"Automatyka" 11/2015

TEMAT WYDANIA Sieci przemysłowe CENA 10,00 ZŁ (W TYM 8 % VAT)

9 772392 10550 2

11

ROZMOWA 22

TECHNIKA 26

SPRZĘT I APARATURA 50

Wojciech Wąsik, Mitsubishi Electric

Bazując na standardzie Ethernet

Komunikacja bez barier – przegląd przemysłowych bramek sieciowych

AUTOMATYKA ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

AUTOMATYKAONLINE.PL

11/2015

0 L BCM P XBOJF X XZ L P OBOJV QS[ F NZ T

P XZ N EM B T JF D J & U I F S/F U

* 1

1 P QVM BSOP ǯ lj T U BOEBSEV & U I F S/F U

* 1 X BQM JL BD KBD I QS[ F NZ T

P XZ D I SP ǯ OJF

U BL KBL JM P ǯ lj OBT [ Z D I

QSP EVL U Ó X XZ QP T Bȃ P OZ D I X QP SU Z & U I F SOF U

8 D F M V [ BQF XOJF OJB JOU F HSBM OP ǯ D J QP

LJD [ F Ǥ [ BM F D B T Jǒ

T U P T P XBOJF P L BCM P XBOJB L M BT Z QS[ F NZ T

P XF K 8 OBT [ F K P G F SD JF EP T U ǒ QOZ KF T U T [ F SP L J XZ CÓ S L BCM J [ F

[

LJD [ BNJ .

J 3 +

[ HP EOZ D I [ F T U BOEBSEF N 7BSJBOU EM B L BU F HP SJJ J

% P CÓ S X Bǯ D JXF HP L BCM B [ P QU Z NBM J[ VKF JOG SBT U SVL U VSǒ 1 BǤT U XB T JF D J & U I F S/F U

* 1

; F T L BOVK L P E 2 3

BCZ P CF KS[ F lj XJSU VBM OLJ CSP T [ VSǒ

& U I F SOF U /F U XP SL .F EJB

XXX SP DL XF M M BVU P NBU JP O DP N HP

& U I F SOF U .

F EJB 2

$P QZ SJHI U ¥

3 P D L XF M M "VU P NBU JP O * OD "M M 3 JHI U T 3 F T F SWF E

AUTOMATYKA

WYBIERZ DESIGNSPARK Electrical $

% &% & "# #% ' (

# ( ' *' ' + %

,

•

•

!" •

#$

! "# )

Brought to you by 10/2015

3

REDAKTOR NACZELNY Jan Jabłkowski

Z BRANŻY

6

REDAKTOR PROWADZĄCA Sylwia Batorska tel.: (+48) 22 874 00 60 e-mail: sbatorska@piap.pl

PRODUKTY

14

REDAKCJA MERYTORYCZNA Małgorzata Kaliczyńska WSPÓŁPRACA REDAKCYJNA Andrzej Barciński, Marcin Bieńkowski, Jolanta Górska-Szkaradek, Krzysztof Jaroszewski, Tadeusz Missala, Marcin Zawisza SEKRETARZ REDAKCJI Urszula Chojnacka tel.: (+48) 22 874 01 85 e-mail: uchojnacka@piap.pl REKLAMA Jolanta Górska-Szkaradek tel.: (+48) 22 874 01 91 e-mail: jgorska@piap.pl

ROZMOWA Rozmowa z Wojciechem Wąsikiem, CEE Strategic Planning Managerem w Mitsubishi Electric

TECHNIKA 26

Bazując na standardzie Ethernet Praktyczne aspekty projektowania sieci przemysłowych

36 39 40 42

Moduły sieci Ethernet Bezprzewodowe sieci w przemyśle Redundantne systemy sterowania z SAIA PCD3

Paulina Siódmak tel.: (+48) 22 874 02 02 e-mail: psiodmak@piap.pl

Technika gigabitowa

PRENUMERATA I KOLPORTAŻ Elżbieta Walczak tel.: (+48) 22 874 03 51 e-mail: ewalczak@piap.pl

Diagnostyka w rozproszonych modułach I/O

SKŁAD I REDAKCJA TECHNICZNA Ewa Markowska

22

Łączymy nasze doświadczenie z potrzebami firm

Rozwiązania Allen-Bradley

44 46

Routery przemysłowe firmy Moxa

Bezprzewodowa transmisja w przemysłowych systemach automatyki 48

KOREKTA Elżbieta Walczak, Ewa Markowska, Urszula Chojnacka DRUK Zakłady Graficzne „Taurus” Roszkowscy Sp. z o.o.

Nakład: 4 tys. egzemplarzy REDAKCJA Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa tel.: (+48) 22 874 00 66, fax: (+48) 22 874 02 02 e-mail: automatyka@piap.pl www.AutomatykaOnline.pl WYDAWCA Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa KIEROWNIK PROJEKTU WYDAWNICZEGO Seweryn Ścibior Szczegółowe warunki prenumeraty wraz z cennikiem dostępne są na stronie automatykaonline.pl/prenumerata.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i modyfikacji nadesłanych materiałów oraz nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i materiałów promocyjnych.

4

22

ŁĄCZYMY NASZE DOŚWIADCZENIE Z POTRZEBAMI FIRM O obecnych trendach, filozofii prowadzenia biznesu, realiach współpracy globalnej oraz wizjach dotyczących przyszłości rynku automatyki z Wojciechem Wąsikiem, CEE Strategic Planning Managerem w Mitsubishi Electric rozmawiają Sylwia Batorska i Jolanta Górska-Szkaradek.

AUTOMATYKA

SPIS TREŚCI

26

BAZUJĄC NA STANDARDZIE ETHERNET Praktyczne aspekty projektowania sieci przemysłowych Wykorzystanie niedeterministycznej sieci, jaką jest Ethernet, do przesyłania danych dla układów bezpieczeństwa czy też przeznaczonych do precyzyjnego sterowania ruchem jeszcze kilka lat temu było nie do pomyślenia. Tymczasem malejące koszty rozwiązań technicznych usprawniających działanie tej sieci i zwiększających jej przepustowość sprawiły, że Ethernet wkroczył do przemysłu, wypierając tradycyjne sieci polowe.

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY Komunikacja bez barier

Pomiary materiałów sypkich i utrzymanie ruchu

50

Przegląd przemysłowych bramek sieciowych

PRAWO I NORMY Bezpieczeństwo robotów, systemów zrobotyzowanych i zintegrowanych systemów produkcyjnych

66

Kamery i komunikacja w systemach sterowania procesem Demokratyzacja procesu projektowania Druk 3D – nowości i wyzwania Dobra passa dla robotów przemysłowych

WYDARZENIA 20 lat minęło

68

72 74 76 80 83 84

Targi TRAKO 2015

Przyszłość tworzenia

88

Autodesk Day 2015

NIDays 2015 pod znakiem Internetu Rzeczy 11/2015

BIBLIOTEKA WSPÓŁPRACA

98 100

Wojciech Jakubowski, WIKA Polska Sp. z o.o. sp.k.

102

71

Jubileusz firmy Lenze

Nowoczesny transport na szynach

95 96

LUDZIE

Rozwiązania firmy SCHUNK

Uchwyty pod palec

Metrologia w przemyśle Pakfood i Polagra-Tech 2015

60

Synergia technologiczna

Targi Symas i Maintenance 2015

Automatyka bliżej branży spożywczej

Kto odpowiada za robota?

RYNEK

92

90

50

KOMUNIKACJA BEZ BARIER Przegląd przemysłowych bramek sieciowych Nowoczesne zakłady przemysłowe wyposażone w ogromną liczbę współpracujących ze sobą czujników, elementów wykonawczych oraz urządzeń sterujących. Niektóre z nich mogą działać samodzielnie, ale w większości przypadków zdecydowanie bardziej korzystne jest połączenie tego typu komponentów tak, by mogły się ze sobą komunikować.

5

Z BRANĹťY

KALENDARIUM

11/2015

3–6.11 Šódź Efektywna ocena zgodności maszyn i urządzeń z wymaganiami dyrektywy maszynowej 2006/42/WE-oznak. CE www.luc.pl

4.11Â Warszawa Manufacturing Summit www.manufacturingsummit.pl

17.11 Warszawa Automatyzacja w zakładach produkcyjnych www.axonmedia.pl

17.11 Poznań Forum Bezpieczna Maszyna www.elokon.pl

17.11 Kraków Seminarium z termografii

JUŝ WKRÓTCE FESTIWAL ROBOTÓW ROBOCOMP 14 listopada 2015 r. w budynku głównym A-0 Akademii Górniczo-Hutniczej im. St. Staszica w Krakowie odbędzie się kolejna edycja ROBOCOMP – festiwalu robotów, który jest inicjatywą Koła Naukowego Integra działającego przy Katedrze Automatyki i Inşynierii Biomedycznej AGH. Pomysł wzbudził zainteresowanie władz uczelni i studentów, owocując imprezą planowaną z duşym rozmachem. W tej chwili coraz więcej członków koła włącza się w organizację – dbając o promocję, kontakty ze sponsorami i wizerunek.

Główną atrakcją festiwalu będą zawody robotów, wzorowane na podobnych imprezach, które są organizowane w ośrodkach akademickich w całej Europie. Ponadto dzień urozmaicą warsztaty robotyki dla najmłodszych oraz pokazy profesjonalnych robotów i technologii czołowych firm i organizacji związanych z robotyką, elektroniką oraz automatyką.

Pierwszą częścią wydarzenia będą eliminacje, w których wezmą udział zawodnicy zarówno z Polski, jak i z zagranicy. Zakończeniem dnia będą uroczyste finały, w trakcie których najlepsi zawodnicy zmierzą się ze sobą w walce o medale i atrakcyjne nagrody.

Podczas festiwalu roboty startować będą w 11 konkurencjach podzielonych na dwie grupy – główne oraz pokazowe. Do kategorii głównych naleşą: MiniSumo, StandardSumo, LineFollower, LineFollower Enhanced, MicroMouse oraz Freestyle, natomiast do konkurencji pokazowych, których finały zostaną rozegrane w czasie kwalifikacji do kategorii głównych – LineFollower Light, LegoSumo, MicroSumo, NanoSumo, a takşe Wyścig Robotów Kroczących.

Udział w festiwalu jest bezpłatny, a więcej informacji moşna znaleźć na stronie: http://www.robocomp.info/.

www.fluke.pl

17–19.11 Lublin Targi ENERGETICS www.energetics.targi.lublin.pl

17-20.11Â ParyĹź Targi MIDEST 2015 www.midest.com

24–26.11 Norymberga Targi SPS IPC Drives www.mesago.de

25–26.11 Toruń LOTO – bezpieczeństwo słuşb utrzymania ruchu www.elokon.pl

25–26.11 Kraków Targi Efektywności Energetycznej EFE

ZMIANA SIEDZIBY POLSKIEGO ODDZIAŠU PEPPERL+FUCHS Firma Pepperl+Fuchs odnotowuje nieprzerwany i dynamiczny rozwój.

W ostatnim czasie spółka zmieniła siedzibę. Obecny adres firmy to: Pepperl+Fuchs Sp. z o.o., ul. Owsiana 12, 03-825 Warszawa. Numery telefonów biura i pozostałe dane firmy pozostają bez zmian: tel. +48 22 256 97 70, faks +48 22 256 97 73, e-mail: info@pl.pepperl-fuchs.com, www.pepperl-fuchs.pl.

Firma Pepperl+Fuchs jest znana klientom na całym świecie jako przedsiębiorstwo pionierskie i innowacyjne w dziedzinach takich jak ochrona przeciwwybuchowa instalacji elektrycznych czy technologie czujników.

www.targi.krakow.pl

6

AUTOMATYKA

Z BRANĹťY

I FORUM „MAGAZYN PRZYSZŠOŚCI�

15 października w Centrum Techniki Magazynowej Promag w Poznaniu odbyło się I Forum dotyczące nowoczesnych rozwiązań wewnątrzmagazynowych.

Wydarzenie cieszyło się bardzo duşym zainteresowaniem, co potwierdza liczba przybyłych gości – ponad 110.

Forum „Magazyn Przyszłości� moşna było podzielić na dwie części – teoretyczną, gdzie zaproszeni goście wygłaszali prelekcje na temat najnowszych trendów z branşy intralogistycznej oraz pokazową, na której organizator eventu wraz z partnerami zaprezentował linię do paletyzacji i magazynowania. Wśród prelegentów znaleźli się przedstawiciele wyşszych uczelni, szkół technicznych, a takşe partnerzy biznesowi organizatora, firmy Promag, wśród których jest Comau Poland. Przed rozpoczęciem prelekcji przed gośćmi wystąpił Tobias Daniel – szef Robotyki na Europę i Ameryki, który w kilku zdaniach opowiedział o „nowej erze� w Comau Robotics, kierunku zmian i wizji na przyszłość. Prelegenci włoskiego producenta robotów przemysłowych pokazali kilka ciekawych przykładów działających stacji do aplikacji wspierających intralogistykę magazynową. !

ZBLIĹťA SIĘ KONFERENCJA BEZPIECZEĹƒSTWA PRZEMYSĹ OWEGO BezpieczeĹ„stwo uĹźytkowania maszyn i urzÄ…dzeĹ„ bÄ™dzie tematem Konferencji BezpieczeĹ„stwa PrzemysĹ‚owego, ktĂłra odbÄ™dzie siÄ™ 26 i 27 listopada 2015 r. w Solcu ZdrĂłj. Partnerem merytorycznym wydarzenia jest Stowarzyszenie Klub Paragraf 34, zaĹ› patronem strategicznym – Siemens. – Atutem konferencji jest bogactwo tematĂłw: od metodologii zapewniania zgodnoĹ›ci maszyn z wymogami minimalnymi po cyberbezpieczeĹ„stwo instalacji przemysĹ‚owych – mĂłwi Wojciech Szczepka z Klubu Paragraf 34. – Do udziaĹ‚u zapraszamy projektantĂłw maszyn, sĹ‚uĹźby BHP, osoby odpowiedzialne za systemy zarzÄ…dzania bezpieczeĹ„stwem, pracownikĂłw dziaĹ‚Ăłw utrzymania ruchu, jakoĹ›ci, inwestycji oraz kadrÄ™ naukowÄ… wiodÄ…cych polskich uczelni technicznych.

W programie przewidziano m.in. seminaria: „Normalizacja a innowacje� (Polski Komitet Normalizacyjny), „Program dofinansowania działań skierowanych na utrzymanie zdolności do pracy� (Zakład Ubezpieczeń Społecznych), „Analiza moşliwości zastosowań systemów lokalizacji w czasie rzeczywistym do zapobiegania wypadkom przy obsłudze maszyn�

(Centralny Instytut Ochrony Pracy) i „Obowiązki uşytkowników maszyn w zakresie bezpieczeństwa w świetle aktualnych przepisów� (Centralny Instytut Ochrony Pracy).

WYZWANIA DLA BRANĹťY PV

23 września 2015 r. odbył się w Warszawie I Kongres Stowarzyszenia Branşy Fotowoltaicznej Polska PV, na którym licznie zebrali się zarówno przedstawiciele producentów i dystrybutorów, jak i firm wykonawczych. Podczas kongresu wielokrotnie padało stwierdzenie, şe polski rynek fotowoltaiczny jest rynkiem bardzo młodym, który z jednej strony potrzebuje wypracowania standardów w zakresie projektowania, wykonania i przyłączania instalacji, a z drugiej strony musi ciągle walczyć o korzystne dla branşy zapisy legislacyjne. Bardzo wiele uwagi poświęcono ustawie o OZE, systemowi aukcyjnemu i taryfom gwarantowanym. W dyskusjach przewijały się kluczowe dla branşy tematy wysokości cen referencyjnych oraz funkcjonowania programu Prosument NFOŚiGW. – Kongres SBF POLSKA PV pokazał, şe branşa fotowoltaiczna potrzebuje zjednoczenia i podjęcia szybkich działań w kilku obszarach. Pierwszym z nich jest wysokość cen referencyjnych ogłoszonych przez Ministerstwo Gospodarki, które są raşąco niskie i krzywdzące dla rynku PV – stwierdza Bogdan Szymański, prezes SBF Polska PV. Szerzej do sprawy cen referencyjnych i dodatkowych kosztów obsługi inwestycji w elektrownię PV odniósł się Piort Rudyszyn z firmy W4E: – Przy cenie referencyjnej 465 zł/MWh nie wydaje mi się, aby polski przedsiębiorca był w stanie dzisiaj zrobić elektrownię fotowoltaiczną o mocy 1 MW, zapłacić koszty bilansowania handlowego i inne opłaty na przykład za grafikowanie, które jest kompletnie nieuzasadnione dla fotowoltaiki, ale jest.

Uczestnicy Kongresu jednoznacznie stwierdzili, şe fotowoltaika ma szansę jedynie na aukcjach do 1 MW, gdzie panuje mniejsza konkurencja ze strony technologii wiatrowych i biomasowych, jednak zgodnie z wyliczeniami Instytutu Energetyki Odnawialnej cena referencyjna powinna wynosić ponad 600 zł/MWh.

Z wielkim şalem przyjęliśmy wiadomość o śmierci Pana Grzegorza Bosaka, dyrektora generalnego SCHUNK Intec Sp. z o.o. ŝegnając Pana Grzegorza, przekazujemy serdeczne wyrazy współczucia Rodzinie, Przyjaciołom i Współpracownikom.

Redakcja miesięcznika „Automatyka�

"! !! # #

11/2015

7

Z BRANĹťY

ELESA+GANTER PONOWNIE SPONSOREM WUT RACING Firma Elesa+Ganter Polska po raz kolejny podjęła się sponsorowania zespołu z Politechniki Warszawskiej WUT Racing, który startuje w zawodach Formula SAE. Polski zespół konstruktorów bolidu otrzymał ponad 400 produktów Elesa+Ganter, które zostały wykorzystane w trzech kluczowych obszarach: układzie kierowniczym, zawieszeniu oraz oprzyrządowaniu. Wśród udostępnionych standardowych elementów znalazły się m.in. śruby pasowane, przeguby kulowe, przeguby widełkowe, śruby oczkowe oraz pierścienie dystansowe. – Jako lider w branşy standardowych części do maszyn bardzo często wspieramy ambitne przedsięwzięcia. W projekcie WUT Racing braliśmy juş udział podczas jego inauguracji cztery lata temu. Decyzja o odnowieniu współpracy była rzeczą naturalną – mówi Filip Granowski, dyrektor ds. sprzedaşy Elesa+Ganter Polska.

WUT (Warsaw University of Technology) Racing to zespół kilkunastu studentów – pasjonatów Politechniki Warszawskiej, których łączy wspólna pasja: sport motorowy. Formula SAE (Society of Automotive Engineers) jest serią zawodów organizowanych przez prestişowe stowarzyszenie inşynierów z całego świata. Główną konkurencją jest rywalizacja na torze bolidem wyścigowym w stylu Formuły 1. Konkurs ten jest największym i najbardziej profesjonalnym wydarzeniem dla wyşszych uczelni technicznych w kategorii sportu motorowego w Europie.

WSPÓŠPRACA DLA POPRAWY MOBILNOŚCI W SYSTEMACH NADZORU Firmy ARC Informatique i Ubiquicom, będące prekursorami we wprowadzaniu innowacji technologicznych, zdecydowały się na współpracę mającą na celu zaoferowanie unikalnego rozwiązania w zakresie mobilności do zastosowania w systemach nadzoru.

Ta decyzja pozwoli pierwszej z firm na wkroczenie w obszar urządzeń Internet of Things, współpracujących z sieciami takimi jak LoRa, Sigfox itp.

ARC Informatique jest niezaleşnym dostawcą oprogramowania HMI/SCADA. Dzięki swojemu głównemu produktowi, oprogramowaniu PcVue, firma przyczynia się do rozwoju branşy automatyki od 30 lat. Z kolei wielokrotnie wyróşniana firma Ubiquicom z siedzibą w Mediolanie we Włoszech specjalizuje się w projektowaniu i realizacji systemów do pozycjonowania i śledzenia trasy osób i produktów w sytuacjach nietypowych i przy uşyciu niekonwencjonalnych technologii.

PcVue Solutions to zestaw aplikacji do nadzoru procesów, narzędzi przemysłowych i infrastruktury. Na podstawie monitorowania w czasie rzeczywistym parametrów biometrycznych i środowiskowych, Ubiquicom dodaje kolejną warstwę aplikacyjną do PcVue Geo Map Control w oparciu o swoją platformę Locator. Nowe funkcjonalności, łatwe w konfiguracji i wykonywane za pośrednictwem usług internetowych, umoşliwiają wykrywanie i śledzenie ludzi i zasobów bezpośrednio wyświetlanych w postaci markerów PcVue na mapie geograficznej.

$ %

& '

PODZIEL SIĘ SWOJÄ„ HISTORIÄ„ I ZOSTAĹƒ „LEGENDÄ„ FLUKEâ€?

Firma Fluke ogłosiła konkurs „Legendy Fluke�, w którym uşytkownicy cyfrowych multimetrów tej marki mogą wygrać zestaw przyrządów oraz uzyskać status „legendy Fluke�. W promocji moşna wziąć udział na dwa sposoby – przedstawiając swoją historię na piśmie (w maksymalnie 300 słowach) lub przygotowując film wideo (trwający maksymalnie trzy minuty).

Zgłaszane do konkursu historie powinny przedstawiać przykład zwiększenia wydajności, rozwiązania konkretnego problemu lub zwiększenia efektywności dzięki zastosowaniu multimetru cyfrowego Fluke. Historie te naleşy przesyłać z uşyciem formularza na stronie Fluke Legends (www.fluke.com/PLPL/ legend).

8

Jury konkursowe złoşone z wykwalifikowanych pracowników firmy Fluke oceni kaşdą historię i wytypuje zwycięzcę, oceniając sposób, w jaki wyjaśnione są korzyści firmy wynikające z uşycia przyrządu Fluke oraz jak przedstawione zostały kreatywne zastosowania urządzenia.

Zwycięzca zostanie nagrodzony zestawem najnowocześniejszych przyrządów Fluke Connect.

Szczegółowe zasady dostępne są na www.fluke.com/PLPL/legend. Zgłoszenia naleşy wysyłać do 30 listopada 2015 r. Do wzięcia udziału w konkursie nie jest wymagane poświadczenie zakupu przyrządu Fluke. Więcej informacji moşna znaleźć na stronie www.fluke.pl.

AUTOMATYKA

Z BRANĹťY

ZMIANY W ZARZĄDZIE HARTING TECHNOLOGY GROUP Po prawie 50 latach zarządzania jednostki biznesowej ConnectiHARTING Technology Group, vity&Networks. W końcu 2013 r.

1 października 2015 r. Dietmar on i jego siostra Maresa zostali Harting przekazał stanowisko wspólnikami Grupy. – Przeprezesa zarządu swojemu sykazanie pałeczki mojemu synowi jest waşnym krokiem nowi. Philip Harting, razem z siostrą Maresą Harting-Hertz, w udanej transformacji pokoprezesem ds. finansów i zaleniowej. Z nowym kierownicopatrzenia, reprezentują juş twem na pokładzie obieramy trzecie pokolenie rodzinnej firkurs na pomyślny rozwój firmy w przyszłości – wyjaśnia my, która powstała 70 lat temu Dietmar Harting. Ten przedz inicjatywy Wilhelma i Marie siębiorca i prezes honorowy Hartingów w Minden. Firma " , # # ( # - .# ! ( # - & # ( # - & ( # /( 0 niemieckiego stowarzyszenia HARTING ma swoją siedzibę w Espelkamp w Niemczech od początku 1950 r. – Jestem bar- producentów sektora elektrycznego i elektronicznego (ZVEI) dzo dumny, şe razem z moją siostrą i wspierany przez naszych dołączył do firmy rodziców w 1967 r. i zarządzał nią wraz z matrodziców i kolegów – członków zarządu, mogę kontynuować ką do 1987 r. Po jej śmierci, wraz z şoną Margrit, stał na czele owocną pracę mojego ojca – mówi Philip Harting. firmy, przeobraşając ją w lidera rynku i technologii w technice Philip Harting ukończył elektrotechnikę w Brunszwiku przemysłowej. Dietmar Harting pozostaje członkiem zarządu i studia menedşerskie w Kolonii. W 2005 r. objął w firmie ro- Grupy, jako jej wspólnik. Będzie koncentrował się na sprawach dziców stanowisko dyrektora zarządzającego rynkiem azja- dotyczących rozwoju i nowych technologii. tyckim z oddziałem w Hong-Kongu. Od 2008 r. stał na czele ()*+ % R E K L A M A

11/2015

9

Z BRANĹťY

VIGO SYSTEM: WZROST PRZYCHODÓW O 56 PROC. Notowany na GPW producent najbardziej zaawansowanych detektorów podczerwieni wypracował w III kwartale 2015 r.

7,42 mln zł przychodów wobec 4,75 mln zł rok wcześniej. Skokowy wzrost sprzedaşy został osiągnięty m.in. dzięki zamówieniom z branşy kolejowej. – Konsekwentna realizacja zmodyfikowanej strategii rozwoju Grupy, kładącej duşy nacisk na umacnianie relacji z obecnymi klientami i aktywne poszukiwanie nowych rynków przynosi owoce, czego dowodem jest wypracowany w minionym kwartale wynik. Kluczowy wpływ na osiągnięty w III kwartale wzrost sprzedaşy miała realizacja kontraktu dla producenta systemów bezpieczeństwa kolei duşych prędkości, jak równieş zamówień z branşy przemysłowej – analizuje Adam Piotrowski, prezes VIGO System (na zdjęciu).

Firma planuje w ciągu trzech lat podwoić sprzedaş z 2014 r., a środkiem do osiągnięcia celów strategicznych spółki są inwestycje w rozwój technologii, automatyzację produkcji oraz w badania i rozwój aplikacji detektorów VIGO. Vigo System chce intensyfikować współpracę zarówno z obecnymi, jak i potencjalnymi klientami w zakresie doskonalenia produktów opartych na jej technologii. – Chcemy, by na terenie naszej fabryki, w specjalnie dedykowanym do tego budynku, powstało centrum badań i rozwoju, w którym nasi biznesowi partnerzy, we współpracy z nami, będą mogli testować detektory pod kątem konkretnych zastosowań – informuje Adam Piotrowski. %" 1 !

PIĄTA ODSŠONA RENEXPO POLAND ZA NAMI 24 września w Warszawie zakończyła się piąta edycja jednego z waşniejszych wydarzeń branşy energii odnawialnej i efektywności energetycznej – targów Renexpo Poland. W ciągu trzech dni trwania targów ekspozycję targową zwiedziło blisko 4 tys. osób. Na ekspozycjach targowych podczas Renexpo Poland 2015 swoją ofertę zaprezentowało 110 wystawców z Polski, Niemiec, Czech, Litwy, Austrii, Holandii, Chin oraz Włoch. Bardzo licznie w targach uczestniczyły takşe polskie firmy , które dysponują ogromną wiedzą i doświadczeniem w branşy OZE. Na stoiskach dominowały ogniwa fotowoltaiczne, pompy ciepła i energetyka wodna. Swoich przedstawicieli miały równieş m.in. energetyka wiatrowa, geotermalna oraz branşa biogazowa. –  Osoby, które odwiedzają nasze targi coraz częściej przekonują się o tym, şe czyste technologie nie muszą być drogie – mówi Małgorzata Bartkowski z REECO Poland. – Konkurencja na rynku jest coraz większa, co znajduje odzwierciedlenie w spadających cenach, które stają się coraz bardziej przystępne. Producenci muszą poszukiwać sposobów na tańsze i wydajniejsze wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych. W krajach zachodnich, np. w Niemczech, nowości rynkowe nie są juş tak zauwaşalne. W Polsce to wciąş jeszcze branşa stosunkowo nowa, więc rozwija się naprawdę w bardzo szybkim tempie. *$$ "

ZMIANY W ZARZĄDZIE FESTO Dragan Stanic (na zdjęciu) przejmie stery w spółce Festo, zastępując na stanowisku prezesa Andrzeja Soldatego, który przechodzi na emeryturę. Oprócz pełnienia obowiązków prezesa zarządu Festo Polska Dragan Stanić jest równieş szefem sprzedaşy na Europę w obszarze Process Automation. Na tym stanowisku jest odpowiedzialny za rozwój biznesu w zakresie komponentów i projektów dotyczących automatyzacji procesów przemysłowych. Dołączył do Festo w 1990 r. jako Project Manager i od tamtej pory pracował na róşnych stanowiskach w dziale Regional Market Management obsługującym Europę Wschodnią. Odegrał takşe istotną rolę w procesie tworzenia Regional Engineering Centre (REC) w Festo w Jankach k. Warszawy, poznając przy tym pracowników z polskiego oddziału firmy. Ukończył inşynierię elektryczną na Uniwersytecie w Nowym Sadzie w Serbii.

10

Dragana Stanića wesprą Marcin Zygadło, dotychczasowy dyrektor sprzedaşy na Polskę oraz Tomasz Laszczka, który od września 2015 r. kieruje działem obsługi klienta – firma będzie kontynuować działalność pod przewodnictwem nowego zespołu tych dwóch managerów. Centrum Produkcyjne Festo Polska pozostaje pod kierownictwem dotychczasowego dyrektora produkcji, Roberta Kowalczyka.

Firma z powodzeniem działa na polskim rynku juş od kilku dziesięcioleci. W kwietniu 2015 r. odbyły się uroczyste obchody 25-lecia utworzenia spółki Festo Sp. z o.o. z udziałem wielu klientów oraz ścisłego kierownictwa firmy. Przez te wszystkie lata Festo odnotowało istotny wzrost sprzedaşy w Polsce i obecnie zajmuje pozycję lidera innowacyjnych rozwiązań pneumatycznych w zakresie automatyki przemysłowej.

AUTOMATYKA

Z BRANĹťY

EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA W POLSKICH MIASTACH Efektywność energetyczna połączona z rozwiązaniami proekologicznymi to trend, który będzie w przyszłości dominował w miastach. Systemy zarządzania energią, oświetleniem, inteligentne systemy kontroli ruchu drogowego – to wszystko ma sprawić, şe sprostamy wyzwaniu urbanizacji i będziemy mogli mieszkać w bardziej przyjaznych i czystych miastach.

Mobilność zrównowaşona, efektywność energetyczna, gospodarka odpadami oraz wodna – to obszary, w które inwestują polskie miasta, aby być bardziej przyjaznymi dla środowiska i mieszkańców.

W Polsce juş teraz moşna znaleźć przykłady miast, które realizują takie działania i dla których trend „eko� jest jedną z najlepszych dróg rozwoju. Wśród nich są Gdańsk, Bydgoszcz, a takşe Lublin. To ostatnie miasto zainwestowało w rozwiązania w zakresie mobilności zrównowaşonej. Główną osią jest elektryczny transport publiczny w postaci trolejbusów, które funkcjonują w Lublinie nieprzerwanie od 1953 r. Dzięki inwestycjom Lublin zyska 26,4 km nowych tras dla trolejbusów,

co znacząco zmniejszy udział pojazdów spalinowych. Ponadto miasto wprowadziło system wypoşyczania rowerów publicznych, a takşe kompleksową i aktywną komunikację ze społeczeństwem, w tym szeroki zakres działań edukacyjnych i informacyjno-promocyjnych. – Elektryczny transport w miastach oraz sieć punktów ładowania, które dostarcza Schneider Electric są elementem budującym inteligentny system energetyczny w miastach. Niewątpliwie taki transport przyczynia się do zmniejszenia emisji CO2, jak równieş emituje od 10 do 15 dB mniej hałasu niş tradycyjne auta. To pokazuje, şe warto inwestować w takie rozwiązania – podkreśla Anna Nowak-Jaworska, wiceprezes Schneider Electric Polska z Pionu Partnerów i Dystrybucji.

Jednym z miejsc, w których takie działania miast są doceniane jest konkurs Eco-Miasto, organizowany przez Ambasadę Francji w Polsce w partnerstwie m.in. z firmą Schneider Electric, globalnym specjalistą w zarządzaniu energią i automatyce. # $ # R E K L A M A

ELMARK AUTOMATYKA DYSTRYBUTOREM PRODUKTÓW FIRMY JANITZA Od października firma Elmark Automatyka jest oficjalnym dystrybutorem produktów niemieckiej firmy Janitza electronics GmbH, która jest liderem w dziedzinie uniwersalnych analizatorów energii elektrycznej. Od lat dostarcza zaawansowane urządzenia pomiarowe, wyznaczając nowe standardy dla konkurencji. Urządzenia z portfolio firmy Janitza mogą mierzyć i analizować szereg parametrów energii elektrycznej, takich jak: moc bierna, moc czynna, zuşycie energii, cosinus fi, wyşsze harmoniczne, współczynnik THD, prąd upływu (RCM) oraz wiele innych.

Oprócz analizatorów energii w ofercie firmy Janitza znajdziemy teş liczniki energii elektrycznej, profesjonalne oprogramowanie do zarządzania energią, przekładniki prądowe i napięciowe, czujniki oraz filtry PFC. Przemysłowe wykonanie sprawia, şe urządzenia te mogą być szeroko stosowane w wielu branşach, takich jak systemy BMS, aplikacje energii odnawialnej i wielu innych. $ ! ) ! 1

11/2015

Nasze bezpieczniki, gniazda, podstawy bezpiecznikowe

bezpiecznie SIBA Polska Sp. z o.o.

05-092 Šomianki Dąbrowa Leśna, ul. Grzybowa 5G www.siba-bezpieczniki.pl

tel. 22 832 14 77 faks 22 833 91 18 tel. kom. 601 241 236 e-mail: siba@sibafuses.pl

BEZPIECZNIKI

11

Z BRANĹťY

ZAUTOMATYZOWANA PRODUKCJA SUSHI FACTORY W uruchomionej w podpoznańskim Robakowie fabryce dań gotowych sushi pracuje najbardziej rozbudowana linia do produkcji sushi maki w Polsce, jedna z pięciu największych w Europie. To jedyna fabryka z Krio-line, czyli ciągiem linii chłodzącej ciekłym azotem do temperatury 2 °C, pozwalającej na uzyskiwanie produktów o lepszej jakości i dłuşszej dacie przydatności.

W zakładzie znajduje się sześć maszyn trzyszufladowych, pozwalających na jednoczesne gotowanie do 270 kg ryşu, a takşe w pełni automatyczna maszyna do płukania, wybrana pod kątem optymalnie niskiego zuşycia

wody i energii elektrycznej. Produkcja maki, hosomaki i california maki („odwrócone sushi�) odbywa się w dwóch maszynach dwuliniowych o wydajności 4 tys. rolek na godzinę. Linia technologiczna to takşe maszyna do cięcia i plastrowania mroşonego łososia o wydajności 150 kg na godzinę oraz maszyna do krojenia i szatkowania warzyw o wydajności 1 tony na godzinę.

Warta 7 mln zĹ‚Â inwestycja Sushi Factory rozpoczęła siÄ™ na poczÄ…tku 2015 r.Â

*/#!

GLOBALNE POROZUMIENIE JOHNSON CONTROLS I HITACHI Firmy Johnson Controls oraz Hitachi Appliances, Inc. ogłosiły globalne porozumienie joint venture i rozpoczynają wspólne działania pod nazwą Johnson Controls--Hitachi Air Conditioning, mające na celu dostarczenie klientom pełnego zakresu światowej klasy produktów i technologii klimatyzacyjnych.

W ramach porozumienia Johnson Controls nabył 60 proc. udziałów w nowym podmiocie, którego roczna sprzedaş przekracza wartość 2,8 mld USD. Hitachi Appliances zachowuje dla siebie prawo własności do pozostałych 40 proc. udziałów spółki.

Joint Venture zatrudnia 14 tys. pracowników w 24 lokalizacjach Azji, Europy i Ameryki Šacińskiej wyspecjalizowanych w projektowaniu, inşynierii oraz produkcji urządzeń z branşy HVAC. Dzięki porozumieniu klienci z całego świata mają teraz

dostęp do wyjątkowo zróşnicowanej gamy produktów klimatyzacyjnych, w tym produkowanych przez Hitachi światowej klasy systemów VRF, urządzeń klimatyzacyjnych do domów i mieszkań, agregatów chłodniczych o duşej wydajności i najnowocześniejszych spręşarek śrubowych. Dopełnieniem oferty są wiodące na rynku systemy automatyki budynkowej HVAC firmy Johnson Controls.

Na czele zespołu zarządzającego joint venture będzie stał Franz Czerwinka, dyrektor generalny oraz Shinichi Iizuka, prezes i dyrektor operacyjny. Franz Cerwinka ma 20-letnie doświadczenie w Johnson Controls. Shinichi Iizuka związany jest z Hitachi od ponad 35 lat (# #

REKORDOWA EDYCJA TARGÓW TOOLEX Tegoroczna edycja Międzynarodowych Targów Obrabiarek, Narzędzi i Technologii Obróbki Toolex, które odbyły się w dniach 29 września–1 października 2015 r. naleşała do wyjątkowo udanych. Po raz kolejny padł rekord frekwencji, i to zarówno pod względem liczby wystawców, jak i osób odwiedzających wystawę. W hali Expo Silesia w Sosnowcu zaprezentowało się 550 wystawców i współwystawców z 17 krajów świata. Przygotowane przez nich stoiska, na których zaprezentowano 410 maszyn w ruchu i ponad 100 nowości, przeşywały prawdziwe oblęşenie – na targach odnotowano blisko 11,5 tys. zarejestrowanych zwiedzających. Rekordowa była równieş liczba prezentowanych przez wystawców nowości – ponad 100 nowych produktów miało premierę właśnie podczas tegorocznych targów. Wszystko to potwierdza tezę, şe Toolex to najdynamicz-

12

niej rozwijająca się i jednocześnie największa jesienna impreza tej branşy w Polsce.

Targom Toolex ponownie towarzyszyło spotkanie skierowane do gałęzi przemysłu związanej z wirtualizacją procesów, CAD/ CAM/CAE, czyli Międzynarodowe Targi Metod i Narzędzi do Wirtualizacji Procesów Wirtotechnologia. Równolegle odbyły się w tym roku dodatkowe wydarzenia dla branşy przemysłowej: Targi Olejów, Smarów i Płynów Technologicznych dla Przemysłu OILexpo, Międzynarodowe Targi Stali, Metali Nieşelaznych, Technologii i Produktów SteelMET, Targi Produkcji i Zastosowania Elementów Złącznych TEZ Expo i Targi Zabezpieczeń Powierzchni Surfprotect.

Kolejna edycja targów Toolex odbędzie się w dniach 4–6 października 2016 r. $' # #

AUTOMATYKA

Z BRANĹťY

EMERSON NA TARGACH INTERLIFT 2015 Firmy Control Techniques i Leroy-Somer, będące częścią Emerson Industrial Automation, zaprezentowały na targach Interlift – Międzynarodowych Targach Dźwigowych, które odbyły się w połowie października w niemieckim Augsburgu – pakiet zmiennoprędkościowego napędu i nowego silnika z magnesami trwałymi przeznaczonych dla branşy dźwigowej.

Napędy E200 i E300 firmy Control Techniques oraz silnik E27 Leroy-Somer pozwalają na szybki i łatwy montaş, co usprawnia przekazywanie systemów dźwigowych do eksploatacji. Kompaktowy i cichy silnik E27 ma nową konstrukcję i ułatwia montaş od strony mechanicznej i elektrycznej. – Napędy E200 i E300 w połączeniu z silnikiem E27 i modułem sterowania hamulcem (BCU) oferują nabywcom naszych systemów dźwigowych kompletne rozwiązanie – mówi John Orrells, menedşer ds. planowania strategicznego dla rynku dźwigów

w Emerson Industrial Automation. – Produkty te opracowano po obszernych badaniach rynkowych i analizie informacji otrzymywanych od klientów. Nasze badania miały bezpośredni wpływ na program inşynierski i projektowy, dzięki czemu stworzyliśmy napędy i silniki, które są specjalnie przystosowane do wspólnej pracy. & '

TARGI ELEKTOTECHNIKA JUŝ W STYCZNIU Od 27 do 29 stycznia 2016 r. centrum EXPO XXI w Warszawie będzie areną spotkania wystawców i gości targów Elektrotechnika.

Impreza skierowana jest do producentów i uşytkowników sprzętu niskiego, średniego i wysokiego napięcia oraz systemów alarmowych i rozwiązań umoşliwiających instalację przewodów elektrycznych w nowoczesnych budynkach. Wystawcy targów będą mieli moşliwość współprowadzenia konferencji, warsztatów i szkoleń skierowanych do ponad 1500 specjalistów – inşynierów budownictwa, inşynierów elektryków, inspektorów nadzoru oraz instalatorów. Współpraca organizatora targów z takimi organizacjami i stowarzyszeniami, jak Polska Izba Inşynierów Budownictwa, Stowarzyszenie Elektryków Pol-

skich, Izba Architektów RP, Stowarzyszenie Architektów Polskich, gwarantuje profesjonalizm i dotarcie z ofertą do ponad 40 tys. profesjonalistów.

Integralnym elementem targów Elektrotechnika są konferencje, szkolenia i warsztaty. Najwaşniejsze wydarzenie to cykl szkoleń dla projektantów instalacji elektrycznych oraz wyşszej kadry menadşerskiej odpowiedzialnej za nadzór, wykonawstwo, inwestycje i eksploatację instalacji w róşnego typu obiektach, organizowany wspólnie z Polską Izbą Inşynierów Budownictwa. Równolegle z targami Elektrotechnika odbędą się targi Światło oraz wystawa Teletechnika. ) , !

.0# ,

1 0 !

R E K L A M A

11/2015

13

PRODUKTY

SYSTEMY STEROWANIA NOWEJ GENERACJI

SZYBKIE PROTOTYPOWANIE Z RS COMPONENTS

Firma National Instruments rozpoczyna produkcję systemów sterowania nowej generacji, zoptymalizowanych pod kątem przemysłowego Internetu Rzeczy (IIoT). Nowe kontrolery bazujące na otwartej i elastycznej architekturze RIO (rekonfigurowalne wejścia i wyjścia) umoşliwią szybsze projektowanie inteligentnych systemów i maszyn przemysłowych. W skład zestawu urządzeń wchodzi wydajny kontroler CompactRIO znajdujący zastosowanie w aplikacjach przemysłowych, kontroler FlexRIO uşywany w systemach wbudowanych wymagających duşej wydajności oraz sterownik Single-Board RIO przeznaczony dla inşynierów, którym zaleşy przede wszystkim na elastyczności. Wspierane w pełni przez oprogramowanie LabVIEW moduł LabVIEW FPGA oraz system NI Linux Real-Time znajdą zastosowanie w pracy inşynierów i projektantów systemów przy realizacji najbardziej wymagających zadań kontrolno-pomiarowych.

Kontroler Single-Board Bio charakteryzuje się takimi cechami jak zwiększona wydajność dzięki dwurdzeniowemu procesorowi ARM z taktowaniem 667 MHz, układowi programowalnemu Artix-7 FPGA oraz stabilnemu systemowi czasu rzeczywistego, a takşe elastycznością – urządzenie składające się z jednej niewielkiej płytki drukowanej daje niezrównane moşliwości w zakresie dostosowania go do potrzeb konkretnej aplikacji.

Firma RS Components rozszerzyła ofertę o nowe rozwiązania z zakresu drukowania 3D. Nowości w ofercie produktów do szybkiego tworzenia prototypów to dwie nowe drukarki 3D Ultimaker 2 oraz niewielki przenośny skaner 3D wysokiej rozdzielczości.

Drukarki Ultimaker 2 – „Go� oraz Ultimaker 2 „Extended� – są uzupełnieniem oferty biurkowych drukarek 3D Ultimaker 2. Wszystkie korzystają z popularnej technologii FFF (ang. Fused Filament Fabrication – nakładanie topionego filamentu) oraz pozwalają korzystać z szerokiej gamy filamentów, w tym z PLA i ABS. Drukarka Ultimaker 2 „Go� to wyjątkowo niewielka i lekka drukarka 3D, która umoşliwia szybkie uzyskanie wydruków wysokiej jakości. Maksymalne wymiary drukowanych obiektów to 120 × 120 × 115 mm.

Z kolei zaprojektowany do współpracy z drukarkami 3D nowy i niedrogi biurkowy skaner 3D Matter and Form jest wyposaşony w ruchomą głowicę kamery wysokiej rozdzielczości z podwójnym laserem i obrotową platformą, która umoşliwia szybkie, łatwe i dokładne skanowanie obiektów 3D nawet w kilka minut. Rejestruje około 2 tys. punktów na sekundę przy precyzji ¹0,25 mm i rozdzielczości ¹0,43 mm, zapewniając tym samym wysoki poziom szczegółowości powierzchni.

# !

* !

STEROWNIKI SWC Z FUNKCJĄ STRAŝNIKA MOCY Sterownik węzła cieplnego SWC, wyposaşony w gotową aplikację do obsługi węzłów cieplnych, został wzbogacony o nowe funkcje, m.in. funkcję straşnika mocy, która chroni uşytkowników przed przekroczeniem mocy zamówionej.

Analiza zuşycia mocy i straşnik mocy to funkcje bardzo przydatne np. w spółdzielniach i wspólnotach mieszkaniowych, którym pozwalają na zredukowanie zuşycia energii (mocy) i obnişenie mocy zamówionej na potrzeby węzłów cieplnych. Straşnik mocy zabezpiecza ponadto przed przekroczeniem mocy zamówionej, które wiąşe się z dotkliwymi karami finansowymi.

Funkcje tego typu mogą mieć zastosowanie takşe w Przedsiębiorstwach Energetyki Cieplnej. W sytuacji, gdy PEC nie produkuje energii, a kupuje ją od ciepłowni, straşnik mocy zabezpiecza go w sposób analogiczny do spółdzielni miesz-

14

kaniowej. Jeśli natomiast PEC jest takşe producentem energii, to dane ze sterownika SWC mogą posłuşyć do analizy pracy sieci ciepłowniczej, poboru mocy i otrzymywania informacji o przekroczeniach mocy zamówionej.

Nowe funkcjonalności sterowników SWC informują uşytkowników o przekroczeniach mocy zamówionej, pobranej mocy dobowej (kW), zuşyciu energii cieplnej w ciągu doby (GJ), średniej dobowej temperaturze zewnętrznej oraz średniej dobowej temperaturze odczytywanej z liczników ciepła.

Oprócz tego sterownik SWC rejestruje takşe inne dane odczytywane z liczników ciepła, jak stan licznika, moc, godziny pracy, przepływ itp., a jego aplikacja umoşliwia przeglądanie danych historycznych na wykresach czasowych (temperatury, ciśnienia) i wykresach słupkowych (moc, energia).

2

AUTOMATYKA

PRODUKTY

LABVIEW 2015 PRZYSPIESZA PROJEKTOWANIE APLIKACJI Firma National Instruments, dostawca platformowych rozwiązań wspierających inşynierów i naukowców w rozwiązywaniu największych problemów inşynierskich, zapowiedziała premierę oprogramowania LabVIEW 2015. Jego najnowsza wersja została uzupełniona o poprawki zwiększające szybkość, skróty oraz narzędzia do debugowania umoşliwiające łatwiejszą interakcję z tworzonymi systemami. Dzięki uproszczeniu i standaryzacji procesów inşynierskich dla całej platformy oraz moşliwościom ponownego uşycia kodu interakcja ze sprzętem jest w LabVIEW 2015 jeszcze prostsza niş dotychczas.

LabVIEW znalazło zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu, gdzie przyczyniło się do podwyşszenia wydajności i jakości produktów. Wspomaga inşynierów poprzez obsługę zaawansowanego oprzyrządowania, jak najnowsze kontrolery CompactRIO z czterordzeniowymi procesorami, kontrolery CompactDAQ, 14-slotowa obudowa CompactDAQ z portem USB 3.0, kontrolery Single-Board RIO oraz FlexRIO, ośmiordzeniowy kontroler PXI oraz wysokonapięciowe zasilacze SMU. Dzięki łatwości

programowania w LabVIEW 2015 nawet początkujący uşytkownicy mogą szybko osiągnąć poziom umiejętności pozwalający na projektowanie rozbudowanych, elastycznych i niezawodnych systemów.

Najnowsze LabVIEW będzie dystrybuowane m.in. jako składnik jednego z trzech pakietów oprogramowania, z których kaşdy został przygotowany z myślą o konkretnych zastosowaniach i kaşdy zawiera roczny dostęp do szkoleń National Instruments.

Funkcjonalność LabVIEW 2015 jest rozszerzona o zawartość LabVIEW Tools Network, portalu dającego dostęp do własności intelektualnej zarówno NI, jak i firm trzecich. Stworzony przez Heliosphere Research przybornik, Advanced Plotting Toolkit, to potęşne narzędzie do profesjonalnej wizualizacji zgromadzonych danych. Z kolei RTI DDS Toolkit autorstwa Real-Time Innovations wzbogaci aplikacje IoT o moşliwość wymiany danych peer-to-peer. Warto wspomnieć, şe biblioteki do zastosowań w inşynierii biomedycznej, analizie GPU oraz analizie wielowątkowej (Multicore Analysis and Sparse Matrix Toolkit) są obecnie bezpłatne. # !

R E K L A M A

PRODUKTY

CENTRUM TOKARSKO-FREZERSKIE DO SKOMPLIKOWANYCH PRZEDMIOTÓW UCHWYTOWYCH Obrabiarki serii VMC MT firmy EMAG są idealnymi systemami produkcyjnymi do przedmiotów uchwytowych o skomplikowanej geometrii. Seria jest zaprojektowana zgodnie z potrzebami elastycznej produkcji dzięki bardzo dobremu dostępowi do obszaru obróbki i umiejscowieniu wrzeciona obrabianego przedmiotu na dole obrabiarki.

Bez względu na to, które z róşnych wariantów wyposaşenia wybierze klient, podstawowa budowa VMC 300 MT 450 MT czy VMC 600 MT pozostaje taka sama. Korpus główny jest wykonany z betonu mineralnego Mineralit, który charakteryzuje się szczególnie dobrym tłumieniem drgań. Wrzeciono tokarsko-szlifierskie jest zamontowane na suporcie osi X i Z i zapewnia doskonałe wyniki oraz szybkie skrawanie. Przedmiot jest

SMART FACTORY STARTER KIT Firma Forcam wprowadza nową usługę – program pilotaşowy Smart Factory Starter KIT, który pozwala m.in. na monitorowanie maszyn w czasie rzeczywistym i umoşliwia pomoc w zakresie: instalacji oprogramowania, konsultingu w trakcie testów oraz szkolenia produktowego i zasad CIP. Smart Factory Starter KIT to innowacyjny produkt umoşliwiający przetestowanie moşliwości, jakie daje specjalistyczne oprogramowanie do zarządzania produkcją. Pakiet oparty jest na sprawdzonym rozwiązaniu Forcam Force, uznanym przez tak prestişowe instytucje analityczno-badawcze jak Gartner i The Frost&Sullivan. Z Forcam Force korzystają światowi producenci, m.in. AUDI, Borgwarner, Daimler, Mann+Hummel czy Schaeflfler.

Pakiet startowy Smart Factory Starter KIT jest bardzo łatwy do zastosowania w Przemyśle 4.0 i pozwala na osiągnięcie maksymalnych zysków produkcyjnych przy minimalnej inwestycji. Smart Factory Starter KIT oparty jest w 100 proc. na technologii webowej i „chmurze�.

Pakiet zawiera podłączenie do systemu trzech maszyn (Forcam I/0 Box, IBH Link, Siemens CP), przekształcanie Big Data na Smart Data, monitorowanie danych w czasie rzeczywistym (raporty z wizualizacji produkcji, oparte na technologii In-Memory oraz technologii zdarzeń złoşonych CEP), konsultacje w trakcie implementacji pakietu i wdroşenia programu pilotaşowego, konsultacje w zakresie Continuous Improvement Process i licencję uşytkowania na okres trzech miesięcy. !

mocowany we wrzecionie umieszczonym na dole, które jest dostosowane do şyczeń klienta i odpowiednie do zadania obróbki. Do tego dostępne są trzy główne wersje wrzeciona: 49/83/103 kW. Obrabiarka moşe być łatwo ładowana ręcznie lub za pomocą dźwigu. Moşliwe jest równieş połączenie z robotem lub ładowarką portalową przez boczny, NC-sterowany luk. Zapewniony przy tym pozostaje optymalny dostęp do przedmiotu i do uchwytu.

Główną cechą serii VMC MT jest uniwersalność, która sprawia, şe sprawdza się ona w róşnych branşach – np. w przemyśle lotniczym, branşy samochodów cięşarowych czy maszyn budowlanych i rolniczych. $&)%

MODUŠY MICO Z NEC CLASS 2 Moduły MICO firmy Murrelektronik dla szaf sterowniczych zgodnych ze standardem UL508A dobrze sprawdziły się w inteligentnych systemach dystrybucji mocy i zabezpieczeniach obwodów odbiorczych. Osiem spośród nich uzyskało obecnie dopuszczenie NEC Class 2, co pozwala efektywnie projektować w oparciu o nie systemy dystrybucji energii.

Obwody Class 2 są stosowane w aplikacjach o ograniczonej energii, których maksymalna moc wynosi 100 VA. Zgodnie z definicją NEC&UL ograniczają one ryzyko zapłonu i poraşenia prądem elektrycznym właśnie dzięki ograniczonej energii, dlatego teş zgodnie ze standardem UL508A (dla szaf sterujących) kaşdy komponent składowy i urządzenie dołączone do obwodu odbiorczego nie wymaga dodatkowych badań.

Dotychczas do budowy obwodów klasy 2 stosowane były zasilacze z zatwierdzeniem NEC Class 2 zajmujące znaczną przestrzeń. Nie była to tania metoda, a ponadto przysparzała sporo kłopotów związanych z okablowaniem i rozplanowaniem. Dzięki oferowanym przez Murrelektronik modułom MICO z dopuszczaniem NEC Class 2 moşna teraz projektować systemy znacznie szybciej i taniej, przy wykorzystaniu mniejszej przestrzeni montaşowej.

Oferowane przez MICO funkcjonalności, takie jak wyłączanie indywidualnych kanałów podczas przeciąşenia, ostrzeşenia wizualne, rejestracja błędów i kaskadowe uruchamianie ścieşek prądowych, pozwalają na stosowanie mniejszych zasilaczy oraz ograniczają liczbę operatorów, którzy muszą uzyskiwać dostęp do szafy sterowniczej. & #

16

AUTOMATYKA

PRODUKTY

SGA â&#x20AC;&#x201C; SERIA ZASILACZY WTYCZKOWYCH 40â&#x20AC;&#x201C;60 W Uniwersalne zasilacze wtyczkowe SGA, o mocy 40â&#x20AC;&#x201C;60 W, wyróşniajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; niewielkimi wymiarami oraz bardzo niskim poborem energii przy braku obciÄ&#x2026;Ĺźenia. CechÄ&#x2026; charakterystycznÄ&#x2026;, wyróşniajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzenie wĹ&#x203A;rĂłd konkurencyjnych zasilaczy, jest niski pobĂłr mocy bez obciÄ&#x2026;Ĺźenia (<0,075 W dla SGA40 oraz <0,15 W dla SGA60). OsiÄ&#x2026;gana sprawnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dochodzi do 91 proc. Zasilacze wyposaĹźono w zabezpieczenia przeciÄ&#x2026;Ĺźeniowe, przeciwzwarciowe i przepiÄ&#x2122;ciowe. UrzÄ&#x2026;dzenie zamkniÄ&#x2122;te jest w szczelnej plastikowej obudowie, chroniÄ&#x2026;cej uĹźytkownika przed poraĹźeniem. WyjĹ&#x203A;cie zasilacza wyposaĹźono w standardowe zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cze 5,5 Ă&#x2014; 2,1 mm, dziÄ&#x2122;ki czemu SGA to idealne rozwiÄ&#x2026;zanie do zasilania: routerĂłw, switchy, komputerĂłw przenoĹ&#x203A;nych, drukarek, telefonĂłw stacjonarnych oraz wielu innych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; elektronicznych wiÄ&#x2122;kszej mocy. $ ! ) ! 1

ZĹ Ä&#x201E;CZKI LISTWOWE TOPJOB S Z BEZPIECZNÄ&#x201E; TECHNOLOGIÄ&#x201E; ZACISKU ZĹ&#x201A;Ä&#x2026;czki listwowe muszÄ&#x2026; gwarantowaÄ&#x2021; w róşnego typu aplikacjach przemysĹ&#x201A;owych oraz nowoczesnej automatyce budynkowej znacznie wiÄ&#x2122;cej niĹź tylko pewne poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie elektryczne.

System zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czek listwowych TOPJOB S ma wiele zalet. Sercem systemu TOPJOB S jest zacisk Push-in CAGE CLAMP. Jest to uniwersalny zacisk do wszystkich rodzajĂłw przewodĂłw, z lub bez koniecznoĹ&#x203A;ci ich wczeĹ&#x203A;niejszego zarobienia. Ponadto umoĹźliwia on montaĹź wtykowy przewodĂłw jednodrutowych, wielodrutowych oraz linkowych z tulejkami przewodowymi, bez uĹźycia narzÄ&#x2122;dzi.

Zacisk Push-in CAGE CLAMP zabezpieczeĹ&#x201E;pewnia duĹźy zakres b dziÄ&#x2122;ki czemu stwa, dziÄ&#x2122; jeden ssystem zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czek listwowych moĹźna stosomoĹź waÄ&#x2021; w kaĹźdym miejscu na Ĺ&#x203A;wiemiejs cie we w wszystkich aplikacjach. a

DWUKIERUNKOWE LICZNIKI ENERGII ELEKTRYCZNEJ Z KOMUNIKACJÄ&#x201E; M-BUS Dwukierunkowe liczniki energii elektrycznej Saia PCD pozwalajÄ&#x2026; mierzyÄ&#x2021; przepĹ&#x201A;yw energii w dwĂłch kierunkach. UrzÄ&#x2026;dzenia znajdujÄ&#x2026; zastosowanie w miejscach, gdzie energia jest jednoczeĹ&#x203A;nie zuĹźywana i wytwarzana, np. w instalacjach fotowoltaicznych lub na farmach wiatrowych.

GamÄ&#x2122; dwukierunkowych licznikĂłw serii Saia PCD firmy Saia Burgess Controls powiÄ&#x2122;kszyĹ&#x201A; nowy model z interfejsem komunikacyjnym M-Bus. Dwukierunkowy ALE3 z interfejsem M-bus jest licznikiem trĂłjfazowym, przeznaczonym do pomiarĂłw bezpoĹ&#x203A;rednich. Interfejs komunikacyjny umoĹźliwia odczyt nie tylko zliczonej, pobranej lub oddanej do sieci mocy, lecz takĹźe udostÄ&#x2122;pnia wartoĹ&#x203A;ci napiÄ&#x2122;cia, prÄ&#x2026;du, mocy czynnej i biernej. Licznik ALE3 jest zgodny z dyrektywÄ&#x2026; MID. Jest przystosowany do montaĹźu na szynie DIN i instalacji w standardowych rozdzielnicach elektrycznych.

Dwukierunkowe liczniki energii z powodzeniem pracujÄ&#x2026; jako komponenty systemĂłw monitorowania zuĹźycia mediĂłw.

PrzykĹ&#x201A;adem takiego rozwiÄ&#x2026;zania jest S-Monitoring â&#x20AC;&#x201C; Ĺ&#x201A;atwy do rozbudowy i obsĹ&#x201A;ugi system, ktĂłry wspomaga podnoszenie efektywnoĹ&#x203A;ci energetycznej przedsiÄ&#x2122;biorstw. Aplikacja S-Monitoring automatycznie rozpoznaje rodzaj podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonego licznika i â&#x20AC;&#x2019; w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od jego typu â&#x20AC;&#x2019; zlicza energiÄ&#x2122; pobieranÄ&#x2026; lub dostarczanÄ&#x2026; do sieci.

Za pomocÄ&#x2026; interfejsu komunikacyjnego liczniki energii mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowo zerowane, co stanowi bardzo przydatnÄ&#x2026; funkcjÄ&#x2122; w przypadku aplikacji bilingowych (np. w hostelach czy na kempingach), poniewaĹź pozwala zliczaÄ&#x2021; nie tylko caĹ&#x201A;kowitÄ&#x2026; pobieranÄ&#x2026; energiÄ&#x2122;, lecz takĹźe rozliczaÄ&#x2021; poszczegĂłlnych odbiorcĂłw.

2 R E K L A M A

3 $

11/2015

17

PRODUKTY

UCHWYT Z PNEUMATYCZNYM ZAWOREM ROZDZIELAJÄ&#x201E;CYM â&#x20AC;&#x201C; SERIA EBR.150-PN

PRZEMYSĹ OWE KOMPUTERY PANELOWE X57

Elesa+Ganter wprowadziĹ&#x201A;a do oferty innowacyjny rodzaj uchwytu z wbudowanym pneumatycznym zaworem rozdzielajÄ&#x2026;cym sterowanym mechanicznie. Produkt jest przeznaczony do maszyn i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, w ktĂłrych operowanie uchwytem i sterowanie zaworem pneumatycznym musi byÄ&#x2021; wykonywane jednoczeĹ&#x203A;nie.

Nowe uchwyty EBR.150-PN z pneumatycznym zaworem rozdzielajÄ&#x2026;cym to rozwiÄ&#x2026;zanie przeznaczone do wszystkich urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, gdzie gĹ&#x201A;Ăłwnym ĹşrĂłdĹ&#x201A;em zasilania i sterowania jest sprÄ&#x2122;Ĺźone powietrze. Ĺ&#x161;wietnie sprawdzajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; jako kompaktowe elementy sterujÄ&#x2026;ce poszczegĂłlnymi funkcjami maszyny.

Nowy uchwyt zbudowany jest na bazie dobrze znanego uchwytu EBP.B. w stylizacji Ergostyle. Zasadnicza konstrukcja uchwytu EBR.150-PN wykonana jest z bardzo wysokiej jakoĹ&#x203A;ci poliamidu wzmacnianego wĹ&#x201A;Ăłknami szklanymi.

Najistotniejszym elementem caĹ&#x201A;ej konstrukcji jest pneumatyczny zawĂłr rozdzielajÄ&#x2026;cy sterowany mechanicznie, tj. za pomocÄ&#x2026; przycisku wbudowanego w uchwycie. Konstrukcja zaworu oparta jest na trzech zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czach pneumatycznych, przystosowanych do wspĂłĹ&#x201A;pracy z przewodami pneumatycznymi o Ĺ&#x203A;rednicy 4 mm.

XS7 to rodzina przemysĹ&#x201A;owych komputerĂłw panelowych firmy ESA, zapewniajÄ&#x2026;cych szybkie przetwarzanie danych i odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na pracÄ&#x2122; w trudnych warunkach zakĹ&#x201A;adĂłw produkcyjnych.

Komputery linii dynamic charakteryzujÄ&#x2026; takĹźe doskonaĹ&#x201A;ej jakoĹ&#x203A;ci komponenty i elastyczne moĹźliwoĹ&#x203A;ci konfiguracji. DuĹźa wytrzymaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; mechaniczna i solidna konstrukcja predys-ponujÄ&#x2026; je do pracy w trudnych warunkach przemysĹ&#x201A;owych.

Komputery bazujÄ&#x2026; na szybkich procesorach Intel Atom Dual Core, Core2Duo lub trzeciej generacji iCore. SÄ&#x2026; wyposaĹźone w dotykowe ekrany LCD TFT o przekÄ&#x2026;tnych: 12,1â&#x20AC;ł, 15â&#x20AC;ł, 17â&#x20AC;ł i 19â&#x20AC;ł. PodĹ&#x203A;wietlenie LED zapewnia im trwaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; i oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; energii, a wysoka rozdzielczoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i jasnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; gwarantujÄ&#x2026; doskonaĹ&#x201A;e wyĹ&#x203A;wietlanie nawet najbardziej rozbudowanych wizualizacji. Wszystkie modele sÄ&#x2026; wyposaĹźone w metalowe obudowy z frontami wykoĹ&#x201E;czonymi aluminium lub stalÄ&#x2026; nierdzewnÄ&#x2026; INOX. Minimalna gwarantowana przez producenta ĹźywotnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; podĹ&#x203A;wietlenia wynosi 50 000 godzin, a stopieĹ&#x201E; ochrony to IP66.

Komputery w wykoĹ&#x201E;czeniu INOX i True Flat sÄ&#x2026; przydatne szczegĂłlnie w branĹźach, w ktĂłrych wymagane jest speĹ&#x201A;nianie rygorystycznych norm odnoĹ&#x203A;nie higieny. XS7 INOX sÄ&#x2026; zgodne z wytycznymi standardu FDA 21/PN-EN 1672-2+A1, bardzo popularnego w przemyĹ&#x203A;le spoĹźywczym, farmaceutycznym i chemicznym. SpeĹ&#x201A;niajÄ&#x2026; ponadto wymogi norm UL i c-UL-us, a takĹźe ATEX (Strefa 2/22, kategorii 3 G/D).

$ %

2

WSPARCIE DLA INĹťYNIERĂ&#x201C;W Inteligentne systemy pomiarowe pomagajÄ&#x2026; inĹźynierom tworzyÄ&#x2021; inteligentne rozwiÄ&#x2026;zania w dziedzinie pomiarĂłw i zarzÄ&#x2026;dzania danymi. Do takich naleĹźÄ&#x2026; zaprezentowane ostatnio przez National Instruments nowe przyrzÄ&#x2026;dy i oprogramowanie: CompactDAQ, DIAdem 2015 i DataFinder Server Edition 2015.

Programowalne z wykorzystaniem Ĺ&#x203A;rodowiska LabVIEW 2015, 4- i 8-slotowe kontrolery CompactDAQ z procesorami Intel Atom Quad-Core 1.91 GHz E3845 umoĹźliwiajÄ&#x2026; inĹźynierom i naukowcom dodanie funkcjonalnoĹ&#x203A;ci do ich systemĂłw akwizycji danych, jak przetwarzanie, inteligencja czy sterowanie. Nowe kontrolery, pracujÄ&#x2026;ce pod kontrolÄ&#x2026; systemu Windows Embedded 7 lub NI Linux Real-Time, zostaĹ&#x201A;y wyposaĹźone w 32 GB nieulotnej pamiÄ&#x2122;ci oraz slot kart SD, dziÄ&#x2122;ki czemu uĹźytkownik jest w stanie tworzyÄ&#x2021;

18

inteligentne aplikacje sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;ce do monitorowania i zapisywania danych.

Nowa obudowa Compact DAQ wspomaga skalowanie systemu pomiarowego do zastosowaĹ&#x201E; wymagajÄ&#x2026;cych wiÄ&#x2122;kszej liczby kanaĹ&#x201A;Ăłw bez redukcji prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci transferu. RozwiÄ&#x2026;zania z 14 slotami oraz transmisja z wykorzystaniem portu USB 3.0 speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026; wymagania stawiane przez obecnie tworzone systemy akwizycji danych oraz wprowadzajÄ&#x2026; moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; prostej adaptacji systemu do nowych potrzeb.

Program DataFinder Server Edition 2015 daje moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wysĹ&#x201A;ania wieloetapowych zapytaĹ&#x201E; do sieci serwerĂłw w celu natychmiastowego odnalezienia danych potrzebnych do analizy. # !

AUTOMATYKA

PRODUKTY

PROCESORY AMD SERII R Firma AMD wprowadziĹ&#x201A;a na rynek nowe procesory AMD Embedded SOC Serii R, ktĂłre zapewniajÄ&#x2026; wysokÄ&#x2026; wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w szerokiej gamie zastosowaĹ&#x201E; na rynku systemĂłw wbudowanych, takich jak systemy wyĹ&#x203A;wietlania typu digital signage i retail signage, obrazowanie medyczne, gry elektroniczne, przechowywanie multimediĂłw oraz komunikacja i Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sieciowa. Procesory, zaprojektowane pod kÄ&#x2026;tem wymagajÄ&#x2026;cych zastosowaĹ&#x201E;, wykorzystujÄ&#x2026; najnowszy 64-bitowy rdzeĹ&#x201E; obliczeniowy Ă&#x2014;86 firmy AMD (Excavator), a takĹźe architekturÄ&#x2122; graficznÄ&#x2026; Graphics Core Next trzeciej generacji i najnowoczeĹ&#x203A;niejsze mechanizmy zarzÄ&#x2026;dzania zasilaniem w celu ograniczenia zuĹźycia energii.

JednoukĹ&#x201A;adowa forma SOC (ang.

System On Chip) upraszcza projektowanie niewielkich pĹ&#x201A;ytek drukowanych i systemĂłw przez klientĂłw AMD oraz niezaleĹźnych dostawcĂłw platform deweloperskich. $ !

WIÄ&#x2DC;KSZA WYDAJNOĹ&#x161;Ä&#x2020; DZIÄ&#x2DC;KI SIEMENS TEAMCENTER 11

ZASILACZ DESKTOPOWY WYSOKIEJ SPRAWNOĹ&#x161;CI Zasilacze typu desktop serii GST280A sÄ&#x2026; zgodne z VI poziomem efektywnoĹ&#x203A;ci energetycznej, co oznacza niĹźszy pobĂłr mocy w trybie bez obciÄ&#x2026;Ĺźenia oraz wyĹźszÄ&#x2026; sprawnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w porĂłwnaniu do konkurencyjnych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; o tych samych wymiarach. DziÄ&#x2122;ki wysokiej sprawnoĹ&#x203A;ci dochodzÄ&#x2026;cej do 94 proc. straty cieplne sÄ&#x2026; maksymalnie ograniczone, co w poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu ze specjalnie zaprojektowanÄ&#x2026; obudowÄ&#x2026; zapewnia urzÄ&#x2026;dzeniu moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pracy bez wentylatora. Modele serii GST280A wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; w kilku wariantach napiÄ&#x2122;cia wyjĹ&#x203A;ciowego: 12/15/20/24/48 V, zostaĹ&#x201A;y wykonane w I klasie ochrony (z uziemieniem) i sÄ&#x2026; wyposaĹźone w zabezpieczenia: przeciÄ&#x2026;Ĺźeniowe, przeciwzwarciowe, przepiÄ&#x2122;ciowe, termiczne oraz aktywny ukĹ&#x201A;ad kompensacji mocy biernej.

WyjĹ&#x203A;cie zasilacza wyposaĹźono w przewĂłd o dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci 1 m zakoĹ&#x201E;czony zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czem MOLEX 39-01-2060 (opcjonalnie dostÄ&#x2122;pne inne zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza). $ ! ) ! 1

R E K L A M A

Teamcenter jest najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej uĹźywanym systemem zarzÄ&#x2026;dzania cyfrowym cyklem Ĺźycia na Ĺ&#x203A;wiecie i jest rozwijany przez oddziaĹ&#x201A; firmy Siemens odpowiedzialny za oprogramowanie do zarzÄ&#x2026;dzania cyklem Ĺźycia produktu (PLM). Najnowsza wersja tego oprogramowania zawiera ulepszonÄ&#x2026; funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; interfejsu Active Workspace, nowe narzÄ&#x2122;dzia do administracji i integracji oraz nowe moĹźliwoĹ&#x203A;ci w zakresie zarzÄ&#x2026;dzania procesami projektowania oprogramowania jako integralnej czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci caĹ&#x201A;ego cyklu Ĺźycia produktu. Inne ulepszenia dotyczÄ&#x2026; wspĂłĹ&#x201A;pracy z dostawcami, zgodnoĹ&#x203A;ci i integracji ECAD z konfiguracjÄ&#x2026; Teamcenter Rapid Start.

Cyklem Ĺźycia aplikacji programowych zarzÄ&#x2026;dza siÄ&#x2122; przy uĹźyciu narzÄ&#x2122;dzi do zarzÄ&#x2026;dzania cyklem Ĺźycia aplikacji (ALM). WykorzystujÄ&#x2026;c wielodomenowy mechanizm integracji, Teamcenter 11 umoĹźliwia obecnie peĹ&#x201A;nÄ&#x2026; integracjÄ&#x2122; narzÄ&#x2122;dzi ALM, danych i procesĂłw w ramach Ĺ&#x203A;rodowiska PLM oraz projektowanie systemowe i zarzÄ&#x2026;dzanie wymaganiami za poĹ&#x203A;rednictwem Active Workspace. DziÄ&#x2122;ki nowym â&#x20AC;&#x17E;moĹźliwoĹ&#x203A;ciom architektonicznego modelowania systemĂłwâ&#x20AC;? oraz narzÄ&#x2122;dziom do zarzÄ&#x2026;dzania procesem walidacji i weryfikacji, klienci mogÄ&#x2026; wyraĹşnie okreĹ&#x203A;liÄ&#x2021; wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; produktu wzglÄ&#x2122;dem okreĹ&#x203A;lonych celĂłw. # !

11/2015

19

PRODUKTY

SYSTEM DO TESTOWANIA URZÄ&#x201E;DZEĹ&#x192; BEZPRZEWODOWYCH National Instruments oferuje system do testowania urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; bezprzewodowych NI WTS (Wireless Test System).

Wykorzystuje on najnowsze urzÄ&#x2026;dzenia z rodziny PXI, zapewniajÄ&#x2026;c jednÄ&#x2026; platformÄ&#x2122; do obsĹ&#x201A;ugi wielu standardĂłw, umoĹźliwiajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; testowanie wielu obiektĂłw jednoczeĹ&#x203A;nie. Oprogramowanie do sekwencjonowania testĂłw, takie jak TestStand Wireless Test Module, sprawia, Ĺźe producenci mogÄ&#x2026; znacznie zwiÄ&#x2122;kszyÄ&#x2021; wykorzystanie sprzÄ&#x2122;tu podczas rĂłwnolegĹ&#x201A;ego testowania wielu urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;. WTS moĹźna w Ĺ&#x201A;atwy sposĂłb zintegrowaÄ&#x2021; z liniÄ&#x2026; produkcyjnÄ&#x2026; dziÄ&#x2122;ki dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;ci gotowych sekwencji testowych dla urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; korzystajÄ&#x2026;cych z ukĹ&#x201A;adĂłw scalonych firm, takich jak Qualcomm i Broadcom, a takĹźe moĹźliwoĹ&#x203A;ci zdalnej obsĹ&#x201A;ugi testu. Zapewni

to klientom istotny wzrost efektywnoĹ&#x203A;ci stanowisk testowych RF oraz zredukuje koszty testowania.

WTS jest najnowszym systemem National Instruments stworzonym w oparciu o sprzÄ&#x2122;t PXI oraz oprogramowanie LabVIEW i TestStand. DziÄ&#x2122;ki wsparciu standardĂłw komunikacji bezprzewodowej â&#x20AC;&#x201C; od LTE Advanced przez 802.11ac po Bluetooth Low Energy â&#x20AC;&#x201C; sprawdza siÄ&#x2122; w testach produkcyjnych punktĂłw dostÄ&#x2122;powych WLAN, telefonĂłw komĂłrkowych, systemĂłw informacyjno-rozrywkowych oraz pozostaĹ&#x201A;ych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; korzystajÄ&#x2026;cych z Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznoĹ&#x203A;ci bezprzewodowej i obsĹ&#x201A;ugujÄ&#x2026;cych wiele standardĂłw. # !

PRZETWORNIKI PRZEMIESZCZEĹ&#x192; LINIOWYCH BTL Nowe przetworniki przemieszczeĹ&#x201E; liniowych firmy Balluff, produkowane w obudowach profilowanych i z prÄ&#x2122;tem oraz wyposaĹźone w interfejs Ethernet oferujÄ&#x2026; wiele zalet producentom i operatorom maszyn przemysĹ&#x201A;owych, zwĹ&#x201A;aszcza jeĹ&#x203A;li chodzi o ich czas rozruchu i wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. Standardowe protokoĹ&#x201A;y komunikacyjne oraz automatyczne przypisywanie adresĂłw uĹ&#x201A;atwiajÄ&#x2026; ich integracjÄ&#x2122; z kontrolerem i z caĹ&#x201A;Ä&#x2026; sieciÄ&#x2026; zakĹ&#x201A;adowÄ&#x2026;. Eliminuje to koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; Ĺźmudnego programowania, a w konsekwencji skraca czas uruchamiania maszyn, obniĹźa koszty implementacji i redukuje liczbÄ&#x2122; potencjalnych ĹşrĂłdeĹ&#x201A; bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dĂłw. Cztery diagnostyczne diody LED umieszczone na gĹ&#x201A;owicy przetwornika sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026; rĂłwnoczeĹ&#x203A;nie do sygnalizacji jego statusu i sygnalizacji poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia z sieciÄ&#x2026; Ethernet. UĹ&#x201A;atwia to i przyspiesza serwisowanie.

Przetworniki te nadajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; idealnie do zaawansowanych aplikacji (m.in. wymagajÄ&#x2026;cych kontroli osi) ze wzglÄ&#x2122;du na synchro-

nicznÄ&#x2026;, bardzo szybkÄ&#x2026; i bezpiecznÄ&#x2026; transmisjÄ&#x2122; danych w czasie rzeczywistym oraz precyzyjny pomiar przemieszczeĹ&#x201E; o duĹźej dynamice z rozdzielczoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; 1 Οm. Przetworniki z serii BTL7 mogÄ&#x2026; wykrywaÄ&#x2021; i przetwarzaÄ&#x2021; dane z 16 koderĂłw poĹ&#x201A;oĹźenia. KaĹźdy koder generuje dwie wartoĹ&#x203A;ci pomiarowe: poĹ&#x201A;oĹźenie i prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, dlatego teĹź w pojedynczym pomiarze moĹźe byÄ&#x2021; analizowanych do 32 parametrĂłw. UĹźytkownik ma do wyboru róşne typy interfejsĂłw Ethernet czasu rzeczywistego, w tym Profinet IRT, EtherCAT i Varan.

44

NOWE MODUĹ Y WEJĹ&#x161;Ä&#x2020;/WYJĹ&#x161;Ä&#x2020; W SERII ESAWARE Seria ESAWARE firmy ESA zostaĹ&#x201A;a uzupeĹ&#x201A;niona nowymi moduĹ&#x201A;ami wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; lokalnych m.in. temperaturowych i szybkich licznikĂłw. ModuĹ&#x201A;y wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; (EW600) sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026; do rozbudowy paneli operatorskich EW100 z Soft PLC, ktĂłre Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026; funkcji wizualizacji i sterowania w jednym urzÄ&#x2026;dzeniu.

Do wyboru sÄ&#x2026; nastÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;ce wersje moduĹ&#x201A;Ăłw: cyfrowe z optoizolacjÄ&#x2026; (osiem wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; i cztery wyjĹ&#x203A;cia cyfrowe); analogowe (trzy wejĹ&#x203A;cia i dwa wyjĹ&#x203A;cia analogowe z rozdzielczoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; 16 bitĂłw), wejĹ&#x203A;cia szybkich licznikĂłw (dwa wejĹ&#x203A;cia), wejĹ&#x203A;cia termoparowe (szeĹ&#x203A;Ä&#x2021; wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; termoparowych, typy termopar: K/J/ E/T/N/B/R/S), wejĹ&#x203A;cia temperaturowe (cztery wejĹ&#x203A;cia; obsĹ&#x201A;ugiwane typy czujnikĂłw: 20

Pt 100/Pt 200/Pt 500/Pt 1000/Ni 100/Ni 1000), wyjĹ&#x203A;cia szybkich licznikĂłw (cztery wyjĹ&#x203A;cia) i wyjĹ&#x203A;cia PWM (cztery wyjĹ&#x203A;cia PWM).

Wszystkie typy moduĹ&#x201A;Ăłw wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; ESAWARE mogÄ&#x2026; pracowaÄ&#x2021; w temperaturze od â&#x20AC;&#x201C;10 °C do +50 °C i sÄ&#x2026; zabezpieczone w stopniu ochrony IP20. W zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od wielkoĹ&#x203A;ci ekranu do panelu operatorskiego moĹźna podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; od 4 do 16 moduĹ&#x201A;Ăłw wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;. JeĹ&#x203A;li liczba lokalnych wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; jest za maĹ&#x201A;a w stosunku do potrzeb obiektu lub instalacja jest rozproszona, do paneli moĹźna podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czaÄ&#x2021; moduĹ&#x201A;y zdalne dowolnych producentĂłw, ktĂłre pracujÄ&#x2026; w sieci EtherCAT. 2

.0# ,

1 0 !

AUTOMATYKA

10/2015

3

ROZMOWA

ŁĄCZYMY NASZE DOŚWIADCZENIE

Z POTRZEBAMI FIRM

" 2 1 - 5 0 5# 0 # 2#0 - #

1 2 , 0 #0, 1 06 1 01 0 7 # 1 ! 1 # 0 3 , # ! 36 # # !- $$ # # & ! &# 2# # $ # 0! # ,6 1 # # 8 % / 0 9

22

AUTOMATYKA

ROZMOWA

9 &# 2# # $ #

ProszÄ&#x2122; powiedzieÄ&#x2021; parÄ&#x2122; sĹ&#x201A;Ăłw o rodzimym pochodzeniu firmy. Z ciekawostek dodajmy, Ĺźe Mitsubishi w jÄ&#x2122;zyku japoĹ&#x201E;skim oznacza â&#x20AC;&#x17E;trzy diamentyâ&#x20AC;?. SkÄ&#x2026;d pomysĹ&#x201A; na nazwÄ&#x2122; i logo firmy?

ZaĹ&#x201A;oĹźyciel grupy Mitsubishi, Yataro Iwasaki, nazwaĹ&#x201A; swojÄ&#x2026; pierwszÄ&#x2026; firmÄ&#x2122; transportowÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x17E;Tsukumoâ&#x20AC;?, a flagi na jego statkach przedstawiaĹ&#x201A;y znane dziĹ&#x203A; bardzo dobrze logo z trzema diamentami. Obecne logo zostaĹ&#x201A;o zaprojektowane poprzez naĹ&#x201A;oĹźenie na siebie dwĂłch waĹźnych dla Iwasakiego obrazĂłw â&#x20AC;&#x201C; jego rodowego herbu, na ktĂłrym widniaĹ&#x201A; romb oraz trzech liĹ&#x203A;ci dÄ&#x2122;bu, uĹ&#x201A;oĹźonych podobnie jak dzisiejsze trzy diamenty, ktĂłre stanowiĹ&#x201A;y herb rodowy klanu Tosa â&#x20AC;&#x201C; pierwszych pracodawcĂłw Iwasakiego. Od 1874 roku firma przybraĹ&#x201A;a wiÄ&#x2122;c nazwÄ&#x2122; â&#x20AC;&#x17E;Mitsubishiâ&#x20AC;?. DziĹ&#x203A; na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie pod tym szyldem mamy zarejestrowanych juĹź ponad 200 firm czĹ&#x201A;onkowskich, ktĂłre utoĹźsamiajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; z nazwÄ&#x2026; i filozofiÄ&#x2026; biznesu Mitsubishi.

Dla naszych klientĂłw natomiast trzy diamenty sÄ&#x2026; synonimem niezawodnych produktĂłw i najwyĹźszej jakoĹ&#x203A;ci obsĹ&#x201A;ugi.

W Polsce firma pod nazwÄ&#x2026; Mitsubishi Electric oficjalnie wystÄ&#x2122;puje od 2009 roku, ale oddziaĹ&#x201A; rozpoczÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na solidnych fundamentach utworzonych przez firmy dystrybucyjne z Grupy MPL. Jakie sÄ&#x2026; zalety lokalizacji regionalnego zaplecza w naszym kraju?

PoczÄ&#x2026;tki Mitsubishi Electric w Polsce siÄ&#x2122;gajÄ&#x2026; roku 1995, kiedy to wspomniana Grupa MPL zostaĹ&#x201A;a Autoryzowanym Dystrybutorem naszych produktĂłw i usĹ&#x201A;ug na polskim rynku. DziÄ&#x2122;ki temu udaĹ&#x201A;o nam siÄ&#x2122; stworzyÄ&#x2021; bardzo solidny fundament do dynamicznego rozwoju Mitsubishi Electric w Polsce oraz w caĹ&#x201A;ym regionie CEE (Europa Ĺ&#x161;rodkowo-Wschodnia â&#x20AC;&#x201C; przyp. red.).

DziÄ&#x2122;ki inwestycji, jakÄ&#x2026; byĹ&#x201A;o przejÄ&#x2122;cie firm MPL Technology oraz MPL Tech Group, moĹźemy sobie pozwoliÄ&#x2021; na coraz odwaĹźniejsze poszerzanie naszej dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;ci o kolejne obszary regionu CEE. Po przejÄ&#x2122;ciu kluczowych firm z Grupy MPL w 2009 roku oraz ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ym inwestycjom mamy obecnie bardzo 11/2015

silne zaplecze wiedzy eksperckiej i doskonaĹ&#x201A;ych ludzi. Warto wspomnieÄ&#x2021;, Ĺźe nasze biuro w podkrakowskich Balicach jest siedzibÄ&#x2026; gĹ&#x201A;ĂłwnÄ&#x2026; Mitsubishi Electric w Europie Ĺ&#x161;rodkowo-Wschodniej, mamy tutaj lokalny magazyn, autoryzowany serwis, dziaĹ&#x201A; komunikacji i marketingu oraz centrum obsĹ&#x201A;ugi klienta.

Polski oddziaĹ&#x201A; Mitsubishi Electric stanowi zaplecze do rozwoju w krajach CEE. Pod swoimi skrzydĹ&#x201A;ami mamy Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznie 14 paĹ&#x201E;stw. OprĂłcz Polski jesteĹ&#x203A;my odpowiedzialni za Czechy, SĹ&#x201A;owacjÄ&#x2122;, WÄ&#x2122;gry, RumuniÄ&#x2122; oraz pozostaĹ&#x201A;e kraje baĹ&#x201A;kaĹ&#x201E;skie i byĹ&#x201A;ej JugosĹ&#x201A;awii. Tak szeroki obszar dziaĹ&#x201A;ania uĹ&#x201A;atwia nam korzystanie z moĹźliwoĹ&#x203A;ci biznesowych

Obserwujemy dynamiczny rozwĂłj rynku komponentĂłw, jak i caĹ&#x201A;ych systemĂłw automatyki przemysĹ&#x201A;owej, projektowanych pod konkretne potrzeby klientĂłw. KtĂłre produkty lub grupy produktowe sÄ&#x2026; w naszym regionie kluczowe z punktu widzenia Mitsubishi Electric?

Przede wszystkim warto zauwaĹźyÄ&#x2021;, Ĺźe nasza firma przeszĹ&#x201A;a silnÄ&#x2026; transformacjÄ&#x2122;: od marketingu produktowego do podejĹ&#x203A;cia biznesowego i dostarczania rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;. Motorem naszych dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E; jest chÄ&#x2122;Ä&#x2021; oferowania zaawansowanych systemĂłw z wykorzystaniem motion i robotĂłw.

Doradzamy i projektujemy systemy sterowania do kompletnych linii pro-

â&#x20AC;&#x201A;WEDĹ UG MNIE ZAPLECZE TECHNICZNE, SZKOLENIOWE I SERWISOWE ORAZ INNOWACYJNOĹ&#x161;Ä&#x2020; OFEROWANEJ TECHNOLOGII TO KLUCZOWE ASPEKTY WYBORU PARTNERA. caĹ&#x201A;ego regionu oraz umoĹźliwia wykorzystanie jego potencjaĹ&#x201A;u. Bardzo czÄ&#x2122;sto moĹźemy poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; doĹ&#x203A;wiadczenie partnera z jednego kraju z potrzebami fabryki w innym, tak aby efekt koĹ&#x201E;cowy byĹ&#x201A; moĹźliwie najlepszy pod wzglÄ&#x2122;dem jakoĹ&#x203A;ci i osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;ty w okreĹ&#x203A;lonym czasie. To faktycznie wielka zaleta w obecnym biznesie, ktĂłry jest coraz bardziej miÄ&#x2122;dzynarodowy, a centra decyzyjne rozproszone sÄ&#x2026; w kilku krajach Europy.

KtĂłre branĹźe sÄ&#x2026; najwiÄ&#x2122;kszymi odbiorcami produktĂłw i beneficjentami wsparcia technicznego Mitsubishi Electric?

JeĹ&#x203A;li chodzi o branĹźe, ktĂłre sÄ&#x2026; kluczowe z punktu widzenia polskiego oddziaĹ&#x201A;u, to niewÄ&#x2026;tpliwie sektor OEM byĹ&#x201A; i nadal jest najmocniejszÄ&#x2026; stronÄ&#x2026; naszej organizacji. Wynika to z faktu, Ĺźe jesteĹ&#x203A;my postrzegani jako czoĹ&#x201A;owy dostawca zaawansowanych komponentĂłw do maszyn â&#x20AC;&#x201C; na przykĹ&#x201A;ad technologii serwo i motion, ale rĂłwnieĹź z tego, Ĺźe polski rynek producentĂłw maszyn jest dobrze rozwiniÄ&#x2122;ty i ma renomÄ&#x2122; w caĹ&#x201A;ej Europie.

dukcyjnych z wykorzystaniem naszych komponentĂłw. OczywiĹ&#x203A;cie dziaĹ&#x201A;ania te sÄ&#x2026; wszechstronne, a ich efekty moĹźna zauwaĹźyÄ&#x2021; w dynamice sprzedaĹźy poszczegĂłlnych produktĂłw. Generalnie, serwo, motion oraz roboty przemysĹ&#x201A;owe to chyba najszybciej rosnÄ&#x2026;ce grupy produktowe Mitsubishi Electric w naszym regionie.

ZÂ czego wynika zwiÄ&#x2122;kszona dynamika rozwoju tych wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie produktĂłw?

Jakie sektory â&#x20AC;&#x201C; bazujÄ&#x2026;c na PaĹ&#x201E;stwa obserwacji i dokonanych przez Mitsubishi Electric wdroĹźeniach â&#x20AC;&#x201C; najchÄ&#x2122;tniej automatyzujÄ&#x2026; produkcjÄ&#x2122; z wykorzystaniem robotĂłw?

DominujÄ&#x2026;cym sektorem w krajach CEE, a co za tym idzie takĹźe w Polsce, jest branĹźa motoryzacyjna. To bez wÄ&#x2026;tpienia najwiÄ&#x2122;kszy odbiorca robotĂłw i aplikacji zautomatyzowanych. Obok tej branĹźy dynamicznie robotyzujÄ&#x2026; produkcjÄ&#x2122; rĂłwnieĹź branĹźe spoĹźywcza i farmaceutyczna. Pojawia siÄ&#x2122; coraz wiÄ&#x2122;cej maszyn i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; produkowanych seryjnie, gdzie kluczowym elementem caĹ&#x201A;ej aplikacji jest robot. Polska nie naleĹźy do czoĹ&#x201A;Ăłwki pod wzglÄ&#x2122;dem wskaĹş23

ROZMOWA ników robotyzacji linii produkcyjnych, toteż ta dziedzina wymaga jeszcze sporo czasu i nakładów, aby osiągnąć wyniki takie jak na przykład nasi sąsiedzi, Czesi czy Słowacy. Wskaźnik robotyzacji w Polsce wynosi 19, podczas gdy w Czechach 60, a na Słowacji 80 (wskaźnik robotyzacji podaje się jako liczbę pracujących robotów przemysłowych na 10 000 osób pracujących w przetwórstwie przemysłowym – przyp. red). Natomiast pewne jest, że w miarę wzrostu kosztów pracy polski rynek produkcji przemysłowej musi podążać za trendami, jakie obserwowaliśmy wcześniej w krajach bardziej rozwiniętych i maksymalnie robotyzować linie produkcyjne, tak by zachowały one konkurencyjność względem innych krajów.

Tak jak Pan wspomniał, Mitsubishi Electric oferuje szeroki zakres usług dla kompletnych rozwiązań automatyzacyjnych. Na czym, poza dostawą produktów, opiera się współpraca z przedsiębiorstwami?

Koncepcja oferowania nie tylko produktów, lecz całościowych, kompletnych rozwiązań z zakresu automaty-

posiadającą know-how i zaplecze inżynierskie w zakresie szeroko rozumianej automatyzacji procesów ciągłych.

W ostatnich latach opracowaliśmy system klasy DCS na bazie kluczowych komponentów Mitsubishi Electric, który z powodzeniem został już wdrożony w wielu instalacjach przemysłowych na Zachodzie. Mamy więc w tej dziedzinie szereg referencji i rozwijamy tę działalność krok po kroku, w całym regionie EMEA. Coraz częściej też sięgamy do zasobów technologicznych innych dywizji Mitsubishi Electric.

Oferujemy ich technologie stosując systemy sterowania z dywizji automatyki przemysłowej. W tych projektach posiłkujemy się oczywiście lokalnymi firmami partnerskimi, które bardzo starannie dobieramy, tak by spełniały zarówno wymagania nasze, jak i naszych klientów.

Jak Pan ocenia rozwój rynku automatyki w Polsce na tle innych krajów europejskich?

Polska jest doskonałym rynkiem dla automatyzacji procesów produkcyjnych. Ten trend rozwija się coraz szybciej i prognozujemy, że powinien

WOJCIECH WĄSIK Absolwent Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, kierunek: ek: Informatyka w systemach sterowania i zarządzania. Z Mitsubishii Electric er sprzezwiązany od 1999 r. Karierę zawodową zaczynał jako inżynier daży w jednej ze spółek Grupy MPL – pierwszego dystrybutoraa produktów Mitsubishi Electric w Polsce. Dziś, jako CEE Strategic Planning nning Manager, jest jedną z osób wytyczających kierunek rozwoju oju dla Mitsubishi Electric w Europie Środkowo-Wschodniej. Czas as wolny najchętniej spędza z rodziną – w zimie na nartach,, w lecie żeglując oraz grając w tenisa.

zacji zrodziła się w Mitsubishi Electric już jakiś czas temu.

W Europie oferowanie kompletnych usług automatyzacji rozpoczęliśmy od szeroko rozumianej branży wodnej, czyli tam, gdzie mamy do czynienia nie tylko z wodą, lecz na przykład również ze ściekami. Tak powstała idea projektowania kompletnych rozwiązań dla obszarów, w których stykamy się z procesem ciągłym.

Obecnie mamy w swoich strukturach oddzielną spółkę ME Automation 24

utrzymać się przez najbliższe 5 lat. Polska ma także duży rynek wewnętrzny, co sprawia, że tego typu biznes prowadzi się tutaj stabilniej i bezpieczniej niż w pozostałych krajach naszego regionu. Zdajemy sobie sprawę, że koszty pracy w Polsce nieustannie rosną.

Jednak jest to wzrost na dosyć rozsądnym poziomie, dzięki czemu jako kraj możemy utrzymać odpowiedni poziom konkurencyjności w porównaniu do pozostałych krajów, szczególnie Europy Zachodniej. Moim zdaniem klu-

czowym aspektem jest tutaj edukacja i dostęp do wysoko wykwalifikowanej kadry inżynierskiej. W Polsce wygląda to znacznie lepiej niż w innych krajach i to nam daje przewagę. Oczywiście rynek jest bardzo konkurencyjny i bardzo wymagający, dlatego trzeba stale inwestować i usprawniać obsługę klientów, aby sprostać ich rosnącym wymaganiom.

Wspomniał Pan o wysoko wykwalifikowanej kadrze inżynierów. W jakim stopniu w realizacji projektów, zwłaszcza tych zaawansowanych technologicznie, wykorzystywana jest polska myśl techniczna?

Zawsze stawiamy na ścisłą współpracę i szereg projektów jest silnie wspierany polską myślą techniczną.

Oczywiście jako japońska firma musimy podporządkować się niektórym standardom płynącym do nas zza oceanu, ale tutaj, w Europie, bardzo często nasza rodzima myśl techniczna jest kluczową przy wdrożeniach wymagających niekonwencjonalnego podejścia do problemu. Ponadto w Japonii mamy od kilku lat swoich przedstawicieli – są to pracownicy polskiego oddziału, którzy podjęli wyzwanie reprezentowania nas w fabrykach i oddziałach R&D Mitsubishi Electric na tamtym rynku.

Czy platforma iQ-R, promowana przez Mitsubishi Electric, to odpowiedź na rosnącą potrzebę kompatybilności rozwiązań?

Platforma iQ-R jest nie tylko odpowiedzią na szeroko rozumianą kompatybilność ale i jednolitą platformą spinającą pełne spektrum technologii wykorzystywanych w automatyzacji procesów. Jako jedyna firma na świecie dostarczamy technologię CNC, Motion, PLC i sterowniki robotów, które mogą pracować na jednej platformie komunikacyjnej. To niewątpliwie nasza wielka przewaga nad konkurencją, która musi posiłkować się technologią firm trzecich, aby dostarczyć kompleksowe rozwiązanie. Mitsubishi Electric może w pełni wyposażyć i zautomatyzować nawet najbardziej wymagające linie produkcyjne.

AUTOMATYKA

ROZMOWA

9 &# 2# # $ #

iQ-R odpowiada rĂłwnieĹź na potrzeby kompatybilnoĹ&#x203A;ci oprogramowania i zapewnia moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zastosowania technologii Open PLC na naszej platformie w oparciu o moduĹ&#x201A;y C-Controlera. Tutaj otwiera siÄ&#x2122; nieograniczony dostÄ&#x2122;p do sprawdzonej technologii Mitsubishi Electric i niekonwencjonalnych potrzeb danej branĹźy. Jedynym ograniczeniem jest czĹ&#x201A;owiek, jego wyobraĹşnia i moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; kreowania niestandardowych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;.

Mitsubishi Electric to znany partner sektora energetycznego. Inteligentne liczniki, odnawialne ĹşrĂłdĹ&#x201A;a energii â&#x20AC;&#x201C; jakie skuteczne sposoby na oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; energii w zakĹ&#x201A;adach produkcyjnych Mitsubishi Electric oferuje swoim klientom?

Globalnie firma Mitsubishi Electric jest juĹź Ĺ&#x203A;wietnie znana jako dostawca sprawdzonych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; dla branĹźy energetycznej. W Europie rozwiÄ&#x2026;zania te sÄ&#x2026; na etapie wdraĹźania. Obecnie prowadzimy aktywne dziaĹ&#x201A;ania promocyjne w zakresie rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; dla inteligentnych sieci energetycznych, tak zwanych smart-grid. Przewidujemy, Ĺźe w perspektywie najbliĹźszych 5â&#x20AC;&#x201C;10 lat rozwiÄ&#x2026;zania te znacznie zyskajÄ&#x2026; na popularnoĹ&#x203A;ci. BÄ&#x2122;dzie to spowodowane zarĂłwno presjÄ&#x2026; wywieranÄ&#x2026; na producentach i konsumentach, by maksymalnie efektywnie uĹźytkowali energiÄ&#x2122;, jak rĂłwnieĹź coraz wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; popularnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; energetyki rozproszonej. Jako Mitsubishi Electric jesteĹ&#x203A;my partnerem technologicznym OSGP (ang. Open Smart Grid Protocol) i moĹźemy pochwaliÄ&#x2021; siÄ&#x2122; olbrzymim doĹ&#x203A;wiadczeniem zdobytym na rynkach azjatyckich. Jednak nasze dziaĹ&#x201A;ania w obszarze oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci energii nie skupiajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; tylko na oferowaniu miernikĂłw. Tak naprawdÄ&#x2122; rozpoczynajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; od produktĂłw takich jak na przykĹ&#x201A;ad falowniki z systemem odzysku energii, przez systemy typu EcoWebServer do wizualizacji oraz zaawansowanego zarzÄ&#x2026;dzania popytem i podaĹźÄ&#x2026; energii, a skoĹ&#x201E;czywszy na systemach sterowania przeznaczonych przykĹ&#x201A;adowo dla odnawialnych ĹşrĂłdeĹ&#x201A; energii.

OczywiĹ&#x203A;cie najlepszÄ&#x2026; referencjÄ&#x2026; sÄ&#x2026; nasze fabryki, gdzie te systemy pracujÄ&#x2026; i moĹźna je obserwowaÄ&#x2021;.

11/2015

Jednym z ciekawych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; jest wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie wspomniany przeze mnie EcoWebServer. Jest to system, ktĂłry w poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu z produktami monitorujÄ&#x2026;cymi energiÄ&#x2122; pozwala na wizualizacjÄ&#x2122; jej zuĹźycia bez koniecznoĹ&#x203A;ci manualnej agregacji danych, tworzenia ekranĂłw HMI czy definiowania wykresĂłw â&#x20AC;&#x201C; informacje z miernikĂłw na bazie predefiniowanych wykresĂłw dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; z poziomu zwykĹ&#x201A;ej przeglÄ&#x2026;darki internetowej.

Mitsubishi Electric wspĂłĹ&#x201A;pracuje z firmÄ&#x2026; Intel nad rozwojem systemĂłw automatyki nowej generacji, w ktĂłrych wykorzystywana jest idea Internetu Rzeczy. Czy moĹźna juĹź mĂłwiÄ&#x2021; o przeĹ&#x201A;omie w zakresie nowych technologii?

SÄ&#x2026; to prace mocno zaawansowane, ale w mojej opinii jest jeszcze za wczeĹ&#x203A;nie, aby mĂłwiÄ&#x2021; o przeĹ&#x201A;omie.

Natomiast z pewnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; jest to tech-

â&#x20AC;&#x201A;POLSKA NIE NALEĹťY DO CZOĹ Ă&#x201C;WKI POD WZGLÄ&#x2DC;DEM WSKAĹšNIKĂ&#x201C;W ROBOTYZACJI LINII PRODUKCYJNYCH, TOTEĹť TA DZIEDZINA WYMAGA JESZCZE SPORO CZASU I NAKĹ ADĂ&#x201C;W, ABY OSIÄ&#x201E;GNÄ&#x201E;Ä&#x2020; WYNIKI TAKIE JAK NA PRZYKĹ AD NASI SÄ&#x201E;SIEDZI, CZESI CZY SĹ OWACY. System pozwala na Ĺ&#x201A;atwÄ&#x2026; kontrolÄ&#x2122; popytu oraz umoĹźliwia na przykĹ&#x201A;ad odcinanie zbÄ&#x2122;dnych obciÄ&#x2026;ĹźeĹ&#x201E;. Co wiÄ&#x2122;cej, takie rozwiÄ&#x2026;zanie jest bardzo kompaktowe i nie wymaga pracochĹ&#x201A;onnego oraz dĹ&#x201A;ugotrwaĹ&#x201A;ego wdroĹźenia â&#x20AC;&#x201C; konieczne jest jedynie poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie sprzÄ&#x2122;tu przez sieÄ&#x2021; przemysĹ&#x201A;owÄ&#x2026; CC-Link i jej odpowiednie skonfigurowanie.

Na co powinny zwrĂłciÄ&#x2021; uwagÄ&#x2122; firmy wdraĹźajÄ&#x2026;ce nowe inwestycje z zakresu automatyzacji produkcji, nastawiajÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; na dĹ&#x201A;ugofalowÄ&#x2026; politykÄ&#x2122; rozwoju?

KaĹźdy, kto zastanawia siÄ&#x2122; nad automatyzacjÄ&#x2026; swojej produkcji musi przeprowadziÄ&#x2021; rzetelny rachunek ekonomiczny inwestycji. JeĹźeli rachunek ten daje akceptowalny zwrot kosztĂłw z danej inwestycji, to kolejnym krokiem jest analiza oferty partnera oraz dostawcy technologii. WedĹ&#x201A;ug mnie zaplecze techniczne, szkoleniowe i serwisowe oraz innowacyjnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; oferowanej technologii to kluczowe aspekty wyboru partnera. Mitsubishi Electric jest bez wÄ&#x2026;tpienia najlepszym partnerem w automatyzacji, ktĂłry pomaga budowaÄ&#x2021; przewagÄ&#x2122; konkurencyjnÄ&#x2026; swoim klientom.

nologia przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci i pewnie za kilka lat bÄ&#x2122;dziemy mogli korzystaÄ&#x2021; z jej dobrodziejstw. Mitsubishi Electric uczestniczy w wielu tego typu przedsiÄ&#x2122;wziÄ&#x2122;ciach, samodzielnie i wraz z partnerami, stale poszukujÄ&#x2026;c przeĹ&#x201A;omowych i rewolucyjnych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; na rynku.

Jako innowacyjna firma Mitsubishi Electric czÄ&#x2122;sto uznawana jest za wizjonera w swojej branĹźy. Jakie trendy przewiduje Pan w bliĹźszej i dalszej przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci?

RozpatrywaĹ&#x201A;bym tutaj dwa obszary.

Po pierwsze, miniaturyzacja komponentĂłw mocy, ktĂłra spowoduje przeĹ&#x201A;om w dziedzinie automatyki przemysĹ&#x201A;owej â&#x20AC;&#x201C; tak jak kiedyĹ&#x203A; miniaturyzacja komputerĂłw pozwoliĹ&#x201A;a na ich niesamowicie dynamiczny rozwĂłj.

Drugim obszarem bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; innowacyjne technologie w dziedzinie robotyki, ktĂłre mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; motorem przyszĹ&#x201A;ych rewolucji przemysĹ&#x201A;owych.

DziÄ&#x2122;kujemy za rozmowÄ&#x2122;. * 0! # 1

Sylwia Batorska i Jolanta GĂłrska-Szkaradek 25

TECHNIKA

BAZUJÄ&#x201E;C NA STANDARDZIE ETHERNET PRAKTYCZNE ASPEKTY PROJEKTOWANIA SIECI PRZEMYSĹ OWYCH Wykorzystanie niedetermini 1 0 , # #- , 6 , $ - 0 1 # 1 2 0 # 0 < 01 = 0 0 0 1 101, # ! , 0 0 # ! 21 #

!17 # 9 +1! 0 ! ! ,6 0 1 0 #60 < # 0 1 # ,6 1 0# # , # # # 0 #> 0 ,6 1 , , 0 7?

# 1- = $ 01

0 !1 - 1 # ,6 1 1, # # 9 Marcin Zawisza

26

S

ieci komunikacyjne sÄ&#x2026; dzisiaj standardowym elementem, nawet w przypadku prostych maszyn i instalacji przemysĹ&#x201A;owych. Ich historia siÄ&#x2122;ga lat 80., kiedy to producenci urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; automatyki szukali rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; upraszczajÄ&#x2026;cych okablowanie i umoĹźliwiajÄ&#x2026;cych przesyĹ&#x201A;anie coraz wiÄ&#x2122;kszej iloĹ&#x203A;ci sygnaĹ&#x201A;Ăłw i danych, tworzÄ&#x2026;c to, co przyjÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;o siÄ&#x2122; nazywaÄ&#x2021; sieciami polowymi (ang. fieldbus). RosnÄ&#x2026;ca popularnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; Ethernetu, jego prostota, coraz niĹźsze koszty wdraĹźania a takĹźe Ĺ&#x201A;atwa integracja z systemami nadrzÄ&#x2122;dnymi (dziÄ&#x2122;ki wspĂłlnemu medium i protokoĹ&#x201A;om) sprawiĹ&#x201A;y, Ĺźe coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej staje siÄ&#x2122; on podstawÄ&#x2026; komunikacji rĂłwnieĹź w systemach przemysĹ&#x201A;owych.

WymagajÄ&#x2026; one niezawodnej komunikacji w czasie rzeczywistym, co pociÄ&#x2026;ga za sobÄ&#x2026; koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zwrĂłcenia szczegĂłlnej uwagi na proces projektowania i doboru elementĂłw infrastruktury.

OD CZUJNIKĂ&#x201C;W DO RAPORTĂ&#x201C;W, CZYLI SIECI PRZEMYSĹ OWE KIEDYĹ&#x161; Zanim pojawiĹ&#x201A; siÄ&#x2122; PrzemysĹ&#x201A;owy Ethernet (ang. Industrial Ethernet) w obrÄ&#x2122;bie zakĹ&#x201A;adu produkcyjnego funkcjonowaĹ&#x201A;o wiele róşnych rodzajĂłw sieci, tworzÄ&#x2026;c zhierarchizowanÄ&#x2026; strukturÄ&#x2122;. ByĹ&#x201A;a ona Ĺ&#x203A;ciĹ&#x203A;le powiÄ&#x2026;zana z samym procesem produkcji, dzielÄ&#x2026;cym siÄ&#x2122; na cztery podstawowe poziomy (fot. 1). Dla kaĹźdego z nich powstaĹ&#x201A;o wiele róşnych standardĂłw komunikacji, tworzonych przez producentĂłw urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; automatyki. Opracowywanie tych standardĂłw miaĹ&#x201A;o na celu sprostanie zróşnicowanym wymaganiom, dotyczÄ&#x2026;cym iloĹ&#x203A;ci danych, prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci ich przesyĹ&#x201A;ania, ich krytycznoĹ&#x203A;ci czy teĹź liczbie uczestnikĂłw komunikacji na poszczegĂłlnych poziomach.

AUTOMATYKA

TECHNIKA NajniĹźszy poziom w tak ujÄ&#x2122;tej strukturze procesu produkcji to poziom czujnikĂłw i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, ktĂłry obejmuje â&#x20AC;&#x201C; jak sama nazwa wskazuje â&#x20AC;&#x201C; czujniki i urzÄ&#x2026;dzenia wykonawcze, takie jak pompy, silniki czy np. roboty przemysĹ&#x201A;owe. CechÄ&#x2026; charakterystycznÄ&#x2026; tego poziomu jest duĹźa liczba urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; przy stosunkowo niewielkiej iloĹ&#x203A;ci przesyĹ&#x201A;anych miÄ&#x2122;dzy nimi danych. Typowym przykĹ&#x201A;adem sieci stosowanej na tym poziomie jest AS-i (ang. Actuator Sensor Interface). ZostaĹ&#x201A;a ona zaprojektowana do pobierania danych oraz sterowania duĹźÄ&#x2026; liczbÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; binarnych i jest silnie zhierarchizowana, z dokĹ&#x201A;adnie jednym urzÄ&#x2026;dzeniem zarzÄ&#x2026;dzajÄ&#x2026;cym i wieloma podlegĹ&#x201A;ymi.

Poziom sterowania grupuje z kolei urzÄ&#x2026;dzenia kontrolne, takie jak sterowniki PLC czy PAC. Charakteryzuje siÄ&#x2122; on mniejszÄ&#x2026; liczbÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, za to wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; iloĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; wymienianych danych. Do tego typu zastosowaĹ&#x201E; zostaĹ&#x201A;y stworzone sieci umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce cyklicznÄ&#x2026; wymianÄ&#x2122; danych, opartÄ&#x2026; na wysoce deterministycznym protokole (np.

ControlNet).

CechÄ&#x2026; wspĂłlnÄ&#x2026; sieci dwĂłch niĹźszych poziomĂłw jest wymagana wysoka niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; transmisji ze wzglÄ&#x2122;du na krytyczny charakter przesyĹ&#x201A;anych danych. Odmiennie wyglÄ&#x2026;da sytuacja na poziomach monitorowania MES (ang. Manufacturing Execution System) i zarzÄ&#x2026;dzania (ang. Enterprise Resource Planning). Tutaj mamy do czynienia z duĹźo wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; iloĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; danych przesyĹ&#x201A;anych do niewielkiej liczby urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;.

Informacje sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;ce do monitorowania produkcji nie sÄ&#x2026; tak krytyczne pod wzglÄ&#x2122;dem czasu transmisji, jak np. stan przycisku awaryjnego zatrzymania. Wszystko to sprawia, Ĺźe na tych

Fot. 1.

,#

CECHA

SIECI POLOWE

ETHERNET PRZEMYSĹ OWY

Liczba urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;

z reguĹ&#x201A;y od kilku do kilkudziesiÄ&#x2122;ciu

z reguĹ&#x201A;y od kilkudziesiÄ&#x2122;ciu do kilkuset, teoretycznie tysiÄ&#x2026;ce

OdlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021;

ograniczona (specyfikacjÄ&#x2026; i wzglÄ&#x2122;dami praktycznymi)

nieograniczona

PrÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021;

maĹ&#x201A;a i Ĺ&#x203A;rednia (kb/s â&#x20AC;&#x201C; Mb/s)

Ĺ&#x203A;rednia i duĹźa (Mb/s â&#x20AC;&#x201C; Gb/s)

Wykorzystywane protokoĹ&#x201A;y

jeden

wiele

Typ infrastruktury

pasywna (przewody)

aktywna (przewody i urzÄ&#x2026;dzenia)

Tab. 1 # # 0 !1 1

poziomach powszechnie stosowano i stosuje siÄ&#x2122; Ethernet, ktĂłry w wersji â&#x20AC;&#x17E;cywilnejâ&#x20AC;? nie daje Ĺźadnej gwarancji dostarczenia informacji, ale w zamian oferuje wysokÄ&#x2026; przepustowoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i elastycznÄ&#x2026; strukturÄ&#x2122;.

MoĹźe siÄ&#x2122; wydawaÄ&#x2021;, Ĺźe tak przyjÄ&#x2122;ty podziaĹ&#x201A; (oparty na liczbie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, iloĹ&#x203A;ci danych oraz ich krytycznoĹ&#x203A;ci) wydaje siÄ&#x2122; optymalny, jednak trudnoĹ&#x203A;ci zwiÄ&#x2026;zane z utrzymywaniem wielu róşnych rodzajĂłw sieci i problemy z ich integracjÄ&#x2026;, a takĹźe zalety sieci opartych na Ethernecie sprawiĹ&#x201A;y, Ĺźe zostaĹ&#x201A; on zachwiany.

DLACZEGO WĹ AĹ&#x161;NIE ETHERNET? MĂłwiÄ&#x2026;c o Ethernecie podkreĹ&#x203A;la siÄ&#x2122; przede wszystkich jego zalety, jednak aby dobrze zaprojektowaÄ&#x2021; tego typu sieÄ&#x2021; trzeba poznaÄ&#x2021; jej specyfikÄ&#x2122; i ograniczenia. O ile bowiem w przypadku klasycznych sieci polowych moĹźna precyzyjnie okreĹ&#x203A;liÄ&#x2021; reguĹ&#x201A;y dotyczÄ&#x2026;ce ich budowy i konfiguracji, o tyle w przypadku Ethernetu wszystko zaleĹźy od oczekiwaĹ&#x201E; i trudno o prosty przepis. Jego charakterystyczne cechy widaÄ&#x2021; najlepiej przy porĂłwnaniu z klasycznymi sieciami polowymi (tabela).

9 #

ETHERNET PRZEMYSĹ OWY MA PRZED SOBÄ&#x201E; PRZYSZĹ OĹ&#x161;Ä&#x2020; MAREK JUCHIMIUK, MENEDĹťER PRODUKTU ELECTRIC, HARTING Ethernet jest standardem, ktĂłry jest rozwijany w sposĂłb ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y, pod kÄ&#x2026;tem prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci przesyĹ&#x201A;u danych. TrwajÄ&#x2026; obecnie prace nad standardami transmisji danych prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci rzÄ&#x2122;du 100 Gbit/s, czyli kilkadziesiÄ&#x2026;t razy szybszych, niĹź stosowane obecnie. Tego typu prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci pozwolÄ&#x2026; na znacznie wiÄ&#x2122;ksze moĹźliwoĹ&#x203A;ci sieci, np. budowÄ&#x2122; coraz bardziej skomplikowanych systemĂłw integrujÄ&#x2026;cych wiele róşnego rodzaju urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, co pozwoli na podnie-

11/2015

sienie jakoĹ&#x203A;ci wykonywanych dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E;, np. dokĹ&#x201A;adniejsze systemy produkcji, ale rĂłwnoczeĹ&#x203A;nie wymagajÄ&#x2026;cych wiÄ&#x2122;kszego przesyĹ&#x201A;u danych. DuĹźÄ&#x2026; przewagÄ&#x2026; sieci ethernetowych jest fakt, Ĺźe mogÄ&#x2026; one sĹ&#x201A;uĹźyÄ&#x2021; do transmisji danych, ale rĂłwnoczeĹ&#x203A;nie do zasilania urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; koĹ&#x201E;cowych (standardy PoE/PoE+).

27

TECHNIKA Te ostatnie tworzone sÄ&#x2026; w celu poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia kilku, a co najwyĹźej kilkudziesiÄ&#x2122;ciu urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, o czym w wielu przypadkach najlepiej Ĺ&#x203A;wiadczy przewidziany w ich specyfikacjach zakres adresacji.

WiÄ&#x2122;ksze liczby urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; wymagajÄ&#x2026; z reguĹ&#x201A;y uĹźycia kilku odrÄ&#x2122;bnych interfejsĂłw, co jednak separuje urzÄ&#x2026;dzenia i do wzajemnej komunikacji wymagane jest stosowanie bramy (tÄ&#x2122; funkcjÄ&#x2122; moĹźe peĹ&#x201A;niÄ&#x2021; np. sterownik PLC).

W przypadku Ethernetu trudno mĂłwiÄ&#x2021; o ograniczeniach liczby urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, wszystko jest kwestiÄ&#x2026; zastosowanego okablowania, topologii i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; zarzÄ&#x2026;dzajÄ&#x2026;cych. I tak topologia gwiazdy, w ktĂłrej wszystkie urzÄ&#x2026;dzenia poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone sÄ&#x2026; z punktem centralnym sprawia, Ĺźe znikajÄ&#x2026; problemy z kolizjami przy dostÄ&#x2122;pie do medium, co umoĹźliwia budowanie sieci z tysiÄ&#x2026;cami urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;.

Z kolei czÄ&#x2122;sto stosowane adresy z puli prywatnej (np. 192.168.0.0 z 16-bitowÄ&#x2026; maskÄ&#x2026;) umoĹźliwiajÄ&#x2026; obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; ponad 65 000 urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;. Trudno sobie wyobraziÄ&#x2021;, by takie liczby stanowiĹ&#x201A;y ograniczenie w typowych aplikacjach.

LiczebnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; to jedno. Kolejnym ograniczeniem sieci polowych sÄ&#x2026; maksymalne odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci, przy czym naleĹźy odróşniÄ&#x2021; ograniczenia specyfikacji od ograniczeĹ&#x201E; praktycznych (trudno sobie np. wyobraziÄ&#x2021; kilkunastokilometrowÄ&#x2026; sieÄ&#x2021; Profibus). ElastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sieci Ethernet sprawia, Ĺźe jego rozbudowa jest prosta i umoĹźliwia Ĺ&#x201A;atwe Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czenie odlegĹ&#x201A;ych punktĂłw (np. bezprzewodowo), a takĹźe odlegĹ&#x201A;ych sieci

za pomocÄ&#x2026; Internetu, co gwarantuje nieograniczone odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci miÄ&#x2122;dzy wÄ&#x2122;zĹ&#x201A;ami. RĂłwnieĹź prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przesyĹ&#x201A;anych danych stanowi o przewadze Ethernetu, co wynika z faktu, Ĺźe technologie sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;ce do jego budowy ciÄ&#x2026;gle rozwijajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; â&#x20AC;&#x201C; w przeciwieĹ&#x201E;stwie do tych, na bazie ktĂłrych powstaĹ&#x201A;a wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sieci polowych. W konsekwencji prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; transmisji w sieci Ethernet nieustannie wzrasta od wczesnych wersji pracujÄ&#x2026;cych z prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;

â&#x20AC;&#x201A;WSZYSTKIE ZALETY ETHERNETU OKUPIONE SÄ&#x201E; MNOGOĹ&#x161;CIÄ&#x201E; WYKORZYSTYWANYCH PROTOKOĹ Ă&#x201C;W I KONIECZNOĹ&#x161;CIÄ&#x201E; STOSOWANIA AKTYWNEJ INFRASTRUKTURY. 1 Mb/s przez standard Ethernet 10 Mb/s (bazujÄ&#x2026;cy na kablu koncentrycznym) aş po 100 Mb/s (popularny wspĂłĹ&#x201A;czeĹ&#x203A;nie Fast Ethernet) a istniejÄ&#x2026; juĹź specyfikacje opisujÄ&#x2026;ce obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci nawet do 100 Gb/s.

Wszystkie zalety Ethernetu okupione sÄ&#x2026; mnogoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; wykorzystywanych protokoĹ&#x201A;Ăłw i koniecznoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; stosowania aktywnej infrastruktury. O ile bowiem typowe sieci polowe bazujÄ&#x2026; na jednym protokole, o tyle w przypadku Ethernetu mamy do czynienia ze stosem protokoĹ&#x201A;Ăłw, w ktĂłrym te wyĹźej opierajÄ&#x2026; swoje dziaĹ&#x201A;anie na tych niĹźszych. MoĹźe to sprawiaÄ&#x2021; trudnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w diagnostyce

Fot. 2. 3 1 ! " # # ,6 #! 06 0 # 0 0 01 1!# !#

28

i po czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci wymusza stosowanie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; sterujÄ&#x2026;cych ruchem w sieci, czyli infrastruktury aktywnej w odróşnieniu od typowych sieci polowych, ktĂłrych infrastruktura ma charakter pasywny (skĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; gĹ&#x201A;Ăłwnie z przewodĂłw).

WadÄ&#x2026; aktywnej infrastruktury jest jej koszt, a czÄ&#x2122;sto takĹźe koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; konfiguracji.

PatrzÄ&#x2026;c na wszystkie zalety sieci Ethernet, moĹźna sobie zadaÄ&#x2021; pytanie, jak to moĹźliwe, Ĺźe staĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; popular-

na w przemyĹ&#x203A;le tak późno (standard Ethernet rozwija siÄ&#x2122; wszak juĹź od lat 70.)? Kluczem do odpowiedzi jest determinizm (a raczej jego brak). Standard Ethernet od poczÄ&#x2026;tku swojego istnienia bazowaĹ&#x201A; na niedeterministycznych mechanizmach zarzÄ&#x2026;dzania dostÄ&#x2122;pem do medium. W przypadku sieci opartych na kablu koncentrycznym wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwie trudno nawet mĂłwiÄ&#x2021; o zarzÄ&#x2026;dzaniu, byĹ&#x201A;a to raczej rywalizacja o dostÄ&#x2122;p, ktĂłrej reguĹ&#x201A;y wyznaczaĹ&#x201A; mechanizm CSMA/CD (ang. Carrier Sense Multiple Access/with Collision Detection). Jego cechÄ&#x2026; charakterystycznÄ&#x2026; byĹ&#x201A;y nieprzewidywalne opóźnienia powodowane elementem losowym zawartym w algorytmach dostÄ&#x2122;pu do medium.

Segmenty sieci, w ktĂłrych stosowano ten mechanizm nazywane byĹ&#x201A;y domenami kolizyjnymi. Takie podejĹ&#x203A;cie byĹ&#x201A;o konieczne â&#x20AC;&#x201C; zapewniaĹ&#x201A;o elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, ale wykluczaĹ&#x201A;o zastosowanie do zadaĹ&#x201E; krytycznych czasowo (a taki charakter ma przecieĹź wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w przemyĹ&#x203A;le).

Co siÄ&#x2122; zatem zmieniĹ&#x201A;o? Tutaj kluczem jest wspomniana juĹź infrastruktura aktywna. UmoĹźliwiĹ&#x201A;a ona ograniczenie problemu dostÄ&#x2122;pu do medium i usprawniĹ&#x201A;a zarzÄ&#x2026;dzanie ruchem sieciowym. Najprostszym jej elementem byĹ&#x201A; koncentrator sieciowy (ang. hub), ktĂłry umoĹźliwiaĹ&#x201A; tworzenie topologii typu gwiazda w miejsce wspĂłlnej magistrali. PracowaĹ&#x201A; on w warstwie AUTOMATYKA

TECHNIKA pierwszej ISO/OSI (fot. 2) i co prawda nie eliminowaĹ&#x201A; kolizji (poniewaĹź sygnaĹ&#x201A; byĹ&#x201A; przesyĹ&#x201A;any z kaĹźdego z portĂłw na pozostaĹ&#x201A;e), ale zwiÄ&#x2122;kszaĹ&#x201A; odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sieci na uszkodzenie przewodu i peĹ&#x201A;niĹ&#x201A; rolÄ&#x2122; wzmacniacza. Sama modyfikacja topologii to jednak za maĹ&#x201A;o. PrawdziwÄ&#x2026; rewolucjÄ&#x2122; przyniosĹ&#x201A;y dopiero przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki sieciowe (ang. switch). DziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;c w warstwie drugiej ISO/OSI (fot. 2), wraz z kablem typu skrÄ&#x2122;tka i zastosowaniem peĹ&#x201A;nej transmisji dupleksowej, wyeliminowaĹ&#x201A; praktycznie problem domen kolizyjnych. Nic wiÄ&#x2122;c dziwnego, Ĺźe wraz ze spadkiem cen praktycznie wyeliminowaĹ&#x201A;y one koncentratory sieciowe.

Kolejnym krokiem byĹ&#x201A;a implementacja w bardziej zaawansowanych przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikach wybranych funkcji trasownikĂłw (ang. router), pracujÄ&#x2026;cych w warstwie trzeciej, czego rezultatem jest urzÄ&#x2026;dzenie zwane przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikiem warstwy trzeciej (ang. switch layer 3, w skrĂłcie switch L3). Ĺ Ä&#x2026;czy ono funkcje trasowania z szybkim, realizowanym sprzÄ&#x2122;towo przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czaniem, integrujÄ&#x2026;c segmenty sieci w sposĂłb wydajniejszy niĹź zwykĹ&#x201A;y przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznik i wprowadzajÄ&#x2026;c jednoczeĹ&#x203A;nie duĹźo mniejsze opóźnienia niĹź router.

Zaawansowane przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki sieciowe to nie tylko trasowanie. UdostÄ&#x2122;pniajÄ&#x2026; one rĂłwnieĹź szereg innych mechanizmĂłw sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;cych wydajniejszemu organizowaniu ruchu sieciowego. Jednym z ciekawszych sÄ&#x2026; wirtualne sieci lokalne VLAN (ang. Virtual Local Area Network), ktĂłre pozwalajÄ&#x2026; wyodrÄ&#x2122;bniÄ&#x2021; w ramach jednej sieci fizycznej wiele

Fot. 3.

01 , # #

sieci logicznych (w najprostszym przypadku sÄ&#x2026; to urzÄ&#x2026;dzenia podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone do jednego przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznika). DysponujÄ&#x2026;c tylko jednym przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikiem, moĹźna utworzyÄ&#x2021; kilka sieci i skonfigurowaÄ&#x2021; routing miÄ&#x2122;dzy nimi z wykorzystaniem mechanizmĂłw filtracji, np. listy ACL (ang. Access Control List) dostÄ&#x2122;pne w urzÄ&#x2026;dzeniach firmy CISCO.

DZIEL I RZÄ&#x201E;DĹš, CZYLI BUDOWA SIECI LOKALNEJ Zobaczmy zatem, jak moĹźna wykorzystaÄ&#x2021; w praktyce opisane elementy infrastruktury i udostÄ&#x2122;pniane przez

nie funkcje. RozwaĹźmy w tym celu niewielkÄ&#x2026; sieÄ&#x2021; przykĹ&#x201A;adowÄ&#x2026; (fot. 3).

Jest to uproszczenie sytuacji wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;cej m.in. podczas integracji wielu systemĂłw (jednego lub wielu producentĂłw) w jednej linii produkcyjnej lub instalacji procesowej. W naszym przypadku mamy do czynienia z dwoma systemami, nazwanymi tutaj grupami A i B, zawierajÄ&#x2026;cymi po trzy urzÄ&#x2026;dzenia komunikujÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; za pomocÄ&#x2026; prostego, niezarzÄ&#x2026;dzalnego przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznika sieciowego. KaĹźda grupa, z punktu widzenia komunikacji, stanowi zamkniÄ&#x2122;tÄ&#x2026; caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021;, ale z punktu widze-

PRZEWAGA ETHERNETU IDZIE W PARZE Z WYMAGANIAMI WOJCIECH ZNOJEK, DYREKTOR GENERALNY, SABUR ZnaczÄ&#x2026;cÄ&#x2026; przewagÄ&#x2026; Ethernetu w stosunku do sieci szeregowych jest moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; jednoczesnej pracy wiÄ&#x2122;kszej liczby masterĂłw (jednostek centralnych). Ethernet zapewnia rĂłwnieĹź wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na zakĹ&#x201A;Ăłcenia oraz wiÄ&#x2122;kszy zasiÄ&#x2122;g transmisji. Aby zmniejszyÄ&#x2021; ryzyko zakĹ&#x201A;ĂłceĹ&#x201E;, powszechnie stosuje siÄ&#x2122; Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;owody.

Implementacja sieci ethernetowych jest niedroga i Ĺ&#x201A;atwa w utrzymaniu, nie wymaga takĹźe inwestycji w szkolenia z obsĹ&#x201A;ugi i diagnostyki innych standardĂłw. Zastosowanie Ethernetu daje swobodÄ&#x2122; w wyborze topologii sieci, dziÄ&#x2122;ki temu moĹźna jÄ&#x2026; elastycznie dopasowaÄ&#x2021; do potrzeb instalacji i tworzyÄ&#x2021; np. sieci redundantne.

UrzÄ&#x2026;dzenia pracujÄ&#x2026;ce w przemysĹ&#x201A;owej sieci Ethernet muszÄ&#x2026; byÄ&#x2021;

11/2015

przystosowane do pracy w trudnym Ĺ&#x203A;rodowisku. Oznacza to nie tylko koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprawnego dziaĹ&#x201A;ania w rozszerzonym zakresie temperatury, przy zwiÄ&#x2122;kszonej wilgotnoĹ&#x203A;ci, wibracjach i wstrzÄ&#x2026;sach, lecz takĹźe odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na pola elektromagnetyczne generowane przez silniki, transformatory itp. NaleĹźy stosowaÄ&#x2021; urzÄ&#x2026;dzenia w wykonaniu przemysĹ&#x201A;owym, czyli z wysokim stopniem IP, pozbawione ruchomych czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci mechanicznych, chĹ&#x201A;odzone konwekcyjnie. WaĹźne jest rĂłwnieĹź zastosowanie odpowiednio przystosowanych kabli, ktĂłre pokryte sÄ&#x2026; specjalnymi warstwami izolacyjnymi, rozszerzajÄ&#x2026;cymi zakres ich temperatury pracy i odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na wstrzÄ&#x2026;sy.

29

TECHNIKA należących do jednej z sieci VLAN. Podsumowując, w naszym przypadku będziemy potrzebować trzech sieci VLAN, a każda z nich wymaga zastosowania co najmniej jednego portu. Przyjmijmy, że tworzymy sieć VLAN 1 dla podsieci systemu nadrzędnego, VLAN 2 dla grupy A oraz VLAN 3 dla grupy B. Następnym zadaniem jest ograniczenie komunikacji między sieciami VLAN. Dostęp z sieci VLAN 1 do dwóch pozostałych powinien być nieograniczony, natomiast z VLAN 2 i VLAN 3 – jedynie do VLAN 1. W ten sposób zapewniona będzie dwustronna komunikacja między grupą A (VLAN 2) i urządzeniami nadrzędnymi (VLAN 1) oraz między grupą B (VLAN 3) i urządzeniami nadrzędnymi (VLAN 1). Nie będzie natomiast komunikacji między urządzeniami z grup A i B (VLAN 2 i VLAN 3).

Realizacja tak opisanej struktury z użyciem przełącznika warstwy trzeciej została przedstawiona poniżej. nia sterowania i diagnostyki dobrze byłoby mieć dostęp do obydwu. Nie można wykluczyć sytuacji, kiedy potrzebna będzie wymiana pewnych danych między grupami. Przykładowo jeśli grupa A i grupa B stanowią część jednej linii produkcyjnej, to konieczna może być wymiana informacji o statusie, prędkości itp. Z drugiej jednak strony nieograniczona wymiana danych między wszystkimi urządzeniami z obydwu grup będzie niepotrzebnie obciążać sieć, choćby zbędną transmisją typu rozgłoszeniowego (ang. broadcasting).

Podsumowując, należałoby połączyć obydwie grupy tak, aby mieć do nich dostęp i umożliwić wybranym urządzeniom z obydwu grup ewentualną komunikację, przy jednoczesnej eliminacji zbędnego ruchu sieciowego. Ten ostatni wymóg eliminuje połączenie z użyciem „zwykłego” switcha w ramach jednej puli adresowej.

Optymalnym rozwiązaniem wydaje się utworzenie osobnej podsieci dla każdej grupy i połączenie ich za pomocą urządzenia pracującego w warstwie trzeciej. Poza dwoma podsieciami (dla grup A i B) warto na tym etapie uwzględnić także trzecią – dedykowaną do sterowania i monitoringu całości z poziomu systemu nadrzędnego.

30

Po ustaleniu sposobu podziału urządzeń na podsieci należy przyporządkować do nich pule adresowe. Muszą one gwarantować wystarczającą liczbę adresów i nie kolidować z pulą adresową sieci zakładowej. I tak, jeśli ta ostatnia wykorzystuje pulę prywatną 10.0.0.0/8 (co odpowiada adresom postaci 10.xxx.xxx.xxx), można dla podsieci z przykładu przyjąć adresy z puli 192.168.0.0/16. W naszym przypadku wystarczy po 254 adresy w każdej z podsieci, można więc przyjąć, że podsieć systemu nadrzędnego będzie wykorzystywała pulę 192.168.1.0/24, grupa A – pulę 192.168.2.0/24, a grupa B – pulę 192.168.3.0/24.

Kolejnym krokiem jest spięcie wszystkich wydzielonych podsieci.

Idealnym do tego celu urządzeniem, szybkim i z dużymi możliwościami konfiguracji, jest przełącznik warstwy trzeciej. Będzie on punktem centralnym, łączącym wszystkie trzy podsieci. W celu separacji podsieci można zastosować wspomniane wcześniej sieci wirtualne VLAN. W naszym przypadku zakładamy, że urządzenia w ramach każdej z grup są połączone za pomocą klasycznego switcha (są to niezależne systemy), ale zamiast niego można wykorzystać bezpośrednio porty switcha L3, przyporządkowując każdej grupie pulę portów

KONFIGURACJA SWITCHA L3 Konfiguracja switcha jest przedstawiona na przykładzie urządzeń firmy CISCO (np. przełączników serii IE2000).

Odbywa się ona za pomocą linii poleceń CISCO CLI (ang. Command Line Interface). Interfejs ten operuje w kilku trybach. Po uruchomieniu znajduje się w trybie użytkownika (ang. User Exec Mode). Aby rozpocząć konfigurację, należy przejść każdorazowo do trybu uprzywilejowanego (ang. Privileged Exec Mode) poleceniem: Switch>enable.

Z trybu uprzywilejowanego można rozpocząć konfigurację poleceniem: Switch#configure terminal

i zakończyć ją poleceniem: Switch(config)#end.

Jak widać, aktywny tryb można rozpoznać po znaku gotowości. W trybie użytkownika jest to znak „>”, a w trybie uprzywilejowanym znak „#”. Poszczególne tryby konfiguracji (a jest ich wiele) oznaczane są opisem w nawiasie, AUTOMATYKA

TECHNIKA np. â&#x20AC;&#x17E;configâ&#x20AC;? oznacza konfiguracjÄ&#x2122; globalnÄ&#x2026;, a â&#x20AC;&#x17E;config-ifâ&#x20AC;? konfiguracjÄ&#x2122; konkretnego interfejsu. Po zakoĹ&#x201E;czeniu pracy moĹźna zachowaÄ&#x2021; zmiany, kopiujÄ&#x2026;c konfiguracjÄ&#x2122; aktywnÄ&#x2026; do konfiguracji startowej poleceniem: Switch#copy running-config startup-config

Przedstawiona dalej konfiguracja nie jest optymalna, z punktu widzenia liczby poleceĹ&#x201E;, ale zostaĹ&#x201A;a podzielona na bloki dla lepszego odzwierciedlenia poszczegĂłlnych etapĂłw. SzczegĂłĹ&#x201A;owy opis zastosowanych poleceĹ&#x201E; moĹźna znaleĹşÄ&#x2021; w dokumentacji urzÄ&#x2026;dzenia.

1. WybĂłr szablonu SDM W urzÄ&#x2026;dzeniach CISCO do optymalizacji parametrĂłw pracy stosowane sÄ&#x2026; tzw. szablony SDM (ang. Switch Database Management). Aby moĹźliwy byĹ&#x201A; routing, naleĹźy upewniÄ&#x2021; siÄ&#x2122;, Ĺźe jest aktywny odpowiedni szablon i w razie potrzeby go aktywowaÄ&#x2021;. MoĹźna to wykonaÄ&#x2021; za pomocÄ&#x2026; poleceĹ&#x201E;: Switch>enable Switch#configure terminal Switch(config)#sdm prefer lanbase-routing Switch(config)#end Switch#reload

2. Utworzenie sieci VLAN DomyĹ&#x203A;lnie wszystkie porty naleĹźÄ&#x2026; do sieci VLAN 1. Aby to zmieniÄ&#x2021;, naleĹźy wpierw utworzyÄ&#x2021; dwie pozostaĹ&#x201A;e sieci VLAN. Na tym etapie moĹźna rĂłwnieĹź

nadaÄ&#x2021; im nazwy, co umoĹźliwi skojarzenie ich z grupami z naszego przykĹ&#x201A;adu: Switch>enable Switch#configure terminal Switch(config)#vlan 2 Switch(config-vlan)#name grupa_A Switch(config-vlan)#vlan 3 Switch(config-vlan)#name grupa_B Switch(config-vlan)#end

3. Dodanie portĂłw do sieci vlan MajÄ&#x2026;c skonfigurowane sieci VLAN, moĹźna dodaÄ&#x2021; do nich porty, najpierw konfigurujÄ&#x2026;c tryb ich pracy. W naszym przypadku dla wszystkich uĹźywanych portĂłw jest to tryb â&#x20AC;&#x17E;accessâ&#x20AC;?. I tak, aby przyporzÄ&#x2026;dkowaÄ&#x2021; do sieci VLAN 1 port Fa1/1, do VLAN 2 port Fa1/2, a do VLAN 3 port Fa1/3 naleĹźy wykonaÄ&#x2021; sekwencjÄ&#x2122; poleceĹ&#x201E;: Switch>enable Switch#configure terminal Switch(config)#interface Fa1/2 Switch(config-if)#switchport mode access Switch(config-if)#switchport access vlan 2 Switch(config-if)#interface Fa1/3 Switch(config-if)#switchport mode access Switch(config-if)#switchport access vlan 3 Switch(config-if)#end

4. Konfiguracja routingu Aby umoĹźliwiÄ&#x2021; routing miÄ&#x2122;dzy podsieciami, naleĹźy go wĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; i przyporzÄ&#x2026;dkowaÄ&#x2021; kaĹźdej z nich adres bramy i maskÄ&#x2122;. Zgodnie z przykĹ&#x201A;adem dla VLAN 1 bÄ&#x2122;dzie to adres: 192.168.1.1, dla VLAN 2 adres: 192.168.2.1, a dla VLAN 3 adres: 192.168.3.1. 24-bitowe maski majÄ&#x2026; zaĹ&#x203A; postaÄ&#x2021; 255.255.255.0 dla kaĹźdej z pod-

sieci. Konfiguracja taka wykonywana jest poleceniami: Switch>enable Switch#configure terminal Switch(config)#ip routing Switch(config)#vlan 1 Switch(config-vlan)#ip address 192.168.1.1 255.255.255.0 Switch(config-vlan)#vlan 2 Switch(config-vlan)#ip address 192.168.2.1 255.255.255.0 Switch(config-vlan)#vlan 3 Switch(config-vlan)#ip address 192.168.3.1 255.255.255.0 Switch(config-vlan)#end

5. Filtracja ruchu z uĹźyciem list ACL Do kontroli i ograniczenia ruchu moĹźna wykorzystaÄ&#x2021; wbudowany w urzÄ&#x2026;dzenia CISCO mechanizm zwany listami ACL (ang. Access Control List). Aby utworzyÄ&#x2021; listÄ&#x2122;, naleĹźy wykonaÄ&#x2021; polecenia: Switch>enable Switch#configure terminal Switch(config)#access-list 100 permit ip 192.168.0.0 0.0.255.255 192.168.1.0 0.0.0.255

Aby uruchomiÄ&#x2021; filtracjÄ&#x2122; pakietĂłw wejĹ&#x203A;ciowych do sieci VLAN 2 i VLAN 3, naleĹźy wykonaÄ&#x2021; polecenia: Switch(config)#vlan 2 Switch(config-vlan)#ip access-group 100 in Switch(config-vlan)#vlan 3 Switch(config-vlan)#ip access-group 100 in Switch(config-vlan)#end

9 # !

NIEZAWODNY OSPRZÄ&#x2DC;T SIECIOWY TO PODSTAWA CEZARY KALISTA, MENEDĹťER SPRZEDAĹťY, ANTAIRA TECHNOLOGIES PodstawowÄ&#x2026; zaletÄ&#x2026; Ethernetu przemysĹ&#x201A;owego jest to, Ĺźe jest standardem otwartym. Pozwala na Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czenie w ramach jednej sieci komponentĂłw od róşnych dostawcĂłw. Ethernet jest sieciÄ&#x2026; o duĹźej przepustowoĹ&#x203A;ci i daje wiele moĹźliwoĹ&#x203A;ci w zakresie okablowania, np. skrÄ&#x2122;tka, Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;owĂłd czy Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; bezprzewodowa. OsprzÄ&#x2122;t sieciowy do zastosowaĹ&#x201E; przemysĹ&#x201A;owych powinien mieÄ&#x2021; solidnÄ&#x2026; obudowÄ&#x2122; odpornÄ&#x2026; na wstrzÄ&#x2026;sy, wibracje i wysokÄ&#x2026; temperaturÄ&#x2122;.

PrzeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki przemysĹ&#x201A;owe nie mogÄ&#x2026; mieÄ&#x2021; Ĺźadnych elementĂłw ruchomych, a podzespoĹ&#x201A;y, z ktĂłrych sÄ&#x2026; wykonane, powinny byÄ&#x2021; wysokiej jakoĹ&#x203A;ci, aby zapewniÄ&#x2021; odpowiednio wysoki MTBF. Dla osprzÄ&#x2122;tu sieciowego niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; to nie tylko solidna obudowa, to przede wszystkim zdolnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; utrzymania w ruchu sieci, nawet

11/2015

w przypadku wystÄ&#x2026;pienia kilku awarii jednoczeĹ&#x203A;nie. Switche zarzÄ&#x2026;dzalne umoĹźliwiajÄ&#x2026; tworzenie redundantnych poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; przy pomocy protokoĹ&#x201A;u RSTP lub topologii pierĹ&#x203A;cienia.

Korzystnie jest, gdy protokĂłĹ&#x201A; redundancji rĂłwnieĹź jest standardem otwartym, np. ERPS, wtedy moĹźna poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; w jednym pierĹ&#x203A;cieniu przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki róşnych producentĂłw. Aby pozostawiÄ&#x2021; sobie moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wprowadzania istotnych zmian w topologii sieci, dobrze jest zbudowaÄ&#x2021; szkielet sieci na bazie przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikĂłw z portami SFP. PozwalajÄ&#x2026; one na stosowanie moduĹ&#x201A;Ăłw optycznych wielomodowych, jednomodowych lub WDM. Parametry portu sÄ&#x2026; zdeterminowane przez moduĹ&#x201A;, ktĂłry moĹźna Ĺ&#x201A;atwo wymieniÄ&#x2021;.

31

TECHNIKA

Fot. 4.

01 , # # 0 0 > # # ! > 0

IZOLACJA CZY INTEGRACJA, CZYLI Z â&#x20AC;&#x17E;POLAâ&#x20AC;? W Ĺ&#x161;WIAT Jak wspomniano na poczÄ&#x2026;tku, w klasycznym ujÄ&#x2122;ciu procesu produkcji (fot. 1) poszczegĂłlnym poziomom przedsiÄ&#x2122;biorstwa odpowiadajÄ&#x2026; dedykowane im sieci przemysĹ&#x201A;owe. Czujniki i urzÄ&#x2026;dzenia wykonawcze mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone ze sterownikiem PLC (np. za pomocÄ&#x2026; sieci AS-i), a sterowniki, napÄ&#x2122;dy i moduĹ&#x201A;y rozproszone np. za pomocÄ&#x2026; sieci Profibus. Z kolei inna, niezaleĹźna sieÄ&#x2021; odpowiedzialna jest za monitoring i zarzÄ&#x2026;dzanie. DostÄ&#x2122;p do niĹźszych poziomĂłw (i odpowiadajÄ&#x2026;cych im sieci) z poziomu zakĹ&#x201A;adowej sieci Ethernet jest bardzo trudny lub wrÄ&#x2122;cz niemoĹźliwy.

nego z wykorzystaniem Internetu. Zastosowanie w tym celu adresĂłw z puli publicznej najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej nie jest moĹźliwe (zbyt kosztowne i niebezpieczne). DuĹźo lepszym rozwiÄ&#x2026;zaniem jest wykorzystanie kolejnego ciekawego mechanizmu udostÄ&#x2122;pnianego przez wspĂłĹ&#x201A;czesne sieci komputerowe â&#x20AC;&#x201C; tunelowania.

Tunel sieciowy, tak jak tradycyjny, pozwala na poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie dwĂłch punktĂłw z ominiÄ&#x2122;ciem przeszkĂłd, ktĂłre bez niego to poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie utrudniaĹ&#x201A;y lub nawet uniemoĹźliwiaĹ&#x201A;y. Te sieciowe przeszkody to m.in. zapory ogniowe (ang. firewall), róşne protokoĹ&#x201A;y sieciowe oraz sposoby adresacji. UĹźytkownicy tuneli sieciowych, podobnie jak tych tradycyjnych, zwykle nie majÄ&#x2026; nawet

â&#x20AC;&#x201A;ABY DOBRZE ZAPROJEKTOWAÄ&#x2020; TEGO TYPU SIEÄ&#x2020; TRZEBA POZNAÄ&#x2020; JEJ SPECYFIKÄ&#x2DC; I OGRANICZENIA Odmiennie wyglÄ&#x2026;da to w przypadku systemĂłw sterowania komunikujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; za pomocÄ&#x2026; sieci Ethernet. Od strony technicznej integracja z sieciÄ&#x2026; zakĹ&#x201A;adowÄ&#x2026; jest wyjÄ&#x2026;tkowo prosta, wystarczy podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; kolejny przewĂłd do switcha lub routera, pod warunkiem, Ĺźe sieÄ&#x2021; sterownicza zostaĹ&#x201A;a poprawnie zaprojektowana i wykonana. Mowa tu o zastosowaniu odpowiedniej topologii, adresacji i urzÄ&#x2026;dzeniach zarzÄ&#x2026;dzajÄ&#x2026;cych ruchem. Kolejnym naturalnym krokiem po integracji z sieciÄ&#x2026; zakĹ&#x201A;adowÄ&#x2026; jest umoĹźliwienie dostÄ&#x2122;pu zdal32

Ĺ&#x203A;wiadomoĹ&#x203A;ci o tych przeszkodach, gdyĹź odpowiednie mechanizmy ukrywajÄ&#x2026; przed nimi szczegĂłĹ&#x201A;y techniczne, dajÄ&#x2026;c wraĹźenie bezpoĹ&#x203A;redniego poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia miÄ&#x2122;dzy dwoma koĹ&#x201E;cami tunelu. Specyficznym rodzajem tunelu jest wirtualna sieÄ&#x2021; prywatna VPN (ang. Virtual Private Network). UnikalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; tego rozwiÄ&#x2026;zania polega na tym, Ĺźe umoĹźliwia przesyĹ&#x201A;anie pakietĂłw warstwy sieciowej (trzeciej warstwy modelu ISO/ OSI) jako danych w pakietach tej samej warstwy (moĹźna to rozumieÄ&#x2021; jako zagnieĹźdĹźanie pakietĂłw IP). Takie za-

gnieĹźdĹźenie umoĹźliwia adresacjÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; w ramach sieci wirtualnej w sposĂłb niezaleĹźny od adresacji i topologii sieci wykorzystanej do tunelowania.

Innym wariantem poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia VPN jest przesyĹ&#x201A;anie za pomocÄ&#x2026; pakietĂłw warstwy sieciowej ramek warstwy Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cza danych (drugiej warstwy modelu OSI).

To z kolei pozwala przesĹ&#x201A;aÄ&#x2021; za pomocÄ&#x2026; VPN caĹ&#x201A;y ruch sieciowy, co ma wady (znaczne obciÄ&#x2026;Ĺźenie Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cza), ale i zalety (moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wykorzystania protokoĹ&#x201A;Ăłw warstwy drugiej, np. DHCP). DodatkowÄ&#x2026; cechÄ&#x2026; charakterystycznÄ&#x2026; dla VPN jako sieci wirtualnej jest zapewnienie bezpieczeĹ&#x201E;stwa i spĂłjnoĹ&#x203A;ci danych.

SĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026; temu róşnorodne mechanizmy uwierzytelniania, szyfrowania oraz zapewnienia integralnoĹ&#x203A;ci danych.

PowstaĹ&#x201A;o bardzo duĹźo implementacji VPN, róşniÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; stosowanym protokoĹ&#x201A;em, sposobem zapewnienia bezpieczeĹ&#x201E;stwa oraz stosowanÄ&#x2026; warstwÄ&#x2026; modelu OSI. Jednym z najstarszych jest PPTP (ang. Point to Point Tunneling Protocol), opracowany przez firmÄ&#x2122; Microsoft i zaimplementowany domyĹ&#x203A;lnie we wszystkich jej systemach operacyjnych, poczÄ&#x2026;wszy od Windows 98. Jest to rozszerzenie protokoĹ&#x201A;u PPP (ang. Point to Point Protocol) dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;cego w warstwie Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cza danych i sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;cego do bezpoĹ&#x203A;redniej komunikacji dwĂłch wÄ&#x2122;zĹ&#x201A;Ăłw sieci. Pakiety PPP sÄ&#x2026; przenoszone przy uĹźyciu protokoĹ&#x201A;u tunelowania GRE (ang. Generic Routing Encapsulation) opracowanego przez firmÄ&#x2122; CISCO. Utrzymanie i kontrolowanie tunelu przez aplikacje klienckie odbywa siÄ&#x2122; drugim kanaĹ&#x201A;em, przy wykorzystaniu protokoĹ&#x201A;u TCP (port 1723). Uwierzytelnianie odbywa siÄ&#x2122; za pomocÄ&#x2026; jednego z protokoĹ&#x201A;Ăłw opartych na PPP, takich jak: EAP (ang.

Extensible Authentication Protocol), MSCHAP (ang. Microsoft Challenge Handshake Authentication Protocol), CHAP (ang. Challenge Handshake Authentication Protocol), SPAP (ang. Shiva Password Authentication Protocol) czy PAP (ang. Password Authentication Protocol). KolejnÄ&#x2026; implementacjÄ&#x2026; jest L2TP (ang. Layer 2 Tunneling Protocol) stanowiÄ&#x2026;cy rozwiniÄ&#x2122;cie protokoĹ&#x201A;Ăłw L2F (ang. Layer 2 Forwarding) firmy CISCO oraz PPTP firmy Microsoft. Uwierzytelnianie odbywa siÄ&#x2122; tutaj za pomocÄ&#x2026; AUTOMATYKA

TECHNIKA protokołu Ipsec (ang. Internet Protocol Security). Najnowszym rozwiązaniem firmy Microsoft, zaprojektowanym dla systemu Windows Vista, w którym bezpieczeństwo zostało zapewnione za pomocą protokołu SSL (ang. Secure Sockets Layer) w warstwie transportowej modelu OSI jest SSTP (ang. Secure Socket Tunneling Protocol). Umożliwia on przekazywanie ruchu przez zapory, które blokowały zarówno PPTP, jak i L2TP (SSTP używa HTTPS do utworzenia połączenia).

Wszystkie te implementacje obarczone są pewnymi wadami. Najsłabiej wypada PPTP, głównie za sprawą niskiego poziomu bezpieczeństwa.

Dużo bezpieczniejsze rozwiązanie to L2TP, ale ono z kolei może powodować problemy przy pokonywaniu zapór sieciowych z ustawionymi restrykcyjnymi regułami. SSTP wprawdzie eliminuje wady poprzedników, ale to „własnościowe” rozwiązanie firmy Microsoft i jako takie ma słabe wsparcie dla systemów innych niż Windows. Większości tych problemów nie ma natomiast OpenVPN – pakiet oprogramowania, które implementuje VPN, używając biblioteki OpenSSL do zapewnienia bezpieczeństwa. Został on stworzony w 2001 r. przez James Yonana i jest rozwijany jako otwarte oprogramowanie na licencji GNU GPL. Aby zilustrować zastosowanie tunelowania w praktyce, rozbudujmy nasz przykład, wykorzystując OpenVPN do komunikacji z grupami A i B z do-

wolnego miejsca na ziemi (fot. 4). W tym celu do naszej sieci wirtualnej VLAN 1 należy podłączyć urządzenie będące serwerem OpenVPN, a na komputerze, z którego zamierzamy się łączyć – zainstalować oprogramowanie pełniące rolę klienta. Poniżej opisano konfigurację tego oprogramowania.

KONFIGURACJA OPROGRAMOWANIA OPENVPN Oprogramowanie OpenVPN jest rozprowadzane na licencji GNU GPL, a jego najnowszą wersję można pobrać bezpłatnie ze strony www.openvpn.net (należy wybrać zakładkę Community i przejść do sekcji Download, po czym wybrać wersję i system operacyjny).

1. Instalacja Instalacja w systemie Windows jest w pełni zautomatyzowana, należy jednak pamiętać, aby przeprowadzić ją z uprawnieniami administratora.

Jednym z etapów instalacji jest wybór komponentów. Oprócz domyślnie wybranych składników (czyli samego OpenVPN, bibliotek pomocniczych i prostego interfejsu graficznego OpenVPN GUI), należy zaznaczyć OpenSSL Utilities oraz OpenVPN RSA Certificate Management Scripts – umożliwią one utworzenie własnego centrum certyfikacji i generowanie kluczy oraz certyfikatów dla serwerów (routerów VPN) i klientów (komputerów, z których będziemy się z nimi łączyć). Oprogramowanie zo-

stanie domyślnie zainstalowane w katalogu C:\Program Files\OpenVPN. Po instalacji oprogramowania zostanie również zainstalowane urządzenie TAP-Windows Adapter V9 (wersja może się różnić), które stanowić będzie wirtualny interfejs dla połączenia VPN. 2. Utworzenie centrum certyfikacji Połączenie OpenVPN może być zabezpieczone za pomocą współdzielonego klucza lub mechanizmów certyfikacji.

Pierwsza metoda jest zdecydowanie prostsza (wymaga jedynie wygenerowania klucza i umieszczenia go na serwerze oraz w katalogu bin bieżącej instalacji), ale mało bezpieczna i uniemożliwia jednoczesne połączenie z serwerem więcej niż jednego klienta. Zdecydowanie lepszym pomysłem jest użycie drugiej metody, do czego jednak potrzebne jest centrum certyfikacji. Centrum certyfikacji CA (ang.

Certificate Authority), jak sama nazwa wskazuje, wystawia certyfikaty zarówno dla klienta, jak i serwera. Certyfikaty te służą do uwierzytelniania kluczy stosowanych podczas połączenia – podstawą jego funkcjonowania jest zaufanie obydwu stron. W naszym przypadku potrzebujemy certyfikatów tylko na własne potrzeby, więc zamiast korzystać z istniejącej zaufanej instytucji (co często jest płatne) można utworzyć własne centrum certyfikacji.

Pierwszym etapem jest przygotowanie pliku vars.bat z domyślnymi ustawieniami certyfikatów, co zaosz-

DOBÓR URZĄDZENIA ZALEŻY OD WYMAGAŃ APLIKACJI JAKUB URBAŃSKI, INŻYNIER WSPARCIA TECHNICZNEGO, CSI COMPUTER SYSTEMS FOR INDUSTRY Ethernet przemysłowy bazuje na tych samych protokołach, co Ethernet komercyjny, jednakże już na etapie projektowania rozwiązania bierze się pod uwagę zróżnicowane warunki, w jakich będą działały urządzenia. Dzięki takiemu podejściu możemy odpowiednio dobrać urządzenie w zależności od wymagań aplikacji, których komercyjne urządzenia nie są w stanie spełnić. Różne urządzenia PLC (ang. Programable Logic Controller) korzystają z odmiennych protokołów (EtherNet/IP, Modbus, Profibus itd.), a dzięki wykorzystaniu sieci Ethernet do ich podłączenia zyskujemy możliwość łatwej wymiany informacji. Przemysłowe urządzenia sieciowe muszą współpracować z obecnymi i starszymi urządzeniami sieciowymi, charakteryzować się przewidywalną wydajnością i odpornością na awarie.

11/2015

Obecnie popularną tendencją jest tworzenie urządzeń dedykowanych do konkretnych gałęzi przemysłu, takich jak np. transport.

Związane jest to z koniecznością spełniania określonych norm i wymagań stawianych przez regulacje prawne. Istotną kwestią jest również mnogość udostępnionych dla użytkownika interfejsów komunikacyjnych, co pozwala na swobodną konfigurację urządzeń oraz możliwość zdalnego zarządzania i nadzoru. Kluczowym aspektem jest również szeroko rozumiane bezpieczeństwo. W praktyce oznacza to zaimplementowanie w urządzeniach nowoczesnych protokołów i algorytmów chroniących przed nieautoryzowanym dostępem, jak również tworzenie redundantnych systemów na wypadek awarii.

33

TECHNIKA go klucza i certyfikatu. Do ich generacji służy skrypt build-key-server.bat w katalogu easy-rsa. Można go wywołać serią poleceń: >cd C:\Program Files\OpenVPN\easy-rsa >vars.bat >build-key-server.bat nazwa_serwera,

gdzie nazwa_serwera będzie nazwą pliku z certyfikatem i kluczem (warto tutaj podać nazwę urządzenia, w którym instalujemy router). Po zakończeniu skryptu odpowiedni certyfikat (nazwa_ serwera.crt) i klucz prywatny (nazwa_ serwera.key) pojawi się w katalogu keys.

czędzi podawania każdorazowo tych samych danych przy ich generowaniu. W tym celu należy uruchomić konsolę (np. naciskając klawisz Windows+R i wpisując w okienku, które się pojawi cmd.exe), a następnie wpisać polecenie:

Kolejnym krokiem jest przygotowanie katalogu keys, w którym będą przechowywane m.in. certyfikaty i klucze.

W tym celu należy uruchomić kolejny skrypt poleceniem:

>cd C:\Program Files\OpenVPN\easy-rsa,

W efekcie, w katalogu easy-rsa zostanie utworzony katalog keys, a w nim pliki index.txt i serial (utworzone odpowiednio z plików index.txt.start i serial.start).

Pozostaje jedynie wygenerować pierwszy certyfikat dla centrum certyfikacji poleceniem:

które spowoduje przejście do katalogu ze skryptami, po czym wywołać jeden z nich poleceniem: >init-config.bat.

Skrypt ten kopiuje plik vars.bat.sample i zmienia jego nazwę na vars.bat. Teraz należy dokonać edycji tego ostatniego, np. poleceniem: >notepad vars.bat.

Na końcu pliku można znaleźć linie z domyślnymi parametrami certyfikatów, które należy uzupełnić własnymi danymi, np.: set KEY_COUNTRY=PL set KEY_PROVINCE=Mazowieckie set KEY_CITY=Warszawa set KEY_ORG=OpenVPN set KEY_EMAIL=kowalski@openvpn.pl set KEY_CN=changeme set KEY_NAME=changeme set KEY_OU=OpenVPN

Tak przygotowany plik należy zapisać i zamknąć, a następnie uruchomić poleceniem: >vars.bat.

34

4. Generacja certyfikatu dla klienta Każdy klient OpenVPN wymaga własnego klucza i certyfikatu. Do ich generacji służy skrypt build-key.bat w katalogu easy-rsa. Można go wywołać serią poleceń: >cd C:\Program Files\OpenVPN\easy-rsa >vars.bat >build-key.bat nazwa_klienta,

>clean-all.bat.

>build-ca.bat.

Uruchomiony zostanie interaktywny skrypt, przy czym dzięki konfiguracji pliku vars.bat można pozostawić domyślne odpowiedzi, poza polami Common Name oraz Name, gdzie należy podać nazwę podmiotu (w tym wypadku CA). Po wykonaniu skryptu odpowiedni certyfikat (ca. crt) i klucz prywatny (ca.key) pojawi się w katalogu keys. Certyfikat należy skopiować do katalogu config, zawierającego konfigurację klienta OpenVPN. 3. Generacja certyfikatu dla serwera Każde urządzenie z uruchomionym serwerem OpenVPN wymaga własne-

gdzie nazwa_klienta będzie nazwą pliku z certyfikatem i kluczem.

Mając skonfigurowane oprogramowanie klienta OpenVPN oraz wygenerowane potrzebne certyfikaty i klucze można skonfigurować serwer. Na rynku jest sporo kompaktowych urządzeń w wykonaniu przemysłowym (zasilanych napięciem 24 V DC i montowanych na szynę DIN), które łączą funkcję routera z serwerem VPN. Jednym z nich jest EBW-E100 niemieckiej firmy INSYS icom (fot. 5a). Jego konfiguracja została przedstawiona poniżej.

KONFIGURACJA ROUTERA VPN Konfigurację serwera VPN EBW E-100 można przeprowadzić za pomocą linii poleceń CLI lub za pomocą interfejsu Web (fot. 5b). Ten drugi sposób jest dużo wygodniejszy i przedstawiamy go poniżej.

1. Konfiguracja podstawowa Interfejs dostępny jest pod domyślnym adresem routera (port LAN1). Domyślny login to „insys”, a hasło „icom”. Po zaloAUTOMATYKA

TECHNIKA gowaniu moĹźna ustawiÄ&#x2021; wĹ&#x201A;asny login (User name) i hasĹ&#x201A;o (Password) w zakĹ&#x201A;adce Basic Settings/Web interface.

MoĹźna tam rĂłwnieĹź ograniczyÄ&#x2021; dostÄ&#x2122;p do interfejsu Web i zmieniÄ&#x2021; domyĹ&#x203A;lne porty, na ktĂłrych jest dostÄ&#x2122;pny. NaleĹźy pamiÄ&#x2122;taÄ&#x2021; o zatwierdzeniu zmian przyciskiem OK na dole strony â&#x20AC;&#x201C; w przeciwnym wypadku nie zostanÄ&#x2026; one zapisane.

Po skonfigurowaniu interfejsu Web moĹźna przejĹ&#x203A;Ä&#x2021; do zakĹ&#x201A;adki Basic Settings/IP address (LAN), gdzie ustawiany jest adres IP routera w sieci lokalnej (IP address) i maska tej sieci (Netmask).

Router w naszym przypadku bÄ&#x2122;dzie pracowaĹ&#x201A; w sieci VLAN 1 o adresie 192.168.1.0/24, dlatego jego adres to np.

192.168.1.2, a maska 255.255.255.0.

Aby umoĹźliwiÄ&#x2021; routowanie pakietĂłw do sieci VLAN 2 i VLAN 3, naleĹźy dodaÄ&#x2021; trasy statyczne dla tych podsieci w zakĹ&#x201A;adce Basic Settings/ Routing. W naszym przypadku bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; one miaĹ&#x201A;y postaÄ&#x2021; (adres sieci/maska/ brama): 192.168.2.0 / 255.255.255.0 / 192.168.1.1 oraz 192.168.3.0 / 255.255.255.0 / 192.168.1.1.

2. Konfiguracja sieci zewnÄ&#x2122;trznej MoĹźna teraz przejĹ&#x203A;Ä&#x2021; do konfiguracji adresu routera w sieci zewnÄ&#x2122;trznej dostÄ&#x2122;pnej w zakĹ&#x201A;adce LAN (ext)/LAN (ext).

W przeciwieĹ&#x201E;stwie do sieci lokalnej adres w sieci zewnÄ&#x2122;trznej moĹźna ustawiÄ&#x2021; na kilka sposobĂłw, z czego dla potrzeb poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia OpenVPN istotne sÄ&#x2026; dwa: klient DHCP (DHCP client) oraz adres statyczny (static IP address). JeĹźeli sieÄ&#x2021; zewnÄ&#x2122;trzna (np. sieÄ&#x2021; zakĹ&#x201A;adowa), do ktĂłrej bÄ&#x2122;dzie podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czony nasz router ma dynamicznie przydzielane adresy, naleĹźy skonfigurowaÄ&#x2021; router jako klienta DHCP. JeĹźeli natomiast adresy sÄ&#x2026; przy-

Fot. 5a i 5b. * $ 3/$@AA 5 !1 B # ! # , # 4 , 333

dzielane przez administratora, to naleĹźy taki adres od niego uzyskaÄ&#x2021; i wpisaÄ&#x2021; jako adres statyczny. W tym przypadku naleĹźy rĂłwnieĹź uzupeĹ&#x201A;niÄ&#x2021; pole z maskÄ&#x2026; sieci (Netmask). W zakĹ&#x201A;adce LAN (ext)/ Routing moĹźna dodatkowo ustawiÄ&#x2021; domyĹ&#x203A;lnÄ&#x2026; bramÄ&#x2122; w sieci zewnÄ&#x2122;trznej (Set default route to gateway).

OstatniÄ&#x2026; rzeczÄ&#x2026;, ktĂłra pozostaje do zrobienia jest skonfigurowanie i uruchomienie serwera OpenVPN. Odbywa siÄ&#x2122; to w zakĹ&#x201A;adce LAN (ext)/OpenVPN server. NaleĹźy tutaj aktywowaÄ&#x2021; serwer (Activate OpenVPN server) i ustawiÄ&#x2021; parametry poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia (jeĹ&#x203A;li nie moĹźna zastosowaÄ&#x2021; domyĹ&#x203A;lnych). Na dole strony moĹźna zaĹ&#x201A;adowaÄ&#x2021; pliki klucza oraz certyfikatĂłw serwera i CA (Upload key or certificates), a w jej gĂłrnej czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci pobraÄ&#x2021; przykĹ&#x201A;adowy plik konfiguracyjny dla klienta (Create sample configuration file for remote terminal).

PODSUMOWANIE Sieci przemysĹ&#x201A;owe bazujÄ&#x2026;ce na standardzie Ethernet eliminujÄ&#x2026; stopniowo starsze rozwiÄ&#x2026;zania i do nich naleĹźy przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; komunikacji w systemach przemysĹ&#x201A;owych. Ich zalety zdecydowanie gĂłrujÄ&#x2026; nad wadami, wĹ&#x203A;rĂłd ktĂłrych jednÄ&#x2026; z najwiÄ&#x2122;kszych jest duĹźa wraĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021;

na bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dy w procesie projektowania. Jest to o tyle istotne, Ĺźe w przeciwieĹ&#x201E;stwie do typowych sieci â&#x20AC;&#x17E;biurowychâ&#x20AC;?, tworzonych i obsĹ&#x201A;ugiwanych przez specjalistĂłw z dziaĹ&#x201A;Ăłw IT, sieci przemysĹ&#x201A;owe sÄ&#x2026; czÄ&#x2122;sto tworzone â&#x20AC;&#x17E;przy okazjiâ&#x20AC;? przez osoby z branĹźy automatyki, ktĂłre nie zajmujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; tym na co dzieĹ&#x201E;.

KaĹźdy projekt sieci tego typu warto zaczÄ&#x2026;Ä&#x2021; od analizy wymagaĹ&#x201E; przed niÄ&#x2026; stawianych, jak to zostaĹ&#x201A;o zaprezentowane w przykĹ&#x201A;adach. DotyczÄ&#x2026; one dosyÄ&#x2021; prostego przypadku, ale zastosowane rozwiÄ&#x2026;zania (np. zarzÄ&#x2026;dzalny przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznik trasujÄ&#x2026;cy) charakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; duĹźÄ&#x2026; elastycznoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; i dziÄ&#x2122;ki temu mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; Ĺ&#x201A;atwo dopasowane takĹźe do tych bardziej zĹ&#x201A;oĹźonych struktur.

Warto o tym pamiÄ&#x2122;taÄ&#x2021;, tym bardziej, Ĺźe koszt osprzÄ&#x2122;tu sieciowego, tak czÄ&#x2122;sto traktowanego po macoszemu, stanowi niewielki uĹ&#x201A;amek caĹ&#x201A;kowitego kosztu systemu sterowania. Tymczasem, jak juĹź wspomniano, podstawÄ&#x2026; sprawnie funkcjonujÄ&#x2026;cej sieci przemysĹ&#x201A;owej bazujÄ&#x2026;cej na standardzie Ethernet jest jej przemyĹ&#x203A;lana topologia oraz dobrze dobrane elementy infrastruktury.

Marcin Zawisza )C+"&)+B )

9 # !

OTWARTY SYSTEM O DUĹťYCH MOĹťLIWOĹ&#x161;CIACH MAREK PIÄ&#x201E;TKOWSKIâ&#x20AC;&#x201C;ZAJEC, PRODUCT MANAGER, DACPOL ZaletÄ&#x2026; Ethernetu jest jego duĹźy zasiÄ&#x2122;g, szybkoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, przepustowoĹ&#x203A;Ä&#x2021; oraz fakt, Ĺźe jest systemem otwartym, opartym na standardowych rozwiÄ&#x2026;zaniach ethernetowych, dziÄ&#x2122;ki czemu jest Ĺ&#x201A;atwy w implementacji. Jego coraz szersze zastosowanie, zarĂłwno w aplikacjach przemysĹ&#x201A;owych, jak i biurowych, powoduje, Ĺźe uĹźytkownik ma szerokÄ&#x2026; wiedzÄ&#x2122; i nie potrzebuje dodatkowych gruntownych szkoleĹ&#x201E;.

Przy doborze sprzÄ&#x2122;tu przede wszystkim trzeba zwrĂłciÄ&#x2021; uwagÄ&#x2122; na aplikacjÄ&#x2122;, miejsce docelowe pracy urzÄ&#x2026;dzenia. UrzÄ&#x2026;dzenia

11/2015

mogÄ&#x2026; pracowaÄ&#x2021; w szerokim zakresie temperatury: od â&#x20AC;&#x201C;40 do +70 °C. Wymagania dla urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; pracujÄ&#x2026;cych na pojazdach taboru kolejowego â&#x20AC;&#x201C; odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na wstrzÄ&#x2026;sy, wibracje itd. â&#x20AC;&#x201C; regulujÄ&#x2026; zapisy normy EN 50155. JeĹ&#x203A;li natomiast mamy do czynienia z aplikacjÄ&#x2026; morskÄ&#x2026;, preferowany jest certyfikat DNV. Wszystko to warunkuje dobĂłr urzÄ&#x2026;dzenia w aplikacjach przemysĹ&#x201A;owych.

35

TECHNIKA

MODUĹ Y SIECI ETHERNET Ultrakompaktowa seria TBEN-S #!# , # 0 7? # # #- 0#> # ! = # 7 # 2 # 0 0 , 1 01 !

5 - $ F # & 2 + 9

N

owe moduĹ&#x201A;y I/O serii TBEN-S zbudowano w oparciu o ukĹ&#x201A;ad scalony ARM. Architektura ARM oferuje specjalny projekt mikroprocesora stworzony jeszcze w latach 80. i znajdujÄ&#x2026;cy zastosowanie w smartfonach, tabletach i konsolach. Ich zaletÄ&#x2026; jest zredukowana liczba instruk-

cji oraz efektywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; energetyczna.

Cechy te umoĹźliwiajÄ&#x2026; stosowanie ukĹ&#x201A;adĂłw ARM rĂłwnieĹź w wielu produktach elektronicznych w sektorze automatyki przemysĹ&#x201A;owej.

W przeciwieĹ&#x201E;stwie do innych producentĂłw firma Turck zdecydowaĹ&#x201A;a o stworzeniu wĹ&#x201A;asnego wieloprotokoĹ&#x201A;owego oprogramowania â&#x20AC;&#x201C; pod hasĹ&#x201A;em Turck Multiprotocol â&#x20AC;&#x201C; przeznaczonego dla protokoĹ&#x201A;Ăłw Profinet, EtherNet/IP i Modbus TCP i opartego na rodzinie ukĹ&#x201A;adĂłw ARM. KorzystajÄ&#x2026;c z ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ego rozwoju ukĹ&#x201A;adĂłw ARM, firma Turck ma moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; oferowania korzystnych cen tej technologii przy rĂłwnoczesnej ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ej poprawie parametrĂłw pracy (wiÄ&#x2122;ksze pamiÄ&#x2122;Ä&#x2021; i prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, mniejsze wymiary).

ELASTYCZNY SYSTEM Technologia obsĹ&#x201A;ugi wielu protokoĹ&#x201A;Ăłw firmy Turck to unikalne podejĹ&#x203A;cie do systemĂłw sieciowych. Zamiast pozostawaÄ&#x2021; przez lata przy jednym dostawcy gotowych technologii i tym samym ukĹ&#x201A;adĂłw elektronicznych, nowe rozwiÄ&#x2026;zanie softwareâ&#x20AC;&#x2122;owe przystosowuje nowoczesnÄ&#x2026; architekturÄ&#x2122; ARM i wykorzystuje wszystkie zalety nowoczesnych ukĹ&#x201A;adĂłw scalonych.

Technologia ethernetowa stworzona przez firmÄ&#x2122; Turck umoĹźliwia wdroĹźenie kaĹźdego nowego rozwiÄ&#x2026;zania w zakresie technologii pĂłĹ&#x201A;przewodnikowej, co w efekcie umoĹźliwia zintegrowanie w przekazywanych klientom produktach mniejszych i szybszych # + $ / , #> # # # ! 01 1 1, # 0 0> 0# !- 0# 01 # # !

1 1 0 1! , # 0 0 0 < ! =

36

P R O M O C J A

AUTOMATYKA

TECHNIKA Warstwa sterowania

Warstwa sieci

PodsieÄ&#x2021;

Warstwa I/O

1 # < 2 1 = # # 1 1, 1 0 #60 < G ,H ! 1 + $ / ! = # # ,6 0 # # # $ 2 0 7 # # F" # 2 0 0 21 # # 2 ! ! # 1, 1

ukĹ&#x201A;adĂłw elektronicznych. Firma ma peĹ&#x201A;nÄ&#x2026; kontrolÄ&#x2122; nad caĹ&#x201A;Ä&#x2026; technologiÄ&#x2026;.

Ten skok technologiczny pozwala ponownie rozwaĹźyÄ&#x2021; moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zastosowania moduĹ&#x201A;Ăłw I/O wszÄ&#x2122;dzie tam, gdzie jeszcze kilka lat temu byĹ&#x201A;o to nie do pomyĹ&#x203A;lenia ze wzglÄ&#x2122;du na zbyt maĹ&#x201A;Ä&#x2026; liczbÄ&#x2122; sygnaĹ&#x201A;Ăłw I/O oraz gabaryty stacji sieci Profinet.

NiezaleĹźnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; technologii od innych dostawcĂłw umoĹźliwiĹ&#x201A;o firmie Turck stworzenie ultrakompaktowego moduĹ&#x201A;u I/O serii TBEN-S. Stacja na obszarze zaledwie 32 Ă&#x2014; 144 mm oferuje podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie za pomocÄ&#x2026; ĹźeĹ&#x201E;skich zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czy M8.

UrzÄ&#x2026;dzenie wykonane w stopniu ochrony IP67 jest w peĹ&#x201A;ni uszczelnione, dziÄ&#x2122;ki czemu idealnie nadaje siÄ&#x2122; do wszystkich aplikacji, w ktĂłrych sygnaĹ&#x201A;y muszÄ&#x2026; zostaÄ&#x2021; zebrane w ograniczonej przestrzeni, np. w aplikacjach budowy maszyn. Mimo kompaktowych rozmiarĂłw moduĹ&#x201A;y TBEN-S mogÄ&#x2026; pracowaÄ&#x2021; z kaĹźdym z trzech systemĂłw Ethernet (Profinet, Modbus TCP lub EtherNet/ IP), bez Ĺźadnej dodatkowej bramy komunikacyjnej. DziÄ&#x2122;ki funkcji wieloprotokoĹ&#x201A;owoĹ&#x203A;ci urzÄ&#x2026;dzenia automatycznie wykrywajÄ&#x2026; protokĂłĹ&#x201A;. Zintegrowany switch umoĹźliwia zastosowanie moduĹ&#x201A;Ăłw w topologii liniowej.

9 +

ZYSKI Z ELASTYCZNOĹ&#x161;CI DostÄ&#x2122;pne na rynku alternatywne rozwiÄ&#x2026;zania moduĹ&#x201A;Ăłw I/O oferowane sÄ&#x2026; jedynie w poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu z bramami komunikacyjnymi i podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czanymi do nich maĹ&#x201A;ymi stacjami I/O tworzÄ&#x2026;cymi podsieÄ&#x2021;. PodĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie bezpoĹ&#x203A;rednie moduĹ&#x201A;Ăłw firmy Turck, np. do sieci Profinet, eliminuje koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; stosowania bram komunikacyjnych, co ma pozytywny wpĹ&#x201A;yw na ostatecznÄ&#x2026; cenÄ&#x2122; systemu. JednakĹźe brak dodatkowego 11/2015

moduĹ&#x201A;u komunikacyjnego to nie tylko niĹźsze koszty, ale rĂłwnieĹź znaczne zwiÄ&#x2122;kszenie elastycznoĹ&#x203A;ci zastosowania, gdyĹź nie trzeba juĹź kalkulowaÄ&#x2021; minimalnej liczby wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;, dla ktĂłrych opĹ&#x201A;acalne jest zastosowanie bramy komunikacyjnej z podsieciÄ&#x2026;. DziÄ&#x2122;ki niedrogim, sieciowym moduĹ&#x201A;om I/O serii TBEN-S nawet nieco taĹ&#x201E;sze, lecz bardziej pracochĹ&#x201A;onne podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie, bazujÄ&#x2026;ce na koncentratorach pasywnych, staje siÄ&#x2122; caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ciowo mniej opĹ&#x201A;acalne.

JeĹźeli wymagana jest obsĹ&#x201A;uga znacznej liczby I/O, zastosowanie moduĹ&#x201A;Ăłw TBEN-S okazuje siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź bardzo korzystne. W przypadku stosowania tradycyjnych moduĹ&#x201A;Ăłw kompaktowych ograniczeniem jest brama komunikacyjna, ktĂłra obsĹ&#x201A;uguje tylko pewnÄ&#x2026; liczbÄ&#x2122; stacji. Po jej przekroczeniu istnieje koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zastosowania kolejnego Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznika sieciowego. Natomiast moduĹ&#x201A;y TBEN-S podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czane sÄ&#x2026; samodzielnie do sieci Ethernet. NiezaleĹźnie od tego, czy projektant wykorzysta jednÄ&#x2026; czy 16 stacji TBEN-S, koszt w przeliczeniu na pojedyncze I/O pozostaje taki sam, przy czym liczba moduĹ&#x201A;Ăłw jest ograniczona jedynie maksymalnÄ&#x2026; liczbÄ&#x2026; obsĹ&#x201A;ugiwanych przez sterownik stacji Ethernet. Ĺ atwo dostrzec, Ĺźe seria TBEN-S jest czymĹ&#x203A; wiÄ&#x2122;cej niĹź tylko ultrakompaktowym moduĹ&#x201A;em I/O. Firma Turck oferuje niewielkie stacje sieciowe przygotowane do tworzenia pĹ&#x201A;askiej architektury komunikacyjnej.

FSU (Fast startup mode) sieci Profinet i QC (Quick connect) sieci EtherNet/ IP, jak rĂłwnieĹź protokoĹ&#x201A;y redundancji MRP i DLR. Firma Turck zapewnia rĂłwnieĹź moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; korzystania z funkcji webserwera. DziÄ&#x2122;ki temu parametryzacja i diagnostyka mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; realizowane indywidualnie dla kaĹźdego moduĹ&#x201A;u.

Webserwer wizualizuje dane diagnostyczne w postaci zwykĹ&#x201A;ego tekstu.

Bufor diagnostyczny umoĹźliwia rĂłwnieĹź uĹźytkownikowi otrzymywanie wiadomoĹ&#x203A;ci diagnostycznych z pewnym opóźnieniem. Oba porty ethernetowe wyposaĹźone zostaĹ&#x201A;y w licznik bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dĂłw, ktĂłry moĹźe byÄ&#x2021; monitorowany przez webserwer. Wspomniane funkcje sÄ&#x2026; szczegĂłlnie interesujÄ&#x2026;ce dla uĹźytkownikĂłw protokoĹ&#x201A;Ăłw EtherNet/ IP i Modbus TCP, gdyĹź w przeciwieĹ&#x201E;stwie do sieci Profinet nie zapewniajÄ&#x2026; one tak zaawansowanych narzÄ&#x2122;dzi diagnostycznych.

Dla uĹźytkownikĂłw tabletĂłw i smartfonĂłw firma Turck zaimplementowaĹ&#x201A;a funkcjÄ&#x2122; webserwera, umoĹźliwiajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; odpytanie o dane diagnostyczne z obu tych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, oczywiĹ&#x203A;cie pod warunkiem uwzglÄ&#x2122;dnienia w systemie moĹźliwoĹ&#x203A;ci komunikacji bezprzewodowej.

Tak zaawansowane funkcje webserwera dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; dla platformy wieloprotokoĹ&#x201A;owej (dla wspomnianych trzech protokoĹ&#x201A;Ăłw), dziÄ&#x2122;ki zastosowaniu ekonomicznej i zintegrowanej architektury systemu operacyjnego.

FSU, QC I DLR

OBSĹ UGA RĂ&#x201C;ĹťNYCH SYGNAĹ Ă&#x201C;W

Implementacja wszystkich trzech protokoĹ&#x201A;Ăłw nie ma şadnych wad w porĂłwnaniu z urzÄ&#x2026;dzeniami specjalizowanymi â&#x20AC;&#x201C; wrÄ&#x2122;cz przeciwnie: moduĹ&#x201A;y obsĹ&#x201A;ugujÄ&#x2026; funkcje szybkiego startu

PoczÄ&#x2026;tkowa seria moduĹ&#x201A;Ăłw TBEN-S firmy Turck oferuje piÄ&#x2122;Ä&#x2021; produktĂłw: z czterema wejĹ&#x203A;ciami i czterema wyjĹ&#x203A;ciami dwustanowymi, z oĹ&#x203A;mioma wej37

TECHNIKA Ĺ&#x203A;ciami dwustanowymi z diagnostykÄ&#x2026; nostykÄ&#x2026; na kanaĹ&#x201A; lub moduĹ&#x201A;, z oĹ&#x203A;mioma ma wyjsalnymi Ĺ&#x203A;ciami oraz z oĹ&#x203A;mioma uniwersalnymi wejĹ&#x203A;ciami/wyjĹ&#x203A;ciami dwustanowymi nowymi (TBEN-S1-8DXP). Ostatnie z wymieymienionych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; ma moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; automatycznego ustawienia wymaganej konfiguracji. NiektĂłre z wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; majÄ&#x2026; teĹź moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czania obciÄ&#x2026;ĹźeĹ&#x201E; aş do 2 A. UrzÄ&#x2026;dzenia analogowe oraz raz wyposaĹźone w master IO-Linkk pojawiÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w ofercie jeszcze w tym m roku.

JednÄ&#x2026; z najwaĹźniejszych cech moduĹ&#x201A;u wyposaĹźonego w cztery wejĹ&#x203A;cia analogowe (TBEN-S2-4AI) bÄ&#x2122;dzie moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia nie tylko sygnaĹ&#x201A;Ăłw analogowych prÄ&#x2026;dowych czy napiÄ&#x2122;ciowych, ale rĂłwnieĹź moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; bezpoĹ&#x203A;redniego podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia czujnikĂłw Pt 100 czy termopar. DziÄ&#x2122;ki temu uĹźytkownik bÄ&#x2122;dzie miaĹ&#x201A; moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zastosowania jednego moduĹ&#x201A;u zamiast kilku urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; z róşnymi typami wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; analogowych. Zazwyczaj kaĹźdy z takich specjalizowanych moduĹ&#x201A;Ăłw wyposaĹźony jest w przynajmniej cztery wejĹ&#x203A;cia tego samego typu, co czÄ&#x2122;sto jest zbyt duĹźÄ&#x2026; liczbÄ&#x2026; w stosunku do wymogĂłw aplikacji. DziÄ&#x2122;ki zastosowaniu moduĹ&#x201A;Ăłw TBEN-S z uniwersalnymi wejĹ&#x203A;ciami analogowymi aplikacje bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; mogĹ&#x201A;y byÄ&#x2021; realizowane za pomocÄ&#x2026; mniejszej liczby urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; i przy niĹźszych kosztach. OfertÄ&#x2122; uzupeĹ&#x201A;niaÄ&#x2021; bÄ&#x2122;dzie wariant wyposaĹźony w cztery porty IO-Link.

Niewielkie 1!# 1 ## + $ / 6 , # , # 0 01 # 0 6 #6 + $ /Q

MNIEJSZY STOPIEĹ&#x192; KOMPLIKACJI JuĹź od dwĂłch lat firma Turck oferuje rozwiÄ&#x2026;zania oparte na systemie wieloprotokoĹ&#x201A;owym, majÄ&#x2026;cym wiele zalet w porĂłwnaniu do tradycyjnych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;. Ukoronowaniem proponowanego rozwiÄ&#x2026;zania sÄ&#x2026; moduĹ&#x201A;y I/O serii TBEN-S. DziÄ&#x2122;ki zastosowaniu nowej technologii uĹźytkownik stosujÄ&#x2026;cy protokoĹ&#x201A;y Ethernet moĹźe wydatnie zmniejszyÄ&#x2021; liczbÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, ktĂłre muszÄ&#x2026; byÄ&#x2021; magazynowane. Producenci maszyn, ktĂłrzy oferujÄ&#x2026; rozwiÄ&#x2026;zania bazujÄ&#x2026;ce na sterownikach firmy Rockwell (EtherNet/IP), jak i firmy Siemens (Profinet) mogÄ&#x2026; stosowaÄ&#x2021; dla obu rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; te same wieloprotokoĹ&#x201A;owe moduĹ&#x201A;y I/O. Ponadto dziÄ&#x2122;ki serii TBEN-S sensowna staje siÄ&#x2122; obsĹ&#x201A;uga nawet niewielkiej liczby I/O. Wielu klientĂłw

stosuje rozwiÄ&#x2026;zania wieloprotokoĹ&#x201A;owe w konwencjonalnych aplikacjach automatyzacji ze sterownikami pracujÄ&#x2026;cymi z protokoĹ&#x201A;ami Profinet lub EtherNet/IP. Natomiast do realizacji oceny i testĂłw jakoĹ&#x203A;ci wykorzystywane sÄ&#x2026; systemy oparte na komputerach PC. W takich sytuacjach przydatne stajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; moduĹ&#x201A;y obsĹ&#x201A;ugujÄ&#x2026;ce rĂłwnieĹź protokĂłĹ&#x201A; Modbus TCP.

PERSPEKTYWY ROZWOJU Czas cyklu Ĺźycia w przemyĹ&#x203A;le pĂłĹ&#x201A;przewodnikowym jest krĂłtki. Nowe generacje ukĹ&#x201A;adĂłw scalonych pojawiajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; na rynku co kilka miesiÄ&#x2122;cy. Od 2012 r., kiedy to firma Turck zaprezentowaĹ&#x201A;a pierwszÄ&#x2026; generacjÄ&#x2122; moduĹ&#x201A;Ăłw wieloprotokoĹ&#x201A;owych, juĹź dwa razy zaktualizowane zostaĹ&#x201A;y stosowane w moduĹ&#x201A;ach I/O ukĹ&#x201A;ady elektroniczne. DziÄ&#x2122;ki opisanej wczeĹ&#x203A;niej strategii firma Turck potrzebuje bardzo niewiele czasu, aby zintegrowaÄ&#x2021; w swoich urzÄ&#x2026;dzeniach rozwiÄ&#x2026;zania nowej generacji. Z punktu widzenia dynamicznego rozwoju technologii pĂłĹ&#x201A;przewodnikĂłw ukĹ&#x201A;ady scalone powinny stawaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; coraz taĹ&#x201E;sze, a w przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci mogÄ&#x2026; znaleĹşÄ&#x2021; zastosowanie rĂłwnieĹź w innych grupach produktowych firmy Turck.

! 1 10 ,6 #> 1 6 1 0 7 #6 0 # 0 #

01 6 0 1

TURCK Sp. z o.o.

9 3 @@I-JI/KLM "

9 OO JJL JK AA- 4 ' OO JJL JK A@ /! # P 9 !

9 9

38

AUTOMATYKA

TECHNIKA

BEZPRZEWODOWE

SIECI

W PRZEMYĹ&#x161;LE

, # # # 0 !1 1 > # #> ,6 0 #60 # 2 0 0 - # = # 4 ,

0 #>2# = #> , 017 #- #= 1 021 # #> 2 #9

B

ezprzewodowa Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; umoĹźliwia niezawodnÄ&#x2026; transmisjÄ&#x2122; danych w poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu z szybkÄ&#x2026; instalacjÄ&#x2026;. Zastosowanie technologii bezprzewodowej zapewnia swobodÄ&#x2122; projektowania systemĂłw automatyki, przy jednoczesnym obniĹźeniu kosztĂłw wdroĹźenia.

Trzeba jednak pamiÄ&#x2122;taÄ&#x2021;, Ĺźe zaprojektowanie i wdroĹźenie sieci bezprzewodowej przeznaczonej do pracy w przemyĹ&#x203A;le wymaga dobrego zrozumienia wymagaĹ&#x201E; tego Ĺ&#x203A;rodowiska. WydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznoĹ&#x203A;ci bezprzewodowej zaleĹźy od wielu czynnikĂłw, takich jak przeszkody, zakĹ&#x201A;Ăłcenia elektromagnetyczne czy opady atmosferyczne.

9 + - ) # + #

DOSTÄ&#x2DC;PNE STANDARDY Na rynku wystÄ&#x2122;puje kilka standardĂłw sieci bezprzewodowych. RoĹźne organizacje prĂłbujÄ&#x2026; forsowaÄ&#x2021; swoje standardy tego rodzaju sieci, jednak najpopularniejsze sÄ&#x2026; standardy otwarte, takie jak Wi-Fi, Zigbee oraz Bluetooth. Standard 802.11 stosowany jest gĹ&#x201A;Ăłwnie w infrastrukturze sieci LAN lub do przesyĹ&#x201A;u duĹźej iloĹ&#x203A;ci informacji pomiÄ&#x2122;dzy dwoma systemami. Najnowsza wersja IEEE 802.11ac umoĹźli11/2015

wia transmisjÄ&#x2122; danych z prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; do 1 Gb/s oraz daje duĹźe moĹźliwoĹ&#x203A;ci w zakresie topologii sieci. WiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; punktĂłw dostÄ&#x2122;powych umoĹźliwia dodatkowo pracÄ&#x2122; WDS, most, repeater lub klient. Wi-Fi natomiast nie jest optymalnym wyborem dla aplikacji wbudowanych, z uwagi na duĹźy pobĂłr energii oraz wymagany rozmiar kodu. Sieci Zigbee i Bluetooth dedykowane sÄ&#x2026; do bezpoĹ&#x203A;redniej obsĹ&#x201A;ugi urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; wykonawczych, rozszerzajÄ&#x2026;c moĹźliwoĹ&#x203A;ci sieci przemysĹ&#x201A;owych.

NIEZAWODNY BLUETOOTH Bluetooth przeznaczony jest do maĹ&#x201A;ych sieci z maksymalnie siedmioma urzÄ&#x2026;dzeniami i prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; do1 Mb/s. ZaletÄ&#x2026; transmisji Bluetooth jest duĹźa niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, uzyskana dziÄ&#x2122;ki technologii FHSS (ang. Frequency Hopping Spread Spectrum â&#x20AC;&#x201C; czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; skokowa w widmie rozproszonym). Transmisja odbywa siÄ&#x2122; w caĹ&#x201A;ym zakresie pasma 2,4 GHz. KanaĹ&#x201A;y, ktĂłre sÄ&#x2026; wykorzystywane przez inne sieci, sÄ&#x2026; automatycznie wykrywane i usuwane z sekwencji skokĂłw, dziÄ&#x2122;ki czemu transmisja danych jest bardziej niezawodna. Ze wzglÄ&#x2122;du na rodzaje zastosowaĹ&#x201E; istnieje wiele profili sieci Bluetooth. W automatyce najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej stosowane sÄ&#x2026; PAN (ang. Personal Area Networking) i SPP (ang. Serial Port Profile). W zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od zastosowanej anteny, urzÄ&#x2026;dzenie z interfejsem Bluetooth moĹźna oddaliÄ&#x2021; od komputera na odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; do 100 m.

P R O M O C J A

DUĹťE MOĹťLIWOĹ&#x161;CI ZIGBEE BezprzewodowÄ&#x2026; sieciÄ&#x2026; przemysĹ&#x201A;owÄ&#x2026; o bardzo duĹźym potencjale jest ZigBee, ktĂłra zostaĹ&#x201A;a stworzona specjalnie dla aplikacji przemysĹ&#x201A;owych. ZasiÄ&#x2122;g sieci jest ograniczony do 100 m. Wszystkie odmiany ZigBee uĹźywajÄ&#x2026; technologii DSSS (ang.

Direct-Sequence Spread Spectrum). ZigBee jest technologiÄ&#x2026; PAN, ktĂłra automatycznie ustanawia poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie z najbliĹźszym wÄ&#x2122;zĹ&#x201A;em. Taka sieÄ&#x2021; moĹźe zostaÄ&#x2021; skonfigurowana w topologii gwiazdy, drzewa lub sieci kratowej. PodstawowÄ&#x2026; jej zaletÄ&#x2026; jest bardzo niskie zapotrzebowanie na energiÄ&#x2122; i prostota, ktĂłra znacznie obniĹźa koszty wdroĹźenia.

CZYM SIÄ&#x2DC; KIEROWAÄ&#x2020; PRZY WYBORZE? StojÄ&#x2026;c przed wyborem Wi-Fi, Bluetooth czy Zigbee, naleĹźy kierowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; wielkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; aplikacji, stopniem rozproszenia, zapotrzebowaniem na energiÄ&#x2122; oraz iloĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; i rodzajem przesyĹ&#x201A;anych danych.

W niektĂłrych zastosowaniach wszystkie interfejsy mogÄ&#x2026; ze sobÄ&#x2026; koegzystowaÄ&#x2021; np. poprzez bramki Bluetooth/Ethernet.

SieÄ&#x2021; kablowa i Wi-Fi mogÄ&#x2026; tworzyÄ&#x2021; szkielet sieci, a Bluetooth i Zigbee najlepiej sprawdzÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w komunikacji z czujnikami. W ten sposĂłb róşne standardy mogÄ&#x2026; siÄ&#x2122; wzajemnie uzupeĹ&#x201A;niaÄ&#x2021;, poniewaĹź kaĹźdy z nich adresowany jest do specyficznych wymagaĹ&#x201E; przemysĹ&#x201A;u.

Cezary Kalista

ANTAIRA TECHNOLOGIES Sp. z o.o.

9 # 9

39

TECHNIKA

REDUNDANTNE SYSTEMY STEROWANIA Z SAIA PCD3 W wielu dziedzinach gospodar # ,6 # , 1 1 0 1! ,6 0 #

, 1 7 0 2# ,6 1 0 , !

1 # ,# # 0 1 # 0 # ,6 2# 0

0 ! 1 9 . 6 # 0#6 # 0 21 6 1 !1 G 9 21H- ,6 01! # #6 7 # # # 012 # 0 # !

1 06 0 < 01 , ##9

40

T

ermin hot standby, ktĂłry jest uĹźywany wymiennie z pojÄ&#x2122;ciem redundancji, oznacza zastosowanie dwĂłch identycznych systemĂłw sterowania, ktĂłre pracujÄ&#x2026; jednoczeĹ&#x203A;nie: gĹ&#x201A;Ăłwnego oraz awaryjnego w stanie tzw. czuwania. System pozostajÄ&#x2026;cy w stanie czuwania przejmuje sterowanie procesem w momencie awarii systemu gĹ&#x201A;Ăłwnego. Podstawowym celem zastosowania systemu gorÄ&#x2026;cej rezerwy sterowania jest zapobieganie przerwom w kluczowych procesach technologicznych.

CHARATERYSTYKA SYSTEMĂ&#x201C;W NajwaĹźniejsze cechy systemĂłw gorÄ&#x2026;cej rezerwy Saia PCD: â&#x20AC;˘ sÄ&#x2026; oparte na rodzinie moduĹ&#x201A;owych, przemysĹ&#x201A;owych sterownikĂłw PCD3 i wykorzystujÄ&#x2026; standardowe moduĹ&#x201A;y serii Saia PCD, â&#x20AC;˘ prosta architektura systemu redukuje koszty inwestycji, â&#x20AC;˘ procesory gorÄ&#x2026;cej rezerwy ze wspĂłĹ&#x201A;dzielonymi moduĹ&#x201A;ami zdalnych wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; RIO Ethernet eliminujÄ&#x2026; dublowanie sygnaĹ&#x201A;Ăłw wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; i czujnikĂłw/aktuatorĂłw, â&#x20AC;˘ programowalne moduĹ&#x201A;y zdalnych wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; RIO tworzÄ&#x2026; inteligentnÄ&#x2026; zdecentralizowanÄ&#x2026; sieÄ&#x2021; zapewniajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; dodatkowe bezpieczeĹ&#x201E;stwo, â&#x20AC;˘ sieÄ&#x2021; wykorzystuje standardowe komponenty Ethernet i moĹźe dziaĹ&#x201A;aÄ&#x2021; w sieci Ethernet TCP/IP Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznie z innymi usĹ&#x201A;ugami, P R O M O C J A

â&#x20AC;˘ inĹźynieria i uruchomienie z wykorzystaniem pakietu PG5 do automatycznego generowania projektu sÄ&#x2026; Ĺ&#x201A;atwe, â&#x20AC;˘ systemy umoĹźliwiajÄ&#x2026; bezprzestojowe przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czanie ze stanu gotowoĹ&#x203A;ci do aktywnego, â&#x20AC;˘ sterowniki gorÄ&#x2026;cej rezerwy majÄ&#x2026; dwa procesory: jeden przetwarza program redundantny i monitoruje aktywny sterownik, drugi niezaleĹźny procesor przetwarza program nieredundantny; taki podziaĹ&#x201A; znacznie zwiÄ&#x2122;ksza wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; systemu, â&#x20AC;˘ duĹźe moĹźliwoĹ&#x203A;ci diagnostyczne wspomagajÄ&#x2026; uruchamianie systemu i wykrywanie usterek.

RozwiÄ&#x2026;zania redundantne tworzone sÄ&#x2026; w oparciu o dwa sterowniki gorÄ&#x2026;cej rezerwy PCD3.M6880. WejĹ&#x203A;cia/wyjĹ&#x203A;cia (sygnaĹ&#x201A;y procesowe) sÄ&#x2026; podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone i kontrolowane przez moduĹ&#x201A;y Smart RIO PCD3.T668. Stacje RIO sÄ&#x2026; podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone do obu sterownikĂłw przez Ethernet. Oznacza to, Ĺźe nie ma potrzeby dublowania wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;, wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;, sygnaĹ&#x201A;Ăłw i aktuatorĂłw. Oba sterowniki (podstawowy i zapasowy) kontrolujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; wzajemnie. JeĹ&#x203A;li aktywny PCD ulegnie awarii, rezerwowy PCD przejmie zadania przetwarzania i sterowania podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonymi stacjami RIO. Obraz procesu (wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;) i wewnÄ&#x2122;trzne zasoby sterownika PCD (F, R, T, C, DB) â&#x20AC;&#x201C; dane synchronizacyjne â&#x20AC;&#x201C; sÄ&#x2026; przesyĹ&#x201A;ane w sposĂłb ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y od aktywnego PCD do rezerwowego PCD przez Ethernet.

Zapewnia to bezproblemowe przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;AUTOMATYKA

TECHNIKA czanie z aktywnego sterownika PCD do sterownika rezerwowego.

Redundantny sterownik PCD jest wyposaĹźony w dwa niezaleĹźne interfejsy Ethernet. Interfejs ETH 2.x jest zarezerwowany wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie do komunikacji ze stacjami RIO PCD3.T668.

Za poĹ&#x203A;rednictwem tego samego interfejsu sterowniki PCD przeprowadzajÄ&#x2026; synchronizacjÄ&#x2122; danych. Ze wzglÄ&#x2122;dĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa zalecamy uĹźycie sieci o strukturze ringu opartego na komponentach innych dostawcĂłw. Sprawdzonym przez Saia Burgess Controls (SBC) rozwiÄ&#x2026;zaniem sÄ&#x2026; ethernetowe switche przemysĹ&#x201A;owe firmy Hirschmann.

Interfejs ETH 1 znajdujÄ&#x2026;cy siÄ&#x2122; przy procesorze CPU0 umoĹźliwia poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia z innymi urzÄ&#x2026;dzeniami i systemami, np. systemami SCADA. SBC nie dostarcza wĹ&#x201A;asnego systemu SCADA do rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; redundantnych, jednak moĹźe byÄ&#x2021; do tego wykorzystany niemal kaĹźdy system dostÄ&#x2122;pny na rynku. MoĹźe byÄ&#x2021; to pojedynczy system SCADA lub system wspierajÄ&#x2026;cy redundantne sterowniki. Sterowniki PCD3.M6880 dostarczajÄ&#x2026; szczegĂłĹ&#x201A;owe informacje statusowe i diagnostyczne, ktĂłre mogÄ&#x2026; zasilaÄ&#x2021; systemy SCADA.

9 2

PCD3.T668 â&#x20AC;&#x201C; STACJA RIO SYSTEMU GORÄ&#x201E;CEJ REZERWY ModuĹ&#x201A;y zdalnych wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; PCD3.

T668 przeznaczone sÄ&#x2026; wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie do stosowania ze sterownikami gorÄ&#x2026;cej rezerwy PCD3.M6880. Poza obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2026; redundancji charakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; takimi samymi cechami i funkcjami jak Smart RIO PCD3.T666. Stacje Smart RIO PCD3.

T665 i PCD3.T666 nie mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; stosowane w poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu ze sterownikami gorÄ&#x2026;cej rezerwy.

NajwaĹźniejsze cechy stacji RIO to: â&#x20AC;˘ moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pracy jako prosty moduĹ&#x201A; wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; lub jako inteligentna programowalna stacja wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;, â&#x20AC;˘ programowane przez PG5 Controls Suite; waĹźne lub krytyczne czasowo zadania mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; wykonywane bezpoĹ&#x203A;rednio przez RIO, â&#x20AC;˘ programy stacji RIO zarzÄ&#x2026;dzane centralnie przez MenedĹźera Smart RIO (PCD) i wgrywane do stacji RIO automatycznie, 11/2015

SCADA 1

SCADA 2

System SCADA

Ethernet Podstawowy

Zapasowy Sterownik gorÄ&#x2026;cej rezerwy PCD3.M6880

SieÄ&#x2021; redundantna z ringiem Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;owodowym

Smart RIO PCD3.T668

we/wy procesowe

we/wy procesowe

1 ! 1 ! 0 ! 06 0 # !# 6 , 0 1

.L9&MKKA # ! !# 0 1 * " $ .L9+MMK

â&#x20AC;˘ wymiana danych za poĹ&#x203A;rednictwem wydajnego protokoĹ&#x201A;u Ether-S-IO; prosta konfiguracja za pomocÄ&#x2026; Konfiguratora Sieci RIO (RIO Network Configurator), â&#x20AC;˘ komunikacja z innymi sterownikami PCD poprzez Ether-S-Bus (bloki funkcyjne), â&#x20AC;˘ obsĹ&#x201A;uga moduĹ&#x201A;Ăłw komunikacyjnych (np. M-Bus, DALI), â&#x20AC;˘ obsĹ&#x201A;uga innych protokoĹ&#x201A;Ăłw (np.

Modbus) poprzez Ethernet TCP/IP i wbudowany interfejs RS-485, â&#x20AC;˘ wbudowany web serwer.

TOPOLOGIA SIECI REDUNDANTNYCH Redundantne instalacje automatyki mogÄ&#x2026; wykorzystywaÄ&#x2021; róşne topologie sieci. Zalecane jest fizyczne odseparowanie sieci zarzÄ&#x2026;dzania (systemy SCADA) od sieci moduĹ&#x201A;Ăłw zdalnych wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;. Rekomendujemy rĂłw-

nieĹź poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie sieci zdalnych wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/ wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; w topologii ringu z wykorzystaniem komponentĂłw Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;owodowych. Taki ukĹ&#x201A;ad znacznie zwiÄ&#x2122;ksza wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, bezpieczeĹ&#x201E;stwo, a przede wszystkim dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; systemu. MoĹźna uĹźyÄ&#x2021; standardowych komponentĂłw innych producentĂłw (przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki sieciowe).

SieÄ&#x2021; moĹźe zostaÄ&#x2021; rĂłwnieĹź zbudowana w oparciu o topologiÄ&#x2122; gwiazdy.

WspĂłlna sieÄ&#x2021; dla moduĹ&#x201A;Ăłw wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/ wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; i systemĂłw nadrzÄ&#x2122;dnych jest takĹźe moĹźliwa do realizacji, jednak dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; systemu bÄ&#x2122;dzie niĹźsza.

SABUR Sp. z o.o.

9 LAL- ARVOKI 3 0 9 RR IJX JL IL 4 ' RR IJX JL IA /! # 2 P 2 9 !9

9 2 9 !9

41

TECHNIKA

TECHNOLOGIA GIGABITOWA

ROZWIÄ&#x201E;ZANIA ALLEN-BRADLEY EtherNet/IP w ofercie Rockwell Automation to nie tylko przemy 1 1 #kacji Common Industrial Pro 9 + = # 4 - # # 2 0 # 0 < # #9 0 7?

0 !1 $ 4 2 1 !

0 = # 1! # 1 06 , 4 , 7 # # 2 0 # 0 < 9

W

 roku 2015 firma Rockwell Automation rozszerzyĹ&#x201A;a ofertÄ&#x2122; rodziny Allen-Bradley Stratix przede wszystkim o TechnologiÄ&#x2122; GigabitowÄ&#x2026; w swoich przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikach, odpowiadajÄ&#x2026;c tym samym na rosnÄ&#x2026;ce potrzeby klientĂłw. W nowym portfolio pojawiĹ&#x201A; siÄ&#x2122; gigabitowy, zarzÄ&#x2026;dzalny switch Stratix 5400, rackowy switch Stratix 5410 oraz wzmocniony ArmorStratix 5700 z IP67. TakĹźe w okablowaniu widaÄ&#x2021; zmianÄ&#x2122; w kierunku â&#x20AC;&#x17E;gigaszybkiejâ&#x20AC;? transmisji danych.

TECHNOLOGIA CISCO Rynek automatyki oferuje szereg rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; dla sieci Ethernet. To, co wyróşnia Rockwell Automation, to nowoczesny protokĂłĹ&#x201A; EtherNet/IP i technologia Cisco. WspĂłĹ&#x201A;praca ze Ĺ&#x203A;wiatowym liderem to nie tylko sprawdzone rozwiÄ&#x2026;zania sprzÄ&#x2122;towe z systemem IOS, to takĹźe wiedza, standardy i naturalna, bezpieczna integracja poziomu sterowania 42

P R O M O C J A

z poziomem sieci biurowej. Cisco jest partnerem technologicznym Rockwell Automation i czĹ&#x201A;onkiem organizacji ODVA odpowiedzialnej za rozwĂłj protokoĹ&#x201A;u CIP.

TECHNOLOGIA GIGABITOWA Do niedawna prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; tzw. Fast Ethernetu (FE 100 Mb/s) byĹ&#x201A;a w zupeĹ&#x201A;noĹ&#x203A;ci wystarczajÄ&#x2026;ca dla aplikacji automatyki przemysĹ&#x201A;owej. Z biegiem czasu wymagania klientĂłw wzrastaĹ&#x201A;y. Obecnie klienci oczekujÄ&#x2026; od infrastruktury ethernetowej peĹ&#x201A;nej integracji z wyĹźszymi warstwami sieciowymi, wiÄ&#x2122;kszego poziomu bezpieczeĹ&#x201E;stwa, rozbudowanych poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; na rzecz redundancji. To bezpoĹ&#x203A;rednio przekĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; na wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; infrastruktury.

Stratix 5400 speĹ&#x201A;nia praktycznie wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wymagaĹ&#x201E; z pogranicza przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznika dostÄ&#x2122;powego i dystrybucyjnego w nowoczesnych i rozbudowaAUTOMATYKA

TECHNIKA

nych sieciach przemysĹ&#x201A;owych. Switch ma ogromne moĹźliwoĹ&#x203A;ci â&#x20AC;&#x201C; przede wszystkim ma do 20 portĂłw GE, wystÄ&#x2122;puje w wersji 2 i 3 warstwy, dziÄ&#x2122;ki czemu moĹźe uczestniczyÄ&#x2021; w routingu (statycznym i dynamicznym), a ponadto wspiera protokoĹ&#x201A;y redundancji dedykowanych dla sieci przemysĹ&#x201A;owych (DLR, REP, PRP). Od strony biurowej zapewnione sÄ&#x2026; protokoĹ&#x201A;y szyfrujÄ&#x2026;ce i uwierzytelniajÄ&#x2026;ce â&#x20AC;&#x201C; wszystko na bazie systemu IOS Cisco. Standardem switchy RA staĹ&#x201A; siÄ&#x2122; juĹź NAT, porty PoE, zarzÄ&#x2026;dzanie przez EtherNet/IP i Web.

Fot. Rockwell Automation

PRZEĹ Ä&#x201E;CZNIK DYSTRYBUCYJNY Dla rozbudowanych sieci i infrastruktur o wyĹźszym stopniu zĹ&#x201A;oĹźonoĹ&#x203A;ci Rockwell Automation przygotowaĹ&#x201A; przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznik dystrybucyjny Stratix 5410. Jest to switch rackowy 19â&#x20AC;? oparty rĂłwnieĹź na technologii Cisco. Pomimo Ĺźe jest to juĹź sprzÄ&#x2122;t bliĹźszy poziomowi IT, 5410 jest nadal switchem przemysĹ&#x201A;owym wyposaĹźonym w protokoĹ&#x201A;y dostÄ&#x2122;pne w niĹźszych seriach dostÄ&#x2122;powych, toteĹź nadal moĹźe byÄ&#x2021; kontrolowany przez sterownik w sieci EtherNet/IP i monitorowany w systemach wizualizacyjnych dziÄ&#x2122;ki gotowym kontrolkom graficznym FTView. NajwaĹźniejsze cechy techniczne produktu to: 28 portĂłw, w tym 12 GE PoE, pozostaĹ&#x201A;e 12 SFP GE i 4 SFP TEN (czyli 12 Giga), a takĹźe (co niekoniecznie jest oczywiste na tym poziomie) NAT na 8 portach, REP i PTP/CIP Sync.

SzczegĂłĹ&#x201A;owe informacje moĹźna znaleĹşÄ&#x2021; na stronach producenta.

ARMORSTRATIX 5700 W bardziej wymagajÄ&#x2026;cych warunkach Ĺ&#x203A;rodowiskowych zastosowanie moĹźe znaleĹşÄ&#x2021; przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznik o podwyĹźszonym 11/2015

stopniu ochrony (IP67) ArmorStratix 5700. Ponadto urzÄ&#x2026;dzenie ma peĹ&#x201A;nÄ&#x2026; funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikĂłw serii Stratix 5700. Modele dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; rĂłwnieĹź z portami Giga i PoE. Wraz z nowym firmwarem w caĹ&#x201A;ej serii 5700 pojawiĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; bezpoĹ&#x203A;rednia obsĹ&#x201A;uga ringu urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; DLR!

BEZPRZEWODOWY PUNKT DOSTÄ&#x2DC;POWY STRATIX 5100 Do tej pory sieci bezprzewodowe na liniach produkcyjnych rozszerzaĹ&#x201A;y moĹźliwoĹ&#x203A;ci dostÄ&#x2122;pu do zasobĂłw biurowych, konfiguracji, ewentualnie monitoringu maszyn. Obecnie w takich sieciach moĹźemy juĹź uwzglÄ&#x2122;dniaÄ&#x2021; aplikacje czasu rzeczywistego. Punkt dostÄ&#x2122;powy Stratix 5100 w oparciu o standard 802.11N wspiera przede

i kosztowna w utrzymaniu. UrzÄ&#x2026;dzenie moĹźe obsĹ&#x201A;uĹźyÄ&#x2021; do 19 adresĂłw IP w pracy grupowej Work Group Bridge i jest kompatybilne z PoE.

STRATIX 5900 SERVICE ROUTER Stratix 5900 service router to pierwszy przemysĹ&#x201A;owy router Rockwell Automation dostarczajÄ&#x2026;cy serwisy routingu i bezpieczeĹ&#x201E;stwa dla warstwy 2 i 3 sieci Ethernet. Jako router i firewall sĹ&#x201A;uĹźy do wydzielania i obsĹ&#x201A;ugi podsieci w obrÄ&#x2122;bie fabryki. Poza standardowymi funkcjami Stratix 5900 dostarcza takĹźe usĹ&#x201A;ugi VPN i NAT. Tunele VPN pozwalajÄ&#x2026; na bezpieczne Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czenie oddalonych lokalizacji i zdalnych klientĂłw. Podobnie jak Stratix 5700, router moĹźe byÄ&#x2021; pomocny dostawcom maszyn w Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu maszyn z sieciami zakĹ&#x201A;adowymi.

OKABLOWANIE

wszystkim transmisjÄ&#x2122; wieloantenowÄ&#x2026; MIMO, obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; dual-band czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci 2,4 GHz i 5 GHz oraz agregacjÄ&#x2122; pakietĂłw zwiÄ&#x2122;kszajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i segmentacjÄ&#x2122; sieci. Stratix 5100 jest idealnym rozwiÄ&#x2026;zaniem dla sieci autonomicznych lub point-to-point wszÄ&#x2122;dzie tam, gdzie sieÄ&#x2021; przewodowa jest niedostÄ&#x2122;pna, trudna

Infrastruktura sieciowa to takĹźe media. Rockwell Automation dziÄ&#x2122;ki wspĂłĹ&#x201A;pracy partnerskiej z firmÄ&#x2026; Panduit dostarcza na rynek okablowanie dla przemysĹ&#x201A;owych sieci Ethernet. W ofercie jest szeroka gama kabli i konektorĂłw dostosowanych do róşnych wymagaĹ&#x201E; instalacyjnych. Produkty te charakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; bardzo wysokÄ&#x2026; jakoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; wykonania. Od tego roku w ofercie Rockwell sÄ&#x2026; teĹź kable kategorii 6 dla GigaEthernetu.

SzczegĂłĹ&#x201A;owe informacje dotyczÄ&#x2026;ce rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; dla przemysĹ&#x201A;owego Ethernetu sÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne na stronie www.ab.com.

ROCKWELL AUTOMATION Sp. z o.o.

9 60 JJ - A@/OXO 3 0 9 RR LR MA OAA e-mail: rawarszawa@ra.rockwell.com www.rockwellautomation.pl

43

TECHNIKA

DIAGNOSTYKA

W ROZPROSZONYCH MODUĹ ACH I/O Maksymalizacja produktywno7 # ! 01 # 06 0 < 0 0 !1 1 , ! # 1!

0 2 !# 0 ,! ,6 1!# #> = # !

0 0 !1 1 1 ! + & G 9 + #x & # H9 01 7 # 0 ! + & 01 01 # ,6 #> !9# 9 1 #!# # { , 1 ## 0 #6 #

1, 1 9

C

zynnikiem, ktĂłry w znaczÄ&#x2026;cy sposĂłb wpĹ&#x201A;ywa na produktywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; jest nieplanowany przestĂłj maszyn, zwiÄ&#x2026;zany z ich awariami. Bardzo czÄ&#x2122;sto sÄ&#x2026; to stosunkowo proste uszkodzenia, np. zwarcie na module wejĹ&#x203A;ciowym spowodowane uszkodzeniem czujnika, jednak w niekorzystnych okolicznoĹ&#x203A;ciach ich usuniÄ&#x2122;cie moĹźe trwaÄ&#x2021; bardzo dĹ&#x201A;ugo.

DecydujÄ&#x2026;cy wpĹ&#x201A;yw na czas przestoju w takich sytuacjach ma czas reakcji sĹ&#x201A;uĹźb technicznych oraz czas niezbÄ&#x2122;dny do odnalezienia ĹşrĂłdĹ&#x201A;a awarii. Szybka i bezbĹ&#x201A;Ä&#x2122;dna identyfikacja miejsca uszkodzenie jest w takim przypadku czynnikiem kluczowym.

MODUĹ I/O BNI SPEĹ NIA FUNKCJE DIAGNOSTYCZNE W przypadku wielu starszych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; moduĹ&#x201A;Ăłw I/O zwarcie na jednym z portĂłw moĹźe powodowaÄ&#x2021; utratÄ&#x2122; funkcjonalnoĹ&#x203A;ci caĹ&#x201A;ego moduĹ&#x201A;u, a nierzadko skutkuje utratÄ&#x2026; komuni44

kacji w caĹ&#x201A;ej sieci. W takim przypadku jedyne, co moĹźemy zdiagnozowaÄ&#x2021; w krĂłtkim czasie z poziomu ukĹ&#x201A;adu sterowania to to, ktĂłry moduĹ&#x201A; nie jest dostÄ&#x2122;pny. Kolejnym krokiem jest bardzo czÄ&#x2122;sto czasochĹ&#x201A;onne wypinanie poszczegĂłlnych elementĂłw, aby stwierdziÄ&#x2021;, ktĂłry z nich jest bezpoĹ&#x203A;redniÄ&#x2026; przyczynÄ&#x2026; awarii. Takie rozwiÄ&#x2026;zanie naraĹźa uĹźytkownikĂłw na bardzo dĹ&#x201A;ugie przestoje maszyn i duĹźe koszty z nimi zwiÄ&#x2026;zane.

RozwiÄ&#x2026;zaniem takiej sytuacji jest stosowanie moduĹ&#x201A;Ăłw wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; z zaimplementowanymi funkcjami diagnostycznymi. TakÄ&#x2026; funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; oferujÄ&#x2026; moduĹ&#x201A;y I/O serii BNI firmy Balluff.

Rozbudowana diagnostyka tych moduĹ&#x201A;Ăłw oraz prosty dostÄ&#x2122;p do informacji diagnostycznych stanowi bardzo ciekawÄ&#x2026; ofertÄ&#x2122; dla uĹźytkownikĂłw, ktĂłrzy nie chcÄ&#x2026; traciÄ&#x2021; czasu na mozolne poszukiwanie awarii w swoich ukĹ&#x201A;adach sterowania.

BNI DO PRACY W TRUDNYCH WARUNKACH ModuĹ&#x201A;y BNI firmy Balluff Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026; w sobie rozbudowanÄ&#x2026; funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; z wysokÄ&#x2026; wytrzymaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; mechanicznÄ&#x2026; oraz wygodÄ&#x2026; instalacji (fot. 1). Wykonana z odlewu obudowa zapewnia wysoki stopieĹ&#x201E; ochrony IP67 i zostaĹ&#x201A;a zaprojektowana tak, aby sprostaÄ&#x2021; trudnym warunkom Ĺ&#x203A;rodowiskowym panujÄ&#x2026;cym w przemyĹ&#x203A;le. ModuĹ&#x201A;y sÄ&#x2026; odporne na zabrudzenia, wstrzÄ&#x2026;sy wibracje, smary oraz czynniki korozyjne. SÄ&#x2026; idealnym wyborem w przypadku wdroĹźenia koncepcji rozproszonego ukĹ&#x201A;adu automatyki z wyeliminowaniem rozbudowanych szaf sterowniczych.

P R O M O C J A

Fot. 1. & # # 1

KOMPAKTOWA KONSTRUKCJA, Ĺ ATWA W MONTAĹťU Ergonomicznie zaprojektowana pĹ&#x201A;aska obudowa jest bardzo prosta w montaĹźu i wymaga niewiele przestrzeni.

Umieszczone na jej bokach opisy portĂłw sÄ&#x2026; doskonale widoczne nawet przy peĹ&#x201A;nym obĹ&#x201A;oĹźeniu portĂłw. PodĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie czujnikĂłw lub elementĂłw wykonawczych odbywa siÄ&#x2122; poprzez gniazda M12. KaĹźde z wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; umoĹźliwia podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie do dwĂłch sygnaĹ&#x201A;Ăłw, wykorzystujÄ&#x2026;c do tego celu np. trĂłjniki. Wszystkie porty wyposaĹźone sÄ&#x2026; w dwie diody sygnalizacyjne LED. ObciÄ&#x2026;ĹźalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; prÄ&#x2026;dowa pojedynczego portu wyjĹ&#x203A;ciowego wynosi do 2 A.

SZYBKA IDENTYFIKACJA AWARII KaĹźdy z moduĹ&#x201A;Ăłw wyposaĹźony jest w rozbudowane funkcje diagnostyczne. JednÄ&#x2026; z moĹźliwoĹ&#x203A;ci zdiagnozowania stanu pracy moduĹ&#x201A;u sÄ&#x2026; diody LED. Na ich podstawie moĹźemy odczytaÄ&#x2021; informacjÄ&#x2122; o stanie napiÄ&#x2122;Ä&#x2021; zasilajÄ&#x2026;cych moduĹ&#x201A; oraz o statusie komunikacji sieciowej. PoszczegĂłlne diody przyAUTOMATYKA

TECHNIKA

Fot. 2. * 0 0 0 # ! 0 1 01 # ! # 4 , "/Q#

porzÄ&#x2026;dkowane do portĂłw informujÄ&#x2026; nas o stanie ich pracy, zwarciu lub przeciÄ&#x2026;Ĺźeniu. Wszystkie te informacje przekazywane sÄ&#x2026; rĂłwnieĹź do ukĹ&#x201A;adu sterowania w postaci informacji diagnostycznej zaleĹźnej od standardu sieciowego.

BĹ&#x201A;yskawiczna identyfikacja miejsca uszkodzenia jest moĹźliwa dziÄ&#x2122;ki diagnostyce kaĹźdego pojedynczego portu. OprĂłcz informacji diagnostycznej, przesyĹ&#x201A;anej w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od protokoĹ&#x201A;u sieciowego, mamy moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; odczytania informacji o bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dnym dziaĹ&#x201A;aniu poszczegĂłlnych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; bezpoĹ&#x203A;rednio poprzez obszar wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; sterownika, co jeszcze bardziej upraszcza integracjÄ&#x2122; funkcji diagnostycznych w ukĹ&#x201A;adzie sterowania. Informacje o bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dach mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; bezpoĹ&#x203A;rednio wyprowadzone np. na panel operatorski ze wskazaniem miejsca uszkodzenia.

nowanie pozostaĹ&#x201A;ych podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; pozostaje niezakĹ&#x201A;Ăłcone, co pozwala na unikniÄ&#x2122;cie niespodziewanych zdarzeĹ&#x201E; lub nieprawidĹ&#x201A;owego dziaĹ&#x201A;ania elementĂłw wykonawczych.

ROZSZERZENIE MODUĹ U BNI Z INTERFEJSEM IO-LINK ModuĹ&#x201A;y BNI dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; z wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; popularnych standardĂłw sieciowych, takich jak Profibus, Profinet, DeviceNet, EtherNet/IP czy CC-Link.

Rozszerzeniem tej funkcjonalnoĹ&#x203A;ci, przy jednoczesnym uproszczeniu instalacji, jest wykorzystanie interfejsu IO-Link dla rozproszonych sygnaĹ&#x201A;Ăłw. DziÄ&#x2122;ki zastosowaniu tego nowoczesnego interfejsu mamy

9 44

ODPORNOĹ&#x161;Ä&#x2020; NA ZAKĹ Ă&#x201C;CENIA Bardzo waĹźnÄ&#x2026; cechÄ&#x2026; moduĹ&#x201A;Ăłw jest ich odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na zewnÄ&#x2122;trzne zakĹ&#x201A;Ăłcenia â&#x20AC;&#x201C; nawet w przypadku zwarcia na portach wejĹ&#x203A;ciowych lub wyjĹ&#x203A;ciowych funkcjo11/2015

moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia do 136 sygnaĹ&#x201A;Ăłw cyfrowych w jednym punkcie sieci (fot. 2 ). Rozszerzenie to jest dostÄ&#x2122;pne dla moduĹ&#x201A;Ăłw pracujÄ&#x2026;cych w sieci ProfibusDP, Profinet, DeviceNet, EthernetIP, EtherCAT oraz CC-Link. ModuĹ&#x201A;y IO-Link oferujÄ&#x2026; taki sam poziom diagnostyki jak standardowe moduĹ&#x201A;y sieciowe.

PodĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie odbywa siÄ&#x2122; za pomocÄ&#x2026; standardowego przewodu trĂłjĹźyĹ&#x201A;owego (fot. 3).

BALLUFF Sp. z o.o.

Fot. 3. & 0 # 4 , ! "/Q#

9 & 2 @M- IJ/JRJ 3 9 O@ LKR AX AA- 4 ' O@ LLK JX LA /! # 2 44P2 449

92 449

45

TECHNIKA

ROUTERY PRZEMYSĹ OWE FIRMY MOXA + 1 2 0#? 2# 2 # 0# # = 0 #>2# 01 #0 ,# 2 0 3 2- 1 ! ! # # - # 01 2 0 1 9 ! # ,

0 0 # ? ! 6 , , = ! = # # ! = 1! 0 6 , 9 C=1 0 # # Q+$ 0

0 1 1 0 012 7 #6 0> !# #! ! # 0# #> # ! 2# >9 + 01 # - = 1 , #> 0# # 0 2 !#> 01 = 1!# 0# !# 0 #>2# - = ! = # # 0 1 >

1 0 # 0 !# , |# !#9 . ! 1 # 0 !1 , 0 0 ! = # 7? #6 ! # #

> 1 #0 , 9 Kryspin Wach

46

Fot. 1. * 0 !1 1 01 > . $.*/K@A/ /R% G , # H 0 $.*/%XAL

P

roducenci i dostawcy urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; ethernetowych wykorzystywanych w przemyĹ&#x203A;le starajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; nadÄ&#x2026;ĹźaÄ&#x2021; za trendami, a ich funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; staje siÄ&#x2122; coraz bardziej rozbudowana. W stosunku do urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; nieprzemysĹ&#x201A;owych, przeznaczonych do pracy w komfortowych warunkach (szafy wentylowane, czÄ&#x2122;sto klimatyzacja pomieszczeĹ&#x201E; serwerowych), urzÄ&#x2026;dzenia przemysĹ&#x201A;owe muszÄ&#x2026; charakteryzowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; m.in. wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; odpornoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; na warunki Ĺ&#x203A;rodowiskowe oraz przepiÄ&#x2122;cia.

P R O M O C J A

ROUTERY Z FUNKCJÄ&#x201E; VPN Firma Moxa od dĹ&#x201A;uĹźszego czasu poszerza swojÄ&#x2026; ofertÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; ethernetowych warstwy L3 oraz routerĂłw przeznaczonych do pracy w trudnych warunkach przemysĹ&#x201A;owych.

Przy wykorzystaniu routerĂłw przemysĹ&#x201A;owych z funkcjÄ&#x2026; VPN (ang. Virtual Private Network â&#x20AC;&#x201C; wirtualna sieÄ&#x2021; prywatna) moĹźliwe staje siÄ&#x2122; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie np. dwĂłch odlegĹ&#x201A;ych sieci firmowych, tak jak gdyby pracowaĹ&#x201A;y one obok siebie i byĹ&#x201A;y poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone bezpoĹ&#x203A;rednio kaAUTOMATYKA

TECHNIKA blem ethernetowym. Takie poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie zapewnia bezpieczeĹ&#x201E;stwo transmisji dziÄ&#x2122;ki uwierzytelnianiu i szyfrowanej transmisji danych. Nie wdajÄ&#x2026;c siÄ&#x2122; w szczegĂłĹ&#x201A;y techniczne, moĹźna porĂłwnaÄ&#x2021; tunel VPN do Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cza dzierĹźawionego, gdzie pĹ&#x201A;acimy dostawcy za wydzielenie nam osobnego toru transmisyjnego. Sieci VPN majÄ&#x2026; jednak tÄ&#x2122; przewagÄ&#x2122;, Ĺźe nie ogranicza nas obca infrastruktura (infrastruktura dostawcy Internetu) i mamy peĹ&#x201A;nÄ&#x2026; dowolnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w zakresie konfiguracji sieci.

Do Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czenia dwĂłch lub kilku odlegĹ&#x201A;ych lokalizacji moĹźemy wykorzystaÄ&#x2021; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie VPN typu site-to-site (punktâ&#x20AC;&#x201C; punkt), ktĂłrego schemat przedstawiony zostaĹ&#x201A; na rysunku 1.Â

Rys. 1.

6 0 # 1 # / / # G 6 0 # V 1 # 0#2 5 !1 0 1 01 # !

6 0 # H

ZDALNY DOSTÄ&#x2DC;P DZIÄ&#x2DC;KI VPN DziÄ&#x2122;ki tunelowi VPN moĹźemy rĂłwnieĹź zapewniÄ&#x2021; zdalny dostÄ&#x2122;p do zasobĂłw firmowych (sieci LAN) pracownikom firmy bÄ&#x2026;dĹş innym osobom upowaĹźnionym. Takie poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie moĹźemy rĂłwnieĹź wykorzystaÄ&#x2021; do zdalnego podglÄ&#x2026;du procesĂłw i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonych lokalnie do sieci Ethernet.

BEZPIECZEĹ&#x192;STWO PRZEDE WSZYSTKIM

9 $ ! ) ! 1

Warto zwrĂłciÄ&#x2021; uwagÄ&#x2122;, Ĺźe nie zawsze zdalny dostÄ&#x2122;p do wszystkich zasobĂłw sieci lokalnej jest poĹźÄ&#x2026;dany, choÄ&#x2021;by za wzglÄ&#x2122;dĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa. Pewne serwery mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; dostÄ&#x2122;pne z zewnÄ&#x2026;trz (z Internetu) oraz z lokalnej sieci LAN, ale nawiÄ&#x2026;zanie poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia z takiego serwera z urzÄ&#x2026;dzeniami w lokalnej sieci LAN powinno byÄ&#x2021; zabronione bÄ&#x2026;dĹş bardzo ograniczone. Taki model wydzielonej strefy o ograni-

Rys. 3. * $.*/%XAL 0 1 0# 6 46 .&| , 1! 0 G 0 #

0 ,6 ! = # # # #601 # ! # ,#H

11/2015

Rys. 2.

6 0 # 1 # / / # G > 0 1H V 0#> # 0 ! > # =1 # ! = 01 ? 0 0 2 5 !1 0 !# , 7 # # G, 1 1! # !

0 , > H

czonym bezpieczeĹ&#x201E;stwie nazywa siÄ&#x2122; strefÄ&#x2026; DMZ (ang. Demilitarized Zone â&#x20AC;&#x201C; strefa zdemilitaryzowana). Istnieje moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; skonfigurowania na routerach EDR-G903 jednego z portĂłw do pracy w takiej strefie. W przypadku nieautoryzowanego dostÄ&#x2122;pu do urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; znajdujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; w strefie DMZ sieÄ&#x2021; lokalna pozostaje bezpieczna, poniewaĹź nie moĹźna nawiÄ&#x2026;zaÄ&#x2021; z niÄ&#x2026; komunikacji.

Routery serii EDR-G903 majÄ&#x2026; rĂłwnieĹź moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; skonfigurowania jednego z portĂłw do pracy jako zapasowego Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cza internetowego (tzw. backup WAN). Tym sposobem w przypadku awarii podstawowego Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cza caĹ&#x201A;y ruch sieciowy zostaje przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czony na zapasowe Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cze internetowe.

nujÄ&#x2026;c koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; stosowania specjalistycznych grzaĹ&#x201A;ek czy systemĂłw klimatyzacji). Do dyspozycji projektanta pozostaje rĂłwnieĹź np. wejĹ&#x203A;cie cyfrowe (bÄ&#x2026;dĹş nawet kilka) oraz przekaĹşniki alarmowe.

DziÄ&#x2122;ki slotom SFP routery moĹźna wyposaĹźyÄ&#x2021; w porty Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;owodowe i tym samym zapewniÄ&#x2021; komunikacjÄ&#x2122; na dystansie nawet kilkudziesiÄ&#x2122;ciu kilometrĂłw (gigabitowe moduĹ&#x201A;y SFP gwarantujÄ&#x2026; komunikacjÄ&#x2122; na odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; nawet do 120 km). Od strony programistycznej routery wyposaĹźone sÄ&#x2026; takĹźe w firewall umoĹźliwiajÄ&#x2026;cy filtrowanie ruchu w oparciu o rodzaj protokoĹ&#x201A;u (z uwzglÄ&#x2122;dnieniem protokoĹ&#x201A;Ăłw przemysĹ&#x201A;owych, np. Profinet) oraz inspekcjÄ&#x2122; ruchu Modbus TCP.

ROZSZERZONA FUNKCJONALNOĹ&#x161;Ä&#x2020;

Kryspin Wach

W odróşnieniu od sprzÄ&#x2122;tu biurowego czy klasy enterprise urzÄ&#x2026;dzenia przemysĹ&#x201A;owe sÄ&#x2026; wyposaĹźone w szereg dodatkowych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;. PodstawÄ&#x2026; jest tutaj montaĹź na szynie DIN, redundantne zasilanie oraz szeroki zakres temperatury pracy (wersje rozszerzone mogÄ&#x2026; pracowaÄ&#x2021; w temperaturze od â&#x20AC;&#x201C;40 do +75 °C, tym samym elimi-

ELMARK AUTOMATYKA Sp. z o.o.

9 # ! # 0 OM AI/AOI 3 0 /3 9 RR OOL OX LO 4 ' RR OOL OX LM /! # ! P ! 9 !9

9 ! 9 !9

47

TECHNIKA

BEZPRZEWODOWA TRANSMISJA W PRZEMYSĹ OWYCH SYSTEMACH AUTOMATYKI 3 0 #60 0 1 !# 0 # 6 1! 0 0 2 # !

0 # !# ,# 1 1 06 1 0 # 7 # 1 - =1 0 1 ? !#> 01 06 0 # !#- , # 1! < 1 01 1 1 01 0 # #

, ! # ,#

!#> 01 # !#- 0 , # !# # 1 ! ! ).)- # 0 , # # # 4 1- 6 2> 0# ! = 02 ? #

0 # 012 # #6 #> # 12 - 01 # 0 # # # 0 , ! # ,#

1! 1!# 7 !#9

R

ozwiÄ&#x2026;zanie umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce stworzenie takiej elastycznej bezprzewodowej struktury moĹźemy znaleĹşÄ&#x2021; w ofercie firmy ELPRO (obecnie czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; grupy Eaton). W przedstawionym poniĹźej przykĹ&#x201A;adzie zostaĹ&#x201A;y wykorzystane radiomodemy ELPRO 245 U-E pracujÄ&#x2026;ce w nielicencjonowanych pasmach 2,4 GHz i 5 GHz. UmoĹźliwiajÄ&#x2026; one rĂłwnolegĹ&#x201A;Ä&#x2026; transmisjÄ&#x2122; protokoĹ&#x201A;Ăłw opartych na ramce Ethernet lub wykorzystujÄ&#x2026;cych interfejsy RS232, RS-485. Alternatywnie, poprzez doĹ&#x201A;oĹźenie zewnÄ&#x2122;trznego moduĹ&#x201A;u, moĹźliwa jest bezpoĹ&#x203A;rednia transmisja stanĂłw analogowych i cyfrowych wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;. Modemy moĹźna rĂłwnieĹź skonfigurowaÄ&#x2021; do roli Terminal Server lub bramy protokoĹ&#x201A;Ăłw, np. Modbus RTU/TCP. Zastosowanie funkcjonalnoĹ&#x203A;ci Wireless Distribution System (WDS) i Rapid Spanning Tree Protocol (RSTP) pozwoliĹ&#x201A;o na zbudowanie wysokodostÄ&#x2122;powej topologii sieciowej, ktĂłra zostanie wykorzystana do transmisji róşnych protokoĹ&#x201A;Ăłw oraz sygnaĹ&#x201A;Ăłw z zapewnieniem wysokiej dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;ci.

WIRELESS DISTRIBUTION SYSTEM FunkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; WDS pozwala na jednoczesnÄ&#x2026; pracÄ&#x2122; modemu radiowego w dwĂłch trybach Access Point oraz Bridge. Praca jako Bridge pozwala na przesyĹ&#x201A;anie komunikacji pomiÄ&#x2122;dzy radiomodemami, dziÄ&#x2122;ki czemu urzÄ&#x2026;dzenia tworzÄ&#x2026; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia miÄ&#x2122;dzy sobÄ&#x2026; i nie jest wymagane wykorzystanie okablowania strukturalnego, 48

P R O M O C J A

co zwiÄ&#x2122;ksza elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; takiego rozwiÄ&#x2026;zania. UrzÄ&#x2026;dzenie takie moĹźe byÄ&#x2021; zamontowane na elemencie ruchomym. Dodatkowo radiomodem pracuje rĂłwnieĹź jako klasyczny AccessPoint, umoĹźliwiajÄ&#x2026;c podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie siÄ&#x2122; do takiej sieci z komputera przenoĹ&#x203A;nego lub tabletu i diagnozowanie dziaĹ&#x201A;ania konfigurowanego poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia/transmisji danych.

RAPID SPANNING TREE PROTOCOL FunkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; RSTP pozwala na tworzenie spĂłjnej infrastruktury zbudowanej zarĂłwno w oparciu o sieÄ&#x2021; radiowÄ&#x2026;, jak i sieÄ&#x2021; Ethernet LAN, w ktĂłrej wykorzystywany jest protokĂłĹ&#x201A; RSTP przeciwdziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;cy tworzeniu pÄ&#x2122;tli, a tym samym burzy broadcastĂłw.

Na bazie tak przygotowanej struktury komunikacyjnej budowana jest transmisja juĹź wybranych protokoĹ&#x201A;Ăłw/sygnaĹ&#x201A;Ăłw.

AUTOMATYKA

TECHNIKA BRAMA PROTOKOĹ Ă&#x201C;W MODBUS RTU â&#x20AC;&#x201C; MODBUS TCP Przy wykorzystaniu tej funkcjonalnoĹ&#x203A;ci moĹźemy w Ĺ&#x201A;atwy sposĂłb przekonwertowaÄ&#x2021; transmisjÄ&#x2122; i poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; urzÄ&#x2026;dzenia wykorzystujÄ&#x2026;ce protokĂłĹ&#x201A; Modbus RTU w oparciu o magistralÄ&#x2122; RS-485 do systemu SCADA opartego na protokole Modbus TCP. Komunikacja zbudowana w oparciu o magistralÄ&#x2122; RS-485 nie pozwala na wykonanie poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; nadmiarowych i zabezpieczenie takiej transmisji przed jej zerwaniem w przypadku awarii magistrali (bez powielania infrastruktury). Zastosowanie konwersji z Modbus RTU na TCP pozwala na peĹ&#x201A;ne wykorzystanie nadmiarowoĹ&#x203A;ci poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E;, dziÄ&#x2122;ki czemu tego typu komunikacja jest bardziej niezawodna.

IstotnÄ&#x2026; zaletÄ&#x2026; jest rĂłwnieĹź to, Ĺźe transmisja radiowa umoĹźliwia osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;cie zarĂłwno wiÄ&#x2122;kszych dystansĂłw, jak i prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci.

TRANSMISJA SYGNAĹ Ă&#x201C;W I/O Zaprezentowane radiomodemy ELPRO 245 U-E majÄ&#x2026; funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przesyĹ&#x201A;ania sygnaĹ&#x201A;Ăłw I/O. Pozwala ona na dowolne przyporzÄ&#x2026;dkowanie â&#x20AC;&#x201C; â&#x20AC;&#x17E;mapowanieâ&#x20AC;? â&#x20AC;&#x201C; pomiÄ&#x2122;dzy radiomodemami sygnaĹ&#x201A;Ăłw I/O. IloĹ&#x203A;Ä&#x2021; tych sygnaĹ&#x201A;Ăłw moĹźe byÄ&#x2021; zwiÄ&#x2122;kszana przez dodatkowe moduĹ&#x201A;y podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czane do radiomodemu ELPRO 245 U-E, a przykĹ&#x201A;adem takiego rozszerzenia moĹźe byÄ&#x2021; moduĹ&#x201A; ELPRO 115S. Modemy mogÄ&#x2026; realizowaÄ&#x2021; prostÄ&#x2026; logikÄ&#x2122; (wyzwalanie poziomem WE analogowego, pamiÄ&#x2122;tanie stanu wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;, proste operacje logiczne, takie jak suma, negacja logiczna).

9 + #

TRANSMISJA RS-232/RS-485 Jednym z wielu zastosowaĹ&#x201E; radiomodemĂłw ELPRO 245 U-E jest zestawienie transmisji szeregowej w oparciu o popularnie wykorzystywane interfejsy RS-232 lub RS-485, mogÄ&#x2026;ce pracowaÄ&#x2021; w ukĹ&#x201A;adzie zarĂłwno punkt-punkt, jak i punkt-wielopunkt (emulacja magistrali szeregowej). WykorzystujÄ&#x2026;c dodatkowo funkcje konwersji, moĹźemy wykonaÄ&#x2021; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie, w ktĂłrym sygnaĹ&#x201A; wejĹ&#x203A;ciowy bÄ&#x2122;dzie wykorzystywaĹ&#x201A; 11/2015

interfejs RS-232, a na wyjĹ&#x203A;ciu bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone urzÄ&#x2026;dzenia z interfejsami RS-485.

FUNKCJONALNA DIAGNOSTYKA Rozbudowana diagnostyka umoĹźliwia dobĂłr najlepszego kanaĹ&#x201A;u transmisji, monitoring szumu tĹ&#x201A;a, poziomu sygnaĹ&#x201A;u uĹźytecznego. UĹźytkownik ma rĂłwnieĹź dostÄ&#x2122;p do statusu poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia oraz statystyk danych poprzez stronÄ&#x2122; WWW, z poziomu protokoĹ&#x201A;u Modbus (czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; informacji diagnostycznych zawarta jest w rejestrach wewnÄ&#x2122;trznych Modbus). DostÄ&#x2122;pne jest rĂłwnieĹź oprogramowanie monitorujÄ&#x2026;ce sieÄ&#x2021; iNMS, umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce monitoring urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; po SNMP (obecnie praktycznie wszystkie urzÄ&#x2026;dzenia z interfejsem Ethernet majÄ&#x2026; moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wysyĹ&#x201A;ania informacji o swoim statusie poprzez protokĂłĹ&#x201A; SNMP) lub za poĹ&#x203A;rednictwem specjalnego protokoĹ&#x201A;u opracowanego przez firmÄ&#x2122; ELPRO. ProtokĂłĹ&#x201A; diagnostyczny ELPRO jest optymalny, jeĹ&#x203A;li chodzi o wykorzystanie pasma i, co najwaĹźniejsze, umoĹźliwia monitoring wszystkich radiomodemĂłw ELPRO, rĂłwnieĹź tych dysponujÄ&#x2026;cych wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie interefejsem szeregowym lub wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

Ĺ ATWA INTEGRACJA DziÄ&#x2122;ki wykorzystaniu peĹ&#x201A;nego wachlarza moĹźliwoĹ&#x203A;ci, jakie dajÄ&#x2026; radiomodemy ELPRO-Eaton wraz z urzÄ&#x2026;dzeniami, ktĂłre dodatkowo rozszerzajÄ&#x2026; liczbÄ&#x2122; wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; i wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;, oraz moĹźliwoĹ&#x203A;ci Ĺ&#x201A;atwej integracji tych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; z klasycznymi sieciami LAN/WAN wykorzystywanymi w kaĹźdym zakĹ&#x201A;adzie produkcyjnym i z typowymi sieciami przemysĹ&#x201A;owymi budowanymi w oparciu o charakterystyczne protokoĹ&#x201A;y (Modbus, Profibus, DeviceNet, EherNet/IP, DNP i wiele innych), moĹźemy zbudowaÄ&#x2021; nowoczesnÄ&#x2026;, dynamicznÄ&#x2026; infrastrukturÄ&#x2122; komunikacyjnÄ&#x2026;, zachowujÄ&#x2026;c swobodÄ&#x2122; zmian, moĹźliwoĹ&#x203A;ci modernizacji, peĹ&#x201A;nej diagnostyki i monitoringu statusu kaĹźdego z interfejsĂłw fizycznych z osobna.

# =1 # # # 1

!" #"#" 9 } 2> 0 - JJ/@R@ % # # 9 LR LL @@@ AM AK- 4 ' LR LL @@@ AX /! # # P # 9

FF # 9

49

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

KOMUNIKACJA BEZ BARIER

PRZEGLÄ&#x201E;D PRZEMYSĹ OWYCH BRAMEK SIECIOWYCH 0 0 1 0 !1 1 = ! 6 # 02>

,6 1 0 26 0 , # - !

1 01 0 06 0 < ,6 1 9 # 0 # ! 6 0# ? ! 0# # - #> 0 7 # 01 0 1 # 2 0# , 01 ,

6 0 # 1 !

- 21 ! 1 #> 0 26 ! # ?9 | # # 21 21 - 121 01 # 06 0 # 2 # 1 !

0 , # #9 # 1- 15

0 0 1 ! 1 !

0 !1 1 1! # = 1 0 , ! # ! # 1, 1 - 1 0 # # 0 26 , ! = # # 0 =1 # ! 2 ! # # 1 9 $% &' ( )

50

W

ymagania stawiane interfejsowi komunikacyjnemu uzaleĹźnione sÄ&#x2026; zarĂłwno od rodzaju komponentu, jak i, a nawet przede wszystkim od rodzaju peĹ&#x201A;nionej funkcji. PrzykĹ&#x201A;adowo proste czujniki bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; potrzebowaĹ&#x201A;y Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czy, ktĂłre mogÄ&#x2026; bĹ&#x201A;yskawicznie, bez opóźnieĹ&#x201E;, przesyĹ&#x201A;aÄ&#x2021; bardzo maĹ&#x201A;e porcje danych.

Natomiast systemy zwiÄ&#x2026;zane z wizualizacjÄ&#x2026; czy archiwizacjÄ&#x2026; informacji wymagajÄ&#x2026; interfejsĂłw komunikacyjnych o duĹźej przepustowoĹ&#x203A;ci, przy czym czas opóźnieĹ&#x201E; w inicjacji komunikacji zazwyczaj nie jest tak bardzo istotny.

KoniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zestawienia ze sobÄ&#x2026; róşnych sieci powstaje rĂłwnieĹź wtedy, gdy zakĹ&#x201A;ad jest modernizowany lub gdy potrzebne urzÄ&#x2026;dzenia sÄ&#x2026; oferowane przez producentĂłw obsĹ&#x201A;ugujÄ&#x2026;cych i promujÄ&#x2026;cych odmienne interfejsy sieciowe. ChoÄ&#x2021; tego typu sytuacji lepiej unikaÄ&#x2021;, czasem okazujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; one korzystne ekonomicznie lub stanowiÄ&#x2026; jedyne dostÄ&#x2122;pne rozwiÄ&#x2026;zanie.

Na rynku dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; bramki umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce wykonanie niemal dowolnego poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia pomiÄ&#x2122;dzy sieciami, zarĂłwno polowymi, ethernetowymi, jak i nawet z interfejsami szeregowymi. Naturalnie, wraz z rozwojem technologii radiowych, producenci zaczÄ&#x2122;li wprowadzaÄ&#x2021; takĹźe bramki z interfejsami bezprzewodowymi, pozwalajÄ&#x2026;cymi na tworzenie instalacji z obiektami poruszajÄ&#x2026;cymi siÄ&#x2122; lub umiejscowionymi w sĹ&#x201A;abo dostÄ&#x2122;pnych lokalizacjach.

RODZAJE BRAMEK Podstawowy podziaĹ&#x201A; bramek sieciowych na kategorie dotyczy klas interfejsĂłw, jakie ze sobÄ&#x2026; Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026;. MogÄ&#x2026; to byÄ&#x2021; bramki umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce bezpoĹ&#x203A;rednie podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; z uĹźyciem magistrali szeregowych, takich jak np. CAN, RS-232/422/485 czy DF1, albo np. urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; podrzÄ&#x2122;dnych magistral polowych, takich jak Modbus RTU. IloĹ&#x203A;Ä&#x2021; danych przesyĹ&#x201A;ana przez te bramki zazwyczaj nie jest duĹźa, ale wprowadzane przez AUTOMATYKA

9 #

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

nie opóźnienia powinny byÄ&#x2021; jak najmniejsze.

Drugi rodzaj bramek to urzÄ&#x2026;dzenia do komunikacji dwĂłch róşnych rodzajĂłw sieci polowych, pracujÄ&#x2026;cych w czasie rzeczywistym. Tego typu produkty obsĹ&#x201A;ugujÄ&#x2026; zazwyczaj nieco wiÄ&#x2122;kszy ruch, a jednoczeĹ&#x203A;nie muszÄ&#x2026; speĹ&#x201A;niaÄ&#x2021; Ĺ&#x203A;ciĹ&#x203A;le okreĹ&#x203A;lone wymagania odnoĹ&#x203A;nie dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci wprowadzanych opóźnieĹ&#x201E;.

Bramki tego typu mogÄ&#x2026; Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; ze sobÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzenia korzystajÄ&#x2026;ce z takich protokoĹ&#x201A;Ăłw, jak CANopen, CC-Link, ControlNet, DeviceNet, Modbus RTU, Profibus i innych.

Od pewnego czasu duĹźÄ&#x2026; popularnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; w przemyĹ&#x203A;le zaczÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;y cieszyÄ&#x2021; siÄ&#x2122; sieci ethernetowe, ktĂłre umoĹźliwiajÄ&#x2026; transmisjÄ&#x2122; duĹźych iloĹ&#x203A;ci danych, potrzebnych do archiwizacji, wizualizacji oraz przetwarzania informacji pochodzÄ&#x2026;cych z setek lub tysiÄ&#x2122;cy czujnikĂłw.

Ponadto sieci te pozwalajÄ&#x2026; na Ĺ&#x201A;atwÄ&#x2026; integracjÄ&#x2122; systemu przemysĹ&#x201A;owego z sieciÄ&#x2026; biurowÄ&#x2026;, uĹ&#x201A;atwiajÄ&#x2026;c korzystanie z oprogramowania typu MES (ang. Ma11/2015

nufacturing Execution Systems) i ERP (ang. Enterprise Resource Planning).

Nowe urzÄ&#x2026;dzenia przemysĹ&#x201A;owe bardzo czÄ&#x2122;sto wyposaĹźane sÄ&#x2026; wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie w interfejsy ethernetowe, ale producenci tego typu sprzÄ&#x2122;tu majÄ&#x2026; Ĺ&#x203A;wiadomoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, Ĺźe w istniejÄ&#x2026;cych zakĹ&#x201A;adach przemysĹ&#x201A;owych wciÄ&#x2026;Ĺź dominujÄ&#x2026; i sprawnie dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026; sieci starszego typu. Dlatego konieczne byĹ&#x201A;o stworzenie szeregu bramek, ktĂłre pozwalajÄ&#x2026; na Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czenie ze sobÄ&#x2026; klasycznych sieci polowych czasu rzeczywistego z sieciami ethernetowymi.

To jednak nie wszystko. PoszczegĂłlne przemysĹ&#x201A;owe sieci ethernetowe teĹź róşniÄ&#x2026; siÄ&#x2122; miÄ&#x2122;dzy sobÄ&#x2026; w zakresie implementacji danych czasu rzeczywistego. Zastosowane koncepcje bardzo czÄ&#x2122;sto sÄ&#x2026; zupeĹ&#x201A;nie odmienne i mimo Ĺźe pakiety klasycznego Ethernetu mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; przesyĹ&#x201A;ane miÄ&#x2122;dzy tymi sieciami bez zakĹ&#x201A;ĂłceĹ&#x201E;, transmisja danych wymagajÄ&#x2026;cych krĂłtkich opóźnieĹ&#x201E; jest moĹźliwa jedynie poprzez zastosowanie bramek. Bramki tego typu pozwalajÄ&#x2026; na komunikacjÄ&#x2122; pomiÄ&#x2122;dzy wybranÄ&#x2026; parÄ&#x2026; z protokoĹ&#x201A;Ăłw, takich jak: EtherCAT, EtherNet/IP, Modbus TCP, Profinet i CC-Link IE Field.

MoĹźna teĹź wydzieliÄ&#x2021; bramki do sieci bezprzewodowych, przy czym mowa tu nie tylko o takich interfejsach, jak Wi-Fi, ale teĹź Bluetooth i o modemach komĂłrkowych. Komunikacja przez Bluetooth nie jest co prawda czÄ&#x2122;sto stosowana w przemyĹ&#x203A;le, ale juĹź same modemy sÄ&#x2026; bardzo uĹźyteczne w telemetrii i niektĂłrzy producenci rĂłwnieĹź zaliczajÄ&#x2026; je do oferty swoich bramek komunikacyjnych.

CiekawÄ&#x2026; propozycjÄ&#x2122; stanowiÄ&#x2026; bramki konwertujÄ&#x2026;ce sygnaĹ&#x201A; prowadzony przewodami miedzianymi na dane przesyĹ&#x201A;ane Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;owodami. Zastosowanie

tego typu podzespoĹ&#x201A;Ăłw ma znaczenie nie tylko ze wzglÄ&#x2122;du na dopasowanie do siebie protokoĹ&#x201A;Ăłw komunikacyjnych, ale takĹźe umoĹźliwienie realizacji sprawnej komunikacji. Dystans, na jaki moĹźna transmitowaÄ&#x2021; dane za pomocÄ&#x2026; przewodĂłw optycznych jest zazwyczaj wiÄ&#x2122;kszy niĹź w przypadku zwykĹ&#x201A;ych kabli, a do tego fakt, Ĺźe Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;o w Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;owodach nie jest zakĹ&#x201A;Ăłcane przez zewnÄ&#x2122;trzne pole elektromagnetyczne pozwala prowadziÄ&#x2021; sygnaĹ&#x201A;y nawet w bardzo trudnym pod tym wzglÄ&#x2122;dem Ĺ&#x203A;rodowisku, a wiÄ&#x2122;c tam, gdzie przewody miedziane byĹ&#x201A;yby po prostu zawodne.

PowyĹźszy podziaĹ&#x201A; na kategorie nie jest Ĺ&#x203A;cisĹ&#x201A;y, a poszczegĂłlne grupy produktĂłw nakĹ&#x201A;adajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; na siebie.

GOTOWE PRODUKTY A MODUĹ Y PodziaĹ&#x201A;u bramek moĹźna dokonaÄ&#x2021; jeszcze w inny sposĂłb, tj. w oparciu o rodzaj obudowy tego urzÄ&#x2026;dzenia sieciowego, a przez to i w odniesieniu do sposobu zastosowania.

W przypadku firm wdraĹźajÄ&#x2026;cych instalacje sieciowe w zakĹ&#x201A;adach przemysĹ&#x201A;owych uĹźyteczne bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; bramki w postaci gotowych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, szczelnie obudowanych i przystosowanych np. do montaĹźu na szynie DIN. Komponenty tego typu wymagajÄ&#x2026; jedynie odpowiedniej konfiguracji i podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia za pomocÄ&#x2026; prostych narzÄ&#x2122;dzi. Bramki mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; jednak dostÄ&#x2122;pne takĹźe np. w postaci kompletnych moduĹ&#x201A;Ăłw komunikacyjnych, instalowanych wewnÄ&#x2026;trz maszyn. Jest to wygodne rozwiÄ&#x2026;zanie dla producentĂłw maszyn, ktĂłrzy mogÄ&#x2026; w ten sposĂłb Ĺ&#x201A;atwo doposaĹźyÄ&#x2021; swoje urzÄ&#x2026;dzenie w dowolne potrzebne interfejsy wyjĹ&#x203A;ciowe, zdejmujÄ&#x2026;c z integratora koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; samodzielnego dobrania bramek.

â&#x20AC;&#x201A;WAĹťNA JEST DĹ UGOĹ&#x161;Ä&#x2020; GWARANCJI PRODUCENTA ORAZ PRZEWIDYWANY CZAS BEZAWARYJNEJ PRACY â&#x20AC;&#x201C; BRAMKI MAJÄ&#x201E; PRZEDE WSZYSTKIM NIE PRZESZKADZAÄ&#x2020; W SPRAWNEJ KOMUNIKACJI I NIERZADKO OCZEKUJE SIÄ&#x2DC; OD NICH, ĹťE BÄ&#x2DC;DÄ&#x201E; TRANSPARENTNE. 51

SieÄ&#x2021; A

Parametry fizyczne

SieÄ&#x2021; B

SieÄ&#x2021; A

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY PRODUCENT

ADVANTECH

ANTAIRA TECHNOLOGIES

ANTAIRA TECHNOLOGIES

ANTAIRA TECHNOLOGIES

Model Interfejs sieci A Liczba portĂłw sieci A Liczba urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; obsĹ&#x201A;ugiwanych w sieci A*

ADAM-4572 Ethernet 1

STM-501C RS-232/422/485 1

STE-601C RS-232/422/485 1

STE-604C RS-232/422/485 4

brak danych

32

32

128

Interfejs sieci B

RS-232/422/485

Ethernet

Ethernet

Ethernet

Liczba portĂłw sieci B Liczba urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; obsĹ&#x201A;ugiwanych w sieci B*

1

1

1

2

31

8

brak danych

brak danych

bramka Modbus RTU/TCP

wirtualny COM, TCP klient/ serwer

wirtualny COM, TCP klient/ serwer

szyna DIN lub Ĺ&#x203A;ciana 85 Ă&#x2014; 115 Ă&#x2014; 23 mm aluminium IP30 0...50 °C 7â&#x20AC;&#x201C;30 V DC

szyna DIN lub Ĺ&#x203A;ciana 45 Ă&#x2014; 91 Ă&#x2014; 76 mm aluminium IP30 â&#x20AC;&#x201C;20â&#x20AC;Ś+70 °C 9â&#x20AC;&#x201C;30 V DC

szyna DIN lub Ĺ&#x203A;ciana 53,4 Ă&#x2014; 145,7 Ă&#x2014; 119,9 mm aluminium IP30 â&#x20AC;&#x201C;40â&#x20AC;Ś+80 °C 9â&#x20AC;&#x201C;48 V DC

B&B ELECTRONICS

B&B ELECTRONICS

konwersja protokoĹ&#x201A;Ăłw Modbus/TCP/RTU/ASCII w trybie master/slave SposĂłb montaĹźu naĹ&#x203A;ciennie, na szynie DIN Wymiary 70 Ă&#x2014; 130 Ă&#x2014; 30 mm MateriaĹ&#x201A; obudowy tworzywo StopieĹ&#x201E; ochrony brak Zakres temperatury pracy 0...60 °C NapiÄ&#x2122;cie zasilania 10â&#x20AC;&#x201C;30 V DC Dodatkowe funkcje

PRODUCENT

ARCTIC

ARCTIC

Model

Edge Gateway 2265

Edge Modbus Gateway

Interfejs sieci A

GSM EDGE 236,8Â kb/s

GSM EDGE 236,8Â kb/s

Liczba portĂłw sieci A Liczba urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; obsĹ&#x201A;ugiwanych w sieci A*

1

1

EIR-G-SFP-T Gigabit Ethernet Media Converter Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;owĂłd (SFP ze zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czem LC) 1

brak danych

brak danych

brak danych

brak danych

Gigabitowy ethernet

RS-232 i RS-422/485

1

brak danych brak danych

brak danych

Modbus TCP/ RTU/ ASCII, Ethernet 10/100 Mb/s i RS-232/422/485 brak danych

brak danych

brak danych

brak danych

Dodatkowe funkcje

firewall, VPN, zarzÄ&#x2026;dzanie przez WWW, SSH, Telnet, TFTP, statyczny routing, przekierowania portĂłw

firewall, VPN, zarzÄ&#x2026;dzanie przez WWW, SSH, Telnet, TFTP, statyczny routing, przekierowania portĂłw

styk alarmu zasilania lub braku linku, diody sygnalizujÄ&#x2026;ce, przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznik ustawiajÄ&#x2026;cy tryb

SposĂłb montaĹźu Wymiary MateriaĹ&#x201A; obudowy StopieĹ&#x201E; ochrony Zakres temperatury pracy NapiÄ&#x2122;cie zasilania

brak danych brak danych aluminium brak danych â&#x20AC;&#x201C;20â&#x20AC;Ś+70 °C 6â&#x20AC;&#x201C;26 V DC

brak danych brak danych aluminium brak danych â&#x20AC;&#x201C;20â&#x20AC;Ś+70 °C 6â&#x20AC;&#x201C;26 V DC

szyna DIN brak danych metal NEMA TS1/TS2 â&#x20AC;&#x201C;40â&#x20AC;Ś+85 °C 12â&#x20AC;&#x201C;48 V DC

Parametry fizyczne

SieÄ&#x2021; B

Interfejs sieci B Liczba portĂłw sieci B Liczba urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; obsĹ&#x201A;ugiwanych w sieci B*

Ethernet 10/100 Mb/s i RS-232/422/485

Vlinx ConnectPro VFG 3000 róşne protokoĹ&#x201A;y ethernetowe brak danych

webserwer z wirtualnym HMI (640 Ă&#x2014; 480 px) rejestrator danych, programowanie przez USB lub RS-232, sygnalizacyjne diody LED szyna DIN 135 Ă&#x2014; 105 Ă&#x2014; 79 mm tworzywo i stal nierdzewna brak danych 0â&#x20AC;Ś50 °C 24 V DC

Tab. 312 2 ! # # # - >

#! 1 G~ # , # 0 0 0 ! 1 06 0 # # ! , # #H

52

AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY ANYBUS

ANYBUS

ANYBUS

ANYBUS

AB7321 CC-Link Slave 1

24140 RS-232/422/485 1

AB7695 LonWorks FT-X1 1

024090-B BACnet/IP 1

brak danych

brak danych

brak danych

brak danych

EtherCAT slave

Modbus RTU, ASCII, TCP

1

1

1

Bluetooth v4.0 + Low Energy, Bluetooth Classic (Bluetooth Smart Ready) 1

brak danych

brak danych

brak danych

30

brak danych

brak danych

brak danych

brak danych

szyna DIN 120 × 75 × 27 mm brak danych IP20 –25…+55 °C 24 V DC

brak danych brak danych brak danych IP65 –30…+85 °C 8–30 V DC

szyna DIN 114 × 44 × 127 mm brak danych IP20 –25…+65 °C 24 V DC

szyna DIN 100 × 40 × 131 mm metal IP30 0…60 °C 24 V AC/V DC

BRAINBOXES

ICP DAS

ICP DAS

ICP DAS

ED-588

DGW-521

HRT-711

PDS-220FT

Wejścia / Wyjścia cyfrowe

RS-485/232/USB 1.1/2.0

Modbus TCP

RS-235/422/485

8/8

2

1

2

16

brak danych

brak danych

brak danych

Ethernet 10/100 Base-T(X)

DALI

HART

Ethernet 100 Base-FX (ST)

1

1

1

1

brak danych

brak danych

brak danych

brak danych

bramka RS-485, wsparcie Modbus TCP

LED sygnalizacyjne

LED sygnalizacyjne

brak danych

szyna DIN 235 × 170 × 62 mm poliamid IP20 –30…+80 °C 5–30 VDC

szyna DIN 107 × 72 × 57 mm tworzywo brak –25…+75 °C 24 V DC

szyna DIN 72 × 35 × 121 mm brak danych brak –25…+75 °C 10–30 V DC

szyna DIN 31 × 121 × 157 mm tworzywo brak –25…+75 °C 12–48 V DC

CAN

11/2015

53

Parametry fizyczne

SieÄ&#x2021; B

SieÄ&#x2021; A

Parametry fizyczne

SieÄ&#x2021; B

SieÄ&#x2021; A

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY PRODUCENT

IFM ELEKTRONIC

IFM ELEKTRONIC

IXXAT

Model Interfejs sieci A Liczba portĂłw sieci A Liczba urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; obsĹ&#x201A;ugiwanych w sieci A* Interfejs sieci B Liczba portĂłw sieci B Liczba urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; obsĹ&#x201A;ugiwanych w sieci B*

AC1401 AS-IÂ Profinet Gateway AS-I 1

AC1376 AS-IÂ DPÂ Gateway M4Â 2MSTR AS-I 2

LIN-CAN LIN brak danych

brak danych

brak danych

brak danych

Profinet RT 1

Profibus DP brak danych

CAN brak danych

brak danych

brak danych

brak danych

Dodatkowe funkcje

kolorowy wyĹ&#x203A;wietlacz LCD, moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zasilania z AS-I

wyĹ&#x203A;wietlacz graficzny

brak danych

SposĂłb montaĹźu

szyna DIN

szyna DIN

brak danych

Wymiary

brak danych aluminium i blacha stalowa ocynkowana IP20 0â&#x20AC;Ś60 °C 24 V DC

100 Ă&#x2014; 85Â Ă&#x2014; 32Â mm

StopieĹ&#x201E; ochrony Zakres temperatury pracy NapiÄ&#x2122;cie zasilania

brak danych aluminium i blacha stalowa ocynkowana IP20 0â&#x20AC;Ś60 °C 18â&#x20AC;&#x201C;32 V DC lub 21â&#x20AC;&#x201C;31,6 V DC z AS-I

brak danych â&#x20AC;&#x201C;20â&#x20AC;Ś+70 °C 7â&#x20AC;&#x201C;16 V DC/10â&#x20AC;&#x201C;32 V DC

PRODUCENT

MURRELEKTRONIK

MURRELEKTRONIK

MURRELEKTRONIK

Model

56451 Gateway Profibus-DP/AS-i, 1Â Master Spec. 3.0

56465 Gateway Profibus-DP/AS-i, 1 Master Spec. 3.0, Diagnosis RJ45

56466 Gateway PofiNet/AS-i, 1 Master Spec. 3.0, Diagnosis Field bus

Profibus 1

Profibus 1

Profinet 1

1

1

1

AS-I 1

AS-I 1

AS-I 1

62

62

62

brak danych szyna DIN 120 Ă&#x2014; 75 Ă&#x2014; 83 mm metal IP20 0...55 °C 30 V DC

brak danych szyna DIN 120 Ă&#x2014; 75 Ă&#x2014; 83 mm metal IP20 0...55 °C 30 V DC

brak danych szyna DIN 120 Ă&#x2014; 75 Ă&#x2014; 83 mm metal IP20 0â&#x20AC;Ś55 °C 30 V DC

MateriaĹ&#x201A; obudowy

Interfejs sieci A Liczba portĂłw sieci A Liczba urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; obsĹ&#x201A;ugiwanych w sieci A* Interfejs sieci B Liczba portĂłw sieci B Liczba urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; obsĹ&#x201A;ugiwanych w sieci B* Dodatkowe funkcje SposĂłb montaĹźu Wymiary MateriaĹ&#x201A; obudowy StopieĹ&#x201E; ochrony Zakres temperatury pracy NapiÄ&#x2122;cie zasilania

metal

Tab. 312 2 ! # # # - >

#! 1 G~ # , # 0 0 0 ! 1 06 0 # # ! , # #H

54

AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY MOXA

MOXA

MOXA

MOXA

ICF-1170I CAN 1

Mgate MB3660-16 Ethernet 10/100 Mb/s 2

Mgate 5102-PBM-PN Profibus 1

Mgate 5105-MB-EIP Modbus RTU/ASCII/TCP 1

brak danych

brak danych

brak danych

brak danych

Ethernet światłowodowy (złącze ST) 1

RS-232/422/485 16

Profinet 2

EtherNet/IP 2

brak danych

brak danych

brak danych

brak danych

brak danych

brak danych

szyna DIN

szyna DIN

30 × 70 × 115 mm

konfiguracja przez WWW, telnet lub port szeregowy, możliwość zgrania ustawień na kartę SD szafa rack (z dodatkowymi uchwytami montażowymi) 440 × 45 × 198 mm

36 × 105 × 140 mm

36 × 105 × 140 mm

metal

metal

metal

metal

brak danych 0…60 lub –40…+85 °C 12–48 V DC

IP30 0…60 °C 20–60 V DC lub 100–240 V AC

IP30 0…60 lub –40…+75 °C 12–48 V DC

IP30 0…60 lub –40…+75 °C 12–48 V DC

MURRELEKTRONIK

ORING

ORING

ORING

brak danych brak danych

56467 Gateway Ethernet-IP/ AS-i, 1 Master Spec. 3.0, Diagnosis RS-232 EtherNet/IP 1

IDS-5042

IDS-5011-WG

IDS-M311

RS-232 / 422 / 485 4

RS-232 / 422 / 485 1

Modbus TCP 1

1

4

1

16

AS-I 1

Ethernet 10/100 Base-T(X) 2

Wi-Fi 802.11b/g i 10/100 Base-T(X) 1

Modbus RTU/ASCII 1

62

brak danych

brak danych

31

brak danych szyna DIN 120 × 75 × 83 mm metal IP20 0...55 °C 30 V DC

brak danych szyna DIN lub ściana 52 × 106,1 × 144,3 mm metal IP30 –10…+70 °C 2 × 12–48 V DC lub z PoE

brak danych szyna DIN lub ściana 72 × 29,4 × 123,4 mm metal IP30 –10…+65 °C 2 × 12–48 V DC

brak danych szyna DIN lub ściana 72 × 29,4 × 123,4 mm metal IP30 –10…+60 °C 2 × 12–48 V DC

11/2015

55

Parametry fizyczne

SieÄ&#x2021; B

SieÄ&#x2021; A

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY PRODUCENT

PHOENIX CONTACT

PHOENIX CONTACT

PHOENIX CONTACT

Model Interfejs sieci A Liczba portĂłw sieci A Liczba urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; obsĹ&#x201A;ugiwanych w sieci A* Interfejs sieci B Liczba portĂłw sieci B Liczba urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; obsĹ&#x201A;ugiwanych w sieci B*

FLÂ NPÂ PND-4TX IB Profinet 4

FLÂ NPÂ PND-4TX IB-LK Profinet 4

FLÂ NPÂ PND-4TX PB Profinet 4

512

512

125

Interbus 1Â (D-SUB)

Interbus 1Â (Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;owĂłd LWL)

Profibus 1Â (D-SUB)

126

126

125

moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wbudowania do kaĹźdego sterownika z funkcjÄ&#x2026; Profinet i przeprowadzenia parametryzacji, obsĹ&#x201A;uga LLDP do rozpoznania topologii magistrali szyna DIN 128 Ă&#x2014; 95 Ă&#x2014; 69 mm metal 20 â&#x20AC;&#x201C;25â&#x20AC;Ś60 °C 24 V DC

moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wbudowania do kaĹźdego sterownika z funkcjÄ&#x2026; Profinet i przeprowadzenia parametryzacji, obsĹ&#x201A;uga LLDP do rozpoznania topologii magistrali szyna DIN 128 Ă&#x2014; 95 Ă&#x2014; 70 mm metal IP20 â&#x20AC;&#x201C;25â&#x20AC;Ś60 °C 25 V DC

moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wbudowania do kaĹźdego sterownika z funkcjÄ&#x2026; Profinet i przeprowadzenia parametryzacji, obsĹ&#x201A;uga LLDP do rozpoznania topologii magistrali szyna DIN 128 Ă&#x2014; 95 Ă&#x2014; 71 mm metal IP20 â&#x20AC;&#x201C;25â&#x20AC;Ś60 °C 26 V DC

Dodatkowe funkcje

SposĂłb montaĹźu Wymiary MateriaĹ&#x201A; obudowy StopieĹ&#x201E; ochrony Zakres temperatury pracy NapiÄ&#x2122;cie zasilania

Tab. 312 2 ! # # # - >

#! 1 G~ # , # 0 0 0 ! 1 06 0 # # ! , # #H

fejsy komunikacyjne w wytwarzanych urzÄ&#x2026;dzeniach, minimalizujÄ&#x2026;c nakĹ&#x201A;ady pracy na projektowanie, ograniczajÄ&#x2026;c przestrzeĹ&#x201E; zajmowanÄ&#x2026; przez gotowe urzÄ&#x2026;dzenie oraz odciÄ&#x2026;ĹźajÄ&#x2026;c gĹ&#x201A;Ăłwny procesor produktu.

W tym artykule koncentrujemy siÄ&#x2122; na bramkach w postaci gotowych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; w obudowach.

PRODUCENCI

TrzeciÄ&#x2026; opcjÄ&#x2026; sÄ&#x2026; moduĹ&#x201A;y do wbudowania, wykonane w postaci pĹ&#x201A;ytek drukowanych. Wpina siÄ&#x2122; je w odpowiednio przygotowane zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza na pĹ&#x201A;ycie gĹ&#x201A;Ăłwnej projektowanego urzÄ&#x2026;dzenia. ModuĹ&#x201A;y te stanowiÄ&#x2026; w praktyce po prostu bloki komunikacyjne, ale niektĂłre firmy wymieniajÄ&#x2026; je jako elementy swojej oferty bramek sieciowych. Omawiane podzespoĹ&#x201A;y 56

znajdÄ&#x2026; zastosowanie tylko u producentĂłw maszyn, ktĂłrzy samodzielnie projektujÄ&#x2026; pĹ&#x201A;yty gĹ&#x201A;Ăłwne swoich produktĂłw. Warto teĹź dodaÄ&#x2021;, Ĺźe niektĂłrzy z dostawcĂłw bramek sieciowych sÄ&#x2026; w stanie zaoferowaÄ&#x2021; takĹźe samodzielne ukĹ&#x201A;ady scalone, ktĂłre instalujÄ&#x2026; w swoich produktach. Nabywcy tego rodzaju elementĂłw mogÄ&#x2026; w Ĺ&#x201A;atwy sposĂłb zaimplementowaÄ&#x2021; wybrane inter-

Bramki sieciowe produkujÄ&#x2026; najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej te same firmy, ktĂłre wytwarzajÄ&#x2026; takĹźe inne komponenty aktywne sieci przemysĹ&#x201A;owych. Niemniej dla wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci z nich bramki stanowiÄ&#x2026; jedynie uzupeĹ&#x201A;nienie oferty, gdyĹź trudno budowaÄ&#x2021; markÄ&#x2122; wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie w oparciu o tego typu urzÄ&#x2026;dzenia. Bramki stanowiÄ&#x2026; teĹź wartoĹ&#x203A;ciowy dodatek w ofertach firm produkujÄ&#x2026;cych np. sensory.

DziÄ&#x2122;ki temu mogÄ&#x2026; zapewniÄ&#x2021; odbiorcom Ĺ&#x201A;atwy sposĂłb podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia swoich produktĂłw do róşnorodnych sieci, bez koniecznoĹ&#x203A;ci siÄ&#x2122;gania do ofert firm trzecich. W tabeli zebraliĹ&#x203A;my wybrane, ciekawe, a przede wszystkim nowsze z bramek sieciowych dostÄ&#x2122;pnych w Polsce.

AUTOMATYKA

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY TURCK

TURCK

TURCK

TURCK

VT250-57P-L7-DPM Profibus-DPÂ master 1

VT250-57P-L7-COM CANopen master 1

VT250-57P-L7-DNM DeviceNet master 1

VT250-57P-L7-PNM Profinet master 1

brak danych

brak danych

brak danych

brak danych

Modbus TCP master/slave 1

Modbus TCP master/slave 1

Modbus TCP master/slave 1

Modbus RTU master/slave 1

brak danych

brak danych

brak danych

brak danych

sterowanie, wizualizacja

sterowanie, wizualizacja

sterowanie, wizualizacja

sterowanie, wizualizacja

panelowy 212 Ă&#x2014; 156 Ă&#x2014; 50 mm tworzywo IP65 front, IP20 tyĹ&#x201A; 0..50 °C 20,4â&#x20AC;&#x201C;28,8 V DC

panelowy 212 Ă&#x2014; 156 Ă&#x2014; 50 mm tworzywo IP65 front, IP20 tyĹ&#x201A; 0..50 °C 20,4â&#x20AC;&#x201C;28,8 V DC

panelowy 212 Ă&#x2014; 156 Ă&#x2014; 50 mm tworzywo IP65 front, IP20 tyĹ&#x201A; 0..50 °C 20,4â&#x20AC;&#x201C;28,8 V DC

panelowy 212 Ă&#x2014; 156 Ă&#x2014; 50 mm tworzywo IP65 front, IP20 tyĹ&#x201A; 0..50 °C 20,4â&#x20AC;&#x201C;28,8 V DC

ANTAIRA TECHNOLOGIES Od kilku lat na polskim rynku prÄ&#x2122;Ĺźnie dziaĹ&#x201A;a oficjalne przedstawicielstwo Antaira Technologies â&#x20AC;&#x201C; firmy oferujÄ&#x2026;cej ciekawy wybĂłr ethernetowych produktĂłw sieciowych. W jej ofercie znaleĹşÄ&#x2021; moĹźna konwertery mediĂłw, bramki portĂłw szeregowych do podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czania do Ethernetu, a nawet elementy takich sieci bezprzewodowych, jak ZigBee. Warto teĹź wspomnieÄ&#x2021;, Ĺźe Antaira dostarcza takĹźe róşne konwertery portĂłw szeregowych oraz chÄ&#x2122;tnie implementuje zasilanie PoE, szczegĂłlnie w mediakonwerterach.

cator, ktĂłre Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026; pojedyncze urzÄ&#x2026;dzenia z sieciami, sĹ&#x201A;uĹźy do komunikacji pomiÄ&#x2122;dzy dwiema niemal dowolnymi zĹ&#x201A;oĹźonymi strukturami sieciowymi.

W ofercie jest teĹź seria Wireless Bridge do realizacji poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; bezprzewodowych, a nawet moduĹ&#x201A;y i ukĹ&#x201A;ady scalone do wbudowania w maszyny. Dla polskich klientĂłw interesujÄ&#x2026;ce mogÄ&#x2026; okazaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; produkty przeznaczone specjalnie do systemĂłw automatyki budynkowej oraz do komunikacji z licznikami zuĹźycia energii.

B&B ELECTRONICS Ciekawe produkty ma specjalizujÄ&#x2026;ca siÄ&#x2122; w sieciach firma B&B Electronics, ktĂłrej urzÄ&#x2026;dzenia rĂłwnieĹź sÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne u polskich dystrybutorĂłw. Tworzy ona m.in. aktywne podzespoĹ&#x201A;y sieciowe, cechujÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; czÄ&#x2122;sto zaskakujÄ&#x2026;co maĹ&#x201A;ymi wymiarami. Dostarczane bramki sieciowe obejmujÄ&#x2026; przede wszystkim Ethernet oraz Modbus, przy czym produkowane sÄ&#x2026; takĹźe w wersjach ze zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czami Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;owodowymi oraz do podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czania interfejsĂłw szeregowych.

9 ) 12 - & '

ANYBUS NaleĹźÄ&#x2026;ca do koncernu HMS firma Anybus moĹźe pochwaliÄ&#x2021; siÄ&#x2122; chyba najbogatszÄ&#x2026; ofertÄ&#x2026; wĹ&#x203A;rĂłd obecnych na polskim rynku producentĂłw. Jest ona wyjÄ&#x2026;tkiem na tle konkurencji, gdyĹź wyróşnia siÄ&#x2122; wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie tym, Ĺźe specjalizuje siÄ&#x2122; w róşnego rodzaju bramkach sieciowych. Jej produkty podzielone sÄ&#x2026; na kilka kategorii, przy czym samych bramek serii X-gateway jest ponad 200 modeli. Seria ta, w odróşnieniu od bramek z rodziny Communi11/2015

57

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY BRAINBOXES

IXXAT

Firma Brainboxes to producent różnego rodzaju konwerterów portów i prostych bramek. Oferowane produkty obejmują przede wszystkim bramki do podłączania interfejsów szeregowych do Ethernetu, ale znaleźć można też konwertery przesyłające sygnał pomiędzy różnymi rodzajami interfejsów szeregowych.

Oprócz wspomnianej wcześniej firmy Anybus, do koncernu HMS należy jeszcze jeden producent oferujący bramki sieciowe – firma IXXAT, znana z różnego rodzaju elementów komputerowych i sieciowych, stosowanych w przemyśle. IXXAT działa m.in. na polu instalacji automatyki przemysłowej oraz w motoryzacji i w ramach obu oferuje bramki sieciowe. Koncentruje się na protokole CAN.

ICP DAS Niemałą ofertę bramek sieciowych ma firma ICP DAS, znana m.in. ze sterowników programowalnych. Produkowane przez nią bramki dostarczane są nie tylko w postaci gotowych produktów, ale też w postaci modułów do montażu wewnątrz urządzeń. ICP DAS produkuje bramki dla różnych sieci przewodowych oraz do interfejsów szeregowych. Dostarcza też aktywne elementy sieci bezprzewodowych.

IFM ELEKTRONIC W oferowaniu bramek AS-I widzi swoje szanse także firma ifm elektronic, będąca bezpośrednim konkurentem firmy Turck. Produkowane przez nią czujniki są coraz częściej wyposażane w złącza do sieci AS-I i stąd pomysł, by dostarczać klientom bramki obsługujące właśnie ten, niezbyt jeszcze popularny standard sieciowy.

MOXA W niniejszym zestawieniu nie mogło zabraknąć firmy Moxa, która cieszy się bardzo dużą popularnością na polskim rynku. Specjalizuje się w sieciach, w związku z czym przygotowała pokaźną ofertę bramek dla różnych interfejsów.

MURRELEKTRONIK Firma Murrelektronik także oferuje niemało różnego rodzaju systemów komunikacyjnych, ale w odróżnieniu od pozostałych producentów, w przypadku bramek sieciowych koncentruje się na interfejsie AS-I. To właśnie w tym zakresie ostatnio rozbudowała ofertę bramek MASI.

ORing Na polskim rynku znaleźć można produkty firmy ORing, specjalizującej się w ethernetowych sieciach przemysłowych. Ma ona w swojej ofercie szereg urządzeń umożliwiających realizację komunikacji w sieciach pomiędzy różnorodnymi urządzeniami. Wśród dostępnych bramek są m.in. punkty dostępowe, modemy komórkowe i konwertery sygnałów (mediów), pozwalające na przesyłanie danych pomiędzy sieciami ethernetowymi opartymi na kablach miedzianych

i światłowodach oraz bramki do interfejsów szeregowych.

PHOENIX CONTACT Producent ten jest jednym z głównych promotorów sieci Profinet, co znajduje odzwierciedlenie także w jego ofercie bramek sieciowych. Zostały one zaprojektowane przede wszystkim z myślą o umożliwieniu podłączania komponentów pracujących z użyciem starszych magistral polowych do sieci Profinet.

TURCK Pewien wybór bramek sieciowych ma również firma Turck, specjalizująca się w budowie czujników i systemów komunikacyjnych. Bramki wchodzą w skład tej drugiej części oferty, ułatwiając komunikację oferowanych sensorów z urządzeniami sterującymi.

Turck koncentruje się na bramkach do zabudowy panelowej, pełniących dodatkowe funkcje oraz przystosowanych do pracy z różnymi sieciami, dla których oferuje czujniki.

DODATKOWE FUNKCJE Biorąc pod uwagę fakt, że bramki stanowią często tylko uzupełnienie oferty, nie ma co się dziwić, że firmy nierzadko starają się zaimplementować w nich dodatkowe funkcje, bazując na swoim potencjale i doświadczeniu z nieco innych dziedzin. Bywa np. tak, że bramki pełnią jednocześnie funkcje rejestratorów, zapisujących przesyłane przez nie dane. Mogą też – dzięki wbudowanym interfejsom – pracować jako wirtualne stacje HMI, co pozwala ograniczyć koszty wdrażania samodzielnych rozwiązań tego typu.

Niektóre z bramek mają także możliwość wykonywania prostych algoryt-

NA RYNKU DOSTĘPNE SĄ BRAMKI UMOŻLIWIAJĄCE WYKONANIE NIEMAL DOWOLNEGO POŁĄCZENIA POMIĘDZY SIECIAMI, ZARÓWNO POLOWYMI, ETHERNETOWYMI, JAK I NAWET Z INTERFEJSAMI SZEREGOWYMI. 58

AUTOMATYKA

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY mĂłw sterowania, co rĂłwnieĹź pozwala zmniejszyÄ&#x2021; koszty instalacji. Bardzo przydatne bywajÄ&#x2026; teĹź funkcje diagnostyczne, ktĂłre uĹ&#x201A;atwiajÄ&#x2026; wykrywanie problemĂłw w transmisji danych pomiÄ&#x2122;dzy poszczegĂłlnymi urzÄ&#x2026;dzeniami, naleĹźÄ&#x2026;cymi do dwĂłch róşnych sieci.

W niektĂłrych modelach bramek pojawia siÄ&#x2122; teĹź opcja zapisania wprowadzonych ustawieĹ&#x201E; na noĹ&#x203A;nikach pamiÄ&#x2122;ci â&#x20AC;&#x201C; np. na kartach SD. DziÄ&#x2122;ki temu, w razie wystÄ&#x2026;pienia awarii lub w przypadku wprowadzania zmian czy aktualizacji firmwareâ&#x20AC;&#x2122;u, moĹźna w Ĺ&#x201A;atwy sposĂłb odtworzyÄ&#x2021; dotychczasowÄ&#x2026; konfiguracjÄ&#x2122;.

SamÄ&#x2026; konfiguracjÄ&#x2122; bramek takĹźe moĹźna wykonywaÄ&#x2021; w róşny sposĂłb.

Standardowe poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie przez interfejs szeregowy i wpisywanie komend przez konsolÄ&#x2122; nie jest porzucane, ale jest rozbudowywane o moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; konfiguracji z uĹźyciem oprogramowania komputerowego, Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026;cego siÄ&#x2122; z bramkÄ&#x2026; przez interfejs USB. RosnÄ&#x2026;cÄ&#x2026; popularnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;, szczegĂłlnie w przypadku bramek z interfejsami ethernetowymi, cieszÄ&#x2026; siÄ&#x2122; proste, wbudowane webserwery, ktĂłre umoĹźliwiajÄ&#x2026; wprowadzanie ustawieĹ&#x201E; za pomocÄ&#x2026; klikniÄ&#x2122;Ä&#x2021;, w graficznym Ĺ&#x203A;rodowisku prezentowanym w przeglÄ&#x2026;darce internetowej.

9 ) 12 - )+- ) #

PERSPEKTYWY ROZWOJU RYNKU Rynek bramek sieciowych trudno nazwaÄ&#x2021; ciekawym, choÄ&#x2021; niewÄ&#x2026;tpliwie siÄ&#x2122; rozwija. PoniewaĹź sÄ&#x2026; to urzÄ&#x2026;dzenia, ktĂłre stosuje siÄ&#x2122; przede wszystkim wtedy, gdy zachodzi taka koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, tj. gdy nie udaje siÄ&#x2122; wdroĹźyÄ&#x2021; jednolitej instalacji sieciowej, kluczowymi cechami poszukiwanymi przez nabywcĂłw bramek sÄ&#x2026; niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i niska cena. WaĹźna jest wiÄ&#x2122;c dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;Ä&#x2021; gwarancji producenta oraz przewidywany czas bezawaryjnej pracy â&#x20AC;&#x201C; bramki majÄ&#x2026; przede wszystkim nie przeszkadzaÄ&#x2021; w sprawnej komunikacji i nierzadko oczekuje siÄ&#x2122; od nich, Ĺźe bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; transparentne. Niemniej, w razie wystÄ&#x2026;pienia jakichkolwiek problemĂłw, ich funkcje diagnostyczne mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; pomocne, dlatego warto mieÄ&#x2021; na uwadze ich przydatnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

MoĹźna rĂłwnieĹź zastanowiÄ&#x2021; siÄ&#x2122; nad prognozami dotyczÄ&#x2026;cymi przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci 11/2015

tego rynku. Aktualne trendy w sieciach przemysĹ&#x201A;owych to rozwĂłj interfejsĂłw ethernetowych oraz stopniowo rosnÄ&#x2026;ca popularnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; komunikacji bezprzewodowej. Teoretycznie postÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;ca dominacja Ethernetu mogĹ&#x201A;aby sprawiaÄ&#x2021;, Ĺźe bramki z czasem stawaĹ&#x201A;yby siÄ&#x2122; coraz mniej potrzebne, ale w praktyce niewiele zakĹ&#x201A;adĂłw przemysĹ&#x201A;owych przechodzi tak gruntowne modernizacje, Ĺźe caĹ&#x201A;kowicie wymienia siÄ&#x2122; w nich stare instalacje sieciowe na nowe.

WÂ efekcie wdraĹźanie dowolnych form Ethernetu przemysĹ&#x201A;owego zazwyczaj wymaga zastosowania bramek.

Zapotrzebowanie na bramki w nowych instalacjach bÄ&#x2122;dzie jednak mniejsze niĹź dawniej. Widoczna jest bowiem tendencja do wyposaĹźania nawet prostych podzespoĹ&#x201A;Ăłw automatyki w obwody logiczne lub nieskomplikowane procesory, umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce wstÄ&#x2122;pne przetwarzanie zbieranych czy otrzymywanych informacji.

WÂ ten

sposĂłb powstajÄ&#x2026; np. tzw. inteligentne czujniki, ktĂłre od wykorzystywanych przez nie interfejsĂłw komunikacyjnych wymagajÄ&#x2026; nieco innych parametrĂłw niĹź klasyczne komponenty.

Sensory tego typu nierzadko przesyĹ&#x201A;ajÄ&#x2026; informacje o odczytywanych wartoĹ&#x203A;ciach dopiero wtedy, gdy speĹ&#x201A;nione zostanÄ&#x2026; okreĹ&#x203A;lone warunki, w zwiÄ&#x2026;zku z czym nie ma koniecznoĹ&#x203A;ci, by zewnÄ&#x2122;trzne urzÄ&#x2026;dzenia przetwarzaĹ&#x201A;y nadchodzÄ&#x2026;ce sygnaĹ&#x201A;y w czasie rzeczywistym. JednoczeĹ&#x203A;nie zachodzi potrzeba zwiÄ&#x2122;kszania maksymalnej przepustowoĹ&#x203A;ci sieci przemysĹ&#x201A;owych, zgodnie z tendencjÄ&#x2026; do wyposaĹźania fabryk w coraz to wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; liczbÄ&#x2122; sensorĂłw, monitorujÄ&#x2026;cych wszelkiego rodzaju parametry procesowe.

Wskutek powyĹźszych trendĂłw klasyczne sieci polowe i interfejsy szeregowe coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej zastÄ&#x2122;powane sÄ&#x2026; sieciami ethernetowymi, ktĂłre w dobrze zaplanowanych instalacjach prawie nie bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; wymagaĹ&#x201A;y bramek.

Niemniej nie naleĹźy siÄ&#x2122; spodziewaÄ&#x2021;, Ĺźe proste interfejsy szeregowe zostanÄ&#x2026; caĹ&#x201A;kowicie wyparte, gdyĹź pod wzglÄ&#x2122;dem kosztu ich wdraĹźania niewÄ&#x2026;tpliwie wygrywajÄ&#x2026; z dowolnymi sieciami ethernetowymi, a to oznacza, Ĺźe zapotrzebowanie na bramki zawsze bÄ&#x2122;dzie istniaĹ&#x201A;o. $% &' ( )

)C+"&)+B )

59

PRAWO I NORMY

KTO ODPOWIADA ZA ROBOTA? | # # # 0# 7 # 0 0# # 2 0 0 #> !1! ! 2 1 1 06 , 1

1 4 ! 2 1 #9 #> 0 # 0 !## ! 01 # 0 # 0 7 #6 0# # 1

# 0# ,2 0# , 4 !

1 # 1 06 0 # 0# 7 #9

*#+ #'% ,#

60

P

odstawowym powodem, dla ktĂłrego refleksja o zasadach odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci nabraĹ&#x201A;a w odniesieniu do robotyki tak duĹźego znaczenia, jest fakt, Ĺźe wspĂłĹ&#x201A;czesne roboty cechuje bardzo daleko posuniÄ&#x2122;ta autonomia w procesie podejmowania decyzji. Coraz wiÄ&#x2122;ksza liczba decyzji jest podejmowana przez roboty bez bezpoĹ&#x203A;redniego udziaĹ&#x201A;u czĹ&#x201A;owieka. Decyzje te sÄ&#x2026; oczywiĹ&#x203A;cie w duĹźej mierze zdeterminowane algorytmem, ktĂłry zostaĹ&#x201A; wprowadzony do systemu sterowania robota. Mimo to, z uwagi na zĹ&#x201A;oĹźonoĹ&#x203A;Ä&#x2021; okolicznoĹ&#x203A;ci faktycznych oraz iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; zmiennych, ktĂłre wpĹ&#x201A;ywajÄ&#x2026; na podejmowane decyzje, w wielu przypadkach nie sposĂłb jest przewidzieÄ&#x2021; konkretnego zachowania maszyny.

Proces ten dobrze ilustruje przykĹ&#x201A;ad autonomicznych samochodĂłw. System sensorĂłw umieszczonych w pojeĹşdzie dostarcza na bieĹźÄ&#x2026;co do systemu sterowania pojazdem olbrzymie iloĹ&#x203A;ci danych, ktĂłre sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026; do podejmowania przez maszynÄ&#x2122; okreĹ&#x203A;lonych dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E;.

Jakkolwiek dziaĹ&#x201A;ania te sÄ&#x2026; podejmowane w oparciu o opracowany wczeĹ&#x203A;niej algorytm, zĹ&#x201A;oĹźonoĹ&#x203A;Ä&#x2021; oraz iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; zmiennych bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;cych podstawÄ&#x2026; decyzji o wyborze dziaĹ&#x201A;ania powoduje, Ĺźe osta-

teczny wybĂłr naleĹźy do maszyny i nie sposĂłb go przypisaÄ&#x2021; bezpoĹ&#x203A;rednio ktĂłrejĹ&#x203A; z osĂłb zaangaĹźowanych w tworzenie robota (np. autorowi algorytmĂłw lub producentowi poszczegĂłlnych czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci). To maszyna, bez jakiegokolwiek udziaĹ&#x201A;u czĹ&#x201A;owieka, decyduje w sposĂłb autonomiczny np. o sposobie ominiÄ&#x2122;cia przeszkody, nagĹ&#x201A;ym hamowaniu czy przyspieszeniu.

Wraz z wejĹ&#x203A;ciem robotĂłw w sferÄ&#x2122; publicznÄ&#x2026; radykalnie wzroĹ&#x203A;nie liczba róşnych interakcji robotĂłw z ludĹşmi.

Jest oczywiste, Ĺźe wraz z rozwojem tych interakcji dziaĹ&#x201A;ania robotĂłw bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; rĂłwnieĹź wyrzÄ&#x2026;dzaĹ&#x201A;y róşnego rodzaju szkody, zarĂłwno osobom, jak i mieniu. Powstanie wtedy fundamentalne pytanie o zasady ponoszenia odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci za te szkody. Pytanie to jest jak najbardziej zasadne na gruncie prawa cywilnego. Jeszcze bardziej jednak uĹ&#x203A;wiadamiamy sobie jego znaczenie w kontekĹ&#x203A;cie zasad odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci karnej.

Na stopieĹ&#x201E; komplikacji zagadnienia odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci za dziaĹ&#x201A;ania autonomicznych robotĂłw wpĹ&#x201A;ywa m.in. róşnorodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;cych w praktyce robotĂłw oraz zakres ich moĹźliwych zastosowaĹ&#x201E;. Bardzo trudno jest AUTOMATYKA

PRAWO I NORMY przy takim zróşnicowaniu ustaliÄ&#x2021; jeden uniwersalny model odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci.

9 C #x * 2

ODPOWIEDZIALNOĹ&#x161;Ä&#x2020; CYWILNA RozwaĹźania dotyczÄ&#x2026;ce odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci cywilnej ograniczamy jedynie do zasad odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci deliktowej oraz odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci za produkt niebezpieczny.

OkolicznoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;, ktĂłra odróşnia autonomiczne roboty od znanych nam dzisiaj rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; technicznych, jest to, Ĺźe bezpoĹ&#x203A;rednim powodem wyrzÄ&#x2026;dzonej szkody moĹźe byÄ&#x2021; zasadniczo autonomiczne dziaĹ&#x201A;anie maszyny. ZwiÄ&#x2026;zek przyczynowy niezbÄ&#x2122;dny do zaistnienia odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci bÄ&#x2122;dzie wiÄ&#x2122;c istniaĹ&#x201A; przede wszystkim pomiÄ&#x2122;dzy szkodÄ&#x2026; a dziaĹ&#x201A;aniem maszyny. W takim przypadku moĹźe siÄ&#x2122; okazaÄ&#x2021;, Ĺźe niemoĹźliwe jest ustalenie zwiÄ&#x2026;zku przyczynowego (nawet poĹ&#x203A;redniego) pomiÄ&#x2122;dzy szkodÄ&#x2026; a okreĹ&#x203A;lonym dziaĹ&#x201A;aniem czĹ&#x201A;owieka (np. twĂłrcy algorytmu). Stanowi to ogromne wyzwanie dla wspĂłĹ&#x201A;czesnego systemu odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci cywilnej, ktĂłry niewÄ&#x2026;tpliwie dÄ&#x2026;Ĺźy do ustalenia osoby odpowiedzialnej za szkodÄ&#x2122;.

W przypadku dziaĹ&#x201A;ania wywoĹ&#x201A;anego przez autonomiczne decyzje robota moĹźe siÄ&#x2122; to okazaÄ&#x2021; niemoĹźliwe.

W praktyce moĹźna sobie wyobraziÄ&#x2021; znacznie bardziej zĹ&#x201A;oĹźone stany faktyczne. PrzykĹ&#x201A;adowo fabryczne uszkodzenie jednego z sensorĂłw robota moĹźe skutkowaÄ&#x2021; daleko idÄ&#x2026;cÄ&#x2026; deformacjÄ&#x2026; procesĂłw decyzyjnych robota, co w konsekwencji moĹźe spowodowaÄ&#x2021; powstanie szkody. MoĹźliwe do wyobraĹźenia sÄ&#x2026; rĂłwnieĹź sytuacje, w ktĂłrych szkoda jest wynikiem ewidentnych bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dĂłw w algorytmie maszyny (np. wprowadzenia do algorytmu autonomicznych pojazdĂłw bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dnych zaĹ&#x201A;oĹźeĹ&#x201E; dotyczÄ&#x2026;cych zasad ruchu drogowego). Nie moĹźna rĂłwnieĹź wykluczyÄ&#x2021;, Ĺźe dziaĹ&#x201A;ania robota prowadzÄ&#x2026;ce w konsekwencji do powstania szkody bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; wynikiem wĹ&#x201A;amania do systemu robota i zainstalowania zĹ&#x201A;oĹ&#x203A;liwego oprogramowania. Bardzo skomplikowane stany faktyczne mogÄ&#x2026; rĂłwnieĹź powstawaÄ&#x2021; w odniesieniu do obecnych juĹź na rynku rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; hybrydowych, ktĂłre przewidujÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowÄ&#x2026; automatyzacjÄ&#x2122; pewnych procesĂłw, 11/2015

przy jednoczesnym nadzorze i kontroli czĹ&#x201A;owieka (np. automatyczne systemy wspomagania we wspĂłĹ&#x201A;czesnych samochodach lub autopilot w samolotach).

NiewÄ&#x2026;tpliwie brakuje w tej chwili kompleksowego uregulowania zagadnienia odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci cywilnej za dziaĹ&#x201A;ania robotĂłw. Nie jest to jednak obszar zupeĹ&#x201A;nie nieuregulowany.

NajwiÄ&#x2122;ksze wyzwanie stanowiÄ&#x2026; dla obecnego systemu dziaĹ&#x201A;ania, ktĂłre sÄ&#x2026; wynikiem w peĹ&#x201A;ni autonomicznych decyzji systemu operacyjnego robota, na ktĂłrych ksztaĹ&#x201A;t nie wpĹ&#x201A;ynÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;o nieprawidĹ&#x201A;owe dziaĹ&#x201A;anie systemu (np. uszkodzony sensor) ani ewidentne bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dy w algorytmie. W przypadku takich dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E; nie sposĂłb zidentyfikowaÄ&#x2021; zwiÄ&#x2026;zku przyczynowego pomiÄ&#x2122;dzy dziaĹ&#x201A;aniem czĹ&#x201A;owieka a zaistniaĹ&#x201A;Ä&#x2026; szkodÄ&#x2026;. Dlatego w odniesieniu do takich szkĂłd nie bÄ&#x2122;dziemy mogli wykorzystywaÄ&#x2021; zdecydowanej wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci funkcjonujÄ&#x2026;cych

z winy osoby trzeciej lub z powodu siĹ&#x201A;y wyĹźszej.

W przypadku autonomicznych robotĂłw bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;cych jednoczeĹ&#x203A;nie Ĺ&#x203A;rodkami komunikacji zasady odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci okreĹ&#x203A;la zasadniczo art. 436 Kodeksu cywilnego. Przewiduje on moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; poniesienia odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci przez posiadacza pojazdu na zasadzie ryzyka. JednoczeĹ&#x203A;nie jednak przewiduje okolicznoĹ&#x203A;ci egzoneracyjne w postaci np. wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznej winy osoby trzeciej lub siĹ&#x201A;y wyĹźszej. Warto podkreĹ&#x203A;liÄ&#x2021; rĂłwnieĹź, Ĺźe w Ĺ&#x203A;wietle art. 436 § 2 Kodeksu cywilnego w przypadku zderzenia pojazdĂłw odpowiedzialnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ustala siÄ&#x2122; na zasadzie winy, co wyklucza zastosowanie tego przepisu do dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E; autonomicznych robotĂłw. NiezaleĹźnie od powyĹźszego naleĹźy zastanowiÄ&#x2021; siÄ&#x2122;, czy ponoszenie przez posiadaczy autonomicznych samochodĂłw odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci za wyrzÄ&#x2026;dzone przez nie szkody jest rozwiÄ&#x2026;zaniem sĹ&#x201A;usznym. StopieĹ&#x201E;

â&#x20AC;&#x201A;WARTO ROZWAĹťYÄ&#x2020; WPROWADZENIE MINIMALNYCH WYMOGĂ&#x201C;W W ZAKRESIE TWORZENIA ALGORYTMĂ&#x201C;W DLA ROBOTĂ&#x201C;W, KTĂ&#x201C;RE POZWOLIĹ YBY USTALIÄ&#x2020;, CZY DANY ALGORYTM JEST WYKONANY PRAWIDĹ OWO. obecnie instytucji prawnych w zakresie odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci. WiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przepisĂłw dotyczÄ&#x2026;cych odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci jest bowiem oparta na zaĹ&#x201A;oĹźeniu, Ĺźe dziaĹ&#x201A;anie bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;ce ĹşrĂłdĹ&#x201A;em szkody jest dziaĹ&#x201A;aniem czĹ&#x201A;owieka.

Nie oznacza to jednak automatycznie, Ĺźe za takie, w peĹ&#x201A;ni autonomiczne, dziaĹ&#x201A;ania robotĂłw, nie bÄ&#x2122;dzie moĹźna ponosiÄ&#x2021; odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci. W przypadku, w ktĂłrym roboty sÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciÄ&#x2026; przedsiÄ&#x2122;biorstwa, nie moĹźna wykluczyÄ&#x2021; odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci przewidzianej w art. 435 Kodeksu cywilnego. ProwadzÄ&#x2026;cy na wĹ&#x201A;asny rachunek przedsiÄ&#x2122;biorstwo ponosi odpowiedzialnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; za szkodÄ&#x2122; wyrzÄ&#x2026;dzonÄ&#x2026; przez ruch przedsiÄ&#x2122;biorstwa. Warto jednak odnotowaÄ&#x2021;, Ĺźe prowadzÄ&#x2026;cy przedsiÄ&#x2122;biorstwo moĹźe zwolniÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci, jeĹźeli szkoda nastÄ&#x2026;piĹ&#x201A;a wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie

kontroli posiadaczy tych samochodĂłw nad ich dziaĹ&#x201A;aniami jest bowiem bez porĂłwnania mniejszy niĹź w przypadku tradycyjnych pojazdĂłw.

DziaĹ&#x201A;ania robotĂłw zasadniczo juĹź dzisiaj mogÄ&#x2026; powodowaÄ&#x2021; powstanie odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci za produkt niebezpieczny. OdpowiedzialnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ta bÄ&#x2122;dzie spoczywaĹ&#x201A;a przede wszystkim na producentach robotĂłw. Warto jednak podkreĹ&#x203A;liÄ&#x2021;, Ĺźe do powstania odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci za produkt niebezpieczny muszÄ&#x2026; zaistnieÄ&#x2021; okreĹ&#x203A;lone przesĹ&#x201A;anki. Zgodnie z art. 449 § 3 Kodeksu cywilnego produktem niebezpiecznym jest produkt niezapewniajÄ&#x2026;cy bezpieczeĹ&#x201E;stwa, jakiego moĹźna oczekiwaÄ&#x2021;, uwzglÄ&#x2122;dniajÄ&#x2026;c normalne uĹźycie produktu.

O tym, czy produkt jest bezpieczny, decydujÄ&#x2026; okolicznoĹ&#x203A;ci z chwili wprowadzenia go do obrotu, a zwĹ&#x201A;aszcza 61

PRAWO I NORMY PROPOZYCJE DOCELOWYCH REGULACJI Docelowe regulacje w zakresie odpowiedzialności za działania robotów powinny obejmować m.in. następujące zagadnienia: • ustalenie zasad odpowiedzialności (najwłaściwsze wydaje się oparcie odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez autonomiczne roboty na zasadzie ryzyka); • ustalenie podmiotu odpowiedzialnego za szkody (w grę wchodzi przede wszystkim producent oraz posiadacz); • wprowadzenie rejestru robotów (taki rejestr ułatwiałby ustalenie podmiotu odpowiedzialnego); • wprowadzenie systemu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody wywołane działaniem autonomicznych robotów (system ten jest szczególnie ważny w obliczu ograniczonych możliwości wykorzystywania instrumentów prawa karnego do działań podejmowanych przez roboty); • stworzenie minimalnych wymagań dla algorytmów instalowanych w systemach operacyjnych autonomicznych robotów (pozwoli

sposób zaprezentowania go na rynku oraz podane konsumentowi informacje o właściwościach produktu. Producent nie ponosi odpowiedzialności za produkt, gdy nie można było przewidzieć niebezpiecznych właściwości produktu, uwzględniając stan nauki i techniki w chwili wprowadzenia produktu do obrotu. Można z dużym prawdopodobieństwem założyć, że jeżeli producent robota wykaże, iż algorytm w systemie operacyjnym robota został stworzony z należytą starannością, a wszystkie podzespoły robota działały prawidłowo, będzie mógł zwolnić się z odpowiedzialności za autonomiczne decyzje podejmowane przez robota.

•

•

•

•

to na łatwiejsze ustalanie odpowiedzialności twórców aplikacji, a jednocześnie pomoże zminimalizować liczbę arbitralnych rozstrzygnięć w tym zakresie); nałożenie obowiązków ochrony systemów operacyjnych robotów przed nieuprawnioną ingerencją (w tym np. obowiązkowe instalowanie nowych wersji oprogramowania przez producentów); stworzenie klasyfikacji robotów oraz wprowadzenie ograniczeń w obrocie robotami, które umożliwiają użytkownikom modyfikacje systemów operacyjnych (np. wprowadzenie możliwości sprzedaży takich robotów wyłącznie osobom spełniającym określone kryteria); stworzenie mechanizmów, które będą umożliwiały łatwą identyfikację ewentualnych ingerencji właścicieli robotów w systemy operacyjne robotów; rekonstrukcja zasad odpowiedzialności karnej osób korzystających z autonomicznych robotów.

w tym na zasadzie winy. Tak będzie przykładowo w przypadku ustalenia, że określone działanie robota było spowodowane uszkodzeniem sensora, które z kolei wynikało z braku należytej konserwacji ze strony właściciela robota. Należałoby rozważyć, czy właściciel robota nie powinien ponosić w takiej sytuacji odpowiedzialności na zasadzie winy.

Na szczególną uwagę zasługuje w powyższym kontekście zagadnienie odpowiedzialności twórców aplikacji wykorzystywanych przez systemy operacyjne robotów. Takiej odpowiedzialności nie można z góry wykluczyć.

Można sobie bowiem wyobrazić ewi-

WYDAJE SIĘ, ŻE NIEZBĘDNE BĘDZIE WPROWADZENIE DO SYSTEMU PRAWA KARNEGO ZESTAWU REGULACJI DEFINIUJĄCYCH NOWE TYPY PRZESTĘPSTW ZWIĄZANYCH Z KORZYSTANIEM Z ROBOTÓW. W sytuacjach, w których będzie możliwe zidentyfikowanie adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniami robota wyrządzającymi szkodę a działaniami określonych osób (np. twórcy algorytmu lub producenta wadliwego podzespołu), będzie można rozważać również pociągnięcie do odpowiedzialności określonych osób, 62

dentnie błędny algorytm stworzony w taki sposób, że robot z założenia ma swoimi działaniami naruszać przyjęte zasady postępowania. Jeżeli ten właśnie algorytm stał się bezpośrednią przyczyną szkody wyrządzonej przez robota, trudno znaleźć uzasadnienie dla wyłączenia odpowiedzialności twórcy oprogramowania. Podstawy takiej od-

powiedzialności można doszukiwać się w wielu przepisach, w tym w przepisach przewidujących odpowiedzialność na zasadzie winy. Nie można również wykluczyć w takim przypadku odpowiedzialności za produkt niebezpieczny. Jakkolwiek produktem niebezpiecznym mogą być jedynie rzeczy ruchome, to odpowiedzialność za produkt niebezpieczny mogą ponosić również wytwórcy części składowych produktu (art. 449 Kodeksu cywilnego).

Należy zgodzić się z poglądami, które na podstawie przywołanego przepisu prawa dopuszczają możliwość poniesienia odpowiedzialności przez producenta oprogramowania zainstalowanego w rzeczy ruchomej będącej produktem niebezpiecznym.

Z drugiej strony należy podkreślić, że zasadniczo przepisy prawa nie przewidują obecnie kryteriów, które pozwoliłyby obiektywnie ocenić, czy dany algorytm spełnia kryteria należytej staranności czy nie. Oceny w tym zakresie należałoby dokonywać oddzielnie w odniesieniu do każdego analizowanego przypadku, co w oczywisty sposób naraża nas na arbitralność i rozbieżność rozstrzygnięć.

Warto w tym kontekście rozważyć wprowadzenie minimalnych wymogów w zakresie tworzenia algorytmów dla robotów, które pozwoliłyby ustalić, czy dany algorytm jest wykonany prawidłowo. W przeciwnym wypadku twórcom algorytmów będą groziły arbitralne rozstrzygnięcia w zakresie ich AUTOMATYKA

PRAWO I NORMY odpowiedzialności za szkody wywołane działaniem robotów.

Obowiązujące w tej chwili przepisy dotyczące odpowiedzialności cywilnej wymagają dostosowania do szkód wyrządzanych działaniami autonomicznych robotów. Zagadnienie to staje się pilne z uwagi na przewidywany w najbliższych latach radykalny wzrost liczby autonomicznych robotów w przestrzeni publicznej.

Posiadacz robota, z uwagi na daleko posuniętą autonomię robota, może mieć znikomy wpływ na sposób jego działania. Oczywiście należy zapewne założyć, że w większości wypadków to posiadacz będzie decydował o celach użycia maszyny (np. cel jazdy autonomicznego pojazdu), jednak wykonanie powierzonych zadań będzie już w znacznie większym stopniu uzależnione od maszyny. Okoliczności te przemawiają przeciwko narzucaniu na posiadaczy robotów odpowiedzialności opartej na zasadzie ryzyka i stosowaniu analogii do rozwiązań, które

znamy w odniesieniu do tradycyjnych pojazdów.

Alternatywnym rozwiązaniem może być przerzucenie odpowiedzialności na producentów robotów. Jednak również stopień kontroli producenta nad faktycznym działaniem robota może być bardzo ograniczony. Autonomia decyzyjna robotów powoduje, że producent nie jest w stanie przewidzieć wszystkich działań robotów.

Z kolei w przypadku robotów, które umożliwiają właścicielowi daleko idącą ingerencję w ustawienia fabryczne, w tym w algorytm, przyjęcie tej koncepcji odpowiedzialności może okazać się nieuzasadnione i krzywdzące dla producentów. W konsekwencji producenci mogą dążyć do produkcji robotów z wyłączoną możliwością ich programowania przez użytkowników.

Biorąc pod uwagę powyższe trudności, należy zapewne pogodzić się z tym, że nieuniknione jest przypisanie odpowiedzialności za szkody wywołane działaniami robota podmiotom, które

niekoniecznie są w stanie sprawować nad nim pełną faktyczną kontrolę. Z założenia zatem należy przyjąć, że zasadą tej odpowiedzialności będzie ryzyko, a nie wina. Za oparciem odpowiedzialności za działania autonomicznych robotów na zasadzie ryzyka przemawiają również trudności dowodowe. Ustalenie kręgu podmiotów, które ponoszą faktyczną odpowiedzialność za działanie robota, może okazać się niezwykle skomplikowaną i kosztowną procedurą, wymagającą specjalistycznej wiedzy. Przeprowadzanie odpowiednich dowodów może się okazać zadaniem tak trudnym i kosztownym, że w praktyce zamknie osobom poszkodowanym możliwość dochodzenia roszczeń.

Oparcie odpowiedzialności na zasadzie ryzyka wiązać musiałoby się zapewne również z koniecznością stworzenia efektywnego systemu ubezpieczeń obowiązkowych w zakresie tej odpowiedzialności. Chodzi o stworzenie osobom poszkodowanym skutecznego i relatywnie prostego sposobu dochodzenia R E K L A M A

roszczeĹ&#x201E; odszkodowawczych w zwiÄ&#x2026;zku z dziaĹ&#x201A;aniami robotĂłw. TakÄ&#x2026; szansÄ&#x2122; stwarza wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie system obowiÄ&#x2026;zkowych ubezpieczeĹ&#x201E;. Poszkodowany bÄ&#x2122;dzie mĂłgĹ&#x201A; wystÄ&#x2026;piÄ&#x2021; z roszczeniem do ubezpieczyciela. JednoczeĹ&#x203A;nie ubezpieczyciel bÄ&#x2122;dzie w stanie dochodziÄ&#x2021; roszczeĹ&#x201E; regresowych w odniesieniu do podmiotĂłw, ktĂłre przyczyniĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; do wyrzÄ&#x2026;dzenia szkody (o ile, oczywiĹ&#x203A;cie, takie podmioty bÄ&#x2122;dzie moĹźna zidentyfikowaÄ&#x2021;).

Tym samym poszkodowani zostanÄ&#x2026; zwolnieni z koniecznoĹ&#x203A;ci uczestniczenia w trudnych i wymagajÄ&#x2026;cych specjalistycznej wiedzy sporach.

64

RozwiÄ&#x2026;zanie to niewÄ&#x2026;tpliwie bÄ&#x2122;dzie stanowiĹ&#x201A;o duĹźe wyzwanie dla ubezpieczycieli. Na tym etapie rozwoju autonomicznych robotĂłw bardzo trudne moĹźe okazaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; ustalenie prawdopodobieĹ&#x201E;stwa wystÄ&#x2026;pienia szkĂłd, z uwagi na brak wystarczajÄ&#x2026;cych danych.

Z drugiej strony naleĹźy spodziewaÄ&#x2021; siÄ&#x2122;, Ĺźe duĹźa czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; autonomicznych robotĂłw przyczyni siÄ&#x2122; do faktycznego zmniejszenia liczby szkĂłd.

ODPOWIEDZIALNOĹ&#x161;Ä&#x2020; KARNA MoĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ponoszenia odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci karnej za dziaĹ&#x201A;ania robotĂłw stanowi jeszcze wiÄ&#x2122;ksze wyzwanie prawne niĹź ustalenie zasad odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci cywilnej.

Problem jest szczegĂłlnie widoczny w przypadku robotĂłw w peĹ&#x201A;ni autonomicznych, ktĂłre podejmujÄ&#x2026; dziaĹ&#x201A;ania wypeĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;ce znamiona czynĂłw zabronionych (np. powodowanie trwaĹ&#x201A;ego uszczerbku na zdrowiu czy zniesĹ&#x201A;awienie w wykonaniu automatycznych generatorĂłw treĹ&#x203A;ci) przy braku bezpoĹ&#x203A;redniego udziaĹ&#x201A;u czynnika ludzkiego. RĂłwnie duĹźym wyzwaniem jest jednak ustalenie zasad odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci w przypadku przyczynienia siÄ&#x2122; czĹ&#x201A;owieka do dziaĹ&#x201A;ania robota. WyobraĹşmy sobie osobÄ&#x2122;, ktĂłra wĹ&#x201A;amuje siÄ&#x2122; do systemu operacyjnego robota i dokonuje modyfikacji algorytmu, wskutek czego robot swoim dziaĹ&#x201A;aniem powoduje ciÄ&#x2122;Ĺźki uszczerbek na zdrowiu kilku osĂłb. Osoba dokonujÄ&#x2026;ca ingerencji w algorytm co do zasady nie moĹźe byÄ&#x2021; odpowiedzialna za pomocnictwo. Zgodnie z art. 18 Kodeksu karnego odpowiada za pomocnictwo, kto w zamiarze, aby inna osoba dokonaĹ&#x201A;a

czynu zabronionego, swoim zachowaniem uĹ&#x201A;atwia jego popeĹ&#x201A;nienie, w szczegĂłlnoĹ&#x203A;ci dostarczajÄ&#x2026;c narzÄ&#x2122;dzie, Ĺ&#x203A;rodek przewozu, udzielajÄ&#x2026;c rady lub informacji. Kodeks karny nie przewiduje zatem pomocnictwa w popeĹ&#x201A;nieniu czynu zabronionego przez robota. Czy zatem osoba dokonujÄ&#x2026;ca zmian w algorytmie moĹźe sama ponosiÄ&#x2021; odpowiedzialnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; za sprawstwo, a robot ma byÄ&#x2021; uznany jedynie za narzÄ&#x2122;dzie, za pomocÄ&#x2026; ktĂłrego dokonano przestÄ&#x2122;pstwa?

Wydaje siÄ&#x2122;, Ĺźe niezbÄ&#x2122;dne bÄ&#x2122;dzie wprowadzenie do systemu prawa karnego zestawu regulacji definiujÄ&#x2026;cych nowe typy przestÄ&#x2122;pstw zwiÄ&#x2026;zanych z korzystaniem z robotĂłw. SzczegĂłlnie penalizowane powinny byÄ&#x2021; okreĹ&#x203A;lone rodzaje ingerencji w systemy operacyjne robotĂłw. JuĹź samo wprowadzenie do systemu operacyjnego robota modyfikacji, ktĂłre mogÄ&#x2026; skutkowaÄ&#x2021; wyrzÄ&#x2026;dzaniem przez robota szkĂłd oraz dokonywaniem czynĂłw wypeĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;cych znamiona przestÄ&#x2122;pstw, powinno byÄ&#x2021; karane.

Z uwagi na systemowe niebezpieczeĹ&#x201E;stwo, ktĂłre moĹźe wiÄ&#x2026;zaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z funkcjonowaniem robotĂłw, naleĹźaĹ&#x201A;oby rĂłwnieĹź wprowadziÄ&#x2021; skuteczne mechanizmy przejmowania kontroli nad autonomicznymi robotami oraz mechanizmy prewencyjne, ograniczajÄ&#x2026;ce moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dokonywania modyfikacji w systemach operacyjnych robotĂłw. To wymagaĹ&#x201A;oby zapewne naĹ&#x201A;oĹźenia na producentĂłw robotĂłw odpowiednich obowiÄ&#x2026;zkĂłw zapewniajÄ&#x2026;cych realizacjÄ&#x2122; wspomnianych funkcjonalnoĹ&#x203A;ci.

*#+ #'% ,# - # ,6 1 1 6

1 ## # 3 1< # # 3 # 1

AUTOMATYKA

9 ) - C #x * 2

PRAWO I NORMY

PRAWO I NORMY PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

BEZPIECZEĹ&#x192;STWO ROBOTĂ&#x201C;W, SYSTEMĂ&#x201C;W ZROBOTYZOWANYCH I ZINTEGROWANYCH SYSTEMĂ&#x201C;W PRODUKCYJNYCH % 1 0 , 2 1 # 0 !1 ,- 06 01 0 1 OA9 2# # # # ,6 = 7? , , 0 <

0# 1 #

# ! " @AR@K- 2 ,! ,6 1! # 7 # 2 - , = 1 !

G # 0 - # ##H 0 2 10 1 9 Tadeusz Missala

W

ypracowanie ostatecznej wersji normy musiaĹ&#x201A;o byÄ&#x2021; poprzedzone kilkoma projektami i praktycznym rozeznaniem zagroĹźeĹ&#x201E; powodowanych przez roboty oraz ich systemy, co trwaĹ&#x201A;o doĹ&#x203A;Ä&#x2021; dĹ&#x201A;ugo.

Wprawdzie zagroĹźenia zwiÄ&#x2026;zane z robotem byĹ&#x201A;y dobrze rozeznane od samego poczÄ&#x2026;tku, jednakĹźe ĹşrĂłdĹ&#x201A;a tych zagroĹźeĹ&#x201E; czÄ&#x2122;sto wynikaĹ&#x201A;y z konkretnego systemu zrobotyzowanego, jego rozmiarĂłw, zĹ&#x201A;oĹźonoĹ&#x203A;ci, natury procesu technologicznego itp. Ryzyko zwiÄ&#x2026;zane z tymi zagroĹźeniami zmienia siÄ&#x2122; razem z rodzajem robota, jego zastosowaniem oraz sposobem zainstalowania, programowania, obsĹ&#x201A;ugi i serwisu. To spowodowaĹ&#x201A;o koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; opracowania normy zasadniczej jako dwuczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowej. ISO 10218 â&#x20AC;&#x201C; 1 i 2, obejmuje wymagania dotyczÄ&#x2026;ce samych robotĂłw, jak teĹź systemĂłw (gniazd, linii) zrobotyzowanych.

Obie normy sÄ&#x2026; zharmonizowane z dyrektywÄ&#x2026; maszynowÄ&#x2026; 2006/42/WE. PN-EN ISO 10218-1:2011E, Roboty i urzÄ&#x2026;dzenia dla robotyki â&#x20AC;&#x201C; Wymagania bezpieczeĹ&#x201E;stwa dla robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych â&#x20AC;&#x201C; CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; 1: Roboty Jest to norma podstawowa bezpie-

66

czeĹ&#x201E;stwa w robotyce przemysĹ&#x201A;owej, dotyczy samych robotĂłw i kaĹźdy nowy robot wyprodukowany i/lub zakupiony powinien speĹ&#x201A;niaÄ&#x2021; jej wymagania.

A şe zarĂłwno gniazdo zrobotyzowane, jak i zintegrowany system produkcyjny sÄ&#x2026; wyposaĹźone w roboty, ma ona zasadnicze znaczenie w tym obszarze.

Stanowi wytyczne do zapewnienia bezpieczeĹ&#x201E;stwa w projekcie i wykonaniu robota.

W normie podano wymagania i wytyczne do projektowania bezpiecznego samego w sobie, doboru Ĺ&#x203A;rodkĂłw ochronnych i informacji dotyczÄ&#x2026;cych stosowania robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych.

Opisano podstawowe zagroĹźenia zwiÄ&#x2026;zane z robotami i zamieszczono wymagania do eliminowania lub odpowiedniego zmniejszenia ryzyka zwiÄ&#x2026;zanego z tymi zagroĹźeniami. Przedstawiono wykaz znaczÄ&#x2026;cych zagroĹźeĹ&#x201E; i w nawiÄ&#x2026;zaniu do niego sformuĹ&#x201A;owano wymagania dotyczÄ&#x2026;ce funkcji bezpieczeĹ&#x201E;stwa â&#x20AC;&#x201C; w nawiÄ&#x2026;zaniu do klasyfikacji PL (PN-EN ISO 13849-1) i/lub SIL (PN-EN 62601). Wskazano metody weryfikacji i walidacji speĹ&#x201A;nienia wymagaĹ&#x201E;.

Omawiane wydanie normy zostaĹ&#x201A;o uaktualnione w trakcie opracowywania ISO 10218-2.

AUTOMATYKA

PRAWO I NORMY

9 #

PN-EN ISO 10218-2:2011E, Roboty i urzÄ&#x2026;dzenia dla robotyki â&#x20AC;&#x201C; Wymagania bezpieczeĹ&#x201E;stwa dla robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych â&#x20AC;&#x201C; CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; 2: System robotowy i integracja WyszczegĂłlniono wymagania bezpieczeĹ&#x201E;stwa dotyczÄ&#x2026;ce integracji robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych i przemysĹ&#x201A;owych systemĂłw zrobotyzowanych, w tym zrobotyzowanych gniazd i linii produkcyjnych w powiÄ&#x2026;zaniu z wymaganiami ISO 10218-1:2011E. Wymagania zwiÄ&#x2026;zane z integracjÄ&#x2026; przemysĹ&#x201A;owego systemu zrobotyzowanego, w tym gniazda i/lub linii, odnoszÄ&#x2026; siÄ&#x2122; do: â&#x20AC;˘ procesĂłw: projektowania, wytwarzania, instalowania, pracy, obsĹ&#x201A;ugi i likwidacji, â&#x20AC;˘ informacji dostarczanych w celu prawidĹ&#x201A;owego wykonania projektu, wytworzenia, eksploatacji i likwidacji, â&#x20AC;˘ urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; skĹ&#x201A;adowych zastosowanych i/lub przewidzianych do zastosowania.

W normie opisano podstawowe zagroĹźenia i sytuacje zagraĹźajÄ&#x2026;ce zidentyfikowane w systemach i podano wymagania do wyeliminowania lub odpowiedniego zmniejszenia ryzyka zwiÄ&#x2026;zanego z tymi zagroĹźeniami.

Wskazano podstawowe funkcje bezpieczeĹ&#x201E;stwa i wymagany ich poziom w kategoriach zapewnienia bezpieczeĹ&#x201E;stwa (PL wg PN-EN ISO 13849-1) lub SIL (PN-EN 62061). Zamieszczono wymagania dotyczÄ&#x2026;ce przemysĹ&#x201A;owego systemu zrobotyzowanego jako czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci skĹ&#x201A;adowej zintegrowanego systemu produkcyjnego. Wprawdzie haĹ&#x201A;as zidentyfikowano jako znaczÄ&#x2026;ce zagroĹźenie w systemach zrobotyzowanych, jednakĹźe nie zostaĹ&#x201A; on bliĹźej rozpatrzony. W normie nie podano zagroĹźeĹ&#x201E; wynikajÄ&#x2026;cych z procesu realizowanego przez system zrobotyzowany â&#x20AC;&#x201C; to musi byÄ&#x2021; rozpatrywane w odniesieniu do kaĹźdej aplikacji.

PN-EN ISO 11161:2007/A1:2010E, BezpieczeĹ&#x201E;stwo maszyn â&#x20AC;&#x201C; Zintegrowane systemy produkcyjne â&#x20AC;&#x201C; Wymagania podstawowe Zintegrowane systemy produkcyjne mogÄ&#x2026; znacznie róşniÄ&#x2021; siÄ&#x2122; miÄ&#x2122;dzy sobÄ&#x2026;, gdy rozpatrywane sÄ&#x2026; w kategoriach rozmiarĂłw, zĹ&#x201A;oĹźonoĹ&#x203A;ci i realizowanych 11/2015

technologii i dlatego kaĹźdy z nich naleĹźy rozpatrywaÄ&#x2021; jako nowÄ&#x2026; maszynÄ&#x2122;, róşniÄ&#x2026;cÄ&#x2026; siÄ&#x2122; od wszystkich pozostaĹ&#x201A;ych.

W normie przedstawiono wymagania bezpieczeĹ&#x201E;stwa dotyczÄ&#x2026;ce zintegrowanych systemĂłw produkcyjnych, obejmujÄ&#x2026;ce: â&#x20AC;˘ strategiÄ&#x2122; zapewniania bezpieczeĹ&#x201E;stwa â&#x20AC;&#x201C; okreĹ&#x203A;lenie granic systemu zintegrowanego, okreĹ&#x203A;lenie zadaĹ&#x201E;, identyfikacjÄ&#x2122; sytuacji zagraĹźajÄ&#x2026;cych, estymacjÄ&#x2122; i wyznaczenie ryzyka oraz redukcjÄ&#x2122; ryzyka, â&#x20AC;˘ ocenÄ&#x2122; ryzyka â&#x20AC;&#x201C; specyfikacjÄ&#x2122; zawartoĹ&#x203A;ci systemu zintegrowanego, identyfikacjÄ&#x2122; zagroĹźeĹ&#x201E; i sytuacji zagraĹźajÄ&#x2026;cych, wyznaczenie ryzyka, â&#x20AC;˘ redukcjÄ&#x2122; ryzyka â&#x20AC;&#x201C; Ĺ&#x203A;rodki ochronne i ich walidacjÄ&#x2122;, â&#x20AC;˘ strefy zadaĹ&#x201E; â&#x20AC;&#x201C; okreĹ&#x203A;lenie, projekt i analizÄ&#x2122; ich funkcjonowania,

zidentyfikowano zagroĹźenia powiÄ&#x2026;zane z ich uĹźyciem i podano wymagania zmierzajÄ&#x2026;ce do wyeliminowania ryzyka powiÄ&#x2026;zanego z tymi zagroĹźeniami lub zmniejszenia go do poziomu akceptowalnego; norma obejmuje zastosowania z fizycznym kontaktem robotâ&#x20AC;&#x201C;czĹ&#x201A;owiek. Dotyczy robotĂłw naziemnych poruszajÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; z prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; do 20 km/h i nie obejmuje robotĂłw pĹ&#x201A;ywajÄ&#x2026;cych, latajÄ&#x2026;cych i zabawkowych, a takĹźe robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych dostosowanych do wspĂłĹ&#x201A;pracy z czĹ&#x201A;owiekiem, objÄ&#x2122;tych normÄ&#x2026; PN-EN 10218, robotĂłw medycznych, policyjnych i wojskowych, niezaleĹźnie od tego, Ĺźe mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; pomocne czĹ&#x201A;owiekowi â&#x20AC;&#x201C; podopiecznemu. Natomiast zasady bezpieczeĹ&#x201E;stwa ustalone w normie mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; przydatne w przypadku robotĂłw wymienionych powyĹźej.

â&#x20AC;&#x201A;RYZYKO ZWIÄ&#x201E;ZANE Z ZAGROĹťENIAMI ZMIENIA SIÄ&#x2DC; RAZEM Z RODZAJEM ROBOTA, CELEM JEGO ZASTOSOWANIA ORAZ SPOSOBEM ZAINSTALOWANIA, PROGRAMOWANIA, OBSĹ UGI I SERWISU. â&#x20AC;˘ zabezpieczenie i zakres sterowania mechanicznego i elektrycznego, w tym zabezpieczenie stref zadaĹ&#x201E;, wymagania elektryczne, urzÄ&#x2026;dzenia ochronne na wypadek zawieszenia zabezpieczeĹ&#x201E;, reset, start/restart, zatrzymanie awaryjne, â&#x20AC;˘ informacje dla uĹźytkownika.

Norma jest zharmonizowana z dyrektywÄ&#x2026; maszynowÄ&#x2026; 2006/42/WE. PN-EN ISO 13482:2014-05 â&#x20AC;&#x201C; wersja angielska, Roboty i urzÄ&#x2026;dzenia dla robotyki â&#x20AC;&#x201C; Wymagania bezpieczeĹ&#x201E;stwa dla robotĂłw do opieki osobistej Norma odnosi siÄ&#x2122; do robotĂłw do opieki osobistej, w szczegĂłlnoĹ&#x203A;ci do trzech ich rodzajĂłw wykonujÄ&#x2026;cych typowe zadania nacelowane na polepszenie Ĺźycia ich uĹźytkownikĂłw, niezaleĹźnie od wieku i moĹźliwoĹ&#x203A;ci, a mianowicie: â&#x20AC;˘ robotĂłw usĹ&#x201A;ugowych mobilnych, â&#x20AC;˘ robotĂłw wspomagajÄ&#x2026;cych fizycznie, â&#x20AC;˘ robotĂłw do przewozu osĂłb.

W normie zdefiniowano kaşdy z rozpatrywanych rodzajów robotów,

W normie podano wymagania i wytyczne do projektowania bezpiecznego samego w sobie, stosowania Ĺ&#x203A;rodkĂłw ochronnych i opracowania informacji dla uĹźytkownika. OmĂłwiono znaczÄ&#x2026;ce zagroĹźenia i opisano, w jaki sposĂłb postÄ&#x2122;powaÄ&#x2021; z nimi w przypadku kaĹźdego z rodzajĂłw robotĂłw.

Zakres normy jest w pierwszym rzÄ&#x2122;dzie ukierunkowany na zagroĹźenia zwiÄ&#x2026;zane z opiekÄ&#x2026; nad czĹ&#x201A;owiekiem, jednakĹźe tam, gdzie to odpowiednie, obejmuje rĂłwnieĹź zwierzÄ&#x2122;ta domowe oraz mienie (zdefiniowane jako obiekty zwiÄ&#x2026;zane z bezpieczeĹ&#x201E;stwem).

NaleĹźy zwrĂłciÄ&#x2021; uwagÄ&#x2122;, Ĺźe w przypadku zagroĹźeĹ&#x201E; zwiÄ&#x2026;zanych z uderzeniem (np. wskutek kolizji), w chwili publikacji omawianej normy nie istniaĹ&#x201A;y wyczerpujÄ&#x2026;ce i uznane miÄ&#x2122;dzynarodowo dane na ten temat (np. granice bĂłlu lub urazu). ! #+" % $/" %& 0

0 !1 1 1 ) ! 1 # # !# )

67

RYNEK

SYNERGIA TECHNOLOGICZNA ROZWIÄ&#x201E;ZANIA FIRMY SCHUNK

| = 7?

1, 1 - 2> 6 ,6 1 # 0 # < # 0 > ! 1 0 1

- 0 0 > 1 !# 0 6 2 # 1!# 01 # !# 1 ,6 1!# 0 # #> 1 2 2 ! # 0 , # ! 10 ,#9

W

 procesie wytwarzania wykorzystuje siÄ&#x2122; wiele technologii, przez co konieczne jest przemieszczanie detalu miÄ&#x2122;dzy róşnorodnymi stanowiskami. Ekonomia wymusza optymalizacjÄ&#x2122; produkcji zarĂłwno pod wzglÄ&#x2122;dem minimalizacji czasĂłw obrĂłbkowych, jak i czasĂłw pomocniczych.

Firma SCHUNK zauwaĹźyĹ&#x201A;a juĹź w latach 70. ubiegĹ&#x201A;ego wieku, Ĺźe dla wytwĂłrcy liczyÄ&#x2021; siÄ&#x2122; bÄ&#x2122;dzie nie tylko perfekcyjna technologia mocowania, ale takĹźe efektywna technologia przemieszczania przedmiotu obrabianego.

NaturalnÄ&#x2026; konsekwencjÄ&#x2026; tej obserwacji byĹ&#x201A;o rozpoczÄ&#x2122;cie przez firmÄ&#x2122; prac nad rozwojem technologii chwytania i osprzÄ&#x2122;tem do robotĂłw. SCHUNK szybko staĹ&#x201A; siÄ&#x2122; liderem rynku i juĹź od wielu lat wyznacza standardy w obu tych dziedzinach.

JEDEN PRODUCENT, WIELE TECHNOLOGII SCHUNK to jedyna firma na Ĺ&#x203A;wiecie, ktĂłra oferuje rĂłwnoczeĹ&#x203A;nie rozwiÄ&#x2026;zania obejmujÄ&#x2026;ce mocowanie narzÄ&#x2122;dzi, detalu oraz technologiÄ&#x2122; chwytania, technologie przemieszczeĹ&#x201E; i oprzyrzÄ&#x2026;dowanie do robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych.

68

P R O M O C J A

DziÄ&#x2122;ki moĹźliwoĹ&#x203A;ci otrzymania caĹ&#x201A;ego oprzyrzÄ&#x2026;dowania maszyny z jednego ĹşrĂłdĹ&#x201A;a odbiorca moĹźe uniknÄ&#x2026;Ä&#x2021; problemĂłw, ktĂłrych przyczynÄ&#x2026; jest koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przerĂłbek elementĂłw wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cych, a pochodzÄ&#x2026;cych od róşnych dostawcĂłw. Nie bez znaczenia jest rĂłwnieĹź moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; obniĹźenia kosztĂłw oprzyrzÄ&#x2026;dowania, poniewaĹź odbiorca ma wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; negocjacji cen z uwagi na wyĹźszÄ&#x2026; wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zamĂłwienia. Firma SCHUNK, jako dostawca, minimalizuje wĹ&#x201A;asne koszty badaĹ&#x201E; i rozwoju, korzystajÄ&#x2026;c z faktu, Ĺźe technologie chwytania i mocowania sÄ&#x2026; do siebie bardzo zbliĹźone. RozwiÄ&#x2026;zanie opracowane dla jednej technologii moĹźe po kilku modyfikacjach zostaÄ&#x2021; wdroĹźone w drugiej. Jest to widoczny przykĹ&#x201A;ad synergii, dziÄ&#x2122;ki ktĂłrej wspĂłlne zastosowanie dwĂłch zaawansowanych technologii daje lepszy efekt ekonomiczny niĹź suma zyskĂłw z zastosowania kaĹźdej technologii osobno.

TECHNOLOGIE MAGNETYCZNE W WIELU ZASTOSOWANIACH W ofercie firmy SCHUNK technologie przenikajÄ&#x2026; siÄ&#x2122;, tworzÄ&#x2026;c synergiÄ&#x2122; â&#x20AC;&#x201C; wydajne i ekonomiczne poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie AUTOMATYKA

RYNEK

9 SCHUNK

techniki mocowania oraz technologii chwytania i przemieszczeĹ&#x201E;. PrzykĹ&#x201A;adowo technologia magnesĂłw permanentnych, wdroĹźona z sukcesem w mocowaniu detali, zostaĹ&#x201A;a zaadoptowana do budowy chwytaka magnetycznego, stosowanego w robotyzacji procesĂłw zaĹ&#x201A;adunku. ZarĂłwno pĹ&#x201A;yty mocujÄ&#x2026;ce, jak i chwytaki wykorzystujÄ&#x2026; elektropermanentnÄ&#x2026; technologiÄ&#x2122; wytwarzania pola magnetycznego. Technologia mocowania magnetycznego umoĹźliwia mocowanie detalu nawet przy obrĂłbce zgrubnej. NaleĹźy jednak pamiÄ&#x2122;taÄ&#x2021;, Ĺźe wraz ze wzrostem bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dĂłw ksztaĹ&#x201A;tu, siĹ&#x201A;a mocowania maleje z uwagi na zwiÄ&#x2122;kszenie szczeliny miÄ&#x2122;dzy biegunem pĹ&#x201A;yty a detalem. WpĹ&#x201A;yw na siĹ&#x201A;Ä&#x2122; mocowania ma rĂłwnieĹź wysokoĹ&#x203A;Ä&#x2021; kostek, speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;cych rolÄ&#x2122; przedĹ&#x201A;uĹźenia biegunĂłw. Jednak mimo Ĺźe kostki dystansowe zmniejszajÄ&#x2026; siĹ&#x201A;Ä&#x2122; mocowania, zastosowanie ruchomych elementĂłw jest istotnÄ&#x2026; zaletÄ&#x2026;, gdyĹź pozwala na obrĂłbkÄ&#x2122; detali o nieregularnym ksztaĹ&#x201A;cie.

Do waĹźnych zalet magnetycznej technologii mocowania naleĹźÄ&#x2026;: jej pro-

Synergia SCHUNK Toczenie, mocowanie, chwytanie i przenoszenie wykorzystanie potencjaĹ&#x201A;u z nowatorskimi produktami firmy SCHUNK

Zautomatyzowany transport p

ZZautomatyzowany ttr transport

ModuĹ&#x201A;owa automatyka Mo M montazowa

Tokarka T k k

Automatyczny A t t zaĹ&#x201A;adunek maszyny

stota, szybkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zamocowania (peĹ&#x201A;na siĹ&#x201A;a mocowania rozwijana jest w czasie poniĹźej 1,5 s) oraz uniwersalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w odniesieniu do materiaĹ&#x201A;Ăłw ferromagnetycznych. Nie bez znaczenia jest fakt, Ĺźe dziÄ&#x2122;ki takiemu mocowaniu mamy dostÄ&#x2122;p do detalu z piÄ&#x2122;ciu stron.

W przypadku chwytaka magnetycznego zasada aktywacji i dezaktywacji jest taka sama, jak w przypadku pĹ&#x201A;yt mocujÄ&#x2026;cych. Chwytak magnetyczny jest bardzo uniwersalny, a jedyne

Centrum C t obrĂłbkowe b Ăłbk

ograniczenie jego uĹźycia dotyczy przenoszonego materiaĹ&#x201A;u, ktĂłry musi byÄ&#x2021; ferromagnetyczny. NaleĹźy teĹź zwrĂłciÄ&#x2021; uwagÄ&#x2122; na temperaturÄ&#x2122; pracy i inne czynniki Ĺ&#x203A;rodowiskowe.

MINIMALIZACJA CZASĂ&#x201C;W POMOCNICZYCH Jednym z czynnikĂłw, ktĂłre wpĹ&#x201A;ywajÄ&#x2026; na koszty wytwarzania jest tzw. czas pomocniczy oraz czas przygotowawczo-zakoĹ&#x201E;czeniowy. Czasy pomocnicze

1 ! ERO/ 0 =6 7? # !

12# 7? ! ! ,6 1

1 1 ! 1 0 & 0 # ,6 > 2 2# 0 #> #

& # 0> 0# # # , , 1! 0 1 0 < 1 ## (C

) ! 10 , 0 1 0#> # 0 !

1 #

11/2015

Mobilne Mo obiln bil systemy t chwytakowe

69

RYNEK

1 ! $*"/ 1 01 1 012 # # 101, 0 ! # # 1!# 1 ! ! ,6

i przygotowawcze moĹźna skrĂłciÄ&#x2021; przez zastosowanie systemĂłw bazujÄ&#x2026;co-mocujÄ&#x2026;cych. W ofercie firmy SCHUNK takie rozwiÄ&#x2026;zania opisane sÄ&#x2026; jako systemy VERO-S. DziÄ&#x2122;ki odpowiedniej geometrii powierzchni ksztaĹ&#x201A;towych dwĂłch zes-poĹ&#x201A;Ăłw wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cych osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;to piÄ&#x2122;ciokrotne zwiÄ&#x2122;kszenie siĹ&#x201A;y mocujÄ&#x2026;cej w stosunku do siĹ&#x201A;y zaciÄ&#x2026;gu, generowanej przez sprÄ&#x2122;Ĺźyny. SiĹ&#x201A;a mocowania bez wspomagania wynosi 9 kN na moduĹ&#x201A;, ale w przypadku dostarczenia do komory pod tĹ&#x201A;okiem sprÄ&#x2122;Ĺźonego powietrza siĹ&#x201A;a mocowania moĹźe wzrosnÄ&#x2026;Ä&#x2021; do 40 kN! Elementy robocze stykajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; pĹ&#x201A;aszczyznami, toteĹź ich powierzchnia styku jest znacznie wiÄ&#x2122;ksza niĹź w systemach, w ktĂłrych elementami roboczymi sÄ&#x2026; kulki, gdzie styk jest punktowy. Nie bez znaczenia jest wysoka powtarzalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; mocowania. Producent gwarantuje dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; do 5 Âľm, ale w praktyce nowe moduĹ&#x201A;y charakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; powtarzalnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; mocowania na poziomie okoĹ&#x201A;o 2â&#x20AC;&#x201C;3 Âľm.

Zastosowanie systemu VERO-S pozwala na zminimalizowanie czasĂłw pomocniczych przez skrĂłcenie np. czasu wymiany przyrzÄ&#x2026;du mocujÄ&#x2026;cego.

ZarĂłwno przy paletyzacji zautomatyzowanej, jak i rÄ&#x2122;cznej, dziÄ&#x2122;ki moĹźliwoĹ&#x203A;ci zaĹ&#x201A;adunku i mocowania przedmiotu obrabianego w przyrzÄ&#x2026;dzie podczas pracy maszyny, nastÄ&#x2122;puje skrĂłcenie czasĂłw przygotowawczych i zakoĹ&#x201E;70

czeniowych. PrzykĹ&#x201A;adowo wymiana imadĹ&#x201A;a na inny przyrzÄ&#x2026;d na stole obrabiarki, przy zastosowaniu paletyzacji z moduĹ&#x201A;em VERO-S, jest ponad czterokrotnie krĂłtsza niĹź w przypadku mocowania oprzyrzÄ&#x2026;dowania za pomocÄ&#x2026; Ĺ&#x203A;rub i Ĺ&#x201A;ap. ModuĹ&#x201A;y VERO-S, powszechnie stosowane do mocowania detali lub palet na stoĹ&#x201A;ach bÄ&#x2026;dĹş we wrzecionach obrabiarek, zostaĹ&#x201A;y zaadaptowane jako interfejs do chwytania palet przez roboty.

BOGATA OFERTA Firma SCHUNK oferuje oprzyrzÄ&#x2026;dowanie dla praktycznie kaĹźdej obrabiarki, ktĂłre przydatne jest w trakcie caĹ&#x201A;ego procesu jej dziaĹ&#x201A;ania. Dotyczy to m.in.:

â&#x20AC;˘ zaĹ&#x201A;adunku â&#x20AC;&#x201C; np. za pomocÄ&#x2026; technologii magnetycznej lub chwytakĂłw dla zrobotyzowanych gniazd, takĹźe z moĹźliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; wyposaĹźenia systemu w manipulatory kartezjaĹ&#x201E;skie wĹ&#x201A;asnej produkcji, â&#x20AC;˘ obrĂłbki â&#x20AC;&#x201C; systemy mocujÄ&#x2026;ce detal lub palety oraz oprawki narzÄ&#x2122;dziowe, â&#x20AC;˘ rozĹ&#x201A;adunku lub przeniesienia detalu na innÄ&#x2026; obrabiarkÄ&#x2122;.

Co bardzo waĹźne, omawiane rozwiÄ&#x2026;zania firmy SCHUNK mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; wdroĹźone nie tylko w drogich, zaawansowanych systemach obrĂłbkowych, ale takĹźe w obrĂłbce maĹ&#x201A;oseryjnej. PomysĹ&#x201A; wykorzystania chwytaka z interfejsem wrzecionowym do podawania i odbioru detalu w strefie obrĂłbki umoĹźliwia w najprostszych centrach obrĂłbkowych korzystanie z dobrodziejstw omawianej synergii w podstawowym zakresie. W efekcie firma SCHUNK, dziÄ&#x2122;ki opracowanym technologiom mocowania i chwytania, umoĹźliwia wykorzystanie ukrytych moĹźliwoĹ&#x203A;ci zarĂłwno skomplikowanych, jak i prostych systemĂłw obrĂłbkowych, przynoszÄ&#x2026;c klientom wymierne korzyĹ&#x203A;ci technologiczne oraz ekonomiczne.

SCHUNK INTEC Sp. z o.o.

9 JA ) AI/IAA # 0 9 RR ORM RI AA- 4 ' RR ORM RI RI /! # # 4 P 9 9 !

9 9 9 !

1 ! 012 # , 1!# 1 3 0 # ,6 1 012 6 0!# > 0> 0# 1 ,6 2 #

AUTOMATYKA

RYNEK

UCHWYTY POD PALEC # ! $ % - 7 # 1 # ,# 1 ! ! 01 -

0# 4 1 1 ! 1 0 0 0 1 ! = # # # 06 0 # 2 1 ! 0 2 @XÂ&#x192;9

U

chwyty pod palec zaprojektowane sÄ&#x2026; w taki sposĂłb, by moĹźna byĹ&#x201A;o chwyciÄ&#x2021; je przy pomocy jednego palca. Zgodnie z politykÄ&#x2026; wprowadzania nowych produktĂłw obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026;cÄ&#x2026; w Elesa+Ganter, uchwyty te przygotowane zostaĹ&#x201A;y dla klientĂłw w róşnych wariantach materiaĹ&#x201A;owych, pasujÄ&#x2026;cych do specyficznych warunkĂłw pracy danej aplikacji. DostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; zatem wersje wykonane z tworzywa, stali ocynkowanej oraz stali nierdzewnej.

MOĹťLIWOĹ&#x161;Ä&#x2020; WYBORU

9 (C - $ %

C 1 1

- # 0 0 ! - ! % RRJ9I # % RRJ9@-

Uchwyt pod palec, model MFH, wykonany jest w caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci z technopolimeru i dostÄ&#x2122;pny w dwĂłch rozmiarach rozstawu otworĂłw montaĹźowych: 30 mm i 40 mm. W kaĹźdym rozmiarze dostÄ&#x2122;pnych jest szeĹ&#x203A;Ä&#x2021; odmian, z ktĂłrych dwie opisane poniĹźej sÄ&#x2026; szczegĂłlnie specyficzne: MFH-AF-CLEAN â&#x20AC;&#x201C; wykonany w kolorze RAL 9002 (zbliĹźony do biaĹ&#x201A;ego), jest rozszerzeniem grupy elementĂłw dedykowanych do zastosowaĹ&#x201E; medycznych. Brak zagĹ&#x201A;Ä&#x2122;bieĹ&#x201E; w poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu z gĹ&#x201A;adkÄ&#x2026; powierzchniÄ&#x2026; uniemoĹźliwia odkĹ&#x201A;adanie siÄ&#x2122; brudu oraz uĹ&#x201A;atwia mycie elementu.

MFH-CR â&#x20AC;&#x201C; chromowany. PowĹ&#x201A;oka ta jest odporna na Ĺ&#x203A;cieranie, zarysowania oraz dziaĹ&#x201A;anie wielu czynnikĂłw chemicznych, takich jak np. woda morska, detergenty, aceton, alkohol etylowy i zwiÄ&#x2026;zki chloru. Dodatkowo ze wzglÄ&#x2122;du na jednolitÄ&#x2026;, gĹ&#x201A;adkÄ&#x2026; powierzchniÄ&#x2122; jest Ĺ&#x201A;atwa do czyszczenia.

naleĹźy kaĹźdorazowo dobraÄ&#x2021; do konkretnej aplikacji. Podczas montaĹźu nie powinno siÄ&#x2122; przekraczaÄ&#x2021; maksymalnego momentu dokrÄ&#x2122;cenia, ktĂłry wynosi 1,2 Nm. Zachowanie powyĹźszych wytycznych podczas montaĹźu gwarantuje przenoszenie przez uchwyt obciÄ&#x2026;ĹźeĹ&#x201E; rzÄ&#x2122;du 2300 N. Uchwyt pod palec, model GN 224.1, wykonany jest ze stali chromowanej, natomiast model GN 224.5 ze stali nierdzewnej. Rozstaw otworĂłw montaĹźowych, tak jak przy modelu MFH, wynosi 30 oraz 40 mm. MontaĹź uchwytĂłw odbywa siÄ&#x2122; poprzez gwintowane otwory wykonane w peĹ&#x201A;nym profilu. Mocowanie za pomocÄ&#x2026; Ĺ&#x203A;rub M4.

ZASTOSOWANIE Nowe uchwyty pod palec, ze wzglÄ&#x2122;du na rozmiary, idealnie nadajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; do urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; elektronicznych oraz maĹ&#x201A;ych, lekkich osĹ&#x201A;on w maszynach i urzÄ&#x2026;dzeniach. Dodatkowo wykonanie chromowane oraz ze stali nierdzewnej jest szczegĂłlnie przydatne w instalacjach zewnÄ&#x2122;trznych, w trudnych warunkach pogodowych, np. w Ĺ&#x203A;rodowisku morskim i aplikacjach, ktĂłrych czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci muszÄ&#x2026; byÄ&#x2021; czÄ&#x2122;sto czyszczone. Z kolei wykonanie â&#x20AC;&#x17E;cleanâ&#x20AC;? sprawdzi siÄ&#x2122; w miejscach takich jak szpitale, gabinety lekarskie, zakĹ&#x201A;ady farmaceutyczne czy zakĹ&#x201A;ady przetwĂłrstwa ĹźywnoĹ&#x203A;ci, gdzie wymagane jest zachowanie wysokiego stopnia czystoĹ&#x203A;ci.

Filip Granowski

ZASADY MONTAĹťU

C 1 1

- ! & (9 " , 1 # */ ! - Q$) 0 ) / X

11/2015

MontaĹź uchwytĂłw MFH odbywa siÄ&#x2122; poprzez dwa samogwintujÄ&#x2026;ce wkrÄ&#x2122;ty o Ĺ&#x203A;rednicy 3,5 mm (UNI ISO 7049).

Ze wzglÄ&#x2122;du na róşne gruboĹ&#x203A;ci Ĺ&#x203A;cianek, do ktĂłrych mocuje siÄ&#x2122; uchwyty, wkrÄ&#x2122;ty P R O M O C J A

ELESA+GANTER POLSKA Sp. z o.o.

9 RR OLO OA JO- 4 ' RR OLO OA JK /! # P / 9 !9

9 / 9

9 / 9# 4 9

71

RYNEK

KAMERY I KOMUNIKACJA W SYSTEMACH STEROWANIA PROCESEM Najostrzejsze wymogi technologiczne kamer i systemĂłw komunikacji, zaimplementowanych w systemach sterowania

!- 1 06 4 0 = 1 12 !9

& 7* #8 9 '&)

D

ziÄ&#x2122;ki nowoczesnym ukĹ&#x201A;adom sterowania i kontroli procesu systemy stosowane w przemyĹ&#x203A;le chemicznym cechujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; wysokim stopniem automatyzacji, nawet w strefach zagroĹźonych wybuchem.

Róşne czynniki produkcyjne sÄ&#x2026; rejestrowane i wizualizowane na stacjach pomiarowych. Jak jednak sytuacja wyglÄ&#x2026;da w rzeczywistoĹ&#x203A;ci, kiedy mĂłwimy o wirĂłwkach i suszarkach tarczowych?

Czy dĹşwiÄ&#x2122;k wydobywajÄ&#x2026;cy siÄ&#x2122; z pompy oznacza uszkodzenie? Aby odpowiedzieÄ&#x2021; na to i wiele innych pytaĹ&#x201E;, przeprowadzane sÄ&#x2026; regularne kontrole i sprawdzanych jest wiele róşnych okienek kontrolnych. Kamery i technologie komunikacji znalazĹ&#x201A;y drogÄ&#x2122; do systemĂłw automatyki.

SYSTEMY KONTROLI PROCESU UCZÄ&#x201E; SIÄ&#x2DC; WIDZIEÄ&#x2020;, SĹ YSZEÄ&#x2020; I MĂ&#x201C;WIÄ&#x2020; Przed 1960 r. w produkcji chemicznej dokonywano pomiarĂłw gĹ&#x201A;Ăłwnie na miejscu. PrzykĹ&#x201A;adowo potrzeba pozyskania wiedzy o tym, jak wysoka jest temperatura w zbiorniku wymagaĹ&#x201A;a podejĹ&#x203A;cia do niego i odczytania danych ze wskaĹşnika. KoĹ&#x201E;cowe urzÄ&#x2026;dze72

nia kontrolne i wykonawcze, rĂłwnieĹź zlokalizowane na miejscu, byĹ&#x201A;y wĂłwczas ustawiane rÄ&#x2122;cznie, w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od odczytanej wartoĹ&#x203A;ci. W latach 60. upowszechniĹ&#x201A; siÄ&#x2122; trend automatyzacji procesĂłw przez wykorzystanie scentralizowanych, a nastÄ&#x2122;pnie lokalnych systemĂłw kontroli. Pomiary byĹ&#x201A;y przetwarzane na sygnaĹ&#x201A;y elektryczne, interpretowane i wyĹ&#x203A;wietlane w centralnej stacji pomiarowej zakĹ&#x201A;adu. StamtÄ&#x2026;d moĹźliwe byĹ&#x201A;o sterowanie urzÄ&#x2026;dzeniami wykonawczymi â&#x20AC;&#x201C; w peĹ&#x201A;ni automatyczne, kontrolowane lub rÄ&#x2122;czne.

DziĹ&#x203A; nagrywarki, przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki i wskaĹşniki zostaĹ&#x201A;y zastÄ&#x2026;pione stacjami wizualizacyjnymi. Komponenty IT sÄ&#x2026; konstruowane tak, aby tworzyÄ&#x2021; sieci wizualizacyjne, a Ethernet zaczyna byÄ&#x2021; postrzegany jako przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ciowa forma transmisji. Stacje pomiarowe naleĹźÄ&#x2026;ce do kilku zakĹ&#x201A;adĂłw produkcyjnych i umiejscowione w róşnych lokalizacjach sÄ&#x2026; ze sobÄ&#x2026; Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czone i kontrolowane na odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

sto sto? Co, jeĹ&#x203A;li â&#x20AC;&#x201C; w przypad padku skrzyni biegĂłw â&#x20AC;&#x201C; dĹşwiÄ&#x2122;k z Ĺ&#x201A;oĹźyska dostarcza niepokojÄ&#x2026;ce sstuki?

Nawet dziĹ&#x203A; odpowiedzi na te istotne pytan pytania czÄ&#x2122;sto zdobywa siÄ&#x2122;, przepro przeprowadzajÄ&#x2026;c lokalnÄ&#x2026; inspekcjÄ&#x2122;. Zb Zbiorniki i urzÄ&#x2026;dzenia sÄ&#x2026; wyposaĹźo sÄ&#x2026; wyposaĹźone w okienka kontrolne, ktĂłre sÄ&#x2026; sprawdzane s podczas konserw konserwacji. Podobnie jak rokiem 1960, â&#x20AC;&#x17E;widokâ&#x20AC;? przed rok interpretowany i odjest inte powiedn powiednie pomiary zostajÄ&#x2026; zlecone zlecone. RozwiÄ&#x2026;zaniem Rozwi problemu zautomatyzowania Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cucha â&#x20AC;&#x17E;zobacz â&#x20AC;&#x201C; zinterpretuj â&#x20AC;&#x201C; reagujâ&#x20AC;? nie jest zamontowanie kamer i monitorĂłw. Monitory wprawdzie przekazywaĹ&#x201A;yby obraz w stacji kontrolnej, ale â&#x20AC;&#x17E;widzenieâ&#x20AC;? i interpretacja obrazu nadal wymagaĹ&#x201A;yby obecnoĹ&#x203A;ci czĹ&#x201A;owieka. WaĹźniejsza jest integracja kamer, gĹ&#x201A;oĹ&#x203A;nikĂłw, mikrofonĂłw i zestawĂłw sĹ&#x201A;uchawkowych w system kontroli procesu, tak jak staĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; z pomiarami na miejscu po 1960 r.

ZOBACZ I USĹ YSZ TO, CZEGO NIE DA SIÄ&#x2DC; ZMIERZYÄ&#x2020;

URZÄ&#x201E;DZENIA POLOWE: KAMERY, GĹ OĹ&#x161;NIKI I MIKROFONY

Co, jeĹ&#x203A;li wspĂłĹ&#x201A;czesna technika pomiarowa osiÄ&#x2026;gnie swoje granice? Co, jeĹ&#x203A;li nie tylko poziom wypeĹ&#x201A;nienia zbiornika siÄ&#x2122; liczy, ale rĂłwnieĹź to, czy na powierzchni znajduje siÄ&#x2122; piana lub ciaĹ&#x201A;a staĹ&#x201A;e, jak np. w fermentorach biomasy?

Co, jeĹ&#x203A;li trzeba wiedzieÄ&#x2021; czy pĹ&#x201A;omieĹ&#x201E; stacji kompresora etylenu pĹ&#x201A;onie czy-

Pierwszym krokiem do udostÄ&#x2122;pnienia sygnaĹ&#x201A;u audio i wideo w systemie sterowania procesem jest zebranie go na miejscu. Zapotrzebowanie na kamery do stref zagroĹźonych wybuchem dotyczy nie tylko statycznych systemĂłw z rÄ&#x2122;cznie ustawianym kÄ&#x2026;tem widzenia (ExCam vario) i wydaj-

P R O M O C J A

# # 2 ' gwarantuje dynamiczne skrypty HTML

AUTOMATYKA

RYNEK nych kamer wyposaĹźonych w silnik, zoom i obrotowy filtr podczerwieni (ExCam niteZoom), ale i kamer kopuĹ&#x201A;kowych ze stacjami komunikacji bezprzewodowej (ExCam 360). ZaleĹźnie od wymagaĹ&#x201E; projektu, do poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia audio moĹźna wykorzystaÄ&#x2021; gĹ&#x201A;oĹ&#x203A;niki z certyfikatem ATEX, mikrofony i zestawy sĹ&#x201A;uchawkowe. Z tymi urzÄ&#x2026;dzeniami polowymi moĹźna znaleĹşÄ&#x2021; rozwiÄ&#x2026;zanie praktycznie kaĹźdego problemu komunikacji audiowizualnej, od prostego monitorowania procesu, do zabezpieczania pracy czteroosobowej ekipy uĹźywajÄ&#x2026;cej zestawĂłw sĹ&#x201A;uchawkowych i mikrofonĂłw, pozostajÄ&#x2026;c pod staĹ&#x201A;ym nadzorem centrum pomiarowego.

LOKALNE URZÄ&#x201E;DZENIA PERYFERYJNE: SERIA CONNECTION RAIL Kamery i mikrofony z zasady wysyĹ&#x201A;ajÄ&#x2026; sygnaĹ&#x201A; analogowy (CVBS, LF audio). Zadaniem serii Connection Rail jest konwersja tych sygnaĹ&#x201A;Ăłw na cyfrowe strumienie sieciowe.

W skĹ&#x201A;ad serii Connection Rail wchodzÄ&#x2026; zarĂłwno urzÄ&#x2026;dzenia z certyfikatem ATEX, do uĹźytku w strefach zagroĹźonych wybuchem, jak i urzÄ&#x2026;dzenia bez tego certyfikatu. Kiedy tylko dane audio-wideo zostanÄ&#x2026; przetworzone i udostÄ&#x2122;pnione w Ethernecie, wszystkie ograniczenia ich wykorzystania znikajÄ&#x2026;. Funkcje, takie jak sterowanie kamerÄ&#x2026;, nawigacja, otwieranie i zamykanie kanaĹ&#x201A;Ăłw komunikacyjnych, nagrywanie i zdalny dostÄ&#x2122;p, zostajÄ&#x2026; zredukowane do wymagaĹ&#x201E; softwareâ&#x20AC;&#x2122;owych i nie wymagajÄ&#x2026; juĹź dodatkowego sprzÄ&#x2122;tu!

9 .

Tak jak w przypadku systemĂłw sterowania procesem, systemy kamer i komunikacji zapewniajÄ&#x2026; operatorowi kluczowe informacje wymagane do podjÄ&#x2122;cia dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E;. Serwer SAMCONtrol przygotowuje obraz i sygnaĹ&#x201A;y kontrolne tak, aby mogĹ&#x201A;y zostaÄ&#x2021; wywoĹ&#x201A;ane z PCS poprzez URL (np. samcontrol/ cctv_system.html). DziÄ&#x2122;ki tej technologii instalacja oprogramowania klienta wideo na stacji wizualizacji PCS nie jest wymagana. PrzeglÄ&#x2026;darka, niewaĹźne czy zainstalowana w systemie operacyjnym, czy zintegrowana z PCS, przejmuje wszystkie jego funkcje. DziÄ&#x2122;ki dynamicznym skryptom HTML (ViewScriptbox) uĹźytkownik moĹźe wĹ&#x201A;asnorÄ&#x2122;cznie uĹ&#x201A;oĹźyÄ&#x2021; poĹźÄ&#x2026;danÄ&#x2026; wizualizacjÄ&#x2122; z nawigacjÄ&#x2026; po planie, pogrupowanymi podglÄ&#x2026;dami wideo, listami i archiwami nagraĹ&#x201E;. Strony stworzone w ten sposĂłb mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; potem rÄ&#x2122;cznie lub automatycznie wywoĹ&#x201A;ane z PCS (a nawet wyzwalane). Kamery mogÄ&#x2026; wykrywaÄ&#x2021; ruch na obrazie i informowaÄ&#x2021; o tym PCS. Systemy kamer i komunikacji straciĹ&#x201A;y swĂłj specjalny status w zakĹ&#x201A;adowych stacjach pomiarowych. Kamery, zestawy sĹ&#x201A;uchawkowe, gĹ&#x201A;oĹ&#x203A;niki i mikrofony przeksztaĹ&#x201A;cajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w czujniki do kontroli procesu i urzÄ&#x2026;dzenia wykonawcze oraz sÄ&#x2026; pĹ&#x201A;ynnie wĹ&#x201A;Ä&#x2026;czane do systemu. Nagrywanie, kontrola i wyĹ&#x203A;wietlanie obrazu na şywo, jak rĂłwnieĹź otwieranie i zamykanie kanaĹ&#x201A;Ăłw gĹ&#x201A;osowych stajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; dodatkowymi funkcjami stacji wizualizacyjnych!

& 7* #8 9 '&) 9 9

11/2015

R E K L A M A

OBSĹ UGA I OBSERWACJA â&#x20AC;&#x201C; PEĹ NA INTEGRACJA W SYSTEMY KONTROLI PROCESĂ&#x201C;W

73

RYNEK

DEMOKRATYZACJA PROCESU PROJEKTOWANIA T

Zmiana etosu projektowania ! = # # # # 10 <- 0 1!# ,6 2 # # =1 # # - ! = # # ,6 0 06

> 0 0 0 # 01 # 0 ,6 0 # 1 # 0 #, #

,# 1 9 * !

0 # - 1 # 1 0 ,7 # , # # 0 1 9 Martin Keenan

74

worzÄ&#x2026;c innowacje i rozwijajÄ&#x2026;c nowe metody realizacji projektĂłw, inĹźynierowie czÄ&#x2122;sto muszÄ&#x2026; liczyÄ&#x2021; siÄ&#x2122; ze sporymi utrudnieniami.

WYZWANIA PROJEKTOWE W branĹźy projektowej inĹźynierowie stajÄ&#x2026; przed licznymi i ciÄ&#x2026;gle rosnÄ&#x2026;cymi wyzwaniami. Jednym z najwiÄ&#x2122;kszych problemĂłw jest ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;e podnoszenie swoich umiejÄ&#x2122;tnoĹ&#x203A;ci oraz poznawanie ostatnich osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;Ä&#x2021; w dziedzinie najnowszych technologii. Dotyczy to w szczegĂłlnoĹ&#x203A;ci inĹźynierĂłw, od ktĂłrych wymaga siÄ&#x2122; coraz szerszej gamy umiejÄ&#x2122;tnoĹ&#x203A;ci. WielkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zespoĹ&#x201A;Ăłw projektowych zwiÄ&#x2026;zanych z przemysĹ&#x201A;em nieustannie maleje, przez co zmniejsza siÄ&#x2122; takĹźe dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; inĹźynierĂłw ze znajomoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; kwestii dotyczÄ&#x2026;cych np. zasilania lub projektowania ukĹ&#x201A;adĂłw analogowych.

Kolejnym problemem jest rosnÄ&#x2026;ca liczba projektĂłw, z ktĂłrymi muszÄ&#x2026; siÄ&#x2122; dzisiaj zmierzyÄ&#x2021; zespoĹ&#x201A;y projektowe.

Jednak najwiÄ&#x2122;kszy nacisk w tym wysoce konkurencyjnym Ĺ&#x203A;rodowisku kĹ&#x201A;adzie siÄ&#x2122; na czas wprowadzenia produktu na rynek. ZespoĹ&#x201A;y projektowe sÄ&#x2026; poddawane coraz wiÄ&#x2122;kszej presji, aby tworzyÄ&#x2021; produkty o coraz wiÄ&#x2122;kszej wydajnoĹ&#x203A;ci, rozbudowanej funkcjonalnoĹ&#x203A;ci oraz wyróşniajÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; na tle innych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;, co zwykle oznacza koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; realizacji coraz bardziej zĹ&#x201A;oĹźonych zadaĹ&#x201E; w coraz krĂłtszym czasie. WiÄ&#x2026;ĹźÄ&#x2026; siÄ&#x2122; z tym rĂłwnieĹź ogĂłlne koszty projektu. Koszty materiaĹ&#x201A;owe sÄ&#x2026; zawsze dosyÄ&#x2021; istotne, jednak znacznie niĹźsze od caĹ&#x201A;kowitego kosztu poniesionego na projektowanie sprzÄ&#x2122;tu oraz oprogramowania.

Obecnie w wielu firmach projektowych moĹźna zauwaĹźyÄ&#x2021; znaczÄ&#x2026;cÄ&#x2026; zmiaP R O M O C J A

nÄ&#x2122; w tradycyjnym podejĹ&#x203A;ciu do projektowania majÄ&#x2026;cÄ&#x2026; na celu sprostanie tym wyzwaniom. Zmiana ta polega na wykorzystaniu rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; typu open source, nowych narzÄ&#x2122;dzi i zasobĂłw projektowych oraz szybkim tworzeniu prototypĂłw sprzÄ&#x2122;tu.

PROJEKTOWANIE TRADYCYJNE Podczas tradycyjnego projektowania przed rozpoczÄ&#x2122;ciem pracy wymagane jest utworzenie specyfikacji produktu na podstawie danych z róşnych ĹşrĂłdeĹ&#x201A; wewnÄ&#x2122;trznych i od klientĂłw. OprĂłcz poznania niezbÄ&#x2122;dnych technologii, umoĹźliwiajÄ&#x2026;cych realizacjÄ&#x2122; specyfikacji technicznej, konieczne jest zbadanie opĹ&#x201A;acalnoĹ&#x203A;ci produktu na tle wymagaĹ&#x201E; rynkowych oraz okreĹ&#x203A;lenie czynnikĂłw wymaganych do odniesienia sukcesu na rynku o duĹźej konkurencyjnoĹ&#x203A;ci. NajwaĹźniejszym elementem jest dokumentacja: musi ona opisywaÄ&#x2021; funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; produktu, minimalne wymagane parametry techniczne, dane dotyczÄ&#x2026;ce potencjaĹ&#x201A;u rynku, docelowych konsumentĂłw i oczekiwanego zwrotu z inwestycji.

W tradycyjnym podejĹ&#x203A;ciu do projektowania moĹźna napotkaÄ&#x2021; wiele puĹ&#x201A;apek. Zbieranie informacji na temat wymagaĹ&#x201E; moĹźe trwaÄ&#x2021; bardzo dĹ&#x201A;ugo, a inĹźynierowie majÄ&#x2026; ograniczone pole do wprowadzania innowacji wzglÄ&#x2122;dem parametrĂłw projektowych. W procesie gromadzenia informacji uczestniczy zwykle tylko czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; inĹźynierĂłw, co oznacza, Ĺźe potencjaĹ&#x201A; caĹ&#x201A;ego zespoĹ&#x201A;u nie jest w peĹ&#x201A;ni wykorzystany.

Ograniczony czas cyklu projektowego wymusza czÄ&#x2122;sto wykorzystanie starszych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;.

AUTOMATYKA

RYNEK ELASTYCZNE PODEJĹ&#x161;CIE W coraz wiÄ&#x2122;kszym stopniu w przemyĹ&#x203A;le moĹźna zauwaĹźyÄ&#x2021; transformacjÄ&#x2122; w zakresie podejĹ&#x203A;cia do projektowania produktĂłw. PodejĹ&#x203A;cie â&#x20AC;&#x17E;szybkiego tworzenia prototypĂłw i realizacji koncepcji projektowychâ&#x20AC;? umoĹźliwia znaczÄ&#x2026;ce zmniejszenie wstÄ&#x2122;pnych wymagaĹ&#x201E;: cel koĹ&#x201E;cowy moĹźe byÄ&#x2021; opisany bardziej swobodnie przy uĹźyciu funkcji, ktĂłre musi posiadaÄ&#x2021; produkt koĹ&#x201E;cowy, okreĹ&#x203A;lonych na znacznie wyĹźszym poziomie, co umoĹźliwia wspĂłlne tworzenie zaĹ&#x201A;oĹźeĹ&#x201E; przez caĹ&#x201A;y zespĂłĹ&#x201A; projektowy. MoĹźliwe jest cyfrowe tworzenie i rozwijanie wielu koncepcji, gdzie najlepsze z nich sÄ&#x2026; kontynuowane, a najgorsze porzucane w iteracyjnym procesie ewolucji. MoĹźliwe jest tworzenie fizycznych prototypĂłw, a nastÄ&#x2122;pnie szybkie przejĹ&#x203A;cie do testĂłw rynkowych. DziÄ&#x2122;ki temu jedynie niewielka liczba prototypĂłw przechodzi przez peĹ&#x201A;ny proces projektowy.

Do zalet takiego elastycznego podejĹ&#x203A;cia naleĹźÄ&#x2026;: moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; szybkiego reagowania na wymagania rynkowe, zachÄ&#x2122;canie do innowacji, ktĂłra jest nieodĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznym elementem procesu, skrĂłcenie czasu wprowadzenia produktu na rynek, wykorzystanie wiedzy inĹźynierĂłw z róşnych dziaĹ&#x201A;Ăłw oraz zdobywanie doĹ&#x203A;wiadczenia niezaleĹźnie od tego, czy dana koncepcja zostanie ostatecznie zrealizowana, czy nie.

9 * !

WYKORZYSTANIE TECHNOLOGII To nowe podejĹ&#x203A;cie do procesu projektowania produktĂłw przynosi jednak korzyĹ&#x203A;ci tylko wĂłwczas, gdy inĹźynierowie mogÄ&#x2026; braÄ&#x2021; udziaĹ&#x201A; w procesie tworzenia koncepcji, co w przeszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci bywaĹ&#x201A;o problematyczne. Aby elastyczne podejĹ&#x203A;cie do projektowania staĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; nie tylko moĹźliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;, ale bardzo realnÄ&#x2026; alternatywÄ&#x2026;, muszÄ&#x2026; zostaÄ&#x2021; speĹ&#x201A;nione trzy czynniki.

Pierwszym elementem sÄ&#x2026; materiaĹ&#x201A;y typu open source. Coraz wiÄ&#x2122;ksza dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzÄ&#x2122;tu oraz oprogramowania typu open source, w tym sprawdzonych projektĂłw referencyjnych oraz protokoĹ&#x201A;Ăłw oprogramowania dostarczonych przez dostawcĂłw elementĂłw pĂłĹ&#x201A;przewodnikowych i innych producentĂłw, stanowi dla inĹźynierĂłw dobrÄ&#x2026; pozycjÄ&#x2122; wyjĹ&#x203A;ciowÄ&#x2026;, umoĹźliwiajÄ&#x2026;c szybkie wyprĂłbowanie koncepcji bez koniecznoĹ&#x203A;ci zaczynania kaĹźdego projektu od zera. Dodatkowo platformy takie jak Arduino i Raspberry Pi 11/2015

, ! 01 1 # 6 0 # , . #

umoĹźliwiajÄ&#x2026; mniejszym firmom szybkie tworzenie produktĂłw i systemĂłw opartych na moduĹ&#x201A;owych blokach konstrukcyjnych.

Drugi element to coraz wiÄ&#x2122;ksza dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; bezpĹ&#x201A;atnego oprogramowania projektowego, ktĂłrego rozwĂłj zapoczÄ&#x2026;tkowaĹ&#x201A;o oprogramowanie DesignSpark PCB â&#x20AC;&#x201C; wydajne, Ĺ&#x201A;atwe w uĹźyciu i nie objÄ&#x2122;te Ĺźadnymi ograniczeniami ani opĹ&#x201A;atami licencyjnymi Ĺ&#x203A;rodowisko projektowe.

NarzÄ&#x2122;dzie to pozwoliĹ&#x201A;o na usuniÄ&#x2122;cie ograniczenia w postaci koniecznoĹ&#x203A;ci korzystania z usĹ&#x201A;ug specjalistĂłw ds. projektowania pĹ&#x201A;ytek drukowanych korzystajÄ&#x2026;cych najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej z pĹ&#x201A;atnego oprogramowania typu OrCAD, PADs lub Altium. DostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; bezpĹ&#x201A;atnego oprogramowania do projektowania pĹ&#x201A;ytek drukowanych umoĹźliwia obecnie inĹźynierom szybkie rozwijanie nowych koncepcji. W rzeczywistoĹ&#x203A;ci wielu producentĂłw wykorzystuje obecnie platformÄ&#x2122; DesignSpark PCB do promowania wĹ&#x201A;asnych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; referencyjnych w jak najszerszym zakresie.

Kolejny element to tworzenie koncepcji i projektĂłw rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; mechanicznych. Szybki rozwĂłj takich koncepcji zawsze byĹ&#x201A; wÄ&#x2026;skim gardĹ&#x201A;em dla sprawnego projektowania, poniewaĹź tradycyjne narzÄ&#x2122;dzia CAD 3D byĹ&#x201A;y obsĹ&#x201A;ugiwane przez wyszkolonych specjalistĂłw CAD, a roczne subskrypcje tych programĂłw kosztowaĹ&#x201A;y wiele tysiÄ&#x2122;cy dolarĂłw lub euro. Z tego powodu projektowanie rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; 3D nie byĹ&#x201A;o ogĂłlnie dostÄ&#x2122;pne dla spoĹ&#x201A;ecznoĹ&#x203A;ci inĹźynierĂłw. Jednak we wrzeĹ&#x203A;niu 2013 r. wprowadzono bezpĹ&#x201A;atny program DesignSpark Mechanical, wykorzystujÄ&#x2026;cy techniki modelowania bezpoĹ&#x203A;redniego umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce specja-

listom z innych dziedzin niĹź projektowanie CAD tworzenie koncepcji produktĂłw w 3D. Obecnie ponad 100 000 inĹźynierĂłw na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie wykorzystuje juĹź platformÄ&#x2122; DesignSpark Mechanical w swoich procesach projektowych.

Ostatnim elementem jest coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej stosowane szybkie tworzenie prototypĂłw. Jednym z cennych zasobĂłw jest dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; producentĂłw pĹ&#x201A;ytek drukowanych, ktĂłrzy mogÄ&#x2026; dostarczyÄ&#x2021; prototypowe rozwiÄ&#x2026;zania w ciÄ&#x2026;gu kilku dni i za wzglÄ&#x2122;dnie niskÄ&#x2026; cenÄ&#x2122;. Kolejnym waĹźnym zasobem jest coraz szerszy dostÄ&#x2122;p do drukarek 3D, ktĂłrych rozwĂłj znacznie przyspieszyĹ&#x201A; w ostatnim okresie, co bardzo uĹ&#x201A;atwia produkcjÄ&#x2122; prototypĂłw i realizacjÄ&#x2122; koncepcyjnych projektĂłw mechanicznych.

DEMOKRATYZACJA PROCESU OD KONCEPCJI DO PRODUKCJI PodsumowujÄ&#x2026;c, coraz wiÄ&#x2122;ksza dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; oferowanych przez dostawcĂłw zasobĂłw projektowych, platform i materiaĹ&#x201A;Ăłw typu open source, dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; bezpĹ&#x201A;atnych narzÄ&#x2122;dzi do projektowania pĹ&#x201A;ytek drukowanych oraz rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; 3D, a takĹźe moĹźliwoĹ&#x203A;ci szybkiego tworzenia prototypĂłw np. przy uĹźyciu drukarek 3D umoĹźliwiajÄ&#x2026; bardziej elastyczne podejĹ&#x203A;cie do procesu projektowania, otwierajÄ&#x2026; nowe moĹźliwoĹ&#x203A;ci dla wiÄ&#x2122;kszej innowacyjnoĹ&#x203A;ci oraz pozwalajÄ&#x2026; inĹźynierom znacznie skrĂłciÄ&#x2021; okres pomiÄ&#x2122;dzy fazÄ&#x2026; koncepcji a gotowym produktem.

Martin Keenan # # 9 ## 0 < RS Components

75

RYNEK

DRUK 3D

â&#x20AC;&#x201C; NOWOĹ&#x161;CI I WYZWANIA 0 0>7 # , , # # # ! # 1 01 , #> 0 # 1 0 # 01 G L.H # ! # 1- 0 ,6 #>

,# =1 0 1 0>7 # 06 0 < ! # 0 1 9 . =6 0 6 0 L. , ! = # 7? 1 0 # ! # 1 ! #- 6 2 0 # 2 > 0 # ! = # 0 # 1 1, 1!# ! !#9 Maciej Cader

N

owe maszyny i materiaĹ&#x201A;y zwiÄ&#x2026;zane z technologiami wytwarzania przyrostowego sÄ&#x2026; wciÄ&#x2026;Ĺź opracowywane i udoskonalane przez dotychczasowych producentĂłw oraz zupeĹ&#x201A;nie nowe firmy, ktĂłre podjÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;y temat produkcji drukarek i materiaĹ&#x201A;Ăłw.

NOWOĹ&#x161;CI NA RYNKU MASZYN DRUKARKA FORTUS 450MC FIRMY STRATASYS AmerykaĹ&#x201E;ski producent Stratasys wprowadziĹ&#x201A; na rynek mĹ&#x201A;odszego brata FORTUSa 400mc, nowego FORTUSa 450mc. WĹ&#x203A;rĂłd najistotniejszych zmian, jakie wprowadzono, oprĂłcz zauwaĹźalnego designu, byĹ&#x201A;y przede wszystkim: znaczna modyfikacja geometrii oraz wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ci mechanicznych paskĂłw napÄ&#x2122;dowych, odpowiadajÄ&#x2026;cych za ruchy gĹ&#x201A;owicy oraz istotna zmiana w oprogramowaniu samej maszyny. DziÄ&#x2122;ki wprowadzeniu pierwszej modyfikacji FORTUS 450mc moĹźe drukowaÄ&#x2021; szybciej niĹź FORTUS

. " 8$+ IAA 1 ## 18$+ &)+*

76

400mc, przy jednoczesnej caĹ&#x201A;kowitej redukcji charakterystycznego dla technologii FDM mikrofalowania powierzchni bocznych.

Zmiana dotyczÄ&#x2026;ca oprogramowania polegaĹ&#x201A;a na stworzeniu swoistej hybrydy z dotychczasowego oprogramowania maszyny z Control Center â&#x20AC;&#x201C; programem nadzorujÄ&#x2026;cym wydruk ze zdalnej stacji roboczej. Dodatkowo wprowadzona zmiana pozwala na obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; nowego materiaĹ&#x201A;u ULTEM 1010.

Nowe paski napÄ&#x2122;dowe stosowane w FORTUS 450mc sÄ&#x2026; dopasowane rĂłwnieĹź do modelu jego poprzednika.

Jak zapewnia producent, polski dystrybutor uruchomi usĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; modyfikacji ukĹ&#x201A;adu napÄ&#x2122;dowego suwnicy, ktĂłra bÄ&#x2122;dzie wchodziĹ&#x201A;a w skĹ&#x201A;ad wsparcia technicznego lub, w przypadku nieaktualnego wsparcia, bÄ&#x2122;dzie mogĹ&#x201A;a byÄ&#x2021; dodatkowo wykupiona.

DRUKARKA OBJET 500 FIRMY STRATASYS KolejnÄ&#x2026; bardzo ciekawÄ&#x2026; pozycjÄ&#x2026; z nowej oferty firmy Stratasys jest maszyna OBJET 500 (connex2). Jest to przedstawiciel technologii PolyJET MATRIX (nakĹ&#x201A;adanie Ĺźywicy fotoutwardzalnej na ruchomy stĂłĹ&#x201A; roboczy) za pomocÄ&#x2026; matrycy z mikrodyszami. Maszyna cechuje siÄ&#x2122; przede wszystkim moĹźliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; nakĹ&#x201A;adania do trzech róşnych materiaĹ&#x201A;Ăłw podczas jednego procesu wydruku. UrzÄ&#x2026;dzenie ma zaimplementownÄ&#x2026; opcjÄ&#x2122; Digital Materials, co w praktyce oznacza, Ĺźe podczas procesu moĹźe Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; lub mieszaÄ&#x2021; ze sobÄ&#x2026; wskazane trzy materiaĹ&#x201A;y. DziÄ&#x2122;ki temu, korzystajÄ&#x2026;c z materiaĹ&#x201A;Ăłw bazowych, moĹźe budowaÄ&#x2021; geometrie w sumie ze 140 róşnych â&#x20AC;&#x17E;materiaĹ&#x201A;Ăłw kompozycyjnychâ&#x20AC;?. W praktyce uĹźytkownik moĹźe zdefiniowaÄ&#x2021; obszary twardoĹ&#x203A;ci AUTOMATYKA

RYNEK

. "*+C JIA! V 012 01 ## &.

modelu geometrycznego, ktĂłry chce wydrukowaÄ&#x2021;, a maszyna dobierze mieszankÄ&#x2122; materiaĹ&#x201A;Ăłw w taki sposĂłb, aby tÄ&#x2122; twardoĹ&#x203A;Ä&#x2021; uzyskaÄ&#x2021;.

Stosowane materiaĹ&#x201A;y (mieszanki), to np. ABS like â&#x20AC;&#x201C; Ĺźywica fotoutwardzalna o wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ciach zbliĹźonych do standardowego ABSu. Rubber like â&#x20AC;&#x201C; pakiet Ĺźywic o wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ciach zbliĹźonych do gumy, materiaĹ&#x201A; Endur o wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ciach zbliĹźonych do polipropylenu oraz szeroka gama materiaĹ&#x201A;Ăłw biozgodnych stosowanych m.in. bezpoĹ&#x203A;rednio w protetyce.

9 &9 G ) H

DRUKARKA FREEFORMER FIRMY ARBUG Na uwagÄ&#x2122; zasĹ&#x201A;uguje rĂłwnieĹź drukarka FREEFORMER firmy ARBUG. Drukarka jest przykĹ&#x201A;adem hybrydy trzech technologii: FDM (nakĹ&#x201A;adania termoplastycznych polimerĂłw), PolyJET MATRIX (nakĹ&#x201A;adania Ĺźywic fotoutwardzalnych za pomocÄ&#x2026; mikrodysz) oraz technologii uĹźywanych we wtryskarkach. Maszyna ma dwie dysze, ktĂłre sÄ&#x2026; zamontowane w nagrzewnicy (jak w technologii FDM).

Dysze sÄ&#x2026; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone z dwoma niezaleĹź11/2015

. *$$ "*&$* 1 0 ,6 2 0#

nymi pojemnikami na materiaĹ&#x201A;, ktĂłry w tym przypadku jest w postaci granulatu (jak we wtryskarkach). Co wiÄ&#x2122;cej, jest to materiaĹ&#x201A; dokĹ&#x201A;adnie taki sam, jaki jest wykorzystywany we wtryskarkach, np. poliuretan TPU, stÄ&#x2026;d jego cena jest bardzo niska. TrzeciÄ&#x2026; charakterystycznÄ&#x2026; cechÄ&#x2026; drukarki jest moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czenia dwĂłch materiaĹ&#x201A;Ăłw, np. gumo-podobnego i ABS-podobnego w jednym procesie wytwarzania (tak jak w technologii PolyJET MATRIX). DodatkowÄ&#x2026; zaletÄ&#x2026; maszyny jest moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wytwarzania modeli z granulatĂłw poliuretanowych. Drukarki â&#x20AC;&#x17E;standardowychâ&#x20AC;? producentĂłw obecnie nie wykorzystujÄ&#x2026; takich materiaĹ&#x201A;Ăłw.

gĹ&#x201A;owicy z mikrodyszami, nakĹ&#x201A;adajÄ&#x2026;c warstwy o gruboĹ&#x203A;ci 15 mikronĂłw. MateriaĹ&#x201A;em modelowym jest tu şywica fotoutwardzalna, natomiast struktury wspierajÄ&#x2026;ce powstajÄ&#x2026; z wosku wypĹ&#x201A;ukiwalnego w wodzie. Mamy wiÄ&#x2122;c do czynienia z peĹ&#x201A;nÄ&#x2026; analogiÄ&#x2026; do technologii PolyJET. Firma zastosowaĹ&#x201A;a jednak ĹźywicÄ&#x2122; transparentnÄ&#x2026;, czyli takÄ&#x2026;, jakÄ&#x2026; stosuje siÄ&#x2122; w technologii SLA. W efekcie w jednym procesie wyjÄ&#x2026;tkowo szybko powstajÄ&#x2026; stosunkowo wytrzymaĹ&#x201A;e modele transparentne o bardzo duĹźej dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;ci odwzorowania szczegĂłĹ&#x201A;Ăłw.

DRUKARKA AGILISTA FIRMY KEYENCE

Ogromnym zaskoczeniem i smaczkiem dla fana drukĂłw 3D jest drukarka zaprojektowana przez Niederberber Engineering AG w Szwajcarii. Drukarka jest przeznaczona dla budownictwa. UmoĹźliwia wydruk konstrukcji budowlanych z dwĂłch â&#x20AC;&#x17E;dowolnychâ&#x20AC;? materiaĹ&#x201A;Ăłw, np. ma moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; budowania modeli z betonu i pianki poliuretanowej. GĹ&#x201A;owica skĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; z dwĂłch dysz. To, co odróş-

Firma KEYENCE, ktĂłra w jest znana na rynku jako dostawca systemĂłw wizyjnych i czujnikĂłw, trzy lata temu zainwestowaĹ&#x201A;a w opracowanie technologii hybrydy, ktĂłra Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czy wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ci technologii PolyJET oraz SLA. W efekcie powstaĹ&#x201A;a maszyna o nazwie AGILISTA. Maszyna drukuje z wykorzystaniem

DRUKARKA FIRMY NIEDERBERBER ENGINEERING AG

77

RYNEK

& 1 ## Q) # 18$+ )% Q +)

nia jÄ&#x2026; od innych Ĺ&#x203A;wiatowych konstrukcji, to zupeĹ&#x201A;nie inne rozwiÄ&#x2026;zanie ukĹ&#x201A;adu XYZ. Standardowo wykonuje siÄ&#x2122; tego typu drukarki, bazujÄ&#x2026;c na konstrukcji robota bramowego (suwnicy fabrycznej).

W tym przypadku inspirowano siÄ&#x2122; konstrukcjÄ&#x2026; dĹşwigu budowlanego, co czyni drukarkÄ&#x2122; adoptowalnÄ&#x2026; pod wzglÄ&#x2122;dem wielkoĹ&#x203A;ci przestrzeni wydruku do warunkĂłw panujÄ&#x2026;cych na budowie.

DRUKARKA INSTYTUTU FRAUNHOFERA Bardzo nietypowÄ&#x2026; drukarkÄ&#x2026; jest zaprezentowana przez Instytut Fraunhofera na targach Hannover Messe drukarka z mechanikÄ&#x2026; bazujÄ&#x2026;cÄ&#x2026; na robocie KUKA. Stanowisko ma sĹ&#x201A;uĹźyÄ&#x2021; do budowania

, 2 0 2 # # #

# , V 1 L.

78

duĹźych struktur na potrzeby architektury i budownictwa. Te bardzo wytrzymaĹ&#x201A;e i bardzo dokĹ&#x201A;adne jak na swoje wymiary struktury powstajÄ&#x2026; na chwilÄ&#x2122; obecnÄ&#x2026; z polimerĂłw, a docelowo majÄ&#x2026; powstawaÄ&#x2021; rĂłwnieĹź z kompozytĂłw. PrzykĹ&#x201A;ady aplikacji to altany ogrodowe, elementy architektoniczne w parkach miejskich czy detale ozdobne budynkĂłw.

DRUKARKA BLUE FROG MIRROR CiekawÄ&#x2026;, choÄ&#x2021; nieprzemysĹ&#x201A;owÄ&#x2026; konstrukcjÄ&#x2026; jest drukarka Blue Frog Mirror â&#x20AC;&#x201C; drukarka o polu roboczym 350 Ă&#x2014; 380 Ă&#x2014; 700 mm, ktĂłra pomimo swojej klasyfikacji do grupy drukarek â&#x20AC;&#x17E;studenckichâ&#x20AC;? zasĹ&#x201A;uguje na uwagÄ&#x2122; z dwĂłch wzglÄ&#x2122;dĂłw.

Po pierwsze, oprĂłcz standardowych materiaĹ&#x201A;Ăłw dla tej grupy urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, tj.

PLA (materiaĹ&#x201A; bazujÄ&#x2026;cy na skrobi) i ABS, drukarka wykorzystuje PETG i PVA. Ten pierwszy, to nic innego jak odmiana materiaĹ&#x201A;u stosowanego w produkcji butelek na napoje, ten drugi to materiaĹ&#x201A; stosowany do produkcji ĹźyĹ&#x201A;ek oraz nici do szwĂłw medycznych. Ponadto drukarka ma doĹ&#x203A;Ä&#x2021; ciekawe rozwiÄ&#x2026;zanie konstrukcyjne. Otóş zamiast klasycznego rozwiÄ&#x2026;zania gĹ&#x201A;owicy umieszczonej na suwnicy XY, zastosowano tu manipulator typu delta. Wszystkie te cechy (wielkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; komory, obsĹ&#x201A;ugiwane materiaĹ&#x201A;y oraz rozwiÄ&#x2026;zanie â&#x20AC;&#x17E;gĹ&#x201A;owicyâ&#x20AC;?) bardzo dobrze wspĂłĹ&#x201A;grajÄ&#x2026; z proponowanÄ&#x2026; cenÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x201C; okoĹ&#x201A;o 700 USD.

PERSPEKTYWY ZASTOSOWAĹ&#x192; O bardzo dobrych perspektywach technologii wytwarzania przyrostowego w róşnych dziedzinach Ĺ&#x203A;wiadczÄ&#x2026; jej moĹźliwoĹ&#x203A;ci, jakie prezentuje NASA. InĹźynierowie NASA uĹźyli technologii druku 3D, aby wytworzyÄ&#x2021; pierwszÄ&#x2026; peĹ&#x201A;nowymiarowÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; komory spalania silnika rakietowego. CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; zostaĹ&#x201A;a wykonana z wykorzystaniem technologii SLM (ang.

Selective Laser Melting) z miedzi. Wytworzona czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; jest zdolna do pracy w ekstremalnych warunkach temperaturowych i ciĹ&#x203A;nieniowych. SzczegĂłĹ&#x201A;owa analiza komputerowa za pomocÄ&#x2026; skanera 3D pokazaĹ&#x201A;a, Ĺźe czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; (geometrycznie) zostaĹ&#x201A;a wybudowana

. # 2 2 $ # # )% 1 0 ,6 ! 1 2 #

AUTOMATYKA

RYNEK dokĹ&#x201A;adnie tak, jak zakĹ&#x201A;adano na etapie projektu komputerowego CAD. Zbudowanie pierwszej peĹ&#x201A;nowymiarowej czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci silnika (elementu komory spalania) z wykorzystaniem technologii przyrostowych jest bez wÄ&#x2026;tpienia kamieniem milowym w wykorzystaniu druku 3D do produkcji czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci lotniczych. NASA wiÄ&#x2026;Ĺźe duĹźe nadzieje z wykorzystaniem tej technologii podczas kosmicznych misji dĹ&#x201A;ugody-

jÄ&#x2122;li siÄ&#x2122; realizacji projektu pilotaĹźowego zwiÄ&#x2026;zanego z wytworzeniem wspomnianego elementu komory spalania silnika rakietowego. W komorze spalania, spala siÄ&#x2122; gaz pÄ&#x2122;dny w temperaturze ponad 1600 °C. Aby zapobiec topieniu siÄ&#x2122; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci, przez ponad 200 kanalikĂłw podawany jest wodĂłr schĹ&#x201A;odzony do 100 stopni powyĹźej zera absolutnego, ktĂłry chĹ&#x201A;odzi Ĺ&#x203A;cianÄ&#x2122; komory spalania po drugiej stronie.

â&#x20AC;&#x201A;W DALSZEJ PERSPEKTYWIE, DOCELOWO, NASA WIDZI ZASTOSOWANIE TECHNOLOGII SLM W PRODUKCJI CZÄ&#x2DC;Ĺ&#x161;CI SILNIKĂ&#x201C;W RAKIET, KTĂ&#x201C;RE MUSZÄ&#x201E; WYTRZYMAÄ&#x2020; EKSTREMALNE (WYSOKIE I NISKIE) TEMPERATURY

9 &9 G ) H- 9 # L.9 !- ) )

stansowych zwiÄ&#x2026;zanych np. z kolonizacjÄ&#x2026; planety Mars. W silnikach rakiet znajduje siÄ&#x2122; bardzo duĹźo czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci, ktĂłre sÄ&#x2026; naraĹźone na ekstremalne obciÄ&#x2026;Ĺźenia (termiczne), dlatego osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;cie zaĹ&#x201A;oĹźonej jakoĹ&#x203A;ci i wykonanie metodami tradycyjnymi wiÄ&#x2026;Ĺźe siÄ&#x2122; z duĹźymi kosztami. Z powodu planĂłw zmniejszenia kosztĂłw ich produkcji oraz planĂłw NASA dotyczÄ&#x2026;cych wytwarzania czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci zapasowych podczas rejsĂłw kosmicznych lub w miejscach docelowych misji (np. Mars) bezpoĹ&#x203A;rednio z proszkĂłw metali, inĹźynierowie pod-

. 2 0 ,6 2 # C )

11/2015

IÂ wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie wykonanie odpowiednich kanaĹ&#x201A;Ăłw chĹ&#x201A;odzÄ&#x2026;cych jest gĹ&#x201A;Ăłwnym wyzwaniem technologii wytwarzania tej czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci, ktĂłremu bez problemu sprostaĹ&#x201A;a technologia addytywna.

Maszyna do przyrostowego, selektywnego spiekania proszkĂłw metali, pracujÄ&#x2026;ca w Laboratorium MateriaĹ&#x201A;Ăłw i ProcesĂłw im. Marshalla w USA, zbudowaĹ&#x201A;a czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; z 8255 warstw przetopionego proszku. Czas budowy czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci wynosiĹ&#x201A; 10 dni i 18 godzin. Przed przystÄ&#x2026;pieniem do procesu i obrĂłbki wykoĹ&#x201E;czeniowej inĹźynierowie wytworzyli

dodatkowo kilka czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci testowych, na ktĂłrych sprawdzano nastawy procesu oraz weryfikowano parametry obrĂłbki wykoĹ&#x201E;czeniowej. NajwiÄ&#x2122;ksza trudnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, z jakÄ&#x2026; spotkali siÄ&#x2122; inĹźynierowie z NASA polegaĹ&#x201A;a na dobraniu parametrĂłw procesu przetapiania proszku miedzi â&#x20AC;&#x201C; miedĹş jest bardzo dobrym przewodnikiem ciepĹ&#x201A;a, ale ta wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprawia, Ĺźe produkcja czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci z wykorzystaniem technologii SLM (selektywnego spiekania proszku stopu miedzi) jest bardzo trudna.

W dalszej perspektywie, docelowo, NASA widzi zastosowanie technologii SLM w produkcji czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci silnikĂłw rakiet, ktĂłre muszÄ&#x2026; wytrzymaÄ&#x2021; ekstremalne (wysokie i niskie) temperatury. To wiÄ&#x2026;Ĺźe siÄ&#x2122; z koniecznoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; zastosowania skomplikowanych kanaĹ&#x201A;Ăłw chĹ&#x201A;odzÄ&#x2026;cych wewnÄ&#x2026;trz Ĺ&#x203A;cianek o ksztaĹ&#x201A;tach dostosowanych do powierzchni gorÄ&#x2026;cych.

Addytywna technologia SLM caĹ&#x201A;kowicie likwiduje dotychczasowe bariery technologiczne wytworzenia kanaĹ&#x201A;u o dowolnym (dopasowanym) ksztaĹ&#x201A;cie.

WedĹ&#x201A;ug zaĹ&#x201A;oĹźeĹ&#x201E; opracowanych przez inĹźynierĂłw NASA dziÄ&#x2122;ki zastosowaniu technologii przyrostowych zbudowanie wybranych czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci silnika rakietowego bÄ&#x2122;dzie do 10 razy szybsze, zaĹ&#x203A; koszty ich wytworzenia spadnÄ&#x2026; o ponad 50 proc.

Maciej Cader

0 !1 1 1 ) ! 1 # # !# )

! # # # # 1 0 !# 0# ## Q&

79

RYNEK

DOBRA PASSA DLA ROBOTĂ&#x201C;W PRZEMYSĹ OWYCH

Jak wynika z najnowszego

&#> 01 , ,# * 2 1 # G *H 3 * 2 # RA@I 1 !# 0 =1 2 RA@J 9 1 # RX 9- 0 #> RRX RM@ 0 # 1 , 9 + , 1= 01 # ## 1 # 7 # 01 1 #!

, 1 9 3 0 #6 , 1 0

1 2 1 2> 0# @I 9 # - 0 0 2 # #6 # 0# ! # 1= 01 V JAA AAA 2 RA@K 9 Sylwia Batorska

80

P

opyt na roboty przemysĹ&#x201A;owe w ubiegĹ&#x201A;ym roku wzrĂłsĹ&#x201A; we wszystkich sektorach w stosunku do roku 2013, przy czym sektor motoryzacyjny i elektryczny/elektroniczny byĹ&#x201A;y gĹ&#x201A;Ăłwnymi motorami napÄ&#x2122;dowymi tego wzrostu. W przemyĹ&#x203A;le pracuje obecnie blisko 1,5 mln robotĂłw (wzrost o 11-proc.).

RĂ&#x201C;ĹťNICE W REGIONACH Od 2010 r. tempo wzrostu zapotrzebowania na roboty przemysĹ&#x201A;owe znacznie przyspieszyĹ&#x201A;o ze wzglÄ&#x2122;du na utrzymujÄ&#x2026;cy siÄ&#x2122; trend automatyzacji i dÄ&#x2026;Ĺźenia do ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ego, innowacyjnego doskonalenia konstrukcyjnego robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych. Ĺ&#x161;rednioroczna sprzedaĹź w latach 2010â&#x20AC;&#x201C;2014 wyniosĹ&#x201A;a okoĹ&#x201A;o 171 000 sztuk, co oznacza wzrost o okoĹ&#x201A;o 48 proc. w stosunku do lat 2005â&#x20AC;&#x201C;2008.

NajwiÄ&#x2122;kszym regionalnym rynkiem zbytu robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych jest rynek azjatycki (z rynkiem Australii i Nowej Zelandii) â&#x20AC;&#x201C; 139 300 sprzedanych robotĂłw w 2014 r., co oznacza impo-

nujÄ&#x2026;cy wzrost na poziomie 41 proc.

WiodÄ&#x2026;cÄ&#x2026; pozycjÄ&#x2122; zajmujÄ&#x2026; Chiny.

WÂ ubiegĹ&#x201A;ym roku na rynek ten trafiĹ&#x201A; co czwarty sprzedany robot.

PaĹ&#x201E;stwo Ĺ&#x161;rodka, Japonia, USA, Korea PoĹ&#x201A;udniowa i Niemcy â&#x20AC;&#x201C; Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznie majÄ&#x2026; 70 proc. udziaĹ&#x201A;u w popycie. Drugim co do wielkoĹ&#x203A;ci rynkiem robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych jest Europa; sprzedaĹź w 2014 r. wzrosĹ&#x201A;a o 5 proc. i osiÄ&#x2026;gnÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;a poziom 45 600 sztuk. Na rynek amerykaĹ&#x201E;ski w tym czasie sprzedano 32 600 robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych â&#x20AC;&#x201C; 8 proc. wiÄ&#x2122;cej niĹź w roku 2013. â&#x20AC;&#x201C; WskaĹşniki wzrostu w ostatnim 20-leciu sÄ&#x2026; imponujÄ&#x2026;ce: sprzedaĹź robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych wzrosĹ&#x201A;a z 65 000 w 1995 r. do 229 000 w 2014 r. Ten wynik oznacza ponad trzykrotny wzrost.

I ten trend bÄ&#x2122;dzie kontynuowany, choÄ&#x2021; w róşny sposĂłb. Procesy produkcyjne bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; siÄ&#x2122; zmieniaÄ&#x2021;, maszyny bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; pracowaÄ&#x2021; z ludĹşmi na róşne sposoby.

Zobaczymy wiÄ&#x2122;cej robotĂłw wkraczajÄ&#x2026;cych do naszego Ĺźycia i produkcji.

BezpieczeĹ&#x201E;stwo jest kluczowÄ&#x2026; siĹ&#x201A;Ä&#x2026; napÄ&#x2122;dowÄ&#x2026;, ale rĂłwnieĹź bezpieczeĹ&#x201E;stwo AUTOMATYKA

RYNEK wpĹ&#x201A;ywa na postÄ&#x2122;p â&#x20AC;&#x201C; skomentowaĹ&#x201A; wyniki raportu Mathias Wiklund, dyrektor zarzÄ&#x2026;dzajÄ&#x2026;cy Comau Robotics. â&#x20AC;&#x201C; Tradycyjne roboty zostanÄ&#x2026; zastÄ&#x2026;pione przez wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;ce, dwuramienne i mobilne. ZastÄ&#x2026;piÄ&#x2026; one ludzi w tych obszarach, w ktĂłrych czĹ&#x201A;owiek nie powinien pracowaÄ&#x2021;.

9 (1 # ( x1 #

NIEMCY I WĹ OCHY NA CZELE STAREGO KONTYNENTU Na najwiÄ&#x2122;kszym rynku w Europie, a piÄ&#x2026;tym w skali Ĺ&#x203A;wiata, jakim sÄ&#x2026; Niemcy, sprzedaĹź robotĂłw w 2014 r. wzrosĹ&#x201A;a o 10 proc., do prawie 20 100 sztuk.

Jest to najwyĹźszy wynik w historii i Ĺ&#x203A;wiadczy o dobrej kondycji niemieckiej gospodarki. Pomimo wysokiego wskaĹşnika robotyzacji w Niemczech popyt na roboty przemysĹ&#x201A;owe sukcesywnie wzrasta â&#x20AC;&#x201C; w latach 2010â&#x20AC;&#x201C;2014 o okoĹ&#x201A;o 9 proc. w skali roku. GĹ&#x201A;Ăłwnym motorem napÄ&#x2122;dowym tego wzrostu jest przemysĹ&#x201A; motoryzacyjny.

WĹ&#x201A;ochy sÄ&#x2026; drugim co do wielkoĹ&#x203A;ci rynkiem robotĂłw w Europie po Niemczech. Globalnie zajmujÄ&#x2026; 7. miejsce.

W 2014 r. Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czna sprzedaĹź robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych we WĹ&#x201A;oszech wzrosĹ&#x201A;a o 32 proc., do okoĹ&#x201A;o 6200. To drugi najwyĹźszy wynik w historii (po 2001 r.).

Wg ekspertĂłw jest on wyraĹşnym znakiem oĹźywienia gospodarczego we WĹ&#x201A;oszech.

Na francuskim rynku robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych takĹźe odnotowano zwiÄ&#x2122;kszenie zapotrzebowania. W 2014 r. poziom sprzedaĹźy wzrĂłsĹ&#x201A; o 36 proc., co przekĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; na 3000 nowych robotĂłw. Z kolei w Hiszpanii sprzedaĹź robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych zmniejszyĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; o 16 proc. â&#x20AC;&#x201C; do okoĹ&#x201A;o 2300 sztuk.

Po znacznych inwestycjach w automatyzacjÄ&#x2122; hiszpaĹ&#x201E;skiego przemysĹ&#x201A;u motoryzacyjnego w latach 2011â&#x20AC;&#x201C;2013 zapotrzebowanie ze strony producentĂłw samochodĂłw spadĹ&#x201A;o, podczas gdy w prawie wszystkich innych branĹźach popyt na roboty nadal roĹ&#x203A;nie.

SprzedaĹź robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych w Wielkiej Brytanii odnotowaĹ&#x201A;a dalsze spadki, do prawie 2100 sztuk w 2014 r., w wyniku przeinwestowania w branĹźy motoryzacyjnej w latach 2011 i 2012.

Podobnie do spadkĂłw doszĹ&#x201A;o w Belgii, Holandii oraz w Szwecji.

11/2015

SpoĹ&#x203A;rĂłd rynkĂłw Europy Ĺ&#x161;rodkowo-Wschodniej najwiÄ&#x2122;kszym potencjaĹ&#x201A;em cechujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; Czechy i Polska. Rynki te odnotowaĹ&#x201A;y w 2014 r. znaczny wzrost zapotrzebowania na roboty przemysĹ&#x201A;owe. W pozostaĹ&#x201A;ych paĹ&#x201E;stwach regionu nastÄ&#x2026;piĹ&#x201A; spadek popytu.

GĹ Ă&#x201C;WNE CZYNNIKI WZROSTU Od 2010 r. globalny przemysĹ&#x201A; motoryzacyjny â&#x20AC;&#x201C; najwaĹźniejszy odbiorca â&#x20AC;&#x201C; znacznie zwiÄ&#x2122;kszyĹ&#x201A; inwestycje w automatyzacjÄ&#x2122;. W 2014 r. w branĹźy tej znalazĹ&#x201A;a zastosowanie rekordowa liczba nowych robotĂłw â&#x20AC;&#x201C; okoĹ&#x201A;o 98 900, czyli o 43 proc. wiÄ&#x2122;cej niĹź rok wczeĹ&#x203A;niej. UdziaĹ&#x201A; tego sektora w sprzedaĹźy robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych wyniĂłsĹ&#x201A; tym samym okoĹ&#x201A;o 43 proc.

W latach 2010â&#x20AC;&#x201C;2014 sprzedaĹź robotĂłw dla przemysĹ&#x201A;u motoryzacyjnego wzrastaĹ&#x201A;a o 27 proc. Ĺ&#x203A;redniorocznie.

Inwestycje w nowe moce produkcyj-

â&#x20AC;&#x201C; Obserwujemy staĹ&#x201A;y wzrost w wielu gaĹ&#x201A;Ä&#x2122;ziach przemysĹ&#x201A;u. PojawiajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; nowe rynki, na ktĂłrych automatyzacja nie byĹ&#x201A;a wczeĹ&#x203A;niej gorÄ&#x2026;cym tematem.

Z nowymi robotami, technologiami, rozwiÄ&#x2026;zaniami wraz z naszymi partnerami, jesteĹ&#x203A;my w stanie speĹ&#x201A;niÄ&#x2021; wymagania róşnych klientĂłw w róşnych branĹźach i obszarach. SzczegĂłlnie interesujÄ&#x2026;cy jest przemysĹ&#x201A; elektroniczny, ktĂłry musi nieustannie mierzyÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z coraz wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; liczbÄ&#x2026; nowych produktĂłw, coraz szybszym rozwojem i krĂłtkim cyklem Ĺźycia produktĂłw. ElastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; staje siÄ&#x2122; zatem najwaĹźniejsza.

Poza tym masowa produkcja, skierowana do szerokiego grona odbiorcĂłw, znaczÄ&#x2026;co zwiÄ&#x2122;ksza zapotrzebowanie na ekonomiczny proces produkcyjny. JednoczeĹ&#x203A;nie wystÄ&#x2122;puje potrzeba utrzymania cen elektroniki na jak najniĹźszym poziomie. To wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie moment, w ktĂłry idealnie wpasowujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; robo-

â&#x20AC;&#x201A;SPOĹ&#x161;RĂ&#x201C;D RYNKĂ&#x201C;W EUROPY Ĺ&#x161;RODKOWO-WSCHODNIEJ NAJWIÄ&#x2DC;KSZYM POTENCJAĹ EM CECHUJÄ&#x201E; SIÄ&#x2DC; CZECHY I POLSKA. ne na rynkach wschodzÄ&#x2026;cych, a takĹźe w modernizacjÄ&#x2122; produkcji samochodĂłw w krajach naleĹźÄ&#x2026;cych do czoĹ&#x201A;Ăłwki producentĂłw przyczyniĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; do znaczÄ&#x2026;cego wzrostu sprzedaĹźy robotĂłw.

W 2014 r. zdecydowana wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; robotĂłw zostaĹ&#x201A;a sprzedana dostawcom elektronicznych czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci do samochodĂłw, czy akumulatorĂłw.

Znacznie wzrosĹ&#x201A;a w 2014 r. sprzedaĹź robotĂłw do przemysĹ&#x201A;u elektrycznego/ elektronicznego (w tym komputerĂłw i sprzÄ&#x2122;tu, urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; radiowych, telewizyjnych i telekomunikacyjnych oraz urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; i instrumentĂłw medycznych, precyzyjnych i optycznych) â&#x20AC;&#x201C; o 34 proc., do 48 400 sztuk, ustanawiajÄ&#x2026;c nowy rekord. UdziaĹ&#x201A; w caĹ&#x201A;kowitej podaĹźy w tym czasie wyniĂłsĹ&#x201A; 21 proc. RosnÄ&#x2026;ce zapotrzebowanie na produkty elektroniczne i nowe produkty, jak rĂłwnieĹź potrzeba automatyzacji produkcji (szczegĂłlnie w krajach o niskich dochodach) byĹ&#x201A;y gĹ&#x201A;Ăłwnymi czynnikami przyspieszajÄ&#x2026;cymi popyt.

ty. PrzemysĹ&#x201A; elektroniczny uzaleĹźniony jest od nowoczesnych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; automatyki na bazie robotĂłw, jako waĹźnej siĹ&#x201A;y napÄ&#x2122;dowej innowacji i wzrostu â&#x20AC;&#x201C; powiedziaĹ&#x201A; Stefan Lampa, dyrektor generalny KUKA Roboter.

SprzedaĹź do wszystkich pozostaĹ&#x201A;ych gaĹ&#x201A;Ä&#x2122;zi przemysĹ&#x201A;u wzrosĹ&#x201A;a o 21 proc. w 2014 r., wczeĹ&#x203A;niej w latach 2010-2014 Ĺ&#x203A;rednia stopa wzrostu w skali roku wynosiĹ&#x201A;a 17 proc. To wyraĹşny znak, Ĺźe nie tylko gĹ&#x201A;Ăłwni odbiorcy, ale takĹźe inne branĹźe zwiÄ&#x2122;kszyĹ&#x201A;y znacznie liczbÄ&#x2122; zainstalowanych robotĂłw w ostatnich latach.

SprzymierzeĹ&#x201E;cem szybszej automatyzacji jest potrzeba ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ego doskonalenia procesĂłw produkcyjnych pod wzglÄ&#x2122;dem jakoĹ&#x203A;ci, wydajnoĹ&#x203A;ci i bezpieczeĹ&#x201E;stwa. Do tego dochodzi koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; obniĹźania kosztĂłw wymuszona przez globalnÄ&#x2026; konkurencjÄ&#x2122;.

Dodatkowo, na wzrost zainteresowania robotyzacjÄ&#x2026; pozytywny wpĹ&#x201A;yw majÄ&#x2026; nowe modele robotĂłw.

81

RYNEK

W 2014 r. wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych wzrosĹ&#x201A;a o 13 proc. â&#x20AC;&#x201C; do 10,7 mld USD. Dane nie obejmujÄ&#x2026; kosztĂłw oprogramowania, urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; peryferyjnych i inĹźynierii systemowej.

Wspomniane koszty mogÄ&#x2026; podwyĹźszyÄ&#x2021; wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; rynkowÄ&#x2026; nawet trzykrotnie. W zwiÄ&#x2026;zku z tym wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; Ĺ&#x203A;wiatowego rynku systemĂłw zrobotyzowanych w 2014 r. szacuje siÄ&#x2122; nawet na 32 mld USD. Ĺ&#x161;redni Ĺ&#x203A;wiatowy wskaĹşnik robotyzacji to 66 zainstalowanych robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych przypadajÄ&#x2026;cych na 10 000 pracownikĂłw zatrudnionych w przemyĹ&#x203A;le. Najbardziej zautomatyzo82

450 400 350 300 250 200 150 100 50 0

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015* 2016* 2017* 2018*

* prognoza 3 * 2 # RA@I- *

wane rynki to Korea PoĹ&#x201A;udniowa, Japonia i Niemcy, dla ktĂłrych wskaĹşnik robotyzacji wynosi odpowiednio 478, 314 i 292. Dla porĂłwnania w Chinach wskaĹşnik ten to 36 robotĂłw na 10 000 pracownikĂłw w przemyĹ&#x203A;le, co pokazuje ogromny potencjaĹ&#x201A; tego rynku.

PROGNOZY IFR szacuje, Ĺźe globalna sprzedaĹź w 2015 r. wzroĹ&#x203A;nie o okoĹ&#x201A;o 15 proc., do 264 000 sztuk. W podobnym tempie sprzedaĹź bÄ&#x2122;dzie wzrastaÄ&#x2021; w latach 2016â&#x20AC;&#x201C;2018, z tym Ĺźe tempo to bÄ&#x2122;dzie zróşnicowane regionalnie i wyniesie odpowiednio okoĹ&#x201A;o 10 proc. dla rynkĂłw Ameryki i Europy oraz 18 proc. dla rynku azjatyckiego. Zgodnie z tymi zaĹ&#x201A;oĹźeniami przewidywana sprzedaĹź robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych osiÄ&#x2026;gnie poziom 400 000 sztuk w 2018 r. Szacuje siÄ&#x2122;, Ĺźe w latach 2015â&#x20AC;&#x201C;2018 w fabrykach na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie zostanie zainstalowanych 1,3 mln robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych.

To oznacza, Ĺźe w 2018 r. w Ĺ&#x203A;wiatowym przemyĹ&#x203A;le bÄ&#x2122;dzie pracowaÄ&#x2021; okoĹ&#x201A;o 2,3 mln robotĂłw, z czego w Europie 519 000.

GĹ&#x201A;Ăłwny odbiorcÄ&#x2026; bÄ&#x2122;dzie przemysĹ&#x201A; motoryzacyjny, zamierzajÄ&#x2026;cy nadal duĹźo inwestowaÄ&#x2021; w automatyzacjÄ&#x2122;.

RosnÄ&#x2026;cy globalny popyt na produkty elektroniczne, nowe produkty i nowe technologie produkcyjne przyczyni siÄ&#x2122; do zwiÄ&#x2122;kszenia inwestycji w modernizacjÄ&#x2122; istniejÄ&#x2026;cych procesĂłw produkcyjnych i rozszerzenie zdolnoĹ&#x203A;ci produkcyjnych przemysĹ&#x201A;u elektronicznego. BÄ&#x2122;dzie teĹź rosĹ&#x201A;a liczba zamĂłwieĹ&#x201E; na roboty z innych gaĹ&#x201A;Ä&#x2122;zi przemysĹ&#x201A;u, szczegĂłlnie z gumowego i tworzyw

sztucznych, metalowego i maszynowego, farmaceutycznego i spoşywczego.

Eksperci wiÄ&#x2026;ĹźÄ&#x2026; rozwĂłj robotyki z technologiami przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci, w tym z Internetem Rzeczy. Roboty bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; odgrywaÄ&#x2021; kluczowÄ&#x2026; rolÄ&#x2122; w inteligentnym przemyĹ&#x203A;le przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci. â&#x20AC;&#x201C; DziĹ&#x203A; jest jasne, Ĺźe nowa generacja wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cych robotĂłw rozciÄ&#x2026;ga granice robotyzacji poprzez przedefiniowanie procesĂłw przemysĹ&#x201A;owych, ktĂłre mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; zautomatyzowane.

Tendencja ta bÄ&#x2122;dzie kreowaÄ&#x2021; jeszcze wiÄ&#x2122;ksze zapotrzebowanie w naszej szybko rozwijajÄ&#x2026;cej siÄ&#x2122; branĹźy. W ABB jesteĹ&#x203A;my dumni, Ĺźe przyczyniamy siÄ&#x2122; do tego rozwoju z niedawno wprowadzonym na rynek pierwszym na Ĺ&#x203A;wiecie wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cym robotem Yumi â&#x20AC;&#x201C; powiedziaĹ&#x201A;  Per Vegard Nerseth, dyrektor zarzÄ&#x2026;dzajÄ&#x2026;cy ABB Robotyka. â&#x20AC;&#x201C; WspĂłĹ&#x201A;praca robota z czĹ&#x201A;owiekiem oznacza rĂłwnieĹź uproszczenie, gdyĹź roboty nowej generacji moĹźna Ĺ&#x201A;atwo zintegrowaÄ&#x2021; z ustawieniami na produkcji, dopasowujÄ&#x2026;c ich ksztaĹ&#x201A;ty i rozmiary. ZnikajÄ&#x2026; bariery i klatki ochronne, ktĂłre tradycyjnie oddzielaĹ&#x201A;y ludzi i roboty; ich miejsce zajmujÄ&#x2026; roboty, ktĂłre sÄ&#x2026; Ĺ&#x201A;atwe do wdroĹźenia i instalacji i mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; zaprogramowane intuicyjnie, przez kogokolwiek. Takie roboty stanÄ&#x2026; siÄ&#x2122; istotnÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciÄ&#x2026; zintegrowanego ekosystemu, ktĂłry moĹźemy nazywaÄ&#x2021; Internetem Rzeczy, UsĹ&#x201A;ug i Ludzi.

Sylwia Batorska )C+"&)+B ) " 9 9 3 * 2 # RA@I- # # 4 * 2 #

AUTOMATYKA

9 Q 0

WARTOĹ&#x161;CIOWY RYNEK Z POTENCJAĹ EM

WĹ˝Ć&#x2030;Ç&#x2021;Ć&#x161; ĹśÄ&#x201A; Ć&#x152;Ĺ˝Ä?Ĺ˝Ć&#x161;Ç&#x2021; Ć&#x2030;Ć&#x152;Ç&#x152;Ä&#x17E;ĹľÇ&#x2021;Ć?ĹłĹ˝Ç Ä&#x17E; ĹśÄ&#x201A; Ć&#x2018;Ç Ĺ?Ä&#x17E;Ä?Ĺ?Ä&#x17E; Ç ĹŻÄ&#x201A;Ć&#x161;Ä&#x201A;Ä?Ĺ&#x161; ĎŽĎŹĎŹĎŽÍ´ĎŽĎŹĎ­Ď´

tys. sztuk

â&#x20AC;&#x201C; Nie jesteĹ&#x203A;my zaskoczeni, Ĺźe w 2014 r. roczna sprzedaĹź robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych wzrosĹ&#x201A;a na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie o 29 proc. Nie dziwi nas rĂłwnieĹź znaczny wzrost wydajnoĹ&#x203A;ci wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci przedsiÄ&#x2122;biorstw przemysĹ&#x201A;owych. To logiczna konsekwencja szerszego zakresu wykorzystania rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; automatyki, ktĂłre obecnie stosowane sÄ&#x2026; przez liczniejszÄ&#x2026; grupÄ&#x2122; producentĂłw â&#x20AC;&#x201C; komentuje Enrico Krog Iversen, prezes Universal Robots. â&#x20AC;&#x201C; W samym Ĺ&#x203A;rodku spowolnienia gospodarczego, na poczÄ&#x2026;tku 2009 r. weszliĹ&#x203A;my na rynek z pierwszymi na Ĺ&#x203A;wiecie wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cymi robotami. Czas pojawienia siÄ&#x2122; ich na rynku okazaĹ&#x201A; siÄ&#x2122; wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwy. Nowa generacja robotĂłw nazwana â&#x20AC;&#x17E;kobotamiâ&#x20AC;? (ang. cobots) przyczyniĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; do wytworzenia paradygmatu zmiany w branĹźy produkcyjnej poszukujÄ&#x2026;cej nowych sposobĂłw optymalizacji i poprawy procesĂłw produkcyjnych umoĹźliwiajÄ&#x2026;cych konkurowanie w skali globalnej. Dotrzymywanie kroku Ĺ&#x203A;wiatowej konkurencji jest wyzwaniem, z ktĂłrym muszÄ&#x2026; zmierzyÄ&#x2021; siÄ&#x2122; nie tylko duĹźe przedsiÄ&#x2122;biorstwa, ale rĂłwnieĹź producenci maĹ&#x201A;ej i Ĺ&#x203A;redniej wielkoĹ&#x203A;ci. Na szczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;cie wprowadzenie kobotĂłw uczyniĹ&#x201A;o automatyzacjÄ&#x2122; dostÄ&#x2122;pnÄ&#x2026; dla wszystkich. Ĺ atwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; uĹźycia kobotĂłw, elastyczne wdroĹźenie, wspĂłĹ&#x201A;praca robot-czĹ&#x201A;owiek, cechy zwiÄ&#x2026;zane z oszczÄ&#x2122;dzaniem przestrzeni oraz szybki zwrot z inwestycji sprawiajÄ&#x2026;, Ĺźe ten nowy rodzaj robota staĹ&#x201A; siÄ&#x2122; atrakcyjny bez wzglÄ&#x2122;du na wielkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; produkcji.

WYDARZENIA

20 LAT MINÄ&#x2DC;Ĺ O JUBILEUSZ FIRMY LENZE

06 { 0# # # 0, # # 0 # 7 # 0 0 # 0 0 5 !> Q 0

9 " 0, ! 21 1,6 V 5 ! 7 #> RA/ # # # # 9

11/2015

O

krÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y jubileusz przypadaĹ&#x201A; na 1 paĹşdziernika, ale uroczystoĹ&#x203A;ci zwiÄ&#x2026;zane z tÄ&#x2026; rocznicÄ&#x2026; rozpoczÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;y siÄ&#x2122; juĹź 30 wrzeĹ&#x203A;nia. W tym dniu, a takĹźe w dwĂłch kolejnych, obecni oraz potencjalni przyszli klienci firmy goĹ&#x203A;cili w jej siedzibie gĹ&#x201A;Ăłwnej w ramach Dni Otwartych.

Firma powstaĹ&#x201A;a w 1995 r., najpierw dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;c pod nazwÄ&#x2026; Rotiw, a nastÄ&#x2122;pnie Lenze-Rotiv. Na poczÄ&#x2026;tku mieĹ&#x203A;ciĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; w trzech pokojach naleĹźÄ&#x2026;cych do banku i zatrudniaĹ&#x201A;a zaledwie kilkoro pracownikĂłw. Z biegiem lat rozwijaĹ&#x201A;a siÄ&#x2122;, a po przejÄ&#x2122;ciu firmy Lenze Systemy Automatyki z Torunia, przyjÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;a nazwÄ&#x2122; Lenze Polska. W celu umoĹźliwienia efektywnej pracy w krajach baĹ&#x201A;tyckich powstaĹ&#x201A;a teĹź firma w litewskim Kownie. Obecnie firma Lenze Polska naleĹźy do grupy Lenze â&#x20AC;&#x201C; 52 przedsiÄ&#x2122;biorstw zlokalizowanych na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie i reprezentowana jest przez punkty dystrybucji i serwisu w 60 krajach na wszystkich kontynentach.

W ciÄ&#x2026;gu trzech dni obchodĂłw 20-lecia istnienia firmy ponad 100 osĂłb wysĹ&#x201A;uchaĹ&#x201A;o wykĹ&#x201A;adĂłw na temat trendĂłw w branĹźy, obejrzaĹ&#x201A;o prezentacje produktowo-aplikacyjne oraz zwiedziĹ&#x201A;o wystawÄ&#x2122; o powierzchni 200 m2 pozwalajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; z bliska przyjrzeÄ&#x2021; siÄ&#x2122; szerokiemu asortymentowi firmy Lenze. Przedstawiono m.in. rozwiÄ&#x2026;zania dla branĹźy intralogistyki, w tym Smart Motor, czyli silnik przeznaczony do ciÄ&#x2026;gĂłw transportowych. W trakcie Dni Otwartych miaĹ&#x201A;a miejsce rĂłwnieĹź prapremiera nowego przemiennika czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci

i500, ktĂłry oficjalnie zaprezentowany bÄ&#x2122;dzie na targach SPS w Norymberdze odbywajÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; od 24 do 26 listopada 2015 r. (hala 1, stoisko 360).

W piÄ&#x2026;tek, 2 paĹşdziernika, kulminacyjnym punktem jubileuszowych obchodĂłw byĹ&#x201A;a Gala, na ktĂłrÄ&#x2026; zaproszono najwaĹźniejszych klientĂłw firmy Lenze Polska. Nie zawiedli goĹ&#x203A;cie z zagranicy, wĹ&#x203A;rĂłd ktĂłrych pojawili siÄ&#x2122; prezes zarzÄ&#x2026;du Lenze SE Christian Wendler, czĹ&#x201A;onek Rady Rodziny Max Finger, wnuczka zaĹ&#x201A;oĹźyciela firmy Babette Herbert, szef Ĺ&#x203A;wiatowego serwisu Harald MĂźller, prezes zarzÄ&#x2026;du Lenze Italia Sergio Vellante, prezes zarzÄ&#x2026;du Lenze Wielka Brytania Steward Hylden oraz prezes zarzÄ&#x2026;du Lenze Litwa Linas Lazdauskas. Jednak najliczniejszÄ&#x2026; grupÄ&#x2122; stanowili pracownicy firmy Lenze Polska wraz z osobami towarzyszÄ&#x2026;cymi.

AtmosferÄ&#x2122; umilaĹ&#x201A;a 14-osobowa orkiestra Siemion Band z Siemianowic Ĺ&#x161;lÄ&#x2026;skich. W trakcie Gali pracownicy Lenze Polska, klaszczÄ&#x2026;c w rytm Marsza Radeckiego, podziÄ&#x2122;kowali wszystkim klientom za wspĂłĹ&#x201A;pracÄ&#x2122;. Jednym z zabawniejszych punktĂłw programu Gali byĹ&#x201A;o Ĺ&#x203A;piewanie pracownikĂłw Lenze (bez wzglÄ&#x2122;du na zajmowane stanowisko) w ojczystych jÄ&#x2122;zykach. Ĺ&#x161;piewano wiÄ&#x2122;c na scenie, przy akompaniamencie Siemion Band po niemiecku, angielsku, wĹ&#x201A;osku i polsku. Zabawa byĹ&#x201A;a tak przednia, Ĺźe w trakcie poĹźegnaĹ&#x201E; juĹź umawiano siÄ&#x2122; na kolejny jubileusz â&#x20AC;&#x201C; za piÄ&#x2122;Ä&#x2021; lat bÄ&#x2122;dzie przecieĹź okazja do Ĺ&#x203A;wiÄ&#x2122;towania Ä&#x2021;wierÄ&#x2021;wiecza istnienia firmy!

Oprac. na podst. mat. pras. Lenze

83

Fot. 1

WYDARZENIA

NOWOCZESNY TRANSPORT NA SZYNACH TARGI TRAKO 2015 " RR RI 0 7 # RA@I 9 % < 7 # @@9 &#> 01 + # , + 9 " 21 ,6 #> #!

0 , , 6 0 , = # , 01 2 =1 # 4 1

, # 1 - # $ # 9

1 !# 2,> 1! & # 3 # V &# # 4 1 # * 0 , 9 Jolanta GĂłrska-Szkaradek

84

W

rzesieĹ&#x201E; obfituje w liczne imprezy targowe i konferencyjne, ale jednÄ&#x2026; z waĹźniejszych w tym czasie byĹ&#x201A;y MiÄ&#x2122;dzynarodowe Targi Kolejowe Trako, stanowiÄ&#x2026;ce doskonaĹ&#x201A;Ä&#x2026; okazjÄ&#x2122; do zapoznania siÄ&#x2122; z najnowszymi produktami i technologiami stosowanymi w transporcie szynowym. Organizatorem targĂłw jest spĂłĹ&#x201A;ka MiÄ&#x2122;dzynarodowe Targi GdaĹ&#x201E;skie wraz z GrupÄ&#x2026; Polskie Koleje PaĹ&#x201E;stwowe. Do udziaĹ&#x201A;u w tegorocznej imprezie organizatorzy zaprosili ponad 600 wystawcĂłw z 20 krajĂłw. Ekspozycje targowe zajÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;y 20 tys. m2 powierzchni wystawienniczej oraz 800 m torĂłw do ekspozycji taboru. Targom towarzyszyĹ&#x201A;y liczne debaty, seminaria, konferencje, pokazy i prezentacje.

W Trako wziÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;y udziaĹ&#x201A; m.in. spĂłĹ&#x201A;ki Grupy PKP, firmy o zasiÄ&#x2122;gu miÄ&#x2122;dzynarodowym, jak Bombardier czy Vossloh, oraz czoĹ&#x201A;Ăłwka najwiÄ&#x2122;kszych polskich firm z branĹźy kolejowej i tramwajowej, w tym prywatni i samorzÄ&#x2026;dowi przewoĹşnicy oraz dostawcy technologii dla

kolei i taboru. WĹ&#x203A;rĂłd wystawcĂłw zagranicznych jednÄ&#x2026; z najliczniejszych grup stanowiĹ&#x201A;y firmy czeskie. Na targach obecne teĹź byĹ&#x201A;y pawilony narodowe Austrii i Wielkiej Brytanii oraz Saksonii.

NIE TYLKO TRANSPORT Targi Trako sÄ&#x2026; prestiĹźowym wydarzeniem w branĹźy transportowej i cieszÄ&#x2026; siÄ&#x2122; duĹźÄ&#x2026; renomÄ&#x2026; w Europie, poniewaĹź plasowane sÄ&#x2026; na drugim miejscu wĹ&#x203A;rĂłd imprez branĹźowych. Celem targĂłw jest zaprezentowanie najnowszych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; i technologii w zakresie pojazdĂłw szynowych, trakcji sieciowych, wykonywania prac budowlanych, wyposaĹźenia pojazdĂłw, bezpieczeĹ&#x201E;stwa pasaĹźerĂłw i technologii zarzÄ&#x2026;dzania transportem.

Nie dziwiĹ&#x201A;o wiÄ&#x2122;c nikogo duĹźe zainteresowanie imprezÄ&#x2026;, czego dowodem byli licznie przybyli zwiedzajÄ&#x2026;cy.

Pogoda dopisywaĹ&#x201A;a, wiÄ&#x2122;c chÄ&#x2122;tnie zwiedzano ekspozycjÄ&#x2122; nowoczesnego taboru tramwajowego na torach w pobliĹźu hal wystawienniczych. MoĹźna byĹ&#x201A;o zobaczyÄ&#x2021; m.in. pojazdy szyAUTOMATYKA

WYDARZENIA nowe wyprodukowane przez Solaris Bus&Coach i firmÄ&#x2122; PESA, a takĹźe maszyny i urzÄ&#x2026;dzenia budowlane. NajwiÄ&#x2122;ksi w Polsce i Europie producenci taboru kolejowego â&#x20AC;&#x201C; spĂłĹ&#x201A;ki Newag, PESA, Siemens oraz Stadler Rail Group â&#x20AC;&#x201C; prezentowali swojÄ&#x2026; ekspozycjÄ&#x2122; na torach przy peronie GdaĹ&#x201E;sk Stadion Expo. Pozostali wystawcy zgromadzeni byli w szeĹ&#x203A;ciu halach wystawienniczych.

WĹ&#x203A;rĂłd nich coraz liczniejszÄ&#x2026; grupÄ&#x2122; stanowiÄ&#x2026; firmy z branĹźy automatyki, elektroniki, IT. Na targach swojÄ&#x2026; ofertÄ&#x2122; prezentowaĹ&#x201A;y m.in. firmy Astat, B&L, CSI Computer Systems for Industry, Dacpol, Elmark Automatyka, HARTING, Limatherm Sensor, Nowimex, OEM Automatic, Parker Hannifin, Phoenix Contact, Pilz Polska, PIAP, Produs, Staubli, TME, Turck.

redundantne. Wraz z urzÄ&#x2026;dzeniami demonstrowaliĹ&#x203A;my oprogramowanie, ktĂłre pozwala w Ĺ&#x201A;atwy sposĂłb stworzyÄ&#x2021; z gotowych komponentĂłw aplikacjÄ&#x2122; na nasze terminale.

Firma Selectron AG jest liderem na rynku polskim w branĹźy ukĹ&#x201A;adĂłw sterowania TCMS dla taboru kolejowego. Firma skupia siÄ&#x2122; na ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ym doskonaleniu i poszerzaniu portfolio oferowanych produktĂłw, stajÄ&#x2026;c siÄ&#x2122; jednÄ&#x2026; z najbardziej zaufanych marek w branĹźy kolejowej. Podczas targĂłw Trako firma Selectron (fot. 3) zaprezentowaĹ&#x201A;a caĹ&#x201A;kowicie nowe podejĹ&#x203A;cie do ukĹ&#x201A;adĂłw sterowania bazujÄ&#x2026;ce na normie IEC 61375 wprowadzajÄ&#x2026;cej koncepcjÄ&#x2122; Ethernetu w obszarze systemu TCMS na pojeĹşdzie.

EKSPOZYCJE WYSTAWCĂ&#x201C;W

â&#x20AC;&#x201C; PrezentowaliĹ&#x203A;my gĹ&#x201A;Ăłwnie rejestratory, switche, kamery i komputery panelowe, wszystkie zgodne z wymaganiami normy EN 50155 (fot. 4) â&#x20AC;&#x201C; powiedziaĹ&#x201A;a nam Agnieszka Kiwior-Kontny, kierownik dziaĹ&#x201A;u marketingu CSI Computer Systems for Industry. â&#x20AC;&#x201C; Jako dostawca kompletnej gamy systemĂłw komputerowych i podzespoĹ&#x201A;Ăłw przedstawiliĹ&#x203A;my rĂłwnieĹź kasety z ekranowaniem EMC oraz obudowy i szafy przemysĹ&#x201A;owe wykonane zarĂłwno ze stali nierdzewnej, jak i z tworzyw sztucznych. EkspozycjÄ&#x2122; uzupeĹ&#x201A;niaĹ&#x201A;y dyski SSD i karty pamiÄ&#x2122;ci Flash odporne m.in. na niestabilne warunki zasilania, jakie mogÄ&#x2026; wystÄ&#x2122;powaÄ&#x2021; w trakcie jazdy pociÄ&#x2026;giem. JednÄ&#x2026; z nowoĹ&#x203A;ci, na ktĂłre chcieliĹ&#x203A;my zwrĂłciÄ&#x2021; uwagÄ&#x2122; byĹ&#x201A; RTC-700C â&#x20AC;&#x201C; tablet typu rugged firmy Aaeon z 7â&#x20AC;? ekranem TFT LCD. Tablet ten jest wyposaĹźony w procesor Intel Atom Z2760 i pracuje w Ĺ&#x203A;rodowisku

PoniĹźej przedstawiamy kilka ekspozycji targowych i komentarze wystawcĂłw â&#x20AC;&#x201C; zapraszamy na â&#x20AC;&#x17E;spacerâ&#x20AC;? po targach.

B&L INTERNATIONAL â&#x20AC;&#x201C; Nasza firma miaĹ&#x201A;a przyjemnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; prezentowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; podczas targĂłw Trako po raz dziesiÄ&#x2026;ty â&#x20AC;&#x201C; powiedziaĹ&#x201A;a Irmina Sibilska-Biernacka, prezes firmy B&L. â&#x20AC;&#x201C; JesteĹ&#x203A;my polskim przedstawicielem firmy Selectron oraz Pixy i w zwiÄ&#x2026;zku z tym zdecydowaliĹ&#x203A;my siÄ&#x2122; na przedstawienie naszej oferty na dwĂłch osobnych stoiskach. Na stoisku firmy Pixy (fot. 2) prezentowaliĹ&#x203A;my najnowszej generacji terminale operatorskie zgodne z wymaganiami normy EN 50155 do zastosowania w pojazdach szynowych, z gĹ&#x201A;Ăłwnym naciskiem na coraz bardziej popularne systemy

ELMARK AUTOMATYKA Na dwĂłch stoiskach prezentowana byĹ&#x201A;a tegoroczna ekspozycja firmy Elmark Automatyka. â&#x20AC;&#x201C; Trako to jedne z najwiÄ&#x2122;kszych wydarzeĹ&#x201E; na rynku kolejowym w Europie. Na targach pojawiajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; wszystkie najwaĹźniejsze firmy zwiÄ&#x2026;zane z branĹźÄ&#x2026;, co czyni je bardzo atrakcyjnym miejscem nawiÄ&#x2026;zywania nowych kontaktĂłw biznesowych, jak rĂłwnieĹź pielÄ&#x2122;gnowania juĹź istniejÄ&#x2026;cych.

My jako Elmark Automatyka jesteĹ&#x203A;my tu po raz trzeci, ale w tym roku wyjÄ&#x2026;tkowo na dwĂłch stoiskach, prezentujÄ&#x2026;c rozwiÄ&#x2026;zania firm Moxa oraz Advantech â&#x20AC;&#x201C; powiedziaĹ&#x201A; MichaĹ&#x201A; Ĺ Ä&#x2122;cki, przedstawiciel Elmark Automatyka. Na tegorocznÄ&#x2026; edycjÄ&#x2122;, bazujÄ&#x2026;c na rozwiÄ&#x2026;zaniach firmy Moxa (fot. 5), przygotowaliĹ&#x203A;my pokazowÄ&#x2026; instalacjÄ&#x2122; sieci Ethernet pojazdu szynowego, bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;cÄ&#x2026; kluczowym elementem takich systemĂłw jak CCTV, informacji pasaĹźerskiej czy bezprzewodowego Internetu. KaĹźdy z odwiedzajÄ&#x2026;cych na şywo mĂłgĹ&#x201A; zapoznaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z najnowszymi rozwiÄ&#x2026;zaniami kamer

Fot. 3

9 89 % / 0 G) ! 1 H

Fot. 2

CSI COMPUTER SYSTEMS FOR INDUSTRY

Windows 8. Charakteryzuje siÄ&#x2122; wysokÄ&#x2026; odpornoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; na wibracje i wstrzÄ&#x2026;sy, jest zgodny z wymaganiami normy MIL-STD-810G i ma stopieĹ&#x201E; ochrony IP65. Ekran typu Gorilla Glass o jasnoĹ&#x203A;ci 400 nitĂłw i rozdzielczoĹ&#x203A;ci 1280 Ă&#x2014; 800 ma ponadto ochronÄ&#x2122; anti-scratch. Tablet niezawodnie pracuje teĹź po upadku z wysokoĹ&#x203A;ci 1,22 m. RTC-700C dziÄ&#x2122;ki wysokiej odpornoĹ&#x203A;ci na warunki atmosferyczne, wytrzymaĹ&#x201A;ej baterii i aplikacjom dostosowanym do systemu Windows, sprawdza siÄ&#x2122; w wielu wymagajÄ&#x2026;cych Ĺ&#x203A;rodowiskach przemysĹ&#x201A;owych, w tym rĂłwnieĹź w aplikacjach przeznaczonych dla branĹźy transportu szynowego.

11/2015

85

WYDARZENIA

86

kolejowych m.in. VPort P16 – modelu ze zintegrowanym oświetlaczem IR, jak również najnowszą generacją switchy kolejowych Moxa. Natomiast z oferty firmy Advantech (fot. 6) zaprezentowaliśmy wydajne komputery przemysłowe, zgodne z wymaganiami normy EN 50155.

Szczególną uwagę zwiedzających skupiał odporny na wstrząsy i wibracje komputer ITA-5730 obsługujący procesory i7/i5/i3 III generacji oraz komputer ITA-2210 do zastosowań w systemach Wayside. Wiele osób pytało o mobilną platformę video TREK-668, z solidną obudową pełniącą rolę radiatora wraz z centralnym kluczykiem zabezpieczającym nośniki danych przed nieuprawnionym dostępem.

po raz czwarty. Zwiedzający z dużym zainteresowaniem oglądali różnego typu nowe złącza, switche, wiązki i okablowanie.

Na szczególną uwagę zasługuje złącze w ochronnym powleczeniu poliuretanowym (Han M Plus), co zapewnia bardzo dużą odporność na działanie czynników mechanicznych i chemicznych (w tym mgiełki solnej), a więc pozwala na pracę w trudnych warunkach środowiskowych.

Goście targowi szczególną uwagę zwracali na wykonany na bazie tradycyjnego złącza system OCTU (fot. 8), w którym połączenie realizowane jest w sposób bezstykowy oraz nowe złącze M12 PushPull, które przy montażu i demontażu nie wymaga odkręcania.

HARTING POLSKA

LIMATHERM SENSOR

Na targach Trako 2015 nie mogło zabraknąć stoiska firmy HARTING (fot. 7), która jest wiodącym producentem w zakresie technik łączeniowych stosowanych m.in. w kolejnictwie, a ponadto dostarcza całościowe rozwiązania okablowania dla automatyki. W targach Trako firma HARTING uczestniczyła

Firma Limatherm Sensor (fot. 9) była tegorocznym debiutantem targów Trako i jak stwierdził Stanisław Golonka, dyrektor handlowy Limatherm Sensor, był to debiut udany: – Na tym największym i najbardziej prestiżowym w Polsce i drugim w Europie spotkaniu branży transportu kolejowego zapre-

Fot. 4

Fot. 5

10 Fot. 6

Fot. 7

zentowaliśmy nasze dotychczasowe osiągnięcia w dziedzinie aparatury kontrolno-pomiarowej i systemów grzewczych przeznaczonych do pojazdów szynowych oraz poinformowaliśmy o planach rozwojowych, co spotkało się ze sporym zainteresowaniem. Prezentowaliśmy szereg naszych produktów, takich jak czujniki temperatury, grzałki elektryczne, nagrzewnice elektryczne do układów grzewczych oraz manometry i przetworniki ciśnienia. Usłyszeliśmy wiele cennych uwag i spostrzeżeń.

Na pewno weźmiemy udział w kolejnej edycji targów.

PARKER HANNIFIN SALES POLAND Wśród targowych wystawców nie mogło zabraknąć czołowego producenta innowacyjnych rozwiązań z zakresu napędów i sterowania dla sektora kolejowego, czyli firmy Parker Hannifin (fot.

10). – W targach Trako uczestniczymy po raz drugi. Rozwijamy takie obszary techniki jak pneumatyka, hydraulika, filtracja powietrza i paliwa, elektromechanika, połączenia rurowe, przewody elastyczne. W swoich działaniach kon-

AUTOMATYKA

WYDARZENIA centrujemy siÄ&#x2122; na zapewnieniu przeznaczonych dla kolejnictwa rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; produktowych oraz kompletnych systemĂłw â&#x20AC;&#x201C; powiedziaĹ&#x201A; Robert BydoĹ&#x201A;ek, kierownik ds. kluczowych klientĂłw rynku mobilnego w sektorze kolei i autobusĂłw firmy Parker Hannifin Sales Poland.

PILZ POLSKA Firma Pilz znana jest na rynku bezpiecznej automatyzacji i z takÄ&#x2026; teĹź ofertÄ&#x2026; pojawiĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; na targach po raz pierwszy. â&#x20AC;&#x201C; JesteĹ&#x203A;my tutaj, poniewaĹź dla branĹźy kolejowej mamy rĂłwnieĹź sprawdzone i bezpieczne rozwiÄ&#x2026;zania. Nasza oferta odpowiada specyficznym normom dla tej branĹźy. Klient, stosujÄ&#x2026;c komponenty i systemy firmy Pilz, moĹźe w bezpieczny sposĂłb zautomatyzowaÄ&#x2021; przejazdy kolejowe (fot. 1), zapewniÄ&#x2021; sterowanie i komunikacjÄ&#x2122; na odcinku linii kolejowej lub zrealizowaÄ&#x2021; kompletny system sterowania zwiÄ&#x2026;zany z bezpieczeĹ&#x201E;stwem dla pociÄ&#x2026;gu â&#x20AC;&#x201C; podkreĹ&#x203A;laĹ&#x201A; Dariusz Kowalski, dyrektor generalny Pilz Polska.

Oferowany przez Pilz system automatyzacji PSS 4000 zostaĹ&#x201A; odpowiednio wyposaĹźony, aby speĹ&#x201A;niaĹ&#x201A; wymagania

norm kolejowych i jest teraz odporny na zakĹ&#x201A;Ăłcenia elektromagnetyczne, temperaturÄ&#x2122; zewnÄ&#x2122;trznÄ&#x2026; i obciÄ&#x2026;Ĺźenia mechaniczne. Co istotne, z systemem PSS 4000 moĹźliwa jest aplikacja do SIL 4.

TURCK JuĹź po raz szĂłsty na targach Trako goĹ&#x203A;ciĹ&#x201A;a firma Turck (fot. 11). â&#x20AC;&#x201C; Podczas gdaĹ&#x201E;skich targĂłw skupiliĹ&#x203A;my siÄ&#x2122; gĹ&#x201A;Ăłwnie na ofercie firmy TSL-ESCHA, ktĂłra podobnie jak my jest czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciÄ&#x2026; Turck Holding â&#x20AC;&#x201C; powiedziaĹ&#x201A; Piotr Glinka, prezes firmy Turck. â&#x20AC;&#x201C; Firma TSL-ESCHA jest jednym z globalnym liderĂłw rynku przyciskĂłw i rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; LED, opracowanych dla pojazdĂłw transportu publicznego, ktĂłre mogÄ&#x2026; pracowaÄ&#x2021; w kaĹźdej strefie klimatycznej. PrezentowaliĹ&#x203A;my ergonomiczne przyciski otwarcia drzwi (zewnÄ&#x2122;trzne i wewnÄ&#x2122;trzne), urzÄ&#x2026;dzenia ostrzegawcze i wyĹ&#x203A;wietlacze. Dodatkowo naleĹźy podkreĹ&#x203A;liÄ&#x2021;, iş produkty charakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; odpornoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; na agresywne Ĺ&#x203A;rodki czyszczÄ&#x2026;ce. Po berliĹ&#x201E;skich targach InnoTrans to najwiÄ&#x2122;ksza impreza targowa branĹźy kolejowej w Europie. Dla nas to moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; spotkania i porozFot. 9

Fot. 10

Fot. 11

ZA DWA LATA â&#x20AC;&#x201C; KOLEJNA ODSĹ ONA ReasumujÄ&#x2026;c, na podstawie wypowiedzi i wĹ&#x201A;asnych spostrzeĹźeĹ&#x201E; moĹźna przypuszczaÄ&#x2021;, Ĺźe kolejna edycja targĂłw bÄ&#x2122;dzie cieszyÄ&#x2021; siÄ&#x2122; jeszcze wiÄ&#x2122;kszym zainteresowaniem. Wraz z rozwojem sektora przemysĹ&#x201A;u transportu szynowego oraz rosnÄ&#x2026;cym udziaĹ&#x201A;em np. branĹźy automatyki i IT naleĹźy sÄ&#x2026;dziÄ&#x2021;, Ĺźe wĹ&#x203A;rĂłd wystawcĂłw pojawiÄ&#x2026; siÄ&#x2122; nowe firmy.

Organizatorom Ĺźyczymy kolejnych udanych imprez targowych i do zobaczenia za dwa lata na 12. MiÄ&#x2122;dzynarodowych Targach Kolejowych Trako, ktĂłre odbÄ&#x2122;dÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w terminie 26â&#x20AC;&#x201C;29 wrzeĹ&#x203A;nia 2017 r. Jolanta GĂłrska-Szkaradek )C+"&)+B )

9 89 % / 0 G) ! 1 H

10 Fot. 8

mawiania zarĂłwno z potencjalnymi przyszĹ&#x201A;ymi uĹźytkownikami, jak i producentami taboru, wystawiajÄ&#x2026;cymi siÄ&#x2122; wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie tutaj. To takĹźe moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; nawiÄ&#x2026;zania bezpoĹ&#x203A;rednich kontaktĂłw po obu stronach. Impreza nie naleĹźy do tanich, ale juĹź dzisiaj mogÄ&#x2122; zadeklarowaÄ&#x2021; nasz udziaĹ&#x201A; w kolejnej edycji tych targĂłw.

11/2015

87

WYDARZENIA

3 # 4 ,# ! = 21 0 2 # 01, 0 ? #> # powstawania modelu na drukarce

Uczestnicy konferencji podczas przerwy kawowej

!# , 0 5 !1 ) ! # 0> 0# 4 1 0 06/ 0 # ! ,6 , 6 0 1 01 # ! 7 #

3 1 # !9# 9 0 # # 5 ! ) # 3 #

PRZYSZĹ OĹ&#x161;Ä&#x2020; TWORZENIA AUTODESK DAY 2015 3 , # 2 1! #0 ? proces projektowania? Jak

01 # 01? # produktu? Jak skutecznie za 06 0 ? 0 = 6 ! ,6

, 6 # 0 01 # ! plikĂłw w zespole? Te, jak rĂłw # = # # 1 0 # < 0 ! # 1 0 4 ,# Â&#x160; 0 !1 01 0 7? 0 # V ) Day 2015â&#x20AC;?.

Bartosz Blicharz

88

K

onferencja odbyĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; 24 wrzeĹ&#x203A;nia w katowickim hotelu Angelo i zgromadziĹ&#x201A;a ponad stu przedstawicieli mediĂłw, przemysĹ&#x201A;u i nauki.

WIEDZA, DOĹ&#x161;WIADCZENIE I PRAKTYKA W JEDNYM MIEJSCU Na uczestnikĂłw czekaĹ&#x201A; szereg wykĹ&#x201A;adĂłw prowadzonych przez prelegentĂłw z kraju oraz z zagranicy. Przedstawiono informacje o nowoĹ&#x203A;ciach Autodesk, jak rĂłwnieĹź moĹźliwoĹ&#x203A;ci ich praktycznego zastosowania w przedsiÄ&#x2122;biorstwach.

WystÄ&#x2026;pienia ekspertĂłw firmy byĹ&#x201A;y poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone z prezentacjami przedstawicieli m.in. Mokate, Weiss, Defro i Balma. Prelegenci chÄ&#x2122;tnie dzielili siÄ&#x2122; z uczestnika-

mi swojÄ&#x2026; wiedzÄ&#x2026; i doĹ&#x203A;wiadczeniami wynikajÄ&#x2026;cymi z wieloletniego stosowania oprogramowania. W wystÄ&#x2026;pieniach skupili siÄ&#x2122; na przedstawieniu korzyĹ&#x203A;ci pĹ&#x201A;ynÄ&#x2026;cych z zastosowania produktĂłw firmy Autodesk, jak rĂłwnieĹź na swoich doĹ&#x203A;wiadczeniach zwiÄ&#x2026;zanych z implementacjÄ&#x2026; systemu w firmach.

Wszyscy eksperci zgodnie podkreĹ&#x203A;lali wpĹ&#x201A;yw wykorzystywania nowoczesnych, zintegrowanych Ĺ&#x203A;rodowisk wspomagajÄ&#x2026;cych projektowanie i zarzÄ&#x2026;dzanie cyklem produkcyjnym na sukces koĹ&#x201E;cowy produktu.

KORZYĹ&#x161;CI Z SYMULACJI I CHMURY Wiele czasu poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;cono na przedstawienie zalet stosowania pracy â&#x20AC;&#x17E;w chmuAUTOMATYKA

WYDARZENIA rzeâ&#x20AC;? jako sposobu na skuteczne zarzÄ&#x2026;dzanie dokumentacjÄ&#x2026; w zĹ&#x201A;oĹźonych grupach projektowych. DuĹźy nacisk poĹ&#x201A;oĹźono rĂłwnieĹź na omĂłwienie zalet wykorzystywania symulacji komputerowych w procesie optymalizacji produktu. Przy tej okazji zaprezentowane zostaĹ&#x201A;y niektĂłre moĹźliwoĹ&#x203A;ci Ĺ&#x203A;rodowiska Autodesk Nastran, sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;cego do analizy rozkĹ&#x201A;adu naprÄ&#x2122;Ĺźenia w badanej konstrukcji.

Wysoki poziom prelekcji potwierdzony zostaĹ&#x201A; licznymi pytaniami od uczestnikĂłw oraz precyzjÄ&#x2026; udzielanych odpowiedzi, a kaĹźda czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; wykĹ&#x201A;adĂłw trwaĹ&#x201A;a dĹ&#x201A;uĹźej, niĹź przewidzieli organizatorzy.

DUĹťE ZAINTERESOWANIE I WIELE PYTAĹ&#x192; PodsumowujÄ&#x2026;c, konferencja zorganizowana przez Autodesk reprezentowaĹ&#x201A;a Ĺ&#x203A;wiatowy poziom, informacje przekazywane byĹ&#x201A;y w sposĂłb jasny i interesujÄ&#x2026;cy, a odpowiedzi zaspakajaĹ&#x201A;y oczekiwania uczestnikĂłw â&#x20AC;&#x201C; zarĂłwno tych obeznanych z produktami firmy, jak i nowych.

Zdecydowanie spotkanie powinno byÄ&#x2021; obowiÄ&#x2026;zkowÄ&#x2026; pozycjÄ&#x2026; dla osĂłb wykorzystujÄ&#x2026;cych Ĺ&#x203A;rodowiska CAD, CAM, symulacji komputerowych i zarzÄ&#x2026;dzania zĹ&#x201A;oĹźonym zespoĹ&#x201A;em projektantĂłw. â&#x20AC;&#x201C;  DziÄ&#x2122;kujemy uczestnikom oraz goĹ&#x203A;ciom specjalnym za przybycie. DuĹźe

zainteresowanie konferencjÄ&#x2026; Ĺ&#x203A;wiadczy o gotowoĹ&#x203A;ci polskich firm produkcyjnych do wdroĹźenia zaawansowanych technologii, ktĂłre bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; miaĹ&#x201A;y realny wpĹ&#x201A;yw na unowoczeĹ&#x203A;nienie wielu procesĂłw w branĹźy przemysĹ&#x201A;owej â&#x20AC;&#x201C; podkreĹ&#x203A;liĹ&#x201A; Andrzej PoÄ&#x2021;wierz, menadĹźer ds. rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; Autodesk dla przemysĹ&#x201A;u.

Partnerem konferencji â&#x20AC;&#x17E;PrzemysĹ&#x201A;: przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; tworzenia â&#x20AC;&#x201C; Autodesk Day 2015â&#x20AC;? byĹ&#x201A;a firma Dell.

Bartosz Blicharz

0 !1 1 1 ) ! 1 # # !# )

9 9 # 0 G ) H- "! !! # #

# . / ) # 4 ,#

Q# x % - ! = # 0 1 )

# 5 !1

31 6 # # ) #4 & - 1 & ) - !

, # 0 !# # # 1 ! ).

# 5 !1 4

11/2015

89

WYDARZENIA

NIDAYS 2015 POD ZNAKIEM INTERNETU RZECZY Tegoroczna konferencja Na # !

012 #=1 # =1 # !- ! 0 nauczycielom akademickim , 0 # # 1 2 0 0 !# - 0 ! 10 1 - 2 1 1 ! / !# 1 0 # ,# 1 # 0> # 7 #9 ,?# * 0 )

T

a cykliczna, najwiÄ&#x2122;ksza, bezpĹ&#x201A;atna konferencja NI zgromadziĹ&#x201A;a 13 paĹşdziernika 2015 r. w hotelu Marriott w Warszawie ponad 500 goĹ&#x203A;ci.

W zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od zainteresowaĹ&#x201E; i potrzeb uczestnicy mogli wybieraÄ&#x2021; spoĹ&#x203A;rĂłd wielu Ĺ&#x203A;cieĹźek tematycznych, mieli do dyspozycji 30 sesji technicznych i mogli dzieliÄ&#x2021; siÄ&#x2122; doĹ&#x203A;wiadczeniem z innymi uĹźytkownikami produktĂłw NI. Organizatorzy przygotowali pokazy z udziaĹ&#x201A;em ekspertĂłw z branĹźy, ciekawe prezentacje, wystawÄ&#x2122; sprzÄ&#x2122;tu, a dla uĹźytkownikĂłw LabVIEW warsztaty i bezpĹ&#x201A;atny egzamin CLAD. Tematem przewodnim, zasygnalizowanym juĹź podczas pierwszej prelekcji, byĹ&#x201A; Internet of Things (IoT) lub, jak kto woli, Internet Rzeczy. Ze wzglÄ&#x2122;du na przemysĹ&#x201A;owe korzenie wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci

# - 1 0 0 #

90

uczestnikĂłw lansowano teĹź nieco zawÄ&#x2122;Ĺźony obszar IoT â&#x20AC;&#x201C; PrzemysĹ&#x201A;owy Internet Rzeczy (IIoT, Industrial Internet of Things). IIoT jest nastÄ&#x2122;pcÄ&#x2026; technologii PrzemysĹ&#x201A; 4.0 (Industry 4.0) i poprzednika M2M (Machine to Machine). W kaĹźdym z tych przypadkĂłw chodzi o nawiÄ&#x2026;zywanie Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznoĹ&#x203A;ci miÄ&#x2122;dzy róşnymi urzÄ&#x2026;dzeniami, np. czujnikami, sensorami, aktuatorami, ukĹ&#x201A;adami wykonawczymi i innymi systemami automatyki zbudowanymi na bazie mikrokomputerĂłw jednoukĹ&#x201A;adowych. DziÄ&#x2122;ki dynamicznemu rozwojowi technologii, przede wszystkim w dziedzinach komunikacji bezprzewodowej, gromadzenia danych w chmurze i przetwarzania duĹźych zbiorĂłw danych, a takĹźe miniaturyzacji, opracowywane nowoczesne ukĹ&#x201A;ady elektroniczne bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; mogĹ&#x201A;y komunikowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; i wymieniaÄ&#x2021; in-

4 ,

0 . 1 RA@I

AUTOMATYKA

WYDARZENIA

9 89 % / 0 G) ! 1 H

formacjami, tworzÄ&#x2026;c rozlegĹ&#x201A;e sieci zĹ&#x201A;oĹźone z wielu wÄ&#x2122;zĹ&#x201A;Ăłw.

National Instruments pomaga tworzyÄ&#x2021; klimat dla rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; innowacyjnych, w tym dla IoT tworzÄ&#x2026;cego inteligentnÄ&#x2026; infrastrukturÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, obiecujÄ&#x2026;cego zmiany na lepsze. Realizacja nowych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; wymaga pokonania wielu wyzwaĹ&#x201E; inĹźynierskich.

Coraz bardziej zĹ&#x201A;oĹźone systemy kontrolno-pomiarowe wymagajÄ&#x2026; stosowania specjalizowanych narzÄ&#x2122;dzi do projektowania, opracowywania, a przede wszystkim testowania i wdraĹźania nowych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;. Przedstawiono strukturÄ&#x2122; stanowiska testowego z wyróşnieniem generacji pobudzenia, pomiaru odpowiedzi, zautomatyzowanego przetwarzania danych i ich raportowania.

Eksperci NI przedstawili rozwiÄ&#x2026;zania gwarantujÄ&#x2026;ce rozwiÄ&#x2026;zanie najbardziej zĹ&#x201A;oĹźonych zagadnieĹ&#x201E; IoT, realizowane za pomocÄ&#x2026; wydajnej i elastycznej rekonfigurowalnej architektury wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; i wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; LabVIEW (RIO). National Instruments dysponuje kompletnÄ&#x2026; platformÄ&#x2026; sprzÄ&#x2122;towo-programowÄ&#x2026; gwarantujÄ&#x2026;cÄ&#x2026; realizacjÄ&#x2122; wszystkich zadaĹ&#x201E;.

PrzykĹ&#x201A;adem mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; stanowiska testowe wykorzystujÄ&#x2026;ce kontrolery i oprogramowanie czasu rzeczywistego. Aby testowanie mogĹ&#x201A;o byÄ&#x2021; efektywne i wydajne, zwykle konieczne jest stworzenie systemu testowego, ktĂłry pozwala na sprawdzenie zachowania kontrolerĂłw w symulowanym otoczeniu i wykonanie testĂłw jeszcze przed powstaniem prototypu. RozwiÄ&#x2026;zania firmy Automatix wraz z platformÄ&#x2026; National Instruments pozwalajÄ&#x2026; szybko stworzyÄ&#x2021; system HIL (Hardware-In-the-Loop), korzystajÄ&#x2026;c z gotowych, dostÄ&#x2122;pnych przyrzÄ&#x2026;dĂłw i moduĹ&#x201A;Ăłw.

SpecjaliĹ&#x203A;ci poprowadzili prezentacje poruszajÄ&#x2026;ce tematy z dziedzin takich jak: przemysĹ&#x201A; motoryzacyjny, produkcja oraz dystrybucja energii, maszyny wielkogabarytowe, inteligentne maszyny przemysĹ&#x201A;owe, zaawansowane systemy kontrolne itp. Podczas kolejnych sesji eksperckich uczestnicy mieli moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przeprowadzenia konsultacji ze specjalistami z róşnych dziedzin, takich jak: testy funkcjonalne, testy parametrĂłw mechanicznych, wbudowane systemy kontrolne, pomiary zwiÄ&#x2026;zane z sieciami energetycznymi, logowanie danych itp.

NowoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; tegorocznej konferencji byĹ&#x201A;y warsztaty, podczas ktĂłrych omawiano programowanie kontrolerĂłw programowalnych cRIO z ukierunkowaniem na nadzĂłr i kontrolÄ&#x2122; procesĂłw przemysĹ&#x201A;owych. DuĹźym zainteresowaniem cieszyĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; warsztaty z zakresu prototypowania protokoĹ&#x201A;Ăłw i systemĂłw komunikacyjnych o duĹźej przepustowoĹ&#x203A;ci z wykorzystaniem oprogramowania LabVIEW Communications oraz radia programowalnego.

Tradycyjnie prowadzone od lat warsztaty flagowego produktu NI, LabVIEW â&#x20AC;&#x201C; graficznego Ĺ&#x203A;rodowiska programowego â&#x20AC;&#x201C; tym razem poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;cone byĹ&#x201A;y metodom przeprowadzania akwizycji i przetwarzania danych zebranych m.in. z tensometrĂłw, termopar, ogniw fotowoltaicznych itp.

Zaprezentowane zostaĹ&#x201A;y najnowsze rozwiÄ&#x2026;zania z zakresu wbudowanych systemĂłw kontrolno-pomiarowych, m.in. sterowniki na bazie ukĹ&#x201A;adu ZynQ oraz autonomiczne kontrolery FlexRIO. WĹ&#x203A;rĂłd najnowszych przyrzÄ&#x2026;dĂłw pomiarowych, przedstawiono wielokanaĹ&#x201A;owe karty wykorzystujÄ&#x2026;ce magistralÄ&#x2122;

# 5 !1 $

4 ,6 , # 2 0 / 0 ,

11/2015

USB 3.0, a takĹźe autonomiczne, wielokanaĹ&#x201A;owe urzÄ&#x2026;dzenia do logowania danych (przeprowadzanie pomiarĂłw wewnÄ&#x2026;trz pojazdu, monitorowanie wibracji itp.).

Podczas konferencji duĹźym zainteresowaniem cieszyĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; prezentacje oraz stoiska, na ktĂłrych przedstawiciele przemysĹ&#x201A;u, Ĺ&#x203A;rodowiska akademickiego, a takĹźe studenci zrzeszeni w koĹ&#x201A;ach naukowych omawiali swoje konstrukcje, w ktĂłrych zastosowano produkty National Instruments, m.in. karty pomiarowe i kontrolery, a projekty zrealizowano za pomocÄ&#x2026; LabVIEW. Dla programistĂłw i inĹźynierĂłw korzystajÄ&#x2026;cych z oprogramowania firmy National Instruments, wzorem lat ubiegĹ&#x201A;ych, przygotowano ofertÄ&#x2122; specjalnÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x201C; bezpĹ&#x201A;atny egzamin CLAD. Egzamin CLAD to pierwszy krok w trzyetapowym procesie certyfikacji ze znajomoĹ&#x203A;ci programowania w Ĺ&#x203A;rodowisku LabVIEW. Zdany egzamin Ĺ&#x203A;wiadczy o szerokiej wiedzy dotyczÄ&#x2026;cej LabVIEW, podstawowej znajomoĹ&#x203A;ci tworzenia kodu, dokumentacji i dobrych praktyk programistycznych, umiejÄ&#x2122;tnoĹ&#x203A;ci czytania i interpretacji istniejÄ&#x2026;cego kodu. Zdobycie tego prestiĹźowego certyfikatu jest sprawdzonym sposobem na zwiÄ&#x2122;kszenie potencjaĹ&#x201A;u zawodowego. Certyfikat CLAD (Certified LabVIEW Associate Develope) poĹ&#x203A;wiadcza umiejÄ&#x2122;tnoĹ&#x203A;ci techniczne, pomaga w rozwoju Ĺ&#x203A;cieĹźki kariery i otwiera nowe jej moĹźliwoĹ&#x203A;ci. Dla organizacji certyfikacja to strategiczna inwestycja, ktĂłra zwiÄ&#x2122;ksza produktywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i przewagÄ&#x2122; nad konkurencjÄ&#x2026; oraz zmniejsza rotacjÄ&#x2122; pracownikĂłw. % $/" ,?# * 0 )

)C+"&)+B )

$ # 12 1 V , # # # # # ,

91

WYDARZENIA

POMIARY MATERIAĹ Ă&#x201C;W SYPKICH I UTRZYMANIE RUCHU TARGI SYMAS I MAINTENANCE 2015 Na terenie EXPO KrakĂłw # MVO { 0# # RA@I 9 21 #> # !

1 , &#> 01 1 + "2 2 #- & 01 # # + & # 1 # # & 1 1& 0 0 1 , + C 01! # * - # # " 1! #0 ,# ,# & # 9 1! #0 ! ! # 1 #!

0 21 + # # 9 Jolanta GĂłrska-Szkaradek

92

P

rzedstawiciele branĹźy wykorzystujÄ&#x2026;cej materiaĹ&#x201A;y sypkie i masowe oraz specjaliĹ&#x203A;ci utrzymania ruchu i planowania produkcji w pierwszych dniach paĹşdziernika przyjechali do Krakowa, aby uczestniczyÄ&#x2021; po raz kolejny w imprezach targowych. Krakowskie tereny ekspozycyjne przez dwa dni, 6 i 7 paĹşdziernika 2015 r., wypeĹ&#x201A;nione zostaĹ&#x201A;y przez 170 wystawcĂłw â&#x20AC;&#x201C; uczestnikĂłw VII MiÄ&#x2122;dzynarodowych TargĂłw ObrĂłbki, Magazynowania i Transportu MateriaĹ&#x201A;Ăłw Sypkich i Masowych SyMas oraz imprezy towarzyszÄ&#x2026;cej, czyli VI TargĂłw Utrzymania Ruchu, Planowania i Optymalizacji Produkcji Maintenance.

Ekspozycja targowa prezentowana byĹ&#x201A;a w jednej hali wystawienniczej MiÄ&#x2122;dzynarodowego Centrum Targowo-Kongresowego EXPO KrakĂłw. Tu m.in. moĹźna byĹ&#x201A;o zapoznaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z urzÄ&#x2026;dzeniami do transportu, magazynowania, obrĂłbki, waĹźenia i pakowania róşnorodnych materiaĹ&#x201A;Ăłw sypkich. W strefie zabezpieczeĹ&#x201E; przeciwwybuchowych ATEX moĹźna byĹ&#x201A;o dowiedzieÄ&#x2021; siÄ&#x2122;, jakie niebezpieczeĹ&#x201E;stwo w zakĹ&#x201A;adach pro-

dukcyjnych materiaĹ&#x201A;Ăłw sypkich moĹźe stanowiÄ&#x2021; Ĺşle zabezpieczony materiaĹ&#x201A; i jak temu zapobiec. Poza tym zwiedzajÄ&#x2026;cy mogli spotkaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; ze specjalistami utrzymania ruchu, pogĹ&#x201A;Ä&#x2122;biÄ&#x2021; swojÄ&#x2026; wiedzÄ&#x2122; na temat sprawnoĹ&#x203A;ci maszyn oraz dowiedzieÄ&#x2021; siÄ&#x2122;, jak zapewniÄ&#x2021; brak przestojĂłw w produkcji.

Targom towarzyszyĹ&#x201A;y seminaria, konferencje i szkolenia oraz pokazy.

Obie imprezy odwiedziĹ&#x201A;o liczne grono branĹźowych specjalistĂłw, co zgodnie potwierdzali wystawcy.

WĹ&#x203A;rĂłd targowych wystawcĂłw spotkaliĹ&#x203A;my m.in. firmÄ&#x2122; Hansford Sensors, ktĂłra uczestniczyĹ&#x201A;a po raz drugi w targach Maintenance, prezentujÄ&#x2026;c nowe typy czujnikĂłw drgaĹ&#x201E; oraz akcesoria dedykowane do pomiarĂłw wibracji (fot. 1).

Bardzo dobrze oceniamy tÄ&#x2122; edycjÄ&#x2122; w porĂłwnaniu do poprzedniej,  na ktĂłrej byliĹ&#x203A;my obecni piÄ&#x2122;Ä&#x2021; lat temu â&#x20AC;&#x201C; powiedziaĹ&#x201A; Mateusz Bujak, prezes zarzÄ&#x2026;du Hansford Sensors. â&#x20AC;&#x201C; Nasze stoisko odwiedzili zarĂłwno obecni nasi klienci, jak i goĹ&#x203A;cie z nowych firm.

JesteĹ&#x203A;my bardzo zadowoleni z faktu, AUTOMATYKA

9 89 % / 0 G) ! 1 H- + # #

WYDARZENIA iş coraz szersze grono osĂłb ma juĹź obecnie duĹźÄ&#x2026; Ĺ&#x203A;wiadomoĹ&#x203A;Ä&#x2021; z korzyĹ&#x203A;ci, jakie daje stosowanie pomiarĂłw drgaĹ&#x201E;.

Dobrze znana naszym czytelnikom firma Pepperl+Fuchs przedstawiĹ&#x201A;a m.in. swojÄ&#x2026; bardzo bogatÄ&#x2026; ofertÄ&#x2122; róşnego rodzaju czujnikĂłw, systemy pozycjonowania i identyfikacji, skanery i czytniki kodĂłw. â&#x20AC;&#x201C; W targach uczestniczymy po raz  pierwszy â&#x20AC;&#x201C; powiedziaĹ&#x201A; Tomasz Michalski, dyrektor ds. sprzedaĹźy Pepperl+Fuchs. â&#x20AC;&#x201C; WĹ&#x203A;rĂłd zwiedzajÄ&#x2026;cych duĹźym zainteresowaniem cieszyĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; nasze mobilne stoisko (linia przenoĹ&#x203A;nikowa), gdzie zwiedzajÄ&#x2026;cy mogli zobaczyÄ&#x2021;, jak funkcjonujÄ&#x2026; nasze rozwiÄ&#x2026;zania (fot. 2). NajwiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; popularnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; cieszyĹ&#x201A; siÄ&#x2122; zdobywca wielu miÄ&#x2122;dzynarodowych nagrĂłd, skaner dwuwymiarowy â&#x20AC;&#x201C; R2000. ZwiedzajÄ&#x2026;cy mogli rĂłwnieĹź zobaczyÄ&#x2021; najwiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; ofertÄ&#x2122; czujnikĂłw ultradĹşwiÄ&#x2122;kowych wraz z jednym z najmniejszych czujnikĂłw ultradĹşwiÄ&#x2122;kowych F77 oraz czujnik ultradĹşwiÄ&#x2122;kowy z metalowÄ&#x2026; membranÄ&#x2026; UMC3000. Zainteresowani zwrĂłcili uwagÄ&#x2122; na nowÄ&#x2026; gĹ&#x201A;owicÄ&#x2122; RFID, pracujÄ&#x2026;cÄ&#x2026; na czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci UHF, ktĂłra Ĺ&#x203A;wietnie nadaje siÄ&#x2122; do zastosowaĹ&#x201E; w kaĹźdej branĹźy. Wszystkim zainteresowanym chÄ&#x2122;tnie sĹ&#x201A;uĹźyliĹ&#x203A;my naszÄ&#x2026; wiedzÄ&#x2026; i doĹ&#x203A;wiadczeniem.

FirmÄ&#x2122; Testo moĹźna byĹ&#x201A;o spotkaÄ&#x2021; na targach po raz drugi. Tym razem uwagÄ&#x2122; goĹ&#x203A;ci targowych skupiaĹ&#x201A; przede wszystkim najnowszy produkt firmy â&#x20AC;&#x201C; balometr testo 420,  sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;cy do kontrolowania natÄ&#x2122;Ĺźenia przepĹ&#x201A;ywu powietrza (fot. 3). â&#x20AC;&#x201C; Firma pojawia siÄ&#x2122; na tej imprezie z uwagi na moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; bezpoĹ&#x203A;redniego kontaktu z osobami odpowiedzialnymi za utrzymanie ruchu w zakĹ&#x201A;adach przemysĹ&#x201A;owych â&#x20AC;&#x201C; powiedziaĹ&#x201A; MichaĹ&#x201A; Brodzik, product manager firmy Testo.

Lata doĹ&#x203A;wiadczeĹ&#x201E; umoĹźliwiajÄ&#x2026; nam zaproponowanie  kompleksowych, praktycznych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; pomiarowych dla tej branĹźy, od prostych elektronicznych termometrĂłw, poprzez rozwiÄ&#x2026;zania termowizyjne, aş do skompilowanych systemĂłw pomiarowych.

BogatÄ&#x2026; i róşnorodnÄ&#x2026; ofertÄ&#x2122; produktowÄ&#x2026; przedstawiaĹ&#x201A;y m.in. takie firmy jak ABB, Adircams, Conrad Electro11/2015

Fot. 1

Fot. 2

Fot. 3

93

WYDARZENIA

Fot. 4

nic, Introl, Nord Napędy, PIAB Polska i RS Components (fot. 4). Ciekawą ofertę realizacji maszyn i linii pakujących przedstawiła spółka Technipes, będąca przedstawicielem włoskiej firmy Technipes s.r.l. Spółka zrealizowała w naszym kraju m.in. trudne projekty do pakowania soli drogowej (fot. 5).

94

Czeski dystrybutor hiszpańskiej firmy Utilcell prezentował bogatą ofertę czujników tensometrycznych, akcesoriów montażowych i elektronikę wagową.

Firma AnterSystem pokazała szereg produktów zapewniających bezpieczną przestrzeń pracy ludzi i maszyn (fot. 6).

Fot. 5

Fot. 6

Fot. 7

Fot. 8

Wśród wystawców był również Ośrodek Badań Atestacji i Certyfikacji OBAC, który ma własne akredytowane laboratorium badawcze (fot. 7).

Odwiedzający targi bardzo dobrze oceniali dwudniowe szkolenie przeznaczone dla przedstawicieli działów utrzymania ruchu i produkcji, czyli Jesienną Szkołę Utrzymania Ruchu.

Podczas szkolenia praktycy dzielili się swym doświadczeniem zdobytym bezpośrednio w przemyśle.

Podczas targów nie obyło się bez specjalnych atrakcji, które zapewnił jeden z wystawców. Grupa Wolff przed budynkiem EXPO Kraków zorganizowała pokaz wybuchów i zabezpieczeń przeciwwybuchowych, wśród których była m.in. eksplozja oparów palnych cieczy oraz operacja tłumienia wybuchu węgla na otwartej przestrzeni (fot. 8).

Kolejna edycja targów SyMas i Maintenance odbędzie się 5 i 6 października 2016 r.

Jolanta Górska-Szkaradek )C+"&)+B )

AUTOMATYKA

WYDARZENIA

METROLOGIA W PRZEMYĹ&#x161;LE

9 89 % / 0 G) ! 1 H- + # # - 9 # ! G) ! 1 H

3 { 0# # RA@I 9 # !# V % < - 0 0 # # - 0 # - 3 # - } 0#- 3 0 # # # V 21 #> , 1 1 2 0 1 !# # / # 0 1 -

7 #> 1 0 # # !

0 0 ! ## , 0 ! ## 0 !1 ,9

11/2015

O

statnia edycja seminarium zatytuĹ&#x201A;owanego â&#x20AC;&#x17E;Metrologia w przemyĹ&#x203A;le â&#x20AC;&#x201C; automatyzacja pomiarĂłw masyâ&#x20AC;? skierowana byĹ&#x201A;a szczegĂłlnie do przedstawicieli przemysĹ&#x201A;u i firm farmaceutycznych wykorzystujÄ&#x2026;cych w swoich liniach produkcyjnych wagi i systemy wagowe, a takĹźe do integratorĂłw systemĂłw automatyki oraz osĂłb nadzorujÄ&#x2026;cych i kontrolujÄ&#x2026;cych ukĹ&#x201A;ady pomiarowe w zakĹ&#x201A;adach produkcyjnych.

W ramach jednodniowych wykĹ&#x201A;adĂłw omĂłwione zostaĹ&#x201A;y aspekty prawne zwiÄ&#x2026;zane ze stosowaniem wagowych ukĹ&#x201A;adĂłw pomiarowych, obecny stan techniki oraz kierunki rozwoju w zakresie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; jednostanowiskowych i skomputeryzowanych systemĂłw wielostanowiskowych. Prelekcje rozszerzone zostaĹ&#x201A;y o przykĹ&#x201A;ady zastosowaĹ&#x201E; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; w konkretnych aplikacjach.

WykĹ&#x201A;ady byĹ&#x201A;y prowadzone przez pracownikĂłw firmy Radwag, ktĂłrzy zajmujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; tÄ&#x2026; tematykÄ&#x2026; na co dzieĹ&#x201E; i majÄ&#x2026; zarĂłwno teoretycznÄ&#x2026;, jak i praktycznÄ&#x2026; wiedzÄ&#x2122; w zakresie omawianych zagadnieĹ&#x201E;.

Program szkolenia objÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; m.in. takie zagadnienia jak: â&#x20AC;˘ metrologia prawna w przemyĹ&#x203A;le wag automatycznych i nieautomatycznych, â&#x20AC;˘ procesy walidacyjne i ich zgodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; z wymaganiami GAMP, CRF 21, â&#x20AC;˘ wymagania prawne w zakresie Kontroli TowarĂłw Paczkowanych, â&#x20AC;˘ wzorcowanie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; wagowych, â&#x20AC;˘ moduĹ&#x201A;y pomiarowe tensometryczne, â&#x20AC;˘ moduĹ&#x201A;y wagowe magnetoelektryczne wysokich rozdzielczoĹ&#x203A;ci, â&#x20AC;˘ nowoczesne terminale wagowe i wagi tensometryczne, â&#x20AC;˘ systemy etykietujÄ&#x2026;ce i liczÄ&#x2026;ce, â&#x20AC;˘ wagi automatyczne dla pojedynczych Ĺ&#x201A;adunkĂłw, â&#x20AC;˘ skomputeryzowany system E2R do zarzÄ&#x2026;dzania urzÄ&#x2026;dzeniami wagowymi.

Warszawskie seminarium odbyĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; w PrzemysĹ&#x201A;owym Instytucie Automatyki i PomiarĂłw PIAP. Oprac. Paulina SiĂłdmak na podst. mat. Radwag

95

WYDARZENIA

AUTOMATYKA BLIĹťEJ BRANĹťY SPOĹťYWCZEJ PAKFOOD I POLAGRA-TECH 2015 3 # , # 0 7 #

0 # 21 #> , 1 , 4 9 3 #6 0 # ! = 21 0 0 ? #> 0 , 01!# 0 #60 # !# 2 =1 # ,- #!# , 1 # # #- 01 # #- ! # 1- 1 # 1 01 ! 01 1 ,6 - = 0 , 01!# !# , 0# 0# # 9 8 1! 0 # , 0 # # , 0 2 7? 0 #60 < 0 0 ! 10 ,#

,# 0 # =1 7 #- 0 , 01! ! 21 2 7? 2# ,6 , 4 5 !1 &# 2# # $ # 9 Urszula Chojnacka Paulina SiĂłdmak

96

T

argi Pakfood na staĹ&#x201A;e wpisaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; juĹź w kalendarz wydarzeĹ&#x201E;, ktĂłre przyciÄ&#x2026;gajÄ&#x2026; przedstawicieli caĹ&#x201A;ego sektora spoĹźywczego. Nie inaczej byĹ&#x201A;o w tym roku. WĹ&#x203A;rĂłd zwiedzajÄ&#x2026;cych tradycyjnie spotkaÄ&#x2021; moĹźna byĹ&#x201A;o gĹ&#x201A;Ăłwnie profesjonalistĂłw, ktĂłrzy z zainteresowaniem zapoznawali siÄ&#x2122; z propozycjami wystawcĂłw, nierzadko skĹ&#x201A;adajÄ&#x2026;c zamĂłwienia na gotowe produkty lub ich testowanie.

Zmiana widoczna jest natomiast w obszarze coraz silniejszych powiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; miÄ&#x2122;dzy Ĺ&#x203A;wiatem przemysĹ&#x201A;u spoĹźywczego i Ĺ&#x203A;wiatem automatyki, a konkretnie â&#x20AC;&#x201C; automatyzacji produkcji. ZnalazĹ&#x201A;o to odzwierciedlenie w przekroju tegorocznych wystawcĂłw poznaĹ&#x201E;skich targĂłw, wĹ&#x203A;rĂłd ktĂłrych obok takich firm jak Newtech Engineering, Wamex czy PIAB Polska po raz pierwszy pojawiĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; takĹźe firma Mitsubishi Electric Polska. Debiut Ĺ&#x203A;wiatowego potentata na poznaĹ&#x201E;skich targach Pakfood jest dowodem na coraz silniejszÄ&#x2026; jej obec-

noĹ&#x203A;Ä&#x2021; w sektorze spoĹźywczym, a jednoczeĹ&#x203A;nie byĹ&#x201A; okazjÄ&#x2026; do zaprezentowania rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; dla tej gaĹ&#x201A;Ä&#x2122;zi przemysĹ&#x201A;u.

WĹ&#x203A;rĂłd propozycji firmy, ktĂłrym moĹźna byĹ&#x201A;o przyjrzeÄ&#x2021; siÄ&#x2122; bliĹźej w trakcie poznaĹ&#x201E;skiej imprezy, byĹ&#x201A;y rozwiÄ&#x2026;zania dla linii produkcyjnych i maszyna do pakowania. UwagÄ&#x2122; odwiedzajÄ&#x2026;cych targi przyciÄ&#x2026;gaĹ&#x201A;y takĹźe roboty typu SCARA do zastosowaĹ&#x201E; w aplikacjach typu pikc&place. â&#x20AC;&#x201C; ChcieliĹ&#x203A;my pokazaÄ&#x2021; firmom produkcyjnym z branĹźy spoĹźywczej, Ĺźe jesteĹ&#x203A;my dla nich partnerem, a szczegĂłlnie podkreĹ&#x203A;liÄ&#x2021;, Ĺźe jesteĹ&#x203A;my dostawcÄ&#x2026; kompleksowych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;.

Wydaje siÄ&#x2122; Ĺźe nie ma dziĹ&#x203A; lepszego miejsca, niĹź najwiÄ&#x2122;ksze w tym regionie Europy targi technologii spoĹźywczych.

Podczas targĂłw poĹ&#x201A;oĹźyliĹ&#x203A;my nacisk na proces pakowania, chcÄ&#x2026;c podkreĹ&#x203A;liÄ&#x2021; nasze doĹ&#x203A;wiadczenie w tej dziedzinie i powiedzieÄ&#x2021; naszym klientom i partnerom, Ĺźe moĹźemy byÄ&#x2021; dla nich kimĹ&#x203A; w rodzaju doradcy, konsultanta w projektach zwiÄ&#x2026;zanych z automatyzacjÄ&#x2026; i robotyzacjÄ&#x2026; linii pakujÄ&#x2026;cych. Nasz debiut na targach Pakfood oceniam jako bardzo owocny. Jestem przekonany, Ĺźe udaĹ&#x201A;o nam siÄ&#x2122; zaciekawiÄ&#x2021; odwiedzajÄ&#x2026;cych nasze stoisko, czego â&#x20AC;&#x17E;owocamiâ&#x20AC;? sÄ&#x2026; projekty, w ktĂłrych juĹź dziĹ&#x203A; bierzemy udziaĹ&#x201A;. MyĹ&#x203A;lÄ&#x2122; Ĺźe pojawimy siÄ&#x2122; takĹźe w kolejnej edycji targĂłw â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Konrad Pilarski, Food&Beverage Market Coordinator w Mitsubishi Electric Europe BV. Z kolei firma Newtech Engineering zaprezentowaĹ&#x201A;a kilka rodzajĂłw czujnikĂłw â&#x20AC;&#x201C; czujnik liniowy PosCon3D oraz nowÄ&#x2026; grupÄ&#x2122; czujnikĂłw optycznych i ultradĹşwiÄ&#x2122;kowych â&#x20AC;&#x201C; NextGen, obejmujÄ&#x2026;cÄ&#x2026; wszystkie znane technologie i wzbogaconÄ&#x2026; o dodatkowe moĹźliAUTOMATYKA

9 &+

WYDARZENIA

woĹ&#x203A;ci aplikacyjne i uĹźytkowe. MoĹźna takĹźe byĹ&#x201A;o zapoznaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z technologiÄ&#x2026; SmartReflect â&#x20AC;&#x201C; to pierwsze czujniki refleksyjne pracujÄ&#x2026;ce bez lusterka, a dziÄ&#x2122;ki wykorzystaniu najpewniejszej metody detekcji, czyli przeciÄ&#x2122;cia wiÄ&#x2026;zki, moĹźna wykrywaÄ&#x2021; zarĂłwno standardowe produkty, jak i elementy przezroczyste. Oferta Newtech Engineering obejmuje takĹźe komponenty do produkowanych przez wystawcĂłw linii technologicznych i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;.

Wszystko wskazuje na to, Ĺźe powiÄ&#x2026;zania miÄ&#x2122;dzy branĹźÄ&#x2026; opakowaniowÄ&#x2026; w sektorze spoĹźywczym a automatyzacjÄ&#x2026; produkcji bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; coraz silniejsze, zwĹ&#x201A;aszcza w sektorach, w ktĂłrych obserwowany jest dynamiczny rozwĂłj rynku ĹźywnoĹ&#x203A;ci pakowanej â&#x20AC;&#x201C; naleĹźÄ&#x2026; do nich m.in. nabiaĹ&#x201A; i sĹ&#x201A;odycze. Jak podkreĹ&#x203A;lajÄ&#x2026; organizatorzy, targi Pakfood pomagajÄ&#x2026; sektorowi opakowaniowemu przygotowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; na zmiany, a nawet w pewnym stopniu je wyprzedzaÄ&#x2021;. â&#x20AC;&#x201C; Jak wiemy, w dzisiejszych czasach wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; osĂłb kupuje â&#x20AC;&#x17E;oczamiâ&#x20AC;?. W zwiÄ&#x2026;zku z tym od jakiegoĹ&#x203A; czasu dziaĹ&#x201A;y marketingu przeĹ&#x203A;cigajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w innowacyjnoĹ&#x203A;ci opakowaĹ&#x201E;, co zazwyczaj przekĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; na zmianÄ&#x2122; ksztaĹ&#x201A;tu opakowaĹ&#x201E;. W zwiÄ&#x2026;zku z tym standardowe rozwiÄ&#x2026;zania mechaniczne stosowane w procesie pakowania nie wystarczajÄ&#x2026; bÄ&#x2026;dĹş nie majÄ&#x2026; uzasadnienia finansowego. Sytuacja wyglÄ&#x2026;da inaczej, gdy rozwaĹźymy zastosowanie w tego typu aplikacjach robotĂłw. Zrobotyzowane aplikacje okazujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; niezwykle elastyczne, a przede wszystkim dajÄ&#x2026; moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; uzyskania bardzo szybkiego zwrotu inwestycji â&#x20AC;&#x201C; podkreĹ&#x203A;la Konrad Pilarski.

RĂłwnolegle z targami Pakfood odbywaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; targi Polagra-Tech 2015. WĹ&#x203A;rĂłd 11/2015

wystawcĂłw nie mogĹ&#x201A;o zabraknÄ&#x2026;Ä&#x2021; firmy Radwag. â&#x20AC;&#x201C; Wystawiamy siÄ&#x2122; na targach Polagra-Tech od kilkudziesiÄ&#x2122;ciu lat. PrzeĹ&#x201A;oĹźenie na zysk na pewno jest mniejsze niĹź dawniej, aczkolwiek nie rezygnujemy z tej formy spotkania z naszymi klientami. UdziaĹ&#x201A; w targach daje moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przypomnienia siÄ&#x2122; naszym klientom i nawiÄ&#x2026;zania nowych kontaktĂłw â&#x20AC;&#x201C; podkreĹ&#x203A;la Grzegorz RĂłg, kierownik sekcji sprzedaĹźy ds. wag przemysĹ&#x201A;owych w firmie Radwag Wagi Elektroniczne. W trakcie tegorocznej imprezy firma zaprezentowaĹ&#x201A;a nowe produkty ze swojego portfolio â&#x20AC;&#x201C; wydajne wagi dynamiczne i nowe terminale wagowe. â&#x20AC;&#x201C; Targi sÄ&#x2026; okazjÄ&#x2026; zarĂłwno do wstÄ&#x2122;pnych rozmĂłw na temat potrzeb klientĂłw, jak i zebrania informacji o produktach i oczekiwaniach wobec nich.

SÄ&#x2026; takĹźe okazjÄ&#x2026; do pokazania, Ĺźe nasza firma jest w dobrej kondycji i proponuje nie tylko nowe, ale jednoczeĹ&#x203A;nie nowoczesne rozwiÄ&#x2026;zania, na Ĺ&#x203A;wiatowym poziomie â&#x20AC;&#x201C; dodaje Grzegorz RĂłg.

Organizatorzy oceniajÄ&#x2026; tegoroczne targi Pakfood, jak i caĹ&#x201A;y blok Polagra jako wyjÄ&#x2026;tkowo udane, podobnie zresztÄ&#x2026; jak poprzednie edycje â&#x20AC;&#x201C; wciÄ&#x2026;Ĺź udaje siÄ&#x2122; zachowaÄ&#x2021; profesjonalny wymiar wydarzeĹ&#x201E;, podczas ktĂłrych próşno szukaÄ&#x2021; osĂłb przypadkowych. â&#x20AC;&#x201C; To byĹ&#x201A;a wyjÄ&#x2026;tkowa edycja. PeĹ&#x201A;na nowoĹ&#x203A;ci rynkowych, znakomicie przygotowanych ofert wystawcĂłw, z bogatym, poĹźytecznym programem wydarzeĹ&#x201E;. PodÄ&#x2026;Ĺźamy za zachodzÄ&#x2026;cymi w branĹźy zmianami, ale przede wszystkim za potrzebami, jakie sygnalizuje. Intensywna kampania promocyjna w mediach zagranicznych spowodowaĹ&#x201A;a, Ĺźe targi odwiedziĹ&#x201A;y w tym roku liczne delegacje wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;cicieli i prezesĂłw firm, miÄ&#x2122;dzy innymi z takich paĹ&#x201E;stw jak Rosja, Ukraina, Litwa, Ĺ otwa i BiaĹ&#x201A;orusi â&#x20AC;&#x201C; podsumowuje Joanna JasiĹ&#x201E;ska, dyrektor targĂłw Polagra Tech i Pakfood.

Urszula Chojnacka Paulina SiĂłdmak ) ! 1

97

BIBLIOTEKA ANALIZA, SYNTEZA I MODELOWANIE ROZPĹ YWU PRÄ&#x201E;DU W TORACH WIELKOPRÄ&#x201E;DOWYCH I ZESTYKACH #0 @ D) $ % 8$ ) #0 *&)Q$ 8 &'

# 8 % $ V X[\]^ #_'`*#fgV \\q * #$^ #!

8 V @ `

Tematyka ksiÄ&#x2026;Ĺźki to zagadnienia obciÄ&#x2026;ĹźalnoĹ&#x203A;ci torĂłw prÄ&#x2026;dowych, zestykĂłw i aparatĂłw elektrycznych, ich doboru i rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; konstrukcyjnych. Zawiera terminologiÄ&#x2122;, definicje i wykaz waĹźniejszych oznaczeĹ&#x201E;. Przedstawiono zjawiska fizyczne oraz ich wpĹ&#x201A;yw na budowÄ&#x2122; torĂłw prÄ&#x2026;dowych róşnych ksztaĹ&#x201A;tĂłw, ukĹ&#x201A;adĂłw wielopaskowych i zestykĂłw. GĹ&#x201A;ĂłwnÄ&#x2026; uwagÄ&#x2122; poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;cono zjawiskom cieplnym â&#x20AC;&#x201C; omĂłwiono bilans cieplny i naturalne drogi oddawania ciepĹ&#x201A;a.

RozwaĹźania teoretyczne na temat wpĹ&#x201A;ywu ksztaĹ&#x201A;tu stykĂłw na rezystancjÄ&#x2122; przejĹ&#x203A;cia i rozpĹ&#x201A;ywu temperatury uzupeĹ&#x201A;niono badaniami wpĹ&#x201A;ywu siĹ&#x201A;y docisku na parametry elektryczne. Podano wyniki badaĹ&#x201E; obciÄ&#x2026;ĹźalnoĹ&#x203A;ci torĂłw prÄ&#x2026;dowych i zestykĂłw, np. nagrzewania siÄ&#x2122; toru. Na zakoĹ&#x201E;czenie omĂłwiono syntezÄ&#x2122; ukĹ&#x201A;adu stykowego i toru wielkoprÄ&#x2026;dowego, przebieg procesu projektowania, wyboru ukĹ&#x201A;adu stykowego wielkoprÄ&#x2026;dowego i kompleksowÄ&#x2026; realizacjÄ&#x2122; modelowania wielkoprÄ&#x2026;dowych ukĹ&#x201A;adĂłw stykowych.

TECHNIKI PRZYROSTOWE. DRUK 3D. DRUKARKI 3D

&@ , 8 &@ ^ v &?# ( % D) $ % 8$ ) #0 *&)Q$ 8 &'

# 8 % $ V X[\]^ #_'`*#fgV \qx * #$^ #!

8 V @ `

Drukarki 3D to urzÄ&#x2026;dzenia sterowane cyfrowo, odtwarzajÄ&#x2026;ce cyfrowy model produktu, formujÄ&#x2026;c go po kawaĹ&#x201A;ku ze specjalnego materiaĹ&#x201A;u. Drukowanie 3D moĹźe zmieniÄ&#x2021; produkcjÄ&#x2122; wszystkiego, co znamy, a na pewno bardzo przyspieszyÄ&#x2021; i uĹ&#x201A;atwiÄ&#x2021; pracÄ&#x2122; konstruktorĂłw, architektĂłw, artystĂłw. Druk 3D to jedna z technik przyrostowych â&#x20AC;&#x201C; metod produkcji addytywnej, nowych i dynamicznie rozwijajÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; metod wytwarzania przedmiotĂłw polegajÄ&#x2026;ca na dodawaniu budulca.

PierwszÄ&#x2026; metodÄ&#x2122; przyrostowÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x201C; stereolitografiÄ&#x2122; â&#x20AC;&#x201C; opracowano w 1986 r. i od tego czasu pojawiaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; kolejne â&#x20AC;&#x201C; LOM, FDM, SLS, SLM, JM, 3DP i inne. W ksiÄ&#x2026;Ĺźce wyjaĹ&#x203A;niono te akronimy, opisano zastosowania tych metod, zasadÄ&#x2122; budowy modelu, budowÄ&#x2122; drukarek 3D, stosowane materiaĹ&#x201A;y budulcowe, sposoby wykoĹ&#x201E;czenia powierzchni oraz ich dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i wytrzymaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

PorĂłwnano opisane metody i ich zastosowanie, m.in. do szybkiego prototypowania (Rapid Prototyping), przygotowywania i wytwarzania narzÄ&#x2122;dzi (Rapid Tooling i Rapid Modeling).

PROGRAMOWALNE MODUĹ Y ETHERNETOWE W PRZYKĹ ADACH

) $ Q f) &0 % 8) (

# 8 % $ V X[\{^ #_'`*#fgV \[x * #$^ #!

8 V @ `

KsiÄ&#x2026;Ĺźka stanowi kompendium wiedzy na temat nowoczesnych, programowalnych i konfigurowalnych interfejsĂłw sieciowych (ethernetowych), powszechnie stosowanych w systemach telemetrycznych, monitoringu i alarmowych, systemach zdalnego sterowania i regulacji, automatyce i wielu innych aplikacjach. Ich liczba bĹ&#x201A;yskawicznie roĹ&#x203A;nie wraz z rozpowszechnianiem siÄ&#x2122; przewodowego i bezprzewodowego dostÄ&#x2122;pu do Internetu, a takĹźe coraz taĹ&#x201E;szej i prostszej implementacji lokalnych sieci zastÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;cych inne media komunikacyjne. Autor przedstawia w ksiÄ&#x2026;Ĺźce â&#x20AC;&#x201C; poza krĂłtkim wprowadzeniem teoretycznym â&#x20AC;&#x201C; zasady doboru platformy sprzÄ&#x2122;towej i systemu operacyjnego oraz przykĹ&#x201A;ady aplikacji przygotowanych w jÄ&#x2122;zyku Basic dla programowalnych moduĹ&#x201A;Ăłw ethernetowych produkowanych przez firmÄ&#x2122; Tibbo. PrzykĹ&#x201A;ady bazujÄ&#x2026; na uniwersalnym zestawie startowym, ktĂłry umoĹźliwia przetestowanie wszystkich aplikacji przedstawionych w ksiÄ&#x2026;Ĺźce, a takĹźe przygotowanie wielu wĹ&#x201A;asnych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;. " # V # =9 & 0 # 01< 98

AUTOMATYKA

CENA 10,00

9 772 392

Zล (W TYM

8 % VAT)

TEMAT

WYDAN

ROZMOW A

105 50 2

03

Konrad Gro hs, FANUC Sp . z o.o.

IA Robo tyzac

28

ja proces

PRAWO

I NO

รณw techno

RMY 64 Odpowied zialnoล ฤ pracown za robota ika przemysล owego

logicznych

SPRZฤ T

AUTOM ATYKA ISSN 2392

-1056

INDEKS

403024

I AP

ARATUR Roboty i A 68 manipula tory o kinematy ce rรณwno legล ej

AUTOMA TYKAON

LINE.PL

3/2015

Han ยฎ M

Plus

AUTOMATYCZNIE

NAJLEPSI Z E S K A N UJ KO D I C Z Y TA J M A G A Z Y N โ A U T O M AT Y K A โ W W E R S J I N A TA B L E T Y * W Y D AW C A

P R Z E M Y S ล O W Y I N S T Y T U T A U T O M AT Y K I I P O M I A R ร W P I A P, A L . J E R O Z O L I M S K I E 2 0 2 , 0 2 - 4 8 6 WA R S Z AWA *APLIKACJA MOBILNA DOSTฤ PNA NA PLATFORMY IOS ORAZ ANDROID

WSPÓŁPRACA

AGENCJA SOMA SP.J. M.ORŁOWSKI K. WALICKA TEL. 22 649 76 69, HTTP://WWW.SOMA.INFO.PL ............................................................................................. 21

ANTAIRA TECHNOLOGIES TEL. 22 862 88 81, WWW.ANTAIRA.PL ............................................................................................................ 19, 39

ASTAT TEL. (61) 848 88 71, WWW.ASTAT.COM.PL .................................................................................................... INSERT

AUTOMATYKA-POMIARY-STEROWANIE SA TEL. 85 74 83 400, 85 74 83 403, WWW.APS.PL ................................................................................................ 13

AXON MEDIA GROUP TEL. 533 344 700, WWW.AXONMEDIA.PL .............................................................................................................. 73

BALLUFF SP. Z O.O. TEL. 71 787 68 30, WWW.BALLUFF.PL, WWW.LEUZE.PL ............................................................. 15, 44–45

DACPOL TEL. 22 70 35 230, WWW.DACPOL.EU ............................................................................................................ 72–73

PPUH ELDAR TEL. 77 442 04 04, WWW.ELDAR.BIZ .......................................................................................................................... 17

ELESA+GANTER POLSKA SP. Z O.O. TEL. 22 737 70 47, WWW.ELESA-GANTER.PL ..................................................................................................... 71

ELMARK AUTOMATYKA SP. Z O.O. TEL. 22 541 84 65, WWW.ELMARK.COM.PL ......................................................................................... 46–47, 63

100

AUTOMATYKA

WSPÓŁPRACA

FLIR COMMERCIAL SYSTEMS TEL. 22 849 71 90, WWW.FLIR.COM .............................................................................................................................. 9

PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW PIAP, PIAP DESIGN TEL. 22 874 01 94, WWW.DESIGN.PIAP.PL .............................................................................................................. 65

RADWAG WAGI ELEKTRONICZNE TEL. 48 384 88 00, WWW.RADWAG.PL ........................................................................................................ III OKŁ.

ROCKWELL AUTOMATION TEL. 22 32 60 700, WWW.ROCKWELLAUTOMATION.PL ................................................... II OKŁ., 42–43

RS COMPONENTS TEL. 22 223 11 11, PL.RS-ONLINE.COM ........................................................................................................ 3, 74–75

SABUR SP. Z O.O. TEL. 22 549 43 53, WWW.SABUR.COM.PL ..................................................................................................... 40–41

SCHUNK INTEC SP. Z O.O. TEL. 22 726 25 00, WWW.SCHUNK.COM ................................................................................... 68–70, IV OKŁ.

SIBA POLSKA SP. Z O.O. TEL. 22 832 14 77, WWW.SIBA-BEZPIECZNIKI.PL ................................................................................................ 11

TEKNISKA TEL. 32 33 111 06÷08, WWW. TEKNISKA.PL ................................................................................................ 48–49

TURCK SP. Z O.O. TEL. 77 443 48 00, WWW.TURCK.PL ............................................................................................... I OKŁ., 36–38

11/2015

101

LUDZIE

STANOWISKO: # # .0# , FIRMA: 3 )

9 0 9 9 9 9 OBSZAR DZIAĹ ALNOĹ&#x161;CI:

, 1- 1 0 1 !# !

1- % 1 - 0 # 0 -

1 - , 0 , # # ! = ! !2 1

WOJCIECH JAKUBOWSKI

Z

 wyksztaĹ&#x201A;cenia technik elektronik, inĹźynier oceanotechniki i okrÄ&#x2122;townictwa Politechniki GdaĹ&#x201E;skiej oraz magister zarzÄ&#x2026;dzania zasobami ludzkimi na UMK w Toruniu.

Absolwent studiĂłw podyplomowych w zakresie ZarzÄ&#x2026;dzania Projektami oraz Negocjacji i Mediacji w WyĹźszej Szkole Bankowej. W firmie WIKA Polska pracuje od dziewiÄ&#x2122;ciu lat. KarierÄ&#x2122; zawodowÄ&#x2026; rozpoczÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; w 2006 r., zaraz po ukoĹ&#x201E;czeniu politechniki. ZaczynaĹ&#x201A; na stanowisku doradcy technicznego w Dziale ZarzÄ&#x2026;dzania Produktami, zajmujÄ&#x2026;c siÄ&#x2122; doradztwem oraz doborem urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; z zakresu mechanicznego pomiaru ciĹ&#x203A;nienia i temperatury.

Po ukoĹ&#x201E;czeniu szkolenia w centrali

102

WIKA specjalizowaĹ&#x201A; siÄ&#x2122; w membranowych systemach pomiarowych, przeznaczonych do najtrudniejszych aplikacji. W 2009 r. staĹ&#x201A; siÄ&#x2122; inicjatorem utworzenia specjalnej komĂłrki w ramach DziaĹ&#x201A;u ZarzÄ&#x2026;dzania Produktami do obsĹ&#x201A;ugi zapytaĹ&#x201E; i zamĂłwieĹ&#x201E; przeznaczonych do projektĂłw. W 2012 r. na tej bazie powstaĹ&#x201A; samodzielny DziaĹ&#x201A; ProjektĂłw, a jego kierownictwo powierzono panu Wojciechowi. WspĂłĹ&#x201A;pracowaĹ&#x201A; z licznymi firmami projektowo-wykonawczymi w kraju i za granicÄ&#x2026; (m.in. w Niemczech, Francji, WĹ&#x201A;oszech czy Indiach). BraĹ&#x201A; udziaĹ&#x201A; w doborze urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; do najwiÄ&#x2122;kszych inwestycji w branĹźy gazowej, chemicznej i energetycznej, ktĂłre byĹ&#x201A;y realizowane

w Polsce na przestrzeni ostatnich lat (m.in. Lotos 10+, LMG, SSBR Synthos i Elektrownia WĹ&#x201A;ocĹ&#x201A;awek).

Od 2012 r. dowodzi w WIKA Polska sekcjÄ&#x2026; czujnikĂłw temperatury i separatorĂłw membranowych, ktĂłra produkuje standardowe czujniki oraz membranowe systemy pomiarowe. Od zeszĹ&#x201A;ego roku, jako MenadĹźer Produktu, zajmuje siÄ&#x2122; teĹź specjalistycznymi pomiarami temperatury, dedykowanymi do rafinerii oraz przemysĹ&#x201A;u chemicznego.

Prywatnie szczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;liwy mÄ&#x2026;Ĺź i dumny ojciec piÄ&#x2122;cioletniego synka. Kiedy nie pracuje, kaĹźdÄ&#x2026; wolnÄ&#x2026; chwilÄ&#x2122; spÄ&#x2122;dza z rodzinÄ&#x2026;. Lubi wĹ&#x201A;oskÄ&#x2026; kuchniÄ&#x2122;, teatr i rodzinne eskapady. Relaksuje siÄ&#x2122; gotujÄ&#x2026;c dla najbliĹźszych. Nie lubi narzekaÄ&#x2021;.

AUTOMATYKA

10/2015

103

Meistermacher.

Made in Germany.

Rainer Scholl, Mistrz w dziale komponentów chwytakowych

Jens Lehmann, legendarny bramkarz niemiecki, od 2012 r. ambasador marki rodzinnej firmy SCHUNK, reprezentuje precyzyjne chwytanie i bezpieczne trzymanie.

Mistrz Niemiec z Borussią Dortmund w 2002 r.

Mistrz Anglii z Arsenalem Londyn w 2004 r.

www.de.schunk.com/greifsysteme

Systemy Chwytakowe SCHUNK Ponad 4 000 modułów standardowych Moduły chwytakowe SCHUNK Największa na świecie oferta standardowych komponentów automatyki dla wszystkich gałęzi przemysłu.

Standardowe rozwiązania dostępne dla ponad wszystkich aplikacji

Dla większej wydajności zautomatyzowanych procesów produkcyjnych.

104 10 4

Chwytaki SCHUNK

Moduły obrotowe

Moduły liniowe

Akcesoria do robotów

Układy Pick & Place

5 palczasta dłoń robotyczna

Lekkie ramię

AUTOMATYKA AU U robotyczne

© 2015 SCHUNK GmbH & Co. KG

90 %