Y Gloran

y gloran

20c

DIRGELWCH Y CARDIAU NADOLIG COLL

Gwasanaeth y mae llawer o bobl yn ei ddefnyddio adeg y Nadolig yw cynnig y Sgowtiaid i ddosbarthu cardiau Nadolig ledled y Rhondda. Mae llawer yn awyddus i gefnogi'r mudiad teilwng hwn a hefyd yn falch o fanteisio ar wasanaeth post sydd dipyn yn rhatach na'r Post Brenhinol. Er bod cost stampiau wedi codi o 15c i 20c eleni, roedden nhw'n dal yn llai na hanner pris stampaiu ail ddosbath y Post sydd bellach yn 50c. Hysbysebwyd gwasanaeth y sgowtiaid mewn siopau lleol ac ar wefannau Valley Kids a Grŵp Sgowtiaid Pontygwaith gan bwysleisio bod y gwasanaeth yn gyfyngedig i'r Rhondda'n unig a bod rhaid i bawb bostio erbyn 1 Rhagfyr.

Rhywbeth mawr o'i le Yn anffodus eleni, er bod pobl wedi cadw at y rheolau, aeth rhywbeth mawr o'i le ar y gwasanaeth yn ardal Treorci gyda llawer o bobl yn cwyno na dderbynion nhw gardiau roedden nhw'n gwybod eu bod wedi eu hanfon. Hyd y

gwyddai Mrs Kathleen Evans, Stryd Luton, doedd dim un o'r cardiau a anfonodd wedi cyrraedd. Yr un oedd cwyn nifer o aelodau'r WI lleol a chodwyd y mater yng nghyfarfod mis Ionawr y mudiad.

Hyd y gwyddai Mrs Ann Phillips, Teras Tynybedw, doedd neb yn y stryd honno wedi derbyn cardiau er ei bod hi ei hun yn lwcus. Dosbarthwyd rhai o'i chardiau i dŷ yn Nhan-yfron lle roedd y bobl yn digwydd ei hadnabod a bu rhaid i'r rheiny ddod â nhw iddi. Un arall oedd

yn feirniadol o safon y gwasanaeth oedd Jean Thomas, Stryd Clark a ddwedodd na fyddai hi'n debygol o ddefnyddio'r gwasanaeth byth eto.

Dyna oedd ymateb rhai o'r lleill hefyd a theimlent fod hyn yn drueni gan eu bod yn cydnabod bod mudiad y Sgowtiaid yn gwneud gwaith da yr hoffent ei gefnogi.

Doedd y darlun ddim yn hollol dywyll chwaith yn yr ardal gan fod rhai fel Jean Evans, Stryd Fawr a Janis Williams, Stryd Dyfodwg wedi derbyn gwasanaeth hollol foddhaol.

Ymateb gwŷr busnes Lleolwyd wyth o flychau postio mewn wyth o siopau ar hyd y Stryd Fawr a dywedodd rhai siopwyr eu bod wedi derbyn cwynion, yn eu plith Louise Jones, Sparkilicious. Er nad oed unrhyw fai ar y bobl hyn oedd yn gwerthu stampiau ar ran y Sgowtiaid, roedden nhw'n grac bod pethau wedi mynd o chwith. Mae'n debyg bod aelodau o'r ATC wedi bod yn helpu'r sgowtiaid eleni. Siaradodd y Gloran â Tim McEwan, un o swyddogion y mudiad hwnnw a gyfaddefodd ei fod e hefyd wedi derbyn nifer o gwynion. Dywedodd ei fod yn disgwyl cael cyfarfod gyda'r Sgowtiaid i geisio dod o hyd i beth aeth o'i le.

Gallai'r bai fod ar un dosbarthwr aneffeithiol neu lwgr ond rhaid inni aros am ymateb swyddogol y Sgowtiaid. Beth bynnag a ddigwydd, rhaid gobeithio na fydd y digwyddiadau hyn yn tanseilio ffydd pobl mewn mudiad teilwng sy'n haeddu pob cefnogaeth.

golygyddol l

Roedd canlyniadau Cyfrifiad 2011 a dderbyniwyd ychydig cyn y Nadolig yn siom, os nad yn syndod, i bawb sy'n ymddiddori yn hynt a helynt y Gymraeg. Ar ôl gweld canran y siaradwyr Cymraeg yn codi o 18.5% yn 1991 i 20.5% yn 2001, siomedig oedd ei gweld yn llithro nôl i 19%, lle roedd yn 1991, yn enwedig ar ôl i Lywodraeth Cymru osod nod iddi ei hun yn y ddogfen bolisi 'Iaith Pawb' i godi nifer y siaradwyr o 5%. Gwendid y ddogfen honno oedd peidio â gosod targedau penodol ar gyfer pob awdurdod lleol ond gadael popeth i ffawd. O ganlyniad, yn Rhondda Cynon Taf, er enghraifft, nid agorodd y Cyngor yr un ysgol Gymraeg newydd ers ei sefydlu yn 1996, a hynny er gwaethaf y cynnydd yn y galw gan rieni. Yn ddiddorol iawn, yng Nghaerdydd, lle y bu agwedd fwy goleuedig i addysg gyfrwng Cymraeg, cododd nifer y siaradwyr o ryw 4,000.

Gwers y degawd di2

wethaf yw bod rhaid gosod taredau a sicrhau eu bod yn cael eu gwireddu ar raddfa leol.

Siom fawr oedd gweld y gostyngiad yn nifer y siaradwyr yn y siroedd traddodiadol Gymraeg.

Erbyn hyn mae llai na hanner trigolion Sir Gaerfyrddin [43.9%]a Cheredigion [47%] yn medru'r iaith a'r unig fannau lle mae Cymry Cymraeg yn fwyafrif mwyach yw Ynys Môn [57.2%] a Gwynedd [65.3%]. Diffyg gwaith i bobl ifainc, prinder tai am bris rhesymol a mewnfudo sy'n gyfrifol am y sefyllfa hon a bu rhai'n lladd ar Lywodraeth Cymru am ei diffyg ymateb i'r problemau sylfaenol hyn.

Cododd poblogaeth y wlad i 3.1 miliwn a chafwyd bod 21% o'n pobl wedi eu geni yn Lloegr. Mae un o bob pump ohonom yn 65 oed neu'n hŷn a 20% heb unrhyw gymwysterau academaidd ffurfiol - dwy ffaith sy'n effeithio ar economi'r wlad.

Bydd rhaid cnoi cil ar yr holl ystadegau hyn, yn

enwedig pan gawn y canlyniadau lleol. Yn ôl rhai rydyn ni wedi bod yn canolbwyntio'n ormodol ar statws yr iaith, sicrhau ffurflenni, cyfieithu dogfennau swyddogol ac ati yn hytrach nag hyrwyddo'r defnydd ymarferol o'r iaith yn y gymuned. Erbyn hyn, mae'r Gymraeg yn fwy gweladwy ar ein strydoedd ac yn ein siopau ond yn cael llai o ddefnydd yn ein hymwneud beunyddiol â'n gilydd. Mae hyn yn her inni i gyd - her i gynyddu nifer y gweithgareddau a gynhelir trwy'r Gymraeg yn gymdeithasau, corau, dosbarthiadau, mudiadau a phapurau bro, er enghraifft. Mae hefyd yn her inni ddefnyddio'r iaith ar bob cyfle, annog eraill i'w dysgu a rhoi cyfle i'r siaradwyr newydd sy'n dod trw ein

y gloran

ionawr 2013

YN Y RHIFYN HWN

Dirgelwch y Cardiau..1 Golygyddol..2 Y Gemau..3-4 Pwt o’n hanes y Gwyddelod..4-9 Newyddion Lleol.. 5-8 Teulu Bach Nantoer..9 Croesair Diwrnod y Llyfr 2013..10 Lluniau Lynsey..11 Ysgolion..11-12

BLWYDDYN NEWYDD DDA I’N DARLLENWYR I GYD

hysgolion Cymraeg i'w defnyddio yn y teulu ac yn y gymuned. Er gwaethaf y canlyniadau siomedig hyn, mae gennym sylfaen gadarn i adeiladu arni. Awn ati yn unigolion, yn gynghorau yn llywodraeth i wneud hynny gan ddysgu oddi wrth gamgymeriadau'r degawd diwthaf.

Golygydd

Y GEMAU

Mae Ray Poulton, Cwm Clydach, yn mynd â ni i Gemau Paralympaidd Llundain ac yn disgrifio'r wefr a gafodd y teulu wrth wylio ei ŵyr, Rhys, yn cystadlu dros Brydain am y tro cyntaf.

Ddydd Mercher, 4 Gorffennaf 2012, roedd Kay, fy ngwraig a minnau ger Pont Abram, ar ein ffordd yn ôl o Aberteifi pan gawsom alwad ffôn.

Rhys oedd yno, a sgrechiodd Kay o lawenydd wrth glywed ei fod wedi ei gynnwys y nhîm Prydain ar gyfer y Gemau Paralympaidd. Ef oedd yr olaf i gael ei ddewis.

Drannoeth, dyma ni'n mynd lawr i orsaf Pon-

typridd er mwyn sicrhau seddau ar y trên i Lundain ar 30 Awst a 7 medi, y ddau ddiwrnod pan fyddai Rhys yn cystadlu.

O'r diwedd, gwawriodd y dydd tyngedfennol a ninnau'n cael ein hunain yn rhan o'r dorf yn Stratford, Llundain. Am olygfa! Roedd miloedd o bobl yn cerdded o gwmpas, yn llawn cyffro ac yn anelu am bont dros y rheilffordd. Toc dyma ni'n gweld y stadiwm ysblennydd o bell am y tro cyntaf. Roedd 'Games Makers' yn eu gwisgoedd lliwgar yn cyfarwyddo'r dorf sut i gyrraedd y Parc Olympaidd. O'r diwedd ar ôl cerdded tua hanner milltir, dyma raid inni fynd trwy'r Security, yn union fel pe baem ym maes awyr Y Rhws!

Roedd yr awyrgylch yn anhygoel gyda phobl o bob gwlad dan haul yn

eu gwisgoedd llachar a'u baneri dros eu hysgwyddau. Cwbl ddiangenrhaid oedd cwestiwn y 'Games Makers, "Ydych chi'n hapus?" Wrth gwrs ein bod ni!

Y Stadiwm Dringo rhes o risiau at y fynedfa i'r stadiwm a chael ein syfrdanu gan faint y lle er ein bod ni wedi gweld lluniau ohono ar y teledu. Ond roedd mwy o ddringo yn ein haros - tua 180 o risiau a Kay yn gorfod aros sawl gwaith i adennill ei gwynt. Roedd ein sedd yn edrych dros y cornel o'r maes lle roedd y Cymro, Aled Siôn Davies yn cystadlu ar daflu'r pwysau. Toc dyma fe'n dawnsio'n fuddugoliaethus wrth iddo sylweddoli ei fod wedi cipio'r fedal efydd a'r dorf yn ei gymeradwyo.

Roedd ras Rhys, sef ras T37 dros 200 i ddynion i

Geraint Davies (Fferyllydd) BLWYDDYN NEWYDD DDA I BAWB

59 Stryd Gwendoline, Treherbert

ddechrau am 11.20 o'r gloch ac wrth aros cawsom gyfle i wylio nifer o gystadleuthau eraill.

Cynyddodd y cyffro wrth i'r cystadleuwyr ymddangos a chawsom wefr wrth weld llun Rhys yn ymddangos ar y sgrin fawr ym mhendraw'r stadiwm.

Tawelodd popeth wrth i'r rhedwyr ymbaratoi, ond ffrwydrodd y sŵn unwaith yn rhagor ar ôl tanio'r gwn. Rhedodd Rhys nerth ei draed yn Lôn 1 ac er iddo ddod yn bumed, llwyddodd i redeg un eiliad ynghynt nag y gwnaeth erioed o'r blaen. Torrodd yr enillydd record y byd, a'n Rhys ni ond yn ddwylath y tu ôl iddo! Fel y gallwch chi ddychmygu, aethon ni'n wallgo' pan gyhoeddwyd bod Rhys wedi llwyddo i gyrraedd y rownd derfynol. Roeddwn i wrth fy modd a ches i gyfle i rannu fy llawenydd â gwylwyr S4C wrth i fi gael fy nghyfweld y tu allan i'r stadiwm gan Iwan Griffiths. Rown i'n crynu fel deilen wrth ateb ei gwestiwn, "Sut aeth pethau yn y stadiwm y bore 'ma?" Jobyn da taw recordiad oedd e achos does dim clem 'da fi beth ddwedais i wrtho, cymaint oedd ein cyffro!

Y Rasys Roedd rownd derfynol T37 200m i'w chynnal gyda'r nos ac o'r diwedd daeth yr awr. Pan ddaeth

drosodd

3

Y GEMAU Rhys ma's o'r twnel fe gododd bloedd uwch hyd yn oed nag un y bore.

Pan welais ei lun ar y sgrin fawr yn cyfarch y dorf â'i wên fawr arferol, roedd dagrau o falchder yn cronni yn fy llygaid..

Yna, dyma'r rhedwyr ar eu marciau, y wn yn tanio a bant â nhw. Rhedodd Rhys, y cochyn, nerth ei draed a'r dorf yn ei gefnogi i'r eithaf. Er iddo orffen yn olaf, ychydig yn unig yr oedd e ar ei hôl hi a theimlem i gyd mor falch ohono.

Ond nid dyna'r diwedd achos roedd rhaid dychwelyd y Sadwrn canlynol ar gyfer y ras 100 metr. Y tro hwn, er na lwyddodd i gyrraedd y rownd derfynol, rhedodd ynghynt nag erioed o'r blaen a chael profiad a

parhad

fydd yn gefn iddo yn y dyfodol. Erbyn hyn, mae Rhys yn edrych ymlaen at Bencampwriaethau'r Byd a gynhelir yn Ffrainc eleni ac yna at Gemau'r Gymanwlad yn Glasgow yn 2014. Bydd e'n rhedeg dros Gymru y tro hwnnw a bydd y Ddraig Goch yn amlwg ym mhobman. Ei obaith wedyn yw cael cystadlu yng Ngemau Olympaidd Brasil yn Rio yn 2016 ac mae Kay a minnau wedi dechrau cynil arian yn barod gan obeithio y bydd yn ddigon lwcus i gipio medal. Beth bynnag a ddigwydd, cawsom flwyddyn i'w rhyfeddu yn 2012 ac bydd y profiadau a gawsom fel teulu yn aros yn hir yn y cof.

PWT O'N HANES HYNT A HELYNT Y GWYDDELOD YNG NGHWM RHONDDA

Tyfodd poblogaeth Cwm Rhondda yn eithriadol o gyflym ddiwedd y 19 ganrif ac erbyn 1911 roedd wedi cyrraedd 152,781. Denwyd pobl o bob rhan o Gymru a Lloegr gan y cyflogau uwch na'r cyffredin, ond o ystyried parodrwydd Gwyddelod i ymfudo i bob rhan o'r byd i chwilio am waith, mae'n syndod gweld taw dim ond 929 oedd yma erbyn 1911. Pam bod cyn lleied wedi ymgartrefu yn y Rhondda? Rhaid mynd nôl mewn hanes i ddod o hyd i'r ateb.

Yng nghyfnod cynnar cloddio am lo rhwng 1850-64 roedd y pyllau'n gymharol fach a heb fod yn ddwfn iawn. O ganlyniad, doedd dim CYFRIFYDDION galw am weithlu CYFRIFYDDION SIARTREDIG SIARTREDIG profiadol â ARCHWILWYR sgiliau arbennig.

ARCHWILWYR COFRESTREDIG Fel arfer, gweithCOFRESTREDIG wyr amaethyddol o'r ardaloedd gwledig oedd y glowyr cynnar ac yn eu plith roedd rhai Gwyddelod a fu cyn hynny'n gweithio ar 77 STRYD BUTE ffermydd ym TREORCI RHONDDA CF42 6AH Mro Morgannwg.

Chawson nhw FFÔN: 01443 772225 ddim derbyniad FFACS: 01443 776928 da gan y 'brodorE-BOST: yandp@lineone.net ion' a gwnaed llawer ymgais i gael gwared

YOUNG AND PHILLIPS

BLWYDDYN NEWYDD DDA I BAWB

4

arnynt. Ar 25 Tachwedd 1848 ceir adroddiad yn y Cardiff and Merthyr Guardian yn sôn fel y gyrrwyd gweithwyr o Iwerddon i lawr y Cwm cyn belled â Phontypridd cyn i'r heddlu ymyrryd i'w hamddiffyn.. Wrth i'r ardal ddatblygu cafwyd rhagor o drafferthion, yn enwedig pan ddaeth Gwyddelod i weithio ar yr estyniad i reilffordd Dyffryn Taf i flaenau'r Rhondda Fawr. Bu terfysgoedd yn Awst 1852 a Rhagfyr 1853 pan gafodd y Gwyddelod eu herlid oddi yma gan giangiau o Gymry a Saeson. Gwnaed sefyllfa ddrwg yn waeth yn 1857.

Blaclegs Bu dirwasgiad yn y diwydiant glo yn hydref y flwyddyn honno gyda'r pyllau ar agor ond am hanner yr wythnos. Ar ben hynny, penderfynodd y perchnogion fod rhaid cwtogi cyflogau o 15% ac o ganlyniad aeth rhwng 6,000 - 8,000 o lowyr ar streic. Yn y diwedd, defnyddiwyd Gwyddelod gan y perchnogion i dorri'r streic ac erbyn Chwefror 1858 bu rhaid i'r glowyr ildio, dychwelyd i'r gwaith a derbyn gostyngiad o 20% yn eu cyflog. Does

parhad ar dudalen 9

newyddion lleol DEUNYDD AR GYFER POB RHIFYN I MEWN ERBYN DECHRAU’R MIS OS GWELWCH YN DDA

TREHERBERT

Ddydd Sadwrn, 22 Rhagfyr, cynhaliwyd gwasanaeth golau cannwyll yng nghapel Blaenycwm i ddathlu dengmlwyddiant priodas ein heddwas gyunedol ategol, Natasha Foster a'i gŵr, Lee. Dymunwn bob hapusrwydd i'r ddau i'r dyfodol.

Trist yw cofnodi marwolaeth Mrs Barbara Webb, Stryd Bute yn dilyn damwain a gafodd ar y stryd fawr. Estynnwn ein cydymdeimlad cywiraf i bawb o'i theulu a'i ffrindiau yn eu galar.

Ar 19 Rhagfyr, trefnwyd diwrnod agored gan CwmNi, pan gafwyd cyfle i groesawu aelodau a chefnogwyr i'r swyddfa i gyfranogi o fwyd a diod i ddathlu'r Nadolig.

Edrychir ymlaen at y flwyddyn newydd pan fydd rhai o gynlluniau newydd Cymunedau'n Gyntaf yn dod i rym er lles yr ardal.

Estynnwn ein cydymdeilad i Hans ac Elin Marchl, Gwynant, ar farwolaeth tad Hans yn Awstria. Bu Hans ac Elin a'r plant yn byw yn Awstria ers peth amser ac roedd teulu Elin yn digwydd bod yno ar ymweliad pan fu farw Herr Marchl.

Cofiwn amdanynt oll yn eu hiraeth.

Ddydd Luun, 7 Ionawr,

cynhaliwyd cyfarfod rhwng y cynghorwyr lleol a'r Comisiwn Coedwigaeth i drafod eu cynlluniau ar gyfer Cwmsaebren. Gan fod clefyd ar nifer o'r coed llarwydd, byddant yn cael eu torri gan adael y tir yn fwy agored. Bydd unrhyw goed a blennir yn eu lle yn rhai cysefin â dail llydain. Hefyd bydd y pwll a grewyd ar gyfer hwyaid yn cael ei adleoli.

Roedd yn dda gweld Rhys Davies, mab Geraint a Merrill Davies, yn siarad ar newyddion S4C yn dilyn y gêm bêldroed rhwng Abertawe ac Arsenal. Er taw cefnogi Arsenal roedd rhys, roedd pawb yn gadael y cae yn weddol fodlon gan taw 2 - 2 oedd y sgôr terfynol!

TREORCI

Nos Fawrth, 18 Rhagfyr, cynhaliodd aelodau côr y WI eu gwasanaeth carolau arferol yn Eglwys Sant Matthew. Cafwyd amrywiaeth o ddarlleniadau ac adroddiadau ac arweiniwyd y côr gan Mrs Mary Price. Wedi'r oedfa mwynhaodd pawb sgwrs a lluniaeth ysgafn yn Neuadd yr Eglwys.

Roedd yn flin gan bawb dderbyn y newyddion am farwolaeth Mrs

Gwyneth Butler, gynt o Hafod Wen, Tremle Court, ond bellach o Borthcawl. Bu Mrs Butler yn athrawes Gymraeg yn Ysgol Fodern Treorci ac wedyn yn yr Ysgol Gyfun. Yn gerddor dawnus, bu'n weithgar iawn yng nghapel Hermon cyn priodi. Roedd yn wraig hynaws a gweithgar y gwelir ei heisiau gan ei theulu a'i ffrindiau. Estynnwn ein cydymdeimlad i'w mab.

Melville a'r teulu oll yn eu profedigaeth.

Pob dymuniad da i Mrs Clarice Lewis, Stryd Senghennydd, sydd yn Ysbyty Brenhinol Morgannwg ar hyn o bryd yn dilyn cwymp yn ei chartref. Mae ei holl ffrindiau a'i chyd-aelodau yng Nghapel y Parc yn dymuno adferiad buan a phob cysur iddi i'r dyfodol.

Bu farw gŵr busnes amlwg dros y Nadolig, sef Brian Brown, Stryd Regent. Roedd Brian yn saer talentog wrth ei grefft a ymsefydlodd fel trefnydd angladdau yn yr ardal. Roedd yn aelod o Glwb Golff Penrhys ac o'r Clwb Busnes ac yn adnabyddus i bawb. Estynnwn ein cydymdeimlad i'w weddw, Anna ac i'w ferch, Victoria a'r teulu.

Ddydd Sul, 16 Rhagfyr

EICH GOHEBWYR LLEOL: Rhowch wybod iddyn nhw os byddwch chi eisiau rhoi rhywbeth yn Y GLORAN Treherbert: GERAINT a MERRILL DAVIES Treorci: MARY PRICE

Cwmparc: NERYS BOWEN DAVID LLOYD Y Pentre: TESNI POWELL ANNE BROOKE

Ton Pentre a’r Gelli: HILARY CLAYTON GRAHAM JOHN cynhaliwyd gwasanaeth o ddarlleniadau a charolau yn Hermon gyda nifer o'r aelodau yn cymryd rhan. Ar ôl yr oedfa cafodd pawb gyfle gymdeithasu a mwynhau lluniaeth ysgafn tymhorol yn y festri.

Trist yw cofnodi marwolaeth David Oliver, Glan-yr-afon ychydig cyn y Nadolig. Ganed a maged David yn rhan ucha'r dref ac ar ôl gadael yr ysgol, bu'n gweithio yn ffatri Policoff. Ar ôl ymddeol, bu'n aelod bwrd o'r clwb bowlio. Daeth torf fawr i'w wasanaeth coffa a gynhaliwyd yn Eglwys Sant Matthew.

Cynhelir y cyfarfod PACT nesaf yn Nhŷ Bethania, nos Fawrth, 5 Chwefror pan fydd cyfle

5

ichi drafod eich problemau gyda HCC Paul Jones a'ch cynghorwyr lleol. Bydd y cyfarfod yn dechrau am 6 pm.

Dechreuodd cangen Treorci o Sefydliad y Merched [W.I.] ei rhaglen am y flwyddyn newydd gyda noson gymdeithasol, nos Iau, 10 Ionawr pan fwynhaodd yr aelodau cwis wedi ei drefnu gan Ann Barrett.

Mae'n dda clywed bod Mrs Betty Rees, Stryd Regent, ma's o'r ysbyty erbyn hyn ond deallwn fod Donald, ei gŵr i mewn eto yn derbyn gofal a thriniaeth. Pob dymuniad da i'r ddau ar gyfer 2013.

Llongyfarchiadau calonnog i Mrs Betty Hughes, Heol y Fynwent

6

a gyrhaeddodd garreg filltir bwysig yn ddiweddar wrth iddi ddathlu ei phen-blwydd yn 80 oed.

Pob dymuniad da iddi i'r dyfodol.

Ma'n flin gennym gofnodi marwolaeth Mr David Phillips, Stryd Stuart. Roedd David yn ŵr hynaws, cyfeillgar y gwelir ei eisiau'n fawr yn y gymdogaeth. Cydymdeimlwn yn gywir iawn â'i wraig, Mary, ei feibion a'r teulu oll yn eu profedigaeth.

CWMPARC

Diolch yn fawr i David Lloyd, sydd ynghyd â'r ddiweddar Miss Mary Maud Edwards, wedi bod yn gyfrifol am newyddion Cwmparc am flynyddoedd lawer. Gob-

eithiwn y bydd yn dal i gyfrannu ambell eitem, ond o hyn allan caiff rywfaint o help. Croeso i Nerys Bowen a fydd yn ein helpu i gasglu straeon Cwmparc o hyn allan. Ei rhif ffôn yw 771114, ac felly, os oes gennych bwt o newyddion, rhowch wybod iddi.

Dathlodd yr efeilliaid George ac Eddie Morgan ei penblwydd yn 90deg oed tua diwedd mis Tachwedd. Llongyfarchiadau mawr iddynt.

O'r diwedd, mae gan Gwmparc ei Heddwas Gymunedol Ategol ei hun, sef Ceri Lyons.

Bydd e'n cynnal cyfarfodydd PACT yn Neuadd y Parc bob yn ail fis gan

ddechrau ddydd Mercher, 9 Ionawr am 3 pm. Ar wahân i'r rhain, bydd Ceri ar gael yn yr un lleoliad bob prynhawn dydd Mercher am 3 p.m.. Croeso ichi alw heibio. Ei rif ffôn yw 07584770625 a'i gyfeiriad e-bost ceri.lyons@southwales.pnn.police.uk Bob mis ar yr ail fore dydd Llun, cynhelir bore coffi yn Neuadd y Parc rhwng 10 - 11p.m. ar gyfer dysgwyr sydd am ymarfer eu Cymraeg.

Mae croeso i siaradwyr Cymraeg alw heibio hefyd am ddysglaid o goffi a sgwrs.

Fore Llun, 14 Ionawr roedd grŵp newydd 'Mam a Phram' yn cwrdd yn Neuadd yr Eglwys.

Darperir ar gyfer mamau

a phlant o bob oed sydd heb ddechrau yn yr ysgol. Bydd y grŵp yn cwrdd yn wythnosol rhwng 9 -11.30p.m. Pam na alwch chi heibio?

Tristwch i bawb oedd derbyn y newyddion am farwolaeth Amy Bloodworth, gynt o Vicarage Terrace, a hithau yn fam ifanc 21 oed. Cofiwn am ei rhieni Sam a Jeffrey Bloodworth a'r teulu oll ar yr adeg drist hon yn eu hanes.

Ddydd Mawrth, 22 Ionawr bydd gampfa / gym newydd yn agor yn Neuadd y Parc. Lleolir y gampfa ar y llawr isaf a bydd croeso i unrhyw un sydd am gadw'n heini ymuno. Y gost fydd £2 y sesiwn, £15 y mis neu £100 y flwyddyn. Gyda chymaint ohonom yn ordew a ddim yn cael digon o ymarfer corff, gobeithio y bydd llawer

yn manteisio ar y cyfle gwych hwn i wella ffitrwydd.

Ar 17 Ionawr bydd disco'n cael ei gynnal yn Neuadd y Parc ar gyfer plant dan 9 oed gan ddechrau rhwng 5.30 - 7 p.m. Croeso i bawb.

Bob dydd Mercher rhwng 9.30 - 11 p.m. bydd cynrychiolydd Cyngor i'r Cyhoedd [Citizens' Advice Bureau] ar gael yn Neuadd y Parc.

Os oes gennych unrhyw broblem i'w thrafod, pam na alwch chi heibio?

Mae aelodau Eglwys Sant Siôr yn falch iawn o gael y Tad Brian Taylor yn ôl yn eu plith yn dilyn cyfnod o afiechyd. Diolch hefyd i bawb a ddaeth i'r adwy yn ystod ei absenoldeb.

Mae stafell gyfriaduro newydd sbon wedi ei hagor yn Ysgol Y Parc.

O hyn allan bydd yn

bosib i ddosbarth cyfan dderbyn hyfforddiant.

Mae'r plant a'r rhieni wrth eu bodd gyda'r adnodd newydd ac yn dymuno'n dda i'r prifathro, Mr David Williams, wrth iddo ddechrau blwyddyn newydd yn ei swydd.

Y PENTRE

Llongyfarchiadau i Phil Rowlands, cyn-brifathro Ysgol Gynradd y Pentre ar gyhoeddi fersiwn modern o glasur Charles Dickens, 'A Christmas Carol'. Cafodd darnau o'r llyfr ei ddarllen mewn cyngerdd a gynhaliwyd yn ddiweddar gan Gymdeithas Bargyfreithwyr Efrog Newydd.

Mae'r gyfrol sydd ar gael ar Kindle wedi cael derbyniad da yn America gan ei bod yn adrodd hanes Ebenezer Clinton

Scrooge lll!

Daeth holl breswylwyr Llys Siloh ynghyd i ddathlu'r Nadolig gyda'i gilydd mewn cinio yn nhafarn y Queens. Cawson nhw amser da yng nghwmni ei gilydd ar ddechrau gŵyl y Geni.

Dwy o'r Llys sy'n dathlu eu pen-blwydd y mis hwn yw Margaret Morris [6ed] a Pat Vaughan [11eg]. Pob dymuniad da i'r ddwy ohonyn nhw ar ddechrau'r flwyddyn newydd.

Roedd pawb yn y Llys yn arbennig o falch i groesawu eu warden, Dianne Wakeford yn ôl i'w plith ar ôl iddi dorri asgwrn yn ei throed. Roedd pawb yn gweld ei heisiau'n fawr.

Un arall sydd ar wella yw Mr Jess Merrit, Tŷ'r Pentre sydd wedi dychwelyd yno ar ôl treulio peth amser yn ddiweddar

7

yn yr ysbyty. Mae pawb yn y cartref yn dymuno iddo wellhad llwyr a buan.

Bydd tair yn Nhŷ'r Pentre yn dathlu eu penblwydd y mis hwn.

Dymnwn pob bendith a rhwyddineb i Nora Wales [16eg], Daisy Davies [16eg] a Margaret Davies [26ain].

Gobeithio y caiff y tair ohonyn nhw amser wrth eu bodd a hapusrwydd a iechyd yn ystod y flwyddyn i ddod.

Mae Jane, un o gydberchnogion y Village Cafe wedi bod yn yr ysbyty yn ddiweddar. mae hi gartref erbyn hyn ac mae pawb o'i ffrindiau a chwsmeriaid y caffi yn gobeithio y bydd yn ôl yn eun plith cyn bo hir.

Brysiwch i wella, Jane!

Cynhaliwyd cyfarfod mis Ionawr o PACT yn Llys Nazareth ar 5 Ionawr. Mae bob amser yn dda cael cyfle i drafod problemau'r ardal gyda'r Heddwas Cynorthwyol Cymunedol, Steve Pike a'r cynghorwyr lleol, Maureen Weaver a Shelley Rees-Owen.

TON PENTRE A’R GELLI

8

Cafodd aelodau Hebron a'r Capel Cynulleidfaol Saesneg foddhad mawr wrth ddod ynghyd ar gyfer eu gwasanaeth Nadolig. Cafwyd darlleniad gan Miss Victoria Price ac unawdau gan Mrs Susan Davies a'i merch, Laura.

Mae'n dda deall bod Band Cory yn bwriadu sefydlu band iau er

mwyn ceisio gwneud yn iawn am y dirywiad yn y ddarpariaeth gerddorol yn ein hysgolion lleol oherwydd y cwtogi ar wariant. Bydd sesiynau hyfforddi yn cymryd lle yn festri'r Capel Cynulleidfaol Saesneg gan ddechrau nos Fawrth, 8 Ionawr rhwng 5.15 - 6.15 pm. Bydd croeso i unrhyw un rhwng 7 - 17 oed alw heibio neu gysylltu â'r arweinydd, Mr Austin Davies. Mawr obeithiwn y bydd y fenter gyffrous hon yn llwyddiant er mwyn diogelu rhan bwysig o ddiwylliant y cymoedd.

Ar ôl dioddef afiechyd yn ddewr am nifer o flynyddoedd, bu farw Janice, gweddw'r Parch Ifan Jones, cyn-gurad Eglwys Ioan Fedyddiwr. Roedd Janice a hanai o'r Gelli yn byw bellach yn Heol Tyntya, Ystrad Rhondda.

Dysgodd siarad Cymraeg yn rhugl ar ôl priodi a bu'n gefnogol iawn bob amser i'r papur hwn.

Roedd hefyd yn aelod gweithgar iawn o Eglwys Ioan Fedyddiwr lle y bu ei diweddar ŵr yn gurad. Cyn ymddeol, gweithiai fel bydwraig yn Ysbyty Dwyrain Morgannwg. Estynnwn ein cydymdeimlad cywiraf i'w theulu yn eu profedigaeth.

Collodd yr ardal gymeriad bywiog a lliwgar pan fu farw Mr Mal Green, Stryd Bailey ychydig cyn y Nadolig.

Roedd Mal yn aelod o deulu a fu am flynyddoedd yn rhedeg busnes gwerthu llysiau a ffr-

wythau yn y Pentre ac arferai Mal yrru yn gyson i farchnad Covent Garden, Llundain i'w nôl. Roedd yn adnabyddus fel chwaraewr rygbi dros glwb Treorci am flynyddoedd lawer. Ar ôl ymddeol o'r gêm bu'n gadeirydd a llywydd y clwb a daliai i gefnogi'r tîm yn selog. Cofiwn am ei feibion, Martin a Crayton a hefyd am y teulu oll yn eu hiraeth.

Daeth dathliadau Nadolig Tŷ Ddewi i ben gyda chyngerdd ddymunol iawn yng nghwmni côr Faith, Hope and Harmony o dan arweiniad Faith Griffiths Cyflwynwyd rhaglen amrywiol o garolau a chaneuon poblogaidd a fwynhawyd yn fawr gan bawb. Rhoddwyd diolch arbennig i bedwar o'r cantorion ifainc, Seren Lawthorn, Lili John, Mollie John, Emilie John ac Isabelle John sy'n ddisgyblion yn Ysgol Gymraeg Ynyswen ac i'r unawdydd David.

Bu farw John Davies, cyn-faer y Rhondda a fu'n cynrychioli Ton Pentre ar y Cyngor am flynyddoedd lawer.

Roedd John yn aelod selog o'r Blaid Lafur ac yn weithgar iawn yn y ward. Estynnwn ein cy-

dymdeimlad i'w weddw, Beryl, ei ferch Ann a'r teulu cyfan yn eu profedigaeth.

Cofiwn hefyd am deuluoedd y canlynol a fu farw yn ystod y mis: Edith Davies, Stryd Parry; Gwyneth Jones, Ton Row a Cynthia Batstone, Stryd Bailey.

Bydd cynhyrchiad diweddaraf Grŵp Theatr y Rhondda, 'Peter Pan', yn cael ei lwyfannu yn Theatr y Ffenics rhwng 13 - 15 Chwefror am 7 pm. Yn ogystal, bydd matinee am 3 pm ddydd Sadwrn, 16 Chwefror.

Pris y tocynnau fydd £7 y llawr a £10 yn yr oriel.

Dymunwn i'r cwmni ifanc hwn bob llwyddiant.

Croeso cynnes iawn i'n Heddwas Cymunedol Ategol newydd, Steve Pike. Mae'n dda ei weld yn crwydro'r ardal a gallwn ei sicrhau o'n cefnogaeth wrth iddo wylio drosom. Gallwch ei gysylltu trwy ffonio 07805301092 neu trwy ddod i'r cyfarfod PACT nesaf a gynhelir am 6pm yn Nhŷ Nazareth, Pentre, 5 Chwefror pan fydd ein cynghorwyr lleol, Maureen Weaver a Shelley Rees-Owen hefyd yn bresennol.

CWIS CYFLYM

..........................................Pa stryd yw hon?

PWT O'N HANES HYNT A HELYNT Y GWYDDELOD YNG NGHWM RHONDDA parhad o dud 4

dim angen dweud bod y Cymry yn chwerw am hyn. Ymosodwyd ar y Gwyddelod yn eu tai yn Nhreherbert a Blaen-ycwm. Torrwyd pob drws a ffenest a chawsant eu gyrru unwaith yn rhagor ma's o'r cwm. Eu hunig gysur oedd bod eu plant a'u gwragedd wedi cael dianc yn ddianaf gan yr haid dreisgar.

Ond hir yw cof y werin ac unwaith eto ym Mehefin 1866, cyhuddwyd chwe Chymro gan lys yn Aberdâr o ymosod gydag help 40-50 o ddynion eraill ar Wyddelod oedd yn cael eu cyflogi ym Mhwll Glo De Dunraven neu Tydraw [Treherbert] fel y'i gelwid yn lleol. Cwynodd y Cymry fod y Gwyddelod wedi cymryd eu swyddi a derbyn cyflog is am eu llafur.

Yn ddial am hyn, ymosodwyd ar eu tai a darllenwyd rhan o lythyr bygythiol oedd wedi ei wthio o dan ddrws un o'r gweithwyr estron. Dyma ei gynnwys: June 23 1866 Dear Timber's, We have sent you these few lines to inform you that you are to leave this place (Paddy's Row), in

less than one hour; and the lodgers, except the family. So no more at present from the officer of the Black army. The family must go on next Saturday and you must look sharp about it.

Barn cyfreithiwr yn y llys oedd bod gweddill y llythyr yn "very filthy indeed, and totally unfit for publication'. Yn anffodus, ni chafwyd unrhyw wybodaeth ychwanegol am y 'Fyddin Ddu' er bod ei gweithgareddau yn debyg i rai'r Scotch Cattle, gangiau o weithwyr treisgar, oedd yn gweithredu yn y cymoedd ryw 30 mlynedd ynghynt.

Wrth geisio ateb y cwestiwn pam mae cyn lleied o bobl o dras Wyddelig yn y Rhondda felly, rhaid dod i'r casgliad fod terfysgoedd a thrais blynyddoedd cynnar twf y Rhondda wedi argyhoeddi gwŷr a gwragedd Iwerddon nad oedd croeso iddynt yn y cwm hwn ac o ganlyniad ni ddatblygodd cymdogaethau o Wyddelod fel y gwnaed ym Merthyr ac yn nhrefi'r arfordir fel Caerdydd, Casnewydd a Phort Talbot.

Ydych chi’n cofio darllen y nofel Teulu Bach Nantoer ?

Annwyl Ddarllenwyr, Rydym wrthi’n paratoi rhaglen fydd yn cael ei darlledu ar S4C ddechrau’r haf i nodi canmlwyddiant cyhoeddi Teulu Bach Nantoer. Yn ôl pob tebyg, y nofel hon gan Moelona, a gyhoeddwyd yn 1913, yw’r nofel fwyaf poblogaidd erioed i blant yn y Gymraeg. Ar gyfer ein rhaglen yr ydym yn chwilio am bobl ddarllenodd y nofel pan yn ifanc – neu yn hŷn ! Os ydy chi’n un o’r miloedd ddarllenodd y nofel ac am rannu eich atgofion a fyddech chi mor garedig â chysylltu â ni naill ai drwy lythyr, ebost, ffôn neu ar facebook? Os nad ydy chi am gymryd rhan yn y rhaglen ond yn barod i rannu eich atgofion mae croeso i chi hefyd i gysylltu – bydd yn braf clywed mwy am y nofel ac atgofion pawb ohoni.

Os hoffech ddarllen y nofel eto neu ei darllen am y tro cyntaf, mae yna gopi ar gael ar wefan Llyfrau o’r Gorffennol. http://www.llyfrau.org/

Yn gywir, Catrin M.S. Davies a Dinah Jones Unigryw Tŷ Goronwy 32 Heol y Wig Aberystwyth Ceredigion SY23 2LN Facebook: Teulu Bach Nantoer

9

ynhelir Diwrnod y Llyfr eleni ar 7 Mawrth, ac mae’r Cyngor Llyfrau wedi trefnu croesair arbennig ar yfer holl bapurau bro Cymru. Bydd gwobrau o docynnau llyfrau gwerth £30 yr un ar gael i DRI nillydd lwcus a bydd papurau bro’r tri enillydd yn derbyn siec o £50 yr un. Felly, dyma gyfle i derbyn gwobr bersonol a chefnogi’ch bro yr un pryd! Cyngor Llyfrau wedi trefnu croesair arbennig ar Cynhelir Diwrnod y Llyfr eleni papur ar 7 Mawrth, ac mae’r 1 2Bydd gwobrau o 3docynnau llyfrau 4 5 gwerth 6£30 yr un 7 ar gael i DRI DRAWS gyfer holl bapurau bro Cymru.

Cynhelir Diwrnod y Llyfr eleni ar 7 Mawrth, ac mae’r Cyngor Llyfrau wedi trefnu croesair arbennig argyfle i ar Cyfenw bardd a gyhoeddodd ei gyfrol O Cynhelir lwcus Diwrnod y Llyfrpapurau eleni ar 7bro’r Mawrth, ac mae’rynCyngor Llyfrau trefnu arbennig enillydd a bydd tri enillydd derbyn siec owedi £50 yrcroesair un. croesair Felly, dyma Cynhelir Diwrnod y Llyfr eleni ar 7 Mawrth, ac mae’r Cyngor Llyfrau wedi trefnu arbennig ar Annwn i Geltia ym mis Mawrth 2012 (7) gyfer holl holl bapurau bro Bydd gwobrau o docynnau llyfrau gwerth £30 yr£30 un ar i DRI 8 gyfer bapurau broCymru.

Cymru.

Bydd gwobrau o docynnau llyfrau gwerth yrgael un ar gael i DRI Rhyw Fath odderbyn _ _ _ gyfer _ _ _ _, nofel am gwobr bersonol a chefnogi’ch papur bro yr un pryd! holl bapurau bro Cymru.

Bydd gwobrau o docynnau llyfrau gwerth £30 yr un ar gael i DRI Cynhelir y Llyfr eleni ar tri 7 Mawrth, ac yn mae’r Cyngor Llyfrau wedi trefnu croesair arbennig enillydd lwcus aaDiwrnod bydd papurau bro’r enillydd derbyn siec osiec £50 un.

Felly, gyfle i ar wallgofrwydd cariad gan Lleucu Roberts (7) enillydd lwcus bydd papurau bro’r tri enillydd yn derbyn oyr£50 yr un.dyma Felly, dyma i lwcus a bydd papurau bro’r tri enillydd yn derbyn o £50 yr Felly, dyma i gyfle 92gwobrau 1 3 siec 4 un.

5 yr un 6 gyfle 7 gyfer holl bapurau bro Cymru.

Bydd o docynnau llyfrau gwerth £30 ar gael i DRI Rhywun yn AR _ _dderbyn _DRAWS _enillydd _ _, cyfrol o gerddi i blant gan y gwobr bersonol a chefnogi’ch papur bro yr un pryd! gwobr aOachefnogi’ch papur bro un pryd! siec o £50 yr un. Felly, dyma gyfle i 1.dderbyn Cyfenw bardd agwobr gyhoeddodd ei prifardd Tudur Dylan a gyhoeddwyd ynbersonol 2005 (5)gyfrol enillydd lwcus a bydd papurau bro’r tri enillydd derbyn dderbyn bersonol chefnogi’ch papur bro yryr unyn pryd!

CROESAIR DIWRNOD Y LLYFR 2013 CROESAIR DIWRNODYYY LLYFR 2013 CROESAIR LLYFR 2013 CROESAIRDIWRNOD DIWRNOD LLYFR 2013 CROESAIR DIWRNOD Y LLYFR 2013

CROESAIR DIWRNOD Y LLYFR 2013

1 2 3 4 5 6 7 ARAnnwn DRAWSi Geltia ym mis Mawrth 2012 (7) gweler 29 ar draws 10 8 bersonol a chefnogi’ch papur bro yr un3 pryd!

3 4 5 6 7 DRAWS 1. wythnosol Cyfenw bardd gyfrol O 4.AR Rhyw Fath odderbyn _a_gyhoeddodd _ _ _ _,gwobr nofeleiam 11 22 4 6 7 AR DRAWS 1 2 3 45 5 6 7 AR DRAWS Ar ei ymweliad â’r_ farchnad 1.

Cyfenw aa gyhoeddodd ei gyfrol O Annwn iybardd Geltia ym mis Mawrth 2012 (7) bardd a gyhoeddodd ei gyfrol O 1. Cyfenw wallgofrwydd cariad gan Lleucu Roberts (7) 1.

Cyfenw bardd gyhoeddodd ei gyfrol O hon yr enillodd Tecwyn Tractor 2 Cyngor Llyfrau wedi 3 4 5 arbennig 6 ar 7 AR DRAWS y Llyfr eleni ar 7 Mawrth, ac 1mae’r 8 Cynhelir Diwrnod trefnu croesair Annwn iiyn Geltia mis Mawrth 2012 Annwn i__Geltia mis Mawrth 2012i(7) (7)ei gyfrol RhywLwyd Fath _Cyfenw _____ym _, nofel am 11 9 9.4. Ffergi Rhywun _(4) _ym _,_bardd cyfrol gerddi blant ganOy 12 Annwn Geltia ym mis Mawrth 2012 (7) 1.o a ogyhoeddodd gariad o’r enw 8 8 8 yr un ar gael i DRI 4. holl Rhyw Fath o_ _a_ _gyhoeddwyd _,ym nofel am gyfer bapurau bro Cymru. wallgofrwydd cariad Roberts (7) 4.

Rhyw Fath __Annwn __Dylan _, nofel am mis Mawrth 2012 (7) Tudur ynBydd 2005 (5)gwobrau o docynnau llyfrau gwerth £30 4. prifardd Rhyw Fath oblant, _ __A__igan _Geltia _,_Lleucu nofel am Enw cyntaf awdur y gyfrol io 8 9 cariad gan Lleucu Roberts (7) wallgofrwydd 9. gweler Rhywun ynar _ draws _Rhyw _cariad _ _ _, cyfrol o_gerddi i blantam gan y 4.

Fath o _ _ _ _ _ _, nofel wallgofrwydd gan Lleucu Roberts (7) 10.

29 cariad gan Lleucu Roberts (7) lwcus a_(4) bydd papurau bro’r tri enillydd yn derbyn siec o £50 yr un. Felly, i Wyddoch Chienillydd amwallgofrwydd Anifeiliaid Cymru?

13i blant 14 15 dyma 16 10 gyfle 9 9 9. Rhywun _ __ _ __,a_gyhoeddwyd _, cyfrol o gan gerddi gan yy(7) prifardd Tudur Dylan yn (5)gan cariad Lleucu Roberts 9.

Rhywun yn __yn __wallgofrwydd __Nghyfres o gerddi ii2005 blant 9 12. eii ymweliad wythnosol â’r 9. Ar Rhywun ynyng _ _bersonol _, cyfrol cyfrol ofarchnad gerddi blant gan y Casgliad o limrigau blant 9 dderbyn gwobr a chefnogi’ch bro yr un pryd! prifardd Tudur Dylan a_ gyhoeddwyd yn 2005i blant (5) papur 10. prifardd gweler 29 ar draws 9.

Rhywun yn _ _ _ _ _, cyfrol o gerddi gan y 10 Tudur Dylan aa ygyhoeddwyd yn (5) hon yr enillodd Tecwyn Tractor prifardd Tudur Dylan gyhoeddwyd yn 2005 2005yn (5)2005 (5) Cerddi Gwalch: Limrigau _29 _ prifardd _ar _draws _ (5)Tudur 10. a gyhoeddwyd 12.1Ar eigweler ymweliad wythnosol â’rDylan farchnad 10 17 12 11 10. gweler 29 ar draws 1 2 3 4 5 6 7 AR gariad o’r enw Ffergi Lwyd (4) 10. gweler 29 ar draws 10 _ _ _ - Cofiant R.DRAWS Williams Parry, gan Alan Llwyd (3) 10. gweler 29 ar draws Ar ei ymweliad wythnosol â’r farchnad 12.

10 hon yr enillodd Tecwyn y Tractor 10 12.

Ar ei ymweliad wythnosol â’r farchnad 1.

Cyfenw bardd a gyhoeddodd ei gyfrol O 11 12 13.

Enw cyntaf awdur y gyfrol i blant, A 12. Ar ei hon ymweliad wythnosol â’rTractor farchnad 12.

Ar ei ymweliad â’r farchnad Cyfrol a ysgrifennwyd gan Hefin Wyn am (4) enillodd Tecwyn ywythnosol gariad o’ryrenw Ffergi Lwyd Annwn i Geltia ym mis Mawrth (7) y(4) 11 12 hon yr enillodd Tecwyn yyi2012 Tractor hon enillodd Tecwyn Chio’r am Anifeiliaid Cymru? gariad enw Lwyd (4) hon yr enillodd Tecwyn Tractor 8 un o feirdd amlycaf Benfro (2, 6,yr 5) 14 15 16 13 13.Wyddoch Enwsir cyntaf awdur yFfergi gyfrol blant, A Tractor 18 11 12 11 4. Rhyw Fatho’r o _enw _ _ gariad _Ffergi _ _ _,o’r nofel am 12 12 11 enw Ffergi Lwyd (4) gariad Lwyd (4) Enw cyntaf awdur y gyfrol i blant, A 13.

14.

Casgliad o limrigau i blant yng Nghyfres gariad o’rChi enw Ffergi LwydCymru?

(4) Wyddoch am Anifeiliaid (4)(7) Y Pussaka _ _ _, wallgofrwydd stori gyffrous i blant 13 14 15 16 cariad gan Lleucu Roberts 13.awdur Enwam cyntaf awdur y gyfrol i(4) blant, A 13.

Enw cyntaf yyi blant gyfrol Wyddoch Chi Anifeiliaid 13 14 15 16 14.

Casgliad yng Nghyfres Cerddi Gwalch: _ii _blant, _Cymru? _A (5)gan 13.

Enw cyntaf gyfrol blant, A 9 9–10 oed gan Menna Elfyn (3) 9.

Rhywun yn _o_limrigau _awdur _Wyddoch _1_,Limrigau cyfrol o gerddi i_blant y (4) Chi am Anifeiliaid Cymru?

19 13 14 15 16 17 14.

Casgliad o limrigau i blant yng Nghyfres Wyddoch Chi am Anifeiliaid Cymru?

(4) Cerddi Gwalch: 1 Limrigau _ _ _ _ _ (5) 14 15 16 13 16. _ _ _ Cofiant R. Williams Parry, gan Alan (3) Wyddoch Chi am Cymru?

(4) prifardd Tudur Dylan a gyhoeddwyd yn 2005 (5)Llwyd Enw cyntaf awdur y nofel Blasu (5)Anifeiliaid 14 15 16 13 14.

Casgliad o limrigau i blant yng Nghyfres 17 Gwalch: 1 Limrigau _ _ _ _ _ (5) Cerddi 14.

Casgliad o limrigau i blant yng Nghyfres _ _ _ -29 R. Williams Parry, gan Alan_am Llwyd (3) arodraws Cyfrol aCofiant ysgrifennwyd gan Hefin Wyn 14.

Casgliad limrigau i blant yng Nghyfres Odl-dodl _ 18. _10. _16._,gweler stori ar fydr ac odl sy’n addas 17 Cerddi Gwalch: 1 Limrigau _ _ _ _ (5) 10 16. _ _ _ Cofiant R. Williams Parry, gan Alan Llwyd (3) 17 18.Ar Cyfrol aGwalch: ysgrifennwyd gan Hefin am eioymweliad wythnosol â’r farchnad Cerddi __(2, __Wyn __6,__5) (5) 21 22 23 18 16. _ _1 - Cofiant R._ Parry, gan Alan Llwyd (3) un feirdd amlycaf sir(4) Benfro Cerddi Gwalch: 1_ Limrigau Limrigau _Williams (5)20am i blant dan 712. oed gan Gwion Hallam 17 18. aamlycaf ysgrifennwyd gan(2, Hefin 17 hon Tecwyn Tractor 18 feirdd sir Benfro 6, 5)Wyn 16. __yr __oaCyfrol --enillodd Cofiant R. Williams Parry, gan Alan (3) 18.

Cyfrol aygyffrous ysgrifennwyd gan HefinLlwyd Wyn am Y__un Pussaka _ _ _, stori i blant 16.awdur Cofiant R. Williams Parry, gan Alan Llwyd (3) Enw cyntaf20. yr gyhoeddodd ei 11 12 18 un o feirdd amlycaf sir Benfro (2, 6, 5) o’raenw (4) 20.gariad Y Pussaka _ _Ffergi _,unstori gyffrous i blant 18 oLwyd feirdd amlycaf sir Wyn Benfroam (2, 6, 5) 18.

Cyfrol gan Hefin 9–10 gan Menna Elfyn (3) 18.oEnw Cyfrol a ysgrifennwyd ysgrifennwyd Hefin Wyn am hunangofiant dan yoed teitl Cofnodion (4) 20.cyntaf Yoed Pussaka _yPussaka _gyfrol _, stori gyffrous i blant 13. awdur i_gan blant, A gyffrous 24 25 19 9–10 gan Elfyn 20.amlycaf YMenna _ _,(3) stori i blant 18 un o feirdd sir Benfro (2, 6, 5) 19 Enw cyntaf awdur y nofel Blasu (5) 18 un o feirdd amlycaf sir Benfro (2, 6, 5) Enw cyntaf21. awdur yr hunangofiant 9–10 oed gan Menna Elfyn (3) Wyddoch Chi am Anifeiliaid Cymru?

(4) 13 14 15 16 9–10yoed ganBlasu Menna 21. Enw cyntaf awdur nofel (5) Elfyn (3) 19 19 20.

Y Pussaka ___ ___ _, stori gyffrous i blant 23.

Odl-dodl _cyntaf _, stori ar fydr ac odl sy’n addas 21.

Enw yyng nofel Blasu (5) 20.

YOdl-dodl Pussaka stori gyffrous blant 14.

Casgliad o(6) limrigau i blant Nghyfres Ymlaen a’r Gân 2003 Enw cyntaf awdur yiodl nofel Blasu (5) 23.yn _21. _ __, _,awdur stori ar fydr ac sy’n addas oed gan Menna (3) 26 27 addas 28 2122 22 23 20 Cerddi Gwalch: 1_Odl-dodl Limrigau _Elfyn _ ar _ _, _fydr _stori (5)acarodl 23.

Odl-dodl _ _ _, stori sy’n addas i 9–10 blant dan 7 oed gan Gwion Hallam (4) 9–10 oed gan Menna Elfyn (3) 23. _ _ _ fydr ac odl sy’n 20 21 23 a 10 ar draws. Hunangofiant arbennig o ddifyr 19 i blant dan 7 oed gan Gwion Hallam (4) 17 19 20 21 23 23 16. _Enw _ _ -cyntaf Cofiant R. Williams Parry, gan Alan Llwyd (3) 21. awdur yydan Blasu (5) 20 21 22 22 icyntaf blantTrôns dan 7(5, oed gan Hallam (4) i blant 7 Gwion oed gan Gwion (4) 25. yr awdur gyhoeddodd 21.

Enw cyntaf awdur nofel Blasu (5) awdures Amdani! a Llinyn 5) 25.Enw Enw cyntaf yr awdur aanofel gyhoeddodd eiei Hallam 18.

Cyfrol aEnw ysgrifennwyd gan Hefin Wyn am 25. cyntaf yr awdur a gyhoeddodd ei 25.

Enw cyntaf yr awdur a gyhoeddodd ei 23.

Odl-dodl _ _ _ _, stori ar fydr ac odl sy’n addas teitl Cofnodion (4) addas 23. hunangofiant Odl-dodl _ _ _oo_,dan stori ar fydr ac odl (4) sy’n hunangofiant yy teitl Cofnodion Enw cyntaf awdur Cydwybod, 29 24 25 24 25 un oCerbyd feirdd amlycaf siroBenfro 5) y teitl Cofnodion hunangofiant y (2, teitl Cofnodion (4) hunangofiant o 6, dan (4) 18 20 21 22 23 iiEnw blant dan 7 oed gan Gwion Hallam 24 21 22 23 20 24 25 25 26.YEnw cyntaf awdur yr hunangofiant 26. cyntaf awdur yrdan hunangofiant blant dan 7stori oed gan Gwion Hallam (4) (4) cyfrol o farddoniaeth gan un o 20.

Pussaka _ _ _, gyffrous i blant 26.yrEnw cyntaf awdur yr hunangofiant 26. Enw cyntaf awdur yrgyhoeddodd hunangofiant 25.

Enw cyntaf awdur a ei Ymlaen a’rGân Gân 2003 (6) Ymlaen a’r yn 2003 (6) 25. roc Enw cyntaf yr(6) awdur a gyhoeddodd ei arloeswyr y sin Gymraeg 9–10 oed gan Menna Elfyn (3) Gân (6) yn 2003 (6) Ymlaen a’rYmlaen Gân yna’r2003 19 26 26 27 27 28 28 hunangofiant o yyyn teitl Cofnodion (4) 29a Enw a10 10 ar draws.

Hunangofiant arbennig oo ddifyr 26 27 21. cyntaf awdur nofel Blasu (5) 29 ar Hunangofiant arbennig ddifyr hunangofiant oy dan dan teitl Cofnodion (4) 27 2828 24 25 Nofel gan Mared Lewis 29 a 10 ar draws.

Hunangofiant arbennig 24 25 29 a draws.

10aarddewiswyd draws.

Hunangofiant arbennig o ddifyro ddifyr 26 awdures Amdani! a Llinyn Trôns (5, 5) 26.

Enw cyntaf awdur yr hunangofiant 23.

Odl-dodl _Amdani! _(3, _ _, stori aryr fydr acTrôns odl asy’n addas awdures a Llinyn (5, 5) 26.Ebrill Enw2012 cyntaf awdur hunangofiant awdures Amdani!

Llinyn Trôns (5, 5) Nofel y Mis yn 1, 3) awdures Amdani! a Llinyn Trôns (5, 5) 21 22 23 Enwcyntaf cyntaf awdur Cydwybod, blant dan 7 30. oed gan Gwion Hallam (4) Cydwybod,20 29 Ymlaen Gân yn 2003 (6) Enw cyntaf awdur Cerbyd 30.30.iEnw awdur Cerbyd Cydwybod, Ymlaen a’r Gân ynCerbyd 2003 (6) 30 31 29 2929 30. Enwa’r cyntaf awdur Cerbyd Cydwybod, 27 28 26 25.

Enw cyntaf yr awdur a gyhoeddodd ei gan unooddifyr cyfrol o farddoniaeth gan un o 26 27 28 cyfrol o farddoniaeth 29 a 10 ar draws.

Hunangofiant arbennig cyfrol odraws. farddoniaeth gan unarbennig o (4) 29 ahunangofiant 10 arcyfrol Hunangofiant o ddifyr o farddoniaeth gan un o AWR dan teitl Cofnodion arloeswyrAmdani! y osin rocy a Gymraeg (6) Gymraeg arloeswyr y sinTrôns roc (6) 24 25 awdures Llinyn (5, 5) arloeswyr y sin roc Gymraeg (6) arloeswyr y sin roc Gymraeg (6) awdures Amdani! a Llinyn Trôns (5, 5) Enw cyntaf awdur ycyntaf nofel Tarw Pres, 26. yrLewis hunangofiant 31.Enw Nofel ganawdur Mared ddewiswyd 31.

Nofel gan aMared Lewis a yn ddewiswyd yn 30.

Enw cyntaf awdur Cerbyd Cydwybod, 31.

Nofel gan Mared Lewis a ddewiswyd yn 29 Nofel gan Mared Lewis ddewiswyd 30.

Enw cyntaf awdur Cydwybod, Cofiwch mai Ymlaen a’r Gân yn 2003 (6) dilyniant i’w31. nofel Pwll (4) 29 un llythyren yw CH, DD, NG, LL, RH, TH Nofel yCerbyd Misayn Ebrill Nofel yYnfyd Mis yn Ebrill 2012 (3, 1, 3)2012 (3,yn1, 3) 26 27 28 Nofel y Mis yn Ebrill 2012 (3, 1, 3) cyfrol o farddoniaeth gan un o 29 a 10 ar draws.

Hunangofiant arbennig o ddifyr Nofel y Mis yn Ebrill 2012 (3, 1, 3) cyfrol o farddoniaeth gan un o Enw cyntaf awdur Cerddi Bob Lliw, 30 31 30 31 30 15. Cyfenw awdur 27. Cyfenw’r31sawl31a gyhoeddodd lyfr â’r awdures Amdani!

Llinyn arloeswyr sin Gymraeg (6) 30 y gyfrol 301 a gyhoeddir yn 2013 (4) arloeswyr sina roc roc Gymraeg (6) cyfrol o gerddi personol acIyyLAWR amryliw a Trôns (5, 5) I LAWR I LAWR Enw cyntaf Cerbyd Cydwybod, 16. y pysgotwr a’r naturiaethwr teitl Blwyddyn Fawr yn 2007 (4) 29 31. gan Lewis aaTarw ddewiswyd yn 2.Mared Enw awdur y nofel Tarw Pres, I30.

LAWR 31.

Nofel ganawdur Mared Lewis ddewiswyd yn Hunangofiant 2.ymNofel Enw cyntaf awdur ycyntaf nofel Pres, gyhoeddwyd misoEnw Gorffennaf 2011 2. cyntaf awdur y(5) nofel Tarw Pres, cyfrol farddoniaeth gan2012 un onofel llythyren ywoCH, DD, NG, LL, RH, TH dilyniant i’w Pwll Ynfyd (4)o Dregaron, Moc Morgan (3, 3) 28. Yr UnCofiwch HwylCofiwch a’rmai Un un _mai _llythyren _un _, detholiad gerddi gan Nofel yyoMis yn Ebrill (3, 1, 3) ywyw CH, DD, NG, LL, RH, THTH dilyniant i’w nofel Pwll Ynfyd (4) 2. yarloeswyr Enw cyntaf awdur y nofel Tarw Pres, Nofel Mis yn Ebrill 2012 (3, 1, 3) Cyfenw awdur gyfrol gerddi Ar y Tir Mawr (6) Cofiwch mai un llythyren CH, DD, NG, LL, RH, y sin Gymraeg (6)Ynfyd dilyniant i’w nofel Pwll (4) Bob Lliw, 3. roc Enw cyntaf awdur Cerddi 17.

Casgliad cyntaf John Glyn Jones o gerddi a y diweddar gyn-Archdderwydd Dic Jones (4) 30 31 3.

Enw cyntaf awdur Cerddi Bob Lliw, Cofiwch mai un llythyren yw CH, DD, NG, LL, RH, TH dilyniant i’w nofel Pwll Ynfyd (4) 30 31 15. Cyfenw awdur y gyfrol 301 a gyhoeddir yn 2013 (4) 27. Cyfenw’r sawl a gyhoeddodd lyfr â’r Cynnal _ _ _31. _ _,Nofel cyfrol gan Eirwyn George Mared Lewis ddewiswyd 3. gan Enw cyntaf awdur Cerddipersonol Bobyn Lliw,ac amryliw a 15. Cyfenw cyfrol oa gerddi Cyfenw’r sawl a gyhoeddodd lyfrlyfr â’râ’r awdur 301301 a gyhoeddir yn yn 2013 (4) (4) 27.27.

2010, _ _y_gyfrol _yac Ysgafn (4) 15.ynCyfenw awdur gyfrol a gyhoeddir 2013 Cyfenw’r sawl a gyhoeddodd cyfrol oogerddi personol ac amryliw a a gyhoeddwyd 16.

Hunangofiant y pysgotwr a’r naturiaethwr teitl Blwyddyn Fawr yn 2007 (4) 3.II LAWR Enw cyntaf Cerddi Bob Lliw, LAWR Nofel ycyfrol Mis ynoawdur Ebrill 2012 (3, 1, 3) sy’n bwrw golwg ar rai weithgareddau gerddi personol ac amryliw gyhoeddwyd ym mis Gorffennaf 2011 (5)16. Hunangofiant y pysgotwr a’r naturiaethwr Blwyddyn Fawr ynyn 2007 (4)(4) 15.

Cyfenw awdur y Moc gyfrol 301 a(3,gyhoeddir yn 2013 (4)teitl 27.

Cyfenw’r sawl gyhoeddodd lyfr â’r 16.Caryl Hunangofiant y pysgotwr a’r naturiaethwr teitl Fawr Cyfrol Lewis o straeon byrion (3) gyhoeddwyd ym mis Gorffennaf 2011 (5) (5) o Dregaron, Morgan 3) 28.

YrBlwyddyn Un Hwyl a’r Un _ _ a_2007 _, detholiad o gerddi gan Enw cyntaf yy nofel Tarw Pres, 30 gyntaf 31 o (1, gerddi personol a19.

2.Sircyfrol Enw cyntaf awdur nofel Tarw Pres, gyhoeddwyd ym misac Gorffennaf 2011 5. awdur Cyfenw awdur yamryliw gyfrol o gerddi Ar y Tir Mawr (6) Annibynwyr2.

Benfro 4) 28.

Yr Un Hwyl a’ra’r UnUn _ __www.gwales.com ___,_ detholiad oDic gerddi gan o Dregaron, MocMoc Morgan (3, 3) Gall chwilio gwefan o Dregaron, Morgan (3, 3) 28.

Yr Un Hwyl _, detholiad o gerddi gan 16.

Hunangofiant y pysgotwr a’r naturiaethwr teitl Blwyddyn Fawr yn 2007 (4) 17.

Casgliad cyntaf John Glyn Jones o gerddi a y diweddar gyn-Archdderwydd Jones (4) 5. gyhoeddwyd Cyfenw awdur y gyfrol o gerddi Ar y Tir Mawr (6) 22.

Nofel gan Robat Gruffudd a enillodd iddo I LAWR Cofiwch mai un llythyren yw CH, DD, NG, dilyniant i’w nofel Pwll Ynfyd (4) 5.ganCyfenw yPwll Ar yEirwyn Tir (6) 17. Casgliad cyntaf John Glyn Jones o gerddi a 6. awdur Cynnal _gyfrol _ _Ynfyd _o _,gerddi cyfrol gan George Cofiwch mai un llythyren yw CH,(4) DD, NG, LL, LL, RH, RH, TH TH ym mis Gorffennaf (5)Mawr dilyniant i’w nofel (4) 2011 Nofel hanesyddol Wiliam Owen Roberts y diweddar gyn-Archdderwydd Dic Jones gyhoeddwyd ynGlyn 2010, _(3, _ _3) _ ac Ysgafn 17.

Casgliad cyntaf John Jones o gerddi a (4) y 28. diweddar Jones (4)o gerddi gan 6. Enw Cynnal _ awdur _ __awdur __sy’n _,_ycyfrol gan Eirwyn George 2. cyntaf nofel Tarw Pres,arEirwyn o Dregaron, Moc Morgan Yr Ungyn-Archdderwydd Hwyl a’r Un _ _ _ _,Dic detholiad eich helpu gyda’r atebion Wobr Goffa Daniel Owen yn Eisteddfod bwrw golwg rai o weithgareddau 3.

Enw cyntaf Cerddi Bob Lliw, 6.

Cynnal _ _, cyfrol gan George 5.

Cyfenw awdur y gyfrol o gerddi Ar y Tir Mawr (6) 3. gyntaf Enw cyntaf awdur Cerddi Bob Lliw, a gyhoeddwyd ym 1987 (1, 3) gyhoeddwyd yn 2010, _ _ _ _ ac Ysgafn (4) 19.

Cyfrol gyntaf Caryl Lewis o straeon byrion (3) gyhoeddwyd yn 2010, _ _ _ _ ac Ysgafn (4) Cofiwch mai un llythyren yw CH, DD, NG, LL, RH, TH 15.

Cyfenw awdur y gyfrol 301 a gyhoeddir yn 2013 (4) 27.

Cyfenw’r sawl a gyhoeddodd lyfr â’r dilyniant i’wbwrw nofel Pwll (4) sy’n bwrw golwg arYnfyd raiarorai weithgareddau 17.

Casgliad cyntaf yJohn Glyn o gerddiyn a 2013 (4) Gall diweddar gyn-Archdderwydd Dicâ’rJones (4) 15.Bro Cyfenw awdur gyfrol a gyhoeddir 27. yCyfenw’r sawl a gyhoeddodd lyfr Annibynwyr Sir Benfro (1, 4) Morgannwg, 2012 (6)301Jones sy’n golwg oEirwyn weithgareddau cyfrol o personol ac amryliw aa Genedlaethol chwilio gwefan www.gwales.com 6.3. yEnw Cynnal _awdur _athro _ _, cyfrolBob gan George cyfrol o_ gerddi gerddi personol ac amryliw 19. 19.

Cyfrol gyntaf Caryl Lewis oGruffudd straeon (3)iddo Hunangofiant cerddor a’r 22.

Nofel gan Robat abyrion enillodd cyntaf Cerddi Cyfrol gyntaf Caryl Lewis o_ straeon byrion (3) Annibynwyr Benfro (1, Lliw, 4)(1, 4)gan Wiliam 16.

Hunangofiant yygyhoeddir pysgotwr naturiaethwr teitl Blwyddyn Fawr yn 2007 (4) 7. Sir Nofel hanesyddol Owen Roberts gyhoeddwyd yn 2010, _yn_a’r _ ac Ysgafn (4)Cyfenw’r Gall 16.

Hunangofiant pysgotwr a’r naturiaethwr teitl Blwyddyn Fawr yn 2007 (4) Annibynwyr Sir Benfro chwilio gwefan www.gwales.com 23.

Lliw’r englynion a gyhoeddwyd gyhoeddwyd ym mis Gorffennaf 2011 (5) 15.

Cyfenw awdur y gyfrol 301 a 2013 (4) 27. sawl a gyhoeddodd lyfr â’r Gall chwilio gwefan www.gwales.com eich helpu gyda’r atebion 22.

Nofel gan Robat Gruffudd a enillodd iddo sy’n bwrw golwg ar rai o weithgareddau Wobr Goffa Daniel Owen yn Eisteddfod gyhoeddwyd misacWiliam Gorffennaf 2011 (5)(1, 3) amryddawn Rhys Jones (3, 3,personol 2, 3, gan 2) o gerddi amryliw a ym 22. Nofel gan Robat Gruffudd a enillodd iddo 7. cyfrol Nofel hanesyddol Owen Roberts aym gyhoeddwyd gyntaf 1987 o Dregaron, Moc Morgan 3) 28.

Un Hwyl a’r Un __ _, 7. Nofel hanesyddol gan Wiliam Owen Roberts 19.

Cyfrol gyntaf Caryl Lewis o (3, straeon byrion (3)Blwyddyn Fawr oGoffa Dregaron, Moc Morgan (3, 3) 2012 28.

Yr2007 Un Hwyl a’rgyda’r Un __ __atebion _, detholiad detholiad o o gerddi gerddi gan gan Hunangofiant y(4) pysgotwr a’r naturiaethwr ynYr (4) gyda’r gan16. y(6) Lolfa yn 2001 eich helpu 5.

Cyfenw awdur yyBenfro o gerddi Ar yy Tir Mawr Genedlaethol Bro (6) teitl Wobr Daniel Owen ynMorgannwg, Eisteddfod mis 2011 Annibynwyr SirHunangofiant (1, 4) eich helpu atebion 5. gyhoeddwyd Cyfenw awdur gyfrol o 1987 gerddi Ar Tir Mawr (6) Wobr Goffa Daniel Owen yn Eisteddfod Enw cyntaf awdur Madamrygbi – gyfrol YGorffennaf Briodas 8.ym y(4) cerddor a’r athro a gyhoeddwyd gyntaf ym (1,(5) 3)(1, Gall chwilio gwefan www.gwales.com llyfrau ar-lein 17.

Casgliad cyntaf John Glyn Jones o gerddi a y diweddar gyn-Archdderwydd Dic Jones (4) a gyhoeddwyd gyntaf ym 1987 3) o Dregaron, Moc Morgan (3, 3) 28.

Yr Un Hwyl a’r Un _ _ _ _, detholiad o gerddi gan 22.

Nofel gan Robat Gruffudd a enillodd iddo 17.

Casgliad cyntaf John Glyn Jones o gerddi a y diweddar gyn-Archdderwydd Dic Jones (4) 23.

Lliw’r englynion a gyhoeddwyd 24.

Cawsom hanes taith Rocet Arwel Genedlaethol Bro Morgannwg, 2012 (6) 6.

Cynnal _ _ _ _ _, cyfrol gan Eirwyn George 5.

Cyfenw awdur y gyfrol o gerddi Ar y Tir Mawr (6) Genedlaethol Bro Morgannwg, 2012 (6) 7.

Nofel hanesyddol gan Wiliam Owen Roberts Cynnal _ _ _ _amryddawn cyfrol gan Eirwyn George Jones 3, 2, 3, 2)17. Casgliad cyntaf John Glyn Jones o gerddi a Yr Wylan _ _ 6. _,8.cyfrol storïau gan Hunangofiant y_,cerddor a’rRhys athro 8. oHunangofiant yKate cerddor a’r athro(3, y diweddar gyn-Archdderwydd Dic helpu Jones (4) gyda’r atebion gyhoeddwyd yn 2010, __ __yn__ Eisteddfod __ ac eich gan y Lolfa 2001 Wobr Goffa Owen gyhoeddwyd yn 2010, ac Ysgafn Ysgafn (4) (4) 6. Cynnal _ _ _ _9.golwg _, cyfrol gan Eirwyn George Lliw’r englynion aDaniel gyhoeddwyd i’r 23. wlad hon ynenglynion ei gyfrol Diolch i (4) bwrw ar rai o weithgareddau Lliw’r a_yn gyhoeddwyd Enw cyntaf – Y Briodas (4)23. asy’n gyhoeddwyd gyntaf ym 1987 sy’n bwrw golwg ar rai oawdur weithgareddau amryddawn Rhys Jones (3, 3,(3, 2, Madamrygbi 3,(1, 2)3,3)2) Jones Roberts a gafodd ei hailargraffu yn 2011 (3) llyfrau ar-lein gyhoeddwyd yn 2010, _ _ hanes _Caryl ac Ysgafn (4) amryddawn Rhys Jones 3, 2, 19.

Cyfrol gyntaf Lewis o straeon byrion (3) 24.

Cawsom taith Rocet Arwel sy’n bwrw golwg ar rai o weithgareddau Genedlaethol Bro Morgannwg, 2012 (6) gangan yCyfrol Lolfa yn 2001 (4)(5) 19. gyntaf Caryl o straeon byrion (3) ‘Nhrwyn a gyhoeddwyd yn 11.

Yr Wylan _ _(1, _, cyfrol storïau gan Kate y Lolfa yn2002 (4)Lewis Annibynwyr Sir Benfro 4) Enw cyntaf awdur Madamrygbi – Yo Briodas (4) 8.9. Annibynwyr Hunangofiant yadrodd cerddor a’r athro Annibynwyr Sir Benfro (1, 4) 19. gyntaf Caryl Lewis o2001 straeon byrion (3) Diolch i Gall chwilio gwefan www.gwales.com Nofel gan Lleucu Roberts sy’n hanes 9.

Enw cyntaf awdur Madamrygbi – Y Briodas (4) Cyfrol 22. llyfrau ar-lein Jones i’r wlad hon yn ei gyfrol Gall chwilio gwefan www.gwales.com llyfrau ar-lein Sir Benfro (1, 4) Nofel gan Robat Gruffudd a enillodd iddo 24.

Cawsom taith Rocet Arwel gafodd ei hailargraffu yn22.

2011Nofel (3) 23.

Lliw’r englynion affenestri gyhoeddwyd 22.

Nofel gan Robat Gruffudd ayenillodd iddo Gall chwilio gwefan www.gwales.com 24.

Cawsom hanes taith Rocet Arwel Creadur sy’n aelod ohanes dîm golchi yn gyfrol 7.

Nofel gan Wiliam Roberts gan Robat Gruffudd enillodd iddo Yr _ _ Rhys _,_Roberts cyfrol oastorïau Kate amryddawn (3, 3, gan 2,Owen 3,gan 2) 25.

7.11.Nofel Nofel hanesyddol gan Wiliam Owen Roberts 11.Wylan Yrhanesyddol _gan _,Jones cyfrol oOwen storïau Kate ‘Nhrwyn aagyhoeddwyd yn 2002 (5) teulu sydd wedi mynd iWylan fyw bywydau 7. hanesyddol Wiliam Roberts eich helpu gyda’r atebion Wobr Goffa Daniel Owen yn Eisteddfod 12.euNofel gan Lleucu Roberts sy’n adrodd hanes Jones i’r wlad hon yn ei gyfrol Diolch i eich helpu gyda’r atebion Jones i’r wlad hon yn ei gyfrol Diolch i gan y Lolfa yn 2001 (4) Wobr Goffa Daniel Owen Eisteddfod eich helpu gyda’r atebion Jiráff,Goffa a’r Pelican a Fi gan Roald (5) Daniel Owen yn Eisteddfod aagyhoeddwyd gyhoeddwyd gyntaf 1987 3) Roberts a gafodd eiMadamrygbi hailargraffu (3)i blant, Roberts agyntaf gafodd ei ym hailargraffu yn (3) 25. Creadur sy’n aelod oDahl dîmyn golchi ffenestri yn y gyfrol –(1, Y2011 Briodas (4) Wobr gyhoeddwyd gyntaf ym 1987 (1, 3)2011 aEnw ym 3)yn trwy sgrin y9.teledu acyntaf sgrin yawdur cyfrifiadur (6) llyfrau ar-lein teulu sydd1987 wedi(1, mynd i fyw eu bywydau ‘Nhrwyn a gyhoeddwyd ynRocet 2002 (5) Genedlaethol Bro Morgannwg, 2012 (6) ‘Nhrwyn a gyhoeddwyd yn 2002 (5) Genedlaethol Bro Morgannwg, 2012 (6) 24.

Cawsom hanes taith Arwel Genedlaethol Bro Morgannwg, 2012 (6) 12.

Nofel gan Lleucu Roberts sy’n adrodd hanes 8.

Hunangofiant y cerddor a’r athro i blant, Jiráff, a’r Pelican a Fi gan Roald Dahl (5) 12.

Nofel Lleucu Roberts sy’n adrodd hanes (6) 8. y_,cerddor athro 11.

YrHunangofiant Wylan _ _gan cyfrol oa’r storïau gan Kate 8. Hunangofiant y cerddor a’r athro trwy sgrin y teledu a sgrin y cyfrifiadur 25. 25.

Creadur sy’n aelod o dîm golchi ffenestri yn iyn y gyfrol Creadur sy’n aelod oa dîm ffenestri y gyfrol 23.

Lliw’r englynion gyhoeddwyd 23. Lliw’r englynion ai’r gyhoeddwyd Jones wlad hon eigolchi gyfrol Diolch 23.

Lliw’r englynion ayn gyhoeddwyd teuluteulu sydd wedi mynd i 3,fyw eu sydd wedi mynd i 3, fyw amryddawn Rhys Jones (3, 2, amryddawn Rhys (3, 3, 2, 3, 2) Roberts a gafodd eiJones hailargraffu 2011 (3) amryddawn Rhys Jones (3, 3,2)bywydau 2,euyn 3,bywydau 2) i blant, a’r Pelican a Fi(4) Roald Dahl (5) (5) i gan blant, a’r Pelican agan Fi yn gan Roald Dahl yn Jiráff, 2001 (4) yy Jiráff, Lolfa yn 2001 trwy sgrinawdur y awdur teledu aMadamrygbi sgrin y–cyfrifiadur (6) (6) (4) gan y Lolfa ‘Nhrwyn a gyhoeddwyd 2002 (5) 9.

Enw cyntaf Madamrygbi Y yBriodas (4) gan Lolfa yn 2001 (4) trwy sgrin y teledu a sgrin cyfrifiadur 9.

Enw cyntaf – Y Briodas llyfrau ar-lein 12. gan Lleucu Roberts sy’n adrodd hanes(4) 9. Nofel Enw cyntaf awdur Madamrygbi – Y Briodas llyfrau 24. Cawsom hanes taith Rocet Arwel llyfrau ar-lein ar-lein 24.

Cawsom hanes taith Rocet Arwel 11.

YrYrWylan _ ___,_cyfrol o storïau gan Kate 25. aelod o dîm golchi ffenestri yn y gyfrol 24. Creadur Cawsomsy’n hanes taith Rocet Arwel 11. o gan Kate teulu sydd mynd fywyn eu2011 bywydau Jones i’r wlad hon yn ei gyfrol Diolch i 11. Roberts Yr Wylan Wylan _wedi _ _, _, eicyfrol cyfrol oistorïau storïau gan Kate NW a gafodd hailargraffu (3) Jones i’r wlad hon yn ei gyfrol Diolch i ENW ei hailargraffu yn 2011 (3) ‘Nhrwyn aigyhoeddwyd blant, Jiráff, a’r Pelican a Fi gan Roald Dahl (5) Jones i’r wlad hon yn ei gyfrol Diolch i Roberts a gafodd yn 2002 (5) trwy sgrin teledu y cyfrifiadur (6)(3) Roberts a ygafodd eia sgrin hailargraffu yn 2011 12. Nofel gan Lleucu Roberts sy’n adrodd hanes ‘Nhrwyn aa gyhoeddwyd (5) ‘Nhrwyn gyhoeddwyd yn 2002 (5) sy’n aelod o dîm golchi ffenestriyn yn2002 y gyfrol Nofel gan Lleucu sy’n 12.ENW Nofel gan Lleucu Roberts sy’n adrodd adrodd hanes hanes25. Creadur teulu sydd wedi myndRoberts i fyw eu bywydau YFEIRIAD 12.

ENW CYFEIRIAD 25.

Creadur sy’n aelod o dîm golchi ffenestri yn i blant, Jiráff, a’r Pelican a Fi gan Roald Dahl (5) 25.

Creadur sy’n aelod o dîm golchi ffenestri yn yy gyfrol gyfrol teulu sydd wedi mynd i fyw eu bywydau trwy sgrin y teledu sgrin y icyfrifiadur (6) DIWRNOD Y DIWRNOD Y teulu sydd wediamynd fyw eu bywydau i blant, Jiráff, a’r Pelican a Fi gan Roald Dahl (5) i blant, Jiráff, a’r Pelican a Fi gan Roald Dahl (5) trwy sgrin y teledu a sgrin y cyfrifiadur (6) trwy sgrin y teledu a sgrin y cyfrifiadur (6) CYFEIRIAD CYFEIRIAD

gwales.com

gwales.com gwales.com gwales.com

gwales.com gwales.com gwales.com

ENW ENW’R PAPUR BRO ENW NW’R PAPUR BRO CYFEIRIADAnfonwch y croesair at: Croesair Papur Bro, Cyngor Llyfrau Cymru, Castell Brychan, Aberystwyth, Ceredigion, ENW PAPUR BRO30 EbrillLlyfrau ENW’R PAPUR BRO ENW CYFEIRIAD fonwch y croesair at:ENW’R Croesair Papur Bro, Cymru,nodi Castell Aberystwyth, SY23 2JB, erbynCyngor 2013. Gofalwch eich Brychan, enw a’ch cyfeiriad ac enw’chCeredigion, papur bro lleol.

23 2JB, erbyn 30 Ebrill 2013. Gofalwch nodi eich enw a’ch cyfeiriad ac enw’ch papur bro lleol.

Anfonwch y croesair at: Croesair Papur Bro, Cyngor Llyfrau Cymru, Castell Brychan, Aberystwyth, Ceredigion, Anfonwch y croesair at: Croesair Papur Bro, Cyngor Llyfrau Cymru, Castell Brychan, Aberystwyth, Ceredigion, CYFEIRIAD CYFEIRIAD erbyn 30 Ebrill 2013.

Gofalwch cyfeiriad ac enw’ch papur lleol.

SY23SY23 2JB, 2JB, erbyn 30 Ebrill 2013.

Gofalwch nodinodi eicheich enwenw a’cha’ch cyfeiriad ac enw’ch papur brobro lleol.

ENW’R PAPUR BRO ENW’R PAPUR BRO

10

Anfonwch croesair at: Croesair Bro, Cyngor Llyfrau Cymru, Castell Brychan, Aberystwyth, Ceredigion, Anfonwch yycroesair at: Croesair PapurPapur Bro, Cyngor Llyfrau Cymru, Castell Brychan, Aberystwyth, Ceredigion, SY23 2JB, 3030 Ebrill 2013.

Gofalwch nodi eich enw a’chenw cyfeiriad enw’ch papur bro lleol.

ENW’R PAPUR BRO SY23 2JB,erbyn erbyn Ebrill 2013.

Gofalwch nodi eich a’chac cyfeiriad ac enw’ch papur bro lleol.

ENW’R PAPUR BRO Anfonwch Anfonwch yy croesair croesair at: at: Croesair Croesair Papur Papur Bro, Bro, Cyngor Cyngor Llyfrau Llyfrau Cymru, Cymru, Castell Castell Brychan, Brychan, Aberystwyth, Aberystwyth, Ceredigion, Ceredigion, SY23 2JB, erbyn 30 Ebrill 2013. Gofalwch nodi eich enw a’ch cyfeiriad ac enw’ch papur bro lleol.

LLYFR LLYFR DIWRNODYY DIWRNOD

LLYFR LLYFR 7.3.2013

7.3.2013

DIWRNOD Y 7.3.2013 7.3.2013 DIWRNOD Y

LLYFR LLYFR DIWRNOD Y DIWRNOD 7.3.2013 Y 7.3.2013

LLYFR 7.3.2013 7.3.2013

Dyma lun o dîm peldroed Cwmparc Juniors a dderbyniwyd gan Mr Lyndsey Foxhall, Cwmparc. Tynnwyd y llun tua 1946 -1950 pan gafodd y bechgyn dipyn o lwyddi-

ant yng Nghyngrair Blaenau'r Rhondda dan 16 oed. Dyma enwau'r aelodau: [Rhes gefn o'r chwith] Tom Davies, George Vaughan, Gareth Davies,

Dereck Taylor, Ken Evans, James Gillard, Ken Davies, George Davies, George Williams.

[Rhes ganol] David Thomas, Alwyn Parry,

Randal Holmes, Russell Oliver, John Jones, John Sutton, Roy Thomas.

[Rhes flaen] John Evans a Lyndsey Foxhall.

ysgolion a phrifysgolion

Ysgol Gyfun Cymer Rhondda

MAE STAFF A DISGYBLION YR YSGOL

EISIAU DYMUNO BLWYDDYN NEWYDD DDA

I DDARLLENWYR Y GLORAN

Llongyfarchiadau mawr i Seren Farrup, disgybl amryddawn ym Mlwyddyn 7. Mae Seren wedi ei dewis yn aelod o garfan pêl-droed merched De Cymru. Newyddion gwych Seren!

11

PWYSIGRWYDD PRESENOLDEB

Roeddem yn falch iawn i groesawu rhai o ddisgyblion ein clwstwr a'u teuluoedd atom i'r Cymer ar fore Iau, 20fed o Ragfyr er mwyn dathlu presenoldeb ardderchog ein disgyblion.

Cyflwynwyd dwy wobr i enillwyr dau raffl - un i wobrwyo un disgybl lwcus sydd wedi sicrhau 100% presenoldeb yn ystod y tymor, ac un i gydnabod gwelliant yn y cyfradd presenoldeb yn ystod y tymor. Evan o Fodringallt enillodd Yr i-pod am 100% presenoldeb a Ciarha o Ysgol Bronllwyn enillodd yr i-pod i ddathlu gwelliant.

Dyma fenter gyffrous arall ar y cyd o fewn ein teulu o ysgolion Cymraeg ac edrychwn ymlaen at barhau i ddathlu llwyddiannau tebyg eto y tymor nesaf.

Llongyfarchiadau a daliwch ati!

Parti Pitsa

Seremoni Ddathlu

Llongyfarchiadau i 7C, 8E, 9R a 10 E ar gynnal y canrannau presenoldeb uchaf yn ystod y tymor. I ddathlu, trefnwyd parti pitsa ar gyfer y disgyblion yn ystod yr awr ginio, brynhawn Iau, 20fed 12

o Ragfyr.

Llongyfarchiadau mawr a daliwch ati!

*** TARGED PRESENOLDEB POB DISGYBL - 93%+***