کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە ،عەبدولستار تاھیر ،سەردەشت عوسمان
ریکالم
ریکالم
www.awene.com
ژماره ()301 سێشەممە 2011/11/22
دیارنەمانی ملیارێک‌و سێسەد ملیۆن بەتۆمەتی موختەلیس ،دادگا بەدوای دانا ئەحمەد مەجیدەوەیە
»» 73
راپرسییەک
1
»» 6
ی سیاسیی گشتییه رۆژنامه‌یه‌ك کۆمپانیای ئاوێنه ده‌ریده‌کات
رۆژنامەی کوردی ،ئاوێنەیە
پێشانگاکان ی ئوتومبێل پڕ بوون ل ه له‌شفرۆش‌و به‌ختگره‌وه
12 »» »»17 11
ی عومه‌ر فه‌تاح‌و حاكم قادر‌و مه‌حمود سه‌نگاو
بەختیار عەلی بۆ مرۆڤەکان ناوێرن خۆیان بکوژن؟
»» 5
ریکالم
داوای البردنی بهڕێوهبهری ئاسایش ی سلێمان ی ده‌كه‌ن هه‌ر س���ێ ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسی داوایان لێكردووه بهڕێوهبهری ئاسایشی ئاسایش���ی س���لێمانی ب���ه بڕی���اری ی له‌س���ه‌ره‌تای ئه‌یلولداو پاش تاڵه‌بان یه‌كێت���ی نیش���تمانی كوردس���تان سلێمانی لهسهر كار الببات. (عومه‌ر فه‌تاح‌و مه‌حمود س���ه‌نگاوی‌‌و ئه‌و سه‌رچاوه‌یه ئاماژه‌ی بۆ ئهوه كرد ده‌س���تدرێژیكردنه سه‌ر رۆژنامه‌نووس ی مه‌كته‌بی سیاسی یه‌كێتی ئاس���ۆس ه���ه‌ردی ،له‌م���اوهی چه‌ند حاك���م قادر حه‌مه‌ج���ان) له‌به‌ر چه‌ند كه كارگێڕ هۆیه‌كی جیاواز ،له‌نێوانیاندا كێشه‌ی (عومه‌ر فه‌تاح) مه‌سه‌له‌ی دۆزینه‌وه‌ی رۆژێكدا ده‌ستدرێژیكارانیان دۆزییه‌وه‌‌و رۆژنامه‌ن���ووس (ئاس���ۆس هه‌ردی) ئ���هو كه‌س���انه‌ی كه ده‌س���تدرێژییان دۆس���یه‌كه‌یان راده‌س���تی پۆلی���س داوای البردنی بهڕێوهبهری ئاسایش���ی كردۆته س���هر رۆژنامه‌نووس ئاسۆس كردو له‌ب���هر رۆش���نایی دانپیادانانی س���لێمانی (وه‌ستا حه‌س���ه‌ن نوری) هه‌ردی ،كردووه به به‌هانه بۆ گۆڕینی تۆمه‌تبارێ���ك ،چ���وار له‌لێپرس���راوو به‌ڕێوه‌ب���هری ئاسایش���ی س���لێمانی .پێشمه‌رگه‌ی فه‌وجی پاسه‌وانی عومه‌ر ده‌كه‌ن. تایبه‌ت ب���ه ئاوێنه :س���ه‌رچاوه‌یه‌كی بهپێی قسه‌ی ئه‌و سه‌رچاوه‌یه ،ناوبراو فه‌تاح ده‌ستگیركران. ئاگادار له‌یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان جه‌ختی له‌س���هر ئ���هوه كردووەته‌وه ئه‌و س���ه‌رچاوه‌یه ئام���اژه‌ی بۆ ئهوه به ئاوێن���ه راگه‌یاند ،لهو ماوه‌یه‌دا كه كه پێویس���ته عه‌مید حه‌س���ه‌ن نوری كرد كه مه‌حمود سه‌نگاویش نیگه‌رانه ی له‌هه‌ڵوێس���تی ئاس���ایش س���ه‌باره‌ت تاڵه‌بانی س���كرتێری گش���تی یه‌كێتی بگۆڕدرێ���ت ،چونك���ه كارمه‌ندان��� له‌س���لێمانی بووه ،هه‌ریه‌ك له‌عومه‌ر ئاسایش ئه‌ش���كه‌نجه‌ی گیراوێكی ئه‌و به‌كێشه‌ی خۆیو خالیدی خوله سور، ئه‌و س���ه‌رچاوه‌یه ئام���اژه‌ی بۆ ئهوه ی كێشه‌یه‌یان داوه. فه‌تاح‌و حاكم قادر‌و مه‌حمود سه‌نگاو
كرد كه گوایه له‌كاتی ئه‌و كێش���ه‌یه‌دا ئاس���ایش داكۆكییان له‌خالیدی خوله س���ور كردووه ،به‌اڵم س���ه‌رچاوه‌یه‌ك له‌ئاسایشی سلێمانی ئه‌و زانیاریانه‌ی ره‌تك���رده‌وه‌‌و جه‌ختی له‌س���هر ئهوه ك���ردهوه كه ئ���ه‌وان نه ئاسایش���یان ن���اردووه بۆ داكۆكیك���ردن له‌خالیدی خوله سور ،نه دیفاعی لێده‌كه‌ن‌و ئه‌و زانیاریانه‌ش دوورن له‌ڕاستییه‌وه. سه‌رچاوه‌كه ئاماژه‌ی بۆ ئهوه كرد کە حاكم قادر حه‌مه‌جانیش كێش���ه‌یه‌كی كۆنی له‌س���هر چۆنیه‌تی به‌ڕێوه‌بردنی ئاسایش له‌گه‌ڵ بهڕێوهبهری ئاسایشی س���لێمانی (عه‌مید حه‌سه‌ن نوری)دا ههیهو ده‌مێكه داوای البردنی ده‌كات.
سەرکردەیەکی عه‌ره‌بی ناوچه دابڕاوه‌كان هه‌ڕه‌شه له‌كورد ده‌كات له‌گ���هڵ نزیكبوون���هوهی پاشه‌كش���ه ی ت���ه‌واوی هێزه‌كانی ئه‌مه‌ری���كا له‌عێراق عه‌ره‌به‌كان���ی ناوچ���ه داب���ڕاوه‌كان هه‌ڕه‌ش���ه له‌كورد ده‌كه‌ن ،كه‌س���ایه‌تی عه‌ره‌بی ناس���راوی ناوچ���هی كه‌ركوك، عه‌بدولڕه‌حمان مونشید رایگه‌یاند "ئه‌و به‌رپرس���ه كوردان���هی به‌رامبه‌ر عه‌ره‌ب هه‌ڵه‌ی���ان كردووه ،دوای پاشه‌كش���هی
ئه‌مه‌ری���كا هه‌رگیز له‌ش���اری كه‌ركوك كه‌س نییه كه‌رامه‌تی نه‌شكابێ‌‌و هه‌ڵیان پارت���یو یه‌كێتی���دا" ،پۆلیس���ی قه‌زاو نه‌كوتابێته سه‌ر ماڵه‌كه‌ی‌‌و سوكایه‌تییان ناحیه‌كان س���هر به پارتییه ،فریاكه‌وتن جێگه‌یان نابێته‌وه". كه‌رك���وك ،ئاوێن���ه :كه‌س���ایه‌تی پێنه‌كردبێت .تۆ ببینه له‌به‌رچاوی ماڵ‌‌و سه‌ر به یه‌كێتییه ،به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی پۆلیس ناس���راوی هۆزی عوبی���د له‌كه‌ركوك كه منداڵه‌كه‌ت بتگرن‌و سوكایه‌تیت پێبكه‌ن‌و سه‌ر به یه‌كێتییه ،ته‌نانه‌ت ئه‌و عه‌ره‌ب‌و هۆزێكی گ���ه‌وره‌ی س���وننه مه‌زهه‌بن ،دوای���ی ئازاد بكرێیت ،ده‌ته‌وێ ئه‌و ماڵه توركمانانه‌ش كه به‌رپرس���ی شوێنێكن ئه‌و دوو الیه‌ن���ه ره‌زامه‌ندییان نواندووه له‌چاوپێكه‌وتنێكی تایبه‌ت له‌گه‌ڵ ئاوێنه‌دا چۆن له‌كورد بڕوانێت؟". ی ئه‌وسا خراونه‌ته ئه‌و شوێنانه". رایگه‌یاند "ئێستا له‌ده‌رگای هه‌ر ماڵێك ناوبراو ئاماژه‌ی بۆ ئهوه كرد کە ده‌زگا یان گوندێكی عه‌ره‌بی بده‌ی له‌كه‌ركوك ،پۆلیس له‌كه‌ركوك دابه‌شكراوه له‌نێوان »»3 ریکالم
ناونیشان :سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش 101شه‌قامی 2سالم خانووی 56ته‌له‌فۆن 2136622 3210501 3210502 :هه‌ولێر ،فولکه‌ی کوران -به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل) 07504531388 :
ئاریافۆن 2560031 :کۆمپانیای پەیپەر ئاوێنە دابەش دەکات
نرخی 1000دینار
تیراژ 5500 :
2
) )301سێشه‌ممه 2011/11/22
hewalusyaset.awene@gmail.com
مانگێكه لوقاح ی سیل بۆ منااڵن له‌نه‌خۆشخانه‌كان ی هه‌رێمدا نه‌ماوه
ی BCGك���ه ده‌رمانێك���ی دژ لوقاح��� به‌نه‌خۆشی سیله‌و پێویست ه هه‌ر منداڵێك ی ی له‌دایكبوونیدا بۆ له‌هه‌فته‌ی یه‌كه‌م ی زیاتر له‌مانگێك ه به‌كاربهێنرێت ،ماوه له‌نه‌خۆشخانه‌كانی هه‌رێمی كوردستاندا ی نه‌ماوه ،وته‌بێژی وه‌زاره‌تی ته‌ندروست ی ی ئه‌گ���هر ده‌ڵێ���ت "وه‌رنه‌گرتن��� ی سیل ی منداڵ به‌نه‌خۆش تووش���بوون زیاتر ده‌كات". ی ی ئاوێنه :وته‌بێژی وه‌زاره‌ت سلێمان ی ی هه‌رێم��� ته‌ندروس���تی حكومه‌ت��� ی كوردستان "دكتۆر خاڵس" به‌ڕۆژنامه
ئاوێنه‌ی راگه‌یاند كه ماوهی سێ هه‌فته‌ی ه ی BCGله‌شاری هه‌ولێر نه‌ماوه‌و لوقاح له‌دهۆكیش به‌هه‌مانشێوه ،له‌سلێمانیش ی زیاتر له‌مانگێكه نه‌ماوه". ماوه ی ناوبراو هۆكاره‌كه‌ی گه‌ڕانده‌وه بۆئه‌وه كه ئه‌و لوقاح ه لهبهغداوه ده‌هێنرێت بۆ ی هه‌رێم‌و وه‌زاره‌تی ته‌ندروستی حكومه‌ت هه‌رێم���ی كوردس���تان نه‌یانكڕی���وه‌و نه‌مانیش���ی له‌ئێس���تادا ئهوهی���ه ك ه ی ی دانیمارك��� به‌غ���دا له‌كۆمپانیایه‌ك��� ی كڕیوه ،ب���ه‌اڵم هه‌ندێك لهو لوقاحانه ی به‌كارهێنانی���ان وه‌رگی���راون ،دوا
كاریگه‌ریی���ان لێكه‌وتووه‌ت���هوه ،به‌اڵم ی ئهوهی له‌كوردس���تان به‌كارهاتوو‌ه ه كۆمپانیایه‌ك���ی دیكه ب���ووهو نه‌ماوه. ی ی ده‌كه‌ین لهماوه ی "پێش���بین ئه‌و وت هه‌فته‌یه‌كدا بگات���هوه هه‌رێم‌و ئێمه‌ش ده‌ست به به‌كارهێنانی دهكهینهوه". ی لێنه‌دانی ئه‌و س���ه‌باره‌ت به‌زیان��� ی لوقاح���ه‌ش ،دكت���ۆر خاڵ���س وت��� ی كاریگه‌ریی هه‌ی��� ه كه له‌منداڵ "به‌ڵ��� ی به‌رگریی ه ده‌درێت ب���ۆ دروس���تكردن تا توشی نه‌خۆش���یه‌كه نه‌بێت ،ئهگهر ی ی توش���بون وه‌رینه‌گرێت ،ئه‌وا ئهگهر
بهو نه‌خۆشی ه زۆرتره". ئه‌م��� ه له‌كاتێكدایه ك���ه بهپێی ئه‌و ی به‌ده‌ست ئاوێن ه گه‌یشتوون، زانیاریانه ی ی منداڵبوون ته‌نه���ا له‌نه‌خۆش���خانه ی هه‌ر 24كاتژمێرێكدا سلێمانیدا لهماوه ی 50من���ا ڵ له‌دایكده‌ب���ن ،ك ه نزیك���ه ی پێویس���تیان بهو لوقاحه‌ی��� ه ك ه دژ نه‌خۆش���ی س���یله‌و ته‌نها یه‌كجاریش به‌كارده‌هێنرێ���ت ،دواكه‌وتن���ی ده‌بێت ه ی مه‌ترسی توشبون بهو نه‌خۆشی ه هۆ ی ه���ه‌واو‌ه كوش���نده‌یه ك���ه له‌ڕێگ��� ه ده‌گوازرێته‌وه.
زیاتر له 15كه‌س به‌بێ توانستی ئینگلیزی بۆ ماسته‌ر ده‌پاڵێورێن ی ی ئه‌نجامه‌كان هاوكات له‌گه‌ڵ راگه‌یاندن ی ی ماسته‌ر له‌هه‌رێم پااڵوتن بۆ خوێندن ی زیاتر له15 كوردس���تان ،وه‌رگرتن��� ی خوێن���دكار به‌ب���ێ تاقیكردن���هوه ی ئاش���كرا ده‌بێت‌و توانس���تی ئینگلیز په‌رله‌مانتارێكی���ش داوای به‌دواداچون‌و لێپێچینهوه له‌م حاڵه‌تانه ده‌كات.
ی ی لیژنه س���لێمانی ،ئاوێنه :ئه‌ندام ی ی بااڵ له‌په‌رله‌مان په‌روه‌رده‌‌و فێركردن كوردستان ،د.سه‌روه‌ر عه‌بدولڕه‌حمان به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند ،بهپێی ئه‌و سكااڵو زانیارییان هی به‌لیژنه‌كه‌یان گه‌ش���تووه زیات���ر له 13خوێن���دكار له‌هه‌ولێرو -1 ی 3خوێندكار له‌س���لێمانی به‌بێ بوون
ی ی توانس���تی ئینگلیز تاقیكردن���هوه پاڵێوراون بۆ خوێندنی ماست هرو ده‌ڵێت ی ئ���هو زانیاریی‌‌و "ئێم ه ئێس���تا به‌دوا ی رونكردنه‌و‌ه حاڵه‌تانه‌دا ده‌چین‌و داوا ی ب���ااڵ‌و زانكۆكان ی خوێندن له‌وه‌زاره‌ت ده‌كه‌ین" .ئه‌م پهرلهمانتاره كه س���هر به‌یه‌كێت���ی نیش���تمانییه ،رایگه‌یان���د
ی ی بااڵ ،له‌باره ی فێركردن "وه‌كو لیژنه ی ی وه‌رگرتن له‌خوێندن كه‌موكوڕییه‌كان ی ی په‌یوه‌ن���دیو زانیاری بااڵ س���ه‌رقاڵ ی گۆڕینه‌وه‌ین‌و له‌هیچ حاڵه‌تێكی نائاسای ی ی ناكه‌ی���نو رووب���ه‌ڕوو چاوپۆش���ی ی ی بااڵ زانكۆكان‌و وه‌زاره‌ت���ی خوێندن دهكهینهوه".
ریکالم
JOB ANNOUNCEMENT Position: Program Officer Location: Sulaimaniyah, Iraq Application deadline: 30.11.2011 Norwegian People’s Aid (NPA) is a politically independent humanitarian solidarity organization, working in more than 30 countries worldwide. NPA initiated its work in the Kurdistan region of Iraq in 1995, and expanded its activities to other parts of Iraq after 2003. The organization is currently working in the fields of human rights, gender equality, gender based violence, youth participation, natural resources, media and peace building. NPA is seeking qualified candidates to fill the post as a program officer. Main responsibilities • Develop and monitor projects in close cooperation with local partners. • Support and participate in the capacity building of local partners. • Prepare draft project proposals, reports and information material. • Represent NPA in conferences and meetings when necessary • To fulfill other duties assigned by the Program Manager or the Country Director. Qualifications and requirements: • University Degree and/or equivalent professional experience • Excellent verbal and written English, Kurdish and Arabic language skills. There will be a written test during the interview to assess English skills. • At least three years of relevant work experience, preferably with an NGO working in one or more of the thematic areas indicated above. • Good report writing skills • Familiarity of monitoring and evaluation instruments and documents is preferable • Excellent computer skills • Experience in administration and project management. • Willingness to travel within the country. Please do not apply if you meet no minimum requirements of the vacant position Applications from qualified female candidates are particularly encouraged. CV’s should be submitted to admin@npairaq.org within Wednesday 30th of November 2011 For further information, please contact the NPA Iraq office in Sulaimaniyah Phone No.: (+964) 0533188010
هه‌واڵ
باوكێك دان به‌كوشتن ی كچه‌كه‌یدا ده‌نێت پ���اش له‌هه‌فتیه‌ك له‌كوژران���ی ژنێك ی ته‌مه‌ن 28ساڵ له‌دۆخێكی ته‌مومژاویدا، باوك���ی دان به‌ڕاس���تیی رووداوه‌ك���ه‌دا ده‌نێت‌و له‌دادگا ئهوه ئاشكرا ده‌كات كه به‌ده‌ستی خۆی كوشتویه‌تی. ده‌ربه‌ندیخ���ان ،ئاوێن���ه :له‌میانه‌ی لێكۆڵینه‌وه له‌چۆنیه‌تی كوژرانی ژنێكی ته‌م���ه‌ن 28س���اڵ ك���ه رۆژی 11/13 له‌گوندێكی نزیك له‌قه‌زای ده‌ربه‌ندیخان كوژرا ،پێرێ یه‌كشه‌ممه‌‌و له‌پێشهاتێكی چاوه‌ڕواننه‌ك���راودا ،باوك���ی نه‌یتوانی درێژه به‌ش���اردنه‌وه‌ی رووداوه‌كه بدات‌و ئاشكرایكرد كه به‌ده‌ستی خۆی كچه‌كه‌ی خۆی كوشتووه .سه‌رچاوه‌یه‌كی ئاگادار له‌لێكۆڵینه‌وه بۆ ئاوێن���هی رونكردهوه كه ئه‌م باوك���ه ته‌مه‌نی ده‌وروبه‌ری 50
ساڵه‌‌و له‌س���ه‌ره‌تای رووداوه‌كه‌شه‌وه تا پێرێ 11/20جه‌خت���ی له‌وه‌كردوه‌ته‌و‌ه كچه‌كه‌ی كه بێوه‌ژنه‌‌و دایكی مناڵێكیشه، خۆی ،خۆی كوش���توه ،به‌اڵم له‌میانه‌ی لێكۆڵین���ه‌وه‌دا‌و له‌پ���ڕدا نه‌یتوانی���وه به‌رگ���هی ئ���ازاری ویژدان���ی بگرێت‌و به‌خواستی خۆی ئهوهی دركاندووه كه خۆی كچه‌كه‌ی خۆی كوشتوه‌‌و ئاماده‌یی ب���ۆ هه‌موو س���زایه‌ك ده‌ربڕی���وه .ئه‌م سه‌رچاوه‌یه جهختیكردهوه "په‌شیمانی‌‌و هه‌س���تكردن به‌ت���اوان پاڵن���هری ئه‌م باوكه بووه راس���تیه‌كان ئاشكرا بكات‌و ئێس���تا باری ده‌روونی زۆر ناجێگیره‌‌و هه‌ست به‌تاوانێكی گهوره ده‌كات ،به‌م هۆیه‌ش���هوه هه‌وڵیداوه ئ���ازاری خۆی بدات ،به‌اڵم پۆلیس نه‌یانهێشتووه".
ێ به‌ڕێوه‌به‌رێك ی نو بۆ ته‌له‌فزیۆنی پهروهردهی ی داده‌نرێ ی ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زی���ران، به‌بڕیارێك��� ی په‌روه‌رده‌یی، ی ته‌له‌فزیۆن به‌ڕێوه‌به‌ر ی دوور ده‌خرێت���هوهو عه‌زی���ز ئاالن��� ی داده‌نرێ، دڵبه‌ند مس���ته‌فا له‌جێگه سه‌رچاوه‌یه‌كی نزیكیش لهو ته‌له‌فزیۆن ه ئاش���كرای ده‌كات ك ه ئ���هو گۆڕانكاری ه ی "حیزبی" بووه. به‌فه‌رمان ی ی یاسای سلێمانی ،ئاوێنه :راوێژكار ی ی حكومه‌ت ی وه‌زیران��� له‌ئه‌نجومه‌ن��� هه‌رێم ،د.ئامانج ره‌حیم له‌لێدوانێكدا بۆ ی پشتڕاس���تكرده‌وه‌‌و ئاوێن ه هه‌واڵه‌كه رایگه‌یاند كه دڵبه‌ند مس���ته‌فا لهسهر میالكی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران دامه‌زراوه‌‌و به‌نا‌ونیش���انیش نه‌كراوه‌ت ه به‌ڕێوه‌به‌ر، ی ی به‌ڕێوه‌به‌ر به‌ڵكو به‌ته‌نس���یب ئه‌رك ته‌له‌فزیۆنی پهروهردهی پێده‌سپێدرێ. ی ك ه دڵبه‌ند مسته‌فا سه‌باره‌ت بهوه ی فۆڕم���هوه له‌ڕێگ��� هی دابه‌ش���كردن ی "به‌پێ دانه‌م���ه‌زراوه ،د.ئامانج وت���
ی ی دامه‌زراندن ،سه‌رۆك رێنمایی ه تازه‌كان ی هه‌ی ه له‌س���هر ی وه‌زیران بۆ ئه‌نجومه‌ن میالك���ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زی���ران خه‌ڵك دابمه‌زرێنێ". ی ی ئێس���تای ته‌له‌فزیۆن به‌ڕێوه‌ب���هر ی په‌روه‌رده‌یی ،عه‌زیز ئاالنی به‌پاس���او ی ئهوهی تائێس���تا ئ���هو بابه‌ته یه‌كالی نه‌بۆت���هوه ،ئاماده‌نه‌بوو هیچ لێدوانێك ی ئاگادار بدات ،ب���ه‌اڵم س���ه‌رچاوه‌یه‌ك له‌كه‌ناڵه‌ك��� ه بۆ ئاوێن���هی رونكردهوه ی ی حیزب كه ئ���هو گۆڕانكاری ه به‌فه‌رمان ده‌سه‌اڵتدار بووه له‌سلێمانی. الی خۆی���هوه دڵبه‌ن���د مس���ته‌فا له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن���ه رایگه‌یاند ی ی هیچ كه هه‌ت���ا ئێس���تا به‌فه‌رمی��� ی كردهوه به‌ده‌ستنه‌گه‌یشتوه‌‌و جه‌ختیش ی 19سا ڵ وه‌كو كه پێش���تر‌و بۆ ماوه ی ی وه‌زاره‌ت فه‌رمانبه‌ر له‌س���هر میالك��� ی هه‌بووه. ی خزمه‌ت رۆشنبیر
"ده‌بێت هه‌رێم ی كوردستانیش كار به‌سیستمی موچه ی عێراق بكات" ی عێراق ،د.فاز ڵ ی دارای ی وه‌زیر بریكار ی رایده‌گه‌یه‌نێ���ت ك ه پێویس���ت ه نه‌ب��� ی كوردس���تان كار به‌هه‌م���ان هه‌رێم��� ی حكومه‌تی عێراق ی موچ ه سیس���ته‌م بكات. ی هه‌ولێ���ر ،ئاوێن���ه :د.ف���ازڵ نه‌ب��� له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن��� ه رایگه‌یاند ی ی له‌نێ���وان موچه ك���ه نابێت جیاواز ی هه‌رێ���م‌و ی حكومه‌ت��� فه‌رمانبه‌ران��� ی حكومه‌ت���ی ناوه‌ندیدا هه‌بێت‌و ئاماژه ی ب���ه‌وه‌دا ك ه ئه‌و یاس���او سیس���تمه له‌حكومه‌ت���ی ناوه‌ن���دی رێكخراوه ،بۆ ی ی عێراق‌و هه‌رێم سه‌رجه‌م پارێزگاكان ی كوردستانیش���ه ،بۆی ه ده‌بێت موچه ی هه‌رێ���م‌و ی حكومه‌ت��� فه‌رمانبه‌ران��� ی ی هاوتا بكرێت به‌پێ حكومه‌تی ناوه‌ند ی موچه‌ی عێراق. سیستمی نوێ ناوبراو رونیكردهوه ك ه ئهگهر كار به‌م ی سیستمه نه‌كرێت‌و جیاوازیی له‌موچ ه فه‌رمانبه‌رانی ناوه‌ند‌و هه‌رێمدا هه‌بێت، ی ئه‌وا ده‌بێت هه‌رێم خۆیان چاره‌س���هر ریکالم
ی یاس���ا ده‌بێت بكه‌ن ،چونك���ه به‌پێ ی هه‌م���وو فه‌رمانب���ه‌ران هاوتا موچه بێت. ی گۆڕان ی فراكسیۆن هه‌روه‌ها سه‌رۆك ی كوردستان ،كاردۆ محه‌مه‌د له‌په‌رله‌مان ی جهختیكردهوه كه تائێستاش حكومه‌ت ی هاوتا ی فه‌رمانبه‌ران هه‌رێ���م موچ���ه ی ی فه‌رمانبه‌ران نهكردووه له‌گه‌ڵ موچ ه حكومه‌تی ناوه‌ندی. ی كوردستان كاردۆ وتی "له‌په‌رله‌مان ی ی موچه یاس���ا هه‌ی ه بۆ هاوتابوون��� ی حكومه‌ت���ی ناوه‌ن���د‌و فه‌رمانبه‌ران��� ی هه‌رێ���م ،به‌اڵم تائێس���تا حكومه‌ت��� ی ی رێنمای���ی زۆر كه‌موكورت��� به‌ه���ۆ ی ی حكومه‌ت ی موچه هه‌ی ه له‌سیس���تم ی ی ئه‌و یاس���ایه هه‌رێم ك��� ه پێچه‌وانه ی ی كوردس���تانه ،بۆی ه جارێك په‌رله‌مان ی تر ده‌مانه‌وێت موچ���هی فه‌رمانبه‌ران حكومه‌ت���ی هه‌رێمیش هاوت���ا بكرێت‌و ی ی فه‌رمانبه‌ران ی موچ ه كار به‌سیستم عێراق بكرێت".
هه‌نوکه
) )301سێشه‌مم ه 2011/11/22
hewalusyaset.awene@gmail.com
سه‌باره‌ت به‌دیارنه‌مانی ملیارێك‌و س ێ سه‌د ملیۆن دینار
3
دادگا حوكمی زیندانیی بۆ تۆمه‌تباران ده‌ركرد‌و هه‌وڵی گرتنی دانا ئه‌حمه‌د مه‌جیدیش ده‌ده‌ن
ئا :ئاوێنه دادگای سلێمانی حكومی بۆ ئه‌و تۆمه‌تبارانه ده‌ركرد كه لهسهر دیارنه‌مانی ملیارێك‌و سێ سه‌د ملیۆن دینار له‌پارێزگای سلێمانی گیرابوون، هه‌روه‌ها به تۆمه‌تی ئیختالس به‌دوای پارێزگاری پێشووی سلێمانی (دانا ئه‌حمه‌د مه‌جید)ه‌وه‌ن تا ده‌ستگیری بكه‌ن. س����ه‌رچاوه‌یه‌كی یاس����ایی له‌دادگای س����لێمانییه‌وه به رۆژنام����هی ئاوێنه ی راگه‌یان����د رۆژی 2011/11/2دادگای تاوانه‌كانی سلێمانی بڕیاریدا به گۆڕینی مادده‌ی یاس����ایی 315كه مادده‌یه‌كه تایبه‌ته به بردنی پاره بۆ مادده‌ی 340 كه مادده‌یه‌كه تایبه‌ته به‌كه‌مته‌رخه‌میی ل����ه‌كاردا‌و بهپێی ئه‌م ماده تازه‌یه هه‌ر پێن����ج تۆمه‌تباره‌كه ك����ه فه‌رمانبه‌ری پارێزگای س����لێمانین ،حوكمی جیاجیا دران .س����ێ ل����هو تۆمه‌تبارانه كه هه‌ر سێكیان ئافره‌تن ،به 7ساڵ حوكمدران‌و دوو تۆمه‌تباره‌كه‌ی تریش كه یه‌كێكیان پیاوه‌‌و ئه‌وی تری����ان ئافره‌ته ،به دوو س����اڵ زیندانی حكوم����دران ،هه‌روه‌ها دۆس����یه‌یه‌كی تایب����هت ب����ۆ تۆمه‌تبار پارێ����زگاری س����لێمانی (دانا ئه‌حمه‌د مه‌جی����د) كرایه‌وه بهپێی مادده‌ی 315 كه مادده‌یه‌كه تایبه‌ت به ئیختالس. س����ه‌رچاوه‌كه‌ی ئاوێن����ه ئاماژه‌ی بۆ ئ����هوه كرد ك����ه هه‌ر له‌م دۆس����یه‌یه‌دا دادگا گه‌یش����ته ئهوهی كه یه‌كێك لهو تۆمه‌تبارانه كه ئافره‌تێكیانه ،ده‌بێت تا چوار ساڵی تر زیندانی بكرێت ،چونكه (موسته‌مسه‌كاتی پارێزگای سلێمانی) س����وتاندووه ،هه‌روه‌ها دوو تۆمه‌تباری تر كه ئافره‌تن ،به تاوانی ته‌زویر هه‌ر یه‌كه‌یان دوو ساڵ زیندانی بكرێت. له‌مانگی ئازاری ساڵی 2009دا پێنج فه‌رمانب����هری پارێزگای س����لێمانی به تۆمه‌تی دیارنه‌مانی بڕی 2ملیارو سه‌د
پێنج تۆمه‌تبار ب ه بهپێی مادده‌ی 340حوکم مادده‌ی 315 دران ،که‌به‌پێی دادگا به‌دوای ئه‌م مادده‌یه داوا پارێزگاری پێشوو دانای ئه‌حمه‌د له‌تۆمه‌تباره‌کان مه‌جیده‌وه‌یه ناکرێت پاره‌که وه‌ک موخته‌لیس بگه‌ڕێننه‌وه فۆتۆ :ئاوێنه دانا ئه‌حمه‌د مه‌جید ملیۆن دیناری حكومه‌ت ده‌ستگیركران، بۆ رۆژێ����ك دوای ده‌س����تگیركردنیان، یه‌كێك له‌ده‌ستگیركراوه‌كان كه ئافره‌ته بڕی 8سه‌د ملیۆن دیناری گه‌ڕانده‌وه، وات����ه له‌م بڕه پاره‌یه ملیارێك‌و س����ێ سه‌د ملیۆنی مایه‌وه كه تا ئێستا هیچ ئاسه‌وارێكی دیارنییه. ئه‌م تۆمه‌تبارانه س����ه‌ره‌تا به‌مادده‌ی 315ك����ه مادده‌یه‌كه به تاوانی (مخله بالش����رف) تۆمه‌تبار كران .بهپێی ئه‌م مادده‌یه ئه‌و تۆمه‌تباره‌ی حوكمده‌درێت، جارێكی تر ناتوانێ����ت دابمه‌زرێته‌وه‌‌و ناش����توانێت بگهڕێتهوه سه‌ر كاره‌كه‌ی خۆی ،هه‌روه‌ها ئ����ازاد ناكرێت تا بڕی ئه‌و پاره‌یه‌ی به‌سه‌ریدا ساغ ده‌بێته‌وه ئه‌ژمار نه‌كاته‌وه‌‌و حوكمه‌كه‌شی له‌پێنج ساڵه‌وه تا بیست ساڵه. دادگای تاوانه‌كان����ی س����لێمانی ئه‌م مادده‌ی����هی گۆڕی به م����ادده‌ی ،340 حوكم����ی ئ����ه‌م مادده‌ی����ه س����ووكتره
له315ه ،ئه‌م مادده‌یه واناس����راوه كه فه‌رمانبه‌رێ����ك به‌ه����ۆی وه‌زیفه‌كه‌یه‌و‌ه زیان����ی ب����ه م����اڵ‌و موڵك����ی ده‌وڵه‌ت گه‌یان����دووه ،حوكمه‌ك����هی تا حه‌وت س����اڵ زیندانییه‌‌و ئه‌م مادده‌یه به‌سه‌ر تۆمه‌تباردا فه‌رزی ن����اكات كه پاره‌كه بداتهوه ،واته پاره‌كه ده‌فه‌وتێت. س����ه‌رچاوه‌كه‌ی ئاوێن����ه ئاماژه‌ی بۆ ئهوه كرد كه داواكاری گشتی ناڕازییه له‌گۆڕینی مادده‌ی تاوانه‌كه له 315بۆ 340هه‌ر له‌به‌ر ئه‌م هۆیه‌ش حوكمه‌كه‌ی ته‌میز كردووه‌ته‌وه. س����ه‌باره‌ت به پارێزگاری پێش����ووی س����لێمانی (دان����ا ئه‌حم����ه‌د مه‌جید)، س����ه‌رچاوه‌كه‌ی ئاوێنه جه‌ختی لهسهر ئ����هوه ك����ردهوه له‌به‌ر رۆش����نایی ئه‌و به‌ڵگانه‌ی له‌به‌رده‌ستدایه ،دۆسیه‌یه‌كی تایبه‌ت بۆ پارێزگاری پێشووی سلێمانی كراوه‌ته‌وه‌‌و دادگا داوای ده‌ستگیركردنی ده‌كات به مادده‌ی 315كه مادده‌یه‌كه
تایبه‌ت به ئیخت��ل�اس له‌ماڵ‌و موڵكی ده‌وڵ����هتو پێش����تر به‌م����ادده‌ی 340 تۆمه‌تبار كراوه. بهپێی بڕیارێكی دادگای لێكۆڵینه‌وه‌ی س����لێمانی ،ده‌بوای����ه له‌ب����ه‌رواری 2011/3/2ـه‌وه پارێزگاری پێش����ووی س����لێمانی (دان����ا ئه‌حم����ه‌د مه‌جید) ده‌س����تگیر بكرای����ه ،به‌اڵم ت����ا رۆژی دانیشتنه‌که واته تا 2011/11/2ناوبراو ده‌س����تگیر نه‌کراوه ،له‌ڕۆژی دادگایی کردنه‌که‌ش����هوه دادگا دۆس����یه‌یه‌کی تایبه‌تی بۆ ئه‌م کێشه‌یه کرده‌وه. له‌سه‌ره‌تای كێش����ه‌كه‌دا‌و گه‌یشتنی به دادگا ،جارێك پارێزگاری پێش����وو له‌ب����ه‌رده‌م دادوه‌ردا ئاماده‌بووه ،به‌اڵم دواتر نه‌چۆت����ه به‌رده‌م دادگاو له‌الیه‌ن دادگای لێكۆڵین����هوهی س����لێمانییه‌وه ل����ه 26ی ئای����اری ،2011فه‌رمان����ی ده‌ستگیركردنی بۆ ده‌ركراوه‌و بهپێی ئه‌م فه‌رمانه‌ش كه‌س����ی داواكراو بۆی
نییه سه‌فه‌ربكات. پارێزه‌ری دانا ئه‌حمه‌د مه‌جید ،سابیر مه‌حمود جه‌خت لهسهر ئهوه ده‌كاته‌وه كه س����ه‌ره‌تا ئه‌و پێن����ج تۆمه‌تباره به مادده‌ی 315ده‌ستگیركراون‌و ده‌ڵێت "كاك دانا به‌م����ادده‌ی 340ئیجرائاتی له‌گه‌ڵ كراو به‌كه‌فاله‌ت ئازادكرا ،ئه‌و 5 كه‌س����هی تریش به‌تۆمه‌تی ئیختیالس‌و به‌مه‌وقوف����ی نێ����ردران ب����ۆ دادگای جینایات ،پێموابێت بڕی ئیختیالسه‌كه دیاری نه‌كرابوو ،چونكه له‌ئیختیالسدا ده‌بێت ئه‌و ب����ڕه پاره‌یه دیاری بكرێت كه براوه ،له‌كۆتایی دادگاییكردنه‌كه‌دا ته‌داخولێك كرا كه ده‌بێت كاك داناش بێته ناو كێش����هی ئه‌و 5كه‌سه‌وه واته بۆ تۆمه‌ت����ی ئیختیالس����ه‌كه ،دادگای جینای����ات ته‌داخول����ی ك����ردو وتیان ده‌بێت كاك دانا له‌گه‌ڵ ئه‌وان دادگایی بكرێ". پارێ����زه‌ری پێش����ووی پارێ����زگای
س����لێمانی باس ل����هوه ده‌كات كه لهو كاتهوه "كاك دانا نه‌هاته روو ،چونك ه ئیختیالس ش����مولی كه‌فال����هت ناكات، بۆیه دواتر كێش����ه‌یه‌ك ب����ۆ كاك دانا كرایه‌وه به‌تۆمه‌تی ئیختیالس كێشه‌ی جه‌ماع����هتو دیس����ان گه‌ڕای����هوه بۆ جینایات‌و دواینجار ئ����ه‌وان ته‌وجیهی تۆمه‌ته‌كه‌یان كرد بهپێی مادده‌ی 340 واته ئیختیالس����ه‌كه‌یان بۆ 5كه‌سه‌كه گ����ۆڕی كردی����ان ب����ه 340و 7س����اڵ حوكمدران". س����ابیر مه‌حمود پارێزه‌ری (دانا)، پێیوای����ه كێش����ه‌كه‌ی دان����ا ئه‌حمه‌د مه‌جی����د به‌غیاب����ی ده‌ڕوات‌و "ئه‌ویش بگاته جینای����ات مادده‌كه‌ی ده‌گۆڕێ‌‌و ده‌بێته‌وه به ."315 س����ه‌باره‌ت به‌گۆڕین����ی ماده‌ك����ه، وه‌كیله‌ك����هی ده‌ڵێت "ناهه‌قیی تێدایه‌‌و به‌بۆچون����ی م����ن گرتن����ی كاك دان����ا سیاسییه". س����ه‌باره‌ت به نه‌هاتن����ی پارێزگاری پێش����وو بۆ ب����ه‌رده‌م دادگا ،س����ابیر مه‌حمود ده‌ڵێت "ب����ه‌ڕای من ئه‌مجاره مادده‌ك����ه به‌ش����ێوه‌یه‌ك گ����ۆڕاوه كه ئهگهر بێته‌وه‌‌و هه‌تا دۆسیه‌كه یه‌كالیی ده‌بێته‌وه ،ده‌بێت به‌الیه‌نی كهمهوه 6 ب����ۆ 7مانگ له‌زیندان����دا بێت ،ئه‌ویش ته‌قه‌بولی ئهوه ناكات". بهپێی زانیاریه‌كانی ئاوێنه ،ناوبراو هه‌ڵهاتووه ب����ۆ دهرهوهی واڵت‌و بڕێك پاره‌شی له‌بانكدا ههبووهو رایكێشاوه‌‌و له‌گه‌ڵ خۆیدا بردوویه‌تی .پارێزه‌ره‌كه‌ی وه‌ك وه‌كیلی گش����تی بڕێك پاره‌ی بۆ ناوبراو راكێش����اوه ،س����ابیر مه‌حمود ده‌ڵێت "ئ����هوه پێش ئهوهی له‌دادگاوه داواك����راو بێ����ت ،ئ����هوه 200ملی����ۆن دینار بوو ،ن����ه‌ك پاره‌یه‌كی زۆر ،هی ئه‌و س����ه‌رده‌مه بوو ك����ه پارێزگار بوو پاره‌كه‌ی ده‌چووه س����هر حسابه‌كه‌ی‌‌و خۆی لێره بوو ،به‌اڵم له‌ئێس����تادا كه ئه‌و رایكردووه ،من ناتوانم بچم به‌ناوی ئه‌وه‌وه پاره له‌بانك رابكێشم".
عه‌بدولڕه‌حمان مونشد :دوای پاشه‌كشه‌ی ئه‌مه‌ریكا ،خه‌ڵك ی ناوچه عه‌ره‌بیه‌كان رێگه‌ناده‌ن ئهفسهره كورده‌كان سوكایه‌تییان پێبكه‌ن ئا :دیدار هه‌مزه ،که‌رکوک سه‌ركرده‌ی دیاری عه‌ره‌بی سوننه له‌كه‌ركوك ،عه‌بدولڕه‌حمان مونشد عوبه‌یدی كه یه‌كێكه له‌سه‌ركرده‌كانی ئه‌نجومه‌نی عهرهبیو شێخه‌كانی تایه‌فه‌ی عوبێد له‌عێراق، له‌چاوپێكه‌وتنێكی ئاوێنه‌دا باس له‌بارودۆخی كه‌ركوك ده‌كات پاش پاشه‌كشێی سوپای ئهمهریكاو رۆڵی عه‌ره‌بی سوننه به‌تایبه‌تی له‌شاری كه‌ركوك. عه‌بدولڕه‌حم����ان له‌دیوه‌خانه‌ك����هی له‌كه‌ركوك ك����ه ژماره‌یه‌ك����ی به‌رچاو له‌عه‌ره‌بی ناوچه جیاكان دانیشتبوون ب����اس ل����هوه ده‌كات ك����ه ع����ه‌ره‌ب له‌كه‌رك����وك‌و ده‌وروب����هری چاوه‌ڕوانی ئهوه ده‌كات ك����ه ئه‌مه‌ریكا له‌عێراقدا نه‌مێنێ ،ئه‌وانیش هه‌ناسه‌یه‌ك بده‌ن، "له‌دوای 2003ئه‌و دوو حیزبه كوردییه یه‌كێتی‌‌و پارتی -گه‌وره‌ترین ههڵهیانبهرامبهر عه‌ره‌ب����ی كه‌ركوك كردووه. دوای 2004له‌گ����هڵ به‌رپرس����ێكی وه‌زاره‌تی دهرهوهی ئه‌مه‌ریكا قسه‌مان كرد له‌س����هر به‌تااڵنبردن����ی كه‌ركوك‌و ئ����هو ناهه‌قیانه‌ی رووده‌ده‌ن ،ئه‌و وتی وازی����ان لێبێنه با هه‌ڵ����ه بكه‌ن .ئێمه وه‌ها چاوه‌ڕوان بووی����ن حكومه‌تێكی ن����وێ بێته ئاراوه كه وه‌ك����و ئه‌وانه‌ی راب����ردوو زۆردار نه‌بێت .به‌پێچه‌وانه‌وه ئهوه روین����ه‌دا .موخابه‌رات‌و ئه‌منمان بینی‌‌و س����ه‌ركوت ك����ردن‌و وه‌الوه‌نان، ته‌نان����هت ئ����هو مه‌زوڵومیه‌ت����هی كورده‌كان له‌ڕابردوودا لهسهر ده‌ستی ده‌سه‌اڵته‌كان چه‌شتیان ،هاتن به‌سه‌ر عه‌ره‌ب����ی كه‌ركوكدا پیاده‌ی����ان كرد، ئه‌و به‌رپرس����انه‌ی كه موماره‌س����هی ئ����هو هه‌اڵنه‌یان كردووه ،هه‌رگیز دوای پاشه‌كش����ێ له‌كه‌ركوك����دا جێگه‌ی����ان نابێته‌وه. ئه‌وان����ه وای����ان كرد ك����ه هاوواڵتی
عه‌ره‌بی ئاسایی رق‌و كینه له‌به‌رامبه‌ر هه‌موو كوردێك ده‌رببڕێت ،نهك به‌ته‌نها سیاسیه‌كانی ،كورده‌كان دروێنه‌ی ئه‌و هه‌م����وو هه‌اڵنه ده‌كه‌نه‌وه كه له‌ڕێگه‌ی ده‌زگا ئه‌منیه‌كان‌و پۆلیسهوه ده‌رهه‌ق به ئێمه‌ی����ان كردووه" .مونش����ید كه ب����ه پیاوێكی قس����ه له‌ڕوو ناس����راوه، جارجاره ئهوهی دووپ����ات ده‌كرده‌وه كه ده‌یه‌وێت له‌م چاوپێكه‌وتنه زۆر به راشكاوانه قس����ه بكات .سه‌باره‌ت به ده‌زگاكانی پۆلیس‌و ئاس����ایش ده‌ڵێت "ده‌زگای پۆلی����س له‌كه‌ركوكدا دابه‌ش ك����راوه له‌نێ����وان پارت����یو یه‌كێتیدا، پۆلیس����ی قه‌زاو ناحیه‌كان س����هر به پارتییه ،فریاكه‌وتن سه‌ر به یه‌كێتییه، به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت����ی پۆلی����س س����هر به یه‌كێتیی����ه ،ته‌نان����هت ئ����هو عه‌ره‌ب‌و توركمانانه‌ش كه به‌رپرسی شوێنێكن، ئه‌و دوو الیه‌نه ره‌زامه‌ندییان نواندووه ئه‌وس����ا خراونه‌ت����ه ئ����هو ش����وێنانه، ده‌زگای پۆلیس‌و ئاسایش به‌ته‌واوه‌تی كۆنترۆڵ كراوه له‌الیه‌ن كورده‌كانه‌وه. ئهگهر ئێس����تا له‌ده‌رگای هه‌ر ماڵێكی عه‌ره‌بی بده‌ی له‌كه‌رك����وك ،یان هه‌ر گوندێك����ی عه‌ره‌بی نیی����ه كه‌رامه‌تی نه‌ش����كابێ‌‌و هه‌ڵیان نه‌كوتابێته سه‌ر ماڵه‌كه‌ی‌‌و سوكایه‌تییان پێنه‌كردبێت. تۆ ببینه له‌به‌رچاوی ماڵ‌‌و منداڵه‌كه‌ت بتگرن‌و س����وكایه‌تیت پێبكه‌ن‌و دوایی ئ����ازاد بكرێی����ت .ده‌ته‌وێ ئ����هو ماڵه چۆن له‌ك����ورد بڕوانێ����ت؟ بچۆ له‌هه‌ر ماڵێكی ع����ه‌ره‌ب له‌ده‌ره‌وه‌ی كه‌ركوك بپرس����ه له‌به‌ڕێوبه‌ری پۆلیس����ی قه‌زاو ناحیه‌كان یان له‌ناوش����ار له‌به‌ڕێوبه‌ری پۆلیس����ی فریاكه‌وتن ،بپرسه له‌هێزی ئاس����ایش چیی����ان به‌س����هر خه‌ڵكی عه‌ره‌بی ئه‌م ش����اره‌دا هێناوه له‌كاتی گرتن‌و فڕاندنیان؟ ،تاوه‌كو ئێس����تا به سه‌دان خێزان له‌كه‌ركوكدا چاوه‌ڕوانی منداڵه‌كانی����ان كه ئاس����ایش بردونی، كه‌س نازانێ چییان به‌سه‌ردا هێنراوه. به‌مه‌رج����ێ ده‌زانین ك����ێ بردویه‌تی‌‌و
چۆنی����ش رفاندویه‌ت����یو له‌زیندان����ه نهێنیه‌كانی باكور ده‌ستبه‌سه‌ر كراون. ئه‌وان ناوچه عه‌ره‌بیه‌كان به ش����وێنی تیرۆریست ده‌زانن ،ئێمه‌ش باره‌گاكانی ئاس����ایش‌و پێش����مه‌رگه به‌ش����وێنی تی����رۆر ده‌زانین .به‌تایبه‌ت����ی ئه‌وانه‌ی ناوچه عه‌ره‌بی����ه‌كان ،ئه‌و هێزانه رق‌و كینه‌یان له‌ناو عه‌ره‌بی ئه‌م پارێزگایه‌دا ناش����تووه" .مونش����ید له‌درێ����ژه‌ی قس����ه‌كانیدا باس ل����ه‌وه‌ش ده‌كات كه
خه‌ڵكه‌كه‌ی خۆی راگه‌یاند رووبه‌ڕووی ئه‌و هێزه ببن����هوه ،جێبه‌جێیده‌كه‌ن، به‌تایبه‌تی ئ����هو به‌رپرس����ه كوردییه ئه‌منیان����ه ناوه‌كانیان ل����ه‌الی خه‌ڵك بێزراون". ئ����هو ش����ێخه‌ی عه‌ره‌ب����ی س����وننه ك����ه له‌الی����ه‌ن ئه‌مه‌ریكیه‌كانیش����هوه ده‌س����تگیر كراوهو دواتر ئازاد كراوه، نایش����ارێتهوه ك����ه ب����ه‌رده‌وام له‌گه‌ڵ بوون����ی مقاوه‌مه‌یه‌كی ش����ه‌ریفدا بووه
ئهوهی له‌كاتی ته‌سلیمكردنه‌وه‌ی فڕۆكه‌خانه‌دا رویدا ،باشترین ده‌لیله كه پۆلیسی كه‌ركوك سه‌ربه ئه‌جێندای الیه‌نه سیاسییه‌كانه دوای نه‌مانی هێزی ئه‌مه‌ریكا ،خه‌ڵكی ناوچ����ه عه‌ره‌بی����ه‌كان رێگ����ه ناده‌ن ئهفسهره كورده‌كان چیتر سوكایه‌تییان پێبكه‌ن ،ئه‌و هۆش����داری به وه‌زاره‌تی ناوخۆ‌و سیاسیه كورده‌كانیش ده‌دات‌و ده‌ڵێ����ت "ئه‌گ����هر وه‌زاره‌ت����ی ناوخۆ بیه‌وێ به‌م ده‌موچاوانه‌وه پرۆس����هی ئه‌منی له‌ناوچه‌كان����ی عه‌ره‌بدا بكات، ئه‌وا خه‌ڵك رووبه‌ڕووی����ان ده‌بێته‌وه، قی����اده‌ی كوردی����ش پێویس����ته ئه‌و به‌رپرسه كوردانه بگۆڕێت ،ده‌نا له‌هه‌ر دێیه‌كی عه‌ره‌بی ره‌نگ����ه خه‌ڵكه‌كه‌ی رووبه‌ڕوویان بوه‌س����تنه‌وه" .له‌وه‌اڵمی ئه‌و پرس����یاره‌ش كه پۆلی����س هێزی حكومه‌تی عێراقییهو به یاس����ایی ئه‌و كاره ده‌كات ،خه‌ڵك����ی عه‌ره‌ب به‌چی رووبه‌ڕوویان ده‌بنه‌وه؟ مونش����ید لهو بارهیهوه وتی "عێراق هێش����تا تایه‌فه‌و س����ه‌رۆك ه����ۆز حوكم����ی ده‌كات ،كه
دژی داگیرك����هری ئه‌مه‌ریكی "هه‌رگیز له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا نه‌بووم خه‌ڵكی سیڤیل ی عێراق����ی بكوژرێ����ت ،به‌ڵك����و ته‌نه����ا داگیركه‌ر ،له‌وه‌شدا كورد به تێكده‌ری مقاوه‌م����ه ده‌زانم ،ك����ه به‌رگریكارێكی سه‌رسه‌ختی س����وپای ئه‌مه‌ریكا بوو، له‌كه‌ركوكدا كورد باش����ترین خزمه‌تی به ئه‌مه‌ریكی����ه‌كان ك����ردووه ،ده‌بوو رێگه‌ی����ان بدایه ئه‌مه‌ری����كا نه‌یزانیایه چۆن عێراق جێدێڵێت ،نه‌وه‌كو ئێستا كه سه‌ربه‌رزانه عێراق جێدێڵن ،ده‌بوو وه‌ك ڤێتنامیان لێبهاتایه ،له‌وه‌ش����دا سیاس����ییه كورده‌كان رۆڵێكیان بینی كه مقاوه‌م����هی عێراقی ئ����هو هه‌موو به‌ش����هی لێببێته‌وه‌‌و دنیایه‌ك تاوانكار ئامانج����ی مقاوه‌م����ه به الڕێ����دا ببات، ه����ۆكاری ده‌س����تگیركردنم له‌الی����ه‌ن ئه‌مه‌ریكی����ه‌كان به‌ه����ۆی گوزارش����ی سیاس����یه كورده‌كانه‌وه بوو ،به‌رده‌وام
له‌ڕاگه‌یاندنه‌كانیان����هوه ئێمه‌ی����ان به توندڕهوو شۆڤێنی ناوده‌برد ،ئێمه‌یان ده‌رئه‌ك����رد له‌پش����ت وێن����هی عه‌لی حه‌سه‌ن مه‌جیدو ئه‌نفال‌و هه‌ڵه‌بجه‌وه، دوای ئ����هوهی له‌ئه‌مس����اڵدا كه‌ركوك داگی����ر ك����را له‌الیه‌ن پێش����مه‌رگه‌وه، ئێم����ه له‌به‌رئ����هوهی وتومان����ه نا بۆ ئه‌جێن����ده‌ی كورد له‌م ش����اره ،نا بۆ بوون����ی ئه‌مه‌ریكیه‌كان ،له‌ب����هر ئهوه كراینه تیرۆریست‌و شۆڤێنیو توندڕهوو چهندین ناو‌و ناتۆره‌ی تر". س����ه‌باره‌ت به حكومه‌تی مالیكی‌‌و ئاینده‌ی ،ئ����هو له‌گ����هڵ به‌هێزكردنی حكومه‌ت����ی مه‌ركه‌زیدای����هو دژی هه‌رێمه‌كانه به هه‌رێمه سوننه‌كانیشه‌وه، وتیش����ی "ئێمه ده‌مانه‌وێ حكومه‌تی مه‌رك����ه‌زی به‌هێز ببێت ،ئ����هوهی كه له‌كاتی ته‌سلیمكردنه‌وه‌ی فڕۆكه‌خانه‌دا رویدا ،باش����ترین ده‌لیله كه پۆلیس����ی كه‌ركوك س����ه‌ربه ئه‌جێن����دای الیه‌نه سیاس����ییه‌كانه .ببین����ه له‌واڵتێك����دا وه‌زاره‌تی ناوخۆ‌و به‌رگ����ری به‌رامبه‌ر یه‌ك وه‌ستان ،وه‌رگرتنه‌وه‌ی فڕۆكه‌خانه له‌الیه‌ن سوپای عێراقه‌وه ،مژده‌یه‌كی دا به خه‌ڵكی ع����ه‌ره‌ب‌و توركمان كه ئیتر س����وپا وه‌كو هێزێكی سه‌ربه‌خۆ دێته مه‌یدانه‌كه‌وه ،ئهگهر موساڵه‌حه‌ی نیشتمانی له‌ده‌س����تی خه‌ڵكی خاوه‌ن بڕیاردا بوایه ،دروستكردنی هه‌رێمه‌كان نه‌ئه‌هات����ه ئاراوه ،حكومه‌تی ش����یعه ده‌بێت هه‌س����ت به‌ش����ه‌رمه‌زاری بكات لهسهر ده‌ستی ئه‌وان‌و ئه‌و ده‌ستوره‌ی ته‌پڵیان ب����ۆ لێدا عێراق پارچه پارچه ده‌بێت. كاتی ئه‌وه‌هاتووه كه ئه‌و ده‌ستوره جارێكی تر بنوس����رێته‌وه ،چونكه ئه‌و ده‌س����توره ته‌نها كورده‌كان س����ودیان لێ بینیوه .سه‌ركرده‌كانی شیعه تازه به‌خۆی����ان زانیوه كه ئه‌و بیانیانه‌ی به پ����اره راوێژیان ئه‌دا ،ب����ه‌ره‌و كوێیان گه‌یاندن .ئه‌و ده‌ستوره پێویسته دفن عه‌بدولڕه‌حمان مونشد عوبه‌یدی بكرێت‌و سه‌رله‌نوێ بنوسرێته‌وه".
4
) )301سێشه‌ممه 2011/11/22
hewalusyaset.awene@gmail.com
"له‌مه‌ودوا رۆژنامه‌نوسان ته‌وقیف ناكرێن"
هەنوکە
رووداێکی هاتوچۆ
کۆنفراسی رۆژنامەنوسان‌و دادوەران ئا :كامه‌ران محه‌مه‌د ی دوو رۆژه به‌ئه‌نجامدانی كۆنفرانسێك له‌نێوان (رۆژنامه‌نوسان‌و دادوه‌ران) به‌سته‌ڵه‌كی نێوان ئه‌و دووالیه‌ن ه ی 25 شكا ،سه‌ره‌نجام به‌پێكهێنان راسپارده كۆتایی‌‌و هات‌و حكومه‌تیش ی به‌ڵێن ده‌دات ئه‌و راسپاردانه به‌جدد وه‌ربگرێ. رۆژی (18و )11/19له‌ش���اری هه‌ولێر كۆنفرانسێك له‌ژێر دروشمی (سه‌روه‌ری یاسایه‌كی دیموكراس���ی ،گره‌نتییه بۆ ئازادی رۆژنامه‌گ���هری) به‌ڕێوه‌چوو ك ه ی دیالۆگێكی راسته‌وخۆی مه‌به‌ست لێ نێوان دادوه‌ران‌و رۆژنامه‌نوسان بوو. كۆنفرانسه‌ك ه له‌الیه‌ن ئه‌نستیوتی كورد بۆ مافه‌كان���ی م���رۆڤ به‌هه‌ماهه‌نگی له‌گه‌ڵ یه‌كێتی دادوه‌ران ئه‌نجامدرابوو، ی وه‌زاره‌ت���ی رۆش���نبیریش ئه‌رك��� ماددییه‌كه‌ی له‌ئه‌ستۆ گرتبوو. سه‌رۆكی ئه‌نستیوتی كورد بۆ مافه‌كانی م���رۆڤ ،عه‌ل���ی كه‌ری���م له‌لێدوانێكدا ی رۆژه ،به‌س���ته‌ڵه‌كی نه‌فس���ی له‌نێوان ب���ۆ ئاوێن��� ه رایگه‌یاند ك��� ه بیرۆكه كۆنفرانس���ه‌كه له‌بنه‌ڕه‌ت���دا بۆ ئهوهی ه هه‌ردووالدا شكاند". له‌ڕێگ���هی دیالۆگێكی راس���ته‌وخۆو‌ه له‌كۆنفرانس���ه‌كه‌دا هه‌ش���ت ت���ه‌وه‌ر له‌نێ���وان نوخبه‌ی���ه‌ك دادوهر له‌ه���هر دیاریكرابوو بۆ گفتوگۆ‌و به‌شدارییه‌كی س���ێ پارێ���زگای هه‌رێ���م‌و نوخبه‌یه‌ك زۆر له‌دیالۆگه‌ك���ه‌دا به‌دیده‌ك���را، ی له‌كۆتایش���دا ه���ه‌ردووال له‌س���هر 25 له‌میدیاكان��� له‌ڕۆژنامه‌نوس���ان (بین���راو ،بیس���تراو ،نوس���راو) ئه‌و راس���پارد‌ه رێككه‌وتن .عه‌ل���ی كه‌ریم پێش���ێلكاریانه‌ی له‌دادگاكان به‌رامبه‌ر ئام���اژه‌ی به‌وه‌كرد كه راس���پارده‌كان به‌ڕۆژنامه‌نوس���ان كراوه نهمێنێو ئه‌و هه‌مه‌الیه‌ن���ه‌ن ،ئ���هوهی په‌یوه‌ن���دی ی به‌س���ته‌ڵه‌كه‌ی نێوان الیهنی دادوه‌ری‌و به‌په‌رله‌مان���هوه هه‌ی��� ه ل���ه‌ڕو الیه‌ن���ی رۆژنامه‌نوس���انیش نهمێنێو هه‌مواركردنه‌وه‌ی یاسای رۆژنامه‌گه‌ری رۆژنامه‌نوسه‌كانیش شاره‌زاییان هه‌بێت ئاراسته‌ی په‌رله‌مان ده‌كرێت‌و ئه‌وه‌شی ی په‌یوه‌ندی به‌كاراكردنی رۆڵی دادوه‌ری ل���ه‌كاری دادگایی ،ناوب���راو به‌وپه‌ڕ ی "دیالۆگ���ی ئه‌و دوو گش���تییهوه هه‌یه ،ئاراس���ته‌ی ئه‌وان دڵنیایی���هوه وت
كۆنفرانسه‌ك ه ی به‌سته‌ڵه‌ك نێوان دادوه‌ران‌و ی شكاند رۆژنامه‌نوسان
ده‌كرێ���ت‌و به‌ش���ێكیش ئاڕاس���ته‌ی میدی���اكان ده‌كرێ���ت ،چونك���ه به‌ڕای دادوه‌ره‌كانی���ش ،هه‌ندێجار الدان هه‌ی ه له‌پره‌نس���یپی كاری رۆژنامه‌وان���ی، ناوبراو وتیشی "به‌گشتی راسپارده‌كان له‌خزمه‌ت���ی كاری رۆژنامه‌نوس���یدان‌و ئازادییه‌كی زیاتر فه‌راهه‌م ده‌كات". ی حاك���م رزگار محه‌م���ه‌د به‌بۆچون��� ئه‌مین كه یه‌كێك بوو له‌به‌شداربووانی كۆنفرانس���ه‌كه ،پێویستی دیالۆگه‌كه‌ی له‌نێوان رۆژنامه‌نوسان‌و دادوه‌راندا له‌وه‌دا بینییه‌و‌ه كه جۆرێك له‌لێكتێنه‌گه‌یشتن‌و دیوارێ���ك له‌نێوانیاندای���ه ،بۆی��� ه بۆ كاڵكردنه‌وه‌ی ئه‌م س���نوره پێویس���ت ه گفتوگۆ هه‌بێت. ناوبراو ئاشكرایكرد ك ه پێشنیازیش به‌رز ده‌كرێته‌وه بۆ الیه‌نه په‌یوه‌ندیداره‌كان، ئ���هو پێش���نیارانه‌ش هه‌مه‌الیه‌ن���ه‌ن ی په‌یوه‌ن���دی به‌قانون���ی چ ئه‌وان���ه رۆژنامه‌نوس���انهوه هه‌بێ���ت ،یاخ���ود ی به‌ج���ۆری كاركردنی هه‌ندێك ئه‌وانه له‌ڕۆژنامه‌نوس���ان ئهگهر له‌پره‌نسیپی رۆژنامه‌وان���ی الیاندابێت ،یاخود ئهگهر له‌الیه‌ن دادوه‌ریش���هوه جۆرێك له‌یاسا ش���كاندن په‌یڕه‌و كرابێت ،ئه‌مه جگ ه له‌وه‌ی كه‌موكوڕی الیهنی جێبه‌جێكاری بڕیاره‌كانی دادوهر. ی حاك���م رزگار ك��� ه په‌رله‌مانت���ار ی ی په‌رله‌مان��� ده‌ستله‌كاركێش���اوه كوردس���تان ه وت���ی "ئ���هوهی ب���ه‌الی منهوه گرنگ��� ه فراوانكردن���ی پانتایی كاری رۆژنامه‌وانیی���هو به‌ربه‌س���ت نه‌خس���تن ه بۆ رۆژنامه‌ن���وس ،چونك ه كاری رۆژنامه‌نوسی به‌شێك ه له‌ئازادی راده‌ربڕین ،بۆی ه نابێت رێگریی له‌ئازادی ی راده‌ربڕین بكرێت ،چونكه جگه لهوه یاس���ای رۆژنامه‌نوسی كه له‌په‌رله‌مانی
بانگه‌واز ی ژماره()140
فۆتۆ :کامەران محەمەد
كوردس���تان ده‌ریكردووه ،له‌ده‌ستور‌و جاڕنامه‌ی جیهانی مافی مرۆڤیشدا ئه‌و ئازادیی ه چه‌س���پێنراو‌ه له‌باره‌ی یاسای رۆژنامه‌گه‌رییه‌وه". ی جێبه‌جێكار له‌كۆنفرانس���ه‌كه‌دا الیه‌ن ی رۆژنامه‌نوسان ك ه له‌ده‌س���تگیركردن ی ناوخۆیه ئاماده‌بونیان نه‌بوو، وه‌زاره‌ت كه به‌ڕای رێكخه‌ری سه‌نته‌ری میترۆ بۆ داكۆكیكردن له‌ڕۆژنامه‌نوسان (ره‌حمان غه‌ریب) ده‌بوو ئاماده‌بونایه. ی به‌وه‌دا ك ه كێش���هی ره‌حمان ئاماژه رۆژنامه‌نوسه‌كان زیاتر له‌گه‌ڵ هێزه‌كانی ی پۆلیس‌و ئاسایشه ،به‌اڵم وه‌ك ئه‌و وت "له‌كۆنفرانسه‌كه‌دا په‌نجه‌ی تۆمه‌ته‌كان بهرهو روی دادوه‌ره‌كان ده‌كرایه‌وه". ناوبراو له‌گه‌ڵ ئ���هو ره‌خنه‌یه‌دا ،به‌اڵم كۆنفرانسه‌كه‌ی به‌پۆزه‌تیڤ وه‌سفكرد‌و رونیك���ردهوه ك���ه داخوازیه‌كان���ی رۆژنامه‌نوسان‌له‌ڕاسپارده‌كان چه‌سپین‌و دادوه‌ره‌كانی���ش كاردانه‌وه‌یان هه‌بوو، ره‌حمان وت���ی "ئهوهی ك ه زۆر گرنگه‌‌و له‌ڕاسپارده‌كانیش���دا هاتووه له‌مه‌ودوا رۆژنامه‌نوس ته‌وقیف نه‌كرێت ،ئه‌مه‌ش پێویستی به‌وه‌ی ه كه له‌هه‌مواركردنه‌وه‌ی یاس���ای رۆژنامه‌گه‌ری���دا بچه‌س���پێت، چونكه له‌یاساكه‌دا باسی ته‌وقیفی تێدا نییهو دادوهر ده‌توانێت ئه‌مه بكات" . ی حكومه‌تیش��� ه ك ه ی الیه‌ن��� هه‌رچ��� ی كۆنفرانسه‌كه بوون ،به‌ڵێنیاندا ئاماده ی كه به‌جددییه‌وه كار بۆ جێبه‌جێكردن راسپارده‌كان بكه‌ن. وه‌زیری رۆش���نبیری ،د.كاوه مه‌حمود له‌وته‌یه‌كدا ب���ۆ ئاماده‌بووان رایگه‌یاند ك ه ئ���ه‌وان وه‌ك���و حكومه‌ت���ی هه‌رێم راس���پارده‌كانی كۆنفرانس���ه‌كه به‌هه‌ند وه‌رده‌گرن‌و زۆر به‌جدی كاری له‌س���هر ده‌كه‌ن. ژماره22404 : رێكه‌وت2011/11/13 :
ژماره22402 : رێكه‌وت2011/11/13 : س���ه‌رۆكایه‌تی ش���اره‌وانی س���لێمانی بۆ جاری دووه‌م ئاگاداری گش���ت كۆمپانیاو به‌ڵێنده‌ران ده‌كات كه ناس���نامه‌ی پۆلێنكردنی وه‌زاره‌تی پالندانانیان هه‌یه. كه‌مكردنه‌وه‌ی نهێنی هه‌یه بۆ كاری /دروست كردنی بازار له‌فلكه‌ی خاڵه حاجی به‌كۆدی msp.0145 هه‌ركه‌س ئارهزووی به‌ش���داری كردنی هه‌یه له‌رۆژی ( )2011/11/13س���ه‌ردانی بینای س���ه‌رۆكایه‌تیمان بكات له‌ته‌الری نوێی سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی له‌ش���ه‌قامی س���الم به‌رده‌م پردی خه‌س���ره‌و خاڵ به‌ش���ی پالندانان /نهۆمی پێنجه‌م به‌مه‌به‌س���تی وه‌رگرتنی ته‌نده‌ر به‌رامبه‌ر به()15.000پانزه هه‌زار دینار كه ناگه‌رێته‌وه بۆ خاوه‌نه‌كه‌ی ،كرێی باڵوكردنه‌وه‌ی ئه‌م ئاگاداریه ده‌كه‌وێته ئه‌ستۆی ئه‌و كه‌سه‌ی كه ته‌نده‌ره‌كه‌ی بۆ ده‌رده‌چێت. .4وه‌رگرتنی ته‌نده‌ر له‌رۆژی 2011/11/13تا رۆژی 2011/11/24هه‌تا ()11ی پێش نیوه‌رۆ جگه له‌رۆژانی پێنج شه‌ممه كاتژمێر ()10ی پێش نیوه‌رۆ. .5دوا مۆڵه‌ت بۆ گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ر رۆژی دووش���ه‌ممه 2011/11/28كاتژمێر 10ی س���ه‌رله‌به‌یانی پێویس���ته ئه‌و كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌رانه‌ی ته‌نده‌ر ده‌هێننه‌وه له‌هۆڵی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ر له‌نهۆمی زه‌مینی بیكاته ناو س���ندوقی تایبه‌ت به‌پێشكه‌ش���كردنی ته‌نده‌ر واژوو بكات لهسهر فۆرمی تایبه‌ت به گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ر به پێچهوانهوه كه صندوقه‌كه داخرا دوای ئه‌و كاته هیچ ته‌نده‌رێك وه‌رناگیرێت. .6رۆژی كردنه‌وه‌و ئاشكراكردنی ته‌نده‌ر رۆژی دووشه‌ممه 2011/11/28كاتژمێر ()10.30ی پێشنیوه‌رۆ. مه‌رجه‌كانی به‌شداریكردن .1سه‌رجه‌م كۆمپانیاو به‌ڵێنده‌ران ك ه ناسنامه‌ی پۆلێنكردنی وه‌زاره‌تی پالندانانیان‌و یه‌كێتی به‌ڵێنده‌ران یان هه‌یه ده‌توانن به‌شداری بكه‌ن. .2لیژنه‌ی كردنه‌وه‌و سپاردنی پرۆژه‌كان پابه‌ند نیه به كه‌مترین نرخه‌وه. .3هیچ ته‌نده‌رێك له‌دوای كاتی دیاری كراو وه‌رناگیرێته‌وه. .4ئهگهر رۆژی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ر به‌ر پش���وی فه‌رمی كه‌وت ئه‌وا رۆژی دوای پش���ووی فه‌رمی له‌كاتی ده‌وامی ئاس���ایی دا ته‌نده‌ره‌كه ئه‌كرێته‌وه له‌هه‌مان كات‌و شوێندا. .5بارمته‌ی یاس���ایی له‌كاتی گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌ر پێویس���ته له‌بانقێكی حكومی بری ( )5.000.000پێنج ملیۆن دینار پێشكه‌شی ده‌كات به‌چه‌كی په‌سه‌ندكراو یان خطاب ضمان ئهگهر نا ته‌نده‌ره‌كه‌ی فه‌رامۆش ده‌كرێت ،پاشان ئهوهی كاره‌كه‌ی پێده سپێردرێت بارمته‌ی یاسایی پێده‌كرێت به بری له%5ی بڕی تێچوی پرۆژه‌كه پێش واژۆ كردنی گرێبه‌ست. .6پێویسته به‌ڵێنده‌ر ناونیشان‌و وێنه‌یه‌ك له‌پێناسی ئه‌ندازیاری به‌ڵێنده‌ر هاوپێچ بكات. .7پێویس���ته له‌س���هر كۆمپانیا یان به‌ڵێن���ده‌ر له‌كات‌و گه‌ران���هوهی ته‌نده‌ردا(جدول تقدم العمل) بهێنێت وه پێویس���ته كۆمپانیا یان به‌ڵێن���ده‌ر كه كاره‌كه‌ی پێده‌سپێردرێت(جدول تقدم العمل)به پرۆگرامی ( )pirmaveraپرۆژه‌كه پێشكه‌ش بكات. .8له‌گه‌ڵ گه‌رانه‌وه‌ی نوسخه‌ی اصلی ئه‌و ته‌نده‌ره‌ی به‌ڵێنده‌ر یان كۆمپانیا پێشكه‌شی ده‌كات پێویسته نوسخه‌ی كۆپیش بگه‌رێنێته‌وه. .9پێویسته هه‌ر كۆمپانیایه‌ك كه داوای ته‌نده‌ر ده‌كات پشتگیری ئه‌ستۆ پاكی باجی ده‌رامه‌ت پێشكه‌ش بكات پێش وه‌رگرتنی ته‌نده‌ر بۆ ساڵی .2011 .10پابه‌ندبوون به‌رێنمایی بۆ هه‌موو به‌ڵێنده‌ره‌كانی پرۆژه‌كان كه هاوپێچه له‌گه‌ڵ ته‌نده‌ره‌كه‌دا. .11پێویس���ته كۆمپانیا نوێنه‌ری خۆی ده‌س���ت نیشان بكات به‌نوسراوی فه‌رمی وه به پشتگیری كلێش���هی كۆمپانیا وه ته‌نها ئه‌و نوێنه‌ره بۆی هه‌یه سه‌ردانی شاره‌وانی بكات بۆ كاروباری پرۆژه‌كه ،وه ئاماده‌بێت له‌رۆژی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا ،پێویسته نوێنه‌ری ناوبراو ناونیشانی به‌ریدی ته‌واوی خۆی پێشكه‌ش بكات، به‌پش���تگیری‌‌و مۆركردنی الیهنی په‌یوه‌ن���دی دار (موختار) به‌گوێره‌ی فۆرمی زانیاری ئاماده‌كراو له‌الیه‌ن سه‌رۆكایه‌تیمان(به‌ش���ی پالندانان)وه له‌كاتی گۆرینی ناونیش���انیدا ده‌س���ت به‌جێ ئاگاداری سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی س���لێمانی /پالندانان بكات سه‌باره‌ت به ناونیش���انه تازه‌كه‌ی به‌پێچه‌وانه‌وه به‌رپرسیار ده‌بێت به‌رامبه‌ر یاسا. .12پێویسته داواكاریه‌كانی هاتوو له‌سه‌ره‌وه وه‌ك (هه‌ویه‌ی پۆلینكردنی كۆمپانیا ،هه‌ویه‌ی یه‌كێتی به‌ڵێنده‌ران،هه‌ویه‌ی به‌ریوه‌به‌ری رێپێدراو ،هه‌ویه‌و نوسراوی ته‌خویل‌و به‌ڵێننامه‌ی دادنوس بۆ نوێنه‌ر ئهگهر هه‌بوو ،هه‌وێی ئه‌ندازیاری كۆمپانیا ،ئه‌س���تۆپاكی باجی ده‌رامه‌ت،س���ه‌رجه‌میان به وێنه‌ی ره‌نگاوره‌نگ(كۆپی مله‌وه‌ن) له‌ناو زه‌رفێك وه‌ك به‌شێك له‌ته‌نده‌ره‌كه له‌گه‌ڵ گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ره‌كه‌دا پێشكه‌ش بكرێت. .13مه‌رجه لهسهر به‌ڵێنده‌ر هه‌تا بری سپێردراوی ته‌نده‌ر كه ئاماده‌بێت به جێبه‌جێكردنی برگه‌كانی ناو ده‌رخستنه‌كه وه‌هه‌ر برگه‌یه‌كی نوێ كه پێویست بێت وه‌به پێدانی هیچ نرخێكی ناو ته‌نده‌ره‌كه بێجگه له‌نرخی نوێ بۆ برگه نوێكان. .14هه‌ر كۆمپانیاو به‌ڵێنده‌رێك كه‌داوای لێبوردن له‌جێبه‌جێكردنی پرۆژه‌كه ده‌كات ،پێویسته به نوسراوێك داوای لێبوردنه‌كه‌ی پێشكه‌شی لیژنه‌ی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ری سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی بكات. .15مه‌رجه لهسهر به‌ڵێنده‌ر هه‌تا بری له %20بری سپێردراوی ته‌نده‌ر كه ئاماده‌بێت به جێبه‌جێكردنی برگه‌كانی ناو ده‌رخسته‌كه به هه‌مان نرخی ناو ده‌رخسته‌كه بێجگه له‌برگه نوێ كان وه پێدانی ماوهی پێویست بۆ ته‌واوكردنی ئه‌و رێژه زیاده. ئه‌ندازیار عه‌بدولكه‌ریم فاتح عوسمان جێگری سه‌رۆكی شاره‌وانی سلێمانی
رۆژ ی جیهانی ی قوربانیان ی هاتوچۆ‌و رێكخراوی ترافیك فه‌ره‌یدون عومه‌ر
ل���ه( )1896/8/17هاوواڵت���ی (برید جیت دریس���كول) كه دایكی دوو منداڵ بوو له‌له‌نده‌ن ،وه‌ك یه‌كه‌مین قوربانی رووداوی هاتوچ���ۆ گیانی له‌ده‌س���تدا، ئ���ه‌وێ رۆژێ لێكۆڵ���هری پۆلی���س له‌دۆس���یه‌كه‌یدا كه بۆ دادگای ناردبوو نوسیویه‌تی "نابێت رووداوی وا دووباره ببێت���هوه" ،به‌اڵم به‌داخه‌وه لهو كاتهوه تائێس���تا ملیۆنان كه‌س���ی تر گیانیان له‌ده‌س���تداوه‌و چه‌ند هێن���ده‌ی تریش برینداربوون. ته‌نها له‌ساڵی ()2000دا حه‌وسه‌د هه‌زار كه‌س له‌جیهاندا ب���ه رووداوی هاتوچۆ گیانیان له‌ده‌ستداوه ،دوای ته‌نها ()10 س���اڵ ئه‌و ژماره‌ی���ه به‌رزبووه‌ته‌وه بۆ یه‌ك ملیۆن‌و سێ س���ه‌د هه‌زار كه‌س، جگه له‌زیاتر له‌په‌نج���ا ملیۆن بریندار. دوای ئهوهی رووداوه‌كانی هاتوچۆ بوون به‌مه‌ترس���ییه‌كی گهوره له‌س���هر ژیانی خه‌ڵك ،بۆیه‌كه‌مجار له‌س���اڵی ()1993 له‌به‌ریتانیا له‌الیه‌ن رێكخراوێكی كۆمه‌ڵی مه‌ده‌نییه‌وه پێش���نیاری رۆژێك كرا بۆ یادكردن���هوهی قوربانیان���ی هاتوچۆ، پاشان له‌واڵتانی ئه‌وروپا‌و ئه‌رجه‌نتین‌و ئوس���ترالیاش په‌یڕه‌ویان كرد .س���اڵی ( )2003نه‌ته‌وه‌یه‌كگرت���ووه‌كان وه‌ك رێكخراوێكی جیهانیی ،پشتگیریی خۆی بۆ ئه‌م یادكردنه‌وه‌یه ده‌ربڕی ،نوێنه‌ری به‌نگالدی���ش پێش���نیاری كردبوو ئه‌و رۆژه بكرێته رۆژێكی جیهانیو له‌هه‌موو جیهاندا یاد بكرێتهوه. بۆ ئه‌م مه‌به‌س���ته بڕیاردرا س���ێهه‌مین یه‌كشه‌ممه‌ی "مانگی نۆڤه‌مبه‌ر /تشرینی دووه‌م"ی هه‌موو س���اڵێك دابنرێت به رۆژی جیهانی یادكردنه‌وه‌ی قوربانیانی
هاتوچۆ ،كه له‌مس���اڵدا ئه‌م رێكه‌وته هاوكات بوو به رۆژی ()2011/11/20 ل���ه‌م ی���اده‌دا نه‌ته‌وه‌یه‌كگرت���ووه‌كان، ئاژانس‌و رێكخراوه جیهانیو ناوچه‌یی‌‌و ناوخۆییه‌كان���ی په‌یوه‌ندی���دار به مافی ژیان‌و سه‌المه‌تی رێگاوبانه‌كان‌و زۆربه‌ی حكومه‌ته‌كان���ی دنیا ،به رێكخس���تنی چاالكی ج���ۆراو جۆر ئه‌و ی���اده به‌ڕێ ده‌كه‌ن. له‌ی���ادی رۆژی جیهان���ی قوربانیان���ی هاتوچ���ۆدا پێویس���ته ئێم���ه‌ش له‌هه‌رێمی كوردس���تان هه‌ڵوه‌سته‌یه‌كی راس���ته‌قینه بنوێنی���ن له‌ئاس���ت ئه‌و هه‌ڵكش���انه ترس���ناكه‌ی ژم���ارهی قوربانیانی رووداوه‌كان���ی هاتوچۆ كه ئه‌م مه‌ترس���ییه‌ش ئێس���تا له‌هه‌رێمی كوردس���تاندا بووه‌ت���ه دیارده‌یه‌ك���ی مه‌ترس���یدارو گرنگ���ه كاربكرێ���ت بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی. ئه‌ركی سه‌رشانی په‌رله‌مان‌و حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس���تان‌و كۆمه‌ڵگه‌شه بهو په‌ڕی هه‌س���تكردن به به‌رپرس���یارێتی به پالن‌و نه‌خش���ه رێگای زانس���تیانه كاربك���ه‌ن ب���ۆ س���نوردانان ب���ۆ ئه‌و رووداوانه‌‌و كه‌مكردنه‌وه‌ی قوربانیه‌كان. جێگه‌ی ده‌ستخۆش���یو پش���تگیرییه ك���ه رۆژی ( )2011/11/20ل���ه‌ڕۆژی جیهانی قوربانیانی هاتوچۆدا كۆمه‌ڵێك چاالك���وان رێكخراوێكی���ان به‌ن���اوی (رێكخ���راوی ترافیك بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی قوربانیان���ی هاتوچۆ) راگه‌یاند تا وه‌ك رێكخراوێك���ی مرۆڤدۆس���تی ناحكومی له‌هه‌رێمی كوردستان چاودێریی ره‌وشی هاتوچۆ بكه‌ن‌و هوشیاریی په‌روه‌رده‌یی هاتوچ���ۆ باڵوبكاته‌وه كه به‌هیواین ئه‌و رێكخراوه سه‌ركه‌وتووبێت له‌به‌دیهێنانی ئامانجه‌كانیدا.
بانگه‌واز ی ژماره()141
س���ه‌رۆكایه‌تی ش���اره‌وانی س���لێمانی بۆ جاری دووه‌م ئاگاداری كۆمپانیا پله()4-3-2-1كان ده‌كات كه ناس���نامه‌ی پۆلێنكردنی وه‌زاره‌ت���ی پالندانانیان هه‌یه. كه‌مكردنه‌وه‌یه‌كی نهێنی هه‌یه بۆ كاری /شۆسته‌و قیرتاوكردنی شه‌قامی سه‌ره‌كی شاری شنیار له‌شاره‌وانی به‌كره‌جۆ به‌كۆدیmsp.0146 هه‌ركه‌س ئارهزووی به‌ش���داری كردنی هه‌یه له‌رۆژی ( )2011/11/13س���ه‌ردانی بینای س���ه‌رۆكایه‌تیمان بكات له‌ته‌الری نوێی سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی له‌شه‌قامی سالم به‌رده‌م پردی خه‌سره‌و خاڵ به‌شی پالندانان /نهۆمی پێنجه‌م به‌مه‌به‌ستی وه‌رگرتنی ته‌نده‌ر به‌رامبه‌ر به()30.000سی هه‌زار دینار كه ناگه‌رێته‌وه بۆ خاوه‌نه‌كه‌ی ،كرێی باڵوكردنه‌وه‌ی ئه‌م ئاگاداریه ده‌كه‌وێته ئه‌ستۆی ئه‌و كه‌سه‌ی كه ته‌نده‌ره‌كه‌ی بۆ ده‌رده‌چێت. .1وه‌رگرتنی ته‌نده‌ر له‌رۆژی 2011/11/13ده‌ست پێده‌كات تا رۆژی 2011/11/24هه‌تا ()11ی پێش نیوه‌رۆ جگه له‌رۆژانی پێنج شه‌ممه كاتژمێر ()10ی پێش نیوه‌رۆ. .2دوا مۆڵه‌ت بۆ گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ر رۆژی دووش���ه‌ممه 2011/11/28كاتژمێر 10ی س���ه‌رله‌به‌یانی پێویس���ته ئه‌و كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌رانه‌ی ته‌نده‌ر ده‌هێننه‌وه له‌هۆڵی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ر له‌نهۆمی زه‌مینی بیكاته ناو س���ندوقی تایبه‌ت به‌پێشكه‌ش���كردنی ته‌نده‌ر واژوو بكات لهسهر فۆرمی تایبه‌ت به گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ر به پێچهوانهوه كه صندوقه‌كه داخرا دوای ئه‌و كاته هیچ ته‌نده‌رێك وه‌رناگیرێت. .3رۆژی كردنه‌وه‌و ئاشكراكردنی ته‌نده‌ر رۆژی دووشه‌ممه 2011/11/28كاتژمێر ()10.30ی پێشنیوه‌رۆ. مه‌رجه‌كانی به‌شداریكردن .1سه‌رجه‌م كۆمپانیا پله()4-3-2-1كان ك ه ناسنامه‌ی پۆلێنكردنی وه‌زاره‌تی پالندانانیان‌و یه‌كێتی به‌ڵێنده‌ران یان هه‌یه ده‌توانن به‌شداری بكه‌ن. .2لیژنه‌ی كردنه‌وه‌و سپاردنی پرۆژه‌كان پابه‌ند نیه به كه‌مترین نرخه‌وه. .3هیچ ته‌نده‌رێك له‌دوای كاتی دیاری كراو وه‌رناگیرێته‌وه. .4ئهگهر رۆژی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ر به‌ر پش���وی فه‌رمی كه‌وت ئه‌وا رۆژی دوای پش���ووی فه‌رمی له‌كاتی ده‌وامی ئاس���ایی دا ته‌نده‌ره‌كه ئه‌كرێته‌وه له‌هه‌مان كات‌و شوێندا. .5بارمته‌ی یاس���ایی له‌كاتی گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌ر پێویس���ته له‌بانقێكی حكومی بری ( )45.000.000چل‌وپێنج ملیۆن دینار پێشكه‌ش���ی ده‌كات به‌چه‌كی په‌س���ه‌ندكراو یان خطاب ضمان ئهگهر نا ته‌نده‌ره‌كه‌ی فه‌رامۆش ده‌كرێت ،پاش���ان ئهوهی كاره‌كه‌ی پێده سپێردرێت بارمته‌ی یاسایی پێده‌كرێت به بری له%5ی بڕی تێچوی پرۆژه‌كه پێش واژۆ كردنی گرێبه‌ست. .6پێویسته به‌ڵێنده‌ر ناونیشان‌و وێنه‌یه‌ك له‌پێناسی ئه‌ندازیاری به‌ڵێنده‌ر هاوپێچ بكات. .7پێویس���ته له‌س���هر كۆمپانی���ا یان به‌ڵێنده‌ر له‌كات‌و گه‌ران���هوهی ته‌نده‌ردا(جدول تقدم العمل) بهێنێت وه پێویس���ته كۆمپانیا ی���ان به‌ڵێنده‌ر كه كاره‌كه‌ی پێده‌سپێردرێت(جدول تقدم العمل)به پرۆگرامی ( )pirmaveraپرۆژه‌كه پێشكه‌ش بكات. .8له‌گه‌ڵ گه‌رانه‌وه‌ی نوسخه‌ی اصلی ئه‌و ته‌نده‌ره‌ی به‌ڵێنده‌ر یان كۆمپانیا پێشكه‌شی ده‌كات پێویسته نوسخه‌ی كۆپیش بگه‌رێنێته‌وه. .9پێویسته هه‌ر كۆمپانیایه‌ك كه داوای ته‌نده‌ر ده‌كات پشتگیری ئه‌ستۆ پاكی باجی ده‌رامه‌ت پێشكه‌ش بكات پێش وه‌رگرتنی ته‌نده‌ر بۆ ساڵی .2011 .10پابه‌ندبوون به‌رێنمایی بۆ هه‌موو به‌ڵێنده‌ره‌كانی پرۆژه‌كان كه هاوپێچه له‌گه‌ڵ ته‌نده‌ره‌كه‌دا. .11پێویس���ته كۆمپانیا نوێنه‌ری خۆی ده‌س���ت نیشان بكات به‌نوسراوی فه‌رمی وه به پش���تگیری كلێشه‌ی كۆمپانیا وه ته‌نها ئه‌و نوێنه‌ره بۆی هه‌یه سه‌ردانی شاره‌وانی بكات بۆ كاروباری پرۆژه‌كه ،وه ئاماده‌بێت له‌رۆژی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا ،پێویسته نوێنه‌ری ناوبراو ناونیشانی به‌ریدی ته‌واوی خۆی پێشكه‌ش بكات، به‌پش���تگیری‌‌و مۆركردنی الیهنی په‌یوه‌ن���دی دار (موختار) به‌گوێره‌ی فۆرمی زانیاری ئاماده‌كراو له‌الیه‌ن سه‌رۆكایه‌تیمان(به‌ش���ی پالندانان)وه له‌كاتی گۆرینی ناونیش���انیدا ده‌س���ت به‌جێ ئاگاداری سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی س���لێمانی /پالندانان بكات سه‌باره‌ت به ناونیش���انه تازه‌كه‌ی به‌پێچه‌وانه‌وه به‌رپرسیار ده‌بێت به‌رامبه‌ر یاسا. .12پێویسته داواكاریه‌كانی هاتوو له‌سه‌ره‌وه وه‌ك(هه‌ویه‌ی پۆلینكردنی كۆمپانیا ،هه‌ویه‌ی یه‌كێتی به‌ڵێنده‌ران،هه‌ویه‌ی به‌ریوه‌به‌ری رێپێدراو ،هه‌ویه‌و نوسراوی ته‌خویل‌و به‌ڵێننامه‌ی دادنوس بۆ نوێنه‌ر ئهگهر هه‌بوو ،هه‌وێی ئه‌ندازیاری كۆمپانیا ،ئه‌س���تۆپاكی باجی ده‌رامه‌ت،س���ه‌رجه‌میان به وێنه‌ی ره‌نگاوره‌نگ(كۆپی مله‌وه‌ن) له‌ناو زه‌رفێك وه‌ك به‌شێك له‌ته‌نده‌ره‌كه له‌گه‌ڵ گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ره‌كه‌دا پێشكه‌ش بكرێت. .13مه‌رجه لهسهر به‌ڵێنده‌ر هه‌تا بری سپێردراوی ته‌نده‌ر كه ئاماده‌بێت به جێبه‌جێكردنی برگه‌كانی ناو ده‌رخستنه‌كه وه‌هه‌ر برگه‌یه‌كی نوێ كه پێویست بێت وه‌به پێدانی هیچ نرخێكی ناو ته‌نده‌ره‌كه بێجگه له‌نرخی نوێ بۆ برگه نوێكان. .14هه‌ر كۆمپانیاو به‌ڵێنده‌رێك كه‌داوای لێبوردن له‌جێبه‌جێكردنی پرۆژه‌كه ده‌كات ،پێویسته به نوسراوێك داوای لێبوردنه‌كه‌ی پێشكه‌شی لیژنه‌ی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ری سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی بكات. .15ئه‌و كۆمپانیایه‌ی به‌شداری ده‌كات پێویسته كاری هاوشێوه(دروستكردنی شه‌قام‌و قیرو تێكه‌ڵه) پێشكه‌ش بكات كه پێشتر جێ‌به‌جێیكردوه .16مه‌رجه له‌س���هر به‌ڵێنده‌ر هه‌تا بری له %20بری س���پێردراوی ته‌نده‌ر كه ئاماده بێت به جێبه‌جێ كردنی برگه‌كانی ناو ده‌رخس���ته‌كه به هه‌مان نرخی ناو ده‌رخسته‌كه بێجگه له‌بڕگه نێكان وه‌پێدانی ماوهی پێویست بۆ ته‌واوكردنی ئه‌و رێژه زیاده. .17ئه‌و كۆمپانیایه‌ی به‌شداری ده‌كات ده‌بێت كارگه‌ی قیر ی هه‌بێت یاخود نوسراوی فه‌رمی پێبێت كه هاوبه‌شی كردوه له‌گ هڵ كارگه‌یه‌كی قیر بۆ جێبه‌جێكردنی ئه‌م پرۆژه‌یه واته جۆین ڤینجه‌ر بێت له‌گه‌ڵ كارگه‌یه‌كی قیر. ئه‌ندازیار عه‌بدولكه‌ریم فاتح عوسمان جێگری سه‌رۆكی شاره‌وانی سلێمانی
تایبەت
) )301سێشه‌مم ه 2011/11/22
kurdistany.awene@gmail.com
شنگال ..وێستگه‌ی خۆكوشتن ی گه‌نجان
ی 9مانگی ئه‌مساڵدا 65گه‌نج خۆیان كوشتووه لهماوه ئا :خدر دوملی -دهۆك عه‌دی كروز كه چاالكوانێكی مه‌ده‌نییه، چاوه‌ڕوانی ئهوهی نه‌ده‌كرد دوای س���ێ مان���گ (حوزه‌یران‌و ته‌موزو ئابی )2011 لێكۆڵین���هوه س���ه‌باره‌ت به‌هۆكاره‌كانی دیارده‌ی خۆكوش���تن له‌قه‌زای شنگال، بگات���ه رێگات���ه داخ���راوو هی���وای به‌چاره‌سه‌ركردنی ئه‌م دیارده‌یه نه‌مێنێت، دوای ته‌واوكردنی لێكۆڵینه‌وه‌و پڕۆژه‌كه‌ی كه پێشكه‌شی رێكخراوێكی نێوده‌وڵه‌تی كردووه به‌مه‌به‌ستی تیشك خستنه سه‌ر ئه‌م دیاردهیهو به‌رزكردنه‌وه‌ی ئاس���تی هوشیاری كۆمه‌ڵگه ،هه‌واڵی خۆكوشتنی كوڕو كچێك���ی گه‌نجی ل���هو ناوچه‌یه‌دا پێگه‌یشتووه ،ئه‌و به‌ترس‌و نیگه‌رانییه‌وه ئ���ه‌م دوو ژماره‌ی���ه‌ش ده‌خاته س���هر ئاماری خۆك���وژه‌كان‌و پێیوای���ه "ئیتر كۆنتڕۆڵكردنی ئه‌م دیارده‌یه له‌ده‌س���ت ده‌رچووه". ع���ه‌دی نیگه‌رانی���ی خ���ۆی به‌رامب���هر به‌زیادبوونی حاڵه‌تی خۆكوشتن له‌قه‌زای ش���نگال ده‌رده‌بڕێ ك���ه 120كیلۆمه‌تر له‌ش���اری موس���ڵه‌وه دووره‌و ده‌كه‌وێته نزی���ك س���نووری س���وریاوه‌‌و زۆربه‌ی دانیشتوانه‌كه‌ش���ی ئێزیدین .ئاماره‌كان ئاماژه به‌تۆماركردنی 65حاڵه‌ت ده‌كه‌ن لهماوهی 9مانگ���ی 2011دا (له 1/1تا .)10/1خۆكوش���تن ك���ه دیارده‌یه‌ك���ی نوێیه له‌م كۆمه‌ڵگه‌یه‌دا ،هاوكات له‌گه‌ڵ به‌رزبوونه‌وه‌ی رێژه‌ی كوش���تنی ژناندا له‌هه‌رێمی كوردستان ده‌ستیپێكردووه، ههرچهنده ش���نگال له‌ڕووی ئیدارییه‌وه ناكه‌وێت���ه س���نووری ئی���داری هه‌رێمی كوردس���تانهوه ،به‌اڵم ره‌وش���ی ژنان‌و گه‌نجانی ئ���ه‌م قه‌زایه ،س���ه‌ره‌ڕای ئه‌و كرانه‌وه‌یه‌ی له‌م س���ااڵنه‌ی رابردووشدا به‌دیهاتووه ،جیاوازییه‌كی ئه‌وتۆی له‌گه‌ڵ ناوچه‌كانی س���هر به‌هه‌رێمی كوردستان نییه .لهبهرئهوه ع���ه‌دی ئه‌م دیاردهیهو باڵوبوونه‌وه‌ی به"مه‌سه‌له‌یه‌كی ترسناك"
فۆتۆ :یەحیا ئەحمەد ئێزدییەکان لەڕێوڕەسمێکی ئاینیدا (مهدر) كه له‌شنگال ده‌رده‌چێت ،پێیوایه ناوده‌ب���ات كه پێویس���تی هه‌ڵوه‌س���ته به‌هه‌ژاریی تیا ده‌به‌نه سه‌ر. لهسهر كردنه ،له‌به‌رئه‌وه‌ی رۆژانه گیانی عه‌دی پێیوای���ه "هه‌لومه‌رجی ناله‌باری ژماره‌ی ئه‌وانه‌ی خۆیان ده‌كوژن زۆر لهوه كچان‌و كوڕانی ئه‌و ده‌ڤه‌ره دروێنه ده‌كا‌و ئابوریو ده‌س���تكورتی‌‌و به‌رزیی رێژه‌ی زیاتره كه به‌ڕه‌سمی راده‌گه‌یه‌نرێت ،ئه‌و هۆكاره‌كان‌و ئامڕازه‌كانیشی هاوشێوه‌ی بێ���كاری ،زه‌مینه‌ی ب���ۆ باڵوبوونه‌وه‌ی پێیوایه "خۆكوش���تن بووه به به‌شێكی یه‌كن ،كه زۆربه‌یان له‌ڕێگه‌ی په‌نابردنه ئه‌و دیارده‌یه خۆش كردووه كه زۆرجار دانه‌ب���ڕاو له‌ژیان��� ی خه‌ڵكی ش���نگال، ب���هر خۆخنكان���دن‌و حه‌پ خ���واردن‌و هه‌ژاریی به‌شێك له‌خه‌ڵكی له‌خوار هێڵی ئه‌وه‌ند‌ه چیرۆكی س���ه‌یری ئ���ه‌م بواره فیش���ه‌ك به‌خ���ۆوه نان���هوه جێبه‌جێ هه‌ژارییه‌وه‌ی���ه ،روودان���ی زیات���ر له 60زۆرن ،باوه‌ڕ پێكردنیان زه‌حمه‌ته". ده‌كرێ���ن" ،هه‌رچه‌ن���ده زۆرجاری���ش حاڵه‌ت لهماوهی 9مانگدا ،پێویس���تی ئه‌و باس له‌خۆكوش���تنی هه‌رزه‌كارێكی ل���هو كۆمه‌ڵگه عه‌ش���ائیریانه‌دا هۆكاره به له‌س���هر وه‌س���تان‌و گه‌ڕان���ه به‌دوای ته‌م���ه‌ن 14س���اڵ ده‌كات له‌بنه‌ماڵه‌ی "ئیس���ماعیل خه‌لیل" ك���ه هۆكاره‌كه‌ی راسته‌قینه‌كانی خۆكوشتن نادركێندرێن‌و هۆكاره‌كانیدا به‌شێوه‌یه‌كی زانستی". ئ���هو ره‌ش���بینی خ���ۆی به‌رامب���هر ئاڵۆزه‌و كه‌س���وكاره‌كه‌ی ده‌یگه‌ڕێننه‌وه ده‌شاردرێنه‌وه". تا ئه‌م دواییه‌ش خۆكوش���تن له‌شنگالدا به‌دۆزین���هوهی چاره‌س���ه‌رێك ب���ۆ ئه‌م ب���ۆ هه‌بوونی چ���ه‌ك له‌ماڵه‌وه‌یاندا ،كه دیارده‌یه‌ك���ی نام���ۆ به‌دابونه‌ریت���ی دیارده باڵوه ده‌ربڕی‌‌و وتی "له‌ئه‌نجامی باڵوبوونه‌وه‌ی چه‌ك له‌ماڵه‌كاندا به‌یه‌كێك عه‌شائیری ئه‌و ده‌ڤه‌ره بوو ،كه خاوه‌نی لێكۆڵینه‌وه‌ی مه‌یدانیدا بۆمان ده‌ركه‌وت له‌ه���ۆكاره گه‌وره‌كان���ی خۆكوش���تن مێژوویه‌كی دێرینه‌‌و زۆربه‌شیان ئێزیدین‌و كه ه���ۆكاری زۆربه‌ی خۆكوش���تنه‌كان ،داده‌نرێ‌‌و پێویستی به‌سنوور بۆ دانانه. ژماره‌ی دانیشتوانه‌كه‌ش���ی نزیكه‌ی 350كۆمه‌اڵیه‌ت���یو خێزانی���نو په‌یوه‌ندییان هه‌روه‌ه���ا ئام���اژه ب���ه‌وه‌ش ده‌كات هه‌زار كه‌س ده‌بێ‌‌و یه‌كێكه له‌كۆنترین‌و به‌زۆر به‌شوودان‌و نه‌بوونی داموده‌زگای ك���ه ره‌وش���ی ئاب���وریو كۆمه‌اڵیه‌ت���ی فراوانترین قه‌زاكان���ی عێراق‌و توندترین هوش���اركردنه‌وه‌و رۆڵی الوازی پیاوانی ناوچه‌كه‌یان‌و ش���ه‌پۆلی ئه‌و گۆڕانكاریه گه‌ورانه‌ی په‌یوه‌ندییان به‌پێش���كه‌وتنی پرۆس���هی ته‌عریبی تی���ا ئه‌نجامدراوه ،ئایینیه‌وه‌یه". كه له‌س���اڵی 1974دا حكومه‌تی به‌عس ئه‌م���ه له‌كاتێكدایه كه ئاماژه‌كان ئاماژه ته‌كنه‌لۆجیاوه‌ی���هو رووی تێك���ردوون، 158گون���دی ئێزیدییه‌كان���ی روخاندو ب���هوه ده‌ك���ه‌ن %65ئه‌وان���هی خۆیان بووه‌ت���ه ه���ۆكاری هه‌رچ���ی زیات���ر به‌رزكردن���هوهی رێ���ژه‌ی خۆكوش���تن 12كۆمه‌ڵگ���هی زۆره‌ملێی بۆ دروس���ت كوشتووه كچان‌و ژنانن. كردن ،كه تا ئێس���تا ناخۆشترین ژیانی لوقمان كولی سه‌رنووس���هری رۆژنامه‌ی له‌ناوچه‌كه‌یاندا.
له‌داخ ی ئیسالمیه‌كان ..عه‌لیا خۆ ی رووتكرده‌وه ئا :ئاوێنه ،ئاژانسه‌كان "عه‌لی���ا ماجی���ده مه‌هدی" ك��� ه كچێك ی ته‌مه‌ن 20ساڵه ،له‌داخی ئیسالمیه‌كان‌و بانگه‌واز كردنیان بۆ "حیجاب" ،له‌س���هر په‌یج ی تۆڕ ی كۆمه‌اڵیه‌تی فه‌یس���بووك‌و وێبالگه‌ك���هی ،وێن���هی خ���ۆ ی به‌ڕووت ی باڵوكرده‌وه ،به‌شێك له‌خه‌ڵكی ستایش ی ده‌كه‌ن‌و به‌شێكی دیكه‌شیان داوا ده‌كه‌ن ئیعدام بكرێت. خۆ رووتكردنه‌وه ی "عه‌لیا"و باڵوبوونه‌وه ی وێنه‌كانی له‌س���هر ئینته‌رنێت ،هه‌رایه‌ك ی گه‌وره‌ی دروستكردووه ،وێن ه رووته‌كه ی ئه‌و ،س���ه‌ره‌تای ئه‌م هه‌فته‌ی ه به‌خێرای ی له‌ه���ه‌زاران وێبالگ‌و س���ایت‌و رۆژنامه‌و گۆڤ���اری میس���ری‌‌و عه‌ره‌ب���یو جیهاندا باڵوب���ۆوه .عه‌لی���ا ك���ه خوێن���دكاری زانكۆ ی ئه‌مه‌ریكیی��� ه له‌قاهیره‌و یه‌كێك ه له‌شۆڕش���گێڕانی مه‌یدان���ی ته‌حریر ،ئه‌م كاره ی خۆ ی به"به‌رگریك���ردن له‌ئازاد ی راده‌ربڕی���نو وه‌ك ناڕه‌زای���ی ده‌ربڕی���ن به‌رامبه‌ر به‌سانسۆر‌و چارشێوو سه‌رپۆش نان ه سه‌ر س���هری ژنان" ناو ده‌بات ،ئه‌و جگه له‌وێن���ه ی رووته‌كان ی خۆی ،وێنه ی دۆسته كوڕه‌كه‌ش��� ی به‌ڕووت ی له‌وێبالگ‌و فه‌یسبووكه‌كه‌یدا باڵوكردووه‌ته‌وه. ئ���ه‌م هه‌ن���گاوه ی عه‌لی���ا ،رای گش���ت ی میس���ر‌و جیهان���ی عه‌ره‌بی به‌س���هر دوو به‌ره ی ته‌واو ناكۆك‌و دژ به‌یه‌كدا دابه‌ش كردووه .ئیسالمیه‌كان ،ئه‌م كاره ی عه‌لیا به‌كارێكی نه‌ش���یاو ناوده‌به‌ن‌و خوازیارن ئه‌م كچ���ه گه‌نج ه به‌تۆمه‌ت���ی ره‌واجدان به"فس���ق‌و فج���ور‌و س���ووكایه‌تیكردن به‌ئایینه‌كان" ،حه‌دی ش���ه‌رعی به‌سه‌ردا بس���ه‌پێنرێ‌‌و سزا بدرێت ،له‌م پێناوه‌شدا ئه‌وان سه‌دان په‌یجیان بۆ دژایه‌تیكردن ی ناوبراو كردووه‌ت���هوهو خوازیاری ئیعدام كردنی���ن ،له‌ژێ���ر وێنه‌كانی عه‌لیاش���دا هه‌زاران كۆمێنت ی پڕ له‌جوێنی سووكیان بۆ نووسیوه. ل���ه‌م وێن���ه ره‌شوس���پییه‌دا ك��� ه عه‌لیا باڵویكردووه‌ته‌وه ،كچێك ی گه‌نج ده‌بینر ێ ك ه هیچ ی له‌ب���ه‌ردا نییه ،جگ ه له‌جووت ێ گۆره‌وی درێژ‌و جووت ێ پێاڵوی س���وور، ئه‌م یه‌كه‌مین كچه له‌میس���ر‌و نیشتمان ی عه‌ره‌بیدا ك ه به‌ناوو ئه‌درێس‌و خواس���ت ی راس���ته‌قینه‌ی خۆی���هوه ،به‌مج���ۆر‌ه وێنه ی رووتی خ���ۆی باڵوده‌كاته‌وه ،ئه‌و له‌خ���وارهوه ی وێنه‌كه‌ی���دا نوس���یویه‌ت ی
من سووكایه‌تیم به‌هیچ كه‌سێك نهكردووه، من ته‌نها سووكایه‌تیم به‌پارچ ه په‌ڕۆیه‌ك كردووه كه هێما ی كۆیالیه‌ت ی ژنانه
عەلیا ماجیدە مەهدی ،بەم وێنەیە هەرایەکی گەورەی نایەوە "بڕوانه من رووت���م ،به‌وجۆره‌ی ك ه هه‌م قبوڵم ك���ه" ،یان "میس���ر نه‌عه‌ره‌بییه‌و نه‌ئیسالمی ،میسر ته‌نها میسره". هه‌روه‌ه���ا وێنه‌یه‌ك���ی دیكه‌ش��� ی باڵوكردووه‌ته‌وه ك ه به‌ڕووتی وه‌س���تاوه‌و پێاڵوه‌كان ی خستووه‌ت ه سه‌ر سه‌رپۆشێك، له‌وه‌اڵمی ئه‌وانه‌ش���دا كه ئ���ه‌م كاره‌یان به‌سووكایه‌تیكردن به‌بیروباوه‌ڕی خه‌ڵك ی ناوب���ردووه ،ده‌ڵێت "من س���ووكایه‌تیم به‌هیچ كه‌س���ێك نهكردووه ،م���ن ته‌نها
س���ووكایه‌تیم به‌پارچه په‌ڕۆیه‌ك كردووه ك ه هێما ی كۆیالیه‌ت ی ژنانه" .ئه‌و ناڕازیی ه به‌رامب���هر ب���هوه ی كه له‌كاتێك���دا هیچ كام له‌ئامانج��� ه كۆمهاڵیهتیو سیاس���یو ئابورییه‌كان ی ش���ۆڕش به‌دی نه‌هاتووه‌‌و س���وپا زۆربه‌ر ی جومگه س���ه‌ره‌كیه‌كان ی ده‌س���ه‌اڵت ی به‌ده‌س���ته‌وه گرتووه ،هێزه ئیس�ل�امیه‌كان له‌هه‌وڵ‌‌و كۆششێك ی ب ێ وچان���دان به‌مه‌به‌س���تی جێبه‌جێكردن ی شه‌ریعه‌ت‌و ره‌وه‌جدانی به‌حیجابی ژنان.
ئێس���تا وێبالگ��� ی ئه‌م كچه ك���ه به‌ناو ی یاداشته‌كان ی ژنێكی شۆڕشگێڕه (مژكرات پائره)وه‌ی���ه ،به‌ه���ۆی زۆری خوێن���هرو بین���هر ی وێنه‌كانی���هوه له‌ڕی���ز ی ههره پێشه‌وه‌ی سایت‌و وێبالگ ه عه‌ره‌بیه‌كاندایه، به‌ش���ێكی به‌رچ���او له‌خه‌ڵك��� ی لیبرال‌و فێمێنیسته‌كانیش پشتیوانیی‌‌و ستایش ی ئه‌م هه‌ن���گاوه "جوامێرانه"یه ی ده‌كه‌ن، وه‌ك خۆی���ان ده‌ڵێن "ئێم��� ه هه‌موومان عه‌لیاین". ئه‌م���ه جگه ل���هوهی ك���ه ژماره‌یه‌كیش له‌خه‌ڵكی ئه‌م هه‌نگاوه‌ی عه‌لیا به‌كارێك ی توندڕه‌وانه‌و نابه‌رپرس���انانه ده‌زانن ،ك ه هیچ ن���ه‌ك هیچ س���ودێك به‌بزوتنه‌وه ی دیموكراسیخوازی میسر ناگه‌یه‌نێ ،به‌ڵكو سه‌ره‌نجام ئاو ده‌كات به‌ئاشی محافزه‌كارو ئیسالمیه‌كانی كۆمه‌ڵگه‌ی میسردا. ئه‌مه له‌كاتێكدای ه ك ه به‌پێ ی ئه‌و ئامارانه ی ل���ه‌دوای روخان���ی رژێم���ی موباره‌كه‌و‌ه له‌به‌رده‌ستدان ،ژماره ی ژنان ی موحاجه‌ب ه رۆژ به‌ڕۆژ له‌زیادبووندان ،هاوكات له‌گه ڵ روخانی رژێمی موباره‌كیشدا ،ژماره‌یه‌ك ی زۆری ئیس�ل�امیه‌كان له‌س���عودیه‌و‌ه گه‌ڕاونه‌ته‌وه بۆ میس���ر ،ئه‌وان نهك هه‌ر پاره‌یه‌كی زۆریان پێیه ،به‌ڵكو عه‌قیده ی سه‌له‌فی‌‌و وه‌هابیش���یان له‌گ هڵ خۆیاندا هێناوه‌ته‌وه بۆ واڵته‌كه‌یان. له‌كۆ ی ئه‌م كێشمه‌كێشانه‌دا ،راستییه‌ك ون نابێ���ت ،ئه‌ویش ئهوهی���ه ك ه له‌مڕۆ به‌دواو‌ه تا س���ااڵنێك ی درێژخایه‌ن وێنه‌و ن���اوی عه‌لی���ا له‌یاده‌وه‌ری���ی زۆربه‌ماندا ده‌مێنێ ،ئه‌و كچ���ه باریك ئه‌ندامه‌ی ك ه له‌قاهیره ده‌ژی‌‌و هه‌فته‌ی رابردوو ،11/16 ته‌مه‌نی پێینای ه 20ساڵییه‌وه.
5
به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت
کیریلوف‌و رۆحی تیرۆریزم ""1 ئەهریمەنەکـــان���ی له‌ڕۆمــــــان���ی دۆستۆفس���کیدا ،دیالۆگێ���ک له‌نێ���وان حیکایەتخوانی سەرەکی‌و کیریلوفدا هەیە کە ناوەڕۆکە س���ەرەکییەکەی دەربارەی ئ���ازارە .لەوێدا کیریلوف ئەو پرس���یارە دەکات «ب���ۆ مرۆڤ���ەکان ناوێرن خۆیان بک���وژن؟» «بۆ هێندەش ک���ەم خۆیان دەک���وژن؟» .کیریلوف هۆی کەمی خود کوژییەک���ە دەگێڕێتەوە ب���ۆ دوو هۆ کە یەکەمیان ترسە له‌ئازار‌و ئەوی دیان ترسە له‌ژیانی ئ���ەو دیو ئ���ەم دونیایە .بەپێی تیورەکەی کیریلوف مرۆڤ بوونەوەرێکی ترس���نۆکە ،ترسەکەشی ترس���ە له‌ئازار. لەوێ���دا کیریلوف بە هاودەمەکەی دەڵێت «بەردێکی زۆر گەورە بهێنە پێش���چاوی خۆت ،بە ئەندازەی بااڵخانەیەکی گەورە ک���ە بەس���ەر رێگایەکەوە وس���تاوە‌و تۆ له‌ژێریدای���ت ،ئاخۆ تۆ هەس���ت بە ئازار دەکەی���ت گەر هاتوو ئەو بەردە راس���تە‌و راس���ت بکەوێت بەسەرتدا ؟ » .هەڵبەت وەاڵمەک���ە ئەوەی���ە کە نا ،م���رۆڤ گەر بەردێکی وا زەبەالح بکەوێت بەس���ەریدا کاتێک���ی بۆ ئازار نابێ���ت ،مردنەکەی بە جۆرێک یەکس���ەرە‌و خێرا دەبێت فریای ئازار ناکەوین .بە بڕوای کیریلوف مرۆڤ گەرچ���ی دەزانێت ئ���ازاری نابێت ،بەاڵم هەت���ا گەورەترین زاناکانیش هەر له‌جۆرە مردنێکی وەها دەترسن ،چونکە گەورەترین الوازیی مرۆڤەکان ئەوەیە ناتوانن خۆیان ل���ەو ترس���ە پاکبکەنەوە .بەب���ڕوای ئەو ئەمە ترس���نۆکی مرۆڤ پیشاندەداتەوە، ئەو دەڵێت «ئەمە ترس���نۆکییە ،فریوە، ژیان خۆی ئازارە ،خۆی ترس���ە ،مرۆڤ بوونەوەرێکی بەدبەختە ،مرۆڤ بۆیە ژیانی خۆش دەوێ���ت ،چونکە ئازار‌و بەدبەختی خۆش���دەوێت .نرخ���ی ژیانیش ئ���ازار‌و ترس���ەو هەر واش بووە ،مرۆڤ تا ئێستا نەبۆتە مرۆڤ ،بەاڵم مرۆڤێکی نوێ دێت، مرۆڤێکی شاناز‌و بەختەوەر .مرۆڤێک کە بەالی���ەوە گرنگ نییە بژی یاخود بمرێت، ئەوەی���ە مرۆڤی نوێ .مرۆڤێکە بەس���ەر ئازار‌و ترسدا سەردەکەوێت ،خۆی دەچێتە شوێنی یەزدان ،ئەو یەزدانەی دی بوونی نامێنێت‌و خۆی دەبێتە خودا» .کیریلوف رای وایە «بەردەک���ە خۆی ئازاری نییە، بەاڵم ئازارەکە لەو ترسەدایە کە له‌بەردەکە هەمان���ە .خودا ئازاری ئەو ترس���ەیە کە دەره���ەق ب���ە م���ەرگ له‌دڵماندایە .هەر مرۆڤێک بەسەر ئازار‌و ترسدا سەرکەوت، خ���ۆی دەبێتە خ���ودا .ئ���ەوکات ئیدی ژیانێکی نوێ دەست پێدەکات ،مرۆڤێکی نوێ س���ەرهەڵدەدات ،هەموو شتێک نوێ دەبێت»« .لەش���ی م���رۆڤ دەگۆڕێت، جیه���ان دەگۆڕێت ،کارەکانمان دەگۆڕێن، س���ۆز‌و بیرکردنەوەکانم���ان دەگۆڕێن». لێرەدا حیکایەتخوان���ی رۆمانەکە دەڵێت «گەر ژیان‌و مردن نرخیان نەماوە ،ئەوکات مرۆڤەکان هەموو خودکوژیدەکەن ،رەنگە ئ���ەوە گۆڕانەکە بێت» .ب���ەاڵم کیریلوف رای وایە «ئ���ەوە نرخێکی نییە ،چونکە درۆ له‌بەیندەچێت ،ئەوەی بیەوێت بگات بەوپەڕی ئازادی دەبێت توانای خودکوژی تێدابێت .ئەو کەسە دەست دەخاتە سەر جەوه���ەری فریوەک���ە .ئازادییەکی بااڵ بوونی نییە ،هەموو شتەکان تەنیا لێرەن، له‌پش���ت ئێرەش���ەوە هیچ���ی دی نییە. ئ���ەوەی بتوانێت خودک���وژی بکات خۆی خودایە .هەموو مرۆڤێک خۆی دەتوانێت کارێ���ک بکات خ���ودا بوون���ی نەمێنێت، هیچ ش���تێک بوونی نەمێنێت .بەاڵم هیچ کەس تا ئەمڕۆ هیچی نەکردوە» .لێرەدا هاودەمەکەی ئ���ەوەی بەبیردەهێنێتەوە‌و دەڵێت «بەاڵم تا ئێستا ملیۆنەها مرۆڤ خودکوژییان کردوە» .کیریلوف س���وورە لەس���ەر بۆچوونەکان���یو دەڵێت «لەبەر هۆی تر خودکوژییان کردوە ،هەمیش���ە بەترس���ەوە خودکوژییان کردوە ،هەرگیز له‌پێن���اوی بەزاندنی ترس���دا خودکوژیان نەکردوە .تەنیا ئەوەی له‌پێناوی بەزاندنی ترسدا خۆی دەکوژێت ،لەوساتە وەختەدا خۆشی دەبێتە خودا». ئ���ەوەی جارێ���ک ی���ان چەندجارێ���ک بۆچوونەکان���ی کیریل���وف بخوێنێتەوە، تێدەگات ریش���ە قووڵەکان���ی تیرۆریزمی مۆدێ���رن له‌کوێوە هاتووە .دڵنیام هەموو ئەو خودکوژە تیرۆریس���تانەی بەس���ەر زەوی���دا تێپەڕیون ،گەلێک بەو رس���تەی کیریل���وف ش���ادومان دەبن ک���ە دەڵێت «ئ���ەوەی بیەوێت بگات بەوپەڕی ئازادی دەبێت توان���ای خودک���وژی تێدابێت»، وەختە بڵێ���م بەدەگمەن رێدەگەوێت هیچ تیوریزەکارێک���ی هاوچەرخ بەم روونییەی کیریل���ۆف تەعبیری له‌ڕۆح���ی تیرۆریزم کردبێت .شتێکی سەیر نییە ئەم کێشەیە ب���ە قووڵی لەم رۆمانەی دۆستۆفس���کیدا ئامادەبێ���ت ،رۆمانەک���ە س���اڵی 1873 دەرچ���ووە ،ئ���ەوەی س���ەیری مێژووی
دواتری ئەوروپا بکات ،بە روونی دەبینێت کۆتاییەکانی س���ەدەی نۆزدە ،ش���انۆی هەزاران کاری تیرۆریس���تی گەورە بووە کە دەیان بەرپرسی گەورە‌و شا‌و شاژنیان کردۆت���ە ئامانجی خۆیان .لەس���ەردەمی رۆمانەکە‌و سااڵنی دواتردا کێشەی تیرۆر کێش���ەی س���ەرەکی ئەوروپا‌و ئەمریکا‌و روس���یا بووە ،کامۆ له‌کتێب���ی «مرۆڤی یاخی»دا ،چەندین ئاماری ورد لەس���ەر ژمارەی کارە تیرۆریس���تییە گەورەکانی ئەو سااڵنە تۆماردەکات .واتە ئەو دەمەی دۆستۆفس���کی لەم رۆمان���ەدا بە قووڵی لەگەڵ کێشەی تیرۆردا دەرگیر دەبێت ،ئەم گرفتە بابەتی تیوریزەکردنێکی سیاسیو فەلس���ەفی گەورە بووە ،دۆستۆفسکیش له‌پێش���ەنگی ئەوانەدایە کە بۆ یەکەمجار کێش���ەی تیرۆر دەگۆڕن بۆ کێش���ەیەکی ئەدەب���یو دەیکەن ب���ە بابەتی رۆمانێکی گەورە .راس���تە ریشە راس���تەقینەکانی کێش���ەی تی���رۆر ،بە مان���ا مۆدێرنەکەی دەگەڕێت���ەوە بۆ س���ەردەمی شۆڕش���ی فەرەنس���ی ،بەاڵم لەگ���ەڵ باڵوبوونەوەی فیکری ئیلحادی‌و شۆڕشگێڕیدا له‌ئەوروپا، ج���ۆرە تیرۆرێکی ن���وێ بەرهەمهات کە قووڵ پەیوەندی بەس���ەرهەڵدانی ئایدیا‌و فەلس���ەفە نوێکانەوە هەب���ووە .ئەوەی له‌تێزەکەی کیریلوفدا گرنگە ،نزیکییەتی لەو رۆحە عەدەمییە تازەیەی لەمسەر بۆ ئەوسەر ئەوروپا دەگرێتەوە. ئەوەی کیریلوف لەو دیالۆگەدا باسیدەکات «س���ەرکەوتنی مرۆڤ بەس���ەر ترس���دا له‌مردن» وە راکێشانی ئەم تێزەیەیە بەرەو جێگا‌و دەرەنجامە هەرە س���ەرپەڕەکانی. گەر قووڵ بڕوانین ژێرخانی راستەقینەی فیکری هەموو تیرۆریس���تێک «ئیماندار بێت یان مولحید» له‌سەر بێباکی دەرهەق بە ژیان‌و مردن دروس���تبووە ،واتە لەسەر تێپەڕاندن���ی ترس���ی مەرگ دام���ەزراوە. ئ���ەوەی له‌م���ردن بترس���ێت ناتوانێ���ت تیرۆریس���تێکی باش بێت ،بۆیە مەرجی یەکەمی بوون بە تیرۆریس���ت نەترس���انە له‌مردنە ،بێباکیی���ە دەرهەق بەوەی ئایا زیندووبیت یان مردوو. الی کیریل���وف مرۆڤی نوێ ئەو کەس���ە نیی���ە ک���ە بیری ن���وێ‌و ئایدی���ای نوێ بەرهەمدەهێنێ���ت ،بەڵک���و بوونەوەرێکی س���وپەرمانییە ک���ە بەس���ەر «ترس���دا له‌ئ���ازار» س���ەرکەوتووە ،تاکە بەڵگەش له‌ڕێگای���ەوە م���رۆڤ بتوانێ���ت ئازایەتی خۆی نیش���انبدات‌و بیسەلمێنێت دەرهەق بە ئازار بێباکە ،ئەوەیە هێزی خودکوژی تێدابێ���ت .لێرەوەیە کیریل���وف دەگاتە یەکێک له‌دەرەنجامە هەرە ترسناکەکان، کە بە بڕوای من س���ەدای ئەم رستەیە بە تەواوی مێژووی دوات���ردا دێت‌و له‌هەموو جێگایەکی دونی���ادا دەنگدەداتەوە .الی کیریل���وف مرۆڤی نوێ ئەو کەس���ەیە کە توان���ای خودکوژی تێدا بێ���ت‌و دەرهەق بە ژی���ان‌و مردن بێباک بێ���ت .گەر ورد بڕوانی���ن دەبینی���ن مێ���ژووی دوای ئەم رس���تەیە ،پڕە لەوج���ۆرە مرۆڤە نوێیەی کە کیریلوف بانگەشەی بۆ دەکات .بەبێ سەرهەڵدانی مرۆڤێکی بێباک دەرهەق بە ژیان‌و مردن ،بەبێ لەدایکبوونی مرۆڤێک کە ترس���ی له‌ئازار ش���کاوە ،ئەس���تەمە بتوانی���ن لەو ژێرخان���ە زیهنییە تێبگەین ک���ە جەنگی جیهانی یەک���ەم یان دووەم یاخود ئەزموونی ستالینی یان هیتلەریی لەسەر دامەزاوە .لەم نمونە کیریلۆفییەدا س���ەروکارمان لەگ���ەڵ مرۆڤێکدا نییە کە ئازایە‌و ناترس���ێت ،بەڵکو س���ەروکارمان لەگ���ەڵ مەخلوقێک���ی تەماح���کار‌و ترس���ناکدایە کە دەیەوێت جێگای خودا بگرێتەوە .ئ���ەوەی بیەوێت وەک خودای لێبێت دەبێت توانای خودکوژیی تێدابێت، وەختە بڵێ���م ئەو رس���تەیەی کیریلوف پرەنسیپی هەمیشەیی‌و ژێرخانی سەرەکی هەموو مۆراڵێکی تیرۆریس���تییە .لێرەدا تیرۆریس���تی مولحید‌و ئیماندار جیاوازیان نییە ،تیرۆریستی ئیماندار پتر له‌مولحید دەیەوێ���ت جێ���گای خ���ودا بگرێت���ەوە‌و بەناوی ئەوەوە بڕیار له‌س���ەر چارەنوس‌و م���ان‌و نەمانی ئەوانی تر بدات .هەس���ت نەکردنیش بە ئازار لێرەدا ئازایەتی نییە، بەڵکو گەیشتنی عەدەمییەتە بە ترۆپکی خۆی .ئیدی بێباک���ی مرۆڤ دەرهەق بە مان‌و نەمان���ی خۆی دەبێتە س���ەرەتای گەورەبوون���ی بێباکییەکان���ی دەرهەق بە مان‌و نەمانی ژی���ان ...بۆیە بە گەڕانەوە ب���ۆ کیریلوف دەتوانی���ن بڵێین تیروریزم تەنیا جۆرە خودکوژییەکی نیازدار نییە، بۆ مەبەستێکی دینی یان سیاسی ،بەڵکو هەمیشە له‌بێباکییەکی قووڵەوە دەرهەق بە ژان‌و مەرگ هەڵدەقوڵێت ،بێباکییەک هەوڵدەدات بگات���ە بێباکی خوداوەند کە هەرگیز ژان‌و مەرگ نایگەنێ‌و دەس���تیان پێیدا راناگات.
6
تایبه‌ت
) )301سێشه‌ممه 2011/11/22
لڤین‌و ئاوێنه‌‌و هاواڵتی له‌پێشه‌وه‌ن
زۆرێك له‌كه‌ناڵه‌كان ره‌خنه‌یان له‌راپرسییه‌كه هه‌یه ئا :عیسا خدر ئاشكراكردنی ئه‌نجامی راپرسییه‌ك ی رێكخراوی (ئایرێكس)ی ئه‌مه‌ریكی بۆ ده‌ستنیشانكردنی باشترین جۆری میدیای (بینراو ،بیستراو ،نوسراو) لهسهر ئاستی كوردستان‌و عێراقدا، ی جیاوازی لێكه‌وته‌وه، ده‌نگدانه‌وه هه‌ندێك له‌ده‌زگاكان سه‌رجه‌م ئه‌و راپرسیانه ره‌تده‌كه‌نه‌وه‌‌و پێیانوایه "وردو زانستی نین" ،به‌شێكی دیكه‌شیان به "زانستی" ناویان ده‌به‌ن. رۆژی 11/17رێكخراوی ئایرێكس��� ی نێوده‌وڵه‌تی له‌هۆڵی شیراتۆن له‌شاری هه‌ولێ���ر ده‌ره‌نجام���ی راپرس���ییه‌كی باڵوكرده‌وه كه 3هه‌زار كه‌س له ته‌مه‌نی ( 15بۆ )24س���اڵی به‌شدارییان تێدا كردووه له‌سه‌رجه‌م پارێزگاكانی عێراق، له‌ڕاپرسیه‌كه‌دا 96پرسیاری سه‌ره‌كی‌‌و 19پرسیاری دیمۆگرافی‌‌و 28پرسیاری كارگێری‌‌و كۆنتڕۆڵی جۆری ئاراس���ته‌ی به‌شداربووان كراوهو ئه‌وانه‌شی وه‌اڵمی پرس���یاره‌كانیان داوه‌ته‌وه كه‌س���انی (هه‌ره‌مه‌كی) بوون ،ئه‌و پرس���یارانه‌ی له‌م 3هه‌زار كه‌س���ه‌ش كراوه له‌س���هر بوون���ی میدی���ای "بینراو ،بیس���تراو، چاپكراو ،وێب سایت ،مۆبایل" بووه. بهپێی ئه‌نجامی راپرسییه‌كه ،لهسهر ئاس���تی عێراق ،رادیۆی (نه‌وا‌و سه‌وا) زۆرترین گوێگریان هه‌یه كه تیایدا نه‌وا به‌پله‌ی یه‌كه‌م به‌ڕێژه‌ی %23هاتووه، هه‌روه‌ها س���ه‌وا به‌هه‌م���ان رێژه %23 هاتووه ،رادی���ۆی ()BCCی عه‌ره‌بی به‌پل���هی س���ێیه‌م هاتووه ب���ه رێژه‌ی .%16لهسهر ئاستی كوردستانیش نه‌وا به‌پله‌ی یه‌كه‌م‌و ده‌نگی كوردستان پله‌ی دووه‌م‌و ده‌نگ���ی گه‌لی كوردس���تانیش پله‌ی سێیه‌می به‌ده‌ستهێناوه ،ئه‌مه‌ش له‌كۆی 494به‌شداربوو له‌ڕاپرسیه‌كه. هه‌روه‌ها راپرسیه‌كه ئاشكرایكردوه كه پڕ خوێنه‌رترین رۆژنامه له‌عێراق "الزمان‌و الصباح"ن كه رێژه‌ی خوێنه‌ریان %15 تێپه‌ڕ ناكات ،ریزبه‌ندی رۆژنامه‌كانیش به‌مشێوه‌یه بووه (الزمان ،%11الصباح ،%9الدس���تور ،%4گۆڤاری لڤین ،%3 رۆژنامه‌ی ئاوێنه ،%3الش���رق االوسط ،%3رۆژنامه‌ی هاواڵتی ،%2رۆژنامه‌ی الحی���ات ،%2رۆژنامه‌ی كوردس���تانی نوێ ،%2المستقبل .)%2به‌م پێه‌یش
لهسهر ئاس���تی كوردس���تان گۆڤاری لڤین‌و رۆژنامه‌ی ئاوێنه پڕ خوێنه‌رترین گۆڤار‌و رۆژنامه‌ن. هه‌روه‌ه���ا له‌هه‌رێم���ی كوردس���تان له‌پله‌ی یه‌كه‌م سه‌ته‌الیتی كوردستان، پله‌ی دووه‌م كوردس���ات ،پله‌ی سێیه‌م ك���هی ئێن ئێن ،پله‌ی چ���واره‌م گه‌لی كوردس���تان ،پله‌ی پێنج���ه‌م (الجزیر) ه‌یه. نوسه‌ر‌و رۆژنامه‌نووس عارف قوربانی پێیوایه بڕوابوون‌و نه‌بوون به‌ده‌ره‌نجامی ئه‌و راپرس���یانه ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ ئهوهی كه تائێستاش له‌كوردستان نه‌توانراوه ده‌زگای تایبه‌تمه‌ن���دی راپرس���ی دروستبكرێت كه پس���پۆریی ته‌واویان هه‌بێت لهو ب���واره‌دا ،بۆیه به‌بۆچونی ناوب���راو "ئه‌و راپرسیانه‌ش���ی ده‌كرێن، ناتوانرێت وه‌ك ده‌رئه‌نجامێكی حه‌قیقی وه‌ربگیرێن ،له‌به‌رئ���هوهی ئه‌و ده‌زگا‌و رێكخراوانه‌ی راپرسیه‌كه ئه‌نجامده‌ده‌ن پرۆفیشناڵ نین‌و شاره‌زاییان كه‌مه". قوربانی وتیش���ی "گوم���ان ده‌كرێت هه‌ندێك لهو راپرسیانه‌ی ئه‌نجامده‌درێن به‌مه‌به‌ست بكرێن بۆ شكاندنی هه‌ندێك ده‌زگای راگه‌یان���دن‌و ئیبرازكردن���ی هه‌ندێك ده‌زگای تر". له‌م���اوهی دوو مانگی رابردودا چه‌ند راپرس���ییه‌ك له‌الی���ه‌ن ته‌له‌فزی���ۆن‌و رێكخراوه‌كان ئه‌نجامدراوه ،به‌اڵم دوای باڵوكردنه‌وه‌ی ئه‌نجامی راپرس���یه‌كان، به‌ش���ێك له‌میدی���اكان پێیانواب���ووه راپرسیه‌كان به‌شێوه‌یه‌كی ئاراسته‌كراو راپرس���یه‌كانیان ئه‌نجام���داوه‌‌و جێگای متمانه نین. بهڕێوهبهری گش���تی كه‌ناڵی ،NRT توانا عوسمان رونیكردهوه كه تائێستا له‌كوردس���تان ده‌زگا‌و رێكخ���راوی وا نییه بتوانێت به‌ش���ێوه‌یه‌كی زانستی‌‌و پرۆفیش���ناڵ راپرسیه‌كان ئه‌نجامبدات‌و ببێته جێگه‌ی متمانه‌ی میدیا‌و رای گشتی ئه‌وه‌ش به‌هۆی ئهوهی سیستمی به‌دام‌و ده‌زگاكردن له‌هه‌رێمدا پێش نه‌كه‌وتووه، هه‌روه‌ها "ناكرێت به‌ش���ێوه‌یه‌كی ته‌واو كوێران���ه یاخ���ود به‌چ���اوی گومانه‌وه س���ه‌یری ئه‌نجامی هه‌موو راپرسیه‌كان بكه‌ین ،وه‌ك چۆنی���ش نابێت به‌چاوی گومان له‌هه‌موو ده‌زگایه‌كی راگه‌یاندنی ئه‌هل���ی بڕوانین ،چونك���ه ده‌زگا هه‌یه تاڕاده‌یه‌ك سه‌ربه‌خۆیه‌‌و ده‌زگاش هه‌یه زیاتر س���ه‌ربه‌خۆیه ،به‌هه‌مان شێوه‌ش بۆ رێكخراوه‌كان".
هه‌روه‌ها بهڕێوهبهری گشتی كه‌ناڵ ی گه‌لی كوردستان ،الوه‌ند نه‌وزاد پێیوایه به‌شێك لهو راپرسیانه‌ی ئه‌نجامده‌درێن تاڕاده‌ی���ه‌ك زانس���تی تێ���دا هه‌ی���هو به‌ش���ێكیش هیچ بنه‌مایه‌كی زانس���تی تێدا نییه ،چونكه ده‌زگاكانی راگه‌یاندن به‌تایبه‌ت���ی بینراو ب���ه‌رده‌وام ژماره‌ی بین���هر تێیدا زیادو ك���ه‌م ده‌كات‌و هیچ كه‌ناڵێك نییه به‌رده‌وام له‌پله‌ی یه‌كه‌مدا بێت ،ره‌نگه له‌كاتی ش���ه‌ڕدا بۆ هه‌واڵ كه‌ناڵێك باش���ترین بێت ،یان له‌دراما، به‌اڵم له‌س���ێ مانگی دیكه‌دا كه‌ناڵێكی تر باشترین ده‌بێت. ناوب���راو ئام���اژه‌ی به‌وه‌ك���رد ك���ه هه‌ندێك راپرس���ی هه‌یه له‌س���ه‌ره‌تاوه ده‌ره‌نجامه‌ك���هی ده‌زانرێ ،ب���ۆ نمونه رادی���ۆ هه‌یه له‌یه‌ك ش���ار كارده‌كات‌و هه‌ش���ه له‌سه‌رانس���هری دنی���ا بۆی���ه ناتوانرێ هه‌ردووكیان بخرێنه ناو یه‌ك راپرسی ،به‌اڵم ئهگهر كه‌ناڵه‌كان خۆیان راپرسی بكه‌ن باشتره ،بۆیه قه‌ناعه‌تم به به‌شێك لهو راپرسیانه نییه".
هێرش خۆش���ناو بهڕێوهبهری گشت ی (ده‌زگای میدیای���ی) كه س���ه‌ته‌الیتی هه‌ولێ���ر‌و گۆڤ���اری س���ه‌كۆی ت���ۆ له‌خۆده‌گرێ���ت ،رونیك���ردهوه كه هیچ متمانه‌یه‌ك���ی ب���هو راپرس���یانه نییهو وتی "ئ���هو راپرس���یانه‌ی ئه‌نجامدراون میس���داقیه‌تی خۆی���ان دۆڕان���دووه". ناوب���راو ئام���اژه‌ی به‌وه‌دا ك���ه ئهگهر بیه‌وێت لهماوهی 24بۆ 48كاتژمێردا راپرس���ییه‌ك ئه‌نجامده‌دات‌و (كه‌ناڵی هه‌ولێر) ده‌كاته یه‌كه‌م ته‌له‌فزیۆن. خۆشناو به‌سه‌رس���وڕمانه‌وه وتیشی "هی���چ مه‌عق���ول نییه له‌م���اوهی یه‌ك هه‌فته‌دا دوو راپرس���ی باڵوبكرێته‌وه‌‌و دوو ده‌ره‌نج���ام هه‌بێت له‌كاتێكدا له‌ناو هه‌مان جه‌ماو‌هر‌و بینه‌ر ئه‌و راپرس���یه ئه‌نجامدرابێ���ت! ،بۆیه ئه‌و راپرس���ییه وه‌ك ملمالنێیه‌كی س���اردی لێهاتووه‌‌و ئ���ه‌وه‌ش خزمه‌ت به میدی���ای كوردی ناكات به‌حیزبی‌‌و نا حیزبیه‌كان". هه‌ر لهمبارهیهوه بهڕێوهبهری كه‌ناڵی
( ،)KNNهۆش���یار عه‌ب���دواڵ پێیوای ه ئه‌و راپرس���یانه‌ی رێكخراوه ناوخۆیی‌‌و نێوده‌وڵه‌تیه‌كان ئه‌نجامیانداوه "نا وردو نازانستین" ،چونكه وه‌ك ئه‌و ئاماژه‌ی پێدا ،ئێستا مه‌سه‌له‌ی راپرسی له‌دنیادا گۆڕنكارییه‌كی زۆری به‌س���ه‌رداهاتووه به‌ش���ێوه‌یه‌كی ورد ده‌كرێت كه تیایدا خه‌ڵكی جیاوازی بۆ وه‌ربگیرێت ،هۆشیار وتی "بۆ نمونه كاتێك باس له‌بێالیه‌نی ده‌كرێ خه‌ڵكی گشتی نازانێت بێالیه‌نی مه‌به‌س���تی له‌چیی���ه؟ ،لهبهرئهوه بۆ رۆژنام���هی بێالیه‌ن ده‌بێ���ت تۆ بێیت نوخبه‌ی رۆشنبیر وه‌ربگریت بۆ ئهوهی بزانیت كام رۆژنام���ه بێالیه‌نه ،یان بۆ پ���ڕ بینه‌رترین ته‌له‌فزیۆن ،ئێمه س���ێ پارێزگامان هه‌یه ده‌بێت به‌شێوه‌یه‌كی یه‌كس���ان كار بكه‌یت نه‌وه‌كو زۆرترین فۆڕم له‌هه‌ولێر دابه‌ش بكرێ". ناوبراو وتیشی "ئه‌و راپرسیانه‌ی كراوه ده‌قیق نین‌و گوزارشت له‌حه‌قیقه‌تی ئه‌و دابه‌شكارییه ناكه‌ن كه به‌سه‌ر میدیادا هه‌یه له‌كوردس���تاندا ،ئه‌و راپرسیانه‌ی
له‌س���نوری هه‌ولێر ده‌كرێن میدیاكان ی پارت���ی یه‌كه‌م ده‌بن ،هه‌روه‌ها ئه‌وانه‌ی سلێمانیش میدیاكانی سلێمانی یه‌كه‌م ده‌بن". له‌به‌رامبه‌ریش���دا جێگری س���ه‌رۆكی رێكخ���راوی ئایرێك���س ،ئه‌حمه‌د جاف له‌لێدوانێك���دا بۆ ئاوێن���ه رایگه‌یاند كه ئه‌وان مه‌به‌س���تیان ل���هو كاره بۆ ئهوه نه‌ب���ووه ت���ا بزانن ك���ێ یه‌كه‌مه‌‌و كێ دووه‌م��� ه له‌س���هر ئاس���تی ده‌زگاكانی میدیا ،به‌ڵكو بۆ دیاریكردنی ئارهزووی خوێنه‌ر‌و بین هرو بیسه‌ر راپرسیه‌كه‌یان ك���ردووه كه ئ���اره‌زووی جه‌م���اوه‌ری میدیای���ه له‌هه‌رێم���ی كوردس���تان به تایبه‌تی‌‌و له‌عێراق به‌گشتی‌‌و وتی "زیاتر ویستومانه شیكارێكی زانستیانه بكه‌ین بۆ ئهوهی بزانین خه‌ڵك زیاتر ئاره‌زویان بۆ چ میدیایه‌ك هه‌یه". س���ه‌باره‌ت به‌وه‌رگرتن���ی رای ئ���هو كه‌سانه‌ی له‌ڕاپرسیه‌كه‌دا وه‌رگیراون كه ته‌مه‌نیان له‌نێوان ( 15بۆ )24س���اڵدا بووه ،ئه‌حمه‌د جاف رونیكردهوه ،ئه‌و رێژه‌یه گه‌وره‌تری���ن رێژه‌یه له‌عێراقدا، چونك���ه زیاد له‌یه‌ك له‌س���هر س���ێی هه‌موو دانیش���توانی عێراق���ه ،چونكه دوای 10ساڵی تر ئه‌وان زیاتر ده‌كه‌ونه مه‌یدان‌و مێشكیان زیاتر كراوه ده‌بێت. له‌ب���ارهی ب���ه زانس���تی نه‌بوون���ی راپرسیه‌كه‌ش ،جاف وتی "ئهوهی ئێمه كردومانه ناڵێی���ن %100بێكه‌موكوڕی بووه ،به‌ڵكو لهو رێژه‌یه هه‌ندێكی ك همو كورتی تێدا هه‌بووه ،به‌اڵم به‌شێوه‌یه‌كی زانس���تیو ئه‌كادیم���ی راپرس���یه‌كه كراوهو كه‌سی ش���اره‌زاو پسپۆری زۆر به‌شداربوون بۆ ئه‌نجامدانی راپرسیه‌كه‌‌و 96پرسیاریش له‌به‌ش���داربووان كراوه كه هیچی له 51خوله‌ك كه‌متر قسه‌ی له‌گه‌ڵ نه‌كراوه". هه‌ر له‌مڕووه‌وه نوسه‌ر‌و رۆژنامه‌نوس، خ���در دوملی ئاماژه‌ی ب���ه‌وه‌دا كه ئه‌و راپرس���یانه‌ی رێكخ���راوه ناوخۆییه‌كان ئه‌نجامی���ده‌ده‌ن ،به‌هی���چ ش���ێوه‌یه‌ك ناتوانرێ پشتیان پێببه‌سترێ‌‌و جێگه‌ی متمان���ه نی���ن ،چونكه به‌ش���ێوه‌یه‌كی زانس���تیو ئه‌كادیم���ی ئه‌نجامنادرێن، به‌ڵكو پێیوایه كه راپرس���ی رێكخراوه نێوده‌وڵه‌تیه‌كان زیاتر جێگه‌ی متمانه‌ن، چونك���ه هه‌س���ت ده‌كرێ���ت ل���ه‌ڕووی زانستییه‌وه گرنگی ته‌واو به‌ڕاپرسیه‌كان دراوه ،ب���ه‌اڵم هێش���تا كه‌موكورت���ی له‌ڕاپرسی ئه‌وانیشدا هه‌یه".
"په‌رله‌مانتاران ی كوردستان لهسهر (غائیب)بوو ن سزا نا‌درێن"
ی 500هه‌زار دیناریان لێ ده‌بڕدرێت په‌رله‌مانتارانی عێراق هه‌ر دانیشتنێك ئاماده نه‌بن بڕ ئا :پشتیوان جه‌مال ی 19ساڵی رابردودا‌و لهماوه تائێستاش كه په‌رله‌مانی كوردستان 3خولی بهخۆوه بینیوه ،هیچ ی په‌رله‌مانتارێك لهسهر (ئاماده‌نه‌بوون ی ێ هۆ) سزا نه‌دراوه ،سكرتێر به‌ب په‌رله‌مانیش دان به‌وه‌دا ده‌نێت ك ه په‌رله‌مانتارانی غائیب هیچ سزایه‌ك نه‌دراون. ی كوردس���تان هه‌رچه‌ن���ده په‌رله‌مان ی راب���ردودا زیاتر ل ه ی 3خول له‌م���اوه 300په‌رله‌مانت���ار ئه‌ندام بوون تیایدا، ی به‌اڵم تائێس���تا هی���چ په‌رله‌مانتارێك ی (ئاماده‌نه‌بوونیان ئه‌و خوالن���ه به‌هۆ به‌بێ هۆ له‌لیژنه‌‌و دانیشتنه‌كان)دا سزا ی نه‌دراون كه له‌حاڵه‌تی سزدانیشیان بڕ ته‌نها ( )30هه‌زار دینار له‌موچه‌كانیان ی ده‌ب���ڕدرێ ،له‌كاتێك���دا له‌په‌رله‌مان��� ی ی ئازادی عێ���راق ك ه له‌دوای پڕۆس���ه عێراق���هوه ته‌نها دوو خول���ی بهخۆوه ی ئاماده‌نه‌بوو بینیوه ،هه‌ر ئه‌ندامێك��� ی 500هه‌زار بۆ هه‌ر دانیش���تنێك ب���ڕ له‌موچه‌كه‌ی ده‌بڕدرێ. په‌یڕه‌وی ناوخۆ ،كێش ه گه‌وره‌كه ی زۆرب��� هی په‌رله‌مانت���اران كێش��� ه ی ی په‌رله‌مانتاران سه‌ره‌كی له‌سزا نه‌دان ئاماده‌نه‌بوو له‌لیژنه‌‌و دانیش���تنه‌كاندا ی ده‌گێڕنه‌و‌ه بۆ به‌س���ه‌رچوونی په‌یڕه‌و ی كوردس���تان ك ه ی په‌رله‌مان ناوخ���ۆ
له‌خولی یه‌كه‌می په‌رله‌ماندا‌و 19سا ڵ له‌مه‌وبه‌ر په‌سه‌ند كراوه. ی ی كوردستان ی فراكسیۆن په‌رله‌مانتار ی ی پارتی ،عومه‌ر نوره‌دین لهسهر لیست ی ی رونكردهوه ك ه ئاماده‌بوون بۆ ئاوێنه ی په‌رله‌مان‌و په‌رله‌مانتار له‌دانیشتنه‌كان ی لیژنه‌كاندا به‌شێكی گرنگی به‌رپرسیارێت ئه‌و نوێنه‌رایه‌تیكردنه‌ی ه كه گرتویه‌تی ه ئه‌ستۆی ،بۆی ه جهختیكردهوه كه نابێت ی هیچ پاساوێك هه‌بێت بۆئه‌وه‌ی په‌یڕه‌و ناوخۆ جێبه‌جێ نه‌كرێ‌‌و وتی "پێویست ه له‌ئاینده‌ش���دا په‌رله‌مان به‌بایه‌ختره‌و‌ه ی ئه‌م بابه‌ت ه وه‌ربگرێ ،چونكه په‌یوه‌ند ی نوێنه‌رایه‌تیكردنه‌و‌ه هه‌یه ،خۆ به‌بابه‌ت ئهگهر په‌رله‌مانتار مۆڵه‌تیش���ی بوێ، ئه‌وا له‌په‌ی���ڕه‌ودا دیاریك���راوه ،به‌اڵم بۆ ئاماده‌نه‌بوونه‌كه پێویس���ت ه په‌یڕه‌و ێ بكات". جێبه‌ج ی هه‌روه‌ها په‌رله‌مانتاری فراكس���یۆن ی یه‌كێتی، كوردس���تانی لهسهر لیس���ت ی راگه‌یاند ك ه گ���ۆران ئازاد به‌ئاوێن���ه ی ی په‌رله‌مانت���اران له‌حاڵه‌ت س���زانه‌دان ی ئاماده‌نه‌بوونیاندا یه‌كێكه له‌گرفته‌كان ی ی ناوخۆ‌و ته‌نان���هت گرفتێك په‌یڕه‌و ی په‌رله‌مانیش���ه له‌جێبه‌ج���ێ نه‌كردن ی په‌ی���ڕه‌ودا‌و وتی "په‌ی���ڕه‌وی ناوخۆ په‌رله‌م���ان به‌كه‌ڵ���ك نه‌م���اوه ،به‌اڵم ی په‌یڕه‌وه‌ك���ه‌ش نه‌گۆڕدراوه، ئه‌گه‌رچ ی ی غائب نه‌بوون با هی���چ نه‌بێت حاڵه‌ت ی په‌یڕه‌و چاره‌س���هر په‌رله‌مانتار به‌پێ بكه‌ن". ی "ئه‌ركی په‌رله‌مانتار ناوبراو وتیش���
هه‌ر ی په‌رله‌مانتارێك ی كوردستان له‌كات غائیب بووندا ته‌نها ی لێ 30هه‌زار ده‌بڕدرێ‌‌و ئه‌وه‌ش جێبه‌جێ نه‌كراوه ی په‌رله‌مان نییه، ته‌نها دانیشتنی هۆڵ به‌ڵك���و په‌رله‌مانت���ار هه‌یه تائێس���تا ی نه‌هاتوه‌ت��� ه ن���او دوو كۆبوون���هوه لیژنه‌كانیش���هوه ،له‌كاتێك���دا هه‌م���وو شه‌ڕه‌كان له‌ناو لیژنه‌دایه ،به‌اڵم دواتر ی بۆ موزایه‌داتی سیاسی دێت ه ناو هۆڵ ی ی ته‌له‌فزیۆن په‌رله‌م���ان‌و چاوپێكه‌وتن ئه‌نج���ام ده‌دات ،هه‌ق��� ه ئێس���تاش ی په‌رله‌مان ده‌ست بكات س���ه‌رۆكایه‌ت به‌ئیجرائاتكردن له‌گه‌ڵ په‌رله‌مانتارێك ی ی لیژنه‌‌و دانیشتن ئهگهر له‌كۆبوونه‌وه په‌رله‌مان���دا ئام���اده نه‌بێ���ت ،به‌اڵم ی ی شعور پێویستیش ه په‌رله‌مانتار خۆ
به‌رپرس���یارێتی به‌رزتر بێت نهك وه‌كو قوتابخان ه سزا بدرێ". ی په‌رله‌مانتاری فراكسیۆنی یه‌كگرتو ی ئیس�ل�امیش ،ناس���ك تۆفیق جه‌خت ی ك���ردهوه كه پێویس���ته سیس���ته‌م (غائی���ب ب���وون‌و مۆڵ���هت وه‌رگرتن) ی ی كوردستاندا پێداچونه‌و‌ه له‌په‌رله‌مان ی "په‌رله‌مانت���ار هه‌ی ه بۆ بكرێو وت��� به‌ته‌له‌فۆن مۆڵ���هت وه‌رده‌گرێ ،به‌اڵم ی ی وا هه‌یه فه‌رمانب هرو مامۆستایه‌ك جار حكومه‌ت بۆ رۆژێ���ك مۆڵه‌ت وه‌رگرتن ی داوای چه‌ن���دان رێوش���وێنی یاس���ای لێده‌ك���ه‌ن ،بۆی��� ه پێویس���ت ه مۆڵه‌ت وه‌رگرتن���ی په‌رله‌مانتاریش هه‌مان ئه‌و رێوشوێنانه‌ی بۆ دابنرێ". ی سزای ئاماده‌نه‌بوون په‌رله‌مانتار 30هه‌زار‌ه ی له‌كاتێك���دا ئه‌و موچه‌‌و پاداش���ته ی كوردس���تان ی په‌رله‌مان ك ه ئه‌ندامان ی 8ملیۆن دیناره وه‌ریده‌گرن نزیك���ه ی ی په‌یڕه‌و له‌مانگێك���دا ،به‌اڵم به‌پێ��� ناوخۆ ئهگهر هاتوو په‌رله‌مانتار له‌هه‌ر ێ هیچ دانیش���تنێكی په‌رله‌مان���دا به‌ب ی ی ره‌وا ئاماده نه‌بوو ئه‌وا بڕ عوزرێك��� ی واته ()30 ی سویس���ر ( )200دینار هه‌زار دین���اری چاپ بۆ دانیش���تنێك ی دیاریكراو‌ه ی بۆ لهو موچه‌‌و پاداشته ی ده‌ربڕدرێ ،به‌اڵم تائێس���تا هیچ لێ��� په‌رله‌مانتارێك به‌هۆی ئاماده‌نه‌بوونیه‌و‌ه ئه‌و سزایه‌ش نه‌دراوه. سه‌باره‌ت بهو بڕه پاره‌یه‌ش ،گۆران
ی ئازاد وتی "چونك ه له‌ڕابردودا په‌یڕه‌و ناوخۆ دانراوه بۆی ه ئه‌و بڕه پاره‌یه‌یان دان���اوه ،خ���ۆی ده‌بوای���ه له‌په‌ی���ڕه‌و ئ���هو پاره‌یه بگۆڕدرای���ه ،به‌اڵم ئهگهر نه‌ش���یانگۆڕی ،خۆ ئ���ه‌م مادده‌ی ه بۆ ئێستاش هه‌ر جێبه‌جێ نه‌كرا". ی ه���هر له‌م���ڕووه‌و‌ه په‌رله‌مانتاره‌كه یه‌كگرتوو ،ناسك تۆفیق ئاماژه‌ی به‌وه‌دا ی ی مادد ك ه ده‌بێت سزایه‌كی زۆر قورس بس���ه‌پێنرێ به‌س���هر په‌رله‌مانتارێكدا ی لیژنه‌‌و ك��� ه ئام���اده‌ی كۆبوون���هوه ی "ده‌بێت لهو دانیشتنه‌كان نابێت‌و وت ێ با 300 ی وه‌ریده‌گر موچه‌‌و پاداشته‌كه ی لێ ببڕدرێ ،نهك ئهگهر هه‌زار دینار ی سێ جار غائیب بوون ،ته‌نها 30 دوا ی لێ ببڕدرێ". هه‌زار سزاكانی ئاماده‌نه‌بوونی په‌رله‌مانتار ی ی ناوخۆی په‌رله‌مان ی په‌یڕه‌و به‌پێ ی ی ئاماده‌نه‌بوون كوردس���تان ،له‌حاڵه‌ت په‌رله‌مانت���ار ئهگهر ماوه‌ك���هی زیاتر ی مۆڵه‌ت له‌مانگێك ب���ه‌رده‌وام بوو به‌ب ی په‌رله‌مان ،هیچ خواستن له‌س���ه‌رۆك ی ی لهماوه شتێك له‌موچه‌‌و ده‌رماڵه‌كان غائیب بوونه‌ك هی وه‌رناگرێ. هه‌روه‌ها ئه‌گ���هر ئه‌ندامی په‌رله‌مان به‌بێ عوزرێكی ره‌وا س���ێ جاری لێك ی په‌رله‌مان یاخود جیا له‌كۆبوونه‌كان��� لیژن���ه‌كان له‌م���اوهی خول���ی گرێداندا ئام���اده نه‌بوو ،س���ه‌رۆك ب���ۆی هه‌ی ه ی دایمه‌زراندووه له‌م خۆیو ئه‌و الیه‌ن ه كاره‌ی ئاگادار بكاتهوه.
ی غائیب سزا "هیچ په‌رله‌مانتارێك نه‌دراوه" ی كوردس���تان، س���كرتێری په‌رله‌مان فرس���هت ئه‌حم���ه‌د له‌لێدوانێك���دا بۆ ئاوێن���ه رایگه‌یاند ك���ه هه‌ندێجار روو ی ێ عوزرێك ده‌دات په‌رله‌مانت���ار (به‌ب مه‌ش���روع) ئاماده‌ی كۆبوون���ه‌وه‌كان نابێت‌و ناویش���ی وه‌ك (غائیب) تۆمار ی په‌یڕه‌وه‌كه‌ش ده‌ك���رێ ،به‌اڵم به‌پێ��� تائێستا هیچ سزایه‌ك نه‌دراون ،ناوبراو ێ وتیشی "ئهگهر هه‌ر په‌رله‌مانتارێك س دانیشتن ئاماده نه‌بێت ،ئه‌وا به غائیب داده‌نرێ". ی به‌وه‌دا ك ه په‌رله‌مانتار ناوبراو ئاماژه ی ی هه‌ست به‌به‌رپرسیارێت پێویست ه خۆ ب���كات به‌رامبه‌ر پیش���ه‌كه‌ی ،چونك ه ی دانیشتنه‌كان ئهگهر نه‌توانێت ئاماده ده‌توانێت داوا مۆڵه‌ت بكات. له‌په‌رله‌مانی عێراق ،بۆ هه‌ر ئاماده‌نه‌بوونێك 500هه‌زار ده‌بڕدرێ ی عێراق ،له‌تیف ش���ێخ په‌رله‌مانتار ی راگه‌یان���د ك��� ه مس���ته‌فا به‌ئاوێن��� ه ئه‌وان موچه‌كه‌ی���ان 11ملیۆن دیناره، به‌اڵم به‌پڕۆژ‌ه یاس���ایه‌ك ئه‌و موچه‌ی ه كه‌مده‌كرێت���هوهو ئاشكراش���یكرد ك ه ئهگهر په‌رله‌مانتارێك له‌دانیش���تنێكدا ی ی ( )500هه‌زار دینار ئاماده نه‌بێت بڕ ی لێ ده‌بڕدرێ‌‌و جگه له‌وه‌ش (لیس���ت ی ره‌ش)یان هه‌ی���ه ب���ۆ ئاماده‌نه‌بوون په‌رله‌مانتاران.
عێراق
) )301سێشه‌مم ه 2011/11/22
Iraq.awene@gmail.com عه‌باس به‌یاتی رایگه‌یاند ،كه له‌ئێستادا 31پرۆژه یاسا ئاماده‌یه بۆ ئهوهی له‌گه‌ڵ ده‌ستپێكردنه‌وه‌ی ده‌وامی په‌رله‌ماندا ده‌نگیان لهسهر بدرێت‌و ئه‌م یاسایانه‌ش كه‌لێن‌و بۆشایی گهوره له‌بواری یاسادا پڕ بكه‌نه‌وه .به‌قسه‌ی ناوبراو له‌نێو ئه‌م یاسایانه‌دا چهندین یاسای خزمه‌تگوزرایی‌‌و قه‌ده‌غه‌كردن به‌بازرگانیكردن به‌مرۆڤه‌وه هه‌یه كه ئێستا بوه‌ته پێداویستییه‌كی گرنگی بازاڕی كاری عێراقی.
له‌پشت ده‌سته‌ی بااڵی حه‌جی عێراقه‌وه عه‌ره‌بستانی سعودیه دوو هه‌زار حاجی به‌خشیوه به‌ئه‌یاد عه‌لالوی سه‌رۆكی لیستی ئه‌لعێراقیه‌‌و ده‌زگا فه‌رمییه‌كانی عێراقی په‌یوه‌ست به‌م دۆسییه‌یه به‌م به‌خشینه‌یان نه‌زانیوه‌‌و له‌پڕدا ئه‌و حاجیانه‌ی عێراقیان له‌سعودیه بینیوه .چه‌ند ساڵێكه به‌هۆی ملمالنێی مه‌زهه‌بی‌‌و تایفییه‌وه كێشه له‌گه‌شت‌و رێوه‌ره‌سمی حه‌جی حاجیانی عێراقدا دروست بووه.
له‌شه‌ش مانگدا په‌رله‌مانتاران %63ی كاته‌كانیان له‌پشوودابوون
هه‌موو په‌رله‌مانتارێك رۆژی زیاتر له‌ملیۆنێك دینار موچه ده‌كه‌وێت
ی ی رێكخراوه‌كان��� ی راپۆرتێك��� به‌پێ��� ی عێراق ك ه تایبه‌ت ه ی مه‌ده‌ن كۆمه‌ڵ���گا ی شه‌ش ی چاالكییه‌كان به‌هه‌ڵسه‌نگاندن ی ی نوێنه‌ران ی ئه‌نجومه‌ن ی یه‌كه‌م��� مانگ ی عێراقیدا عێراق ،ك ه له‌هه‌ندێك میدیا ی ی دانیشتنه‌كان باڵوكراوه‌ته‌وه ،ژماره ی ی عێراق ،لهماوه ی نوێنه‌ران ئه‌نجومه‌ن 6مانگ���دا 180-رۆژ ( -نیس���ان تا ی 98دانیشتن ی )2011ده‌وروبه‌ر ئه‌یلول ی ئه‌م ی پشووه‌كان ی ژماره بووه ،كه‌چ ئه‌نجومه‌ن��� ه 113رۆژ ب���ووهو ئه‌مه‌ش ی په‌رله‌مانتاران. ی كاته‌كان ده‌كات ه %63 راپۆرته‌ك��� ه ئ���ه‌وه‌ش دیارده‌خات ك ه ی ی ل���ه‌وه‌رز ی ئه‌و یاس���ایان ه ژم���اره ی ی یاس���اداناندا پێشكه‌ش��� راب���ردوو ی عێراق كراون 130یاس���ا په‌رله‌مان��� بووه ،له‌م ژماره زۆره یاسایه‌ش ته‌نها 28یاس���ا ده‌نگیان لهسهر دراوهو 29 ی بۆ ی دووه‌م پڕۆژه یاساش خوێندنهوه ی كراوهو 73پڕۆژه‌یتریش خوێندنهوه ی ك ه ی ئه‌و یاس���ایان ه یه‌ك���ه‌م .رێ���ژ‌ه ی دووه‌می���ان ب���ۆ كراوه خوێندن���هوه ده‌گات ه .%22 ی لیژنه‌كانیش���هوه، ی چاالكی له‌ب���اره ی ی كۆمه‌ڵگا ی رێكخراوه‌كان��� راپۆرت��� ی ی ئاش���كرایده‌كات ك��� ه نیو‌ه مه‌ده‌ن ی په‌رله‌م���ان (26 ی لیژنه‌كان��� راس���ت ی لیژنه) كار ناكه‌ن‌و هی���چ چاالكییه‌ك ئه‌وتۆیان نییه .له‌ناو نیوه‌كه‌یتریش���دا ی لیژن ه ههره چاالكه‌كان بریتین له‌لیژن ه ی به‌ئه‌نجام ی 12پڕۆژه یاس���ا یاس���ای ی وزه‌و نه‌وت گه‌یاندووه ،به‌دوایدا لیژن ه ی ی گه‌اڵڵه‌كردووه ،لیژن ه 6پڕۆژه یاسا په‌یوه‌ندی ه ده‌ره‌كیه‌كان 4 ،پڕۆژه یاسا. ی دوو ی نه‌زاهه‌‌و پهروهرده یه‌ك لیژنه‌كان
هیچ كام له‌په‌رله‌مانتاران ی نوێنه‌ران ی پارێزگاكان راپۆرت ی مانگانه‌یان له‌باره ی دۆخ ی پارێزگاكانیانه‌و‌ه پێشكه‌ش نهكردووه به‌سه‌رۆكایه‌ت ی په‌رله‌مان ی پڕۆژه یاس���او هه‌ری���ه‌ك له‌لیژنه‌كان گه‌نج���ان‌و وه‌رزش ،خزمه‌تگوزاری���یو ئاوه‌دانكردنه‌وه ،رۆش���نبیری ،ژینگه‌‌و ته‌ندروس���تی ،ئاس���ایش‌و به‌رگ���ری‌‌و ی س���ه‌روو یه‌ك پڕۆژه هه‌رێمه‌كان یه‌ك یاسایان به‌ئاكام گه‌یاندووه. هه‌روه‌ها له‌م ش���ه‌ش مانگ���ه‌دا ته‌نها ی ی ئه‌نجومه‌ن 17جار وه‌زیر بانگهێشت ی نوێن���ه‌ران كراوه ك ه 3جاریان وه‌زیر ده‌ره‌و‌ه ب���ووهو ل��� ه 3دانیشتنیش���دا ی ی كۆمسیۆن لێپێچینهوه له‌گه‌ڵ سه‌رۆك بااڵی هه‌ڵبژاردنه‌كان كراوه. ی رێكخراوه‌كان هه‌روه‌ها هه‌ڵسه‌نگاندن ره‌خن��� ه له‌وه‌ش ده‌گرێ���ت ك ه ك ه هیچ ی پارێزگاكان ی نوێنه‌ران له‌په‌رله‌مانتاران ی ی دۆخ ی مانگانه‌یان له‌ب���اره راپۆرت��� پارێزگاكانیانه‌و‌ه پێش���كه‌ش نهكردووه ی په‌رله‌م���ان ،هه‌روه‌ها به‌س���ه‌رۆكایه‌ت ی ی ئ���ه‌وه‌ش له‌ئه‌نجومه‌ن��� ره‌خن��� ه ی ی عێراق ده‌گرێت ك ه "دۆسیی ه نوێنه‌ران ی هه‌ڵنه‌داوه‌ته‌و‌ه ی به‌رپرس���ان گه‌نده‌ڵ ی نه‌پرسیوه‌ته‌وه‌‌و له‌گه‌ور‌ه به‌رپرس���ان ی واڵت نه‌یتوانی���وه پ���اره‌‌و پوله‌كان��� ی ئه‌وانه‌ش بگێڕێت���هوهو موحاس���ه‌ب ه بكات كه كه‌مته‌رخه‌من" . له‌م راپۆرته‌ش���دا ئهوه هاتووه ك ه ك ه ی پیاو ی په‌رله‌مانتاران ی موداخه‌ل ه رێژه ی ی ژنان ل ه %11تێپه‌ڕ %89ب���ووه ،ه
دەستەی سەرۆکایەتی پەرلەمانی عێراق ی پشویان دوو ملیۆن دین���اره‌‌و به‌م پێیه‌ش هه‌ر ی س���ه‌رجه‌م كاته‌كان ی ناو موچ ه ی موداخه‌له‌كان نهكردووه له‌ك���ۆ ی ی ملیۆنێك‌و نزیك ه ی ئاوێن ه په‌رله‌مانتارێك رۆژ ی زانیاریه‌كان وه‌رگرتوه‌‌و به‌پێ په‌رله‌مان. ی چ���اپ ده‌كه‌وێت. ی 70ه���ه‌زار دینار ی له‌مانگ ی ته‌نها له‌نێ���وان مانگه‌كان��� ی وه‌زیران��� ی ئه‌نجومه‌ن��� له‌ب���اره ی جۆراوجۆر بۆ جگ��� ه له‌مه‌ش ده‌رماڵ ه په‌رله‌مانتاران خه‌رج كراوه. ی ئابووریش ی هه‌ندێك ش���یكار به‌پێ��� ئه‌گ���هر ئ���ه‌م موچ���هو ده‌رماڵ���هو ی په‌رله‌مانت���اران به‌م خانه‌نش���ینیی ه ی ئێس���تا به‌رده‌وام ببێت ،ئه‌وا شێوه ی 12س���اڵ ی ده‌كرێ���ت دوا پێش���بین ی په‌رله‌مانتاران سااڵنه موچه‌‌و ئیمتیاز ی ی دوو ملی���ۆن دۆالر له‌بودج ه ی ( )10سه‌رجه‌م نزیك ه ی ئه‌م هه‌ڵسه‌نگاندن ه حوزه‌یران ( )6تا مانگ عێراقیشه‌و‌ه به‌پێ ی عێراق ببات. ی نوێ 81ملیارد‌و گشت ی خول ی 6مانگدا ئه‌م ئه‌نجومه‌ن ه 31په‌رله‌مانتاران لهماوه ی گرێداوه‌‌و له‌م دانیشتنانه‌دا 250ملی���ۆن دیناری���ان وه‌رگرت���ووه ،هه‌روه‌ه���ا گرنگ ه ئ���ه‌وه‌ش بزانین ك ه دانیش���تن ی ی ئه‌مه‌ریكی ی كۆنگرێس���مانێك ی وات ه ه���هر ه���هر په‌رله‌مانتارێك له‌م موچ ه ی داوه‌‌و 38پڕۆژه یاساش 296بڕیار ی 190ملیۆن ی نزیك��� ه ی په‌رله‌م���ان ك���ردووه ،له‌م چ���وار مانگ���ه‌دا 250ملی���ۆن دین���ار س���ااڵن ه هاوتا راده‌س���ت ی ی په‌رله‌مانتار ی عێراقییهو ه��� ی خزمه‌ت‌و كه‌وتووه ،چونك ه جگ��� ه ل ه 90ملیۆن دینار ژماره‌ی���ه‌ش ته‌نه���ا یاس���ا ی ی 200ملیۆنه ،كه‌چ ی نزیك��� ه ی س���ولف ه ب���ۆ په‌رله‌مانتاران به‌ریتان ی دین���ار ی ناوخۆ ده‌نگ ی هێزه‌كان خانه‌نش���ین ی عێراق ده‌گات ه 348 ی په‌رله‌مانتار ی ه��� ی مانگان ه سه‌رجه‌م موچه‌‌و ئیمتیازات لهسهر دراوهو به‌ئاكام گه‌شتووه . ی 32س���یو ملیۆن دینار. ی عێراق ،په‌رله‌مانتارێك ده‌وروبه‌ر ی ئاماژه‌ی ه په‌رله‌مانتاران جێگا
پێشبین ی ده‌كرێت دوا ی 12ساڵ موچه‌‌و ئیمتیاز ی په‌رله‌مانتاران سااڵنه نزیكه ی دوو ملیۆن دۆالر له‌بودجه ی گشت ی عێراق ببات
له‌پاش كشانه‌وه‌ی ئه‌مه‌ریكا دۆخی موسڵ چی به‌سه‌ر دێت؟
ئه‌ركان زێباری :باشتر ده‌بێت‌و مه‌سه‌ل هی به‌هه‌رێمبوونیشی له‌ئارادا نییه په‌رله‌مانتاری لیستی ئه‌لعێراقیه ،ئه‌ركان ئه‌رش����ه‌د زێب����اری رایده‌گه‌یه‌نێ����ت ك����ه به‌هه‌رێمبوونی پارێزگای موسڵ به‌ده‌ست دانیش����توانه‌كه‌یه‌تی‌‌و ده‌ڵێ����ت "له‌پ����اش كشانه‌وه‌ی ئه‌مه‌ریكاش له‌م شاره بارودۆخ باشتر ده‌بێت". له‌گفتوگۆیه‌ك����ی تایبه‌ت له‌گ����هڵ ئاوێنه، ئه‌ركان ئه‌رش����ه‌د ئه‌لزێب����اری ،ئه‌ندامی كورد له‌لیس����تی ئه‌لعێراقیه ،له‌پارێزگای موس����ڵ ،رایگه‌یاند "كشانه‌وه‌ی ئه‌مه‌ریكا له‌پارێزگای موسڵ هیچ كاریگه‌ریی خراپی نییه له‌س����هر دانیش����توانی پارێزگاكه به كورد‌و عه‌ره‌ب ،چونكه چ كورد‌و چ عه‌ره‌ب له‌موس����ڵ به‌یه‌كه‌وه ژی����اون پێش ئهوهی ئه‌مه‌ری����كا بێت ،بۆیه دوای كش����انه‌وه‌ی ئه‌مه‌ری����كا-ش هیچ كێش����ه‌یه‌ك نابێت". ئه‌و پهرلهمانتاره كه هاوپه‌یمانی لیس����تی حه‌دبای عه‌ره‌بییه جه‌غت����ی له‌وه‌كرده‌وه "كورد له‌پارێزگای موس����ڵ هاوواڵتی پله یه‌ك����ه ،ن����ه‌وه‌ك بگوترێت ك����ه ته‌عدای لێده‌كرێت‌و ماف����ی ده‌خورێت ،به‌ڵكو ئه‌و خاوه‌نی ش����اره‌كه‌یه ،واناكه‌ین له‌موس����ڵ هیچ كێش����ه‌یه‌ك له‌نێوان ك����وردو عه‌ره‌ب رووبدات" .له‌باره‌ی ئه‌گه‌ری سه‌رهه‌ڵدانی كێش����مه‌كێش‌و ناكۆكی����ی نه‌ته‌وه‌ی����یو سیاسیشه‌وه له‌موس����ڵ پاش كشانه‌وه‌ی هێزه‌كان����ی ئه‌مه‌ری����كا ،ئ����ه‌ركان زێباری رونیك����ردهوه خروقاتی ئه‌من����ی له‌هه‌موو پارێزگای����ه‌ك هه‌ی����هو چاره‌س����ه‌ركردنی ئه‌م����ه‌ش ده‌كه‌وێته‌س����هر توان����ای هێزه ئه‌منییه‌كان‌و ده‌ڵێ����ت "بێگومان هه‌ندێك
چاەرسەری کێشەکانی عێراق
خروقاتی ئه‌منی لهو ناوچانه ده‌بن ،به‌اڵم ئه‌وا ته‌نها له‌پارێزگای موسڵ نییه ،به‌ڵكو له‌هه‌موو پارێزگاكانی عێراق ههیهو ئهگهر هێزی ئه‌منی دروست‌و ئاماده‌بن ئه‌وا هیچ كێشه‌‌و شه‌ڕێك روونادات جێگای مه‌ترسی بێت" .ئه‌ركان ئه‌رش����ه‌د زێباری وتیش����ی "ئێس����تا هیچ پاساوێك نه‌ماوه بۆ ئهوهی تیرۆر‌و كاری تێكده‌ریی له‌پارێزگای موسڵ‌و پارێزگاكانیت����ر بكرێت ،چونكه هێزه‌كانی ئه‌مه‌ریكا ده‌كش����ێنه‌وه ،بۆیه ده‌بێت رێگا له‌تیرۆر‌و ئه‌و كه‌سانه بگرین كه ده‌یانه‌وێت به پاس����اوی بوون����ی هێزه‌كانی ئه‌مه‌ریكا ئاڵۆزی‌‌و كاری تیرۆریستی ئه‌نجامده‌ده‌ن،
لەئینتەرنێتەوە بەدەستکارییەوە
ئا :عیسا خدر
جۆزێف شێخ ،عێراقی سه‌رقاڵكردووه ئا :الپهڕهی عێراق
ئا :الپهڕهی عێراق راپۆرتێكی هه‌ڵسه‌نگاندن ی ئاشكرایده‌كات كه نیو‌هی لیژنه‌كان ی په‌رله‌مانی عێراق كار ناكه‌ن‌و رێژه پشووه‌كانی ئه‌م په‌رله‌مانه‌ش ی شه‌ش مانگدا گه‌یشتوه‌ت ه لهماوه %63ی كاته‌كانیان ،له‌كاتێكدا ك ه هه‌ر یه‌كه‌یان رۆژانه زیاتر له‌ملیۆنێك ی چاپ موچه ده‌كه‌ون. دینار
پرۆفایل
7
ئێستاش پێویسته هه‌مووالیه‌ك به‌شداربین له‌بنیاتنانی عێراقێكی تازه". له‌به‌رامبه‌ر ئهوهی كه ژماره‌ی دانیشتوانی پارێزگای موس����ڵ ده‌وروبه‌ری سێ ملیۆن ك����ه‌س ده‌بێت ،ئایا ئه‌گ����هری ئهوه هه‌یه وه‌كو پارێزگای س����ه‌الحه‌دین هه‌رێمێكی س����ه‌ربه‌خۆ رابگه‌یه‌نێت؟ زێباری ده‌ڵێت "به‌هه‌رێمبوون مه‌وزوعێكی ده‌س����تورییه، هه‌م����وو كوتله‌یه‌ك����ی سیاس����یو خه‌ڵك ده‌نگ����ی ب����ه‌م ده‌س����توره داوه ،ب����ه‌اڵم مه‌س����ه‌له‌ی به‌هه‌رێمبوون����ی موس����ڵ، له‌ده‌ستی دانیش����توانه‌كه‌یدایه به‌سه‌رجه‌م پێكهاته‌كان����هوه نهك هی����چ كوتله‌یه‌كی
سیاسیو پارێزگار". س����ه‌باره‌ت به‌وه‌ش����ی ئای����ا پێداگری���� ی ئوس����امه نوجێفی لهسهر به هه‌رێمكردنی پارێزگاكان ،بۆ ئهوه نییه كه بنه‌ماڵه‌كه‌ی سه‌رۆكایه‌تی موسڵ بگرنه ده‌ست؟ ئه‌ركان زێباری هێما بۆ ئه‌وه‌ده‌كات كه ئوس����امه نوجێفی س����ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانه، بۆیه پێویسته ئه‌و ببێته پارێزگار لهسهر جێبه‌جێكردنی ده‌ستور ،چونكه ئه‌و الیهنی چاودێرییه بۆ جێبه‌جێكردنی ده‌س����تور‌و یاساكان ،به‌اڵم راگه‌یاندنی به‌هه‌رێمبوون په‌یوه‌ن����دی به دانیش����توانی پارێزگاكه‌وه هه‌یه ،ئه‌و مافه‌ش����یان هه‌یه داوای بكه‌ن،
لهبهرئهوه "ناكرێت ئوسامه نوجێفی داوا ی به هه‌رێمبوونی هی����چ پارێزگایه‌ك بكات‌و حه‌قیش نیی����ه بۆ هیچ پارێزگارێك داوا ی به هه‌رێمبوون بكات". زێب����اری وتیش����ی "بۆ س����ه‌رۆكی هه‌رێم‌و پۆس����ته‌كانیتری هه‌رێمه‌ك����ه ،ده‌بێت ب ه هه‌ڵب����ژاردن بێ����ت‌و له‌الی����ه‌ن خهڵكهوه هه‌ڵبژێردرێ����ت ،ن����ه‌وه‌ك كه‌س����ێك بڕیار بدات" .له‌باره‌ی ئه‌وه‌ش����ی ئهگهر پڕۆژه ی پارێ����زگای موس����ڵ وه‌ك����و پارێ����زگا ی س����ه‌الحه‌دین به‌هه‌رێمبوونی راگه‌یاند ئایا چاره‌نوس����ی ناوچه كوردیه‌كان‌و مادد‌ه ی 140چی به‌س����هر دێت؟ ئه‌ركان ئه‌رشه‌د زێب����اری وت����ی "ئ����هوه مه‌وزوعێك ی زۆر ئاڵۆزه ،پێش����بینی ده‌كه‌ین كێشه‌كان زۆر زیاتربن ،چونكه كێشه‌كان ده‌بن ه كێش ه ی نێوان هه‌رێمه‌كان ،لهبهرئهوه ی تائێستاش مه‌س����ه‌له‌ی م����ادده‌ی 140چاره‌س����هر نهبووه" .س����ه‌باره‌ت به كێشه‌كان ی نێوان لیس����تی برایه‌تی‌‌و حه‌دبا ،زێبار ی ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ده‌كات تائێس����تا كێشه‌كان وه‌كو خۆی����ان ماون‌و هیچ بهرهو پێش����چوونێك بۆ چاره‌سه‌ری كێش����ه‌كان له‌ئارادا نییه، ههرچهنده ب����ه‌رده‌وام له‌هه‌وڵ ی ئه‌وه‌داین كێشه‌كان چاره‌سه‌ر بكرێت ،به‌اڵم تائێستا هه‌وڵه‌كان بێس����ود بوون‌و چاره‌سه‌رێك ی گونج����او ب����ۆ كێش����ه‌كان نهك����راوه .ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی لیس����تی عێراقی ه وتیش ی "ئهگهر كێش����هی نێوان لیست ی برایه‌تی‌‌و حه‌دبا چاره‌س����هر نه‌بێت ،ئ����ه‌وا مادد‌ه ی 140و كێش����ه‌كانی تریش چاره‌سه‌ر نابن، به‌اڵم ئه‌گ����هر ئه‌وان رێكك����هون مادد‌ه ی 140و هه‌ندێكی مه‌وزوعیتریش چاره‌س����هر ده‌بن".
له‌بنه‌ماڵه‌یه‌ك���ی خانه‌دان���هو كاتێ���ك به‌مناڵی‌‌و له 1968عێراقی به‌جێهێشت، گفت���ی دا به‌دیارییه‌كی س���ه‌نگینه‌وه بگهڕێتهوه بۆ واڵت ،ئێستا كه ته‌مه‌نی 80س���اڵی تێپه‌ڕان���دووه ،پێیوای���ه به‌دیزاین���ی پ���ڕۆژه‌ی به‌ن���ده‌ری فاو ده‌توانێت ئ���ه‌م خه‌ونه به‌دی بهێنێت‌و ده‌ڵێت "ئهوه دیاریه‌كه‌مه ته‌نها ئهوهی ماوه عێراق قبوڵی بكات". جۆزی���ف حه‌نا ش���ێخ ،ش���اره‌زایه‌كی ده‌ریاوان���یو بزنس���مانێكی گه‌وره‌یه‌‌و له‌بنه‌ڕه‌تدا خه‌ڵكی ش���اری به‌سره‌ن. مێژووی كاركردنی خێزانه‌كه‌ی له‌بواری ده‌ریاوان���یو دروس���تكردنی به‌نده‌ردا ده‌گه‌ڕێت���هوه ب���ۆ پێش 100س���اڵ. ناوبراو له‌ڕێ���گای رۆژنامه‌ی ئه‌لعاله‌می عێراقییه‌وه پڕۆژه‌یه‌ك���ی راگه‌یاندووه كه به‌بۆچونی ئه‌و عێراق له‌ئاس���ه‌واره خراپه‌كانی به‌نده‌ری موباره‌كی كوه‌یتی قوتار ده‌كات‌و له‌وكاته‌ش���هوه تائێستا ئه‌م پڕۆژه‌یه بوه‌ته جێگای ده‌مه‌قاڵه‌‌و مش���تومڕی ش���اره‌زایانی هون���ه‌ری‌‌و وه‌زی���ران‌و ئه‌ندامان���ی په‌رله‌م���ان. پڕۆژه‌ك���هی جۆزێ���ف خۆی ل���ه‌وه‌دا ده‌بینێته‌وه كه عێراق ملیۆنه‌ها به‌ردی گهوره فڕێ بداته ناو ده‌ریا‌و كه‌نارێكی به‌ردینی ده‌ستكرد به‌رانبه‌ر شارۆچكه‌ی فاو دروست بكات .ناوبراو كه سه‌رۆكی گروپی كۆمپانیاكانی حه‌نا ش���ێخه بۆ بیناس���ازی‌‌و دروس���تكردنی به‌ن���ده‌ر، ده‌ڵێت "گه‌ر له‌س���هر پڕۆژه‌كه‌م رازیی بن ،ئه‌وا ش���ارێكی پیشه‌سازیی گرنگ دروس���ت ده‌كه‌م كه رووبه‌ره‌كه‌ی 350 كیلۆمه‌تر چوار گۆشه‌بێت‌و به‌تێچوونی 8ـ 12ملی���ارد دۆالر ،ك���ه چه‌ندی���ن دامه‌زراوه‌ی پیشه‌س���ازیی‌‌و گه‌شتیاری له‌خۆ ده‌گرێت له‌گه‌ڵ شوققه‌‌و شوێنی نیش���ته‌جێبوونی نزیك���هی نیو ملیۆن كه‌س. جۆزێف ،باسی ئه‌وه‌ش ده‌كات پڕۆژه‌كه فلس���ێك له‌س���هر ده‌وڵه‌ت���ی عێ���راق ناكه‌وێت‌و له‌ڕێگای وه‌به‌رهێنان‌و پڕۆژه گه‌ش���تیاریه‌كانیه‌وه خه‌رج‌و تێچوونی ت���ه‌واو بكرێت .ئ���ه‌م س���ه‌رمایه‌داره عێراقییه له‌س���ه‌رده‌می كابینه‌ی ئه‌یاد عه‌لالویش���دا پڕۆژه‌یه‌كی هاوش���ێوهی ههبووهو پێش���نیازی دروس���تكردنی به‌نده‌ری فاوی گه‌وره‌ی كردووه‌‌و له‌بانكی الزاری فه‌ره‌نس���یش فه‌ندی 12ملیارد دۆالری وه‌رگرت���ووه ،به‌اڵم پڕۆژه‌كه‌ی دواكه‌وتووه بۆ كابینه‌ی نوری مالیكی‌‌و ده‌ڵێ���ت "مالیكی لیژنه‌یه‌كی ش���ه‌ش كه‌س���یی به‌س���ه‌رۆكایه‌تی د.به‌رهه‌م پێكهێنا ب���ۆ توێژین���هوه له‌پڕۆژه‌كه، به‌اڵم جێبه‌جێ نه‌كرا" .ناوبراو ده‌ڵێت "د.به‌رهه‌م بیرۆكه‌یه‌كی باش���ی هه‌یه له‌س���هر پڕۆژه‌كه ،به‌اڵم ئێمه خۆمان ده‌زانین پڕۆژه‌كه بۆچی كاری پڕۆژه‌كه وه‌ستا" .به‌قس���هی حه‌نا ،ئهگهر ئه‌و پڕۆژه‌یه‌ی ئه‌وان سه‌ری بگرتایه ،ئه‌وا ئه‌كرا دورگه‌یه‌كی نه‌وتیی له‌ته‌نیش���ت به‌نده‌ره به‌ردینه‌كه‌دا دروس���ت بكرایه كه توان���ای هه‌نارده‌كردنی 10ملیۆن به‌رمیل نه‌وتی هه‌یه له‌ڕۆژێكدا‌و ده‌ڵێت "جگه له‌م پڕۆژه‌یه‌ی ئێمه ،س���ه‌رجه‌م پڕۆژه‌كانیتر كه ئێستا حكومه‌تی عێراق كاری لهسهر ده‌كات ،له‌ژێر هه‌ڕه‌شه‌ی به‌نده‌ری موباره‌كی كوه‌یتیدایه ،به‌اڵم لێ���واره به‌ردینه‌كه‌ی ئێمه باكی به‌هیچ نیی���هو نه كوه‌یت‌و نه ئێ���ران ناتوانن بیخنكێنن". حه‌نا ئاس���انكارییه‌كیتری پێش���كه‌ش به‌حكوم���هت ك���ردووه‌‌و ده‌ڵێ���ت "پێش���نیازمان كرد ئی���داره‌ی به‌نده‌ره به‌ردینه‌ك���ه بدرێت���ه كۆمپانیایه‌ك���ی هاوپش���كیی‌‌و ئێمه‌ش به‌به‌الش پاره‌ی %25ی كۆمپانیاك���ه دابی���ن ده‌كه‌ی���ن بۆ حكوم���هتو ئه‌ویش ئ���هو %75ـه بخاته بازاڕی بۆرس���هوه بۆ سه‌رجه‌م عێراقییه‌كان" .حه‌ن���ا ده‌ڵێت "خه‌ون به‌وه‌وه ده‌بینم به‌غدا له‌س���هر پڕۆژه‌كه ره‌زامه‌ندیی بدات‌و ئێمه كه له‌ئاس���یاو ئه‌وروپ���ا چه‌ندی���ن پڕۆژه‌م���ان هه‌یه جگ���ه له‌خۆشه‌ویس���تی عێ���راق هیچ ئامانجێكیترم���ان نییهو ئ���ه‌م پڕۆژه‌یه دیاری���ی منه ب���ۆ عێراق‌و ئیت���ر ئهوه به‌ده‌ستی حكومه‌ته قبوڵی ده‌كات یان نا؟".
8
aburi.awene@gmail.com
) )301سێشه‌ممه 2011/11/22
ئابووری
ئەم الپەڕەیە بە سپۆنسەری ژووری بازرگانیو پیشەسازی سلێمانی چاپ‌و باڵودەکرێتەوە
نرخی شمه‌كه‌كانی سوپه‌رماركێتی چوێسه هه‌رزانترینه له‌سلێمانی د.عیزت سابر ئیسماعیل* له‌زۆر شوێنی دنیادا س���وپه‌رماركێت بۆ ئهوه دروس���تده‌كرێت كه هاوواڵتی‌‌و كڕیار روو له‌وش���وێنه بكه‌ن‌و سه‌رجه‌م پێداویستیه‌كانی ژیانی رۆژانه‌یان بكڕن ب���ه كوالێتییه‌كی ب���اش‌و به‌نرخێكی هه‌رزانتر له‌ش���وێنه‌كانی ت���ری بازاڕ. ئهگهر پێناس���هی ()Supermarket سوپه‌رماركێت بكه‌ین ،وه‌ك له‌م لینكه هاتووه www.answers.com/topic/ ،supermarketبریتییه له‌وش���وێنه‌ی كه خۆراك‌و س���ه‌وزه‌و میوه‌و پۆشاك‌و پێداویس���تیه‌كانی ت���ری مرۆڤی تیادا ده‌فرۆشرێت به‌دانه به نرخێكی هه‌رزانتر به‌به‌راورد له‌گه‌ڵ شوێنه‌كانی تری بازاڕ، بۆ یه‌كه‌مجار س���وپه‌رماركێت له‌واڵتی Ïg@½e
¸Ð Ï i
g@ÂËc ÐG bh]]]]]]]]]]]Á ?g?i
ÄÊLð¹@Ô
1V@K 3Ä@Lkcgʵ 2Ä@Lkcgʵ 1Ä@Lkcgʵ 9,000
8,000 Nе@O1
8,750
8,500
9,000
9,000 10,000
1ÐÁ?c
4,500
4,500
4500
4,750
4,500
4,500
ÐÁ?c1
8,750
9,000 4,500
9,000
9,250
9,000
9,000
ÐlâËÊw
ÑHË?c 1
Ñ¢ÌÔ ÑKÐGÏgÐo 2 , ·ËʶÂk
¸ÉÊxG ÑKÐGÏgÐo 3
, ·ËʶÂk
}ÏgÉÐ ÑKÐGgÐo 4
ئه‌مه‌ریكا دروست بوو له‌سااڵنی 1930كڕین له‌سوپه‌رماركێت ،ماندوبوونیشی تر جیاوازه وه‌ك چه‌نده‌ها یانس���یب‌و خزمه‌تگوزاریی تر. به ناوی شوێنی فرۆشتنی شمه‌كی تازه كه‌متره. به‌بێ نرخی زیاده ،له‌س���ااڵنی 1940و له‌س���وپه‌رماركێت ه گه‌وره‌كان���ی دنیادا ش���وێنی ته‌واو ئاماده‌یه ب���ۆ راگرتنی 1950بووه شوێنی سه‌ره‌كی فرۆشتنی خزمه‌تگ���وزاری زیات���ری تیادایه وه‌ك ئۆتۆمبێل له‌به‌رده‌م سوپه‌رماركێت. خۆراك له‌ئه‌مه‌ریكاو ئه‌وروپا ،له‌سااڵنی (دایه‌نگاو شوێنی حه‌وانه‌وه‌ی منداڵ ،س���ه‌رجه‌م پێداویستی كه‌سانی خاوه‌ن 1960له‌ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‌و ئاسیاو س���ینه‌ما ،یان���هی وه‌رزش���ی ،بانكی پێداویستی تایبه‌ت دابین كراوه. Ò o 23 ئه‌مه‌ریكای التینی دروست بوو. ¸Ú@Ëcه‌خان 1ه m̵،ئ���هوهی ل���ه‌م نوس���ینه ئه‌مه‌وێ���ت ئۆتۆماتیكی ،چێش���تخانه ،قاو 3,000 2,750 3,750 2,750 م ،نرخ���ی ش���تومه‌كه ه بك��� ی باس��� ه ك ه نزینخان ه ب بلی���ارد، رنێ���ت، ه ئینت 18,000 Ò o 24 ÒdÁمتر له‌س���وپه‌رماركێته‌كانی س���لێمانی ،به »Ô@kكه سوودی سوپه‌رماركێت بۆ هاوواڵتی‌‌و به‌نزین ده‌فرۆشێت به نرخێكی هیوای ئهوهی ه���ه‌م خوێنه‌ری به‌ڕێزو هتد). تر... له‌نرخی به‌نزینخانه‌كانی كڕیار ئه‌مانه‌ی الی خواره‌وه‌یه: 1 , ÐÁ?c 12 ÄÙKg@µ ی كان ه رماركێت ه س���وپ ن ه خ���او م ه ه��� ی نرخ ی رزانی ه ه گرنگت���ر ی م���وو ه ه ه ل ی كان له‌یه‌ك شوێن زۆربه‌ی پێداویستیه 18,000 18,000 18,000 16,000 25 5,000 م نوس���ینه بخوێننه‌وه‌و ی ئه Ò@wله‌گه‌ڵ س���لێمان وه‌ی شمه‌كه‌كان به تێكڕا بۆ ئه خۆی ده‌كڕێت. ¼?j©Écكڕیار كڕیاری به‌ڕێزش ش���مه‌كه‌كان له‌كوێ به بینینی س���ه‌رجه‌م ش���مه‌كه‌كانی ئه‌م هه‌موو سودانه‌ی كه باسم كرد , rÏg رماركێتانه ه���ه‌رزان بوو روو لهو ش���وێنه بكات‌و ناو س���وپه‌رماركێت ئه‌و ش���مه‌كانه‌ش والێبكات كه روو لهو سوپه Nе@O1 ¿ªµ 0.5خاوه‌ن سوپه‌رماركێته‌كانی سلێمانیش ده‌كڕێ���ت كه بیری چ���ووه بیانكڕێت‌و بكات. ÊKʱ 4,500 4,250 4,250 4,500ه‌كه‌كانیان 4,250ی شم 5000هوه نرخ 4,250ه‌وه‌بكه‌ن Ò@wك���ه بیر ل چه‌نده‌ه���ا س���وودی 26ت���ر پێویستی پێیه‌تی. ¼?j©Écه‌یه‌كی هه‌رزانت���ر بكه‌ن بۆ ئ���هوهی زۆرترین كات���ی كه‌متر پێویس���ته بۆ ش���مه‌ك له‌س���وپه‌رماركێتێكه‌وه ب���ۆ دان
5,000
9,000
4,500
2V@K 9,000 5,000
9,000
4,500
Ø Ì½ â¼Ù½ Ñ¡@w 9,000
8,750
4500
4,500
9000
9,000
, RÊK Ãk
4,250 ÐÁ?c24 ÄÙKg@µ 1 ÒÉ@oØc 5 ÐK@½ÐK
ÙÂËe ÒÉ@oØc 6 ÐK@½ÐK
ÐÁ?c1
1,500
25,000 ÐÁ?c12
-
2,250
-
4,250
1,750
2,500
2,500
4,500
2,500
2,250
30,000 30,000
26,000 25,000 3,0000 27,000 30,000
24,000 3,0000
@k ÄÊL¹@Ô
,
ÄÙKg@µ
1 30,000 30,000
ÒÉ@oØc 7 ÐK@½ÐK
, gÉÊk ¸Ð Ï i ¿ªµ 0.5 1 27 2 28
3 29
4 30
5 31 ÐK@½ÐK , ·K ?mË MâÌkÙÂËe 1 6 ÒÉ@oØc 32 ÐGÏc ÒÉ@Ô ÐK@½ÐK MâÌk 1 , ÒÉ@Ô 33 , ÄÙKg@µ ÄÙKg@µ 1 , еhk 34 ÒÐGÏc
} , rʺ
30,000 30,000 25,000 ÐÁ?c12 ÄÙKg@µ 1 ÑâËÊ_ 8 750 500 500 250 m̵1 @k ÄÊLð¹@Ô ÑâËÊ_ 9 Ò m̵
MpâÌw ѶpËh½ 10
ÐÁ?c1
, ѵgÊK 2.100 ÐÁ?c1 ¿ªµ
Ñ hG 11
750
6,500
? 8,000 ÏcgÐ1 5 , d ¿ªµ
Ñ hG 12
¾ , cÊ
¿ªµ 5 Ñ hG 13
, ngÊÁ
ÏcgÐ1
ÏcgÐ1
¿ªµ 5
Ñ hG 14
?½ 5 , Ï
¿ªµ Ñ hG 15
5 , ¼@ËÉg
ÏcgÐ1
ÏcgÐ1
500 7,750 9,500
11,000
7000 8,250
500
750
7, 250 9,000
7,250
7,000
28,000
7,500 10,000
-
9,500
8,250
, hâÌpð¹Ðµ
ÏcgÐ1
¿ªµ 25
44,000
7,500 9,500
9,500
9,500
8,750
9,500 1,0000
8,500
11,500
7,250
11,000
Ñ hG 17
9,500 ÏcgÐ1
- 10,250
1000
500
ÄØög 36
5,00
500
7,000 9,000
6,800 9,500
8,500 8,500
10,000 10,000
10,000 11,000
¿ªµ 5 Ò o 18
¸ÉÊxG
ÐÁ?c6
7,000
7,500
7500
7,250
7,250
7,000
} ÏgÉÐ
ÐÁ?c1
1,750
2,250
2,000
2,000
2250
2,000
¿ @Ô
Ò o 20
9,750
9,750
ÊKʱ1
10,750 11,000
,
Ò@w 25
¼?j©Éc
9,000
7,500
2,000
2,250
6,250 6,250
rÏg
ÊKʱ
Ò@w 26
¼?j©Éc
5,750
6,250 12,750
5,750
6,000
5,750
4,750
12,000 12,000
6,000
6,500
11,750
4,750
11,750 12,000
4,500
4,000
4, 250
5,000
4,000
2,750
3,000
3,750
2,750
2,750
18,000
4,500 5,250
2,750
12,750
18000
2,750 3,000
18000
gÉÊk
16,000 ÐÁ?c12
5,000
18,000 18,000
18,000
17,000
4,250
18,000
4,250
4,250 Nе@O1 4,250
5000
4,250 4,250
4,500 4,500
4,500 4,500
4,500
4,500
6,000 4,500 4,500 4,500
,
¿ªµ 0.5
M̵@G ÚÙµ @µÙµ 27
9,500
9,000-
9,000
4,250 8,750
2,250 7,500 1,500
--
1,750 6,500
2,500
9,500
4,000 2,000 2000 3,0000 27,000 30,000 26,000 25,000 1,500 3,250
m̵1
m̵1
,
Nе@O
-
3,000
3,000
3,000
2,250
2,000
2000
2,000
1,000 1,250
1,250 2,500 2,500
1,000
4,500 10,000 4,500 10,000
2,500 9000 2,500 9000
3,000 3,000
2,250 1,750
1,750
1,750
1,000 2,000
2,000
2,500
2,500
2,750
2,500
4,500 12,000 9,500
2,250 7,500 24,000 3,0000 1,750 3,000
2,250
1,000
2,000 2,000 1,500 1,500
1,000
1,000
2,500
1,750
1,750
1,750
1,250
1,250
1,750
2,000
1,500
2,500
1,250
250
250
250
400
400
1,250
250
250
250
400
400
1,250
1,000
15,00
1,250
1,250
1,500
15,00
1,750
1,500
ÐÁ?c5
ÐÁ?c8
1,000
1,250 1,500 1,750 4,000
2,750 ÐÁ?c30 750
9,000 12,000 9000 9,500
3,250
1,250 1,250
1,000
1,750
250
1,000
1,250
1,000
1,750
8,500
3,250
2,000 2,000
1,500
250
1,500
1,000
2,250
7,750
30,000 30,000
1,750 1,750 1,250
400 400
ÊKʱ1
Ѷâ̵ 47
1,500
2,500
1,250
ÐÁ?c8 Ò K ÑÁ@Á 44 hâËi ÑS@½ 45 1
750
1,250 2,500
2,250 ȕG1
1,250 1,500
3,000
3,500
3,250
3,250
1,000
1,000
1,000
1,000
1,250
1,500 1,500 4,500 4,500
1,000 1,000 8,000
8,000
7,500
4,500
1,000
1,000
·â̵ RÙO
1
8,000 ÐÁ?c40
M̶lO 48 ETI }ÏgÉÐ 2,250 Ðwg@O1 , ѽÉdÁ? 49 MË@K 50
»ÌkhG
¿ªµ 4 Ägʵ 51
,
·ËʶlÁ
8,000 ÐÁ?c40 11,500 Nе@O1
9,500 2,500
1,0000 10,000
1,250 9,250
2,750
9,000 10,000
12,500 11,000 11,000
9,000
2,750
9,000
1,500
9,000 10,000 12,500 13,000
2,750 2,750
10,000 10,000 11,500 11,500
ÐÁ?c1
ÒÏfâËög
3,750
4,250
2,750
4,250
10,000 10,000
2,500
1,500
8,000 10,000 12,500
0
0
4,500
4,750
ÒcÐk
%2.08 %43.13
,
¿ªµ 0.5
ÑÁ?hâÌÔ
Nе@O 1
ÒdÁ »Ô@k ÄÙKg@µ
2,750 ÐÁ?c60 1,750 ÐGÏc1
9,250 9,000
9,000 8,750
9,000 9,000
10,000 10,000
4500
4,500
%4.65
0
ÄÊLð¹@Ô 3Ä@Lkcgʵ 2Ä@Lkcgʵ ÐlâËÊw Ä@µÐLâ̵g@½gÐOÊk %4.65 %4.87 %5 %43.13 ÒcÐk ÒÏfâËög
%5
â¼Ù½ Ñ¡@w %2.6
%4.87
?g?i %2.08
%2.04
½ Ø Ì %2.04
1V@K 1Ä@Lkcgʵ %0 %0
2V@K %0
¸ÏÉ ÏÉнжG ÑÁÉÉg hK@Ëi )ÑÁ@¾â̺kй hK ÑÁ@µÐLâ̵g@½gÐOÊk â¼Ð}й cgÉ?gÐG ÐG ÐÂË Á?igÐÅ ÐlâËÊw ÑLâ̵g@½gÐOÊk е NÉеgÏc Ä@½ÙG ?d½@ ÐÔй
m̵1
1
ÛâÌÁ@¡ 42
m¶º
4,000
Ò o 24
25,000 ÐÁ?c12 1,250 ÐÁ?c12
9,000 9,500 4,500
7,500
8,250
7,250
9,000
9,000
9,000 9,500
8,750 10,000
bhÁ ÃË Á?igÐÅ
¿© 900
Ò o 23
1 12 1,500 ÐÁ?cÐÁ?c 6,000
bhÁ
ÊKʱ1
¸Ú@Ëc
ÐÁ?c24 24 4,250 ÐÁ?c 8,750
ÐÁ?c5
gÏcÉ@O
,
, gÉÊk
Ò o 22
9,000 8,750
m̵1 ¸ÙÁ жKй 40
N?g@ÅÐG 46
, gÉÊk
¸Ú@Ëc
1 8,750 ÐÁ?cÐÁ?c 24 8,750
4,750
4,500
4,500
7,250 7,250
Ø Ì½ â¼Ù½ Ñ¡@w
ÃË Á?igÐÅ
ÊKʱ1 ¿© 400
Ò o 21
¿© 900
11,500 11,500
gÐk ØdÌÁ
gÐk ØdÌÁ
@̹Ùs@ 39
ÄÙKg@µ
-
9,500 11,000
7,250 ÐÁ?c30
¿© 900
ÑÁ@Á 43
11,000 11,000
Ò o 19
·lÌÁ 37
,
ѶÌO 41
9,750 9,500
4,500
8,750
¿© 900
, hâÌpð¹Ðµ
¿ @Ô
¹ 1 ,
¿© 900
40,000 40,000
10,500
1ÐÁ?c
8,500 4500 4,500
m̵1 @k ÄÊLð¹@Ô
¹@Ô
9,250
8,500 8,750 8,750 10,000
2V@K 1V@K 3Ä@Lkcgʵ 2Ä@Lkcgʵ 1Ä@Lkcgʵ 9,000 9,000 8,750 8,750 9,000 10,000 9,000 8,500 7,750 9,000 5,000 5,000
1,250
hâËi ÑLËÏi
10,000 10,000 9,000
9,500
5,00
5,00
ÐlâËÊw
?g?i
ÄÊLð¹@Ô
1 8,000 Nе@O 8,750 ÐÁ?c24
m̵1 , gÏÉ@k 38
9,750
8,500
8,750
1,000
1,000
500
400
5,00
5,00
Nе@O1
Nе@O1
8,750 ÐÁ?c24 ÐoÉÊo ,
8,750 8,750 10,000
9,000
7,750
8,500
8,750 9,500
10,000
ی هه‌رێ���م رایگه‌یاند وه‌زاره‌ت���ی بازرگان كه قهبارهی ئاڵوگ���ۆڕی نێوان هه‌رێم‌و ی ی دراوس���ێ 6ملی���ارد دۆالر واڵتان��� ئه‌مه‌ریكییه. ی هه‌رێم ی بازرگان ی وه‌زاره‌ت راوێژكارێك ی رابردوو به‌ئاكانیوزی راگه‌یاندووه ،ساڵ قه‌ب���ارهی ئاڵوگ���ۆڕی نێ���وان هه‌رێم‌و ی واڵتانی توركیاو ئێران 6ملیارد دۆالر ی ی بوووه .بهپێی زانیارییه‌كان ئه‌مه‌ریك ی ئاڵوگۆڕ ی ناوبراو ،قه‌ب���اره وه‌زاره‌ت��� ی س���ه‌ندووه‌‌و له‌گه‌ڵ توركیا زۆر په‌ره گه‌ش���توه‌ت ه 4ملیارد‌و له‌گ���هڵ ئێران ی كۆمپانیا بیانیی ه 2ملی���ارد‌و ژم���اره تۆماركراوه‌كانی���ش ه���ه‌زار‌و 602 كۆمپانیای���هو ئه‌وان���هی ناوخ���ۆش 10 هه‌زار‌و 100كۆمپانیا.
g@ÂËc ÐG bh]]]]]]]]]]]Á
}ÏgÉÐ
Òcg@Ô 35
ÊG? ¿ªµ
Jh¥ Ñ hG 16
M̵@G ÑHË?c ÚÙµ @µÙµ Ñ¢ÌÔ ÐoÉÊo , ÑKÐGÏgÐo MâÌk 1 , ·ËʶÂk ÚÙµ @µÙµ ¸ÉÊxG 1 ÊKʱ , ÑKÐGÏgÐo MâÌk ,ÊKʱ ·ËʶÂk ÑÁ?g }MâÌkÏgÉÐ 1 , ÑKÐGgÐo ÑÁ?g , RÊK Ãk , ÐoÊo ÄÙKg@µ MâÌk 1 1 ÒÉ@oØc ÒÙS ÒÉ@Ô
Ïg@½e
كڕیار بۆخۆیان رابكێشن‌و بڕی داهاتیان زۆرببێت‌و قازانجیشیان زۆرببێت. ل���ه‌م نوس���ینه‌دا به‌ه���اوكاری چه‌ند خوێندكارێك���ی به‌ڕێ���زی كۆلێج���ی كارگێڕی‌‌و ئابووری‌‌و كۆلێجی بازرگانیو كۆلێجی ته‌كنیكی‌‌و په‌یمانگای ته‌كنیكی 2,750 2,750 س���تاین به‌كۆكردن���هوهی دوكان ،هه 2,750 3,000 5118000شمه‌كی گرنگ‌و رباره‌ی زانیاری ده 18000 پێویس���ت بۆ ژیانی رۆژان���هی مرۆڤ ل���ه 10س���وپه‌رماركێتی س���لێمانیدا كانیان 17,000ه‌خش���ته‌ی خ���وارهوه ناوه كه ل 18,000 4,250 رواری 2011/10/23 4,250ل ه‌ب���ه هات���ووه، نرخه‌كان له‌سه‌رجه‌م سوپه‌رماركێته‌كان وه‌رگیراون به‌مه‌به‌س���تی ئ���هوهی بۆ 6,000بك ه‌ینه‌وه كه روون خوێن���هری به‌ڕێزی 4,500 4,500 رماركێت ه سوپ كام ه 4,500ه‌كان ل 4,500ی شمه‌ك زۆر 4,500 4,500 4,500 هه‌رزانه:
قه‌باره ی ئاڵوگۆڕ ی هه‌رێم 6ملیارده
gÐ}ÐÔ Ò@Á@½ )"43 ÒÏfâËögÐG ÑÁ@µÐµÐ Ñ_hÁ ÑÁ?igÐÅ ÒÉÉögй MâËc ÀеÐË ÒкOÐG ÐlâËÊw ÑLâ̵g@½gÐOÊk )ÏÉÊK@Å ?cÏÉÏgÐk ÒÐLp_й
е M 2 â̵g@½gÐOÊk ÉÐÔ Ò?Éc )Ï Á?igÐÅ hK ÑÁ@µÐL â̵g@½gÐOÊk ÉʽÐÅй ѵР43 )MâÌGЊѵРÐl âËÊw ÑL 3 ÑÁ@µÐL âËcâÌ µg@½gÐOÊkهه‌ر ÑÁ@Lkcgʵ ÑLی ندارێت خاوه وابێت ،چونك��� ه نابێ���ت ی كه رماركێت س���وپ ه 100ك ه وت ركه â̵g@½gÐOÊkده له‌ئه‌نجامدا بۆمان ÑÁ@µÐµÐ й gØi )?cÐÁ?g@½e Ó kÊÁ Àй ÏhËÐk е ÒÏÉÐÔ )hK ÑÁ@µÐLâ̵g@½gÐOÊk ÉʽÐÅй Ï Á?igЊѵР5 ¸Ð 100й چوێس��� ه هه‌رزانترین���ه ب���ه ب���ه‌راورد له‌گ���هڵ س���وپه‌رماركێته‌كه بۆ یه‌ك ك���ه‌س ده‌گه‌ڕێته‌وه. ی له‌وه‌ش س���ه‌یرتر چۆن ده‌بێت سێتێك ( 12بتڵ) ی تر له‌سلێمانی ،زیاتر روون س���وپه‌رماركێته‌كان ی س���ه‌ره‌وه‌دا هاتووه ،ئاوی خواردنه‌و‌ه له‌س���وپه‌رماركێتی چوێس���ه ب ه بكه‌مه‌وه وه‌ك له‌خش���ت ه ی مۆڵ ی چاڤ ی یه‌كه‌م دێت 1250دینار بێتو له‌س���وپه‌رماركێت س���وپه‌رماركێتی چوێس���ه به‌پل��� ه ی ،%43ب ه 3000دینار بێت؟ خ���ۆ ئاوی خواردنه‌و‌ه یه‌ك ی نرخی شمه‌كه‌كانی بهڕێژه ی هه‌رزان له‌ڕوو ی تام‌و یه‌ك ره‌نگ‌و یه‌ك بۆن‌و یه‌ك سوودی هه‌یه، ی چوێس ه 100شمه‌ك مانای ئهگهر سوپه‌رماركێت ی ئه‌گ���هر وه‌ك یه‌كیش نه‌بێت، ی ده‌بێ���ت نرخه‌ك ه ی له‌هه‌موو سوپه‌رماركێته‌كان هه‌بێت 43 ،شمه‌ك ی ده‌بێت لهیهكهوه نزیك بێت. ی ئ���هو س���وپه‌رماركێت ت���ر هه‌رزانت���ره ،دوا ی به‌ڕێز ئه‌م نوس���ینه‌م ته‌نها بۆ ئهوهی ه ی خوێنه‌ر ی 2دێت ك ه له 100شمه‌ك 5شمه‌ك كوردس���تان ی ی تر ،به‌ش���داربم‌و كاریگه‌ریم هه‌بێ���ت له‌كه‌مكردنه‌وه هه‌رزانت���ره له‌هه‌م���وو س���وپه‌رماركێته‌كان ی ی ش���مه‌ك له‌ب���ازاڕی كوردس���تان بۆئه‌وه ئهوهی ك ه س���هیره له‌م نوس���ین‌و ژمارانه‌دا ،زۆر نرخ ی كوردستان كڕیاری ساده خۆشتر بژی. له‌ش���مه‌كه‌كانی س���وپه‌رماركێته‌كان ی تێدایه ،مانای هه‌مان ی نرخ (1و 2و )3جیاوازی ی جیاواز ه *E-mail:azizsabr@yahoo.com ش���مه‌ك لهو 3سوپه‌رماركێت ه نرخه‌كان
440بلیۆن دۆالر داهات ی په‌نابه‌رانه ی ئاشكرایده‌كات، توێژینه‌وه‌یه‌كی زانست ی جیه���ان، ك��� ه ژم���ارهی په‌نابه‌ران��� ی گه‌ش���توه‌ت ه 216ملی���ۆن ك��� ه رێژه ی جیه���ان ی ك���ۆی دانیش���توان %3.2 ی ی دواییدا ژماره ده‌كات‌و له‌م 10ساڵه په‌ناب���ه‌ران گه‌ش���توه‌ت ه 16.3ملیۆن كه‌س. ی ئ���ه‌م توێژینه‌وه‌ی��� ه كه ب���ۆ كۆمكار ی ئه‌نجامدراوه ،رونیده‌كاته‌و‌ه ك ه عه‌ره‌ب ی ی په‌نابه‌ران به‌سه‌رچاوه‌ی داهات داهات ی تازه پێگه‌شتو‌و ده‌درێت ه قه‌ڵه‌م‌و واڵتان بڕی حه‌واڵه‌ی پاره به‌فه‌رمی ل ه 2010دا ی گه‌شتوه‌ت ه 440بلیۆن دۆالر‌و بهڕێژه ی 2009زیادیكردووه، %6له‌چاو س���اڵ ی واڵت ه تازه پێگه‌شتوه‌كانیش له‌م پشك حه‌واڵه‌ی ه %75ده‌كات. ئه‌م توێژینه‌وه‌ی ه ئه‌وه‌ش رونده‌كاته‌و‌ه ی ی په‌نابه‌ران ی سه‌ره‌كی ك ه رۆژئاوا رووگ ه ی ی ناوه‌ڕاست‌و عه‌ره‌بییه ،به‌دوا رۆژهه‌اڵت رۆژئاواشدا واڵتانی كه‌نداو‌و لیبیا .هه‌ر ی بهپێی ئ���ه‌م توێژینه‌وه‌ی��� ه په‌نابه‌ران ی عه‌ره‌بی روو ده‌كه‌ن ه ئه‌وروپا‌و رۆژئاوا لوبنانییه‌كانیش زیاتر بهرهو ئهمهریكاو كه‌ن���ه‌دا ده‌ڕۆن‌و عێراقییه‌كانی���ش بۆ ئێران‌و ئه‌مه‌ریكا.
ئه‌كسۆن مۆبیل له‌نزیك باره‌گا ی بارزانی به‌دوا ی نه‌وتدا ده‌گه‌ڕێت ی ئه‌كس���ۆن مۆبیل ش���ه‌ش كۆمپانیا ی كوردستان گرێبه‌س���تی له‌گه‌ڵ هه‌رێم ئه‌نجامداو‌ه بۆ گ���ه‌ڕان به‌دوای نه‌وتدا‌و ی هه‌ندێك زانیاری رۆژنامه‌وانیش به‌پێ ی ئ���ه‌م كۆمپانیایه له‌نزی���ك باره‌گاكان ی ههرێمهوه ب���ه‌دوای نه‌وتدا س���ه‌رۆك ده‌گه‌ڕێت. ی ماڵپه‌ڕی نه‌وتی عێراق ،ك ه ماڵپه‌ڕێك تایبه‌تمه‌نده به‌ئاب���ووری عێراق ،باس لهوه ده‌كات ئه‌م كۆمپانیای ه له‌ئێستادا ی له‌نزیك سنوره‌كانی ئێران‌و باره‌گاكان ی هه‌رێم‌و هه‌ندێك ناوچه‌یتردا س���ه‌رۆك ی ب���ه‌دوای نه‌وت���دا ده‌گه‌ڕێ���ت .جێگا ی عێراق، ئاماژه‌ی��� ه وه‌زاره‌ت���ی نه‌وت��� ی له‌م كۆمپانیای ه كردووه بۆ هه‌ڕه‌ش���ه ی ده‌س���تبه‌رداری ئه‌م گرێبه‌ست ه ئهوه ی ی "ئێوه یاری ببێت‌و هوش���یاریداوه پێ ی به‌قومار ده‌كه‌ن یان ده‌بێت گرێبه‌ست ی رۆژئ���اوای قورنه وه‌رگرن له‌باش���ور ی ی هه‌رێم عێراق‌و نزیك به‌سر‌ه یان ئهوه ی كوردستان" .ئه‌م گرێبه‌سته‌ی رۆژئاوا ی 3ملیۆن ی نزیك���ه قورن���ه تواناك���ه به‌رمیل نه‌وت��� ه له‌ڕۆژێكدا بۆ داهاتوو، ی به‌اڵم ئهگهر به‌غدا له‌س���هر هه‌ڵوێست خ���ۆی ب���ه‌رده‌وام بێت ،ئ���ه‌وا ده‌بێت ی ئه‌كس���ۆن مۆبیل یان گرێبه‌س���ته‌كه ی كوردس���تان هه‌ڵبژێرێت ی���ان ئهوه قورنه له‌به‌غدا.
خوێندن
) )301سێشه‌مم ه 2011/11/22
xwenden.awene@gmail.com
"به‌ده‌ر له‌ڕێنماییه‌كان چهندین خوێندكار له‌ماسته‌ر وه‌رده‌گیرێن" "كورسی تایبه‌ت ههبووهو چه‌ند خوازیارێكیش به‌بێ بوونی تاقیكردنه‌وه‌ی ئینگلیزی وه‌رگیراون" ئا :یاسین ته‌ها ههرچهنده ئه‌و رۆژه ده‌وام نه‌بوو (شه‌ممه) ،به‌اڵم كۆمه‌ڵێك خوازیار ی خوێندنی ماسته‌ر كه وه‌رنه‌گیرابوون، له‌به‌رده‌م نوسینگه‌ی سلێمانی په‌رله‌مانی كوردستان كۆببوونه‌وه بۆ ئهوهی له‌گه‌ڵ ژماره‌یه‌ك ئه‌ندامی لیژنه‌ی خوێندنی بااڵدا بكه‌ونه شه‌ن‌و كه‌وی سكااڵو گله‌ییه‌كانیان .زۆربه‌ی ئه‌م خوێندكارانه له‌گفتوگۆ كراوه‌كه‌یاندا له‌گه‌ڵ نوێنه‌رانی لیژنه‌كه‌ی په‌رله‌مان، تێكڕا لهسهر ئهوه كۆك بوون كه "نادادی له‌وه‌رگرتنی خوازیارانی خوێندنی ماسته‌ردا كراوه ..چهندین خوێندكار له‌ده‌ره‌وه‌ی به‌ندوباوه یاساییو زانستیه‌كان وه‌رگیراون". ئ���ه‌م خوازیارانه كه به‌وت���هی خۆیان نوێنه‌رایه‌تی���ی 110خوازیاریتر ده‌كه‌ن، هه‌ریه‌ك به‌پاساوێك له‌وه‌رگرتن له‌خوێندنی ب���ااڵ بێبه‌ش���كراون .ژماره‌یه‌كی زۆریان ته‌نها له‌به‌ر نزمی نمره‌ی تاقیكردنه‌وه‌ی توانستی زمانی ئینگلیزی وه‌رنه‌گیراون، هه‌شیان بوو هه‌موو مه‌رجه‌كانی تێدایه، به‌اڵم به‌پاساوی نه‌مانی كورسی خوێندن رێگه‌ی خوێندنی پێ ن���ه‌دراوه .له‌مه‌ش س���ه‌یرتر ژماره‌ی���ه‌ك ل���ه‌م خوازیارانه س���ه‌رباری به‌به‌تاڵ مانه‌وه‌ی كورس���یه ته‌رخانكراوه‌كانی كۆلێژ‌و به‌ش���ه‌كانیان، كه‌چی ده‌رفه‌تی خوێندنیان پێ نه‌دراوه. ی���ادگار عه‌ب���اس ك���ه یه‌كێك���ه لهو فێرخوازانه‌ی كه ناوی له‌لیستی وه‌رگیراوان البراوه ،س���كااڵی ئهوهی هه‌بوو "كه‌س گوێمان لێ ناگرێ���ت ..نمره‌كانی خۆمان پیش���ان ناده‌نه‌وه تا بزانی���ن چه‌ندمان هه‌ی���ه" .ئ���ه‌م خوازی���ارهی خوێندن���ی ماس���ته‌ر كه به‌پاس���اوی "لێسه‌ندنه‌وه‌ی كورسیی گش���تی" وه‌رنه‌گیراوه ،ده‌ڵێت "ئه‌مسه‌ره‌و ئه‌وسه‌ری دونیایان پێكردین‌و عه‌زیه‌تی زۆریان داین ،كه‌چی ئێستا كه هه‌موو ش���تمان ته‌واو ك���ردووه ده‌ڵێن: كورسییه‌كه‌تان وه‌رگیراوه‌ته‌وه‌‌و نه‌ماوه". پ���اش چاوه‌ڕوانییه‌ك���ی زۆر‌و لهچهند رۆژی پێش���وودا ،وه‌زاره‌ت���ی خوێندنی بااڵ ناوی پاڵێوراوان���ی بۆ خوێندنی بااڵ له‌زانكۆكانی كوردستان راگه‌یاند ،بهپێی ئه‌و زانیاریانه‌شی ده‌ست ئاوێنه كه‌وتوون، س���ه‌رباری به‌به‌تاڵ مانه‌وه‌ی زیاتر له200 كورس���ی له‌زانكۆكان���ی س���ه‌الحه‌دین‌و
خوازیارێك: هه‌موو مه‌رجه‌كانم تێدایه‌‌و له‌هه‌موو تاقیكردنه‌وه‌كان ده‌رچووم ،كه‌چی به‌پاساوی نه‌مانی كورسی خوێندن، له‌خوێندنی ماسته‌ر بێبه‌ش كراوم په‌رله‌مانتارێك: له‌پێشێلكاریه‌كان خۆش نابین‌و ده‌نگی خۆمان به‌هه‌موو الیه‌ك ده‌گه‌یه‌نین، چونكه كورسی وه‌كو كراس بۆ به‌ری هه‌ندێك كه‌س دوراوه س���لێمانی ،چهندین خوێندكار به‌پاساوی جیاجی���ا ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی پالن���ی وه‌رگرتن ماونه‌ته‌وه‌‌و له‌م ده‌رفه‌ته بێبه‌ش كراون. ئارام عه‌لی كه ئه‌ركی ته‌نسیقی نێوان خوێندكاره وه‌رنه‌گیراوه‌كان رێكده‌خات، ئ���هوهی ب���ۆ ئاوێن���ه رونك���ردهوه كه به‌به‌ڵگه‌‌و ناوی س���یانییه‌وه ئه‌وه‌یان بۆ س���اغ بوه‌ته‌وه ،له‌زانكۆی سه‌الحه‌دین 6 خوێندكار به‌بێ ئ���هوهی تاقیكردنه‌وه‌ی
ته‌خته‌ره‌ش
9
هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت
مامۆستاكه ی من هۆژین مسته‌فا محه‌مه‌د
ی بااڵ ده‌كه‌ن وه‌رنه‌گیراوه‌كان سكااڵ‌کانیان پێشكه‌ش ب ه دوو په‌رله‌مانتاری لیژنه‌ی په‌روه‌رده‌‌و خوێندن توانس���تی ئینگلیزیی���ان هه‌بێ���ت وه‌رگی���راون‌و له‌س���لێمانیش حاڵه‌تێكی هاوش���ێوه له‌كۆلێژی كش���توكاڵ ههیهو وتی "ئێمه‌ش هه‌موو ش���تێكمان ته‌واوه، به‌اڵم له‌ب���هر به‌ده‌س���تنه‌هێنانی رێژه‌ی پێویس���ت له‌تاقیكردن���هوهی ئینگلیزی وه‌رنه‌گیراوین". بهپێی مه‌رجه‌كانی وه‌زاره‌تی خوێندنی بااڵ ،بۆ وه‌رگرتن له‌خوێندنی ماسته‌ر ،جگه له‌به‌رزیی نمره‌ی بڕوانامه ،تاقیكردنه‌وه‌ی زانس���تیو تاقیكردن���هوهی توانس���تی ئینگلیزی‌‌و كۆمپیوت���هرو به‌مدواییانه‌ش تاقیكردنه‌وه‌ی پاس���ۆرد‌و تۆفڵ به‌مه‌رج گیراون ،ب���ه‌اڵم خوێن���دكاران ره‌خنه‌ی ئه‌وه‌یان هه‌ی��� ه كه له‌جێبه‌جێكردنی ئه‌م پێش���مه‌رجانه‌دا ناوگیری���یو هه‌اڵواردن كراوهو "ته‌نانه‌ت كورسی تایبه‌تیش هه‌یه بۆ هه‌ندێك له‌خوازیاران". بهپێی لیستێك ناویش كه الی ئاوێنه هه‌یه ،نزیكه‌ی 10خوازیار ئاسانكارییان بۆك���راوه بۆ وه‌رگرتن ،ئ���ه‌م خوازیارانه له‌مه‌رج���ی تاقیكردن���هوهی ئینگلی���زی به‌خش���راون ،كه‌چی كۆمه‌ڵێكیتر كه ئه‌م تاقیكردنه‌وه‌ی���ان هه‌یه بێب���ه‌ش كراون له‌وه‌رگرت���ن ،به‌نمونه ته‌نه���ا له‌زانكۆی سلێمانی ،له‌كۆی 20كورسی ته‌رخانكراوی كشتوكاڵ ،ته‌نها 7خوازیار وه‌رگیراون‌و 13كورس���ی به‌به‌تاڵ���ی ماوه‌ت���هوه. له‌به‌ش���ی عه‌ره‌بی له‌كۆی 18كورس���ی، 2خوازی���ار وه‌رگی���راون‌و 16كورس���ی
به‌به‌تاڵ���ی ماوه‌ته‌وه ،له‌به‌ش���ی كوردی له‌كۆی 17كورس���ی ته‌رخانكراو ،ته‌نها دوو خوازی���ار وه‌رگیراون‌و 15كورس���ی به‌به‌تاڵ���ی ماوه‌ته‌وه ،ئه‌م���ه له‌كاتێكدا خوازیارێكی زۆریش بۆ ئه‌م كورس���یانه ه هن‌و ژماره‌یه‌كی زۆری ئه‌و خوازیارانه‌ش النی زۆری مه‌رجه‌كانیان تێدایه. یه‌كێ���ك ل���هو كچ���ه خوازیاران���هی كۆلێژی یاس���ا كه هه‌م���وو مه‌رجه‌كانی تێدایه‌‌و به‌پاس���اوی "نه‌بوونی كورسی" وه‌رنه‌گیراوه ،به‌نیگه‌رانییه‌وه بۆ ئاوێنه‌ی رونكردهوه "بۆچی ئێمه له‌مافی خوێندن بێبه‌ش بین؟ خۆ زانكۆ هه‌ر مه‌س���ره‌ف ئه‌كات‌و ك���ۆرس ده‌كاته‌وه‌‌و مامۆس���تا دابی���ن ده‌كات ،چ���ی روو ده‌دات ئهگهر ئێمه‌ش وه‌رگیرێین؟" .ئه‌م كچه خوازیاره باس���ی له‌وه‌ش���كرد "ج���ه‌ورو جه‌ف���ای زۆرمان كێشا به‌ده‌س���ت تاقیكردنه‌وه‌ی ئینگلی���زی‌‌و كۆمپیوت���هرو له‌كاتێكدا كه نمره‌ی بڕوانامه‌كه‌م له‌سه‌روو هه‌شتاوه‌یه، كه‌چ���ی له‌مافی خوێندن بێبه‌ش كراوم". هه‌روه‌ها ،ئاماژه‌ی به‌وه‌ش���كرد كه ئه‌وان وه‌كو كچ تاڕاده‌یه‌كی زۆر له‌به‌ش���داریی له‌تواناس���ازیی بێبه‌شن‌و ده‌ڵێت "هه‌موو هیوایه‌كمان به‌خوێندنی بااڵی كوردستانه، كه‌چی ئه‌وه‌تا ئه‌وی���ش هه‌ر نائومێدمان ده‌كات". پاش ئه‌وه‌شی خوازیاره‌كان گله‌ییه‌كانی خۆیان گه‌یاند ،د.سه‌روه‌ر عه‌بدولڕه‌حمان له‌لیژن���هی پ���ه‌روه‌رده‌‌و خوێندنی بااڵی
فۆتۆ :ئاوێنه
په‌رله‌مانی كوردس���تان كه له‌گه‌ڵ گه‌ش ه دارا حه‌فی���د-دا هاتبوون ب���ۆ گوێگرتن له‌نوێنه‌ری وه‌رنه‌گیراوه‌كان ،رونیكردهوه "ئ���ه‌وان له‌الی���ه‌ن خۆیان���هوه له‌باره‌ی كێش���هی ئه‌و خوازیاران���هوه راپۆرتێك ده‌نوس���ن بۆ وه‌زاره‌ت���ی خوێندنی بااڵ". د.س���ه‌روه‌ر ،راش���یگه‌یاند كه لیژنه‌كه‌ی په‌رله‌مان له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌یه نمره‌ی سه‌رجه‌م خوێن���دكاره‌كان رابگه‌یه‌نرێت بۆ ئهوهی هه‌موویان نمره‌ی خۆیان بزانن ،كورسیه به‌تاڵ���ه‌كان به‌خوازیارانی شایس���ته پڕ بكرێنه‌وه ،چانسی چه‌ند مانگێك بدرێت به‌وانه‌ی نمره‌ی پێویس���تی ئینگلیزییان نییه بۆ ئهوهی تاقیكردنه‌وه‌یه‌كیتر بكه‌ن‌و وتیشی "ئێمه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شداین ژماره‌ی كورس���یه‌كان زیات���ر بكرێن ب���ۆ ئهوهی ئه‌وانه‌ی مه‌رجه‌كانیان تێدایه‌‌و له‌به‌ر ئه‌م هۆیه وه‌رنه‌گیراون ،سودمه‌ند ببن". له‌باره‌ی ئه‌و گله‌یی‌‌و كه‌موكوڕیانه‌شی ك���ه خوازیاره‌كان���ی خوێندنی ماس���ته‌ر هه‌یان���ه له‌وه‌رگرتنی ژماره‌یه‌ك هاوتایان به‌رده‌ر له‌یاساو رێنماییه‌كان ،د.سه‌روه‌ر وتی "ئهوهی به‌ئێمه گه‌ش���توه كورس���ی تایبه‌ت هه‌بووه ،كراس بۆ به‌ری خه‌ڵكێك دوراوه‌‌و كه‌س���انێك له‌پێش���مه‌رجی به‌خش���راون" .س���ه‌باره‌ت به‌هه‌ڵوێستی لیژنه‌كه‌ش���یان لهمبارهیهوه د.س���ه‌روه‌ر وتی "بێگومان ئێمه له‌م حاڵه‌تانه خۆش نابین‌و هه‌ڵوێستی روون‌و ره‌وان‌و ئسوڵیی خۆمان به‌هه‌مووالیه‌ك ده‌گه‌یه‌نین".
"هه‌ڵبژاردن ی نوێنه‌رایه‌تی ،خوێندنگاكان پڕ ده‌كات له‌ملمالنێ ی حیزبی"
"ئه‌م هه‌ڵبژاردنه بۆ تاقیكردنه‌وه‌ی پێگه‌ی حیزبه‌كانه له‌هه‌ڵبژاردنی چاوه‌ڕوانكراوی پارێزگاكان" ئا :الپهڕهی خوێندن فیدراسیۆنی رێكخراوه‌كان جه‌خت له‌ئه‌نجامدانی هه‌ڵبژاردنه‌كانی نوێنه‌رایه‌تی قوتابیان‌و خوێندكاران ده‌كاته‌وه به‌ر له‌ناوه‌ڕاستی مانگی یه‌كه‌می ساڵی داهاتوو ،هه‌ندێك له‌مامۆستا‌و چاودێرانیش به‌گومانن له‌م پرۆسه‌یه‌‌و هوشیاری ده‌ده‌ن له‌ئاسه‌واره‌كانی لهسهر پرۆسه‌ی فێركردن‌و كه‌شی ناو خوێندنگاكان. ئامان���ج مه‌حم���ود نه‌قش���به‌ندی، مامۆس���تای ئاماده‌ییه له‌نزیك سلێمانیو هێم���ا ب���ۆ ئ���هوه ده‌كات له‌م س���ات‌و فۆتۆ :سایتی پهروهرده ی له‌كاتی ساڵوی ئااڵدا كات���ه‌دا ئه‌نجامدان���ی هه‌ڵب���ژاردن نهك كۆمه‌ڵێك خوێنكاری ئاماده‌ی له‌به‌رژه‌وه‌ندیی خوێندكاران نییه ،به‌ڵكو "رێگه‌یه‌كه بۆ پڕكردنی بیرو مێش���كیان مافپه‌روه‌ره‌‌و پێش���تر وه‌ك���و خوێندكار بۆ ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ش ،ئه‌حمه‌د محه‌مه‌د ،قه‌ب���ه ،هیچیتریان نیی���ه" .میران ،باس به‌ملمالنێی حیزبایه‌تی" .ئه‌م مامۆستایه به‌ش���داری ی هه‌ندێ���ك له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی كه خوێن���دكاری ئاماده‌یی���ه ده‌ڵێت "تا ل���ه‌وه‌ش ده‌كات رێكخراوه‌كان كێش���هو هیچ متمانه‌یه‌كی بهو پاساوانه نییه كه بۆ نوێنه‌رایه‌ت��� ی خوێندكاران���ی ك���ردووه پارتیو یه‌كێتی ده‌سه‌اڵتداربن هه‌ڵبژاردن دووبه‌ره‌كی ده‌خه‌نه ناو خوێندكارانه‌وه. ئه‌نجامدانی هه‌ڵبژاردن ده‌خرێنه‌ڕ‌وو ده‌ڵێت ده‌ڵێت "تاڕاده‌یه‌ك ئه‌نجامدانی له‌زانكۆ‌و هیچ مانایه‌كی نییهو دنیا هه‌س���تێت هه‌ر له‌م هه‌ڵبژاردنه‌شدا چه‌ند كه‌سێك ده‌نگ ده‌ده‌ن‌و سه‌ره‌نجام كه‌سێك گهوره ئه‌كه‌ن "جۆرێكه له‌باڵوكردنه‌وه‌ی حیزبایه‌تی‌‌و به‌م په‌یمانگاكان���دا باش��� ه ئه‌گ���هر دووربێت ئه‌وان یه‌كه‌م ده‌بن". له‌الی خۆشیهوه سه‌رۆكی فیدراسیۆن به‌سه‌ر خۆیانهوه". هۆیه‌وه خوێندنگاكان ئه‌ركی س���ه‌ره‌كیی له‌ده‌ستێوه‌ردانی حیزبی‌‌و بهپێی بنه‌ماكانی به‌ه���ۆی ئ���هوهی س���ااڵنێكی زۆره گه‌مه‌ی دیموكراس���ی بێت" ،به‌اڵم ناوبراو كه س���ه‌رۆكی یه‌كێتی قوتابیانی س���هر خۆیان له‌ده‌ست ده‌ده‌ن". به‌پێ���ی ته‌ئكیدكردنه‌وه‌ی س���ه‌رۆكی دژی ئهوهی���ه له‌خ���وار خوێندن���ی بااڵ‌و به‌پارت���ی دیموكرات���ی كوردستانیش���ه ،هه‌ڵب���ژاردن ئه‌نجام ن���ه‌دراوه ،له‌هه‌ولێر ئێس���تای فیدراس���یۆنی رێكخراوه‌كان���ی له‌ئاماده‌یی‌‌و بنه‌ڕه‌تییه‌كاندا ئه‌م پرۆسه‌ی ه س���ه‌رباری ئاماژه‌ك���ردن ب���هوهی ك���ه نوێنه‌رایه‌تی زانك���ۆ‌و په‌یمانگاكان زیاتر قوتابی���ان‌و خوێن���دكاران (عیرف���ان ئه‌نجام بدرێت‌و ده‌ڵێت "خوێندكاران لهو رێوش���وێنیان گرتوه‌ته‌ب���هر ب���ۆ ئهوهی به‌ده‌س���تی كادرانی یه‌كێت���ی قوتابیان عه‌زیز) ب���ۆ ئاوێنه ،به‌ر ل���ه 2012/1/12ته‌مه‌نه‌دا ناتوانن به‌دروستی بڕیاری خۆیان خروق���ات روو ن���ه‌دات ،ده‌ڵێ���ت "به‌اڵم (پارتی)یه‌وه‌یه‌‌و له‌سلێمانیش كۆمه‌ڵه‌ی رۆژێك دیاریی ده‌كرێت ب���ۆ ئه‌نجامدانی بده‌ن ،به‌ڵكو له‌ژێر كاریگه‌ریی خه‌ڵكیتردا زه‌مانه‌ت���ی %100ی���ش نییه ب���ۆ ئهوهی خوێندكاران .سه‌رچاوه‌یه‌كی به‌رپرسیش له‌یه‌كێتی قوتابیانی كوردستان بۆ ئاوێنه‌ی هه‌ڵبژاردنی نوێنه‌رایه‌تیه‌كانی قوتابیان‌و به‌شداریی ئه‌م پرۆسه‌یه ده‌كه‌ن ،ئه‌مه‌ش خروقات روو نه‌دات". می���ران مه‌حم���ود ،كه خوێن���دكاری رونك���ردهوه "ماوه‌یه‌ك���ه رێكخراوه‌كانی خوێن���دكاران‌و ئامانج له‌م پرۆس���ه‌یه‌ش هیچ مانایه‌ك بۆ هه‌ڵبژاردن ناهێڵێته‌وه". ل���هو هه‌ڵبژاردنانه‌ی كه بۆ دیاریكردنی زانكۆیه ،بێزاره ل���هوهی ئه‌م هه‌ڵبژاردنه ئۆپۆزس���یۆن هه‌میشه بهوه تۆمه‌تبارمان "به‌دیموكراتیزه‌كردن���ی ناوه‌نده‌كان���ی خوێندن���ه" .ناوب���راو ،رونیده‌كات���هوه نوێنه‌رایه‌ت���ی قوتابی���ان‌و خوێن���دكاران له‌ژێر چه‌تر‌و په‌رده‌ی رێكخراوه‌كانی سه‌ر ئه‌كه‌ن كه نوێنه‌رایه‌تیمان قۆرغ كردبێت، پاش چهندین س���اڵ له‌ئه‌نج���ام نه‌دانی له‌س���ااڵنی راب���ردوو ئه‌نجام���دراون ،به‌حیزب���دا به‌ڕێوه ده‌ڕوات‌و ده‌پرس���ێت فه‌رموو با له‌م هه‌ڵبژاردنه یه‌كال ببێته‌وه هه‌ڵب���ژاردن ،زۆر گرنگه ئه‌م پرۆس���ه‌یه هه‌میش���ه گله‌ی���یو س���كااڵی خروقات" ،نازان���م سیاس���هت ی���ۆ واز له‌خوێندن كێ زۆرینه‌‌و كێ كه‌مینه‌یه". ئیبراهی���م عه‌زی���ز ك���ه مامۆس���تای جارێكیتر له‌سه‌رانس���هری كوردس���تاندا پێش���ێلكاریی ،به‌كارهێنانی نمره‌‌و پاره ناهێنێ���ت ،ئه‌س���ڵه‌ن خوێن���دكار هی���ج له‌ئ���ارادا بووه له‌الیه‌ن رێكخراوه قوتابی‌و رێكخراوێك���ی ناوێ���ت ت���ا نوێنه‌رایه‌تی كۆمه‌اڵیه‌تی ئاماده‌ییه ،باس لهوه ده‌كات ده‌ستپێبكاته‌وه. ب���ه‌اڵم ئه‌كره‌م قه‌ره‌داغی ،كه ئێس���تا خوێندكاریه‌كانی سه‌ر به‌ده‌سه‌اڵتدارانه‌وه ،بكات ،چونكه ئه‌وان جگه له‌بانگه‌ش���هی كه پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنی خوێندكاران جگه
له‌سه‌رقاڵكردنی ئه‌م توێژه هیچیتر نییهو "له‌بری ئهوهی رێكخراوه‌كان به‌دیاریكردن ی هۆكاره‌كانی به‌رزبونه‌وه‌ی رێژه‌ی كه‌وتن‌و دابه‌زینی ئاس���تی زانس���تییهوه سه‌رقاڵ ب���ن ،كێش���هی زیات���ر بۆ خوێن���دكاران ده‌خوڵقێنن" .له‌الی خۆشیهوه م.هادی حه‌مه ره‌ش���ید كه له‌سلێمانی مامۆستای عه‌ره‌بییه ،ده‌پرس���ێت "له‌هه‌رێمێكدا كه حیزب س���ه‌نته‌ربێت‌و له‌ناو حیزبیش���دا حیزبی فرمانڕه‌وا پێش���ه‌نگ بێتو له‌ناو ئه‌وانیش���دا ته‌نها شه‌خس‌و س���ه‌ركرده سه‌نتراڵ بێت ،چ مانایه‌ك بۆ هه‌ڵبژاردن ده‌مێنێت���هوه؟" .م.ه���ادی ك���ه چ وه‌ك خوێن���دكار‌و چ وه‌ك مامۆس���تا چهندین هه‌ڵبژاردن���ی نوێنه‌رایه‌تی���ی به‌ڕێكردووه ده‌ڵێت "ئه‌گ���هر حیزبه‌كان ده‌س���ه‌اڵتی په‌رله‌م���ان‌و ده‌س���ه‌اڵتی دادوه‌ریی وه‌ال بنێن ،ئیتر س���ه‌ندیكا‌و رێكخ���راو چییه تابێ���ن له‌ڕێگایه‌وه ماكیاجی ده‌س���ه‌اڵتی بنه‌ماڵه‌گه‌ریی خۆیان بكه‌ن". بڕی���اره هه‌ڵبژاردن���ی نوێنه‌رایه‌ت���ی خوێن���دكاران‌و قوتابی���ان به‌ش���ێوهی لیس���ت نه‌بێ���ت ،به‌ڵكو له‌ب���ری ئهوه، رێگ���ه به‌خوێن���دكاران بدرێ���ت خۆیان بۆ ئه‌م پرۆس���ه‌یه كاندی���د بكه‌ن وه‌كو تاكه ك���هسو رێكخراوه‌كان ل���ه‌دووره‌وه پش���تیوانییان بك���ه‌ن ،ب���ه‌اڵم م.الوكۆ محه‌مه‌د كه له‌یه‌كێ���ك له‌ئاماده‌ییه‌كانی سلێمانی مامۆس���تایه باس لهوه ده‌كات "ئه‌مه خ���ۆڵ له‌چاوكردنێك���ی گه‌وره‌یه‌‌و رێكخ���راوه‌كان‌و له‌پش���ت ئه‌وانیش���هوه حیزب���ه‌كان هه‌ڵس���وڕێنه‌ری س���ه‌ره‌كیی پرۆس���ه‌كه ده‌بن" .ئه‌م مامۆستایه پێی وایه ئه‌م هه‌ڵبژاردنه "تێستكردنی نفوزی حیزبه بااڵده‌س���ته‌كانه ب���ۆ هه‌ڵبژاردنی پارێ���زگاكان‌و من قه‌ناعه‌ت���م وایه له‌به‌ر رۆشنایی ئه‌نجامی ئه‌مه بڕیار ده‌ده‌ن ئه‌و هه‌ڵبژاردنه‌ش بكه‌ن یان نا؟".
مامۆس���تاكه‌ی من ئه‌و دێو‌ه ترسناك ه ی ده‌زڕاندم‌و له‌گه‌ڵ بوو ك ه شه‌وان خه‌و ی چڵك هه‌س���تانم له‌خه‌و تامێسكێك ی ده‌كرد‌ه دیاری بۆ رووخسارم، ره‌نگ ی ده‌هات ه ی ترس���ێنه‌ر كات���ێ تارمای ی شیرینم‌و رایده‌چڵه‌كاندم، نێو خه‌و ی ی دوا به‌ڕۆژی���ش ده‌یكردمه م���ه‌ز‌ه ی پێكه عه‌ره‌قێكی ق���ورس‌و ده‌روون ی پێ داده‌مركاندمه‌وه هه‌روه‌ك ئهوه ك��� ه قومارچی���ه دۆڕاوه‌كان له‌گ���هڵ خێزان ه منداڵكاره فریشت ه ئاساكانیان ده‌یك���ه‌ن كاتێك مه‌س���تی خۆیان ب ه ی لێدانی ئه‌وان ده‌رده‌بڕن .مامۆستاكه ێ یل ی خوێندنگا م���ن هه‌موو رۆژه‌كان كردبووم ه شانۆییه‌ك كه تێیدا گشت ی ژیانی تێ���دا نمایش ناش���رینیه‌كان ده‌كرا به تاوانه‌كانی به‌عسیش���هوه، ی كاتێ ب��� ه قۆنده‌ر‌ه پۆس���تاڵیه‌كان هاوش���ێوهی عه‌س���كه‌رێكی به‌ع���س ی ت���ێ هه‌ڵ���ده‌دام‌و روومه‌ت ه ش���ه‌ق ی ناسكه‌كانمی به‌ده‌س���ت ه گڕاویه‌كان گڕتێبه‌ر ده‌دام ،ئه‌و كاته تێده‌گه‌یشتم ك��� ه به‌عس ته‌نها حیزبێ���ك نهبووه، به‌ڵك���و قوتابخانه‌یه‌كی���ش ب���ووه ی جاهیل ی مرۆڤ��� ب���ۆ به‌رهه‌مهێنان��� له‌فۆرمێكی پیرۆزدا. ی بیركردنه‌وه له‌س���ات ه خۆش���ه‌كان خوێندنگا زۆر ش���ادم ده‌كات ،به‌اڵم ه���هر زوو لێی په‌ش���یمان ده‌بمه‌وه، چونك ه پ���اش گه‌ڕانێكی زۆر خه‌یاڵم ده‌چێته سه‌ر پێكه‌نینه‌كانی ناو پۆل، ی ب ه ی پێكه‌نین پێش كۆتای به‌اڵم دوا ی ی زل له‌كه‌سێك چركه‌یه‌ك ده‌س���تێك ی تێ���ك ده‌دام كاتێك بچوك���هوه لێ ده‌یه‌ویست لێم بدات ،هه‌میش ه له‌گه‌ڵ ی ی گریان ی ئه‌وو پڕمه ی زلل ه ش���ه‌ق ه من���دا هاوپۆله‌كانم پێده‌كه‌نین ،به‌اڵم ی گومان ده‌كه‌م‌و نازانم ك ه به‌تاس���ان ی من پێده‌كه‌نین یاخود ب ه كه‌م عه‌قڵ ی منی تاساند. ئه‌و ده‌سته ی ت���ۆ بۆ م���ن پرس���ێك ه نه‌زان��� ت���ه‌واو یه‌كالبووه‌ته‌وه‌‌و مش���تومڕێك هه‌ڵناگرێ���ت ،له‌ب���هر ئه‌وه‌نا ك ه لێت داوم ،به‌ڵكو له‌به‌رئه‌وه‌ی ك ه پێتوای ه لێ���دان په‌روه‌رده‌یه ،ب���ه‌اڵم له‌تۆش نه‌زانتر ئ���ه‌م كۆمه‌ڵگایه‌ی ه كه حه‌ق ده‌دات ب��� ه تۆ ك��� ه ب���ه‌رده‌وام بیت له‌لێ���دان ،ئهگهر لێدان ب���ۆ تۆ هه‌ر ی من مانای���ه‌ك ب���دات ،دڵنیاب��� ه ال وه‌حش���یگه‌رییه ،نا مرۆڤ دۆستییه، ره‌مزی جه‌هاله‌ت‌و نه‌زانییه ،لهبهرئهوه نامه‌وێت ببین���م منداڵی دواڕۆژ دوات ی ئهوهی من دوات ێ هاوش���ێوه كه‌و كه‌وتم ،لهبهرئهوه من قس��� ه ده‌كه‌م، ی موناقه‌ش��� ه ده‌كه‌م یان وه‌ك ئهوه ی ده‌كه‌م، خۆت ده‌یڵێی���ت ده‌م درێژ تا ئه‌و كات هی راتده‌گ���رم‌و ده‌تخه‌م ه دهرهوهی گۆڕه‌پانێ���ك ك���ه تۆ نهك ی ی نیت ،به‌ڵكو یاساكانیش��� یاریزان��� نازانیت. خۆ ئهگهر به‌رپرسانی ئه‌م واڵته‌ش ی ی تۆ ی عه‌قڵ عه‌قڵی���ان هه‌مان ژه‌نگ نه‌بای���ه ،بێگومان نه‌یان ده‌هێش���ت چیدیك ه خودی خوێندن���گاكان ببن ه ی منداڵ یه‌كه‌می���ن وێس���تگه‌ی تۆران ی دیك ه سوته‌مه‌نییان له‌په‌روه‌رده‌‌و چ ب���ۆ فانۆس���ێك دابین نه‌ده‌ك���رد ك ه ی رۆشنایی ،تاریكی ببه‌خشێت، له‌بر ی وه‌ه���ا به‌ربه‌ریان��� ه ك ه ره‌فتارێك��� له‌مناڵ بده‌ی���ت به‌ناوی په‌روه‌رده‌وه، ی هیچ پاس���اوێك هه‌ڵناگرێت‌و شایه‌ن موناقه‌ش���ه نییه ،چونك��� ه به‌هه‌موو ێ مانای���ه‌ك تاوان���هو تاوانباریش كات ده‌توان���ێ پاس���او بهێنێت���هوه ب���ۆ ی كهمهوه تاوانه‌ك��� هی ك��� ه به‌الیه‌ن��� ده‌سبه‌رداری تاوانه‌كه‌ی بووبێت. هه‌رگی���ز حه‌زم له‌هون���هر نهبووه، به‌اڵم ئێستا پڕ به دڵ حه‌زده‌كه‌م ببم ی ناشرینترین به وێنه‌كێشێك بۆ ئهوه تابلۆ بكێش���م به جوانترین شێوه ك ه ی مرۆڤێكه له‌ژێر تابلۆی ئه‌شكه‌نجه‌دان ی په‌روه‌رده‌دا ،خراپتر له‌وه‌ش چه‌تر مرۆڤه‌ك���ه منداڵێك���ی بێده‌س���ه‌اڵت بێت!. كاره‌س���ات ئهوهی���ه هه‌ندێكج���ار هه‌ندێ���ك دێنه س���هر ته‌ریقه‌تی تۆ‌و پێیانوای���ه كه ئهوهی ئێس���تا ئه‌وان ی لێدانی تۆوه‌یه ،خۆ ده‌یزانن به‌ه���ۆ ئهگهر لێت نه‌داب���ان فێر نه‌ده‌بوون، به‌اڵم ئه‌مه كه‌سێكی جیاواز نا به‌ڵكو ئه‌مه‌ش هه‌ر مامۆستا!.
10
) )301سێشه‌ممه 2011/11/22
komelayety.awene@gmail.com
"زیاتر له %50مندااڵن ی كوردستان، رووبه‌ڕوو ی توند‌وتیژ ی بوونه‌ته‌وه" ی نا ...قس���ه‌م بیر به‌هێمنییه‌كه‌وه وت ی ی ئهوه ی ئه‌و ئینجا باس��� ماوه ،دوا ی خۆیهوه بۆكردم ك ه چۆن ب ه به‌رچاو دایكیان گولله‌باران كردووه ،ئایا ئهوه ی نیی ه ك ه به‌رامبه‌ر لوتكه‌ی توندوتیژی ی ئه‌م كۆمه‌ڵگایه كراوه". منداڵێك
منداڵێک له‌به‌رده‌م دوکانێکدا له‌بازاڕ سه‌رقاڵ ه به‌یاریکردنه‌وه
فۆتۆ :یه‌حیا
ئا :ئاسۆ سه‌راوی ی ته‌مه‌ن 11ساڵ ،بۆ "منداڵێك ی ی 3ساڵ هیچ قسه‌یه‌ك ماوه ی 6مانگ نهكردووه ،له‌دوا دواندنی ،ئه‌وجا كه‌وتۆت ه قسه، ی یه‌كه‌م قسه‌شی ،گێڕانه‌وه ی بووه ك ه ی دایك چۆنێتی كوشتن ی خۆیهوه گولله‌بارانیان به‌به‌رچاو ی كردووه" ،ئایا ئهوه لوتكه ی توندوتیژی نییه؟" .به‌ڕێوه‌به‌ر ی ی چاره‌سه‌ركردن ی بنكه‌كان گشت قوربانیانی ئه‌شكه‌نجه‌‌و توندوتیژیی، د.سه‌اڵح عارف بهو جۆره باس لهو توندوتیژیان ه ده‌كات ك ه له‌كورستاندا به‌رامبه‌ر به‌مندااڵن ده‌كرێت.
ی له‌دنیادا لێدان منداڵ بووه‌ت ه ی عه‌یبه‌یه‌ك ی گهوره ،كه‌چ له‌كوردستان، لێنه‌دانی بووه‌ت ه عه‌یبه
ی ی هه‌م���وو س���اڵێك ،رۆژ 11/20 ی ی مافه‌كان ی رێككه‌وتننام���ه جیهانی��� مندااڵنه ،به‌بۆچونی د.س���ه‌اڵح عارف، ی من���دا ڵ ه���ه‌رزه‌كار ده‌كرێ���ت ،ه���ه‌روه‌ك ئه‌و رێ���ژه‌ی توندوتیژی���ی دژ ی ده‌كات ،نمون���هی ئ���هو جۆره ی به‌رزدایه ،باس��� له‌كوردستاندا له‌ئاس���تێك ی توندوتیژیان���ه‌ش زۆرن ،ئه‌و رووداوێك وه‌ك ئه‌و ده‌ڵێت "زیاتر %50ی مندااڵن ی ی به‌نمون ه ده‌هێنێته‌وه ،ك ه قوربانیه‌ك ه ی توندوتیژی كوردس���تان ،رووب���ه‌ڕوو ی هه‌ولێر ی زۆره ،له‌ڕێكخراوه‌كه‌ی���ان ،له‌ش���ار بوونه‌ته‌وه ،توند‌وتیژیش ،جۆر ی بۆ ك���راوه ،قوربانیه‌ك ه چاره‌س���هر ی نییه". ی جه‌سته‌ی هه‌ر لێدان ی به13 ی پانزه س���اڵه ،ك ه باوك كچێك ی به‌ته‌مه‌ن، ی به‌كابرایه‌ك ی داویه‌ت ساڵی ی رێكخراوی، بهڕێوهبهری گشت ی توڕه‌بوونێكدا 15 ی كابراش له‌ده‌رنجام ی قوربانیان ی چاره‌سه‌ركردن بنكه‌كان ی ئه‌و ژنه‌و‌ه ناوه ی به‌جه‌س���ت ه فیشه‌ك ی ئه‌شكه‌نجه‌‌و توند‌وتیژ د .سه‌اڵح له‌دیدارێكی ئاوێنه‌دا ئاماژه "خۆش���به‌ختیی له‌وه‌دابوو فیشه‌كه‌كان ی نه‌كه‌وتبوون كه گیان بهوه ده‌كات ،كه نهك له‌كوردس���تاندا ،به‌ر ش���وێنێك ی ی جیهان له‌ده‌س���ت بدات ،به‌اڵم به‌شێكی زۆر به‌ڵك���و له‌زۆرب��� هی واڵتان��� ی من���دااڵن ده‌كرێت ،جه‌س���ته‌ی وه‌ك بێژن���گ ك���ون كون ی دژ توندوتیژی��� ی "ب���ه‌اڵم له‌واڵت ه پێش���كه‌وتووه‌كاندا ب ه كراب���ووه 6 ،مان���گ ئێم��� ه له‌گه‌ڵ��� ی بكه‌وێته‌و‌ه سه‌ر ی خه‌ریكبووین تا توان ی ده‌گیرێ ،جێ یاسا به‌ر له‌توند‌وتیژی ی خۆی" .ئهوه ته‌نها چیرۆكێك نیی ه داخه له‌كورس���تاندا یاس���ا لهو بواره‌دا پێ ی ئه‌م ك��� ه زۆر جار خ���هوو خه‌یاڵه‌كان ی هه‌بووه". كه‌متر رۆڵ ی پێده‌كات ده‌رونناس ه ده‌شێوێنێ ،به‌ڵكو زۆرجار وه‌ك د.س���ه‌اڵح ئام���اژه ی دێت ه به‌رچاو ك ه له‌پاش ی پێشكه‌وتوو لێدان‌و ئه‌و منداڵه‌ش ی واڵتان "له‌زۆربه ێ ساڵ بێده‌نگیی ،بۆ یه‌كه‌مین جار ی من���داڵ بووه‌ت��� ه س ی دژ توندوتیژی��� ی عه‌یبه‌یه‌كی گهوره ،كه‌چی له‌كورستاندا بۆ ئه‌و هاتۆته ئاخاوتن‌و باسی چۆنێت ی ی بۆ كردووه "منداڵێك ی دایك حاڵه‌ته‌ك��� ه پێچه‌وان ه بووه‌ته‌وه ،ئهگهر كوشتن ی ن���ه‌دا ،ئهوه 11س���اڵیان بۆ هێناین 3س���اڵ هیچ باوكێ���ك له‌منداڵه‌ك���ه ی الڵ بووه، قسه‌یه‌كی نه‌كردبوو ،وامزان بووه‌ت ه عه‌یبه". ی خه‌ریكبووین ی 6مانگ له‌گه‌ڵ نزیكه ی نهك���رد ،دواجار پێم هیچ قس���ه‌یه‌ك چیرۆك ه خه‌مهێنه‌كان ی وت دی���اره ت���ۆ قس���هت بیرچۆته‌وه‌‌و ی د.س���ه‌اڵح ،لێدان��� به‌ب���ڕوا ی توند‌وتیژییه ك ه ئیتر م���ن ناتوانم بتبین���م ،كه ئه‌وه‌م ی لوتك��� ه جه‌س���ته‌ی به‌رامبه‌ر كه‌س���ه‌كان به‌تایبه‌ت منداڵ‌و وت ،چاوه‌كان���ی پڕبوو له‌فرمێس���ك‌و
جیاوازییكردن له‌نێوان كوڕو كچ ی ی كۆمه‌ڵگا ی تری منداڵ��� گرفتێك��� ی ی به‌بۆچونی د.س���ه‌الح نه‌بوون كورد ی بڕوات، پرۆگرامێك ه كه رۆژانه لهسهر ی ی ده‌كات "به‌شێوه‌یه‌ك وه‌ك ئه‌و باس��� ی پێویس���ت ه منداڵ له‌ش���هوو گش���تی رۆژێك���دا 12كاتژمێر بخ���ه‌وێ ،ئهگهر ی هێمن لهوه كه‌متر خ���هوت ،منداڵێك ی نه‌دانی دایك‌و باوك ده‌رناچێت" .گرنگ به‌منداڵه‌كانی���ان‌و لێنه‌پرس���ینه‌وه‌یان، وه‌ك ئ���هو ده‌رونناس��� ه ده‌یخاته روو، ی ێ متمان ه ب ه خودی خۆ ی ب��� منداڵێك لێده‌رده‌چ���ێ ،به‌هه‌مانش���ێوه ترس‌و ی منداڵ به‌ڕێگای جیاجیا ،وه‌ك تۆقاندن ی بووه‌ت ه ئه‌و ده‌ڵێت له‌كۆمه‌ڵگای كورد ی ی باو "به‌شێك لهو نه‌خۆشانه ش���تێك دێنه الم���ان ته‌مه‌نی���ان له‌نێوان 8تا 13س���اڵیدای ه میز ده‌كه‌ن به‌خۆیاندا، هه‌تا لێكۆڵینه‌وه‌مان له‌س���هر منداڵێك ی ی به‌پشت ی به‌ش���ه‌ق ئه‌وه‌ند كرد باوك ی ی راگرتن كێش���ابوو ،منداڵه‌ك ه توانا ی نه‌مابوو". میز ی منداڵ ی په‌روه‌رده‌كردن��� س���پاردن ی بۆ به‌ته‌نه���ا به‌دایكی ،وه‌ك ئه‌و هێما ی كوردییه، ی تر كۆمه‌ڵگا ده‌كات گرفتێك ی جگه‌له‌و‌ه جیاوازیكردن له‌نێوان منداڵ ی ك ه تائێستاش كچ‌و كوڕ ئه‌و نه‌خۆشییه ی ی هه‌ستی پێده‌كرێت "زۆربه ب ه ئاسان ی دایك‌و ب���اوكان به‌ئاش���كرا جیاوازی له‌نێ���وان ك���وڕ‌و كچه‌كانی���ان ده‌كه‌ن، ده‌بینی���ن خێزانێك دوو كچ‌و كوڕێكیان ی هه‌یه ،كچه‌كان گه‌وره‌تریش���ن ،كه‌چ ده‌بێت ببن ه خزمه‌ت���كاری كوڕو له‌ژێر ی ئه‌ویشدا بجوڵێنه‌وه ،ئه‌مه‌ش فه‌رمان ی دایك‌و ی یه‌ك���ه‌م كه‌مته‌رخه‌می به‌پل ه باوكان���ه ،زۆر س���هیره له‌كاتێكدا من ی وه‌ك پی���او له‌مێیینه‌یه‌ك بووم ،كه‌چ مێیین��� ه به‌كه‌متر بزان���م له‌خۆم ،ئه‌م ه ی زۆر نامه‌نتقییه". بیركرنه‌وه‌یه‌ك ی ئیشكردن به‌منداڵ‌و ئه‌و توند‌وتیژیانه له‌خوێندنگه‌كاندا ده‌كرێت س���ه‌باره‌ت ب���هو توند‌وتیژیانه‌ش ك ه ی خوێندن به‌رامبه‌ر منداڵ له‌ناوه‌نده‌كان ێ ده‌كرێت ،دكتۆر س���ه‌اڵح رایده‌گه‌یه‌ن ك��� ه كه‌مته‌رخ���ه‌م نه‌ب���وون‌و ل���هو باره‌یه‌شه‌و‌ه پرۆگرامیان هه‌بووه ،وه‌ك ی چۆن مامۆس���تا هه‌ڵس���وكه‌وت ئهوه ی بزێودا ب���كات ،بۆ ئه‌و له‌گ���هڵ قوتاب مه‌به‌س���ته‌ش له‌چه‌ن���د خوێندنگایه‌ك ی كاریان ك���ردووه "به‌اڵم به رێكخراوێك ی وه‌ك ئێمه زۆر ش���ت ناگۆڕێت، بچوك ی ئهگهر حكوم���هتو به‌تایبه‌ت وه‌زاره‌ت ی پهروهرده له‌وباره‌ی���هوه هاوكارییه‌ك ی ئهوه ده‌ده‌م باشمان بكات ،من گرنت زیاتر له%50ی ئ���هو توندوتیژیان ه كه‌م ی خوێندندا دهكهینهوه ك ه له‌ناوه‌نده‌كان هه‌یه". ئیش���كردن ب��� ه من���داڵ وه‌ك ئ���هو ی ده‌كات ،گه‌وره‌ترین ده‌رونناسه باس��� توندوتی���ژی‌‌و بێویژدانیی ه ك ه به‌رامبه‌ر ی من���داڵ ده‌كرێت ،بۆ چاره‌س���ه‌ركردن ی ئه‌م دیارده‌یه‌ش د.سه‌اڵح به‌پێویست ی ێ حكومه‌ت به‌یاس���ا كاركردن ده‌زان��� منداڵ قه‌ده‌غ ه ب���كات "ههرچهنده ئه‌و ی ك ه كار ب��� ه منداڵه‌كانیان خێزانان���ه ی ئهوهی���ان هه‌ی ه ك ه ده‌كه‌ن پاس���او ئه‌گ���هر منداڵه‌كانیان ئی���ش نه‌كه‌ن، ی كه‌م ناژین ،به‌اڵم ئهوه به‌ش���ێوه‌یه‌ك ی تێدایه ،ئهگهر وایه ،پێویست ه راس���ت حكوم���هت موچه‌یه‌ك بۆ ئ���هو جۆره خێزانانه ببڕێته‌و‌ه تا ئه‌و پاس���اوه‌یان نهمێنێو كار به‌منداڵه‌كانیان نه‌كه‌ن". ی ی ئه‌وه‌ش كه له‌كام ش���ار له‌ب���اره ی كوردس���تان زۆرتری���ن توندوتیژی��� به‌رامبه‌ر ب��� ه من���دااڵن ده‌كرێت ،ئه‌و ی ئێمه، ی لێكۆڵینه‌وه‌كان ده‌ڵێت "به‌پێ ی ی یه‌ك���همو به‌پێ كه‌رك���وك به‌پل��� ه ی تر ،چه‌مچه‌ماڵ، ی شوێنه‌كان ریزبه‌ند ی دێت". هه‌ولێر ،پاشان سلێمان دواجار د.سه‌اڵح قس���ه‌یه‌ك ده‌كات ه ی وته‌كانی‌‌و ده‌ڵێت "ئهگهر دایك‌و كۆتای ێ جیاوازییكردن ب ه وته‌‌و كردار، باوك ب ی بده‌ن��� ه منداڵه‌كانیان، خۆشه‌ویس���ت ئه‌وا بهدڵنیاییهوه منداڵێكی باش���یان ی بۆ پێ���ده‌گا ،خۆشه‌ویس���تییش هیچ ی تێناچێ���ت ،ته‌نه���ا كه‌مێ���ك كات��� ده‌وێت".
کۆمەاڵیه‌تی
کۆمه‌اڵیه‌تی
komelayety.awene@gmail.com
) )301سێشه‌مم ه 2011/11/22
پێشانگاکان ی ئوتومبێل پڕ بوون له له‌شفرۆش‌و به‌ختگره‌وه ی له‌شفرۆشیش ده‌كه‌ن ،ئێستا ب ه وته ئا :ئاوێنه ی ی ك ه رۆژنامه‌نوس���ه‌كه ئه‌و كه‌س��� ه ی له‌گه‌ڵ كردووه‌‌و ئاوێن��� ه چاوپێكه‌وتن له‌نه‌بوونی هیچ چاودێرییه‌ك له‌الیه‌ن ی ده‌نگ���ی تۆمار ك���ردووه ،زۆر ئافره‌ت پۆلیسهوه ،پێشانگاكانی ئوتومبێل ی تێكه‌وتووه، عه‌ره‌ب‌و ئێرانی‌‌و كوردیش ی له‌شفرۆش‌و بووه‌نه‌ته شوێن ی دێنه ئه‌وێ. ئه‌وان ه ته‌نها بۆ له‌شفرۆش ی به‌ختگره‌وه ،له‌به‌رامبه‌ر ناڕه‌زای ی كه‌ش���خ ه ببینن ،هه‌وڵ هه‌ر سه‌یاره ی ێ فرۆشیار‌و خۆشحاڵ هه‌ند ی سوار ببن ،زۆربه‌شیان ئه‌ده‌ن له‌گه‌ڵ هه‌ندێكیتریان. شوێنیان هه‌یه. ئ���هو هاوواڵتیی��� ه كه ب��� ه هه‌ندرێن ی كه‌وتووه‌ت ه یه‌كێك لهو هاوواڵتیانه ی قسه‌كانیدا ی ناساندووه ،له‌درێژه ی خۆ ی به‌ختگره‌وه‌یه‌ك ده‌ڵێت "له‌كات داو ی كه‌م ی پاره‌یه‌ك ی "تیایاندای ه داوا ی وتیش ی ئوتومبێله‌ك���ه‌م ،ل���هو كاته ش���تن ی لهو ش���وێن ه هاتم��� ه ده‌رێ ،ئافره‌تێك ده‌ك���ه‌ن ،ته‌نها 50هه‌زار ،شوێنیش��� ی هه‌یه ،به‌اڵم ك ه ده‌تبات ه ماڵه‌وه ،رووتت ی كردمه‌وه‌‌و وت ی س���ه‌یاره‌كه ده‌رگا به‌ختت بۆ ده‌گرمه‌و‌ه "تۆ چاوونفوست ئه‌كاته‌وه". ی ئوتومبێل ك ه ی پێشانگایه‌ك خاوه‌ن ی له‌س���ه‌ره ،ئ���هو كه‌س���انه‌ت هه‌موو ی ئاش���كرابكرێت، ی باش نه‌بوو ناو پێده‌ڵێ���م" ههرچهنده پێم وت باب ه من پێ باوه‌ڕم بهو ش���تانه نییه 10 ،هه‌زاریشم زۆر دژی هاتن���ی ئ���هو ژنانه‌یه ،به‌اڵم پێ���دا ته‌نها وازم لێبێن���ێ ،ژنه‌كه هه‌ر ئه‌وه‌ش ناش���ارێتهوه ك ه پیاویش هه‌ن به‌رده‌وامب���وو له‌قس���ه‌كردن ،به‌رده‌م خۆیان حه‌زیان لهو به‌زمانه‌یه‌‌و زۆرجار ده‌رگای س���ه‌یاره‌كه‌ی گرتب���وو ،پاش له‌گه ڵ ئه‌و كچانه‌شدا رێكده‌كه‌ون. ی ی ئۆباما گه‌نجێك ك��� ه ئوتومبێلێك ی 25هه‌زارم پێدا، ی قسه‌كان ته‌واوبوون ی بۆ ی ئ���هو ئافره‌تان ه ی ده‌س���تمكرد ب ه گیرفانمدا پێب���وو ،هاتن��� ئه‌و ده‌مه ی ال ئاس���اییه، ی پیشه‌س���ازی ی ئه‌و 100دۆالر‌ه ناوچ���ه ی بینی ،وت 100دۆالر بخه‌ر‌ه سه‌ر ده‌ستم ئه‌تده‌مه‌وه ،منیش ئه‌و وتیش���ی "ئه‌وانیش كاسبی خۆیان ی وه‌س���یله‌یه‌ك بێت، ی توند نوقان‌و ده‌كه‌ن ،به‌هه‌رچ ی دامێ‌‌و ده‌س���ت ئاسای ی "بۆ چاوونفوس‌و س���ه‌المه‌تی ماڵ‌‌و م���ن تالب���ی ئه‌و ش���تان ه نی���م ،به‌اڵم وت ی منداڵت بڕوات ،منی���ش وتم با بڕوات ،هه‌قیش���یم بهو كه‌سانه‌و‌ه نییه كه چ ی 100دۆالره‌ك ه ده‌كه‌ن‌و بۆچی هاتونه‌ته ئێره". پ���اش ده‌س���تكردنه‌و‌ه ی ی ك��� ه خۆ یه‌كێ���ك ل���هو گه‌نجانه ی نه‌مابوو ،وت���م پاره‌كه‌م بده‌ره‌وه ،وت وه‌ر‌ه رووتم بكه‌ره‌و‌ه ئه‌و پاره‌ی ه رۆشت ب��� ه وری���ا ناس���اند ،ل���هو گه‌نجانه‌ی ه ی له‌شفرۆش���ن ی خۆم ،ك���ه له‌گه‌ڵ ئ���هو ژنانه بۆ غه‌ی���ب ،منیش له‌به‌ر حه‌یا ی كردووه‌‌و چه‌ن���د جارێكیش ژنه‌كه‌م به‌جێهێشت‌و سه‌د دۆالره‌كه‌شم س���ه‌ودا چوو‌ه له‌گه‌ڵیان" ،تیایاندای ه قه‌ره‌جه، چوو". ێ عه‌ره‌ب‌و ی به‌اڵم ئه‌وانه كه‌مترن ،هه‌ند س���هر له‌ئێوار‌ه پۆل پۆل ژن ده‌بین به‌كۆمه ڵ ده‌گه‌ڕێن‌و له‌پڕ دابه‌ش ده‌بن ،جارج���اره ئێرانی���ش دێ���ن ،زۆرجار ی خۆیان ده‌ست له‌س���ه‌یاره‌ك ه راده‌گرن، هه‌ندێكیان له‌پا ڵ به‌ختگرتنه‌وه ،كار
هه‌ندێ پیاو هه‌ی ه ده‌یه‌وێت له‌گه‌ڵمان سوعبه‌ت بكاو ی رابوێرێ ،جار وایه ده‌ستبازیش ده‌كه‌ن ،به‌اڵم ناگات ه مه‌سه‌له‌ی تر
مامه‌ڵه‌کردنی له‌شفرۆشێک له‌گه‌ڵ موشته‌رییه‌کدا یان ده‌تناس���نه‌وه ،ئه‌وان ه بێكێشه‌ن‌و خه‌ڵكی���ش ب���ه ئ���اره‌زووی خۆی���ان له‌گه‌ڵیاندا ده‌چن". ی ك ه به‌ختده‌گرنه‌وه، یه‌كێك لهو ژنانه توڕه‌ب���وو ك ه ب���اس لهوه ده‌ك���را ك ه ی ده‌كه‌ن، ئه‌وانی���ش كاری له‌شفرۆش��� ی "ئێم ه له‌كۆنه‌و‌ه ئهوه كارمانه، ئه‌و وت به‌خ���ت ده‌گرین���هوه ،به‌زۆر-ی���ش بۆ
ژن‌و ژنخوازی له‌ناو كۆسته‌ردا ش���ه‌ریكه ژیان���ی ،خه‌ت���ای ژنه‌كه‌یه، نه‌وه‌كو پیاوه‌كه". ی ژنێك هه‌ڵیدایه "منیش له‌گه ڵ قسه ئه‌و پی���اوه‌م ،ب���ه‌اڵم پیاویش خراپن، ی ده‌كات ،پاش ئهوه خیانه‌ت ه له‌ژنه‌كه ێ مندا ڵ ئایا ئه‌و پیاو‌ه رێگ ه ده‌دات س ی شوو بكاتهوه ب ه پیاوێكی تر، ژنه‌كه ی بێت ی به پیاوێك راز به‌اڵم ئ���هو ژنه ی هه‌ب���ووه تاوانبار تره‌‌و كه ژنی ت���ر به‌خوا ئیسراحه‌ت ناكات". ی ش���ۆفێره‌كه جار جار‌ه باس���ه‌كه ی گه‌رمت���ر ده‌ك���رد ،ب���ه‌ده‌م لێخوڕین ی لهوه ده‌كرد ك ه پاس���ه‌كه‌یه‌و‌ه باس��� ی ئابوریش���ی ئه‌و باش ه ئه‌و پیاو‌ه بار ی نیی ه ك ه دوو ژن به‌خێو بكات ،وتیش قس���ه‌م له‌گ هڵ كوڕه‌كه‌شدا كردووه ك ه ی وه‌ه���ا نه‌كات "ئ���هو حه‌زی لهو كار ی جوانتر‌ه له‌چاو كچ ه ك���ردووه ،كچێك ی خۆیدا" .ژنێك هه‌ڵیدای ه "پیاو ژنه‌كه ه���هر وان ،پیاو چاو ب���ازن ،به‌رده‌وام زیاتری���ان ده‌وێت ،به‌اڵم كه‌س نازانێت ی ئه‌و ژن‌و مێرد‌ه چۆنه ،هه‌روه‌ها ژیان فۆتۆ :ئاوێنه ره‌نگ ه ئه‌و كچه‌ش قه‌یر‌ه بوبێت‌و حه‌ز یه‌کێکی له‌پاسه‌کانی هێڵی ناوخۆی شاری سلێمانی ی ی هاوسه‌رگیری‌‌و ماڵ بكات بچێت ه ژیان خۆیهوه". ئا :ئاوێنه ی یه‌كێ���ك له‌موس���افیره‌كان باس��� ی زۆر ی كورد لهوه كرد ك ه كۆمه‌ڵ���گا ی كۆسته‌ر شۆفێره‌ك ه له‌نێو پاسێك ی دوو ژنه‌‌و ته‌اڵقدان‌و ش���ێواوه ،ده‌رد ی نه‌فه‌ره‌كانه‌و‌ه دیاربوو به‌دیارچاو ی ت���ازه ،زۆربه‌ی چین‌و ی ژن هێنانه‌وه قسه‌ی له‌گ ه ڵ خانمێكدا ده‌كرد ك ه توێژه‌كانی گرتووه‌ت���هوه ،ئه‌و دیاربوو ی بهنیازه شوو ب ه پیاوێك بكات ك ه ژن ده‌یویست له‌ڕووی ئایینه‌و‌ه قسه‌یه‌ك بۆ ی هه‌یه .ئه‌و بابه‌ت ه ههیهو 3منداڵیش ی ی پاسه‌ك ه بكات له‌ڕوانگه سه‌رنشینان ی ی مشتومڕ له‌نێو سه‌رنشین بووه مایه ئاینی ئیس�ل�امهوه "له‌ئیس�ل�امدا رێگ ه پاسه‌كه‌دا. دراوه ب��� ه مه‌رج‌و ش���ه‌رتی خۆی پیاو تاوه‌كو 4ژن حه‌اڵڵ ه بیهێنێت" .یه‌ك دوو زۆرێك له‌نه‌فه‌ره‌كان واقیان وڕمابوو، ی دواوه دانیشتبوون، گه‌نج ك ه له‌به‌ش��� ئه‌م پیاو‌ه ئه‌و ش���ته تایبه‌تیی ه به‌دیار ی ئهوه عه‌داله‌ته! هاواریان ده‌ك���رد كه چاوی ئه‌و خهڵكهوه بۆ باس ده‌كات. ی ئ���هو پی���اوه رێگه‌یان نه‌دا قس���ه‌كه میهره‌ب���ان-ی ته‌مه‌ن 45س���اڵ ك ه ته‌واو بكات ،به‌اڵم به‌رده‌وامبوو تاوه‌كو ی ی شۆفێره‌كه‌و‌ه دانیشتبوو ،وت له‌دوا ی ی بگه‌یه‌نێت" ،ئه‌و رێگه‌یه په‌یامه‌كه ی ی ش���ۆفێر هه‌ق ه ئه‌و بابه‌ته دوای "كاك ی پێده‌دا ب ه ئیسالم باش���تره ك ه رێگ ه ی ئه‌و باس بكه‌ی ،نه‌وه‌كو به‌دیار چاو هه‌موو خهڵكهوه ،خۆشیش نییه ،ئه‌م سه‌رنشینی پاس���ه‌كه‌دا له‌سه‌رچناره‌و‌ه ئاش���كرا ژنی تر بهێنێت���هوهو له‌گ ه ڵ ژن ه كۆنه‌كه‌ش���یدا بمێنێت���هوهو ماڵ‌‌و ی تاوه‌كو ناوشار. ی ته‌م���ه‌ن جیاواز ئوتومبێل��� ه خه‌ڵك ی منداڵه‌ك���هی س���ه‌رگه‌ردان نه‌كات ،خۆ ی س���پ پیاوێك كه س���هرو ریش��� تێدایه". ی ی زۆر ه���ه‌ن ب ه تایبه‌ت ی بوون ،ل���هو باوه‌ڕه‌دابوو ك ه ئه‌و پیاو‌ه ئێس���تا خه‌ڵك ی كۆس���ته‌ره‌ك ه به كچه‌ك ه شۆفێر ی ی دوورن له‌ئیس�ل�امهوه ،دوا ی ئه‌وان���ه ی كوش���ند‌ه ده‌كات ك ه ژن ده‌وت "خۆت قه‌بر بۆ خۆت هه‌ڵده‌كه‌نی ،هه‌ڵه‌یه‌ك��� ی ده‌ك���ه‌وێ‌‌و بێئاوڕدانه‌و‌ه ی تر دێنێته‌وه .ئه‌و كچه‌ش كه ش���وو ب ه نه‌زو‌هی خۆ ئهگهر په‌ش���یمان نه‌بویت���هوه به‌ناو ی جیا ی ژندار ده‌كات دووجار تاوانباره ،له‌چاره‌نوس���ی ژن‌و منداڵه‌ك���ه ی ئه‌م ه پیاو خۆمهوه بانگ���م مه‌كه ،تۆ بۆچ ی ئافره‌ته‌كه‌یه ،ده‌بێت���هوه ،ی���ه‌ك دنی���ا نموون���ه‌ش ی خه‌تا ی "هه‌موو ی خۆت تێك ئه‌ده‌ی‌‌و ماڵ‌‌و وتیش ده‌كه‌ی ،ژیان بۆچی رازی ده‌بێت ش���وو ب ه كه‌سێك له‌به‌ر ده‌س���تدایه" .موناقه‌ش���ه‌ك ه ب ه حا ڵ لهو خێزانه‌ش تێك ئه‌ده‌یت؟". ی ی بوونه‌وه ی پاس���ه‌كه‌‌و خاڵ ی گه‌یشتن ی ته‌واو كرد ،به‌اڵم بكات كه ژن���ی هه‌یه ،ئایا بیر له‌ژیان شۆفێره‌ك ه قسه‌كان ی ده‌كات ه له‌سه‌رنشینه‌كانی ،ته‌واو بوو.. ی مشتومڕ له‌نێو ئه‌و ژن���ه‌ش ناكاته‌و‌ه ك ه خۆ ئه‌و بابه‌ت ه بووه مایه
ی زۆر هه‌ن خه‌ڵك ی دوای نه‌زوه خۆیا ن دهكهونو بێئاوڕدانه‌و‌ه ی ژن‌و له‌چاره‌نوس ی جیا منداڵه‌ك ه ده‌بێته‌وه
ێ پیاو ی ناكه‌ین ،به‌اڵم هه‌ن���د كه‌س��� كه ده‌زانین ش���ه‌رمنه ،ه���ه‌وڵ ئه‌ده‌ین ی بكه‌ین ،ئه‌وه‌ش زیره‌كیی ه ئیس���تغالل له‌كاره‌كه‌ماندا". ئ���هو ژنه (مه‌عس���وم) س���ه‌باره‌ت به‌كاره‌كه‌ی���ان باس ل���هوه ده‌كات ك ه ی ئه‌و خۆیو كچێكی ته‌مه‌ن 17س���اڵ كاره ده‌كه‌ن‌و ئه‌و میهنه‌یه‌شیان له‌باوو
له‌ئینته‌رنێته‌وه
باپیریان ب���ۆ ماوه‌ته‌وه" ،ب ه بیره‌وه‌ریم هه‌موو كه‌س���وكاره‌كه‌م ئ���ه‌م كاره‌یان زانی���وه ،ئێمه‌ش له‌وانه‌و‌ه فێر بووین". سه‌باره‌ت بهو پرس���یاره‌ش كه له‌گه ڵ ی له‌شفرۆش���یش به‌ختگرتن���هوه كار ی ی "من سه‌ربه‌ستم چ ده‌كه‌ن ،ئه‌و وت بك���ه‌م ،به‌اڵم ئهوه ناكه‌م ،هه‌ندێ پیاو هه‌ی���ه ده‌یه‌وێت له‌گه‌ڵمان س���وعبه‌ت
ی وای ه ده‌ستبازیش بكاو رابوێرێ ،جار ده‌ك���ه‌ن ،به‌اڵم ناگاته مه‌س���ه‌له‌ی تر، ره‌نگ��� ه هه‌بێت كاری واش بكات ،ئهوه ده‌توانی له‌خۆیان بپرسی". كچێك���ی ته‌م ه ن 35س���اڵ له‌س���هر ی ب���ه‌رده‌م ش���ه‌قامی شه‌س���تیه‌كه ی ئوتومبێل وه‌س���تابوو، پێش���انگاكان ی زۆری پێچوو، پاش ئ���هوهی ماوه‌یه‌ك ی له‌وه‌اڵمی ئه‌و پرس���یاره‌ی ك ه "بۆچ ی لهو شوێنه‌دا وه‌ستاوه؟" سه‌ره‌تا وت ی له‌وه‌كرد تۆ هه‌قت چییه ،پاشان باس ی ده‌كات. ی ناس���یاوێك ك��� ه چاوه‌ڕوان ی پاش ماوه‌یه‌ك ئوتومبێلێك خانمه‌كه ی س���وار كردو ب ه چه‌ند كاتژمێرێك دوا ئه‌و روداو‌ه هه‌مان خانم له‌نزیك هه‌مان
ی تر وه‌ستابووه‌وه، ش���وێنه‌وه جارێك ی ئاوێنه، ی په‌یامنێره‌ك��� ه ب��� ه بینین��� شوێنه‌ك هی زوو جێهێش���توو به پڕتاو سواری ته‌كسییه‌ك بوو. ی ی سلێمان س���ه‌رچاوه‌یه‌ك له‌پۆلیس سه‌باره‌ت به‌وه‌ی بۆ ئیجرائات ناكه‌ن ،ئه‌و ی ئهفسهره كه رێگ ه پێنه‌دراو‌ه بۆ ئهوه ی راگه‌یان���دن ب ه رۆژنامه‌نووس بدات وت "یاس���ایه‌ك نییه خانمێك له‌شوێنێكدا ی وه‌س���تا بێت ت���ۆ بچیت ده‌س���تگیر بكه‌ی���ت ،كه‌س���ێكیش ئهگهر س���كااڵ تۆمار بكات له‌س���هر به‌ختگره‌وه‌یه‌ك، ی ب ه دڵنیاییه‌وه وه‌ك یاسا كاری ته‌واو ب���ۆ ده‌كه‌ین ،ب���ه‌اڵم كچێ���ك له‌گه ڵ ئوتومبێلێكدا س���هر ده‌كه‌وێت ،پۆلیس ی له‌به‌ر ده‌ستدا نیی ه ك ه هیچ به‌ڵگه‌یه‌ك ی ئه‌و كه‌سه له‌شفرۆشه ،به‌اڵم له‌ناوچ ه پیشه‌سازی به‌رده‌وام له‌الیه‌ن پۆلیسهوه ی هه‌ر چاودێریی ده‌كرێت ب���ۆ رونه‌دان تاوانێك". ی 54س���اڵ بوو، پیاوێك كه ته‌مه‌ن به‌ختگره‌وه‌یه‌ك بردبووی ه سوچێكه‌وه‌‌و له‌نزیكه‌وه قس���هی بۆ ده‌كردو ئه‌ویش به‌ج���دی گوێ���ی گرتبوو ،ج���ار جار‌ه قاقایه‌كیش���ی ب���ۆ ده‌ك���رد ،پ���اش ی ته‌واوبوونیان ،س���ه‌باره‌ت ب���ه ئاكام قس���ه‌كانی ئه‌و خانم���ه ،ئه‌و وتی "من باوه‌ڕم بهو قس���ان ه هه‌ی���ه ،تیایاندای ه زۆر زیره‌كه‌و به هه‌وانته قس���ه ناكات، ێ ی داومه‌ت چه‌ند جارێك ن���اوی خه‌ڵك ك ه نه‌یارمه ،وه‌هاش ده‌رچووه ،پاشان ئه‌وه‌ش كاسبییه‌‌و ئه‌وان ه كاری خۆیان ی ده‌ك���ه‌ن ،له‌به‌رامبه‌ر ئ���هو زانیاریان ه ك ه پێ���ت ده‌ڵێن ،پاره‌یه‌ك وه‌رده‌گرن، ئ���ه‌وه‌ش نه به‌زۆره‌و ن���ه به‌گونده‌ییه، ی وه‌ك من ،ئه‌ویش خۆت ئاره‌زوو ده‌كه به‌ختێكت بۆ ده‌گرێته‌وه".
"توانج ی گه‌نجان ب ه پۆلیس ناگیرێت" ئا :كاوه گه‌رمیانی رۆژانه به‌شێك له‌گه‌نجانی قه‌زای كه‌الر ی ئاماده‌یی كچان له‌به‌رده‌م خوێندنگا كۆده‌بنه‌وه ،توانج له‌قوتابیه كچه‌كان ده‌ده‌ن‌و كێشه دروستده‌كه‌ن ،بۆ ئه‌و مه‌به‌سته لیژنه‌یه‌ك له‌قایمقامیه‌ت بۆ چاودێریكردنی به‌ر قوتابخانه‌كان پێكهاتووه .هه‌ندێ گه‌نجیش ئه‌و ی لێپرسینه‌وه‌یه به پێشێلكردن ئازادییان له‌قه‌ڵه‌م ئه‌ده‌ن. قوتابی��� ه كچ���ه‌كان ئام���اژه ده‌كه‌ن ی زۆرجار له‌ترسی ئهوهی نه‌بنه نێچیر كوڕان" ،له‌گه‌ڵ كه‌سوكاریاندا هاتۆچۆی خوێندنگا ده‌كه‌ن". ی په‌ی���ام جه‌م���ال كچ��� ه قوتابیه‌ك ی ش���ه‌هید ئارام-ـه له‌كه‌الر، خوێندنگا باس له‌وه‌ده‌كات ئه‌و گه‌نجان هی له‌به‌رده‌م خوێندنگاكه‌یان راده‌وه‌ستن ،هه‌ر یه‌كه‌و ی ئه‌و گه‌نجان ه مه‌رامێكیان هه‌ی ه "توانج ناخۆش‌و خۆشیشی هه‌یه ك ه ره‌نگ ه بۆ مه‌رامێكی تایبه‌ت ئ���هو توانج ه بده‌ن، ك ه زۆرجاریش كاریگه‌ریی ده‌كاته سه‌ر كچان ،راوه‌س���تانی ئه‌و گه‌نجانه خۆی بۆخۆی پرس���یاره‌‌و نابێت ده‌زگاكانیش ی لێی بێده‌نگ بێ���ت ،ههرچهنده جار وایه تۆ به‌شتێكه‌وه سه‌رقاڵی خه‌یاڵت ی ی خۆش رۆش���تووه ،له‌پڕ قس���ه‌یه‌ك ئ���هو گه‌نجان ه ب���زه ده‌خاته‌وه س���هر لێوه‌كان���ت ،به‌اڵم هه‌ندێكیش هه‌ن زۆر ی هه‌موو ناش���رین توانج ئه‌ده‌ن‌و ئاوقا كه‌سێكیش ده‌بن". شه‌نگه خوێندكارێكی تره‌‌و رای وابوو، ی ئه‌و گه‌نجان ه كار ناكاته سه‌ر وه‌ستان ی "با بوه‌س���تن خۆ ئه‌و ،خۆ وته‌نی وت ێ كچیش حه‌ز ده‌كات نامان خۆن ،هه‌ند ئ���هو كوڕه ببینێت ك��� ه هه‌موو رۆژێك ی ی دێت ه ب���ه‌رده‌رگای قوتابخانه‌ك ه بۆ ی خۆم ته‌نها بۆ بینینێك ،به‌ش به‌حاڵ كوڕێك دوو ساڵه شوێنم ئه‌كه‌وێ‌‌و هیچ ناڵێت ،الی منیش وه‌ه���ای لێهاتووه، حه‌ز ده‌ك���ه‌م بیبینم ،له‌م ش���اره ك ه ی عه‌شایرییه ،ره‌نگه بۆ ئه‌و ناوچه‌یه‌ك گه‌نجان ه ئهوه تاك ه مه‌نفه‌ز بێت". ی ته‌م���ه‌ن 16 ش���اخه‌وان گه‌نجێك��� ی س���اڵه ،ئه‌ویش یه‌كێك ه لهو گه‌نجان ه كه هه‌م���وو رۆژێك ده‌چێت���ه به‌رده‌م قوتابخانه‌ی كچان ،ئه‌و ده‌ڵێت "حه‌زم له‌كچێ���ك كردووه ،ئ���هو نازانێ ،به‌اڵم ێ بیبینم ،هه‌ست هه‌موو رۆژێك ده‌مه‌و ده‌كه‌م ئه‌ویش هه‌ستی بهوه كردووه".
ی قس���ه‌كانیدا ئ���هو گه‌نج���ه له‌درێژه ی نیگه‌رانیی ده‌رده‌بڕێت به‌رامبه‌ر هێنان پۆلی���س بۆ به‌رده‌م ئ���هو قوتابخانانه، ی تیایه ،بۆ پاركێك ی "له‌كه‌الر چ وتیش یان كافیتریای���ه‌ك هه‌ی ه ئهگهر حه‌زت له‌كچێك بێت به‌ئازادی بچیت بیبینی؟! ته‌نها به‌ر مه‌كته‌به‌كانمان هه‌یه ،ئه‌وه‌ش خه‌ریكه رێگری بۆ دروستده‌كه‌ن ،ئایا ده‌توانن ب ه پۆلی���س ده‌می گه‌نجه‌كان بگرن؟". ی زۆرجار خوێن���دكاری ك���چ ده‌بین ی تاوه‌كو یه‌كێك له‌كه‌س��� ه نزیكه‌كان��� ی قوتابخان���ه ده‌یهێنێت ،هێما به‌رده‌م ی محه‌مه‌د ك ه خوێن���دكاری خوێندنگا ی كچانه ،یه‌كێك���ه له‌وانه. ره‌وش���ت - ئ���هو جه‌خ���ت له‌س���هر ئه‌وه‌ده‌كاته‌و‌ه ی نه‌بێته نێچیر له‌ترسی ئهوه فۆتۆ :کاوه ی كوڕان ،قوتابخانه‌یه‌کی ئاماده‌یی کچان له‌که‌الر له‌گه‌ڵ كه‌س���وكاریدا هاتۆچۆ ده‌كات، ی ی كۆمه‌اڵیه‌ت��� ی ك���ه چه‌ندی���ن گرفت��� "چه‌ندجارێ���ك توش���ی ئ���هو حاڵه‌ت ه كۆمه‌اڵیه‌تی لێنه‌بێته‌وه ،لهو كاتهوه ی براك���ه‌م له‌گه‌ڵ���م دێت ،ه���هر ناوێرن لێكه‌وتووه‌ت���هوه ،زۆرجار ده‌بینین ئه‌و ی به‌رده‌رگا بوومه‌ته‌وه له‌الیه‌ن گه‌نجان ی له‌ب���ه‌رده‌م خوێندنگاكان گه‌نجان���ه ی سه‌یریشم بكه‌ن ". خوێندنگاكه‌مانه‌وه ،س���ه‌ره‌ڕای ئهوه ی ك ه له‌به‌رده‌م ی���ان شوێنه‌گش���تیه‌كاندا كێش���ه بۆ یه‌كێك ل���هو گه‌نجانه ك ه توانجی���ان لێداوم ،ویستوش���یان ه ی كچ���ان ده‌وه‌س���تێت هاوواڵتیان دروستده‌كه‌ن ،ده‌بن ه هۆی خوێندنگاكان��� ی له‌كه‌سانی تر، ی لێس���ه‌ندنه‌و‌هی ئازاد به‌ناوی (ئه‌نوه‌ر مه‌حمه‌د) كه ناوه‌ك ه خوازراوه ،جه‌ختی لهسهر ئه‌وه‌كرده‌و‌ه بۆیه له‌ڕێ���گای دادگاوه لێپرس���ینه‌و‌ه ی له‌گ���هڵ ئه‌وكه‌س���انه ده‌كرێ���ت ،ئه‌و ك��� ه چه‌ند كچه قوتابیی���ه‌ك به‌بیانو زه‌واج���هوه په‌یوه‌ندیی���ان له‌گه‌ڵ���دا دیارده‌ی ه هێش���تا سه‌ره‌تایه ،پێویست ه ی دروس���تكردووه‌‌و فریویانی���داوه ،ئه‌و چاره‌س���هر بكرێت ،تاوه‌كو كێش���ه ی لێنه‌كه‌وێته‌وه". ده‌ڵێت "یه‌كێكیان له‌خوێندنگای (ش) گهوره ی ی ت���ره‌وه لێپرس���راو له‌الیه‌ك��� ی تره"، ی تریان له‌خوێندنگایه‌ك ـه ،ئه‌و ی پۆلیس���ی ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ی راگه‌یاندن ناوبراو ئاماژه به سه‌ره‌تای دروستبوون ی خۆیو ئه‌و كچان ه ده‌كات ،كه‌الر (سه‌ربه‌س���ت عومه‌ر) سه‌باره‌ت په‌یوه‌ندی��� له‌سه‌ره‌تادا كه‌وتۆته شوێنیان‌و قسه‌ی ب���ه راوه‌س���تانی گه‌نجان له‌ب���ه‌رده‌م ك���ردووه ت���ا په‌یوه‌ندیی���ان له‌گه‌ڵدا خوێندنگاكانی كچان ،باس لهوه ده‌كات دروستكردووه ،وتیشی "رۆژان ه له‌به‌رده‌م ك ه ده‌س���تیان كردووه ب ه لێپرسینه‌و‌ه ی ی به‌رده‌م ه���ه‌ردوو خوێندنگاك��� ه راده‌وس���تم‌و "بڕیار دراوه به‌چاودێریكردن ی كچان له‌ناو چاوه‌ڕێیانده‌كه‌م‌و ب���ۆ ده‌خوله‌كێكیش خوێندن���گا ئاماده‌ییه‌كان ی كهالرو هه‌ندێك له‌خوێندنگای تر پێك���هوه ده‌بین ،به ئوتومبیله‌كه‌ش���م شار ی وایه تاوه‌كو نزی���ك ماڵه‌وه‌یان كه كوڕو كچ تێكه‌ڵن". ج���ار وتیشی "ئێم ه لیژنه‌یه‌كمان پێكهێناو‌ه ده‌یانگه‌یه‌نم". ی چاودێری���ی ئه‌و حاڵه‌تان��� ه ده‌كات ،بۆ ی ئ���هو ئیجرائاتان��� ه له‌ب���اره قایمقامیه‌ت���ی ك���ه‌الر گرتویانه‌ت ه به‌ر ،ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ش ئوتومبێلی پۆلیس، ی پۆلیسی فریاكه‌وتن، ی به‌تایبه‌تی بنك ه ی ك���ه‌الر ،جه‌الل نور بمبه‌ن له‌گ���ه ڵ خۆیان ،چه‌ند گه‌نجێك قایمقامی قه‌زا ی كچان هه‌م���وو رۆژێك كه ده‌یانزانی چ كاتێك له‌لێدوانێك���دا ب ه ئاوێن���هی راگه‌یاند ،له‌به‌رده‌می ئ���هو خوێندنگایان ه له‌ماڵ دێم ه ده‌رێ ،تا قوتابخان ه له‌گه‌ڵم پ���اش زیادبوونی كێش��� ه له‌ب���ه‌رده‌م ده‌وه‌ستن .تێبینی ئهوه كراوه هه‌ندێك ی كچان ،گه‌ن���ج دور له‌خ���وو ره‌وش���ت‌و ئادابی ی ناش���رینیان ده‌كردو ئ���هو قوتابخان��� ه ئاماده‌ییانه ده‌هاتن‌و قس���ه ی لهو ش���وێنان ه توانج ده‌ده‌ن، داوایان ده‌كرد له‌گه‌ڵیاندا س���وار ببم‌و ده‌س���تمان به لێپرس���ینه‌و‌ه كردووه ،گش���ت ی رابردوو كۆبونه‌وه‌مان له‌گه‌ڵ به‌شێوازێكی ناش���رین ك ه سیمای ئه‌و نامه‌یان بۆ هه‌ڵئه‌دام ،هه‌رچه‌ند قسه‌م "هه‌فته ی ده‌زگا ئه‌منیه‌كان‌و الیهنی په‌یوه‌ندیدار به‌رده‌م خوێندنگایه‌یان ناشرین كردووه، پێده‌وتن بێس���وود بوو ،مامۆستایه‌ك ی مه‌فره‌زه‌كانی پۆلیسهوه ی ئێم ه له‌ڕێگه خۆم���م ل���هو رووداوه ئاگاداركرده‌وه ،ك���ردووه س���ه‌باره‌ت ب���هو دیاردان ه ی ی گه‌نج ده‌ستگیریان ده‌كه‌ین‌و دواتر رووبه‌ڕوو ئه‌وی���ش پێیوتم ،له‌گ هڵ كه‌س���وكارت ناوچه‌كه ،به‌تایبه‌تی وه‌س���تان ی كچان دادگاو یاسایان دهكهینهوه". ی له‌به‌ر قوتابخان��� ه ئاماده‌ییه‌كان ی كێش��� ه هاتوچ���ۆ بك���ه ب���ۆ ئهوه
با بوه‌ستن خۆ ێ نامان خۆن ،هه‌ند كچیش حه‌ز ده‌كات ئه‌و كوڕه ببینێت كه هه‌موو رۆژێك ی بۆی دێته به‌رده‌رگا قوتابخانه‌كه‌ی
11
هه‌ڵوێستی داواكاری گشتی كاتێك منداڵێك هه‌وڵی خۆكوشتنی دا له‌ماڵی كوڕان رۆمان ه���اوكار منداڵێكی ته‌مه‌ن 15س���اڵه، به‌هۆی هه‌ڵوه‌شانی خێزانه‌كه‌یه‌وه له‌گه‌ڵ برایه‌ك���ی بچوكتر له‌خ���ۆی له‌ناو ماڵی كوڕانی سه‌ر به به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی چاودێری كۆمه‌اڵیه‌تی ش���اری س���لێمانیدا ده‌ژیا، بهپێی یاسایی چاودێری كۆمه‌اڵیه‌تی ئه‌و ماڵه جێگره‌وه‌ی خێزانه‌كه‌یه‌تی‌و ئه‌ركی ئه‌و ماڵه‌شه كه هه‌موو پێداویستییه‌كی مادی‌و مه‌عن���ه‌وی‌و ژینگه‌یه‌كی ئارام بۆ ه���اوكار‌و هه‌موو ئ���هو مندااڵنه‌ی تریش كه بێبه‌ش���ن له‌خۆشه‌ویستی‌و ژینگه‌ی خێزانی ده‌سته‌به‌ر بكات. دوای ئ���هوهی ه���اوكار توش���ی ته‌نه‌گه‌ژه‌یه‌ك���ی ده‌رون���ی ده‌بێت له‌ناو ماڵی كوڕاندا له‌س���هر ئ���هوهی ئارامی ب���رای -كه ته‌مه‌نی 11س���اڵه -مامه‌ڵه‌ی خراپی له‌گه‌ڵ���دا ده‌كرێت له‌الیه‌ن چه‌ند كارمه‌ندێك���ی ماڵه‌ك���هوه به پاس���اوی ئهوهی كه له‌قوتابخان���ه‌دا ده‌رنه‌چووه، دوای ئ���هوهی بارودۆخ���ی ده‌رونی زۆر بهرهو خراپب���وون ده‌چێت ،هاوكار دوو جار هه‌وڵی خۆكوش���تن ده‌دات ،جارێك په‌تێك هه‌ڵده‌واسێت‌و ملی به په‌ته‌كه‌وه ده‌كات بۆ ئ���هوهی خۆی بخنكێنێ ،له‌م كات���ه‌دا پێی ده‌زان���نو فریای دهكهونو نایه‌ڵن خۆی بخنكێنێت ،جارێكی تر هه‌لی بۆ رێده‌كه‌وێت نه‌وت ئه‌كات به‌خۆیدا بۆ ئهوهی خۆی بسوتێنێت ،ئه‌مجاره‌شیان فریای دهكهونو نایه‌ڵن كۆتایی به‌ژیانی خۆی بهێنێت ،ئه‌شێت چه‌ند پرسیارێك له‌مێش���كی هه‌موماندا دروست بوبێت‌و پرس���یاركه‌ین ئایا ئه‌بێ���ت چی له‌دوای هه‌وڵی خۆكوشتنه‌كه‌یه‌وه بێت یان چۆن مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا كرابێت؟ دوای ئهوهی كه رێگه‌ی خۆكوشتنه‌كه‌ی لێده‌گرن ،توێژه‌رێكی كۆمه‌اڵیه‌تی ماڵی كوڕان( ،هاوكار) س���واری ئوتومبێلێك ده‌كات‌و ته‌سلیم به پۆلیسی نه‌وجه‌وانانی ده‌كات‌و پۆلیسی نه‌وجه‌وانانیش مه‌له‌ف بۆ منداڵه‌كه ده‌كاته‌وه‌‌و ره‌وانه‌ی دادگای ده‌كه‌ن‌و دادوهر به ماده‌ی 24كه تایبه‌ته ب���ه منداڵ���ی په‌رته‌وازه ،ه���اوكار به‌ند ده‌كات‌و ده‌ینێرێ���ت بۆ خانه‌ی تێبینیی، خان���هی تێبینیی بهپێی یاس���ا تایبه‌ته ب���ه راگرتنی (توقیف) ئ���هو مندااڵنه‌ی ك���ه كه‌تنێك ده‌ك���ه‌ن دژ به‌كه‌س���انی ت���ر ،له‌هه‌مووی ناخۆش���تر ئه‌م خانه‌ی تێبینییه‌ی كه (ه���اوكاری) تیادا به‌ند ده‌كرێت ،ته‌نها له‌ژوره‌كانیاندا دابڕاون‌و تێكه‌ڵ به تاوانباری گهوره نابن ،ئه‌گه‌رنا له‌كاتی چونه‌ده‌ره‌وه‌و پشودا تێكه‌ڵ به تاوانباری گهوره ده‌ب���ن كه ناو ده‌برێن به شه‌بابی بالغین (واته ئه‌و كه‌سانه‌ی كه ته‌مه‌نیان له‌س���هرو 18ساڵه‌وه‌یه)، لهو حاڵه‌ته ده‌رونیی���ه خراپه‌دا هاوكار چه‌ند رۆژیك لهو ش���وێنه‌دا ژیان به‌سه‌ر ده‌بات ،له‌م كاته‌دا رێكخراوی منداڵپارێز به راپۆرتێك داواكاری گش���تی ئاگادار ده‌كات���هوه له‌س���هر ورده‌كاریی حاڵه‌تی (هاوكار) ،داواكاری گش���تیش لیژنه‌ی لێكۆڵینه‌وه‌ی خ���ۆی ده‌نێرێت بۆ ماڵی ك���وڕان ب���ۆ لێكۆڵین���هوهو به‌دواچونی ئ���هو كێش���ه‌یه .دوای لێكۆڵین���هوه، داواكاری گش���تی راپۆرتی كۆتایی خۆی ته‌واو كرد ،كورت���هی راپۆرته‌كه‌یان كه نوسخه‌یه‌كیان ناردووه بۆ ماڵی كوڕان، ده‌ڵێت ئه‌م منداڵه توندوتیژیی به‌رانبه‌ر نه‌كراوه ،به‌پێ���ی راپۆرتی توێژه‌ره‌كان‌و قوتابخانه‌ك���هی ،ئه‌و منداڵه الس���اره‌‌و هه‌ڵسوكه‌وتی په‌روه‌رده‌یی نییهو له‌به‌ر رێگرتنی له‌خۆكوشتن ته‌سلیم به‌پۆلیسی نه‌وجه‌وانان كراوه ،راگرتنیشی به بڕیاری دادوه‌ری لێكۆڵین���هوهی نه‌وجه‌وان���ان بووه ،ل���ه‌دوای چه‌ند رۆژێك به‌ندكردن، (ه���اوكار) ته‌س���لیم به ماڵ���ی كوڕان كراوه‌ته‌وه ،له‌كۆتاییش���دا كێش���ه‌كه‌ی داخراوه ،هه‌تا ئێستا (هاوكار) به چوار دامه‌زراوه‌دا تێپه‌ڕی���وه ،ماڵی كوڕان– پۆلیسی نه‌وجه‌وانان– دادگا– داواكاری گشتی. ئه‌مه ته‌نها باسكردنی روداوه‌كه بوو، بابزانین ئه‌و پێش���ێلكاریانه چیبوون كه به‌رانبه‌ر به‌م منداڵه كراوه له‌ژێر روناكی مافه‌كان���ی من���داڵ‌و یاس���او بنه‌ماكانی پاراس���تنی منداڵدا له‌نێ���وان ئه‌م چوار دامه‌زراوه‌دا؟ له‌ه���هر قوژبنێك���ی ئ���ه‌م جیهانه‌دا له‌ڕۆژهه‌اڵته‌وه بۆ رۆژئاوا ،له‌باكوریشه‌وه ب���ۆ باش���ور ،ئه‌گ���هر ده‌زگای پۆلیس‌و توێ���ژه‌ری ده‌رون���یو كۆمه‌اڵیه‌تی تیادا هه‌بێت ،ئهگهر منداڵێك هه‌وڵی خۆكوشتن بدات ،پۆلیس ئه‌م حاڵه‌تانه ئه‌س���پێرن
به‌توێژه‌ران���ی ده‌رون���ی كۆمه‌اڵیه‌تی ب ه مه‌به‌س���تی چاره‌س���هر ،ب���ه‌اڵم له‌ماڵی كوڕاندا توێژه‌ره كۆمهاڵیهتیو ده‌رونیه‌كان پیشه‌كانیان گۆڕیوه‌ته‌وه ،ئه‌و حاڵه‌ته‌ی كه له‌ته‌نگه‌ژه‌یه‌ك���ی ده‌رونی خراپدایه‌و هه‌وڵی خۆكوشتنی داوه ،سپاردویانه به ده‌زگای پۆلیس ،له‌وانه‌یه پاساو هه‌بێت ب���ۆ ئه‌م ره‌فتاره‌یان ،ب���ه‌اڵم له‌مه‌نتیق‌و ویژانی هی���چ به‌ش���ه‌رێكدا قبوڵناكرێت به‌رژه‌وه‌ندی���ی منداڵێ���ك له‌وه‌دابێ���ت راپێچی به‌ندیخانه بكرێت‌و سه‌ربه‌س���تی لێ زه‌وتبكرێت لهسهر ئهوهی هه‌وڵیداوه خۆی بكوژێ���ت ،ئاواته‌خوازین براده‌رانی پۆلیس���مان كه‌س���انی پرۆفیش���ناڵ بن له‌چاره‌سازی ده‌رونی كۆمه‌اڵیه‌تیدا!.. به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی پۆلیسی نه‌وجه‌وانان ماوهی 13س���اڵه له‌بواری نه‌وجه‌واناندا كار ده‌كه‌ن ،هه‌میش���ه كاریان بۆ ئهوه كردووه كه ئه‌و مندااڵنه‌ی كه بێخێزان‌و كه‌س���وكارن‌و له‌س���هر ج���اده‌كان ژیان به‌سه‌ر ده‌به‌ن به‌هاوكاریی دادگا مافیان بپارێزن‌و بیانس���پێرن ب���ه ماڵی كوڕان
به‌ڵگه‌نه‌ویسته ك ه منداڵ خراپ‌و السار نییه ،منداڵ خراپ ده‌كرێت‌و مندااڵن هه‌ڵگری پهروهردهی گه‌وره‌كانن ی���ان خێزانه‌ك���هی ئه‌گ���هر گونجاوبوو، ن���ه‌ك منداڵێ���ك بهپێی یاس���ا له‌ماڵی كوڕاندا ژی���ان ده‌گوزه‌رێنێت‌و په‌رته‌وازه نیی���ه مه‌له‌ف���ی بۆ بكات���هوهو ره‌وانه‌ی دادگای ب���كات ،ئه‌م���ه‌ش پێچه‌وان���هی ئه‌ركی خۆیانه ،ئه‌و یاس���ایه كه ئه‌وان جێبه‌جێی ده‌كه‌ن ده‌ق���ی ماده‌ی 24ی یاس���ایی چاودێریی نه‌وجه‌وانه منداڵێك كاتێك په‌رته‌وازه ده‌بێت‌و شوێنی ژیانی س���ه‌رجاده ده‌بێ���ت ،ئه‌بێت پۆلیس���ی نه‌وجه‌وانان ئه‌و منداڵه ته‌سلیم به ماڵی كوڕان���ی بكه‌ن ی���ان خێزانه‌كه‌ی ،نهك منداڵێ���ك له‌ماڵێك وه‌ربگرن‌و بیكه‌ن به منداڵی په‌رته‌وازه!.. لێره‌دا كه‌سمان پێویستمان بهوه نییه وه‌س���فی دادوه‌ری بۆ بكرێ���ت ،دادوهر دادوه‌ره‌و ت���ه‌واو ،ب���ه‌اڵم ئه‌توانین هه‌ر بهو یاسایه‌ی خۆی بیسه‌لمێنین دادوهر له‌م ساته‌دا بڕیاره‌كه‌ی بۆ ته‌وقیفكردنی هاوكار دادوه‌رانه نهبووه ،چۆن منداڵێك بهپێی یاس���ای چاودێری���ی كۆمه‌اڵیه‌تی له‌ماڵی كوڕاندا ئ���ه‌ژی به ماده‌ی 24ی یاس���ای چاودێریی نه‌وجه‌وانان بڕیاری ته‌وقیفكردن���ی ئه‌ده‌ی؟ له‌ڕاستیش���دا دادوهر پێچه‌وان���هی بڕیاره‌ك���هی جێبه‌جێكردووه ،چونكه دیسان ماده‌ی 24بۆ منداڵی په‌رته‌وازه‌یه ،هه‌میش���ه ئه‌م مندااڵنه به‌پشتبه‌س���تن به‌م یاسایه ئه‌سپێردرێن به ماڵی كوڕان نهك له‌ماڵی كوڕانه‌وه بسپێردرێن به به‌ندیخانه. داواكاری گش���تی هه‌م���وو ئ���ه‌م پێش���ێلكاریانه‌ی به‌سه‌ردا تێپه‌ڕی وه‌ك تاك���ه رێگه‌چ���اره بۆ س���ه‌ندنی مافی (ه���اوكار) ،ب���ه‌اڵم له‌ڕاپۆرته‌كه‌یان���دا ده‌ڵێن ئه‌م منداڵه الساره‌‌و هه‌ڵسكه‌وتی په‌روه‌رده‌یی نییه ،چونكه به‌ڵگه‌نه‌ویسته كه منداڵ خراپ‌و السار نییه ،منداڵ خراپ ده‌كرێت‌و من���دااڵن هه‌ڵگری پهروهردهی گه‌وره‌كانن ،سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ش (هاوكار)و براكه‌ی نزیكه‌ی شه‌ش ساڵه لهو ماڵه‌دا پهروهرده بوون ،هه‌ر ئه‌وانیش به‌رپرسن له‌په‌روه‌رده‌كردنی���ان‌و هه‌ڵس���وكه‌وتی په‌روه‌رده‌یی���ان ،هاوكاتیش باش���ترین نیش���انده‌ر بۆ منداڵێك كه بیناسیته‌وه كه مامه‌ڵه‌ی توندوتیژی له‌گه‌ڵدا كراوه، الساریی توندوتیژیی منداڵه‌كه خۆیه‌تی. جگه له‌وه‌ش( ،هاوكار) دووجار هه‌وڵی خۆكوش���تنی داوه ،هه‌وڵی خۆكوش���تن به‌هێزترین ده‌لیله بۆئه‌وه‌ی بیسه‌لمێنی كه ئ���ه‌م منداڵه مامه‌ڵ���هی زۆر خراپی له‌گه‌ڵ���دا كراوه ،له‌مۆدێل���ی كام واڵتدا هه‌ب���ووه پۆلی���س‌و دادگاو به‌ندك���ردن چاره‌س���هر بێت بۆ خۆكوش���تن ،ئهگهر ئێوه وه‌ك داواكاری گشتی مافی منداڵ ب���ه‌م ش���ێوه‌یه بپارێزن ،ئ���هی خه‌ڵك روبكاته كوێ بۆ پاراستنی منداڵ.
CMYK
10
) )301سێشه‌ممه 2011/11/22
komelayety.awene@gmail.com
"زیاتر له %50مندااڵن ی كوردستان، رووبه‌ڕوو ی توند‌وتیژ ی بوونه‌ته‌وه" ی نا ...قس���ه‌م بیر به‌هێمنییه‌كه‌وه وت ی ی ئهوه ی ئه‌و ئینجا باس��� ماوه ،دوا ی خۆیهوه بۆكردم ك ه چۆن ب ه به‌رچاو دایكیان گولله‌باران كردووه ،ئایا ئهوه ی نیی ه ك ه به‌رامبه‌ر لوتكه‌ی توندوتیژی ی ئه‌م كۆمه‌ڵگایه كراوه". منداڵێك
منداڵێک له‌به‌رده‌م دوکانێکدا له‌بازاڕ سه‌رقاڵ ه به‌یاریکردنه‌وه
فۆتۆ :یه‌حیا
ئا :ئاسۆ سه‌راوی ی ته‌مه‌ن 11ساڵ ،بۆ "منداڵێك ی ی 3ساڵ هیچ قسه‌یه‌ك ماوه ی 6مانگ نهكردووه ،له‌دوا دواندنی ،ئه‌وجا كه‌وتۆت ه قسه، ی یه‌كه‌م قسه‌شی ،گێڕانه‌وه ی بووه ك ه ی دایك چۆنێتی كوشتن ی خۆیهوه گولله‌بارانیان به‌به‌رچاو ی كردووه" ،ئایا ئهوه لوتكه ی توندوتیژی نییه؟" .به‌ڕێوه‌به‌ر ی ی چاره‌سه‌ركردن ی بنكه‌كان گشت قوربانیانی ئه‌شكه‌نجه‌‌و توندوتیژیی، د.سه‌اڵح عارف بهو جۆره باس لهو توندوتیژیان ه ده‌كات ك ه له‌كورستاندا به‌رامبه‌ر به‌مندااڵن ده‌كرێت.
ی له‌دنیادا لێدان منداڵ بووه‌ت ه ی عه‌یبه‌یه‌ك ی گهوره ،كه‌چ له‌كوردستان، لێنه‌دانی بووه‌ت ه عه‌یبه
ی ی هه‌م���وو س���اڵێك ،رۆژ 11/20 ی ی مافه‌كان ی رێككه‌وتننام���ه جیهانی��� مندااڵنه ،به‌بۆچونی د.س���ه‌اڵح عارف، ی من���دا ڵ ه���ه‌رزه‌كار ده‌كرێ���ت ،ه���ه‌روه‌ك ئه‌و رێ���ژه‌ی توندوتیژی���ی دژ ی ده‌كات ،نمون���هی ئ���هو جۆره ی به‌رزدایه ،باس��� له‌كوردستاندا له‌ئاس���تێك ی توندوتیژیان���ه‌ش زۆرن ،ئه‌و رووداوێك وه‌ك ئه‌و ده‌ڵێت "زیاتر %50ی مندااڵن ی ی به‌نمون ه ده‌هێنێته‌وه ،ك ه قوربانیه‌ك ه ی توندوتیژی كوردس���تان ،رووب���ه‌ڕوو ی هه‌ولێر ی زۆره ،له‌ڕێكخراوه‌كه‌ی���ان ،له‌ش���ار بوونه‌ته‌وه ،توند‌وتیژیش ،جۆر ی بۆ ك���راوه ،قوربانیه‌ك ه چاره‌س���هر ی نییه". ی جه‌سته‌ی هه‌ر لێدان ی به13 ی پانزه س���اڵه ،ك ه باوك كچێك ی به‌ته‌مه‌ن، ی به‌كابرایه‌ك ی داویه‌ت ساڵی ی رێكخراوی، بهڕێوهبهری گشت ی توڕه‌بوونێكدا 15 ی كابراش له‌ده‌رنجام ی قوربانیان ی چاره‌سه‌ركردن بنكه‌كان ی ئه‌و ژنه‌و‌ه ناوه ی به‌جه‌س���ت ه فیشه‌ك ی ئه‌شكه‌نجه‌‌و توند‌وتیژ د .سه‌اڵح له‌دیدارێكی ئاوێنه‌دا ئاماژه "خۆش���به‌ختیی له‌وه‌دابوو فیشه‌كه‌كان ی نه‌كه‌وتبوون كه گیان بهوه ده‌كات ،كه نهك له‌كوردس���تاندا ،به‌ر ش���وێنێك ی ی جیهان له‌ده‌س���ت بدات ،به‌اڵم به‌شێكی زۆر به‌ڵك���و له‌زۆرب��� هی واڵتان��� ی من���دااڵن ده‌كرێت ،جه‌س���ته‌ی وه‌ك بێژن���گ ك���ون كون ی دژ توندوتیژی��� ی "ب���ه‌اڵم له‌واڵت ه پێش���كه‌وتووه‌كاندا ب ه كراب���ووه 6 ،مان���گ ئێم��� ه له‌گه‌ڵ��� ی بكه‌وێته‌و‌ه سه‌ر ی خه‌ریكبووین تا توان ی ده‌گیرێ ،جێ یاسا به‌ر له‌توند‌وتیژی ی خۆی" .ئهوه ته‌نها چیرۆكێك نیی ه داخه له‌كورس���تاندا یاس���ا لهو بواره‌دا پێ ی ئه‌م ك��� ه زۆر جار خ���هوو خه‌یاڵه‌كان ی هه‌بووه". كه‌متر رۆڵ ی پێده‌كات ده‌رونناس ه ده‌شێوێنێ ،به‌ڵكو زۆرجار وه‌ك د.س���ه‌اڵح ئام���اژه ی دێت ه به‌رچاو ك ه له‌پاش ی پێشكه‌وتوو لێدان‌و ئه‌و منداڵه‌ش ی واڵتان "له‌زۆربه ێ ساڵ بێده‌نگیی ،بۆ یه‌كه‌مین جار ی من���داڵ بووه‌ت��� ه س ی دژ توندوتیژی��� ی عه‌یبه‌یه‌كی گهوره ،كه‌چی له‌كورستاندا بۆ ئه‌و هاتۆته ئاخاوتن‌و باسی چۆنێت ی ی بۆ كردووه "منداڵێك ی دایك حاڵه‌ته‌ك��� ه پێچه‌وان ه بووه‌ته‌وه ،ئهگهر كوشتن ی ن���ه‌دا ،ئهوه 11س���اڵیان بۆ هێناین 3س���اڵ هیچ باوكێ���ك له‌منداڵه‌ك���ه ی الڵ بووه، قسه‌یه‌كی نه‌كردبوو ،وامزان بووه‌ت ه عه‌یبه". ی خه‌ریكبووین ی 6مانگ له‌گه‌ڵ نزیكه ی نهك���رد ،دواجار پێم هیچ قس���ه‌یه‌ك چیرۆك ه خه‌مهێنه‌كان ی وت دی���اره ت���ۆ قس���هت بیرچۆته‌وه‌‌و ی د.س���ه‌اڵح ،لێدان��� به‌ب���ڕوا ی توند‌وتیژییه ك ه ئیتر م���ن ناتوانم بتبین���م ،كه ئه‌وه‌م ی لوتك��� ه جه‌س���ته‌ی به‌رامبه‌ر كه‌س���ه‌كان به‌تایبه‌ت منداڵ‌و وت ،چاوه‌كان���ی پڕبوو له‌فرمێس���ك‌و
جیاوازییكردن له‌نێوان كوڕو كچ ی ی كۆمه‌ڵگا ی تری منداڵ��� گرفتێك��� ی ی به‌بۆچونی د.س���ه‌الح نه‌بوون كورد ی بڕوات، پرۆگرامێك ه كه رۆژانه لهسهر ی ی ده‌كات "به‌شێوه‌یه‌ك وه‌ك ئه‌و باس��� ی پێویس���ت ه منداڵ له‌ش���هوو گش���تی رۆژێك���دا 12كاتژمێر بخ���ه‌وێ ،ئهگهر ی هێمن لهوه كه‌متر خ���هوت ،منداڵێك ی نه‌دانی دایك‌و باوك ده‌رناچێت" .گرنگ به‌منداڵه‌كانی���ان‌و لێنه‌پرس���ینه‌وه‌یان، وه‌ك ئ���هو ده‌رونناس��� ه ده‌یخاته روو، ی ێ متمان ه ب ه خودی خۆ ی ب��� منداڵێك لێده‌رده‌چ���ێ ،به‌هه‌مانش���ێوه ترس‌و ی منداڵ به‌ڕێگای جیاجیا ،وه‌ك تۆقاندن ی بووه‌ت ه ئه‌و ده‌ڵێت له‌كۆمه‌ڵگای كورد ی ی باو "به‌شێك لهو نه‌خۆشانه ش���تێك دێنه الم���ان ته‌مه‌نی���ان له‌نێوان 8تا 13س���اڵیدای ه میز ده‌كه‌ن به‌خۆیاندا، هه‌تا لێكۆڵینه‌وه‌مان له‌س���هر منداڵێك ی ی به‌پشت ی به‌ش���ه‌ق ئه‌وه‌ند كرد باوك ی ی راگرتن كێش���ابوو ،منداڵه‌ك ه توانا ی نه‌مابوو". میز ی منداڵ ی په‌روه‌رده‌كردن��� س���پاردن ی بۆ به‌ته‌نه���ا به‌دایكی ،وه‌ك ئه‌و هێما ی كوردییه، ی تر كۆمه‌ڵگا ده‌كات گرفتێك ی جگه‌له‌و‌ه جیاوازیكردن له‌نێوان منداڵ ی ك ه تائێستاش كچ‌و كوڕ ئه‌و نه‌خۆشییه ی ی هه‌ستی پێده‌كرێت "زۆربه ب ه ئاسان ی دایك‌و ب���اوكان به‌ئاش���كرا جیاوازی له‌نێ���وان ك���وڕ‌و كچه‌كانی���ان ده‌كه‌ن، ده‌بینی���ن خێزانێك دوو كچ‌و كوڕێكیان ی هه‌یه ،كچه‌كان گه‌وره‌تریش���ن ،كه‌چ ده‌بێت ببن ه خزمه‌ت���كاری كوڕو له‌ژێر ی ئه‌ویشدا بجوڵێنه‌وه ،ئه‌مه‌ش فه‌رمان ی دایك‌و ی یه‌ك���ه‌م كه‌مته‌رخه‌می به‌پل ه باوكان���ه ،زۆر س���هیره له‌كاتێكدا من ی وه‌ك پی���او له‌مێیینه‌یه‌ك بووم ،كه‌چ مێیین��� ه به‌كه‌متر بزان���م له‌خۆم ،ئه‌م ه ی زۆر نامه‌نتقییه". بیركرنه‌وه‌یه‌ك ی ئیشكردن به‌منداڵ‌و ئه‌و توند‌وتیژیانه له‌خوێندنگه‌كاندا ده‌كرێت س���ه‌باره‌ت ب���هو توند‌وتیژیانه‌ش ك ه ی خوێندن به‌رامبه‌ر منداڵ له‌ناوه‌نده‌كان ێ ده‌كرێت ،دكتۆر س���ه‌اڵح رایده‌گه‌یه‌ن ك��� ه كه‌مته‌رخ���ه‌م نه‌ب���وون‌و ل���هو باره‌یه‌شه‌و‌ه پرۆگرامیان هه‌بووه ،وه‌ك ی چۆن مامۆس���تا هه‌ڵس���وكه‌وت ئهوه ی بزێودا ب���كات ،بۆ ئه‌و له‌گ���هڵ قوتاب مه‌به‌س���ته‌ش له‌چه‌ن���د خوێندنگایه‌ك ی كاریان ك���ردووه "به‌اڵم به رێكخراوێك ی وه‌ك ئێمه زۆر ش���ت ناگۆڕێت، بچوك ی ئهگهر حكوم���هتو به‌تایبه‌ت وه‌زاره‌ت ی پهروهرده له‌وباره‌ی���هوه هاوكارییه‌ك ی ئهوه ده‌ده‌م باشمان بكات ،من گرنت زیاتر له%50ی ئ���هو توندوتیژیان ه كه‌م ی خوێندندا دهكهینهوه ك ه له‌ناوه‌نده‌كان هه‌یه". ئیش���كردن ب��� ه من���داڵ وه‌ك ئ���هو ی ده‌كات ،گه‌وره‌ترین ده‌رونناسه باس��� توندوتی���ژی‌‌و بێویژدانیی ه ك ه به‌رامبه‌ر ی من���داڵ ده‌كرێت ،بۆ چاره‌س���ه‌ركردن ی ئه‌م دیارده‌یه‌ش د.سه‌اڵح به‌پێویست ی ێ حكومه‌ت به‌یاس���ا كاركردن ده‌زان��� منداڵ قه‌ده‌غ ه ب���كات "ههرچهنده ئه‌و ی ك ه كار ب��� ه منداڵه‌كانیان خێزانان���ه ی ئهوهی���ان هه‌ی ه ك ه ده‌كه‌ن پاس���او ئه‌گ���هر منداڵه‌كانیان ئی���ش نه‌كه‌ن، ی كه‌م ناژین ،به‌اڵم ئهوه به‌ش���ێوه‌یه‌ك ی تێدایه ،ئهگهر وایه ،پێویست ه راس���ت حكوم���هت موچه‌یه‌ك بۆ ئ���هو جۆره خێزانانه ببڕێته‌و‌ه تا ئه‌و پاس���اوه‌یان نهمێنێو كار به‌منداڵه‌كانیان نه‌كه‌ن". ی ی ئه‌وه‌ش كه له‌كام ش���ار له‌ب���اره ی كوردس���تان زۆرتری���ن توندوتیژی��� به‌رامبه‌ر ب��� ه من���دااڵن ده‌كرێت ،ئه‌و ی ئێمه، ی لێكۆڵینه‌وه‌كان ده‌ڵێت "به‌پێ ی ی یه‌ك���همو به‌پێ كه‌رك���وك به‌پل��� ه ی تر ،چه‌مچه‌ماڵ، ی شوێنه‌كان ریزبه‌ند ی دێت". هه‌ولێر ،پاشان سلێمان دواجار د.سه‌اڵح قس���ه‌یه‌ك ده‌كات ه ی وته‌كانی‌‌و ده‌ڵێت "ئهگهر دایك‌و كۆتای ێ جیاوازییكردن ب ه وته‌‌و كردار، باوك ب ی بده‌ن��� ه منداڵه‌كانیان، خۆشه‌ویس���ت ئه‌وا بهدڵنیاییهوه منداڵێكی باش���یان ی بۆ پێ���ده‌گا ،خۆشه‌ویس���تییش هیچ ی تێناچێ���ت ،ته‌نه���ا كه‌مێ���ك كات��� ده‌وێت".
کۆمەاڵیه‌تی
کۆمه‌اڵیه‌تی
komelayety.awene@gmail.com
) )301سێشه‌مم ه 2011/11/22
پێشانگاکان ی ئوتومبێل پڕ بوون له له‌شفرۆش‌و به‌ختگره‌وه ی له‌شفرۆشیش ده‌كه‌ن ،ئێستا ب ه وته ئا :ئاوێنه ی ی ك ه رۆژنامه‌نوس���ه‌كه ئه‌و كه‌س��� ه ی له‌گه‌ڵ كردووه‌‌و ئاوێن��� ه چاوپێكه‌وتن له‌نه‌بوونی هیچ چاودێرییه‌ك له‌الیه‌ن ی ده‌نگ���ی تۆمار ك���ردووه ،زۆر ئافره‌ت پۆلیسهوه ،پێشانگاكانی ئوتومبێل ی تێكه‌وتووه، عه‌ره‌ب‌و ئێرانی‌‌و كوردیش ی له‌شفرۆش‌و بووه‌نه‌ته شوێن ی دێنه ئه‌وێ. ئه‌وان ه ته‌نها بۆ له‌شفرۆش ی به‌ختگره‌وه ،له‌به‌رامبه‌ر ناڕه‌زای ی كه‌ش���خ ه ببینن ،هه‌وڵ هه‌ر سه‌یاره ی ێ فرۆشیار‌و خۆشحاڵ هه‌ند ی سوار ببن ،زۆربه‌شیان ئه‌ده‌ن له‌گه‌ڵ هه‌ندێكیتریان. شوێنیان هه‌یه. ئ���هو هاوواڵتیی��� ه كه ب��� ه هه‌ندرێن ی كه‌وتووه‌ت ه یه‌كێك لهو هاوواڵتیانه ی قسه‌كانیدا ی ناساندووه ،له‌درێژه ی خۆ ی به‌ختگره‌وه‌یه‌ك ده‌ڵێت "له‌كات داو ی كه‌م ی پاره‌یه‌ك ی "تیایاندای ه داوا ی وتیش ی ئوتومبێله‌ك���ه‌م ،ل���هو كاته ش���تن ی لهو ش���وێن ه هاتم��� ه ده‌رێ ،ئافره‌تێك ده‌ك���ه‌ن ،ته‌نها 50هه‌زار ،شوێنیش��� ی هه‌یه ،به‌اڵم ك ه ده‌تبات ه ماڵه‌وه ،رووتت ی كردمه‌وه‌‌و وت ی س���ه‌یاره‌كه ده‌رگا به‌ختت بۆ ده‌گرمه‌و‌ه "تۆ چاوونفوست ئه‌كاته‌وه". ی ئوتومبێل ك ه ی پێشانگایه‌ك خاوه‌ن ی له‌س���ه‌ره ،ئ���هو كه‌س���انه‌ت هه‌موو ی ئاش���كرابكرێت، ی باش نه‌بوو ناو پێده‌ڵێ���م" ههرچهنده پێم وت باب ه من پێ باوه‌ڕم بهو ش���تانه نییه 10 ،هه‌زاریشم زۆر دژی هاتن���ی ئ���هو ژنانه‌یه ،به‌اڵم پێ���دا ته‌نها وازم لێبێن���ێ ،ژنه‌كه هه‌ر ئه‌وه‌ش ناش���ارێتهوه ك ه پیاویش هه‌ن به‌رده‌وامب���وو له‌قس���ه‌كردن ،به‌رده‌م خۆیان حه‌زیان لهو به‌زمانه‌یه‌‌و زۆرجار ده‌رگای س���ه‌یاره‌كه‌ی گرتب���وو ،پاش له‌گه ڵ ئه‌و كچانه‌شدا رێكده‌كه‌ون. ی ی ئۆباما گه‌نجێك ك��� ه ئوتومبێلێك ی 25هه‌زارم پێدا، ی قسه‌كان ته‌واوبوون ی بۆ ی ئ���هو ئافره‌تان ه ی ده‌س���تمكرد ب ه گیرفانمدا پێب���وو ،هاتن��� ئه‌و ده‌مه ی ال ئاس���اییه، ی پیشه‌س���ازی ی ئه‌و 100دۆالر‌ه ناوچ���ه ی بینی ،وت 100دۆالر بخه‌ر‌ه سه‌ر ده‌ستم ئه‌تده‌مه‌وه ،منیش ئه‌و وتیش���ی "ئه‌وانیش كاسبی خۆیان ی وه‌س���یله‌یه‌ك بێت، ی توند نوقان‌و ده‌كه‌ن ،به‌هه‌رچ ی دامێ‌‌و ده‌س���ت ئاسای ی "بۆ چاوونفوس‌و س���ه‌المه‌تی ماڵ‌‌و م���ن تالب���ی ئه‌و ش���تان ه نی���م ،به‌اڵم وت ی منداڵت بڕوات ،منی���ش وتم با بڕوات ،هه‌قیش���یم بهو كه‌سانه‌و‌ه نییه كه چ ی 100دۆالره‌ك ه ده‌كه‌ن‌و بۆچی هاتونه‌ته ئێره". پ���اش ده‌س���تكردنه‌و‌ه ی ی ك��� ه خۆ یه‌كێ���ك ل���هو گه‌نجانه ی نه‌مابوو ،وت���م پاره‌كه‌م بده‌ره‌وه ،وت وه‌ر‌ه رووتم بكه‌ره‌و‌ه ئه‌و پاره‌ی ه رۆشت ب��� ه وری���ا ناس���اند ،ل���هو گه‌نجانه‌ی ه ی له‌شفرۆش���ن ی خۆم ،ك���ه له‌گه‌ڵ ئ���هو ژنانه بۆ غه‌ی���ب ،منیش له‌به‌ر حه‌یا ی كردووه‌‌و چه‌ن���د جارێكیش ژنه‌كه‌م به‌جێهێشت‌و سه‌د دۆالره‌كه‌شم س���ه‌ودا چوو‌ه له‌گه‌ڵیان" ،تیایاندای ه قه‌ره‌جه، چوو". ێ عه‌ره‌ب‌و ی به‌اڵم ئه‌وانه كه‌مترن ،هه‌ند س���هر له‌ئێوار‌ه پۆل پۆل ژن ده‌بین به‌كۆمه ڵ ده‌گه‌ڕێن‌و له‌پڕ دابه‌ش ده‌بن ،جارج���اره ئێرانی���ش دێ���ن ،زۆرجار ی خۆیان ده‌ست له‌س���ه‌یاره‌ك ه راده‌گرن، هه‌ندێكیان له‌پا ڵ به‌ختگرتنه‌وه ،كار
هه‌ندێ پیاو هه‌ی ه ده‌یه‌وێت له‌گه‌ڵمان سوعبه‌ت بكاو ی رابوێرێ ،جار وایه ده‌ستبازیش ده‌كه‌ن ،به‌اڵم ناگات ه مه‌سه‌له‌ی تر
مامه‌ڵه‌کردنی له‌شفرۆشێک له‌گه‌ڵ موشته‌رییه‌کدا یان ده‌تناس���نه‌وه ،ئه‌وان ه بێكێشه‌ن‌و خه‌ڵكی���ش ب���ه ئ���اره‌زووی خۆی���ان له‌گه‌ڵیاندا ده‌چن". ی ك ه به‌ختده‌گرنه‌وه، یه‌كێك لهو ژنانه توڕه‌ب���وو ك ه ب���اس لهوه ده‌ك���را ك ه ی ده‌كه‌ن، ئه‌وانی���ش كاری له‌شفرۆش��� ی "ئێم ه له‌كۆنه‌و‌ه ئهوه كارمانه، ئه‌و وت به‌خ���ت ده‌گرین���هوه ،به‌زۆر-ی���ش بۆ
ژن‌و ژنخوازی له‌ناو كۆسته‌ردا ش���ه‌ریكه ژیان���ی ،خه‌ت���ای ژنه‌كه‌یه، نه‌وه‌كو پیاوه‌كه". ی ژنێك هه‌ڵیدایه "منیش له‌گه ڵ قسه ئه‌و پی���اوه‌م ،ب���ه‌اڵم پیاویش خراپن، ی ده‌كات ،پاش ئهوه خیانه‌ت ه له‌ژنه‌كه ێ مندا ڵ ئایا ئه‌و پیاو‌ه رێگ ه ده‌دات س ی شوو بكاتهوه ب ه پیاوێكی تر، ژنه‌كه ی بێت ی به پیاوێك راز به‌اڵم ئ���هو ژنه ی هه‌ب���ووه تاوانبار تره‌‌و كه ژنی ت���ر به‌خوا ئیسراحه‌ت ناكات". ی ش���ۆفێره‌كه جار جار‌ه باس���ه‌كه ی گه‌رمت���ر ده‌ك���رد ،ب���ه‌ده‌م لێخوڕین ی لهوه ده‌كرد ك ه پاس���ه‌كه‌یه‌و‌ه باس��� ی ئابوریش���ی ئه‌و باش ه ئه‌و پیاو‌ه بار ی نیی ه ك ه دوو ژن به‌خێو بكات ،وتیش قس���ه‌م له‌گ هڵ كوڕه‌كه‌شدا كردووه ك ه ی وه‌ه���ا نه‌كات "ئ���هو حه‌زی لهو كار ی جوانتر‌ه له‌چاو كچ ه ك���ردووه ،كچێك ی خۆیدا" .ژنێك هه‌ڵیدای ه "پیاو ژنه‌كه ه���هر وان ،پیاو چاو ب���ازن ،به‌رده‌وام زیاتری���ان ده‌وێت ،به‌اڵم كه‌س نازانێت ی ئه‌و ژن‌و مێرد‌ه چۆنه ،هه‌روه‌ها ژیان فۆتۆ :ئاوێنه ره‌نگ ه ئه‌و كچه‌ش قه‌یر‌ه بوبێت‌و حه‌ز یه‌کێکی له‌پاسه‌کانی هێڵی ناوخۆی شاری سلێمانی ی ی هاوسه‌رگیری‌‌و ماڵ بكات بچێت ه ژیان خۆیهوه". ئا :ئاوێنه ی یه‌كێ���ك له‌موس���افیره‌كان باس��� ی زۆر ی كورد لهوه كرد ك ه كۆمه‌ڵ���گا ی كۆسته‌ر شۆفێره‌ك ه له‌نێو پاسێك ی دوو ژنه‌‌و ته‌اڵقدان‌و ش���ێواوه ،ده‌رد ی نه‌فه‌ره‌كانه‌و‌ه دیاربوو به‌دیارچاو ی ت���ازه ،زۆربه‌ی چین‌و ی ژن هێنانه‌وه قسه‌ی له‌گ ه ڵ خانمێكدا ده‌كرد ك ه توێژه‌كانی گرتووه‌ت���هوه ،ئه‌و دیاربوو ی بهنیازه شوو ب ه پیاوێك بكات ك ه ژن ده‌یویست له‌ڕووی ئایینه‌و‌ه قسه‌یه‌ك بۆ ی هه‌یه .ئه‌و بابه‌ت ه ههیهو 3منداڵیش ی ی پاسه‌ك ه بكات له‌ڕوانگه سه‌رنشینان ی ی مشتومڕ له‌نێو سه‌رنشین بووه مایه ئاینی ئیس�ل�امهوه "له‌ئیس�ل�امدا رێگ ه پاسه‌كه‌دا. دراوه ب��� ه مه‌رج‌و ش���ه‌رتی خۆی پیاو تاوه‌كو 4ژن حه‌اڵڵ ه بیهێنێت" .یه‌ك دوو زۆرێك له‌نه‌فه‌ره‌كان واقیان وڕمابوو، ی دواوه دانیشتبوون، گه‌نج ك ه له‌به‌ش��� ئه‌م پیاو‌ه ئه‌و ش���ته تایبه‌تیی ه به‌دیار ی ئهوه عه‌داله‌ته! هاواریان ده‌ك���رد كه چاوی ئه‌و خهڵكهوه بۆ باس ده‌كات. ی ئ���هو پی���اوه رێگه‌یان نه‌دا قس���ه‌كه میهره‌ب���ان-ی ته‌مه‌ن 45س���اڵ ك ه ته‌واو بكات ،به‌اڵم به‌رده‌وامبوو تاوه‌كو ی ی شۆفێره‌كه‌و‌ه دانیشتبوو ،وت له‌دوا ی ی بگه‌یه‌نێت" ،ئه‌و رێگه‌یه په‌یامه‌كه ی ی ش���ۆفێر هه‌ق ه ئه‌و بابه‌ته دوای "كاك ی پێده‌دا ب ه ئیسالم باش���تره ك ه رێگ ه ی ئه‌و باس بكه‌ی ،نه‌وه‌كو به‌دیار چاو هه‌موو خهڵكهوه ،خۆشیش نییه ،ئه‌م سه‌رنشینی پاس���ه‌كه‌دا له‌سه‌رچناره‌و‌ه ئاش���كرا ژنی تر بهێنێت���هوهو له‌گ ه ڵ ژن ه كۆنه‌كه‌ش���یدا بمێنێت���هوهو ماڵ‌‌و ی تاوه‌كو ناوشار. ی ته‌م���ه‌ن جیاواز ئوتومبێل��� ه خه‌ڵك ی منداڵه‌ك���هی س���ه‌رگه‌ردان نه‌كات ،خۆ ی س���پ پیاوێك كه س���هرو ریش��� تێدایه". ی ی زۆر ه���ه‌ن ب ه تایبه‌ت ی بوون ،ل���هو باوه‌ڕه‌دابوو ك ه ئه‌و پیاو‌ه ئێس���تا خه‌ڵك ی كۆس���ته‌ره‌ك ه به كچه‌ك ه شۆفێر ی ی دوورن له‌ئیس�ل�امهوه ،دوا ی ئه‌وان���ه ی كوش���ند‌ه ده‌كات ك ه ژن ده‌وت "خۆت قه‌بر بۆ خۆت هه‌ڵده‌كه‌نی ،هه‌ڵه‌یه‌ك��� ی ده‌ك���ه‌وێ‌‌و بێئاوڕدانه‌و‌ه ی تر دێنێته‌وه .ئه‌و كچه‌ش كه ش���وو ب ه نه‌زو‌هی خۆ ئهگهر په‌ش���یمان نه‌بویت���هوه به‌ناو ی جیا ی ژندار ده‌كات دووجار تاوانباره ،له‌چاره‌نوس���ی ژن‌و منداڵه‌ك���ه ی ئه‌م ه پیاو خۆمهوه بانگ���م مه‌كه ،تۆ بۆچ ی ئافره‌ته‌كه‌یه ،ده‌بێت���هوه ،ی���ه‌ك دنی���ا نموون���ه‌ش ی خه‌تا ی "هه‌موو ی خۆت تێك ئه‌ده‌ی‌‌و ماڵ‌‌و وتیش ده‌كه‌ی ،ژیان بۆچی رازی ده‌بێت ش���وو ب ه كه‌سێك له‌به‌ر ده‌س���تدایه" .موناقه‌ش���ه‌ك ه ب ه حا ڵ لهو خێزانه‌ش تێك ئه‌ده‌یت؟". ی ی بوونه‌وه ی پاس���ه‌كه‌‌و خاڵ ی گه‌یشتن ی ته‌واو كرد ،به‌اڵم بكات كه ژن���ی هه‌یه ،ئایا بیر له‌ژیان شۆفێره‌ك ه قسه‌كان ی ده‌كات ه له‌سه‌رنشینه‌كانی ،ته‌واو بوو.. ی مشتومڕ له‌نێو ئه‌و ژن���ه‌ش ناكاته‌و‌ه ك ه خۆ ئه‌و بابه‌ت ه بووه مایه
ی زۆر هه‌ن خه‌ڵك ی دوای نه‌زوه خۆیا ن دهكهونو بێئاوڕدانه‌و‌ه ی ژن‌و له‌چاره‌نوس ی جیا منداڵه‌ك ه ده‌بێته‌وه
ێ پیاو ی ناكه‌ین ،به‌اڵم هه‌ن���د كه‌س��� كه ده‌زانین ش���ه‌رمنه ،ه���ه‌وڵ ئه‌ده‌ین ی بكه‌ین ،ئه‌وه‌ش زیره‌كیی ه ئیس���تغالل له‌كاره‌كه‌ماندا". ئ���هو ژنه (مه‌عس���وم) س���ه‌باره‌ت به‌كاره‌كه‌ی���ان باس ل���هوه ده‌كات ك ه ی ئه‌و خۆیو كچێكی ته‌مه‌ن 17س���اڵ كاره ده‌كه‌ن‌و ئه‌و میهنه‌یه‌شیان له‌باوو
له‌ئینته‌رنێته‌وه
باپیریان ب���ۆ ماوه‌ته‌وه" ،ب ه بیره‌وه‌ریم هه‌موو كه‌س���وكاره‌كه‌م ئ���ه‌م كاره‌یان زانی���وه ،ئێمه‌ش له‌وانه‌و‌ه فێر بووین". سه‌باره‌ت بهو پرس���یاره‌ش كه له‌گه ڵ ی له‌شفرۆش���یش به‌ختگرتن���هوه كار ی ی "من سه‌ربه‌ستم چ ده‌كه‌ن ،ئه‌و وت بك���ه‌م ،به‌اڵم ئهوه ناكه‌م ،هه‌ندێ پیاو هه‌ی���ه ده‌یه‌وێت له‌گه‌ڵمان س���وعبه‌ت
ی وای ه ده‌ستبازیش بكاو رابوێرێ ،جار ده‌ك���ه‌ن ،به‌اڵم ناگاته مه‌س���ه‌له‌ی تر، ره‌نگ��� ه هه‌بێت كاری واش بكات ،ئهوه ده‌توانی له‌خۆیان بپرسی". كچێك���ی ته‌م ه ن 35س���اڵ له‌س���هر ی ب���ه‌رده‌م ش���ه‌قامی شه‌س���تیه‌كه ی ئوتومبێل وه‌س���تابوو، پێش���انگاكان ی زۆری پێچوو، پاش ئ���هوهی ماوه‌یه‌ك ی له‌وه‌اڵمی ئه‌و پرس���یاره‌ی ك ه "بۆچ ی لهو شوێنه‌دا وه‌ستاوه؟" سه‌ره‌تا وت ی له‌وه‌كرد تۆ هه‌قت چییه ،پاشان باس ی ده‌كات. ی ناس���یاوێك ك��� ه چاوه‌ڕوان ی پاش ماوه‌یه‌ك ئوتومبێلێك خانمه‌كه ی س���وار كردو ب ه چه‌ند كاتژمێرێك دوا ئه‌و روداو‌ه هه‌مان خانم له‌نزیك هه‌مان
ی تر وه‌ستابووه‌وه، ش���وێنه‌وه جارێك ی ئاوێنه، ی په‌یامنێره‌ك��� ه ب��� ه بینین��� شوێنه‌ك هی زوو جێهێش���توو به پڕتاو سواری ته‌كسییه‌ك بوو. ی ی سلێمان س���ه‌رچاوه‌یه‌ك له‌پۆلیس سه‌باره‌ت به‌وه‌ی بۆ ئیجرائات ناكه‌ن ،ئه‌و ی ئهفسهره كه رێگ ه پێنه‌دراو‌ه بۆ ئهوه ی راگه‌یان���دن ب ه رۆژنامه‌نووس بدات وت "یاس���ایه‌ك نییه خانمێك له‌شوێنێكدا ی وه‌س���تا بێت ت���ۆ بچیت ده‌س���تگیر بكه‌ی���ت ،كه‌س���ێكیش ئهگهر س���كااڵ تۆمار بكات له‌س���هر به‌ختگره‌وه‌یه‌ك، ی ب ه دڵنیاییه‌وه وه‌ك یاسا كاری ته‌واو ب���ۆ ده‌كه‌ین ،ب���ه‌اڵم كچێ���ك له‌گه ڵ ئوتومبێلێكدا س���هر ده‌كه‌وێت ،پۆلیس ی له‌به‌ر ده‌ستدا نیی ه ك ه هیچ به‌ڵگه‌یه‌ك ی ئه‌و كه‌سه له‌شفرۆشه ،به‌اڵم له‌ناوچ ه پیشه‌سازی به‌رده‌وام له‌الیه‌ن پۆلیسهوه ی هه‌ر چاودێریی ده‌كرێت ب���ۆ رونه‌دان تاوانێك". ی 54س���اڵ بوو، پیاوێك كه ته‌مه‌ن به‌ختگره‌وه‌یه‌ك بردبووی ه سوچێكه‌وه‌‌و له‌نزیكه‌وه قس���هی بۆ ده‌كردو ئه‌ویش به‌ج���دی گوێ���ی گرتبوو ،ج���ار جار‌ه قاقایه‌كیش���ی ب���ۆ ده‌ك���رد ،پ���اش ی ته‌واوبوونیان ،س���ه‌باره‌ت ب���ه ئاكام قس���ه‌كانی ئه‌و خانم���ه ،ئه‌و وتی "من باوه‌ڕم بهو قس���ان ه هه‌ی���ه ،تیایاندای ه زۆر زیره‌كه‌و به هه‌وانته قس���ه ناكات، ێ ی داومه‌ت چه‌ند جارێك ن���اوی خه‌ڵك ك ه نه‌یارمه ،وه‌هاش ده‌رچووه ،پاشان ئه‌وه‌ش كاسبییه‌‌و ئه‌وان ه كاری خۆیان ی ده‌ك���ه‌ن ،له‌به‌رامبه‌ر ئ���هو زانیاریان ه ك ه پێ���ت ده‌ڵێن ،پاره‌یه‌ك وه‌رده‌گرن، ئ���ه‌وه‌ش نه به‌زۆره‌و ن���ه به‌گونده‌ییه، ی وه‌ك من ،ئه‌ویش خۆت ئاره‌زوو ده‌كه به‌ختێكت بۆ ده‌گرێته‌وه".
"توانج ی گه‌نجان ب ه پۆلیس ناگیرێت" ئا :كاوه گه‌رمیانی رۆژانه به‌شێك له‌گه‌نجانی قه‌زای كه‌الر ی ئاماده‌یی كچان له‌به‌رده‌م خوێندنگا كۆده‌بنه‌وه ،توانج له‌قوتابیه كچه‌كان ده‌ده‌ن‌و كێشه دروستده‌كه‌ن ،بۆ ئه‌و مه‌به‌سته لیژنه‌یه‌ك له‌قایمقامیه‌ت بۆ چاودێریكردنی به‌ر قوتابخانه‌كان پێكهاتووه .هه‌ندێ گه‌نجیش ئه‌و ی لێپرسینه‌وه‌یه به پێشێلكردن ئازادییان له‌قه‌ڵه‌م ئه‌ده‌ن. قوتابی��� ه كچ���ه‌كان ئام���اژه ده‌كه‌ن ی زۆرجار له‌ترسی ئهوهی نه‌بنه نێچیر كوڕان" ،له‌گه‌ڵ كه‌سوكاریاندا هاتۆچۆی خوێندنگا ده‌كه‌ن". ی په‌ی���ام جه‌م���ال كچ��� ه قوتابیه‌ك ی ش���ه‌هید ئارام-ـه له‌كه‌الر، خوێندنگا باس له‌وه‌ده‌كات ئه‌و گه‌نجان هی له‌به‌رده‌م خوێندنگاكه‌یان راده‌وه‌ستن ،هه‌ر یه‌كه‌و ی ئه‌و گه‌نجان ه مه‌رامێكیان هه‌ی ه "توانج ناخۆش‌و خۆشیشی هه‌یه ك ه ره‌نگ ه بۆ مه‌رامێكی تایبه‌ت ئ���هو توانج ه بده‌ن، ك ه زۆرجاریش كاریگه‌ریی ده‌كاته سه‌ر كچان ،راوه‌س���تانی ئه‌و گه‌نجانه خۆی بۆخۆی پرس���یاره‌‌و نابێت ده‌زگاكانیش ی لێی بێده‌نگ بێ���ت ،ههرچهنده جار وایه تۆ به‌شتێكه‌وه سه‌رقاڵی خه‌یاڵت ی ی خۆش رۆش���تووه ،له‌پڕ قس���ه‌یه‌ك ئ���هو گه‌نجان ه ب���زه ده‌خاته‌وه س���هر لێوه‌كان���ت ،به‌اڵم هه‌ندێكیش هه‌ن زۆر ی هه‌موو ناش���رین توانج ئه‌ده‌ن‌و ئاوقا كه‌سێكیش ده‌بن". شه‌نگه خوێندكارێكی تره‌‌و رای وابوو، ی ئه‌و گه‌نجان ه كار ناكاته سه‌ر وه‌ستان ی "با بوه‌س���تن خۆ ئه‌و ،خۆ وته‌نی وت ێ كچیش حه‌ز ده‌كات نامان خۆن ،هه‌ند ئ���هو كوڕه ببینێت ك��� ه هه‌موو رۆژێك ی ی دێت ه ب���ه‌رده‌رگای قوتابخانه‌ك ه بۆ ی خۆم ته‌نها بۆ بینینێك ،به‌ش به‌حاڵ كوڕێك دوو ساڵه شوێنم ئه‌كه‌وێ‌‌و هیچ ناڵێت ،الی منیش وه‌ه���ای لێهاتووه، حه‌ز ده‌ك���ه‌م بیبینم ،له‌م ش���اره ك ه ی عه‌شایرییه ،ره‌نگه بۆ ئه‌و ناوچه‌یه‌ك گه‌نجان ه ئهوه تاك ه مه‌نفه‌ز بێت". ی ته‌م���ه‌ن 16 ش���اخه‌وان گه‌نجێك��� ی س���اڵه ،ئه‌ویش یه‌كێك ه لهو گه‌نجان ه كه هه‌م���وو رۆژێك ده‌چێت���ه به‌رده‌م قوتابخانه‌ی كچان ،ئه‌و ده‌ڵێت "حه‌زم له‌كچێ���ك كردووه ،ئ���هو نازانێ ،به‌اڵم ێ بیبینم ،هه‌ست هه‌موو رۆژێك ده‌مه‌و ده‌كه‌م ئه‌ویش هه‌ستی بهوه كردووه".
ی قس���ه‌كانیدا ئ���هو گه‌نج���ه له‌درێژه ی نیگه‌رانیی ده‌رده‌بڕێت به‌رامبه‌ر هێنان پۆلی���س بۆ به‌رده‌م ئ���هو قوتابخانانه، ی تیایه ،بۆ پاركێك ی "له‌كه‌الر چ وتیش یان كافیتریای���ه‌ك هه‌ی ه ئهگهر حه‌زت له‌كچێك بێت به‌ئازادی بچیت بیبینی؟! ته‌نها به‌ر مه‌كته‌به‌كانمان هه‌یه ،ئه‌وه‌ش خه‌ریكه رێگری بۆ دروستده‌كه‌ن ،ئایا ده‌توانن ب ه پۆلی���س ده‌می گه‌نجه‌كان بگرن؟". ی زۆرجار خوێن���دكاری ك���چ ده‌بین ی تاوه‌كو یه‌كێك له‌كه‌س��� ه نزیكه‌كان��� ی قوتابخان���ه ده‌یهێنێت ،هێما به‌رده‌م ی محه‌مه‌د ك ه خوێن���دكاری خوێندنگا ی كچانه ،یه‌كێك���ه له‌وانه. ره‌وش���ت - ئ���هو جه‌خ���ت له‌س���هر ئه‌وه‌ده‌كاته‌و‌ه ی نه‌بێته نێچیر له‌ترسی ئهوه فۆتۆ :کاوه ی كوڕان ،قوتابخانه‌یه‌کی ئاماده‌یی کچان له‌که‌الر له‌گه‌ڵ كه‌س���وكاریدا هاتۆچۆ ده‌كات، ی ی كۆمه‌اڵیه‌ت��� ی ك���ه چه‌ندی���ن گرفت��� "چه‌ندجارێ���ك توش���ی ئ���هو حاڵه‌ت ه كۆمه‌اڵیه‌تی لێنه‌بێته‌وه ،لهو كاتهوه ی براك���ه‌م له‌گه‌ڵ���م دێت ،ه���هر ناوێرن لێكه‌وتووه‌ت���هوه ،زۆرجار ده‌بینین ئه‌و ی به‌رده‌رگا بوومه‌ته‌وه له‌الیه‌ن گه‌نجان ی له‌ب���ه‌رده‌م خوێندنگاكان گه‌نجان���ه ی سه‌یریشم بكه‌ن ". خوێندنگاكه‌مانه‌وه ،س���ه‌ره‌ڕای ئهوه ی ك ه له‌به‌رده‌م ی���ان شوێنه‌گش���تیه‌كاندا كێش���ه بۆ یه‌كێك ل���هو گه‌نجانه ك ه توانجی���ان لێداوم ،ویستوش���یان ه ی كچ���ان ده‌وه‌س���تێت هاوواڵتیان دروستده‌كه‌ن ،ده‌بن ه هۆی خوێندنگاكان��� ی له‌كه‌سانی تر، ی لێس���ه‌ندنه‌و‌هی ئازاد به‌ناوی (ئه‌نوه‌ر مه‌حمه‌د) كه ناوه‌ك ه خوازراوه ،جه‌ختی لهسهر ئه‌وه‌كرده‌و‌ه بۆیه له‌ڕێ���گای دادگاوه لێپرس���ینه‌و‌ه ی له‌گ���هڵ ئه‌وكه‌س���انه ده‌كرێ���ت ،ئه‌و ك��� ه چه‌ند كچه قوتابیی���ه‌ك به‌بیانو زه‌واج���هوه په‌یوه‌ندیی���ان له‌گه‌ڵ���دا دیارده‌ی ه هێش���تا سه‌ره‌تایه ،پێویست ه ی دروس���تكردووه‌‌و فریویانی���داوه ،ئه‌و چاره‌س���هر بكرێت ،تاوه‌كو كێش���ه ی لێنه‌كه‌وێته‌وه". ده‌ڵێت "یه‌كێكیان له‌خوێندنگای (ش) گهوره ی ی ت���ره‌وه لێپرس���راو له‌الیه‌ك��� ی تره"، ی تریان له‌خوێندنگایه‌ك ـه ،ئه‌و ی پۆلیس���ی ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ی راگه‌یاندن ناوبراو ئاماژه به سه‌ره‌تای دروستبوون ی خۆیو ئه‌و كچان ه ده‌كات ،كه‌الر (سه‌ربه‌س���ت عومه‌ر) سه‌باره‌ت په‌یوه‌ندی��� له‌سه‌ره‌تادا كه‌وتۆته شوێنیان‌و قسه‌ی ب���ه راوه‌س���تانی گه‌نجان له‌ب���ه‌رده‌م ك���ردووه ت���ا په‌یوه‌ندیی���ان له‌گه‌ڵدا خوێندنگاكانی كچان ،باس لهوه ده‌كات دروستكردووه ،وتیشی "رۆژان ه له‌به‌رده‌م ك ه ده‌س���تیان كردووه ب ه لێپرسینه‌و‌ه ی ی به‌رده‌م ه���ه‌ردوو خوێندنگاك��� ه راده‌وس���تم‌و "بڕیار دراوه به‌چاودێریكردن ی كچان له‌ناو چاوه‌ڕێیانده‌كه‌م‌و ب���ۆ ده‌خوله‌كێكیش خوێندن���گا ئاماده‌ییه‌كان ی كهالرو هه‌ندێك له‌خوێندنگای تر پێك���هوه ده‌بین ،به ئوتومبیله‌كه‌ش���م شار ی وایه تاوه‌كو نزی���ك ماڵه‌وه‌یان كه كوڕو كچ تێكه‌ڵن". ج���ار وتیشی "ئێم ه لیژنه‌یه‌كمان پێكهێناو‌ه ده‌یانگه‌یه‌نم". ی چاودێری���ی ئه‌و حاڵه‌تان��� ه ده‌كات ،بۆ ی ئ���هو ئیجرائاتان��� ه له‌ب���اره قایمقامیه‌ت���ی ك���ه‌الر گرتویانه‌ت ه به‌ر ،ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ش ئوتومبێلی پۆلیس، ی پۆلیسی فریاكه‌وتن، ی به‌تایبه‌تی بنك ه ی ك���ه‌الر ،جه‌الل نور بمبه‌ن له‌گ���ه ڵ خۆیان ،چه‌ند گه‌نجێك قایمقامی قه‌زا ی كچان هه‌م���وو رۆژێك كه ده‌یانزانی چ كاتێك له‌لێدوانێك���دا ب ه ئاوێن���هی راگه‌یاند ،له‌به‌رده‌می ئ���هو خوێندنگایان ه له‌ماڵ دێم ه ده‌رێ ،تا قوتابخان ه له‌گه‌ڵم پ���اش زیادبوونی كێش��� ه له‌ب���ه‌رده‌م ده‌وه‌ستن .تێبینی ئهوه كراوه هه‌ندێك ی كچان ،گه‌ن���ج دور له‌خ���وو ره‌وش���ت‌و ئادابی ی ناش���رینیان ده‌كردو ئ���هو قوتابخان��� ه ئاماده‌ییانه ده‌هاتن‌و قس���ه ی لهو ش���وێنان ه توانج ده‌ده‌ن، داوایان ده‌كرد له‌گه‌ڵیاندا س���وار ببم‌و ده‌س���تمان به لێپرس���ینه‌و‌ه كردووه ،گش���ت ی رابردوو كۆبونه‌وه‌مان له‌گه‌ڵ به‌شێوازێكی ناش���رین ك ه سیمای ئه‌و نامه‌یان بۆ هه‌ڵئه‌دام ،هه‌رچه‌ند قسه‌م "هه‌فته ی ده‌زگا ئه‌منیه‌كان‌و الیهنی په‌یوه‌ندیدار به‌رده‌م خوێندنگایه‌یان ناشرین كردووه، پێده‌وتن بێس���وود بوو ،مامۆستایه‌ك ی مه‌فره‌زه‌كانی پۆلیسهوه ی ئێم ه له‌ڕێگه خۆم���م ل���هو رووداوه ئاگاداركرده‌وه ،ك���ردووه س���ه‌باره‌ت ب���هو دیاردان ه ی ی گه‌نج ده‌ستگیریان ده‌كه‌ین‌و دواتر رووبه‌ڕوو ئه‌وی���ش پێیوتم ،له‌گ هڵ كه‌س���وكارت ناوچه‌كه ،به‌تایبه‌تی وه‌س���تان ی كچان دادگاو یاسایان دهكهینهوه". ی له‌به‌ر قوتابخان��� ه ئاماده‌ییه‌كان ی كێش��� ه هاتوچ���ۆ بك���ه ب���ۆ ئهوه
با بوه‌ستن خۆ ێ نامان خۆن ،هه‌ند كچیش حه‌ز ده‌كات ئه‌و كوڕه ببینێت كه هه‌موو رۆژێك ی بۆی دێته به‌رده‌رگا قوتابخانه‌كه‌ی
11
هه‌ڵوێستی داواكاری گشتی كاتێك منداڵێك هه‌وڵی خۆكوشتنی دا له‌ماڵی كوڕان رۆمان ه���اوكار منداڵێكی ته‌مه‌ن 15س���اڵه، به‌هۆی هه‌ڵوه‌شانی خێزانه‌كه‌یه‌وه له‌گه‌ڵ برایه‌ك���ی بچوكتر له‌خ���ۆی له‌ناو ماڵی كوڕانی سه‌ر به به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی چاودێری كۆمه‌اڵیه‌تی ش���اری س���لێمانیدا ده‌ژیا، بهپێی یاسایی چاودێری كۆمه‌اڵیه‌تی ئه‌و ماڵه جێگره‌وه‌ی خێزانه‌كه‌یه‌تی‌و ئه‌ركی ئه‌و ماڵه‌شه كه هه‌موو پێداویستییه‌كی مادی‌و مه‌عن���ه‌وی‌و ژینگه‌یه‌كی ئارام بۆ ه���اوكار‌و هه‌موو ئ���هو مندااڵنه‌ی تریش كه بێبه‌ش���ن له‌خۆشه‌ویستی‌و ژینگه‌ی خێزانی ده‌سته‌به‌ر بكات. دوای ئ���هوهی ه���اوكار توش���ی ته‌نه‌گه‌ژه‌یه‌ك���ی ده‌رون���ی ده‌بێت له‌ناو ماڵی كوڕاندا له‌س���هر ئ���هوهی ئارامی ب���رای -كه ته‌مه‌نی 11س���اڵه -مامه‌ڵه‌ی خراپی له‌گه‌ڵ���دا ده‌كرێت له‌الیه‌ن چه‌ند كارمه‌ندێك���ی ماڵه‌ك���هوه به پاس���اوی ئهوهی كه له‌قوتابخان���ه‌دا ده‌رنه‌چووه، دوای ئ���هوهی بارودۆخ���ی ده‌رونی زۆر بهرهو خراپب���وون ده‌چێت ،هاوكار دوو جار هه‌وڵی خۆكوش���تن ده‌دات ،جارێك په‌تێك هه‌ڵده‌واسێت‌و ملی به په‌ته‌كه‌وه ده‌كات بۆ ئ���هوهی خۆی بخنكێنێ ،له‌م كات���ه‌دا پێی ده‌زان���نو فریای دهكهونو نایه‌ڵن خۆی بخنكێنێت ،جارێكی تر هه‌لی بۆ رێده‌كه‌وێت نه‌وت ئه‌كات به‌خۆیدا بۆ ئهوهی خۆی بسوتێنێت ،ئه‌مجاره‌شیان فریای دهكهونو نایه‌ڵن كۆتایی به‌ژیانی خۆی بهێنێت ،ئه‌شێت چه‌ند پرسیارێك له‌مێش���كی هه‌موماندا دروست بوبێت‌و پرس���یاركه‌ین ئایا ئه‌بێ���ت چی له‌دوای هه‌وڵی خۆكوشتنه‌كه‌یه‌وه بێت یان چۆن مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا كرابێت؟ دوای ئهوهی كه رێگه‌ی خۆكوشتنه‌كه‌ی لێده‌گرن ،توێژه‌رێكی كۆمه‌اڵیه‌تی ماڵی كوڕان( ،هاوكار) س���واری ئوتومبێلێك ده‌كات‌و ته‌سلیم به پۆلیسی نه‌وجه‌وانانی ده‌كات‌و پۆلیسی نه‌وجه‌وانانیش مه‌له‌ف بۆ منداڵه‌كه ده‌كاته‌وه‌‌و ره‌وانه‌ی دادگای ده‌كه‌ن‌و دادوهر به ماده‌ی 24كه تایبه‌ته ب���ه منداڵ���ی په‌رته‌وازه ،ه���اوكار به‌ند ده‌كات‌و ده‌ینێرێ���ت بۆ خانه‌ی تێبینیی، خان���هی تێبینیی بهپێی یاس���ا تایبه‌ته ب���ه راگرتنی (توقیف) ئ���هو مندااڵنه‌ی ك���ه كه‌تنێك ده‌ك���ه‌ن دژ به‌كه‌س���انی ت���ر ،له‌هه‌مووی ناخۆش���تر ئه‌م خانه‌ی تێبینییه‌ی كه (ه���اوكاری) تیادا به‌ند ده‌كرێت ،ته‌نها له‌ژوره‌كانیاندا دابڕاون‌و تێكه‌ڵ به تاوانباری گهوره نابن ،ئه‌گه‌رنا له‌كاتی چونه‌ده‌ره‌وه‌و پشودا تێكه‌ڵ به تاوانباری گهوره ده‌ب���ن كه ناو ده‌برێن به شه‌بابی بالغین (واته ئه‌و كه‌سانه‌ی كه ته‌مه‌نیان له‌س���هرو 18ساڵه‌وه‌یه)، لهو حاڵه‌ته ده‌رونیی���ه خراپه‌دا هاوكار چه‌ند رۆژیك لهو ش���وێنه‌دا ژیان به‌سه‌ر ده‌بات ،له‌م كاته‌دا رێكخراوی منداڵپارێز به راپۆرتێك داواكاری گش���تی ئاگادار ده‌كات���هوه له‌س���هر ورده‌كاریی حاڵه‌تی (هاوكار) ،داواكاری گش���تیش لیژنه‌ی لێكۆڵینه‌وه‌ی خ���ۆی ده‌نێرێت بۆ ماڵی ك���وڕان ب���ۆ لێكۆڵین���هوهو به‌دواچونی ئ���هو كێش���ه‌یه .دوای لێكۆڵین���هوه، داواكاری گش���تی راپۆرتی كۆتایی خۆی ته‌واو كرد ،كورت���هی راپۆرته‌كه‌یان كه نوسخه‌یه‌كیان ناردووه بۆ ماڵی كوڕان، ده‌ڵێت ئه‌م منداڵه توندوتیژیی به‌رانبه‌ر نه‌كراوه ،به‌پێ���ی راپۆرتی توێژه‌ره‌كان‌و قوتابخانه‌ك���هی ،ئه‌و منداڵه الس���اره‌‌و هه‌ڵسوكه‌وتی په‌روه‌رده‌یی نییهو له‌به‌ر رێگرتنی له‌خۆكوشتن ته‌سلیم به‌پۆلیسی نه‌وجه‌وانان كراوه ،راگرتنیشی به بڕیاری دادوه‌ری لێكۆڵین���هوهی نه‌وجه‌وان���ان بووه ،ل���ه‌دوای چه‌ند رۆژێك به‌ندكردن، (ه���اوكار) ته‌س���لیم به ماڵ���ی كوڕان كراوه‌ته‌وه ،له‌كۆتاییش���دا كێش���ه‌كه‌ی داخراوه ،هه‌تا ئێستا (هاوكار) به چوار دامه‌زراوه‌دا تێپه‌ڕی���وه ،ماڵی كوڕان– پۆلیسی نه‌وجه‌وانان– دادگا– داواكاری گشتی. ئه‌مه ته‌نها باسكردنی روداوه‌كه بوو، بابزانین ئه‌و پێش���ێلكاریانه چیبوون كه به‌رانبه‌ر به‌م منداڵه كراوه له‌ژێر روناكی مافه‌كان���ی من���داڵ‌و یاس���او بنه‌ماكانی پاراس���تنی منداڵدا له‌نێ���وان ئه‌م چوار دامه‌زراوه‌دا؟ له‌ه���هر قوژبنێك���ی ئ���ه‌م جیهانه‌دا له‌ڕۆژهه‌اڵته‌وه بۆ رۆژئاوا ،له‌باكوریشه‌وه ب���ۆ باش���ور ،ئه‌گ���هر ده‌زگای پۆلیس‌و توێ���ژه‌ری ده‌رون���یو كۆمه‌اڵیه‌تی تیادا هه‌بێت ،ئهگهر منداڵێك هه‌وڵی خۆكوشتن بدات ،پۆلیس ئه‌م حاڵه‌تانه ئه‌س���پێرن
به‌توێژه‌ران���ی ده‌رون���ی كۆمه‌اڵیه‌تی ب ه مه‌به‌س���تی چاره‌س���هر ،ب���ه‌اڵم له‌ماڵی كوڕاندا توێژه‌ره كۆمهاڵیهتیو ده‌رونیه‌كان پیشه‌كانیان گۆڕیوه‌ته‌وه ،ئه‌و حاڵه‌ته‌ی كه له‌ته‌نگه‌ژه‌یه‌ك���ی ده‌رونی خراپدایه‌و هه‌وڵی خۆكوشتنی داوه ،سپاردویانه به ده‌زگای پۆلیس ،له‌وانه‌یه پاساو هه‌بێت ب���ۆ ئه‌م ره‌فتاره‌یان ،ب���ه‌اڵم له‌مه‌نتیق‌و ویژانی هی���چ به‌ش���ه‌رێكدا قبوڵناكرێت به‌رژه‌وه‌ندی���ی منداڵێ���ك له‌وه‌دابێ���ت راپێچی به‌ندیخانه بكرێت‌و سه‌ربه‌س���تی لێ زه‌وتبكرێت لهسهر ئهوهی هه‌وڵیداوه خۆی بكوژێ���ت ،ئاواته‌خوازین براده‌رانی پۆلیس���مان كه‌س���انی پرۆفیش���ناڵ بن له‌چاره‌سازی ده‌رونی كۆمه‌اڵیه‌تیدا!.. به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی پۆلیسی نه‌وجه‌وانان ماوهی 13س���اڵه له‌بواری نه‌وجه‌واناندا كار ده‌كه‌ن ،هه‌میش���ه كاریان بۆ ئهوه كردووه كه ئه‌و مندااڵنه‌ی كه بێخێزان‌و كه‌س���وكارن‌و له‌س���هر ج���اده‌كان ژیان به‌سه‌ر ده‌به‌ن به‌هاوكاریی دادگا مافیان بپارێزن‌و بیانس���پێرن ب���ه ماڵی كوڕان
به‌ڵگه‌نه‌ویسته ك ه منداڵ خراپ‌و السار نییه ،منداڵ خراپ ده‌كرێت‌و مندااڵن هه‌ڵگری پهروهردهی گه‌وره‌كانن ی���ان خێزانه‌ك���هی ئه‌گ���هر گونجاوبوو، ن���ه‌ك منداڵێ���ك بهپێی یاس���ا له‌ماڵی كوڕاندا ژی���ان ده‌گوزه‌رێنێت‌و په‌رته‌وازه نیی���ه مه‌له‌ف���ی بۆ بكات���هوهو ره‌وانه‌ی دادگای ب���كات ،ئه‌م���ه‌ش پێچه‌وان���هی ئه‌ركی خۆیانه ،ئه‌و یاس���ایه كه ئه‌وان جێبه‌جێی ده‌كه‌ن ده‌ق���ی ماده‌ی 24ی یاس���ایی چاودێریی نه‌وجه‌وانه منداڵێك كاتێك په‌رته‌وازه ده‌بێت‌و شوێنی ژیانی س���ه‌رجاده ده‌بێ���ت ،ئه‌بێت پۆلیس���ی نه‌وجه‌وانان ئه‌و منداڵه ته‌سلیم به ماڵی كوڕان���ی بكه‌ن ی���ان خێزانه‌كه‌ی ،نهك منداڵێ���ك له‌ماڵێك وه‌ربگرن‌و بیكه‌ن به منداڵی په‌رته‌وازه!.. لێره‌دا كه‌سمان پێویستمان بهوه نییه وه‌س���فی دادوه‌ری بۆ بكرێ���ت ،دادوهر دادوه‌ره‌و ت���ه‌واو ،ب���ه‌اڵم ئه‌توانین هه‌ر بهو یاسایه‌ی خۆی بیسه‌لمێنین دادوهر له‌م ساته‌دا بڕیاره‌كه‌ی بۆ ته‌وقیفكردنی هاوكار دادوه‌رانه نهبووه ،چۆن منداڵێك بهپێی یاس���ای چاودێری���ی كۆمه‌اڵیه‌تی له‌ماڵی كوڕاندا ئ���ه‌ژی به ماده‌ی 24ی یاس���ای چاودێریی نه‌وجه‌وانان بڕیاری ته‌وقیفكردن���ی ئه‌ده‌ی؟ له‌ڕاستیش���دا دادوهر پێچه‌وان���هی بڕیاره‌ك���هی جێبه‌جێكردووه ،چونكه دیسان ماده‌ی 24بۆ منداڵی په‌رته‌وازه‌یه ،هه‌میش���ه ئه‌م مندااڵنه به‌پشتبه‌س���تن به‌م یاسایه ئه‌سپێردرێن به ماڵی كوڕان نهك له‌ماڵی كوڕانه‌وه بسپێردرێن به به‌ندیخانه. داواكاری گش���تی هه‌م���وو ئ���ه‌م پێش���ێلكاریانه‌ی به‌سه‌ردا تێپه‌ڕی وه‌ك تاك���ه رێگه‌چ���اره بۆ س���ه‌ندنی مافی (ه���اوكار) ،ب���ه‌اڵم له‌ڕاپۆرته‌كه‌یان���دا ده‌ڵێن ئه‌م منداڵه الساره‌‌و هه‌ڵسكه‌وتی په‌روه‌رده‌یی نییه ،چونكه به‌ڵگه‌نه‌ویسته كه منداڵ خراپ‌و السار نییه ،منداڵ خراپ ده‌كرێت‌و من���دااڵن هه‌ڵگری پهروهردهی گه‌وره‌كانن ،سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ش (هاوكار)و براكه‌ی نزیكه‌ی شه‌ش ساڵه لهو ماڵه‌دا پهروهرده بوون ،هه‌ر ئه‌وانیش به‌رپرسن له‌په‌روه‌رده‌كردنی���ان‌و هه‌ڵس���وكه‌وتی په‌روه‌رده‌یی���ان ،هاوكاتیش باش���ترین نیش���انده‌ر بۆ منداڵێك كه بیناسیته‌وه كه مامه‌ڵه‌ی توندوتیژی له‌گه‌ڵدا كراوه، الساریی توندوتیژیی منداڵه‌كه خۆیه‌تی. جگه له‌وه‌ش( ،هاوكار) دووجار هه‌وڵی خۆكوش���تنی داوه ،هه‌وڵی خۆكوش���تن به‌هێزترین ده‌لیله بۆئه‌وه‌ی بیسه‌لمێنی كه ئ���ه‌م منداڵه مامه‌ڵ���هی زۆر خراپی له‌گه‌ڵ���دا كراوه ،له‌مۆدێل���ی كام واڵتدا هه‌ب���ووه پۆلی���س‌و دادگاو به‌ندك���ردن چاره‌س���هر بێت بۆ خۆكوش���تن ،ئهگهر ئێوه وه‌ك داواكاری گشتی مافی منداڵ ب���ه‌م ش���ێوه‌یه بپارێزن ،ئ���هی خه‌ڵك روبكاته كوێ بۆ پاراستنی منداڵ.
CMYK
12
) )301سێشه‌ممه 2011/11/22
birura.awene@gmail.com
بیروڕا
موگناتیسی ئه‌هریمه‌ن
رۆشنبیر– ئه‌خالق– به‌رپرسیاریه‌تی هێمن قه‌ره‌داغی
ئینسان چییە؟ تەنها لەسەردەمی سوکراته‌وە ئینسان دەبێت���ە س���ێنتەری چاالکییەکان���ی بیرکردن���ەوە ،بەر له‌س���ۆکرات فیکری ئینس���انی خ���ۆی بە ش���تێکی ترەوە خەریککردووە جیاواز له‌ئینسان ،فیکر خەریک���ی دۆزین���ەوەی "جەوه���ەر"ی گریمانکراوی ش���تەکان بووە ،خەریکی دۆزین���ەوەی ئەو رەگەزە س���ەرەکی‌و بنەڕەتیی���ە ب���ووە کە گوای���ە هەموو رەگەزەکانی تر لەوەوە دروس���تدەبن‌و دەستپێدەکەن .ئەمەش وەک "جەوهەر"و "قوواڵیی" شتەکان وێناکراوە ،وەک ئەو شتەی له‌پشتی دەرکەوتی رۆژانە‌و زۆری شێوەکانی بوون‌و ژیان‌و دیاردەکانەوە ئامادەبووە .ل���ەم دیدەدا جیاوازییەکی گەورە کراوە له‌نێ���وان ئەو جەوهەرەدا کە بنەڕەتی‌و س���ەرەکی‌و نەگۆڕە‌و ئەو دەرکەوتان���ەدا وەک دەرکەوتی کاتی‌و تێپ���ەڕ‌و کورتتەم���ەن مامەڵەک���راون. کەس���ێکی وەک تالیس ،ب���ۆ نموونە، هەوڵدان بۆ دۆزین���ەوەی "جەوهەر"ی گەردون‌و ژیان ،پرنس���یپە گەورەکەی پش���تی هەموو ش���تەکانی بە چاالکی س���ەرەکی بیرکردنەوە زانیوە‌و خۆشی باوەڕی وابووە ئەو پرنسیپە سەرەکییە "قووڵ���ە"ی لەپش���تی دروس���تبوونی ش���تەکانەوەیە ،ئەو رەگ���ەزەی ژیان‌و گەردونی لەس���ەر بیناکراوە ،ئاوە .ئاو ئەو مادە ی���ان ماتریالەی���ە کە ژیان‌و گەردونی لێدروستبووە. لەڕاس���تیدا له‌یۆنان���ی کۆن���ی ب���ەر له‌دایکبوون���ی س���ۆکراتدا جیاوازی���ی س���ەرەکی زۆربەی بیرمەندەکان لەگەڵ یەکدا لەوەدابووە کە ئ���ەوەی ئەمیان بە "جەوهەر"ی دونیا‌و ژیان‌و گەردونی زانیوە ،واتە بەو پرنسیپە سەرەکییەی زانی���وە کە هەم���وو ش���تەکانی تری لەس���ەر دروس���تدەبێت ،هەم���ان ئەو پرنس���یپە نەب���ووە ک���ە ئەویتری���ان بەو جەوه���ەرەی زانیوە .ب���ۆ نموونە دوای تالی���س ئاناکس���یمێندێس دێت‌و دەڵێت جەوهەری ژی���ان‌و گەردون ئاو نییە ،بەڵکو با یاخ���ود هەوایە .دواتر هیراکلیس دێ���ت‌و جەوهەرێکی نوێ بە ش���تەکان دەبەخش���ێت جیاواز له‌ئاو‌و جی���اواز له‌هەوا ،کە بریتیی���ە له‌ئاگر. ئەم بیرمەن���دە پێیوایە ئ���ەو رەگەزە بنەڕەتییەی لەپش���تی دروس���تبوونی گەردون‌و ژیانەوەیە ئاگرە .کەس���ێکی وەک ئیمێدۆکلیسیش ئەو سێ پرنیسپەی پێشوو بەیەکەوە کۆدەکاتەوە‌و یەکێکی تازەی بۆ زیادەکات‌و دەڵێت :جەوهەری ژی���ان‌و گەردون بریتیی���ە له‌ئاو‌و ئاگر‌و ب���او خۆڵ .ئەم ئەم چ���وار رەگەزە بە پرنسیپی پش���تی هەموو شتەکانی تر دەزانێت‌و لەڕێگای ئەم چوار رەگەزەوە هەوڵئەدات له‌بوون تێبگات. ئ���ەم ش���ێوازی بیرکردنەوەیە خاڵێکی گرنگی تێدایە کە بریتییە له‌بیرکردنەوە له‌ڕەگوڕیش���ە گریمانکراوەکانی ژیان‌و گەردوون لەن���او ژیان‌و گەردون خۆیدا، نەک له‌ش���وێنێکی دەرەک���ی تایبەتدا. واتە باش���ی ئەم شێوازە له‌بیرکردنەوە لەوەدایە س���ەرچاوەی دیاردەکان لەناو دونیا خۆی���دا دادەنێت ،جەوهەرەکان، گریمانک���راوەکان دەبەس���تێتەوە بەو ش���تانەوە کە لەناو دونیا خۆیدا هەن، نەک ئ���ەوەی ئەو جەوهەرانە ،ئەم یان ئەو خوداوەند دروس���تیانکردبێت ،یان س���ەرچاوەکەیان بۆ باوەش���ی هێزێکی میتافیزکی ببات���ەوە .بەم مانایە ،ئەم قۆناغ���ە تایبەتم���ەی بیرکردن���ەوەی ئینس���انی قۆناغێکی نادینییە .ئینسان لێ���رەدا وەک دیاردەیەکی سروش���تی وێناک���راوە ،نەک وەک دەس���تکردێکی خودایی. ب���ەاڵم ئ���ەم ش���ێوازە له‌بیرکردنەوە کێش���ەیەکی گەورەی هەیە ،کێش���ەی گەڕان���ەوەی فرەج���ۆری‌و جی���اوازی‌و لەیەکنەچوونەکان بۆ یەک پرنس���یپی س���ەرەکی ،بۆ یەک رەگ���ەز یان چەند رەگەزێک بەتەنها ،یاخود گەڕان بەدوای یەک پرنس���یپدا کە بتوانێ���ت هەموو شتەکان لێکبداتەوە‌و راڤەیانبکات ،یان هەوڵدان بۆ وێناکردن���ی "قوواڵییەک" گوایە لەپشتی هەموو "تەنکایی"ەکانەوە ئامادەیە. ئ���ەم ش���ێوازە له‌بیرکردن���ەوە دەبێتە
یەکێک له‌نەخۆشیە هەرە ترسناکەکانی مێژووی فیکر‌و بیرکردنەوە .ئەم تەرزی بیرکردنەوەی���ە ئاڵۆزیی دی���اردەکان‌و ئاڵۆزی���ی ب���وون‌و ئاڵۆزی���ی دونی���ا دەکوژێ���ت‌و بەه���ۆی گەڕاندەن���ەوەی ب���ەردەوام بۆ ی���ەک پرنس���یپ‌و یەک مانا‌و یەک گوتار‌و یەک جەوهەر‌و یەک سیستمەوە ،نەک تەنها هەموو دەرکەوتە واقیعییەکان���ی ژی���ان پەراوێزدەخات، بەڵک���و جوڵە‌و هەڵس���وکەوت‌و کردە‌و ئەگ���ەرە مێژووییەکان���ی بەردەم���ی ئینسان خۆش���ی بەڕادەیەکی ترسناک بەرتەسکدەکاتەوە .ئەم نەخۆشیە کۆنە تا ئەمڕۆش بەچەندان ش���ێوەی جیاواز ئامادە‌و بەردەوامە. له‌مێ���ژووی فیک���ردا رەنگە کەس وەک ئەفالتوون ئەم دۆخی جەوهەرگەراییەی سەروەر‌و بەهێزنەکردبێت .الی ئەفالتوون هیچ دیاردە‌و دەرکەوتێکی ناو مێژوو سەر زەوی دیاردە‌و دەرکەوتێکی راستەقینە نییە ،بەڵکو وێنە یان کۆپییەکی کاتی‌و تێپەڕی ئ���ەو جەوه���ەرە نەگۆڕیە کە له‌دەرەوەی زەویدا ئامادەیە .ئەفالتوون دوانەیەک���ی ترس���ناک دروس���تدەکات کە دەکرێت بە دووان���ەی "رووکەش"و "قواڵی���ی" ناویببەی���ن ،رووکەش وەک ئەو دەرکەوتە کە مانا راس���تەقینەکان بەرجەس���تەناکات‌و "قوواڵیی"ش وەک شوێنی راس���تەقینەی مانا‌و هەقیقەتە "م���ەزن"و "نەم���ر"و "ناکۆت���ا"کان. بەمج���ۆرە لەس���ەردەمی تالیس���ەوە، بەتایبەت���ی ل���ەدوای ئەفالتوون���ەوە، بەشێکی زۆری فیکر دەبێت بە فیکری گەڕان بەدوای جەوهەری گریمانکراوی ش���تەکاندا ،دۆزین���ەوەی یاس���ای یاساکان‌و "جەوهەر!!!"ی سیستمەکان‌و "جەوهەر!!!"ی واقیع‌و "جەوهەر!!!"ی کۆمەڵ���گا‌و "جەوه���ەر!!!"ی ئەخالق‌و "جەوه���ەر!!!"ی ئینس���ان هت���د... ئەمەش گەڕانبووە بەدوای پرنسیپێکی نەگۆڕ‌و س���ەرتاپاگیردا کە شوناسێکی یەکگرت���ووی گریمانک���راو ب���ە هەموو جیاوازی‌و فرەڕەنگی‌و فرەدەنگییەکان بدات. ئەم ش���ێوازی بیرکردنەوەیە له‌بەشێک له‌زانس���تی کۆمەڵناسی‌و ئینسانناسی‌و دەرونناسی‌و فیکری فەلسەفی‌و تەنانەت ئەدەبیاتیشدا ئامادەیە .گەر بۆ نموونە تەماشای وێنەی ئینس���ان له‌بەشێکی گرنگی فیک���ر‌و ئەدەبیاتی هاوچەرخدا بکەین ،دەبینین ئینسان هەمیشە وەک هەڵگری دوو خودی جیاواز وێناکراوە. "خودێک���ی راس���تەقینە" بەرامب���ەر بە "خودێک���ی درۆزنان���ە"" ،خودێکی رەس���ەن" بەرامب���ەر ب���ە "خودێک���ی ناڕەس���ەن"" ،خودێکی قووڵ" بەرامبەر بە "خودێکی رووکەش" هتد ...ئەرکی فیکر‌و نووس���ینیش وەک ئەرکی گەڕان بەدوای ئەو خودە راستەقینە‌و رەسەن‌و قووڵەدا وێناکردوە. ئەوەی فیک���ری زانس���تیو رەخنەیی دەیس���ەلمێنێت ،ئ���ەو راس���تییەیە کە ئینس���ان‌و کۆمەڵگا‌و دی���اردەکان جەوهەریان نییە ،ش���تێک نییە نەگۆڕ له‌ئەزەلەوە بۆ ئەمڕۆ ،هەمیشە‌و هەردەم زی���اد له‌هێ���ز‌و توانا‌و ئەگ���ەر‌و کردە‌و ش���ێوازی بوون‌و ش���ێوازی ئامادەگی له‌دونیادا هەب���ووە‌و هەیە .هەریەکێک لەمانەش جۆرێکی جیاواز له‌پراکتیکی مێژوویی خستۆتەوە‌و جۆرێکی تایبەتیش له‌پراکتیکی مێژوویی دروس���تیکردون. "خودێک" نییە پێش���وەخت بە ئینسان درابێت‌و ئەرکی فیک���ر‌و ئەوەبێت ئەو خودە بدۆزێتەوە ،واتە ش���تێک بەناوی جەوهەرێک���ی پەنهان���ەوە بوونی نییە، کە ئینسان لەڕێگای فیکر‌و نووسینەوە بیەوێ���ت لەن���او خۆی���دا بیدۆزێتەوە. لەڕاس���تیدا رێک پێچەوانەی ئەم دیدە راستە ،ئینسان بوونەوەرێکە بەردەوام له‌دۆخ���ی خۆدروس���تکردنی خۆیدایە، هەمیشە س���ەرقاڵی خودس���ازییەکی بێکۆتاییە ،ئەو رۆڵەی فیکر‌و ئەدەبیات دەیبینن ئەوە نییە یارمەتی ئینس���ان بدەن خودێکی پەنهان یان جەوهەرێکی نەبین���راو لەخۆیدا بدۆزێت���ەوە ،بەڵکو ئەوەیە بەردەوام خۆی دروس���تبکات‌و خۆی بگۆڕێت بۆ شتێک جیاواز لەوەی کە هەیە.
srwsh@hotmail.com
ماوهی����ه‌ك له‌مه‌وب����هر كۆمه‌ڵێ����ك هاوڕێ داوای����ان لێكردم چه‌ند لێدوانێك له‌س����هر ئ����هو رووداوانه بده‌م ك����ه رۆژانه له‌فه‌زای سیاس����ی ئێمه‌دا ده‌گوزه‌را ،به‌تایبه‌تی كه له‌دوای حه‌ڤده‌ی ش����وباته‌وه به‌پێچه‌وانه‌ی سروشتی خۆمهوه كۆمه‌ڵێك وتارم لهسهر كێش����ه هه‌نووكه‌ییه‌كان نوس����یبوو ،به‌اڵم زۆر به‌حورمه‌ت����هوه داوای لێبوردن����م لهو هاوڕێیان����ه كرد كه چیت����ر ناتوانم رۆژانه‌‌و هه‌فتانه له‌س����هر ش����ته‌كان قس����ه‌بكه‌م‌و هه‌ڵوێستم هه‌بێت ،چونكه دۆخه‌كه چۆته قۆناغێك����ی نائومێدك����ه‌ره‌وه ،قۆناغێ����ك پێمانده‌ڵێت ئیشكالێكی گهوره له‌بونیادی سیاس����یو ئه‌خالقی ئێم����ه‌دا ههیهو چیتر برینداركردن یان روشاندن‌و نۆژه‌نكردنه‌وه چاری ناكات .له‌دۆخێكدا كه دادگا توانای گرتنی تاوانباری نییه ،س����امان ،ئاغاكان بێباكانه ده‌یخ����ۆن‌و كۆمه‌ڵگه‌ش هه‌مووی بووه‌ت����ه خزمه‌تكار ،ش����ار له‌یه‌ك چركه‌دا ده‌گۆڕدرێ����ت بۆ س����ه‌ربازگه‌یه‌كی گهوره، چیتر ئێمه له‌به‌رده‌م كێشه‌یه‌كی سیاسیدا نی����ن كه به‌لێدوان‌و هه‌ڵوێس����ت وه‌رگرتن‌و وتار نوسینی ساده چاره‌سه‌ربكرێت ،به‌ڵكو ئێمه له‌به‌رده‌م كێش����ه‌یه‌كی ئه‌خالقیداین، كێش����ه‌یه‌ك له‌قواڵییدا په‌یوه‌ندی به‌نه‌مانی ئه‌خ��ل�اق‌و به‌رپرس����یاریه‌تییه‌وه هه‌ی����ه، كێشه‌یه‌ك ئیشی فكره جارێكیتر بیكاته‌وه به‌كای����هی تێكش����كاندن‌و بونیادنان����هوهی خۆی ،نهك ماكیاجك����ردن‌و برینداركردن‌و نۆژه‌نكردنه‌وه‌ی .به‌بڕوای من هه‌ڵه‌ی یه‌كه‌م ئهوهی����ه رۆش����نبیر‌و رۆش����نبیریی بكه‌ینه كه‌ره‌سته‌یه‌ك بۆ چاره‌سه‌ركردنی ئه‌م دۆخه، چونكه ئهوهی ئێس����تا ئ����ه‌م دۆخه ده‌بات به‌ڕێ����وه ،په‌یوه‌ندییه‌كی به‌ڕۆش����نبیریی‌و مه‌عریف����هوه نییه ،به‌ڵكو گه‌مه‌یه‌كه رۆژانه تیایدا ش����ه‌ڕی بێمانا ده‌كرێ����ت‌و ده‌رگای خه‌ڵك‌و خودا ده‌شكێنرێت‌و میدیا‌و هه‌موو پێش����كه‌وتنێكی مۆدێرنیش����ی خراوه‌ت����ه خزمه‌ت ،ئه‌وانه‌ی ئه‌مڕۆ ئه‌م گه‌مه‌یه ده‌به‌ن به‌ڕێوه ،هه‌موویان مرۆڤی پێش����كه‌وتوون، هه‌موویان باس����ی بودجهو پاره‌ی خه‌ڵكی‌و نۆژه‌نكردن����هوهی ش����ار‌و بونیادنان����ی باڵه‌خان����هی زیات����ر ده‌ك����ه‌ن ،هه‌موی����ان زۆرزان����ن ،قه‌ڵه‌میان هه‌یه ،دكتۆر‌و واعیز‌و ش����اعیریان هه‌یه ،چاالكه‌وانی مه‌ده‌نییان ههیهو رۆژانه ده‌یهێننه سه‌ر كه‌ناڵه‌كانیان تا شیكردنه‌وه‌ی زیاتر بكات ،به‌اڵم هه‌موو ئه‌م گه‌مه‌بازان����ه ناتوانن پێمان بڵێن ئێمه له‌قه‌یرانێك����ی ئه‌خالقی گه‌وره‌دا ده‌ژین كه له‌بونیادی سیاس����یو كۆمه‌اڵیه‌تیماندایه‌‌و ئێستا هاتۆته سه‌ر روو ،قه‌یرانێك له‌وانه‌یه چركه‌س����اتی حه‌ڤ����ده‌ی ش����وبات ته‌نه����ا توێكڵێكی ده‌رخستبێت‌و چهندین توێكڵی تری مابێ����ت زه‌مه‌ن كه‌ش����فی بكات .له‌م فه‌زایه‌دا كه له(موگناتیسێكی ئه‌هریمه‌نی) ده‌چێ����ت هه‌م����وو ش����تێك بۆناوخ����ۆی راده‌كێش����ێت‌و ونی ده‌كات ،وه‌زیفه‌ی فكر گه‌ڕانه‌وه‌ی����ه ب����ۆ ئیش����كردن له‌وبونیاده ئه‌خالقی����ه‌دا ك����ه درزی تێكه‌وت����ووه،
ده‌رخس����تنی ئ����هو كه‌لێنه‌گه‌ورانه‌ی����ه ك ه له‌جیهانبینی‌و تێگه‌یشتنی ئینسانی ئێمه‌دا هه‌یه بۆ مرۆڤ‌و ئه‌خالق‌و به‌رپرسیاریه‌تی، مرۆڤێك تاسه‌ر ئێسقان خۆی به مۆدێرن‌و پێش����كه‌وتوو ده‌زانێت ،ب����ه‌اڵم كائینێكه به‌تاڵ له‌به‌رپرس����یاریه‌تی‌و مرۆڤدۆستی... كێش����هی ههره گ����ه‌وره‌ش ئه‌وه‌یه هه‌موو ئه‌م گه‌مه‌یه به‌ناوی خودی مرۆڤ‌و خودی ئازادی‌و خودی خه‌ڵكییه‌وه ده‌كرێت ،به‌ڵكو نوێنه‌ره‌كانی خۆیان وه‌ك خه‌ڵكی رۆشنبیر‌و خاوه‌ن مۆراڵ ده‌ناسێنن ،رۆشنبیرێك ته‌واو بێئاگا له‌ده‌الله‌ته قوڵه‌كانی رۆش����نبیریی‌و وه‌زیفه‌ی رۆشنبیر. فه‌یله‌سوف‌و پێش����ڕه‌وی سیاسی بۆسنی
ئهوهی ئێمه بهرهو رووی ده‌چین دونیایه‌كی بێ ده‌رگایه، دونیایه‌ك میدیا‌و درۆی سیاسیو یاریی ه ناشرینه‌كانیان بێ پرسیار دێن‌و خۆیان ده‌كه‌ن به‌ناو ماڵه‌كانی ئێمه‌دا
(بیگۆڤی����ج) له‌كتێبی (ئیس��ل�ام له‌نێوان رۆژهه‌اڵت‌و رۆژئاواد) ده‌ڵێت (رۆشنبیریی ئ����هو هونه‌ره‌ی����ه ك����ه به‌هۆی����هوه مرۆڤ ده‌بێت����ه مرۆڤ) ،دواتر له‌ش����وێنێكی تردا جیاكارییه‌ك����ی ورد له‌نێوان رۆش����نبیری (الثقافه)و ژیاردا (الحضاره) ده‌كات .الی بیگۆڤیج مرۆڤ ده‌كرێت خاوه‌نی ژیار بێت، به‌اڵم رۆش����نبیر نه‌بێت ،ده‌كرێت خاوه‌نی كۆشكی گهورهو س����وپای به‌هێز‌و میدیای گه‌وره‌بێت ،به‌اڵم به‌مانا قوڵه‌كه‌ی رۆشنبیر نه‌بێت .بێگومان بۆ ئهوهی به‌ته‌واوه‌تی له‌م تێزه تێبگه‌ین ،ده‌بێت بگه‌ڕێینه‌وه سه‌ر ئه‌و نموونه‌یه‌ی كه ئه‌و بۆ خس����تنه‌ڕووی ئه‌م ئیشكالیه‌ته ده‌یهێنێته‌وه .بیگۆڤیج ده‌ڵێت (كۆلۆمبۆس كاتێك ئه‌مه‌ریكای دۆزییهوه، پێشكه‌وتووتر بوو له‌هیندیه‌سوره‌كان ،به‌اڵم ئه‌وان رۆش����نبیرتر ب����وون له‌كۆڵۆمبۆس، ئه‌و خاوه‌نی چه‌ك‌و كه‌ش����تیو ش����ار بوو، به‌اڵم هیندییه سوره‌كان خاوه‌نی كه‌لتور‌و ژیاندۆس����تی ب����وون ،هیندیه س����وره‌كان وه‌ك میوانێك پێش����وازییان لێكرد ،به‌اڵم كۆلۆمبۆس هه‌موویانی به ئاڵتون فرۆشت). لێرهوه رۆشنبیریی راسته‌وخۆ به‌ستراوه‌ته‌وه به مرۆڤدۆستییه‌وه ،ره‌هه‌ندێكی ئه‌خالقیی قوڵی هه‌یه كه م����رۆڤ ده‌كاته كائینێكی به‌رپرس����یار له‌به‌رده‌م ئاسمان‌و سروشت‌و
مرۆڤ����دا ،له‌كاتێكدا ژیار ته‌واو ره‌هه‌ندێكی م����اددی ههیهو چ����اوی له‌دروس����تكردنی شاری زیاتر‌و كۆش����كی زیاتر‌و سه‌رمایه‌ی زیات����ره ،له‌ژیاردا ئ����هوهی ئامانجه مرۆڤ نییه ،به‌ڵكو پێش����كه‌وتنه ،پێشكه‌وتنێك نهك ته‌نها سروشت‌و سه‌رچاوه‌كانی ناكاته سوته‌مه‌نی خۆی ،به‌ڵكو مرۆڤیش ده‌كاته ماشێن‌و به‌نده .به‌مانایه‌كی تر رۆشنبیریی راسته‌وخۆ به‌س����تراوه‌ته‌وه به كلتوره‌وه، به‌س����تراوه‌ته‌وه بهو پێناسه كلتوریه‌وه كه ده‌درێته مرۆڤ‌و ش����ته‌كانی چوارده‌وری، مرۆڤ‌و مرۆڤه‌كانی به‌رامبه‌ری. له‌دۆخێكدا كه مرۆڤ ته‌نها بیر له‌بونیادنانی شاری گه‌وره‌تر‌و كۆشكی به‌رزتر‌و سامانی زۆرتر ده‌كاته‌وه ،ته‌نه����ا بیرله‌داگیركردنی زه‌وی زیات����ر‌و به‌به‌نده‌كردنی مرۆڤی زیاتر ده‌كاته‌وه ،هیچ ش����وێنێك نامێنێت بۆ ئه‌و شته‌ی ناوی به‌رپرسیارێتییه. ته‌واوی تێزه‌كه‌ی بیگۆڤیچ له‌س����هر ئه‌وه‌یه كه مرۆڤی رۆشنبیر كائینێكی به‌رپرسیاره، كائینێك����ه له‌هارمۆنیه‌تێك����ی ئه‌خالقی����دا ده‌ژی ،كائینێ����ك ه����ه‌م حورمه‌ت����ی هه‌یه بۆ ئاس����مان‌و هه‌م بۆ سروش����ت‌و هه‌م بۆ مرۆڤه‌كان����ی تر .ئ����هوهی به‌پل����هی یه‌ك ئه‌م����ڕۆ له‌دونی����ای ئێمه‌دا غائی����ب ،ئه‌م ده‌الله‌تانه‌ی رۆش����نبیریی‌و ئه‌خالقه ،ئه‌م ره‌هه‌ندانه‌ی به‌رپرسیاریه‌تییه كه واده‌كات سیاس����ییه‌كان وه‌ك پی����اوی زۆرزان‌و نوس����هرو قه‌ڵه‌م به‌ده‌ست‌و میدیاكانیشیان وه‌ك كه‌س����انی به‌ناو رۆشنبیر حورمه‌تێك نه‌هێڵنه‌وه ب����ۆ مرۆڤ‌و ئاس����مان‌و ژیانی ئێمه ،هێزێكی گهوره له‌سیاسی‌و میدیاكار‌و قه‌ڵه‌م به‌ده‌ست رۆژانه خه‌ریكی فرۆشتنی ئێمه بن به‌ئاڵتوون ،خه‌ریكی خوماركردنی ئێمه‌بن به‌ده‌س����ت وه‌همێكی گه‌وره‌وه كه ن����اوی (چاك����هی خه‌ڵكی)ی����ه ،وه‌همێك خه‌ڵك تیایدا به‌هه‌مان ش����ێوهی هیندییه س����وره‌كان كراونه‌ت����ه به‌ن����ده‌‌و مێگ���� هل‌و لێب����ووك ،ئ����هوهی به‌به‌رده‌وامیش غائیبه هه‌ستی به‌رپرسیارییه ،بێباكییه له‌به‌رامبه‌ر تێكش����كاندنی تایبه‌تمه‌ن����دیو حورم هتو ده‌رگاكان����ی ئێم����ه ،ئهوهی ئێم����ه بهرهو رووی ده‌چی����ن دونیایه‌كی ب����ێ ده‌رگایه، دونیایه‌ك میدیا‌و درۆی سیاس����یو یارییه ناشرینه‌كانیان بێ پرس����یار دێن‌و خۆیان ده‌كه‌ن به‌ناو ماڵه‌كانی ئێمه‌دا ،بێ ته‌قولباب دێن‌و هۆش‌و خه‌یاڵ����ی ئێمه داگیرده‌كه‌ن، ئێمه ب����ه‌ره‌و دونیایه‌كی بێ ده‌رگا ده‌چین ك����ه چیتر مرۆڤ ناتوانێت س����نوری خۆی هه‌بێت ،ده‌رگای خ����ۆی هه‌بێت .له‌فلیمی (به‌هار -هاوین -پایز -زستان-و به‌هارێكیتر) دا ده‌رهێن����هری كۆری (كی����م كی دوك) وێن����هی راهیبێكی بوزیمان پیش����انده‌دات له‌په‌رس����تگایه‌كدا ده‌ژی له‌س����هر ئ����او، په‌رستگایه‌ك له‌ناوه‌ڕاستی ده‌ریاچه‌یه‌كدایه كه ته‌نه����ا به به‌له‌م ده‌توانیت بۆی بچیت، ئه‌گه‌رچ����ی م����رۆڤ ده‌توانێ����ت له‌هه‌موو الیه‌كی ده‌ریاچه‌كه‌وه بهرهو په‌رس����تگاكه بچێ����ت ،ب����ه‌اڵم له‌ش����وێنێكی دیاریكراودا ده‌رگای����ه‌ك كراوه بۆئه‌وه‌ی خه‌ڵكی لێوه‌ی بچن����ه ژووره‌وه‌‌‌و دوات����ر به‌به‌ل����ه‌م بگه‌نه په‌رس����تگاكه ،ده‌رگایه‌ك هه‌رچوارده‌وری چۆڵه ،ده‌رگایه‌ك ئه‌وه‌م����ان پێده‌ڵێت كه شوێنه‌كان گه‌ر دیواری به‌رزیشیان نه‌بێت، گه‌ر پاسه‌وان‌و شورای به‌رزیشیان نه‌بێت،
ئاوڕدانه‌وه‌كه‌ی فه‌ره‌ج یان ئۆرفیۆس؟ بارام سوبحی
له‌چه‌ن���د ژم���ارهی پێش���وی ئاوێنه‌دا، كاك به‌ختی���ار عه‌لی له‌س���هر ئاوڕه‌كه‌ی ئۆرفیۆس‌و وه‌چه‌كانی ئۆرفیۆس زنجیره وتارێكی نوسی .پوخته‌ی باسه‌كه ئه‌وه‌یه ئۆرفیۆس له‌بن���ی دۆزه‌خ���هوه دێته‌وه س���ه‌رزه‌وی بۆ ئهوهی خۆشه‌ویسته‌كه‌ی له‌ده‌س���ت نه‌چێت ،ده‌بێت له‌م كاته‌شدا ئاوڕنه‌دات���هوه ،ب���ه‌اڵم دوای ئ���هوهی له‌ساتێكدا گوێی له‌ده‌نگی پێی ئۆردیكا نابێ���ت ،ئاوڕده‌دات���هوهو ب���هو ئاوڕه‌ش ئۆردیكا ده‌كه‌وێت���هوه بنی هاده‌س‌و بۆ هه‌تاهه‌تایه له‌ده‌ستیده‌چێت. نوسه‌ر له‌به‌شێكی وتاره‌كه‌یدا ،ده‌نوسێت "نه له‌مێژووی راسته‌قینه‌دا‌و نه له‌مێژووی هونه‌ردا ،ئاوڕێكی ت���ری وه‌ها گرنگمان نییه" .هه‌رچه‌ن���ده كاك به‌ختیار زیاتر الیه‌نه هونه‌ری‌‌و ئه‌ده‌بی‌‌و فه‌لسه‌فییه‌كه‌ی ئه‌و روداوه‌ی مه‌به‌سته ،به‌اڵم ئاوڕه‌كه‌ی ئۆرفیۆس خاڵی نییه له‌خۆشه‌ویس���تی ژی���ان‌و عه‌ش���ق .س���ه‌باره‌ت ب���هوهی له‌مێژووی راسته‌قینه‌دا ئاوڕێكی دیكه‌ی وه‌ه���ای گرن���گ نییه ،پێموایه نوس���هر نه‌یپێ���كاوه ،چونكه له‌م رۆژانه‌دا كاتێك به‌رگی چواره‌می كتێبی شایه‌تحاڵه‌كانی ئه‌نفال���م خوێنده‌وه كه ع���ارف قوربانی ئاماده‌یكردووه ،له‌باسی فهرهجو عوزێردا
دوو ئاوڕدانه‌وه‌ی زۆر گرنگی تیایه. ف���هرهجو عوزێر دوو كوردی داماوی ئه‌م واڵته‌ن‌و له‌س���اڵی ( )1988به‌ر شااڵوی ئه‌نف���ال ده‌كه‌ون ،به‌اڵم ق���ه‌ده‌ر له‌چاڵه مه‌رگه‌كان���ی نزی���ك روم���ادی رزگاریان ده‌كات .هه‌ر كه‌س���ێك بیه‌وێت ئاشنای ورده‌كاری چۆنێتی رزگاربوونی ئه‌و دوو كه‌س���ه بێت ،پێویس���ت ده‌كات كتێبی شایه‌تحاڵه‌كان بخوێنێته‌وه. فه‌ره‌ج دوای ئهوهی له‌گۆڕه پڕ ته‌رمه‌كان رزگاری ده‌بێت ،ده‌ڵێت "هه‌ر رام ئه‌كردو نه‌وه‌س���تام ،یه‌كه‌مجار ئ���اوڕم بۆ دواوه دای���هوه هه‌س���تمكرد ماوه‌یه‌ك���ی باش دوركه‌وتومه‌ت���هوه ...ئیتر ماوهی زیاتر له‌س���ه‌عاتێ رێگه‌م بڕی ئه‌وجا دانیشتم‌و كه‌مێك پشومدا". فه‌ره‌ج ئێس���تا ته‌مه‌نی ( )61س���اڵه‌و له‌ئه‌مەری���كا ده‌ژی ،یه‌كێك���ه لهو پێنج كه‌س���هی به‌چ���اوی خۆی���ان به‌كۆمه‌ڵ كوش���تنی ئه‌نفاله‌كانیان بینیوه .راسته له‌نێوان فهرهجو ئۆرفیۆس���دا جیاوازیی هه‌ی���ه ،ئ���هوهی ئۆرفی���ۆس خه‌یاڵی‌‌و ئ���هوهی ف���ه‌ره‌ج واقیع���ی ،ئۆرفیۆس ده‌ی���ان لێكدانه‌وه‌و نوس���ینی له‌س���هر هه‌یه ،ف���ه‌ره‌ج ته‌نه���ا چاوپێكه‌وتنێك، وەک ئۆرفیۆس له‌به‌ر خۆشه‌ویسته‌كه‌ی ئاوڕنادات���هوه ،به‌اڵم فه‌ره‌ج له‌ترس���ی مردن ،له‌خۆشه‌ویس���تی ژیان‌و ته‌مه‌نی
ده‌كرا فهرهجو عوزێر ی بكرانایه به كه‌ره‌سته بنیادنانی نهتهوه، نه‌ته‌وه‌یه‌ك كه ته‌نها لهسهر فرۆشتنی نه‌وت‌و پاره‌ی به‌غدا نه‌ژیایه، ی نه‌ته‌وه‌یه‌ك چیرۆك ی ژیانی مرۆڤه‌كان ی بكردایه‌ت ه پێناس ی له كۆڕ خۆ خۆی ئاوڕناداته‌وه. كاتێ���ك به‌س���ه‌رهاتی ف���هرهجو عوزێر ده‌خوێنیت���هوه ،ئ���ه‌وكات تێده‌گه‌ی���ت ژی���ان الی مرۆڤێكی ك���ورد چه‌ند به‌نرخ بووه .هه‌ر ئه‌و ژیانه‌ی���ه فهرهجو عوزێر ناچ���ارده‌كات ل���هو بیابانه‌دا ك���ه پڕه لەته‌رمی گه‌ن���ج‌و ژن‌و پی���اوو كۆرپه‌ی
مانای وانیه حورم هتو تایبه‌تمه‌ندی خۆیان نییه ،جارێكیتر (كی����م كی دوك) گرنگی ئه‌م هه‌س����ته به‌ده‌رگاكان‌و به‌رپرسیاریه‌تی ئێمه به‌رامبه‌ریان له‌ڕێی دیزاینی ناوه‌وه‌ی په‌رس����تگاكه‌وه ده‌خاته‌ڕوو ،په‌رستگایه‌ك هی����چ دیوارێك����ی تیانییه ت����ا ژووره‌كان له‌یه‌كجیابكاته‌وه ،ئ����هوهی كه هه‌یه ته‌نها چوارچێوه‌ی ده‌رگاكانه كه سنوری ژورێك له‌ویت����ر جیاده‌كات����هوه ،چوارچێوه‌یه‌كی ب����ێ دی����وار‌و ب����ێ ده‌رگا ك����ه راهیبه‌كه‌‌و قوتابیه‌كه‌ش����ی ته‌نه����ا له‌وێ����وه هاتوچۆ ده‌كه‌ن .به‌رپرسیاریه‌تی ئه‌خالقیی گهوره ئهوه نییه مرۆڤ له‌ده‌رگاكان بدات ئه‌وسا بچێته ناو دونیای ئه‌وانی تره‌وه ،ش����ه‌رمی له‌دیواره‌كان هه‌بێت تا سنوری تایبه‌تمه‌ندی ئه‌وانیت����ر نه‌به‌زێنێ����ت ،به‌ڵك����و ئه‌خالقی گ����ه‌وره ئه‌وه‌یه مرۆڤ به‌بێ بوونی دهرگاو دی����واره‌كان حورمه‌تی س����نوری ئه‌وانیتر بزانێت .له‌هه‌مان شاكاردا ئاماژه‌یه‌كی تری ق����وڵ ده‌بینین بۆ نابه‌رپرس����یاری مرۆڤ، عه‌به‌س����ی مرۆڤ به‌رامبه‌ر سروشت‌و ژیان به‌وه‌ی رۆژێك قوتابیی����ه منداڵه‌كه‌ی ئه‌م راهیبه دێته دهرهوهو بۆ گه‌شتێكی رۆژانه ده‌چێته چوارده‌وری ده‌ریاچه‌كه ،منداڵێك س����یمبولی بێباكی ئێمه‌ی مرۆڤه به‌رامبه‌ر ژیان‌و سروشت‌و بوون .منداڵه‌كه له‌ئاوێكی ته‌نك����دا ماس����ییه‌كی بچكۆل����ه ده‌گرێت‌و به‌په‌تێك به‌ردێكی قورسی پێوه‌ده‌به‌ستێت، به‌جۆرێك ماس����ییه‌كه به‌ئاسته‌م له‌شوێنی خۆیدا هه‌وڵی رۆیشتن ده‌دات‌و ناتوانێت... به‌هه‌مانش����ێوه‌‌و كه‌مێ����ك له‌والت����ره‌وه بۆقێ����ك ده‌گرێت‌و هه‌مان ش����تی له‌گه‌ڵدا ده‌كات ،ئیدی له‌گه‌ڵ ه����هر خۆهه‌ڵدانێكدا بۆقه‌ك����ه ته‌واو ش����ه‌كه‌ت ده‌بێ����ت ،دواتر هه‌مانش����تیش له‌گ����هڵ مارێك����دا ده‌كات. له‌هه‌رس����ێ حه‌ڵه‌ته‌كه‌دا منداڵه‌كه بێباكانه پێده‌كه‌نێت‌و ت����ه‌واو به‌قوڵی یاری به‌ژیان‌و سروش����ت ده‌كات مامۆستاكه‌شی به‌ئارامی له‌دووره‌وه چاودێری ده‌كات .ش����هو كاتێك قوتابیه‌كه خه‌وی لێده‌كه‌وێت ،مامۆستاكه‌ی به‌هه‌مانش����ێوه به‌ردێكی گهوره ده‌هێنێت‌و ده‌یبه‌س����تێت به‌پشتیه‌وه ،به‌شێوه‌یه‌ك كه نه‌توانێت له‌خۆی بكات����هوه ،به‌یانی ته‌واو ب����ه له‌شقورس����ییه‌وه هه‌ڵده‌س����تێت‌و داوا له‌ڕاهیبه‌ك����ه ده‌كات له‌لێكردن����هوهی ئه‌م باره قورس����ه‌دا یارمه‌تیب����دات ،به‌اڵم ئه‌و یادیده‌خات����هوه كه دوێن����ی چ هه‌ڵه‌یه‌كی له‌گ����هڵ ژیان����دا ك����ردووه بچێت راس����تی بكاتهوه .له‌م گه‌شتی راس����تكردنه‌وه‌یه‌دا منداڵه‌كه ته‌واو ش����ه‌كه‌ت ده‌بێت ،هه‌ست به‌وئ����ازاره گه‌وره‌ی����ه ده‌كات كه توش����ی ئه‌و گیاندارانه‌ی ك����ردووه ،كاتێك ده‌گاته سه‌ر ماس����یو بۆقه‌كه ،ده‌بینێت به‌ئاسته‌م رۆحی����ان تیاماوه ،به‌اڵم ماره‌كه تراژیدیانه خۆی له‌تكردووه‌‌و مردووه .لێره‌دا به‌تاسه‌وه ده‌ستده‌كات به‌گریان ،گریانێك له‌گه‌ڵ هه‌ر هه‌نس����كێكدا په‌ش����یمانییه‌كی بێ سوودی هه‌ڵگرتووه .بێگومان ده‌ك����را ئه‌م راهیبه له‌هه‌مان ساتدا ئه‌و گیاندارانه رزگاربكات، ده‌كرا چه‌ند س����اتێك دواتر به‌م قوتابیه‌ی بگوتای����ه كه‌تۆ كارێك����ی هه‌ڵه ده‌كه‌یت، به‌اڵم گه‌وره‌یی ئه‌م ش����اكاره‌ی (كیم كی دوك) له‌وه‌دای����ه ك����ه پێمانده‌ڵێت مرۆڤ ده‌بێت فێربێت‌و حه‌سره‌ت بكێشی تا ببێته كائینێكی به‌رپرسیار. »»19
ك���ورد ،ئه‌و ته‌رمانه‌ی ك���ه خوێنیان لێ ده‌چۆڕێت ،به‌س���ه‌دان مه‌تر بڕۆن‌و ئاوڕ نه‌ده‌نه‌وه ،نه‌وه‌ك���و ئه‌وانیش به‌ده‌ردی ئه‌و مرۆڤانه بچن ،كه دڕنده‌كانی به‌عس كۆتاییان به ژیانیان هێنا. ئه‌گ���هر س���ه‌ركردایه‌تی سیاس���ی كورد خاوه‌ن���ی روئیاو س���تراتیژی نه‌ته‌وه‌یی بوای���ه ،ده‌بوو ئێس���تا چیرۆكی فهرهجو عوزێ���ر بكرایه‌ته بابه‌ت���ی ده‌یه‌ها فلیم‌و ره‌وانه‌ی فیس���تیڤاڵه گه‌وره‌كانی جیهان بكرایه .به‌داخه‌وه نوس���ه‌ره گه‌وره‌كانی كوردیش هی���چ بایه‌خێكیان به چیرۆكی ژیان���ی ئ���ه‌م ش���ایه‌تحاڵه زیندووانه‌ی مه‌رگه‌ساتی ئه‌نفال نه‌داوه ،چونكه ده‌كرا فهرهجو عوزێر بكرانایه به كه‌ره‌س���ته‌ی بنیادنانی نهتهوه ،نه‌ته‌وه‌یه‌ك كه ته‌نها لهسهر فرۆش���تنی نه‌وت‌و پاره‌ی به‌غدا نه‌ژیای���ه ،نه‌ته‌وه‌یه‌ك چیرۆك���ی ژیانی مرۆڤه‌كانی بكردایه‌ته پێناس���ی خۆی له كۆڕو كۆمه‌ڵی نێوده‌وڵه‌تی. چ كاره‌س���اتێكه نه‌ته‌وه‌ی���ه‌ك خاوه‌نی فهرهجو عوزێر بێت ،كه‌چی سه‌ركرده‌كانی له‌عه‌ره‌به ش���ۆڤێنیه‌كان زیاتر تامه‌زۆری یه‌كپارچه‌ی���ی عێ���راق‌و دانه‌بڕاندن���ی كوردس���تان بن له‌عێراقێ���ك كه فهرهجو عوزێری به‌رهه‌مهێنا ،جگه‌له‌وه‌ی سه‌دان رۆڵه‌ی ك���وردی له‌بیابان���ه گه‌وره‌كانی عێراق شوێن بزركرد.
بیروڕا
) )301سێشه‌ممه 2011/11/22
birura.awene@gmail.com ئه‌و بارودۆخه نوێیه‌ی ناوچه‌كه پیایدا گوزه‌ر ده‌كات ،كوردستانی خستۆته به‌رده‌م رێگا چاره‌یه‌ك ،ئه‌ویش ئه‌نجامدانی چاكسازیی بنه‌ڕه‌تییه له‌سه‌رجه‌م بواره‌كاندا ،یه‌كێك لهو بوارانه‌ی كه به‌ده‌ست چهندین گرفت‌و كێشه‌وه ده‌ناڵێنێت په‌رله‌مانی كوردستانه ،ئه‌م ده‌زگا هه‌ڵبژێردراوه‌ی خه‌ڵك چهندین له‌مپه‌ری گه‌وره‌ی له‌به‌رده‌مدایه كه رێگره له‌به‌رده‌م ئهوهی ببێته ده‌زگایه‌كی دیموكراسی‌‌و چاالكی یاسادانان‌و چاودێریكردن، یه‌كێك له‌هه‌ره رێگرییه گه‌وره‌كان ،په‌یڕه‌وی ناوخۆی په‌رله‌مانه ،كه به‌ده‌ست چهندین تێڕوانین‌و چه‌مكی نادیموكراسییه‌وه ده‌ناڵێنێت ،ئاوێنه وه‌ك به‌شداریكردنێك به ئاراسته‌ی گۆڕینی ئه‌م سیسته‌مه‌ی په‌رله‌ماندا ،ئه‌م ته‌وه‌ره‌ی كردۆتهوه كه هه‌ر جاره‌‌و ئه‌ندام په‌رله‌مانێك ده‌ینووسێت.
په‌یڕه‌و ی ناوخۆ له‌گه‌ڵ گه‌شه‌كردن ی كۆمه‌ڵگادا ناگونجێت خه‌لیل عوسمان ئه‌ندامی په‌رله‌مانی كوردستان ماوه‌یه‌ك ه په‌ی����ڕه‌وی ناوخۆی په‌رله‌مانی كوردس����تان ،بهو پێیه‌ی له‌مێژه‌‌و له‌خولی یه‌كه‌می په‌رله‌مانی كوردستانهوه دانراوه‌و كاری پێده‌كرێت‌و له‌گه‌ڵ ره‌وتی گه‌شه‌كردنی كۆمه‌ڵگاكه‌م����ان ل����ه‌ڕووی سیاس����یو كۆمهاڵیهتیو فه‌رهه‌نگیی����هوه ناگونجێت، بووه‌ته جێگای سه‌رنج‌و ره‌خنه‌ی ئه‌ندامانی په‌رله‌م����ان له‌الیه‌ك‌و ش����اره‌زایانی بواری یاس����ایی‌و میدیاكارانی����ش له‌الیه‌ك����ی تر، ه����اوكات بووه‌ته له‌مپه‌ر له‌ب����ه‌رده‌م كاری په‌رله‌مانی‌و هه‌ندێك له‌م����اددهو بڕگه‌كانی له‌گ����هڵ تموح����ی په‌رله‌مانت����اران بۆ كارو هه‌ڵس����وڕانی زیاتر به هی����چ جۆرێك وێك نایه‌ن����هوه .بۆیه س����ه‌ره‌ڕای ئ����هوهی ك ه ناوه‌ن����اوه هه‌ندێ����ك له‌م����اددهو بڕگه‌كانی هه‌موار كراوه ،واتا گۆڕانكاریی پچڕ پچڕی تێ����دا كراوه ،به‌اڵم ب����ه بۆچونی ئێم ه ئه‌م په‌یڕه‌وه پێویستی به گۆڕانكاریی ریشه‌یی هه‌یه ،به ش����ێوازێك كه له‌گه‌ڵ سروش����تی ئه‌مڕۆی كاری په‌رله‌مانیدا بگونجێت‌و ئه‌رك‌و مافی هه‌موو پێكهات ه سیاسیه جیاجیاكانی په‌رله‌مان����ی كوردس����تانی تێ����دا پارێزراو بێ����ت به‌جۆرێك ك ه هه‌موو ئ����هو پێكهات ه سیاس����یانه به‌شدارییه‌كی كاراو رێك‌و پێك له‌پرۆسه‌ی سیاس����یدا بكه‌ن‌و په‌رله‌مانیش بتوان����ێ ئه‌كتیڤان ه ئه‌ركه س����ه‌ره‌كیه‌كانی خۆی له‌پرۆسه‌ی یاسادانان‌و چاودێریكردن راپه‌رێن����ی .وه‌ك چۆن پێویس����ت ه گۆڕین‌و هه‌مواركردنی په‌یڕه‌وی ناوخۆی په‌رله‌مان ته‌نها له‌به‌ر پێویس����تییه‌كی سیاسی كاتی نه‌بێ����ت‌و ره‌وایه‌تی یاس����اكان‌و كاره‌كانی دیكه‌ی په‌رله‌مان نه‌كه‌وێته ژێر پرسیاره‌وه، ئ����ه‌وكات ئه‌توانێ����ت وه‌اڵم����ی هه‌موو ئه‌و ته‌حه‌دیاتان���� ه بداتهوه كه ل����ه‌م قۆناغه‌دا رووبه‌ڕووی په‌رله‌مان ده‌بێته‌وه. بۆی����ه لێره به پێویس����تی ده‌زانم هه‌ندێك له‌س����ه‌رنج‌و تێبینیه‌كانم له‌س����هر په‌یڕه‌وی ناوخ����ۆی په‌رله‌مانی كوردس����تان له‌ڕووی بابه‌تی‌و شكلییه‌وه بخه‌مه‌ڕوو: ئه‌گ����هر ل����ه‌ڕووی ش����كلییه‌وه بڕوانین����ه په‌یڕه‌وه‌ك����ه ،ئ����ه‌وا ده‌بینی����ن جۆرێ����ك له‌دواخستن‌و پێشخس����تن له‌به‌ش‌و مادده‌‌و بڕگه‌كان����ی په‌یڕه‌وی ناوخ����ۆی په‌رله‌ماندا هه‌ی����ه ،ب����ه ش����ێوازێك ك����ه پرنس����یپی
گرنگتری����نو گرنگتر له‌به‌رچاو نه‌گیراوه ك ه ده‌ب����وو لهو په‌یڕه‌ودا ئه‌م����ه ره‌چاو بكرێ. هه‌روه‌ها له‌مه‌س����ه‌له‌ی پرنس����یپ‌و حوكم ه گش����تیه‌كانه‌وه بگر‌ه تاوه‌ك����و زۆر بابه‌تی دیكه‌ش كه پێویس����ت ه به شێوازێكی نوێ بخرێت ه روو. به‌اڵم ل����ه‌ڕووی بابه‌تیی����هوه ده‌كرێت ئه‌م ره‌خنه‌و تێبینیانه‌ی رووبه‌ڕوو بكرێتهوه: یه‌كه‌م /سه‌باره‌ت به ده‌سته‌ی سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان س����ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌م����ان پێكدێ����ت له‌سه‌رۆك‌و جێگرو س����كرتێری په‌رله‌مان، ب����ه‌اڵم په‌یڕه‌وه‌ك����ه س����ه‌ركه‌وتوو نهبووه له‌دابه‌ش����كرنی گونجاوی ده‌س����ه‌اڵته‌كانی پێكهات����هی س����ه‌رۆكایه‌تی به‌جۆرێ����ك ك ه خزمه‌ت ب����ه‌كاری په‌رله‌مانی بكات ،چونك ه ده‌بوو ده‌سه‌اڵتی زیاتر ب ه جێگرو سكرتێری په‌رله‌م����ان بدرێ����ت به‌ش����ێوازێك غیابی سه‌رۆك له‌هه‌ندێك حاڵه‌تدا كارنه‌كات ه سه‌ر دواكه‌وتن‌و ره‌وشی كاری په‌رله‌مان. هاوكات بوونی بڕیارده‌رێك بۆ هاوكاریكردنی س����كرتێری په‌رله‌مان پێویسته‌و بێگومان كاریگه‌ریی ده‌بێت لهسهر خێرا راپه‌راندنی كاره‌كانی په‌رله‌مان‌و كه‌مكردنه‌وه ی رۆتین له‌ناو خودی دامه‌زراوه‌ی په‌رله‌مان. دووه‌م /سه‌باره‌ت به گروپ یان "فراكسیۆن ه په‌رله‌مانیه‌كان" هه‌رچه‌ن����ده ئ����ه‌رك‌و به‌رپرس����یارێتی فراكسیۆن ه په‌رله‌مانیه‌كان له‌په‌رله‌مانێكه‌و‌ه ب����ۆ په‌رله‌مانێكی دیك����ه جیاوازیی هه‌یه، چونك����ه سروش����تی كۆمه‌ڵگای سیاس����ی ره‌نگدان����هوهی له‌س����هر ئ����ه‌رك‌و كاری پێكهات����ه ی په‌رله‌م����ان ده‌بێ����ت ،ئ����ه‌م جیاوازیانه‌ش له‌داڕشتنی په‌یڕه‌وی ناوخۆی په‌رله‌مانه‌كه‌دا به‌رجه‌س����ته ببێ����ت ،بۆی ه له‌په‌یڕه‌وی ناوخ����ۆی زۆر له‌په‌رله‌مانه‌كانی دونیا ئه‌رك‌و به‌رپرسیارێتی فراكسیۆنه‌كان دیاری كراوه ،به‌پێویستی ده‌بینم له‌په‌یڕه‌وی ناوخۆی په‌رله‌مانی كوردستانیش����دا رۆڵ‌و به‌رپرسیارێتی فراكسیۆنه‌كان دیاری بكرێت به‌ش����ێوازێك له‌داڕش����تنی به‌رنامه‌ی كار ی په‌رله‌ماندا راوێژی����ان پێ بكرێ .به‌تایبه‌ت له‌هه‌لومه‌رجی وه‌ك ئێس����تای كوردستاندا، تێپه‌ڕاندن����ی ئه‌و یاس����او بڕیاران����هی ك ه رهههندی نیشتمانییان ههیهو پێویستیان ب ه جۆرێك له‌سازانی نیشتمانی‌و سیاس ی هه‌یه، ناكرێ به‌بێ راوێژ ب ه فراكسیۆنه‌كان بخرێن ه
به‌دروستتری ده‌زانم له‌پاڵ پێناسه‌كردن ی لیژنه‌كه له‌په‌یڕه‌ودا بهپێی تایبه‌تمه‌ندی ی ئه‌و لیژنه‌یه ژماره ی ئه‌ندامانی بۆ دیار ی بكرێت
به‌رنام����هی كاره‌وه ،چونك����ه راوێژكردنی به‌یاسا رێكخراو كاریگه‌ریش لهسهر ره‌وتی گفتوگۆكانی ناو په‌رله‌مان دروست ده‌كات ب ه ئاراسته‌ی كاراكردنی په‌رله‌مان‌و دڵنیایی سیاسی ده‌كات به‌به‌ری ئه‌و یاسایانه‌دا ك ه له‌په‌رله‌مان����ی كوردس����تانهوه ده‌رده‌چن. هه‌روه‌ها ده‌بێته هۆكاری ده‌وڵه‌مه‌ندكردن‌و كاریگه‌رتركردن���� ی گفتوگۆكان���� ی ناو هۆڵ ی په‌رله‌مان‌و دوركه‌وتنه‌وه له‌په‌راوێزخستن ی ه����هر لیس����تێك ی هه‌ڵبژێ����ردراو له‌ڕێكاره په‌رله‌مانیه‌كان. سێیه‌م /سه‌باره‌ت به لیژن ه هه‌میشه‌ییه‌كان ی په‌رله‌مان لیژن ه په‌رله‌مانی����ه‌كان ب ه بنچینه‌ی كار ی په‌رله‌مان داده‌نرێت‌و رۆل ی گرنگ‌و كاریگه‌ر ده‌بینین له‌ئاماده‌كردن‌و گه‌اڵڵه‌كردنی پڕۆژه یاس����اكان له‌چوارچێوه ی راپۆرت ی تایبه‌ت‌و په‌یوه‌ندیداری خۆیانهوه بۆ گفتوگۆكانی ناو په‌رله‌م����ان ،هه‌روه‌ها له‌كار ی به‌دواداچوون كه ه����هر لیژنه‌یه‌ك به‌پێ���� ی تایبه‌تمه‌ند ی خۆی پێی هه‌ڵده‌ستێ. به بۆچوون���� ی من له‌ئێس����تادا لیژنه‌كان ی په‌رله‌م����ان كۆمه‌ڵێك گرفت‌و به‌ربه‌س����ت دێت ه رێگه‌یان كه پێویسته له‌هه‌مواركردن ی په‌یڕه‌وه‌ی ناوخۆدا تیش����ك ی بخرێته سه‌ر، له‌وانه: ب����ۆ ئ����هوهی ئه‌ندامانی په‌رله‌م����ان بتوانن به‌ئه‌رك����ی خۆی����ان هه‌ڵس����ن ل����ه‌كاری به‌دواداچون‌و كۆبوونه‌وه‌ی لیژنه‌كان‌و له‌یه‌ك كاتدا په‌یوه‌ست نه‌بن به‌كار ی دوو لیژنه‌وه، پێویس����ت ه له‌په‌یڕه‌ودا ئهوه بچه‌س����پێ ك ه
ده‌بێ ئه‌ندام ته‌نه����ا له‌یه‌ك لیژنه‌دا ئه‌ندام بێت ب����ۆ ئهوهی به‌ته‌واوی خ����ۆی بۆكار ی لیژنه‌یه‌ك ته‌رخان بكات .تایبه‌ت به ناردن ی راپۆرتی لیژنه‌كان س����ه‌باره‌ت به‌وه‌رگرتن ی زانیاری ی����ان لێكۆڵین����هوه له‌گرفتی هه‌ر دام����ه‌زراوه‌و فه‌رمانگه‌یه‌ك���� ی حكوم����ی، راسته‌وخۆ لیژنه‌كان بۆیان هه‌بێت نوسراو‌و راپۆرت ئاراسته‌ی فه‌رمانگه‌ك ه بكه‌ن ،به‌ب ێ ئهوهی ناچاربن بگه‌ڕێنه‌و‌ه بۆ سه‌رۆكایه‌ت ی په‌رله‌مان ،ئه‌مه‌ش له‌پێناو كه‌مكردنه‌وه ی كاری رۆتین‌و زووتر وه‌رگرتنه‌وه‌ی وه‌اڵمه‌ك ه یان به‌خێرایی چاره‌سه‌ركردنی گرفته‌كه. تێكهه‌ڵكێشكردن‌و یه‌كخستن ی ئه‌و لیژنانه ی كه سروشت ی كاریان له‌یه‌كترییه‌و‌ه نزیكه، ی����ان زیادكردنی لیژنه‌یه‌ك كه پێویس����ت بكات ،بۆ نمونه لیژنه‌ی كاروبار ی كۆمه‌ڵ ی مه‌ده‌ن����یو لیژنه ی مافی م����رۆڤ‌و لیژنه ی مافی ژنان ،من پێموای ه سروش����تی كار ی ئ����هو لیژنان ه لهیهكهوه نزیكه‌‌و ده‌كرێ یه‌ك بخرێن له‌لیژنه‌یه‌كدا له‌ژێر ناوێكی نوێدا. بوونی پێویس����تی ئه‌ندامان له‌لیژنه‌یه‌كه‌و‌ه بۆ لیژنه‌یه‌كی دیكه جیاوازی هه‌بێت به‌پێ ی س����ه‌رقاڵی‌‌و تایبه‌تمه‌ند ی سروستی كار ی لیژنه‌كه ،بۆی���� ه هه‌ندێك لیژن���� ه له‌وانه‌ی ه پێویست ی به ژماره‌ی ئه‌ندامان ی زیاتر بێتو هه‌ندێك لیژنه پێویس����ت ی به‌كه‌متره ،بۆی ه به‌دروس����تتر ی ده‌زانم له‌پاڵ پێناسه‌كردن ی لیژنه‌ك ه له‌په‌ی����ڕه‌ودا به‌پێ ی تایبه‌تمه‌ندی ی ئه‌و لیژنه‌یه ژم����اره ی ئه‌ندامانی بۆ دیار ی بكرێت ،نهك وه‌ك ئێس����تا كه به‌گش����ت ی ژماره‌ی ئه‌ندامان بۆ لیژنه‌كان دانراوه. بوون����ی راوێ����ژكار ی پس����پۆڕ له‌لیژنه‌كاندا به‌به‌رده‌وامی ،چونكه به‌ش����ێك له‌لیژنه‌كان له‌كات���� ی ئاماده‌كردن����ی راپۆرت له‌س����هر پڕۆژه‌یاس����ایه‌ك له‌وانه‌یه پێویس����تیان ب ه خه‌ڵكی شاره‌زاو پسپۆڕ هه‌بێت بۆ وه‌رگرتن ی زانیاری زیاتر ب����ۆ ده‌وڵه‌مه‌ندكردنی پڕۆژه یاساكه ،بۆیه واده‌بینم ك ه سه‌ره‌ڕای ئهوه ی كه لیژنه‌كان بۆیان هه‌یه خه‌ڵكی پس����پۆڕ بانگ بكه‌ن له‌وبواره‌دا ،به‌اڵم له‌هه‌مانكاتدا راوێژكارێك����ی تایب����هتو پس����پۆڕ به‌كار ی ئه‌و لیژنه‌ی���� ه به‌جێگی����ری‌‌و به‌به‌رده‌وام ی لهو لیژنانه دابنرێ����ت به‌تایبه‌تیش بۆ ئه‌و لیژنه‌یه‌ی كه ئه‌ندامی پس����پۆڕو شاره‌زا ی له‌ب����واری كاری لیژنه‌ك����ه‌دا تێدانییه ،یان كه‌مه. »»19
په‌یڕه‌و ی ناوخۆی په‌رله‌مان ئارام قادر سه‌رۆكی فراكسیۆنی كۆمه‌ڵی ئیسالمی پەی���ڕەوی ناوخ���ۆی پەرلەم���ان یه‌كێك ه له‌كاره‌س���اته‌كانی په‌رله‌مانی كوردستان، یه‌كێكه له‌ئاس���ته‌نگه‌كانی پێشخس���تنی په‌رله‌م���ان‌و هۆكارێك���ه ب���ۆ كۆتكردنی په‌رله‌م���ان ،په‌رله‌م���ان پێویس���تی ب���ه په‌یڕه‌وێكی ناوخۆی نوێ هه‌یه نهك ته‌نها هه‌م���واری هه‌ندێك بڕگ���هو مادده‌كه‌كان بكرێ���ت ،په‌یڕه‌وێك���ی نوێ ك���ه له‌گه‌ڵ ب���ارودۆخ‌و ئاس���تی سیاس���یو ئی���داری ئه‌مڕۆی كوردس���تان بگونجێت بۆ نمونه لهو گۆڕانكاریانه‌ش: -1كاتێ���ك پڕۆژه‌ی���ه‌ك ده‌نێردرێ���ت بۆ حكومه‌ت ب���ۆ راوه‌رگرت���ن ،هیچ كاتێك دیاری نهك���راوه له‌په‌یڕه‌ودا كه حكومه‌ت مولزه‌م بكات ئ���هو پڕۆژه‌یه بگهڕێنێتهوه بۆ په‌رله‌مان ،بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش چهندین پ���ڕۆژه له‌خولی پیش���وو رۆش���تووه بۆ حكوم���هت نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه ت���ا خولی نوێ هاته پێشه‌وه یان كاتێكی زۆری به‌سه‌ردا تێده‌په‌ڕێ���ت ئ���ه‌وكات ده‌گه‌ڕێت���هوه كه پڕۆژه‌كه له‌بارچووه. -2شێوه‌ی پرس���یار ناردن‌و به‌دواداچون ب���ۆ كاروب���اری حكوم���هت روتینیاتێكی زۆر زۆری تێدای���ه كه رۆحی به‌دواداچون ده‌كوژێ���ت ،بۆنمونه كاتێك پرس���یارێك ده‌نوسیت ،ده‌بێت بڕواته الی سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان ،له‌وێشه‌وه بۆ الی سه‌رۆكایه‌تی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران ،له‌وێشه‌وه بۆ وه‌زیر یان الیهنی په‌یوه‌ندیدار كه ئه‌مه كاتێكی زۆر ده‌ب���ات ،تا ئێس���تاش زۆر پرس���یار هه‌یه هه‌ر وه‌اڵمی نیی���ه یان وه‌اڵمه‌كه‌ی به‌جۆرێكه پرس���یاری ترت له‌الدروس���ت ده‌كات ،ب���ه‌اڵم ئه‌م ش���ێوازی وه‌رگرتن‌و نادرن���ی پرس���یاركردنه رۆتینیاتی زۆری تێ���دا دانراوه بۆ به‌دواداچ���ون كه نرخی به‌دواداچون ناهێڵێ���ت‌و نایه‌ڵێت بگه‌یته هیچ ده‌رئه‌نجامێك. س���ه‌الحیه‌تێكی زۆر دراوه -3 به‌سه‌رۆكایه‌تی بۆ پشتگوێخستنی پڕۆژه‌‌و الدان‌و دانان���ی پڕۆژه له‌خش���ته‌ی كاردا، به‌ب���ێ بوونی هیچ بنه‌مایه‌ك ،كه ئه‌مه‌ش وایك���ردووه مه‌زاج���ی سیاس���یو بڕیاری
سیاسی ته‌داخول بكات له‌شێوه‌و شێوازی خوێندنه‌وه‌و دانانی پڕۆژه‌كان. -4له‌په‌ی���ڕه‌وی ناوخ���ۆدا هی���چ بڕگه‌و مادده‌یه‌ك ده‌ستنیشان نه‌كراوه سه‌باره‌ت به‌ئۆپۆزسیۆن‌و ماف‌و شێوه‌ی په‌یوه‌ندیی نێوان ئۆپۆزس���یۆن‌و زۆرینه بۆ پاراستنی م���اف‌و بواركردن���هوه ب���ۆ كاره‌كانیان، چونكه له‌هه‌م���وو په‌رله‌مانه‌كانی دونیادا ئۆپۆزس���یۆن خاوه‌ن���ی كۆمه‌ڵێك ماف‌و چه‌ند بنه‌مایه‌كی یاس���اییه ك���ه له‌ڕووی یاس���اوه بواریان بۆده‌كات���هوه بۆ زیاتر چاودێریكردن���ی حكوم���هت ،ب���ۆ نمونه له‌سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان‌و له‌سه‌رۆكایه‌تی لیژنه‌كان‌و ئه‌ندامیه‌تی لیژنه‌كان پێویسته بوار بۆ ئۆپۆزسیۆن زیاتر بكرێتهوه ،به‌ڵێ حكوم���هت ده‌بێت زۆرین���ه پێكیبهێنێت، به‌اڵم بۆ كاراكردنی په‌رله‌مان ده‌بێت زیاتر رۆڵ ببه‌خش���رێته ئۆپۆزس���یۆن له‌هه‌موو قۆناغێك���دا تا ببێته حكومه‌تی س���ێبه‌رو له‌وێوه چاودێرێكی وردی حكومه‌ت بێت. -5ش���ێوهی وه‌اڵمدان���هوهو به‌ده‌م���هوه چون���ی داخوازیی‌‌و س���كااڵی هاوواڵتیان كه پێویسته په‌رله‌مان ببێته سه‌رچاوه‌ی خواس���ت‌و داخوازیه‌كان���ی هاوواڵت���ی، ب���ه‌اڵم ئهوهی س���كااڵ پێش���كه‌ش بكات ب���ۆ په‌رله‌مان ،ی���ان وه‌اڵم���ی نییه یان ن���اگات به هی���چ ده‌رئه‌نجامێ���ك به‌هۆی ئ���هو هه‌م���وو رۆتینیاتانه‌ی دان���راوه بۆ به‌دواداچون���ی كاروباره‌كان���ی خه‌ڵ���ك، بۆنمونه هه‌ركه‌سێك سكااڵیه‌ك پێشكه‌ش بكات یان داواكارییه‌كی هه‌بێت له‌ڕێگه‌ی ئه‌ندامێك���هوه یان فراكس���یۆنه‌كه‌وه یان لیژنه‌یه‌كه‌وه پێش���كه‌ش ده‌كرێت ،پاشان ده‌ڕوات ب���ۆ س���ه‌رۆكایه‌تی ،له‌وێش���هوه دێت���هوه ب���ۆ لیژن���هی په‌یوه‌ندی���دارو لیژنه‌ی یاس���ایی ،پاشان ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ سه‌رۆكایه‌تی ،له‌وێشه‌وه بۆ سه‌رۆكایه‌تی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران ،له‌وێش���هوه بۆ الی وهزیرو شوێنی په‌یوه‌ندیدار كه دواكاری‌‌و س���كااڵ هه‌یه ب���ه 5مانگ گه‌یش���تۆته ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران كه نێوان باڵه‌خانه‌ی په‌رله‌مان‌و ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران 5ده‌قیقه نیی���ه ،زۆربه‌ی كات به‌ش���ێوه‌یه‌ك ده‌قی نوس���راوه‌كان ده‌گاته شوێنی مه‌به‌ستدار كه هیچ له‌بارودۆخه‌كه ناگۆڕێت‌و خاوه‌نی
تا ئێستا لیژنه‌كان ی په‌رله‌مان زۆربه‌یان راوێژكاریان نییه ك ه ئهوه كه‌لێنێكی زۆر زۆره بۆ په‌رله‌مان سكااڵو داواكار پاش چاوه‌ڕوانییه‌كی زۆر، نوسراوێكی پێده‌گات كه خۆی له‌بنه‌ڕه‌تدا هه‌رده‌بێت وابێت‌و كتابه‌كه‌ی په‌رله‌مان بۆ دووپاتكردنه‌وه‌ی مه‌س���ه‌له‌كه‌یه نهك بۆ خێراكردن‌و زوو جێبه‌جێكردنی. -6ش���ێوهی به‌دواداچون���ی لیژن���ه‌كان‌و په‌رله‌مانتار بۆ حكوم هتو داموده‌زگاكان له‌ش���ێوهی س���ه‌ردانێكی فه‌رمیی���ه نهك بۆ وردبونه‌وه‌و هه‌وڵ���دان بۆ دۆزینه‌وه‌ی كه‌موكورتی���ه‌كان بێ���ت ،ب���ۆ نمونه هه‌ر لیژن���هو ئه‌ندامێك بیه‌وێ���ت به‌دواداچون ب���ۆ پڕۆژه‌یه‌ك ی���ان گه‌نده‌ڵییه‌ك بكات، پێویس���تی به‌ته‌نس���یق‌و دانانی مه‌وعید‌و ئاگاداركردن���هوهی پێش���وه‌خت هه‌یه كه ئه‌مانه له‌گه‌ڵ پره‌نس���یپی به‌دواداچون‌و لێكۆڵینه‌وه یه‌ك ناگرێته‌وه. -7ت���ا ئێس���تا لیژنه‌كان���ی په‌رله‌م���ان زۆربه‌ی���ان راوێژكاری���ان نییه ك���ه ئهوه كه‌لێنێكی زۆر زۆره بۆ په‌رله‌مان ،چونكه په‌رله‌مانتار لهماوهی چوار س���اڵدا نابێته پسپۆڕو شاره‌زا له‌بواره‌كه‌ی خۆیشیدا ،چ جا ئهوهی بتوانێ���ت له‌هه‌موو بواره‌كاندا زانیاری هه‌بێت ،مه‌رج نییه كه‌س���ێك كه ده‌بێت���ه په‌رله‌مانتار له‌هه‌م���وو بوارێكدا ش���اره‌زابێت ،به‌اڵم ش���اره‌زاو پس���پۆڕ له‌بواره‌كان���دا یارمه‌تی���ده‌رو هاوكارێكی زۆرباش ده‌بێت بۆی���ان ،گه‌ر له‌په‌یڕه‌وی ناوخ���ۆدا به‌مولزه‌م���ی هه‌بێ���ت كه ئه‌و شاره‌زاو راوێژكارانه ده‌توانێت هاوكارێكی گرنگ بێت ب���ۆ پهرلهمانتارو لیژنه‌كان بۆ به‌هێزكردن���ی پڕۆژه‌كان‌و ش���ێوهی كارو
پێشخستنی كاروباره‌كان ،به‌اڵم تا ئێستا ئه‌و كاره له‌په‌یڕه‌ودا نییه كه سه‌رۆكایه‌تی‌‌و لیژنه‌كان مولزه‌م ب���كات ئه‌وه‌ش كه‌لێن‌و كێشه‌ی زۆری دروستكردووه. -8مه‌رج���ی ئه‌ندامیه‌تی په‌رله‌مان ته‌نها بوونی خوێن���ده‌واری دانراوه كه ئه‌وه‌ش كه‌لێنێك���ی گه‌وره‌ی���ه ب���ۆ په‌رله‌مان كه به‌رزترین ده‌سه‌اڵتی سیاسیو یاسایی بێت له‌كوردستان ،كه‌سێك ته‌نها خوێنده‌واریی هه‌بێت ناتوانێت بهو رۆڵه گرنگه هه‌ستێت‌و به‌الی كهمهوه ده‌بێت له‌بڕوانامه‌ی زانكۆی كه‌متر نه‌بێت بۆ ئهوهی بتوانێت به كاری خۆی هه‌ستێت. -9ش���ێوهی گفتوگ���ۆی ن���او هۆڵ���ی په‌رله‌مان كاتێك���ی زۆر ده‌ڕوات بێئه‌وه‌ی پێشنیارو پڕۆژه‌كانی ئه‌ندامانی په‌رله‌مان به‌ش���ێوه‌یه‌كی دروس���ت س���ودی ل���ێ وه‌ربگیرێت كه ئه‌و ش���ێوازه پێویس���تی به‌گۆڕان���كاری هه‌ی���ه به‌جۆرێك س���ود له‌كات‌و پێش���نیاره‌كانی په‌رله‌مانتاره‌كان وه‌ربگیرێ���ت ،له‌زۆرب���هی كات چه‌ندی���ن س���ه‌عات كۆبوونه‌وه ده‌كرێ���ت‌و بێ هیچ ده‌رئه‌نجامێ���ك كۆبونه‌وه‌ك���ه ته‌واو بووه له‌كاتێك���دا چه‌ندی���ن پیش���نیاری باش پێشكه‌ش كراوه. -10كاتێك پڕۆژه‌یه‌ك ئاراسته‌ی لیژنه‌یه‌ك ده‌كرێت له‌الیه‌ن سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مانه‌وه هی���چ كاتێك ب���ۆ لیژنه‌كان���ی په‌رله‌مان ب���ه مولزه‌می دیاری نهك���راوه ك ه ده‌بێت له‌وكاته دیاریكراوه‌دا راپۆرت‌و رای خۆیان بنوس���ن ،ئه‌مه‌ش وایكردووه راوه‌رگرتن‌و راپۆرت���ی لیژن���ه‌كان زۆر دواده‌كه‌وێ���ت ك���ه ئه‌مه‌ش كاری كردۆته س���هر ره‌وتی په‌س���ه‌ندكردنی پڕۆژه‌كان به‌وه‌ی زۆرێك له‌پڕۆژه‌كان یان گفتوگۆی له‌سه‌رناكرێت، یان زۆر دواده‌كه‌وێت به‌هۆی ئاماده‌نه‌بونی راپۆرته‌وه .چهندین پێش���نیاری تر هه‌یه ب���ۆ گۆڕانكاری���ی له‌م���اددهو بڕگه‌كانی په‌یڕه‌وی ناوخۆدا سه‌باره‌ت به چۆنیه‌تی پێشكه‌شكردنی پڕۆژه‌‌و په‌یوه‌ندیی نێوان پهرلهمانتارو س���ه‌رۆكایه‌تی‌‌و ده‌س���ه‌اڵتی په‌رله‌مان ب���ۆ بانگكردن���ی وه‌زیره‌كان‌و س���ه‌رۆكایه‌تی حكوم���هتو چۆنیه‌ت���ی لێپێچینه‌وه‌یان‌و چۆنیه‌تی به‌ڕێوبردنی ئه‌و ده‌سته‌و لیژنانه‌ی سه‌ر به‌په‌رله‌مانن.
13
دەسەاڵتی نیشتمانی
رێبین هەردی
س���ه‌رده‌می که‌وتن���ی ده‌س���ه‌اڵتی نیش���تیمانیی ئه‌ژی���ن ک���ه رۆژ به رۆژ کۆنتڕۆڵی به‌سه‌ر س���نور‌و خه‌ڵکی ناو س���نوره‌که‌یدا له‌ده‌س���ت ئه‌دات .چیتر ده‌وڵه‌تی نیشتیمانیی ناتوانێت به‌ناوی سه‌روه‌ریی نیشتیمانییه‌و‌ه پارێزگاریی لهو جوگرافی‌ا سیاسیه بکات که له‌الیه‌ن رێکخراوی نهتهوه یه‌کگرتوه‌کانه‌وه دانی پیا نرابوو .گۆڕانێکی گهوره له‌سه‌رجه‌م رێکخ���راوه جیهانیه‌کان���دا رووی���داوه ک��� ه چیتر ته‌ماش���اکاری ئ���هو روداو‌ه گ���ه‌وره‌‌و بچوکان ه نابن که له‌س���نوری ده‌وڵه‌ت���ی نیش���تیمانیدا روو ئه‌دات. سه‌رده‌مێکی زۆر ئه‌م رێکخراوانه له‌ژێر ره‌خنه‌ی ئه‌وه‌دا ب���وون که رێکخراوی ده‌وڵه‌ت��� ه یه‌کگرتوه‌کانن ،نه‌ک نهتهوه یه‌کگرت���ووه‌کان .ئه‌م���ڕۆو له‌پ���اش گۆڕانکارییه‌کی گهوره ک ه به‌سه‌ر جیهاندا ه���ات‌و به هۆی زیاد له‌ش���تێکه‌و‌ه ئه‌م رێکخراوان ه بهرهو ئهوه ئه‌ڕۆن به‌ڕاستی ببن��� ه نوێنه‌ری نهتهوه جی���اوازه‌کان‌و له‌س���هر ماف‌و ئازادیی���ان بێن ه ده‌نگ. ته‌نانه‌ت رێکخراوێک���ی وه‌ک کۆمکاری واڵتانی عه‌ره‌ب���ی ک ه تا ماوه‌یه‌کی زۆر خۆی له‌قس���ه‌کردن له‌کێشه‌ی ناوخۆی واڵت���ه عه‌ره‌بی���ه‌کان ئه‌پاراس���ت‌و ب ه کێشه‌یه‌کی ناوخۆیی ئه‌دای ه قه‌ڵه‌م ک ه به‌س ده‌وڵه‌تی نیش���تیمانی بۆی هه‌ی ه مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ بکات ،له‌ژێر فش���اری به‌ه���اری عهرهبیو توڕه‌ی���ی خه‌ڵک‌و دنیادا ناچاربوو هه‌ڵوێس���ته‌کانی خۆی بگۆڕێت .بۆ یه‌که‌مجاره کۆمکاری واڵت ه عه‌ره‌بی���ه‌کان له‌واڵتێکی عه‌ره‌بی نه‌ک دێت ه ده‌نگ ،به‌ڵکو هه‌ڵوێستی به‌رامبه‌ر ئه‌گرێت‌و بڕیاری س���زدان ئه‌خاته پاڵ ئه‌و بڕیارانه‌ی ده‌ریکردووه‌‌و س���ه‌قفی زه‌مه‌نیش بۆ جێبه‌جێکردنی دائه‌نێت. بڕیاری هه‌ڵپه‌ساردنی ئه‌ندامێتی سوریا له‌کۆم���کاری واڵت ه عه‌ره‌بی���ه‌کان ،دوا کوته‌ک بوو ک ه له‌چه‌مکی س���ه‌روه‌ریی نیشتیمانیی درا .به‌م هه‌نگاو‌ه گرنگه‌ی کۆمکاری واڵت���ه عه‌ره‌بی���ه‌کان ،ئیتر هیچ ده‌وڵه‌تێک���ی عه‌ره‌بی ناتوانێت ب ه ئومێدی پش���تگیریی یان النی که‌م ب ه بێده‌نگبوونی ئه‌م رێکخراوه هیچ کارێک ب���کات .کۆمکاری واڵت���ه عه‌ره‌بیه‌کان ئه‌گه‌رچی رێکخراوێک���ی الوازه ،به‌اڵم هه‌میش���ه ئاس���ته‌نگێکی گهوره بووه ل���هوهی پارێزگاریی ن���ه‌ک له‌ده‌وڵه‌ت ه عه‌ره‌بی���ه‌کان ،به‌ڵک���و له‌سیس���ته‌می سیاسییان بکات. ب���ه‌اڵم پێ���ش ئ���هوهی ده‌وڵه‌ت��� ه نیشتیمانیه‌کان سه‌روه‌ریی نیشتیمانیی له‌ده‌ست بده‌ن ،پێش ئهوهی ده‌سه‌اڵتی خۆیان له‌به‌رده‌م رێکخراوه جیهانیه‌کاندا به‌الواز ببینن ،پێشوه‌خت ده‌سه‌اڵتیان له‌ناو سنوری جوگرافی خۆیاندا له‌زیاد له‌ئاستێکدا دۆڕاندووه .ده‌وڵه‌ت هێواش هێواش توانای کۆنترۆڵ‌و بااڵده‌س���تیی خ���ۆی به‌س���هر زی���اد له‌بوارێک���دا له‌ده‌ستدا: -1له‌ئاس���تی ئابوریدا دروس���تبوونی بازاڕێکی جیهانیی گهورهو دروستبوونی کارخانه چه‌ند نه‌ته‌وه‌ییه‌کان‌و فشاری روو له‌زیادی بانکی نێوده‌وڵه‌تی لهسهر ده‌وڵه‌ت���ه‌کان ،هه‌موو ئه‌مان ه ده‌وڵه‌تی نیشتیمانیی وه‌ک تاکه بکه‌ری ئابوری هێنای ه خوارێ .چیدی ده‌وڵه‌ت ناتوانێت ئه‌و ده‌وره ئابوریه‌ی هه‌بێت ک ه پێشتر هه‌یبووه. -2ده‌وڵه‌تی نیش���تیماندی کۆنتڕۆڵی به‌س���هر زانیاریدا له‌ده‌ستداوه :پێشتر یه‌کێک له‌کۆڵه‌که سه‌ره‌کیه‌کانی هێزی ه���هر ده‌وڵه‌تێک ئه‌گه‌ڕای���هوه بۆ ئه‌و کۆنتڕۆڵه‌ی به‌سه‌ر ده‌زگاکانی گه‌یاندنی زانیاری���دا هه‌یه‌ت���ی .ئ���هوه ده‌وڵه‌تی نیشتیمانیی بوو کۆنتڕۆڵی ده‌زگاکانی راگه‌یاندنی ئه‌کرد‌و لێره‌شه‌و‌ه کۆنتڕۆڵی ک���ۆی ئ���هو زانیاریان���هی ئه‌ک���رد ک ه هاوواڵتیان به‌ده‌س���تیان ئ���ه‌گات .ئه‌م کۆنتڕۆڵ��� ه هه‌میش��� ه وای له‌ده‌وڵه‌تی نیشتیمانی ئه‌کرد ب ه ئاسانی کۆنتڕۆڵی بیرکردن���هوهو خه‌یاڵ‌و چاوه‌ڕوانیه‌کانی خه‌ڵکی بکات .له‌ڕاستیدا ئهوه ده‌وڵه‌ت ب���وو له‌ڕێگه‌ی زانیاریه سانس���ۆرکراو‌و ئاراس���ته‌کراوه‌کانه‌وه ،بیروڕای خه‌ڵکی کۆنت���ڕۆڵ‌و ئاراس���ته ئه‌ک���رد .هه‌موو ش���تێک له‌به‌رده‌م ده‌وڵه‌تی نیشتیماندا ب���وو بۆ ئهوهی ته‌نها رێگ ه بهو هه‌واڵ‌و زانی���اری‌و خۆش���گوزه‌رانیی ه بده‌ن ک ه بااڵده‌ستی‌و حوکمڕانی خۆیان ئاسانتر‌و هێمنتر ئه‌کات. ب���ه‌اڵم له‌گه‌ڵ شۆڕش���ی ته‌کنه‌لۆژی‌و
بڕیاری هه‌ڵپه‌ساردنی ئه‌ندامێتی سوریا له‌کۆمکاری واڵت ه عه‌ره‌بیه‌کان ،دوا کوته‌ک بوو ک ه له‌چه‌مکی سه‌روه‌ریی نیشتیمانیی درا په‌یدابوون���ی ئه‌نته‌رنێ���ت‌و که‌ناڵ���ی ئه‌هلی‌و فه‌زایی ،ده‌وڵه‌تی نیشتیمانیی ئه‌م کۆنتڕۆڵه‌ی به‌ته‌واوی له‌ده‌س���تدا. سه‌رچاوه‌کانی زانیاری‌و رابواردن‌و کات به‌س���ه‌ربردن له‌ده‌ستی ده‌وڵه‌تدا نه‌ما‌و به‌مه‌ش بیروڕاو زه‌وق‌و خه‌یاڵی خه‌ڵک به زیاد له‌ئاراس���ته‌یه‌کی دور له‌ویست یان زانینی ده‌وڵه‌ت ،په‌لی هاویش���ت. له‌گه‌ڵ دروستبوونی راگه‌یاندنی ئازاد‌و ئه‌هلیدا ،ک��� ه به‌رژه‌وه‌ندیی پڕوپاگه‌ند‌ه ناچار ب ه باڵوکردنه‌وه‌ی ئه‌و بابه‌تانه‌یان ئ���ه‌کات که زۆرترین خوێنەر ،بیس���هر یان بینه‌ریان هه‌ی���ه ،پاوانی ده‌وڵه‌تی نیشتیمانیی به‌س���هر زانیاریدا کۆتایی هات‌و لێره‌ش���هوه کۆنتڕۆڵی به‌س���هر خه‌یاڵ‌و بیرکردن���هوهی خه‌ڵکی خۆیدا له‌ده‌ستدا. رۆژنامه‌ی ئازاد یان ئه‌هلی هه‌وڵئه‌دات زۆرترین که‌س بیخوێنێته‌وه‌‌و ب ه ناخی زه‌ویدا رۆ بچێت. -3ده‌وڵه‌تی نیش���تیمانیی ده‌سه‌اڵتی به‌س���هر کۆنتڕۆڵی تاوان‌و سزاشدا کز بووه .پێشتر ده‌وڵه‌تی نیشتیمانیی ب ه تاک���ه یاریکه‌رێک ئه‌زانرا ک ه کۆنتڕۆڵی به‌س���هر تاوان‌و س���زدا هه‌ی���هو ئهوه ده‌زگاکان���ی ئهوه تاوانب���ار له‌بێتاوان، سزادراو له‌بێ سزا ،زیندانیکراو له‌ئازاد، جیا ئه‌کاته‌وه .تاوان‌و پێش���هاته‌کانی، ده‌زگاکان���ی له‌تایبه‌تمه‌ندیه‌کان���ی ده‌وڵه‌تی نیشتیمانی بوون‌و ب ه ویست‌و ئاره‌زوو ئیراده‌ی ئه‌وان���دا تێئه‌په‌ڕی، ب���ه‌اڵم پ���اش دامه‌زراندن���ی دادگای نێوده‌وڵه‌تی تاوانه‌کان له‌ساڵی 2002دا ک���ه ئه‌رکی لێکۆڵینه‌وه‌یه له‌هه‌موو ئه‌و تاوانانه‌ی ئه‌چن ه خانه‌ی تاوانی جه‌نگ یان ت���اوان دژی مرۆڤایه‌تی یان تاوانی جینۆساید ،ده‌وڵه‌تی نیشتیمانیی ئه‌و ده‌ستکراوه‌یی‌و بێباکییه‌ی له‌ده‌ستدا ک ه پێشتر خاوه‌نی بوو .هه‌ر تاوانێکی گهوره یان بچوک ک ه ده‌وڵه‌تی نیش���تیمانیی پێی هه‌ڵئه‌س���ێ ،ره‌نگدان���هوهی له‌م ده‌زگا نێوده‌وڵه‌تیان���ه‌دا ئه‌بێ���ت‌و به‌دواداچونی بۆ ئه‌که‌ن .فش���اری ئه‌م ده‌زگایان ه شان ب ه ش���انی ده‌زگاکانی راگه‌یاندن ک��� ه وه‌ک چاودێرێک هه‌موو شتێک ده‌رئه‌خه‌ن ،ده‌سه‌اڵتی ده‌وڵه‌تی نیشتیمانیی له‌ناو خه‌ڵکدا الواز‌و له‌رزیو کردووه .کۆتاییهکانی سه‌ده‌ی بیست‌و س���ه‌ره‌تاکانی س���ه‌ده‌ی بیست‌و یه‌ک چه‌ندان جه‌نگی گهورهو بچوک بوو ک ه له‌ژێر دروشمی تاوانی دژ به مرۆڤایه‌تی‌و به‌رگرتن به جینۆسایددا رویدا .هاتنی کۆم���کاری واڵت��� ه عه‌ره‌بی���ه‌کان ب���ۆ به‌رفراوانکردنی ئه‌م فشاره ،سه‌ره‌تای کۆتایی ئه‌و رژێم ه س���ته‌مکار‌و السار‌و داخراوانه‌ی ه ک ه تا هه‌نوکه‌ش له‌خه‌ونی جیهانیی کۆتاییهکانی سه‌ده‌ی نۆزده‌‌و ناوه‌ڕاستی سه‌ده‌ی بیستدا ئه‌ژین. هه‌موو شته‌کان ئه‌ڵێن سه‌رده‌مێکی تازه ئه‌ژین ک ه رێگه‌یه‌ک ب���ۆ ژیان له‌ناویدا نییه ،کرانه‌وه‌‌و رازیکردن‌و نزیکبوونه‌و‌ه نه‌بێت ،هیچ په‌یوه‌ندی ب ه ئێرانیه‌کان‌و ئه‌و بوختان‌و چه‌واش���ه‌کاریانه‌و‌ه نیی ه ک ه راگه‌یاندن‌و درۆکانیان له‌س���هر من ریزی ئه‌کات. پرس���یاری گهوره ئێس���تا ئه‌وه‌یه ئایا حکومه‌ت���ی هه‌رێ���م‌و دوو ده‌س���ه‌اڵت ه س���ه‌ره‌کیه‌کانی ئ���ه‌م راس���تی ه ئه‌بینین‌و له‌جه‌وهه‌ر‌ه س���ه‌ره‌کیه‌که‌ی تێگه‌یشتوون؟!.
14
) )301سێشه‌ممه 2011/11/22
birura.awene@gmail.com
بیرورا
په‌یامه‌که‌ی سه‌رۆک بۆ شاری سلێمانی! ده‌ینوسێت
ده‌نگی پێی نه‌وت نه‌وت پاشه‌ڕۆی شه‌یتانه
Juan Pablo Perez Alfonzo
نه‌وت وه‌ک سامانێکی سروشتی ،کاتێک ده‌بێته به‌شێک له‌داهاتی گه‌لێک ،له‌زۆر ب���واردا ب���ه ش���ێوه‌یه‌کی زۆر رادیکااڵنه گۆڕانکاریی به س���هر ش���ێوازی ئابوریو به‌ه���ای کار‌و سیاس���هتو حکومکردن‌و په‌یوه‌ندیه‌کان���ی دهرهوهو پێگه‌ی گه‌لێک یان واڵتێک له‌دونیادا دێنێته ئاراوه. ئه‌ده‌بیاتێک���ی سیاس���ی زۆر ل���ه‌م ب���واره‌دا هه‌یه .خه‌ڵكی ک���ورد به ته‌نها الپه‌ڕه‌یه‌کیش���ی ئاشنا نییه .ئێمه ئهگهر بۆمان بگونجێ ده‌خوازین لێکۆڵینه‌وه‌یه‌کی دوور‌و درێ���ژی ئه‌کادیمی‌و زانس���تی له‌م بواره‌دا ئه‌نجامده‌ین ،به‌اڵم ئه‌م س���تونه رامانێکی ش���اعیرانه‌یه له‌نه‌وت‌و سامانی سروش���ت‌و په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ سیاسه‌ت‌و خه‌یاڵی گشتیدا. نه‌وت ئ���هو ماده س���یحرئامێزه‌یه که چاره‌نوس���ی مرۆڤایه‌ت���ی گ���ۆڕی .ب���ه هۆی���هوه جوڵ���ه له‌س���هر گ���ۆی زه‌وی زۆرترو خێراتربوو .ن���هوت بووه خوێنی ئامێ���ره‌کان .په‌یوه‌ندی���ی نێوان مرۆڤ‌و ئامێره‌کان هێنده‌ی تر ئاڵۆزتربوو .مانای نه‌وت ،رۆڵی ن���هوت له‌جوگرافیایه‌که‌وه بۆ جوگرافیایه‌كی تر ،له‌کۆمه‌ڵگایه‌كه‌وه بۆ کۆمه‌ڵگایه‌كی ت���ر ،ده‌گۆڕێت ،به‌اڵم به‌گش���تی دوو به‌ش���ه :به‌رهه‌مهێ���نو به‌کاربه‌ر .هه‌ردوو ئه‌م دوانه به‌بێ یه‌كتر نایانکرێت .په‌یوه‌ن���دی نێوان ئه‌م دوانه هێن���ده ئاڵۆز‌و به‌یه‌کاچوو فره ئاس���ته، که به ئاس���انی هه‌موو چین‌و توێژه‌کانی نابینرێن. چونکه ئێمه له‌س���ه‌روبه‌ری ئه‌وه‌داین ببینه واڵتێک���ی به‌رهه‌مهێن؛ له‌دووره‌وه به هێواش���ی گوێم���ان له‌ترپ���هی پێی نه‌وت���ه بهرهو روومان دێت ،ئه‌وا تێڕامان له‌دونیای خۆمان ،بیرکردنه‌وه له‌دونیای خۆم���ان ،هه‌وڵ���دان ب���ۆ وانه‌وه‌رگرتن له‌ئه‌زموون���ی ئه‌وانی ت���ر ،کارێکی هه‌تا بڵێ���ی هه‌نووکه‌ییه .نه‌وت یان س���امانی سروشتی ،له‌بواره‌کانی وه‌ك ده‌سه‌اڵت‌و سیاس���هتو حکومک���ردن‌و ئاب���وریو خۆشگوزه‌رانی‌و کارکردن ،به‌شێوه‌یه‌كی زۆر رادیکااڵنه خه‌ون به‌خشه. له‌ئه‌فسانه‌ی میداسی یۆنانیدا ،میداس ئه‌و پاش���ایه‌یه ک���ه ئاره‌‌‌زوویه‌‌کی زۆری هه‌یه بۆ زێر ،رۆژێک دایونیسیسی خودا ده‌بێته میوانی ،می���داس دوای لێئه‌كات ک���ه تاک���ه خه‌ونێک���ی هه‌ی���ه ،ئه‌ویش هه‌رچیه‌کی ده‌س���ت لێدا ،ببێت به زێر، ئه‌ویش به پێکه‌نینه‌وه ئاواته‌که‌ی دێنێته دی .پاش هاتنه‌دی خه‌ونه‌که‌ی ،میدیاس ده‌سته‌کانی به‌ر هه‌رچیه‌ک بکه‌ون ده‌بێته ئاڵتون ،له‌نێویاندا کچه‌که‌ی ،بۆیه هه‌رزوو ده‌ترسێت‌و داوا له‌دایونیسیس ده‌کات که چیدی نایه‌وێ هه‌رچیه‌كی ده‌س���ت لێدا ببێته زێر. ئه‌م ئه‌فسانه‌یه ئه‌وه‌مان پێده‌ڵێت که خه‌ونی سامانی ناکۆتا له‌ئه‌نجامدا ده‌بێته مۆته‌که. ئه‌م ئه‌فسانه‌یه وه‌ها له‌تێری له‌ین کارل Terry Lynn Karlلێکۆڵه‌ره‌ی ناس���راو له‌م بواره‌دا ده‌کات ،بپرسێت :ئایا نه‌وت که ده‌بێت���ه مایه‌ی گه‌ش���ه‌یه‌كی خێرا، مایه‌ی خۆش���به‌ختیه ی���ان نه‌گبه‌تی؟. تێزه‌که‌ی ئه‌و ن���اوی دووفاقه‌یی فره‌ییه، یان پارادۆکسی فره. له‌به‌رئ���هوهی ئێمه ئه‌گه‌ری ئهوه هه‌یه ببینه یه‌کێ���ک لهو گه‌الن���هی که نه‌وت ده‌فرۆش���ێت ،ئه‌وا بوون ب���ه نه‌وتفرۆش چ کاریگه‌رییه‌كی ده‌بێت لهسهر بونیاده ده‌س���ه‌اڵتی‌و کۆمه‌اڵیه‌ت���یو سیاس���یو ژیاریه‌کانی ئێمه؟ ئه‌م پرس���یاره ده‌بێت لهچهند روانگه‌‌و ئاس���ت‌و بواری جیاوازدا بپرس���رێت هه‌ت���ا له‌س���ه‌ره‌تادا جۆرێک له‌به‌یان���کاری ( )epiphanyبهێنرێت���ه ئ���اراوه ،پاش���ان بتوانرێ���ت له‌میانه‌ی پرۆس���هی به‌راوردکاریدا خۆ لهو قه‌یرانه قوواڵن���ه بپارێزرێ���ت ک���ه گه‌النی تری هاوشێوه توشی بوون. له‌به‌ر پرۆس���ه‌یه‌كی تایبه‌تی مێژوویی له‌گه‌ڵ نه‌وتدا ،نه‌وت له‌مێژووی کوردا ئه‌و مادده‌یه‌یه ک���ه بووه‌ته مایه‌ی نه‌گبه‌تی، ده‌بێت له‌وه‌اڵمی ئه‌زموونێکی وه‌هادا ئێمه روانگه‌یه‌ک بۆ خۆمان داڕێژین چۆن ئه‌م مادده‌یه بگۆڕین بۆ مایه‌ی خۆشبه‌ختی. ئ���هوهی ده‌بێ���ت لێ���ی ئاگاداربی���ن ئه‌وه‌یه ئهگهر له‌مێ���ژوودا ئێمه نه‌بوونی خاوه‌ندارێتی سه‌رچاوه‌ی نه‌گبه‌تی بووه
بۆمان ،ئ���ه‌وا له‌قۆناغی به خاوه‌ندارێتی بوونیش���دا ئه‌گ���هر ئێم���ه ب���ه ئاگایی‌و دادپه‌روه‌ری‌و زانس���تی مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا نه‌که‌ین ،ئه‌وا به‌هه‌مانشێوه ئه‌گه‌ری زۆری هه‌یه که ببێت���ه مایه‌ی نه‌گبه‌تیی ،وه‌ک زۆر گه‌النی تر به ده‌س���تیه‌وه ده‌ناڵێنن، به‌اڵم به شێوازی جیاواز. په‌یوه‌ندییه‌کی دڵته‌نگ له‌نێوان سامانی سروش���تیو سیاس���ه‌تدا هه‌یه .هۆکاری س���ه‌ره‌کی ئه‌مه گه‌ر به زمانێکی تۆزێک فه‌لس���ه‌فی لێک���ی ده‌ین���هوه ،ده‌ڵێین: نه‌وت توانایه‌کی له‌پڕ‌و زۆر ده‌به‌خش���ێته خاوه‌نه‌ک���هی .ئ���ه‌م توانای���ه خ���هون ده‌به‌خش���ێت .ئه‌م خه‌ونانه له‌چینه‌کانی کۆمه‌ڵ���گادا جی���اوازن ،ب���ه‌اڵم هه‌موو هه‌میشه خه‌ونی به‌هه‌شتین .مه‌به‌‌ستمان له‌خه‌ونی به‌هه‌ش���تیی ئه‌وه‌یه که مرۆڤ ده‌توانێت ببێته خاوه‌نی هه‌موو ش���تێک به‌بێ ئهوهی هیچ ره‌نجێکی بۆ بکێش���ێ. له‌ئه‌نجامی دهستکهوتنی ده‌ستکه‌وته‌وه. ره‌نگه ژیانێکی خۆش���ی بێ ره‌نج کرۆکی هه‌م���وو ئاینه‌کان بێت ،به‌اڵم ئه‌مه لێره، له‌م س���هر زه‌ویه فه‌راه���ه‌م نابێت .بۆیه له‌ئه‌نجام���ی خه‌ونی به‌هه‌ش���تی واقیعی دۆزه‌خی دێته ئاراوه.
نه‌وت له‌مێژووی کوردا ئه‌و مادده‌یه‌یه که بووه‌ته مایه‌ی نه‌گبه‌تی، ده‌بێت له‌وه‌اڵمی ئه‌زموونێکی وه‌هادا ئێمه روانگه‌یه‌ک بۆ خۆمان داڕێژین چۆن ئه‌م مادده‌یه بگۆڕین بۆ مایه‌ی خۆشبه‌ختی خه‌ون���ی به‌هه‌ش���تی خه‌س���ڵه‌ت‌و ده‌رکه‌وت���هی زۆرن ،له‌وانه :هێنانه‌ئارای دۆخێک���ی چه‌س���پیوی نه‌گ���ۆڕاو، دهستکهوتنی هه‌موو شتێک به‌بێ ره‌نج، هه‌بوونی س���ه‌رچاوه‌یه‌كی له‌بن نه‌هاتوو. له‌ئه‌نجام���دا کار به‌ه���ای نامێنێت ،هیچ ش���تێک نرخی نابێت ،زه‌وق‌و سه‌لیقه‌ی جوانی‌و کۆش���ش‌و داهێنان‌و سه‌رکه‌وتن له‌ناوئه‌چ���ن .مرۆڤ ده‌گاته ئه‌و باوه‌ڕه‌ی که پاره ده‌توانێت هه‌موو شتێک بکرێت‌و پ���اره‌ش به ئاس���انی دێ���ت .له‌دونیای وه‌هادا حکومه‌ت ده‌بێته چه‌ق‌و کۆمه‌ڵگا له‌سه‌ری ده‌ژی ،که‌چی له‌ڕاستیدا ده‌بوو به پێچه‌وان���هوه بێت؛ کۆمه‌ڵ���گا ببێته سه‌رچاوه‌ی به‌هاکانی حکومه‌ت‌و حکومه‌ت کاری به‌ڕێوه‌بردن���ی بکات .له‌کۆمه‌ڵگای نه‌وتی���دا مێژوو به جۆرێ���ک له‌جۆره‌کان ده‌مرێت .مه‌رگی مێ���ژوو وه‌ک فۆکۆیاما له‌کۆتایی کتێبه‌که‌ی���دا ئاماژه‌ی پێئه‌دا، دۆخێکه بۆ سه‌رله‌نوێ سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ی مێژوو ،ب���ه‌اڵم له‌دونیایه‌کی وه‌ك دونیای رۆژهه‌اڵت���ی ناوه‌ڕاس���ت ک���ه هه‌رگی���ز له‌مێژوودا نه‌ب���ووه ،ئه‌وا که مێژووه‌که‌ی ده‌مرێ���ت ،هه‌رگیز نازانێ���ت جارێکی تر چۆن بێته‌وه ناو مێژووه‌وه. کارکردن لهسهر نه‌وت یان غاز له‌هه‌موو ش���تێکی تر ئاڵۆز‌و پڕ له‌کێش���ه‌یه .ئه‌م ماده‌یه له‌هه‌م���وو ماده‌یه‌ك���ی تر زیاتر جیهانییه ،بۆیه بیرکردنه‌وه‌ی له‌ئاس���تی جیهان���دا پێویس���ته .له‌هه‌مانکات���دا ناتوانرێ���ت له‌ته‌نه���ا دیدگایه‌که‌وه لێی بکۆڵدرێته‌وه ،چونکه رهههندی ئابوریو سیاس���یو جیوپۆله‌تیک���یو کۆمه‌اڵیه‌تی هه‌موو راس���ته‌وخۆ پێک���هوه گرێدراون، به‌اڵم له‌هه‌مووی گرنگتر ئهوهی هه‌میشه له‌گه‌ڵ ئ���ه‌م مادده‌یه‌دا ب���اس ده‌كرێت، کێشه‌ی ئاسایشه؛ ئاسایشی وزه بۆخۆی دونیایه‌ک���ی زێ���ده ئاڵۆزه ک���ه چهندین قوتابخانه‌ی جیاواز هه‌ن بۆ راڤه‌کردنی. بۆیه ته‌نها که‌سانێک ده‌توانن له‌م بواره‌دا لێکۆڵینه‌وه ئه‌نج���ام ده‌ن ،که خوێندنی فره دیس���پلین‌و فره زمان‌و فره بواریان خوێندبێ���ت .ئه‌گین���ا هه‌ر ش���تێکی تر په‌رته‌وازه‌‌و کورتخایه‌ن ده‌بێت .له‌ستونی داهاتوودا باسی پڕۆژه‌ی نابۆکۆ ئه‌که‌ین.
شوان حه‌مه
hamashwan.awene@yahoo.no
ل���ه 14ئه‌م مانگه‌و له‌یادی 227س���اڵه‌ی دامه‌زراندنی شاری س���لێمانی ،سه‌رۆکی هه‌رێم���ی کوردس���تان به چه‌ن���د دێڕێ پیرۆزبایی له‌خه‌ڵکی شار کرد. له‌په‌یامه س���ه‌رۆکایه‌تیه‌که‌دا کاریگه‌رییه مێژویی‌و ئێس���تاییه‌کانی شاری سلێمانیو رۆڵی که‌سایه‌تییه‌کانی شار لهسهر بزوتنه‌وه سیاسیو فیکری‌و‌شارستانی‌و رۆشنبیری‌و ئه‌ده‌بییه‌‌کان‌و زمان‌و نوس���ین‌و رۆڵی ژن‌و کۆمه‌ڵگای مه‌ده‌ن���ی میدیای ئازاد تاد... کورتکراوه‌ته‌وه بۆ "س���لێمانی له‌مێژووی خۆی���دا رۆڵ‌و كاریگ���هری له‌بزووتنه‌وه‌ی كوردایه‌تی‌و ئه‌ده‌ب‌و رۆشنبیری‌و كلتووری كوردا دیار‌و به‌رچاوه". له 227س���اڵی پڕ له‌ڕووداوو کاره‌س���ات‌و داهێنان���دا ،س���ه‌رۆکی هه‌رێ���م ته‌نی���ا رووداوه‌کانی سه‌ره‌تای چله‌کانی سه‌ده‌ی رابردووی خس���تۆته به‌ر تیش���ک ،کاتێک بارزانی باوک بۆ سلێمانی دوور خراوه‌ته‌وه‌و "جه‌ماوه‌ری س���لێمانی باوه‌شی گه‌رمیان ب���ۆی کردوه‌ته‌وه" ،هه‌روه‌ها باس له‌ڕۆڵی خه‌ڵکی سلێمانی کراوه که قوربانی زۆریان له"شۆڕشی مه‌زنی ئه‌یلولدا" داوه.
گومان نییه به‌ش���ێک له‌مێ���ژووی بارزانی باوک‌و شۆڕش���ی ئه‌یلول گرێدراوی شاری سلێمانییه ،به‌اڵم ئهوهی جێی سه‌رنجه، فه‌رامۆشکردنی نزیکه‌ی 160ساڵی پێش چله‌کان‌و 37س���یو حه‌وت ساڵی دوای شۆڕش���ی ئه‌یلول���ه ،که ده‌ی���ان رووداوو گۆڕانکاریی گه‌وره‌ی���ان به‌رهه‌مهێناوه‌و تا ئه‌مڕۆش کاریگه‌رییه‌کانیان لهسهر شاری س���لێمانیو شارو ش���ارۆچکه‌کانی تری کوردستان به روونی دیاره. ساڵیاده‌کان ده‌که‌ونه نێوان 365رۆژه‌وه. وه‌ک عورفێکی جیهانیو پێویس���تییه‌کی زه‌مه‌ن���ی ،ده‌بوا له‌په‌یامه‌که‌ی س���ه‌رۆکدا به‌ش���ێک ته‌رخانکرای���ه ب���ۆ باس���کردن ل���هو رووداوه گه‌وران���هی ده‌که‌ون���ه نێ���وان دوو س���اڵیاده‌وه ،به‌تایب���هت خۆپیشاندانه خوێناوییه‌که‌ی 17شوبات‌و پاشهاته‌کانی. بۆ که‌س���ێک له‌شاری سلێمانییه‌وه نزیک بێ ،زوو لهو راس���تییه تێده‌گا که زۆرێک له‌خه‌ڵکی شار ،تا ئه‌مڕۆش وا چاوه‌ڕوانن "ره‌دی ئیعتب���ار" ب���ۆ قوربانیه‌کان���ی 17ش���وباتو رووداوه‌کان���ی دوات���ر ،بۆ گه‌نجان‌و رۆشبیران‌و ته‌واوی خه‌ڵکی شار
بگه‌ڕێنرێت���هوه ،بێئه‌وه‌ی ئه‌م خواس���ته په‌یوه‌ن���دی ب���ه ئه‌جێن���دای حیزبییه‌و‌ه هه‌بێ. ئهوهی سلێمانی ئه‌مڕۆ له‌سلێمانی چله‌کان‌و ته‌نانه‌ت پێش راپه‌ڕینیش جیاده‌کاته‌وه، ته‌نها گۆڕانکاری���ی دیموگرافی نییه ،که ش���اری چه‌ند هێنده‌ی جاران قه‌ره‌باڵغتر کردووه ،به‌ڵکه گۆڕانکاریی س���ایکۆگرافی گ���ه‌وره‌ش الی خه‌ڵک���ی ناوچه‌کان���ی دهرهوهی پارێزگای سلێمانی دروستبووه. ئیدی هه‌س���تێکی شارستانی به‌رباڵو الی خه‌ڵک���ی ناوچه‌کان���ی بتوێن‌‌و پش���ده‌رو سورداش‌و گه‌رمیان‌و شاره‌زورو هه‌ورامان‌و شارباژێڕ گه‌شه‌ی کردووه ،که هه‌ستکردنه به ش���ارییبوون ،یان خۆ به‌خه‌ڵکی شار زانی���ن ،به‌تایبه‌ت له‌نێو ن���هوه نوێکاندا. روونتر بڵێم :بۆ ش���ارێک که یه‌ک له‌سێی دانیش���توانی هه‌رێمه‌ک���ه پێ���ک دێنێت، ده‌بوا په‌یامه‌که‌ی س���ه‌رۆک لهوه وردتر‌و به‌رفراوانتر بوایه. بهو پێیه‌ی پۆس���تی س���ه‌رۆکی هه‌رێمی کوردس���تان گه‌وره‌ترین‌و بااڵترین پۆستی سه‌ربه‌خۆیی هه‌رێمه‌که‌یه‌و خۆی له‌خۆیدا ئاماژه‌یه‌ک���ی دڵخۆش���که‌ری نه‌ته‌وه‌ییه، پێویسته راگه‌یه‌ندراوه سه‌رۆکایه‌تییه‌کان به وردی‌و وشه به وش���ه سه‌رنجبدرێت‌و روداوو ئاڕاس���تهو ئامانج‌و کات‌و ش���وێن له‌به‌رچاوبگیرێ���ت .له‌وردبوونه‌وه‌یه‌ک���ی نێ���وان دوو په‌یام���ی س���ه‌رۆکی هه‌رێمدا ده‌رده‌که‌وێ که په‌یامه‌که‌ی س���ه‌رۆک بۆ
س���اڵیادی دامه‌زراندنی ش���اری سلێمانی به قهبارهی 170س���ه‌دو حه‌فتا وش��� ه نوس���راوه ،به‌اڵم په‌یامێکی تری سه‌رۆک بۆ به‌شداربوانی س���مینارێکی رێکخراوی الوانی کوردستان ،که له‌ئازاری ئه‌مساڵدا راگه‌یه‌ندراوه ،قه‌باره‌که‌ی 253دووسه‌دو په‌نجاو سێ وشه‌یه. کاتێ���ک بیر ده‌که‌مه‌وه له‌وه‌ی گه‌لۆ ده‌بێ کێ ئه‌م په‌یامانه‌ی س���ه‌رۆک بنوس���ێت؟ راسته‌وخۆ که‌س���ی واڵمده‌ر ده‌ڵێت :هه‌ر په‌یامێک به واژۆی س���ه‌رۆکی ههرێمهوه رابگه‌یه‌ندرێت ،نوس���ینی خۆیه‌تی خودی س���ه‌رۆک لێی به‌رپرس���یاره ،ب���ه‌اڵم بۆ هه‌رچاودێرێکی به ئاگا ئه‌وه‌ش روونه که په‌یامه‌کان پێشتر له‌الیه‌ن راوێژکاره‌کانی س���ه‌رۆکه‌وه ره‌ش���نوس ده‌کرێن‌و دواتر ئیمزای س���ه‌رۆکیان ده‌چێته‌س���هر .ئه‌و راوێژکاران���هی س���ه‌ره‌تای ئه‌مس���اڵ به ده‌نگ‌و ئیمزای سه‌رۆکی ههرێمهوه شه‌ڕی رۆشنبیره گه‌وره‌کانی کوردستانیان کردو پێی���ان وت���ن گوێگرتن‌و دیال���ۆگ له‌گه‌ڵ ئێ���وه "موهاته‌رات���ه" .هه‌ر ئ���هو جۆره راوێژکارانه‌ش���ن ئه‌مڕۆ تا راده‌یه‌کی زۆر، بونه‌ته جێگ���ره‌و‌هی بیرکردنه‌وه‌و په‌یامه سه‌رۆکایه‌تییه‌کان. ره‌نگه ئیتر کاتی ئهوه هاتبێ س���ه‌رۆکی هه‌رێم‌‌س���ۆراغی زمانێکی نوێی ده‌ربڕین‌و په‌یامدان بکات که شیاوی بۆنه‌و رووداوو ئاڵوگ���ۆڕو پێش���که‌وتنه‌کانی کۆمه‌ڵگای کوردیدا بێت.
فڕۆكه‌خانه‌ی كه‌ركوك‌و شتی تریش.. ئاالن ره‌ئوف جێبه‌جێنه‌كردنی ماده‌ی 140و ده‌س���تی ده‌س���تیپێكردن‌و یاریكردنی كابینه یه‌ك له‌دوایه‌كه‌كان���ی حكومه‌تی تازه‌ی عێراق ب���ه‌م مه‌س���ه‌له هه‌س���تیاره‌ی خه‌ڵك���ی كوردس���تان‌و ناوچ���ه دابڕێن���راوه‌كان، هه‌روه‌ها كه‌مته‌رخه‌می‌و خۆش���باوه‌ڕیی س���ه‌ركردایه‌تی سیاس���ی كوردستان به به‌ڵێنه‌كان���ی حكومه‌تی به‌غدا‌و رازیبوون به‌گرێدان���ی ئ���ه‌م ماده ده‌س���تورییه به وه‌عد‌و به‌ڵێن‌و ته‌وافوقی سیاس���ی الیه‌نه عێراقی���ه‌كان‌و ناوبژیوان���ی نێوده‌وڵه‌تی، جگ���ه له‌مرداركردنه‌وه‌ی م���اده‌ی 140و بێئومێدبوون له‌جێبه‌جێكردنی ئه‌و ماده ده‌س���توریه‌‌و دروس���تكردنی سه‌رێشه‌‌و گرف���ت بۆ ئه‌و ناوچان���ه ،هیچی تری لێ شین نابێت. رۆژێك به‌به‌رچاوی س���وپای عێراقه‌وه خێزان���ی ك���ورد له‌جه‌له‌وال‌و س���ه‌عدیه ئه‌ك���وژن ی���ان له‌كه‌رك���وك ئه‌فس���هرو ده‌ره‌ج���ه‌داره ك���ورده‌كان ده‌گوازنه‌وه‌‌و پله‌كانیان داده‌به‌زێنن‌و ئه‌فسه‌ری عه‌ره‌ب‌و نه‌ته‌وه‌كان���ی ت���ر ده‌خه‌نه ش���وێنیان، رۆژێكی تر له‌موس���ڵ هه‌ڕه‌شه له‌خه‌ڵكی كورد ده‌كه‌ن‌و له‌ناوچه كوردنش���ینه‌كان مه‌ترسییان بۆ دروست ده‌كرێت ،رۆژێكی
ت���ر بڕیاری داگرتنی ئااڵی كوردس���تان ئه‌درێت‌و س���وكایه‌تی به‌ڕه‌مزه‌كانی ئه‌م میلله‌ته ده‌كرێ‌و چه‌ندان‌و چهندین كێشه‌‌و بێنه‌‌و برده‌ی تر كه دواهه‌مینیان ده‌ست به‌سه‌راگرتنی فڕۆكه‌خانه‌ی كه‌ركوك بوو له‌الیه‌ن سوپای عێراقه‌وه. دروستكردنی ئه‌م كێشه‌‌و گرفتانه لهو ناوچ���ه دابڕێنراوانه ،نهك په‌كخس���تنی جێبه‌جێكردن���ی م���ادی 140ـ���ه ،به‌ڵكو گه‌ڕان���هوهی س���ێبه‌ری مه‌ترس���ی ئه‌و زوڵمانه‌شه كه له‌ڕابردودا رژێمی به‌عس‌و ش���ۆڤێنیه‌كان ده‌ره���ه‌ق به‌دیاریكردنی ش���وناس‌و چاره‌نوس���ی ئ���هو ناوچانه‌‌و خه‌ڵكه‌كه‌ی كردویانه. له‌كاتێك���دا رۆژب���ه‌ڕۆژ خۆدزین���هوه هه‌ی���ه له‌الی���ه‌ن حكومه‌ت���ی به‌غ���داوه ب���ۆ جێبه‌جێنه‌كردن���ی م���اده‌ی 140تا ئه‌وساته‌ی به‌ویستی خۆیان له‌په‌رله‌ماندا ئ���ه‌م ماده‌یه له‌گۆڕ ده‌نێ���ن ،یان كاتێك به‌ته‌وقیتی خۆیان به‌هێز ده‌بن ،ئه‌وس���ا ریس���ه‌كه‌مان ده‌كه‌ن���هوه ب���ه خ���وریو كاتێكی���ش ئاوڕده‌ده‌ین���هوه كارته‌كانی ده‌س���تمان س���وتاون‌و زه‌م���ه‌ن جێ���ی هێش���توین ,له‌دۆخێكی ئاوا هه‌س���تیار‌و پڕ پرس���یاردا پێم س���ه‌یربوو پارێزگاری كه‌رك���وك ره‌زامه‌ندی���ی نیش���اندا ب���ۆ ته‌سلیمكردنی فڕۆكه‌خانه‌ی كه‌ركوك به
سوپای عێراق له‌كاتێكدا ده‌بوو بدرایه‌ت ه ده‌ست پۆلیسی ئه‌وشاره ،چونكه بڕیاره بكرێت���ه فڕۆكه‌خانه‌یه‌ك���ی مه‌ده‌نی‌و تا ئه‌وكاته‌ش‌و دواتریش بۆ كورد واباشبوو پاراس���تنه‌كه‌ی هه‌ر به‌هێزه‌كانی پۆلیس بسپێرایه. راده‌س���تكردنی ئ���هو فڕۆكه‌خانه‌ی���ه به‌س���وپای عێ���راق به‌بیان���وی ئهوهی پێش���تریش فڕۆكه‌خانه‌یه‌كی س���هربازی بووه ،هیچ نییه جگه له‌خۆڵكردنه چاوی كورد ,گ���هر ئه‌م سیاس���ه‌ته مه‌رامێكی دورخایه‌ن‌و پڕگوماناوی له‌پش���ته‌وه نییه بۆ س���ه‌رله‌نوێ گه‌ڕانه‌وه‌ی هێز‌و س���وپا بۆ ئه‌وش���اره ..بۆچی ته‌سلیم به پۆلیس نه‌كرا كه زۆربه‌یان كوردن؟ ئه‌ی زه‌مانه‌ت چییه دواتر راده‌ستی پۆلیسی بكه‌نه‌وه؟ زه‌مانه‌ت چییه س���وپای عێراق نه‌یكاته باره‌گای سه‌ره‌كی فیرقه سه‌ربازییه‌كانی‌و دواتریش بیرۆكه‌ی مه‌عه‌س���كه‌ر خالید‌و بنك���ه داپڵۆس���ێنه‌ره‌كانی تریش زیندو نه‌كاته‌وه كه له‌ڕابردودا ئه‌وانیش شوێنێكی سه‌ربازی بوون‌و س���ه‌رچاوه‌ی نه‌هامه‌تی بوون بۆ كورد ..ئه‌مانه‌و چهندین مه‌رام‌و پیالنی دوژمنكارانه‌ی تر له‌ناو خه‌یاڵدانی شۆڤێنیو هه‌ڵگری هزره دیكتاتۆریه‌كانی عێراقدا هێالنه‌یان كردووه‌‌و كوردیش دڵ س���افانه به مه‌رحه‌با‌و به‌ڵێنێكی زاره‌كی
ره‌زامه‌نده. بوون���ی كوردێ���ك ب���ه پارێ���زگاری كه‌ركوك یان موس���ڵ یان هه‌ر قایمقام‌و به‌رپرس���ێكی تر لهو ناوچان���ه به‌ته‌نها حیكمه‌ته‌ك���هی ئه‌وه‌نییه كه كه‌س���ێكی كورد سه‌رپه‌رش���تیی ئیداره‌‌و پڕۆژه‌كان‌و دابینكردن���ی خزمه‌تگوزاری���ه‌كان ب���ۆ دانیشتوانی شاره‌كه ده‌كات ،نه‌خێر ,گه‌ر ئه‌وا له‌نرخی وه‌رگرتن‌و به‌ڕێوه‌بردنی ئه‌و پۆس���تانه تێگه‌شتبین ،ئه‌وا نهك جارێ، ه���ه‌زار ج���ار هه‌ڵه‌ین‌و پی�ل�ان له‌دوای پی�ل�ان وه‌ك كاڵو ده‌كرێته س���ه‌رمان, بوونی به‌رپرسێكی كورد لهو پۆستانه‌دا ئه‌وكاتان���ه به‌ه���او نرخی گ���ران ده‌بێت كه له‌بڕی���اره سیاس���یه كاریگه‌ره‌كاندا وری���او بوێربێت‌و نیاز‌و پی�ل�ان‌و مه‌رام‌و سیاسه‌تی ناحه‌زان‌و ش���ۆڤێنی‌و به‌چكه دیكتاتۆره‌كان ك���ه به‌زیانی میلله‌ته‌كه‌ی ده‌ش���كێته‌وه به‌زیندوی���ی بخات���ه ژێ���ر چاڵ���هوه ,ئه‌گ���هر له‌ئێستاش���دا هی���چ ئومێدێ���ك ب���ۆ جێبه‌جێكردن���ی ماده‌ی 140نه‌بێ���ت‌و هه‌نگاوه‌كان���ی كیس���هڵ ئاس���ا به‌ڕێوه بچن ،ئه‌وا ل���هوه گرنگتر به‌رگرتنه له‌دووباره‌بوونه‌وه‌‌و گه‌ڕانه‌وه‌ی تارماییه‌كانی لێكچونه‌كانی سیاس���ه‌تی به‌ع���س ب���ۆ ئ���هو ش���ار‌و ناوچان���هو دورخستنه‌وه‌ی مه‌ترسیه‌كانه له‌سه‌ری.
پهكهكهو شۆڕشی گه‌الن ی سوریا شیروان شه‌مێرانی بوونی كێشه‌ی ره‌وای كورد له‌كوردستان ی باك���ور یه‌قینه ،ئه‌م���ه بڕوای���هو جێگای باس���وخواس نیی���ه بۆ س���ه‌لماندنی ،من ته‌نه���ا خوێندنهوه بۆ ئ���ه‌م مه‌رحه‌له‌یه‌ی ئێس���تا ده‌كه‌م ،گه‌رمبوونی هێرش���ه‌كانی پهكهكهو هێرشه ناڕه‌واكانی ئێران‌و توركیا بۆ سه‌ر خاكی كوردس���تان ،گومانم نییه له‌وه‌ی كه په‌كه‌كه ب���ه خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م بابه‌ت���ه زویر ده‌بن‌و هه‌ن���دێ خوێنه‌ریش به‌ه���ه‌واداری توركی���ام بزان���ن ،ب���ه‌اڵم هه‌ستیاری بارودۆخی كورده‌كانی رۆژئاوای كوردستان كه له‌سوریای ئێستادا ده‌ژین وا ده‌خوازێت هه‌ندێ ش���ت به‌ڕوونی بوترێت، ئێمه له‌گ���هڵ شۆڕش���گێڕانی پارچه‌كانی تری كوردس���تان برای یه‌كترین ،بۆیه من واده‌زانم یان ن���او دێڕی روداوه‌كان ده‌ڵێن كه په‌كه‌كه مامه‌ڵه‌یه‌كی نێگه‌تیڤانه ده‌كات له‌گ���هڵ شۆڕش���ی گه‌النی س���وریا دژ به دیكتاتۆریه‌ت ،ئه‌و گه‌رمبوونه سه‌ربازیه‌ی سه‌ر س���نوره‌كانی هه‌رێم‌و ئێران‌و توركیاو س���وریا لهچهند مانگی راب���وردودا ده‌بێت له‌چوارچێ���وه‌ی بارودۆخ���ی هه‌رێمه‌كه‌دا بخوێنرێته‌وه. ئێ���ران زۆر بێتاقه‌ت���ه به شۆڕش���ی سوریاو رۆڵی توركیا له‌به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی سیاس���ه‌ته‌كانی به‌ش���ار ئه‌س���ه‌د، گه‌وره‌به‌رپرس���ێكی نزی���ك ب���ه ره‌هبه‌ر راشكاوانه وتی كه توركیا باجی سیاسه‌تی
خۆی به‌رامبه‌ر به سوریا ده‌دات ،چه‌نده‌ها سه‌رچاوه ئاماژه‌یانكرد كه سوریا ته‌هدیدی توركیای كردوه به هاوكاریكردنی په‌كه‌كه، چاودێرانیش هێرش���ه ئێش���گه‌یه‌نه‌ره‌كانی په‌كه‌كه‌یان بهوه راڤه‌كرد ،ئێران قه‌ناعه‌تی ب���ه توركیا ك���رد تا به‌دووقۆڵی ش���اخی قه‌ندیل بۆردومان بكه‌ن ،به‌اڵم خۆی پاش ماوه‌یه‌ك ئۆپێراس���یۆنه س���ه‌ربازیه‌كانی وه‌ستاند ،مه‌به‌ستیش لهوه ،سه‌رقاڵكردنی توركیا بوو له‌الیه‌ك تا فشاری سه‌ر رژێمی س���وریا كه‌مبكاته‌وه ،گه‌وره‌كردنی كه‌لێنی نێوان ك���وردو توركی���اش له‌الیه‌كیتره‌وه، په‌كه‌كه‌ش كه‌ره‌سه‌ی خامی ئه‌و نه‌خشانه بوو. دوو هه‌فته‌ی رابردوو هه‌ردوو رۆژنامه‌ی (ل���ۆ فی���گارۆ‌و لۆمۆن���د)ی فه‌ره‌نس���ی دوو بابه‌تی���ان باڵوك���ردوه ،ل���ۆ فیگارۆ بابه‌ته‌كه‌ی به‌ناوی (ئه‌س���ه‌د یاری له‌گه‌ڵ پرس���ی كوردس���تانی رۆژئاوا ده‌كات) بوو ل���ه ، 2011/11/7تیایدا باس���ی چۆنیه‌تی به‌كارهێنان���ی كورده‌كان���ی ك���ردووه له‌به‌رژوه‌ندیی ئه‌سه‌د له‌ڕێگای په‌كه‌كه‌وه، راپۆرته‌ك���ه ده‌ڵێت ك���ه په‌كه‌كه له‌ڕێگای (پارتی یه‌كێت���ی دیموكراتی كوردی) كه به باڵی س���وریای په‌كه‌كه ناسراوه رێگای راپه‌ڕی���ن له‌ك���ورده‌كان ده‌گرێ���ت دژ به رژێ���م ،وه ئه‌و پارته له‌گ���هڵ كورده‌كانی تردا له‌كێش���ه‌دایه‌و له‌شاری قامیشلۆ دوو هه‌فته له‌مه‌وبه‌ر گرژی‌و پێكدادان له‌نێوان كورده‌كاندا رویانداوه ،به‌تایبه‌ت الیه‌نگرانی
سه‌رۆكی پێشوی ره‌وتی داهاتوی كورده‌كان (مه‌شعه‌ل ته‌مۆ).. پارتی یه‌كێتی دیموكراتی كوردی سوریا له‌ناو لیژنه‌ی هه‌ماهه‌نگیی ئۆپۆزس���یۆنی س���وریادان كه په‌یوه‌ندییان له‌گه‌ڵ رژێمی سوریادا باشه‌و دژ به فشاری نێوده‌وڵه‌تین بۆ سه‌ر ئه‌سه‌د‌و رێگایان له‌الیه‌ن رژێمه‌وه هه‌ندێ جار بۆ خۆش ده‌كرێت ..ئهوه ی كه رون بێتو پاڵ به په‌كه‌كه‌وه ده‌نێت تا ئه‌و سیاسه‌ته بگرێته به‌ر له‌به‌رژه‌وه‌ندیی به‌شار ئه‌سه‌د بریتییه له‌دژایه‌تیكردنی حكومه‌تی توركیا ،وه به‌ش���ێوه‌یه‌كی پراگماتیزمیانه روداوه‌كان بۆ خۆی ئیستغالل بكات ،به‌اڵم هه‌ڵ���ه ده‌كات ،له‌گه‌ڵ ئ���هو بیانووه‌دا لۆ فیگارۆ سێ هۆكاریتر باس ده‌كات تا باڵی په‌كه‌كه له‌سوریا ئه‌و سیاسه‌ته بگرێته به‌ر "ناڕه‌حه‌تی‌و گوم���ان له‌كۆمه‌ڵه‌ی ئیخوان موس���لیمین ،رێككه‌وتنێكی س���ه‌رزاره‌كی له‌گه‌ڵ ئه‌سه‌د كه مافی ئۆتۆنۆمی بدات به كورده‌كان پ���اش كۆتاییهاتنی روداوه‌كان، دژایه‌تیكردنی ئه‌وروپ���ا ،چونكه په‌كه‌كه وه‌ك رێكخراوێكی تیرۆریس���تی ده‌بینن"، ئه‌گ���هر هه‌ندێك ل���ه‌م هۆكاران���ه جێگای خۆش���ی نه‌بێت ،مایه‌ی چاره‌س���ه‌ركردنه، به‌اڵم ده‌بێت په‌كه‌ك���ه یان پارتی یه‌كێتی دیموكراتی كوردی س���وریا باش بزانن كه یاری به‌داهاتوی كورد ده‌كه‌ن ،پشتبه‌ستن به رژێمی به‌عس بۆ ده‌ستخس���تنی مافی كوردان���ی رۆژئاوا ه���ه‌روه‌ك په‌یمانه‌كانی به‌عس���ی عێ���راق ده‌بێت ب���ۆ رۆژهه‌اڵتی
كوردس���تان ،ئهگهر بوترێ���ت خۆ ئهگهر به‌ش���ار‌و رژێمه‌ك���هی هه‌ره‌س���یان هێن���ا له‌وه‌ش���دا ه���هر قازانجمانه ،ئ���هوه هه‌ڵه ده‌ك���ه‌ن ،چونك���ه الپه‌ڕه‌یه‌ك���ی ره‌ش���ی ه���اوكاری دیكتات���ۆری به‌ع���س له‌مێژوی خۆیاندا تۆمارده‌كه‌ن ...پهكهكهو باڵه‌كه‌ی سوریای به ئاگاییه‌وه بێت یان له‌بێئاگایی، به‌ش���ێكن له‌چوارچێوه‌ی گشتی ستراتیژی ئێ���ران‌و س���وریا له‌ناوچه‌ك���ه‌دا ،به‌هۆی ئ���هو سیاس���ه‌ته‌ی گرتویانه‌ته‌ب���هر چه‌ند الیه‌نێكی كوردی كه‌وتونه‌ته ژێر فش���اری واڵتانی دراوس���ێ .وه‌س���تان دژ به‌كورده شۆڕش���گێڕه‌كانی س���وریا ب���ه پاس���اوی دژایه‌تیكردنی واڵتان ی ئه‌وروپا ،پاساوێكی خه‌یاڵییه. به‌گوێره‌ی لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك كه رۆژنامه‌ی لۆمۆن���د باڵویكردوه‌ت���هوه ،فه‌ره‌نس���ا پێده‌چێ���ت ب���ه دووالیه‌نه ه���ه‌وڵ له‌گه‌ڵ كورده‌كانی عێراقدا بدات تا رۆڵ ببینن بۆ گه‌رمكردنی شاره كورد نشینه‌كان ،بۆیه من پێشنیارده‌كه‌م كه الیه‌نه سیاسیه كورده‌كان ئه‌وانه‌ی توانای قسه‌كردنیان هه‌یه له‌گه‌ڵ په‌كه‌كه‌دا ،هه‌وڵیان له‌گه‌ڵ بده‌ن‌و له‌ڕێگای فه‌ره‌نس���او یه‌كێتی ئه‌وروپاشه‌وه كۆشش بۆ زیات���ر جێگیركردن���ی مافه‌كانی كورد بكه‌ن ،ب���ا دوژمنایه‌ت���یو په‌یوه‌ندییه‌كی ناسازو نه‌خوازراو هه‌ر له‌ئێستاوه له‌نێوان گه‌النی س���وریاو كورددا دورست نه‌بێت به تاوانباركردنی كورد وه‌ك هاوكاری رژێمی به‌عسی سوریا.
تەندروستی
) )301سێشه‌مم ه 2011/11/22
نۆ خۆراك بۆ پاراستن ی قژت قژ مانگانه نزیكه‌ی یه‌ك سانتیمه‌تر درێژ ده‌بێت‌و وه‌ك هه‌موو ئه‌ندامه‌كانی له‌ش بۆ مرۆڤ پێویسته‌و جوانی پێده‌به‌خشێت، زۆرجار مروڤ توشی گرفتی هه‌ڵوه‌رین ده‌بێت ،بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش چهندین جۆری شامپۆو كرێمی روتانه‌وه به‌كارده‌هێنێت كه له‌ئه‌نجامدا هیچ سودێكی نابێت، توێژینه‌وه‌كان ئاماژه‌یان به‌وه‌داوه كه بۆ پاراستنی قژو مانه‌وه‌ی به‌جوانی‌‌و ره‌ونه‌ق ،تاڵه‌كانی پێویستی به‌چه‌ند خۆراكێك هه‌یه ،ئه‌و خۆراكانه‌ش بریتین له: یه‌كه‌م :ماسی سه‌لمۆن س���ه‌رچاوه‌یه‌كی گرنگی (ئۆمیگا)3-و ئاس���نو ڤیتامی���ن ()B12ی���ه كه‌می (ئۆمیگا )3-وا له‌پێستی سه‌ر ده‌كات‌و وشك بێتو تاڵه‌كان ره‌ونه‌ق نه‌بێت. دووه‌م :س���ه‌وزه تۆخ���ه‌كان ،وه‌ك بروگلی‌و س���پێناغ‌و ك���ه ده‌وڵه‌مه‌ندن به‌ڤیتامین ( )C,Aكه زۆر به‌س���ودن
ی تاڵه‌كانی قژ به‌رهه‌م شیره‌مه‌نییه‌كانی پێویستە بۆ چه‌وریه رژێنه‌كان‌و چاره‌س���ه‌رێكی سروشتییه بۆ قژ. سێیه‌م :پاقله‌مه‌نیه‌كان وه‌ك نیسك‌و ن���ۆك‌و فاس���ۆلیاو پاقله ك���ه ته‌نها پڕۆتینی پێویس���ت ن���اده‌ن به‌له‌ش، به‌ڵك���و ده‌وڵه‌مه‌ندیش���ن به‌م���ادده‌ی زین���ك‌و بایۆتین ،كه‌م���ی بایۆتینیش ده‌بێته‌هۆی كه‌می چڕی موو هه‌ڵكێشان به‌ئاسانی. چ���واره‌م :چ���ه‌ره‌س‌و ب���اده‌م‌و
نه‌شته‌ر د.گۆران عبدالله دەینوسێت
بۆ الزۆ
هاوشێوه‌كانی ،بۆ ئه‌ستوربوونی تاڵ ه موه‌كانی قژو ره‌ونه‌قبوونیان به‌سوده، چونك���ه مادده‌ی ترش���ییه چ���ه‌وره ده‌گمه‌نه‌كان زۆر پێویس���تهو زینكیان تێدایه كه به‌سوده بۆ قژ. پێنج���ه‌م :گۆش���تی مریش���ك‌و قه‌ل پرۆتینێكی زۆریان تێدایه كه به‌سودن ب���ۆ به‌هێزكردن���ی تاڵه م���ووه‌كان، نه‌خواردنی گۆش���تی په‌ل���ه‌وه‌ر نهك هه‌ر تاڵه‌مووه‌كان الواز ده‌كات ،به‌ڵكو كاریگه‌ری بۆ سه‌ر ره‌نگیشیان هه‌یه. شه‌ش���ه‌م :هێلكه ،خواردن���ی هێلكه به‌كواڵوی بێت یان س���وركراو سودی خۆی هه‌یه بۆ تاڵه‌كانی قژ. حه‌وته‌م :دانه‌وێڵه ،خواردنی نانی بۆر، س���ه‌رچاوه‌ی مادده‌ی زینك‌و پڕۆتین‌و بیوتین‌و ئاسنه. هه‌شته‌م :به‌رهه‌می شیره‌مه‌نییه‌كان، ش���یرو ماس���ت‌و په‌نیر س���ه‌رچاوه‌ی كالس���یۆمن ،هه‌روه‌ه���ا پرۆتینێك���ی تایبه‌تیان تێدایه. نۆی���ه‌م :گێزه‌ر س���ه‌رچاوه‌ی ڤیتامین ()Aیه كه به‌سوده بۆ پێستی سه‌ر.
سااڵن ه ملیۆنێك‌و ( )400هه‌زار منداڵ به‌هه‌وكردن ی سییه‌كان گیان له‌ده‌ستده‌ده‌ن ئا :ئاوێنه ی ی رێكخراوی ته‌ندروست ی ئامار به‌پێ ی جیهانی ،نه‌خۆشی هه‌وكردن ی سییه‌كان سااڵن ه هۆكاری له‌ناوبردن ی زیاتر له‌ملیۆنێك‌و ( )400هه‌زار منداڵ ی خوار ته‌مه‌ن پێنج ساڵه ،وات ه هۆكار ی %18ی منداڵی خوار گیان له‌ده‌ستدان ته‌مه‌ن پێنج ساڵه بهو نه‌خۆشییه.
ئاگات له‌پاراسیتۆڵ بێت ی پاراسیتۆڵ یه‌كێكه لهو ئازارشكێنانه ك ه زۆرترین خه‌ڵك به‌كاری ده‌هێنن ێ راوێژی پزیشك ،ئه‌م حه‌ب ه به‌ب ی سه‌رو ی ئازار زیاتر بۆ كه‌مكردنه‌وه ی به‌رزبوونه‌وه‌ی (تا)و چه‌ند ئازارێك جه‌سته به‌كارده‌هێنرێت. ی پاراس���یتۆڵ وه‌ك هه‌م���وو ده‌رمانێك ی الوه‌كی هه‌ی ه دیكه ،كۆمه‌ڵێك زیان��� ی كه پێویس���ته هه‌موان چهندین زانیار ی بزانین ،ئه‌و زیانانه‌ش بریتین ده‌رباره له-: ی پاراس���یتۆڵ زیات���ر لهو * خواردن��� ی ك ه پزیش���ك دی���اری ده‌كات رێژه‌ی ه زیان به‌جه‌س���ت هی مرۆڤ ده‌گه‌یه‌نێت‌و ی كار ده‌كات���ه س���هر جگ���هرو ئهگهر ی زۆر لێده‌كرێت پاش���ان ژه‌هراوی بوون له‌كاركه‌وتنی. * له‌كات���ی خواردن���هوهی خواردنه‌و‌ه كحولییه‌كاندا پێویس���ته ئه‌و كه‌س��� ه ی ی حه‌ب ی ب���ه‌دور بگرێت له‌خواردن خۆ ی زۆر پاراس���یتۆڵ ،چونك��� ه كاریگه‌ری خراپتر له‌س���هر جگه‌ر دروست ده‌كات‌و ی ژه‌هراوی بوونی. ده‌بێته‌هۆ ی بوون���ی چه‌ند * پێویس���ت ه له‌كات��� ی حاڵه‌تێكی وه‌ك (هه‌بوونی هه‌ستیار ی ی نه‌خۆش به‌رامبه‌ر بهو ده‌رمانه ،بوون ی باش، ی به‌شێوه‌یه‌ك جگه‌رو كارنه‌كردن ی خواردنه‌وه‌ی كحولدا) هه‌روه‌ها له‌كات ێ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك نابێت پاراسیتۆڵ به‌ب ی پزیشك به‌كاربهێنرێت ،هه‌روه‌ها راوێژ ی دووگیانن یاخود شیرده‌رن، ئه‌و ژنانه ی چونك���ه ئه‌گ���هری خراپبوون���ی بار ته‌ندروستی كۆرپه‌له‌ی لێده‌كرێت. * چه‌ند حاڵه‌تێك هه‌ی ه ك ه پێویس���ت ه به‌زوترین كات پزیشك ئاگادار بكرێتهوه له‌كات���ی به‌كارهێنان���ی پاراس���یتۆڵ، حاڵه‌ته‌كانیش ئه‌مانه‌ن: ی ئهگهر هاتوو ئ���هو ده‌رمانه بۆماوه زیاتر له‌سێ رۆژ به‌كارهێنرا ،به‌اڵم (تا) ك ه هه‌ر به‌رز بووه‌وه. ی زیاتر له‌هه‌فته‌یه‌ك ئهگهر بۆم���اوه ێ ی پ به‌كارهێن���را ،ب���ه‌اڵم ئازاره‌ك���ه نه‌ش���كاو س���وربوونه‌وه‌و په‌ڵه بوون‌و ی دروستكرد. هه‌ڵئاوسانی پێست ئهگهر نیش���انه‌كانی ب���ه‌ره‌و خراپتری ی زه‌ردوی ی نیشانه‌كان رۆیش���ت‌و بوون ێ دروستبوو. ل
ی به‌وه‌كردو‌ه ك ه رێكخراوه‌ك ه ئام���اژه ی سییه‌كان یه‌كێك ه نه‌خۆشی هه‌وكردن ی ی زیان به‌كه‌س��� ل���هو نه‌خۆش���ییان ه توش���بوو خێزانه‌كه‌ش���ی ده‌گه‌یه‌نێت ی كردۆتهوه له‌هه‌موو جیهاندا ،جه‌ختیش ی كه ئه‌م نه‌خۆش���یی ه زیات���ر له‌واڵتان ی ی ئاس���یاو ئهفهریقاو باشور باش���ور ی گهوره به‌رباڵوه‌و خۆپاراس���تن بیابان ی زۆر گران نییه. لێ ی ی باس ی ته‌ندروس���تی جیهان رێكخراو ی ی مندااڵن له‌وه‌كردوه ك ه چاره‌سه‌ركردن ی توش���بوو به‌م نه‌خۆش���یی ه له‌باشور ی ئاس���یاو ئهفهریقاو باش���وری بیابان ی ه���ه‌ژار له‌جیهاندا گهوره بۆ 42واڵت ی ی ئه‌مه‌ریك ی 600ملیۆن دوالر نزیكه پێویسته. ی سییه‌كان ئه‌و * نه‌خۆشیی هه‌وكردن ی به‌كتریا یاخود نه‌خۆش���یی ه ك ه به‌هۆ ی ڤایرۆس یان كه‌ڕو ،س���ییه‌كان توش ی ی دیوار هه‌وكردن ده‌ك هن‌و گیرفانه‌كان ی ی سییه‌كان پڕ ده‌بن له‌مادده ناوه‌وه شل ،بهو ش���ێوه‌یه كه‌سه‌كه ناتوانێت به‌رگری له‌شیان الوازه. ئۆكسجینی پێویس���ت هه‌ڵمژێت ،جگ ه نیشانه‌كانی نه‌خۆشییه‌كه: ی گهورهو به‌ته‌مه‌نیش بریتییه له‌ئازاری سنگ ،ته‌نگه‌نه‌فه‌سی، له‌منداڵ ،كه‌سان ی له‌ش، ی گه‌رم ی پل���ه ی نه‌خۆش���ییه‌كه ده‌ب���ن ،به‌اڵم به‌رزبوون���هوه توش��� ی ده‌بن ك ه كۆك��� هی به‌ڵغه‌م���اوی ،هه‌ندێجاری���ش له‌منداڵدا زیاتر ئه‌وانه توش
جگه له‌منداڵ كه‌سانی گهورهو به‌ته‌مه‌نیش ی نه‌خۆشییه‌كه ده‌بن توش
ی الوازه ،چونك ه ی گواس���تنه‌وه رێ���ژ‌ه ی سییه‌كاندایه ،به‌اڵم به‌كتریاكه له‌قواڵی گه‌ر هاتوو هۆكاری هه‌وكردنه‌ك ه ڤایرۆس ی ب���وو ،ئهوه ئه‌گ��� هری باڵوبوونه‌وه‌كه زۆره.
رێگه‌ی گواستنه‌و‌هی نه‌خۆشییه‌كه. ی له‌گه‌ڵدایه ،نه‌مان به‌ڵغه‌مه‌كه خوێن ی تووش���بوو ی كه‌س���ێك ی زۆرجار به‌هۆ كێش. ی زین ه داب خواردن، ئیشتیهای له‌كات���ی كۆك���ه‌دا باڵوده‌بێت���هوه یان ی پیس���بوو ب���هو هه‌ڵمژین���ی ه���ه‌وا گواستنه‌و‌هی نه‌خۆشییه‌كه: ی ڤایرۆسه ،یاخود به‌كارهێنانی كه‌لوپه‌ل ه و ه ئ بێت كتریا ی به گه‌ر بێتو هۆكاره‌كه نانخواردنی كه‌سی توشبوو.
نه‌خۆشخانه‌یه‌ك ی ده‌رون ی داوایه‌ك ی یاسای ی دژ ی كه‌ناڵی هه‌ولێر تۆمار ده‌كات ئا :كورده عه‌بدولكه‌ریم بنكه‌ی ئاسوده بۆ نه‌خۆشیه ده‌رونیه درێژخایه‌نه‌كانی سه‌ر به‌نه‌خۆشخانه ی هه‌ولێری فێركاری ،له‌ڕێگه‌ی فه‌رمانگه‌ی ته‌ندروستی هه‌ولێره‌وه داوایه‌كی یاسایی لهسهر كه‌ناڵی سه‌ته‌الیتی هه‌ولێر تۆمار ده‌كات، كه‌ناڵه‌كه‌ش رایده‌گه‌یه‌نن كه ئاماده‌ن بچنه به‌رده‌م دادگا. بهپێی ئ���هو داوایه ك���ه وێنه‌یه‌كی بۆ رۆژنامه‌ی ئاوێنه نێردراوه ،نه‌خۆشخانه‌ی ئاس���وده داوایه‌كی یاس���اییان لهسهر كه‌ناڵی ناوبراو تۆماركردوه ،پاش ئهوهی شه‌وی ( )11/7له‌كه‌ناڵی سه‌ته‌الیتی هه‌ولێره‌وه به‌رنامه‌یه‌كی تایبه‌ت لهسهر ره‌وش���ی نه‌خۆش���ه ده‌رونییه‌كانی ئه‌و نه‌خۆش���خانه‌یه ئه‌نجام���دراوهو تیایدا كۆمه‌ڵیك نه‌خۆش پیشاندران‌و له‌الیه‌ن په‌یامنێری به‌رنامه‌كه‌وه چاوپێكه‌وتنیان له‌گه‌ڵ���دا كراوهو دواتری���ش گۆرانییان پێوتراوه .بۆی���ه ئه‌م دیمه‌نه هه‌رایه‌كی زۆری له‌نێو پسپۆڕانی بواری نه‌خۆشیه ده‌رونییه‌كان‌و ته‌نانه‌ت كه‌سوكاری ئه‌و نه‌خۆشخانه‌شدا ناوه‌ته‌وه. بنكه‌ی ئاسوده بۆ نه‌خۆشیه ده‌رونیه‌كان تایبه‌ته بهو نه‌خۆشانه‌ی كه ماوه‌یه‌كی زۆره توشی نه‌خۆشی ده‌رونیی بوون‌و له‌ئێستاش���دا زیاتر له 65نه‌خۆشیان
هه‌یه. به‌رپرسی یه‌كه‌ی نه‌خۆش���یه ده‌رونی ه درێژخایه‌نه‌كان له‌نه‌خۆشخانه‌ی ناوبراو، د.رێدار محه‌مه‌د بۆ ئاوێنه‌ی رونكردهوه كه ئه‌وان داوایه‌كی یاس���اییان له‌س���هر كه‌ناڵ���ی هه‌ولێر تۆمارك���ردوه ،چونكه به‌وت���هی ناوبراو "نیش���اندانی دیمه‌نی ئه‌و نه‌خۆش���انه بهو ش���ێوه‌یه كارێكی زۆر ناش���یرینه‌و گاڵته‌كردن���ه به‌مرۆڤ به‌گش���تیو پێش���ێلكردنی مافه‌كان���ی نه‌خۆشیشه به‌تایبه‌تی". د.رێدار ئاماژه‌ی به‌وه‌شكرد كه ههرچهنده
15
له‌كوردستاندا تاكو ئێستا یاسای ماف ی نه‌خۆش نییه ،به‌اڵم نیشاندانی دیمه‌نی ئه‌و نه‌خۆش���انه كارێكی نازانس���تییه‌‌و پێشێلكردنی مافه‌كانیه‌تی. سه‌باره‌ت به‌ڕێپێدانی ئه‌و نه‌خۆشخانه‌یه ب���هو كه‌ناڵه‌‌و نیش���اندانی دیمه‌نی ئه‌و نه‌خۆش���انه ،د.رێدار رونیك���ردهوه كه ئه‌وان له‌پش���ودا ب���وون‌و كاتی جه‌ژن ب���ووه ،بۆی���ه ئێش���كگری كارگێ���ڕی ئاگاداری كردونه‌ته‌وه كه نابێت دیمه‌نی نه‌خۆش نیش���ان بده‌ن ،ب���ه‌اڵم ئه‌وان رێنماییه‌كه‌یان جێبه‌جێ نهكردووه.
له‌به‌رامب���ه‌ردا خاوه‌نی كه‌ناڵی هه‌ولێر، هێرش خۆشناو به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند كه مه‌به‌ستیان له‌نیش���اندانی ئه‌و دیمه‌نه ئه‌وه‌یه كه ئه‌و ش���وێنه شیاو نییه بۆ ئه‌و نه‌خۆشخانه ،به‌ڵكو زیاتر له‌زیندان ده‌چێت ئه‌مه‌ش به‌وته‌ی "كارمه‌ندێكی نه‌خۆشخانه‌كه". جگه له‌وه‌ش ناوب���راو ئاماژه‌ی به‌وه‌دا ك���ه الیه‌نێكی دیكه‌ی نیش���اندانی ئه‌و دیمه‌نانه بۆ راكێشانی سه‌رنجی خه‌ڵك بووه بۆئ���هوهی یارمه‌تیان بده‌ن‌و وتی "ئاماده‌ین بچینه به‌رده‌م دادگا".
مانگی رابردوو الزۆی تەمەن ٤س����اڵ بەه����ۆی رۆتینی نەخۆش����خانەکان‌و ئیحالەوە ،گیانی له‌دەس����تدا .باوکی ئەو منداڵە چاوگەش����ە ،سیس����تمی تەندروس����تی بە "س����ەقەت" ناوەزەد کردو داوای لێکوڵینەوەی له‌ڕووداوەکە ک����رد .بەداخ����ەوە ،تەنان����ەت دوای لێکوڵینەوە‌و لیژنە دروس����تکردنیش، کەس����ێک ل����ەم کارەس����اتە بەرپرس نەکرا‌و لیژن����ەی لێکۆڵینەوەش وەکو زۆربەی لیژنەکانی تر بەبێ گەیشتن بە ئەنجامێکی روون هەڵوەشێنرایەوە. دەشێت یەکەمین کاردانەوە له‌بەرامبەر ئ����ەم رووداوە ئەوە بێ����ت کە مرۆڤ هەڵچێت‌و داوای دەستلەکارکێشانەوەی دەس����تبەجێی وەزی����ر‌و بەڕێوەبەری فەرمانگەی تەندروستی‌و بەڕێوەبەری نەخۆشخانەکە بکات .ئەو داواکاریە، بە بەراورد بە گەورەیی کۆس����تەکە، زۆر نیی����ەو کەمتری����ن ش����تێکە کە تۆزێک سەبوری بنەماڵەی قوربانیەکە بدات����ەوە‌و دڵنەوای����ی هاوواڵتیان����ی هەرێمی����ش بکات ،ک����ە بەڵێ مرۆڤ لەم هەرێم����ە نرخی هەیە‌و رێز‌و مافە تەندروس����تیەکانی خەڵ����ک له‌الیەن بەرپرسانی تەندروس����تییەوە بەهەند وەردەگیرێت‌و ئەوان ژیان‌و تەندروستی هاوواڵتیانی����ان بەالوە زۆر له‌پۆس����ت گرنگت����رە .هێندەی ئ����ەو کاردانەوە پێویس����تەی وەزیری تەندروس����تیو بەرپرس����انی تر گرنگتر (کە دڵنیاین نایانبێ����ت) ئەوەیە ک����ە گفتوگۆیەکی جی����ددی دەس����تپێبکەین لەس����ەر سسیس����تمی تەندروستی کوردستان. خوێندنەوە‌و هەڵسەنگاندنی بەردەوامی سیستمی تەندروستی گرنگە ،چونکە لەو نموونەیەی س����ەرەوەدا ،بەتەنها دەستلەکارکێش����انەوەی بەرپرسان، کێش����ە قووڵەکان����ی سیس����تمی تەندروس����تی کوردس����تان چارەسەر ن����اکات .دەستنیش����انەکەی باوک����ی الزۆ له‌جێ����گای خۆیەت����یو بەڵێ بە دڵنیاییەوە سیس����تمی تەندروس����تی کوردستان س����ەقەتە ،چونکە ئەگەر س����ەقەت نەبووای����ە ،سیس����تمەکە پارچ����ە وەرەقەیەک����ی ب����ێ نرخ����ی له‌گی����ان‌و تەندروس����تی منداڵێک پێ گرنگت����ر نەدەبوو ،ئەگەر س����ەقەت نەبووای����ە زانی����اری تەواوی لەس����ەر ش����وێن‌و چۆنیەت����یو کات‌و کوالێتی خزمەتی تەندروس����تی بۆ هاوواڵتیان باڵودەکردەوە ،ئەگەر سەقەت نەبووایە، دروس����تکردنی نەخۆش����خانەیەکی گرنگی وەک����و ٤٠٠قەره‌وێڵەییەکه‌ی سلێمانی دوانەدەخست‌و پێداویستیە تەندروس����تیەکانی مندااڵن����ی وەک����و الزۆی پڕدەکردەوە‌و له‌مردن‌و مەترسی رزگاری دەک����ردن .ئەگەر س����ەقەت نەبووایە ،بەرژەوەندی‌و تەندروس����تی هاوواڵتیان����ی نەدەکرد ب����ە قوربانی بەرژەوەندییە ئابوریو تاکەکەسیەکان. ئەگەر س����ەقەت نەبووای����ە ژیانێکی پ����ڕ له‌کەرامەت����ی ب����ۆ پزیش����کان‌و کارمەندانی تەندروستی دابیندەکرد‌و ناچ����اری نەدەکردن پەن����ا بەرنە بەر مانگرتن‌و ناڕەزایەتی دەڕبڕین‌و کاتی پێشخستنی توانا زانستیەکانیانی بۆ دەهێشتەوە...هتد. ئ����ەم س����توونە ،هەوڵدانێک����ە ب����ۆ دەستخس����تنە س����ەر نەخۆشیەکانی سیس����تمی تەندروس����تی کوردستان. هەوڵێکە بۆ دەستپێکردنی دایەلۆگ‌و گفتوگۆیەک����ی هەمەالیەن����ە لەس����ەر بوارێک‌و سێکتەرێکی پشتگوێخراو کە سیس����تمی تەندروستییە .سیستمێک ک����ە هێڵراوەت����ەوە ب����ۆ دڵڕەق����ی بەرژەوەن����دی ئابوریو تاکەکەس����یو نەبوونی کەمترین دنیابینین‌و خەون‌و ئامانجی س����تراتیژی‌و درێژخایەن بۆ داهاتووی سیستمەکە .سیستمێک کە له‌الیەن پارتە سیاسیو میدیا‌و ناوەندە رۆشنبیریەکانی کوردستانەوە کەمتری قسە‌و گفتوگۆی لەسەر دەکرێت. س����تونەکە دەیەوێ����ت بزانێ کە ئاخۆ چ����ی وایک����رد الزۆ لەدەس����تبدەین‌و ماڵئاوییم����ان لێبکات؟ چی بوون ئەو هۆکارانەی بەربەس����تبوون له‌بەردەم رزگارکردنی گیانی الزۆ له‌مردن؟ ئەم گفتوگۆیە گرنگە ،چونکە ئەگەر ئێستا دەس����تیپێنەکەین ،الزۆکانمان زیاتر‌و سیستمەکەمان سەقەتتر‌و واڵتەکەمان نەخۆشتر دەبێت.
16
) )301سێشه‌ممه 2011/11/22
Lokall.awene@gmail.com
لۆکاڵ
به‌هۆی مردنی ژنێكه‌وه ،سكااڵ دژی نه‌خۆشخانه‌ی كه‌الر تۆمار ده‌كرێت ئا :ئیحسان مه‌ال فوئاد هاوواڵتیه‌كی دانیشتووی كه‌الر، سكااڵیه‌ك دژی نه‌خۆشخانه‌ی كه‌الر تۆمار ده‌كات ،ئه‌و بۆچونی وایه كه گیان له‌ده‌ستدانی دایكی ،به‌هۆی كه‌مته‌رخه‌میی پزیشكێكی ئه‌و نه‌خۆشخانه‌یه‌وه بوو ،بهڕێوهبهری گشتی ته‌ندروستی گه‌رمیان-یش، د.ئاكۆ ئیبراهیم رایده‌گه‌یه‌نێ كه لهسهر سكااڵی ئه‌و هاوواڵتیه، لیژنه‌یه‌كی لێكۆڵینه‌وه دروست ده‌كه‌ن "ئهگهر كه‌موكوڕی له‌پزیشكه‌كه‌وه بوو، ئه‌وا بهدڵنیاییهوه ئێمه لێپێچینهوه ده‌كه‌ین".
ئهگهر بۆمان ده‌ركه‌وت كار‌مه‌ندانی حكومه‌ت كه‌مته‌رخه‌م بوون، ئه‌وا رووبه‌ڕووی دادگایان ده‌كه‌ینه‌وه‌و لێپێچینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵدا ده‌كه‌ین
س����ه‌باح عه‌بدوڵ��ڵ�ا كه‌م����هر ،ك���� ه دانیش����تویه‌كی ش����ارۆچكه‌ی كه‌الره، له‌ڕێگه‌ی یاداش����تێكه‌وه س����كااڵ له‌دژی نه‌خۆش����خانه‌ی ك����ه‌الر به‌رزده‌كاته‌وه بۆ هه‌ریه‌ك له‌په‌رله‌مانی كوردس����تان‌و س����ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ����م‌و حكوم����هتو ده‌س����ته‌ی داواكاری گش����تی ،ئ����هو نهك ئێوه" .له‌پ����اش ئه‌وه‌ش هه‌روه‌ك له‌س����كااڵكه‌یدا داواكاره خوێنی دایكی سه‌باح روونیده‌كاته‌وه دایكی ده‌ستیكرد به هه‌ڵهێنانه‌وه‌ی خوێن ،سه‌باح ده‌ڵێت به‌هه‌ده‌ر نه‌ڕوات. س����ه‌باح ئاماژه‌به‌وه ده‌كات ،له‌دوای "دیس����انهوه داوام له‌پزیش����كه‌كان كرد ی به‌ش����ێوه‌یه‌كی ره‌وانه‌ی سلێمانی بكه‌ن ،به‌اڵم دووباره نه‌خۆش كه‌وتنی دایك كتوپ����ڕ ،ش����ه‌وێك به‌په‌ل����ه ده‌یبات����ه وتیان پێویس����ت ناكات ،ئ����هوه نیوه‌ڕۆ نه‌خۆش����خانه‌ی كه‌الر ،له‌دوای بینینی نانی زۆر خواردووه هی ئه‌وه‌یه ،خۆزگه پزیش����ك‌و تێپه‌ڕینی چه‌ند كاتژمێرێك ،قس����هی ئه‌وان بوایه ،ب����ه‌اڵم مه‌خابن ب����ه وته‌ی س����ه‌باح بارودۆخ����ی دایكی بارودۆخی هه‌ر بهرهو خراپتر ده‌ڕۆیشت، خراپترب����ووه ،بۆیه داوای له‌پزیش����كی سه‌رله‌به‌یانیه‌كه‌ی پزیشكێكی تر هاتوو ئێش����گر كردووه ،كه دایك����ی ره‌وانه‌ی پێی وتم پێویسته به زوترین كات ئه‌م نه‌خۆشخانه‌ی س����لێمانی بكه‌ن ،به‌اڵم نه‌خۆشه ببرێته سلێمانی". له‌پ����اش هاتنیان بۆ نه‌خۆش����خانه ی س����ه‌باح جه‌ختل����هوه ده‌كات����هوه ك����ه پزیش����كه‌كه پێ����ی وتووه "پێویس����ت سلێمانی ،دایكی سه‌باح ده‌خرێته ژێر ناكات ،ئێمه دكتۆرین باش����تر ده‌زانین چاودێری����ی ورده‌وه ،له‌وێ����ش هه‌روه‌ك
ئه‌و راشیگه‌یاند كه تائێستا سكااڵی ئه‌و هاوواڵتییه‌ی به‌ده‌ست نه‌گه‌یشتووه، به‌اڵم نه‌شیشارده‌وه كه سكااڵكه نێردراوه بۆ نه‌خۆش����خانه‌ی كهالرو بهڕێوهبهری ی له‌یاداشته‌كه نه‌خۆش����خانه‌كه‌ش ئه‌و ئاگاداركردۆت����هوه ،د.ئاك����ۆ ده‌ڵێ����ت "س����ه‌باره‌ت بهو بابه‌ته ،ئێمه لیژنه‌یه‌ك له‌پزیشكی پسپۆڕو یاریده‌ده‌ری یاساییو كه‌س����ی ش����اره‌زا دروس����تده‌كه‌ین بۆ لێكۆڵینه‌وه ،ئهگهر هه‌ر كه‌موكوڕییه‌ك له‌الیه‌ن پزیشكه‌كانه‌وه ده‌ركه‌وت ،ئه‌وا لێپێچینهوه ده‌كه‌ین". د.ئاك����ۆ ئ����ه‌وه‌ش روونده‌كاته‌وه كه ئه‌و نه‌خۆش����ه ،كاتێك له‌الی ئه‌وانه‌وه نێردراوه‌ته نه‌خۆش����خانه‌ی س����لێمانی، له‌پ����اش پێن����ج رۆژه ئینج����ا گیان����ی له‌ده‌س����تداوه ،ئه‌و ده‌ڵێ����ت "پێنج رۆژ كاتێكی زۆره ،واتا هه‌ر ش����تێك هه‌بێت په‌یوه‌ندی به ئێمه‌وه نییه ،مه‌به‌ستیشم ئه‌وه‌نیی����ه نه‌خۆش����خانه‌ی س����لێمانی نه‌خۆشخانه‌ی گشتی که‌الر فۆتۆ :ئیحسان تۆمه‌تبار بكه‌م ،هه‌ر چۆنێك بێت ئێمه یاداشت‌و قس����هی ئه‌و كه‌سه ده‌خه‌ینه (كه‌م����هر) هێم����ای ب����ۆ ده‌كات ،وه‌كو به‌ش����ی فریاكه‌وتن ،كه ئه‌وه‌ش كارێكی ئه‌و ناش����اره‌زایی‌و ئیهمالییه‌ی له‌هه‌ندێ سه‌رچاومان". هه‌رله‌مباره‌یه‌وه وته‌بێ����ژی داواكاری پێویس����ت خزمه‌تی دایكیان نهكردووه ،زۆر هه‌ڵه‌یه ،چونكه زانیاری‌و ئه‌زموونی له‌نه‌خۆشخانه‌كاندا هه‌یه به‌رده‌وام بێت، ئه‌و ده‌ڵێت "له‌نه‌خۆشخانه‌ی سلێمانیش ئه‌وتۆیان نیی����ه ،بۆیه پێویس����ته لهو ئ����ه‌وا بهدڵنیاییهوه كاره‌س����اتی زۆرتر گش����تی له‌گه‌رمی����ان ،عه‌ت����ا حه‌م����ه س����اڵح ئام����اژه‌ی به‌وه‌دا كه تائێس����تا كه چه‌ن����د رۆژێك ماین����هوه ،به‌یانیان ش����وێنه هه‌س����تیارانه‌دا پزیش����كانی رووده‌دات". له‌به‌رامب����هر بۆچونه‌كان����ی س����ه‌باح به‌ش����ێوه‌یه‌كی فه‌رمی هیچ یاداش����ت‌و پزیشكێك ته‌نها پێنج خوله‌كێك دایكمی به‌ئه‌زم����وون دابنرێ ،بۆ ئهوهی له‌كاتی ده‌بینی‌‌و ده‌ڕۆیشت ،تابه‌داخه‌وه گیانی مه‌ترسیدا توانای چاره‌سه‌ری به‌په‌له‌یان عه‌بدوڵ��ڵ�ا ،به‌ڕێوه‌ب����هری گش����تی س����كااڵیه‌كیان له‌وباره‌یه‌وه به‌ده‌س����ت ته‌ندروستی گه‌رمیان ،د.ئاكۆ ئیبراهیم نه‌گه‌یش����تووه ،ئه‌و وت����ی "ئهگهر هه‌ر هه‌بێت". سپارد". مه‌به‌ست له‌به‌رزكردنه‌وه‌ی سكااڵكه‌ش ،ئاماژه ب����هوه ده‌كات كه ئه‌و هاوواڵتیه كه‌سێك لهمبارهیهوه سكااڵ بگه‌یه‌نێته ئه‌و هاوواڵتیه هۆكاری سه‌ره‌كی گیان له‌ده‌س����تدانی دایكی ،ده‌گه‌ڕێنێته‌وه بۆ هه‌روه‌ك سه‌باح باسی ده‌كات ،ته‌نها بۆ ناتوانێ هه‌ڵسه‌نگاندن بۆ كاری پزیشكیی ده‌س����ت ئێمه ،ئ����ه‌وا ب����ه دڵنیاییه‌وه ئهوهی كه له‌ش����ارۆچكه‌كاندا پزیشكی وه‌رگرتنه‌وه‌ی مافی خۆیو خێزانه‌كه‌ی ب����كات ،ئ����هو ده‌ڵێ����ت "هاوواڵتییه‌كی لیژنه‌ی لێكۆڵینه‌وه‌ی بۆ پێكده‌هێنین‌و تازه ده‌رچوو له‌به‌ش����ی زۆر هه‌ستیاری نییه ،به‌ڵكو مه‌به‌س����ت لێی بۆ ئه‌وه‌یه ئاسایی ناتوانێت هه‌ڵسه‌نگاندنی كاری به‌دواداچوون����ی ب����ۆ ده‌كه‌ی����ن ،ئهگهر وه‌كو به‌ش����ی فریاكه‌وتن داده‌نرێ ،كه ب����ۆ ئهوهی ك����ه "چیتر كاره‌س����اتی وا پزیشكێك بكات ،ئهوهی كه تایبه‌تمه‌نده بۆمان ده‌رك����هوت كار‌مه‌ندانی حكومه‌ت به‌بڕوای ئه‌و ،ئ����ه‌وه‌ش كارێكی هه‌ڵه‌یه دووب����اره نه‌بێت����هوهو دایك����ی خه‌ڵكی به هه‌ڵسه‌نگاندنی كاری پزیشك ،ده‌بێت كه‌مته‌رخ����ه‌م بوون ،ئ����ه‌وا رووبه‌ڕووی هه‌روه‌ك خۆی ده‌ڵێت "له‌نه‌خۆشخانه‌ی تریش به‌ده‌ستی پزیش����كی نه‌شاره‌زاو پزیشك هه‌ڵسه‌نگاندنی بۆ بكات‌و ئاستی دادگایان ده‌كه‌ین����هوهو لێپێچینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵدا ده‌كه‌ین". كه‌الر پزیش����كی موقیمی����ان داناوه بۆ كه‌م ئه‌زمون نه‌بێت����ه قوربانیی ،ئهگهر زانستیشی لهو پزیشكه به‌رزتربێت".
رۆژنامه‌نووسانی گه‌رمیان له‌پێنه‌دانی دانیشتوانی شوقه‌كانی روناكی له‌هه‌ولێر زه‌وی ،خۆیان به‌په‌راوێزخراو ده‌زانن "كه‌سێك به‌ناو ی (ف ب) ،ئاسایش ی ناردۆت ه سه‌رمان تاشوقه‌كان چۆڵ بكین" ئا :كاوه گه‌رمیانی
ی ژماره‌یه‌ك له‌ڕۆژنامه‌نوسان ی ی زه‌و گه‌رمیان له‌دابه‌شنه‌كردن به‌سه‌ریاندا خۆیان به (په‌راوێزخراو) ده‌زانن‌و ئاماژه به‌وه‌ش ده‌كه‌ن كه وه‌كو رۆژنامه‌نوسانی هه‌ولێر‌و سلێمانی ،مافی خۆیان ه زه‌وییان ی به‌سه‌ردا دابه‌شبكرێت ،سه‌ندیكا رۆژنامه‌نوسانیش رایده‌گه‌یه‌نێت ك ه ی ( )73رۆژنامه‌نوسیان ئه‌وان ناو ی زه‌وی. ناردوه بۆ وه‌رگرتن
ی ی رابردودا شاره‌وان ههرچهنده لهماوه ی به‌س���هر ژماره‌ی���ه‌ك هه‌ولێ���ر زه‌و ی رۆژنامه‌نوسدا دابه‌شكرد ،هه‌ر لهماوه ی هه‌رێم ی حكومه‌ت رابردوشدا س���ه‌رۆك ی له‌كۆبوونه‌وه‌یه‌كدا له‌گه‌ڵ س���ه‌ندیكا ی ی زه‌و رۆژنامه‌نوسان بڕیاریدا به‌پێدان ی س���لێمانیو بۆ ئه‌و به‌ڕۆژنامه‌نوس���ان ی 90رۆژنامه‌نوس مه‌به‌س���ته‌ش ن���او ی س���ه‌رۆكی حكومه‌ت كرا، ئاراس���ته به‌اڵم ته‌نها رۆژنامه‌نوس���انی گه‌رمیان ی ب���اس نه‌كران ،ئه‌م���ه‌ش بوه‌ت ه مایه ی رۆژنامه‌نوسانی ئه‌و ناوچه‌یه. نیگه‌ران ی ی ئامار له‌س���نوری گه‌رمیاندا به‌پێ ی ی گه‌رمیان���ی س���ه‌ندیكا نوس���ینگه رۆژنامه‌نوس���ان ،زیات���ر ل���ه200 رۆژنامه‌ن���وس هه‌یه ،به‌اڵم ئه‌مس���ا ڵ ی 80رۆژنامه‌نوس ناس���نامه‌یان نزیكه تازه كردۆتهوه. ی ی (گه‌رمیان ی رۆژنامه سه‌رنوس���هر ی4 ئه‌م���ڕۆ) ،الوان ئه‌حم���ه‌د كه ماوه ی نوسیوه بۆ وه‌رگرتنی زه‌وی‌‌و ساڵه ناو ی تائێس���تاش وه‌رینه‌گرت���ووه ،ئاماژه به‌وه‌كرد ك���ه ئهگهر بێب���ه‌ش بكرێن، ئه‌وا رێگ���هی مه‌ده‌نیان���ه ده‌گرنه‌ب هرو ی "ئهگهر هه‌ڵویس���تیان ده‌بێت ،ئه‌و وت له‌وه‌رگرتن���ی زه‌وی بێب���ه‌ش بكرێین، ئه‌وا ده‌رده‌كه‌وێ���ت گه‌رمیان له‌هه‌موو رویه‌كه‌وه په‌راوێز خراوه". هه‌روه‌ه���ا رۆژنامه‌ن���وس ئ���اوار‌ه محه‌مه‌دی ته‌مه‌ن بیست‌و چوار سا ڵ ك ه ی ی (چاودێر)و كه‌ناڵی گه‌ل له‌ڕۆژنام���ه كوردستان كار ده‌كات ،باسی له‌وه‌كرد ی به‌س���هر ك���ه داب���ه‌ش نه‌كردنی زه‌و رۆژنامه‌نوسانی گه‌رمیاندا ده‌ریده‌خات ئه‌وان فه‌رامۆشكراون‌و ئه‌و وتی "وه‌كو چ���ۆن له‌ڕووه‌كانی دیك���هوه گه‌رمیان فه‌رامۆش���كراوه ،ئه‌مه‌ش به‌شێك ه لهو
ئا :به‌ختیار حسێن ،هه‌ولێر
کۆمه‌ڵێک رۆژنامه‌نوسی گه‌رمیان
كه‌ی رۆژنامه‌نوسان له‌دهۆك‌و هه‌ولێر‌و سلێمانی زه‌وییان به‌سه‌ردا دابه‌شكرا ،حه‌تمه‌ن رۆژنامه‌نوسانی گه‌رمیانیش به‌شدار ده‌بن فه‌رامۆشكردنه". ی رۆژنامه‌نوس���ان به‌ش���ێكی دیك���ه پێیانوای��� ه ك��� ه فه‌رامۆش���كردنیان ی ب���ۆ وه‌رگرتن���ی زه‌وی ،س���ه‌ندیكا رۆژنامه‌نوسان ده‌خات ه ژێر پرسیاره‌وه. شه‌یما جه‌مالی ته‌مه‌ن بیست‌و شه‌ش ی (گه‌رمیان‌و سا ڵ كه له‌هه‌ردوو رۆژنامه ی كوردستان) ماوهی حه‌وت ساڵ ه رێگا
فۆتۆ :کاوه
ی كارده‌كات ،رونیكردوو‌ه ك ه دابه‌شكردن ی ی به‌س���هر رۆژنامه‌نوسانی دیكه زه‌و ی رۆژنامه‌نوسان شاره‌كاندا س���ه‌ندیكا ی ده‌خاته ژێر پرسیاره‌وه ،هه‌روه‌ها وت "ئهگهر له‌ماف���ی پێدانی زه‌وی بێبه‌ش بكرێین ،جۆره‌ها كه‌ناڵ ده‌گرینه‌به‌ر بۆ ی په‌یوه‌ندیدار بۆ ی الیه‌ن��� ملكه‌چكردن خواست‌و مافه‌كانمان". ی ی گه‌رمیان به‌اڵم به‌رپرسی نوسینگه سه‌ندیكای رۆژنامه‌نوسانی كوردستان، ی له‌لێدوانێكدا مه‌ال ته‌حس���ین گه‌رمیان ی 73 ب���ۆ ئاوێن��� ه رایگه‌یاند ك���ه ناو ی ی گه‌رمیانیان بۆ وه‌رگرتن رۆژنامه‌نوس ی ی ئاراس���ته‌ی سه‌رپه‌رش���تیار زه‌و ی گه‌رمیان كردووه. ئیداره ی ه���هر لهمبارهیهوه سه‌رپه‌رش���تیار ی گه‌رمی���ان ،س���ه‌اڵح كوێخا ئی���دار‌ه له‌لێدوانێك���دا به‌ئاوێن���هی راگه‌یان���د ی ی گه‌رمیان ك���ه داواكاری نوس���ینگه ی ی رۆژنامه‌نوسانی بۆ وه‌رگرتن سه‌ندیكا زه‌وی پێگه‌یش���تووه‌‌و گه‌یاندویه‌تی��� ه ی س���ه‌رۆكی حكوم���هت، ده‌س���ت ئاشكراش���یكرد ك��� ه چ���ۆن به‌ڵێ���ن به‌ڕۆژنامه‌نوسانی كوردستان دراوه بۆ ی زه‌وی ،گه‌رمیانیش به‌شێك وه‌رگرتن ی ده‌بێ���ت لهو به‌ڵێنه‌‌و رۆژنامه‌نوس���ان بێبه‌ش نابن. س���ه‌اڵح كوێخا جه‌ختی كردهوه ك ه هه‌ر كاتێك رۆژنامه‌نوس���ان له‌دهۆك‌و ی زه‌وییان به‌س���ه‌ردا هه‌ولێر‌و س���لێمان ی دابه‌شكرا ،بهدڵنیاییهوه رۆژنامه‌نوسان گه‌رمیانیش به‌شدار ده‌بن.
ی له‌شاری دانیشتوانی شوقه‌كانی روناك هه‌ولێر ئاماژه بهوه ده‌كه‌ن ،كه له‌الیه‌ن ئاسایشی ئیسكان-هوه ئاگادار كراونه‌ته‌وه شوێنی نیشته‌جێبونیان چۆڵ بكه‌ن ،له‌كاتێكدا زۆرینه‌یان شوقه‌كه موڵكی خۆیانه .له‌م بارهیهوه ئاسایشی ئیسكان ئاماده‌نییه هیچ لێدوانێك بدات‌و پارێزگاری هه‌ولێریش ده‌ڵێت "به‌بێ ره‌زامه‌ندی خاوه‌نه‌كانیان كه‌س بۆی نییه شوقه بهو هاوواڵتیانه چۆڵ بكات". ش���وقه‌كانی روناكی كه له‌ئێس���تادا بووه‌ته ش���وێنی حه‌وان���هوهی چهندین خێزان ،كه‌وتۆته س���هر ش���ه‌قامی 40 مه‌تری ش���اری هه‌ولێر ،ك���ه به وته‌ی دانیش���توانه‌كه‌ی "ش���وێنێكی گرنگی ش���اری هه‌ولێره" ،ئه‌و ش���وقانه له‌سێ فۆتۆ :به‌ختیار نه���ۆم پێكهات���وون‌و هه‌رنهۆم���هی 4شوقه‌كانی روناكی له‌شاری هه‌ولێر خێزان���ی تێدا ده‌ژی .به‌وته‌ی موختاری "ئهگهر كۆمپانیایه‌ك ش���وقه‌كان نۆژه‌ن ئ���هو گه‌ڕه‌ك���ه (جه‌وه���هر عه‌ب���اس) ده‌كاته‌وه ،بۆ ئاسایش دێته‌سه‌رمان بۆ له‌سه‌رجه‌می ش���وقه‌كاندا نزیكه‌ی 180 چۆڵكردن؟" ماڵ نیشته‌جێیه. كاكه ره‌ش ئ���ه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕوو كه "لــه‌م رۆژانه‌دا ئاسایشی ئیسكان هات ش���وقه‌كانیان هیچ كێش���ه‌یه‌كی نییهو بۆالمان‌و پێی وتین ده‌بێت شوقه‌كانتان پێویستیش���ی به نۆژه‌نكردنه‌وه نییه. چۆڵبكه‌ن" ئهوه وته‌ی چرۆ ئیسماعیل- ئه‌و ده‌ڵێت "به‌پاره‌یه‌كی زۆر ش���وقه‌م ـه كه خاوه‌نی ئارایش���تگای (رۆنیاز) كڕیوه‌‌و ئاماده‌ش نیم چۆڵی بكه‌م". ـه له‌ش���وقه‌كانی روناكی ،ئه‌و ئاماژه‌ی ئاوێنه هه‌وڵیدا لێدوان���ی ئه‌و الیه‌نه به‌وه‌دا ك���ه بهپێی ئه‌و به‌دواداچونانه‌ی وه‌ربگرێت كه بهنیازه شوقه‌كان نۆژه‌ن كردویانه ،كه‌س���ێك به‌ناوی (ف ب)، بكات���هوه ،به‌اڵم له‌به‌رئ���هوهی ژماره‌ی بهنیازه نهۆمی تر له‌س���هر شوقه‌كانیان ته‌له‌ف���ون‌و ش���وێنی نیش���ته‌جێبونی دروس���ت ب���كات‌و ش���وقه‌كانیش نادیارب���وو ،هه‌وڵ���ه‌كان ب���ێ ئه‌نجام به‌ش���ێوه‌یه‌كی س���ه‌رده‌میانه ن���ۆژه‌ن ب���وو .دوات���ر ئاسایش���ی ئیس���كان- بكاتهوه .له‌پێناو ئه‌وه‌ش كه به‌زووترین ی���ش ئاماده‌نه‌ب���وون له‌وباره‌یه‌وه هیچ كات ئ���هو كاره ب���كات ،ویس���تویه‌تی لێدوانێك بده‌ن ،دواجار ئاوێنه په‌یوندی سود له‌ئاسایش���ی ئیسكان وه‌ربگرێت، به پارێزگاری هه‌ولێ���ر (نه‌وزاد هادی) له‌ڕێگای ئاسایش���هوه خێزانه‌كان ناچار یه‌وه كرد ،ئه‌و باس���ی ل���هوه كرد كه بكات ش���وقه‌كان چۆڵ بك���ه‌ن ،به‌اڵم هیچ بڕیارێك ده‌رنه‌چووه بۆچۆڵكردنی ه���ه‌روه‌ك چرۆ باس���ی ده‌كات ،له‌گه‌ڵ ئاماده‌نیم چۆڵی بیكه‌م". له‌الیه‌كی تره‌وه كاك���ه‌ڕه‌ش كانه‌بی ئه‌و شوقانه .وتیش���ی "ئهگهر خاوه‌نی ئه‌وه‌ش���دا هی���چ كه‌س���یان ئاماده‌نین ش���وقه‌كانیان چۆڵ بك���ه‌ن ،چرۆ وتی عه‌لی ،ك���ه دانیش���توویه‌كی تری ئه‌و ش���وقه‌كان خۆیان رازی ب���ن ،ده‌كرێ "ئهگهر مه‌سه‌له نۆژه‌نكردنه‌وه‌یه ،ئێمه ش���وقانه‌یه ،ئاماژه ب���هوه ده‌كات كه به‌ڕه‌زامه‌ندیی ه���ه‌ردوو الیه‌ن ئه‌و كاره پێویستمان پێی نییه ،چونكه من وه‌ك تائێس���تا نازان���ن ئ���هو الیه‌ن���هی كه بك���ه‌ن ،ئه‌گ���هر رازییش نه‌ب���ن ،هیچ خۆم تازه به‌باشترین شێواز شوقه‌كه‌ی ده‌یه‌وێت ش���وقه‌كان ن���ۆژه‌ن بكاتهوه كه‌س���ێك ناتوانێت به‌زۆر شوقه‌كانیان خۆم ن���ۆژه‌ن كردۆتهوه ،له‌ب���هر ئهوه حكومه‌ته یاخود كۆمپانیا ،ئه‌و ده‌ڵێت پێ چۆڵبكات".
ئهگهر مه‌سه‌ل ه نۆژه‌نكردنه‌وه‌یه، ئێمه پێویستمان پێی نییه ،چونكه من وه‌ك خۆم تازه به‌باشترین شێواز شوقه‌كه‌ی خۆم نۆژه‌ن كردۆتهوه
تایبه‌ت
) )301سێشه‌مم ه 2011/11/22
پڕۆژه‌كانی كه‌ركوك له‌نێوان ئهمڕۆو دوێنێدا ئه‌ندازیار /جه‌مال محه‌مه‌د شكور* دی���اره راگه‌یان���دن ب���ه هه‌م���وو لق‌و پۆپه‌كانی���هوه (بیس���تراو ،بین���راو، خوێن���دراو) له‌گه‌یاندن���ی رووداوه جۆراوجۆره‌كان رۆڵێكی سه‌ره‌كیی هه‌یه، ه���ه‌روه‌ك ده‌توانێت رۆڵێك ببینێت كه سه‌ركه‌وتن یاخود شكاندنی ئه‌و الیه‌ن‌و به‌رپرسانه پیش���انبدات كه راسته‌وخۆ په‌یوه‌ندییان به‌هاوواڵتیانه‌وه هه‌یه ،هه‌ر له‌سه‌رۆكی ده‌وڵه‌ت‌و حكومه‌ت‌و وهزیرو ...هتد. زۆر ئاساییه راگه‌یاندنی حیزبێك یان هاوواڵتییه‌كی ئاس���ایی به‌ش���ان‌و باڵی به‌رپرس���ێكدا هه‌ڵبدات ،به‌اڵم س���ه‌یر له‌وه‌دایه ئه‌مڕۆ هه‌ندێ له‌ڕۆش���نبیران‌و روناكبیران زۆر به‌داخه‌وه شه‌لم كوێرم به‌شان‌و باڵی مه‌سئولدا هه‌ڵده‌ده‌ن ،كه بێگومان مه‌س���ئولی س���ه‌ركه‌وتوو ئه‌م دیارده‌یه‌ی پێ باش نییهو پێویستیشی پێ���ی نیی���ه ،ب���ه‌اڵم وه‌ك ئ���اگادارم، ك���ه لێره‌و ل���ه‌وێ باس���ده‌كرێ هه‌ندێ لێپرسراو خودی خۆی نه‌خشه‌و به‌رنامه داده‌ڕێژێ بۆ ئهوهی له‌ڕێی كه‌ناڵه‌كانی راگه‌یاندنه‌وه ستایش بكرێو قه‌باره‌یه‌كی گهورهو زیاد له‌پێویستی پێ بدرێ ،كه ئه‌م شێوازه‌ش جگه له‌خۆڵكردنه چاوی خه‌ڵك‌و چه‌واش���ه‌كردنی راس���تیه‌كان، هیچی تر ناگه‌یه‌نێت. دیاره ماوه‌یه‌كه كه‌ناڵه‌كانی راگه‌یاندن به‌ش���ێوه‌یه‌كی زۆر چڕو پ���ڕ ،هه‌روه‌ها هه‌ندێ له‌ڕۆژنامه‌نوس���ان ،كه‌وتونه‌ته ستایش���كردن‌و پیاهه‌ڵدان���ی ئیداره‌ی ئێس���تای كه‌ركوك ،من به‌ش���به‌حاڵی خۆم ،زۆرم پێخۆشه كه كه‌سایه‌تییه‌كی ك���وردی كه‌ركوك���ی له‌كاره‌كانی���دا س���ه‌ركه‌وتوبێت‌و بتوانێت خزمه‌تی ئه‌م شاره بكات‌و به‌رده‌وام له‌خه‌می خه‌ڵكیدا بێت ،به‌گش���تی ئی���داره‌ی ئێس���تای كه‌ركوك ب���ه باش ده‌زان���م‌و له‌هه‌ندێ بواردا به‌سه‌ركه‌وتوی داده‌نێم‌و له‌هه‌ندێ بواری تریش���دا نه‌خێر! دی���اره یه‌كێ له‌جیاوازیه‌كان���ی ئهوهی���ه له‌بڕیارداندا بوێره‌و ئه‌مه‌ش خۆی له‌خۆیدا خاڵێكی پۆزه‌تیڤ���هو س���ه‌ره‌تایه‌كی باش���ه بۆ سه‌ركه‌وتنی. یه‌كێك لهو كێش���انه‌ی كه ماوه‌یه‌كی زۆر دانیش���توانی ش���اری كه‌ركوك به ده‌ستیه‌وه ده‌یاننااڵند ،كێشه‌ی كاره‌با بوو ،بۆیه ئیداره‌ی پێشوو پڕۆژه‌یه‌كی گرنگ���ی كڕین���ی كاره‌ب���ای له‌هه‌رێمی كوردستانهوه گه‌اڵڵه كردو ئه‌نجومه‌نی پارێ���زگاش بڕیاری ده‌رك���ردو ده‌بوایه پارێ���زگار جێبه‌جێی بكردای���ه ،دوای ماوه‌یه‌ك گۆڕانكاری���ی ئیداری روویداو پارێ���زگاری ت���ازه ئ���ه‌م دۆس���یه‌یه‌ی جواڵندو به‌پاڵپشتی س���ه‌رۆكی هه‌رێم چاره‌س���ه‌ریكرد .دیاره ئه‌و كاره‌بایه‌ش زۆر له‌س���ه‌رمان ك���هوت ،جگه‌له‌و بڕه پاره‌ی���هی ك���ه ده‌درێ به‌كۆمپانیاكه.
خاڵێكی باش���ی تری پارێزگار ئه‌وه‌یه كه زۆر به‌ئاسانی ده‌توانێ پێداویستی‌و كێش���هو ك���همو كوڕیه‌كان���ی كه‌ركوك بگه‌یه‌نێته سه‌رچاوه‌ی بڕیار ،بهو پێیه‌ی ئه‌وان نزیكن له‌لوتكه‌ی ده‌س���ه‌اڵته‌وه، كه به‌ڕێزان س���ه‌رۆكی كۆماری فیدراڵی عێراق‌و س���ه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستانه، بۆیه زۆر به‌س���انایی ده‌گاته س���ه‌رۆك وه‌زیران���ی عێ���راق ،هه‌روه‌ها خۆش���ی ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسی (ی .ن .ك) ه ،بۆیه ئه‌و پێگه‌یه‌ی خۆی به‌كاردێنێ بۆ به‌دیهێنانی ئامانجه‌كانی ،كه دیاربوو ئه‌وان���هی پێش���وو به‌كاری���ان نه‌هێنا، یاخود ئ���هو پێگه به‌هێزه‌ی���ان نهبووه ك���ه بتوان���ن وه‌كو پێویس���ت خزمه‌ت بكه‌ن ،ئه‌وه‌ش بۆ خۆیان ده‌هێڵمه‌وه.. هه‌روه‌ها خاڵێكی تری گرنگ ئه‌وه‌یه كه په‌یوه‌ندی نێوان پارێزگارو س���ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی پارێزگا تاڕاده‌یه‌ك باشه كه پێشتر وانه‌بووه.
به‌گشتی ئیداره‌ی ئێستای كه‌ركوك به باش ده‌زانم‌و له‌هه‌ندێ بواردا به‌سه‌ركه‌وتوی داده‌نێم‌و له‌هه‌ندێ بواری تریشدا نه‌خێر! لێره‌ش���دا ب���ه گرنگ���ی ده‌زانم باس له‌ش���اره‌وانی كه‌رك���وك بك���ه‌م وه‌كو نمونه‌ی���ه‌ك ،ك���ه ئه‌وكات له‌ڕاس���تیدا ئێمه خاوه‌ن بڕیار نه‌بوین ،بودجه الی ئێمه نهبووه ،ب���ۆ دابینكردنی بودجهو جۆری پ���ڕۆژه‌كان ،كێش���هی زۆرمان له‌گ���هڵ ئی���داره‌ی پێش���وی كه‌ركوكدا هه‌ب���وو ،س���ه‌رباری ئ���هوهی ده‌ی���ان لیژنه‌یان دروس���تكرد بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی ده‌س���ه‌اڵته‌كانمان‌و...هتد ،به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا كاری باش���یش كراوه ،ئهگهر به ویژدانه‌وه لێی بڕوانین ،ئه‌و كارانه‌ی ئێس���تا ده‌كرێ به‌دڵنیایی���هوه ده‌ڵێم به‌رهه‌می سااڵنی رابردووه. خاڵێكی زۆر گرن���گ هه‌یه كه نابینم له‌ڕاگه‌یاندنه‌كان���دا ئاماژه‌ی پێ بكرێ، كه ره‌نگه مه‌به‌ستی تایبه‌تی لهپشتهوه بێت ،ئه‌وه‌یه بابێ���ن به‌راوردێك بكه‌ین له‌نێوان سااڵنی رابردوو ئێستاداو بزانین له‌سااڵنی رابردوودا بودجه‌ی ته‌رخانكراو ب���ۆ ش���اری كه‌رك���وك له‌بوژاندنه‌وه‌ی هه‌رێمه‌كان چه‌ند بووهو ئه‌مساڵ 2011
چه‌نده. له‌سااڵنی (2006و 2007و 2008و 2009و )2010ب���ڕی (122و 114و 68.800و 117و )115ملی���ار دینار ب���ووه .واته بۆ پێنچ س���اڵ بڕی ( )536.800ملیار دینار بودجه‌ی بوژاندنه‌وه‌ی هه‌رێمه‌كان ته‌رخانكراوه ،ساڵی ( )2011بڕی ()120 ملیار دیناری بوژاندنه‌وه‌ی هه‌رێمه‌كان‌و بڕی ( )800ملیار دیناری بودجه‌ی پترۆ دۆالر وات���ا ( )920ملیار ته‌رخانكراوه، كه ئ���ه‌م بڕه پاره‌ی���ه خه‌یاڵیی بووهو هه‌مووان خه‌ونی���ان پێوه‌ده‌بینی ،بۆیه ده‌كرێت وه‌ك ساڵی زێڕین بۆ كه‌ركوك ئه‌ژمار بكرێت. ده‌ستخۆش���یی له‌هه‌وڵی دڵس���ۆزانی كه‌رك���وك ده‌كه‌م بۆ هه‌م���وو كارێكی باش ،به‌اڵم نابێ هه‌وڵی باش���ی پێش خۆی���ان زه‌ڕب���ی س���فر بك��� هن‌و كاره باش���ه‌كانی ئه‌وان وه‌ك ده‌س���كه‌وتێك بۆ خۆی���ان تۆماربكه‌ن‌و هه‌موو كارێكی ناش���رین‌و خراپیش بخه‌نه پاڵ ئه‌وانه‌ی پێش خۆیان. ئێم���ه وه‌ك ش���اره‌وانی كه‌رك���وك له‌ناوه‌ڕاستی س���اڵی ( )2010سه‌رجه‌م كارو چاالكیه‌كان���ی ش���اره‌وانیمان له‌س���ااڵنی ( )2003ب���ۆ ()2011و بودجه‌ی ته‌رخانك���راو له‌نامیلكه‌یه‌كی سه‌د الپه‌ڕه‌ییدا كۆكرده‌وه‌و دابه‌شكرد. هه‌روه‌ها پالنی پێنج ساڵی داهاتوومان دایه پارێزگا بۆ جێبه‌جێكردن ،ئێس���تا پالنی ()2011ی ش���اره‌وانی بێ زیادو ك���ه‌م جێبه‌جێ ده‌ك���رێ ،كه هاوپێچی ده‌كه‌م له‌گه‌ڵ ئه‌م نوسینه‌دا. ئه‌و به‌رزه پردو تونێالنه‌ی جێبه‌جێ ده‌ك���رێ له‌گه‌ڕه‌كه‌كان���ی (ئ���ازادی، شۆڕجه‌و تس���عین)و (كه‌ناری رۆژئاواو رۆژهه‌اڵتی خاسه)و (چوار ده‌روازه‌كه‌ی ش���ار) له‌س���اڵی ()2008هوه له‌الیه‌ن كۆمپانیایه‌كی نه‌خشه‌سازییه‌وه نه‌خشه‌و ده‌رخسته‌ی بۆ كراوهو له‌پالنی ()2011 داخڵك���راوه بۆ جێبه‌جێك���ردن .دیاره له‌نامیلكه‌كه‌دا بڕی بودجه‌ی ته‌رخانكراو نوسراوه‌و باڵومان كردۆتهوه. ل���هو خش���ته‌یه‌ی له‌خ���واره‌وه‌دا باڵوكراوه‌ت���هوه ل���هو نامیلكه‌ی���هی كه‌ئاماژه‌م پێك���رد روونیده‌كاته‌وه بڕی بودج���هی ته‌رخانكراو بۆ ش���اره‌وانی كه‌ركوك‌و چۆنیه‌تی خه‌رجكردنی‌و ئه‌و پڕۆژانه‌ی جێبه‌جێ كراوه: ل ه نه‌خشه‌که‌‌دا ده‌رده‌كه‌وێت (2003و 2004و )2005ته‌نها بودجه‌ی وه‌زاره‌تی ش���اره‌وانی عێراقمان ههبووهو بڕی دوو ملیارو حه‌وت سه‌دو بیست‌و پێنج ملیۆن دینار عێراقی بووه بۆ ئه‌و سێ ساڵه. له‌س���اڵی ()2006هوه بودج���هی بوژاندنه‌وه‌ی هه‌رێمه‌كان ده‌ستی پێكرد كه له‌نه‌خش���ه‌كه دیاره ئه‌و بودجانه‌ی س���ااڵنه دیاریك���راوه (وه‌زاره‌ت+ په‌ره‌پێ���دان +بوژاندنه‌وه‌ی هه‌رێمه‌كان) به‌م جۆره‌یه-:
خشته‌ی پڕۆژه‌کان بودج���هی دیاریك���راو بۆ ش���اره‌وانی 27136500 2006 كه‌ركوك له‌س���اڵی ( 2003تاكو )2011 16927000 2007 بریتی بووه له‌سه‌دو حهفتاو دوو ملیارو 43668000 2008 ش���ه‌ش س���ه‌دو نه‌وه‌دو چوار ملیۆن‌و 300000 2009 پێنج س���ه‌د هه‌زار دینار عێراقی .ته‌نها 81938000 2010 كۆ :سه‌دو شه‌ست‌و نۆ ملیارو نۆسه‌دو بودجه‌ی شاره‌وانی كه‌ركوك له()2011دا شه‌س���ت‌و نۆ ملیۆن‌و پێنج سه‌د هه‌زار نزیكه‌ی ( )400ملیار دیناره ،به‌راوردی دین���ار عێراقی بۆ پێنج س���اڵ ،هه‌ندێ ژماره‌كان بۆ خوێنه‌ران به‌جێدێڵم.. له‌پڕۆژه‌كان���ی س���اڵی ( )2010كه‌وتنه س���اڵی ()2011و هه‌ندێك���ی ته‌واوكراو * نوسه‌ری ئه‌م بابه‌ته ،سه‌رۆكی هه‌ندێكی له‌ته‌واوبوندایه .كۆی گش���تی پێشووی شاره‌وانی كه‌ركوكه.
که‌رکوک له‌نێوان گڕی هێزی هه‌رێم‌و حکومه‌تی ناوه‌ند مه‌ال فرمان له‌مانگ���ی ش���وباتی 2011وه تا ئه‌مڕۆ دوو ج���ار هێزی هه‌رێمی کوردس���تان‌و هێ���زی حکومه‌تی ناوه‌ن���د له‌که‌رکوک رووب���ه‌ڕووی یه‌ک بونه‌ت���هوه ،هه‌ردوو جاره‌که‌ش سه‌ری ئه‌و به‌رمیله‌باروته‌ی باس���ی ده‌که‌ن نزیک بووه له‌کرانه‌وه. کۆکردن���هوهی ئه‌م هێزان���ه به بڕیاری سه‌رپێیی‌و ته‌نها له‌به‌رژه‌وه‌ندی حیزبی ب���ووه .پاش ماوه‌یه‌کیش هه‌ر به‌هه‌مان بڕیار پاشه‌کشه بهو هێزانه ده‌کرێ .بۆ بڕیاردانی جوااڵندنی هێز بهرهو که‌رکوک ده‌بێ پێش���وه‌خت بزانرێ ئاکامه‌کانی ئ���ه‌م جۆره بڕیارانه پرش���نگی ده‌گاته کوێ‌و ده‌رهاویش���ته سیاسیه‌کانی چی ده‌بن!. له‌ڕوداوه‌کان���ی 17ی ش���وباتو رۆژان���ی دواتر له‌هه‌رێمی کوردس���تان، پێشێلکردنی مافه‌کانی مرۆڤ گه‌یشته لوتکه ،له‌جاده‌ی شاره‌کان هێزی چه‌کدار باڵوبونه‌وه ،بهو هێزه وه‌اڵمی داواکانی جه‌ماوه‌ر درای���هوه .له 2/25به‌رنامه‌ی رێپێوان���ی گش���تی هه‌ب���وو له‌هه‌موو عێراق .له‌که‌رک���وک بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان زوو درکی به نی���ازی زیاد ئاڵۆزکردنی بارودۆخه‌ک���ه کرد .بۆیه پێش���وه‌خت له‌ڕێ���گای پارێ���زگاری که‌رکوکه‌وه بۆ به‌رژه‌وه‌ندی که‌رک���وک‌و یه‌ک ده‌نگیی کورد ل���ه‌م ش���اره ،داوای کۆبونه‌وه‌ی هه‌موو حیزبه کوردس���تانیه‌کانی کرد،
لهو کۆبونه‌وه‌یه بڕیاردرا کورد به‌شداریی ئه‌و خۆپیشاندانه نه‌کات ،ئه‌م بڕیاره‌ش جێبه‌ج���ێ ک���را .دوای چه‌ن���د رۆژێک هێزێک���ی زۆر باش پڕ چه‌ک له‌هه‌رێمی کوردستانه‌وه گه‌یشته که‌رکوک .هاتنی ئ���ه‌م هێ���زه کۆبون���هوهی حیزبه‌کانی دووب���اره ک���ردهوه ،ئ���ه‌م جاره‌ی���ان یه‌کێتی‌و پارتی له‌ئاستێکی زۆر به‌رزدا به‌ش���داربوون .یه‌کێ له‌پێشنیاره‌کانی نوێن���هری بزوتنه‌وه‌ی گ���ۆڕان له‌الیه‌ن هه‌مووانه‌وه په‌س���ند کرا‌و کرا به بڕیار "ئه‌و هێزه‌ی هاتۆته که‌رکوک بکرێت به ئه‌مری واقی���ع‌و له‌که‌رکوک بمێنه‌ته‌وه، له‌ژێر هیج فش���ارێکدا نه‌کش���ێته‌وه". جگ���ه له‌م���ه‌ش بڕی���اردرا لیژنه‌یه‌ک دروس���تبکرێت له‌هه‌موو حیزبه‌کان بۆ ده‌س���تپێکردن به پرۆسه‌ی چاکسازیی ئیداریی له‌که‌رکوک ،به‌اڵم نه‌ک ئه‌م دوو بڕیاره هیچیان جێبه‌جێنه‌کران ،به‌ڵکه هیچ دانیش���تنێکی تر ئه‌نج���ام نه‌درا. پاش���ان به نزایه‌کی سیاسیو حیزبی ،ته‌نها شوێن بوو که کێشه‌ی لێکه‌و‌ته‌وه: خه‌ته‌ر له‌س���هر که‌رکوک نه‌ما‌و هێزه‌که له 11/13ئه‌نجومه‌نی پارێزگای که‌رکوک بڕی���اری دا دوای کش���انه‌وه‌ی هێ���زی گه‌ڕایه‌وه‌‌و بارودۆخه‌که ئارام بووه‌وه. له‌عێراق چهندین بنکه‌ی ئاس���مانی ئه‌مه‌ریک���ی ،هێزی پۆلی���س جێگه‌یان س���هربازی وه‌ک که‌رک���وک ،رومادیه ،بگرێت���هوه .ل���ه2007وه ئه‌نجوم���ه‌ن حه‌بانی���ه ،عه‌لی بن ئه‌ب���ی تالیب ...هه‌وڵده‌دات ئه‌و بنکه‌یه یان به‌شێک لهو هتد هه‌یه .به‌پێ���ی رێککه‌وتنی نێوان بنکه‌یه بکات به فڕۆکه‌خانه‌ی مه‌ده‌نی، ئه‌مه‌ریکا‌و عێراق له‌کاتی کش���انه‌وه‌ی چونک���ه ه���ه‌م ش���ار پێویس���تیه‌تی‌و هێزه‌کان���ی ئه‌مری���کا ،ئ���ه‌م بنکان���ه ه���ه‌م ده‌که‌وێته س���نوری ش���اره‌وانی ده‌درێنه‌وه ده‌س���ت حکومه‌تی ناوه‌ند که‌رکوکه‌وه ،به‌اڵم تائێس���تا ئه‌نجومه‌ن نه‌ک حکومه‌ته ناوچه‌ییه‌کان .که‌رکوک نه‌یتوانیوه ره‌زامه‌ندیی به‌غدا به‌ده‌ست
تائێستا ئه‌نجومه‌ن نه‌یتوانیوه ره‌زامه‌ندیی به‌غدا به‌ده‌ست بهێنێ ،چونکه ئه‌م بنکه‌یه سه‌ر به هێزی ئاسمانی عێراقه‌‌و که‌ره‌سته‌یه‌کی زۆری سه‌ربازیی گرانبه‌های تێدایه
بهێن���ێ ،چونکه ئه‌م بنکه‌یه س���هر ب ه هێزی ئاسمانی عێراقه‌‌و که‌ره‌سته‌یه‌کی زۆری سه‌ربازیی گرانبه‌های تێدایه. ب���ۆ وه‌رگرتن���هوهی ئ���هو بنکه‌یه، پارێ���زگاری که‌رکوک س���ه‌ردانی به‌غدا ده‌کات‌و له‌گ���هڵ ن���وری مالیکی باس له‌کێشه‌که ده‌که‌ن. رۆژی 5ش���ه‌ممه 11/15هێ���زی پێش���مه‌رگه له‌قۆڵ���ی س���لێمانیو هه‌ولێره‌وه ده‌گه‌ن���ه که‌رکوک .له‌گه‌ڵ فیرقه‌ی 12رووبه‌ڕووی یه‌ک ده‌وه‌ستن. بهو مه‌به‌س���ته‌ی رێگریی بکه‌ن له‌هێزی ئ���هو فیرقه‌ی���ه له‌کۆنترۆڵکردن���ی ئه‌و بنکه‌یه .له‌کۆتایی���دا به بڕیاری به‌غدا، هه‌رێم‌و پارێ���زگاری که‌رکوک فیرقه‌ی 12ده‌چێته بنکه‌ک���هو هێزی پۆلیس‌و پێشمه‌رگه‌ش ده‌کشێنه‌وه .به‌م شێوه‌یه ئه‌مجاره‌ش سه‌ری ئه‌و به‌رمیله‌نه‌کرایه. ئ���هوهی جێی س���ه‌رنجه ،له‌ه���ه‌ردوو جاره‌که هێزی پێشمه‌رگه پاشه‌کشه‌ی ک���ردووه‌‌و فیرقه‌ی 12لهو ش���وێنانه ماونه‌ته‌وه (فیرق���هی 12فیرقه‌یه‌کی جه‌یش���ی عێراقییه ،قائی���د فیرقه‌که‌ی عه‌ره‌بی ش���یعه‌یه ،چه‌ند س���اڵێکه به بڕیاری سیاس���ی لهبهغداوه نێردراوه‌ته که‌رک���وک ،ده‌توانێ بهپێی یاس���ا تا س���نوری 2003/4/9ی پێش پرۆسه‌ی ئ���ازادی عێراق ب�ڵ�اوه ب���ه هێزه‌که‌ی بکات). ئه‌م بارودۆخه له‌که‌رکوک بۆ؟ هه‌م���وو بارگرژییه‌ک���ی س���هربازی،
قه‌یران���ی ئاب���وری ،بێکاری���ی ،که‌می خزمه‌تگ���وزاری ،گه‌نده‌ڵ���ی ،چه‌ن���د ئیداره‌یی ،کێش���هی کش���توکاڵ ...تا ده‌گاته کێش���هی نه‌ته‌وه‌یی له‌که‌رکوک بوون���ی به‌رچاوی���ان هه‌ی���ه .ئه‌مان���ه وایکردووه کوردی که‌رکوک دواڕۆژێکی ته‌موم���ژاوی ببین���نو نه‌زانن س���به‌ی قه‌ده‌ر بهرهو کوێیان ده‌بات ،به‌ڕای من هۆکاره‌کان ده‌گێڕینه‌وه بۆ: -1که‌مته‌رخه‌می‌و هه‌ڵه‌ی سیاس���ی به‌رپرس���انی کورد له‌هه‌رێ���م ،به‌غدا‌و که‌رکوک. -2بوونی ده‌سه‌اڵتی چه‌ند حیزبی. -3چه‌ره‌سه‌ر نه‌کردنی ماده‌ی .140 -4دوو سیاس���ه‌تی پارتیو یه‌کێتی (دوو ئاس���ایش ،دوو پێشمه‌رگه ،دوو پۆلیس ،دوو پهروهرده ...هتد). -5ب���ه قوربانیکردن���ی مه‌س���ه‌له‌ی که‌رکوک له‌پێناو گرێبه‌ستی نه‌وتی. ئێستاش دروستکردنی ئه‌م بارگرژییه س���ه‌ربازییه ب���ه‌م ش���ێوه‌یه ئاکام���ی سیاس���ی زۆر خراپی ده‌بێ���ت ،درێژی تیری پرش���نگی ره‌نگه بگاته س���ه‌دان کیلۆمه‌تر‌و ده‌رهاویش���ته‌ی سیاس���ی زۆر خه‌ته‌رناک���ی لێبکه‌وێته‌وه .له‌به‌ر بێخاوه‌نی ،باجی هه‌موو ئه‌و هه‌اڵنه‌ش، خه‌ڵکی که‌رک���وک ده‌ی���دات‌و کوردی که‌رکوکیش ده‌بن به سوته‌مه‌نی .بۆیه پێویس���ته کورد بیر له‌ڕێگایه‌کی باشتر بکات���هوه بۆ چاره‌س���هری یه‌کجاره‌کی کێشه‌ی که‌رکوک‌و ناوچه دابڕاوه‌کان.
كوڕانی سه‌رۆك
17 13
ئه‌و كوڕان���ه هێنده‌ی به‌رهه‌می ئه‌و س���اتانه‌ن ك ه س���ه‌رۆك له‌باوكایه‌تیی هاوواڵتییه‌كان���ی ده‌ك���ه‌وێ ،هێن���ده به‌رهه‌می شه‌وێكی ش���ه‌هوه‌تئامێزی س���ه‌رۆك‌و خانم���ی یه‌كه‌م���ی واڵت نین .ك ه س���ه‌رۆك باوكایه‌تیی واڵت‌و گه‌له‌ك���هی نهك���رد ،هه‌ر ئ���هوهی لێ چ���اوه‌ڕوان ده‌كرێ ك ه بۆ پاراس���تنی خۆی له‌ڕقی خه‌ڵك ،كوڕه‌كانی بكات به‌فه‌رمان���ده‌ی هێ���زه تایبه‌تییه‌كانی كۆش���ك‌و له‌حیزبی���ش ت���ا پله‌یه‌ك خوار خ���ۆی پێش���یانبخات .ئه‌وه‌تا شۆڕشه‌كانی (به‌هاری عه‌ره‌بی) ،زۆر له‌دیواره‌كانی كۆش���كی سه‌رۆكایه‌تیی داڕمان���د‌و ئ���هو وێنه ش���اراوانه‌ی بۆ خس���تین ه به‌ر خۆر ك ه چۆن سه‌رۆك خ���اوه‌ن خێزانێكی بچووك���ی چه‌ند كه‌س���ییه‌‌و چهندین ساڵه له‌پشت ئه‌و دیوارانه‌و‌ه له‌قووتی خه‌ڵك ده‌بڕنه‌وه‌‌و خۆیانی پێ قه‌ڵ���هو ده‌كه‌ن ،له‌ژیانی هاوواڵتیی���ان كه‌مده‌كه‌نه‌وه‌‌و ده‌یخه‌ن ه سه‌ر ته‌مه‌نی پڕ له‌سكانداڵی خۆیان. له‌ڕاس���تیدا دیمه‌ن���ی دیكتات���ۆر‌ه رووخێنراوه‌كان���ی وه‌ك س���ه‌دام‌و بن عه‌ل���یو موب���ار‌هك‌و قه‌زافی ،دیمه‌نی نات���ه‌واون به‌بێ خس���تنه‌پاڵی وێنه‌ی به‌چك��� ه دیكتاتۆره‌كان���ی وه‌ك عوده‌ی‌و قوس���ه‌ی‌و جه‌م���ال‌و عه‌ال‌و سه‌یفلئیس�ل�ام ..ئاخر ئه‌و شۆڕشان ه ئه‌گ���هر له‌ناو‌و دروش���مه‌كانیاندا دژی باوكه‌كانن ،به‌اڵم له‌ن���اخ‌و ناوه‌رۆكدا زیات���ر دژی كوڕان���ی دیكتات���ۆرن، چونكه ئه‌وان���ن تونێلی دیكتاتۆریه‌ت درێژده‌كه‌نه‌وه‌‌و هه‌موو رووناكییه‌كانی گۆڕانكاریی‌و دیموكراس���یی له‌س���هر گه‌الن ده‌كوژێننه‌وه .بۆی ه له‌س���ایه‌ی ئه‌و شۆڕش���انه‌دا ،هێنده‌ی له‌كوڕانی دیكتاتۆر قه‌وم���اوه ،هێنده له‌خودی دیكتات���ۆره‌كان نه‌قه‌وماوه .باوكه‌كان وا له‌سه‌رووی حهفتاو هه‌شتا ساڵییدا كورس���ییه‌كانیان له‌ژێر ده‌رده‌هێنرێ، ب���ه‌اڵم ك���وڕه نازداره‌كانی���ان تازه ئام���اده‌ی ده‌وره‌یه‌كی ده‌یان س���اڵی دیكه‌ی ده‌س���ه‌اڵت كراب���وون ،به‌اڵم سه‌ره‌نجام باوكه‌كان به‌ته‌نیا نه‌مردن، ت���ا ك���وڕه‌كان ته‌مه‌ن���ی ئه‌ژدیه���ای زوڵم���وزۆر درێژتر بكه‌ن���هوه ،به‌ڵكو كورسی‌و كۆش���كه‌كانیش له‌گه‌ڵیاندا م���ردن ..ئیتر ماف��� ه زه‌وتكراوه‌كه‌ی ناو كۆش���ك ،بۆ خێزان���ه گه‌وره‌كه‌ی واڵت گه‌ڕایه‌وه‌‌و كوڕانی س���ه‌رۆكیش به‌عاقیبه‌تێك گه‌یش���تن ،ك���ه ره‌نگ ه خۆشبه‌ختترینیان سه‌یفلئیسالم بێت ك ه ش���ه‌ممه‌ی رابردوو ده‌ستگیركرا‌و ئێس���تا چاوه‌ڕوانی���ی دادگاییكردن‌و سزای خۆی ده‌كات. وێن���هی پێچه‌وان���هی ئ���هوه ،ئه‌و سه‌رۆك ه دیموكراتانه‌ن ك ه وجاغكوێرن‌و هیچ كوڕێكیان نییه له‌كوڕانی دیكتاتۆر بچن ،ئه‌وان ته‌نیا كوڕی دیموكراسی- یان هه‌یه ،له‌ش���ێوهی ج���ۆرج بوش ك ه دوای ( )8س���اڵ س���ه‌رۆكایه‌تیی باوكی‌و ( )8ساڵی سه‌رۆكایه‌تیی بیل كلینتۆن ،بووه به‌رهه‌می هه‌ڵبژاردنێكی دیموكراتییان���ه ،ن���ه‌ك هاوش���ێوهی به‌شار ئه‌سه‌د ،به‌رهه‌می به‌جێهێشتنی كورس���ییه‌كی باوكانه بێ���ت ..جێی خۆیه‌تی لێره‌دا بپرس���ین ،ئه‌رێ كێ ده‌زانێ كوڕی ماندێال كێیه؟ مه‌گه‌ر ئه‌و سیستمه دیموكرات‌و یه‌كسانیخوازه‌ی دوای خۆی ،بۆ واڵت‌و هاوواڵتییه‌كانی به‌جێهێش���ت ،ش���ه‌رعیترین ك���وڕی ئ���هو نه‌بێت ..ی���ان مه‌گ���هر هه‌موو ئازادیخ���واز‌و عه‌داله‌تخوازێك له‌دنیادا ك���وڕی ماندێال نه‌بن‌و ئه‌و س���یمبول ه گه‌وره‌ی���هی مرۆڤایه‌تی���ی به‌باوك���ی خۆیان نه‌زانن؟.. بۆی���ه له‌ب���ه‌رده‌م ئ���هو دوو وێن ه پێچه‌وانه‌یه‌دا ،س���ه‌رۆك‌و سه‌ركرده‌ی دووربین ،ئهوهی���ان ده‌بێ كه هه‌موو كوڕان���ی واڵت به‌ه���ی خ���ۆی بزانێ‌و ت���ه‌واوی گه‌له‌كه‌یش���ی به‌خێزان���ی خ���ۆی .ن���ه‌ك ئه‌وان���هی كه‌ڵكه‌ڵه‌ی ده‌سه‌اڵتخوازیی ،وایانلێده‌كات پاییزی خۆی���ان‌و به‌ه���اری گه‌له‌كانیان بخات ه ی���ه‌ك وه‌رزه‌وه ،پاییزێ���ك ك ه تێیدا جگ ه له‌گۆڕی سیاسیی ،بست ه خاكێك نامێنێ ،سه‌رۆك‌و خانمی یه‌كه‌م‌و كوڕو كچانی كۆشك به‌خۆبگرێت. kawamuhamad@yahoo.com
18
وه‌رزش
) )301سێشەممە 2011/11/22
خولی یانه پاڵه‌وانه‌كان :یاری لوتكه له‌نێوان میالن‌و به‌رشه‌دایه
یاری پێشوی نێوان بەرشەلۆنەو میالن ئهمڕۆو سبه‌ی شه‌ڕی یانه‌كانی ئه‌وروپا كۆمه‌ڵه‌كانی خولی یان���ه پاڵه‌وانه‌كانی ده‌كات ،ك���ه ئه‌م هیچ خاڵی نییهو دوای ده‌س���تپێده‌كاته‌وه‌‌و یانه‌ی ریاڵ مه‌درید ئه‌وروپا به‌ڕێوه‌ده‌چێت‌و تیایدا ش���ه‌ڕی كۆتایی هاتنی یاری كۆمه‌ڵه‌كان به‌فه‌رمی به‌رامبه‌ر دینام���ۆ زه‌غرب یاری ده‌كات‌و یان���ه زلهێزه‌كان به‌خۆی���هوه ده‌بینێت .ماڵئاوای له‌خوله‌كه ده‌كات. له‌ی���اری لوتكه‌ش���دا می�ل�ان میوانداری یان���هی ریاڵ مه‌درید ،كه س���ه‌ركه‌وتنی له‌گه‌ڵ ئهوهی ری���كاردۆ كاكای یاریزانی بۆ قۆناغی ش���انزه‌ی خوله‌كه مسۆگه‌ر یانه‌ی ریاڵ مه‌درید به‌شداری له‌دوایاری به‌رشه‌لۆنه ده‌كات. راپ���ۆرت ،گ���ۆران ف���ارس :ئه‌م���ڕۆو كردووه ،له‌یاریگای س���انتیاگۆ بێرنابیۆ یانه‌ك���هی له‌خولی ئیس���پانیا به‌رامبه‌ر ی دینامۆ زه‌غربی كرواتی ڤاالنسیا نه‌كرد ،به‌اڵم رۆژنامه‌ی ماركای س���به‌ی ،جه‌وله‌ی پێش كۆتایی قۆناغی میوانداری یانه
ئیس���پانی ئاشكرایكرد ،كه كاكا پێكان ی نییهو مۆرینیۆی راهێنه‌ری بۆ ئه‌م یارییه پشوی پێداوه. به‌مه‌ش چ���اوه‌ڕوان ده‌كرێ���ت به‌رامبه‌ر دینام���ۆ زه‌غ���رب له‌پێگ���هی بنه‌ڕه‌تی یانه‌كه‌یدا یاری بكات. له‌ی���اری لوتكه‌ی ئه‌م جه‌وله‌یه‌دا ،یانه‌ی به‌رش���ه‌لۆنه‌ی كه‌ته‌لۆن���ی له‌له‌یاریگای سانس���یرۆ ده‌بێته میوان���ی یانه‌ی ئه‌ی س���ی میالنی ئیتاڵی .ئ���ه‌م دوو یانه‌یه سه‌ركه‌وتنیان بۆ قۆناغی شانزه مسۆگه‌ر كردووه‌‌و شه‌ڕی نێوانیان بۆ گرتنی پله‌ی یه‌كه‌می كۆمه‌ڵه‌كه‌یانه. كۆمه‌ڵ���هی یه‌كه‌می خوله‌ك���ه‌ش چه‌ند یارییه‌كی به‌هێز به‌خۆی���هوه ده‌بینێت، یانه‌ی ناپۆلی ئیتاڵی له‌یاریگای س���ان پاوڵۆ روبه‌ڕوی یانه‌ی مانچسته‌ر سیتی ئینگلی���زی ده‌بێت���هوهو یان���هی بایه‌ر میونخی���ش میوانداری یان���هی ڤیاڕیاڵ ده‌كات .له‌كۆمه‌ڵه‌ی سێیه‌میشدا ،یانه‌ی مانچس���ته‌ر یونایت���د به‌رامب���هر یانه‌ی به‌نفیكای پورتوگالی یاری ده‌كات. جه‌ول���هی پێنجه‌م���ی خول���ی یان���ه پاڵه‌وانه‌كان: سێشه‌ممه2011/11/22 ، كاتژمێر 8ی شه‌و سس���كا مۆس���كۆی روس���ی × لیل���ی فه‌ڕه‌نسی كاتژمێر 10:45ی شه‌و مان یونایتدی ئینگلی���زی × به‌نفیكای
پورتوگالی ری���اڵ مه‌دری���دی ئیس���پانی × دینامۆ زه‌غربی كرواتی بای���رن میونخی ئه‌ڵمان���ی × ڤیاڕیاڵی ئیسپانی لیۆنی فه‌ڕه‌نسی × ئه‌یاكس ئه‌مسته‌ردامی هۆڵه‌ندی ترابزۆن سپۆری توركی × ئینته‌رمیالنی ئیتاڵی ناپۆلی ئیتاڵی × مان سیتی ئینگلیزی ئۆتیل���ۆل گاالت���ی رۆمان���ی × بازل���ی سویسری چوار شه‌ممه2011/11/23 ، كاتژمێر 8ی شه‌و زینیت س���ان پیترس���بۆگی روس���ی × ئه‌پۆیڵ نیقۆسیای قوبرسی كاتژمێر 9ی شه‌و باتی بۆریسۆڤی بیالڕوسی × ڤیكتۆریا بلزنی چیكی كاتژمێر 10:45ی شه‌و ئارس���ناڵی ئینگلی���زی × بروس���یا دۆرتمۆندی ئه‌ڵمانی میالنی ئیتاڵی × به‌رشه‌لۆنه‌ی ئیسپانی ڤاالنسیای ئیسپانی × جینكی به‌لجیكی بایه‌ر لیڤه‌ركوزنه ئه‌ڵمانی × چێڵس���ی ئینگلیزی مارسیلیای فه‌ڕه‌نسی × ئۆڵیمپیاكۆسی یۆنانی شاختار دونیتسكی ئۆكرانی × پۆرتۆی پورتوگالی
بۆچی چاڤ ی خولی ئیتاڵی ره‌تكرده‌وه؟
له‌گه‌ڵ ئهوهی یانه‌ی ئه‌ی س���ی میالن ی ئیتاڵی گرێبه‌ستێكی گرنبه‌های پێشكه‌ش به‌چاڤی كردوە ،به‌اڵم ئه‌م ئه‌س���تێره‌یه به‌هۆی چه‌ند هۆكارێكه‌وه گرێبه‌سته‌كه‌ی ره‌تكردبویه‌وه. ئاژانس���ه‌كان :له‌سه‌ره‌تای س���اڵه‌كانی 2000دا ،یانه‌ی ئه‌ی سی میالنی ئیتاڵی هه‌وڵی زۆریدا بۆ كڕینی چاڤی هێرناندێزی ئیسپانی ئه‌ندازیاری یانه‌ی به‌رشه‌لۆنه، ب���ه‌اڵم ئ���ه‌م یاریزان���ه ره‌تی ك���ردهوه په‌یوه‌ندی به‌خولی ئیتاڵییه‌وه بكات .ئه‌و كات یانه‌ی میالن به‌ڵێنی به‌چاڤی دابوو، كه س���ااڵنه موچه‌یه‌كی زۆری پێبدات‌و ژماره22405: رێكه‌وت2011/11/13:
له‌هه‌مان كاتدا له‌ش���اری میالن شوێن ی نیشته‌جێبونی بۆ ئاماده‌بكات‌و هه‌روه‌ها له‌كۆمپانیاكان���ی تایب���هت به‌یانه‌ك���هی كارێك بۆ باوكی ده‌ستبه‌ر بكات ،به‌اڵم چاڤی هه‌م���وو ئه‌مان���هی ره‌تكرده‌وه‌‌و بڕیاریدا له‌به‌رشه‌لۆنه بمێنێته‌وه. له‌باره‌ی ئه‌مه‌وه چاڤی ده‌ڵێت "هه‌س���تم به‌خۆش���ی نه‌ده‌كرد كاتێك گرێبه‌س���تم پێشكه‌ش كرا بۆ ئهوهی بچمه ئیتاڵیا ،من ئاره‌زووم ده‌كرد به‌هاوڕێیه‌تی به‌رشه‌لۆنه له‌واڵته‌كه‌م بمێنمه‌وه ،هه‌روه‌ها پێموابوو ش���ێوهی یاریكردن���م نه‌ده‌گونجا له‌گه‌ڵ خولی ئیتاڵیدا". چاڤی هێرناندز
بانگه‌واز ی ژماره()3
ریکالم
سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی بۆ جاری چواره‌م ئاگاداری گشت كۆمپانیاو به‌ڵێنده‌ران ده‌كات كه ناسنامه‌ی پۆلێنكردنی وه‌زاره‌ت ی پالندانانیان هه‌یه .كه كه‌مكردنه‌وه‌یه‌كی نهێنی هه‌یه بۆ كاری /گۆرینی به‌ش���ێك له كیربس���تۆنی بلواری هه‌ردوو شه‌قامی ئیبراهیم ئه‌حمه‌د‌و حه‌مه س���الح دیالن‌و دروس���تكردنی چه‌ند شوێنێك بۆ هاتوچۆی هاواڵتی له‌گه‌ڵ دروس���تكردن‌و دانانی كاری سیسته‌می ئاودێری له‌تانكی ژێر زه‌وی‌یه‌وه هه‌روه‌ها سه‌وزكردنی بلواره‌كه به‌كۆدیmsp.0003 هه‌رك���ه‌س ئارهزووی به‌ش���داری كردنی هه‌یه له‌رۆژی ( )2011/11/13س���ه‌ردانی بینای س���ه‌رۆكایه‌تیمان ب���كات له‌ته‌الری نوێی س���ه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی س���لێمانی له‌شه‌قامی سالم به‌رده‌م پردی خه‌س���ره‌و خاڵ به‌ش���ی پالندانان /نهۆمی پێنجه‌م به‌مه‌به‌ستی وه‌رگرتن���ی ته‌نده‌ر به‌رامب���هر به()15.000پانزه هه‌زار دینار ك���ه ناگه‌رێته‌وه بۆ خاوه‌نه‌كه‌ی ،كرێی باڵوكردن���هوهی ئه‌م ئاگاداریه ده‌كه‌وێته ئه‌ستۆی ئه‌و كه‌سه‌ی كه ته‌نده‌ره‌كه‌ی بۆ ده‌رده‌چێت. وه‌رگرتنی ته‌نده‌ر ده‌س���ت پێده‌كات له‌رۆژی 2011/11/13تا 2011/11/24ی پێش نیوه‌رۆ جگه له‌رۆژانی پێنج ش���ه‌ممه كاتژمێر ()10ی پێش نیوه‌رۆ. دوا مۆڵه‌ت بۆ گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ر رۆژی دووشه‌ممه 2011/11/28كاتژمێر 10ی سه‌رله‌به‌یانی پێویسته ئه‌و كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌رانه‌ی ته‌نده‌ر ده‌هێننه‌وه له‌هۆڵی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ر له‌نهۆمی زه‌مینی بیكاته ناو س���ندوقی تایبه‌ت به‌پێشكه‌ش���كردنی ته‌نده‌ر واژوو بكات لهسهر فۆرمی تایبه‌ت به گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ر به پێچهوانهوه كه سندوقه‌كه داخرا دوای ئه‌و كاته هیچ ته‌نده‌رێك وه‌رناگیرێت. رۆژی كردنه‌وه‌و ئاشكراكردنی ته‌نده‌ر رۆژی دووشه‌ممه 2011/11/28كاتژمێر ()10.30ی پێشنیوه‌رۆ.
بێكهام به‌نازناوه‌و‌ه ماڵئاوای ی له‌گاالكس ی ده‌كات ی بێكهام���ی ئینگلی���زی یه‌ك���ه‌م نازناو له‌گه‌ڵ گاالكسی به‌ده‌ستهێنا‌و پێده‌چێت به‌م نازناوه‌و‌ه بگهڕێتهوه بۆ ئه‌وروپا. ی دوو ئاژانس���ه‌كان :به‌ره‌به‌یان���ی رۆژ ی ی تۆپی پێ ی كۆتایی خول شه‌ممه ،یار ئه‌مه‌ریكا له‌نێوان یان هی لۆس ئه‌نجلس گاالكس���یو هیۆستن دینامۆ ئه‌نجامدرا. ی به‌تاك��� ه ی گاالكس���ی توان��� یان��� ه گۆڵێ���ك یارییه‌ك ه ببات���هوهو نازناوه‌ك ه ی یارییه‌كه‌ش به‌ده‌ستبهێنێت .تاكه گۆڵ له‌الیه‌ن الن���دۆن دۆناڤانه‌و‌ه تۆمار كرا، ی ی ده‌یڤید بێكهامی ئینگلیز پاش ئهوه ی ی رۆب ب ه كه‌ل���ه تۆپه‌ك هی ئاراس���ته ی ی ئیرله‌ندی كردو ئه‌میش ئاراسته كین ی 72دا دۆناڤانی كردو به‌مه‌ش له‌خوله‌ك تاك ه گۆڵی یارییه تۆماركرا. ی پاش پێنج ساڵ یاریكردن له‌گه‌ڵ یانه ی ئه‌م ه یه‌كه‌م نازناوی ده‌یڤید گاالكس��� ی بێكهام بوو ،له‌گه‌ڵ یانه‌كه‌یدا به‌ده‌ست بهێنێت‌و پێده‌چێت دواهه‌مین نازناویش ی چاوه‌ڕوان ده‌كرێت، بێت ،له‌به‌رئ���هوه ی ئه‌م یاریزانه ئینگلیزیی ه گرێبه‌سته‌كه نوێ نه‌كاته‌وه‌‌و بگهڕێتهوه بۆ ئه‌وروپا. ی ی فه‌ڕه‌نس یان هی پاریس سان جێرمان ی ی هه‌وڵ ی كه به‌جد یه‌كێك ه لهو یانان ه كڕین���ی بێكه���ام ده‌دات‌و چاوه‌ڕوانیش ی ده‌كرێت به‌م نزیكانه داهاتوی بێكهام 36ساڵ یه‌كالیی ببێته‌وه.
شنایده‌ر سێ هه‌فت ه دورده‌كه‌وێته‌وه ژماره22400: رێكه‌وت2011/11/13:
بانگه‌واز ی ژماره()139
ریکالم
س���ه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی س���لێمانی ئاگاداری كۆمپانیا پله ()4-3-2-1كان ده‌كات كه ناسنامه‌ی پۆلێنكردنی وه‌زاره‌تی پالندانانیان هه‌یه .كه‌مكردنه‌وه‌ی نهێنی هه‌یه بۆ كاری /دروس���تكردن‌و كردنه‌وه‌ی ش���ه‌قام‌و كۆاڵنه‌كانی به‌شێك له‌گه‌ره‌كی ئاوباره‌‌و ئاشه‌سپ ی ژماره 418له‌جیاكراوه‌ی 29له‌كه‌رتی 7ی ئاوباره هه‌روه‌ها به‌شێك له‌گه‌ره‌كی 518له‌جیاكراوه‌ی 577/21ی خێوه‌ته به‌كۆدی
msp.0154
هه‌رك���ه‌س ئارهزووی به‌ش���داری كردنی هه‌یه له‌رۆژی ( )2011/11/13س���ه‌ردانی بینای س���ه‌رۆكایه‌تیمان ب���كات له‌ته‌الری نوێ ی س���ه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی س���لێمانی له‌شه‌قامی س���الم به‌رده‌م پردی خه‌سره‌و خاڵ به‌ش���ی پالندانان /نهۆمی پێنجه‌م به‌مه‌به‌ستی وه‌رگرتنی ته‌نده‌ر به‌رامبه‌ر به()30.000سی هه‌زار دینار كه ناگه‌رێته‌وه بۆ خاوه‌نه‌كه‌ی ،كرێی باڵوكردنه‌وه‌ی ئه‌م ئاگاداریه ده‌كه‌وێته ئه‌ستۆی ئه‌و كه‌سه‌ی كه ته‌نده‌ره‌كه‌ی بۆ ده‌رده‌چێت. وه‌رگرتنی ته‌نده‌ر له‌رۆژی 2011/11/13تا رۆژی 2011/11/24جگه له‌رۆژانی پێنج شه‌ممه كاتژمێر ()10ی پێش نیوه‌رۆ. دوا مۆڵه‌ت بۆ گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ر رۆژی دووشه‌ممه 2011/11/28كاتژمێر 10ی سه‌رله‌به‌یانی پێویسته ئه‌و كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌رانه‌ی ته‌نده‌ر ده‌هێننه‌وه له‌هۆڵی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ر له‌نهۆمی زه‌مینی بیكاته ناو س���ندوقی تایبه‌ت به‌پێشكه‌ش���كردنی ته‌نده‌ر واژوو بكات لهسهر فۆرمی تایبه‌ت به گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ر به پێچهوانهوه كه سندوقه‌كه داخرا دوای ئه‌و كاته هیچ ته‌نده‌رێك وه‌رناگیرێت. رۆژی كردنه‌وه‌و ئاشكراكردنی ته‌نده‌ر رۆژی دووشه‌ممه 2011/11/28كاتژمێر ()10.30ی پێشنیوه‌رۆ.
مه‌رجه‌كانی به‌شداری كردن س���ه‌رجه‌م كۆمپانیاو به‌ڵێنده‌ران كه ناس���نامه‌ی پۆلێنكردنی وه‌زاره‌تی پالندانانیان‌و یه‌كێتی به‌ڵێنده‌ران یان هه‌یه ده‌توانن به‌شدار بكه‌ن. لیژنه‌ی كردنه‌وه‌و سپاردنی پرۆژه‌كان پابه‌ند نیه به كه‌مترین نرخه‌وه. هیچ ته‌نده‌رێك له‌دوای كاتی دیاری كراو وه‌رناگیرێته‌وه. ئهگهر رۆژی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ر به‌ر پش���وی فه‌رمی كه‌وت ئه‌وا رۆژی دوای پش���ووی فه‌رمی له‌كاتی ده‌وامی ئاس���ایی دا ته‌نده‌ره‌كه ئه‌كرێته‌وه له‌هه‌مان كات‌و شوێندا. بارمته‌ی یاسایی له‌كاتی گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌ر پێویسته له‌بانقێكی حكومی بری ( )12.000.000دوانزه ملیۆن‌و پێنج سه‌د هه‌زار دینار پێشكه‌شی ده‌كات به‌چه‌كی په‌سه‌ندكراو یان خگاب چمان ئهگهر نا ته‌نده‌ره‌كه‌ی فه‌رامۆش ده‌كرێت ،پاشان ئهوهی كاره‌كه‌ی پێده سپێردرێت بارمته‌ی یاسایی پێده‌كرێت به بری له%5ی بڕی تێچوی پرۆژه‌كه پێش واژۆ كردنی گرێبه‌ست. پێویسته به‌ڵێنده‌ر ناونیشان‌و وێنه‌یه‌ك له‌پێناسی ئه‌ندازیاری به‌ڵێنده‌ر هاوپێچ بكات. پێویسته لهسهر كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌ر له‌كات‌و گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا(جدول تقدم العمل) بهێنێت وه پێویسته كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌ر كه كاره‌كه‌ی پێده‌س���پێردرێت(جدول تقدم العمل)به پرۆگرامی ( )pirmaveraپرۆژه‌كه پێش���كه‌ش بكات. له‌گ���هڵ گه‌رانه‌وه‌ی نوس���خه‌ی اس���لی ئه‌و ته‌ن���ده‌ره‌ی به‌ڵێنده‌ر یان كۆمپانیا پێشكه‌ش���ی ده‌كات پێویس���ته نوس���خه‌ی كۆپیش بگه‌رێنێته‌وه. پێویس���ته هه‌ر كۆمپانیایه‌ك كه داوای ته‌نده‌ر ده‌كات پش���تگیری ئه‌س���تۆ پاكی باجی ده‌رامه‌ت پێش���كه‌ش بكات پێش وه‌رگرتنی ته‌نده‌ر بۆ ساڵی .2011 پابه‌ندبوون به‌رێنمایی بۆ هه‌موو به‌ڵێنده‌ره‌كانی پرۆژه‌كان كه هاوپێچه له‌گه‌ڵ ته‌نده‌ره‌كه‌دا. پێویسته كۆمپانیا نوێنه‌ری خۆی ده‌ست نیشان بكات به‌نوسراوی فه‌رمی وه به پشتگیری كلێشه‌ی كۆمپانیا وه ته‌نها ئه‌و نوێنه‌ره بۆی هه‌یه س���ه‌ردانی ش���اره‌وانی بكات بۆ كاروباری پرۆژه‌كه ،وه ئاماده‌بێت له‌رۆژی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا ،پێویسته نوێنه‌ری ناوبراو ناونیشانی به‌ریدی ته‌واوی خۆی پێشكه‌ش بكات ،به‌پشتگیری‌‌و مۆركردنی الیهنی په‌یوه‌ندی دار (موختار) به‌گوێره‌ی فۆرمی زانیاری ئاماده‌كراو له‌الیه‌ن سه‌رۆكایه‌تیمان(به‌شی پالندانان)وه له‌كاتی گۆرینی ناونیشانیدا ده‌ست به‌جێ ئاگاداری سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی /پالندانان بكات سه‌باره‌ت به ناونیشانه تازه‌كه‌ی به‌پێچه‌وانه‌وه به‌رپرسیار ده‌بێت به‌رامبه‌ر یاسا. پێویس���ته داواكاریه‌كانی هاتوو له‌س���ه‌ره‌وه وه‌ك(هه‌ویه‌ی پۆلینكردنی كۆمپانیا ،هه‌ویه‌ی یه‌كێتی به‌ڵێنده‌ران،هه‌ویه‌ی به‌ریوه‌به‌ری رێپێ���دراو ،هه‌ویه‌و نوس���راوی ته‌خویل‌و به‌ڵێننامه‌ی دادنوس بۆ نوێن���هر ئهگهر هه‌بوو ،هه‌وێی ئه‌ندازیاری كۆمپانیا ،ئه‌س���تۆپاكی باجی ده‌رامه‌ت،س���ه‌رجه‌میان به وێنه‌ی ره‌نگاوره‌نگ(كۆپی مله‌وه‌ن) له‌ناو زه‌رفێك وه‌ك به‌ش���ێك له‌ته‌نده‌ره‌كه له‌گه‌ڵ گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ره‌كه‌دا پێشكه‌ش بكرێت. مه‌رجه لهسهر به‌ڵێنده‌ر هه‌تا بری سپێردراوی ته‌نده‌ر كه ئاماده‌بێت به جێبه‌جێكردنی برگه‌كانی ناو ده‌رخستنه‌كه وه‌هه‌ر برگه‌یه‌كی نوێ كه پێویست بێت وه‌به پێدانی هیچ نرخێكی ناو ته‌نده‌ره‌كه بێجگه له‌نرخی نوێ بۆ برگه نوێكان. ه���هر كۆمپانی���او به‌ڵێنده‌رێك كه‌داوای لێبوردن له‌جێبه‌جێكردنی پرۆژه‌كه ده‌كات ،پێویس���ته به نوس���راوێك داوای لێبوردنه‌كه‌ی پێشكه‌شی لیژنه‌ی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ری سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی بكات. مه‌رجه له‌س���هر به‌ڵێنده‌ر هه‌تا بری له %20بری س���پێردراوی ته‌نده‌ر كه ئاماده‌بێت به‌جێبه‌جێكردنی برگه‌كانی ناو ده‌رخستنه‌كه به هه‌مان نرخی ناو ده‌رخستنه‌كه بێجگه له‌برگه نێكان وه‌پێدانی ماوهی پێویست بۆ ته‌واوكردنی ئه‌و رێژه زیاده.
مه‌رجه‌كانی به‌شداری كردن س���ه‌رجه‌م كۆمپانیا پله ( )4-3-2-1كان كه ناس���نامه‌ی پۆلێنكردنی وه‌زاره‌تی پالندانانیان‌و یه‌كێتی به‌ڵێنده‌ران یان هه‌یه ده‌توانن به‌شداری بكه‌ن. لیژنه‌ی كردنه‌وه‌و سپاردنی پرۆژه‌كان پابه‌ند نیه به كه‌مترین نرخه‌وه. هیچ ته‌نده‌رێك له‌دوای كاتی دیاری كراو وه‌رناگیرێته‌وه. ئهگهر رۆژی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ر به‌ر پش���وی فه‌رمی كه‌وت ئه‌وا رۆژی دوای پش���ووی فه‌رمی له‌كاتی ده‌وامی ئاس���ایی دا ته‌نده‌ره‌كه ئه‌كرێته‌وه له‌هه‌مان كات‌و شوێندا. بارمته‌ی یاس���ایی له‌كاتی گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌ر پێویسته له‌بانقێكی حكومی بری ( )30.000.000سی ملیۆن دینار پێشكه‌شی ده‌كات به‌چه‌كی په‌سه‌ندكراو یان خگاب چمان ئهگهر نا ته‌نده‌ره‌كه‌ی فه‌رامۆش ده‌كرێت ،پاشان ئهوهی كاره‌كه‌ی پێده سپێردرێت بارمته‌ی یاسایی پێده‌كرێت به بری له%5ی بڕی تێچوی پرۆژه‌كه پێش واژۆ كردنی گرێبه‌ست. پێویسته به‌ڵێنده‌ر ناونیشان‌و وێنه‌یه‌ك له‌پێناسی ئه‌ندازیاری به‌ڵێنده‌ر هاوپێچ بكات. پێویسته لهسهر كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌ر له‌كات‌و گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا(جدول تقدم العمل) بهێنێت وه پێویسته كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌ر كه كاره‌كه‌ی پێده‌سپێردرێت(جدول تقدم العمل)به پرۆگرامی ( )pirmaveraپرۆژه‌كه پێشكه‌ش بكات. له‌گ��� ه ڵ گه‌رانه‌وه‌ی نوس���خه‌ی اس���لی ئه‌و ته‌ن���ده‌ره‌ی به‌ڵێنده‌ر یان كۆمپانیا پێشكه‌ش���ی ده‌كات پێویس���ته نوس���خه‌ی كۆپیش بگه‌رێنێته‌وه. پێویس���ته هه‌ر كۆمپانیایه‌ك كه داوای ته‌نده‌ر ده‌كات پش���تگیری ئه‌س���تۆ پاكی باجی ده‌رامه‌ت پێشكه‌ش بكات پێش وه‌رگرتنی ته‌نده‌ر بۆ ساڵی .2011 پابه‌ندبوون به‌رێنمایی بۆ هه‌موو به‌ڵێنده‌ره‌كانی پرۆژه‌كان كه هاوپێچه له‌گه‌ڵ ته‌نده‌ره‌كه‌دا. پێویسته كۆمپانیا نوێنه‌ری خۆی ده‌ست نیشان بكات به‌نوسراوی فه‌رمی وه به پشتگیری كلێشه‌ی كۆمپانیا وه ته‌نها ئه‌و نوێنه‌ره بۆی هه‌یه س���ه‌ردانی ش���اره‌وانی بكات بۆ كاروباری پرۆژه‌كه ،وه ئاماده‌بێت له‌رۆژی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا ،پێویسته نوێنه‌ری ناوبراو ناونیش���انی به‌ریدی ته‌واوی خۆی پێش���كه‌ش بكات ،به‌پش���تگیری‌‌و مۆركردنی الیهنی په‌یوه‌ندی دار (موختار) به‌گوێره‌ی فۆرمی زانیاری ئاماده‌كراو له‌الیه‌ن سه‌رۆكایه‌تیمان(به‌ش���ی پالندانان)وه له‌كاتی گۆرینی ناونیشانیدا ده‌ست به‌جێ ئاگاداری سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی /پالندانان بكات سه‌باره‌ت به ناونیشانه تازه‌كه‌ی به‌پێچه‌وانه‌وه به‌رپرسیار ده‌بێت به‌رامبه‌ر یاسا. پێویس���ته داواكاریه‌كانی هاتوو له‌سه‌ره‌وه وه‌ك (هه‌ویه‌ی پۆلینكردنی كۆمپانیا ،هه‌ویه‌ی یه‌كێتی به‌ڵێنده‌ران،هه‌ویه‌ی به‌ریوه‌به‌ری رێپێ���دراو ،هه‌ویه‌و نوس���راوی ته‌خویل‌و به‌ڵێننامه‌ی دادن���وس بۆ نوێنه‌ر ئهگهر هه‌بوو ،هه‌وێی ئه‌ندازیاری كۆمپانیا ،ئه‌س���تۆپاكی باجی ده‌رامه‌ت،س���ه‌رجه‌میان به وێنه‌ی ره‌نگاوره‌نگ(كۆپی مله‌وه‌ن) له‌ناو زه‌رفێك وه‌ك به‌ش���ێك له‌ته‌نده‌ره‌كه له‌گ هڵ گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ره‌كه‌دا پێشكه‌ش بكرێت. مه‌رجه لهسهر به‌ڵێنده‌ر هه‌تا بری سپێردراوی ته‌نده‌ر كه ئاماده‌بێت به جێبه‌جێكردنی برگه‌كانی ناو ده‌رخستنه‌كه وه‌هه‌ر برگه‌یه‌كی نوێ كه پێویست بێت وه‌به پێدانی هیچ نرخێكی ناو ته‌نده‌ره‌كه بێجگه له‌نرخی نوێ بۆ برگه نوێكان. ه���هر كۆمپانی���او به‌ڵێنده‌رێك كه‌داوای لێبوردن له‌جێبه‌جێكردنی پرۆژه‌كه ده‌كات ،پێویس���ته به نوس���راوێك داوای لێبوردنه‌كه‌ی پێشكه‌شی لیژنه‌ی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ری سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی بكات. ده‌رخس���ته به‌نرخه‌وه ده‌درێته كۆمپانیا وه پێویسته كۆمپانیا له‌كاتی پێشكه‌ش���كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ر گوژمه جێبه‌جێكردنی پرۆژه‌كه به‌رێژه‌ی +یان – واته سه‌رو كه‌شف یان ژێر كه‌شف پێشكه‌ش بكات.
ئه‌ندازیار عه‌بدولكه‌ریم فاتح عوسمان جێگری سه‌رۆكی شاره‌وانی سلێمانی
ئه‌ندازیار عه‌بدولكه‌ریم فاتح عوسمان جێگری سه‌رۆكی شاره‌وانی سلێمانی
ی ی ش���نایده‌ر به‌هۆی پێكانه‌وه ویس���ل ی ی یانه‌ی ئه‌نته‌رمیالن بۆ ماوه یاریزان��� ی ی یانه‌كه س���ێ هه‌فت��� ه له‌یارییه‌كان��� بێبه‌ش ده‌بێت. ی ی تۆتۆ سپۆرت ئاژانس���ه‌كان :رۆژنام ه ی ی ئاش���كرایكردووه ،كه ویس���ل ئیتاڵ ی ی ئه‌ستێر‌هی یانه ی هۆڵه‌ند ش���نایده‌ر ی ی ئیتاڵی ،ماس���ولكه‌كان ئینته‌رمیالن��� ی پێكان له‌ج���ۆری پل ه دوو ی توش��� ران ی سێ بووهو به‌هۆی ئه‌مه‌شه‌وه بۆ ماوه هه‌فته له‌یاریگاكان دورده‌كه‌وێته‌وه. ی ی ئ���ه‌م پێكانه‌وه ،ش���نایده‌ر به‌ه���ۆ ی ته‌مه‌ن 28س���اڵ ،ناتوانێن به‌ش���دار ی ترابزۆن ی به‌رامبه‌ر یانه ی یانه‌ك ه یار ی ی توركی له‌جه‌ول��� هی پێنجه س���پۆر ی ئه‌وروپا بكات. خولی یان ه پاڵه‌وانه‌كان له‌م بارهیهوه شنایده‌ر ده‌ڵێت "دڵته‌نگم ی لهو یارییه‌دا بكه‌م، كه ناتوانم به‌شداری به‌اڵم متمان���ه‌م به‌هاوكاره‌كانم هه‌ی ه ك ه ی باش به‌ده‌ستبهێنن. ئه‌نجام
23ملیۆن بۆ خزێره ی ی ب���ۆ پڕكردنه‌وه یان���هی مان س���یت ی ی یایا تۆرێ ،ده‌یه‌وێت س���ام ش���وێن ی ریاڵ مه‌درید ی یانه خزێره‌ی یاریزان��� بكڕێت. ی یایا ی به‌شداریكردن ئاژانسه‌كان :به‌هۆ ی ئه‌فه‌ریقا، ی نه‌ته‌وه‌كان تۆرێ له‌جام��� ی بۆ ی ئینگلیز ی مانچسته‌ر س���یت یان ه م���اوهی مانگێك ل���ه‌م یاریزانه بێبه‌ش ده‌بێ���ت ،ه���هر له‌ب���هر ئه‌م���ه‌ش یان ه ی ئینگلیزییه‌كه ده‌یه‌وێت سامی خزێره ی ی یانه ی ناوه‌ند ی هێڵ ی یاریزان ئه‌ڵمان ی بكڕێت. ریاڵ مه‌دریدی ئیسپان ی ی ئینگلی���ز ی گاردیان��� رۆژنام���ه ی ئاش���كرایكردووه كه رۆبرت���ۆ مانچین ی ی مانچس���ته‌ر س���یت ی یانه راهێن���هر ی ئارهزووی كڕینی خزێره ده‌كات‌و یانه ی 23ملیۆن یۆرۆ سیتیش ئاماده‌یه به‌بڕ ی ریاڵ مه‌درید بكڕێت. خزێره له‌یان ه ی ی میالن ی س��� هه‌روه‌ه���ا یان��� هی ئه ی ك ه ی یه‌كێتی تره ل���هو یانانه ئیتاڵ��� ی ی یاریزان ی ئه‌م خزێ���ره هه‌وڵ���ی كڕین ی ی ئه‌ڵمانیا‌و پێش���وی یانه هه‌ڵبژارده شتوتگارت ده‌دات.
ریکالم
) )301سێشه‌ممه 2011/11/22
بانگه‌واز ی ژماره()139
بانگه‌واز ی ژماره()138 ژماره22401 : رێكه‌وت2011/11/13 :
ژماره22403 : رێكه‌وت2011/11/13 :
س���ه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی ئاگاداری كۆمپانیا پله ()3-2-1كان ده‌كات كه ناسنامه‌ی پۆلێنكردنی وه‌زاره‌ت���ی پالندانانیان هه‌یه .كه‌مكردنه‌وه‌ی نهێنی هه‌یه بۆ كاری /كۆنكرێت كردنی هه‌ندێ له‌كۆاڵنه‌كان وش���ه‌قامه‌كانی گه‌ره‌كی كانی با ژماره 318له‌جیاكراوه‌كانی 44ی قه‌ره‌تۆغان /قۆناغی یه‌كه‌م به‌كۆدی
سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی ئاگاداری گشت كۆمپانیاو به‌ڵێنده‌ران ده‌كات كه ناسنامه‌ی پۆلێنكردن ی وه‌زاره‌ت���ی پالندانانیان هه‌یه .كه‌مكردنه‌وه‌ی نهێنی هه‌یه بۆ كاری /دروس���تكردنی شۆس���تهو كۆنكرێت كردن‌و قیرتاوكردن به‌رده‌م‌و ته‌نیش���ته‌كانی خوێندنگای ش���اكر فه‌تاح وه هه‌ندی له‌كۆاڵنه‌كانی بێسارانی ژماره ( )122به‌كۆدی msp.0144 هه‌ركه‌س ئارهزووی به‌شداری كردنی هه‌یه له‌رۆژی ( )2011/11/13سه‌ردانی بینای سه‌رۆكایه‌تیمان بكات له‌ته‌الری نوێی س���ه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی له‌ش���ه‌قامی سالم به‌رده‌م پردی خه‌سره‌و خاڵ به‌شی پالندانان /نهۆمی پێنجه‌م به‌مه‌به‌س���تی وه‌رگرتنی ته‌نده‌ر به‌رامبه‌ر به()450.000چوارسه‌دو په‌نجا هه‌زار دینار كه ناگه‌رێته‌وه بۆ خاوه‌نه‌كه‌ی ،كرێی باڵوكردنه‌وه‌ی ئه‌م ئاگاداریه ده‌كه‌وێته ئه‌ستۆی ئه‌و كه‌سه‌ی كه ته‌نده‌ره‌كه‌ی بۆ ده‌رده‌چێت. .1وه‌رگرتن���ی ته‌ن���ده‌ر له‌رۆژی 2011/11/13ت���ا رۆژی 2011/11/24هه‌ت���ا ()11ی پێش نیوه‌رۆ جگه له‌رۆژانی پێنج شه‌ممه كاتژمێر ()10ی پێش نیوه‌رۆ. .2دوا مۆڵه‌ت بۆ گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ر رۆژی دووشه‌ممه 2011/11/28كاتژمێر 10ی سه‌رله‌به‌یانی پێویسته ئ���هو كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌رانه‌ی ته‌ن���ده‌ر ده‌هێننه‌وه له‌هۆڵی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ر له‌نهۆمی زه‌مینی بیكاته ناو س���ندوقی تایبه‌ت به‌پێشكه‌شكردنی ته‌نده‌ر واژوو بكات لهسهر فۆرمی تایبه‌ت به گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ر به پێچهوانهوه كه صندوقه‌كه داخرا دوای ئه‌و كاته هیچ ته‌نده‌رێك وه‌رناگیرێت. .3رۆژی كردن���هوهو ئاش���كراكردنی ته‌ن���ده‌ر رۆژی دووش���ه‌ممه 2011/11/28كاتژمێ���ر ()10.30ی پێشنیوه‌رۆ.
msp.0143
هه‌ركه‌س ئارهزووی به‌شداری كردنی هه‌یه له‌رۆژی ( )2011/11/13سه‌ردانی بینای سه‌رۆكایه‌تیمان بكات له‌ته‌الری نوێی س���ه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی له‌ش���ه‌قامی سالم به‌رده‌م پردی خه‌سره‌و خاڵ به‌شی پالندانان /نهۆمی پێنجه‌م به‌مه‌به‌س���تی وه‌رگرتنی ته‌نده‌ر به‌رامبه‌ر به()450.000چوارسه‌دو په‌نجا هه‌زار دینار كه ناگه‌رێته‌وه بۆ خاوه‌نه‌كه‌ی ،كرێی باڵوكردنه‌وه‌ی ئه‌م ئاگاداریه ده‌كه‌وێته ئه‌ستۆی ئه‌و كه‌سه‌ی كه ته‌نده‌ره‌كه‌ی بۆ ده‌رده‌چێت. .1وه‌رگرتن���ی ته‌نده‌ر ل���ه‌رۆژی 2011/11/13تا رۆژی 2011/11/24هه‌ت���ا ()11ی پێش نیوه‌رۆ جگه له‌رۆژانی پێنج شه‌ممه كاتژمێر ()10ی پێش نیوه‌رۆ. .2دوا مۆڵه‌ت بۆ گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ر رۆژی دووشه‌ممه 2011/11/28كاتژمێر 10ی سه‌رله‌به‌یانی پێویسته ئه‌و كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌ران���هی ته‌نده‌ر ده‌هێننه‌وه له‌هۆڵی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ر له‌نهۆمی زه‌مینی بیكاته ناو س���ندوقی تایبه‌ت به‌پێشكه‌شكردنی ته‌نده‌ر واژوو بكات لهسهر فۆرمی تایبه‌ت به گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ر به پێچهوانهوه كه صندوقه‌كه داخرا دوای ئه‌و كاته هیچ ته‌نده‌رێك وه‌رناگیرێت. .3رۆژی كردن���هوهو ئاش���كراكردنی ته‌ن���ده‌ر رۆژی دووش���ه‌ممه 2011/11/28كاتژمێ���ر ()10.30ی پێشنیوه‌رۆ. مه‌رجه‌كانی به‌شداریکردن .1س���ه‌رجه‌م كۆمپانیا پله ()3-2-1كان كه ناس���نامه‌ی پۆلێنكردنی وه‌زاره‌ت���ی پالندانانیان‌و یه‌كێتی به‌ڵێنده‌ران یان هه‌یه ده‌توانن به‌شداری بكه‌ن. .2لیژنه‌ی كردنه‌وه‌و سپاردنی پرۆژه‌كان پابه‌ند نیه به كه‌مترین نرخه‌وه. .3هیچ ته‌نده‌رێك له‌دوای كاتی دیاری كراو وه‌رناگیرێته‌وه. .4ئهگهر رۆژی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ر به‌ر پش���وی فه‌رمی كه‌وت ئه‌وا رۆژی دوای پش���ووی فه‌رمی له‌كاتی ده‌وامی ئاسایی دا ته‌نده‌ره‌كه ئه‌كرێته‌وه له‌هه‌مان كات‌و شوێندا. .5بارمته‌ی یاسایی له‌كاتی گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌ر پێویسته له‌بانقێكی حكومی بری ( )60.000.000شه‌ست ملیۆن دینار پێشكه‌شی ده‌كات به‌چه‌كی په‌سه‌ندكراو یان خطاب ضمان ئهگهر نا ته‌نده‌ره‌كه‌ی فه‌رامۆش ده‌كرێت ،پاشان ئهوهی كاره‌كه‌ی پێده سپێردرێت بارمته‌ی یاسایی پێده‌كرێت به بری له%5ی بڕی تێچوی پرۆژه‌كه پێش واژۆ كردنی گرێبه‌ست. .6پێویسته به‌ڵێنده‌ر ناونیشان‌و وێنه‌یه‌ك له‌پێناسی ئه‌ندازیاری به‌ڵێنده‌ر هاوپێچ بكات. .7پێویس���ته له‌س���هر كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌ر له‌كات‌و گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا(جدول تقدم العمل) بهێنێت وه پێویس���ته كۆمپانی���ا یان به‌ڵێنده‌ر كه كاره‌كه‌ی پێده‌س���پێردرێت(جدول تق���دم العمل)به پرۆگرامی ( )pirmaveraپرۆژه‌كه پێشكه‌ش بكات. .8له‌گه‌ڵ گه‌رانه‌وه‌ی نوسخه‌ی اصلی ئه‌و ته‌نده‌ره‌ی به‌ڵێنده‌ر یان كۆمپانیا پێشكه‌شی ده‌كات پێویسته نوسخه‌ی كۆپیش بگه‌رێنێته‌وه. .9پێویس���ته هه‌ر كۆمپانیایه‌ك كه داوای ته‌نده‌ر ده‌كات پش���تگیری ئه‌س���تۆ پاك���ی باجی ده‌رامه‌ت پێشكه‌ش بكات پێش وه‌رگرتنی ته‌نده‌ر بۆ ساڵی .2011 .10پابه‌ندبوون به‌رێنمایی بۆ هه‌موو به‌ڵێنده‌ره‌كانی پرۆژه‌كان كه هاوپێچه له‌گ هڵ ته‌نده‌ره‌كه‌دا. .11پێویسته كۆمپانیا نوێنه‌ری خۆی ده‌ست نیشان بكات به‌نوسراوی فه‌رمی وه به پشتگیری كلێشه‌ی كۆمپانیا وه ته‌نها ئه‌و نوێنه‌ره بۆی هه‌یه سه‌ردانی شاره‌وانی بكات بۆ كاروباری پرۆژه‌كه ،وه ئاماده‌بێت له‌رۆژی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا ،پێویسته نوێنه‌ری ناوبراو ناونیشانی به‌ریدی ته‌واوی خۆی پێشكه‌ش بكات، به‌پش���تگیری‌‌و مۆركردنی الیهنی په‌یوه‌ندی دار (موختار) به‌گوێره‌ی فۆرمی زانیاری ئاماده‌كراو له‌الیه‌ن سه‌رۆكایه‌تیمان(به‌ش���ی پالندانان)وه له‌كاتی گۆرینی ناونیشانیدا ده‌ست به‌جێ ئاگاداری سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی /پالندانان بكات س���ه‌باره‌ت به ناونیشانه تازه‌كه‌ی به‌پێچه‌وانه‌وه به‌رپرسیار ده‌بێت به‌رامبه‌ر یاسا. .12پێویس���ته داواكاریه‌كانی هاتوو له‌س���ه‌ره‌وه وه‌ك (هه‌ویه‌ی پۆلینكردنی كۆمپانیا ،هه‌ویه‌ی یه‌كێتی به‌ڵێنده‌ران،هه‌وی���هی به‌ریوه‌به‌ری رێپێدراو ،هه‌ویه‌و نوس���راوی ته‌خویل‌و به‌ڵێننامه‌ی دادنوس بۆ نوێنه‌ر ئه‌گ���هر هه‌بوو ،هه‌وێ���ی ئه‌ندازیاری كۆمپانیا ،ئه‌س���تۆپاكی باج���ی ده‌رامه‌ت،س���ه‌رجه‌میان به وێنه‌ی ره‌نگاوره‌نگ(كۆپ���ی مله‌وه‌ن) له‌ناو زه‌رفێك وه‌ك به‌ش���ێك له‌ته‌نده‌ره‌كه له‌گه‌ڵ گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ره‌كه‌دا پێشكه‌ش بكرێت. .13مه‌رجه لهسهر به‌ڵێنده‌ر هه‌تا بری سپێردراوی ته‌نده‌ر كه ئاماده‌بێت به جێبه‌جێكردنی برگه‌كانی ناو ده‌رخس���تنه‌كه وه‌هه‌ر برگه‌یه‌كی نوێ كه پێویست بێت وه‌به پێدانی هیچ نرخێكی ناو ته‌نده‌ره‌كه بێجگه له‌نرخی نوێ بۆ برگه نوێكان. .14ه���هر كۆمپانیاو به‌ڵێنده‌رێك ك���ه‌داوای لێبوردن له‌جێبه‌جێكردنی پرۆژه‌كه ده‌كات ،پێویس���ته به نوسراوێك داوای لێبوردنه‌كه‌ی پێشكه‌شی لیژنه‌ی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ری سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی بكات. .15ئه‌و كۆمپانیایه‌ی به‌شداری ئه‌كات پێویسته كاری هاوشێوه (كۆنكرێتی) پێشكه‌ش بكات كه پێشتر جێبه‌جێی كردوه ،كه بڕی تێچووی پرۆژه‌كه له ( )1.000.000.000یه‌ك ملیار دینار كه‌متر نه‌بێت. .16ده‌رخس���ته به‌نرخه‌وه ده‌درێته كۆمپانیا وه پێویس���ته كۆمپانیا له‌كاتی پێشكه‌شكردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ر گوژمه جێبه‌جێكردنی پرۆژه‌كه به‌رێژه‌ی +یان – واته سه‌رو كه‌شف یان ژێر كه‌شف پێشكه‌ش بكات. ئه‌ندازیار عه‌بدولكه‌ریم فاتح عوسمان جێگری سه‌رۆكی شاره‌وانی سلێمانی
په‌یڕه‌وی ناوخۆ له‌گه‌ڵ ...پاشماوه چ���واره‌م /ئاراس���ته‌كردنی پرس���یارو وه‌اڵمی پرسیاره‌كان ی ی گ���ه‌وره ل���ه‌الی ئه‌ندامان��� گرفت��� ی په‌رله‌م���ان ،دواكه‌وتن���ی وه‌اڵم��� پرس���یاره‌كان ه له‌الی���ه‌ن حكومه‌ته‌وه، ی له‌وانه‌ی���ه هه‌ندێ���ك ج���ار ئه‌ندام��� ی ی راس���ت‌و دروست په‌رله‌مان وه‌اڵمێك ده‌س���ت نه‌كه‌وێته‌و‌ه ی���ان زۆر دره‌نگ وه‌اڵمه‌ك ه وه‌رگرێت���هوه ،بۆیه پێموای ه ئه‌و رێوشوێن ه یاساییه‌ی لهو بارهیهوه ی له‌په‌یڕه‌وی ناوخۆدا دانراوه ،شێوازێك ك���ۆن‌و ته‌قلیدیی���ه ،له‌هه‌مانكات���دا لێپرسینه‌وه‌ش له‌وباره‌یه‌وه كه‌مه ،بۆی ه ی ی ئاراسته‌كردن ی یاس���ای ێ رێكار ده‌ب
پرسیار هه‌موار بكرێت ،به‌تایبه‌تیش ك ه له‌ئێستادا هۆكاره‌كانی په‌یوه‌ندیكردن، ی زۆری به‌خۆیه‌وه بینیوه‌و گه‌ش���ه‌كردن ی راس���ته‌وخۆ ێ به ش���ێوازێك ده‌توانر ی په‌یوه‌ندیدار پرسیار ئاراسته‌ی شوێن بكرێت‌و وه‌اڵمه‌كانیش خێراتر بگهڕێتهوه ی ی س���ه‌رۆكایه‌ت به‌بێ ئ���هوهی به‌ڕێگا په‌رله‌م���ان‌و حكومه‌ت���دا ب���ڕوات، به‌پێچه‌وان���هوه ئه‌م رێكاره‌ی ئێس���تا رۆتینێكی زۆر دروست ده‌كات‌و ده‌بێت ه ی وه‌اڵمی پرسیاره‌كان‌و ی دواكه‌وتن هۆ ی هه‌ندێجاریش بزربوونی ئه‌و نوسراوه پرسیاره‌كه‌ی له‌گه‌ڵدا هاوپێچ كراوه. ئ����ه‌م كتێب����ه پێكهات����ووه له‌كۆمه‌ڵێ����ك راپۆرت‌و دی����داری رۆژنامه‌وانی ك����ه له‌ژیان ی رۆژنامه‌گه‌ری خۆمدا ئه‌نجاممداوه ،به‌ش����ێك له‌م ڕاپۆرتانه توش����ی سه‌ر ئێشه‌و هه‌ڕه‌شه‌و زیندانی كردم به‌ش����ێكی تریش����یان له‌س����ات ه وه‌ختی باڵوكردنه‌وه‌یدا توش����ی وه‌اڵمدانه‌وه‌و به‌ده‌نگهاتنی الیه‌ن����ه په‌یوه‌ندیداره‌كان بووه، ئه‌گه‌رچی سروش����تی كێش����ه‌كان ی كۆمه‌ڵگا ی خۆم����ان‌و ئ����هو ده‌س����ه‌اڵته‌ی كوردس����تان ئه‌ب����ات به‌ڕێ����وه به‌جۆرێ����ك نیی����ه راپۆرت ه رۆژنامه‌وانی����ه‌كان كاری����ان لێب����كات ،به‌اڵم راپ����ۆرت‌و رۆژنامه‌وانیی����ه‌كان ته‌نه����ا توانا ی نیشاندان‌و وروژاندنی كێشه‌كان ی هه‌یه .ئهوه ی له‌دووتوێ����ی ئ����ه‌م كتێبه‌یش����دا كۆكراوه‌ته‌و‌ه مش����تێك ه له‌خه‌رمانی ئ����هو راپ����ۆرت‌و كاره رۆژنامه‌وانیان����هی ك���� ه ئه‌ژدیهاكان ی گه‌نده‌ڵی له‌گه‌رمیاندا باڵوكراوه‌ته‌وه.
موگناتیسی ئه‌هریمه‌ن ...پاشماوه م���رۆڤ ده‌بێت له‌وه‌تێب���گات كه هیچ ش���تێك له‌بووندا بێ دهرگاو بێ سنوور نییه ،مرۆڤ ده‌بێ���ت ئهوه بزانێـت ك ه هه‌ندێ سنوور هه‌یه كاتێك ده‌یبه‌زێنین ئی���دی گه‌ڕانه‌وه‌م���ان نیی���ه ،مردنی ماره‌كه س���یمبولی ئ���هو حاڵه‌ته‌یه ك ه ئێم��� ه چیتر ناتوانین ئ���هوهی تێكمان داوه راستیبكه‌ینه‌وه ،ئهوهی نه‌فامان ه یاریم���ان پێكردوو‌ه له‌م���ردن رزگاری بكه‌ی���ن .لێ���ره‌دا‌و به‌گه‌ڕان���هوه ب���ۆ
پێناس���ه‌كه‌ی بیگۆڤیج ،رۆش���نبیریی ئهوهی���ه كه مرۆڤ به‌هۆی���هوه ده‌بێت ه كائینێكی به‌رپرسیار له‌به‌رامبه‌ر ژیاندا، ده‌بێت���ه‌كائینێك حورمه‌تی س���نوور‌و چوارچێوه‌‌و ده‌رگاكانی ژیان ده‌گرێت، ئیدی ئهوه ته‌نها مرڤ نیی ه ك ه خاوه‌نی ش���ورا‌و ده‌رگایه ،به‌ڵكو هه‌مووشتێك له‌بووندا ئه‌وه‌ند‌ه نرخی هه‌ی ه كه ئێم ه بێباكانه یاری پێنه‌كه‌ین .له‌دونیایه‌كدا ك ه رۆژان ه سیاس���یو میدی���اكاره‌كان
مه‌رجه‌كانی به‌شداریكردن .1س���ه‌رجه‌م كۆمپانیاو به‌ڵێنده‌ران كه ناسنامه‌ی پۆلێنكردنی وه‌زاره‌تی پالندانانیان‌و یه‌كێتی به‌ڵێنده‌ران یان هه‌یه ده‌توانن به‌شداری بكه‌ن. .2لیژنه‌ی كردنه‌وه‌و سپاردنی پرۆژه‌كان پابه‌ند نیه به كه‌مترین نرخه‌وه. .3هیچ ته‌نده‌رێك له‌دوای كاتی دیاری كراو وه‌رناگیرێته‌وه. .4ئه‌گ���هر رۆژی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ر به‌ر پش���وی فه‌رمی كه‌وت ئه‌وا رۆژی دوای پش���ووی فه‌رمی له‌كاتی ده‌وامی ئاسایی دا ته‌نده‌ره‌كه ئه‌كرێته‌وه له‌هه‌مان كات‌و شوێندا. .5بارمته‌ی یاسایی له‌كاتی گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌ر پێویسته له‌بانقێكی حكومی بری ( )10.000.000ده ملیۆن دینار پێشكه‌ش���ی ده‌كات به‌چه‌كی په‌س���ه‌ندكراو ی���ان خطاب ضمان ئهگهر نا ته‌نده‌ره‌كه‌ی فه‌رامۆش ده‌كرێت ،پاشان ئهوهی كاره‌كه‌ی پێده سپێردرێت بارمته‌ی یاسایی پێده‌كرێت به بری له%5ی بڕی تێچوی پرۆژه‌كه پێش واژۆ كردنی گرێبه‌ست. .6پێویسته به‌ڵێنده‌ر ناونیشان‌و وێنه‌یه‌ك له‌پێناسی ئه‌ندازیاری به‌ڵێنده‌ر هاوپێچ بكات. .7پێویس���ته له‌س���هر كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌ر له‌كات‌و گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا(ج���دول تقدم العمل) بهێنێت وه پێویس���ته كۆمپانی���ا یان به‌ڵێنده‌ر كه كاره‌كه‌ی پێده‌س���پێردرێت(جدول تق���دم العمل)به پرۆگرامی ( )pirmaveraپرۆژه‌كه پێشكه‌ش بكات. .8له‌گه‌ڵ گه‌رانه‌وه‌ی نوسخه‌ی اصلی ئه‌و ته‌نده‌ره‌ی به‌ڵێنده‌ر یان كۆمپانیا پێشكه‌شی ده‌كات پێویسته نوسخه‌ی كۆپیش بگه‌رێنێته‌وه. .9پێویسته هه‌ر كۆمپانیایه‌ك كه داوای ته‌نده‌ر ده‌كات پشتگیری ئه‌ستۆ پاكی باجی ده‌رامه‌ت پێشكه‌ش بكات پێش وه‌رگرتنی ته‌نده‌ر بۆ ساڵی .2011 .10پابه‌ندبوون به‌رێنمایی بۆ هه‌موو به‌ڵێنده‌ره‌كانی پرۆژه‌كان كه هاوپێچه له‌گه‌ڵ ته‌نده‌ره‌كه‌دا. .11پێویس���ته كۆمپانیا نوێنه‌ری خۆی ده‌ست نیشان بكات به‌نوسراوی فه‌رمی وه به پشتگیری كلێشه‌ی كۆمپانیا وه ته‌نها ئه‌و نوێنه‌ره بۆی هه‌یه سه‌ردانی شاره‌وانی بكات بۆ كاروباری پرۆژه‌كه ،وه ئاماده‌بێت له‌رۆژی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا ،پێویسته نوێنه‌ری ناوبراو ناونیشانی به‌ریدی ته‌واوی خۆی پێشكه‌ش بكات، به‌پش���تگیری‌‌و مۆركردنی الیهنی په‌یوه‌ندی دار (موختار) به‌گوێره‌ی فۆرمی زانیاری ئاماده‌كراو له‌الیه‌ن سه‌رۆكایه‌تیمان(به‌ش���ی پالندانان)وه له‌كاتی گۆرینی ناونیشانیدا ده‌ست به‌جێ ئاگاداری سه‌رۆكایه‌تی ش���اره‌وانی سلێمانی /پالندانان بكات س���ه‌باره‌ت به ناونیشانه تازه‌كه‌ی به‌پێچه‌وانه‌وه به‌رپرسیار ده‌بێت به‌رامبه‌ر یاسا. .12پێویس���ته داواكاریه‌كانی هاتوو له‌س���ه‌ره‌وه وه‌ك (هه‌ویه‌ی پۆلینكردنی كۆمپانیا ،هه‌ویه‌ی یه‌كێتی به‌ڵێنده‌ران،هه‌وی���هی به‌ریوه‌به‌ری رێپێدراو ،هه‌ویه‌و نوس���راوی ته‌خویل‌و به‌ڵێننامه‌ی دادنوس بۆ نوێنه‌ر ئه‌گ���هر هه‌بوو ،هه‌وێ���ی ئه‌ندازیاری كۆمپانیا ،ئه‌س���تۆپاكی باج���ی ده‌رامه‌ت،س���ه‌رجه‌میان به وێنه‌ی ره‌نگاوره‌نگ(كۆپ���ی مله‌وه‌ن) له‌ناو زه‌رفێك وه‌ك به‌ش���ێك له‌ته‌نده‌ره‌كه له‌گه‌ڵ گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ره‌كه‌دا پێشكه‌ش بكرێت. .13مه‌رجه لهسهر به‌ڵێنده‌ر هه‌تا بری سپێردراوی ته‌نده‌ر كه ئاماده‌بێت به جێبه‌جێكردنی برگه‌كانی ناو ده‌رخس���تنه‌كه وه‌هه‌ر برگه‌یه‌كی نوێ كه پێویست بێت وه‌به پێدانی هیچ نرخێكی ناو ته‌نده‌ره‌كه بێجگه له‌نرخی نوێ بۆ برگه نوێكان. .14ه���هر كۆمپانی���او به‌ڵێنده‌رێك كه‌داوای لێب���وردن له‌جێبه‌جێكردنی پرۆژه‌كه ده‌كات ،پێویس���ته به نوسراوێك داوای لێبوردنه‌كه‌ی پێشكه‌شی لیژنه‌ی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ری سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی بكات. .15ده‌رخس���ته به‌نرخه‌وه ده‌درێته كۆمپانیا وه پێویس���ته كۆمپانیا له‌كاتی پێشكه‌ش���كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ر گوژمه جێبه‌جێكردنی پرۆژه‌كه به‌رێژه‌ی +یان – واته سه‌رو كه‌شف یان ژێر كه‌شف پێشكه‌ش بكات. ئه‌ندازیار عه‌بدولكه‌ریم فاتح عوسمان جێگری سه‌رۆكی شاره‌وانی سلێمانی
ژماره/294/ب2011/ هه‌رێمی كورستان /عێراق به‌روار 2011/10/19/ ی ئه‌نجومه‌نی دادوهر سه‌رۆكایه‌تی دادگای تێهه‌ڵچوونه‌وه‌ی ناوچه‌ی سلێمانی ی شارباژێڕ دادگای به‌رای
ئاگاداری
ی داواكار (س���االر عبدالرحمن علی) له‌ب���ری كوڕه ناكامه‌ك هی (ئاس���ان) داوا ی ی كوڕه‌ناكامه ی ناو ژماره‌ی س���ه‌ره‌وه‌ی تۆماركردوو‌ه له‌م دادگای ه بۆ گۆڕین��� ی باری شارستانی دادگا ی ماده‌ی ( )21له‌یاس���ا له (ئاس���ان) بۆ (شاد) به‌پێ ی دا به‌باڵوكردنه‌وه‌ی ئه‌م ئاگاداریه له‌یه‌كێك ل ه رۆژنام ه ناوخۆیه‌كاندا هه‌ر بڕیار ی ی هه‌ی ه له‌م داوای ه لهماوهی ( )10ده رۆژدا ل ه باڵوكردنه‌وه كه‌س‌والیه‌نێك ڕێگر ئه‌م ئاگادارییه‌و‌ه په‌یوه‌ندی بكات به‌م دادگایه‌وه به‌پێچه‌وانه‌وه داواكه ده‌بینرێت ی یاسا. به‌پێ دادوهر جمال صدرالدین علی وه‌زاره‌تی داد به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گشتی فه‌رمانگه‌كانی داد فه‌رمانگه‌ی دادنوسی سلێمانی1/
ئاگاداری
روونكردنه‌وه‌یه‌ك له‌فوئاد مه‌جید میسرییه‌و‌ه ماوه‌یه‌ك ه له‌س���هر تۆڕی كۆمه‌اڵیه‌تی (فه‌یس بووك) ،الپه‌ڕه‌یه‌ك به‌ناوی منهوه كراوه‌ته‌وه‌‌و وێنه‌یه‌كی منیش���ی لهسهر دانراوه .لێرهوه رایده‌گه‌یه‌نم ئه‌و الپهڕهی ه هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی ب ه منهوه نییهو ناش���زانم كێ‌و به چ مه‌به‌س���تێك ناوی منی به‌كارهێناوه .بۆیه هه‌موو هاوڕێ‌و دۆستان‌و خوێنه‌رانی به‌ڕێز ئاگادار ده‌كه‌مه‌و‌ه وریابن ،ن���ه‌وه‌كا لهو الپهڕهی���هوهو به‌ناوی منهوه قس���هی نابه‌جێ یان نامه‌ی نه‌ش���یاو ،یاخود باب هتو س���ه‌رنجی نه‌خوازراویان بۆ بچێت .هیواداریش���م هه‌ر كه‌س���ێك ئه‌و الپه‌ڕه‌یه‌ی به‌ن���اوی منهوه كردۆتهوه به‌زووتری���ن كات دایبخات، چونكه به‌كارهێنانی ناوی خه‌ڵك به‌ب���ێ ئاگاداركردنه‌وه‌‌و وه‌رگرتنی ره‌زامه‌ندی خۆیان كارێكی نه‌ش���یاوه ،ته‌نانه‌ت ئهگهر نیه‌تی باش‌و مه‌به‌ستی دۆستانه‌شی لهپشتهوه بێت. فوئاد مه‌جید میسری
ونبون
* ناس���نامه‌یه‌كی باری شارستانی به‌ناوی( هیوا مولود محه‌مه‌د تالیب) ونبوه ی ده‌رچونی. هه‌ر كه‌سێك دۆزیه‌و‌ه بگهڕێنێتهوه بۆ شوێن ی ئاسیاس���ێڵ ونبوه به‌ناوی(پێشه‌وا جه‌مال عه‌بدوڵاڵ) ی كۆمپانیا * پێناسێك هه‌ركه‌سێك دۆزییهوه بیگهڕێنێتهوه كۆمپانیای ئاسیاسێڵ. ی ونب���وه به‌ناوی(تاهی���ر مه‌جی���د محیدین) ی ژوری بازرگان��� * ناس���نامه‌یه‌ك ی بازرگانی. هه‌ركه‌سێك دۆزییهوه بیگهڕێنێتهوه ژور ی ونب���وه به‌ناوی(ن���ه‌وزاد ئه‌ك���ره‌م عه‌لی) ی بازرگان��� ی ژور * ناس���نامه‌یه‌ك ی بازرگانی. هه‌ركه‌سێك دۆزییهوه بیگهڕێنێتهوه ژور ی ونبوه به‌ناوی(محه‌م���ه‌د عه‌بدوڵاڵ عه‌زیز) ی ژوری بازرگان��� * ناس���نامه‌یه‌ك ی بازرگانی. هه‌ركه‌سێك دۆزییهوه بیگهڕێنێتهوه ژور ی ونبوه به‌ناوی(سامان حسین روستم) هه‌ركه‌سێك ی بازرگان ی ژور * ناسنامه‌یه‌ك ی بازرگانی. دۆزییهوه بیگهڕێنێتهوه ژور ی بازرگانی ونب���وه به‌ناوی(به‌ختیار مس���ته‌فا فه‌ره‌ج) ی ژور * ناس���نامه‌یه‌ك ی بازرگانی. هه‌ركه‌سێك دۆزییهوه بیگهڕێنێتهوه ژور ی كوردستان ونبوه به‌ناوی(جه‌مال حه‌م ه * ناس���نامه‌یه‌كی یه‌كێتی به‌ڵێنده‌ران فه‌تاح) هه‌ركه‌سێك دۆزییهوه بیگهڕێنێتهوه نوسینگ هی ئاوێنه. ی (نه‌وزاد ئه‌كره‌م عه‌لی) ی سویت ئایس ونبوه به‌ناو ی كۆمپانیا * پێناس���ێك هه‌ركه‌سێك دۆزییهوه بیگهڕێنێتهوه نوسینگ هی ئاوێنه. ی ی ئه‌ندازیاران ی ئه‌ندازیارانی كوردستان‌و س���ه‌ندیكا * دوو ناس���نامه‌ی یه‌كێت كوردس���تان ونبوه به‌ناوی(ئیحس���ان عه‌زیز ره‌ش���ید) هه‌ركه‌س���ێك دۆزییهوه بیگهڕێنێتهوه نوسینگ هی ئاوێنه.
ی موڵكداری ونبوو‌ه به‌ناوی (شهین ی داواكان ی ده‌س���ته * ناس���نامه‌یه‌ك ی كاكه‌خان) ،هه‌رك���ه‌س دۆزییهوه په‌یوه‌ندی ب���كات به‌ژمار‌ه حمه‌ن���ور ی (.)07701571984 ته‌له‌فۆن
سوپاسنامه ی حه‌م ه ئه‌مین ی كۆچكردوو(مه‌حم���ودی حاج ب��� ه ناوی ك��� هسو كارو بنه‌ماڵه ی ی یه‌ك ه به یه‌كه ی سوپاس‌و پێزانینی خۆمان ئاراسته شێخ هۆمه‌ری) ب ه گه‌رم ی ی الیه‌نه سیاسیه‌كان‌و سه‌رۆك عه‌شیره‌ت‌و كه‌سایه‌تیه‌كان به‌رپرس‌و كه‌سایه‌ت ی ناوچه‌كه‌‌و مامۆستایانی ئاینی‌‌و پهرلهمانتاره به‌ڕێزه‌كان‌و به‌رپرس ه ئیدارییه‌كان ی قوتابخانه‌و ی هه‌رێ���م له‌س���نوره‌كه‌داو به‌ڕێوه‌ب���هرو مامۆس���تایان حكومه‌ت��� ی ی سلێمانیو ش���اره‌زوور ده‌ربه‌ندیخان ده‌كه‌ین‌و مه‌منون خوێندنگاكانی س���نور هه‌موو الیه‌كین. ی هه‌م���وو ئه‌و ك���هسو الیه‌نانه ئه‌كه‌ین ك ه ب��� ه ئیمه‌یڵ‌و ته‌له‌فۆن وه سوپاس��� په‌یوه‌ندیان پێوه‌كردین. ی تایبه‌ت بۆ سه‌رجه‌م خزمان‌و دۆستان‌و ئه‌هل‌و ئه‌حباب‌و هه‌روه‌ها سوپاس��� ی ی به‌خاك سپاردن‌و سێ رۆژه ی مه‌راسیم ی به‌رێز كه‌به‌شدار خانمان‌و خوش���كان ی خوالێخۆش���بووی باوكمیان كردو ئه‌رك‌و ماندوبونێكی زۆریان كێشا، پرس���ه هیوادارم خوای گهوره حورمه‌تی هه‌موو الیه‌كیان زیاد بكات. حه‌مه كۆمه‌ڵه له‌جیاتی بنه‌ماڵه‌ی كۆچكردوو رێكه‌وت2011/10/31
ئاگادار ی
ی به‌رێز (مختار حه‌س���ه‌ن بایز) خاوه‌نی كارگ ه (كوردس���تان بۆ دروس���تكردن ی كردوه ك ه له(س���لێمانی /خه‌بات) ی تۆماركردنی ئه‌و ئامێرانه ش���یرینی) داوا ی ی ئامێر ی په‌یڕه‌و دان���راون‌و ئامێره‌كانیان له‌خ���وارهوه دیاری كراوه ب ه پێ��� ی ێ خۆ ی دهكهینهوه هه‌ر كه‌س��� میكانیكی ژماره ( )65س���اڵی ( )1952باڵو ێ لهماوهی( )15پانزه ی هه‌ریه‌ك لهو ئامێران ه داده‌ن ب���ه په‌یوه‌ندیدار یا خاوه‌ن ی داواكاره‌وه تۆمار رۆژ س���ه‌ردانی ئه‌م فه‌رمانگه‌ی ه بكات ،به‌پێچه‌وان���هوه به‌ناو ده‌كرێت‌و بروانامه‌ی پێده‌درێت. سه‌رۆكی لیژنه‌ی تۆماركردنی ئامێره‌كان ی سلێمانی2/ دادنوس /دادنوس سۆران یادگار رشید
ی هاواڵتی (ش���كری توفیق ش���كری محم���د) خاوه‌نی كارگ���هی (راس بۆ كار ی ی راس بۆ كار ی له(كارگ��� ه پالس���تیكی) داوا ده‌كات ك��� ه ن���اوی پرۆژه‌ك���ه ی ی ،)P.V.Cره‌زامه‌ند ی پالستیك ی په‌یام بۆ كار پالستیكی) بگۆڕێت بۆ (كارگه ی الیه‌ن ه په‌یوه‌ندیداره‌كانی وه‌رگرتووه ،هه‌ركه‌سێك‌و الیه‌نێك الری هه‌یه له‌گۆڕین ی ( )15رۆژدا ی ده‌رچوونی ئه‌م رۆژنامه‌ی ه لهماوه ی ئه‌م پرۆژه‌ی���ه ،با له‌دوا ناو ی ی پرۆژه‌كه په‌یوه‌ندی بكات به‌م فه‌رمانگه‌یه‌وه ،به‌پێچه‌وانه‌وه ناچار ده‌بین ناو بگۆڕین. له‌گه ڵ رێزدا.. ی سلێمان ی دادنوسی یه‌كه‌م شۆخان عباس عثمان
نابه‌رپرس���یاران ه دهرگاو س���نوره‌كانی ئێم ه تێكده‌ش���كێنن ،ب���ه‌ردی گهوره گ���ه‌وره ده‌به‌س���تن له‌پش���تی مرۆڤی ئێمه ،یاری به‌ژیان‌و خه‌ون‌و هۆشیاری كۆمه‌ڵگ���ه ده‌كه‌ن ،ئیش���ی فكر ئهوه نیی���ه بچێت ه ناو ئه‌م گه‌مه‌یه‌وه ،به‌ڵكو به‌پله‌ی یه‌ك ئیش���ی ده‌رخستنی ئه‌م درزه گه‌ورانه‌یه ك ه له‌بونیادی ئه‌خالقی ئێم���ه‌دا دروس���تبووه ،ئیش���ی فك���ر خوالنه‌وه نییه له‌ده‌وری موگناتیسێكی
19
ئه‌هریمه‌نی ك ه ئه‌م���ڕۆ هه‌موو دهرگاو چوارچێوه‌كانی ئێمه‌ی تێكشكاندووه، هه‌موومانی ل���ه‌ده‌وری درۆیه‌كی گهوره كۆكردۆت���هوه كه ناوی (هه‌ڵوێس���ت وه‌رگرتن)ـ���ه ،به‌ڵك���و به‌پل���هی یه‌ك وه‌زیفه‌ی گه‌وره‌كردن‌و كه‌شفكردنی ئه‌و ئیشكاالنه‌یه ك ه مرۆڤێكی دروستكردووه بێباكان���هو به‌پێكه‌نین���هوه ده‌رگاكانی ئاس���مان‌و خه‌ڵك���ی ده‌ش���كێنێت‌و واده‌زانێت هیچی نهكردووه.
ئامێره‌كان: ێ ژماره /چوار دانه -1عه‌جانه 50كغم/ب ێ ژماره /دوو دانه -2فرنی ده‌وار /ب ێ ژماره ی گونك /ب -3پانكردنه‌وه ێ ژماره ی برژاندنی شعریه /ب -4ئامێر
ئاگاداری رێكه‌وت2011/11/21 : ی به‌رێ���ز (ئازاد ئه‌حمه‌د صادق) خاوه‌نی كارگه(وارانی بۆ دروس���تكردنی بلۆك ی كردوه كه له(سلێمانی /بازیان) ی تۆماركردنی ئه‌و ئامێران ه سوك‌و سور) داوا ی ی په‌ی���ره‌وی ئامێر دان���راون‌و ئامێره‌كانی���ان له‌خواره‌و‌ه دی���اری كراوه ب ه پێ ی ی دهكهینهوه هه‌ر كه‌س���ێ خۆ ی ( )1952باڵو ی ژماره( )65س���اڵ میكانیك��� ێ لهماوهی ( )15پانزه ی هه‌ریه‌ك لهو ئامێران ه داده‌ن ب ه په‌یوه‌ندیدار ی���ا خاوه‌ن ی داواكاره‌وه تۆمار ی ئه‌م فه‌رمانگه‌ی ه بكات ،ب ه پێچهوانهوه ب ه ناو رۆژ س���ه‌ردان ده‌كرێت‌و بروانام هی پێده‌درێت. ئامێره‌كان: -1ئامێری هوپ هرو خه‌بات ه (پۆنزا) /7374/24توركی / 2011/كاره‌با -2كابیسه( /007409 /5 )namtasتوركی كاره‌با2011/ -3رافیعه تویوتا /FSUE911B /یابانی /2005 /گاز سه‌رۆكی لیژنه‌ی تۆماركردنی ئامێره‌كان ی سلێمانی1/ دادنوس /دادنوس فاروق كالن شریف
خاوه‌نی ئیمتیاز :کۆمپانیای ئاوێنه سه‌رنوسه‌ر :شوان محه‌مه‌د جێگری سه‌رنوسه‌ر :سه‌ردار محه‌مه‌د بهڕێوهبهری نوسین :یه‌حیا به‌رزنجی
یه‌حیا به‌رزنجی
awene.com
ی بارزان نێچیرڤان www. خورمژ ی ده‌وێ پۆستی سه‌رۆك وه‌زیرانی حكومه‌تی هه‌رێم ماوه‌یه‌كه له‌نێوان دوو الیهنی هاوپه‌یمان -پارتیو یه‌كێتی -بووه‌ته مش���تومڕ كه ئایا پارتی به‌شه‌كه ی خۆی له‌یه‌كێتی وه‌رده‌گرێته‌وه؟ یان وه‌ك كابینه‌ی پێش���وو پارتیش ئه‌و فرسه‌ته ده‌داته‌وه به‌سه‌رۆك وه‌زیرانی ئێستا كه چوار ساڵی ته‌مه‌نی ئه‌و كابینه‌ی���ه به‌ته‌واوه‌تی به‌ڕێوه‌ببات ،به‌اڵم پاش ئهوهی بارزانی‌‌و تاڵه‌بانی بڕیاری خۆیاندا ،ئیتر هیچ شتێ نامێنێته‌وه .نه به‌رهه‌م ساڵح ده‌توانێ ئه‌و پۆسته جێنه‌هێڵێ‌و نه نێچیرڤان بارزانیش ده‌توانێت ره‌تی بكاتهوه. س���هیره وته‌بێ���ژی مه‌كته‌بی سیاس���ی پارت���ی ب���ۆ رۆژنامه‌یه‌كی نزیك له‌حیزبه‌كه‌یه‌وه رایگه‌یاندووه كه "جارێ نێچیرڤان بڕیاری كۆتایی نه‌داوه كه ئه‌و پۆسته وه‌ربگرێته‌وه!". به‌درێژایی ماوهی ده‌س���ه‌اڵتی س���اڵح لهو پۆس���ته‌دا ،پاش ده‌ركه‌وتنی ده‌رئه‌نجامه‌كان���ی هه‌ڵب���ژاردن‌و س���ه‌ركه‌وتنی به‌رچ���اوی پارتی له‌چاو هاوپه‌یمانه‌كه‌ی���دا "یه‌كێت���ی" ،ب���ه ته‌واوه‌تی ئه‌و لێدوانان���ه له‌هه‌ڕه‌می س���ه‌ره‌وه‌ی پارتی گل ده‌بۆوه بۆ لق‌و ناوچه‌كانی ئه‌و پارته‌و الیه‌نگرانی كه نه‌ده‌بوو س���ه‌رۆكی حكوم���هت بدرێته‌وه به یه‌كێتی .ئه‌م نه‌فه‌س���ه له‌سیاسه‌تكردن له‌الی پارتی ،به‌ته‌واوه‌تی ره‌نگی دایه‌وه كه هێشتا به‌رهه‌م ساڵح له‌سه‌ره‌تای ده‌س���تبه‌كاربووندا بوو ،گۆڤاری گواڵن كه ئۆرگانێكی ئه‌و پارته‌یه ،كه‌وته ته‌قیمكردن���ی كاره‌كانی ئه‌و كابینه‌یه ،جگه له‌وه‌ی چهندین نوسه‌ری رۆژنامه سێبه‌ره‌كانی پارتی كه‌وتنه نوسین‌و راڤه‌كردنی كاروب���اری حكومه‌ت‌و ته‌قیمی س���ه‌رۆك وه‌زیرانه‌كه‌ی ،ئهوه جگه له‌وه‌ی جێگری س���ه‌رۆك وه‌زیران له‌ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران ،وه‌ك سه‌رۆك وه‌زیرانی پارتی ده‌سه‌اڵته‌كانی به‌كارده‌هێنا ،ئهوه باس له‌هه‌ندێ وه‌زیر ناكه‌م كه به "زۆری" پارتی له‌پۆس���ته‌كانی خۆیان���دا هێڵرانه‌وه به نموونه وه‌زیری س���امانه سروش���تییه‌كان .به‌كوردی‌‌و كورتی ،پارتی به‌هه‌موو شێوه‌یه‌ك له‌س���ه‌ره‌تای ده‌س���تبه‌كاربوونی س���اڵحه‌وه كاری بۆ ئهوه ك���ردووه كه نێچیرڤان ش���اد ده‌بێته‌وه بهو كورسییه‌ی كه به‌ش���ێك له‌كاریزمای ئه‌و سه‌ركرده الوه‌ی پێوه گرێدراوه. له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م هه‌موو ملمالنێ‌‌و مانۆڕه سیاس���یانه ،س���هیره وته‌بێژی مه‌كته‌ب سیاس���ی پارتی ده‌ی���ه‌وێ وه‌ها له‌خه‌ڵك���ی بگه‌یه‌نێت كه ئه‌و پۆس���ته به‌الی كه‌س���ایه‌تی نێچیرڤانه‌وه ئه‌و ماهییه‌ته‌ی نییه ،له‌كاتێكدا ئهگهر ناوبراو كوڕی هه‌ر كه‌س���ێكی ئاسایی ئه‌م كوردستانه بوایه ،ره‌نگه به‌خه‌ونیش پۆس���تی سه‌رۆك وه‌زیرانی نه‌بینیایه .له‌م كه‌ین‌و به‌ینی ئاڵو وێره ،ته‌نها خه‌ڵك ئهوهی له‌ال مه‌به‌س���ته کە كابینه‌ی حكومه‌تێك چه‌ند له‌خزمه‌ت���ی خه‌ڵكدا بووه ،ئه‌گ���هر كابینه‌ی پێنجه‌م كێش���هی كاره‌بای هه‌رێمی چاره‌سه‌ركرد‌و رۆڵی بینی له‌یه‌كگرتنه‌وه‌ی دوو ئیداره‌كه‌دا ،ئه‌وا كابینه‌ی شه‌ش���ه‌م دامه‌زراندنی له‌ده‌س���تی حیزب ده‌رهێناو تواناسازی‌‌و خوێندنی دهرهوهی واڵتی له‌ژێر ده‌س���تی به‌رپرسان‌و كه‌س‌و كاره‌كانیان ده‌رهێنا .له‌نێ���وان ئه‌و دوو كابینه‌یه‌ی حكومه‌تدا ،خه‌ڵكی كوردس���تان چاوه‌ڕوانی زیاتره ،ئیتر هه‌ركێ ببێته سه‌رۆكی وه‌زیران. ریکالم
m
o
ه له‌ئه‌وروپا نوێنه‌ری ئاوێن شوان حه‌مه نه‌رویج 004799004729 hamashwan.awene@yahoo.no
c
.
e
n
e
w
a
.
Awene
w
w
w ریکالم
®BlackBerry şźŤƯŹŠƏ ƱŚƯşƹŠƳƺŝŒƧ
ƲƿźŤƿÈ ƺƳ şƹŠƬÈǀÈ ſŚǀſŚŗ Šƫ BlackBerry® őźƯŠŗ Ê šŚƧşŶƴǀŝřŵ Œŝ ŢƳŶƳŚƿŠƏ ƽƹƺţƹŠƨƄǀÈ ŧ ƾƳŚƧŠǀƿŹřŻƺƐţŠƯżų ƹŠƐƿÈ ŹÊ ƲƿźŤƳŚſŚŗ Šŝ ŢƳŚŤƀƿƹŠƃŒųƹ ƽÈ ŹÊ ƹŚƷ Šƫ Ţǀŝ źŤƨƿżƳ Śţ ƹ ƱŚƧŠǀǀţŠƿLJÈ ŠƯŒƧ şŹÊ Œţƹ šŚƋ ƾƿŹřŻƺƐţŠƯżų Šƫ űźƳ ƲƿźŤƯŠƧ ƱŵŹŚƳ ƾƿŹřŻƺƐţŠƯżų ƹřźǀÈ ųƹ ƭřƹşŵŹŠŝ ƾŤǀÈ ƳŹŠŤƴǀŗ ƾƿŹřŻƺƐţŠƯżų ŒƿŶǀƓ ƹ ƦƿŻŒƯ ƹŠƴƿÈ ƹ ƾƴţźƏŹşƹƹ
BlackBerry® Bold™ 9780 smartphone
® ƱŹřŶƿŶƳşƺƿŠŧ ƾƳŚƧŒƏŒƫ ƹ ƱŚƧşƹŚƳ ƹ ƱŚƧŠǀƳŚƏŹŻŚŝ şŶƳřźŝ Research In Motion®ƹ RIM®ƹ BlackBerry ƹ ƱŚƧşƺţźƐƧŠƿ ŠţŠƿLjƿƹ Šƫ ƱƹřźƴǀÈ ƷŹŚƧŠŝ ƱŚƿ ƹ ƱƹřźƧŹŚƯŒţ ƹƺƯŠƷ Research In Motion LimitedŠŝ ƲƿÈ źƴƳşŵřŵ Èƹ Research In Motion Limited ƽŚǀƳŚŨƯŒƧ Šƫ ƦǀÈ ţŠƫÈŒƯ ƾǀÈ ŧ Šŝ ŢƿÈ źƴǀÈ ƷşŵŹŚƧŠŝ ƹ ƱŚƸǀū ƽŹŠſŚţŹŠſ Šƫ źţ ƾƳŚţLJ
ریکالم