ژماره‌ 326

‫ریکالم‬

‫چاپی سلێمانی‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی‬ ‫سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)326‬‬ ‫سێشەممە‪2012/5/15‬‬

‫پارێزگاری کەرکوک‪ ،‬نەجمەدین کەریم‬ ‫ئەوانەی ئێستا قسە لەسەر کەرکوک‬ ‫دەکەن پێشتر پیاوی رژێم بوون‬

‫»» ‪74‬‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫‪12‬‬ ‫کوردو پرۆژە گەورەکان‪»»..‬‬ ‫»»‪17‬‬ ‫‪ 12‬یەکگرتووی ئیسالمی‬ ‫ ‬ ‫»» ‪ 10‬گێژه‌ڵوكه‌ ‌ی‬ ‫رۆڵی‌ ئێران‬ ‫سیاسەتی واڵتانی ناوچەکەو جیهانیش دەرفەت‬ ‫‪9‬‬ ‫ژن بۆ مەکتەب سیاسی‌و سەرکردایەتی له‌كوردستانی‌ عێراقدا‬ ‫بەدامەزراندنی دەوڵەتی کوردی نادات‬

‫رووداوه‌كان‪5 »» ..‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌ گشتییه‌كان له‌سلێمانی‌ ده‌گۆڕدرێن‬

‫"گۆڕانكارییه‌كان به‌ڕه‌زامه‌ندی‌ به‌رپرسی‌ مه‌ڵبه‌ند ده‌بێت"‬

‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم به‌ڕێوه‌به‌ر‌ه گشتیه‌كان‌و‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كانی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫س���لێمانی ده‌گۆڕێت‌و ئه‌وه‌ش ده‌بێت‬ ‫به‌ڕه‌زامه‌ن���دی‌ به‌رپرس���ی‌ مه‌ڵبه‌ندی‌‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬هێرۆ ئیبراهی���م ئه‌حمه‌د‬ ‫بێت‪ ،‬حكومه‌ت رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ به‌و‬ ‫پێیه‌ی‌ به‌رپرس���ی‌ مه‌ڵبه‌ند‪ ،‬ئه‌ندامی‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاس���ییه‌ بۆیه‌ ده‌بێت رای‌‬

‫هه‌بێت‌و مه‌ڵبه‌ندیش ره‌تیده‌كاته‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫به‌رپرس���ی‌ مه‌ڵبه‌ند "ته‌داخول" بكات‬ ‫له‌و پۆستانه‌دا‪.‬‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئ���اگادار به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د ك���ه‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م گۆڕانكاری���ی‌‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌ب���ه‌ره‌ گش���تیه‌كان‌و زۆربه‌ی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كانی‌ دیكه‌ی‌ ش���اری‌‬

‫س���لێمانیدا ده‌كات‪ ،‬ك���ه‌ به‌ڕێوه‌به‌ر‌ه‬ ‫گشتییه‌كانی‌ (شاره‌وانی‪ ،‬په‌روه‌رده‌‪،‬‬ ‫وه‌به‌رهێنان‪ ،‬چاودێ���ری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪،‬‬ ‫گه‌ش���توگوزار‪ ،‬رۆش���نبیری‌‌و هونه‌ر)‬ ‫ده‌گرێت���ه‌وه‌‪ .‬س���ه‌رچاوه‌كه‌ ئاماژه‌ی‌‬ ‫به‌وه‌ ك���رد كه‌ ئه‌و كاندیدانه‌ی‌ بۆ ئه‌و‬ ‫پۆس���تانه‌ی‌ گۆڕانكارییان تیا ده‌كرێت‬ ‫له‌الیه‌ن مه‌ڵبه‌ندی‌ سلێمانی‌ یه‌كێتیه‌وه‌‬

‫ده‌ستنیش���ان ده‌كرێ���ن‌و به‌رپرس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌ڵبه‌نده‌كه‌ "هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د"‬ ‫بۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ نووس���راوی‌ فه‌رمی‌‬ ‫ئاڕاسته‌ی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم ده‌كات‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌و گۆڕانكاریانه‌‬ ‫ده‌بێ���ت به‌ڕه‌زامه‌ن���دی‌ به‌رپرس���ی‌‬ ‫مه‌ڵبه‌ن���دی‌ یه‌كێتی‌ بێت‪ ،‬به‌رپرس���ی‌‬ ‫نوس���ینگه‌ی‌ تایبه‌ت���ی‌ س���ه‌رۆكی‌‬

‫حكومه‌ت له‌س���لێمانی‌ له‌تیف ش���ێخ‬ ‫عومه‌ر به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ "به‌و‬ ‫پێیه‌ی‌ خاتوو هێرۆ ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس���ییه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێت ره‌ئی‌ هه‌بێت‬ ‫له‌ده‌ستنیشانكردنی‌ پۆسته‌كاندا"‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌مباره‌یه‌و‌ه ئاوێنه‌ په‌یوه‌ندیكرد‬ ‫به‌كارگێڕی‌ مه‌ڵبه‌ندی‌ سلێمانی‌ "یوسف‬ ‫یاسین"‪ ،‬ناوبراو ئه‌وه‌ی‌ ره‌تكرده‌وه‌ كه‌‬

‫هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د بڕیاری‌ كۆتای ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌س���ه‌ر گۆڕانكاریه‌كان ب���دات‌و وتی‌‬ ‫"ئه‌وه‌ راست نییه‌‪ ،‬چونكه‌ پێشتریش‬ ‫هه‌ندێك گۆڕانكاریی‌ كراوه‌ كه‌ به‌رپرسی‌‬ ‫مه‌ڵبه‌ند ئاگای‌ لێ نه‌بووه‌"‪.‬‬ ‫»»‪3‬‬

‫مانگی‌ ملیارێك‌و ‪ 440‬ملیۆن دینار بۆ ‪ 240‬په‌رله‌مانتاری خانه‌نشین سه‌رفده‌كرێت ‪..‬ل‪2‬‬

‫پارتی‌ خۆپیشاندانه‌ك ‌ه ‌ی‬ ‫هه‌ولێر به‌ده‌ستی‌ ئێران ده‌زانێت‬

‫پارت����ی‌ دیموكرات����ی‌ كوردس����تان‬ ‫خۆپیش����اندانه‌كه‌ی‌ رۆژی‌ ‪ 5/8‬ك����ه‌‬ ‫په‌رله‌مانی����ان به‌ردب����اران ك����رد‌و یانه‌و‬ ‫دوكانێك����ی‌ مه‌ش����روباتیان وێران كرد‪،‬‬ ‫به‌ده‌س����تی‌ كۆم����اری‌ ئیس��ل�امی‌ ئێران‬ ‫ده‌زانێت‪.‬‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬تایبه‌ت‪ :‬سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار‬ ‫كه‌ نه‌یویست ناوی‌ ئاش����كرا بكرێت به‌‬ ‫ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ ده‌زگا نهێنییه‌كانی‌‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان گه‌یشتونه‌ته‌‬ ‫ئه‌و راستییه‌ی‌ كه‌ ئه‌و الیه‌نه‌ی‌ له‌پشت‬ ‫خۆپیشاندانه‌كه‌ی‌ رۆژی‌ ‪5/8‬ی به‌رده‌م‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستان‌و شه‌قامی‌ شه‌ستی‌‬ ‫هه‌ولێره‌وه‌یه‌‪ ،‬كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێرانه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و س����ه‌رچاوه‌یه‌ جه‌ختی‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫كرده‌وه‌ كه‌ به‌پێ����ی‌ زانیاریه‌كانی‌ ده‌زگا‬ ‫نهێنییه‌كانی‌ پارتی‌‪ ،‬كۆماری‌ ئیس��ل�امی‌‬ ‫ئێران له‌ڕێگای‌ سیخوڕه‌كانی‌ خۆی‌‌و ئه‌و‬ ‫كه‌س����انه‌ی‌ له‌ناو الیه‌نه‌ ئیسالمییه‌كاندا‬

‫هه‌یه‌ت����ی‌ ئ����ه‌و خۆپیش����اندانه‌ی‌‬ ‫رێكخستووه‌‌و سه‌له‌فییه‌كانیش بزوێنه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆپیش����اندانه‌كه‌ بوون‪ .‬ئه‌و ده‌زگایانه‌‬ ‫چه‌ندی����ن گرت����ه‌ی‌ ڤیدۆیی����ان الی����ه‌‌و‬ ‫به‌ته‌واویی‌ كه‌سانی‌ ناو خۆپیشاندانه‌كه‌‌و‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ كاری‌ توندوتیژییان ئه‌نجامداوه‌‪،‬‬ ‫ده‌ناسنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی بۆ ئه‌وه‌ كرد‬ ‫ئه‌و س����ه‌رچاوه‌یه‌ ئاماژه‌ ‌‬ ‫كه‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێران له‌م ماوه‌یه‌ی‌‬ ‫دواییدا پارتی‌‌و ناوچه‌كانی‌ قه‌ڵه‌مڕه‌وی‌‬ ‫ئه‌و حیزب����ه‌ی‌ كردووه‌ به‌ جێی‌ ئامانجی‌‬ ‫خۆی����ی‌‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش����ی‌ گه‌ڕانده‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ "ئێران پێیوایه‌ پارتی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫میح����وه‌ری‌ س����وننه‌كانی‌ ناوچه‌كه‌دایه‌‬ ‫به‌س����ه‌ركردایه‌تی‌ ده‌وڵه‌ت����ی‌ توركی����ا‪،‬‬ ‫هاوكات جه‌ختكردنه‌وه‌ی‌ بارزانی‌ له‌سه‌ر‬ ‫دامه‌زراندنی‌ ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌ هۆكارێكی‌‬ ‫تری‌ ئه‌م گوشاره‌ی‌ ئێرانه‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌ ئامانجی‌ ئێران به‌رامبه‌ر‬

‫پارتی‌‪ ،‬سه‌رچاوه‌كه‌ باسی‌ له‌وه‌ كرد ك ‌ه‬ ‫ئێران تا ئێس����تا نایه‌وێت نوری‌ مالیكی‌‬ ‫بگۆڕدرێ����ت‌و ئه‌و گوش����اره‌ی‌ ده‌یخاته‌‬ ‫سه‌ر بارزانی‌ بۆئه‌وه‌یه‌ سازش به‌بارزانی‌‬ ‫بكات‌و ده‌س����تبه‌رداری‌ البردنی‌ مالیكی‌‬ ‫بێت‌و س����ه‌قفی‌ داواكاریه‌كانی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌غدا كه‌مبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫رۆژی‌ ‪ 5/8‬خۆپیش����اندانێك به‌ن����اوی‌‬ ‫دژایه‌تیكردن‌و سوكایه‌تیكردن به‌"خوا"‬ ‫له‌به‌رده‌م په‌رله‌ماندا روویدا‌و له‌ئه‌نجامدا‬ ‫خۆپیشانده‌ران په‌رله‌مانیان به‌رد باران‬ ‫ك����ردو دواتری����ش یانه‌یه‌ك����ی‌ خێزانی‌‌و‬ ‫دوكانێك����ی‌ مه‌ش����روباتیان س����وتاند‌و‬ ‫په‌الماری‌ ئۆتێلێك‌و ته‌له‌فزیۆنی‌ ئاسمانی‌‬ ‫زاگرۆس‪-‬ی����ان دا‪ ،‬هێ����زه‌ ئه‌منییه‌كانی‌‬ ‫هه‌ولێری����ش نزیكه‌ی‌ س����ه‌د كه‌س����یان‬ ‫له‌خۆپیش����انده‌ران ده‌س����تگیركرد‪ ،‬كه‌‬ ‫دواتر هه‌ندێكیان به‌كه‌فاله‌ت ئازاد كرد‪.‬‬ ‫خۆپیشاندانی رۆژی ‪ 2012/5/ 8‬لەهەولێر ‬ ‫»»‪3‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنە‬ ‫ریکالم‬

‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش ‪ 101‬شه‌قامی ‪2‬سالم خانووی ‪ 56‬ته‌له‌فۆن‪ 2136622 3210501 3210502 :‬هه‌ولێر ‪ ،‬فولکه‌ی کوران ‪ -‬به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل)‪ 07504531388 :‬‬

‫ئاریافۆن‪ 2560031 :‬کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات‬

‫نرخی ‪ 1000‬دینار ‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫ریکالم‬

‫چاپی هەولێر‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی‬ ‫سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)326‬‬ ‫سێشەممە‪2012/5/15‬‬

‫پارێزگاری کەرکوک‪ ،‬نەجمەدین کەریم‬ ‫ئەوانەی ئێستا قسە لەسەر کەرکوک‬ ‫دەکەن پێشتر پیاوی رژێم بوون‬

‫»» ‪74‬‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫‪12‬‬ ‫کوردو پرۆژە گەورەکان‪»»..‬‬ ‫»»‪17‬‬ ‫‪ 12‬یەکگرتووی ئیسالمی‬ ‫ ‬ ‫»» ‪ 10‬گێژه‌ڵوكه‌ ‌ی‬ ‫رۆڵی‌ ئێران‬ ‫سیاسەتی واڵتانی ناوچەکەو جیهانیش دەرفەت‬ ‫‪9‬‬ ‫ژن بۆ مەکتەب سیاسی‌و سەرکردایەتی له‌كوردستانی‌ عێراقدا‬ ‫بەدامەزراندنی دەوڵەتی کوردی نادات‬

‫رووداوه‌كان‪5 »» ..‬‬

‫پارتی‌ خۆپیشاندانه‌كه‌ی‌ هه‌ولێر به‌ده‌ستی‌ ئێران ده‌زانێت‬ ‫پارت����ی‌ دیموكرات����ی‌ كوردس����تان‬ ‫خۆپیش����اندانه‌كه‌ی‌ رۆژی‌ ‪ 5/8‬ك����ه‌‬ ‫په‌رله‌مانی����ان به‌ردباران ك����رد‌و یانه‌و‬ ‫ی مه‌ش����روباتیان وێران كرد‪،‬‬ ‫دوكانێك ‌‬ ‫به‌ده‌س����تی‌ كۆماری‌ ئیس��ل�امی‌ ئێران‬ ‫ده‌زانێت‪.‬‬ ‫هه‌ولێ����ر‪ ،‬تایب����ه‌ت‪ :‬س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئاگادار كه‌ نه‌یویس����ت ناوی‌ ئاش����كرا‬ ‫بكرێ����ت ب����ه‌ ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌‬ ‫ده‌زگا نهێنییه‌كانی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردس����تان گه‌یش����تونه‌ته‌ ئ����ه‌و‬ ‫راس����تییه‌ی‌ كه‌ ئه‌و الیه‌نه‌ی‌ له‌پش����ت‬ ‫خۆپیشاندانه‌كه‌ی‌ رۆژی‌ ‪5/8‬ی به‌رده‌م‬ ‫په‌رله‌مان����ی‌ كوردس����تان‌و ش����ه‌قامی‌‬ ‫شه‌س����تی‌ هه‌ولێره‌وه‌ی����ه‌‪ ،‬كۆم����اری‌‬ ‫ئیسالمی‌ ئێرانه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و سه‌رچاوه‌یه‌ جه‌ختی‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫كرده‌وه‌ كه‌ به‌پێی‌ زانیاریه‌كانی‌ ده‌زگا‬ ‫نهێنییه‌كانی‌ پارتی‌‪ ،‬كۆماری‌ ئیسالمی‌‬ ‫ئێران له‌ڕێگای‌ سیخوڕه‌كانی‌ خۆی‌‌و ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ له‌ناو الیه‌نه‌ ئیسالمییه‌كاندا‬ ‫هه‌یه‌ت����ی‌ ئ����ه‌و خۆپیش����اندانه‌ی‌‬ ‫رێكخس����تووه‌‌و س����ه‌له‌فییه‌كانیش‬ ‫بزوێن����ه‌ری‌ خۆپیش����اندانه‌كه‌ بوون‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و ده‌زگایان����ه‌ چه‌ندی����ن گرت����ه‌ی‌‬ ‫ڤیدۆیی����ان الیه‌‌و به‌ته‌واویی‌ كه‌س����انی‌‬ ‫ن����او خۆپیش����اندانه‌كه‌‌و ئه‌وان����ه‌ی‌‬ ‫كاری‌ توندوتیژیی����ان ئه‌نجام����داوه‌‪،‬‬ ‫ده‌ناسنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و س����ه‌رچاوه‌یه‌ ئام����اژه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌‬ ‫كرد كه‌ كۆماری‌ ئیس��ل�امی‌ ئێران له‌م‬

‫مانگی‌ ملیارێك‌و‬ ‫‪ 440‬ملیۆن‬ ‫دینار بۆ‬ ‫‪ 240‬په‌رله‌مانتاری‬ ‫خانه‌نشین‬ ‫سه‌رفده‌كرێت‬ ‫‪..‬ل‪2‬‬

‫ماوه‌یه‌ی‌ دوایی����دا پارتی‌‌و ناوچه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫قه‌ڵه‌مڕه‌وی‌ ئ����ه‌و حیزبه‌ی‌ كردووه‌ به‌‬ ‫جێی‌ ئامانجی‌ خۆیی‌‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش����ی‌‬ ‫گه‌ڕانده‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ "ئێران پێیوایه‌‬ ‫پارتی‌ له‌گه‌ڵ میحوه‌ری‌ س����وننه‌كانی‌‬ ‫ناوچه‌كه‌دایه‌ به‌سه‌ركردایه‌تی‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫توركی����ا‪ ،‬ه����اوكات جه‌ختكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫بارزانی‌ له‌سه‌ر دامه‌زراندنی‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫كوردی‌ هۆكارێكی‌ تری‌ ئه‌م گوشاره‌ی‌‬ ‫ئێرانه‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ ئامانجی‌ ئێران به‌رامبه‌ر‬ ‫پارتی‌‪ ،‬س����ه‌رچاوه‌كه‌ باسی‌ له‌وه‌ كرد‬ ‫كه‌ ئێ����ران تا ئێس����تا نایه‌وێت نوری‌‬ ‫مالیك����ی‌ بگۆڕدرێت‌و ئه‌و گوش����اره‌ی‌‬ ‫ده‌یخاته‌ سه‌ر بارزانی‌ بۆئه‌وه‌یه‌ سازش‬ ‫به‌بارزانی‌ بكات‌و ده‌ستبه‌رداری‌ البردنی‌‬ ‫مالیكی‌ بێت‌و س����ه‌قفی‌ داواكاریه‌كانی‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌غدا كه‌مبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫رۆژی‌ ‪ 5/8‬خۆپیش����اندانێك به‌ن����اوی‌‬ ‫س����وكایه‌تیكردن‬ ‫دژایه‌تیك����ردن‌و‬ ‫به‌"خوا" له‌به‌رده‌م په‌رله‌ماندا روویدا‌و‬ ‫له‌ئه‌نجامدا خۆپیشانده‌ران په‌رله‌مانیان‬ ‫به‌رد باران ك����ردو دواتریش یانه‌یه‌كی‌‬ ‫خێزان����ی‌‌و دوكانێكی‌ مه‌ش����روباتیان‬ ‫س����وتاند‌و په‌الم����اری‌ ئۆتێلێ����ك‌و‬ ‫ته‌له‌فزیۆنی‌ ئاسمانی‌ زاگرۆس‪-‬یان دا‪،‬‬ ‫هێزه‌ ئه‌منییه‌كانی‌ هه‌ولێریش نزیكه‌ی‌‬ ‫س����ه‌د كه‌س����یان له‌خۆپیش����انده‌ران‬ ‫ده‌س����تگیركرد‪ ،‬كه‌ دواتر هه‌ندێكیان‬ ‫به‌كه‌فاله‌ت ئازاد كرد‪.‬‬ ‫»»‪3‬‬

‫خۆپیشاندانی رۆژی ‪ 2012/5/ 8‬لەهەولێر ‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنە‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌ گشتیه‌كان له‌سلێمانی‌ ده‌گۆڕدرێن‬

‫"گۆڕانكاریه‌كان به‌ڕه‌زامه‌ندیی‌ به‌رپرسی‌ مه‌ڵبه‌ند ده‌بێت"‬

‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم به‌ڕێوه‌به‌ره‌ گشتیه‌كان‌و‬ ‫زۆرب����ه‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كانی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫س����لێمانی ده‌گۆڕێت‌و ئ����ه‌وه‌ش ده‌بێت‬ ‫به‌ڕه‌زامه‌ن����دی‌ به‌رپرس����ی‌ مه‌ڵبه‌ن����دی‌‬ ‫س����لێمانی‌‪ ،‬هێ����رۆ ئیبراهی����م ئه‌حمه‌د‬ ‫بێت‪ ،‬حكوم����ه‌ت رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ به‌و‬ ‫پێیه‌ی‌ به‌رپرس����ی‌ مه‌ڵبه‌ن����د‪ ،‬ئه‌ندامی‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاس����ییه‌ بۆی����ه‌ ده‌بێت رای‌‬ ‫هه‌بێ����ت‌و مه‌ڵبه‌ندیش ره‌تیده‌كاته‌وه‌ كه‌‬

‫به‌رپرسی‌ مه‌ڵبه‌ند "ته‌داخول" بكات له‌و‬ ‫پۆستانه‌دا‪.‬‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫گۆڕانكاریی‌ له‌به‌ڕێوه‌به‌ره‌ گش����تیه‌كان‌و‬ ‫زۆرب����ه‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كانی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫شاری‌ سلێمانیدا ده‌كات‪ ،‬كه‌ به‌ڕێوه‌به‌ره‌‬ ‫گشتییه‌كانی‌ (ش����اره‌وانی‪ ،‬په‌روه‌رده‌‪،‬‬ ‫وه‌به‌رهێن����ان‪ ،‬چاودێ����ری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪،‬‬

‫گه‌ش����توگوزار‪ ،‬رۆش����نبیری‌‌و هون����ه‌ر)‬ ‫ده‌گرێت����ه‌وه‌‪ .‬س����ه‌رچاوه‌كه‌ ئام����اژه‌ی‌‬ ‫ب����ه‌وه‌ كرد كه‌ ئ����ه‌و كاندیدانه‌ی‌ بۆ ئه‌و‬ ‫پۆس����تانه‌ی‌ گۆڕانكارییان تیا ده‌كرێت‬ ‫له‌الیه‌ن مه‌ڵبه‌ندی‌ سلێمانی‌ یه‌كێتیه‌وه‌‬ ‫ده‌ستنیش����ان ده‌كرێ����ن‌و به‌رپرس����ی‌‬ ‫مه‌ڵبه‌نده‌كه‌ "هێ����رۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د"‬ ‫بۆ ئه‌و مه‌به‌س����ته‌ نووس����راوی‌ فه‌رمی‌‬ ‫ئاڕاسته‌ی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم ده‌كات‪.‬‬

‫ده‌رباره‌ی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌و گۆڕانكاریان ‌ه‬ ‫ده‌بێت به‌ڕه‌زامه‌ندی‌ به‌رپرسی‌ مه‌ڵبه‌ندی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ بێت‪ ،‬به‌رپرس����ی‌ نوس����ینگه‌ی‌‬ ‫تایبه‌تی‌ سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت له‌سلێمانی‌‬ ‫له‌تیف شێخ عومه‌ر به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫كه‌ "به‌و پێیه‌ی‌ خات����وو هێرۆ ئه‌ندامی‌‬ ‫مه‌كته‌ب����ی‌ سیاس����ییه‌‪ ،‬بۆی����ه‌ ده‌بێت‬ ‫ره‌ئ����ی‌ هه‌بێ����ت له‌ده‌ستنیش����انكردنی‌‬ ‫پۆسته‌كاندا"‪.‬‬

‫هه‌ر له‌مباره‌ی����ه‌وه‌ ئاوێنه‌ په‌یوه‌ندیكرد‬ ‫به‌كارگێڕی‌ مه‌ڵبه‌ندی‌ سلێمانی‌ "یوسف‬ ‫یاس����ین"‪ ،‬ناوبراو ئه‌وه‌ی‌ ره‌تكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫هێ����رۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د بڕیاری‌ كۆتایی‌‬ ‫له‌سه‌ر گۆڕانكاریه‌كان بدات‌و وتی‌ "ئه‌وه‌‬ ‫راست نییه‌‪ ،‬چونكه‌ پێشتریش هه‌ندێك‬ ‫گۆڕانكاریی‌ كراوه‌ كه‌ به‌رپرسی‌ مه‌ڵبه‌ند‬ ‫ئاگای‌ لێ نه‌بووه‌"‪.‬‬ ‫»»‪3‬‬ ‫ریکالم‬

‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش ‪ 101‬شه‌قامی ‪2‬سالم خانووی ‪ 56‬ته‌له‌فۆن‪ 2136622 3210501 3210502 :‬هه‌ولێر ‪ ،‬فولکه‌ی کوران ‪ -‬به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل)‪ 07504531388 :‬‬

‫ئاریافۆن‪ 2560031 :‬کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات‬

‫نرخی ‪ 1000‬دینار ‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫)‪ )326‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/15‬‬

‫‪hewalusyaset.awene@gmail.com‬‬

‫‪240‬پەرلەمانتاری‌ خانەنشین لەکوردستان هەن‬ ‫مانگی‌ ملیارێک‌و ‪ 440‬ملیۆن دینار وەردەگرن‬ ‫ئا‪ :‬عیسا خدر‬ ‫نزیکه‌ی ‪ 240‬په‌رله‌مانتاری‬ ‫خانه‌نشین‌ لەکوردستاندا هه‌یه‬ ‫که‌ موچه‌که‌ی هەر یەکێکیان (‪)6‬‬ ‫ملیۆن دیناره‌‌و مانگانە پێکەوە‬ ‫زیاتر لەیه‌ک ملیارو چوار سه‌دو چل‬ ‫ملیۆن دینار موچەی‌ خانەنشینی‌‬ ‫وەردەگرن‪ ،‬په‌رله‌مانتارێکیش‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌و موچه‌یه‌ زۆره‌‌و دەبێت‬ ‫دادپەروەری‌ رەچاو بکرێت‪".‬‬ ‫به‌پێ���ی ئامارێک���ی یه‌کێت���ی‬ ‫په‌رله‌مانتارانی کوردس���تان ژماره‌ی‬ ‫ئه‌ندامانی���ان ‌‪ 416‬ئه‌ندام���ە‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ش���ێک ل���ه‌و په‌رله‌مانتاران���ه‌ش‬ ‫نه‌بوونەت���ه‌ ئه‌ندام���ی یه‌کێتیه‌ک���ه‌‪،‬‬ ‫چونکه‌ به‌ش���ێک له‌و په‌رله‌مانتارانه‌‬ ‫پله‌ی تریان وه‌رگرتوه‌‌و له‌سه‌ر پله‌ی‬ ‫په‌رله‌مانتاریی خانه‌نشین نه‌بوون‪.‬‬ ‫له‌س���ێ خولی په‌رله‌ماندا که‌ له‌ساڵی‬ ‫‪ 1992‬بۆ ‪ 2012‬په‌رله‌مانی کوردستان‬ ‫بینیوهو‌ ماوه‌ی‬ ‫‌‌‬ ‫سێ خولی به‌خۆیه‌وه‌‬ ‫‪ 13‬س���اڵ به‌هۆی شه‌ڕی ناوخۆ‌و دوو‬ ‫ئیداره‌ی���ی‪ ،‬په‌رله‌مانی کوردس���تان‬ ‫ته‌نها یه‌ک خول بووه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌دوای‬ ‫س���اڵی ‪ 2005‬جارێکی تر هه‌ڵبژاردن‬

‫حكومه‌ت به‌دواداچون‬ ‫بۆ راپۆرتێكی‌‬ ‫ئاوێنه‌ ده‌كات‬ ‫نوس����ینگه‌ی‌ جێگری‌ سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‬ ‫به‌دواداچوون ب����ۆ راپۆرتێكی‌ رۆژنامه‌ی‌‬ ‫ئاوێن����ه‌ ده‌كات‌و رایده‌گه‌یه‌ن����ن ك����ه‌‬ ‫دوای‌ به‌دواداچ����ون "ه����ه‌ر فه‌رمانبه‌رێك‬ ‫له‌گه‌نده‌ڵییه‌وه‌ تێ����وه‌گال بێت‪ ،‬روبه‌ڕوی‌‬ ‫یاسا ده‌كرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫س����لێمانی‌‪ ،‬ئاوێن����ه‌‪ :‬دوای‌ باڵوبونه‌وه‌ی‌‬ ‫راپۆرتێ����ك له‌س����ه‌ر كه‌موكوڕیه‌كان����ی‌‬ ‫گومرگی‌ م����ه‌رزی‌ نێوده‌ڵه‌تی‌ باش����ماخ‌‬ ‫له‌ژماره‌ی‌ پێشوی‌ ئاوێنه‌دا‌و تیایدا ئاماژه‌‌‬ ‫به‌وه‌درابوو ك����ه‌ له‌‌و مه‌رزه‌دا رۆژانه‌ زیاد‬ ‫له‌پێنج هه‌زار دۆالر به‌ناوی‌ "شیرینییه‌وه‌"‬ ‫ده‌درێ����ت به‌هه‌ندێ����ك له‌فه‌رمانبه‌ران����ی‌‬ ‫گومرگی‌ مه‌رزی‌ باشماخ‪.‬‬ ‫له‌مباره‌ی����ه‌وه‌ راوێ����ژكاری‌ راگه‌یاندن����ی‌‬ ‫جێگ����ری‌ س����ه‌رۆكی‌ حكوم����ه‌ت‪ ،‬توانا‬ ‫ئه‌حمه‌د به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ جێگری‌‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ حكوم����ه‌ت‪ ،‬عیم����اد ئه‌حمه‌د‬ ‫به‌دواداچوون له‌سه‌ر ئه‌و راپۆرته‌ ده‌كات‌و‬ ‫دوای‌ به‌دواداچونی����ش ئه‌گ����ه‌ر ده‌كه‌وت‬ ‫هه‌ر فه‌رمانبه‌رێك به‌ "نایاسایی‌" پاره‌ی‌‬ ‫وه‌رگرتبێت یان ه����ه‌ر كه‌مته‌رخه‌مییه‌كی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ هه‌بوبێت‪ ،‬به‌پێی‌ یاسا مامه‌ڵه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵدا ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ریکالم‬

‫کرای���ه‌وه‌و دواتری���ش له‌س���اڵی‬ ‫‪ 2009‬خول���ی س���ێیه‌می‌ پەرلەم���ان‬ ‫دەستیپێکرد‪ .‬ژماره‌ی په‌رله‌مانتاران‬ ‫له‌خولی یه‌که‌مدا (‪ )105‬په‌رله‌مانتار‬ ‫بوو‪ ،‬به‌اڵم به‌ه���ۆی زۆریی مانه‌وه‌ی‬ ‫خوله‌ک���ه‌ زیات���ر ل���ه‌(‪ )144‬ئه‌ندام‬ ‫په‌رله‌مانی به‌خۆیه‌وه‌ بینی‪ ،‬به‌شێکی‬ ‫زۆری���ان ب���ه‌ پل���ه‌ی په‌رله‌مانتاریی‬ ‫خانه‌نشین کران‌و تائێستاش موچه‌ی‬ ‫خانه‌نش���ینی په‌رله‌مانتار وه‌رده‌گرن‬ ‫که‌ ئه‌وکات له‌به‌رنه‌بوونی یاسایه‌کی‬ ‫تایبه‌ت به‌خانه‌نشینی په‌رله‌مانتاران‬ ‫هه‌ر که‌س���ێک بۆ ی���ه‌ک رۆژ ببوایه‌‬ ‫به‌په‌رله‌مانتار ئه‌وه‌ راسته‌وخۆ دوای‬ ‫وازهێنان‪ ،‬یان وه‌رگرتنی پۆس���تێکی‬ ‫تر به‌پله‌ی په‌رله‌مانتار خانه‌نش���ین‬ ‫ده‌کرا‪.‬‬ ‫له‌خول���ی دووه‌م���ی په‌رله‌مان���دا که‌‬ ‫له‌ساڵی ‪ 2005‬هه‌ڵبژاردن ئه‌نجامدرا‪،‬‬ ‫به‌هه‌مانشێوه‌ ژماره‌ی په‌رله‌مانتاران‬ ‫بوو ب���ه‌(‪ )113‬که‌ ئه‌م���ه‌ش به‌هۆی‬ ‫ئه‌وه‌ زیادیکردووه‌ په‌رله‌مانتار هه‌بووه‌‬ ‫پۆس���تی تری وه‌رگرت���ووه‌‪ ،‬یاخود‬ ‫خۆی خانه‌نشین کردووه‌و که‌سانی تر‬ ‫شوێنیان گرتوه‌و خۆشیان خانه‌شین‬ ‫بوون‪.‬‬ ‫ل���ه‌‪25‬ی ته‌مم���وزی ‪ 2009‬ژم���اره‌ی‬

‫کورس���یه‌کانی په‌رله‌م���ان ب���وو به‌‬ ‫‪ 111‬کورس���ی‪ ،‬به‌اڵم به‌ش���ێک له‌و‬ ‫په‌رله‌مانتاران���ه‌ وازی���ان هێن���اوه‌و‬ ‫به‌ش���ێکیان خانه‌نش���ین ک���راون‌و‬ ‫ئێستاش بوونه‌ته‌ (‪ )119‬په‌رله‌مانتار‬ ‫ک���ه‌ له‌یه‌کێت���ی په‌رله‌مانت���اران‬ ‫بوونەت���ه‌ ئه‌ن���دام که‌ ئه‌و هه‌ش���ت‬ ‫ئه‌ندام���ه‌ی زیادیک���ردووه‌ به‌ه���ۆی‬ ‫ده‌ستله‌کارکێش���انه‌وه‌و وه‌رگرتن���ی‬ ‫پۆس���تی تر بووه‌ که‌ ئه‌و که‌س���انه‌‬ ‫شوێنی ئه‌وانیان گرتۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫موچ���ه‌ی ه���ه‌ر په‌رله‌مانتارێک���ی‬ ‫خانه‌نش���ین له‌هه‌رێمی کوردس���تان‬ ‫بریتیه‌ له‌ ‪ 6‬ملیۆن‌و ‪ 500‬هەزار دینار که‌‬ ‫نزیکه‌ی ‪ 240‬په‌رله‌مانتاری کوردستان‬ ‫هه‌یه‌ خانه‌نش���ین بوون‌و‌ کۆی گشتی‬ ‫موچه‌کانیان ده‌کات���ه‌ نزیکه‌ی‌ یه‌ک‬ ‫ملیارو پێنج س���ه‌دو شه‌ست ملیۆن‬ ‫دین���ار بۆ هه‌ر مانگێ���ک‪ ،‬له‌کاتێکدا‬ ‫هه‌ر په‌رله‌مانتارێک سێ پاسه‌وانیشی‬ ‫هه‌یه‌و موچه‌ی پۆلیس وه‌رده‌گرن که‌‬ ‫په‌رله‌مانتار هه‌یه‌ نزیکه‌ی ‪ 15‬س���اڵه‌‬ ‫ئه‌و موچه‌یه‌ وه‌رده‌گرێت‪.‬‬ ‫ئەمە لەکاتێکدایە ک���ە لەپەرلەمانی‌‬ ‫عێراقیش���دا‪ ،‬له‌خول���ی یه‌که‌م���ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانەوە له‌‪2006/3/16‬‬ ‫تا‪ )65( ،2010/3/75‬په‌رله‌مانتاری‌‬

‫خانەنشین هەن کە هەریەکەو مانگ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 8‬ملیۆن دینار موچەی‌ خانەنشینی‌‬ ‫وەردەگ���رن لەگ���ەڵ موچ���ەی‌ ‪6‬‬ ‫پاس���ەواندا کە موچەی‌ هەریەکەیان‬ ‫‪ 310‬هەزار دیناره‌‪‌.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌ ژم���اره‌ی ئ���ه‌و‬ ‫په‌رله‌مانتارانه‌ی که‌ مردون‌و ئێستاش‬ ‫موچه‌که‌‌ی���ان ده‌درێ���ت‪ ،‬س���ه‌رۆکی‬ ‫یه‌کێتی په‌رله‌مانتارانی کوردس���تان‬ ‫"نیعمه‌ت عه‌ب���دواڵ" له‌لێدوانێکدا بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ وتی "نزیکه‌ی ‪ 20‬په‌رله‌مانتاری‬ ‫مردوو شه‌هیدمان هه‌یه‌ که‌ تائیستاش‬ ‫موچ���ه‌ی خانه‌نش���ینی ب���ه‌ که‌س‌و‬ ‫کاره‌که‌یان ده‌درێت”‪.‬‬ ‫نیعمه‌ت‪ ،‬وتیشی "هەموو په‌رله‌مانتارێک‬ ‫له‌ماوه‌ی په‌رله‌مانتارێتی خۆیدا یه‌ک‬ ‫جار موکافه‌ئه‌ وه‌رده‌گرێت که‌ ئه‌ویش‬ ‫‪ 6‬موچه‌ی به‌یه‌کجاری پێده‌درێت”‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ی ئه‌و موکافه‌ئه‌یە په‌رله‌مانتار‬ ‫ده‌توانێ���ت ب���ڕی (‪ )39‬ملی���ۆن‬ ‫دین���ار وه‌ک موکافه‌ئ���ه‌ وه‌ربگرێت‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر به‌راورد بکرێ���ت به‌ موچه‌ی‬ ‫فه‌رمانبه‌رێک موچه‌که‌ی (‪ )5‬س���ه‌د‬ ‫هه‌زار دینار بێت ئه‌وا موکافه‌ئه‌ی ئه‌و‬ ‫په‌رله‌مانت���اره‌ ده‌کاته‌ موچه‌ی زیاتر‬ ‫له‌‪ 7‬ساڵی فه‌رمانبه‌ریکی ئاسایی‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆکی یه‌کێت���ی په‌رله‌مانتاران‬

‫وتیش���ی "ئێس���تا به‌ک���ۆی ئ���ه‌و‬ ‫په‌رله‌مانتاران���ه‌ی ک���ه‌ له‌به‌غ���داو‬ ‫کوردس���تان نزیکه‌ی ‪ 500‬ئه‌نداممان‬ ‫هه‌یه‌ که‌ فۆڕمیان پرکردۆته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌هۆی ئاڵوگۆڕی پۆسته‌کان به‌شێک‬ ‫له‌په‌رله‌مانتاره‌کان ئه‌ندام نین له‌الی‬ ‫ئێمه‌”‪.‬‬ ‫ئەمە لەکاتێکدایە کە زیاتر له‌حه‌وت‬ ‫په‌رله‌مانتاری په‌رله‌مانی کوردستان‬ ‫خانه‌نش���ین بوون‪ ،‬به‌اڵم تائێستاش‬ ‫له‌په‌رله‌مان���دا ماون‌و ئه‌ندامن‌و درێژه‌‬ ‫به‌ئه‌ندام په‌رله‌مانێتی ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و موچه‌یه‌ی ئیس���تا‬ ‫ده‌درێت به‌ په‌رله‌مانتارانی خانه‌نشین‪،‬‬ ‫د‪.‬دانا س���ه‌عید سۆفی په‌رله‌مانتاری‬ ‫فراکسیۆنی کوردستانی ئاماژه‌ به‌وه‬ ‫‌ده‌کات که‌ پێویس���ته‌ به‌شێوه‌یه‌کی‬ ‫دادپه‌روه‌ران���ه‌ موچه‌ی خانه‌ش���ینی‬ ‫په‌رله‌مانت���اری بدرێ���ت‪ ،‬چونک���ه‌‬ ‫"ئ���ه‌و موچه‌ی���ه‌ی ئێس���تا ده‌درێت‬ ‫به‌خانه‌نش���ینانی په‌رله‌م���ان زۆره‌و‬ ‫پێویستی به‌ هه‌موارکردنه‌وه‌ هه‌یه‌”‪.‬‬ ‫وتیشی "پێویس���ته‌ پێدانی موچه‌ی‬ ‫خانه‌نش���ینی په‌رله‌مانت���اران ب���ه‌‬ ‫یاس���ایه‌ک رێکبخرێ���ت‪ ،‬چونکه‌ ئه‌و‬ ‫پاره‌ی���ه‌ی دانراوه‌ زۆره‌و پێویس���ته‌‬ ‫جۆرێک له‌دادپه‌روه‌ری هه‌بێت”‪.‬‬

‫پێشمه‌رگه‌كانی زێره‌ڤانی ‪ 45‬رۆژه‌ موچه‌یان وه‌رنه‌گرتووه‌‬ ‫م���اوه‌ی ‪ 45‬رۆژه‌ پێش���مه‌رگه‌كانی‬ ‫زێڕه‌ڤان���ی موچه‌ی���ان وه‌رنه‌گرتووه‌و‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر وه‌رنه‌گرتن���ی موچه‌كه‌ش‬ ‫ئاگادار كراونه‌ته‌وه‌ كه‌ نابێت ناڕه‌زایی‌‬ ‫ده‌رببڕن‪.‬‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌فسه‌رێكی زێره‌ڤانی‬ ‫كه‌ نه‌یویس���ت ناوی ئاش���كرا بكرێت‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یاند "ماوه‌ی ‪ 45‬رۆژه‌‬ ‫موچه‌مان پێنه‌دراوه‌و له‌به‌رامبه‌ریشدا‬ ‫ناتوانین هی���چ ناڕه‌زاییه‌ك ده‌رببڕین‪،‬‬

‫چونكه‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌ی ئه‌وه‌یان لێكردوین چاره‌سه‌ری كێشه‌كانمان بۆ ناكه‌ن"‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ناڕازی���ن‪ ،‬ئ���ه‌وا واز بهێنین‌و ئه‌و ئه‌فس���ه‌ره‌ی زێره‌ڤان���ی ئاماژه‌ی‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ش���كرد كه‌ ‪ 48‬كاتژمێر ده‌وام‬ ‫هێزه‌كانی دهۆك دێنه‌ شوێنمان"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌فس���ه‌ره‌ی زێره‌ڤانی وتیش���ی ده‌كه‌ن‌و ته‌نها ‪ 24‬كاتژمێر ده‌ڕۆنه‌وه‌‌و‬ ‫"به‌پێی سیستمی موچه‌ وه‌رگرتن بێت وت���ی‌ "موچه‌كه‌ش���مان به‌و ش���ێوه‌یه‌‬ ‫ئ���ه‌وا ده‌بێت هه‌موو س���ه‌ره‌ مانگێك پێده‌درێ���ت‌و هی���چ حس���ابێكمان بۆ‬ ‫موچه‌م���ان پێبدرێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم وا دیاره‌ ناكرێت"‪.‬‬ ‫مانگ ب���ۆ ئێمه‌ بۆت���ه‌ ‪ 45‬رۆژو درێژ ئاوێن���ه‌ هه‌وڵیدا لێدوانی به‌رپرس���انی‬ ‫كراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ چه‌ند س���اڵێكه‌ زێره‌ڤانی‌و وه‌زاره‌تی ناوخۆ وه‌ربگرێت‪،‬‬ ‫به‌ده‌س���ت ئه‌و گرفت���ه‌وه‌ ده‌ناڵێنین‌و به‌اڵم هه‌وڵه‌كان بێسود بوون‪.‬‬ ‫لۆگۆی زێرەڤانی لەسەر باڵی پلەدارێک‬

‫رێگه‌ به‌پێكهێنانی‌ گروپێكی‌ پزیشكی‌ نادرێت‬ ‫گروپێ���ك پزیش���ك‌و كارمه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌ندروستی‌ شارۆچكه‌ی‌ ده‌ربه‌ندیخان‬ ‫هه‌وڵ���ی‌ پێكهێنان���ی‌ گروپێك ده‌ده‌ن‬ ‫ب���ۆ هاوكاری‌ توش���بوانی‌ نه‌خۆش���ی‌‬ ‫شێرپه‌نجه‌‪ ،‬به‌اڵم پارێزگاری‌ سلێمانی‌‬ ‫به‌پاساوی‌ نایاسایی‌ بوونی‌ دامه‌زراندنی‌‬ ‫"گروپ" رێگه‌یان پێنادات‪.‬‬ ‫ده‌ربه‌ندیخ���ان‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬گروپێ���ك‬ ‫پزیش���ك‌و كارمه‌ن���دی‌ ته‌ندروس���تی‌‬ ‫ش���ارۆچكه‌ی‌ ده‌ربه‌ندیخ���ان‪ ،‬پێ���ش‬

‫مانگێك داواكارییه‌كیان به‌رزكردوه‌ته‌و‌ه‬ ‫ب���ۆ ئیداره‌ی‌ ش���اره‌كه‌ به‌مه‌به‌س���تی‌‬ ‫رێگه‌پێدانی���ان ب���ۆ دروس���تكردنی‌‬ ‫گروپێكی‌ ته‌ندروستی‌ بۆ هاوكاریكردنی‌‬ ‫مادی‌‌و مه‌عنه‌وی‌ تووشبوانی‌ نه‌خۆشی‌‬ ‫شێرپه‌نجه‌ له‌شاره‌كه‪" ‌،‬چونكه‌ هه‌ست‬ ‫به‌به‌رزبون���ه‌وه‌ی‌ رێژه‌ك���ه‌ی‌ ده‌ك���ه‌ن‬ ‫له‌ده‌ربه‌ندیخ���ان"‪ ،‬ب���ه‌اڵم ل���ەڕۆژی‌‬ ‫‪ 2012/5/12‬له‌الی���ه‌ن پارێ���زگای‌‬ ‫س���لێمانییه‌وه‌ پێیان راگه‌یه‌نراوه‌ كه‌‬

‫ناتوان���ن ئ���ه‌و گروپه‌ دروس���تبكه‌ن‪،‬‬ ‫"چونكه‌ له‌یاسادا رێگه‌دان به‌پێكهێنانی‌‬ ‫گروپ نییه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و نوس���راوه‌ی‌ له‌پارێزگاوه‌‬ ‫ئاراس���ته‌ی‌ قایمقامیه‌تی‌ ده‌ربه‌ندیخان‬ ‫ك���راوه‌‌و وێن���ه‌ی‌ الی‌ ئاوێنه‌ی���ه‌‪،‬‬ ‫پاساوێكیتری‌ رێگه‌ نه‌دان به‌گروپه‌كه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ بۆ مۆڵ���ه‌ت وه‌رگرتنی‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ی‌ كوردس���تان بۆ نه‌هێشتنی‌‬ ‫نه‌خۆش���ی‌ ش���ێرپه‌نجه‌ به‌ر له‌ئه‌مان‌و‬

‫رێنماییان ده‌كات له‌بری‌ دروستكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫گ���روپ په‌یوه‌ندی‌ ب���ه‌و كۆمه‌ڵه‌یه‌وه‌‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫له‌مباره‌یه‌ش���ه‌وه‌ ئه‌ندام���ی‌ گروپه‌كه‌‬ ‫ئیس���ماعیل عه‌بدولڕه‌حیم‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند "توش���ی‌ نیگه‌رانی‌ زۆربووین‬ ‫له‌ره‌تكردنه‌وه‌ی‌ داواكه‌مان‌و پێكهێنانی‌‬ ‫گروپێك���ی‌ هاری���كاری‌ ته‌ندروس���تی‌‬ ‫پێویس���ت به‌م پێچاوپێچیه‌ یاس���اییه‌‬ ‫ناكات"‪.‬‬

‫كاروان ساڵح په‌رله‌مانتاری پێشووی فراكسیۆنی گۆڕان‪:‬‬ ‫گۆڕان ئێمه‌ی وه‌ك مه‌ڕه‌كه‌ی حه‌زره‌تی ئیسماعیل كرده‌ قوربانیی‬ ‫ئا‪ :‬كامه‌ران محه‌مه‌د‬ ‫كاروان س����اڵح‪ ،‬كه‌ پێش����تر په‌رله‌مانتاری‬ ‫فراكس����ۆنی گ����ۆران ب����وو‪‌،‬کات����ی خۆی‬ ‫له‌س����ه‌روه‌ختی ده‌نگداندا له‌س����ه‌ر بودجه‬ ‫هاواری ک����رد ئه‌وه‌ ماف����ی زه‌حمه‌تکێش‌و‬ ‫هه‌ژارانه‌و سه‌ره‌تای ئه‌مساڵیش که‌ به‌هۆی‬ ‫ئیمزاکردنیی����ه‌وه‌ ب����ۆ وه‌رگرتنی ش����وق ‌ه‬ ‫گرانبه‌هاکانی په‌رله‌ما ‌ن له‌الیه‌ن بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕانه‌وه‌ رووبه‌ڕووی لێپچینه‌وه‌ بوو‪ ،‬هات ‌ه‬ ‫ده‌ره‌وه‌و له‌گ����ه‌ڵ په‌رله‌مانتارێك����ی ت����ری‬ ‫هه‌مان لیست فراكسیۆنیكی سه‌ربه‌خۆیان‬ ‫راگه‌یان����د‪ ،‬ده‌ڵێت "دڵنیات����ان ده‌كه‌م ن ‌ه‬ ‫ده‌چینه‌ نێو لیس����تی پارتی‌و نه‌ لیس����تی‬ ‫یه‌كێتی"‪.‬‬ ‫"كاروان س����اڵح" پێداگیریی له‌س����ه‌ر ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌كات ك����ه‌ زۆرب����ه‌ی ئ����ه‌و ده‌نگان����ه‌ی‬ ‫به‌ده‌ستیهێناوه تا ببێت ‌ه په‌رله‌مانتار ده‌نگی‬ ‫خۆیه‌تی‌و هه‌مووی هی گ����ۆڕان نییه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "ئێم ‌ه كۆمه‌ڵێك خه‌ڵكی تیكۆشه‌ر‬ ‫بوین‪ ،‬له‌یه‌كێتی‌و حیزبه‌كانی ترو سه‌ربه‌خۆ‪،‬‬ ‫وازمان له‌مه‌كان����ه‌ت‌و به‌رژه‌وه‌‌ندییه‌كانمان‬ ‫هێن����او گۆڕانم����ان دروس����تكرد‪ .‬له‌گ����ه‌ڵ‬ ‫كۆمه‌ڵێك تێكۆش����ه‌ری تر رێکكه‌وتنێكمان‬ ‫كردو نه‌وشیروانمان كرده‌ ره‌مزی خۆمان‪،‬‬ ‫له‌هه‌ولێ����ر ئێم ‌ه ‪ 3‬ك����ه‌س بووین یه‌كه‌مین‬ ‫شانه‌ی گۆڕانمان دروستكرد‪ ،‬ئێمه‌ كاندیدی‬

‫خه‌ڵكی هه‌ولێر بووین‪ ،‬نه‌ك هی شوێنه‌كانی‬ ‫ت����ر‪ ،‬ئه‌و‌ه خه‌ڵكی ش����اره‌كه‌م بوو ده‌نگی‬ ‫ب����ه‌ ئێم����ه‌ داوه‌‪ 130.000 .‬ده‌نگمان هێنا‪،‬‬ ‫پشكی ش����ێری ئه‌و ده‌نگان ‌ه بۆ كه‌سایه‌تی‬ ‫كاندیده‌كانی هه‌ولێر بووه‌"‪.‬‬ ‫‌ له‌ب����اره‌ی ده‌ركردنی����ان له‌فراكس����یۆنی‬ ‫گۆڕان كاروان س����اڵح وتی "ت����ا ئه‌وپه‌ڕی‬ ‫ناشه‌رعی‌و نایاساییه‌و پێشلكاریی گه‌وره‌ی‬ ‫مافی مرۆڤه‌‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ ته‌داخولكردنی حیزب ‌ه‬ ‫ب����ۆ په‌رله‌م����ان‪ ،‬له‌كاتێكدا گ����ۆڕان خۆی‬ ‫پارتی‌و یه‌كێتی تۆمه‌تب����ار ده‌كرد به‌وه‌ی‬ ‫ده‌س����ت له‌په‌رله‌م����ان وه‌رده‌دات‪ ،‬كه‌چی‬ ‫خۆی خراپتری كرد‪ .‬سه‌ركردایه‌تی گۆڕان‬ ‫پێیوابوو به‌م كاره‌ی چه‌ند هه‌زار ده‌نگێك‬ ‫زیاد ده‌كات‌و س����ۆزی خه‌ڵك راده‌كێشیت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئێم����ه‌ی كرد‌ه مه‌ڕه‌ك����ه‌ی حه‌زره‌تی‬ ‫ئیسماعیل‌و بووین ‌ه قوربانیی"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانت����اره جه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‬ ‫ك����ه‌ له‌كات����ی دروس����تبوونی كێش����ه‌كه‌ی‬ ‫نێوانیان له‌گه‌ڵ سه‌ركردایه‌تی بزووتنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و چه‌ندینج����ار هه‌وڵی داوه كێش����ه‌ك ‌ه‬ ‫چاره‌سه‌ر بكه‌ن‌و به‌یه‌كه‌وه‌ دابنیشن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وه‌ك خۆی ده‌ڵێت "سه‌رانی گۆڕان هه‌میش ‌ه‬ ‫وه‌اڵمی����ان له‌وه‌دا چڕ كردب����ۆو‌ه ك ‌ه ئه‌وان‬ ‫پێویس����تیان به‌ئێمه‌ نیی����ه‌و له‌بزوتنه‌وه‌ك ‌ه‬ ‫به‌رین‪ ،‬س����ه‌ركرده‌كانی گ����ۆڕان ئێمه‌یان‬ ‫به‌ده‌ره‌وه‌ نا‪ ،‬نه‌ك ئێم ‌ه حه‌ز بكه‌ین"‪.‬‬ ‫له‌كاتی ده‌نگدانی په‌رله‌مانتاران به‌كابینه‌ی‬

‫حه‌وت����ه‌م‪ ،‬كاروان س����اڵح‌و عه‌بدولڕه‌حمان‬ ‫زاخۆی����ی ك����ه‌ به‌یه‌ك����ه‌وه‌ فراكس����یۆنی‬ ‫س����ه‌ربه‌خۆیان راگه‌یان����دوه‌‪ ،‬پێچه‌وان����ه‌ی‬ ‫فراكس����یۆنه‌كانی ت����ری ئۆپۆزس����یۆن‪،‬‬ ‫ده‌نگی����ان به‌چه‌ند وه‌زیرێ����ك دا كه‌ به‌ڕای‬ ‫هه‌ندێك له‌چاودێران ئه‌مه‌ نزیكبووه‌نه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵت‌و جۆرێكیشه‌ له‌كاردانه‌وه‌ دژی‬ ‫بزوتن����ه‌وه‌ی گۆڕان‪ ،‬له‌وباره‌ی����ه‌و‌ه كاروان‬ ‫س����اڵح ده‌ڵێت "به‌ش����ێكی په‌یوه‌ندی به‌و‬ ‫گۆش����ه‌گیرییه‌وه‌ هه‌ب����وو ك���� ‌ه بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕان له‌گه‌ڵ ئێمه‌ ئه‌نجامیده‌دا‪ ،‬به‌شێكیش‬ ‫په‌یوه‌ندی به‌قه‌ناعه‌ت����ی خۆمانه‌و‌ه هه‌یه‌‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ ئێم����ه‌ به‌ب����اش ده‌ڵێی����ن باش‌و‬ ‫به‌خراپیش ده‌ڵێین خراپ"‪.‬‬ ‫ده‌نگ����ۆ هه‌ی����ه‌ فراكس����یۆنی س����ه‌ربه‌خۆ‬ ‫فراوانت����ر ببێت‪ ،‬كاروان س����اڵ ‌ح وتی "ناو‬ ‫ناهێن����م‪ ،‬به‌اڵم له‌دانیش����تنی ژێر به‌ژێری‌و‬ ‫گفتوگ����ۆی جدیدای����ن‌و له‌ئاینده‌یه‌كی زۆر‬ ‫نزیكدا فراكس����یۆنه‌كه‌مان په‌رله‌مانتاری تر‬ ‫له‌خۆده‌گرێت‪ ،‬با هیچ كه‌سێك ئۆپۆزسیۆن‬ ‫بوون به‌ئێم ‌ه نه‌فرۆش����ێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئێم ‌ه‬ ‫هه‌م����ان هه‌ڵویس����تی پێش����وومان درێژ‌ه‬ ‫پێده‌ده‌ی����ن‪ .‬دڵنیاتان ده‌ك����ه‌م نه‌ ده‌چین ‌ه‬ ‫نێو لیس����تی پارتی‌و نه‌لیس����تی یه‌كێتی‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌رچ����ی ئه‌وان زۆریان پێخۆش����بوو ك ‌ه‬ ‫له‌ناو فراكس����یۆنی گۆڕان هاتینه‌ ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم تا ئێس����تا نه‌داوایان لێكردوین‌و نه‬ ‫‌هه‌وڵیشیانداو‌ه دانه‌خۆره‌مان بكه‌ن"‪.‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫ئاوێنه‌ی روداوه‌کان‬

‫شێواندنی‌ راستییه‌كان‌و‬ ‫هه‌ڵڕشتن ‌ی بوغز‬ ‫له‌پای‌ چی‌؟‬ ‫ده‌زگا ‌ی چاپ‌و په‌خش ‌ی سه‌رده‌م‬ ‫هه‌فته‌نام����ه‌ ‌ی "ئاوێنه‌" ده‌بوای����ه‌ ئاوێنه‌ ‌ی‬ ‫راستییه‌كان بێت‌و به‌پێی‌ رێساكان‌و ئه‌خالق ‌ی‬ ‫رۆژنامه‌وانی����ش پێ����ش باڵوكردنه‌وه‌ی‌ هه‌ر‬ ‫بابه‌تێك‪ ،‬كه‌ بی����روڕا نییه‌‌و په‌یوه‌ندیی‌ ب ‌ه‬ ‫زانیاری‌‌و داتاوه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ته‌نیا بار ‌ی سه‌رنج ‌ی‬ ‫كه‌س����ێك ی����ان الیه‌نێ����ك باڵونه‌كاته‌وه‌‌و‬ ‫به‌مه‌به‌س����تی‌ خس����تنه‌ڕووی‌ حه‌قیقه‌ت بۆ‬ ‫خاوێنه‌ران����ی‌ هه‌فته‌نامه‌ك����ه‌‌و پاراس����تن ‌ی‬ ‫راس����تبێژی الیه‌كیش له‌الیه‌نی‌ په‌یوه‌ندیدار‬ ‫بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌داخ����ه‌و‌ه له‌ماوه‌ی‌ ئه‌م چه‌ن����د مانگه‌ ‌ی‬ ‫راب����ردوودا "ئاوێنه‌" چه‌ن����د جارێك بابه‌ت ‌ی‬ ‫دژی‌ ده‌زگا ‌ی چاپ‌و په‌خش����ی‌ س����ه‌رده‌م‬ ‫باڵوكردۆته‌وه‌‪ ،‬كه‌ تیایاندا هێرش����ی‌ ناڕه‌وا‬ ‫كراوه‌ته‌ سه‌ر ده‌زگاكه‌‌و زانیاریی‌ نادروست‬ ‫ده‌رب����اره‌ ‌ی باڵوكراوه‌ت����ه‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌رچ ‌ی ب ‌ه‬ ‫ته‌له‌فونی����ش له‌م����اوه‌ی‌ رابردوودا قس���� ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ (ش����وان محه‌مه‌د)ی‌ سه‌رنووسه‌ر ‌ی‬ ‫رۆژنامه‌ك����ه‌دا كراوه‌و باس����ی‌ ئ����ه‌و گرفت ‌ه‬ ‫كراوه‌و داوای‌ ئه‌وه‌مان لێ‌ كردوه‌ كه‌ ناكرێت‬ ‫ماف ‌ی ئێمه‌ پێشێل بكرێت‌و بابه‌تمان له‌سه‌ر‬ ‫باڵوبێته‌وه‌و په‌یوه‌ندییه‌كمان پێوه‌ نه‌كرێت‬ ‫بۆ ئاش����كرابوونی‌ بار ‌ی سه‌رنجی‌ خۆمان‌و‬ ‫ده‌ركه‌وتن���� ‌ی رووی‌ دوه‌می‌ راس����تییه‌كان‪،‬‬ ‫كه‌چ����ی‌ جارێكی‌ ت����ر‌و له‌ژم����اره‌ (‪)325‬‬ ‫ی‌ رۆژ ‌ی ‪‌2012/5/8‬و له‌ژێ����ر ناونیش����ان ‌ی‬ ‫"موچ���� ‌ه له‌نێوان میدی����ا ‌ی ئه‌هلی‌‌و میدیا ‌ی‬ ‫حیزب����ی‌‪ -‬حكومی‌"دا‪" ،‬ئاوێن����ه‌" ده‌رفه‌ت ‌ی‬ ‫هێرشكردن ‌ه سه‌ر سه‌رده‌می‌ داوه‌ته‌ كه‌سێك‬ ‫به‌ناوی‌ (دۆس����تێك ‌ی ئه‌ده‌بی‌ س����ه‌رده‌م)‪،‬‬ ‫به‌بێ‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ ب����ۆ پشتڕاس����تكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫زانیارییه‌كان���� ‌ی بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ ده‌زگاكه‌مان‪.‬‬ ‫بۆی���� ‌ه به‌پێویس����تمان زان����ی‌ ب����ه‌م چه‌ند‬ ‫خاڵه‌ی‌ خواره‌وه‌ وه‌اڵمێكی‌ ئه‌و "دۆس����ته‌"‌و‬ ‫"ئاوێن����ه‌"ش بده‌ینه‌وه‌و راس����تییه‌كان بۆ‬ ‫خوێنه‌ران بخه‌ینه‌ڕوو‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ /‬ئه‌گه‌ر نووسه‌ری‌ بابه‌ته‌ك ‌ه دۆست‌و‬ ‫راس����تگۆ بوایه‌‪ ،‬ده‌بوایه‌ راش����كاوان ‌ه ناو ‌ی‬ ‫خۆ ‌ی بنووس����ێت‌و بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ سه‌رده‌م‪،‬‬ ‫به‌مه‌به‌س����تی‌ پشتڕاس����تكردنه‌وه‌ی‌ ئ����ه‌و‬ ‫زانیاریی���� ‌ه چه‌واش����ه‌كاریانه‌ی‌ ریزیكردون‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ناوبراو دۆستی سه‌رده‌م‬ ‫نیی����ه‌‌و كه‌س����ێكه‌ ئیره‌یی‌ ب����ه‌ ده‌زگاكه‌‌و‬ ‫كارمه‌ندان ‌ی ده‌بات‪ ،‬یان بوغزێكی‌ ره‌ش���� ‌ی‬ ‫له‌ناخی����دا دژی‌ ده‌زگاكه‌م����ان هه‌ڵگرتوه‌و‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ده‌زانێ����ت زانیارییه‌كان ‌ی درۆ‌و‬ ‫ب����ێ‌ بناغه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ زاتی‌ ئ����ه‌وه‌ ‌ی نه‌كردو‌ه‬ ‫راش����كاوانه‌ ناو ‌ی خۆی‌ بنووسێت‌و په‌نا ‌ی‬ ‫بۆ ناو ‌ی نهێنی‌ ب����ردوه‌‪ .‬بێگومان ئه‌مه‌ش‬ ‫رێگرنیی���� ‌ه له‌وه‌ی‌‪ ،‬ب����ۆ پاراس����تنی‌ ناو‌و‬ ‫ناوبانگی‌ سه‌رده‌م سكااڵ له‌دژی‌ "دۆسته‌كه‌"‌و‬ ‫"ئاوێن����ه‌"ش تۆماربكه‌ین‌و هه‌فته‌نامه‌كه‌ش‬ ‫ناچاربكه‌ین ناوی‌ راسته‌قینه‌ی‌ بداته‌ الیه‌ن ‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندیدار‪ .‬دوه‌م‪ /‬به‌راوردكردن له‌نێوان‬ ‫ده‌زگایه‌كی‌ رۆشنبیریی‌ وه‌ك سه‌رده‌م‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫خاوه‌نی‌ پێنج گۆڤار ‌ی مانگانه‌و وه‌رزی‌‪ ،‬س ‌ێ‬ ‫زنجیره‌ ‌ی كتێب‌و ماڵپه‌ڕێك ‌ی تایبه‌ته‌‪ ،‬له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫هه‌فته‌نامه‌یه‌كی‌ وه‌ك "ئاوێنه‌"‪ ،‬ك ‌ه مانگان ‌ه‬ ‫‪ 80‬الپ����ه‌ڕه‌و ماڵپه‌ڕێ����ك به‌رهه‌مدێنێ����ت‪،‬‬ ‫كارێك����ی‌ هه‌ڵه‌و نابه‌جێیه‌‌و ناكرێت له‌ڕوو ‌ی‬ ‫ج����ۆری‌ كارو به‌ڕێوه‌ب����ردن‪ ،‬هه‌یكه‌ل����ی‌‬ ‫رێكخراوه‌یی‌‌و ده‌س����ه‌اڵته‌كان‪ ،‬پاداش����ت ‌ی‬ ‫مانگانه‌ ‌ی كارمه‌ندانه‌وه‌ پێك به‌راوردبكرێن‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت راست نیی ‌ه سه‌رده‌م به‌راوردبكرێت‬ ‫ب ‌ه ده‌زگایه‌كی‌ هاوش����ێوه‌ش‪ ،‬چونكه‌ هه‌ر‬ ‫ده‌زگایه‌ك خاوه‌ن تایبه‌تمه‌ندیی‌ خۆیه‌تی‌‌و‬ ‫ناكرێ����ت هه‌م����وو ده‌زگا رووناكبیرییه‌كان ‌ی‬ ‫كوردستان كۆپییه‌ك ‌ی كتومتی‌ یه‌كتر بن‪.‬‬ ‫سێیه‌م‪" /‬دۆسته‌كه‌مان" ده‌یه‌وێت خوێنه‌ر‬ ‫چه‌واشه‌بكات‌و س����ه‌رده‌م وه‌ك ده‌زگایه‌ك ‌ی‬ ‫حیزب ‌ی حكومی ‌ی پ ‌ێ بناسێنێت‪ .‬له‌كاتێكدا‬ ‫سه‌رده‌م ده‌زگایه‌كی‌ سه‌ربه‌خۆی‌ ناحكومیی ‌ه‬ ‫به‌پێی‌ بڕیارێك ‌ی تایبه‌تی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردس����تان له‌س����اڵی‌ ‪1998‬دا دامه‌زراوه‌و‬ ‫مانگان ‌ه مینحه‌یه‌ك له‌حكومه‌ت وه‌رده‌گرێت‬ ‫ب����ۆ راییكردن����ی‌ كاره‌كان����ی‌‌و به‌هاوكاری ‌ی‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمیش بۆته‌ خاوه‌ن ‌ی ته‌الر ‌ی‬ ‫تایبه‌ت به‌خۆی‌‪ ،‬كه‌ چه‌ندین به‌ش‌و چاالك ‌ی‬ ‫له‌خۆده‌گرێ����ت‪ .‬له‌م����اوه‌ ‌ی چه‌ند س����اڵ ‌ی‬ ‫پێشووش����دا به‌ڕێز مام ج����ه‌الل له‌ڕێگه‌ ‌ی‬ ‫س����كرتاریه‌تی‌ یه‌كێت����ی‌‌و س����ه‌رۆكایه‌تی ‌ی‬ ‫كۆماره‌وه‌ هاوكاریی‌ نووس����ه‌ران ‌ی ناوه‌وه‌و‬ ‫ده‌ره‌وه‌ ‌ی س����ه‌رده‌می‌ كردوه‌و هه‌رگیزیش‬ ‫بڕی‌ ئ����ه‌و یارمه‌تییه‌ بۆ هی����چ ئه‌ندامێك ‌ی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن‌و نووس����ه‌رێكیش نه‌گه‌یش����تۆت ‌ه‬ ‫‪ 400‬دۆالر‪ ،‬وه‌ك "دۆسته‌كه‌مان" بانگه‌شه‌ ‌ی‬ ‫بۆ ده‌كات‪ .‬ماوه‌یه‌كیش���� ‌ه ئه‌و هاوكارییه‌ ‌ی‬ ‫نووس����ه‌ران نه‌م����اوه‌‪ ،‬هاوكارییه‌كه‌ش ب ‌ێ‬ ‫به‌رامبه‌ر بووه‌و كاریگه‌ریی‌ له‌سه‌ر ئیراده‌و‬ ‫بڕیاری‌ س����ه‌رده‌م نه‌بوه‌‪ .‬هه‌روه‌ها سه‌رده‌م‬ ‫هه‌رگیز ده‌زگایه‌ك ‌ی حیزبی‌ نه‌بووه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫نه‌ گرێدراوی‌ هیچ ده‌زگایه‌كی‌ حیزب ‌ی بووه‌‪،‬‬ ‫نه‌ الیه‌نگیریی‌ بۆ هیچ حیزبێك هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫»»‪19‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )326‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/15‬‬

‫‪hewalusyaset.awene@gmail.com‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ر‌ه گشتییه‌كان ‌ی سلێمان ‌ی ده‌گۆڕدرێن‬

‫‪3‬‬

‫ی مه‌ڵبه‌ند ره‌زامه‌ندیی‌ له‌سه‌ر گۆڕانكاریه‌كان نیشان بدات"‬ ‫"ده‌بێت به‌رپرس ‌‬

‫ ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم به‌نیازه‌ گۆڕانكاریی‌‬ ‫له‌پۆستی‌ به‌ڕێوه‌به‌ره‌ گشتییه‌كانی‌‬ ‫پارێزگای‌ سلێمانیدا بكات‌و به‌پێی‌‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كی ئاگاداریش ده‌بێت‬ ‫گۆڕانكارییه‌كان به‌ڕه‌زامه‌ندیی‌‬ ‫به‌رپرسی‌ مه‌ڵبه‌ندی‌ سلێمانی‌ "هێرۆ‬ ‫ئیبراهیم ئه‌حمه‌د" بێت‪ ،‬به‌رپرسی‌‬ ‫ئۆفیسی‌ سلێمانی‌ حكومه‌ت‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ به‌و پێیه‌ی‌‬ ‫به‌رپرسی‌ مه‌ڵبه‌ند ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسییه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێت ره‌ئی‌ هه‌بێت‌و‬ ‫مه‌ڵبه‌ندیش ره‌تیده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫"به‌رپرسی‌ مه‌ڵبه‌ند ته‌داخول بكات‬ ‫له‌و پۆستانه‌دا"‪.‬‬

‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د ك���ه‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م‬ ‫به‌نیازه‌ چه‌ند به‌ڕێوه‌به‌رێكی‌ گش���تی‌‬ ‫له‌شاری‌ س���لێمانی‌ بگۆڕێت ئه‌وانیش‬ ‫(ش���اره‌وانی‪ ،‬په‌روه‌رده‌‪ ،‬وه‌به‌رهێنان‪،‬‬ ‫چاودێ���ری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪ ،‬رۆش���نبیری‌‌و‬ ‫هونه‌ر‌و گه‌شتوگوزار) ده‌گرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌‬ ‫ئ���ه‌و كاندیدانه‌ی‌ بۆ ئه‌و پۆس���تانه‌ی‌‬ ‫گۆڕانكاریی���ان تیا ده‌كرێ���ت له‌الیه‌ن‬ ‫مه‌ڵبه‌ن���دی‌ س���لێمانی‌ یه‌كێتیی���ه‌وه‌‬ ‫ده‌ستنیش���ان ده‌كرێن‌و به‌نوس���راوی‌‬ ‫فه‌رمی‌ به‌رپرس���ی‌ مه‌ڵبه‌نده‌كه‌ "هێرۆ‬ ‫ئیبراهیم ئه‌حمه‌د" ئاڕاسته‌ی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم كراوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ سه‌رچاوه‌كه‌ دانانی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬

‫نوێی‌ ته‌ندروستی‌ سلێمانیش (د‪.‬میران‬ ‫محه‌مه‌د عه‌باس)‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌ڕێوه‌به‌ر‌ه‬ ‫گشتییه‌كانی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ پۆلیس‌و‬ ‫پۆلیس���ی‌ هاتوچ���ۆ ك���ه‌ ماوه‌ی���ه‌ك‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر ئه‌و پۆس���ته‌یان پێسپێردرا‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها هه‌ر به‌ڕه‌زامه‌ندی‌ به‌رپرس���ی‌‬ ‫مه‌ڵبه‌ند ب���ووه‌‪ ،‬واته‌ به‌و پێوه‌ره‌ بێت‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئێستا ئاڕاسته‌ی‌ كاروباره‌كانی‌‬ ‫حكومه‌ت دیاری���ده‌كات‪ ،‬حیزب نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو چه‌ند كه‌سێكی‌ دیاریكراوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و زانیاریانه‌ش���ی‌ ده‌س���ت‬ ‫ئاوێنه‌ كه‌وتوون‪ ،‬ب���ۆ گۆڕانكاریكردن‬ ‫له‌پۆس���ته‌ حكومییه‌كاندا له‌پارێزگای‌‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬لیژنه‌یه‌كی‌ بااڵ له‌به‌رپرسانی‌‬ ‫حكومه‌ت‌و حیزب پێكهاتوون‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و گۆڕانكاریان���ه‌‪،‬‬

‫ئاوێن���ه‌ په‌یوه‌ندیك���رد به‌ به‌رپرس���ی‌‬ ‫نوسینگه‌ی‌ تایبه‌تی‌ سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‬ ‫له‌س���لێمانی‌ (له‌تیف ش���ێخ عومه‌ر)‬ ‫ناوبراو رایگه‌یاند ك���ه‌ گۆڕانكاریكردن‬ ‫له‌پۆس���ته‌ حكومییه‌كاندا به‌به‌رده‌وام‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم ئاماده‌نه‌بوو گۆڕانكاری‌‬ ‫ئه‌و پۆس���تانه‌ پشتڕاس���ت بكاته‌وه‌‌و‬ ‫وت���ی‌ "گۆڕانكاری���ی‌ ئه‌گ���ه‌ر بكرێت‬ ‫له‌س���ه‌ر چه‌ند بنه‌مایه‌كه‌‪ ،‬هه‌ندێكیان‬ ‫په‌یوه‌ندیی‌ به‌ته‌مه‌ن‌و خانه‌نشینبوونی‌‬ ‫ئ���ه‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌ گش���تییانه‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێكیش���یان په‌یوه‌ندیی‌ به‌لێهاتویی‌‬ ‫كه‌س���انی‌ دیكه‌وه‌ هه‌ی���ه‌"‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫وتیش���ی‌ "لیس���تی‌ كوردس���تانی‌‌و‬ ‫حیزبه‌كانی‌ ناوی‌ كه‌ لیس���تی‌ براوه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنن حكومه‌ت دروس���تده‌كه‌ن‪،‬‬

‫بۆیه‌ دیاریكردنی‌ پۆسته‌ گرنگه‌كانیش‬ ‫مه‌كته‌ب���ی‌ سیاس���ی‌ به‌ڕاوێ���ژ له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫حكومه‌تدا ده‌ستنیشانیان ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ ئ���ه‌و‬ ‫گۆڕانكـــــاریانه‌ ده‌بێت به‌ڕه‌زامه‌ندیی‌‬ ‫به‌رپرس���ی‌ مه‌ڵبه‌ن���دی‌ یه‌كێتی‌ بێت‪،‬‬ ‫له‌تیف ش���ێخ عومــــــ���ه‌ر وتی‌ "به‌و‬ ‫پێی���ه‌ی‌ خات���وو هێ���رۆ ئه‌نـــــدامی‌‬ ‫مه‌كته‌ب���ی‌ سیاس���ییه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ ده‌بێت‬ ‫ره‌ئی‌ هه‌بێ���ت له‌ده‌ستنیش���انكردنی‌‬ ‫پۆسته‌كاندا"‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر له‌مباره‌ی���ه‌وه‌‪ ،‬ئاوێن���ه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیك���رد به‌كارگێ���ڕی‌ مه‌ڵبه‌ندی‌‬ ‫رێكخستنی‌ سلێمانی‌ یه‌كێتی‌ (یوسف‬ ‫یاس���ین)‪ ،‬ئه‌وی���ش ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌دا‬ ‫ك���ه‌ ل���ه‌دوای‌ ده‌س���تبه‌كاربوونی‌ هه‌ر‬

‫كابینه‌یه‌ك هه‌ڵس���ه‌نگاندن بۆ ئه‌دای‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كان ده‌كرێت‌و كارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاس���اییه‌ ئه‌گه‌ر گۆڕانكاریی���ان تێدا‬ ‫بكرێت‪ ،‬ناوبراو وتی‌ "هه‌ڵس���ه‌نگاندن‌و‬ ‫گۆڕانكاری‌ بۆ هه‌موو به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌‬ ‫گشتییه‌كان ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم تائێستا هچ‬ ‫ش���وێنێك بۆ گۆڕانكاری‌ ده‌ستنیشان‬ ‫نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و كارگێ���ڕ مه‌ڵبه‌ن���ده‌ی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫ره‌تیك���رده‌وه‌ ك���ه‌ "هێ���رۆ ئیبراهیم‬ ‫ئه‌حمه‌د" بڕیاری‌ كۆتایی‌ له‌س���ه‌ر دوا‬ ‫په‌س���ه‌ندكردنی‌ گۆڕانكارییه‌كان بدات‌و‬ ‫وتی‌ "ئه‌وه‌ راست نییه‌‌و ته‌نها ده‌نگۆیه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ پێشتریش هه‌ندێك گۆڕانكاری‌‬ ‫كراوه‌ كه‌ به‌رپرسی‌ مه‌ڵبه‌ند ئاگای‌ لێ‬ ‫نه‌بووه‌"‪.‬‬

‫سیناریۆكانی‌ پشت خۆپیشاندانه‌كه‌ی‌ هه‌ولێر‬ ‫ی خۆی‌ كردی‌ یان حیزبه‌ ئیسالمییه‌کان؟‬ ‫پارت ‌‬ ‫ شوان محه‌مه‌د‬ ‫هه‌فته‌یه‌ك به‌سه‌ر ئه‌و خۆپیشاندانه‌دا‬ ‫تێپه‌ڕی‌ كه‌ به‌ته‌واویی‌ هه‌ولێری‌‬ ‫پایته‌ختی‌ هه‌رێمی‌ شڵه‌ژاند‪ ،‬تا ئێستا‬ ‫راڤه‌ی‌ جیاجیا‌و سیناریۆی‌ جیاواز بۆ‬ ‫بكه‌رانی‌ ئه‌م خۆپیشاندانه‌ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ناوه‌نده‌ نا ره‌سمییه‌كانی‌ پارتی‌‬ ‫به‌ده‌ستی‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێرانی‌‬ ‫ده‌زانن‪.‬‬ ‫ئه‌و سیناریۆیانه‌ی‌ بۆ ئه‌م خۆپیشاندانه‌‬ ‫ده‌كرێ����ت زۆرن‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئ����ه‌وه‌ی‌ زیاتر‬ ‫واقیعیه‌‪ ،‬س����ێ‌ س����یناریۆیه‌‪ :‬یه‌كێكیان‬ ‫پارت����ی‌ خۆی‌ بێ����ت‪ ،‬دووه‌میان كۆمه‌ڵ‌و‬ ‫یه‌كگرت����وو به‌ ناڕاس����ته‌وخۆ ئه‌نجامیان‬ ‫دابێت‪ ،‬دوا س����یناریۆش ئێران له‌ڕێگای‌‬ ‫پارت����ه‌ ئیس��ل�امییه‌كان‪ ،‬ی����ان له‌ڕێگای‌‬ ‫سیخوڕه‌كانیه‌وه‌ ئه‌نجامی‌ دابێت‪.‬‬ ‫سه‌ره‌تا چۆن ده‌ستیپێكرد‬ ‫گۆڤ����اری‌ چرپ����ه‌ كه‌ له‌الی����ه‌ن پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫دیموكرات����ی‌ كوردس����تانه‌وه‌ كۆمه‌ك����ی‌‬ ‫مادی‌ ده‌كرێت‌و س����تافه‌كه‌ی‌‪( :‬خاوه‌ن‬ ‫ئیمتیازه‌كه‌ی‌ خزمێكی‌ نزیكی‌ ئه‌ندامێكی‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ پارتییه‌‪ ،‬سه‌رنوسه‌ر‌و‬ ‫ستافه‌كه‌ش����ی‌ په‌یامنێ����ری‌ رۆژنام����ه‌ی‌‬ ‫خه‌باتی‌‪ ،‬زمانحاڵی‌ پارتی)ن‪ ،‬له‌دوا ژماره‌ی‌‬ ‫خۆیدا‪ ،‬نوس����ینێكی‌ (هه‌ڵمه‌ت گۆران)ی‌‬ ‫باڵوكرده‌وه‌ به‌ ناویش����انی‌ (من ‌و خوا)‬ ‫ك ‌ه س����اڵی‌ ‪ 2010‬له‌فه‌یسبووكی‌ تایبه‌تی‌‬ ‫خۆیدا نوس����یویه‌تی‌‌و تا باڵوكرده‌نه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌م نوسینه‌ ئه‌و كه‌سێكی‌ ناسراو نه‌بووه‌‬ ‫له‌ناو ناوه‌ندی‌ رۆشنبیری‌‌و رۆژنامه‌نوسی‌‬ ‫كوردی����دا‪ ،‬باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئ����ه‌م بابه‌ته‌‬ ‫ده‌نگدانه‌وه‌یه‌ك����ی‌ به‌رفراوانی‌ له‌ناوه‌ندی‌‬ ‫ئیسالمی‌‌و مزگه‌وته‌كاندا دروستكرد‌و ئه‌م‬ ‫ناوه‌ندان����ه‌ به‌ "س����وكایه‌تیكردن به‌خوا"‬ ‫ناوزه‌دی����ان ك����رد‪ .‬س����ه‌ره‌تا له‌هه‌ندێك‬ ‫قه‌زای‌ س����لێمانی‌‌و دوات����ر له‌ناو زانكۆی‌‬ ‫س����لێمانی‌ خۆپیش����اندان دژی‌ نوسه‌ر‌و‬ ‫گۆڤاره‌كه‌ ئه‌نج����ام درا‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ جێگای‌‬ ‫سه‌رنج بوو له‌خۆپیشاندانه‌كه‌ی‌ زانكۆی‌‬ ‫س����لێمانی‌‪ ،‬ئه‌ندامێكی‌ س����ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫یه‌كگرت����ووی‌ ئیس��ل�امی‌ له‌ڕیزه‌كان����ی‌‬ ‫پێشه‌وه‌ی‌ خۆپیش����اندانه‌كه‌دا بوو‪ .‬ئه‌م‬ ‫خۆپیشاندانانه‌ به‌هێمنی‌ تێپه‌ڕین‪.‬‬ ‫ش����ه‌وی‌ ش����ه‌ممه‌ ‪ 5/5‬له‌هه‌ولێ����ر‬ ‫له‌مزگه‌وتی‌ سه‌واف كۆمه‌ڵێك مه‌ال‌و پیاوی‌‬ ‫ئایینی‌ به‌مه‌به‌ستی‌ به‌رپه‌رچدانه‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫"س����وكایه‌تییه‌" كۆده‌بنه‌وه‌‌و په‌یوه‌ندیی‌‬ ‫ده‌ك����ه‌ن ب����ه‌ نوس����ینگه‌ی‌ س����ه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌ته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ سنورێك بۆ ئه‌م‬ ‫جۆره‌ باڵوكراوانه‌ دابنێت‪ ،‬له‌نوسینگه‌ی‌‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ هه‌رێمه‌وه‌ پێیان ده‌وترێت كه‌‬ ‫بفه‌رم����وون بۆ ئه‌نجومه‌ن����ی‌ وه‌زیران تا‬ ‫چاوتان به‌س����ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت بكه‌وێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم مه‌الكان ئه‌وه‌ ره‌تده‌كه‌نه‌وه‌‌و جه‌خت‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ پێویس����ته‌‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت بێ����ت‌و به‌به‌رچاوی‌‬ ‫خه‌ڵكه‌وه‌ قس����ه‌كان بوترێ����ت‪ ،‬ئه‌وبوو‬ ‫ئه‌و شه‌وه‌ سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت سه‌ردانی‌‬ ‫مزگه‌وته‌ك����ه‌ی‌ ك����ردو پاش دانیش����تن‬ ‫له‌گه‌ڵیاندا گه‌یشتنه‌ ئه‌و بڕوایه‌ی‌ كه‌ هیچ‬ ‫چاالكییه‌ك ئه‌نجام نه‌درێت‪.‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌و دانیش����تنه‌دا‬ ‫مه‌الكان‌و سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت پێیگه‌یشتن‪،‬‬

‫ فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫دیمه‌نێک له‌خۆپیشاندانه‌که‌ی هه‌ولێر‬ ‫ی ‪ 3‬شه‌ممه‌ خۆپیشاندان كرا‌و جگه‌‬ ‫رۆژ ‌‬ ‫له‌په‌الماردان����ی‌ په‌رله‌مان كه‌ ده‌زگایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵبژێردراوی‌ خه‌ڵكه‌‪ ،‬یانه‌یه‌كی‌ خێزانی‌‌و‬ ‫دوكانێكی‌ مه‌شروبات تێكدران‪ ،‬زه‌ره‌ر به‌‬ ‫ئۆتێلێك‌و ته‌له‌فزیۆنی‌ زاگرۆزیش كه‌وت‪.‬‬ ‫هێزه‌كان����ی‌ ناوخۆ‌و ئاس����ایش‪ ،‬جگه‌‬ ‫ل����ه‌گازی‌ فرمێس����كڕێژ‌و لێدانی‌ خه‌ڵك‪،‬‬ ‫له‌كات����ی‌ خۆپیش����اندانه‌كه‌‌و له‌ڕۆژان����ی‌‬ ‫دوای‌ ئ����ه‌و رووداوه‌وه‌ زیات����ر له‌س����ه‌د‬ ‫كه‌س����یان ده‌س����تگیركرد كه‌ له‌نێویاندا‬ ‫ئه‌ندامانی‌ هێزه‌ ئیسالمییه‌كانی‌ تێدایه‌‪.‬‬ ‫وه‌ك كارێكی‌ ئاس����اییش ك����ه‌ له‌هه‌موو‬ ‫خۆپیشاندانێكیش����دا رووده‌دات‪24 ،‬‬ ‫رۆژنامه‌نووس به‌ر ش����ااڵوی‌ توندوتیژیی‌‬ ‫هێزه‌كان����ی‌ ناوخۆ‌و ئاس����ایش‌و خه‌ڵكه‌‬ ‫خۆپیشانده‌ره‌كه‌ كه‌وتن‪.‬‬ ‫سیناریۆكانی‌ پشت رووداوه‌كه‌‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬ئه‌گه‌ر پارتی‌ كردبێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌گه‌ر خۆپیشاندانه‌كه‌ی‌ هه‌ولێر پارتی‌‬ ‫خۆی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ نهێنیی‌ نه‌خشه‌ی‌ بۆ‬ ‫كێشابێت‌و هه‌ر خۆی‌ جوڵێنه‌ری‌ بووبێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا ده‌بێت سه‌ره‌تا بگه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ الی‌‬ ‫گۆڤاره‌كه‌‪ ،‬كه‌ ب����ه‌ بڕیاری‌ كام ده‌زگای‌‬ ‫پارت����ی‌ ئ����ه‌و بابه‌ت����ه‌ی‌ باڵوكردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئامان����ج‌و حیكم����ه‌ت له‌باڵوكردن����ه‌وه‌ی‌‬ ‫بابه‌تێكی‌ شه‌خس����ی‌ دوو ساڵ له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫له‌الیه‌ن گۆڤاری‌ چرپه‌وه‌ له‌چیدایه‌‪.‬‬ ‫ئامانجی‌ پارتی‌ ل����ه‌م كاره‌ له‌چیدایه‌؟‬ ‫ئاش����كرایه‌ كوردس����تان له‌قه‌یرانێك����ی‌‬ ‫سیاسیدا ده‌ژی‌‪ ،‬كێش����ه‌ی‌ نا دادوه‌ری‌‌و‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌‌و پێش����ێلكردنی‌ مافی‌ مرۆڤ‌و‬ ‫به‌هه‌ده‌ردانی‌ سامانی‌ گشتی‌ گه‌یشتۆته‌‬ ‫ئاس����تێك كه‌ هه‌موو ساتێك پێشبینیی‌‬ ‫ته‌قینه‌وه‌ی‌ جه‌ماوه‌ری‌ لێده‌كرێت‪ ،‬پارتی‌‬

‫ئه‌م خۆپیش����اندانه‌ی‌ رێكخستبێت دژی‌‬ ‫"سوكایه‌تیكردنی‌" نوسه‌ر‌و گۆڤارێك ب ‌ه‬ ‫(خوا) بۆ ئه‌وه‌ی‌ كورد واته‌نی‌ به‌به‌ردێك‬ ‫دوو چۆله‌ك����ه‌ بكوژێ����ت‪ ،‬له‌الیه‌ك����ه‌وه‌‬ ‫خه‌ڵ����ك له‌دواكاریی����ه‌ راس����ته‌قینه‌كانی‌‬ ‫خۆی‌ ب����ه‌ الڕێدا به‌رێت كه‌ مه‌س����ه‌له‌ی‌‬ ‫گه‌نده‌ڵ����ی‌‌و نا عه‌داله‌تیی����ه‌‪ ،‬له‌الیه‌كه‌وه‌‬ ‫ت����ره‌وه‌ فش����ارێكیش دروس����تبكات بۆ‬ ‫س����ه‌ر فه‌زای‌ ئ����ازادی‌‌و میدی����ای‌ ئازاد‬ ‫له‌كوردس����تاندا ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ له‌كۆتایی‌‬ ‫گه‌مه‌كه‌دا كۆمه‌ڵه‌ یاس����ایه‌ك ده‌ربچێت‬ ‫ك����ه‌ چه‌ندین هێڵی‌ س����وری‌ سیاس����ی‌‌و‬ ‫ئاین����ی‌ بۆ نوس����ه‌ران‌و رۆژنامه‌نوس����ان‬ ‫بكێشێت كه‌ ئه‌گه‌ر له‌مه‌ودوا ئه‌و هێاڵنه‌‬ ‫ببه‌زێنرێن‪ ،‬ئه‌وا له‌س����وكترین رێوشوێندا‬ ‫ك����ه‌ دژی‌ رۆژنامه‌نوس����ان بگیرێته‌ به‌ر‪،‬‬ ‫رووبه‌ڕووی‌ دادگا ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر نا ئه‌وا‬ ‫شمشێره‌كانی‌ ئه‌و پیاوه‌ ئایینیانه‌ی‌ كه‌‬ ‫چوونه‌ ب����ه‌رده‌م په‌رله‌مان‪ ،‬ئاماده‌یه‌ بۆ‬ ‫كوشتنتان‪ .‬ئه‌مانه‌ش هه‌مووی‌ له‌كاتێكدا‬ ‫رووده‌ده‌ن ك����ه‌ خه‌ریكه‌ هه‌ردوو حیزبی‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتدار له‌ژێر فشاری‌ ئۆپۆزسیۆندا‬ ‫ناچ����ار ده‌ب����ن یاس����ای‌ خۆپیش����اندان‬ ‫بگه‌ڕێننه‌وه‌ بۆ په‌رله‌مانی‌ كوردستان تا‬ ‫سه‌رله‌نوێ‌ هه‌موار بكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر ئ����ه‌م بۆچوون����ه‌ به‌كراوه‌یی‌‬ ‫جێبهێڵی����ن‪ ،‬بگه‌ینه‌ ئ����ه‌و بڕوایه‌ی‌ كه‌‬ ‫پارتی‌ س����ه‌ره‌تا ویستبێتی‌ خۆپیشاندان‬ ‫بكرێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم دوایی‌ له‌ده‌س����ت ئه‌وان‬ ‫ده‌رچ����ووه‌‪ ،‬یان ئ����ه‌م خۆپیش����اندانه‌‬ ‫به‌ش����ێكه‌ له‌ئه‌نجامی‌ ملمالنێ����ی‌ نێوان‬ ‫نێچیرڤ����ان‌و مه‌س����رور بارزان����ی له‌ناو‬ ‫پارتیدا‪ ،‬له‌م حاڵه‌ته‌دا پرسیار له‌وه‌دایه‌‪،‬‬ ‫ئایا ئه‌و ملمالنێیه‌ گه‌یش����تۆته‌ ئاستێكی‌‬ ‫ئێسكش����كاندنی‌ وه‌ها كه‌ یاریی‌ به‌ئاگر‬

‫بكرێت‌و خۆپیش����اندان له‌هه‌ولێر ئه‌نجام‬ ‫بدرێت كه‌ پارتی‌ به‌س����ومبلی‌ مانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ خۆی‌ ده‌زانێت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئه‌گه‌ره‌ كاڵ ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫پارتی‌ به‌نهێنیی‌ جوڵێن����ه‌ری‌ ئه‌م كاره‌‬ ‫بووبێت‪ ،‬ی����ان به‌ش����ێكبێت له‌ملمالنێی‌‬ ‫نێوان ه����ه‌ردوو باڵه‌ك����ه‌ی‌ پارتی‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫راس����تییه‌یه‌ كه‌ پارتی‌ هه‌میشه‌ هه‌وڵی‌‬ ‫داوه‌ هه‌ولێر به‌ ئارامیی‌ بمێنێته‌وه‌‪ ،‬هه‌تا‬ ‫له‌كاتی‌ خۆپیشاندانه‌كانی‌ شوباتی‌ ساڵی‌‬ ‫پاری‌ سلێمانیشدا‪ ،‬پارتی‌ هه‌رچی‌ هه‌وڵی‌‬ ‫ئه‌منی‌‌و س����ه‌ربازی‌ خۆی‌ هه‌یه‌ خستیه‌‬

‫له‌چه‌ندین وێس����تگه‌دا رووبه‌ڕووی‌ پارتی‌‬ ‫بوونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ره‌نگه‌ الی‌ ئه‌وان سازدانی‌ خۆپیشاندان‬ ‫دژی‌ س����وكایه‌تیكردن ب����ه‌ (خ����وا)‬ ‫گرنگتربێت له‌خۆپیشاندان بۆ دادوه‌ری‌‌و‬ ‫دژی‌ پێشێلكردنی‌ مافه‌كانی‌ مرۆڤ‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ ل����ه‌م رووداوه‌دا هانده‌ری����ان‬ ‫بووبێت‌و به‌هانه‌ی‌ به‌ده‌س����ته‌وه‌ دابن كه‌‬ ‫ئه‌و خۆپیش����اندانه‌ بكه‌ن‪ ،‬ئه‌و بابه‌ته‌ی‌‬ ‫گۆڤاری‌ چرپه‌ بێت‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ك����ی‌ ت����ره‌وه‌ ره‌نگ����ه‌ الیه‌ن����ه‌‬ ‫ئیسالمییه‌كان جوڵێنه‌ری‌ خۆپیشاندانه‌كه‌‬

‫ی هه‌ولێر‬ ‫ پارتی خۆپیشاندانه‌كه‌ ‌‬ ‫ به‌ده‌ستی‌ ئێران ده‌زانێت‬ ‫گه‌ڕ بۆئه‌وه‌ی‌ له‌هه‌ولێردا خۆپیش����اندان‬ ‫نه‌كرێت‪ ،‬ئێستاش كه‌ سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‬ ‫نێچیرڤ����ان بارزانییه‌‪ ،‬ب����ۆ ده‌بێت باری‌‬ ‫ئه‌منی‌ هه‌ولێر له‌خۆی‌ تێكبدات كه‌ خۆی‌‬ ‫حاكمی‌ یه‌كه‌میه‌تی‌؟‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬الیه‌نه‌ ئیسالمییه‌كان له‌پشت‬ ‫خۆپیشاندانه‌كه‌وه‌ن‬ ‫ئاش����كرا ه����ه‌ردوو الیه‌نی‌ ئیس��ل�امی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬كۆمه‌ڵ‌و یه‌كگرتوو‪ ،‬هه‌ڵكشانی‌‬ ‫الیه‌نه‌ ئیسالمییه‌كان له‌ناوچه‌كه‌دا تووشی‌‬ ‫جۆرێك له‌شاگه‌ش����كه‌ی‌ كردون‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌ ئاشكرا به‌گوتارو هه‌ڵوێسته‌كانی ئه‌م‬ ‫دواییه‌یان����ه‌وه‌ به‌دیده‌كرێت كه‌ زیاتر پێ‬ ‫له‌س����ه‌ر هه‌ڵوێس����تی‌ خۆیان داده‌گرن‌و‬

‫نه‌بووب����ن‪ ،‬به‌اڵم كه‌ ژماره‌ی����ه‌ك پیاوی‌‬ ‫ئایینی‌ هه‌موو الیه‌نه‌كان‪ ،‬هه‌وڵی‌ كارێكی‌‬ ‫وه‌هایان دابێت‪ ،‬ئه‌وا ئیس��ل�امییه‌كانیش‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندییان����دا بووبێ����ت ك����ه‌‬ ‫ناڕاس����ته‌وخۆ سه‌ر ش����ه‌پۆله‌كه‌ بكه‌ون‌و‬ ‫بیكه‌ن����ه‌ ده‌رفه‌تێ����ك بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ هێز‌و‬ ‫توانای‌ خۆیان پیشان بده‌ن‌و به‌شێك له‌و‬ ‫رقه‌ی‌ كه‌ هه‌وادارانی‌ ئه‌م هێزانه‌ هه‌یانه‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ پارتی‌‪ ،‬پێی بڕێژن‪.‬‬ ‫ره‌نگ����ه‌ ئه‌م ئه‌گه‌ره‌ ئ����ه‌و كاته‌ به‌تاڵ‬ ‫بووبێته‌وه‌ كه‌ ئه‌میری‌ كۆڵی‌ ئیس��ل�امی‌‬ ‫"عه‌ل����ی‌ باپی����ر" بێبه‌ری����ی‌ خ����ۆی‌ له‌و‬ ‫خۆپیش����اندانه‌ ده‌ربڕی‌‌و جه‌ختی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌ ئ����ه‌وان "له‌ئاوی‌ لێڵدا‬ ‫مه‌له‌ ناكه‌ن"‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م لێدوانه‌ی‌ ئه‌میری‌‬

‫كۆمه‌ڵ����ی‌ ئیس��ل�امی‌ هه‌رگی����ز ناتوانێ‌‬ ‫ئه‌و راس����تییه‌ بش����ارێته‌وه‌ كه‌ چه‌ندان‬ ‫ئه‌ندام����ی‌ ئه‌و الیه‌نه‌ ئیس��ل�امیانه‌ له‌ناو‬ ‫خۆپیشاندانه‌كه‌دا بوون‌و چه‌ندین وێنه‌ی‌‬ ‫ڤیدیۆییان له‌ئاس����ایش پارێزراوه‌‌و بگره‌‬ ‫بووه‌ته‌ س����ه‌رچاوه‌ بۆ هێزه‌ ئه‌منییه‌كان‬ ‫كه‌ هه‌ندێك له‌هه‌ڵمه‌تی‌ ده‌س����تگیركردن‬ ‫له‌به‌ر رۆش����نایی‌ ئه‌و كاسێتانه‌دا ئه‌نجام‬ ‫ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫له‌م حاڵه‌ته‌دا ره‌نگه‌ كۆمه‌ڵ پاس����اوی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هه‌بێت كه‌ ئه‌و ئه‌ندامانه‌ سه‌ربه‌خۆ‬ ‫چوونه‌ته‌ ناو خۆپیشاندانه‌كه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ئه‌گه‌رێكی‌ گونجاوه‌‪.‬‬ ‫ره‌گه‌زێكی‌ تر كه‌ ده‌ورێكی‌ س����ه‌ره‌كی‌‬ ‫له‌م خۆپیش����اندانه‌دا هه‌بوو‪ ،‬مه‌الكانن‪،‬‬ ‫م����ه‌الكان ك����ه‌ هه‌رچه‌ن����ده‌ له‌زۆرب����ه‌ی‌‬ ‫حه‌ڵه‌ته‌كان����دا ده‌خرێن����ه‌ پ����اڵ الیه‌نه‌‬ ‫ئیسالمییه‌كان‪ ،‬به‌اڵم له‌ڕاستیدا وتاربێژ‌و‬ ‫مه‌الی‌ مزگه‌وته‌كان هه‌ر چۆن ژماره‌یه‌كی‌‬ ‫به‌رچاویان س����ه‌ر به‌یه‌كگرتوو كۆمه‌ڵی‌‬ ‫ئیسالمین‪ ،‬هاوكات ژماره‌یه‌كی‌ زۆریشیان‬ ‫س����ه‌ر به‌ پارتی‌و یه‌كێتین‪ .‬ه����ه‌ر بۆیه‌‬ ‫كارێكی‌ زه‌حمه‌ته‌ تۆمه‌تباریان بكه‌یت كه‌‬ ‫به‌فیتی‌ ئه‌مال‌و ئه‌وال خۆپیشاندانه‌كه‌یان‬ ‫س����ازكردبێت‪ ،‬له‌كاتێكدا زۆرێك له‌مانه‌‬ ‫عاتفی����ن‌و زیات����ر هه‌ستوس����ۆز پاڵیان‬ ‫پێوه‌ده‌نێ����ت بۆ ئه‌و جۆره‌ كارانه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ناك����رێ‌ ده‌وری‌ حیزب����ه‌كان به‌تایبه‌تی‌‬ ‫ئیس��ل�امییه‌كان له‌ناویان����دا فه‌رام����ۆش‬ ‫بكرێت‪ ،‬بگره‌ ره‌نگه‌ كه‌س����انێكیان تێدا‬ ‫بێت ك����ه‌ نزیكبن له‌واڵتانی‌ دراوس����ێوه‌‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ ئێران‌و توركیا‪.‬‬ ‫پارتی‌ به‌ده‌ستی‌ ئێرانی‌ ده‌زانێت‬ ‫پارت����ی‌ دیموكرات����ی‌ كوردس����تان كه‌‬ ‫ماوه‌یه‌ك����ه‌ وا راڤه‌ده‌كرێ����ت كه‌وتۆت����ه‌‬ ‫ی ناوچه‌كه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫میح����وه‌ری‌ س����وننه‌كان ‌‬ ‫توركیا س����ه‌ركردایه‌تی‌ ده‌كات‪ ،‬هاوكات‬ ‫نزی����ك‌و دۆس����تی‌ ئه‌مه‌ریكاش����ه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫سیاس����ه‌ته‌ له‌الیه‌ن ئێرانه‌وه‌ په‌س����ه‌ند‬ ‫نیی����ه‌‪ ،‬هه‌ربۆی����ه‌ زیات����ر له‌ئاماژه‌یه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌مان پیش����انده‌دات ك����ه‌ ئێران رازی‌‬ ‫نییه‌ له‌سیاس����ه‌تی‌ پارتی‌‌و پێش����بینی‌‬ ‫ده‌كرێت له‌ئێستا‌و له‌ئاینده‌شدا كێشه‌ی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ سیاس����ی‌‌و ئه‌منی‌‌و بازرگانی‌ بۆ‬ ‫پارتی‌ دروست بكات‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی‌ ئ����ه‌و زانیاریانه‌ی‌ له‌ش����وێنی‌‬ ‫گرنگ‌و هه‌س����تیاری‌ پارتیی����ه‌وه‌ دزه‌یان‬ ‫كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌ڕه‌سمی‌ هیچ نه‌وتراوه‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و حیزبه‌ خۆپیش����اندانه‌كه‌ی‌ هه‌ولێر‬ ‫به‌ده‌ستی‌ ئێران ده‌زانێت‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و زانیاریانه‌‪ ،‬ئێران له‌الیه‌كه‌وه‌‬ ‫له‌ڕێگای‌ هێزه‌ ئیسالمییه‌ كوردییه‌كانه‌وه‌‌و‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ له‌ڕێگای‌ س����یخوڕه‌كانی‌‬ ‫خۆیه‌وه‌ ده‌ستی‌ گه‌وره‌ی‌ هه‌یه‌ له‌سازدانی‌‬ ‫ئه‌و خۆپیشاندانه‌ی‌ شاری‌ هه‌ولێردا‪.‬‬ ‫جێ����گای‌ وه‌بیرهێنانه‌وه‌ی����ه‌ ده‌زگا‬ ‫نهێنییه‌كانی‌ پارتی‌ خۆپیش����اندانه‌كه‌ی‌‬ ‫‪17‬ی‌ شوباتی‌ ساڵی‌ پاری‌ سلێمانی‌ كه‌‬ ‫خۆپیشانده‌ران چوونه‌ سه‌ر لقی‌ چواری‌‬ ‫ئه‌و حیزبه‌‪ ،‬به‌ده‌ستی‌ ئێرانی‌ ده‌زانن‪.‬‬ ‫له‌ه����ه‌ر س����ێ‌ ئه‌گه‌ره‌ك����ه‌دا له‌ب����ه‌ر‬ ‫كه‌ڵه‌كه‌بوونی‌ قه‌یرانه‌كانی‌ كوردس����تان‌و‬ ‫ریش����ه‌ داكوتانی‌ گه‌نده‌ڵی‌‌و رێگا نه‌دان‬ ‫به‌خۆپیش����اندانی‌ سیاس����ی‌‪ ،‬بارودۆخی‌‬ ‫كوردستان له‌به‌رده‌م ده‌یان خۆپیشاندانی‌‬ ‫خۆڕسكی‌ تردا وااڵیه‌‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫)‪ )326‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/15‬‬

‫‪hewalusyaset.awene@gmail.com‬‬

‫هەنوکە‬

‫ئاشتیان پارێزگاری‌ كه‌ركوك‪ :‬خه‌ڵكانێك ئه‌مڕۆ قس ‌ه‬ ‫بكه‌نه‌وه‌! له‌سه‌ر كه‌ركوك ده‌كه‌ن پێشتر پیاوی‌ رژێم بوون‬ ‫عەبدولڕەزاق شەریف‬ ‫ناوبه‌ن���او‪ ،‬روداوێ���ك ت���ه‌واوی‌ ئه‌م‬ ‫مه‌مله‌كه‌ت���ه‌ی‌ ئێم���ه‌ ده‌هه‌ژێن���ێ‌‪،‬‬ ‫به‌پاس���اوی‌ ماق���وڵ ی���ا ناماقوڵ‪،‬‬ ‫په‌الم���اری‌ بنك���ه‌و باره‌گاكان���ی‌‬ ‫حی���زب‌و حكومه‌ت ئ���ه‌درێ‌‪ ،‬البه‌ال‪،‬‬ ‫موڵكی‌ گش���تی‌‌و تایبه‌تی‌ خه‌ڵكیش‬ ‫ده‌س���وتێنرێ‪ .‬رۆژنامه‌نوس���انی‌‬ ‫تیا س���ه‌غڵه‌ت ئه‌ب���ێ‌‪ ،‬كه‌ناڵه‌كانی‌‬ ‫راگه‌یاندن س���ه‌رقاڵی‌ روماڵ‌و پشت‬ ‫ماڵ���ی‌ روداوه‌كه‌ ده‌ب���ن‪ ،‬چاودێره‌‬ ‫سیاسیه‌كان‪ ،‬رادێو‌و ته‌له‌فزیونه‌كان‬ ‫ئه‌گرن‪ ،‬شیكردنه‌وه‌ بۆ هه‌لومه‌رجه‌كه‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬ه���ه‌ر زوو ده‌س���ه‌اڵتداران‬ ‫دێن���ه‌ س���ه‌رخه‌ت‌و حیزبه‌كان���ی‌‬ ‫ئۆپزس���ێۆن‪ ،‬به‌فه‌وزانانه‌وه‌ تاوانبار‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌وانیش به‌ به‌یاننامه‌یه‌ك‬ ‫خۆیان له‌هه‌ڵگیرس���اندنی‌ ئاژاوه‌كه‌‬ ‫بێبه‌ریده‌كه‌ن‪ ،‬ئیدی‌ دائه‌مركێته‌وه‌‪،‬‬ ‫دوای‌ ماوه‌ی���ه‌ك‪ ،‬له‌ش���وێنێكیتر‪،‬‬ ‫به‌پاس���اوێكیتر‪ ...‬حه‌لیم���ه‌كان‬ ‫ده‌چن���ه‌وه‌ س���ه‌ر كاره‌ قه‌دیمه‌كان‌و‬ ‫سه‌رهه‌ڵئه‌داته‌وه‌ ‪.‬‬ ‫هێزێ���ك له‌هه‌ن���اوی‌ ئ���ه‌م كۆمه‌ڵی‌‬ ‫كورده‌واریه‌دای���ه‌‪ ،‬چڕوپ���ڕ‪ ،‬توڕه‌و‬ ‫دڕدۆن���گ‌و بێزار خۆی‌ مه‌اڵس���داوه‌‪.‬‬ ‫ب���ێ ش���وناس‪ ،‬ب���ێ‌ ئایدی���ا‌و بێ‌‬ ‫ناسنامه‌‪ ،‬خاوه‌ندارێتی‌ نیه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫خۆی‌ خاوه‌نی‌ ماڵ���ه‌‪ ،‬رقێكی‌ پیرۆز‬ ‫له‌ناعه‌داله‌تی‌‌و گه‌نده‌ڵ���ی‌‌و بێكاری‌‬ ‫چاوی‌ س���وركردووه‌‪ ،‬ئاماده‌یه‌ دۆو‬ ‫دۆش���او تێك���ه‌ڵ بكات‌و به‌س���ه‌ری‌‬ ‫خۆی‌‌و ماڵبات‌و ماڵداریدا بكات‪ .‬ئه‌و‬ ‫ده‌مه‌ی‌ زمانی‌ قس���ه‌ كڵۆم ئه‌درێ‌‪،‬‬ ‫ئ���ااڵ هه‌ڵگری‌ ئ���ازادی‌ ب���ێ‌ قه‌یرو‬ ‫شه‌رته‌‪ ،‬كه‌مه‌الی‌ ناو درامایه‌ك پێی‌‬ ‫خوار دائه‌نێ‌‪ ،‬په‌الماری‌ ته‌له‌فزیۆن‌و‬ ‫نوس���ه‌رو بینه‌ره‌كه‌ی‌ ئه‌دا‪،‬به‌سێگاو‬ ‫چ���ورگا قورئ���ان ده‌خوێن���ی‌‌و ل���ه‌‬ ‫دیسه‌مبه‌ری‌ هه‌موو ساڵێكیشدا‪ ،‬به‌‬ ‫جل‌و به‌رگی‌ بابه‌نوئێله‌وه‌ ده‌گه‌رێ‌‪،‬‬ ‫پارێزه‌ری‌ موڵكی‌ گش���تییه‌و موڵك‌و‬ ‫ماڵی‌ خه‌ڵك‌و خوا ئه‌سوتێنێ‌‪ ،‬دژی‌‬ ‫گه‌نده‌ڵی���ه‌و له‌گ���ه‌ڵ ئیمراتۆریه‌تی‌‬ ‫پاره‌دا‪ ،‬ش���ینده‌كا‪ ،‬داوای‌ سه‌روه‌ری‌‬ ‫یاس���ا ده‌كات وبه‌ن���اوی‌ دادوه‌رو‬ ‫داواكاری‌ گشتی‌ بڕوا ناكات‪.‬‬ ‫هێزێك‪ ،‬له‌ جوانیدا‪ ،‬جوانویه‌كی‌ رام‬ ‫نه‌بووه‌‪ ،‬تاس���ه‌ر ئێسك معاره‌زه‌یه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك كه‌ڵه‌كێوی‌‪ ،‬دێوی‌ شاخ‌و كۆتره‌‬ ‫ش���ینكه‌ ب���ۆ هیچ ك���ه‌س‌و الیه‌نێك‬ ‫كه‌وی‌ نابێ‌‪ ،‬خۆم���ان‌و هه‌مووكه‌س‬ ‫به‌دنه‌دانی‌ ئ���ه‌وان تۆمه‌تبارده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫ده‌ست‌و قاچی‌ دراوسێكان له‌ملیانه‌وه‌‬ ‫ده‌ئاڵێنین‪ ،‬شه‌ڕیان ده‌كه‌ین‌و شه‌ڕیش‬ ‫ته‌واو نابێ‌‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رده‌وام له‌ خۆپیشاندانایه‌‪...‬‬ ‫له‌م���اڵ‪ ،‬مه‌كت���ه‌ب‪ ،‬ش���ه‌قام‌و‬ ‫قاوه‌خانه‌كانیش���دا‪ ،‬هه‌رج���اره‌و‬ ‫به‌ده‌ن���گ‌و ره‌ن���گ‌و بۆی���ه‌ك‪ ،‬خۆی‌‬ ‫نمایش���ده‌كات‪ .‬به‌ڕه‌نگی‌ گه‌نجێكی‌‬ ‫(ئیمۆ)ه‌وه‌‪ ،‬به‌ (‪ T‬تیش���ێرتێك)ی‌‬ ‫له‌نین‌و چیفاراوه‌‪ ،‬له‌سه‌فی‌ پێشه‌وه‌ی‌‬ ‫مه‌یدانه‌كانی‌ ئازادیدا‪ ،‬نوێژ ده‌كات‪.‬‬ ‫دواتری���ش به‌ ش���ه‌رواڵێكی‌ كورت‌و‬ ‫ته‌نك���ه‌ ردێنێك���ه‌وه‌ پرۆس���ه‌ی‌‬ ‫به‌دیموكراس���یكردنی‌ واڵت ش���رۆڤه‌‬ ‫ده‌كات ‪.‬‬ ‫ئه‌وان زویره‌كانی‌ ناوكۆمه‌ڵن‪ ،‬زویر‬ ‫له‌ڕه‌فتارو گوفتاری‌ ئێمه‌‪ ،‬كۆش���ك‌و‬ ‫ڤێالكانمان به‌كێلی‌ ش���ه‌هیده‌كانمان‬ ‫ب���ه‌راورد ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ئوتۆمبێله‌ جام‬ ‫ره‌ش���ه‌كانمان به‌ زیندانی‌ ئینفرادی‌‌و‬ ‫پێكه‌نینیشمان به‌ ته‌وسی‌ دیكتاتۆر‪.‬‬ ‫ت���وڕه‌ن ل���ه‌ به‌ڵێنه‌كان���ی‌ ئێم���ه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ته‌كێ���ت‌و فه‌نتازیام���ان به‌ڕابردوو‬ ‫ب���ه‌راورد ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬باره‌گاكانم���ان‬ ‫به‌وانه‌ی‌ به‌عس‌و س���ه‌روه‌ریه‌كانمان‬ ‫ب���ه‌ ئه‌فس���انه‌ی‌ دێو‌و دیناس���ۆر‪.‬‬ ‫ب���ه‌ ناڕێكخ���راوی‌‪ ،‬به‌نامه‌حكه‌م���ی‌‬ ‫له‌س���ه‌نگه‌ردان‪ ،‬چه‌كدارن به‌ به‌ردو‬ ‫بلۆكی‌ شۆس���ه‌و بتڵی‌ ئاو‌و ته‌ماته‌ی‌‬ ‫رزی���و‪ ،‬چاوه‌ڕێ���ن به‌هه‌ڵه‌كان���ی‌‬ ‫خۆمان���ه‌وه‌ ل���ه‌ بۆس���ه‌مان بنێن‪،‬‬ ‫له‌ده‌رفه‌تێك ده‌گه‌ڕێن وه‌ك سمۆره‌ی‌‬ ‫تۆڕ له‌شوێنی‌ خۆیانه‌وه‌ فرته‌ بكه‌ن‌و‬ ‫ئه‌م هه‌رێمی‌ كوردستانه‌ به‌رده‌ باران‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬پێش ئه‌وه‌ی‌ روبداته‌وه‌‪ ...‬با‬ ‫ئاشتیان بكه‌ینه‌وه‌‪.‬‬

‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫پارێزگاری‌ كه‌ركوك (د‪.‬نه‌جمه‌دین‬ ‫كه‌ریم) له‌سه‌ر سه‌ردانه‌كه‌ی‌ نوری‌‬ ‫مالیكی‌ سه‌رۆك وه‌زیران‌و ئه‌و‬ ‫هێرشانه‌ی‌ له‌الیه‌ن راوێژكاره‌كه‌ی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێمه‌وه‌ كرایه‌ سه‌ری‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ ده‌دوێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬خوێندنه‌وه‌ت بۆ س���ه‌ردانه‌كه‌ی‌‬ ‫مالیكی‌‌و كاردانه‌وه‌كانی‌ چییه‌؟‬ ‫د‪.‬نه‌جمه‌دی���ن‪ :‬كه‌رك���وك یه‌كێك���ه‌‬ ‫له‌پارێزگاكان���ی‌ عێ���راق‌و ل���ه‌ڕووی‌‬ ‫ئیداریی���ه‌وه‌ به‌به‌غ���داوه‌ به‌س���تراوه‌‪،‬‬ ‫كه‌ركوك ملیۆنێك‌و ‪ 335‬هه‌زار كه‌سی‌‬ ‫تیایه‌‪ ،‬هه‌موو موچه‌خۆره‌كانی‌ موچه‌یان‬ ‫له‌به‌غداوه‌یه‌‪ ،‬پاره‌ی‌ بودجه‌ی‌ كه‌ركوك‬ ‫له‌به‌غ���داوه‌ دێت‪ .‬ل���ه‌ڕووی‌ ئیدارییه‌وه‌‬ ‫زۆر به‌ئاس���ایی‌ ده‌بین���م كۆبوونه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زی���ران له‌كه‌رك���وك‬ ‫بكرێ���ت‌و سودمه‌ندیش���ه‌ ب���ۆ خه‌ڵكی‌‬ ‫كه‌رك���وك‪ .‬له‌جیات���ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ لێره‌وه‌‬ ‫بچین���ه‌ به‌غ���داو به‌ش���وێن وه‌زیرێكداو‬ ‫مه‌وعیدی‌ لێ‌ وه‌رگرین بۆ كاره‌كانمان‪،‬‬ ‫‪ 14‬وه‌زیر هاتبوونه‌ ئێره‌‪ .‬به‌بۆچونی‌ من‬ ‫سه‌ردانه‌كه‌ سودی‌ هه‌بوو بۆ كه‌ركوك‪،‬‬ ‫چه‌ن���د كارێك���ی‌ كه‌رك���وك له‌به‌غ���دا‬ ‫راگیرابوو‪ ،‬توانیمان لێره‌ باسیانكه‌ین تا‬ ‫چاره‌سه‌ر بكرێن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌وترێت بڕیارب���ووه‌ مالیكی‌‬ ‫بچێته‌ دیوانییه‌‪ ،‬به‌اڵم هاتۆته‌ كه‌ركوك‪،‬‬ ‫هۆكاره‌كه‌ی‌ چی‌ بوو؟‬ ‫د‪.‬نه‌جمه‌دی���ن‪ :‬نازانم ك���ه‌ی‌ دیوانییه‌‬ ‫په‌یداب���ووه‌‪ ،‬پێش���تر مالیك���ی‌ چۆته‌‬ ‫دیوانییه‌‪ .‬یه‌كه‌م كۆبوونه‌وه‌ له‌به‌س���ره‌‬ ‫كرا‪ ،‬كه‌ركوكیان هه‌ڵبژارد له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ل���ه‌دوای‌ به‌س���ره‌ له‌ده‌رهێنانی‌ نه‌وت‌و‬ ‫پاره‌ی‌ پت���رۆدۆالر كه‌ركوك���ه‌‪ ،‬خۆیان‬ ‫ده‌ڵێ���ن له‌به‌رئ���ه‌وه‌ كه‌ركوكم���ان‬ ‫هه‌ڵبژاردووه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم پێتوانییه‌ مه‌به‌س���تێكی‌‬ ‫سیاسی‌ له‌پشت سه‌ردانه‌كه‌وه‌ بووبێت؟‬ ‫د‪.‬نه‌جمه‌دی���ن‪ :‬ناڵێ���م هه‌ڵبژاردن���ی‌‬ ‫كه‌ركوك مه‌به‌ستی‌ سیاسی تیانه‌بووه‌‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ی���ه‌ مالیكی‌ مه‌به‌س���تی‌ بووبێت‬ ‫مه‌س���جێك بنێرێ���ت‪ ،‬ئه‌وه‌ به‌ڕاس���تی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی���ی‌ به‌خۆیه‌وه‌ هه‌ی���ه‌‪ .‬وه‌كو‬ ‫پارێزگار به‌ئاسایی‌ ده‌زانم كۆبوونه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران لێ���ره‌ بكرێت‪ ،‬بۆ‬ ‫ئاگاداریتان س���ه‌ركردایه‌تی‌ كوردستان‬ ‫كه‌ من به‌ش���ێكم‌و پابه‌ن���دم به‌وانه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‌ك رێگرنه‌بوون له‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫ئێمه‌ پێش���وازی‌ نه‌كه‌ین‌و له‌كۆبوونه‌وه‌‬ ‫به‌ش���داری‌ نه‌كه‌ی���ن‪ ،‬به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌‬ ‫ئاگاداربوون‌و پێشیان خۆش بووه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وه‌ك ده‌زانی‌ ئێس���تا په‌یوه‌ندی‌‬ ‫نێ���وان هه‌ولێرو به‌غدا گ���رژه‌‪ ،‬ئایا بۆ‬ ‫زیات���ر گرژترنه‌كردنی‌ دۆخه‌كه‌ ده‌توانی‌‬ ‫داوا له‌مالیك���ی‌ بك���ه‌ی‌ س���ه‌ردانه‌كه‌ی‌‬ ‫دوابخات؟‬ ‫د‪.‬نه‌جمه‌دین‪ :‬به‌ڕاستی‌ بۆ من نییه‌ وه‌كو‬ ‫پارێزگار داوای‌ دواخستنی‌ سه‌ردانه‌كه‌ی‌‬ ‫بك���ه‌م ی���ان كاته‌كه‌ی‌ دی���اری‌ بكه‌م‪،‬‬ ‫به‌اڵم الیه‌نی‌ به‌رزتر هه‌یه‌ ده‌توانن ئه‌و‬ ‫داوایه‌ی‌ لێ‌ بكه‌ن‪ .‬هاتنه‌كه‌شی‌ له‌سه‌ر‬ ‫داوای‌ ئێمه‌ نه‌بووه‌‌و بڕیاری‌ خۆیانه‌ كه‌‬ ‫كۆبوونه‌وه‌كان���ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زیران‬ ‫هه‌ر م���اوه‌ی‌ جارێك بیبه‌نه‌ ش���ارێك‪.‬‬ ‫س���ه‌عات چوارو چاره‌ك���ی‌ رۆژی‌ پێش‬ ‫كۆبوونه‌وه‌كه‌ به‌ئێمه‌یان وتوه‌ دێین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌وترێت زۆر پێداگریت كردووه‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ مالیكی‌ سه‌ردانی‌ كه‌ركوك‬ ‫بكات؟‬ ‫د‪.‬نه‌جمه‌دی���ن‪ :‬ل���ه‌(‪ )10/17‬له‌كات���ی‌‬ ‫س���ه‌رهه‌ڵدانی‌ قه‌یران���ی‌ فڕۆكه‌خانه‌ی‌‬ ‫كه‌ركوك چومه‌ به‌غداو به‌ڵێنم لێوه‌رگرت‬ ‫ك���ه‌ فڕۆكه‌خانه‌ك���ه‌ بكرێت���ه‌ مه‌ده‌نی‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ پێویس���تیی‌ ش���اره‌كه‌یه‌و‬ ‫ئه‌و ش���وێنه‌ به‌كه‌ڵك���ی‌ فڕۆكه‌خانه‌ی‌‬ ‫س���ه‌ربازی‌ نایه‌ت‌و پێویستی‌ نییه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫رۆژه‌ پێم���وت حه‌زده‌ك���ه‌م س���ه‌ردانی‌‬ ‫كه‌رك���وك بكه‌ی���ت‌و له‌فڕۆكه‌خانه‌ ئه‌و‬ ‫مژده‌ی���ه‌ به‌ خه‌ڵك���ی‌ كه‌ركوك بده‌یت‪.‬‬ ‫هه‌ركاتێكیش وه‌زیره‌كان ده‌بینم ده‌ڵێم‬ ‫وه‌رن ب���ۆ كه‌ركوك‌و به‌كارێكی‌ باش���ی‌‬ ‫ده‌زانم‪ ،‬ئه‌گه‌ر ب���ۆ وه‌زیرێك به‌كارێكی‌‬ ‫باش���ی‌ بزانم بۆچی‌ بۆ سه‌رۆك وه‌زیران‬ ‫به‌شتێكی‌ خراپی‌ داده‌نێم‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬زانی���اری‌ ئه‌وه‌ هه‌یه‌ ش���ه‌وی‌‬ ‫پێ���ش س���ه‌ردانه‌كه‌ مالیكی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫داوای‌ تاڵه‌بانی‌ رازیبووه‌ س���ه‌فه‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫بۆ كه‌ركوك دوابخ���ات‪ ،‬به‌اڵم دواتر تۆ‬ ‫په‌یوه‌ندی���ت پێوه‌ك���ردوه‌و ئاماده‌یت‬ ‫ده‌ربڕی���وه‌ ب���ۆ پێش���وازیكردنی‌‪ ،‬بۆیه‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬بارام سوبحی‬ ‫ ‬ ‫پارێزگاری‌ كه‌ركوك د‪.‬نه‌جمه‌دین كه‌ریم‬ ‫كوردستان یه‌ك واڵته‌و ده‌بێت به‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫د‪.‬نه‌جمه‌دین‪ :‬ناتوانم بڕیار له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫ئه‌ویش سه‌ردانه‌كه‌ی‌ كردووه‌؟‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫د‪.‬نه‌جمه‌دین‪ :‬ئه‌وه‌ به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك ب���ده‌م هه‌ڵه‌ بوو یان ن���ا‪ ،‬به‌اڵم هه‌موو‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌ستده‌كرێت شه‌ڕێكی‌ ساردی‌‬ ‫راس���ت نییه‌‪ .‬به‌هیچ شێوه‌یه‌ك بڕیاری‌ كات ده‌ڵێم له‌كۆبوونه‌وه‌یه‌ك باس���ی‌ تۆ‬ ‫راگه‌یان���دن له‌نێوان یه‌كێت���ی‌‌و پارتی‌‬ ‫هاتنه‌ك���ه‌ی‌‌و كات‌و رۆژی‌ هاتنه‌ك���ه‌ی‌ بكرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌وێ‌ نه‌بیت ره‌نگه‌ شتت‬ ‫له‌سه‌ر پرس���ی‌ كه‌ركوك هه‌یه‌‪ ،‬كاتێك‬ ‫به‌س���ه‌ردا تێپه‌ڕێ‌ كه‌ به‌دڵی‌ تۆ نییه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌منه‌وه‌ نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫مام جه‌الل پڕۆژه‌ یاسایه‌ك ده‌خاته‌ڕوو‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬د‪.‬فوئ���اد حس���ێن ده‌ڵێ���ت دوات���ر ناتوانی‌ لۆم���ه‌ی‌ خه‌ڵك بكه‌ی‌‪،‬‬ ‫ب���ۆ دیاریكردنی‌ س���نوری‌ پارێزگاكان‬ ‫د‪.‬نه‌جمه‌دین پێشوه‌خت سه‌ركردایه‌تی‌ چونك���ه‌ مه‌جالت هه‌ب���ووه‌ له‌وێ‌ بیت‌و‬ ‫پارتی‌ كێش���ه‌كان له‌گه‌ڵ به‌غدا قوڵتر‬ ‫ك���وردی‌ ئ���اگادار كردۆت���ه‌وه‌ خۆت نه‌چوویت‪.‬‬ ‫ده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬كاتێك په‌رله‌م���ان هه‌وڵی‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌وترێت مه‌به‌س���تێكی‌ تری‌‬ ‫له‌پێشوازیكردنی‌ مالیكی‌؟‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���انه‌وه‌ی‌ بڕیاره‌كان���ی‌ به‌عس‬ ‫د‪.‬نه‌جمه‌دی���ن‪ :‬ئه‌وان ئاگایان له‌وه‌بووه‌ مالیك���ی‌ ل���ه‌م س���ه‌ردانه‌ راكێش���انی‌‬ ‫تایبه‌ت به‌كه‌رك���وك ده‌دات تۆمه‌ت بۆ‬ ‫ك���ه‌ من له‌وێ‌ ده‌بم‌و هی���چ ناڕه‌زاییه‌ك سۆزی‌ عه‌ره‌بی‌ سوننه‌ بووه‌ له‌كێشه‌ی‌‬ ‫خالید شوانی‌ دروس���تده‌كرێت‪ ،‬كاتێك‬ ‫كه‌ركوكدا به‌الی‌ خۆیدا؟‬ ‫نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫ت���ۆ پێش���وازیی‌ له‌مالیك���ی‌ ده‌كه‌یت‌و‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌وات ‌ه بارزانی‌ ناڕازی‌ نه‌بووه‌‪ ،‬د‪.‬نه‌جمه‌دی���ن‪ :‬ئه‌مڕۆ به‌ن���او عه‌ره‌بی‌‬ ‫ئاوه‌دانكردن���ه‌وه‌ت‬ ‫هه‌ڵمه‌تێك���ی‌‬ ‫به‌اڵم ب���ۆ راوێژكاره‌كه‌ی‌ هێرش ده‌كاته‌ سووننه‌ له‌گه‌ڵ كوردان‪ ،‬له‌كۆبوونه‌وه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌س���تپێكردوه‌‪ ،‬پارت���ی‌ دژایه‌ت���ی‌ تۆ‬ ‫هه‌ولێر نوێنه‌رانی‌ عه‌ره‌بی‌ س���ووننه‌ی‌‬ ‫سه‌ر تۆ؟‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬خوێندنه‌وه‌ت بۆ ئه‌م پێشهاتانه‌‬ ‫د‪.‬نه‌جمه‌دی���ن‪ :‬خه‌ڵكانێ���ك هه‌ی���ه‌ تیاب���وو‪ ،‬لیس���تی‌ عێراقیه‌ به‌گش���تی‌‬ ‫چییه‌؟‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ كه‌ركوكن‌و ته‌نانه‌ت ناوێرن به‌لیستی‌ عه‌ره‌بی‌ س���ووننه‌ داده‌نرێت‬ ‫د‪.‬نه‌جمه‌دین‪ :‬هاوپه‌یمانی‌ س���تراتیژی‌‬ ‫بێنه‌ كه‌ركوكیش‌و پێیان خۆشه‌ ئاژاوه‌ له‌وێ‌ بوون‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئایا مالیكی‌ توانی‌‬ ‫له‌نێوان یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ هه‌یه‌‌و به‌قسه‌ی‌‬ ‫بنێن���ه‌وه‌‪ ،‬دڵنی���اش نی���م له‌ڕابردووی‌ درزبخات���ه‌ نێوانیان���ه‌وه‌‪ ،‬له‌وه‌ده‌چ���ێ‌‬ ‫چه‌ن���د كه‌س���ێكی‌ ن���ه‌زان‌و راب���ردوی‌‬ ‫ئه‌و خه‌ڵكانه‌‪ ،‬هه‌ندێ���ك له‌و خه‌ڵكانه‌ توانیبێتی‌‪ ،‬به‌اڵم با ئێمه‌ هه‌موو شتێكی‌‬ ‫مش���ه‌وه‌ه كه‌ هه‌یانه‌ نابێ���ت كاری‌ تێ‌‬ ‫راب���ردووی‌ خراپیان هه‌ی���ه‌‌و ته‌نانه‌ت ك���ه‌ ئه‌و ده‌یكات وای‌ لێكنه‌ده‌ینه‌وه‌ كه‌‬ ‫بكرێت‪ .‬س���ه‌ركردایه‌تی‌ هه‌ردوو حیزب‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ رژێم���ی‌ پێش���وو په‌یوه‌ندییان دژی‌ كورده‌‪ ،‬به‌رگری‌ له‌مالیكی‌ ناكه‌م‪،‬‬ ‫حیزبه‌كان���ی‌ تری���ش ده‌بێ���ت وریابن‬ ‫هه‌ب���ووه‌‌و كاری���ان ك���ردووه‌‪ .‬هه‌ندێك چونك���ه‌ پێش ئه‌وه‌ی‌ كێش���ه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫له‌خه‌ڵكانێك كه‌ پێش���تر به‌كرێگیراوی‌‬ ‫ل���ه‌و خه‌ڵكان��� ‌ه له‌میدی���اكان‌و لیژن���ه‌ كورد هه‌بێت كێشه‌ی‌ له‌گه‌ڵ ئه‌لعێراقیه‌‬ ‫رژێم���ی‌ به‌ع���س بوون���ه‌و كاری���ان بۆ‬ ‫رۆشنبیرییه‌كانی‌ رژێمی‌ پێشوو كاریان هه‌بوو‪.‬‬ ‫كردووه‌‪ ،‬ئه‌مانه‌ ئێستا بوونه‌ته‌ پاڵه‌وان‌و ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ه‌وه‌ تۆمه‌تب���ار ده‌كرێیت كرد ت���ۆ نه‌تده‌توان���ی‌ له‌كۆنگره‌یه‌كی‌ ك���ردووه‌‪ ،‬ئێس���تا موزای���ه‌ده‌ ده‌كه‌ن‬ ‫له‌دووره‌وه‌ فرمێس���ك به‌سه‌ر كه‌ركوكدا به‌ئاماده‌بوون���ت له‌پێش���وازی‌ مالیكی‌ رۆژنامه‌وانیدا وه‌اڵمی‌ بده‌یته‌وه‌و بڵێیت به‌سه‌ر خه‌ڵكانێكی‌ تردا كه‌ به‌دڵسۆزیی‬ ‫ده‌ڕێژن‪ ،‬من ئیعتیبار بۆ ئه‌وانه‌ ناك ‌هم‌و له‌بری‌ ئه‌وه‌ی‌ ببیته‌ هۆكاری‌ چاره‌سه‌ر‪ ،‬كه‌ركوك راسته‌ ناسنامه‌كه‌ی‌ عێراقییه‌‪ ،‬ده‌یانه‌وێت ئه‌م هاوپه‌یمانییه‌ بپارێزن‌و‬ ‫ده‌بێت زۆر وریابین هه‌ر كه‌سێك به‌ناو‬ ‫خه‌ڵكی‌ كه‌ركوكیش به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك بویت���ه‌ هۆكارێ���ك ب���ۆ قوڵكردنه‌وه‌ی‌ به‌اڵم به‌سروشتێكی‌ كوردستانی‌؟‬ ‫د‪.‬نه‌جمه‌دین‪ :‬ئێمه‌ پێش‌و دوای‌ ئه‌وه‌ش پارتیه‌ یان یه‌كێتییه‌ دوو قسه‌ده‌كات بۆ‬ ‫ئیعتیباریان بۆ ناكات‪ .‬خه‌ڵكی‌ كه‌ركوك كێشه‌كانی‌ نێوان هه‌ولێرو به‌غدا؟‬ ‫ده‌زانێ���ت ئێم���ه‌ چ كارێ���ك ده‌كه‌ین د‪.‬نه‌جمه‌دی���ن‪ :‬وانازان���م‌و ناش���زانم قس���ه‌مان كردووه‌‪ .‬با قسه‌كه‌ی‌ مالیكی‌ تێكدانی‌ ئه‌م یه‌كڕیزییه‌ی‌ كورد كه‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌كه‌ركوك���دا‌و مێژووی‌ ئێم���ه‌ دیاره‌ چ له‌چیی���ه‌وه‌ بومه‌ته‌ هۆی‌ قوڵكردنه‌وه‌ی‌ به‌ته‌واوه‌تی‌ بگێڕمه‌وه‌‪ :‬ئێمه‌ هاتوینه‌ته‌ ده‌بێت رێگه‌ی‌ نه‌ده‌ین‪ .‬خه‌ڵكانێك هه‌یه‌‬ ‫له‌به‌ش���داربوونمان له‌شۆڕش���ی‌ ئه‌یلول كێشه‌كان‪ .‬واده‌زانم هاتنه‌كه‌ی‌ مالیكی‌ كه‌ركوك‪ ،‬كه‌ركوك پارێزگایه‌كی‌ گرنگه‌‌و ئازوق���ه‌و خوارده‌مه‌نی‌‌و موچه‌و ژیانیان‬ ‫چ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌‪ ،‬بێت���ه‌ س���ه‌ر مه‌وزوعی‌ ب���ۆ ئێره‌و ده‌س���ه‌اڵتی‌ زیات���ر دان به‌ نه‌وتی���ه‌و غه‌دری‌ زۆری‌ لێكراوه‌و كوردو له‌سه‌ر ئه‌م سیراعانه‌ وه‌ستاوه‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫كوردس���تانیه‌تی‌ كه‌رك���وك‌و چه‌ن���د هه‌نگاوێك���ی‌ وه‌كو ع���ه‌ر‌هب‌و توركمان‌و مه‌س���یحی‌ تیایه‌‌و ئێم���ه‌ ورده‌ ورده‌ ریزه‌كان���ی‌ خۆم���ان‬ ‫كوردس���تانیه‌ت‌و‬ ‫كه‌ركوكیش‌و مه‌سه‌له‌ی‌ كورد به‌گشتی‌ كردنه‌وه‌ی‌ شوان‌و قه‌ره‌هه‌نجیرو یایچی‌ خه‌ڵكه‌ك���ه‌ی‌ ده‌یه‌وێت پێك���ه‌وه‌ بژین‪ ،‬له‌و جۆره‌ كه‌س���انه‌ پ���اك بكه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ن���ه‌ك به‌ته‌نها له‌كوردس���تانی‌ عێراقدا‪ ،‬به‌ ناحیه‌‌و هه‌ن���گاوی‌ تر‪ ،‬له‌وانه‌یه‌ ئه‌و كه‌ركوك هه‌وێكه‌ی‌ عێراقیه‌‌و هه‌وێی‌ تر ئه‌وانه‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ شه‌خس���ی‌ خۆیان‬ ‫ئێمه‌ موزایه‌ده‌ له‌كه‌س قه‌بوڵ ناكه‌ین‪ ،‬كێشانه‌ی‌ له‌نێوان هه‌رێم‌و به‌غدایه‌ كه‌متر به‌زۆر به‌سه‌ردا ناچه‌سپێنرێت‪ ،‬خه‌ڵكی‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئێس���تا چۆن خۆیان به‌دڵسۆزی‌‬ ‫رۆڵ‌و مێژووی‌ ئێمه‌ دی���اره‌ كه‌ چیمان بكاته‌وه‌‌و ببێته‌ هۆی‌ چاره‌سه‌ركردنی‌‪ .‬كه‌ركوك خۆی���ان بڕی���ار له‌ئاینده‌یان یه‌كێتی‌ یان پارتی‌ ده‌زانن جاران هه‌مان‬ ‫من به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ئه‌و بۆچونه‌ قبوڵ ده‌ده‌ن‪ ،‬ئ���ه‌م قس���ه‌یه‌ مالیك���ی‌‌و دڵسۆزییان بۆ رژێمی‌ پێشوو نواندووه‌‪.‬‬ ‫كردووه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ كوردی���ش كردویان���ه‌‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬كامیان له‌خزمه‌تی‌ كه‌ركوكدایه‌‪:‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌وترێت سه‌ردانه‌كه‌ی‌ مالیكی‌ ناكه‌م‪ ،‬چونكه‌ واقیعه‌كه‌ وانییه‌‪.‬‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ خزمه‌تكردنی‌ كه‌ركوك یان ئه‌و‬ ‫كاردانه‌وه‌یه‌ك بووه‌ بۆ كۆبوونه‌وه‌ پێنج ئاوێن���ه‌‪ :‬تاچه‌ند له‌گه‌ڵ ئه‌و قس���ه‌یه‌ی‌ له‌كه‌ركوك‌و هه‌رێم‌و به‌غداش كراوه‌‪.‬‬ ‫مالیك���ی‌‪-‬ت كه‌ ده‌ڵێ���ت كه‌ركوك یه‌ك ئاوێن���ه‌‪ :‬مالیك���ی‌ له‌چاوپێكه‌وتنه‌كه‌ی‌ شه‌ڕه‌ ئیعالمییه‌ی‌ ئێستا هه‌یه‌؟‬ ‫قۆڵیه‌كه‌ی‌ هه‌ولێر؟‬ ‫نالی���ادا ده‌ڵێ‌ مادده‌ی‌ ‪ 140‬كه‌س���انی‌ د‪.‬نه‌جمه‌دی���ن‪ :‬خه‌ڵك���ی‌ كه‌رك���وك‬ ‫نه‌زان نوسیویانه‌ته‌وه‌‪ ،‬رای‌ تۆ چییه‌؟ خزمه‌تكردنی‌ ده‌وێت‌و تاقه‌تی‌ ئه‌و قسه‌‬ ‫د‪.‬نه‌جمه‌دی���ن‪ :‬به‌لێدوانێك���ی‌ كه‌مێك زالنه‌ی‌ نییه‌ به‌عزه‌ كه‌س���ێك ده‌یكه‌ن‪،‬‬ ‫ناڕاس���تی‌ ده‌زانم‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌گه‌ر له‌من خه‌ڵكی‌ كه‌ركوك كاره‌باو نه‌خۆشخانه‌و‬ ‫ده‌پرس���ی‌ مادده‌ی‌ ‪ 140‬ش���تێكی‌ باش قوتابخان���ه‌ی‌ ده‌وێت‪ .‬ل���ه‌و رۆژه‌وه‌ی‌‬ ‫بووه‌ بۆ كه‌رك���وك‌و ناوچه‌ دابڕاوه‌كان‪ ،‬مالیك���ی‌ هات���ووه‌ كه‌س���ێك نه‌هاتووه‌‬ ‫ده‌ڵێ���م ش���تێكی‌ ب���اش نه‌ب���ووه‌‪ ،‬بڵێت تۆ بۆچ���ی‌ مالیكیت بینی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫د‪.‬نه‌جمه‌دی���ن‪ :‬به‌ڕاس���تی‌ هاتنه‌كه‌ی‌ ناسنامه‌ی‌ هه‌یه‌ كه‌ عێراقیه‌؟‬ ‫مــالـــیك���ی‌ له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ ده‌زانی���ن كه‌ركوك هاتون داوای‌ جاده‌و ئاوو قوتابخانه‌یان‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زی���ران ب���ۆ كه‌ركوك د‪.‬نه‌جمه‌دی���ن‪:‬‬ ‫به‌ئاس���ایی‌ ده‌زانم‪ ،‬ئایا مالیكی‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌چاوپێكه‌وتنه‌كه‌ی‌ نالیادا ئه‌وه‌ی‌ زۆر كوردستانییه‌‪ ،‬بۆ بیخه‌ینه‌ ده‌نگدانه‌وه‌‪ ،‬كردووه‌‪.‬‬ ‫له‌خه‌ی���اڵ ب���ووه‌ مه‌س���جێك بنێرێت‪ ،‬به‌ڕوون���ی‌ ش���ه‌رحكرد‪ .‬كوردیش ده‌ڵێ‌ ئایا گومانمان له‌وه‌ هه‌یه‌ بۆیه‌ ده‌یخه‌ینه‌ ئاوێن���ه‌‪ :‬دوا په‌یامت چییه‌ بۆ خه‌ڵكی‌‬ ‫ناڵێ���م وانیی���ه‌‪ ،‬له‌وانه‌ی���ه‌ واش بێت‪ ،‬ناس���نامه‌ی‌ كه‌رك���وك عێراقییه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌نگدانه‌وه‌‪ .‬به‌بۆچونی‌ من دانانی‌ كات كه‌ركوك؟‬ ‫له‌حه‌قیقه‌ت���دا نازانم ئه‌م س���ه‌ردانه‌ بۆ ئێم���ه‌ وه‌كو ك���ورد ده‌ڵێی���ن كه‌ركوك بۆ جێبه‌جێكردن‌و راپرس���ی‌ هه‌ڵه‌ بوو‪ ،‬د‪.‬نه‌جمه‌دی���ن‪ :‬ئێم���ه‌ ب���ه‌رده‌وام‬ ‫وا گ���ه‌وره‌ كراوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ مێژووه‌كه‌ی‌ كوردس���تانییه‌‌و ئێستاش نه‌ده‌بوو بكرایه‌‪ .‬ده‌بوو قه‌زاو ناحیه‌كان ده‌بی���ن له‌كاره‌كانمان ب���ۆ زیادكردنی‌‬ ‫كه‌رك���وك ئه‌و گرنگیی���ه‌ی‌ پێنه‌درایه‌‪ ،‬سروش���ته‌كه‌ی‌ كوردس���تانییه‌‪ .‬ئێم���ه‌ ب���ۆ كه‌ركوك بگه‌ڕایه‌ت���ه‌وه‌‌و نه‌یخه‌ینه‌ خزمه‌تگ���وزاری‌‌و پ���ڕۆژه‌ی‌ زیات���ر بۆ‬ ‫له‌وانه‌ی���ه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌ك تێپه‌ڕیایه‌ كه‌ له‌كه‌ركوك زۆر ته‌ركیز له‌س���ه‌ر ژماره‌ ده‌نگدانه‌وه‌‪ ،‬ده‌بوو هه‌وڵی‌ زیاتر بدرایه‌ خه‌ڵكی‌ كه‌ركوك‪ ،‬ئێمه‌ هیچ شوێنێكی‌‬ ‫كه‌ركوك له‌و خزمه‌تگوزارییانه‌ بێبه‌ش‬ ‫مالیك���ی‌ خۆش���ی‌ به‌ س���ه‌ركه‌وتنێكی‌ ده‌كه‌ین‪ ،‬ب���ه‌اڵم كه‌ركوك یه‌ك كوردی‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ نه‌گه‌ین به‌مڕۆ‪.‬‬ ‫گه‌وره‌ی‌ دانه‌نایه‌‪ ،‬به‌ڵك���و به‌هاتنێكی‌ تیاب���ێ‌ یان تیایدا نه‌بێ‌ هه‌ویه‌كه‌ی‌ هه‌ر ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌رك���وك ناكه‌ی���ن‪ .‬گوێناده‌ین���ه‌ قس���ه‌ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫ئاسایی‌ دابنێت‪ .‬ئه‌و گروپه‌ی‌ له‌هه‌ولێر كوردس���تانییه‌و هه‌ر به‌ كوردس���تانی‌ بگه‌ڕێته‌وه‌ س���ه‌ر هه‌رێمی‌ كوردس���تان كه‌س���انه‌ی‌ ده‌یانه‌وێ‌ خه‌ڵكی‌ كه‌ركوك‬ ‫كۆبوونه‌وه‌ جگه‌له‌الیه‌نی‌ كوردس���تانی‌‪ ،‬ده‌مێنێت���ه‌وه‌‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‌ ئه‌و قس���ه‌و یان له‌گه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ی‌ بكرێته‌ هه‌رێمێكی‌ به‌چه‌ند ش���تێكه‌وه‌ س���ه‌رقاڵ بكه‌ن كه‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی���ی خه‌ڵك���ی‌ تیانییه‌‌و هیچ‬ ‫هه‌موو وه‌زیره‌كانیان هاتن بۆ كه‌ركوك‌و موزایه‌دان���ه‌ی‌ هه‌ندێك خه‌ڵك ده‌یكه‌ن سه‌ربه‌خۆ؟‬ ‫به‌ڕاس���تی‌ ش���تی‌ پوچه‌ڵ���ه‌و خه‌ڵكی‌ د‪.‬نه‌جمه‌دی���ن‪ :‬هه‌موو كاتێك نه‌ك هه‌ر له‌ژیانیان ناگۆڕێ���ت‪ ،‬به‌ڵكو ده‌یانه‌وێ‌‬ ‫لێره‌ بوون‪.‬‬ ‫كه‌رك���وك بگه‌ڕێت���ه‌وه‌ س���ه‌ر هه‌رێمی‌ ئێمه‌ له‌و رێگه‌یه‌ البه‌رن كه‌ گرتومانه‌ته‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬واته‌ بایكۆتی‌ وه‌زیره‌ كورده‌كان كوردستان باوه‌ڕی‌ پێناكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌وكاته‌ی‌ مالیكی‌ ئه‌و قسه‌یه‌ی‌ كوردستان‪ ،‬من له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دام هه‌موو به‌ر ئه‌ویش خزمه‌تی‌ خه‌ڵكی‌ كه‌ركوكه‌‪.‬‬ ‫به‌هه‌ڵه‌ ده‌زانی‌؟‬

‫خه‌ڵكی‌ كه‌ركوك‬ ‫خزمه‌تكردنی‌ ده‌وێت‌و‬ ‫تاقه‌تی‌ ئه‌و قس ‌ه‬ ‫ی نییه‌ به‌عز‌ه‬ ‫زالنه‌ ‌‬ ‫كه‌سێك ده‌یكه‌ن‬

‫خه‌ڵكانێك هه‌ی ‌ه له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ كه‌ركوكن‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت ناوێرن بێنه‌ كه‌ركوكیش‌و‬ ‫پێیان خۆشه‌ ئاژاو‌ه بنێنه‌وه‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )326‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/15‬‬

‫‪kurdistany.awene@gmail.com‬‬

‫گێژه‌ڵوكه‌ ‌ی رووداوه‌كان‪ ..‬رۆڵ ‌ی ساواك‬ ‫له‌كوردستان ‌ی عێراقدا له‌زار ‌ی "عیسا پژمان"ه‌وه‌‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬ ‫"عیسا پژمان" نێردراوی تایبەتی شای‬ ‫ئێران‌و نوێنەری ساواک لەکوردستانی‬ ‫عێراق ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ساواك‬ ‫رۆڵی‌ سه‌ره‌كی‌ بینیوه‌ له‌هه‌ڵگیرسانی‌‬ ‫جواڵنه‌و‌هی‌ چه‌كداریی‌ كوردستانی‌‬ ‫عێراق‌و شۆڕشی‌ ئه‌یلولدا‪.‬‬ ‫"عیسا پژمان"‪ ،‬الی سیاسییەکانی کورد‪،‬‬ ‫بەتایبەتی ئەوانەی لەدەیەکانی ‪‌٦٠‬و ‪ ٧٠‬ی‬ ‫سەدەی رابردوودا کارو چاالکی سیاسیان‬ ‫کردووه‌‪ ،‬ناوێکی ئاشنایە‪ .‬عیسا پژمان‪ ،‬لەو‬ ‫رۆژگاره‌دا نێردراوی تایبەتی شای ئێران‌و‬ ‫نوێنەری س���اواک (دەزگای ئیستخباراتی‬ ‫ئەوکاتی ئێران) لەباش���ووری کوردستان‬ ‫بووە‪ .‬به‌مدواییه‌ لەچوارچێوەی کتێبێکدا‬ ‫بەن���اوی "تندباد ح���وادث" (گێژەڵۆکەی‬ ‫رووداوەکان) بیرەوەرییەکانی عیسا پژمان‬ ‫باڵوکرایه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌م کتێبه‌ قه‌باره‌ گه‌وره‌یه‌‬ ‫‪ 600‬الپه‌ڕه‌یه‌و بەزمانی فارسی‌و بەشێوەی‬ ‫گفتوگۆ له‌الیه‌ن "عیرفان قانعی فەرد"ه‌وه‌‬ ‫ئامادەک���راوە‪ .‬پژم���ان ک���ه‌ به‌ڕه‌چه‌ڵه‌ک‬ ‫کوردو خه‌ڵکی شاری سنه‌یه‌‪ ،‬دوای‌ ئه‌و‌هی‌‬ ‫كۆلیژی‌ ئه‌فسه‌ری‌ ته‌واو ده‌كات‪ ،‬له‌ده‌ی ‌هی‌‬ ‫‪1950‬دا رۆڵێكی‌ گرنگ له‌ده‌ستگیر كردنی‌‬ ‫شانه‌ نهێنییه‌كانی‌ حیزبی‌ توده‌دا ده‌بینێ‌‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ دامه‌زراندنی‌ "ساواك"یشدا یه‌كێك‬ ‫ده‌بێت له‌و ئه‌فسه‌ران ‌هی‌ هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه‌‬ ‫ده‌چنه‌ نێو ئه‌و ده‌زگایه‌وه‌و به‌رپرسیارێتی‌‬ ‫به‌ش���ی‌ كوردس���تانی‌ پێده‌س���پێردرێت‌و‬ ‫پاشان ده‌بێته‌ نوێنه‌ری‌ ساواك له‌عێراق‌و‬ ‫به‌ر له‌هه‌ڵگیرسانی‌ ‪14‬ی‌ ته‌موزی‌ ‪،1958‬‬ ‫به‌فه‌رمان���ی‌ ته‌یموری‌ به‌ختیار س���ه‌رۆكی‌‬ ‫ئه‌وكات���ی‌ س���اواك دێت���ه‌ كوردس���تانی‌‬

‫عێراقه‌وه‌و له‌كاتی‌ ئه‌و رووداوه‌دا له‌عێراق‬ ‫ده‌بێ‌‪ ،‬پاش ناكۆكی‌ كه‌وتنه‌ نێوان پارتی‌‌و‬ ‫عه‌بدولكه‌ریم قاسمیشه‌وه‌‪ ،‬پێشنیار ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ س���اواك‪ ،‬ك���ورد‌وه‌ك كارتێك‬ ‫له‌دژی‌ ده‌وڵه‌تی‌ عێراق به‌كاربهێنێ‌‪.‬‬ ‫پژمان که‌ ئێس���تا له‌ته‌مه‌نی ‪ 91‬س���اڵیدا‬ ‫له‌شاری پاریس ده‌ژی‌‪ ،‬چه‌ندینجار له‌الیه‌ن‬ ‫ش���ای‌ ئێرانه‌وه‌ به‌هۆی‌ چاالكییه‌كانیه‌وه‌‬ ‫خه‌اڵتك���راوه‌‪ ،‬له‌م كتێبه‌دا ئ���ه‌و‌هی‌ خوا‬ ‫پێیناخۆش���ه‌ به‌رامبه‌ر به‌مسته‌فا بارزانی‌‬ ‫به‌زاریدا دێ‌‌و به‌رده‌وام پێش���نیار ده‌كات‬ ‫ساواك له‌بری‌ پشتیوانی‌ كردن له‌مسته‌فا‬ ‫بارزانی‌ پش���تیوانی‌ له‌ئیبراهیم ئه‌حمه‌د‌و‬ ‫تاڵه‌بانی‌ بكات‪ ،‬ئه‌و له‌وس���ه‌ره‌تاوه‌ له‌دوو‬ ‫ئاستدا ئیش ده‌كات‪ ،‬له‌الیه‌كه‌وه‌ ده‌یه‌وئ‬ ‫پش���تی‌ ئیبراهی���م ئه‌حم���ه‌د‌و تاڵه‌بانی‌‌و‬ ‫مه‌كته‌ب سیاس���ی‌ بگرێ‌ له‌دژی‌ بارزانی‌‌و‬ ‫له‌ئاس���تی‌ دووه‌میش���دا ئێ���ران كارت���ی‌‬ ‫كورد ل���ه‌دژی‌ ده‌وڵه‌ت���ی‌ ناوه‌ندی‌ عێراق‬ ‫به‌كاربهێنێت‪ .‬به‌اڵم دوای‌ ئه‌و‌هی‌ بارزانی‌‬ ‫ناكۆكییه‌كه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ خۆی‌ یه‌كالیی‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‌و هاوس���ه‌نگی‌ هێز زیاتر به‌الی‌‬ ‫ئه‌میاندا ده‌ش���كێته‌وه‌‪ ،‬ئیتر ساواك گره‌و‬ ‫له‌سه‌ر مسته‌فا بارزانی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌م كتێب���ه‌دا ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كرێت كه‌‬ ‫ئه‌و‌هی‌ له‌پش���ت په‌ر‌ده‌وە ده‌زگا ئه‌منی‌‌و‬ ‫هه‌واڵگرییه‌كان ئاماده‌كاریی‌ بۆ ده‌كه‌ن زۆر‬ ‫جیاوازه‌ له‌و‌هی‌ له‌س���ه‌ر شانۆی‌ سیاسه‌ت‬ ‫ده‌بینرێت‪ ،‬پژمان ساڵی ‪ ١٩٥٨‬سەردانی‬ ‫باش���ووری کوردس���تان دەکاو لەگ���ەڵ‬ ‫ئیبراهیم ئەحمەدو دواتر لەگەڵ تاڵەبانی‬ ‫ئاش���نا دەبێ‌‪ ،‬ئ���ەو دەڵ���ێ‪" :‬بەناوێکی‬ ‫خوازراوە‌وەک مامۆستای جوگرافیاو مێژوو‬ ‫هاتم‌و‌وا خۆم نیشاندا کە هاتووم لەمێژوو‬ ‫جوگرافیای باکووری عێ���راق بکۆڵمەوەو‬ ‫دەمەوێ‌وانە بڵێمەوە‪ .‬لەدادگای کەرکوک‬ ‫توانی���م ئیبراهی���م ئەحم���ەد ببین���م‪...‬‬ ‫لەراس���تیدا بەدوای ئیبراهی���م ئەحمەددا‬ ‫دەگ���ەڕام‪ .‬پیاوێک���ی گەورەو هوش���یارو‬ ‫خوێندەوار بوو‪ .‬لەکەرکوک پارێزەر بوو"‪.‬‬ ‫پاشان له‌نه‌ورۆزی‌ ‪1961‬دا له‌باڵوێزخان ‌هی‌‬ ‫ئێران له‌به‌غ���دا بۆ یه‌كه‌مج���ار تاڵه‌بانی‌‬ ‫ده‌بینێ‌‌و ئاشنایه‌تی‌ له‌گه‌ڵ‌ په‌یدا ده‌كات‬ ‫كه‌ به‌پیاوێكی‌ دڵسۆزی‌ ئێرانی‌ ناوده‌بات‪،‬‬ ‫پژمان پ���اش ئەوه‌ی کۆمەڵێک په‌یوەندی‬ ‫لەگەڵ کەسایەتییەکانی کورد پتەو دەکا‪،‬‬ ‫بیر ل���ەوە دەکاتەوە کە له‌دژی حکومەتی‬ ‫عێراق‪ ،‬کارتی کورد بەکاربهێنن‪ .‬پاش���ان‬ ‫بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ ده‌چێته‌ الی‌ شای‌ ئێران‌و‬

‫ی ‪ 44‬ساڵ‌‪..‬‬ ‫سوله‌ماینی‌ موعینی‌ دوا ‌‬

‫"سه‌رۆكی‌ هه‌رێم چ ‌ی روویدا؟"‬

‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ئه‌مڕۆ ‪ ،5/15‬چل‌و چوار ساڵ‌‬ ‫به‌سه‌ر كوشتنی‌ سوله‌یمانی‌ موعینیدا‬ ‫تێده‌په‌ڕێت‪ ،‬ئه‌و رووداوه‌ ناخۆشه‌ی‌ كه‌‬ ‫مه‌سعود بارزانی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم پێیوایه‌‬ ‫"شۆڕش ناچار بوو ئه‌نجامیبدات‪..‬‬ ‫ئیدی‌ كوژراوو ته‌رمه‌كه‌ی‌ بۆ ئێران‬ ‫نێردرایه‌وه‌"‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌و رووداوه‌‬ ‫سیامه‌ندی‌ كوڕی‌ سوله‌یمانی‌ موعینی‌‬ ‫داوای‌ روونكردنه‌وه‌ له‌سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌یادی‌ تێپه‌ڕ بوونی‌ ‪ 44‬س���اڵ‌ به‌س���ه‌ر‬ ‫كوژرانی‌ سوله‌یمانی‌ موعینیدا‪ ،‬سیا‌مه‌ندی‌‬ ‫ك���وڕی‌ له‌ڕێگ���ه‌ی‌ ئاوێن���ه‌وه‌ نامه‌ی���ه‌ك‬ ‫ئاڕاسته‌ی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم ده‌كا‌و خوازیاره‌‬ ‫ناوبراو "باسی‌ ئه‌م رووداوه‌ به‌شه‌فافی‌ بۆ‬ ‫جه‌ماوه‌ری‌ گه‌له‌كه‌مان به‌گشتی‌‌و خه‌ڵكی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ كوردس���تان به‌تایبه‌تی‌ روون‌و‬ ‫ئاشكرا بكرێته‌وه‌؟"‪.‬‬ ‫س���ولەیمانی‌ موعین���ی‌ ك���وڕی‌ می���رزا‬ ‫حه‌مه‌ده‌مینی‌ موعین���ی‌ وه‌زیری‌ ناوخۆی‌‬ ‫كۆم���اری‌ كوردس���تانه‌‪ ،‬س���اڵی‌ ‪1933‬‬ ‫له‌مه‌هاب���اد له‌دایكبووه‌‌و ه���ه‌ر له‌ته‌مه‌نی‌‬ ‫هه‌رزه‌كاری‌‌و كات���ی‌ خوێندنیه‌وه‌ تێكه‌ڵ‌‬ ‫به‌كاری‌ سیاسی‌ بووه‌و له‌كاری‌ رێكخستنی‌‬ ‫الوان���دا زۆر چاالك ده‌بێ‌و له‌س���ه‌رله‌نوێ‌‬ ‫رێكخس���تنه‌وه‌ی‌ حیزب���ی‌ دموكرات���ی‌‬ ‫كوردستاندا رۆڵێكی‌ گرنگ ده‌بینێ‌‪.‬‬ ‫له‌دوای‌ شۆڕش���ی‌ ‪ ،1958‬به‌هۆی‌ هێرش‌و‬ ‫په‌الم���اری‌ هێزه‌كانی‌ س���اواكه‌وه‌‪ ،‬به‌ره‌و‬ ‫باش���وری‌ كوردس���تان هه‌ڵدی‌‌و له‌شاری‌‬ ‫س���لێمانی‌ ده‌گیرس���ێته‌وه‌‌و له‌كات���ی‌‬ ‫هه‌ڵگیرس���انی‌ شۆڕش���ی‌ ئه‌یلولدا ساڵی‌‬ ‫‪ 1961‬له‌گ���ه‌ڵ‌ ئه‌حم���ه‌د تۆفیق���دا رۆڵی‌‬ ‫به‌رچاوی‌ له‌یارمه‌تیدانی‌ ئه‌و شۆڕش���ه‌دا‬ ‫بینیوه‌‪‌.‬وێڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌چاالكی‌ به‌رده‌وامدا‬ ‫بوون به‌مه‌به‌ستی‌ بوژانه‌وه‌و رێكخستنه‌وه‌ی‌‬ ‫حیزب���ی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تانی‌ ئێران‌و‬ ‫ئاماده‌كاری‌ بۆ خه‌باتی‌ چه‌كداریی‌‪.‬‬ ‫له‌ناوه‌ڕاس���تی‌ ده‌ی���ه‌ی‌ ‪1960‬دا‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫پارت���ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ رژێمی‌‬ ‫پاش���ایه‌تی‌ ئێراندا تۆكمه‌و پته‌و ده‌كات‪،‬‬

‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌ داوا ل���ه‌و ئه‌ندام ‌ه‬ ‫چاالكانه‌ی‌ حیزب���ی‌ دیموكرات ده‌كات كه‌‬ ‫هیچ جمجۆڵێك به‌مه‌به‌س���تی‌ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫خه‌باتی‌ چه‌كداری���ی‌ له‌دژی‌ ئێران ئه‌نجام‬ ‫ن���ه‌ده‌ن‪ ،‬ئ���ه‌وكات حیزب���ی‌ دیموك���رات‬ ‫له‌ناكۆكی‌‌و كێشه‌دا بوو‪ ،‬په‌رت‌و دابه‌شببوو‬ ‫به‌س���ه‌ر دوو باڵدا‪ ،‬كه‌ یه‌كێكیان ئه‌حمه‌د‬ ‫تۆفیق رابه‌رایه‌تی‌ ده‌كردو ئه‌ویتریش���یان‬ ‫سوله‌یمانی‌ موعینی‌‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫ناكۆكی‌‌و ملمالنێی‌ نێوان بارزانی‌و مه‌كته‌ب‬ ‫سیاس���ی‌ پارتیش‪ ،‬س���ایه‌ی‌ به‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫كێشانه‌ی‌ ئه‌واندا كێشابوو‪ ،‬ناكۆكییه‌كانی‌‬ ‫تیژتر كردبوونه‌وه‌‪ .‬س���وله‌یمانی‌ موعینی‌‬ ‫له‌س���ااڵنی‌ ‪ 1968 – 1967‬له‌گه‌ڵ‌ چه‌ند‬ ‫هاوڕێیه‌كی���دا ده‌س���تده‌كه‌ن به‌خه‌بات���ی‌‬ ‫چه‌كداری���ی‌ له‌ڕۆژهه‌اڵت���ی‌ كوردس���تان‪،‬‬ ‫له‌زستانی‌ ‪1968‬دا به‌هۆی‌ حیزبی‌ شیوعی‌‬ ‫عێراقه‌وه‌ دێته‌ ش���اری‌ سلێمانی‌‌و ده‌چێته‌‬ ‫به‌غدا چاوی‌ به‌دكتۆر رادمه‌نشی‌ سكرتێری‌‬ ‫حیزبی‌ توده‌و دكتۆر قاس���ملوو كه‌ریمی‌‬ ‫حسامی‌ ده‌كه‌وێت‪ ،‬له‌كاتی‌ گه‌ڕانه‌وه‌یدا بۆ‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ كوردستان‪ ،‬له‌الیه‌ن پارتییه‌وه‌‬ ‫له‌سیته‌ك ده‌س���تگیر ده‌كرێ‌‌و ره‌وانه‌ی‌‬ ‫ب���اره‌گای‌ بارزان���ی‌ ده‌كرێ���ت له‌دیلمان‌و‬ ‫به‌پێی‌ زۆربه‌ی‌ گێڕانه‌وه‌كان‪" ،‬به‌فه‌رمانی‌‬ ‫بارزانی‌ ده‌كوژرێ‌‌و ته‌رمه‌كشی‌ ده‌درێته‌وه‌‬ ‫به‌حكومه‌تی‌ ئێران"!‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌م رووداوه‌‪ ،‬مه‌سعود بارزانی‌‬ ‫له‌كتێبی‌ "بارزانی‌‌و بزوتنه‌وه‌ی‌ رزگاریخوازی‌‬ ‫كوردستان"دا نووسیویه‌تی‌ "شۆڕش ناچار‬ ‫ب���وو كارێكی‌ ناخۆش ئه‌نج���ام بدات‪ ،‬كه‌‬ ‫نه‌ده‌توان���را خۆی‌ لێببوێرێت‪ ..‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ئێمه‌ ئه‌و كۆتاییه‌ ناخۆشه‌ش���مان بۆ ئه‌و‬ ‫پیاوه‌ نه‌ده‌خواست"‪.‬‬ ‫بۆ قسه‌كردن سه‌باره‌ت به‌م رووداوه‌‪ ،‬ئاوێنه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ كرد به‌چه‌ند كه‌س���ایه‌تییه‌كی‌‬ ‫ناس���راوی‌ ناو حیزبی‌ دیموكراته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كه‌س���یان ئام���اده‌ نه‌بوون له‌م ب���اره‌وه‌‬ ‫بدوێ���ن‪ .‬له‌په‌یوه‌ندییه‌ك���ی ئاوێنه‌ش���دا‪،‬‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌ك له‌ڕاگه‌یاندنی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێ���م رایگه‌یاند ك���ه‌ "به‌دواداچوون بۆ‬ ‫ئه‌و نامه‌یه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬کە سیا‌مه‌ندی‌ كوڕی‌‬ ‫سلێمانی‌ موعینی‌ ئاڕاسته‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمی كردووه‌"‪.‬‬

‫ئه‌و‌هی‌ له‌پشت پ ‌هر‌ده‌وە‬ ‫ده‌زگا هه‌واڵگرییه‌كان‬ ‫ئاماده‌كاریی‌ بۆ ده‌كه‌ن‬ ‫زۆر جیاوازه‌ له‌و‌ه ‌ی‬ ‫له‌سه‌ر شانۆ ‌ی سیاسه‌ت‬ ‫ده‌بینرێت‬

‫ئه‌ویش پرس���یاری‌ ئه‌و‌هی‌ لێده‌كات تا چ‬ ‫راده‌یه‌ك ده‌كرێ‌ متمانه‌ به‌بارزانی‌ بكرێت‌و‬ ‫گره‌وی‌ له‌سه‌ر بكرێت؟ پژمان پێیده‌ڵێت‪:‬‬ ‫به‌هی���چ ش���ێوه‌یه‌ك ب���ه‌اڵم ئه‌گ���ه‌ر ئه‌و‬ ‫رۆڵه‌ په‌س���ه‌ند بكات كه‌ ئێمه‌ ده‌مانه‌وێ‌‬ ‫پێیبس���پێرین ده‌كرێ‌ به‌كاریبهێنین‪ .‬شا‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌م پی���اوه‌ به‌هۆی‌ رووداوه‌كانی‌‬ ‫مه‌هاب���اده‌وه‌ مه‌حكوم���ه‌ به‌ئیعدام چۆن‬ ‫ده‌كرێ‌ كه‌س���ێك كه‌ سه‌ربازو ئه‌فسه‌رانی‌‬ ‫ئێم ‌هی‌ كوش���تووه‌ ئێس���تا بێین كۆمه‌كی‌‬ ‫بكه‌ی���ن؟ پژم���ان دەڵێ‪ :‬قورب���ان ئێمە‬ ‫هێچ ش���تێکمان نیە لەبەرانب���ەر عێراقدا‬ ‫لەدەستیبدەین‪ .‬ئێمە لەسەرەتاوە هەندێ‬ ‫ئیمکانیاتیان دەدەینێ‌و بۆیان دیاریدەکەین‬ ‫کە چی بک���ەن‪ ،‬ئێمە زیان ناکەین‪ ،‬تەنیا‬ ‫بڕی���ار بدە کە ‪ ١٠٠٠‬چەک���ی بڕنه‌وو یەک‬ ‫ملی���ۆن فیش���ەک‌و ‪ ٢٠٠‬ت���ا ‪ ٣٠٠‬ه���ەزار‬ ‫تمەنیان پێبدەین‪ .‬ئەگەر لەماوەی دیاری‬ ‫کراودا‪ ،‬ئەو کارەی کە پێیان س���پێردراوە‬ ‫جێبەجێیان ک���رد‪ ،‬ئەوا درێژە بەهاوکاری‬ ‫کردنیان دەدەین‌و ئەگەر پێچەوانەش بوو‪،‬‬ ‫ئەوا هاوکاریان ناکەین‪ ...‬دواتر شا ده‌ڵێ‪:‬‬ ‫زۆر باشە بچن پالنه‌که‌ بەوردی داڕێژن‪.‬‬ ‫پژمان ده‌ڵێ‪ :‬ئەوکاتەی کە شا رەزامەندی‬ ‫لەس���ەر پالنه‌ک���ه‌ دەربڕی هەس���تمکرد‪،‬‬ ‫فەرمان���دەی بزووتنەوەی کوردس���تانم‪..‬‬ ‫گەڕامەوە بەغدا‪ ..‬ن���اردم بەدوای جەالل‬ ‫تاڵەبانی���دا‪ ،‬هەر کە هات���ە نێو ماڵەکەم‪،‬‬ ‫پێموت پیرۆزە‪ .‬س���ەری س���ووڕماو‌وتی‬ ‫"خۆ من هێشتا سەڵتم"‪‌.‬وتم ئێستا کاتی‬ ‫زەماوەند نیە‪ ...‬ش���ا رەزامەندی لەسەر‬ ‫پالنه‌که‌ نوان���دووه‌ کە هاوکاریتان بکەین‪.‬‬ ‫جەالل تاڵەبانی ئەوەندە خۆشحاڵ بوو کە‬

‫لەپێستی خۆیدا جێی نەدەبووەوە"‪.‬‬ ‫پاش���ان پژمان ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌‌ده‌كات ك ‌ه‬ ‫له‌وكات���ه‌وه‌ تا هه‌ره‌س���هێنانی‌ ش���ۆڕش‬ ‫له‌‪1975‬دا س���اواك له‌پشت ئه‌م جواڵنه‌وه‌‬ ‫چه‌كدارانه‌ی���ه‌وه‌ ب���وو ك���ه‌ له‌ئه‌یلول���ی‌‬ ‫‪1961‬دا هه‌ڵگیرس���ا‌و ب���ه‌رده‌وام كاروانی‌‬ ‫كۆمه‌ك���ی‌ لۆجیس���تی‌‌و چه‌كی‌ س���ووك‌و‬ ‫قورس‌و ته‌قه‌مه‌ن���ی‌‌و داووده‌رمانی‌ به‌ره‌و‬ ‫بنك��� ‌هی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ ئ���ه‌و شۆڕش���ه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ ب���ووه‌و ته‌نان���ه‌ت له‌دابینكردنی‌‬ ‫پزیشك‌و نه‌خۆشخانه‌و ئیزگ ‌هی‌ رادیۆشدا‬ ‫كه‌مته‌رخ���ه‌م نه‌ب���ووه‌‪ .‬عیس���ا پژم���ان‬ ‫له‌به‌ش���ێكی‌ ئه‌م كتێبه‌ش���دا ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ ئه‌وه‌ ئه‌و ب���ووه‌ بارزانی‌ رازی‌‬ ‫ك���ردووه‌‪ ،‬دوای‌ په‌نابردن���ی‌ ئه‌ندامان���ی‌‬ ‫مه‌كته‌ب سیاسی‌ بۆ ئێران‌و گیرسانه‌وه‌یان‬ ‫له‌هه‌مه‌دان‪ ،‬رێگه‌یان پێبدرێت بگه‌ڕێنه‌وه‌‬ ‫بۆ كوردس���تان‪ .‬باس له‌وه‌ش ده‌كات كه‌‬ ‫ئه‌و‪ ،‬كاتی‌ خۆی‌ سه‌رله‌شكر "پاكره‌وان"ی‌‬ ‫به‌نهێن���ی‌‌و له‌تاریك���ی‌ ش���ه‌ودا له‌مه‌رزی‌‬ ‫خانه‌وه‌ بردووه‌ ب���ۆ الی‌ بارزانی‌ له‌حاجی‌‬ ‫ئۆم���ه‌ران‪ ،‬كه‌ خ���ۆی‌ له‌خۆیدا ریس���ك‬ ‫كردنێكی‌ گ���ه‌وره‌ بووه‌‪ .‬هه‌روه‌ها ئه‌وه‌ش‬ ‫روونده‌كاته‌وه‌ ك���ه‌ دوای‌ رێككه‌وتننام ‌هی‌‬ ‫جه‌زائیری‌ ‪ ،1975‬ش���ای‌ ئێ���ران فه‌رمان‬ ‫ده‌دات مه‌ال مس���ته‌فا بانگبكه‌ن بۆ تاران‌و‬ ‫دوای‌ گه‌یش���تنی‌ پێیده‌ڵێ���ت ك���ه‌ ئه‌وان‬ ‫له‌مه‌ب���ه‌دوا كۆتایی‌ به‌هه‌ر جۆره‌ كۆمه‌ك‌و‬ ‫یارمه‌تییه‌كی‌ سه‌ربازی‌‌و لۆجیستی‌‌و دارایی‌‬ ‫ده‌وه‌ستێنن"‪ ،‬بارزانیش ئه‌و‌هی‌ به‌الوه‌ سه‌یر‬ ‫نه‌بووه‌‪ ،‬چونكه‌ زانیویه‌تی‌ چی‌ رووده‌دات‌و‬ ‫‌وتویه‌تی‌ "هه‌رچی‌ عالیحه‌زره‌ت فه‌رمایشت‬ ‫كه‌ن ئێمه‌ ئاماده‌ین بۆ جێبه‌جێكردنی‌"‪.‬‬ ‫جێی‌ ئاماژه‌یه‌‪ ،‬پێش���تر مه‌سعود بارزانی‌‬ ‫له‌به‌رگی‌ س���ێهه‌می‌ كتێبه‌كه‌یدا (بارزانی‌‌و‬ ‫بزوتنه‌و‌هی‌ رزگاریخوازی‌ كورد) چه‌ندینجار‬ ‫ئاماژ‌هی‌ به‌"عیسا په‌ژمان" كردووه‌ كه‌‌وه‌ك‬ ‫راسپێردراوی‌ شا‌و نوێنه‌ری‌ ساواكی‌ ئێران‬ ‫له‌كوردس���تان كاری‌ كردووه‌و په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌ئیبراهی���م ئه‌حم���ه‌ده‌وه‌ هه‌ب���ووه‌و‬ ‫له‌قۆناغێكدا ئه‌وی‌ هانداوه‌ له‌دژی‌ مسته‌فا‬ ‫بارزانی‌ باوكی‌‌و ل���ه‌دژی‌ رێككه‌وتننام ‌هی‌‬ ‫ش���وبات ‌ی ‪ 1964‬ك���ه‌ ئ���ه‌وكات بارزانی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ حكومه‌تی‌ عه‌بدولس���ه‌الم عارفدا‬ ‫كردوویه‌ت���ی‌‌و باس ل���ه‌وه‌ش ده‌كات كه‌‬ ‫عیس���ا پژمان له‌كاتی‌ به‌ستنی‌ كۆنگر‌هی‌‬ ‫مه‌كت���ه‌ب سیاس���یدا له‌م���اوه‌ت ب���ووه‌‌و‬ ‫ژماره‌ی���ه‌ك بڕنه‌وی به‌دی���اری‌ هێناوه‌ بۆ‬ ‫ئیبراهیم ئه‌حمه‌د‬

‫به‌ڕێز مه‌سعود بارزانی‌‬ ‫ی دیموكرات����ی‌‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ پارت���� ‌‬ ‫كوردستان‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانی‌ عێراق‬ ‫وێڕای‌ ساڵو‬ ‫نزیك به‌‪ 44‬س����اڵ‌ له‌مه‌وبه‌ر له‌ڕۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 1968/5/15‬به‌بڕیاری‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫پارت����ی‌ دیموكرات����ی‌ كوردس����تان‪،‬‬ ‫س����وله‌یمانی‌ موعینی‌ كه‌ س����ااڵنێكی‌‬ ‫درێ����ژ له‌خه‌بات����ی‌ ئازادیخوازان����ه‌ی‌‬ ‫گه‌له‌كه‌مان هه‌ڵس����وڕاو بوو هاوكات‬ ‫س����ااڵنێكی‌ زۆر خزمه‌ت����ی‌ خه‌بات‌و‬ ‫تێكۆش����انی‌ كورده‌كانی‌ عێراقی‌ كرد‬ ‫ب����وو‪ ،‬له‌الی����ه‌ن پارتیی����ه‌وه‌ كوژراو‬ ‫ته‌رمه‌كه‌ی‌ ته‌حویلی‌ س����اواكی‌ ئێران‬ ‫دراوه‌‪ .‬دیاره‌ كاك س����وله‌یمان باوكی‌‬ ‫من بوو‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‌ هه‌ڵس����وڕانی‌‬ ‫سیاس����ی‌ ئ����ه‌و مرۆڤه‌ ك����ه‌ هه‌موو‬ ‫ته‌مه‌نی‌ خ����ۆی‌ له‌خزم����ه‌ت به‌گه‌ل‌و‬ ‫نیشتمانه‌كه‌یدا به‌خت كرد من چێژی‌‬ ‫باوكایه‌تیم زۆر نه‌چێشت‪.‬‬ ‫ئێوه‌ زۆرجار باسی‌ كێژووی‌ كۆماری‌‬ ‫كوردس����تان له‌مه‌هاباد‌ وه‌كو ره‌مزێك‬ ‫له‌ه����اوكاری‌‌و یه‌كێتی‌ نه‌ته‌وه‌ی‌ كورد‬ ‫ده‌ك����ه‌ن‌و به‌ش����انازی‌ ده‌زان����ن ك����ه‌‬ ‫باوكی‌ خودالێخۆش����یووتان چاالكانه‌‬ ‫له‌و كۆم����اره‌دا به‌ش����داری‌ كردووه‌‌و‬ ‫خۆشتان له‌به‌ر س����ێبه‌ری‌ ئااڵی‌ ئه‌و‬ ‫جمهورییه‌ له‌دایك بوون‪ .‬ئه‌وه‌ش زۆر‬ ‫باش ده‌زانن كه‌ باوكی‌ س����وله‌یمانی‌‬ ‫موعینی‌‌وه‌زی����ری‌ ئ����ه‌و حکومه‌ت����ه‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی����ه‌ی‌ ك����ورد ب����ووه‌و كاك‬ ‫سوله‌یمان‌و هه‌ڤااڵنی‌ له‌دوای‌ رووخانی‌‬ ‫ئه‌و جمهورییه‌ ئااڵهه‌ڵگرو میراتگری‌‬ ‫بوون‌و له‌سه‌ر ئه‌م باوه‌ڕه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫كه‌ ك����ه‌م كه‌س بوێ����ری‌ به‌رخۆدانی‌‬ ‫دژی‌ شا‌و ده‌س����ه‌اڵتی‌ ئێرانی‌ هه‌بوو‪،‬‬ ‫شۆڕشگێڕانه‌ به‌رهه‌ڵستی‌ زوڵم‌و زۆری‌‬ ‫حاكمان بوونه‌وه‌‪.‬‬ ‫چه‌ن����د رۆژ له‌مه‌وبه‌ر له‌كۆنفرانس����ی‌‬ ‫یە‌كێتی‌ الوانی‌ كوردس����تان له‌هه‌ولێر‬ ‫له‌سه‌ر پرسی‌ ئاغای‌ هاشمی‌ جێگری‌‬ ‫س����ه‌رۆككۆماری‌ عێ����راق فه‌رموتان‬ ‫راده‌س����تكردنه‌وه‌‌و ته‌س����لیمكردنی‌‬ ‫كه‌سێك له‌ئه‌خالقی‌ كورددا نییه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئه‌و هه‌له‌ ده‌قۆزمه‌وه‌و من‌ وه‌ك كوڕی‌‬ ‫ئه‌م كه‌سایه‌تییه‌ كه‌ ئێوه‌ ته‌رمه‌كه‌تان‬ ‫بۆ دوژمنی‌ كوردان راده‌ست كرده‌وه‌‬

‫سوله‌ماینی‌ موعینی‌‬

‫به‌مافی‌ خۆم����ی‌ ده‌زانم له‌ئێوه ‌‌وه‌ك‬ ‫به‌رپرسی‌ یه‌كه‌می‌ پارتی‌ دیموكرانی‌‬ ‫كوردستان پرسیار بكه‌م‪ ،‬هۆی‌ گرتن‪،‬‬ ‫كوشتن‌و ته‌حویل دانه‌وه‌ی‌ ته‌رمه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌ڕژێمی‌ ئێران چی‌ بوو؟‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌و باوه‌ڕه‌دان ئه‌وه‌ هه‌ڵه‌یه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌و نه‌خوازراو بووه‌ كه‌ روویداوه‌‪،‬‬ ‫له‌ڕاس����تیدا‌ به‌رژه‌وه‌ن����دی‌ نه‌ته‌وه‌یدا‬ ‫نه‌ب����ووه‌ كه‌ هاوكات ئ����ه‌و تراژیدیایه‌‬ ‫برینێك����ی‌ قوڵی‌ له‌س����ه‌ر هه‌س����تی‌‬ ‫تاكی‌ كورد له‌ڕۆژهه‌اڵتی‌ كوردستاندا‬ ‫پێمهێناوه‌و‌وه‌ك به‌ش����ێك له‌مێژووی‌‬ ‫نه‌خوازراوو ره‌ش����ی‌ گه‌له‌كه‌مان دێته‌‬ ‫ئه‌ژم����ار‪ ،‬ئای����ا به‌پێویس����تی‌ نازانن‬ ‫له‌س����ه‌رده‌مێكدا ك����ه‌ ك����ورد به‌ره‌و‬ ‫ئاشتی‌‌و سه‌قامگیری‌ ده‌چێت‌و هه‌رده‌م‬ ‫باس����ی‌ یه‌كگرتوویی‌ له‌ناو ریزه‌كانی‌‬ ‫گه‌له‌كه‌مان ده‌كرێت‪ ،‬بۆ ساڕێژكردنی‌‬ ‫ئه‌م برین����ه‌ هه‌ڵوێس����تێكی‌ بوێرانه‌‬ ‫له‌الیه‌ن ئێوه‌وه‌‌وه‌ك سه‌رۆكی‌ پارتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردس����تان بگیردرێت‌و‬ ‫باس����ی‌ ئه‌م رووداوه‌ به‌ش����ه‌فافی‌ بۆ‬ ‫جه‌م����اوه‌ری‌ گه‌له‌كه‌مان به‌گش����تی‌‌و‬ ‫خه‌ڵك����ی‌ رۆژهه‌اڵت����ی‌ كوردس����تان‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ روون‌و ئاشكرا بكرێته‌وه‌؟‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ رێزم‬ ‫سیامه‌ند موعینی‌‬ ‫تێبین����ی‌‪ :‬ئ����ه‌م نامه‌ی����ه‌‪ ،‬رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 2012/3/20‬له‌دیوانی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم ته‌س����لیمی‌ س����ه‌رۆكی‌ دیوان‬ ‫ك����راوه‌‌و له‌و رۆژەوە‌ هیچ‌ وه‌اڵمێكمان‬ ‫ده‌ستنه‌كه‌وتووه‌‪ ،‬بۆیه‌ به‌باشمانزانی‌‬ ‫باڵوی‌ بكه‌ینه‌وه‌‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت‬

‫ئایا دەکرێت رۆبۆت بکرێتەوە بە مرۆڤ‬ ‫م���رۆڤ بوونەوەرێک���ە دەتوانێ���ت ئ���ەو‬ ‫س���نوورانە بش���کێنێت‪ ،‬کە سیس���تەمی‬ ‫سیاس���ی‌و کۆمەاڵیەت���ی ب���ۆ تێڕوانین‌و‬ ‫بیرکردنەوە‌و قس���ەکردنی دادەنێت‪ ،‬ئەم‬ ‫توانایە تەنیا توانایەکی ش���اردراوە نییە‪،‬‬ ‫بەڵکو جیاکەرەوەی مرۆڤە لەهەر شتێکی‬ ‫دی کە لەمرۆڤ ناچێت‌و لەمرۆڤ نییە‪ .‬کە‬ ‫هێربەرت مارکۆز لەشەستەکانی سەدەی‬ ‫پێشوودا تێزی «مرۆڤی تاک رەهەندی»‬ ‫داهێنا‪ ،‬مەبەستی ئاماژەکردن بوو بۆ ئەو‬ ‫دۆخ���ەی کە تێیدا مرۆڤ ناتوانێت چیدی‬ ‫سیستم رەتبکاتەوە‪ .‬رۆبۆتبوون هەنگاوێک‬ ‫پتر لەو بوونەوەرە تاک رەهەندەی مارکۆز‬ ‫دەڕوات‌و دەگاتە ئەوەی هەموو شتێک کە‬ ‫سیس���تم رەتیدەکاتەوە رەتیانبکەینەوە‪.‬‬ ‫مرۆڤی تاک رەهەند دەشێت بوونەوەرێکی‬ ‫س���ەلبی بێت‪ ،‬وات���ە توان���ای تاراندن‌و‬ ‫نەفیکردن���ی دۆخ���ی بااڵدەس���تی تێ���دا‬ ‫نەمابێت‪ ،‬بەاڵم رۆبۆت پاسەوانی سیستمە‪،‬‬ ‫رۆبۆت زۆرجار ئەکتیڤیس���تی سیستمە‪،‬‬ ‫ئیش���ی رۆبۆت لەجەوهەردا رەتکردنەوەی‬ ‫ئەوانەیە کە سیستم رەتدەکەنەوە‪.‬‬ ‫لەسیس���تمی پیشەس���ازی نوێی دونیا‌و‬ ‫لەسیس���تمە سیاس���ییە هاوچەرخەکاندا‬ ‫هەوڵدەدرێت هەموو جیاوازییەک لەنێوان‬ ‫م���رۆڤ‌و رۆبۆت���دا هەڵبگیرێت‪ .‬هەر کات‬ ‫م���رۆڤ لەبیریچ���ووەوە دەتوانێ���ت ب���ە‬ ‫گژ دۆخی بااڵدەس���تدا بچێ���ت‪ ،‬ئەگەری‬ ‫ئ���ەوەی لێدەکرێت ببێتە رۆب���ۆت‪ ،‬هەر‬ ‫کات م���رۆڤ لەبیریچ���ووەوە کە لەڕێگای‬ ‫فیک���ر‌و خەیاڵەوە دەتوانێ���ت مۆدێلێکی‬ ‫دیکە بۆ ژیان دابڕێژێت‌و ش���ێوەیەکی دی‬ ‫بە کۆمەڵگا ببەخش���ێت‪ ،‬مەترسی ئەوەی‬ ‫لێدەکرێت ببێتە رۆبۆت‪.‬‬ ‫لێرەدا‌و لەسنورێکی بچوکدا دەمەوێت ئاماژە‬ ‫بەو کەلەپورە ئەدەبی‌و هونەرییە بدەم کە‬ ‫لەسەر هەڵگرتنی سنووری نێوان مرۆڤ‌و‬ ‫رۆبۆت «یاخود ماش���ێن» ئیش���دەکات‪.‬‬ ‫لەسیستمی دەرونی هەر یەکێک لەئێمەدا‬ ‫هێزێ���ک هەیە کە دەیەوێ���ت بمانگۆڕێت‬ ‫بۆ مەخلوقاتی گوێڕاگر‌و دەس���تەمۆ‪ ،‬ئەو‬ ‫سیستمە الی فرۆید ناوی «بەرزە من »‌و‬ ‫الی «الکان» ن���اوی «نەخێری باوکانە»‬ ‫یە‪ ،‬س���ەرەتا ئ���ەم دوو هێ���زە دەرونییە‬ ‫مەبەستیانە لەگەڵ دونیادا بمانگونجێنن‪،‬‬ ‫بە چەش���نێک کە یاساکانی خۆپاراستن‌و‬ ‫تێکەاڵوبوون���ی کۆمەاڵیەت���ی فێرببی���ن‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم لەژیانی مرۆڤ���ی هاوچەرخدا ئەم‬ ‫دوو هێزە ئیش���یان دەبێتە ئەوەی لەگەڵ‬ ‫سیس���تمدا بمانگونجێن���ن‌و فێرمانبکەن‬ ‫چ���ۆن پەیوەن���دی خۆم���ان‌و سیس���تم‬ ‫ئاسایی‌و بێخەوش ببینین‪ ،‬فێرماندەکەن‬ ‫چۆن لەخۆگونجاندن���ەوە بگوازینەوە بۆ‬ ‫فەلس���ەفەی قەبووڵکردنی شتەکان وەک‬ ‫ئەوەی کە هەن‪ .‬بە رای من وێنەی رۆبۆت‬ ‫لەئەدەب‌و هونەردا ئاوێنەی س���ەیرکردنی‬ ‫مرۆڤی هاوچەرخە بۆ رۆبۆتەکەی ناوخۆی‬ ‫«ب���ۆ ئ���ەو مەخلوق���ەی رۆح���ی خۆی‬ ‫لەپاداشتی شتێکی دیکەدا دەدۆڕێنێت»‪.‬‬ ‫لەکۆتایی هەشتاکاندا ش���ێرزاد حەسەن‬ ‫بە گەڕەکی داهۆڵ���ەکان‌و ئاماژەکانی بۆ‬ ‫ئەو توتیس���تانە تازەیەی کە بەڕێوەیە تا‬ ‫ئەندازەیەکی زۆر پێشەنگی سەرهەڵدانی‬ ‫ئەو دەرککردنەب���وو کە کۆمەڵگای ئێمە‌و‬ ‫سایکۆلۆژییەتی مرۆڤی ئێمە پێیانخستۆتە‬ ‫سەر ئاس���نەخاکی رۆبۆتەکان‪ ...‬لێرەدا‬ ‫رۆب���ۆت ئامێرد نییە‪ ،‬وات���ە لێکدراوێکی‬ ‫م���رۆڤ‌و ماش���ێن نییە‪ ،‬بەڵک���و رۆبۆت‬ ‫بوونەوەرێک���ی ئاس���اییە کە سیس���تمی‬ ‫قس���ەکردن‌و جواڵندن���ەوە‌و هەڵوێس���ت‬ ‫وەرگرتن���ی تووش���ی کەموکورتییەک���ی‬ ‫گەورەب���ووە‪ ،‬دەبێ���ت بەش���ێکی بوونی‬ ‫بفرۆش���ێت بۆئەوەی بەشەکەی دی بژی‪.‬‬ ‫لەهەشتاکاندا ش���ێرزاد لەسەر رۆشنایی‬ ‫ئەزموونمان لەگەڵ فاش���یزمی بەعس���دا‪،‬‬ ‫پێشبینی سەرهەڵدانی ئەمجۆرە سااڵنەی‬ ‫ئەم���ڕۆی دەکرد‪ .‬وش���ەی داهۆڵ‌و توتی‬ ‫لەئەدەبیات���ی ش���ێرزاددا‪ ،‬دوو هاوواتای‬ ‫رۆبۆتن‪ ...‬هەر سیس���تمێک پێویستی بە‬ ‫داهۆڵی زۆر‌و توتی زۆربێت‪ ،‬لەناوەوە پڕە‬ ‫لەئەگەری س���ەرهەڵدانی فاشییەت‪ .‬بەاڵم‬ ‫بە جیاوازییەکی ئاشکراوە‪ ،‬لەهەشتاکاندا‬ ‫مرۆڤی ئێمە وریابوو کە سیستم دەیەوێت‬ ‫بیکات ب���ە داهۆڵ‌و توتی‪ ،‬ب���ەاڵم ئەمڕۆ‬ ‫دەره���ەق ب���ەو گەمەی���ە چۆت���ە دۆخی‬ ‫نائاگاوە‌و تادێت بەرابەر مرۆڤبوونی خۆی‬ ‫بێئاگاتریش دەبێت‪ .‬فاشییەت لەکۆمەڵگا‬ ‫بچوکەکان���ی وەک ئێم���ەدا‪ ،‬بریتی نییە‬ ‫لەهێزێکی سەربازی شەرانگێز کە بیەوێت‬ ‫زەمین داگیربکات‌و واڵتانی تر بسوتێنێت‪،‬‬ ‫بەڵکو بریتییە لەخواستی سیستم بۆئەوەی‬ ‫بمانکاتە توت���ی‌و داهۆڵ ی���ان بمانکاتە‬ ‫رۆبۆت‪ ...‬فاشییەت پێداگرتنی سیستمە‬ ‫لەوەی رۆبۆتبوونی خۆمان ئاشکرابکەین‪،‬‬ ‫ئەوە دەربخەین کە چیتر خاوەنی رۆحێک‬ ‫نین کە بتوانێت بڵێت نا‌و بێتەدەنگ‪.‬‬

‫لەهونەر‌و ئەدەبیاتدا ب���ەردەوام بەر دوو‬ ‫پرۆس���ەی س���ەیر دەکەوی���ن‪ ،‬یەکێکیان‬ ‫بە ئاڕاس���تەی س���ەرەنجدانە لەچۆنێتی‬ ‫گۆڕانی م���رۆڤ بۆ رۆب���ۆت‪ ،‬ئەوی دیان‬ ‫بە پێچەوان���ەوە لەهەوڵی بە مرۆڤکردنی‬ ‫رۆبۆتدایە‪ .‬لەگەڵ س���ەرەتای شۆڕش���ی‬ ‫پیشەس���ازیدا ئەدەبیات لەهیجای گۆڕانی‬ ‫مرۆڤدای���ە بۆ ئامێر‪ ،‬دەتوانین فاوەس���ت‬ ‫بە یەکێک لەپاڵەوانە گەورەکانی سەرەتا‬ ‫لەقەڵەمبدەین‪ ،‬فاوەس���ت یەکەم کەس���ە‬ ‫لەس���ەردەمانی مۆدێرندا بە هوشیارییەوە‬ ‫رۆحی خۆی دەفرۆشێت‪ ،‬دەستبەرداربوون‬ ‫ل���ەڕۆح لەپێن���اوی دەس���تکەوتێکدا‪،‬‬ ‫مامەڵەکردن بە رۆحەوە‪ ،‬گۆڕینی رۆح بۆ‬ ‫کااڵیەک کە دەکرێت مرۆڤ بیفرۆش���ێت‪،‬‬ ‫سەرەتای دەست پێکردنی هەموو یارییە‬ ‫دۆزەخ���ی‌و دژوارەکەیە‪ .‬پێش فاوەس���ت‬ ‫لەهی���چ جێگایەک���دا ئ���ەوە نابینین رۆح‬ ‫مامەڵەی پێوەکرابێت‪ ،‬فرۆش���تنی رۆح‌و‬ ‫لەدەس���تدانی لەگەڵ فاوەس���تدا دەبێتە‬ ‫یەکێک لەدیاردەکانی سەردەمی مۆدێرن‪.‬‬ ‫ب���ە مانایەک لەمان���اکان چەندە ئاماژەی‬ ‫مارک���س ب���ۆ گۆڕانی «هێ���زی کار» بۆ‬ ‫کااڵ گرنگ���ە‪ ،‬ئاماژەک���ەی گۆت���ەش بۆ‬ ‫گۆڕان���ی رۆح بۆ کااڵ بایەخی هەیە‪ .‬بەاڵم‬ ‫هەموو دەزانین س���ەردەمی پیشەسازی‪،‬‬ ‫س���ەردەمی دروس���تکردنە‪ ،‬س���ەردەمی‬ ‫سەرهەڵدانی پەتای تەکنیک‌و خولقاندنە‪،‬‬ ‫چ���ی دەبێت گەر م���رۆڤ بتوانێت مرۆڤ‬ ‫دروستبکات؟‪ ...‬ئەمە پرسیارێکی دێرینە‬ ‫لەگەڵ سەرەتای شۆڕشی پیشەسازییەوە‬ ‫ت���ا ئەم���ڕۆ هاودەممان���ە‪ ،‬پرس���یاری‬ ‫دروس���تکردنی مرۆڤ‌و خوڵقاندنی لەسەر‬ ‫بەرنامە‌و پرۆگرامێکی تایبەت‪ ،‬پرسیارێکی‬ ‫گەورەی مۆراڵ‌و زانس���تە‪ ،‬ئیدی لەماری‬ ‫ش���یللییەوە بیگ���رە تا دەگەینە س���ەر‬ ‫س���لۆتەردایک ئەوە بۆتە پرس���یارێکی‬ ‫گەورە‌و بنەرەتی‪ .‬ماری ش���یللی لەڕۆمانە‬ ‫بەناوبانگەکەی���دا فرانکش���تاین ب���اس‬ ‫لەیەک���ەم مرۆڤ���ی دروس���تکراو دەکات‪.‬‬

‫فاشییەت پێداگرتنی‬ ‫سیستمە لەوەی‬ ‫رۆبۆتبوونی خۆمان‬ ‫ئاشکرابکەین‪ ،‬ئەوە‬ ‫دەربخەین کە چیتر‬ ‫خاوەنی رۆحێک نین‬ ‫کە بتوانێت بڵێت نا‌و‬ ‫بێتەدەنگ‬ ‫دەکرێ���ت رۆمانەک���ە لەگەلێ���ک رووەوە‬ ‫بخوێنرێتەوە‪ ،‬بەاڵم مانا س���ەرەکییەکەی ‬ ‫هیجاکردن���ی ب���ە رۆبۆتبوون���ی مرۆڤە‪،‬‬ ‫«رۆبۆتە مرۆڤ» مەخلوقێکی ترسناکە‪.‬‬ ‫لەهونەر‌و ئەدەبیاتی هاوچەرخیشدا وێنە‬ ‫ترس���ناکەکەی رۆبۆت دەگەڕێتەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫زۆربەی ئ���ەو رۆبۆتە خراپان���ەی ئەمڕۆ‬ ‫س���ینەما‌و رۆمانەکانی خەیاڵی زانس���تی‬ ‫پێشکەش���ماندەکات‪ ،‬یاخ���ود لەف���ەزای‬ ‫دەرەوە هاتوون‪ ،‬یاخود وەک دەستکردی‬ ‫هەندێک زانای ش���ێت‌و هێ���زی ریزپەڕی‬ ‫خراپەکار نیش���اندەدرێن‪ .‬ب���ەاڵم هەموو‬ ‫بەرهەمە هون���ەری‌و ئەدەبییەکان رۆبۆت‬ ‫«مەخلوقێک کە جەستەی مرۆڤی هەیە‌و‬ ‫رۆحی مرۆڤی نییە‪ .‬زیرەکی مرۆڤی هەیە‬ ‫بەاڵم هەستی مرۆڤی نییە» وەک شتێکی‬ ‫بەد وێنا ناکەن‪ .‬ئەم بەد وێنانەکردنە دوو‬ ‫هۆی هەیە‪ .‬یەکەمی���ان‪ :‬هونەر‌و ئەدەب‬ ‫رۆبۆت وەک مەجازێک بۆ ناتەواوی مرۆڤ‬ ‫خۆی بەکاردەهێنن‪ ،‬وەک مەخلوقێک کە‬ ‫لەجەوهەردا هەڵگری کۆمەڵێک نوقسانی‬ ‫جەوهەرییە کە چۆن رۆبۆتێک دەش���ێت‬ ‫هەوڵ���ی خۆتەواوک���ردن ب���دات‪ ،‬ئەمیش‬ ‫دەش���ێت درێژە بە هەوڵی گەیش���تن بە‬ ‫کەماڵ بدات‪ .‬بەاڵم دوور لەم بەکارهێنانە‬ ‫مەجازییە‪ ،‬بەکارهێنانی دووەمیان پابەندی‬ ‫وێناکردنی ئاسایی‌و بە نۆرماڵکردنی ئەو‬ ‫پرۆسێسی بە رۆبۆتبوونەیە کە مرۆڤەکان‬ ‫لەدونیای ئەمڕۆدا پێیدا دەڕۆن‪ .‬وێناکانی‬ ‫رۆبۆت بۆئەوەیە کە رۆبۆتبوونی خۆمان‬ ‫نەبینین‪ .‬تۆخکردن���ەوەی جیاوازییەکان‌و‬ ‫کاڵکردنەوەیان لەنێ���وان مرۆڤ‌و رۆبۆتدا‬ ‫زۆرب���ە کات گەمەیەک���ی زیرەکانەی���ە‬ ‫بۆئ���ەوەی رۆبۆتەکەی ناوم���ان لەپێش‬ ‫چاومان ونبێت‌و رۆشن نەبینرێت‪.‬‬

‫»»‪19‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )326‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/15‬‬

‫چی‌ نه‌وشیروان مسته‌فا‌و ئاشتی‌ هه‌ورام ‌ی كۆده‌كاته‌وه‌؟‬ ‫"ئه‌و كۆبونه‌وه‌یه‌ هیچ بنه‌مایه‌كی‌ یاسایی نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو زیاتر مامه‌ڵه‌یه‌كی‌ سیاسییانه‌یه‌ له‌گه‌ڵ‌ كه‌یسی‌ نه‌وت"‬

‫ ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫به‌شێك له‌په‌رله‌مانتارانی‌ كوردستان‬ ‫ره‌خنه‌ له‌كۆبونه‌وه‌ك ‌هی‌ نه‌وشیروان‬ ‫مسته‌فا‌و ئاشتی‌ هه‌ورامی‌ ده‌گرن‌و‬ ‫پێیانوایه‌ كه‌ ئه‌و كۆبونه‌وه‌یه‌ هیچ‬ ‫بنه‌مایه‌كی‌ یاسایی نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌مامه‌ڵه‌یه‌كی‌ سیاسییانه‌ ده‌چێت‬ ‫له‌سه‌ر دۆسی ‌هی‌ نه‌وت‪ ،‬گۆڕانیش‬ ‫ی‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت "كه‌س ده‌ست ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مانی‌ نه‌گرتوه‌ بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫لێپرسینه‌وه‌ له‌وه‌زیره‌كان بكات"‪.‬‬ ‫پێش���تر‬ ‫ی‬ ‫له‌س���ه‌ردانێك ‌‬ ‫ی‬ ‫چاوه‌ڕواننه‌ك���راودا‌و له‌س���ه‌ر داوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێ���م‪ ،‬سێش���ه‌مم ‌ه ‌‬ ‫حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی سامان ‌ه سروشتیه‌كان‪،‬‬ ‫رابردوو وه‌زیر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌كۆ ‌‬ ‫ی س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی هه‌ورام ‌‬ ‫د‪.‬ئاشت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌شار ‌‬ ‫ی گۆڕان ‌‬ ‫ی بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫س���ه‌ره‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫ی كرد‌و له‌گه‌ ‌ڵ رێكخه‌ر ‌‬ ‫سلێمان ‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌كه‌‪ ،‬نه‌وش���یروان مس���ته‌فادا‬ ‫كۆبوه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌یاداش���تێكدا ك ‌ه نۆ په‌رله‌مانتار ‌‬ ‫ی ئه‌و كۆبونه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫كوردس���تان له‌بار‌ه ‌‬ ‫ده‌ریانكردوه‌‌و هه‌ش���ت په‌رله‌مانتاریان‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێت���ی‌‌و یه‌كێكیش���یان كۆمه‌ڵ��� ‌‬ ‫ئیس�ل�امیی ‌ه ئ���ه‌و كۆبونه‌وه‌یه‌ی���ان‬ ‫ی له‌ن���اكاو" ناوب���ردوه‌‌و‬ ‫به‌"دیدارێك��� ‌‬ ‫ئاماژه‌یان ب���ه‌وه‌داو‌ه ك��� ‌ه لیژنه‌یه‌كی‬ ‫ی‬ ‫تایبه‌تمه‌ند هه‌ی��� ‌ه له‌په‌رله‌مان به‌ناو ‌‬ ‫ی (س���امان ‌ه سروش���تیه‌كان‌و‬ ‫لیژن��� ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌موو‬ ‫ی وزه‌) ك ‌ه نوێنه‌ر ‌‬ ‫سه‌رچاوه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تێدای ‌ه به‌فراكسیۆن ‌‬ ‫فراكس���یۆنه‌كان ‌‬ ‫(گۆڕان)یش���ه‌و‌ه ك ‌ه زۆرترین پرسیار‌و‬ ‫سه‌رنج له‌و لیژنه‌یه‌و الی په‌رله‌مانتاران‬ ‫هه‌بوو‌ه س���ه‌باره‌ت به‌ئه‌دای وه‌زاره‌تی‬ ‫س���امان ‌ه سروشتییه‌كان‌و پرسی نه‌وت‪،‬‬ ‫به‌اڵم پرسیاره‌كان بێوه‌اڵم ماونه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫ی هه‌بوو‌ه‬ ‫ی گه‌ور‌ه گله‌ی ‌‬ ‫ب��� ‌ه ئه‌ندازه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی لیژن ‌ه به‌تایبه‌ت ئه‌وانه‌ی‬ ‫ی ئه‌ندامان ‌‬ ‫له‌ال ‌‬ ‫ك ‌ه سه‌ر به‌فراكسیۆنی‌ گۆڕانن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌ر له‌یاداش���ته‌كه‌دا هاتوو‌ه "كه‌چ ‌‬ ‫ل���ه‌و دی���داره‌دا ن��� ‌ه په‌رله‌مانتاران���ی‬ ‫فراكس���یۆنی گۆڕان ك ‌ه ل���ه‌و لیژنه‌ی ‌ه‬ ‫ئه‌ندام���ن ئاماده‌بوون‪ ،‬ن��� ‌ه ورده‌كاری‬ ‫كۆبوونه‌وه‌كه‌ش وه‌ك پێویست بۆ رای‬ ‫گشتی روونكرایه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاران ‌ه پرسیاریان كردووه‌‌و‬ ‫ده‌ڵێن "ئایا له‌سه‌ر بنه‌مای چ عورفێك‬ ‫یان یاسایه‌ك س���ه‌ركردایه‌تی حیزبێك‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ وه‌زیرێكی حكومه‌ت له‌س���ه‌ر‬ ‫پرس���ێكی وا هه‌س���تیار كۆده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها كۆبوونه‌وه‌كه‌ش له‌سه‌ر داوای‬

‫ئاشتی‌ هه‌ورامی‬

‫نه‌وشیروان مسته‌فا‬

‫حكومه‌ت رێكده‌خرێ‪ ،‬ئه‌م ‌ه له‌كاتێكدا‬ ‫زۆر الی���ه‌ن‪ ،‬به‌تایبه‌ت ئۆپۆزس���یۆن‌و‬ ‫گۆڕان زۆر جه‌خت ده‌كه‌نه‌و‌ه له‌س���ه‌ر‬ ‫ی په‌رله‌م���ان‌و ب��� ‌ه‬ ‫به‌مه‌رجه‌عبوون��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شێوازی حوكمڕان ‌‬ ‫دامه‌زراوه‌ییكردن ‌‬ ‫له‌ هه‌رێمی كوردستان"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی فراكس���یۆن ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم په‌رله‌مانت���ار ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ی مه‌ال ن���ور ‌‬ ‫گ���ۆڕان‪ ،‬عه‌ب���دواڵ ‌‬ ‫ی وزه‌‌و سه‌رچاو‌ه‬ ‫ی لیژن ‌ه ‌‬ ‫هاوكات ئه‌ندام ‌‬ ‫ی كوردستان‬ ‫سروشتییه‌كان ‌ه له‌په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی راگه‌یاند ك ‌ه گومان له‌وه‌دا‬ ‫به‌ئاوێن��� ‌ه ‌‬

‫ل���ه‌و رونكردنه‌وه‌ی���ه‌دا هات���وو‌ه ك��� ‌ه‬ ‫له‌س���اته‌وه‌ختێكدا چاوكراوه‌ن له‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی په‌یوه‌س���ت به‌كاروبار ‌‬ ‫كارو روداوێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ئاست كه‌موكورت ‌‬ ‫وه‌زاره‌تێك‌و ئید ‌‬ ‫ی هه‌ڵده‌بژێرن‪،‬‬ ‫ی دیك���ه‌دا بێده‌نگ ‌‬ ‫ئه‌وان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌مه‌رجه‌عكردن ‌‬ ‫یان له‌الی���ه‌ك داوا ‌‬ ‫ی دیكه‌و‌ه‬ ‫په‌رله‌مان ده‌ك���ه‌ن‌و له‌الیه‌ك ‌‬ ‫ی گ���ۆڕان‬ ‫ده‌خ���وازن په‌رله‌مانتاران��� ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و كۆبون���ه‌و‌ه بونایه‌!‬ ‫به‌ش���دار ‌‬ ‫كارك���ردن به‌م نه‌فه‌س��� ‌ه نه‌ك خزمه‌ت‬ ‫ناكات‪ ،‬به‌ڵكو گومانیشی‌ لێده‌كرێت"‪.‬‬

‫ی‬ ‫گۆڕان‪ :‬كه‌س ده‌ستی‌ په‌رله‌مان ‌‬ ‫نه‌گرتووه‌ تا بیه‌وێ‌ لێپرسینه‌وه‌ له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫هه‌ر وه‌زیرێك یان به‌رپرسێكدا بكات‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌وت ب ‌ه "ناشه‌فاف" ‌‬ ‫نیی ‌ه پرۆس��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێو‌ه ده‌برێ‌و باوه‌ڕیشی‌ وای ‌ه له‌ڕوو ‌‬ ‫ی قسه‌كردن ‌ه‬ ‫یاساییه‌و‌ه په‌رله‌مان شوێن ‌‬ ‫له‌سه‌ر كۆی‌ پرۆس ‌هی‌ نه‌وت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و یاداش���ت ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مانتارانی���ش ناوب���راو وت��� ‌‬ ‫"ئه‌م��� ‌ه ب���ه‌و دژیه‌كی��� ‌ه ناكرێت وه‌ك‬

‫ی كه‌وت ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و كۆبونه‌وه‌ی ‌ه جگ ‌ه له‌و‌ه ‌‬ ‫ی ده‌سه‌اڵت‪،‬‬ ‫ی په‌رله‌مانتاران ‌‬ ‫به‌ر ره‌خن ‌ه ‌‬ ‫ی ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫ی په‌رله‌مانتاران ‌‬ ‫ره‌خن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌تایبه‌تیش دوو الیه‌ن ‌ه ئیسالمییه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی گۆڕان (یه‌كگرتوو‪ ،‬كۆمه‌ڵ‌)‬ ‫هاوپه‌یمان ‌‬ ‫ی‌ به‌دوای‌ خۆیدا هێنا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی فراكسیۆن ‌‬ ‫له‌و رووه‌و‌ه په‌رله‌مانتار ‌‬

‫له‌سه‌ر بنه‌مای‬ ‫چ عورفێك‬ ‫یان یاسایه‌ك‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‬ ‫حیزبێك له‌گه‌ڵ‬ ‫وه‌زیرێكی حكومه‌ت‬ ‫له‌سه‌ر پرسێكی‬ ‫وا هه‌ستیار‬ ‫كۆده‌بێته‌وه‌؟‬ ‫ی كوردستان‪ ،‬سه‌میر‬ ‫ی ئیسالم ‌‬ ‫یه‌كگرتو ‌‬ ‫سه‌لیم له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێن ‌ه رایگه‌یاند‬ ‫ی‬ ‫ك��� ‌ه ئه‌و كۆبونه‌وه‌ی ‌ه هی���چ بنه‌مایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫یاسایی نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو زیاتر مامه‌ڵه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی نه‌وت‌و‬ ‫سیاس���ییانه‌ی ‌ه له‌گه‌ ‌ڵ كه‌یس ‌‬ ‫ی "ئه‌گه‌ر ئه‌و كۆبونه‌وه‌ی ‌ه له‌س���ه‌ر‬ ‫وت ‌‬ ‫ی حكومه‌ت یان گۆڕان سازكرابێت‬ ‫داوا ‌‬ ‫گرفت نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو گرف���ت له‌وه‌دای ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ن���ه‌وت ببرێت ‌ه ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ك ‌ه دۆس���ی ‌ه ‌‬ ‫ی بودجه‌‌و پشت دیواره‌كان‪،‬‬ ‫چوارچێو‌ه ‌‬ ‫جگ��� ‌ه ل���ه‌وه‌ش ئ���ه‌و كۆبونه‌وه‌ی��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی دارایی‌‌و سه‌رچاو‌ه ‌‬ ‫ی لیژن ‌ه ‌‬ ‫له‌ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫وزه‌‌و سامانه‌ سروشتییه‌كان كرا"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كگرت���وو ‌‬ ‫ئ���ه‌و په‌رله‌مانت���ار‌ه ‌‬ ‫ی جه‌ختیك���رده‌و‌ه ك ‌ه هه‌موو‬ ‫ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ی له‌و‬ ‫حیزبێ���ك ده‌توانێت كۆبون���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ش���ێوه‌ی ‌ه ب���كات‪ ،‬به‌اڵم باش���تر وایه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ده‌بێت ئ���ه‌و كۆبونه‌وان ‌ه له‌چوارچێو‌ه ‌‬ ‫په‌رله‌ماندا بكرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی كۆبونه‌وه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه دوا ‌‬ ‫ی س���امان ‌ه سروش���تییه‌كان‌و‬ ‫وه‌زی���ر ‌‬ ‫ی گۆڕان‪ ،‬له‌ڕاگه‌یاندندا‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫رێكخه‌ر ‌‬ ‫ی گۆڕان‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫باڵوكرایه‌و‌ه ك ‌ه رێكخه‌ر ‌‬ ‫ی زیاتر‬ ‫داوایكردو‌ه له‌ومه‌دوا شه‌فافیه‌ت ‌‬ ‫ی ئاشكرا‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫ی نه‌وتدا بۆ را ‌‬ ‫له‌بوار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فراكسیۆن ‌‬ ‫بكرێت‪ ،‬به‌اڵم په‌رله‌مانتار ‌‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫ی ئیس�ل�ام ‌‬ ‫كۆمه‌ڵ��� ‌‬

‫ی بۆ‬ ‫(ئۆپۆزسیۆن)‪ ،‬د‪.‬سه‌باح به‌رزنج ‌‬ ‫ی رونكرده‌و‌ه ك ‌ه ئه‌وان تا ئێستا‬ ‫ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و كۆبونه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫له‌ورده‌كارییه‌كان��� ‌‬ ‫ئاگادار نین‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئاش���كرایكرد ك��� ‌ه له‌دوا ‌‬ ‫به‌رزنج ‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌ك��� ‌ه ده‌ب���وو وه‌زی���ر ی���ان‬ ‫ی گۆڕان رونكردنه‌وه‌یان بدایه‌‪،‬‬ ‫بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫چونك ‌ه ئه‌گه‌ر ئه‌و سه‌ردان‌و كۆبونه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫"شه‌خس���ی‌" بێت ئه‌وا ئاساییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی بێت ئه‌وا ئێم ‌ه‬ ‫ی ره‌س���م ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر دیدار ‌‬ ‫ی ره‌سمی‌"‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫ناتوانین به‌"دیدار ‌‬ ‫بیناسین‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌و‬ ‫ی لێدوان��� ‌‬ ‫به‌پێچه‌وان��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رۆك ‌‬ ‫په‌رله‌مانتاران���ه‌وه‌‪ ،‬جێگر ‌‬ ‫ی وزه‌‌و سه‌رچاو‌ه سروشتییه‌كان‪،‬‬ ‫لیژن ‌ه ‌‬ ‫ئه‌ڤین عومه‌ر ك ‌ه په‌رله‌مانتار‌ه له‌س���ه‌ر‬ ‫ی ئ���ه‌و‬ ‫ی پارت���ی‌‪ ،‬ئه‌نجامدان��� ‌‬ ‫لیس���ت ‌‬ ‫ی به‌"ئاس���ایی‌" وه‌سفكرد‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی ‌ه ‌‬ ‫ك ‌ه ئه‌گه‌ر هه‌ر وه‌زیرێك بیه‌وێت له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ی حیزبه‌كاندا دانیشتن بكات‪،‬‬ ‫سه‌ركرد‌ه ‌‬ ‫ی له‌ئێس���تادا‬ ‫رونیكرده‌و‌ه ك ‌ه به‌و پێی ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ئارادایه‌‌و زۆرب ‌ه ‌‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫قه‌یرانێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ره‌خنه‌كانی���ش ئاڕاس���ت ‌ه ‌‬ ‫سامان ‌ه سروش���تییه‌كان ده‌كرێت‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ئاس���ایی ‌ه ئ���ه‌و وه‌زی���ر‌ه رونكردنه‌و‌ه‬ ‫به‌پارت��� ‌ه سیاس���ییه‌كان به‌تایبه‌تیش‬ ‫ئۆپۆزسیۆن بدات‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاشكرایكرد ك ‌ه وه‌كو لیژنه‌كه‌یان‬ ‫ی به‌رده‌وام"ی���ان هه‌ی ‌ه‬ ‫"په‌یوه‌ندییه‌ك��� ‌‬ ‫له‌گ���ه‌ ‌ڵ ئه‌و وه‌زاره‌ت���ه‌دا‌و هه‌ر كاتێك‬ ‫بیانه‌وێت ده‌توانن س���ه‌ردانیان بكه‌ن‌و‬ ‫زانیارییان پێبده‌ن‪.‬‬ ‫ی (گۆڕان)یش رایده‌گه‌یه‌نن‬ ‫بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌و كۆبونه‌وه‌یه‌ش‪،‬‬ ‫ك ‌ه ئه‌وان سه‌ره‌ڕا ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم هه‌ر ب���ه‌رده‌وام ده‌بن له‌س���ه‌ر‬ ‫ره‌خنه‌گرتنیان له‌سه‌ر دۆسی ‌هی‌ نه‌وت‪.‬‬ ‫ی گۆڕان‪ ،‬د‪.‬شاهۆ‬ ‫ی بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫وته‌بێژ ‌‬ ‫سه‌عید له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێن ‌ه رایگه‌یاند‬ ‫ی‬ ‫ك��� ‌ه ئ���ه‌و كۆبونه‌وه‌ی ‌ه له‌س���ه‌ر داوا ‌‬ ‫حكوم���ه‌ت بووه‌‌و ئه‌وانیش وه‌ك گۆڕان‬ ‫ی‬ ‫قس���ه‌یان كردووه‌‌و داوای���ان له‌وه‌زیر ‌‬ ‫س���امان ‌ه سروش���تییه‌كان ك���ردو‌ه ك ‌ه‬ ‫ی شه‌فافان ‌ه مامه‌ڵ ‌ه له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی "ئێم ‌ه نامانه‌وێت‬ ‫په‌رله‌ماندا بكات‌و وت ‌‬ ‫ی شه‌رعی‌‪،‬‬ ‫ی هیچ ده‌زگایه‌ك ‌‬ ‫ببین ‌ه به‌دیل ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌مان ‌‬ ‫به‌اڵم كه‌س���یش ده‌س���ت ‌‬ ‫ێ لێپرسینه‌و‌ه له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫نه‌گرتوو‌ه تا بیه‌و ‌‬ ‫هه‌ر وه‌زیرێك یان به‌رپرسێكدا بكات"‪.‬‬ ‫ناوب���راو جه‌ختیك���رده‌و‌ه ك��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی جه‌ماوه‌ری ‌‬ ‫ی بزوتنه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌ه ‌‬ ‫كوردس���تانین‪ ،‬بۆی ‌ه هه‌میش ‌ه به‌رده‌وام‬ ‫ی‬ ‫ده‌ب���ن له‌ڕه‌خنه‌گرتنیان له‌دۆس���ی ‌ه ‌‬ ‫نه‌وت‪.‬‬

‫له‌ته‌جمیدكردنه‌و‌ه بۆ ده‌ركردن‬

‫قوربانی‌‪ :‬مام جه‌الل الی‌ من پیاوێكی‌ ئه‌وه‌نده‌ گه‌وره‌یه‌ پێمبڵێ‌ له‌كوردستانیش دامه‌نیشه‌ جێبه‌جێی‌ ده‌كه‌م‬ ‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫یه‌كێتی نیشتمانی‌ كوردستان ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫حیزبێكی‌ ئه‌ندامی سۆسیال دیموكرات ‌‬ ‫جیهانییه‌‪ ،‬به‌بڕیاری‌ سكرتێره‌ك ‌هی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی "وتار"ێك ئه‌ندامێك ‌‬ ‫له‌سه‌ر نوسین ‌‬ ‫ی راگه‌یاندنی‌ ده‌ركرا‪.‬‬ ‫مه‌كته‌ب ‌‬

‫ی‬ ‫ی راگه‌یاندن��� ‌‬ ‫ی مه‌كته‌ب��� ‌‬ ‫له‌ئه‌ندامێت��� ‌‬ ‫یه‌كێتی‌"‪.‬‬ ‫ی كادیر‬ ‫ی ده‌ركردن ‌‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه بڕی���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌یڕه‌و له‌ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫له‌یه‌كێتیدا به‌پێ ‌‬ ‫كه‌س���دا نییه‌‪ ،‬چونك ‌ه ده‌بێت كۆنگر‌ه‬ ‫ی ناوه‌ند ئ���ه‌و بڕیار‌ه‬ ‫یان ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه بۆ‬ ‫ب���دات‌و ئ���ه‌و هۆكارانه‌ش��� ‌‬ ‫ی ئه‌ن���دام دان���راون‪ ،‬عارف‬ ‫ده‌ركردن��� ‌‬

‫ی‬ ‫ی راگه‌یاندن ‌‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی پێشوو ‌‬ ‫ئه‌ندام ‌‬ ‫ی ك ‌ه یه‌كێك ‌ه‬ ‫یه‌كێت���ی‌‪ ،‬عارف قوربان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌نوس��� ‌هر‌و رۆژنامه‌نوس��� ‌ه دیاره‌كان ‌‬ ‫ی راب���ردودا دوو‬ ‫كوردس���تان له‌هه‌فت ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باڵوك���رده‌و‌ه یه‌كه‌میان به‌ناو ‌‬ ‫وتار ‌‬ ‫ی كه‌رك���وك راگرن)‪ ،‬له‌و‬ ‫(تكای ‌ه نه‌وت ‌‬ ‫ی‬ ‫وتاره‌ی���دا ك��� ‌ه دوو رۆژ پێ���ش هاتن ‌‬ ‫ی عێراق بوو بۆ‬ ‫ی سه‌رۆك وه‌زیران ‌‬ ‫مالیك ‌‬ ‫ی زانیارییه‌كان‬ ‫ی "به‌پێ ‌‬ ‫كه‌ركوك‌و وتبو ‌‬ ‫ی مالیكیان‬ ‫ی كه‌ركوك بانگهێشت ‌‬ ‫ئیدار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ك���ردوو‌ه ب���ۆ كه‌رك���وك‌و ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی داوا ‌‬ ‫وه‌زیران بكات"‪ ،‬بۆی��� ‌ه قوربان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مالیك ‌‬ ‫ی كردبوو ب���ه‌ر له‌و‌ه ‌‬ ‫له‌بارزان ‌‬ ‫ی هه‌رێ���م به‌كار‬ ‫ی كه‌رك���وك دژ ‌‬ ‫كارت ‌‬ ‫بێنێ���ت با ك���ورد په‌نا بۆ ئ���ه‌و كارت ‌ه‬ ‫ی نه‌وت راگرێ‌"‪،‬‬ ‫بب���ات‌و "هه‌نارده‌كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ردانه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی دوا ‌‬ ‫ی دووه‌میش��� ‌‬ ‫وتار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بوو بۆ كه‌ركوك له‌سێشه‌مم ‌ه ‌‬ ‫مالیك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیك ‌ه ‌‬ ‫رابردوودا ك ‌ه دووبار‌ه وتارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مالیك ‌‬ ‫ی "هاتن ‌‬ ‫ی به‌ناونیش���ان ‌‬ ‫نوس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌یبه‌ت ‌‬ ‫ب���ۆ كه‌ركوك‪ ،‬بۆ ش���كاندن ‌‬ ‫ی چوارشه‌ممه‌دا‬ ‫كورد بوو"‪ ،‬بۆی ‌ه له‌ڕۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وت ‌‬ ‫ی ناگرنه‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه وه‌ك خۆ ‌‬ ‫له‌ڕاگه‌یاندنه‌كان���دا باڵوكرای���ه‌و‌ه ك��� ‌ه قوربان ‌‬ ‫ی "هه‌رچه‌ند‌ه بڕیاره‌ك ‌ه نایاساییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫ی وه‌ك سكرتێر ‌‬ ‫تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی وه‌ریده‌گرم‌و مام جه‌الل‬ ‫ی من به‌ئاس���ای ‌‬ ‫ی عارف قوربان ‌‬ ‫بڕیاری���دا به‌"ده‌ركردن ‌‬

‫به‌هۆی‌ پابه‌ندبون ‌م‬ ‫به‌یه‌كێتییه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫زۆرجار بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێتی‌ توش ‌‬ ‫ئیحراجی‌ نه‌بێت‬ ‫نه‌مویستو‌ه زۆر شت‬ ‫بڵێم‪ ،‬یان چاو ‌م‬ ‫له‌زۆر شت پۆشیوه‌‬

‫ی ئه‌وه‌ن���د‌ه گه‌وره‌ی ‌ه‬ ‫ی م���ن پیاوێك ‌‬ ‫ال ‌‬ ‫ێ له‌كوردس���تانیش دامه‌نیش��� ‌ه‬ ‫پێم بڵ ‌‬ ‫جێبه‌جێی‌ ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫ی ده‌س���ت‬ ‫ی ئ���ه‌و زانیارییان ‌ه ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ركردن ‌‬ ‫ئاوێن��� ‌ه كه‌وتون‪ ،‬له‌كات��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی له‌ئه‌ندامێت ‌‬ ‫عارف قوربان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (‪‌ 9‬‬ ‫ی له‌مانگ ‌‬ ‫راگه‌یان���دن‪ ،‬قوربان��� ‌‬ ‫‪)2007‬ه‌و‌ه تائێس���تا ته‌جمی���د كرابوو‬ ‫ی‬ ‫ی ره‌خنه‌گرتن��� ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫ی كه‌ركوك‪ ،‬چونك ‌ه ل��� ‌ه ‪2009‬دا‬ ‫ش���ار ‌‬ ‫ی راگه‌یاندن بووه‌‌و‬ ‫ی مه‌كته‌ب��� ‌‬ ‫ئه‌ندام��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌له‌فزیۆن��� ‌‬ ‫ه���اوكات به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫یه‌كێتی���ش ب���وو‌ه له‌كه‌رك���وك‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی نوسینه‌كانییه‌و‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫دواتر به‌هۆ ‌‬ ‫ی البراوه‌‌و‬ ‫تاڵه‌بانیی���ه‌و‌ه له‌و پۆس���ت ‌ه ‌‬ ‫ی راگه‌یاندنیش‬ ‫ی مه‌كته‌ب��� ‌‬ ‫له‌ئه‌ندامێت��� ‌‬ ‫"ته‌جمید" كراوه‌‪.‬‬ ‫ی هه‌واڵه‌ك��� ‌ه ك ‌ه‬ ‫ی باڵوكردن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ته‌واو ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه هه‌بوو قوربان ‌‬ ‫ده‌نگۆ ‌‬ ‫ی یه‌كێتیش���دا ده‌رك���راوه‌‪،‬‬ ‫له‌ڕیزه‌كان��� ‌‬ ‫ی یه‌كێتی‌‪،‬‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫وته‌بێژ ‌‬ ‫ی رایگه‌یاند ك ‌ه عارف‬ ‫ئ���ازاد جوندیان��� ‌‬ ‫ی راگه‌یاندن‬ ‫ی ته‌نه���ا له‌مه‌كته‌ب ‌‬ ‫قوربان ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌رك���راوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌ك���و ئه‌ندامێك ‌‬ ‫یه‌كێتی‌ ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫قوربان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پابه‌ندبون ‌‬ ‫رایگه‌یاند ك ‌ه پێشتر به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫به‌یه‌كێتییه‌وه‌و زۆرجار بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی نه‌بێت نه‌یویستو‌ه زۆر‬ ‫ی ئیحراج ‌‬ ‫توش ‌‬ ‫ی له‌زۆر ش���ت‬ ‫ش���ت بڵێت‪ ،‬ی���ان چاو ‌‬ ‫ی ئه‌و بڕیاره‌و‌ه‬ ‫پۆش���یوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌م���ه‌ودوا وه‌ك "رۆژنامه‌نوس���ێك ‌‬

‫عارف قوربانی‬ ‫سه‌ربه‌خۆ" زیاتر ده‌ستكراوه‌‌و سه‌رپشك‬ ‫ده‌بێت‌و ئازادانه‌تر كارده‌كات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی وته‌بێژ ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌و لێدوان��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "من له‌س���اڵ ‌‬ ‫یه‌كێتیش‪ ،‬ناوبراو وت ‌‬ ‫ی‬ ‫‪2007‬و‌ه ته‌جمی���دم‌و ئ���ه‌و رۆژ‌ه ‌‬ ‫هه‌واڵه‌كه‌شیان پێدام‪ ،‬وتیان له‌یه‌كێتیدا‬ ‫نه‌ماویت‌و دواتر ده‌ڵێن له‌یه‌كێتیدا ماوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم له‌ئێس���تادا ته‌نها هاوواڵتییه‌ك ‌‬ ‫ی سه‌ربه‌خۆم‪،‬‬ ‫ئاساییم‌و رۆژنامه‌نوسێك ‌‬ ‫ێ ببمه‌و‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌ر رۆژێكی���ش بمه‌و ‌‬ ‫ی رێكخستن‌و‬ ‫ی ده‌چم ‌ه كه‌رتێك ‌‬ ‫به‌یه‌كێت ‌‬ ‫داواكارییه‌ك پێشكه‌ش ده‌كه‌م تا وه‌ك‬ ‫ئه‌ندامێك وه‌رمبگرنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌ندام ‌‬ ‫ی جگ ‌ه له‌و‌ه ‌‬ ‫عارف قوربان ‌‬ ‫ی بوو‪،‬‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫ی راگه‌یاندن��� ‌‬ ‫مه‌كته‌ب��� ‌‬ ‫ی (خه‌ندان)یش��� ‌ه‬ ‫ی ده‌زگا ‌‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جێگر ‌‬ ‫ك��� ‌ه نزیك ‌ه له‌به‌رهه‌م س���اڵح ‌‬ ‫ی یه‌كێت���ی‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ی س���كرتێر ‌‬ ‫دوه‌م��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ركردن ‌‬ ‫ی هه‌واڵ ‌‬ ‫ی باڵوبون���ه‌و‌ه ‌‬ ‫دوا ‌‬

‫ی خه‌ندان‬ ‫ی راگه‌یاندن‪ ،‬ده‌زگا ‌‬ ‫له‌مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌ك س���ه‌رۆك ‌‬ ‫رایگه‌یاند ك ‌ه قوربان ‌‬ ‫ده‌زگاكه‌یان به‌رده‌وام ده‌بێت‪.‬‬ ‫ی ئه‌ن���دام له‌ناو‬ ‫ی ده‌ركردن ‌‬ ‫چیرۆك��� ‌‬ ‫ی یه‌كێتیدا له‌س���ه‌ر نوس���ین‬ ‫ریزه‌كان��� ‌‬ ‫ی رابردوش���دا هه‌ب���ووه‌‪،‬‬ ‫له‌س���ااڵن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ش���تاكاندا نوسه‌ر ‌‬ ‫له‌ناوه‌ڕاس���ت ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر‬ ‫كۆچك���ردو‪ ،‬محه‌مه‌د موكر ‌‬ ‫ی (س���ه‌گوه‌ڕ) كه‌وت ‌ه‬ ‫ی رۆمان ‌‬ ‫نوس���ین ‌‬ ‫ی له‌ژێر‬ ‫ب���ه‌ر ره‌خن���ه‌‌و دواتر تاڵه‌بان��� ‌‬ ‫ی بۆ نوسه‌ران)‬ ‫ی (نان‌و ئازاد ‌‬ ‫دروش���م ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌گژ ئ���ه‌و ره‌خنانه‌دا چووه‌وه‌‪ .‬له‌دوا ‌‬ ‫ی یه‌كێتیش���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫س���ێیه‌م كۆنگ���ر‌ه ‌‬ ‫ی رێكخس���تن‌و‬ ‫ی دیك ‌ه ‌‬ ‫چه‌ندی كادیرێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌س���ه‌ر نوسین ‌‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫راگه‌یاندكار ‌‬ ‫وتار ده‌ركران‌و دواتر هێنرانه‌و‌ه یاخود‬ ‫لێپرس���ینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵدا ك���را‌و دواتر‬ ‫خۆی���ان ده‌س���تیان له‌پۆس���ته‌كانیان‬ ‫كێشایه‌وه‌‪.‬‬

‫درۆ‌و دراو‬ ‫براده‌رێكی‌ حیزبی بااڵ ده‌ست وتی‬‫ئێوه‌ چاوتان ئه‌و جوانیانه‌ نابینێت‬ ‫ك���ه‌ ئێمه‌ دروس���تمان ك���ردووه‌‪،‬‬ ‫له‌وه‌اڵم���دا وت���م‪ :‬ده‌س���ته‌كانتان‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ پیسه‌ ئه‌و شته‌ جوانانه‌ی‬ ‫دروستیش���ی ده‌كه‌ن ره‌نگ‌و بۆنی‬ ‫بۆگه‌نییه‌كه‌تان هه‌ڵده‌گرێت‪.‬‬ ‫ هاوواڵتی‪ :‬نه‌به‌ز گۆران "ئاینده‌ی‬‫ئ���ه‌م واڵت���ه‌ ده‌كه‌وێت���ه‌ ده‌س���ت‬ ‫یه‌كگرتوو"‪ ،‬دیاره‌ حاشاكردنه‌كه‌ت‬ ‫دادتی نه‌داوه‌‪ ،‬بۆیه‌ پێویستی به‌م‬ ‫وتاره‌ش هه‌بوو!‪.‬‬ ‫ س���به‌ی‪" :‬له‌به‌ریتانی���ا ‪101‬‬‫فه‌رمانب���ه‌ر موچه‌یان له‌س���ه‌روی‌‬ ‫موچه‌ی‌ س���ه‌رۆك وه‌زیرانه‌وه‌یه‌"‪،‬‬ ‫له‌كوردس���تانیش هه‌ر وایه‌ موچه‌ی‬ ‫ئه‌نف���ال‌و ش���ه‌هیدان له‌س���ه‌روی‬ ‫موچه‌ی سه‌رۆكه‌كانمانه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫ ئااڵ تاڵه‌بان���ی "په‌رله‌مانتاری‬‫پارت���ی هه‌بووه‌ س���ه‌تڵه‌ ماس���تی‬ ‫ب���ردووه‌ بو مالیكی"‪ ،‬ئاخر مالیكی‬ ‫عاش���قی ماس���تی هه‌ولێ���ره‌ نه‌ك‬ ‫په‌یماننامه‌كه‌ی‪.‬‬ ‫ ئاوێنه‌ نیوز "پاش گه‌یش���تنی‌‬‫وه‌ف���دی‌ یه‌كێت���ی‌ نیش���تیمانی‌‬ ‫بزووتن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫كوردس���تان‌و‬ ‫گۆڕان بۆ نوس���ینگ ‌هی‌ س���لێمانی‌‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫په‌رله‌مانتارانه‌وه‌ پێشوازییان لێكراو‬ ‫دوات���ر په‌رله‌مانتاران نوس���ینگه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مانیان بۆ وه‌فده‌كه‌ی‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫گۆڕان جێهێش���ت"‪ ،‬باش���تر نه‌بوو‬ ‫له‌جێژوانی ده‌عوه‌ته‌كانی شه‌وانتان‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ بك���ه‌ن‪ ،‬قودس���یه‌تی‬ ‫په‌رله‌مانتان بۆ شكاند؟‪..‬‬ ‫ مانگ���ی رابردوو چوار داله‌كه‌ی‬‫فراكسیۆنی گۆڕان (د‪.‬شاهۆ سه‌عید‪،‬‬ ‫د‪.‬زانا ره‌ئوف‪ ،‬د‪.‬په‌ریهان قوبالی‌و‬ ‫د‪.‬جه‌عفه‌ر عه‌لی)‪ .‬مووچه‌ی شه‌ش‬ ‫مانگ���ی خانه‌نش���ینییان پێكه‌وه‌‬ ‫وه‌رگرت���ووه‌ ك���ه‌ مووچ���ه‌ی هه‌ر‬ ‫مانگێكی���ان ‪ 6‬ملیۆن‌و ‪ 560‬هه‌زار‬ ‫دین���اره‌‪ .‬واتا به‌ ئه‌ندازه‌ی موچه‌ی‬ ‫‪ 8‬خێزان���ی ئه‌نفالك���راو‪ ،‬ش���اهۆ‬ ‫س���ه‌عید ب���ه‌ (رووداو)ی وت "ئه‌و‬ ‫پاره‌یه‌ له‌الی خۆم هه‌ڵده‌گرم‪ ،‬هه‌ر‬ ‫كاتێك خانه‌نش���ینی په‌رله‌مانتاران‬ ‫نه‌م���ا‪ ،‬پاره‌ك���ه‌ ده‌گه‌ڕێنمه‌وه‌ بۆ‬ ‫حكوم���ه‌ت"‪ .‬بانكه‌ك���ه‌ی هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫چه‌ن���د گه‌ڕێنرایه‌وه‌‪ ،‬پ���اره‌ی ناو‬ ‫داخیله‌كه‌ی داله‌كانی���ش ئه‌وه‌نده‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬د‪.‬زان���ا ره‌ئوف‪-‬یش‬ ‫وتویه‌تی "ئاساییه‌ خانه‌شینییه‌كه‌‬ ‫وه‌رده‌گرین‌و په‌شیمانیش نین"‪.‬‬ ‫ئازادی به‌مانه‌ قه‌ت نایه‌ت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫دادپه‌روه‌ری له‌ترسیان سه‌ری خۆی‬ ‫هه‌ڵده‌گرێت‪.‬‬ ‫ بوره���ان ره‌ش���ید گوڵ���ه‌ وتی‌‬‫"به‌داخ���ه‌وه‌ هه‌ندێ���ك ده‌مڕووتی‌‬ ‫موچه‌خ���ۆری‌ گرده‌ك���ه‌ قس���ه‌ی‌‬ ‫ناش���یرینیان پێووت���م‪ ،‬م���ن خۆم‬ ‫ناخه‌مه‌ ریزی‌ ئه‌و كه‌س���ه‌ ئاس���ت‬ ‫نزمانه‌وه‌"‪ .‬ئاغای گوڵه‌ تۆ له‌سه‌ر‬ ‫پش���تی ئه‌و ده‌مڕوتان���ه‌و مێژووی‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فا گه‌یشتی به‌نانی‬ ‫خۆت‪ ،‬ده‌نا به‌ هه‌ر ‪25‬تانه‌وه‌ قاچه‌‬ ‫كورس���یه‌كتان نه‌ده‌هێن���ا‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫ده‌یخۆن مێ���ژووی نه‌وش���یروانه‌‪،‬‬ ‫مه‌گ���ه‌ر له‌بیرتان كردووه‌ زۆربه‌تان‬ ‫پێشتر خۆتان تاقیكردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫هاوواڵت���ی‪ :‬هیوا میرزا س���ابیر‬‫"ئه‌ندامانی‌ ئێمه‌ به‌ش���دارییان له‌و‬ ‫جۆره‌ خۆپیشاندانانه‌دا نه‌كردووه‌"‪.‬‬ ‫عه‌ل���ی باپیر "خۆپیش���اندانه‌كه‌ی‬ ‫هه‌ولێر بێ پاس���او ب���ووه‌و كاری‬ ‫تێكده‌ران���ه‌ ك���راوه‌"‪ ،‬ت���ا پێتان‬ ‫ك���را له‌فه‌یس���بووك‌و مزگه‌وته‌كان‬ ‫خه‌ڵكت���ان ب���ۆ خۆپیش���اندانی‬ ‫سێش���ه‌ممه‌ هاندا‪ ،‬ئێس���تاش كه‌‬ ‫كه‌وتن���ه‌ ته‌ڵ���ه‌ی پارتیی���ه‌وه‌ به‌‬ ‫په‌له‌ق���اژێ ده‌تانه‌وێ���ت له‌داوه‌كه‌‬ ‫ده‌رباز بن‪ ،‬په‌رله‌م���ان‌و وه‌زاره‌تی‬ ‫ئه‌وقاف چش‪ ،‬ئ���ه‌ی بۆ په‌الماری‬ ‫وان روی���اڵ‌و ئاوێزه‌ت���ان دا‪ ،‬به‌رد‬ ‫قه‌یناكا‪ ،‬شمش���ێر راكێشانتان بۆ‬ ‫گیانی‌ كێ‪ ،‬بوتڵ شكاندن قه‌یناكا‪،‬‬ ‫گرانه‌كانتان بۆ برد‪.‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )326‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/15‬‬

‫‪Iraq.awene@gmail.com‬‬ ‫ی عێراق بكات‪.‬‬ ‫ی ‪ 16‬رایگه‌یاندووه‌ كه‌ به‌نیاز‌ه سه‌ردان ‌‬ ‫پاپای‌ ڤاتیكات بندیكتۆس ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئوری‌ مێژوی ‌‬ ‫ی مه‌سیحیدایه‌‌و شار ‌‬ ‫ی حه‌ج ‌‬ ‫ی پرۆسه‌ ‌‬ ‫ی ناوبراو له‌میانه‌ ‌‬ ‫سه‌ردان ‌‬ ‫ی خه‌لیل بێت‬ ‫له‌خۆ ده‌گرێت كه‌ بڕوا وه‌هایه‌ شوێنی‌ له‌دایكبونی‌ ئیبراهیم ‌‬ ‫ی سه‌رچاوه‌ی‌ ئاینیی ‌ه‬ ‫كه‌ به‌باوكی‌ پێغه‌مبه‌رانی‌ خودا ده‌ناسرێت‌و په‌یامه‌كه‌ش ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاسمانییه‌كانی‌ دوای‌ خۆیه‌تی‌‪ .‬چاودێران پێیانوای ‌ه سه‌ردانی‌ پاپا ده‌بێته‌ هۆ ‌‬ ‫بوژانه‌وه‌ی‌ گه‌شتوكوزاری‌ ئاینی‌‌و مێژوویی‌ له‌عێراق‪.‬‬

‫ی رایگه‌یاندوو‌ه رێگه‌ ده‌دات به‌هه‌موو خێزانێك له‌عێراق ك ‌ه‬ ‫ی مالیك ‌‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫پارچ ‌ه چه‌كێكی‌ هه‌بێت بۆ به‌رگریكردن له‌خۆی‌ به‌رانبه‌ر هه‌ڕه‌شه‌كان‪ .‬چه‌ند‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی‌ لیست ‌ه جیاجیاكانیش جه‌غت له‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ ئه‌م حاڵه‌ت ‌ه‬ ‫ی كۆمه‌ڵگا هیچیتر نییه‌‌و پێویست ‌ه چه‌ك ته‌نها‌و ته‌نها‬ ‫جگه‌ له‌به‌سه‌ربازیكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ده‌ستی‌ ده‌وڵه‌تدا بمێنێته‌وه‌‪ .‬زۆرێكیتر له‌چاودێران پێیانوایه‌ باڵوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫چه‌ك له‌ناو خێزانه‌كانی‌ عێراق مه‌ترسی‌ نه‌مانی‌ كۆنترۆڵ دروست ده‌كات‪.‬‬

‫توركیا له‌ته‌قینه‌وه‌ی‌ بۆمبه‌ ته‌وقیتكراوه‌كه‌ ده‌ترسێت‬ ‫ئا‪ :‬الپه‌ڕه‌ی‌ عێراق‬ ‫چه‌ند به‌رپرسێكی‌ تورك نایشارنه‌وه‌ كه‌‬ ‫ترسی‌ ته‌قینه‌وه‌ی‌ دۆخی‌ عێراقیان هه‌ی ‌ه‬ ‫به‌جۆرێك كه‌ ببێته‌هۆی‌ له‌دایكبوونی‌‬ ‫قه‌واره‌یه‌كی‌ سه‌ربه‌خۆی‌ كوردی‌ به‌تایبه‌ت‬ ‫دوای‌ ئه‌و هوشیارییانه‌ی‌ كه‌ هه‌ندێك‬ ‫الیه‌نی‌ شیعه‌ له‌باره‌ی‌ بارودۆخی‌‬ ‫عێراقه‌وه‌ ده‌یده‌ن‌و ئه‌م واڵت ‌ه به‌ بۆمبی‌‬ ‫ته‌وقیتكراو ده‌شوبهێنن‪.‬‬ ‫له‌چه‌ند رۆژی‌ رابردوودا دۆخی‌ ئاڵۆزی‌ عێراق‬ ‫پێی نایه‌ قۆناغێكی‌ ترسناكتره‌وه‌ به‌تایبه‌ت‬ ‫پاش ئه‌وه‌ی‌ نوری‌ مالیكی‌ باسی‌ له‌ئه‌گه‌ری‌‬ ‫هه‌ڵپه‌س���اردنی‌ ده‌ستور كرد وه‌كو یه‌كێك‬ ‫له‌چاره‌س���ه‌ره‌كانی‌ قه‌یرانی‌ ئه‌م دواییه‌ی‌‬ ‫عێراق‪ .‬هاوكات له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ش���دا الیه‌نی‌‬ ‫كوردی‌ به‌رده‌وامه‌ له‌هوش���یاریدان له‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ ته‌نها به‌عێراقێكی‌ فره‌یی‌‌و په‌رله‌مانی‌‌و‬ ‫فیدراڵییه‌وه‌ په‌یوه‌سته‌‌و ره‌وتی‌ سه‌دریش‬ ‫كه‌ ئێس���تا رۆڵی‌ دروس���تكه‌ری‌ سه‌رۆك‌و‬ ‫هێلك���ه‌ی‌ قه‌پانه‌كه‌ ده‌بینن له‌پرۆس���ه‌ی‌‬ ‫سیاسی‌ عێراق نه‌یانشاردوه‌ته‌وه‌ كه‌ دۆخی‌‬ ‫واڵت وه‌ك���و بۆمبێكی‌ ته‌وقیتكراو وه‌هایه‌‌و‬ ‫له‌هه‌م���وو چركه‌یه‌كدا ئه‌گه‌ری‌ ته‌قینه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬به‌رانبه‌ر به‌م پێشهاته‌ ناوخۆییانه‌ی‌‬ ‫عێراقی���ش ژماره‌ی���ه‌ك به‌رپرس���ی‌ تورك‬ ‫له‌دی���داری‌ رۆژنام���ه‌ی‌ س���ه‌ندای‌ زه‌مانی‌‬ ‫توركیدا ترسی‌ ئه‌وه‌ ناشارنه‌وه‌ كه‌ داڕمانی‌‬ ‫دۆخی‌ عێ���راق ببێته‌ه���ۆی‌ له‌دایكبوونی‌‬ ‫قه‌واره‌یه‌كی‌ كوردی‌ سه‌ربه‌خۆتر له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستانی‌ ئێستا‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌ش رووبدات‬ ‫ئه‌وه‌ بێگومان ده‌بێت���ه‌ هانده‌ری‌ كوردی‌‬ ‫واڵتانی‌ دراوسێ بۆ داواكردنی‌ مافی‌ زیاتر‌و‬ ‫كێشه‌ی‌ زۆری‌ ناوخۆیی‌ بۆ توركیا دروست‬ ‫ده‌كات‪ .‬ئه‌م به‌رپرس���انه‌ی‌ تورك هۆكاری‌‬ ‫دژایه‌ت���ی‌ واڵته‌كه‌یان بۆ سیاس���ه‌ته‌كانی‌‬ ‫مالیك���ی‌ ده‌گێڕن���ه‌وه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ناوبراو‬ ‫كارێكی‌ وه‌های‌ ك���ردووه‌‪ ،‬خه‌ریكه‌ عێراق‬ ‫به‌ره‌و پارچه‌پارچه‌كردن ده‌بات‌و له‌دۆخێكی‌‬ ‫ئاوه‌هاشدا توركیا زیانی‌ زۆر ده‌كات‪ .‬ئه‌م‬ ‫به‌رپرس‌و ش���یكه‌ره‌وه‌ سیاسیانه‌ی‌ تورك‬ ‫ئاماژه‌ی���ان به‌لێدوانێكی‌ به‌ه���ا ئه‌عره‌جی‌‬ ‫كردوه‌ كه‌ یه‌ك له‌دیارترین سه‌ركرده‌كانی‌‬ ‫ره‌وتی‌ س���ه‌دره‌‌و ده‌ڵێت "هه‌موو چركه‌یه‌‬ ‫عێ���راق له‌لێ���واری‌ ته‌قینه‌وه‌دایه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫وه‌ك���و بۆمبی‌ ته‌وقیتكراو وه‌هایه‌"‪ .‬به‌پێی‌‬ ‫شیكاری‌ س���ه‌ندای‌ زه‌مان‌و وردكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫قس���ه‌ی‌ به‌رپرس���انی‌ ده‌وڵه‌ت���ی‌ تورك‪،‬‬ ‫له‌حاڵه‌ت���ی‌ روودان���ی‌ ه���ه‌ر پش���ێوی‌‌و‬ ‫ته‌قینه‌وه‌یه‌كی‌ تایف���ی‌‌و ئه‌تنیدا له‌عێراق‬ ‫"ئه‌وه‌ كورده‌كان یه‌كه‌م پولی‌ دۆمینه‌ن كه‌‬ ‫ده‌كه‌ونه‌ خوار له‌عێراق‌و ش���تێك نامێنێت‬ ‫له‌سه‌ر نه‌خشه‌ به‌ناوی‌ عێراق"‪.‬‬

‫رۆژگارێك له‌به‌غدا پادشای‌ عێراق‌و‬ ‫سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‌و وه‌زیر‌و خاوه‌ن‬ ‫پله‌ بااڵكان به‌شداریی‌ كۆنسێرت‌و‬ ‫ئاهه‌نگه‌كانیان ده‌كرد‪ ،‬كه‌چی‌ ئێستا‬ ‫به‌تاقی‌ ته‌نها له‌نهۆمی‌ دووه‌می‌‬ ‫شوققه‌یه‌كی‌ كرێ كه‌وتووه‌‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌زه‌یی‌ دراوسێیه‌كیشی‌ نه‌بێت ئه‌وه‌‬ ‫بێئه‌وه‌ی‌ كه‌س پێی‌ بزانێت به‌یه‌كجاریی‌‬ ‫چاوه‌كانی‌ له‌یه‌ك ده‌نێت‪.‬‬

‫لەعێراقدا مەترسی کودەتای سەربازی‌و هەڵپەساردنی دەستور لەئارادایە‬

‫ئه‌رێییترین‬ ‫ی قه‌یران ‌ی‬ ‫ده‌ره‌نجام ‌‬ ‫سیاسی‌ ئه‌مدوایی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫نزیكبوونه‌وه‌ ‌‬ ‫توركیا‌و حكومه‌ت ‌ی‬ ‫هه‌رێمه‌‬

‫تورك���ه‌كان ره‌خن���ه‌ی‌ ئه‌وه‌ی���ان هه‌ی��� ‌ه‬ ‫له‌مالیكی‌ كشانه‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكای‌ له‌م واڵته‌‬ ‫قۆس���توه‌ته‌وه‌ بۆ گه‌مارۆدانی‌ س���وننه‌ی‌‬ ‫عێ���راق‌و فراوانكردنی‌ نفوزی‌ ش���یعه‌كان‪.‬‬ ‫ف���ه‌واز جه‌رجی���س ك���ه‌ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌‬ ‫س���ه‌نته‌ری‌ رۆژهه‌اڵت���ی‌ ناوه‌ڕاس���ته‌‬ ‫له‌ئامۆژگای‌ ئابووری‌‌و سیاسه‌تی‌ له‌نده‌ن‪،‬‬ ‫به‌ڕۆژنامه‌كه‌ی‌ راگه‌یاندووه‌ ئێستا مالیكی‌‬ ‫له‌هه‌وڵ���ی‌ ئه‌وه‌دایه‌ ده‌س���ته‌ چه‌وره‌كه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ به‌توركی���ادا بس���وێت‌و تۆمه‌تباری‌‬ ‫ده‌كات به‌ده‌س���تێوه‌ردان له‌كاروب���اری‌‬ ‫عێ���راق‌و ده‌ڵێ���ت "ئه‌گه‌ر مالیك���ی‌ فریا‬ ‫نه‌كه‌وێت‌و حكومه‌تێكی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌‬ ‫بنی���ات نه‌نێت ئ���ه‌وه‌ مه‌ترس���ییه‌كه‌ بۆ‬ ‫توركی���ا توندت���ر‌و قوڵت���ر ده‌بێت���ه‌وه‌"‪.‬‬

‫سەربازێکی ئەمەریکی سەیری وێنەی عه‌لی‌ ده‌قدوق دەکات‬

‫هاوكات له‌گه‌ڵ ده‌ركردنی‌ فه‌رمانی‌‬ ‫ده‌ستگیركردنی‌ پله‌ سور بۆ تاریق‬ ‫هاشمی‌ له‌الیه‌ن پۆلیسی‌ ئینته‌رپوڵ‬ ‫(نێوده‌وڵه‌تی‌) له‌سه‌ر داوای‌ عێراق‪،‬‬ ‫دادگایه‌كی‌ عێراقی‌ چاالكوانی‌ حیزبوڵاڵ‪،‬‬ ‫عه‌لی‌ ده‌قدوق به‌ بێ تاوان ده‌رده‌كات‬ ‫كه‌ ماوه‌ی‌ ‪ 5‬ساڵه‌ به‌تۆمه‌تی‌‬ ‫سه‌رپه‌رشتیكردنی‌ گروپه‌كانی‌ مه‌رگی‌‬ ‫شیعه‌ ده‌ستبه‌سه‌ره‌‌و ئه‌مه‌ش كێشه‌‬ ‫له‌نێوان ئه‌مه‌ریكا‌و عێراقدا دروست‬ ‫ده‌كات‪.‬‬

‫كه‌س له‌عه‌فیف ‌ه‬ ‫ناپرسێته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬الپه‌ڕه‌ی‌ عێراق‬

‫له‌الی‌ خۆش���یانه‌وه‌ ژماره‌یه‌ك به‌رپرس��� ‌ی‬ ‫گ���ه‌وره‌ی‌ ت���ورك ئاماژه‌ی���ان به‌وه‌كردوه‌‬ ‫ده‌ستێوه‌ردانی‌ توركیا له‌كاروباری‌ عێراق‬ ‫راس���ته‌وخۆ په‌یوه‌س���ته‌ به‌به‌رژه‌وه‌ندییه‌‬ ‫جۆربه‌جۆره‌ ئه‌منی‌‌و سیاس���ییه‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫واڵته‌وه‌‌و گه‌وره‌ترین مه‌ترسی‌ سه‌ر توركیا‬ ‫له‌كوردستانی‌ عێراقه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ ده‌گرێت‬ ‫كه‌ پێگه‌ی‌ سه‌ره‌كیی‌ پارتی‌ كرێكارانه‌‪.‬‬ ‫هاوكات له‌گه‌ڵ ئه‌م بۆچونه‌ ره‌ش���بینانه‌ی‌‬ ‫توركه‌كان���دا هه‌ندێ���ك بۆچونیت���ر هه‌ن‬ ‫پێیانوایه‌ هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‌ عێراق له‌ئێستادا‬ ‫ئه‌گه‌رێكی‌ دووره‌‪ .‬له‌م میانه‌یه‌ش���دا دیڤید‬ ‫ئه‌گناتیوس له‌ڕۆژنامه‌ی‌ واشنتۆن پۆست‬ ‫به‌میدیاكانی‌ توركی‌ راگه‌یاندووه‌‪ ،‬راس���ته‌‬ ‫كورد‌و س���وننه‌كان مورتاح نین به‌حوكمی‌‬ ‫مالیكی‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌ڵوه‌ش���انه‌وه‌ی‌ عێراق‬ ‫ئه‌گه‌رێكی‌ رێ تێنه‌چووه‌‪ .‬به‌بۆچونی‌ ئه‌م‬ ‫شیكه‌ره‌وه‌ سیاس���ییه‌ی‌ واشنتۆن پۆست‬ ‫ئه‌رێیترین ده‌ره‌نجامی‌ قه‌یرانی‌ سیاس���ی‌‬ ‫ئه‌مدواییه‌ نزیكبوون���ه‌وه‌ی‌ زۆری‌ توركیا‌و‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم���ه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش پارێزه‌رێكی‌‬ ‫باشی‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌ كورده‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ته‌ی���ار ئاری‌ له‌زانك���ۆی‌ ئۆلوداقی‌ توركی‌‬ ‫بۆچونی‌ وایه‌ دروستبوونی‌ ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌‬ ‫پریشكی‌ ش���ه‌ڕێكی‌ ئیقلیمی‌ به‌رپا ده‌كات‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌‪ ،‬چونكه‌ جگه‌ له‌ته‌نگه‌تاوكردنی‌‬ ‫سوریا‌و ئێران‌و توركیا ده‌بێته‌هۆی‌ هاندانی‌‬ ‫یاخیبوونی‌ زیاتر له‌عێراق‪.‬‬ ‫زۆربه‌ی‌ به‌رپرسان‌و شیكه‌ره‌وه‌كانی‌ تورك‬

‫ده‌قدوق به‌ بێ تاوان ده‌رده‌كرێت‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫عه‌لی‌ ده‌قدوق‪ ،‬كه‌ شیعه‌یه‌كی‌ لوبنانییه‌‌و‬ ‫س���ه‌ر به‌حیزبولاڵی���ه‌ له‌س���اڵی‌ ‪‌2007‬و‬ ‫له‌میانه‌ی‌ پرۆسه‌یه‌كی‌ ئه‌منی‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكادا له‌باشوری‌ عێراق ده‌ستگیركرا‪.‬‬ ‫ناوب���راو‪ ،‬جگ���ه‌ له‌تۆمه‌تباركردن���ی‌‬ ‫به‌پالندانان بۆ كوش���تنی‌ ‪ 4‬س���ه‌ربازی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكی‌ له‌ش���اری‌ كه‌رب���ه‌ال‪ ،‬به‌وه‌ش‬ ‫تۆمه‌تبارك���راوه‌ ك���ه‌ له‌الیه‌ن س���وپای‌‬ ‫پاس���دارانی‌ ئێرانیی���ه‌وه‌ ره‌وانه‌ی‌ عێراق‬ ‫كراوه‌ بۆ مه‌شق پێكردن‌و رێنماییكردنی‌‬ ‫گروپه‌كانی‌ مه‌رگی‌ شیعه‌ له‌گه‌رمه‌ی‌ شه‌ڕی‌‬ ‫تایفی له‌نێوان ‪ 2006‬ـ ‪2007‬دا‪ .‬ده‌قدوق‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌مه‌ریكییه‌كانه‌ ده‌ستگیركرابوو‬

‫ده‌قدوق له‌ترسناكترین‬ ‫ئه‌و چه‌كدارانه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی سوڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌ئازاد ‌‬ ‫ی گه‌ور‌ه‬ ‫له‌عێراق مه‌ترس ‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌مه‌ریكییه‌كان‬ ‫دروست ده‌كات‬ ‫ه���ه‌ر الی‌ ئه‌وانیش زیندان���ی‌ بوو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌كاتی‌ كشانه‌وه‌ی‌ سوپاكه‌یاندا له‌عێراق‬ ‫راده‌س���تی‌ حكومه‌تی‌ عێراق كرایه‌وه‌ به‌و‬ ‫مه‌رجه‌ی‌ دادگاییه‌ك���ی‌ عادیالنه‌ بكرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم پ���اش چه‌ند مانگێك ‌ی كه‌م مانه‌وه‌‬ ‫له‌س���ایه‌ی‌ قه‌زا‌و پۆلیسی‌ عێراقیدا به‌بێ‬ ‫ت���اوان ده‌رك���را‌و ئه‌م���ه‌ش بووبه‌هۆی‌‬ ‫توڕه‌كردن‌و سه‌رهه‌ڵدانی‌ ده‌نگی‌ ناڕه‌زایی‌‬ ‫له‌واڵته‌ یه‌كگرتوه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكا‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ شیكاری‌ میدیاكانی‌ رۆژئاوا‪ ،‬به‌بێ‬ ‫ت���اوان ده‌ركردنی‌ ده‌ق���دوق گومانه‌كانی‌‬ ‫س���ه‌ر حكومه‌تی‌ عێراق زیات���ر ده‌كات‬ ‫له‌وابه‌س���ته‌بوون به‌ئێران‌و ره‌فتاركردنی‌‬

‫دوا لێدوانه‌كانی‌ مالیكی‌ بۆ ئاژانسه‌كان‬ ‫ـ وه‌ره‌قه‌ی‌ دیداری‌ پێنج سه‌ركرده‌كه‌ی‌‬ ‫هه‌ولێر (تاڵه‌بانی‌‪ ،‬سه‌در‪ ،‬عه‌لالوی‌‪،‬‬ ‫نوجێفی‌‪ ،‬بارزانی‌) هیچ به‌هایه‌كی‌ نییه‌‌و‬ ‫ئێمه‌ كێشه‌ی‌ نه‌وت‌و خاڵه‌ سنورییه‌كان‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ حكومه‌تی‌ ناوه‌ندمان هه‌یه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌رێم‪.‬‬ ‫ـ ئه‌وانه‌ی‌ رێككه‌وتننامه‌ی‌ هه‌ولێریان‬ ‫واژۆ كردووه‌ ناتوانن متمانه‌ وه‌رگرنه‌وه‌‬ ‫له‌حكومه‌ت‪.‬‬ ‫ـ دیاریكردنی‌ ماوه‌ی‌ كاری‌ سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران به‌ دوو خول (‪ 8‬ساڵ)‬ ‫له‌سیستمی‌ په‌رله‌مانیدا مومكین نییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌شی‌ له‌هه‌رێم داوای‌ شتی‌ وه‌ها‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬با پرسیار له‌خۆیان بكه‌ن ئایا‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ خۆیان له‌هه‌رێم به‌دوو خول‬ ‫دیاریی‌ كراوه‌؟‬ ‫ـ ده‌ستور ده‌سه‌اڵتی‌ ره‌های‌ پێداوم‬ ‫له‌چاره‌سه‌ركردنی‌ دۆسییه‌كانی‌ ئاسایش‪.‬‬ ‫ـ چاره‌سه‌ری‌ ئه‌م دۆخه‌ یان‬ ‫ته‌وافوقاتی‌ سیاسییه‌‪ ،‬یان په‌نابردنه‌‬ ‫به‌ر په‌رله‌مان‌و دانانی‌ سه‌رۆك كۆمار‌و‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیرانێكی‌ نوێیه‌‪ ،‬یان‬ ‫سازكردنی‌ هه‌ڵبژاردنێكی‌ پێشوه‌خت‌و‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌و‌هی‌ په‌رله‌مان یان‬

‫هه‌ڵپه‌ساردنی‌ كاركردن به‌ده‌ستور به‌هۆی‌‬ ‫په‌یوه‌ست نه‌بوونی‌ الیه‌نه‌كان پێیه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش كاولكه‌ره‌‪.‬‬ ‫ـ ئێستا ده‌ستور مردووه‌‌و كاری‌ پێ‬ ‫ناكرێت‪ .‬من داوای‌ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ده‌ستور‬ ‫ده‌كه‌م‌و ئه‌وانیش ده‌ڵێن رێككه‌وتننامه‌ی‌‬ ‫هه‌ولێر‪.‬‬ ‫ـ ته‌پڵی‌ شه‌ڕ له‌كوردستانه‌وه‌ لێده‌درێت‪..‬‬ ‫داوای‌ مافی‌ چاره‌نووس كردنیش بۆ‬ ‫كورد سه‌رپێچییه‌‌و ئه‌وان ئه‌م مافه‌یان‬ ‫پراكتیزه‌كرد به‌ده‌نگدان له‌سه‌ر ده‌ستور‪.‬‬ ‫ـ پێشمه‌رگه‌ ده‌ستیان گرتووه‌ به‌سه‌ر‬ ‫‪%80‬ی‌ ناوچه‌ ناكۆكه‌كان‌و ئه‌و ‪%20‬‬ ‫ـه‌شی‌ به‌ده‌ست سوپای‌ عێراقه‌وه‌یه‌ هه‌ر‬ ‫له‌كورده‌كانن‌و هه‌رێم خه‌ڵك له‌ناوچه‌‬ ‫كێشه‌ له‌سه‌ره‌كان ده‌ستگیر ده‌كات‪.‬‬ ‫ـ ئاودیوكردنی‌ نه‌وت ناشاردرێته‌وه‌‌و‬ ‫هه‌رێم ‪%17‬ی‌ خۆی‌ به‌ڕێكوپێكی‌‬ ‫وه‌رده‌گرێت له‌بودجه‌ی‌ گشتی‌ له‌كاتێكدا‬ ‫كه‌ ‪ 5‬ملیارد دۆالری‌ له‌گه‌ردندایه‌‌و‬ ‫ئه‌مه‌ش مافی‌ پارێزگاكانیتره‌‪.‬‬ ‫"له‌حاڵه‌تی‌ هه‌ر ته‌قینه‌وه‌یه‌كی‌ تایفیدا‬ ‫كورده‌كان یه‌كه‌م پولی‌ دۆمینه‌ن كه‌‬ ‫ده‌كه‌ونه‌ خوار له‌عێراق"‬

‫هاوڕان له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ له‌سایه‌ی‌ حوكم ‌ی‬ ‫مالیك���دا زۆر ئه‌س���ته‌مه‌ یه‌كێت���ی‌ عێراق‬ ‫بپارێزرێت‌و له‌سایه‌ی‌ ئه‌م پاشاگه‌ردانییه‌ی‌‬

‫عێراقیش���دا توركیا‌و ئێران كێشمه‌كێش ‌ی‬ ‫زیاتر ده‌كه‌ن بۆ ده‌سكه‌وتنی‌ گه‌وره‌ترین‌و‬ ‫فراوانترین پێگه‌و نفوز له‌عێراق‪.‬‬

‫له‌سۆنگه‌ی‌ تایفییه‌وه‌‪ .‬له‌الی‌ خۆشیانه‌و‌ه‬ ‫لیس���تی‌ ئه‌لعێراقیه‌و قه‌واره‌ی‌ ته‌جدیدی‌‬ ‫سه‌ر به‌تاریق هاشمی‌ بێ تاوان ده‌ركردنی‌‬ ‫عه‌لی‌ ده‌قدوق‌و توندكردنه‌وه‌ی‌ فه‌رمانی‌‬ ‫گرتن���ی‌ هاش���مییان په‌یوه‌س���تكردوه‌‬ ‫به‌یه‌كت���ره‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم پاس���اوی‌ دادگای‌‬ ‫عێراق ب���ۆ ئازادكردنی‌ ده‌قدوق نه‌بوونی‌‬ ‫به‌ڵگه‌ی‌ پێویس���ت بووه‌ بۆ ئیدانه‌كردنی‌‬ ‫ناوبراو له‌ڕووداوی‌ كوش���تنی‌ سه‌ربازانی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكادا له‌ساڵی‌ ‪.2007‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ راپۆرت���ی‌ رۆژنامه‌ی‌ واش���نتۆن‬ ‫پۆستی‌ ئه‌مه‌ریكا دۆسیه‌ی‌ عه‌لی‌ ده‌قدوق‬ ‫دڕكێكه‌ له‌په‌یوه‌ندییه‌ دیپلۆماسییه‌كانی‌‬ ‫نێوان عێ���راق‌و ئه‌مه‌ریكا له‌س���ه‌ره‌تای‌‬ ‫ئه‌مس���اڵه‌وه‌ ك���ه‌ س���وپای‌ ئه‌مه‌ری���كا‬ ‫كش���اوه‌ته‌وه‌ له‌عێراق‪ .‬به‌قسه‌ی‌ پسپۆڕه‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكییه‌كانی‌ بواری‌ تیرۆریزم‪ ،‬عه‌لی‌‬ ‫ده‌قدوق له‌ترسناكترین ئه‌و چه‌كدارانه‌یه‌‬ ‫ك���ه‌ به‌ئ���ازادی‌ س���وڕانه‌وه‌ی‌ له‌عێراق‬ ‫مه‌ترس���ی‌ گه‌وره‌ له‌سه‌ر ئه‌مه‌ریكییه‌كان‬ ‫دروست ده‌كات له‌عێراق‪ ،‬چونكه‌ به‌فیعلی‌‬ ‫پالنی‌ بۆ كوش���تنی‌ ژماره‌یه‌ك سه‌ربازی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكی‌ داناوه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندیی‌ ئێران‌و‬ ‫حیزبوڵاڵ‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و رۆژه‌ی‌ عه‌لی‌ ده‌ق���دوق بێ تاوان‬ ‫ده‌رك���را دادگاییكردنه‌ك���ه‌ی‌ ته‌نه���ا ‪3‬‬ ‫كاتژمێری‌ خایاندو تیمێكی‌ ‪ 9‬كه‌س���یی‌‬ ‫باڵیۆزخان���ه‌ی‌ ئه‌مه‌ری���كاش ل���ه‌وێ‬ ‫ئاماده‌بوون بۆ به‌دوادچونی‌ كه‌یس���ه‌كه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و تۆمه‌تانه‌ش���ی‌ ئاراس���ته‌ی‌ ده‌قدوق‬ ‫كراون جگه‌ له‌ته‌زویركردنی‌ به‌ڵگه‌نامه‌ی‌‬ ‫فه‌رم���ی‌‪ ،‬كوش���تن‌و تیرۆری���ش له‌خ���ۆ‬ ‫ده‌گرێت‪ .‬عه‌بدولمه‌هدی‌ ئه‌لموته‌یری‌ كه‌‬

‫پارێزه‌ری‌ ناوب���راوه‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌كردو‌ه‬ ‫س���ه‌رباری‌ بێ تاوان ده‌ركردنی‌ ده‌قدوق‪،‬‬ ‫هه‌ر له‌زینداندا ده‌مێنێته‌وه‌ تا ئه‌وكاته‌ی‌‬ ‫ئه‌نجامی‌ ته‌میزكردنه‌وه‌ی‌ دۆس���ییه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌‪ ،‬چونك���ه‌ ل���ه‌م ج���ۆره‌‬ ‫دۆس���ییه‌یانه‌دا ئۆتۆماتیكی‌ كه‌یسه‌كان‬ ‫هه‌واڵه‌ی‌ دادگای‌ تێهه‌ڵچوونه‌وه‌ ده‌كرێت‌و‬ ‫وتی‌ "یه‌كالكردنه‌وه‌ی‌ دۆسییه‌كه‌ له‌شه‌ش‬ ‫مانگ زیاتر ناخایه‌نێت"‪.‬‬ ‫له‌ئێستاش���دا له‌نێ���وان كۆماریی���ه‌كان‌و‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا‬ ‫دیموكراتیخوازه‌كان���ی‌‬ ‫مشتومڕێكی‌ گه‌وره‌ دروست بووه‌ له‌باره‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ چی‌ بكرێت بۆ هێشتنه‌وه‌ی‌ عه‌لی‌‬ ‫ده‌قدوق له‌زیندان‪ ،‬چونكه‌ به‌الی‌ ئه‌وانه‌وه‌‬ ‫ساغ بووه‌ته‌وه‌ به‌ش���داربووه‌ له‌كوشتنی‌‬ ‫س���ه‌ربازانی‌ ئه‌مه‌ری���كا‪ .‬ژماره‌ی���ه‌ك‬ ‫سیناتۆری‌ ئه‌مه‌ریكی‌ له‌كۆماریخوازه‌كان‬ ‫داوایانكردوه‌ له‌ئیداره‌ی‌ ئۆباما كه‌ گوشار‬ ‫بكات له‌حكومه‌تی‌ عێراق بۆ هێشتنه‌وه‌ی‌‬ ‫عه‌ل���ی‌ ده‌ق���دوق له‌زین���دان‪ ،‬چونك���ه‌‬ ‫ئازادكردن���ی‌ جگ���ه‌ له‌وه‌ی‌ مه‌ترس���ییه‌‬ ‫ب���ۆ ئه‌مه‌ریكیی���ه‌كان‪ ،‬ئه‌بێته‌هۆی‌ رێگه‌‬ ‫خۆش���كردن بۆ ئه‌و باڵه‌ سه‌ربازیانه‌یتر‬ ‫ك���ه‌ به‌رده‌وام���ن له‌دژایه‌تیكردن���ی‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق‪.‬‬ ‫ئه‌م سیناتۆرانه‌ له‌ڕێگای‌ نامه‌یه‌كه‌وه‌ كه‌‬ ‫ئاراس���ته‌ی‌ وه‌زی���ری‌ دادی‌ ئه‌مه‌ریكایان‬ ‫كردووه‌ داوای‌ گره‌نتی‌ ئه‌كه‌ن له‌به‌رپرسانی‌‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ به‌رده‌وامب���ن‬ ‫له‌هه‌وڵه‌كانیان بۆ هێش���تنه‌وه‌ی‌ ناوبراو‬ ‫له‌زیندان‌و ده‌پرس���ن "بۆچ���ی‌ داواكاری‌‬ ‫گشتی‌ عێراق نه‌یتوانی‌ تۆمه‌تی‌ پێویست‬ ‫به‌سه‌ر ناوبراودا ساغ بكاته‌وه‌؟"‪.‬‬

‫عه‌فیفه‌ ئه‌سكه‌نده‌ر‪ ،‬كه‌ یه‌كێكه‌ له‌ناوداترین‬ ‫ژنه‌ هونه‌رمه‌ند‌و گۆانیبێژه‌كانی‌ عێراق‌و به‌‬ ‫جوانه‌ك���ه‌ی‌ به‌غدا (فاتنة‌ بغ���داد) ناوی‌‬ ‫ده‌ركردب���وو له‌دایكبوی‌ ‪1921‬ی‌ ش���اری‌‬ ‫موسڵه‌‪ .‬باوكی‌ مه‌س���یحییه‌كی‌ عێراقی‌‌و‬ ‫دایكیش���ی‌ یۆنانییه‌‌و له‌ته‌مه‌نی‌ ‪ 5‬سااڵندا‬ ‫كۆنسێرتی‌ له‌به‌غدا سازكردوه‌‌و له‌ته‌مه‌نی‌‬ ‫‪ 8‬ساڵیش���دا له‌ش���اری‌ هه‌ولێر ئاهه‌نگی‌‬ ‫گێڕاوه‌‪ ،‬به‌هۆی‌ توانا هونه‌رییه‌كانیشییه‌وه‌‬ ‫له‌الیه‌ن كۆڕبه‌ندی‌ میوزیكی‌ عه‌ره‌بییه‌وه‌‬ ‫نازناوی‌ مه‌نه‌لۆجس���تی‌ پێبه‌خش���رابوو‪،‬‬ ‫چونكه‌ له‌س���ه‌رجه‌م جۆره‌كانی‌ گۆرانی‌‌و‬ ‫مه‌قام���ی‌ عێراقیدا ش���اره‌زابووه‌‪ .‬عه‌فیفه‌‬ ‫كه‌ خاوه‌ن ده‌ن���گ‌و له‌ش‌والرێكی‌ یه‌كجار‬ ‫س���ه‌رنجڕاكێش بووه‌ له‌ئامێزی‌ خێزانێكی‌‬ ‫رۆش���نبیر گه‌وره‌بووه‌‌و به‌قس���ه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫هه‌میش���ه‌ له‌الیه‌ن باوكییه‌وه‌ هاندراوه‌ بۆ‬ ‫گۆرانی‌ وتن‪ .‬ناوبراو له‌ته‌مه‌نی‌ ‪ 12‬سااڵندا‬ ‫شوی‌ كردووه‌ به‌عازفێكی‌ عێراقی‌ ئه‌رمه‌نی‌‬ ‫كه‌ ته‌مه‌نی‌ له‌س���ه‌روو ‪ 50‬س���اڵه‌وه‌ بووه‌‬ ‫به‌ناوی‌ ئه‌سكه‌نده‌ر ئه‌سته‌فیان‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر‬ ‫زوو لێی‌ جیابوه‌ته‌وه‌‌و هاوسه‌رگیرییه‌كه‌یان‬ ‫درێژه‌ی‌ نه‌كێشاوه‌‪.‬‬ ‫یه‌كه‌م ده‌ركه‌وتنی‌ ئه‌م "سه‌رنجڕاكێشه‌ی‌‬ ‫به‌غدا" له‌سه‌ر سه‌كۆی‌ شانۆ له‌ناوه‌ڕاستی‌‬ ‫سااڵنی‌ س���ییه‌كاندابووه‌ له‌شاری‌ هه‌ولێر‌و‬ ‫یه‌كه‌م گۆرانیشی‌ هه‌ر له‌و كاته‌دا له‌هه‌ولێر‬ ‫به‌ناوی‌ زه‌نوبه‌ تۆماركردوه‌ له‌كاتێكدا كه‌‬ ‫ته‌مه‌نی‌ ‪ 8‬س���اڵی‌ تێنه‌په‌ڕاندبوو‪ .‬ئێستا‬ ‫عه‌فیفه‌ له‌گه‌ڕه‌كی‌ كه‌ڕاده‌ شه‌رقی‌ به‌غدا‬ ‫دوور له‌هه‌موو گرنگیپێدانێك ده‌ژی‌‌و به‌پێی‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك راپۆرتی‌ رۆژنامه‌وانی‌ به‌ده‌ست‬ ‫ته‌نهایی‌‌و په‌راوێزخس���تن‌و بێ پاره‌ییه‌وه‌‬ ‫گیرۆده‌ی���ه‌‌و به‌مدواییان���ه‌ش توان���ای‌‬ ‫قس���ه‌كردنی‌ نه‌ماوه‌‌و ته‌نها به‌سه‌ره‌جوڵه‌‬ ‫له‌پێداویس���تییه‌كانی‌‬ ‫دراوس���ێكه‌ی‌‬ ‫تێده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌كاتێكدا كه‌ ناوبراو‬ ‫به‌ش���ێكی‌ گرنگه‌ له‌مێژووی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫به‌غ���دا‌و س���یمبولێكی‌ دی���اری‌ هونه‌ری‌‬ ‫عێراقی‌ س���ه‌ده‌ی‌ رابردووه‌‪ ،‬هه‌میش���ه‌ش‬ ‫ئاهه‌نگه‌كانی‌ جمه‌یان ده‌هات له‌سه‌رۆكی‌‬ ‫یانه‌ ئه‌ده‌بیی���ه‌كان‌و وه‌زیر‌و په‌رله‌مانتار‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت خودی‌ پادشای‌ عێراق‪.‬‬ ‫عه‌فیف���ه‌ كه‌ ‪ 93‬س���اڵی‌ ت���ه‌واوی‌ ژیانی‌‬ ‫تێپه‌ڕاندووه‌‪ ،‬له‌سااڵنی‌ رابردوودا هه‌رچی‌‬ ‫هه‌بووه‌ فرۆشتوییه‌تی‌ بۆ دابینكردنی‌ كرێ‬ ‫خانوو كڕینی‌ داوده‌رمان‌و تاكه‌ سه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫بژێویشی‌ موچه‌یه‌كی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ كۆمار‬ ‫بووه‌‪ ،‬ئه‌ویش له‌پاش هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی‌‬ ‫مه‌نافیعی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ سه‌رۆكایه‌تییه‌كان‪،‬‬ ‫بڕاوه‌‌و ئه‌و كۆمه‌كییه‌ش���ی‌ له‌س���ه‌رده‌می‌‬ ‫وه‌زیری���ی‌ موفید جه‌زائیری‌ س���ه‌ركرده‌ی‌‬ ‫دی���اری‌ حیزب���ی‌ ش���یوعیدا له‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫رۆش���نبیری‌ ب���ۆی‌ دابین ده‌كرا ئێس���تا‬ ‫بڕاوه‌‌و به‌م هۆیه‌ش���ه‌وه‌ ئێستا له‌به‌رده‌م‬ ‫مه‌ترس���ی‌ برسێتی‌‌و نه‌خۆش���یدایه‌‪ .‬هه‌ر‬ ‫به‌پێی‌ راپۆرتی‌ میدی���اكان‪ ،‬ته‌نها كه‌س‬ ‫ك���ه‌ عه‌فیفه‌ به‌س���ه‌ر بكات���ه‌وه‌‪ ،‬ژنێكی‌‬ ‫دراوس���ێیه‌تی‌ به‌ن���اوی‌ نه‌هری���ن بیلس‬ ‫یوحه‌ن���ا‪ ،‬ئه‌وی���ش باس���ی‌ له‌وه‌ك���ردوه‌‬ ‫عه‌فیفه‌ ش���ه‌وان له‌ترس���دا خ���ه‌وی‌ لێ‬ ‫ناكه‌وێت‌و ناچار هه‌میشه‌ ته‌له‌فزیۆنه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌داگیرساوی‌ بۆ به‌جێده‌هێڵێت‌و زۆربه‌ی‌‬ ‫رۆژیش به‌خه‌وتن به‌سه‌ر ده‌بات‌و نازانێت‬ ‫چی‌ له‌عێراقدا گ���وزه‌ر ده‌كات‪ .‬له‌هه‌موو‬ ‫ئه‌و ئه‌رشیفه‌ش���ی‌ كه‌ هه‌یبووه‌ ته‌نها دوو‬ ‫تابلۆی‌ خۆی‌‌و ئه‌لبومێكی‌ بچوك‌و هه‌ندێك‬ ‫بابه‌تی‌ رۆژنامه‌ی‌ له‌ال ماوه‌ كه‌ له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫نوسراون‪.‬‬ ‫به‌س���ه‌رهاتی‌ ئ���ه‌م ژنه‌ كه‌ ب���ه‌ هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌زمانه‌كانی‌ عه‌ره‌بی‌‪ ،‬توركی‌‪ ،‬فه‌ره‌نسی‌‪،‬‬ ‫ئه‌ڵمانی‌‪ ،‬ئینگلی���زی‌ زیاتر له‌ ‪ 5‬خوله‌ك‬ ‫مۆنۆلۆجی‌ وت���وه‌‪ ،‬نیگه‌رانی‌ الی‌ زۆرێك‬ ‫دروستكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم هیچ له‌و نیگه‌رانییانه‌ی‌‬ ‫له‌میدیاكاندا باس ده‌كرێ���ن نه‌یانتوانیوه‌‬ ‫هیچ له‌خه‌موژانی‌ ئه‌م ئه‌س���تێره‌یه‌ چاك‬ ‫بك ‌هن‌و ئێستا به‌ته‌نهایی‌‌و نه‌خۆشی‌ چركه‌‬ ‫به‌چركه‌ چاوه‌ڕوانی‌ كۆتاییهاتنی‌ ته‌مه‌نی‌‬ ‫ده‌كات‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫‪aburi.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )326‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/15‬‬

‫ئابووری‬

‫ئەم الپەڕەیە بە سپۆنسەری ژووری بازرگانی‌و پیشەسازی سلێمانی چاپ‌و باڵودەکرێتەوە‬

‫له‌به‌ر دامه‌زراندن‪ ،‬به‌ش ‌ی ئابوور ‌ی زانكۆ ناوی‌ خۆ ‌ی ده‌گۆڕێت‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫"ئه‌وه‌ی‌ له‌چوار ساڵی‌ رابردوودا‬ ‫خوێندم‪ ،‬رۆشنبیری‌ ئابوری‌ بوو‪ ،‬نه‌ك‬ ‫زانستێك‪ ،‬كه‌ دوای‌ ده‌رچونم له‌بازاڕی‌‬ ‫كاردا سودی‌ لێ ببینم"‪ .‬محه‌مه‌د‬ ‫ئه‌بوبه‌كر‪ ،‬خوێندكارێكی‌ به‌شی‌ ئابوری‌‬ ‫زانكۆی‌ سلێمانی‌‪ ،‬له‌دوای‌ ئاهه‌نگی‌‬ ‫ده‌رچونی‌ له‌زانكۆ‪ ،‬ئه‌وه‌ بۆچونی‌ بوو‬ ‫له‌سه‌ر ‪ 4‬ساڵ خوێندنی‌ به‌شی‌ ئابوری‌‬ ‫زانكۆ‪.‬‬ ‫له‌ئاهه‌نگی‌ ده‌رچونی‌ خوێندكارانی‌ به‌شی‌‬ ‫ئابوری‌ زانكۆی‌ س����لێمانی‌ كه‌ س����ااڵن ‌ه‬ ‫به‌هه‌ردوو ده‌وامه‌ك����ه‌ ‪ 150‬خوێندكارێك‬ ‫ته‌خ����ه‌ڕوج پێ ده‌كه‌ن‪ ،‬مامۆس����تایه‌كی‌‬ ‫ئه‌و به‌ش����ه‌‪ ،‬د‪.‬عزه‌ت س����ابیر رایگه‌یاند‬ ‫ناوی‌ به‌شی‌ ئابوری‌‪ ،‬ده‌گۆڕن بۆ ئابوری‌‬ ‫بازاڕ‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ به‌شێك له‌خوێندكاران‬ ‫ئ����ه‌و گۆڕانكاریه‌ به‌ب����اش ده‌زانن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ش����ێكیتریان پێیانوایه‌ ئه‌و كاره‌ هه‌ر‬ ‫ناو گۆڕینه‌ نه‌ك ناوه‌ڕۆك‪.‬‬ ‫ده‌رفه‌تی‌ دامه‌زراندن‬ ‫بۆ خوێندكارانی‌ ئابوری‌ كه‌متر‌ه‬ ‫ن����ه‌ك خوێن����دكاران‪ ،‬به‌ڵك����و زۆرێ����ك‬ ‫له‌مامۆستایانی‌ به‌ش����ی‌ ئابوری‌ زانكۆی‌‬ ‫س����لێمانی‌ گه‌ش����تونه‌ته‌ ئ����ه‌و بڕوایه‌ی‌‬ ‫ده‌رفه‌تی‌ دامه‌زراندن له‌كه‌رتی‌ گش����تیدا‬ ‫(حكوم����ی‌) ب����ۆ خوێدنكارانی‌ به‌ش����ی‌‬ ‫ئابوری‌‪ ،‬ب����ه‌ به‌راورد به‌به‌ش����ه‌كانیتری‌‬ ‫زانكۆ كه‌متره‌‪ ،‬هه‌ر ئه‌مه‌ش وای‌ لێكردون‬ ‫بی����ر له‌كۆمه‌ڵێك گۆڕان����كاری‌ بكه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌ستپێكی‌ ئه‌و گۆڕانكاریانه‌ش سه‌ره‌تا‬ ‫له‌ن����اوی‌ به‌ش����ه‌وه‌كه‌ ك����راوه‌‪ ،‬ناوه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌به‌شی‌ ئابوری‪-‬یه‌وه‌ بۆ به‌شی‌ "ئابوری‌‬ ‫بازاڕ" گۆڕاوه‌‪ .‬نیازیشیان هه‌یه‌ دوای‌ ئه‌وه‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك گۆڕان����كاری‌ له‌‌و پرۆگرامه‌نه‌دا‬ ‫بك����ه‌ن‪ ،‬كه‌ خوێن����دكار به‌درێژایی‌ چوار‬ ‫ساڵ له‌و به‌شه‌ی‌ زانكۆدا ده‌یخوێنێ‌‪.‬‬ ‫ته‌نها ناو ده‌گۆڕێت‪ ،‬یان ناوه‌ڕۆكیش؟‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ مامۆستای‌ به‌شه‌كه‌‪ ،‬د‪.‬عزه‌ت‬ ‫سابیر باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ خوێندكاره‌كان‬ ‫به‌باش����ی‌ پێش����وازییان له‌و گۆڕانكارییه‌‬ ‫كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم خوێندكارێكی‌ ئه‌و به‌شه‌‬ ‫بۆچونی‌ وای����ه‌‪ ،‬ئ����ه‌و گۆڕانكاریه‌ ته‌نها‬ ‫له‌ناودا كراوه‌‪ ،‬پێشتر زه‌مینه‌سازییه‌كی‌‬ ‫باش����ی‌ بۆ نه‌كراوه‌‪ .‬محه‌مه‌د ئه‌بوبه‌كر‪،‬‬

‫بازرگانی‌ به‌ش����ی‌ ئابوری‌ ته‌واوكرد‪ ،‬ئه‌و‬ ‫گۆڕانكاریانه‌ی‌ ده‌كرێن له‌به‌ش����ه‌كه‌یاندا‬ ‫جه‌وهه‌ریی‌ نابن‪ ،‬چونك����ه‌ ئه‌و بۆچونی‌ "سااڵنه‌ له‌زانكۆی‌ س����لێمانی‌ به‌هه‌ردوو‬ ‫وایه‌ گۆڕانكاری‌ له‌پڕۆگرامی‌ خوێندندا بۆ به‌ش����ی‌ به‌یانیان‌و ئێواران نزیكه‌ی‌ ‪150‬‬ ‫ئه‌م واڵته‌ كارێكی‌ ئاسان نییه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها خوێندكارێ����ك‪ ،‬بڕوانام����ه‌ی‌ ده‌رچونیان‬ ‫وتیش����ی‌ "ئێستا ئه‌گه‌ر كارێك بكه‌م یان له‌بواری‌ ئابوریدا پێده‌درێت"‪.‬‬ ‫دابمه‌زرێ����م‪ ،‬به‌ژمێری����ار دامده‌مه‌زرێنن‪،‬‬ ‫له‌كاتێك����دا من ئابوریم ت����ه‌واو كردووه‌‪" ،‬دوای‌ ن����او گۆڕین هه‌ل ‌ی ده‌س����تكه‌وتنی‌‬ ‫كه‌واته‌ ئه‌و بواره‌ی‌ تی����ای‌ داده‌مه‌زرێم‪ ،‬كار‌و دامه‌زراندنیان زیاتر ده‌بێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ی كار‬ ‫ئه‌وه‌ نییه‌ كه‌ ‪ 4‬ساڵ له‌زانكۆ خوێندومه‌"‪ ،‬پرۆگرام����ی‌ ن����وێ زیاتر له‌ب����ازاڕ ‌‬ ‫به‌اڵم د‪.‬ع����زه‌ت جه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬نزیكیان ده‌كاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ك����ه‌ نه‌ك ته‌نها هه‌ر ناو ده‌گۆڕن‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫گۆڕانكاری����ی‌ له‌پڕۆگرامیش����دا ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫گۆڕانكاریه‌كه‌ش����ی‌ به‌كارێكی‌ ئه‌س����ته‌م‬ ‫نه‌زانی‌‪ ،‬وتی‌ "پالنمان بۆ ساڵی‌ داهاتوو‬ ‫داناوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر دوو وانه‌ هه‌بوو نزیك بوون‬ ‫له‌یه‌ك‪ ،‬ده‌یانكه‌ینه‌ یه‌ك وانه‌‪ ،‬جگه‌له‌وه‌‬ ‫وانه‌یه‌ك هه‌یه‌ ناومان ن����اوه‌ بازاڕ‌و نرخ‬ ‫له‌ئابوریدا‪ .‬به‌هه‌ر حاڵ ئه‌و گۆڕانكاریانه‌‬ ‫به‌جۆرێك ده‌كه‌ین‪ ،‬فرسه‌تی‌ دامه‌زراندن‬ ‫ی بۆ خوێندكاران زۆر بێت"‪.‬‬ ‫كه‌ ئه‌م س����اڵ دوا قۆناغی‌ به‌شی‌ ئابور ‌‬ ‫زانكۆی‌ س����لێمانی‌ ته‌واوكرد‪ ،‬سه‌ره‌ڕای‌‬ ‫جه‌ختكردنه‌وه‌ له‌كۆنی‌‌و كالس����یكی‌ ئه‌و‬ ‫به‌شی‌ گه‌شتوگوزار‌و‬ ‫پرۆگرامه‌ی‌ به‌درێژایی‌ چوار ساڵی‌ رابردوو‬ ‫دارایی‌و بانك زیاد ده‌كرێت‬ ‫خوێندویه‌ت����ی‌‪ ،‬ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش����دا كه‌ س����ه‌رۆكی‌ به‌ش����ی‌ ئاب����وری‌ له‌كۆلێژی‌‬ ‫به‌شێك له‌خوێدنكاران ئه‌و گۆڕانكاریه‌یان كارگێ����ڕی‌‌و ئابوری‌ به‌یانی����ان‪ ،‬د‪.‬خالید‬ ‫پ����ێ باش نییه‌‪ ،‬چونك����ه‌ وه‌ك ئه‌و وتی‌ حه‌یده‌ر سه‌باره‌ت به‌هه‌مان ته‌وه‌ره‌ باس‬ ‫"ده‌زانن هه‌ر ناو گۆڕینه‌‪ ،‬نه‌ك ناوه‌ڕۆك‪ ،‬له‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌ راس����ته‌ ناوی‌ به‌شه‌كه‌‬ ‫جگه‌له‌وه‌‪ ،‬ناوی‌ به‌ش����ه‌كه‌ له‌ئابورییه‌وه‌ له‌ئابوری‪-‬ی����ه‌وه‌ گ����ۆڕاوه‌ ب����ۆ "ئابوری‌‬ ‫بچ����وك ده‌كرێت����ه‌وه‌ بۆ ئاب����وری‌ بازاڕ‪ ،‬بازاڕ"‪ ،‬به‌اڵم تائێستا هیچ له‌‌و پڕۆگرامانه‌‬ ‫ئه‌م����ه‌ش له‌الی‌ به‌ش����ێك له‌خوێندكاران نه‌گۆڕاوه‌‪ ،‬كه‌ خوێندكارانی‌ به‌شی‌ ئابوری‌‬ ‫بچوككردن����ه‌وه‌ی‌ بڕوانامه‌كه‌یان����ه‌ ب����ۆ ده‌یخوێنن‪ .‬ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌شدا كه‌‬ ‫به‌ش����ێكی‌ بچوكی‌ ئابوری‌ ك����ه‌ ئابوری‌ نیازیان هه‌یه‌ له‌به‌شی‌ ئابوری‌ به‌یانیانیش‬ ‫ب����ازاڕه‌"‪ .‬به‌پێچه‌وان����ه‌وه‌ د‪.‬ع����زه‌ت چه‌ندین به‌ش وه‌ك گه‌شتوگوزار‌و دارایی‌‌و‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬كه‌ ئه‌و گۆڕانكاریه‌ نه‌ك بان����ك بكه‌ن����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش له‌پێناوی‌‬ ‫له‌ناودا‪ ،‬به‌ڵكو له‌ناوه‌ڕۆكیشدا ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ هه‌روه‌ك خۆی‌ وتی‌ "نزیكییه‌ك‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ل����ه‌و بڕوایه‌دای����ه‌‪ ،‬گۆڕانكاریه‌كه‌ له‌نێوان بازاڕی‌ كاری‌ كوردس����تان‪ ،‬ئه‌و‬ ‫به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ زۆر باش له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ پڕۆگرامانه‌دا دروست بێت كه‌ خوێندكار‬ ‫خوێن����دكاردا ده‌بێت‪ ،‬چونكه‌ وه‌ك ئه‌وه‌ به‌درێژی‌ ‪ 4‬س����اڵی‌ زانكۆی‌ ده‌یخوێنێ‌‪،‬‬ ‫ده‌ڵێ����ت "هه‌ل����ی‌ ده‌س����تكه‌وتنی‌ كار‌و هاوكات دوای‌ ده‌رچونیش����یان ده‌رفه‌تی‌‬ ‫دامه‌زراندنیان زیاتر ده‌بێت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و دامه‌زراندنیان له‌هه‌ردوو كه‌رتی‌ حكومی‌‌و‬ ‫پرۆگرامه‌ی‌ ده‌یخوێنن زیاتر نزیكییه‌كیان تایبه‌تیش زیاتر بێت"‪.‬‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ب����ازاڕی‌ كاردا ب����ۆ دروس����ت له‌درێ����ژه‌ی‌ وته‌كانیدا ب����ۆ ئاوێنه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬ ‫مامۆستایه‌ی‌ زانكۆی‌ ئه‌وه‌شی‌ خسته‌ڕوو‬ ‫كه‌ جگه‌ له‌پرۆگرامه‌كانی‌ زانكۆ‪ ،‬ئه‌و وه‌ك‬ ‫راهێنه‌ریش چه‌ندین خولی‌ جۆراوجۆری‌‬ ‫"گۆڕانكاری‌ له‌پڕۆگرامه‌كاندا‬ ‫له‌ب����واری‌ ئاب����وری‌‌و دۆزین����ه‌وه‌ی‌ هه‌لی‌‬ ‫ئه‌سته‌م نییه‌"‬ ‫به‌ب����ڕوای‌ خوێندكار ئ����ارام لوقمان‪ ،‬كه‌ كار‪ ،‬به‌ه����اوكاری‌ چه‌ندی����ن رێكخراوی‌‬ ‫ئاهەنگی دەرچوانی بەشی ئابوری زانکۆی سلێمانی (‪)2012/5/2‬‬ ‫به‌هان شێوه‌ ئه‌مساڵ دوا قۆناغی‌ كۆلێژی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ به‌خوێندكاران وتوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫هه‌لی‌ ده‌ستكه‌وتن ‌‬ ‫كار‌و دامه‌زراندنیان‬ ‫زیاتر ده‌بێت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و پرۆگرام ‌ه ‌‬ ‫ده‌یخوێنن زیاتر‬ ‫نزیكییه‌كیان له‌گه‌ڵ‬ ‫ی كاردا بۆ‬ ‫بازاڕ ‌‬ ‫دروست ده‌كات‬

‫بڕیاره‌كه‌ ‌ی وه‌زاره‌ت ‌ی كشتوكاڵ دره‌نگوه‌خت بوو‬

‫وه‌زاره‌تی‌ كشتوكاڵ تازه‌ د‌ره‌كی‌ به‌وه‌كردووه‌ ك ‌ه زه‌ویه‌ كشتوكاڵیه‌كان له‌به‌رده‌م شااڵوی‌ له‌ناوچووندان‬

‫ مه‌حمود عه‌بدولكه‌ریم‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫ی كشتوكاڵ ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی ژمار‌ه (‪)6300‬‬ ‫كوردستان‪ ،‬به‌نوسراو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌هاوواڵتیان ‌‬ ‫له‌(‪ )2012/4/17‬داوا ‌‬ ‫ی كرد به‌قه‌زاو‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی پارێزگا ‌‬ ‫سنور ‌‬ ‫ناحی���ه‌‌و گونده‌كانی���ه‌و‌ه ك��� ‌ه زه‌وی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫كشتوكاڵیه‌كانیان مه‌فرۆشن‌و مامه‌ڵ ‌ه ‌‬ ‫كڕین‌و فرۆشتن به‌و زه‌ویانه‌و‌ه مه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌داخ���ه‌و‌ه ئ���ه‌م ئاگاداركردنه‌وه‌ی��� ‌ه‬ ‫ی كشتوكاڵ‬ ‫دره‌نگوه‌خت بوو‪ ،‬وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی به‌وه‌ك���ردوو‌ه ك ‌ه زه‌وی ‌ه‬ ‫تاز‌ه ده‌ره‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫كش���توكاڵیه‌كان له‌ب���ه‌رده‌م ش���ااڵو ‌‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تیان‬ ‫له‌ناوچووندان‌و كێش��� ‌ه ‌‬ ‫دروست كردووه‌‪ .‬ئه‌و ئاگاداركردنه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫له‌كاتێكدای��� ‌ه ك��� ‌ه چه‌ندین س���اڵ ‌ه ب ‌ه‬ ‫ی دوایی‌‪،‬‬ ‫تایب���ه‌ت ئ���ه‌م چه‌ند س���اڵ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كش���توكاڵ ‌‬ ‫ی زۆر زه‌و ‌‬ ‫به‌ش���ێك ‌‬ ‫ی كش���توكاڵ‬ ‫ی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫به‌بێ ئ���اگادار ‌‬ ‫فرۆش���راون‌و مامه‌ڵه‌ی���ان پێوه‌ك���راو‌ه‬ ‫ی نیشته‌جێ‌و‬ ‫به‌شێكیان كراون ب ‌ه شوێن ‌‬ ‫كارگه‌و به‌نزینخانه‌و ‪..‬هتد ئاش���كرای ‌ه‬ ‫ی زه‌وی‌‌و زار له‌كوردس���تان‬ ‫مه‌س���ه‌ل ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌س���تیارو تاڕاده‌یه‌ك‬ ‫مه‌س���ه‌له‌یه‌ك ‌‬ ‫هه‌ڵپه‌رس���تراوه‌‪ ،‬وه‌زاره‌ت‌و حكوم���ه‌ت‬ ‫ی‬ ‫تا ئێس���تا نه‌یانتوانیو‌ه چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی بۆ ئ���ه‌و بابه‌ت��� ‌ه بدۆزنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ریش���ه‌ی ‌‬ ‫ی ئه‌و كێش��� ‌ه‬ ‫ئێم ‌ه هه‌موومان ش���اهید ‌‬ ‫ی ناوچ ‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌م دوایی ‌ه ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیان ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌رێم بووین ك ‌ه به‌داخه‌و‌ه‬ ‫جیاجیاكان ‌‬ ‫ده‌ی���ان كه‌س به‌و ه���ۆكاره‌و‌ه كوژران‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی كێش���ه‌كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫وێڕا ‌‬ ‫قوڵتر كردوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫دوو ژن لەکاتی کارکردندا لەباخێک‬ ‫ی ده‌یه‌وێت‬ ‫ی ئێم ‌ه هێن���د‌ه ‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫كێشه‌كان دێز‌ه به‌ده‌رخۆنه‌بكات هێند‌ه‬ ‫ی پێی نییه‌‪،‬‬ ‫ی كێش���ه‌كان ‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی نه‌كرا له‌و‬ ‫ئه‌گینا بۆ له‌سه‌ره‌تاو‌ه رێگر ‌‬ ‫نایاساییانه‌‌و نه‌یانهێشتای ‌ه ئه‌و هه‌موو‌ه‬ ‫ی‬ ‫زه‌وی ‌ه كش���توكاڵی ‌ه بكه‌ون ‌ه به‌رشااڵو ‌‬ ‫بازرگان���ی‌‌و فرۆش���تن‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا بۆ‬ ‫ی گون���د‌و قه‌زاو‬ ‫ی س���نور ‌‬ ‫نه‌یانتوان��� ‌‬ ‫ی بكه‌ن‪ .‬به‌دڵنیاییه‌و‌ه‬ ‫ناحیه‌كان دی���ار ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵێك كه‌سی تێدابوو‌ه‬ ‫به‌رژوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆی ‌ه هێند‌ه خه‌م ساردبوون‪ ،‬هۆكاره‌كان ‌‬ ‫ی ئه‌و زه‌وی ‌ه كش���توكاڵیان ‌ه‬ ‫فرۆش���تن ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫ئاش���كراو روونن ئه‌ویش به‌ش���ێك ‌‬

‫ی‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ كشتوكاڵ تازه‌ ده‌ره‌ك ‌‬ ‫به‌وه‌كردووه‌ ك ‌ه زه‌ویه‌ كشتوكاڵیه‌كان‬ ‫له‌به‌رده‌م شااڵوی‌ له‌ناوچووندان‌و‬ ‫كێشه‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تیان دروست كردووه‌‬ ‫ی حكوم���ه‌ت ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫بێ پالن ‌‬ ‫ی نیش���ته‌جێبوون‌و‬ ‫نه‌یتوانی���و‌ه زه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی ژیان بۆ هاوواڵتیه‌كان ‌‬ ‫ش���وێن ‌‬ ‫ی بۆ پاوانخوازی‌‌و‬ ‫دابین بكات‌و به‌شێك ‌‬

‫ی به‌رپرسه‌كان ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ند ‌‬ ‫ك ‌ه زۆربه‌یان زه‌وی ‌ه كش���توكاڵیه‌كانیان‬ ‫ی هه‌رێ���م تاپۆیان‬ ‫كڕیوه‌‌و به‌یاس���اكان ‌‬ ‫ك���ردوو‌ه له‌س���ه‌ر خۆیان‌و س���یاجیان‬

‫ی‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫كردووه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش بوه‌ت��� ‌ه هۆ ‌‬ ‫ی به‌رچ���او گ���ران‬ ‫ی به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫زه‌و ‌‬ ‫ی خاوه‌ن‬ ‫بێ���ت‪ ،‬هه‌م���وو هاوواڵتیه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كش���توكاڵ ‌‬ ‫ی زه‌و ‌‬ ‫ی كڕین ‌‬ ‫پار‌ه مه‌یل ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رفراوانبوون ‌‬ ‫ی تر ‌‬ ‫بكات‪ .‬هۆكارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زه‌وی ‌ه كشتوكاڵیه‌كان بوون ‌‬ ‫داگیركار ‌‬ ‫ی خانوبه‌ره‌بوو بۆ گونده‌كان‪،‬‬ ‫پێش���ین ‌ه ‌‬ ‫ی ب���اش بوو‪،‬‬ ‫ی پێش���ین ‌ه كارێك ‌‬ ‫پێدان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم به‌داخ���ه‌و‌ه نه‌توان���را كۆنترۆڵ ‌‬ ‫خه‌ڵك بكرێت‌و به‌ش���ێك ل���ه‌و خه‌ڵك ‌ه‬ ‫ی گونده‌كان خانویان‬ ‫ی سنور ‌‬ ‫له‌ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ك���رده‌و‌ه ك ‌ه ئه‌مه‌ش بوو‌ه هۆ ‌‬ ‫به‌ش���ێك له‌زه‌وی ‌ه كشتوكاڵیه‌كان له‌ناو‬ ‫ی جوتیاره‌كان‬ ‫بچن‌و پاش���تر به‌ئاس���ان ‌‬ ‫زه‌ویه‌كانی���ان بفرۆش���ن‪ .‬هه‌ربۆی��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ژینگه‌‌و ژی���ان‌و بار ‌‬ ‫به‌رپرس���یارێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌م واڵت ‌ه له‌ئه‌س���تۆ ‌‬ ‫كش���توكاڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كش���توكاڵ‌و وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���اره‌وانی‌‌و حكومه‌ته‌‪ ،‬ك ‌ه به‌ڕاس���ت ‌‬ ‫كه‌م ته‌رخ���ه‌م ب���وون له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و‬ ‫ش���ااڵوه‌‪ ،‬چونك ‌ه مامه‌ڵه‌كردن به‌زه‌وی ‌ه‬ ‫ی نه‌ده‌كرا‌و‬ ‫كش���توكاڵیه‌كانه‌و‌ه به‌نهێن ‌‬ ‫ی حكومه‌ته‌و‌ه ده‌كرا‪ ،‬دڵنیاین‬ ‫به‌به‌رچاو ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر رێگ��� ‌ه نه‌گیرێت ل���ه‌و دیارده‌ی ‌ه‬ ‫ی تر رێگه‌نابێت‬ ‫ئه‌وا پاش پێنج س���اڵ ‌‬ ‫له‌به‌هاردا له‌ش���ه‌قام ‌ه س���ه‌ره‌كیه‌كان‬ ‫ی پش���ویه‌ك بده‌ین‌و‬ ‫البده‌ی���ن بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌گه‌ر حكومه‌ت چاره‌سه‌رێك‬ ‫نه‌دۆزێته‌و‌ه بۆ رێگرتن له‌و داگیركاریه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی س���نور ‌‬ ‫ی كێش��� ‌ه ‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫گونده‌كان‌و كێش ‌ه كشتوكاڵیه‌كان ئه‌وا‬ ‫كێش��� ‌ه كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان په‌رده‌سێنن‌و‬ ‫ی بارودۆخه‌كه‌ش ناكرێت‪.‬‬ ‫كۆنترۆڵ ‌‬

‫له‌سه‌ر كڕین ‌ی‬ ‫خۆراك ‌ی بایه‌ع ‌ی‬ ‫كێش ‌ه دروست‬ ‫ده‌بێت‬ ‫ی‬ ‫ی ئاب���ووری‌‌و وه‌به‌رهێنان��� ‌‬ ‫لیژن��� ‌ه ‌‬ ‫ی عێ���راق رایگه‌یاندو‌ه له‌پاش‬ ‫په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان لێپێچینه‌و‌ه‬ ‫ی پشو ‌‬ ‫كۆتاییهاتن ‌‬ ‫ی چه‌ند‬ ‫ی مۆركردن ‌‬ ‫ده‌ستپێده‌كات له‌بار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆراك ‌‬ ‫گرێبه‌س���تێكه‌و‌ه ك ‌ه بۆ كڕین ‌‬ ‫ی بازرگانیه‌و‌ه‬ ‫ی ك ‌ه له‌الیه‌ن وه‌زیر ‌‬ ‫بایه‌ع ‌‬ ‫ی كوردس���تانیش‬ ‫مۆركراون‌و هاوپه‌یمان ‌‬ ‫ی پش���ت‬ ‫ی نازانێت پاڵنه‌ره‌كان ‌‬ ‫به‌دوور ‌‬ ‫ی بێت‪.‬‬ ‫ئه‌م لێپێچینه‌وه‌ی ‌ه سیاس ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌مانتاران ‌‬ ‫ئاژانسه‌كان‪ :‬پاش ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئابووری‌‌و وه‌به‌رهێنان وه‌زیر ‌‬ ‫لیژن��� ‌ه ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫بازرگانیی���ان تۆمه‌تبارك���رد به‌و‌ه ‌‬ ‫ی لیژنه‌كه‌یان‬ ‫وه‌كو پێویس���ت هاوكاری ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆراك ‌‬ ‫ی كڕین ‌‬ ‫ناكات‌و له‌گرێبه‌س���ت ‌‬ ‫ی ئ���ه‌وان‬ ‫بایه‌عی���دا به‌ب���ێ ئاگاداری��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ره‌فتاریكردوه‌‪ ،‬ژماره‌یه‌ك په‌رله‌مانتار ‌‬ ‫ی‬ ‫ك���ورد رایانگه‌یان���د "دوور نیی ‌ه مراز ‌‬ ‫ی له‌پشت ئه‌م تۆمه‌تباركردنه‌وه‌و‌ه‬ ‫سیاس ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زیر له‌لیس���ت ‌‬ ‫بێ���ت ب���ه‌و پێی��� ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی كوردستانه‌"‪ .‬له‌وه‌اڵم ‌‬ ‫هاوپه‌یمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌مانتاران ‌‬ ‫گومان دروس���تكردن ‌ه ‌‬ ‫ی عێراق‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫لیژنه‌كه‌ش���دا‪ ،‬وه‌زیر ‌‬ ‫ی به‌یاننامه‌یه‌كه‌و‌ه‬ ‫ی داو‌ه له‌ڕێ���گا ‌‬ ‫گفت ‌‬ ‫ی گرێبه‌سته‌كان رابگه‌یه‌نێت‌و‬ ‫ورده‌كاری ‌‬ ‫ی ب���كات‪ .‬هاوكات‬ ‫ی میدیاكان ‌‬ ‫ره‌وان��� ‌ه ‌‬ ‫ی لیژنه‌ك ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌شدا په‌رله‌مانتاران ‌‬ ‫ی‬ ‫رایانگه‌یاندوو‌ه له‌گه‌ڵ هه‌ڵوه‌شاندنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئوتومبیلدان بۆ‬ ‫ی گش���تی ‌‬ ‫كۆمپانی���ا ‌‬ ‫ی گشتی‌‪،‬‬ ‫ی یه‌كال ببێته‌و‌ه بۆ كه‌رت ‌‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم رێگرییه‌كه‌یان ئه‌وه‌ی ‌ه ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌یه‌‌و گرێبه‌س���ت ‌‬ ‫زۆر فه‌رمانب���ه‌ر ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و فه‌رمانبه‌ران���ه‌ش دوور‬ ‫زۆرب��� ‌ه ‌‬ ‫مه‌ودایه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫ی ئاماژه‌ی ‌ه كۆمپانیا ‌‬ ‫جێ���گا ‌‬ ‫ئوتومبیل له‌عێ���راق‪ ،‬جه‌غتیكردوه‌ته‌و‌ه‬ ‫ك ‌ه ته‌نها گرێبه‌س���ت له‌گ���ه‌ڵ كۆمپانیا‬ ‫ی‬ ‫یابان���ی‌‌و ئه‌وروپ���ی‌‌و ئه‌مه‌ریكییه‌كان ‌‬ ‫ئوتومبی���ل ده‌كات‌و له‌كاتێ���دا‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی كوالێت ‌‬ ‫په‌رله‌مانتاران ستایش��� ‌‬ ‫كۆمپانیایان��� ‌ه ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم س���ورن‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌رت ‌‬ ‫ی ك ‌ه ئه‌و‌ه كار ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫تایبه‌ت ‌ه نه‌ك ده‌وڵ���ه‌ت ك ‌ه كۆمپانیا ‌‬ ‫سه‌یار‌ه دابنێت‪ .‬‬

‫عێراق ته‌مات ‌ه‬ ‫له‌ئوردنیش گران‬ ‫ده‌كات‬ ‫ی ك��� ‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌و خواس���ت ‌ه زۆر‌ه ‌‬ ‫به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی ته‌مات ‌ه هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌عێراق له‌سه‌ر به‌رهه‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫ی واڵت‌و له‌واڵت ‌‬ ‫ی له‌ناوخ���ۆ ‌‬ ‫نرخه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر نرخه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ئوردنیش به‌ڕاده‌یه‌ك��� ‌‬ ‫به‌رزبوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئاماره‌كان��� ‌‬ ‫ئاژانس���ه‌كان‪ :‬به‌پێ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئوردنی‌‪ ،‬نرخ ‌‬ ‫ی كش���توكاڵ ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی ئوردن‬ ‫كیلۆی���ه‌ك ته‌مات��� ‌ه له‌واڵت��� ‌‬ ‫ی به‌خۆی���ه‌و‌ه‬ ‫ی به‌رچ���او ‌‬ ‫به‌رزبون���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی هه‌نارد‌ه ‌‬ ‫بینی���وه‌‪ ،‬چونك ‌ه رێژ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رهه‌م��� ‌ه بۆ عێ���راق ته‌نه���ا له‌مانگ ‌‬ ‫ی ‪21‬‬ ‫نیس���اندا ‪ 44‬هه‌زار ته‌ن بووه‌‌و بڕ ‌‬ ‫ی س���وریا كراوه‌‌و‬ ‫هه‌زار ته‌نیش ره‌وان ‌ه ‌‬ ‫‪ 104‬هه‌زار ته‌نیش بۆ سعودیه‌‌و ‪ 4‬هه‌زار‬ ‫ته‌نیش بۆ ئیم���ارات‌و ‪ 2‬هه‌زار ته‌نیش‬ ‫ی‬ ‫بۆ به‌حره‌ین‪ ،‬به‌م هۆیه‌شه‌و‌ه نرخه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئوردنیش���دا به‌رزبونه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌ناوخ���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌خۆی���ه‌و‌ه بینی���وه‌‪ .‬جێ���گا ‌‬ ‫زۆر ‌‬ ‫ی یه‌ك كیلۆ‬ ‫ئاماژه‌ی��� ‌ه له‌عێراق���دا نرخ ‌‬ ‫ته‌مات ‌ه گه‌ش���توه‌ت ‌ه س���ه‌روو ‪ 2‬هه‌زار‬ ‫ی چ���اپ‌و ئه‌م���ه‌ش نیگه‌رانی‌‌و‬ ‫دین���ار ‌‬ ‫ی لێ كه‌وته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی جوتیاران ‌‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫ناڕه‌زای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كشتوكاڵ ‌‬ ‫ی خۆش���ییه‌و‌ه وه‌زیر ‌‬ ‫له‌ال ‌‬ ‫ی داو‌ه‬ ‫ی عێراق ‌‬ ‫ی جه‌م���اوه‌ر ‌‬ ‫عێراق هان ‌‬ ‫ك��� ‌ه تا ی���ه‌ك مانگ ته‌مات��� ‌ه نه‌خۆن‪،‬‬ ‫ی هێش���تا پێ‬ ‫ی ناوخۆی ‌‬ ‫چونك ‌ه ته‌مات ‌ه ‌‬ ‫نه‌گه‌شتووه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی دوا راپۆرت ‌‬ ‫ی ئاماژه‌ی ‌ه به‌پێ��� ‌‬ ‫جێگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق‪ ،‬ئاس���ت ‌‬ ‫ی پالندانان ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫ی ‪%8.7‬‬ ‫ی س���ااڵن ‌ه به‌رێژ‌ه ‌‬ ‫هه‌اڵوس���ان ‌‬ ‫ی عێراق‬ ‫به‌رزبوه‌ت���ه‌و‌ه له‌سه‌رانس���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستانیشه‌وه‌) له‌ماو‌ه ‌‬ ‫(به‌هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌مه‌ش به‌پل ‌ه ‌‬ ‫ی نیساندا‪ ،‬هۆكار ‌‬ ‫مانگ ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌ك���ه‌م ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه ب���ۆ به‌رزبونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی خۆراك‌و خواردن���ه‌و‌ه گازیی ‌ه نا‬ ‫نرخ ‌‬ ‫كحولییه‌كان‪.‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )326‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/15‬‬

‫‪xwenden.awene@gmail.com‬‬

‫وه‌زیری‌ په‌روه‌رده‌ كه‌موكوڕیه‌كانی‌ وه‌زاره‌ت ئاشكرا ده‌كات‬

‫ته‌خته‌ره‌ش‬

‫‪9‬‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫كاریگه‌ریی‌ سزا‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ په‌رله‌مان‪ :‬وه‌زیری‌ نوێ هاوكارمان بێت یان نا‪ ،‬ئێمه‌ یاسایه‌كی‌ نوێ بۆ خوێندن ده‌رده‌كه‌ین له‌پرۆسه‌ی‌ فێركردندا‬ ‫ئا‪ :‬الپه‌ڕه‌ی‌ خوێندن‬

‫ی په‌روه‌رده‌‬ ‫ وه‌زاره‌ت ‌‬

‫وه‌زیری‌ نوێی‌ په‌روه‌رده‌‪،‬‬ ‫نه‌خشه‌رێگایه‌ك بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌‬ ‫گرفته‌كانی‌ وه‌زاره‌ته‌كه‌ی‌‌و ره‌وشی‌‬ ‫خوێندن گه‌اڵڵه‌ ده‌كات‌و گرنگترین‬ ‫كه‌موكوڕییه‌كانی‌ وه‌زاره‌ته‌كه‌شی‌‬ ‫راده‌گه‌یه‌نێت‪ .‬لیژنه‌ی‌ په‌روه‌رده‌‌و‬ ‫خوێندنی‌ بااڵی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستانیش له‌الی‌ خۆیانه‌وه‌‬ ‫سه‌رقاڵی‌ داڕشتنی‌ یاسایه‌كن كه‌‬ ‫تایبه‌ت بێت به‌خوێندن له‌كوردستان‌و‬ ‫ستایشی‌ نه‌خشه‌ رێگاكه‌‌و‬ ‫ده‌ستپێشخه‌ریی‌ وه‌زیری‌ نوێی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ش ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ك���ه‌م‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫پ���اش‬ ‫له‌ده‌س���تبه‌كاربوونی‌‪ ،‬وه‌زی���ری‌ نوێ ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌روه‌رده‌‪ ،‬د‪ .‬عیسمه‌ت محه‌مه‌د خالید‪،‬‬ ‫كه‌ زیاتر له‌ ‪ 18‬ساڵ سه‌رۆكی‌ زانكۆی‌ وه‌زیری په‌روه‌رده‌ د‪.‬عیسمه‌ت له‌میانه‌ی خستنه‌ڕووی پالنه‌ نوێیه‌که‌یدا بۆ لیژنه‌ی‬ ‫دهۆك ب���ووه‌‪ ،‬پالنێك بۆ چاكس���ازی‌‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ راده‌گه‌یه‌نێت‌و‬ ‫ده‌یخات���ه‌ به‌رده‌م لیژن���ه‌ی‌ په‌روه‌رده‌‌و‬ ‫خوێندن���ی‌ ب���ااڵی‌ په‌رله‌م���ان‪ .‬به‌پێی‌‬ ‫ئ���ه‌م پالن���ه‌ ك���ه‌ وێن���ه‌ی‌ الی‌ ئاوێنه‌‬ ‫هه‌ی���ه‌‌و به‌زمان���ی‌ عه‌ره‌ب���ی‌ داڕێژراوه‌‬ ‫چه‌ندین ره‌خن���ه‌‌و كه‌موكوڕیی‌ له‌كه‌رته‌‬ ‫جیاجیاكانی‌ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ دیاریی‌‬ ‫كراون له‌وانه‌ش‪:‬‬ ‫وه‌زاره‌ت‬ ‫له‌نه‌خشه‌ رێگاكه‌دا ئاماژه‌ به‌وه‌كراو‌ه‬ ‫یاسای‌ وه‌زاره‌ت كه‌ ‪ 20‬ساڵ به‌ر له‌ئێستا‬ ‫ئیقراركراوه‌ (‪ ،)1992‬تائێس���تاش هیچ‬ ‫گۆڕانێكی‌ به‌سه‌ردا نه‌هاتووه‌‪ .‬هه‌روه‌ها‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ خراوه‌ته‌ڕوو كه‌ په‌یكه‌ربه‌ند (هیكل)‬ ‫ی په‌روه‌رده‌‪ ،‬مه‌ركه‌زییه‌تێكی‌‬ ‫ی‌ وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ تێدایه‌‌و له‌گه‌ڵ سیستمی‌ كاری‌‬ ‫المه‌ركه‌زی‌ ناگونجێت‪ .‬هه‌روه‌ها ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ش كراوه‌ له‌وه‌زیری‌ په‌روه‌رده‌‌و تا‬ ‫خواره‌وه‌ هی���چ فه‌رمانبه‌ر‌و كارمه‌ندێك‬ ‫وه‌س���فی وه‌زیفی‌ نیی���ه‌‌و نازانێت كاری‌‬ ‫چیی���ه‌؟ هیچ پره‌نس���یپێكیش نییه‌ بۆ‬ ‫دامه‌زراندن‌و هه‌ڵبژاردن‌و دابه‌شكردنیان‬ ‫به‌س���ه‌ر فه‌رمانگه‌كان���دا‪ ،‬س���ه‌رباری‌‬ ‫ئه‌مه‌ش وه‌زاره‌ت به‌ده‌ست كه‌می‌ كادری‌‬ ‫پس���پۆڕ‌و به‌تواناوه‌ گیرۆده‌یه‌‌و زۆربه‌ی‌‬ ‫كادرانی‌ ئه‌م وه‌زاره‌ته‌ ناتوانن به‌باشی‌‬ ‫هۆی���ه‌ پێش���كه‌وتووه‌كانی‌ ته‌كنه‌لۆژیا‬ ‫به‌كاربهێنن بۆ راپه‌ڕاندنی‌ كاره‌كانیان‪.‬‬

‫ی له‌ئێستادا ‪152‬‬ ‫له‌هه‌موو وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی سێ‬ ‫په‌روه‌رده‌دا یه‌ك خوێندنگا ‌‬ ‫ده‌وامی‌‌و هه‌زار‌و‬ ‫فه‌رمانبه‌ر هه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫‪ 778‬خوێندنگا ‌‬ ‫كه‌ تایبه‌ت بێت‬ ‫ی‬ ‫ی دوو ده‌وام ‌‬ ‫به‌مسۆگه‌ركردن ‌‬ ‫ی له‌وه‌زاره‌ت له‌كوردستاندا هه‌یه‌‬ ‫كواڵێت ‌‬

‫الوازییه‌ك���ی‌ زۆری‌ پێوه‌ دیاره‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هی���چ پێوه‌رێك���ی‌ زانس���تیی‌ نییه‌ بۆ‬ ‫دیاریكردنی���ان‌و گرنگی���دان به‌كوالێتی‌‬ ‫كاری���ان‌و نمونه‌ ب���ه‌وه‌ش ده‌هێنێته‌وه‌‬ ‫له‌هه‌موو وه‌زاره‌تی‌ پ���ه‌روه‌رده‌دا یه‌ك‬ ‫فه‌رمانب���ه‌ر هه‌ی���ه‌ كه‌ تایب���ه‌ت بێت‬ ‫به‌مس���ۆگه‌ركردنی‌ كوالێتی‌ له‌وه‌زاره‌ت‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئ���ه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕوو كه‌ هیچ‬ ‫كه‌ڵكێ���ك له‌پرۆگرام���ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌‬ ‫وه‌زیران وه‌رنه‌گیراوه‌ بۆ به‌رزكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئاس���تی‌ فه‌رمانبه‌ران���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ مامۆس���تایانش ئ���ه‌وه‌‬ ‫خراوه‌ته‌ڕوو كه‌ له‌ئاستی‌ پێویستدا نین‌و‬ ‫هیچ به‌رنامه‌یه‌كیش نییه‌ بۆ په‌ره‌پێدانی‌‬ ‫تواناكانی���ان‪ .‬له‌باره‌ی‌ دابه‌ش���كردنی‌‬ ‫میالكاتیش���ه‌وه‌ ب���اس له‌وه‌ك���راوه‌ كه‌‬ ‫رێژه‌ی‌ دابه‌شكردنی‌ مامۆستا ـ قوتابی‌‬ ‫(‪ )1 :15‬وات���ه‌ ه���ه‌ر ‪ 15‬قوتابیی���ه‌ك‬ ‫مامۆستایه‌كی‌ به‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬به‌اڵم خراپ‬ ‫دابه‌شكردنی‌ زۆر هه‌یه‌ له‌میالكات‪.‬‬

‫گرفتی‌ بینای‌ خوێندنگاكانیش پێویست‬ ‫به‌ ‪ 2‬هه‌زار بینای‌ نوێی‌ خوێندن هه‌یه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئاماژه‌ به‌وه‌كراوه‌ كه‌ سه‌رباری‌‬ ‫ئه‌و هه‌واڵنه‌ی‌ بۆ نوێكردنه‌وه‌ی‌ هه‌ندێك‬ ‫پرۆگرام���ی‌ خوێن���دن دراون‪ ،‬هێش���تا‬ ‫پێویس���تیان به‌نوێكردن���ه‌وه‌ی‌ زیاتر‌و‬ ‫دابینكردن���ی‌ ه���ۆكاری‌ رونكردن���ه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌ له‌چه‌ش���نی‌ تاقیگه‌‌و ته‌له‌فزیۆن‌و‬ ‫هۆڵی‌ ئاماده‌كراو به‌هۆكاری‌ فێركردنی‌‬ ‫نوێ‪ .‬ل���ه‌و ته‌وه‌ره‌یه‌ش���ی‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌خوێن���دكاران‌و قوتابیان���ه‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫پالنه‌كه‌ی‌ وه‌زاره‌ت ئ���ه‌وه‌ دیارده‌خات‬ ‫ك���ه‌ هی���چ پالنێ���ك له‌ئارادانیی���ه‌ بۆ‬ ‫ره‌وشی‌ خوێندن‬ ‫له‌و ته‌وه‌ره‌ی‌ كه‌ په‌یوه‌ندیی‌ به‌دۆخی‌ ئاراسته‌كردنی‌ قوتابیان‌و خوێندكاران بۆ‬ ‫خوێندنه‌وه‌ هه‌یه‌ له‌كوردس���تان‪ ،‬پالنه‌ خوێندن���ی‌ داهاتوویان‌و زۆبه‌ی‌ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫نوێیه‌ك���ه‌ی‌ وه‌زاره‌ت ئاش���كرایده‌كات له‌ئاماده‌ییه‌كان ده‌رده‌چن به‌ره‌و زانكۆ‌و‬ ‫ی په‌یمانگاكان ده‌ڕۆن‌و له‌وێش���ه‌وه‌ به‌ره‌و‬ ‫جگ���ه‌ له‌خراپ���ی‌‌و كۆن���ی‌ بیناكان��� ‌‬ ‫خوێن���دن‪ ،‬نه‌بوون���ی‌ ه���ۆڵ‪ ،‬یاریگا‪ ،‬بازاڕی‌ بێ���كاری‌ به‌تایبه‌ت ئه‌وانه‌ی‌ كه‌‬ ‫گۆڕه‌پان‪ ،‬كتێبخانه‌‌و ده‌رفه‌تی‌ پێویست خاوه‌ن پسپۆڕی‌ زانسته‌ مرۆییه‌كانن‪.‬‬ ‫له‌قوتابخان���ه‌‌و خوێندنگاكان���دا‪ ،‬ب���ۆ‬ ‫مامۆستا‌و سه‌رپه‌رشتیاران‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ پالنی‌ زانستی‌ له‌ئێستادا‬ ‫گرفته‌ جۆراوجۆره‌كان‬ ‫پالنه‌ نوێیه‌ك���ه‌ی‌ وه‌زیری‌ په‌روه‌رده‌‪،‬‬ ‫‪ 152‬خوێندن���گای‌ س���ێ ده‌وام���ی‌‌و‬ ‫له‌خاڵ���ی‌ ‪14‬ی پالنه‌ك���ه‌ی‌ وه‌زاره‌تدا‬ ‫ه���ه‌زار‌و ‪ 778‬خوێندنگای‌ دوو ده‌وامی‌ ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ش ده‌كات ك���ه‌ ئه‌دای‌‬ ‫له‌كوردستاندا هه‌یه‌‌و بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌ ئیدارییه‌كانی‌ په‌روه‌رده‌‌و سه‌رپه‌رشتیاری‌ باس له‌وه‌ك���راوه‌ رۆژه‌كان���ی‌ خوێندن‬

‫په‌روه‌رده‌ی په‌رله‌مان‬ ‫ ‬

‫فۆتۆ‪ :‬وه‌زاره‌ت‬

‫به‌شی‌ پرۆگرامه‌كان ناكات‪ ،‬نایه‌كسانی‌‬ ‫زۆر هه‌ی���ه‌ له‌دابه‌ش���كردنی‌ میالكات‌و‬ ‫توان���اكان به‌س���ه‌ر پارێزگاكاندا‪ ،‬هیچ‬ ‫پێوه‌رێكی‌ یاس���ایی‌ رێكوپێك نییه‌ بۆ‬ ‫مامه‌ڵه‌كردن له‌گ���ه‌ڵ خوێندنی‌ ئه‌هلی‌‪،‬‬ ‫هانده‌ری‌ م���اددی‌ نییه‌ ب���ۆ منااڵن تا‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌خوێندنه‌وه‌ بكه‌ن‪ ،‬چاالكی‌‬ ‫هونه‌ری‌‌و وه‌رزش���ی‌ له‌ئاستی‌ پێویستدا‬ ‫نین‪ ،‬ئه‌م���ه‌ جگه‌ له‌گرفت���ه‌ ئابووری‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و كه‌موكوڕییه‌كان���ی‌ ئاو‌و‬ ‫كاره‌با‪.‬‬ ‫چاره‌سه‌ر چییه‌؟‬ ‫نه‌خش���ه‌ رێ���گای‌ نوێ���ی‌ وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌روه‌رده‌‪ ،‬جه‌غ���ت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫هه‌وڵ بدرێ���ت متمانه‌ ب���ه‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم بكرێ���ت كه‌ گرنگیی‌‬ ‫زیاتر به‌بواری‌ په‌روه‌رده‌ بدات‌و بیكاته‌‬ ‫ئه‌وله‌ویی���ه‌ت له‌ڕێ���گای‌ ته‌رخانكردنی‌‬ ‫پ���اره‌ی‌ زیاتره‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و بودجه‌ی‌‬ ‫ئێستا هه‌یه‌ به‌ش ناكات‪ .‬له‌باره‌ی‌ ئه‌و‬ ‫كێش���انه‌ی‌ سه‌ره‌وه‌ش���ه كه‌ دیاریكران‬ ‫چه‌ند چاره‌س���ه‌رێك پێش���نیاز كراوه‌‬ ‫له‌وان���ه‌ش‪ :‬هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌ یاس���ای‌‬ ‫وه‌زاره‌ت‪ ،‬فراوانكردن���ی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رێتییه‌كان���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌‪،‬‬ ‫بچوككردن���ه‌وه‌ی‌ هه‌یكه‌ل���ی‌ وه‌زاره‌ت‌و‬ ‫گواس���تنه‌وه‌ی‌ فه‌رمانب���ه‌ره‌ زیاده‌كان‪،‬‬ ‫كه‌ڵك وه‌رگرت���ن له‌ته‌كنه‌لۆژیای‌ نوێ‪،‬‬ ‫دروستكردنی‌ تۆڕی‌ په‌یوه‌ندی‌ له‌نێوان‬ ‫به‌ش���ه‌كانی‌ په‌روه‌رده‌‪ ،‬به‌رزكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئاس���تی‌ مامۆس���تایان‌و كادران���ی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌‪ ،‬رێكخس���تنه‌وه‌ی‌ خوێندنی‌‬ ‫ئه‌هلی‌‪ ،‬دانانی‌ س���اڵنامه‌یه‌كی‌ جێگیری‌‬ ‫خوێندن‪ ،‬پێداچونه‌وه‌ی‌ دابه‌ش���كردنی‌‬ ‫پ���رۆژه‌‌و دامه‌زراندن���ه‌كان به‌س���ه‌ر‬ ‫پارێزگاكان���دا‪ ،‬پێداچون���ه‌وه‌ له‌كڕینی‌‬ ‫كتێ���ب‌و گرێبه‌س���ته‌كانی‌ چاپكردن���ی‌‬ ‫كتێب‪ ،‬یه‌كخستنی‌ خوێندنگا‌و قوتابخانه‌‬ ‫بچوك���ه‌كان‪ ،‬گێڕان���ه‌وه‌ی‌ خۆراك���ی‌‬ ‫قوتابخان���ه‌‌و دابینكردن���ی‌ پاره‌یه‌ك بۆ‬ ‫قوتابیان���ی‌ پۆلی‌ یه‌كه‌م���ی‌ بنه‌ڕه‌تی‌‌و‬

‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫گه‌وره‌ترین وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستانه‌ له‌ڕوو ‌‬ ‫هه‌رێم ‌‬ ‫ژمار‌هی‌ فه‌رمانب ‌هر‌و خوێندكاره‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‪ 99‬هه‌زار‌و ‪ 256‬مامۆستا ‌‬ ‫ی ‪356‬‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬سه‌رپه‌رشت ‌‬ ‫ی ساوایان‌و ‪ 5‬هه‌زار‌و ‪565‬‬ ‫باخچه‌ ‌‬ ‫قوتابخانه‌‌و خوێندنگا ده‌كات له‌گه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌هلی‌‪ .‬ژماره‌ ‌‬ ‫‪ 165‬خوێندنگا ‌‬ ‫قوتابیان‌و خوێندكارانی‌ هه‌رێمیش‬ ‫ی ‪ 2011‬ـ ‪ 2012‬ی‌ خوێندندا‬ ‫له‌ساڵ ‌‬ ‫گه‌شتوه‌ت ‌ه ‪ 1‬ملیۆن‌و ‪ 512‬هه‌زار‌و‬ ‫ی‬ ‫‪ 590‬قوتابی‌‌و خوێندكار‪ .‬وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫په‌روه‌رد‌ه ‪ 12‬به‌ڕێوه‌به‌رێتی‌ گشتی‌‌و‬ ‫‪ 10‬راوێژكاری‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێستا‬ ‫ی وه‌زیری‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ی بریكار ‌‬ ‫پۆست ‌‬ ‫چه‌ندی���ن چاره‌س���ه‌ریتری‌ په‌له‌‌و دوور‬ ‫مه‌ودا‪.‬‬ ‫په‌روه‌رد‌هی‌ په‌رله‌مان‬ ‫رازییه‌‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی‌ تاوتوێكردن���ی‌ ئ���ه‌م‬ ‫پالن���ه‌ رۆژی‌ پێنج ش���ه‌ممه‌ی‌ رابردوو‬ ‫‪ 2012/5/10‬كۆبونه‌وه‌یه‌ك���ی‌ هاوبه‌ش‬ ‫له‌نێوان لیژنه‌ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌‌و خوێندنی‌‬ ‫بااڵی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‌و وه‌زیری‌‬ ‫نوێی‌ په‌روه‌رده‌ د‪ .‬عیس���مه‌ت محه‌مه‌د‬ ‫خالید‪ ،‬سازكرا‪ .‬م‪ .‬فه‌رمان عیزه‌دین كه‌‬ ‫ئه‌ندامی‌ ئه‌م لیژنه‌یه‌ له‌لیس���تی‌ گۆڕان‌و‬ ‫به‌ش���داریی‌ كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ كردووه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئاوێن���ه‌ی‌ رونكرده‌وه‌ "راس���ته‌ وه‌زیری‌‬ ‫نوێ له‌سلكی‌ خوێندنی‌ بااڵوه‌ هاتووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم پالنێكی‌ باشی‌ هه‌یه‌‌و زۆر هاوكاری‌‬ ‫لیژنه‌كه‌مانه‌‌و ئه‌گ���ه‌ر ئاوه‌ها به‌رده‌وام‬ ‫بێ���ت ئ���ه‌وه‌ ده‌توانێ���ت گۆڕانكاریی‌‬ ‫بكات له‌خوێندن‌و پ���ه‌روه‌رده‌"‪ .‬ناوبراو‬ ‫ستایش���ی‌ نه‌خش���ه‌ڕێگاكه‌ی‌ وه‌زیری‌‬ ‫نوێ���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ كرد‌و ئه‌وه‌ش���ی‌‬ ‫راگه‌یاند ئه‌وان وه‌كو لیژنه‌ی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫سه‌رقاڵی‌ دانانی‌ یاسایه‌كن بۆ خوێندن‬ ‫"چونكه‌ یاس���ای‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫به‌ته‌نه���ا ناتوانێت ئه‌و پێداویس���تی‌‌و‬ ‫كه‌موكوڕییانه‌ پڕ بكاته‌وه‌ كه‌ له‌ره‌وشی‌‬ ‫خوێندندا هه‌یه‌ له‌كوردس���تان"‪ .‬ناوبراو‬ ‫وتیش���ی‌ "ئێمه‌ هه‌ر له‌یه‌كه‌م دیداره‌وه‌‬ ‫به‌وه‌زیرم���ان راگه‌یان���دووه‌ وه‌زاره‌ت‬ ‫هاوكارمان بێت یان نا‪ ،‬ئێمه‌ ئه‌و یاسایه‌‬ ‫گه‌اڵڵ���ه‌ ده‌كه‌ین" م‪ .‬فه‌رمان وتیش���ی‌‬ ‫"له‌كوردس���تان یاس���ای‌ خوێندن نییه‌‬ ‫یاسای‌ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌مان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫دوات���ر ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌ك���رد وه‌زاره‌تی‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ له‌س���ه‌رده‌می‌ كابینه‌كانی‌‬ ‫‪‌5‬و ‪ 6‬نه‌یتوان���ی‌ هه‌ڵمه‌تی‌ نیش���تمانی‌‬ ‫به‌رپا بكات بۆ تێگه‌یاندنی‌ رای‌ گشتی‌‬ ‫له‌سیستمی‌ نوێی‌ خوێندن‌و وتی‌ "یاسا‬ ‫نوێیه‌كه‌ی‌ ئێمه‌ جه‌غت له‌فه‌لس���ه‌فه‌ی‌‬ ‫خوێندن‌و تاكی‌ خوێندكار ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫ده‌بێت چۆن بێت"‪.‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ سه‌نته‌ری‌ زانیاری‌ ئه‌ڵمانی‌ (كورداد) روون ده‌كاته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬نزار گزالی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ سه‌نته‌ری‌ زانیاری‌ ئه‌ڵمانی‌‬ ‫له‌هه‌ولێر رایده‌گه‌یه‌نێت سه‌نته‌ره‌كه‌ی‬ ‫ئه‌وان زیاتر سه‌نته‌رێكی راوێژكارییه‌‬ ‫بۆ ئه‌وكاسانه‌ی حه‌ز له‌خوێندن ده‌كه‌ن‬ ‫له‌واڵتی ئه‌ڵمانیا‪ ،‬له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫به‌رنامه‌ی كوردادیش زیاتر ته‌ركیز‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و خوێندكارنه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی به‌رنامه‌ی تواناسازی‬ ‫وه‌زاره‌تی خوێندنی بااڵی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان ناویان ده‌رچوه‌‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری س���ه‌نته‌ری زانی���اری كرستین سیمونیس‬ ‫ده‌زگای ئاڵوگ���ۆڕی ئه‌كادیمی ئه‌ڵمانی‬ ‫له‌هه‌ولێر كرستین سیمونیس‪ ،‬كه‌ خاوه‌ن باسی‌ له‌وه‌ش���كرد جگه‌ له‌و كه‌سانه‌ی‬ ‫بڕوانامه‌ی ماس���ته‌ره‌ له‌زمان‌و ئه‌ده‌بی ك���ه‌ ناوی���ان له‌تواناس���ازی ده‌رچوه‌‪،‬‬ ‫ئینگلی���زی‌و ئه‌ڵمان���ی‪ ،‬رونیك���رده‌وه‌ زانیاری ده‌به‌خش���نه‌ ئه‌و كه‌س���انه‌ی‬ ‫به‌رنامه‌ی (كورداد) تایبه‌ته‌ به‌هه‌رێمی كه‌ئاره‌زوی خوێندنی���ان هه‌یه‌ له‌واڵتی‬ ‫كوردس���تان‌و هه‌ر كوردێكیش له‌ریگه‌ی ئه‌ڵمانیا‌و ئه‌و خوێندكاره‌ ئه‌ڵمانیانه‌ی‬ ‫ئه‌و به‌رنامه‌یه‌وه‌ سه‌فه‌ربكات بۆ ئه‌ڵمانیا ك���ه‌ ده‌یانه‌وێت بۆ پ���رۆژه‌و توێژینه‌وه‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ فی���زا له‌ڕێگه‌ی كونس���اڵخانه‌ی بێنه‌ كوردس���تان‌و كاره‌كانیش���یان بێ‬ ‫گش���تی ئه‌ڵمانیا له‌هه‌ولێر به‌ده‌س���ت به‌رامبه‌ره‌‌و له‌چوارچێوه‌ی هاوكاریكردنی‬ ‫ده‌هێنێ���ت‌و ده‌ڵێت "ئه‌م س���ه‌نته‌ره‌ی‌ نێوده‌ڵه‌تیی���ه‌‪ .‬ناوبراو وتیش���ی‌ "داد‬ ‫ئێم���ه‌ بنكه‌ی ژماره‌ ‪‌‌51‬ــه‌له‌ئاس���تی‌ گه‌وره‌ترین ده‌زگای ئاڵۆگۆڕی ئه‌كادیمیه‌‬ ‫جیهان‌و ئه‌مه‌ش ده‌س���كه‌وتێكی گرنگه‌ له‌جیهاندا‌و ‪ 250‬پرۆگرامی هه‌یه‌ كه‌كورد‬ ‫بۆ پێگه‌ی هه‌رێم‪ .‬كرستین سیمونیس‪ ،‬دادیش یه‌كێك له‌و پرۆگرامانه‌یه‌"‪.‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫زانکۆ به‌ریتانییه‌کان سودی‬ ‫زۆریان کردوو‌ه له‌خوێندکاری‬ ‫کوردو ‪‌36‬خوێندکار له‌ئه‌ڵمانیان‬ ‫له‌باره‌ی‌ پرۆژه‌ كردارییه‌كانیشیانه‌وه‌‪،‬‬ ‫كرستین سیمونیس‪ ،‬ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌كرد‬ ‫كار له‌سه‌ر گه‌ش���ه‌پێدانی پرۆگرامێك‬ ‫ده‌ك���ه‌ن به‌ن���اوی ده‌بل ماس���ته‌ر كه‌‬ ‫قوتابیه‌ك���ه‌ ده‌توانێ���ت دوماس���ته‌ری‬ ‫هه‌بێت یه‌كێك له‌كوردس���تان‌و یه‌كێك‬ ‫له‌ئه‌ڵمانیا‪ ،‬هه‌روه‌ها زانكۆی ته‌كنیكی‬ ‫دۆرتمۆن���د له‌گه‌ڵ هه‌ری���ه‌ك له‌زانكۆی‬ ‫ده���ۆك‌و به‌غ���داد‌و دیال���ه‌و موس���ڵ‬ ‫په‌یوه‌ندیی���ان هه‌ی���ه‌‌و ئ���ه‌م پرۆژه‌یه‌‬ ‫كۆنفرانس���یك له‌مانگ���ی ‪‌9‬و ‪2012/10‬‬ ‫گرێ ده‌دات كه‌ سێیه‌مینه‌ له‌و بواره‌دا‌و‬ ‫له‌چوارچێ���وه‌ی ئه‌م كۆنفرانس���ه‌ باس‬ ‫له‌دروستكردنی به‌شێكی تازه‌ له‌زانكۆی‬ ‫دهۆك كه‌ بریتیه‌ له‌خوێندی بكالۆریۆسی‬ ‫به‌شه‌‌ تازه‌كه‌ به‌ناوی (پالندانان‌و شار‬ ‫له‌عێرق���دا)‪ .‬ك���ه‌ به‌هه‌ماهه‌نگی له‌گه‌ڵ‬ ‫زانك���ۆی دۆرتمۆن���ده‌‪ .‬له‌وه‌اڵم���ی‌ ئه‌و‬ ‫پرسیاره‌ی‌ ئاوێنه‌شدا كه‌ ئایا به‌ده‌نگه‌وه‌‬

‫خوێندكارانی كورد روده‌كه‌نه‌ ئه‌ڵمانیا؟‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ سه‌نته‌ری‌ زانیاری‌ ئه‌ڵمان ‌‬ ‫ی‬ ‫وت���ی‌ "یه‌كێ���ك له‌وهۆكاران���ه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫زانكۆ به‌ریتانیه‌كان له‌كوردستان زیاتر‬ ‫ناسراون‪ ،‬هه‌روه‌ها زانكۆ به‌ریتانیه‌كان‬ ‫ریكالمی زیاتریان ك���ردوه‌ بۆ خۆیان‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌مه‌ به‌ه���ۆی ئه‌وقازانجه‌ زۆره‌ی‬ ‫له‌خوێندكاران���ی هه‌رێمی كوردس���تانی‬ ‫هاتنی خوێندكارانی كورد بۆ به‌رنامه‌ی ده‌كه‌ن چه‌ندین پێشانگایان كردۆته‌وه‌‬ ‫ك���ورداد چ���ۆن بووه‌؟ چه‌ن���د قوتابی بۆ زیاتر ناس���اندنی زانكۆكانیان‌و زیاتر‬ ‫ك���ورد ئه‌وان���ه‌ی ناوی���ان له‌به‌رنامه‌ی هه‌وڵ���ی بۆده‌ده‌ن"‪ .‬هه‌روه‌ها وتیش���ی‌‬ ‫تواناس���ازی ده‌رچوه‌ ئێستا له‌ئه‌ڵمانیا "له‌الیه‌كیتره‌وه‌ ئێم���ه‌ تازه‌ین‌و كه‌متر‬ ‫له‌چوارچێ���وه‌ی ك���ورداد ده‌خوێن���ن؟ له‌س���اڵیكه‌ هاتوینه‌ته‌ نێو بابه‌ته‌كه‌وه‌‬ ‫كرس���تین س���یمونیس‪ ،‬رونیكرده‌وه‌ تا ئیمه‌ش پێویستمان به‌ریكالم‌و ناساندنی‬ ‫ئێس���تا ‪ 36‬قوتاب���ی له‌چوارچێ���وه‌ی زیاتری زانكۆكانمانه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها قوتابیه‌‬ ‫ئه‌و به‌رنامه‌ی���ه‌دا له‌زانكۆكانی ئه‌ڵمانیا ك���ورده‌كان زمانی ئه‌ڵمان���ی به‌قورس‬ ‫ده‌خوێنن‌و هه‌وڵیش هه‌یه‌ بۆ زیادكردنی‌ ده‌زانن‌و ترس���یان به‌رامب���ه‌ری هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ژماره‌یان‌و بۆ باش���كردنی‌ كوالێتیشیان ناوبراو له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ هانی‌ خوێندكارانی‌‬ ‫دوو مه‌رجیان هه‌ی���ه‌ یه‌كه‌میان ده‌بێت ك���ورد ده‌دات فێری‌ زمان���ی‌ ئه‌ڵمانی‌‬ ‫زمان���ی ئینگلی���زی باش‪ ،‬ی���ان زمانی ببن ده‌ڵێ���ت "ده‌توان���ن به‌ئینگلیزیش‬ ‫ئه‌ڵمانی باش بزانن‪ .‬هه‌رخوێندكارێكی بخوێنن‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئینگلیزی نه‌زانن ده‌بێت‬ ‫ك���ورد ده‌توانێت به‌زمان���ی ئینگلیزی ئاماده‌ی���ی تیابێت خۆی فێری ئه‌ڵمانی‬ ‫له‌ئه‌ڵمانیا ماسته‌ر بخوێنێت به‌و مه‌رجه‌ی‌ بكات‪ ،‬به‌اڵم خوێندكار هه‌یه‌ سه‌ردانمان‬ ‫ئینگلیزییه‌كه‌ی باش بێت ئه‌گینا ده‌بێت ده‌كات وێ���ڕای ئ���ه‌وه‌ی ئینگلیزیه‌كه‌ی‬ ‫له‌م���اوه‌ی ‪ 9‬ـ ‪ 12‬مانگ زمانی ئه‌ڵمانی باش نییه‌‪ ،‬ئاماده‌باش���ی ئه‌وه‌شی نییه‌‬ ‫بخوێنێت‪ .‬س���ه‌باره‌ت به‌وه‌شی‌ بۆچی‌ خۆی فێری ئه‌ڵمانی بكات‌و خۆی ماندو‬ ‫به‌به‌راورد له‌گه‌ڵ واڵتانی دیكه‌‪ ،‬كه‌متر بكات"‪.‬‬

‫م‪ .‬محه‌مه‌د تاهیر ئه‌حمه‌د*‬ ‫بێگومان كاتێك هه‌ست به‌جوانی‌ ده‌كرێت‬ ‫كه‌ ناشرینی‌ هه‌بێت‪ ،‬به‌واتایه‌كیتر ئه‌گه‌ر‬ ‫ناش���یرنی‌ نه‌بێت جوانی‌ هی���چ مانایه‌كی‌‬ ‫نابێت‪ ،‬لێره‌ش���ه‌وه‌ ده‌توانین بگه‌ینه‌ ئه‌و‬ ‫ئه‌نجامه‌ی‌ كه‌ ئه‌گه‌ر له‌پرۆسه‌ی‌ فێركاریدا‬ ‫سزا‌و لێپێچینه‌وه‌ نه‌بێت‪ ،‬ئه‌وه‌ پاداشتیش‬ ‫هیچ كاریگه‌ریی‌ نابێت‌و پاڵنه‌ری‌ به‌هێزیش‬ ‫بۆ فێربوون دروست ناكات‪.‬‬ ‫به‌قه‌ده‌ر زانینی‌ كاریگه‌ریی‌ پاداش���ت‌و‬ ‫سزاش پێویسته‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ هه‌ڵوێسته‌‬ ‫بكه‌ین كه‌ س���زاكان چۆن په‌یڕه‌و بكه‌ین‌و‬ ‫چ كات س���زاكان ده‌بن���ه‌ مای���ه‌ی‌ كه‌ڵك‬ ‫بۆ فێرخ���واز‌و بۆ په‌روه‌رده‌؟ باش���ترین‬ ‫وه‌اڵمیش بۆ ئه‌م پرس���یاره‌ گه‌ڕانه‌وه‌یه‌‬ ‫بۆ ئه‌و دی���دگا ده‌رونزانییه‌ی‌ كه‌ پێیوایه‌‬ ‫كاریگه‌رترین س���زا پێنه‌دانی‌ پاداش���ت‌و‬ ‫بێبه‌ش���كردنی‌ به‌رانبه‌ره‌ له‌خه‌اڵتكردن‪،‬‬ ‫ل���ه‌م میانه‌یه‌ش���دا ده‌كرێ���ت ئافه‌رین‌و‬ ‫ده‌ستخۆش���یكردن له‌هه‌ندێك خوێندكار‬ ‫كه‌ به‌باشی‌ ئه‌ركی‌ خۆیان به‌جێده‌هێنن‌و‬ ‫بێبه‌ش���كردنی‌ هه‌ندێكیتری���ان ل���ه‌م‬ ‫ده‌ستخۆشییه‌ كه‌ كه‌مته‌رخه‌می‌ ده‌نوێنن‬ ‫به‌س���زا ئه‌ژم���ار بكه‌ی���ن‪ .‬گرنگ���ی‌ ئه‌م‬ ‫جۆره‌ س���زایه‌ش له‌وه‌دای���ه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫نه‌رم‌و ناڕاس���ته‌وخۆیه‌‪ ،‬به‌دیلێكی‌ باش‌و‬ ‫گونجاویش���ه‌ بۆ دووركه‌وتنه‌وه‌ له‌سزای‌‬ ‫روخێن���ه‌ر‌و ناپه‌روه‌رده‌ی���ی‌ له‌چه‌ش���نی‌‬ ‫لێدان‪ ،‬جنێو‌و وته‌ی‌ س���ووك‪ ،‬شكاندن‌و‬ ‫‪....‬هتد‪ .‬كه‌ ده‌چنه‌ خانه‌ی‌ توندوتیژیی‌‬ ‫جه‌س���ته‌یی‌‌و ده‌رونییه‌وه‌‪ ..‬بێبه‌شكردن‬ ‫له‌پاداش���ت‪ ،‬س���زایه‌كه كاریگه‌ری���ی‌‬ ‫بنیاتنه‌ران���ه‌ی‌ هه‌یه‌‌و ره‌فت���اری‌ چه‌وت‬ ‫راس���ت ده‌كاته‌وه‌ له‌ڕێگای‌ هاندانه‌وه‌ بۆ‬ ‫كردنی‌ كاری‌ ب���اش‪ ،‬به‌اڵم جۆری‌ دووه‌م‬ ‫كه‌ سزای‌ ده‌روونی‌‌و جه‌سته‌ییه‌ به‌رانبه‌ر‬ ‫تێكده‌ش���كێنێت‌و له‌م���ه‌ش ترس���ناكتر‬ ‫گیان���ی‌ رق‌و تۆڵه‌كردن���ه‌وه‌ له‌ناخی���دا‬ ‫ده‌چه‌سپێنێت‪.‬‬ ‫زۆر گرنگه‌ ئه‌وه‌ش بزانین كه‌ پاداشت‌و‬ ‫س���زا دوو رووی‌ یه‌ك دراون له‌پرۆسه‌ی‌‬ ‫فێركاریدا‪ ،‬ب���ه‌و واتایه‌ی‌ كه‌ هیچ كامیان‬ ‫به‌ب���ێ ئه‌ویتریان كاریگه‌ریی���ان نابێت‪،‬‬ ‫به‌مه‌رجێ���ك هه‌ردووكی���ان به‌ش���ێوازی‌‬ ‫زانس���تی‌‌و له‌كه‌ش���ێكی‌ په‌روه‌رده‌یی���دا‬ ‫به‌ئه‌نجام بگه‌یه‌نرێن‪ .‬پرۆسه‌ی‌ فێركردن‬ ‫كه‌ به‌وته‌ی‌ ده‌روونزانان یه‌كێكه‌ له‌پیشه‌‬ ‫س���ه‌ره‌كییه‌كانی‌ هه‌م���وو كۆمه‌ڵگایه‌ك‬ ‫به‌سێ قۆناغی‌ س���ه‌ره‌كیدا تێپه‌ڕ ده‌كات‬ ‫كه‌ پێگه‌ش���تن‌و پاڵنه‌ر‌و س���زایه‌‪ .‬واته‌‪:‬‬ ‫هیچ بونه‌وه‌رێكی‌ زین���دوو ناتوانێت هیچ‬ ‫فێر ببێت ئه‌گه‌ر نه‌گه‌ش���تبێته‌ ئاس���تی‌‬ ‫پێگه‌ش���تن‪ ،‬هیچ كه‌س���یش ئ���اره‌زووی‌‬ ‫فێركردنی‌ باش���ی‌ نابێت ئه‌گه‌ر پاڵنه‌ری‌‬ ‫ش���اراوه‌ی‌ نه‌بێت كه‌ له‌مرۆڤدا حه‌زێكی‌‬ ‫ناوه‌كی���ی‌ فێرب���ون‌و خولی���ای‌ زانینه‌‪.‬‬ ‫هه‌رچی‌ پاداشت‌و سزاش هه‌یه‌ به‌ر له‌وه‌ی‌‬ ‫پرۆسه‌یه‌كی‌ په‌روه‌رده‌یی‌ بێت پرۆسه‌یه‌كی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ بووه‌‌و له‌قۆناغی‌ دابونه‌ریته‌وه‌‬ ‫په‌یڕه‌وك���راوه‌ ب���ۆ رێگرت���ن ل���ه‌الدان‌و‬ ‫مۆسگه‌ركردنی‌ گوێڕایه‌ڵی‌ تاكه‌كان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كاتێ���ك له‌په‌روه‌رده‌دا په‌ی���ڕه‌و ده‌كرێت‬ ‫پێویس���ت ده‌كات ئه‌و ره‌قی‌‌و ره‌هاییه‌ی‌‬ ‫لێ دابڕنرێت‌و بۆ دروس���تكردن‌و بنیاتنان‬ ‫بێت نه‌ك شكاندن‌و ناچاركردنی‌ به‌رانبه‌ر‬ ‫به‌گوێڕایه‌ڵیكرن به‌زۆر‪.‬‬ ‫له‌پێن���او ئه‌وه‌ش���ی‌ كه‌ س���زا به‌هه‌ڵه‌‬ ‫به‌كارنه‌هێنرێ���ت ده‌بێت ره‌چاوی‌ س���ێ‬ ‫بنچینه‌ی‌ سه‌ره‌كیی‌ بكرێت‪ ،‬كه‌ ئه‌وانیش‬ ‫ش���ێوازی‌ س���زا‪ ،‬راده‌ی‌ توندوتیژی���ی‌‬ ‫س���زا‪ ،‬كاتی‌ به‌كارهێنانی‌ س���زایه‌‌و بۆیه‌‬ ‫بێبه‌ش���كردن له‌پاداش���ت‪ ،‬كاریگه‌رترین‬ ‫جۆری‌ س���زایه‌‪ ،‬چونكه‌ به‌باشی‌ ره‌چاوی‌‬ ‫هه‌ر سێ بنچینه‌كه‌ی‌ سه‌ره‌وه‌ی‌ كردووه‌‌و‬ ‫جێگای‌ قبوڵ‌و ستایشی‌ ده‌روونزانانیشه‌‪.‬‬ ‫ب���ۆ نمون���ه‌ ره‌نگ���ه‌ فێرخوازانێكی‌ زۆر‬ ‫هه‌ب���ن كه‌ حه‌ز‌و پاڵنه‌ری���ان بۆ وانه‌یه‌ك‬ ‫سس���ت بێت ناكرێت له‌س���ه‌ر ئه‌مه‌ سزا‬ ‫بدرێن‪ ،‬به‌اڵم ده‌كرێت له‌پاداشت بێبه‌ش‬ ‫بكرێن‪ ،‬هه‌روه‌ها كه‌سانێكیتر هه‌ن ئاستی‌‬ ‫تێگه‌شتن‌و خوێندنیان دیاریكراوه‌ ناكرێت‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ س���زا بدرێن كه‌ هاوشانی‌‬ ‫فێرخ���وازه‌ كۆشش���كه‌ره‌كه‌ی‌ هاوتایان‬ ‫ده‌رناچن‪.‬‬ ‫له‌كۆتایی���دا گرنگه‌ هه‌مووم���ان ئه‌وه‌‬ ‫بزانین كه‌ س���زا‌و پاداشت هه‌م كاریگه‌ر‌و‬ ‫هه‌م هه‌ستیاریش���ن‌و ده‌بێت هه‌میش���ه‌‬ ‫بپرس���ین ب���ه‌چ ش���ێوه‌یه‌ك په‌یڕه‌ویان‬ ‫ده‌كه‌ی���ن؟ بۆچ���ی‌ به‌كاریانده‌هێنی���ن؟‬ ‫ك���ه‌ی‌ به‌كاریانده‌هێنی���ن؟ ئه‌گه‌رن���ا‬ ‫كاره‌س���اتی‌ گه‌وره‌ له‌پرۆسه‌ی‌ فێركردندا‬ ‫ده‌خوڵقێنین‪.‬‬ ‫•سه‌رپه‌رشتیاری‌ پسپۆڕی‌‬ ‫عه‌ره‌بی‌ له‌شاره‌زوور‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )326‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/15‬‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫نه‌جیبه‌ مه‌حمود‪:‬‬ ‫پیاوانی‌ سه‌رده‌م ‌ی شاخ رۆڵیان‬ ‫له‌په‌راوێزخستن ‌ی ژناندا هه‌یه‌‬ ‫ئا‪ :‬عه‌بدولڕه‌حمان ره‌سوڵ‬ ‫سه‌رباری‌ ئه‌وه‌ی‌ رۆژانه‌ كارمه‌ندی‌‬ ‫ژنان زیاد ده‌كات‌و هه‌ندێك له‌ژنانیش‬ ‫ده‌چنه‌ پۆسته‌ بااڵكانه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كێشه‌كانی‌ ژنان رۆژبه‌ڕۆژ روو‬ ‫له‌ئاڵۆزبوونه‌‪ ،‬هه‌ندێك كاركردن‬ ‫بۆ ژنان ده‌خه‌نه‌ ئه‌ستۆی‌‬ ‫رێكخراوه‌كانه‌وه‌و هه‌ندێكی‌ تریش‬ ‫به‌ ئه‌ركی‌ حكومه‌تی‌ ده‌زانن‪.‬‬ ‫بۆ تاووتوێكردنی‌ ئه‌م بابه‌ته‌و‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ زیاتر‪ ،‬گفتوگۆمان‬ ‫له‌گه‌ڵ چاالكوانی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌‌و بواری‌‬ ‫ژنان مه‌ده‌نی‌ (نه‌جیبه‌ مه‌حمود)‬ ‫سازدا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچی‌ له‌عێراق‌و كوردس���تان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ ژنان رۆڵی���ان هه‌بوو‌ه‬ ‫له‌تێكۆش���ان‌و ئاڵوگۆڕه‌سیاسییه‌كانی‌‬ ‫واڵت‪ ،‬ب���ه‌اڵم په‌راوێز خ���راون‌و وه‌كو‬ ‫پێویس���ت پل���ه‌ی‌ كارگێڕیی���ان وه‌ك‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌م���ان‌و س���ه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌ت‌و س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و سه‌رۆكی‌‬ ‫كۆمار‪ ،‬پێنادرێت؟‬ ‫نه‌جیب���ه‌ مه‌حم���ود‪ :‬ده‌بێ���ت ئه‌و‬ ‫پرسیاره‌ ئاراس���ته‌ی‌ هه‌موو ئه‌و هێزو‬ ‫الیه‌نه‌ سیاس���ی‌‌و رێكخراوه‌كانی‌ ژنان‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی‌ مه‌ده‌ن���ی‌ بكرێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌عێ���راق‌و له‌كوردس���تانیش خه‌باتی‌‬ ‫سیاسی‌ به‌بێ‌ رۆڵی‌ ژنان نه‌بووه‌‌و ژنان‬ ‫رۆڵێكی‌ به‌رچاویان هه‌ب���ووه‌‪ ،‬له‌كاره‌‬ ‫سه‌خت‌و قورس���ه‌كانی‌ رێكخستنه‌كانی‌‬ ‫ناوشار‌و شاخیش‪ .‬هیچ كات ئه‌و كارانه‌‬ ‫نه‌ده‌توانرا ئه‌نج���ام بدرێت به‌بێ‌ رۆڵی‌‬ ‫ژنان‪ .‬له‌پش���ت هه‌موو ئ���ه‌و پیاوانه‌ی‌‬ ‫ئێس���تا بوونه‌ته‌ كه‌س���ایه‌تی‌‌و ناویان‬ ‫هه‌ی���ه‌ ژنێكی‌ ئازا‌و به‌توان���ا هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫به‌داخه‌وه‌ ئێستا له‌فه‌رهه‌نگی‌ زۆرینه‌ی‌‬ ‫ئه‌و پیاوانه‌دا‪ ،‬ژنان الواز‌و بێ‌ توانان‌و‬ ‫هه‌مان ئه‌و پیاوانه‌ی‌ س���ه‌رده‌می‌ شاخ‬ ‫ئه‌مڕۆ رۆڵیان هه‌یه‌ له‌په‌راوێزخس���تنی‌‬ ‫ژنان له‌س���ه‌رجه‌م بواره‌كاندا به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌ب���واری‌ سیاس���یدا‪ ،‬پێی���ان وایه‌ نه‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ له‌و ئاس���ته‌یه‌ كه‌ ژنان وه‌ك‬ ‫مرۆڤێكی‌ كامڵ س���ه‌یر بكرێت‌و مافیان‬ ‫به‌یه‌كسانی‌ پارێزراوبێت‪ ،‬نه‌ ژن كامڵ‌و‬ ‫ژیره‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌كوردس���تان له‌گه‌ڵ زۆری‌‬ ‫رێكخراوه‌كانی‌ ژنان‌و هه‌بوونی‌ سه‌نته‌ری‌‬ ‫دژ به‌ توندتیژی‌ ژنان‪ ،‬به‌اڵم هه‌ڕه‌شه‌و‬ ‫سوكایه‌تی‌‌و كوشتنی‌ ژنان به‌ شێوازی‌‬ ‫نامرۆڤانه‌ به‌رده‌وام بۆچی‌؟‬ ‫نه‌جیب���ه‌ مه‌حمود‪ :‬هه‌م���وو ئه‌و نا‬ ‫یه‌كس���انی‌‌و زوڵم‌و زۆر‌و نا عه‌داله‌تیه‌‬ ‫كلت���ووری‌‌و یاس���ایی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و‬ ‫ئاب���ووری‌‌و فه‌رهه‌نگی‌‌و ئاینییه‌ی‌ هه‌یه‌‬ ‫هۆكارن بۆ هاندانی‌ ژنان بۆ په‌نا بردن‬ ‫بۆ خۆكوشتن‪ ،‬بێزاركردنی‌ ژنان‌و قبوڵ‬ ‫نه‌كردنی‌ سوكایه‌تی‌‌و به‌رده‌وامیدان به‌‬ ‫ژیان‪ .‬گومانم نیی���ه‌ له‌ڕێكخكراوه‌كان‬ ‫كه‌م ت���ا زۆر كاری‌ باش���یان كردووه‌‪،‬‬ ‫گه‌رچی‌ له‌ڕێكخراوێكه‌وه‌ بۆ رێكخراوێك‬ ‫جیاوازی‌ هه‌یه‌‌و ئ���ه‌و رێكخراوانه‌ی‌ كه‌‬ ‫س���ه‌ر به‌ حیزب���ی‌ ده‌س���ه‌اڵتن یاخود‬ ‫نزیك���ن‪ ،‬فرس��� ‌هت‌و هاوكارییه‌كان زۆر‬ ‫زیاتر‌و باش���تره‌ وه‌ك له‌ڕێكخراوه‌كانی‌‬ ‫تر‪ .‬نه‌ك یارمه‌تییه‌كان له‌سه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫كار‌و پرۆژه‌ بووبێت‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا‬ ‫هێش���تا ئه‌وه‌ به‌س نییه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ زۆر گرنگه‌‌و تا ئێس���تا‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت نه‌یكردووه‌ په‌روه‌رده‌كردنی‌‬ ‫كادری‌ ژن له‌بواره‌ تایبه‌تیه‌كانی‌ خۆی‌‪.‬‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ كه‌ له‌و رێكخراوانه‌ش كار‬ ‫ئه‌كه‌ن به‌ دڵنیاییه‌وه‌ زاده‌‌و په‌روه‌رده‌‌و‬ ‫به‌رهه‌می‌ ئه‌و كۆمه‌ڵگه‌ پیاو ساالرییه‌یه‌‌و‬ ‫ك���ه‌م تا زۆر كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر بیری‌‬ ‫تاك���ه‌كان هه‌یه‌‪ .‬خۆرزگارك���ردن له‌و‬ ‫كاریگه‌ریی���ه‌ پێویس���تی‌ ب���ه‌ هێ���زی‌‬ ‫فكری‌‌و پاڵپش���تی‌ یاسایی‌ هه‌یه‌‪ .‬بۆیه‌‬ ‫توان���ای‌ رێكخراوه‌كانیش س���نوورداره‌‬ ‫له‌ڕووبه‌ڕووبوون���ه‌وه‌ی‌ زووڵم‌و زۆری‌‌و‬ ‫گه‌یاندن���ی‌ به‌رنامه‌‌و په‌یامی‌ خۆیان به‌‬ ‫ژنان له‌س���ه‌رجه‌م ناوچه‌كان‪ .‬تا ژنان‬ ‫هه‌س���ت بكه‌ن كه‌ ده‌زگای���ه‌ك یاخود‬ ‫شوێنێك هه‌یه‌ ئه‌بێته‌ هاوكار‌و پاڵپشتی‌‬ ‫له‌دۆزین���ه‌وه‌ی‌ رێگه‌ی‌ چاره‌س���ه‌ر بۆ‬ ‫كێشه‌كان‪ .‬ژنان هه‌ست به‌ بوونی‌ ئه‌و‬ ‫پاڵپشتیه‌ ناكه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ هیچ رێگه‌یه‌كی‌‬ ‫تر ش���ك نابه‌ن‌و ناچار به‌ خۆكوشتن‬

‫نه‌جیب ‌ه مه‌حمود‬

‫هه‌ڵه‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫گه‌وره‌یه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫بیانه‌وێت كێشه‌ی‌‬ ‫ژنان په‌یوه‌ست‬ ‫بكه‌ن به‌مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫ره‌وشته‌وه‌‬

‫حاكم نه‌توانێت‬ ‫له‌حوکمداندا‬ ‫بێالیه‌ن بێت ئایا‬ ‫خه‌ڵكی‌ ئاسایی‌‬ ‫ئه‌توانێت بێالیه‌ن‬ ‫بێت؟‬ ‫ئه‌كرێن‪ ،‬یاخ���ود ئه‌كوژرێ���ن‌و ئه‌ڵێن‬ ‫خۆیان كوشتووه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌شێك له‌چاودێرانی‌ پرسی‌‬ ‫ژنان گه‌شه‌كردنی‌ توندوتیژی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌ ژنان‪ ،‬ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌ بۆ مه‌س���ه‌له‌ی‌‬ ‫ش���ه‌ره‌فپارێزی‌‪ ،‬رای‌ به‌ڕێزت���ان ل���ه‌و‬ ‫باره‌یه‌وه‌‪..‬‬ ‫نه‌جیبه‌ مه‌حمود‪ :‬ئ���ه‌وه‌ هه‌ڵه‌یه‌كی‌‬ ‫زۆر گه‌وره‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر بیانه‌وێت كێشه‌ی‌‬ ‫ژنان په‌یوه‌س���ت بكه‌ن به‌مه‌س���ه‌له‌ی‌‬ ‫ی ره‌وش���ت الی‌ من‬ ‫ره‌وش���ت‪ ،‬گه‌رچ ‌‬

‫ئه‌وه‌ شتێك نییه‌ په‌یوه‌ست بكرێته‌وه‌‬ ‫به‌جه‌سته‌ی‌ ژن‪ ،‬به‌ڵكو ویژدانی‌ مرۆڤ‬ ‫له‌سه‌روو هه‌موو شتێكه‌وه‌یه‌‪ .‬مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫بوون���ی‌ په‌یوه‌ندی‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ خێزان‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئ���ه‌وه‌ خیانه‌ته‌ بۆ ژنان‪ ،‬بۆچی‌‬ ‫بۆ پیاوان خیانه‌ت نییه‌؟ ئه‌گه‌ر ژنه‌كه‌‬ ‫بیری‌ ل���ێ‌ نه‌كردۆت���ه‌وه‌ خیانه‌ته‌‪ ،‬با‬ ‫پیاوه‌كه‌ ئ���ه‌و خیانه‌ته‌ نه‌كات‪ .‬بۆ له‌و‬ ‫حاڵه‌ته‌دا ته‌نها ناوی‌ ژنه‌كه‌ ئه‌هێنرێت؟‬ ‫پێم وایه‌ ئه‌وه‌ كێش���ه‌یه‌كه‌ به‌ راستی‌‬ ‫پێویس���تی‌ به‌ لێكدانه‌وه‌‌و لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬بۆچی‌ خه‌ڵك بیر له‌دروستكردنی‌‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ ئه‌كات���ه‌وه‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫خێزان؟ ئه‌گه‌ر به‌ راس���تی‌ مرۆڤه‌كان‬ ‫به‌ ژن‌و پیاوه‌وه‌ ئاسووده‌ بێت له‌ژیانی‌‬ ‫خێزانی‌ خ���ۆی‌‪ ،‬هه‌رگیز په‌نا نابات بۆ‬ ‫دروستكردنی‌ په‌یوه‌ندی‌ تر‪ .‬له‌كاتێكدا‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك���ی‌ وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫كه‌ هه‌موو هه‌ڵس���وكه‌وتێكی‌ ئاس���ایی‌‬ ‫ئه‌خرێته‌ خانه‌ی‌ ره‌وشته‌وه‌‌و سزاكه‌شی‌‬ ‫كوشتن‌و ئه‌تككردنی‌ مرۆڤه‌كانه‌‪ .‬زۆرجار‬ ‫ش���ێوه‌ی‌ بیركردنه‌وه‌ی‌ كه‌سه‌كان زاڵه‌‬ ‫به‌س���ه‌ر بڕیار‌و راكانیان‪ ،‬نه‌ك له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌مای‌ لێكۆڵین���ه‌وه‌‌و به‌دواداچوونی‌‬ ‫كێش���ه‌كان بێ���ت‪ .‬نموون���ه‌م الیه‌ كه‌‬ ‫كێش���ه‌ی‌ ژنان هه‌بووه‌ چۆته‌ به‌رده‌م‬ ‫حاك���م‪ ،‬به‌اڵم حاكمه‌ك���ه‌ له‌جیاتی‌ به‌‬ ‫شێوه‌یه‌كی‌ یاسایی‌ ره‌فتار بكات‪ ،‬وه‌ك‬ ‫خه‌ڵكه‌ عه‌شایه‌ره‌كه‌ كه‌وتووته‌ قسه‌ی‌‬ ‫ناش���یرین ب���ه‌ ژنه‌كه‌‌و سه‌رزه‌نش���ت‌و‬ ‫س���وكایه‌تیكردن كه‌ ئه‌وه‌ مافی‌ حاكم‬ ‫نیی���ه‌‪ .‬حاكم نه‌توانێ���ت له‌حوکمداندا‬ ‫بێالی���ه‌ن بێ���ت ئایا خه‌ڵكی‌ ئاس���ایی‌‬ ‫ئه‌توانێت بێالیه‌ن بێت؟‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچی‌ له‌كوردس���تان پیاو‬ ‫له‌ده‌س���تی‌ دێ���ت خێزانه‌ك���ه‌ی‌ ی���ان‬ ‫كچه‌ك���ه‌ی‌ یان خوش���كه‌كه‌ی‌ یان هه‌ر‬ ‫ژنێك���ی‌ ت���ر بكوژێ���ت‪ ،‬چ پاڵنه‌رێك‬ ‫ده‌توانێت وا له‌و پیاوه‌ بكات كوش���تن‬ ‫ئه‌نجام بدات؟‬ ‫نه‌جیب���ه‌ مه‌حمود‪ :‬ئ���ه‌و كولتوور‌و‬ ‫یاسا‌و رێسا كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و فه‌رهه‌نگییه‌ی‌‬ ‫كه‌ تاكه‌كان���ی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ وا راهێناوه‌‬ ‫كه‌ پیاو ده‌سه‌اڵتی‌ یه‌كه‌م‌و بڕیارده‌ره‌‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ ره‌های‌ هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ر كات ترسی‌‬ ‫به‌ له‌ده‌ستدانی‌ ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌ ره‌هاییه‌ی‌‬ ‫كرد‪ ،‬وا هه‌ست ده‌كات به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‌‬ ‫ئه‌كه‌وێته‌ مه‌ترسییه‌وه‌‪ .‬بۆیه‌ پاراستنی‌‬ ‫ئ���ه‌و ده‌س���ه‌اڵته‌‪ ،‬ج���ا ئابوورییه‌ یان‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌ ی���ان فه‌رهه‌نگییه‌‪ ،‬په‌نا‬ ‫ده‌بات ب���ۆ له‌ناوبردنی‌ به‌رامبه‌ره‌كه‌ی‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ب���ه‌ڕای‌ م���ن له‌ئه‌نجام���ی‌‬ ‫شكستهێنانی‌ ئه‌و كه‌سه‌یه‌ كه‌ ناتوانێت‬ ‫زمانی‌ گفتوگ���ۆ به‌كاربهێنێت په‌نا بۆ‬ ‫پاكتاوكردن���ی‌ به‌رامبه‌ره‌كه‌ی‌ ئه‌بات‪.‬‬ ‫به‌تایبه‌ت ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ هیچ هه‌ستێكی‌‬ ‫ئینسانییان نییه‌ به‌و كاره‌ نائینسانییه‌‬ ‫هه‌ڵده‌ستن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌ ب���ڕوای‌ به‌ڕێ���زت ئایا‬ ‫رێكخراوه‌كان���ی‌ ژن���ان توانیویان���ه‌ به‌‬ ‫ئه‌ركی‌ خۆیان هه‌س���تن له‌كوردستان‬ ‫ب���ۆ داكۆكیك���ردن له‌مافه‌كانی‌ ژنان‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر وه‌كو پێویست به‌ ئه‌ركی‌ خۆیان‬ ‫هه‌ڵنه‌س���تاون ه���ۆكار چیی���ه‌ یاخود‬ ‫كه‌موكوڕیه‌كانیان له‌كاری‌ رێكخراوه‌ییدا‬ ‫له‌چیدا ده‌بینیته‌وه‌؟‬ ‫نه‌جیب��� ‌ه مه‌حم���ود‪ :‬ناتوان���م بڵێم‬ ‫رێكخراوه‌كان كاریان نه‌كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش مان���ای‌ ئه‌وه‌نییه‌ ك���ه‌ بڵێم‬ ‫كه‌مووكوڕییان نییه‌‪ .‬دیاره‌ له‌ڕێكخراوێك‬ ‫ب���ۆ رێكخراوێكی‌ تر جی���اوازی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌ش���ێوه‌ی‌ كاركردنی‌‪ ،‬ئه‌و هاوكارییه‌‬ ‫ئابووری���ه‌ی‌‌و ئاس���انكارییه‌ی‌ ب���ۆ‬ ‫رێكخراوه‌كانی‌ س���ه‌ر به‌ حیزبی‌ حاكم‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌ راس���تی‌ بۆ رێكخراوه‌كانی‌ تر‬ ‫نییه‌‪ .‬ئه‌وه‌ نه‌ك له‌سه‌ر بنه‌مای‌ توانا‌و‬ ‫كار‌و پرۆژه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه‌ی‌‬ ‫كه‌ س���ه‌ر به‌ حیزبی‌ ده‌سه‌اڵته‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ش���دا ئه‌و كارانه‌ی‌ رێكخراوه‌كانی‌‬ ‫ت���ر كردوویانه‌ كه‌ جێگه‌ی‌ ده‌س���تیان‬ ‫دیار بوو‪ ،‬ب���ه‌اڵم پێم وایه‌ خه‌باتكردن‬ ‫بۆ به‌ره‌وپێش���بردنی‌ كۆمه‌ڵگه‌ به‌ته‌نها‬ ‫ئه‌ركی‌ رێكخراوه‌كان‌و ژنان نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئه‌وه‌ هه‌س���تكردن به‌ به‌رپرس���یارێتی‌‬ ‫هه‌موو تاكێكه‌ له‌و كۆمه‌ڵگه‌یه‌‪ ،‬ئینجا‬ ‫ئه‌رك���ی‌ رێكخ���راو‌و داموده‌زگاكان���ی‌‬ ‫تریش���ه‌‪ .‬بۆیه‌ بێالیه‌نكردن���ی‌ به‌ته‌نها‬ ‫وه‌ك ئه‌ركێك���ی‌ ژنان‪ ،‬ئه‌وه‌ هه‌ڵه‌یه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌یه‌‪.‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )326‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/15‬‬

‫ی یه‌كگرتوو "له‌سه‌ر ره‌زامه‌ندی ‌ی خۆ ‌ی‬ ‫‪ 3‬ژن بۆ مه‌كته‌ب سیاسی‌‌و ‪ 9‬بۆ سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫بێخاڵ ئه‌بوبه‌كر‪ :‬ئێمه‌ له‌گه‌ڵ قه‌ده‌غه‌كردن ‌ی فر‌ه ژنی‌و ره‌هاكردن ‌ی ب ‌ێ مه‌رجدا نین كردم ب ‌ه ژن‪ ،‬نه‌ك ب ‌ه زۆر"‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫ی‬ ‫ی خۆی دوا ‌‬ ‫له‌یه‌كه‌م كۆبوونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شه‌شه‌م‪ ،‬سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫كۆنگره‌ ‌‬ ‫ی ‪12‬‬ ‫ی له‌كۆ ‌‬ ‫یه‌كگرتووی‌ ئیسالم ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی س‌‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ئه‌ندام ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژارد بۆ ئه‌و پۆسته‌‪،‬‬ ‫ئافره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ئه‌ندامێك ‌‬ ‫ئه‌و حیزبه‌ش كه‌ یه‌كێكه‌ له‌ژن ‌ه‬ ‫هه‌ڵبژێردراوه‌كان ده‌ڵێت "به‌پێی‬ ‫ی ناوخۆ‪ ،‬مه‌رجی ره‌گه‌ز بۆ‬ ‫په‌یڕه‌و ‌‬ ‫هیچ پۆستێك دیاری نه‌كراوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ی ره‌های‬ ‫له‌داهاتوودا خوشكێك زۆرینه‌ ‌‬ ‫ده‌نگه‌كان به‌ده‌ست بهێنێت‪ ،‬هیچ‬ ‫ی‬ ‫رێگرییه‌ك نییه‌ ك ‌ه ببێته‌ ئه‌میندار ‌‬ ‫گشتی"‪.‬‬ ‫ی ئیس�ل�امی‌ كوردس���تان‬ ‫یه‌كگرتوو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شه‌شه‌م ‌‬ ‫ی رابردوودا كۆنگر‌ه ‌‬ ‫له‌هه‌فته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجامدا‌و س���ه‌ركردایه‌تییه‌ك ‌‬ ‫خ���ۆ ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژارد ك��� ‌ه پێكهاتوو‌ه له‌‪35‬‬ ‫نوێ��� ‌‬ ‫ئه‌ندام‪ ،‬له‌و ژماره‌ی��� ‌ه ‪ 9‬یان ئافره‌تن‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌م هه‌فته‌یه‌ش���دا‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫ێ كۆب���وو‌ه ب���ۆ‬ ‫ی ن���و ‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی نوێ‌‪ ،‬له‌و‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫كۆبوونه‌وه‌یه‌دا ‪ 12‬ئه‌ندام هه‌ڵبژێردران‬ ‫ك ‌ه س���یانیان ئافره‌تن‪ ،‬به‌به‌راوردكردن‬ ‫به‌حیزب��� ‌ه (عه‌لمانییه‌كان) ئه‌م رێژه‌ی ‌ه‬ ‫ی به‌رچاو داده‌نرێت‪.‬‬ ‫به‌پێشكه‌وتنێك ‌‬ ‫بێخ���اڵ ئه‌بوبه‌كر ك��� ‌ه یه‌كێك ‌ه له‌و‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵبژێردراو‌ه ب���ۆ مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ژنان��� ‌ه ‌‬ ‫ی ده‌ڵێت "مه‌كته‌بی سیاس���ی‬ ‫سیاس��� ‌‬ ‫پێكدێ���ت ل���ه‌(‪ )12‬ئه‌ن���دام كه‌ (‪)3‬‬ ‫ئه‌ندامیان ژنن‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌كۆی (‪)11‬‬ ‫ی بااڵی به‌دواداچوون‪،‬‬ ‫كه‌س بۆ ده‌سته‌ ‌‬ ‫كه‌ ئه‌ویش ده‌زگایه‌كی بااڵی یه‌كگرتوو‌ه‬ ‫(‪ )3‬ئه‌ندامیان ژنن"‪.‬‬ ‫بێخ���اڵ ئه‌بوبه‌كر‪ ،‬باس له‌و‌ه ده‌كات‬ ‫ی‬ ‫ی له‌هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ك ‌ه ره‌هه‌ن���دی‌ جوگراف ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ركردایه‌تی‌‌و مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ئه‌ندامان��� ‌‬ ‫سیاس���یدا له‌به‌رچاو ناگیرێت‌و ده‌ڵێت‬ ‫"هه‌رچه‌ن���د‌ه ره‌هه‌ندی دابه‌ش���كردنی‬ ‫جوگراف���ی نادی���ده‌ ناگیرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی لێهاتوویی‬ ‫ی یه‌كه‌م پێ���وه‌ر ‌‬ ‫ب ‌ه پل���ه‌ ‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن���دا ره‌چاوده‌كرێ���ت‪ .‬ئه‌و‬ ‫ی ك��� ‌ه ده‌رچ���وون (‪)4‬‬ ‫خوش���كانه‌ ‌‬ ‫له‌س���لێمانی‪ )2( ،‬له‌هه‌ولێ���ر‪)2( ،‬‬ ‫له‌دهۆك‪ )1( ،‬له‌كه‌ركوك"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌بری ‌ه غه‌فار ك��� ‌ه ب��� ‌ه ئه‌ندام ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژێ���ردراوه‌‪ ،‬باس‬ ‫س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ل���ه‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه كۆت���اش هه‌بوو‌ه بۆ‬ ‫ی ژنان بۆ س���ه‌ركردایه‌تی‌‪،‬‬ ‫سه‌رخستن ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم هه‌ندێكی���ان به‌توان���ای‌ خۆیان‬ ‫ی ‪ 9‬ئه‌ندام‬ ‫ده‌رچ���ون‌و ده‌ڵێت "له‌ك���ۆ ‌‬

‫ی‬ ‫به‌پێی په‌یڕه‌و ‌‬ ‫ناوخۆ‪ ،‬مه‌رجی‬ ‫ره‌گه‌ز بۆ هیچ‬ ‫پۆستێك دیاری‬ ‫نه‌كراوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌داهاتوودا‬ ‫ی‬ ‫خوشكێك زۆرین ‌ه ‌‬ ‫ره‌های ده‌نگه‌كان‬ ‫به‌ده‌ست بهێنێت‪،‬‬ ‫هیچ رێگرییه‌ك‬ ‫نییه‌ ك ‌ه ببێت ‌ه‬ ‫ی گشتی‬ ‫ئه‌میندار ‌‬

‫ ‬ ‫ژنانی هه‌ڵبژێردراوی مه‌کته‌بی سیاسی‌و سه‌رکردایه‌تی یه‌کگرتووی ئیسالمی‬

‫له‌كۆی‌ نۆ ئه‌ندام سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫ی خۆیان ‬ ‫پێنجیان به‌ده‌نگ ‌‬ ‫سه‌ركه‌وتوون‌و چواریان به‌كۆتا‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ی ‪ 5‬به‌ده‌نگ���ی‌ خۆی���ان‬ ‫س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫س���ه‌ركه‌وتوون‌و ‪ 4‬ی���ان به‌كۆتا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی ده‌نگه‌كانیان باش���ه‌‪ ،‬سه‌باره‌ت‬ ‫رێژه‌ ‌‬ ‫ی سیاسیش‪،‬‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫به‌و ‪ 3‬خوشكه‌ ‌‬ ‫ی خۆیان رۆش���توون‌و‬ ‫دوانیان به‌ده‌نگ ‌‬ ‫ی ده‌نگه‌كانیشیان باشه‌"‪.‬‬ ‫رێژه‌ ‌‬ ‫ی ناوه‌كان ئاش���كرا‬ ‫س���ه‌بریه‌ ئه‌ژمار ‌‬

‫ده‌كات‌و ده‌ڵێ���ت "له‌نێ���وان (‪)9‬‬ ‫ی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫ئه‌ندامه‌كه‌ ‌‬ ‫(‪ )5‬خوش���ك ب��� ‌ه ده‌نگ���ی خۆی���ان‬ ‫ده‌رچوون به‌م ش���ێوه‌یه‌‪ :‬به‌یان نوری‬ ‫له‌نێ���وان (‪ )35‬ئه‌ندامه‌ك��� ‌هی‌ ئ���ه‌م‬ ‫ی نۆیه‌مه‌‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌دا‪ ،‬ریزبه‌ندییه‌كه‌ ‌‬ ‫(‪ )507‬ده‌نگی به‌ده‌س���تهێناوه‌‪ ،‬بێخاڵ‬

‫ئه‌بوبه‌كر نۆزده‌یه‌مه‌‌و (‪ )406‬ده‌نگ‪‌،‬و‬ ‫س���ه‌بریه‌ غه‌ف���ار بیس���ت‌و دووهه‌مه‌‌و‬ ‫(‪ )343‬ده‌نگ‌و به‌یان ئه‌حمه‌د بیست‌و‬ ‫پێنجه‌م���ه‌‌و (‪ )315‬ده‌ن���گ‌و ناس���ك‬ ‫تۆفیق س���ی‌و یه‌كه‌مه‌‌و (‪ )260‬ده‌نگی‬ ‫ب ‌ه ده‌س���تهێناوه‌‪ .‬ئه‌و خوش���كانه‌ش‬ ‫ك ‌ه به‌ سیس���تمی كۆتا سه‌ركه‌وتنیان‬ ‫به‌ده‌س���تهێنا بریتی���ن له‌‪ :‬شه‌مس��� ‌ه‬ ‫ئه‌حمه‌د‪ ،‬سه‌رو محه‌مه‌د‪ ،‬به‌هار هادی‌و‬ ‫خه‌رامان محه‌مه‌د"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ژنان له‌وه‌رگرتن ‌‬ ‫سه‌باره‌ت ب ‌ه رۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫بڕیار له‌ناو یه‌كگرتوودا هه‌ر له‌ده‌سته‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫خواره‌وه‌ تا س���ه‌ركردایه‌تی‌‌و مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی "ژن���ان له‌ناو‬ ‫سیاس���ی‌ بێخاڵ وت��� ‌‬ ‫ی ژم���اره‌و‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫یه‌كگرت���وودا له‌ڕوو ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌برایان زیاتر نه‌بن كه‌متر نین‪ ،‬له‌ڕوو ‌‬ ‫ی‬ ‫كارایی‌و چاالكیشه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌نگ ‌ه زۆره‌ ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬تایبه‌ت‬

‫ی‬ ‫خوشكان به‌ده‌س���تیانهێناوه‌‪ ،‬به‌ڵگه‌ ‌‬ ‫ئه‌م راس���تییه‌ن‪ .‬پیاوانی یه‌كگرتووش‬ ‫ی‬ ‫له‌هۆش���یارترینی پیاوان���ی كۆمه‌ڵگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردی���ن‪ ،‬ن���ه‌ك ته‌نه���ا له‌كۆنگره‌ ‌‬ ‫شه‌شه‌مدا ك ‌ه كۆتا په‌سه‌ند كرا‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌س���ه‌رجه‌م كۆنگره‌كاندا‪ ،‬خوش���كان‬ ‫به‌ش���داری كارا ب���وون‌و ده‌نگیش���یان‬ ‫ب���ۆ ناوه‌نده‌كان���ی بڕی���ار پێ���دراوه‌و‬ ‫به‌شدارییه‌كی كارای‌ ناوه‌نده‌كانی بڕیار‬ ‫ده‌كه‌ن‌و رۆڵی كاریگه‌ر له‌دروستكردنی‬ ‫بڕیاردا ده‌گێڕن"‪.‬‬ ‫ی هه‌یه‌‌و ئه‌و‬ ‫سه‌بری ‌ه غه‌فار رایه‌كی‌ تر ‌‬ ‫پێوایه‌ كه‌ خوشكان له‌ناو یه‌كگرتوودا‬ ‫ی دووه‌مه‌و‌ه به‌ش���داربوون‌و‬ ‫له‌كۆنگره‌ ‌‬ ‫ی به‌ش���داربوون‬ ‫ی عه‌مه‌ل ‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بڕیاردا‪ ،‬به‌اڵم له‌ "ئاست ‌‬ ‫دروستكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫پێویس���تدا نه‌بووه‌‌و ده‌كرێ���ت له‌دوا ‌‬

‫كۆنگر‌هی‌ شه‌شه‌مه‌و‌ه زیاتر كارابكرێن‬ ‫له‌سه‌رجه‌م بواره‌كاندا به‌رجه‌سته‌بێت‌و‬ ‫ی فیعلی‌‌و كاریگه‌ریان‬ ‫تا به‌ش���دارییه‌ك ‌‬ ‫هه‌بێت"‪.‬‬ ‫ی فره‌ژنی‌‌و‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌مه‌س���ه‌له‌ ‌‬ ‫ی یه‌كگرتوو له‌م مه‌سه‌له‌یه‌دا‬ ‫رۆڵی‌ ژنان ‌‬ ‫ی "ئێم ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫بێخ���اڵ ئه‌بوبه‌كر وت��� ‌‬ ‫قه‌ده‌غه‌كردن���دا نین ه���ه‌ر وه‌ك له‌گه‌ڵ‬ ‫ره‌هاكردن���ی ب���ێ مه‌رجیش���دا نی���ن‪،‬‬ ‫ل���ه‌و نێوه‌نده‌دا پێویس���ت ‌ه وه‌ك خۆی‬ ‫مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵ بكرێت‌و بۆ چاره‌س���ه‌ر‬ ‫په‌نای ب���ۆ ببرێت‪ ،‬نه‌ك خ���ۆی ببێت ‌ه‬ ‫هۆی نانه‌وه‌‌و گه‌وره‌كردنی كێش���ه‌كانی‬ ‫ناو كۆمه‌ڵگه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌بری ‌ه غه‌ف���ار پێیوای���ه‌ فره‌ژن ‌‬ ‫تائێس���تا حاڵه‌ت���ه‌‌و نه‌بۆت��� ‌ه دیارده‌‪،‬‬ ‫ی تریان زۆرتره‌‌و ده‌كرێت‬ ‫ژنان كێش���ه‌ ‌‬ ‫ی ژنان له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫ئێمه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پله‌به‌ن���د ‌‬ ‫ی زانس���ت ‌‬ ‫توێژین���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كێش���ه‌كان دیار بكه‌ین‌و پێوایه‌ رێژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زیاتر مه‌ترس��� ‌‬ ‫ت���ه‌اڵق‌و توندوتی���ژ ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئافره‌ت‌و خێزان���ه‌‪ ،‬مه‌رجیش‬ ‫نییه‌ هه‌موو كێشه‌كان به‌یاسا چاره‌سه‌ر‬ ‫بكرێن‌و ره‌نگ ‌ه له‌ڕێگای‌ هۆش���یارییه‌و‌ه‬ ‫زۆرێك له‌و كێشان ‌ه چاره‌سه‌ر بكرێن"‪.‬‬

‫رێژه‌ ‌ی ژنان له‌ناوه‌نده‌كان ‌ی بڕیار زیاد ده‌بن‌و ره‌وشه‌كه‌شیان به‌ره‌و خراپتر ده‌چێت‬

‫ی كارایی‌ نییه‬ ‫ی ژنان‪ :‬دانانی‌ ئافره‌ته‌كان له‌‌و پۆستانه‌‪ ،‬له‌‌سه‌ر بنه‌ما ‌‬ ‫ی ماف ‌‬ ‫چاالكوانێك ‌‬ ‫ئا‪ :‬كامه‌ران محه‌مه‌د‬ ‫ی‬ ‫له‌‌كابین ‌ه یه‌ك له‌‌دوای‌ یه‌كه‌كان ‌‬ ‫ی كوردستانه‌و‌ه‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫هه‌تا ئێستا‪ ،‬هه‌میش ‌ه ده‌سه‌اڵتداران‬ ‫ی ژنان بۆ‬ ‫باس له‌‌هێنانه‌ پێشه‌وه‌ ‌‬ ‫ی بڕیار ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ناوه‌نده‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫هێنانه‌ پێشه‌وه‌ش له‌‌سه‌ر ئاست ‌‬ ‫حیزب‌و حكومه‌ت‌و په‌رله‌‌مان‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ستی‌ پێده‌كرێت‪ ،‬كه‌چ ‌‬ ‫به‌كرده‌ی ‌‬ ‫ی ژنان به‌ره‌و خراپتر ده‌چێت‌و‬ ‫ره‌وش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاماره‌كانی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی دژ به‌ ژنان‌و‬ ‫به‌دواداچوونی‌ توندوتیژ ‌‬ ‫نه‌خۆشخانه‌كان‪ ،‬سااڵن ‌ه ب ‌ه سه‌دان‬ ‫ژن ده‌كوژرێن‌و سه‌دان ژنی‌ تریش‬ ‫ی جه‌سته‌یی‌‌و‬ ‫ده‌كه‌ون ‌ه به‌ر توندوتیژ ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌عنه‌وی‌ پیاوان‪ .‬چاالكوانان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئافره‌تانیش ده‌ڵێن "دانان ‌‬ ‫مافه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ژنان له‌پۆسته‌كاندا له‌‌سه‌ر بنه‌ما ‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ كۆمه‌اڵیه‌تیی ‌ه نه‌ك‬ ‫ی كارابوون‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ش هیچ‬ ‫بنه‌ما ‌‬ ‫ی‬ ‫كاریگه‌رییه‌ك له‌‌سه‌ر باشتركردن ‌‬ ‫ی ژنان دروست ناكه‌ن"‪.‬‬ ‫ره‌وش ‌‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫نه‌مده‌زانی‌ بانگه‌شه‌كانی‌ حكومه‌ت‌و ‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌‌مان له‌بار‌هی‌ به‌رگری‌ له‌ماف ‌‬ ‫ژنان ته‌نیا بابه‌تێكی راگه‌یاندنه‌‌و‬ ‫ی خه‌ڵكه‬ ‫بۆ هه‌ڵخه‌ڵتاندن ‌‬

‫پیاوێك ژیان ده‌گوزه‌رێنی‌‪ ،‬بۆ یه‌كه‌مجار‬ ‫ی‬ ‫ی ژنانه‌و‌ه په‌نا ‌‬ ‫ی چاالكوانێك ‌‬ ‫له‌‌ڕێگ���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌دواداچوون��� ‌‬ ‫ب���ۆ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫توندوتیژیه‌و‌ه برد‌و س���كااڵی‌ یاس���ای ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌‌س���ه‌ر پیاوه‌ك ‌ه تۆمارك���رد‪ ،‬كه‌چ ‌‬ ‫تائێستاش ناتوانێت ب ‌ه ته‌نیا له‌‌ماڵه‌و‌ه‬ ‫بچێت ‌ه قوتابخان���ه‌‪ ،‬چونك ‌ه حكومه‌ت‌و‬ ‫الیه‌ن ‌ه په‌یوه‌ندی���داره‌كان نه‌یانتوانیو‌ه‬ ‫سنورێك بۆ پیاوه‌ك ‌ه دابنێن‌و به‌رده‌وام‬ ‫ی رفاندن له‌‌كچه‌ك ‌ه ده‌كات‪.‬‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ ‌‬ ‫ی راگه‌یاند‪،‬‬ ‫باوكی‌ رێژیار ب���ه‌ ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی له‌‌سه‌ر‬ ‫ی یاس���ای ‌‬ ‫ك ‌ه چه‌ندین س���كااڵ ‌‬ ‫تاوانباره‌ك���ه‌ تۆمارك���ردووه‌‌و دوو جار‬ ‫ی‬ ‫ی بردۆت ‌ه به‌ر لیژنه‌ ‌‬ ‫ب ‌ه فه‌رمی‌ په‌ن���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌‌م���ان‌و چه‌ندینجار په‌نا ‌‬ ‫رێژی���ار ئیس���ماعیل یونس(ناوێکی ژنان��� ‌‬ ‫ی توندوتیژی‌‪،‬‬ ‫ی ته‌مه‌ن ‪ 18‬ساڵه‌یه‌‌و بردۆت ‌ه به‌ر به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫خوازراوه‌) كچێك ‌‬ ‫ی كه‌چ���ی‌ تاك���و ئێس���تا نه‌یانتوانیو‌ه‬ ‫ی دوو س���اڵ ‌ه له‌ژێر هه‌ڕه‌ش���ه‌ ‌‬ ‫ماو‌ه ‌‬

‫ی‬ ‫كچه‌كه‌ی‌‌و خاوخێزانه‌كه‌ی‌ له‌‌هه‌ڕه‌شه‌ ‌‬ ‫تاوانباره‌ك��� ‌ه ده‌رب���از بك���ه‌ن‪ .‬باوكی‬ ‫ی فه‌رمی‌‪،‬‬ ‫وتی "له‌‌چه‌ن���د ده‌زگایه‌ك��� ‌‬ ‫ی پاراس���تنی‌ ماف���ی‌ ژنان‬ ‫ك ‌ه به‌ن���او ‌‬ ‫موچ��� ‌ه وه‌رده‌گرن‪ ،‬من س���كااڵم تێیدا‬ ‫ی پێیان وتم بڕۆ‬ ‫تۆماركردووه‌‪ ،‬كه‌چ��� ‌‬ ‫ی بكه‌"‪.‬‬ ‫ی چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫ی عه‌شایه‌ر ‌‬ ‫به‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی "من تا لێم نه‌قه‌وما‬ ‫هه‌روه‌ك وتیش��� ‌‬ ‫ی حكومه‌ت‌و‬ ‫ی بانگه‌ش���ه‌كان ‌‬ ‫نه‌مده‌زان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رگ���ری‌ له‌ماف ‌‬ ‫په‌رله‌‌م���ان له‌باره‌ ‌‬ ‫ژنان ته‌نیا بابه‌تێك���ی راگه‌یاندنه‌‌و بۆ‬ ‫ی خه‌ڵكه‌‪ ،‬بۆم ده‌ركه‌وت‬ ‫هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئافره‌ته‌كانیش باوه‌ڕیان ب ‌ه مه‌س���ه‌له‌ ‌‬ ‫ژنان نیی���ه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رن���ا خه‌مێكیان له‌‌و‬ ‫ی من ده‌خوارد"‪.‬‬ ‫كچه‌ ‌‬ ‫ی ره‌وشی‌ ژنان‬ ‫ی چاودێران ‌‬ ‫ب ‌ه قس��� ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫كابینه‌ی‌ پێنجه‌م��� ‌‬

‫تاڕاده‌ی���ه‌ك گرنگی‌ ب ‌ه ماف���ی‌ ژناندا‌و‬ ‫ی بۆ‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كی‌ س���ه‌ربه‌خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پاراس���تن ‌‬ ‫دانا‌و چه‌ندین ش���ه‌ڵته‌ر ‌‬ ‫ژنانی‌ له‌شار‌و ش���ارۆچكه‌كان كرده‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫كابین��� ‌هی‌ حه‌وته‌می���ش ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راگه‌یاند‪ ،‬ك ‌ه له‌‌چه‌ندین ژن ‌‬ ‫خانمان��� ‌‬ ‫چاالكوانی‌ نێ���و حیزبه‌كان پێكهاتووه‌‌و‬ ‫حیزب���ه‌ ئۆپۆزس���یۆنه‌كانیش تێی���دا‬ ‫ی‬ ‫به‌ش���دارن‪ ،‬وابڕیاریش ب���وو له‌‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌نجومه‌نه‌وه‌‪ ،‬پالنی‌ س���تراتیژ ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ ره‌وش���ی‌ ژنان دابنرێت‌و ئه‌ندامان ‌‬ ‫ی بڕیاربن‪،‬‬ ‫ی ناوب���راو خاوه‌ن ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی پێهات‌و تاكو‬ ‫كه‌چ���ی‌ كابینه‌ك ‌ه كۆتای ‌‬ ‫ئێستا هیچ كارێكی‌ دیار نییه‌‪.‬‬ ‫ی ژنان‬ ‫چاالكوان���ی‌ ب���واری‌ مافه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫(په‌روین حه‌س���ه‌ن) ده‌ڵێت "سه‌ربار ‌‬ ‫ی ژن���ان‌و‬ ‫زۆربوون���ی‌ رێكخراوه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لیژنه‌ ‌‬ ‫ی خانمان‌و بوون��� ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی ژن‬ ‫ی په‌رله‌‌مان‪ ،‬كه‌چی‌ ره‌وش��� ‌‬ ‫ژنان��� ‌‬ ‫ب ‌ه به‌راورد له‌‌گه‌ڵ س���ااڵنی‌ نه‌وه‌ده‌كان‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫خراپترب���ووه‌"‪ .‬په‌روین ه���ۆكار ‌‬ ‫خراپبون���ه‌ش بۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی بڕی���اردان نین‌و‬ ‫ك ‌ه ژن���ان له‌ناوه‌ند ‌‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه رێژه‌ش���یان زۆر بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی بڕی���اره‌كان هه‌ر به‌ده‌س���ت‬ ‫پێگ���ه‌ ‌‬ ‫ی تر‬ ‫پیاوانه‌وه‌ی���ه‌"‪ .‬په‌روی���ن هۆكارێك ‌‬ ‫بۆ الیه‌ن��� ‌ه كه‌لتوریه‌ك���ه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌‌و‬

‫ی حزبه‌كان‬ ‫پێیوای��� ‌ه كه‌ س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ناتوانن له‌‌و كه‌لتور‌ه ده‌ربچن‪ ،‬هه‌ر بۆیه‬ ‫"ژن له‌‌سه‌ركردایه‌تی‌ حیزبه‌كان په‌راوێز‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫خ���راون‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگ ‌ه ل���ه‌‌وه‌ ‌‬ ‫ك��� ‌ه داش���ده‌نرێن زۆربه‌ی���ان ناتوانن‬ ‫به‌رپرسیاریه‌تییه‌كه‌ هه‌ڵبگرن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی تر ‌‬ ‫گ���واڵن س���ه‌لیم چاالكوانێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رێژه‌ ‌‬ ‫ی ئافره‌تان���ه‌‪ ،‬زیادبوون ‌‬ ‫ب���وار ‌‬ ‫ژنان له‌‌س���ه‌رجه‌م كای���ه‌كان ب ‌ه باش‬ ‫ده‌زانێ���ت‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك خ���ۆی‌ ده‌ڵێت‬ ‫"له‌‌سه‌ر بنه‌مای‌ كارایی‌‌و وشیاری‌ بێت‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫نه‌ك راد‌هی‌ په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫ی گوێڕایه‌ڵییان بۆ پیاوان‪،‬‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ك ‌ه ئ���ه‌م حاڵه‌ت ‌ه بۆته‌ ه���ۆ ‌‬ ‫كاریگه‌ری پۆزه‌تیڤیان له‌‌سه‌ر ره‌وشه‌ك ‌ه‬ ‫هه‌بێت"‪.‬‬ ‫گ���واڵن جه‌خت له‌‌وه‌ده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی ژنان‬ ‫ی دانان ‌‬ ‫ی پێ���وه‌ر ‌‬ ‫به‌ه���ۆی‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫پێوه‌رێك���ی‌ ته‌ندروس���ت نییه‌‪ ،‬زۆرێك‬ ‫ی وه‌كو پره‌نس���یپ كار بۆ‬ ‫ل���ه‌‌و ژنانه‌ ‌‬ ‫ی ژنان ده‌ك��� ‌هن‌و له‌‌و بواره‌دا‬ ‫مافه‌كان��� ‌‬ ‫مان���دوون‪ ،‬مافه‌كانی���ان ده‌خورێ���ت‌و‬ ‫په‌راوێ���ز ده‌خرێن‪ ،‬وتیش���ی‌ "چه‌ندین‬ ‫ی‬ ‫ی چاالكمان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ژن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیراده‌یه‌كی‌ به‌هێزی���ان هه‌یه‌‌و خاوه‌ن ‌‬ ‫ی خۆیانن‪ ،‬كه‌چی‌ بوار ب ‌ه هاتن ‌ه‬ ‫بڕی���ار ‌‬ ‫پێشوه‌یان نادرێت"‪.‬‬

‫ی‬ ‫له‌چه‌ند ده‌زگایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫فه‌رمی‌‪ ،‬كه‌ به‌ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ماف ‌‬ ‫پاراستن ‌‬ ‫ژنانه‌و‌ه موچ ‌ه‬ ‫وه‌رده‌گرن‪ ،‬من‬ ‫سكااڵم تێیدا‬ ‫تۆماركردووه‌‪،‬‬ ‫كه‌چی‌ پێیان وتم‬ ‫ی‬ ‫بڕۆ ب ‌ه رێگ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫عه‌شایه‌ر ‌‬ ‫چاره‌سه‌ری بكه‌‬

‫‪11‬‬

‫كچه‌كه‌‪ :‬هه‌ڵیخه‌ڵه‌تاندم‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫نه‌مهێنێت هه‌ر ده‌بێت له‌زیندان بێت‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫به‌ر له‌چه‌ند مانگێك‪ ،‬ئاراس‬ ‫په‌یوه‌ندیی‌ له‌گه‌ڵ كچ ‌ه دراوسێیه‌كیان‬ ‫ی‬ ‫ی ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫په‌یدا ده‌كات‌و دوا ‌‬ ‫كه‌م به‌قسه‌ی‌ ئافره‌ته‌ك ‌ه‬ ‫"هه‌ڵیخه‌ڵه‌تاندووه‌" به‌و هۆیه‌شه‌و‌ه‬ ‫كوڕه‌ك ‌ه راپێچی‌ زیندان ده‌كات‪ ،‬ئێستا‬ ‫كچه‌كه‌ ئاماده‌نییه‌ ئه‌و كوڕه‌ به‌ردات‬ ‫تا به‌ڕه‌سمیی‌ نه‌یخوازێت‪.‬‬ ‫ی له‌زیندانه‌‪،‬‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ئاراس‪ ،‬س���ه‌ربار ‌‬ ‫ی ده‌س���تگیرانه‌كه‌یه‌تی‌‌و‬ ‫دڵ���ی‌ ل���ه‌ال ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاواته‌خوازه‌ ئه‌و بچێت��� ‌ه په‌ناگه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی "من تا‬ ‫ژن���ان نه‌وه‌كو بیكوژن‌و وت��� ‌‬ ‫م���ردن مه‌منون���ی‌ ئه‌و كچ���ه‌م‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و كچ ‌ه منی‌ بوێت ه���ه‌ر ده‌یهێنم"‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌پێچه‌وان���ه‌ی‌ ئ���اراس‪-‬ه‌و‌ه‬ ‫ده‌س���تگیرانه‌كه‌ی‌‪ ،‬ئاراس به‌ ناڕاست‬ ‫ی له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌زانێت‌و وتی‌ "ئه‌گه‌ر ئه‌و درۆ ‌‬ ‫ی زیندانم نه‌ده‌كرد‪،‬‬ ‫نه‌كردمای ‌ه من راپێچ ‌‬ ‫ی پێدام‪ ،‬دوایش هه‌ر‬ ‫ئه‌و په‌یمانی‌ هێنان ‌‬ ‫ی پێكردم بۆی ‌ه ناچارم‬ ‫ده‌ستی‌ ده‌س���ت ‌‬ ‫ی له‌توانای‌ خۆم���دا نه‌بێت‌و ب ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫دادوه‌ر بكرێت‪ ،‬ك���ردم تا رزگارم بێت‬ ‫له‌و نه‌هامه‌تیه‌‌و له‌زیندانم توندكرد"‪.‬‬ ‫ی ته‌مه‌ن بیس���ت س���اڵ‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ئاراس��� ‌‬ ‫په‌نج���ه‌ره‌ی‌ به‌ندیخانه‌كه‌و‌ه ده‌یڕوانیی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬باس���ی‌ له‌وه‌ ك���رد ك ‌ه ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���اڵێك ‌ه په‌یوه‌ندی‌ له‌گه‌ڵ ش���ه‌ونم ‌‬ ‫ته‌م���ه‌ن ه���ه‌ژده‌ س���اڵدا هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تاو‌ه له‌ڕێگ��� ‌هی‌ مۆبایل���ه‌و‌ه‬ ‫ئه‌و كچ��� ‌هی‌ ناس���یوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم دواتر‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كه‌ی���ان گه‌رموگوڕت���ر بوو‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌ جۆرێ���ك ئاراس هه‌میش��� ‌ه دڵنیا ‌‬ ‫ی مابێت‬ ‫كردۆته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه ئه‌گ���ه‌ر رۆژێك ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ر ده‌یهێنێت‪ ،‬به‌اڵم راس���ت ‌‬ ‫ی ده‌یكات به‌ ژن"‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫نه‌كات‌و "دوا ‌‬ ‫ده‌ستبه‌رداری‌ به‌ڵێنه‌ك ‌هی‌ ده‌بێت‌و رۆژ‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌خاته‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه به‌ناچار ‌‬ ‫به‌ڕۆژ دوور ‌‬ ‫ی پۆلیس‌و ئاراس‬ ‫شه‌ونم ده‌چێت ‌ه بنكه‌ ‌‬ ‫به‌ ده‌ستگیركردن ده‌دات‪.‬‬ ‫ش���ه‌ونم هه‌رچه‌ند‌ه زۆر هه‌رزه‌كاره‌‌و‬ ‫ته‌مه‌ن���ی‌ زۆرنیی���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم مه‌ینه‌تی‌‌و‬ ‫ی زۆر چه‌ش���تووه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی ژیان ‌‬ ‫نه‌هامه‌ت ‌‬ ‫ی پڕ له‌كێش��� ‌ه ‌‬ ‫ی "من له‌ماڵێك ‌‬ ‫وت��� ‌‬ ‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬ ‫ ‬ ‫ی نا کچان قوربانی هه‌ڵخه‌اڵتاندنی پیاوانن‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رخۆش��� ‌‬ ‫ئارام���دا بووم‪ ،‬باوكێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ناڕه‌سه‌نم هه‌بوو‪ ،‬شه‌وان ‌ه به‌سه‌رخۆش ‌‬ ‫ی پێده‌كردین‪،‬‬ ‫لێیده‌دای���ن‌و س���وكایه‌ت ‌‬ ‫هه‌م���وو ئاواتم ئ���ه‌وه‌ بوو ل���ه‌و ژیان ‌ه‬ ‫ی هه‌موو پیاوان‬ ‫رزگارم بێت‪ ،‬نه‌مزان��� ‌‬ ‫ده‌ستبڕو درۆزنن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و زۆر نیگه‌ران��� ‌ه ل���ه‌‌و دۆخه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫تێیكه‌وت���وو‌ه ب ‌ه گریانه‌وه‌ باس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���ه‌و‌هی‌ كرد كه‌ ئ���اراس كچێنیه‌كه‌ ‌‬ ‫لێس���ه‌ندووه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك���و نه‌یهێناوه‌‪،‬‬ ‫ی كردووه‌ ره‌نگ ‌ه ته‌نها‬ ‫تووشی‌ داوێكیش ‌‬ ‫ب ‌ه كوش���تن لێی‌ رزگار بێت‪ ،‬ئاراسیش‬ ‫جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌و‌ه "ئه‌گه‌ر‬ ‫ی‬ ‫نه‌چێته‌ په‌ناگه‌ی���ه‌ك ره‌نگه‌ دووچار ‌‬ ‫ی زۆر‌و ته‌نان���ه‌ت كوش���تنیش‬ ‫ئ���ازار ‌‬ ‫ببێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاراس به‌ كراسێكی‌ خاكی‌‌و ره‌نگێك ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵبزڕكاوه‌وه‌‪ ،‬زۆر به‌ ترس���ه‌وه‌ باس ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌و كێشه‌ گه‌وره‌ی ‌ه ده‌كرد كه‌ رووبه‌ڕوو ‌‬ ‫بووه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌یوت "هه‌رگیز باوه‌ڕم‬ ‫نه‌ده‌كرد ئه‌و كچ ‌ه رۆژێك له‌ڕۆژان بمخات ‌ه‬ ‫زیندانه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه من ده‌ستم نه‌بڕیوه‌و‬ ‫ی نه‌بوایه‌ هه‌رده‌مهێنا"‪،‬‬ ‫له‌به‌ر ق���ه‌رزار ‌‬ ‫به‌اڵم شه‌ونم ئه‌و‌ه به‌ ناڕاست ده‌زانێت‌و‬ ‫وتی‌ "ئه‌و خاوه‌نی‌ تاكسییه‌كه‌و رۆژان ‌ه‬ ‫كار ده‌كات ئه‌گ���ه‌ر یه‌كێك قه‌رزار بێت‬ ‫ئه‌و هه‌موو پاره‌یه‌ چۆن خه‌رج ده‌كات‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌و هه‌ر ده‌یه‌وێ���ت نه‌مهێنێت‌و‬ ‫ته‌نها ده‌ستم پێ گه‌رم بكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫كوڕه‌ك ‌ه سووره‌ له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ماچ ئازاد بكرێت یه‌كسه‌ر مار‌هی‌ ده‌كات‌و تا‬ ‫ی دام‌و ده‌ست‌و قاچ ‌‬ ‫ی خ���ۆش ده‌وێت له‌پڕ په‌المار ‌‬ ‫ده‌یهێنێت‌و زۆریش��� ‌‬ ‫ی ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم شه‌ونم‬ ‫ی به‌ ژن‌و كردم كه‌ هه‌ر بمكات به‌ ژن یه‌كس���ه‌ر مردنیش مه‌منون ‌‬ ‫هه‌ر له‌به‌رئ���ه‌وه‌ش كردویه‌ت ‌‬ ‫ی ‪ 2012/1/1‬بوو بڕیارماندا دوای‌ ئ���ه‌و‌ه دێت��� ‌ه دوام‌و ده‌مهێنێت‪ ،‬باوه‌ڕ ب���ه‌و به‌ڵێنان ‌ه ن���اكات‌و پێیوای ‌ه‬ ‫وتی‌ "شه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌وروتره‌ له‌وه‌و خه‌ڵك پێ ‌‬ ‫ك ‌ه ئه‌و ش���ه‌وه‌ پێك���ه‌وه‌ بین‪ ،‬هه‌ر ك ‌ه به‌اڵم ‪ 4‬مانگ رۆشت‌و هه‌ر نه‌هات بۆی ‌ه كێشه‌ك ‌ه ‌‬ ‫زانیو‌ه بۆیه‌ تا ب ‌ه ره‌س���می‌ نه‌یهێنێت‬ ‫دایك‌و باوك‌و خوشكه‌كانی‌ خه‌وتبوون ناچاربووم به‌ گرتنی‌ بده‌م"‪.‬‬ ‫ی پاشگه‌ز نابێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاراس ك ‌ه ئێستا به‌ مادده‌ی‌ (‪ )393‬له‌داواكه‌ ‌‬ ‫ی ‪ 12‬ش���ه‌و بوو هات���ه‌ ماڵمان‌و‬ ‫نزیك ‌‬ ‫ی ده‌ستگیركراو‌ه‬ ‫ی له‌یاسای‌ سزادانی‌ عێراق ‌‬ ‫بردم ‌ه ژووره‌ك ‌هی‌ خۆم‌و له‌وێ‌ نزیكه‌ ‌‬ ‫ی ك���ه‌ تایبه‌ت���ه‌ ب���ه‌ هه‌ڵخه‌ڵه‌تان���دن‌و‬ ‫كاژێرێك پێكه‌و‌ه بووین‌و ب ‌ه ره‌زامه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تێبینی‌‪ :‬ناو ‌‬ ‫هه‌ردووكمان ئه‌و كاره‌مان كرد"‪ ،‬به‌اڵم له‌خشته‌بردن‪ ،‬زۆر په‌شیمانه‌ له‌و كاره‌ ‌‬ ‫ش���ه‌ونم ده‌ڵێت "هیچ راست ناكات ئه‌و كردوویه‌ت���ی‌‌و په‌یمان ده‌دات كه‌ ئه‌گه‌ر شه‌ونم‌و ئاراس خوازراوه‌‪.‬‬

‫من له‌ماڵێكی‌ پڕ هه‌رگیز باوه‌ڕم‬ ‫ی نا ئارامدا نه‌ده‌كرد ئه‌و‬ ‫له‌كێش ‌ه ‌‬ ‫كچ ‌ه رۆژێك‬ ‫ی‬ ‫بووم‪ ،‬باوكێك ‌‬ ‫له‌ڕۆژان بمخات ‌ه‬ ‫ی‬ ‫سه‌رخۆش ‌‬ ‫زیندانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ناڕه‌سه‌نم‬ ‫چونك ‌ه من ده‌ستم‬ ‫هه‌بوو‪ ،‬شه‌وان ‌ه‬ ‫نه‌بڕیوه‌و‬ ‫ی‬ ‫به‌سه‌رخۆش ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌ر قه‌رزار ‌‬ ‫لێیده‌داین‌و‬ ‫نه‌بوای ‌ه‬ ‫ی‬ ‫سوكایه‌ت ‌‬ ‫هه‌رده‌مهێنا‬ ‫پێده‌كردین‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )326‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/15‬‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫نه‌جیبه‌ مه‌حمود‪:‬‬ ‫پیاوانی‌ سه‌رده‌م ‌ی شاخ رۆڵیان‬ ‫له‌په‌راوێزخستن ‌ی ژناندا هه‌یه‌‬ ‫ئا‪ :‬عه‌بدولڕه‌حمان ره‌سوڵ‬ ‫سه‌رباری‌ ئه‌وه‌ی‌ رۆژانه‌ كارمه‌ندی‌‬ ‫ژنان زیاد ده‌كات‌و هه‌ندێك له‌ژنانیش‬ ‫ده‌چنه‌ پۆسته‌ بااڵكانه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كێشه‌كانی‌ ژنان رۆژبه‌ڕۆژ روو‬ ‫له‌ئاڵۆزبوونه‌‪ ،‬هه‌ندێك كاركردن‬ ‫بۆ ژنان ده‌خه‌نه‌ ئه‌ستۆی‌‬ ‫رێكخراوه‌كانه‌وه‌و هه‌ندێكی‌ تریش‬ ‫به‌ ئه‌ركی‌ حكومه‌تی‌ ده‌زانن‪.‬‬ ‫بۆ تاووتوێكردنی‌ ئه‌م بابه‌ته‌و‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ زیاتر‪ ،‬گفتوگۆمان‬ ‫له‌گه‌ڵ چاالكوانی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌‌و بواری‌‬ ‫ژنان مه‌ده‌نی‌ (نه‌جیبه‌ مه‌حمود)‬ ‫سازدا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچی‌ له‌عێراق‌و كوردس���تان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ ژنان رۆڵی���ان هه‌بوو‌ه‬ ‫له‌تێكۆش���ان‌و ئاڵوگۆڕه‌سیاسییه‌كانی‌‬ ‫واڵت‪ ،‬ب���ه‌اڵم په‌راوێز خ���راون‌و وه‌كو‬ ‫پێویس���ت پل���ه‌ی‌ كارگێڕیی���ان وه‌ك‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌م���ان‌و س���ه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌ت‌و س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و سه‌رۆكی‌‬ ‫كۆمار‪ ،‬پێنادرێت؟‬ ‫نه‌جیب���ه‌ مه‌حم���ود‪ :‬ده‌بێ���ت ئه‌و‬ ‫پرسیاره‌ ئاراس���ته‌ی‌ هه‌موو ئه‌و هێزو‬ ‫الیه‌نه‌ سیاس���ی‌‌و رێكخراوه‌كانی‌ ژنان‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی‌ مه‌ده‌ن���ی‌ بكرێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌عێ���راق‌و له‌كوردس���تانیش خه‌باتی‌‬ ‫سیاسی‌ به‌بێ‌ رۆڵی‌ ژنان نه‌بووه‌‌و ژنان‬ ‫رۆڵێكی‌ به‌رچاویان هه‌ب���ووه‌‪ ،‬له‌كاره‌‬ ‫سه‌خت‌و قورس���ه‌كانی‌ رێكخستنه‌كانی‌‬ ‫ناوشار‌و شاخیش‪ .‬هیچ كات ئه‌و كارانه‌‬ ‫نه‌ده‌توانرا ئه‌نج���ام بدرێت به‌بێ‌ رۆڵی‌‬ ‫ژنان‪ .‬له‌پش���ت هه‌موو ئ���ه‌و پیاوانه‌ی‌‬ ‫ئێس���تا بوونه‌ته‌ كه‌س���ایه‌تی‌‌و ناویان‬ ‫هه‌ی���ه‌ ژنێكی‌ ئازا‌و به‌توان���ا هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫به‌داخه‌وه‌ ئێستا له‌فه‌رهه‌نگی‌ زۆرینه‌ی‌‬ ‫ئه‌و پیاوانه‌دا‪ ،‬ژنان الواز‌و بێ‌ توانان‌و‬ ‫هه‌مان ئه‌و پیاوانه‌ی‌ س���ه‌رده‌می‌ شاخ‬ ‫ئه‌مڕۆ رۆڵیان هه‌یه‌ له‌په‌راوێزخس���تنی‌‬ ‫ژنان له‌س���ه‌رجه‌م بواره‌كاندا به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌ب���واری‌ سیاس���یدا‪ ،‬پێی���ان وایه‌ نه‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ له‌و ئاس���ته‌یه‌ كه‌ ژنان وه‌ك‬ ‫مرۆڤێكی‌ كامڵ س���ه‌یر بكرێت‌و مافیان‬ ‫به‌یه‌كسانی‌ پارێزراوبێت‪ ،‬نه‌ ژن كامڵ‌و‬ ‫ژیره‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌كوردس���تان له‌گه‌ڵ زۆری‌‬ ‫رێكخراوه‌كانی‌ ژنان‌و هه‌بوونی‌ سه‌نته‌ری‌‬ ‫دژ به‌ توندتیژی‌ ژنان‪ ،‬به‌اڵم هه‌ڕه‌شه‌و‬ ‫سوكایه‌تی‌‌و كوشتنی‌ ژنان به‌ شێوازی‌‬ ‫نامرۆڤانه‌ به‌رده‌وام بۆچی‌؟‬ ‫نه‌جیب���ه‌ مه‌حمود‪ :‬هه‌م���وو ئه‌و نا‬ ‫یه‌كس���انی‌‌و زوڵم‌و زۆر‌و نا عه‌داله‌تیه‌‬ ‫كلت���ووری‌‌و یاس���ایی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و‬ ‫ئاب���ووری‌‌و فه‌رهه‌نگی‌‌و ئاینییه‌ی‌ هه‌یه‌‬ ‫هۆكارن بۆ هاندانی‌ ژنان بۆ په‌نا بردن‬ ‫بۆ خۆكوشتن‪ ،‬بێزاركردنی‌ ژنان‌و قبوڵ‬ ‫نه‌كردنی‌ سوكایه‌تی‌‌و به‌رده‌وامیدان به‌‬ ‫ژیان‪ .‬گومانم نیی���ه‌ له‌ڕێكخكراوه‌كان‬ ‫كه‌م ت���ا زۆر كاری‌ باش���یان كردووه‌‪،‬‬ ‫گه‌رچی‌ له‌ڕێكخراوێكه‌وه‌ بۆ رێكخراوێك‬ ‫جیاوازی‌ هه‌یه‌‌و ئ���ه‌و رێكخراوانه‌ی‌ كه‌‬ ‫س���ه‌ر به‌ حیزب���ی‌ ده‌س���ه‌اڵتن یاخود‬ ‫نزیك���ن‪ ،‬فرس��� ‌هت‌و هاوكارییه‌كان زۆر‬ ‫زیاتر‌و باش���تره‌ وه‌ك له‌ڕێكخراوه‌كانی‌‬ ‫تر‪ .‬نه‌ك یارمه‌تییه‌كان له‌سه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫كار‌و پرۆژه‌ بووبێت‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا‬ ‫هێش���تا ئه‌وه‌ به‌س نییه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ زۆر گرنگه‌‌و تا ئێس���تا‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت نه‌یكردووه‌ په‌روه‌رده‌كردنی‌‬ ‫كادری‌ ژن له‌بواره‌ تایبه‌تیه‌كانی‌ خۆی‌‪.‬‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ كه‌ له‌و رێكخراوانه‌ش كار‬ ‫ئه‌كه‌ن به‌ دڵنیاییه‌وه‌ زاده‌‌و په‌روه‌رده‌‌و‬ ‫به‌رهه‌می‌ ئه‌و كۆمه‌ڵگه‌ پیاو ساالرییه‌یه‌‌و‬ ‫ك���ه‌م تا زۆر كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر بیری‌‬ ‫تاك���ه‌كان هه‌یه‌‪ .‬خۆرزگارك���ردن له‌و‬ ‫كاریگه‌ریی���ه‌ پێویس���تی‌ ب���ه‌ هێ���زی‌‬ ‫فكری‌‌و پاڵپش���تی‌ یاسایی‌ هه‌یه‌‪ .‬بۆیه‌‬ ‫توان���ای‌ رێكخراوه‌كانیش س���نوورداره‌‬ ‫له‌ڕووبه‌ڕووبوون���ه‌وه‌ی‌ زووڵم‌و زۆری‌‌و‬ ‫گه‌یاندن���ی‌ به‌رنامه‌‌و په‌یامی‌ خۆیان به‌‬ ‫ژنان له‌س���ه‌رجه‌م ناوچه‌كان‪ .‬تا ژنان‬ ‫هه‌س���ت بكه‌ن كه‌ ده‌زگای���ه‌ك یاخود‬ ‫شوێنێك هه‌یه‌ ئه‌بێته‌ هاوكار‌و پاڵپشتی‌‬ ‫له‌دۆزین���ه‌وه‌ی‌ رێگه‌ی‌ چاره‌س���ه‌ر بۆ‬ ‫كێشه‌كان‪ .‬ژنان هه‌ست به‌ بوونی‌ ئه‌و‬ ‫پاڵپشتیه‌ ناكه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ هیچ رێگه‌یه‌كی‌‬ ‫تر ش���ك نابه‌ن‌و ناچار به‌ خۆكوشتن‬

‫نه‌جیب ‌ه مه‌حمود‬

‫هه‌ڵه‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫گه‌وره‌یه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫بیانه‌وێت كێشه‌ی‌‬ ‫ژنان په‌یوه‌ست‬ ‫بكه‌ن به‌مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫ره‌وشته‌وه‌‬

‫حاكم نه‌توانێت‬ ‫له‌حوکمداندا‬ ‫بێالیه‌ن بێت ئایا‬ ‫خه‌ڵكی‌ ئاسایی‌‬ ‫ئه‌توانێت بێالیه‌ن‬ ‫بێت؟‬ ‫ئه‌كرێن‪ ،‬یاخ���ود ئه‌كوژرێ���ن‌و ئه‌ڵێن‬ ‫خۆیان كوشتووه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌شێك له‌چاودێرانی‌ پرسی‌‬ ‫ژنان گه‌شه‌كردنی‌ توندوتیژی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌ ژنان‪ ،‬ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌ بۆ مه‌س���ه‌له‌ی‌‬ ‫ش���ه‌ره‌فپارێزی‌‪ ،‬رای‌ به‌ڕێزت���ان ل���ه‌و‬ ‫باره‌یه‌وه‌‪..‬‬ ‫نه‌جیبه‌ مه‌حمود‪ :‬ئ���ه‌وه‌ هه‌ڵه‌یه‌كی‌‬ ‫زۆر گه‌وره‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر بیانه‌وێت كێشه‌ی‌‬ ‫ژنان په‌یوه‌س���ت بكه‌ن به‌مه‌س���ه‌له‌ی‌‬ ‫ی ره‌وش���ت الی‌ من‬ ‫ره‌وش���ت‪ ،‬گه‌رچ ‌‬

‫ئه‌وه‌ شتێك نییه‌ په‌یوه‌ست بكرێته‌وه‌‬ ‫به‌جه‌سته‌ی‌ ژن‪ ،‬به‌ڵكو ویژدانی‌ مرۆڤ‬ ‫له‌سه‌روو هه‌موو شتێكه‌وه‌یه‌‪ .‬مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫بوون���ی‌ په‌یوه‌ندی‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ خێزان‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئ���ه‌وه‌ خیانه‌ته‌ بۆ ژنان‪ ،‬بۆچی‌‬ ‫بۆ پیاوان خیانه‌ت نییه‌؟ ئه‌گه‌ر ژنه‌كه‌‬ ‫بیری‌ ل���ێ‌ نه‌كردۆت���ه‌وه‌ خیانه‌ته‌‪ ،‬با‬ ‫پیاوه‌كه‌ ئ���ه‌و خیانه‌ته‌ نه‌كات‪ .‬بۆ له‌و‬ ‫حاڵه‌ته‌دا ته‌نها ناوی‌ ژنه‌كه‌ ئه‌هێنرێت؟‬ ‫پێم وایه‌ ئه‌وه‌ كێش���ه‌یه‌كه‌ به‌ راستی‌‬ ‫پێویس���تی‌ به‌ لێكدانه‌وه‌‌و لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬بۆچی‌ خه‌ڵك بیر له‌دروستكردنی‌‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ ئه‌كات���ه‌وه‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫خێزان؟ ئه‌گه‌ر به‌ راس���تی‌ مرۆڤه‌كان‬ ‫به‌ ژن‌و پیاوه‌وه‌ ئاسووده‌ بێت له‌ژیانی‌‬ ‫خێزانی‌ خ���ۆی‌‪ ،‬هه‌رگیز په‌نا نابات بۆ‬ ‫دروستكردنی‌ په‌یوه‌ندی‌ تر‪ .‬له‌كاتێكدا‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك���ی‌ وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫كه‌ هه‌موو هه‌ڵس���وكه‌وتێكی‌ ئاس���ایی‌‬ ‫ئه‌خرێته‌ خانه‌ی‌ ره‌وشته‌وه‌‌و سزاكه‌شی‌‬ ‫كوشتن‌و ئه‌تككردنی‌ مرۆڤه‌كانه‌‪ .‬زۆرجار‬ ‫ش���ێوه‌ی‌ بیركردنه‌وه‌ی‌ كه‌سه‌كان زاڵه‌‬ ‫به‌س���ه‌ر بڕیار‌و راكانیان‪ ،‬نه‌ك له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌مای‌ لێكۆڵین���ه‌وه‌‌و به‌دواداچوونی‌‬ ‫كێش���ه‌كان بێ���ت‪ .‬نموون���ه‌م الیه‌ كه‌‬ ‫كێش���ه‌ی‌ ژنان هه‌بووه‌ چۆته‌ به‌رده‌م‬ ‫حاك���م‪ ،‬به‌اڵم حاكمه‌ك���ه‌ له‌جیاتی‌ به‌‬ ‫شێوه‌یه‌كی‌ یاسایی‌ ره‌فتار بكات‪ ،‬وه‌ك‬ ‫خه‌ڵكه‌ عه‌شایه‌ره‌كه‌ كه‌وتووته‌ قسه‌ی‌‬ ‫ناش���یرین ب���ه‌ ژنه‌كه‌‌و سه‌رزه‌نش���ت‌و‬ ‫س���وكایه‌تیكردن كه‌ ئه‌وه‌ مافی‌ حاكم‬ ‫نیی���ه‌‪ .‬حاكم نه‌توانێ���ت له‌حوکمداندا‬ ‫بێالی���ه‌ن بێ���ت ئایا خه‌ڵكی‌ ئاس���ایی‌‬ ‫ئه‌توانێت بێالیه‌ن بێت؟‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچی‌ له‌كوردس���تان پیاو‬ ‫له‌ده‌س���تی‌ دێ���ت خێزانه‌ك���ه‌ی‌ ی���ان‬ ‫كچه‌ك���ه‌ی‌ یان خوش���كه‌كه‌ی‌ یان هه‌ر‬ ‫ژنێك���ی‌ ت���ر بكوژێ���ت‪ ،‬چ پاڵنه‌رێك‬ ‫ده‌توانێت وا له‌و پیاوه‌ بكات كوش���تن‬ ‫ئه‌نجام بدات؟‬ ‫نه‌جیب���ه‌ مه‌حمود‪ :‬ئ���ه‌و كولتوور‌و‬ ‫یاسا‌و رێسا كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و فه‌رهه‌نگییه‌ی‌‬ ‫كه‌ تاكه‌كان���ی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ وا راهێناوه‌‬ ‫كه‌ پیاو ده‌سه‌اڵتی‌ یه‌كه‌م‌و بڕیارده‌ره‌‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ ره‌های‌ هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ر كات ترسی‌‬ ‫به‌ له‌ده‌ستدانی‌ ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌ ره‌هاییه‌ی‌‬ ‫كرد‪ ،‬وا هه‌ست ده‌كات به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‌‬ ‫ئه‌كه‌وێته‌ مه‌ترسییه‌وه‌‪ .‬بۆیه‌ پاراستنی‌‬ ‫ئ���ه‌و ده‌س���ه‌اڵته‌‪ ،‬ج���ا ئابوورییه‌ یان‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌ ی���ان فه‌رهه‌نگییه‌‪ ،‬په‌نا‬ ‫ده‌بات ب���ۆ له‌ناوبردنی‌ به‌رامبه‌ره‌كه‌ی‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ب���ه‌ڕای‌ م���ن له‌ئه‌نجام���ی‌‬ ‫شكستهێنانی‌ ئه‌و كه‌سه‌یه‌ كه‌ ناتوانێت‬ ‫زمانی‌ گفتوگ���ۆ به‌كاربهێنێت په‌نا بۆ‬ ‫پاكتاوكردن���ی‌ به‌رامبه‌ره‌كه‌ی‌ ئه‌بات‪.‬‬ ‫به‌تایبه‌ت ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ هیچ هه‌ستێكی‌‬ ‫ئینسانییان نییه‌ به‌و كاره‌ نائینسانییه‌‬ ‫هه‌ڵده‌ستن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌ ب���ڕوای‌ به‌ڕێ���زت ئایا‬ ‫رێكخراوه‌كان���ی‌ ژن���ان توانیویان���ه‌ به‌‬ ‫ئه‌ركی‌ خۆیان هه‌س���تن له‌كوردستان‬ ‫ب���ۆ داكۆكیك���ردن له‌مافه‌كانی‌ ژنان‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر وه‌كو پێویست به‌ ئه‌ركی‌ خۆیان‬ ‫هه‌ڵنه‌س���تاون ه���ۆكار چیی���ه‌ یاخود‬ ‫كه‌موكوڕیه‌كانیان له‌كاری‌ رێكخراوه‌ییدا‬ ‫له‌چیدا ده‌بینیته‌وه‌؟‬ ‫نه‌جیب��� ‌ه مه‌حم���ود‪ :‬ناتوان���م بڵێم‬ ‫رێكخراوه‌كان كاریان نه‌كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش مان���ای‌ ئه‌وه‌نییه‌ ك���ه‌ بڵێم‬ ‫كه‌مووكوڕییان نییه‌‪ .‬دیاره‌ له‌ڕێكخراوێك‬ ‫ب���ۆ رێكخراوێكی‌ تر جی���اوازی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌ش���ێوه‌ی‌ كاركردنی‌‪ ،‬ئه‌و هاوكارییه‌‬ ‫ئابووری���ه‌ی‌‌و ئاس���انكارییه‌ی‌ ب���ۆ‬ ‫رێكخراوه‌كانی‌ س���ه‌ر به‌ حیزبی‌ حاكم‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌ راس���تی‌ بۆ رێكخراوه‌كانی‌ تر‬ ‫نییه‌‪ .‬ئه‌وه‌ نه‌ك له‌سه‌ر بنه‌مای‌ توانا‌و‬ ‫كار‌و پرۆژه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه‌ی‌‬ ‫كه‌ س���ه‌ر به‌ حیزبی‌ ده‌سه‌اڵته‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ش���دا ئه‌و كارانه‌ی‌ رێكخراوه‌كانی‌‬ ‫ت���ر كردوویانه‌ كه‌ جێگه‌ی‌ ده‌س���تیان‬ ‫دیار بوو‪ ،‬ب���ه‌اڵم پێم وایه‌ خه‌باتكردن‬ ‫بۆ به‌ره‌وپێش���بردنی‌ كۆمه‌ڵگه‌ به‌ته‌نها‬ ‫ئه‌ركی‌ رێكخراوه‌كان‌و ژنان نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئه‌وه‌ هه‌س���تكردن به‌ به‌رپرس���یارێتی‌‬ ‫هه‌موو تاكێكه‌ له‌و كۆمه‌ڵگه‌یه‌‪ ،‬ئینجا‬ ‫ئه‌رك���ی‌ رێكخ���راو‌و داموده‌زگاكان���ی‌‬ ‫تریش���ه‌‪ .‬بۆیه‌ بێالیه‌نكردن���ی‌ به‌ته‌نها‬ ‫وه‌ك ئه‌ركێك���ی‌ ژنان‪ ،‬ئه‌وه‌ هه‌ڵه‌یه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌یه‌‪.‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )326‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/15‬‬

‫ی یه‌كگرتوو "له‌سه‌ر ره‌زامه‌ندی ‌ی خۆ ‌ی‬ ‫‪ 3‬ژن بۆ مه‌كته‌ب سیاسی‌‌و ‪ 9‬بۆ سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫بێخاڵ ئه‌بوبه‌كر‪ :‬ئێمه‌ له‌گه‌ڵ قه‌ده‌غه‌كردن ‌ی فر‌ه ژنی‌و ره‌هاكردن ‌ی ب ‌ێ مه‌رجدا نین كردم ب ‌ه ژن‪ ،‬نه‌ك ب ‌ه زۆر"‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫ی‬ ‫ی خۆی دوا ‌‬ ‫له‌یه‌كه‌م كۆبوونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شه‌شه‌م‪ ،‬سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫كۆنگره‌ ‌‬ ‫ی ‪12‬‬ ‫ی له‌كۆ ‌‬ ‫یه‌كگرتووی‌ ئیسالم ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی س‌‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ئه‌ندام ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژارد بۆ ئه‌و پۆسته‌‪،‬‬ ‫ئافره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ئه‌ندامێك ‌‬ ‫ئه‌و حیزبه‌ش كه‌ یه‌كێكه‌ له‌ژن ‌ه‬ ‫هه‌ڵبژێردراوه‌كان ده‌ڵێت "به‌پێی‬ ‫ی ناوخۆ‪ ،‬مه‌رجی ره‌گه‌ز بۆ‬ ‫په‌یڕه‌و ‌‬ ‫هیچ پۆستێك دیاری نه‌كراوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ی ره‌های‬ ‫له‌داهاتوودا خوشكێك زۆرینه‌ ‌‬ ‫ده‌نگه‌كان به‌ده‌ست بهێنێت‪ ،‬هیچ‬ ‫ی‬ ‫رێگرییه‌ك نییه‌ ك ‌ه ببێته‌ ئه‌میندار ‌‬ ‫گشتی"‪.‬‬ ‫ی ئیس�ل�امی‌ كوردس���تان‬ ‫یه‌كگرتوو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شه‌شه‌م ‌‬ ‫ی رابردوودا كۆنگر‌ه ‌‬ ‫له‌هه‌فته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجامدا‌و س���ه‌ركردایه‌تییه‌ك ‌‬ ‫خ���ۆ ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژارد ك��� ‌ه پێكهاتوو‌ه له‌‪35‬‬ ‫نوێ��� ‌‬ ‫ئه‌ندام‪ ،‬له‌و ژماره‌ی��� ‌ه ‪ 9‬یان ئافره‌تن‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌م هه‌فته‌یه‌ش���دا‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫ێ كۆب���وو‌ه ب���ۆ‬ ‫ی ن���و ‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی نوێ‌‪ ،‬له‌و‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫كۆبوونه‌وه‌یه‌دا ‪ 12‬ئه‌ندام هه‌ڵبژێردران‬ ‫ك ‌ه س���یانیان ئافره‌تن‪ ،‬به‌به‌راوردكردن‬ ‫به‌حیزب��� ‌ه (عه‌لمانییه‌كان) ئه‌م رێژه‌ی ‌ه‬ ‫ی به‌رچاو داده‌نرێت‪.‬‬ ‫به‌پێشكه‌وتنێك ‌‬ ‫بێخ���اڵ ئه‌بوبه‌كر ك��� ‌ه یه‌كێك ‌ه له‌و‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵبژێردراو‌ه ب���ۆ مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ژنان��� ‌ه ‌‬ ‫ی ده‌ڵێت "مه‌كته‌بی سیاس���ی‬ ‫سیاس��� ‌‬ ‫پێكدێ���ت ل���ه‌(‪ )12‬ئه‌ن���دام كه‌ (‪)3‬‬ ‫ئه‌ندامیان ژنن‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌كۆی (‪)11‬‬ ‫ی بااڵی به‌دواداچوون‪،‬‬ ‫كه‌س بۆ ده‌سته‌ ‌‬ ‫كه‌ ئه‌ویش ده‌زگایه‌كی بااڵی یه‌كگرتوو‌ه‬ ‫(‪ )3‬ئه‌ندامیان ژنن"‪.‬‬ ‫بێخ���اڵ ئه‌بوبه‌كر‪ ،‬باس له‌و‌ه ده‌كات‬ ‫ی‬ ‫ی له‌هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ك ‌ه ره‌هه‌ن���دی‌ جوگراف ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ركردایه‌تی‌‌و مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ئه‌ندامان��� ‌‬ ‫سیاس���یدا له‌به‌رچاو ناگیرێت‌و ده‌ڵێت‬ ‫"هه‌رچه‌ن���د‌ه ره‌هه‌ندی دابه‌ش���كردنی‬ ‫جوگراف���ی نادی���ده‌ ناگیرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی لێهاتوویی‬ ‫ی یه‌كه‌م پێ���وه‌ر ‌‬ ‫ب ‌ه پل���ه‌ ‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن���دا ره‌چاوده‌كرێ���ت‪ .‬ئه‌و‬ ‫ی ك��� ‌ه ده‌رچ���وون (‪)4‬‬ ‫خوش���كانه‌ ‌‬ ‫له‌س���لێمانی‪ )2( ،‬له‌هه‌ولێ���ر‪)2( ،‬‬ ‫له‌دهۆك‪ )1( ،‬له‌كه‌ركوك"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌بری ‌ه غه‌فار ك��� ‌ه ب��� ‌ه ئه‌ندام ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژێ���ردراوه‌‪ ،‬باس‬ ‫س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ل���ه‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه كۆت���اش هه‌بوو‌ه بۆ‬ ‫ی ژنان بۆ س���ه‌ركردایه‌تی‌‪،‬‬ ‫سه‌رخستن ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم هه‌ندێكی���ان به‌توان���ای‌ خۆیان‬ ‫ی ‪ 9‬ئه‌ندام‬ ‫ده‌رچ���ون‌و ده‌ڵێت "له‌ك���ۆ ‌‬

‫ی‬ ‫به‌پێی په‌یڕه‌و ‌‬ ‫ناوخۆ‪ ،‬مه‌رجی‬ ‫ره‌گه‌ز بۆ هیچ‬ ‫پۆستێك دیاری‬ ‫نه‌كراوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌داهاتوودا‬ ‫ی‬ ‫خوشكێك زۆرین ‌ه ‌‬ ‫ره‌های ده‌نگه‌كان‬ ‫به‌ده‌ست بهێنێت‪،‬‬ ‫هیچ رێگرییه‌ك‬ ‫نییه‌ ك ‌ه ببێت ‌ه‬ ‫ی گشتی‬ ‫ئه‌میندار ‌‬

‫ ‬ ‫ژنانی هه‌ڵبژێردراوی مه‌کته‌بی سیاسی‌و سه‌رکردایه‌تی یه‌کگرتووی ئیسالمی‬

‫له‌كۆی‌ نۆ ئه‌ندام سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫ی خۆیان ‬ ‫پێنجیان به‌ده‌نگ ‌‬ ‫سه‌ركه‌وتوون‌و چواریان به‌كۆتا‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ی ‪ 5‬به‌ده‌نگ���ی‌ خۆی���ان‬ ‫س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫س���ه‌ركه‌وتوون‌و ‪ 4‬ی���ان به‌كۆتا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی ده‌نگه‌كانیان باش���ه‌‪ ،‬سه‌باره‌ت‬ ‫رێژه‌ ‌‬ ‫ی سیاسیش‪،‬‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫به‌و ‪ 3‬خوشكه‌ ‌‬ ‫ی خۆیان رۆش���توون‌و‬ ‫دوانیان به‌ده‌نگ ‌‬ ‫ی ده‌نگه‌كانیشیان باشه‌"‪.‬‬ ‫رێژه‌ ‌‬ ‫ی ناوه‌كان ئاش���كرا‬ ‫س���ه‌بریه‌ ئه‌ژمار ‌‬

‫ده‌كات‌و ده‌ڵێ���ت "له‌نێ���وان (‪)9‬‬ ‫ی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫ئه‌ندامه‌كه‌ ‌‬ ‫(‪ )5‬خوش���ك ب��� ‌ه ده‌نگ���ی خۆی���ان‬ ‫ده‌رچوون به‌م ش���ێوه‌یه‌‪ :‬به‌یان نوری‬ ‫له‌نێ���وان (‪ )35‬ئه‌ندامه‌ك��� ‌هی‌ ئ���ه‌م‬ ‫ی نۆیه‌مه‌‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌دا‪ ،‬ریزبه‌ندییه‌كه‌ ‌‬ ‫(‪ )507‬ده‌نگی به‌ده‌س���تهێناوه‌‪ ،‬بێخاڵ‬

‫ئه‌بوبه‌كر نۆزده‌یه‌مه‌‌و (‪ )406‬ده‌نگ‪‌،‬و‬ ‫س���ه‌بریه‌ غه‌ف���ار بیس���ت‌و دووهه‌مه‌‌و‬ ‫(‪ )343‬ده‌نگ‌و به‌یان ئه‌حمه‌د بیست‌و‬ ‫پێنجه‌م���ه‌‌و (‪ )315‬ده‌ن���گ‌و ناس���ك‬ ‫تۆفیق س���ی‌و یه‌كه‌مه‌‌و (‪ )260‬ده‌نگی‬ ‫ب ‌ه ده‌س���تهێناوه‌‪ .‬ئه‌و خوش���كانه‌ش‬ ‫ك ‌ه به‌ سیس���تمی كۆتا سه‌ركه‌وتنیان‬ ‫به‌ده‌س���تهێنا بریتی���ن له‌‪ :‬شه‌مس��� ‌ه‬ ‫ئه‌حمه‌د‪ ،‬سه‌رو محه‌مه‌د‪ ،‬به‌هار هادی‌و‬ ‫خه‌رامان محه‌مه‌د"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ژنان له‌وه‌رگرتن ‌‬ ‫سه‌باره‌ت ب ‌ه رۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫بڕیار له‌ناو یه‌كگرتوودا هه‌ر له‌ده‌سته‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫خواره‌وه‌ تا س���ه‌ركردایه‌تی‌‌و مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی "ژن���ان له‌ناو‬ ‫سیاس���ی‌ بێخاڵ وت��� ‌‬ ‫ی ژم���اره‌و‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫یه‌كگرت���وودا له‌ڕوو ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌برایان زیاتر نه‌بن كه‌متر نین‪ ،‬له‌ڕوو ‌‬ ‫ی‬ ‫كارایی‌و چاالكیشه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌نگ ‌ه زۆره‌ ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬تایبه‌ت‬

‫ی‬ ‫خوشكان به‌ده‌س���تیانهێناوه‌‪ ،‬به‌ڵگه‌ ‌‬ ‫ئه‌م راس���تییه‌ن‪ .‬پیاوانی یه‌كگرتووش‬ ‫ی‬ ‫له‌هۆش���یارترینی پیاوان���ی كۆمه‌ڵگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردی���ن‪ ،‬ن���ه‌ك ته‌نه���ا له‌كۆنگره‌ ‌‬ ‫شه‌شه‌مدا ك ‌ه كۆتا په‌سه‌ند كرا‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌س���ه‌رجه‌م كۆنگره‌كاندا‪ ،‬خوش���كان‬ ‫به‌ش���داری كارا ب���وون‌و ده‌نگیش���یان‬ ‫ب���ۆ ناوه‌نده‌كان���ی بڕی���ار پێ���دراوه‌و‬ ‫به‌شدارییه‌كی كارای‌ ناوه‌نده‌كانی بڕیار‬ ‫ده‌كه‌ن‌و رۆڵی كاریگه‌ر له‌دروستكردنی‬ ‫بڕیاردا ده‌گێڕن"‪.‬‬ ‫ی هه‌یه‌‌و ئه‌و‬ ‫سه‌بری ‌ه غه‌فار رایه‌كی‌ تر ‌‬ ‫پێوایه‌ كه‌ خوشكان له‌ناو یه‌كگرتوودا‬ ‫ی دووه‌مه‌و‌ه به‌ش���داربوون‌و‬ ‫له‌كۆنگره‌ ‌‬ ‫ی به‌ش���داربوون‬ ‫ی عه‌مه‌ل ‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بڕیاردا‪ ،‬به‌اڵم له‌ "ئاست ‌‬ ‫دروستكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫پێویس���تدا نه‌بووه‌‌و ده‌كرێ���ت له‌دوا ‌‬

‫كۆنگر‌هی‌ شه‌شه‌مه‌و‌ه زیاتر كارابكرێن‬ ‫له‌سه‌رجه‌م بواره‌كاندا به‌رجه‌سته‌بێت‌و‬ ‫ی فیعلی‌‌و كاریگه‌ریان‬ ‫تا به‌ش���دارییه‌ك ‌‬ ‫هه‌بێت"‪.‬‬ ‫ی فره‌ژنی‌‌و‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌مه‌س���ه‌له‌ ‌‬ ‫ی یه‌كگرتوو له‌م مه‌سه‌له‌یه‌دا‬ ‫رۆڵی‌ ژنان ‌‬ ‫ی "ئێم ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫بێخ���اڵ ئه‌بوبه‌كر وت��� ‌‬ ‫قه‌ده‌غه‌كردن���دا نین ه���ه‌ر وه‌ك له‌گه‌ڵ‬ ‫ره‌هاكردن���ی ب���ێ مه‌رجیش���دا نی���ن‪،‬‬ ‫ل���ه‌و نێوه‌نده‌دا پێویس���ت ‌ه وه‌ك خۆی‬ ‫مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵ بكرێت‌و بۆ چاره‌س���ه‌ر‬ ‫په‌نای ب���ۆ ببرێت‪ ،‬نه‌ك خ���ۆی ببێت ‌ه‬ ‫هۆی نانه‌وه‌‌و گه‌وره‌كردنی كێش���ه‌كانی‬ ‫ناو كۆمه‌ڵگه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌بری ‌ه غه‌ف���ار پێیوای���ه‌ فره‌ژن ‌‬ ‫تائێس���تا حاڵه‌ت���ه‌‌و نه‌بۆت��� ‌ه دیارده‌‪،‬‬ ‫ی تریان زۆرتره‌‌و ده‌كرێت‬ ‫ژنان كێش���ه‌ ‌‬ ‫ی ژنان له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫ئێمه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پله‌به‌ن���د ‌‬ ‫ی زانس���ت ‌‬ ‫توێژین���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كێش���ه‌كان دیار بكه‌ین‌و پێوایه‌ رێژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زیاتر مه‌ترس��� ‌‬ ‫ت���ه‌اڵق‌و توندوتی���ژ ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئافره‌ت‌و خێزان���ه‌‪ ،‬مه‌رجیش‬ ‫نییه‌ هه‌موو كێشه‌كان به‌یاسا چاره‌سه‌ر‬ ‫بكرێن‌و ره‌نگ ‌ه له‌ڕێگای‌ هۆش���یارییه‌و‌ه‬ ‫زۆرێك له‌و كێشان ‌ه چاره‌سه‌ر بكرێن"‪.‬‬

‫رێژه‌ ‌ی ژنان له‌ناوه‌نده‌كان ‌ی بڕیار زیاد ده‌بن‌و ره‌وشه‌كه‌شیان به‌ره‌و خراپتر ده‌چێت‬

‫ی كارایی‌ نییه‬ ‫ی ژنان‪ :‬دانانی‌ ئافره‌ته‌كان له‌‌و پۆستانه‌‪ ،‬له‌‌سه‌ر بنه‌ما ‌‬ ‫ی ماف ‌‬ ‫چاالكوانێك ‌‬ ‫ئا‪ :‬كامه‌ران محه‌مه‌د‬ ‫ی‬ ‫له‌‌كابین ‌ه یه‌ك له‌‌دوای‌ یه‌كه‌كان ‌‬ ‫ی كوردستانه‌و‌ه‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫هه‌تا ئێستا‪ ،‬هه‌میش ‌ه ده‌سه‌اڵتداران‬ ‫ی ژنان بۆ‬ ‫باس له‌‌هێنانه‌ پێشه‌وه‌ ‌‬ ‫ی بڕیار ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ناوه‌نده‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫هێنانه‌ پێشه‌وه‌ش له‌‌سه‌ر ئاست ‌‬ ‫حیزب‌و حكومه‌ت‌و په‌رله‌‌مان‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ستی‌ پێده‌كرێت‪ ،‬كه‌چ ‌‬ ‫به‌كرده‌ی ‌‬ ‫ی ژنان به‌ره‌و خراپتر ده‌چێت‌و‬ ‫ره‌وش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاماره‌كانی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی دژ به‌ ژنان‌و‬ ‫به‌دواداچوونی‌ توندوتیژ ‌‬ ‫نه‌خۆشخانه‌كان‪ ،‬سااڵن ‌ه ب ‌ه سه‌دان‬ ‫ژن ده‌كوژرێن‌و سه‌دان ژنی‌ تریش‬ ‫ی جه‌سته‌یی‌‌و‬ ‫ده‌كه‌ون ‌ه به‌ر توندوتیژ ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌عنه‌وی‌ پیاوان‪ .‬چاالكوانان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئافره‌تانیش ده‌ڵێن "دانان ‌‬ ‫مافه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ژنان له‌پۆسته‌كاندا له‌‌سه‌ر بنه‌ما ‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ كۆمه‌اڵیه‌تیی ‌ه نه‌ك‬ ‫ی كارابوون‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ش هیچ‬ ‫بنه‌ما ‌‬ ‫ی‬ ‫كاریگه‌رییه‌ك له‌‌سه‌ر باشتركردن ‌‬ ‫ی ژنان دروست ناكه‌ن"‪.‬‬ ‫ره‌وش ‌‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫نه‌مده‌زانی‌ بانگه‌شه‌كانی‌ حكومه‌ت‌و ‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌‌مان له‌بار‌هی‌ به‌رگری‌ له‌ماف ‌‬ ‫ژنان ته‌نیا بابه‌تێكی راگه‌یاندنه‌‌و‬ ‫ی خه‌ڵكه‬ ‫بۆ هه‌ڵخه‌ڵتاندن ‌‬

‫پیاوێك ژیان ده‌گوزه‌رێنی‌‪ ،‬بۆ یه‌كه‌مجار‬ ‫ی‬ ‫ی ژنانه‌و‌ه په‌نا ‌‬ ‫ی چاالكوانێك ‌‬ ‫له‌‌ڕێگ���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌دواداچوون��� ‌‬ ‫ب���ۆ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫توندوتیژیه‌و‌ه برد‌و س���كااڵی‌ یاس���ای ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌‌س���ه‌ر پیاوه‌ك ‌ه تۆمارك���رد‪ ،‬كه‌چ ‌‬ ‫تائێستاش ناتوانێت ب ‌ه ته‌نیا له‌‌ماڵه‌و‌ه‬ ‫بچێت ‌ه قوتابخان���ه‌‪ ،‬چونك ‌ه حكومه‌ت‌و‬ ‫الیه‌ن ‌ه په‌یوه‌ندی���داره‌كان نه‌یانتوانیو‌ه‬ ‫سنورێك بۆ پیاوه‌ك ‌ه دابنێن‌و به‌رده‌وام‬ ‫ی رفاندن له‌‌كچه‌ك ‌ه ده‌كات‪.‬‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ ‌‬ ‫ی راگه‌یاند‪،‬‬ ‫باوكی‌ رێژیار ب���ه‌ ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی له‌‌سه‌ر‬ ‫ی یاس���ای ‌‬ ‫ك ‌ه چه‌ندین س���كااڵ ‌‬ ‫تاوانباره‌ك���ه‌ تۆمارك���ردووه‌‌و دوو جار‬ ‫ی‬ ‫ی بردۆت ‌ه به‌ر لیژنه‌ ‌‬ ‫ب ‌ه فه‌رمی‌ په‌ن���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌‌م���ان‌و چه‌ندینجار په‌نا ‌‬ ‫رێژی���ار ئیس���ماعیل یونس(ناوێکی ژنان��� ‌‬ ‫ی توندوتیژی‌‪،‬‬ ‫ی ته‌مه‌ن ‪ 18‬ساڵه‌یه‌‌و بردۆت ‌ه به‌ر به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫خوازراوه‌) كچێك ‌‬ ‫ی كه‌چ���ی‌ تاك���و ئێس���تا نه‌یانتوانیو‌ه‬ ‫ی دوو س���اڵ ‌ه له‌ژێر هه‌ڕه‌ش���ه‌ ‌‬ ‫ماو‌ه ‌‬

‫ی‬ ‫كچه‌كه‌ی‌‌و خاوخێزانه‌كه‌ی‌ له‌‌هه‌ڕه‌شه‌ ‌‬ ‫تاوانباره‌ك��� ‌ه ده‌رب���از بك���ه‌ن‪ .‬باوكی‬ ‫ی فه‌رمی‌‪،‬‬ ‫وتی "له‌‌چه‌ن���د ده‌زگایه‌ك��� ‌‬ ‫ی پاراس���تنی‌ ماف���ی‌ ژنان‬ ‫ك ‌ه به‌ن���او ‌‬ ‫موچ��� ‌ه وه‌رده‌گرن‪ ،‬من س���كااڵم تێیدا‬ ‫ی پێیان وتم بڕۆ‬ ‫تۆماركردووه‌‪ ،‬كه‌چ��� ‌‬ ‫ی بكه‌"‪.‬‬ ‫ی چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫ی عه‌شایه‌ر ‌‬ ‫به‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی "من تا لێم نه‌قه‌وما‬ ‫هه‌روه‌ك وتیش��� ‌‬ ‫ی حكومه‌ت‌و‬ ‫ی بانگه‌ش���ه‌كان ‌‬ ‫نه‌مده‌زان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رگ���ری‌ له‌ماف ‌‬ ‫په‌رله‌‌م���ان له‌باره‌ ‌‬ ‫ژنان ته‌نیا بابه‌تێك���ی راگه‌یاندنه‌‌و بۆ‬ ‫ی خه‌ڵكه‌‪ ،‬بۆم ده‌ركه‌وت‬ ‫هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئافره‌ته‌كانیش باوه‌ڕیان ب ‌ه مه‌س���ه‌له‌ ‌‬ ‫ژنان نیی���ه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رن���ا خه‌مێكیان له‌‌و‬ ‫ی من ده‌خوارد"‪.‬‬ ‫كچه‌ ‌‬ ‫ی ره‌وشی‌ ژنان‬ ‫ی چاودێران ‌‬ ‫ب ‌ه قس��� ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫كابینه‌ی‌ پێنجه‌م��� ‌‬

‫تاڕاده‌ی���ه‌ك گرنگی‌ ب ‌ه ماف���ی‌ ژناندا‌و‬ ‫ی بۆ‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كی‌ س���ه‌ربه‌خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پاراس���تن ‌‬ ‫دانا‌و چه‌ندین ش���ه‌ڵته‌ر ‌‬ ‫ژنانی‌ له‌شار‌و ش���ارۆچكه‌كان كرده‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫كابین��� ‌هی‌ حه‌وته‌می���ش ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راگه‌یاند‪ ،‬ك ‌ه له‌‌چه‌ندین ژن ‌‬ ‫خانمان��� ‌‬ ‫چاالكوانی‌ نێ���و حیزبه‌كان پێكهاتووه‌‌و‬ ‫حیزب���ه‌ ئۆپۆزس���یۆنه‌كانیش تێی���دا‬ ‫ی‬ ‫به‌ش���دارن‪ ،‬وابڕیاریش ب���وو له‌‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌نجومه‌نه‌وه‌‪ ،‬پالنی‌ س���تراتیژ ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ ره‌وش���ی‌ ژنان دابنرێت‌و ئه‌ندامان ‌‬ ‫ی بڕیاربن‪،‬‬ ‫ی ناوب���راو خاوه‌ن ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی پێهات‌و تاكو‬ ‫كه‌چ���ی‌ كابینه‌ك ‌ه كۆتای ‌‬ ‫ئێستا هیچ كارێكی‌ دیار نییه‌‪.‬‬ ‫ی ژنان‬ ‫چاالكوان���ی‌ ب���واری‌ مافه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫(په‌روین حه‌س���ه‌ن) ده‌ڵێت "سه‌ربار ‌‬ ‫ی ژن���ان‌و‬ ‫زۆربوون���ی‌ رێكخراوه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لیژنه‌ ‌‬ ‫ی خانمان‌و بوون��� ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی ژن‬ ‫ی په‌رله‌‌مان‪ ،‬كه‌چی‌ ره‌وش��� ‌‬ ‫ژنان��� ‌‬ ‫ب ‌ه به‌راورد له‌‌گه‌ڵ س���ااڵنی‌ نه‌وه‌ده‌كان‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫خراپترب���ووه‌"‪ .‬په‌روین ه���ۆكار ‌‬ ‫خراپبون���ه‌ش بۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی بڕی���اردان نین‌و‬ ‫ك ‌ه ژن���ان له‌ناوه‌ند ‌‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه رێژه‌ش���یان زۆر بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی بڕی���اره‌كان هه‌ر به‌ده‌س���ت‬ ‫پێگ���ه‌ ‌‬ ‫ی تر‬ ‫پیاوانه‌وه‌ی���ه‌"‪ .‬په‌روی���ن هۆكارێك ‌‬ ‫بۆ الیه‌ن��� ‌ه كه‌لتوریه‌ك���ه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌‌و‬

‫ی حزبه‌كان‬ ‫پێیوای��� ‌ه كه‌ س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ناتوانن له‌‌و كه‌لتور‌ه ده‌ربچن‪ ،‬هه‌ر بۆیه‬ ‫"ژن له‌‌سه‌ركردایه‌تی‌ حیزبه‌كان په‌راوێز‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫خ���راون‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگ ‌ه ل���ه‌‌وه‌ ‌‬ ‫ك��� ‌ه داش���ده‌نرێن زۆربه‌ی���ان ناتوانن‬ ‫به‌رپرسیاریه‌تییه‌كه‌ هه‌ڵبگرن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی تر ‌‬ ‫گ���واڵن س���ه‌لیم چاالكوانێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رێژه‌ ‌‬ ‫ی ئافره‌تان���ه‌‪ ،‬زیادبوون ‌‬ ‫ب���وار ‌‬ ‫ژنان له‌‌س���ه‌رجه‌م كای���ه‌كان ب ‌ه باش‬ ‫ده‌زانێ���ت‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك خ���ۆی‌ ده‌ڵێت‬ ‫"له‌‌سه‌ر بنه‌مای‌ كارایی‌‌و وشیاری‌ بێت‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫نه‌ك راد‌هی‌ په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫ی گوێڕایه‌ڵییان بۆ پیاوان‪،‬‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ك ‌ه ئ���ه‌م حاڵه‌ت ‌ه بۆته‌ ه���ۆ ‌‬ ‫كاریگه‌ری پۆزه‌تیڤیان له‌‌سه‌ر ره‌وشه‌ك ‌ه‬ ‫هه‌بێت"‪.‬‬ ‫گ���واڵن جه‌خت له‌‌وه‌ده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی ژنان‬ ‫ی دانان ‌‬ ‫ی پێ���وه‌ر ‌‬ ‫به‌ه���ۆی‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫پێوه‌رێك���ی‌ ته‌ندروس���ت نییه‌‪ ،‬زۆرێك‬ ‫ی وه‌كو پره‌نس���یپ كار بۆ‬ ‫ل���ه‌‌و ژنانه‌ ‌‬ ‫ی ژنان ده‌ك��� ‌هن‌و له‌‌و بواره‌دا‬ ‫مافه‌كان��� ‌‬ ‫مان���دوون‪ ،‬مافه‌كانی���ان ده‌خورێ���ت‌و‬ ‫په‌راوێ���ز ده‌خرێن‪ ،‬وتیش���ی‌ "چه‌ندین‬ ‫ی‬ ‫ی چاالكمان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ژن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیراده‌یه‌كی‌ به‌هێزی���ان هه‌یه‌‌و خاوه‌ن ‌‬ ‫ی خۆیانن‪ ،‬كه‌چی‌ بوار ب ‌ه هاتن ‌ه‬ ‫بڕی���ار ‌‬ ‫پێشوه‌یان نادرێت"‪.‬‬

‫ی‬ ‫له‌چه‌ند ده‌زگایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫فه‌رمی‌‪ ،‬كه‌ به‌ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ماف ‌‬ ‫پاراستن ‌‬ ‫ژنانه‌و‌ه موچ ‌ه‬ ‫وه‌رده‌گرن‪ ،‬من‬ ‫سكااڵم تێیدا‬ ‫تۆماركردووه‌‪،‬‬ ‫كه‌چی‌ پێیان وتم‬ ‫ی‬ ‫بڕۆ ب ‌ه رێگ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫عه‌شایه‌ر ‌‬ ‫چاره‌سه‌ری بكه‌‬

‫‪11‬‬

‫كچه‌كه‌‪ :‬هه‌ڵیخه‌ڵه‌تاندم‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫نه‌مهێنێت هه‌ر ده‌بێت له‌زیندان بێت‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫به‌ر له‌چه‌ند مانگێك‪ ،‬ئاراس‬ ‫په‌یوه‌ندیی‌ له‌گه‌ڵ كچ ‌ه دراوسێیه‌كیان‬ ‫ی‬ ‫ی ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫په‌یدا ده‌كات‌و دوا ‌‬ ‫كه‌م به‌قسه‌ی‌ ئافره‌ته‌ك ‌ه‬ ‫"هه‌ڵیخه‌ڵه‌تاندووه‌" به‌و هۆیه‌شه‌و‌ه‬ ‫كوڕه‌ك ‌ه راپێچی‌ زیندان ده‌كات‪ ،‬ئێستا‬ ‫كچه‌كه‌ ئاماده‌نییه‌ ئه‌و كوڕه‌ به‌ردات‬ ‫تا به‌ڕه‌سمیی‌ نه‌یخوازێت‪.‬‬ ‫ی له‌زیندانه‌‪،‬‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ئاراس‪ ،‬س���ه‌ربار ‌‬ ‫ی ده‌س���تگیرانه‌كه‌یه‌تی‌‌و‬ ‫دڵ���ی‌ ل���ه‌ال ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاواته‌خوازه‌ ئه‌و بچێت��� ‌ه په‌ناگه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی "من تا‬ ‫ژن���ان نه‌وه‌كو بیكوژن‌و وت��� ‌‬ ‫م���ردن مه‌منون���ی‌ ئه‌و كچ���ه‌م‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و كچ ‌ه منی‌ بوێت ه���ه‌ر ده‌یهێنم"‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌پێچه‌وان���ه‌ی‌ ئ���اراس‪-‬ه‌و‌ه‬ ‫ده‌س���تگیرانه‌كه‌ی‌‪ ،‬ئاراس به‌ ناڕاست‬ ‫ی له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌زانێت‌و وتی‌ "ئه‌گه‌ر ئه‌و درۆ ‌‬ ‫ی زیندانم نه‌ده‌كرد‪،‬‬ ‫نه‌كردمای ‌ه من راپێچ ‌‬ ‫ی پێدام‪ ،‬دوایش هه‌ر‬ ‫ئه‌و په‌یمانی‌ هێنان ‌‬ ‫ی پێكردم بۆی ‌ه ناچارم‬ ‫ده‌ستی‌ ده‌س���ت ‌‬ ‫ی له‌توانای‌ خۆم���دا نه‌بێت‌و ب ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫دادوه‌ر بكرێت‪ ،‬ك���ردم تا رزگارم بێت‬ ‫له‌و نه‌هامه‌تیه‌‌و له‌زیندانم توندكرد"‪.‬‬ ‫ی ته‌مه‌ن بیس���ت س���اڵ‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ئاراس��� ‌‬ ‫په‌نج���ه‌ره‌ی‌ به‌ندیخانه‌كه‌و‌ه ده‌یڕوانیی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬باس���ی‌ له‌وه‌ ك���رد ك ‌ه ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���اڵێك ‌ه په‌یوه‌ندی‌ له‌گه‌ڵ ش���ه‌ونم ‌‬ ‫ته‌م���ه‌ن ه���ه‌ژده‌ س���اڵدا هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تاو‌ه له‌ڕێگ��� ‌هی‌ مۆبایل���ه‌و‌ه‬ ‫ئه‌و كچ��� ‌هی‌ ناس���یوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم دواتر‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كه‌ی���ان گه‌رموگوڕت���ر بوو‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌ جۆرێ���ك ئاراس هه‌میش��� ‌ه دڵنیا ‌‬ ‫ی مابێت‬ ‫كردۆته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه ئه‌گ���ه‌ر رۆژێك ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ر ده‌یهێنێت‪ ،‬به‌اڵم راس���ت ‌‬ ‫ی ده‌یكات به‌ ژن"‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫نه‌كات‌و "دوا ‌‬ ‫ده‌ستبه‌رداری‌ به‌ڵێنه‌ك ‌هی‌ ده‌بێت‌و رۆژ‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌خاته‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه به‌ناچار ‌‬ ‫به‌ڕۆژ دوور ‌‬ ‫ی پۆلیس‌و ئاراس‬ ‫شه‌ونم ده‌چێت ‌ه بنكه‌ ‌‬ ‫به‌ ده‌ستگیركردن ده‌دات‪.‬‬ ‫ش���ه‌ونم هه‌رچه‌ند‌ه زۆر هه‌رزه‌كاره‌‌و‬ ‫ته‌مه‌ن���ی‌ زۆرنیی���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم مه‌ینه‌تی‌‌و‬ ‫ی زۆر چه‌ش���تووه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی ژیان ‌‬ ‫نه‌هامه‌ت ‌‬ ‫ی پڕ له‌كێش��� ‌ه ‌‬ ‫ی "من له‌ماڵێك ‌‬ ‫وت��� ‌‬ ‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬ ‫ ‬ ‫ی نا کچان قوربانی هه‌ڵخه‌اڵتاندنی پیاوانن‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رخۆش��� ‌‬ ‫ئارام���دا بووم‪ ،‬باوكێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ناڕه‌سه‌نم هه‌بوو‪ ،‬شه‌وان ‌ه به‌سه‌رخۆش ‌‬ ‫ی پێده‌كردین‪،‬‬ ‫لێیده‌دای���ن‌و س���وكایه‌ت ‌‬ ‫هه‌م���وو ئاواتم ئ���ه‌وه‌ بوو ل���ه‌و ژیان ‌ه‬ ‫ی هه‌موو پیاوان‬ ‫رزگارم بێت‪ ،‬نه‌مزان��� ‌‬ ‫ده‌ستبڕو درۆزنن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و زۆر نیگه‌ران��� ‌ه ل���ه‌‌و دۆخه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫تێیكه‌وت���وو‌ه ب ‌ه گریانه‌وه‌ باس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���ه‌و‌هی‌ كرد كه‌ ئ���اراس كچێنیه‌كه‌ ‌‬ ‫لێس���ه‌ندووه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك���و نه‌یهێناوه‌‪،‬‬ ‫ی كردووه‌ ره‌نگ ‌ه ته‌نها‬ ‫تووشی‌ داوێكیش ‌‬ ‫ب ‌ه كوش���تن لێی‌ رزگار بێت‪ ،‬ئاراسیش‬ ‫جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌و‌ه "ئه‌گه‌ر‬ ‫ی‬ ‫نه‌چێته‌ په‌ناگه‌ی���ه‌ك ره‌نگه‌ دووچار ‌‬ ‫ی زۆر‌و ته‌نان���ه‌ت كوش���تنیش‬ ‫ئ���ازار ‌‬ ‫ببێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاراس به‌ كراسێكی‌ خاكی‌‌و ره‌نگێك ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵبزڕكاوه‌وه‌‪ ،‬زۆر به‌ ترس���ه‌وه‌ باس ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌و كێشه‌ گه‌وره‌ی ‌ه ده‌كرد كه‌ رووبه‌ڕوو ‌‬ ‫بووه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌یوت "هه‌رگیز باوه‌ڕم‬ ‫نه‌ده‌كرد ئه‌و كچ ‌ه رۆژێك له‌ڕۆژان بمخات ‌ه‬ ‫زیندانه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه من ده‌ستم نه‌بڕیوه‌و‬ ‫ی نه‌بوایه‌ هه‌رده‌مهێنا"‪،‬‬ ‫له‌به‌ر ق���ه‌رزار ‌‬ ‫به‌اڵم شه‌ونم ئه‌و‌ه به‌ ناڕاست ده‌زانێت‌و‬ ‫وتی‌ "ئه‌و خاوه‌نی‌ تاكسییه‌كه‌و رۆژان ‌ه‬ ‫كار ده‌كات ئه‌گ���ه‌ر یه‌كێك قه‌رزار بێت‬ ‫ئه‌و هه‌موو پاره‌یه‌ چۆن خه‌رج ده‌كات‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌و هه‌ر ده‌یه‌وێ���ت نه‌مهێنێت‌و‬ ‫ته‌نها ده‌ستم پێ گه‌رم بكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫كوڕه‌ك ‌ه سووره‌ له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ماچ ئازاد بكرێت یه‌كسه‌ر مار‌هی‌ ده‌كات‌و تا‬ ‫ی دام‌و ده‌ست‌و قاچ ‌‬ ‫ی خ���ۆش ده‌وێت له‌پڕ په‌المار ‌‬ ‫ده‌یهێنێت‌و زۆریش��� ‌‬ ‫ی ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم شه‌ونم‬ ‫ی به‌ ژن‌و كردم كه‌ هه‌ر بمكات به‌ ژن یه‌كس���ه‌ر مردنیش مه‌منون ‌‬ ‫هه‌ر له‌به‌رئ���ه‌وه‌ش كردویه‌ت ‌‬ ‫ی ‪ 2012/1/1‬بوو بڕیارماندا دوای‌ ئ���ه‌و‌ه دێت��� ‌ه دوام‌و ده‌مهێنێت‪ ،‬باوه‌ڕ ب���ه‌و به‌ڵێنان ‌ه ن���اكات‌و پێیوای ‌ه‬ ‫وتی‌ "شه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌وروتره‌ له‌وه‌و خه‌ڵك پێ ‌‬ ‫ك ‌ه ئه‌و ش���ه‌وه‌ پێك���ه‌وه‌ بین‪ ،‬هه‌ر ك ‌ه به‌اڵم ‪ 4‬مانگ رۆشت‌و هه‌ر نه‌هات بۆی ‌ه كێشه‌ك ‌ه ‌‬ ‫زانیو‌ه بۆیه‌ تا ب ‌ه ره‌س���می‌ نه‌یهێنێت‬ ‫دایك‌و باوك‌و خوشكه‌كانی‌ خه‌وتبوون ناچاربووم به‌ گرتنی‌ بده‌م"‪.‬‬ ‫ی پاشگه‌ز نابێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاراس ك ‌ه ئێستا به‌ مادده‌ی‌ (‪ )393‬له‌داواكه‌ ‌‬ ‫ی ‪ 12‬ش���ه‌و بوو هات���ه‌ ماڵمان‌و‬ ‫نزیك ‌‬ ‫ی ده‌ستگیركراو‌ه‬ ‫ی له‌یاسای‌ سزادانی‌ عێراق ‌‬ ‫بردم ‌ه ژووره‌ك ‌هی‌ خۆم‌و له‌وێ‌ نزیكه‌ ‌‬ ‫ی ك���ه‌ تایبه‌ت���ه‌ ب���ه‌ هه‌ڵخه‌ڵه‌تان���دن‌و‬ ‫كاژێرێك پێكه‌و‌ه بووین‌و ب ‌ه ره‌زامه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تێبینی‌‪ :‬ناو ‌‬ ‫هه‌ردووكمان ئه‌و كاره‌مان كرد"‪ ،‬به‌اڵم له‌خشته‌بردن‪ ،‬زۆر په‌شیمانه‌ له‌و كاره‌ ‌‬ ‫ش���ه‌ونم ده‌ڵێت "هیچ راست ناكات ئه‌و كردوویه‌ت���ی‌‌و په‌یمان ده‌دات كه‌ ئه‌گه‌ر شه‌ونم‌و ئاراس خوازراوه‌‪.‬‬

‫من له‌ماڵێكی‌ پڕ هه‌رگیز باوه‌ڕم‬ ‫ی نا ئارامدا نه‌ده‌كرد ئه‌و‬ ‫له‌كێش ‌ه ‌‬ ‫كچ ‌ه رۆژێك‬ ‫ی‬ ‫بووم‪ ،‬باوكێك ‌‬ ‫له‌ڕۆژان بمخات ‌ه‬ ‫ی‬ ‫سه‌رخۆش ‌‬ ‫زیندانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ناڕه‌سه‌نم‬ ‫چونك ‌ه من ده‌ستم‬ ‫هه‌بوو‪ ،‬شه‌وان ‌ه‬ ‫نه‌بڕیوه‌و‬ ‫ی‬ ‫به‌سه‌رخۆش ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌ر قه‌رزار ‌‬ ‫لێیده‌داین‌و‬ ‫نه‌بوای ‌ه‬ ‫ی‬ ‫سوكایه‌ت ‌‬ ‫هه‌رده‌مهێنا‬ ‫پێده‌كردین‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )326‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/15‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫کوردو پرۆژە گەورەکان‪ ..‬ئیسرائیل‌و ئەمه‌ریکا‬ ‫ترس‌و نەوت‌و قازانج‬ ‫مەریوان وریا قانیع‬

‫دوابەش‬ ‫سەرەتا‬ ‫قس���ەکردن لەسەر هاوکێش���ەکانی هێز‌و‬ ‫دەسەاڵت له‌خۆرهەاڵتی ناوەڕاستدا بەبێ‬ ‫قسەکردن دەربارەی پرۆژەی ئیسرائیل‌و‬ ‫ئەمه‌ری���کا کارێک���ی نەکردەیە‪ .‬ئەم دوو‬ ‫هێ���زە کاریگەری���ی گەورەیان لەس���ەر‬ ‫رووداوەکان���ی ناوچەک���ە‌و ریزبەس���تنە‬ ‫سیاسییە گەورەکانی ناوچەکە هەیە‪.‬‬ ‫ئیسرائیل‌و ناوچەکە‬ ‫له‌ڕۆژی دروستبوونییەوە ئیسرائیل کێشەی‬ ‫گەورەی لەگ���ەڵ واڵت���ە عەرەبییەکانی‬ ‫رۆژهەاڵتی ناوەڕاستدا هەیە‪ ،‬ئەم واڵتانە‬ ‫ن���ەک تەنه���ا بوونی ئیس���رائیلیان وەک‬ ‫دەوڵەت لەناوچەکەدا بە دروستکراوێکی‬ ‫ئیمپریال���ی دادەن���ا‌و ئامادەنەبوون هیچ‬ ‫پەیوەندییەک���ی دیپلۆماس���ی‌و ئابوری‌و‬ ‫فەرهەنگی ببەس���تن‪ ،‬بەڵک���و ئامادەش‬ ‫نەب���وون دان بەبوونی���دا بنێ���ن‪ .‬ئ���ەم‬ ‫دۆخە بووە ه���ۆکاری کۆمەڵێک جەنگی‬ ‫خوێن���اوی‌و وێرانکەری ل���ەو ناوچەیەدا‪،‬‬ ‫بەاڵم سەرجەمی ئەو جەنگانە له‌قازانجی‬ ‫ئیسرائیل‌و بەزیانی عەرەبەکان بەگشتی‌و‬ ‫فەلەستینییەکان بەتایبەتی شکاوەتەوە‪.‬‬ ‫بەدرێژای���ی مێژووی دروس���تبوونی وەک‬ ‫دەوڵەت‪ ،‬ئیسرائیل دەیه‌وێت بە عەرەب‌و‬ ‫ناوچەکەی بس���ەلمێنێت ک���ە یەکەیەکی‬ ‫سیاسی لەڕووخاننەهاتووە‌و دروستبووە‬ ‫بۆئ���ەوەی بمێنێتەوە‪ .‬هەروەها دەیەوێت‬ ‫بڵێ���ت ئیس���رائیل دەوڵەتێکە باش���ترە‬ ‫ب���ۆ دەوڵەتانی ناوچەکە وەک بەش���ێک‬ ‫له‌سیس���تمێکی ئیقلیم���ی قبووڵیبکەن‪،‬‬ ‫نەک بیر له‌وێرانکردنی بکەنەوە‌و هەوڵی‬ ‫لەناوبردن���ی بدەن‪ .‬پرۆژەی ئیس���رائیل‬ ‫لەناوچەکەدا ئەم ویستە ئاراستەیدەکات‪،‬‬ ‫مەبەستم ویستی مانەوە‌و قبووڵکردنیەتی‬ ‫وەک هێزێک���ی گەورە لەناوچەکەدا‪ ،‬نەک‬ ‫هیچ دید‌و خەونێکی ئایدیۆلۆژی‌و دینی‌و‬ ‫فەرهەنگی‪ .‬لەڕاس���تیدا ئەوەی ئەم دیدە‬ ‫دەسەلمێنێت سڵنەکردنەوەی ئیسرائیله‬ ‫‌تەنانەت بۆ کارکردن لەگەڵە ئایەتواڵکانی‬ ‫تاران���دا دوای بەرپابوونی جەنگی ئێران‌و‬ ‫عێراق‌و فرۆشتنی چەک النیکەم تا کۆتایی‬ ‫س���اڵی ‪ ١٩٨٣‬بە ئێرانێک ک���ە لەڕووی‬ ‫ئایدیۆلۆژییەوە دوژمنێکی سەرس���ەختی‬ ‫ئیسرائیلە‪.‬‬ ‫هەندێ���ک له‌واڵت���ە عەرەبیی���ەکان زوو‬ ‫گەیشتنە ئەو بڕوایەی کە ناکرێت ئیسرائیل‬ ‫لەناوببرێت‪ ،‬بۆیە هەوڵ���ی رێککەوتنیان‬ ‫لەگەڵ���دا دا‪ .‬میس���ر له‌س���اڵی ‪١٩٧٩‬دا‬ ‫رێککەوتننامەی ئاشتی لەگەڵ ئیسرائیلدا‬ ‫ئیمزاکرد‪ ،‬له‌س���اڵی ‪١٩٩٤‬دا ئیسرائیل‌و‬ ‫ئ���ەردەن هەم���ان رێککەوتننامەی���ان‬ ‫ئیمزاکرد‪ ،‬ئەگەرچی سعودیە‌و مەغریب‌و‬ ‫واڵتان���ی کەنداو رێککەوتنی رەس���مییان‬ ‫لەگەڵ ئیسرائیلدا نییە‪ ،‬بەاڵم ئەو گوتارە‬ ‫سیاس���ی‌و ئایدیۆلۆژییەش���یان نییە کە‬ ‫ئیسرائیل وەک دوژمنی سەرەکی عەرەب‬ ‫ببینن‌و بەرەنگاربوونەوەی ئیس���رائیل بە‬ ‫ئەرکی س���ەرەکی ئومەی عەرەبی بزانن‪.‬‬ ‫هاوکات ئیسرائیل زۆر بەوردی تەماشای‬ ‫پرۆس���ەی بەهێزبوون‌و خۆچەکدارکردنی‬ ‫واڵتانی ناوچەک���ە دەکات‌و ناهێڵێت هیچ‬ ‫یەکێ���ک لەو واڵتان���ە هێزێک���ی قابیلی‬ ‫هەڕەشە بۆسەر ئیسرائیل‪ ،‬دروستبکەن‪.‬‬ ‫ئ���ەم س���تراتیژە وایکرد ئیس���رائیل‪ ،‬بۆ‬ ‫نموونە‪ ،‬له‌ساڵی ‪ ١٩٨١‬کۆمەڵێک پێگەی‬

‫ئیقلیمی گەورە‪ ،‬ئەم سیاسەتەی ئیسرائیل‬ ‫گۆڕانێک���ی بەرچ���اوی بەس���ەرداهات‪.‬‬ ‫ش���ارەزایەکی ناوچ���ەی خۆرهەاڵت���ی‬ ‫ناوه‌ڕاست ئەم گۆڕانە بە ”تسونامییەکی‬ ‫جیۆسیاس���ی“ ناودەب���ات‪ .‬له‌ئێس���تادا‬ ‫ئیس���رائیل نەک تەنها رێککەوتنی لەگەڵ‬ ‫واڵتە عەرەبییەکان هەیە‪ ،‬بەڵکو تەنانەت‬ ‫دەتوانێت پش���ت بەهاری���کاری هەندێک‬ ‫له‌واڵت���ە عەرەبییەکانی���ش ببەس���تێت‪،‬‬ ‫بەتایبەتی واڵتی سعودیە‌و میرنشینەکانی‬ ‫کەن���داو‪ .‬له‌ملمالنێ���ی ناوچەی���ی نێوان‬ ‫ئیسرائیل‌و ئێراندا‪ ،‬ئەم واڵتە عەرەبییانە‪،‬‬ ‫هاوسەنگەری ئیسرائیلن‪ .‬ملمالنێی نێوان‬ ‫ئیس���رائیل‌و ئێران لەناوچەکەدا یەکێکە‬ ‫له‌ملمالنێ گەورەکان‪ ،‬ئەمڕۆ ئەم ملمالنێ‬ ‫سیاسییە ئاکارێکی دینی وەرگرتوە‪ ،‬ئەمە‬ ‫وایکردوە ئەو گوتارە عەلمانییە تەقلیدییە‬ ‫دژ بە ئیمپریالیزم‌و زایۆنیزمەی س���وریا‌و‬ ‫هێزە چەپەکانی ع���ەرەب هەڵگرین‪ ،‬ئەو‬ ‫قورس���اییەی جارانیان نەم���اوە‪ .‬لەباتی‬ ‫ئەم���ە گوتارێکی دینی دروس���تبووە کە‬ ‫جەنگ لەگەڵ ئیسرائیلدا وەک جیهادێکی‬ ‫دینی وێنادەکات‌و مردن لەو جەنەگەشدا‬ ‫وەک شەهادەتی دینی دەناسێنێت‪.‬‬ ‫گۆڕان���ی راس���تەقینە له‌هێ���زی واڵتانی‬ ‫ناوچەک���ەدا دوای جەنگ���ی کوەیت���ی‬ ‫س���اڵی ‪ ١٩٩١‬دەس���تپێدەکات‪ ،‬ل���ەم‬ ‫جەنگ���ەدا عێراق‪ ،‬ک���ە یەکێک له‌دوژمنە‬ ‫سەرسەختەکانی ئێران بوو‪ ،‬بەشێوەیەکی‬ ‫گ���ەورە الوازب���وو‪ ،‬کەوتن���ی رژێمەکەی‬ ‫س���ەدام حوسەینیش له‌س���اڵی ‪٢٠٠٣‬دا‪،‬‬ ‫هێزی ئێرانی لەناوچەکەدا زۆر زیاترکرد‪.‬‬ ‫لەمڕۆدا تێکچوونی پەیوەندی نێوان ئێران‌و‬ ‫ئیس���رائیل پەیوەندی ب���ەم گۆڕانکارییە‬ ‫جیۆپۆلیتیکیە گەورەیەوە هەیە‪ ،‬نەک بە‬ ‫دوژمنایه‌تییەکی ئایدیۆلۆژییەوە‪ .‬کێشەی‬ ‫ئیس���رائیل لەگ���ەڵ ئێراندا کێش���ەیەکی‬ ‫ئایدیۆلۆژی‌و دینی نییە‪ ،‬بەڵکو کێش���ەی‬ ‫پڕکردن���ەوی ئ���ەو بۆش���اییە گەورەیە‬ ‫ک���ە دوای کۆتاییهاتنی جەنگی س���ارد‌و‬ ‫الوازبوونی دەوڵەتە دۆستەکانی سۆڤیەت‬ ‫لەناوچەکەدا دروستیانکرد‪.‬‬ ‫ئیسرائیل‌و تورکیا‬ ‫تا چەند س���اڵێک لەمەوب���ەر پەیوەندی‬ ‫نێوان ئیسرائیل‌و تورکیا هێجگار بەهێز‌و‬ ‫فرەالیەن ب���وو‪ ،‬نەک تەنه���ا پەیوەندی‬ ‫ئابوری‌و دیپلۆماس���ی‪ ،‬بەڵکو پەیوەندی‬ ‫سەربازی بەهێزیان هەبوو‪.‬‬ ‫ئیس���رائیل یەکێ���ک بوو ل���ەو واڵتانەی‬ ‫کە چ���ەک‌و تفاقێکی زۆری ب���ە تورکیا‬ ‫فرۆش���توە‪ ،‬ه���اوکات کاری س���ەربازی‬ ‫هاوبەش‌و مەشقی س���ەربازی پێکەوەیی‬ ‫بەش���ێک ب���وو له‌پەیوەندی نێ���وان ئەو‬ ‫دوو واڵتە‪ .‬ئاس���تێکی ت���ری پەیوەندی‬ ‫نێ���وان ئیس���رائیل‌و تورکی���ا پەیوەندی‬ ‫بە تێگەیش���تنی تورکیاوە هەیە له‌هێز‌و‬ ‫کاریگەری���ی ئیس���رائیل له‌ئەمه‌ری���کادا‪.‬‬ ‫تورکی���ا خۆی کاریگەریی راس���تەوخۆی‬ ‫لەن���او ئەمه‌ری���کادا نییە‪ ،‬ژم���ارەی ئەو‬ ‫تورکان���ەی له‌ئەمه‌ری���کادا دەژین کەمن‌و‬ ‫بەراوردناکرێن‪ ،‬ب���ۆ نموونە‪ ،‬بە ژمارەی‬ ‫یۆنان���ی‌و ئەرمەنیی���ەکان له‌ئەمه‌ریکادا‪.‬‬ ‫ه���ەم یۆنان���ی‌و هەم ئەرمەنی���ەکان دوو‬ ‫دوژمنی سەرەکی تورکیان‪ .‬بۆیە تورکیا‬ ‫ب���اوەڕی وایە کە لەڕێگای پەیوەندییەکی‬ ‫باش���ەوە لەگەڵ ئیس���رائیلدا دەتوانێت‬ ‫کاریگ���ەری لۆبی ئیس���رائیلی لەس���ەر‬ ‫سیاسەتی ئەمه‌ریکی بە قازانجی خۆیان‬

‫سیاسەتی ئەمه‌ریکی له‌ڕۆژهەاڵتی‬ ‫ناوەڕاستدا دوو مەبەستی سەرەکی هەیە‬ ‫یەکەمیان پاراستنی نەوتی ناوچەکە‌و‬ ‫مسۆگەرکردنی بەنرخێکی ماقوڵ‬ ‫س���ەربازی عێراق بۆمباران‌و وێرانبکات‪،‬‬ ‫کە گومانی ئەوەی لێدەکرا عێراق تیایاندا‬ ‫بەرنامەی دروس���تکردنی چەکی ئەتۆمی‬ ‫هەبێت‪.‬‬ ‫تا جەنگی کوەیتی ساڵی ‪ ١٩٩١‬سیاسەتی‬ ‫ئیس���رائیل لەسەر بوون بە دۆستی واڵتە‬ ‫ناعەرەبییەکانی ناوچەکە دروستبووبوو‪،‬‬ ‫بوون بە دۆس���تی تورکی���ا‌و هەوڵدان بۆ‬ ‫نزیکبوونەوە له‌ئێران‌و ئەس���یوبیا‪ ،‬هتد‪..‬‬ ‫تەوەرە سەرەکییەکانی بوو‪ ،‬بەاڵم لەگەڵ‬ ‫الوازبوون‌و دواتر کەوتنی رژێمەکەی سەدام‬ ‫حوس���ەین‌و لەگەڵ گۆڕانی لەس���ەرخۆی‬ ‫ئێرانی جمهوری ئیس�ل�امیدا بۆ هێزێکی‬

‫بشکێننەوە‪.‬‬ ‫له‌ئێس���تادا پەیوەندی نێوان ئیسرائیل‌و‬ ‫تورکیا هەندێ���ک گۆڕانکاری بەس���ەردا‬ ‫هات���ووە‪ ،‬تورکی���ا دەیەوێ���ت له‌واڵت���ە‬ ‫عەرەبییەکان نزیکبکەوێتەوە‌و س���ود لەو‬ ‫گوتارە ئیس�ل�امییە ببینێت کە دۆس���تی‬ ‫لەناوچەکەدا بۆدروس���تدەکات‪ .‬لەچەند‬ ‫س���اڵی رابردووش���دا زی���اد لەجارێ���ک‬ ‫پێکدادان لەنێوان دید‌و سیاس���ەتەکانی‬ ‫ئیسرائیل‌و ئەوانەی تورکیادا روویانداوە‪.‬‬ ‫هەموو ئەمانە مانای ئەوە نییە کە تورکیا‬ ‫تا ئێس���تاش یەکێکە له‌دۆس���ە گەورە‌و‬ ‫نزیکەکانی ئیسرائیل‪.‬‬

‫هیچ یەکێک لەم‬ ‫‪ ٤‬پرۆژە سیاسییە‬ ‫گەورەیە لەناوچەکەدا‪،‬‬ ‫سەرەڕای ناکۆکییە‬ ‫ناوەکییەکانیان‪،‬‬ ‫شوێنێکی تێدا نییە‬ ‫بۆ دروستکردنی‬ ‫دەوڵەتێکی کوردی‬ ‫ئیسرائیل‌و فەلەستینییەکان‬ ‫ملمالنێ���ی نێ���وان ئیس���رائیلییەکان‌و‬ ‫فەلەس���تینییەکان بەش���ێکە له‌مێژووی‬ ‫س���ەدەی بیس���تەم لەناوچەک���ەدا‪ .‬ئەم‬ ‫ملمالنێییە شێوازی جیاوازی گرتۆتەخۆی‪،‬‬ ‫له‌جەنگی گەورەوە بۆ خەباتی چەکداری‌و‬ ‫لەوانیش���ەوە بۆ راپەڕین‌و خۆپیشاندانی‬ ‫رۆژانەی بێچەک‪ .‬سەرەتا ئەم ملمالنێیانە‬ ‫لەنێوان ئیس���رائیل‌و واڵتە عەرەبییەکاندا‬ ‫بوو‪ ،‬دواتر بووە ملمالنێی ئەو واڵتە لەگەڵ‬ ‫رێکخ���راوی رزگاریخوازی فەلەس���تیندا‪.‬‬ ‫له‌کۆتایی هەشتاکانیش���ەوە ئیس���رائیل‬ ‫رووب���ەڕووی کۆمەڵ���گای فەلەس���تینی‬ ‫ب���ووەوە‪ ،‬له‌”ئینتیف���ازەی یەکەمدا“ کە‬ ‫لەساڵی ‪١٩٨٧‬دا دەستیپێکرد‪ ،‬ئیسرائیل‬ ‫رووی بە رووی ئەو منداڵە فەلەستینیانەدا‬ ‫تەقییەوە کە له‌س���ااڵنی هەفتا‌و هەشتادا‬ ‫گەورەبووب���ن‌و چەک���ی س���ەرەکییان‬ ‫بەردهاویش���تن بوو‪ .‬یەکەمجار مندااڵنی‬ ‫ئۆردوگای جەبەلیە بەردیانهەڵگرت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دواتر هەموو ناوچەکان���ی غەزە‌و زیفەی‬ ‫غەربی‌و رۆژهەاڵتی قودسیش���ی گرتەوە‪.‬‬ ‫وێنەکان���ی ئەم ملمالنێ رۆژانەیە له‌نێوان‬ ‫مندااڵن���ی بەردبەدەس���ت‌و بەهێزترین‌و‬ ‫پڕچەکترین لەش���کر له‌ناوچەکەدا بوون‬ ‫بە وێنە هەرە ئامادە‌و بەهێزەکانی س���ەر‬ ‫شاشەی تەلەفیزۆنەکانی دونیا‪ .‬ئیسرائیل‬ ‫جەنگە سەربازییەکەی بردەوە‪ ،‬بەاڵم ئەم‬ ‫جەنگە میدیاییەی دۆڕاند‪ .‬لەژێر فشاری‬ ‫ئ���ەم دۆخەدا ئیس���رائیل له‌ناوەڕاس���تی‬ ‫س���اڵی ‪١٩٩٣‬دا ناچارب���وو لەگ���ەڵ‬ ‫رێکخ���راوی رزگاریخوازی فەلەس���تینی‬ ‫لەژێر س���ەرکردایەتی یاس���ر عەرەفاتدا‬ ‫له‌نەرویج دەس���تبکەن ب���ە گفتوگۆ‪ .‬ئەم‬ ‫گفتوگۆیانە بە رێککەوتننامەکانی ئۆسلۆ‬ ‫ناس���راون‪ .‬بەپێی ئ���ەم رێککەوتننامەیە‬ ‫ئیس���رائیل دانی بەوەدا نا کە رێکخراوی‬ ‫رزگاریخوازی فەلەستینی نوێنەری میللەتی‬ ‫فەلەس���تینییە‌و رێکخ���راوی ئازادیخوازی‬ ‫فەلەستینیش بەڕەسمی دانینا بە بوونی‬ ‫ئیسرائیلدا وەک دەوڵەتێک لەناوچەکەدا‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم بەندەکانی ئ���ەم رێککەوتننامەیە‬ ‫جێبەجێنەکران‌و ملمالنێی نێوان هەردووال‬ ‫بەردەوام بوو تا تەقینەوەی ”ئینتفازەی‬ ‫دووهەم“ له‌س���اڵی ‪٢٠٠٠‬دا‪ .‬لەم راپەڕینە‬ ‫تازەیەدا فەلەس���تینیەکان بەشێوەیەکی‬ ‫بەرف���راوان پەنای���ان ب���ۆ تەکتیک���ی‬ ‫خۆتەقاندن���ەوە‌و گەیاندنی زۆرترین زیان‬ ‫بە خەڵکی مەدەنی ئیس���رائیل برد‪ .‬ئەم‬ ‫دۆخە نوێی���ە ژمارەیەک���ی هێجگار زۆر‬ ‫قوربانی خستەوە‪ .‬گرنگترین کاردانەوەی‬ ‫ئیس���رائیل بەرامبەر ب���ەم دۆخە نوێیە‬ ‫دروس���تکردنی دیوارێکی درێ���ژ‌و بەرزە‬ ‫ب���ۆ دابڕانی ناوچ���ە فەلەس���تینییەکان‬ ‫له‌ئیسرائیل‪ .‬ئەم دیوارەی ئیسرائیل ‪٦٥٠‬‬ ‫کیلۆمەت���ر درێژە‪ ،‬زیاد له‌‪ ٤‬جار درێژترە‬ ‫له‌دی���واری بەرلی���ن‌و ‪ ٨‬مەتریش بەرزە‪،‬‬ ‫دیواری بەرلین ‪ ٣.٦‬مەتر بەرزبوو‪.‬‬ ‫لەگ���ەڵ‬ ‫ئیس���رائیل‬ ‫ملمالنێ���ی‬ ‫فەلەس���تینییەکاندا بەش���ێکە له‌کێش���ە‬ ‫هەرە گەورە‌و س���ەرەکییەکانی ناوچەکە‌و‬ ‫جیهانی���ش‪ .‬ئەمڕۆ ئەم ملمالنێیە تا دێت‬ ‫له‌ملمالنێیەکی نەتەوەیی‌و کۆلۆنیالییەوە‬ ‫دەگۆڕێت بۆ ملمالنێیەکی دینی‪ .‬ملمالنێی‬ ‫نێ���وان ئیس�ل�ام‌و مەس���یحیەت‌و ئاینی‬ ‫جولەکە‪ .‬ئ���ەم گۆڕانە وایک���ردووە هەم‬ ‫لەناو ئیس���رائیلدا هێ���زی دینی توندڕەو‬ ‫دروستببن‌و هەم بەش���ی هەرەزۆری ئەو‬ ‫هێزانەی ئەمڕۆ بەگژ ئیسرائیلدا بچێتەوە‬ ‫هێز‌و رێکخراوە دینییەکان بن‪.‬‬ ‫ئەمه‌ریکا‌و خۆرهەاڵتی ناوەڕاست‬ ‫ل���ەدوای جەنگ���ی جیهان���ی دووهەمەوە‬ ‫ئەمه‌ری���کا گەمەکەری هەرەس���ەرەکییە‬ ‫لەناوچ���ەی خۆرهەاڵت���ی ناوەڕاس���تدا‪.‬‬ ‫بەدرێژایی سااڵنی جەنگی سارد ئەمه‌ریکا‬ ‫چوار دۆس���تی گەورەی ل���ەم ناوچەیەدا‬

‫هەب���وو کە بریتین له‌ئیس���رائیل‌و ئێرانی‬ ‫س���ەردەمی ش���ا‌و تورکیا‌و عەرەبستانی‬ ‫سعودیە‪ .‬بەش���ەکانی تری ناوچەکە یان‬ ‫دۆستی سۆڤیەت‌و دژە ئەمه‌ریکابوون‪ ،‬یان‬ ‫بێالیەن بوون‪ .‬لەم ملمالنێیەدا ئەمه‌ر‌یکا‬ ‫هێ���زە س���ەربازی‌و ئاب���وری‌و میدیایی‌و‬ ‫ئایدۆلۆژییەک���ەی بەهەموو ش���ێوەیەک‬ ‫خس���تبووەگەڕ ب���ۆ هاریکاریکردنی ئەم‬ ‫واڵتانە‌و بەگژاچوونەوەی نفوزی سۆڤیەتی‬ ‫لەناوچەکەدا‪ .‬لەدوای شۆڕشی ئێرانیشەوە‬ ‫ئێ���ران ل���ەم هاوکێش���ە ئەمه‌ریکیی���ە‬ ‫چووەدەرەوە‌و ب���وو بەیەکێک له‌دەوڵەتە‬ ‫ناحەزەکانی ئەمه‌ریکا لەناوچەکەدا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئێرانی دوای شۆڕشی ئێرانی ساڵی ‪١٩٧٩‬‬ ‫ئێرانێک نەبوو بەناوی دیموکراس���یەت‌و‬ ‫مافی م���رۆڤ‌و رێزگرت���ن له‌جیاوازییەوە‬ ‫بدوێت‪ ،‬بەڵکو بەن���اوی ئایدیۆلۆژیایەکی‬ ‫ئیس�ل�امی ش���یعی رادیکاڵ���ەوە دوا کە‬ ‫دونیای لەس���ەر دابەشکردنێکی دینی بۆ‬ ‫بەرەیەکی شەیتانی‌و بەرەیەکی رەحمانی‬ ‫دابەش���دەکرد‪ .‬راس���تە ئەم دابەشکردنە‬ ‫ئایدیۆلۆژییەی دونیا ئ���ەو پاڵنەرە نییە‬ ‫له‌پش���تی سیاس���ەتی ئێرانییەوە‪ ،‬ئێران‬ ‫ئامادەیە لەگ���ەڵ زۆر هێزدا کاربکات کە‬ ‫تەواو ناکۆکە بە ئایدیۆلۆژیا دینییەکەی‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم ئەم���ە مان���ای ئ���ەوە نیی���ە کە‬ ‫له‌پەیوەندییدا ب���ە ئەمه‌ریکاوە ئەم دیدە‬ ‫ئایدیۆلۆژییەی ئێران هیچ کاریگەرییەکی‬ ‫لەس���ەر دانیش���توانی ناوچەکە نەبووە‪.‬‬ ‫لەدوای بەهێزبوونی ئێرانەوە لەناوچەکەدا‬ ‫ئەمه‌ری���کا ناچارب���ووە رێککەوتن���ی‬ ‫پاراس���تنی ئاسایش���ی دووالیەنە لەگەڵ‬ ‫زۆربەی واڵتانی کەنداودا ئیمزابکات‪ ،‬بەم‬ ‫مانایە ئەمه‌ری���کا لەڕێگای ئەو واڵتانەوە‬ ‫هاوسنووری ئێرانە‪.‬‬ ‫تورکی���ا تا ئەم���ڕۆ یەکێکە له‌دۆس���تە‬ ‫س���تراتیژییە گەورەکان���ی ئەمه‌ری���کا‪،‬‬ ‫بەدرێژای���ی پەنج���ا س���اڵی راب���ردوو‬ ‫پەیوەندییەک���ی پتە‌و هەمەالیەن لەنێوان‬ ‫تورکیا‌و ئەمه‌ری���کادا هەبووە‪ ،‬ئەگەرچی‬ ‫ئەمڕۆ جۆرێ���ک له‌زویربوون‌و ئاڵۆزی لەم‬ ‫پەیوەندی���ەدا دروس���تبووە‪ .‬بەتایبەتی‬ ‫لەدوای ئەوەی پەرلەمانی تورکیا له‌کاتی‬ ‫جەنگ���ی ئەمه‌ری���کا دژ ب���ە رژێمەکەی‬ ‫سەدام حوسەین له‌ساڵی ‪٢٠٠٣‬دا رێگەی‬ ‫بە هێزەکان���ی ئەمه‌ریکا ن���ەدا له‌خاکی‬ ‫تورکی���اوە پەالماری رژێمەکەی س���ەدام‬ ‫حوس���ەین بدەن‪ ،‬بەاڵم ئ���ەم زویربوونە‬ ‫زیان���ی قابیلی باس���کردنی له‌پەیوەندی‬ ‫نێ���وان تورکی���ا‌و ئەمه‌ری���کا ن���ەداوە‪.‬‬ ‫ئەمه‌ریکا‌و تورکیا تا ئەمڕۆش پەیوەندی‬ ‫سیاسی‌و دیپلۆماسی‌و سەربازی بەهێزیان‬ ‫لەگەڵیەکدا هەیە‪ .‬لەگەڵ هاتنی ئۆباماشدا‬ ‫بۆ کۆش���کی سپی‪ ،‬پەیوەندی ئەمه‌ریکا‌و‬ ‫تورکیا باشبوونێکی بەرچاوی بەخۆیەوە‬ ‫بینی���وە‪ .‬لەمانگ���ی ‪٤‬ی س���اڵی ‪٢٠٠٩‬دا‬ ‫ئۆباما له‌پەرلەمانی تورکیا قس���ەیکرد‌و‬ ‫باس���ی له‌”ش���ەراکەتی نموونەیی“ کرد‬ ‫لەنێوان ئەمه‌ریکا‌و تورکیادا‪ .‬مەبەس���ت‬ ‫لەم ش���ەراکەتەش کارکردنی پێکەوەیی‬ ‫ئ���ەو دوو واڵتەی���ە لەو ش���وێنانەدا کە‬ ‫قازان���ج‌و مەس���ڵەحەتی ئ���ەو دوو واڵتە‬ ‫بەیەکدەگ���ەن‌و یەکتریدەبڕن‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫له‌ڕۆژهەاڵت���ی ناوەڕاس���تدا‪ .‬ئاش���کرایە‬ ‫تورکیا لەچەند س���اڵی رابردوودا جۆرێک‬ ‫سەربەخۆیی بەدەستهێناوە له‌سیاسەت‌و‬ ‫هەڵوێستوەرگرتنیدا له‌ناوچەکە‌و جیهاندا‪.‬‬ ‫ئەم���ەش وایک���ردوە تورکی���ا زۆر لەوە‬ ‫زیاتربێ���ت کە دەوڵەتێکی گوێلەمس���تی‬ ‫ئەمه‌ریکابێ���ت‪ .‬ب���ۆ نموون���ە لەمانگی‬ ‫‪٥‬ی س���اڵی ‪٢٠١٠‬دا تورکی���ا له‌نەت���ەوە‬ ‫یەکگرت���وەکان دژی تازەکردن���ەوەی‬ ‫دەورەیەک���ی تر له‌گەمارۆدان���ی ئابوری‬ ‫دژ ب���ە ئێ���ران دەنگ���ی دا‌و بەگوێ���ی‬ ‫ئەمه‌ریکییەکانی نەکرد‪.‬‬ ‫واڵتانی کەنداو‌و عێراقیش وەک دۆس���تی‬ ‫ئەمه‌ریکا وێنادەکرێن‌و ئەمه‌ریکا بەنیازبوو‬ ‫لەڕێ���گای البردنی رژێمەک���ەی عێراقەوە‬ ‫ناوچەکە بکاتە ناوچەیەکی دیموکراسی‪.‬‬ ‫خەونی کۆنزەرڤاتیڤە تازەکانی ئەمه‌ریکا‬ ‫ئەوەبوو کە ئەمه‌ریکا هێزە س���ەربازی‌و‬ ‫ئابورییە گەورەک���ەی لەدونیادا بخاتەکار‬ ‫بۆ باڵوکردنەوەی دیموکراس���ییەت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫جەنگی دە ساڵەی ئەمه‌ریکا له‌ناوچەکەدا‪،‬‬ ‫ل���ەدوای ‪ ١١‬س���ێپتێمبەرەوە‌و ئەو زیانە‬ ‫گەورانەی ئەمه‌ریکا لەناوچەکەدا کردی‪،‬‬ ‫ئەمه‌ری���کای ناچاک���رد واز ل���ەم خەونە‬ ‫بهێنێت‪.‬‬ ‫وەک هەمیشە ئەمڕۆ سیاسەتی ئەمه‌ریکی‬ ‫له‌ڕۆژهەاڵتی ناوەڕاس���تدا دوو مەبەستی‬ ‫سەرەکی هەیە‪ .‬یەکەمیان پاراستنی نەوتی‬ ‫ناوچەکە‌و مس���ۆگەرکردنی گەیشتنی ئەو‬ ‫نەوتەی���ە بە ئەمه‌ریکا بەنرخێکی ماقوڵ‪.‬‬ ‫دووهەمیان پاراس���تنی ئەمن‌و ئاسایشی‬ ‫ئیس���رائیل لەڕێگای رێگەگرتن له‌گۆڕینی‬ ‫ت���ەرازوی هێ���ز لەناوچەکەدا ب���ە زیانی‬ ‫ئیسرائیل‪ .‬لەدوای ‪١١‬ی سێپتێمبەریشەوە‬

‫بەگژاچوون���ەوەی تێرۆری���زم بەش���ێکی‬ ‫گرنگی سیاسەتی دەرەوەی ئەمه‌ریکابوو‬ ‫لەناوچەکەدا‪ ،‬بەاڵم ئەمڕۆ ئەم رەهەندەی‬ ‫سیاس���ەتی ئەمه‌ریکی ئ���ەو گرنگییەی‬ ‫نەم���اوە‪ ،‬بەتایبەت���ی لەدوای خس���تنی‬ ‫رژێمەکەی تاڵەبان‌و خس���تنی س���ەدام‬ ‫حوس���ەین‌و وێرانکردنی بەش���ێکی زۆری‬ ‫هێ���زە س���ەربازییەکەی ئ���ەل قاعی���دە‬ ‫لەناوچەکەدا‪.‬‬ ‫ئەمه‌ریکا‌و ئیسرائیل‌و ئێران‬ ‫ئ���ەوەی ئەم���ڕۆ لەناوچەک���ەدا گۆڕاوە‬ ‫بەهێزبوون���ی ئێران‌و ئەو باڵە ش���یعەیە‬ ‫کە له‌ئێران���ەوە نزیکن‪ .‬ئەم بەرە تازەیە‬ ‫بەرەیەک���ە پەیوەندییەک���ی زەحم���ەت‌و‬ ‫پڕکێش���ەی لەگ���ەڵ ئیس���رائیلدا هەیە‪.‬‬ ‫بوون���ی ئێرانی���ش بە هێزێک���ی ئەتۆمی‬ ‫لەناوچەکەدا هەڕەشەیەکی راستەوخۆیە‬ ‫لەسەر ئیسرائیل‌و دروستبوونی گۆڕانێکی‬ ‫گەورەشە له‌هاوسەنگی پەیوەندییەکانی‬ ‫هێز لەناوچەک���ەدا‪ .‬بۆیە هەم ئەمه‌ریکا‌و‬ ‫هەم ئیسرائیل‌و هەم واڵتە عەرەبییەکانی‬ ‫ناوچەکە ترس���ێکی گەورەی���ان لەبوونی‬ ‫ئێران بە هێزێکی ئەتۆمی هەیە‪ .‬لەڕاستیدا‬ ‫رێگرت���ن لەوەی ئێران ببێ���ت بەهێزێکی‬ ‫ئەتۆم���ی هێڵ���ە هەرەس���ەرەکییەکانی‬ ‫سیاس���ەتی ئەمه‌ریک���ی‌و سیاس���ەتی‬ ‫ئیس���رائیل‌و سیاس���ەتی عەرەبس���تانی‬ ‫س���عودییە‌و واڵتانی کەنداو‌و سیاس���ەتی‬ ‫تورکیاش���ە‪ .‬بوونی ئێران ب���ە هێزێکی‬ ‫ئەتۆمی هەڕەشەیە بۆس���ەر هەموو ئەو‬ ‫الیەنانە‪ .‬ه���اوکات سیاس���ەتی دیالۆگ‬ ‫لەگەڵ ئێراندا گۆڕاوە بۆ ”دیپلۆماسیەتی‬ ‫فش���اردانان“‪ ،‬له‌ئێس���تادا فش���ارەکان‬ ‫له‌فۆرمی ئابڵۆقەیەکی ئابوری وێرانەکردا‬ ‫بەرجەستەیە کە ئابوری ئێرانی لەناوەوە‬ ‫وێرانک���ردووە‪ .‬ئاش���کرایە جەنگی میدیا‬ ‫لەگ���ەڵ ئێران���دا دەس���تیپێکردووە‪.‬‬ ‫هەڕەش���ەش بە پەالماردانی س���ەربازی‌و‬ ‫جواڵندنی کەش���تییە گ���ەورە پڕ چەکە‬ ‫قورس���ەکانی ئەمه‌ری���کا لەناوچەکەدا‪،‬‬ ‫ئەمە جگە له‌هەڕەشەی ئیسرائیلییەکان‪،‬‬ ‫بەش���ێکی بەرچاوی ئەو جەنگە میدیایە‬ ‫ک���ە دەس���تیپێکردووە‪ .‬ئەگ���ەر جەنگ‬ ‫لەناوچەک���ەدا دروس���تببێت ئەگ���ەری‬ ‫بەکارهێنان���ی چەک���ی ئەتۆم���ی تیایدا‬ ‫ئەگەرێکی کراوەیە‪.‬‬

‫کە مەسەلەی‬ ‫کورد جۆرێک‬ ‫له‌ئاڵۆزی لەنێوان‬ ‫تورکیا‌و ئەمه‌ریکادا‬ ‫دروستکرد‪ ،‬بەاڵم‬ ‫کاتێک مەسەلەکان‬ ‫هەستیاردەبن‌و ئەمه‌ریکا‬ ‫ناچاردەکرێت الیەن‬ ‫هەڵبژێرێت هەمیشە‬ ‫دەچێتە پاڵ تورکیا‬ ‫سنوورەکانی دەسەاڵتی ئەمه‌ریکا‌و‬ ‫ئیسرائیل‬ ‫تێڕوانینێک���ی هەڵ���ە له‌دونی���ای ئێمەدا‬ ‫ئامادەیە کە پێیوای���ە ئەوەی ئەمه‌ریکا‌و‬ ‫ئیس���رائیل بیانەوێ���ت‪ ،‬ئەنجامیئەدەن‪.‬‬ ‫ل���ەم تێڕوانینەدا ئەمه‌ریکا‌و ئیس���رائیل‬ ‫وەک دووهێ���ز وێنادەکرێ���ن کە دەتوانن‬ ‫ویس���تی خۆیان بەسەر هەموو هێزەکانی‬ ‫ت���ردا بس���ەپێنن‪ ،‬چی بخ���وازن‌و چۆنی‬ ‫بخوازن وابیس���ەپێنن‪ ،‬ب���ەاڵم ئەم دیدە‬ ‫ن���ەک تەنه���ا دیدێکی ناڕاس���تە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫مەترسیداریشە‪ ،‬ئەمه‌ریکا‌و ئیسرائیل دوو‬ ‫گەمەکەری گەورەن‪ ،‬بەاڵم ناتوانن ئەوەی‬ ‫دەیانەوێت‪ ،‬ی���ان ئەوەی بیریلێدەکەنەوە‬ ‫بیس���ەپێنن‪ .‬ئەمه‌ریکیی���ەکان له‌عێراقدا‬ ‫نەیانتوان���ی بزوتنەوەک���ەی موقت���ەدا‬ ‫س���ەدر لەناوبب���ەن‪ ،‬گەرچی لەس���اتێک‬ ‫له‌س���اتەکاندا ئەم���ە ئامانجی���ان ب���وو‪.‬‬ ‫بەدرێژایی س���ااڵنێکی درێژە ئیس���رائیل‬ ‫ناتوانێت له‌لوبنان���دا حیزبواڵ لەناوببات‪.‬‬ ‫بۆیە هەڵەی���ە چاوەڕوان���ی ئەوەبکرێت‬ ‫ئەمه‌ریکا‌و ئیسرائیل بتوانن رژێمی ئێرانی‬ ‫بڕوخێنن‌و ش���یعەکانی عێراق ماڵیبکەن‌و‬ ‫حاف���ز ئەس���ەد له‌س���وریا دەرپەڕێنن‌و‬ ‫حیزب���واڵی لوبنانی لەناوببەن‪ ،‬حەماس‌و‬ ‫هێزە جیهادییەکانی تر لەناوببەن‪ .‬هەموو‬ ‫ئەمانە هێزی مرۆیی‌و سەربازی‌و گەورەن‌و‬ ‫توانایەکی گەورەی بەرگریکردنیان لەخۆ‌و‬

‫له‌دید‌و بۆچوونەکانی خۆیان هەیە‪ .‬ئەمە‬ ‫مانای ئ���ەوە نییە ئەم هێزان���ە ناکرێت‬ ‫فشاری گەورە‌و بەردەوامیان بخرێتەسەر‪،‬‬ ‫ناچار بەهەندێ���ک رێککەوتن‌و تەنازوالت‬ ‫بکرێن‪ ،‬ب���ەاڵم ئ���ەوەی پێمانوابێت ئەم‬ ‫تەوەرە سیاسی‌و س���ەربازی‌و مرۆییە بە‬ ‫ئاسانی لەناوئەچێت‪ ،‬بۆ نموونە لەڕێگای‬ ‫پەالماردانی س���ەربازی هەندێک بنکەی‬ ‫بەرهەمهێنان���ی چەکی ئەتۆمی ئێرانەوە‪،‬‬ ‫هەڵەیەکی سیاسی گەورەیە‪.‬‬ ‫کورد‌و ئەمه‌ریکا‌و ئیسرائیل‬ ‫کورد لەجەنگی ئەمه‌ریکا دژ بە رژێمەکەی‬ ‫س���ەدام حوس���ەین له‌س���اڵی ‪٢٠٠٣‬دا‬ ‫جێپێیەکی باشی بە ئەمه‌ریکا بەخشی بۆ‬ ‫پەالماردانی رژێمەکەی سەدام حوسەین‪،‬‬ ‫بەتایبەت���ی کاتێ���ک تورکی���ا رازینەبوو‬ ‫س���ەربازە ئەمه‌ریکیی���ەکان له‌خاک���ی‬ ‫تورکیاوە بەشداری شەڕەکە ببن‪ .‬بەمەش‬ ‫ک���ورد وێنەی خ���ۆی وەک دۆس���تێکی‬ ‫گەورەی ئەمه‌ریکا لەناوچەکەدا کێش���ا‪،‬‬ ‫لەدوای ئەمەشەوە لەهەرێمی کوردستاندا‬ ‫چەن���د گرێبەس���تێکی نەوت���ی لەگ���ەڵ‬ ‫کۆمەڵێ���ک کۆمپانی���ا ئەمه‌ریکییەکاندا‬ ‫ئیمزاکردوە‪ ،‬بەاڵم ئەم دۆخە نەیتوانیوە‌و‬ ‫ناشتوانێت لەگەڵ تورکیادا ملمالنێ بکات‬ ‫بۆ راکێش���انی ئەمه‌ریکا ب���ەالی خۆیدا‪.‬‬ ‫نووس���ەری ئیسرائیلی‪ ،‬ئۆفرا بینگیۆ لەم‬ ‫بارەی���ەوە دەڵێت کە مەس���ەلەی کورد‬ ‫جۆرێ���ک له‌ئاڵ���ۆزی لەنێ���وان تورکیا‌و‬ ‫ئەمه‌ریکادا دروس���تکرد‪ ،‬ب���ەاڵم کاتێک‬ ‫مەس���ەلەکان هەس���تیاردەبن‌و ئەمه‌ریکا‬ ‫ناچاردەکرێت الیەن هەڵبژێرێت هەمیشە‬ ‫دەچێتە پاڵ تورکیا‪ .‬بەبۆچوونی من ئەم‬ ‫دۆخە ب���ۆ س���ەرجەمی پەیوەندییەکانی‬ ‫تری ئەمه‌ریکا لەناوچەکەدا هەر راس���تە‪.‬‬ ‫ئیس���رائیلیش لەناوچەکەدا لەناو هەمان‬ ‫هاوکێش���ەدا کاردەک���ەن‪ ،‬رازیکردن���ی‬ ‫دەوڵەتانی ناوچەک���ە له‌ڕازیکردنی کورد‬ ‫بە گرنگتر دەزانێت‪.‬‬ ‫دەرەنجامێکی گشتی‬ ‫ئ���ەوەی له‌کۆتایی ئەم زنجی���رە وتارەدا‬ ‫قابیلی لەس���ەر وەستانە ئەوەیە کە هیچ‬ ‫یەکێک لەم ‪ ٤‬پرۆژە سیاس���ییە گەورەیە‬ ‫لەناوچەک���ەدا‪ ،‬س���ەرەڕای ناکۆکیی���ە‬ ‫ناوەکییەکانی���ان‪ ،‬ش���وێنێکی تێدا نییە‬ ‫ب���ۆ دروس���تکردنی دەوڵەتێکی کوردی‪.‬‬ ‫لەبەرنامەی هیچ هێزێک لەو هێزانەدا نییە‬ ‫دەوڵەتێک بۆ کورد دروس���تبکات‪ .‬ئەگەر‬ ‫لەهەم���وو دونیادا هێزێک هەبێت بیەوێت‬ ‫دەوڵ���ەت بۆ ک���ورد دروس���تبکات کورد‬ ‫خۆیەتی‪ ،‬بەاڵم ئایا کورد خۆی دەتوانێت‬ ‫دەوڵەتێکی راگەیه‌ندراو لەهەلومەرجێکی‬ ‫ل���ەم بابەت���ەدا بپارێزێ���ت‪ .‬دی���ارە نە‬ ‫ئەمه‌ریکییەکان‌و نە ئیسرائیل‌و نە ئێران‌و‬ ‫نە سعودیە‌و واڵتانی کەنداو ئەم کارە نەک‬ ‫ناکەن‪ ،‬بەڵکو ئەگەری دژایەتیکردن یان‬ ‫النیک���ەم بەرگریلێنەکردنی هەڵدەبژێرن‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی له‌کۆتایی ئەم زنجی���رە وتارەدا‬ ‫قابیل���ی لەسەروەس���تانە هەڵوێس���تی‬ ‫تورکیای���ە‪ .‬راس���تە گۆڕانێک���ی بەرچاو‬ ‫بەس���ەر سیاس���ەتی تورکیادا بەرامبەر‬ ‫ب���ە حکومەت���ی هەرێ���م‌و کوردس���تانی‬ ‫باش���ور هاتووە‪ .‬راستە ئێستا ئەو واڵتە‬ ‫پێشوازی له‌سیاسییە کوردەکان دەکات‪،‬‬ ‫بەتایبەتی له‌سەرۆکی پارتی‌و ئەندامانی‬ ‫تری بنەماڵەی بارزانی‪ .‬راس���تە تورکیا‬ ‫چاویبڕیوەتە نەوت‌و غازی کوردس���تان‪،‬‬ ‫راس���تە تورکی���ا هەرێ���م وەک بازاڕێکی‬ ‫سودبەخش‌و وەک دەروازەیەک بۆ چوونە‬ ‫ن���او عێ���راق دەبینێت‪ ،‬راس���تە تورکیا‬ ‫له‌ملمالنێیدا لەگەڵ ئێراندا لەپاڵ پارتی‌و‬ ‫س���ونەکانی عێراقدای���ە‪ ،‬بەاڵم پرس���یار‬ ‫ئەوەیە ئایا بەڕاس���ت تورکیا دەبێت بەو‬ ‫واڵتەی دەوڵەت بۆ کورد دروس���تبکات؟‬ ‫وەاڵمدان���ەوەی ئەم پرس���یارە بە بەڵێ‬ ‫پێویس���تی ب���ە باوڕکردن ب���ە موعجیزە‬ ‫هەی���ە‪ .‬تورکی���ا کە ب���اوه‌ڕی وایە کورد‬ ‫گەر له‌ئەفریقاش دەوڵەتێک دروستبکات‬ ‫ئ���ەوان ب���ڕۆن بیڕوخێن���ن‪ ،‬نابێتە ئەو‬ ‫هێزەی دەوڵەت بۆ کورد دروس���تبکات‪.‬‬ ‫بەبۆچونی من تورکیا دەش���ێت هەرێمی‬ ‫کوردس���تان‪ ،‬بەتایب���ەت ناوچەکانی ژێر‬ ‫دەسەاڵتی پارتی‪ ،‬وەک بەشێک له‌تورکیا‬ ‫خۆی وێنابکات‪ ،‬تەماحی ئەوەی هەبێت‬ ‫ئیمارەت یان ئیقلیمێکی نیمچە ئۆتۆنۆمی‬ ‫لێدروستبکات‌و بیشیپارێزێت‪ .‬لەباشترین‬ ‫دۆخدا تورکیا ئەم بەش���ەی کوردس���تان‬ ‫وەک قوبروس���ی باک���ور مامەڵەب���کات‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم ئەمە س���یناریۆی دروس���تکردنی‬ ‫دەوڵ���ەت نیی���ە‪ ،‬ئەمە دروس���تکردنی‬ ‫هەرێمێکە تورکیا تیای���دا وەک ئاغایەک‬ ‫ئامادەبێت‌و چی بووێت‌و چۆنی بووێت وا‬ ‫بەڕێوەیببات‌و وا بەکاریبهێنێت‪ .‬ئەمەش‬ ‫گۆڕین���ەوەی جۆرێک���ە له‌داگیرکردن بە‬ ‫جۆرێکی تر له‌داگیرکردن‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )326‬سێشه‌مم ‌ە ‪2012/5/15‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫کۆبونەوەکەی نێوان گۆڕان‌و یەکێتی‬ ‫ئاری ئەبوبەکر‬

‫‪Arei1976@hotmail.com‬‬

‫ه���ەر جارێ���ک گ���ۆڕان‌و یەکێت���ی‬ ‫کوبوبێتن���ەوە‪ ،‬یەکێت���ی مەرامێکی بەو‬ ‫کۆبونەوانە هەب���ووە‪ ،‬مەرامێک نەک بۆ‬ ‫ئاساییکردنەوەی بارودۆخەکەیان لەگەڵ‬ ‫گۆڕان وەک دوو هێزی سیاسی جیاواز‪،‬‬ ‫بەڵک���و مەرام ب���ەو مانای���ەی یەکێتی‬ ‫ویس���تویەتی گ���ۆڕان بەکاربهێنێت بۆ‬ ‫دەستکەوتێکی سیاسی چوارچێوەدار یان‬ ‫کورسییەکی دەسەاڵت‪ ،‬بۆ ئەمەش دوو‬ ‫نمونەی بەرجەستەبومان لەبەردەستدایە‪،‬‬ ‫یەکێکی���ان کۆبونەوەک���ی یەکێتی بوو‬ ‫لەگ���ەڵ گ���ۆڕان ل���ه‌دوای هەڵبژاردنی‬ ‫پەرلەمان���ی عێراق(بۆ بەدەس���تهێنانی‬ ‫چەن���د وەزارەتێک)‪ ،‬دووەم‪ ،‬دانیش���تن‬ ‫لەسەروەختی ‪١٧‬ی ش���وباتدا بوو‪ ،‬ئەو‬ ‫کاتەی یەکێتی دەیویست بەهەر نرخێک‬ ‫بێت بارودۆخەکە هێمن ببێتەوە‪.‬‬ ‫له‌ئێستاشدا جموجۆڵێک کەوتۆتە نێوان‬ ‫یەکێت���ی‌و گۆڕان‪ ،‬کە س���ەرەتاکەی بە‬ ‫کۆبونەوەیەکی نێوانیان دەستی پێکرد‌و‬ ‫(وەک هەردووال جەختی لەسەردەکەنەوە)‬ ‫پێدەچێت کۆبونەوەی تری بەدوادابێت‌و‬ ‫لیژنە ب���ۆ ئاس���اییکردنەوەی نێوانیان‬ ‫دروستدەکەن‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی ک���ە دەش���ێت وەک گریمان���ە‬ ‫وەربگیرێت‪ ،‬ئەوەیە‪ ،‬کە ئەم کۆبونەوەیە‌و‬ ‫کۆبونەوەکانی بە دواداچونی تریش هەر‬ ‫لەس���ەر خواس���تی یەکێتی بێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئایا گ���ۆڕان دەتوانێت تا چەند وریایانە‬ ‫کۆبونەوە لەگەڵ یەکێتی بەکاربهێنێت بۆ‬ ‫قازانجی سیاسی خۆی‌و چۆن دەتوانێت‬ ‫سوودمەدن بێت؟ ئایا مەرامی ئەمجارەی‬ ‫یەکێت���ی ب���ۆ کۆبونەوە لەگ���ەڵ گۆڕان‬ ‫چییە؟ ئەمە دووس���ەره‌کیترین پرسیارە‬ ‫کە دەشێت گریمانە سیاسییەکان وەاڵمی‬ ‫بدەن���ەوە‪ ،‬ب���ە تایبەتی تر پرس���یاری‬

‫دووەم‪.‬‬ ‫ئەوەی بە ئاشکرا بە یەکێتییەوە دیارە‪،‬‬ ‫شپرزەییەکی سیاس���ییە‪ ،‬لەالیەکەوە تا‬ ‫دێت تەمەنی مام جەالل بەرەو هەڵکشان‬ ‫دەڕوات‪ ،‬ب���ە نەمان���ی م���ام جەاللیش‬ ‫هەموو ئەگەرەکان ک���راوەن له‌پەیوەند‬ ‫ب���ە یەکێتییەوە‪ ،‬هەر له‌پەرتەوازەبوون‌و‬ ‫ب���ەش بەش بوون ت���ا دەگات بە چونە‬ ‫ناو گ���ۆڕان ی���ان یەکگرتنەوەیان‪ .‬بۆیە‬ ‫پێدەچێت سەرکردایەتی یەکێتی بیەوێت‬ ‫له‌ئێستاوە ئامادەکاری بکەن بۆ قۆناغی‬ ‫دوای م���ام جەالل‪ ،‬بۆ ئ���ەم ئەگەرەش‪،‬‬ ‫تەنها ک���ەس کە کلیل���ی گرێکانی ئەو‬ ‫هاوکێشەیە‪ ،‬خودی نەوشیروان مستەفا‌و‬ ‫س���ەرکردە کۆنەکان���ی یەکێتین‪ ،‬ئەمە دەس���تی ش���ەیتان بۆ تۆڵەکردنەوە لەو‬ ‫دەش���ێت یەکێ���ک بێت له‌ئەگ���ەرەکان گ���ورزەی کە گ���ۆڕان له‌هەڵبژاردنەکانی‬ ‫ک���ە پەیوەن���دە ب���ە خ���ودی ناوخۆی ‪‌٢٠٠٩‬و ‪ ٢٠١٠‬دا له‌یەکێتی���دا‌و یەکێت���ی‬ ‫یەکێتییەوە‪.‬‬ ‫پەرت پەرتکرد‪.‬‬ ‫ئەگەری دووەم پەیوەندی بە یەکێتیەوە هەر لەس���ەر ئاس���تی ناوخۆیی هەرێمی‬ ‫هەیە لەس���ەر ناوچەی سەوز‪ ،‬لەمەشدا کوردس���تان‪ ،‬هیچ کاتێ���ک بە ئەندازەی‬ ‫یەکێتی هەست بەوە دەکات کە خەریکە ئێستا هەست بە جیاوازییەکانی یەکێتی‌و‬ ‫بچوکبون���ەوەی دەبێتە ئەم���ری واقیع‪ ،‬پارتی ناکرێت‪ ،‬دووری بۆچون‌و جیاوازی‬ ‫له‌ماوەی رابردوودا کەوتۆتە ناو کۆمەڵێک هێڵی ئەم دوو هێزە تا بێت بەرفراوانتر‬ ‫کێش���ەوە (لێدان���ی ئاس���ۆس هەردی‪ ،‬دەبێت‌و له‌ئێستاشدا بەئاشکرا پێیانەوە‬ ‫"خنکاندن���ی قایمق���ام") ک���ە وادەکات دیارە‪ ،‬بۆیە یەکێتی دەیەوێت پارتی بە‬ ‫یەکێتی دەیەوێ���ت بەرهەرنرخێک بێت نزیکبوونەوە له‌گۆڕان بترسێنێت‌و بیەوێت‬ ‫لەگەڵ گۆڕان ئاشتەوایی بکات‪ ،‬چونکە پارتی ملکەچ بکات بۆ داواکارییەکانی‪.‬‬ ‫کارتە سیاس���ییەکانی گ���ۆڕان گەلێکن‪ ،‬ئەگەر لەس���ەر ئاس���تی دەرەوەش���دا‬ ‫کە بیەوێت له‌هەڵبژاردنەکانی داهاتوودا س���ەیربکەین‌و بەتایبەت���ی بمانەوێ���ت‬ ‫دژ بەیەکێت���ی بەکاری���ان بهێنێت‪ ،‬بۆیە له‌نەخش���ەی سیاس���ی عیراق تێبگەین‪،‬‬ ‫پێدەچێ���ت یەکێتی له‌ئێس���تاوە هەوڵ ئ���ەوا له‌ئێس���تادا عێ���راق ئاس���ۆیەکی‬ ‫بدات تا دەتوانێت بارگرژییەکانی لەگەڵ نادیار چاوەڕێیەت���ی‪ ،‬هەرچەندە ئێران‬ ‫گۆڕان���دا کەمبکات���ەوە‪ ،‬هەڵبەت ئەمە ئامادەگییەکی تەواوی هەیە له‌عێراقدا‌و‬ ‫له‌کات���ی الوازی یەکێتیی���دا‪ ،‬بەاڵم هەر نزیک���ە له‌مالک���ی‌و ه���ەردوو یەکێتی‌و‬ ‫کات‌و س���اتێک یەکێتی هێ���زو توانایی گۆڕانەوە‪ ،‬بەاڵم خەتی تورکیا‪ ،‬عەالوی‌و‬ ‫هەبێ���ت‪ ،‬ئامادەی���ە دەس���ت بخاتە ناو پارت���ی بە هێزترن‌و بەرەو ئەوە دەچێت‬

‫بە هەموو دیوەکاندا‬ ‫پێناچیت گۆڕان‬ ‫سوودمەند بێت‬ ‫لەو پەیوەندییەی‬ ‫لەگەڵ یەکێتی‪ ،‬ئەمە‬ ‫خۆکوشتنێکی سیاسییە‬ ‫گۆڕان دەیکات‬

‫ئەم���ان براوەی گەمەکە ب���ن له‌عێراقدا‪،‬‬ ‫ئەگ���ەر ئەم خەت���ەش بردی���ەوە‪ ،‬ئەوا‬ ‫مالکی دەبێتە مێژوو‪ ،‬ئەو کاتە پارتیش‬ ‫بەو شێوەیەی ئێستا پشتگیری یەکێتی‬ ‫ناکات له‌بەغداد‌و تۆڵەی ئەم کێبڕکێیەی‬ ‫ئێس���تای لێدەکات���ەوە‪ ،‬بۆی���ە یەکێتی‬ ‫له‌ئێس���تاوە دەیەوێ���ت گ���ۆڕان بکاتە‬ ‫پش���توپەنای خۆی ب���ۆ ئەگەرێکی لەو‬ ‫جۆرە‪.‬‬ ‫ئەگ���ەر ئەمان���ە بە ش���ێوەیەکی کاتی‬ ‫مەرام���ی یەکێت���ی بن ب���ۆ نزیکبونەوە‬ ‫له‌گ���ۆڕان‪ ،‬بەاڵم گۆڕان چیدەکات‌و چۆن‬ ‫سود لەمە دەبینێت؟‬ ‫ب���ە هەموو دیوەکان���دا پێناچیت گۆڕان‬ ‫سوودمەند بێت لەو پەیوەندییەی لەگەڵ‬ ‫یەکێتی‪ ،‬ئەمە خۆکوشتنێکی سیاسییە‬ ‫گۆڕان دەیکات‪ ،‬چونکە لەس���ەر ئاستی‬ ‫ناوخۆی هەرێم‪ ،‬یەکێتی خۆی ناخوازێت‬ ‫پاکسازی بکات‌و هەر رۆژەی دەالقەیەکی‬ ‫تێدەبێ���ت (بەش���ێک له‌ڕیش���ەی ئەو‬ ‫کێش���انەبوو وایکرد کە س���ەرکردایەتی‬ ‫ئیستای گۆڕان له‌یەکێتی بێنە دەرەوە)‪،‬‬ ‫بەشێکی زۆری دەنگدەرانی گۆڕان لەبەر‬ ‫ئەوەی ئەنتی یەکێتی بوون بۆیە دەنگیان‬ ‫داوە بە گۆڕان‪ ،‬بۆیە هەر نزیکبونەوەیەکی‬ ‫یەکێتی‌و گۆڕان‪ ،‬واتا له‌دەس���تدانی ئەو‬ ‫دەنگە ناڕازییانە‪ ،‬ئەمەش گۆڕان بەرەو‬ ‫هەڵوەراندن دەبات‪.‬‬ ‫ئەگەر قس���ە لەسەر کێش���ەکانی نێوان‬ ‫عێراق‌و هەرێمی کوردس���تان بێت‪ ،‬ئەوا‬ ‫خودی خیتابی گۆڕان له‌ڕابردوودا ئەوەی‬ ‫پێوتوین‪ ،‬کە بەش���ێکی زۆری کێشەکان‬ ‫بەهۆی کەمتەرخەمی سیاسەتی یەکێتی‌و‬ ‫پارتییەوە بووە‪ ،‬پارە‌و دەسەاڵت‌و نەوت‬ ‫بونەتە هۆی بە ئاڕاستەبردنی کێشەکان‌و‬ ‫گەیاندنی بەم ئاس���تەی ئێستا‪ ،‬کەواتە‬ ‫لەمەشدا تاکە زەرەرمەند گۆڕان دەبێت‌و‬ ‫وەک گیس���کەکەی لێدێ���ت‪ ،‬تەنه���ا بۆ‬ ‫ترس���اندنی الیەنەکان���ی ت���ری عێراق‬ ‫بەکاردەهێنرێ���ت‪ ،‬هەر ک���ە تەپوتۆزی‬ ‫کێشەکانیش نیش���تنەوە‪ ،‬ئیتر دژایەتی‬ ‫گۆڕان دەستپێدەکاتەوە‪.‬‬

‫ده‌وڵه‌ت‌و سێداره‌‬ ‫ئاسۆ عه‌بدولله‌تیف‬ ‫پێویس���ته‌ حیزب‌و به‌رهه‌ڵستكاره‌كانی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی كوردستان جگه‌ له‌پێكهێنانی‬ ‫یه‌كێتییه‌ك���ی نه‌ته‌وه‌ی���ی‌و دانیش���تن‬ ‫له‌باش���وورو له‌تاراوگ���ه‌‪ ،‬س���تراكتوری‬ ‫بیركردنه‌وه‌ی شۆڕش له‌ناو پێخه‌فه‌كانی‬ ‫خه‌بات���ی مه‌ده‌نیان���ه‌و ش���ه‌رمنانه‌وه‌‬ ‫بگوازنه‌وه‌ بۆ مه‌ته‌رێزی رووبه‌ڕووبونه‌وه‌ی‬ ‫واقیع���ی به‌ره‌و دروس���تكردنی گوتاری‬ ‫جددی‪ ،‬ئه‌و واقیعه‌ی كه‌ شێخ مه‌حمود‌و‬ ‫شێخ سه‌عیدی پیران‌و قازی‌و بارزانی‌و‬ ‫قاس���ملوو ش���ه‌ره‌فكه‌ندی له‌س���ه‌ده‌ی‬ ‫بیسته‌م ره‌نگڕێژیانكرد وه‌ك مانیفێستی‬ ‫به‌رگ���ری‌و رووبه‌ڕه‌وبوونه‌وه‌ی فیكری‌و‬ ‫له‌س���ه‌ده‌ی بیست‌و یه‌كیش���دا سه‌رۆك‬ ‫عه‌بدواڵ ئ���ۆچ ئاالن كردی���ه‌ دیفاكتۆ‪،‬‬ ‫ره‌نگ���ه‌ ته‌نها ب���ه‌م میكانیزم���ه‌ كورد‬ ‫بتوانێت فش���ارگه‌لێك دروس���ت بكات‬ ‫هه‌م له‌باكورو هه‌م له‌ڕۆژهه‌اڵت ته‌نانه‌ت‬ ‫ئه‌م تێزه‌ بۆ باش���وریش راس���ته‌ دژی‬ ‫دیكتاتۆریه‌ت‌و ده‌س���ه‌اڵتی زۆرینه‌‪ ،‬تا‬ ‫به‌ربگرێت له‌سیاسه‌تی سێداره‌و كوشتن‌و‬ ‫نكوڵیكردن له‌ناس���نامه‌ی كوردایه‌تی‪،‬‬ ‫چونكه‌ ده‌وڵه‌تی زۆرینه‌ی فاشی ئه‌وه‌ی‬ ‫بیری لێنه‌كاته‌وه‌ گوێگرتنه‌ له‌هه‌س���ت‌و‬ ‫نه‌س���تی ك���وردان‪ ،‬ئه‌وه‌ش ك���ه‌ بیری‬ ‫لێبكاته‌وه‌ قڕكردن‌و كوشتنی نایاسایی‌و‬ ‫دژه‌ مرۆییانه‌یه‌‪.‬‬ ‫" فه‌رزادی كه‌مانگه‌رو ش���یرین عه‌له‌م‬ ‫هول���ی‌و فه‌ره���ادی وه‌كیل���ی‌و مه‌هدی‬ ‫ئیسالمیان‌و عه‌لی حه‌یده‌ریان" قوربانی‬ ‫ئ���ه‌و سیاس���ه‌تانه‌ن‪ ،‬وه‌ك س���یمبولی‬ ‫ئازادی‌و شۆڕشگێڕی كورد له‌سێداره‌دران‬ ‫له‌‪ 2011/5/9‬كه‌ س���امناكترین جۆری‬ ‫له‌سێداره‌دانی كۆماری ئیسالمی ئێران‬ ‫ب���وو به‌رانبه‌ر ب���ه‌ كوردانی رۆژهه‌اڵت‌و‬ ‫پارته‌ ئۆپۆزسیۆنه‌كان‪ ،‬ئه‌وه‌ی ئێستا‬ ‫روو ئه‌دات هه‌ر درێژكراوه‌ی سیاسه‌تی‬ ‫رابردووه‌و خوێنلێچۆڕانه‌كه‌ نه‌وه‌ستاوه‌و‬ ‫له‌ئێس���تادا به‌س���تراوه‌ته‌وه‌ به‌ ژیانی‬ ‫س���ه‌رۆك عه‌ب���دواڵ ئۆج ئاالن���ه‌و‌ه كه‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ م���اوه‌ی زیاتر له‌ح���ه‌وت مانگه‌‬ ‫چاره‌نووس‌و ره‌وش���ی نادیاره‌‪ ،‬ره‌نگه‌‬ ‫خوێنلێچۆڕان���ه‌كان له‌ئاین���ده‌دا جێگاو‬ ‫گرتوخانه‌و كه‌سایه‌تی دیكه‌ بگرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ گرنگه‌ باش ئه‌م دۆخه‌ تێپه‌ڕێنین‌و‬ ‫ب���ه‌ هه‌ن���د وه‌ریبگرین‪ ،‬چونك���ه‌ ئه‌وه‌‬ ‫سیاس���ه‌تگه‌لێكن دژ به‌ دروس���تبوونی‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی كوردی‌و خه‌ونه‌ گه‌وره‌كه‌ كه‌‬

‫پارته‌كانی رۆژهه‌اڵت‬ ‫له‌وپه‌ڕی په‌رته‌وازه‌یی‬ ‫رێكخستن‌و یه‌كێتی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییدان‌و له‌هیچ‬ ‫جۆر‌ه خه‌باتێكدا‬ ‫پێكه‌وه‌ نزیك‬ ‫نین‌و به‌رده‌وام‬ ‫قه‌باره‌و رووبه‌ری‬ ‫جیاوازیه‌كانیان‬ ‫له‌فراوانبووندایه‌‬ ‫ماوه‌یه‌كه‌ كۆمه‌ڵگای نێوده‌وڵه‌تی‌و رای‬ ‫گش���تی بۆ ئه‌م پرس���ه‌ هاتونه‌ته‌ سه‌ر‬ ‫خه‌ت‪.‬‬ ‫پارته‌كان���ی رۆژه���ه‌اڵت له‌وپ���ه‌ڕی‬ ‫په‌رته‌وازه‌ی���ی رێكخس���تن‌و یه‌كێت���ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی���دان‌و له‌هیچ جۆره‌ خه‌باتێكدا‬ ‫پێك���ه‌وه‌ نزی���ك نی���ن‌و ب���ه‌رده‌وام‬ ‫قه‌ب���اره‌و رووب���ه‌ری جیاوازیه‌كانی���ان‬ ‫له‌فراوانبووندای���ه‌و ئ���ه‌وه‌ی كۆی���ان‬ ‫ئه‌كاته‌وه‌ ته‌نها وش���ه‌یه‌كی سواوه‌ "نا‬ ‫بۆ له‌س���ێداره‌دان" ئه‌م وش���ه‌یه‌ هیچ‬ ‫جۆره‌ مۆراڵ‌و هه‌ستێكی شۆڕشگێڕی‌و‬ ‫هیوابه‌خش���ی تێدا نیی���ه‌ بۆ نه‌وه‌یه‌كی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی كه‌ به‌ژێرده‌س���ته‌یی له‌دایك‬ ‫ده‌ب���ێ‌و له‌س���ێداره‌ش ده‌درێ‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫كه‌ پ���ڕه‌ له‌م���ۆراڵ‌و وه‌اڵم���ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫س���ێداره‌دان‪،‬‬ ‫مه‌س���جه‌كانی‬ ‫ئاماده‌س���ازیه‌كانی په‌كه‌كه‌یه‌ بۆ جه‌نگ‬ ‫دژی توركی���او ده‌رخس���تنی ئاینده‌ی‬ ‫ك���وردو رێبه‌ره‌كه‌یان‪ ،‬ك���ه‌ توركیایان‬ ‫وه‌ئاگا هێناوه‌ت���ه‌وه‌ له‌هه‌ر رووداوێكی‬ ‫وه‌ك م���ردن‌و كوش���تن دژی ئاپۆ‪ ،‬ئه‌م‬ ‫مه‌س���جانه‌ وه‌اڵمده‌ره‌وه‌ی مه‌سجه‌كانی‬ ‫دوژمنه‌ بۆ سڕینه‌وه‌ی مۆرك‌و شوناسی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬ته‌نانه‌ت وتاره‌ نه‌ورۆزیه‌كه‌ی‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستانیش دژ به‌‬ ‫مالیك���ی‌و دیكتاتۆریه‌تی نوێ‌و خه‌ونی‬ ‫دروس���تبوونی ده‌وڵه‌تی كوردی گرنگی‬

‫ستراتیجی خۆی هه‌بوو بۆ هه‌ماهه‌نگی‬ ‫له‌تێپه‌ڕاندنی ئه‌م دۆخه‌دا‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌و‬ ‫گوتاره‌ فاشیزمێكی نوستووی وه‌خه‌به‌ر‬ ‫هێنا كه‌ له‌دوای س���ه‌ددامه‌وه‌ سه‌رخه‌و‬ ‫ئه‌شكێنێت‪ ،‬بۆیه‌ له‌ئێس���تادا گوتاری‬ ‫سازشئامێز بێگومان شكست‌و سێداره‌‬ ‫به‌دوای خۆیدا ئه‌هێنێت‪.‬‬ ‫پێویسته‌ ئه‌وه‌ له‌به‌رچاو بگیرێت شكۆو‬ ‫س���وپه‌ر پاوه‌ری ئیس���رائیل بۆ چه‌ك‌و‬ ‫جبه‌خانه‌كانیان ناگه‌ڕێته‌وه‌ كه‌ له‌ناو ‪20‬‬ ‫ده‌وڵه‌تی عه‌ره‌بیدا گه‌مارۆ دراون‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫گوتاره‌ به‌هێزه‌ نه‌ته‌وه‌یی‌و ئاینیه‌كه‌یان‌و‬ ‫گوتاره‌كانی دامه‌زرێنه‌ره‌كه‌یان "تیۆردۆ‬ ‫هێرت���زل" نه‌بێ���ت‪ ،‬گوت���اری به‌هێزی‬ ‫س���ه‌رۆك‌و س���ه‌ركرده‌ مۆراڵ‌و به‌رگری‬ ‫به‌هێ���زو ته‌نان���ه‌ت مێژووش دروس���ت‬ ‫ده‌كات ب���ۆ نه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌‬ ‫گوتاری الوازو دیپلۆماس���یه‌تی شه‌رمن‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی ش���ه‌رمن‌و بێئیراده‌ دروس���ت‬ ‫ده‌كات‪ ،‬هه‌م���وو نه‌ت���ه‌وه‌و ده‌وڵه‌تێكی‬ ‫به‌هێز كاراكته‌رێكی به‌هێزو س���ڵنه‌كه‌رو‬ ‫قاره‌مان له‌پش���تیه‌وه‌ وه‌ستاوه‌‪ ،‬جۆرج‬ ‫واش���نتن ب���ۆ ئه‌مری���كا نمونه‌یه‌ك���ی‬ ‫زیندووه‌‪ ،‬گاندی بۆ هیندستان‌و ماندێلال‬ ‫ب���ۆ ئه‌فریقاو مارتن لۆس���ه‌ر كینك بۆ‬ ‫ره‌شپێسته‌كان‌و چێ گیڤاراش بۆ كوبا‪،‬‬ ‫كاتی خۆی "مسته‌فا كه‌مال ئه‌تاتورك"‬ ‫كه‌ خه‌الفه‌تی عوس���مانیه‌كانی روخاندو‬ ‫ده‌وڵه‌تی مۆدێرن���ی توركیای دامه‌زراند‬ ‫جگه‌ له‌گوت���ارو ئی���راده‌ به‌هێزه‌كه‌ی‌و‬ ‫په‌نجه‌ راوه‌شاندن‌و چاوه‌ هه‌ڵۆییه‌كه‌ی‬ ‫هیچ���ی دیكه‌ی نه‌بوو ك���ه‌ به‌بێ ترس‌و‬ ‫ش���ه‌رم قس���ه‌ی دڵی توركه‌كانی كردو‬ ‫سیس���تمێكی روخان���دو سیس���تمێكی‬ ‫عه‌لمان���ی دامه‌زران���د‪ ،‬چونك���ه‌ ئ���ه‌و‬ ‫ئه‌فس���ه‌رێكی س���وپا زیاتر چی دیكه‌‬ ‫نه‌بوو‪ .‬ئێستاش ده‌وڵه‌تی تورك ئه‌وه‌ی‬ ‫كه‌ لێی ئه‌ترسێت‌و به‌ مه‌ترسی داده‌نێت‬ ‫بۆ شكۆی ئه‌نكه‌ره‌و توركیای كه‌مالیزم‪،‬‬ ‫چه‌كه‌كانی قه‌ندیل نییه‌ به‌ته‌نها‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫گوتارو تێزو به‌رگرینامه‌كانی س���ه‌رۆك‬ ‫ئاپۆی���ه‌ ك���ه‌ ‪ 13‬س���اڵه‌ له‌زیندانه‌وه‌‬ ‫خه‌ریكی هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی توركیایه‌ به‌‬ ‫وشه‌و به‌ هێزی گوتارو كتێبه‌كانی‪ ،‬كه‌‬ ‫هه‌ر ئه‌و هێزی به‌رگرینامه‌و گوتارانه‌شه‌‬ ‫گواستراوه‌ته‌وه‌ بۆ رۆحی گه‌ریالكان‌و بۆ‬ ‫قه‌ندیل‌و بزوتنه‌وه‌ چه‌كداریه‌كه‌و ئێستا‬ ‫مه‌رگ���ی س���ه‌رۆكه‌كه‌یان به‌س���تۆته‌وه‌‬ ‫بۆ ئاوابوون���ی ئارامی له‌ن���او توركیاو‬ ‫هه‌ستانی قیامه‌ت‪.‬‬

‫په‌ژاك پارس���اڵ وتی "بێده‌نگ نابین"‬ ‫ل���ێ دیموك���رات‌و كۆمه‌ڵ���ه‌ وتیان"نا‬ ‫بۆله‌سێداره‌دان" له‌ڕووی سۆسیۆلۆجی‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت ده‌رونشیكاریشه‌وه‌ كۆنسێبتی‬ ‫"بێده‌نگ نابین" پ���ڕه‌ له‌نزیكبوونه‌وه‌و‬ ‫ته‌ماس���ی شۆڕش���گێڕی‌و ئاماده‌گ���ی‌و‬ ‫رۆحی به‌رگری‌و شۆڕش له‌گه‌ڵ دوژمن‌و‬ ‫هه‌س���ت ده‌كه‌یت له‌و چه‌مكه‌دا مۆراڵ‌و‬ ‫هێز زاڵه‌و له‌ناو س���ه‌نگه‌ردایت‌و شۆڕش‬ ‫له‌وپه‌ڕی گه‌رمای���ی خۆیدایه‌‪ ،‬به‌اڵم "نا‬ ‫بۆ له‌سێداره‌دان" سازش‌و دووركه‌وتنه‌وه‌‬ ‫له‌خه‌بات‌و جۆرێك له‌ته‌سلیمبوونه‌وه‌ی‬ ‫پێوه‌ دیاره‌ كه‌ ده‌سته‌واژه‌ی شۆڕش نییه‌‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی ده‌سته‌واژه‌یه‌كه‌ مرۆڤێكی بێ‬ ‫ئیراده‌ به‌رزی بكاته‌وه‌و هه‌ست ده‌كه‌یت‬ ‫شۆڕش له‌وپه‌ڕی ساردوسڕی خۆیدایه‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر به‌ڕاس���تیش پ���ه‌ژاك‌و په‌كه‌كه‌‬ ‫س���ه‌لماندیان ش���ۆڕش گه‌رمایی خۆی‬ ‫له‌ده‌س���ت نه‌داوه‌‪ ،‬بێده‌نگیش نه‌بوون‌و‬ ‫چه‌ندی���ن داس���تان‌و س���ه‌روه‌ری‌و‬ ‫موباره‌زاتیان له‌ناوخۆی ئێران‌و توركیادا‬ ‫دروستكردو وه‌ك فشارێكیش به‌كاریان‬ ‫هێنا به‌رانبه‌ر به‌كۆمه‌ڵگای نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫تاوه‌ك���و فش���اره‌كانی س���ه‌ر قه‌ندیل‌و‬ ‫كوردانی باك���ور كه‌م بكرێته‌وه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ده‌وڵه‌تی تۆتالیتاری توركه‌وه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ئه‌م له‌س���ێداره‌دانه‌ سامناكه‌ی كه‌ ئێمه‌‬ ‫یادی ئه‌كه‌ینه‌وه‌ پ���اش رێككه‌وتنێكی‬ ‫سیاسی توركیاو ئێران هات به‌رانبه‌ر به‌‬ ‫دۆزی كوردو هاوپه‌یمانێتی س���تراتیجی‬ ‫ئ���ه‌و دوو ده‌وڵه‌ت���ه‌ ب���ۆ س���ه‌ركوتی‬ ‫میلله‌تی كورد‪ ،‬ب���ه‌اڵم زۆرێك له‌حیزبه‌‬ ‫ئۆپۆزسیۆنه‌كانی دیكه‌و هه‌ندێك له‌به‌ناو‬ ‫سومبوله‌كانیش���یان كه‌ خۆیان قه‌ڵه‌وو‬ ‫ب���ێ ئاگا ك���ردووه‌ له‌په‌نا ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫باشوری كوردستاندا‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ بێمه‌یل‬ ‫بوون بۆ شۆڕش هه‌ر خه‌ریكی وتنه‌وه‌ی‬ ‫دروشمه‌ كۆنه‌كانن به‌بێ ئه‌وه‌ی تا ئێستا‬ ‫فشارێكی وه‌هایان دروستكردبێت جگه‌‬ ‫له‌فش���ارێكی په‌راوێزخ���راوی میدیایی‌و‬ ‫تیڤی ك���ه‌ گاریگه‌رییه‌كی ئه‌وتۆی نییه‌‬ ‫بۆ گۆڕه‌پانی سیاسی ئێران‪.‬‬ ‫ئاخر له‌س���ێداره‌دان جۆرێكه‌ له‌تۆڵه‌و‬ ‫س���زای سیاس���ی خنكێنه‌ر‪ ،‬هه‌مانكات‬ ‫ئاسانترین مه‌سجێكی ده‌وڵه‌ته‌ بۆ دڵی‬ ‫به‌رهه‌ڵس���تكارانی ئێران كه‌ به‌بێ هیچ‬ ‫هۆیه‌كه‌وه‌ ئه‌گاته‌ ش���وێنی مه‌به‌ست‌و‬ ‫دڵ���ی خان���ه‌واده‌ ك���ورده‌كان‪ ،‬گرنگه‌‬ ‫قورس���ایی مه‌سج به‌ مه‌سجی قورسیش‬ ‫وه‌اڵم بدرێته‌وه‌‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫عەلمانییەت‌و ئایین‬ ‫هەڵەیەکی کوشندەیە گەر ئێمە عەلمانییەت‬ ‫(سێکوالریزم) بە پرۆس���ەی لەناوبردنی‬ ‫ئایی���ن تەماش���ابکەین‪ .‬عەلمانیی���ەت‬ ‫له‌جەوه���ەردا بریتیی���ە له‌دۆزین���ەوەی‬ ‫پەیمانێک���ی کۆمەاڵیەت���ی مۆدێ���رن کە‬ ‫لەسەر بناغەی پلورالیزم دامەزراوە‪ .‬واتە‬ ‫عەلمانیی���ەت بە پلەی یەک���ەم هێندەی‬ ‫پرۆس���ەی پلورالیزمی ئایینییە ئەوەندە‬ ‫کار لەس���ەر لەناوبردنی ئایین ناکات‪ .‬بە‬ ‫مانایەکی تر قس���ەکردن لەس���ەر ئایین‬ ‫قس���ەکردنە لەسەر جیاوازییەکانی خودی‬ ‫ئایین���ەکان‌و خوداکانی���ان‌و هەوڵدان بۆ‬ ‫قبووڵکردن���ی یەکت���ر لەن���او کۆمەڵگای‬ ‫مۆدێرندا‪ .‬کۆمەڵگا له‌دیدی عەلمانییەتدا‬ ‫هێن���دەی جەغ���د لەس���ەر پێکەوەژیانی‬ ‫ئاشتییانەی پێکهاتە کۆمەاڵیەتی‌و ئایینی‌و‬ ‫ئەتنییەکان دەکات‪ ،‬هێندە کار لەس���ەر‬ ‫دیدێکی ئایدیۆلۆژی یان ئایینی دیاریکراو‬ ‫ن���اکات‪ ،‬چونکه‌ هەموو بااڵدەس���تکردنی‬ ‫دیدێک���ی تایبەت بۆ رێکخس���تنی جیهان‬ ‫لەس���ەر وێنای خ���ۆی‪ ،‬ئەوس���ا بەناوی‬ ‫ئایینەوە بێت یان ه���ەر ئایدیۆلۆژیایەکی‬ ‫ترەوە‪ ،‬مانای کوش���تنی ئ���ەو رەهەندە‬ ‫فرەییەیە ک���ە کۆمەڵ���گا‌و کولتوورەکان‬ ‫هەڵگرین‪ .‬هیچ کۆمەڵگایەک نییه‌ کە تەنها‬ ‫له‌ی���ەک پێکهاتی کۆمەاڵیەتی یان ئایینی‬ ‫یاخود ئەتنی پێکهاتبێت‪ .‬کیش���وەرێک‪،‬‬ ‫نەتەوەیەک‪ ،‬ش���ارێک له‌دونیای مۆدێرندا‬ ‫نادۆزین���ەوە کە تەنها یەک نەتەوەی تێدا‬ ‫بێ���ت‌و تاکەکانی یەک خودا بیپەرس���تن‬ ‫یاخود پەرس���تگای یەک ئایینی تێدابێت‪.‬‬ ‫ئەمەش مان���ای ئەوەیە ک���ە کۆمەڵگای‬ ‫مۆدێ���رن کۆمەڵگایەکی ئاڵ���ۆزە‌و لەناو‬ ‫ئەم ئاڵۆزییەش���دا ناچاربێ���ت فۆرمێکی‬ ‫نوێ ب���ۆ پێکەوەژی���ان‌و یەکترقبوڵکردن‬ ‫بدۆزێت���ەوە‪ .‬کۆمەڵ���گای مۆدێ���رن‬ ‫پێکهاتێک���ی قەدەری نییە کە ئینس���ان‬ ‫تیای���دا خاوەن���ی هەاڵوێ���رد‌و هەڵبژاردن‬ ‫نەبێ���ت‪ ،‬وەک له‌کۆمەڵ���ە بچووکەکاندا‬ ‫دەیبینی���ن‪ ،‬بەڵک���و ئ���ەو پێکهاتەیە کە‬ ‫زیاد له‌گروپی کۆمەاڵیەتی‌و بەهاو ئایین‌و‬ ‫خ���ودا‌و زم���ان‌و کەلەپوورێک���ی تێدایە‌و‬ ‫ئینسانەکان هەلی هەڵبژاردن‌و هەاڵوێردی‬ ‫چەش���نی ژیان‌و بیرکردنەوەی���ان هەیە‪.‬‬ ‫گرنگێتی مۆدێرنە تەنه���ا له‌بەکارهێنانی‬ ‫تەکنیک���ی نوێدا نییە‪ ،‬تەنها بەکارهێنانی‬ ‫کۆمپیوت���ەر‌و ئینتەرنێ���ت‌و هاندی نییە‪،‬‬ ‫بەڵکو گ���ۆڕان‌و دەس���تکاریکردنی کۆی‬ ‫سیس���تەمی بەهاکانیش���ە‪ .‬سیس���تەمی‬ ‫بەه���اکان مان���ای ئەوەیە ک���ە مۆدێرنە‬ ‫ئەگەری بڕیاردان‌و بیرکردنەوەی جیاواز‌و‬ ‫هەڵبژاردنی جیاوازمان پێشکەش���دەکات‪.‬‬ ‫پرۆس���ەی مۆدێرنە تەنها ئاس���انکردنی‬ ‫س���اکارکردنی‬ ‫پێداویس���تییەکان‌و‬ ‫وەزیف���ەکان‌و تێرکردن���ی خواس���تەکان‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵکو بەرپرسیارێتیش���ە بەرامبەر‬ ‫ب���ە ئەو ئینس���انانەی لەگەڵیاندا دەژین‌و‬ ‫ئ���ەو ژینگەیەی تیایدا دەژی���ن‪ .‬مۆدێرنە‬ ‫ئەو کاتە له‌مان���ا قووڵەکانی دادەماڵرێت‬ ‫کە تەنها وەکو پرۆس���ەیەکی میکانیکی‌و‬ ‫تەکنیک���ی رووت تەماش���ایبکەین‌و وەکو‬ ‫بەکاربەر هەڵسوکەوتی لەگەڵدا بکەین‪.‬‬ ‫مۆدێرن���ە لەدەس���تدان نیی���ە‪ ،‬بەڵک���و‬ ‫دەستکەوتە‪ .‬ترس���ی پیاوانی ئایینی یان‬ ‫هێ���زە کۆنزەرڤاتیڤەکان له‌لەدەس���تدانی‬ ‫بەه���ا پی���رۆز‌و نەتەوەییەکان ترس���ێکی‬ ‫ئایدیۆلۆژیی���ە‪ ،‬چونک���ە ئ���ەم ترس���ە‬ ‫له‌جیاوازییەکان���ی ن���او مۆدێرن���ە ل���ەو‬ ‫مەترسییەوە سەرچاوەدەگرێت کە ئەوان‬ ‫چی���دی ناتوانن بەتەنه���ا رابەری رۆحی‌و‬ ‫نەتەوەیی‌و بەرهەمهێنەری بەها‌و زانین بن‪،‬‬ ‫کۆمەڵگا بە ئارەزووی خۆیان ئاراستەبکەن‌و‬ ‫کۆنترۆڵی چەش���نی بیرکردنەوە‌و کردار‌و‬ ‫چێژ‌و بەهای ک���ۆی کۆمەڵگا بکەن‪ .‬ئەم‬ ‫ترس���ە بۆ ئەوان رەوایە‪ ،‬چونکه‌ مۆدێرنە‬ ‫ب���ڕوای بە پیرۆزیی‌و رەهایی نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بڕوای بە عەقڵ‌و بەرپرسیارێتی‌و رەوشتی‬ ‫ئێتیکیانەی ک���رداری مرۆڤە بەرامبەر بە‬ ‫مرۆڤ‌و بەرامبەر بە سروش���ت‪ .‬مۆدێرنە‬ ‫دەستکەوتێکی گەورەی عەقڵی ئینسانە‪،‬‬ ‫دەش���ێت بۆ الیەنێک مانای لەدەستدانی‬ ‫م���ۆراڵ‌و بەها‌و پیرۆزی���ی بگەیەنێت‌و بۆ‬ ‫الیەنێک���ی تر ئازادی‌و توانای هەڵبژاردن‌و‬ ‫بڕی���اردان‪ .‬عەلمانییەت���ی مۆدێرن���ە‬ ‫هەمەڕەنگ‌و هەمەدەنگە‪ ،‬پڕە له‌ناکۆکی‌و‬ ‫ملمالنێ‪ ،‬بەهاکان له‌ڕەهایی رزگاردەکات‌و‬ ‫بەڕێژەییان دەکات‌و یەک بەهاو یەک دین‌و‬ ‫یەک چەشن بیرکردنەوە ناکات بە پێوەر‬ ‫ب���ۆ نەتەوەب���وون‌و کۆمەڵگابوون‪ ،‬بەڵکو‬ ‫پلورالی���زم دەکات بەو بەها گش���تییەی‬ ‫کە هەموومان پێکەوە له‌س���ایەیدا بژین‌و‬ ‫هەمووم���ان پێک���ەوە یەکترقبووڵبکەین‌و‬ ‫پێکەوە چارەنووس���ی یەکتر لەسەر ئەم‬ ‫گ���ۆی زەویی���ە دابەش���بکەین‪ .‬مۆدێلی‬ ‫س���ەپاندنی بەهاو فۆرمێکی دیاریکراوی‬ ‫ژی���ان‌و بیرکردن���ەوەو ئیماندارێتی مانای‬

‫داب���ڕان‌و مردنێکی هێواش���ی کۆمەڵگایە‬ ‫لەناو خۆیدا‪.‬‬ ‫نە ئایین ش���تێکی کۆن‌و بەسەرچووە‌و نە‬ ‫مۆدێرنەش پرۆسەیەکی کۆتاییپێهاتووە‪.‬‬ ‫ئایین ل���ه‌دوای یانزەی س���ێپتێمبەرەوە‬ ‫جارێکی تر دەبێتەوە بە بابەتی گفتوگۆی‬ ‫ن���او زانس���تە سیاس���ی‌و کۆمەاڵیەت���ی‌و‬ ‫فەلس���ەفییەکان‪ .‬پرسی س���ەرەکی ناو‬ ‫ئ���ەم گفتوگۆی���ەش ئەوەیە‪ :‬ئای���ا ئایین‬ ‫ش���تێکی ک���ۆن‌و بەس���ەرچووەو دەبێت‬ ‫بەربەرەکانێی بکەی���ن‪ ،‬بۆئەوەی نەبێتە‬ ‫مەترس���ی بۆ س���ەر پ���رۆژەی مۆدێرنە؟‬ ‫مۆدێرنە مانای پرۆس���ەی عەلمانییەتێک‬ ‫نییە کە رێگایەکی تاکس���اید بێت‌و ئایین‬ ‫تیایدا له‌س���ەر شۆستەکان بەجێبهێڵێت‌و‬ ‫وەکو تەماش���اکەرێکی ناو ئەم پرۆسەیە‬ ‫هەڵسوکەوتی لەگەڵدا بکات‪ ،‬بەڵکو وەکو‬ ‫بەش���ێکی گرنگی ناو پرۆسەکە مامەڵەی‬ ‫لەگەڵدا دەکات‪ .‬هیچ کۆمەڵگایەک نییە بێ‬ ‫ئایین بژی‌و هیچ کۆمەڵگایەکیش ناتوانێت‬ ‫بە یەک پەی���ام‌و بەهای ئایینییەوە لەناو‬ ‫مۆدێرن���ەدا بژی‪ ،‬چونک���ە مۆدێرنە وەکو‬ ‫وتمان پرۆس���ەی پلورالیزم���ی ئایینییەو‬ ‫زەمانەتی پێکەوەژیانی ئارامی نێوانیانە‪.‬‬ ‫بۆئەوەی ئەم پرۆس���ەیە بە توندوتیژیی‬ ‫کۆتای���ی نەی���ەت‪ ،‬وەک���و (هابەرماس)‬ ‫ی فەیلەس���وف دەڵێت‪ ،‬پێویس���تمان بە‬ ‫"وەرگێڕ" هەیە‪ .‬تاک���ە وەڕگێڕێکیش کە‬ ‫له‌زمانی ه���ەردووال ب���گات‪ ،‬واتە زمانی‬ ‫دینییەکان‌و سێکوالرەکان‪ ،‬فەزای ئازادی‬ ‫گش���تیی کۆمەڵگاو دەوڵەتی دەستورە‪.‬‬ ‫دەوڵەت���ی دەس���توری ئ���ەو دەوڵەتەیە‬ ‫ک���ە مافی هەموو کەس‌و الی���ەن‌و ئایینە‬ ‫جیاوازەکان تیایدا پارێزراوە‪ .‬بۆیە هەموو‬ ‫الوازییەکی دیموکراسییەت مانای بێهێزیی‬ ‫ئەو زمانەیە ک���ە الیەنە ناکۆکەکان لەناو‬ ‫فەزای گش���تییدا گفتوگۆی پێدەکەن‪ .‬بۆ‬ ‫نموونە کێش���ەی سەرەکی له‌دونیای ئێمە‬ ‫له‌ڕاستیدا کێش���ەی نێوان ئایینییەکان‌و‬ ‫عەلمانییەکان نییە‪( ،‬گەر شتێک هەبێت‬ ‫بەناوی عەلمانییەتەوە) بەڵکو کێش���ەی‬ ‫نەبوون���ی وەرگێ���ڕە له‌نێوانی���ان‪ .‬ئ���ەو‬ ‫وەرگێڕەش مانای نەبوونی ش���ەرعییەتی‬ ‫دەستوری‌و دەزگای سەربەخۆی یاسایی‌و‬ ‫بێهێزیی دیموکراسییەتە کە ناتوانێت مافی‬ ‫تاک‌و الیەنەکان بەبێ جیاوازیی بپارێزێت‪.‬‬ ‫ئیس�ل�امی سیاس���یی ئایینی ئیس�ل�امی‬ ‫کردووە ب���ە کولتوورێکی بریندار‪ ،‬هەموو‬ ‫رەخنەیەک ب���ە مەترس���یدارو کردەیەک‬ ‫بۆ لەکەدارکردن���ی ئایینەکەی دەبینێت‪.‬‬ ‫بەرامبەر بە هەر رووداوێک خۆی بە الیەنی‬ ‫مەغدوور دەبینێت‪ .‬ئەم ترسە له‌جەوهەردا‬ ‫له‌بەهێزیی کولتوورێکەوە سەرچاوەناگرێت‬ ‫کە خاوەنی مێژوویەکی کۆن بێت له‌فیکرو‬ ‫داهێن���ان وەکو ژیاری ئیس�ل�امی‪ ،‬بەڵکو‬ ‫له‌بێهێ���زی توان���ای ئەرگومێنت���ی ئ���ەو‬ ‫الیەنانەوە س���ەرچاوەدەگرێت کە بەناوی‬ ‫ئایینەوە هەم���وو زمانێکی پێکەوەیی بۆ‬ ‫گفتوگۆ‌و لێکتێگەش���تن لەناو کۆمەڵگادا‬ ‫دەب���ڕن‌و هەموو دەنگێ���ک خەفەدەکەن‪.‬‬ ‫نەمانی زمانێک تاوەکو پێکەوە گفتوگۆی‬ ‫پێبکەین‌و گوێم���ان له‌ڕاکانی یەکتر بێت‪،‬‬ ‫مان���ای نەمانی فەزایەکە بۆ پێکەوەژیان‌و‬ ‫هێنان���ەوەی ئەرگومێنت���ی عەقاڵن���ی‪.‬‬ ‫کۆمەڵ���گای مۆدێرن پڕێتی له‌فرس���ەتی‬ ‫نووسین‌و قس���ەکردن‌و تەعبیرلەخۆکردن‪،‬‬ ‫ئەوسا چ له‌بەرەی ش���ەعوەزەی ئایینیدا‬ ‫بێت یان قس���ەی بازاڕیی‌و نازانستیی کە‬ ‫له‌کۆمەڵگای ئێمەدا لەب���ەر هەر هۆیەک‬ ‫بێت‪ ،‬دەکرێ���ن یان دەبن بە نووس���ین‪.‬‬ ‫کۆمەڵگایەک تەحەمولی ئەم دۆخە نەکات‪،‬‬ ‫مانای ئەوەیە کە ئێمە لەناو سیستەمێکی‬ ‫سیاسی‌و بەهاییدا دەژین کە له‌قەیرانێکی‬ ‫قووڵدای���ەو ناتوانێت ئی���دارەی عەقاڵنی‬ ‫بچووکترین ملمالنێ بکات‪ .‬ئەمەش مانای‬ ‫الوازی���ی ئازادیی���ە‪ ،‬ن���ەک زۆری‪ ،‬وەکو‬ ‫هەندێک بانگەشەی دەکەن‪.‬‬ ‫دابەش���کردنی تاوان مانای کەمکردنەوەی‬ ‫تاوانبار نییە‪ ،‬بەڵکو زیادکردنی فۆرمێکی‬ ‫ترە له‌تاوانکاریی‪ .‬ئەوەی تاوان‌و تاوانکار‬ ‫دیاری���دەکات‌و س���زادەدات کەس���ەکان‌و‬ ‫هێ���زەکان نی���ن‪ ،‬بەڵک���و ئ���ەو الیەن���ە‬ ‫بێالیەنەی���ە کە هەق‌و ماف دەگەڕێنێتەوە‬ ‫بۆ خاوەنەکەی‪ ،‬ئەویش دادگا‌و یاس���ایە‪.‬‬ ‫تەنها دەوڵەتی یاس���ا‪ ،‬ک���ە دەزگایەکی‬ ‫بێالیەن���ی هەم���وو هاونیش���تیمانیانە بە‬ ‫ئیمان���داران‌و بێئیمانان���ەوە‪ ،‬دەتوانێ���ت‬ ‫ببێت بەو "وەرگێڕ"ەی کە له‌نێوان الیەنە‬ ‫ناکۆکەکان داوەریبکات‌و زەمانەتی ئازادی‌و‬ ‫ماف‌و بەرپرس���یارێتیی تاک‌و گروپەکان‬ ‫ب���کات‪ .‬تاوەکو ئەم دەزگا ش���ەرعییەش‬ ‫له‌واڵتی ئێم���ەدا دروس���تنەبێت‪ ،‬هەموو‬ ‫ک���ەس‌و الیەنێ���ک خۆی ب���ە زوڵملێکراو‬ ‫دەبینێ���ت‌و هەوڵدەدات خۆی هەقی خۆی‬ ‫بس���ەنێتەوە یان داوای دانانی یاسایەک‬ ‫دەکات بۆ راگرتنی پیرۆزییەکانی‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )326‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/15‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫خۆپیشاندان‌و مه‌الكان‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫ده‌رباره‌ی توندوتیژی‬ ‫سیاسی له‌کوردستان‬ ‫هه‌وڵدان ب����ۆ راڤه‌کردن����ی توندوتیژی‬ ‫سیاسی له‌کوردس����تان هه‌رگیز ئاسان‬ ‫نیی����ه‌‪ .‬دیاره له‌س����ه‌ره‌تادا پێویس����ته‬ ‫پێناسه‌یه‌کی توندوتیژی سیاسی بکه‌ین‪،‬‬ ‫به تایبه‌ت له‌کوردس����تاندا‪ .‬توندوتیژی‬ ‫سیاسی ئه‌و ش����ێوازه نادیموکراسیه‌یه‬ ‫که له‌الی����ه‌ن هێزێک ی����ان الیه‌نێکه‌وه‬ ‫به‌کاردێت به‌رامبه‌ر هێزێک یان الیه‌نێکی‬ ‫تر بۆ به‌ده‌ستهێنانی مه‌به‌ست‌و ئامانجی‬ ‫سیاس����ی‪ .‬هه‌میش����ه له‌ژینگه‌یه‌ك����دا‬ ‫رووئه‌دات که هێزه سیاسیه‌کان خاوه‌ن‬ ‫چه‌کن‌و بڕوایان به دیموکراس����ی الوازه‬ ‫یان ه����ه‌ر نییه‌‪ .‬له‌هه‌ندێج����اردا کاتێک‬ ‫الیه‌نێکی سیاسی بڕوای به‌دیموکراسی‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌اڵم دۆخه‌که ناچاری ئه‌‌کات که‬ ‫هه‌ندێک روخساری دیموکراسی له‌خۆی‬ ‫بئاڵێنێت‪ ،‬ئه‌وا به‌کارهێنانی توندوتیژی‬ ‫ده‌بێته شێوازێکی باڵو‪.‬‬ ‫توندوتیژی سیاس����ی له‌کوردس����تان‬ ‫له‌دوو قۆناغدا فه‌راهه‌م ده‌بێت‪ :‬قۆناغی‬ ‫یه‌که‌م؛ قۆناغی ئاماده‌كردن‌و سازکردن‌و‬ ‫روودانییه‌‌تی‪ ،‬که هه‌میشه کاری هێزێکه‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر هێزێکی تردا‪ ،‬به‌به‌کارهێنان‌و‬ ‫س����ودوه‌رگرتن له‌گرژی����ه سیاس����ی‌و‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تی����ه‌کان‪ .‬قۆناغی دووه‌م پاش‬ ‫روودان‪ ،‬درێژه‌پێ����دان‌و به‌رده‌وامییه‌تی‪،‬‬ ‫که به‌بێ جیاوازی س����ه‌رجه‌م هێزه‌کان‬ ‫تیایدا به‌ش����داری ئه‌که‌ن‪ .‬هه‌ریه‌ک له‌م‬ ‫قۆناغان����ه پالن‌و ش����ێواز‌و ده‌رکه‌وته‌ی‬ ‫تایبه‌تی خۆی هه‌یه‪.‬‬ ‫له‌قۆناغی یه‌که‌مدا هه‌میشه توندوتیژی‬ ‫سیاس����ی رێکخراوه‪ .‬به‌و مانایه هه‌‌رگیز‬ ‫له‌کوردستان خۆپیش����اندان‌و ناڕه‌زایی‌و‬ ‫توندوتی����ژی به‌بێ هه‌بوونی رێکخه‌رێکی‬ ‫سیاسی‌و به‌بێ بوونی ئامانجێکی سیاسی‬ ‫نایه‌ته‌ ئ����اراوه‪ .‬کاتێ����ک ئه‌مه یه‌کێکه‬ ‫له‌ڕاستیه‌کان‪ ،‬ئه‌وا توندوتیژی سیاسی‪،‬‬ ‫هیچ نییه‌ جگه له‌ش����ێوازێکی ملمالنێ‌و‬ ‫فشار خستنه سه‌ر یه‌کتر‪ ،‬له‌نێوان هێزه‬ ‫سیاس����یه‌کانی کوردس����تان‪ .‬به‌م پێیه‬ ‫هه‌میشه ئه‌وه‌ی رووئه‌دات بۆ ئامانجێکی‬ ‫سیاس����یه‪ .‬لێر‌‌ه‌دا مه‌ترسییه‌کی گه‌وره‪،‬‬ ‫له‌کۆی سیس����ته‌می سیاس����ی کوردیدا‬ ‫هه‌یه‪ ،‬ئه‌ویش بااڵده‌ستی ئامانجه‪ ،‬به‌بێ‬ ‫گوێدانه ده‌رئه‌نجام‪ ،‬له‌سه‌ر ریتمی (نفذ‬ ‫ثم ناقش)‪ .‬ب����ه‌و مانایه کاتێک هێزێکی‬ ‫سیاسی‪ ،‬ده‌خوازێت له‌به‌رامبه‌ر هێزێکی‬ ‫سیاس����ی تردا توندوتیژی به‌کاربهێنێت‬ ‫ب����ۆ به‌ده‌س����تهێنانی ئامانجێ����ک‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫فه‌راهه‌مبوون����ی ئه‌و ئامانج����ه‪ ،‬ده‌بێته‬ ‫خاڵی سه‌ره‌كی‪ .‬ئه‌مه وه‌هامان لێئه‌کات‬ ‫بڵێی����ن ک����ه ئه‌نجامدان����ی توندوتیژی‬ ‫سیاس����ی له‌کوردس����تان هه‌رگی����ز‬ ‫له‌الی����ه‌ن رێکخه‌رانیی����ه‌‌وه لێکدانه‌وه‌و‬ ‫هه‌ڵس����ه‌نگاندنی بۆ س����ه‌رجه‌م ئه‌گه‌ر‌و‬ ‫پاشهاته‌کانی ناکرێت‪ .‬له‌به‌ر بااڵده‌ستی‬ ‫ئامانجی که‌مینه به‌‌س����ه‌ر دۆخ‌و کێشه‌ی‬ ‫زۆرین����ه‌ی خه‌ڵكدا‪ .‬لێ����ره‌دا ده‌توانین‬ ‫به راش����کاوانه قس����ه له‌س����ه‌ر بێباکی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی سیاس����ی بکه‌ین له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ئه‌گه‌ری پاشهاته‌کان‌و به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی‬ ‫خه‌ڵکدا‪ .‬ئ����ه‌وه‌ی له‌هه‌مانکاتدا جێگای‬ ‫س����ه‌رنجه ئه‌وه‌یه‪ ،‬له‌وه‌ ئه‌چێت هه‌موو‬ ‫هێزه سیاسیه‌کان هه‌میشه ئاماده‌باشبن‬ ‫ب����ۆ به‌کارهێنان����ی توندوتی����ژی دژ به‬ ‫ی����ه‌ک بۆیه هه‌رکاتێ����ک زه‌مینه له‌باره‬ ‫هه‌موان هه‌رزوو ده‌ست به کاری خۆیان‬ ‫ئه‌ک����ه‌ن‪ .‬ئه‌م����ه نیش����انه‌ی ئه‌وه‌یه که‬ ‫توندوتیژی سیاسی له‌کوردستان هێشتا‬ ‫وه‌ک ئامرازێک س����ه‌یرئه‌کرێت له‌الیه‌‌ن‬ ‫هێزه‌کانه‌وه بۆ ملمالنێی یه‌کتری‪.‬‬ ‫کاتێ����ک توندوتیژی سیاس����ی دێته‬ ‫ئاراوه‪ ،‬له‌به‌‌ر ئه‌و هۆکارانه‌ی سه‌ره‌وه‪،‬‬ ‫هه‌ر خێرا ده‌بێته خاڵ����ی کۆبوونه‌وه‌ی‬ ‫راس����ته‌‌وخۆ‌و ناڕاس����ته‌وخۆی سه‌رجه‌م‬ ‫هێزه‌کانی تر‪ .‬لێ����ره‌وه قۆناغی دووه‌م‬ ‫دێته ئاراوه‪ .‬کاتێک توندوتیژی سیاسی‬ ‫ده‌بێت����ه رووداوێک‪ ،‬هێ����زه‌کان هه‌موو‬ ‫هه‌وڵئ����ه‌ده‌ن به‌کاریب����ه‌رن بۆ س����ودو‬ ‫قازان����ج‌و ئامانجی خۆی����ان‪ .‬بۆیه هه‌ر‬ ‫خێ����را ده‌بێت����ه خاڵی ملمالن����ێ‪ ،‬ئه‌مه‬ ‫وه‌ه����ا ئه‌کات ک����ه رووداوی توندوتیژی‬ ‫سیاسی له‌کوردستان هه‌میشه له‌میانه‌ی‬ ‫به‌رده‌وامیدا به‌چه‌‌ندین قۆناغ‌و ش����ێواز‌و‬ ‫ده‌رکه‌وته‌ی جیاوازدا بڕوات‪ ،‬که له‌سه‌ر‬ ‫توان����ا‌و تاکتیک����ی هێزه به‌ش����داره‌کان‬ ‫وه‌ستاوه‪ .‬له‌هه‌مانکاتدا‪ ،‬هێزه‌کان به‌پێی‬ ‫ئاس����تی فه‌راهه‌‌مبوونی ئامانجه‌کانیان‬ ‫دوور‌و نزیک����ی خۆی����ان له‌ڕووداوه‌که‌وه‬

‫دیاری ئه‌که‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌م دۆخه وه‌هایکردوه که توندوتیژی‬ ‫سیاسی له‌کۆمه‌ڵگای کوردیدا هه‌میشه‬ ‫بیری لێبکرێت����ه‌وه‪ ،‬پالنی بۆ دابنرێت‌و‬ ‫ئاماده‌یی هه‌بێت وه‌ک هێزێکی په‌نهان‪.‬‬ ‫ئاماده‌ی����ی توندوتی����ژی سیاس����ی‬ ‫نیشانه‌ی ئه‌وه‌یه که مه‌ترسییه‌کی گه‌وره‌‬ ‫هه‌یه له‌نێ����وان هێزه‌کان����دا له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫یه‌کت����ری (دۆخ����ی ش����ه‌ڕ)‪ .‬له‌الیه‌کی‬ ‫ت����ره‌وه توندوتیژی به‌ته‌نه����ا به رووتی‬ ‫به‌ڕێوه‌ناچێ����ت‪ ،‬بۆیه هه‌میش����ه ده‌بێت‬ ‫خیتابێک هه‌بێت که رووپۆش����ی کات‪،‬‬ ‫جوانیکات‪ ،‬الی خه‌ڵكی وه‌ها ده‌رخات‬ ‫که ئه‌وه‌ی ده‌گوزه‌رێت شتێکی جودایه‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه رۆڵی خیتاب یان دیسکۆرس����ه‪،‬‬ ‫که هه‌موو هێزێک هه‌میش����ه کۆمه‌ڵێک‬ ‫دیسکۆرسی هه‌یه که له‌سه‌ر کۆمه‌ڵێک‬ ‫بنه‌م����ا وه‌س����تاوه‪ .‬هه‌ماهه‌نگی خیتاب‬ ‫له‌گه‌ڵ هێ����زدا دۆخێ����ک دێنێته ئاراوه‬ ‫که تون����دڕه‌وی‌و باوه‌ڕ به ره‌وایی خود‌و‬ ‫گوناهباربوون‌و هه‌ڵه‌بوونی هه‌موو ئه‌وانی‬ ‫دێنێته ئ����اراوه‪ .‬تا زیات����ر توندوتیژی‬ ‫به‌کاربێت‪ ،‬خیتابیش توندوتیژتر ده‌بێت‪.‬‬ ‫بۆیه ده‌بینین هاوشان به توندوتیژیه‌کان‬ ‫هه‌میشه خیتابیش گرژده‌بێت‪.‬‬ ‫له‌دونیایه‌ک����ی وه‌ه����ادا خه‌ڵک وه‌ها‬ ‫س����ه‌یرده‌کرێن ک����ه ئاپۆره‌یه‌ک����ن‪ ،‬که‬ ‫ده‌توانرێ����ت له‌ڕێگای نمایش����ی هێزه‌وه‬ ‫ب����ه‌ره‌و ئ����ه‌و ئاراس����تانه ببرێ����ن که‬ ‫به‌کارهێن����ه‌ری هێ����ز ده‌خوازێت‪ .‬بۆیه‬ ‫له‌کۆمه‌ڵ����گای وه‌هادا خه‌ڵك س����ه‌روه‌ر‬ ‫نییه‪ ‌،‬به‌ڵکو پانتاییه‌کن وه‌ک کێڵگه‌یه‌‌ک‬ ‫که سیسته‌می سیاسی تیا گه‌وره‌ده‌بێت‪.‬‬ ‫له‌کوردس����تان س����ه‌رباری هه‌بوون����ی‬ ‫هێ����زی زۆر که باوه‌ڕی ب����ه توندوتیژی‬ ‫سیاس����یه‪ ،‬دۆخ����ی گش����تی هه‌تا بێت‬ ‫زیاتر زیاتر به‌ره‌و پوکانه‌وه‌ی باوه‌ڕ به‬ ‫دیموکراسی‌و رۆڵی قسه یان عه‌قڵ‌ دێت‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر هێزدا‪ .‬ئه‌مه بۆخۆی جێگای‬ ‫سه‌رس����وڕمان نییه‌‪ ،‬چونک����ه بۆئه‌وه‌ی‬ ‫توندوتیژی سیاس����ی ره‌‌‌وایه‌تی هه‌بێت‪،‬‬ ‫ده‌بێ����ت عه‌قڵ وه‌ک فاکه‌ڵتیه‌کی مرۆیی‬ ‫الوازبکرێت‪ .‬ک����ه عه‌ق����ڵ الوازده‌بێت‪،‬‬ ‫مه‌به‌س����تمان ئه‌وه‌نیی����ه‌ ک����ه بێعه‌قڵی‬ ‫دێته ئاراوه‪ ،‬به‌ڵکو عه‌قڵ مه‌به‌س����تمان‬ ‫هه‌بوونی توان����ا‌و نرخی ئامرازی عه‌قڵه‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئام����رازی هێزدا‪ .‬کاتێک که‬ ‫ئامرازه‌کانی عه‌قڵ الوازده‌بن ئه‌وا باوه‌ڕو‬ ‫هه‌س����ت جێگه‌ی ده‌گرنه‌وه‪ .‬ئه‌م دوانه‬ ‫نابنه هۆی هاتنه ئارای سازش����کردن‪،‬‬ ‫دانوستان‪ ،‬گومان‌و گفتوگۆ‪ ،‬به‌ڵکو له‌م‬ ‫دۆخه‌دا ده‌مارگیری‪ ،‬توندڕه‌وی‪ ،‬خۆ به‬ ‫پاکزانین‪ ،‬گش����تگیری‌و بازاڕیبوون دێته‬ ‫ئاراوه‪ .‬چ����ۆن ئێمه گه‌ش����تینه ئێره‪.‬‬ ‫له‌بیست ساڵی رابردوودا‪ ،‬که‌مپه‌ینێکی‬ ‫چڕ به‌ڕێوه‌ده‌چێت بۆ بێنرخکردنی هه‌موو‬ ‫به‌ه����ا جوان����ه‌کان‌و جێگرتنه‌وه‌یان به‬ ‫به‌های ساده‌‌و رووکه‌ش‪ ،‬له‌ڕووی هونه‌ر‪،‬‬ ‫ئه‌ده‌ب‪ ،‬بیرکردنه‌وه‪ ،‬مۆسیقا‪ ،‬چێژه‌وه‪.‬‬ ‫به‌جۆرێک هیچ ش����تێک نرخ����ی نییه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه چه‌ند هۆکارێک����ی هه‌بوو‪ ،‬له‌وانه‬ ‫پوچبوونه‌وه‌ی خیتاب����ی عه‌لمانییه‌‌ت‌و‬ ‫گه‌ڕانه‌وه ب����ۆ ئاین‪ .‬له‌هه‌مانکاتدا هاتنه‬ ‫ئارای ئه‌و بوون����ه‌وه‌ر‌‌ه‌ی که بڕوادێنێت‬ ‫ب����ه پڕوپاگه‌نده به‌بێ ئ����ه‌وه‌ی هه‌رگیز‬ ‫دان����ی پیابنێت ک����ه ب����ڕوای هێناوه‪.‬‬ ‫ل����ه‌ڕووی ئابورییه‌وه ئه‌م����ه بووه هۆی‬ ‫بوونی پاره به هه‌موو شتێک‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ئه‌و ش����تانه‌ش که هه‌‌رگیز بڕوانه‌ده‌کرا‬ ‫ب����ه پاره بکڕدرێ����ت وه‌ک جوانی‪ ،‬رێز‪،‬‬ ‫ئه‌خالق‪ ،‬ئ����ه‌م به‌هایان����ه وه‌ک خودی‬ ‫پاره هه‌میش����ه ده‌ستاوده‌ست ئه‌که‌ن‪.‬‬ ‫ئ����ه‌م پوکانه‌وه‌ی����ه له‌الیه‌ك����ی تره‌وه‬ ‫کاریگه‌ری گه‌وره‌ی له‌س����ه‌ر سیاس����ه‌ت‬ ‫به‌جێهێشتووه‪ .‬به جۆرێک وشه‌ی وه‌ک‬ ‫کوردایه‌تی که جاران خه‌ڵک ئاماده‌بوو‬ ‫له‌س����ه‌ری بمرێت‪ ،‬ئه‌مڕۆ ئاماژه‌پێدانی‬ ‫مای����ه‌ی پێکه‌نین����ه‪ .‬ئه‌گ����ه‌‌ر ئه‌مان����ه‬ ‫هه‌موو له‌ب����واره نامادیه‌کاندا رووئه‌ده‌ن‬ ‫ئه‌وا گۆڕان����کاری کۆمه‌ڵ����گای کوردی‬ ‫له‌کۆمه‌ڵگایه‌کی الدێوه بۆ شارنش����ین‪،‬‬ ‫به‌ش����ێوه‌یه‌کی خێرا‌و له‌ب����ه‌ر هۆکاری‬ ‫ئابوری هه‌میش����ه ده‌بێته هۆی گه‌شه‌ی‬ ‫ئاین‪ ،‬بڕوانه ئه‌زموونی سوریا‌و گه‌شه‌ی‬ ‫ئیخوان له‌حه‌فتاکان‪ ،‬تورکیا‌و گه‌ش����ه‌ی‬ ‫ئیس��ل�امی سیاسی له‌ش����اره‌گه‌وره‌کان‬ ‫پاش بوژان����ه‌وه‌ی ئابوری ئ����ه‌و واڵته‪،‬‬ ‫ئێران‌و پاش قه‌یرانی نه‌وت له‌سه‌رده‌می‬ ‫شا‪.‬‬

‫له‌گه‌ڵ دوژمنه‌که‌ت‬ ‫له‌سه‌رخۆب ‌ه‬

‫رایه‌كی جیاواز‬

‫سه‌الم عه‌بدولقادر*‬

‫مه‌ریوان عه‌لی*‬

‫له‌هه‌ولێ����ر دژ ب����ه‌ س����وكایه‌تیكردن ب ‌ه‬ ‫ئایینی پیرۆزی ئیس��ل�ام خۆپیش����اندان‬ ‫س����ازكرا‪ ،‬لێره‌دا سێ‌ راس����تیی ده‌بێت‬ ‫له‌به‌رچاوبگرین‪ ،‬یه‌كه‌میان خۆپیشاندان‬ ‫مافێكی سروش����تی هاوواڵتیانه‌‌و كه‌س‬ ‫ناتوانێ����ت دژایه‌تی ب����كات‪ ،‬دووه‌میان‬ ‫ئایینی پیرۆزی ئیسالم ده‌بێت رێزی لێ‬ ‫بگیرێت وه‌ك هه‌ر ئایینێكی تر‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئه‌م ئایین ‌ه بووه‌ته‌ به‌ها‌و موقه‌ده‌س����ی‬ ‫ملیۆنان هاوواڵتی كوردس����تان‌و جیهان‪،‬‬ ‫كه‌س مافی ئه‌وه‌ی نییه‌ س����وكایه‌تی ب ‌ه‬ ‫موقه‌ده‌سات‌و به‌ها ئه‌خالقی‌و پیرۆزه‌كانی‬ ‫كۆمه‌ڵگا بكات‪ ،‬راس����تی سێهه‌م ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫نوس����ه‌ران ئازادانه‌ مافی باڵوكردنه‌وه‌ی‬ ‫بیروبۆچونه‌كان����ی خۆی����ان هه‌یه‌‪ ،‬هیچ‬ ‫ده‌زگا‌و كه‌سێك ناتوانێت سزای نوسه‌ر‬ ‫بدات له‌س����ه‌ر را‌و بیركردنه‌وه‌ی جیاواز‬ ‫جا ئه‌و س����زای ‌ه له‌ڕێگه‌ی خۆپیشاندان‪،‬‬ ‫هه‌ڕه‌ش����ه‌‪ ،‬ی����ان ئازاردان����ی فیزیك����ی‬ ‫جه‌سته‌و‌ه بێت‪.‬‬ ‫كه‌وات ‌ه له‌به‌رده‌م ئه‌م كه‌یسه‌دا چه‌ند‬ ‫راستییه‌ك بوونی هه‌ی ‌ه كه‌ ده‌بێت به‌جیا‬ ‫وه‌ك توخمی س����ه‌ربه‌خۆ ته‌ماش����ایان‬ ‫بكه‌ین‌و به‌ ش����وێن په‌یوه‌ندی نێوانیاندا‬ ‫بگه‌ڕێی����ن‪ ،‬ئه‌وانیش ئایین‌و هاوواڵتیان‌و‬ ‫نوسه‌رانه‌‪.‬‬ ‫له‌نێ����وان ئ����ه‌و توخمان����ه‌دا گه‌لێك‬ ‫په‌یوه‌ندی جیاواز هه‌یه‌‪ .‬پێویست ده‌كات‬ ‫هه‌ڵوه‌سته‌ی له‌سه‌ر بكه‌ین‪:‬‬ ‫ئایی����ن‪ :‬ب����اوه‌ڕی پی����رۆزی ملیۆنان‬ ‫كه‌سه‌‌و ده‌سبردن بۆ قسه‌ركردن له‌سه‌ر‬ ‫ئایین ده‌بێت به‌وریاییه‌ مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا‬ ‫بكرێت نه‌چێته‌ بابی س����وكایه‌تیكردن‌و‬ ‫بێڕێزیك����ردن به‌ باوه‌ڕ‌و موقه‌ده‌س����اتی‬ ‫ملیۆنان كه‌س‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م راستی ‌ه ئه‌و‌ه‬ ‫ناگه‌یه‌نێ����ت كه‌ لێكۆڵیار‌و نوس����ه‌ران‌و‬ ‫رۆژنامه‌نوس����ان نه‌توانن له‌س����ه‌ر ئایین‬ ‫وه‌ك دیارده‌‌و بیرو باوه‌ڕ قسه‌وباس����ی‌و‬ ‫لێكۆڵین����ه‌وه‌ی له‌س����ه‌ر ئه‌نجام نه‌ده‌ن‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت ئایین وه‌ك هه‌ر بیروباوه‌ڕێكی‬ ‫تر ده‌شێت رووبه‌ڕووی ره‌خنه‌ی قورس‬ ‫ببێت����ه‌وه‌‪ ،‬ئایینێ����ك نه‌توانێت به‌رگه‌ی‬ ‫ره‌خن����ه‌ی زانس����تی ق����ورس بگرێ����ت‪،‬‬ ‫نه‌توانێ����ت له‌ئاس����ت تی����ور‌و مه‌عریف ‌ه‬ ‫جیاوازه‌كان����دا ته‌رحی خ����ۆی هه‌بێت‪،‬‬ ‫نه‌توانێت له‌پاڵ گ����ۆڕان‌و رووداوه‌كاندا‬ ‫شتی تازه‌ی پێش����كه‌ش بكات‪ ،‬دواجار‬ ‫ئه‌م ئایین���� ‌ه له‌وه‌ ده‌كه‌وێت ئایین بێت‌و‬ ‫وه‌ك ه����ه‌ر ئایدیۆژیایه‌كی تر مامه‌ڵه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ����دا ده‌كرێت‌و مای����ه‌ی ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫به‌سه‌ربچێت‪ ،‬ده‌بێت له‌پاڵ ئه‌و راستیه‌دا‬ ‫ئه‌وه‌ش بزانرێت به‌شێك له‌پێشكه‌وتنی‬ ‫دونی����ا راس����ته‌وخۆ په‌یوه‌ن����دی ب���� ‌ه‬ ‫جیاكردنه‌وه‌ی ئایینه‌وه‌ بوو‌ه له‌سه‌رجه‌م‬ ‫س����ێكته‌ره‌كانی ت����ری نێ����و كۆمه‌ڵگا‪،‬‬ ‫واته‌ هه‌ر هه‌وڵێك ب����ۆ ته‌وقدانی ئایین‬

‫له‌چوارچێوه‌ی خوداپه‌رستی‌و په‌یوه‌ندی‬ ‫رۆح����ی نێوان خواوه‌ند مرۆڤه‌كان بریتی‬ ‫نیی ‌ه له‌كفر‌و دژایه‌تیكردنی پیرۆزیه‌كان‪،‬‬ ‫به‌ڵكو بریتیی���� ‌ه له‌گه‌ڕانه‌وه‌ی وه‌زیفه‌ی‬ ‫ئایین بۆ چوارچێو‌ه سروشتیه‌كه‌ی خۆی‬ ‫ك ‌ه بریتیی ‌ه له‌په‌رستن‌و په‌یوه‌ندی رۆحی‬ ‫نێوان خودا‌و مرۆڤ‪.‬‬ ‫هاوواڵتیان‪ :‬هاوواڵتیان چه‌ندین مافی‬ ‫جیاوازی����ان هه‌یه‌ به‌رامب����ه‌ر حكومه‌ت‌و‬ ‫دامه‌زراوه‌ حكومی����ه‌كان‪ ،‬جگه‌ له‌مافی‬ ‫دابینكردن����ی ئاس����ایش‌و س����ه‌المه‌تی‌و‬ ‫جێبه‌جێكردن����ی یاس����ا‌و كارئاس����انی‌و‬ ‫رێكخستنی په‌یوه‌ندیه‌كان‪ ...‬هاوواڵتیان‬ ‫مافی ئه‌وه‌یان هه‌یه‌ ناڕه‌زایه‌تی ده‌رببڕن‬ ‫به‌رامب����ه‌ر ه����ه‌ر داوا‌و روودا‌و بڕیارێك‬ ‫ك����ه‌ دژ ب����ه‌ به‌رژه‌وه‌ندی گش����تی یان‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی تاكه‌كه‌س����ی بوه‌ستێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچی په‌یوه‌ندی به‌م كه‌یس����ه‌وه‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ راس����ت نییه‌ هاوواڵتیان له‌س����ه‌ر‬ ‫بیروڕا‌و نوسین بڕژێنه‌سه‌ر شه‌قامه‌كان‌و‬ ‫داوای س����زادانی نوس����ه‌ره‌كان بك����ه‌ن‪،‬‬ ‫سزادان له‌سه‌ر نوسین‌و بۆچونی جیاواز‬ ‫كارێكی ترس����ناكه‌‪ ،‬گه‌ر نوسه‌رێك یان‬ ‫ی‬ ‫رۆژنامه‌نوسێك الیدا‌و هه‌ندێك نوسین ‌‬ ‫توندی����ش باڵوبكات����ه‌وه‌ دژ ب����ه‌ ئایین‌و‬ ‫موقه‌ده‌س����ات‪ ،‬ئه‌مه‌ مان����ای ئه‌وه‌ نیی ‌ه‬ ‫هاوواڵتیان بڕژێنه‌سه‌ر شه‌قامه‌كان‌و داوای‬ ‫سزادان بكه‌ن‪ ،‬پێویسته‌ له‌ڕێگه‌ی یاسا‌و‬ ‫سه‌ندیكای رۆژنامه‌نوسانه‌و‌ه لێپێچینه‌و‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ نوسه‌ره‌دا بكرێت نه‌ك له‌ڕێگه‌ی‬ ‫دژایه‌ت����ی راس����ته‌وخۆی هاوواڵتیانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌م جۆر‌ه له‌هێرش‌و هوتاف‌و هاوار دژ‬ ‫به‌ نوس����ه‌رێك یان رووداوێك ك ‌ه ته‌نها‬ ‫نوس����ین له‌پش����تیه‌وه‌یه‌تی ئاینده‌یه‌كی‬ ‫ترس����ناكی هه‌یه‌‪ ،‬س����نوری ئازادیه‌كان‬ ‫ب����ۆ دواهه‌مین بازنه‌ بچ����وك ده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ بڕوای م����ن هه‌ركاتێ����ك هاوواڵتیان‬ ‫بڕژێنه‌سه‌ر شه‌قامه‌كان دژ ب ‌ه نوسه‌رێك‬ ‫ئ����ه‌وا زیاد له‌ئه‌گه‌ر‌و زیاد له‌ده‌روازه‌یه‌ك‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ بۆ توندوتی����ژی‌و له‌قاڵبدانی‬ ‫بیركردنه‌وه‌‪.‬‬ ‫نوس����ه‌ران‪ :‬به‌ش����ێكی زۆری ئ����ه‌و‬ ‫ره‌خنانه‌ی رووبه‌ڕووی نوسه‌ران ده‌بێته‌و‌ه‬ ‫بریتیی���� ‌ه له‌هه‌وڵدان بۆ رۆڵبینینی وه‌ك‬ ‫پێشه‌نگ‌و زانا له‌كۆمه‌ڵگادا‪ ،‬نوسه‌ران‌و‬ ‫ده‌س����ته‌بژێری روناكبیر‌و رۆژنامه‌نوسان‬ ‫وه‌ك هه‌ر مرۆڤێكی ئاس����ایی ش����ایه‌نی‬ ‫ئه‌وه‌ن بكه‌ونه‌ هه‌ڵه‌وه‌‪ ،‬له‌م كه‌یس����ه‌دا‬ ‫م����ه‌الكان هان����ی هاوواڵتی����ان ده‌ده‌ن‬ ‫ب����ۆ خۆپیش����اندان‌و دژایه‌تیكردنی ئه‌و‬ ‫نوس����ه‌ر‌و رۆژنامه‌نوس����انه‌ی سوكایه‌تی‬ ‫ب����ه‌ ئایین ده‌كه‌ن‪ ،‬لێره‌ ب����ه‌دواوه‌ ئێم ‌ه‬ ‫ده‌كه‌وینه‌ ب����ه‌رده‌م حاڵه‌تێك����ی ته‌واو‬ ‫ترس����ناك به‌وه‌ی هه‌ر ده‌قێ����ك گه‌ر ب ‌ه‬ ‫دڵی مه‌الكان نه‌بێت‪ ،‬ده‌كرێت له‌ڕێگه‌ی‬ ‫مینبه‌ری مزگه‌وته‌كانه‌وه‌ دژایه‌تی بكه‌ن‌و‬

‫خه‌ڵكی لێ هانبده‌ن‪ ،‬مه‌الكان ئه‌گه‌رچی‬ ‫وتیان به‌ڕێگه‌ی ئاش����تیانه‌‌و یاس����اییان ‌ه‬ ‫دژی ئه‌و حاڵه‌ت ‌ه ده‌وه‌س����تنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌م ده‌ربڕین���� ‌ه له‌بنه‌ڕه‌تدا بۆ جواڵندنی‬ ‫س����ۆز‌و ده‌روونی ئه‌و گه‌نجانه‌یه‌ ك ‌ه ب ‌ه‬ ‫ئ����ااڵی «الل���� ‌ه اكبر» هه‌ڵی����ان كوتای ‌ه‬ ‫س����ه‌ر ته‌الری په‌رله‌مان‪ .‬واته‌ مه‌الكان‬ ‫له‌ده‌رگایه‌كه‌وه‌ بانگه‌ش����ه‌ی ئاش����تییان‬ ‫كرد كه‌ س����ه‌دان په‌نچه‌ری له‌س����ه‌ربوو‬ ‫تا گه‌نجه‌كان هانب����ده‌ن بۆ ئه‌نجامدانی‬ ‫توندوتیژی‪.‬‬ ‫نوس����ه‌ر ئه‌گ����ه‌ر ره‌خنه‌گ����ر نه‌بێت‬ ‫ئه‌وا سیفه‌تی نوس����ه‌ربوونی ده‌كه‌وێت ‌ه‬ ‫به‌رگومان‪ ،‬نوس����ه‌ر ئه‌گ����ه‌ر داهێنان‌و‬ ‫تێكس����تی ش����یكاری به‌رهه‌منه‌هێنێت‬ ‫ئه‌وا له‌ف����ه‌زای جوین����ه‌وه‌‌و خوالنه‌وه‌دا‬ ‫ده‌س����وڕێته‌وه‌‪ ،‬نوس����ه‌ر ده‌بێت له‌سه‌ر‬ ‫راسته‌ هێڵێكی دیاریكراو (بیركردنه‌وه‌)‬ ‫گرفت����ه‌ ش����یكاری‌و مه‌عریف����ی‌و‬ ‫دنیابینیه‌كان����ی خ����ۆی یه‌كااڵبكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫مه‌نهه‌ج����ی نوس����ین هیچ نیی���� ‌ه جگ ‌ه‬ ‫له‌ڕێكخس����تنی بیركردنه‌وه‌‌و ئه‌ندێشه‌ی‬ ‫نوسه‌ر له‌شێوازی په‌ره‌گرافی جوداجودا‪،‬‬ ‫هه‌ڵبه‌ت هه‌موو خه‌س����ڵه‌ته‌كانی نوسه‌ر‬ ‫له‌ده‌ق‌و تێكسته‌كاندا كۆنابنه‌وه‌‪ ،‬نوسه‌ر‬ ‫ده‌بێت پێیه‌كی له‌دنیای كتێب‌و نوسین‌و‬ ‫تێكس����ته‌كاندا بێت‪ ،‬پێكه‌ی تری له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و كێش����ه‌‌و گرفت‌و ته‌نگه‌ژانه‌دابێت ك ‌ه‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگاكه‌یدا بوونی هه‌یه‌‪ ،‬نوس����ه‌ر‬ ‫چه‌ن����ده‌ چ����اوی له‌س����ه‌ر رووداوه‌كان ‌ه‬ ‫ده‌بێ����ت دوو هێنده‌ چاوی له‌س����ه‌ر ئه‌و‬ ‫فاكته‌ر‌و مۆتیفانه‌بێ����ت كه‌ رووداوه‌كان‬ ‫به‌رهه‌مده‌هێنن‪ ،‬چه‌نده‌ نوس����ه‌ر باوه‌ڕی‬ ‫ب���� ‌ه بۆچونێكی دیاركراو هه‌بێت‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ده‌یان هێنده‌ باوه‌ڕی ب ‌ه بۆچونه‌ جیاواز‌و‬ ‫دژ ب����ه‌ بۆچونه‌ك����ه‌ی خ����ۆی هه‌بێت‪،‬‬ ‫به‌كورتی كاری نوسه‌ر دیفاعكردن نیی ‌ه‬ ‫له‌ئایدیۆلۆژی����ا‌و رێب����از‌و مه‌عریفه‌یه‌كی‬ ‫دیاریك����راو‪ ،‬هێن����ده‌ی به‌رگریكردن���� ‌ه‬ ‫له‌ئ����ازادی بیركردنه‌وه‌‪ ،‬ل����ه‌م جه‌نگه‌دا‬ ‫ك ‌ه سه‌نگه‌ری پێش����ه‌و‌ه به‌ ره‌خنه‌گرتن‬ ‫ته‌وقدراوه‌‪ ،‬نوسه‌ر هه‌م ره‌خنه‌گره‌‌و هه‌م‬ ‫ره‌خنه‌لێگیراو‪ ،‬هه‌م تێكست نووسه‌‌و هه‌م‬ ‫تێكست له‌سه‌ر نوسراو‪ ،‬به‌كورتی نوسه‌ر‬ ‫بریتیی ‌ه له‌رۆش����نبیرێكی ب ‌ه هه‌ڵوێست‬ ‫له‌مه‌ڕ رووداو‌و كای ‌ه مه‌عریفیه‌كاندا‪.‬‬ ‫له‌كۆتایی����دا ده‌بینی����ن گه‌مه‌یه‌ك����ی‬ ‫سیاس����ی گه‌وره‌ له‌ئارادای����ه‌‪ ،‬گه‌مه‌یه‌ك‬ ‫وه‌ك فیتنه‌یه‌ك����ی كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌و‬ ‫ئابوری‌و ئایینی‪ ..‬ته‌ماش����اده‌كرێت‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫به‌بڕوای من فڕی ب ‌ه فكر‌و تێگه‌یش����تنی‬ ‫مه‌عریفیان����ه‌ی رووداوه‌كانه‌و‌ه نییه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫گه‌مه‌ی ‌ه هه‌موومانی كردۆته‌ كاره‌كته‌ری‬ ‫س����ه‌ره‌كی نێ����و رووداوه‌كان‪ ،‬هه‌ر كات‬ ‫بخوازێت مه‌الكان راده‌س����پێرێت ده‌نگ‬ ‫به‌رزبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬ی����ان گه‌نجه‌كان هانبدات‬ ‫ش����وێنێك ی����ان ب����اره‌گا‌و كه‌ناڵێ����ك‬ ‫به‌ردباران بك ‌هن‌و بیسوتێنن‪ ،‬له‌خراپترین‬ ‫س����یناریۆدا ره‌نگه‌ له‌و گه‌مه‌یه‌دا ده‌یان‬ ‫گه‌نجی وه‌ك (سه‌رده‌شت عوسمان)یش‬ ‫ببن ‌ه قوربانی‪.‬‬ ‫*سه‌رنوسه‌ری گۆڤاری رۆشنگه‌ری‬

‫خۆپیشاندانە دەستکردەکان‪..‬‬ ‫کامەران عەزیز‬ ‫هەر خۆپیش���اندانێك کە دەس���تکردبوو‪،‬‬ ‫هیچ زەمینەیەکی مادی‌و مێژوویی نەبوو‪،‬‬ ‫ئ���ەوا قاڵ���ب‌و فۆرمی دروس���تکەرەکەی‬ ‫وەردەگرێت‪ ،‬واتا گەر مەهامی کارەکتەر‌و‬ ‫دروس���تکەرەکانی زیاتر دروس���تکردنی‬ ‫فۆبی���ا‌و ئ���اژاوە بێت دژ بە دەس���ەاڵت‪،‬‬ ‫ی���ان ب���ۆ بەدەس���تهێنانی ئیمتیازێ���ك‬ ‫بێ���ت له‌چوارچێوەی هەم���ان حکومەت‌و‬ ‫دەس���ەاڵتدا‪ ،‬ئەوا جەماوەرەکەشی تەنها‬ ‫ئەو ئەرک���ە ئەنجام دەدەن ل���ەوە زیاتر‬ ‫توان���ای رۆش���تن‌و بەدیهاتنی���ان نابێت‌و‬ ‫ه���ەر زوو رادەوەس���تن‪ ..‬ش���ێوەکار‌و‬ ‫جواڵنەوەکانی سروش���تی نابێت‪ ،‬کارێك‬ ‫دەبێت کە هێز‌و ئیرادەی تێدا نابینرێت‪،‬‬ ‫کوێرانە‌و بێ ئاسۆ دەبێت‪ ،‬کۆتاییەکەشی‬ ‫بێجگە له‌نائومێدی‌و شکس���ت هیچی دیی‬ ‫لێ ناچنرێتەوە‪.‬‬ ‫خۆپیش���اندانە دەس���تکردەکان هەرگیز‬ ‫ب���ۆ گۆڕانکارییەکی ریش���ەیی‌و رادیکاڵی‬ ‫رێکناخرێ���ت‌و هەڵناگرس���ێت‪ ،‬له‌الیەکی‬ ‫دی���ەوە داوای خۆپیش���اندانەکان له‌هیچ‬ ‫کاتێک���دا هاوت���ای داوا‌و خواس���تە‬ ‫سەربەخۆکانی هاوواڵتیان نابێت‪ ،‬بەڵکو‬ ‫زیاتر داوا‌و خواس���تی وەهم���ی دەبێت‌و‬ ‫بەدوور دەبێ���ت له‌کێش���ە زیندووەکانی‬ ‫ژیانیان‪..‬‬ ‫ئەگەر خەڵک���ی کوردس���تان له‌ئەمڕۆدا‬

‫بیرورا‬

‫خەڵكی هوشیار‬ ‫له‌بەرامبەر‬ ‫دەسەاڵتداراندا‬ ‫هەرگیز تیرەکانی‬ ‫له‌هەوادا بە خەسار‬ ‫ناهاویژێت‬ ‫دژ ب���ە دەس���ەاڵتی پارت���ی‌و یەکیەتی‬ ‫له‌ڕێگایەک���ی هوش���یارانەوە راپ���ەڕن‪،‬‬ ‫هەرگیز رێ���گای رووداوەکان���ی بادینان‌و‬ ‫هەولێر هەڵنابژێ���رن‪ ،‬چونکە وەک گوتم‬ ‫خەڵکی کوردستان داواکاری‌و داخوازی‌و‬ ‫کێش���ە‌و دەردی قوڵ���ی م���ادی رۆژانەی‬ ‫هەیە‪ ،‬له‌ب���ەر ئەمە خۆپیش���اندانەکان‌و‬ ‫ناڕەزایەتییەکان له‌خاڵێکی ئەس���ڵییەوە‬ ‫دەس���تپێدەکەن‌و دژ ب���ە جێگایەک���ی‬ ‫ئەس���ڵی دەڕۆن‪ ،‬ئاراستەکەش���ی دژ بە‬ ‫ئاراس���تەی رووداوەکانی بادینان‌و هەولێر‬

‫دەبێت‪ ،‬واتا خەڵكی هوشیار له‌بەرامبەر‬ ‫دەسەاڵتداراندا هەرگیز تیرەکانی له‌هەوادا‬ ‫بە خەسار ناهاویژێت‪..‬‬ ‫ب���ۆ ئەرگۆمێنت���ی زیاتری ئ���ەم دیدەی‬ ‫س���ەرەوە دەتوانین س���ەرنجێکی کورت‬ ‫له‌خۆپیشاندانەکانی ‪١٧‬ی شوبات بدەین‌و‬ ‫ب���ەراوردی بکەین له‌گ���ەڵ رووداوەکانی‬ ‫بادینان‌و هەولێردا‪ ،‬دەبینین له‌زۆر رووەوە‬ ‫جیاوازن‪ ،‬بەاڵم له‌یەک خاڵدا هاوبەش���ن‪،‬‬ ‫ئەویش هەمان توڕەی���ی‌و پڕ له‌ڕقبوونی‬ ‫هاوواڵتیان���ی س���ادەی ئ���ەم واڵتەیە کە‬ ‫چەند ساڵێکە هەر پەنگ دەخواتەوە کە‬ ‫هەم���وو هێزێک‌و حیزبێ���ک دەتوانێت بە‬ ‫ئاسانی له‌دوورەوە دەرزیەکی پێدا بکات‌و‬ ‫بۆ مەرامە سیاس���ی‌و تایبەتیەکانی خۆی‬ ‫بەکاریبهێنێت‪.‬‬ ‫خۆپیشاندانەکانی ‪١٧‬ی شوبات هەرچەند‬ ‫ئەمیش دابڕاو نەبوو له‌(دەستکاریکردن‌و‬ ‫ئیحتواک���ردن‌و ناس���ەربەخۆیی له‌الیەن‬ ‫حیزبەکانی دەرەوەی دەس���ەاڵت)‪ ،‬بەاڵم‬ ‫له‌ئاس���تی گش���تیدا دژ بە گەندەڵی‌و نا‬ ‫عەدالەتی‌و نەبوونی یاس���ا‌و پێشێلکردنی‬ ‫م���اف‌و ئازادی���ەکان ب���وو‪ ،‬ب���ەاڵم‬ ‫(خۆپیشاندانە دەستکردەکانی) بادینان‌و‬ ‫هەولێر بۆ خواس���تێک‌و داوایەك بوو کە‬ ‫کێش���ەی ئەس���ڵی‌و سروش���تی واقیعی‌و‬ ‫م���ادی‌و رۆژان���ەی هاوواڵتی���ان ئەم دوو‬ ‫دەڤەرە نەبوو‪...،‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫ویس���تم له‌ڕێگه‌ی ئ���ه‌م نوس���راوه‌و‌ه‬ ‫س���ه‌رنجێک پێش���که‌ش بکه‌م له‌سه‌ر‬ ‫باڵوکردنه‌وه‌ی بابه‌تێ���ک له‌ژمار‌ه ‪،14‬‬ ‫دوا ژماره‌ی گۆڤاری چرپه‪ ،‬ک ‌ه‌له‌ڕۆژی‬ ‫‪ 2012/5/2‬باڵو کرایه‌وه‌‌و ئه‌و ناڕه‌زایی‌و‬ ‫خۆپشاندانه‌ی‌ له‌هه‌ولێر به‌دوایدا هات‪.‬‬ ‫خۆپش���اندان ک���ه‌ ئه‌نج���ام درا‬ ‫زیات���ر له‌ئه‌نجامی وت���اری عاتفیانه‌ی‬ ‫مامۆستایانی ئاینی مزگه‌وته‌کانه‌و‌ه بوو‬ ‫له‌ڕۆژی هه‌ینیدا‪ .‬مه‌به‌س���تم له‌م وته‌ی ‌ه‬ ‫‌وه‬ ‫ئه‌وه‌ نیی ‌ه که ئه‌و بابه‌ته‌ی باڵوکرایه ‌‌‌‬ ‫گرنگ بووبێت‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌؛ بابه‌تێک‬ ‫بوو وشه‌ی ناشیاوی تێدا به‌کارهاتبوو‪،‬‬ ‫وروژاندن���ی خه‌ڵک���ی لێده‌خوێنرایه‌وه‌‌و‬ ‫خاڵ���ی ب���وو له‌توخم���ی قایلکردن���ی‬ ‫به‌رانبه‌ر‪.‬‬ ‫لێره‌دا ده‌مه‌وێت دووربکه‌ومه‌و‌ه له‌هه‌ر‬ ‫گومانێک یان هه‌ر جۆر‌ه خوێندنه‌وه‌یه‌ک‬ ‫ک ‌ه ئاماژه‌ به‌ پالن‌و نه‌خشه‌ی داڕێژراو‬ ‫له‌پشت باڵوکردنه‌وه‌ی بابه‌ته‌ک ‌ه ده‌که‌ن‪،‬‬ ‫‌‌یان بوونی ده‌س���ت‌و پالنڕێژی له‌پشت‬ ‫خۆپشاندانه‌دان‪ .‬ئه‌مانه‌ راست بن یان‬ ‫نا ده‌کرێت له‌ش���وێنێکی تر قس���ه‌یان‬ ‫له‌سه‌ر بکرێت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی من ده‌مه‌وێت بیخه‌مه‌ڕوو ئه‌و‬ ‫ج���ۆره‌ کاردانه‌وه‌ی ‌ه که‌ مامۆس���تایانی‬ ‫ئاین���ی‌و ئ���ه‌و جه‌ماوه‌ره‌ی ک��� ‌ه له‌ژێر‬ ‫کاریگه‌ری ئه‌وان له‌به‌رانبه‌ر نووسینێکی‬ ‫له‌و شێوه‌یه‌ هه‌یانه‌‪.‬‬ ‫خاڵێک هه‌ی ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه مامۆستایانی‬ ‫ئاین���ی ب ‌ه گوێره‌ی ئ���ه‌و پێگه‌یه‌ی ک ‌ه‬ ‫هه‌یانه‌ به‌رگری له‌ئاینی ئیسالم ده‌که‌ن‌و‬ ‫له‌ڕووی هه‌ر هێرشێک ده‌وه‌ستنه‌وه‌ ک ‌ه‬ ‫ده‌کرێت ‌ه س���ه‌ر ئیس�ل�ام‪ ،‬ئه‌مه‌ هه‌قی‬ ‫خۆیانه‌و پێگه‌که‌یان وا ده‌خوازێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نیگه‌رانم له‌شێوه‌ی وه‌اڵمدانه‌وه‌یان‌و‌ ئه‌و‬ ‫خاڵه‌ی له‌داهاتوودا پێی ده‌گه‌ن‪.‬‬ ‫ئیس�ل�ام‌و ئاینه‌کانی تر نابێت له‌هیچ‬ ‫ج���ۆر‌ه ره‌خنه‌ی���ه‌ک بترس���ن‌‌و نابێت‬ ‫نیگه‌رانب���ن له‌هه‌ر «قس���ه‌پێوتنێک»‬ ‫له‌به‌رانبه‌ریان‪ .‬ئه‌گ���ه‌ر پایه‌کانی ئاین‬ ‫ئه‌وه‌ن���ده‌ به‌هێ���ز نه‌ب���ن له‌به‌رانب���ه‌ر‬ ‫ره‌خنه‌گرتنێ���ک یان قس���ه‌پێوتنێکی‬ ‫له‌و ش���ێوه‌ی ‌ه خۆ بگ���رن ئیتر به‌رگری‬ ‫لێکردن���ی به‌هانه‌یه‌ک���ی نابێت‪ .‬به‌ڵێ‬ ‫وتاره‌ک���ه‌ی گۆڤ���اری چرپ��� ‌ه زیات���ر‬ ‫هێرشکردن‌و س���وکایه‌تیپێکردنی خواو‬ ‫ئیس�ل�ام بوو‪ ،‬به‌اڵم ده‌رگا داخس���تن‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌م جۆر‌ه قس���انه‌ له‌ئه‌‌نجامدا‬ ‫ده‌کات���ه‌ ده‌رگا داخس���تن ب���ه‌ڕووی‬ ‫ره‌خنه‌گرت���ن له‌ئاینه‌کان‪ ،‬ئاش���کرای ‌ه‬ ‫ک��� ‌ه ئه‌گ���ه‌ر ره‌خنه‌گرتن بووه‌س���تێت‬ ‫ئ���ه‌وا ئایینه‌کان له‌و زی���ادو که‌میانه‌ی‬ ‫که به‌درێژای���ی مێژووه‌که‌یان‌ پێیانه‌‌و‌ه‬ ‫ده‌به‌سترێت پاک نابنه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ک���ی تره‌وه‌‌و گرنگت���ر له‌مانه‌‪،‬‬ ‫خ���ودی ئ���ه‌و که‌س���ه‌یه‌ ک��� ‌ه وتارێک‬ ‫ده‌نووس���ێت ی���ان قس���ه‌یه‌ک ده‌کات‬ ‫له‌دژی ئیس�ل�ام‪ ،‬بۆ نموونه‪ .‬که‌سانێک‬ ‫که‌ په‌روه‌رده‌ی ده‌س���تی ئیس�ل�ام بن‬ ‫ده‌بێت هه‌میش��� ‌ه به‌چ���اوی گه‌وره‌یی‌و‬ ‫خۆشه‌ویس���تیه‌وه‌ بڕوانن ‌ه که‌س���انێک‬ ‫ک���ه‌ دژایه‌تییان ده‌که‌ن ی���ان دژایه‌تی‬ ‫ئایینه‌که‌ی���ان ده‌ک���ه‌ن‪ .‬ئه‌وانه‌ به‌الی‬ ‫که‌م���ه‌وه‌ مرۆڤ���ن‌و خاوه‌ن���ی رۆح‌و‬ ‫هه‌س���تن‪ .‬من وای ده‌بین���م که‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌رانبه‌ر نووس���ینێکی له‌م ش���ێوه‌یه‌ی‬ ‫گۆڤاری چرپ���ه‌دا گه‌وره‌یی بنوێنرێت‌و‬ ‫ئازاری دڵی نووس���ه‌ره‌که‌ی نه‌درێت ب ‌ه‬ ‫هێرشکردنه‌سه‌ری‌و قسه‌ پێوتنی‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫له‌ماوه‌یه‌کی دووردا خودی ئه‌و که‌س��� ‌ه‬ ‫په‌ش���یمان ده‌بێته‌وه‌ له‌قسه‌و نوسینی‬ ‫له‌شێوه‌یه‌‪ .‬له‌دژدوان‌و هێرشکردن ‌ه سه‌ر‬ ‫که‌سێک که‌ له‌دژی ئیسالم ده‌نووسێت‬ ‫رق‌و کینه‌ی ئه‌و که‌س���ه‌ زیاتر ده‌کات‌و‬ ‫له‌هه‌م���ان کات���دا ت���ای ته‌رازووه‌‌ک��� ‌ه‬ ‫یه‌کس���ان ده‌کات؛ هه‌ردووال تێوه‌گالن‬ ‫له‌هێرشکردن‌و قسه‌پێوتندا‪.‬‬ ‫بێده‌نگکردن���ی نه‌یاران‌و ره‌خنه‌گران‌و‬ ‫ته‌نان���ه‌ت «جوێنفرۆش���ان» له‌ڕێگه‌ی‬ ‫یاساو هه‌ڕه‌ش���ه‌و تۆندوتۆڵکردنه‌وه‌ی‬ ‫ده‌زگاکانی پۆلیس‌و ئاس���ایش له‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫له‌مه‌ودایه‌ک���ی کورت���دا بارودۆخه‌ک��� ‌ه‬ ‫ک���پ بکات���ه‌وه‌و رایگرێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم بۆ‬ ‫‌مه‌ودایه‌ک���ی دوور کاریگه‌ری نێگه‌تیڤی‬ ‫بۆ هه‌مووالیه‌ک ده‌بێت‪.‬‬ ‫له‌به‌رانب���ه‌ردا‪ ،‬هه‌ڵبژاردنی بێده‌نگی‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تاوه‌و پاش���ان به‌نه‌رمونیانی‌و‬ ‫به‌خۆشه‌ویس���تی وه‌اڵمدان���ه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫که‌س���انه‌ی ک���ه‌ هێرش ده‌که‌ن ‌ه س���ه‌ر‬ ‫ئیس�ل�ام‪ ،‬بێگومان ن���ه‌ک هه‌ر خزمه‌ت‬ ‫به ئیس�ل�ام‪ ،‬ب ‌ه مامۆس���تایانی ئاینی‌و‬ ‫به‌ جه‌ماوه‌ر ده‌کات‪ ،‬به‌ڵکو خزمه‌ت به‬ ‫که‌سی ره‌خنه‌گرو هێرشکار‪ ،‬ب ‌ه ته‌واوی‬ ‫کۆمه‌ڵگاو ژیانێکی هێمن‌و ئاسوود‌ه بۆ‬ ‫هه‌مووالیه‌ک ده‌کات‪.‬‬ ‫*مامۆستا له‌زانکۆی گه‌شه‌پێدانی‬ ‫مرۆیی‪ /‬به‌شی زانست ‌ه رامیاریه‌کان‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )326‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/15‬‬

‫الدانه‌ سێكسییه‌كان چین؟‬

‫كچان قس ‌ه بكات‪.‬‬ ‫‪7‬ـ زۆفیلی‪:‬‬

‫‪Zoophiele‬‬

‫ئه‌م الدانه‌ ترسناكه‌‪ ،‬چونك ‌ه ده‌بێته‌هۆی‬ ‫گواس���تنه‌وه‌ی هه‌ندێ نه‌خۆشی بۆی‪،‬‬ ‫لێره‌دا كه‌سه‌ك ‌ه په‌نا ده‌باته‌ به‌ر ئاژه‌ڵ‌و‬ ‫هه‌ندێ���ك گیانله‌به‌ران ب���ۆ تێركردنی‬ ‫ئاره‌زووی سێكس���ی خ���ۆی‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌زۆری له‌و كه‌سانه‌دا هه‌ی ‌ه كه‌ له‌منداڵیدا‬ ‫له‌گه‌ڵ ئاژه‌اڵندا ژیانیان به‌سه‌ر بردووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م حاڵه‌ت���ه‌ به‌ڕێژه‌یه‌كی زۆر له‌نێوان‬ ‫ژنانی ئه‌وروپادا هه‌یه‌‌و به‌زۆریش له‌گه‌ڵ‬ ‫كه‌رو س���ه‌گ ئه‌م كار‌ه ئه‌نجام ده‌ده‌ن‌و‬ ‫چێژ‌وه‌رده‌گرن‪.‬‬ ‫‪8‬ـ سادیزم ‪:‬‬ ‫‪Sadism‬‬

‫له‌م حاڵه‌ته‌ش���دا كه‌سه‌ك ‌ه حه‌ز ده‌كات‬ ‫له‌كاتی جووتبووندا له‌كه‌سی به‌رامبه‌ری‬ ‫ب���دات‌و ئ���ازاری ب���دات‪ ،‬هه‌ندێجاریش‬ ‫ده‌گات ‌ه ڕاده‌ی كوشتن تا چێژو خۆشی‬ ‫لێوه‌ربگرێ‪.‬‬ ‫‪9‬ـ ماسۆشیزم ‪:‬‬

‫‪Maschochism‬‬

‫زۆرن ئه‌و الدانه‌‌ سێكسییانه‌ی‬ ‫كه‌ تووشی مرۆڤ ده‌بن یان‬ ‫به‌واتایه‌كی دیكه‌ بڵێین كه‌ مرۆڤ‬ ‫به‌ده‌ستی‌ خۆی‌‪ ،‬خۆی توش‬ ‫ده‌كات‪ ،‬هه‌ندێك الدان هه‌یه‌‬ ‫ترسناكه‌ كه‌ له‌وانه‌یه‌ به‌تێپه‌ڕبونی‬ ‫كات ببێته‌ نه‌خۆشی ترسناك‌و‬ ‫هه‌ندێ نه‌خۆشی جه‌سته‌یی بۆ‬ ‫مرۆڤ‪.‬‬

‫‪1‬ـئێكس هیببیشیۆنیزم‬ ‫(‪)exhibitionism‬‬

‫ئ���ه‌م نه‌خۆش���ی ‌ه ل���ه‌الی ڕه‌گ���ه‌زی‬ ‫نێ���ر ئه‌وه‌ی ‌ه ك���ه‌ كوڕ ح���ه‌ز ده‌كات‬ ‫به‌رامبه‌ره‌كه‌ی (ك���چ) به‌ڕووتی ببینێ‬ ‫یان شوێنێكی‌وروژێنه‌ری ببینێ تا چێژی‬ ‫لێوه‌ربگرێ‌و حه‌زیش ناكات ده‌ستی بۆ‬ ‫ببات‌و كاری سێكس���ی له‌گه‌ڵدا بكات‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌م نه‌خۆش���ییه‌ له‌الی ڕه‌گه‌زی‬ ‫به‌رامب���ه‌ر جودایه‌‌واته‌ كچ حه‌ز ده‌كات‬ ‫هه‌روه‌ها هه‌ندێك الدانی سێکس����یش خۆی به‌ڕووتی یان ئه‌ندامێكی به‌ڕووتی‬ ‫هه‌یه‌ زۆر باوه‌ بۆ نمونه‌ ده‌ستپه‌ڕكردن نیش���انی به‌رامبه‌ری بدات‌و بیوروژێنێ‌و‬ ‫به‌ش����ێوه‌یه‌كی ب����ه‌رده‌وام "له‌وانه‌یه‌ ئه‌ویش چێژو خۆشی لێوه‌ربگرێ‪.‬‬ ‫ببێته‌ هۆی الوازی سێكس����ی"‪ ،‬یاخود‬ ‫‪2‬ـ پیدۆفیلیا‪:‬‬ ‫س����ه‌یركردنی فلیم����ی سێكس����ی یان‬ ‫‪pedophilia‬‬ ‫خۆڕه‌حه‌تكردن به‌تایبه‌تی الی ئافره‌ت‬ ‫الدانه زۆر ترسناكه‪ ‌،‬چونكه‌ كه‌سی‬ ‫به‌هه‌ندێ����ك ئامێ����ری‌وه‌ك ئه‌ندام����ی ئه‌م ‌‌‬ ‫نێرینه‌ی����ی ده‌س����تكرد ی����ان قوتوی نه‌خۆش ده‌س���تدرێژی ده‌كات ‌ه س���ه‌ر‬ ‫ش����امپۆو كرێم كه‌ به‌شێوه‌ له‌ئه‌ندامی منداڵ‌و ده‌یترسێنێ‌و له‌وانه‌یه‌ بیكوژێ‪،‬‬ ‫نێرینه‌ بچێ����ت‪ ،‬ئه‌مــــانه‌ی خواره‌وه‌ ئه‌مه‌ش له‌وانه‌ی���ه‌ ببێته‌هۆی نانه‌وه‌ی‬ ‫چه‌ن����د جۆرێــكن كه‌ پێیان ده‌وتـرێت كێش���ه‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و س���زادانی ئه‌و‬ ‫كه‌سه‌‪.‬‬ ‫(الدانی سێـكسی)‪.‬‬

‫پیدۆفیلیا زۆر ترسناكه‪ ‌،‬چونكه‌ كه‌سی‬ ‫نه‌خۆش ده‌ستدرێژی ده‌كات ‌ه سه‌ر‬ ‫منداڵ‌و ده‌یترسێنێ‌و له‌وانه‌ی ‌ه بیكوژێ‬

‫‪3‬ـ ڤۆیڤریزم‪:‬‬

‫‪5‬ـ فیتیشیزم‪:‬‬

‫لێره‌دا كه‌س���ه‌كه‌ حه‌ز ده‌كات س���ه‌یری‬ ‫خه‌ڵكی دیكه‌ بكات‪‌،‬واته‌ ئه‌وان سێكس‬ ‫بكه‌ن‌و ئه‌ویش سه‌یریان بكات‌و ده‌ستپه‌ڕ‬ ‫بكات‌و چێ���ژ‌ وه‌ربگرێ‪ ،‬ئ���ه‌م جۆره‌ش‬ ‫به‌زۆری له‌واڵت���ه‌ هه‌ژارو دواكه‌وتوه‌كاندا‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬

‫لێ���ره‌دا كه‌س���ه‌كه‌ ح���ه‌ز ده‌كات په‌نا‬ ‫ببات ‌ه به‌ر كه‌ره‌س���ته‌ی به‌رامبه‌ری‪ ،‬بۆ‬ ‫نمون ‌ه ح���ه‌ز ده‌كا جل‌و كه‌ره‌س���ته‌ی‬ ‫به‌رامب���ه‌ری ببین���ێ‌و الی بێ���ت هه‌تا‬ ‫ی‬ ‫ئه‌گه‌ر تاڵ��� ‌ه مویه‌كیش بێت‪ ،‬بۆئه‌و‌ه ‌‬ ‫هێزی سێكس���ی پێ بوروژێنێ‌و چێژی‬ ‫لێوه‌ربگرێ‪.‬‬

‫‪Transvestitism‬‬

‫‪6‬ـ گه‌ندرایدێنتیتی‪:‬‬

‫‪Voyevrism‬‬

‫‪4‬ـ ترانسڤی تیتیزم‪:‬‬

‫‪Fetishism‬‬

‫له‌م جۆره‌دا كه‌س���ه‌كه‌ حه‌ز ده‌كات جلی‬ ‫ره‌گه‌زی به‌رامبه‌ری له‌به‌ر بكات‪‌،‬واته‌ كچ له‌م حاڵه‌ت���ه‌دا نه‌خۆش خۆی ده‌گۆڕێ‬ ‫جلی كوڕو كوڕیش جلی كچ له‌به‌ر بكه‌ن‌و بۆ ره‌گه‌زه‌ك���ه‌ی تر‪‌،‬وات��� ‌ه كوڕ خۆی‬ ‫تاچێژی لێوه‌ربگرن‪ ،‬به‌تێپه‌ڕبوونی زیاتر ده‌كات ‌ه كچ‌و السایی ده‌كاته‌وه‌و ده‌نگی‬ ‫خۆی ناس���ك ده‌كات‌و هه‌وڵده‌دات‌وه‌كو‬ ‫تووشی الدان ده‌بن‪.‬‬ ‫‪genderidentity disder‬‬

‫ئ���ه‌م ن���اوه‌ ل��� ‌ه نوس���ینه‌كانی‬ ‫ك���ه ‌‬ ‫نووس���ه‌رێك‌وه‌رگیراو‌ه‬ ‫له‌نووس���ینه‌كانیدا به‌زۆری باس���ی ئه‌و‬ ‫ئافره‌تانه‌ ده‌كات ك��� ‌ه پاره‌ش ده‌ده‌ن‬ ‫به‌به‌رامبه‌ر بۆئه‌وه‌ی له‌كاتی سێكس���دا‬ ‫به‌رامبه‌ره‌كه‌ی���ان لێی���ان ب���ده‌ن ت���ا‬ ‫چێژ‌وه‌ربگ���رن له‌م لێدان��� ‌ه بۆی ‌ه ده‌ڵێن‬ ‫خۆش���ترین چێژ‌وه‌رگرتنی سێكس���ی‬ ‫له‌نێوان دوو نه‌خۆشدا ئه‌وه‌یه‌ یه‌كێكیان‬ ‫(س���ادی) بێت‌و ئ���ه‌وی دیكه‌ش���یان‬ ‫(ماسۆشی) بێت‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌میان حه‌ز‬ ‫ده‌كات له‌به‌رامبه‌ره‌ك���ه‌ی بدات‌و ئه‌وی‬ ‫تریش���یان حه‌ز ده‌كات لێی بدرێ له‌و‬ ‫كاته‌دا ه���ه‌ردوو نه‌خۆش خۆش���ترین‬ ‫چێژ‌وه‌رده‌گرن له‌ یه‌كتری‪.‬‬ ‫‪ 10‬ـ هۆمۆسیكسوالیتی‬ ‫‪Homosexuality‬‬

‫له‌م حاڵه‌ته‌ش���دا كه‌سه‌ك ‌ه حه‌ز ده‌كات‬ ‫س���ێكس له‌گه‌ڵ ڕه‌گ���ه‌زی خۆی بكات‬ ‫(كوڕ له‌گه‌ڵ كوڕو كچ له‌گه‌ڵ كچ) ئه‌م‬ ‫حاڵه‌ته‌ش به‌زۆری له‌و شوێنانه‌دا زۆر‌ه‬ ‫ك ‌ه تێكه‌اڵوی ل ‌ه نێوان كوڕو كچ كه‌متر‌ه‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی له‌ به‌ندیخانه‌كان‌و به‌ش��� ‌ه‬ ‫ناوخۆییه‌كاندا زۆره‪.‬‬

‫زۆر خواردنی‌ برنجی‌ سپی‌ بۆ شه‌كره‌ مه‌ترسیداره‌‬ ‫به‌پێی‌ لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی نوێی‌‬ ‫ئه‌مریكی زۆر خواردنی برنجی سپی‬ ‫ئه‌گه‌ر‌و مه‌ترسی تووشبوون به‌‬ ‫نه‌خۆشی شه‌كره‌ به‌رزده‌كاته‌وه‌‪.‬‬

‫قه‌ڵه‌وی‌‪،‬‬ ‫ئافره‌ت تووشی‌‬ ‫نه‌خۆشی‌‬ ‫رۆماتیزم ده‌‌كات‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی تازه‌ی پزیشكی‬ ‫هۆشداریداوه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر په‌ره‌سه‌ندنی‬ ‫تێكڕای حاڵه‌تی قه‌ڵه‌وی به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫به‌رده‌وام هه‌بوو‪ ،‬ئه‌وا ده‌كرێت رێژه‌ی‬ ‫تووشبوون به‌نه‌خۆشی ڕوماتیزم‬ ‫به‌رزبكاته‌وه‌ به‌تایبه‌ت له‌نێوان‬ ‫ئافره‌تاندا‪.‬‬

‫لێكۆڵینه‌وه‌ك���ه‌ له‌الیه‌ن (كی س���ه‌ن)‬ ‫پرۆفیس���ۆری ده‌رم���ان له‌كۆلێ���ژی‬ ‫ته‌ندروستی گشتی له‌زانكۆی هارڤارد‬ ‫له‌بۆس���تن ئه‌نجام���دراوه‌‌و له‌گۆڤاری‬ ‫(تایم)ی ئه‌مریكی���دا باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌پێ���ی لێكۆڵینه‌وه‌كه‌ خواردنی بڕێك‬ ‫له‌برنجی س���پی به‌ش���ێوه‌یه‌كی ڕۆژانه‌‬ ‫مه‌ترس���ی تووش���بوون به‌تایپ���ی ‪2‬‬ ‫له‌نه‌خۆشی ش���ه‌كره‌ به‌ڕێژه‌ی له‌سه‌دا‬ ‫‪ 10‬به‌رزده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫پرۆفیس���ۆر كی س���ه‌ن ده‌ڵێت‪":‬چه‌ند‬ ‫جێگره‌وه‌یه‌كی تر هه‌یه‌ بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی‬ ‫سیستمی خۆراكیان رۆژانه‌ بڕێكی زۆر‬ ‫له‌برنجی س���پی له‌خۆده‌گرێت‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫خواردن���ی برنجی قاوه‌یی���ه‌ له‌جیاتی‬ ‫برنجی سپی‪".‬‬

‫له‌لێكۆڵینه‌وه‌كه‌دا زیاتر له‌ ‪ 352‬هه‌زار‬ ‫ك���ه‌س ل���ه‌ ئه‌مریكا‌و چی���ن‌و ژاپۆن‌و‬

‫به‌ش���داربووه‌كان پێش���تر نه‌خۆش���ی‬ ‫ش���ه‌كره‌یان نه‌ب���ووه‌‪ ،‬له‌ئه‌نجام���دا‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌كه‌ ده‌ریخس���تووه‌ ئه‌وانه‌ی‬ ‫به‌رزتری���ن ڕێ���ژه‌ی برنجی س���پیان‬ ‫خ���واردووه‌ به‌ڕێ���ژه‌ی له‌س���ه‌دا ‪27‬‬ ‫مه‌ترسی تووش���بوونیان به‌ نه‌خۆشی‬ ‫شه‌كر‌ه به‌رز ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ك���ه‌ ڕونیكردۆته‌وه‌ برنجی‬ ‫سپی كه‌ خۆراكێكه‌ زیاتر له‌ده‌وڵه‌تانی‬ ‫ئاس���یا‌و ڕۆژهه‌اڵت���ی ناوه‌ڕاس���تدا‬ ‫ده‌خورێت‪ ،‬كاریگه‌ریی هه‌یه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ڕێ���ژه‌ی ش���ه‌كر له‌خوێندا‌و ڕیش���اڵی‬ ‫خۆراكی‌و مه‌گنسیۆمی تێدا نییه‌‪.‬‬ ‫ئه‌نجامده‌رانی لێكۆڵینه‌وه‌كه‌‌و پسپۆڕانی‬ ‫دیك���ه‌ی‌ خ���ۆراك هۆش���داریده‌ده‌ن‬ ‫كه‌ برنجی س���پی تاكه‌ س���ه‌رچاوه‌ی‬ ‫مه‌ترس���ی تووش���بوون به‌نه‌خۆش���ی‬ ‫ش���ه‌كره‌ نیه‌‪ ،‬به‌ڵك���و كه‌مبوونه‌وه‌ی‬ ‫چاالكی جه‌س���ته‌یی‌و زۆر خواردنیش‬ ‫ئوس���ترالیا له‌ته‌مه‌نه‌كانی نێوان ‪ 22-4‬هۆكارن بۆ تووش���بوون به‌و نه‌خۆشیه‌‬ ‫س���اڵ به‌ش���دارییان تێدا ك���ردووه‌‌و درێژخایه‌نه‌‪.‬‬

‫خۆت له‌ئازاری‌ مل بپارێزه‌‬

‫ی گه‌ور‌ه‬ ‫ئێش‌و ئازاری‌ مل كێشه‌یه‌ك ‌‬ ‫دروستده‌كات‌و زیاتر له‌و كه‌سانه‌شدا‬ ‫ی زۆر‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت ك ‌ه رۆژان ‌ه كارێك ‌‬ ‫توێ���ژه‌ران جه‌ختیان له‌وه‌كردوه‌ته‌وه‌ ك ‌ه ده‌كه‌ن‌و ماسولكه‌و ده‌ماره‌كانی‌ ملیان‬ ‫ی زۆریان‬ ‫زیادبون���ی تێكرای قه‌ڵ���ه‌وی‌و قه‌ڵه‌وی ڕه‌ق ده‌بێت‌و ئێش‌و ئازارێك ‌‬ ‫بێشومار نیوه‌ی حاڵه‌ته‌كانی تووشبوون بۆ دروست ده‌بێت‪.‬‬ ‫به‌ڕۆماتیزمی پێكهێناوه‌ له‌ماوه‌ی سااڵنی‬ ‫ی (حورییه‌ت)‬ ‫ی ڕۆژنامه‌ ‌‬ ‫ی هه‌واڵێك ‌‬ ‫ڕابردوودا‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا كاریگه‌ری خراپی‌ به‌پێ ‌‬ ‫ی تورك���ی‌‪ ،‬ش���اره‌زایان باس���یان‬ ‫قه‌ڵه‌وی له‌س���ه‌ر ئافره‌ت���ان گه‌وره‌ترین ‌‬ ‫حاڵه‌ت���ه‌ ب���ۆ به‌رزكردن���ه‌وه‌ی ئه‌گه‌ری له‌وه‌ك���ردووه‌ ك ‌ه زۆر مانه‌و‌ه له‌س���ه‌ر‬ ‫تووش���بوون ب���ه‌ نه‌خۆش���ی ڕوماتیزم‌و كۆمپیوته‌رو به‌یه‌ك شێو‌ه ڕاكشان‌و زۆر‬ ‫نزمكردنه‌و‌ه یان به‌رزكردنه‌وه‌ی‌ س���ه‌ر‪،‬‬ ‫هه‌وكردنی جۆمگه‌كان‪.‬‬ ‫ی مل‌و‬ ‫ی ئازار ‌‬ ‫به‌پێ���ی ڕاپۆرتی توێژه‌ران له‌ئێس���تادا هۆكارن بۆ دروس���تبوون ‌‬ ‫نزیك���ه‌ی ‪ 3,1‬ملیۆن ك���ه‌س له‌ئه‌مریكا ڕه‌قبوونی‌‪ ،‬بۆی ‌ه پێویس���ته‌ مرۆڤه‌كان‬ ‫ی‬ ‫ی خۆیان بن‌و پارێزگار ‌‬ ‫به‌ده‌ست نه‌خۆشی ڕوماتیزمه‌وه‌ ده‌ناڵێنن ڕۆژان ‌ه ئاگاداری ‌‬ ‫ی ملیان بكه‌ن‪.‬‬ ‫كه‌ ئه‌م���ه‌ش له‌داهاتوودا مه‌ترس���یه‌كی له‌ته‌ندروست ‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ بۆ س���ه‌ر ته‌ندروستی‌و ئه‌گه‌ری ش���اره‌زایان چه‌ن���د ڕێگه‌یه‌ك���ی‬ ‫ی م���ل‬ ‫خۆپاراس���تیان له‌ئ���ازار ‌‬ ‫مردنی لێده‌كرێت‪.‬‬

‫خس���توه‌ته‌ڕوو‪‌،‬وه‌كو (نووستن له‌سه‌ر‬ ‫ی نزم‌و نه‌رم‪ ،‬مه‌ساجكردن‬ ‫س���ه‌رینێك ‌‬ ‫ی ده‌وروبه‌ری‌‪،‬‬ ‫به‌م���ل‌و ماس���ولكه‌كان ‌‬ ‫ی ئۆتۆمبێل‌و‬ ‫دوركه‌وتنه‌ له‌زۆر لێخوڕین ‌‬ ‫ماتۆڕس���كیل‌و ‪..‬هت���د‪ ،‬زۆر نه‌مانه‌و‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر یه‌ك ش���ێوه‌‌و هه‌ر (‪)40 - 30‬‬ ‫ی شێوه‌ی‌ دانیشتنه‌كان‌و‬ ‫خوله‌ك گۆڕین ‌‬ ‫ی (‪5‬‬ ‫هه‌ر سه‌ری كاتژمێرێكیش‌وه‌رگرتن ‌‬ ‫بۆ ‪ )10‬خوله‌ك مۆڵه‌ت بۆ پش���وودان‪،‬‬ ‫له‌كاتی‌ ته‌ماش���اكردنی‌ ته‌له‌فزیۆن یان‬ ‫ی‬ ‫كۆمپیوته‌ر ڕاگرتنی‌ مل به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ڕێك‌و ڕاست)‪.‬‬

‫بانيژه‬

‫‪15‬‬

‫د‪ .‬ره‌وشت ره‌شید‬ ‫پسپۆڕی‌ نه‌خۆشیه‌ ده‌رونیه‌كان‬

‫یه‌كێتی‌‌و پارت ‌ی‬ ‫له‌چ‌وه‌زعێكدان؟‬ ‫له‌په‌یڕه‌وی‌ ناوخۆی‌ سه‌ندیكای‌ پزیشكان ‌ی‬ ‫كوردس���تاندا هاتووه‌ كه‌ ده‌بێت سه‌ندیكا‬ ‫هه‌م���وو چوارس���اڵ جارێ���ك هه‌ڵبژاردن‌و‬ ‫كۆنگ���ره‌ی‌ خۆی‌ بكات‪ ،‬به‌اڵم نزیكه‌ی‌ ‪-10‬‬ ‫‪ 12‬س���اڵ تێپه‌ڕی‌‌و س���ه‌ندیكای‌ پزیشكان‬ ‫كۆنگره‌ی‌ نه‌كردووه‌و له‌ڕووی‌ یاس���اییه‌وه‌‬ ‫ش���ه‌رعیه‌تی‌ نه‌ماوه‌و دوای‌ یه‌كگرتنه‌وه‌ی‌‬ ‫دوو له‌ته‌ك���ه‌ی‌ س���ه‌ندیكا‪ ،‬ش���ه‌ش مانگ‬ ‫یه‌كێتی‌‌و ش���ه‌ش مانگیش پارتی‌ سه‌ندیكا‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌ب���ات‌و‌وه‌ك هه‌ڵگرتن���ی‌ ته‌رمی‌‬ ‫مردوو‪ ،‬به‌نۆره‌ له‌یه‌كتری‌‌وه‌رده‌گرن‪.‬‬ ‫ئه‌م به‌ڕێوه‌بردنه‌ هه‌زه‌لیه‌ كه‌ له‌هه‌مووشتێك‬ ‫ده‌چێت له‌كاری‌ سه‌ندیكایی‌ نه‌بێت‪ ،‬ناكه‌ینه‌‬ ‫ته‌وه‌ری‌ قسه‌كردن‪ ،‬به‌اڵم ده‌مانه‌وێت قسه‌‬ ‫تو‌وه‌زعی‌ ئه‌م دوو حیزبه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌ڵوێس ‌‬ ‫بكه‌ین له‌پرۆس���ه‌ی‌ ئه‌نجامدانی‌ كۆنگره‌ی‌‬ ‫داهاتووی‌ سه‌ندیكای‌ پزیشكان‪.‬‬ ‫پێش نزیكه‌ی‌ ‪ 10‬مانگ‌و دوای‌ فش���ارێكی‌‬ ‫زۆر له‌الیه‌ن پزیشكان به‌ كتابێكی‌ ره‌سمی‌‬ ‫له‌الیه‌ن س���ه‌ندیكای‌ پزیشكانه‌وه‌ بڕیاردرا‬ ‫كه‌ له‌مانگی‌ ‪11‬ی‌ ساڵی‌ ‪ 2011‬هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫س���ه‌ندیكا ئه‌نجام بدرێت‪ .‬ئی���دی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫ئاماده‌كاری‌ كۆنگره‌ پێكهێنراو پزیش���كان‬ ‫ئاگاداركران���ه‌وه‌ كه‌ خۆی���ان ئاماده‌ بكه‌ن‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردن‪ .‬س���ه‌ره‌تا یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‌وا‬ ‫تێگه‌یشتبوون كه‌ ئه‌م جاره‌ش ده‌توانن‌وه‌كو‬ ‫هه‌موو جارێك پۆست‌و پایه‌و كورسیه‌كانی‌‬ ‫سه‌ندیكاكه‌ له‌نێوان خۆیان به‌ش بكه‌ن‌و به‌‬ ‫س���یناریۆیه‌ك دیموكراسیه‌تی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫سه‌ندیكا به‌ میدیاو پزیشكان بفرۆشنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم دوات���ر كاتێك بینییان پزیش���كان‬ ‫چاویان له‌ج���اران كراوه‌تره‌و هۆش���یارتر‬ ‫له‌جاران سه‌یری‌ تێكڕای‌ پرۆسه‌كه‌ ده‌كه‌ن‌و‬ ‫كاتێك تێگه‌یشتن كه‌ ئیدی‌ خه‌ڵك گاڵته‌ی‌‬ ‫به‌م مۆدیل���ی‌ به‌ڕێوه‌بردن‌و به‌م مه‌هزه‌له‌ی‌‬ ‫دیموكراس���یه‌ته‌ دێ���ت‌و چیتر پزیش���كان‬ ‫ئاماده‌نی���ن كوێران���ه‌ بچن���ه‌ هه‌ڵبژاردن‌و‬ ‫به‌ش���داربن له‌پێكهێنانی‌ س���ه‌ندیكایه‌كی‌‬ ‫س���ه‌وزو زه‌ردی‌ كارتۆنی‌‪ ،‬ئیدی‌ كێش���ه‌‬ ‫كه‌وته‌ نێوان ئه‌ندامانی‌ لیژنه‌ی‌ ئاماده‌كاری‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ش یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‬ ‫كه‌وتنه‌ یاریكردن‌و پالندانان بۆ په‌كخستنی‌‬ ‫پرۆس���ه‌كه‌‪ .‬ئه‌وه‌بوو هه‌ر رۆژه‌و بڕیارێك‌و‬ ‫ه���ه‌ر رۆژه‌ی‌ به‌روارێ���ك ب���ۆ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌ك���ه‌ ده‌خرای���ه‌ روو‪ .‬س���ه‌ره‌تا‬ ‫بڕیاریان دا هه‌ڵبژاردن به‌لیس���تی‌ حیزبی‌‬ ‫داخراو بێت‪ ،‬دوایی‌ كه‌ ناڕه‌زایی‌ پزیشكانیان‬ ‫بینی‌‌وتیان نه‌خێر به‌ لیست نابێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫هه‌موو پزیشكێك ده‌توانێت ببێته‌ نوێنه‌ری‌‬ ‫پزیش���كان‌و هه‌ڵبژارن به‌ كراوه‌ی ‌ی ده‌بێت‪.‬‬ ‫پاشان ئه‌ندامانی‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ كه‌وتنه‌‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌ی‌ نوس���ین‌و به‌یاننامه‌ له‌دژی‌‬ ‫یه‌ك‪ .‬هه‌ری���ه‌ك ئه‌وه‌ی‌ تری‌ به‌وه‌ تاوانبار‬ ‫ده‌كرد كه‌ یه‌كالیه‌نانه‌ بڕیار ده‌دات‌و پابه‌ند‬ ‫نییه‌ به‌ ئیتیفاقیه‌ی‌ ستراتیژی‌‪ .‬دواتر دوای‌‬ ‫چه‌ندین كۆبوون���ه‌وه‌و دوای‌ چه‌ندین جار‬ ‫گۆڕین���ی‌ ئه‌ندامانی‌ لیژن���ه‌ی‌ ئاماده‌كار‌و‬ ‫دوای‌ چه‌ندی���ن دواخس���تن بۆ ب���ه‌رواری‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ بڕیاری���ان دا كه‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫به‌شێوه‌ی‌ لیس���تی‌ كراوه‌ی‌ رێژه‌یی‌ بێت‌و‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ به‌یه‌ك لیس���ت به‌شداری‌‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن بك��� ‌هن‌و هه‌ڵبژاردنه‌ك���ه‌ش‬ ‫له‌مانگی‌ ‪5‬ی‌ ‪ 2012‬بكرێت‪.‬‬ ‫كاتێ���ك س���ه‌یری‌ ئ���ه‌م فلیم���ه‌ ده‌كه‌ین‬ ‫یه‌ك���ه‌م پرس���یار ك���ه‌ دێت ب���ه‌ هزرمان‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ بۆده‌بێت هه‌ڵبژاردنی‌ پزیش���كان‬ ‫بكرێت به‌ پرۆس���ه‌یه‌كی‌ سیاسی‌ حیزبی‌؟‬ ‫بۆده‌بێت پزیش���كان نه‌توانن به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆ‌و بێ‌ ده‌ست تێوه‌ردانی‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پارتی‌‌و هێزه‌ سیاس���یه‌كانی‌ دی‌ نوێنه‌ری‌‬ ‫خۆیان هه‌ڵبژێرن؟ تاكه‌ی‌ ده‌بێت سێبه‌ری‌‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ به‌سه‌ر هه‌موو پرۆسه‌یه‌ك‌و‬ ‫هه‌م���وو كونجێكی‌ ژیانی‌ ئ���ه‌م میلله‌ته‌وه‌‬ ‫بێ���ت‪ .‬ب���ۆ ده‌بێ���ت ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ بڕیارو‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان���ی‌ یه‌كێت���ی‌‌و پارتی‌ هیچ‬ ‫بڕیارو به‌رژه‌وه‌ندییه‌كی‌ دیكه‌ی‌ گش���تییش‬ ‫مومكین نه‌بێت؟‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌الیه‌ك���ی‌ ت���ره‌وه‌ ئه‌م‌وێنه‌ی���ه‌‬ ‫چه‌ن���ده‌ تراژیدی‌‌و خه‌مهێن���ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ش‬ ‫مژده‌به‌خش���ه‌و ئه‌وراس���تیه‌مان پێده‌ڵێت‬ ‫ك���ه‌ یه‌كێت���ی‌‌و پارت���ی‌ ل���ه‌چ دۆخێكی‌‬ ‫ناج���ۆر‌و ناهه‌موار ده‌ژین‪ .‬ئ���ه‌م رووداوه‌‬ ‫تێمانده‌گه‌یه‌نێ���ت ك���ه‌ یه‌كێت���ی‌‌و پارتی‌‬ ‫به‌ڕاس���تی‌ متمان���ه‌و باوه‌ڕی���ان له‌نێ���و‬ ‫توێژه‌ رۆش���نبیره‌كانی‌ كۆمه‌ڵ���گای‌ ئێمه‌‬ ‫له‌ده‌س���تداوه‌و خۆیش���یان به‌بینینی‌ ئه‌و‬ ‫ژم���اره‌ كه‌مه‌ی‌ ئه‌ندامانی���ان‌و به‌م هه‌موو‬ ‫ناڕازی‌‌و به‌رهه‌ڵستكاره‌و به‌دابه‌زینی‌ ئاستی‌‬ ‫خه‌بات‌و تێكۆش���انی‌ سیاسیان بۆ ئاستی‌‬ ‫شه‌ڕكردن له‌س���ه‌ر كورسیه‌كی‌ سه‌ندیكای‌‬ ‫پزیشكان‌و نه‌توانینیان له‌ده‌ستنیشانكردنی‌‬ ‫چه‌ند كادیرێك كه‌ جێی‌ متمانه‌و ره‌زامه‌ندی‌‬ ‫خه‌ڵك بن‪ ،‬تێگه‌یشتوون كه‌ له‌چ‌وه‌زعێكی‌‬ ‫ناهه‌م���وارو پڕناكۆكیی‌ ده‌ژین‪‌.‬وه‌زعێك كه‌‬ ‫چه‌نده‌ ناجۆرو تاریكه‌ ئه‌وه‌نده‌ش مژده‌ی‌‬ ‫س���ه‌ره‌تایه‌كی‌ تازه‌ به‌ كۆمه‌ڵ���گای‌ ئێمه‌‬ ‫ده‌به‌خشێت‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫)‪ )326‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/15‬‬

‫‪Lokall.awene@gmail.com‬‬

‫به‌فێستیڤاڵ‪ ،‬خێڵگه‌ریی‌ له‌كوردستان ته‌شه‌ن ‌ه ده‌كات‬

‫حامید حاجی‌ غالی‪ ‌:‬مه‌كته‌بی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ فلسێك بۆ فێستیڤاڵی‌ عه‌شره‌ته‌كان خه‌رج ناكات‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫سازدانی‌ فێستیڤاڵ به‌ناوی‌ عه‌شیره‌ت‌و‬ ‫تیر‌ه جیاجیاكانی‌ كوردستان‬ ‫له‌په‌ره‌سه‌ندایه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ئه‌وان‬ ‫به‌پاساوی‌ بوژانه‌وه‌ی‌ كه‌له‌پور‌و‬ ‫ی كوردی‌ ئه‌و جۆر‌ه‬ ‫كه‌لتور ‌‬ ‫فێستیڤااڵن ‌ه ساز ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌بڕوای نوسه‌ر عه‌تا قه‌ره‌داغی‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی خێڵ ‌ه‬ ‫كاره‌ زیندوكردنه‌و‌هی‌ كه‌لتور ‌‬ ‫ی خێڵ‪،‬‬ ‫كه‌ وه‌ك ئه‌و ده‌ڵێت "كه‌لتور ‌‬ ‫كه‌لتورێكی‌ داخراوه‌‪ ،‬بڕوای‌ به‌ژیان‬ ‫نییه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وانی‌ تردا‌و كار له‌سه‌ر‬ ‫ره‌تكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌وانی‌ تر ده‌كات"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئاسمان ‌‬ ‫چه‌ند كه‌ناڵێك ‌‬ ‫هانده‌رن‬ ‫ی‬ ‫له‌ئێستادا كه‌م رۆژ هه‌ی ‌ه گوێبیست ‌‬ ‫ئه‌و نه‌بین كه‌ فاڵن عه‌شره‌ت یاخود تیر‌ه‬ ‫ی كوردستان‪ ،‬فێستیڤاڵێك‬ ‫له‌ناوچه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی عه‌ش���ره‌ت‌و تیره‌كه‌یان���ه‌و‌ه‬ ‫به‌ن���او ‌‬ ‫س���از ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬نه‌ك هه‌ر عه‌ش���ره‌ت‌و‬ ‫ی‬ ‫هۆزه‌ جی���اوازه‌كان‪ ،‬به‌ڵك���و زۆرینه‌ ‌‬ ‫گونده‌كانیش له‌ئێس���تادا هه‌مان ش���ت‬ ‫ ‬ ‫ی ف�ڵ�ان گوند دووبار‌ه یه‌کێک له‌فێستیڤاڵه‌کانی عه‌شره‌تی جاف‬ ‫ی رۆژ ‌‬ ‫له‌ژێر ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كه‌ن���ه‌وه‌‪ .‬به‌ش���ێك له‌كه‌ناڵه‌كان��� ‌‬ ‫ی چه‌كێكی‌ "بڕنه‌‌و" به‌خشرای ‌ه‬ ‫ی به‌وه‌دا وه‌ك دیار ‌‬ ‫فێستیڤاڵه‌كانیان‪ ،‬ئه‌و ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یاندنیش‪ ،‬به‌تایبه‌ت چه‌ند كه‌ناڵێك ‌‬ ‫ی د‪.‬به‌رهه‌م سه‌رۆكی‌ پێشوی‌ حكومه‌ت‪،‬‬ ‫ی جیاجیا ‌‬ ‫ك ‌ه له‌الیه‌ن چه‌ندین كه‌س��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌لتور ‌‬ ‫ئاس���مانی‌‪ ،‬وه‌ك چاالكییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و‌ه به‌حاڵه‌تێك ‌‬ ‫ی غال ‌‬ ‫ناو عه‌شره‌ته‌كه‌یانه‌و‌ه دابین ده‌كرێت‪ ،‬حامیدی‌ حاج ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌وانی‌ له‌باره‌یه‌و‌ه ئاماد‌ه‬ ‫راپۆرت ‌‬ ‫ی له‌وه‌ش كرد ك ‌ه جگه‌له‌‌و ئاسایی‌ ده‌زانێ‌‌و باس له‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه‬ ‫هه‌روه‌ها باس ‌‬ ‫ی هه‌ندێك كه‌س‪،‬‬ ‫ده‌ك���ه‌ن كه‌ به‌ب���ڕوا ‌‬ ‫كه‌سان ‌هی‌ له‌فێس���تیڤاڵه‌كاندا به‌رنامه‌‌و له‌كۆندا ئه‌گه‌ر زۆر رێزیان له‌كه‌س���ێك‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و‌ه یه‌كێكه‌ له‌هانده‌ره‌ سه‌ره‌كیه‌كان ‌‬ ‫ی چ���ه‌ك ی���ان‬ ‫ی هونه‌ریی���ان بۆ ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌وان بنای���ه‌‪ ،‬وه‌ك دیاری��� ‌‬ ‫كار ‌‬ ‫زۆربوونی‌ ئه‌و فێستیڤااڵنه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ هیچ كه‌س���ێك شمشێریان پێشكه‌ش ده‌كرد‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫خ���واردن‌و خه‌رج ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ك وه‌ك دیاری‌ نه‌ك له‌ال ‌‬ ‫ی "پێدان ‌‬ ‫ی خه‌رج ‌‬ ‫دابین ناكه‌ن‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌بڕ ‌‬ ‫ی جاف ‪ 52‬تیره‌یه‌"‬ ‫"عه‌شره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌ته‌وه‌كان بوون ‌‬ ‫ی زۆربه‌ ‌‬ ‫ی كورد‪ ،‬له‌ال ‌‬ ‫ی "خه‌رج ‌‬ ‫هه‌ر فێستیڤاڵێكیش���یان وت ‌‬ ‫ی ك ‌ه ‪8‬‬ ‫یه‌كێك ‌ه ل���ه‌و عه‌ش���ره‌تان ‌ه ‌‬ ‫ی ‪ 10‬بۆ ‪ 15‬هه‌بووه‌"‪.‬‬ ‫فێس���تیڤاڵ س���ااڵنه‌ نزیكه‌ ‌‬ ‫س���اڵه‌ به‌به‌رده‌وام فێس���تیڤاڵی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ه���ه‌زار دۆالره‌‪ ،‬هه‌موو ئ���ه‌و پارانه‌ش‬ ‫ی جاف‪-‬ـ���ه‌‪ ،‬ك��� ‌ه جگه‌ له‌م‬ ‫عه‌ش���ره‌ت ‌‬ ‫عه‌شره‌تی‌ گۆران‪ ،‬فێستیڤاڵ ناكه‌ن‬ ‫ی‬ ‫له‌الیه‌ن كه‌سایه‌تی‌‌و تیر‌ه جیاجیاكان ‌‬ ‫ی رابردوو‬ ‫ساڵ‪ ،‬هه‌موو فێس���تیڤاڵه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫عه‌شره‌تی‌ گۆران ك ‌ه وه‌ك خۆیان باس ‌‬ ‫جافه‌و‌ه كۆده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬س���اڵ هه‌بوو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ی به‌ش��� ‌‬ ‫به‌سه‌رپه‌رش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كه‌ن عه‌شره‌تێكی‌ به‌رباڵون له‌زۆرب ‌ه ‌‬ ‫پاره‌ش���مان لێ زیاد بووه‌"‪ .‬له‌درێژ‌ه ‌‬ ‫ی رۆشنبیری‌ ئێل به‌گی‌ جاف‬ ‫س���ه‌نته‌ر ‌‬ ‫ی كوردستان‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫ی ناوچ ‌ه جیاجیاكان ‌‬ ‫ی سه‌نته‌ر ‌‬ ‫وته‌كانیدا ئه‌م به‌رپرس���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫سازكراون‪ ،‬سه‌رپه‌رشتیاری‌ سه‌نته‌ر ‌‬ ‫ی جاف‪ ،‬ئه‌وه‌ش ده‌خات ‌ه روو له‌عێراقیش بوونیان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌م س���اڵ‬ ‫ئێ���ل به‌گ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جاف‌و به‌رپرس ‌‬ ‫رۆشنبیری‌ ئێل به‌گ ‌‬ ‫ی فێستیڤاڵیان سازنه‌كرد‪ ،‬له‌‌و باره‌یه‌و‌ه‬ ‫كه‌ له‌جیاتی‌ ئه‌و هه‌موو فێستیڤاڵه‌ن ‌ه ‌‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ یه‌كێت���ی‌‪،‬‬ ‫مه‌كته‌ب��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆش���نبیر ‌‬ ‫ی س���ه‌نته‌ر ‌‬ ‫ی لێپرس���راو ‌‬ ‫سااڵن ‌ه تیره‌‌و هۆزه‌ جیاوازه‌كان ساز ‌‬ ‫ی ئه‌و‌هی‌ بۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫ی غال��� ‌‬ ‫حامید حاج ‌‬ ‫ی گۆران‪ ،‬حاكم سه‌روه‌ر زرار له‌لێدوانێكدا‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬پێویس���ت ‌ه حكوم���ه‌ت خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫روونكرده‌و‌ه كه‌ مه‌به‌ستیان له‌سازدان ‌‬ ‫ی به‌وه‌ك���رد‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫ی ب���ۆ ئاوێنه‌ ئاماژ‌ه ‌‬ ‫رۆژێك دیاری‌ بكات بۆ زیندوكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و فێستیڤااڵنه‌‪ ،‬جگ ‌ه له‌زیندوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك���وردی‌‪ ،‬وه‌كو گه‌یش���تونه‌ت ‌ه ئه‌و بڕوایه‌ی‌ س���ازدان ‌‬ ‫كه‌لت���ورو كه‌له‌پور ‌‬ ‫ی ك���ورد‪ ،‬هاوكات‬ ‫كه‌لت���ور‌و كه‌له‌پور ‌‬ ‫ی نیش���اندا ل���ه‌و ئه‌و فێستیڤااڵنه‌‪ ،‬پێویست نییه‌‪ ،‬حاكم‬ ‫خۆش���یان ئاماده‌ی��� ‌‬ ‫مه‌به‌ستیش���یانه‌ تیره‌كان���ی‌ جاف ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌ته‌وه‌ی ‌‬ ‫ی "ئێم ‌ه له‌بۆنه‌ك ‌‬ ‫باره‌ی���ه‌و‌ه ببن��� ‌ه ه���اوكاری‌ حكومه‌ت سه‌روه‌ر وت ‌‬ ‫ژماره‌ی���ان ‪‌52‬و تیره‌ی���ه‌‪ ،‬به‌وهۆیه‌و‌ه‬ ‫ی وه‌های‌ كرد وه‌ك نه‌ورۆزدا ئاماده‌ین چاالكی‌ بكه‌ین‪،‬‬ ‫"ئه‌گه‌ر حكومه‌ت ش���تێك ‌‬ ‫ی "ئه‌م‬ ‫زیاتر یه‌كتر بناس���ن‪ ،‬ئه‌و وتیش ‌‬ ‫ئێمه‌ش پێو‌هی‌ پابه‌ن���د ده‌بین‪ ،‬به‌اڵم ب���ه‌اڵم به‌مجۆر‌هی‌ ئێس���تا هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫كێ‌ پاره‌ی‌ فێستیڤاڵه‌كان دابین‬ ‫ی‬ ‫س���اڵ زیاد له‌‪ 50‬هه‌زار كه‌س ئاماده‌ ‌‬ ‫ی فێس���تیڤاڵ ساز‬ ‫ك���ه‌ حكومه‌ت رۆژێك دی���اری‌ نه‌كات‪ ،‬عه‌ش���ره‌ته‌و بۆخۆ ‌‬ ‫ده‌كات؟‬ ‫فێس���تیڤاڵی‌ عه‌ش���ره‌تی‌ جاف بووه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئێس���تای لێدێت ك ‌ه هه‌ر بكات‪ ،‬ئێم ‌ه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ نین‪ ،‬خه‌ڵكان ‌‬ ‫ی ب���ه‌م جۆر‌ه ‌‬ ‫ی ره‌تیش��� ‌‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫ئه‌‌و به‌رپرس��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و فێستیڤااڵن ‌ه جگه‌له‌وه‌ ‌‬ ‫س���ازدان ‌‬ ‫ی فێس���تیڤاڵ ساز تریش ئازادن چی‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ی عه‌ش���ره‌ته‌‌و بۆ خۆ ‌‬ ‫ده‌بێت ‌ه ه���ۆی‌ زیندوكردنه‌وه‌ی‌ نه‌ریت‌و ده‌كات���ه‌وه‌ ك ‌ه مه‌كته‌ب���ی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ی ره‌تك���رده‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫هاوكات ئه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫ی پاره‌ بۆ ئه‌و فێس���تیڤااڵن ‌ه ده‌كات"‪.‬‬ ‫ی جاف‪ ،‬هۆكارێكیش ‌ه حیزبه‌كه‌ ‌‬ ‫ی تیره‌كان ‌‬ ‫كه‌لتور ‌‬ ‫سه‌نته‌ره‌كه‌یان وه‌ك عه‌شره‌ت كار بكات‬ ‫ی‬ ‫ی ناو خ���ه‌رج ب���كات‌و ده‌ڵێ���ت "مه‌كته‌ب��� ‌‬ ‫ی خه‌ڵكان ‌‬ ‫ب���ۆ زیات���ر ناس���اندن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "ئێمه‌ س���ه‌نته‌رێكین كار‌و چاالك ‌‬ ‫ی له‌فێستیڤاڵی‌ عه‌شره‌تێكدا چه‌ك وه‌ك وت ‌‬ ‫ی ج���اف به‌یه‌كت���ری‌‪ ،‬ئه‌م كۆمه‌اڵیه‌تی‌ فلس���ێك بۆ فێس���تیڤاڵ ‌‬ ‫عه‌ش���ره‌ت ‌‬ ‫جیاجیام���ان هه‌یه‌‪ ،‬به‌ته‌نه���ا خۆمان‬ ‫دیاری‌ به‌خشرا‬ ‫ی‬ ‫كاره‌ش هه‌رگی���ز هۆكارێ���ك نیی��� ‌ه بۆ عه‌ش���ره‌ته‌كان خه‌رج ناكات"‪ .‬له‌باره‌ ‌‬ ‫ی گۆرانه‌وه‌ نابه‌ستینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌م ساڵدا‌و له‌فێستیڤاڵی‌ عه‌شره‌تێكدا به‌عه‌شره‌ت ‌‬ ‫ی پ���اره‌‌و خه‌رج���ی‌ ب���ۆ‬ ‫دابینكردن��� ‌‬ ‫دروستبوونه‌وه‌ی‌ تیره‌گه‌ری‌"‪.‬‬

‫ی‬ ‫له‌جیاتی‌ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی كورد‬ ‫میلله‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ئاراست ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫دروستبوون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫هه‌نگاو بنێ‌‪،‬‬ ‫كه‌چی‌ به‌م جۆر‌ه‬ ‫كارانه‌ ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫بۆ زیندوكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫كه‌لتوری‌ خێڵ‬

‫فۆتۆ‪:‬شوان محه‌مه‌د‪ ،‬ئه‌رشیف‬ ‫ی خێڵ‪،‬‬ ‫"كه‌لتور ‌‬ ‫ی داخراوه‌"‬ ‫كه‌لتورێك ‌‬ ‫نوس��� ‌هر‌و رۆش���نیر عه‌تا قه‌ره‌داغی‌‪،‬‬ ‫ت���ه‌واو دژی‌ س���ازدانی‌ ئ���ه‌م ج���ۆر‌ه‬ ‫ی‬ ‫فێس���تیڤااڵنه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "له‌جیات ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورد به‌ئاراس���ته‌ ‌‬ ‫ی میلله‌ت ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫یه‌كبوون‌و دروستبوون ‌‬ ‫هه‌نگاو بنێ‌‪ ،‬كه‌چی‌ به‌داخه‌وه‌ به‌م جۆر‌ه‬ ‫ی‬ ‫كاران ‌ه ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ زیندوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی داخراوه‌‌و‬ ‫ی خێڵ كه‌ كه‌لتورێك ‌‬ ‫كه‌لتور ‌‬ ‫ی تردا‬ ‫جگه‌له‌خۆی‌ ناتوانێ‌ دان به‌كه‌س ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوبراو ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫بنێ‌"‪ .‬نوس���ه‌ر ‌‬ ‫ی به‌تایب���ه‌ت ه���ه‌ردوو حیزب ‌ه‬ ‫ك���ورد ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌سه‌اڵتداره‌ك ‌هی‌ كوردستان‪ ،‬به‌هۆكار ‌‬ ‫زیندوكردنه‌و‌هی‌ ئه‌و جۆر‌ه فێستیڤااڵن ‌ه‬ ‫ده‌زانێ‌‪ ،‬به‌نمونه‌ش باسی‌ له‌و‌ه كرد ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫یاسای چاككردنی‌ زه‌وی‌‌و زار ك ‌ه له‌ساڵ ‌‬ ‫ی عه‌بدولكه‌ریم قاسم‪-‬‬ ‫‪ 1959‬له‌سه‌رده‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫دا چاككراو به‌شێكی‌ زۆری‌ زه‌وی‌‌و زار ‌‬ ‫له‌ده‌ره‌به‌گ‌و ئاغ���اكان وه‌رگرتۆته‌وه‌و‬ ‫داویه‌تیه‌وه‌ ب ‌ه جوتیاران‪ ،‬بــــه‌اڵم وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ی كوردی‌ له‌دوا ‌‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زه‌ویه‌كان ‌‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫راپه‌ڕین���ه‌و‌ه به‌ش��� ‌‬ ‫له‌جوتی���اران وه‌رگرت���ه‌وه‌و دای���ه‌و‌ه‬ ‫ده‌س���ت خێڵ‌و عه‌ش���ره‌ت‌و ئاغاكان"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و ره‌تیش���یده‌كاته‌و‌ه كه‌ س���ازدان ‌‬ ‫ئ���ه‌و جۆر‌ه فێس���تیڤااڵنــــه‌‪ ،‬بۆ زیاتر‬ ‫ی عـــــه‌شره‌ته‌ك ‌ه‬ ‫ی كه‌سان ‌‬ ‫یه‌كترناسین ‌‬ ‫بێت‌و ده‌ڵێت "كاتێك عــــه‌ش���ره‌تێك‬ ‫به‌جیا فێس���تیڤاڵ بۆ خـــــۆی‌ س���از‬ ‫ی عه‌ش���ره‌ته‌كــــه‌یدا‬ ‫ده‌كات‌و به‌ب���ااڵ ‌‬ ‫ی تر‬ ‫ی ئه‌وه‌ی ‌ه من له‌وان ‌‬ ‫هه‌ڵ���ده‌دا‪ ،‬مانا ‌‬ ‫باشترم"‪.‬‬

‫سه‌ره‌ڕا ‌ی "ته‌زویر"بوون ‌ی بڕوانامه‌كانیان‬ ‫دۆسیه‌ی چه‌ند كارمه‌ندێك ‌ی گومرگی‌ په‌روێزخان داده‌خرێت‬ ‫ئا‪ :‬كاوه‌ گه‌رمیانی‌‬ ‫ئه‌و كارمه‌ندانه‌ی‌ له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫گومرگی‌ گه‌رمیان (بنكه‌ی‌ مه‌رزی‌‬ ‫په‌روێزخان) كه‌ بڕوانامه‌ ساخته‌كانیان‬ ‫ئاشكراكرا‌و له‌الیه‌ن فه‌رمانگه‌ی‌‬ ‫داواكاری‌ گشتی‌ له‌گه‌رمیان درانه‌‬ ‫دادگا‪ ،‬دۆسییه‌كانیان داخرا‪ ،‬سه‌رۆكی‌‬ ‫فه‌رمانگه‌ی‌ داواكاریش رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫ك ‌ه "داخستنه‌كه‌ نایاساییه‌"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كارمه‌ندێك���ی‌‬ ‫گومرگ���ی‌ گه‌رمی���ان به‌مه‌رج���ی‌‬ ‫باڵونه‌كردن���ه‌وه‌ی‌ ناوه‌ك���ه‌ی‌ قس���ه‌ی‌‬ ‫ب���ۆ ئاوێنه‌ كرد‌و ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌‬ ‫ل���ه‌دوای‌ باڵوبوون���ه‌وه‌ی‌ راپۆرتێ���ك‬ ‫له‌ئاوێنه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌و كارمه‌ندانه‌ی‌ كه‌‬ ‫بڕوانامه‌كانی���ان س���اخته‌یه‌‌و نه‌دراون‬ ‫ب���ه‌دادگا‪ ،‬دواتر له‌الی���ه‌ن فه‌رمانگه‌ی‌‬ ‫داواكاری‌ گش���تی‌ له‌گه‌رمیان سكااڵیان‬ ‫له‌سه‌ر تۆماركراوه‌‌و درانه‌ دادگا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ئێستادا دۆسییه‌كانیان داخراوه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و كارمه‌نده‌ رونیك���رده‌وه‌ كه‌ ‪12‬‬ ‫ل���ه‌و كارمه‌ندانه‌ خه‌ڵكی‌ س���لێمانین‌و‬ ‫گواس���تراونه‌ته‌وه‌ ب���ۆ س���لێمانی‌‌و ‪10‬‬ ‫كارمه‌ندی‌ دیكه‌شیان خه‌ڵكی‌ كه‌الرن‪،‬‬

‫ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌ش���كرد ك ‌ه له‌س���اڵی‬ ‫(‪)2007‬ه‌وه‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم بڕیارێكی‌‬ ‫ده‌رك���ردووه‌ بۆ ئ���ه‌و كارمه‌ندانه‌ی‌ كه‌‬ ‫بڕوانامه‌كانی���ان س���اخته‌یه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫بێتوو له‌ئاشكرابووانی‌ بڕوانامه‌كه‌یاندا‬ ‫خۆیان راده‌س���ت بكه‌ن ئه‌و لێبوردنه‌‬ ‫گشتییه‌ ده‌یانگرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك ئه‌و‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌ وتی‌ "ئه‌و كارمه‌ندانه‌ی‌ كه‌‬ ‫بڕوانامه‌كه‌یان ساخته‌یه‌ ئه‌و لێبوردنه‌‬ ‫نایانگرێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ تا بڕوانامه‌كه‌یان‬ ‫ئاش���كرا نه‌كراوه‌‪ ،‬خۆی���ان بێده‌نگیان‬ ‫هه‌ڵبژاردوه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ داخس���تنی‌ دۆسییه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫كارمه‌ندان���ه‌وه‌‪ ،‬س���ه‌رۆكی‌ داواكاری‌‬ ‫گش���تی‌ له‌گه‌رمی���ان‪ ،‬نزار حه‌س���ه‌ن‬ ‫له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند كه‌‬ ‫له‌دوای‌ زانینی‌ ساخته‌بوونی‌ بڕوانامه‌ی‌‬ ‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬ ‫ ‬ ‫ئه‌و كارمه‌ندان���ه‌ی‌ گومرگی‌ گه‌رمیان‪ ،‬مه‌رزی په‌روێزخان‬ ‫ئه‌وان داویاننه‌ت���ه‌ دادگا‪ ،‬به‌اڵم دوای‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ له‌دۆس���یه‌كه‌یان‪ ،‬دادوه‌ر س���اڵی (‪ )2007‬كرابێ���ت لێبوردنه‌كه‌ مادده‌ی‌ ( ‪)289‬ی‌ له‌یاسای‌ سزادان‪،‬‬ ‫گه‌یشته‌ ئه‌و بڕوایه‌ی‌ كه‌ ئه‌وانه‌ یاسای‌ ده‌یانگرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و فه‌رمانبه‌رانه‌ بۆیه‌ ئێم���ه‌ش داوای‌ ته‌ممیزكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫لێبوردنی‌ ساڵی (‪ )2007‬ده‌یانگرێته‌وه‌‌و ئ���ه‌و بڕوانامان���ه‌ی‌ به‌كاریانهێن���اوه‌ بڕیاره‌ك���ه‌ی دادوه‌ری‌ لێكۆڵین���ه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌الرم���ان ك���ردوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم دادگای‌‬ ‫وتی‌ "ئێم���ه‌ش پێمانوایه‌ داخس���تنی‌ تائێستاش موچه‌ی‌ پێوه‌رده‌گرن"‪.‬‬ ‫نزار جه‌ختیك���رده‌وه‌ كه‌ مادده‌یه‌كی‌ تاوانه‌كانی‌ گه‌رمیان بڕیاره‌كه‌ی‌ دادگای‌‬ ‫ئه‌و دۆس���یه‌یه‌ نایاس���ایی‌ بووه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫هه‌ستاین به‌ته‌ممیزكردنه‌وه‌ی‌ بڕیاره‌كه‌‪ ،‬یاس���ایی هه‌یه‌ ده‌ڵێ���ت "به‌كارهێنانی‌ كه‌الریان به‌ڕاس���ت زانی‌‌و الئیحه‌كه‌ی‌‬ ‫چونكه‌ ئه‌گ���ه‌ر ته‌زویره‌ك���ه‌ش پێش بڕوانامه‌ی‌ ساخته‌ ده‌بێته‌ تاوان به‌پێی ئێمه‌ی���ان ره‌تك���رده‌وه‌"‪ .‬س���ه‌رۆكی‌‬

‫ی‬ ‫پێمانوایه‌ داخستن ‌‬ ‫ئه‌و دۆسیه‌ی ‌ه‬ ‫ی بووه‌‪،‬‬ ‫نایاسای ‌‬ ‫بۆیه‌ هه‌ستاین‬ ‫ی‬ ‫به‌ته‌میزكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫بڕیاره‌كه‌‬ ‫ی گه‌رمیان ئاشكرایكرد‬ ‫داواكاری‌ گشت ‌‬ ‫كه‌ دۆسیه‌ی‌ ئه‌و فه‌رمانبه‌رانه‌ داخراوه‌‌و‬ ‫وتی‌ "ره‌نگ���ه‌ ئێمه‌ش رێگ���ه‌ی‌ دیكه‌‬ ‫بگرینه‌به‌ر‌و تان���ه‌ بده‌ین له‌بڕیاره‌كانی‌‬ ‫دادگای‌ تاوانه‌كان���ی‌ گه‌رمی���ان‌و‬ ‫به‌رزی‌ بكه‌ینه‌وه‌ ب���ۆ دادگای‌ ته‌ممیز‬ ‫له‌هه‌ولێر"‪.‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫ده‌ركه‌وته‌یه‌ك ‌ی‬ ‫مه‌ترسیدار‬ ‫بارام سوبحی‌‬ ‫چ زه‌مانێكی‌ س���ه‌یره‌‪ ،‬له‌سنوری‌ شاری‌‬ ‫س���لێمانی‌ پایته‌ختی‌ رۆشنبیری‌‪ ،‬له‌ژێر‬ ‫سایه‌ی‌ پارتێكی‌ سۆسیال دیموكراتدا‪،‬‬ ‫له‌بری‌ گه‌شه‌پێدانی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ مه‌ده‌نی‌‌و‬ ‫هێنانه‌ ئارای‌ نه‌ریتی‌ مه‌ده‌نیانه‌ی‌ نوێ‌‌و‬ ‫بنیادنانی‌ تاكی‌ ئازادو سه‌ربه‌خۆ‪ ،‬هه‌وڵی‌‬ ‫ژیاندن���ه‌وه‌ی‌ خیڵ‌و نه‌ریت���ی‌ خیڵه‌كی‌‬ ‫بدرێت‪ ،‬له‌ژێر ناوی‌ "ئاشناكردنی‌ نه‌وه‌ی‌‬ ‫نوێ‌ به‌ كلتوری‌ رابردوو"!‪..‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌به‌ه���اری‌ ئه‌مس���اڵدا بینراو‬ ‫ده‌بینرێ‌‪ ،‬كه‌ ه���ه‌ر رۆژه‌و له‌ناوچه‌یه‌ك‬ ‫(به‌تایبه‌ت له‌سنوری‌ هه‌رێمی‌ سلێمانی‌)‪،‬‬ ‫هۆزێ���ك ی���ان خێڵێك فیس���تیڤاڵێك‬ ‫سازده‌كات‪ ،‬به‌به‌شداری‌ ئه‌و به‌رپرسانه‌ی‌‬ ‫كه‌ ده‌یه‌یه‌ك یاخ���ود زیاتری‌ ته‌مه‌نیان‬ ‫له‌ڕۆژئاوا به‌سه‌ربردووه‌‪ ،‬ده‌ركه‌وته‌یه‌كی‌‬ ‫مه‌ترس���یداره‌‪ ،‬له‌قۆناغێكی‌ هه‌ستیاری‌‬ ‫وه‌كو ئه‌مڕۆدا‪ ،‬كه‌ گرفته‌ سیاس���یه‌كان‬ ‫بڕس���تیان له‌تاك���ی‌ هاوواڵت���ی‌ بڕیوه‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ دوچ���اری‌ چه‌ندین گرفت‬ ‫كردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌بێت بپرس���ین له‌ئێستادا پێویستمان‬ ‫به‌ چاره‌س���ه‌ری‌ كێش���ه‌ سیاسیه‌كانه‌‪،‬‬ ‫یان ژیاندن���ه‌وه‌ی‌ خێڵ؟ پێویس���تمان‬ ‫به‌ گه‌ش���ه‌پێدانی‌ كلتوری‌ لێبورده‌یی‌‌و‬ ‫مرۆڤدۆس���تییه‌‪ ،‬ی���ان دابه‌ش���كردنی‌‬ ‫تاكه‌كان���ی‌ كۆمه‌ڵگایه‌ به‌س���ه‌ر خێڵ‌و‬ ‫ناوچه‌كاندا؟ پێویس���تمان به‌هه‌نگاونانه‌‬ ‫به‌ره‌و ژیانێكی‌ سه‌رده‌میانه‌و هاوچه‌رخ‪،‬‬ ‫ی���ان گه‌ڕانه‌وه‌یه‌ بۆ س���ه‌ده‌ كۆنه‌كانی‌‬ ‫مێژوو؟ پێویس���تمان به‌زمانی‌ قه‌ڵه‌م‌و‬ ‫دیالۆگه‌‪ ،‬یان چه‌ك‌و نمایش���ی‌ ئه‌س���پ‬ ‫س���واری‌؟ پێویس���تمان ب���ه‌ بنیادنانی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌و دروس���تكردنی‌ تاكی‌ كوردییه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ته‌نه���ا ئینتیمای‌ بۆ نیش���تیمان‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌ك���ه‌ی‌ هه‌بێت‪ ،‬یان ب���ه‌ تاكێكه‌‬ ‫كه‌ بڕوای‌ به‌وه‌ هه‌بێت ته‌نها خێڵه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌یپارێزێت‌و خۆی‌ به‌ خێڵه‌وه‌ بابدات؟‬ ‫ئای���ا پێویس���تیمان ب���ه‌ به‌هێزكردنی‌‬ ‫دام���ه‌زراوه‌ حكوم���ی‌‌و مه‌ده‌ن���ی‌‌و‬ ‫یاس���اییه‌كانه‌‪ ،‬ی���ان پێویس���تمان به‌‬ ‫به‌دامه‌زراوه‌ییكردنی‌ خێڵ‌و به‌هێزكردنی‌‬ ‫ده‌زگا خێڵه‌كییه‌كانه‌؟‬ ‫ئه‌گه‌ر ئاوڕێك له‌مێژووی‌ كورد بده‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌بینی���ن ه���ه‌رده‌م ئ���ه‌م نه‌ته‌وه‌ی���ه‌‬ ‫قوربانی‌ ده‌س���تی‌ خێڵ بووه‌‪ ،‬باشترین‬ ‫به‌ڵگه‌ش دروس���تكردنی‌ میرنشینه‌كان‌و‬ ‫فه‌رمانڕه‌واییكردنه‌ له‌سنوری‌ نیشته‌جێی‌‬ ‫خێڵێك���دا‪ .‬كاتێ���ك س���ه‌ركرده‌یه‌ك‬ ‫هه‌ڵكه‌وتبێت‌و ویستبێتی‌ سنوری‌ خێڵ‬ ‫تێپه‌ڕێنێ‌‪ ،‬ئ���ه‌وا نه‌یاره‌كانی‌ كورد زۆر‬ ‫به‌باش���ی‌ س���ودیان له‌خێ���ڵ بینیوه‌و‬ ‫كۆتاییان به‌ ده‌س���ه‌اڵت‌و شۆڕشی‌ ئه‌و‬ ‫كه‌سایه‌تییه‌ هێناوه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌ڕووی‌ زانس���تییه‌وه‌‪ ،‬كۆمه‌ڵناس���ی‌‬ ‫به‌ناوبانگ���ی‌ عێراقی‌ د‪.‬عه‌ل���ی‌ وه‌ردی‌‬ ‫پێم���ان ده‌ڵێت "هه‌ركاتێ���ك له‌عێراقدا‬ ‫حكومه‌ت الوازبوبێ‌‪ ،‬ئه‌وا په‌نای‌ بردۆته‌‬ ‫به‌ر ژیاندنه‌وه‌و به‌هێزكردنی‌ خێڵه‌كان"‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ وه‌ردی‌ باسیده‌كات سه‌ره‌تاكانی‌‬ ‫س���ه‌ده‌ی‌ رابردووه‌‪ ،‬یاخود مێژوویه‌كی‌‬ ‫دورت���ری‌ عێراق���ه‌‪ ،‬كه‌چی‌ له‌س���ه‌ده‌ی‌‬ ‫بیس���ت‌و ی���ه‌ك‌و دوای‌ بیس���ت س���اڵ‬ ‫له‌فه‌رمانڕه‌وایی‌ ك���وردی‌‪ ،‬تازه‌ به‌تازه‌‬ ‫پارته‌ فه‌رمان���ڕه‌واكان ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ‬ ‫خێ���ڵ‌و له‌وێ���وه‌ ده‌یانه‌وێت نمایش���ی‌‬ ‫خۆیان بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ل���ه‌م نێوه‌ن���ده‌دا مای���ه‌ی‌‬ ‫نیگه‌رانییه‌ك���ی‌ قوڵ���ه‌‪ ،‬بێده‌نگ���ی‌‌و‬ ‫بێده‌روه‌س���تی‌ پارته‌ ئۆپۆزسیۆنه‌كانی‌‬ ‫كوردستانه‌‪ ،‬ئه‌وانێك كه‌ به‌وته‌ی‌ خۆیان‬ ‫هه‌وڵ���ی‌ سه‌رپێخس���تنی‌ فه‌رمانڕه‌وایی‌‬ ‫ك���وردی‌‌و ب���ه‌ دامه‌زراوه‌ییكردنی‌ دام‌و‬ ‫ده‌زگا فه‌رمییه‌كانی‌ ئه‌م واڵته‌ ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫له‌ب���ری‌ ره‌خنه‌كردن���ی‌ ئ���ه‌م كلتوره‌و‬ ‫باسكردن له‌ڕه‌هه‌نده‌ مه‌ترسیداره‌كانی‌‪،‬‬ ‫كه‌چی‌ كه‌وتونه‌ته‌ نمایشكردنی‌ چاالكی‌‬ ‫هۆزه‌كان‪.‬‬ ‫دیاره‌ كه‌س له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دانییه‌ حاش���ا‬ ‫له‌ڕابردوو مێ���ژوی‌ نه‌ته‌وه‌یه‌ك بكرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم باس���كردن له‌الیه‌ن���ه‌ جوانه‌كانی‌‬ ‫ئه‌و مێژوه‌و هه‌وڵدان ب���ۆ گه‌یاندنی‌ به‌‬ ‫نه‌وه‌ی‌ ئه‌مڕۆ‪ ،‬پێویس���ت به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫له‌به‌رگێكی‌ س���ه‌رده‌میانه‌و هاوچه‌رخدا‬ ‫بێت‪ ،‬پێویس���تی‌ به‌وه‌یه‌ كیانی‌ كوردی‌‬ ‫پ���ێ‌ به‌هێز بكه‌ین‪ ،‬پێویس���تی‌ به‌وه‌یه‌‬ ‫یه‌كڕی���زی‌ ك���وردی‌ پ���ێ‌ پته‌وبكه‌ین‪،‬‬ ‫پێویس���تی‌ به‌وه‌یه‌ كۆی‌ ئه‌و كلتوره‌ به‌‬ ‫به‌رهه‌می‌ نه‌ته‌وه‌كه‌مان بزانین‪ ،‬نه‌وه‌كو‬ ‫بچوككردنه‌وه‌و دابه‌شكردنی‌ بۆ ئاستی‌‬ ‫تیره‌و تایه‌فه‌و ناوچه‌یه‌ك‪.‬‬ ‫بۆی���ه‌ ده‌توانی���ن بڵێی���ن وه‌ك چ���ۆن‬ ‫سه‌له‌فییه‌تی‌ ئاینی‌ مه‌ترسیداره‌‪ ،‬به‌هه‌مان‬ ‫ش���ێوه‌ س���ه‌له‌فییه‌تی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی���ش‬ ‫مه‌ترس���یداره‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر له‌ئێستاش���دا‬ ‫ئه‌و مه‌ترس���یانه‌ به‌رده‌نه‌ك���ه‌ون‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫له‌ئاینده‌دا زۆر به‌خه‌ستی‌ ده‌رده‌كه‌ون‪.‬‬

‫وەرزش‬

‫)‪ )326‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/15‬‬

‫خوله‌كانی‌ ئه‌وروپا‪ ..‬چاره‌نوس ‌ی كۆتای ‌ی یانه‌كان دیاریكرا‬ ‫خوله‌ به‌هێزه‌كان���ی‌ ئه‌وروپا كۆتاییان‬ ‫هات‌و چه‌ندین یانه‌ دابه‌زین بۆ پله‌كانی‌‬ ‫خواره‌وه‌ی‌ خوله‌كان‌و چه‌ند یانه‌یه‌كیش‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنیان بۆ خوله‌كانی‌ ئه‌وروپا‬ ‫به‌ده‌ستهێنا‪.‬‬ ‫راپۆرت‪ ،‬گۆران فارس‪ :‬له‌م هه‌فته‌یه‌دا‬ ‫خوله‌ به‌هێزه‌كان���ی‌ ئه‌وروپا كۆتاییان‬ ‫هات‌و شه‌ڕی‌ له‌پێناو مانه‌وه‌دا له‌نێوان‬ ‫یانه‌كاندا یه‌كالبوویه‌وه‌‌و چاره‌نوس���ی‌‬ ‫یانه‌كان دیاریكران‪ .‬له‌خولی‌ ئیسپانیا‪،‬‬ ‫یانه‌ی‌ ریاڵ مه‌دریدی‌ پاڵه‌وانی‌ خوله‌كه‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ یانه‌كانی‌ به‌رش���ه‌لۆنه‌‌و ڤاالنسیا‬ ‫به‌فه‌رمی‌ سه‌ركه‌وتنیان بۆ خولی‌ یانه‌‬ ‫پاڵه‌وانه‌كان���ی‌ ئه‌وروپا به‌ده‌س���تهێنا‪،‬‬ ‫یانه‌ی‌ ماالگه‌ش خۆی‌ گه‌یانده‌ قۆناغی‌‬ ‫پااڵوتنی‌ یانه‌ پاڵه‌وانه‌كانی‌ ئه‌وروپا‪.‬‬ ‫هه‌ری���ه‌ك له‌یانه‌كان���ی‌ ئه‌تله‌تیك���ۆ‬ ‫مه‌درید‌و لیڤانتی‌‪ ،‬به‌هۆی‌ به‌ده‌ستهێنانی‌‬ ‫پله‌كانی‌ پێنج ‌هم‌و شه‌ش���ه‌م‪ ،‬له‌وه‌رزی‌‬ ‫داهاتوودا به‌ش���داری‌ له‌خولی‌ ئه‌وروپا‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ .‬هه‌رچی‌ یانه‌كان���ی‌ ڤیاڕیاڵ‌و‬ ‫س���پۆرتینگ خیخ���ۆن‌و راس���ینگ‬ ‫سانتاندێره‌‪ ،‬به‌هۆی‌ وه‌رگرتنی‌ پله‌كانی‌‬ ‫كۆتایی‌ خوله‌ك���ه‌وه‌‪ ،‬ماڵئاواییان كرد‌و‬ ‫بۆ خولی‌ پله‌ دووی‌ ئیسپانیا دابه‌زین‪.‬‬ ‫له‌خول���ی‌ نایاب���ی‌ ئینگلت���ه‌را‪،‬‬ ‫ك���ه‌ له‌هه‌فت���ه‌ی‌ كۆتای���دا پاڵ���ه‌وان‬ ‫ده‌ستنیش���انكرا‪ ،‬كه‌ یانه‌ی‌ مانچسته‌ر‬ ‫س���یتی‌ بوو‪ ،‬به‌جی���اوازی‌ گۆڵ پێش‬

‫یانه‌ی‌ مانچسته‌ر یونایتد كه‌وت‌و دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 44‬س���اڵ به‌نازناوه‌كه‌ ئاش���نابویه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م دوو یانه‌ی���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ یان���ه‌ی‌‬ ‫ئارس���ناڵی‌ خاوه‌ن���ی‌ پله‌ی‌ س���ێیه‌م‪،‬‬ ‫راسته‌وخۆ خۆیان گه‌یانده‌ خولی‌ یانه‌‬ ‫پاڵه‌وانه‌كان���ی‌ ئه‌وروپا‪ .‬هه‌رچی‌ یانه‌ی‌‬ ‫تۆتنهامه‌‪ ،‬چاوه‌ڕێی‌ یاری‌ كۆتایی‌ خولی‌‬ ‫یان���ه‌ پاڵه‌وانه‌كانی‌ نێوان چێڵس���ی‌‌و‬ ‫بایرن میونخ ده‌كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر چێڵس���ی‌‬ ‫نازناوه‌كه‌ به‌ده‌ستبهێنێت‪ ،‬ئه‌وا وه‌رزی‌‬ ‫داهاتوو به‌شداری‌ هه‌مان خول ده‌كات‌و‬ ‫تۆتنهام بێبه‌ش ده‌بێت‌و ده‌چێته‌ خولی‌‬ ‫ئه‌وروپا‪ ،‬ئه‌گه‌ر چێڵس���ی‌ بدۆڕێت ئه‌وا‬ ‫یانه‌ی‌ تۆتنهام س���ه‌ركه‌وتن بۆ قۆناغی‌‬ ‫پااڵوتن���ی‌ خول���ی‌ یان���ه‌ پاڵه‌وانه‌كان‬ ‫به‌ده‌س���تده‌هێنێت‪ .‬هه‌رچی‌ یانه‌كانی‌‬ ‫بۆڵتۆن‌و بالكبێرن‌و وڵفرهامپتۆنیش���ه‌‪،‬‬ ‫به‌فه‌رمی‌ ماڵئاوایی���ان كرد‌و بۆ خولی‌‬ ‫پله‌ یه‌كی‌ ئینگلته‌را دابه‌زین‪.‬‬ ‫له‌خول���ی‌ ئیتاڵی���اش‪ ،‬هه‌ریه‌ك���ه‌‬ ‫له‌یانه‌كان���ی‌ یۆڤانت���ۆس‌و می�ل�ان‬ ‫به‌فه‌رمی‌ خۆی���ان گه‌یانده‌ خولی‌ یانه‌‬ ‫پاڵه‌وانه‌كان‪ ،‬ب���ه‌اڵم یانه‌ی‌ ئۆده‌نیزی‌‬ ‫به‌ش���داری‌ قۆناغی‌ پااڵوتنه‌كانی‌ خوله‌‬ ‫ده‌كات‌و یانه‌كان���ی‌ الزی���ۆ‌و ناپۆل���ی‌و‬ ‫ئینته‌رمیالنیش سه‌ركه‌وتنیان بۆ خولی‌‬ ‫ئه‌وروپ���ا مس���ۆگه‌ركردووه‌‪ .‬هه‌ریه‌كه‌‬ ‫له‌یانه‌كانی‌ لیچ���ی‌‌و نۆڤارا‌و چیزیناش‬ ‫دیل پیرۆ کاپتنی یۆڤانتۆس‬ ‫دابه‌زین بۆ خولی‌ پله‌ دووی‌ ئیتاڵیا‪.‬‬

‫ئه‌لیانز ئه‌رینا‬ ‫رۆژی‌ ش���ه‌ممه‌ی‌ داهاتوو‪ ،‬یاری‌ كۆتای ‌ی‬ ‫خولی‌ یان ‌ه پاڵه‌وانه‌كانی‌ ئه‌وروپا له‌نێوان‬ ‫یانه‌ ‌ی بایرن میونخ ‌ی ئه‌ڵمانی‌‌و چێڵس��� ‌ی‬ ‫ئینگلیزیدا ئه‌نجام ده‌درێت‪.‬‬ ‫راپۆرت‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬س���ه‌ره‌تا ‌ی هه‌فته‌ ‌ی‬ ‫داهات���وو‪ ،‬به‌هێزترین یار ‌ی كۆتای ‌ی تۆپ ‌ی‬ ‫پێ ئه‌نج���ام ده‌درێت‪ ،‬كه‌ تاك���ه‌ یاریی ‌ه‬ ‫بتوانێ���ت پێش یاری‌ كالس���یكۆ‌و دێربی ‌ه‬ ‫به‌هێزه‌كان���ی‌ ناوخۆی‌ واڵتان��� ‌ی ئه‌وروپا‬ ‫بكه‌وێ���ت‪ ،‬ك ‌ه ئه‌وی���ش ی���ار ‌ی كۆتایی‌‬ ‫خولی‌ یان��� ‌ه پاڵه‌وانه‌كان���ی‌ ئه‌وروپایه‌‪،‬‬ ‫كه‌ بڕی���اره‌ رۆژی‌ ش���ه‌مم ‌ه ‪2012/5/19‬‬ ‫كاتژمێر ‪9:45‬ی‌ ش���ه‌و له‌یاریگای‌ ئه‌لیانز‬ ‫ئه‌رینای‌ شاری‌ میونخی‌ ئه‌ڵمانیا‪ ،‬له‌نێوان‬ ‫یانه‌ ‌ی بایرن میونخی‌ ئه‌ڵمانی‌‌و چێڵس��� ‌ی‬

‫ئیبرا‪ :‬میالن به‌جێناهێڵم‬

‫سێرجیۆ ئه‌گوێرۆ هێرشبه‌ری سیتی‬

‫کاسیاس کاپتنی ریاڵ مه‌درید‬

‫سویدی‌ دوپاتی‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ یانه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌جێناهێڵێت‪.‬‬ ‫ئاژانسه‌كان‪ :‬زاڵتان ئیبراهیمۆڤیچی‌‬ ‫هێرشبه‌ری‌ س���ویدی‌ یانه‌ی‌ ئه‌ی‌ سی‌‬ ‫میالن���ی‌ ئیتاڵ���ی‌ رایگه‌یان���دووه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫په‌یوه‌س���ته‌ به‌یانه‌كه‌یه‌وه‌‌و بۆ وه‌رزی‌‬ ‫داهاتووش تیایدا ده‌مێنێته‌وه‌‌و به‌هیچ‬ ‫جۆرێك بیر له‌به‌جێهێشتنی‌ ناكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م��� ‌ه له‌كاتێكدا كه‌ س���ه‌رچاوه‌كانی‌‬ ‫راگه‌یاند باس له‌رۆشتنی‌ ئه‌م هێرشبه‌ره‌‬ ‫ده‌ك��� ‌هن‌و ئاماژه‌ش ب���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫خۆس���ێ مۆرینیۆی‌ راهێن���ه‌ری‌ یانه‌ی‌‬ ‫ریاڵ مه‌دری���د ده‌یه‌وێت گرێبه‌س���تی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئیمزا بكات‪.‬‬ ‫ئیبرای‌ ته‌مه‌ن ‪ 30‬ساڵ كه‌ له‌ساڵی‌‬ ‫‪2010‬دا له‌یانه‌ی‌ به‌رشه‌لۆنه‌وه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌میالنه‌وه‌ كرد‪ ،‬رایگه‌یاندووه‌ ئاره‌زوو‬ ‫ده‌كات له‌میالندا بمێنێته‌وه‌ تا جارێكی‌‬ ‫تر نازناوه‌كان بۆ یانه‌كه‌ی‌ بگه‌ڕێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ ك ‌ه یانه‌ ئیتاڵیه‌كه‌ش‬ ‫له‌دروس���تكردنه‌وه‌ی‌ خۆیدایه‌‌و به‌نیازه‌‬ ‫بۆ وه‌رزی‌ داهات���وو چه‌ندین یاریزانی‌‬ ‫ناسراو په‌لكێشی‌ ریزه‌كانی‌ بكات‪.‬‬ ‫جێگه‌ی‌ به‌بیرهێنانه‌وه‌یه‌‪ ،‬هه‌ریه‌كه‌‬ ‫له‌یاریكه‌ران نێس���تای‌ به‌رگریكار‌و ڤان‬ ‫زاڵتان ئیبراهیمۆڤیچ‌‬ ‫بۆمڵ‌و گات���ۆزۆی‌ هێڵی‌ ناوه‌ند‌و فلیپۆ‬ ‫ی ئینزاگ���ی‌ هێرش���به‌ر‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫پاش ئ���ه‌وه‌ی‌ چه‌ند یاریزانێكی‌ یانه‌ ‌‬ ‫می�ل�ان به‌جێهێش���تنی‌ یانه‌كه‌ی���ان فه‌رم���ی‌ یان���ه‌ی‌ ئه‌ی‌ س���ی‌ میالنیان‬ ‫راگه‌یاند‪ ،‬به‌اڵم زاڵتان ئیبراهیمۆڤیچی‌ به‌جێهێشت‪.‬‬

‫لیۆنێل میس���ی‌ ئه‌رجه‌نتینی‌ بۆ جار ‌‬ ‫ی‬ ‫پێنجه‌م به‌باش���ترین یاریكه‌ری‌ التینی‌‬ ‫خول���ی‌ ئیس���پانیا ده‌ستنیش���انكرا‌و‬ ‫گۆنزال���ۆ هیگواینیش پل���ه‌ی‌ دووه‌می‌‬ ‫به‌ده‌ستهێنا‪.‬‬ ‫ئاژانسه‌كان‪ :‬ئاژانسی‌ هه‌واڵی‌ ئیسپانیا‬ ‫خه‌اڵتی‌ باشترین یاریكه‌ری‌ ئه‌مه‌ریكای‌‬ ‫باشور كه‌ له‌خولی‌ ئیسپانیا یاری‌ بكات‪،‬‬ ‫به‌خش���یه‌ لیۆنێل میس���ی‌ ئه‌رجه‌نتینی‌‬ ‫هێرش���به‌ری‌ یانه‌ی‌ به‌رشه‌لۆنه‌‪ ،‬كه‌ له‌م‬ ‫وه‌رزه‌دا پله‌ی‌ دووه‌میان به‌ده‌ستهێنا‪.‬‬ ‫میسی‌ ته‌مه‌ن ‪ 24‬ساڵ كه‌ له‌اللیگادا‬ ‫‪ 37‬یاری‌ ئه‌نجامداوه‌‪ ،‬توانیویه‌تی‌ ‪245‬‬ ‫خاڵ كۆبكاته‌وه‌‌و به‌باش���ترین یاریزانی‌‬ ‫التینی‌ خولی‌ ناوبراو ده‌ستنیشان بكرێت‪.‬‬ ‫گۆنزال���ۆ هیگواینی‌ هێرش���به‌ری‌ یانه‌ی‌‬ ‫ری���اڵ مه‌دریدی‌ پاڵه‌وان���ی‌ خوله‌كه‌ش‪،‬‬ ‫له‌‪ 35‬یاریدا ‪ 227‬خاڵی‌ كۆكردووه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫به‌دووم باشترین یاریزان هه‌ڵبژێردراوه‌‪.‬‬ ‫وه‌رگرتن���ی‌ ئ���ه‌م خه‌اڵت���ه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫میس���ییه‌وه‌ له‌كاتێكدای���ه‌‪ ،‬ك���ه‌ ئ���ه‌م‬ ‫هێرش���به‌ره‌ ل���ه‌م وه‌رزه‌دا چه‌ندی���ن‬ ‫ژم���اره‌ی‌ پێوان���ه‌ی‌ نوێ���ی‌ به‌ن���اوی‌‬ ‫خۆیه‌وه‌ تۆماركردووه‌‪ ،‬كه‌ دیارترینیان‬ ‫تۆماركردنی‌ ژماره‌ی‌ پێوانه‌یی‌ زۆرترین‬ ‫گۆڵه‌ له‌یه‌ك وه‌رزدا‪ ،‬كه‌ توانی‌ ‪ 50‬گۆڵ‬ ‫تۆماربكات‪ ،‬كه‌ پێشتر به‌ناوی‌ كریستیانۆ‬

‫لیۆنێل میسی‬ ‫رۆناڵدۆوه‌ بوو‪ ،‬كه‌ ئ���ه‌م توانیبوی‌ ‪40‬‬ ‫گۆڵ له‌یه‌ك وه‌رزدا تۆماربكات‪ .‬به‌مه‌ش‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ فه‌رمی‌ ده‌بێته‌ خاوه‌نی‌‬ ‫خه‌اڵتی‌ (پیچیچی‌) ئه‌م وه‌رزه‌ی‌ خولی‌‬ ‫ئیسپانیا‪.‬‬

‫كاتێك ئه‌رژه‌نتین‌و میس ‌ی دێن ‌ه كوردستان‬ ‫ئاكۆ عارف‬ ‫هه‌واڵی‌ ئه‌نجامدانی‌ یارییه‌كی‌ دۆستانه‌‬ ‫له‌نێوان هه‌ردوو هه‌ڵب���ژارده‌ی‌ عێراق‌و‬ ‫ئه‌رژه‌نتین���دا‪ ،‬به‌جۆرێ���ك له‌جۆره‌كان‬ ‫هه‌م���ووان‌و به‌تایبه‌ت���ی‌ هه‌واداران���ی‌‬ ‫وه‌رزشی‌ له‌كوردس���تاندا له‌چه‌ند رۆژی‌‬ ‫رابردوودا به‌دیوی‌ دڵخۆشیدا هه‌ژاند‪ ،‬ئه‌م‬ ‫یاریی���ه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌نجام بدرێت له‌چه‌ندان‬ ‫الیه‌نه‌وه‌ وات���ای‌ گرینگ‌و بایه‌خی‌ خۆی‌‬ ‫هه‌یه‌ گه‌رچی‌ دۆستانه‌شه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێته‌‬ ‫یارییه‌ك���ی‌ مێژوویی‌‪ ،‬له‌هه‌مووی‌ گرینگ‬ ‫ت���ر بۆ ئێم���ه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ وه‌ك باس���ی‌‬ ‫لێكراوه‌ یارییه‌كه‌ له‌كوردس���تان ئه‌نجام‬ ‫ده‌درێت‪.‬‬ ‫یاریك���ردن له‌به‌رامب���ه‌ر هه‌ڵب���ژارده‌‬ ‫به‌هێزه‌كانی‌ جیهاندا به‌تایبه‌ت له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫هه‌ڵبژارده‌كانی‌ ئه‌رژه‌نتی���ن‪ ،‬به‌رازیل‪،‬‬ ‫ئیتاڵیا‪ ،‬ئه‌ڵمانیا‌و ئینگلته‌را هه‌ڵوه‌سته‌و‬ ‫قس���ه‌ی‌ زۆر هه‌ڵده‌گرێ���ت‪ ،‬ئه‌م���ه‌ بۆ‬ ‫ئه‌رژه‌نتین كه‌ جه‌مسه‌رێكی‌ سه‌ره‌كی‌‌و‬ ‫گه‌وره‌ی‌ تۆپی‌ پێی‌ جیهانه‌ له‌ئێس���تادا‬ ‫به‌هاو‌و كاریگه‌ریه‌كان���ی‌ له‌خوێندنه‌وه‌‬ ‫وێن���ای‌ زیات���ره‌‪ ،‬چونك���ه‌ له‌كورترین‬ ‫ئام���اژه‌دا ده‌كرێ���ت هێم���ا به‌وه‌بكه‌ین‬ ‫كه‌ س���ه‌رباری‌ گه‌له‌ ئه‌ستێره‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫تیپ���ه‌‌و تیپی‌ هه‌ڵبژارده‌كه‌ وه‌ك یه‌كێك‬ ‫له‌دیارترین ناو له‌جیهاندا‪ ،‬ئه‌مڕۆ تیپی‌‬ ‫تانگۆ خاوه‌نی‌ لیۆنێل میس���ی‌ چاكترین‬

‫گۆڵسازی‌ كارامه‌و‬ ‫گۆڵسازی‌ جێگیر‬ ‫ئه‌حمه‌د سه‌نگاوی‬

‫یانه‌ پاڵه‌وانه‌كان‪ :‬بایرن میونخ ‪ vs‬چێڵسی‌ میس ‌ی‌باشترین ‌ی اللیگایه‌‬

‫ئینگلیزی���دا به‌ڕێوه‌بچێ���ت‪ .‬یانه‌ی‌ بایرن بكاته‌وه‌‪ ،‬گرنگترینیان بردنه‌وه‌ی‌ نازناو ‌ی‬ ‫میونخ كه‌ پێش���تر ‪ 4‬جار ئه‌م نازناوه‌ ‌ی جام���ی‌ یه‌كێتی‌ ئینگلته‌راب���وو‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫به‌ده‌ستهێناوه‌‪ ،‬له‌م وه‌رزه‌دا نه‌یتوان ‌ی هیچ توانیش��� ‌ی یانه‌كه‌ بۆ یار ‌ی كۆتای ‌ی خول ‌ی‬ ‫كام له‌خولی‌‌و جام���ی‌ ناوخۆ ‌ی واڵته‌كه‌ ‌ی یان ‌ه پاڵه‌وانه‌كانی‌ ئه‌وروپا سه‌ربخات‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌م یارییه‌‪ ،‬یان���ه‌ ‌ی بایرن میونخ‪،‬‬ ‫به‌ده‌س���تبهێنێت‪ ،‬ك���ه‌ له‌چه‌ن���د رۆژی‌‬ ‫رابردوودا به‌قورس���ی‌ یاری‌ كۆتای ‌ی جام ‌ی له‌س���ێ ئه‌س���تێره‌ ‌ی بنه‌ڕه‌ت ‌ی یانه‌كه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌ڵمانیا ‌ی به‌ئه‌نجام��� ‌ی ‪ 5‬گۆڵ به‌رامبه‌ر بێبه‌ش ده‌بێت‪ ،‬كه‌ ئه‌وانیش داڤید ئه‌البا‌و‬ ‫به‌دوو گۆڵ به‌یانه‌ی‌ بڕوس���یا دۆرتمۆند ‌ی هۆلگه‌ر بادش���توبه‌ر‌و لویس گۆستاڤۆن‪.‬‬ ‫له‌ڕیزه‌كان��� ‌ی یانه‌ی‌ چێڵس���یش‪ ،‬به‌هۆ ‌ی‬ ‫پاڵه‌وان ‌ی خولی‌ ئه‌ڵمانیا دۆڕاند‪.‬‬ ‫هه‌رچی‌ یانه‌ ‌ی چێڵسییه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ ‌ی وه‌رگرتن ‌ی كارتی‌ س���وره‌وه‌‪ ،‬جۆن تێر ‌ی‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌ ئه‌م وه‌رزه‌دا وه‌ك پێویست به‌رگریكار ‌ی ناتوانێت به‌ش���دار ‌ی بكات‌و‬ ‫ده‌رنه‌ك���ه‌وت‪ ،‬ب���ه‌اڵم دوا ‌ی وه‌رگرتن��� ‌ی به‌هۆ ‌ی دوو كارت ‌ی زه‌ردیش���ه‌و‌ه هه‌ریه‌ك‬ ‫پۆس���تی‌ راهێنه‌ری‌ یانه‌ك ‌ه به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی له‌رامیرێس س���انتۆس‌و ره‌ئول میرالیس‌و‬ ‫كاتی‌ له‌الیه‌ن دی‌ ماتی���ۆی‌ ئیتاڵییه‌وه‌‪ ،‬برانیس�ل�اڤ ئیڤانۆڤیچ له‌ی���ار ‌ی كۆتای ‌ی‬ ‫توان��� ‌ی بردنه‌وه‌كان پێشكه‌ش���ی‌ یانه‌ك ‌ه بێبه‌ش ده‌بن‪.‬‬

‫‪17‬‬

‫یاریزانی‌ جیهان���ه‌و ئه‌و وه‌ك مارادۆنا ‌‬ ‫ی‬ ‫سااڵنی‌ ‪80‬كان به‌ته‌نیا بۆخۆی‌ تیپێكه‌‪.‬‬ ‫جیاوازییه‌كان���ی‌ نێ���وان ه���ه‌ردوو‬ ‫هه‌ڵبژارده‌ی‌ عێراق‌و ئه‌رژه‌نتین گه‌لێك‬ ‫زۆر‌و زۆرجی���اوازه‌‌و هێن���ده‌ی‌ مه‌ودای‌‬ ‫دوری‌ نێوان ئاس���مان‌و زه‌مینه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ب���اس له‌ن���او‌و ده‌س���كه‌وت‌و نازن���او‌و‬ ‫ئه‌نجامی‌ ی���اری‌‌و یاری���گاو یاریزانان‌و‬ ‫یانه‌كانی���ش نه‌كه‌ین كه‌ هه‌موو ئه‌مانه‌و‬ ‫زۆر خاڵی‌ تری���ش ئه‌رژه‌نتینی‌ كردۆته‌‬ ‫ئه‌و تیپه‌ی‌ كه‌ پێی‌ بوترێت پاڵه‌وانێك‬ ‫ب���ۆ هه‌میش���ه‌ یاخود زه‌مین���ی‌ تۆپ‌و‬ ‫ئه‌ستێره‌كان‪ ،‬ئه‌وه‌ ئه‌گه‌ر به‌دێڕێكیش‬ ‫ب���ووه‌ ده‌كرێ���ت بڵێین ل���ه‌وێ‌ عه‌قڵ‬ ‫گه‌مه‌ ده‌كات ب���ه‌اڵم له‌عێراقی‌ دوێنێدا‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتێكی‌ شۆفێنست‌و له‌ئه‌مڕۆشدا‬ ‫زۆرج���ار به‌رژه‌وه‌ندی‌ تۆپی‌ ئاراس���ته‌‬ ‫كردووه‌‌و له‌هه‌ندێك قۆناغ‌و س���ه‌رد‌هم‌و‬ ‫كاتیش���دا ش���ار‌و ناوچه‌گه‌رێت���ی‌ تیپ‬ ‫به‌رهه‌م دێنێت!‪ .‬له‌ئه‌رژه‌نتین تاكتیك‌و‬ ‫پالن بناغه‌ی‌ تیپ‌و یاریه‌كانه‌ له‌عێراقی‌‬ ‫دوێنێ���ی‌ س���ه‌رده‌می‌ دیكاتۆریه‌ت���دا‬ ‫نه‌وه‌كان���ی‌ عۆجه‌ تۆپی���ان ده‌جواڵند‌و‬ ‫ئێس���تاش به‌داخه‌وه‌ وه‌رزش گرفتاری‌‬ ‫جۆره‌ها گرفت‌و نه‌خۆشییه‌‪.‬‬ ‫چه‌ند خۆش���ه‌ خه‌ڵكی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫عێ���راق له‌نزیك���ه‌وه‌ یاری‌ ئ���ه‌و تیپه‌‬ ‫ببینن كه‌ له‌دورترین ش���وێنی‌ دنیایه‌و‬ ‫ئه‌م���ان لێره‌وه‌ خۆشه‌ویس���تییان بۆی‌‬

‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬بێگوم���ان چه‌ندس���اڵێكه‌ زۆر‬ ‫به‌ئاش���كرا تۆپ‌و یاری‌‌و س���تاره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫تۆپی‌ پێ‌ له‌نێویشیاندا میسی‌‌و تیفێز‌و‬ ‫ئه‌گوێرۆ‌و هیگواین‪ ،‬وێردی‌ س���ه‌رزمانی‌‬ ‫وه‌رزش دۆستانی‌ كوردستان‌و عێراقن‪،‬‬ ‫هاوواڵتیانی‌ كێمبس‌و كانیجیا‌و باسارێال‌و‬ ‫مارادۆن���ا‌و باتیس���توتا ك���ه‌ له‌ترۆپكی‌‬ ‫یاریكردندان لێره‌ هه‌وادارگه‌لێكی‌ زۆریان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر بێتو هاتنیان رێكبخرێت‪،‬‬ ‫خۆ ئه‌گ���ه‌ر له‌نزیكترین ده‌رفه‌تیش���دا‬ ‫نه‌بیت‌و هه‌ركاتێك بێ���ت هاتنی‌ ئه‌وان‬ ‫ببێته‌ راس���تی‌‌و بێنه‌ كوردستان‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌ڕێگای‌ هاندانیشه‌وه‌بێت وه‌رزش‬ ‫دۆستی‌ گه‌لێكی‌ مه‌ده‌نیخواز ده‌بینن كه‌‬ ‫جه‌نگ‌و ماندوێتی‌ ژیان‌و زوڵم‌وس���ته‌می‌‬ ‫دیكتاتۆریه‌تی‌ داگیركه‌ران نه‌یتوانیووه‌‬ ‫ده‌نگی‌ شارستانیه‌ت‌و ئازدیخوازانه‌ی‌ كپ‬ ‫بكات‪ ،‬به‌ڵكو كوردس���تان‌و خه‌ڵكه‌كه‌ی‌‬ ‫وه‌ك هه‌میشه‌ دۆستی‌ گه‌النی‌ جیهانن‪.‬‬ ‫تائێس���تا هاتن���ی‌ هه‌ڵب���ژارده‌ی‌‬ ‫ئه‌رژه‌نتین بۆ كوردس���تان‌و یاریكردنی‌‬ ‫به‌رامبه‌ر هه‌ڵب���ژارده‌ی‌ عێ���راق ته‌نیا‬ ‫وه‌ك هه‌وڵ‌و هه‌واڵ گوێ‌ بیستی‌ بوین‌و‬ ‫ده‌خوازین هه‌ر رۆژێك بێت ئه‌و رووداوه‌‬ ‫مێژوویه‌ ببێته‌ راس���تی‌‌و رووبدات‪ ،‬وه‌ك‬ ‫تاكێكی‌ كوردستانیش ده‌خوازم رۆژێك‬ ‫بێ���ت خه‌ونی‌ یاریكردن���ی‌ هه‌ڵبژارده‌ی‌‬ ‫كوردس���تانیش به‌رامبه‌ر هه‌ڵبژارده‌ی‌‬ ‫ئه‌رژه‌نتین ببێته‌ واقع‪.‬‬

‫*گۆڵسازی‌ كارامه‌‪:‬‬ ‫گۆڵدروس���تكاری‌ كارامه‌‌و هونه‌رزان یه‌ك‬ ‫له‌كاراكته‌ره‌ گرنگ‌و كاریگه‌ره‌كانی‌ ئێستای‌‬ ‫گۆڕه‌پان���ی‌ تۆپی‌ پێیه‌‪ ،‬ئ���ه‌م كارامه‌ییه‌‬ ‫كۆمه‌كی‌ ده‌كات تاوه‌كو بتوانێت له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫ئه‌م هونه‌رزانییه‌وه‌ هه‌رچی‌ به‌ربه‌س���تێك‬ ‫كه‌ دێته‌ پێشی‌ تێپه‌ڕی‌ بكات‌و یاریزانانی‌‬ ‫به‌رانبه‌ر تێ بپه‌ڕێنێت‪.‬‬ ‫یه‌ك له‌تایبه‌تمه‌ندییه‌كانی‌ گۆڵس���ازی‌‬ ‫كارامه‌ هێشتنه‌وه‌ی‌ تۆپه‌ له‌ناوچه‌ ئاڵۆزو‬ ‫ته‌نگه‌به‌ره‌كان���دا‪ ،‬ئه‌مه‌ش كارێك ده‌كات‬ ‫كه‌ تیپه‌كه‌ی‌ به‌هۆی‌ فش���اری‌ ناوبراوه‌وه‌‬ ‫هه‌ناس���ه‌یه‌كی‌ ئاس���ووده‌یی‌ به‌ڕۆح���ی‬ ‫تیپه‌كه‌ی‌ ده‌به‌خشێت‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌توانێت‬ ‫له‌ڕێگای‌ فشاری‌ به‌رزه‌وه‌ بۆ سه‌ر دژبه‌ر‪،‬‬ ‫پالن���ی‌ داڕێژراوی‌ تیپ���ی‌ نه‌یار له‌به‌ریه‌ك‬ ‫هه‌ڵبووه‌شێنێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م جۆره‌ له‌گۆڵچێكه‌ر‬ ‫له‌تۆپی‌ پێدا ئێجگار ده‌گمه‌نن‪ ،‬كه‌ بتوانن‬ ‫كاریگه‌ری‌ گه‌وره‌یان له‌س���ه‌ر ئه‌نجامه‌كان‬ ‫هه‌بێت‪.‬‬ ‫له‌سااڵنی‌ پێشوودا یاریزانێك توانیبێتی‌‬ ‫گۆڵسازی‌ كارامه‌ بووبێت(دێگۆ مارادۆنا)‬ ‫ی‌ ئه‌رژه‌نتین���ی‌ ب���ووه‌ له‌به‌رش���ه‌لۆنه‌و‬ ‫ناپۆل���ی‌‪ .‬هه‌روه‌ه���ا له‌چه‌ن���د س���اڵی‌‬ ‫رابوردوودا یاریزانێك توانیبێتی‌ له‌ڕێگای‌‬ ‫به‌رزی‌ ئاس���تی‌ هونه‌ره‌كه‌ی���ه‌وه‌ خزمه‌تی‌‬ ‫تیپه‌كه‌ی‌ كردبێت(زێدان)ی‌ فه‌ڕه‌نس���یه‌‪،‬‬ ‫كه‌ رۆڵێكی‌ فره‌ ب���ااڵی‌ ده‌گێڕا له‌گۆڕینی‌‬ ‫ئه‌نجامی‌ یاری‌‪.‬‬ ‫گه‌ر بمانه‌وێ���ت ب���اس له‌نموونه‌یه‌كی‌‬ ‫ئێسته‌یی‌‌و به‌رده‌ست بكه‌ین ئه‌وا(لیۆنێل‬ ‫میس���ی‌) یاریزانێكه‌ الی���ه‌ق به‌وه‌یه‌ وه‌ك‬ ‫نموون���ه‌ ئام���اژه‌ی‌ پێبكه‌ی���ن‪ ،‬چونك���ه‌‬ ‫گۆڵس���ازی‌ كارامه‌ ده‌بێ���ت هه‌ڵگری‌ زیاد‬ ‫له‌تایبه‌تمه‌ندییه‌ك بێت‪ .‬بۆ دروستكردنی‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ ئه‌رێنی‌ پێویس���ته‌ گۆڵس���ازی‌‬ ‫كارامه‌(مه���اری‌) خ���اوه‌ن خێرای���ی‌‌و‬ ‫تیژییه‌كی‌ باش بێت بۆ تێپه‌ڕبوون به‌الی‌‬ ‫به‌رگریكاراندا‪ .‬هه‌روه‌ها شوێنی‌ یاریكردنی‌‬ ‫نادیار بێت‌و به‌ئاسانی‌ له‌الیه‌ن یاریزانانی‌‬ ‫ناوچه‌ی‌ به‌رگ���ری‌ دژب���ه‌ره‌وه‌ چاودێری‌‬ ‫نه‌كرێ���ت‪ .‬ئ���ه‌م چه‌ش���نه‌ له‌گۆڵس���ازی‌‬ ‫كارام���ه‌ ده‌بێت هێن���ده‌ ژیران���ه‌ مامه‌ڵه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ چۆنیه‌تی‌ دروس���تكردی‌ فش���اری‌‬ ‫به‌رزو گه‌مارۆدان���ی‌ تیپی‌ به‌رابه‌ردا بكات‬ ‫له‌ناوچه‌ی‌ به‌رته‌سكداو بیرو هۆشی‌ وه‌گه‌ڕ‬ ‫بخات بۆ دۆزینه‌وه‌ی‌ رێگه‌ چاره‌ی‌ دیكه‌‪،‬‬ ‫له‌كاتێك���دا به‌رابه‌ره‌ك���ه‌ی‌ به‌ژماره‌ زۆری‌‬ ‫پاشه‌كش���ه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌م حاڵه‌ته‌دا ده‌بێت‬ ‫گۆڵس���ازی‌ كارامه‌ فریادڕه‌سی‌ تیپه‌كه‌ی‬ ‫بێت بۆ هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‌ تیپی‌ به‌رابه‌ر‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ گۆڵس���ازی‌ كارامه‌(مه���اری‌)‬ ‫جودا ده‌كاته‌وه‌ له‌س���ێ فۆرمه‌كه‌ی‌ دیكه‌‬ ‫(كالسیكی‌‪ ،‬گۆڵزان‪ ،‬جێگیر) ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫ئه‌م جۆره‌ له‌گۆڵساز وه‌ك گۆڵدروستكاری‌‬ ‫ژم���اره‌ ی���ه‌ك پش���تی‌ پێنابه‌س���ترێت‪.‬‬ ‫زیاتر ئ���ه‌و تیپان���ه‌ به‌وه‌ه���ا یاریزانێك‬ ‫یاری‌ ده‌كه‌ن ك���ه‌ یاریزانه‌كانی‌ دیكه‌یش‬ ‫توانای‌ گۆڵس���ازاندنیان هه‌یه‌ له‌چه‌شنی‌‬ ‫(به‌رشه‌لۆنه‌) كه‌ بڕێكی‌ زۆری‌ یاریزانانی‌‬ ‫ئه‌م یانه‌یه‌ له‌یه‌ككاتدا گۆڵسازو گۆڵزانن‪.‬‬ ‫*گۆڵسازی‌ جێگیر(ارتكاز)‬ ‫گۆڵس���ازی‌ جێگیر جۆرێك���ی‌ دیكه‌ی ‌ه‬ ‫له‌جۆره‌كانی‌ گۆڵس���ازو به‌درێژایی‌ ماوه‌ی‌‬ ‫یاریه‌كه‌ له‌پشته‌وه‌ ده‌مێنێته‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌نیوه‌یاری���گای‌ تیپی‌ خۆی���دا جموجۆڵ‬ ‫ده‌كات‪ .‬ئ���ه‌م جۆره‌ له‌گۆڵدروس���تكاری‌‬ ‫جێگی���ر له‌نزیك هێڵی‌ به‌رگ���ری‌ رۆڵێكی‌‬ ‫ئیجگار ب���ااڵ ده‌گێڕێت له‌گواس���تنه‌وه‌ی‌‬ ‫تیپه‌ك���ه‌ی‌ له‌دۆخی‌ به‌رگرییه‌وه‌ بۆ دۆخی‌‬ ‫هێرشبردن‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌توانێت هه‌یكه‌لی‌‬ ‫تیپه‌ك���ه‌ی‌ له‌دۆخی‌ پ���ه‌رش‌و باڵوییه‌وه‌‬ ‫ب���ۆ دۆخ���ی‌ رێكخراوه‌ی���ی‌ رێكبخاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و یاریزانانه‌ی‌ په‌یڕه‌وی‌ له‌م س���تایڵه‌‬ ‫له‌یاریك���ردن ده‌كه‌ن بریتی���ن له‌(چابی‌‬ ‫ئه‌لۆنسۆو پێرلۆ‌‪...‬تاد)‪.‬‬ ‫گۆڵس���ازی‌ جێگی���ر ئیش���ی‌ ئه‌وه‌ی���ه‌‬ ‫نیوه‌یاری���گای‌ تیپه‌ك���ه‌ی‌ له‌كاتی‌ فش���ار‬ ‫بۆهێنان ته‌نگه‌ب���ه‌ر بكاته‌وه‌‪ ،‬له‌م كاته‌دا‬ ‫ده‌توانێت ژماره‌ زۆری‌ به‌رگری‌ بخوڵقێنێت‌و‬ ‫له‌هه‌مانكاتدا هه‌ر له‌گ���ه‌ڵ وه‌رگرتنه‌وه‌ی‌‬ ‫تۆپده‌توانێ���ت به‌ش���ێوه‌ی كوتوپڕ تۆپ‬ ‫ئاراسته‌ی‌ هێڵی‌ هێرشبردن بكات‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و تایبه‌تمه‌ندیان���ه‌ی‌ ك���ه‌ گرنگ���ه‌‬ ‫ل���ه‌م یاریزانه‌دا هه‌بێ���ت‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ ده‌بێت‬ ‫به‌وپ���ه‌ڕی‌ وردبینییه‌وه‌ تۆپ ئاراس���ته‌ی‌‬ ‫هێڵ���ی‌ پێش���ه‌وه‌ ی���ان الته‌نیش���ته‌كان‬ ‫ب���كات‌و بزانێ���ت چۆن هێرش���ه‌كان بینا‬ ‫ده‌كات‪ ،‬چونك���ه‌ ئ���ه‌و جێگایه‌ی���ی‌ یاری‌‬ ‫تێ���دا ده‌كات له‌ته‌كتیك���ی‌ تۆپ���ی‌ پێدا‬ ‫پێ���ی‌ ده‌گوترێت(ش���وێنی‌ بیناكردن���ی‌‬ ‫هێرش���ه‌كان)‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێت به‌وردی‌ په‌ی‬ ‫به‌و راستییه‌ ببات كه‌ له‌هه‌ردوو رووه‌كه‌وه‌‬ ‫ئه‌رك���ی‌ له‌زۆرب���ه‌ی‌ یاریزانان���ی‌ هاوه‌ڵی‌‬ ‫دژوارتره‌‪ ،‬له‌دۆخ���ی‌ به‌رگریكاریدا ده‌بێت‬ ‫كۆمه‌كی‌ به‌رگری���كاران بكات‌و رێگر بێت‬ ‫له‌به‌رده‌م ش���ااڵوی‌ هێرشبه‌ران‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫لێكتێگه‌یش���تنێكی‌ ب���اش له‌مابه‌ین���ی‌‬ ‫خۆی‌و گۆڵس���ازی‌ به‌رگریكاران‌و ناوه‌ندو‬ ‫هێرشبه‌ران بخوڵقێنێت‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫ره‌نگاڵه‌‬

‫)‪ )326‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/15‬‬

‫ئه‌لیسا‬ ‫له‌ڕۆتانا‬ ‫زویر ده‌بێت‪..‬‬

‫ی عه‌ره‌بی‌‌و‬ ‫ی ناودار ‌‬ ‫گۆرانیبێژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رشاشه‌ ‌‬ ‫ی دیار ‌‬ ‫ئه‌ستێره‌ ‌‬ ‫ی هه‌ستكردن ب ‌ه‬ ‫رۆتانا‪ ،‬به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وو به‌رزنرخاندن ‌‬ ‫وه‌النان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ستێره‌ نوێیه‌كان‪ ،‬له‌كه‌ناڵ ‌‬ ‫رۆتانا زویره‌و له‌ئێستادا گرژییه‌ك‬ ‫كه‌وتۆته‌ نێوانیانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی نێوان ئه‌لیساو كه‌ناڵ ‌‬ ‫گرژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كردنه‌وه‌ ‌‬ ‫رۆتانا له‌مه‌راسم ‌‬ ‫"رۆتانا كافێ‌" له‌عه‌ممان‬ ‫ی‬ ‫سه‌ریهه‌ڵدا‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌وهۆیه‌و‌ه ك ‌ه به‌درێژای ‌‬ ‫مه‌راسیمه‌كه‌‪" ،‬سالم الهندی‌"‬ ‫ی رۆتانا‬ ‫خاوه‌نی‌ كۆمپانیا ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ته‌نیشت "شه‌زا حه‌سون" ‌‬ ‫خانم ‌ه هونه‌رمه‌ندی‌ عێراقییه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫دانیشتووه‌و ئه‌لیسا ‌‬ ‫فه‌رامۆش كردووه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه له‌سه‌رجه‌م ئاهه‌نگه‌كان ‌‬ ‫ی ئه‌لیسا‬ ‫رابردوودا هاوشان ‌‬ ‫دانیشتووه‌‪.‬‬

‫پێاڵو هاویشتن ‌ی‬ ‫عێراقیه‌كان به‌رده‌وامه‌‪..‬‬

‫ی‬ ‫یه‌كێك له‌ كه‌سه‌ نزیكه‌كانی‌ كوژراوێك ‌‬ ‫ی پاری‌ نه‌رویج‪،‬‬ ‫مه‌جزه‌ره‌ك ‌هی‌ س���اڵ ‌‬ ‫ی دادگادا‬ ‫له‌یه‌كێك له‌دانیش���تنه‌كان ‌‬ ‫ی گرت ‌ه‬ ‫تایبه‌ت به‌و پرسه‌‪ ،‬پێاڵوه‌كان ‌‬ ‫ی سه‌ره‌كی‌ تاوانه‌كه‌‪.‬‬ ‫تاوانبار ‌‬ ‫ی پایته‌ختی‌ نه‌رویج‪،‬‬ ‫ی ئۆسلۆ ‌‬ ‫له‌شار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دادگاییكردن ‌‬ ‫ی پرۆس���ه‌ ‌‬ ‫له‌میان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه له‌دوورگ ‌ه ‌‬ ‫"بیفریك" ئه‌و گه‌نجه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪22‬ی‌ ته‌مموز ‌‬ ‫أوتوی���ا له‌ب���ه‌روار ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 69 ،2011‬گه‌نجی‌ كوش���ت‌و هه‌شت ‌‬ ‫دیكه‌ی‌ بریندار كرد‪ ،‬كه‌سێك هه‌ستای ‌ه‬ ‫ی گرت ‌ه تاوانباره‌كه‌و‬ ‫سه‌رپێو پێاڵوه‌كان ‌‬ ‫ی كرد "براكه‌مت كوش���ت‪ ،‬بڕۆ‬ ‫هاوار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جێگا ‌‬ ‫بۆ جه‌هه‌نه‌م"‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ ‌‬ ‫داخه‌ بۆ پێ�ڵ�او هاوێژه‌كه‌‪ ،‬ئه‌وه‌بوو‬

‫ی تاوانبار‪ ،‬پێاڵوه‌كه‌ به‌ر‬ ‫ك���ه‌ له‌جیات ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رگریكار كه‌وت‪ ،‬به‌هۆ ‌‬ ‫پارێ���زه‌ر ‌‬ ‫ئه‌م رووداوه‌ش���ه‌و‌ه دادبینییه‌ك ‌ه بۆ‬ ‫ماوه‌یه‌ك راگیرا‪.‬‬ ‫ی ته‌واو‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ ن���اوو زانی���ار ‌‬ ‫ی ئه‌و پێاڵوهاوێژه‌ نه‌زانراوه‌‪،‬‬ ‫ده‌رباره‌ ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم راپۆرت��� ‌ه رۆژنامه‌وانییه‌كان‬ ‫ئاماژ‌ه بۆ ئه‌و‌ه ده‌كه‌ن ك ‌ه ئه‌و كه‌س ‌ه‬ ‫عێراقیی���ه‌‪ ،‬به‌مه‌ش ئ���ه‌م هاوواڵتی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه س���ڵ ‌‬ ‫ی مونته‌زه‌ر زه‌ید ‌‬ ‫له‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 2008‬پێالوه‌كان���ی‌ گرت ‌ه س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی ئه‌مری���كا‪ ،‬ده‌بێت ‌ه دووه‌م‬ ‫ئه‌وكات��� ‌‬ ‫ی كه‌ بۆ شكاندن‌و تۆڵه‌كردنه‌و‌ه‬ ‫عێراق ‌‬ ‫ی فه‌رمیدا‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ر‪ ،‬له‌ش���وێنێك ‌‬ ‫پێالوه‌كانی‌ ده‌گرێت ‌ه به‌رامبه‌ره‌كه‌ی‌‪.‬‬

‫حوكمێكی سه‌یر!‬

‫ئاخرزه‌مان دواخرا!‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و زانیاریان ‌ه ‌‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ پشتئه‌س���تووربوون ب���ه‌ رۆژمێر ‌‬ ‫گه‌ل���ی‌ مای���ا‪ ،‬ده‌وترا ك ‌ه له‌مس���اڵدا‬ ‫ی پێدێت‌و وه‌ك ده‌وترێت‬ ‫جیهان كۆتای ‌‬ ‫ی‬ ‫"ئاخرزه‌مانه‌"‪ ،‬ب���ه‌اڵم چه‌ند زانایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژمێرێك ‌‬ ‫شوێنه‌وارناسی‌ ئه‌مه‌ریك ‌‬ ‫ی مایا‪-‬یان دۆزیوه‌ته‌و‌ه ك ‌ه به‌هیچ‬ ‫گه‌ل ‌‬ ‫شێوه‌یه‌ك باس له‌كۆتایی‌ دنیا ناكات‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌م هۆیه‌و‌ه ئه‌و ب���اوه‌ڕ‌ه به‌ ته‌واو ‌‬ ‫فه‌رامۆش ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی مای���ل" ئه‌وه‌ ‌‬ ‫رۆژنام��� ‌هی‌ "ده‌یل��� ‌‬ ‫ی‬ ‫باڵوكردۆته‌وه‌ كه‌ ئه‌و زانا ئه‌مریكیانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شار ‌‬ ‫زانكۆی‌ بۆس���تن‪ ،‬له‌ناوچه‌یه‌ك ‌‬ ‫"ش���ولتون" له‌كۆماری‌ گواتیماال ئه‌م‬

‫منداڵێك ‌ی تیرۆریست‬

‫ی راگه‌یان���دن له‌ئه‌مری���كا‬ ‫ده‌زگاكان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫باڵویانك���رده‌وه‌ منداڵێكی‌ ئه‌مه‌ریك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫كه‌ به‌ڕه‌س���ه‌ن وه‌چ��� ‌ه ‌‬ ‫ناوه‌ڕاس���ته‌‪ ،‬ئاس���ته‌نگ له‌ب���ه‌رده‌م‬ ‫س���ه‌رفه‌ركردنیدا دروس���تده‌كرێت‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌ ناوی‌ له‌لیس���ت ‌‬ ‫ب���ه‌و پاس���اوه‌ ‌‬ ‫تیرۆریسته‌ دواكراوه‌كاندایه‌‪.‬‬ ‫له‌گه‌شتێكدا ك ‌ه مه‌سیره‌كه‌ی‌ (فورت‬ ‫ی‬ ‫لودیردال‪ -‬نیوجیرسی‌)بوو‪ ،‬خێزانێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مه‌ریك���ی‌ ك ‌ه له‌بنه‌ڕه‌ت���دا خه‌ڵك ‌‬ ‫رۆژهه‌اڵت���ی‌ ناوه‌ڕاس���تن‪ ،‬له‌الی���ه‌ن‬

‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و كۆمپانیای���ه‌ ‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ران��� ‌‬ ‫گه‌ش���ته‌كه‌ی‌ رێكخس���توو‌ه "جی���ت‬ ‫بل���و" داوایانلێكراو‌ه ك��� ‌ه له‌فڕۆكه‌ك ‌ه‬ ‫بێنه‌ خ���واره‌وه‌‪ ،‬به‌و بیان���ووه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ی ئه‌و كه‌سانه‌دای ‌ه ك ‌ه‬ ‫یه‌كێكیان له‌لست ‌‬ ‫گه‌شتكردنیان لێ‌ قه‌ده‌غ ‌ه كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫پاش وردبینیكردن‌و لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ره‌تایی‌‪ ،‬ده‌رك���ه‌وت گومانه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پۆلیس له‌جێی‌ خۆیدا نییه‌و ئه‌وكه‌سه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لێده‌ك���ه‌ن‪ ،‬منداڵێكه‌ ته‌مه‌ن ‌‬ ‫گومان ‌‬ ‫ته‌نها ساڵ‌و نیوێكه‌‪.‬‬

‫رۆژمێره‌یان له‌ژێر خاكێكدا دۆزیوه‌ته‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ‪2001‬ه‌وه‌ س���ه‌رگه‌رم ‌‬ ‫ك��� ‌ه له‌س���اڵ ‌‬ ‫هه‌ڵكه‌ندی���ن‪ ،‬واش���داده‌نرێت كه‌ ئه‌م‬ ‫ی گه‌لی‌ مایا‬ ‫رۆژمێر‌ه كۆنترین رۆژمێر ‌‬ ‫ی ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ‬ ‫بێ���ت‌و مێژووه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی زایینی‌‪.‬‬ ‫سه‌د‌هی‌ نۆیه‌م ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و هه‌وااڵن���ه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫باڵوكردن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی دنیا بێت‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌مس���اڵ كۆتای ‌‬ ‫ی زۆره‌و‌ه له‌ش���وێن ‌ه‬ ‫كه‌س���انێك ‌‬ ‫ی‬ ‫جیاوازه‌كانی‌ جیهان���دا بووه‌ جێگ ‌ه ‌‬ ‫ب���اوه‌ڕو به‌پێی‌ راپرس���ییه‌كان له‌هه‌ر‬ ‫ی به‌و‌ه‬ ‫ده‌ كه‌س���ێكدا یه‌كێكی���ان بڕوا ‌‬ ‫هه‌ب���ووه‌‪ ،‬ك���ه‌ زۆرب���ه‌ی‌ ئه‌وان���ه‌ش‬ ‫چینییه‌كان بوون‪.‬‬

‫ی سكااڵ‬ ‫ی س���عود ‌‬ ‫پاش ئه‌وه‌ی‌ ژنێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌تۆمه‌ت��� ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر مێرده‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫توندوتیژی‌ تۆمار ده‌كات‪ ،‬دادگایه‌كی‬ ‫ش���اری ج���ه‌دده بڕیاری���دا س���زای‬ ‫ئ���ه‌و هاوواڵتی���ه‌ بدات ب���ه‌وه‌ی كه‬ ‫‪‌ 5‬جزئ���ی قورئ���ان‌و ‪ 100‬فه‌رمووده‬ ‫له‌به‌ر ب���كات له‌گ���ه‌ڵ خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫كتێب���ی ش���ه‌رعزانی‪ ،‬ك��� ‌ه بریتین‬ ‫له‌كتێبه‌كان���ی‌ "ئه‌حكامه‌كان���ی خوا‬ ‫په‌رستی"و "ئه‌ركانه‌كانی ئیسالم"ی‬ ‫ش���ێخ عه‌بدولعه‌زیز بن بازو "الوابل‬ ‫الصیب"ی ئیبن قه‌یمی جه‌وزی‪.‬‬

‫ی‬ ‫ب���ۆ دڵنیاب���وون له‌جێبه‌جێكردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تێپه‌ڕبوون ‌‬ ‫بڕیاره‌ك ‌هی‌ دادگاش‪ ،‬دوا ‌‬ ‫‪ 6‬مان���گ به‌س���ه‌ر حوكمه‌كه‌ی���دا‪،‬‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌یه‌ك ب ‌ه پیاوه‌كه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫له‌و بابه‌تانه‌دا‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی راپۆرت���ی ئه‌لوه‌ت���ه‌ن ئه‌م‬ ‫س���زای ‌ه ته‌نها له‌پای مافی گشتییه‌و‬ ‫هێش���تا مافی تایبه‌ت���ی ژنه‌كه‌ ماو‌ه‬ ‫ك���ه‌ دادگا دادبینی تێدا بكات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی دادگا مێرده‌ك ‌ه ‪ 7‬هه‌زار‬ ‫ریاڵی سعودی قه‌ره‌بوویداوه‌ته‌ ژنه‌ك ‌ه‬ ‫تا ته‌نازولی بۆ بكات‪.‬‬

‫پێنج ساڵ ‌ه ژنه‌كه‌ی‌ ب ‌ه كۆڵ ده‌گێڕێت‬

‫ی بۆ میدیاكان‬ ‫باوك���ی منداڵه‌ك ‌ه ئه‌وه‌ ‌‬ ‫خس���تۆت ‌ه روو ك���ه‌ هه‌رچه‌نده‌ ئه‌وان‬ ‫له‌الی���ه‌ن زیات���ر ل��� ‌ه ‪ 10‬كه‌س���ه‌و‌ه‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی���ان له‌گه‌ڵدا كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نه‌ترس���اون‌و دوودڵ نه‌بوون‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی بوون‌و‬ ‫ی ره‌گه‌زنامه‌ی‌ ئه‌مه‌ریك ‌‬ ‫هه‌ڵگر ‌‬ ‫ی ئینگلیزییان زانیوه‌و ئاشنابوون‬ ‫زمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆی���ان‪ .‬ده‌رباره‌ ‌‬ ‫ب���ه‌ مافه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رووداوه‌كه‌ش سه‌رچاوه‌كان ‌‬ ‫هۆكار ‌‬ ‫پۆلی���س ئه‌وه‌ی���ان راگه‌یان���دووه‌ ك ‌ه‬ ‫هه‌ڵه‌كه‌‪ ،‬هه‌ڵه‌یه‌كی‌ ته‌كنیكی‌ بووه‌‪.‬‬

‫به‌هۆی‌ ئ���ه‌و بارودۆخه‌ نه‌خوازراوه‌ی‌‬ ‫رووبه‌ڕووی���ان بوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬پیاوێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫جه‌زائیری‌ ب���ۆ ماوه‌ی‌ پێنج س���اڵه‌‬ ‫بووه‌ته‌ خزمه‌تكاری‌ هاوسه‌ره‌كه‌ی‌‪.‬‬ ‫"س���ه‌لیم رخ���روخ" پیاوێك���ی‌‬ ‫جه‌زائیرییه‌و ته‌مه‌نی‌ ‪ 40‬س���اڵه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪1996‬ه‌وه‌ ژیانی‌ هاوسه‌ری‌‬ ‫پێكهێناوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌س���اڵی‌ ‪2007‬ه‌وه‌‬ ‫هاوس���ه‌ره‌كه‌ی‌ دووچاری‌ نه‌خۆش���ی‌‬ ‫شه‌له‌ل بووه‌و به‌ته‌واوی‌ توانای‌ جوڵه‌و‬ ‫قس���ه‌كردنی‌ له‌ده‌ستداوه‌‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ر‬

‫ئه‌م بارودۆخه‌دا سه‌لیم وه‌ك پیاوێك ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌وه‌ف���ا س���ه‌ره‌ڕای‌ په‌یداكردن���ی‌‬ ‫بژێ���وی‌ ژی���ان (كه‌ خزمه‌تگ���وزاری‌‬ ‫خوێندنگه‌ی���ه‌) به‌به‌رده‌وامی‌ خزمه‌تی‌‬ ‫هاوس���ه‌ره‌كه‌ی‌ ده‌كات‌و به‌ب���اوه‌ش‌و‬ ‫كۆڵكردن ده‌یگێڕێت‪..‬‬ ‫ی ئه‌و زانیاریانه‌ی‌ كه‌ رۆژنامه‌ی‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ش���روق‪-‬ی‌ جه‌زائیری‌ باڵویكردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌و كاته‌وه‌ی‌ كه‌ هاوسه‌ره‌كه‌ی‌ توشی‌‬ ‫شه‌له‌ل بووه‌‪ ،‬س���ه‌لیم به‌به‌رده‌وامی‌‬ ‫به‌یانی���ان زوو له‌خه‌و هه‌س���تاوه‌ بۆ‬

‫ئاماده‌كردن���ی‌ به‌رچای���ی‌‪ ،‬پاش���ان‬ ‫چووه‌ته‌ سه‌ر كارو دواتر گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‬ ‫بۆ ماڵ���ه‌وه‌ بۆ پاككردن���ه‌وه‌ی‌ ماڵ‌و‬ ‫ئاماده‌كردن���ی‌ خ���واردن‌و نانپێدانی‌‬ ‫هاوسه‌ره‌كه‌ی‌‪ ،‬چونكه‌ هاوسه‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫نه‌یتوانی���وه‌ كه‌وچ���ك بگرێت‪ ،‬دوای‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ده‌رمانه‌كان���ی‌ پێ���داوه‌و‬ ‫خس���تویه‌تیه‌وه‌ س���ه‌ر جێگاك���ه‌ی‌‌و‬ ‫گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ س���ه‌ر كار‪ ،‬شه‌وانیش بۆ‬ ‫چاودێریكردن���ی‌‪ ،‬زیات���ر له‌چوار جار‬ ‫له‌خه‌و هه‌ستاوه‌‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫)‪ )326‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/15‬‬

‫ماڵ ئاوا‬

‫به‌دڵێكی‌ پڕ له‌غ ‌هم‌و په‌ژاره‌وه‌ ماڵئاوایی‌ له‌ڕۆڵه‌یه‌كی‌ به‌ئه‌مه‌كی‌ شاره‌كه‌مان پزیشكی‌‬ ‫ده‌رمانس���از (شه‌وكه‌ت عه‌زیز) ده‌كه‌ین‪ ،‬كاكه‌ تۆ له‌دوای‌ شۆڕشی‌ چوارده‌ی‌ ته‌مموز‬ ‫یه‌كێك بویت له‌دامه‌زرێنه‌ری‌ یه‌كێتی‌ قوتابیانی‌ كوردستان خۆشه‌ویستی‌ تۆ زۆربه‌ی‌‬ ‫قوتابیانی‌ شاره‌كه‌مان پۆل پۆل ده‌هاتن بۆ رێكخراوه‌كه‌تان زۆرباشیش له‌بیرمه‌ چوار‬ ‫دێڕه‌ شیعرت ده‌خوێنده‌وه‌‪:‬‬ ‫چاوه‌ڕێی‌ هه‌لین‬ ‫ ‬ ‫ئێمه‌ قوتابی‌ گه‌لین‬ ‫وه‌ك ئاسۆی‌ ده‌مكه‌لین‬ ‫ ‬ ‫بۆبه‌رزێتی‌ نیشتیمان‬ ‫به‌جارێ‌ چه‌پڵه‌ڕێزان ئاسمانی‌ پڕكرد‪ ،‬كاكه‌ تۆ سومبولی‌ خه‌بات‌و كوردایه‌تی‌‬ ‫ ‬ ‫بویت‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ چاوه‌ڕوانم نه‌ده‌كرد ئاوا زوو ماڵئاواییمان لێبكه‌یت‪.‬‬ ‫هاوڕێی‌ به‌ئه‌مه‌كت‬ ‫ ‬ ‫غه‌نی‌ ره‌شید نانه‌وا‪.‬‬

‫ونبون‬

‫ی (میران كامل ئه‌مین) هه‌ركه‌سێك‬ ‫ی ژوری‌ بازرگانی‌ ونبوه‌ به‌ناو ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه ژور ‌‬ ‫ی (فری���اد محه‌مه‌د محێدین)‬ ‫ی ونب���و‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی بازرگان��� ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه ژور ‌‬ ‫ی بازرگانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (نه‌وشیروان مه‌حمود حسین)‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه ژور ‌‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪ -‬سلێمانی‌ ونبو‌ه‬ ‫ی كارو ده‌سته‌به‌ر ‌‬ ‫ی به‌رێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ب ‌ه ناوی‌(نه‌هرۆ ره‌ئوف صالح ئه‌مین) هه‌ركه‌س���ێك دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ كارو ده‌سته‌به‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪.‬‬ ‫ی عێراق���ی‌‌و فۆرمی‌ خۆراك‌و‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ باری‌ شارس���تانی‌‌و ره‌گه‌زنامه‌ ‌‬ ‫ی (ره‌ئوف س���ه‌عید كه‌ریم) هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌و‌ه‬ ‫كارتی‌ زانیاری‌ ونبوه‌ ب ‌ه ناو ‌‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ نوسینگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬

‫سوپاس‌و پێزانین‬

‫ی‬ ‫ی خۆمان ئاراست ‌هی‌ به‌رێوه‌به‌رو مامۆس���تایانی‌ قوتابخانه‌ ‌‬ ‫س���وپاس‌و پێزانین ‌‬ ‫ی ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬بۆ ئه‌و هه‌وڵ‌‌و كۆشش���ه‌ی‌ كه‌ له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫بڵن���دی‌ بنه‌ره‌تی‌ له‌س���لێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ساڵی‌ خوێندن ‌‬ ‫ی تایبه‌ت بوو‪ ،‬كه‌ له‌ماوه‌ ‌‬ ‫منداڵه‌كه‌مان كه‌ سه‌ر به‌ په‌روه‌رد‌ه ‌‬ ‫ی زۆر رێك‌و پێك‌و دڵسۆزان ‌ه‬ ‫‪2012-2011‬دا به‌رده‌وام بوو ك ‌ه توانیان به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫مامه‌ڵ��� ‌ه له‌گ���ه‌ل منداڵه‌كه‌مان بكه‌ن‪ ،‬له‌هه‌مان كاتدا خوێن���دن‌و قوتابخانه‌ی‌ ال‬ ‫خۆشه‌ویست بكه‌ن‪.‬‬ ‫هیوادارم نمونه‌یان زۆر بێت‪.‬‬ ‫ی ئارۆ‪.‬‬ ‫دایك‌و باوك ‌‬

‫ئاگاداری‌‬

‫ی ئه‌و داوایه‌ی‌ ك ‌ه له‌الیه‌ن داواكار پێشكه‌ش به‌م فه‌رمانگه‌یه‌ كراو‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫(ش���هاب الدین صالح الدین مردوخ پور ش���هرام ره‌حیم كازمی‌) له‌‪2012/4/12‬‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی نانی‌ ئێرانی‌) داوای‌ تۆماركردن ‌‬ ‫ی كارگه‌ی(ش���هاب بۆ دروستكردن ‌‬ ‫خاوه‌ن ‌‬ ‫ئامێران��� ‌هی‌ كردوه‌ ك ‌ه له‌(س���لێمانی‌‪/‬ن‪/‬پ‪)1/‬دانراون‌و ئامێره‌كانیان له‌خواره‌و‌ه‬ ‫ی كراوه‌ به‌پێ���ی‌ په‌یره‌وی‌ ئامێری‌ میكانیكی‌ ژماره‌(‪ )65‬س���اڵی‌(‪)1952‬‬ ‫دی���ار ‌‬ ‫ی هه‌ریه‌ك له‌و‬ ‫ێ خۆی‌ ب ‌ه په‌یوه‌ندیدار ی���ا خاوه‌ن ‌‬ ‫ی ده‌كه‌ینه‌و‌ه هه‌ركه‌س��� ‌‬ ‫ب�ڵ�او ‌‬ ‫ی ئه‌م فه‌رمانگه‌یه‌ بكات‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫ی (‪ )15‬پانز‌ه رۆژ س���ه‌ردان ‌‬ ‫ئامێرانه‌ داده‌نێ‌ له‌ماوه‌ ‌‬ ‫پێچه‌وانه‌وه‌ ب ‌ه ناوی‌ داواكاره‌وه‌ تۆمارده‌كرێت‌و بروانامه‌ی‌ پێده‌درێت‪.‬‬ ‫ئامێره‌كان‪:‬‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌ پێكهاتو‌ه له‌ پانكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئیران ‌‬ ‫ی نان ‌‬ ‫‪ -1‬هێڵێكی‌ ته‌واو بۆ دروس���تكردن ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی ب‌‬ ‫ی ئێران ‌‬ ‫ی پیچچان���ه‌وه‌ی‌ نان ‌‬ ‫ی برژان���دن‌و ئامێری‌ برین‌و ئامێر ‌‬ ‫هه‌وی���رو فرن ‌‬ ‫ژماره‌‪ /‬ئیرانی‌‪ /‬كاره‌با ماتۆر گێر بۆكس‪.‬‬ ‫ێ ژماره‌‪ /‬ئێرانی‌‪ /‬كاره‌با‬ ‫‪ -2‬ئامێری‌ عه‌جانه‌ ‪ 150‬كغم‪ /‬ب ‌‬ ‫ی تیری‌ پێكهات���و‌ه له‌هوپه‌رو پانك���ه‌ره‌وه‌‌و برین ژماره‌‪/‬‬ ‫ی نان ‌‬ ‫ی فرن��� ‌‬ ‫‪-3‬ئامێ���ر ‌‬ ‫‪ /2012/7011002‬كاره‌با‪/‬گازی‌‬ ‫ێ ژماره‌‪ /‬كاره‌با‪ /‬ماتۆڕ‬ ‫ی جۆ‪ /‬ب ‌‬ ‫ی گونك ‌‬ ‫ی پانكه‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫‪-4‬ئامێر ‌‬ ‫دادنوس‪ /‬دادنوسی‌ سلێمانی‌‪1/‬‬ ‫فاروق كالن شریف‬

‫ئایا دەکرێت رۆبۆت بکرێتەوە بە مرۆڤ‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫دەگەڕێمەوە س���ەر چیرۆکێکی قەشەنگ‌و‬ ‫کۆن‪ ،‬کە رۆمانەکەی «کارلۆ کۆلۆدی»یە‬ ‫دەربارەی پینۆکیۆ ئەو تەختە مرۆڤەی کە‬ ‫«جبیتۆ» ـی پیر لەدار دەیتاشێت‌و لەژێر‬ ‫دەستیدا دەبێتە گیاندارێکی قسەکەر‌و بە‬ ‫هۆش‪ ،‬بەاڵم لەتەختە‪ .‬پینۆکیۆ لەڕۆبۆتە‬ ‫سەرەتاییە بێزیان‌و ئاساییەکانە‪ .‬رۆمانەکە‬ ‫سەرەتا س���اڵی ‪ 1881‬لەهەفتەنامەیەکی‬ ‫ئیتالی���دا باڵودەکرێت���ەوە‌و دواتر کۆلۆدی‬ ‫لەس���اڵی ‪ 1883‬دا دەیکات���ە کتێ���ب‪.‬‬ ‫ئەوەی زۆر س���ەرەنجی م���ن لەڕۆمانەکەدا‬ ‫رادەکێش���ێت‪ ،‬هەندێک خاڵە‪ .‬یەکەمیان؛‬ ‫ئەگەرچی رۆمانەکە لەچڵەپۆپەی شۆڕشی‬ ‫پیشەس���ازیدا نوس���راوە‪ ،‬بەاڵم پینۆکیۆ‬ ‫ئاماژەی���ە ب���ۆ رۆبۆتێ���ک ک���ە بەرهەمی‬ ‫شۆڕش���ی پیشەس���ازی نیی���ە‪ ،‬بەڵک���و‬ ‫دەستکردی دارتاشێکی پیر‌و دەستکورتە‪،‬‬ ‫چیرۆکەکەش وەک ئەفسانەیەکی بێالیەن‬ ‫دەره���ەق بە زەم���ان‌و س���ەردەمی خۆی‬ ‫دەردەکەوێ���ت‪ .‬خوێندنەوەیەک���ی وردی‬ ‫روداوەکان���ی چیرۆکەک���ە ئەوەم���ان بۆ‬ ‫دەردەخ���ات‪ ،‬کە کۆلۆدی ناڕاس���تەوخۆ‌و‬ ‫بێئ���اگای خ���ۆی‪ ،‬چیرۆک���ی تێوەگالنی‬ ‫مرۆڤە سروش���تی‌و سادەکە لەگەڵ مۆراڵی‬ ‫سیستمدا دەگێڕێتەوە‪ .‬پینۆکیۆ بەردەوام‬ ‫فریشتەیەک دەبینێت کە پەیمانی دەداتێ‬ ‫گەر عاقڵ بێت‌و راس���ت بێ���ت‌و گوێڕایەڵ‬ ‫بێت‌و درۆ نەکات‪ ،‬دەبێت بە مرۆڤێکی تەواو‬ ‫لەگۆش���ت‌و خوێن‌و پینۆکیۆش زۆر خۆی‬ ‫ماندوودەکات کە مەرجەکانی فریش���تەکە‬ ‫جێبەجێبکات‪ .‬فریش���تەکە کۆمەڵێک داوا‬ ‫لەپینۆکی���ۆ دەکات کە لەهی���چ مرۆڤێکدا‬

‫بوونی نییە‪ ،‬لێرەوە داواکانی فریش���تەکە‬ ‫جێگای گومانە‪ ،‬پینۆکیۆ دەبێت ببێت بە‬ ‫بوونەوەرێکی پرۆگرامکراو‌و گوێڕایەڵ ئەوسا‬ ‫وەک مرۆڤ���ی تەواو دانی پێ���دا دەنرێت‪.‬‬ ‫بەدرێژایی رۆمانەکە‪ ،‬پینۆکیۆ مەخلوقێکی‬ ‫سادە‌و سروش���تی‌و ئازادە‪ ،‬کە پتر حەزی‬ ‫لەیاری‌و کاتی بەتاڵ‌و خۆش���ییە‪ ،‬نەوەک‬ ‫حەزی لەقوتابخانە‌و ئیشکردن‌و گوێڕایەڵی‬ ‫بێت‪ ،‬ئەوەشی کە رێگرە لەبەردەم بوونیدا‬ ‫بە مرۆڤ ئ���ەو کەمتەرخەم���ی‌و ئازادی‌و‬ ‫حەزە ناوەختانەیەتی‪ .‬ڕۆمانەکە دیمەنێکی‬ ‫ئێجگار سەرەنجڕاکێشی تێدایە کە یەکێک‬ ‫لەهاوڕێکانی قوتابخانە پینۆکیۆ فریودەدات‬ ‫کە پێکەوە بچن بۆ «سەرزەمینی یاری»‬ ‫یاخود بۆ ش���اری یاری ک���ە تێیدا مرۆڤ‬ ‫دەتوانێ���ت بەردەوام بێوچ���ان یاریبکات‌و‬ ‫ئ���ارەزووی لەچی بێت‪ ،‬بێئ���ەوەی کەس‬ ‫رێگ���ری لێبکات‪ ،‬پێیهەس���تێت‪ .‬پینۆکیۆ‬ ‫دوای هاوڕێک���ەی دەکەوێت‌و نازانێت هەر‬ ‫کەس���ێک کە دەچێت بۆ ئەو ش���ارە پاش‬ ‫ماوەیەک دەبێت بە «گوێدرێژ»‌و خاوەنی‬ ‫ئەو جێگایە دەیفرۆش���ێتەوە بە س���ێرک‪.‬‬ ‫ئ���ەم دیمەنە ب���ۆ تێگەیش���تن لەمۆراڵی‬ ‫رۆمانەک���ە زۆر گرنگ���ە ‪ ،‬پینۆکی���ۆ وەک‬ ‫مەخلوقێ���ک دەردەکەوێ���ت ک���ە ئەڵقەی‬ ‫لێکدان‌و گواستنەوە بێت لەنێوان گوێدرێژ‌و‬ ‫مرۆڤبووندا‪ ،‬پینۆکیۆ یان دەبێت ببێت بە‬ ‫مرۆڤێکی گوێڕایەڵی ئیشکەر یاخود ببێت‬ ‫بە بوونەوەرێک کە هەر یاریدەکات‌و دەبێتە‬ ‫گوێدرێژ‌و پلەیەک زیاتر لەڕیزبەندی بووندا‬ ‫دادەبەزێت‌و لەمرۆڤبوون دووردەکەوێتەوە‪.‬‬ ‫گەر ورد بڕوانین ئەو راستییە دەبینین کە‬

‫الی کۆلۆدی فەلس���ەفەیەکی ئیشپەرست‌و‬ ‫مۆرالگەرای ئەوتۆ ئیشدەکات‪ ،‬کە پێیوایە‬ ‫مرۆڤ لەو ساتەدا دەبێتە مرۆڤی تەواو کە‬ ‫دەبێت بە ئیشکەرێکی راستگۆ‌و گوێڕایەڵ‪،‬‬ ‫واتە کەدەبێت بە رۆبۆت‪ .‬کۆلۆدی گەمەکە‬ ‫تەواو پێچەوانەدەکاتەوە‪ ،‬پێش���تر«وەک‬ ‫الی فاوەست دەیبینین» مرۆڤ مرۆڤێکی‬ ‫تەواوە‌و رۆح���ی خۆی دەدۆڕێنێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫الی کۆلۆدی م���رۆڤ نیوە مرۆڤە‌و دەبێت‬ ‫لەڕێ���گای گوێڕایەڵ���ی‌و بە دەس���تهێنانی‬ ‫رەزامەندی ئەوانی دییەوە ببێت بە مرۆڤ‪.‬‬ ‫لەش���اکارەکەی گۆتەدا مرۆڤ مرۆڤە‌و بە‬ ‫فرۆشتنی رۆحی دەبێت بە رۆبۆت‪ ،‬لەچیرۆکە‬ ‫مندااڵنەکەی کۆلۆدی‪ ،‬مرۆڤ خۆی رۆبۆتە‌و‬ ‫بە فرۆش���تنی رۆحی دەبێ���ت بە مرۆڤ‪.‬‬ ‫فاوەست بەدوای ئەوەدا دەگەڕێت ببێت بە‬ ‫مرۆڤی بااڵ‪ ،‬بەاڵم لەوەدا کۆتاییدێت ببێتە‬ ‫ئەهریم���ەن‪ ،‬بەاڵم پینۆکی���ۆ لەمرۆڤێکی‬ ‫ناتەواوە وە دەبێت بە مرۆڤێکی تەواو‪ ،‬من‬ ‫لەقواڵییدا جیاوازییەکی جەوهەری لەنێوان‬ ‫فریش���تەکەی پینۆکیۆ‌و ئەمیستۆفیلیسی‬ ‫گۆتەدا نابینم‪ ،‬پینۆکیۆ دەبێت سروش���تی‬ ‫راستەقینەی خۆی بفرۆشێت‪ ،‬بەرابەر بەوە‬ ‫مۆراڵی لەفریشتەکەوە بۆ دێت‪ ،‬الی گۆتە‪،‬‬ ‫فاوەس���ت دەبێت رۆحی خۆی بفرۆشێت‌و‬ ‫بەرابەر بەوە زانس���تی بۆ دێت‪ .‬گۆتە ئەم‬ ‫کڕین‌و فرۆشتنە وەک پرۆسەیەکی تراژیدی‬ ‫وێنادەکات‪ ،‬بەاڵم کۆلۆدی وەک گەشەیەکی‬ ‫سروشتی مرۆڤ دەیخاتە بەر دەستمان‪.‬‬ ‫ئێمە مرۆڤین‌و فرۆشتنی رۆحمان دەمانکات‬ ‫بە ئەهریمەن‪ ،‬یاخ���ود ئێمە نیو مرۆڤین‌و‬ ‫فرۆش���تنی رۆحمان دەمانکات بە مرۆڤی‬

‫سه‌باره‌ت به‌و س���تونه‌ی‌ كه‌ له‌ڕۆژنامه‌ی‌‬ ‫(ئاوێن���ه‌) ژم���اره‌ (‪ )325‬له‌ب���ه‌روار ‌‬ ‫ی‬ ‫(‪ )2012/5/8‬باڵوكراوه‌ت���ه‌وه‌ ك���ه‌‬ ‫ئام���اژه‌دراوه‌ به‌وه‌ی‌ (گوم���رگ چه‌وره‌)‬ ‫ئێم���ه‌ وه‌ك به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌ گومرگ���ی‌‬ ‫باشماخ ئاماده‌ین بۆ هه‌موو رێوشوێنێكی‌‬ ‫یاسایی‌ پێویست‪.‬‬ ‫له‌و باره‌ی���ه‌وه‌ له‌كاتی‌ بوون���ی‌ به‌ڵگه‌ی‌‬ ‫پێویست‌و زانیاری‌ ته‌واو‪ ،‬چونكه‌ ناكرێت‬ ‫ته‌نه���ا له‌س���ه‌ر بنه‌مای گوم���ان تۆمه‌ت‬ ‫ئاراسته‌ی‌ هیچ كارمه‌ندێك یان فه‌رمانبه‌رێك‬ ‫بكرێت و‌ه هه‌میشه‌ به‌ دواداچوون ده‌كه‌ین‬ ‫بۆچۆنیه‌تی‌ به‌ڕێوه‌چوونی‌ ئیش‌و كاره‌كان‬ ‫له‌كات���ی‌ بوون���ی‌ ه���ه‌ر س���ه‌رپچێییه‌ك‬ ‫ده‌س���تبه‌جێ‌ لیژن���ه‌ی‌ ب���ه‌ دواداچوون‬ ‫پێكده‌هێنرێ���ت له‌س���ه‌ر روونكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كۆنوسه‌كانیان پاشان لیژنه‌ی‌ لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫پێكده‌هێنرێ���ت به‌ئاماده‌بوونی‌ نوێنه‌ری‌‬ ‫داواكاری‌ گش���تی‌‪ ،‬وه‌ پێویس���ت ب���وو‬ ‫رۆژنامه‌كه‌ت���ان پێ���ش باڵوكردنه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫بابه‌ته‌ به‌دواداچوونی‌ ت���ه‌واوی‌ بكردایه‌و‬ ‫زانیاری‌ له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیمان وه‌ربگرتایه‌‬ ‫كه‌ هه‌میش���ه‌ ئاماده‌ین بۆپێدانی‌ زانیاری‌‬ ‫به‌دواداچ���وون ب���ه‌ راس���تیه‌كاندا پێش‬ ‫ناوزڕان���دن‌و تۆمه‌تباركردن���ی‌ كارمه‌ندو‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گومرگی‌ باشماخ‬ ‫سه‌روه‌ر كاك عه‌بدوڵاڵ ده‌روێش‬

‫تەواو؟ ئەمە پرسیارە گەورە‌و سەختەکەیە‬ ‫ک���ە ئەدەبیات بەردەوام بە فۆرمی جیاواز‬ ‫دەیخاتەوە بەردەس���تمان‪ .‬ل���ەالی گۆتە‬ ‫ئ���ەوەی رۆح دەکڕێت���ەوە ئەهریمەن���ە‌و‬ ‫بەیاس���اکانی ئەهریم���ەن کاردەکات‪،‬‬ ‫لەالی کۆل���ۆدی ئ���ەوەی رۆح دەکڕێتەوە‬ ‫فریشتەیە‌و بەیاساکانی فریشتە کاردەکات‪.‬‬ ‫هەس���تکردنی مرۆڤ بە دۆخی خۆی‪ ،‬ئایا‬ ‫هەس���تکردنێکی فاوەس���تییە‪ ،‬واتە ئاخۆ‬ ‫دەزانێت کە خۆی بە ئەهریمەن فرۆشتووە‪،‬‬ ‫یاخود هەس���تکردنێکی پینۆکیۆییە‪ ،‬واتە‬ ‫خۆش���حاڵە‌و پێیوای���ە خۆی بە فریش���تە‬ ‫فرۆش���تووە‪ ،‬ئەوە زۆر شت لەهەڵوێستی‬ ‫مرۆڤ���دا بەراب���ەر سیس���تم دیاریدەکات‪.‬‬ ‫بەبڕوای من فریش���تەکەی کارلۆ کۆلۆدی‪،‬‬ ‫هەر ش���ەیتانەکەی فاوەستە‌و لەبەرگێکی‬ ‫دیدا پێشکەش���مانکراوەتەوە‪ ،‬پینۆکیۆش‬ ‫فاوەس���تە دوای ئ���ەوەی بچوکبۆت���ەوە‌و‬ ‫لەس���ەرەتاوە ئەزموونێکی مێژوویی نوێ‬ ‫لەگەڵ سیستمی سیاس���ی‌و کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫ئەخالقیدا تاقیدەکاتەوە‪.‬‬ ‫چیرۆک���ی پینۆکی���ۆ یەکەمی���ن هەنگاوی‬ ‫گرنگە بۆئەوەی هەس���تبکەین کە هێزێک‬ ‫هەیە دەیەوێت رۆبۆتبوون بکاتە ش���تێکی‬ ‫ئاس���ایی‌و بڵێ���ت دۆخ���ی مرۆڤب���وون‪،‬‬ ‫بەڕۆبۆتبوون���ەوە بەس���تراوە‌و دۆخێک���ی‬ ‫ترسناک نییە‪.‬‬ ‫وێنەی مرۆڤی دەس���تکرد‌و ناسروش���تی‬ ‫کە لەفرانکش���تاینەوە دەبێتەوە پینۆکیۆ‪،‬‬ ‫لەگەڵیشیدا دەس���تەمۆبوون‌و نوقمبوونی‬ ‫م���رۆڤ لەناو سیس���تمدا گەورەتر‌و قوڵتر‬ ‫دەبێت‪.‬‬

‫شێواندنی‌ راستییه‌كان‌و هه‌ڵڕشتن ‌ی بوغز له‌پای‌ چی‌؟‪ .‬پاشماوه‌‬ ‫نه‌ هیچ حیزبێك ده‌س���تی‌ خس���تۆته‌ ناو‬ ‫كاره‌كانییه‌وه‌و نه‌ له‌ڕێگه‌ی‌ به‌رهه‌مه‌كانییه‌وه‌‬ ‫بابه‌ت���ی‌ حیزب���ی‌ باڵوكردۆت���ه‌وه‌‪ ،‬ی���ان‬ ‫پڕوپاگه‌نده‌ی‌ بۆ هیچ حیزبێك كردوه‌‪.‬‬ ‫چ���واره‌م‪ /‬هه‌ندێ���ك ل���ه‌و زانیاریان���ه‌ی‌‬ ‫ریزیكردونه‌ت���ه‌وه‌و‬ ‫"دۆس���ته‌كه‌مان"‬ ‫"ئاوێنه‌"ش چاوپۆش���یی‌ ل���ێ‌ كردون‪ ،‬له‌و‬ ‫چه‌ند بابه‌ته‌وه‌ وه‌رگیراون‪ ،‬كه‌ دووس���اڵ‌‬ ‫له‌مه‌وب���ه‌ر له‌الی���ه‌ن هه‌فته‌نامه‌كه‌‌و چه‌ند‬ ‫نووسه‌رێكه‌وه‌ باڵوكرانه‌وه‌و گه‌یشته‌ راده‌ی‌‬ ‫سكااڵتۆماركردن‪ .‬بۆیه‌ دووباره‌كردنه‌وه‌یان‬ ‫نیش���انه‌ی‌ ئه‌وه‌ی���ه‌ "ئاوێن���ه‌" رێ���ز له‌وه‌‬ ‫ناگرێت‪ ،‬ك���ه‌ له‌س���ه‌ر داواكاریی‌ خۆیان‌و‬ ‫چه‌ند نووس���ه‌رێكی‌ خێرخواز سكااڵكه‌مان‬ ‫ل���ه‌دژی‌ هه‌فته‌نامه‌ك���ه‌‌و نووس���ه‌ره‌كان‬ ‫راكێش���ایه‌وه‌‌و ده‌ستبه‌رداری‌ مافی‌ خۆمان‬ ‫بووی���ن له‌و هه‌موو س���وكایه‌تییه‌ی‌ پێمان‬ ‫كرابوو مان���ای‌ ئه‌وه‌یه‌ "ئاوێنه‌" س���ووره‌‬ ‫له‌سه‌ر دژایه‌تیكردنی‌ سه‌رده‌م‌و ناوزڕاندنی‌‪،‬‬ ‫ناش���زانین ئه‌و‌ه له‌پای‌ چیی���ه‌‌و له‌چییه‌وه‌‬ ‫سه‌رچاوه‌ده‌گرێت؟‬ ‫پێنج���ه‌م‪ /‬ئه‌و "دۆس���ته‌" ده‌ڵێ���ت گوایه‌‬ ‫س���ه‌رده‌م له‌ب���واری‌ كتێب���دا چاپكراوی‌‬ ‫تازه‌ی‌ نیی���ه‌‪ .‬ئێمه‌ش ده‌ڵێین س���ه‌رده‌م‬ ‫مانگان���ه‌ ‪ 5 -4‬كتێب���ی‌ ك���وردی‌‌و دوو‬ ‫كتێب���ی‌ گیرف���ان‌و دوو كتێب���ی‌ عه‌ره‌بی‬ ‫باڵوده‌كاته‌وه‌و ته‌نی���ا له‌ماوه‌ی‌ ئه‌م چه‌ند‬ ‫مانگ���ه‌ی‌ رابردوودا‪ ،‬جگه‌ ل���ه‌و كتێبانه‌ی‌‬ ‫مانگان���ه‌ باڵوده‌كرێن���ه‌وه‌‪( ،‬فه‌رهه‌نگ���ی‌‬ ‫ئه‌لمونجید) به‌ ‪ 5‬به‌رگ‌و دیزاینێكی‌ جوان‌و‬ ‫(ئینس���كلۆپیدیای‌ گش���تی‌) به‌ ‪ 3‬به‌رگ‌و‬ ‫چاپ���ی‌ ره‌نگاوڕه‌نگ‌و كتێب���ی‌ به‌ناوبانگی‌‬ ‫(ب���وون‌و نه‌بوون)ی‌ س���ارته‌ر به‌ چاپێكی‌‬

‫جوان‌و به‌رگێكی‌ شایسته‌ی‌ باڵوكردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ مای���ه‌ی‌ س���ه‌ربه‌رزین بۆ س���ه‌رد‌هم‌و‬ ‫كتێبخانه‌ی‌ كوردی‌‪ .‬ئه‌گ���ه‌ر له‌م مانگه‌ی‌‬ ‫دواییش���دا وه‌ك پێویس���ت به‌رهه‌مه‌كانی‌‬ ‫سه‌رده‌م باڵونه‌بووبنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ په‌یوه‌ندیی‌‬ ‫به‌ گرفتێكی‌ چاپخانه‌كه‌مانه‌وه‌ هه‌بووه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫پێویس���تی‌ به‌ كه‌ره‌س���ه‌ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‬ ‫هه‌بووه‌و به‌ده‌ربووه‌ له‌ویستی‌ خۆمان‪.‬‬ ‫شه‌ش���ه‌م‪ /‬س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ س���ه‌رده‌م‬ ‫ئاماده‌نه‌ب���ووه‌ كاك دالوه‌ر قه‌ره‌داغ���ی‌‬ ‫وه‌ربگرێت���ه‌وه‌‪ ،‬كاتێ���ك له‌هه‌نده‌ران���ه‌وه‌‬ ‫گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ كوردستان‪ .‬ئه‌م بابه‌ته‌ له‌الیه‌ن‬ ‫دوو كه‌س���ی‌ تریش���ه‌وه‌ نان‌و پیازی‌ پێوه‌‬ ‫خ���وراوه‌و "ئاوێنه‌"ش به‌ب���ێ‌ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ‬ ‫سه‌رده‌م‌و پشتڕاستكردنه‌وه‌ی‌ زانیارییه‌كان‬ ‫باڵویانكردۆت���ه‌وه‌‪ .‬س���ه‌باره‌ت به‌م���ه‌ش‬ ‫"دۆسته‌كه‌مان" درۆیه‌كی‌ شاخداری‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ هیچ رۆژێك كاك دالوه‌ر به‌ قس���ه‌‬ ‫ی���ان نامه‌ داوای‌ كاركردنی‌ پێش���كه‌ش به‌‬ ‫سه‌رده‌م نه‌كردوه‌‪ ،‬هه‌تاكو ره‌تكرابێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ركی‌ سه‌رشانی‌ س���ه‌رده‌میش نییه‌ هه‌ر‬ ‫نووس���ه‌رێك ی���ان رووناكبیرێك���ی‌ كورد‬ ‫له‌هه‌نده‌ران بێته‌وه‌ سۆراغی‌ بكه‌ین‌و كاری‌‬ ‫بۆ بدۆزین���ه‌وه‌‪ .‬خوێنه‌ری‌ به‌ڕێز ده‌توانێت‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌ خودی‌ كاك دالوه‌ره‌وه‌ بكات‪،‬‬ ‫هه‌تاكو بزانێت ئاخۆ ش���تی‌ وا روویداوه‌؟‬ ‫ش���وره‌ییه‌ بۆ ئه‌و "دۆسته‌"‌و "دۆسته‌كانی‌‬ ‫پێشووتریش" ناوی‌ كه‌سێكی‌ به‌ڕێزی‌ وه‌ك‬ ‫كاك دالوه‌ر به‌كاربهێن���ن بۆ دژایه‌تیكردنی‌‬ ‫س���ه‌رد‌هم‌و به‌تاڵكردنه‌وه‌ی‌ بوغزی‌ ره‌شی‌‬ ‫ناخی‌ خۆیان‪.‬‬ ‫حه‌وت���ه‌م‪ /‬ئه‌و "دۆس���ته‌"‪ ،‬به‌مه‌به‌س���تی‌‬ ‫پیاداهه‌ڵدانی‌ "ئاوێنه‌"‌و سه‌رنووسه‌ره‌كه‌ی‌‪،‬‬

‫ئه‌و ب���ه‌راورده‌ چه‌وته‌ له‌نێوان ده‌زگایه‌كی‌‬ ‫فراوان���ی‌ به‌رهه‌م���داری‌ وه‌ك س���ه‌رد‌هم‌و‬ ‫هه‌فته‌نامه‌یه‌ك���ی‌ وه‌كو "ئاوێنه‌"دا ده‌كات‌و‬ ‫خ���ۆی‌ ده‌كات���ه‌ ده‌م س���پیی‌ میلل��� ‌هت‌و‬ ‫س���ه‌روه‌ری‌ ده‌دات ب���ه‌ سه‌رنووس���ه‌ری‌‬ ‫"ئاوێنه‌"‪ ،‬كه‌ وه‌زیفه‌ی‌ سه‌رنووس���ه‌ری‌ بۆ‬ ‫كه‌س���انی‌ تر جێهێش���تووه‌و داوا له‌چه‌ند‬ ‫داموده‌زگای���ه‌ك ده‌كات ده‌س���توه‌رده‌نه‌‬ ‫كاروباره‌كانی‌ س���ه‌رد‌هم‌و هه‌ر دوو س���ێ‌‬ ‫س���اڵ‌ جارێك س���تافێكی‌ تازه‌ بكرێت به‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ ده‌زگا‪ .‬ب���ۆ ئه‌مه‌ش ده‌ڵێین‪:‬‬ ‫هیوادارین سه‌رنووس���ه‌ری‌ "ئاوێنه‌" له‌به‌ر‬ ‫رۆشنایی‌ پرنس���یپی‌ ده‌ستاوده‌ستكردنی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدا ئ���ه‌و كاره‌ی‌ كردبێ���ت‪ ،‬نه‌ك‬ ‫به‌هۆی‌ به‌ده‌س���تهێنانی‌ پۆس���تێكی‌ تری‌‬ ‫باش���تر‌و خاوه‌ن مانگانه‌ی‌ چاكتر‪ .‬ده‌بێت‬ ‫"دۆسته‌كه‌ش���مان" ئ���ه‌وه‌ی‌ ال روون بێت‬ ‫سه‌رده‌م نه‌ حكومه‌ته‌‌و نه‌ په‌رله‌مان هه‌تاكو‬ ‫هه‌ر سێ‌ چوار ساڵێك ئه‌نجامی‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫س���تافه‌كه‌ی‌ نوێبكرێته‌وه‌‪ ،‬نه‌ س���ه‌ندیكا‌و‬ ‫رێكخ���راوی‌ جه‌ماوه‌ریش���ه‌ ئه‌ندامه‌كان���ی‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌ی‌ هه‌ڵبژێرن���ه‌وه‌‪ .‬ه���ه‌ر‬ ‫ئه‌ندامێك���ی‌ ئه‌نجومه‌ن كارێك���ی‌ ده‌زگای‌‬ ‫به‌پێ���ی‌ ئه‌زم���وون‌و ش���اره‌زایی‌ گرتۆته‌‬ ‫ئه‌س���تۆ‌و ناكرێت سه‌رنووسه‌ریی‌ گۆڤارێك‬ ‫ی���ان زنجی���ره‌ی‌ كتێ���ب ب���ه‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫دیموكراتیان���ه‌ یه‌كالبكرێت���ه‌وه‌‪ .‬ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫"دۆسته‌كه‌ش���مان" له‌خ���ۆی‌ راده‌بینێت‌و‬ ‫لێهاتووه‌‪ ،‬با بێته‌ پێشه‌وه‌‌و توانای‌ خۆیمان‬ ‫پیش���انبدات‪ ،‬هه‌تاكو كاری‌ شایسته‌ی‌ پێ‌‬ ‫بسپێرین‪.‬‬ ‫هه‌ش���ته‌م‪ /‬یه‌كێك له‌و مه‌سه‌له‌ سه‌یرانه‌ی‌‬ ‫"دۆسته‌كه‌مان"‌و خه‌ڵكانی‌ تریش هه‌میشه‌‬

‫‪2012/5/13‬‬

‫واتا کێش���ەی ئەمڕۆی خەڵکی بادینان‌و‬ ‫هەولێ���ر بوونی (س���ەنتەری مەس���اج‌و‬ ‫دوکانی مەیفرۆشتن) نییە‪ ،‬بەڵکو خەڵکی‬ ‫بادینان‌و هەولێر هەمان کێش���ەی خەڵکی‬ ‫خۆپیشاندەری ‪‌١٧‬ی شوباتیان هەیە‪ ،‬واتا‬ ‫هەمان کێش���ەی ناعەدالەتی‌و نایەکسانی‌‬ ‫سیاس���ی‌و ئابوری‌و ئی���داری‌و بەرخودی‬ ‫ناشیرینی دەسەاڵتدارانیان هەیە ‪.‬‬ ‫روداوەکان���ی بادین���ان‌و هەولێر هاندان‌و‬ ‫رێکخس���تنەکانی هەر حی���زب‌و الیەنێك‬ ‫بوبێت گرنگ نییە‪ ،‬ب���ەاڵم گرنگ ئەوەیە‬ ‫ئەم رووداوانە له‌سوتانی بارەگاکانەوە تا‬ ‫سوتانی مەیخانە‌و سەنتەری مەساجەکان‬ ‫له‌گەڵ خواس���ت‌و داوای ئەمڕۆی خەڵکی‬ ‫کوردستان بە گشتی‌و هاوواڵتیانی بادینان‌و‬ ‫هەولێر بە تایبەتی هاوتاو تەبا نییە‪ ..‬واتا‬ ‫ئەوەی کە له‌بادین���ان‌و هەولێردا روویدا‪،‬‬ ‫س���یناریۆیەکی سیاس���ی چەند حیزبێك‬ ‫بوو‪ ،‬نمایش���ێکی تایبەتی سیاسی‪-‬حیزبی‬ ‫بوو‪ ،‬خۆپیشاندانێکی خۆڕسک‌و سەربەخۆ‬ ‫نەبوو‪ ،‬چونکە خۆپیش���اندانە خۆڕسک‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتییەکان‪ ،‬بە جیا لەخۆپیشاندانی‬ ‫ه���ەر بزووتنەوەیەکی ئایینی‌و ئایدۆلۆژیی‬ ‫دروستکراو‪ ،‬بە جیا له‌خۆپیشاندانی هەر‬ ‫حیزب‌و رێکخراوێکی سیاس���ی‪ ،‬ش���ێوەی‬ ‫س���ەرهەڵدان‌و ئاراس���تە‌و ئەرک‌و ئارمانی‬ ‫جیاوازی هەیە‪.‬‬

‫خۆپیشاندانە خۆڕسکەکان‌و خۆپیشاندانە‬ ‫دەستکردەکان هەمان زەمینەی لێکچونیان‬ ‫نییە‪ ،‬هەم���ان هەوێ���ن‌و هاندانیان نییە‪،‬‬ ‫هەمان کارەکتەرو شیعارو داواو ئامانجیان‬ ‫نییە‪ ،‬بەاڵم لەوانەی���ە رووبەڕووی هەمان‬ ‫دەس���ەاڵت ببنەوە ب���ە هێ���ز‌و ئیرادەی‬ ‫جیاوازەوە‪ ،‬ب���ە دڵنیاییەوە ش���ێوەکار‌و‬ ‫دەربڕینی جیاوازیشیان دەبێت‪.‬‬ ‫وەك له‌س���ەرەوە باسم کرد خۆپیشاندانە‬ ‫خۆڕس���کەکان‌و دەس���تکردەکان ئەگ���ەر‬ ‫ئاگاهان���ەو هوش���یارانە بێ���ت هەم���ان‬ ‫خاڵ���ی ئینتاڵقیان نییە‌و له‌ش���وێنێکەوە‬ ‫هەڵناگرس���ێن‌و دەس���ت پێناک���ەن‪،‬‬ ‫خۆپیشاندانە خۆڕسکەکان گەر هۆشیارانە‬ ‫بێت‪ ،‬ئەوا زیاتر له‌ش���وێنی ژیان‌و کارەوە‬ ‫سەر هەڵدەدەن‌و شوێنێک هەڵنابژێرن کە‬ ‫دووربێت له‌ژیانی واقیع���ی‌و مادییانەوە‪،‬‬ ‫هەرگی���ز له‌تەکی���ەو مزگەوتەکان���ەوە‬ ‫دەس���تپێناکەن‪ ،‬بەاڵم هەرکاتێك مرۆکان‬ ‫له‌مزگ���ەوت‌و کەنیس���ەکانەوە له‌پێن���او‬ ‫کێش���ە مادیەکانیاندا دژ بە دەسەاڵتداران‬ ‫دەستیان کرد بە خۆپیشاندان‌و راپەڕین‪،‬‬ ‫ئ���ەوا دەتوانی���ن بڵێین‪ :‬یان له‌ئەس���ڵدا‬ ‫هەس���تان‌و خرۆش���انەکە ئایینیی���ە‪ ،‬یان‬ ‫ئاس���تی توڕەبوون‌و بەگژاچونەوە هێندە‬ ‫بەرزبۆتەوەو هەموو جێگاکانی تەنیوەتەوە‪،‬‬ ‫ل���ەم کات���ەدا دەکرێ���ت له‌مزگ���ەوت‌و‬

‫س���ەرهەڵبدەن‌و‬ ‫کەنیسەکانیش���ەوە‬ ‫دەستپێبکەن‪ ،‬بەاڵم موتڵەقەن مۆرکێکی‬ ‫ئایینی بەسەر خۆپیشاندان‌و خرۆشانەکاندا‬ ‫زاڵ نابێ���ت‪ ،‬چونکە ئەم ش���وێنانە‪ ،‬واتا‬ ‫مزگەوت‌و کەنیسەکان تەنها پەیوەستێکی‬ ‫رۆحییە له‌نێوان مرۆڤ‌و ئایینەکانیاندا کە‬ ‫له‌س���اتی ترس‌و نامۆبوون‌و نزاو تاعەت‌و‬ ‫پاڕان���ەوە‌و تێڕامان له‌خودا مرۆکان رووی‬ ‫تێدەکەن‌و تێیدا کۆدەبنەوە‪ ،‬نەك له‌ساتی‬ ‫کاردا یان له‌ساتی بەگژاچونەوە‌و شۆڕشدا‬ ‫بۆ ژیانێکی ماددی باشتر‪.‬‬ ‫کەوات���ە دەگەین���ە ئ���ەو ئەرگومێنتەی‬ ‫ئەگ���ەر ئەم���ڕۆ ه���ەر کۆبوونەوەی���ەک‌و‬ ‫خۆپیشاندانێك له‌مزگەوتەکانەوە ئەنجام‬ ‫بدرێ���ت‪ ،‬ئ���ەوا گومان���ی تێ���دا نییە کە‬ ‫ئەجندایەکی ئیس�ل�امی سیاسی (ناوخۆ‌و‬ ‫دەرەوە) له‌پش���تییەوە راوەس���تاوە‪ ،‬هەر‬ ‫ناڕەزایەتی‌و خۆپیشاندان‌و راپەڕینێکیش‬ ‫له‌مزگەوتەکانەوە س���ەر هەڵب���دەن ئەوا‬ ‫له‌پێناو گۆڕانکاری‌و باش���ترکردنی ژیان‌و‬ ‫گوزەران���ی خەڵکی کوردس���تاندا نابێت‪،‬‬ ‫بەڵک���و لەپێن���او گۆڕینی رووخس���اری‬ ‫ئ���ەم دەس���ەاڵتە بێڕەنگ���ەدا دەبێت بۆ‬ ‫دەس���ەاڵتێکی ب���ە ئیس�ل�امی رەنگکراو‪،‬‬ ‫له‌پێن���او مەهامی تایبەتی تاکە حیزبێکی‬ ‫ئیسالمی سیاسیدا دەبێت‪ ،‬له‌پێناو گۆڕینی‬ ‫دەس���تێکی س���ەرکوتەوە بۆ دەستێکی‬

‫سەرکوتی ش���ەریعەتیدا دەبێت‪ ..‬له‌پێناو‬ ‫گۆڕینی دەسەاڵتیكی گەندەڵی بێ یاساییدا‬ ‫بۆ دەس���ەاڵتێکی گەندەڵی ش���ەریعەتی‌و‬ ‫ئایینیدا دەبێ���ت‪ ..‬له‌پێناو هاوڕەنگردنی‬ ‫زمان‌و کولتورو نەریت‌و بۆنەی کۆمەڵگای‬ ‫کوردی ب���ۆ کولت���ور‌و نەریت���ی واڵتانی‬ ‫عەرەب���ی‌و ئیس�ل�امی دەبێت‪..‬هتد نەک‬ ‫له‌پێناو عەدالەت‌و یەکسانی‌و پێشکەوتن‌و‬ ‫نەمان���ی گەندەڵیدا‪ ،‬ئیس�ل�امیەکان بەو‬ ‫بەرنامەو باکگراوەن���دەی هەیانە هەرگیز‬ ‫ناتوانن ئازادی‌و بەختەوەری‌و ئاسودەیی‬ ‫ب���ۆ مرۆکان ب���ە دەس���تبهێنن‪ ،‬هەرگیز‬ ‫ناتوانن کۆمەڵگایەکی خاڵی له‌گەندەڵی‌و‬ ‫توندوتی���ژی‌و چەوس���انەوە ب���ۆ مرۆکان‬ ‫بەدیبهێن���ن‪ ..‬زۆرن ئ���ەو واڵتان���ەی کە‬ ‫بەپێ���ی یاس���اکانی ش���ەریعەت‌و قورئان‬ ‫دەس���ەاڵتەکانیان بەڕێ���وە دەبەن‪ ،‬زۆرن‬ ‫ئەو کۆمەڵگایانەی ک���ە کولتورو نەریتی‬ ‫ئیس�ل�امی پەی���ڕەو دەکەن‪ ،‬ب���ەاڵم گەر‬ ‫س���ەرنجێکی ق���وڵ له‌چۆنیەت���ی ژیانیی‬ ‫مرۆکانیان بدەین ل���ه‌ڕووی ئازادی‌و مافی‬ ‫مرۆییەوە‪ ،‬دەبینین نەک هەر ئازاد نیین‪،‬‬ ‫بەڵک���و بێبەش���ترین‌و زەلیلترین مرۆڤن‪،‬‬ ‫له‌س���ایەی ئەو دەس���ەاڵتانەدا پرسیار‌و‬ ‫گومان‌و بیرکردنەوەی جیاواز‌و پێشکەوتن‌و‬ ‫داهێنان بە تەواوی له‌مرۆکان حەرامە‪..‬‬ ‫‪٩‬ی ئایاری ‪٢٠١٢‬‬

‫روونكردنه‌وه‌یه‌ك له‌الیه‌ن‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌ی گومرگ ‌ی باشماخ خۆپیشاندانە دەستکردەکان‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ران���ی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیمان‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫پش���گیری‌ هیچ فه‌رمانبه‌رێك���ی‌ گه‌نده‌ڵ‬ ‫ناكه‌ی���ن وه‌ ئیجرائات���ی‌ یاس���ایی له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌ڵگه‌ هه‌بوو ده‌س���ت‬ ‫به‌سه‌رداگرتنی‌ بابه‌تی‌ قه‌ده‌غه‌ كراو وه‌یان‬ ‫س���وتاندن‌و گه‌ڕاندنه‌وه‌ی‌ ئه‌و بارانه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌پشكنین ده‌رناچن كه‌ دێنه‌ ناو هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان له‌الی���ه‌ن فه‌رمانبه‌رانمانه‌وه‌‬ ‫به‌ڵگ���ه‌ی حاش���ا هه‌ڵنه‌گریی‌ دڵس���ۆزی‌‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیمان له‌هه‌موو‬ ‫ئاس���ته‌كاندا بۆنمونه‌ ل���ه‌ (‪)2012/1/1‬‬ ‫تاوه‌ك���و (‪/87925( )2012/4/30‬‬ ‫كگ���م) س���وتێنراون (‪/2887923‬كگم)‬ ‫له‌پشكنین ده‌رنه‌چوه‌ كاری‌ گه‌ڕاندنه‌وه‌ی‌‬ ‫ب���ۆ ك���راوه‌ (‪ )59‬باری���ش كراونه‌ته‌وه‌‬ ‫كێشه‌ی‌ گومرگی‌ زۆربه‌ی‌ زۆریان كێشه‌ی‌‬ ‫ده‌رهێن���ه‌ری‌ گومرگیه‌كان���ه‌ له‌الی���ه‌ن‬ ‫فه‌رمانبه‌رانه‌وه‌ ده‌س���تی‌ به‌سه‌ردا گیراوه‌‬ ‫به‌پێی یاساو رێنمایی‌ گومرگی‌ سزا دراون‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���تان بیرنه‌چێت فه‌رمانبه‌رانی‌ ئه‌م‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی���ه‌ ‪ 24‬كاتژمێر له‌خزمه‌تی‌‬ ‫هاواڵتیاندان‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫دووباره‌یده‌كه‌نه‌وه‌ ئه‌وه‌ی���ه‌ كه‌ ئه‌ندامان ‌ی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن‌و نووسه‌رانی‌ سه‌رده‌م له‌ته‌نیشت‬ ‫پاداش���تی‌ مانگان���ه‌ی‌ ده‌زگاوه‌ موچه‌ یان‬ ‫خانه‌نش���ینییان هه‌یه‌‪ .‬له‌كاتێكدا ئه‌و دوو‬ ‫ب���ڕه‌ پاره‌یه‌ ه���ی‌ دوو بواری‌ جی���اوازی‌‬ ‫كاركردن���ن‌و به‌ری‌ دوو ره‌نج���ی‌ جیاوازن‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ چ یاس���ایه‌ك موچه‌خ���ۆر ی���ان‬ ‫خانه‌نشین بۆی‌ نییه‌ له‌كه‌رتی‌ تایبه‌ت یان‬ ‫داموده‌زگای‌ ناحكومی‌ كاربكات‪ .‬به‌پێی‌ چ‬ ‫رێسایه‌ك هه‌ڵه‌یه‌ ئه‌و كه‌سه‌ی‌ موچه‌خۆره‌‬ ‫ی���ان خانه‌نش���ینه‌ ماف���ی‌ كاركردنی‌ تری‌‬ ‫نیی���ه‌و ده‌بێت جێگه‌ی‌ یه‌كێك له‌كاره‌كانی‌‬ ‫ب���ۆ كه‌س���ێكی‌ تر چ���ۆڵ‌ ب���كات‪ .‬بۆچی‌‬ ‫له‌كۆمپانی���ای‌ "ئاوێنه‌" كه‌س���ی‌ تێدانییه‌‬ ‫موچه‌خۆر یان خانه‌نش���ین بێ���ت‌و له‌وێ‌‬ ‫كاربكات‪ .‬پێده‌چێت "دۆس���ته‌كه‌مان" ئه‌و‬ ‫ده‌رفه‌ته‌ی‌ دوو كاریی‌ بۆ نه‌ڕه‌خساوه‌ بۆیه‌‬ ‫ئیره‌یی‌ به‌ كارمه‌ندانی‌ س���ه‌رده‌م ده‌بات‪،‬‬ ‫یان بۆ خ���ۆی‌‌و كارمه‌ندانی‌ "ئاوێنه‌"ی‌ به‌‬ ‫حه‌اڵڵ‌ ده‌زانێت‌و بۆ كارمه‌ندانی‌ سه‌رده‌می‌‬ ‫به‌ حه‌رام داده‌نێت‪.‬‬ ‫دواج���ار ده‌ڵێی���ن‪ :‬له‌ڕۆژگارێك���دا ك���ه‌‬ ‫وه‌ره‌ق���ه‌كان به‌خراپ���ی‌ تێك��� ‌هڵ‌ به‌ یه‌ك‬ ‫بوون‪ ،‬چاوه‌ڕێی‌ له‌وه‌ باشتر له‌خه‌ڵكانێك‬ ‫ناكه‌ی���ن ك���ه‌ ب���ه‌ حیس���اب به‌رگریكردن‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندیی‌ گشتی‌ ده‌كه‌نه‌ بیانوویه‌ك‬ ‫بۆ هه‌ڵڕش���تنی‌ بوغز‌و شاردنه‌وه‌ی‌ ئیره‌یی‬ ‫خۆی���ان‪ .‬ده‌س���تتان خۆش ب���ۆ خۆتان‌و‬ ‫راستییه‌ شێوێنراوه‌كانتان‪ ،‬ئاخۆ شێواندنی‌‬ ‫راستییه‌كان‌و چه‌واشه‌كردنی‌ خه‌ڵك ئه‌ركی‌‬ ‫رۆژنامه‌وانی‌‌و نیشتمانیی‌ ئێوه‌یه‌؟‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫سه‌رنوسه‌ر ‌ی نوێ‌‪..‬‬ ‫خوا هیدایه‌تت با!‬

‫سەردار محەمەد‬

‫‪www.‬‬

‫‪awene.com‬‬

‫ی‬ ‫دوو سه‌رنوسه‌ره‌ك ‌هی‌ پێش من چاكیان كرد ك ‌ه خۆیان چۆڵیان كردو مه‌كینه‌ ‌‬ ‫ی نه‌هێڵن‪،‬‬ ‫ێ به‌جێ ‌‬ ‫عه‌قڵی���ان له‌و جۆران ‌ه نه‌بوو ك ‌ه تا به‌س���ه‌ریاندا نه‌ڕوخ��� ‌‬ ‫ئه‌وان ویس���تیان نه‌ریتێك بچه‌س���پێنن ك ‌ه زیاد له‌هه‌ر شتێك ئه‌م كۆمه‌ڵگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئێم ‌ه پێویستی‌ پێیه‌تی‌ بۆ نوێبوونه‌وه‌و بۆ چاو نه‌بڕین ‌ه هیمه‌ت ‌‬ ‫به‌دبه‌خته‌ ‌‬ ‫ی ده‌سه‌اڵتدا وه‌ستاوه‌و‬ ‫تاك ‌ه "قاره‌مان"ێك ك ‌ه له‌س���ه‌ری‌ س���ه‌ره‌و‌هی‌ هه‌ره‌م ‌‬ ‫ی هه‌موو ش���تێك بێ‌‌و ئه‌وانیتر "هیچ"‪ ،‬ئه‌وانیتریش تا ئێستا وا‬ ‫ێ خۆ ‌‬ ‫ده‌یه‌و ‌‬ ‫فێركراون كه‌ "ئه‌و" نه‌بێت دنیا ئاخیرو كه‌شتییه‌كه‌یان نغرۆ ده‌بێت‪.‬‬ ‫وێڕای‌ ئه‌م ئاڵوگۆڕ‌ه ئارامه‌ش ك ‌ه بووه‌ به‌نه‌ریتێك له‌ئاوێنه‌دا‪ ،‬وا چاكه‌ ئه‌و‌ه‬ ‫ێ‬ ‫ی ئه‌م رۆژنامه‌ی ‌ه نه‌شارینه‌و‌ه كه‌ له‌م سااڵنه‌ی‌ رابردوودا ئێمه‌ ب ‌‬ ‫له‌خوێنه‌ران ‌‬ ‫كێش���ه‌و گرفت نه‌بووین‪ ،‬پێویست ‌ه جورئه‌تی‌ ئه‌وه‌مان هه‌بێت كه‌ راشكاوانه‌و‬ ‫ی ئاوێن��� ‌ه له‌ڕاپه‌ڕاندنی‌ كاره‌كانیدا‬ ‫به‌ده‌نگی‌ به‌رز خۆم���ان بڵێین كۆمپانیا ‌‬ ‫نمونه‌یی‌‌و بێ‌ كه‌موكوڕی‌ نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌یادم ‌ه س���ه‌ره‌تای‌ پایزی‌ رابردوو بوو‪ ،‬چه‌ند رۆژێك دوای‌ سه‌رشكانه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫"ئاسۆس هه‌ردی‌"‪ ،‬پێكه‌وه‌ له‌دوا كۆبوونه‌وه‌ی‌ پڕ له‌كێشمه‌كێش‌و مشتومڕ ‌‬ ‫ی كوردستانه‌وه‌ به‌ره‌و ئاوێن ‌ه ده‌گه‌ڕاینه‌وه‌‪ ،‬ئاسۆس‬ ‫ی له‌زانكۆ ‌‬ ‫ی چاودێر ‌‬ ‫بۆرد ‌‬ ‫ی ئوتومبێله‌كه‌یه‌وه‌ له‌و ده‌ش���تایی‌و‬ ‫ی به‌بێده‌نگی‌‌و ب���ه‌ده‌م لێخوڕین ‌‬ ‫ه���ه‌رد ‌‬ ‫ی تیا دروس���ت ده‌كرا‪،‬‬ ‫قه‌دپاڵ��� ‌هی‌ گۆیژ‌هی‌ ده‌ڕوانی‌ ك ‌ه چاڤی‌ گه‌ش���تیاری ‌‬ ‫ی له‌په‌نامه‌و‌ه‬ ‫منیش له‌و بێده‌نگه‌ییه‌دا بیرم له‌وه‌ ده‌كرده‌و‌ه ك ‌ه ئه‌م كه‌س���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاوێنه‌ی ‌ه چه‌ند كه‌سێك ‌‬ ‫دانیش���تووه‌‌و به‌ڕێوه‌به‌ری‌ رێگه‌پێدراوی‌ كۆمپانیا ‌‬ ‫ی سه‌ری‌ به‌ته‌ق ‌هڵ‌ دوراوو ئه‌مه‌ش حاڵی‌ ئاوێنه‌یه‌‪.‬‬ ‫"نابه‌ختیاره‌"‪ ،‬ئه‌و‌ه حاڵ ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ئاوێن��� ‌ه له‌م س���ااڵن ‌هی‌ دواییدا‪ ،‬به‌چه‌ندی���ن گرفتی‌ جی���اوازدا تێپه‌ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌خ���وازراو‪ ،‬وێڕا ‌‬ ‫گرژی‌‌و ناكۆكی له‌نێو س���تافه‌كه‌دا گه‌یانده‌ ئاس���تێك ‌‬ ‫ی نووسین له‌به‌ر چه‌ندین هۆكاری‌ جیاواز‬ ‫ئه‌وه‌ش به‌شێكی‌ بنه‌ڕه‌تی‌ س���تاف ‌‬ ‫رۆژنامه‌كه‌یان به‌جێهێشت‌و س���ه‌ره‌نجام هه‌موو ئه‌مانه‌‪ ،‬له‌گه‌ ‌ڵ ئه‌م رۆژگار‌ه‬ ‫ی نووس���راوی‌ پیا تێده‌په‌ڕێت‪ ،‬تیراژی رۆژنامه‌كه‌یان‬ ‫س���ه‌خته‌ی‌ كۆی‌ میدیا ‌‬ ‫ساڵ‌ به‌ساڵ‌ هێنای ‌ه خوار‪.‬‬ ‫به‌اڵم هه‌موو ئه‌مانه‌ش ئه‌و راس���تییه‌یان پێناشاردرێته‌وه‌ ك ‌ه دیسان ئاوێن ‌ه‬ ‫ێ ش���انازی‌ بكات به‌وه‌ی‌ له‌گرنگترین تاقیكردنه‌وه‌كاندا سه‌ربه‌خۆیی‌‌و‬ ‫ده‌توان ‌‬ ‫ی ئازاو‬ ‫ی پیشه‌یی‌‌و وه‌ك ده‌نگێك ‌‬ ‫ی پاراس���تووه‌و به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫راستگۆی ‌‬ ‫ی داوه‌‪ ،‬كه‌ هه‌ر له‌سه‌ره‌تاشه‌و‌ه ئه‌م ‌ه‬ ‫ی رۆژنامه‌وانی‌ خۆ ‌‬ ‫ی به‌كار ‌‬ ‫ئازاد درێژه‌ ‌‬ ‫خه‌م‌و خه‌ونی سه‌ره‌كیی ئێمه‌ بووه‌‪.‬‬ ‫ئێس���تا كه‌ له‌م ژماره‌یه‌وه‌ ئه‌رك‌و به‌رپرسیارییه‌تی‌ سه‌رنوسه‌ریی‌ ده‌كه‌وێته‌‬ ‫ئه‌س���تۆی‌ من‪ ،‬به‌ڕاستی‌ ئیره‌یی‌ به‌دوو سه‌رنوسه‌ره‌كه‌ی‌ پێش خۆم ده‌به‌م‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌رك���ی ئه‌وان گه‌لێك له‌من ئاس���انتر بوو‪ ،‬به‌س���ه‌رنجدان له‌وه‌ی‌‬ ‫س���تافێكی‌ نووس���ینی‌ زۆر تۆكمه‌و كاراتریان له‌گه‌ڵدا بوو‪ ،‬وه‌ك ئێس���تای‌‬ ‫من هه‌س���تیان به‌"ته‌نهایی‌" نه‌ده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم هێشتا هانده‌رێكی‌ به‌هێز شك‬ ‫ده‌به‌م بۆ وه‌رگرتنی‌ ئه‌م به‌رپرس���یارێتییه‌ی‌ كه‌ جۆرێكه‌ له‌"ریسك كردن"‪،‬‬ ‫ئه‌ویش ئه‌و ئیلتیزامه‌ ئه‌خالقییه‌یه‌ به‌رامبه‌ر به‌ئاوێنه‌ وه‌ك میدیایه‌كی‌ ئازاد‬ ‫هه‌مه‌‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ بڕوای‌ ته‌واوم به‌هاوكاری���ی‌ هاوڕێكانمه‌ له‌ئاوێنه‌‪ ،‬به‌اڵم پێموایه‌‬ ‫له‌وه‌رگرتنی‌ ئه‌م به‌رپرسیارێتییه‌ش���دا بێ‌ گرفت‌و سه‌رئێشه‌ نابم‪ ،‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫دڵنیام وه‌ك هه‌موو ئه‌و كاتانه‌ی‌ كه‌ له‌ژیانمدا رووبه‌ڕووی‌ گرفت ده‌بوومه‌وه‌‬ ‫ئێس���تا روحی‌ دایكم لــه‌ش���وێنێك لـــ���ه‌و به‌رزایی���ه‌وه‌ پێمده‌ڵێت‪ :‬خـوا‬ ‫هیدایه‌تت با!‬

‫‪m‬‬

‫‪o‬‬

‫‪c‬‬

‫‪.‬‬

‫‪e‬‬

‫‪n‬‬

‫‪e‬‬

‫‪w‬‬

‫‪a‬‬

‫‪.‬‬

‫‪w‬‬

‫‪Awene‬‬ ‫‪w‬‬

‫‪w‬‬ ‫ریکالم‬

‫‪SMS ƱŚƧŠƯŚƳŠţŹƺƧ ƾŬǀÈ ƧŚŧ‬‬

‫‪ ƾŬǀÈ ººººƧŚŧ‬‬ ‫‪ƱŚƧŠƯŚƳŠţŹƺƧ‬‬

‫ریکالم‬