ژماره‌ 331

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی‬ ‫سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫"مورسی‌"‬ ‫ئیسالمیه‌كان ‌ی‬ ‫كوردستان ‌ی‬ ‫خۆشحاڵ‌ كرد‬

‫ژمار‌ه (‪)331‬‬ ‫سێشەممە ‪2012/6/19‬‬

‫‪...‬ل‪4‬‬

‫مه‌عنای ژێره‌وه‌‬

‫ریکالم‬

‫‪12‬‬ ‫»»‬ ‫»»‪17‬‬ ‫‪11‬‬

‫ستوونێکی هه‌فتانه‌یه‌ د‪.‬شێرکۆ عه‌بدواڵ‬ ‫بۆ الپه‌ڕه‌ی ره‌نگاڵه‌ ده‌ینوسێت‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫ئیتاڵعات له‌هه‌رێمی کوردستان‬

‫‪312‬‬ ‫»»»»‬ ‫به‌گومانه‌‬

‫وه‌زیری ئیتاڵعات پێیوایه‌‌هه‌رێم ئاسانكاریی‌ ‬ ‫بۆ کوشتنی زانا ئه‌تۆمییه‌کان كردووه‌‬

‫سلێمانی پێویستی به‌گۆڕستانه‌‬

‫‪12‬‬ ‫»»‬ ‫»»‪17‬‬ ‫‪10‬‬

‫گۆڕهه‌ڵکه‌نێک‪ :‬چوار هه‌زار گۆڕم هه‌ڵکه‌ندووه‌و‬ ‫مردوم تیا ناشتووه‌‬

‫ی‬ ‫هه‌زاران دۆنم زه‌وی‌ له‌هه‌ولێر ده‌درێت به‌چه‌ند‌كۆمپانیایه‌کی‌ بیانی‌‌و خۆماڵ ‌‬

‫‪ 96‬دۆنم زه‌وی‌ له‌عه‌ینكاوه‌ دراو‌ه به‌بنه‌ماڵه‌ ‌ی "حه‌ریری‌"‬ ‫شاری هه‌ولێر‬

‫ی پڕۆژه‌ مۆڵه‌تپێدراوه‌كان‬ ‫به‌پێی‌ لیست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ولێ���ر‌و به‌فه‌رمان��� ‌‬ ‫له‌پارێ���زگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌سته‌ی‌ وه‌به‌رهێنان‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی هه‌ولێر‪ ،‬هه‌زاران‬ ‫ی وه‌به‌رهێنان ‌‬ ‫گش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌درێ���ت به‌كۆمپانی���ا ‌‬ ‫دۆن���م زه‌و ‌‬ ‫خۆماڵی‌‌و بیانی‌‌و له‌نێویشیاندا ‪ 96‬دۆنم‬ ‫ی دراوه‌ به‌كۆمپانی���ای‌ (الحریری‌)‬ ‫زه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ به‌ڵێنده‌رایه‌ت���ی‌‪ ،‬ك���ه‌ بنه‌ماڵه‌ ‌‬ ‫(حه‌ریری‌) خاوه‌نیه‌تی‌‪.‬‬

‫ی لیستی‌ پڕۆژ‌ه‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬به‌پێ ‌‬ ‫مۆڵه‌تپێ���دراوه‌كان له‌پارێزگای‌ هه‌ولێر‬ ‫ی ده‌ست ئاوێنه‌ كه‌وتووه‌‪،‬‬ ‫ك ‌ه كۆپییه‌ك ‌‬ ‫ی گه‌ور‌هی‌ لوبنانی‌‌و‬ ‫چه‌ندی���ن كۆمپانیا ‌‬ ‫توركی‌‌و ئه‌مه‌ریكی‌‌و به‌ریتانی‌‌و ئه‌ڵمانی‌‌و‬ ‫فه‌ره‌نسی‌‌و میسری‌‌و نیوزله‌ندی‌‌و ئێرانی‌‌و‬ ‫ی ئه‌فریق���ا‪ ،‬هه‌زاران‬ ‫ك���ۆری‌‌و باش���ور ‌‬ ‫ی‬ ‫دۆنم زه‌ویی���ان به‌فه‌رمانی‌ ده‌س���ته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫وه‌به‌رهێنان‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬

‫ی‬ ‫وه‌به‌رهێنان پێدراوه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگ ‌ه له‌وه‌ ‌‬ ‫ی به‌رپرس‌و‬ ‫ك ‌ه ناوی‌ چه‌ندین كه‌سوكار ‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندیش له‌م لیس���ته‌دا هاتووه‌‌و‬ ‫به‌هۆكاری‌ جیاواز زه‌وییان پێدراوه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی ئاوێنه‌ به‌شێكیان‬ ‫به‌پێی‌ زانیارییه‌كان ‌‬ ‫ی كاتی‌ مۆڵه‌تپێدراو‬ ‫سه‌ره‌ڕای‌ تێپه‌ڕین ‌‬ ‫بۆ به‌ئه‌نجامگه‌یاندنی پڕۆژه‌كانیان‪ ،‬تا‬ ‫ئێستا كاریان تیا نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫»»‪2‬‬

‫هه‌وڵده‌درێت مالیكی‌‌و بارزانی‌ كۆببنه‌وه‌‬

‫بارزانی‌‪ :‬ده‌بێت مالیك ‌ی بێته‌ هه‌ولێر‬ ‫ملمالنێی‌ نێوان بارزانی‌‌و مالیكی‌ به‌ره‌و‬ ‫هێوربوون����ه‌وه‌ ده‌چێ����ت‪ ،‬نێوانگرییه‌ك‬ ‫له‌ئارادایه‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ مالیكی‌‌و بارزانی‌‬ ‫كۆببنه‌وه‌‪ ،‬بارزان����ی‌ ئاماده‌ نییه‌ بچێته‌‬ ‫به‌غداو سووره‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ك ‌ه ده‌بێت‬ ‫"مالیكی‌ بێته‌ هه‌ولێر"‪.‬‬

‫تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬به‌پێی‌ زانیارییه‌کانی‌‬ ‫ئاوێنه‌ دوای‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ میدیاكانی‌ عێراق‬ ‫له‌زاری‌ به‌رپرس����ێكی‌ لیستی‌ (ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫یاس����ا)وه‌‌ هه‌واڵی‌ ئه‌وه‌یان باڵوكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ "ب����ه‌م نزیكان����ه‌ بارزان����ی‌‌و مالیكی‌‬ ‫كۆده‌بنه‌وه‌"‪ ،‬چه‌ند كه‌س����ێك له‌هه‌وڵی‌‬

‫ئه‌وه‌دان دانیش����تنێك له‌نێوان بارزانی‌‌و‬ ‫مالیكیدا ساز بكرێ‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ رێگره‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم ئاماده‌ نییه‌ بچێته‌ به‌غدا‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت گه‌ر به‌مه‌به‌ستی‌ به‌شداربوونیش‬ ‫بێت له‌كۆنگره‌ی‌ نیش����تمانی عێراقیدا‪.‬‬ ‫بارزانی‌ سووره‌ له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ده‌بێت‬

‫خه‌ڵكێكی����ش هاته‌ ماڵمان ده‌بێت رێزی‌‬ ‫مالیكی‌ سه‌ردانی‌ هه‌ولێر بكات‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ له‌كاتێكدای����ه‌ ك����ه‌ له‌كۆنگر‌ه لێبگرین"‪ ،‬ئه‌مه‌ش ئاماژه‌یه‌ بۆئه‌وه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫رۆژنامه‌وانییه‌ك����ه‌ی‌ دوێنێ����دا‪ ،‬ف����ازڵ‌ ئه‌گه‌ر كۆبونه‌وه‌كه‌ش س����ازبكرێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫میرانی‌ به‌ناڕاس����ته‌وخۆ جه‌غتی‌ له‌سه‌ر پێویسته‌ مالیكی‌ بێته‌ هه‌ولێر‪.‬‬ ‫ئه‌و خواس����ته‌ی‌ بارزانی‌ كرده‌وه‌و وتی‌‬ ‫»»‪2‬‬ ‫"ئێمه‌ ده‌رگای‌ گفتوگۆمان دانه‌خستوه‌‌و‬

‫مه‌ریوان وریا قانیع‪:‬‬ ‫دوو پرۆژەی دینی‬ ‫له‌کوردستاندا‪..‬‬ ‫ئیخوانەکان‌و‬ ‫سەلەفییەکان‬ ‫‪..‬ل‪12‬‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش ‪ 101‬شه‌قامی ‪2‬سالم خانووی ‪ 56‬ته‌له‌فۆن‪ 2136622 3210501 3210502 :‬هه‌ولێر ‪ ،‬فولکه‌ی کوران ‪ -‬به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل)‪ 07504531388 :‬‬

‫ئاریافۆن‪ 2560031 :‬کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات‬

‫نرخی ‪ 1000‬دینار ‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫)‪ )331‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/6/19‬‬

‫فازل میرانی‌‌و مه‌ال به‌ختیار له‌ناوهێنانی‌‬ ‫(نوری‌ مالیكی‌)یشدا جیاواز بوون‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستان‌و پارتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان سه‌ره‌ڕای‌‬ ‫جه‌ختكردنه‌وه‌ له‌قوڵبونه‌وه‌‌و‬ ‫گه‌شه‌كردنی‌ هاوپه‌یمانێتی‌ نێوانیان‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ناوهێنانی‌ سه‌رۆك وه‌زیرانی‌‬ ‫عێراق (مالیكی)دا جیاوازن‪ ،‬پارتی‌‬ ‫ده‌ڵێت "ئاغای‌ مالیكی‌"‌و یه‌كێتیش‬ ‫ده‌ڵێت "به‌ڕێز ده‌وڵه‌تمه‌دار مالیكی‌"‪.‬‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬دوای‌ كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاس����ی‌ یه‌كێت����ی‌‌و پارتی‌‌و‬ ‫له‌كۆنگره‌یه‌كی‌ رۆژنامه‌نوسی هاوبه‌شدا‬ ‫كه‌ دوێنێ‌ (دووش����ه‌ممه‌) له‌ب����اره‌گای‌‬

‫مه‌كته‌بی‌ سیاس����ی‌ یه‌كێتی‌ له‌سلێمانی‌ هێزه‌ ناوخۆیی‌‌و ده‌ره‌كییه‌كان له‌س����ه‌ر‬ ‫به‌ڕێوه‌چوو‪ ،‬به‌رپرسی‌ ده‌سته‌ی‌ كارگێڕی‌ گۆڕه‌پان����ی‌ عێراقی����دا گۆڕانكاریی����ان‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ یه‌كێتی‌‪ ،‬مه‌ال به‌ختیار به‌سه‌ردا نه‌یه‌ت‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌م زانیاریانه‌‌‪ ،‬له‌درێژه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫له‌كاتی‌ ناوهێنانی‌ نوری‌ مالیكی‌ سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران����دا وت����ی‌ "ده‌وڵه‌تم����ه‌دار به‌ڕێز هه‌واڵنه‌دا‌و دوای‌ هێوربوونه‌وه‌ی‌ گرژی‌‌و‬ ‫مالیكی‌"‌و س����كرتێری‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ ئاڵۆزیی����ه‌كان نێوانگریی����ه‌ك له‌ئارادایه‌‬ ‫پارتی����ش‪ ،‬فازی����ڵ‌ میران����ی‌ ناوبراوی‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ مالیكی‌‌و بارزان����ی‌ پێكه‌وه‌‬ ‫راس����ته‌وخۆ كۆببنه‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌"ئاغای‌ مالیكی‌" ناوبرد‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ له‌كاتێكدایه‌ ك����ه‌ به‌پێی‌ ئه‌و رێگره‌ له‌به‌رده‌م ئه‌م هه‌نگاوه‌دا ئه‌وه‌یه‌‬ ‫زانیاریانه‌ی‌ ده‌س����ت ئاوێن����ه‌ كه‌وتوون سه‌رۆكی‌ پارتی‌ ئاماده‌ نییه‌ بچێته‌ به‌غدا‪،‬‬ ‫هه‌وڵێك����ی‌ چ����ڕ له‌ئارادایه‌ ب����ۆ ئه‌وه‌ی‌ ته‌نانه‌ت گه‌ر به‌مه‌به‌ستی‌ به‌شداربوونیش‬ ‫كێش����ه‌ی‌ نێ����وان بارزان����ی‌‌و مالیك����ی‌ بێت له‌كۆنگره‌ی‌ نیشتمانی عێراقیدا كه‌‬ ‫به‌"یه‌كسانی‌ هیچ به‌رامبه‌ر هیچ" كۆتایی‌ ماوه‌یه‌كه‌ تاڵه‌بان����ی‌ هه‌وڵی‌ پێكهێنانی‌‬ ‫ی ده‌دات‪ .‬بارزانی‌ س����ووره‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بێ‌‌و هی����چ الیه‌كیان به‌س����ه‌ركه‌وتووی ‌‬ ‫لێی‌ نه‌یه‌نه‌ده‌ر‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ هاوكێش���� ‌هی‌ ك����ه‌ ب����ۆ كۆبوون����ه‌وه‌ی‌ دووقۆڵی‌ یان‬

‫گفتوگۆی‌ الیه‌نه‌ ناكۆكه‌كان پێویس����ته‌‬ ‫مالیكی‌ سه‌ردانی‌ هه‌ولێر بكات‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ میدیاكانی‌ عێراق‬ ‫له‌زاری‌ به‌رپرس����ێكی‌ لیستی‌ (ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫یاس����ا)ی‌ ن����وری‌ مالیكیی����ه‌وه‌ هه‌واڵی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی����ان باڵوكردووه‌ت����ه‌وه‌ ك����ه‌ "به‌م‬ ‫نزیكانه‌ بارزان����ی‌‌و مالیكی‌ كۆده‌بنه‌وه‌"‪،‬‬ ‫له‌كۆنگره‌ رۆژنامه‌وانییه‌كه‌ی‌ دوێنێشدا‪،‬‬ ‫فازڵ‌ میرانی‌ سه‌باره‌ت به‌وه‌ رایگه‌یاند كه‌‬ ‫"ئێمه‌ ده‌رگای‌ گفتوگۆمان دانه‌خستوه‌‌و‬ ‫خه‌ڵكێكی����ش هاته‌ ماڵمان ده‌بێت رێزی‌‬ ‫لێبگرین"‪ ،‬ئه‌مه‌ش ئاماژه‌یه‌ بۆئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر كۆبونه‌وه‌كه‌ش س����ازبكرێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫پێویس����ته‌ مالیكی‌ بێته‌ ماڵیان‌و بارزانی‌‬ ‫ئاماده‌ نییه‌ بڕواته‌ به‌غدا‪.‬‬

‫په‌رله‌مانتارێك له‌سه‌ر گرد ‌ی شوێنه‌واری ‌ی‬ ‫خانوو دروست ده‌كات‬

‫ئه‌ندامێك����ی‌ خولی‌ پێش����وی‌ په‌رله‌مان ‌ی‬ ‫كوردس����تان‌و برایه‌ك����ی‌ ك ‌ه له‌س����لك ‌ی‬ ‫ی مه‌ش����ق ‌ه‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆدا به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستدرێژیی‌ ده‌كه‌نه‌ س����ه‌ر دوو گرد ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر دروست‬ ‫ش����وێنه‌واری‌‌و خانوو ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬راپۆرتێكی‌ پشكنین ‌ی شوێنه‌وار ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫س����لێمانیش ورده‌كاریی‌ زیانه‌كان ‌‬ ‫زیاده‌ڕۆییه‌ روون ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬شاره‌زوور‪ :‬به‌پێی‌ راپۆرتێك ‌ی‬ ‫پش����كنین كه‌ شوێنه‌واری‌ س����لێمان ‌ی ل ‌ه‬

‫‪ 2012/6/12‬ئام����اده‌ی‌ ك����ردوه‌‌و ئاوێن ‌ه‬ ‫كۆپییه‌كی‌ بینیوه‌‪ ،‬ژماره‌یه‌ك هاوواڵت ‌ی‬ ‫له‌شاره‌زوور زیاده‌ڕۆییان كردوه‌ته‌ سه‌ر‬ ‫ی (كانی‌ ره‌ش) ل����ه‌م ده‌ڤه‌ره‌ ك ‌ه‬ ‫گ����رد ‌‬ ‫گردێكی‌ ش����وێنه‌وارییه‌‌و به‌مدواییانه‌ش‬ ‫پێش����مه‌رگه‌یه‌كی‌ دێرین‌و به‌رپرس����ێك ‌ی‬ ‫ن����او وه‌زاره‌ت����ی‌ ناوخ����ۆ ش����ۆفڵیان‬ ‫ی‬ ‫له‌گرده‌ك����ه‌ داو‌ه له‌كاتێكدا مێژووه‌كه‌ ‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ سه‌رده‌می‌ ئاشوریی‌‌و ل ‌ه‬ ‫ی‬ ‫‪1948/12/5‬دا له‌ئه‌تڵه‌سی‌ شوێنه‌وار ‌‬

‫یه‌ده‌گی‌ نه‌وت‌و گازی‌ كوردستان‬ ‫هاوتای‌ لیبیا‌و كازاخستانه‌‬ ‫راپۆرتێك���ی‌ س���ه‌نته‌ری‌ نێوده‌وڵه‌تی���ی‌‬ ‫‪IPSC‬‬ ‫توێژینه‌وه‌كان���ی‌ ئاش���تی‌‬ ‫ئاشكرایده‌كات یه‌ده‌گی‌ نه‌وتی‌ كوردستان‬ ‫هاوتای‌ یه‌ده‌گی‌ نه‌وت���ی‌ لیبیایه‌‌و گازه‌‬ ‫سروشتییه‌كه‌شی‌ به‌رانبه‌ر یه‌ده‌گی‌ واڵتی‬ ‫كازاخستانه‌‪.‬‬ ‫ئاژانس���ه‌كان‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬ئ���ه‌م راپۆرته‌‬ ‫ئه‌وه‌ ئاشكرا ده‌كات‪ ،‬هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫‪ 45‬ملی���ارد به‌رمی���ل نه‌وت���ی‌ یه‌ده‌گی‌‬ ‫هه‌یه‌‌و ئه‌مه‌ش وایكردووه‌ ببێته‌ جێگای‌‬ ‫سه‌رنجی‌ كۆمپانیا جیهانییه‌كان‌و له‌ئێستا‬ ‫‪ 57‬گرێبه‌ستی‌ مۆركراو له‌نێوان هه‌رێم‌و‬ ‫ئه‌م كۆمپانیایانه‌دا هه‌ن بۆ پش���كنین‌و‬ ‫ده‌رهێنان‌و ئیداره‌كردنی‌ سامانی‌ نه‌وت‌و‬ ‫ئێستاش هه‌رێم سه‌رقاڵی‌ ئه‌وه‌یه‌ له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫توركی���اوه‌ لوله‌یه‌كی‌ گوێزه‌ره‌وه‌ی‌ نه‌وت‬ ‫بگه‌یه‌نێته‌ به‌نده‌ری‌ جیهانی‌ توركیا‪.‬‬

‫عێراق����دا تۆماركراوه‌‌و ب����وو‌ه به‌موڵك ‌ی‬ ‫ش����وێنه‌وار‪ .‬ئ����ه‌م راپۆرت����ه‌ ئ����ه‌وه‌ش‬ ‫ئاش����كرا ده‌كات ك����ه‌ په‌رله‌مانتارێك���� ‌ی‬ ‫خولی‌ پێش����وی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫ی له‌س����ه‌ر گ����ردی‌ (هه‌باس‬ ‫خانوویه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫مری����ه‌م)ی‌ ش����اره‌زوور له‌نزی����ك گرد ‌‬ ‫ی‬ ‫پێش����وه‌وه‌ دروستكردو‌ه ك ‌ه مێژووه‌كه‌ ‌‬ ‫بۆ س����ه‌رده‌می‌ ئاش����وری‌‌و ئیس��ل�امی‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌و ‪ 64‬س����اڵ به‌ر له‌ئێس����تا‬ ‫به‌ناوی‌ شوێنه‌واره‌وه‌ تۆماركراوه‌‪ ،‬جگ ‌ه‬

‫له‌مه‌ش سااڵنه‌ گرده‌كه‌ ده‌كێڵرێت‌و زیان‬ ‫ی ده‌گه‌یه‌نرێت‪.‬‬ ‫به‌چین����ه‌ زانس����تییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫راپۆرته‌كه‌ ئاماژ‌ه به‌وه‌ش ده‌كات كار ‌‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ "ده‌س����تدرێژیكردنه‌ بۆ‬ ‫سه‌ر موڵكی‌ نه‌ته‌وه‌ له‌الیه‌ن كه‌سێكه‌و‌ه‬ ‫ی ده‌ركردوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ك ‌ه خۆی‌ یاس����ا ‌‬ ‫ی كردووه‌ به‌موڵك ‌ی‬ ‫موڵكی‌ شوێنه‌واریش ‌‬ ‫ی‬ ‫تاكه‌ك����ه‌س"‌و داوا ده‌كات له‌فه‌رمانگه‌ ‌‬ ‫ش����وێنه‌وار رێكاری‌ یاس����ایی‌ به‌رانبه‌ر‬ ‫بگرێته‌ به‌ر‪.‬‬

‫هه‌زاران دۆنم زه‌وی‌ له‌هه‌ولێر‬ ‫به‌سه‌ر‌كۆمپانیاکاندا‌ دابه‌شده‌کرێت‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫به‌پێی‌ لیستی‌ پڕۆژه‌ مۆڵه‌ت پێدراوه‌كان‬ ‫له‌پارێزگای‌ هه‌ولێر‌و به‌فه‌رمانی‌‬ ‫ده‌سته‌ی‌ وه‌به‌رهێنان‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫گشتی‌ وه‌به‌رهێنانی‌ هه‌ولێر‪ ،‬هه‌زاران‬ ‫دۆنم زه‌وی‌ ده‌درێت به‌كۆمپانیای‌‬ ‫بیانی‌‌و له‌نێویشیاندا ‪ 96‬دۆنم زه‌وی‌‬ ‫دراوه‌ به‌كۆمپانیای‌ (الحریری‌) بۆ‬ ‫به‌ڵێنده‌رایه‌تی‌‪ ،‬كه‌ كۆمپانیایه‌كی‌‬ ‫لوبنانییه‌‌و بنه‌ماڵه‌ی‌ (حه‌ریری‌)‬ ‫خاوه‌نیه‌تی‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ لیستی‌ پڕۆژه‌ مۆڵه‌ت پێدراوه‌كان‬ ‫له‌پارێزگای‌ هه‌ولێر كه‌ كۆپییه‌كی‌ ده‌ست‬ ‫ئاوێن���ه‌ كه‌وتووه‌‪ ،‬چه‌ندی���ن كۆمپانیای‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ لوبنان���ی‌‌و توركی‌‌و ئه‌مه‌ریكی‌‌و‬ ‫به‌ریتانی‌‌و ئه‌ڵمانی‌‌و فه‌ره‌نسی‌‌و میسری‌‌و‬ ‫نیوزله‌ن���دی‌‌و ئێرانی‌‌و كۆری‌‌و باش���وری‌‬ ‫ئه‌فریقا‪ ،‬هه‌زاران دۆنم زه‌وییان به‌فه‌رمانی‌‬ ‫ده‌س���ته‌ی‌ وه‌به‌رهێنان‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫گشتی‌ وه‌به‌رهێنان پێدراوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ ك���ه‌ ناوی‌ چه‌ندین كه‌س���وكاری‌‬ ‫به‌رپرس‌و هونه‌رمه‌ندیش له‌م لیس���ته‌دا‬ ‫هاتووه‌‌و به‌ه���ۆكاری‌ جی���اواز زه‌وییان‬ ‫پێدراوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ ئه‌م لیس���ته‌ كه‌ ن���اوی‌ ‪219‬‬ ‫كۆمپانیای‌ خۆماڵ���ی‌‌و بیانی‌‌و هاوبه‌ش‌و‬ ‫چه‌ن���د كه‌س���ێكی‌ تیای���ه‌‪ ،‬كۆمپانیای‌‬ ‫‪Tulseglen Constructionn‬ی‌ به‌ریتانی‌‬ ‫‪ 357‬دۆنم زه‌وی‌ له‌(بیركۆت) پێدراوه‌‪،‬‬ ‫كۆمپانیای‌ س���تۆرس الن���د ‪ 1000‬دۆنمی‌‬ ‫پێ���دراوه‌ له‌كان���ی‌ قرژاڵ���ه‌‪ ،‬كۆمپانیای‌‬ ‫‪ Ikkc‬ك���ه‌ كۆمپانیایه‌ك���ی‌ هاوبه‌ش���ی‌‬ ‫كه‌نه‌دی‌‌و ك���ۆری‌‌و عێراقییه‌ ‪ 1593‬دۆنم‬ ‫زه‌وی‌ له‌هه‌ولێ���ر پێدراوه‌ به‌مه‌به‌س���تی‌‬ ‫دروستكردنی‌ گوندی‌ كۆری‌‪ ،‬كۆمپانیای‌‬ ‫(مدین���ه‌ االح�ل�ام) ك���ه‌ كۆمپانیایه‌كی‌‬ ‫عێراقیی���ه‌ ‪ 300‬دۆن���م زه‌وی‌ پێدراوه‌ بۆ‬ ‫دروستكردنی‌ ش���اری‌ خه‌ونه‌كان‪ .‬شوان‬ ‫م���ه‌ال ‪ 140‬دۆنم‌و پێش���ڕه‌و مه‌جید ئاغا‬ ‫‪ 301‬دۆنم زه‌ویی���ان پێدراوه‌ بۆ پڕۆژه‌ی‌‬ ‫نیش���ته‌جێ‌ ب���وون‪ ،‬كۆمپانی���ای‌ عادل‬ ‫المتحده‌ ك���ه‌ كۆمپانیایه‌كی‌ میس���رییه‌‬ ‫‪ 150‬دۆنم زه‌وی‌ له‌كه‌س���نه‌زان پێدراوه‌‪،‬‬ ‫كۆمپانی���ای‌ ئه‌رز ئه‌لئه‌ف���راح ‪ 1000‬دۆنم‬ ‫زه‌وی‌ پێدراوه‌ بۆ دروس���تكردنی‌ شاری‌‬ ‫گه‌نجان‪ ،‬ئه‌مه‌و س���ه‌دان دۆنم زه‌وی‌ تر‬ ‫به‌چه‌ندی���ن كۆمپانیای‌ جی���اواز‌و چه‌ند‬ ‫كه‌سێك دراوه‌‪ ،‬كه‌ به‌پێی‌ زانیارییه‌كانی‌‬

‫ئاوێنه‌ به‌شێكیان س���ه‌ره‌ڕای‌ تێپه‌ڕین ‌ی‬ ‫كات���ی‌ به‌ئه‌نجامگه‌یاندنیان تا ئێس���تا‬ ‫كاریان تیا نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌گوندی لوبنانی كه‌ ‪96‬‬ ‫دۆنم زه‌وی‌ بۆ ته‌رخان كراوه‌و له‌سه‌ره‌تای‌‬ ‫ئه‌م ساڵی‌ ‪20012‬ه‌وه‌ دراوه‌ به‌كۆمپانیای‌‬ ‫الحریری‌‪ ،‬خاوه‌نی یه‌كێك له‌نوسینگه‌كانی‬ ‫فرۆش���تنی زه‌وی و خانوبه‌ره‌ له‌ش���اری‌‬ ‫هه‌ولێ���ر به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���دو وت���ی‬ ‫"نزیك���ه‌ی ‪ 2‬ت���ا ‪ 3‬س���اڵ ده‌بێت ئه‌و‬ ‫ش���وێنه‌یان په‌رژین كردوه‌‪ ،‬له‌شوێنێكی‬ ‫گرن���گ‌و گرانبه‌های ش���اری هه‌ولێردایه‌‬ ‫كه‌ ده‌كه‌وێته‌ نێ���وان پارچه‌كانی ‪407‬و‬ ‫‪402‬ی عه‌نكاوه‌وه‌و سه‌رجه‌م شوێنه‌كانی‬ ‫ده‌وروبه‌ری پارچه‌ زه‌وییه‌كی ‪ 200‬مه‌تری‬ ‫ده‌گاته‌ ‪ 100000‬دۆالرو باش���ترین شوێنی‬ ‫سنوری ناحیه‌ی عه‌نكاوه‌یه‌‪ ،‬كه‌ كه‌وتۆته‌‬ ‫كه‌رتی پێنجی‌ عه‌نكاوه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ ته‌رخانكردنی‌ ئه‌و رووبه‌ره‌‬ ‫زه‌ویانه‌ بۆ چه‌ندی���ن كۆمپانیای‌ بیانی‌‌و‬ ‫خۆماڵ���ی‌‌و چه‌ند كه‌س���ێكی‌ دیاریكراو‪،‬‬ ‫ن���ه‌وزاد ه���ادی پارێ���زگاری هه‌ولێ���ر‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند ك���ه‌ "خه‌ڵك دێته‌‬ ‫پارێزگا ده‌ڵێت پرۆژه‌یه‌كی وه‌به‌رهێنانم‬ ‫هه‌ی���ه‌ ده‌مه‌وێت پێشكه‌ش���ی بكه‌م ئایا‬ ‫ئێوه‌ وه‌كو پارێزگا الریتان هه‌یه‌ یان نا؟‬ ‫ئێمه‌ ته‌نها هه‌ڵده‌ستین به‌ به‌رزكردنه‌وه‌ی‬ ‫نوس���راوێك‌و تیایدا ده‌ڵێین فاڵنه‌ كه‌س‬ ‫پرۆژه‌یه‌كی پێش���كه‌ش كردوه‌ بۆ كاری‬ ‫پێویس���ت‪ ،‬ئه‌م نوسراوه‌ بۆ وه‌به‌رهێنان‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬له‌الی���ه‌ن خۆیانه‌وه‌ وه‌به‌رهێنان‬ ‫فه‌رمانگه‌ی هه‌ڵسه‌نگاندنیان هه‌یه‌و ئه‌وه‌‬ ‫تایبه‌تمه‌ندیی ئه‌وانه‌‪ ،‬دێن هه‌ڵسه‌نگاندن‬ ‫ده‌ك���ه‌ن بۆ پرۆژه‌ك���ه‌‪ ،‬ئای���ا پرۆژه‌كه‌‬ ‫پێویسته‌ یان پێویس���ت نییه‌‪ ،‬ئایا له‌چ‬ ‫س���ێكته‌رێك وه‌به‌رهێنان ده‌كات‪ ،‬ئیدی‬ ‫الی وه‌به‌رهێن���ان به‌چه‌ن���د قۆناغێك تا‬ ‫ده‌گاته‌ مۆڵه‌ت پێدان‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵم���ی ئ���ه‌وه‌ی ئه‌گ���ه‌ر پرۆژه‌كه‌‬ ‫كه‌مته‌رخه‌م���ی هه‌بێ���ت‌و جێبه‌جێ���ی‌‬ ‫نه‌كردبێ���ت‪ ،‬ن���ه‌وزاد ه���ادی وت���ی‬ ‫"وه‌به‌رهێنان الیه‌ن���ی په‌یوه‌ندیداره‌ ئه‌و‬ ‫مۆڵه‌ت���ی داوه‌تێ‪ ,‬ئه‌گ���ه‌ر هات‌و كه‌م‌و‬ ‫ك���وڕی هه‌بوو یان جێبه‌جێی نه‌كرد هه‌ر‬ ‫ئه‌ویش به‌رپرسه‌ له‌لێپێچینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ به‌مه‌به‌ستی‌ به‌دواداچوونی زیاتر‬ ‫چه‌ند جارێك په‌یوه‌ندی‌ كرد به‌ده‌سته‌ی‌‬ ‫وه‌به‌رهێن���ان‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گش���تی‌‬ ‫وه‌به‌رهێنانی‌ هه‌ولێر‪ ،‬به‌اڵم به‌رده‌س���ت‬ ‫نه‌بوون‪.‬‬

‫‪ 62‬رۆژنامه‌نوسی‌ عێراقی‌ كه‌ به‌شێكیان‬ ‫كوردن داوای‌ زه‌وییان له‌مالیكی‌ كردوه‌‬ ‫له‌كات���ی‌ س���ه‌ردانه‌كه‌ی‌ ئه‌مدواییه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیران���ی‌ عێ���راق‪ ،‬نوری‌‬ ‫مالكی‌ ب���ۆ پارێ���زگای‌ كه‌ركوك‪62 ،‬‬ ‫رۆژنامه‌نووس���ی‌ عێراق كه‌ به‌شێكیان‬ ‫كوردن داوای‌ زه‌وییان له‌ناوبراو كردووه‌‪،‬‬ ‫به‌رپرسێكی‌ سه‌ندیكای‌ رۆژنامه‌نوسانی‌‬ ‫كوردستانیش داواكردنی‌ ئه‌و زه‌وییانه‌‬ ‫به‌ "ئاسایی‌" وه‌سفده‌كات‪.‬‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬به‌پێی‌ لیستێك‬ ‫ك���ه‌ ده‌س���ت ئاوێن���ه‌ كه‌وت���وه‌‪62 ،‬‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ی‌ عێراقی‌ كه‌ به‌شێكیان‬ ‫ك���وردن‪ ،‬له‌كات���ی‌ س���ه‌ردانه‌كه‌ی‌‬ ‫ئه‌مدوایی���ه‌ی‌ مالیكی���دا بۆ ش���اری‌‬ ‫كه‌ركوك‪ ،‬به‌یاداشتێك داوای‌ وه‌رگرتنی‌‬ ‫زه‌وییان لێكردووه‌‪.‬‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌ ئاوێن���ه‌ په‌یوه‌ندیكرد‬ ‫به‌س���ه‌رۆكی‌ لیژن���ه‌ی‌ داكۆكیك���ردن‬ ‫له‌مافی‌ رۆژنامه‌نوس���ان له‌سه‌ندیكای‌‬ ‫رۆژنامه‌نوس���انی‌ كوردستان (ئه‌نوه‌ر‬ ‫حس���ێن)‪ ،‬ئه‌ویش ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌‬ ‫ئاگایان له‌پێدانی‌ ئ���ه‌و زه‌وییانه‌ نییه‌‬

‫بۆ رۆژنامه‌نوسان له‌الیه‌ن مالیكییه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌گ���ه‌ڵ‌ ئه‌وه‌ش���دا وت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫"دابه‌ش���كردنی‌ ئه‌و زه‌وییانه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫مالكییه‌وه‌ ئاساییه‌"‪ .‬ناوبراو ئاماژه‌ی‌‬ ‫به‌وه‌ش���دا كه‌ "مالیكی‌ هه‌قی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ی���ه‌ زه‌وی‌ دابه‌ش بكات‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌‬ ‫بۆ س���ه‌ندیكای‌ رۆژنامه‌نوسانی‌ عێراق‬ ‫كه‌ باره‌گای‌ س���ه‌ره‌كییان له‌به‌غداده‌‌و‬ ‫له‌ناوه‌ڕاس���ت‌و باش���وریش ش���وێن‌و‬ ‫پێگه‌یان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌ن���وه‌ر حس���ێن رونیك���رده‌وه‌‬ ‫"هیواداری���ن دابه‌ش���كردنی‌ ئ���ه‌و‬ ‫زه‌وییان���ه‌ لقی‌ كه‌ركوكی‌ س���ه‌ندیكای‌‬ ‫بگرێت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫رۆژنامه‌نوس���انیش‬ ‫له‌س���ه‌ردانه‌كه‌یدا به‌ڕێز مالیكی‌ توانی‌‬ ‫‪ 62‬زه‌وی‌ ب���ۆ رۆژنامه‌نوس���ان دابین‬ ‫ب���كات‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌داخ���ه‌وه‌ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫چه‌ند ساڵی‌ رابردودا كۆمه‌ڵێك زه‌وی‌‬ ‫دراوه‌ به‌رۆژنامه‌نوس���انی‌ ئه‌ندام���ی‌‬ ‫سه‌ندیكا لقی‌ كه‌ركوك‪ ،‬به‌اڵم تائێستا‬ ‫چاره‌نوسیان نادیاره‌"‪.‬‬

‫ی ئه‌و رۆژنامه‌نووسانه‌ی‌ داوای‌ زه‌ویان‬ ‫ ناو ‌‬ ‫ی كاری‌ تیا ده‌كه‌ن‪:‬‬ ‫ی كردووه‌و ئه‌و كه‌ناڵه‌ ‌‬ ‫ له‌مالیك ‌‬ ‫ ‬ ‫‪ .1‬فراس الحمدانی‌‬ ‫ ‬ ‫‪ .2‬حمزه‌ علی‌‬ ‫ ‬ ‫‪ .3‬سۆران داودی‌‬ ‫ ‬ ‫‪ .4‬عبدلله صمد‬ ‫ ‬ ‫‪ .5‬هیوا حیسام الدین‬ ‫ ‬ ‫‪ .6‬سمیر عبدالله‌ نجم‬ ‫ ‬ ‫‪ .7‬ئاسۆ یاسین سه‌عید‬ ‫ ‬ ‫‪ .8‬عمر البدری‌‬ ‫ ‬ ‫‪ .9‬محمد أسعد اصغر‬ ‫ ‬ ‫‪ .10‬احمد نجاه‌ حسین‬ ‫ ‬ ‫‪ .11‬احمد ستار بیروت‬ ‫ ‬ ‫‪ .12‬اركان برهان معروف‬ ‫ ‬ ‫‪ .13‬علی‌ نجف محمد‬ ‫ ‬ ‫‪ .14‬حسین شوكت مجید‬ ‫ ‬ ‫‪ .15‬سامی‌ عزالدین یاسین‬ ‫‪ .16‬روكان محمود ‬ ‫ ‬ ‫‪ .17‬سامی‌ عزالدین محمد‬ ‫ ‬ ‫‪ .18‬مهند رفعت حمدی‌‬ ‫ ‬ ‫‪ .19‬صباح انور أحمد‬ ‫ ‬ ‫‪ .20‬جمال كمال محمد‬ ‫ ‬ ‫‪ .21‬محمد هاشم محمد‬ ‫ ‬ ‫‪ .22‬أرسالن عباس محمد‬ ‫ ‬ ‫‪ .23‬محمد اكرم سلیمان‬ ‫ ‬ ‫‪ .24‬علی‌ نجم الدین عمر‬ ‫‪ .25‬سیروان ضاهر ‬ ‫ ‬ ‫‪ .26‬محمد فقی‌ محمد‬ ‫ ‬ ‫‪ .27‬هدایت ادهم حسن‬ ‫ ‬ ‫‪ .28‬بسام جاسم‬ ‫ ‬ ‫‪ .29‬سرمد سعد جومرت‬ ‫‪ .30‬سنان اسماعیل ‬ ‫ ‬ ‫‪ .31‬دڵشاد فاتح عزیز‬ ‫ ‬ ‫‪ .32‬ئارام جمال اسماعیل‬ ‫ ‬ ‫‪ .33‬بیستون شریف احمد‬ ‫ ‬ ‫‪ .34‬دلشاد كریم شریف‬ ‫‪ .35‬جودت مردان ‬ ‫ ‬ ‫‪ .36‬مناهل محمد‬ ‫‪ .37‬شائقه‌ شریف ‬ ‫ ‬ ‫‪ .38‬جیا نوری‌ محمد‬ ‫‪ .39‬عمر علی‌ وهاب ‬ ‫‪ .40‬نورا عماد الدین ‬ ‫‪ .41‬سالم اسماعیل ‬ ‫ ‬ ‫‪ .42‬سالم جمعه‌ صالح‬ ‫‪ .43‬اسما‌ء طه‌ دلس ‬ ‫ ‬ ‫‪ .44‬انمار اسماعل عاشور‬ ‫ ‬ ‫‪ .45‬علی‌ حسین صالح‬ ‫ ‬ ‫‪ .46‬محمد احمد محمد‬ ‫ ‬ ‫‪ .47‬محمد حسین صالح‬ ‫ ‬ ‫‪ .48‬مروان ابراهیم‬ ‫ ‬ ‫‪ .49‬نبیل جمعه‌‬ ‫ ‬ ‫‪ .50‬سه‌عد ناجی‌‬ ‫ ‬ ‫‪ .51‬ئارام هیوا‬ ‫ ‬ ‫‪ .52‬ئاسۆ جیهاد ره‌شید‬ ‫ ‬ ‫‪ .53‬أودی‌ ئه‌نور‬ ‫ ‬ ‫‪ .54‬هه‌ژار ره‌شید‬ ‫ ‬ ‫‪ .55‬بژار ره‌شید‬ ‫ ‬ ‫‪ .56‬هه‌ژار وهاب عثمان‬ ‫ ‬ ‫‪ .57‬چیا نوری‌ محمد‬ ‫‪ .58‬مصطفی‌ محمود نعمت ‬ ‫ ‬ ‫‪ .59‬ئارام شێركۆ أحمد‬ ‫ ‬ ‫‪ .60‬مهنی‌ موید أحمد‬ ‫ ‬ ‫‪ .61‬ئه‌ژی‌ جوهه‌ر محه‌مه‌د‬

‫په‌یامنێری‌ البغدادیة‌‬ ‫په‌یامنێری‌ أفاق‬ ‫په‌یامنێری‌ الحرة‌‬ ‫وێنه‌گری‌ كه‌ناڵی‌ الحرة‌‬ ‫په‌یامنێری‌ كوردستان تی‌ ڤی‌‬ ‫په‌یامنێری‌ ئاژانسی‌ جیهان‬ ‫په‌یامنێری‌ كوردستان تی‌ ڤی‌‬ ‫په‌یامنێری‌ كه‌ناڵی‌ االتجاه‬ ‫وێنه‌گری‌ كه‌ناڵی‌ الكركوك‬ ‫وێنه‌گری‌ كه‌ناڵی‌ بیالدی‌‬ ‫په‌یامنێری‌ كوردستان تی‌ ڤی‌‬ ‫په‌یامنێری‌ كه‌ناڵی‌ الرشید‬ ‫په‌یامنێری‌ الغدید‬ ‫په‌یامنێری‌ النبأ‬ ‫په‌یامنێری‌ سومریه‌‬ ‫په‌یامنێری‌ ‪NRT‬‬ ‫په‌یامنێری‌ توركمان ایلی‌‬ ‫په‌یامنێری‌ السومریه‌‬ ‫په‌یامنێری‌ ‪KNN‬‬ ‫په‌یامنێری‌ الفرات‬ ‫په‌یامنێری‌ صالح الدین‬ ‫په‌یامنێری‌ أفاق‬ ‫په‌یامنێری‌ أفاق‬ ‫وێنه‌گری‌ توركمان ایلی‌‬ ‫په‌یامنێری‌ زاگرۆس‬ ‫وێنه‌گری‌ كه‌ناڵی‌ بغداد‬ ‫په‌یامنێری‌ النبأ‬ ‫په‌یامنێری‌ الرشید‬ ‫وێنه‌گری‌ الرشید‬ ‫په‌یامنێری‌ ‪TV net‬‬ ‫په‌یامنێری‌ سبیره‌‬ ‫په‌یامنێری‌ ‪KNN‬‬ ‫په‌یامنێری‌ سبیره‌‬ ‫په‌یامنێری‌ سبیره‌‬ ‫په‌یامنێری‌ الرشید‬ ‫په‌یامنێری‌ المسار‬ ‫په‌یامنێری‌‌ بالدی‌‬ ‫په‌یامنێری‌ په‌یام‬ ‫په‌یامنێری‌ زاگرۆس‬ ‫په‌یامنێری‌ گۆڤاری‌ عیون‬ ‫وێنه‌گری‌ الفیحاء‬ ‫په‌یامنێری‌ الشرقیه‌‬ ‫په‌یامنێری‌ السالم‬ ‫په‌یامنێری‌ فیحا‌ء‬ ‫په‌یامنێری‌ ‪IHT‬‬ ‫په‌یامنێری‌ بغداد‬ ‫په‌یامنێری‌ صالح الدین ‪TV‬‬ ‫په‌یامنێری‌ الزمان‬ ‫په‌یامنێری‌ الموصلیه‌‬ ‫په‌یامنێری‌ ئاژانسی‌ واع‬ ‫په‌یامنێری‌ جه‌ماوه‌ر ‪TV‬‬ ‫په‌یامنێری‌ رۆیته‌رز‬ ‫په‌یامنێری‌ العراقیه‌‬ ‫په‌یامنێری‌ رۆژنامه‌ی‌ هه‌ولێر‬ ‫په‌یامنێری‌ كوردستان تی‌ ڤی‌‬ ‫په‌یامنێری‌ ئاژانسی‌ ناوخۆ‬ ‫په‌یامنێری‌ په‌یام‬ ‫په‌یامنێری‌ رادیو نه‌وا‬ ‫په‌یامنێری‌ ئاژانسی‌ ‪pin‬‬ ‫په‌یامنێری‌ رۆژنامه‌ی‌ الشرق‬ ‫په‌یامنێری‌ االعالم العراقی‌‬

‫رونکردنه‌وه‌یه‌ک ده‌رباره‌ی "خانووی روكنی" دێی زانكۆ‌‬ ‫ڕۆژنام���ەی ئاوێن���ە ل���ە دوا ژمارەیدا‬ ‫نووس���یویەتی‪" :‬بەرپرس���ی پێشووی‬ ‫لق���ی ‪2‬ـ���ی پارت���ی خانوویەكی روكن‬ ‫وەردەگرێت‪".‬‬ ‫لەم هەواڵەی رۆژنامەی ئاوێنە دوور‬ ‫لە پرەنسیپەكانی پیشەی رۆژنامەوانی‬ ‫ب���ێ ئ���ەوەی بگەڕێنەوە ب���ۆ زانكۆ تا‬ ‫زانیارییەكان بە وردی وەربگرن دێن بە‬

‫مەبەستی ناوزڕاندنی مرۆڤەكان بابەتی‬ ‫نا دروس���ت باڵودەكەنەوە وەك ئەوەی‬ ‫تاوانێكی گەورەیان ئاش���كرا كردبێت‌و‬ ‫دەیكەنە مانشێتی گەورە‪.‬‬ ‫ئێم���ە وەك زانكۆی س���ەاڵحەددین‬ ‫سەرپەرشتی ئەو پرۆژەیە دەكەین‌و بە‬ ‫پێویستیمان زانی ئەو روونكردەوەیە باڵو‬ ‫‪..‬ل‪19‬‬ ‫بكەینەوە‪ :‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )331‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/6/19‬‬

‫ی زانا ئه‌تۆمییه‌كان ده‌ستگیر ده‌كات‬ ‫ئیتالعات ‪ 20‬كه‌س به‌تاوانی‌ كوشتن ‌‬

‫‪3‬‬

‫"له‌هه‌رێم ‌ی كوردستان به‌گومان ‌ه ئاسانكاری ‌ی بۆ كردبێتن"‬ ‫ی‬ ‫پێشتریش ئاغا ‌‬ ‫ی چه‌ندین‬ ‫موسڵح ‌‬ ‫ی‬ ‫جار وتویه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌رێم ‌‬ ‫كوردستانه‌و‌ه‬ ‫ئه‌و جۆره‌ كاران ‌ه‬ ‫رێكده‌خرێت‬

‫ له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬ ‫ی موسڵحی‌ وه‌زیری‌ ئیتالعاتی‌ ئێران په‌نجه‌ی تاوان بۆ واڵتێکی دراوسێی ئێران راده‌کێشێت‬ ‫حه‌یده‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی موس���ڵحی‌" وه‌زی���ر ‌‬ ‫"حه‌ی���ده‌ر ‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كش���ه‌مم ‌ه ‌‬ ‫ی ئێران‪ ،‬رۆژ ‌‬ ‫ئیتالعات ‌‬ ‫ی‬ ‫راب���ردوو رایگه‌یان���د ك ‌ه ‪ 20‬كه‌س��� ‌‬ ‫وه‌زیری‌ ئیتالعاتی‌ ئێران‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی زانا ئه‌تۆمییه‌كان ‌‬ ‫ی كوش���تن ‌‬ ‫به‌تاوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 20‬كه‌سی‌ به‌تۆمه‌ت ‌‬ ‫ده‌ستگیركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جیاواز ‌‬ ‫ئه‌و واڵت ‌ه له‌چه‌ند ناوچه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زانا ئه‌تۆمییه‌كان ‌‬ ‫تیرۆركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێراندا ده‌س���تگیر كردووه‌‪ .‬موس���ڵح ‌‬ ‫ی راگه‌یاند‌و جه‌غت له‌وه‌ش‬ ‫واڵته‌ك ‌ه ‌‬ ‫ێ ساڵ ‌ه ئیتالعات شه‌وو‬ ‫ی "ماوه‌ی س ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ئه‌نجامده‌رانی‌ ئه‌م‬ ‫ی خستووه‌ت ‌ه سه‌ر یه‌ك‌و له‌ناوخۆو‬ ‫رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫كاره‌ سوودیان له‌خاك‌و ئاسانكار ‌‬ ‫ی ئێ���ران چاودێری���ی ئ���ه‌و‬ ‫ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ی دراوسێ وه‌رگرتووه‌‪،‬‬ ‫واڵتێك ‌‬ ‫كه‌سان ‌ه ده‌كاو به‌دوایانه‌وه‌یه‌"‪ ،‬ناوبراو‬ ‫ی كوردی‌ ئێرانیش‬ ‫ی پارتێك ‌‬ ‫به‌رپرس ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌وه‌ش ك���رد ك ‌ه ئه‌م تۆڕ‌ه ‌‬ ‫ئاماژ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ڵێت "ئیتالعات گومانی‌ له‌هه‌رێم ‌‬ ‫له‌الیه‌ن ئیتالعاته‌و‌ه ده‌س���تگیر كراون‬ ‫كوردستانه‌"‪.‬‬ ‫سه‌ر به‌"ئیس���رائیل" بوون‌و سوودیان‬ ‫ێ‬ ‫ی دراوس ‌‬ ‫ی واڵتێك ‌‬ ‫ی (ئیرنا)‪ ،‬له‌خاك‌و ئاسانكاری ‌‬ ‫ی ئاژانس��� ‌‬ ‫ی هه‌واڵ ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬

‫وه‌رگرتووه‌‪ ،‬به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك ته‌نانه‌ت ك ‌ه‬ ‫ی مه‌شق‌و راهێنانی سه‌ربازیشیان‬ ‫بنك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌و واڵته‌دا دامه‌زراندووه‌‪ ،‬به‌ب ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی ئێ���ران "ناو ‌‬ ‫ی ئیتالعات ‌‬ ‫وه‌زی���ر ‌‬ ‫واڵته‌ بهێنێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌فت���ه‌ر ‌‬ ‫له‌مباره‌ی���ه‌و‌ه ئه‌ندام��� ‌‬ ‫ی كوردستان‬ ‫ی دیموكرات ‌‬ ‫ی حیزب ‌‬ ‫سیاس ‌‬ ‫ی كه‌ریم���ی‌" له‌لێدوانێكی���دا‬ ‫"كه‌مال��� ‌‬ ‫ی راگه‌یان���د ك��� ‌ه "راس���ت ‌ه‬ ‫به‌ئاوێن��� ‌ه ‌‬ ‫ی بێهێز نییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئیتالعات ده‌زگایه‌ك ‌‬ ‫ی له‌و‌ه گه‌وره‌تر‬ ‫هه‌میش ‌ه ده‌یه‌وێت خۆ ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر نا‬ ‫ده‌ربخات ك ‌ه به‌ڕاست ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ی به‌رله‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئاوا بۆچ��� ‌‬ ‫ده‌زگایه‌ك ‌‬ ‫ته‌قینه‌وه‌ك ‌ه ی���ان رووداوه‌ك ‌ه رووبدات‬

‫پێشی‌ پێناگرێت؟"‪.‬‬ ‫ی ب���ه‌و‌ه ك���رد ك ‌ه‬ ‫ناوب���راو ئام���اژ‌ه ‌‬ ‫ئه‌م ‌ه یه‌كه‌مج���ار نیی ‌ه ئیتالعات له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجامده‌ران ‌‬ ‫ی دۆزین���ه‌و‌ه ‌‬ ‫راگه‌یاندن ‌‬ ‫ته‌قینه‌وه‌یه‌ك ی���ان رووداوێكدا قامك‬ ‫ی ده‌ره‌و‌ه راده‌كێش���ێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫بۆ واڵتان ‌‬ ‫ی "هه‌میش��� ‌ه له‌م ج���ۆر‌ه كارانه‌دا‬ ‫وت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دراوسێو‌ه پشتگیر ‌‬ ‫ده‌ڵێن له‌واڵتێك ‌‬ ‫ده‌ستگیركراوه‌كان كراوه‌‪ ،‬به‌رده‌وامیش‬ ‫ك��� ‌ه نێوانی���ان له‌گ���ه‌ ‌ڵ ئازه‌ربایجان‬ ‫تێكده‌چێ���ت ده‌ڵێ���ن ئازه‌ربایجان���ه‌و‬ ‫ی‬ ‫ێ فش���ار ب���ۆ هه‌رێم ‌‬ ‫ك ‌ه ده‌ش���یانه‌و ‌‬ ‫كوردستان بهێنن په‌نج ‌ه ده‌خه‌ن ‌ه سه‌ر‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان"‪.‬‬

‫ی له‌و‌ه كرد ك ‌ه راست ‌ه‬ ‫ی باس��� ‌‬ ‫كه‌ریم ‌‬ ‫ی ئێران‬ ‫ی ئه‌تۆم��� ‌‬ ‫ئیس���رائیل كێش��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌ته‌وه‌ی ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر ئاسایش ‌‬ ‫به‌مه‌ترس ‌‬ ‫ی ده‌زانێ‌‌و ره‌نگ ‌ه ئ���ه‌م كارانه‌ش‬ ‫خ���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���كات‪" ،‬ب���ه‌اڵم ئیس���رائیل ده‌زگا ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ن���د‌ه بێهێز نیی ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌واڵگر ‌‬ ‫ی نه‌بێت نه‌توانێت‬ ‫ی كوردس���تان ‌‬ ‫هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م كاران��� ‌ه ئه‌نجامب���دات"‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫ی ك ‌ه ئێستا ئیتالعات‬ ‫ی ئه‌وانه‌ش ‌‬ ‫"زۆرب ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ڵێن ده‌س���تگیرمان كردوون غه‌یر ‌‬ ‫كوردن"‪.‬‬ ‫ی ئاوێنه‌شدا‬ ‫ی ئه‌م پرس���یار‌ه ‌‬ ‫له‌وه‌اڵم ‌‬ ‫ی كوردستان‬ ‫ك ‌ه ئایا ئیتالعات له‌هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ ئه‌نجامده‌ران ‌‬ ‫به‌گومان ‌ه ئاسانكار ‌‬

‫ی‬ ‫ئ���ه‌و كوش���تنان ‌ه كردبێ���ت؟ كه‌ریم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "ن���ه‌ك گومان‪ ،‬هه‌ر به‌ڕه‌س���م ‌‬ ‫وت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ده‌ڵێ���ت‪ ،‬پێش���تریش ئاغا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ندی���ن ج���ار وتویه‌ت ‌‬ ‫موس���ڵح ‌‬ ‫ی كوردس���تانه‌و‌ه ئ���ه‌و جۆر‌ه‬ ‫له‌هه‌رێم ‌‬ ‫كاران��� ‌ه رێكده‌خرێ���ت‌و هه‌رێمیش���یان‬ ‫ی‬ ‫ی په‌یوه‌ند ‌‬ ‫تۆمه‌تب���ار كردوو‌ه ب���ه‌و‌ه ‌‬ ‫به‌ئیس���رائیله‌و‌ه هه‌ی���ه‌‌و به‌نهێنی���ش‬ ‫ی‬ ‫ی له‌هه‌رێم ‌‬ ‫ی هه‌واڵگر ‌‬ ‫ئیسرائیل بنك ‌ه ‌‬ ‫كوردستاندا هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ی "ئه‌م تۆمه‌تان ‌ه زیاتر ده‌چن ‌ه‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس���یه‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت به‌هۆ ‌‬ ‫خان ‌ه ‌‬ ‫ی په‌یوه‌ن���دی ئێ���ران له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ئاڵۆزی��� ‌‬ ‫ی كوردس���تان‪،‬‬ ‫ئازه‌ربایج���ان‌و هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیتالعات‌و سوپا ‌‬ ‫زۆرجار كاربه‌ده‌ستان ‌‬ ‫پاس���داران ده‌ڵێن ئه‌و كه‌سان ‌ه له‌و دوو‬ ‫ێ‬ ‫ش���وێنه‌و‌ه ده‌نێردرێن ‌ه ناو ئێران‪ ،‬به‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ربار‌ه ‌‬ ‫ی زانی���ار ‌‬ ‫ی به‌ته‌واوی ‌‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ده‌ستگیركراوان باڵوبكه‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی موسڵحی‌"‬ ‫ی "حه‌یده‌ر ‌‬ ‫ئه‌م لێدوانان ‌ه ‌‬ ‫ی ئێ���ران له‌كاتێكدای ‌ه‬ ‫ی ئیتالعات ‌‬ ‫وه‌زیر ‌‬ ‫ی راب���ردوودا‬ ‫ێ س���اڵ ‌‬ ‫ی س��� ‌‬ ‫ك ‌ه له‌ماو‌ه ‌‬ ‫چ���وار زانا ك ‌ه په‌یوه‌ندییان به‌چاالكیی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئێرانه‌وه‌یه‌‪ ،‬له‌ناو تاران ‌‬ ‫ئه‌تۆمییه‌ك ‌ه ‌‬ ‫پایته‌ختی‌ ئه‌و واڵته‌دا كوژراون‪.‬‬

‫بارزانی‌‌و مالیك ‌ی ك ‌ێ بردیه‌وه‌؟‬

‫رۆژنامه‌نوسێك‪ :‬قاسم سلێمانی فه‌رمانده‌ی سوپای قودس بردیه‌وه‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی سه‌رۆك‬ ‫ی الدان ‌‬ ‫خه‌ریك ‌ه مه‌سه‌ل ‌ه ‌‬ ‫ی مالیكی‌)‬ ‫وه‌زیرانی‌ عێراق (نور ‌‬ ‫له‌الیه‌ن (بارزانی‌‌و عه‌الوی‌‌و موقته‌دا)و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی شكست ده‌خوات‪ ،‬پرسیار ‌‬ ‫به‌ته‌واوی ‌‬ ‫گرنگ بۆ كورد له‌وه‌دایه‌ ك ‌ه كورد‬ ‫چی‌ ده‌ستكه‌وت له‌م ملمالنێیه‌دا‪،‬‬ ‫زۆرێك له‌چاودێر‌و رۆژنامه‌وانان‬ ‫ی‬ ‫پێیانوای ‌ه كورد جگه‌ له‌زه‌ره‌ر هیچ ‌‬ ‫ده‌ستنه‌كه‌وت‪ ،‬رۆژنامه‌نوسێكیش‬ ‫ی‬ ‫ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ن ‌ه مالیك ‌‬ ‫بردیه‌وه‌ نه‌بارزانی‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌و‌ه‬ ‫قاسمی‌ سلێمانییه‌ بردیه‌وه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئاماژه‌یه‌ك بۆ ئه‌و‌هی‌ كه‌ ته‌نها ئێران‬ ‫له‌م ملمالنێیه‌دا براوه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی ئه‌مس���اڵه‌و‌ه له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫ی س���ه‌رۆك كۆمار‬ ‫ی جێگ���ر ‌‬ ‫هه‌ڵهاتن��� ‌‬ ‫ی كوردستان‬ ‫(تاریق هاشمی‌) بۆ هه‌رێم ‌‬ ‫ی س���ه‌خت كه‌وتۆت ‌ه نێوان‬ ‫ناكۆكییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مالیك ‌‬ ‫ی هه‌رێم‌و نور ‌‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫بارزان ‌‬ ‫ی عێراقه‌وه‌‪ ،‬هه‌ندێك‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیران ‌‬ ‫سه‌رچاو‌ه ئه‌م ملمالنێی ‌ه ده‌گه‌ڕێننه‌و‌ه‬ ‫ی تر‬ ‫ی نه‌وت‌و گاز‪ ،‬هه‌ندێك ‌‬ ‫بۆ كێش��� ‌ه ‌‬ ‫ی شه‌خسی‌‪،‬‬ ‫ده‌یگه‌ڕێننه‌و‌ه بۆ مه‌سه‌ل ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێمیش ده‌ڵێت عه‌قڵیه‌تێك ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ی له‌به‌غدا هه‌ی ‌ه مه‌ترس���یی ‌ه‬ ‫دیكتاتۆر ‌‬ ‫له‌سه‌ر دیموكراسیه‌ت‌و له‌سه‌ر كورد‪.‬‬ ‫ی چه‌ند مانگێك ‌ه‬ ‫ئه‌م ملمالنێی ‌ه ماو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردی‌‌و سه‌رتاسه‌ر ‌‬ ‫هه‌موو شه‌قام ‌‬ ‫ی به‌خۆیه‌و‌ه خه‌ری���ك كردووه‌‪،‬‬ ‫عێراق��� ‌‬ ‫ی ئاماژ‌ه‬ ‫ی ناسراو‪ ،‬د‪.‬فایه‌ق گوڵپ ‌‬ ‫سیاسی ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ ئه‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه ك���ورد له‌ئه‌نجام ‌‬

‫ی ك���ردووه‌‌و‬ ‫ئ���ه‌م ملمالنێی���ه‌دا زه‌ره‌ر ‌‬ ‫ی كورد‬ ‫ده‌ڵێت "له‌م قه‌یرانه‌دا هه‌ڵوێست ‌‬ ‫بوو به‌دوو به‌شه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئ���ه‌و‌ه ناش���ارێته‌و‌ه ك ‌ه بۆ‬ ‫كورد ب ‌ه زه‌ره‌ر ش���كاوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆ‬ ‫ی به‌قازانج شكاوه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫پارتی‌‌و یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاماژ‌ه بۆ ئه‌و‌ه ده‌كات یه‌كێتی‌‌و پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫قازانجیان كردوه‌‌و هه‌ندێك ده‌ستكه‌وت ‌‬ ‫سیاسییان بۆخۆیان مه‌یسه‌ر كردووه‌‌و‬ ‫ی موس��� ‌ڵ‬ ‫ی له‌پارێزگا ‌‬ ‫ده‌ڵێت "پارت��� ‌‬ ‫ی حه‌دبا‬ ‫ی له‌گه‌ ‌ڵ لیس���ت ‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان ‌‬ ‫به‌ره‌و پێش رۆیشت‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌گشتیش‬ ‫ی‬ ‫له‌گ���ه‌ ‌ڵ عێراقیی��� ‌ه په‌یوه‌ندییه‌كان��� ‌‬ ‫ی ناوچه‌كه‌دا‬ ‫پته‌وتر ب���وون‪ ،‬له‌ئاس���ت ‌‬ ‫ی له‌گه‌ ‌ڵ توركیا‌و‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان ‌‬ ‫واڵتانی‌ خلیج باشتر بوون"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌یه‌كێتی���ش ده‌ڵێ���ت‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان��� ‌‬ ‫"یه‌كێتی���ش‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ ش���یعه‌‌و ئێ���ران پته‌وتر بوو"‪،‬‬ ‫رۆژنامه‌نووس ره‌حمان غه‌ریب له‌فایه‌ق‬ ‫ی زیات���ر ده‌ڕوات‌و ده‌ڵێت "هیچ‬ ‫گوڵپ ‌‬ ‫بڕیارێكی سیاس���ی چاره‌نوسساز به‌بێ‬ ‫ره‌زامه‌ندیی قاسم سلێمانی فه‌رمانده‌ی‬ ‫ی‬ ‫سوپای قودس ‪-‬ك ‌ه به‌رپرس ‌ه له‌مه‌له‌ف ‌‬ ‫عێراق‪ -‬تێناپه‌ڕێت‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌گه‌ر بابه‌تی‬ ‫متمانه‌س���ه‌ندنه‌و‌ه س���ه‌رنه‌گرێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ده‌بێت مالیكی سوپاسی قاسم سلێمانی‬ ‫بكات نه‌ك مام جه‌الل"‪.‬‬ ‫ی میترۆی ‌ه‬ ‫ی سه‌نته‌ر ‌‬ ‫ئه‌و ك ‌ه به‌رپرس ‌‬ ‫ی له‌ڕۆژنامه‌نوس���ان ده‌كات‪،‬‬ ‫ك ‌ه داكۆك ‌‬ ‫ی ده‌دات‌و ده‌ڵێت‬ ‫درێ���ژ‌ه به‌قس���ه‌كان ‌‬ ‫"ئێو‌ه ته‌ماش���ای ئه‌و هه‌موو سه‌ردان ‌ه‬ ‫مه‌كۆكیان���ه‌ی ب���ه‌ره‌ی دژ‌ه مالیك���ی‬ ‫بكه‌ن بۆ ئێ���ران خۆ ئه‌وان ‌ه نه‌چون بۆ‬

‫مالیکی‬ ‫نه‌ش���ته‌رگه‌ری چاو‪ ،‬ئه‌وان چون قاسم‬ ‫س���لێمانی رازی بك���ه‌ن نه‌یانتوانی‌و تا‬ ‫هه‌نوكه‌ش نه‌یانتوانیو‌ه ئه‌گه‌ر توانییان‬ ‫ئه‌و كاته‌ش ئه‌بێت به‌ره‌ی دژ‌ه مالیكی‬ ‫سوپاسی قاسم س���لێمانی فه‌رمانده‌ی‬ ‫سوپای قودس بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫غه‌ری���ب وه‌ك ئاماژه‌ی���ه‌ك بۆ رۆڵ ‌‬ ‫ی ئێ���ران له‌عێراق���دا ده‌ڵێت‬ ‫گ���ه‌ور‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قودس پۆست ‌‬ ‫ی س���وپا ‌‬ ‫"فه‌رماند‌ه ‌‬ ‫له‌هه‌موو پۆس���ت ‌ه عێراقیه‌كان بااڵتره‌‪،‬‬

‫خه‌ڵکی نازانێت‬ ‫ی‬ ‫دژایه‌تیكردن ‌‬ ‫بارزانی به‌رامبه‌ر‬ ‫ب ‌ه مالیكی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫مافه‌ ده‌ستوریه‌كان ‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردستانه‌‪،‬‬ ‫یان له‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫هه‌نارده‌کردن ‌‬ ‫نه‌وت‌؟‬ ‫ه���ه‌ر بۆی ‌ه ب���ۆ هه‌موو ش���تێك الیه‌ن ‌ه‬ ‫عێراقییه‌كان ده‌گه‌ڕێنه‌و‌ه بۆ الی‌"‪.‬‬ ‫ی كوردستان ئۆن‬ ‫ی سایت ‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر ‌‬ ‫الین‪ ،‬چیمه‌ن س���اڵح ئام���اژ‌ه بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات ك ‌ه كورد له‌م نێوه‌دا ن ‌ه قازانج ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫كردوو‌ه ن ‌ه زه‌ره‌ر‪ ،‬به‌اڵم سه‌رنج ‌‬ ‫داو‌ه ك ‌ه ئه‌م كێشه‌‌و ته‌نگه‌ژان ‌ه "ئه‌گه‌ر‬ ‫ماوه‌یه‌كیش له‌سه‌ربنه‌مای رێككه‌وتن‌و‬ ‫پشك پش���كێنه‌ی سیاس���ی‌و حیزبی‬ ‫ی مایه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌وا ته‌نگژه‌كان‬ ‫وه‌ك خۆ ‌‬

‫بارزانی‬ ‫ی تر سه‌رهه‌ڵده‌ده‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫جارێك ‌‬ ‫ی له‌و‌ه‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ئه‌و رۆژنامه‌نوس ‌ه مه‌ترس ‌‬ ‫ده‌رده‌خات ك ‌ه هه‌وڵبدرێت ته‌نگه‌ژه‌كان‬ ‫بگوازرێنه‌و‌ه بۆ سه‌ر شه‌قام‌و ها‌وواڵتی‬ ‫زیانی تێدا بكات‌و ده‌ڵێت "سیاس���ه‌تی‬ ‫پشت په‌رد‌ه له‌عێراقدا به‌رده‌وامه‌‌و ته‌نیا‬ ‫ئه‌گه‌ر ته‌نگه‌ژه‌ گه‌وره‌كان بیگۆڕن"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ناوبراو پێیوای ‌ه ك ‌ه پێویست ‌ه‬ ‫ی كورد بیر له‌و‌ه بكاته‌و‌ه‬ ‫س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫له‌سه‌ر هه‌موو ئاسته‌كان واز له‌شه‌راكه‌ت ‌ه‬

‫درێ���ژ مه‌ودا بێ به‌رهه‌م���ه‌كان بهێنێ‌و‬ ‫یاریی تر بكات‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌نوس سیروان ره‌شید پێوای ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌سه‌ل ‌ه ‌‬ ‫هیچ بومه‌له‌رزه‌یه‌ك هێند‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كڕیزی ‌‬ ‫ی مالیك ‌‬ ‫ی ئێس���تا ‌‬ ‫كێش��� ‌ه ‌‬ ‫نێوان تاڵه‌بانی‌‌و بارزانی‌ نه‌له‌رزاندووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌و‌ه ده‌كاته‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م دوو هێز‌ه ده‌سه‌اڵتدار‌ه ‌‬ ‫سیاسه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم به‌رامبه‌ر به‌غدا‪ ،‬سیاس���ه‌تێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���تراتیژی‌‌و ده‌س���توری ‌‬ ‫دروس���ت ‌‬ ‫ی "رۆژ"یان‬ ‫نه‌ب���ووه‌‪ ،‬به‌ڵكو سیاس���ه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر به‌غدا بۆ چاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫گرفته‌كان په‌یڕه‌و كردووه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫سیروان ره‌ش���ید پێوای ‌ه ك ‌ه مالیك ‌‬ ‫ی سه‌رۆك وه‌زیرانیدا‬ ‫ی ‪ 6‬س���اڵ ‌‬ ‫له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫زۆرجار تاكڕه‌و بووه‌‌و كۆمه‌ڵێك خه‌رق ‌‬ ‫ی ك���ردووه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌ڵێت‬ ‫ده‌س���تور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫"گرفته‌ك ‌ه له‌وه‌دای ‌ه ك ‌ه شه‌قام ‌‬ ‫هێش���تا به‌الی���ه‌و‌ه رون نیی��� ‌ه ك ‌ه ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم بۆ نور ‌‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫دژایه‌تیكردن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ماف ‌ه ده‌س���توریه‌كان ‌‬ ‫مالیك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تانه‌‪ ،‬یان رێگ ‌ه نه‌دان ‌‬ ‫خه‌ڵك ‌‬ ‫ی هه‌رێم ك ‌ه‬ ‫به‌غدای��� ‌ه به‌ده‌س���ه‌اڵتداران ‌‬ ‫ی نه‌وت‌و‬ ‫مامه‌ڵ��� ‌ه ب��� ‌ه هه‌نارده‌كردن��� ‌‬ ‫موشته‌قاتی‌ نه‌وتییه‌و‌ه بكه‌ن؟"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���یروان ره‌ش���ید ده‌ڵێت "شه‌قام ‌‬ ‫ی نیگه‌ران ‌ه له‌ئاكامی ئه‌و رێگه‌یه‌ی‬ ‫كورد ‌‬ ‫ی ك���ورد گرتویه‌تیه‌به‌ر‬ ‫س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫به‌رامب���ه‌ر مالیك���ی ك��� ‌ه ب���ۆ البردنی‬ ‫په‌نای بردۆته‌به‌ر س���وننه‌و س���ه‌ركرد‌ه‬ ‫توندڕه‌وه‌كه‌ی شیع ‌ه (موقته‌دا سه‌در)و‬ ‫ی‬ ‫ی شیع ‌ه ‌‬ ‫ی سه‌ره‌ك ‌‬ ‫ی به‌شێك ‌‬ ‫دژایه‌تیكرن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی له‌لیس���ت ‌‬ ‫ی ك ‌ه خۆ ‌‬ ‫عه‌لمان ‌‬ ‫قانوندا ده‌بینێته‌وه‌"‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )331‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/6/19‬‬

‫"مورسی‌" ئیسالمیه‌كان ‌ی‬ ‫كوردستانی‌ خۆشحا ‌ڵ كرد‬

‫ده‌ڵێن‬ ‫مه‌ال عوزێر‬ ‫ژنێك ‌ی تر ‌ی‬ ‫هێناوه‌‬

‫ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یاندنی‌ پارته‌ ئیسالمییه‌كان ‌‬ ‫كوردستان له‌دوو شه‌وی‌ رابردوودا‬ ‫گرنگییه‌كی‌ به‌رچاویان دا‬ ‫ی سه‌رۆكایه‌تی‌ میسر‌و‬ ‫به‌هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاندید ‌‬ ‫دڵخۆشن به‌ده‌رچون ‌‬ ‫(ئیخوان)ه‌كان‪ ،‬ئه‌م الیه‌ن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئیسالمییانه‌ پێیانوایه‌ ك ‌ه مورس ‌‬ ‫ی "شۆڕشگێڕان" ده‌كات‪.‬‬ ‫نوێنه‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫یاری���ده‌ده‌ری‌ یه‌كگرت���وی‌ ئیس�ل�ام ‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬د‪.‬س���ه‌اڵحه‌دین بابه‌ك���ر‬ ‫له‌لێدوانێك���دا بۆ ئاوێن��� ‌ه رایگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫ب���ه‌و پێی��� ‌هی‌ (د‪.‬محه‌مه‌د مورس���ی‌)‬ ‫پاڵێ���وراوی‌ پارتێك���ی‌ ئیس�ل�امی‬ ‫ی ئاس���ایی ‌ه پارت ‌ه‬ ‫بووه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ش���تێك ‌‬ ‫ئیس�ل�امییه‌كانیش له‌كوردستان‌و دنیا‬ ‫دڵخۆش ب���ن به‌ده‌رچوونی‌‌و ئاس���ایی ‌ه‬ ‫ی ته‌واوی‌ پێبده‌ن‪،‬‬ ‫میدیاكانیشیان گرنگ ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم ناوب���راو رونیك���رده‌وه‌ كه‌ به‌و‬ ‫ی میس���ر یه‌كێك ‌ه له‌واڵته‌ گه‌وره‌‌و‬ ‫پێیه‌ ‌‬ ‫ی ناوه‌ڕاست‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫گرنگه‌گانی‌ رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫گرنگیپێدانه‌ك��� ‌ه زیاتر ب���ووه‌‪ ،‬له‌وه‌ش‬ ‫ی محه‌مه‌د‬ ‫گرنگتر ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ده‌رچوون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جه‌ماوه‌ر ‌‬ ‫ی شۆڕشێك ‌‬ ‫مورسی‌ له‌دوا ‌‬ ‫گه‌وره‌وه‌ دێت له‌و واڵته‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا له‌دوای‌ شۆڕش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫به‌هاری‌ عه‌ره‌بی له‌و واڵتانه‌ ‌‬ ‫تێدا ك���راو‌ه به‌تایبه‌تیش له‌(میس���ر‌و‬ ‫تونس) ئیس�ل�امییه‌كان براو‌هی‌ یه‌كه‌م‬ ‫ی ده‌كرێت‬ ‫ب���وون‪ ،‬ئه‌‌و وتی‌ "پێش���بین ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌واڵتانی‌ تریش ئیسالمییه‌كان به‌هۆ ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و س���ندوقه‌كانی‌ ده‌نگدانه‌و‌ه‬ ‫ی ده‌سه‌اڵت‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫بێن ‌ه سه‌ر كورس ‌‬ ‫ی‬ ‫وایك���ردوو‌ه كه‌ ببێته‌ جێی‌ دڵخۆش��� ‌‬ ‫پارته‌ ئیس�ل�امییه‌كان له‌كوردس���تان‌و‬ ‫هه‌موو دنیادا"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه ئایا به‌هاری‌ عه‌ره‌ب ‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیسالمی‌"‪ ،‬یاریده‌ده‌ر ‌‬ ‫بووه‌ به‌"به‌هار ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مینداری‌ گشتی‌ یه‌كگرتوی‌ ئیسالم ‌‬ ‫كوردستان ئاشكرایكرد ك ‌ه له‌بنچینه‌دا‬ ‫ی‬ ‫به‌ه���اری‌ عه‌ره‌ب���ی‌‪ ،‬به‌ه���اری‌ گه‌الن ‌‬ ‫ئه‌و واڵتانه‌ بوو‌ه كه‌ ش���ۆڕش تیایاندا‬ ‫ی‬ ‫رویداوه‌‌و وتی‌ "به‌اڵم به‌حوكمی‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ئیس�ل�امییه‌كان رۆڵێك���ی‌ به‌رچاویان‬ ‫ی‬ ‫بین���ی‌ له‌ڕاپه‌رینه‌كان���دا‌و ئه‌نجام��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی���ش ئیس�ل�امییه‌كان ‌‬ ‫سه‌رخست بۆ ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬بۆیه‌ ئێستا‬ ‫ناونراوه‌ به‌هاری‌ ئیسالمییه‌كان"‪.‬‬ ‫ئه‌م��� ‌ه له‌كاتێكدای ‌ه ك��� ‌ه "ئایین" هه‌ر‬ ‫ی ئ���ه‌و‬ ‫ی هه‌ڵگیرس���ان ‌‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تا ‌‬

‫ی محه‌مه‌د‬ ‫سه‌ركه‌وتن ‌‬ ‫مورسی‌ هێز‌و توانامان‬ ‫پێده‌به‌خشێت‪،‬‬ ‫پێشمانخۆش ‌ه‬ ‫له‌بری‌ عه‌لمانییه‌ك‪،‬‬ ‫ئیسالمییه‌ك ده‌رچووه‌‬ ‫شۆڕش���انه‌و‌ه له‌واڵتانی‌ عه‌ره‌بیدا بوو‌ه‬ ‫ی دژ به‌دیكتات���ۆره‌كان‌و‬ ‫به‌س���ه‌نگه‌رێك ‌‬ ‫ی‬ ‫حیزب��� ‌ه ئیس�ل�امییه‌كانیش به‌رنامه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆیان له‌پشت په‌رده‌ی‌ دژایه‌تیكردن ‌‬ ‫گران���ی‌‌و بێكاریی���ه‌و‌ه ش���ارده‌وه‌‌و‬ ‫ی زیاتر رژای ‌ه‬ ‫سه‌ره‌نجام به‌هاری‌ عه‌ره‌ب ‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ ئیسالمییه‌كانه‌و‌ه تا هێز‌ه‬ ‫عه‌لمانی‌‌و دیموكراتخوازه‌كان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئیسالم ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫به‌بۆچونی‌ وته‌بێژ ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان (محه‌مه‌د حه‌كیم) ده‌رچون ‌‬ ‫(محه‌مه‌د مورسی‌) له‌به‌ر ئه‌و‌ه بوو‌ه ك ‌ه‬ ‫نوێنه‌ری‌ "شۆڕش���گێڕان" ب���ووه‌‌و له‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ده‌رچووه‌ نوێنه‌ری‌ پارتێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاندید ‌‬ ‫بێ���ت‪ ،‬چونك ‌ه ركابه‌ره‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی ده‌سه‌اڵتداری‌ موباره‌ك‬ ‫الیه‌نی‌ پێشو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "پێموایه‌ هه‌موو كه‌س���ێك ‌‬ ‫بووه‌‌و وت ‌‬ ‫ی ناوه‌ڕاس���تدا‬ ‫ئازادیخ���واز له‌ڕۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ی شۆڕش���گێڕان‬ ‫پێیخۆش���بوو نوێنه‌ر ‌‬ ‫ده‌ربچێ���ت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گ���ه‌ر وا نه‌بوای ‌ه‬ ‫ی میس���ر‬ ‫ی شۆڕش���گێڕان‌و گه‌ل ‌‬ ‫ره‌نج��� ‌‬ ‫به‌هه‌ده‌ر ده‌چوو"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ركه‌وتن ‌‬ ‫حه‌كیم هۆكارێكی‌ گرنگتر ‌‬ ‫ی ناوه‌ڕاستدا‬ ‫ئیسالمییه‌كان له‌ڕۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه ل���ه‌م‬ ‫ده‌گه‌ڕێنێت���ه‌وه‌ بۆئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی پارت ‌ه‬ ‫ناوچه‌یه‌دا ئه‌ن���دام‌و الیه‌نگران ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیس�ل�امییه‌كان ب���ه‌رده‌وام رووبه‌ڕوو ‌‬ ‫كوش���تن‌و لێدان بوونه‌ت���ه‌وه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ی "به‌اڵم‬ ‫"دیكتاتۆری واڵته‌كانیانه‌وه‌"‌و وت ‌‬ ‫ئێمه‌ی‌ ئیسالمییه‌كان پێمانوانییه‌ ئه‌و‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنانه‌ بۆ ئیسالمییه‌كان بێت‪،‬‬ ‫ی ئ���ه‌و ناوچانه‌‌و‬ ‫به‌ڵك���و به‌هاری‌ گه‌الن ‌‬ ‫ئازادیخوازه‌كان���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم بێگوم���ان‬ ‫الیه‌ن ‌ه ئیس�ل�امییه‌كان زیاتر هه‌س���ت‬ ‫به‌سه‌رفرازی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬چونك ‌ه هه‌میش ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی دیكتاتۆرییه‌كان به‌سه‌ر سه‌ر ‌‬ ‫چه‌پۆك ‌‬ ‫ئیسالمییه‌كان بوون"‪.‬‬ ‫وته‌بێژه‌ك ‌هی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌ به‌هه‌ڵه‌ی‬

‫تۆفیق كه‌ریم‬

‫مورسی‌‬

‫محه‌مه‌د مورسی‌ ته‌مه‌نی‌ ‪61‬‬ ‫ساڵه‌و هه‌ڵگری‌ بڕوانامه‌ی‌‬ ‫دكتۆرایه‌ له‌بواری‌ ئه‌ندازیاریداو‬ ‫سه‌رده‌مانێكیش مامۆستای‌ زانكۆ‬ ‫بووه‌ له‌ئه‌مه‌ریكاو واڵته‌كه‌ی‌ خۆیداو‬

‫ساڵی‌ ‪ 2005‬بووه‌ به‌ئه‌ندامی‌‬ ‫په‌رله‌مان‌و له‌گه‌ڵ‌ دامه‌زراندن ‌‬ ‫ی‬ ‫(پارتی‌ ئازادی‌‌و دادپه‌روه‌ری‌)‬ ‫له‌الیه‌ن ئیخوانه‌كانی‌ میسره‌وه‌‬ ‫بوو به‌سه‌رۆكی‌ پارته‌كه‌و به‌پێی‌‬

‫ئه‌نجامه‌ به‌راییه‌كانیش له‌خولی‌‬ ‫دووه‌می‌ هه‌ڵبژاردنی‌ سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫میسردا به‌سه‌ر ئه‌حمه‌د شه‌فیقی‌ دوا‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیری‌ حوسنی‌ موباره‌كدا‬ ‫سه‌ركه‌وتووە‪.‬‬

‫ی‬ ‫ده‌زانێت كه‌ ئیخوان موسلمین ده‌رچون ‌‬ ‫كاندیده‌كه‌یان ته‌نها له‌"خۆیاندا" بچوك‬ ‫بكه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵك���و وه‌ك ئ���ه‌و ده‌ڵێت‬ ‫ی نوێن���ه‌ری‌ ئازادیخوازه‌كانه‌‌و‬ ‫"مورس��� ‌‬ ‫ئیخوانیش ئه‌وكاته‌ گره‌و ده‌باته‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫نوێنه‌رانی‌ هه‌موو الیه‌ك بكات"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌ ده‌رچونی‌ مورس ‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫چ كاریگه‌رییه‌كی‌ بۆ سه‌ر ئیسالمییه‌كان ‌‬ ‫كوردس���تان ده‌بێت‪ ،‬وت���ی‌ "بێگومان‬ ‫ی ئازادیخواز‌و‬ ‫محه‌مه‌د مورسی‌ خه‌ڵكێك ‌‬ ‫پێش���كه‌وتووه‌‌و ئه‌وه‌ش هێز‌و توانامان‬ ‫پێده‌به‌خش���ێت‪ ،‬به‌اڵم ئاشكراش���ه‌ ك ‌ه‬ ‫پێشمانخۆش��� ‌ه له‌ب���ری‌ عه‌لمانییه‌ك‪،‬‬ ‫ئیسالمییه‌ك ده‌رچووه‌"‪.‬‬ ‫زۆرێ���ك له‌چاودێ���ران پێیانوای��� ‌ه ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی دیموكراس ‌‬ ‫نه‌بوونی‌ ره‌گ‌و ریشه‌كان ‌‬ ‫ی ناوه‌ڕاس���تدا‪،‬‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫له‌م واڵتانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی داو‌ه به‌سه‌ركه‌وتن ‌‬ ‫باشترین ده‌رفه‌ت ‌‬

‫هێ���زه‌ ئیس�ل�امییه‌كان‌و ب���ه‌رده‌وام‬ ‫هه‌ڵبژاردنی���ش ئامڕازێك ب���وو‌ه زیاتر‬ ‫ی بێت‪.‬‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫ی كلتورێك��� ‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌م هێ���زه‌ ئیس�ل�امییانه‌ش به‌رده‌وام‬ ‫ی‬ ‫دیكتاتۆره‌كانی���ان وه‌ك نوێن���ه‌ر ‌‬ ‫ی رۆژئاوا‌و عه‌لمانیه‌تیشیان‬ ‫سیاس���ه‌ت ‌‬ ‫ی دی���ن له‌ده‌وڵه‌ت‪،‬‬ ‫ن���ه‌ك وه‌ك جیای ‌‬ ‫به‌ڵك���و به‌مانای‌ دژه‌ دین وێنا كردووه‌‪،‬‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی زۆربه‌ی‌ خه‌ڵك ‌‬ ‫ك ‌ه ئه‌م���ه‌ش ال ‌‬ ‫ی‬ ‫واڵتان ‌ه پشتیوانی‌ ناكرێت‌و ده‌رچوون ‌‬ ‫ی‬ ‫ه���ه‌ر ئیس�ل�امییه‌ك له‌كێبڕكێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆشحاڵ ‌‬ ‫ی میس���ردا مایه‌ ‌‬ ‫به‌مجۆر‌ه ‌‬ ‫ی دیمه‌ش‬ ‫ی واڵتان ‌‬ ‫هه‌موو ئیسالمییه‌كان ‌‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئیس�ل�ام ‌‬ ‫وته‌بێ���ژی‌ بزوتن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان‪ ،‬شوان قه‌اڵدزه‌یی‌ بۆ ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫رونكرده‌و‌ه كه‌ خۆش���حاڵن به‌ده‌رچون ‌‬ ‫ی‬ ‫"رۆڵه‌یه‌كی‌ میس���ر" كه‌ له‌قوتابخان ‌ه ‌‬

‫ی‬ ‫ئیخ���وان موس���لمین ده‌رچ���وه‌‌و وت ‌‬ ‫"جه‌م���اوه‌ری‌ میس���ر ده‌ریخس���ت ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای‌ ئه‌و پاڵه‌په‌ستۆ‌و فشارانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ری‌ بوو هه‌روه‌ها ئه‌و موئامه‌رانه‌ ‌‬ ‫كه‌ له‌الی���ه‌ن واڵتان���ی‌ ده‌ره‌وه‌ خرای ‌ه‬ ‫س���ه‌ریان‪ ،‬هێش���تا ئیس�ل�امخوازن‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ئاماژه‌ی ‌ه بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌رچونی‌ مورس��� ‌‬ ‫ك ‌ه خه‌ڵك ئه‌و نوێنه‌ر‌ه هه‌ڵده‌بژێرن ك ‌ه‬ ‫هه‌ڵقواڵوی‌ ناو میلله‌ته‌كه‌یانه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی جه‌ختیكرده‌وه‌ ك ‌ه ده‌رچون ‌‬ ‫قه‌اڵدزه‌ی ‌‬ ‫ی "ئیجابی‌" ده‌بێت‬ ‫ی كاریگ���ه‌ر ‌‬ ‫مورس��� ‌‬ ‫ی "الیه‌نی‌ ئیسالمی‌"‬ ‫بۆ به‌ره‌وپێش���چون ‌‬ ‫له‌كوردستان‌و سه‌رانسه‌ری‌ ناوچه‌كه‌دا‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ئ���ه‌‌و وت���ی‌ "یه‌كگرت���و ‌‬ ‫كوردس���تانیش ره‌نگدان���ه‌و‌هی‌ ئیخوان‬ ‫موس���لمینی‌ میس���ر‌ه له‌كوردستان ك ‌ه‬ ‫ی نیش���تمانییان‬ ‫هه‌میش���ه‌ هه‌ڵوێس���ت ‌‬ ‫له‌كوردستان‌و عێراق نواندووه‌"‪.‬‬

‫ی وروژاند‬ ‫"بودجه‌" شه‌قامیش ‌‬

‫بودجه‌ هه‌رچۆنێك بێت په‌سه‌ند ده‌كرێت‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ئه‌مساڵ جیاواز له‌سااڵنی‌ پێشوو‪،‬‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ تێپه‌ڕاندنی‌ بودجه‌‬ ‫هه‌رای‌ گه‌وره‌ی‌ نایه‌وه‌‪ ،‬هه‌را‬ ‫هه‌ر له‌چوارچێوه‌ی‌ په‌رله‌مانه‌وه‌‬ ‫ناوه‌ستێ‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌ئاستی‌ شه‌قامیشدا‬ ‫به‌هه‌رای‌ بودجه‌وه‌ خه‌ریكن‪ ،‬له‌شاری‌‬ ‫سلێمانی‌ گروپێك له‌ڕۆژنامه‌نوس‌و‬ ‫چاالكوانی‌ رێكخراوه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگای‌‬ ‫مه‌ده‌نی‌ "ده‌سته‌ی‌ ئاماده‌سازیی‌ بۆ‬ ‫خۆپیشاندان"یان دروستكردووه‌‪.‬‬ ‫له‌سه‌روو مزگه‌وتی‌ گه‌وره‌وه‌‪ ،‬كه‌ سه‌نته‌رو‬ ‫قه‌ره‌باڵغترین شوێنی‌ شاره‌‌و كه‌ جاده‌و‬ ‫بانه‌ ته‌نگه‌كانی‌ پ���ڕه‌ له‌عه‌ره‌بانه‌و ئه‌و‬ ‫میوه‌فرۆش���انه‌ی‌ به‌دی���ار چه‌ندین جۆر‬ ‫میوه‌و سه‌وزه‌وه‌ هات‌و هاوار‌و بانگكردنی‌‬ ‫مشته‌رییانه‌‪" ،‬سه‌رهه‌نگ"ی‌ ته‌مه‌ن ‪26‬‬ ‫ساڵ‌ به‌ده‌م فرۆشتنی‌ شوتییه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫هاوڕێكه‌یدا‪ ،‬خه‌ریكی‌ تانه‌و ته‌شه‌ردانه‌‬ ‫له‌بودجه‌‌و ده‌ڵێ���ت "هه‌موویان خوارد‪،‬‬ ‫پاره‌كه‌ش���یان داین به‌ح���ه‌وزو فواره‌ی‌‬ ‫ماڵ‌‌و ڤێالی‌ خۆیان"‪.‬‬ ‫ئه‌و وه‌ك زۆرێ���ك له‌خه‌ڵكی‌ ئه‌م واڵته‌‬ ‫باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ك���ه‌س نازانێ‌‬ ‫ئه‌م پاره‌و سه‌روه‌ت‌و س���امانه‌ زۆره‌ی‌‬ ‫ده‌ڕژێته‌ ئه‌م واڵت���ه‌وه‌‪ ،‬چۆن‌و بۆچی‌‌و‬ ‫بۆ كێ‌ خه‌رج ده‌ك���رێ‌‌و ده‌ڵێت "كه‌س‬ ‫نازانێ‌ چی‌ ل���ه‌و پاره‌ زۆره‌ ده‌كه‌ن‌و بۆ‬ ‫كوێی‌ ده‌به‌ن؟"‪.‬‬ ‫له‌گ��� ‌هڵ‌ گفتوگۆكردن���ی‌ په‌رله‌مان���ی‌‬

‫كوردس���تاندا س���ه‌باره‌ت به‌بودج���ه‌‪،‬‬ ‫خه‌ڵكی���ی‌ به‌رچاوڕونییه‌ك���ی‌ زیات���ری‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و پاره‌ زۆرانه‌ ال دروستبووه‌‬ ‫كه‌ له‌بودجه‌ی‌ گش���تیدا به‌ناوو بیانووی‌‬ ‫جیاوازه‌وه‌ به‌فی���ڕۆ ده‌درێن‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫به‌بڕوای‌ ئابوریناسه‌كانیش ئه‌م بودجه‌یه‌‬ ‫كه‌موكوڕییه‌كی‌ زۆری‌ پێوه‌ دیاره‌‪.‬‬ ‫پس���پۆڕی‌ ب���واری‌ ئابوری‌‌و س���ه‌رۆكی‌‬ ‫مونته‌دای‌ ئابوری‌ كوردستان‪ ،‬محه‌مه‌د‬ ‫كه‌ریم ل���ه‌و بڕوایه‌دای���ه‌ "كه‌موكوڕی‌‌و‬ ‫بێس���ه‌روبه‌رییه‌كی‌ زۆر" له‌بودج���ه‌ی‌‬ ‫پێشنیاركراوی‌ ئه‌مساڵدا هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌‌و وتی‌‬ ‫"زۆرترین كه‌موكوڕییش له‌هه‌ردوو بواری‌‬ ‫خه‌رجی‌‌و داهاتدایه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو جه‌ختی‌ له‌وه‌كرده‌وه‌ كه‌ الیه‌نی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت له‌په‌رله‌مان به‌جدی‌ گفتوگۆ‬ ‫له‌س���ه‌ر كه‌موكوڕیه‌كان ناك���ه‌ن‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫به‌پێویس���تی‌ ده‌زانێت ك���ه‌ له‌كاتێكی‌‬ ‫وه‌هادا "شه‌قام بێته‌ ده‌نگ"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ مونت���ه‌دای‌ ئاب���وری‌ ل���ه‌و‬ ‫بڕوایه‌شدایه‌ به‌ده‌نگه‌وه‌ هاتنی‌ شه‌قام‌و‬ ‫گفتوگۆكردن له‌سه‌ر ده‌ستنیشانكردنی‌‬ ‫كه‌موكوڕیه‌كان���ی‌ بودج���ه‌‪ ،‬كارێكه‌ بۆ‬ ‫س���اڵێكی‌ تر س���ودی‌ ده‌بێت نه‌ك بۆ‬ ‫بودج���ه‌ی‌ ئه‌مس���اڵ‌و وتی‌ "ئه‌مس���اڵ‬ ‫بودج���ه‌ هه‌رچۆنێك په‌س���ه‌ند بكرێت‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌مس���اڵ س���ودێكی‌ نابێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫به‌شه‌ بودجه‌ی‌ به‌كاربردن نه‌وه‌ستاوه‌‪،‬‬ ‫بودج���ه‌ی‌ وه‌به‌رهێنانیش هه‌ر چۆنێك‬ ‫گۆڕان���كاری‌ تێدا بكرێت‪ ،‬نزیكی‌ مانگی‌‬ ‫‪ 8‬بۆكاركردن ده‌گاته‌ وه‌زارته‌كان‪ ،‬له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ باس���كردن له‌ ك���ه‌م‌و كوڕیه‌كانی‌‬

‫كه‌س نازانێ‌ ئه‌م پاره‌و‬ ‫سه‌روه‌ت‌و سامان ‌ه‬ ‫ی ده‌ڕژێته‌ ئه‌م‬ ‫زۆره‌ ‌‬ ‫واڵته‌وه‌‪ ،‬چۆن‌و بۆچی‌‌و‬ ‫ێ خه‌رج ده‌كرێ‌‌‬ ‫بۆ ك ‌‬ ‫بودجه‌ كارێكه‌ بۆ ساڵێكی‌ تر نه‌ك ئه‌م‬ ‫ساڵ بۆ ئه‌وه‌ی‌ س���اڵێكی‌ تریش وه‌ك‬ ‫ئه‌م ساڵ بودجه‌ به‌ په‌ن نه‌برێت"‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدای���ه‌ ك���ه‌ له‌ش���اری‌‬ ‫سلێمانی‌ ده‌س���ته‌یه‌ك له‌ڕۆژنامه‌نوس‌و‬ ‫چاالكوان���ی‌ رێكخراوه‌كان���ی‌ كۆمه‌ڵگای‌‬ ‫مه‌ده‌ن���ی‌ ده‌س���ته‌یه‌كیان به‌ن���اوی‌‬ ‫(ده‌س���ته‌ی‌ ئاماده‌س���ازیی‌ ب���ۆ‬ ‫خۆپیشاندان) دروستكردووه‌‌و مه‌به‌ست‬ ‫له‌دروستبونه‌كه‌ش���یان وه‌ك خۆی���ان‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ پێده‌ك���ه‌ن "ب���ۆ رێگرتن���ه‌‬ ‫له‌تێنه‌په‌ڕاندنی‌ بودجه‌ی‌ پێشنیاركراوی‌‬ ‫ئه‌مساڵ‌ كه‌ به‌بۆچونی‌ ئه‌وان كه‌موكوڕی‌‬ ‫زۆری‌ تێدایه‌"‪.‬‬

‫كه‌مال ره‌وف ئه‌ندامی‌ ئه‌و ده‌س���ته‌یه‌‬ ‫له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند‬ ‫كه‌ بودجه‌ی‌ پێش���نیاركراوی‌ ئه‌مساڵ‬ ‫"كه‌موكوڕییه‌ك���ی‌ زۆری‌ تێدای���ه‌‌و هه‌ر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش بۆته‌ ه���ۆی‌ دروس���تبوونی‌‬ ‫ده‌سته‌كه‌مان"‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌س���ته‌یه‌ له‌گه‌ڵ‌ دروس���تبوونیدا‬ ‫په‌یوه‌ندییان به‌سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مانه‌وه‌‬ ‫ك���ردوه‌‌و ئه‌وانیش به‌ڵێنی���ان پێداون‬ ‫كه‌ "بودجه‌كه‌ رابوه‌س���تێنن‌و گفتوگۆی‌‬ ‫زیاتری‌ له‌سه‌ر بكه‌ن‪ ،‬له‌و رووه‌وه‌ كه‌مال‬ ‫ره‌وف وتی‌ "به‌ده‌نگه‌وه‌هاتنی‌ په‌رله‌مان‬ ‫خراپ نییه‌‌و زۆر جێی‌ ئومێدیش نییه‌"‪.‬‬ ‫ئامانجی‌ ده‌سته‌كه‌ ده‌ربڕینی‌ ناڕه‌زاییه‌‬ ‫دژی‌ "كه‌موكورتییه‌كان���ی‌ بودج���ه‌"‌و‬ ‫له‌دواهه‌مین ناڕه‌زایه‌تیش���یاندا ئاماده‌ن‬ ‫"خۆپیشاندان" بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌‌و ده‌س���ته‌یه‌ پاش���نیوه‌ڕۆی‌ دوێنێ‌‬ ‫دووش���ه‌ممه‌ له‌قاوه‌خان���ه‌ی‌ كلت���وری‌‬ ‫س���لێمانی‌ كۆبونه‌وه‌یه‌كیان س���ازكرد‌و‬ ‫تیای���دا ده‌س���ته‌یه‌كی‌ ن���ۆ كه‌س���ییان‬ ‫پێكهێن���ا كه‌ ئه‌ركێكی‌ ئه‌و ده‌س���ته‌یه‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی‌ لیژنه‌یه‌كی‌ پس���پۆڕه‌ بۆ‬ ‫ده‌ستنیش���انكردنی‌ "كه‌موكورتییه‌كانی‌‬ ‫بودجه‌"‌و دواتر راپۆرت���ی‌ ئه‌و لیژنه‌یه‌‬ ‫ده‌ده‌ن���ه‌وه‌ به‌په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر ه���ه‌ر گ���وێ‌ به‌داواكارییه‌كانیان‬ ‫ن���ه‌درا ئ���ه‌وا له‌به‌هێزتری���ن حاڵه‌ت���دا‬ ‫"خۆپیشاندان" راده‌گه‌یه‌نن‪.‬‬ ‫جێ���ی‌ ئاماژه‌ی���ه‌‪ ،‬بودج���ه‌ی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان ‪ 15‬تریلیۆن‌و ‪ 245‬ملیار‌و‬ ‫‪ 797‬ملیۆن دیناره‌‪.‬‬ ‫هاواڵتییەک لەچاوەڕوانی کاردا‬

‫ی‬ ‫ی دیدارێك ‌‬ ‫ی س���ه‌ره‌و‌ه ناونیشان ‌‬ ‫ئه‌مه‌ ‌‬ ‫ی ئاوێن ‌ه‬ ‫ژماره‌ی‌ پێش���ووی‌ هه‌فته‌نام ‌ه ‌‬ ‫ب���وو كه‌ له‌گه‌ڵ مامۆس���تا مه‌ال عوزێر‪،‬‬ ‫ئه‌ندام په‌رله‌مانی‌ عێراقدا سازیدابوو‪.‬‬ ‫ناونیش���انه‌ك ‌ه ب ‌ه گرنگییه‌وه‌ له‌الپه‌ڕ‌ه‬ ‫یه‌كیش���دا زه‌قكراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌م���ه‌ش‬ ‫ی خوێنه‌ر راده‌كێشێت تا به‌په‌ل ‌ه‬ ‫سه‌رنج ‌‬ ‫ی بكه‌وێت‪ ،‬منیش‬ ‫فریای‌ خوێندن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی خێرا‬ ‫یه‌كێكب���ووم ل���ه‌و خوێنه‌ران���ه‌ ‌‬ ‫كه‌وتم ‌ه خوێندنه‌و‌هی‌ چاوپێكه‌وتنه‌كه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم تا نه‌گه‌ش���تم ‌ه دوا پرس���یار ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫بابه‌ته‌م هه‌ر نه‌بینی‌‪ ،‬تا له‌چه‌ند دێڕێك ‌‬ ‫ده‌مێنێت دیمانه‌كه‌دا كۆتایی‌ پێ‌ بێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌پرس���ێت‪ :‬ده‌ڵێن ژنێك ‌‬ ‫ئه‌وجا لێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ترتان هێناوه‌؟ مامۆس���تاش به‌كورت ‌‬ ‫به‌رپه‌رچی‌ ژنهێنانه‌كه‌ی‌ ده‌داته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی پیش���ه‌یی‌‌و‬ ‫ئاوێن��� ‌ه ب��� ‌ه رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫پڕۆفیشناڵ ناسراوه‌‪ ،‬چۆن رێگ ‌ه به‌خۆ ‌‬ ‫ی خوێنه‌ر‬ ‫ده‌دات ته‌نها بۆ سه‌رنجڕاكێشان ‌‬ ‫ی‬ ‫پرس���یارێكی‌ خه‌ڵك ك��� ‌ه له‌په‌راوێز ‌‬ ‫ی له‌الپه‌ڕ‌ه یه‌كدا‬ ‫دیمانه‌كه‌دا كردویه‌ت��� ‌‬ ‫وه‌ك هه‌واڵێ���ك مامه‌ڵ���ه‌ی‌ له‌گه‌ڵ���دا‬ ‫بكات‪ ،‬ئه‌مه‌یان وه‌اڵمه‌ك ‌هی‌ الی‌ ئاوێن ‌ه‬ ‫خۆیه‌تی‌‪.‬‬ ‫ك��� ‌ه ئه‌گونجێت ب���ه‌و پاس���او‌ه بێت‪،‬‬ ‫داڕشتنی‌ هه‌واڵێكی‌ له‌وشێوه‌یه‌ هێند‌ه‬ ‫ناباوو س���ه‌رنج راكێشه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ ده‌هێنێت‬ ‫ی‬ ‫بكرێته‌ ناونیشانێك‌و خوێنه‌ر تامه‌زرۆ ‌‬ ‫ی بێت‪.‬‬ ‫خوێندنه‌و‌ه ‌‬ ‫منی���ش ده‌مه‌وێ���ت بابه‌ته‌ك��� ‌ه بكه‌م ‌ه‬ ‫ی پرس���یارێك‪:‬‬ ‫ده‌رفه‌تێك بۆ وروژاندن ‌‬ ‫ئایا وا باشه‌ مه‌ال عوزێره‌كان (مه‌به‌ستم‬ ‫ی ئه‌وه‌ له‌ئه‌ندام په‌رله‌مان‌و‬ ‫هاوش���ێوه‌ ‌‬ ‫به‌رپرس‌و ده‌ستڕۆش���توان) ژنی‌ دووه‌م‬ ‫ی نادروس���تیان‬ ‫بهێنن ی���ان په‌یوه‌ندی ‌‬ ‫ی س���ێهه‌م‌و‬ ‫هه‌بێ���ت له‌گ���ه‌ڵ ئافره‌ت��� ‌‬ ‫چواره‌م‌و پێنجه‌م؟‪..‬‬ ‫بێگومان حاش���ا هه‌ڵناگرێت ئه‌مڕۆ ئه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندیی ‌ه نادروس���ت ‌ه له‌كوردستاندا‬ ‫ی كردووه‌و بووه‌ به‌ دیاریده‌و‬ ‫ته‌ش���ه‌نه‌ ‌‬ ‫له‌حاڵ���ه‌ت ده‌رچ���ووه‌‪ ،‬ك��� ‌ه جگ��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی هاوسه‌ریی‌ چه‌ندین كێشه‌ ‌‬ ‫له‌خیانه‌ت ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و گه‌نده‌ڵ���ی‌ ئی���داری‌‌و‬ ‫داراییشی‌ به‌رپاكردووه‌‪.‬‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌ش���یاندا ئ���ه‌و‬ ‫له‌گه‌ش���ته‌كان ‌‬ ‫خه‌ڵكانه‌ ئازادانه‌ت���رو به‌رباڵوانه‌تر له‌و‬ ‫ی‬ ‫دیارده‌ی��� ‌ه تێ���وه‌گالون‪ ،‬كه‌وات ‌ه تاكه‌ ‌‬ ‫ی خۆم���ان‌و خه‌ڵكیش‬ ‫خ���ۆڵ له‌چ���او ‌‬ ‫بكه‌ین‪.‬‬ ‫ی به‌رگری‌ له‌ماف���ی‌ ئافره‌تانه‌و‌ه‬ ‫به‌ن���او ‌‬ ‫ێ ناوه‌ڕۆك به‌رز بكرێته‌وه‌و‬ ‫ی ب‌‬ ‫دروش���م ‌‬ ‫ی دووه‌م ب ‌ه پێشێلكاریی‌‌و ناباو‬ ‫ژنهێنان ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ بكرێت‪ ،‬له‌والشه‌و‌ه هه‌ر‬ ‫مامه‌ڵه‌ ‌‬ ‫خاوه‌نی‌ ئه‌و دروش���مانه‌‪ ،‬وه‌ك كااڵیه‌ك‬ ‫مامه‌ڵ���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ ئافره‌تان���دا بكه‌ن‌و‬ ‫ی خۆیان تێر بكه‌ن‌و دوو ژنه‌ش‬ ‫هه‌وه‌س ‌‬ ‫به‌ سته‌م‌و مافخواردنی‌ ئافره‌ت ناوزه‌ند‬ ‫بكه‌ن؟‬ ‫ئایا ئافره‌ت به‌كام له‌م دووه‌ زه‌ره‌رمه‌ندتر‬ ‫ده‌بێت؟‬ ‫ی‬ ‫ی هاوس���ه‌رگیری ‌‬ ‫چه‌ندی���ن له‌خیانه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ژێر به‌ژێر یان هاوس���ه‌رگیرییه‌كی‌ تر ‌‬ ‫ئاشكرا؟‬ ‫ی‬ ‫ره‌نگ ‌ه بوترێت ئه‌م بۆچون ‌ه هه‌ڵقواڵو ‌‬ ‫ی ئاینیی���ه‌‪ ،‬من نكۆڵی‬ ‫ئایدۆلۆژیایه‌ك��� ‌‬ ‫ل���ه‌و‌ه ناكه‌م پابه‌ندم به‌ ئاینه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نادادپه‌روه‌رییه‌كی‌ گه‌وره‌شه‌ ئه‌و هه‌اڵی ‌ه‬ ‫ی دووه‌م بنرێته‌وه‌و‬ ‫له‌سه‌ر هاوسه‌رگیری ‌‬ ‫ی بكرێت‌و به‌ناباوو‬ ‫به‌مه‌ترسیی‌ س���ه‌یر ‌‬ ‫ی بزڕێنرێت‪ ،‬له‌و الشه‌و‌ه‬ ‫ناش���یرین ناو ‌‬ ‫ی هاوس���ه‌رگیریی‌‌و‬ ‫به‌رامبه‌ر ب ‌ه خیانه‌ت ‌‬ ‫ی نادروس���ت له‌گه‌ڵ چه‌ندین‬ ‫په‌یوه‌ندی ‌‬ ‫ی‬ ‫ئافره‌ت‌و ئه‌و ده‌ره‌نجامه‌ ترس���ناكانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌لێی���ان كه‌وتوه‌ت���ه‌و‌ه بێده‌نگی��� ‌‬ ‫هه‌ڵبژێرێت‌و باس���ی‌ لێوه‌ نه‌كرێت‌و ب ‌ه‬ ‫ی ئافره‌ت حس���اب‬ ‫پێش���ێلكردنی‌ ماف ‌‬ ‫نه‌كرێت‪.‬‬ ‫ی ب ‌ه چاولێكه‌ریانه‌و‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫خۆزگه‌ له‌بر ‌‬ ‫الس���اییكردنه‌و‌ه له‌مه‌س���ه‌له‌كانمان‬ ‫ی‬ ‫ی واقع ‌‬ ‫ده‌ڕوان���ی‌ بهاتباینای ‌ه س���ه‌رنج ‌‬ ‫كۆمه‌ڵگ ‌هی‌ كوردیمان بدایه‌و پاشان باوو‬ ‫ناباوه‌كانمان له‌ی���ه‌ك جیا بكردایه‌ته‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫ی به‌رژه‌وه‌ندی ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر بنه‌ما ‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌كه‌مان‪.‬‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )331‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/6/19‬‬

‫ئۆجه‌الن له‌ئیمرالیی ‌ه یان نا؟‬

‫"ئه‌مه‌ریكییه‌كان دەیانەوێت له‌یال زانا بکەنە‌ سه‌ركرده‌ی‌ كورد"‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی شه‌ش مانگه‌ عه‌بدواڵ ئۆجه‌الن‬ ‫ماو‌ه ‌‬ ‫هه‌واڵی‌ نییه‌‪ ،‬براك ‌هی‌ ده‌ڵێت "ره‌نگ ‌ه‬ ‫شتێكی‌ لێبه‌سه‌رهاتبێت"‪ ،‬ئه‌و پێیوای ‌ه‬ ‫"ئه‌مه‌ریكییه‌كان ده‌یانه‌وێ‌ له‌یال زانا‬ ‫ی‬ ‫بهێننه‌ پێش‌و بیكه‌ن به‌سه‌ركرد‌ه ‌‬ ‫كورد"‪.‬‬ ‫‪ 6‬مانگ ‌ه بێ‌ هه‌واڵه‌‬ ‫ی عه‌بدواڵ‬ ‫عوس���مان ئۆج���ه‌الن ب���را ‌‬ ‫ی په‌كه‌ك���ه‌‌و‬ ‫ی س���ه‌ركرد‌ه ‌‬ ‫ئۆجه‌الن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆنس��� ‌ه ‌‬ ‫ی پێش���وو ‌‬ ‫ئه‌ندام��� ‌‬ ‫ی راگه‌یاند‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌‪ ،‬به‌ئاوێن��� ‌ه ‌‬ ‫ی ش���ه‌ش مانگ��� ‌ه نه‌براك ‌هی‌‌و‬ ‫ك ‌ه "ماو‌ه ‌‬ ‫ی چاویان‬ ‫نه‌خوشكه‌ك ‌هی‌‌و نه‌پارێزه‌ركان ‌‬ ‫به‌ئاپۆ نه‌كه‌وتووه‌و نه‌چووه‌نه‌ت ‌ه الی‌"‪،‬‬ ‫ی "ته‌نانه‌ت ده‌وڵه‌تی توركیاش‬ ‫ئه‌و وت ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و‬ ‫ی ده‌رب���ار‌ه ‌‬ ‫هی���چ زانیارییه‌ك��� ‌‬ ‫رانه‌گه‌یاندووه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌و‌ه كرد ك ‌ه گومان ‌‬ ‫ئۆجه‌الن ئاماژ‌ه ‌‬ ‫ئه‌وه‌یان ال دروس���ت ب���وو‌ه ك ‌ه "ئاپۆ"‬ ‫ی "چه‌ن���د رۆژێك‬ ‫نه‌ما بێ���ت‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رۆك ‌‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر ده‌وڵه‌ت باخچه‌ل ‌‬ ‫ی تورك ‪MHP‬‬ ‫ی نه‌ته‌وه‌په‌رس���ت ‌‬ ‫پارت��� ‌‬ ‫ی له‌حكومه‌ت كرد ك ‌ه‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫پرس���یار ‌‬ ‫ئایا ئۆجه‌الن له‌ئیمرالیی ‌ه یان نا؟ ئێم ‌ه‬ ‫ی ئه‌وه‌مان‬ ‫ی خۆمان گومان ‌‬ ‫وه‌ك خێزان ‌‬ ‫ی به‌سه‌رهاتبێت‪،‬‬ ‫هه‌ی ‌ه ك ‌ه ناوبراو شتێك ‌‬ ‫ی‬ ‫چونك��� ‌ه ئه‌م ‌ه یه‌كه‌مجار له‌س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫ی‬ ‫رفاندن‌و زیندانیكردنیه‌و‌ه بۆ ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی نه‌بێ‌‌و كه‌س‬ ‫وا دوورو درێ���ژ هه‌واڵ��� ‌‬ ‫ی بكات"‪.‬‬ ‫نه‌توانێت بیبینێ‌‌و سه‌ردان ‌‬ ‫ی سه‌یر‬ ‫له‌یال زانا‌و لێدوانێك ‌‬ ‫چه‌ند رۆژێ���ك له‌مه‌وب���ه‌ر "له‌یال زانا"‬ ‫ی‬ ‫ی ك���ورد له‌په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫په‌رله‌مانت���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستان ‌‬ ‫ی دیار ‌‬ ‫توركیا‌و كه‌سایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫باكور‪ ،‬رایگه‌یاند ك ‌ه "ئه‌ردۆغان پرس ‌‬ ‫ی‬ ‫كورد چاره‌سه‌ر ده‌كات"‪ ،‬ئه‌م لێدوان ‌ه ‌‬ ‫ی عوس���مان ئۆجه‌النه‌و‌ه‬ ‫ناوبراو ب���ه‌ال ‌‬ ‫ی سه‌رسوڕمانه‌‪.‬‬ ‫جێ ‌‬ ‫ی له‌یال‬ ‫ی "ئه‌م لێدوان��� ‌ه ‌‬ ‫ئۆجه‌الن وت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆبوونه‌و‌ه ‌‬ ‫زانا چ���وار رۆژ ب���ه‌دوا ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ناوبراودا دێت له‌گه‌ ‌ڵ باڵوێز ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه ده‌كه‌م‬ ‫له‌ئه‌نق���ه‌ره‌‪ ،‬من گومان��� ‌‬ ‫ك ‌ه ئه‌مه‌ریكییه‌كان له‌و كۆبوونه‌وه‌یه‌دا‬ ‫ی زانا دركاندبێت‬ ‫ی ئه‌وه‌یان له‌ال ‌‬ ‫زانیار ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه هه‌ی ‌ه ئۆجه‌الن نه‌ما‬ ‫ك ‌ه ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫بێ���ت‌و بیانه‌وێت له‌یال ئام���اد‌ه بكه‌ن‬ ‫ی‬ ‫ی كورد‌و نوێنه‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی گه‌ل ‌‬ ‫سه‌ركردایه‌ت ‌‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ئه‌و كوردانه‌ی‌ له‌تاو توندوتیژیی‌‬ ‫رژێمی‌ به‌شار ئه‌سه‌د په‌نایان هێناوه‌ته‌‬ ‫به‌ر هه‌رێمی‌ كوردستان‪ ،‬رووبه‌ڕووی‌‬ ‫كاری‌ نه‌شیاوو گێچه‌ڵ‌‌و ئازاردان‬ ‫ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬به‌رپرسی‌ پارتێكی‌ كوردی‌‬ ‫سوریا ده‌ڵێت "مه‌خابن له‌بری‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫لێیانقه‌وماوه‌و هاریكاریی‌ بكرێن‪،‬‬ ‫رووبه‌ڕووی‌ كاری‌ نه‌شیاو ده‌بنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫نووسینگه‌ی‌ كۆمیسیۆنی‌ بااڵی‌ كاروبار ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌ناب���ه‌ران له‌عێ���راق رایگه‌یان���د ئ���ه‌و‬ ‫په‌نابه‌رانه‌ی‌ له‌س���وریاوه‌ به‌ره‌و هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان هه‌اڵتوون رووبه‌ڕووی‌ چه‌ندین‬ ‫حاڵه‌ت���ی‌ ئه‌من���ی‌‌و گێچه‌ڵ‌‌و ئ���ازاردان‬ ‫بوونه‌ته‌وه‌ له‌كه‌مپی‌ دۆمیز كه‌ ده‌كه‌وێته‌‬

‫به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت‬

‫چاوی هێراکلیتس‬ ‫چاوی پارامەندیس‬

‫یەکێ���ک ل���ەو ئاڵۆزتری���ن چەمکانەی کە ئ���ەم دوو جیهانیی���ە لەگ���ەڵ ئاین���ە‬ ‫بابەتی هەمیش���ەیی تێڕامانی مرۆڤ بووە تاکپەرستەکاندا وای لێدێت‪ ،‬تەواو دونیای‬ ‫چەمکی جوڵەو گۆڕانە‪ .‬کێشەکە له‌یۆنانەوە گۆڕدراو له‌دونیای نەگۆڕ جیادەبێتەوە‪...‬‬ ‫دەس���ت پێدەکات‪ ،‬وردت���ر بڵێین له‌دوو هیراکلیتس دەبێتە فەیلەس���وفی ئەوانەی‬ ‫بۆچوونی جیاوازی نێوان «هێراکلیتس»و باوەڕی���ان بەجوڵ���ە هەی���ە‌و ئومێدی���ان‬ ‫«پارامەندیس»ـ���ەوە‪ .‬هەموو رس���تە بە دەخەنەس���ەر گۆڕان‪ ،‬پارامەندیس دەبێتە‬ ‫ناوبانگەکەی هیراکلیتس���مان بیس���تووە فەیلەس���وفی ئەوانەی دونیا جەوهەرێکی‬ ‫«مرۆڤ دووجار پێ ناخاتەوە ناو هەمان ئەزەلی‌و دووبارە‌و هەمیشەیی هەیە‪.‬‬ ‫رووبار» له‌بەرئەوەی شتەکان لەجوڵەدان‌و ب���ەاڵم بەرل���ەوەی گ���ۆڕان ب���ە مان���ا‬ ‫رووباری ئەم���ڕۆ رووب���اری دوێنێ نییەو هیراکلیتس���ییەکەی ل���ەم س���ەردەمەدا‬ ‫ئێم���ەی ئەم���ڕۆ ئێم���ەی دوێن���ێ نین‪ .‬ببێتە هەوێنێکی گەورەی پۆس���تمۆدێرنە‪،‬‬ ‫هیراکلیتس فەیلەس���وفی تێڕامانە له‌بوون هەتا الی فەیلەس���وفە الهوتییەکان‪ ،‬الی‬ ‫وەک پرۆسەی گۆڕانکارییەکی هەمیشەیی‌و ئەوان���ەی باوەڕیان ب���ە دیوێکی نەگۆڕی‬ ‫ب���ەردەوام‪ ،‬الی ئ���ەو هەم���وو ش���تێک دونی���ا هەب���ووە‪ ،‬خودی جوڵ���ە‌و گۆڕان‬ ‫دەجوڵێت‪ ،‬هیچ ش���تێکی وەس���تاو نییە‪ ،‬نرخێکی بااڵ بەدەس���تدەهێنن‪ .‬پاس���کال‬ ‫شەپۆلێکی گەورە هەیە شتەکان دەبات کە بە نمونە وەردەگرم‪ ،‬پاس���کال الهوتییەک‬ ‫ناوی شەپۆلی کاتە‪ ،‬روبار الی هیراکلیتس بوو کە زۆرس���ەرەنجی سروش���تیی دەدا‪ .‬‬ ‫میتافۆرێک���ە بۆ رەوتێک���ی گەردونی کە لەگ���ەڵ ئیمان���ی دین���ی زۆر بەهێزی���دا‬ ‫ناهێڵێت ش���تەکان بە سروشتی جارانیان ب���اوەڕی ب���ەوە هەبوو کەجوڵ���ە چەندە‬ ‫خۆی���ان دووبارەبکەنەوە‪ ،‬الی هیراکلیتس بچوک بێت گۆڕانکاری گ���ەورە له‌دونیادا‬ ‫ئەوەی لەگەردون���دا هەیە «بوون» نییە‪ ،‬دروس���تدەکات‪ .‬ئەو دەڵێ���ت «بچوکترین‬ ‫بەڵک���و گۆڕانە « بوون ـ بە» یە‪ ...‬هیچ جوڵە بۆ سروش���ت بایەخی خۆی هەیە‪.‬‬ ‫ فۆتۆ‪ daylife :‬شتێک وەک خۆی نامێنێت‪ ،‬ئەو پێنوسەی دەریا سەراپای دەگۆڕێت کاتێک بەردێکی‬ ‫منداڵێک خۆپیشاندان بۆ ئازادی ئۆجەالن دەکات‬ ‫ئەمڕۆ پێیدەنوس���ین هەمان پێنوس نییە فڕێدەدەین���ە ناو»‪ .‬ئەمج���ۆرە بایەخدانە‬ ‫ی نه‌بێت‌و کە دوێنێ پێمان دەنوس���ی‪ ،‬بەڵکو کات بە جوڵ���ە‌و گۆڕان چاوی مرۆڤی لەس���ەر‬ ‫ی ت���ه‌واو ‌‬ ‫نای��� ‌ه گه‌ر زانی���ار ‌‬ ‫ێ له‌م ی���اری خۆی لەس���ەر ک���ردوە‌و دۆخێکی یاساکانی سروشت کردەوە‪ .‬ئەگەر مرۆڤ‬ ‫ره‌نگ ‌ه ئه‌مه‌ریكییه‌كانیش بیانه‌و ‌‬ ‫ی رێگ ‌ه له‌كێش���ه‌و دیکەی پێبەخش���یوە‪ ،‬هەتا گەرئێمە ئەو دابنیش���تبایە وەک پارامەندی���س جیهانی‬ ‫قۆناغ���ه‌دا بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫وەک جێگایەک���ی نەگۆڕ‌و بێجوڵە بدیبایە‪،‬‬ ‫ی بگرن‪ ،‬گۆڕانەش نەبینین‪.‬‬ ‫گرفت‌و خوێنڕشتن‌و توندوتیژ ‌‬ ‫پارامەندیس نیگای تەواو بە پێچەوانەوەیە‪ ،‬ئێس���تا م���رۆڤ له‌ژیانێکی س���ەرەتایی‌و‬ ‫ئه‌و بهێننه‌ پێشه‌وه‌‪.‬‬ ‫الی پارامەندیس تەنیا «بوون» هەیە‪ ...‬سروشتی بەوالوە بەرهەمێکی بایەخداری‬ ‫وات���ە بوونێک���ی وەس���تاو‌و ئەب���ەدی‌و دیکەی نەبوو‪ .‬هەموو ش���تێک دەجوڵێت‌و‬ ‫ی باشورو‬ ‫سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورد بكات له‌م قۆناغه‌دا"‪ .‬له‌ی�ل�ا زانا بهێنن ‌ه پێش���ه‌و‌ه بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫مه‌سه‌له‌ ‌‬ ‫نەگۆڕ‪ .‬پارامەندی���س له‌نێوان «بوون»‌و دەگۆڕێت‪ .‬مارس���یل برۆس���ت له‌«گەڕان‬ ‫به‌رپرسیارێتییه‌كی‌ مێژوویی‌‬ ‫ی ئه‌وه‌و‌ه دۆخه‌ك ‌ه هێورو ئارام‬ ‫ی به‌وه‌ش له‌ڕێگ ‌ه ‌‬ ‫عوس���مان ئۆجه‌الن ئام���اژ‌ه ‌‬ ‫ی «رووک���ەش»دا جیاکاری���دەکات‪ .‬گۆڕان ب���ەدوای زەمان���ی بزرب���وودا» دەڵێ���ت‬ ‫عوس���مان ئۆج���ه‌الن له‌مه‌س���ه‌ل ‌ه ‌‬ ‫ك���رد ئه‌م��� ‌ه له‌كاتێكدای ‌ه ك ‌ه پێش���تر بكه‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی عه‌ب���دواڵ ش���تێک نییە بتوانێت توخن���ی جەوهەر «رابوردوو راناکات‪ ،‬دەمێنێتەوە‪ ،‬بێجوڵە‬ ‫ی چاره‌نوس��� ‌‬ ‫دیارنه‌بوون��� ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكاییه‌كان به‌و مه‌رج ‌ه ئۆجه‌النیان‬ ‫ی بکەوێ���ت‪ .‬ب���وون بریتیی���ە له‌یەکەیەکی لەجێگای خۆیەتی»‪ ...‬من لەو بڕوایەدام‬ ‫ی مێژووی ‌‬ ‫ئۆجه‌الندا‪ ،‬به‌رپرسیارێتییه‌ك ‌‬ ‫په‌كه‌كه‌و زانا‬ ‫ی توركیا كرد بوو ك ‌ه نه‌یكوژن‌و‬ ‫راده‌ست ‌‬ ‫ی تاڵه‌بانی‌‌و بارزانی‌‪ ،‬کامڵ���ی‪ ،‬نەمری‪ ،‬نەگۆڕ‪ .‬الی پارامەندیس چەمکی نەجواڵن‌و نە گۆڕانی پارامەندیسی‬ ‫ی ك ‌ه ئای���ا په‌كه‌ك ‌ه ده‌خات ‌ه ئه‌س���تۆ ‌‬ ‫ی س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی به‌ال ‌‬ ‫ی بیهێڵنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه ‌‬ ‫به‌زیندووی��� ‌‬ ‫بۆ رابوردووش راس���ت نییە‪ .‬تێگەیشتنی‬ ‫ی گۆڕان واهیمەیە‌و جەوهەر ناگرێتەوە‪.‬‬ ‫ی هه‌م���وو پارچه‌كان ‌‬ ‫ی "كورد ‌‬ ‫ی ئه‌و وت ‌‬ ‫ی ئاماده‌ی ‌ه له‌یال زانا وه‌ك س���ه‌ركرد‌ه ‌‬ ‫ئۆجه‌النه‌و‌ه س���ه‌باره‌ت به‌لێدوانه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی ئەم دوو نیگا جیاوازە بە شێوەی جۆراوجۆر ئەم س���ەردەمەی ئێمە ب���ۆ یۆنانی کۆن‬ ‫ی دۆزه‌كه‌یان كوردس���تان خوێنی���ان له‌پێن���او ‌‬ ‫ی ك���وردو نوێن���ه‌ر ‌‬ ‫ی گومان بوو‪ ،‬هه‌تا گه‌ل��� ‌‬ ‫له‌یال زانا زیاتر جێ ‌‬ ‫ی بەرەو ناو مێژووی تێڕوانینی ئێمە بۆ دونیا شتێکە جیاواز‪ ،‬وەک له‌تێگەیشتنی نیتشە‬ ‫ی باشوردا رشتووه‌و ئه‌م ‌ه ‌‬ ‫ی باك���وردا قبو ‌ڵ بكات؟ كوردس���تان ‌‬ ‫ی له‌كوردس���تان ‌‬ ‫ئێس���تا ناوبراو به‌پێچه‌وانه‌و‌ه لێدوان ‌‬ ‫ی درێژبوونەتەوە‪ .‬چاوێکیان هەموو ش���تێک یان هیگڵ لەو راب���وردووە‪ ...‬رابوردووش‬ ‫ی ره‌ن���ج‌و خه‌بات ‌‬ ‫ی به‌دیهات���وو‌ه ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی "په‌كه‌ك ‌ه ئه‌و‌ه ‌‬ ‫داوه‌و ئه‌م ‌ه یه‌كه‌مج���ار‌ه ك ‌ه به‌وجۆر‌ه عوسمان ئۆجه‌الن وت ‌‬ ‫ی گه‌وره‌یه‌‪ ،‬لەجوڵە‌و گۆڕاندا دەبینێت‪ ،‬چاوێکیش���یان هی���چ نییە جگ���ە له‌کۆمەڵێ���ک چەمک‌و‬ ‫ی هه‌موو كوردس���تان ‌‬ ‫ی ك ‌ه كورد ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی ستراتج ‌‬ ‫كردوو‌ه به‌دروشم ‌‬ ‫قس ‌ه بكات‪.‬‬ ‫ی خۆیان گۆڕان وەک وەهمێک دەبینێت کە بەسەر وێنە‪ ...‬رابوردووش لەگەڵ جوڵەی ئێمەدا‬ ‫ی كورد له‌به‌رئه‌و‌ه ده‌بێت سه‌ركرده‌كان ‌‬ ‫ێ ئاپۆ چاره‌سه‌ر نابێ‌‌و ئازاد ‌‬ ‫ی ك ‌ه ئایا زانا ده‌چێت ‌ه به‌ب ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌وه‌اڵم ‌‬ ‫ی به‌به‌رپ���رس بزان���ن له‌ب���ه‌رده‌م هه‌موو رووکەش‌و بێبەها‌و ناجەوهەریدا دێت‪ .‬ئایا لەجوڵەدای���ە‪ ...‬چەندە ئێم���ە بجوڵێین‬ ‫ی ئاپۆش ئازاد ‌‬ ‫ی ئاپۆیه‌‌و ئازاد ‌‬ ‫ی "ئه‌م ‌ه ئازاد ‌‬ ‫ی به‌وجۆره‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫پیالنێك ‌‬ ‫ی شتەکان هەمیش���ە دەگۆڕێن یاخود دونیا جیهان لەگەڵماندا دەجوڵێت‪ .‬هەتا خودی‬ ‫ی له‌یال كورددا له‌هه‌ر شوێنێك ك ‌ه رووبه‌ڕوو ‌‬ ‫ی زۆر گه‌وره‌ی���ه‌و گ���ه‌ر ئاپۆ ك���ورده‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه ئه‌و لێدوان ‌ه ‌‬ ‫پیالنێك��� ‌‬ ‫چه‌وساندنه‌و‌ه ببێته‌وه‌‌و پێویست ‌ه هه‌و ‌ڵ هەمیش���ە هەر ئەوەیە کە بووە‌و بێ هیچ نەجواڵن بەش���ێکە له‌بەش���ەکانی جوڵە‪.‬‬ ‫ی لێبه‌س���ه‌رهاتبێ‌‌و نه‌ما بێت‪ ،‬قبوڵ ناكه‌ن"‪.‬‬ ‫ش���تێك ‌‬ ‫ی ئۆجه‌الن گۆرانێک بەردەوامە? ئاخۆ کەش���تەکان من هەتا لەگەڵ قس���ەکەی کریشنامۆرتیدا‬ ‫ی چاره‌نوس ‌‬ ‫ی به‌وه‌ش كرد ك ‌ه له‌یال بۆ ئاش���كراكردن ‌‬ ‫ی زۆر له‌توركیادا بڕژێت‪ ،‬ئۆجه‌الن ئاماژ‌ه ‌‬ ‫ره‌نگ ‌ه خوێنێك ‌‬ ‫ی دەگۆڕێن ب���ەرەو چی دەگۆڕێ���ن‪ ،‬جوڵە نی���م ک���ە دەڵێ���ت «میدیتاس���یۆن هیچ‬ ‫ی ش���ه‌ش مانگ ‌ه هه‌واڵ ‌‬ ‫ی به‌ئه‌زمون‌و وریایه‌و هه‌ر بده‌ن ك ‌ه ماو‌ه ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه نه‌قه‌وم���ێ‌‪ ،‬ره‌نگ ‌ه زانا كه‌س���ێك ‌‬ ‫بۆ ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫مانایەکی هەی���ە‪ ،‬کات ئامانجێکی هەیە‌و پەیوەندییەک���ی بەجوڵ���ەوە نیی���ە‪ .‬رۆح‬ ‫ی به‌زاردا نییه‌‌و بێسه‌روشوێنه‌"‪.‬‬ ‫‌‬ ‫‌ه���ا‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫قس���‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌خۆی‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫كردبێت‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫بیریان‬ ‫‌كان‬ ‫ئه‌مه‌ریكییه‬ ‫بەئاراس���تەیەکی دیاریکراو دەجوڵێت?‪ .‬لەودۆخ���ەدا تەواو ئ���ارام‌و بێجوڵەیە‪ ،‬بە‬ ‫چ���اوی هیراکلیت���س دەڵێ���ت «جوڵە» هیچ ئاراس���تەیەکدا ناڕوات‌و ناجوڵێت»‪.‬‬ ‫جەوهەرتری���ن ش���تی بوون���ە‪ ...‬چ���اوی گەر شتێک هەبێت ناوی میدیتاسیۆن بێت‬ ‫پارامەندیس���یش دەڵێت جەوهەری بوون ئەوا رۆح تێیدا لەجوڵەدایە‪ ،‬له‌گۆڕاندایە‪،‬‬ ‫ناش���ێت بجوڵێت‌و بگۆڕێ���ت‪ .‬گەر هەموو لەبەرزبوونەوە‌و پاکبوونەوەو سەرکەوتندایە‬ ‫ش���تێک بجوڵێت‌و ئەوەی ئەم���ڕۆ لەوەی بەسەر لەشدا‪ ،‬ئەم جوڵەیە مەجازی نییە‪،‬‬ ‫س���بەی نەچێ���ت‪ ،‬کەواتە پنت���ی کەماڵ بەڵکو جوڵەیەکی راستەقینەیە کە کەسی‬ ‫بوونی نییە‪ ...‬دەبێت ش���تێک هەبێت کە رۆحانی وزەیەکی بێوێنە س���ەرفدەکات بۆ‬ ‫نەگۆڕێت‪ .‬شتێک هەبێت دەرەکات‌و نەگۆڕ ئەوەی بیگاتێ‪.‬‬ ‫بێت‪ .‬بە دیدی پارامەندیس گۆڕان‌و جوڵە‪ ،‬ل���ەوە بترازێی���ن ئ���ەم دوو بۆچوونە بۆ‬ ‫ش���تەکان له‌کەماڵ دووردەخەنەوە‪ ،‬بەاڵم هەندێ���ک لەیەکەکان���ی ش���یبکەینەوە‪،‬‬ ‫بەچاوی فەیلەس���وفانی گۆڕان‪ ،‬کەسانی دەگەین���ە ئەو بڕوایە ک���ە باوەڕهێنان بە‬ ‫وەک «ئۆگس���تین‪ ،‬هی���گڵ‪ ،‬مارک���س» گۆڕان‌و جوڵە‪ ،‬تەواو بەرەو فەلسەفەیەکی‬ ‫ژماره‌ی‌ په‌نابه‌رانی‌ س���وریی‌ له‌هه‌رێمی‌ جوڵە خۆی ئەو ش���ەپۆلەیە کە شتەکان ژیانمان دەبات جیاوازتر لەوی دی‪ .‬لەگەڵ‬ ‫كوردستاندا‪ 3000 ،‬تا ‪ 5000‬كه‌س ده‌بن‌و بەرەو کەماڵ دەبات‪ ،‬کات کەرەس���تەیەکە تێگەیشتنی هیراکلیتیسیدا فەلسەفەیەکی‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ ه���ه‌ره‌ زۆریش���یان له‌كه‌مپی‌ لەکەرەس���تەکانی جوڵە ب���ەرەو کەماڵ‪ ،‬رێژەگ���ەرای گەورە دێتەس���ەرەوە‪ ،‬دۆلۆز‬ ‫دۆمیزدا‪ ،‬به‌شێكیشیان روویان كردووه‌ته‌ گۆڕانی���ش تاکە ش���تێکە دونیای ئیدیال‌و لەت���ەواوکارە گرنگەکانی هیراکلیتس���ە‪،‬‬ ‫شاره‌كانی‌ هه‌ولێر‌و سلێمانی‌‪.‬‬ ‫دونی���ای مەتریاڵ له‌ی���ەک نزیکدەکاتەوە‪ .‬دەرەنجامە سروشتییەکەیەتی‪ ...‬چەمکی‬ ‫ئه‌و وت���ی‌ "ئه‌و په‌نابه‌ران���ه‌ رووبه‌ڕووی‌ ئەفالتون هەوڵێکی گەورە دەدات کە دونیای رێژەگەرایی هەقیقەت بەرەنجامی دیدگای‬ ‫چه‌ندین كێشه‌و گرفتی‌ ناخۆش ناخۆش هیراکلیت���س‌و پارامەندی���س بەجۆرێک���ی هیراکلیتس���ییە‪ .‬تێزەک���ەی هیراکلیت���س‬ ‫بوونه‌ته‌وه‌‪ ،‬ه���ه‌ر له‌وه‌رگرتنی‌ ئیقامه‌وه‌ تر بینێ���ت‪ .‬ئەو لەگەڵ پارامەندیس���دایە یەکێکە ل���ەو ه���ۆ گەوران���ەی وادەکات‬ ‫بگره‌ تا كێش���ه‌ی‌ دۆزینه‌وه‌ی‌ ئیش‌وكارو کە ش���تی جەوهەری نەگ���ۆڕە‪ ،‬بۆ نمونە لەفەلسەفەدا مااڵوایی لەچەمکی «راستی‬ ‫به‌كرێگرتن���ی‌ خان���وو‪ ،‬به‌تایبه‌ت���ی‌ كه‌ ناکرێ���ت بڵێین خوداش وەک رووبارەکەی موتڵ���ەق» یان «راس���تی نەگ���ۆڕ» یان‬ ‫زۆربه‌ی���ان زگوردین‌و خه‌ڵ���ك خانوویان هیراکلیتس���ە‌و هەرساتە‌و ش���تێکە‪ ،‬خودا «راستی هەمیش���ەیی» بکەین‪ ،‬کەشتێک‬ ‫به‌كرێ‌ ناده‌ن���ێ‌‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ ئه‌م نابێ���ت ماهییەتێکی گ���ۆڕدراوی هەبێت‪ ،‬نەب���وو رەها‌و نەگۆڕو هەمیش���ەیی بێت‪،‬‬ ‫ماوه‌ی���ه‌ به‌هۆی‌ هاتن���ی‌ ئه‌وانه‌وه‌ كرێی‌ نابێت دوێنێی جودا بێت لەمڕۆ‪ ...‬گۆڕان کەواتە هەموو راس���تییەک تەنیا راستییە‬ ‫خان���وو له‌ش���اره‌كانی‌ هه‌رێمدا زۆر به‌رز س���یفەتی هەر شتێک بێت‪ ،‬سیفەتی شتە له‌ئێستاداو راستییەک نییە بۆ ئەبەد‪.‬‬ ‫ فۆتۆ‪daylife :‬‬ ‫لەنزیک زاخۆ‬ ‫خودای���ی‌و جەوهەریی���ەکان نییە‪ .‬لێرەوە لەڕاس���تیش بترازێت نیگای پارامەندیسی‬ ‫بووه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫پارێزگای‌ دهۆك‌و هه‌روه‌ها له‌شاره‌كانی‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌الیه‌ن به‌شێك له‌خاوه‌ن كاره‌وه‌ وتیش���ی‌ "گ���ه‌ر یه‌كێك بچێت���ه‌ كه‌مپی‌ ئەفالت���ون جیهانی ش���تە گ���ۆڕدراوەکان نائومێدی دەچێنێت‪ ،‬کە جیهان هەمیشە‬ ‫بۆ ماوه‌ی‌ چه‌ند رۆژێك كاریان پێكراوه‌‪ ،‬دۆمی���زو هه‌لومه‌رجی‌ ئ���ه‌و په‌نابه‌رانه‌ «جیهانی هیراکلیتس» لەجیهانی ش���تە هەمان جیهان بێ���ت‪ ،‬کە جەوهەری بوون‬ ‫دیكه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانیشدا‪.‬‬ ‫ل���ه‌م راگه‌یاندنه‌دا ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ كراوه‌ كرێی���ان نه‌دراوه‌تێ‌‌و ده‌س���ت به‌س���ه‌ر ببینێ���ت كه‌ ل���ه‌وێ‌ خراونه‌ت���ه‌ چادر‌و نەگ���ۆڕەکان «جیهان���ی پارامەندی���س» نەگۆڕ بێت‪ ،‬کە گۆڕان واهیمەیەکی خۆش‬ ‫ك���ه‌ چه‌ند رۆژێ���ك له‌مه‌وب���ه‌ر هێزێكی‌ پاسپۆرته‌كانیشیاندا گیراوه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش كه‌ره‌ڤانه‌وه‌ به‌م گه‌رمای���ه‌و به‌بێ‌ ئاوی‌ جیادەکاتەوە‪ .‬جیهانی ئێمە کەش���تەکان بێت‪ ..‬دونیا ئیدی جێ���گای خەونی تێدا‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ له‌كه‌مپ���ی‌ دۆمی���ز ئازار‌و بارێكی‌ ده‌رونی‌ ناخۆش���ی‌ ال دروس���ت پاكژ‌و هه‌لومه‌رجی‌ ته‌ندروس���تی‌ شیاو‪ ،‬تێیدا دەجوڵێت‌و هەمیش���ە ئ���اوی نوێ نابێت���ەوە‪ .‬هیراکلیتس بوارێکمان دەداتێ‬ ‫له‌ڕووبارەکان���دان‪ ،‬لەگ���ەڵ جیهان���ی ب���ۆ خ���ەون‪ ،‬ب���ەاڵم پارامەندی���س نا‪...‬‬ ‫توندوتیژییان به‌رامبه‌ر به‌چه‌ند گه‌نجێكی‌ كردوون‪.‬‬ ‫دڵی‌ بۆیان ده‌سوتێ‌"‪.‬‬ ‫نیش���ته‌جێی‌ ئۆردوگاك���ه‌ به‌كارهێناوه‌‪ ،‬له‌مباره‌یه‌وه‌ ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد كه‌ هه‌ندێكجار پارامەندی���س ک���ە هیچ تێی���دا ناگۆڕێت‪ ،‬جیهانی پارامەندیس دووبارەبوونەوەیەکی‬ ‫هه‌روه‌ها له‌هه‌مان كه‌مپیش���دا كۆمه‌ڵێك پارتی‌ یه‌كێتی‌ كوردی‌ سوریا "عه‌بدولباقی‌ له‌شاره‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستاندا ناهه‌قی‌ دوو ش���وێنی جودان‪ .‬ئەفالتون کێشەکە ئەبەدییە‪ ،‬وەستانێکی بێدەنگ‌و هەمیشەییە‬ ‫په‌نابه‌ر بووه‌ به‌شه‌ڕیان له‌گه‌ڵ‌ شۆفێری‌ یوس���ف" به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ به‌هۆی‌ به‌رامبه‌ر ب���ه‌و په‌نابه‌ره‌ كوردانه‌ كراوه‌و چارەن���اکات‪ ،‬بەڵک���و جیهانی کێش���ەکە کە هیچ شتێکی تێدا ناجوڵێت‪.‬‬ ‫ته‌كسییه‌كدا له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ویسیتویه‌تی‌ درێژه‌كێشانی‌ توندوتیژییه‌كانی‌ سوریا‌و دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌الی���ه‌ن هه‌ندێك خاوه‌ن دەکات���ە دوو بەش���ەوە‪ ،‬جیهان���ی گۆڕان لەدونی���ا ئێس���تادا ک���ە کەرەس���تەکانی‬ ‫ی له‌جیهانی نەگ���ۆڕ له‌یەکتر جیادەکاتەوە‪ .‬وردبوون���ەوەو چاودێ���ری تادێت وردتر‬ ‫ئافره‌تێك���ی‌ ناو ئ���ه‌و ئۆردوگایه‌ ناچار كوشتوبڕی‌ رژێمی‌ به‌ش���ار ئه‌سه‌ده‌وه‌‪ ،‬كاره‌وه‌ كارێك���ی‌ زۆریان پێكراوه‌و هه‌ق ‌‬ ‫به‌كاری‌ له‌شفرۆش���ی‌ بكاو س���ه‌ره‌نجام به‌ به‌رده‌وام���ی‌ په‌نابه‌ران له‌س���وریاوه‌ خۆیان پێنه‌دراوه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت ده‌ست به‌سه‌ر ب���ەاڵم ئەرس���تۆ مەیلێک���ی روونی بەالی دەبن���ەوە‪ ،‬وێن���ەی گەردونی وەس���تاو‪،‬‬ ‫به‌رل���ه‌وه‌ی‌ كێش���ه‌كه‌ په‌ره‌ بس���تێنێ‌ دێنه‌ هه‌رێمی‌ كوردستانه‌وه‌‌و ئه‌وانه‌شی‌ پاسپۆرته‌كانیش���یاندا گیراوه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ هیراکلیتس���دا هەیە‪ ،‬ئەرستۆ فەیلەسوفی ئاس���مانی وەس���تاو‪ ،‬زەمەنی وەس���تاو‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ن ئاسایش���ه‌وه‌ كه‌مپه‌كه‌ كۆنتڕۆڵ‌ كه‌ دێن زۆربه‌ی‌ ه���ه‌ره‌ زۆریان كوردن‌و "مه‌خابن له‌بری‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ لێیانقه‌وماوه‌و جوڵە‌و گۆڕان‌و ئەگەرە بەدینەهاتووەکانە‪ ،‬دووبارەبوون���ەوەی ئەب���ەدی جێ���گای‬ ‫كراوه‌‪ .‬هه‌روه‌ها له‌م راگه‌یاندنه‌دا هاتووه‌ ژماره‌یه‌ك���ی‌ زۆر كه‌می‌ عه‌ره‌بیش���یان ك���وردن‌و پێویس���ته‌ هاریكاریی‌ بكرێن‪ ،‬بەاڵم لەگەڵ ئەوەش���دا هەر لەس���ێبەری نابێتەوە‪ .‬نەوەک هەر لەش���مان ناتوانێت‬ ‫ی كوردس���تانه‌دا پارامەندیس رزگاری نەبووە‪ ...‬ئەرس���تۆ دووجار بچێت���ە ناو یەک رووبارەوە‪ ،‬هەتا‬ ‫كه‌ له‌شاره‌كانی‌ س���لێمانی‌‌و هه‌ولێریشدا تیایه‌‪.‬‬ ‫كه‌چی‌ ل���ه‌م هه‌رێم��� ‌‬ ‫ب���اوەڕی بە بوون���ی «بزوێنێک کە خۆی خودی رۆحیش رووبارێک���ە دووجار پێی‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك���‬ ‫ك���رد‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ب���‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ئام���اژ‬ ‫یوس���ف‬ ‫چه‌ن���د جارێك ئ���ه‌و په‌نابه‌ران���ه‌ دوای‌‬ ‫رووبه‌ڕووی‌ كاری‌ نه‌شیاو ده‌بنه‌وه‌"!‪.‬‬ ‫تێناخەینەوە‪.‬‬ ‫نابزوێت» هەیە‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی خۆمان گومان ‌‬ ‫ئێمه‌ وه‌ك خێزان ‌‬ ‫ئه‌وه‌مان هه‌یه‌ ك ‌ه ئاپۆ شتێكی‌‬ ‫لێبه‌سه‌رهاتبێت‬

‫په‌نابه‌ران ‌ی كورد ‌ی سوریا‬ ‫رووبه‌ڕوو ‌ی گێچه‌ڵ‌‌و ئازاردان ده‌بنه‌وه‌‬

‫پەنابەرێکی کوردی سوریا لەکەمپی دۆمیز‬

‫‪5‬‬

‫‪6‬‬ ‫"د‪.‬عه‌بدولباست سه‌یدا" سه‌رۆكی‌ نوێی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ نیشتمانی‌ سوریا بۆ ئاوێنه‌‪:‬‬ ‫)‪ )331‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/6/19‬‬

‫نور ‌ی مالیكی‌ هاوكاریی سه‌ربازی ‌ی به‌شار ئه‌سه‌د ده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬مادح ئه‌حمه‌دی‬

‫د‪.‬عه‌بدولباست سه‌یدا‪ ،‬سه‌رۆكی‬ ‫ی ئه‌نجومه‌نی نیشتمانی سوریا‬ ‫نوێ ‌‬ ‫له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ئاماژ‌ه‬ ‫ی كورد‬ ‫ی سه‌نگ ‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌داهاتوودا قورستربێت‪ ،‬پێویست ‌ه‬ ‫ی‬ ‫زیاتر بێن ‌ه مه‌یدان‌و پشتیوان ‌‬ ‫له‌شۆڕش بكه‌ن‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "ئێم ‌ه‬ ‫ده‌بێ وه‌ك كورد كۆسپ بۆ یه‌كدی‬ ‫دروست نه‌كه‌ین‌و هه‌موومان یه‌كگرتوو‬ ‫بین"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬چۆن ب���وو به‌ڕێزتان وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫كوردێ���ك به‌س���ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی سوریا هه‌ڵبژێردران؟‬ ‫نیشتمان ‌‬ ‫سه‌یدا‪ :‬ئه‌م ‌ه به‌رهه‌می ئه‌و روانینه‌ی ‌ه‬ ‫ك ‌ه له‌ناو ئه‌نجومه‌نی نیشتمانی سوریادا‬ ‫جیاوازی���ی له‌نێوان كوردێ���ك‌و ئه‌وی‬ ‫دیك���ه‌دا ناكرێ‪ .‬بۆی���ه‌ جیاوازیی نیی ‌ه‬ ‫له‌وه‌دا ك ‌ه كێ ده‌بێت ‌ه سه‌رۆك‪ ،‬عه‌ره‌ب‬ ‫ده‌بێ‪ ،‬كورد ده‌بێ‪ ،‬ئاشوری ده‌بێ‪ ،‬هیچ‬ ‫كێشه‌یه‌ك نییه‌‪ .‬مادام تۆ باوه‌ڕه‌ت به‌و‬ ‫پرۆژه‌یه‌ هه‌بێ كه‌ ئه‌مڕۆ سه‌رتاس���ه‌ری‬ ‫سوریای گرتۆته‌وه‌و خه‌ڵك ئه‌و رژێمه‌ی‬ ‫ئێس���تایان ناوێ‪ ،‬كه‌وات ‌ه هه‌موو كه‌س‬ ‫مافی ئه‌وه‌ی هه‌ی ‌ه له‌پرۆسه‌كه‌دا به‌شدار‬ ‫بێ‌و به‌شداریی سیاسی مافی بێ ئه‌مالو‬ ‫ئه‌والی هه‌موو تاكێك‌و هه‌ر الیه‌نێكه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باس له‌و‌ه ده‌كرێ كه‌ به‌ڕێزتان‬ ‫له‌ئیخوانه‌كانی سوریاوه‌ نزیكن‌و ئه‌وان‬ ‫پش���تگیرییان كردوی بۆ ئه‌وه‌ی‌ ببیت ‌ه‬ ‫سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نه‌كه‌‪ .‬ئه‌و‌ه راسته‌؟‬ ‫س���ه‌یدا‪ :‬ئه‌و‌ه هه‌ندێ الیه‌نن ك ‌ه ئه‌و‬ ‫ده‌نگۆو پڕوپاگه‌ندان���ه‌ باڵوده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌م���وو الیه‌ك ش���اهیدن ك���ه‌ هه‌موو‬ ‫الیه‌نه‌كان كۆك بوون له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی من‬ ‫ببم به‌س���ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی نیشتمانی‬ ‫سوریا‪ ،‬بۆی ‌ه هه‌فته‌ی رابردوو به‌تێكڕای‬ ‫ده‌نگ منی���ان هه‌ڵبژارد‪ .‬ئه‌و قس���ان ‌ه‬ ‫ی پڕوپاگه‌نده‌یه‌و هه‌ندێ الیه‌ن‬ ‫هه‌م���وو ‌‬ ‫په‌ره‌ی پێده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ی تا ئێس���تا‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌بڕوای‌ تۆ بۆچ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌هێ���زو كارا ‌‬ ‫كورد به‌ش���دارییه‌ك ‌‬ ‫ی سوریادا‬ ‫له‌ناڕه‌زایی‌‌و خۆپیشاندانه‌كان ‌‬ ‫دژ ب ‌ه رژێمی به‌شار ئه‌سه‌د نییه‌؟‬ ‫سه‌یدا‪ :‬به‌و شێوه‌یه‌ش نیی ‌ه كه‌ بڵێین‬ ‫كورد به‌ش���داریی نه‌ك���ردوه‌‪ ،‬كوردیش‬ ‫له‌خۆپیشاندانه‌كاندا به‌شدارییان كردوه‌‪،‬‬ ‫چ وه‌ك الیه‌ن‌و چ وه‌ك كه‌سایه‌تی كورد‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر سه‌یر بكه‌ن له‌خۆپیشاندانه‌كاندا‬ ‫گه‌نجانی ك���ورد چاالكن‌و به‌ش���دارن‪.‬‬ ‫ره‌نگ ‌ه به‌ش���دارییه‌ك ‌ه به‌ه���ۆی هه‌ندێ‬ ‫الیه‌نه‌و‌ه تا ئێس���تا كه‌مڕه‌نگ بووبێ‪.‬‬ ‫ئێم ‌ه هه‌وڵ بۆ ئه‌و‌ه ده‌ده‌ین كه‌ الیه‌ن ‌ه‬ ‫كوردییه‌كانیش زیاتر بێنین ‌ه ناو بازنه‌ك ‌ه‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی له‌داهاتوودا كورد به‌سه‌نگ‌و‬ ‫قورساییه‌كی تره‌وه‌ ده‌ركه‌وێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬چ به‌رنامه‌و پالنێكتان هه‌ی ‌ه‬ ‫بۆ ئه‌و كاره‌؟‬ ‫سه‌یدا‪ :‬ئێس���تا له‌چه‌ند كه‌ناڵێكه‌و‌ه‬ ‫من هه‌وڵ بۆ ئه‌وه‌ ده‌ده‌م كه‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫له‌نێوان ئه‌نجومه‌نی نیشتمانی سوریاو‬ ‫هێز‌ه كوردییانه‌دا دروستبكه‌م‪ ،‬له‌پێشدا‬ ‫ده‌مه‌وێ لێكتێگه‌یشتنێك دروستبێ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی ئه‌وانیش بڕیاری ئه‌وه‌ بده‌ن ك ‌ه‬ ‫بێن ‌ه ن���او ئه‌نجومه‌نه‌كه‌وه‌و هه‌موومان‬ ‫پێكه‌وه‌ ب���ۆ البردنی رژێمی ئێس���تای‬ ‫س���وریا كار بكه‌ین‪ .‬بۆ ئه‌و مه‌به‌س���ت ‌ه‬ ‫بڕی���اره‌ چه‌ن���د كۆبوونه‌وه‌یه‌كم���ان‬ ‫هه‌بێ‪ .‬من وه‌كو خۆم پێمخۆش��� ‌ه ئه‌و‬ ‫الیه‌نان���ه‌ هه‌رچی زووت���ره‌ بێنینه‌ ناو‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌ك���ه‌وه‌‪ ،‬چونك��� ‌ه وه‌ك كورد‬ ‫له‌سوریا پێویس���تمان به‌قورساییه‌كی‬ ‫تره‌و هه‌مووم���ان پێك���ه‌و‌ه ده‌توانین‬ ‫سه‌نگ‌و قورس���اییه‌كی باشمان هه‌بێ‪.‬‬ ‫خه‌ڵكی س���وریاش رێز له‌خه‌باتی كورد‬ ‫ده‌گرن‪.‬‬ ‫ی زانیاری‌ تۆ "په‌كه‌كه‌"‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌پێ ‌‬ ‫پاڵپش���تی‌و یارمه‌ت���ی رژێمی به‌ش���ار‬ ‫ئه‌سه‌د ده‌كات؟‬ ‫سه‌یدا‪ :‬راستییه‌كه‌ی ئه‌و‌ه پرسیارێك ‌ه‬ ‫كه‌ ده‌بێ له‌خودی په‌كه‌كه‌ بپرسی‪ .‬من‬ ‫ناتوانم له‌و باره‌وه‌ قس���ه‌ بكه‌م‪ .‬ته‌نیا‬ ‫ئه‌و‌ه ده‌ڵێم ك ‌ه رژێمی س���وریا به‌ره‌و‌ه‬ ‫نه‌م���ان ده‌چێ‪ .‬ره‌نگ��� ‌ه زۆر بخایه‌نێ‌و‬ ‫درێژ‌ه بكێش���ێ چه‌ن���د مانگێكی دیك ‌ه‬ ‫ی���ان س���اڵێكی دیكه‌ بێ‪ ،‬م���ن ده‌ڵێم‬ ‫نامێنێ‪ .‬ئێمه‌ ده‌بێ وه‌ك كورد كۆسپ‬ ‫بۆ یه‌كدی دروست نه‌كه‌ین‌و هه‌موومان‬ ‫یه‌كگرت���وو بی���ن‪ .‬ئه‌گ���ه‌ر یه‌كگرتوو‬ ‫بین‪ ،‬ئه‌وا حیس���ابی زیاتر بۆ سه‌نگی‬ ‫ك���ورد ده‌ك���رێ‌و به‌پێچه‌وانه‌ش ئه‌گه‌ر‬ ‫دژی یه‌كت���ری كار بكه‌ین‌و كۆس���پ بۆ‬ ‫یه‌كدی دروس���ت بكه‌ین ئ���ه‌وا خۆمان‬

‫ عه‌بولباست سه‌یدا‬

‫ ‬ ‫د‪.‬عه‌بدولباست سه‌یدا‬

‫من له‌ئیخوانه‌كانی سوریا‬ ‫ ‬ ‫ نزیك نیم‌و ئه‌و‌ه‬ ‫ پڕوپاگه‌نده‌یه‌ بۆم ده‌كرێت‬ ‫زه‌ره‌ر ده‌كه‌ین‪ .‬بۆیه‌ وه‌ك كورد ده‌بێ‬ ‫یه‌كگرتووان��� ‌ه هه‌وڵبده‌ی���ن بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌م شۆڕشه‌ س���ه‌ربكه‌وێ‪ .‬ئه‌گه‌ر ئه‌م‬ ‫شۆڕش��� ‌ه س���ه‌ركه‌وێ بێگومان دۆخی‬ ‫كوردیش له‌س���وریا ده‌گ���ۆڕدرێ‪ .‬بۆی ‌ه‬ ‫دووپاتی ده‌كه‌م ‌ه ك ‌ه به‌ش���داریكردنی‬ ‫یه‌كگرتووانه‌‪ ،‬ده‌نگ‌و س���ه‌نگ‌و ره‌نگی‬ ‫كورد باش���تر ده‌كاو ئه‌مه‌ش به‌قازانجی‬ ‫داهاتووی كورده‌ له‌سوریا‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئایا ئه‌و كاران���ه‌ی په‌كه‌ك ‌ه‬ ‫له‌كوردس���تانی رۆژئاوا ئه‌نجامی ده‌دا‬ ‫به‌ده‌ستێوه‌ردانی ده‌زانن؟‬ ‫سه‌یدا‪ :‬لێره‌دا مه‌س���ه‌له‌ی په‌كه‌كه‌و‬ ‫الیه‌نێكی دیك ‌ه گرن���گ نییه‌‪ .‬من ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌ڵێم كه‌ ئه‌مڕۆ كورد پێویس���ته‌ یه‌ك‬ ‫گوتاری هه‌بێ‪ ،‬ی���ان به‌واتایه‌كی دیك ‌ه‬ ‫پێویس���ت ‌ه الیه‌ن ‌ه كوردییه‌كان گوتارو‬ ‫هه‌ڵوێس���تی خۆیان یه‌كبخه‌ن‪ .‬شه‌ڕی‬ ‫براكوژی بۆ هه‌میشه‌ له‌گۆڕ بنێن‌و به‌هیچ‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ك ئیزن نه‌ده‌ن ئ���ه‌و رووداو‌ه‬ ‫ناخۆش���ان ‌ه دووپات ببنه‌وه‌‪ .‬سه‌رده‌می‬ ‫ئه‌وه‌ نه‌ماو‌ه الیه‌نێ���ك الیه‌نێكی دیك ‌ه‬ ‫بێده‌نگ بكات‪ .‬ده‌بێ هه‌موومان یه‌كتر‬ ‫قبوڵ بكه‌ین‪ .‬هی���وادارم ئه‌م تێفكرین ‌ه‬ ‫زیاتر گه‌ش���ه‌ بكات‪ ،‬چونك ‌ه وه‌ك كورد‬ ‫پێویس���تمان به‌وه‌یه‌و له‌دابه‌ش���بوون‌و‬ ‫نێوان ناخۆشی قازانج ناكه‌ین‪ .‬قۆناغی‬ ‫ئه‌مڕۆ‪ ،‬قۆناغێكی هه‌ستیارو مێژووییه‌‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ ئێم ‌ه وه‌ك كورد ده‌بێ یه‌كگرتوو‬ ‫بین‪ .‬ئه‌گه‌ر یه‌كگرتووان ‌ه كار بكه‌ین‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌و له‌ئاس���تی نێوده‌وڵه‌تیشدا‬ ‫به‌قورس���اییه‌كی زیاتره‌وه‌ مامه‌ڵه‌مان‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌كرێ‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬چ وه‌ك خ���ۆت‌و چ وه‌ك‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی نیش���تمانی س���وریا‬ ‫په‌یوه‌ندیت���ان له‌گ���ه‌ڵ " تاڵه‌بان���ی"‌و‬ ‫"بارزانی" هه‌یه‌؟‬ ‫س���ه‌یدا‪ :‬دانوس���تان‌و په‌یوه‌ن���دی‬ ‫له‌نێوانماندا هه‌ی���ه‌‪ .‬وه‌فدی ئێم ‌ه وه‌ك‬ ‫ئه‌نجومه‌ن دوو جار س���ه‌ردانی هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تانی كردوه‌‪ .‬ئ���ه‌وه‌ش بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ بوو‌ه كه‌ هه‌ندێ هه‌ماهه‌نگی‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌دۆخی ئێس���تای سوریاو‬ ‫داهاتووی سوریاو‌ه هه‌بێ له‌نێوانماندا‪.‬‬ ‫ئه‌وانیش به‌رانب���ه‌ر به‌ئێمه‌ روانگه‌یان‬ ‫باشه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بارزانی‌و تاڵه‌بانی پشتگیری‬ ‫ئێوه‌ ده‌كه‌ن؟‬ ‫س���ه‌یدا‪ :‬نه‌وه‌كو بارزانی‌و تاڵه‌بانی‪.‬‬ ‫لێ���ره‌ مه‌س���ه‌له‌ك ‌ه ئه‌وه‌ نیی���ه‌‪ .‬وه‌ك‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان په‌یوه‌ندی‬ ‫له‌نێوان ئێم���ه‌دا هه‌یه‌و ئێمه‌ به‌رده‌وام‬ ‫ده‌بین‪.‬‬ ‫ی ئێ���وه‌ زانیاریتان‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌وه‌نده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رژێم ‌‬ ‫ی مالیكی‌" پاڵپشت ‌‬ ‫هه‌بێت "نور ‌‬ ‫به‌شار ئه‌سه‌د ده‌كات؟‬ ‫سه‌یدا‪ :‬وه‌ك روانگه‌‪ ،‬روانگه‌ی ئێمه‌‌و‬

‫ی جیاوازه‌‪ .‬ئێمه‌ پێمانوای ‌ه‬ ‫ی مالیك ‌‬ ‫نور ‌‬ ‫ك ‌ه رژێمی به‌شار ئه‌سه‌د ده‌ڕوا‪ ،‬هه‌ندێ‬ ‫ه���اوكاری س���ه‌ربازیی‌ هه‌ی���ه‌ له‌نێوان‬ ‫مالیكی‌‌و ئه‌س���ه‌ددا‪ ،‬ئه‌م هاوكاریانه‌ش‬ ‫بووه‌ت ‌ه ه���ۆی ئه‌وه‌ی رژێمی س���وریا‬ ‫دژی خه‌ڵكی ناڕازی‌و خۆپیش���انده‌ران‬ ‫به‌كاریبهێنێ‌و خه‌ڵكی پێبكوژێ‪ .‬ئێم ‌ه‬ ‫له‌و بابه‌ته‌و‌ه ناڕازین‪.‬‬ ‫ی به‌ش���ار ئه‌س���ه‌د‌و‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬روخان ‌‬ ‫رژێمه‌كه‌ی له‌ڕووی س���تراتیژیكه‌و‌ه چ‬ ‫زیانێ���ك به‌كۆماری ئیس�ل�امی ئێران‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێ؟‬ ‫س���ه‌یدا‪ :‬به‌ باوه‌ڕی من‪ ،‬به‌روخان‌و‬ ‫نه‌مانی ده‌س���ه‌اڵتی ئێس���تای سوریا‬ ‫نه‌ته‌نی���ا ئێ���ران زه‌ره‌ر ن���اكا‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫قازانج ده‌كا‪ ،‬چونك���ه‌ ئێمه‌ ده‌مانه‌وێ‬ ‫ئه‌م ده‌س���ه‌اڵت ‌ه دیكتاتۆره‌ی ئێس���تا‬ ‫نه‌مێن���ێ‌و سیس���تمێكی حوكمڕان���ی‬ ‫دیموكراتیك له‌سوریا بنیاتبنێین‪ .‬ئێم ‌ه‬ ‫كاتێ���ك ده‌مانه‌وێ ك��� ‌ه واڵتی خۆمان‬ ‫ئاوه‌دان بكه‌ین‌و دیموكراس���ی‌و ئاشتی‬

‫له‌پێناو‬ ‫سه‌رخستنی‬ ‫شۆڕشدا ده‌بێت‬ ‫كورد ئه‌كتیڤتر‬ ‫ی‬ ‫بن بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ئاینده‌یان له‌كیس‬ ‫نه‌چێت‬ ‫تیا س���ه‌قامگیر بكه‌ی���ن‪ ،‬بێگومان بۆ‬ ‫ی‬ ‫ئێرانیش باشه‌‪ ،‬نه‌ك وه‌ك ئه‌م رژێمه‌ ‌‬ ‫ك��� ‌ه خه‌ڵكه‌كه‌ی ده‌كوژێ‌و ئاسایش���ی‬ ‫ناوچه‌كه‌ی تێكداوه‌‪ .‬ئێمه‌ پێمانباش��� ‌ه‬ ‫ئێران النیك���ه‌م به‌رژه‌وه‌ندی خه‌ڵكه‌ی‬ ‫خۆی له‌به‌چاو بگ���رێ‪ ،‬چونك ‌ه نه‌مانی‬ ‫ئه‌م رژێمه‌و هاتن ‌ه س���ه‌ركاری رژێمێكی‬ ‫دیموكراتیك‪ ،‬نه‌ته‌نیا به‌قازانجی خه‌ڵكی‬ ‫س���وریایه‌‪ ،‬به‌ڵك���و به‌قازانجی خه‌ڵكی‬ ‫ئێران‌و دراوسێكانی سوریاشه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬دوای روخانی‌ به‌شار ئه‌سه‌د‬

‫‪daylife‬‬

‫چ گره‌نتیه‌ك هه‌یه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ كورد‌و‬ ‫ی‬ ‫كه‌مایه‌تیه‌كانی‌ وه‌ك دروزو مه‌س���یح ‌‬ ‫له‌سوریادا به‌مافه‌كانی‌ خۆیان بگه‌ن؟‬ ‫س���ه‌یدا‪ :‬گره‌نتیه‌ك���ه‌ ئه‌وه‌ی���ه‌ ك ‌ه‬ ‫به‌هه‌م���وو الی���ه‌ك ه���ه‌وڵ بده‌ی���ن بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی پ���اش نه‌مانی رژێمی به‌ش���ار‬ ‫ئه‌س���ه‌د‪ ،‬مافی ئه‌و كه‌مایه‌تی ‌ه ئایینی‌و‬ ‫مه‌زهه‌بیان���ه‌و هه‌روه‌ه���ا ماف���ی گه‌لی‬ ‫كورد له‌ده‌ستووردا به‌فه‌رمی بناسرێ‪.‬‬ ‫بێگوم���ان نابێ له‌س���وریای داهاتوودا‬ ‫مافی ئه‌م كه‌مایه‌تیان ‌ه پێش���ێلبكرێ‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا پێویس���ت ‌ه پرس���ی ك���ورد‬ ‫وه‌ك پرس���ێكی دیموكراتی���ك‌و ره‌وا‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی ئاش���تیانه‌و دیموكراتیك‬ ‫چاره‌سه‌ر بكرێ‌و له‌ده‌ستووری سوریادا‬ ‫ناس���نامه‌ی نه‌ته‌وه‌یی كورد به‌فه‌رمی‬ ‫دانیپێدابنرێ‪ .‬له‌هه‌مانكاتیش���دا كورد‬ ‫له‌ئێس���تا ده‌ب���ێ هه‌وڵ بۆ ئ���ه‌و‌ه بدا‬ ‫كه‌ كێش���ه‌كه‌ی له‌چوارچێوه‌ی سوریا‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ببێ‌و هه‌وڵی ئه‌وه‌ نه‌بێ ك ‌ه‬ ‫له‌سوریا جیا بێته‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر هه‌وڵبدرێ‬ ‫ك ‌ه لێكتێگه‌یش���تنێك دروس���تبكه‌ین‪،‬‬ ‫بێگومان خه‌ڵكی س���وریا ئه‌و‌ه قبووڵ‬ ‫ده‌ك���ه‌ن كه‌ كورد ماف���ی خۆی هه‌بێ‪.‬‬ ‫له‌هه‌مانكاتیش���دا پێویسته‌ له‌ئێستادا‬ ‫كه‌ شۆڕش���ێكی سه‌رتاسه‌ریی له‌سوریا‬ ‫له‌ئارادایه‌‪ ،‬ك���وردو الیه‌ن ‌ه كوردییه‌كان‬ ‫زیاتر بێن ‌ه مه‌یدان‌و له‌پێناو سه‌رخستنی‬ ‫ئه‌و شۆڕشه‌دا ئه‌كتیڤتر بن‪ .‬هه‌تا كورد‬ ‫چاالكتر بێ‪ ،‬دواتر ئه‌گه‌ر شوڕش���ه‌ك ‌ه‬ ‫سه‌ركه‌وت چاكترو قورس���تر ده‌توانێ‬ ‫له‌سه‌ر مافه‌كانی پێداگربێ‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌ڕێزتان چ چاره‌سه‌رێك بۆ‬ ‫دۆزی كورد له‌سوریا به‌گونجاو ده‌زانن‪:‬‬ ‫ی ی���ان هیچ‬ ‫ئۆتۆنۆم���ی‌‪ ،‬ی���ان فیدراڵ ‌‬ ‫كامیان؟‬ ‫س���ه‌یدا‪ :‬ئێم��� ‌ه وه‌ك ئه‌نجومه‌ن���ی‬ ‫نیشتمانی چاو له‌دۆزی كورد ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫پێمانوای���ه‌ ك���ه‌ له‌قۆناغ���ی یه‌كه‌مدا‬ ‫له‌ده‌س���تووری داهاتووی سوریا ده‌بێ‬ ‫ناس���نامه‌ی نه‌ته‌وه‌یی كورد به‌فه‌رمی‬ ‫دانیپێدابنرێ‪ .‬به‌گش���تی هه‌وڵی ئێم ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ی��� ‌ه ك��� ‌ه له‌س���وریای داهاتوودا‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كان دابه‌ش بكه‌ین‌و نه‌هێڵین‬ ‫هه‌م���وو ده‌س���ه‌اڵته‌كان له‌ناوه‌ن���د‬ ‫كۆببێت���ه‌وه‌‪ .‬وات ‌ه ده‌ب���ێ هه‌وڵ بده‌ین‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی سیس���تمێكی "ال مه‌ركه‌زی"‬ ‫پێكبهێنی���ن‪ .‬ده‌ب���ێ ناوچه‌كان���ی‬ ‫كوردستانی س���وریا له‌الیه‌ن كورده‌و‌ه‬ ‫به‌ڕێوه‌بچن‌و ئه‌و غه‌درانه‌ی له‌ڕابردوودا‬ ‫له‌ك���ورد ك���راوه‌ نه‌مێن���ێ‪ .‬پێموای��� ‌ه‬ ‫به‌نه‌مان���ی رژێمی ئێس���تای س���وریا‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و غه‌دران ‌ه كۆتای���ی دێ‌و به‌هه‌وڵی‬ ‫هه‌موو الیه‌كم���ان ده‌توانین ئه‌و مافان ‌ه‬ ‫ده‌سته‌به‌ر بكه‌ین‪.‬‬ ‫ی رژێمی‌ به‌ش���ار‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا روخان ‌‬ ‫ی توركیا له‌و واڵته‌دا‬ ‫ئه‌س���ه‌د ده‌س���ت ‌‬ ‫كراوه‌تر ناكات؟‬ ‫سه‌یدا‪ :‬نا‪ ،‬به‌و ش���ێوه‌یه‌ نابێ‪ .‬ئه‌و‬ ‫شۆڕشه‌ی ئێستا له‌سوریا به‌رپا بووه‌‪،‬‬ ‫به‌رهه‌می ئیراده‌ی گه‌لی سوریایه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫شۆڕش��� ‌ه ماوه‌ی ‪ 16‬مانگ به‌رده‌وامه‌و‬ ‫تا ئێس���تا به‌ه���ه‌زاران قوربانی داوه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م قوربانیانه‌ش له‌پێن���او ئازادی‌و‬ ‫سه‌ربه‌ستیدا دراوه‌‪ .‬بۆی ‌ه خه‌ڵكی سوریا‬

‫ی‬ ‫* ‪ 1956‬له‌ئامودای‌ سه‌ر به‌پارێزگا ‌‬ ‫حه‌سه‌ك ‌ه له‌دایكبووه‌‬ ‫ی‬ ‫ی دكت���ۆرا ‌‬ ‫* ‪ 1984‬بڕوانام���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌فه‌لسه‌فه‌دا به‌ده‌ستهێناو‌ه له‌زانكۆ ‌‬ ‫دیمه‌شق‬ ‫ی‬ ‫* ‪ 1994‬په‌نای‌ بردووه‌ته‌ به‌ر واڵت ‌‬ ‫سوید‬ ‫ی‬ ‫* ‪ 2011‬یه‌كێك بوو‌ه له‌دامه‌زرێنه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���وریا ‌‬ ‫ی نیش���تمان ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی به‌شار‬ ‫ی دژ به‌ڕژێم ‌‬ ‫به‌رهه‌ڵس���تكار ‌‬ ‫ئه‌سه‌د‬ ‫* ‪ 2012‬به‌كۆی ده‌نگ به‌س���ه‌رۆكی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی نیش���تمانی س���وریا‬ ‫هه‌ڵبژێردرا‬

‫ی‬ ‫دووجار سه‌ردان ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم ‌‬ ‫كوردستانمان‬ ‫ی‬ ‫كردووه‌ بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌ماهه‌نگیمان‬ ‫هه‌بێت سه‌باره‌ت‬ ‫به‌دۆخی ئێستا‌و‬ ‫داهاتووی سوریا‬ ‫ئ���ه‌و‌ه قبوڵ ناكه‌ن ك��� ‌ه واڵتێكی دیك ‌ه‬ ‫ده‌ستێوه‌ردانی كاروباریان بكا‪ .‬توركیا‬ ‫دراوسێ س���وریایه‌و س���نوورێكی دور‬ ‫درێژی له‌گه‌ڵ س���وریا هه‌یه‌‪ ،‬بێگومان‬ ‫رێز له‌ئێراده‌ خه‌ڵكی سوریاو مافه‌كانی‬ ‫خه‌ڵكی سوریا ده‌گرێ‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گ���ه‌ری ئ���ه‌و‌ه له‌ئارادای ‌ه‬ ‫كه‌ ش���ه‌ڕی تایفی‌و ناوخۆیی له‌سوریا‬ ‫سه‌رهه‌ڵبدات؟‬ ‫س���ه‌یدا‪ :‬رژێ���م بۆی ‌ه كۆتای���ی به‌و‬ ‫توندوتیژییه‌ی ئێس���تا ناهێنێ‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ده‌یه‌وێ س���وریا به‌و ئاق���اره‌دا ببا ك ‌ه‬ ‫تووش���ی شه‌ڕی تائیفی ببێ‪ .‬سه‌ره‌ڕای‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی توندوتیژیی���ه‌كان به‌رده‌وامن‪،‬‬ ‫به‌خۆش���ییه‌وه‌ ت���ا ئێس���تا ل���ه‌وه‌دا‬ ‫سه‌ركه‌وتوو نه‌بووه‌‪ .‬بۆی ‌ه هیوادارم شتی‬ ‫وای نه‌یه‌ت���ه‌ گ���ۆڕێ‌و به‌هه‌وڵی هه‌موو‬ ‫الیه‌ك خه‌ڵكی سوریا له‌قۆناغی ئێستا‬ ‫ده‌رباز بن‌و به‌شێوه‌یه‌كی دیموكراتیك‌و‬ ‫ئاشتیان ‌ه پێكه‌وه‌ بژین‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬رات چییه‌ به‌رامبه‌ر به‌ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی كوردی‌؟‬ ‫سه‌ربه‌خۆ ‌‬ ‫سه‌یدا‪ :‬پرسی سه‌ربه‌خۆیی كوردستان‬ ‫بێگومان الی هه‌موو كوردێك خۆش���ه‌‌و‬ ‫ی هه‌موومانه‌و‬ ‫وه‌ك داخوازی خواس���ت ‌‬ ‫بڕوا ناكه‌م كوردێك هه‌بێ دژی ئه‌و‌ه بێ‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌گه‌ر به‌ش���ێوه‌یه‌كی واقیعبینان ‌ه‬ ‫چ���او له‌بابه‌ته‌ك���ه‌ بك���ه‌ن‪ ،‬پێموای��� ‌ه‬ ‫له‌ئێس���تادا ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌ سه‌رناگرێ‪.‬‬ ‫ئێم���ه‌ ده‌بێ چ���او له‌هێ���زو تواناكانی‬ ‫خۆم���ان بكه‌ی���ن‌و ره‌وش���ی ناوچه‌ك ‌ه‬ ‫له‌به‌رچاو بگرین‪ .‬بۆی ‌ه له‌ئێستادا وه‌ك‬ ‫واقیعی سیاس���ی هه‌لومه‌رجه‌كه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌ به‌گونجاو نازانم‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫‪27‬‬

‫نه‌ته‌وه‌ی دووه‌م‬ ‫هه‌روادێ‌و نێوان����ی هه‌رێم‌و حكومه‌تی‬ ‫عێراق گرژتر ده‌ب����ێ‪ ..‬هه‌ولێر‪ ،‬به‌غدا‬ ‫به‌ ده‌س����تدرێژیی بۆس����ه‌ر مافه‌كانی‌و‬ ‫به‌غداش‪ ،‬هه‌ولێر به‌ پێدرێژیی بۆسه‌ر‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كانی تۆمه‌تبارده‌كات‪ .‬به‌ده‌ر‬ ‫له‌ورده‌كارییه‌كانی ئه‌و كێشمه‌كێش����ه‌‬ ‫(ك����ۆن‌و تازه‌ی����ه‌)‪ ،‬به‌راوردكارییه‌كی‬ ‫ساده‌‌و سه‌ره‌تایی ئه‌ندێشه‌می بۆخۆی‬ ‫كه‌مه‌ندكێش����كرد‪ ،‬به‌راوردكارییه‌ك كه‌‬ ‫پرس����یارێكی جه‌وهه‌ری����ی‪ ،‬بێ وه‌اڵم‬ ‫هێشتۆته‌وه‌‌و ئیحراجییه‌كی گه‌وره‌شه‌‬ ‫ب����ۆ هه‌رێمه‌كه‌مان‪ .‬ئه‌ویش ئه‌وه‌ی ‌ه كه‌‬ ‫ئێمه‌ له‌عێراقدا نه‌ت����ه‌وه‌ی دووه‌مین‌و‬ ‫پۆسته‌كانی سه‌رۆك كۆمار‌و جێگرانی‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیران‌و سه‌رۆكی په‌رله‌مان‌و‬ ‫وه‌زیری ده‌ره‌وه‌‌و چه‌ندین پۆستی بااڵی‬ ‫دیكه‌مان به‌ده‌س����ته‌وه‌یه‌‌و هێش����تاش‬ ‫ناڕازی����ن (كه‌ بێگومان ئه‌وه‌ش حه‌قی‬ ‫خۆمان����ه‌)‪ ،‬ئه‌ی ئاخ����ۆ توركمانه‌كان‬ ‫ك����ه‌ نه‌ته‌وه‌ی دووه‌می كوردس����تانن‪،‬‬ ‫چ پۆس����تێكیان له‌دامه‌زراوه‌كان����ی‬ ‫هه‌رێمه‌كه‌ماندا پێ����دراوه‌‌و هه‌مان ئه‌و‬ ‫مافانه‌یان پێڕه‌وا ده‌بینین كه‌ بۆ خۆمان‬ ‫له‌عێراقدا ب����ه‌ڕه‌وای ده‌بینین؟!‪ ..‬خۆ‬ ‫ئه‌گه‌ر وه‌زاره‌تێك یان چه‌ند پۆستێكی‬ ‫كه‌میشیان پێدرابێت‪ ،‬ئه‌وا به‌و مه‌رجه‌‬ ‫بووه‌ كه‌ سه‌ر به‌حیزبه‌ ده‌سه‌اڵتداره‌كان‬ ‫بن‌و (توركمانی كوردپ����ه‌روه‌ر!) بن‪،‬‬ ‫نه‌ك وه‌ك ئ����ه‌وه‌ی ئێم����ه‌ له‌عێراقدا‬ ‫ده‌یكه‌ین‪ ،‬ئه‌وانیش پێ له‌س����ه‌ر مافی‬ ‫نه‌ته‌وه‌كه‌ی خۆیان دابگرن!‪ ..‬ده‌پرسم‬ ‫كه‌سمان ده‌توانین وێنای ئه‌وه‌ بكه‌ین‬ ‫ك����ه‌ س����به‌ی رۆژێ توركمانێك ببێته‌‬ ‫س����ه‌رۆكی هه‌رێ����م؟‪ ..‬باش����ه‌ بۆچی‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی له‌عێراق����دا بۆخۆمانی به‌كه‌م‬ ‫ده‌بینین‌و به‌رده‌وام شه‌ڕ بۆ زیادكردنی‬ ‫ده‌كه‌ین‪ ،‬له‌هه‌رێمه‌ك����ه‌ی خۆماندا بۆ‬ ‫توركمان����ه‌كان به‌زی����ادی ببینین؟!‪..‬‬ ‫حه‌ق نییه‌ ئه‌م به‌راوردكارییه‌ی نێوان‬ ‫هه‌ولێ����ر‌و به‌غ����دا‪ ،‬وامانلێب����كات كه‌‬ ‫بڵێین ئه‌مه‌یه‌ گواس����تنه‌وه‌ی نموونه‌‬ ‫دیموكراس����ییه‌كه‌ی كوردس����تان ب����ۆ‬ ‫عێراقی نوێ؟‪ ..‬ئه‌رێ گواس����تنه‌وه‌كه‌‬ ‫ه����ه‌ر ئه‌وه‌ب����وو ك����ه‌ ل����ه‌(‪)1992‬دا‬ ‫هه‌ڵبژاردنێك����ی په‌رله‌مانیم����ان كرد‌و‬ ‫ئیت����ر دووباره‌م����ان نه‌ك����رده‌وه‌‪ ،‬تا‬ ‫ل����ه‌(‪)2005‬دا هه‌ڵبژاردنه‌ په‌رله‌مانییه‌‬ ‫عێراقییه‌ك����ه‌‪ ،‬ل����ه‌و خ����ه‌وه‌ درێ����ژه‌‬ ‫نادیموكراسییه‌ به‌خه‌به‌ری هێناینه‌وه‌‌و‬ ‫ناچ����ار روومانكرده‌وه‌ س����ندوقه‌كانی‬ ‫هه‌ڵبژاردن؟ یان نموونه‌س����ازیی به‌وه‌‬ ‫ده‌بێ كه‌ س����ه‌رووتر له‌هه‌ندێ دروشم‌و‬ ‫نمای����ش‪ ،‬دیموكراس����ی (وه‌ك به‌ها‌و‬ ‫میكانی����زم) به‌ناخی دام����ه‌زراوه‌كان‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگاكه‌ماندا شۆڕبكه‌ینه‌وه‌‌و رووی‬ ‫ئه‌وه‌م����ان هه‌بێ����ت به‌رامبه‌ره‌كانمان‬ ‫بخه‌ینه‌ به‌رده‌م پرسیاره‌ موحریجه‌كانی‬ ‫دیموكراسی‪-‬ه‌وه‌‪ ،‬نه‌ك به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫خۆم����ان له‌پرس����یاره‌كان بدزینه‌وه‌‌و‬ ‫ده‌ممان ته‌ته‌له‌بكات‪.‬‬ ‫ئاخر تا ساڵی (‪ )2003‬ئاسایی بوو‪،‬‬ ‫به‌رده‌وام به‌ش����انوباڵی نموونه‌كه‌ماندا‬ ‫هه‌ڵبڵێین‌و كه‌س����یش نه‌بێ له‌ترافیكی‬ ‫به‌راوردكاریی����دا گڵۆپێكی س����وورمان‬ ‫بۆ پێبكات‪ ،‬به‌اڵم كه‌ رژێمی س����ه‌دام‬ ‫رووخ����ا‌و ش����ه‌قامی جووتس����ایدی‬ ‫به‌غدام����ان له‌به‌رده‌م ته‌خت بوو‪ ،‬ئیتر‬ ‫رووبه‌ڕووی چه‌ندین ترافیك‌و پرسیاری‬ ‫قورس بووینه‌وه‌‪ .‬رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌یه‌ك‬ ‫ك����ه‌ به‌داخه‌وه‌ بس����تۆكه‌یه‌ك ئه‌والتر‬ ‫له‌سنووری هه‌رێمه‌كه‌مان‌و له‌كه‌ركوك‌و‬ ‫ناوچ����ه‌ دابڕاوه‌كان����ی دیكه‌ش����دا‪،‬‬ ‫(نموون����ه‌ دیموكراس����ییه‌كه‌مان) بڕی‬ ‫نه‌ك����ردو خرای����ه‌ هۆڵ����ی چاودێریی‬ ‫توندی ته‌ندروس����تیی‪-‬ه‌وه‌! له‌كاتێكدا‬ ‫ئ����ه‌وێ باش����ترین مه‌یدان ب����وون بۆ‬ ‫پراكتیزه‌كردن����ی دروش����مه‌كانمان‌و‬ ‫دواتریش گواستنه‌وه‌یان بۆ به‌غدا‪ .‬ئیتر‬ ‫كاتی زۆرمان لێ رۆیشت‌و نه‌مانتوانی‬ ‫ئه‌و ئیستیحاقه‌ بده‌ین‪ ،‬كه‌ به‌رله‌وه‌ی‬ ‫هی توركمان بێت‪ ،‬هی دیموكراس����ی‌و‬ ‫پێكه‌وه‌ژیان����ه‌‪ .‬جا نازان����م توندبوونی‬ ‫گرژییه‌كانم����ان له‌گه‌ڵ به‌غدا ئه‌گه‌ر بۆ‬ ‫جارێكیش بێ‪ ،‬به‌جدی سه‌رنجی هێزه‌‬ ‫سیاسییه‌كانمان بۆ س����ه‌لماندنی ئه‌و‬ ‫مافانه‌ی هاونیشتمانییه‌ توركمانه‌كانمان‬ ‫راده‌كێش����ێت‪ ،‬كه‌ ئێمه‌ چه‌ند ساڵێكه‌‬ ‫له‌عێراق����دا بۆم����ان س����ه‌لمێنراوه‌؟‪..‬‬ ‫پرس����یارێكه‌‌و وه‌اڵمه‌ك����ه‌ی ته‌نی����ا‬ ‫پێویس����تیی به‌ ئی����راده‌‌و جورئه‌تێكی‬ ‫سیاسیی ده‌بێ‌و به‌س‪.‬‬ ‫‪kawamuhamad@yahoo.com‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )331‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/6/19‬‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ كشتوكاڵی‌ عێراق رایگه‌یاند ‪%25‬ی‌ پێداویستی‌ واڵتیان له‌شیر‬ ‫دابینكردووه‌ له‌گه‌ڵ ‪ 455‬به‌رهه‌می‌ گۆشتی‌ سپی‌ له‌ماوه‌ی‌ ساڵی‌ ‪2011‬دا‌و‬ ‫به‌ره‌به‌ره‌ ئه‌م رێژانه‌ش له‌هه‌ڵكشاندان‪ .‬به‌رپرسانی‌ ئه‌م وه‌زاره‌ته‌ له‌میانه‌ی‌‬ ‫زنجیره‌یه‌ك لێدوان‌و رونكردنه‌وه‌دا بۆ میدیاكان ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ پالنی‌‬ ‫بوژاندنه‌وه‌ی‌ كه‌رته‌ به‌رهه‌مهێنه‌ خۆراكییه‌كان له‌ ‪ 2008‬وه‌ ده‌ستیپێكردوه‌‌و‬ ‫ئێستا به‌رهه‌مه‌كه‌ی‌ دیار ده‌كه‌وێت‪.‬‬

‫سه‌رباری‌ جه‌غتكردنه‌وه‌كانی‌ وه‌زاره‌تی‌ سه‌رچاوه‌ ئاوییه‌كانی‌ عێراق له‌باره‌ی‌‬ ‫سه‌المه‌تی‌ به‌نداوی‌ موسڵ‪ ،‬ژماره‌یه‌ك شاره‌زای‌ ئه‌و بواره‌ هوشیاریی‌ ده‌ده‌ن‬ ‫له‌ئه‌گه‌ری‌ داڕمانی‌ ئه‌م به‌نداوه‌ گرنگه‌‌و ژێر ئاوكه‌وتنی‌ موسڵ‌و به‌شێك‬ ‫له‌به‌غدا له‌ماوه‌ی‌ ‪ 3‬مانگی‌ داهاتوودا‪ .‬ئه‌م پسپۆڕانه‌ داوا ده‌كه‌ن ئه‌مجاره‌‬ ‫ئه‌م هوشیاریدانه‌یان به‌جددی‌ وه‌ربگیرێت‌و ئاوی‌ به‌نداوه‌كه‌ به‌تاڵ بكرێته‌وه‌‬ ‫به‌ره‌و هۆڕ‌و رووباره‌ وشكه‌كان‪.‬‬

‫سه‌فه‌ر ‌ی تاڵه‌بان ‌ی "پالنگێڕیی‌"‬ ‫نه‌یاره‌كانی‌ مالیك ‌ی په‌كده‌خات‬

‫حه‌نانه‌ش بوو‬ ‫به‌ناوه‌ندی‌ بڕیار‬ ‫ئا‪ :‬الپه‌ڕ‌هی‌ عێراق‬ ‫گه‌ڕه‌كێكی‌ مێژوویی‌‌و كۆنه‌ له‌نێوان‬ ‫قه‌زای‌ كوفه‌‌و شاری‌ نه‌جه‌ف‪ ،‬كه‌چ ‌ی‬ ‫ئێستا به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ موقته‌دا سه‌در‬ ‫كردوییه‌تی‌ به‌باره‌گای‌ سه‌ره‌كیی‌ خۆیی‌‬ ‫وه‌كو یه‌كێك له‌مه‌ڵبه‌نده‌ گرنگه‌كانی‌‬ ‫بڕیار له‌عێراقدا چاوی‌ میدیا‌و ناوه‌نده‌‬ ‫سیاسییه‌كانی‌ له‌سه‌ره‌‪.‬‬

‫ئا‪ :‬الپه‌ڕه‌ی‌ عێراق‬ ‫به‌وه‌اڵمێكی‌ تێكه‌ڵ له‌دۆستایه‌تی‌‌و‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌كردن بۆ سه‌ركرده‌ی‌ الیه‌نه‌كانی‌‬ ‫(هه‌ولێر ـ نه‌جه‌ف)‪ ،‬تاڵه‌بانی‌ ده‌رگای‌‬ ‫متمانه‌ وه‌رگرتنه‌وه‌ی‌ له‌مالیكی‌‬ ‫له‌ڕێگای‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ كۆماره‌وه‌ كڵۆم‬ ‫دا‌و به‌ره‌و ئه‌ڵمانیا كه‌وته‌ڕێ‪ .‬له‌پاش‬ ‫ئه‌م هه‌نگاوه‌شه‌وه‌ زۆربه‌ی‌ چاودێران‬ ‫به‌گومانن له‌وه‌ی‌ نه‌یاره‌كانی‌ مالیكی‌‬ ‫بتوانن ناوبراو له‌سه‌ر كورسییه‌كه‌ی‌‬ ‫بهێننه‌ خواره‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ جگه‌‬ ‫له‌حساباتی‌ ناوخۆیی‪ ‌،‬دۆخی‌ ئیقلیمی‌‌و‬ ‫قه‌یرانی‌ سوریای‌ دراوسێ رێگه‌ به‌وه‌ها‬ ‫هه‌نگاوێك له‌عێراق نادات‪.‬‬ ‫له‌میان���ه‌ی‌ نامه‌یه‌ك���ی‌ سیاس���ی‌‌و پ���ڕ‬ ‫له‌ئاماژه‌دا بۆ بارزانی‌‌و ره‌وتی‌ س���ه‌در‌و‬ ‫عه‌لالوی‌‪ ،‬س���ه‌رۆك تاڵه‌بانی‌ به‌هه‌ردوو‬ ‫ئام���رازی‌ نه‌فیكردنی‌ (ل���م)‌و (لن) كه‌‬ ‫ته‌نها زمانه‌وانه‌كانی‌ عه‌ره‌بی‌ هێزی‌ ئه‌م‬ ‫ره‌تكردنه‌وه‌یه‌ ده‌زان���ن‪ ،‬دژایه‌تیكردنی‌‬ ‫پاڵێ���وراوی‌ زۆرینه‌ی‌ ش���یعه‌ "مالیكی‌"‬ ‫ره‌تك���رده‌وه‌‪ ،‬له‌پ���اش ئ���ه‌م نامه‌یه‌ش‬ ‫واده‌ی‌ س���ه‌فه‌ری‌ ناوبراو بۆ وه‌رگرتنی‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ر له‌ئه‌ڵمانیا ده‌س���تی‌ پێكرد‌و‬ ‫به‌مه‌ش جگه‌ له‌دروس���تكردنی‌ گومان‌و‬ ‫دڕدۆنگ���ی‌ له‌س���ه‌ر درێژه‌كێش���انی‌‬ ‫هاوپه‌یمانێت���ی‌ س���تراتیژیی‌ پارت���ی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی‌‪ ،‬تاوتوێكردنی‌ قه‌یرانی‌ سیاسی‌‬ ‫عێراق دواكه‌وت بۆ ده‌س���تپێكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫دانیش���تنه‌كانی‌ په‌رله‌مان كه‌ بڕیاره‌ له‌‬ ‫‪21‬ی‌ ئه‌م مانگه‌دا ده‌ست پێ بكاته‌وه‌ كه‌‬ ‫هاوكاته‌ له‌گه‌ڵ یه‌كه‌م دانیشتنی‌ وه‌رزی‌‬ ‫دووه‌می‌ یاسادانانی‌ ‪.2012‬‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌و كۆسپ‌و ته‌گه‌ره‌ جۆراوجۆره‌‬ ‫سیاسی‌‪ ،‬یاس���ایی‌‪ ،‬تایفی‌‌و ئه‌منیانه‌شی‌‬ ‫له‌به‌رده‌م پرۆس���ه‌ی‌ متمانه‌ وه‌رگرتنه‌وه‌‬ ‫له‌مالیك���ی‌ دروس���تكراون‌و ق���وت‬ ‫كراونه‌ته‌وه‌‪ ،‬زۆربه‌ی‌ چاودێران له‌س���ه‌ر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ هاوڕان كه‌ ب���ه‌ره‌ی‌ راوێژكاریی‌‬ ‫هه‌ولێ���ر ـ نه‌جه‌ف (بارزانی‌‪ ،‬س���ه‌در‪،‬‬ ‫عه‌لالوی‌‪ ،‬نوجێفی‌) ناتوانن نوری‌ مالیكی‌‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق له‌پۆسته‌كه‌ی‌‬ ‫الببه‌ن‌و به‌م هۆیه‌شه‌وه‌ ئێستا هه‌وڵه‌كان‬ ‫چ���ڕ كراونه‌ته‌وه‌ ب���ۆ كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ ناوبراو‌و رێگه‌گرتن له‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ خولی‌ س���ێیه‌میش (‪ 2014‬ـ ‪)2018‬‬ ‫ببێته‌وه‌ به‌سه‌رۆك وه‌زیران‪.‬‬ ‫نوسه‌ر‌و ش���یكاروانی‌ ناسراوی‌ عێراقی‌‪،‬‬ ‫عه‌دنان حس���ێن له‌ڕێگای‌ زنجیره‌ وتار‌و‬ ‫دیدار‌و نوسینێكه‌وه‌ له‌ماڵپه‌ڕه‌ عێراقی‌‌و‬ ‫عه‌ره‌بییه‌كان‪ ،‬جه‌غت ل���ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ده‌نگی‌ پێویس���تیش (‪164‬‬ ‫ده‌نگ) له‌ناو په‌رله‌مان له‌به‌رده‌ستدابێت‬ ‫بۆ البردنی‌ مالیكی‌‪ ،‬سه‌ره‌نجام مه‌سه‌له‌كه‌‬ ‫ه���ه‌ر به‌ته‌وافوق كۆتای���ی‌ دێت‌و گرێ‌و‬ ‫گۆڵه‌ دروستكراوه‌كان ناهێڵن مه‌سه‌له‌كه‌‬ ‫به‌ئاقاری‌ سروشتی‌‌و ده‌ستوریدا بڕوات‪.‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ ناوبراو ئه‌م كێشمه‌كێش���ه‌ی‌‬ ‫ئێس���تا تا كۆتایی‌ ئه‌م خوله‌ی‌ مالیكی‌‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بێت (تا ‪ 2014‬ده‌خایه‌نێت)‌و‬ ‫ره‌نگه‌ سه‌ره‌نجام به‌هه‌مانشێوه‌ی‌ قه‌یران‌و‬ ‫پرس���ه‌كانیتری عێراق هه‌ر به‌ته‌وافوق‌و‬ ‫هودن���ه‌ی‌ دوور ب���ه‌دوور‌و درێژخای���ه‌ن‬ ‫كۆتایی‌ بێت‪ ،‬چونكه‌ "له‌عێراق ته‌وافوق‬ ‫هێزێكه‌ له‌ده‌ستور گه‌وره‌تره‌"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ نوێن���ه‌ر‌و په‌رله‌مانت���اره‌‬ ‫یاساییه‌كانی‌ الیه‌نه‌كانی‌ هه‌ولێر‌و نه‌جه‌ف‬ ‫سه‌رقاڵی‌ دیدار‌و په‌یوه‌ندیی‌ گۆڕینه‌وه‌ن‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ س���ه‌ره‌داوه‌كانی‌ دۆس���ییه‌ی‌‬ ‫ئیس���تیجوابی‌ مالیكی‌ له‌ناو ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫نوێنه‌ران گه‌اڵڵه‌ بكه‌ن‌و به‌پێی‌ هه‌ندێك‬ ‫له‌لێدوان���ه‌كان په‌رله‌مانتاری‌ یاس���ایی‌‌و‬ ‫سه‌ركرده‌ له‌ڕه‌وتی‌ سه‌در‪ ،‬به‌ها ئه‌عره‌جی‌‬ ‫پاڵێ���وراوه‌ بۆ سه‌رپه‌رش���تیكردنی‌ ئه‌م‬ ‫دۆس���ییه‌یه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم پ���ێ ناچێ���ت له‌م‬ ‫هه‌وڵه‌ش���یاندا س���ه‌ركه‌وتووبن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌م ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌رانه‌ی‌ ئێس���تا كه‌‬ ‫ل���ه‌‪2010‬وه‌ ده‌س���تبه‌كاره‌ له‌هه‌وڵه‌كانی‌‬ ‫وه‌رگرتن���ه‌وه‌ی‌ متمان���ه‌ له‌س���ه‌رۆكی‌‬ ‫كۆمس���یۆن‌و ئه‌مینداری‌ به‌غدا شكستی‬ ‫هێنا‪ ،‬چ جای‌ سه‌رۆك وه‌زیران كه‌ جگه‌‬ ‫له‌ لیس���ته‌كه‌ی‌ خۆی‌ (‪ 89‬كورس���ی‌)‬ ‫لیس���ته‌كانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵی‌ ئیسالمی‌‬ ‫(‪ 18‬كورس���ی‌)‌و فه‌زیله‌ (‪ 7‬كورسی‌)‌و‬

‫ی مالیكی‌‌و‬ ‫كێشه‌ ‌‬ ‫ی تێكه‌ڵ‬ ‫ركابه‌ره‌كان ‌‬ ‫به‌قه‌یران ‌ی سوریا‬ ‫ده‌كرێت‌و له‌پرۆسه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫ناوخۆیی‌ ده‌رده‌چێت‬ ‫چه‌ندی���ن پێكهاته‌ی‌ عه‌ره‌بی‌ س���وننه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ناو لیس���تی‌ ئه‌لعێراقی ‌ه (‪ 20‬كورسی‌)‌و‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ ئ���ه‌م لیس���ته‌ش هاوس���ۆزن‬ ‫له‌گه‌ڵیدا‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژانه‌ش���ی‌ شكستهێنانی‌ پرۆژه‌ی‌‬ ‫البردنی‌ مالیكی‌ پشتڕاست ده‌كه‌نه‌وه‌ به‌‬ ‫بنبه‌ست گه‌ش���تنی‌ هه‌وڵه‌كانی‌ البردنی‌‬ ‫مالیكیی���ه‌ له‌ڕێگای‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‌ ئیمزای‌‬ ‫په‌رله‌مانت���اران‌و "بێ الیه‌ن" وه‌س���تانی‌‬ ‫تاڵه‌بانییه‌ له‌قه‌یرانێكی‌ ئاوها جومگه‌یی‌‌و‬ ‫له‌مه‌ش گرنگتر نائاماده‌یی‌ مالیكییه‌ بۆ‬ ‫ده‌س���تبه‌رداربوونی‌ ئه‌و هێز‌و پێگه‌یه‌ی‌‬ ‫كه‌ به‌درێژایی‌ ‪ 7‬ساڵ به‌ده‌ستی‌ هێناوه‌‬ ‫له‌بااڵترین پۆستی‌ جێبه‌جێكاریی‌ واڵتدا‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ جگه‌ له‌پش���تیوانی‌ ئاشكرا‌و نهێنی‌‬ ‫ئێ���ران‌و ئه‌مه‌ریكا له‌ناوب���راو به‌تایبه‌ت‬ ‫كۆمه‌ك‌و پشتیوانی‌ سیاسی‌‌و مه‌زهه‌بی‌‌و‬ ‫لۆجس���تی‌ ئێران كه‌ رۆڵێك���ی‌ بنه‌ڕه‌تی‌‬ ‫ده‌گێڕێت له‌پرۆسه‌ی‌ سیاسی‌ عێراق‪.‬‬ ‫وه‌كو تێبین���ش ده‌كرێت بارزانی‌ وه‌كو‬ ‫ج���اران لێدوان ل���ه‌دژی‌ مالیكی‌ نادات‌و‬ ‫له‌پاش وه‌ستانی‌ پرۆژه‌كه‌یان له‌به‌رده‌رگای‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ كۆمار چوه‌ت���ه‌وه‌ دۆخی‌‬ ‫بێده‌نگی‌‌و چاودێریكردنی‌ پشت په‌رده‌ی‌‬ ‫ب���ارودۆخ‪ ،‬موقت���ه‌دا س���ه‌دریش له‌دوا‬ ‫وه‌اڵمیدا بۆ یه‌كێك له‌شوێنكه‌وتووه‌كانی‌‬ ‫ك���ه‌ له‌ڕێ���گای‌ ماڵپ���ه‌ڕی‌ (جوابن���ا)‬ ‫وه‌ باڵویده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬ب���اس له‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ئه‌وان ناڕازین ب���ه‌وه‌ی‌ مالیكی‌ خۆی‌ بۆ‬ ‫خولی‌ سێیه‌می‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ وه‌زیران‬ ‫بپاڵێوێ���ت "ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ نه‌بێت���ه‌ نیمچه‌‬ ‫س���ه‌دام"‪ .‬هه‌روه‌ها سه‌در ده‌ڵێت "تكام‬ ‫وای���ه‌ لێ���ی‌ ـ مالیكی‌ ـ س���ه‌نگی‌ خۆی‌‬ ‫بپارێزێ���ت‌و چان���س به‌رۆڵه‌كانی‌ عێراق‬ ‫بدات‌و دیموكراسییه‌ت نه‌كاته‌ ده‌رگایه‌ك‬ ‫بۆ گه‌وره‌كردنی‌ ده‌سه‌اڵته‌كه‌ی‌"‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ئاماژه‌نمای‌ ئه‌وه‌ی‌ ل���ێ ده‌خوێنرێته‌وه‌‬ ‫كه‌ س���ه‌در بێهیوابووبێت له‌وه‌ی‌ بتوانن‬ ‫تا ‪ 2014‬مالیكی‌ له‌پۆس���ته‌كه‌ی‌ الببه‌ن‌و‬ ‫ره‌زامه‌ندییه‌ك���ی‌ ناواخنیش���ی‌ تێدای���ه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ مالیكی‌ ئه‌و دوو ساڵه‌ی‌‬ ‫له‌خولی‌ دووه‌می‌ سه‌رۆكایه‌ت ‌ی ماویه‌تی‌‬ ‫ته‌واوی‌ بكات‪.‬‬ ‫له‌هه‌نگاوێكیتریشدا كه‌ زیاتر مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫البردنی‌ مالیكی‌ ئاڵۆز ده‌كات‪ ،‬به‌ستنه‌وه‌ی‌‬ ‫قه‌یرانی‌ سیاسی‌ عێراقه‌ به‌وه‌ی‌ كه‌ ئێستا‬ ‫له‌س���وریا ده‌گوزه‌رێت‪ .‬له‌م میانه‌یه‌شدا‬ ‫وه‌لید حلی‌ كه‌ یه‌كێكه‌ له‌سه‌ركرده‌كانی‌‬ ‫حیزبی‌ ده‌عوه‌ له‌لێدوانێكی‌ رۆژنامه‌وانیدا‬ ‫رێگرتن���ی‌ مالیك���ی‌ له‌كۆمه‌ككردن���ی‌‬ ‫شۆڕش���گێڕانی‌ س���وریا به‌ه���ۆكاری‌‬ ‫بێزاربوونی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان له‌سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیرانی‌ عێ���راق ده‌داته‌ قه‌ڵه‌م‪ .‬حلی‌‪،‬‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدارانی‌ هه‌رێم ب���ه‌وه‌ تۆمه‌تبار‬ ‫ده‌كات كه‌ ئاس���انكاریی‌ بۆ په‌ڕینه‌وه‌ی‌‬ ‫فڕۆك���ه‌ی‌ بارهه‌ڵگری‌ پڕ له‌چه‌ك ده‌كات‬ ‫ب���ۆ شۆڕش���گێڕانی‌ س���وریا‪ ،‬جگه‌ له‌م‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ش عالیه‌ نس���ه‌یف جاسم‪،‬‬ ‫كه‌ له‌لیس���تی‌ ئه‌لح���وڕه‌ (له‌ئه‌لعێراقیه‌‬ ‫ئینش���یقاقی‌ كرد‌و دۆس���تی‌ مالیكییه‌)‬ ‫ئاڵۆزكردن���ی‌ دۆخ���ی‌ سیاس���ی‌ عێراق‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫ ‬ ‫هاوواڵتییەکی عێراقی وێنەی موقتەدا سەدری یەکێک لەنەیارانی مالیکی هەڵگرتوە‬

‫‪AFP‬‬

‫به‌كاری‌ نه‌یارانی‌ رژێمی‌ س���وریا ده‌دات ‌ه‬ ‫قه‌ڵ���ه‌م‌و ئه‌مه‌ش مانای‌ وایه‌ س���ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیرانی‌ عێراق له‌به‌ره‌ی‌ ئێران ـ سوریا‬ ‫ـ لوبناندایه‌‌و به‌ئاس���انی‌ ده‌ستبه‌رداری‌‬ ‫پۆس���ته‌كه‌ی‌ نابێت بۆ ئه‌و الیه‌نانه‌ی‌ كه‌‬ ‫تۆمه‌تبارن به‌دۆستایه‌تی‌ واڵتانی‌ كه‌نداو‬

‫(سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و ئه‌لعێراقیه‌)‪.‬‬ ‫ئه‌م هه‌وڵ���ه‌ی‌ دوایی‌ حیزب���ی‌ ده‌عوه‌‌و‬ ‫پش���تیوانه‌كانی‌ مالیك���ی‌ وا ده‌ك���ه‌ن‬ ‫وه‌رگرتن���ه‌وه‌ی‌ متمان���ه‌ له‌مالیك���ی‌‬ ‫له‌پرۆس���ه‌یه‌كی‌ ده‌س���تورییه‌‌وه‌ ببێت���ه‌‬ ‫پرسێكی‌ ئیقلمی‌‌و له‌میانه‌ی‌ دیدارێكیشدا‬

‫له‌گه‌ڵ كه‌ناڵی‌ ئه‌لمه‌یادینی‌ غه‌س���ان بن‬ ‫جدودا كه‌ پاڵپشتی‌ له‌س���وریا ده‌كات‪،‬‬ ‫مالیك���ی‌ نه‌یاره‌كانی‌ خۆی‌ به‌ "پالنگێڕ"‬ ‫ناوبرد‌و ئه‌مه‌ش درێژكردنه‌وه‌ی‌ مه‌وداوی‌‬ ‫ملمالنێكه‌ له‌عێراقه‌وه‌ بۆ ده‌ره‌وه‌ی‌ سنور‬ ‫ده‌رده‌خات‪.‬‬

‫ئیتسیجوابی‌ مالیكی‌ له‌په‌رله‌مان‬ ‫ی ‪61‬‬ ‫به‌پێی‌ بڕگه‌كانی‌ ماده‌ ‌‬ ‫له‌ده‌ستوری‌ هه‌میشه‌یی‌ عێراق‪ ،‬بۆ‬ ‫ی سه‌رۆك وه‌زیران‬ ‫ئیستیجوابكردن ‌‬ ‫له‌په‌رله‌مان ده‌بێت ‌ه ‪5/1‬ی‌ په‌رله‌مان‬ ‫كه‌ ده‌كات ‌ه ‪ 65‬په‌رله‌مانتار داوایه‌ك‬ ‫ی سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان‬ ‫پێشكه‌ش ‌‬ ‫بكه‌ن‪ .‬پێویست ‌ه ‪ 7‬رۆژ به‌ر له‌م‬ ‫داوای ‌ه ناوه‌ڕۆكی‌ ئیستیجوابه‌كه‌یان‬ ‫به‌سه‌رۆك وه‌زیران گه‌یاندبێت‪ 7 .‬رۆژ‬ ‫ی سه‌رۆك وه‌زیرانیش بۆ‬ ‫پاش هاتن ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مان‌و گفتوگۆ له‌سه‌ر ته‌وه‌ره‌كان ‌‬ ‫ی ناوبراو‬ ‫ئیستیجوابه‌كه‌‪ ،‬متمانه‌ ‌‬ ‫ده‌خرێته‌ ده‌نگدانه‌وه‌‌و به‌ده‌نگی‌ نیو‌ه‬ ‫‪ 164( 1+‬ده‌نگ) ده‌توانرێت متمان ‌ه‬ ‫له‌سه‌رۆك وه‌زیران وه‌ربگیرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫له‌م حاڵه‌ته‌شدا كابین ‌هی‌ وه‌زار ‌‬ ‫به‌ده‌ستله‌كاركێشاوه‌ ده‌درێته‌ قه‌ڵه‌م‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 30‬رۆژدا كابینه‌یه‌ك ‌‬ ‫ده‌بێت له‌ماوه‌ ‌‬ ‫نوێ پێكبێت‌و له‌م ماوه‌یه‌شدا‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیرانی‌ پێشوو ده‌بێت ‌ه‬ ‫كار به‌ڕێكه‌ر‪.‬‬

‫له‌مپه‌ره‌كانی‌ به‌رده‌م ئیستیجوابی‌ مالیكی‌‬ ‫له‌و كاته‌وه‌ی‌ هه‌وڵی‌ البردن ‌ی مالیك ‌ی‬ ‫له‌پۆست ‌ی سه‌رۆكایه‌تی‌ وه‌زیران‬ ‫له‌ئارادایه‌ له‌عێراق‪ ،‬كۆمه‌ڵێك هه‌ڕه‌شه‌ ‌ی‬ ‫جددی‌ له‌م واڵته‌ سه‌ریانهه‌ڵداوه‌ ك ‌ه‬ ‫ناهێڵن پرۆسه‌كه‌ به‌ئاسایی‌ بڕوات‬ ‫له‌وانه‌ش‪ :‬ئه‌گه‌ری‌ له‌ده‌ستدانی‌‬ ‫ئاسایش‌و خزانی‌ واڵت به‌ره‌و فه‌وزا‪،‬‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ی‌ میلیشیاكان ‌ی‬ ‫شیعه‌ له‌چه‌شنی‌ عه‌سایبی‌ ئه‌هل ‌ی‬ ‫ح ‌هق‌و حیزبوڵاڵ ‌ی عێراقی‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ‌ی‬ ‫ده‌ستێوه‌ردانی‌ ئه‌منی‌‌و سیاسی‌ ئێران‬ ‫له‌دۆخی‌ عێراق به‌و پێیه‌ ‌ی عێراق‬ ‫به‌یه‌كێك له‌واڵتانی‌ به‌ره‌نگاریی‌ به‌ره‌ ‌ی‬ ‫رۆژئاوا ده‌داته‌ قه‌ڵه‌م له‌گه‌ڵ سوریا‌و‬ ‫لوبنان‌و به‌مافی‌ خۆی‌ ده‌زانێت بۆ‬ ‫ركابه‌ریكردنی‌ واڵتانی‌ كه‌نداو‌و دۆستان ‌ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكا قسه‌ی‌ هه‌بێت تێیدا‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫وه‌رگرتنه‌وه‌ی‌ متمانه‌ له‌مالیك ‌ی‬ ‫ئیجماعێكی‌ نیشتمانی‌ له‌سه‌ر نییه‌ له‌ناو‬ ‫عێراقدا‌و ئینشیقاق ‌ی خستوه‌ت ‌ه ناو‬ ‫شیعه‌‌و سوننه‌‌و كورده‌وه‌‪.‬‬

‫سوده‌كان ‌ی البردنی‌ مالیك ‌ی‬ ‫ژماره‌یه‌ك له‌چاوێران پێیانوایه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر مالیكی‌ له‌ڕێگای‌ په‌رله‌مانه‌وه‌‬ ‫الببرێت ئه‌وه‌ گه‌وره‌ترین سه‌ركه‌وتنه‌‬ ‫بۆ پرۆسه‌ی‌ سیاسی‌ له‌عێراق‪،‬‬ ‫چونكه‌ یه‌كه‌مجار ده‌بێت له‌ڕێگایه‌كی‌‬ ‫مه‌ده‌نییه‌وه‌ سه‌رۆك وه‌زیرانێكی‌ به‌هێز‬ ‫كه‌ خاوه‌ن ده‌یان ته‌شكیله‌ی‌ ئه‌منییه‌‬ ‫له‌پۆسته‌كه‌ی‌ الببرێت‪ .‬هه‌ندێكی‬ ‫تریش‌ مالیكی‌ له‌رێگای‌ ئیستیجوابه‌وه‌‬ ‫به‌گرنگتر ده‌زانن له‌ ‪ 2003/4/9‬كه‌‬ ‫سه‌دامی‌ تێدا رووخا‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و‬ ‫رووداوه‌ به‌ره‌نجامی‌ داگیركاریی‌‬ ‫بیانی‌ بووه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر البردنی‌‬ ‫مالیكی‌ سه‌ربگرێت ئه‌وه‌ به‌ره‌نجامی‌‬ ‫جموجوڵێكی‌ دیموكراسیانه‌ی‌ هێزه‌‬ ‫ناوخۆییه‌ نیشتمانییه‌كانه‌‪ ،‬له‌مه‌ش‬ ‫گرنگتر نه‌یاره‌كانی‌ مالیكی‌ تێكه‌ڵه‌یه‌كن‬ ‫له‌نه‌ته‌وه‌یی‌ (كورد) تایفی‌‌و ئاینی‌‬ ‫(سه‌در) عه‌لمانی‌ (ئه‌لعێراقیه‌)‌و‬ ‫ئه‌مه‌ش تێكشكاندنی‌ قاوغی‌‬ ‫تایفه‌گه‌رییه‌ له‌عێراق‪.‬‬

‫ئ���ه‌م گه‌ڕه‌ك���ه‌ كه‌ ك���ت‌و مت مێ���ژووی‌‬ ‫دروستبونه‌كه‌ی‌ دیاریی‌ نه‌كراوه‌‪ ،‬هه‌ڵگری ‌ی‬ ‫یادگارییه‌ك���ی‌ زۆر گرنگ���ی‌ ش���یعه‌كانه‌‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ بڕوای���ان وایه‌ س���ه‌ری‌ ب���ڕاوی‌‬ ‫ئیمام حوس���ێنی‌ كوڕی‌ عه‌ل���ی‌ له‌نزیك‬ ‫مزگه‌وتی‌ ئ���ه‌م گه‌ڕه‌كه‌دا ب���ۆ ماوه‌یه‌ك‬ ‫له‌الیه‌ن ئومه‌وییه‌كان���ه‌وه‌ كراوه‌ به‌داردا‌و‬ ‫مزگه‌وته‌كه‌ش چه‌میوه‌ت���ه‌وه‌ بۆ ماته‌می‌‬ ‫حوس���ێن‌و له‌مه‌ش���ه‌وه‌ ناونراوه‌ حه‌نانه‌‬ ‫"به‌س���ۆز‌و میهره‌بان"‪ .‬ئه‌وكاته‌ی‌ س���ه‌در‬ ‫له‌ترسی‌ هێرش‌و ده‌ستگیركردنی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌مه‌ریكییه‌كانه‌وه‌ عێراقی‌ به‌جێهێش���ت‬ ‫له‌‪‌2006‬و له‌ش���اری‌ قوم نیش���ته‌جێبوو‪،‬‬ ‫ده‌سته‌و دایه‌ره‌كه‌ی‌ له‌م گه‌ڕه‌كه‌دا باره‌گا‌و‬ ‫ئۆفیس���ێكی‌ گه‌وره‌یان بۆ دروس���تكرد‌و‬ ‫ئێس���تاش له‌وێ جگه‌ له‌پێش���وازیكردنی‌‬ ‫میوان‌و سازكردنی‌ دیدار‌و كۆبونه‌وه‌كانی‌‪،‬‬ ‫رۆژانه‌‌و به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ نیمچ���ه‌ به‌رده‌وام‬ ‫به‌ناوبانگتری���ن لێ���دوان‌و فه‌ت���وا ئاینی‌‌و‬ ‫سیاس���ییه‌كانی‌ به‌ده‌س���تخه‌تی‌ خ���ۆی‌‬ ‫راده‌گه‌یه‌نێ‌و باڵو ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌م گه‌ڕه‌ك���ه‌ مێژووییه‌ كه‌ له‌زه‌ین‌و‬ ‫یاده‌وره‌ییه‌كان���ی‌ ت���ه‌واوی‌ ش���یعه‌دا‬ ‫پێگه‌یه‌كی‌ بااڵی‌ هه‌یه‌‌و چه‌ندین چیرۆك‌و‬ ‫به‌سه‌رهاتی‌ له‌سه‌ره‌ كه‌ به‌شێكیان زیاتر‬ ‫له‌ئه‌فس���انه‌وه‌ نزیك���ن‪ ،‬موقته‌دا پش���ت‬ ‫ئه‌س���توره‌ به‌میراتێكی‌ گ���ه‌وره‌ی‌ باوك‌و‬ ‫باپیرو مامه‌كانی‌ كه‌ یه‌كێكن له‌كۆنترین‌و‬ ‫به‌ناوبانگترین بنه‌ماڵه‌ زانستی‌‌و ئاینییه‌كانی‌‬ ‫ش���یعه‌‪ .‬باوكی‌ موقته‌دا كه‌ ناوی‌ محه‌مه‌د‬ ‫محه‌مه‌د سادق سه‌دره‌ له‌دایكبوی‌ مانگی‌‬ ‫ئازاری‌ ‪1943‬ی���ه‌‌و پل���ه‌ مه‌زهه‌بییه‌كه‌ی‌‬ ‫"ئایه‌توڵ�ڵ�ای‌ عوزما"‌و وتاربێژی‌ ش���اری‌‬ ‫نه‌جه‌ف ب���ووه‌ تا ئه‌وكاته‌ی‌ له‌ڕووداوێكی‌‬ ‫ته‌مومژاوی‌‌و نادیاردا له‌ ‪ 1999‬تیرۆركرا‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌م باوكیش���ی‌ باپیرانی‌ س���ه‌در كه‌‬ ‫له‌ن���ه‌وه‌ی‌ محه‌مه‌د ره‌زا ئال یاس���ین ـ ن‬ ‫له‌باناوبانگترین مه‌رجه‌عه‌كانی‌ ش���یعه‌ن‌و‬ ‫ئ���ه‌وان‌و موقته‌داش به‌به‌رده‌وامی‌ له‌نێوان‬ ‫به‌غ���دا‌و نه‌جه‌ف���دا هاتوچۆی���ان كردوه‌‌و‬ ‫سه‌ره‌نجام گه‌ڕه‌ك‌و مزگه‌وتی‌ حه‌نانه‌یان‬ ‫ك���ردوه‌ ب���ه‌ پێگ��� ‌هی‌ خۆی���ان‌و له‌وێوه‌‬ ‫ركابه‌ریی���ان له‌گ���ه‌ڵ مه‌رجه‌ع���ه‌ ئاینی‌‌و‬ ‫سیاسییه‌كانیتری‌ شیعه‌ كردووه‌‪.‬‬ ‫باوكی‌ موقته‌دا به‌ب���ه‌راورد به‌مه‌رجه‌عه‌‬ ‫ته‌قلی���دی‌‌و كالس���كییه‌كانی‌ له‌چه‌ش���نی‌‬ ‫سیس���تانی‌‪ ،‬دژه‌باو‌و نوێگ���ه‌ری‌ فیكری‌‬ ‫ش���یعه‌ بووه‌‪ ،‬چونكه‌ یه‌كه‌م كه‌س���ه‌ كه‌‬ ‫خوتبه‌ی‌ نوێژی‌ هه‌ینی‌ پێشكه‌ش كردبێت‬ ‫له‌كاتێك���دا به‌ب���ڕوای‌ مه‌رجه‌عه‌كانیتر تا‬ ‫پێش���ه‌وای‌ دادگه‌ر نه‌یه‌ته‌ س���ه‌ر حوكم‪،‬‬ ‫به‌جێهێنانی‌ ئه‌م مه‌راسیمه‌ دروست نییه‌‪،‬‬ ‫له‌كاتێكیشدا كه‌ به‌عس ئه‌م نوێژه‌ی‌ یاساغ‬ ‫ده‌كرد له‌س���ااڵنی‌ هه‌ش���تا‌و نه‌وه‌ده‌كان‪،‬‬ ‫محه‌مه‌د سه‌در‪ ،‬بریكار‌و نوێنه‌ره‌كانی‌ خۆی‌‬ ‫راده‌سپارد له‌هه‌موو شاره‌كانی‌ ناوه‌ڕاست‌و‬ ‫باش���وردا نوێژ‌و خوتبه‌ی‌ هه‌ینی‌ خۆیان‬ ‫هه‌بێ���ت‪ ،‬به‌اڵم ل���ه‌ ‪ 1999‬كاتێك خۆی‌‌و‬ ‫ه���ه‌ردوو كوڕه‌كه‌ی‌‪ :‬مس���ته‌فا‌و موئه‌مه‌ل‬ ‫(براكانی‌ موقته‌دا) ده‌گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ماڵه‌وه‌‬ ‫له‌گه‌ڕه‌ك���ی‌ حه‌نان���ه‌ ناچار ب���ه‌رووداوی‌‬ ‫ئوتومبی���ل ك���ران‌و دواتری���ش چه‌ن���د‬ ‫چه‌كدارێ���ك له‌نزیك ش���وێنی‌ رووداوه‌كه‌‬ ‫ئوتومبیله‌كه‌ی‌ سه‌دریان دایه‌ به‌ر گولله‌‌و‬ ‫له‌وێ���دا ده‌س���تبه‌جێ خ���ۆی‌‌و موئه‌مه‌ل‬ ‫كوژران‪ ،‬دواتریش مسته‌فا له‌نه‌خۆشخانه‌‬ ‫گیانی‌ له‌ده‌س���ت دا‌و به‌م���ه‌ش موقته‌دا‬ ‫ب���ووه‌ میراتگری‌ ئه‌م بنه‌ماڵ���ه‌ ناوداره‌‌و‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تییه‌ ئاینی‌‌و سیاس���ییه‌كه‌ی‌‬ ‫باوكی‌ بۆ به‌جێم���ا له‌حه‌نانه‌‪ .‬تۆمه‌تباری‌‬ ‫س���ه‌ره‌كی كوشتنی‌ سه‌در‌و كوڕه‌كانی‌ كه‌‬ ‫زۆرترین ئاماژه‌ی‌ له‌سه‌ره‌ قوسه‌ی‌ كوڕی‌‬ ‫س���ه‌دامه‌ كه‌ ئه‌وكات س���ه‌رۆكی‌ ده‌زگای‌‬ ‫ئاسایش���ی‌ تایبه‌تی‌ رژێم���ی‌ باوكی‌ بوو‪،‬‬ ‫چونكه‌ له‌پاش به‌شداریكردنی‌ له‌ڕاپه‌ڕین‬ ‫شه‌عبانییه‌ی‌ ش���یعه‌كان‪ ،‬محه‌مه‌د سه‌در‬ ‫بووبوه‌ مایه‌ی‌ ترس‌و نیگه‌رانی‌ بۆ رژێمی‌‬ ‫به‌ع���س‪ .‬هه‌ندێ���ك بۆچونی���ش ئێران‌و‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی‌ حه‌كی���م تۆمه‌تبار ده‌كه‌ن له‌م‬ ‫كوشتنه‌‪ ،‬چونكه‌ محه‌مه‌د سه‌در ركابه‌ر‌و‬ ‫له‌مپه‌ری‌ ب���ه‌رده‌م مه‌رجه‌عیه‌تی‌ ته‌قلیدی‌‬ ‫بووه‌‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابووری‬

‫)‪ )331‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/6/19‬‬

‫ئەم الپەڕەیە بە سپۆنسەری ژووری بازرگانی‌و پیشەسازی سلێمانی چاپ‌و باڵودەکرێتەوە‬

‫موچه‌ی‌ خانه‌نشین‌و فه‌رمانبه‌ره‌‬ ‫موچ ‌ه كه‌مه‌كان زیاد ده‌كرێت‬

‫"به‌شێك له‌خانه‌نشینیان‪ ،‬زوڵمێكی‌ زۆریان لێكراوه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت ئه‌وانه‌ی‌ موچه‌كه‌یان له‌ ‪ 220‬هه‌زار دیناردایه"‬ ‫‌‬

‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‬ ‫به‌وته‌ی‌ په‌رله‌مانتارێكی‌ لیژنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دارایی‌ عێراق‪ ،‬زۆرینه‌ی‌ كاره‌كانی‌‬ ‫ئه‌و لیژنه‌یه‌ ته‌واو بووه‌ كه‌ به‌موچه‌ی‌‬ ‫خانه‌نشین‌و فه‌رمانبه‌رانی‌ عێراقدا‬ ‫ده‌چێته‌وه‌‌و رایده‌گه‌یه‌نێ‌‪ ،‬مه‌به‌ستیان‬ ‫له‌وكاره‌ نه‌هێشتنی‌ ئه‌و جیاوازیه‌‬ ‫زۆره‌یه‌ كه‌ له‌نێوان موچه‌ی‌ پله‌ به‌رزو‬ ‫نزمه‌كانی‌ عێراق هه‌یه‌ به‌جۆرێك ئه‌و‬ ‫خانه‌نشینانه‌ی‌ موچه‌كه‌یان له‌‪ 220‬هه‌زار‬ ‫دینار دایه‌‪ ،‬ببێته‌ دوو ئه‌وه‌نده‌"‪.‬‬ ‫زۆرێ���ك له‌خانه‌نش���ینان‌و فه‌رمانب���ه‌ر‌ه‬ ‫مووچ���ه‌ كه‌مه‌كان���ی‌ عێ���راق‪ ،‬ده‌مێكه‌‬ ‫چاوه‌ڕێ���ی‌ ته‌واوبوون���ی‌ كاره‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫لیژنه‌ی���ه‌ن كه‌ ب���ه‌ موچه‌ی‌ س���ه‌رجه‌م‬ ‫مووچه‌خۆران���ی‌ عێراق���دا ده‌چێت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێك���ی‌ كوردی‌ ئه‌و لیژنه‌یه‌ش‬ ‫ش���ۆڕش حاجی‌‪ ،‬مژده‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ ده‌دات‬ ‫كه‌ زیات���ر ‪ %50‬كاره‌كانیان ته‌واو بووه‌‌و‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر بارودۆخی‌ سیاسی‌‬ ‫عێراق تێك نه‌چێت‪ ،‬له‌مساڵدا ئه‌و پرۆژه‌‬ ‫یاسایه‌ ته‌واو ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌شێك له‌فه‌رمانبه‌ران‌و خانه‌نشینان‬ ‫زوڵمیان لێكراوه‌‬ ‫له‌دوای‌ په‌س���ه‌ندكردنی‌ بودجه‌ی‌ ساڵی‌‬ ‫‪2011‬ی‌ عێراق‪ ،‬لیژنه‌ی‌ دارایی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫عێراق‪ ،‬كه‌ له‌ ‪ 15‬كه‌س پێك هاتون‌و ‪4‬‬ ‫كه‌سیان كورده‌‪ ،‬بیریان له‌وه‌ كردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫پرۆژه‌ یاسایه‌ك بۆ پێداچونه‌وه‌ی‌ سه‌رجه‌م‬

‫موچه‌خۆرانی‌ عێراق ئاماده‌ بكه‌ن‪ ،‬وه‌ك‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ كورده‌كه‌ی‌ عێراق‪ ،‬شۆڕش‬ ‫حاجی‌ ده‌ڵێت "مه‌به‌س���تی‌ سه‌ره‌كیمان‬ ‫زیادكردن���ی‌ موچه‌ی‌ ئ���ه‌و فه‌رمانبه‌ر‌و‬ ‫خانه‌نشینانه‌یه‌ كه‌ موچه‌یان زۆر كه‌مه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی‌ فراكس���یۆنی‌ گۆڕان‪،‬‬ ‫له‌په‌رله‌مان���ی‌ عێراق‪ ،‬ئه‌وه‌ش ئاش���كرا‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌ مه‌به‌س���تی‌ زووتر ته‌وابوونی‌‬ ‫ئه‌و پرۆژه‌ یاسایه‌‪ ،‬له‌ناو لیژنه‌ی‌ دارایی‬ ‫په‌رله‌م���ان‪ ،‬لیژنه‌یه‌ك���ی‌ بچوكتری���ان‬ ‫دروس���ت ك���ردوه‌ "ئه‌و لیژن���ه‌ بچوكه‌‪،‬‬ ‫به‌دواداچوون���ی‌ ورد ب���ۆ كاره‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫پرۆژه‌ یاسایه‌ ده‌كات‌و راوێژ به‌ كه‌سانی‌‬ ‫ش���اره‌زا‌و به‌ئه‌زمون ده‌كات"‪ .‬وه‌ك ئه‌و‬ ‫ئاماژه‌ی‌ پێده‌كات‪ ،‬مه‌به‌س���تی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫كاره‌كه‌یان نه‌هێشتنی‌ ئه‌و زوڵمه‌یه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌به‌شێك له‌خانه‌شین‌و موچه‌خۆره‌ پله‌‬ ‫نزمه‌كان كراوه‌ "ده‌مان���ه‌وێ‌ ئه‌و زوڵمه‌‬ ‫نه‌هێڵین كه‌ له‌خانەنش���ین‌و فه‌رمانبه‌رە‬ ‫موچه‌كه‌مه‌كان كراوه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو باس له‌وه‌ش ده‌كات كه‌ تائێستا‬ ‫نه‌گه‌یش���تونه‌ته‌ س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ گفتوگۆ‬ ‫له‌س���ه‌ر چه‌ندێت���ی‌ موچ���ه‌كان وه‌ك‬ ‫ژماره‌ بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ش���ی‌ خسته‌ڕوو‬ ‫ك���ه‌ پ���رۆژه‌ یاس���اكه‌یان گش���تگیر‌و‬ ‫هه‌مه‌الیه‌نه‌ی���ه‌و ورده‌كاری‌ جۆره‌كان���ی‌‬ ‫ده‌رماڵه‌‌و زیادكردنی‌ موچه‌ی‌ بنه‌ڕه‌تی‌‌و‬ ‫زۆر وره‌كاری‌ تریش���ی‌ تێدا باس كراوه‌‬ ‫"هه‌تا حاڵه‌تێكمان هێش���تۆته‌وه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫كاتان���ه‌ی‌ ك���ه‌ دیناری‌ عێراق���ی‌ به‌های‌‬ ‫داده‌به‌زێ‌"‪.‬‬

‫ئه‌و خانه‌نشینانه‌ی‌‬ ‫‪ 220‬هه‌زار دینار‬ ‫وه‌رده‌گرن‪ ،‬كارێك‬ ‫ده‌كه‌ین بكرێت ب ‌ه دوو‬ ‫ئه‌وه‌نده‌‬

‫ئه‌و خانه‌نشینانه‌ موچه‌كه‌یان زۆركه‌م ‌ه‬ ‫به‌ڕای‌ ئ���ه‌م په‌رله‌مانتاره‌‪ ،‬ئ���ه‌و چینه‌‬ ‫موچه‌خ���ۆره‌ی‌ زۆر زوڵمی‌ لێكراوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫خانه‌نش���ینانه‌ن كه‌ له‌پێش ساڵی‌ ‪2008‬‬ ‫به‌ موچه‌یه‌كی‌ كه‌م خانه‌نش���ین كراون‪،‬‬ ‫ئه‌و هێم���ای‌ ب���ه‌وه‌دا به‌ه���ۆی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ نه‌یاتوانی���وه‌ ل���ه‌م س���اڵدا پرۆژه‌‬ ‫یاس���اكه‌یان ته‌واو بك���ه‌ن‪ ،‬بڕیاریانداوه‌‬ ‫بۆ ئه‌و خانه‌نش���ینانه‌ی‌ كه‌ موچه‌كه‌یان‬ ‫له‌ ‪ 400‬هه‌زار دینار كه‌متره‌‪ ،‬له‌م س���اڵدا‬ ‫ده‌رماڵه‌یه‌كی‌ ‪ 600‬هه‌زار دیناریان به‌ سێ‌‬ ‫به‌ش پێبدرێ‌ "به‌شێك له‌خانه‌نشینیان‪،‬‬ ‫زوڵمێك���ی‌ زۆریان لێك���راوه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی‌ موچه‌كه‌ی���ان ل���ه‌ ‪ 220‬هه‌زار‬ ‫دیناردایه‌‪ ،‬به‌نیازین له‌پرۆژه‌ یاس���اكه‌دا‬ ‫كارێ���ك بكه‌ین‪ ،‬النی‌ ك���ه‌م موچه‌كه‌یان‬ ‫ببێ���ت به‌ دوو ئه‌وه‌نده‌"‪ .‬س���ه‌باره‌ت به‌‬

‫كه‌مترین موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ریش شۆڕش‬ ‫حاج���ی‌‪ ،‬جه‌ختی‌ ل���ه‌وه‌ ك���رده‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫تائێستا باسیان له‌ژماره‌ نه‌كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ خسته‌ڕوو‪ ،‬ده‌رباره‌ی‌ پێداویستی‌‬ ‫بژێوی‌ خێزانێك له‌مانگێكدا پرس���یاریان‬ ‫له‌چه‌ندین كه‌س‌و خێزانی‌ ئاسایی‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫"خێزانێك ئه‌گه‌ر ژیانێكی‌ زۆر ئاس���ایی‌‬ ‫بژین الن���ی‌ كه‌م مانگانه‌ پێویس���تیان‪،‬‬ ‫به‌ ‪ 500‬ه���ه‌زار دین���ار ده‌بێ���ت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫له‌دانانی‌ پرۆژه‌ یاساكه‌دا ئه‌وه‌ له‌به‌رچاو‬ ‫ده‌گرین"‪.‬‬ ‫زیاتر له‌ ‪ 3‬ملیۆن موچه‌خۆر هه‌یه‌‬ ‫زیادكردن���ی‌ موچ���ه‌ی‌ فه‌رمانب���ه‌ران‌و‬ ‫خانه‌نشین وه‌ك شۆڕش حاجی‌ هێمای‌ بۆ‬ ‫ده‌كات كارێكی‌ ئاسان نییه‌‌و رووبه‌ڕووی‌‬ ‫چه‌ندین گرفتیان ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ وه‌ك‬ ‫ئه‌و باسی‌ ده‌كات‪ ،‬نزیكه‌ی‌ ‪ 3‬ملیۆن‌و ‪200‬‬ ‫هه‌زار موچه‌خۆر له‌عێراقدا هه‌یه‌ "ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌ر موچه‌ خۆرێك ‪ 100‬هه‌زار دیناریشی‌‬ ‫ب���ۆ زیاد بكه‌ین ده‌بێت���ه‌ بارێكی‌ قورس‬ ‫به‌س���ه‌ر بودجه‌ی‌ عێراقه‌وه‌"‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر‬ ‫له‌و پرۆژه‌ یاسایه‌ی‌ له‌ئێستادا كاری‌ بۆ‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬چاره‌سه‌ریان بۆ ئه‌و گرفتانه‌ش‬ ‫خستۆته‌ڕوو‪ ،‬ئه‌ویش زانینی‌ پێویستیاتی‌‬ ‫میالك���ی‌ وه‌زاره‌ته‌كان���ه‌ "فه‌رمانگه‌یه‌ك‬ ‫پێویس���تی‌ به‌ ‪ 50‬كه‌س���ه‌‪ ،‬كه‌چی‌ ‪500‬‬ ‫موچه‌خۆری‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئێمه‌ پێشنیار ده‌كه‌ین‬ ‫ئه‌و فه‌رمانبه‌رانه‌ی‌ زیاده‌ن خانه‌نش���ین‬ ‫بكرێن‪ ،‬دوای‌ خانه‌نشینكردنیشیان بڕێك‬ ‫پاره‌یان وه‌ك قه‌رز پێبدرێت‪ ،‬تا كارێكی‌‬ ‫پێبكه‌ن‌و جگه‌ له‌خۆیان چه‌ند كه‌سێكی‌‬ ‫تریش بخه‌نه‌ س���ه‌ركار‪ ،‬بۆ ئه‌م كاره‌ش‬ ‫پێویس���ته‌ عێراق پ���اره‌ ب���ه‌ قه‌رزێكی‌‬ ‫درێژخای���ه‌ن له‌واڵتێك���ی‌ ده‌وڵه‌مه‌ن���د‬ ‫وه‌ربگرێ���ت"‪ .‬ئ���ه‌و نه‌شیش���ارده‌وه‌ كه‌‬ ‫پێش���نیاری‌ دانانی‌ سند‌وقێك ده‌كه‌ن بۆ‬ ‫خانه‌نشینانی‌ كه‌رتی‌ تایبه‌ت‪ ،‬به‌بۆچونی‌‬ ‫ئه‌و‪ ،‬ئه‌م كاره‌ جگه‌ له‌الیه‌نه‌ مرۆییه‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫كه‌ هه‌موو كه‌س���ێك مافی‌ خانه‌نشینی‌‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬هاوكات فشاریش له‌سه‌ر كه‌رتی‌‬ ‫گشتی‌ كه‌م ده‌بێته‌وه‌ بۆ دامه‌زراندن"‪.‬‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ موچه‌ زۆره‌كان‬ ‫هه‌ر له‌و پرۆژه‌ یاس���ایه‌ی لیژنه‌ی‌ دارایی‌‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬باس له‌كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ موچه‌‬ ‫زۆره‌كان ك���راوه‌‪ ،‬وه‌ك ش���ۆڕش حاجی‌‬ ‫وت���ی‌ "له‌مه‌س���ه‌له‌ی‌ موچ���ه‌دا ناكرێت‬ ‫باس له‌یه‌كس���انی‌ بكه‌ین‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێت‬ ‫دادپه‌روه‌ریی���ه‌ك هه‌بێت‪ ،‬هیچ ره‌وا نییه‌‬ ‫موچه‌خۆرێك ‪ 500‬هه‌زار دیناری‌ هه‌بێ‌‌و‬ ‫كه‌س���ێكی‌ تریش ‪ 15‬ملیۆن موچه‌كه‌ی‌‬ ‫بێت‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌وه‌ كار بۆ نه‌هێش���تنی‌‬ ‫ئه‌و نادادپه‌روه‌ریانه‌ ده‌كه‌ین"‪ .‬له‌كۆتایی‌‬ ‫قس���ه‌كانیدا ش���ۆڕش حاجی‌ ئه‌وه‌شی‌‬ ‫نه‌ش���ارده‌وه‌ كه‌ زۆر ده‌مێكه‌ به‌و پڕۆژه‌‬ ‫یاسایه‌وه‌ سه‌رقاڵن "ئه‌گه‌ر هه‌لومه‌رجی‌‬ ‫سیاس���ی‌ رێگر نه‌بێت‪ ،‬ئه‌م ساڵ پرۆژه‌‬ ‫یاساكه‌ ته‌واو ده‌بێت"‬

‫"ساڵی‌ پار ‪ 16‬هه‌زارته‌ن جۆمان دابه‌ش كرد به‌سه‌ر خاوه‌ن ئاژه‌ڵه‌كاندا"‬

‫‪‌ %85‬ی دانه‌وێڵه‌ ‌ی‬ ‫گه‌رمیان له‌ناو ده‌چێت‬ ‫ ئا‪ :‬كاوه‌ گه‌رمیانی‌‬

‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گشتی‌ كشتوكاڵی‌‬ ‫گه‌رمیان رایده‌گه‌یه‌نێت رێژه‌ی‌‬ ‫كشتوكاڵی‌ دێمی‌ له‌ناوچوو‪ ،‬له‌مساڵ‌و‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌یاندا‪ ،‬زیاتر له‌‪ %85‬بووه‌‌و ‬ ‫"داوای‌ قه‌ره‌بوومان بۆ جوتیاران‬ ‫كردوه‌‌و داواكه‌مان گه‌شتۆته‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‪ ،‬به‌اڵم تائێستا‬ ‫وه‌اڵمیان نه‌داوینه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گش���تی‌‬ ‫كش���توكاڵی‌ گه‌رمیان‪ ،‬ره‌حیم ئه‌مین‬ ‫له‌دیدارێك���ی‌ ئاوێنه‌دا ئه‌وه‌ ئاش���كرا‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌مس���اڵدا له‌ك���ه‌الر‌و كفری‌‬ ‫ته‌نه���ا ‪ 135‬مل���م ب���اران باری���وه‌‌و‬ ‫له‌ناوچه‌كانیتری‌ گه‌رمیانیش به‌رزترین‬ ‫رێژه‌ی‌ ب���اران گه‌یش���تۆته‌ ‪ 160‬ملم‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌بڕوای‌ ئه‌و وش���ه‌كه‌ ساڵیی‌‬ ‫دروستكردوه‌ "ئه‌مس���اڵ دووه‌م ساڵه‌‬ ‫ناوچه‌ی‌ گه‌رمیان توش���ی‌ كاره‌س���ات‬ ‫ده‌بێت"‪ .‬هه‌روه‌ك ئه‌و باس���ی‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫ه���ه‌ر ئه‌وه‌ش بۆته‌ ه���ۆی‌ له‌ناوچونی‌‬ ‫به‌رهه‌م���ی‌ گه‌نم‌و ج���ۆ به‌تایبه‌ت له‌‌و‬ ‫ش���وێنه‌ دێمیانه‌ی‌ كه‌ پش���ت به‌باران‬ ‫ده‌به‌س���تن‌و وتی‌ "به‌پێی‌ مه‌س���حێكی‌‬ ‫مه‌یدان���ی‌‪ 111 ،‬ه���ه‌زار دۆن���م زه‌وی‌‬ ‫به‌راومان هه‌یه‌‪ ،‬ك���راوه‌ به‌گه‌نم‌و جۆو‬ ‫به‌هۆی‌ وشه‌كه‌س���اڵییه‌وه‌ له‌مس���اڵدا‬ ‫به‌رهه‌میان نابێت"‪.‬‬ ‫ئه‌‌و به‌رپرسه‌ی‌ كش���توكاڵی‌ گه‌رمیان‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی ئاش���كرا كرد كه‌ له‌سنوری‌‬ ‫گه‌رمیان���دا نزیكه‌ی‌ ‪ 700‬هه‌زار س���ه‌ر‬ ‫مه‌ڕو بزن‌و مانگاو گامێش هه‌یه‌‪ ،‬وتی‌‬ ‫"كه‌می‌ باران له‌مس���اڵ هه‌ڕه‌شه‌یه‌ بۆ‬ ‫كه‌مبون���ه‌وه‌ی‌ رێژه‌ی‌ ئ���اژه‌ڵ‌و مه‌ڕو‬ ‫مااڵتی���ش‪ ،‬چونك���ه‌ له‌وه‌ڕگای���ان بۆ‬

‫بێ بارانیی‌ به‌رهه‌م ‌ی‬ ‫ی‬ ‫‪ 111‬هه‌زار دۆنم زه‌و ‌‬ ‫له‌ناوبردوه‌‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫مه‌ترسی ‌ی بۆ ‪700‬‬ ‫هه‌زار مه‌ڕ‌و بزن‌و‬ ‫گامێشی‌ گه‌رمیان‬ ‫دروست ده‌كات‬

‫نامێنێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ره‌حیم ئه‌مین‪ ،‬ئه‌وه‌ش���ی‌ خس���ته‌ڕوو‬ ‫كه‌ له‌‪4/16‬ی‌ ئه‌مساڵدا نوسراویان بۆ‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ كش���توكاڵ به‌رزكردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫تاهه‌موو ئ���ه‌و جوتیارانه‌ به‌هۆی‌ كه‌م‬ ‫بارانییه‌وه‌ توشی‌ زیان بوون‪ ،‬قه‌ره‌بو‬ ‫بكرێن���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "قه‌ره‌بوكه‌ش‬ ‫ئه‌وه‌بێ���ت گه‌ن���م‌و جۆی���ان پێبدرێت‬ ‫به‌نرخێكی‌ ه���ه‌رزان‪ ،‬هه‌روه‌ها خاوه‌ن‬ ‫ئاژه‌ڵه‌كانی���ش به‌نرخێك���ی‌ ه���ه‌رزان‬ ‫ئاڵفیان پێبدرێت"‪ .‬هه‌روه‌ها وتیش���ی‌‬ ‫"داوامان ك���ردوه‌ ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ خاوه‌نی‌‬ ‫پرۆژه‌ی‌ په‌له‌وه‌رن‪ ،‬به‌نرخێكی‌ هه‌رزان‬ ‫ئالیكیان پێ‌ بدرێت"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئه‌وه‌ش���ی‌ نه‌ش���ارده‌وه‌ كه‌‬ ‫پێش���نیاریان كردوه‌ ئاژه‌ڵداره‌كانیش‬ ‫قه‌ره‌بو بكرێن���ه‌وه‌ به‌جۆرێك ئالیكیان‬ ‫بده‌ن���ێ‌ به‌نیوه‌ی‌ نرخه‌كه‌ی‌ "س���اڵی‌‬ ‫پار ‪ 16‬هه‌زارته‌ن چۆمان دابه‌ش كرد‬ ‫به‌س���ه‌ر خاوه‌ن ئاژه‌ڵه‌كان���دا به‌نرخی‌‬ ‫پاڵپشت كراو"‪.‬‬

‫داهاتی‌ ئه‌مساڵ ‪ 270‬ملیارد كه‌متر له‌داهاتی‌ ‪ 2010‬خه‌مڵێنراوه‌‬

‫ی نه‌وت ب ‌ه ‪ 7‬ملیارد‌و نیو دۆالر مه‌زه‌ند‌ه ده‌كرێت‬ ‫ی نه‌وت كراوه‌‌و ته‌نها شیرین ‌‬ ‫له‌نێوان ‪ 2009‬ـ ‪2012‬دا ‪ 48‬گرێبه‌ست ‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬

‫داهاتی‌ سه‌رجه‌م هه‌رێمی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫كه‌ له‌پرۆژه‌ی‌ بودجه‌ی‌ ئه‌مساڵدا‬ ‫هاتوه‌‪ ،‬به‌ ‪ 2‬ترلیۆن‌و ‪ 331‬ملیارد دینار‬ ‫خه‌مڵێنراوه‌ له‌كاتێكدا له‌‪ 2010‬بڕی‌‬ ‫‪ 742‬ملیاردو ‪ 466‬ملیۆن دینار بووه‌‌و‬ ‫به‌م پێیه‌ش داهاتی‌ ئه‌مساڵ بڕی‌ ‪270‬‬ ‫ملیارد دیناری‌ كه‌متره‌ له‌داهاتی‌ ساڵی‌‬ ‫‪ 2010‬ئه‌مه‌ش به‌شێك له‌په‌رله‌مانتاران‬ ‫ده‌خاته‌ گومانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و گومانه‌كه‌ش قوڵتر ده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك به‌ش���ێك له‌په‌رله‌مانتاران��� ‌ی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن ئاماژه‌ی‌ پێده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ له‌داهات���ی‌ ‪2010‬دا‪ ،‬چه‌ندین داهاتی‌‬ ‫وه‌ك ن���ه‌وت‌و خاڵ���ه‌ س���نورییه‌كان‌و‬ ‫ئوتومبێل‌و ئه‌و بازاڕ‌و دوكان‌و پێشانگاو‬ ‫چێشخانه‌و كافتریاو حانوتانه‌ی‌ حكومه‌ت‬ ‫داوێتیه‌ كرێ‌‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ئاش���كرا‌و‬ ‫روون دی���ار نه‌ب���ون‌و ه���اوكات داهاتی‌‬ ‫كاره‌باو باجه‌كان‪ ،‬هه‌ر ئه‌و كاته‌ چه‌ندین‬

‫گومانیان له‌سه‌ربووه‌‪.‬‬ ‫وه‌ك له‌پ���رۆژه‌ بودج���ه‌ی‌ ئه‌مس���اڵدا‬ ‫هاتووه‌‪ ،‬داهاتی‌ وه‌زاره‌ته‌كانی‌ حكومه‌ت‬ ‫ب���ه‌ (‪476‬ملیارد) دین���ار خه‌مڵێنراوه‌‌و‬ ‫ئه‌وه‌ش ته‌نها له‌‪%3‬ی‌ بودجه‌ی‌ گش���تی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان پێكده‌هێنێت‪ .‬داهاتی‌‬ ‫گومرگ‌و باجه‌كانیش كه‌ "ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫حكومه‌تی‌ ناوه‌ند به‌ (‪ 300‬ملیارد) دینار‬ ‫دانراوه‌‌و داهاتی‌ بانكه‌كان‌و فڕۆكه‌خانه‌و‬ ‫ش���اره‌وانی‌‌و وه‌زاره‌ته‌كانی‌ ته‌ندروستی‌‌و‬ ‫كاره‌باو س���امانه‌ سروش���تییه‌كان‪ ،‬كه‌‬ ‫ناگه‌ڕێته‌وه‌ ناو بودجه‌و راسته‌وخۆ بۆ ئه‌و‬ ‫وه‌زاره‌تانه‌ خه‌رجده‌كرێت‪ ،‬به‌ (‪1‬تریلۆن‌و‬ ‫په‌رله‌م���ان‪ ،‬داهات���ی‌ ئ���ه‌و نه‌وت���ه‌ی‌‬ ‫‪ 555‬ملیارد) دینار خه‌مڵێنراوه‌‪.‬‬ ‫له‌هه‌رێمدا به‌رهه‌م دێت روونكراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫داهاته‌ك���ه‌ (یه‌ك ترلی���ۆن‌و‪ 75‬ملیارد‌و‬ ‫نه‌وت‌و داهاته‌كه‌ی‌‬ ‫به‌ش���ێك له‌داهاتی‌ هه‌رێ���م له‌‌و نه‌وته‌وه‌ ‪ 433‬ملی���ۆن) دین���اره‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ ده‌گرێ���ت ك���ه‌ له‌ناوخ���ۆی‌ جێگ���ه‌ی‌ ئاماژه‌پێدانه‌‪ ،‬كۆی‌ ئه‌و داهاته‌‬ ‫هه‌رێم���ه‌وه‌ به‌ره���ه‌م دێ���ت‌و زۆرترین راسته‌وخۆ كراوه‌ته‌ خه‌رجی‌ به‌كاربردن‪،‬‬ ‫پرسیاریش���ی‌ له‌ب���اره‌وه‌ ده‌كرێ���ت‪ .‬بۆ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ دابه‌شكردنی‌ به‌رهه‌مه‌‬ ‫له‌نوس���راوێكی‌ حكومه‌ت���دا ك���ه‌ نه‌وتییه‌كانی‌ هه‌ولێر‌و سلێمانی‌‌و داهۆك‌و‬ ‫له‌(‪)2012/6/4‬دا به‌لیستێك ناردوویه‌تیه‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ به‌رهه‌مهێنان‌و پااڵوتنی‌‬

‫ی‬ ‫داهات ‌ی خه‌مڵێنراو ‌‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كان ‌ی هه‌رێم‬ ‫ی بودج ‌ه‬ ‫ته‌نها ‪‌ %3‬‬ ‫پێكده‌هێنێت‬

‫نه‌وت ‌ی سلێمانی‌‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ نه‌وتی‌‬ ‫كۆیه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ چه‌ن���د نوس���راوێكی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫سامانه‌ سروشتییه‌كانی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫كه‌ ب���ۆ داواكردنی‌ پ���اره‌ی‌ پترۆ دۆالر‬ ‫ره‌وانه‌ی‌ حكومه‌ت���ی‌ ناوه‌ندی‌ كردووه‌‪،‬‬ ‫ده‌ریده‌خات هه‌رێمی‌ كوردس���تان رۆژانه‌‬ ‫‪ 187‬ه���ه‌زار به‌رمیل نه‌وتی‌ ده‌رهێناوه‌‪.‬‬ ‫كه‌ رۆژان���ه‌ ‪ ٩٥‬هه‌زار به‌رمیلی له‌ڕێگه‌ی‬ ‫بۆری���ه‌وه‌ هه‌ن���ارده‌ی ده‌ره‌وه‌ ده‌كرێت‌و‬ ‫‪ ٥٣‬هه‌زار به‌رمیلی���ش ده‌درێته‌ پااڵوگه‌‬ ‫ناوخۆییه‌كانی بازیان‌و كه‌ڵه‌ك‌و تاوكێ‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم بڕی ‪ ٣٩‬هه‌زار به‌رمیله‌كه‌ی دیكه‌‬ ‫چاره‌نوسی به‌ نادیاریی‌ ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫بڕه‌ پاره‌یه‌ش كه‌ چاره‌نوس���ی‌ نادیاره‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر نرخی‌ هه‌ر به‌رمیلێك به‌ ‪ ١٠٦‬دۆالر‬ ‫ئه‌ژمارد كردبێت‪ ،‬ئ���ه‌وا (یه‌ك ملیارد‌و‬ ‫‪ ٥٠٠‬ملی���ۆن) دۆالر ده‌كات‪ .‬له‌الیه‌ك���ی‌‬ ‫تره‌وه‌‪ ،‬به‌ پێی‌ وته‌ی‌ وه‌زیری‌ س���امانه‌‬ ‫سروش���تییه‌كان (د‪.‬ئاش���تی‌ هه‌ورامی‌)‬ ‫تاوه‌كو مانگی‌ ‪10‬ی‌ ‪ 2009‬بڕی‌ (‪ 5‬ملیارد)‬ ‫دۆالری‌ ش���یرینی‌ گرێبه‌سته‌ نه‌وتییه‌كان‬

‫هه‌ب���ووه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌پێی‌ خه‌ماڵندن بێت‌و‬ ‫پش���ت به‌زیادبوونی‌ ژماره‌ی‌ گرێبه‌ست ‌ه‬ ‫نه‌وتیی���ه‌كان ببه‌س���ترێت كه‌ ئێس���تا‬ ‫گه‌ش���تووه‌ته‌ (‪ 48‬گرێبه‌ست) ئه‌وا ئه‌و‬ ‫پاره‌ی‌ كه‌ وه‌ك به‌خش���ین هاتووه‌‌و دێت‬ ‫ده‌بێت له‌(‪ 7‬ملیارد‌و ‪ 500‬ملیۆن دۆالر)‬ ‫نزی���ك بووبێته‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ جگ���ه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ ئه‌و پاران���ه‌ی‌ كه‌ له‌ماوه‌ی‌ رابردوودا‬ ‫له‌بانك���دا هه‌ڵگیراون س���ودیان چووته‌‬ ‫س���ه‌ر‪ .‬له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌‪ ،‬سێ‌ پااڵوگه‌ی‌‬ ‫فه‌رم���ی‌ له‌ناوچه‌كانی‌ بازی���ان‌و زاخۆ‌و‬ ‫خه‌ب���ات هه‌ن‌و رۆژان���ه‌ توانای‌ پااڵوتنی‌‬ ‫‪ 65‬هه‌زار به‌رمیل نه‌وتییان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تاوه‌كو ئێس���تا "داهاتی‌ ئه‌و پێكهاتانه‌‬ ‫(نه‌وت���ی‌ ره‌ش‌و گازوایل‌و نه‌فتاو نه‌وتی‌‬ ‫س���پی‌‌و به‌نزین) دیارنییه‌"‪ ،‬جگه‌ له‌‪250‬‬ ‫ملی���ۆن دۆالری‌ فرۆش���ی‌ نه‌وتی‌ ره‌ش‬ ‫كه‌ بۆ پ���رۆژه‌ی‌ په‌ره‌پێدانی‌ پارێزگاكان‬ ‫ته‌رخانكراوه‌‪.‬‬ ‫*بۆ ئه‌م راپۆرته‌ سود‬ ‫له‌لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی‌ ژوری‌ ئابوری‌‬ ‫گۆڕان وه‌رگیراوه‌‬

‫بودجه‌ی‌ پێشنیاركراوی‬ ‫‪2012‬ی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم ‌ی‬ ‫(‪15‬ترلیۆن‌و ‪ 245‬ملیارد‌و‪ 797‬ملیۆن)‬ ‫دیناره‌‪ .‬له‌و رێژه‌یه‌ش بڕی‌ (‪10‬‬ ‫ترلیۆن‌و ‪ 745‬ملیارد‌و ‪ 797‬ملیۆن)‬ ‫دینار بۆ خه‌رجییه‌كانی‌ به‌كاربردن‬ ‫ته‌رخانكراوه‌‌و بڕی‌ (‪ 4‬ترلیۆن‌و‬ ‫‪ 500‬ملیارد) دیناریش بۆ خه‌رجیی‬ ‫پرۆژه‌كانی‌ وه‌به‌رهێنان ته‌رخانكراوه‌‪.‬‬ ‫به‌ملیۆن دینار‬ ‫بودجه‌ی‌ گشت ‌ی‬ ‫‪15.245.792‬‬ ‫‪%100‬‬ ‫خه‌رجییه‌كانی‌ به‌كاربردن‬ ‫‪10.745.797‬‬ ‫‪70.5‬‬ ‫خه‌رجییه‌كانی‌ وه‌به‌رهێنان‬ ‫‪4.500.000‬‬ ‫‪%29.5‬‬

‫ریکالم‬

‫)‪ )331‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/6/19‬‬

‫‪9‬‬

‫‪10‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )331‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/6/19‬‬

‫"‬ ‫م‬

‫"سلێمان ‌ی پێویستی‌ به‌گۆڕستانه‌"‬

‫ۆ ین‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫زۆرن ئه‌وانه‌ی‌ هه‌ر كه‌ گوێیان له‌ناوی‌‬ ‫"گۆڕهه‌ڵكه‌ن" ده‌بێت‪ ،‬ترس‌و خۆفێكیان‬ ‫لێده‌نیشێت‪ ،‬به‌اڵم به‌سه‌ربردنی‌‬ ‫چه‌ند ساتێك له‌گه‌ڵ‌ گۆڕهه‌ڵكه‌كانی‌‬ ‫دێرنترین گۆڕستانی‌ سلێمانیدا به‌سه‌‬ ‫بۆ ره‌وینه‌وه‌ی‌ ئه‌و وێنه‌یه‌‪ ،‬گوێگرتن‬ ‫له‌خه‌م‌و رازی‌ ئه‌و پیاوه‌ ساده‌و‬ ‫ساكارانه‌ی‌ به‌م رۆژگاره‌ گۆڕمان بۆ‬ ‫هه‌ڵده‌كه‌نن هاوسۆزیت به‌رامبه‌ریان‬ ‫ده‌بزوێنێت‪ ،‬ئه‌وان ده‌ڵێن "سلێمانی‌‬ ‫پێویستی‌ به‌گۆڕستانه‌"‪.‬‬ ‫"حاج���ی‌ عوس���مان چنگیانی‌" ته‌مه‌ن‬ ‫‪ 73‬س���اڵ‌‪ ،‬تازه‌ به‌ت���ازه‌ له‌هه‌ڵكه‌ندنی‌‬ ‫گۆڕ‌و ناشتنی‌ مردووییه‌كه‌وه‌ گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‬ ‫ژووره‌كه‌ی‌ له‌گردی‌ ش���ێخ مارفی‌ نۆدێ‌‬ ‫كه‌ به‌ به‌رزییه‌وه‌ به‌س���ه‌ر شوقه‌ سپی‌‌و‬ ‫سووره‌كانی‌ قه‌دپاڵی‌ گۆیژه‌دا ده‌ڕوانێ‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و به‌چرچ‌و لۆچ���ی‌ ده‌موچاوو به‌جل‌و‬ ‫به‌رگی‌ ش���ڕ‌و به‌روخس���ارو ده‌ست‌و پلی‌‬ ‫خۆاڵویی���ه‌وه‌ وا ده‌رده‌ك���ه‌وێ‌ ك���ه‌ هه‌ر‬ ‫له‌ئه‌زه‌ل���ه‌وه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ هاتبێتنه‌ دنیاوه‌‬ ‫گ���ۆڕ بۆ خه‌ڵك���ی‌ هه‌ڵكه‌نێت‪ ،‬ئه‌و باس‬ ‫له‌وه‌ ده‌كات كه‌ ماوه‌ی‌ ‪ 38‬س���اڵه‌ دوای‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ حه‌جی‌ ك���ردو وازی‌ له‌عه‌ره‌بانه‌‬ ‫تریش���قه‌كه‌ی‌ هێنا‪ ،‬له‌م گۆڕه‌س���تانه‌دا‬ ‫خه‌ریكی‌ گۆڕ هه‌ڵكه‌نینه‌‪ ،‬حاجی‌ عوسمان‬ ‫وتی‌ "ئه‌وانه‌ی‌ ناشتومن له‌ژماردن نایه‌ن‪،‬‬ ‫نازان���م چه‌ن���دن‪ ،‬له‌وانه‌یه‌ س���ێ‌ چوار‬ ‫هه‌زار گ���ۆڕم هه‌ڵكه‌نیب���ێ‌‌و خه‌ڵكم تیا‬ ‫ناشتبێت"‪.‬‬ ‫له‌ده‌م���ه‌و ئێواره‌یه‌ك���ی‌ ئ���ارام‌و پ���ڕ‬ ‫له‌بێده‌نگی‌ ئه‌و گۆڕس���تانه‌دا كه‌ ره‌نگه‌‬ ‫هێمنترین شوێنی‌ ئێستای‌ شاری‌ سلێمانی‌‬ ‫بێ���ت‪ ،‬حاجی‌ عوس���مان ئام���اژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات هه‌رگیز له‌م ش���وێنه‌ كش‌و ماته‌‬ ‫بێتاقه‌ت نابێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئێره‌ ش���اری‌‬ ‫خامۆش���انه‌‪ ،‬زۆر له‌و ن���او بازاڕ‌و جاده‌و‬ ‫بان���ه‌ قه‌ره‌باڵغانه‌ الم خۆش���تره‌‪ ،‬جاری‌‬ ‫واب���ووه‌ به‌مانگ له‌ناو ئه‌م قه‌برس���تانه‌‬ ‫ماومه‌ته‌وه‌‪ ،‬سێ‌ ساڵیشه‌ نه‌چوومه‌ته‌ ناو‬ ‫بازاڕ‪ ،‬مه‌گه‌ر نه‌خ���ۆش بووبێتم‌و چووبم‬ ‫بۆ الی‌ دكتۆر‪ ،‬قه‌برس���تان ش���وێنێكی‌‬ ‫موباره‌ك‌و خامۆشه‌"‪.‬‬ ‫ل���ه‌و رووب���ه‌ره‌ فراوانه‌ی‌ گۆڕس���تانی‌‬

‫حاجی عوسمان چنگیانی دوای هه‌ڵکه‌نینی گۆڕێک‌و ناشتنی مردوویه‌ک خاکه‌نازه‌که‌ی پاکده‌کاته‌وه‌ ‬ ‫س���ه‌یوان‌و ش���ه‌هیدان‌و ش���ێخ مارف���ی‌ ئیت���ر پڕ بووه‌و نایگ���رێ‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "‪10‬‬ ‫نۆدێ���دا‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ ب���ه‌ر له‌هه‌ر ش���تێك ساڵیش���ه‌ ئه‌م ش���وێنه‌ ته‌كلیفی‌ له‌سه‌ر‬ ‫سه‌رنجڕاده‌كێش���ێت‪ ،‬دیمه‌نی‌ به‌س���ه‌ر نه‌ماوه‌‪ ،‬له‌م رۆژانه‌دا گۆڕێكمان هه‌ڵكه‌ند‬ ‫یه‌كداكه‌وت���ووی‌ گۆڕه‌كان���ه‌ كه‌ ته‌نانه‌ت ئێسك‌و پروسكی‌ تیا بوو‪ ،‬ئێسكه‌كانمان‬ ‫رێگه‌ به‌هاتوچ���ۆی‌ رێبواریش به‌ناویاندا خس���ته‌ ئه‌ودیوو بلۆكه‌كانه‌وه‌و مردووه‌‬ ‫تازه‌كه‌مان له‌ته‌نیشتییه‌وه‌ ناشت"‪.‬‬ ‫ناده‌ن‪ ،‬تا چاو بڕ كات گۆڕ‌و كێله‌‪.‬‬ ‫ئه‌م گۆڕهه‌ڵكه‌ن���ه‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد‬ ‫"عه‌بدلواحی���د محه‌م���ه‌د ئه‌می���ن"ی‌‬ ‫گۆڕهه‌ڵك���ه‌ن ك���ه‌ ته‌مه‌نی‌ ‪ 68‬س���اڵه‌و كه‌ س���لێمانی‌ پێویس���تی‌ به‌گۆڕستانه‌و‬ ‫له‌هه‌ش���تاكانی‌ س���ه‌ده‌ی‌ راب���ردوه‌وه‌ ئیتر گۆڕس���تانه‌ دیاره‌كانی‌ جارانی‌ شار‬ ‫خه‌ریكی‌ ئه‌م كاره‌یه‌‪ ،‬به‌ده‌م بۆیاخكردن‌و جێگ���ه‌ی‌ مردووی‌ تریان تی���ا نابێته‌وه‌‪،‬‬ ‫رازاندنه‌وه‌ی‌ كێله‌ دروستكراوه‌كانی‌ به‌رده‌م ئه‌و وتی‌ "هه‌م���وو رۆژێك جه‌نازه‌ دێت‪،‬‬ ‫ژووره‌كه‌یه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ بۆ ئاوێنه‌ گێڕایه‌وه‌ دوێنی‌ یه‌كێكم ناش���ت‪ ،‬م���ردن به‌هۆی‌‬ ‫كه‌ ته‌مه‌نی‌ ئه‌م گۆڕس���تانه‌ زیاتر له‌‪ 200‬جه‌ڵته‌‌و رووداوی‌ ئوتومبێله‌وه‌ زۆر زۆره‌‪،‬‬ ‫ساڵ‌ ده‌بێت‌و ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ سه‌رده‌می‌ زۆربه‌ی‌ ئه‌وانه‌ش���ی‌ ده‌یانهێنن گه‌نجن‪،‬‬ ‫میرنشینی‌ بابانه‌كان‪ ،‬ژماره‌ی‌ گۆڕه‌كان ‌ی باش بوو حكومه‌ت به‌مدواییه‌ بیری‌ له‌وه‌‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ زۆرن كه‌ جێی‌ سه‌رس���وڕمانه‌‌و كرده‌وه‌ كه‌ مش���ورێكی‌ بخ���واو به‌نیازه‌‬

‫له‌پشت ژاڵه‌وه‌ گۆڕستانێكی‌ نوێ‌ بۆ شار‬ ‫دروستبكات"‪.‬‬ ‫گۆڕهه‌ڵكه‌ن���ه‌كان بێزارو بێتاقه‌ت نابن‬ ‫له‌پیش���ه‌كه‌یان‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وان پێیانوایه‌‬ ‫ئه‌م پیش���ه‌یه‌ هه‌م خێره‌و ه���ه‌م پاره‌و‬ ‫مه‌عیشه‌تیشی‌ تیایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌ پرس���یاری‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌حاجی‌‬ ‫عوس���مان چنگیانی‌ كرد كه‌ ئایا "قه‌برت‬ ‫بۆ خۆت ح���ازرو هه‌ڵكه‌نی���وه‌؟ به‌ده‌م‬ ‫زه‌رده‌خه‌نه‌یه‌ك���ه‌وه‌‪ ،‬وتی‌ "خوا ئه‌زانێ‌‪،‬‬ ‫كه‌ی‌‌و له‌ك���وێ‌ ده‌مرم‪ ،‬كه‌ م���ردم هه‌ر‬ ‫پیاوچاكێك په‌یداده‌بێ���ت گۆڕێكمان بۆ‬ ‫هه‌ڵكه‌نێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌وه‌ی‌ بی���ری‌ لێناكه‌مه‌وه‌‌و‬ ‫لێیناترس���م مردن���ه‌‪ ،‬ك���ه‌ی‌ ه���ات‬ ‫به‌خێربێت"‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )331‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/6/19‬‬

‫ك "ا‬

‫"ره‌ح ‌ه چل ده‌م" شار به‌ده‌ر كرا‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫و‬

‫ ئا‪ :‬نزار گزالی‌‬

‫‌‬ ‫ی‬ ‫ن‬

‫ه‬ ‫‌‬ ‫ن‬ ‫او‬

‫ه‌‬

‫بۆ یه‌كه‌مجار كچ����ه‌ گۆرانیبێژ‪ ،‬مۆنیكا‬ ‫یه‌كه‌مین ئه‌لبومی‌ خۆی‌ باڵوده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم تائێس����تا هی����چ ناوێك����ی‌ بۆ‬ ‫ده‌ستنیشان نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫مۆنی����كا له‌لێدوانێكدا ب����ۆ ئاوێنه‌‬ ‫رایگه‌یان����د كه‌ ئ����ه‌م ئه‌لبومه‌ی‌ ‪10‬‬ ‫گۆرانی‌ له‌خۆگرت����ووه‌‌و به‌زاراوه‌كانی‌‬ ‫سۆرانی‌‌و هه‌ورامی‌ وتویه‌تی‌‌و یه‌كێك‬ ‫له‌گۆرانییه‌كانیش����ی‌ به‌هاوبه‌ش����ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ گۆرانیبێژ (میرا) تۆماركردوه‌‪.‬‬ ‫ناوب����راو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌ هۆنراوه‌ی‌‬ ‫گۆرانییه‌كان����ی‌ له‌الی����ه‌ن ش����اعیران‬ ‫(حه‌مه‌س����ه‌عید حه‌سه‌ن‪ ،‬شێركۆ بێكه‌س‪،‬‬ ‫د‪.‬فه‌ره‌یدون عه‌بدول به‌رزنجی‌‪ ،‬حه‌س����یب‬ ‫قه‌ره‌داغی‌‪ ،‬ئه‌حمه‌د محه‌مه‌د‪ ،‬كاوه‌ حوسێن‪،‬‬ ‫به‌رهه‌م عه‌لی‌‪ ،‬سه‌یدی‌) دانراون‌و سه‌رجه‌م‬ ‫میلۆدییه‌كانی����ش موزیس����یان (هه‌ڵكه‌وت‬ ‫زاهیر) ئاماده‌ی‌ كردون‌و دابه‌شكردنی پێنج‬ ‫له‌گۆرانیی����ه‌كان له‌الیه‌ن (هێمن حس����ێن)‌و‬ ‫پێنجی����ش له‌الی����ه‌ن (مس����ته‌فا ئۆغلو)‌وه‌‬ ‫ئه‌نجامدراون‌و تۆماركردنی‌ ده‌نگیش (كاوه‌‬ ‫شێخ) به‌ئه‌نجامی‌ گه‌یاندوه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێستا‬ ‫ن����اوی‌ ب����ۆ ئه‌لبومه‌كه‌ی‌ ده‌ستنیش����ان‬ ‫نه‌كردووه‌‌و پێشبینش����ی ك����رد له‌دوای‌‬ ‫مانگی‌ ره‌مه‌زانه‌وه‌ باڵویبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫مۆنیكا خوش����كی‌ كچه‌ گۆرانیبێژ لۆكه‌‬ ‫زاهیره‌‌و له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت نیشته‌جێیه‌‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫ئه‌و‌هی‌ بیر ‌‬ ‫ی‬ ‫لێناكه‌مه‌وه‌‌و‬ ‫لێیناترسم‬ ‫مردنه‌‪ ،‬كه‌ی‌ هات‬ ‫به‌خێربێت‬

‫ئه‌كته‌ری دیاری به‌رنامه‌ی به‌رنامه‌و‬ ‫هونه‌رمه‌ندی دێرینی شاری سلێمانی‬ ‫"نه‌رمین قادر" كه‌ به‌هۆی‌ به‌رنامه‌ی‌‬ ‫به‌رنامه‌وه‌ به‌"ره‌حه‌ چل ده‌م" ناسرا‬ ‫بوو‪ ،‬باس له‌وه‌ ده‌كات ماوه‌ی‌ ساڵێك‌و‬ ‫شه‌ش مانگه‌ به‌ناچاری‌ سلێمانی‬ ‫جێهێشتوه‌و تائیستا به‌سه‌ردانیش‬ ‫نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‌و ده‌ڵێت "له‌سلێمانی‌‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی‌ كوشتنم لێكرا"‪.‬‬ ‫نه‌رمین ئ���ه‌و هۆكاری‌ به‌جێهێش���تنی‌‬ ‫س���لێمانی‌ بۆ ئاوێنه‌ی‌ روونكرده‌وه‌و وت ‌ی‬ ‫"سه‌ره‌تای‌ خۆپیشاندانه‌كانی‌ سه‌را بوو‪،‬‬ ‫كچه‌كه‌م ئه‌وكاته‌ له‌س���لێمانی له‌كۆلێژی‬ ‫هون���ه‌ر بوو‪ ،‬زۆر ئیهان���ه‌ ده‌كرا‪ ،‬چونكه‌‬ ‫من یه‌كێتی بووم‌و بانگه‌شه‌م بۆ یه‌كێتی‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬پێیان���ده‌وت‪ :‬تۆ‌و دایكت له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتێكی گه‌نده‌ڵ���دان‪ ،‬كچه‌ك���ه‌م‬ ‫ده‌هاته‌وه‌ رۆژ تا ئێواره‌ ده‌گریا‪ ،‬كوڕه‌كه‌م‬ ‫له‌ڕانیه‌ی���ه‌ الی خه‌س���ومه‌ ده‌هات���ه‌وه‌‬ ‫ده‌یگوت ئه‌و به‌رنامه‌یه‌ی تۆ قوڕی كردوه‌‬ ‫به‌س���ه‌ر ئێمه‌دا‪ ,‬هه‌رچ���ی خه‌ڵك هه‌یه‌‬ ‫پێمده‌ڵی دایكت گه‌نده‌ڵه‌‪ ،‬بۆ له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫گه‌نده‌اڵنه‌دایت؟"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌ به‌مه‌رجێك‬ ‫تا ئێس���تا به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك له‌یه‌كێتی‌‬ ‫"موس���ته‌فید" نه‌ب���ووه‌و وت���ی‌ "تاك���ه‌‬ ‫كارمه‌ندی به‌رنامه‌ی به‌رنامه‌م كه‌ زه‌وییم‬ ‫وه‌رنه‌گرتووه‌‪ ،‬من له‌میراتی باوكم خانوم‬ ‫به‌ركه‌وتوه‌‌و كڕیوه‌‪ ،‬كه‌چی‌ كه‌ خانوه‌كه‌م‬ ‫ك���ڕی وتی���ان‪ :‬مام ج���ه‌الل خانووی بۆ‬ ‫كڕیوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌گ���ه‌ڵ ده‌س���تپێكردنی‬ ‫خۆپیش���اندانه‌كاندا‪ ،‬به‌نام���ه‌‌و مۆبای���ل‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌م لێكرا‪ ،‬دوای ئه‌وه‌ شه‌وێكیان‬ ‫كاتژمێر یه‌ك‌و نیو ته‌له‌فۆنیان بۆ كردم‌و‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵێك قسه‌ی ناشیرین‌و‬ ‫قۆڕ‌و هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‌ كوش���تنمی‌ كرد‪ ،‬كه‌‬ ‫وه‌اڵمم دای���ه‌وه‌‪ ،‬وتی‪ :‬ده‌مدرێژی بكه‌یت‬ ‫ب���ۆت دێ���م‪ .‬ئه‌وه‌ ب���وو م���ن به‌رنامه‌ی‬ ‫به‌رنامه‌م جێهێش���ت‌و دوات���ر چومه‌ الی‬ ‫وه‌س���تا حه‌سه‌نی به‌رپرس���ی ئاسایشی‬ ‫س���لیمانی‪ ،‬كاك حه‌س���ه‌ن وت���ی بۆت‬ ‫ده‌دۆزم���ه‌وه‌‪ .‬له‌م���اوه‌ی ‪ 24‬كاتژمێ���ردا‬ ‫كه‌س���ه‌كه‌یان دۆزی���ه‌وه‌‌و ناوه‌كه‌ی الی‬

‫م���ن پارێ���زراوه‌‪ ،‬خۆی هه‌ڵس���وڕاوێكی‬ ‫گۆڕانه‌‌و براكه‌ش���ی به‌رپرسی یه‌كێتییه‌‌و‬ ‫لێپرسینه‌وه‌ش���ی‌ له‌گه‌ڵ‌ نه‌كرا‪ ،‬ئیتر من‬ ‫له‌و كاته‌وه‌ سلێمانیم جێهێشت"‪.‬‬ ‫نه‌رمین ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌ هاتووه‌ته‌‬ ‫هه‌ولێر‪" ،‬به‌رزانی‌ قاله‌ی‌ خه‌ڵوز" پێیوتووه‌‬ ‫مه‌گه‌ڕێره‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "به‌رزان وتی وه‌زع‬ ‫زۆر خراپ���ه‌ بگه‌ڕێیت���ه‌وه‌ ده‌تتۆپێن���ن‪،‬‬ ‫له‌په‌یجه‌كانی فه‌یس بوكیش ش���تی زۆر‬ ‫خراپ���م به‌رامبه‌ر باڵوده‌كه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬ئیتر‬ ‫هه‌موو ئه‌و هۆكارانه‌ ترسیان بۆ دروست‬ ‫كردوم‌و نه‌گه‌ڕاومه‌ته‌وه‌‪ ،‬سه‌رم لێشێواوه‌‪،‬‬ ‫ئێستا له‌هه‌ولێر خانوێكم به‌كرێ گرتوه‌و‬ ‫مانگانه‌ ‪ 600‬دۆالر ده‌ده‌م"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ وه‌ختی‌‬ ‫خۆی‌ مێرده‌كه‌ی‌ له‌ساڵی ‪ 1993‬كوژراوه‌‌و‬ ‫(له‌چۆنیه‌تی‌ كوشتنه‌كه‌شی‌ به‌گومانه‌)‪،‬‬ ‫ك���وڕ‌و كچێكی‌ هه‌بووه‌‌و وت���ی‌ "ئه‌وكاته‌‬ ‫ماڵی خه‌سووم كوڕه‌كه‌یان لێسه‌ندمه‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ لێیانسه‌ندمه‌وه‌ وتیان نه‌رمین ده‌می‬ ‫شڕه‌ بكوژه‌كه‌ بدۆزێته‌وه‌ حه‌یاو ناموسمان‬ ‫ده‌با‪ ،‬خۆم‌و كچه‌كه‌م ماینه‌وه‌‪ ،‬من كه‌وتمه‌‬ ‫كۆاڵن‌و وه‌ك سواڵكه‌رێكم لێهات كرێكاریم‬ ‫ده‌كرد له‌به‌كره‌جۆ ته‌نها بۆئه‌وه‌ی بژێویی‌‬ ‫خۆم‌و كچه‌كه‌م په‌یدا بكه‌م"‪.‬‬

‫ ‬ ‫محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د عه‌زیز‬

‫کاوڕ‬ ‫ی سۆزداریت‬ ‫پێویس���ت ‌ه بایه‌خ به‌بار ‌‬ ‫ی‬ ‫بده‌یت‌و هه‌موو ژیانت بۆ كۆكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ێ‬ ‫پ���ار‌ه ته‌رخان نه‌كه‌ی���ت‪ ،‬ژیان به‌ب ‌‬ ‫ی ده‌وروب���ه‌ر‬ ‫س���ۆزو خۆشه‌ویس���ت ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ناچێت‪.‬‬

‫گا‬ ‫گرنگتری���ن كار ب���ۆ ت���ۆ پش���ت‬ ‫به‌خۆبه‌ستنه‌‪ ،‬هه‌میش ‌ه به‌گه‌شبینییه‌و‌ه‬ ‫له‌ژی���ان‌و داهاتووت بڕوانه‌‪ ،‬پێویس���ت‬ ‫ن���اكات هێن���د‌ه خه‌م���ی‌ دنی���او ژیان‬ ‫به‌كۆڵته‌و‌ه بگریت‪.‬‬

‫دوانه‌‬ ‫پێویس���تت به‌كه‌مێ���ك ئارام���ی‌‌و‬ ‫پش���وودانه‌‪ ،‬ئ���ه‌م هه‌فته‌ی��� ‌ه چه‌ن���د‬ ‫ی خۆش به‌ڕێوه‌ن ك ‌ه شادی‌‌و‬ ‫رووداوێك ‌‬ ‫ی به‌ژیانی‌ تۆ ده‌به‌خشن‪.‬‬ ‫به‌خته‌وه‌ر ‌‬

‫قرژاڵ‬ ‫ی‬ ‫پاره‌و داراییت مه‌خ���ه‌ر‌ه پڕۆژه‌یه‌ك ‌‬ ‫دۆڕاوه‌وه‌‪ ،‬پێویس���ت ‌ه به‌رنامه‌ی���ه‌ك بۆ‬ ‫ی ئاینده‌ت دابڕێژیت‌و‬ ‫ی ژیان ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌چوون ‌‬ ‫خۆت له‌و پاشاگه‌ردانیی ‌ه رزگار بكه‌یت‬ ‫ك ‌ه تێیكه‌وتوویت‪.‬‬

‫شێر‬ ‫ێ‬ ‫كه‌س���انێك به‌هه‌ڵ��� ‌ه له‌هه‌ن���د ‌‬ ‫هه‌ڵس���وكه‌وتت تێگه‌یشتون‪ ،‬ده‌توانیت‬ ‫ی خۆت‪،‬‬ ‫به‌سووربوون له‌سه‌ر هه‌ڵوێست ‌‬ ‫نیازپاكیتیان بۆ بس���ه‌لمێنێت‪ ،‬ئاگات‬ ‫له‌ته‌ندروستیت بێت‪.‬‬

‫د‪ .‬هۆرجۆن‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫خۆت���ووڕه‌ كردنی‌ زیاد له‌پێویس���ت‬ ‫ی داخ���راوت ده‌بات‪،‬‬ ‫ب���ه‌ره‌و رێگه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫پێویست ‌ه له‌خۆشه‌ویس���تی‌‌و دڵسۆز ‌‬ ‫به‌رامبه‌ره‌ك���ه‌ت دڵنی���ا بی���ت‌و هێند‌ه‬ ‫به‌گومان نه‌بیت‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫رێگ ‌ه مه‌د‌ه خه‌ڵك ده‌س���توه‌ربده‌ن ‌ه‬ ‫كێش��� ‌ه تایبه‌تییه‌كان���ت‪ ،‬زۆر وریابه‌و‬ ‫هیچ ریس���كێك مه‌كه‌ كه‌ پێوه‌شوه‌خت‬ ‫ئه‌نجامه‌كه‌ی‌ نه‌زانی‌‪.‬‬

‫دوپشک‬

‫که‌‌وان‬

‫(‪)1‬‬

‫مه‌ناعه‌ت‪:‬‬ ‫دكتۆر (ئۆرزدی په‌نا)و هاوڕێكانی‬ ‫س���ه‌ریعی‬ ‫له‌لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك���ی‬ ‫دوای ده‌وام���دا بۆی���ان مه‌عل���وم‬ ‫بوو‌ه ك ‌ه له‌عاس���ت نه‌خۆشییه‌كه‌دا‬ ‫هی���چ عیباده‌لبه‌ش���ه‌رێك خاوه‌نی‬ ‫شه‌خسییه‌ت‌و مه‌ناعه‌ت نییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫مامۆستا (نه‌جمولعوله‌ما) له‌كتێبی‬ ‫(ت���ارات‌و ته‌كتیك)دا نوس���یوێتی‬ ‫ته‌نی���ا دوو رۆحله‌ب���ه‌ر مه‌ناعه‌تیان‬ ‫سفره‌‪ ،‬ژنی قۆڵڕوت‌و سیاسه‌تبازی‬ ‫ده‌مڕوت‪ ،‬ئه‌گینا وه‌كو تر میكرۆبه‌ك ‌ه‬ ‫به‌یه‌ك چاو ته‌ماش���ای ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫موع���اره‌ز‌ه ئه‌كات‌و ك���وڕی نه‌مرێ‬ ‫ئیشه‌ڵاڵ‪.‬‬ ‫نه‌رمین قادر‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌كات كه‌ ئێس���تا‬ ‫هه‌م���وو مووچه‌كانی‌ له‌س���لێمانی‌ بڕاوه‌و‬ ‫ئێس���تا له‌گه‌ڵ كچه‌ك���ه‌ی‌ له‌هه‌ولێر ژیان‬ ‫به‌سه‌رده‌بات‌و وتی‌ "ئێستا ساڵ و نیوێكه‌‬ ‫س���لێمانیم نه‌دیوه‌‪ ،‬ته‌نه���ا بیری گۆڕی‬ ‫براك��� ‌هم‌و مێرده‌كه‌م ده‌ك���ه‌م‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌مه‌وێ���ت بڵێ���م خه‌ڵك���ی هه‌ولێر زۆر‬ ‫به‌ڕێزن‌و رێزم ده‌گرن‪ ،‬له‌هه‌ر ش���وێنێك‬ ‫ده‌مبین���ن داواده‌ك���ه‌ن وێن���ه‌م له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫وه‌ربگرن"‪.‬‬

‫له‌كاتێكدا كۆمپانیای‌ خاوێ‌ فیلم‬ ‫ئه‌ركی‌ وه‌رگێڕانی‌ زنجیره‌ دراما ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆری‌ (پزیشكی‌ ئه‌فسانه‌یی‌) گرته‌‬ ‫ئه‌ستۆ كه‌ له‌كه‌ناڵی‌ كوردسات‬ ‫په‌خش ده‌كرا‪ ،‬به‌اڵم له‌كاتی‌ هاتنی‌‬ ‫(د‪ .‬هۆرجۆن) بۆ شاری‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫سه‌ردانی‌ كۆمپانیاكه‌ی‌ نه‌كرد‪.‬‬ ‫له‌و باره‌ی���ه‌وه‌ خاوه‌ن���ی‌ كۆمپانیای‌‬ ‫خاوێ‌ فیلم‪ ،‬پش���تیوان حه‌سه‌ن خاوێی‌‬ ‫له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند‬ ‫كه‌ له‌الی���ه‌ن كه‌ناڵ���ی‌ كوردس���اته‌وه‌‬ ‫سه‌ردانی‌ د‪.‬هۆرجۆن بۆ كۆمپانیاكه‌یان‬ ‫رێكنه‌خرابوو‪ ،‬به‌اڵم ستافه‌كه‌یان له‌یه‌كه‌م‬ ‫رۆژی‌ سه‌ردانه‌كه‌یدا‪( ،‬د‪.‬هۆرجۆن)یان‬ ‫له‌كه‌ناڵی‌ كوردسات بینیوه‌‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ كه‌ بۆچی‌ بۆ كۆنگره‌‬ ‫رۆژنامه‌وانییه‌ك���ه‌ی‌ پێنجش���ه‌ممه‌ی‌‬ ‫راب���ردوش بۆ ئوتێل س���لێمانی‌ پااڵس‬ ‫ئاماده‌نه‌ب���وون‪ ،‬ناوب���راو وتی‌ "بۆ ئه‌و‬ ‫كۆنگره‌یه‌ش بانگهێشت نه‌كراین"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌ زۆر هه‌وڵی���دا رای‌ كه‌ناڵ���ی‌‬ ‫كوردس���ات وه‌ربگرێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌اڵمی‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانیان نه‌دایه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ راب���ردوودا زنجیره‌ درامای‌‬ ‫(پزیشكی‌ ئه‌فس���انه‌یی‌) كه‌ درامایه‌كی‌‬ ‫كۆرییه‌ له‌كه‌ناڵی‌ كوردس���ات په‌خشكرا‬ ‫كه‌ به‌هۆی‌ كه‌س���ایه‌تی‌ (د‪.‬هۆرجۆن)‬ ‫ده‌نگدانه‌وه‌یه‌كی‌ باش���ی‌ به‌دوای‌ خۆیدا‬ ‫هێنا‌و چوارش���ه‌ممه‌ی‌ رابردوش له‌سه‌ر‬ ‫بانگهێش���تی‌ كه‌ناڵی‌ كوردسات (جۆن‬ ‫كوانگ رایۆڵی‌) ك���ه‌ رۆڵی‌ د‪.‬هۆرجۆن‬ ‫ده‌بینێ‌ له‌دراماكه‌دا‪ ،‬س���ه‌ردانی‌ شاری‌‬ ‫سلێمانی‌ كرد‌و ماوه‌ی‌ دوو رۆژ مایه‌وه‌‪.‬‬

‫محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د عه‌زیز ك ‌ه له‌ناو‬ ‫ی چه‌مچه‌ماڵدا به‌"مه‌ال قوربانی‌"‬ ‫خه‌ڵك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 37‬ساڵ ‌ه به‌ته‌ڵه‌ ‌‬ ‫ناسراوه‌‪ ،‬ماوه‌ ‌‬ ‫ی به‌ڕێوه‌ده‌بات‪.‬‬ ‫مشك ماڵ‌‌و مناڵ ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاسۆ شوانی‬

‫د‪.‬شێركۆ عه‌بدوڵاڵ ده‌ینوسێت‬

‫هۆكاره‌كان‪:‬‬ ‫ئ���ه‌م نه‌خۆش���یی ‌ه دواب���ڕاو‌ه‬ ‫سه‌به‌به‌كه‌ی میكرۆبێكی خۆرئاوایی ‌ه‬ ‫كتێ���ب‌و جه‌ری���ده‌و ته‌له‌فزیۆن���ی‬ ‫ناموباره‌ك نه‌قڵی ئه‌كه‌ن‪ .‬ئه‌وه‌ڵجار‬ ‫بیالمان���ێ‪ -‬حیزب ‌ه سیاس���ییه‌كان‬‫ئه‌یگ���رن‌و دواتر ورده‌ ورده‌ ئه‌چێت ‌ه‬ ‫ناو ئیعالم‌و بازاڕو دائیره‌كانه‌وه‌‪.‬‬

‫به‌رزانی‌ قال ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫خه‌ڵوز پێیوتم‌‪:‬‬ ‫بگه‌ڕێیته‌وه‌‬ ‫ده‌تتۆپێنن‬

‫ئا‪ :‬ئاسۆو نازه‌نین‬

‫ی‬ ‫ی له‌گێڕانه‌وه‌ی‌ چیرۆك ‌‬ ‫مه‌ال قوربان��� ‌‬ ‫ی مش���ك"دا ب���ۆ ئاوێنه‌‪،‬‬ ‫خۆی‌و "ته‌ڵه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪1975‬ه‌وه‌ خه‌ریك��� ‌‬ ‫ی "له‌س���اڵ ‌‬ ‫وت��� ‌‬ ‫ی ته‌ڵ ‌هی‌ مش���كم‪ ،‬جاران‬ ‫دروس���تكردن ‌‬ ‫ی ك ‌ه ب���ه‌دارو بزمارو ته‌ل‬ ‫ئ���ه‌م ته‌اڵن ‌ه ‌‬ ‫دروس���تده‌كرێن زۆرت���ر به‌كارده‌هێنرا‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌ه مشته‌ریش���م له‌ئێستا زۆرتر‬ ‫بوو‪ 100 ،‬دانه‌م دروستده‌كردو ده‌چووم‬ ‫ێ ده‌گه‌ڕام‌و ده‌مفرۆشتن"‪.‬‬ ‫ێ به‌د ‌‬ ‫د‌‬ ‫ئه‌و باس���ی‌ ل���ه‌و‌ه كرد كه‌ ئێس���تا‬ ‫ی ده‌رمانی‌ مشكگرتن‌و‬ ‫ی زۆربوون ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی كه‌م بووه‌ته‌وه‌و‬ ‫كوشتنه‌وه‌‪ ،‬فرۆش��� ‌‬ ‫ی ‪ 10‬ت���ا ‪ 15‬دان��� ‌ه دروس���تده‌كا‌و‬ ‫رۆژ ‌‬ ‫له‌ته‌كیه‌و بازیان‌و باینجان‌و چه‌مچه‌ماڵ‌‌و‬ ‫ی ب ‌ه ‪ 1500‬ده‌فرۆشێت‪.‬‬ ‫شۆڕش دانه‌ ‌‬ ‫ی له‌ده‌س���ت‬ ‫ی گله‌ی��� ‌‬ ‫م���ه‌ال قوربان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كرێچێت���ی‌‌و ده‌س���تكورتی‌‌و كۆنبوون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیش���ه‌كه‌ی‌ ك���رد‌و وت ‌‬ ‫چه‌ك‌و تفاق ‌‬ ‫"ئه‌گه‌ر حكوم���ه‌ت پارچه‌یه‌ك زه‌وییم‬ ‫ی مزگه‌وتێك‬ ‫ێ به‌قه‌د دروس���تكردن ‌‬ ‫بدات ‌‬ ‫ی ده‌گات"‪.‬‬ ‫خێر ‌‬ ‫ی ‪ 59‬س���اڵه‌‌و‬ ‫م���ه‌ال قوربانی‌ ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شارۆچكه‌ ‌‬ ‫ی گه‌ڕه‌كی‌ ئاشت ‌‬ ‫دانیشتوو ‌‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ���ه‌‌و خاوه‌ن���ی‌ پێنج س���ه‌ر‬ ‫خێزانه‌‪.‬‬

‫مه‌عنای ژێره‌وه‌‬

‫دیموكراس ‌‬ ‫ی‬ ‫دیموكراس���ی‌ عیلله‌تێك���ی ت���از‌ه‬ ‫بابه‌تی كوردكوژه‌یه‌ كه‌ به‌قه‌ناعه‌تی‬ ‫موزه‌میده‌كان له‌تاعون‌و قنگه‌قوڵێ‬ ‫خراپتر زه‌الم ئه‌خات‪.‬‬

‫د‪ .‬هۆرجۆن نه‌چوو ب‌ۆ (خاوێ‌ فیلم)‬

‫‪ 37‬ساڵه‌ مه‌عیشه‌تی‌ له‌سه‌ر ته‌ڵه‌ی‌ مشكه‌‬

‫‪11‬‬

‫گیسک‬

‫سه‌‌تڵ‬

‫ی پڕ له‌ئاسووده‌یی‌ به‌سه‌ر‬ ‫هه‌فته‌یه‌ك ‌‬ ‫هه‌وڵب���ده‌ هه‌میش��� ‌ه میهره‌بان بیت‬ ‫ی س���ۆزداریت روو له‌باش���بوونه‌‪،‬‬ ‫بار ‌‬ ‫ئ���ه‌و هه‌واڵه‌ خۆش���ه‌ت پێده‌گات ك ‌ه‬ ‫ی له‌گ ‌هڵ‌ خێزان‌و ده‌وربه‌رتدا‪ ،‬رێگ ‌ه مه‌د‌ه ده‌به‌یت‪ ،‬گرنگ ئه‌وه‌ی ‌ه به‌رده‌وام له‌گه‌ل‬ ‫ی پ���ڕ له‌ئاس���ووده‌ی ‌‬ ‫ده‌مێك ‌ه چاوه‌ڕوانیت‪ ،‬هه‌وڵبده‌ ده‌ست هه‌فته‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی خۆپه‌رستی‌‌و رق‌و قین ژیانت لێبشێوێنن‪ .‬ده‌وروبه‌رت���دا هێمن‌و له‌س���ه‌رخۆ بیت‪،‬‬ ‫به‌خه‌رجییه‌كانته‌وه‌ بگری‌‌و داراییه‌كه‌ت به‌س���ه‌رده‌به‌یت‪ ،‬پێویس���ته‌ بایه‌خێك ‌‬ ‫رێگه‌م���ه‌د‌ه تووڕه‌یی‌ به‌س���ه‌رتدا زا ‌ڵ‬ ‫ی سه‌خت چاوه‌ڕێته‌‪.‬‬ ‫هه‌فته‌یه‌ك ‌‬ ‫زیاتر به‌ده‌وره‌به‌ركه‌ت بده‌یت‪.‬‬ ‫هه‌روا به‌فێڕۆ مه‌ده‌‪.‬‬ ‫بێت‪.‬‬

‫نیشانه‌كان‪:‬‬ ‫ی علوج‌و‬ ‫ئه‌وه‌ڵجار جه‌ریده‌نوس��� ‌‬ ‫ئیعالمه‌وانی موشاغیب زۆر به‌خێرایی‬ ‫ژماره‌ی���ان زی���اد ئه‌كات‪ .‬پاش���ان‬ ‫به‌ره‌كه‌ته‌كه‌ ئه‌كه‌وێت ‌ه ناو رێكخراو‌ه‬ ‫ناحكومییه‌كانه‌وه‌و له‌كوللی كۆاڵن‌و‬ ‫س���ه‌رفه‌رعێكا چ���وار پێنجێكی���ان‬ ‫هه‌ڵئه‌تۆق���ن‪ .‬دواتری���ش ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫ی گه‌رماو نیس���به‌تی رتوبه‌تی‬ ‫پل���ه‌ ‌‬ ‫گه‌نده‌ڵی���ی گونجاو ب���ون ئه‌وا هه‌ر‬ ‫ماڵه‌و چاودێرێكی سیاس���ی‌‌و كوڕی‬ ‫ی تیا دروست ئه‌بێت كه‌ جێڵ‬ ‫باش��� ‌‬ ‫ی خۆی‌‌و جنێو ئه‌دات‬ ‫ئه‌دات له‌سه‌ر ‌‬ ‫به‌هه‌ڵوێس���تی حزبه‌ك���ه‌ی ئ���ه‌وال‪.‬‬ ‫پاش���ان هێواش هێ���واش بازاڕه‌ك ‌ه‬ ‫پ���ڕ ئه‌ب���ێ له‌تاجی���ری جگ���ه‌ره‌و‬ ‫ی‬ ‫له‌كۆمپانی���ای حیزب���ی‌و له‌مناڵ��� ‌‬ ‫عه‌لالگه‌ف���رۆش‌و ئه‌مانه‌ش پێكه‌و‌ه‬ ‫ئه‌توانن هه‌مو ش���تێك دابگرن ئیلال‬ ‫سیعری شتومه‌ك نه‌بێ‪.‬‬ ‫لێ پیسكردن‪:‬‬ ‫‪ .1‬دوای هه‌م���و ئیجتیماعێك���ی‬ ‫ره‌س���می‌و براده‌رانه‌‪ ،‬نهێنییه‌كانی‬ ‫حی���زب ف���ه‌وره‌ن له‌مه‌كت���ه‌ب‬ ‫سیاس���ییه‌و‌ه ئه‌گات���ه‌ ئینته‌رنێت‌و‬ ‫په‌یامنێره‌ ناسیاوه‌كان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‪ .2‬ئه‌گه‌ر له‌سه‌ربانه‌و‌ه ته‌ماشا ‌‬ ‫ش���ار بكه‌یت دێیه‌كی زلی ناشیرین‬ ‫ئه‌بینیت به‌هه‌زاران كوێخاو سه‌ركارو‬ ‫تفه‌نگچییه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .3‬سه‌ره‌و‌ه تاقه‌تی له‌جه‌ماعه‌تی‬ ‫خ���واره‌وه‌ ئه‌چێ���ت‌و خواریش���ه‌و‌ه‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی قنگ ‌ه جگه‌ره‌یه‌ك ئیمانی‬ ‫به‌سه‌ره‌و‌ه نامێنێ‪.‬‬ ‫‪ .4‬بابه‌گیان له‌س���ه‌عات پێنجه‌و‌ه‬ ‫ئه‌چێت��� ‌ه س���ه‌ره‌ی نانه‌واخان���ه‌و‬ ‫جیلی تازه‌ش مه‌ش���غوڵی مه‌سیج‌و‬ ‫فه‌یسبوكه‌‪.‬‬ ‫‪ .5‬ده‌می هه‌ركه‌س���ێك بكه‌یته‌و‌ه‬ ‫هه‌م خه‌بیری نه‌وته‌‪ ،‬هه‌م شاره‌زای‬ ‫ی‬ ‫مافه‌كانی مرۆڤ���ه‌‪ ،‬هه‌م له‌كاروبار ‌‬ ‫مروریش���دا به‌قه‌ده‌ر لی���وا عومه‌ری‬ ‫لێئه‌زانێ‪.‬‬ ‫چاره‌سه‌ر‪:‬‬ ‫بسم الله الرحمن الرحیم‬ ‫یس والقران الحكیم‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی هه‌ندێك گرفت ده‌بیته‌وه‌‪،‬‬ ‫رووبه‌ڕوو ‌‬ ‫ئارام بگره‌و په‌ل ‌ه مه‌ك��� ‌ه له‌بڕیاردان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و پڕۆژه‌ی���ه‌ ‌‬ ‫جێبه‌جێكردن��� ‌‬ ‫ی زیاتر‬ ‫به‌ده‌س���ته‌وه‌یه‌ ئ���ارام گرتن��� ‌‬ ‫ده‌وێت‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪10‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )331‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/6/19‬‬

‫"‬ ‫م‬

‫"سلێمان ‌ی پێویستی‌ به‌گۆڕستانه‌"‬

‫ۆ ین‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫زۆرن ئه‌وانه‌ی‌ هه‌ر كه‌ گوێیان له‌ناوی‌‬ ‫"گۆڕهه‌ڵكه‌ن" ده‌بێت‪ ،‬ترس‌و خۆفێكیان‬ ‫لێده‌نیشێت‪ ،‬به‌اڵم به‌سه‌ربردنی‌‬ ‫چه‌ند ساتێك له‌گه‌ڵ‌ گۆڕهه‌ڵكه‌كانی‌‬ ‫دێرنترین گۆڕستانی‌ سلێمانیدا به‌سه‌‬ ‫بۆ ره‌وینه‌وه‌ی‌ ئه‌و وێنه‌یه‌‪ ،‬گوێگرتن‬ ‫له‌خه‌م‌و رازی‌ ئه‌و پیاوه‌ ساده‌و‬ ‫ساكارانه‌ی‌ به‌م رۆژگاره‌ گۆڕمان بۆ‬ ‫هه‌ڵده‌كه‌نن هاوسۆزیت به‌رامبه‌ریان‬ ‫ده‌بزوێنێت‪ ،‬ئه‌وان ده‌ڵێن "سلێمانی‌‬ ‫پێویستی‌ به‌گۆڕستانه‌"‪.‬‬ ‫"حاج���ی‌ عوس���مان چنگیانی‌" ته‌مه‌ن‬ ‫‪ 73‬س���اڵ‌‪ ،‬تازه‌ به‌ت���ازه‌ له‌هه‌ڵكه‌ندنی‌‬ ‫گۆڕ‌و ناشتنی‌ مردووییه‌كه‌وه‌ گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‬ ‫ژووره‌كه‌ی‌ له‌گردی‌ ش���ێخ مارفی‌ نۆدێ‌‬ ‫كه‌ به‌ به‌رزییه‌وه‌ به‌س���ه‌ر شوقه‌ سپی‌‌و‬ ‫سووره‌كانی‌ قه‌دپاڵی‌ گۆیژه‌دا ده‌ڕوانێ‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و به‌چرچ‌و لۆچ���ی‌ ده‌موچاوو به‌جل‌و‬ ‫به‌رگی‌ ش���ڕ‌و به‌روخس���ارو ده‌ست‌و پلی‌‬ ‫خۆاڵویی���ه‌وه‌ وا ده‌رده‌ك���ه‌وێ‌ ك���ه‌ هه‌ر‬ ‫له‌ئه‌زه‌ل���ه‌وه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ هاتبێتنه‌ دنیاوه‌‬ ‫گ���ۆڕ بۆ خه‌ڵك���ی‌ هه‌ڵكه‌نێت‪ ،‬ئه‌و باس‬ ‫له‌وه‌ ده‌كات كه‌ ماوه‌ی‌ ‪ 38‬س���اڵه‌ دوای‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ حه‌جی‌ ك���ردو وازی‌ له‌عه‌ره‌بانه‌‬ ‫تریش���قه‌كه‌ی‌ هێنا‪ ،‬له‌م گۆڕه‌س���تانه‌دا‬ ‫خه‌ریكی‌ گۆڕ هه‌ڵكه‌نینه‌‪ ،‬حاجی‌ عوسمان‬ ‫وتی‌ "ئه‌وانه‌ی‌ ناشتومن له‌ژماردن نایه‌ن‪،‬‬ ‫نازان���م چه‌ن���دن‪ ،‬له‌وانه‌یه‌ س���ێ‌ چوار‬ ‫هه‌زار گ���ۆڕم هه‌ڵكه‌نیب���ێ‌‌و خه‌ڵكم تیا‬ ‫ناشتبێت"‪.‬‬ ‫له‌ده‌م���ه‌و ئێواره‌یه‌ك���ی‌ ئ���ارام‌و پ���ڕ‬ ‫له‌بێده‌نگی‌ ئه‌و گۆڕس���تانه‌دا كه‌ ره‌نگه‌‬ ‫هێمنترین شوێنی‌ ئێستای‌ شاری‌ سلێمانی‌‬ ‫بێ���ت‪ ،‬حاجی‌ عوس���مان ئام���اژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات هه‌رگیز له‌م ش���وێنه‌ كش‌و ماته‌‬ ‫بێتاقه‌ت نابێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئێره‌ ش���اری‌‬ ‫خامۆش���انه‌‪ ،‬زۆر له‌و ن���او بازاڕ‌و جاده‌و‬ ‫بان���ه‌ قه‌ره‌باڵغانه‌ الم خۆش���تره‌‪ ،‬جاری‌‬ ‫واب���ووه‌ به‌مانگ له‌ناو ئه‌م قه‌برس���تانه‌‬ ‫ماومه‌ته‌وه‌‪ ،‬سێ‌ ساڵیشه‌ نه‌چوومه‌ته‌ ناو‬ ‫بازاڕ‪ ،‬مه‌گه‌ر نه‌خ���ۆش بووبێتم‌و چووبم‬ ‫بۆ الی‌ دكتۆر‪ ،‬قه‌برس���تان ش���وێنێكی‌‬ ‫موباره‌ك‌و خامۆشه‌"‪.‬‬ ‫ل���ه‌و رووب���ه‌ره‌ فراوانه‌ی‌ گۆڕس���تانی‌‬

‫حاجی عوسمان چنگیانی دوای هه‌ڵکه‌نینی گۆڕێک‌و ناشتنی مردوویه‌ک خاکه‌نازه‌که‌ی پاکده‌کاته‌وه‌ ‬ ‫س���ه‌یوان‌و ش���ه‌هیدان‌و ش���ێخ مارف���ی‌ ئیت���ر پڕ بووه‌و نایگ���رێ‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "‪10‬‬ ‫نۆدێ���دا‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ ب���ه‌ر له‌هه‌ر ش���تێك ساڵیش���ه‌ ئه‌م ش���وێنه‌ ته‌كلیفی‌ له‌سه‌ر‬ ‫سه‌رنجڕاده‌كێش���ێت‪ ،‬دیمه‌نی‌ به‌س���ه‌ر نه‌ماوه‌‪ ،‬له‌م رۆژانه‌دا گۆڕێكمان هه‌ڵكه‌ند‬ ‫یه‌كداكه‌وت���ووی‌ گۆڕه‌كان���ه‌ كه‌ ته‌نانه‌ت ئێسك‌و پروسكی‌ تیا بوو‪ ،‬ئێسكه‌كانمان‬ ‫رێگه‌ به‌هاتوچ���ۆی‌ رێبواریش به‌ناویاندا خس���ته‌ ئه‌ودیوو بلۆكه‌كانه‌وه‌و مردووه‌‬ ‫تازه‌كه‌مان له‌ته‌نیشتییه‌وه‌ ناشت"‪.‬‬ ‫ناده‌ن‪ ،‬تا چاو بڕ كات گۆڕ‌و كێله‌‪.‬‬ ‫ئه‌م گۆڕهه‌ڵكه‌ن���ه‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد‬ ‫"عه‌بدلواحی���د محه‌م���ه‌د ئه‌می���ن"ی‌‬ ‫گۆڕهه‌ڵك���ه‌ن ك���ه‌ ته‌مه‌نی‌ ‪ 68‬س���اڵه‌و كه‌ س���لێمانی‌ پێویس���تی‌ به‌گۆڕستانه‌و‬ ‫له‌هه‌ش���تاكانی‌ س���ه‌ده‌ی‌ راب���ردوه‌وه‌ ئیتر گۆڕس���تانه‌ دیاره‌كانی‌ جارانی‌ شار‬ ‫خه‌ریكی‌ ئه‌م كاره‌یه‌‪ ،‬به‌ده‌م بۆیاخكردن‌و جێگ���ه‌ی‌ مردووی‌ تریان تی���ا نابێته‌وه‌‪،‬‬ ‫رازاندنه‌وه‌ی‌ كێله‌ دروستكراوه‌كانی‌ به‌رده‌م ئه‌و وتی‌ "هه‌م���وو رۆژێك جه‌نازه‌ دێت‪،‬‬ ‫ژووره‌كه‌یه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ بۆ ئاوێنه‌ گێڕایه‌وه‌ دوێنی‌ یه‌كێكم ناش���ت‪ ،‬م���ردن به‌هۆی‌‬ ‫كه‌ ته‌مه‌نی‌ ئه‌م گۆڕس���تانه‌ زیاتر له‌‪ 200‬جه‌ڵته‌‌و رووداوی‌ ئوتومبێله‌وه‌ زۆر زۆره‌‪،‬‬ ‫ساڵ‌ ده‌بێت‌و ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ سه‌رده‌می‌ زۆربه‌ی‌ ئه‌وانه‌ش���ی‌ ده‌یانهێنن گه‌نجن‪،‬‬ ‫میرنشینی‌ بابانه‌كان‪ ،‬ژماره‌ی‌ گۆڕه‌كان ‌ی باش بوو حكومه‌ت به‌مدواییه‌ بیری‌ له‌وه‌‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ زۆرن كه‌ جێی‌ سه‌رس���وڕمانه‌‌و كرده‌وه‌ كه‌ مش���ورێكی‌ بخ���واو به‌نیازه‌‬

‫له‌پشت ژاڵه‌وه‌ گۆڕستانێكی‌ نوێ‌ بۆ شار‬ ‫دروستبكات"‪.‬‬ ‫گۆڕهه‌ڵكه‌ن���ه‌كان بێزارو بێتاقه‌ت نابن‬ ‫له‌پیش���ه‌كه‌یان‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وان پێیانوایه‌‬ ‫ئه‌م پیش���ه‌یه‌ هه‌م خێره‌و ه���ه‌م پاره‌و‬ ‫مه‌عیشه‌تیشی‌ تیایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌ پرس���یاری‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌حاجی‌‬ ‫عوس���مان چنگیانی‌ كرد كه‌ ئایا "قه‌برت‬ ‫بۆ خۆت ح���ازرو هه‌ڵكه‌نی���وه‌؟ به‌ده‌م‬ ‫زه‌رده‌خه‌نه‌یه‌ك���ه‌وه‌‪ ،‬وتی‌ "خوا ئه‌زانێ‌‪،‬‬ ‫كه‌ی‌‌و له‌ك���وێ‌ ده‌مرم‪ ،‬كه‌ م���ردم هه‌ر‬ ‫پیاوچاكێك په‌یداده‌بێ���ت گۆڕێكمان بۆ‬ ‫هه‌ڵكه‌نێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌وه‌ی‌ بی���ری‌ لێناكه‌مه‌وه‌‌و‬ ‫لێیناترس���م مردن���ه‌‪ ،‬ك���ه‌ی‌ ه���ات‬ ‫به‌خێربێت"‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )331‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/6/19‬‬

‫ك "ا‬

‫"ره‌ح ‌ه چل ده‌م" شار به‌ده‌ر كرا‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫و‬

‫ ئا‪ :‬نزار گزالی‌‬

‫‌‬ ‫ی‬ ‫ن‬

‫ه‬ ‫‌‬ ‫ن‬ ‫او‬

‫ه‌‬

‫بۆ یه‌كه‌مجار كچ����ه‌ گۆرانیبێژ‪ ،‬مۆنیكا‬ ‫یه‌كه‌مین ئه‌لبومی‌ خۆی‌ باڵوده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم تائێس����تا هی����چ ناوێك����ی‌ بۆ‬ ‫ده‌ستنیشان نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫مۆنی����كا له‌لێدوانێكدا ب����ۆ ئاوێنه‌‬ ‫رایگه‌یان����د كه‌ ئ����ه‌م ئه‌لبومه‌ی‌ ‪10‬‬ ‫گۆرانی‌ له‌خۆگرت����ووه‌‌و به‌زاراوه‌كانی‌‬ ‫سۆرانی‌‌و هه‌ورامی‌ وتویه‌تی‌‌و یه‌كێك‬ ‫له‌گۆرانییه‌كانیش����ی‌ به‌هاوبه‌ش����ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ گۆرانیبێژ (میرا) تۆماركردوه‌‪.‬‬ ‫ناوب����راو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌ هۆنراوه‌ی‌‬ ‫گۆرانییه‌كان����ی‌ له‌الی����ه‌ن ش����اعیران‬ ‫(حه‌مه‌س����ه‌عید حه‌سه‌ن‪ ،‬شێركۆ بێكه‌س‪،‬‬ ‫د‪.‬فه‌ره‌یدون عه‌بدول به‌رزنجی‌‪ ،‬حه‌س����یب‬ ‫قه‌ره‌داغی‌‪ ،‬ئه‌حمه‌د محه‌مه‌د‪ ،‬كاوه‌ حوسێن‪،‬‬ ‫به‌رهه‌م عه‌لی‌‪ ،‬سه‌یدی‌) دانراون‌و سه‌رجه‌م‬ ‫میلۆدییه‌كانی����ش موزیس����یان (هه‌ڵكه‌وت‬ ‫زاهیر) ئاماده‌ی‌ كردون‌و دابه‌شكردنی پێنج‬ ‫له‌گۆرانیی����ه‌كان له‌الیه‌ن (هێمن حس����ێن)‌و‬ ‫پێنجی����ش له‌الی����ه‌ن (مس����ته‌فا ئۆغلو)‌وه‌‬ ‫ئه‌نجامدراون‌و تۆماركردنی‌ ده‌نگیش (كاوه‌‬ ‫شێخ) به‌ئه‌نجامی‌ گه‌یاندوه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێستا‬ ‫ن����اوی‌ ب����ۆ ئه‌لبومه‌كه‌ی‌ ده‌ستنیش����ان‬ ‫نه‌كردووه‌‌و پێشبینش����ی ك����رد له‌دوای‌‬ ‫مانگی‌ ره‌مه‌زانه‌وه‌ باڵویبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫مۆنیكا خوش����كی‌ كچه‌ گۆرانیبێژ لۆكه‌‬ ‫زاهیره‌‌و له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت نیشته‌جێیه‌‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫ئه‌و‌هی‌ بیر ‌‬ ‫ی‬ ‫لێناكه‌مه‌وه‌‌و‬ ‫لێیناترسم‬ ‫مردنه‌‪ ،‬كه‌ی‌ هات‬ ‫به‌خێربێت‬

‫ئه‌كته‌ری دیاری به‌رنامه‌ی به‌رنامه‌و‬ ‫هونه‌رمه‌ندی دێرینی شاری سلێمانی‬ ‫"نه‌رمین قادر" كه‌ به‌هۆی‌ به‌رنامه‌ی‌‬ ‫به‌رنامه‌وه‌ به‌"ره‌حه‌ چل ده‌م" ناسرا‬ ‫بوو‪ ،‬باس له‌وه‌ ده‌كات ماوه‌ی‌ ساڵێك‌و‬ ‫شه‌ش مانگه‌ به‌ناچاری‌ سلێمانی‬ ‫جێهێشتوه‌و تائیستا به‌سه‌ردانیش‬ ‫نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‌و ده‌ڵێت "له‌سلێمانی‌‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی‌ كوشتنم لێكرا"‪.‬‬ ‫نه‌رمین ئ���ه‌و هۆكاری‌ به‌جێهێش���تنی‌‬ ‫س���لێمانی‌ بۆ ئاوێنه‌ی‌ روونكرده‌وه‌و وت ‌ی‬ ‫"سه‌ره‌تای‌ خۆپیشاندانه‌كانی‌ سه‌را بوو‪،‬‬ ‫كچه‌كه‌م ئه‌وكاته‌ له‌س���لێمانی له‌كۆلێژی‬ ‫هون���ه‌ر بوو‪ ،‬زۆر ئیهان���ه‌ ده‌كرا‪ ،‬چونكه‌‬ ‫من یه‌كێتی بووم‌و بانگه‌شه‌م بۆ یه‌كێتی‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬پێیان���ده‌وت‪ :‬تۆ‌و دایكت له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتێكی گه‌نده‌ڵ���دان‪ ،‬كچه‌ك���ه‌م‬ ‫ده‌هاته‌وه‌ رۆژ تا ئێواره‌ ده‌گریا‪ ،‬كوڕه‌كه‌م‬ ‫له‌ڕانیه‌ی���ه‌ الی خه‌س���ومه‌ ده‌هات���ه‌وه‌‬ ‫ده‌یگوت ئه‌و به‌رنامه‌یه‌ی تۆ قوڕی كردوه‌‬ ‫به‌س���ه‌ر ئێمه‌دا‪ ,‬هه‌رچ���ی خه‌ڵك هه‌یه‌‬ ‫پێمده‌ڵی دایكت گه‌نده‌ڵه‌‪ ،‬بۆ له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫گه‌نده‌اڵنه‌دایت؟"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌ به‌مه‌رجێك‬ ‫تا ئێس���تا به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك له‌یه‌كێتی‌‬ ‫"موس���ته‌فید" نه‌ب���ووه‌و وت���ی‌ "تاك���ه‌‬ ‫كارمه‌ندی به‌رنامه‌ی به‌رنامه‌م كه‌ زه‌وییم‬ ‫وه‌رنه‌گرتووه‌‪ ،‬من له‌میراتی باوكم خانوم‬ ‫به‌ركه‌وتوه‌‌و كڕیوه‌‪ ،‬كه‌چی‌ كه‌ خانوه‌كه‌م‬ ‫ك���ڕی وتی���ان‪ :‬مام ج���ه‌الل خانووی بۆ‬ ‫كڕیوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌گ���ه‌ڵ ده‌س���تپێكردنی‬ ‫خۆپیش���اندانه‌كاندا‪ ،‬به‌نام���ه‌‌و مۆبای���ل‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌م لێكرا‪ ،‬دوای ئه‌وه‌ شه‌وێكیان‬ ‫كاتژمێر یه‌ك‌و نیو ته‌له‌فۆنیان بۆ كردم‌و‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵێك قسه‌ی ناشیرین‌و‬ ‫قۆڕ‌و هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‌ كوش���تنمی‌ كرد‪ ،‬كه‌‬ ‫وه‌اڵمم دای���ه‌وه‌‪ ،‬وتی‪ :‬ده‌مدرێژی بكه‌یت‬ ‫ب���ۆت دێ���م‪ .‬ئه‌وه‌ ب���وو م���ن به‌رنامه‌ی‬ ‫به‌رنامه‌م جێهێش���ت‌و دوات���ر چومه‌ الی‬ ‫وه‌س���تا حه‌سه‌نی به‌رپرس���ی ئاسایشی‬ ‫س���لیمانی‪ ،‬كاك حه‌س���ه‌ن وت���ی بۆت‬ ‫ده‌دۆزم���ه‌وه‌‪ .‬له‌م���اوه‌ی ‪ 24‬كاتژمێ���ردا‬ ‫كه‌س���ه‌كه‌یان دۆزی���ه‌وه‌‌و ناوه‌كه‌ی الی‬

‫م���ن پارێ���زراوه‌‪ ،‬خۆی هه‌ڵس���وڕاوێكی‬ ‫گۆڕانه‌‌و براكه‌ش���ی به‌رپرسی یه‌كێتییه‌‌و‬ ‫لێپرسینه‌وه‌ش���ی‌ له‌گه‌ڵ‌ نه‌كرا‪ ،‬ئیتر من‬ ‫له‌و كاته‌وه‌ سلێمانیم جێهێشت"‪.‬‬ ‫نه‌رمین ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌ هاتووه‌ته‌‬ ‫هه‌ولێر‪" ،‬به‌رزانی‌ قاله‌ی‌ خه‌ڵوز" پێیوتووه‌‬ ‫مه‌گه‌ڕێره‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "به‌رزان وتی وه‌زع‬ ‫زۆر خراپ���ه‌ بگه‌ڕێیت���ه‌وه‌ ده‌تتۆپێن���ن‪،‬‬ ‫له‌په‌یجه‌كانی فه‌یس بوكیش ش���تی زۆر‬ ‫خراپ���م به‌رامبه‌ر باڵوده‌كه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬ئیتر‬ ‫هه‌موو ئه‌و هۆكارانه‌ ترسیان بۆ دروست‬ ‫كردوم‌و نه‌گه‌ڕاومه‌ته‌وه‌‪ ،‬سه‌رم لێشێواوه‌‪،‬‬ ‫ئێستا له‌هه‌ولێر خانوێكم به‌كرێ گرتوه‌و‬ ‫مانگانه‌ ‪ 600‬دۆالر ده‌ده‌م"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ وه‌ختی‌‬ ‫خۆی‌ مێرده‌كه‌ی‌ له‌ساڵی ‪ 1993‬كوژراوه‌‌و‬ ‫(له‌چۆنیه‌تی‌ كوشتنه‌كه‌شی‌ به‌گومانه‌)‪،‬‬ ‫ك���وڕ‌و كچێكی‌ هه‌بووه‌‌و وت���ی‌ "ئه‌وكاته‌‬ ‫ماڵی خه‌سووم كوڕه‌كه‌یان لێسه‌ندمه‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ لێیانسه‌ندمه‌وه‌ وتیان نه‌رمین ده‌می‬ ‫شڕه‌ بكوژه‌كه‌ بدۆزێته‌وه‌ حه‌یاو ناموسمان‬ ‫ده‌با‪ ،‬خۆم‌و كچه‌كه‌م ماینه‌وه‌‪ ،‬من كه‌وتمه‌‬ ‫كۆاڵن‌و وه‌ك سواڵكه‌رێكم لێهات كرێكاریم‬ ‫ده‌كرد له‌به‌كره‌جۆ ته‌نها بۆئه‌وه‌ی بژێویی‌‬ ‫خۆم‌و كچه‌كه‌م په‌یدا بكه‌م"‪.‬‬

‫ ‬ ‫محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د عه‌زیز‬

‫کاوڕ‬ ‫ی سۆزداریت‬ ‫پێویس���ت ‌ه بایه‌خ به‌بار ‌‬ ‫ی‬ ‫بده‌یت‌و هه‌موو ژیانت بۆ كۆكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ێ‬ ‫پ���ار‌ه ته‌رخان نه‌كه‌ی���ت‪ ،‬ژیان به‌ب ‌‬ ‫ی ده‌وروب���ه‌ر‬ ‫س���ۆزو خۆشه‌ویس���ت ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ناچێت‪.‬‬

‫گا‬ ‫گرنگتری���ن كار ب���ۆ ت���ۆ پش���ت‬ ‫به‌خۆبه‌ستنه‌‪ ،‬هه‌میش ‌ه به‌گه‌شبینییه‌و‌ه‬ ‫له‌ژی���ان‌و داهاتووت بڕوانه‌‪ ،‬پێویس���ت‬ ‫ن���اكات هێن���د‌ه خه‌م���ی‌ دنی���او ژیان‬ ‫به‌كۆڵته‌و‌ه بگریت‪.‬‬

‫دوانه‌‬ ‫پێویس���تت به‌كه‌مێ���ك ئارام���ی‌‌و‬ ‫پش���وودانه‌‪ ،‬ئ���ه‌م هه‌فته‌ی��� ‌ه چه‌ن���د‬ ‫ی خۆش به‌ڕێوه‌ن ك ‌ه شادی‌‌و‬ ‫رووداوێك ‌‬ ‫ی به‌ژیانی‌ تۆ ده‌به‌خشن‪.‬‬ ‫به‌خته‌وه‌ر ‌‬

‫قرژاڵ‬ ‫ی‬ ‫پاره‌و داراییت مه‌خ���ه‌ر‌ه پڕۆژه‌یه‌ك ‌‬ ‫دۆڕاوه‌وه‌‪ ،‬پێویس���ت ‌ه به‌رنامه‌ی���ه‌ك بۆ‬ ‫ی ئاینده‌ت دابڕێژیت‌و‬ ‫ی ژیان ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌چوون ‌‬ ‫خۆت له‌و پاشاگه‌ردانیی ‌ه رزگار بكه‌یت‬ ‫ك ‌ه تێیكه‌وتوویت‪.‬‬

‫شێر‬ ‫ێ‬ ‫كه‌س���انێك به‌هه‌ڵ��� ‌ه له‌هه‌ن���د ‌‬ ‫هه‌ڵس���وكه‌وتت تێگه‌یشتون‪ ،‬ده‌توانیت‬ ‫ی خۆت‪،‬‬ ‫به‌سووربوون له‌سه‌ر هه‌ڵوێست ‌‬ ‫نیازپاكیتیان بۆ بس���ه‌لمێنێت‪ ،‬ئاگات‬ ‫له‌ته‌ندروستیت بێت‪.‬‬

‫د‪ .‬هۆرجۆن‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫خۆت���ووڕه‌ كردنی‌ زیاد له‌پێویس���ت‬ ‫ی داخ���راوت ده‌بات‪،‬‬ ‫ب���ه‌ره‌و رێگه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫پێویست ‌ه له‌خۆشه‌ویس���تی‌‌و دڵسۆز ‌‬ ‫به‌رامبه‌ره‌ك���ه‌ت دڵنی���ا بی���ت‌و هێند‌ه‬ ‫به‌گومان نه‌بیت‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫رێگ ‌ه مه‌د‌ه خه‌ڵك ده‌س���توه‌ربده‌ن ‌ه‬ ‫كێش��� ‌ه تایبه‌تییه‌كان���ت‪ ،‬زۆر وریابه‌و‬ ‫هیچ ریس���كێك مه‌كه‌ كه‌ پێوه‌شوه‌خت‬ ‫ئه‌نجامه‌كه‌ی‌ نه‌زانی‌‪.‬‬

‫دوپشک‬

‫که‌‌وان‬

‫(‪)1‬‬

‫مه‌ناعه‌ت‪:‬‬ ‫دكتۆر (ئۆرزدی په‌نا)و هاوڕێكانی‬ ‫س���ه‌ریعی‬ ‫له‌لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك���ی‬ ‫دوای ده‌وام���دا بۆی���ان مه‌عل���وم‬ ‫بوو‌ه ك ‌ه له‌عاس���ت نه‌خۆشییه‌كه‌دا‬ ‫هی���چ عیباده‌لبه‌ش���ه‌رێك خاوه‌نی‬ ‫شه‌خسییه‌ت‌و مه‌ناعه‌ت نییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫مامۆستا (نه‌جمولعوله‌ما) له‌كتێبی‬ ‫(ت���ارات‌و ته‌كتیك)دا نوس���یوێتی‬ ‫ته‌نی���ا دوو رۆحله‌ب���ه‌ر مه‌ناعه‌تیان‬ ‫سفره‌‪ ،‬ژنی قۆڵڕوت‌و سیاسه‌تبازی‬ ‫ده‌مڕوت‪ ،‬ئه‌گینا وه‌كو تر میكرۆبه‌ك ‌ه‬ ‫به‌یه‌ك چاو ته‌ماش���ای ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫موع���اره‌ز‌ه ئه‌كات‌و ك���وڕی نه‌مرێ‬ ‫ئیشه‌ڵاڵ‪.‬‬ ‫نه‌رمین قادر‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌كات كه‌ ئێس���تا‬ ‫هه‌م���وو مووچه‌كانی‌ له‌س���لێمانی‌ بڕاوه‌و‬ ‫ئێس���تا له‌گه‌ڵ كچه‌ك���ه‌ی‌ له‌هه‌ولێر ژیان‬ ‫به‌سه‌رده‌بات‌و وتی‌ "ئێستا ساڵ و نیوێكه‌‬ ‫س���لێمانیم نه‌دیوه‌‪ ،‬ته‌نه���ا بیری گۆڕی‬ ‫براك��� ‌هم‌و مێرده‌كه‌م ده‌ك���ه‌م‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌مه‌وێ���ت بڵێ���م خه‌ڵك���ی هه‌ولێر زۆر‬ ‫به‌ڕێزن‌و رێزم ده‌گرن‪ ،‬له‌هه‌ر ش���وێنێك‬ ‫ده‌مبین���ن داواده‌ك���ه‌ن وێن���ه‌م له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫وه‌ربگرن"‪.‬‬

‫له‌كاتێكدا كۆمپانیای‌ خاوێ‌ فیلم‬ ‫ئه‌ركی‌ وه‌رگێڕانی‌ زنجیره‌ دراما ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆری‌ (پزیشكی‌ ئه‌فسانه‌یی‌) گرته‌‬ ‫ئه‌ستۆ كه‌ له‌كه‌ناڵی‌ كوردسات‬ ‫په‌خش ده‌كرا‪ ،‬به‌اڵم له‌كاتی‌ هاتنی‌‬ ‫(د‪ .‬هۆرجۆن) بۆ شاری‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫سه‌ردانی‌ كۆمپانیاكه‌ی‌ نه‌كرد‪.‬‬ ‫له‌و باره‌ی���ه‌وه‌ خاوه‌ن���ی‌ كۆمپانیای‌‬ ‫خاوێ‌ فیلم‪ ،‬پش���تیوان حه‌سه‌ن خاوێی‌‬ ‫له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند‬ ‫كه‌ له‌الی���ه‌ن كه‌ناڵ���ی‌ كوردس���اته‌وه‌‬ ‫سه‌ردانی‌ د‪.‬هۆرجۆن بۆ كۆمپانیاكه‌یان‬ ‫رێكنه‌خرابوو‪ ،‬به‌اڵم ستافه‌كه‌یان له‌یه‌كه‌م‬ ‫رۆژی‌ سه‌ردانه‌كه‌یدا‪( ،‬د‪.‬هۆرجۆن)یان‬ ‫له‌كه‌ناڵی‌ كوردسات بینیوه‌‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ كه‌ بۆچی‌ بۆ كۆنگره‌‬ ‫رۆژنامه‌وانییه‌ك���ه‌ی‌ پێنجش���ه‌ممه‌ی‌‬ ‫راب���ردوش بۆ ئوتێل س���لێمانی‌ پااڵس‬ ‫ئاماده‌نه‌ب���وون‪ ،‬ناوب���راو وتی‌ "بۆ ئه‌و‬ ‫كۆنگره‌یه‌ش بانگهێشت نه‌كراین"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌ زۆر هه‌وڵی���دا رای‌ كه‌ناڵ���ی‌‬ ‫كوردس���ات وه‌ربگرێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌اڵمی‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانیان نه‌دایه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ راب���ردوودا زنجیره‌ درامای‌‬ ‫(پزیشكی‌ ئه‌فس���انه‌یی‌) كه‌ درامایه‌كی‌‬ ‫كۆرییه‌ له‌كه‌ناڵی‌ كوردس���ات په‌خشكرا‬ ‫كه‌ به‌هۆی‌ كه‌س���ایه‌تی‌ (د‪.‬هۆرجۆن)‬ ‫ده‌نگدانه‌وه‌یه‌كی‌ باش���ی‌ به‌دوای‌ خۆیدا‬ ‫هێنا‌و چوارش���ه‌ممه‌ی‌ رابردوش له‌سه‌ر‬ ‫بانگهێش���تی‌ كه‌ناڵی‌ كوردسات (جۆن‬ ‫كوانگ رایۆڵی‌) ك���ه‌ رۆڵی‌ د‪.‬هۆرجۆن‬ ‫ده‌بینێ‌ له‌دراماكه‌دا‪ ،‬س���ه‌ردانی‌ شاری‌‬ ‫سلێمانی‌ كرد‌و ماوه‌ی‌ دوو رۆژ مایه‌وه‌‪.‬‬

‫محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د عه‌زیز ك ‌ه له‌ناو‬ ‫ی چه‌مچه‌ماڵدا به‌"مه‌ال قوربانی‌"‬ ‫خه‌ڵك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 37‬ساڵ ‌ه به‌ته‌ڵه‌ ‌‬ ‫ناسراوه‌‪ ،‬ماوه‌ ‌‬ ‫ی به‌ڕێوه‌ده‌بات‪.‬‬ ‫مشك ماڵ‌‌و مناڵ ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاسۆ شوانی‬

‫د‪.‬شێركۆ عه‌بدوڵاڵ ده‌ینوسێت‬

‫هۆكاره‌كان‪:‬‬ ‫ئ���ه‌م نه‌خۆش���یی ‌ه دواب���ڕاو‌ه‬ ‫سه‌به‌به‌كه‌ی میكرۆبێكی خۆرئاوایی ‌ه‬ ‫كتێ���ب‌و جه‌ری���ده‌و ته‌له‌فزیۆن���ی‬ ‫ناموباره‌ك نه‌قڵی ئه‌كه‌ن‪ .‬ئه‌وه‌ڵجار‬ ‫بیالمان���ێ‪ -‬حیزب ‌ه سیاس���ییه‌كان‬‫ئه‌یگ���رن‌و دواتر ورده‌ ورده‌ ئه‌چێت ‌ه‬ ‫ناو ئیعالم‌و بازاڕو دائیره‌كانه‌وه‌‪.‬‬

‫به‌رزانی‌ قال ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫خه‌ڵوز پێیوتم‌‪:‬‬ ‫بگه‌ڕێیته‌وه‌‬ ‫ده‌تتۆپێنن‬

‫ئا‪ :‬ئاسۆو نازه‌نین‬

‫ی‬ ‫ی له‌گێڕانه‌وه‌ی‌ چیرۆك ‌‬ ‫مه‌ال قوربان��� ‌‬ ‫ی مش���ك"دا ب���ۆ ئاوێنه‌‪،‬‬ ‫خۆی‌و "ته‌ڵه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪1975‬ه‌وه‌ خه‌ریك��� ‌‬ ‫ی "له‌س���اڵ ‌‬ ‫وت��� ‌‬ ‫ی ته‌ڵ ‌هی‌ مش���كم‪ ،‬جاران‬ ‫دروس���تكردن ‌‬ ‫ی ك ‌ه ب���ه‌دارو بزمارو ته‌ل‬ ‫ئ���ه‌م ته‌اڵن ‌ه ‌‬ ‫دروس���تده‌كرێن زۆرت���ر به‌كارده‌هێنرا‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌ه مشته‌ریش���م له‌ئێستا زۆرتر‬ ‫بوو‪ 100 ،‬دانه‌م دروستده‌كردو ده‌چووم‬ ‫ێ ده‌گه‌ڕام‌و ده‌مفرۆشتن"‪.‬‬ ‫ێ به‌د ‌‬ ‫د‌‬ ‫ئه‌و باس���ی‌ ل���ه‌و‌ه كرد كه‌ ئێس���تا‬ ‫ی ده‌رمانی‌ مشكگرتن‌و‬ ‫ی زۆربوون ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی كه‌م بووه‌ته‌وه‌و‬ ‫كوشتنه‌وه‌‪ ،‬فرۆش��� ‌‬ ‫ی ‪ 10‬ت���ا ‪ 15‬دان��� ‌ه دروس���تده‌كا‌و‬ ‫رۆژ ‌‬ ‫له‌ته‌كیه‌و بازیان‌و باینجان‌و چه‌مچه‌ماڵ‌‌و‬ ‫ی ب ‌ه ‪ 1500‬ده‌فرۆشێت‪.‬‬ ‫شۆڕش دانه‌ ‌‬ ‫ی له‌ده‌س���ت‬ ‫ی گله‌ی��� ‌‬ ‫م���ه‌ال قوربان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كرێچێت���ی‌‌و ده‌س���تكورتی‌‌و كۆنبوون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیش���ه‌كه‌ی‌ ك���رد‌و وت ‌‬ ‫چه‌ك‌و تفاق ‌‬ ‫"ئه‌گه‌ر حكوم���ه‌ت پارچه‌یه‌ك زه‌وییم‬ ‫ی مزگه‌وتێك‬ ‫ێ به‌قه‌د دروس���تكردن ‌‬ ‫بدات ‌‬ ‫ی ده‌گات"‪.‬‬ ‫خێر ‌‬ ‫ی ‪ 59‬س���اڵه‌‌و‬ ‫م���ه‌ال قوربانی‌ ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شارۆچكه‌ ‌‬ ‫ی گه‌ڕه‌كی‌ ئاشت ‌‬ ‫دانیشتوو ‌‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ���ه‌‌و خاوه‌ن���ی‌ پێنج س���ه‌ر‬ ‫خێزانه‌‪.‬‬

‫مه‌عنای ژێره‌وه‌‬

‫دیموكراس ‌‬ ‫ی‬ ‫دیموكراس���ی‌ عیلله‌تێك���ی ت���از‌ه‬ ‫بابه‌تی كوردكوژه‌یه‌ كه‌ به‌قه‌ناعه‌تی‬ ‫موزه‌میده‌كان له‌تاعون‌و قنگه‌قوڵێ‬ ‫خراپتر زه‌الم ئه‌خات‪.‬‬

‫د‪ .‬هۆرجۆن نه‌چوو ب‌ۆ (خاوێ‌ فیلم)‬

‫‪ 37‬ساڵه‌ مه‌عیشه‌تی‌ له‌سه‌ر ته‌ڵه‌ی‌ مشكه‌‬

‫‪11‬‬

‫گیسک‬

‫سه‌‌تڵ‬

‫ی پڕ له‌ئاسووده‌یی‌ به‌سه‌ر‬ ‫هه‌فته‌یه‌ك ‌‬ ‫هه‌وڵب���ده‌ هه‌میش��� ‌ه میهره‌بان بیت‬ ‫ی س���ۆزداریت روو له‌باش���بوونه‌‪،‬‬ ‫بار ‌‬ ‫ئ���ه‌و هه‌واڵه‌ خۆش���ه‌ت پێده‌گات ك ‌ه‬ ‫ی له‌گ ‌هڵ‌ خێزان‌و ده‌وربه‌رتدا‪ ،‬رێگ ‌ه مه‌د‌ه ده‌به‌یت‪ ،‬گرنگ ئه‌وه‌ی ‌ه به‌رده‌وام له‌گه‌ل‬ ‫ی پ���ڕ له‌ئاس���ووده‌ی ‌‬ ‫ده‌مێك ‌ه چاوه‌ڕوانیت‪ ،‬هه‌وڵبده‌ ده‌ست هه‌فته‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی خۆپه‌رستی‌‌و رق‌و قین ژیانت لێبشێوێنن‪ .‬ده‌وروبه‌رت���دا هێمن‌و له‌س���ه‌رخۆ بیت‪،‬‬ ‫به‌خه‌رجییه‌كانته‌وه‌ بگری‌‌و داراییه‌كه‌ت به‌س���ه‌رده‌به‌یت‪ ،‬پێویس���ته‌ بایه‌خێك ‌‬ ‫رێگه‌م���ه‌د‌ه تووڕه‌یی‌ به‌س���ه‌رتدا زا ‌ڵ‬ ‫ی سه‌خت چاوه‌ڕێته‌‪.‬‬ ‫هه‌فته‌یه‌ك ‌‬ ‫زیاتر به‌ده‌وره‌به‌ركه‌ت بده‌یت‪.‬‬ ‫هه‌روا به‌فێڕۆ مه‌ده‌‪.‬‬ ‫بێت‪.‬‬

‫نیشانه‌كان‪:‬‬ ‫ی علوج‌و‬ ‫ئه‌وه‌ڵجار جه‌ریده‌نوس��� ‌‬ ‫ئیعالمه‌وانی موشاغیب زۆر به‌خێرایی‬ ‫ژماره‌ی���ان زی���اد ئه‌كات‪ .‬پاش���ان‬ ‫به‌ره‌كه‌ته‌كه‌ ئه‌كه‌وێت ‌ه ناو رێكخراو‌ه‬ ‫ناحكومییه‌كانه‌وه‌و له‌كوللی كۆاڵن‌و‬ ‫س���ه‌رفه‌رعێكا چ���وار پێنجێكی���ان‬ ‫هه‌ڵئه‌تۆق���ن‪ .‬دواتری���ش ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫ی گه‌رماو نیس���به‌تی رتوبه‌تی‬ ‫پل���ه‌ ‌‬ ‫گه‌نده‌ڵی���ی گونجاو ب���ون ئه‌وا هه‌ر‬ ‫ماڵه‌و چاودێرێكی سیاس���ی‌‌و كوڕی‬ ‫ی تیا دروست ئه‌بێت كه‌ جێڵ‬ ‫باش��� ‌‬ ‫ی خۆی‌‌و جنێو ئه‌دات‬ ‫ئه‌دات له‌سه‌ر ‌‬ ‫به‌هه‌ڵوێس���تی حزبه‌ك���ه‌ی ئ���ه‌وال‪.‬‬ ‫پاش���ان هێواش هێ���واش بازاڕه‌ك ‌ه‬ ‫پ���ڕ ئه‌ب���ێ له‌تاجی���ری جگ���ه‌ره‌و‬ ‫ی‬ ‫له‌كۆمپانی���ای حیزب���ی‌و له‌مناڵ��� ‌‬ ‫عه‌لالگه‌ف���رۆش‌و ئه‌مانه‌ش پێكه‌و‌ه‬ ‫ئه‌توانن هه‌مو ش���تێك دابگرن ئیلال‬ ‫سیعری شتومه‌ك نه‌بێ‪.‬‬ ‫لێ پیسكردن‪:‬‬ ‫‪ .1‬دوای هه‌م���و ئیجتیماعێك���ی‬ ‫ره‌س���می‌و براده‌رانه‌‪ ،‬نهێنییه‌كانی‬ ‫حی���زب ف���ه‌وره‌ن له‌مه‌كت���ه‌ب‬ ‫سیاس���ییه‌و‌ه ئه‌گات���ه‌ ئینته‌رنێت‌و‬ ‫په‌یامنێره‌ ناسیاوه‌كان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‪ .2‬ئه‌گه‌ر له‌سه‌ربانه‌و‌ه ته‌ماشا ‌‬ ‫ش���ار بكه‌یت دێیه‌كی زلی ناشیرین‬ ‫ئه‌بینیت به‌هه‌زاران كوێخاو سه‌ركارو‬ ‫تفه‌نگچییه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .3‬سه‌ره‌و‌ه تاقه‌تی له‌جه‌ماعه‌تی‬ ‫خ���واره‌وه‌ ئه‌چێ���ت‌و خواریش���ه‌و‌ه‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی قنگ ‌ه جگه‌ره‌یه‌ك ئیمانی‬ ‫به‌سه‌ره‌و‌ه نامێنێ‪.‬‬ ‫‪ .4‬بابه‌گیان له‌س���ه‌عات پێنجه‌و‌ه‬ ‫ئه‌چێت��� ‌ه س���ه‌ره‌ی نانه‌واخان���ه‌و‬ ‫جیلی تازه‌ش مه‌ش���غوڵی مه‌سیج‌و‬ ‫فه‌یسبوكه‌‪.‬‬ ‫‪ .5‬ده‌می هه‌ركه‌س���ێك بكه‌یته‌و‌ه‬ ‫هه‌م خه‌بیری نه‌وته‌‪ ،‬هه‌م شاره‌زای‬ ‫ی‬ ‫مافه‌كانی مرۆڤ���ه‌‪ ،‬هه‌م له‌كاروبار ‌‬ ‫مروریش���دا به‌قه‌ده‌ر لی���وا عومه‌ری‬ ‫لێئه‌زانێ‪.‬‬ ‫چاره‌سه‌ر‪:‬‬ ‫بسم الله الرحمن الرحیم‬ ‫یس والقران الحكیم‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی هه‌ندێك گرفت ده‌بیته‌وه‌‪،‬‬ ‫رووبه‌ڕوو ‌‬ ‫ئارام بگره‌و په‌ل ‌ه مه‌ك��� ‌ه له‌بڕیاردان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و پڕۆژه‌ی���ه‌ ‌‬ ‫جێبه‌جێكردن��� ‌‬ ‫ی زیاتر‬ ‫به‌ده‌س���ته‌وه‌یه‌ ئ���ارام گرتن��� ‌‬ ‫ده‌وێت‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )331‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/6/19‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫دوو پرۆژەی دینی له‌کوردستاندا‪ ..‬ئیخوانەکان‌و سەلەفییەکان‬ ‫مەریوان وریا قانیع‬

‫بەشی دووەم‌و کۆتایی‬

‫دیموکراسییەت‌و ستەمگەریی زۆرینە‬ ‫ئ���ەوەی زۆرێ���ک له‌ئیس�ل�امییەکانی‬ ‫کوردستان بەشێوەیەکی بەردەوام بەر‬ ‫گوێمانی دەخەن ئەوەیە کە کۆمەڵگای‬ ‫ئێمە ‪%٩٥‬ی موسڵمانە‪ ،‬بۆیە دەبێت رێز‬ ‫له‌ویستی ئەم زۆرینە گەورەیەی کۆمەڵگا‬ ‫بگیرێ���ت‪ .‬وەس���تانێکی رەخنەگران���ە‬ ‫لەس���ەر ئ���ەم رێژەی���ە‌و لێکدان���ەوە‌و‬ ‫راڤەکردن���ی کارێکی گرنگ���ە‪ .‬تێبینی‬ ‫یەکەم لەس���ەر ئەم رێژەیە ئەوەیە کە‬ ‫رێژەیەکی مەزەندەکراوە‪ ،‬گشتگیرییەکە‬ ‫پشتی بەھیچ لێکۆڵینەوە‌و زانیارییەکی‬ ‫کۆنکریت نەگرتوە‪ .‬تا ئەو شوێنەی من‬ ‫ئاگاداربم ھیچ کەس‌و الیەنێک راپرسی‬ ‫لەس���ەر بڕ‌و رادەی دین���داری‌و بێدینی‬ ‫له‌کوردس���تاندا نەک���ردوە‪ ،‬ت���ا بزانین‬ ‫خەڵ���ک چەندی ئیمان���دارە‌و چەندیش‬ ‫بێئیمان‪ .‬گەر ش���تێکی ل���ەو بابەتەش‬ ‫رووبدات دەبێت حیس���اب بۆ ترس���ی‬ ‫خەڵ���ک له‌وەاڵمدانەوەیەکی ئاش���کرا‌و‬ ‫راس���تەوخۆی پرس���یاری دین���داری‌و‬ ‫بێدینی‪ ،‬بکەین‪ .‬بەهەرحاڵ رەنگە ئەم‬ ‫رێژەیە لەوەدا راس���تبێت کە لەس���ەر‬ ‫تەسکەرە‌و دەفتەر نفوس‌و دۆکۆمێنتە‬ ‫رەس���مییەکانی واڵتی ئێمەدا نووسراوە‬ ‫ک���ە ئیس�ل�ام دین���ی هەڵگرەکەیانە‪،‬‬ ‫بەاڵم کەس���ێک خۆی‌و دەوروبەرەکەی‬ ‫نەخڵەتێنێت‪ ،‬ئەو راس���تییە س���ادەیە‬ ‫دەزانێ���ت ک���ەس ب���ە تەس���کەرە‌و‬ ‫دەفتەرنفوس‌و دۆکۆمێنتی رەسمی نابێت‬ ‫بە ئیماندار‌و بێئیمان‪ .‬لەمەش بترازێت‬ ‫گەر تەنانەت ئەو رێژەیە کە تەسکەرە‌و‬ ‫دەفتەرنفووس���ەکان پێماندەڵێ���ن بە‬ ‫جدی وەرگرین‌و وایدابنێن مادام لەوێدا‬ ‫نووسراوە خەڵک موس���ڵمانە‪ ،‬کەواتە‬ ‫هەمووی���ان موس���ڵمانن‪ .‬لەدۆخێک���ی‬ ‫وادا ئ���ەو پرس���یارە دێتەکای���ەوە ئایا‬ ‫ئ���ەم زۆرینەیە چۆن‌و ب���ە چ مانایەک‬ ‫موس���ڵمانن؟ دی���ن چ مانایەک���ی بۆ‬ ‫هەریەکێک ل���ەوان هەیە‌و چ ش���وێن‌و‬ ‫جێیەک له‌ژیانیان���دا داگیردەکات؟ ئایا‬ ‫دین چ رۆڵێک دەبینێت له‌تێڕوانینیاندا‬ ‫بۆ خۆی���ان‌و بۆ کۆمەڵ���گا‌و بۆ دونیا؟‬ ‫تاچەند دەیانەوێت ژیانیان لەپاڵ دیندا‬ ‫رێکبخەن‌و تاچەند نایانەوێت دین ببێتە‬ ‫رێکخەری ژیانیان؟ کە ئەمانە دەڵێم ئەو‬ ‫خاڵ���ەم لەبەرچاوە کە کۆمەڵگای ئێمە‬ ‫کۆمەڵگایەکی دیندار نییە بەو مانایەی‬ ‫ئیسالمییەکان بانگەشەی بۆدەکەن‪.‬‬ ‫هەر کەس���ێک‪ ،‬ب���ۆ نموون���ە‪ ،‬له‌کاتی‬ ‫بانگداندا بە ش���ارەکانی کوردس���تاندا‬ ‫تێپەڕێ���ت‪ ،‬ئ���ەو راس���تییەی ب���ۆ‬ ‫دەردەکەوێ���ت ک���ە ژمارەیەکی زۆری‬ ‫خەڵک نوێژ ناکەن‪ ،‬ئەوەی تەماش���ای‬ ‫یان���ە‌و س���ەیرانگە‌و مەیخانەکان���ی‬ ‫کوردستان بکات‪ ،‬دەزانێت ژمارەیەکی‬ ‫تری خەڵک کە لەسەر تەسکەرەکانیان‬ ‫نووسراوە موسڵمان‪ ،‬بە ئاشکرا ژیانێکی‬ ‫نادینی بەس���ەردەبەن‪ .‬خۆ ئەوەش���ی‬ ‫تەماش���ای رێ���ژەی هەواداران���ی ھێزە‬ ‫ئیسالمییەکان بکات‪ ،‬بۆی دەردەکەوێت‬ ‫ژم���ارەی ئەوان���ەی ب���ەدوای ئ���ەم‬ ‫ھێزان���ەوەن زۆر زۆر کەمترە لەژمارەی‬ ‫ئەوانەی ل���ەدەوری ھێزە عەلمانییەکان‬ ‫کۆبوونەتەوە‪ .‬بەکورتی ئەو خاڵەی من‬ ‫دەمەوێت نیش���انیبدەم ئەوەیە کە گەر‬ ‫راستیشبێت ‪%٩٥‬ی خەڵکی کوردستان‬ ‫موسڵمانە‪ ،‬ئەمە مانای ئەوە نییە ‪%٩٥‬‬ ‫خەڵ���ک دەیانەوێ���ت له‌کۆمەڵگایەکی‬ ‫دینیدا بژین‌و سیستمێکی کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫سیاس���ی دینیان هەبێت‌و یاس���اکان‌و‬ ‫پەیوەندییەکان‌و ش���ێوازە جیاوازەکانی‬ ‫ژی���ان دین بیانبات بەڕێوە‪ .‬ئەم رێژەیە‬ ‫مان���ای ئ���ەوە نییە هەم���وو کۆمەڵگا‬ ‫دەیانەوێ���ت ئ���ەو جلوبەرگ���ە دینییە‬ ‫بپۆشن کە ئیسالمییەکان بە جلوبەرگی‬ ‫ش���ەرعی ناویدەبەن‪ ،‬یان کتێبی دینی‬ ‫بخوێنن���ەوە تەلەفیزۆنەکانیان باس���ی‬ ‫دینی���ان بۆبکات‪ .‬خۆ گ���ەر هەنگاوێک‬ ‫زیات���ر بچین���ە پێش���ەوە‌و رێژەک���ە‬ ‫کەمەکێ���ک وردتربکەین���ەوە‪ ،‬ئەوکات‬ ‫دەکرێت بڵێی���ن ژمارەی ئەوانەی لەناو‬ ‫ئەو ‪%٩٥‬ـ���ەی خەڵکدا ک���ە دیندارن‪،‬‬ ‫هەمووی���ان هەڵگری یەک تێگەیش���تن‬ ‫بۆ دی���ن نین‌و هەموویان هەمان هەمان‬ ‫داواکاری‌و هەم���ان چاوەڕوانیی���ان‬ ‫له‌دی���ن نییە‌و هەم���ان رۆڵیش بە دین‬ ‫له‌ژیانی خۆیاندا نابەخش���ن‪ .‬بەکورتی‬ ‫قسەکردن لەو رێژەیە بەو رەهاییە نەک‬ ‫تەنها قس���ەکردنێکی بێمانایە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫حیس���اباتێکی سیاس���ی‌و ئایدیۆلۆژی‬ ‫لەپش���تە ب���ۆ س���ەپاندنی پرۆژەیەک‬ ‫کە لەڕاس���تیدا "زۆرین���ەی" بەرچاوی‬ ‫کۆمەڵ���گا نایەوێت بس���ەپێنرێت‪ .‬ئەم‬

‫تەعمیم‌و گشتگیرییە س���ادە‌و هەڵەیە‬ ‫ئەوەن���دەی هەندێک راس���تی گرنگمان‬ ‫لەسەر تەماحی سیاسی ھێزە ئیسالمی‌و‬ ‫خوێندەوارەکانی���ان پێدەڵێت‪ ،‬ئەوەندە‬ ‫راستییەکی سۆس���یۆلۆژیمان پێناڵێت‬ ‫کە لەپاڵیدا بزانین کۆمەڵگای ئێمە چی‬ ‫دەوێت؟ چ تێڕوانی���ن‌و چاوەڕوانییەکی‬ ‫له‌دین هەیە‪ .‬لەڕاس���تیدا تاقە ش���تێک‬ ‫ئ���ەم گریمانەی ‪%٩٥‬ـە بس���ەلمێنێت‪،‬‬ ‫خ���ودی گریمانەک���ە خۆیەت���ی‪ ،‬نەک‬ ‫لێکۆڵین���ەوە‌و تێڕامانێک���ی ورد ل���ەو‬ ‫رێژەی���ە‌و وردکردن���ەوەی ب���ۆ زانیاری‬ ‫سۆس���یۆلۆژیانە لەس���ەر کۆمەڵ���گا‪.‬‬ ‫خاڵێک���ی تر ئەوەی بەردەوام باس لەم‬ ‫رێژەی���ە دەکات کۆمەڵێک کۆمەڵناس‌و‬ ‫سیاسەتناس‌و زانای بوارە جیاوازەکانی‬ ‫ژیانی کۆمەاڵیەت���ی نین‪ ،‬بەڵکو کادرە‬ ‫سیاس���ییەکانی ئیس�ل�امی سیاس���ی‌و‬ ‫هەندێ���ک له‌خوێندەوارەکانیان���ن‪ ،‬ئەو‬ ‫چاالکەوانانەن کە دینیان بەشێوەیەکی‬ ‫خراپ کردۆتە بنەمای سیاس���ەتکردن‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی دەڵێ���ت کۆمەڵ���گای ئێم���ە‬ ‫‪%٩٥‬ی موس���ڵمانە‪ ،‬دەیەوێ���ت بەناوی‬ ‫زۆرایەتییەک���ی رەه���اوە قس���ەبکات‪،‬‬ ‫قس���ەکردنیش بەن���اوی زۆرایەتییەکی‬ ‫رەهاوە قس���ەکردنێکە له‌فاش���ییەتەوە‬ ‫نزیکە نەک له‌دیموکراسییەتەوە‪.‬‬

‫گەر راستیشبێت‬ ‫‪%٩٥‬ی خەڵکی‬ ‫کوردستان موسڵمانە‪،‬‬ ‫ئەمە مانای ئەوە نییە‬ ‫‪ %٩٥‬خەڵک دەیانەوێت‬ ‫له‌کۆمەڵگایەکی دینیدا‬ ‫بژین‌‬ ‫لەم���ەش بترازێ���ت دیموکراس���ییەت‬ ‫ش���ێوازێک له‌حوکمڕان���ی نیی���ە‬ ‫کورتبکرێت���ەوە ب���ۆ حوکم���ی زۆرینە‬ ‫بەتەنها‪ .‬له‌تیورەی دیموکراس���ییەتدا‪،‬‬ ‫ب���ۆ نموون���ە‪ ،‬الی جۆن س���تیوارت‪،‬‬ ‫یەکێک لەو خاڵە س���ەرکی‌و گرنگانەی‬ ‫له‌ناوەڕاس���تی س���ەدەی نۆزدەهەمەوە‬ ‫باس���دەکرێت مەترس���ی دروستبوونی‬ ‫"ستەمگەری زۆرینە"یە‪ ،‬واتە مەترسی‬ ‫گۆڕانی "زۆرایەتی دیموکراسییانەیە" بۆ‬ ‫"زۆرایەتییەکی ستەمگەر"‪ .‬لەسەردەمی‬ ‫ج���ۆن س���تیوارت میلەوە هەس���ت بە‬ ‫مەترس���ی ئەوە ک���راوە کە ش���ێوازی‬ ‫دیموکراس���ییانەی حوکمڕانی ئەگەری‬ ‫دروس���تبوونی جۆرێک له‌س���تەمگەری‬ ‫نوێ لەگەڵخۆیدا دەھێنێت کە مەترسی‬ ‫"س���تەمگەری زۆرینە"ی���ە‪ .‬بۆیە هەر‬ ‫لەس���ەردەمی ئەم نووس���ەرەوە داوای‬ ‫کۆمەڵێک میکانیزم‌و رێگری دەستووریی‬ ‫کراوە کە نەھێڵێت دەس���ەاڵتی زۆرینە‬ ‫ببێ���ت بە دەس���ەاڵتێکی س���تەمگەر‪،‬‬ ‫ی���ان ببێت���ە ھۆکاری دروس���تبوونی‬ ‫"دیکتاتۆریەتێک���ی نوێ" لەژێر چەتری‬ ‫دیموکراسییدا‪ .‬ئەمە وایکردوە تیورەی‬ ‫دیموکراس���ییەت لەس���ەردەمی ج���ۆن‬ ‫ستیوارت میلەوە س���ەرقاڵی ئەوەبێت‬ ‫س���نوورەکانی دەس���ەاڵتی زۆرین���ە‬ ‫دەستنیشانبکات‌و ئەو بەند‌و خااڵنە بە‬ ‫ئاشکرا بناسێنێت کە زۆرینە بۆی نییە‬ ‫بیانگۆڕێت‌و دەسکاریانبکات‪ .‬لەهەموو‬ ‫دۆخێک���دا دەس���ەاڵتی زۆرین���ە نابێت‬ ‫بێڕێ���زی بەرامبەر ب���ە کەمینە بکات‌و‬ ‫نابێت را‌و بۆچوونەکانی کەمینە بەهەند‬ ‫وەرنەگرێت‪ .‬هاوکات زۆرینە بۆی نییە‬ ‫ئ���ەوەی دەیەوێت بەبێ حیس���ابکردن‬ ‫بۆ ماف‌و ویس���ت‌و ئازادی کەمینەکان‬ ‫بیس���ەپێنێت‌و خۆی چی بەڕاست زانی‬ ‫ئەوەبکات‪ .‬ئەوەش���ی ک���ە نابێت ھیچ‬ ‫زۆرینەی���ەک بەھیچ جۆرێک دەس���تی‬ ‫بۆببات مەسەلەی مافە دەستورییەکانی‬ ‫تاکەکەس‌و گروپەکان���ە‪ ،‬مافی ئازادی‬ ‫بەهەم���وو ش���ێوەکانییەوە‪ ،‬بە مافی‬ ‫ب���وون ی���ان نەبوونی دین���ەوە‪ ،‬مافی‬ ‫س���ەربەخۆبوون‌و ژیانی تاکەکەس���ی‬ ‫تایبەت‌و پارێ���زراو‪ .‬ئەمە جگە له‌مافی‬ ‫یەکس���انبوون لەبەردەمی یاس���ادا بۆ‬ ‫هەم���ووان‪ ،‬دین���دار‌و بێدی���ن‌و هەژار‌و‬ ‫دەوڵەمەند ‪ ،‬ژن‌و پیاو‪ ،‬ھتد‪ ...‬پاراستنی‬

‫ئەم مافانە‌و رێگرت���ن له‌دیکاتۆریەت‌و‬ ‫س���تەمگەری زۆرینە وایک���ردوە هەموو‬ ‫سیس���تمێکی دیموکراسی پێویستی بە‬ ‫دەس���تور یان رێکەوتنێکی کۆمەاڵیەتی‬ ‫هەبێ���ت‪ ،‬مافەکان���ی پێش���وەخت‬ ‫رێکخستبێت‪ ،‬بۆئەوەی مەودا بە زۆرینە‬ ‫نەدا چۆنی ویست وا دەسکاریانبکات‌و‬ ‫چۆنی ویست وا حوکمڕانیبکات‪.‬‬ ‫له‌ڕاس���تیدا ج���ۆن س���تیوارت می���ل‌و‬ ‫نووسەرانی بواری دیموکراسییەت تەنها‬ ‫کێش���ەیان لەگەڵ "زۆرینەی سیاسیدا"‬ ‫نیی���ە‪ ،‬واتە تەنه���ا له‌دروس���تبوونی‬ ‫ستەمگەری سیاس���ی زۆرینە ناترسن‪،‬‬ ‫بەڵکو ترسێکی زۆرتر‌و گەورەتریشیان‬ ‫له‌"زۆرین���ەی ئەخالقی" هەی���ە‪ .‬واتە‬ ‫ترسیان لەو ستەمگەرییەیە کە دەشێت‬ ‫زۆرینە بەن���اوی پاراس���تنی ئەخالقی‬ ‫کۆمەاڵیەتییەوە لەس���ەر تاکەکەسەکان‬ ‫پیادەیب���کات‪ .‬ج���ۆن س���تیوارت میل‬ ‫لەم رووەوە دەنووس���ێت‪" :‬پاراس���تنی‬ ‫ئینس���ان له‌زۆرینەی سیاس���ی بەتەنها‬ ‫بەس نییە‪ ،‬بەڵکو پێویس���تە ئینسان‬ ‫له‌بیروبۆچ���وون‌و هەس���ت‌و نەس���تە‬ ‫بااڵدەس���تەکانیش بپارێزرێت‪ ،‬ئینسان‬ ‫لەو مەیل���ەی کۆمەڵ���گا بپارێزێت کە‬ ‫دەیەوێت بیروبۆچ���وون‌و کردەوەکانی‬ ‫خۆی وەک یاس���ای ئەخالقی بەس���ەر‬ ‫ئەوان���ەدا بس���ەپێنێت ک���ە نایانەوێت‬ ‫پەیڕەویانبک���ەن‪ ،‬بۆئ���ەوەی رێبگرێت‬ ‫له‌دروستبوونی هەر جۆرێک له‌تاکەکەس‌و‬ ‫هەرش���ێوازێک له‌بە تاکەکەسبوون کە‬ ‫لەگ���ەڵ راوبۆچوونی ئەخالقی زۆرینەدا‬ ‫نەگونجێت"‪ .‬بە کورت���ی میل پێیوایە‬ ‫ئەرکی دیموکراسییەت بریتییە له‌ڕێگرتن‬ ‫له‌"سەپاندنی ئەو مۆدێله ‌ئەخالقییەی‬ ‫ک���ە زۆرینە باوەڕیان پێیەتی بەس���ەر‬ ‫هەموواندا"‪.)٥(.‬‬ ‫لێرەوە ئەوەی پێویستە ئیسالمییەکانی‬ ‫کوردس���تان وازلێبهێن���ن مەس���ەلەی‬ ‫قس���ەکردنە بەن���اوی هەم���وو ی���ان‬ ‫زۆرین���ەی کۆمەڵ���گاوە‪ ،‬قس���ەکردنە‬ ‫بەن���اوی "موقەدەس���اتی زۆرینە"وە‪،‬‬ ‫هەموو قسەکردنێکی رەها بەناوی ئەو‬ ‫زۆرینەی���ەوە س���تەمگەرییەکی نوێمان‬ ‫بۆدروس���تدەکات‪ ،‬س���تەمگەرییەک‬ ‫لەڕێگای سندوقەکانی دەنگدانەوە‪.‬‬ ‫دینی خۆنمایشکەر‬ ‫پێش���تر وتم دین له‌کوردستاندا بەرەو‬ ‫ئەوە دەڕوات له‌دوو جۆری س���ەرەکیدا‬ ‫دەربکەوێ���ت‪ .‬ج���ۆری یەکەمیان ئەو‬ ‫بەسیاس���یکردنە نادیموکراس���ییەی‬ ‫بەردەوامی دینە کە باسمکرد‌و ئەمەشم‬ ‫وەک پرۆژەیەک���ی ئیخوانی ناس���اند‪،‬‬ ‫ئێس���تا دەمەوێ���ت باس له‌پ���رۆژەی‬ ‫دووهەمی���ان بک���ەن کە "س���تراتیژی‬ ‫نمایش���کردن‌و نیش���اندانی دینداری���ی‬ ‫لەفەزای گش���تی"دا کردۆت���ە ئامانج‪.‬‬ ‫مەبەستم لەمەش پرۆژەی سەلەفییەتی‬ ‫دینییە له‌کوردس���تاندا‪ .‬بەشێوەیەکی‬ ‫گش���تی پرۆژەی س���ەلەفیەت پرۆژەی‬ ‫بەرجەستەکەردنی‌و نیشندانی ئاشکرای‬ ‫دینە لەناو فەزای گش���تیدا‌و هەوڵدانە‬ ‫ب���ۆ باڵوکردنەوەی دین بەن���او هەموو‬ ‫ئاس���تەکانی ژیان���ی کۆمەاڵیەتی���دا‪.‬‬ ‫ئەگەرچی س���ەلەفییەکان خۆیان وەک‬ ‫بزوتن���ەوە‌و کەس���ایەتی‌و رێبازێک���ی‬ ‫ناسیاس���ی دەناس���ێنن‌و دی���ن وەک‬ ‫مۆدێلێکی تایبەت لەژیان نمایشدەکەن‪،‬‬ ‫بەاڵم لەه���ەر هەلومەرجێک���دا توانای‬ ‫ئەوەی���ان هەبێ���ت ئ���ەو دینداریی���ە‬ ‫تاکەکەس���ی‌و کۆمەاڵیەتییە بگۆڕن بۆ‬ ‫پرۆژەیەک���ی سیاس���ی‪ ،‬درێغی ناکەن‌و‬ ‫درێغیان نەکردوە‪ .‬سەلەفییەکانی میسر‬ ‫باشترین نموونەی ئەم وەرچەرخانەن‪.‬‬ ‫بەهەرحاڵ ئەوەی من لێرەدا دەمەوێت‬ ‫نیش���انبدەم رەهەندە سیاس���ییەکانی‬ ‫س���ەلەفیەت نییە‪ ،‬بەڵک���و ئەو رۆحە‬ ‫ئیس���تیعرازی‌و نمایشکەرەیە کە ئەمانە‬ ‫ب���ە دین‌و دین���داری دەبەخش���ن‪ .‬ئەم‬ ‫رۆحە خۆنمایش���کەر‌و ئیس���تیعرازییە‬ ‫پەیوەندییەک���ی ئەوتۆی ب���ە ناوەوەی‬ ‫ئینس���ان‌و بە دۆخێکی رۆحی‌و دەرونی‬ ‫تاکەکەس���یی تایبەتەوە نییە‪ ،‬بەڵکو‪،‬‬ ‫بەپلەی یەکەم‪ ،‬چاالکی خۆدەرخستن‌و‬ ‫خۆنمایشکردنێکی نەرجسییانەیە لەناو‬ ‫فەزای گشتی کۆمەڵگادا‪ .‬لەمەشدا دین‬ ‫کورتدەکەنەوە بۆ توێکڵێکی دەرەکی‌و‬ ‫شێوازێکی دەرکەوتن‌و خۆنمایشکردن‪.‬‬ ‫ئەرک���ی س���ەرەکی ئ���ەم توێکڵکاری‌و‬ ‫رووکەش���یەش جیاکردنەوەی ئینسانی‬ ‫بەناو ئیماندارە له‌ئینس���انی بێئیمان‪،‬‬ ‫دروس���تکردنی س���نوورێکی بین���راوە‬ ‫لەنێ���وان دین‌و نادیندا‪ ،‬لەنێوان ئەوەی‬ ‫دەش���ێت‌و دەبێ���ت هەبێ���ت‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫ئەوەی ک���ە نابێت‌و ناش���ێت هەبێت‪.‬‬ ‫ئەم س���تراتیژەیە وادەکات ئەم جۆرە‬ ‫له‌دینداری س���ەلەفییانە ئ���ەو گرنگییە‬ ‫گەورەیە بە جلوبەرگ‌و حیجاب‌و ریش‌و‬ ‫س���مێڵ‌و خۆداپۆشین‌و سەرجەمی شتە‬

‫سەلەفی ئەو مەترسییە گەورەیەیە کە‬ ‫سەلەفیەت ئەمڕۆ لەس���ەر کۆمەڵگای‬ ‫ئێمەی هەیە‪.‬‬

‫کێشەی نەتوانینی‬ ‫وێناکردنی دینە وەک‬ ‫بەش‌و رەهەندێک‬ ‫له‌ڕەهەندەکانی ژیان‪،‬‬ ‫نەک وەک هەموو ژیان‬ ‫رووکەش���ەکانی تری ئیمانداری بدات‪.‬‬ ‫ئاش���کرایە چەندە دی���ن کورتببێتەوە‬ ‫بۆ رووە رووکەش���ەکانی دین‪ ،‬ئەوەندە‬ ‫لەڕووی رۆح���ی‌و دەرونی‌و ویژدانییەوە‬ ‫الواز‌و بێهێز دەبێ���ت‪ .‬لێرەدایە یەکێک‬ ‫له‌دوژنمە گەورەکانی سەلەفیەتی دینی‬ ‫ئەو رێبازە دینییانەی ترە کە گرنگی بە‬ ‫رەهەندە رۆحییەکانی دین دەدەن تا بە‬ ‫رووکارە دەرەکی‌و رووکەشەکانی‪.‬‬ ‫ئ���ەو هەڵ���ە گەورەیەی س���ەلەفییەت‬ ‫دەی���کات ئەوەی���ە ک���ە پێیانوای���ە‬ ‫دەرکەوتن���ی دین له‌فەزای گش���تیدا‌و‬ ‫نیش���اندنی دینداری لەڕێ���گای توێکڵە‬ ‫رووکەش‌و دەرەکییەکانییەوە‪ ،‬کۆتایی‬ ‫بەکێشە گەورەکانی کۆمەڵگا دەھێنێت‪.‬‬ ‫بۆ نموون���ە زۆرێک لەمان���ە پێیانوایە‬ ‫گەر ئافرەت حیجابی لەس���ەرکرد‪ ،‬ئیتر‬ ‫کێش���ەی نێوان نێر‌و مێ‪ ،‬مەس���ەلەی‬ ‫ش���وێن‌و جێی ئاف���رەت له‌کۆمەڵگادا‪،‬‬ ‫یەکس���انی نێ���وان پی���او‌و ئاف���رەت‪،‬‬ ‫چارەس���ەرکراوە‪ .‬پێیانوایە کۆتایی بە‬ ‫قەیرانی خێزان‌و بونیادی دەسەاڵتگەر‌و‬ ‫پاتریارکییانەی خێزان هاتووە‪ ،‬پێیانوایە‬ ‫ئەو قات‌و قڕییە جنس���ییەی کە هەیە‌و‬ ‫ئ���ەو دواکەوتنە ترس���ناکەی تەمەن‌و‬ ‫توانای ش���وکردن‌و ژنهێن���ان‌و لەوێوە‬ ‫دواکەوتن���ی دەس���تپێکردنی ژیانێکی‬ ‫سێکس���ی رێکخراو‪ ،‬بە داپۆشینی قژ‌و‬ ‫بە ریشهێشتنەوە کۆتاییپێدێت‪ .‬ئەمانە‬ ‫پێیانوایە گ���ەر منااڵن���ی قوتابخانەی‬ ‫س���ەرەتاییان فێری ئەوەک���رد قورئان‬ ‫دەرخ بک���ەن‪ ،‬ئیدی ئەو منااڵنە رێگای‬ ‫خۆیان لەناو دونی���ای ئاڵۆزی ئەمڕۆدا‬ ‫ئەدۆزنەوە‌و وەک بوونەوەری سەربەخۆ‌و‬ ‫ئازاد دەتوانن ژیانی خۆیان رێکبخەن‪.‬‬ ‫ئەمان���ە لەباتی ئ���ەوەی مندااڵن فێری‬ ‫زمان���ە زیندووەکان���ی دونی���ا‌و فێری‬ ‫پەروەردەیەک���ی دیموکراس���ییانەیان‬ ‫بک���ەن‪ ،‬دیندارییەک���ی بێقوواڵیی���ان‬ ‫پێئەدەن دابڕا‌و له‌پێداویس���تییە هەرە‬ ‫سادەکانی ژیانیان‪.‬‬ ‫س���ەلەفیەتی دین بانگەش���ەی بوونی‬ ‫یەک ش���ێواز له‌دین���ی راس���تەقینە‌و‬ ‫یەک ش���ێواز له‌دین���داری‌و یەک جۆر‬ ‫لێکدان���ەوە دەکات‪ ،‬ئەمان���ەش لەزۆر‬ ‫رووەوە س���ەرلەنوێ بەرهەمهێنانەوەی‬ ‫ئ���ەو کولتورە سیاس���ی‌و کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫فەرهەنگییەی���ە کە لەگ���ەڵ ئەزموونی‬ ‫یەک حیزب���ی‌و یەک س���ەرۆکی‌و یەک‬ ‫ئایدیۆلۆژیدا ل���ەم ناوچەیەدا هاتووە‌و‬ ‫ئەو هەموو زیانەی بە مێژووی میلەتان‌و‬ ‫کۆمەڵگاکان���ی ئەم ناوچەیە گەیاند کە‬ ‫هەموومان دەیناسین‪ .‬سەلەفیەتی دینی‬ ‫گەڕان���ەوە نییە بۆ دینی راس���تەقینە‪،‬‬ ‫بەڵکو دیوی ئەودیوی س���ەرجەمی ئەو‬ ‫دید‌و تێڕوانین‌و ئاکارە تۆتالیتارییانەیە‬ ‫کە بەشێکی ناشیرینی مێژووی سەدەی‬ ‫بیستەمی ئەم ناوچەیەیە‪.‬‬ ‫لەڕووی مێژووییەوە ناکرێت بەھێزبوونی‬ ‫س���ەلەفیەتی دین���ی ل���ەم ناوچەیەدا‬ ‫له‌ئابوری نەوت‌و له‌تێکەڵبوونی دۆالری‬ ‫ن���ەوت ب���ە دیدێکی دینی گش���تگیری‬ ‫نادیموکراس���ی‌و داخراو داببڕین‪ .‬رۆڵی‬ ‫رێب���ازی وەهابیزمی س���عودی‌و رۆڵی‬ ‫دۆالرەکانی نەوتی سعودییە لەمڕووەوە‬ ‫ھێجگار گ���ەورە‌و بەرچاوە‪ .‬بەبۆچوونی‬ ‫من لێرەشدا کێشەی سەلەفیەتی دینی‬ ‫له‌سیاسیبوون‌و ناسیاسیبوونیدا نییە‪،‬‬ ‫چونکە من باوەڕم وایە هەموو گروپێکی‬ ‫دینی پێویس���تە ئەگەر‌و توانای ئەوەی‬ ‫لەبەردەمدابێت خ���ۆی وەک گروپێکی‬ ‫سیاسیش نمایش���بکات‪ ،‬کێشەکە وەک‬ ‫وتم له‌بە سیاس���یبوونی دین���دا نییە‪،‬‬ ‫کێشەکە لەوەدایە سەلەفیەتی دینی ئەو‬ ‫ش���ێوازە میلییەی دین‪ ،‬واتە ئەو دینە‬ ‫ش���ەعبییە‪ ،‬وێراندەکات کە بەحوکمی‬ ‫میلیبوونی کراوەت���ر‌و پەیوەندیدارتر‌و‬ ‫ئینسانیتر‌و لەڕاستیشدا عەقاڵنیترە لەو‬ ‫دینەی کە س���ەرقاڵی خۆنمایشکردن‌و‬ ‫خۆ ئیستعرازکردنە له‌ناو فەزای گشتی‬ ‫کۆمەڵ���گادا‪ .‬دەس���کاریکردنی دین���ی‬ ‫میلی بە ئاراس���تەی کردنی بە دینێکی‬

‫مەترسییەکان‬ ‫ئەم دوو ش���ێوازە بااڵدەستەی دین کە‬ ‫باسمانکردن کۆمەڵێک کێشەی گەوەیان‬ ‫هەیە‪ ،‬لەپێش هەمووش���یانەوە کێشەی‬ ‫ئ���ەوەی ک���ە ناتوانن لەگ���ەڵ ئازادیدا‬ ‫بژین‪ ،‬ناتوانن ئینسان وەک گەورەترین‬ ‫بەه���ا تەماش���ابکەن‪ ،‬ناتوان���ن لەگەڵ‬ ‫داھێناندا تەبابن‪ ،‬ناتوانن دەس���تنەبەن‬ ‫بۆ ژیانی تاکەکەس���ی ئینس���ان‪ ،‬لەوە‬ ‫تێناگەن دینی راستەقینە له‌ڕابردووەوە‬ ‫ناھێنرێ���ت‪ ،‬تەماحی ئەوەی���ان نەبێت‬ ‫هەم���وو کێش���ەکانی بوونی ئینس���ان‬ ‫له‌کۆمەڵ���گا هاوچەرخەکان���دا بە دین‬ ‫چارەسەربکەن‪ .‬کێشەی ئەمانە کێشەی‬ ‫نەتوانینی وێناکردنی دینە وەک بەش‌و‬ ‫رەهەندێ���ک له‌ڕەهەندەکانی ژیان‪ ،‬نەک‬ ‫وەک هەموو ژیان‪.‬‬ ‫ئەم شێوازە له‌دینی سیاسی‌و له‌سەلەفیەت‬ ‫له‌کوردس���تاندا نایانەوێت ئەو راستییە‬ ‫ببینن کە بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانی‬ ‫دونیای ئەمڕۆ فیک���ری تر‌و دیدی تر‌و‬ ‫بیرکردنەوەی تر‌و ش���ێوازی بەرخوردی‬ ‫ت���ر‌و عەقاڵنیەت���ی تر پێویس���تن‪ ،‬کە‬ ‫هەموویان لەدەرەوەی دین‌و لەدەرەوەی‬ ‫دیندارییەوە دێن‪ .‬نایانەوێت ئەوە ببینن‬ ‫هەموو ئەو ش���تانەی تر نەک تەنها بۆ‬ ‫چارەسەکردنی بەشێکی ھێجگار زۆری‬ ‫کێش���ە‌و گرفتەکانی ئینسان‌و کۆمەڵگا‬ ‫هاوچەرخەکان���ی ئەم���ڕۆ پێویس���تن‪،‬‬ ‫بەڵکو بۆ تازەکردنەوەی دین خۆش���ی‬ ‫پێویس���تن‪ ،‬بۆ کردنی دین بەبەشێکی‬ ‫گرنگ���ی رەهەن���دی ناوەک���ی مرۆڤی‬ ‫ئیماندار خۆشی پێویستن‪ ،‬بۆ بەخشینی‬ ‫قواڵییەکی دەرونی‌و ویژدانی‌و ئەخالقی‌و‬ ‫رەمزی بە دینداری پێویستن‪ .‬بۆ کردنی‬ ‫دینی سیاس���ی بە دینێکی دیموکراس‬ ‫پێویستن‪ .‬بۆ دروس���تکردنی باوەڕێک‬ ‫پێویس���تن بتوانێت ئینس���ان لەڕووی‬ ‫رۆحیی���ەوە دەوڵەمەندب���کات‪ ،‬ن���ەک‬ ‫هەژاریب���کات‪ ،‬بی���کات ب���ە مرۆڤێکی‬ ‫ئازادت���ر‌و لێبوردوتر‪ ،‬نەک بە کادرێکی‬ ‫سیاس���ی‌و دینی س���ڵ لەوە نەکاتەوە‬ ‫بەناوی خودا‌و پێغەمبەرەکانەوە بدوێت‪.‬‬ ‫بەکورتی ئەوەی ئەمڕۆ له‌دونیای ئێمەدا‬ ‫پێویس���تە بێدینی نیی���ە‪ ،‬بەڵکو ئەو‬ ‫جۆرەیە له‌دی���ن‌و دینداری کە تەماحی‬ ‫ئەوەنەبێ���ت لەڕێ���گای دروس���تکردنی‬ ‫وێنەیەکی ناش���یرن‌و ناقۆاڵی دینەکانی‬ ‫تر‌و ش���ێوازەکانی ت���ری بیرکردنەوە‌و‬ ‫داھێنان‌و ژیان���ەوە‪ ،‬وێنەیەکی جوان‌و‬ ‫فریش���تەیی‌و مەق���ەدەس بۆخ���ۆی‬ ‫دروس���تبکات‪ .‬بەکوررت���ی دینێ���ک‬ ‫نەبێت موقەدەس���بوونی خۆی لەسەر‬ ‫لەعنەتکردن لەوانی تر دروستبکات‪.‬‬

‫تێکەڵکردنی پرۆژەی‬ ‫ئیخوانی‌و پرۆژەی‬ ‫سەلەفیەت بەیەکتری‬ ‫جگە له‌مەبەستە‬ ‫سیاسییەکانیان‪،‬‬ ‫مەبەستێکی‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و فەرهەنگی‬ ‫ترسناکیشیان هەیە‬ ‫دەرەنجام‬ ‫ئەو ش���ێوازە تازەیەی له‌دین‌و دینداری‬ ‫له‌دونیای ئێمەدا خەریکە بااڵدەستدەبێت‬ ‫تێکەڵێک���ە له‌ئیس�ل�امی ئیخوان���ی‌و‬ ‫ئیس�ل�امی س���ەلەفی‪ .‬ئیس�ل�امێکیان‬ ‫دەیەوێت تا سەرئێسقان سیاسی بێت‌و‬ ‫ئیسالمەکەی تریان دەیەوێت رۆحێکی‬ ‫شانۆیی‌و خۆنمایش���کەری ئیستیعرازی‬ ‫هەبێت‪ .‬ترس���ناکی ئەم دوو ش���ێوەیە‬ ‫له‌ئیس�ل�ام لەبوون���ی خۆیان���دا نییە‪،‬‬ ‫چونک���ە تا ئەمڕۆش بەش���ێکی کەمی‬ ‫کۆمەڵ���گای ئێم���ە باوەڕی سیاس���ی‌و‬ ‫دینی‌و کۆمەاڵیەتی خۆی بەم دووشێوە‬ ‫تایبەتەی بەگەڕخستنی دین له‌کۆمەڵگای‬ ‫ئێمەدا بەخشیوە‪ .‬ترسناکی ئەم دۆخە‬ ‫ئەو کاتە دەس���تپێدەکات کە ئیسالمی‬ ‫میللی‪ ،‬ئیس�ل�امی ناو دڵ���ی ئیماندار‌و‬ ‫خوداناس���ە س���ادە‌و ئاس���اییەکانی‬ ‫دونیای ئێم���ە دەکەونە ژێر کاریگەریی‬ ‫ئەوانەوە‪ .‬ئەوکاتەی ئیس�ل�امی میلیی‪،‬‬ ‫کە تاڕادەیەکی زۆر ئیسالمێکی ھێمن‌و‬ ‫کراوە‌و لێبوردەیە‪ ،‬لەگەڵ ئەم دوو پرۆژە‬ ‫ئیس�ل�امییەدا تەماهی دەکات‌و دەبێتە‬

‫هەڵگری هەمان رۆحیەتی خۆسەپاندن‌و‬ ‫توڕەب���وون‌و گ���رژی‌و قیڕەقی���ڕە‌و‬ ‫هات‌و ه���اوار‌و نەفرەتک���ردن له‌نادین‌و‬ ‫دژەدین‪ .‬ئیس�ل�امی میلی ئیس�ل�امێکە‬ ‫بەش���ێکە له‌پەیوەندی هاوس���ێیەتی‌و‬ ‫مش���ورخواردنی‬ ‫بەدەمەوەچ���ون‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی‪ ،‬بەاڵم ئەو دوو ئیسالمەی‬ ‫ت���ر هەڵگ���ری پ���رۆژەی سیاس���ی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی تایبەتن ک���ە تا ئەمڕۆش‬ ‫ناکۆکن بە سەرەتا هەرە سەرەتاییەکانی‬ ‫دیموکراسییەت‌و قبووڵکردنی جیاوازی‪.‬‬ ‫دەڵێم ئەو کاتەی ئەم دوو ش���ێوازەی‬ ‫ئیسالم لەوەدا س���ەردەکەون ئیسالمی‬ ‫میللی وێرانبکەن یان وەک ئیس�ل�امی‬ ‫خۆیانی لێبک���ەن‪ ،‬واتە ه���ەم بیکەن‬ ‫بە ئیس�ل�امێکی سیاس���ی‌و ه���ەم بە‬ ‫ئیسالمێکی خۆنمایش���کەر‌و رووکەشی‬ ‫ئیس���تیعرازی کۆنەپارێز‪ ،‬ئەودەم دین‬ ‫له‌دونیای ئێم���ەدا دەبێتە دیاردەیەکی‬ ‫سیاس���ی‌و کۆمەاڵیەت���ی‌و فەرهەنگ���ی‬ ‫مەترسیدار‪.‬‬ ‫ئەگەرچی له‌پ���رۆژەی یەکەمدا جۆرێک‬ ‫له‌ناکۆکی لەنێوان ئیس�ل�امی ئیخوانی‌و‬ ‫ئیخوانی سەلەفیدا دەردەکەوێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دواجار بەو پێکهاتە‌و عەقڵیەت‌و خەیاڵە‬ ‫سیاس���ی‌و فەرهەنگییەی ئەمڕۆکە ئەم‬ ‫دوو ھێزە هەیانە‪ ،‬ئەوان نەک بەیەکتری‬ ‫ناکۆک نی���ن‌و نابن‪ ،‬بەڵکو کاری یەکتر‬ ‫تەواودەک���ەن‪ .‬لەم دۆخەدا ئیس�ل�امی‬ ‫سیاس���ی‪ ،‬یان دینی بەسیاس���یکراو‌و‬ ‫لەس���ەر عەرش���ی دینێکی کۆمەاڵیەتی‬ ‫کۆنەپارێ���ز‌و داخ���راو‌و ئیس���تیعرازی‬ ‫بەهەردووکیش���یان‬ ‫دادەنیش���ێت‌و‬ ‫دیدنێکی پڕ تەماح���ی تۆتالیتاریانەی‬ ‫گش���تگیر‌و نادیموکراس‌و دەسەاڵتگەر‬ ‫دروستدەکەن‪.‬‬ ‫لەڕاس���تیدا ئەو ئیس�ل�امەی ئەم دوو‬ ‫ھێ���زە بەجی���ا لەیەکت���ر‌و بەیەک���ەوە‬ ‫بەرهەمیدەھێن���ن‪ ،‬ئیس�ل�امێکە دابڕاو‬ ‫له‌س���ەرجەمی ئەو پێش���مەرجانەی کە‬ ‫دین دەکەنە ئامرازێک بۆ دروستکردنی‬ ‫کۆمەڵگایەکی کراوە‌و دیموکراس‌و رێزگر‬ ‫له‌جی���اوازی‌و ماف���ی لەویترنەچوون‪.‬‬ ‫ب���ەم عەقڵی���ەت‌و تێگەیش���تنەوە‬ ‫تێکەڵکردنی پرۆژەی ئیخوانی‌و پرۆژەی‬ ‫سەلەفیەت بەیەکتری جگە له‌مەبەستە‬ ‫مەبەس���تێکی‬ ‫سیاس���ییەکانیان‪،‬‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و فەرهەنگی ترسناکیشیان‬ ‫هەیە‪ :‬مەبەس���تی گۆڕینی کۆمەڵگا بۆ‬ ‫دەزگایەکی گەورەی سانس���ۆری دینی‌و‬ ‫کردنی ئەم سانس���ۆرەش بە سانسۆری‬ ‫بااڵدەس���ت‪ .‬لێ���رەدا سانس���ۆر چیتر‬ ‫کردەیەک نییە ئەم یان ئەو دەزگا‪ ،‬ئەم‬ ‫یان ئەو ھێزی سیاس���ی پێیهەڵسێت‪،‬‬ ‫بەڵکو کۆمەڵگا خۆی پێیهەڵدەستێت‌و‬ ‫کۆمەڵگا خۆی س���نووری ئازادییەکان‌و‬ ‫ماف���ەکان بەس���نوورەکانی دی���ن‬ ‫تەس���کدەکاتەوە‪ .‬ئەم���ەش کۆمەڵگا‬ ‫له‌فەزایەکی پڕ دید‌و بۆچوون‌و خەون‌و‬ ‫چاوەڕوان���ی جی���اوازەوە دەگۆڕێ���ت‬ ‫ب���ۆ رووبەرێکی گ���ەورە‌و هەمەالیەنی‬ ‫سانسۆرکراو‪.‬‬ ‫سەرچاوەکان‬ ‫‪ -١‬دەربارەی نارسیسمی دینی بڕوانە‪:‬‬

‫‪Marjorie J. Cooper and Chris‬‬ ‫!‪Pullig (2012). I‌m Number One‬‬ ‫‪Does Narcissism Impair Ethical‬‬ ‫‪Judgment Even for the Highly‬‬ ‫‪Religious?. Journal of Business‬‬ ‫‪Ethics‬‬ ‫‪.2012‬‬

‫‪ -٢‬دەربارەی پەیوەندییەکی کەلەپوری‬ ‫بە رابردووەوە بڕوانە‪:‬‬ ‫محمد عابد الجاب������ری (‪ .)١٩٩٣‬نحن‬ ‫والت������راث‪ ،‬قرا‌وات معاص������ره‌ فی تراثنا‬ ‫الفلس������فی‪ .‬المرك������ز الثقاف������ی العربی‪.‬‬ ‫الطبعه‌‪ .6 :‬بیروت‪ ،‬لبنان‪.‬‬ ‫‪ -٣‬رەنگ���ە بەناوبانگتری���ن کتێبێ���ک‬ ‫لەس���ەدەی بیس���تەمدا لەم بارەیەوە‬ ‫نووس���رابێت کتێبی "غەرەب زەدەیی"‬ ‫جەالی ئال ئەحمەد بێت‪ .‬ئەم کتێبەی‬ ‫ئال���ی ئەحمەد کتێبێک���ی ئایدیۆلۆژیی‬ ‫بێپەردەیە‪ ،‬زیاتر له‌بەیاننامەی ھێزێکی‬ ‫سیاس���ی دەچێت کە بڕیاریدابێت بەگژ‬ ‫هەموو ش���تێکی خۆرئاواییدا بچێتەوە‪.‬‬ ‫کتێبەکە ھێرش���ێکی گەورەیە بۆس���ەر‬ ‫هەم���وو ئ���ەو رۆش���نبیرانەی بێگرێی‬ ‫دەرونی فیکری خۆرئاوا وەک مەرجەع‬ ‫دەبین���ن‪ ،‬له‌دیدێکی ناسیۆنالیس���تی‬ ‫کولتورگەراوە ئالی ئەحمەد ئەم بینینە‬ ‫وەک نەخۆشی‌و بیماری وێنادەکات‪.‬‬ ‫‪ -٤‬بۆ زانیاری زیاتر لەس���ەر دەرکەوتە‬ ‫جیاوازەکانی دین لەمڕۆکەی کوردستاندا‬ ‫بڕوان���ە کتێب���ی " دی���ن‌و دونیا"ی من‬ ‫کە له‌س���اڵی پ���ار کەوتە ب���ەر دیدی‬ ‫خوێنەران‪.‬‬ ‫‪ -٥‬بڕوانە‪:‬‬ ‫‪John Stuart Mill (1969). On‬‬ ‫‪.Liberty. Harvard University. p. 9‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )331‬سێشه‌مم ‌ە ‪2012/6/19‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫ئایدیۆلۆژیاکان‌و گێلکردنی مرۆڤ‬ ‫ئایدیۆلۆژیای ناسیۆنالیزم‬ ‫کامیار سابیر‬

‫لەڕووی تیۆرییەوە‪ ،‬ناسیۆنالیزم یەکێکە‬ ‫له‌قورس����ترین ئ����ەو ئایدیۆلۆژیایان����ەی‬ ‫ک����ە پێویس����تیی زۆری ب����ە مەعریفەی‬ ‫سیاس����یی‌و کولتووری����ی هەی����ە‪ ،‬ت����ا‬ ‫بەتەواوی����ی راڤە بک����رێ‪ .‬ئێمەی کورد‬ ‫کەمتری����ن زەخی����رەی فیکرییم����ان‬ ‫لەبەردەس����تدا نییە‪ ،‬نە بە تێکس����ت‌و‬ ‫ن����ە دیسکۆرس����ی سیاس����یی‪ ،‬بۆیە بە‬ ‫دڵنیاییەوە بابەتێکی فیکریی زۆرقورسە‬ ‫بۆ لێکدانەوە‪ .‬پێویس����تبوو کتێبخانەی‬ ‫کوردی����ی خاوەن����ی الی کەم س����ەدان‬ ‫کتێب����ی کوردیی‌و وەرگێ����ڕدراو بووایە‪.‬‬ ‫ناس����یۆنالیزم وەک بەرهەمی مۆدێرنیزم‬ ‫س����ەیر بکرێ یان وەک ئایدیۆلۆژیایەکی‬ ‫مۆدێ����رن ب����ۆ دەمەزەردکردن����ەوەی‬ ‫خەباتی رزگاریخوازی����ی کورد‪ ،‬له‌دیدی‬ ‫ئەنتۆنی سمیس����ەوە‪ ،‬دەبووایە سەری‬ ‫(لۆکاڵی����زم‪ ،‬ناوچەگەرای����ی‪ ،‬ش����ێخ‌و‬ ‫تەریق����ەت‪ ،‬بەرەبابی����ی‌و بنەماڵەی����ی‪،‬‬ ‫خێڵ‌و دایەلێک����ت‌و خزمخزمێنە‪ ...‬تاد)‬ ‫ی بەتەواوی����ی پانبکردایەت����ەوە‪ .‬وەک‬ ‫دیفاکتۆ‪ ،‬ناسیۆنالیزمی کوردیی نەک ئەو‬ ‫سەرپانکردنەوانەی نەکردووە لەپێناوی‬ ‫رەهەندێک����ی نەتەوەی����ی بەرین‌و مەودا‬ ‫فراواندا‪ ،‬بەڵکو خودی ناس����یۆنالیزمی‬ ‫کوردی����ی هاوچ����ەرخ‪ ،‬دەرگی����ری ئەو‬ ‫تاعوونانە بووە‪ ( .‬بەسیاسیی‌و حیزب‌و‬ ‫ئەکادیمیستەکانیشیەوە)‪.‬‬ ‫ناس����یۆنالیزمی کوردیی‪ ،‬فۆرمی جیاواز‬ ‫جی����اوازی له‌خۆگرت����ووە‪ .‬ئیڕیدێنتیزم‬ ‫‪ Irredentism‬خراپتری����ن فۆرم����ی‬ ‫خۆخۆرەوە‌و کڕووزاوەی ناس����یۆنالیزمی‬ ‫کوردییە‪ ،‬جگە ل����ەوەی یەک هەنگاوی‬ ‫عەقاڵنیی نەهاویش����تووە‪ .‬له‌ناوچەکەدا‪،‬‬ ‫کوەی����ت ب����ۆ ناس����یۆنالیزمی عەرەبیی‬ ‫(عێ����راق) ناو بەناو ئ����ەم ئیڕیدێنتیزمە‬ ‫دەالوێنێتەوە‪ .‬هەروەه����ا ئیڕیدێنتیزمی‬ ‫ناس����یۆنالیزمی تورکی����ی پۆس����ت‬ ‫عوسمانییەکان جاروبار باسی ویالیەتی‬ ‫موس����ڵ دەکەن‪ .‬پەکەکەش‪ ،‬سەردەمێ‬ ‫ئایدیۆلۆژییان����ە کوردس����تانی گەورەی‬ ‫دەس����ازان‌و ئێڕیدێنتیزمی کوردستانی‬ ‫چ����وار پارچەی ب����ۆ ئەجێندای حیزبیی‬ ‫دەالوان����دەوە‪ .‬لەئاس����تی هەرێم����ی‬ ‫کوردستان‌و عێراقدا‪ ،‬وێڕای زەوتکردن‌و‬ ‫دابڕانی بەشێکی زۆری خاکی کوردستان‬ ‫لەالی����ەن ناس����یۆنالیزمی عەرەبییەوە‪،‬‬ ‫وێڕای حەقانییەت����ی گەڕاندنەوەی ئەو‬ ‫ناوچانە وەک ویستی خەڵکەکەی‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ناس����یۆنالیزمی بنەماڵەیی‌و عەشایەریی‬

‫کورد بۆ بازاڕگەرمیی سیاسیی‪ ،‬ناوبەناو‬ ‫لەگ����ەڵ هەندێ ئەکادیمیس����تی کورددا‬ ‫گەڕاندنەوەی ناوچە دابڕاوەکانی هەرێمی‬ ‫کوردس����تان وەک ش����یعاری سیاسیی‪،‬‬ ‫له‌دوو توێ����ی ئیڕیدێنتیزم����ی کوردییدا‬ ‫دەوروژێنن‪.‬‬ ‫ناس����یۆنالیزمی‬ ‫له‌الیەکیت����رەوە‪،‬‬ ‫دایاس����پۆرای (تاراوگ����ەی) کوردی����ی‪،‬‬ ‫له‌خراپتری����ن فۆرم����ی سیاس����یی‌و‬ ‫کولتووریی‌و کۆمەاڵیەتییدا دەردەکەوێ‪.‬‬ ‫بەش����ێکی بۆ بێئاگایی‌و ناهۆش����یاریی‌و‬ ‫نەدانیی (لەڕووی مەعریفەوە) ئەو تاک‌و‬ ‫گرووپان����ە دەگەڕێتەوە‪ ،‬بەشێکێش����ی‬ ‫بۆ کەللەوش����کیی‌و حیقدێکی کوێرانەی‬ ‫ناسیونالیستیی دەگەڕێتەوە‪ .‬دروستتر‬ ‫ناس����یۆنالیزمی تاراوگ����ەی کوردی����ی‬ ‫زیات����ر له‌زینەفۆبی����اوە ‪xenophobia‬‬ ‫(بە مانیفێس����تکردنی ت����رس) نزیکترە‬ ‫ت����ا لەچەمک����ە فڕانس����ییەکەوە ک����ە‬ ‫ب����ە ش����ۆفینیزم ‪ ،chauvinism‬ی����ان‬ ‫ئینگلیزییەکەش����ەوە‪،‬‬ ‫له‌چەمک����ە‬ ‫جینگۆییزم ‪ jingoism‬ناسراون‪ ،‬چونکە‬ ‫ش����ۆڤینیزم‌و جینگۆیی����زم هەردووکیان‬ ‫‪self-esteem‬‬ ‫بەخۆوەنازینێکی����ان‬ ‫لەچەمکە نەتەوەییەکان تێدایە‪ ،‬کەچیی‬ ‫ناسیۆنالیستە زینەفۆبیاکانی کوردستان‌و‬ ‫تاراوگ����ەی کوردیی خۆیان جەهلیان لێ‬ ‫دەچۆڕێتەوە‪ ،‬خۆخۆرن لەناو یەکترییدا‪،‬‬ ‫زۆربەیان له‌س����ادەترین ئ����ەرک‌و مەودا‬ ‫فیکری����ی‌و سیاس����ییەکانی دۆکترین����ی‬ ‫ناسیۆنالیزم نەگەیش����توون‪ ،‬وێڕای ئەو‬ ‫سەرگەردانییانەش‪ ،‬بێ سێ‌و دوو رقیان‬ ‫لەنەتەوەکانی عەرەب‌و تورک‌و فارس����ە‪.‬‬ ‫بەکورتییەکەی ناسیۆنالیستبوونەکەیان‬ ‫بە رادیکاڵیزمی رقبوونەوە لەنەتەوەکانی‬ ‫تر دەسەلمێنن‪.‬‬ ‫‪ Walter Lecquer‬پێیوای����ە‪ ،‬یەکێ����ک‬ ‫ئایدیۆلۆژی����ای‬ ‫له‌ناش����یرینییەکانی‬ ‫ناسیۆنالیزم ئەوەیە‪ ،‬کاتێ بەنەتەوەکەی‬ ‫خۆیەوە نازی����ی‌و ئەوانیتری بە چرووک‬ ‫س����ەیرکرد‪ ،‬ریاڵی����زم دەخات����ە الوەو‬ ‫ئایدیالیزم بەرچاوی دەگرێ‌و له‌ئەفسانە‬ ‫داتاش����یندا بااڵدەس����ت دەب����ێ‪ .‬ئ����ەم‬ ‫ئایدیۆلۆژیایە‪ ،‬بە مەغزا شۆڤینیەکەی‪،‬‬ ‫دەرەتان����ی بیرکردنەوەو گەش����ەکردنی‬ ‫ئاس����ایی له‌م����رۆڤ دەب����ڕێ‪ .‬م����رۆڤ‬ ‫لەچوارچێوەیەک����دا قەتی����س دەکات‌و‬ ‫دنیا بەڕەشوس����پیی دەبێن����ێ‌و هەموو‬ ‫رەنگەکانی ت����ر لەچاویدا کاڵ دەبنەوە‪.‬‬ ‫ناس����یۆنالیزم تەنیا هزری بەالی خاک‌و‬

‫ئەم مقۆمقۆی بە‬ ‫دەوڵەتبوونە‪ ،‬کەرکوک‬ ‫بۆ هەتا هەتایە لەدەست‬ ‫دەردێنێ‌و ناسیۆنالیزمی‬ ‫کوردیی هەر دەبێ‬ ‫لەخۆی بدات‬ ‫ئ����او‌و واڵت‌و خوێ����ن‌و رەگ����ەز‌و زم����ان‬ ‫(لەن����او ناسیۆنالیس����تە زینەفۆبیاکانی‬ ‫ک����ورددا ئەمە بۆ خەڕەک����ی زاراوەکان‬ ‫ورد کراوەتەوە)‪ ...‬تاد دەڕوات‪ .‬هەموو‬ ‫جوانییەکان����ی ژی����ان‌و مرۆڤایەتیی الی‬ ‫ناسیۆنالیزم پیسن‌و هەموو پیسییەکانی‬ ‫خۆیشی بە جوانیی دەبینێ‌و دەناسێنێ‪.‬‬ ‫بەکورتییەک����ەی ناس����یۆنالیزم وەک‬ ‫کۆیلەی کەفوکوڵ‌و عاتیفیی‪ ،‬ناز دەکات‌و‬ ‫دژایەت����ی ئینتیلێکچواڵەکان‌و خەڵکانی‬ ‫مرۆڤدۆست‌و راشنالیزم دەکات‪ .‬بەمپێیە‬ ‫ناس����یۆنالیزمی کوردی����ی مێژوویەک����ی‬ ‫له‌گەندەڵکردنی مێژوودا هەیە‪ ،‬مێژووی‬ ‫ک����وردی ناش����یرین ک����ردووەو قێزەون‬ ‫پیشانی جیهانی دەرەوەی دەدا‪.‬‬ ‫ل����ەڕووی تیۆرییەوە‪ ،‬بۆ ئەوەی مۆخی‬ ‫ناس����یۆنالیزمی کوردی����ی بەباش����یی‬ ‫کاربکات‌و خ����ۆی تەواو خەس����توخۆڵ‬ ‫بکات����ەوە‪ ،‬پێویس����تە الی ک����ەم وەک‬ ‫بێنەدیکت ئەندەرس����ن لەس����ەر تیۆریی‬ ‫ناسیۆنالیزم پێیوایە‪ ،‬نەتەوەی ساغڵەم‬ ‫بەواتا سیاس����ییەکەی له‌تاک‌و گرووپە‬ ‫وابەس����تەکانی ئەو نەتەوەیە پێک دێت‬ ‫کە ئینتیمایان بۆ یەک خاک‌و یادەوەریی‬ ‫هاوبەش‌و زمان هەیە‪ .‬کورد لەڕاستییدا‪،‬‬ ‫له‌ئاس����تی پارچەکان����ی کوردس����تاندا‬ ‫خاکێکی یەکگرتووی نییە‌و باشتریش����ە‬ ‫مامەڵە لەگەڵ ئەمری واقیعدا بکات‪ ،‬تا‬ ‫بەسەفسەتەو ئەندێشەسازیی‪ ،‬دەوڵەتێکی‬ ‫زیهنی����ی دابمەزرێن����ێ‪ .‬یادەوەری����ی‬ ‫هاوبەش����یش ئەگ����ەر هەیش����بێ‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەحوکمی دابڕانی کولتووریی‌و سیاسیی‬ ‫له‌چاڵدێرانەوە‌و نەبوون����ی قەوارەیەکی‬ ‫سیاسیی بۆ تێکئااڵنی یادەوەرییەکان‪،‬‬ ‫دابڕانێک����ی کولتووریی گەورەی لەنێوان‬ ‫کوردەکان����دا دروس����تکردووە‪ .‬زمانیش‬ ‫وەک یەکێک له‌ڕەگەزە س����ەرەکییەکانی‬ ‫نەتەوە‪ ،‬زۆر بەشەرمەزارییەوە کورد تا‬ ‫هەنووکە زمانێکی فەرمیی ددانپێنراوی‬ ‫بە بڕیارێکی سیاس����یی دووربینانە‪ ،‬الی‬ ‫کەم له‌هەرێمی کوردستاندا نییە‪ .‬خودی‬

‫ئەوان����ەی ئیدیعای ناسیۆنالیس����تبوون‬ ‫دەکەن‪ ،‬زمانی کوردییان بەسەر کۆمەڵێ‬ ‫دایەلێکتدا دابەشکردووە‪.‬‬ ‫وەک فاک����ت‪ ،‬بەش����ێکی بەرچ����او‬ ‫له‌کوردەکانی کوردس����تانی رۆژهەاڵت‪،‬‬ ‫ئینتیمایان بۆ ئێران‌و پانئێرانیی هەیە‪،‬‬ ‫ئەم����ەش مافێکی ئازادان����ەی خۆیانە‌و‬ ‫تا رادەیەکی����ش عەقاڵنییەت����ی تێدایە‬ ‫کە ک����ورد‌و ف����ارس وەک دوو رەگەزی‬ ‫سەرەکیی ئێرانیی تێکەاڵوییەکی مێژوویی‬ ‫قووڵیان هەیە‪ .‬کوردەکانی کوردستانی‬ ‫باک����وور‪ ،‬تووش����ی دۆخێکی س����ەختی‬ ‫دابڕان����ی کولتووری����ی بوون����ە‪ .‬ئەوەی‬ ‫بە بەش����ەکانی ترەوە بیانبەستێتەوە‪،‬‬ ‫هەلومەرج����ی جیۆپۆلیتیک����ی قەندیلەو‬ ‫پێداویس����تیی زەمانە وایانی لێکردووە‬ ‫کە حیزبی پرۆکسیی له‌بەشەکانی تردا‬ ‫دروست بکەن‪ .‬کوردستانی باشووریش‪،‬‬ ‫ب����ڕوا ناکرێ هی����چ ناسیۆنالیس����تێکی‬ ‫نەت����ەوە سەردەس����تەکان‪ ،‬ئێرەیی بەو‬ ‫بارودۆخە سیاس����ییەی هەرێ����م بەرن‪.‬‬ ‫وێ����ڕای ئ����ەوەی خەڵکی کوردس����تان‬ ‫له‌ڕیفراندۆمەکەی ‪٢٠٠٥‬دا جیابوونەوەیان‬ ‫هەڵب����ژارد‪ ،‬بەاڵم لەکاتێکدا کەرکوک نە‬ ‫گەڕێنراوەت����ەوە‪ ،‬نە کراوە بەهەرێمێکی‬ ‫س����ەربەخۆ بەزۆرینەیەکی کوردییەوە‪،‬‬ ‫جاروب����ار ف����ووی ناسیۆنالیس����تیی بە‬ ‫باڵۆنی بەدەوڵەتبوونی کورددا دەکرێ‪.‬‬ ‫لەوالیشەوە ناسیۆنالیزمی کوردیی کەم‬ ‫فیکرو ک����ەم مەعریف����ە وەک بارۆمەتر‬ ‫لەگ����ەڵ دروش����م‌و حەماس����ە حیزبیی‌و‬ ‫شەخسیی‌و ناوچەگەراییەکانی دەوڵەتی‬ ‫کوردییدا! هەڵدەس����تن‌و قوڵپ دەدەن‌و‬ ‫پێکەوەش خامۆش دەبنەوە‪.‬‬ ‫یەک حیزب����ی ناسیۆنالیس����تیی‌و یەک‬ ‫ئەکادیمیس����تی ناسیۆنالیستی ناسراوی‬ ‫کوردم����ان نەبین����ی متەقی(نطق) لێوە‬ ‫بێ‌و بڵێ دەوڵەتی کوردیی بەوشێوەیە‬ ‫دروس����ت نابێ‪ .‬ئەوەی گوت����را‪ ،‬بەدڵی‬ ‫ئەوانیش ب����وو‪ .‬ئەوانەی رەخنەیان لەو‬ ‫ئەجێندا ئێسنۆ‪ -‬ناسیۆنالیستە کوردییە‬ ‫لۆکاڵیی����ەی بە دەوڵەتب����وون گرتووە‪،‬‬ ‫سیاس����یی‌و رۆش����نبیرانێک ب����وون کە‬ ‫چەمکی هاواڵتییبوون‌و نیشتمانییبوون‌و‬ ‫ماف����ی چارەی خۆنووس����ی گەلی کورد‬ ‫له‌حەماس����ی نەتەوەیی‌و ناسیۆنالیزمی‬ ‫عەش����یرەتیی ج����ودا دەکەن����ەوە‪.‬‬ ‫ناس����یۆنالیزم‪ ،‬زیان����ی زیاتری بۆ گەلی‬ ‫ک����ورد هەیە ت����ا بە دەس����تکەوتەکانی‬ ‫دەگات‪ .‬سەرەڕای ئەوەی ناسیۆنالیزمی‬ ‫کوردیی‪ ،‬ناسیۆنالیزمێکە ئیڕیدێنتیزمی‬ ‫لێ دەتکێت����ەوە‪ ،‬ناتوان����ێ کوناودەری‬ ‫ناوچەگەرایی‌و عەشیرەتگەرایی‌و لۆژیکی‬ ‫خێڵ‌و حی����زب‌و زاراوەی دەڤەرێکبکات‪،‬‬ ‫بەتەواوییش تێیاندا قەتیس بووە‪.‬‬ ‫»»‪19‬‬

‫سیاسه‌ت‌و ده‌م‌و چاوه‌كانی‌‬ ‫عه‌زیز ره‌ئوف‬

‫‪Azizrauf75@yahoo.com‬‬

‫دۆخی‌ ئێستای‌ عێراق دۆخێكی‌ ئاڵۆزه‌‪.‬‬ ‫س���انا نییه‌ له‌ناو ئه‌م جۆره‌ له‌سیاسی‌‌و‬ ‫مه‌رج���ه‌ع‌و خێڵ‌و هێزانه‌دا سیاس���ه‌ت‬ ‫به‌مانا راس���ته‌قینه‌كه‌ی‌ به‌ڕێوه‌ بچێت‪.‬‬ ‫من یه‌كێكم له‌وانه‌ی‌ دروس���ت بڕوام به‌‬ ‫عێراقێكی‌ یه‌كپارچه‌یی‌ نییه‌‌و عێراقیش‬ ‫هه‌رگی���ز نابێته‌ واڵتێك���ی‌ یه‌كپارچه‌‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ هه‌ش���تا‌و قسور س���اڵه‌ی‌ كه‌‬ ‫عێراق دروس���ت ب���ووه‌ هه‌رگیز عێراق‬ ‫نه‌بووه‌ به‌و مانایه‌ی‌ واڵتێك بێت خاوه‌ن‬ ‫س���یاده‌ی‌ خ���ۆی‌ بێت‪ .‬من ئێس���تاش‬ ‫ش���تێك نابین���م به‌ن���اوی‌ عێراق���ه‌وه‌‬ ‫له‌ئاس���تی‌ سیاس���ه‌ت‌و به‌ڕێوه‌بردندا‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌عێراقدا روو ده‌دات به‌ دیوێكدا‬ ‫ش���یعه‌كان‌و ئێران‌و به‌ دیوه‌كه‌ی‌ تریدا‬ ‫س���ونه‌‌و س���عودیه‌ توركیا‌و خۆرئاواش‬ ‫ده‌ستی‌ له‌ئاراس���ته‌كردن‌و رووداوه‌كانی‌‬ ‫ن���اوه‌‪ ،‬كوردیش له‌عێراق���دا نه‌یتوانیوه‌‬ ‫خ���اوه‌ن ئه‌جێن���دا‌و داواكاریی‌ تایبه‌ت‬ ‫ب���ه‌ خۆی‌ بێت‪ .‬كورد به‌ پچڕپچڕی‌‌و به‌‬ ‫نه‌بوون���ی‌ یه‌ك گوتار‌و ی���ه‌ك ئیراده‌وه‌‬ ‫له‌عێراقدا به‌شداره‌‪ .‬ئێستاش ته‌فسیری‌‬ ‫دوو هێزه‌ س���ه‌ره‌كیه‌كه‌ی‌ كوردستانی‌‬ ‫عێراق جیاوازه‌ به‌رامب���ه‌ر به‌ مالیكی‌‌و‬ ‫حكومه‌تی‌ ئێس���تای‌ عێ���راق‪ .‬بۆیه‌ من‬ ‫یه‌كێكم له‌وانه‌ی‌ كه‌ پێموایه‌ سیاسه‌تی‌‬ ‫ك���ورد له‌به‌غدا عه‌قاڵنی‌ نه‌بووه‌‌و كارتی‌‬ ‫زۆر گه‌وره‌ی‌ له‌ده‌س���ت داوه‌‌و دروست‬

‫كورد له‌به‌غدا ته‌نها وه‌ك‬ ‫بوونێك بۆ كۆكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫عێراقییه‌كان‌و مانه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌م ده‌وڵه‌ته‌ ب ‌ه‬ ‫یه‌كپارچه‌ی ‌ی پرسی‌ پێ‬ ‫ده‌كرێت‬ ‫ئێس���تاش دۆس���ت‌و دوژمن���ی‌ خ���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ناناسێت‌و ته‌فس���یری‌ هێزه‌ كوردیه‌كان‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌سه‌ر ئاس���تی‌ په‌رله‌مانیشدا‬ ‫جیاوازه‌‪.‬‬ ‫ك���ورد وه‌ك به‌هێزكردن���ه‌وه‌ی‌ عێراق‌و‬ ‫كۆكردنه‌وه‌ی‌ هێزه‌ عێراقییه‌كان له‌پێش‬ ‫روخانی‌ س���ه‌دامه‌وه‌ تا ئێستا رۆڵێكی‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ بووه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌داخه‌وه‌ ئه‌م‬ ‫رۆڵه‌ له‌س���ه‌ر حیس���ابی‌ وه‌رگرتنه‌وه‌ی‌‬ ‫مافه‌كانمان نه‌بووه‌‪ .‬كورد كاریگه‌رترین‬ ‫ئۆپۆزسیۆنی‌ رژێمی‌ به‌عس بوو له‌عێراق‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ئێستادا كورد له‌به‌غدا ته‌نها وه‌ك‬ ‫بوونێك بۆ كۆكردنه‌وه‌ی‌ عێراقییه‌كان‌و‬

‫مانه‌وه‌ی‌ ئه‌م ده‌وڵه‌ته‌ به‌ یه‌كپارچه‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫پرس���ی‌ پێ ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌گینا له‌س���ه‌ر‬ ‫ئاس���تی‌ وه‌رگرتن���ی‌ مافه‌كانمان كورد‬ ‫له‌عێراقدا بوونێكی‌ ته‌واو پاسیڤه‌‪.‬‬ ‫م���ن له‌و كه‌س���انه‌ نی���م ب���ه‌ البردنی‌‬ ‫ده‌موچاوه‌ سیاس���یه‌كان‌و هێنانی‌ ده‌م‌و‬ ‫چاوێكی‌ تر بۆ س���ه‌ر ساحه‌ی‌ سیاسی‌‬ ‫دڵخۆش بم‪ .‬كێش���ه‌ی‌ ئێم���ه‌ له‌عێراقدا‬ ‫ده‌موچ���اوی‌ مالیكی‌ نیی���ه‌ تا الیبه‌ین‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ئه‌و عه‌قڵه‌یه‌ له‌پشتی‌ مالیكییه‌وه‌‬ ‫كه‌ به‌ ئێران‌و ناوچه‌كه‌وه‌ به‌س���تراوه‌‪.‬‬ ‫كاڵفامانه‌یه‌ پێمان وابێت كێشه‌ی‌ كورد‌و‬ ‫چاره‌س���ه‌رنه‌كردنی‌ له‌عێراقدا پابه‌نده‌‬ ‫ب���ه‌ بوونی‌ مالیكی‌ له‌س���ه‌ر كورس���ی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت‪ .‬پێش مالیك���ی‌ جه‌عفه‌ری‌‬ ‫بوو كه‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ سیاس���ی‌ كورد‬ ‫ته‌فس���یری‌ خراپی‌ له‌سه‌ر ئه‌م پیاوه‌ش‬ ‫هه‌بوو‪ .‬س���ه‌ركردایه‌تی‌ سیاسی‌ كوردی‌‬ ‫خۆی مالیكی قبوڵ بوو وه‌ك كه‌سێكی‌‬ ‫میان���ڕه‌وی‌ ش���یعه‌‪ .‬له‌ئێس���تادا هه‌ر‬ ‫هه‌وڵێك بۆ البردنی‌ مالیكی‌ یه‌كسانه‌ به‌‬ ‫هێنانی‌ كه‌سێكی‌ تر له‌مالیكی‌ توندڕه‌و‬ ‫ت���ر‌و هیچ زه‌مانێكیش نیی���ه‌ له‌مالیكی‌‬ ‫خراپتر نه‌چێته‌ سه‌ر كورسی‌ ده‌سه‌اڵت‪.‬‬ ‫دروس���ت ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌كوردس���تان پێی‌‬ ‫وابێت س���ه‌ندنه‌وه‌ی‌ متمان���ه‌ له‌مالیكی‌‬ ‫یه‌كسانه‌ به‌ هاتنه‌دی‌ مافه‌كانمان ئه‌وه‌‬ ‫له‌بێئاگاییه‌كی‌ سیاس���ییه‌وه‌ سه‌رچاوه‌‬ ‫ده‌گرێت‪ .‬كێشه‌ی‌ كورد له‌عێراقدا له‌وه‌‬ ‫قوڵتره‌ به‌ البردنی‌ مالیكی‌ چاره‌س���ه‌ر‬ ‫بكرێت‪.‬‬ ‫هیچ زه‌مانێك نییه‌ ئه‌وه‌ی‌ دوای‌ مالیكی‌‬ ‫باش���تر بێت‪ .‬كورد پێویستی‌ به‌ شه‌ڕی‌‬ ‫گه‌وره‌تر هه‌یه‌ له‌البردنی‌ ده‌موچاوه‌كان‬

‫باش���تر‌و كاریگه‌ر تر‪ .‬عێ���راق هه‌رگیز‬ ‫نابێت���ه‌ عێراق تا پێم���ان وابێت دوای‌‬ ‫مالیكی‌ ده‌بێته‌ به‌هه‌شتێك‌و هه‌موومان‬ ‫تیایدا ده‌حه‌س���ێینه‌وه‌‪ .‬نه‌خێر ئه‌گه‌ری‌‬ ‫ئه‌وه‌ هه‌ی���ه‌ دوای‌ مالیكی‌ كه‌س���ێكی‌‬ ‫مه‌زهه‌ب���ی‌ توندڕه‌و بێت‌و ترس���ناكتر‌و‬ ‫دیكتاتۆرانه‌تر ره‌فتار بكات‪.‬‬ ‫كێش���ه‌ی‌ عێراق به‌ ته‌نها مالیكی‌ نییه‌‌و‬ ‫له‌وه‌ ئاڵۆزتره‌‪ .‬ده‌م‌و چاوه‌كان الببرێن‬ ‫یان نا ش���تێك هه‌یه‌ به‌ناوی‌ كێش���ه‌ی‌‬ ‫عێ���راق‌و مالیك���ی‌ هه‌بێت ی���ان نا ئه‌م‬ ‫كێش���انه‌ بوونیان هه‌یه‌‪ .‬كێشه‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫له‌عێراقدا كێش���ه‌ی‌ ناسنامه‌یه‌‪ ،‬زۆرێك‬ ‫له‌س���ه‌ركرده‌ عێراقیه‌كان‌و هێزه‌كانیان‬ ‫كورد وه‌ك مه‌خلوقێكی‌ نامۆ ته‌ماش���ا‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ره‌نگ���ه‌ مالیك���ی‌ له‌وانی‌ تر‬ ‫میانڕه‌وت���ر بێ���ت‪ ،‬بۆیه‌ م���ن یه‌كێكم‬ ‫له‌وانه‌ی‌ هه‌رگیز كێشه‌ی‌ ئێستای‌ عێراق‬ ‫به‌ مالیكی‌ یان هه‌ر سه‌ركرده‌یه‌كی‌ تری‌‬ ‫عێراق نابه‌ستمه‌وه‌ به‌ ته‌نها‪.‬‬ ‫من هه‌رگیز گه‌شبین نیم به‌ پێكه‌وه‌لكانی‌‬ ‫عێراق‪ .‬ئ���ه‌و دۆخه‌ ته‌نه���ا ده‌توانرێت‬ ‫رابگیرێت‪ .‬هێزگه‌لی‌ دیكتاتۆری‌ بچوك‬ ‫له‌دوای‌ سه‌دامه‌وه‌ له‌عێراق هه‌ڵتۆقیون‬ ‫ك���ه‌ نازانم چ نه‌خش���ه‌یه‌كیان پێیه‌ بۆ‬ ‫به‌جه‌هه‌ننه‌مكردن���ی‌ ئ���ه‌م واڵته‌ی‌ كه‌‬ ‫ن���اوی‌ عێراقه‌‪ .‬ئه‌م دۆخ���ه‌ ته‌واو له‌وه‌‬ ‫ئاڵۆزتره‌ ك���ه‌ ئومێد بخوازی���ن ئاینده‌‬ ‫باشتر بێت‪ ،‬به‌اڵم كورد له‌عێراق رێگه‌ی‌‬ ‫تری‌ نییه‌ جگه‌ له‌چاره‌سه‌ركردنی‌ كێشه‌‬ ‫ناوخۆییه‌كانی‌ خۆی‌‌و سیاسه‌تكردن به‌‬ ‫عاقاڵنه‌ترین شێوه‌ له‌عێراقدا‪ ،‬ئه‌گه‌ر نا‬ ‫نابێت چاوه‌ڕێی‌ ئه‌وه‌ بین كه‌ عێراق به‌‬ ‫ئارامی‌ ببینین‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫دیموکراسی وه‌ک رێگه‌چاره‌‬ ‫ رێبین هه‌ردی‬ ‫له‌دنیای ئێمه‌دا دوو هه‌ڵه‌ی سه‌ره‌کیی‬ ‫له‌تێگه‌یش���تندا بۆ دیموکراسی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵه‌ی یه‌که‌م ئه‌وه‌یه‌ دیموکراسی وه‌ك‬ ‫عه‌قیده‌یه‌ك���ی‌ ئایدۆلۆجی‌ ته‌ماش���ای‬ ‫بکه‌ی���ن‪ .‬وات���ه‌ وه‌ک عه‌قیده‌یه‌ک���ی‬ ‫سیاس���ی‌و نه‌ک شیوازێکی حوکمڕانی‪.‬‬ ‫هه‌ڵ���ه‌ی دووهه‌می���ش ئه‌وه‌یه‌ هێزێكی‌‬ ‫سیاس���ی ته‌ماهی‌ له‌گه‌ڵ دیموكراسیدا‬ ‫بكات‪ .‬واته‌ بوون‌و نه‌بوونی دیموکراسی‬ ‫ببه‌س���تێته‌وه‌ ب���ه‌ ب���وون‌و مانه‌وه‌ی‬ ‫خۆی���ه‌وه‌‪ .‬ئ���ه‌م دی���ده‌ ب���ڕوای وایه‌‬ ‫به‌هێزب���وون‌و الوازبوونی‪ ،‬راس���ته‌وخۆ‬ ‫به‌مان���ای به‌هێزب���وون‌و الوازبوون���ی‬ ‫دیموکراس���ییه‌‪ .‬ئ���ه‌م ته‌ماهیكردن���ه‌‬ ‫هه‌میشه‌ دیكتاتۆره‌كان دروستده‌كات‪.‬‬ ‫له‌ڕاس���تیدا ئه‌م هه‌ڵه‌یه‌ پتر له‌چه‌پی‌‬ ‫رادی���كاڵ‌و ماركس���یه‌كانه‌وه‌ ه���ات‪.‬‬ ‫ئێس���تاش ئه‌گه‌ر بگه‌ڕێیته‌وه‌ بۆ سه‌ر‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ ناولێنانه‌كانی‌ ئ���ه‌و چه‌پانه‌‪،‬‬ ‫ده‌بینین ن���اوی‌ خۆیان ده‌نێن ته‌وژمی‬ ‫دیموكراتی‌‪.‬‬ ‫وه‌لحاڵ دیموكراتی‌ نه‌ ئایدۆلۆجیایه‌‌و نه‌‬ ‫قابیلی‌ ته‌ماهیكردنه‌ له‌گه‌ڵ هیچ هێزێكی‌‬ ‫سیاسیدا‪ .‬دیموكراتی‌ چوارچێوه‌یه‌كی‌‬ ‫سیاس���یه‌ كه‌تیای���دا كۆمه‌ڵێك هێزی‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و بی���ری‌ جی���اواز ملمالنێی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ تیا ده‌كه‌ن‪ .‬دیموكراس���ی‌‬ ‫ناتوانێ���ت ببێت به‌عه‌قی���ده‌‪ ،‬كه‌ بوو‬ ‫به‌عه‌قیده‌ له‌وه‌ كه‌وتووه‌ دیموكراس���ی‌‬ ‫بێت‪ .‬ئه‌م���ه‌ ته‌نها ئ���ه‌و دیكتاتۆرانه‌‬ ‫جاڕی‌ ده‌ده‌ن كه‌ ده‌یانه‌وێت عه‌قیده‌ی‌‬ ‫خۆیان به‌ناوی‌ دیموكراتییه‌وه‌ به‌خه‌ڵكی‌‬ ‫بفرۆشن‪ ‌.‬دیموكراسی‌ چوارچێوه‌یه‌كی‌‬ ‫حوكمڕانیی���ه‌ كه‌تیایدا زی���اد له‌هێزو‬ ‫زیاد له‌بیروڕا‌و زی���اد له‌ئایدۆلۆژیایه‌ك‬ ‫ماف���ی‌ بوونیان هه‌یه‌‪ .‬ئ���ه‌م هێزانه‌ش‬ ‫له‌فه‌زایه‌ك���ی‌ ك���راوه‌دا ده‌چن���ه‌ ن���او‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌وه‌‌و به‌پێی ده‌رئه‌نجامه‌كانی‌‬ ‫ئ���ه‌و هه‌ڵبژاردن���ه‌ش حكوم���ه‌ت‬ ‫پێكده‌هێنن‪ .‬ئه‌مه‌ ساده‌ترین پێناسی‌‬ ‫دیموكراتییه‌‌و ئه‌و س���یما گش���تییه‌یه‌‬ ‫ك���ه‌ ده‌بێ���ت له‌هه‌موو سیس���ته‌مێكی‌‬ ‫دیموكراتدا هه‌بێت‪ .‬دیموكراسی‌ رێگه‌‌و‬ ‫پێش���نیارێكه‌ بۆ ئه‌وه‌ی کۆمه‌ڵگا چۆن‬ ‫مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و بۆچون‌و دیدو هێزه‌‬ ‫جیاوازانه‌ بکات که‌ له‌ناویدا ئه‌ژین‪ .‬ئه‌و‬ ‫چوارچێوه‌یه‌ی‌ كه‌دیموكراتی‌ پێشنیاری‌‬ ‫ده‌كات ئه‌وه‌ی���ه‌ هێ���زه‌ جی���اوازه‌كان‬ ‫بچنه‌ ناو ملمالنێیه‌ك���ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌‬ ‫هه‌وڵبده‌ن به‌پێی‌ راده‌ی ده‌نگهێنانیان‬ ‫له‌ناو خه‌ڵکد‪ ،‬كورسیه‌كانی‌ په‌رله‌مان‬ ‫داب���ه‌ش بكه‌ن‌و له‌ڕێی‌ كورس���یه‌كانی‌‬ ‫په‌رله‌مان���ه‌وه‌‪ ،‬حكوم���ه‌ت پێكبهێنن‪.‬‬ ‫دیموكراتی‌ پێشنیاره‌ بۆ پێكه‌وه‌ژیانی‌‬ ‫ئاش���تیانه‌ی‌ كۆمه‌ڵێ���ك ئایدۆلۆژیای‌‬ ‫جیاواز‪ .‬دیموكرات���ی‌ ئایدۆلۆژیا نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ئه‌و چوارچێوه‌یه‌یه‌ ك ‌ه پێشنیاری‌‬ ‫رێگه‌یه‌كی‌ ئاش���تیانه‌ ده‌كات بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئایدۆلۆژیاكان پێكه‌وه‌ بژین‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫هه‌ر كه‌س‌و هه‌ر هێزێك دیموكراس���ی‌‬ ‫وه‌ك ئایدۆلۆژیا مامه‌ڵه‌ بكات‌و ته‌ماهی‌‬ ‫له‌نێوان خ���ۆی‌‌و دیموكراتی���دا بكات‪،‬‬ ‫ئه‌وا ئه‌و هێزه‌ ده‌یه‌وێ���ت پرۆژه‌یه‌كی‌‬ ‫دیكتات���ۆری‌ به‌ن���اوی‌ دیموكراتییه‌وه‌‬ ‫به‌ئێمه‌ بفرۆشێته‌وه‪ ،‬چونكه‌ دیموكراتی‌‬ ‫له‌هێزێك���دا به‌رجه‌س���ته‌ نابێ���ت‪،‬‬ ‫نه‌به‌س���تراوه‌ به‌ به‌هێزیی یان الوازیی‬ ‫هێزێکه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵکو رێک به‌ پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫دیموکراسی راسته‌قینه‌ ئه‌وه‌یه‌ هه‌موو‬ ‫هێزێک ئه‌گه‌ری الوازبوون‌و به‌هێزبوونی‬ ‫هه‌بێ���ت‪ .‬دیموكرات���ی‌ دۆخێك���ه‌ زیاد‬ ‫له‌هێزێكی‌ سیاسی‌ وزیاد له‌بیروڕایه‌كی‌‬ ‫ئایدۆلۆج���ی‌ تیاییدا بوونی���ان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫بێ‌بوونی‌ فره‌یی‌‪ ،‬قس���ه‌ له‌دیموكراتی‌‬ ‫ناكرێت‪ .‬كه‌واب���وو ناتوانرێت بگوترێت‬ ‫دیموكرات���ی‌ ئایدۆلۆجیایه‌‪ .‬دیموكراتی‌‬ ‫چوارچێوه‌یه‌ك���ه‌ ك���ه‌ پێكه‌وه‌ژیان���ی‌‬ ‫ئایدۆلۆجیا جی���اوازه‌كان رێكده‌خات‪.‬‬ ‫پێشنیارێكی‌ سیاسییه‌ بۆ پێكه‌وه‌ژیانی‌‬ ‫ئاش���تیانه‌ی‌ زیاد له‌هێزێكی‌ سیاسی‌‌و‬ ‫‌زیاد له‌بیروڕایه‌كی‌ ئایدۆلۆژی‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌م���ڕۆ که‌س���انێکی زۆر باس‬ ‫له‌مه‌ترس���ی ئه‌وه‌ ئه‌که‌ن که‌ ئه‌ش���ێت‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی هه‌ڵبژاردنی دیموکراتیانه‌وه‌‬ ‫هێ���زی دژ به‌ دیموکراتی‌و داخراو بێنه‌‬ ‫س���ه‌ر حوکم‌و هه‌موو بنه‌ما‌و رێساکانی‬ ‫دیموکراسی تێکبش���کێنن‪ .‬ئه‌م ترسه‌‬ ‫ئه‌مڕۆ له‌بااڵگرتنی ئیس�ل�امی سیاسی‬ ‫له‌هه‌ندێک واڵتی عه‌ره‌بیدا زیندوبۆته‌وه‌‌و‬ ‫ئه‌زمونی میسر وه‌ک نمونه‌یه‌کی خراپی‬ ‫ئه‌م دۆخه‌ ئه‌هێننه‌وه‌‪ .‬ترس له‌م دۆخه‌‬ ‫وایک���ردووه‌ هه‌ندێک ب���ۆ رێگری له‌م‬

‫ئه‌گ���ه‌ره‌ حوکمی س���ته‌مکاره‌کان ب ‌ه‬ ‫باشتر له‌م دۆخه‌ بزانن‌و هه‌ندێکی دی‬ ‫تا ئه‌و شوێنه‌ ئه‌ڕۆن ده‌ستکاریکردنی‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و خواس���تی خه‌ڵکی (واته‌‬ ‫ته‌زویر) به‌ڕاس���ت بزان���ن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫رێگ���ه‌ ل���ه‌م ئه‌گ���ه‌ره‌ بگرێ���ت‪ .‬ئه‌م‬ ‫ترس���ه‌ له‌ناو هه‌رێمی کوردستانیش���دا‬ ‫ره‌نگدان���ه‌وه‌ی هه‌یه‌‌و که‌س���انێک وای‬ ‫ئه‌بینن گه‌ر ئیس�ل�امی سیاس���ی بێته‌‬ ‫سه‌ر حوکم هیچ رێسایه‌کی دیموکراتی‬ ‫ناپارێزێت‌و جیهانێکی یه‌ک ره‌نگ‌و پڕ‬ ‫قه‌ده‌غه‌کردن دروست ئه‌کات‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم راس���تیه‌که‌ی ئه‌وه‌ی���ه‌ هێزی‬ ‫نادیموکرات‪ ،‬ته‌نها له‌فه‌زای نادیموکراتدا‬ ‫دروس���ت ئه‌بێ���ت‌و ب���ه‌ پێچه‌وانه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌رهێزێ���ك له‌فه‌زایه‌ك���ی‌ دیموكراتیدا‬ ‫ژی���او دیموكراس���ی‌ ب���وو به‌نه‌ریتی‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌هات���ه‌ س���ه‌رحوكم به‌دیموكراتی‌‬ ‫ده‌مێنێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هێزێك خۆی‌ له‌ژێر‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌و گوڕه‌ش���ه‌دا یان به‌كوده‌تا‌و‬ ‫به‌ش���ۆڕش بێته‌ س���ه‌ر حوك���م‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫هه‌موو ئه‌و هه‌اڵن���ه‌ دووباره‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ هێ���زه‌ س���ته‌مکاره‌کان كردوویانه‌‪.‬‬ ‫له‌فه‌زایه‌كدا كه‌ ئ���ه‌و هێزانه‌ی‌ خۆیان‬ ‫به‌عه‌لمان���ی‌ ده‌زان���ن‪ ،‬نه‌توانن نه‌ریتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ بچه‌س���پێنن‪ ،‬ئیسالمیه‌كان‬ ‫چۆن ده‌توانن دیموكرات بن؟ گه‌ر ئه‌و‬ ‫هێزان���ه‌ی‌ خۆیان ب���ه‌ عه‌لمانی‌ ده‌زانن‬ ‫له‌كاتی‌ حوكمڕانیدا س���ه‌دان س���ته‌م‌و‬ ‫غ���ه‌در‌و نادادپه‌ر‌وه‌ری‌‌و پێش���ێلكاری‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ ئیسالمیه‌كان بكه‌ن‪ ،‬چۆن‬ ‫ئیس�ل�امیه‌كان كه‌ هاتنه‌ س���ه‌رحوكم‬ ‫هه‌مان ئه‌و ش���تانه‌ ناكه‌ن؟ له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫من پێموایه‌ پرسیاره‌كه‌ ئه‌وه‌ نییه‌ ئایا‬ ‫ئیسالمییه‌كان به‌ پاڵنه‌ری‌ عه‌قیده‌ ده‌بنه‌‬ ‫رێگر له‌به‌رده‌م دیموكراس���یدا‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌ته‌وه‌ ئه‌م تێڕوانینه‌م پێڕاس���ت‬ ‫نییه‌‪ ،‬چونك���ه‌ ئه‌زمونگه‌لێك هه‌ن ئه‌م‬ ‫بۆچون���ه‌ ب���ه‌درۆ ده‌خه‌نه‌وه‌‪ .‬ئێس���تا‬ ‫له‌توركیادا هێزێكی‌ ئیس�ل�امی‌ له‌سه‌ر‬ ‫حوكم���ه‌‌و چه‌ندان هێزی‌ عه‌لمانیش���ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵدایه‌ كه‌ له‌ئۆپۆزس���یۆندان‪ ،‬به‌بێ‬ ‫‌ئه‌وه‌ی‌ هه‌وڵ ب���ۆ له‌ناوبردنیان بدات‪.‬‬ ‫بگره‌ ملمالنێیه‌ك���ی‌ توندی‌ دیموكراتی‌‬ ‫له‌نێوانیان���دا هه‌یه‌و ئه‌گه‌ر پێش���یان‬ ‫بدۆڕێنێت قبوڵیده‌كات‪ .‬هه‌موو ئه‌مانه‌‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ له‌ن���او فه‌زایه‌كدا ده‌ژین‬ ‫ك���ه‌ خه‌ریكه‌ نه‌ریت���ی‌ دیموكراتی‌ تیا‬ ‫دروست ده‌بێت‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‌ پرسیاره‌كه‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ نییه‌ ئێس���تا ئیس�ل�امییه‌كان‬ ‫بێنه‌ س���ه‌ر حوكم چیم���ان لێده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌ڵكو پرس���یاره‌كه‌ ئه‌وه‌ی���ه‌ هه‌نوكه‌‬ ‫عه‌لمانیه‌كان كه‌ واڵتیان به‌ده‌سته‌وه‌یه‌‬ ‫چی‌ ده‌كه‌ن‪ .‬ده‌زگایه‌كی‌ دادوه‌ری‌ دور‬ ‫له‌ده‌س���تێوه‌ردانی‌ حیزب‌و سه‌ربه‌خۆ‬ ‫دروستده‌كه‌ن‪ ،‬سوپایه‌كی‌ یه‌كگرتووی‌‬ ‫دور له‌ملمالنێ���ی حیزب���ی‌ پێكده‌هێنن‬ ‫كه‌ ئینتیمایان بۆ نیشتیمان‌و یاساكان‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬نه‌ك بۆ سه‌ركرده‌‌و حیزبه‌كان‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانێكی‌ ئه‌كتیڤ ده‌هێننه‌ كایه‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ ئۆپۆزس���یۆنی‌ تیا بێ���ت‌و مافی‌‬ ‫نه‌یارێتی‌ هه‌بێت‪ .‬گه‌ر ئه‌م ش���تانه‌یان‬ ‫كرد م���ن ده‌توان���م به‌دڵنیاییه‌وه‌ بڵیم‬ ‫وه‌رگرتنی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ ئیس�ل�امیه‌كان‬ ‫هیچ مه‌ترس���ییه‌ك دروستناكات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫گ���ه‌ر هیچ ی���ه‌ك له‌مان���ه‌ روو نه‌دات‌و‬ ‫واڵت ه���ه‌روا حوكم���ی‌ حیزب���ه‌كان‌و‬ ‫پێشمه‌رگه‌كانی‌ حیزب بێت‪ ،‬دادگایه‌كی‌‬ ‫بااڵی‌ س���ه‌ربه‌خۆ نه‌بێت‌و په‌رله‌مانێك‬ ‫بۆ ده‌ست به‌رزكردنه‌وه‌‌و چه‌پڵه‌ لێدان‬ ‫بێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌وا دی���اره‌ له‌فه‌زایه‌كی‌ وادا‬ ‫هاتنه‌ سه‌ر حوكمی‌ ئیسالمیه‌كان وه‌ك‬ ‫هاتنه‌ سه‌ر حوكمی هه‌ر هێزێكی‌ دی‌‪،‬‬ ‫پڕ له‌هه‌ڕه‌ش���ه‌ ده‌بێت بۆ ئازادیه‌كان‬ ‫مرۆڤی‌ ئێم���ه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گ���ه‌ر نه‌ریتی‌‬ ‫دیموكرات���ی‌ دروس���ت ببێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌وا‬ ‫له‌چه‌په‌وه‌ بۆ راس���ت‪ ،‬له‌ئیسالمییه‌وه‌‬ ‫بۆ عه‌لمانی‌‪ ،‬هه‌ڕه‌شه‌ نابن بۆ ئه‌زمونی‌‬ ‫دیموكراسی‪.‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ من پێموایه‌ خاڵی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫لێ���ره‌‌دا ئه‌وه‌نیی���ه‌ له‌ئاین���ده‌دا چی‌‬ ‫روو ده‌دات‪ .‬خاڵی‌ س���ه‌ره‌كی‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫له‌ئێس���تاوه‌ كار بۆئه‌وه‌بكه‌ین نه‌ریتی‌‬ ‫دیموکرات���ی‌ ببێت���ه‌ نه‌ریتێكی‌ به‌هێز‌و‬ ‫دام���ه‌زراو‪ .‬ئ���ه‌و كاته‌ مه‌ترس���یمان‬ ‫نه‌ له‌ئیس�ل�امییه‌كان ن���ه‌ له‌چه‌په‌كان‬ ‫نه‌له‌ڕاس���ته‌كان نابێت بۆئ���ه‌وه‌ی‌ كه‬ ‫‌هاتنه‌ سه‌رحوكم پێشێلی‌ دیموكراسی‌‬ ‫بكه‌ن‪ .‬هه‌وڵدان بۆئه‌وه‌ی‌ له‌كوردستان‬ ‫نه‌ریتێك���ی‌ دیموكرات���ی‌ دابمه‌زرێت‪،‬‬ ‫ته‌نه���ا رێگه‌یه‌ك���ه‌ ب���ۆ ره‌واندنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌و مه‌ترس���یانه‌ كه‌ وام���ان لێبكات‬ ‫له‌ده‌س���ه‌اڵتگرتنی‌ هێزێك���دا وابزانین‬ ‫هه‌موو هێزه‌كانی‌ دی‌ له‌ناوده‌چن‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )331‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/6/19‬‬

‫ئەرێ خوێندنەوە ئاوا دەبێ؟!‬ ‫ده‌ینوسێت‬

‫شیعه‌و دیپلۆماسیه‌تی ئێرانی‪:‬‬ ‫خوێندنه‌وه‌یه‌کی بنه‌مایی‬ ‫مه‌به‌س���تمان له‌دیپلۆماسیه‌ت شێوازی‬ ‫په‌یوه‌ندیی واڵتێکه به ده‌ره‌وه‌ی‪ .‬دیاره‬ ‫ئه‌مه هه‌روا به ئاس���انی نییه‌‪ .‬واڵتێک‬ ‫چ���ۆن ده‌خوازێ���ت په‌یوه‌ندیی هه‌بێت‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ده‌ره‌وه‌یدا‪ ،‬چ���ۆن ده‌توانێت‬ ‫په‌یوه‌ندیی هه‌بێت له‌گ���ه‌ڵ ده‌ره‌وه‌یدا‬ ‫وه‌س���تاوه له‌س���ه‌ر تواناو دی���دی ئه‌و‬ ‫واڵته‪ .‬دیپلۆماسیه‌‌ت بریتییه له‌هه‌وڵدان‬ ‫بۆ به‌ی���ه‌ک گه‌یاندنی خ���ه‌ون‌و توانا‪.‬‬ ‫خه‌ون له‌تێگه‌یشتنی که‌لتوری‌و ئاینی‌و‬ ‫فه‌لس���ه‌فی‪ ،‬له‌که‌س���ێکه‌وه سه‌رچاوه‬ ‫‌ئه‌گرێ���ت‪ ،‬له‌به‌رامب���ه‌ردا توانا پش���ت‬ ‫ب���ه ئام���راز‌و پش���تگیری‌و پێگه‌‌و رۆڵ‬ ‫ده‌به‌ستێت‪ .‬که‌واته هونه‌ری دیپلۆماسی‬ ‫بریتیی���ه له‌پێک���ه‌وه گرێدانی ئه‌م دوو‬ ‫بواره‪ ،‬له‌هه‌مانکاتدا یانی پێکه‌وه‌گرێدانی‬ ‫ن���اوه‌و ده‌ره‌وه‪ .‬لێره‌دا ده‌توانین بڵێین‬ ‫دیپلۆماس���ی ئه‌و ناوه‌نده‌ی���ه که دوو‬ ‫بواری جیاواز پێکه‌وه ده‌به‌س���تێت که‬ ‫هه‌میش���ه له‌هه‌وڵ���ی به‌رده‌وامدان بۆ‬ ‫له‌قاڵبدانی یه‌كتری‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ لێ���ره‌دا زیاتر جه‌ختی‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌که‌ین���ه‌وه رۆڵ���ی مه‌زهه‌بی‬ ‫ش���یعه‌یه له‌داڕش���تنی دیپلۆماسیه‌تی‬ ‫ئێرانی���دا‪ .‬ئێران له‌سه‌رده‌س���تی ش���ا‬ ‫ئیس���ماعیلی س���ه‌فه‌وی پێ���ش زیاتر‬ ‫له‌چوارس���ه‌د س���اڵ ب���وو به ش���یعه‪.‬‬ ‫ئیس���ماعیل‪ ،‬وه‌ک زۆر له‌لێکۆڵه‌ره‌وان‬ ‫باس���ی ئه‌که‌ن‪ ،‬به ره‌چه‌ڵه‌ك س���ۆفی‬ ‫سوننی بووه‪ .‬گرنگی ئه‌مه له‌وه‌دایه هه‌ر‬ ‫له‌سه‌ره‌تاوه شیعه‌گه‌رێتی وه‌ک ئاینێکی‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی به‌کارهێن���راوه‪ .‬مه‌زهه‌ب���ی‬ ‫ش���یعه وه‌ها مامه‌ڵ���ه‌ی له‌گه‌ڵدا کراوه‬ ‫ک���ه پێکهاته‌کانی ده‌وڵ���ه‌ت یه‌کخات‌و‬ ‫ببێته شێوازێک بۆ ده‌وڵه‌تگه‌رایی‪ .‬ئه‌م‬ ‫په‌یوه‌ندی���ه هه‌رگیز له‌مێ���ژووی ئێران‬ ‫دانه‌بڕا‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌سه‌رده‌می پرۆسه‌ی‬ ‫مۆدرێنه‌کردنی شای ئێرانیشدا‪.‬‬ ‫شیعه‌بوونی ئێران یانی تاقانه‌بوونی‬ ‫ئێ���ران‪ ،‬جودابوون���ی ئێ���ران‪ ،‬ئه‌م���ه‬ ‫له‌الیه‌ک‪ .‬له‌الیه‌كی تر یانی له‌ملمالنێدا‬ ‫بوونی ئێران له‌گه‌ڵ س���ه‌رجه‌م واڵتانی‬ ‫دراوس���ێیداو سروش���تی ئه‌م ملمالنێیه‬ ‫هه‌میش���ه ب���ۆ ئێ���ران س���ه‌خت بووه‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌میانه‌ی رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ عوس���مانییه‌‌کان‌و رووس���ه‌کان‌و‬ ‫پاشان تورکیا‌و روسیا‪ ،‬به‌اڵم سه‌رباری‬ ‫ئه‌مه ئێران هه‌میشه به پێکه‌وه‌گرێدانی‬ ‫س���ێ ش���ت توانیویه‌تی وه‌ک هێزێکی‬ ‫هه‌‌رێمی رکه‌به‌رایه‌تی بکات‪ ،‬ئه‌وانیش‪:‬‬ ‫س���ه‌ختی‌و فراوان���ی جوگرافیا‪ ،‬زۆری‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ی س���امانی سروش���تی‌و‬ ‫دیپلۆماسیه‌ت‪ .‬جوگرافیا خاڵی به‌‌هێزی‬ ‫ئێرانه‌و هه‌روه‌ها س���امانی سروشتیش‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ل���ه‌ڕووی دیپلۆماس���یه‌وه‬ ‫له‌زۆرب���ه‌ی مێژوویدا ئێ���ران ناچاربووه‬ ‫له‌به‌رگریدابێت‌و هه‌ڵوه‌دای دۆس���تێک‬ ‫بێت‪ .‬هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تای دروس���تبوونی‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی س���ه‌فه‌وی‪ ،‬ئێ���ران هێنده‬ ‫بێدۆس���ت بوو ناچاربوو په‌نابه‌رێت بۆ‬ ‫ئه‌ورپاییه‌کان‌و ئه‌وانیش بۆ الوازکردنی‬ ‫عوس���مانییه‌‌کان نزیکایه‌تیی���ان له‌گه‌ڵ‬ ‫ئێران���دا ب���ه س���ودمه‌ند زان���ی‪ .‬ئه‌م‬ ‫دۆخ���ه هه‌میش���ه‌ییه‌ی به‌رگیرک���ردن‬ ‫وه‌هایکرد که ئێران هه‌میش���ه له‌هه‌وڵی‬ ‫بااڵده‌س���تیدابێت‪ ،‬ی���ان ب���ه‌دوای ئه‌و‬ ‫ئامرازان���ه‌دا بگه‌ڕێت ک���ه ده‌بنه هۆی‬ ‫بااڵده‌س���تی‪ .‬بۆیه له‌م روانگه‌یه‌وه هیچ‬ ‫سه‌یرنیی ‌ه کاتێک له‌نێوان شا‌و ئه‌حمه‌دی‬ ‫نه‌ژا‌دا هاوبه‌شییه‌ک ده‌بینین‪ ،‬له‌هه‌وڵ بۆ‬ ‫بونیادنانی چه‌کی ئه‌تۆمی‪ ،‬فراوانکردنی‬ ‫پانتای���ی ده‌س���ه‌اڵتی ئێران���ی‪ .‬ئ���ه‌م‬ ‫تاقانه‌یی‌و هه‌میشه به‌رگری‌و ده‌وره‌دراو‬ ‫به نه‌یار‪ ،‬ئێران له‌گه‌ڵ ئیسرائیلدا وه‌ک‬ ‫یه‌‌ک لێده‌كات‪ .‬بۆیه ئێران‌و ئیس���رائیل‬ ‫دۆس���ت بوون له‌زه‌مانی شاداو کاتێک‬ ‫له‌س���ه‌رده‌می کۆماری ئیسالمیدا ده‌بنه‬ ‫نه‌ی���اری یه‌كتری له‌هه‌مان س���تراتیژی‬ ‫هه‌وڵدانه بۆ بااڵده‌س���تی له‌ناوچه‌که‌دا‪.‬‬ ‫ش���ا له‌گ���ه‌ڵ ئیس���رائیلدابوو له‌ب���ه‌ر‬ ‫رۆژئاواییبوونه‌ک���ه‌ی‪ ،‬ئێ���ران دژ ب���ه‬ ‫ئیس���رائیله‌له‌به‌ر ئیسالمی بوونه‌که‌ی‪،‬‬ ‫به‌اڵم س���تراتیژ هیچ نه‌گ���ۆڕاوه‪ .‬ئێران‬ ‫له‌ه���ه‌ردوو س���ه‌رده‌مه‌که‌دا ب���ه‌دوای‬ ‫دونیایه‌ک���دا ده‌گه‌ڕێت ک���ه په‌یوه‌ندی‬ ‫پێوه‌ب���کات‌و ئه‌گ���ه‌ر ب���ۆی بلوێ���ت‬ ‫رابه‌رایه‌تی بکات‪.‬‬ ‫له‌م خواس���ته‌دا ئێ���ران رووبه‌ڕووی‬

‫رکه‌ب���ه‌ری ناوچه‌ی���ی‌و جیهان���ی زۆر‬ ‫ده‌بێته‌وه‪ ،‬چونکه جوگرافیای ده‌وروبه‌ری‬ ‫ئێ���ران‪ ،‬س���تراتیژیترین پانتاییه‌کانی‬ ‫س���ه‌ر رووی جیهان���ن‪ ،‬ل���ه‌ڕووی وزه‌و‬ ‫جیوپۆله‌تیک‌و پێکه‌وه‌گرێدانی پانتاییه‬ ‫جی���اوازه‌کان‌و که‌لتوره‌کان���ه‌وه‪ .‬ئاینی‬ ‫ش���یعه له‌زۆر رووی���ه‌وه وه‌ک بونیاد‌و‬ ‫ژینگ���ه‌‌و په‌یوه‌ن���د‌و مامه‌ڵه‌کردن���ه‌وه‬ ‫هاوش���ێوه‌یه‌کی هه‌یه له‌گ���ه‌ڵ پێگه‌ی‬ ‫ئێراندا‪ .‬شیعه هه‌میشه له‌مه‌ترسیدابوون‬ ‫له‌هه‌ن���اوی ئه‌و کۆمه‌ڵگایانه‌ی که تیادا‬ ‫ژیاون‪ .‬وه‌ک ده‌وڵه‌تی ئێران هه‌میش���ه‬ ‫له‌به‌رگریکردندا ب���وون‪ .‬وه‌ک ده‌وڵه‌تی‬ ‫ئێ���ران ب���ه نه‌ی���ار ده‌وره‌دراون‪ .‬ئه‌م‬ ‫خه‌س���ڵه‌تانه‌‌و خه‌سڵه‌تی تری به‌گشتی‬ ‫خه‌س���ڵه‌تی بوونین؛ یانی په‌یوه‌ندییان‬ ‫به م���ان‌و نه‌مانه‌وه هه‌یه‪ ،‬بۆیه هه‌رگیز‬ ‫نه‌توانراوه پش���تگوێ بخرێت‪ .‬له‌الیه‌کی‬ ‫تره‌وه له‌درێژایی مێژوودا به که‌می نه‌بێت‬ ‫گۆڕانکارییان به‌سه‌‌ردا نه‌هاتووه‪.‬‬ ‫ئه‌م مه‌ترسیبوونه له‌سه‌ر بوون‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫مانه‌وه‪ ،‬دیاره له‌دۆخ���ی ئێراندا‪ ،‬یانی‬ ‫بوون‌و مان���ه‌وه وه‌ک واڵتێکی کاریگه‌ر‬ ‫له‌ناوچه‌ک���ه‌دا‪ ،‬واڵتێک ک���ه نه‌توانرێت‬ ‫کاتێ���ک ه���ه‌ر گۆڕانکاریی���ه‌ک ئه‌نجام‬ ‫ئه‌درێت له‌ناوچه‌که‌دا‪ ،‬به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی‬ ‫ئه‌و پشتگوێ بخرێت‪.‬‬

‫کردنی عێراق‬ ‫به پانتایی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی ئێران‬ ‫به‌شێکی ئاینی‌و‬ ‫جیوپۆله‌تیکی‬ ‫سه‌ره‌كی ئێرانه‬ ‫ئه‌م پێکه‌وه‌گرێدانه‌یه که وه‌هائه‌کات‬ ‫به ئاس���انی جیاکاری نه‌كرێت له‌نێوان‪،‬‬ ‫مان���ه‌وه‌ی ئێ���ران وه‌ك ده‌وڵه‌تێ���ک‪،‬‬ ‫مه‌زهه‌بی شیعه‌و نه‌ته‌وه‌په‌رستی ئێران‪.‬‬ ‫گه‌رچ���ی به‌درێژای���ی مێ���ژووی ئێران‬ ‫ملمالنێ هه‌ب���ووه له‌نێوان ئێرانی پێش‬ ‫ئیس�ل�ام‌و ئێرانی پاش ئیسالم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫که دێته سه‌ر سیاسه‌ت‌و دیپلۆماسیه‌ت‬ ‫هه‌ردوو یه‌کن‪.‬‬ ‫‌پ���اش دیاریکردن���ی خه‌س���ڵه‌ته‬ ‫س���ه‌ره‌كیه‌کانی نێ���وان ش���یعه‌گه‌ری‌و‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی ئێ���ران‪ ،‬ئێس���تا له‌ڕێگای‬ ‫هه‌ندێ چه‌مکه‌وه‪ ،‬کاریگه‌ری مه‌زهه‌بی‬ ‫شیعه پیش���ان ئه‌ده‌ین له‌سه‌ر شێوازی‬ ‫دیپلۆماسی ئێران‪.‬‬ ‫چاوه‌ڕوانی‪ :‬چاوه‌ڕوان���ی به‌ئازاره‌وه‬ ‫یه‌کێک���ه له‌خه‌س���ڵه‌ته‌کانی مه‌زهه‌بی‬ ‫ش���یعه‪ .‬چاوه‌ڕوان���ی له‌پێن���او هاتنی‬ ‫مه‌‌هدیدا؛ ئه‌و که‌س���ه‌ی که مرۆڤایه‌تی‬ ‫رزگار ده‌کات‪ .‬هه‌روه‌ه���ا رۆژانه‌بوون���ه‬ ‫بوونی ئازار‪ :‬هه‌موو رۆژێک عاشورایه‌و‬ ‫هه‌موو خاکێک که‌ربه‌الی���ه‪ .‬ئه‌م دیده‬ ‫بۆخ���ۆی بوه‌ته بنه‌مایه‌ک بۆ مه‌هدیزم‪.‬‬ ‫گه‌رچ���ی ب���ه درێژایی مێژوو ش���یعه‬ ‫له‌میانه‌ی ئ���ه‌‌م چاوه‌ڕوانییه‌‌دا خۆیان‬ ‫له‌سیاس���ه‌ت ب���ه‌دوور گرت���ووه‪ ،‬هه‌تا‬ ‫هاتن���ی تیوره‌ی والیه‌تی فه‌قیهی ئیمام‬ ‫خومه‌ین���ی له‌شه‌س���ته‌کان له‌نه‌جه‌ف‪.‬‬ ‫گه‌رچی مه‌هدیزم راسته‌وخۆ به سیاسی‬ ‫نه‌كراوه هه‌تا ئه‌م س���ااڵنه‌ی دوایی‪ ،‬که‬ ‫هه‌تا بێت ئه‌م دیده زیاتر به سیاس���ی‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ ،‬ب���ه‌وه‌ی ک���ه له‌چاوه‌ڕوانی‬ ‫مه‌هدیدا ده‌بێت ئه‌وکارانه ئه‌نجام بده‌ین‬ ‫که هاتنی ئه‌و نزیک ده‌که‌نه‌وه‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫شەفیقی حاجی خدر‬

‫‪Shafiq68@gmail.com‬‬

‫ماوەیەکە هەندێک مش����ورخۆری کتێب‌و‬ ‫روناکبیری لەچاالکیدان بۆ بەرزکردنەوەی‬ ‫ئاستی خوێندنەوە لەکوردستان‪ .‬دیارە‬ ‫هەوڵێک����ی وا بۆ پیواژۆیەک����ی بەهادار‬ ‫نەوەک گرنگە‪ ،‬بەڵک����و گەر دامودەزگا‬ ‫هەمەالیەن����ە پەیوەندیدارەکانش هاوکار‬ ‫بن‪ ،‬ئەوا چارەنوسسازیش دەبێ بەسەر‬ ‫نەوەی دادێمان‪.‬‬ ‫جارێ لەبەراییەوە چەند سەرهێڵێکی‬ ‫ب����ەراورد لەنێوان خوێندن����ەوە لەدنیای‬ ‫پێش����کەوتو‌و الی خۆم����ان بکەین‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەی جیاوازی ئاسمان‌و رێسمانەکەمان‬ ‫بۆ دەربکەوێ‪.‬‬ ‫ج����ارێ لەبەرایی����ەوە الی خۆم����ان‬ ‫خوێندنەوە گشتگیر نییه‌‌و هەموو چین‌و‬ ‫توێژەکانی کۆمەڵ ناگرێتەوە‪ ،‬الی ئێمە‬ ‫خوێندنەوە راستەوخۆ پەیوەندیدار نییه‌‬ ‫بەتوان����ای خوێندن����ەوە (خوێندەوار)‪،‬‬ ‫بەڵکو راس����تەوخۆ بە پرسی روناکبیر‪،‬‬ ‫نوس����ەر‪ ،‬رۆژنامەوان‪ ،‬سیاس����ەتمەدار‌و‬ ‫‪...‬هتد گرێدراوە‪ .‬بەداخەوە تاڕادەیەک‬ ‫بۆتە دیاردە کە خوێندنەوە بۆ رۆشنبیر‬ ‫(بەو واتا باوەی الی ئێمە هەیە) پاوانە‪،‬‬ ‫ئیدی هەرئەوەشە هەندێ جاریش دەبێتە‬ ‫مایەی پێنازینی خۆی‪.‬‬ ‫خوێندنەوە الی ئێمە قواڵیەتی خۆی‬ ‫لەدەس����تداوە (یان نییه‌ت����ی)‪ ،‬چونکە‬ ‫گوای����ە ناپڕژێن����ە س����ەر خوێندنه‌وەی‬ ‫کتێب‌و ژێ����دەرەکان‪ ،‬بەڵک����و زۆر جار‬ ‫وای����ە خوێندنەوەیەک����ی راگوزەریانەی‬ ‫رۆژنامەکان‪ ،‬هەندێک جاریش تەنها هەواڵە‬ ‫وروژێنەرەکان یان ناونیش����انی هەواڵ‌و‬

‫وتارەکان����ی رۆژنامە‌و گۆڤارەکان‪ ،‬وایان‬ ‫لێدەکا بوێ����رن بڵێن کەوا دەخوێننەوە‪.‬‬ ‫ئاخ����ر گەر یەکێ بەقوڵ����ی نەچێتە نێو‬ ‫الپەڕەکان����ی کتێب‌و س����ەرچاوە‌و وتار‌و‬ ‫لێکۆڵینەوەکانی نێوگۆڤارەکان‌و ئەلفبا‌و‬ ‫بنەما سەرەکییەکانی زانیاری بەدەست‬ ‫نەهێنی‪ ،‬چۆن لەه����ەواڵ لێکدانەوەیان‬ ‫حاڵ����ی دەبێ؟ ئ����ەرێ چ����ۆن لەواتای‬ ‫نێوان دێڕەکانی ئ����ەو کورتە وتارانەی‬ ‫دەیانخوێنێتەوە تێدەگا؟‬ ‫لەوەتەی هێڵ����ی ئەنتەرنێت‌و مۆبایل‬ ‫پەیوەندییەکان‌و گواس����تنەوەی زانیاری‬ ‫ئاس����انکردووە‪ ،‬الی ئێمە بەشێوەیەکی‬ ‫راستەوانە س����ودیان لێنەبینوە‪ ،‬جارێ‬ ‫هێش����تا تاکە کتێبێکی کوردی نەچۆتە‬ ‫نێو ئایپاد ‪iPad‬و کیندل‌ بووک ‪Kindle‬‬ ‫‪ Book‬کەچی باس����دەکرێ گوایە کتێبی‬ ‫کاغەز پێگەی خۆی لەدەستداوە! ئیدی‬ ‫ئ����ەو ئامێرانەیان بەجێگ����رەوی کتێب‌و‬ ‫خوێندن����ەوەی قوڵیان داناوە‪ ،‬بەجارێک‬ ‫تەمبەڵ تەوەزەلی کردوون بەس����ه‌عات‬ ‫لەبەردەمی دابنیش����ن هی����چ نییه‌‪ ،‬لێ‬ ‫گەلۆ لەبەردەم کتێبیش����دا هەدادانایان‬ ‫نامێنێ!‬ ‫تاڕادەیەک����ی زۆر هەم����وو ج����ۆرە‬ ‫کتێبەکانی زانست‌و زانیاریەکان بۆ پرسی‬ ‫خوێندنەوە بەیەک چاو سەیر دەکرێن‌و‬ ‫کەمتر خۆ لەقەرەی رشتەسازیدا دەدەن‪.‬‬ ‫بەش����ێوەیەک خوێندنەوەیەکی شیعر‌و‬ ‫رۆمان‌و چیرۆکەکانیشیان ئەوەندە قوڕس‬ ‫کردوە ئاخنیویانەتە نێ����و چوارچێوە‌و‬ ‫مەدای رۆش����نبیری‌و پسپۆڕێتیەوە هەر‬ ‫بۆیەش����ە کاتێک فرۆش����ی کتێبەکانی‬

‫لەکتێبخان����ەکان بپرس����ی‪ ،‬رەنگب����ێ‬ ‫جیاوازییەک����ی زۆر لەنێ����وان ژانرەکانی‬ ‫نوس����ین‌و چاپکراوەکان بەدی نەکرێ‪،‬‬ ‫چونکە کڕیار هەر هەمان کڕیارە‪.‬‬ ‫س����ەیر لەوەدای����ە لەقوتابخان����ە‌و‬ ‫فێرگە‌و زانستگاکانیش����ماندا گەڕانێکی‬ ‫ورد‌و جدی����ی بەدوای س����ەرچاوە لەبەر‬ ‫کتێبی"مەنهەج����ی"‌و لەبەر موحازەرەی‬ ‫بابای مامۆس����تا‌و مەلزەم����ەکان پەکی‬ ‫کەوتووە‌و جێینابێتەوە‪ .‬هەر ئەوەش����ە‬

‫جارێ هێشتا تاکە‬ ‫کتێبێکی کوردی‬ ‫نەچۆتە نێو ئایپاد‬ ‫‪iPad‬و کیندل‌ بووک‬ ‫‪Kindle Book‬‬

‫کەچی باسدەکرێ‬ ‫گوایە کتێبی کاغەز‬ ‫پێگەی خۆی‬ ‫لەدەستداوە!‬ ‫نمرەهێنان‌و بڕوانامە وەرگرتن کەوتۆتە‬ ‫سەر رادەی توتی ئاس����ایی گوتنەوەی‬ ‫س����ەرهێڵەکان‌و ئەوەی راس����پێردراوە‬ ‫بەدەقاودەق����ی‪ ،‬نەوەک گی����ان‌و بنەما‬ ‫س����ەرەکیەکانی رش����تەی زانس����تەکە‌و‬

‫لێکۆڵین����ەوەی زیات����ر‌و رادەربڕین����ی‬ ‫خودیانە لەسەری‪.‬‬ ‫هەر بۆی����ە خوێندنەوە نەبۆتە کلتور‌و‬ ‫لەبازن����ە کالس����یکیەکانەکەی خ����ۆی‬ ‫دەرنەچووە‌و قەتیسماوەتەوە‪ .‬نە لەنێو‬ ‫پ����اس‪ ،‬نە ش����وێنی چاوەڕوانی هەندێ‬ ‫دامودەزگای میریی‪ ،‬نە لەنۆرینگەگەکانی‬ ‫پزیشکی (هەندێکیان رەنگە مرۆڤ لێی‬ ‫نەخۆش����بکەوێ ن����ەوەک چاکببێتەوە)‬ ‫نە نوس����ینگەکانی پارێ����زەران‌و ‪...‬هتد‬ ‫ئەو زەمینەس����ازیە نابینی کە لەماوەی‬ ‫ئەو چەند خول����ەک چاوەڕوانییه‌ی پێ‬ ‫ببردرێتە سەر‪.‬‬ ‫مای����ەی تێبینیی����ه‌ ک����ە رەنگب����ێ‬ ‫زۆربەشمان لەبیرمان مابێ کاتی خۆی‪،‬‬ ‫رۆژگارە تاریک����ەکان‌و بەرگری کە چۆن‬ ‫حیزب‌و رێکخراوە چەپەکان یان ئەوانەی‬ ‫مەیلی چەپیان هەبوو؛ بایەخێکی زۆریان‬ ‫بە خوێندنەوە‌و خۆڕۆش����نبیکردن دەدا‬ ‫(هەرچەن����دە تاکڕەهەندیان����ەش بوو)‪،‬‬ ‫تەنانەت ئەو پرسەیان کردبووە مەرجی‬ ‫ئەندامێتییان‪ ،‬کەچی ئەمڕۆ بەپێودانگی‬ ‫ج����اران ناپێون بە گەمەی دەس����ەاڵت‬ ‫سەرقاڵن‪ ،‬ئەو پرس����ەیان وەک هەندێ‬ ‫پرسگەلی دیکە لەبیرخۆیان بیردۆتەوە‪.‬‬ ‫لەب����اری بەراوردکردن����ی ئ����ەو دۆخە‬ ‫س����ەقەتەی (خوێندنەوە وەک دیاردە)‬ ‫الی خۆم����ان بەدنیای پێش����کەوتو ئەوا‬ ‫ت����ەواو ئاوەژوکردنەوەک����ەی بەڕاس����ت‬ ‫وەردەگەڕی‪.‬‬ ‫جا کە بارودۆخی خوێندنەوە الی خۆمان‬ ‫بەو شپرزەییە بێ‪ ،‬چ جای ئەوەی هێشتا‬ ‫زۆری ماوە ببێتەدی����اردە‪ ،‬ئەوا هەوڵی‬ ‫ئەو جوامێرانە بەڕاستی سەردەقشکێنە‌و‬ ‫هەنگاوێکی پێش����قەڕەوڵە بۆ هەزارانی‬ ‫دیکە بەمەرجێک هەموالیەکی کۆمەڵگا‬ ‫بەهەم����و دامودەزگاکان����ی سیاس����ی‪،‬‬ ‫قانونی‪ ،‬رۆشنبیری کۆمەاڵیەتیەوە بێنە‬ ‫بنبار‪.‬‬

‫له‌به‌رخاتری خاتران تێربوون‪،‬‬ ‫مه‌چن ‌ه سه‌ردینی كافران ئیتر بێده‌نگ بوون‪..‬‬ ‫كه‌ریم ‌ه سور‬ ‫هه‌ن���دێ نه‌ریت له‌كۆمه‌ڵگ���ه‌ی ئێمه‌دا‬ ‫هه‌یه‌‌و هه‌بوه‌ له‌دێرزه‌مانه‌وه‌ كه‌ هه‌ندێجار‬ ‫خنكێنه‌ر‌و تاس���ێنه‌ربون‌و ده‌س���تیان‬ ‫ی مودێرن‬ ‫له‌بیناقاقه‌ی یاس���او رێس���ا ‌‬ ‫ن���اوه‌‌و هه‌موو هه‌قێكی���ان ژێرپێناوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ویش خاترانه‌و خزم خزمێنه‌و واسته‌و‬ ‫واس���ته‌كارییه‌‪ .‬ماوه‌ی���ه‌ك له‌مه‌وپێش‬ ‫له‌س���ه‌ر شاش���ه‌ی كه‌ناڵه‌(ت���ی ڤی)‌ه‬ ‫كانمانه‌و‌ه به‌ مله‌وه‌نی وه‌زیرێكی به‌ڕێزم‬ ‫بینی هاتبو‌ه سه‌ردانی سلێمانی له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌رپرسی یه‌كه‌می حكومه‌ت (جه‌نابی‬ ‫پارێ���زگار)دا كۆبون���ه‌وه‌ی ئه‌نجام داو‬ ‫له‌سه‌ر مه‌س���ه‌له‌ی زیاده‌ڕه‌وی له‌سه‌ر‬ ‫زه‌وی كش���توكاڵی به‌ جۆرێك قسه‌ی‬ ‫ئه‌كرد نه‌مئه‌زانی ب ‌ه ئاسمانی خه‌یاڵدا‬ ‫بفڕم‪ ،‬یان له‌به‌ح���ری بێبنی عه‌داله‌تدا‬ ‫مه‌له‌ بكه‌م ك ‌ه گوایه‌ ده‌وڵه‌ت ب ‌ه نیاز‌ه‬ ‫زیاده‌ڕه‌وی البه‌رێت‪ .‬به‌نده‌ش راس���ته‌و‬ ‫راست شتێك به‌ خه‌یاڵمدا هات‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ئه‌وه‌بوو ئ���ه‌و زیاده‌ڕه‌ویانه‌ی به‌ڕێزی‬ ‫باسیان لێوه‌ ده‌كات زه‌وی كشتوكاڵی‌و‬ ‫ڤێ�ل�او ته‌لبه‌نده‌كانن ك��� ‌ه له‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫ش���اره‌كانن‌و بونه‌ت ‌ه دیارده‌‌و پێده‌چێت‬ ‫كار وا بڕوات س���ه‌رتاپا ئه‌م مه‌مله‌كه‌ت ‌ه‬ ‫ته‌لبه‌ند ئه‌كرێ���ت‌و جێگه‌ی گۆڕێكمان‬ ‫بۆ نامێنێت���ه‌وه‌‪ .‬س���ه‌یره‌كه‌ له‌وه‌دای ‌ه‬ ‫ئه‌و زیاده‌ڕه‌ویان ‌ه كه‌سی ئاسایی نه‌یان‬ ‫ك���ردووه‌‪ ،‬هه‌مووی خ���اوه‌ن حیمایه‌و‬ ‫خ���اوه‌ن ئوتومبێلی ج���ام ره‌ش‌و ئه‌و‬ ‫بازرگانانه‌ن ك ‌ه دوو س���ێ شین ‌ه زه‌الم‬ ‫له‌پش���تیانه‌و‌ه ئه‌ڕۆن‪ ،‬ی���ان ب ‌ه زه‌بری‬ ‫پاره‌كانیان ش���یری چۆله‌ك���ه‌و تۆزی‬ ‫ده‌هۆڵ‌و سێبه‌ری مناره‌ش الیان كڕینی‬ ‫مه‌حاڵ نییه‌‪ ،‬گه‌وره‌ترین ده‌س���ه‌اڵتیش‬ ‫هاوڕێیانه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی به‌ن���د‌ه ئه‌یه‌وێت‬ ‫بیڵێت ئه‌وه‌یه‌ هه‌ر یه‌كجار بڕیارێك وه‌ك‬ ‫خۆی‌و وه‌كو پێویس���ت جێبه‌جێ بكه‌ن‬ ‫له‌ب���ه‌ر خاتری دڵ���ی زۆرینه‌ی خه‌ڵكی‬ ‫ئ���ه‌م خه‌راباته‌‪ ،‬تكای ‌ه هه‌ڵی مه‌گرن بۆ‬ ‫س���ێ مانگ پێش هه‌ڵبژاردن بڕیاره‌ك ‌ه‬ ‫ب ‌ه دیوه‌ك���ه‌ی تری���دا هه‌ڵمه‌گێڕنه‌وه‌‪،‬‬ ‫زه‌ویه‌كان له‌سه‌ر سه‌رپێچیكاران تاپۆ‬ ‫مه‌كه‌ن به‌ تاپ���ۆی ره‌ش‪ ،‬هه‌ر یه‌كجار‬ ‫با خاتری زۆرینه‌تان البێت‪ ،‬با خاتری‬ ‫زۆرینه‌ له‌كه‌مین ‌ه زۆرت���ر بێت‪ ،‬ره‌نگ ‌ه‬ ‫ب ‌ه هه‌موو ئ���ه‌م مه‌مله‌كه‌ت��� ‌ه (‪)5000‬‬ ‫له‌م ڤێالو باخان ‌ه هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ره‌نگ ‌ه‬

‫هێمن كه‌ریم‬

‫زیاده‌ڕه‌ویه‌کان‬ ‫كه‌سی ئاسایی‬ ‫نا‌یانكه‌ن‌‪ ،‬هه‌مووی‬ ‫خاوه‌ن حیمایه‌و‬ ‫خاوه‌ن ئوتومبێلی‬ ‫جام ر‌هش‌و ئه‌و‬ ‫بازرگانانه‌ن كه‌ دوو‬ ‫سێ شینه‌ زه‌الم‬ ‫له‌پشتیانه‌وه‌ ئه‌ڕۆن‬ ‫بێچاوێنی بێت ژماره‌ی گه‌ل خۆی بات‬ ‫له‌پێنچ ملیۆن كه‌س ك ‌ه له‌هه‌زاردا یه‌ك‬ ‫ئ���ه‌كات‪ ،‬بۆی��� ‌ه داوا له‌جه‌نابی وه‌زیرو‬ ‫حوكمه‌ته‌ك ‌هی‌و به‌رپرسانی واڵت ئه‌كه‌م‬ ‫له‌س���ه‌رو هه‌مویانه‌و‌ه به‌ڕێز س���ه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬به‌ڕێز س���ه‌رۆكی حكومه‌ت‪ ،‬تو‬ ‫ئه‌م خاكه‌‪ ..‬ت���و هه‌رچی پیرۆزیه‌كانی‬ ‫ئه‌م واڵته‌ هه‌یه‌ با ئه‌مجاره‌یان خاتری‬ ‫ئێمه‌ی زۆرین ‌ه زیاتربێت له‌كه‌مینه‌ ئه‌م‬ ‫كاره‌مان بۆ ئه‌نجام ب���ه‌ن‪ ،‬باوه‌ڕبكه‌ن‬ ‫ئ���ه‌و پێن���چ هه‌زار كه‌س���ه‌ی ب��� ‌ه زۆر‬ ‫خۆیان ك���ردوو‌ه به‌ خاوه‌نی ئه‌و زه‌وی ‌ه‬ ‫بێخاوه‌نانه‌‪ ،‬رۆژی هه‌ڵب���ژاردن ره‌نگ ‌ه‬ ‫په‌نجای���ان تاقه‌تیان نه‌بێ���ت بچن بۆ‬ ‫ده‌نگ���دان‪ ،‬به‌اڵم ئێم���ه‌ی زۆرینه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫كاره‌مان بۆ بكه‌ن ئه‌گه‌ر ده‌نگده‌ر دوو‬ ‫ملیۆن ك���ه‌س بێت هه‌ر هیچ نه‌بێت بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی نان‌و نمه‌ك له‌چاومان نه‌گیرێت‬ ‫ره‌نگ��� ‌ه زیات���ر له‌پانزه‌ ه���ه‌زار كه‌س‬ ‫ده‌نگتان ب���ۆ بدات له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وپه‌ڕی‬ ‫رێزدا‪..‬‬

‫‪Hemnkarem18@yahoo.com‬‬

‫ئۆپۆزس���یۆن له‌ه���ه‌ر واڵتێك���دا بێت‬ ‫هه‌ناسه‌ی ئازادی ئاسانترده‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كاتێك خودی ئۆپۆزسیۆن به‌رگریكاری‬ ‫ئازادی نه‌بێت ئه‌وا دیكتاتۆر په‌روه‌رد‌ه‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌ڕاس���تیدا س���ه‌ره‌تای‬ ‫ئۆپۆزسیۆن نه‌فه‌س���ێكی زۆر باشیان‬ ‫هه‌بوو بۆ داكۆكیكردن له‌مافی گشتی‌و‬ ‫قسه‌كردن له‌سه‌ر مافی تاك‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫نه‌فه‌س���ه‌ زۆر كه‌م بووه‌و ئێس���تا نه‌ك‬ ‫بۆ تاك‪ ،‬به‌ڵكو له‌گش���تیش بێده‌نگن‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌تا وه‌كو مریش���كه‌ ره‌ش��� ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫هێلكه‌ی گه‌ڕاوه‌ی ته‌مه‌نیان كه‌وتوون‌و‬ ‫به‌ته‌مان هه‌ڵبێت تا یاس���ایه‌كی ره‌ش‬ ‫به‌به‌چكه‌یی گه‌وره‌كه‌ن‪.‬‬ ‫س���ه‌یره‌ هه‌ندێ���ك له‌په‌رله‌مانتاری‬ ‫ئۆپۆزسیۆن ده‌یانه‌وێت یاسایه‌كمان بۆ‬ ‫ده‌ركه‌ن ك ‌ه یاس���ای شاردنه‌وه‌ی پاره‌و‬ ‫موڵكه‌كانیانه‌‪ ،‬یاسایه‌ك ‌ه كه‌ له‌بنه‌ڕه‌تدا‬ ‫ه���ی پارتی دیموكراتی كوردس���تانه‌‪،‬‬ ‫چونك ‌ه به‌بیرمدێ���ت نێچیرڤان بارزانی‬ ‫له‌كۆنگره‌یه‌ك���دا وتیی ئێم ‌ه ده‌مانه‌وێت‬ ‫رۆژنامه‌ن���وس ده‌س���تی به‌زۆرتری���ن‬ ‫زانیاری بگات‪ ،‬به‌اڵم له‌خولی پێش���وو‬ ‫الیه‌نێكیتر به‌ش���ێوازیكی ك���رچ‌و كاڵ‬ ‫فڕێیدایه‌ ناوپه‌رله‌مان بێ ئه‌وه‌ی پرس‬ ‫به‌زۆرینه‌ی رۆژنامه‌نوسان بكات‪.‬‬ ‫یاسای به‌ده‌ستهێنانی زانیاری مافی‬ ‫گشتیه‌و ده‌بێت گشتیش بڕیاری له‌سه‌ر‬ ‫بدرێت‪ ،‬به‌اڵم هه‌ندێك له‌په‌رله‌مانتاری‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن ده‌یانه‌وێت ئه‌و یاس���ای ‌ه‬ ‫تێپه‌ڕێنن بێ ئه‌وه‌ی ش���ه‌رم بیانگرێت‬ ‫ك��� ‌ه په‌رله‌مانتار هه‌ی��� ‌ه ده‌ڵێت "ئه‌م‬ ‫یاسای ‌ه زۆر باش���ه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌وه‌ زیاتر‬ ‫كارئاس���انی بكه‌ین بۆ رۆژنامه‌نوسان‪،‬‬ ‫ئه‌وا رێژه‌ی خۆكوشتن زیاد ده‌كات"‪.‬‬ ‫وات ‌ه ده‌یه‌وێت به‌بیانوی شاردنه‌وه‌ی‬ ‫گه‌نده‌ڵ���ی‌و نه‌دانی زانیاری قس���ه‌یه‌ك‬ ‫بكات ك ‌ه هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه‌ رۆژنامه‌نوسان‬ ‫حه‌پ���س ب���كات‪ ،‬به‌داخ���ه‌وه‌م ب���ۆ‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن جۆر‌ه كه‌سانێك ده‌خات ‌ه‬ ‫په‌رله‌مانه‌و‌ه ك ‌ه بڕوای به‌زانیاری گشتی‬ ‫نییه‌‌و بێده‌نگ ‌ه له‌و یاسایه‌‪.‬‬ ‫به‌داخه‌وه‌م بێده‌نگیی ئۆپۆزسیۆن‌و‬ ‫هه‌ندێك ل���ه‌وه‌ی ده‌یانه‌وێ���ت مردنی‬

‫"زان���ا"ی قایمقامی س���لێمانی‪ ،‬به‌هۆی‬ ‫زانیاری رۆژنامه‌نوسانه‌وه‌ بخه‌مڵێنن‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ ئه‌وپه‌ڕی كاری ناسیاسیه‌‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫یاسایه‌كمان ده‌وێت له‌گه‌ڵ هه‌لومه‌رجی‬ ‫ئه‌مڕۆی كوردستاندابێت‪ ،‬واته‌ نه‌یاسای‬ ‫ئه‌ڵمانیاو فه‌ڕه‌نس���ا‪ ،‬ن ‌ه یاسای ئێران‌و‬ ‫سوریا‪ ،‬چونك ‌ه هاوواڵتی مافی خۆیه‌تی‬ ‫ئ���اگاداری روداوه‌كان بێ���ت‪ ،‬ئاگاداری‬ ‫ئه‌و كاربه‌ده‌س���ته‌بێت ك ‌ه له‌ڕۆژێكدا ‪3‬‬ ‫خانووی "‪ "300‬مه‌تری له‌هه‌واره‌به‌رزه‌ی‬ ‫شاری سلێمانی كڕی‪ ،‬ئایه‌ ئه‌م ‌ه مافی‬ ‫ئه‌وه‌نییه‌ هاوواڵتی بیزانێت؟‬ ‫ئایه‌ ده‌كرێت س���ه‌رۆك ش���اره‌وانی‬ ‫قه‌زایه‌ك له‌كوردستان‪ ،‬له‌یه‌ك رۆژدا ‪3‬‬ ‫خانوی گران به‌ها له‌گرانترین ش���وێنی‬ ‫س���لێمانی بكڕێت‌و كه‌س���ێك نه‌زانێت‬ ‫ئ���ه‌م پاره‌یه‌ی له‌كوێ بوو؟ ئای ‌ه ئه‌م ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر رۆژنامه‌نوس���ێك باڵوی بكاته‌و‌ه‬ ‫چ په‌یوه‌ندییه‌كی ب ‌ه چاره‌نوس���ی ئه‌و‬ ‫كه‌س���ه‌وه‌ هه‌ی���ه‌ ك���ه‌ گه‌نده‌ڵییه‌كه‌ی‬ ‫كردوه‌؟‬ ‫بۆی ‌ه ناكرێت یاسایه‌ك ده‌ربكرێت تا‬ ‫پارێزگاری له‌گه‌ند‌هڵ‌و ئه‌و كه‌سانه‌ بكات‬ ‫كه‌ به‌پاره‌ی میلله‌ت خۆیان ده‌ژییه‌نن‪،‬‬ ‫سه‌یریش���م لێدێت ئۆپۆزسیۆن ئیشیان‬ ‫بووه‌ به‌س���ه‌یران‌و گه‌ڕان‌و ره‌سمگرتن‬ ‫دواتری���ش ده‌یك���ه‌ن به‌چاالكی‌و باڵوی‬ ‫ده‌كه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه ئه‌وپه‌ڕی ش���ه‌رم ‌ه‬ ‫بۆ ه���ه‌ر الیه‌نێك���ی ئۆپۆزس���یۆن ك ‌ه‬ ‫پشتیوانیی له‌و كه‌سان ‌ه بكات‪.‬‬ ‫ئه‌رك���ی ئۆپۆزس���یۆن ئه‌وه‌نیی��� ‌ه‬ ‫به‌ڕێككه‌وتن بگات ‌ه ده‌س���ه‌اڵت‌و ته‌واو‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ئه‌رك���ی راس���ته‌قینه‌ی ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫مرۆڤ���ه‌كان فێرب���كات له‌ئیداره‌دان���ی‬ ‫واڵت له‌بێده‌نگ نه‌بوون‪ ،‬به‌ڕاستی زۆر‬ ‫س���ه‌یره‌ ئه‌و ئۆپۆزس���یۆنه‌ی دیفاعی‬ ‫له‌هه‌م���وان ده‌ك���رد ئێس���تا بێده‌نگه‌‌و‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌كان���ی یاس���ایه‌ك به‌باش‬ ‫ده‌زان���ن ك��� ‌ه دنیام���ان لێتاریك بكات‬ ‫به‌ده‌ردی نه‌به‌ز گۆران ده‌ڵێت یاسایه‌ك‬ ‫بۆتاریكی‪ ،‬به‌ڵی راس���ته‌ هاوڕێم ئه‌وان‬ ‫له‌بێده‌نگكردن���ی یاس���ایه‌ك بێده‌نگن‬ ‫تاوه‌ك���و بێده‌نگمانك���ه‌ن‪ ،‬چونك ‌ه ئیتر‬ ‫تێربوون‪.‬‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )331‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/6/19‬‬

‫گرته‌ سێكسییه‌كان القه‌كردن‌و هۆمۆسێكسواڵێت ‌ی زیاد ده‌كه‌ن‬ ‫فیلمه‌ سێكسییه‌كان كه‌ له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫سه‌ته‌الیت‌و ئینته‌رنێت‌و سیدییه‌و‌ه‬ ‫مرۆڤ ده‌یانبینێت كاریگه‌ریی‌ نه‌رێنی‌‬ ‫له‌الی‌ بینه‌ر به‌جێده‌هێڵن‪ ،‬جا ئه‌و‬ ‫كاریگه‌رییه‌ له‌سه‌ر مندااڵن بێت یان‬ ‫له‌سه‌ر په‌یوه‌ندی‌ خێزانی‌ یان له‌سه‌ر‬ ‫تاوان‌و زیادبوونی‌ رێژه‌ی‌ القه‌كردن‬ ‫یان هۆكارێكه‌ بۆ بره‌ودان به‌دیارده‌ی‌‬ ‫(هۆمۆسێكسواڵێتی‌)‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ توێژینه‌وه‌یه‌ك���ی‌ مه‌یدانی‌ ك ‌ه‬ ‫له‌یه‌كێك له‌زانكۆكانی‌ میس���ر له‌سه‌ر‬ ‫هه‌ردوو ره‌گ���ه‌ز له‌ته‌مه‌نی (‪)25 -12‬‬ ‫ساڵ كراوه‌‪ ،‬هۆكاری‌ ته‌ماشاكردنی‌ ئه‌و‬ ‫فیلمانه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ چه‌ند هۆیه‌ك‪:‬‬ ‫* گه‌نجه‌كان پێیانوایه‌ سه‌یركردنی‌ ئه‌و‬ ‫فیلمانه‌ جا له‌ڕێگه‌ی‌ ئینته‌رنێته‌وه‌ بێت‬ ‫یاخود له‌ه���ه‌ر رێگه‌یه‌كی‌ تره‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫شێوازێكی‌ گونجاتره‌ بۆ فێربوون‌و زانینی‌‬ ‫سێكس‪ ،‬وه‌ك له‌وه‌ی‌ پرسیار له‌دایك‌و‬ ‫باوك‌و گه‌وره‌كان بكرێ���ت‌و دووچاری‌‬ ‫ش���ڵه‌ژان ببنه‌وه‌‪ .‬هه‌روه‌ها به‌چاوێكی‌‬ ‫گوماناویشه‌وه‌ له‌منداڵه‌كانیان بڕوانن‌و‬ ‫بكه‌ونه‌ چاودێریكردنیان‪.‬‬ ‫* هه‌ڵهاتن���ی‌ هه‌ندێ���ك له‌خێزانه‌كان‬ ‫(دایك‌و ب���اوك) له‌وه‌اڵمدانه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫پرس���یارانه‌ی‌ منداڵه‌كانی���ان لێی���ان‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬بۆی���ه‌ ناچار ده‌ب���ن په‌نا بۆ‬ ‫سایت‌و كه‌ناڵه‌ سێكس���ییه‌كان ببه‌ن‪،‬‬ ‫له‌بری‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌الیه‌ن خێزانه‌كانیانه‌وه‌‬ ‫هۆش���یاری‌‌و زانی���اری‌ سێكس���ییان‬ ‫پێبدرێ���ت‪ ،‬به‌تایبه‌تیش گه‌نجه‌كان كه‌‬ ‫له‌ته‌مه‌نی‌ هه‌رزه‌كاریدا پێویستیان به‌و‬ ‫زانیاریانه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫* بوون���ی‌ بۆش���اییه‌كی‌ زۆر له‌ژیانی‌‬ ‫گه‌نجه‌كان‪ ،‬به‌تایبه‌تیش بێكاربوونیان‬ ‫هۆیه‌كه‌ بۆئه‌وه‌ی‌ په‌نا بۆ سه‌یركردنی‌‬ ‫ئه‌و سایت‌و كه‌نااڵنه‌ به‌رن‪.‬‬ ‫* بینین���ی‌ ئ���ه‌و دیم���ه‌ن‌و گرت���ه‌‬ ‫سێكس���ییانه‌ش له‌مێش���كی‌ گه‌نج���دا‬ ‫ده‌مێنێت���ه‌وه‌و ده‌بێت���ه‌ یه‌كێ���ك‬ ‫له‌ئامانجه‌كان���ی‌ ژیان‌و واده‌كات رۆژانه‌‬ ‫ئه‌پده‌یتیان بكاته‌وه‌و فشاره‌ ده‌رونی‌‌و‬ ‫جنس���ییه‌كانیش به‌ره‌و ئه‌وه‌ی‌ ده‌به‌ن‬ ‫بۆ خۆبه‌تاڵكردنه‌وه‌ په‌نا بۆ ده‌ستپه‌ڕ‬ ‫به‌رێت‪.‬‬ ‫* دوات���ر ئ���ه‌و گه‌نجه‌ ئ���ه‌و قۆناغه‌‬ ‫ده‌گوزه‌رێنێ���ت‌و هه‌وڵ���ده‌دات له‌كاتی‌‬ ‫هاوس���ه‌رگیریدا ئ���ه‌و دیمه‌نان���ه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌ڕابردودا بینیویه‌ت���ی‌‌و كاریگه‌رییان‬ ‫له‌سه‌ری‌ هه‌بووه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ هاوسه‌ره‌كه‌یدا‬ ‫پراكتیزه‌ی‌ بكات‌و هۆكاری‌ سه‌ره‌كیشی‌‬

‫ئه‌و پیاوانه‌ی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ زیاد له‌پێویست سه‌یری‌ فیلمه‌ سێكسییه‌كان ده‌ك ‌هن‌‪ ،‬له‌په‌یوه‌ندی‌ سێكسییان له‌گه‌ڵ هاوسه‌ره‌كانیان دووچاری‌ دژواریی‌ ده‌بنه‌وه‬ ‫ك���ه‌ بووه‌ت���ه‌ پاڵنه‌ری‌ له‌مه‌س���ه‌له‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دۆزین���ه‌وه‌ی‌ هاوس���ه‌ر لێوانلێو بوونی‌‬ ‫بووه‌‪ ،‬له‌غه‌ریزه‌ی‌ جنسی‌‌و گه‌وره‌بوونی‌‬ ‫ئ���ه‌و دیمه‌نه‌ رووتان���ه‌ له‌بیركردنه‌وه‌و‬ ‫مێشكیدا‪.‬‬ ‫بێگومان س���ه‌یركردنی‌ فیلم‌و س���ایته‌‬ ‫سێكسییه‌كان هه‌ر به‌ته‌نها هه‌رزه‌كارو‬ ‫گه‌نج���ه‌كان په‌نای‌ بۆناب���ه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئه‌وان���ه‌ش په‌ن���ای بۆده‌ب���ه‌ن ك���ه‌‬ ‫خێزاندارن‪.‬‬ ‫شاره‌زایان جه‌خت له‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫پیاوانه‌ی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ زیاد له‌پێویست‬ ‫س���ه‌یری‌ فیلمه‌ سێكسییه‌كان ده‌كه‌ن‌و‬ ‫ده‌چنه‌ نێو س���ایته‌كانیانه‌وه‌‪ ،‬تووشی‌‬ ‫سه‌رلێش���ێوان ده‌ب���ن‌و له‌په‌یوه‌ن���دی‌‬ ‫سێكس���ییان له‌گه‌ڵ هاوس���ه‌ره‌كانیان‬ ‫دووچاری‌ دژواریی‌ ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫توێژه‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ (ئالڤین كوپه‌ر)‬ ‫ده‌ڵێ���ت ل���ه‌‪%15‬ی‌ ئ���ه‌و كه‌س���انه‌ی‌‬ ‫س���ه‌ردانی‌ س���ایته‌ سێكس���ییه‌كان‬

‫تا ماوه‌ی‌ بینینی‌ فیلم ‌ه سێكسییه‌كان‬ ‫له‌الی‌ پیاوان زیادبكات ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫تێڕوانینیان بۆ ژنان خراپ ده‌بێت‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ره‌فتاری‌ جنسییان ده‌گۆڕێت‌و‬ ‫ئاس���ته‌نگ له‌ژیانیاندا دروستده‌بێت‌و‬ ‫له‌ده‌وروبه‌ری���ان داده‌بڕێن‌و كۆمپیوته‌ر‬ ‫ته‌نی���ا په‌ناگه‌یان ده‌بێت ك���ه‌ تیایدا‬ ‫جنسی‌ خه‌یاڵی‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ناوب���راو جه‌خت���ی له‌وه‌كردۆت���ه‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ س���ێكس له‌س���ه‌ر ئینته‌رنێ���ت‪،‬‬ ‫ته‌نی���ا گه‌مه‌یه‌ك���ی‌ خاوێن���ه‌‌و له‌كۆی‌‬ ‫‪7.037‬مرۆڤیش ‪3/1‬یان‪ ،‬جه‌خت له‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ ئه‌دای‌ سێكسییان له‌گه‌ڵ‬ ‫هاوسه‌ره‌كانیان هیچ گۆڕانێكی‌ به‌سه‌ردا‬ ‫نه‌هاتووه‌‪ ،‬س���ه‌رباری‌ چوونیان بۆ نێو‬ ‫س���ایته‌ سێكس���ییه‌كانیش‪ ،‬به‌شێكی‌‬

‫دیكه‌شیان له‌چوونیان بۆ ئه‌و سایتان ‌ه‬ ‫چێژ وه‌رده‌گرن‌و له‌‪ %85‬بۆ ‪%90‬ی‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ژماره‌یه‌ش ب���ه‌ پاڵنه‌ری‌ فزوڵی‌ بوون‪،‬‬ ‫ئه‌و سایتانه‌ به‌سه‌ر ده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ ئه‌و توێژینه‌وه‌ی���ه‌ كه‌ زانكۆی‌‬ ‫ته‌كساس ئه‌نجامیداوه‌‌‪ ،‬تاچه‌ند ماوه‌ی‌‬ ‫بینینی‌ س���ایت‌و فیلمه‌ سێكسییه‌كان‬ ‫ل���ه‌الی‌ پی���اوان زیادب���كات ئه‌وه‌نده‌‬ ‫تێڕوانینی���ان بۆ ژنان خ���راپ ده‌بێت‌و‬ ‫وه‌ك بوونه‌وه‌رێك بۆ به‌خش���ینی‌ چێژ‬ ‫ته‌ماش���اده‌كرێت‌و له‌ڕێگه‌ی‌ جه‌سته‌وه‌‬ ‫له‌ئافره‌ت ده‌ڕوانن‪.‬‬ ‫دیس���ان هه‌ندێكی‌ ت���ر پێیانوایه‌‪ ،‬ئه‌و‬

‫پیاوانه‌ی‌ كه‌ س���ه‌یری‌ فیلم‌و س���ایت ‌ه‬ ‫سێكس���ییه‌كان ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ئ���اره‌زووی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ان ال دروس���تده‌بێت كه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئافره‌تان���ی‌ دیك���ه‌دا س���ێكس بكه‌ن‪،‬‬ ‫بۆ ئ���ه‌و مه‌به‌س���ته‌ش ده‌س���تده‌كه‌ن‬ ‫به‌دوای‌ گه‌ڕاندا‌و هاوسه‌ره‌كانی‌ خۆیان‬ ‫له‌بیرده‌چێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ندێكجاریش ئه‌و پیاوانه‌ واده‌خوازن‬ ‫هاوسه‌ره‌كانیان وه‌ك ئه‌و ژنانه‌ بن كه‌‬ ‫له‌فیلمه‌كان���دا ده‌یبین���ن‌و هه‌وڵده‌ده‌ن‬ ‫هه‌م���ان ئه‌و گرت���ه‌و دیمه‌نانه‌ دووباره‌‬ ‫بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ڕاستیدا هه‌ندێك له‌و‬ ‫كارانه‌ له‌ڕووی‌ زانس���تییه‌وه‌ نه‌شیاوو‬ ‫قێزه‌ونه‌و كاردانه‌وه‌ی‌ نێگه‌تیڤی بۆ سه‌ر‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ ده‌بێ���ت‌و هه‌ندێكجاریش‬ ‫تێكچوون���ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‌ نێوان‬ ‫ژن‌و مێ���رد‪ ،‬بۆ ئه‌و الدانه‌ سێكس���ییه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ ك���ه‌ الیه‌نێك به‌تایبه‌تیش‬ ‫پی���اوان‪ ،‬هه‌وڵ���ی‌ جێبه‌جێكردن���ی‌‬ ‫ده‌ده‌ن‪.‬‬

‫چوار هۆكار مندا ‌ڵ هانده‌ده‌ن بۆ درۆكردن‬ ‫هه‌نار چی‬ ‫له‌ناو ده‌بات؟‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی تازه‌ی زانستی‬ ‫ده‌ریخستووه‌ ك ‌ه هه‌نار سودی هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌چاره‌سه‌ركردنی ‪ 11‬جۆری نه‌خۆشیدا‌و‬ ‫سوود به‌جه‌سته‌ی مرۆڤ ده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫به‌هۆی بوونی سه‌رچاوه‌یه‌كی زۆری‬ ‫خۆراكی تێیدا‪.‬‬ ‫به‌پێی س���ه‌رچاوه‌كانی هه‌واڵی س���ه‌بای‬ ‫یه‌مه‌ن���ی‪ ،‬تۆوی هه‌ن���ار به‌كارده‌هێنرێت‬ ‫بۆ له‌ناوبردنی ئ���ه‌و به‌كتریایه‌ی هۆكاری‬ ‫تووش���بون ‌ه به‌حاڵه‌تی س���كچوون‌و دڵ‌و‬ ‫گه‌ده‌ش به‌هێ���ز ده‌كات‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌ردی‬ ‫گورچیل��� ‌ه له‌ناو ده‌بات‌و پل���ه‌ی گه‌رمی‬ ‫جه‌سته‌ش نزم ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی دیكه‌ش���ه‌و‌ه گوڵ���ی هه‌نار ك ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ ئاو تێكه‌اڵو ده‌كرێت‌و ده‌خورێته‌و‌ه‬ ‫دژی س���كچوونه‌‪ ،‬توێكڵه‌كه‌ش���ی سوود‬ ‫به‌قڵیش���انی ده‌س���ته‌كان ده‌گه‌یه‌نێ���ت‬ ‫به‌هۆی بوونی م���اده‌ی فلۆریدات تێیدا‪.‬‬ ‫جگ���ه‌ ل���ه‌وه‌ش به‌كارده‌هێنرێ���ت ب���ۆ‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی ش���پرزه‌یی ده‌روونی‌و‬ ‫هه‌ندێ حاڵه‌تی ش���ێرپه‌نجه‌یی به‌تایبه‌ت‬ ‫كاتێك له‌گه‌ڵ هه‌نگوین تێكه‌ڵ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫جێ���ی ئاماژه‌ی ‌ه هه‌ن���ار به‌ڕێژه‌ی ‪ %10‬تا‬ ‫‪ %15‬له‌ماده‌ی شه‌كرو ‪ %1‬له‌ترشی لیمۆ‌و‬ ‫رێژه‌یه‌كی به‌رزی ئ���او‌و ماده‌ی پرۆتینی‬ ‫پێكهاتووه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ چه‌ندین جۆری كانزا‪.‬‬

‫هه‌ندێك خێزان به‌ده‌س���ت گرفتێكه‌و‌ه‬ ‫ده‌ناڵێن���ن ئه‌وی���ش فێربوون���ی‬ ‫ی‬ ‫منداڵه‌كانیان ‌ه به‌درۆكردن‌و هۆكاره‌كه‌ش ‌‬ ‫ی راستییه‌كانه‌ لێی‌‪ ،‬دایكان‌و‬ ‫شاردنه‌وه‌ ‌‬ ‫باوكان به‌ش���وێن هۆكاری "درۆكردنی‬ ‫منداڵه‌كانی���ان"دا ده‌گه‌ڕێ���ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫ره‌نگ ‌ه هۆكاره‌كان نه‌دۆزنه‌وه‌‌و به‌وه‌ش‬ ‫چاره‌سه‌ری گرفته‌ك ‌ه ناكرێت‪.‬‬ ‫د‪.‬جه‌م���ال ش���ه‌فیق مامۆس���تای‬ ‫ده‌رونناس���ی‌و س���ه‌رۆكی به‌ش���ی‬ ‫لێكۆڵین���ه‌و‌ه ده‌روونیه‌كان���ی مندااڵن‬ ‫له‌په‌یمان���گای لێكۆڵین���ه‌و‌ه ب���ااڵكان‬ ‫ی میسر رایگه‌یاندووه‌ كه‌ منداڵی‬ ‫له‌واڵت ‌‬ ‫درۆزن ئه‌و منداڵه‌ی ‌ه له‌وتنی راستیه‌كان‬ ‫دورده‌كه‌وێت���ه‌وه‌‌و ئ���ه‌وه‌ی رووینه‌داو‌ه‬ ‫دروس���تی ده‌كات‌و زیاده‌ڕۆی���ی تێ���دا‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌داوه‌ ك ‌ه درۆكردن‬ ‫ره‌فتارێكی وه‌رگی���راوه‌ له‌و ژینگه‌یه‌ی‬ ‫من���داڵ تیای���دا ده‌ژی‌و ره‌فتارێك���ی ژینگه‌ی���ه‌ی تیای���دا ده‌ژی به‌جۆرێ���ك‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی نه‌ویس���تراوه‌‌و چه‌ندین كاتێ���ك من���داڵ ده‌بینێت گ���ه‌وره‌كان‬ ‫كێش���ه‌ی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی له‌گه‌وره‌یی���دا له‌ژیانی رۆژان���ه‌دا درۆ ده‌كه‌ن ئه‌وه‌ش‬ ‫وای‌ لێ���ده‌كات الس���ایی ره‌فت���اره‌ی‬ ‫لێده‌كه‌وێته‌وه‌ وه‌كو ناپاكی‪.‬‬ ‫ئه‌و پزیشك ‌ه چوار هۆكاری‌ بۆ درۆكردنی گه‌وره‌كان بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫الی منداڵ ئاشكراكردووه‌ كه‌ ئه‌مانه‌ن‪ :‬دووه‌م‪ :‬روبه‌ڕوبون���ه‌وه‌ی ژماره‌یه‌ك���ی‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ :‬نه‌بوون���ی راب���ه‌ری باش له‌و زۆر له‌كێشه‌‌و فش���ار وا ده‌كات منداڵ‬

‫درۆكردن بكات ‌ه ئامرازێك بۆ ئاسانكاریی‬ ‫له‌كاروباره‌كانی خۆیدا‪.‬‬ ‫س���ێیه‌م‪ :‬توندوتی���ژی‌و دڵڕه‌ق���ی‬ ‫له‌مامه‌ڵه‌كردن له‌گ���ه‌ڵ منداڵدا كاتێك‬ ‫هه‌ڵ���ه‌ ده‌كات‪ ،‬بۆی��� ‌ه من���داڵ په‌ن���ا‬ ‫ده‌باته‌ب���ه‌ر درۆك���ردن بۆئه‌وه‌ی خۆی‬ ‫له‌سزادان بپارێزێت‪.‬‬

‫خواردنه‌وه‌ ‌ی گازییه‌كان توندوتیژ ‌ی زیاد ده‌كه‌ن‬ ‫توێژینه‌وه‌یه‌كی‌ نوێ ئاشكرایكردووه‌‬ ‫كه‌ ئه‌و گه‌نجانه‌ی‌ به‌ڕێژه‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫خواردنه‌وه‌ گازییه‌كان ده‌خۆنه‌وه‌‪،‬‬ ‫رێژه‌ی‌ توندوتیژی‌ له‌هه‌ڵسوكه‌وتیاندا‬ ‫زیاد ده‌كات‪.‬‬ ‫توێژه‌ران����ی‌ زانكۆیه‌ك����ی‌ ئه‌مه‌ریكی‌‬ ‫ك���� ‌ه له‌س����ایتی‌ (هل����پ دای نیوز)دا‬ ‫باڵوكراوه‌ت����ه‌وه‌ ئاماژه‌ی����ان به‌وه‌داوه‌‬ ‫كه‌ ئه‌و گه‌نجان����ه‌ی‌ به‌ڕێژه‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫خواردنه‌وه‌ گازییه‌كان به‌كار ده‌هێنن‬

‫زیاتر توندوتیژ ده‌بن‪ ،‬به‌اڵم ئاماژه‌یان‬ ‫به‌وه‌ش����كردووه‌ كه‌ ئه‌م خواردنه‌وان ‌ه‬ ‫هۆكاری‌ راس����ته‌وخۆی‌ ئ����ه‌و حاڵه‌ته‌‬ ‫نیی����ه‌‪ ،‬به‌ڵكو بوونی‌ ش����ه‌كرو ماده‌ی‌‬ ‫كافیین له‌ناو ئه‌و جۆره‌ خواردنه‌وانه‌دا‬ ‫هاوكارن له‌هه‌ڵس����وكه‌وتی‌ توندوتیژی‌‬ ‫ئه‌و گه‌نجان����ه‌‌و رونیش����یانكردۆته‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ به‌كارهێنان����ی‌ ئ����ه‌و خواردنه‌وه‌‬ ‫گازیانه‌ له‌وانه‌ی����ه‌ ئاماژه‌بن بۆ بوونی‌‬ ‫توندوتیژی‌ الی‌ گه‌نجان‪.‬‬

‫چ���واره‌م‪ :‬جی���اوازی له‌مامه‌ڵه‌ك���ردن‬ ‫له‌نێ���وان مندااڵندا له‌الی���ه‌ن دایكان‌و‬ ‫ب���اوكان‌و سه‌رپه‌رش���تیارانه‌وه‌ پ���اڵ‬ ‫ب��� ‌ه منداڵ���ه‌وه‌ ده‌نێ���ت دژی براكه‌ی‬ ‫یان خوش���كه‌كه‌ی په‌نا ب���ۆ درۆكردن‬ ‫ده‌ب���ات ئه‌ویش به‌ه���ۆی ئیره‌یی زۆر‌و‬ ‫خۆشه‌ویستی تۆڵه‌سه‌ندنه‌وه‌‪.‬‬

‫توێژه‌ره‌وان له‌ئه‌نجامی‌ راپرسیه‌ك كه‌‬ ‫‪ 1900‬قوتاب����ی‌ ناوه‌ندیی‌ له‌خۆگرتبوو‬ ‫بۆیان ده‌ركه‌وتووه‌ كه‌ نزیكه‌ی‌ ‪%43‬ی‌‬ ‫ئ����ه‌و گه‌نجانه‌ی‌ كه‌ زی����اد له‌‪ 14‬قوتو‬ ‫خواردن����ه‌وه‌ی‌ گازیی����ان خواردۆته‌وه‌‬ ‫له‌هه‌فته‌یه‌ك����دا‪ ،‬چه‌كی����ان له‌گ����ه‌ڵ‬ ‫خۆیان هه‌ڵگرتووه‌‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریش����دا‬ ‫‪%23‬ی‌ ئه‌وان����ه‌ی‌ كه‌متری����ان ل����ه‌و‬ ‫رێژه‌ی����ه‌ خواردن����ه‌وه‌ گازییه‌كانی����ان‬ ‫خواردۆته‌وه‌‪.‬‬

‫نه‌شته‌ر‬

‫‪15‬‬

‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫وەزارەتێك کە‬ ‫"هەمیشە با له‌گەڵ‬ ‫خۆی ده‌یبرد"‬ ‫بەرهەمەکانی زانای کۆمەڵناسیی به‌ریتانی‬ ‫(گیدن���ز) یارمەتی���دەرن ب���ۆ داتاش���ینی‬ ‫میتافۆرێ���ک ب���ۆ تێگەیش���نێکی روونت���ر‬ ‫له‌وەزارەتی تەندروستیی وەکو دەزگایەکی‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‌و سیاس���ی‪ .‬وەزارەت ل���ەم‬ ‫میتافۆرەدا وەک���و باڵۆنێک وایە کە ئۆقرە‬ ‫ناگرێت‌و له‌ستراکتۆری کۆمەاڵیەتی‌و سیاسی‬ ‫خ���ۆی جێلەقب���ووە‪ .‬وەزارەت بەپێی ئەم‬ ‫هەڵس���ەنگاندنە بێت‪ ،‬له‌”جەمشید خانی”‬ ‫مام���ی بەختیار عەلی دەچێت‪“ ،‬ئەوەی کە‬ ‫هەمیشە با لەگەڵ خۆی ده‌یبرد”‌!‬ ‫تازەتری���ن دەرکەوت���ی ئ���ەم شوناس���ەی‬ ‫وەزارەت���ی تەندروس���تیی مامەڵەی ئەوە‬ ‫لەگ���ەڵ مانگرتنی پزیش���کە گەنجەکاندا‪.‬‬ ‫وەزارەت وەک���و ئەوەی له‌ئەس���تێرەیەکی‬ ‫دیکەوە هاتبێت‌و سەر بە حکومەت نەبێت‬ ‫یا وەکو ئەوەی رێکخراوێکی ناحکومی بێت‌و‬ ‫ئیشی ئەدڤۆکەس���ی بێت‪ ،‬دەڵێت کە ئەو‬ ‫هەموو کارێکی کردووە‌و ئەوە جومگەکانی‬ ‫ت���ری دەس���ەاڵتن ک���ە داواکارییەکان���ی‬ ‫پزیشکان جێبەجێناکەن! لێرەدا وەزارەتی‬ ‫تەندروس���تیی دەگاتە لوتکەی نامۆبوون‌و‬ ‫دابڕان له‌س���تراکتۆرە سیاس���یەکەی خۆی‬ ‫ک���ە حکومەت���ی هەرێم���ە‌و دەگۆڕێت بۆ‬ ‫رێکخراوێکی پیشەیی‌و ئەرکە حکومیەکانی‬ ‫خۆی‌و دەسەاڵتە سیاسیەکەی لەیادەکات‪.‬‬ ‫دوو هۆکار‪ ،‬یەکێکی���ان کۆن‌و ئەوی دیکە‬ ‫تازە‪ ،‬دەش���ێت بۆ ئەم دۆخ���ە بدۆزینەوە؛‬ ‫هۆکاری یەکەم پەیوەندی بە س���ەرچاوە‌و‬ ‫س���ەرەتاکانی دروس���تبوونی وەزارەتەوە‬ ‫هەیە‪ .‬ئەم دەزگا کۆمەاڵیەتیە هاوردەیەکی‬ ‫کۆلۆنیالی خۆرئاواییە کە بە زۆر دەلکێنرێ‬ ‫بە جەستەی کۆمەڵگا خۆرهەاڵتیەکانەوە‪،‬‬ ‫ئیدی بێ ئەوەی هەوڵ���ی ئاوێتەکردنی بە‬ ‫کۆمەڵ���گاوە بدرێت‪ .‬له‌ڕاس���تیدا وەزارەتی‬ ‫تەندروستیی لەو کۆمەڵە پزیشک‌و چارەساز‌و‬ ‫دەزگا تەندروس���تیانەوە دروستدەبێت کە‬ ‫کۆڵۆنیالیس���تەکان بۆ چارەسەری خۆیان‬ ‫دەیانهێنن بۆ خۆرهەاڵت‌و لەپەراوێزیش���دا‬ ‫تۆی سیس���تمە تەندروستیەکانی ئێستاکە‬ ‫دەچێن���ن‪ .‬خوێندنی پزیش���کیی بە زمانی‬ ‫ئینگلیزی‌و پشتبەستن بە زانستی پزیشکی‬ ‫خۆرئاوای���ی له‌حکومڕان���ی تەندروس���تیدا‬ ‫تەنه���ا دوو دەرکەوتەی زەق���ی ئەو دۆخە‬ ‫مێژووییەن‪ .‬بەدیوەک���ەی تردا‪ ،‬بارودۆخی‬ ‫سیاسی ئێس���تای کوردستان‌و ئاڵۆزبوونی‬ ‫پەیوەندیەکانی هەردوو پارتی هاوپەیمانی‬ ‫دەس���ەاڵتدار‪ ،‬کاری کردووەتە سەر کزیی‬ ‫ئینتیم���ای وەزارەت ب���ۆ حکومەتەک���ەی‌و‬ ‫دیسان هەڵکەندنی وەزارەتەکە له‌ستراکتۆرە‬ ‫سیاسیەکەی خۆی‪.‬‬ ‫له‌هەموو ه���ۆکارەکان گرنگتر‪ ،‬کارتێکردن‌و‬ ‫دەرئەنجامی ئەم دۆخە باڵۆنیەی وەزارەتی‬ ‫تەندروستیە لەسەر سیستمی تەندروستی‌و‬ ‫تێگەیش���نی حکوم���ەت بۆ تەندروس���تی‪.‬‬ ‫بەهۆی نامۆبوونی وەزارەتی تەندروستیی بە‬ ‫دەوروبەرە کۆمەاڵیەتیەکەی‌و جێلەقبوونی‬ ‫له‌س���تراکتۆری کۆمەاڵیەت���ی‌و سیاس���ی‌و‬ ‫هەڵگرتنی ناسنامەیەکی تەکنیکیی تەسک‌و‬ ‫پشتگوێخستنی تێگەیش���نە بەرفراوانه‌کان‬ ‫بۆ تەندروس���تیی‪ ،‬وەزارەت نەیتوانیوە یا‬ ‫نازانێت کە کۆمەڵێک راس���تیی گرنگ هەن‬ ‫کە دەبێت حکومەت بیانزانێت‪ .‬بۆ نموونە‬ ‫وەزارەت نەیتوانیوە له‌حکومەتی بگەیه‌نێت‬ ‫کە تەندروس���تیی هاوواڵتیان تەنها لەڕێی‬ ‫دروس���تکردنی کۆمەڵێک نەخۆش���خانەی‬ ‫تەواونەک���راوەوە پەرەناس���ێنێت‪ ،‬بەڵک���و‬ ‫تەندروس���تی پێویس���تی بە سیاس���ەتی‬ ‫هەمەالیەن���ە‌و بەرفراوان هەی���ە‪ .‬وەزارەت‬ ‫حکومەت���ی تێنەگیان���دووە یا خۆیش���ی‬ ‫نازانێت کە پاراس���تن‌و بەرەوپێشەوەبردنی‬ ‫تەندروستیی پرۆسەیەکی ئاڵۆزە‌و تەنها بە‬ ‫دابینکردنی پزیشک‌و کارمەندی تەندروستی‌و‬ ‫دەرمانەوە بەدەس���تنایەت‪ ،‬هەرچەندە لەو‬ ‫کارانەش شکس���تی هێناوە‪ ،‬بەاڵم دیسان‬ ‫وەزارەت شکستی هێناوە لەوەی قەناعەت‬ ‫بە حکوم���ەت بکات کە دەبێ���ت له‌هەموو‬ ‫سیاس���ەتێکیدا تەندروس���تیی هاوواڵتیانی‬ ‫له‌ی���اد بێ���ت‪ .‬دەبێ���ت له‌دروس���تکردنی‬ ‫رێگاوبانەکان سەالمەت‌و تەندروستیی له‌بیر‬ ‫نەکرێت‪ ،‬له‌داڕشتی سیاسەتی پەروەردەیی‌و‬ ‫پرۆگرامەکان���ی خوێن���دن تەندروس���تیی‬ ‫بابەتێکی سەرەکی بێت‪ ،‬له‌دەرکردنی بڕیار‌و‬ ‫سیاسەتە ئابووری‌و داراییەکان میکانیزمی‬ ‫ئەوتۆ هەبێت بۆ رێگەگرتن له‌هەژارکەوتنی‬ ‫هاوواڵتیان بەهۆی خەرجیی پزیشکییەوە‪،‬‬ ‫له‌جێبەجێکردنی پرۆژەکان���ی ئاو‌و ئاوەڕۆ‬ ‫تەندروس���تیی هاوواڵتی���ان بپارێزرێ���ت‌و‬ ‫له‌بەڕێوەبردن���ی پرۆژە گەش���تیارییەکاندا‬ ‫تەندروس���تیی‌و پاکوخاوێنی���ی گەرەنت���ی‬ ‫کرابێت‪...‬هتد‪ .‬بە کورتی دەبێت وەزارەتی‬ ‫تەندروستیی نوێنەری هاوواڵتیان بێت له‌الی‬ ‫حکومەت‌و ئەو نوێنەرایەتیە وەربگێڕێتە سەر‬ ‫سیاس���ەت‌و پالن‌و بەرنامە بۆ پێشخستنی‬ ‫تەندروس���تییان‪ .‬ئەگەر ئ���ەوەی کرد ئەوا‬ ‫توند رەگەکان���ی له‌کۆمەڵگادا دادەکوتێت‌و‬ ‫لەدۆخی باڵۆنیبوونی رزگاری دەبێت‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwenden.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )331‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/6/19‬‬

‫توندوتیژیی‌ خوێندنگاكان پێچه‌وان ‌ه ده‌بێته‌و‌ه‬ ‫ته‌قه‌كردن‪ ،‬هه‌وڵی‌ رفاندن‌و ئازاردان‪ ،‬زیان گه‌یاندن به‌ئوتومبێلی‌ مامۆستا له‌تاقیكردنه‌وه‌كاندا روو ده‌دات‬ ‫ئا‪ :‬الپه‌ڕه‌ی‌ خوێندن‬ ‫م‪ .‬ئاری‌ جه‌الل‪ ،‬له‌ماڵه‌وه‌ی‌ خۆیان‬ ‫له‌گه‌ڕه‌كی‌ باخی‌ میری‌ هه‌ڵه‌بجه‌‪،‬‬ ‫سه‌رقاڵی‌ میوانداریی‌ بوو كاتێك‬ ‫ده‌ستێكی‌ نه‌ناسراو ماڵه‌كه‌یانی‌ دایه‌‬ ‫به‌ر فیشه‌ك‌و به‌م هۆیه‌وه‌ هه‌ندێك‬ ‫زیانی‌ ماددی‌ به‌ر ئوتومبێله‌كه‌ی‌‌و‬ ‫كه‌ره‌سته‌كانی‌ ماڵه‌وه‌یان كه‌وت‌و خۆی‌‌و‬ ‫خێزانه‌كه‌شی‌ كه‌وتنه‌ گێژاوێكی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫دڵه‌ڕاوكێ‌و نیگه‌رانییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م مامۆس���تایه‌ ك���ه‌ له‌یه‌كێ���ك‬ ‫له‌ئاماده‌ییه‌كانی‌ ش���ارۆچكه‌ی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫مامۆس���تایه‌‪" ،‬هیچ كێشه‌‌و ناجۆرییه‌كی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ كه‌سدا نییه‌"‌و له‌پاش رووداوه‌كه‌شه‌‬ ‫هه‌رچ���ی‌ بیر ده‌كاته‌وه‌ "جگه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫ئێستا یاریده‌ده‌ری‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ هۆڵێكی‌‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌یه‌ كه‌ خوێندكاری‌ ئێوارانی‌‬ ‫تێدایه‌ خه‌یاڵی‌ بۆ هیچیتر ناچێت"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م به‌س���ه‌رهاته‌ی‌ م‪.‬ئ���اری‌ ك���ه‌‬ ‫ی ‪ 9/8‬ئه‌م مانگ���ه‌ (حوزه‌یران)‬ ‫ش���ه‌و ‌‬ ‫روی���دا‪ ،‬ته‌نها حاڵه‌ت نیی���ه‌‌و له‌ماوه‌ی‌‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌ گش���تییه‌كان (به‌كالۆریا)‬ ‫ی‌ ئه‌مس���اڵی‌ خوێن���دن ‪ 2011‬ـ ‪‌2012‬و‬ ‫راگه‌یاندن���ی‌ ئه‌نجام���ی‌ تاقیكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫پۆله‌ ناكۆتاییه‌كاندا چه‌ندین مامۆس���تا‬ ‫به‌ده‌س���ت هه‌ڕه‌ش���ه‌‌و بێزاركردن‌و زیان‬ ‫پێ گه‌یاندن���ی‌ خوێندكاران���ه‌وه‌ هاوار‌و‬ ‫سكااڵیان لێ به‌رزبوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫م‪.‬دی���ار جه‌ب���ار‪ ،‬كه‌ له‌ش���ارۆچكه‌ی‌‬ ‫چه‌مچه‌م���اڵ‪ ،‬مامۆس���تای بیركاریی���ه‌‪،‬‬ ‫به‌هه‌مان ش���ێوه‌ی‌ م‪.‬ئاری‌ له‌سه‌ره‌تای‌‬ ‫ئ���ه‌م مانگ���ه‌دا (حوزه‌ی���ران) توش���ی‌‬ ‫حاڵه‌تێك���ی‌ س���ه‌یر هات���وه‌‪" :‬دوو‬ ‫خوێن���دكار هاتن���ه‌ س���ه‌رم‌و پ���اش‬ ‫قس���ه‌پێوتنی‌ ناش���رین په‌الماریان دام‌و‬ ‫گومانم ك���رد به‌ئوتومبێله‌كه‌یان هه‌وڵی‌‬ ‫رفاندن���م بده‌ن‪ ،‬به‌اڵم له‌ه���ات‌و هاواری‌‬ ‫خێزانه‌ك���ه‌م دراوس���ێكان به‌ئاگاهاتن‌و‬ ‫ناچ���ار خوێندكاره‌كانی���ش هه‌ڵهاتن"‪.‬‬ ‫م‪.‬دیار‪ ،‬ئه‌وه‌ش���ی‌ بۆ ئاوێنه‌ رونكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌ئاسایش���ی‌ چه‌مچه‌ماڵ‌و‬ ‫پۆلیس���ه‌وه‌ كردوه‌‌و به‌ه���ۆی‌ رۆتینانی‌‬ ‫تۆماركردن���ی‌ داوای‌ یاس���اییه‌وه‌ چه‌ند‬ ‫رۆژێك كه‌س لێی‌ نه‌پرسیوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێس���تا په‌روه‌رده‌ی‌ چه‌مچه‌ماڵ‌و به‌شی‌‬ ‫یاسایی‌ په‌روه‌رده‌ كێشه‌كه‌یان له‌ئه‌ستۆ‬ ‫گرتووه‌‪ .‬ئه‌م مامۆستایه‌ باسی‌ له‌وه‌شكرد‬ ‫كێش���ه‌ی‌ ئه‌و له‌گه‌ڵ ئه‌و خوێندكاره‌ی‌‬ ‫گرفتی‌ بۆ دروست كردوه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ خوێندكاره‌كه‌ له‌دوو وه‌رزی‌ خوێندندا‬ ‫كه‌وتووه‌‌و هه‌رچی‌ ئه‌م پێی‌ راگه‌یاندووه‌‬ ‫هه‌ر په‌ڵ���پ‌و ناڕه‌زاییه‌كی‌ هه‌ی ‌ه ده‌بێت‬ ‫له‌ڕێگای‌ قوتابخانه‌وه‌ بیگه‌یه‌نێت‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫هیچ كه‌ڵكی‌ نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫هه‌ندێ���ك له‌چاودێران���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌‬

‫ فێڵ‌و گزیكردن به‌رده‌وامن‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رباری‌ ئه‌وه‌ی‌ پ���ه‌روه‌رد‌ه بڕێك ‌‬ ‫ی پارازێت���ی‌ كڕی���و‌ه بۆ‬ ‫زۆر ئامێ���ر ‌‬ ‫ی مۆبایل له‌ناو‬ ‫قه‌ده‌غه‌كردنی‌ كاركردن ‌‬ ‫ی تاقیكردنه‌وه‌ی‌ به‌كالۆری‌‪،‬‬ ‫هۆڵه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم ژماره‌یه‌كی‌ به‌رچاو له‌به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ه���ۆڵ‌و مامۆس���تایانی‌ چاودێ���ر بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ی���ان رونك���رده‌و‌ه زۆربه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫ی عادین‌و هیچ رۆڵێك‬ ‫ئامێرانه‌ له‌جۆر ‌‬ ‫ی‬ ‫نابین���ن له‌رێگرت���ن له‌قۆپیه‌كردن��� ‌‬ ‫مایكی‌ ناو گوێچك��� ‌هی‌ خوێندكاران‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌روه‌ها به‌هه‌مانش���ێو‌هی‌ س���ااڵن ‌‬ ‫ی‬ ‫پێشوو قۆپیه‌كردن به‌بچوككردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نوس���راوه‌كان له‌زۆرێ���ك له‌هۆڵه‌كان ‌‬ ‫ی به‌سه‌ردا گیراوه‌‌و‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌ ده‌ست ‌‬ ‫ی جێگای‌ س���ه‌یره‌ له‌مس���اڵدا‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌ندێك ه���ۆڵ خوێندكاران به‌ناو ‌‬ ‫توالێت كردنه‌وه‌ چوونه‌ت ‌ه ناو ‪‌w.c‬و‬ ‫ل���ه‌وێ قۆپییه‌كانی���ان ده‌رهێن���اوه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌ندێك جێگایتریش نوسینی‌ له‌پ ‌‬ ‫ده‌س���ت‌و قه‌باغی‌ قه‌ڵه‌م‌و الس���تیك‌و‬ ‫كراس هه‌ر ب���ه‌رده‌وام بوه‌‌و هه‌ندێك‬ ‫له‌خوێندكارانی���ش قۆپییه‌كانی���ان‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ستیار‌و تایبه‌ت ‌‬ ‫له‌هه‌ندێك شوێن ‌‬ ‫له‌ش���یاندا داناو‌ه ك���ه‌ نه‌توان���راو‌ه‬ ‫بپشكنرێن‪.‬‬

‫كاتێك خه‌می‬ ‫سیاسیه‌كان ته‌نها‬ ‫له‌پاره‌كۆكردنه‌وه‌و‬ ‫گه‌نده‌ڵییه‌كی بێ‬ ‫وێنه‌دا چڕ ده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وا‌ خه‌می‬ ‫هاریكاریكردنی‬ ‫مامۆستاكان‬ ‫له‌پێناوی‬ ‫گه‌شه‌سه‌ندنی‬ ‫په‌روه‌رده‌دا‪،‬‬ ‫ته‌نها وه‌كو خۆزگه‌‬ ‫ده‌مێنێته‌وه‌‬ ‫پێیانوایه‌ دۆخی‌ په‌روه‌رده‌یی‌ كوردستان‬ ‫كه‌وتوه‌ت���ه‌ حاڵه‌ت���ی‌ "توندوتیژی��� ‌‬ ‫ی‬ ‫پێچه‌وانه‌"وه‌‪ ،‬كه‌ "توندوتیژیی‌ خوێندكاره‌‬ ‫به‌رانبه‌ر كاره‌كته‌ری‌ مامۆس���تا" ئه‌مه‌ش‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌یه‌ بۆسه‌ر بونیادی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌‪ .‬ئه‌وانه‌ی‌ باس له‌م حاڵه‌ته‌كه‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن جگ���ه‌ له‌چه‌ندی���ن حاڵه‌ت���ی‌‬ ‫هه‌راس���انكردنی‌ مامۆس���تا‪ ،‬زه‌قتری���ن‬ ‫نمونه‌ی‌ به‌رده‌ستیان كوشتنی‌ مامۆستا‬ ‫ئه‌مه‌ریكییه‌ك���ه‌ی‌ قوتابخان���ه‌ی‌ میدیای‌‬ ‫نمونه‌یی‌‌و هێرشكردنه‌سه‌ر یاریده‌ده‌رێكی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر له‌هه‌ڵه‌بجه‌ به‌چه‌قۆ‌و حاڵه‌ته‌‬ ‫توندوتیژییه‌كان���ی‌ ئه‌مدوایی���ه‌ی‌ ن���او‬ ‫هۆڵه‌كانی‌ تاقیكردنه‌وه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێستا‬ ‫الیه‌ن���ه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كانی‌ پ���ه‌روه‌رده‌‬ ‫دۆس���ییه‌یه‌كی‌ له‌مجۆره‌ی���ان به‌فه‌رمی‌‌و‬ ‫نافه‌رمی‌ نه‌كردوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫م‪.‬ئاری‌ جه‌الل‪ ،‬بۆ ئاوێنه‌ی‌ رونكرده‌وه‌‬ ‫جگه‌ له‌په‌روه‌رده‌‪ ،‬پۆلیس‌و دادگاش���ی‌‬ ‫له‌دۆسییه‌كه‌ی‌ ئاگاداركردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تائێس���تا به‌هچ ئه‌نجامێك نه‌گه‌شتوه‌‌و‬ ‫باس���ی‌ له‌وه‌ك���رد راس���ته‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫په‌روه‌رده‌‪ ،‬سه‌ردانی‌ كردوه‌‌و نوسراویشی‌‬ ‫بۆ ك���ردووه‌ ب���ۆ وه‌زاره‌ت‪" ،‬به‌اڵم ئه‌م‬ ‫كه‌یسانه‌ ده‌بێت به‌گش���تگیریی‌ ته‌ماشا‬

‫بكرێن‌و پێویسته‌ چاره‌سه‌ری‌ ریشه‌یی‌‌و‬ ‫گه‌وره‌تریان ب���ۆ بدۆزرێته‌وه‌"‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫باس���ی‌ له‌وه‌ك���رد "گوش���ارێكی‌ زۆر‌و‬ ‫نائاس���ایی‌ هه‌یه‌ له‌الی���ه‌ن خوێندكارانی‌‬ ‫خوێندن���ی‌ ئێواران���ه‌وه‌ له‌پێن���اوی‌‬ ‫ده‌رچ���وون‌و هۆڵ���ه‌كان زۆر قه‌ره‌باڵغن‌و‬ ‫هۆكاری‌ قۆپیه‌كردن زۆرو جۆراوجۆرن‌و‬ ‫هه‌م���وو ئه‌مانه‌ش گۆبه‌ن بۆ مامۆس���تا‬ ‫ده‌نێنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ به‌دواداچونه‌كانی‌ ئاوێنه‌‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌حاڵه‌تی‌ م‪.‬ئ���اری‌ له‌هه‌ڵه‌بجه‌‌و م‪.‬دیار‬ ‫له‌چه‌مچه‌م���اڵ‪ ،‬زۆرب���ه‌ی‌ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر‌و‬ ‫مامۆس���تا چاودێره‌كانی‌ ه���ۆڵ ناوێرن‬ ‫ئوتومبێلی‌ خۆیان ببه‌نه‌ نزیك هۆڵه‌كانی‌‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ زیان له‌ئوتومبێلی‌‬ ‫هه‌ندێ���ك مامۆس���تا دراوه‌‌و یه‌كێك له‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رانه‌ بۆ ئاوێنه‌ی‌ رونكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫به‌موس‌و كه‌ته‌ر ش���وختی‌ زۆر خراوه‌ته‌‬ ‫ئوتومبێله‌ك���ه‌ی‌‪ .‬له‌هه‌ندێ���ك هۆڵ���ی‌‬ ‫ده‌وروب���ه‌ری‌ س���لێمانیش خوێندكارانی‌‬ ‫ئه‌زموون���ده‌ر روب���ه‌ڕوی‌ چاودێ���ر‌و‬ ‫مامۆس���تایانی‌ هۆڵ بوونه‌ته‌وه‌‌و ش���ه‌ڕو‬ ‫ده‌مه‌قاڵه‌ دروست بووه‌‪.‬‬ ‫م‪.‬فه‌رمان عیزه‌دین كه‌ ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ په‌رله‌مان���ه‌‌و پێش���تریش‬

‫مامۆس���تا بووه‌‪ ،‬بۆ ئاوێنه‌ی‌ رونكرده‌و‌ه‬ ‫ئه‌وان وه‌ك���و لیژنه‌كه‌یان ناڕه‌زاییان له‌و‬ ‫حاڵه‌تان���ه‌ ده‌ربڕیوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌و ئاگاداربێت به‌دواداچونی‌ گش���تی‌‬ ‫بۆ ئه‌و كێش���انه‌ی‌ مامۆستایان نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫م‪.‬فه‌رم���ان ك���ه‌ نیگ���ه‌ران‌و ئ���اگاداره‌‬ ‫له‌بارودۆخی‌ هه‌ندێك له‌و مامۆس���تایانه‌‬ ‫وتیش���ی‌ "مه‌گه‌ر به‌دواداچونی‌ خۆجێی‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌‌و ده‌زگاكان���ی‌ پۆلی���س‌و‬ ‫ئاسایش‪ ،‬ئه‌گینا له‌سه‌ر ئاستی لیژنه‌ی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ په‌رله‌مان‌و وه‌كو كێشه‌یه‌كی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌یی‌ به‌داخه‌وه‌ هیچ نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫له‌په‌یوه‌ندییه‌كی‌ ئاوێنه‌شدا سه‌رۆكی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ مامۆستایان‪ ،‬م‪ .‬كه‌مال حه‌مه‌د‪،‬‬ ‫هۆكاری‌ بێده‌نگیی‌ رێكخراوه‌كه‌یانی‌ له‌م‬ ‫حاڵه‌تانه‌ گێڕایه‌وه‌ بۆ "به‌رز نه‌كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫یاداش���ت‌و نوس���راو له‌الی���ه‌ن لقه‌كانی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ مامۆس���تایانه‌وه‌ له‌و شوێنانه‌ی‌‬ ‫مامۆستاكان هه‌راسان كراون"‪ .‬م‪.‬كه‌مال‬ ‫وتیش���ی‌ "ره‌نگه‌ یان ئه‌و مامۆس���تایانه‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ مامۆس���تایانیان ئ���اگادار‬ ‫نه‌كردبێت���ه‌وه‌ یان له‌ئێس���تادا لقه‌كان‬ ‫س���ه‌رقاڵی‌ كۆنفران���س‌و گۆڕانكاری���ن‌و‬ ‫نه‌یانپه‌رژاوه‌ت���ه‌ س���ه‌ر ئاوڕدانه‌وه‌ له‌م‬ ‫حاڵه‌تانه‌"‪ .‬سه‌رۆكی‌ یه‌كێتی‌ مامۆستایان‬

‫وتیش���ی‌ "له‌پاش ئ���ه‌و گۆڕانكارییانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌لقه‌كان���دا ده‌كرێ���ن ه���ه‌ر به‌رپرس‌و‬ ‫س���تافێكی‌ لقه‌كانی‌ مامۆستایان به‌ده‌م‬ ‫خه‌م‌و گرفت���ی‌ مامۆس���تایانه‌وه‌ نه‌بێت‬ ‫به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ ئیجرائات���ی‌ له‌گه‌ڵ���دا‬ ‫ده‌كه‌ین‌و به‌دڵناییه‌وه‌ له‌پۆسته‌كه‌ش���ی‌‬ ‫الی‌ ده‌به‌ین"‪.‬‬ ‫له‌الی‌ خۆش���ییه‌وه‌ م‪.‬فایه‌ق س���ه‌عید‬ ‫كه‌ په‌روه‌رده‌زانێكی‌ كوردی‌ نیشته‌جێی‌‬ ‫س���ویده‌‪ ،‬پێ���ی‌ وایه‌ ته‌ن���گ هه‌ڵچنین‬ ‫به‌مامۆس���تاكان مانای‌ هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‌‬ ‫سیس���تمی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی په‌روه‌رده‌یه‌‌و‬ ‫ده‌ڵێ���ت "هاوكاریكردنی مامۆس���تاكان‬ ‫كارێكی زۆر پێویسته‌‪ ،‬به‌اڵم كاتێك خه‌می‬ ‫سیاس���یه‌كان ته‌نها له‌پاره‌كۆكردنه‌وه‌و‬ ‫گه‌نده‌ڵییه‌كی بێ وێنه‌دا چڕ ده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ خه‌می هاریكاریكردنی مامۆستاكان‬ ‫له‌پێناوی گه‌شه‌س���ه‌ندنی په‌روه‌رده‌دا‪،‬‬ ‫ته‌نه���ا وه‌ك���و خۆزگ���ه‌ ده‌مێنێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتیش���ی‌ "ئه‌م سیاسیانه‌ ته‌نها‬ ‫بڕیار بۆ مامۆس���تاكان ده‌رده‌كه‌ن به‌بێ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی هاوكاریی���ان بك���ه‌ن كه‌ چۆن‬ ‫مامه‌ڵه‌ له‌گ���ه‌ڵ خوێندكاره‌كاندا بكه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدا كۆڵێك زانستی نوێ له‌م‬ ‫بواره‌دا هه‌یه‌"‪.‬‬

‫په‌روه‌رده‌ له‌بڕیارێك‌ په‌شیمان ده‌بێته‌وه‌ نادادییه‌ك له‌نمره‌ی پێوانه‌یدا‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫م‪ .‬محه‌مه‌د تاهیر ئه‌حمه‌د*‬

‫پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ س���لێمانی‌ له‌ڕێ���گا ‌‬ ‫ی‬ ‫نوس���راوێكه‌وه‌ داوا ده‌كات له‌توێژه‌رانی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و مامۆس���تایانی‌ هونه‌ر‌و‬ ‫وه‌رزش كه‌ له‌پش���وی‌ هاوین‌و له‌ڕۆژانی‌‬ ‫پش���وی‌ ئیداره‌ی‌ خوێندنگاكاندا ده‌وام‬ ‫بكه‌ن‌و دواتریش له‌ژێر گوشار‌و ناڕه‌زاییدا‬ ‫ده‌وامكردن���ی‌ توێژه‌ران���ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫ده‌كاته‌ ئاره‌زوومه‌ندانه‌‪.‬‬ ‫له‌میانه‌ی‌ نوس���راوێكدا ك���ه‌ به‌ژماره‌‬ ‫‪ 22834‬ل���ه‌ ‪ 2012/6/6‬دا له‌الی���ه‌ن هه‌ردوو نوسراوه‌که‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ مه‌ڵبه‌ندیی‌ س���لێمانییه‌وه‌‬ ‫ده‌رچ���ووه‌ داواك���راوه‌ له‌توێژه‌ران���ی‌ مرۆی���ی‌و په‌روه‌رده‌ی���ی به‌مه‌به‌س���تی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و مامۆس���تایانی‌ وه‌زرش‌و "گه‌ش���ه‌پێدانی مرۆیی خوێن���دكاران‌و‬ ‫هونه‌ر ك���ه‌ "به‌مه‌به‌س���تی‌ گرنگیدانی‌ مامۆس���تایان‌و گرنگی���دان به‌چاالك���ی‬ ‫زیاتری‌ خوێندكاران‌و س���ه‌رقاڵكردنیان هون���ه‌ری‌و وه‌رزش���ی‪ ،‬گه‌ش���ه‌پێدانی‬ ‫به‌چاالكییه‌ هونه‌رییه‌ هه‌مه‌ چه‌شنه‌كان" كلت���وری خوێندنه‌وه‌‪ ،‬كردنه‌وه‌ی خولی‬ ‫له‌ڕۆژانی‌ پشوو به‌تایبه‌ت له‌كاتی‌ ده‌وامی‌ به‌هێزك���ردن‪ ،‬گه‌ش���ه‌پێدان له‌ب���واری‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر‌و س���تافی‌ ئیداریدا (هه‌فته‌ی‌ په‌روه‌رده‌ی���ی‌و ده‌روون���ی‌و مرۆیی بۆ‬ ‫دوو رۆژه‌) ب���ه‌رده‌وام بن له‌ده‌وامكردن‪ .‬مامۆس���تایان‌و خوێندكاران"‌و شێوازی‌‬ ‫به‌اڵم پاش ئ���ه‌وه‌ی‌ ژماره‌یه‌ك توێژه‌ر خوله‌كه‌ش كرا به‌ئاره‌زوومه‌ندانه‌‪.‬‬ ‫جێگ���ری‌ س���ه‌رۆكی‌ كۆمه‌ڵ���ه‌ی‌‬ ‫ناڕه‌زاییان ده‌ربڕی‌‪ ،‬رۆژی‌ ‪2012/6/13‬‬ ‫یه‌كه‌ی توێژه‌رانی كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و ده‌روونی كۆمه‌ڵناسان‌و ده‌رونناسان‪ ،‬جه‌زا حه‌مه‌‬ ‫به‌هه‌ماهه‌نگی‌ له‌گه‌ڵ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ س���اڵح بۆ ئاوێنه‌ی‌ رونكرده‌وه‌ پرۆژه‌كه‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ س���لێمانی‌‌و پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی ئاره‌زوومه‌ندانه‌یه‌‌و هه‌ر‬ ‫مه‌ڵبه‌ندی‌ سلێمانی‌ ده‌وامی توێژه‌رانی توێژه‌رێك���ی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌و ده‌روون���ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌و ده‌روونی له‌پشوی هاویندا به‌رنام���ه‌ی هه‌بێت ب���ۆ جێبه‌جێكردنی‬ ‫گ���ۆڕا ب���ۆ پرۆژه‌یه‌كی گه‌ش���ه‌پێدانی پرۆژه‌یه‌ك���ی له‌و بابه‌ته‌ ئ���ه‌وا له‌الیه‌ن‬ ‫مرۆیی‌و خولی گه‌ش���ه‌پێدانی ده‌روونی‌و پ���ه‌روه‌رده‌وه‌ پش���تیوانی‌و ه���اوكاری‬

‫ده‌كرێت‌و خه‌اڵت‌و رێزلێنان ئاراس���ته‌ی‬ ‫توێ���ژه‌ری كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و ده‌روون���ی‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری قوتابخانه‌‌ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫له‌مباره‌یه‌شه‌وه‌ توێژه‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫ه���ادی‌ حه‌مه‌ ره‌ش���ید‪ ،‬ب���ۆ ئاوێنه‌ی‌‬ ‫رونكرده‌وه‌ "ره‌نگه‌ په‌روه‌رده‌ وا بزانێت‬ ‫قوتابی���ان له‌كاتی پش���وو س���ه‌ردانی‬ ‫قوتابخان���ه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬بۆی���ه‌ داواده‌كات‬ ‫توێ���ژه‌ران رۆڵیان هه‌بێ���ت‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫وتیشی‌ "من به‌درێژایی ژیانی قوتابێتیم‬ ‫رۆژانی پش���وو نه‌چووم بۆ قوتابخانه‌‌و‬ ‫تێناگه‌م له‌ده‌س���ته‌واژه‌ی‪ :‬ـ به‌رده‌وامی‬ ‫ده‌وامكردن له‌پشووداـ"‪ .‬هه‌روه‌ها وتیشی‌‬ ‫"ده‌ركردنی دوو بڕیار له‌ماوه‌یه‌كی كه‌مدا‬ ‫له‌سه‌ر كاری توێژه‌ران له‌پشووی هاوین‬ ‫نیش���انه‌ی بێ پالنی‌و ش���پرزه‌یی‌و بێ‬ ‫سه‌رو به‌ره‌ییه‌ له‌په‌روه‌رده‌دا"‪.‬‬

‫به‌هاری‌ رابردوو ئه‌نجامی‌ هه‌ڵسه‌نگاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫مامۆس���تایانی‌ ‪12‬ی ئاماده‌ی���ی‌ س���اڵی‌‬ ‫خوێندنی‌ ‪ 2010‬ـ ‪ 2011‬گه‌ش���تنه‌ ده‌ست‬ ‫مامۆس���تاكان كه‌ به‌ نم���ره‌ی‌ پێوانه‌یی‌‬ ‫(معی���اری) ده‌ناس���رێت‪ .‬به‌پێ���ی‌ ئه‌م‬ ‫پێ���وه‌ره‌ دێرینه‌ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ كه‌ نمره‌ی‌‬ ‫خوێندكاران���ی‌ ‪12‬ی ئاماده‌یی‌ ئه‌مس���اڵ‬ ‫‪2012‬یش���ی‌ پ���ێ ده‌پێورێ���ت‪ ،‬نم���ره‌‌و‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندنی‌ مامۆستا له‌به‌ر رۆشنای‌‬ ‫نمره‌ی‌ به‌ده‌س���تهاتوی‌ خول���ی‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫خوێندكاره‌ك���ه‌ی‌ دیاری���ی‌ ده‌كرێ���ت‌و‬ ‫ب���ه‌م هۆیه‌ش���ه‌وه‌ چه‌ندین مامۆس���تای‌‬ ‫دڵس���ۆز روبه‌ڕوی‌ سزا كرانه‌وه‌‌و هه‌ندێك‬ ‫مامۆس���تاش كه‌ ده‌كرێت له‌مان دڵسۆزتر‬ ‫نه‌بن س���وپاس كراون‌و ده‌ستخۆش���ییان‬ ‫لێك���راوه‌! ئه‌مه‌ش جۆرێك��� ‌ه له‌نادادی‌‌و‬ ‫ده‌كرێ���ت هۆكار‌و چاره‌س���ه‌ری‌ له‌م دوو‬ ‫رێگایه‌وه‌ بكرێت‪:‬‬ ‫ـ ئ���ه‌و خوێندكاران���ه‌ی‌ زه‌ڕب ده‌ده‌ن‬ ‫له‌ده‌فته‌ره‌كانیان ی���ان ته‌نها بۆ بینینی‌‬ ‫پرسیاره‌كان ده‌چنه‌ ناو هۆڵی‌ تاقیكردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر مامۆستاكانیان ئه‌ژمارن‌و پێویست‬ ‫ده‌كات ئه‌و خوێندكارانه‌ی‌ كه‌ هیچ وه‌اڵمیان‬ ‫نه‌داوه‌ت���ه‌وه‌ له‌س���ه‌ر مامۆس���تاكانیان‬ ‫ئه‌ژم���ار نه‌كرێن‪ ،‬چونك���ه‌ زۆرێك له‌وانه‌‬ ‫ی���ان به‌ته‌مای‌ نمره‌ی‌ ب���ه‌رزن كه‌ وه‌اڵم‬ ‫ناده‌نه‌وه‌‌و خۆیان ب���ۆ خولی‌ دووه‌م یان‬ ‫ساڵی‌ داهاتوو ده‌هێڵنه‌وه‌ یان ده‌یانه‌وێت‬ ‫زی���ان به‌مامۆس���تاكه‌یان بگه‌یه‌نن‌و له‌م‬

‫حاڵه‌ته‌ش���دا هه‌ر هی���چ نه‌بێت النی‌ كه‌م‬ ‫با ئه‌نجام���ی‌ خولی‌ دووه‌م بكرێته‌ پێوه‌ر‬ ‫نه‌ك خولی‌ یه‌كه‌م‌و زۆر ئاس���اییه‌‌و هیچ‬ ‫زیانێك���ی‌ بۆ پ���ه‌روه‌رده‌ نییه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و‬ ‫ده‌فته‌رانه‌ی‌ س���پین یان زه‌ڕبیان لێدراوه‌‬ ‫له‌هه‌ڵسه‌نه‌گاندن دوور بخرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ـ س���ه‌رجه‌م خوێندنگاكانی‌ كوردستان‬ ‫به‌ی���ه‌ك پێ���وه‌ر هه‌ڵس���ه‌نگاندنیان بۆ‬ ‫ده‌كرێت‌و له‌یه‌كتر جیا ناكرێنه‌وه‌‪ .‬بۆ نمونه‌‬ ‫ئه‌و خوێندنگایانه‌ی‌ كه‌ چه‌نده‌ها س���اڵ‬ ‫ئه‌زموونیان هه‌یه‌‌و تاقیگه‌‌و مامۆس���تای‌‬ ‫باشیان هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ خوێندنگای‌ الدێكان‌و‬ ‫خوێندنگا پڕ له‌كێشه‌‌و كه‌موكوڕییه‌كاندا‬ ‫یه‌ك حس���ابیان بۆ ده‌كرێ���ت له‌كاتێكدا‬ ‫خوێندكاری‌ ئ���ه‌م دوو نمونه‌ خوێندنگایه‌‬ ‫له‌ئاس���تی‌ بژێ���وی‌‪ ،‬ژینگ���ه‌ی‌ خوێندن‪،‬‬ ‫دابینكردنی‌ كه‌ره‌سته‌ی‌ خوێندن‌و ‪...‬هتد‪.‬‬ ‫جی���اوازن‌و هی���چ ره‌وای‌ هه‌قی���ش نییه‌‬ ‫له‌كاتی‌ هه‌ڵسه‌نگاندنیش���دا جیاواز نه‌بن‪.‬‬ ‫له‌ڕاس���تیدا ئه‌مه‌ وه‌كو ئ���ه‌وه‌ وایه‌ دوو‬ ‫ش���ۆفێر بخرێنه‌ كێبه‌ركێوه‌‪ ،‬یه‌كێك له‌و‬ ‫شۆفێرانه‌ باش���ترین ئوتومبێل‌و باشترین‬ ‫رێگای‌ ب���ۆ دابین بكرێت ب���ه‌اڵم دووه‌م‬ ‫به‌ئوتومبێلی‌ كۆن‌و شكاو له‌سه‌ر رێگایه‌كی‌‬ ‫خۆاڵوی‌ بڕوات‪ ،‬كه‌چی‌ یه‌ك حسابیان بۆ‬ ‫بكرێت‪ .‬بۆ چاره‌س���ه‌ری‌ ئه‌مه‌ش ده‌كرێت‬ ‫وه‌كو چ���ۆن ب���ۆ خوێندنگاكانی‌ ئێواران‬ ‫ده‌كرێت جیاكاری‌‌و حس���ابی‌ تایبه‌ت بۆ‬ ‫خوێندنگاكانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ شار بكرێت‪.‬‬ ‫*سه‌رپه‌رشتیاری‌‬ ‫په‌روه‌رده‌یی‌ له‌شاره‌زوور‬

‫خوێندن‬

‫ته‌خته‌ره‌ش‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫ئینشای عام!‬ ‫رێنوار نه‌جم‬

‫یه‌کێک له‌ئه‌رکه‌ هه‌ره‌ س���ه‌ره‌کییه‌کانی‬ ‫سیستمی په‌روه‌رده‌و فێرکردن له‌ته‌واوی‬ ‫واڵتان���ی دونیادا‪ ،‬راهێن���ان‌و فێرکردنی‬ ‫خوێندکاره‌کانه‌‌ بۆ گوزارش���تکردن له‌و‬ ‫بیرو بۆچوونانه‌ی که‌ وه‌ک ئینس���انێک‬ ‫هه‌یه‌تی‪ .‬واته‌ پرۆس���ه‌ی فێرکردن ته‌نها‬ ‫له‌و ش���وێنه‌دا کۆتایی نایه‌ت‪ ،‬خوێندکار‬ ‫بتوانێت ئه‌وه‌ی مامۆستاکه‌ی ده‌ینوسێت‪،‬‬ ‫ئه‌میش دووباره‌ بینوس���ێته‌وه‌‪ .‬مامۆستا‬ ‫چی وت‌و له‌کتێبه‌که‌دا چی نوس���رابوو‪،‬‬ ‫ئه‌می���ش ده‌ق���او ده‌ق وه‌ک خ���ۆی‬ ‫بیڵێته‌وه‌‪.‬‬ ‫کاتێ���ک ئیش���ی ده‌زگا فێرکارییه‌کان‬ ‫ل���ه‌م جۆره‌ کاران���ه‌دا په‌نگ���ی خواردو‬ ‫نه‌یتوان���ی لێ���ی ده‌ربازبێت‪ ،‬ئ���ه‌وا ئه‌و‬ ‫سیس���تمه‌ وه‌ک سیس���تمێکی مۆدێرن‌و‬ ‫نوێخواز کۆتایی هاتووه‌و له‌گوزارشتێکی‬ ‫ساده‌دا ئه‌م جۆره‌ سیستمانه‌ تووتییه‌کی‬ ‫موحته‌ره‌ممان بۆ دروستده‌که‌ن‪ ،‬نه‌وه‌ک‬ ‫مرۆڤێک که‌ بتوانێت تێڕوانینی ره‌خنه‌یی‬ ‫هه‌بێت‌و له‌توانایدابێت گوزارشت له‌دیدی‬ ‫خۆی‌و‌هه‌ڵچوونه‌ ناوه‌کییه‌کانی بکات‪.‬‬ ‫له‌سیس���تمی پ���ه‌روه‌رده‌ی هه‌رێم���ی‬ ‫کوردس���تاندا‪ ،‬ک���ه‌م ت���ا زۆر ب���ه‌ر‬ ‫ش���ێوازه‌ مۆدێرنه‌که‌ ناکه‌وی���ن‌ له‌ده‌زگا‬ ‫فێرکارییه‌کان���داو ئ���ه‌وه‌ی ئاماده‌ی���ه‌‬ ‫پێچه‌وانه‌که‌یه‌تی‌و کۆڵه‌که‌ی سیستمه‌که‌‬ ‫له‌به‌رکردنه‌و وتن���ه‌وه‌ی بابه‌تی وانه‌کانه‌‬ ‫وه‌ک خ���ۆی‪ .‬له‌ئێس���تاو راب���ردووی‬ ‫خوێندگاکان���ی ئێم���ه‌دا‪ ،‬زیره‌کتری���ن‬ ‫خوێن���دکار ئه‌وه‌ بووه‌ ک���ه‌ توانیویه‌تی‬ ‫زۆرترین به‌شی کتێبه‌که‌ له‌ناو مێشکیدا‬ ‫کۆپی بکات‪ ،‬خۆشه‌ویستترین خوێندکار‬ ‫ئه‌وانه‌ن ک���ه‌ ده‌توانن له‌ئه‌لف تا یاء‪-‬ی‬ ‫ئه‌و ش���تانه‌ی له‌زاری مامۆس���تاوه‌ دێته‌‬ ‫ده‌رێ وه‌ک خۆی بیڵێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ره‌نگ���ه‌ یه‌کێک ل���ه‌و دیاردانه‌ی ته‌واو‬ ‫ئ���ه‌و بۆچوونه‌ی س���ه‌ره‌وه‌مان بۆ روون‬ ‫ده‌کاته‌وه‌‪ ،‬بابه‌تی داڕش���تن "ئینش���ا"‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫له‌زۆرێک له‌ قۆناغه‌کان���ی خوێندندا‪،‬‬ ‫له‌ه���ه‌ردوو وان���ه‌ی زمان���ی ک���وردی‌و‬ ‫عه‌ره‌بیدا‪ ،‬ئ���ه‌م بابه‌ته‌ ئاماده‌یی هه‌یه‌و‬ ‫به‌پێ���ی رێنماییه‌کانی په‌روه‌رده‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫خوێندکار له‌س���ه‌ر یه‌کێک له‌بابه‌ته‌کان‬ ‫که‌ مامۆس���تا دیاری ده‌کات‪ ،‬بۆچوونی‬ ‫خۆی بنوس���ێت‌و گوزارشت له‌و چه‌مکه‌‬ ‫بکات‪ ،‬ئه‌مه‌ش بڕێک نمره‌ی دیاریکراوی‬ ‫له‌س���ه‌ره‌ به‌تایبه‌تی له‌تاقیکردنه‌وه‌کانی‬ ‫کۆتایی ساڵدا‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم بابزانی���ن ئ���ه‌م پرۆس���ه‌یه‌‬ ‫تاچه‌ند وه‌ک رێنماییه‌کان���ی په‌روه‌رده‌‬ ‫له‌ناوه‌نده‌کانی خوێندندا به‌ڕێوه‌ده‌چێت؟‬ ‫ره‌نگ���ه‌ زۆرین���ه‌ی ره‌ه���ای ئه‌وانه‌ی‬ ‫ش���اره‌زاییه‌کی بچوکی���ان له‌په‌روه‌رده‌و‬ ‫فێرکردنی ئێمه‌دا هه‌یه‌‪ ،‬کۆکبن له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی ئه‌و پرۆگرامی وانه‌ی عه‌ره‌بییه‌ی‬ ‫که‌ ئێستا هه‌یه‌و خوێندکاران ده‌یخوێنن‪،‬‬ ‫له‌توانایدا نییه‌ بنچینه‌ س���ه‌ره‌تاییه‌کانی‬ ‫زمانه‌که‌ فێ���ری فێرخوازبکات‪ ،‬چ جای‬ ‫بگاته‌ ئه‌وه‌ی بتوانێت ته‌عبیری پێبکات‌و‬ ‫له‌سه‌ر هه‌ندێک بابه‌ت پێی بدوێت‪ .‬له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ له‌ڕابردوو ‌ئێستایش���دا نوس���ینی‬ ‫"ئینش���ا" وه‌ک پرۆس���ه‌یه‌کی رۆتین���ی‬ ‫لێهاتووه‌و مامۆستاکان بابه‌تێکی گشتی‬ ‫ده‌نوس���ن که‌ خوێندکار له‌به‌ری ده‌کات‌و‬ ‫ده‌توانێت‌وه‌سفی هه‌ر له‌"شه‌هید"ه‌وه‌ تا‬ ‫"به‌هار"و له‌"کتێب"ه‌وه‌ تا "توندوتیژیی"‬ ‫پ���ێ ب���کات‪ .‬کاتێکیش ئه‌م پرۆس���ه‌یه‌‬ ‫به‌م ش���ێوه‌یه‌ی لێدێت‌و خاڵی ده‌بێته‌وه‌‬ ‫له‌ب���ره‌ودان به‌‌گه‌ش���ه‌کردنی مه‌عریف���ی‬ ‫خوێنکار‪ ،‬نه‌بوونی ده‌یان جار باش���تره‌‬ ‫له‌بوونێکی نێگه‌تیڤ‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی جێی سه‌رس���وڕمانه‌ به‌هه‌مان‬ ‫شێوه‌ی وانه‌ی زمانی عه‌ره‌بی‪ ،‬له‌زمانی‬ ‫کوردیش���دا پرۆس���ه‌که‌ به‌هه‌مان شێوه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌چێت‌و له‌زۆربه‌ی قۆناغه‌کانداو‬ ‫به‌تایبه‌تی له‌دوا قۆناغداو له‌الیه‌ن زۆرێک‬ ‫له‌مامۆستاکانه‌وه‌ "داڕشتنی گشتی" بۆ‬ ‫خوێندکاره‌کان ده‌نوسرێت‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر پاس���اوی له‌به‌رکردنی "ئینشای‬ ‫ع���ام" له‌وان���ه‌ی زمان���ی عه‌ره‌بی���دا‪،‬‬ ‫ش���اره‌زانه‌بوون بێت له‌زمانه‌که‌دا‪ ،‬ئه‌ی‬ ‫ب���ۆ ک���وردی چی‪ ،‬ک���ه‌ زمان���ی دایکی‬ ‫هه‌موومانه‌؟‬ ‫ره‌نگه‌ گه‌ر به‌ش���ێوه‌یه‌که‌ی ئه‌کادیمی‬ ‫بۆ ئ���ه‌م بابه‌ته‌ بڕوانی���ت‪ ،‬یه‌کێک بێت‬ ‫له‌بێماناتری���ن دیارده‌کان ناو پرۆس���ه‌ی‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ی ئێم���ه‌‪ .‬مان���ای چیی���ه‌‬ ‫خوێندکارێ���ک دوانزه‌ س���اڵ بخوێنێت‌و‬ ‫نه‌توانێت چه‌ند دێڕێک له‌س���ه‌ر بابه‌تێک‬ ‫بنوس���ێت‪ ،‬ئه‌و هه‌موو س���اڵه‌ خوێندن‌و‬ ‫له‌به‌رکردنی ئه‌و هه‌موو بابه‌ت ‌ه کۆمه‌کی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی پێن���ه‌کات بتوانێ���ت ته‌عبیری‬ ‫دۆخێکی خۆی بکات‪.‬‬ ‫‪Renwar8@hotmail.com‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )331‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/6/19‬‬

‫‪17‬‬

‫په‌رله‌مانتارێك‪ :‬دۆخی چاكسازیی نه‌وجه‌وانانیش وه‌ك‬ ‫چاكسازییه‌كان ‌ی تره‌‌و بارودۆخیان ال ‌ی ئێمه‌ په‌سه‌ند نییه‌‬

‫زیندانییەک‬ ‫ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫به‌شێك له‌و پارێز‌هر‌و توێژه‌ره‌‬ ‫ده‌رونییانه‌ی‌ سه‌ردانی‌‬ ‫چاكسازییه‌كانی‌ نه‌وجه‌وانان ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫پێیانوایه‌ كه‌ دۆخی‌ ئه‌و نه‌وجه‌وانانه‌‬ ‫له‌ئاستێكی‌ "باش"دا نییه‌ به‌تایبه‌تی‌‬

‫بیناكه‌یان‪ ،‬بۆیه‌ هه‌مواركردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫یاسای‌ چاكسازییه‌كان به‌پێویست‬ ‫ده‌زانن‪.‬‬ ‫به‌ڕێــوه‌به‌ره‌كـه‌ش رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫كه‌ یاساكه‌ زۆر "باشــه‌"‪،‬‬ ‫به‌مـه‌رجێك وه‌كخۆی‌ جێبه‌جێ‌‬ ‫بكرێت‪.‬‬

‫رێكخ���راوی‌ (هارتالن���د ئه‌الینه‌س) ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مه‌ریك���ی‌ كه‌ رێكخراوێك���ی‌ قازانج‬ ‫نه‌ویسته‌‌و بۆ داكۆكیكردن له‌مافه‌كانی‌‬ ‫م���رۆڤ‌و پێداویس���تییه‌ مرۆییه‌كان‬ ‫كارده‌كات له‌س���اڵی‌ ‪ 2005‬ئۆفیس���ی‌‬ ‫س���ه‌ره‌كییان له‌ش���اری‌ س���لێمانی‌‬ ‫كردۆت���ه‌وه‌‌و به‌ه���اوكاری‌ رێكخراوی‌‬ ‫(یونیسێف)‪( ،‬میدیا كه‌مپه‌ین)ێكیان‬ ‫ب���ۆ هۆش���یاركردنه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵگه‌‌و‬ ‫نه‌وجه‌وان���ان س���ه‌باره‌ت به‌مافه‌كانی‌‬ ‫نه‌وجه‌وان راگه‌یاندوه‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌ردی‌ هی���وا ك���ه‌ یه‌كێك���ه‌ له‌و‬ ‫پارێزه‌ران���ه‌ی‌ رێكخ���راوی‌ هارتالن���د‬ ‫ئه‌الینه‌سه‌‌و سه‌ردانی‌ چاكسازییه‌كانی‌‬ ‫نه‌وجه‌وان���ان ده‌كات‪ ،‬رونیكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫ره‌وش���ی‌ زیندانه‌كان به‌گشتی‌ له‌ڕوی‌‬ ‫بیناوه‌ گونجاو نییه‌‌و به‌و هۆیه‌ش���ه‌وه‌‬ ‫زۆرج���ار له‌ماف���ی‌ وه‌رزش���كردن‌و‬ ‫راهێنان���ه‌وه‌ی‌ پیش���ه‌یی‌ بێب���ه‌ش‬ ‫ده‌كرێن‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ی‌ به‌الیه‌نێكی‌ باش���ی‌‬ ‫چاكسازی‌ نه‌وجه‌وانان كرد كه‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫چاكس���ازی‌ گه‌وراندا جیاكراونه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم الیه‌ن���ه‌ خراپه‌كان���ی‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ ش���وێنه‌كه‌یان باش نییه‌‌و له‌ڕوی‌‬ ‫راهێنان���ه‌وه‌ی‌ (پیشه‌یی‌)ش���ه‌وه‌‬ ‫له‌ئاس���تی‌ پێویس���تدا نیی���ه‌‌و وتی‌‬ ‫"له‌چاكسازی‌ نه‌وجه‌وانانی‌ كوڕان ته‌نها‬ ‫ژورێكیان هه‌یه‌ بۆ فێربونی‌ دارتاشی‌‬ ‫كه‌ ئه‌وه‌ش زۆر كه‌مه‌‪ ،‬شته‌كان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌پێی‌ پێویست نین"‪.‬‬ ‫ناوبراو باس���ی‌ له‌وه‌كرد كه‌ مامه‌ڵه‌ی‌‬ ‫كارمه‌نده‌كانی‌ نێو چاكسازی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫نه‌وجه‌وان���ان په‌یوه‌ن���دی‌ به‌الیه‌ن���ی‌‬ ‫خراپی‌ یاس���ای‌ نه‌وجه‌وانان هه‌یه‌ كه‌‬ ‫ره‌نگی‌ داوه‌ت���ه‌وه‌ له‌كارمه‌نده‌كاندا‌و‬ ‫یاس���اكه‌ش له‌س���اڵی‌ (‪)1983‬‬ ‫دا ده‌رچوه‌‌و له‌ئێس���تادا پێویس���تی‌‬ ‫به‌هه‌مواركردنه‌وه‌یه‌‌و ئه‌وه‌شی‌ به‌الی‌‬ ‫ئه‌و پارێ���زه‌ره‌وه‌ گرنگ���ه‌ راهێنانی‌‬ ‫پیشه‌یی‌‌و ش���یاندن بۆ ئه‌و ستافانه‌‬ ‫بكرێت كه‌ مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ‌ نه‌وجه‌واناندا‬ ‫ده‌ك���ه‌ن ه���ه‌ر له‌دادگاییكردنه‌وه‌ تا‬ ‫گرتوخانه‌كه‌‪.‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ هه‌ردی‌ "چاكس���ازییه‌كانی‌‬ ‫كوردس���تان نه‌بونه‌ته‌ ش���وێنێك بۆ‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ چاكس���ازی‌"‌و له‌و روه‌وه‌‬ ‫وتی‌ "به‌بۆچونی‌ خۆم چاكسازییه‌كان‬ ‫ئه‌و ئامانجه‌یان نه‌هێناوه‌ته‌وه‌دی‌ كه‌‬ ‫بوترێ���ت چاكس���ازی‌ له‌نه‌وجه‌واناندا‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ش رێژه‌ییه‌‌و ره‌نگه‌‬ ‫بۆ هه‌ندێك كه‌س باش بوبێت"‪.‬‬ ‫یاس���ای‌ نه‌وجه‌وانان به‌ژماره‌ (‪)76‬‬ ‫له‌س���اڵی‌ (‪)1983‬دا ده‌رچوه‌ به‌ناوی‌‬ ‫(یاسای‌ چاودێری‌ نه‌وجه‌وانان)‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ���ه‌و پارێزه‌ره‌ پێیوایه‌ ئه‌و یاس���ایه‌‬ ‫"كۆن" بوه‌‌و ده‌ڵێت "پێویسته‌ یاسای‌‬

‫پارێزه‌رێك‪ :‬پێویست ‌ه‬ ‫یاسای‌ نه‌وجه‌وانان‬ ‫ی‬ ‫ببێت ‌ه هۆی‌ پاراستن ‌‬ ‫نه‌وجه‌وان نه‌ك ته‌نها‬ ‫بۆ سزادان‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ر‪:‬‬ ‫توێژه‌رێك‪:‬‬ ‫لەزینداندا‬ ‫ی‬ ‫له‌چاكساز ‌‬ ‫نه‌وجه‌وانان ژوری‌ تاك به‌باشترین شێواز‬ ‫مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ی (مه‌حجه‌ز)‬ ‫نه‌فه‌ر ‌‬ ‫نه‌وجه‌وانان ده‌كه‌ین‬ ‫هه‌یه‌‬

‫نه‌وجه‌وان���ان ببێته‌ هۆی‌ پاراس���تنی‌‬ ‫نه‌وج���ه‌وان نه‌ك ته‌نها بۆ س���زادان‪،‬‬ ‫یاس���اكه‌ ئه‌ركی‌ پاراستنی‌ نه‌وجه‌وانه‌‬ ‫نه‌ك دوای‌ روداوی‌ تاوانه‌كه‌"‪.‬‬ ‫به‌ش���ێك له‌توێژه‌ران���ی ده‌رونی���ش‬ ‫ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ پێویس���ته‌‬ ‫ژم���اره‌ی‌ توێژه‌ران له‌و چاكس���ازییه‌‬ ‫زیاتر بكرێ���ت‪ ،‬س���ه‌روه‌ر كه‌ریم كه‌‬ ‫توێ���ژه‌ری‌ ده‌رونیی���ه‌‌و چاوپێكه‌وتن‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ نه‌وجه‌وانان له‌چاكسازییه‌كاندا‬ ‫ده‌كات له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن���ه‌‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ هه‌ندێك له‌كێش���ه‌كانی‌‬ ‫چاكس���ازی‌ نه‌وجه‌وانان���ی‌ بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫گه‌ڕان���ده‌وه‌ كه‌ پێویس���ته‌ راهێنانی‌‬ ‫زیات���ر بۆ كارمه‌نده‌كانی‌ چاكس���ازی‌‬ ‫بكرێت به‌تایبه‌تیش پۆلیسه‌كان‪ ،‬جگه‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ش به‌پێی‌ پێویس���ت توێژه‌ری‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و ده‌رون���ی‌‌و پزیش���كی‌‬ ‫ده‌رونی‌ تیا نییه‌‌و وتی‌ "له‌ئێس���تادا‬ ‫به‌ش���ی‌ كوڕان ته‌نه���ا دوو توێژه‌ری‌‬ ‫لێیه‌تی‌ كه‌ پێویسته‌ به‌الیه‌نی‌ كه‌مه‌وه‌‬ ‫پێنج توێژه‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و ده‌رونی‌‬ ‫لێبێت‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا توێژه‌ر هه‌بێت كه‌‬ ‫ئاماده‌كاری‌ بكه‌ن بۆ دوای‌ ئازادكردنی‌‬ ‫ئه‌و نه‌وجه‌وانانه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و زانیارییانه‌ی‌ ده‌ست ئاوێنه‌‬ ‫كه‌وتون‪ ،‬گوایه‌ چاكسازی‌ نه‌وجه‌وانان‬ ‫گله‌یی���ان هه‌ب���وه‌ له‌خواردنه‌كه‌یان‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌وته‌ی‌ ئه‌و توێ���ژه‌ره‌ گرفتی‌‬ ‫سه‌ره‌كی‌ چاكسازییه‌كان بینایه‌‌و وتی‌‬ ‫"بینای‌ ش���وێنه‌كه‌ زۆر ش���یاو نییه‌‪،‬‬ ‫راس���ته‌ پێش���تریش گله‌ییان هه‌بوو‬ ‫له‌خواردنه‌ك���ه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌كۆمپانیاكه‌وه‌ هه‌بووه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ر به‌پێ���ی‌ زانیارییه‌كان���ی‌ ئاوێنه‌‬ ‫له‌م���اوه‌ی‌ چه‌ن���د مانگی‌ راب���ردودا‬ ‫(ژوری‌ تاك نه‌فه‌ر)ی‌ بۆ نه‌وجه‌وانان‬

‫دروستكراوه‌‪ ،‬توێژه‌ره‌ ده‌رونییه‌كه‌ش‬ ‫جه‌خت���ی‌ ل���ه‌و زانیارییه‌ ك���رده‌وه‌‌و‬ ‫وت���ی‌ "ئ���ه‌و ژوره‌ ت���اك نه‌فه‌ریی���ه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی���ه‌ كه‌ هه‌ندێج���ار هه‌ندێك‬ ‫له‌نه‌وج���ه‌وان ره‌فت���اری‌ نابه‌ج���ێ‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‌و كارمه‌نده‌كانیش ده‌یانه‌وێ‌‬ ‫ره‌فتاره‌كانی‌ رابگرن‪ ،‬بۆیه‌ ره‌نگه‌ بۆ‬ ‫ماوه‌ی‌ رۆژێك یان دوو رۆژ بیانخه‌نه‌‬ ‫ئه‌و ژوره‌ تاك نه‌فه‌رییه‌ كه‌ پێیده‌ڵێن‬ ‫(مه‌حجه‌ز)‪ ،‬به‌اڵم به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫لێدانی‌ تێدا نییه‌"‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر له‌مباره‌ی���ه‌وه‌ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی چاكس���ازی‌ منداڵ‌‌و‬ ‫نه‌وجه‌وان���ان‪ ،‬ئومێ���ده‌ عه‌ب���اس‬ ‫له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌ جه‌ختیكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ بینای‌ چاكس���ازییه‌كان ش���وێنی‌‬ ‫تایبه‌ت نیی���ه‌ به‌چاكس���ازی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌میش���ه‌ش له‌هه‌وڵدا بوون بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان���كاری‌ تێدا بك���ه‌ن‌و كه‌لوپه‌لی‌‬ ‫پێویس���تیش بۆ نه‌وجه‌وان���ان دابین‬ ‫بك���ه‌ن‌و وتی‌ "جگه‌ ل���ه‌وه‌ش له‌ڕوی‌‬ ‫مرۆڤایه‌تیش���ه‌وه‌ باش���ترین مامه‌ڵه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ نه‌وجه‌وانان ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئه‌و یاس���ایه‌ی‌ كه‌ له‌ئێستادا‬ ‫كاری‌ پێده‌كرێت ب���ۆ نه‌وجه‌وانان به‌‬ ‫"زۆر باش" وه‌س���فكرد به‌و مه‌رجه‌ی‌‬ ‫وه‌كو خۆی‌ جێبه‌جێ‌ بكرێت‌و پێیوایه‌‬ ‫پێویس���تی‌ به‌هه‌مواركردن���ه‌وه‌ نییه‌‌و‬ ‫وتی‌ "مانگێ���ك له‌مه‌وبه‌ریش چاومان‬ ‫به‌هه‌ندێ���ك بڕگه‌ی���دا خش���انده‌وه‌‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ باشتركردنی‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌ڕێوه‌ب���ه‌ره‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌‬ ‫خواردنی‌ نه‌وجه‌وانه‌كان "زۆر باشه‌"‌و‬ ‫بۆ س���ه‌لماندنی‌ قسه‌كانیش���ی‌ وتی‌‬ ‫"ته‌حه‌دا ده‌كه‌م بڵێن خواردنه‌كه‌یان‬ ‫باش نیی���ه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت خۆم���ان له‌وه‌‬ ‫ده‌خۆین"‪.‬‬

‫ئومێ���ده‌ دانی‌ به‌وه‌دانا ك���ه‌ (ژور ‌‬ ‫ی‬ ‫تایبه‌ت)ی���ان دروس���تكردوه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫نه‌وجه‌وانانه‌ی‌ ك���ه‌ له‌گرتوخانه‌كه‌دا‬ ‫س���ه‌رپێچی‌ ده‌كه‌ن‌و وتی‌ "ئه‌و‌ه نه‌ك‬ ‫الی‌ ئێمه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌سیسته‌مه‌كه‌دایه‌‌و‬ ‫له‌هه‌موو دنیاشدا هه‌ر وایه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ لیژن���ه‌ی‌ ماف���ی‌ م���رۆڤ‬ ‫كوردس���تانیش‬ ‫له‌په‌رله‌مان���ی‌‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ���ت ك���ه‌ رێوش���وێنی‌‬ ‫چاكسازییه‌كانی‌ نه‌وجه‌وان "په‌سه‌ند"‬ ‫نییه‌‪ ،‬له‌و باره‌یه‌وه‌ س���االر مه‌حمود‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ به‌پێی‌ یاسا‌و بڕیاره‌كان‬ ‫چاكسازییه‌كان بۆ راهێنان‌و شیاندنه‌‌و‬ ‫وت���ی‌ "دۆخ���ی نه‌وجه‌وانانیش وه‌ك‬ ‫چاكس���ازییه‌كانی‌ ت���ره‌‌و بارودۆخیان‬ ‫الی‌ ئێمه‌ په‌س���ه‌ند نییه‌‪ ،‬بۆیه‌ له‌گ ‌هڵ‌‬ ‫حكوم���ه‌ت له‌په‌یوه‌ندیداین بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫تایبه‌تمه‌ندی نه‌وج���ه‌وان به‌تایبه‌تی‌‬ ‫(بلوغ) له‌به‌رچاو بگیرێت‌و پێویسته‌‬ ‫توێ���ژه‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ له‌ئاس���تی‌‬ ‫پێداویس���تییه‌كانی‌ راهێن���ان بێ���ت‬ ‫ل���ه‌ڕوی‌ رۆش���نبیری‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫په‌روه‌رده‌ی���ی‌"‌و ئاشكراش���یكرد كه‌‬ ‫ئێستا له‌شاری‌ سلێمانی‌‌و هه‌ولێر بینا‬ ‫دروست ده‌كرێت‌و هه‌وڵی‌ دابینكردنی‌‬ ‫پێداویستییه‌كانیان ده‌درێت‪.‬‬ ‫به‌هه‌مواركردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت‬ ‫یاس���اكه‌ش‪ ،‬ئ���ه‌و په‌رله‌مانتاره‌ وتی‌‬ ‫"یاساكه‌ رێگر نییه‌ له‌وه‌ی‌ پڕۆسه‌كه‌‬ ‫جێبه‌جێ‌ بكرێت‪ ،‬به‌اڵم تائێس���تا ئه‌و‬ ‫پێویستی‌‌و رێوشوێنانه‌ وه‌كو پێویست‬ ‫نین‪ ،‬له‌ڕاس���تیدا ئێمه‌ پێویس���تمان‬ ‫به‌ریفۆرمێك���ی‌ راس���ته‌قینه‌ هه‌یه‌ بۆ‬ ‫مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ‌ چاكسازییه‌كان‌و‬ ‫گرت���وه‌كان‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر یاس���اكه‌ هه‌ر‬ ‫گرفتێكی‌ دروستكردوه‌ ئێمه‌ پشتیوان‬ ‫ده‌بین بۆ هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌"‪.‬‬

‫بە چەقۆ ملی کرد بە دوو لەتەوە‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫ئەو بە ماتەمینی له‌ناو زینداندا‬ ‫دانیشتبوو‪ ،‬خەمبارانە هەموو‬ ‫بیری الی پێنج منداڵە هەتیوەکەی‬ ‫بوو؛ داخۆ چارەنوسیان بەرەو‬ ‫کوێ دەڕوات دوای ئەوەی‬ ‫دایکیان تۆمەتبارە بەوەی دەستی‬ ‫له‌سەربڕینی پیاوێکدا هەیە‪.‬‬ ‫زارا محەمەد‪-‬ی تەمەن س���ی‌و‌‌‌‌حەوت‬ ‫س���اڵ زۆر بوێرانە وت���ی "ئەو پیاوە‬ ‫پەالماری دام‌و ویس���تی دەستدرێژیی‬ ‫سێکسی بکاتە سەرم بۆیە براکەشم‬ ‫ب���ە چەقۆی���ەک مل���ی ل���ەت کرد‪،‬‬ ‫هەرچەن���دە زیندان زۆر ناخۆش���یش‬ ‫بێت لەوە باشترە ئابڕووت ببرێت"‪.‬‬ ‫زارا بیس���ت‌و دوو س���اڵ لەمەوب���ەر‬ ‫ش���ووی کردووە بە مامۆس���تایەک‌و‬ ‫پێنج منداڵیان بووە‪ ،‬بەاڵم سێ ساڵ‬ ‫لەمەوبەر مێردەک���ەی مردووەو بۆیە‬ ‫دەکەوێت���ە بەردەم بەرپرس���یارێتی‬ ‫بەخێوکردن���ی پێن���ج منداڵەک���ەی‌و‬ ‫چاوچنۆک���ی ئ���ەو پیاوان���ەی ک���ە‬ ‫چاوەڕوانی ئەوەن وەک نێچیر ژنێک‬ ‫راوبک���ەن‪ .‬بۆی���ە زارا رۆژ ب���ە رۆژ‬ ‫ژیانی قورستر دەبێت بەتایبەت ئەو‬ ‫کاتەی غەفور گ���ەڕی تێدەئاڵێنێت‌و‬ ‫دەیەوێ���ت هەڵیبخەڵەتێنێت‌و بەهەر‬ ‫شێوەیەک بێت دەستی بکەوێت‪ .‬زارا‬

‫ئەو به‌ڕادەیەک ژیانی‬ ‫تێکدابووم لەناوخەڵکدا‬ ‫باسی دەکردم‬ ‫شەوانە دەرگای‬ ‫پێدەگرتین‌و خواردنی‬ ‫بۆ هەڵدەداین‪،‬‬ ‫سیم کارت‌و سیدی‬ ‫روتی بۆ دەخستینە‬ ‫حەوشەکەوە‬ ‫لەناو زینداندا گەڕایەوە بۆ س���اڵێک‬ ‫لەمەوبەر ک���ە غەفور بەفێڵی ئەوەی‬ ‫ئۆتۆمبێلەکەیان���ی کڕی���وە داوای‬ ‫ژمارەی تەلەفۆنەکەی لێکردووەو لەو‬ ‫رۆژەوە ب���ە تەلەفۆن بێزاری کردووە‬ ‫بەبیانوی ئ���ەوەی دەیهێنێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫"فێڵی لێکردم‪ ،‬چونکە غەفور نەیوت‬ ‫ژن‌و پێنج منداڵم هەیە بۆیە کە زانیم‬

‫وایە بڕیارمدا شووی پێنەکەم"‪ .‬بەاڵم‬ ‫غەفور هەر دەستبەرداری نابێت‌و رۆژ‬ ‫بە رۆژ زیاتر بێزاری دەکات‪.‬‬ ‫زارا بێوەژنێک���ی گەنج���ە‪ ،‬دەبێت‬ ‫چەندە ئاس���تەم بێت پیاوێک لەناو‬ ‫ش���ارۆچکەیەکی دواکەوت���ودا لەناو‬ ‫خەڵک���دا باس���ی ئاب���ڕووی ب���کات‬ ‫"ئ���ەو به‌ڕادەیەک ژیان���ی تێکدابووم‬ ‫لەناوخەڵکدا باس���ی دەکردم شەوانە‬ ‫دەرگای پێدەگرتی���ن‌و خواردن���ی بۆ‬ ‫هەڵدەداین‪ ،‬سیم کارت‌و سیدی روتی‬ ‫بۆ دەخستینە حەوشەکەوە"‪.‬‬ ‫ئەم رەفتارانەی غەفورو هەڕەش���ەو‬ ‫دواکەتنی ب���ە ئۆتۆمبیلەوە تا دێت‬ ‫بێزارکەرتر دەبێت تا دەگاتە ئەوەی‬ ‫زارا ل���ه‌الی پۆلیس داوای یاس���ایی‬ ‫لەس���ەر تۆم���ار دەکات‌و دوانزە رۆژ‬ ‫دەیخات���ە زیندان���ەوەو دوای ئەوەی‬ ‫غەفور پەیم���ان دەدات هەقی زارای‬ ‫نەبێت ئ���ازاد دەکرێت‪ ،‬ب���ەاڵم ئەم‬ ‫پەیمانەشی ناڕاست دەبێت تا گیانی‬ ‫خۆش���ی لەس���ەر دادەنێت‪ ،‬چونکە‬ ‫ل���ه‌دوا ش���ەوەکانی مانگی مایس���دا‬ ‫دەوری کاتژمێ���ر یەک���ی ش���ەو "بە‬ ‫تەنها ش���ەڕواڵ‌و کراس���ێکەوە خۆی‬ ‫کرد بە ژوورداو یەکسەر خۆی رووت‬ ‫کردبۆوەو پەالماری دام‌و سوێندی لێ‬ ‫خواردم کە ‌‌حەیام ببات تا ش���ووی‬ ‫پێبکەم منیش هەر هاوار هاوارم بوو‬ ‫تا براکەم گەیشتە فریام"‪ .‬ئەو شەوە‬

‫دەبێ چەندە ئاستەم بێت پیاوێک لەناو شارۆچکەیەکی دواکەوتودا لەناو خەڵکدا باسی ئابڕووی بکات‬ ‫زۆر چارەنووسس���از دەبێت‪ ،‬چونکە‬ ‫براک���ەی زارا ک���ە وەک خ���ۆی وتی‬ ‫له‌یاریگایەکی بەرامبەر ماڵەکەی زارا‬ ‫ویس���تویەتی بەرەو ماڵەوە بڕواتەوە‬ ‫کە دەبینێت پیاوێک بە دیواری ماڵی‬ ‫خوشكەکەیدا سەردەکەوێت یەکسەر‬ ‫رادەکات کە دەبینێت غەفور پەالماری‬ ‫خوشکەکەی داوە یەکسەریش دەست‬

‫ب���ۆ دەمانچەکەی دەب���ات‪ ،‬براکەی‬ ‫زاراش چەق���ۆی ب���ۆ دەردەهێنێت‌و‬ ‫یەکس���ەر چەقۆک���ە دەهێنێ���ت بە‬ ‫ملیداو لەگەڵ خوشکەکەیدا دەیبەنە‬ ‫دەشتێک‌و فڕێی دەدەن‪ ،‬بەاڵم دوای‬ ‫پان���زە رۆژ له‌ڕێگ���ەی پەیوەندیی���ە‬ ‫تەلەفۆنیەکانی���ەوە ئ���ەم تاوان���ە‬ ‫دەدۆزرێت���ەوەو زاراو ب���را تەم���ەن‬

‫بیست‌و هەش���ت س���اڵەکەی بەرەو‬ ‫زیندان راپێچ دەکرێن‪ .‬بەهۆی هەڵەی‬ ‫غەف���ورەوە خۆی لەدەس���تداو هەر‬ ‫پێنج منداڵەکەی جێهێش���ت بەهۆی‬ ‫ئەوەش���ەوە زاراش خ���ۆی‌و براکەی‬ ‫کونجی زیندانیان گرت‌و ئەویش پێنج‬ ‫منداڵەکەی جێهێشت‪.‬‬ ‫تێبینی‪ :‬هەموو ناوەکان خوازراون‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫وەرزش‬

‫)‪ )331‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/6/19‬‬

‫جامی‌ یۆرۆ‪ ..‬جه‌وله‌ی‌ چاره‌نوسی‌ هه‌ڵبژارده‌كان‬ ‫ی‬ ‫ی یۆرۆ ‌‬ ‫ی جام��� ‌‬ ‫له‌جه‌ول���ه‌ی‌ س���ێیه‌م ‌‬ ‫ی چه‌ند هه‌ڵبژارده‌یه‌ك‬ ‫‪ ،2012‬چاره‌نوس ‌‬ ‫یه‌كالكرای���ه‌وه‌‌و ئه‌ڵمانی���ا به‌‪ 9‬خاڵه‌و‌ه‬ ‫ی به‌ده‌س���تهێنا‌و رۆناڵدۆش‬ ‫سه‌ركه‌وتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چاره‌ك ‌‬ ‫پورتوگالی‌ گه‌یان���د‌ه قۆناغ ‌‬ ‫كۆتایی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫راپۆرت‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬له‌جه‌وله‌ی‌ سێیه‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یۆرۆ ‌‬ ‫ی جام��� ‌‬ ‫قۆناغ���ی‌ كۆمه‌ڵه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫‪2012‬ی‌ ئه‌وروپ���ا‪ ،‬ك���ه‌ به‌هاوبه‌ش��� ‌‬ ‫ی پۆڵه‌ن���دا‌و ئۆكرانیا‬ ‫له‌ه���ه‌ردوو واڵت ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌چێ���ت‪ ،‬پ���اش ئه‌نجامدان��� ‌‬ ‫چه‌ند یارییه‌ك‪ ،‬چه‌ن���د هه‌ڵبژارده‌یه‌ك‬ ‫ماڵئاوایی���ان له‌پاڵه‌وانێتییه‌ك���ه‌ كرد‌و‬ ‫ی‬ ‫هه‌ندێكی‌ تریان خۆیان گه‌یاند‌ه قۆناغ ‌‬ ‫چاره‌كی‌ كۆتایی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كه‌م���دا‪ ،‬هه‌ڵبژارده‌ ‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵه‌ ‌‬ ‫ی ب���ێ به‌رامب���ه‌ر‬ ‫چی���ك به‌گۆڵێك��� ‌‬ ‫ی ب���رده‌وه‌‌و‬ ‫له‌هه‌ڵب���ژارد‌هی‌ پۆڵه‌ن���دا ‌‬ ‫ی گه‌یاند‌ه‬ ‫ی كۆمه‌ڵه‌كه‌ خ���ۆ ‌‬ ‫به‌یه‌كه‌م��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پۆڵه‌ندا ‌‬ ‫قۆناغی‌ داهاتوو‪ ،‬هه‌ڵبژارده‌ ‌‬ ‫ی جامه‌ك���ه‌ش ماڵئاوایی‌ كرد‪.‬‬ ‫رێكخه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌مان كۆمه‌ڵه‌دا‪ ،‬پ���اش بردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یۆن���ان له‌هه‌ڵب���ژارده‌ ‌‬ ‫هه‌ڵب���ژارده‌ ‌‬ ‫ی ب���ێ به‌رامب���ه‌ر‪،‬‬ ‫روس���یا به‌گۆڵێك��� ‌‬ ‫ی خۆی‌ گه‌یاند‌ه‬ ‫به‌دووه‌م���ی‌ كۆمه‌ڵه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی چاره‌كی‌ كۆتایی‌‌و روس���یاش‬ ‫قۆناغ��� ‌‬ ‫ی جامه‌كه‌‪.‬‬ ‫كرایه‌ ده‌ره‌وه‌ ‌‬

‫ی دووه‌می ئاگرینیش���دا‪،‬‬ ‫له‌كۆمه‌ڵ��� ‌ه ‌‬ ‫هه‌ڵبژارده‌ی‌ ئه‌ڵمانیا به‌بردنه‌وه‌ی‌ هه‌ر‬ ‫ی‬ ‫س���ێ یاریه‌كه‌‌و به‌‪ 9‬خ���اڵ‌و به‌یه‌كه‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌یان���د‌ه قۆناغ ‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ك���ه‌ خ���ۆ ‌‬ ‫داهاتوو‪ .‬هه‌ڵبژارده‌ی‌ پورتوگالیش پاش‬ ‫ی به‌دوو گۆڵی‌ كریستیانۆ رۆناڵدۆ‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ب���رده‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌هه‌ڵب���ژارده‌ی‌ هۆڵه‌ن���دا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌یشته‌ قۆناغ ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵه‌كه‌ ‌‬ ‫به‌دووه‌م ‌‬ ‫ی كۆتایی‌‌و هۆڵه‌ن���داش پاش‬ ‫چاره‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ر سێ یارییه‌كه‌ ماڵئاوای ‌‬ ‫دۆڕاندن ‌‬ ‫له‌جامه‌كه‌ كرد‪.‬‬ ‫ی‬ ‫پاش ئه‌م ئه‌نجامان���ه‌ش‪ ،‬له‌قۆناغ ‌‬ ‫ی كۆتایدا‪ ،‬هه‌ڵبژارد‌هی‌ پورتوگال‬ ‫چاره‌ك ‌‬ ‫روبه‌ڕوی‌ هه‌ڵبژارد‌هی‌ چیك ده‌بێته‌وه‌‌و‬ ‫ی ئه‌ڵمانی���اش به‌رامب���ه‌ر‬ ‫هه‌ڵب���ژارده‌ ‌‬ ‫ی یۆنان یاری‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫هه‌ڵبژارده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مش���ه‌ویش‪ ،‬ه���ه‌ردوو یارییه‌كه‌ ‌‬ ‫ی چواره‌م‪،‬‬ ‫جه‌وله‌ی‌ س���ێیه‌می‌ كۆمه‌ڵه‌ ‌‬ ‫ی ش���ه‌و ئه‌نجام‬ ‫كاتژمێر ‪ 9:45‬خوله‌ك ‌‬ ‫ی فه‌ڕه‌نس���ا ك ‌ه‬ ‫ده‌درێ���ن‪ .‬هه‌ڵبژارده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 4‬خاڵه‌‌و سه‌روی‌ كۆمه‌ڵه‌كه‌ ‌‬ ‫خاوه‌ن ‌‬ ‫ی ده‌كات‌و‬ ‫گرتووه‌‪ ،‬به‌رامبه‌ر سوید یار ‌‬ ‫هه‌ڵبژارده‌ی‌ ئینگلته‌راش‪ ،‬ك ‌ه به‌هه‌مان‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 4‬خاڵ���ه‌‌و له‌پله‌ ‌‬ ‫ش���ێو‌ه خاوه‌ن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵب���ژارده‌ ‌‬ ‫دووه‌مدای���ه‌‪ ،‬روب���ه‌ڕو ‌‬ ‫ی رێكخ���ه‌ری‌ پاڵه‌وانێتییه‌ك ‌ه‬ ‫ئۆكرانیا ‌‬ ‫ ‬ ‫ی سێ خاڵه‌‪ .‬یاریکه‌رانی هه‌ڵبژارده‌ی پورتوگال‪ ،‬پاش سه‌رکه‌وتنیان بۆ قۆناغی چاره‌کی کۆتایی جامی یۆرۆ‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌م خاوه‌ن ‌‬

‫ئه‌حمه‌د سه‌نگاوی‌‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫درۆگبا په‌یوه‌ند ‌ی به‌یانه‌ ‌ی‬ ‫شه‌نگه‌هایه‌و‌ه ده‌كات‬ ‫یانه‌ی هه‌ولێر‬

‫خول ‌ی بژارده‌‪ ..‬هه‌ولێر ده‌بێت ‌ه میوان ‌ی كاره‌با‬

‫كاكا داوا ‌ی‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫بۆنده‌كه‌ ‌ی ده‌كات‬ ‫ی رۆژنامه‌ ئیتاڵی���ه‌كان‪ ،‬ریكاردۆ‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی داوا ‌‬ ‫ی به‌فه‌رم��� ‌‬ ‫ی به‌ڕازیل��� ‌‬ ‫كاكا ‌‬ ‫ی ك���ردووه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی یانه‌كه‌ ‌‬ ‫له‌كارگێڕان��� ‌‬ ‫گرێبه‌سته‌ك ‌هی‌ هه‌ڵبوه‌شێنرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاژانسه‌كان‪ :‬رۆژنامه‌ی‌ كۆرێرێ دیللۆ‬ ‫ی ئاش���كرایكردووه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫سپۆرتی‌ ئیتاڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یانه‌ ‌‬ ‫ریكاردۆ كاكای‌ به‌ڕازیلی‌ یاریزان ‌‬ ‫ی یان ‌ه‬ ‫ریاڵ مه‌دریدی‌ ئیسپانی‌‪ ،‬ریزه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌له‌كیه‌ك��� ‌ه به‌جێده‌هێڵێت‌و به‌فه‌رم ‌‬ ‫ی كردوو‌ه‬ ‫ی یانه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی له‌كارگێڕان��� ‌‬ ‫داوا ‌‬ ‫گرێبه‌سته‌كه‌ی‌ هه‌ڵبوه‌شێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ئاشكراكردووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م رۆژنامه‌ی ‌ه ئه‌وه‌ش ‌‬ ‫ك��� ‌ه له‌الی���ن یان��� ‌هی‌ ل���ۆس ئه‌نجلس‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكیی���ه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه ده‌یڤید‬ ‫گاالكس��� ‌‬ ‫ی تیادا ده‌كات‪،‬‬ ‫ی یار ‌‬ ‫ی ئینگلیز ‌‬ ‫بێكهام ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گرانبه‌ها پێشكه‌ش��� ‌‬ ‫گرێبه‌س���تێك ‌‬ ‫كاكا كراوه‌‪ .‬ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كردووه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی یان ‌هی‌ میالن ‌‬ ‫كه‌ برلس���كۆنی‌ سه‌رۆك ‌‬ ‫ئیتاڵ���ی‌ هه‌وڵ ده‌دات ئ���ه‌م به‌ڕازیلیی ‌ه‬ ‫بگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ یانه‌كه‌ی‌‪.‬‬ ‫ی ئیس���پانیش‬ ‫ی م���اركا ‌‬ ‫رۆژنام���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ریاڵ به‌بڕ ‌‬ ‫باڵویكردووه‌ته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه یانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 25‬ملیۆن یۆرۆ كه‌متر ده‌س���تبه‌ردار ‌‬ ‫كاكا نابێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم رۆژنام ‌ه ئیتاڵیه‌ك ‌ه‬ ‫ئاش���كرایكردووه‌‪ ،‬كه‌ تا ئێس���تا هیچ‬ ‫ی كاكا پێشكه‌ش‬ ‫گرێبه‌ستێك بۆ كڕین ‌‬ ‫ی ریاڵ مه‌درید نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫به‌یانه‌ ‌‬

‫کاکا‬

‫درۆگبا‬

‫ی‬ ‫ئه‌م���ڕۆ یانه‌ی‌ هه‌ولێ���ر ده‌بێت ‌ه میوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���ار ‌‬ ‫ی كاره‌ب���ا‌و یاری‌ دێرب ‌‬ ‫یان���ه‌ ‌‬ ‫ی دهۆك‌و زاخۆ‬ ‫دهۆكیش له‌نێوان یانه‌ ‌‬ ‫ئه‌نجام ده‌درێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌ 11‬‬ ‫راپ���ۆرت‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌هه‌فته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب���ژارده‌ ‌‬ ‫ی دووه‌م���ی‌ خول ‌‬ ‫جه‌ول���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێ���راق‪ ،‬ئه‌م���ڕۆ‌و س���به‌ ‌‬ ‫یانه‌كان��� ‌‬ ‫س���ه‌رجه‌م یارییه‌كان ئه‌نجام ده‌درێن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی پله‌ی‌ یه‌كه‌م ‌‬ ‫ی خاوه‌ن ‌‬ ‫یانه‌ی‌ هه‌ولێر ‌‬ ‫ی عه‌س���ر‪،‬‬ ‫خوله‌كه‌‪ ،‬ئه‌مڕۆ كاتژمێر ‪‌ 5‬‬

‫ی خ���ۆی‌‪ ،‬ده‌بێت ‌ه‬ ‫ی یاریگا ‌‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی یان ‌هی‌ كاره‌با‪ .‬چاوه‌ڕوان ده‌كرێت‬ ‫میوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێكانه‌وه‌‪ ،‬لوئه‌ی‌ س���ه‌اڵح ‌‬ ‫به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی یان ‌هی‌ هه‌ولێر به‌ش���داری‌ له‌م‬ ‫یاریزان ‌‬ ‫ی ‪60‬‬ ‫یارییه‌دا نه‌كات‪ .‬هه‌ولێر ك ‌ه خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجامداوه‌‌و ‪ 17‬یار ‌‬ ‫خاڵه‌‪ 26 ،‬یار ‌‬ ‫بردووه‌ت���ه‌وه‌‌و له‌‪ 9‬یاریش���دا به‌رامبه‌ر‬ ‫بووه‌‌و تائێستا دۆڕاو‌هی‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ی ئه‌م هه‌فته‌یه‌شدا‪،‬‬ ‫له‌به‌هێزترین یار ‌‬ ‫ی ش���اری‌ دهۆكه‌‪ ،‬ك ‌ه تیایدا‬ ‫یاری‌ دێرب ‌‬

‫ی‬ ‫ی دووه‌م ‌‬ ‫ی خاوه‌نی‌ پل ‌ه ‌‬ ‫ی دهۆك��� ‌‬ ‫یانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خوله‌ك���ه‌‪ ،‬له‌یاریگای‌ خ���ۆی‌ روبه‌ڕو ‌‬ ‫ی پێنجه‌م‬ ‫ی پله‌ ‌‬ ‫ی خاوه‌ن ‌‬ ‫یانه‌ی‌ زاخ���ۆ ‌‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫سب ‌هی‌ سێش���ه‌ممه‌‪ ،‬چه‌ند یارییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫تری‌ هه‌مان هه‌فت ‌ه به‌ڕێوه‌ده‌چن‪ .‬یان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫كه‌رك���وك ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ یاریگا ‌‬ ‫ی ده‌كات‌و‬ ‫به‌رامبه‌ر یانه‌ی‌ نه‌جه‌ف یار ‌‬ ‫ی یانه‌ی‌ به‌غداد‬ ‫یانه‌ی‌ زه‌وراش روبه‌ڕو ‌‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫بۆ ماوه‌ی‌ دوو س����اڵ‪ ،‬دیدییه‌ درۆگبا ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆتدیڤ����واری‌ په‌یوه‌ن����دی‌ به‌یان����ه‌ی‌‬ ‫شه‌نگه‌های‌ شینهوای‌ چینییه‌وه‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاژانس����ه‌كان‪ :‬رۆژنام����ه‌ی‌ ش����ینمین‬ ‫وانباوی‌ چین����ی‌ ئاش����كرایكردووه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫یان����ه‌ی‌ ش����ه‌نگه‌های‌ ش����ینهوای‌ چینی‌‬ ‫گرێبه‌س����تێكی‌ له‌گه‌ڵ دیدییه‌ درۆگبای‌‬ ‫هێرش����به‌ری‌ پێش����وی‌ یانه‌ی‌ چێڵسی‌‬ ‫ئینگلیزی‌ ئه‌نجامداوه‌‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌ی‌ ناوبرا‌و رونیكردووه‌ته‌وه‌ كه‌‬ ‫زو جۆنی‌ س����ه‌رۆكی‌ یانه‌ی‌ شه‌نگه‌های‌‬ ‫گرێبه‌س����تێكی‌ دوو ساڵی‌ له‌گه‌ڵ درۆگبا‬ ‫ئه‌نجامداوه‌‌و ئاماده‌ش����ه‌ بڕی‌ ‪ 12‬ملیۆن‬ ‫ی����ۆرۆ وه‌ك مووچ����ه‌ی‌ س����ااڵنه‌ بداته‌‬ ‫هێرشبه‌ره‌ كۆتدیڤواریه‌كه‌‪.‬‬ ‫له‌پێش درۆگب����اش‪ ،‬ئه‌م یانه‌ چینییه‌‬ ‫گرێبه‌س����تی‌ له‌گه‌ڵ نیكۆالس ئه‌نێلكای‌‬ ‫فه‌ڕه‌نسی‌ یاریزانی‌ یانه‌ی‌ چێڵسی‌ ئیمزا‬ ‫كردووه‌‌و نزیك����ه‌ی‌ مانگێكیش ده‌بێت‪،‬‬ ‫سێرجیۆ باتیستای‌ ئه‌رجه‌نتینی‌ راهێنه‌ری‌‬ ‫پێش����وی‌ هه‌ڵب����ژارده‌ی‌ ئه‌رجه‌نتین����ی‌‬ ‫كردووه‌ته‌ راهێنه‌ری‌ یانه‌كه‌ی‌‪.‬‬

‫له‌نێوان ڤیڤا‌و یۆرۆدا‬ ‫ئاكۆ عارف‬ ‫له‌مانگ���ی‌ (‪)6‬دا هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫یارییه‌كان���ی‌ جامی‌ ڤیڤای‌ له‌ئامێزگرت‪،‬‬ ‫له‌سه‌روه‌ختی‌ به‌ڕێوه‌چونی‌ پاڵه‌وانێتی‌‬ ‫هه‌رێمه‌كان���دا له‌كوردس���تان‪ ،‬له‌ئه‌ورپا‬ ‫كاروان���ی‌ جامی‌ نه‌ته‌وه‌كان���ی‌ ئه‌وروپا‬ ‫به‌رێكه‌وت‪،‬ی���ۆرۆ‌و جام���ی‌ ڤیڤ���ا نه‌ك‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر یه‌كتری‌ پێوانه‌ ناكرێن به‌ڵكو‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندن یان به‌راوردكردنیشیان‬ ‫ره‌نگه‌ تاوانبێت (دی���اره‌ تاوان به‌مانا‬ ‫خراپه‌كه‌ی‌ نا)‪ ،‬قس���ه‌ی‌ ئێمه‌ش لێره‌دا‬ ‫به‌راوردكردنی���ان نیی���ه‌‪ ،‬به‌قه‌د ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵوه‌س���ته‌یه‌كی‌ خێرای���ه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫پاڵه‌وانێتیه‌كی‌ وه‌ك یۆرۆ كه‌ وێناكانی‌‬ ‫له‌جوانی���دا ته‌واوی‌ جیه���ان به‌خۆیه‌وه‌‬ ‫س���ه‌رقاڵ ده‌كات‌و جام���ی‌ ڤیڤاش بۆ‬ ‫ئێمه‌و ئه‌و هه‌رێمانه‌ی‌ تیپه‌كانیان تیایدا‬ ‫به‌ش���داربوون واتاگه‌لێكی‌ زۆری‌ هه‌یه‌‌و‬ ‫گ���ه‌ر له‌س���ه‌ر ئاس���تی‌ جیهانیش ڤیڤا‬ ‫باوه‌ڕپێكراو نه‌بێت له‌كورترین مه‌سجدا‬ ‫پێگه‌یه‌كی‌ تره‌ بۆ فراوانكردنی‌ بازنه‌كانی‌‬ ‫پێكه‌وه‌ ژیان‌و ته‌بایی‌ گه‌الن‪.‬‬ ‫به‌نده‌ له‌ماوه‌ی‌ پێشوودا‌و له‌نوسینێكمدا‬ ‫له‌ژێرناونیشانی‌ كوردستان له‌پێشوازی‌‬ ‫جام���ی‌ ڤیڤ���ادا ئام���اژه‌م به‌وه‌كرد كه‌‬ ‫خاڵی‌ ئیجابی‌جامی‌ ڤیڤا‌و رێكخس���تنی‌‬ ‫ئه‌و پاڵه‌وانێتیه‌ له‌كوردس���تاندا زۆرن‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ به‌گه‌ڕانه‌وه‌ ب���ۆ ده‌رنجامه‌كانی‌‬ ‫ك���ۆی‌ یاریی���ه‌ وه‌رزش���یه‌كان‪ ،‬دیاره‌‬ ‫هه‌موو پاڵه‌وانێتی���ه‌كان‌و هه‌موو یارییه‌‬ ‫وه‌رزش���یه‌كان بۆ ت���ه‌واوی‌ كۆمه‌ڵكای‌‬

‫مرۆڤایه‌ت���ی‌‌و به‌تایبه‌تی‌ ب���ۆ خه‌ڵكانی‌‬ ‫ژیاندۆس���ت تایبه‌تمه‌ن���دی‌‌و زیات���ر‬ ‫له‌واتایه‌كی‌ هه‌یه‌‪ ،‬جامی‌ ڤیڤا له‌س���ه‌ر‬ ‫ئاس���تی‌ نێوده‌وڵه‌ت���ی‌‌و له‌جیهان���دا‬ ‫باوه‌ڕپێكراوبێ���ت ی���ان ن���ا‪ ،‬تیپ���ه‌‬ ‫به‌شداربووه‌كانی‌ به‌هێزبن یان نا‪ ،‬تیپی‌‬ ‫هه‌رێمه‌كان���ی‌ واڵتانی‌ پێش���كه‌وتووبن‬ ‫یاخ���ود تیپ���ی‌ هه‌رێمێكی‌ بنده‌س���تی‌‬ ‫واڵتێك ته‌ری���ب ب���ه‌وه‌ش یارییه‌كانی‌‬ ‫یۆرۆش له‌هه‌ر ئاس���ت‌و جوانییه‌كدابێت‬ ‫له‌یه‌ك كاتدا‌و بۆ هه‌ردووپاڵه‌وانێتیه‌كه‌‌و‬ ‫یارییه‌كان���ی‌ تریش بۆ ئێمه‌ گرنه‌گه‌ كار‬ ‫له‌س���ه‌ر ویچنا‌و ت���ه‌واوی‌ ره‌هه‌نده‌كانی‌‬ ‫بكه‌ی���ن‪ ،‬به‌جوانیه‌كانیان���دا رۆبچی���ن‌و‬ ‫خوێندنه‌وه‌مان بۆ په‌یامه‌ دروسته‌كانیان‬ ‫هه‌بێت كه‌ هه‌م���وو ئه‌مانه‌و زۆر خاڵی‌‬ ‫تری���ش دواج���ار ل���ه‌وه‌دا كۆده‌بێته‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ وه‌رزش نیش���انه‌ی‌ ئاش���تی‌‌و‬ ‫برایه‌تی���ه‌و ئاش���تی‌‌و برایه‌تیش زامنی‌‬ ‫به‌دیهێنان���ی‌ خ���ه‌ون‌و ئامانجه‌ مرۆیی‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانه‌‪.‬‬ ‫كاركردن له‌س���ه‌ر ئه‌و خاڵه‌و رۆچون‬ ‫به‌ناخ���ی‌ ش���رۆڤه‌كاری‌ مه‌س���جێكی‌‬ ‫ئاوهاشدا دواجار زیاتر گرێمان ده‌داته‌وه‌‬ ‫ب���ه‌وه‌رزش‌و ك���ۆی‌ یارییه‌كانی���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆئێم���ه‌ چه‌ن���د گرین���گ‌و پڕواتای���ه‌‬ ‫ك���ه‌ پاڵه‌وانێتی���ه‌ك له‌كوردس���تان بۆ‬ ‫تیپه‌كان���ی‌ ناوخۆ‌و ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێمیش‬ ‫دێته‌ رێكخس���تن له‌وه‌ زیات���ر چاومان‬ ‫له‌سه‌ر پاڵه‌وانێتیه‌كانی‌ جیهانیش بێت‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ له‌م س���ه‌رده‌مه‌دا كه‌ جیهان‬ ‫له‌كلیكێكدا بچوك بۆته‌وه‌‪.‬‬

‫جیاوازی‌ ئاست ‌ی‬ ‫یۆرۆ‌و جامی‌ جیهانی‌‬

‫تۆپی‌ پێ‌ وه‌ك سه‌ره‌كیترین ره‌گه‌ز ‌‬ ‫ی‬ ‫یارییه‌ وه‌رزشیه‌كان له‌وه‌ ده‌رچووه‌ ته‌نیا‬ ‫ی���اری‌ بێت‪ ،‬ئه‌مڕۆ وه‌رزش به‌گش���تی‌‌و‬ ‫ی���اری‌ تۆپی‌ پێ‌ به‌تایبه‌ت���ی‌ بۆ خۆی‌‬ ‫به‌ته‌نیا جۆرێكه‌ له‌ڕكابه‌ری‌‪ ،‬پێگه‌یه‌كه‌‬ ‫بۆ خۆسه‌لماندن‪ ،‬فه‌زایه‌كه‌ بۆ بنیاتنانی‌‬ ‫ته‌الره‌كانی‌ شارس���تانیه‌ت‪ ،‬رێگه‌یه‌كه‌‬ ‫به‌ره‌‌و خۆش���به‌ختی‌‪ ،‬ده‌روازه‌یه‌كه‌ بۆ‬ ‫كران���ه‌وه‌‌و جه‌نگێكه‌ له‌پێناو ئاش���تی‌‌و‬ ‫گه‌النی‌ خۆش���به‌خت ئه‌وانه‌ن س���ود‌و‬ ‫چێ���ژی‌ لێوه‌رده‌گ���رن‪ ،‬ئه‌وانه‌ش گره‌و‬ ‫ده‌به‌ن���ه‌وه‌ ه���ه‌واداری‌ تیپه‌گه‌وره‌كان‌و‬ ‫بینه‌ری‌ یاریی���ه‌ به‌هێزه‌كانن‌و له‌خه‌می‌‬ ‫وه‌رزشی‌ وواڵته‌كه‌ی‌ خۆشیاندان‪.‬‬ ‫گه‌رچ���ی‌ بوكه‌ڵ���ه‌و لۆگ���ۆی‌ جامی‌‬ ‫ڤیڤا له‌كوردس���تان هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاوه‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ سه‌قه‌ت خرایه‌ به‌رچاومان‌و‬ ‫تابلۆیه‌كی‌ ته‌واو نه‌بوو هه‌ر له‌وێش���ه‌وه‌‬ ‫ناچ���اری‌ جۆرها هه‌ڵوێس���ت ئاوێته‌ی‌‬ ‫جۆره‌ه���ا بیركردنه‌وه‌بوین‪ ،‬س���ه‌رباری‌‬ ‫هه‌موو شتێك ڤیڤا بۆ ئێمه‌ ده‌سكه‌وت‬ ‫بوو‪ ،‬ئێستاش ده‌مانه‌وێت له‌گه‌ڵ جامی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌كانی‌ ئه‌وروپ���ا ئاوێزان بینه‌وه‌و‬ ‫هونه‌ری‌ سحری‌ یاریكردنی‌ ماریۆ گۆمێز‌و‬ ‫دی‌ ناتال���ی‌‌و كریس���تیانۆ‌و ریبێ���ری‌‌و‬ ‫هتد لێوه‌كانمان پڕكه‌ن���ه‌وه‌ له‌خه‌نده‌‌و‬ ‫چاواكانمان پڕكه‌نه‌وه‌ له‌ئه‌فراندن‪.‬‬ ‫به‌ته‌واوبون���ی‌ یارییه‌كانی‌ پاڵه‌ونێتی‌‬ ‫ڤیڤا وه‌ك هه‌میش���ه‌ چاومان له‌س���ه‌ر‬ ‫پاڵه‌وانێتی���ه‌ گه‌وره‌كان���ی‌ جیهان���ه‌‬ ‫دڵنیاشین ئه‌وه‌ی‌ دۆستی‌ یاری‌‌و تۆپ‌و‬ ‫وه‌رزش بێت نیشتمانی‌ ئاوه‌دانه‌‪.‬‬

‫جامی‌ نه‌ته‌وه‌كانی‌ ئه‌وروپا به‌به‌هێزترین‬ ‫پاڵه‌وانییه‌تی‌ كیش���وه‌ری‌ دێته‌ هه‌ژمار‪،‬‬ ‫پاڵه‌وانییه‌تی���ه‌ك لێوانلێو له‌هه‌ڵبژارده‌ی‌‬ ‫به‌هێ���ز‌و تۆكم���ه‌‪ ،‬پ���ڕه‌ به‌ئه‌س���تێره‌ی‌‬ ‫ن���اوازه‌‌و دره‌وش���اوه‌ی‌ ئاس���مانی‌ تۆپی‌‬ ‫پ���ێ‪ ،‬ئ���ه‌م پاڵه‌وانیه‌تیی���ه‌ شایس���ته‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ نییه‌ به‌راورد بكرێ���ت به‌هیچ كام‬ ‫له‌پاڵه‌وانێتیی���ه‌ كیش���وه‌ریه‌كانی‌ (كوپا‬ ‫ئه‌مریكا‪ ،‬كۆن���كاكاف‪ ،‬كوپ���ا ئه‌فریقا‪،‬‬ ‫جامی‌ نه‌ته‌وه‌كانی‌ ئاس���یا)‪ ،‬سته‌مێكی‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ ده‌كه‌ی���ن ئه‌ڵمانیا‌و ئیس���پانیا‌و‬ ‫ئینگلت���ه‌را‌و فه‌ڕه‌نس���ا‌و‪...‬هتد به‌راورد‬ ‫بكه‌ین به‌قه‌ته‌ر‌و سعودیه‌‌و واڵتانی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫ئاسیا‪ ،‬به‌اڵم نابێت ئه‌وه‌ له‌یاد به‌رینه‌وه‌‬ ‫كه‌ له‌هه‌موو كیشوه‌ره‌كاندا هه‌ڵبژارده‌ی‌‬ ‫ئاس���تبه‌رز‌و قوتابخان���ه‌ی‌ مه‌زنی‌ تۆپی‌‬ ‫پ���ێ هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت���ی‌ له‌ئه‌مری���كای‌‬ ‫باش���وور‪ ،‬كه‌ دوو جه‌مسه‌ره‌ گه‌وره‌كه‌ی‌‬ ‫تۆپی‌ پێ له‌و قاڕه‌ وه‌رزش���ییه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫قس���ه‌كردنی‌ ئێمه‌ به‌راوردی‌ كیشوه‌رییه‌‪،‬‬ ‫ئاخر نه‌میدیا له‌كیشوه‌ره‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌وروپا به‌و ئه‌ندازه‌یه‌ به‌هێز‌و كاریگه‌ره‌‪،‬‬ ‫نه‌ ئه‌و ژم���اره‌ زۆره‌ له‌خول‌و پاڵه‌وانێتی‌‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌كیشوه‌ره‌كانی‌ دی‌‪ ،‬هه‌موو خوله‌‬ ‫به‌هێزه‌كان چ له‌سه‌ر ئاس���تی‌ ناوخۆیی‌‬ ‫واڵتان‪ ،‬چ له‌س���ه‌ر ئاستی‌ كیشوه‌ره‌كه‌‪،‬‬ ‫ه���ه‌ر دوور نه‌ڕۆی���ن خول���ی‌ ئینگلیزی‌‌و‬ ‫ئیتاڵی‌‌و ئیس���پانی‌ نموونه‌یه‌كی‌ ئاماده‌‌و‬ ‫به‌رده‌س���تن‌و به‌سه‌ ببن به‌شاهید به‌سه‌ر‬ ‫پێش���كه‌وتن‌و گه‌شه‌س���ه‌ندنی به‌رچاوی‌‬ ‫قاڕه‌ی‌ ئه‌وروپا‪.‬‬ ‫قه‌ش���ه‌نگی‌ یاری���گاكان به‌راب���ه‌ر‬ ‫به‌كیش���وه‌رانی‌ دیكه‌ بۆ خۆی‌ كاریگه‌ری‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌م جیاوازییه‌ قووڵه‌ هه‌یه‌‪ ،‬گه‌رچی‌‬ ‫له‌كۆری���ا‌و چین‌و ژاپ���ۆن یاریگاگه‌لێكی‌‬ ‫قه‌شه‌نگ‌و مۆدێرن دروس���تكراوه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئاماژه‌مان بۆ كرد له‌سه‌ره‌تادا ئێمه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئاستی‌ كیش���وه‌ری‌ وردمان كرده‌وه‌‪ ،‬واتا‬ ‫به‌كورتی‌‌و كرمانجی‌ به‌راوردكاری‌ له‌نێوان‬ ‫كیشوه‌ری‌ ئه‌وروپا‌و كیشوه‌ره‌كانیتر كاری‬ ‫نه‌كرده‌نییه‌‪ ،‬ئه‌مه‌یش هه‌م ده‌ستكه‌وتێكی‌‬ ‫گرنگ‌و گه‌وره‌یه‌ بۆ ئه‌م كیش���وه‌ره‌‪ ،‬هه‌م‬ ‫ب���ه‌ڕه‌وای‌ هه‌ق���ی ده‌زانم ش���انازی‌ به‌و‬ ‫به‌هێزیه‌وه‌ بك���ه‌ن‪ ،‬كه‌ فه‌زڵی���ان هه‌یه‌‬ ‫به‌سه‌ر كیشوه‌رانی‌ دیكه‌ی‌ سه‌رزه‌میندا‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئ���ه‌وه‌ی‌ بێویژدانی‌‌و س���ته‌مێكی‌‬ ‫گه‌وره‌ی���ه‌ ئ���ه‌و ش���انازی‌ به‌خۆوه‌كردنه‌‬ ‫سنووری‌ خۆی‌ تێپه‌ڕاندووه‌‌و سنووركێش‬ ‫ناكرێت‪ ،‬ئه‌مه‌ كارێكی‌ كردووه‌ كه‌ زۆرێك‬ ‫له‌ش���اره‌زایان‌و چاودێران���ی‌ وه‌رزش‌و‬ ‫یاریزانان ئه‌و هه‌قه‌ به‌خۆیان بده‌ن‌و بڵێن‬ ‫"جام ‌ی نه‌ته‌وه‌كان���ی‌ ئه‌وروپا به‌هێزتر‌و‬ ‫كاریگه‌رتره‌ له‌جام���ی‌ جیهانی‌"‪ .‬هه‌ر بۆ‬ ‫نموونه‌ یاری���زان (چاڤ���ی‌ هێرناندێز)ی‌‬ ‫ئیس���پانی‌بڵێت "جیاوازی‌ نێ���وان جامی‌‬ ‫جیهان���ی‌‌و جام���ی‌ ی���ۆرۆ له‌وه‌دایه‌ كه‌‬ ‫له‌مه‌ی‌ دووه‌مدا هه‌ڵبژارده‌ی‌ س���عودیه‌ی‌‬ ‫تێدا به‌ش���دارنییه‌"‪ .‬به‌اڵم ئ���ه‌م یاریزانه‌‬ ‫له‌یادی‌ چ���وو جیاوازییه‌ك��� ‌ی له‌ئه‌ندازه‌‬ ‫ب���ه‌ده‌ر له‌نێوان ئ���ه‌م دوو پاڵه‌وانیه‌تییه‌‬ ‫جیهانی‌‌و كیش���وه‌ریه‌دا هه‌ی���ه‌‪ ،‬بۆ وێنا‬ ‫دوو ئه‌وه‌ن���دی‌ جامی‌ ی���ۆرۆ هه‌ڵبژارده‌‬ ‫به‌ش���داری‌ ده‌ك���ه‌ن له‌جام���ی‌ جیهانی‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها بوونی‌ هه‌ڵبژارده‌ی‌ له‌چه‌ش���نی‌‬ ‫مه‌كس���یك‪ ،‬ژاپۆن‪ ،‬به‌ڕازیل‪ ،‬ئه‌رژه‌نتین‪،‬‬ ‫ئۆرۆگوای‌‪ ،‬ده‌توان���ن تام‌و بۆیه‌كی‌ زیاتر‬ ‫به‌قاره‌مانیه‌تیه‌كه‌ ببه‌خش���ن‪ ،‬گه‌ر جامی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌كانی‌ ئه‌وروپ���ا به‌تام‌و بۆی‌ یه‌ك‬ ‫كیشوه‌ر بێت‪ ،‬ئه‌وا جامی‌ جیهانی‌ به‌تام‌و‬ ‫بۆی‌ هه‌موو كیشوه‌ره‌كان فره‌ ره‌نگتره‌‌و‬ ‫زیاد له‌ش���ێوازێكی‌ یاریك���ردن ده‌بینین‪.‬‬ ‫جامی‌ جیهان���ی‌ بایه‌خێك���ی‌ گه‌وره‌تری‌‬ ‫پێده‌رێت له‌سه‌رجه‌م واڵتانی‌ جیهانه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌م رووداوه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌هه‌موو‬ ‫جیهانه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫گ���ه‌ر بڵێی���ن هه‌ڵبژارده‌كان���ی‌ یۆرۆ‬ ‫ل���ه‌زۆر رووه‌وه‌ لێكچوونێك���ی‌ بونیادی‌‌و‬ ‫س���تراكچه‌ری‌ له‌ش���ێواز‌و چۆنیه‌ت���ی‌‬ ‫یاریكردنیاندا هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ڵه‌مان نه‌كردووه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ هه‌ڵبژارده‌كان���ی‌ خۆرهه‌اڵتی‌‬ ‫ئه‌وروپا‌و ئه‌و هه‌ڵبژاردانه‌ی‌ كه‌ كاریگه‌رن‬ ‫به‌قوتابخان���ه‌ی‌ كالس���یكی‌ ئینگلی���زی‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌جامی‌ جیهانی‌ له‌به‌رده‌م چه‌ندین‬ ‫ش���ێوازی‌ جۆربه‌جۆری‌ یاری‌‌و نه‌خش���ه‌‌و‬ ‫پ�ل�ان‌و قوتابخان���ه‌ی‌ لێكنه‌چوودای���ن‪.‬‬ ‫به‌كورتی‌ بێویژدانیه‌ك���ی‌ ئێجار گه‌وره‌یه‌‬ ‫گ���ه‌ر وای‌ لێكبده‌ین���ه‌وه‌ جام���ی‌ یۆرۆ‬ ‫به‌ته‌نیا به‌ڕازیل‌و ئه‌رجه‌نتینی‌ پێویسته‌‪،‬‬ ‫تاوه‌كو هاوئاس���تی‌ جامی‌ جیهانی‌ بێت‪،‬‬ ‫زوڵ���م‌و ناڕه‌وایه‌تیه‌كی‌ ت���ه‌واوه‌ ئه‌م دوو‬ ‫پاڵه‌وانیه‌تیی���ه‌ كیش���وه‌ری‌‌و جیهانییه‌‬ ‫به‌یه‌كدی‌ به‌راورد بكرێت‪ ،‬گه‌رچی‌ من تا‬ ‫ئه‌و شوێنه‌ ره‌وایه‌تی‌ تێدا ده‌بینم بگوترێت‬ ‫به‌هێزترین پاڵه‌وانێتی‌ كیشوه‌رییه‌ له‌دوای‌‬ ‫جامی‌ جیهانییه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم كه‌ له‌گه‌ڵ جامی‌‬ ‫جیهانییه‌وه‌ خرانه‌ دووتای‌ ته‌رازوویه‌ك‪،‬‬ ‫ئه‌وا م���ن له‌گه‌ڵی‌ نایه‌م���ه‌وه‌‌و كۆك نیم‬ ‫له‌سه‌ری‌ وه‌ك بینه‌رێكی‌ تۆپی‌ پێ‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )331‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/6/19‬‬

‫مێژووی‌ شوێنه‌ پیرۆزه‌كانی‌ شاری‌ سلێمانی‌ مه‌شێوێنن‬ ‫بۆ به‌ڕێز‪ /‬پارێزگاری‌ سلێمانی‌‬

‫دووش���ه‌ممه‌ ‪ 2012/5/28‬دوای‌ نی���وه‌ڕۆ‬ ‫به‌س���ه‌ر قه‌برانه‌كاندا گه‌ڕای���ن كه‌ خۆمان‬ ‫ش���اره‌زایی‌ نا‌و ش���وێنی‌ ته‌واومان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ كه‌ له‌وێ‌ كار ده‌كه‌ن یان‬ ‫سه‌رپه‌رش���تی‌ ئه‌و س���ه‌رقه‌برانانه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫خۆشبه‌خانه‌ له‌دوو سه‌رقبرانیان ده‌ركه‌وت‬ ‫كه‌ ناس���یاون‌و ئه‌مان ناس���ن كه‌ ئه‌سڵی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ ش���اره‌كه‌ بوون كه‌ زۆرشتیان بۆ‬ ‫باس���كردین به‌تایبه‌تی‌ ش���ێواندنی‌ ناوی‌‬ ‫گرده‌كان وه‌ك‪:‬‬

‫م���اوه‌ی‌ چه‌ند مانگێك ئه‌بێت دڵس���ۆزان‌و‬ ‫خ���ه‌م خۆرانی‌ ش���اری‌ س���لێمانی‌ پێیان‬ ‫راگه‌یاندی���ن كه‌ ن���اوی‌ س���ه‌رقه‌برانه‌كان‬ ‫له‌الیه‌ن ش���اره‌وانی‌‌و س���ه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌‬ ‫ناوه‌ ئه‌س���ڵكانی‌ كه‌ له‌دروستبونی‌ شاری‌‬ ‫س���لێمانیه‌وه‌ هاتا ئێستا هه‌ر ئه‌و ناوانه‌ی‌‬ ‫له‌گوێی‌ خه‌ڵكی‌ شاره‌كه‌مان ئه‌زرنگێته‌وه‌‪،‬‬ ‫وادی���اره‌ به‌هه‌م���وو ش���ێوه‌یه‌ك دژایه‌تی‌‬ ‫ئه‌م ش���اره‌ ئه‌ك���ه‌ن له‌هه‌م���وو الیه‌كه‌وه‌‪،‬‬ ‫‪ -1‬گردی‌ شێخ محه‌مه‌ده‌ بچكۆل‪ -:‬كوڕی‌‬ ‫ئێمه‌ش وه‌ك (كۆمه‌ڵه‌ی‌ داكۆكی‌ له‌خاك‌و‬ ‫سه‌روه‌ریی‌ ش���اری‌ سلێمانی‌‌و ده‌وروبه‌ری‌) كاك ئه‌حمه‌دی‌ ش���ێخی‌ لێ‌ نێ���ژراوه‌ كه‌‬ ‫بڕیارمانداوه‌‌و دوپات���ی‌ ئه‌كه‌ینه‌وه‌ تا دوا مه‌زارگه‌كه‌ی‌ كه‌ هه‌ر ئه‌و ناوه‌ی‌ له‌س���ه‌ره‌‪،‬‬ ‫دڵۆپێ���ك خوێن له‌گیانمان���دا بێ‌ به‌رگری‌ ‌هه‌روه‌ها پێشیان ئه‌وت گردی‌ شێخ حسێنی‌‬ ‫له‌م ش���اره‌ بكه‌ی���ن‌و به‌ره‌نگاریان ببینه‌وه‌ قاز ‌ی كه‌خوشكه‌زای‌ كاك ئه‌حمه‌دی‌ شێخه‌‪،‬‬ ‫تائێس���تاش كردوومانه‌‪ .‬ئێمه‌ش جه‌نابت ئێستا له‌پاره‌وه‌ ئه‌م گرده‌یان شێواندووه‌‌و‬ ‫به‌یه‌كێ���ك دائه‌نێی���ن وه‌ك خۆم���ان‌و سه‌ریش���یان له‌خه‌ڵكی‌ شاره‌كه‌ش تێكداوه‌‬ ‫به‌چاوی‌ رێزه‌وه‌ س���ه‌یری‌ به‌ڕیزت ئه‌كه‌ین شاره‌وانی‌ له‌س���ه‌ر تابلۆیه‌ك نوسیویه‌تی‌‬ ‫له‌به‌ر ئه‌و هه‌ڵوێس���تانه‌ی‌ ك���ه‌ هه‌ت بووه‌ (گردی‌ ش���ه‌هیدان) ئه‌گه‌ر مه‌به‌س���ت له‌و‬ ‫به‌رامب���ه‌ر ش���اره‌ كۆڵنه‌ده‌ره‌كه‌مان‪ ،‬ئێمه‌ (‪ )17‬كه‌سه‌بێت كه‌ زه‌مانی‌ رژێم ‌ی به‌عس‬ ‫لێره‌دا ئ���اگادارت ئه‌كه‌ینه‌وه‌ كه‌ رێكه‌وتی‌ الی‌ قرگه‌ كه‌وته‌ كه‌مینێكی‌ عه‌سكه‌ر ‌ی كه‌‬

‫هه‌ر (‪ )17‬پێش���مه‌رگه‌كانیان شه‌هیدكرد‪،‬‬ ‫دوای‌ ده‌ركه‌وت ه���ه‌ر له‌ده‌ره‌وه‌ خه‌به‌ریان‬ ‫ب���ۆ هاتبوو‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌و (‪ )17‬ش���ه‌هیده‌‬ ‫له‌خواروی‌ گرده‌كه‌وه‌ نێژران‌و دوای‌ راپه‌ڕین‬ ‫چه‌ترێكی‌ گه‌وره‌یان بۆ دروست كردوون‪.‬‬ ‫‪ -2‬گردی‌ س���ه‌یوان‪ :‬ناوه‌كه‌یان گۆڕیوه‌‬ ‫به‌گردی‌ شێخ مارفی‌ نۆدێ‌ كه‌ باوكی‌ كاك‬ ‫ئه‌حمه‌دی‌ ش���ێخه‌‪ ،‬ئایا شێخ مارفی‌ نۆدێ‌‬ ‫گرده‌؟ تا سه‌یوانی‌ ال بنێژرێت‪.‬‬ ‫‪ -3‬گردی‌ ش���ێخ عه‌بدولكه‌ریمی‌ كاسه‌‌و‬ ‫كه‌وچك‪ :‬ك���ه‌ زانایه‌كی‌ گه‌وره‌بووه‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫كاك ئه‌حمه‌دی‌ ش���ێخدا‪ ،‬له‌و گرده‌ نێژراوه‌‬ ‫كه‌ له‌ناو خه‌ڵكی‌ سلێمانیدا له‌مێژه‌ پێیان‬ ‫ئه‌وت گردی‌ ناوه‌ڕاست‪ ،‬ئه‌و گرده‌ تائێستا‬ ‫بێناو ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬تابلۆیه‌كیان بۆ دروس���ت‬ ‫نه‌كردووه‌‪.‬‬ ‫‪ -4‬گردی‌ ش���ێخ ئه‌واڵ‪ :‬ك���ه‌ ئه‌كه‌وێته‌‬ ‫ئه‌وبه‌ری‌ رێگا كۆنه‌كه‌ی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ پش���تی‌‬ ‫باخی‌ ش���ێخ له‌تیف‪ ،‬كه‌چووی���ن بۆ ئه‌و‬ ‫گرده‌ هه‌م خ���ۆش به‌ختانه‌ ئه‌وانه‌ی‌ له‌وێ‌‬ ‫بوون قه‌بر هه‌ڵكه‌ن بوون باوك‌و كوڕبوون‬ ‫هه‌ردوكیان به‌ڕێكه‌وت كه‌ خه‌ڵكی‌ ئه‌سڵی‌‬

‫مه‌ڵكه‌ندیین قسه‌مان له‌گه‌ڵ‌ كردن‌و سه‌یر ‌ی‬ ‫تابلۆكه‌م���ان كرد لێی‌ نوس���رابوو (گردی‌‬ ‫شێخ عه‌بدولقادری‌ س���ه‌رنه‌گیراو) نازانین‬ ‫ئه‌م ناوه‌ی���ان له‌ چ نه‌زانێ���ك وه‌رگرتوه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و قه‌بر هه‌ڵكه‌ندانه‌ وتی���ان ئێمه‌ چه‌ند‬ ‫س���اڵه‌ لێره‌ین هه‌ر به‌ (گردی‌ شێخ ئه‌واڵ)‬ ‫ناسراوه‌ كه‌ ئه‌وزاته‌ی‌ لێنێژراوه‌‪.‬‬ ‫بۆ زانیاری‌ به‌ڕێزتان ئه‌مه‌ كێش���ه‌یه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌ به‌نیس���به‌ت خه‌ڵكی‌ ش���اره‌كه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌وانه‌ی‌ ئێس���تا نیش���ته‌جێن هیچ‬ ‫زانیاریه‌كی���ان نییه‌ ده‌رباره‌ی‌ ئه‌و س���ه‌ر‬ ‫قه‌برانانه‌‪ ،‬چاره‌س���ه‌ركردنی‌ ئه‌م كێشه‌ی‬ ‫به‌ڕاس���تكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و تابلۆیانه‌‌و تابلۆی‌‬ ‫گه‌وره‌ له‌به‌رده‌م سه‌رقه‌برانه‌كان به‌خێرایی‌‬ ‫بنوسرێت تا ئه‌وه‌نده‌‌ رقی‌ خه‌ڵكی‌ شاره‌كه‌‬ ‫هه‌ڵنه‌س���ێت (ئایا ئه‌مه‌ ش���اره‌وانیه‌ یان‬ ‫ش���ار وێرانی‌) ئیت���ر چاوه‌ڕێی‌ ده‌س���ت‌و‬ ‫بازووی‌ مه‌ردانه‌تانن له‌گه‌ڵ‌ ئه‌و په‌ڕی‌ رێز‌و‬ ‫دڵسۆزیماندا‪...‬‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ی‌ داكۆكی‌ له‌خاك‌و سه‌روه‌ر ‌ی‬ ‫شاری‌ سلێمانی‌‌و ده‌ورووبه‌ری‌‬

‫روونكردنه‌وه‌یه‌ك له‌كۆمپانیای‌ قه‌یوانه‌وه‌ رونکردنه‌وه‌یه‌ک ده‌باره‌ی‌‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫له‌م����اوه‌ی رابردودا‪ ،‬له‌چه‌ن����د كه‌ناڵێكی‬ ‫راگه‌یاندن����ه‌وه‌ راپۆرتێك����ی ‪ 30‬الپه‌ره‌ی����ی‬ ‫ده‌زگای چاودێری‌و دارایی باڵوبۆوه‌ سه‌باره‌ت‬ ‫به‌كاری چه‌ند كۆمپانیایه‌ك له‌سلێمانی‪ ،‬كه‌‬ ‫تیایدا له‌به‌شێكی كه‌مدا ره‌خنه‌ی‌ له‌پرۆژه‌ی‌‬ ‫نیشته‌جێبوونی قه‌یوان سیتی گرتوه‌‪‌،‬گوایه‌‬ ‫چه‌ند كه‌م‌و كوڕی‌و ناته‌واوییه‌كی یاس����ایی‬ ‫ئه‌م پرۆژه‌یه‌ی خستۆته‌ڕوو‪ ،‬كه‌به‌پێی ئه‌م‬ ‫راپۆرته‌ ئه‌مانه‌ گه‌نده‌ڵین‌و ئێمه‌ كردومانه‌‪.‬‬ ‫له‌پێن����او رونكردن����ه‌وه‌ی‌ راس����تیه‌كان‌و‬ ‫له‌سۆنگه‌ی‌ گرنگیدانی ته‌واومان به‌و تێبینی‌و‬ ‫ره‌خنان����ه‌ی‌ له‌س����ه‌ر ئه‌م پ����رۆژه‌ یان هه‌ر‬ ‫پرۆژه‌یه‌كی تری قه‌ی����وان باڵوده‌كرێـته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌ژماره‌یه‌ك له‌ڕۆژنامه‌و گۆڤارانه‌ی‌‬ ‫كه‌ هه‌میشه‌‌ جێگای رێزی ئێمه‌و به‌به‌شێك‬ ‫له‌زین����دوی كۆمه‌ڵگای ك����وردی‌و هه‌ڵگری‬ ‫په‌یامی به‌ره‌نگاری گه‌نده‌ڵی‌و ئاشكراكردنی‬ ‫ناته‌واوییه‌كان ده‌یانبینین‪ ،‬له‌و سۆنگه‌یه‌وه‌‬ ‫ب����ه‌ پێویس����تمانزانی چه‌ن����د راس����تییه‌ك‬ ‫بخه‌ینه‌ڕوو‪:‬‬ ‫له‌ڕاپۆرته‌كه‌ی‌ چاودێ����ری‌ دارایدا هاتووه‌‬ ‫وه‌زاره‌ت����ی‌ ئاوه‌دانكردن����ه‌وه‌ی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان بڕی‌ زیاتر له‌(دوو سه‌د‬ ‫ملیۆن) دیناری‌ ته‌رخان كردووه‌ بۆ گه‌یاندنی‌‬ ‫رێگ����ه‌ی‌ س����ه‌ره‌كی‌ پرۆژه‌ك����ه‌ ك����ه‌ ده‌بوو‬ ‫وه‌به‌رهێن جێبه‌جێی‌ بكردایه‌‪ .‬كه‌ له‌ڕاستیدا‬ ‫به‌پێی‌ یاسای‌ وه‌به‌رهێنان گه‌یاندنی رێگه‌ی‬

‫س����ه‌ره‌كی بۆهه‌ر پرۆژه‌یه‌ك����ی وه‌به‌رهێنان‬ ‫ئه‌ركێكی‌ رونی‌ حكومه‌ته‌‌و هیچ ته‌فسیرێك‬ ‫هه‌ڵناگرێت به‌پێی یاسای (ژماره‌ ‪4‬ی ساڵی‬ ‫‪ ،)2006‬بۆئ����ه‌م مه‌به‌س����ته‌ش فه‌رمانگه‌ی‌‬ ‫به‌ڕێزی‌ چاودێری‌ دارای����ی‌ ده‌توانن بۆ ئه‌و‬ ‫یاس����ایه‌ بگه‌ڕێننه‌وه‌‪ .‬هه‌ر ل����ه‌و راپۆرته‌دا‬ ‫هات����وه‌ گوایه‌ ئێمه‌ له‌جیات����ی خوێندنگه‌ی‌‬ ‫فریشته‌ هیچ قوتابخانه‌یه‌كی ترمان دروست‬ ‫نه‌ك����ردوه‌‪ ،‬ته‌نها ئه‌وه‌ نه‌بێ����ت ئێمه‌ له‌ناو‬ ‫پرۆژه‌ی‌ قه‌یوان س����یتی خوێندنگه‌یه‌كمان‬ ‫دروس����تكردوه‌‪ ،‬كه‌ئه‌مه‌ش ئه‌ركی خۆمانه‌‪.‬‬ ‫كه‌ له‌ڕاستیدا له‌جیاتی‌ خوێندنگه‌ی‌ فریشته‌‬ ‫خوێندنگه‌ی‌ (نالی)مان له‌گه‌ڕه‌كی‌ به‌رانان‬ ‫دروس����تكردۆته‌وه‌‪ ،‬كه‌ خوێندنگه‌یه‌كی‌ ‪18‬‬ ‫پۆلی مۆدێرن����ه‌و تێچونی‌ خوێندنگه‌ی‌ نالی‌‬ ‫له‌نرخی‌ زه‌وی‌ خوێندنگه‌ی‌ فریش����ته‌ زیاتر‬ ‫بووه‌‌و كه‌متر نه‌بووه كه‌ ئه‌و خوێنگه‌یه‌مان‬ ‫له‌گه‌ڵ خوێندنگه‌ی‌ قه‌یوان سیتی راده‌ستی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌و به‌ڕێوبه‌رایه‌تی‌ گشتی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ سلێمانی‌ كراون‪ .‬به‌اڵم لیژنه‌كه‌‬ ‫له‌به‌ر ه����ه‌ر هۆیه‌ك‪ ،‬به‌دواداچونیان بۆئه‌وه‌‬ ‫نه‌كردوه‌ ت����ا به‌هه‌ڵه‌دانه‌چ����ن‪ ،‬كه‌ئه‌مه‌ش‬ ‫ناچێـته‌ خانه‌ی‌ به‌رپرسیاری ئێمه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌شی په‌یوه‌ندییه‌كانی كۆمپانیای قه‌یوان‬ ‫تێبینی‪ :‬کۆی رونکردنه‌وه‌که‌ له‌سایتی‬ ‫ئاوێنه‌ نیوز بخوێنه‌ره‌وه‌‪:‬‬ ‫‪www.awene.com‬‬

‫‪1‬ـ بەڕێز پش���تیوان س���ادق عەبدواڵ‬ ‫مامۆستای یاریدەدەرە لەكۆلێژی یاسا‌و‬ ‫زانس���تە رامیارییەكان لەس���اڵی ‪2005‬‬ ‫بڕوانامەی ماجستەری وەرگرتووە‪ ،‬لەو‬ ‫كاتەی ناونیشانی مامۆستای وەرگرتووە‬ ‫ئەركی وانەوتنەوەی لەزانكۆ جێبەجێ‬ ‫كردووە‪.‬‬ ‫‪2‬ـ ناوبراو لەساڵی ‪ 2008‬لەخوێندنی‬ ‫دكتۆرا وەرگیراوە‌و بەش���ێوەی (تفرغ‬ ‫جزئ���ی) كاری خ���ۆی دەكات‪ ،‬بەپێی‬ ‫ئەو خش���تەیەی بۆی دانراوە وانەكانی‬ ‫دەڵێت���ەوە‪ .‬قوتابیی���ەكان‌و راگرایەتی‬ ‫كۆلێژ شاهیدن‪.‬‬ ‫‪3‬ـ بەڕێزی���ان وەك س���ەرجەم‬ ‫مامۆستایانی زانكۆ مافی بەشداربوونی‬ ‫هەب���ووە لەپ���ڕۆژەی دروس���تكردنی‬ ‫خانوو بۆ مامۆس���تایانی زانكۆ‪ ،‬بەهیچ‬ ‫جۆرێك ن���ە ئێمە‌و نە خۆیش���ی رازی‬ ‫دەبێت تەفزیلی س���ەر كەسی تر بكرێ‬ ‫لەو پرۆژەیە هەر بۆیە س���ەد لەس���ەد‬ ‫مەرجەكان���ی راس���ت‌و دروس���تبووە‬ ‫هەر كەس���ێكیش بێ���ت دەتوانێت بێت‬ ‫تەماش���ای وردەكارییەكان بكات ئێمە‬ ‫بەوپ���ەڕی عەدالەت‌و ش���ەفافیەت بە‬ ‫ئامادەبوونی دادوەریش كارەكانی ئەو‬ ‫پڕۆژەیەم���ان ئەنج���ام داوە‌و لەكات���ی‬

‫ئایدیۆلۆژیاکان‌و گێلکردنی مرۆڤ‪ ..‬پاشماوه‌‬ ‫کورد مافێکی رەوای خۆیەتی سەربەخۆیی‬ ‫سیاس���یی‌و کولتووریی بەس���ەر خاک‌و‬ ‫نیش���تمانەکەیدا هەبێ‪ ،‬بەاڵم ئەمانە بە‬ ‫پەمپدان‌و دیسکۆرس���ی ناسیۆنالیستیی‬ ‫لەدنی���ای نوێ���دا ناڕۆن���ە پێش���ەوە‪.‬‬ ‫ک���وردەکان ئەگ���ەر لەی���ەک پارچ���ەی‬ ‫کوردس���تاندا س���ەربەخۆییان هەبووایە‪،‬‬ ‫واتە بیانتوانیایە دەوڵەتێکی نیشتمانیی‬ ‫ب���ۆ پارچەیەکی کوردس���تان دروس���ت‬ ‫بکەن‪ ،‬ئیتر تەواوی حەماس‌و ش���ەوق‌و‬ ‫نۆستاڵژیای کوردبوون‌و نەتەوەییبوون‌و‬ ‫ئایدیۆلۆژیای ئێسنۆناسیۆنالیزمی کوردیی‬ ‫لەت���ەواوی پارچەکانی تردا‪ ،‬کەم تا زۆر‬ ‫خ���او دەبووەوە‪ .‬قازانجێکی سیاس���یی‌و‬ ‫کولتووریی گەورەش بە بەش���ەکانی تر‬ ‫دەگەیشت‌و لەچوارچێوەی دەوڵەتەکانی‬ ‫تێی���دا دەژین‪ ،‬دەیانتوان���ی بە زۆرینەی‬ ‫داواکارییە سیاس���یی‌و کولتوورییەکانیان‬ ‫بگ���ەن‪ ،‬ب���ەاڵم رێگری س���ەرەکیی لەم‬ ‫ئاراس���تەیەدا‪ ،‬ئ���ەو دەوڵەتانە نیین کە‬ ‫کوردستانەکانیان بەسەردا دابەشکراوە‪،‬‬ ‫بەڵک���و مێنتاڵیتی حیزب‌و سیاس���یی‌و‬ ‫ناسیۆنالیستە ئیڕیدێنتیستەکانی کوردن‬ ‫کە رێگری سەرەکیین‪ .‬شەڕی زەعامەت‌و‬ ‫قەڵەمڕەوی���ی‌و حیزبی قائی���دی ئومەی‬ ‫کوردیی تا هەنووکەش بەگەرمیی لەنێوان‬ ‫چەن���د حیزبێک���دا برەوی هەی���ە‪ .‬هەر‬ ‫ئەم قاچکێش���انەوە حیزبییانە بەسە بۆ‬ ‫ئەوەی کۆڵەکەی ئەو دەوڵەتە کوردییەی‬ ‫جاروبار دیزایین دەکرێ‪ ،‬بڕوخێنێتەوە‪.‬‬ ‫دەوڵەت���ی عێ���راق له‌س���ەرەتای‬ ‫دروستبوونییەوە وەک زەینەب ئاریکانڵی‬ ‫پێیوای���ە‪ ،‬واڵتێک���ە مانیفێس���تەکەی‬ ‫له‌پرۆسێسی بنیاتنانیەوە لەسەرحکومەتی‬ ‫فرە‪-‬س���ەر (‪‌)polyarchy‬و ئایین‌و ئۆین‬ ‫دروس���تبووە‪.‬‬ ‫(‪)tergiversations‬‬ ‫ئەستەمە له‌پێوەندییە نێودەوڵەتییەکان‌و‬ ‫هەرێمییەکاندا‪ ،‬گرەوی کرچوکاڵی ئێسنۆ‪-‬‬ ‫ناسیۆنالیزمی عەش���یرەتیی کورد‪ ،‬بەم‬ ‫مێنتاڵە خێڵەکی���ی‌و زینەفۆبیایە بچێتە‬ ‫پێش���ەوە‪ .‬س���ەبارەت بە کۆڵۆنیالیزەی‬ ‫کوردس���تان له‌‪ ٩٠‬س���اڵی راب���ردووداو‬ ‫بیرکردنەوەی هەنووکە له‌دیکۆڵۆنایزەی‬ ‫‪ decolonisation‬چ���وار واڵت پێکەوە‪،‬‬

‫خۆبەخۆ کورتبینیی‌و جەهلی سیاسیی‌و‬ ‫کولتووری���ی ناسیۆنالیس���تە کوردەکان‬ ‫دەگەیەنێ‪ .‬دەکرێ عێ���راق له‌داهاتوودا‬ ‫دیکۆڵۆنایزە بکرێتەوە‪ ،‬بەاڵم پێوندیی بە‬ ‫فەشەلی سیاسیی عێراقەوە هەیە لەگەڵ‬ ‫ئیرادەی نیش���تمانیی گەلی کوردس���تان‬ ‫له‌کوردس���تانی عێراق���ەوە‪ ،‬بەهاوکاریی‬ ‫دەی���ان فاکتەری ناوخ���ۆو دەرەوە ئەم‬ ‫هەن���گاوە دەن���رێ‪ ،‬نەک ب���ە حەماس‌و‬ ‫بێزاربوون���ی حیزبێ���ک ی���ان کۆمەڵ���ێ‬ ‫ناسیۆنالیست له‌عێراقی مالیکیی‪.‬‬ ‫سەرەنجام ئەو توێشووە ئایدیۆلۆژییانەی‬ ‫ناسیۆنالیس���تە کوردەکان بۆ داهاتووی‬ ‫هەرێم���ی کوردس���تان بەتایبەتی���ی‌و‬ ‫کوردس���تان بەگش���تیی هەڵیانگرتووە‪،‬‬ ‫کوردستان بەرەو خۆکوژییەکی سیاسیی‬ ‫زۆر سەرشێتانە دەبات‪ ،‬ئەگەر رەخنەی‬ ‫عەقاڵنی���ی له‌میت���ۆدی ئایدیۆلۆژی���ی‌و‬ ‫مانیفێس���تە زینەفۆبیاکانیان نەگیردرێ‪.‬‬ ‫ئەم هات‌و نەهات���ەی دەوڵەتی کوردیی‪،‬‬ ‫ئەگەری ئەوەیش���ی هەیە ک���ە هەرێمی‬ ‫کوردستانیش بەرەو پارچەپارچەبوونێکی‬ ‫تر بەرێتەوەو کێشە قووڵ‌و مێژووییەکانی‬ ‫عوس���مانییە س���وننەکان‌و س���ەفەوییە‬ ‫ش���یعەکان لەس���ەری کوردس���تانی‬ ‫عێراق���دا بش���کێتەوە‪ .‬وردت���ر بگوترێ‬ ‫له‌هەڵوەشاندنەوەی س���بەینێی عێراقدا‪،‬‬ ‫چەند بەدڵی کوردەکان دەبێ‪ ،‬دەیانجار‬ ‫بەدڵی تورکیەو ئێران دەبێ‪ .‬سەرەنجام‬ ‫ئەم مقۆمقۆی بە دەوڵەتبوونە‪ ،‬کەرکوک‬ ‫ب���ۆ هەت���ا هەتایە لەدەس���ت دەردێنێ‌و‬ ‫ناسیۆنالیزمی کوردیی هەر دەبێ لەخۆی‬ ‫ب���دات‪ ،‬یاخود بە(ئەگەری زۆر الوازەوە)‬ ‫وەک گەڕان���ەوەی ویالیەتی موس���ڵ بۆ‬ ‫تورکیە‪ ،‬بە هەندێ پروتۆکۆڵی سیاسیی‌و‬ ‫ئابووریی لەگەڵ ئ���ەو ناوچانەی له‌‪٣١‬ی‬ ‫ئابەوە له‌ژێ���ر دەس���تی پارتییدان ببن‬ ‫بەبەش���ێک له‌ئۆتۆنۆمییەکی تورکمانیی‪-‬‬ ‫کوردیی‪ ،‬لەوالشەوە ش���ەڕی زەعامەت‌و‬ ‫خاوەندارییەتی کێش���ەی کورد لەنێوان‬ ‫پەکەکە‌و پارتییدا بۆ چەندین دەیەی تر‬ ‫درێژەی بکێش���ێ‌و تورکیەش تەماشاکار‬ ‫بێ���ت‪ .‬له‌ئەگ���ەری هەر س���یناریۆیەکی‬ ‫دۆزەخیی لەم چەش���نە‪ ،‬نە دەوڵەتێکی‬

‫کوردستانیی دروست دەبێ‌و نە ئیرادەی‬ ‫مرۆڤ���ی کوردیش ئ���ازاد دەبێ‪ ،‬هەرێمی‬ ‫کوردس���تانی عێراقیش بەکەرکوکیشەوە‬ ‫لەبار دەبرێ‪.‬‬ ‫ناس���یۆنالیزمیش وەک پانئیس�ل�امیزم‌و‬ ‫کۆمۆنیزم‌و ئایدیۆلۆژیاکانی تر‪ ،‬رۆڵێکی‬ ‫زۆری له‌گێلکردن���ی مرۆڤ���دا هەی���ە‪.‬‬ ‫ئەگەر بڕی���ارە ناس���یۆنالیزم‪ ،‬رەهەندە‬ ‫نەتەوەییەکان���ی گەلێ���ک ب���ە مەنزڵی‬ ‫دڵنیایی بگەیەنێ‪ ،‬ئەوە باشترین کارێک‬ ‫کە دەیکات‪ ،‬پێویس���تە له‌کوردس���تانی‬ ‫تورکیەدا دەس���تبەرداری چەک‌و خەباتی‬ ‫گەریالیی بب���ێ‪ ،‬الی ک���ەم گەورەترین‬ ‫شەرمێک بە تەوێلی هەردوو ناسیۆنالیزمی‬ ‫پانتۆرانیی‌و کوردیی���ەوە هەبێ‪ ،‬ئەوەیە‬ ‫کە کوردس���تانی تورکیا لەڕووی گەشەی‬ ‫ئابووری���ی‌و کولتوورییەوە لەش���وێنێکی‬ ‫زۆر خراپدای���ە‪ ،‬ئەگ���ەر بەرهەم���ی ئەم‬ ‫بەرەنگاربوون���ەوەی‬ ‫ناس���یۆنالیزمە‬ ‫فاش���یزمی تورکیی���ە‪ ،‬ئەوە فاش���یزمی‬ ‫نەتەوەیی‌و ئیسالمیی تورکیە بە بیانووی‬ ‫خەباتی چەکدارییەوە‪ ،‬نیوەی کوردستانی‬ ‫تورکیی���ەی له‌کولتووری جاش���یەتییدا‬ ‫غەرقکردووە‪.‬‬ ‫لەکوردس���تانی باش���ووریش ئەگەر ئەم‬ ‫هەڵپاچین‌و داپاچینەی ناس���یۆنالیزمی‬ ‫کوردیی ب���ۆ بەدەوڵەتب���وون‪ ،‬ئەوە بێ‬ ‫کەرکوک ت���ا هەنووکە لەناو خاش���اکدا‬ ‫نغ���رۆ بێ‪ ،‬یەک لەس���ەر پێنجی گەنجی‬ ‫ک���ورد بێ���کار ب���ێ‪ ،‬لەبەرامبەریش���دا‬ ‫ئۆلیگارش���ە سیاسییەکەی دەسەاڵت‪ ،‬بە‬ ‫میلیۆن بڵێن یەک‪ ،‬ناس���یۆنالیزمێک کە‬ ‫هەرێمی کوردس���تانی لەڕووی سیاسیی‌و‬ ‫پاوەنخوازیی حیزبییەوە یەک نەخستبێ‌و‬ ‫کێش���ەی کەرکوکیش نزیکەی دەیەیەکە‬ ‫ب���ە م���اددەی ‪‌١٤٠‬و ‪ ٥٨‬بەنگک���راوە‪،‬‬ ‫پارەی نەوتی نەوەی ئێستا‌و داهاتووش‬ ‫بچێت���ە گیرفان���ی تەنی���ا دوو حیزب‌و‬ ‫هەندێ کەس���ی بنەماڵەکانی خۆیانەوە‪،‬‬ ‫باسکردنی دەوڵەتی کوردیی‌و هەڵچوونی‬ ‫ناسیۆنالیس���تەکان‪ ،‬حەتحەتۆک���ەی‬ ‫نەتەوەییەکان‌و گێلکردنی مرۆڤی کورد‌و‬ ‫خۆدزینەوەو قەیران دروس���تکردن نەبێ‪،‬‬ ‫هیچیتر نییە‪.‬‬

‫دابەشكردنیش س���ەرجەم كەناڵەكانی‬ ‫راگەیاندن ئاگاداری ئەو تیروپش���كانە‬ ‫بوون‪.‬‬ ‫‪4‬ـ رووب���ەری زەوی ئ���ەم خانووانە‬ ‫‪ 250‬مەتر دووجایە‪ ،‬بەش���ێوەی قیست‬ ‫مامۆس���تای زانكۆ پارەك���ەی دەدات‪،‬‬ ‫خان���ووەكان دوو نهۆمی‌و یەك نهۆمی‬ ‫تێدایە‌و خانووی روكن‌و غەیرە رووكنیش‬ ‫مامۆس���تای زانكۆ سەرپش���ككراوە كە‬ ‫چی دەوێ���ت ئەوە هەڵبژێرێت لەجۆری‬ ‫خانووەك���ەی‪ .‬خانووی دوو نهۆمی لەو‬ ‫پڕۆژەی���ەدا نرخەك���ەی ‪ 80،000‬دۆالرە‬ ‫(هەشتا هەزار دۆالرە)‪.‬‬ ‫‪5‬ـ لەم پڕۆژەیەدا خانووەكانی روكن‬ ‫بچووكت���رە لەخانووەكانی غەیرە روكن‬ ‫بۆیە رەغبەت‌و داواكاری لەسەر خانووە‬ ‫روكن���ەكان لەزانكۆدا زۆر كەم بوو یان‬ ‫نەبوو‪ ،‬واتە روكنەكانی ئەم پڕۆژەیەی‬ ‫زانك���ۆ وەك روكنەكان���ی گەڕەكەكانی‬ ‫دیك���ەی ش���اری هەولێر حیس���ابی بۆ‬ ‫ناكرێت‪.‬‬ ‫لەكۆتاییدا ئێمە لەزانكۆدا پشتگیری‬ ‫لەمافی سەرجەم مامۆستایانمان دەكەین‬ ‫بەبێ رەچاوكردنی الیەنی سیاسی‪.‬‬ ‫زانكۆی سەاڵحەدین ـ هەولێر‬

‫‪19‬‬

‫ونبون‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (یاس���ین محمد نوری‌ خضر) هه‌ركه‌س‬ ‫دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ ژوری‌ بازركانی‌‪.‬‬ ‫*ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (فارس أحمه‌د قادر) هه‌ركه‌س دۆزییه‌وه‌‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ ژوری‌ بازركانی‌‪.‬‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ ونب���وه‌ به‌ناوی‌ (جبار عبدالله‌ فت���ح الله‌) هه‌ركه‌س‬ ‫دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ ژوری‌ بازركانی‌‪.‬‬ ‫*ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (تاهیر رحیم صالح) هه‌ركه‌س دۆزییه‌وه‌‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ ژوری‌ بازركانی‌‪.‬‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگان���ی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (ئاراس ئیبراهیم ره‌ش���ید) هه‌ركه‌س‬ ‫دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ ژوری‌ بازركانی‌‪.‬‬ ‫*ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (رفیق فه‌تاح محمد) هه‌ركه‌س دۆزییه‌وه‌‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ ژوری‌ بازركانی‌‪.‬‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (س���بحان عبدالخالق غفور) هه‌ركه‌س‬ ‫دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ ژوری‌ بازركانی‌‪.‬‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگان���ی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (به‌ختی���ار عبدالله‌ تۆفیق) هه‌ركه‌س‬ ‫دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ ژوری‌ بازركانی‌‪.‬‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگان���ی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (ابوبكر مع���روف عبدالله‌) هه‌ركه‌س‬ ‫دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ ژوری‌ بازركانی‌‪.‬‬ ‫* ونبونی‌ ناسنامه‌ ‌ی فه‌رمانگه‌ی‌ كار‌و دابین كردنی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ به‌ناوی‌ (جبار عبدالله‌‬ ‫فتح الله‌) هه‌ركه‌س دۆزیویه‌تیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ كۆمپانیای‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ونبونی‌ ناس���نامه‌ی‌ فه‌رمانگ���ه‌ی‌ كار‌و دابین كردنی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ به‌ناوی‌ (رۆژگار‬ ‫عوسمان عه‌لی‌) هه‌ركه‌س دۆزیویه‌تیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ كۆمپانیای‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ونبونی‌ ناس���نامه‌ی‌ فه‌رمانگ���ه‌ی‌ كار‌و دابین كردنی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ به‌ناوی‌ (عیزه‌ت‬ ‫حسین سه‌عید) هه‌ركه‌س دۆزیویه‌تیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ كۆمپانیای‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ونبونی‌ ناس���نامه‌ی‌ فه‌رمانگ���ه‌ی‌ كار‌و دابین كردنی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ به‌ناوی‌ (عیزه‌ت‬ ‫حسین سه‌عید) هه‌ركه‌س دۆزیویه‌تیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ كۆمپانیای‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ونبونی‌ ناس���نامه‌ی‌ فه‌رمانگه‌ی‌ كار‌و دابین كردنی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ به‌ناوی‌ (قادر حمه‌‬ ‫صالح عزیز) هه‌ركه‌س دۆزیویه‌تیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ كۆمپانیای‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫*پس���وله‌یه‌كی‌ شاره‌وانی‌ س���لێمانی‌ ونبووه‌ ژماره‌ ‪ 931107‬به‌ناوی‌ (علی‌ دینه‌ رضا)‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزیویه‌تیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ كۆمپانیای‌ ئاوێنه‌‪.‬‬

‫ئاگاداری‌‬

‫ی ك ‌ه له‌الیه‌ن داواكار پێش���كه‌ش ب���ه‌م فه‌رمانگه‌یه‌ كراو‌ه‬ ‫ی ئه‌و داواكاریه‌ ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫له‌الیه‌ن (هادی‌ أحم���ه‌د محمد) ل ‌ه ‪ )2012/6/5‬خاوه‌نی‌ كارگه‌ی‌ (هادی‌ أحمه‌د‬ ‫ی ئه‌و ئامێرانه‌ی‌ كردوو‌ه‬ ‫ی تۆماركردن��� ‌‬ ‫ی ‪ )p.v.c‬داوا ‌‬ ‫ی پالس���تیك ‌‬ ‫محمدبۆ كار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاس���كان) دانراون‌و ئامێره‌كانیان له‌خواره‌وه‌ دیار ‌‬ ‫ك ‌ه ل ‌ه ( س���لێمانی‌‪ /‬كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ك���راو‌ه به‌پێی‌ په‌یڕه‌وی‌ ئامێری‌ میكانیكی‌ ژمار‌ه (‪ )65‬س���اڵی‌ (‪ )1952‬باڵو ‌‬ ‫ی به‌په‌یوه‌ندیدار یا خاوه‌ن���ی‌ هه‌ریه‌ك له‌و ئامێران ‌ه‬ ‫ده‌كه‌ینه‌وه‌ هه‌ركه‌س���ێ‌ خۆ ‌‬ ‫ی ئه‌م فه‌رمانگه‌یه‌ بكات‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌و‌ه‬ ‫ی (‪ )15‬پانزه‌ رۆژ سه‌ردان ‌‬ ‫داده‌نێ‌ له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ێ ده‌درێت‪.‬‬ ‫به‌ناوی‌ داواكاره‌و‌ه تۆمار ده‌كرێت‌و بڕوانام ‌هی‌ پ ‌‬ ‫ئامێره‌كان‪-:‬‬ ‫ی ماسیك ‌ه ‪ /7517 /cico‬توركی‌‪ /2011/‬كاره‌با‬ ‫‪ -1‬ئامێری‌ بڕین ‌‬ ‫‪ -2‬ئامێری‌ له‌حیم هه‌مانجۆر‪ /7519 /‬توركی‌‪ /2011/‬كاره‌با‬ ‫‪ -3‬تشریح كێلون نه‌رماد‌ه بچوك‪ /3777 /‬یه‌لماز توركی‌‪ /2009 /‬كاره‌با‬ ‫‪ -4‬ته‌شریح دیله‌ بچوك‪ /12787/‬یه‌لماز توركی‌‪ /2009 /‬كاره‌با‬ ‫‪ -5‬كۆپرێسه‌ری‌ هه‌وا‪ /‬بێ ژمار‪ /‬سوری‌‪ /‬كاره‌با‬ ‫‪ -6‬سینه‌ر‪ /11431/‬یه‌لماز توركی‌‪ /2005 /‬كاره‌با‬ ‫دادنوس‪/‬دادنوسی‌ سلێمانی‌‪1/‬‬ ‫فاروق كالن شه‌ریف‬

‫شیعه‌و دیپلۆماسیه‌تی ئێرانی‪ ...:‬پاشماوه‌‬ ‫ئه‌م���ه‌ش بووه‌ت���ه بنه‌مای���ه‌ک ب���ۆ‬ ‫رووبه‌ڕووبوونه‌وه‪ ،‬گه‌ڕان به‌دوای ده‌سه‌اڵتدا‪،‬‬ ‫باڵوکردنه‌وه‌ی باوه‌ڕی ش���یعه‌گه‌رایی هه‌تا‬ ‫هه‌بوون���ی چه‌کی ئه‌تۆمی‪( .‬لێره‌دا س���ود‬ ‫وه‌رگرتنێکی ئاش���کرا هه‌یه له‌لینینییه‌‌ت‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌ترۆتسکیه‌ت له‌ڕێگای شۆڕشی‬ ‫ب���ه‌رده‌وام‌و ناردن���ه‌ده‌ره‌وه‌ی ش���ۆڕش)‪.‬‬ ‫مه‌هدیزم له‌ڕووی دیپلۆماس���ییه‌وه یه‌کێک‬ ‫له‌ڕوخس���اره گرنگه‌کانی دیپلۆماس���یه‌تی‬ ‫ئێرانیمان پیشان ئه‌دات ئه‌ویش‪ ،‬خه‌ڵکانێک‬ ‫که نزیکه‌ی هه‌زار ساڵه چاوه‌ڕێن‪ .‬به‌‌ومانایه‬ ‫راهاتوون له‌سه‌ر چاوه‌ڕوانی‪ ،‬پشوودرێژی‪،‬‬ ‫بۆ گه‌ش���تن ب���ه ئامان���ج‪ .‬وه‌ک له‌میانه‌ی‬ ‫رووبه‌ڕووبوون���ه‌وه‌ی ئێران له‌گه‌ڵ رۆژئاوادا‬ ‫د‌‌ه‌یبینین‪ ،‬به هیچ شێوه‌یه‌ک ماندووبوون‌و‬ ‫گفتوگۆنه‌كردن‌و هه‌ڵچوون‌و له‌ده‌س���تدانی‬ ‫ئارامی به‌دیناکرێت‪ .‬ئه‌م پش���وودرێژیه‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وانیتر‪ ،‬پڕوکێن���ه‌ره‪ ،‬بۆیه له‌هه‌مانکاتدا‬ ‫وه‌ك شێوازێک به‌کاردێت بۆ ماندووکردن‌و‬ ‫الوازکردنی الیه‌نی به‌رامبه‌ر‪.‬‬ ‫گوم���ان له‌وه‌دانیی���ه‌ بۆئ���ه‌وه‌ی بتوانیت‬ ‫پش���وودرێژبیت له‌دیپلۆماس���یه‌‌تدا ده‌بێت‬ ‫هه‌میش���ه زه‌مینه له‌بارکه‌یت هه‌تا نه‌گه‌یته‬ ‫بن به‌س���ت‪ ،‬بۆئه‌مه پێویستت به فراوانی‌و‬ ‫هه‌مه‌ره‌نگی سیاسه‌ت هه‌یه‪ .‬بۆیه ده‌بینین‬ ‫کاتێک له‌دانیشتنه‌کانی رێککه‌وتنی ئه‌تۆمی‬ ‫ئێ���ران‌و رۆژئ���اوا ناگه‌نه هی���چ ئه‌نجامێک‬ ‫یه‌کسه‌ر لێدوانی نه‌رم‌و جیاوازتر له‌تارانه‌وه‬ ‫ده‌رئه‌چێ���ت هه‌ت���ا به‌رده‌وامی ب���دات به‬ ‫دۆخه‌که بۆ دانیشتنێکی تر له‌م دواییانه‌دا‬ ‫کاتێک له‌به‌غداد دانیش���تنێک به‌ڕێوه‌چوو‪،‬‬ ‫وه هی���چ ده‌رئه‌نجام���ی نه‌بوو‪ ،‬یه‌کس���ه‌ر‬ ‫ره‌فس���ه‌نجانی رایگه‌یاند ئێمه ناتوانین بۆ‬ ‫هه‌میشه له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ریکادا دوژمن بین‪.‬‬ ‫حه‌شاردان‪ :‬ش���اردنه‌وه‌ی نییه‌‌تی راستی‪،‬‬ ‫له‌مه‌زهه‌بی شیعه‌دا رێگه‌ پێدراوه‪ ،‬له‌ڕێگای‬ ‫ک���رداری ته‌قی���ه‌وه‪ .‬ئ���ه‌م کاره بریتی���ه‬ ‫له‌شاردنه‌وه‌ی باوه‌ڕ له‌کاتی مه‌ترسیدا‪ .‬ئه‌مه‬ ‫له‌ئاینی جوله‌که‌ش���دا بوونی هه‌یه‪ .‬دیاره‬ ‫شاردنه‌وه یان حه‌شاردان مانای وازلێهێنان‬ ‫نییه‌‪ .‬بوونی ئه‌م کرداره له‌درێژایی مێژوودا‬ ‫له‌چوارچێ���وه‌ ئاینییه‌‌ک���ه‌ی ده‌رپه‌ڕیوه بۆ‬ ‫جۆرێک له‌نه‌رێت���ی کۆمه‌اڵیه‌تی‪ .‬به‌جۆرێک‬ ‫شاردنه‌وه‌ی راستی له‌به‌رامبه‌ر وه‌ک کارێکی‬

‫ئاس���ایی ده‌بینرێت له‌کۆمه‌ڵگای ئێرانیدا‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه له‌میانه‌ی په‌یوه‌ندی دیپلۆماس���یدا‬ ‫قه‌یران دێنێته ئاراوه‪ ،‬به‌وه‌ی چۆن بزانینت‬ ‫که چی شاراوه‌و چی ئاشکرا هه‌یه له‌میانه‌ی‬ ‫دانوستاندا‪ .‬مه‌به‌س���تی راسته‌قینه چیه؟‬ ‫دیاره ئه‌مه هه‌میش���ه به‌ش���ێکه له‌کێشه‌ی‬ ‫هه‌موو پرۆسه‌یه‌كی دیپلۆماسی‪ ،‬ئایا ئه‌ویتر‬ ‫له‌میان���ه‌ی یاریکردنیدا چ���ی ده‌خوازێت‪،‬‬ ‫دوا ئامانج���ی چی���ه‪ ،‬ئامرازه‌کان���ی چین‪،‬‬ ‫به‌اڵم ته‌قیه هه‌ر به‌وه‌نده‌وه ناوه‌س���تێت‪،‬‬ ‫ته‌‌قیه رێگا به که‌س���ی باوه‌ڕدار ئه‌دات که‬ ‫‌له‌ته‌نگان���ه‌دا له‌نێو دوژمنان���دا به هه‌موو‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ک وه‌ک دوژمنان هه‌ڵس���وکه‌وت‬ ‫بکات‪ .‬ئه‌م دیارده‌یه گومان ئه‌خاته س���ه‌ر‬ ‫نزیکبوونه‌وه‪ ،‬دۆستایه‌تی‪ ،‬نییه‌‌ت‪.‬‬ ‫ئه‌م نه‌رێته‌یه که رێگه به دیپلۆماس���یه‌تی‬ ‫ئێرانی ئه‌دات ک ‌ه له‌س���اتێکدا‪ ،‬کاتێک که‬ ‫پێویس���تیه نزی���ک له‌دوژمنان���ی بێته‌وه‌و‬ ‫هاریکاریش���یان ب���کات‪ .‬وه‌ک له‌هاوکاری‬ ‫ئێران بینیمان له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ریکادا له‌عێراق‌و‬ ‫ئه‌فغانستان‪.‬‬ ‫مه‌زڵومیه‌ت‪ :‬خه‌س���ڵه‌تێکی ت���ری ئاینی‬ ‫شیعه‌گه‌رایی ئه‌وه‌یه که خۆیان به خه‌ڵکێکی‬ ‫زوڵملێکراو له‌قه‌ڵه‌م ئ���ه‌ده‌ن‪ .‬کاتێک ئه‌‌م‬ ‫دیده له‌گه‌ڵ سیاسه‌تی ده‌وڵه‌تدا هه‌ماهه‌نگ‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬ب���ه ت���ه‌واوی ب���ه جۆرێکی تر‬ ‫ده‌که‌وێته‌وه‪ .‬ئه‌گه‌ر چاودێری لێدوانه‌کانی‬ ‫ئێ���ران بک���ه‌ی له‌میانه‌ی دانوس���تانیاندا‪:‬‬ ‫هه‌میش���ه هه‌س���ت به‌و‌ه ئه‌که‌ی���ت ئه‌وه‌ی‬ ‫ئێرانییه‌‌کان داوای ده‌که‌ن رێزه‪ .‬به‌و مانایه‬ ‫وه‌ها هه‌س���ت ده‌که‌ن که له‌الیه‌ن رۆژئاواوه‬ ‫رێزی���ان لێناگیرێت‪ ،‬زوڵمی���ان لێئه‌كرێت‪،‬‬ ‫ئه‌م کرداره‌ی رۆژئ���اوا له‌چاوی ئێراندا‪ ،‬به‬ ‫تێکه‌ڵ به دیدی مه‌زڵومیه‌ت رۆژئاوا ئه‌کاته‬ ‫س���ته‌مکار‪ .‬بۆیه هه‌بوونی چه‌کی ئه‌تۆمی‪،‬‬ ‫بوون به ده‌وڵه‌تی خاوه‌ن هێز له‌ناوچه‌که‌دا‪،‬‬ ‫رووبه‌ڕووبوونه‌وه‪ ،‬هه‌موو ده‌بنه خه‌سڵه‌ته‬ ‫بنه‌ماییه‌کانی دیپلۆماسیه‌تی ئێرانی‪.‬‬ ‫به تێڕامان ل���ه‌م هه‌ماهه‌نگیان���ه له‌نێوان‬ ‫تیولۆجیای شیعه‌و دیپلۆماسیه‌تی ئێرانیدا‪،‬‬ ‫ده‌توانی���ن له‌ڕۆش���نایی رووداوه‌کانی ئه‌م‬ ‫دوایی���ه‌ی هه‌رێم‌و ناوه‌ن���دا‪ ،‬چه‌ند خاڵێک‬ ‫ده‌ستنیشان بکه‌ین‪:‬‬ ‫یه‌که‌م‪ :‬ئێران له‌ڕووی ئاینی‌و جیوپۆله‌تیک‌و‬

‫خه‌ونه‌وه په‌یوه‌سته به عێراقه‌وه‪ .‬که‌وتنی‬ ‫س���ه‌دام بۆ ئێ���ران ئه‌و د‌‌ه‌رفه‌ت���ه بوو که‬ ‫ئه‌و واڵته له‌چوار س���ه‌د س���اڵی رابردوودا‬ ‫چاوه‌ڕێ���ی ده‌كرد‪ ،‬بۆی���ه کردنی عێراق به‬ ‫پانتایی ده‌س���ه‌اڵتی ئێران به‌شێکی ئاینی‌و‬ ‫جیوپۆله‌تیکی س���ه‌ره‌كی ئێرانه‪ .‬هه‌ر له‌م‬ ‫رووه‌وه ده‌بینی���ن ئێ���ران ن���ه‌ک له‌ڕووی‬ ‫سیاس���ییه‌وه‪ ،‬به‌ڵکو له‌ڕووی ئاینیش���ه‌وه‬ ‫راس���ته‌وخۆ ده‌س���تی هه‌ی���ه له‌عێراقدا‪.‬‬ ‫ملمالنێ له‌دانانی که‌س���ی پاش سیستانی‪،‬‬ ‫زۆر سه‌رس���ه‌ختانه به‌ڕێوه ده‌چێت‪ .‬ئێران‬ ‫له‌مباره‌وه الیه‌نگری ئایه‌تواڵ شه‌هره‌وه‌ردی‬ ‫ئه‌کات‪.‬‬ ‫دوو‪ :‬ئێران کاتێک هه‌میش���ه هه‌‌س���ت به‬ ‫بێدۆستی‌و فره‌نه‌یاری‌و مه‌زڵومیه‌ت ده‌کات‬ ‫هه‌رگیز به ئاس���انی ده‌س���تبه‌رداری ئه‌و‌ه‬ ‫نابێت که دۆس���تێکی یان ده‌س���تکردێکی‬ ‫خۆی ک���ه مالیکییه له‌عێراقدا به‌ئاس���انی‬ ‫الببرێ���ت‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت ک���ه البردنه‌ک���ه‌ی‬ ‫به‌شێکه‌له‌ئه‌جێندای واڵتانی نه‌یاری ئێران‬ ‫له‌ناوچه‌ک���ه‌دا‪ .‬وه‌ها چ���اوه‌ڕوان ئه‌کرێت‬ ‫که ‌له‌داهات���وودا ئێران زیات���ر ده‌مارگیر‌و‬ ‫توندتربێ���ت‪ ،‬چونکه ئابڵوق���ه ئابوریه‌کان‬ ‫هه‌تابێ���ت زیاتر ته‌نگی پ���ێ هه‌ڵئه‌چنن‪،‬‬ ‫دۆخی ناوخۆی ش���لۆقه‪ ،‬باری کۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫واڵت ش���پرزه‌یه‪ ،‬نه‌یاره‌کانی له‌قه‌یراندان‪.‬‬ ‫له‌الیه‌کی ت���ره‌وه‪ ،‬په‌یوه‌ندی نێوان ئێران‌و‬ ‫روس���یا‌و چین له‌ئێس���تادا زیات���ر بره‌وی‬ ‫پێئه‌درێت‪ ،‬چاوه‌ڕوان ناکرێت ئه‌و دوو واڵته‬ ‫به ئاسانی رێگه‌بده‌ن که ئێران بکه‌وێته ژێر‬ ‫هێرشی رۆژئاواوه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی ئێران به نیازه‪،‬‬ ‫مۆدێلی کۆریای باکوره‪ ،‬گه‌ر ببیته خاوه‌ن‬ ‫چه‌کی ئه‌تۆمی ئه‌وا مانه‌وه‌ت مسۆگه‌ره‪.‬‬ ‫ک���ورد ده‌بوو ل���ه‌ڕووی مێژوویی���ه‌وه دوو‬ ‫ستراتیژی نیش���تمانی بۆ خۆی داڕشتایه‌‪:‬‬ ‫یه‌ک خاکه‌که‌ی نه‌بێته گۆڕه‌پانی ملمالنێ‌و‬ ‫خۆی نه‌بێته ئامراز‌و دابه‌ش بێت به‌س���ه‌ر‬ ‫به‌ره‌کانی ملمالنێکه‌دا‪ .‬چۆن بتوانین ئه‌مه‬ ‫بکه‌ین ب���ه‌وه‌ی عه‌قڵی سیاس���ی ده‌وڵه‌ت‬ ‫بونیادنانم���ان هه‌بێ���ت‌و له‌الیه‌ك���ی تره‌وه‬ ‫هه‌موومان به‌ش���ێکبین له‌س���تراتیژیه‌تێکی‬ ‫هاوبه‌شی نیش���تمانی‪ ،‬نه‌ک ستراتیژیه‌تی‬ ‫یه‌کێتی‌و پارتی‪.‬‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬ ‫جێگری سەرنوسەر‪ :‬یاسین تەها‬

‫كاك نه‌وشیروان بۆ وا ده‌كات؟‬ ‫ شوان محه‌مه‌د‬

‫‪www.‬‬

‫‪w‬‬

‫‪w‬‬ ‫ریکالم‬

‫‪awene.com‬‬

‫ی كوردس���تان ك ‌ه بۆ‬ ‫ی په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی هه‌ڵمه‌ت ‌‬ ‫ی ‪ 2009‬له‌كات ‌‬ ‫له‌هاوین ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك���رد‪ ،‬بۆ كارێك ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی گۆڕان به‌ش���داری ‌‬ ‫یه‌كه‌مینج���ار بزووتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی بزووتنه‌وه‌كه‌م كرد‪ ،‬بیرم دێت یه‌كێك له‌كادیر‌ه‬ ‫ی مه‌كۆ ‌‬ ‫ی سه‌ردان ‌‬ ‫رۆژنامه‌گه‌ری ‌‬ ‫ی موراعاتێكمان بكه‌ن‌و‬ ‫ی ئه‌هل ‌‬ ‫ی گۆڕان پێیوتم "هه‌ق��� ‌ه وه‌ك میدیا ‌‬ ‫دیاره‌كان ‌‬ ‫كه‌متر ره‌خنه‌‌و هێرش بكه‌ن ‌ه س���ه‌رمان‪ ،‬چونك ‌ه بزووتنه‌وه‌ك ‌ه له‌سه‌ره‌تادایه‌"‪،‬‬ ‫ی تر دروست ناكه‌ین!‪.‬‬ ‫منیش له‌وه‌اڵمدا پێموت ئێمه‌ یه‌كێتی‌‌و پارتییه‌ك ‌‬ ‫ی له‌پێش‬ ‫ی گۆڕان‌و ن��� ‌ه هه‌ڵس���وڕاوه‌كان ‌‬ ‫ل���ه‌م روانگه‌ی���ه‌و‌ه نه‌بزووتن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژنامه‌نوسان ‌‬ ‫ی ره‌خنه‌ی ‌‬ ‫ی دید ‌‬ ‫هه‌موشیانه‌و‌ه نه‌وشیروان مسته‌فا له‌ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ی بزووتنه‌وه‌كه‌‌و چه‌ند‬ ‫ئازاده‌و‌ه نییه‌‪ .‬هه‌ر له‌م بواره‌ش���دا ماوه‌یه‌ك ‌ه سیاسه‌ت ‌‬ ‫ی جێگ ‌هی‌ تێڕامانه‌‪.‬‬ ‫ی سه‌رۆكه‌ك ‌ه ‌‬ ‫هه‌ڵسوكه‌وتێك ‌‬ ‫ی گۆڕان ده‌كات ك ‌ه هه‌میش ‌ه‬ ‫ی ئه‌و‌ه له‌سه‌ركرده‌كان ‌‬ ‫له‌كاتێكدا خه‌ڵك چاوه‌ڕوان ‌‬ ‫ی به‌عس‌و‬ ‫ی سه‌رده‌م ‌‬ ‫ی ئه‌نفال‌و شه‌هیدان ‌‬ ‫ی ئاسایی‌‌و كه‌س���وكار ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ خه‌ڵك ‌‬ ‫ی سه‌رسوڕمان ‌ه‬ ‫ی ‪2011‬دا بن‪ ،‬مای ‌ه ‌‬ ‫ی شوبات ‌‬ ‫ی ‪‌ 17‬‬ ‫ی خۆپیشاندانه‌ك ‌ه ‌‬ ‫شه‌هیدان ‌‬ ‫ی گۆڕان‪ ،‬نه‌وش���یروان مس���ته‌فا ك ‌ه تا ئێس���تا له‌ناو‬ ‫ی بزووتنه‌و‌ه ‌‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر ده‌كرێت‪ ،‬به‌م‬ ‫ی گه‌نده‌ڵ ‌‬ ‫ی كوردستان كه‌مترین قس��� ‌ه ‌‬ ‫سیاس���ییه‌كان ‌‬ ‫ی سلێمانی ‬ ‫ی دیار ‌‬ ‫ی خاوه‌ن كۆمپانیایه‌ك ‌‬ ‫ی ئوتومبێل ‌‬ ‫ی سوار ‌‬ ‫دواییان ‌ه له‌سلێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌گه‌ڵ���دا ده‌كات‪ ،‬ئایا ئه‌م خ���اوه‌ن كۆمپانیای ‌ه هاوڕێ ‌‬ ‫ده‌بێت‌و پیاس��� ‌ه ‌‬ ‫ی به‌و‬ ‫ی شاخ‌و منداڵێتیه‌تی‌؟ ئه‌گه‌ر وای دابنێین كاك نه‌وشیروان ئیش ‌‬ ‫سه‌رده‌م ‌‬ ‫ی به‌و نییه‌؟ ئایا كاك نه‌وشیروان‬ ‫كۆمپانیای ‌ه نییه‌‪ ،‬ئایا ئه‌و كۆمپانیای ‌ه ئیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و راستیی ‌ه نازانێت ك ‌ه زۆرێك له‌كۆمپانیاكان موسته‌فیدبوون له‌ماڵ‌و موڵك ‌‬ ‫ی نێوان‬ ‫ی له‌گه‌نده‌ڵییه‌و‌ه ئ���ااڵون‪ ،‬ئایا ئه‌م تێكه‌ڵیی ‌ه ‌‬ ‫گش���تی‌‪ ،‬یان به‌ته‌واوی ‌‬ ‫سیاسییه‌كان‌و خاوه‌ن كۆمپانیاكان‪ ،‬هه‌مان ئه‌و مۆراڵ ‌ه نیی ‌ه كه‌چه‌ندین ساڵ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كه‌ن‌و هه‌ردوو حیزب‌و ژماره‌یه‌ك له‌به‌رپرس���ه‌كان ‌‬ ‫ی پیاد‌ه ‌‬ ‫پارتی‌‌و یه‌كێت ‌‬ ‫خاوه‌ن چه‌ندین كۆمپانیان‪ ،‬یان له‌زۆرب ‌هی‌ كۆمپانیاكاندا پشكیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی س���ه‌رنج ‌ه ته‌نها ئه‌م هه‌ڵسوكه‌وت ‌ه نیی ‌ه ك ‌ه وه‌ك تێبینییه‌ك‬ ‫ی جێگ ‌ه ‌‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دوو مانگ ‌ه عێراق به‌هۆ ‌‬ ‫ی بزووتنه‌وه‌كه‌یه‌‪ ،‬واماو‌ه ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر گۆڕان‌و سه‌رۆك ‌‬ ‫ی نا‬ ‫ی واڵت ده‌كه‌وێت ‌ه بارێك ‌‬ ‫ی مالیك���ی‌‌و بارزانییه‌و‌ه خه‌ریك ‌ه تێك���ڕا ‌‬ ‫قه‌یران ‌‬ ‫ی لێوه‌نایه‌ت‪،‬‬ ‫ی خۆیدا‌و نق ‌ه ‌‬ ‫ی كردوو‌ه به‌ناو قۆزاخه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ئاساییه‌وه‌‪ ،‬گۆڕان سه‌ر ‌‬ ‫ی كوردس���تان‌و عێراقه‌‌و‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫ی گۆڕان له‌فه‌زایه‌كدا ن���اژی‌‌و كه‌ناو ‌‬ ‫ئه‌ڵێ��� ‌‬ ‫ی عێراق هیچ كاریگه‌رییه‌ك‬ ‫ی بارودۆخ��� ‌‬ ‫ی باش���بوون یان خراپبوون ‌‬ ‫كاریگه‌ری ‌‬ ‫ی به‌م‬ ‫ی ك ‌ه ده‌نگ ‌‬ ‫ی گۆڕان‌و ئه‌و نیو ملی���ۆن خه‌ڵك ‌ه ‌‬ ‫ناكات ‌ه س���ه‌ر بزووتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫بزووتنه‌وه‌ی��� ‌ه داوه‌! ئایا هه‌ق نیی ‌ه گۆڕان بێت ‌ه ده‌نگ‌و بڵێت ئه‌م ناكۆكیی ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌غدای ‌ه له‌سه‌ر چییه‌؟ ئایا له‌سه‌ر كورده‌‪ ،‬یان له‌پێناو به‌رژوه‌ندییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ردوو حیزب‌و ئاوێت ‌ه ‌‬ ‫پارتی‌و یه‌كێتیدایه‌؟ یان تێكه‌ڵه‌یه‌ك ‌ه له‌به‌رژه‌وه‌ندی ‌‬ ‫داواكارییه‌كانی‌ گه‌لی‌ كوردیان كردووه‌؟‬ ‫ی نێوان به‌غ���دا‌و هه‌ولێردا نییه‌‪،‬‬ ‫بێده‌نگی���ی گۆڕان هه‌ر ته‌نه���ا له‌ملمالنێكان ‌‬ ‫ی بابه‌تێك له‌گۆڤارێكدا‬ ‫ی باڵوبوون���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئایار له‌و ده‌مه‌دا كه‌به‌هۆ ‌‬ ‫له‌مانگ��� ‌‬ ‫ی پرۆژ‌ه یاس���ایه‌كیان‬ ‫ی ئاین ‌‬ ‫ی گرته‌وه‌‪ ،‬ژماره‌یه‌ك پیاو ‌‬ ‫پش���ێوییه‌ك هه‌ولێر ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی تێدابوو دژ ‌‬ ‫ی مه‌ترسیدار ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان كرد ك ‌ه چه‌ندین ئاماژ‌ه ‌‬ ‫ئاراست ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌كوردس���تاندا هه‌یه‌‪ ،‬خێر‌ه گۆڕان له‌س���ه‌ر ئه‌م كێشه‌یه‌ش ده‌م ‌‬ ‫ئازادیی ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌كرده‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌گه‌ڵ پرۆژه‌كه‌دایه‌‪ ،‬با خه‌ڵك بیزانێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر ره‌تیش��� ‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬هه‌ر پێویست ‌ه خه‌ڵك بیزانێت‪ .‬‬ ‫ی مێژوو ببه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی ناتوانن له‌كوردس���تان گره‌و ‌‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن‌و سه‌ركرده‌كان ‌‬ ‫ی فیكری‌‌و سیاسی‌‌و‬ ‫ی نوێو‌ه مامه‌ڵ ‌ه ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌كۆمه‌ڵێك تێڕوانین‌و مۆراڵ‌و به‌ها ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ دراو‌ه سیاس���ی‌و ئاب���وری‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كاندا نه‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ئه‌خالق ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌ڵك ‌ه س���اده‌كه‌‌و‌ه ده‌ستپێده‌كات‪ ،‬تاده‌گات ‌ه ئه‌و‌ه ‌‬ ‫مۆراڵه‌ش له‌هاوڕێیه‌ت ‌‬ ‫ی روون‌و ئاشكرایان هه‌بێت‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر رووداوه‌كانی‌ كوردستان رایه‌ك ‌‬

‫‪m‬‬

‫‪o‬‬

‫‪c‬‬

‫‪.‬‬

‫‪e‬‬

‫‪n‬‬

‫‪e‬‬

‫‪w‬‬

‫‪a‬‬

‫‪.‬‬

‫‪w‬‬

‫‪Awene‬‬

‫ریکالم‬