ژماره‌ 335

‫چلەی ماته‌مینی‌ رووناك ره‌ئووف‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫سه‌نته‌ری‌ راگه‌یاندن‌و روناكبیر ‌ی‬ ‫ژنان مه‌راسیمی‌ چله‌ی‌ ماته‌مین ‌ی‬ ‫رووناك ره‌ئووف ساز ده‌كات‪.‬‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫شوێن‪ :‬هۆڵی‌ رۆشنبیر ‌‬ ‫ی‬ ‫كات‪:‬سه‌عات ‪ 5‬ئێواری‌ رۆژ ‌ی‬ ‫‪2012/7/19‬‬

‫ژمار‌ه (‪)335‬‬ ‫سێشەممە ‪2012/7/17‬‬

‫ئه‌مڕۆ د‪.‬به‌رهه‌م ده‌گاته‌ تاران‬

‫‪17‬‬ ‫‪312‬‬ ‫»»»»‬

‫مه‌به‌ست له‌سه‌ردانه‌که‌ی رێکخستنه‌وه‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌کانی یه‌کێتی‌و ئێرانه‌‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫وێنه‌ی بارزانی له‌میدیای تورکیدا‬

‫لە "سەرۆک عەشرەت»ەوە‬ ‫بۆ "کوڕە ئازاکە»‬

‫»»‪12‬‬ ‫»»‬ ‫‪16‬‬

‫سه‌رکه‌وتی کوبه‌‬

‫من ناڵێم كوتله‌‌و كوتله‌كاریی‌‬ ‫له‌ناو گۆڕاندا هه‌ر نییه‌‬

‫‪17‬‬ ‫‪212‬‬ ‫»»»»‬

‫مالیکی سوره‌ له‌سه‌ر بڕینی ‪ 8‬ملیار دۆالر له‌هه‌رێم‬ ‫له‌‌بری ئه‌و نه‌وته‌ی ب ‌ه "قاچاخ" ده‌برێت‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌کی نزیک له‌ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زیران���ی عێ���راق‌ رایگه‌یاند مالیکی‬ ‫س���وره‌ له‌س���ه‌ر بڕینی ‪ 8‬ملیار دۆالر‬ ‫له‌بودج���ه‌ی هه‌رێ���م‪ ،‬چونک���ه‌ ئه‌مه‌‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌کی یاساییه‌‪.‬‬ ‫تایبه‌ت به‌ ئاوێنه‪ :‬س���ه‌رچاوه‌یه‌ک‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیرانی عێ���راق به‌‬ ‫ئاوێنه‌ی راگه‌یاند مالیکی‌و ئه‌نجومه‌نی‬

‫وه‌زیران س���ورن له‌س���ه‌ر بڕینی ئه‌و‬ ‫‪ 8‬ملی���ار دۆالره‌ی ن���ه‌وت که‌ هه‌رێم‬ ‫ده‌یفرۆشێت به‌بێ ئاگاداریی حکومه‌تی‬ ‫ناوه‌ندی‪ .‬س���ه‌رچاوه‌که‌ وت���ی "ئه‌وه‌‬ ‫مه‌س���ه‌له‌یه‌کی یاس���اییه‌و به‌پێ���ی‬ ‫یاس���ای بودجه‌ی س���اڵی ‪ 2012‬هه‌ر‬ ‫پارێزگایه‌ک که‌موکورتی پیشان بدات‬ ‫له‌ناردنی نه‌وتدا‪ ،‬ئ���ه‌وا‌ له‌بودجه‌که‌ی‬

‫ده‌بڕدرێت»‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌که‌ی ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند‬ ‫له‌کۆبوون���ه‌وه‌ی ‪7/10‬ی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زیرانی عێراق‪ ،‬مالیکی به‌ ئاش���کرا‬ ‫وتویه‌تی که‌ هه‌ر نه‌وت به‌بێ ئاگاداریی‬ ‫ئێمه‌ ده‌نێرنه‌ ده‌ره‌وه‪ ،‬بینێرن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ڕاگه‌یاند‌نه‌کان���دا هه‌م���وو رۆژێ���ک‬ ‫که‌س���ێک به‌ن���اوی (ئاش���تی‪-‬یه‌وه‌)‬

‫ده‌رنه‌که‌وێ���ت‌و لێدوان ب���دات‌و هیچ‬ ‫حسابێک بۆ ئێمه‌ نه‌کات‌و به‌رپه‌رچمان‬ ‫بداته‌وه‌‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌و کۆبوونه‌وه‌ی���ه‌ی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زیران که‌ له‌وه‌زیره‌ کورده‌کان هۆشیار‬ ‫زێباری ئام���اده‌ی نه‌بووبوو‪ ،‬جێگری‬ ‫س���ه‌رۆک وه‌زیران د‪.‬ڕۆژ ش���اوه‌یس‬ ‫وه‌اڵم���ی ن���وری مالیک���ی داوه‌ته‌وه‌‬

‫له‌سه‌ر وشه‌ی (ته‌هریب)کردنی نه‌وت‬ ‫له‌الی���ه‌ن هه‌رێمه‌وه‪ ،‬وه‌زیری بازرگانی‬ ‫د‪.‬خه‌یرواڵ حه‌س���ه‌ن بابه‌کر له‌س���ه‌ر‬ ‫تێکڕای دۆسیه‌که‌ قسه‌ی کردو هێنانی‬ ‫ئه‌و دۆسیه‌یه‌ی به‌په‌له‌ بۆ کۆبوونه‌وه‌‬ ‫به‌کارێکی خراپ دایه‌ قه‌ڵه‌م‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫پێش���نیاری کردب���وو که‌ دۆس���یه‌که‌‬ ‫جێبهێڵرێ بۆ سه‌رکرده‌ سیاسییه‌کان‬

‫"گه‌ڕانه‌وه‌مان بۆ چه‌ك له‌سه‌ر الیه‌نی‌ به‌رامبه‌ر وه‌ستاوه‌"‬ ‫ ‬ ‫ی مه‌ال عه‌لی عه‌بدولعه‌زیز‬ ‫عیرفان ‌‬

‫ی‬ ‫ی ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ی بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی نوێ��� ‌‬ ‫رابه‌ر ‌‬ ‫ی ئاماژ‌ه‬ ‫كوردستان‪ ،‬عیرفانی‌ مه‌ال عه‌ل ‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه ئه‌گه‌ر م���ه‌ال كرێكار‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌وان راز ‌‬ ‫به‌به‌رنام���ه‌‌و په‌ی���ڕه‌و ‌‬ ‫بێت ئ���ه‌وا له‌خزمه‌تیان‪ ،‬ئ���ه‌و ده‌ڵێت‬ ‫ی‬ ‫"بیركردنه‌وه‌مان له‌چه‌ك له‌سه‌ر الیه‌ن ‌‬ ‫به‌رامبه‌ر وه‌س���تاوه‌و ئه‌گ���ه‌ر پۆلیس‌و‬ ‫ی‬ ‫ئاس���ایش ه���ه‌ر حیزبی ب���ن‌و الیه‌ن ‌‬ ‫فۆتۆ‪ :‬پشتیوان به‌رامبه‌ر په‌نا باته‌ به‌ر چه‌ك‪ ،‬ئه‌وكات ‌ه‬

‫كاردانه‌وه‌ش ده‌بێت»‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬عیرفانی‌ مه‌ال عه‌ل ‌‬ ‫ی راگه‌یاند كه‌ له‌نه‌وه‌ده‌كاندا‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫ی ده‌زگای‌ (هێمنایه‌ت���ی‌)‬ ‫به‌رپرس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیس�ل�امی‌ ب���ووه‌‌و وت ‌‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫"ئێمه‌ كاتێ���ك له‌هه‌ڵه‌بجه‌ حكومه‌تمان‬ ‫به‌ده‌سته‌وه‌ بوو‪ ،‬ده‌زگای‌ (هێمنایه‌تی‌)‬ ‫ی (ئاس���ایش)‬ ‫مان هه‌ب���وو كه‌ به‌مانا ‌‬ ‫دێت»‪.‬‬

‫ی "به‌پێ���ی‌ ئ���ه‌و ئام���ار‌و‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌ هه‌ی ‌ه له‌هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫راپرس���ییانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫داهات���وودا (‪ %25‬ب���ۆ ‪‌ )%30‬‬ ‫هاواڵتیانی‌ كوردس���تان ده‌نگ بۆ پارت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئیس�ل�امییه‌كان ده‌ده‌ن‪ ،‬هه‌ر هێزێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئازا بێت ئه‌و رێژه‌ی ‌ه بۆ خۆ ‌‬ ‫ئیسالم ‌‬ ‫رابكێشێت»‪.‬‬ ‫‪...‬ل‪4‬‬

‫تا ئه‌وان چاره‌سه‌ری بکه‌ن‪.‬‬ ‫کۆبوونه‌وه‌که‌ ب���ه‌ زۆرینه‌ی ده‌نگ‬ ‫بڕیاری���دا که‌ لیژنه‌ی���ه‌ک پێکبهێنرێت‬ ‫له‌ماوه‌ی ‪ 15‬رۆژدا بۆ وردبوونه‌وه‌ له‌و‬ ‫بڕه‌ نه‌وته‌ی رۆژان���ه‌ به‌‌بێ ئاگاداریی‬ ‫حکومه‌ت ده‌برێته‌ تورکیا‌و ئێران‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌که‌ وتی له‌ڕۆژانی داهاتوودا‬ ‫لیژنه‌که‌ ده‌ست به‌کاره‌کانی ده‌کات‪.‬‬

‫سیاسەت‌و ئەوانەی‬ ‫نەشتەرگەری جوانیی‬ ‫‪...‬ل‪5‬‬ ‫بۆ دەکەن ‬ ‫ئاسایشی نەتەوەیی‬ ‫یان لێکترازانی‬ ‫نەتەوەیی ‪...‬ل‪12‬‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش ‪ 101‬شه‌قامی ‪2‬سالم خانووی ‪ 56‬ته‌له‌فۆن‪ 2136622 3210501 3210502 :‬هه‌ولێر ‪ ،‬فولکه‌ی کوران ‪ -‬به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل)‪ 07504531388 :‬‬

‫ئاریافۆن‪ 2560031 :‬کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات‬

‫نرخی ‪ 1000‬دینار ‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫)‪ )335‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/17‬‬

‫ی سلێمانی‌‪ :‬هیچ له‌خۆمدا شك نابه‌م تا بترسم‬ ‫"سه‌ركه‌وتی‌ كوبه‌" باژێره‌وان ‌‬

‫من ناڵێم كوتله‌‌و كوتله‌كاریی‌ له‌ناو گۆڕاندا هه‌ر نییه‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬

‫سه‌ركه‌وت حه‌سه‌ن ناسراو‬ ‫به‌(سه‌ركه‌وتی‌ كوبه‌) كه‌ شه‌ممه‌ی‌‬ ‫رابردوو به‌"باژێره‌وانی‌" سلێمانی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان هه‌ڵبژێردرا‪ ،‬له‌م‬ ‫گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "هه‌ر‬ ‫كه‌س پۆستێك له‌ناو بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕاندا وه‌ربگرێت‪ ،‬هیچ ئیمتیازێكی‌‬ ‫ده‌ستناكه‌وێت‪ ،‬جگه‌له‌وه‌ی‌ ئه‌ركێكی‌‬ ‫بۆ زیاد ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌كرێت كه‌‬ ‫تۆ پاڵێوراوی‌ "نه‌وش���یروان مسته‌فا"‬ ‫بوویت بۆیه‌ ده‌رچویت‪ ،‬ئایا وایه‌؟‬ ‫سه‌ركه‌وت حه‌سه‌ن‪ :‬نه‌خێر وانییه‌‪،‬‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ كاك زانا ره‌ئوف وازی‌‬ ‫له‌پۆس���تی‌ سه‌رپه‌رش���تیی‌ بازنه‌كان‬ ‫هێنا‪ ،‬كۆمه‌ڵێك براده‌ر هاتن پێیانوتم‬ ‫تۆ ئه‌و پۆس���ته‌ وه‌ربگره‌‪ ،‬قه‌ناعه‌تیان‬ ‫پێك���ردم‪ .‬دوای‌ ئه‌وه‌ چوینه‌ الی‌ كاك‬ ‫نه‌وش���یروان ئه‌ویش وتی‌ الریم نییه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم كه‌ هه‌ڵبژاردنم���ان كرد ده‌بێت‬ ‫بچیت خ���ۆت بپاڵێ���وی‌‪ .‬منیش وتم‬ ‫باشه‌‪ .‬ئه‌وه‌بوو خۆم پااڵوت‌و ئێستاش‬ ‫ده‌رچوم‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌چه‌ن���د ده‌نگ ده‌رچویت‌و‬ ‫ركابه‌ره‌كه‌ت چه‌ند ده‌نگی‌ هێنا؟‬ ‫س���ه‌ركه‌وت حه‌س���ه‌ن‪ 147 :‬ده‌نگم‬ ‫هێنا‌و ركابه‌ره‌كه‌شم ‪ 84‬ده‌نگی‌ هێنا‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌اڵم ده‌وترێ‌ تۆ به‌ده‌نگی‌‬ ‫هه‌ڵس���وڕاوانی‌ ناڕێكخراو ده‌رچویت‪،‬‬ ‫هه‌ڵس���وڕاوانی‌ ناڕێكخراوی���ش وه‌ك‬ ‫ده‌وت���رێ‌ ژماره‌ی���ان نزیك���ه‌ی‌ ‪130‬‬

‫كه‌سێك بووه‌؟‬ ‫س���ه‌ركه‌وت حه‌س���ه‌ن‪ :‬ن���ا وانییه‌‪،‬‬ ‫خ���ۆی‌ ئه‌وانه‌ی‌ بۆی���ان هه‌بوو ده‌نگ‬ ‫بده‌ن ده‌سته‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ بازنه‌كان‌و‬ ‫رایه‌ڵ���ه‌كان بوون ك���ه‌ ‪ 25‬بازنه‌‌و ‪12‬‬ ‫رایه‌ڵ���ه‌ هه‌یه‌‪ ،‬نزیك���ه‌ی‌ ‪ 136‬كه‌س‬ ‫ده‌ب���ن‪ ،‬كۆمه‌ڵێك كه‌س���ی‌ تریش كه‌‬ ‫(هه‌ڵس���وڕاوانی‌ ناڕێكخراو)ن حه‌قیان‬ ‫پێدرابوو كه‌ ده‌نگ بده‌ن‪ ،‬ئه‌و كه‌سانه‌‬ ‫م���ن دامنه‌ناون كه‌ ده‌بێت ده‌نگ بده‌ن‬ ‫هه‌ر ئاگاشم له‌دانانیان نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌ی‌ ك���ێ‌ داینابوون‌و مافی‌‬ ‫ده‌نگدانی‌ پێدابوون؟‬ ‫س���ه‌ركه‌وت حه‌س���ه‌ن‪ :‬ژووری‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ گۆڕان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كێ‌ هه‌ڵمه‌تی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ بۆ‬ ‫كردیت؟‬ ‫سه‌ركه‌وت حه‌سه‌ن‪ :‬ئه‌وانه‌ی‌ منیان‬ ‫بۆ ئه‌و پۆس���ته‌ به‌شایس���ته‌ ده‌زانی‌‪،‬‬ ‫پێموتن‌و ده‌نگیان داومه‌تێ‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئایا كوتل���ه‌‌و كوتله‌كاریی‌‬ ‫له‌ن���او بز‌وتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان���دا رۆڵ���ی‌‬ ‫له‌سه‌رخستنی‌ تۆدا نه‌بوو؟‬ ‫سه‌ركه‌وت حه‌سه‌ن‪ :‬من ناڵێم له‌ناو‬ ‫گۆڕاندا كوتله‌‌و كوتله‌كاریی‌ هه‌ر نییه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم زۆر كه‌مه‌‪ ،‬وه‌كو ئه‌وه‌ نییه‌ كه‌‬ ‫جاران باس���یان ده‌كرد‪ .‬خۆی‌ كێبڕكێ‌‬ ‫له‌هه‌ر حی���زب‌و بز‌وتنه‌وه‌یه‌كدا نه‌بێت‬ ‫ئه‌و حیزبه‌ پێش���ناكه‌وێت‪ ،‬جگه‌له‌وه‌‬ ‫نه‌ك من‪ ،‬هه‌ر كه‌س پۆس���تێك له‌ناو‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان���دا وه‌ربگرێت‪ ،‬هیچ‬ ‫ئیمتیازێكی‌ ده‌ستناكه‌وێت‪ ،‬جگه‌له‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌ركێكی‌ بۆ زیاد ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌وترێ‌ گۆڕان بۆیه‌ تۆیان‬

‫هێناوه‌ته‌وه‌ پێش���ه‌وه‌ تا ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫له‌س���لێمانی‌ وه‌ك ده‌ڵێن حس���ابێك ‌‬ ‫ی‬ ‫باشترتان بۆ بكات‪ ،‬به‌و پێیه‌ی‌ پێشتر‬ ‫ت���ۆ كه‌س���ێكی‌ عه‌س���كه‌ری‌‌و ئه‌منی‌‬ ‫بویت؟‬ ‫سه‌ركه‌وت حه‌س���ه‌ن‪ :‬من واینابینم‪،‬‬ ‫خ���ۆی‌ بز‌وتنه‌وه‌كه‌ گه‌وره‌یه‌‪ ،‬راس���ته‌‬ ‫كه‌سێك تا كه‌سێكی‌ تر جیاوازیی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌یبه‌ت‌و قورسایی‌ بزوتنه‌وه‌كه‌‬ ‫زۆر گه‌وره‌تره‌ له‌كه‌سه‌كان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌رچه‌نده‌ ده‌ڵێن بزوتنه‌وی‌‬ ‫گۆڕان بزوتنه‌وه‌یه‌ك���ی‌ جه‌ماوه‌رییه‌و‬ ‫خه‌ڵكانی‌ هه‌مه‌ج���ۆری‌ تێدایه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وه‌ك ده‌بینی���ن زۆرینه‌ی‌ ئه‌وانه‌ی‌ له‌م‬ ‫هه‌ڵبژاردنانه‌دا ده‌رچ���وون هه‌ر كۆنه‌‬ ‫یه‌كێتیه‌كان���ن له‌و باره‌ی���ه‌وه‌ ده‌ڵێی‌‬ ‫چی‌؟‬ ‫س���ه‌ركه‌وت حه‌س���ه‌ن‪ :‬ب���ۆ ئ���ه‌م‬ ‫له‌قه‌به‌تان پێوه‌ ناوین؟ كۆنه‌ یه‌كێتی‌!‬ ‫ئێمه‌ پێشتر له‌حیزبێكدا بوین ماوه‌یه‌ك‬ ‫كارمان تێدا كردووه‌‪ ،‬دواتر ك ‌ه زانیومانه‌‬ ‫ئامانجه‌كانی‌ خه‌ڵك ناپێكێت‪ ،‬هاتوینه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬گرنگ ئه‌وه‌یه‌ ئێس���تا كادری‌‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕانی���ن‪ .‬دوای‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫له‌م هه‌ڵبژاردنان���ه‌ی‌ گۆڕاندا ده‌رگای‌‬ ‫خۆپااڵوتن بۆ هه‌موو كه‌س���ێك كراوه‌‬ ‫بووه‌‪ ،‬كه‌سێك كه‌ خۆی‌ هه‌ڵنه‌بژێرێ‌ من‬ ‫بڵێم چی‌؟ من وه‌ك خۆم به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫یاسایی‌ خۆم هه‌ڵبژاردووه‌‌و ده‌رچووم‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وپێش له‌سوید‬ ‫بویت‪ ،‬وا لێكده‌درایه‌وه‌ هۆكاری‌ چونت‬ ‫بۆئ���ه‌وێ‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ لێره‌ مه‌ترس���یی‌‬ ‫له‌سه‌ر ژیانت هه‌بووبێت‪ ،‬ئایا مه‌ترسیت‬ ‫له‌سه‌ره‌؟‬

‫س���ه‌ركه‌وت حه‌س���ه‌ن‪ :‬نه‌خێ���ر بۆ‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ نه‌خۆش���ی‌ چووب���ووم‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر مه‌ترس���یم له‌س���ه‌ر هه‌بووایه‌‬ ‫نه‌ده‌هاتمه‌وه‌ بۆ ئێره‌ بۆ ئیش���كردن‪،‬‬ ‫هیچ له‌خۆمدا ش���ك نابه‌م تا بترسم‪،‬‬ ‫پێشتر كه‌ له‌ده‌زگایه‌كی‌ ئه‌منیدا كارم‬ ‫كردوه‌ بۆ پاراس���تنی‌ گیانی‌ خه‌ڵكیی‌‬ ‫كارم كردووه‌‌و ش���تێكی‌ وا خراپیش���م‬ ‫نه‌كردووه‌ ك���ه‌ نه‌توانم له‌م ش���اره‌دا‬ ‫دابنیشم‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كه‌وات���ه‌ ده‌كرێ���ت بڵێین‬ ‫ئه‌و كارانه‌ی‌ كه‌ له‌ئاس���ایش كردوتن‪،‬‬ ‫هه‌مووی‌ باش‌و بێ‌ كه‌موكوڕی‌ بوون؟‬ ‫س���ه‌ركه‌وت حه‌س���ه‌ن‪ :‬وه‌ك وت���م‬ ‫هه‌رچیم ك���ردوو‌ه به‌خزمه‌ت���م زانیوه‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ له‌كاره‌كانم په‌ش���یمان نیم‪،‬‬ ‫ده‌بێ���ت ئ���ه‌وه‌ش له‌به‌رچ���او بگریت‬ ‫ئه‌وكاته‌ ش���ه‌ڕی‌ ناوخۆ هه‌بوو‪ ،‬به‌عس‬ ‫ماب���وو‪ ،‬ئه‌نسارلئیس�ل�ام هه‌ب���وو‪،‬‬ ‫ئه‌وكاتان���ه‌ ملمالنێیه‌كی‌ توند هه‌بوو‪،‬‬ ‫منیش به‌حكومی‌ پۆس���ته‌كه‌م به‌شێك‬ ‫له‌و ملمالنێی���ه‌م به‌رده‌كه‌وت‪ ،‬ئه‌گینا‬ ‫ی شه‌خس���یم به‌رامبه‌ر كه‌س‬ ‫من هیچ ‌‬ ‫نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كه‌س���انێك ه���ه‌ن له‌ناو‬ ‫بز‌وتنه‌وه‌ی‌ گۆڕاندا به‌فكر ئیس�ل�امین‪،‬‬ ‫چۆن ده‌توانی‌ ته‌حه‌فوز به‌و جه‌ماوه‌ره‌‬ ‫ئیسالمییه‌وه‌ بكه‌یت؟‬ ‫سه‌ركه‌وت حه‌س���ه‌ن‪ :‬راسته‌ ئێمه‌‬ ‫كۆمه‌ڵگایه‌ك���ی‌ ئیس�ل�امین‪ ،‬به‌اڵم تۆ‬ ‫ده‌بێت ئیسالمی‌ سیاسی‌ جیابكه‌یته‌وه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ كه‌سێك كه‌ خواپه‌رستیی‌ خۆی‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬راس���ته‌ له‌ن���او بزوتنه‌وه‌كه‌دا‬ ‫خه‌ڵكان���ی‌ نوێژكه‌ر زۆره‌‌و رێزیش���یان‬

‫به‌باش���ی‌ گیراوه‌‪ ،‬ب���ه‌ده‌ر له‌وه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫كه‌س���انێك ئیس�ل�امی‌ سیاس���ی‌ بن‬ ‫خۆیان نایه‌ن له‌ناو بز‌وتنه‌وه‌ی‌ گۆڕاندا‬ ‫كاربكه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬تۆ پێش���تر كاری‌ ئه‌منیت‬ ‫ك���ردووه‌‪ ،‬ئێس���تا به‌نی���ازی‌ كاری‌‬ ‫رێكخس���تن بكه‌ی���ت‪ ،‬پێتوانییه‌ ئه‌وه‌‬ ‫كارێكی‌ قورس بێت بۆ تۆ؟‬ ‫س���ه‌ركه‌وت حه‌س���ه‌ن‪ :‬ن���ا بۆچی‌‬ ‫قورس���ه‌؟ من له‌‪2006‬وه‌ ل���ه‌ده‌زگای‌‬ ‫ئاس���ایش كار ناكه‌م‪ ،‬ئه‌وه‌ ‪ 6‬ساڵه‌‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ ئێمه‌ له‌ناو گۆڕاندا ده‌زگای‌‬ ‫ئاس���ایش‌و هێزمان نییه‌ تا له‌وێدا كار‬ ‫بكه‌م‪ ،‬پێش���تریش له‌ناو رێكخس���تندا‬ ‫كارم كردووه‌‌و ئێس���تاش هیچ كارێكی‌‬ ‫ترم نییه‌ خۆم ب���ۆ ئه‌و كاره‌ ته‌رخان‬ ‫ده‌كه‌م له‌به‌رئه‌وه‌ به‌قورسی‌ نازانم‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌و پێیه‌ی‌ بویته‌ باژێره‌وانی‌‬ ‫گۆڕان له‌س���لێمانی‌‪ ،‬ئه‌جنده‌و پرۆژه‌ت‬ ‫چییه‌ بۆ ئه‌م شاره‌؟‬ ‫س���ه‌ركه‌وت حه‌س���ه‌ن‪ :‬جارێ‌ هیچ‬ ‫ناڵێم له‌وباره‌یه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌وه‌ی‌ تێبینی‌ ده‌كرێت له‌م‬ ‫هه‌ڵبژاردنانه‌ی‌ ناوخ���ۆی‌ بز‌وتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌ گه‌نجان‌و‬ ‫ژنان كه‌متر هاتنه‌ پێشه‌وه‌‪ ،‬به‌ڕای‌ تۆ‬ ‫هۆكاره‌كه‌ی‌ چی‌ بوو؟‬ ‫سه‌ركه‌وت حه‌س���ه‌ن‪ :‬من واینابینم‬ ‫ژن���ان‌و گه‌نجانیش بوونی���ان هه‌بوو‪،‬‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی‌ له‌بازنه‌كان���دا كار ده‌ك���ه‌ن‬ ‫زۆبه‌ی���ان گه‌نج���ن‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌ بۆ من‬ ‫به‌پیر ده‌زانن؟! من بڕوام به‌خۆم هه‌یه‌‬ ‫ئه‌و پۆسته‌ی‌ وه‌ریده‌گرم به‌باشی‌ كاری‌ سه‌ركه‌وت حه‌سه‌ن‬ ‫تیا بكه‌م‌و خۆم بۆ ئاماده‌ كردووه‌‪.‬‬

‫هیچ ده‌رمانێك بێ‌ مۆڵه‌تی‌ ته‌ندروستی‌ نایه‌ته‌ هه‌رێمه‌وه‌ ئیسالمییه‌كان‬ ‫سكرتێریان گۆڕی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫عه‌لمانییه‌كان نه‌یانگۆڕی‌‬ ‫به‌پێی‌ زانیاریه‌كان����ی‌ ئاوێنه‌ له‌ (‪)8/1‬‬ ‫ب����ه‌دواوه‌ ه����ه‌ر ده‌رمانێك ب����ێ‌ موڵه‌تی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروستی‌‌و كوالێتی‌ كۆنتڕۆڵ‬ ‫بێته‌ ناو هه‌رێم����ه‌وه‌‪ ،‬له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ته‌ندروس����تییه‌وه‌ ده‌س����تی‌ به‌س����ه‌ردا‬ ‫ده‌گیرێت‌و ده‌سوتێنرێت‪.‬‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬وه‌زیری‌ ته‌ندروستی‌‬ ‫هه‌رێ����م‪ ،‬د‪.‬رێك����ه‌وت‬ ‫حكومه‌ت����ی‌‬ ‫حه‌مه‌ڕه‌ش����ید له‌لێدوانێك����دا ب����ۆ ئاوێنه‌‬ ‫رایگه‌یان����د ك����ه‌ له‌ب����ه‌رواری‌ (‪)8/1‬وه‌‬ ‫لیژنه‌ی����ه‌ك له‌وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروس����تی‌ بۆ‬ ‫پشكنین سه‌ردانی‌ سه‌رجه‌م كۆمپانیاكانی‌‬ ‫هێنانی‌ ده‌رمان‌و ده‌رمانخانه‌كان ده‌كات‌و‬ ‫هه‌ر ده‌رمانێك بگ����رن كه‌ به‌بێ‌ مۆڵه‌تی‌‬ ‫ی ته‌ندروستی‌‬ ‫كوالێتی‌ كۆنتڕۆڵ‌و وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫هاتبێته‌ ناو هه‌رێم‪ ،‬به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ حساب‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ بكرێت خاوه‌نه‌كه‌ی‌ كێیه‌ ده‌ستی‬ ‫به‌سه‌ردا ده‌گیرێ‌‌و ده‌سوتێنرێ‌‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫له‌ئێس����تادا له‌هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان‬ ‫(‪ )73‬كۆمپانی����ای‌ هێنانی‌ ده‌رمان‌و ‪300‬‬ ‫ده‌رمانخان����ه‌ی‌ موڵه‌تپێ����دراو هه‌ی����ه‌ كه‌‬ ‫زۆرینه‌یان له‌پارێزگای‌ هه‌ولێرن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا به‌پێ����ی‌ ئ����ه‌و زانیارییانه‌ی‌‬ ‫ده‌س����ت ئاوێنه‌ كه‌وتوه‌‪ ،‬گومان ده‌كرێت‬ ‫گیانله‌ده‌س����تدانی‌ چه‌ن����د هاواڵتیی����ه‌ك‬ ‫له‌ش����اری‌ هه‌ولێ����ر به‌هۆی‌ ئه‌و كیس����ه‌‬ ‫خوێنانه‌وه‌ بێت كه‌ له‌واڵتی‌ سه‌نغافوره‌وه‌‬ ‫هێنراون‪ ،‬ل����ه‌و باره‌یه‌وه‌ به‌پێی‌ هه‌ندێك‬ ‫زانی����اری‌ كه‌ ده‌س����ت ئاوێن����ه‌ كه‌وتوه‌‪،‬‬ ‫گومان ده‌كرێت كه‌ ئه‌و كیس����ه‌ خوێنه‌ی‌‬ ‫له‌واڵتی‌ سه‌نغافوره‌وه‌ به‌ڕێگه‌ی‌ كوالێتی‌‌و‬ ‫كۆنتڕۆڵ����ی‌ به‌غ����دادا دێ����ت ب����ۆ هه‌موو‬ ‫پارێزگاكانی‌ عێ����راق‌و ته‌نانه‌ت هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تانیش "به‌هه‌ڵه‌" به‌كارهێنرابێت‬ ‫یان ئه‌و مادده‌ حافیزه‌یه‌ی‌ تێیدایه‌ خراپ‬ ‫بوبێت‪.‬‬

‫له‌مباره‌ی����ه‌وه‌ وه‌زی����ری‌ ته‌ندروس����ت ‌‬ ‫ی‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم‪ ،‬د‪.‬ڕێكه‌وت حه‌مه‌ره‌شید‬ ‫له‌لێدوانێك����دا ب����ۆ ئاوێنه‌ دان����ی‌ به‌وه‌دا‬ ‫نا كه‌ ئ����ه‌و كیس����ه‌ خوێنان����ه‌ له‌واڵتی‌‬ ‫س����ه‌نغافوره‌وه‌ دێن بۆ كوردستان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫جه‌ختیكرده‌وه‌ كه‌ ئه‌و كیس����ه‌ خوێنانه‌‬ ‫له‌هه‌م����وو عێراق����دا ئیش����ی‌ پێده‌كرێت‌و‬ ‫به‌كوالێت����ی‌‌ كۆنتڕۆڵی‌ ئه‌وان����دا هاتووه‌‌و‬ ‫هیچ كێش����ه‌یه‌كی‌ نه‌بووه‌‌و زیاتر له‌حه‌وت‬ ‫ساڵیش����ه‌ به‌كاردێت‌و وتی‌ "ئه‌و روداوانه‌‬ ‫ته‌نها له‌نه‌خۆشه‌ ئه‌هلییه‌كاندا رویانداوه‌‬ ‫نه‌ك حكومییه‌كان"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌گیانله‌ده‌س����تدانی‌ ئه‌و‬ ‫كه‌س����انه‌ش‪ ،‬وه‌زی����ری‌ ته‌ندروس����تی‌‬ ‫ئاش����كرایكرد كه‌ لیژنه‌یان پێكهێناوه‌ بۆ‬ ‫ی گیانله‌ده‌ستدانه‌كان‌و‬ ‫لێكۆڵینه‌و‌ه له‌هۆكار ‌‬ ‫وتی‌ "له‌ئێستادا ناتوانین بڵێین هۆكاری‌‬ ‫گیانله‌ده‌ستدانه‌كان كیس����ه‌ خوێنه‌كه‌یه‌‬

‫یان نه‌خۆش����ه‌كه‌‪ ،‬بۆیه‌ چاوه‌ڕێی‌ لیژنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫لێكۆڵین����ه‌وه‌ ده‌كه‌ی����ن‌و هه‌ندێ����ك له‌و‬ ‫نه‌خۆش����انه‌ش كه‌ گیانیان له‌ده‌ستداوه‌‬ ‫خوێنیان وه‌رنه‌گرتوه‌"‪.‬‬ ‫ناوب����راو رونیكرده‌وه‌ كه‌ له‌ئێس����تادا‬ ‫به‌كارهێنانی‌ ئه‌و جۆره‌ كیسه‌یه‌ له‌شاری‌‬ ‫هه‌ولێر راگیراوه‌ بۆ ماوه‌یه‌كی‌ دیاریكراو‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم له‌ش����اری‌ س����لێمانی‌‌و ده����ۆك‬ ‫رایاننه‌گرت����ووه‌‪ ،‬چونكه‌ ناتوانن له‌هه‌موو‬ ‫شاره‌كاندا هه‌ر له‌خۆیانه‌وه‌ رایبگرن"‪.‬‬ ‫وه‌زیری‌ ته‌ندروستی‌ جه‌ختیشیكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ فه‌رمانێكیان ده‌رك����ردوه‌‌و وێنه‌كیان‬ ‫ناردوه‌ بۆ هه‌موو نه‌خۆش����خانه‌ ئه‌هلی‌‌و‬ ‫حكومیی����ه‌كان كه‌ هه‌ر كه‌س����ێك گومان‬ ‫له‌گیانله‌ده‌س����تدانه‌كه‌ی‌ بكرێ����ت به‌هۆی‌‬ ‫ده‌رم����ان یان خوێن یان نه‌ش����ته‌رگه‌ری‌‪،‬‬ ‫ده‌بێت ببرێت����ه‌ پزیش����كی‌ دادوه‌ری‌ بۆ‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌‬

‫قه‌سابه‌كانی‌ شاره‌زوور له‌بری‌ مۆری‌‬ ‫پزیشكی‌‪ ،‬ژێرپیاڵه‌ به‌كارده‌هێنن‬ ‫به‌تۆمه‌تی‌ ته‌زویركردنی‌ مۆری‌ پزیشكی‌‌و‬ ‫فرۆش���تنی‌ گۆشت به‌شێوه‌ی‌ نایاسایی‌ ‪7‬‬ ‫قه‌ساب له‌سنوری‌ قه‌زای‌ شاره‌زوور دادگایی‌‬ ‫ده‌كرێن‌و هه‌ندێك له‌قه‌سابه‌كانیش پاساو‬ ‫بۆ كاره‌كه‌یان ده‌هێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫ش���اره‌زوور‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫به‌رپرس‌و ئ���اگادار له‌ره‌وتی‌ لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫ب���ۆ ئاوێن���ه‌ی‌ رونك���رده‌وه‌‪ ،‬دادگای‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ شاره‌زوور فه‌رمانی‌ گرتنی‌‬ ‫ب���ۆ ‪ 7‬قه‌س���اب ده‌ركردووه‌ له‌س���نوری‌‬ ‫شارۆچكه‌كانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ی‌ تازه‌‌و زه‌ڕایه‌ن‪،‬‬ ‫چونكه‌ م���ۆری‌ پزیش���كی‌ ڤێرتێنه‌رییان‬ ‫ته‌زویركردوه‌‌و ماوه‌یه‌ك���ی‌ زۆره‌ له‌به‌ری‌‬ ‫قه‌س���ابخانه‌ خۆیان له‌ن���او دوكانه‌كانی‌‬ ‫خۆیاندا ئاژه‌ڵی‌ سه‌ربڕدراو مۆر ده‌كه‌ن‌و‬ ‫دوات���ر ده‌یفرۆش���نه‌وه‌ به‌هاواڵتی���ان‪.‬‬ ‫ئه‌م س���ه‌رچاوه‌یه‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش���كرد‬ ‫ئاش���كرابوونی‌ ئه‌م كاره‌ له‌وه‌وه‌ هاتووه‌‬ ‫كه‌ ئه‌و قه‌س���ابانه‌ رۆژانه‌ ‪ 1‬ـ ‪ 2‬ئاژه‌ڵیان‬ ‫له‌قه‌سابخانه‌ مۆركردووه‌‌و له‌ناو جامخانه‌ی‌‬ ‫دوكانه‌كانی���ان هه‌ڵیانواس���یوه‌‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫ژماره‌یه‌كی زیاتر ئاژه‌ڵی‌ س���ه‌ربڕدراویان‬ ‫الب���وه‌‌و له‌به‌یان���ی‌ تائێواره‌ گۆش���تیان‬ ‫فرۆشتووه‌‌و هه‌ندێك له‌هاوپیشه‌كانیتریان‬ ‫هه‌واڵی���ان لێ���داون‌و دواتر س���ێكته‌ری‌‬ ‫پاراستنی‌ ته‌ندروس���تی‌ شاره‌زوور داوای‌‬ ‫یاسایی‌ له‌سه‌ر تۆماركردوون‪.‬‬ ‫قایمقامی‌ قه‌زای‌ ش���اره‌زوور‪ ،‬س���ۆران‬

‫عه‌لی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪ ،‬ئه‌و قه‌سابانه‌‬ ‫به‌فه‌رمان���ی‌ دادوه‌ر ده‌س���تگیركراون‌و‬ ‫ئێس���تا له‌ژێ���ر لێكۆڵین���ه‌وه‌دان‪ ،‬به‌پێی‌‬ ‫زانیارییه‌كان���ی‌ ئاوێن���ه‌ش هه‌ندێك له‌م‬ ‫قه‌س���ابانه‌ له‌میانه‌ی‌ ئیف���اده‌ی‌ پۆلیس‌و‬ ‫دادگادا ئاماژه‌ی���ان به‌وه‌ك���ردووه‌ ژێ���ر‬ ‫پیاڵه‌یان داو‌ه له‌ئیسته‌مپای‌ پڕ له‌حیبر‌و‬ ‫داویانه‌ له‌گۆش���تی‌ ئاژه‌ڵه‌ك���ه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫وه‌ك���و م���ۆری‌ قه‌س���ابخانه‌ی‌ فه‌رم���ی‌‬ ‫ده‌ربكه‌وێ���ت‌و هه‌ندێكیتری���ان باس���یان‬ ‫له‌وه‌ك���ردوه‌ كه‌ كیلۆی‌ ئاس���نیان بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ به‌كارهێناوه‌‌و هه‌ندێكیتر قه‌ڵه‌می‌‬ ‫ماجیك���ی‌ هه‌ڵژه‌نراو به‌حیبر‪ ،‬ئێس���تاش‬ ‫سه‌رجه‌میش���یان دۆسییه‌ی ته‌زویركردنی‌‬ ‫مۆریان بۆ كراوه‌ته‌وه‌ كه‌ ده‌چێته‌ خانه‌ی‌‬ ‫تاوانه‌وه‌ (جنایات)‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌و قه‌س���ابانه‌ی‌ كه‌ تۆمه‌تباره‌‬ ‫به‌ته‌زویركردن���ی‌ م���ۆری‌ پزیش���كی‌‌و‬ ‫نه‌یویست ناوی‌ باڵو بكرێته‌وه‌ بۆ ئاوێنه‌ی‌‬ ‫رونك���رده‌وه‌‪ ،‬گۆش���تی‌ ئه‌وان ل���ه‌ڕووی‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌‌و پاكییه‌وه‌ هیچ كێشه‌یه‌كی‌‬ ‫نه‌ب���ووه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌ر ئ���ه‌وه‌ی‌ ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫زۆره‌ قه‌سابخانه‌ی‌ شاره‌زوور (هه‌ڵه‌بجه‌ی‌‬ ‫ت���ازه‌) له‌الی���ه‌ن ش���اره‌وانییه‌وه‌ داخرا‪،‬‬ ‫نه‌یانتوانی���وه‌ بڕۆن بۆ قه‌س���ابخانه‌كانی‌‬ ‫قه‌ره‌گ���ۆل‌و ده‌ربه‌ندیخ���ان‌و ناچار هه‌ر‬ ‫ل���ه‌دوكان‌و ماڵه‌كانی‌ خۆی���ان ئاژه‌ڵیان‬ ‫سه‌ربڕیوه‌‪.‬‬

‫ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫هه‌ریه‌ك له‌پارته‌ ئیسالمییه‌كان‬ ‫(یه‌كگرتو‪ ،‬بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیسالمی‌)‬ ‫له‌كۆنگره‌ی حیزبه‌كانیاندا كه‌سی‌‬ ‫یه‌كه‌می‌ حیزبه‌كانیان گۆڕی‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم حیزبه‌ عه‌لمانییه‌كانی‌‬ ‫(شیوعی‌‌و ئاینده‌) له‌كۆنگره‌كانیاندا‬ ‫سكرتێره‌كانیان دوباره‌‬ ‫هه‌ڵبژێردرانه‌وه‌‌و نه‌گۆڕدران‪.‬‬ ‫له‌م���اوه‌ی‌ هه‌فت���ه‌ی‌ راب���ردو‌و ئه‌م‬ ‫هه‌فته‌یه‌دا ه���ه‌ردوو پارت���ی‌ عه‌لمانی‌‬ ‫(ش���یوعی‌‌و ئاین���ده‌)‌و (بزوتن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌) كۆنگ���ره‌ی‌ حیزبه‌كانی���ان‬ ‫به‌ست‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ تێبینی‌ كرا هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌ش���یوعی‌‌و ئاینده‌ س���كرتێره‌كانیان‬ ‫هه‌ڵبژێردرانه‌وه‌ ك���ه‌ ئه‌وانیش (كه‌مال‬ ‫شاكیر له‌شیوعی‌‌و قادر عه‌زیز له‌ئاینده‌)‬ ‫بون‪ ،‬به‌اڵم بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیسالمی‌ توانی‌‬ ‫له‌كۆنگره‌ك���ه‌دا راب���ه‌ری‌ حیزبه‌كه‌یان‬ ‫كه‌ پێش���تر (مه‌ال سدیق عه‌بدولعه‌زیز)‬ ‫ب���وو بگۆڕێت به‌ (حاجی‌ عیرفان عه‌لی‌‬ ‫عه‌بدولعه‌زیز) كوڕی‌ رابه‌ری‌ كۆچكردوی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌‪ ،‬له‌مانگی‌ ئایاری‌ ئه‌مساڵیشدا‬ ‫ئه‌مینداری‌ پێشوی‌ یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬س���ه‌اڵحه‌دین محه‌م���ه‌د‬ ‫به‌هائه‌دی���ن له‌كۆنگ���ره‌ی‌ حیزبه‌كه‌یدا‬ ‫ده‌س���تبه‌رداری‌ پۆس���ته‌كه‌ی‌ ب���وو‪،‬‬ ‫(محه‌مه‌د ف���ه‌ره‌ج) ئه‌ندامی مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسی‌ جێگه‌ی‌ گرته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌ سكرتێری‌ گشتی‌ حیزبی‌‬ ‫ئاینده‌‪ ،‬ق���ادر عه‌زیز ك���ه‌ له‌كۆنگره‌ی‌‬ ‫یه‌كه‌م���ی‌ حیزبه‌كه‌ی���دا به‌ب���ێ‌ ركابه‌ر‬ ‫هه‌ڵبژێردرای���ه‌وه‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫كه‌ گۆڕینی‌ سه‌ركرده‌ی‌ یه‌كه‌می‌ حیزب‬ ‫ته‌نه���ا پێوه‌ر نییه‌ ب���ۆ گۆڕانكاریكردن‬ ‫له‌حیزبه‌كان���دا‪ ،‬به‌ڵك���و پێیوای���ه‌ ئه‌و‬ ‫گۆڕانكاریی���ه‌ به‌پێ���ی‌ تایبه‌تمه‌ن���دی‌‬ ‫حیزب���ه‌كان ده‌گۆڕێ���ت‌و وت���ی‌ "ئ���ه‌و‬ ‫گۆڕانكاریی���ه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌ئیس�ل�امی‌‌و‬ ‫عه‌لمانییه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ من له‌گه‌ڵ‌‬ ‫گۆڕانكاری���م‪ ،‬به‌اڵم ن���ه‌ك چاولێكه‌ری‌‌و‬ ‫مۆدێل بێت"‪.‬‬ ‫له‌كۆنگ���ره‌ی‌ پێنجه‌م���ی‌ حیزب���ی‌‬

‫شیوعیش���دا بۆ جاری‌ سێیه‌م (كه‌مال‬ ‫شاكر) به‌س���كرتێری‌ كۆمیته‌ی‌ ناوه‌ندی‌‬ ‫هه‌ڵبژێردرایه‌وه‌ له‌كاتێكدا ناوبراو ماوه‌ی‌‬ ‫‪ 8‬ساڵه‌ له‌و پۆسته‌یدایه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌و باره‌یه‌ش���ه‌وه‌ ئه‌ندام���ی‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌‌و وته‌بێ���ژی‌ حیزب���ی‌‬ ‫شیوعی‌‪ ،‬هه‌ندرێن ئه‌حمه‌د بۆ ئاوێنه‌ی‌‬ ‫رونكرده‌وه‌ كه‌ گۆڕینی‌ سكرتێره‌كه‌یان‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ به‌كۆنگ���ره‌وه‌ نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌كۆمیته‌ی‌ ناوه‌ندییه‌وه‌ ده‌یگۆڕن‌و هه‌ر‬ ‫كاتێكی���ش بیانه‌وێت ده‌توانن ئه‌و كاره‌‬ ‫بكه‌ن‌و رونیش���یكرده‌وه‌ كه‌ ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫سكرتێر له‌ئاستی‌ ده‌سه‌اڵتی‌ كۆمیته‌ی‌‬ ‫ناوه‌ندیی���ه‌‌و وتی‌ "تائێس���تا س���ێجار‬ ‫س���كرتێرمان گۆڕیوه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ پێموایه‌‬ ‫جیاوازیكردن له‌نێوان گۆڕینی‌ سكرتێر‬ ‫له‌نێوان عه‌لمانی‌‌و ئیس�ل�امییه‌كاندا بۆ‬ ‫شیوعی‌ راست نییه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ر سه‌باره‌ت به‌گۆڕینی‌ سه‌ركرده‌ی‌‬ ‫یه‌كه‌م���ی‌ حیزب���ه‌كان‪ ،‬راب���ه‌ری‌ نوێی‌‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ ئیس�ل�امی‌‪ ،‬عیرف���ان‬ ‫عه‌ل���ی‌ عه‌بدولعه‌زی���ز له‌لێدوانێكدا بۆ‬ ‫ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند ك���ه‌ ده‌ركه‌وت دوو‬ ‫پارتی‌ ئیس�ل�امی‌ كۆنگره‌یان به‌س���ت‌و‬ ‫گۆڕانی‌ ریش���ه‌ییان ئه‌نجامدا‌و كه‌س���ی‌‬ ‫یه‌كه‌م���ی حیزبه‌كانیان گ���ۆڕی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫عه‌لمانییه‌كان نه‌یانتوانی‌ ئه‌وه‌ بیك ‌هن‌و‬ ‫وت���ی‌ "ده‌رك���ه‌وت كه‌ ئیس�ل�امییه‌كان‬ ‫توانای‌ به‌ش���داری‌ سیاس���ی‌ زیاتریان‬ ‫هه‌ی���ه‌‌و به‌ك���ردار س���ه‌لماندمان ك���ه‌‬ ‫توان���ای‌ گۆڕانكاریی���ان له‌هه‌ڕه‌م���ی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدا هه‌ی���ه‌‌و عه‌لمانییه‌كانیش‬ ‫ك���ه‌ ده‌ڵێ���ن دیموكراتی���ن‪ ،‬ده‌ركه‌وت‬ ‫له‌ئیسالمییه‌كاندا دیموكراسیبون زیاتره‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم عه‌لمانیی���ه‌كان نه‌یانتوانی‌ ئه‌و‬ ‫گۆڕانكارییه‌ی‌ ئیسالمییه‌كان بكه‌ن"‪.‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ یاری���ده‌ده‌ری‌ ئه‌مینداری‌‬ ‫گش���تی‌ یه‌كگرت���وی‌ ئیس�ل�امیش‪،‬‬ ‫د‪.‬س���ه‌اڵحه‌دین بابه‌كر گۆڕانكاریكردن‬ ‫سوننه‌تی‌ ژیانه‌‌و ده‌بێته‌هۆی‌ به‌خشینی‌‬ ‫گڕوتینێك���ی‌ زیات���ر به‌ئیش���وكاری‌‬ ‫حیزبه‌كان‌و وتی‌ "پێویسته‌ له‌كوردستان‬ ‫حیزب���ه‌ عه‌لمانییه‌كانی���ش هه‌ن���گاو‬ ‫ب���ۆ گۆڕان���كاری له‌كه‌س���ی‌ یه‌كه‌م���ی‌‬ ‫حیزبه‌كانیاندا بكه‌ن"‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )335‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/17‬‬

‫"نازم عومه‌ر ده‌باغ" نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان له‌تاران بۆ ئاوێنه‌‪:‬‬

‫‪3‬‬

‫ئێران هه‌وڵده‌دات یه‌كێتی‌و گۆڕان لێكنزیك بكاته‌وه‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رله‌به‌یانی ئه‌مڕۆ‪ ،‬سێشه‌ممه‌‬ ‫‪ 2012/7/17‬دكتۆر به‌رهه‌م ساڵح‪،‬‬ ‫جێگری دووهه‌می سكرتێری گشتی‬ ‫یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان‬ ‫به‌مه‌به‌ستی دیدار‌و كۆبوونه‌وه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌رپرسانی بااڵی كۆماری‬ ‫ئیسالمی ئێران له‌ڕێگای فڕۆكه‌خانه‌ی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی سلێمانییه‌وه‌ راسته‌وخۆ‬ ‫ده‌گاته‌ تارانی پایته‌ختی كۆماری‌‬ ‫ئیسالمی‌ ئێران‪ .‬له‌م سه‌ردانه‌دا‬ ‫كه‌ سه‌ردانێكی حیزبییه‌ وه‌فدێكی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی نیشتمانی كه‌‬ ‫له‌"ره‌فعه‌ت عه‌بدوڵاڵ‪ ،‬دكتۆ خه‌سره‌و‬ ‫گوڵ محه‌مه‌د‪ ،‬شااڵو كۆسره‌ت‬ ‫ره‌سووڵ‪ ،‬محه‌مه‌د یوسف" پێكهاتووه‌‌و‬ ‫هه‌روه‌ها به‌رپرسی په‌یوه‌ندییه‌كانی‬ ‫نێوان یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان‌و‬ ‫ئێران له‌سلێمانی هاوڕێیه‌تی به‌رهه‌م‬ ‫ساڵح ده‌كه‌ن‌و وا بڕیاره‌ چاویان‬ ‫به‌گه‌وره‌ به‌رپرسانی‌ ئێران بكه‌وێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ سه‌باره‌ت به‌ئامانج‌و گرنگی‌ ئه‌و‬ ‫سه‌ردانه‌‪ ،‬چه‌ند پرسیارێكی‌ ئاراسته‌ی‌‬ ‫نازم عومه‌ر ده‌باغ‪ ،‬نوێنه‌ری حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان له‌ئێران كرد‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ب����اس ل����ه‌وه‌ ده‌ك����رێ‌ كه‌‬ ‫ئێ����ران نیگه‌رانی هه‌رێمی كوردس����تان‌و‬ ‫عێراق����ه‌ دوای مام جه‌الل‪ ،‬بۆیه‌ به‌دوای‬ ‫به‌دیلی ئه‌ودا ده‌گ����ه‌ڕێ‪ ،‬به‌بڕوای‌ ئێوه‌‬ ‫س����ه‌ردانه‌كه‌ی ئه‌مدواییه‌ی‌ نه‌وشیروان‬ ‫مسته‌فاو هه‌روه‌ها سه‌ردانه‌كه‌ی ئه‌مڕۆی‌‬ ‫به‌رهه‌م س����اڵح چه‌ن����د په‌یوه‌ندی به‌م‬ ‫مه‌سه‌له‌وه‌ هه‌یه‌؟‬ ‫ن����ازم عوم����ه‌ر‪ :‬له‌ڕاس����تیدا ه����ه‌ر‬ ‫له‌س����ه‌ره‌تای ئه‌مس����اڵه‌وه‌‪ ،‬واته‌ دوای‬ ‫ئه‌وه‌ی كه‌ به‌رنامه‌ وا بوو دكتۆر به‌رهه‌م‬ ‫كابینه‌ك����ه‌ی راده‌س����تی كاك نێچیرڤان‬ ‫ب����كات‪ ،‬له‌س����ه‌ر بانگهێش����تی فه‌رمی‬ ‫كۆماری ئیس��ل�امی ئێ����ران بڕیار وابوو‬ ‫س����ه‌ردانی ئێران بكات‪ .‬دواتر به‌ هۆی‬ ‫چه‌ند رووداوو گرفتێكه‌وه‌ كه‌ هاته‌پێش‬ ‫س����ه‌ردانه‌كه‌ی دواخ����را ب����ۆ ئێس����تا‪.‬‬ ‫پێموانیی����ه‌ ئه‌م س����ه‌ردانه‌ دوورو نزیك‬ ‫په‌یوه‌ندی به‌و مه‌سه‌له‌یه‌وه‌ هه‌بێ‪ .‬ئه‌م‬ ‫ریکالم‬

‫سه‌فه‌ره‌ ته‌نیا به‌مه‌به‌ستی گۆڕینه‌وه‌ی‬ ‫بیروڕایه‌ له‌سه‌ر دوا گۆڕانكاری‌و پێشهات ‌ه‬ ‫سیاس����ییه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان به‌هه‌رێمی‬ ‫كوردس����تان‌و عێراق����ه‌وه‌و هه‌روه‌ه����ا‬ ‫پته‌وتركردن����ی په‌یوه‌ندییه‌كان����ی نێوان‬ ‫هه‌ردووالو به‌گشتی به‌س����ه‌ركردنه‌وه‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان����ی نێوان ئێران‌و یه‌كێتی‬ ‫نیش����تمانی كوردس����تانه‌‪ .‬ه����ه‌روه‌ك‬ ‫ئاگادارن له‌كوردستان هه‌موو الیه‌نه‌كان‬ ‫له‌په‌یوه‌ندیدان له‌گه‌ڵ واڵتانی دراوسێی‬ ‫كوردستان‌و عێراق‪ .‬دوایین كه‌س‌و هێز‬ ‫كه‌ په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ كۆماری ئیسالمی‬ ‫ئێ����ران دروس����تكردووه‌ به‌ڕێ����ز كاك‬ ‫"نه‌وشیروان مسته‌فا"‪ ،‬رێكخه‌ری گشتی‬ ‫بزووتن����ه‌وه‌ی گۆڕان ب����وو كه‌ له‌ماوه‌ی‬ ‫رابردوودا س����ه‌ردانی كۆماری ئیسالمی‬ ‫ئێرانی كرد‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ئه‌م سه‌ردانانه‌ بۆ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ ئێران هه‌وڵ����ده‌دات یه‌كێتی‌و گۆڕان‬ ‫لێكنزیك بكاته‌وه‌؟‬ ‫نازم عومه‌ر‪ :‬م����ن پێموایه‌ ئه‌م جۆره‌‬ ‫هه‌واڵنه‌ ئه‌گه‌ر تا ئێس����تاش نه‌بووبێ‪،‬‬ ‫ده‌بێ بب����ێ‌و ئه‌م دوو هێ����زه‌ لێكنزیك‬ ‫بكات����ه‌وه‌‪ ،‬چونك����ه‌ ده‌زان����ن ئه‌م����ڕۆ‬ ‫یه‌كڕیزی����ی ك����ورد گرنگ����ه‌و یه‌كڕیزیی‬ ‫هێزه‌ سیاس����ییه‌كانی ناو عێراق گرنگه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ش ده‌بێت����ه‌ هۆی ئ����ه‌وه‌ی كورد‬ ‫وه‌ك هێزێك����ی پت����ه‌و‌و یه‌كگرتووان����ه‌‬ ‫هاوپه‌یمانی له‌گه‌ڵ سه‌رجه‌م الیه‌نه‌كاندا‬ ‫پێكبێنێت‪ .‬كۆماری ئیس��ل�امی ئێرانیش‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندییه‌ ستراتیژییه‌كانیدایه‌ كه‌‬ ‫هاوپه‌یمانیی كوردو ش����یعه‌ به‌هێز بێ‪.‬‬ ‫به‌هێزبوونی هاوپه‌یمانی كوردو شیعه‌ش‬ ‫به‌به‌هێزبوونی هێزو الیه‌نه‌ سیاسییه‌كانی‬ ‫ك����ورده‌‪ .‬ئ����ه‌و مه‌س����ه‌له‌یه‌ش ته‌نی����ا‬ ‫په‌یوه‌ندی به‌وه‌وه‌ نییه‌ كه‌ بڵێین ته‌نیا‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كێتی نیشتمانی كوردستانه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ئ����ه‌وه‌ی من هه‌س����تی پێده‌كه‌م‬ ‫هه‌وڵه‌كانی كۆماری ئیس��ل�امی هه‌میشه‌‬ ‫وابوو كه‌ له‌گه‌ڵ س����ه‌رجه‌م الیه‌نه‌كان‪:‬‬ ‫كۆمه‌ڵ����ی ئیس��ل�امی‪ ،‬یه‌كگرت����ووی‬ ‫ئیسالمی‪ ،‬پارتی دیموكراتی كوردستان‪،‬‬ ‫بزووتنه‌وه‌ی ئیس��ل�امی‪ ،‬حیزبی ئاینده‌‪،‬‬ ‫حیزبی سۆشیالیست په‌یوه‌ندی هه‌بێ‪.‬‬ ‫ئه‌مانه‌ هه‌ر هه‌مووی����ان له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫ئه‌و به‌رنامه‌ی كۆماری ئیسالمیدا جێگای‬

‫خۆیان هه‌یه‌و په‌یوه‌ندییان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌واته‌ده‌كرێ بڵێین مه‌به‌ست‬ ‫له‌م سه‌ردانانه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئێران ده‌یه‌وێ‬ ‫كورد‌و ش����یعه‌ زیاتر لێكنزیك بكاته‌وه‌‬ ‫له‌عێراقدا؟‬ ‫ن����ازم عومه‌ر‪ :‬ئ����ه‌وه‌ی م����ن ده‌یڵێم‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ كۆماری ئیس��ل�امی هه‌وڵده‌دا‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی به‌شێوه‌یه‌كی گشتی له‌عێراق‬ ‫ئاس����ایش‌و ئارامی هه‌ب����ێ‪ .‬به‌تایبه‌تی‬ ‫دوای كش����انه‌وه‌ی هێزه‌كانی ئه‌مه‌ریكا‪.‬‬ ‫جێگیربوونی ئاسایش‌و ئارامی له‌عێراق‬ ‫به‌دۆس����تایه‌تی ه����اوكاری‌و هاوپه‌یمانی‬ ‫هه‌م����وو الیه‌نه‌كان����ی عێ����راق ده‌بێت‪.‬‬ ‫نه‌ته‌نیا هاوپه‌یمانی كوردو شیعه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫به‌بڕوای به‌شێك له‌الیه‌نه‌ سیاسییه‌كانی‬ ‫سوننه‌ش له‌په‌یوه‌ندیدان له‌گه‌ڵ كۆماری‬ ‫ئیسالمی‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئێران هه‌میش����ه‌ س����ۆزێكی‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌یه‌كێتی‌و ئه‌گه‌ر وای حیساب‬ ‫بكه‌ین ناوچه‌ی سه‌وز هه‌بووه‌‪ ،‬هۆكاری‌‬ ‫ئه‌مه‌ چییه‌؟‬ ‫ن����ازم عومه‌ر‪ :‬مام ج����ه‌الل وته‌یه‌كی‬ ‫هه‌یه‌ ك����ه‌ ده‌ڵێ " ناتوان����ی جوگرافیا‬ ‫بگۆڕی"‪ ،‬كۆماری ئیس��ل�امی‌و هه‌رێمی‬ ‫كوردس����تانیش س����نوورێكی هاوبه‌ش‌و‬ ‫دوورو درێژیان پێكه‌وه‌ هه‌یه‌‪ .‬به‌شێكی‬ ‫زۆری ئه‌م س����نووره‌ش‪ ،‬ئ����ه‌و ناوچانه‌‬ ‫ده‌گرێت����ه‌وه‌ ك����ه‌ هێزه‌كان����ی یه‌كێتی‬ ‫نیشتمانی لێبووه‌‪ .‬به‌شێكی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ ئه‌مه‌و به‌شێكیش����ی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫سه‌ره‌تاكانی خه‌باتی چه‌كدارانه‌ی یه‌كێتی‬ ‫نیشتمانی كوردستان كه‌ شوێنی بنكه‌و‬ ‫باره‌گاكانی یه‌كێتی له‌سه‌ر ئه‌و سنورانه‌‬ ‫بوو كه‌ الی كۆماری ئیسالمییه‌‪ .‬ئه‌وه‌ش‬ ‫زه‌روره‌تی خه‌بات‌و تێكۆشان وایكرد كه‌‬ ‫ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌ له‌وكاته‌وه‌ تا ئێستا به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ به‌رده‌وام بێت‪ .‬نابێ ئه‌مه‌ ته‌نیا‬ ‫له‌یه‌ك روانگه‌وه‌ ببینین‌و بڵێین یه‌كێتی‬ ‫نیش����تمانی‌و كۆماری ئیسالمی‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫به‌بڕوای من ده‌بێ ئاوا س����ه‌یر بكرێ كه‌‬ ‫كۆماری ئیسالمی سنورێكی زۆری له‌گه‌ڵ‬ ‫عێ����راق هه‌یه‌ كه‌ به‌ش����ی زۆری له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌رێمی كوردستانه‌و له‌هه‌رێمیش به‌شی‬ ‫زۆری پارێزگای س����لێمانی ده‌گرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆی����ه‌ له‌س����ه‌ر بنه‌م����ای به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫هاوبه‌ش ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌ پێویسته‌‪.‬‬

‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ل����ه‌م دواییان����ه‌دا نێوان����ی‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردس����تان‌و كۆماری‬ ‫ئیسالمی ساردیی تێكه‌وتووه‌و ده‌وترێ‬ ‫پارتی به‌الی توركیادایه‌‪ .‬پێتوایه‌ ئێران‬ ‫ده‌ست له‌پارتی هه‌ڵبگرێت؟‬ ‫نازم عوم����ه‌ر‪ :‬له‌چوارچێوه‌ی ئه‌وه‌ی‬ ‫سه‌ره‌تا ئاماژه‌م پێدا‪ ،‬كۆماری ئیسالمی‬ ‫ده‌س����ت له‌ك����ورد هه‌ڵناگ����رێ‪ .‬پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستانیش هێزێكی گه‌وره‌و‬ ‫كاریگه‌ره‌ له‌كوردس����تان‌و شانبه‌ش����انی‬ ‫یه‌كێتی نیش����تمانی كوردس����تان ده‌ورو‬ ‫كاریگه‌ریی����ان هه‌ی����ه‌ له‌دروس����تكردنی‬ ‫بڕیاری سیاس����یدا‪ .‬بمانه‌وێ‌و نه‌مانه‌وێ‬ ‫له‌كوردس����تانی عێراق ئ����ه‌و دوو هێزه‌‬ ‫زۆرینه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ هه‌س����ت ب����ه‌وه‌ ناكه‌م‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها سنووری هه‌رێمی كوردستانیش‬ ‫ده‌وره‌ دراوه‌ به‌توركیاو ئێران‌و سوریاوه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ ئه‌و په‌یوه‌ندییانه‌ پێویسته‌‪.‬‬ ‫به‌هه‌م����ان پێوه‌ری����ش ك����ه‌ یه‌كێت����ی‬ ‫نیشتمانی كوردستان سنوورێكی درێژی‬ ‫له‌گه‌ڵ كۆماری ئیس��ل�امی هه‌یه‌‪ ،‬پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردس����تانیش له‌س����ه‌ره‌وه‌‬ ‫سنوورێكی زۆری له‌گه‌ڵ توركیا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬به‌مدواییه‌ وه‌زیری ئیتالعات‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ ‪ 20‬كه‌سیان له‌سه‌ر كوشتنی‌‬ ‫زانا ئه‌تۆمییه‌كانیان ده‌ستگیر كردووه‌‪.‬‬ ‫وتیش����ی بۆ ئه‌م مه‌به‌س����ته‌ له‌واڵتانی‬ ‫دراوسێی ئێران كه‌ڵك وه‌رگیراوه‌‪ .‬وه‌ك‬ ‫ده‌وترێ ئاماژه‌ك����ه‌ی وه‌زیری ئیتالعات‬ ‫مه‌به‌س����تی هه‌رێمی كوردس����تان بووه‌‪.‬‬ ‫تاچه‌نده‌ له‌م باره‌وه‌ ئاگادارن؟‬ ‫ن����ازم عوم����ه‌ر‪ :‬ئ����ه‌وه‌ی ئێم����ه‌‬ ‫هه‌ستیپێده‌كه‌ین باس����كردنی ده‌وڵه‌ته‌‬ ‫دراوس����ێكانی ئێران‪ ،‬ته‌نیا مه‌به‌س����تی‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردس����تان‌و عێ����راق نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو مه‌به‌ستی سنووره‌كانی دیكه‌شه‌‪.‬‬ ‫ئازه‌ربایجان‌و ئه‌و سنوورانه‌ی سه‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫چه‌ندین جار باسكراوه‌ كه‌ ئازه‌ربایجان‬ ‫بۆته‌ شوێن‌و مه‌كۆی ئیس����رائیلیه‌كان‪.‬‬ ‫ئێمه‌ بۆ ته‌نیا هه‌موو تاوان‌و گوناحه‌كان ‬ ‫بێنین����ه‌ س����ه‌ر هه‌رێمی كوردس����تان‪.‬‬ ‫من به‌ ش����تێكی سروش����تیی ده‌زانم كه‌‬ ‫واڵتێك����ی وه‌ك����و ئێران كه‌ س����نورێكی‬ ‫كوردس����تانی عێراق‪ ،‬سنورێكی توركیا‪،‬‬ ‫سنورێكی س����ۆڤیه‌تی پێشوو بێ كه‌ بۆ‬ ‫چه‌ن����د ده‌وڵه‌ت دابه‌ش ب����ووه‌‪ ،‬ئه‌مانه‌‬

‫به‌رهه‌م ساڵح‬

‫نازم عومه‌ر ده‌باغ‬

‫ی‬ ‫ی سه‌ردانه‌ك ‌ه ‌‬ ‫مه‌به‌ستێك ‌‬ ‫دكتۆر به‌رهه‌م بۆ تاران به‌سه‌ركردنه‌وه‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوان ئێران‌و یه‌كێتییه‌‬ ‫شوێنی حه‌وانه‌ی ئۆپۆزسیۆنی كۆماری چه‌ندی����ن چاوپێكه‌وتنم هه‌یه‌ كه‌ ئه‌مه‌م‬ ‫ئیس��ل�امین‪ .‬بۆیه‌ من ناتوانم گه‌ره‌نتی ب����ه‌درۆ خس����تۆته‌وه‌ ك����ه‌ ئیس����رائیل‬ ‫ئه‌وه‌ بكه‌م‌و بڵێم له‌سه‌دا سه‌د له‌هه‌رێمی له‌كوردستان بێ‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا له‌م دیدارو س����ه‌ردانانه‌دا‬ ‫كوردستانه‌وه‌ كه‌س نایه‌ت‪ .‬سنوورێكی‬ ‫باس����ی هێزه‌كانی ئۆپۆزسیۆنی كۆماری‬ ‫فراوانمان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌مب����اره‌وه‌ هیچتان به‌فه‌رمی ئیس��ل�امی ده‌كرێ����ت ك����ه‌ له‌هه‌رێم����ی‬ ‫كوردستانن؟‬ ‫پێ رانه‌گه‌یه‌نراوه‌؟‬ ‫نازم عومه‌ر‪ :‬من كاتی خۆی ته‌علیقێكم‬ ‫ن����ازم عومه‌ر‪ :‬تا ئێس����تا نا هیچمان‬ ‫پێڕانه‌گه‌یه‌نراوه‌‪ ،‬به‌ڵك����و ئێمه‌ خۆمان له‌س����ه‌ر ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌داو وتم "سفره‌ی‬ ‫له‌كاتێك����دا ك����ه‌ ئه‌و قس����انه‌مان گوێ نانخواردن خوێش����ی له‌سه‌ره‌‌و بێ خوێ‬ ‫لێب����ووه‌‪ ،‬داوامان لێك����ردون كه‌ ئه‌گه‌ر ناب����ێ"‪ .‬بێگومان هه‌ن����دێ بابه‌ت هه‌یه‌‬ ‫به‌ڵگه‌ی����ه‌ك له‌مباره‌وه‌ هه‌ی����ه‌ له‌لیژنه‌ كه‌ په‌یوه‌ندییان به‌س����نووری هه‌ردووالو‬ ‫تایبه‌ته‌كان����ی نێوانماندا كه‌ كۆده‌بنه‌وه‌ ئاسایشی هه‌ردووالوه‌ هه‌یه‌ باسده‌كرێت‪.‬‬ ‫به‌ڵگ����ه‌كان بخه‌نه‌ روو‪ .‬خۆش����م وه‌ك سیاسه‌تی ئێمه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ یارمه‌تی هیچ‬ ‫‪Diyari‬‬ ‫‪K.pdf‬‬ ‫الیه ‪1‬‬ ‫‪7/5/12‬‬ ‫‪2:33 PM‬‬ ‫‪30x20‬ه‌ین‪.‬‬ ‫‌كه‌ ناد‬ ‫‌كی كێشه‬ ‫كوردستان‬ ‫نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێمی‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )335‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/17‬‬

‫"گه‌ر گۆڕان مۆدێلی هه‌ڵبژاردنی‬ ‫حیزبه‌كانی دیك ‌ه دووبار‌ه‬ ‫بكاته‌وه‌‪ ،‬نه‌یكات باشتره‌"‬ ‫ئا‪ :‬نزار گزالی‬

‫ ‬ ‫‌ عیرفانی‌ مه‌ال عه‌لی‌ رابەری بزوتنەوەی ئیسالمی‬

‫فۆتۆ‪ :‬پشتیوان جەمال‬

‫بزوتنه‌وه‌ ‌ی ئیسالم ‌ی پێویست ‌ی به‌"عیرفان"ێكه‌‬ ‫ی به‌رامبه‌ر وه‌ستاوه‌"‬ ‫"بیركردنه‌و‌ه له‌چه‌ك له‌سه‌ر الیه‌ن ‌‬ ‫ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬

‫بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیسالمی‌ ده‌مێكه‌ نه‌خۆش‌و‬ ‫له‌قۆناغی‌ متبوون‌و پاشه‌كشه‌دایه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫بۆیه‌ له‌دوا كۆنگره‌یدا "عیرفان"ێكی‌‬ ‫وه‌ك رابه‌ری‌ خۆی‌ هه‌ڵبژارد‪ ،‬ئایا ئه‌م‬ ‫عیرفانه‌ ده‌توانێت چاره‌سه‌ری‌ ده‌رده‌كانی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ بكات؟ ئاوێنه‌ سه‌باره‌ت‬ ‫به‌هه‌ڵبژاردنی‌‌و دیدو روانینی‌ بۆ ئاینده‌ی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیسالمی‌‪ ،‬چه‌ند پرسیارێكی‌‬ ‫ێ "عیرفانی‌ مه‌ال عه‌لی‌"‬ ‫له‌ڕابه‌ری‌ نو ‌‬ ‫كرد‪.‬‬

‫كاتێك له‌هه‌ڵه‌بجه‌ ك ‌ه‬ ‫حكومه‌تمان به‌ده‌سته‌و‌ه‬ ‫بوو‪ ،‬ده‌زگا ‌ی‬ ‫(هێمنایه‌تی‌)مان هه‌بوو‬ ‫كه‌ به‌مانای‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬چۆن ب���وو خۆتان ب���ۆ رابه‌ری‌ ‌(ئاسایش) دێت‬

‫بزوتنه‌وه‌ كاندید كرد؟‬ ‫عیرف���ان‪ :‬له‌ناو كۆنگ���ره‌ش خۆم كاندید‬ ‫نه‌كردب���وو‪ ،‬ته‌نانه‌ت پێ���ش ده‌نگدانیش‬ ‫برایان ده‌هاتنه‌ الم ب���ۆ خۆكاندیدكردن‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ره‌فزم ده‌كرد‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌ناو هۆڵی‌‬ ‫كۆنگره‌ له‌ب���ه‌ر به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ بزوتنه‌وه‌‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی���ه‌ بااڵكانی‌ كوردس���تان كه‌‬ ‫ئه‌وانه‌ ده‌خه‌ینه‌ سه‌روی‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫خۆمانه‌وه‌‪ ،‬هه‌ستمكرد ئه‌گه‌ر خۆم كاندید‬ ‫نه‌كردای���ه‌ جه‌وه‌ك���ه‌ تۆزێ���ك بگۆڕایه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ندام���ان وتیان مادام ئ���ازاده‌‌و قازیش‬ ‫وت���ی‌ ده‌بێت مونافه‌س���ه‌ هه‌بێ���ت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫كاتێك جه‌نابی‌ مامۆستا سدیق‌و مامۆستا‬ ‫محه‌مه‌د‌و كاك حاجی‌ كامیل چونه‌ س���ه‌ر‬ ‫مه‌نه‌سه‌كه‌‪ ،‬مامۆستا محه‌مه‌د ئیشاره‌تی‌‬ ‫كرد‌و وتی‌‪ :‬ده‌بێت تۆشبێیت‪ ،‬ئیتر منیش‬ ‫چومه‌ سه‌ر مه‌نه‌سه‌كه‌‌و ئاخر ده‌قه‌‌و ئاخر‬ ‫كه‌س چووم‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێ���وه‌ له‌ن���او بنه‌ماڵه‌كه‌تاندا بۆ‬ ‫ش���ورا‪ ،‬چوار كه‌س ده‌رچ���ون‪ ،‬دوو برا‌و‬ ‫خوش���كێكت‌و مه‌ال محه‌مه‌دی‌ ئامۆزاشت‪،‬‬ ‫پێتوانیی���ه‌ بزوتن���ه‌وه‌ش بوه‌ت���ه‌ حیزبی‌‬ ‫"بنه‌ماڵه‌"؟‬ ‫عیرفان‪ :‬نه‌خێر‪ ،‬چونك���ه‌ كاتێك ده‌بێته‌‬

‫حیزبی‌ بنه‌ماڵه‌ كه‌ كه‌س���ه‌كان به‌ته‌زكی ‌ه‬ ‫دیاریبكرێن‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌گه‌ر ده‌نگدان ئازاد‬ ‫بێت ئه‌وكاته‌ گله‌یی‌ نیی���ه‌‌و به‌ته‌حه‌داوه‌‬ ‫ده‌ڵێم به‌هیچ برایه‌كی‌ موس���ڵمانم نه‌وتوه‌‬ ‫له‌ن���او هۆڵ���ی‌ كۆنگ���ره‌ كه‌ ده‌ن���گ بده‌‬ ‫به‌كه‌س���ێك‌و ده‌ن���گ مه‌ده‌ به‌كه‌س���ێكی‌‬ ‫دیكه‌‪ ،‬دیاره‌ رابوونی‌ ئیسالمی‌ له‌هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫س���ه‌ریهه‌ڵداوه‌‌و ئ���ه‌و رابوون���ه‌ش له‌ناو‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی‌ (عه‌بدولعه‌زیز)دا بووه‌‪ ،‬بۆیه‌ زۆر‬ ‫ئاساییه‌ كه‌ بنه‌ماڵه‌كه‌‌و خه‌ڵكی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫رۆڵیان هه‌بێت له‌ڕابوونی‌ ئیسالمیدا‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێتوای���ه‌ رۆژێ���ك ل���ه‌ڕۆژان‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ بزوتنه‌و‌ه له‌ده‌ست بنه‌ماڵه‌ی‌‬ ‫ئێو‌ه بێته‌ده‌ر؟‬ ‫عیرفان‪ :‬به‌ڵێ زۆر ئاس���اییه‌‌و وه‌كو خۆم‬ ‫حه‌زم ده‌ك���رد كاك كامیلی‌ حاجی‌ عه‌لی‌‬ ‫ده‌ربچوایه‌ بۆئ���ه‌و‌هی‌ بڵێن مه‌س���ه‌له‌كه‌‬ ‫بنه‌ماڵ���ه‌ نییه‌‪ ،‬به‌اڵم ك���ه‌ ده‌رنه‌چێت من‬ ‫بڵێم چی‌؟‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬وه‌ك ده‌زانن ئێس���تا بزوتنه‌وه‌‬ ‫له‌قه‌یراندای���ه‌‪ ،‬ده‌توانی���ت ببیت���ه‌‬ ‫"عیرفان"ی‌؟‬ ‫عیرف���ان‪ :‬من ق���ه‌د ح���ه‌زم له‌موزایه‌ده‌‌و‬

‫قس���ه‌ نیی���ه‌‌و زیاتر ح���ه‌زم له‌ك���رداره‌‪،‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ ‪ 25‬ساڵی‌ رابردودا چۆن بووبم‪،‬‬ ‫له‌ئاینده‌ش���دا هه‌روا ده‌ب���م‪ ،‬له‌و ماوه‌یه‌دا‬ ‫به‌و ش���ێوازه‌ ره‌فتارمان كردووه‌ حه‌زمان‬ ‫به‌پێكه‌وه‌ژیان‌و ئارامی‌ هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ‌ هه‌موو‬ ‫الیه‌نه‌كان���دا‌و حه‌زم له‌ته‌ش���ه‌نوج نییه‌‪،‬‬ ‫یه‌كه‌م ئیش���م ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌و ئه‌ندامانه‌ی‌‬ ‫لێمان نیگه‌ران بوون ئاشتیان بكه‌ینه‌وه‌‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر ته‌شه‌نوجیش هه‌بوبێت له‌گه‌ڵ‌ هه‌ر‬ ‫الیه‌نێكی‌ سیاس���ی‌ ه���ه‌وڵ‌ بده‌ین چاكی‌‬ ‫بكه‌ین‪ .‬ئومێد ده‌كه‌ین له‌ش���ه‌ش مانگ بۆ‬ ‫س���اڵێكی‌ دیك ‌ه بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیسالمی‌ له‌و‬ ‫حاڵه‌تی‌ متبوونه‌ی‌ ك���ه‌ تێیدایه‌ ده‌ربازی‌‬ ‫ببێت‌و به‌شێوه‌یه‌كی‌ به‌هێز بگه‌ڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كه‌وات���ه‌ ده‌بیت���ه‌ عیرف���ان بۆ‬ ‫بزوتنه‌وه‌؟‬ ‫عیرفان‪ :‬ئینشائه‌ڵاڵ ئه‌گه‌ر خوا بیكات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئایا له‌گه‌ڵ‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیتان ئاس���ایی‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌وان پێش كۆنگره‌ په‌یامێكیان نارد؟‬ ‫عیرفان‪ :‬ئێمه‌‌و كۆم���ه‌ڵ‌ له‌ڕووی‌ فیكری‌‌و‬ ‫عه‌قیدییه‌وه‌ زۆر نزیكین‪ ،‬به‌شه‌خس���یش‬ ‫هی���چ كێش���ه‌یه‌كمان نیی���ه‌‌و مامۆس���تا‬ ‫عه‌لی‌ باپیر س���ه‌ردانی‌ كردوین‌و ئێمه‌ش‬ ‫سه‌ردانمان كردووه‌‌و په‌یامی‌ پێش كۆنگره‌‬ ‫مافی‌ خۆیانه‌‌و ئاساییه‌ كه‌ به‌رامبه‌ره‌كه‌یان‬ ‫كه‌س���ێك بێت خۆشتر ته‌عامولیان له‌گه‌ڵ‌‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬قس��� ‌هی‌ ئ���ه‌وه‌ ده‌كرێ���ت كه‌‬ ‫ده‌رچونت���ان وه‌ك راب���ه‌ر‪ ،‬به‌پاڵپش���تی‌‬ ‫پارت���ی‌‌و كۆماری‌ ئیس�ل�امی‌ ئێران بووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ تا چه‌ند راسته‌؟‬ ‫عیرفان‪ :‬ئه‌و شتانه‌ ئه‌سڵ‌‌و ئه‌ساسییان نییه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ جارێ‌ من خۆم كاندید نه‌كردبوو تا‬ ‫پشتیوانیم بكه‌ن‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ له‌فه‌یسبووك‬ ‫شتێكی‌ گومانلێكراو ده‌نوسرێت‌و دواتریش‬ ‫ده‌زگایه‌كی‌ جاسوسی‌ كۆمه‌ڵێك خه‌به‌ری‌‬ ‫گومانلێك���راوی‌ لێداده‌ڕێژێ���ت ك���ه‌ درۆ‌و‬

‫ده‌له‌س���ه‌یه‌‌و پاش���انیش به‌داخه‌وه‌ چه‌ند‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك دێن كه‌ هه‌واڵسازه‌كان خۆیان‬ ‫به‌شدارن له‌خه‌به‌ره‌كه‌ ده‌یكه‌نه‌ هه‌واڵێك‌و‬ ‫ده‌یده‌نه‌ خه‌ڵك‪ ،‬با بێن بزانین پشتیوانی‌‬ ‫چۆنه‌‌و به‌چ شێوازێكه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێوه‌ پێش���تر هێزێك���ی‌ چه‌كدار‬ ‫بوون‪ ،‬ئێستاش باوه‌ڕتان به‌چه‌ك ماوه‌؟‬ ‫عیرف���ان‪ :‬ئێم���ه‌ به‌ڕاش���كاوانه‌ وتومانه‌‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ كاك نه‌وشیروانیش له‌ساڵی‌ ‪1995‬‬ ‫له‌سلێمانی‌ ئه‌م قسه‌یه‌م كردووه‌‌و ئێستاش‬ ‫هه‌ر ئ���ه‌وه‌ ده‌ڵێمه‌وه‌ ئه‌گه‌ر كوردس���تان‬ ‫هه‌نگاو بنێت بۆ دروستكردنی‌ ده‌وڵه‌تێكی‌‬ ‫مه‌ده‌نی‌ كه‌ تیایدا قانون بااڵده‌ست بێت‌و‬ ‫یه‌ك ئاس���ایش هه‌بێت هی���چ كه‌س په‌نا‬ ‫ناباته‌ ب���ه‌ر چه‌ك‪ ،‬ئه‌و كات���ه‌ ملمالنێكه‌‬ ‫ده‌بێته‌ ملمالنێیه‌ك���ی‌ فیكری‌‌و ده‌عه‌وی‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌گه‌ر الیه‌ن���ی‌ به‌رامبه‌ر په‌نا بباته‌‬ ‫به‌ر چه‌ك‪ ،‬ئه‌وكاته‌ كاردانه‌وه‌ش ده‌بێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌وه‌ش وه‌س���تاوه‌ته‌ س���ه‌ر الیه‌نی‌‬ ‫به‌رامبه‌ر ئه‌گه‌ر ئینش���ائه‌اڵ كوردس���تان‬ ‫به‌ره‌و واڵتێكی‌ مه‌ده‌نی‌ بڕوات ئه‌وا كه‌س‬ ‫په‌نا ناباته‌ به‌ر چه‌ك‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر پۆلیس‌و ئاسایش هه‌ر حیزبی بێت‬ ‫ئه‌وكاته‌ش خه‌ڵك ته‌حه‌مول ناكات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێوه‌ له‌نه‌وه‌ده‌كاندا به‌رپرس���ی‌‬ ‫ده‌زگای‌ هه‌واڵگ���ری‌ (هێمنایه‌ت���ی‌)‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیسالمی‌ بوون‪ ،‬ئایا ئێستاش‬ ‫ئه‌و فیكره‌یه‌تان ماوه‌؟‬ ‫عیرف���ان‪ :‬ئێم���ه‌ كاتێ���ك له‌هه‌ڵه‌بجه‌ كه‌‬ ‫حكومه‌تمان به‌ده‌س���ته‌وه‌ ب���وو‪ ،‬ده‌زگای‌‬ ‫(هێمنایه‌تی‌)م���ان هه‌ب���وو ك���ه‌ به‌مانای‌‬ ‫(ئاس���ایش) دێت‪ ،‬ش���اریش پێویس���تی‌‬ ‫به‌ئاس���ایش هه‌بوو‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ش ساڵێك‬ ‫بوو‪ ،‬بۆی���ه‌ له‌س���اڵی‌ ‪1997‬ه‌وه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫نه‌ما‌و له‌و كاته‌وه‌ سه‌نته‌ری‌ لێكۆڵینه‌و‌هی‌‬ ‫سیاسیمان دروستكرده‌وه‌ كه‌ لێكۆڵینه‌و‌هی‌‬ ‫سیاسیمان كردووه‌‌و له‌بواری‌ راگه‌یاندنیشدا‬ ‫كارمان كردووه‌‪.‬‬

‫قادر عه‌زیز‪ :‬ركابه‌ریشم هه‌بوایه‌ هه‌ر ده‌رده‌چومه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬ ‫سكرتێری‌ گشتی‌ حیزبی‌ ئاینده‌ی‌‬ ‫كوردستان (قادر عه‌زیز) كه‌ له‌كۆنگره‌ی‌‬ ‫یه‌كه‌می‌ حیزبه‌كه‌یدا "به‌بێ‌ ركابه‌ر"‬ ‫وه‌ك سكرتێری‌ گشتی‌ هه‌ڵبژێردرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ ئه‌گه‌ر "ركابه‌ر"یشی‌‬ ‫هه‌بوایه‌ ئه‌وا هه‌ر ده‌رده‌چوه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ڕۆژانی‌ (‪‌15‬و ‪)16‬ی‌ ئه‌م مانگه‌‪ ،‬حیزب ‌ی‬ ‫ئاینده‌ی‌ كوردستان به‌سه‌رۆكایه‌تی‌ (قادر‬ ‫عه‌زیز) یه‌كه‌مین كۆنگره‌ی‌ خۆیان له‌شاری‌‬ ‫سلێمانی‌ به‌به‌شداری‌ ‪ 351‬ئه‌ندام به‌ست‌و‬ ‫دوو رۆژی‌ خایاند‪ ،‬ئه‌وه‌ش له‌كاتێكدایه‌ كه‌‬ ‫له‌‪2009‬دا باڵی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ حیزبی‌‬ ‫زه‌حمه‌تكێشانی‌ كوردستان جیابوونه‌وه‌ی‌‬ ‫خۆیان له‌قادر عه‌زیز س���كرتێری‌ پێشوی‌‬ ‫زه‌حمه‌تكێش���ان راگه‌یان���د‌و دواتر دادگا‬ ‫به‌ڕه‌س���می‌ ناوی‌ زه‌حمه‌تكێشانی‌ دایه‌وه‌‬ ‫به‌باڵ ‌ی مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌‌و قادر عه‌زیزش‬ ‫له‌مانگی‌ یه‌كی‌ ئه‌مساڵدا به‌ڕه‌سمی‌ مۆڵه‌تی‌‬ ‫بۆ حیزبی‌ ئاینده‌ وه‌رگرت‪.‬‬ ‫قادر عه‌زی���ز له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫ئامانج���ی‌ كۆنگره‌كه‌یان���ی‌ ش���یكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ مه‌به‌س���ت لێی‌ ئه‌وه‌ ب���ووه‌ كادیرانی‌‬ ‫خواره‌وه‌یان به‌ش���داریی‌ بكه‌ن له‌داڕشتنی‌‬ ‫سیاس���ه‌ت‌و به‌رنامه‌ی‌ كاری‌ حیزبه‌كه‌یان‌و‬ ‫وت���ی‌ "پێش���تر ده‌س���ه‌اڵت ته‌نه���ا الی‌‬ ‫سكرتێری‌ گش���تی‌ بوو‪ ،‬به‌اڵم ئێستا جگه‌‬ ‫له‌سكرتێری‌ گشتی‌‪ ،‬ده‌سه‌اڵت به‌سه‌ر سێ‌‬ ‫ئۆرگاندا دابه‌شكراوه‌‌و ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵمان‬ ‫دروس���تكردووه‌ ك���ه‌ وه‌ك���و په‌رله‌مانه‌‌و‬ ‫كۆمه‌ڵێك ده‌س���ه‌اڵتی‌ هه‌یه‌‌و به‌رپرس���ی‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاسیش���مان هه‌یه‌‌و به‌ش���ێك‬ ‫له‌ده‌س���ه‌اڵتی‌ س���كرتێری‌ گش���تی‌ هه‌یه‌‌و‬ ‫له‌كات���ی‌ ئاماده‌نه‌بوون���ی‌ س���كرتێریش‪،‬‬ ‫به‌رپرس���ی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌دا ك���ه‌ یه‌كێك‬

‫له‌ڕاسپارده‌كانی‌ كۆنگره‌كه‌یان هه‌ڵدانه‌وه‌ی‌‬ ‫الپه‌ڕه‌یه‌كی‌ نوێیه‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ حیزب‌و الیه‌ن ‌ه‬ ‫سیاس���ییه‌كاندا به‌تایبه‌تی���ش الیه‌نه‌كانی‌‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن‪ ،‬ب���ه‌و پێی���ه‌ی‌ خۆش���یان‬ ‫الیه‌نێكی‌ ئۆپۆزسیۆنن‪ ،‬به‌اڵم ره‌تیكرده‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی���ان له‌گ���ه‌ڵ‌ حیزبی‌‬ ‫زه‌حمه‌تكێشان ئاس���ایی‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‌و وتی‌‬ ‫"ئاس���اییكردنه‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كان له‌گه‌ڵ‌‬ ‫زه‌حمه‌تكێش���ان له‌كۆنگره‌دا باسنه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ كێش���ه‌مان له‌گه‌ڵ ئه‌وان فیكری‌‌و‬ ‫سیاس���ی‌ نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئ���ه‌وان به‌هاوكاری‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت (یه‌كێتی‌‌و پارتی‌) كوتاده‌یه‌كیان‬ ‫به‌سه‌ر حیزبدا كرد‌و زیانیان گه‌یاند‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ ئه‌وان ناكرێت بڵێین ئه‌وه‌ی‌ چوو‪،‬‬ ‫چوو"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌خ���ۆ كــاندیدكــــردن���ه‌وه‌‌و قادر عه‌زیز‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی‌ "به‌بێ‌ ركاب���ه‌ر" له‌كۆنگره‌ی‌‬ ‫یه‌كه‌مدا‪ ،‬قادر عه‌زیز وتی‌ "ئێستا گۆڕانی‌‬ ‫س���كرتێر وه‌كو مۆدێلی‌ لێهاتوو‌ه كه‌ هه‌ر‬ ‫حیزبێك كۆنگره‌ ده‌به‌س���تێت‌و س���كرتێر‬ ‫نه‌گۆڕێت كه‌وات���ه‌ گۆڕانكاریی‌ نه‌كردووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم پێموانییه‌ ئه‌وه‌ به‌و ش���ێوه‌یه‌ بێت‪،‬‬ ‫راس���ته‌ گۆڕانكاریی‌ له‌حی���زب‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫س���كرتێریش گرنگه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێت پاساو‬ ‫هه‌بێت بۆ ئ���ه‌و گۆڕانه‌‪ ،‬پێموانییه‌ حیزبی‌‬ ‫ئاینده‌ له‌ئێستادا ده‌ستبه‌رداری‌ ئه‌و توانا‌و‬ ‫ئه‌زمون���ه‌ی‌ من ببێت كه‌ هه‌م���ه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پێویس���تی‌ به‌منه‌‪ ،‬ئه‌گینا ئ���اره‌زوم نییه‌‬ ‫بمێنمه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هاوڕێیان پێیان باش���بوو‬ ‫ك���ه‌ هه‌تا كۆنگ���ره‌ی‌ داهات���وو له‌گه‌ڵیان‬ ‫بمێنم���ه‌وه‌‪ ،‬چونك���ه‌ له‌ئێس���تادا ده‌بێت‬ ‫حیزب چاالكتر بكه‌ینه‌وه‌‌و بوونم پێویست‬ ‫ده‌كات له‌حیزب���دا"‪ .‬ده‌رباره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئاین���د‌ه ماوه‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ س���كرتێر‬ ‫پێیباشبووه‌ ركابه‌ری‌ هه‌بوایه‌‪ ،‬قادر عه‌زیز دیارینه‌كراو‌ه چه‌ند خول بێت‌و هه‌ر س���ێ‌‬ ‫وتی‌ "به‌دڵنیاییه‌وه‌ پێم باش���بوو‪ ،‬چونكه‌ ساڵ‌ جارێك كۆنگره‌ ده‌به‌ستن‪ ،‬به‌اڵم قادر‬ ‫ركابه‌ری���ی‌ ش���ێوازێكی‌ دیموكراس���ییه‌‌و عه‌زیز رایگه‌یاند كه‌ به‌نیاز نییه‌ بۆ خولی‌‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ بۆ هاوڕێیانیش���ی‌ نیشان بده‌ین دووه‌می‌ حیزبه‌كه‌ی‌ خۆی‌ كاندید بكاته‌وه‌‌و‬ ‫كه‌ له‌ڕكابه‌رییش ده‌رده‌چم"‪.‬‬ ‫وتی‌ "به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ له‌كۆنگر‌هی‌ داهاتودا‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ له‌په‌ی���ڕه‌وی‌ ناوخۆی‌ حیزبی‌ خۆم كاندید ناكه‌مه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مجاره‌ش ویستم‬

‫ناهێڵین له‌مه‌ودوا‬ ‫کەس نان‌و پیاز‬ ‫به‌ناكۆكییه‌كانی‌ ئێمه‌‌و‬ ‫پارتییه‌وه‌ بخوات‬

‫خۆم كاندی���د نه‌كه‌مه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم زۆرجار‬ ‫هاوڕێیان ده‌ڵێن تۆ نی���وه‌ی‌ حیزبه‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫باش���ه‌ ئه‌گه‌ر م���ن نی���وه‌ی‌ حیزبه‌كه‌ بم‪،‬‬ ‫كه‌واته‌ بۆ له‌خۆیان دورم بخه‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫قادر عه‌زیز وت���ی‌ "به‌دڵنیاییه‌وه‌ كارێكی‌‬ ‫ته‌ندروس���ت نیی���ه‌ كه‌ ئیعتیم���اد بخرێته‌‬ ‫س���ه‌ر كه‌سێك‪ ،‬به‌ڵكو باش���تروایه‌ حیزب‬ ‫دامه‌زراوه‌ی���ی‌ بێ���ت ك���ه‌ هه‌تا ئێس���تا‬ ‫له‌كوردس���تان‌و رۆژهه‌اڵتیش���دا حی���زب‬ ‫نه‌بوه‌ت���ه‌ دامه‌زراوه‌ی���ی‌‪ ،‬به‌ڵك���و حیزبی‌‬ ‫كه‌س���ایه‌تییه‌كانن‪ ،‬كه‌س���ێكی‌ ناس���راو‬ ‫له‌س���ه‌روی‌ حیزب���ه‌‌و حی���زب ب���ه‌وه‌وه‌‬ ‫ده‌ناسرێت‌و زۆرجاریش به‌دیلی‌ كه‌سه‌كانیان‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬ئه‌گینا منیش پێم باش نییه‌ دوای‌‬ ‫كه‌سێك حیزبه‌كه‌ نه‌مێنێ‌"‪.‬‬ ‫دوو رۆژ پێش كۆنگره‌ی‌ ئاینده‌‪ ،‬قادر عه‌زیز‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ سكرتێری‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ پارتی‌‪،‬‬ ‫فازیڵ‌ میرانی‌ كۆبووه‌وه‌‌و له‌و رووه‌ش���ه‌وه‌‬ ‫وتی‌ "ئێمه‌ ماوه‌ی‌ سێ‌ ساڵ‌ په‌یوه‌ندیمان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ پارت���ی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تان‬ ‫پچڕابوو‪ ،‬ئه‌و كۆبونه‌وه‌یه‌ ره‌نگه‌ به‌شتێكی‌‬ ‫تازه‌ی‌ بزانن‪ ،‬به‌اڵم پێموانییه‌ شتێكی‌ تازه‌‬ ‫بێت‪ ،‬چونكه‌ ئێمه‌ په‌یوه‌ندییه‌كی‌ دێرینمان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ پارتیدا هه‌یه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌هۆی‌ ئه‌و‬ ‫جه‌ماعه‌ته‌ی‌ الی‌ ئێمه‌ به‌پشتیوانی‌ پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی‌ لێمان جیابوونه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫ئێمه‌‌و پارتیش پچڕا‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌مه‌ مانای‌‬ ‫ئه‌وه‌ نییه‌ هه‌تا س���ه‌ر بێ���ت‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌‬ ‫له‌قۆناغێكی‌ هه‌ستیاری‌ وه‌ك‬ ‫ئێس���تادا ك���ه‌ گه‌له‌كۆمه‌كی‌‌و فش���ارێكی‌‬ ‫زۆر له‌س���ه‌ر هه‌رێمه‌كه‌ هه‌یه‌‌و پێویستمان‬ ‫به‌یه‌كخس���تنی‌ نێوماڵ���ی‌ كوردس���تانه‌"‪،‬‬ ‫ناوبراو ره‌تیكرده‌وه‌ كه‌ له‌و كۆبونه‌وه‌یه‌دا‬ ‫پارت���ی‌ هیچ هاوكارییه‌كی���ان كردبێتن بۆ‬ ‫كۆنگره‌كه‌یان‌و وتی‌ "دیاره‌خه‌ڵكانێك هه‌ن‬ ‫نیگه‌رانن به‌ئاس���اییبوونه‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫نێوان ئێمه‌‌و پارتی‌‪ ،‬بۆیه‌ بڕیارمانداوه‌ چیتر‬ ‫ناهێڵین خه‌ڵك نان‌و پیاز به‌ناكۆكییه‌كانی‌‬ ‫ئێمه‌‌و ئه‌وانه‌وه‌ بخۆن"‪.‬‬

‫كاندیدێكی‌ دیاری‌ پرۆس ‌هی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ بزوتنه‌و‌هی‌ گۆڕان‬ ‫له‌هه‌ولێر ده‌ڵێت "پرۆسه‌ی ده‌نگدانه‌كه‌‬ ‫وه‌كو پێویست نه‌بوو‪ ،‬هه‌ستده‌كه‌م‬ ‫هه‌ندێك له‌براده‌ران غه‌دریان لێكرا"‪.‬‬

‫ش���ه‌ممه‌ی راب���ردوو‪ ،‬هه‌ڵبژاردن���ی‬ ‫ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نی قه‌زای هه‌ولێری‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی گ���ۆڕان‪ ،‬ب���ۆ دیاركردنی‬ ‫باژێ���ره‌وان‌و س���كرتێرو كارگێ���ڕو‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری په‌یوه‌ندیه‌كان‌و راگه‌یاندن‬ ‫به‌ڕێوه‌چوو‪ ،‬تیایدا به‌رپرسی بازنه‌كان‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی بازن���ه‌و هه‌ڵس���وڕاوان‬ ‫له‌هه‌ریه‌ك له‌قه‌زاكانی ناوه‌ندی هه‌ولێر‌و‬ ‫ده‌شتی هه‌ولێر (بنه‌س�ڵ�اوه‌)و قه‌زای‬ ‫خه‌ب���ات به‌ش���دار ب���وون‪ .‬ملمالنێكان‬ ‫زیاتر له‌ناوه‌ندی هه‌ولێر چڕبووبوونه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك به‌هۆی پێگه‌ی سیاسی‌و‬ ‫گرنگی هه‌ولێر بۆ گۆڕان‪ ،‬كێبڕكێیه‌كی‬ ‫به‌هێز له‌نێوان كاندیده‌كان به‌دیده‌كرا‪.‬‬ ‫"س���وعاد س���ه‌ید ره‌زاق"‪ ،‬هه‌ڵسوڕاوی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان‌و كاندیدی پێش���ووی‬ ‫په‌رله‌مانی عێراق له‌هه‌ولێر‪ ،‬یه‌كێكبوو‬ ‫له‌كاندیده‌كان���ی هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ی رۆژی‬ ‫ش���ه‌ممه‌ ب���ۆ پۆس���تی‌ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‬ ‫په‌یوه‌ندی���ه‌كان‪ ،‬ئ���ه‌و كاتێ���ك بوو‌ه‬ ‫جێگه‌ی باس‌و خواس���ی پرۆسه‌ك ‌ه ك ‌ه‬ ‫به‌ره‌به‌یانی ‪ 7/14‬به‌رله‌ده‌ستپێكردنی‬ ‫پرۆس���ه‌ی ده‌نگ���دان به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫ی‬ ‫پاشه‌كش���ه‌ ‌‬ ‫چاوه‌ڕواننه‌ك���راو‬ ‫له‌كێبڕكێك ‌ه كرد‪ ،‬پاش���ان دوانیوه‌ڕۆی‬ ‫هه‌مان رۆژ دووبار‌ه گه‌ڕایه‌وه‌ هۆڵه‌كانی‬ ‫ده‌نگدان‪ ،‬كه‌ سه‌ره‌نجام نه‌یتوانی بگات ‌ه‬ ‫ی گۆڕان‬ ‫نێ���و ئۆرگانه‌كانی رێكخس���تن ‌‬ ‫له‌هه‌ولێر‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ له‌هه‌ڵبژادرنه‌كانی‬ ‫پێشووی په‌رله‌مانی عێراقدا له‌نێو ژن ‌ه‬ ‫كاندیده‌كان���ی ئۆپۆزس���یۆندا خاوه‌نی‬ ‫ی ده‌نگه‌كان بوو له‌س���ه‌ر‬ ‫زۆرترین رێژ‌ه ‌‬ ‫ئاس���تی‌ هه‌رێمی كوردس���تان‪ ،‬ك ‌ه د‌ه‬ ‫ی به‌ده‌س���تهێنا‪ .‬سه‌باره‌ت‬ ‫هه‌زار ده‌نگ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ڕێوه‌چوونی‌ پرۆس���ه‌ ‌‬ ‫به‌چۆنیه‌ت��� ‌‬ ‫ده‌نگدانه‌كه‌‪ ،‬سوعاد به‌ئاوێن ‌هی‌ راگه‌یاند‬ ‫"گ���ۆڕان له‌س���ه‌ره‌تادا بزوتنه‌وه‌یه‌كی‬ ‫جه‌م���اوه‌ری‌و فیكری بوو‪ ،‬زیاتر له‌وه‌ی‬ ‫ك���ه‌ بچێته‌ قاڵبی ئۆرگان���ی حیزبی‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌ه���ۆی ئه‌وه‌ی رێكخس���تنی‬ ‫ه���ه‌ر بزوتنه‌وه‌یه‌ك جا له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫حیزب ی���ان رێكخراو یا ه���ه‌ر ناوێكی‬ ‫دیكه‌ی لێبنێین ئه‌م ‌ه مافێكی س���اده‌و‬ ‫س���ه‌ره‌تایی هه‌ر بزوتنه‌وه‌یه‌كه‌‪،‬نه‌بادا‬ ‫بزوتنه‌وه‌یه‌ك���ی وه‌ك���و گ���ۆڕان ك��� ‌ه‬ ‫پانتاییه‌ك���ی جه‌ماوه‌ری���ی گ���ه‌وره‌ی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬مه‌به‌س���ت له‌به‌ش���داریی منیش‬ ‫له‌پرۆس���ه‌ی ئه‌مج���اره‌دا خزمه‌تكردنی‬ ‫گۆڕان ب���وو‪ ،‬به‌اڵم به‌س���تایلی تازه‌ی‬ ‫كاری رێكخراوه‌یی ك ‌ه گۆڕان له‌ئێستادا‬ ‫په‌یڕه‌وی ده‌كات"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌كه‌موكوڕی‌و ملمالنێكانی‬ ‫ی ده‌نگۆی‬ ‫ناوه‌ندی هه‌ولێر‌و باڵوبوونه‌و‌ه ‌‬ ‫كوتل���ه‌و كوتله‌كاریی له‌نێ���و ریزه‌كانی‬ ‫گۆڕاندا‪ ،‬ئه‌و وتی "كاك نه‌وشیروان ك ‌ه‬ ‫بیرۆكه‌ی گۆڕانی هێنایه‌ ناو كۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫كوردی‪،‬ئامانجی ئه‌و‌ه بوو (فن الممكن‬ ‫فی زمن المستحیل) بكات‪ ،‬به‌اڵم مه‌رج‬ ‫نیی ‌ه هه‌موو ئ���ه‌و خه‌ڵكانه‌ی ك ‌ه هاتن ‌ه‬ ‫ی ئامانجی س���ه‌ره‌كییان وه‌ك كاك‬ ‫ناو ‌‬ ‫نه‌وش���یروان بێت له‌ڕووی بنه‌بڕكردنی‬ ‫گه‌نده‌ڵ���ی‌و به‌دیهێنان���ی‌ دادپه‌روه‌ری‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌و چاكس���ازی‌و یه‌كس���انی‌و‬ ‫ی "له‌ناو‬ ‫ماف���ی ژنان‌و تاد‪ ،"...‬وتیش��� ‌‬ ‫گۆڕانیش پرۆس���ه‌ی ده‌نگدانه‌كه‌ وه‌كو‬ ‫پێویس���ت نه‌بوو‪ ،‬به‌وه‌ی پره‌نس���یپی‬ ‫كاریگه‌ریی په‌یوه‌ن���دی‌و به‌رژه‌وه‌ندیی‬ ‫به‌س���ه‌ردا زاڵ ب���وو‪ ،‬به‌رامب���ه‌ر‬ ‫به‌لێهاتوویی‌و شیاوی كاندیده‌كان‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ره‌نگه‌ هه‌ندێ���ك له‌و جۆر‌ه رێككه‌وتن‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیان ‌ه له‌الیه‌ن خه‌ڵكی دیكه‌و‌ه‬ ‫به‌كوتله‌كاری���ی لێكبدرێت���ه‌وه‌‪ ،‬بۆی��� ‌ه‬ ‫هه‌س���تده‌كه‌م له‌پرۆس���ه‌كه‌دا هه‌ندێك‬ ‫له‌براده‌ران غه‌دریان لێكرا"‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵم���ی ئه‌وه‌ی بۆچ���ی به‌ره‌به‌یانی‬ ‫رۆژی ‪ 7/14‬پاشه‌كش���ه‌كردنت‬ ‫له‌پرۆس���ه‌ك ‌ه راگه‌یاند‪ ،‬س���وعاد وتی‬ ‫"چه‌ند هۆكارێك هه‌بوون‪ ،‬یه‌كه‌م‪ :‬خۆم‬ ‫له‌سه‌ره‌تادا تائێستاش باكگراوه‌ندێكی‬ ‫حیزبیان���ه‌م نه‌ب���وو‌ه پێش گ���ۆڕان‌و‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن���ی هیچ ئۆرگانێكی دیكه‌ی‬ ‫حی���زب‌و الیه‌نه‌كاندا به‌ش���دار نه‌بووم‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬دره‌نگ بڕیارمدا بچم ‌ه پرۆسه‌ی‬ ‫ده‌نگدانه‌ك���ه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ رۆیش���تمه‌ نێو‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌ك���ه‌ش وامده‌زانی وه‌ك ئه‌و‬ ‫ئه‌زمونه‌ی ك ‌ه له‌هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی‬

‫سوعاد سه‌ید ره‌زاق‬

‫هیچ كاتێك ئاماد‌ه نیم‬ ‫قسه‌ی كاك نه‌وشیروان‬ ‫ره‌تبكه‌مه‌وه‌‪ ،‬دڵنیاشم‬ ‫له‌م هه‌ڵوێسته‌دا‬ ‫زۆرینه‌ی گۆڕانخوازان‬ ‫هاوڕامن‬ ‫عێ���راق بینیب���ووم‪ ،‬ده‌نگدانه‌ك ‌ه زیاتر‬ ‫ی جه‌ماوه‌ریی ده‌بێت‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌ر بنه‌م���ا ‌‬ ‫ێ‬ ‫به‌اڵم به‌داخه‌و‌ه وانه‌بوو‪ .‬سێیه‌م‪ :‬به‌ڵ ‌‬ ‫شه‌وی پێش هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ چه‌ند شتێكم‬ ‫بۆ ده‌ركه‌وت وه‌ك له‌پێشه‌وه‌ ئاماژه‌م بۆ‬ ‫كرد ك ‌ه ده‌كه‌وتنه‌ قاڵبی به‌رژه‌وه‌ندیی‌و‬ ‫په‌یوه‌ندی���ی تاكه‌كه‌س���ییه‌و‌ه ئه‌مه‌ش‬ ‫پێچه‌وانه‌ی بیركردنه‌وه‌ی من‌و به‌شێكی‬ ‫زۆری گۆڕانخوازان���ه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها گه‌ربێتو‬ ‫گۆڕان هه‌م���ان مۆدێل���ی هه‌ڵبژاردنی‬ ‫حیزبه‌كانی دیك ‌ه دووبار‌ه بكاته‌و‌ه یان‬ ‫په‌یڕه‌و بكات‪ ،‬هه‌ر نه‌یكات باش���تره‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش له‌بیرنه‌كه‌ین من به‌كشانه‌وه‌كه‌م‬ ‫وت���م با ده‌رفه‌ت ب���ۆ ژنێكی دیكه‌ یان‬ ‫براده‌رێكی دیك���ه‌ بێت بۆ ئه‌وه‌ی بێت ‌ه‬ ‫پێشه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی گه‌ڕان���ه‌وه‌ی دوانیوه‌ڕۆی‬ ‫هه‌م���ان رۆژ بۆ نێو پرۆس���ه‌كه‌‪ ،‬وتی‬ ‫"كاتێك بۆم ده‌ركه‌وت كاك نه‌وشیروان‬ ‫هاوڕایه‌و دژی هه‌رج���ۆر‌ه قۆرغكردن‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیخ���وازی‌و كوتله‌كاری���ی یان‬ ‫ه���ه‌ر ش���تێكی دیك���ه‌ی له‌وجۆره‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌ر داوای به‌ڕێزیان رۆش���تمه‌و‌ه‬ ‫ناو پرۆس���ه‌كه‌‪ ،‬چونك ‌ه هی���چ كاتێك‬ ‫ئاماد‌ه نیم قس���ه‌ی كاك نه‌وش���یروان‬ ‫ره‌تبكه‌مه‌وه‌‪ ،‬دڵنیاشم له‌م هه‌ڵوێسته‌دا‬ ‫زۆرینه‌ی گۆڕانخوازان هاوڕامن"‪.‬‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )335‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/17‬‬

‫"خالید عه‌زیزی"‪ ،‬سكرتێری گشتیی حیزبی دیموكراتی‌ كوردستان بۆ ئاوێنه‌‪:‬‬

‫ئێستا پێویستیمان به‌ به‌غدا نییه‬

‫به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت‬

‫ ‌ئا‪ :‬مادح ئه‌حمه‌دی‬ ‫"خالید عه‌زیزی"‪ ،‬سكرتێری گشتیی‬ ‫حیزبی دیموكراتی كوردستان له‌م‬ ‫چاوپێكه‌وتنه‌ی"ئاوێنه‌"دا ره‌تی ده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ په‌یوه‌ندییان له‌گه‌ڵ به‌غدا هه‌بێ‌و‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێ كه‌ "له‌كێشه‌كانی‬ ‫دووبه‌ره‌ی ئێران‌و توركیا له‌ناوچه‌كه‌دا‬ ‫نه‌ به‌ الی یه‌كێتی‌و نه‌ به‌الی پارتیدا‬ ‫نه‌كه‌وتوون‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ه���ه‌ر‌وه‌ك ده‌زان���ن له‌ئاس���تی‬ ‫ناوچه‌ك���ه‌دا ملمالنێی���ه‌ك له‌نێ���وان دوو‬ ‫میح���وه‌ری‌ توركی���ا‌و ئێ���ران له‌ئارادایه‌‪.‬‬ ‫ده‌مه‌وێ بپرس���م كه‌ حیزب���ی دیموكراتی‬ ‫كوردس���تان له‌كوێ���ی‌ ئه‌م هاوكێش���ه‌و‬ ‫ملمالنێیه‌دایه‌؟‬ ‫خالی���د عه‌زی���زی‪ :‬ب���ه‌و بۆن���ه‌وه‌ ك���ه‌‬ ‫رۆژهه‌اڵت���ی ناوه‌ڕاس���ت كۆمه‌ڵێ���ك‬ ‫كێشه‌ی چاره‌س���ه‌رنه‌كراوی په‌یوه‌ندیدار‬ ‫به‌ئایین‌و ئینتم���ای نه‌ته‌وه‌ییه‌وه‌ تێدایه‌و‬ ‫هه‌روه‌ها به‌رژه‌وه‌ندی سیاس���یی گه‌وره‌ی‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت���ی تێدای���ه‌‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫سروش���تی هه‌میش���ه‌ به‌ش���ێك ب���ووه‌‬ ‫له‌كێش���ه‌ی زلهێزه‌كان‪ .‬ئێس���تاش ئه‌گه‌ر‬ ‫چاو لێبكه‌ین به‌ش���ێكه‌ له‌كێشه‌ی نێوان‬ ‫الیه‌نه‌كان���ی خودی ناوچه‌ك���ه‌‪ .‬ئه‌وه‌ندی‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ ب���ۆ ئێم���ه‌ ئه‌وه‌ی���ه‌ ك���ه‌ "خالید عه‌زیزی"‪ ،‬سكرتێری گشتیی حیزبی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی نه‌ته‌وه‌ی كورد دیاریده‌كا كه‌‬ ‫له‌كوێی‌ ئه‌م هاوكێش���انه‌دا بین‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی حیزبی ئێمه‌ش له‌په‌یوه‌ندی‬ ‫له‌گه‌ڵ كوردستانی ئێران‪ ،‬ئه‌وه‌ دیاریده‌كا‬ ‫كه‌ له‌كوێداین‪ .‬به‌گشتیی ئێمه‌ پشتیوانی‬ ‫له‌هه‌م���وو ره‌وه‌ندێك���ی ئاڵوگۆڕخ���وازی‬ ‫له‌پێناو دیموكراس���ی‌و مافه‌كانی مرۆڤ‌و‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی كێش���ه‌كان له‌ڕێ���گای‬ ‫دیالۆگه‌وه‌ ده‌كه‌ین‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‌ كێش���ه‌كه‌‬ ‫ئێستا زیاتر په‌یوه‌ندی به‌توركیاو ئێرانه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬واته‌ توركیا وه‌ك الیه‌نی س���وننه‌‌و‬ ‫ئێرانیش وه‌ك الیه‌نی ش���یعه‌‪ ،‬له‌مباره‌وه‌‬ ‫ئێمه‌ له‌هیچ ش���وێن‌و الیه‌نێكی كێشه‌كه‌دا‬ ‫نی���ن‪ .‬هیوادارین ئاڵوگ���ۆڕه‌كان له‌پێناو‬ ‫دیموكراس���یدا بێ‌و كورد له‌م ئاڵوگۆڕانه‌‬ ‫له‌ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستدا قازانج بكا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌و پێیه‌ی كه‌ حیزبی دیموكرات‬ ‫ئۆپۆزس���یۆنی كۆم���اری ئیس�ل�امییه‌‪ ،‬بڕی���ار بده‌ی���ن‪ .‬حكومه‌ت���ی هه‌رێم���ی‬ ‫ده‌كرێ بڵێین ئێوه‌ به‌ش���ێوه‌ی سروشتی كوردس���تان وه‌ك ده‌س���ه‌اڵتێك ك���ه‌‬ ‫له‌میحوه‌ری‌ توركیاوه‌ نزیكن؟‬ ‫دانیپێدانراوه‌‪ ،‬له‌ناوچه‌ك���ه‌دا تاڕاده‌یه‌ك‬ ‫ئۆپۆزسیۆنی‬ ‫خالید عه‌زیزی‪ :‬ئێمه‌ مادام‬ ‫هاوسه‌نگی له‌نێوان الیه‌نه‌كاندا راگرتووه‌‪.‬‬ ‫‌دا‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌دوای‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫كۆماری ئیسالمی ئێرانین‬ ‫به‌و پێیه‌ی سیاسه‌تی حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫‌رج‬ ‫ه‬ ‫‌س‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ئیسالمی‬ ‫ده‌ڕۆین كه‌ كۆماری‬ ‫كوردستان كاركردن بووه‌ له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫بێت‪،‬‬ ‫شكست‬ ‫تووش���ی‬ ‫ئه‌و كێش���انه‌دا‬ ‫یاس���ای عێراقدا‌و له‌چوارچێوه‌ی عێراقدا‬ ‫خۆی‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫بۆ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ریخستوو‬ ‫چونكه‌ ده‬ ‫سیاسه‌ت ده‌كا‪ ،‬تا ئێستا ئێمه‌ هه‌ستمان‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌داو‬ ‫ه‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫‌ناوچ‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌یران‬ ‫ه‬ ‫ق‬ ‫بپارێزێت‪،‬‬ ‫به‌مه‌ترسییه‌كی له‌و چه‌شنه‌ نه‌كردووه‌‪.‬‬ ‫‌كات‪.‬‬ ‫ه‬ ‫دروس���تد‬ ‫خۆی���دا‬ ‫‌كانی‬ ‫ه‬ ‫س���نوور‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌و كێش���ه‌یه‌دا ك���ه‌ پارتی زیاتر‬ ‫ئێستا‬ ‫تا‬ ‫كورد‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك‬ ‫‌زانین‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌مووش���مان‬ ‫هه‬ ‫له‌توركیاوه‌ نزیك���ه‌‌و یه‌كێتیش له‌ئێران‪،‬‬ ‫س���ودی‬ ‫‌نی���ا‬ ‫ه‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫‌ئێ���ران‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌ت���ی‬ ‫ه‬ ‫‌تایب‬ ‫به‬ ‫هه‌س���ت ب���ه‌ نزیكایه‌تی له‌گ���ه‌ڵ كام ال‬ ‫‌و‬ ‫ت‬ ‫كوش���‬ ‫‌و‬ ‫ن‬ ‫زیا‬ ‫‌رو‬ ‫ه‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫ز‬ ‫‌ڵكو‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌بینیو‬ ‫نه‬ ‫ده‌كه‌ن؟‬ ‫‌‪.‬‬ ‫ه‬ ‫بینیوو‬ ‫ئیس�ل�امی‬ ‫‌كۆماری‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫زۆری‬ ‫بڕی‬ ‫خالی���د عه‌زی���زی‪ :‬ئێم���ه‌ وه‌ك حیزبی‬ ‫ئه‌وه‌ كه‌ چه‌نده‌ له‌و كێش���ه‌دا ده‌كه‌وینه‌ دیموك���رات ناچینه‌ ناو ئه‌و هاوكێش���ه‌‌و‬ ‫ب���ه‌ره‌ی توركی���اوه‌ من ئاوای پێناس���ه‌ لێكدانه‌وه‌ی���ه‌ ك���ه‌ بڵێی���ن پارتی به‌الی‬ ‫ناك���ه‌م‪ .‬توركیا له‌و كێش���ه‌یه‌دا به‌دوای توركیادای���ه‌‌و یه‌كێتی ب���ه‌الی ئێراندایه‌‪.‬‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی خۆیدا ده‌گه‌ڕێت‌و سروشتیه‌ ئێم���ه‌ پێمانوایه‌ كه‌ ئه‌و دوو الیه‌نه‌ زیاتر‬ ‫ك���ه‌ ئێم���ه‌ش وه‌ك حیزب���ی دیموكرات له‌چوارچێ���وه‌ی به‌رژه‌وه‌ن���دی حكومه‌تی‬ ‫ب���ه‌دوای ئ���ه‌وه‌دا ده‌گه‌ڕێین ك���ه‌ ره‌وتی هه‌رێمی كوردستاندا پێناسه‌ ده‌كرێن‪ .‬له‌و‬ ‫ئه‌و رووداوان���ه‌ به‌ئاراس���ته‌یه‌كدا بڕوات بابه‌ته‌وه‌ كه‌ ئێمه‌ ل���ه‌كام الیان نزیكین‪،‬‬ ‫دژی كۆماری ئیس�ل�امی بێ‪ .‬ئه‌وه‌نده‌ كه‌ له‌ڕاس���تیدا ئێمه‌ به‌هیچ الیه‌كدا ناكه‌وین‌و‬ ‫په‌یوه‌ندی به‌كێشه‌ی سوریاوه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئێمه‌ هه‌ر دووالش واته‌‪ ،‬یه‌كێتی نیش���تمانی‌و‬ ‫له‌و بابه‌ت���ه‌وه‌ به‌ته‌واوه‌تی دژی مانه‌وه‌ی پارت���ی دیموك���رات به‌دۆس���تی خۆمان‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی به‌شار ئه‌س���ه‌د‌و سیاسه‌ت‌و ده‌زانی���ن‪ .‬ئێم���ه‌ وه‌ك حیزبی دیموكرات‬ ‫هه‌ڵوێس���تی كۆماری ئیس�ل�امین‪ .‬ره‌نگه‌ به‌هیچ جۆرێك به‌ش���ێك له‌و هاوكێشانه‌‬ ‫له‌په‌یوه‌ندیی له‌گه‌ڵ سوریا كوردو توركیا نین كه‌ په‌یوه‌ندیی���ان به‌عێراقه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫راس���ته‌وخۆو ناڕاس���ته‌وخۆ به‌رژه‌وه‌ندی له‌و ملمالنێی���ه‌دا ئێران‌و توركیا بێگومان‬ ‫هاوبه‌شیان هه‌بێ‪ .‬النیكه‌م تا ئه‌و كاته‌ی به‌قازانج���ی خۆیان هه‌وڵ���ی گه‌مه‌كردن‬ ‫ك���ه‌ رژێمی به‌ش���ار ئه‌س���ه‌د ده‌ڕوخێت‪ .‬ده‌ده‌ن‪ .‬ئێمه‌ له‌ناو ئه‌م كێش���انه‌دا نین‌و‬ ‫به‌پێی ئه‌وه‌ی كۆماری ئیس�ل�امی كار بۆ زیاتر له‌چوارچێوه‌ی ئێران‌و كوردس���تانی‬ ‫مانه‌وه‌ی به‌شار ئه‌س���ه‌د ده‌كات‪ ،‬هه‌موو ئێراندا سیاس���ه‌ت ده‌كه‌ین‌و هه‌ڵوێس���ت‬ ‫هێزه‌كانی ئۆپۆزسیۆنی كۆماری ئیسالمی ده‌گرین‪.‬‬ ‫هه‌ڵوێستیان پش���تگیریكردنه‌ له‌ناڕازییان ئاوێنه‌‪ :‬له‌ئاستی عێراقدا ده‌بینین كێشه‌و‬ ‫له‌س���وریا‌و دژی سیاس���ه‌تی كۆم���اری قه‌یران���ه‌كان رۆژ ل���ه‌دوای رۆژ قووڵت���ر‬ ‫ئیسالمین‪.‬‬ ‫ده‌بن���ه‌وه‌‪ .‬به‌تایبه‌تی كێش���ه‌یه‌كی قووڵ‬ ‫‌ندیتان‬ ‫ه‬ ‫‌یو‬ ‫ه‬ ‫پ‬ ‫هی���چ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌م���ڕوو‬ ‫ه‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ل‬ ‫له‌نێ���وان هه‌رێم���ی كوردس���تان‌و به‌غدا‬ ‫‌؟‬ ‫ه‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫توركیا‬ ‫له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬هه‌ندێ جار باس���ی هێرشی به‌غدا‬ ‫‌كمان‬ ‫ه‬ ‫‌ندیی‬ ‫ه‬ ‫‌یو‬ ‫ه‬ ‫پ‬ ‫هیچ‬ ‫‌خێر‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫‌زیزی‪:‬‬ ‫ه‬ ‫ع‬ ‫خالید‬ ‫بۆ سه‌ر هه‌رێمی كوردستان ده‌كرێ‪ .‬ئایا‬ ‫‌شێك‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ئێم‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫چونك‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫نیی‬ ‫توركیا‬ ‫‌ڵ‬ ‫له‌گه‬ ‫ئێوه‌‪ ،‬په‌ره‌گرتنی ئه‌م كێشه‌و ملمالنێیانه‌‬ ‫پراكتیكی‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌ش���ێو‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌‪.‬‬ ‫ه‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫‌كێش���‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫نین‬ ‫به‌مه‌ترسییه‌ك بۆ سه‌ر خۆتان نازانن؟‬ ‫ئۆپۆزسیۆنی‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌ڕێت‬ ‫ه‬ ‫‌گ‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫كێش���‬ ‫خالید عه‌زیزی‪ :‬پێمانوایه‌ ئه‌و كێش���انه‌ی‬ ‫سوریا‪ ،‬رژێمی به‌ش���ار ئه‌سه‌د‪ ،‬توركیا‌و كه‌ له‌نێوان حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان‌و‬ ‫ئێران‌و كورد‌و عه‌ره‌ب‪.‬‬ ‫به‌غدادا هه‌یه‌‪ ،‬به‌شێكی زۆری ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫دیموكراتی‬ ‫پارتی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬دابه‌ش���بوونی‬ ‫سه‌ر چۆنیه‌تی خوێندنه‌وه‌ بۆ ده‌ستووری‬ ‫نیشتمانی‬ ‫‌كێتی‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تانی عێراق‌و‬ ‫عێراق‌و هه‌روه‌ها ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ چۆنیه‌تی‬ ‫‌و‬ ‫ن‬ ‫ئێرا‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫میحو‬ ‫دوو‬ ‫كوردس���تان به‌سه‌ر‬ ‫مامه‌ڵه‌كردنی الیه‌ن���ه‌كان له‌گه‌ڵ یه‌كدی‬ ‫‌؟‬ ‫ه‬ ‫‌بوو‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ئێو‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫‌س‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫توركیادا كاریگه‌ری‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی ئه‌و ده‌ستوره‌دا‪ .‬بۆیه‌ ئێمه‌‬ ‫هی���چ‬ ‫ئێس���تا‬ ‫ت���ا‬ ‫‌زی���زی‪:‬‬ ‫خالی���د عه‬ ‫هیوادارین ئه‌و كێش���انه‌ له‌ڕێگای یاس���ا‌و‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ئێم‬ ‫بارودۆخی‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫‌س���‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌ك���ی‬ ‫كاریگه‌رییه‬ ‫دانیش���تن‌و دیالۆگه‌وه‌ چاره‌س���ه‌ر بكرێ‪.‬‬ ‫ئێران‬ ‫كوردی‬ ‫‌و‬ ‫ت‬ ‫دیموك���را‬ ‫حیزب���ی‬ ‫وه‌ك‬ ‫ئه‌مه‌ باشترین شێوه‌یه‌ بۆ چاره‌سه‌ركردنی‬ ‫‌‪.‬‬ ‫ه‬ ‫‌بوو‬ ‫نه‬ ‫كێشه‌كانی عێراق‪ .‬هه‌ر‌وه‌ك ئاماژه‌م پێدا‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ش���بوون‬ ‫ه‬ ‫داب‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ���‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫پێتوای���‬ ‫‌‪:‬‬ ‫ه‬ ‫ئاوێن���‬ ‫ئێمه‌ به‌شێك له‌و كێشانه‌ نین‌و پێموانییه‌‬ ‫له‌داهاتوودا كاریگه‌ری ده‌بێت؟‬ ‫ئه‌و كێش���انه‌ بگاته‌ ئه‌و ئاسته‌ كه‌ ئێمه‌‬ ‫خالید عه‌زیزی‪ :‬هێش���تا زووه‌ له‌مباره‌وه‌‬

‫نه‌وشیروان مسته‌فا‌و‬ ‫ئه‌وانیتریش‬ ‫له‌ڕابردووشدا‬ ‫په‌یوه‌ندییان له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ئێران هه‌بووه‌و ئێستاش‬ ‫به‌پێی لێكدانه‌وه‌ی‬ ‫خۆیان درێژه‌یپێده‌ده‌ن‬

‫وه‌ك حیزبی دیموكرات ‌ی‬ ‫كودستان به‌دوای ئه‌وه‌دا‬ ‫ده‌گه‌ڕێین ك ‌ه ره‌وتی‬ ‫رووداوه‌كانی‌ ناوچه‌كه‌و‬ ‫سوریا به‌ئاراسته‌یه‌كدا‬ ‫بڕوات دژی كۆماری‬ ‫ئیسالمی بێ‬

‫دیموكراتی كوردستان‬ ‫هه‌س���ت به‌مه‌ترس���ی‌و هه‌ڕه‌ش���ه‌بكه‌ین‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئێمه‌ كه‌ لێره‌ین رێزمان بۆ یاسای‬ ‫عێراق���ی فی���دراڵ‌و حكومه‌ت���ی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬حیزبی دیموك���رات له‌ڕابردوودا‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی باش���ی هه‌ب���ووه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫حكومه‌تی ناوه‌ندیی عێراق‪ ،‬ئایا له‌ئێستادا‬ ‫هی���چ هه‌وڵتان���داوه‌ له‌گ���ه‌ڵ حكومه‌تی‬ ‫ناوه‌ندیی عێراق په‌یوه‌ندیتان هه‌بێ؟‬ ‫خالی���د عه‌زی���زی‪ :‬له‌ئێس���تادا هی���چ‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی ئه‌وتۆمان له‌گه‌ڵ حكومه‌تی‬ ‫ناوه‌ندیی عێ���راق نییه‌‪ .‬هۆكاره‌كه‌ش���ی‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ زۆر به‌پێویس���تمان نه‌زانیوه‌‪.‬‬ ‫م���ادام ئێم���ه‌ له‌چوارچێ���وه‌ی هه‌رێمی‬ ‫كوردستانداین‌و راس���ته‌وخۆ هیچ زه‌ره‌ر‌و‬ ‫زیانێكمان بۆ حكومه‌تی عێراق‌و هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان نییه‌‪ ،‬به‌باش���مان نه‌زانیوه‌‬ ‫ك���ه‌ بكه‌وینه‌ ش���ێوازێكی دیك���ه‌وه‌ بۆ‬ ‫مامه‌ڵه‌ك���ردن له‌گ���ه‌ڵ حكومه‌تی به‌غدا‌و‬ ‫له‌ئێستادا پێویس���تمان به‌و په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌م دواییانه‌دا به‌هۆی‌ گه‌وره‌بوونی‌‬ ‫ملمالنێیه‌كانی ناوچه‌ك���ه‌وه‌‪ ،‬له‌هه‌بوونی‌‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌یه‌كی راسته‌وخۆ یان ناڕاسته‌وخۆ‬ ‫ئاگادار كراونه‌ته‌وه‌؟‬ ‫خالید عه‌زیزی‪ :‬تا ئێس���تا هیچ ش���تێكی‬ ‫وه‌ها به‌ئێمه‌ نه‌وت���راوه‌و له‌گه‌ڵ ئێمه‌ش‬ ‫ب���اس نه‌كراوه‌‪ .‬به‌پێی ئ���ه‌و زانیاریانه‌ی‬ ‫ده‌رب���اره‌ی كۆماری ئیس�ل�امی هه‌مانه‌‌و‬ ‫ئه‌زموونی زۆرمان له‌وباره‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئێمه‌ بۆ‬ ‫خۆمان له‌ئاست توانای خۆمان ئاماده‌یی‬ ‫خۆمانم���ان هه‌ی���ه‌‪ .‬ئه‌گ���ه‌ر له‌داهاتوودا‬ ‫حاڵه‌تێك بێته‌ گۆڕێ‌و ناچار بین به‌رگری‬ ‫له‌خۆم���ان بكه‌ین‪ ،‬ئه‌وا به‌رگری له‌خۆمان‬ ‫ده‌كه‌ین‪.‬‬

‫ئێمه‌ به‌هیچ‬ ‫الیه‌كدا ناكه‌وین‌و‬ ‫یه‌كێتی نیشتمانی‌و‬ ‫پارتی دیموكرات ‌ی‬ ‫كوردستانیش به‌دۆستی‬ ‫خۆمان ده‌زانین‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ح���زوری كۆم���اری ئیس�ل�امی‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردس���تاندا چ���ۆن ده‌بینن‪.‬‬ ‫ئایا حزوری ئێ���ران زیانی‌ بۆ حیزبه‌كانی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی كوردستان‌و كوردی رۆژهه‌اڵت‬ ‫نییه‌؟‬ ‫خالی���د عه‌زی���زی‪ :‬كۆماری ئیس�ل�امی‌و‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان كۆمه‌ڵێك‬ ‫په‌یوه‌ندی دیپلۆماتی���ك‌و ئابووری‪...‬هتد‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ یه‌كدی هه‌یه‌‪ .‬ئ���ه‌وه‌ له‌ڕوانگه‌ی‬ ‫ئێم���ه‌وه‌ زۆر سروش���تی‌و ئاس���اییه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی كه‌ په‌یوه‌ن���دی به‌وه‌وه‌ هه‌بێ‬ ‫كۆماری ئیس�ل�امی له‌هه‌رێمی كوردستان‬ ‫زه‌ره‌ر‌و مه‌ترسی بۆ سه‌ر ئێمه‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌و‬ ‫پێی���ه‌ی ئێمه‌ له‌چوارچێ���وه‌ی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردستانداین‪ ،‬ئه‌وا ئه‌وان ده‌بێ‬ ‫رێوش���وێنی ئه‌منی تایبه‌ت بۆ پاراستنی‬ ‫ئێمه‌ بگرنه‌ب���ه‌ر‪ .‬له‌ئێس���تادا له‌وباره‌وه‌‬

‫‪5‬‬

‫هه‌ڕه‌ش���ه‌یه‌كی دیاریكراوم���ان بۆ س���ه‌ر‬ ‫خۆمان نه‌بینیوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬خوێندنه‌وه‌تان بۆ س���ه‌ردانه‌كه‌ی‬ ‫ئ���ه‌م دواییه‌ی "نه‌وش���یروان مس���ته‌فا"‪،‬‬ ‫رێكخه‌ری گش���تی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان بۆ‬ ‫ئێران چییه‌؟‬ ‫خالی���د عه‌زی���زی‪ :‬م���ن ناچم���ه‌ ن���او‬ ‫ورده‌كاریه‌كان���ی ئه‌و جۆره‌ س���ه‌ردانانه‌‪،‬‬ ‫ی���ان په‌یوه‌ن���دی‌و دانیش���تنی رێبه‌رانی‬ ‫حیزبه‌كانی باش���ور‌و حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان له‌گه‌ڵ كۆماری ئیس�ل�امی‪.‬‬ ‫باش���تروایه‌ له‌و باره‌وه‌ له‌خۆیان پرسیار‬ ‫بكه‌ن‪ .‬سروش���تییه‌ ئ���ه‌و حیزبانه‌‪ ،‬یان‬ ‫ئ���ه‌و كه‌س���ایه‌تیانه‌ له‌ڕابردووش���دا ئه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییانه‌یان هه‌بووه‌و ئێستاش به‌پێی‬ ‫لێكدان���ه‌وه‌ی خۆیان ئ���ه‌و په‌یوه‌ندییانه‌‬ ‫درێژه‌پێ���ده‌ده‌ن‪ .‬بۆیه‌ ئ���ه‌وه‌ په‌یوه‌ندیی‬ ‫به‌خۆیانه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بڕیاره‌ دكتۆر "به‌رهه‌م س���اڵح"‪،‬‬ ‫جێگ���ری س���كرتێری گش���تیی یه‌كێتی‬ ‫نیش���تمانی كوردس���تان ئ���ه‌م هه‌فته‌یه‌‬ ‫ب���ه‌ س���ه‌ردانێكی فه‌رمی بگات���ه‌ تاران‪.‬‬ ‫ده‌وت���رێ ئ���ه‌م س���ه‌ردانانه‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌وه‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌ ئێران نیگه‌رانی عێراق‌و‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تانه‌ له‌دوای مام جه‌الل‪.‬‬ ‫خوێندنه‌وه‌تان له‌مباره‌وه‌ چییه‌؟‬ ‫خالی���د عه‌زیزی‪ :‬م���ن له‌مب���اره‌وه‌ هیچ‬ ‫ئ���اگادار نیم‌و ئاگاداری ئ���ه‌وه‌ش نیم كه‌‬ ‫ئێران چۆن چاو له‌و مه‌سه‌له‌یه‌ ده‌كات‌و چ‬ ‫خوێندنه‌وه‌یه‌كی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌م په‌یوه‌ندی‌و س���ه‌ردانانه‌ی كه‌‬ ‫له‌نێ���وان هه‌رێمی كوردس���تان‌و كۆماری‬ ‫ئیس�ل�امیدا هه‌یه‌‪ ،‬ل���ه‌و رووه‌وه‌ كه‌ ئێوه‌‬ ‫ئۆپۆزس���یۆنی كۆم���اری ئیس�ل�امین‪،‬‬ ‫پێتوانییه‌ به‌زه‌ره‌ری ئێوه‌یه‌؟‬ ‫خالی���د عه‌زی���زی‪ :‬ئه‌مه‌ به‌س���تراوه‌ته‌وه‌‬ ‫به‌وه‌وه‌ كه‌ ئێمه‌ به‌دوای چیدا ده‌گه‌ڕێین‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئێم���ه‌ پێمانوابێ له‌گرژی‌و ئاڵۆزی‬ ‫نێ���وان حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس���تان‌و‬ ‫كۆماری ئیسالمی فه‌زایه‌ك دروستده‌بێ‌و‬ ‫ل���ه‌و فه‌زای���ه‌دا ئێم���ه‌ ده‌ره‌تانێكمان بۆ‬ ‫ش���ه‌ڕی چه‌كداری ده‌س���تده‌كه‌وێ‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫شتێكی دیكه‌یه‌ كه‌ من به‌ش به‌حاڵی خۆم‬ ‫پێموایه‌ كێشه‌ی ئێمه‌ به‌شه‌ڕی چه‌كداری‬ ‫دژی كۆماری ئیس�ل�امی چاره‌سه‌ر نابێ‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی دیكه‌وه‌ ئ���ه‌و په‌یوه‌ندییه‌ی كه‌‬ ‫له‌نێوان حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس���تان‌و‬ ‫كۆماری ئیس�ل�امیدا هه‌یه‌‪ ،‬به‌پێی یاسای‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی زۆر سروشتییه‌‪ .‬ئه‌وه‌ له‌الی‬ ‫ئێمه‌ شتێكی سه‌یر نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باشه‌ هه‌ڵوێستان چییه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌و ملمالنێیه‌ی‌ له‌نێ���وان هه‌ولێر‌و به‌غدا‬ ‫له‌ئارادایه‌؟‬ ‫خالید عه‌زی���زی‪ :‬پێمانوایه‌ دوای ئه‌وه‌ی‬ ‫عێ���راق كه‌وتۆته‌ خان���ه‌ی چه‌ند‌و چونی‬ ‫جێخس���تنی فیدراڵی���زم‌و دیموكراس���ی‌و‬ ‫یاسامه‌ندكردنی رێگاچاره‌كان‪ ،‬كاتی ده‌وێ‬ ‫تا هه‌ردووال باش���تر له‌یه‌ك���دی تێبگه‌ن‪.‬‬ ‫س���ه‌یر نییه‌ ك���ه‌ دوای روخانی رژێمێكی‬ ‫دیكتاتۆری وه‌ك س���ه‌دام‪ ،‬ئه‌و كێشانه‌ی‬ ‫كه‌ ده‌یان س���اڵه‌ به‌چاره‌س���ه‌رنه‌كراوی‬ ‫ماونه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌ئاس���انی چاره‌سه‌ر نه‌بن‌و‬ ‫ئه‌وه‌ كات���ی ده‌وێ‪ .‬پێموایه‌ كات به‌ره‌و‬ ‫ئه‌و ئاراسته‌یه‌ ده‌ڕوات كه‌ به‌غدا‌و هه‌ولێر‬ ‫زیات���ر له‌یه‌ك���دی تێبگ���ه‌ن‌و میكانیزمی‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی كێش���ه‌كانی نێوانیان‬ ‫بدۆزنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬باش���ه‌ په‌یوه‌ندیت���ان له‌گ���ه‌ڵ‌‬ ‫ئیس���رائیل‌و ئه‌مه‌ری���كا چۆن���ه‌و ل���ه‌چ‬ ‫ئاستێكدایه‌؟‬ ‫خالید عه‌زی���زی‪ :‬له‌به‌رئه‌وه‌ كه‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫زلهێزێكی جیهانییه‌و واڵتێك كه‌ دامه‌زراوه‌ی‬ ‫جۆراوج���ۆری تێدای���ه‌و هه‌روه‌ه���ا واڵتی‬ ‫لۆبیگه‌رییه‌‌و له‌سیاس���ه‌تی نێوده‌وڵه‌تیدا‬ ‫ده‌وری زۆره‌‪ ،‬ده‌مێكه‌ په‌یوه‌ندیمان له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و واڵته‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم تا ئێس���تاش هیچ‬ ‫هۆكارێك نابینین بۆ ئه‌وه‌ی په‌یوه‌ندیمان‬ ‫له‌گه‌ڵ ئیسرائیل هه‌بێ‪.‬‬ ‫تێبینی‌‪ :‬بۆ خوێندنه‌وه‌ی‌ كۆی‌ گفتوگۆكه‌‪،‬‬ ‫سه‌ردانی‌ سایتی‌ ئاوێنه‌نیوز بكه‌‪:‬‬ ‫‪www.awene.com‬‬

‫سیاسەت‌و ئەوانەی نەشتەرگەری‬ ‫جوانیی بۆ دەکەن «‪»1‬‬ ‫له‌زنجیرەیەک وتاری پێشوودا‪ ،‬باسم لەوە‬ ‫کرد کە قس���ەکردن لەس���ەر کۆمەڵگای‬ ‫بێسیاس���ەت مەحاڵە‪ .‬هی���چ کەس‌و هیچ‬ ‫بیریارێ���ک نیی���ە تێ���زەی وای بووبێت‪،‬‬ ‫سیاس���ەت کردارێکی هەمیشەییە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫جەغت���م لەوەک���ردەوە کە بک���ەری ئەم‬ ‫ک���ردارە جیاوازە له‌بکەری رۆش���نبیریی‪،‬‬ ‫جیاکاریمکرد له‌نێوان جۆرە سیاسەتێکدا‬ ‫ک���ە تایبەتە بە کایەی سیاس���ەت خۆی‪،‬‬ ‫لەگ���ەڵ ج���ۆرە دەرکەوتەیەک���ی ت���ری‬ ‫سیاس���ەت له‌کایەکانی تردا‪ .‬دوای ئەوە‬ ‫هەندێ هەوڵی وەاڵمدانەوەم بینی لەالیەن‬ ‫هەندێ هاوڕێی ئازیزەوە کە ناڕاستەوخۆ‬ ‫وەاڵم���ی بۆچوونەکانی���ان دابووم���ەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم بەداخەوە هێن���دەی وەاڵمی جۆرە‬ ‫تێگەیش���تنێکی گش���تی‌و تەس���ەورێکی‬ ‫پێش���وەخت بوو لەسەر نوسینەکەی من‪،‬‬ ‫لەدوورو نزی���ک وەاڵمی بۆچوونەکانی من‬ ‫نەب���وون‪ .‬بە هەرحاڵ لێرەدا نیازێکم نییە‬ ‫وەاڵمی ک���ەس بدەم���ەوە‪ ،‬بۆچوونەکان‬ ‫لەبەردەس���تی خوێنەراندان‌و دەتوانن بە‬ ‫ئاس���انی بگەڕێنەوە سەریان‌و رای خۆیان‬ ‫دروس���تبکەن‪ .‬پێش���موایە ئەوجیاوازیانە‬ ‫هێندەی دەوڵەمەندمان دەکەن هەژارمان‬ ‫ناک���ەن‌و س���وودیان له‌تەوافوقی روکەش‬ ‫زیاترە‪ .‬هێند هەیە له‌کۆی سەرەنجەکاندا‬ ‫دوو بۆچوون رایانگرتم‪ ،‬یەکێکیان پابەندی‬ ‫دەسەاڵتە‌و رای وایە ئەوەی له‌کوردستان‬ ‫لووت���ی ژەنیوەت���ە هەم���وو ش���تێکەوە‬ ‫دەس���ەاڵتە نەوەک سیاس���ەت‪ ،‬بەم پێیە‬ ‫سیاس���ەت خۆی بێگوناهە‌و کارێکی لەم‬ ‫مەسەلەیەدا نییە‪ ،‬ئەوەی ناشیرینی کردوە‬ ‫پارتی‌و یەکێتیی���ە‪ .‬بۆچوونی دووەمیش‬ ‫درێژک���راوەی هەم���ان تێزەی���ە‌و رایوایە‬ ‫ئەوەی له‌کوردستان روودەدات سیاسەت‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵکو تاوان‌و دزی‌و رووتکردنەوە‌و‬ ‫گەمەی مافیاییە‪ .‬ه���ەر دوو بۆچوونەکە‬ ‫بە جەوه���ەر یەک���ن‌و دوو دی���وی یەک‬ ‫تێزەن‪ .‬لێرەدا قس���ە ل���ەو هەڵەیە ناکەم‬ ‫کە دەس���ەالت له‌سیاسەت جیادەکاتەوە‌و‬ ‫تەنی���ا لەس���ەر تێ���زەی دووەم دەدوێم‪.‬‬ ‫هێندەی مەبەستیش���م رەخنەکردنی ئەم‬ ‫تێگەیشتنە تاک رەهەندەیە بۆسیاسەت‪،‬‬ ‫مەبەستم وەاڵمدانەوەی هیچ کەس نییە‪.‬‬ ‫پرسیارەکە ئەوەیە‪ :‬ئاخۆ سیاسەت بەس‬ ‫ئەو زانس���تەیە کە کۆمەڵگا رێکدەخات‌و‬ ‫سیس���تمی ملمالنێکان ئۆرگانیزە دەکات‪.‬‬ ‫ئایا ئەم گەمە پاکەیە کە جگە له‌ڕێکخستن‌و‬ ‫ریفۆرم‌و هاوسەنگی دروستکردن کاری تری‬ ‫نییە؟ یان لەجەوهەردا هەم ملمالنێ‌و هەم‬ ‫ستەم‌و هەم کۆمەڵکوژی‌و هەم دزی‌و هەم‬ ‫رووتکردنەوەش بەشێکن له‌سیاسەت؟ ئەم‬ ‫هەوڵە بۆ جوانکردنی رووی سیاس���ەت‪،‬‬ ‫وێناکردن���ی وەک چاالکیی���ەک کە تەنیا‬ ‫بەرپرس���ە له‌ش���تە باش���ەکان‌و بەرپرس‬ ‫نیی���ە له‌خراپ���ەکان‪ ،‬هەمان ئ���ەو دۆخە‬ ‫کۆمیدییەی هەن���دێ له‌مەزهەبییەکانمان‬ ‫ب���ە ی���ادا دەهێنێتەوە‪ ،‬ک���ە دەڵێن دین‬ ‫خۆی باش���ە‪ ،‬بۆ خێرو خۆشی‌و ئاشتییە‪،‬‬ ‫ئەوەی کە دەبینین لەسایەی دیندا خەڵک‬ ‫دەکوژێ���ت‪ ،‬ئازاردەدرێ���ت‪ ،‬پەیوەن���دی‬ ‫ب���ە دینەوە نییەو ش���تێکی دیکەیە‪ .‬ئەو‬ ‫هەوڵە کۆمیدییەی مارکس���ییەکانمان بە‬ ‫بیردەخاتەوە کە س���ەبارەت بە س���تەمی‬ ‫دەوڵەتانی بلۆکی خۆرهەاڵت دەیانگووت‬ ‫ئەم دزی‌و تاوان‌و حکومەتە پۆلیس���یانە‪،‬‬ ‫پەیوەندییان بە مارکسیزمەوە نییە‪ .‬گەر‬ ‫وادانێین دزی‌و تااڵنی‌و کوشتن‌و مافیۆزی‬ ‫پەیوەندییان بەسیاسەتەوە نییە‪ ،‬چیمان‬ ‫بۆ دەمێنێتەوە؟ بەوپێیە بێت رۆبس���پێر‬ ‫کە س���ەری نەیارانی دەپاران���د‪ ،‬بێپەروا‬ ‫خوێنی دەڕش���ت‪ ،‬سیاس���ەتی نەدەکرد‪،‬‬ ‫ئەو تەنی���ا پیاوکوژێک بوو بۆ خۆش���ی‬ ‫خەڵکی دەکوشت‪ .‬بەوەدا سیاسەت دزی‌و‬ ‫پیاوک���وژی تێدا نییە‪ ،‬کەوات���ە ناپلیۆن‬ ‫دەمێک پەالماری ئەوروپای دەدا‪ ،‬جەنگی‬ ‫گەورەی بەرپادەکرد‪ ،‬سیاسەتی نەدەکرد‪،‬‬ ‫گ���ەر سیاس���ەت پەیوەن���دی ب���ە دزی‌و‬ ‫کوشتنەوە نەبێت‪ ،‬ئەوکات ئینگلیزەکان‪،‬‬ ‫فەرەنسییەکان‪ ،‬هۆڵەندییەکان کە نیوەی‬ ‫زەمینی���ان داگیرک���رد‌و س���ەدان واڵتیان‬ ‫تااڵنک���رد‪ ،‬کاتێ���ک میللەتانی���ان دەنایە‬ ‫ژێردەس���تی خۆیان‪ ،‬ملیۆنەه���ا مرۆڤیان‬ ‫دەکردە کۆیلە‪ ،‬قازانجەکەش���ی دەچووە‬ ‫گیرفان���ی کۆمەڵێ���ک ئەرس���تۆکرات‌و‬ ‫س���ەرمایەدارەوە سیاس���ەتیان نەدەکرد‪.‬‬ ‫بەم پێیە کۆیلەیەتی‪ ،‬کوشتن‪ ،‬تااڵنکردنی‬ ‫میللەتان‪ ،‬ئیمپریالیزم‪ ،‬هیچیان سیاسەت‬ ‫نیین‪ ،‬چونکە گەر دزی‌و جەردەیی پارتی‌و‬ ‫یەکێت���ی سیاس���ەت نەبێت‪ ،‬ب���ۆ دەبێت‬ ‫دز‌و جەردەی���ی ئینگلی���ز‌و هۆڵەندییەکان‬ ‫سیاس���ەت بێ���ت؟ ئ���ەوکات بەپێی ئەم‬ ‫پێناس���ە عاجباتییە‪ ،‬هەت���ا هیتلەر‪-‬یش‬ ‫سیاس���ەتی نەک���ردووە‪ ،‬جەنگی جیهانی‬

‫یەکەم‌و دووەمیش کە جەنگی کوش���تن‌و‬ ‫دزین‌و تااڵنکردنی گەورە بوون‪ ،‬سیاسەت‬ ‫نی���ن‪ .‬ب���ۆ ئ���ەوەی له‌هیتل���ەر تێبگەین‬ ‫بەس���ە کتێبێک لەس���ەر س���ایکۆلۆژیای‬ ‫دز‌و تاوان���کاران بخوێنین���ەوە‌و کەم‌و زۆر‬ ‫پێویس���تیمان بەوە نییە جەنگی جیهانی‬ ‫وەک دیاردەیەک���ی ئابووریی‌و سیاس���ی‬ ‫ببینین‪ ...‬ستالین هەم پیاوکوژ بوو هەم‬ ‫زەوتک���ەر‪ ،‬هەم زۆردار‪ ،‬هەموو س���امانی‬ ‫روسیاش���ی خس���تبووە رکێفی گروپێکی‬ ‫کەم���ەوە له‌کۆمۆنیس���تان‪ ،‬بەپێ���ی ئەم‬ ‫پێناسەیە س���تالین له‌سیاسەتدا جێگای‬ ‫نابێتەوە‪ ،‬هەروەها ماو‌و سەدام حوسەین‌و‬ ‫زۆرین���ەی دیکتاتۆرەکان���ی تری���ش‪...‬‬ ‫ک���ە دزی‌و تااڵن���ی ئاب���ووری‌و جەنگ‌و‬ ‫چەوس���اندنەوەی خەڵک‌و مۆنۆپۆڵکردنی‬ ‫س���امان سیاس���ەت نەبێت‪ ،‬کەواتە هیچ‬ ‫ی���ەک ل���ەو دیکتاتۆران���ە سیاس���ەتیان‬ ‫نەکردووە‪ .‬بەپێی ئەمجۆرە تێگەیش���تنە‪،‬‬ ‫ئەو کارتێل���ه‌ ئابووریی���ە گەورانەش کە‬ ‫له‌جیهان���دا میللەتان‌و واڵتان تااڵندەکەن‪،‬‬ ‫رۆڵ���ی گەورەی���ان له‌دەستنیش���انکردنی‬ ‫سیاس���ەتی ناوخ���ۆ‌و دەرەوەی دەوڵەتە‬ ‫خۆرئاواییەکان���دا هەی���ە‪ ،‬مێژوویەک���ی‬ ‫درێژیان له‌چەوس���اندنەوەو بەڕۆبۆتکردنی‬ ‫مرۆڤدا هەیە‪ ،‬ئەمانە هیچیان سیاس���ەت‬ ‫ناکەن‪ ،‬چونکە سیاسەت هونەرێکی پاک‌و‬ ‫موقەده‌س���ە‪ .‬ناکرێت ئ���ەو هەموو گەمە‬ ‫دزێوەی سیاسییەکان بە کۆمپانیاکانەوە‬ ‫گرێدەدات بە سیاس���ەت بزانین‪ ،‬ناکرێت‬ ‫دەستی کۆمپانیاکانی نەوت له‌ئیدارەدانی‬ ‫سیاس���ی چەندەه���ا واڵتی زلهێ���زدا بە‬ ‫سیاس���ەت بزانین‪ ...‬سیاس���ەت هونەری‬ ‫رێکخس���تنە‪ ،‬زانس���تێکی بەرزە کە هیچ‬ ‫س���ەروکارێکی بەم هەم���وو زوڵم‌و دزی‌و‬ ‫تااڵنکردنە رێکخراوەوە نییە‪.‬‬

‫سیاسەت کایەیەکی‬ ‫کراوەیە‪ ،‬دەشێت‬ ‫شانسی سەرعەشرەتێکی‬ ‫جاهیل لەناویدا‬ ‫له‌شانسی گەورەترین‬ ‫فەیلەسوف گەورەتر‬ ‫بێت‬ ‫لەڕاس���تیدا ئ���ەم پێناس���ەیە بەجۆرێکی‬ ‫سەرسوڕهێن ئیفلیج‌و هەڵەیە‪ .‬بەجۆرێکی‬ ‫بێوێن���ە ک���ە پێش���وەخت له‌مێ���ژوودا‬ ‫نەبووە‪ ،‬سیاس���ەت له‌هەم���وو رەهەندە‬ ‫شەیتانییەکانی پاکدەکاتەوە‌و دەیگۆڕێت‬ ‫بۆ چاالکییەکی بااڵ ک���ە تەنیا کۆمەڵێک‬ ‫خەڵکان���ی بەئەخالق‪ ،‬کەس���انێک دوورن‬ ‫له‌زوڵ���م‌و دزیکردن‌و خواس���تی کۆنترۆڵ‪،‬‬ ‫بەئامانجی ریفۆرمی دۆخی ئینس���انیمان‬ ‫ئەنجامیدەدەن‪ .‬لێرەدا سیاسەت‌و ئەخالق‬ ‫بەجۆرێک لەجۆرەکان وەها تێکەڵکراون‪،‬‬ ‫وا دەردەکەوێت وەک ئەوەی سیاس���ەت‬ ‫دیوە پراکتیکییەک���ەی ئەخالق‌و ئەخالق‬ ‫دی���وە تیورییەک���ەی سیاس���ەت بێ���ت‪.‬‬ ‫لێرەدایە هەستدەکەم هیچ کات بە هەڵەدا‬ ‫نەچووم کە ئەم دیاردەیەم بە «سیاسەت‬ ‫پەرس���تی» ناونا‪ ...‬لەم تێگەیش���تنەدا‬ ‫سیاسەت لەوە دەردەچێت کایەی ملمالنێی‬ ‫باش‌و خراپ بێ���ت‪ ،‬لەوە دەردەچێت ئەو‬ ‫چوارچێ���وە کۆمەاڵیەتییە رێکخراوە بێت‬ ‫کە داد‌و بێدادی‪ ،‬ش���ەرعی‌و ناش���ەرعی‬ ‫تێیدا دەکەونە ش���ەڕەوە‪ ،‬بەڵکو دەبێتە‬ ‫کایەیەک ک���ە خۆی هەڵگ���ری چاکەیە‪،‬‬ ‫وات���ە ملمالنێک���ە لێرەدا له‌ب���ری ئەوەی‬ ‫ملمالنێ���ی چەند بۆچ���وون‌و دیدێک بێت‬ ‫له‌کایەیەکدا کە ناوی کایەی سیاس���ییە‪،‬‬ ‫دەبێتە ملمالنێ له‌نێوان ش���تێکی باش‌و‬ ‫بڵند‌و غەمخ���ۆردا کە ناوی سیاس���ەتە‪،‬‬ ‫لەگەڵ ش���تێکی دیکەدا کە ناوی ترس���ە‬ ‫له‌سیاس���ەت‪ ،‬ناوی دوژمنانی سیاسەتە‪،‬‬ ‫ناوی هەڵگرانی عەقڵییەتی ش���اعیرییە‪.‬‬ ‫ئیتر دوژمنی هەرە گەورە لەسیاس���ەتەوە‬ ‫نایەتە دەرێ‪ ،‬بەڵکو لەو کایە‌و عەقڵییەتە‬ ‫ترسناک‌و شەیتانییەوە دێتەدەرێ کە ناوی‬ ‫عەقڵییەتی ش���اعیرییە‪ .‬ئیتر شاعیران‌و‬ ‫زمانی ئەوان دەبێت بە هەڕەش���ە بۆ سەر‬ ‫داهاتوومان‪ ،‬بۆ س���ەر گەنجەکانمان‪ ،‬بۆ‬ ‫سەر پاش���ەڕۆژی کۆمەڵگا‪ ...‬نەوەک ئەو‬ ‫سیاسییە باش���انەی لەغەمی رێکخستنی‬ ‫کۆمەڵگادان‪.‬‬ ‫»»‪19‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )335‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/17‬‬

‫لە"سەرۆک عەشرەت"ەوە بۆ "کوڕە ئازاکە"‬ ‫گۆڕانی وێنەی بارزانی لەمیدیای تورکیدا‬ ‫ ئا‪ :‬دانا نه‌وزه‌ر‬ ‫"لەنێو میدیای نەتەوەپەرستی تورکیدا‬ ‫وەک دوژمنی ژمارەیەکی خەڵک پیشان‬ ‫دەدرێم‪ .‬ئەوەیش لەبەرئەوەی من‬ ‫هەڵمەتی هەڕەشەو فشاری تورکیا‬ ‫قبوڵ ناکەم"‪ ،‬ئەمە وتەی مەسعود‬ ‫بارزانی‪ ،‬سەرۆکی هەرێمی کوردستانە بۆ‬ ‫رۆژنامەی لومۆندی فەرەنسی‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەم وتانە هی ئەمڕۆ نین‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ه���ی پێنج س���اڵ لەمەوب���ەرن‪ .‬ئەوکات‬ ‫میدیای تورکی رۆژانە هەواڵەکانی بارزانی‬ ‫ئەگواستەوەو بەگرنگیەوە لێدوان‌و جوڵە‬ ‫سیاسیەکانی روماڵ ئەکرد‪.‬‬ ‫پاش پێنج ساڵ‪ ،‬میدیای تورکی هێشتا‬ ‫بەردەوامە لەگرنگیپێدان بەبارزانی‪ ،‬بەاڵم‬ ‫جیاوازی روماڵی ئێس���تا لەجاران ئەوەیە‬ ‫ک���ە چی���دی بارزانی لەمیدی���ای تورکیدا‬ ‫"سەرۆک عەش���رەت" نییەو وەک دوژمنی‬ ‫ژمارە یەکیش ناناسێنرێ‪.‬‬ ‫موحەمە عەلی بیراند‪ ،‬نوسەری ناسراوی‬ ‫تورک‪ ،‬لەنوسینێکیدا بەناوی "خۆ دوێنێ‬ ‫بارزان���ی دوژمن بوو" نهێن���ی ئەم گۆڕانە‬ ‫گەورەیەی وێنەی بارزانی ش���یدەکاتەوە‪.‬‬ ‫بیران���د دەڵێ‪" :‬تا دوێنێ بارزانی لەچاوی‬ ‫ئێمەدا دوژمنێکی کۆم���اری تورکیا بوو‪.‬‬ ‫لەئاس���ت جوڵ���ەی پەکەک���دا بێدەن���گ‬ ‫ب���وو‪ .‬متمان���ەی حکومەت���ی ئەنقەرەی‬ ‫لەدەس���تدابوو‪ .‬دی���دارو کۆبون���ەوەکان‬ ‫وەس���تێنران‪ ،‬کار گەیش���تە ئ���ەوەی‬ ‫دوژمنایەتیەکی هەمەالیەن رابگەیەنرێت‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم ئەمڕۆ ه���ەم تورکی���ا ئەزانێت کە‬ ‫پاراستنی ئاسایشی ناوخۆیی بەوە دەبێت‬ ‫باکوری عێراقێکی دۆستمان هەبێت نەک‬ ‫دوژمن‪ .‬بارزانی���ش دەزانێت تورکیا تاکە‬ ‫دەالق���ەی ئابوریە ب���ۆ هەرێمەکەی‪ .‬هەر‬ ‫بۆیە خەریکە دوبارە ئەبینەوە بەدۆست"‪.‬‬ ‫گۆڕانکاری���ەکان ل���ەم چەند س���اڵەی‬ ‫دوایی���دا هێندە خێران ک���ە نەک رۆژنامە‬ ‫میان���ڕەوەکان‪ ،‬بەڵک���و ئەوانەیش���یان‬ ‫کە بەنەتەوەپەرس���ت ناس���راون‪ ،‬چیدی‬ ‫بارزانی وەک دوژمنێکی مەترس���یدار وێنا‬ ‫ناکەن‪ .‬هەر کاتێ���ک دەوڵەت باخچەلی‪،‬‬ ‫س���ەرۆکی توندڕەوترین پارتی نەتەوەیی‬ ‫تورکی باس���ی بارزانی دەکات بە "بەڕێز"‬ ‫ناویدەب���ات‌و بە"ه���اوکاری پەکەک���ە"ش‬ ‫تۆمەتباری ناکات‪.‬‬ ‫گرنگتری���ن ئام���اژەی ئ���ەم کران���ەوە‬

‫الپه‌ڕه‌ی یه‌که‌می رۆژنامه‌ی یه‌نی شه‌فه‌ق _ چوارشه‌ممه‌ ‪11‬ی ته‌موز‬ ‫ئەرمەهان یڵماز‪ ،‬لەنوس���ینێکدا دەڵێت‬ ‫تورکیا بەڕێوەچوو‪.‬‬ ‫سیاس���ەتی کرانەوە ب���ەڕووی بارزانیدا کە بەش���ێک لەمیدیای تورکی لەئێستادا‬ ‫لەالی���ەن دەوڵ���ەت‌و میدی���ای تورکیەوە لەهەوڵی ئەوەدان کە وێنەی "کوڕە ئازاکە"‬ ‫بەدەر نییە لەڕەخنەی بەشێک لەنوسەرو بۆ بارزانی دروس���ت بک���ەن‪ .‬نمونەش بۆ‬ ‫ئەم قسەیە بەوە دەهێنێتەوە کە هەریەکە‬ ‫رۆژنامەنوسە تورکەکان‪.‬‬ ‫بەاڵم میدیای نەتەوەپەرس���تی تورکی لەڕۆژنامەکانی حوڕیەت‌و سەباح‌و میللیەت‪،‬‬ ‫هێش���تا بەهەس���تیاریەوە مامەڵە لەگەڵ س���یان لەڕۆژنامە بەناوبانگەکانی تورکیا‪،‬‬ ‫بارزانی���دا دەکات‌و گومان���ی هەیە لەوەی هەواڵێکیان باڵوکردبویەوە کە باس لەوە‬ ‫بارزانی بوبێتە دۆس���تێکی راس���تەقینە‪ .‬دەکات تەنها لەماوەی پێنج ساڵدا‪ ،‬چوار‬ ‫مەهمەت عەلی گولەر‪ ،‬نوسەر لەبابەتێکدا هەزار ئەندامی پەکەکە قەناعەت پێبکات‌و‬ ‫باس لەوە دەکات کە سیاس���ەتی "س���فر لەش���اخ بیانهێنێت���ە خ���وارەوەو کاریان‬ ‫کێش���ە"ی ئەحمەد داودئۆغڵوی وەزیری ب���ۆ بدۆزێتەوەو ژنیش���یان ب���ۆ بهێنێت‪.‬‬ ‫دەرەوەی تورکی���ا بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ نوس���ەرەکە دەپرسێت‪" :‬دەوڵەتی تورکیا‬ ‫دراوس���ێکانی تورکی���ادا خەریکە دەبێتە پاش پێنج س���اڵ لەشەڕکردن توانیویەتی‬ ‫سیاس���ەتی "س���فر دراوس���ێ"‪ ،‬هۆکاری دوو هەزار پەکەکە بکوژێت‪ ،‬باش���ە چۆن‬ ‫بارزانی توانی چوار هەزار گه‌ریال قەناعەت‬ ‫هەمەالیەنە کردنەوەی بەشی سۆرانی بوو ئەمەیش بەڕای نوسەر‪ ،‬بارزانیە!‬ ‫گول���ەر دەنوس���ێت "هەڵبژاردن���ی پێ بکات؟ یان ئەم���ە تەنها هەوڵێکە بۆ‬ ‫لەکەناڵی ‪TRT6‬ی تورکی‪ ،‬کە کەناڵێکی‬ ‫فەرمی دەوڵەتی تورکیایە‪ .‬یەکەم پەخشی هاوپەیمانێتی بارزان���ی‌و دژایەتی مالیکی بەقارەمانکردنی بارزانی"؟‬ ‫لەئێس���تادا چاوەڕوانیەکان���ی میدیای‬ ‫بەشی س���ۆرانی بەقس���ه‌و چاوپێکه‌وتن تەنها لە‪ AKP‬دەوەش���ێتەوە‪ ،‬لەکاتێکدا‬ ‫له‌گه‌ڵ مەسعود بارزانی‪ ،‬سەرۆکی هەرێم‌و هەموم���ان دەزانین ئەم���ە ئەوەندەی تر تورک لەبارزانی هێندەی چاوەڕوانیەکانی‬ ‫بولەند ئارنچی جێگری سەرۆک وەزیرانی تورکیا تەنهاتر دەکات"‪.‬‬ ‫حکومەت���ی ئەنقەرە گەورەی���ە‪ .‬بارزانی‬

‫دەوڵەت باخچەلی‪،‬‬ ‫سەرۆکی توندڕەوترین‬ ‫پارتی نەتەوەیی‬ ‫تورک که‌ باسی‬ ‫بارزانی دەکات بە‬ ‫"بەڕێز" ناویدەبات‌‬

‫چیدی تەنها کەس���ێک نییە کە دەتوانێت‬ ‫لەش���ەڕی دژی پەکەکەدا ه���اوکار بێت‪،‬‬ ‫بەڵک���و بارزانی هاوپەیمان���ی ژمارە یەکە‬ ‫لەڕوبەڕوبونەوەی نوری مالیکی س���ەرۆک‬ ‫وەزیرانی عێراق‌و س���وریای دوای بەش���ار‬ ‫ئەس���ەددا‪ .‬هەر بۆیە تەواوی میدیاکانی‬ ‫تورکیا بەگرنگیەوە هەموو پێش���هاتەکانی‬ ‫تایبەت بەکێشەی نێوان سەرۆک وەزیران‬ ‫مالیک���ی‌و س���ەرۆکی هەرێ���م بارزانیان‬ ‫دەگواس���تەوە‪ .‬هەروەک بەگرنگیش���ەوە‬ ‫روماڵ���ی چاالکییەکان���ی بارزانی دەکەن‬ ‫بۆ یەکخس���تنەوەی ریزەکان���ی کوردانی‬ ‫رۆژئاوا‪ .‬‬ ‫گرنگیدان���ی میدی���ای تورکی���ش بەم‬ ‫چاالکیانەی بارزانی لەو سۆنگەیه‌وه‌ دێت‬ ‫کە ترسی سەرەکی تورکیا لەپاش کەوتنی‬ ‫رژێمی بەشار ئەسەد‪ ،‬بارودۆخی رۆژئاوای‬ ‫کوردستانە‪ .‬هەر بۆیە بەگوێرەی میدیاکانی‬ ‫تورکی���ا یەکێ���ک لەبابەت���ە گەرمەکانی‬ ‫س���ەر مێزی گفتوگۆی نێوان ئەردۆگان‌و‬ ‫بارزان���ی لەدوایەمین کۆبونەوەیاندا بریتی‬ ‫بووە لەچۆنیه‌تی مامەڵەکردن لەو ترس���ە‬ ‫ئەمنیەی بۆ تورکیا دروس���ت بوە بەهۆی‬ ‫بەهێز بون���ی ‪( PYD‬که‌ به‌باڵی پەکەکە‬ ‫لەڕۆژئاوای کوردستان داده‌نرێت)‪ .‬‬ ‫بەاڵم تەها ئاکیۆڵ‪ ،‬نوس���ەری ناسراوی‬ ‫تورکی���ا‪ ،‬لەبابەتێک���دا بەناونیش���انی‪،‬‬ ‫"دەتوانی���ن چاوەڕێ���ی چ���ی لەبارزانی‬ ‫بکەین؟" باس لەوە دەکات کە لەکاتێکدا‬ ‫بارزانی دۆس���تی تورکیای���ەو دەبێت بەو‬ ‫چاوەوە تەماش���ا بکرێت‪ ،‬ب���ەاڵم نابێت‬ ‫چاوەڕوان���ی زۆر زیاترم���ان لێی هەبێت‌و‬ ‫کۆڵەکەی قورس بکرێت‪.‬‬ ‫ئاکیۆڵ دەنوس���ێت‪" ،‬بارزانی بەردەوام‬ ‫دەبێ���ت لەڕەخنەگرت���ن لەسیاس���ەتی‬ ‫س���ەربازی پەکەک���ە‪ ،‬ب���ەاڵم ئەگ���ەری‬ ‫شەڕکردن لەگەڵ پەکەکە زۆر دورە‪ .‬ئەگەر‬ ‫لەم���اوەی داهات���وودا رووداوو گۆڕانێکی‬ ‫زۆر گەورە روون���ەدات‪ ،‬بارزانی بەردەوام‬ ‫دەبێت لەس���ەر ئەو سیاسەتەی ئێستای‬ ‫کە بریتیە لەدژایەتی سیاس���ی پەکەکەو‬ ‫دورخستنەوەی بژاره‌ی سەربازی"‪.‬‬ ‫ئەوکاتەی بارزانی لە‪ ٢٠٠٧‬بۆ لومۆندی‬ ‫فەرەنسی قسەی کرد‪ ،‬رۆژنامەکانی تورکیا‬ ‫هەواڵەکەی���ان باڵوک���ردەوەو وێنەیه‌ک���ی‬ ‫بارزانیی���ان دانابوو که‌ خه‌ریکی س���ڕینی‬ ‫عارەق���ی دەموچاویه‌ت���ی‪ ،‬بەاڵم ئێس���تا‬ ‫لەگ���ەڵ هەواڵەکانی بارزانی���دا‪ ،‬وێنەیەک‬ ‫دادەنێن کە پەنجە رادەوەشێنێت‪.‬‬

‫"لێبوردن‪ ..‬ده‌رگای‌ زیندانی‌ بۆ كۆمه‌ڵێك تاوانبار خسته‌ سه‌رپشت"‬ ‫ی مه‌ترسین بۆ كۆمه‌ڵگا"‬ ‫"كه‌سانێك ئازاد بوون جێ ‌‬

‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫له‌سنوری‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌‌و ئیداره‌ی‌‬ ‫گه‌رمیان‪ ،‬تائێستا نزیكه‌ی‌ ‪ 265‬سزادرا‌و‬ ‫سودیان له‌لێبوردنی‌ گشتی‌ وه‌رگرتووه‌‌و‬ ‫ئازادكراون‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ چاكسازی‬ ‫گه‌وران له‌سلێمانی‌ به‌ وه‌كاله‌ت‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ‌‪" ،‬له‌م لێبوردنه‌دا كه‌سانێك‬ ‫هه‌ن ئازاد كراون‪ ،‬جێی‌ مه‌ترسین بۆ‬ ‫كۆمه‌ڵگا"‪.‬‬ ‫سودیان وه‌رگرت‌و شایسته‌ نه‌بوون‬ ‫پێ���ش لێبوردن���ی‌ گش���تی‌‪ ،‬زیندان ‌ی‬ ‫چاكس���ازی‌ گ���ه‌وران له‌س���لێمانی‌ ‪840‬‬ ‫س���زادراوی‌ تێدابووه‌‪ ،‬ك���ه‌ نزیكه‌ی‌ ‪80‬‬ ‫كه‌سیان سزای‌ له‌سێداره‌دانیان هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫‪ 450‬كه‌سیشیان سزای‌ قورسیان هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫وات���ه‌ له‌ ‪ 5‬ت���ا ‪ 20‬س���اڵ حكومدراون‪.‬‬ ‫تائێس���تاش به‌ لێبوردنی‌ گشتی‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ 265‬سزادراویان ئازادكراون‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫چاكسازی گه‌وران له‌سلێمانی‌ به‌ وه‌كاله‌ت‪،‬‬ ‫كاروان حه‌مه‌ فه‌ره‌ج ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ هه‌ندێك كه‌س سودیان له‌لێبوردنه‌كه‌‬ ‫وه‌رگرتووه‌ شایسته‌ی‌ ئه‌وه‌ نه‌بوون بچنه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ زیندان‪ ،‬ئه‌وه‌ش ناش���ارێته‌وه‌‬ ‫كه‌ كاس���انێك به‌هۆكاری‌ ئه‌وه‌ی‌ پێشتر‬ ‫س���ودیان له‌لێبوردنی‌ گشتی‌ وه‌رگرتووه‌‪،‬‬ ‫لێب���وردن نه‌یگرتونه‌ته‌وه‌ ك���ه‌ به‌بڕوای‌‬ ‫ئه‌و شایس���ته‌ ئه‌وه‌بوون بچنه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫زین���دان‪ ،‬بۆی���ه‌ ئه‌و ده‌ڵێت "پێویس���ت‬ ‫بوو بۆچونی‌ س���تافی‌ چاكس���ازیش له‌م‬ ‫كاره‌دا ب���ه‌ هه‌ن���د وه‌ربگیرایه‌‪ ،‬له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئایا ئه‌و كه‌سه‌ی‌ ده‌چێته‌ ده‌ره‌وه‌‬ ‫به‌ كردار چاكس���ازی‌ به‌س���ه‌ردا هاتووه‌‬ ‫یان ن���ا‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ ئ���ه‌وه‌ ده‌ڵێم واژۆم‬ ‫له‌سه‌ر ئازادبوونی‌ كه‌سانێك كردووه‌ كه‌‬

‫گومانێكی‌ زۆرم هه‌یه‌ به‌هۆی‌ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫تاوان���ه‌وه‌ جارێكیت���ر ده‌گه‌ڕێن���ه‌وه‌ بۆ‬ ‫زیندان"‪.‬‬ ‫له‌ناو پاسه‌كه‌دا گه‌ڕاندیانه‌وه‌‬ ‫ب���ێ‌ ئومێ���د له‌ئازادب���وون‪ ،‬چوبوو‌ه‬ ‫خه‌وێكی‌ قوڵه‌وه‌‪ ،‬له‌پڕ ده‌نگی‌ پۆلیسێك‬ ‫به‌ئ���اگای هێن���ا "ئه‌وه‌ بۆ خ���ۆت حازر‬ ‫نه‌ك���ردووه‌‪ ،‬نازانی‌ ناوی‌ تۆش���ی‌ تیایه‌‪،‬‬ ‫ده‌ی‌ شته‌كانت كۆبكه‌ره‌وه‌و وه‌ره‌"‪.‬‬ ‫ئه‌ویش به‌دڵخۆشی‌‌و كه‌مێك راڕاییه‌وه‌‬ ‫كه‌وت���ه‌ كۆكردن���ه‌وه‌ی‌ (یاتاخه‌كه‌ی‌)‪،‬‬ ‫له‌كات���ی‌ خۆئاماده‌كردن���ی‌ بی���ری‌ له‌وه‌‬ ‫ده‌كرده‌وه‌ كه‌ پێش���تر له‌لێبوردنێكی‌ تر‬ ‫س���ودمه‌ند بووه‌‪ ،‬له‌الی‌ س���ه‌یربوو ناوی‌‬ ‫چۆته‌ لیستی‌ ئازادبوانه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌بیركردو گورج چووه‌ ناو ئه‌و پاس���ه‌ی‌‬ ‫ئازادبووكان���ی‌ ده‌گواس���ته‌وه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫زیندان‪ ،‬پێ���ش به‌ڕێكه‌وتنی‌ پاس���ه‌كه‌‪،‬‬ ‫كه‌وته‌ گه‌مه‌ك���ردن له‌گ���ه‌ڵ هاوڕێكانی‌‬ ‫ده‌یوت "كوڕینه‌ نه‌فه‌ر بۆ ناو ش���ار ‪750‬‬ ‫دیناره‌‪ ،‬یه‌اڵ پاره‌كانتان"‪.‬‬ ‫هاتنی‌ پۆلیسێك بۆ ناو پاسه‌كه‌‪ ،‬خه‌نده‌‌و‬ ‫گه‌م���ه‌ی‌ ئه‌وی‌ گۆڕی‌ ب���ۆ خه‌مبارییه‌كی‌‬ ‫ته‌واو‪ ،‬چونكه‌ دوای‌ پرس���ینی‌ ناوه‌كه‌ی‌‬ ‫وتی‌ "ببوره‌ لێبوردنه‌كه‌ تۆ ناگرێته‌وه‌!"‪.‬‬ ‫ئه‌ویش به‌خه‌مباریی���ه‌وه‌ بارگه‌‌و بنه‌ی‌‬ ‫جارێكیت���ر بۆ ئ���ه‌و ژو‌وره‌ پێچایه‌وه‌ كه‌‬ ‫نزیكه‌ی‌ س���اڵ‌و نیوێكه‌ شه‌و‌و رۆژی‌ تیا‬ ‫ده‌ژمێرێ‌ بۆ ئازادبوون‪ .‬ئه‌و رووداوه‌ دوو‬ ‫هه‌فت���ه‌ له‌مه‌وبه‌ر له‌زیندانی‌ چاكس���ازی‌‬ ‫گه‌وران���ی‌ س���لێمانی‌ ب���ه‌ س���ه‌ر كامیار‬ ‫س���دیق‪-‬ی‌ ته‌مه‌ن ‪ 30‬ساڵ هات‪ ،‬كامیار‬ ‫به‌هۆی‌ كێش���انی‌ تلیاكه‌وه‌ ماوه‌ی‌ ساڵ‌و‬ ‫نیوێكه‌ زیندانییه‌‪ ،‬پێش���تریش له‌س���ه‌ر‬ ‫هه‌مان تاوان زیندانیكراوه‌و به‌ لێبوردنێك‬

‫وه‌خته‌ لێره‌م ئه‌وه‌م نه‌بینیوه‌"‪.‬‬

‫نازانم ئێره‌ چۆن‬ ‫چاكسازییه‌كه‌؟‬ ‫به‌درێژایی‌ ئه‌و‬ ‫ماوه‌یه‌ی‌ له‌زیندان‬ ‫بووم‪ ،‬كه‌سێك‬ ‫نه‌بوو لێمبپرسێ‌‪:‬‬ ‫بۆچی‌ تلیاكم‬ ‫كێشاوه‌؟‬ ‫ئازادكراوه‌‪ ،‬ئێستاش نزیكه‌ی‌ ‪ 10‬مانگێك‬ ‫له‌س���زاكه‌ی‌ ماوه‌ "ده‌ مانگ له‌ناو زیندان‬ ‫به‌ده‌م ئاس���انه‌‪ ،‬له‌ناو زیندان رۆیشتنی‌‬ ‫ی���ه‌ك كاتژمێری���ش زۆر زۆره‌‪ ،‬نازان���ی‌‬ ‫رۆیش���تنی‌ ی���ه‌ك كاتژمێر ل���ه‌وێ‌ چه‌ند‬ ‫درێژخایه‌نه‌؟"‪.‬‬ ‫كامی���ار گله‌یی‌ ئه‌وه‌ش���ی‌ هه‌بوو‪ ،‬به‌‬ ‫درێژای���ی‌ ئه‌و ماوه‌ی���ه‌ی‌ له‌زینداندا بوو‪،‬‬ ‫كه‌س���ێك نه‌بووه‌ لێیبپرس���ێ‌ بۆ تلیاكی‌‬ ‫كێش���اوه‌ "ئه‌گه‌ر ئێره‌ چاكس���ازی‌ بێت‪،‬‬ ‫ده‌بێت كه‌سێك بێت پێت بڵێ‌ تۆ كێشه‌ت‬ ‫چییه‌‪ ،‬بۆ ماده‌ی‌ هۆش���به‌رت كێش���اوه‌‪،‬‬ ‫چ���ۆن یارمه‌تی���ت بده‌ین‪ ،‬ب���ه‌اڵم چه‌ند‬

‫"پێنج ساڵم ته‌واو كردووه‌‪ ،‬ئه‌م ‪3‬‬ ‫سه‌عاته‌م لێناڕوات"‬ ‫ته‌نها ‪ 3‬كاتژمێری‌ مابوو بۆ ئازادبوون‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ زوو زوو له‌كاتژمێ���ره‌ گه‌وره‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌س���تی‌ چه‌پ���ی‌ ده‌ڕوان���ی‌‌و ده‌ی���وت‪،‬‬ ‫"نزیكه‌ی‌ پێنج ساڵم ته‌واو كردووه‌و ئه‌م‬ ‫‪ 3‬س���ه‌عاته‌م لێناڕوات"‪ .‬ئاری‌ مس���ته‌فا‬ ‫ته‌مه‌نی‌ بیس���ت س���اڵ بووه‌ كه‌ له‌سه‌ر‬ ‫تاوانی‌ س���وتاندنی‌ ماڵ‪ ،‬به‌ ماده‌ی‌ ‪342‬‬ ‫پێنج ساڵ‌و یه‌ك مانگ حكومدراوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كه‌ زۆرین���ه‌ی‌ حكومه‌كه‌ی‌ ته‌واو كردووه‌‬ ‫س���ااڵنێكی‌ زۆری‌ له‌ناو زیندان به‌س���ه‌ر‬ ‫بردووه‌‪ ،‬له‌م لێبوردنه‌ گشتییه‌ سودمه‌ند‬ ‫بووه‌‪ ،‬ئێس���تا له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ زیندانه‌‪ ،‬پێنج‬ ‫شه‌ممه‌ی‌ رابردوو له‌ناو زینداندا كه‌ چه‌ند‬ ‫كاتژمێرێك���ی‌ كه‌می‌ مابوو بۆ ئازادبوون‪،‬‬ ‫بۆ ئاوێن���ه‌ دوا‌و وه‌ك خۆی‌ ده‌یوت "جێ‬ ‫به‌خ���ۆم ناگرم"‪ .‬ئاری‌ له‌گه‌ڵ كێش���انی‌‬ ‫جگ���ه‌ره‌دا چیرۆكی‌ ژیان���ی‌ ده‌گێڕایه‌وه‌‌و‬ ‫باسی‌ له‌وه‌ ده‌كرد پێش هاتنی‌ بۆ زیندان‬ ‫له‌گه‌ڵ كچێكدا په‌یوه‌ندی‌ خۆشه‌ویس���تی‌‬ ‫هه‌ب���ووه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم دوای‌ حكومدانی‌ ئه‌و‬ ‫كچه‌ ش���وی‌ ك���ردووه‌‪ ،‬به‌وت���ه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫له‌بیربردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و كچه‌ كارێكی‌ ئاس���ان‬ ‫نه‌بوو‪ ،‬به‌اڵم ه���ه‌ر چۆنێك بێت له‌بیری‌‬ ‫ك���ردووه‌‪ ،‬ئێس���تا له‌خه‌یاڵ���ی‌ ئه‌وه‌دایه‌‬ ‫دوای‌ ئازادبوون���ی‌‌و گه‌ڕان���ه‌وه‌ی‌ بۆ ناو‬ ‫كه‌س���وكاره‌كه‌ی‌ بیر له‌دروس���تكردنی‌‬ ‫خێ���زان بكات���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌بێت ئ���اری‌ بیری‌‬ ‫كێ‌‌و كوێ‌ ب���كات تا دوای‌ ئازادبوون‪ ،‬به‌‬ ‫دیداریان بگات "ج���ا بیری‌ كوێ‌ ناكه‌م‪،‬‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی‌ هاتون ب���ۆ الم ده‌یانووت دنیا‬ ‫زۆر گۆڕاوه‌‪ ،‬ده‌مه‌وێت ئه‌و دنیا گۆڕاوه‌ی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ ببین���م‪ ،‬ده‌مه‌وێ���ت دایك���م‌و برا‬

‫ه گشتییه‌ک ‌‬ ‫ه‬ ‫ لێبوردن ‌‬ ‫*ئه‌و كه‌س���انه‌ ناگرێته‌وه‌ كه‌ پێش���تر‬ ‫سودمه‌ند بوون‪ ،‬له‌لێبوردن‪.‬‬ ‫*ئه‌و س���زادراوانه‌ ده‌گرێته‌وه‌ كه‌ پێش‬ ‫‪ 2012/6/4‬حكومدراون‪.‬‬ ‫* ئه‌و لیژنه‌یه‌ی‌ بۆكاره‌كانی‌ لێبوردنه‌كه‌‬ ‫دروس���ت بووه‌ تا ‪ 11/2‬به‌رده‌وام ده‌بن‬ ‫له‌كاركردنیان‪.‬‬ ‫بچوكه‌كه‌م زوو ببینم"‪.‬‬ ‫كه‌سانێك هه‌ن به‌خواستی‌ خۆیان سود‬ ‫له‌لێبوردنه‌كه‌ وه‌رناگرن!‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ چاكس���ازی‌ گ���ه‌وران به‌‬ ‫وه‌كال���ه‌ت‪ ،‬كاروان حه‌مه‌ ف���ه‌ره‌ج ئه‌وه‌‬ ‫روونده‌كاته‌وه‌ كه‌ له‌سیس���ته‌می‌ زۆربه‌ی‌‬ ‫واڵته‌ پێشكه‌وتووه‌كانی‌ دنیادا لێبوردنی‌‬ ‫گش���تی‌ زۆر كه‌م بوونی‌ هه‌یه‌‪ ،‬وه‌ك ئه‌و‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ‌ هه‌میش���ه‌ ئ���ه‌وه‌ له‌به‌رچاو‬ ‫ده‌گرن‪ ،‬كه‌ ئایا ئه‌و كه‌سه‌ی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ ن���او كۆمه‌ڵگا تاچه‌ندێك چاكس���ازی‌‬ ‫به‌سه‌ردا هاتووه‌‪" ،‬بۆیه‌ پێویسته‌ لێره‌ش‬ ‫ئه‌وه‌ له‌به‌رچاو بگیرێ‌‪ ،‬ئایا ئه‌و كه‌سه‌ كه‌‬ ‫ئازاد ده‌بێت شایسته‌ی‌ ئه‌وه‌یه‌ بگه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫ن���او كۆمه‌ڵ���گا؟"‪ .‬كاروان ئه‌وه‌ش���ی‌‬ ‫خسته‌ڕوو كه‌ كه‌س���انێكیان الیه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ لێبوردنه‌كه‌ ده‌یانگرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نایه‌وێت س���ود له‌لێبوردنه‌كه‌ وه‌ربگرن‪،‬‬ ‫هۆكاره‌كه‌شی‌ ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬به‌ حه‌قی‌ خۆیان‬ ‫كاتێك���ی‌ كه‌می���ان ماوه‌ ب���ۆ ئازادبوون‬ ‫"ئه‌و كه‌س���انه‌ ده‌ترس���ن ل���ه‌وه‌ی‌ چونه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ توش���ی‌ رووداوێك ببن‌و بێنه‌ ناو‬ ‫زیندان‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ س���ود له‌لێبوردنه‌كه‌‬ ‫وه‌رناگرن"‪.‬‬ ‫تێبینی‌‪ :‬ناوی‌ زیندانیه‌كان خوازراون‬

‫پاراستنی‬ ‫كێ؟‬

‫‪29‬‬

‫به‌پێچه‌وانه‌ی هه‌ندێ بیروڕای دیكه‌‪،‬‬ ‫م���ن پێموای ‌ه كێش���ه‌ی س���ه‌ره‌كی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی ئاسایش���ی هه‌رێ���م‪،‬‬ ‫یاس���اكه‌ی نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵك���و دانانی‬ ‫كوڕی س���ه‌رۆكی هه‌رێم ‌ه به‌سه‌رۆكی‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌كه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌وه‌ی وایكرد‬ ‫یاساك ‌ه به‌و شێوه‌ی ‌ه دابڕێژرێ‌و ئه‌و‬ ‫هه‌موو ده‌سه‌اڵت ‌ه له‌ده‌ستی سه‌رۆكی‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌ك��� ‌ه كۆبكرێته‌وه‌‪ ،‬بڕیاری‬ ‫پێش���وه‌ختی دانانی كوڕی سه‌رۆك‬ ‫ب���وو‌ه ل���ه‌و پۆس���ته‌دا‌و دواتریش‬ ‫به‌ڕاداندانی یاسایه‌ك ك ‌ه رێك به‌بااڵی‬ ‫ئ���ه‌و گیراوه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش مه‌س���یجێكی‬ ‫نێگه‌تی���ڤ ه���ه‌م بۆ ن���اوه‌وه‌‌و هه‌م‬ ‫ب���ۆ ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێ���م ده‌نێ���رێ‌و‬ ‫تائه‌ندازه‌یه‌ك���ی زۆریش دروش���م‌و‬ ‫گوت���اری سیاس���یمان ده‌خات ‌ه ژێر‬ ‫پرسیاره‌وه‌‪ ..‬ئه‌وه‌ی جێگه‌ی سه‌رنج‬ ‫بوو‪ ،‬دامه‌زراندنی ئ���ه‌م ئه‌نجومه‌ن ‌ه‬ ‫له‌وكاته‌دا بوو ك��� ‌ه نێوانی هه‌ولێر‌و‬ ‫به‌غدا گه‌یش���تبوو‌ه ئه‌وپه‌ڕی گرژی‪،‬‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێم به‌رده‌وام مالیكی‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیرانی عیراق به‌تاكڕه‌ویی‬ ‫تۆمه‌تبار ده‌كرد ك ‌ه هه‌موو ده‌سه‌اڵت ‌ه‬ ‫س���ه‌ربازی‌و ئه‌منییه‌كانی الی خۆی‬ ‫گلداوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه راسته‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێ‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم چ وه‌اڵمێكی بۆ ئه‌و‬ ‫پرسیار‌ه حازركردبێ ك ‌ه زۆر له‌گوین ‌ه‬ ‫مالیكی بیورووژێنێ‌و پێیبڵێ كاممان‬ ‫ده‌سه‌اڵت ‌ه سه‌ربازی‌و ئه‌منییه‌كانمان‬ ‫له‌ده‌ستی خۆماندا كۆكردۆته‌وه‌‪ ،‬من‬ ‫یان تۆ؟ یان دۆس���ته‌كانمان روومان‬ ‫تێبكه‌ن‌و به‌ته‌وس���ه‌و‌ه بپرسن‪ :‬ئاوا‬ ‫نموون ‌ه دیموكراتییه‌كه‌تان بۆ ته‌واوی‬ ‫عێراق ده‌گوازنه‌وه‌؟!‬ ‫له‌ڕاس���تیدا ئه‌م ‌ه گواس���تنه‌وه‌ی‬ ‫مۆدێ���ل‌و ملمالنێی ناوخ���ۆی حیزب ‌ه‬ ‫بۆ ناو حكومه‌ت‪ .‬له‌و‌ه تێده‌گه‌م ك ‌ه‬ ‫حیزبه‌كانی كوردستان (به‌ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫ئۆپۆزسیۆنیشه‌وه‌) كوڕ‌و كه‌سوكاری‬ ‫نزیكی س���ه‌رۆكی حیزب‪ ،‬له‌ئه‌ڵقه‌ی‬ ‫یه‌كه‌م���ی ده‌س���ه‌اڵت‌و بڕیارداندان‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر پله‌و پۆستێكی دیاریكراویشیان‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌بووای ‌ه به‌حوكمی‬ ‫به‌رپرس���یارێتیی ‌ه بااڵكه‌ی‪ ،‬سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم به‌ر له‌هه‌م���ووان ئه‌و دیارد‌ه‬ ‫نادیموكراتیی��� ‌ه (النیك���ه‌م له‌ن���او‬ ‫حكومه‌ت���دا) تێپه‌ڕێن���ێ‌و كارێ���ك‬ ‫ب���كات ك��� ‌ه پێكهێن���ان‌و پێكهاته‌ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌ك��� ‌ه وا نه‌كه‌وێت���ه‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم ده‌یه‌وێ هاوشێوه‌ی‬ ‫حی���زب‪ ،‬حكومه‌ت‌و ده‌زگاكانیش���ی‬ ‫ئه‌ڵق��� ‌ه ئه‌ڵق��� ‌ه ب���كات‌و به‌تون���دی‬ ‫به‌پش���تبێنه‌كه‌ی‪-‬ه‌و‌ه ش���ه‌ته‌كیان‬ ‫بدات‪ .‬ئاخر ئێم ‌ه ك ‌ه رۆژانه‌‌و س���ێ‬ ‫ژه‌م��� ‌ه ئیدیع���ای دیموكراتیبوون���ی‬ ‫هه‌رێم���ه‌كان ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬ب���ۆ ده‌بێ‬ ‫هه‌نگاوێك بنێین ك ‌ه له‌هیچ واڵتێكی‬ ‫دیموكراتیدا وێن���ه‌ی نه‌بێت؟!‪ ..‬با‬ ‫بزانین ك���وا له‌و واڵتان���ه‌دا كوڕانی‬ ‫سه‌رۆك ده‌توانن به‌رپرسیارێتییه‌ك‬ ‫وه‌ربگ���رن‪ ،‬چم���ا س���ه‌رۆكه‌كانیان‬ ‫هێند‌ه له‌ده‌س���ه‌اڵت ده‌مێننه‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫كوڕه‌كانیان پێبگه‌یه‌ن���ن‌و بیانكه‌ن ‌ه‬ ‫به‌رپرس���ی حزبی‌و ده‌وڵه‌تی؟ له‌وێ‬ ‫ته‌نیا كوڕانی دیموكراس���ی ده‌بینین‬ ‫پێده‌گه‌ن‌و س���ه‌رده‌كه‌ون‌و تا پله‌ی‬ ‫س���ه‌رۆكیش هه‌مووان هاوچه‌نس���ی‬ ‫یه‌كترن‪.‬‬ ‫بێگوم���ان له‌س���ه‌رێكی دیكه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م��� ‌ه په‌یوه‌ن���دی ب��� ‌ه ملمالن���ێ‬ ‫نیمچه‌ئاش���كراكانی ناو حیزبیشه‌و‌ه‬ ‫هه‌ی���ه‌‌و ئاراس���ته‌‌و ئاین���ده‌ی ئه‌و‬ ‫ملمالنێیان ‌ه بوونه‌ت ‌ه ئه‌و گوش���اره‌ی‬ ‫ك ‌ه س���ه‌رۆكی هه‌رێم پش���ت بكات ‌ه‬ ‫دروش���مه‌كانی خۆی‌و بۆ ئیداره‌دانی‬ ‫كێبڕكێی جه‌مسه‌ره‌كانی ناو حیزب‪،‬‬ ‫پای���ه‌ی كوڕه‌ك���ه‌ی س���ه‌ره‌تا له‌ناو‬ ‫حیزب‌و دواتریش له‌ناو حكومه‌تدا ئاوا‬ ‫به‌رزبكاته‌وه‌‌و ده‌سه‌اڵته‌كانیشی به‌و‬ ‫ئاس���ت ‌ه فراوان‌و بێ سانسۆر بكات‪،‬‬ ‫به‌اڵم پرسیاری جدی لێره‌دا ئه‌وه‌یه‌‪:‬‬ ‫بۆچی‌و تاكه‌ی ده‌بێ داموده‌زگاكانی‬ ‫هه‌رێم‌و خه‌ڵك‪ ،‬باجی ئه‌و ملمالنێیان ‌ه‬ ‫ب���ده‌ن‌و هه‌رچی بڕی���ار‌و دامه‌زراو‌ه‬ ‫هه‌ی ‌ه بكرێن ‌ه پێخ���ۆری بێ ئیراده‌ی‬ ‫حیزبایه‌تییه‌ك���ی ناتدروس���ت؟‪..‬‬ ‫به‌ڕاس���ت ئه‌م ‌ه په‌یژه‌ی سه‌ركه‌وتن‬ ‫ب���ۆ س���ه‌ربانی ده‌وڵه‌ته‌‪ ،‬ی���ان قاچ‬ ‫هه‌ڵخلیسكان بۆ بنی بنه‌وه‌ی دۆڵی‬ ‫شكست؟!‪..‬‬ ‫‪kawamuhamad@yahoo.com‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )335‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/17‬‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ سه‌رچاوه‌ ئاویه‌كانی‌ عێراق رایگه‌یاند دۆخی‌ به‌نداوی‌ موسڵ‬ ‫دڵنیاكه‌ره‌وه‌یه‌‌و به‌رده‌وام له‌ژێر چاككردن‌و سیانه‌كردندایه‌‪ .‬ئه‌م وه‌زاره‌ت ‌ه‬ ‫جه‌غتی‌ له‌وه‌شكرده‌وه‌ له‌هه‌وڵی‌ چاكردنی‌ كه‌موكوڕییه‌كانی‌ ئه‌و به‌نداوه‌دان‌و‬ ‫به‌یه‌كێك له‌گرنگترین پرۆژه‌ ستراتیژییه‌كانی‌ واڵتی‌ ده‌زانن‌و ئه‌وه‌شی‌ وتراوه‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌گه‌ری‌ هه‌ره‌سكردنی‌ به‌م نزیكانه‌ ناچێته‌ خانه‌ی‌ راستییه‌وه‌‌و به‌نداوه‌كه‌‬ ‫به‌رده‌وامه‌ له‌به‌خشش‌و به‌رهه‌می‌ جۆراوجۆری‌ وزه‌‌و ئاودێری‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی زۆر به‌سه‌ر كشانه‌و‌هی‌ سوپای‌ ئه‌مه‌ریكاداو نه‌مان ‌‬ ‫ی ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫پاش تێپه‌ڕین ‌‬ ‫ی جۆراوجۆر به‌رده‌وام ‌ه‬ ‫"هێزی‌ داگیركه‌ر" له‌واڵت كوشتوبڕ‌و ته‌قینه‌و‌ه ‌‬ ‫ی حوزه‌یرانی‌ رابردوو خوێناویترین‬ ‫ی ئاماره‌كان مانگ ‌‬ ‫له‌عێراق‌و به‌پێ ‌‬ ‫مانگ بووه‌ له‌ناو مانگه‌كانیتری‌ ئه‌مساڵدا‌و هه‌ندێك له‌توندوتیژییه‌كانیش‬ ‫ی ئارامی‌‌و ئاسایش‬ ‫باكگراوه‌ندی‌ تایفییان هه‌یه‌‌و به‌مه‌ش هیوای‌ به‌ده‌ستهاتن ‌‬ ‫له‌پاش كشانه‌و‌هی‌ هێزه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكا به‌ره‌و الوازی‌‌و پوكانه‌وه‌ ده‌ڕوات‪.‬‬

‫دانان ‌ی ‪ 9‬كۆمسیار شه‌ڕ ده‌خات ‌ه نێوان هێز‌ه سیاسییه‌كان‬ ‫"له‌دوو ساڵی‌ داهاتوودا ‪ 3‬هه‌ڵبژاردن به‌ڕێوه‌یه‌‌و به‌م هۆیه‌وه‌ هه‌وڵی‌ كۆنترۆڵكردنی‌ كۆمسیۆن ده‌درێت"‬

‫بڕیاره‌ كۆمسیۆنێكی‌ نوێی‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫له‌بری‌ ئه‌م كۆمسیۆن ‌هی‌ ئێستا له‌الیه‌ن‬ ‫په‌رله‌مانی‌ عێراقه‌وه‌ پێكبهێنرێت‪ .‬له‌سه‌ر‬ ‫دانان ‌ی ‪ 9‬كۆمسیاری‌ ئه‌و كۆمسیۆنه‌ش‬ ‫له‌نێوان پێكهێنه‌ره‌ سه‌ره‌كییه‌كانی‌‬ ‫عێراق‌و هێزه‌ سیاسیه‌كانی‌ ناو هه‌ر‬ ‫پێكهاته‌یه‌كیشدا جۆره‌ها ناكۆكی‌‌و‬ ‫ملمالنێ سه‌ریهه‌ڵداوه‌‪" ،‬چونكه‬ ‫‌ ‪ 3‬له‌ماو‌هی‌ ‪ 2‬ساڵدا ‪ 3‬هه‌ڵبژاردن‬ ‫به‌ڕێوه‌یه‌"‪.‬‬

‫ ‬ ‫کارمەندێکی کۆمیسیۆن لەکاتی کارکردن لەناو سندوقەکانی دەنگداندا‬ ‫دوو كۆمس���یاره‌ یه‌كێكیان پارتی‌‌و ئه‌ویتر یان له‌الیه‌ن ئۆپۆزسیۆنه‌كانه‌وه‌ پێشنیاز‬ ‫یه‌كێتی‌ بێ���ت‪ ،‬هه‌رچی‌ سوننه‌كانیش���ه‌ بكرێت ی���ان هه‌ر هیچ نه‌بێت كه‌س���ێكی‌‬ ‫ته‌نها ‪ 2‬پش���كیان هه‌یه‌ كه‌چی‌ داواكاری‌‌و س���ه‌ربه‌خۆ بێ���ت‪ .‬بۆ ئه‌م مه‌به‌س���ته‌ش‬ ‫خواس���تیان له‌م���ه‌ زیات���ره‌‌و ه���ه‌ر یه‌ك له‌ماو‌هی‌ پێش���ودا لیستی‌ گۆڕان لەڕێگای‌‬ ‫له‌بزوتنه‌و‌هی‌ ویفاق‪ ،‬لیس���تی‌ ئه‌لحه‌دبا‪ ،‬لیس���ته‌ عه‌ره‌بییه‌كانیت���ره‌وه‌ به‌تایب���ه‌ت‬ ‫حیزبی‌ ئیس�ل�امی‌‪ ،‬بزوتن���ه‌و‌هی‌ ئه‌لحه‌ل‪ ،‬ده‌وڵه‌تی‌ یاس���ا كه‌ خاوه‌ن ‪ 89‬كورسییه‌‬ ‫به‌ر‌هی‌ موتڵه‌گ‪ ،‬لیستی‌ ته‌جدیدی‌ تاریق هه‌وڵیداوه‌ پش���تیوانی‌ مس���ۆگه‌ر بكات‪.‬‬ ‫هاش���می‌‌و ‪...‬هتد به‌ته‌مای‌ دانانی‌ یه‌كێك ئاوێن���ه‌ زانیویه‌تی‌ له‌میان��� ‌هی‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫له‌و دوو كۆمس���یاره‌ن‪ .‬جگ���ه‌ له‌مانه‌ش له‌گه‌ڵ حیزبی‌ ده‌عوه‌‌و لیس���تی‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫گرفتێكیتری‌ س���ه‌ره‌كی‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ به‌پێی‌ یاسادا گفتی‌ ئه‌وه‌یانداوه‌ ئه‌گه‌ر رێگه‌یان‬ ‫یاس���ای‌ كۆت���ای‌ ژنان ده‌بێ���ت دوان له‌و پێ بدرێت كۆمس���یارێكی‌ ك���ورد دابنێن‬ ‫كۆمسیاران ‌هی‌ داده‌نرێن ژن بن‌و تائێستاش ئ���ه‌وه‌ كه‌س���ێكی‌ س���ه‌ربه‌خۆ هه‌ڵبژێرن‬ ‫بێ كێشه‌ترین پێكهاته‌ مه‌سیحیه‌كانن كه‌ ته‌نه���ا له‌به‌ر ئه‌و‌هی‌ ئه‌و دوو كۆمس���یاره‌‬ ‫یه‌ك پاڵێوراویان بۆ دانانی‌ كۆمسیاره‌ك ‌هی‌ له‌نێوان پارت���ی‌‌و یه‌كێتیدا به‌ش نه‌كرێت‪.‬‬ ‫هه‌رچی‌ حیزبی‌ ده‌عوه‌‌و ده‌وڵه‌تی‌ یاساش‬ ‫خۆیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫هه‌ی���ه‌ الی‌ خۆیان���ه‌وه‌ به‌ڵێنی���ان داوه‌‬ ‫گۆڕان په‌نا بۆ عه‌ره‌به‌كان ده‌بات‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ به‌پێی‌ یاس���ا ده‌بێت ئه‌وان ‌هی‌ پشتیوانی‌ له‌م داوایه‌ بكه‌ن به‌اڵم‪ ،‬هێشتا‬ ‫ئه‌و‌ه ‌ی كێ ئه‌و ‪ 4‬كه‌س��� ‌هی‌ پشكی‌ شیعه‌ له‌كۆمس���یۆن داده‌نرێ���ن خه‌ڵكان���ی‌ به‌كرده‌یی‌ س���اغ نه‌بوه‌ته‌وه‌ ئایا روبه‌ڕوی‌‬ ‫دابنێ���ت‌و له‌كاتێكدا مه‌جلیس���ی‌ ئه‌عالو س���ه‌ربه‌خۆبن‌و ن���اوی‌ كۆمس���یۆنیش پارت���ی‌‌و یه‌كێتی‌ ده‌بن���ه‌وه‌ له‌دانانی‌ ئه‌م‬ ‫حیزبی‌ ده‌عوه‌‌و س���ه‌درییه‌كان هه‌ر یه‌كه‌ "كۆمس���یۆنی‌ ب���ااڵی‌ س���ه‌ربه‌خۆی‌ كۆمس���یاره‌دا له‌به‌رژه‌وه‌ندیی‌ گۆڕان یان‬ ‫پێداگریی���ان كردوه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌و‌هی‌ هه‌ر هه‌ڵبژاردنه‌كان"ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم دانانی‌ هه‌ردوو وه‌كو پۆس���ته‌ حكومییه‌كانیت���ری‌ به‌غدا‬ ‫یه‌ك مافی‌ دانانی‌ كۆمسیارێكیان هه‌بێت‪ ،‬كۆمس���یاره‌ك ‌هی‌ ك���ورد له‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌ له‌نێوان حیزبه‌كانی‌ ئۆپۆزسیۆنی‌ جارانی‌‬ ‫له‌نێوان ش���یعه‌ س���ه‌ربه‌خۆكان‌و حیزبی‌ كۆمسیاران كه‌ وه‌كو په‌رله‌مانی‌ كۆمسیۆن سه‌دامدا به‌ته‌وافوق دابه‌شی‌ ده‌كه‌ن؟‪.‬‬ ‫فه‌زیل���ه‌‌و باڵه‌كانیتری‌ حیزب���ی‌ ده‌عوه‌دا وایه‌‪ ،‬بوه‌ته‌ مای ‌هی‌ كێشمه‌كێشی‌ حیزبی‌‌و‬ ‫(رێكخس���تنی‌ عێ���راق) ناكۆكی له‌س���ه‌ر سیاس���ی‌‌و دواتری���ش نیگه‌رانی‌ لیس���ته‌ بۆچی‌ شه‌ڕ له‌سه‌ر كۆمسیۆن ده‌كرێت؟‬ ‫دانانی‌ كۆمسیاری‌ چواره‌م دروست بووه‌‪ .‬ئۆپۆزس���یۆنه‌كانی‌ كوردس���تان (گۆڕان‪ ،‬س���ه‌رچاوه‌كانی‌ ئاوێنه‌ له‌به‌غ���دا ئاماژه‌‬ ‫هه‌روه‌ها له‌ناو كورده‌كاندا س���ه‌ره‌تا بڕیار یه‌كگرتوو‪ ،‬كۆمه‌ڵ)‪ .‬به‌پێی‌ زانیارییه‌كانی‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن شه‌ڕكردنی‌ پێكهێنه‌ر‌و هێزه‌‬ ‫بووه‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ پێكه‌وه‌ ‪ 1‬كۆمسیار ئاوێنه‌ ئه‌م لیستانه‌ ترسی‌ ئه‌وه‌یان هه‌یه‌ سیاسییه‌كانی‌ عێراق له‌سه‌ر پۆسته‌كانی‌‬ ‫پێشنیاز بكه‌ن‌و گۆڕان‌و یه‌كگرتوو كۆمه‌ڵی‌ به‌هه‌مانش���ێو‌هی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ پێشوو كۆمس���یاران ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ گرنگی ئه‌م‬ ‫ئیسالمیش (ئۆپۆزس���یۆن) پێكه‌وه‌ یه‌ك كۆمسیارانی‌ نزیك له‌پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ چاو ده‌زگای ‌هی‌ كه‌ وه‌ك���و هه‌ناوی‌ له‌دایكبونی‌‬ ‫كۆمس���یار بپاڵێون‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌مدواییانه‌ له‌كه‌موكوڕییه‌كانی‌ هه‌ڵبژاردن له‌هه‌رێمی‌ حكوم���ه‌ت‌و په‌رله‌م���ان وای���ه‌‌و له‌ماو‌هی‌‬ ‫مه‌كته‌ب سیاس���ییه‌كانی‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ كوردستان بپۆشن‌و بۆ ئه‌مه‌ مه‌به‌سته‌ش داهاتووش���دا عێراق له‌ب���ه‌رده‌م چه‌ندین‬ ‫په‌ش���یمان بونه‌ت���ه‌وه‌ له‌م پێش���نیازه‌‌و له‌شه‌ڕ‌و هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌دان كۆمسیارێك له‌و ئیستیحقاقی‌ ئینتیخابی‌ گرنگدایه‌ له‌وانه‌ش‬ ‫پێداگرییان كردوه‌ له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و‌هی‌ ئه‌و دووان ‌هی‌ به‌ر پێكهات��� ‌هی‌ كورد ده‌كه‌وێت ئه‌نجامدان���ی‌ هه‌ڵبژاردن���ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌‬

‫ی‬ ‫‪ 9‬ئه‌ندامه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ كۆمسیاران‬ ‫به‌سه‌ر پێكهاته‌كاندا‬ ‫دابه‌شده‌كرێن به‌جۆرێك‬ ‫‪ 4‬یان شیعه‌‪ 2 ،‬یان‬ ‫سوننه‌‪ 2 ،‬یان كورد‪،‬‬ ‫‪ 1‬یان مه‌سیحی‌‪ ،‬ده‌بن‬

‫پێكهێنان ‌ی كۆمسیۆن‬ ‫ئه‌م ئه‌ركه‌ سپێردراو‌ه به‌لیژنه‌یه‌ك‬ ‫ك ‌ه ل ‌ه ‪ 21‬تشرین ‌ی یه‌كه‌م ‌ی ‪2012‬‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌رانه‌و‌ه‬ ‫پێكهێنراو په‌رله‌مانتار عه‌ل ‌ی ئه‌لعالق‬ ‫له‌لیست ‌ی ده‌وڵه‌ت ‌ی یاسا سه‌رۆكایه‌ت ‌ی‬ ‫ده‌كات‪ .‬ئه‌م لیژنه‌ی ‌ه پاڵێوراوه‌كان‌و‬ ‫مه‌رجه‌كان ‌ی دیاری ‌ی ده‌كات‌و دواتر‬ ‫بڕیار‌ه بیخات ‌ه به‌رده‌م په‌رله‌مان بۆ‬ ‫ده‌نگدان‪ .‬له‌سه‌ر ئه‌و پێوه‌رانه‌ش ‌ی ك ‌ه‬ ‫كۆمسیاره‌كان ‌ی پێ دیاری ‌ی ده‌كرێت‬ ‫ناكۆك ‌ی زۆر له‌نێوان ئه‌م لیژنه‌یه‌دا‬ ‫هه‌بوه‌‪ .‬‬ ‫پارێزگاكان���ی‌ هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‬ ‫له‌كۆتاییه‌كانی‌ ئه‌مساڵدا (‪ ،)2012‬له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێزگاكانی‌‬ ‫عێراق له‌سه‌ره‌تای‌ ‪‌2013‬و له‌مه‌ش گرنگتر‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ گش���تی‌ په‌رله‌مانی‌ عێراق كه‌‬ ‫بڕی���اره‌ ل���ه‌ س���ه‌ره‌تای‌ ‪ 2014‬دا ئه‌نجام‬ ‫بدرێت‌و س���ه‌رجه‌م ئ���ه‌م هه‌ڵبژاردنانه‌ش‬ ‫یه‌كالكه‌ره‌وه‌ن له‌داڕش���تنه‌وه‌ نه‌خش��� ‌هی‌‬ ‫سیاس���ی‌ نوێی‌ عێ���راق‌و كۆنترۆڵكردنی‌‬ ‫كۆمس���یۆن رۆڵی‌ گه‌ور‌هی‌ له‌بردنه‌وه‌یاندا‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت كه‌ لیس���تی‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫یاس���ا س���وره‌ له‌س���ه‌ر كاندیدكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫مالیكی‌ بۆ خولی‌ سێیه‌می‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‌و‬ ‫به‌ده‌س���تهێنانی‌ زۆرین��� ‌هی‌ ده‌نگ���ه‌كان‬ ‫له‌پ���اش دروس���تكردنی‌ پش���ێوی‌ له‌ناو‬ ‫لیس���تی‌ ئه‌لعێراقی ‌هی‌ ركابه‌ری���دا له‌ڕێی‌‬ ‫په‌شیمانكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌ندام‌و سه‌ركرده‌كانی‌‬ ‫له‌پارێزگاكانی‌ باشورو پێدانی‌ ئیمیتیازاتی‌‬ ‫زۆر پێیان‪.‬‬

‫ی سوریا‪:‬‬ ‫ی پێشو ‌‬ ‫باڵیۆز ‌‬

‫گروپ ‌ی جیهادیمان ئاودیو ده‌كرد بۆ عێراق‬ ‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫باڵیۆزی‌ هه‌ڵگه‌ڕاوه‌ له‌رژێمی‌ سوریا‬ ‫نه‌واف ئه‌لفارس دانی‌ به‌وه‌دا نا رژێم ‌ی‬ ‫سوریا بۆ شپرزه‌كردنی‌ سوپای‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫گروپی‌ چه‌كداری‌ ئاودیوی‌ عێراق‬ ‫كردوه‌ له‌پاش رووخانی‌ رژێمی‌ سه‌دام‌و‬ ‫په‌یوه‌ندی‌‌و هاوكاریشی‌ له‌گه‌ڵ رێكخراوی‌‬ ‫ئه‌لقاعیده‌دا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو كه‌ كه‌س���ایه‌تییه‌كی‌ ئه‌منی‌‌و سه‌ر‬ ‫ب���ه‌ بنه‌ماڵه‌یه‌كی‌ ناوداری‌ س���وننه‌كانی‌‬ ‫سوریایه‌ هه‌فت ‌هی‌ پێش���وو به‌ ئینشیقاق‬ ‫كردنی‌ له‌رژێمی‌ ئه‌س���ه‌د‪ ،‬ش���پرزه‌ییه‌كی‌‬ ‫گ���ه‌ور‌هی‌ ب���ۆ رژێمی‌ س���وریا دروس���ت‬ ‫كرد‌و ده‌س���ه‌اڵتدارانی‌ عێراقیش���ی‌ توشی‌‬ ‫ئیحراجی‌ كرد‪ ،‬چونكه‌ حكومه‌تی‌ مالیكی‌‬ ‫هه‌ڵوێس���تێكی‌ دۆستان ‌هی‌ به‌رانبه‌ر رژێمی‌‬ ‫س���وریا هه‌یه‌‪ ،‬كه‌چی‌ یه‌كه‌م ئینشیقاقی‌‬ ‫دیبلۆماسی‌ له‌بن ده‌ستی‌ ئه‌م حكومه‌ته‌و‬ ‫له‌عێراقه‌وه‌ له‌ڕژێمی‌ س���وریا كرا‪ .‬نه‌واف‬ ‫ئه‌لفارس له‌دیمان ‌هی‌ رۆژنام ‌هی‌ س���ه‌ندای‌‬ ‫ته‌له‌گراف���ی‌ به‌ریتانی���دا ده‌ڵێت "له‌پاش‬ ‫روخانی‌ به‌عسی‌ عێراقه‌وه‌ له‌ ‪ 2003‬رژێمی‌‬

‫كۆتری‌ ئاشتی‌‬ ‫ ئا‪ :‬الپه‌ڕه‌ی‌ عێراق‬

‫هه‌رچه‌نده‌ سه‌رۆكی‌ حیزبێكه‌ ك ‌ه ئێستا‬ ‫هیچ كورسییه‌كی‌ له‌ناو په‌رله‌مانی‌‬ ‫عێراقدا نییه‌‪ ،‬به‌اڵم شاره‌زایی‌‌و‬ ‫ئه‌زمون‌و رۆح سوكییه‌كه‌ی‌ وایكردوه‌‬ ‫له‌قه‌باره‌ی‌ خۆی‌ زیاتر ناوداربێت‌و‬ ‫هه‌ندێك ناوه‌ندی‌ ئیعالمیش به‌كۆتری‌‬ ‫ئاشتی‌ نێوان به‌غدا‌و هه‌ولێر ئاماژه‌ی‌‬ ‫بۆ ده‌كه‌ن‪.‬‬

‫ ئا‪ :‬الپه‌ڕ‌هی‌ عێراق‬

‫له‌نزیكه‌ی‌ ‪ 8‬هه‌زار كه‌س هاتوه‌ته‌ سه‌ر‬ ‫‪ 60‬پاڵێوراو‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و زانیاریان ‌هی‌ ئاوێنه‌ له‌سه‌رچاوه‌‬ ‫جیاجیاكان���ی‌ لیس���ته‌ كوردییه‌كانی‌ ناو‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ نوێنه‌رانی‌ عێراق���ه‌وه‌ كۆی‌‬ ‫كردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌مدواییانه‌ قه‌یرانی‌ سیاسی‌‬ ‫عێراق‌و ناكۆكی‌ نێوان هێزه‌ سیاسییه‌كان‪،‬‬ ‫كاریگه‌ری���ی‌ خراپی‌ له‌س���ه‌ر پێكهێنانی‌‬ ‫كۆمسیۆنی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان به‌جێهێشتوه‌‌و‬ ‫ئه‌و لیژن���ه‌ په‌رله‌مانیی ‌هی‌ بۆ دیاریكردنی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ كۆمس���یارانی‌ كۆمس���یۆن‬ ‫پێكهێنراوه‌ خه‌ریك���ه‌ نه‌توانێت له‌ناو ‪60‬‬ ‫پاڵێ���وراودا ‪ 9‬كۆمس���یار دابنێ���ت‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌ناو ده‌یان كه‌س���یتردا ( ‪ 7‬هه‌زار‌و ‪800‬‬ ‫كه‌س) كه‌ داوایان پێشكه‌ش كردوه‌ دواتر‬ ‫بژارده‌ كراون‪ .‬به‌پێی‌ ئه‌و زانیاریانه‌ش���ی‌‬ ‫كه‌ تائێس���تا دزه‌یان كردوه‌ ئ���ه‌و لیژنه‌‬ ‫په‌رله‌مانیی ‌هی‌ ئه‌م كار‌هی‌ پێ سپێردراوه‌‬ ‫له‌خۆیه‌وه‌ ژم���ار‌هی‌ پاڵێوراوه‌كانی‌ له‌دوو‬ ‫هه‌زار‌و قسور كه‌سه‌وه‌ دابه‌زاندووه‌ بۆ ‪60‬‬ ‫كه‌س به‌بێ ئه‌و‌هی‌ بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ شاندی‌‬ ‫نه‌ت���ه‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان ك���ه‌ له‌م بواره‌دا‬ ‫یارمه‌تییان پێش���كه‌ش ده‌كات‪ ،‬كاتێكیش‬ ‫شاندی‌ نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان (یونامی‌)‬ ‫له‌م كه‌مكردنه‌وه‌ له‌پڕ‌هی‌ پرس���یوه‌ به‌وه‌‬ ‫وه‌اڵمیان داوه‌ته‌وه‌ كه‌ ئه‌وكاره‌ له‌پسپۆڕیی‌‬ ‫په‌رله‌مانه‌‌و په‌یوه‌ندیی‌ به‌یونامییه‌وه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫نه‌خش ‌هی‌ حیزبی‌‌و تایفی‌ كۆمسیۆنی‌ نوێ‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ كوردی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌ران كه‌‬ ‫نه‌یویست ناوی‌ باڵو بكرێته‌وه‌ بۆ ئاوێن ‌هی‌‬ ‫ئاش���كراكرد‪ ،‬به‌درێژایی‌ م���او‌هی‌ رابردوو‬ ‫هه‌ڵكشان‌و داكشان هه‌بوه‌ له‌و بۆچونان ‌هی‌‬ ‫له‌بار‌هی‌ دانانی‌ كۆمسیۆنی‌ نوێوه‌ له‌ئارادان‬ ‫له‌ناو لیژنه‌ك ‌هی‌ په‌رله‌مان‌و زۆرجار نزیك‬ ‫بونه‌ته‌وه‌ له‌دانانی‌ خه‌ڵكانی‌ س���ه‌ربه‌خۆ‌و‬ ‫پیش���ه‌یی‌ ب���ۆ ئه‌نجومه‌نی‌ كۆمس���یاران‬ ‫كه‌چ���ی‌ له‌پ���ڕدا ته‌وژم���ی‌ بۆچون���ه‌كان‬ ‫گ���ۆڕاوه‌ بۆ ئ���ه‌و‌هی‌ خه‌ڵكان���ی‌ حیزبی‌‌و‬ ‫سه‌ر به‌لیسته‌ سیاسییه‌كان دابنرێن‪ .‬له‌و‬ ‫‪ 9‬كۆمسیاره‌ش���ی‌ ك���ه‌ ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵی‌‬ ‫كۆمس���یۆنی‌ نوێ ده‌بن ‪ 4‬یان به‌ر شیعه‌‬ ‫ده‌كه‌ون‪ 2 ،‬سوننه‌‪ 2 ،‬كورد‪ 1 ،‬مه‌سیحی‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م ئه‌ندامه‌ رونیش���كرده‌وه‌ له‌ناو هێزه‌‬ ‫شیعه‌كاندا ناكۆكیی‌ دروست بووه‌ له‌بار‌هی‌‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫ی هه‌ڵگه‌ڕاو‌ه له‌ڕژێم ‌ی سوریا نه‌واف ئه‌لفارس‬ ‫باڵیۆز ‌‬ ‫س���وریا هه‌ستی‌ به‌مه‌ترس���ی‌ كردوه‌‌و بۆ‬ ‫ئه‌م مه‌به‌سته‌ش ده‌س���تیكردوه‌ به‌له‌مپه‌ر‬ ‫دروستكردن بۆ س���وپای‌ ئه‌مه‌ریكا له‌ناو‬ ‫عێراق‪ ،‬ئه‌ویش له‌ڕێگای‌ هاوپه‌یمانیكردنی‌‬ ‫رژێم���ی‌ ئه‌لقاعی���ده‌وه‌ ك���ه‌ ب���ووه‌ هۆی‌‬ ‫هاندان���ی‌ جه‌نگاوه‌رانی‌ عه‌ره‌ب‌و بیانی‌ بۆ‬ ‫دزه‌كردن���ه‌ ناو عێ���راق به‌كه‌ڵك وه‌رگرتن‬ ‫له‌ئاسانكارییه‌كانی‌ رژێمی‌ سوریا بۆیان"‪.‬‬ ‫ناوبراو‌ س���وره‌ له‌س���ه‌ر ئه‌و‌هی‌ هه‌ر ئه‌و‬

‫گروپه‌ چه‌كداری‌‌و جیهادیان ‌هی‌ كه‌ رژێم ‌ی‬ ‫سوریا پشتیوانی‌ ده‌كردن ئێستا به‌شدارن‬ ‫له‌كوشت‌و بڕ‌و خوێنڕش���تنی‌ ناو سوریا‌و‬ ‫هه‌ندێكی���ان به‌فه‌رمانی‌ رژێ���م ته‌قینه‌وه‌‌و‬ ‫كاری‌ توندوتیژیی‌ ده‌كه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی‌ دواتر‬ ‫بخرێته‌ ئه‌ستۆی‌ شۆڕشگێڕان‌و یاخیبوان‪.‬‬ ‫نه‌واف فارس كه‌ س���ه‌ر به‌عه‌ش���یره‌تێكی‌‬ ‫گه‌ور‌هی‌ س���وننه‌كانی‌ س���وریایه‌ جه‌غتی‌‬ ‫له‌وه‌ش���كرده‌وه‌ پێش���تر ك���ه‌ پارێزگاری‌‬

‫که‌ پارێزگاربووم‬ ‫به‌زاره‌كی‌ فه‌رمانم‬ ‫پێكرا ئاسانكاری ‌ی بكه‌م‬ ‫بۆ هه‌ركه‌سێك ك ‌ه‬ ‫بیه‌وێت بپه‌ڕێته‌وه‬ ‫‌ بۆ عێراق‬ ‫ش���اری‌ دیر ئه‌لزوری‌ سه‌ر سنوری‌ سوریا‬ ‫ـ عێراق بوه‌ـ به‌زاره‌كی‌ فه‌رمانی‌ پێكراوه‌‬ ‫ئاس���انكاریی‌ بكات بۆ ئ���ه‌و فه‌رمانبه‌ره‌‬ ‫مه‌ده‌نیان��� ‌هی‌ ك���ه‌ ده‌یانه‌وێ���ت بچن بۆ‬ ‫عێراق‌و ده‌ڵێت "رژێمی‌ س���وریا ده‌س���تی‌‬ ‫به‌خوێن س���ووره‌‌و ده‌بێت به‌رپرسیارێتی‌‬ ‫چه‌ندی���ن م���ردن له‌ئه‌س���تۆ بگرێت له‌م‬ ‫واڵته‌"‪ .‬هه‌روه‌ها جه‌غتی‌ له‌وه‌ش���كرده‌وه‌‬ ‫كه‌ چه‌ندین ئه‌فس���ه‌ر ده‌ناسێت له‌سوریا‬ ‫كه‌ به‌رپرس���ن له‌په‌یوه‌ندی‌ گرتن له‌گه‌ڵ‬

‫رێكخ���راوی‌ ئه‌لقاعیده‌‌و رژێمی‌ ئه‌س���ه‌د‬ ‫ئه‌م په‌یوه‌ندییه‌ له‌گ���ه‌ڵ ئه‌لقاعیده‌ وه‌كو‬ ‫كارتێكی‌ فش���ار به‌كارده‌هێنێت به‌رانبه‌ر‬ ‫رۆژئاوا‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ زانیاریی���ه‌ رۆژنامه‌وانیی���ه‌كان‬ ‫باڵیۆزه‌كانی‌ سوریا له‌هه‌ر یه‌ك له‌عێراق‌و‬ ‫لوبنان به‌رپرسیارێتی‌ هه‌ستیار‌و گرنگیان‬ ‫هه‌ی���ه‌‌و باڵیۆزی‌ ئاس���ایی‌ نی���ن چونكه‌‬ ‫به‌ش���ێكن له‌سه‌رپه‌رش���تیاری‌ ئه‌و رایه‌ڵه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیی ‌هی‌ له‌ئێران���ه‌وه‌ درێژ ده‌بێته‌وه‌‬ ‫بۆ باش���وری‌ لوبن���ان‌و وازهێنانی‌ نه‌واف‬ ‫ئه‌لفارس له‌رژێم‌و په‌یوه‌ندیكردنی‌ به‌به‌ر‌هی‌‬ ‫نه‌ی���اری‌ رژێمی‌ س���وریاوه‌‪ ،‬زه‌خیره‌یه‌كی‌‬ ‫موخابه‌راتی‌ ب���اش ده‌خاته‌ به‌رده‌س���ت‬ ‫نه‌یارانی‌ رژێمی‌ سوریا‪ .‬نه‌واف كه‌ ده‌نگۆی‌‬ ‫ئه‌وه‌ هه‌بوو له‌كوردستانه‌وه‌ هه‌ڵهاتبێت بۆ‬ ‫قه‌ته‌ر جه‌غت���ی‌ له‌وه‌كرده‌وه‌ته‌وه‌ كه‌ به‌ر‬ ‫ل ‌ه ‪ 5‬مانگ ئینش���یقاقی‌ ك���ردوه‌ له‌ڕژێمی‌‬ ‫ئه‌سه‌د‪ ،‬به‌اڵم تا ماڵ‌و مناڵه‌ك ‌هی‌ له‌سوریا‬ ‫قوتارك���راوه‌ خ���ۆی‌ واده‌رنه‌خس���توه‌ كه‌‬ ‫ناڕازیی‌ بێت به‌رژێمی‌ س���وریا‌و به‌رده‌وام‬ ‫بووه‌ له‌كاركردن‌و ئاماده‌ش نه‌بووه‌ شێوازی‌‬ ‫گه‌یاندنی‌ به‌واڵتی‌ قه‌ت���ه‌ر له‌عێراقه‌وه‌ بۆ‬ ‫میدیاكان ئاشكرا بكات‪.‬‬

‫ئه‌مینداری‌ گشتی‌ حیزبی‌ شیوعی‌ عێراق‪،‬‬ ‫حه‌مید مه‌جید موسا‪ ،‬له‌دایكبوی‌ ‪1942‬‬ ‫پارێ���زگای‌ بابله‌‌و هه‌ڵگ���ری‌ بڕوانامه‌ی‌‬ ‫دیبلۆمی‌ بااڵیه‌ له‌بواری‌ ئابووری‌‪ .‬ناوبراو‬ ‫ل���ه‌ ‪ 1959‬دا په‌یوه‌ن���دی بەڕیزه‌كان���ی‌‬ ‫ش���یوعییه‌وه‌ كردوه‌‌و له‌نێ���وان ‪ 1965‬ـ ‬ ‫‪ 1968‬دا له‌ناو عێراق خۆی‌ حه‌شارداوه‌‌و‬ ‫دوات���ر به‌ر لێبوردنی‌ گش���تی‌ كه‌وتووه‌‪،‬‬ ‫له‌نێ���وان ‪ 1970‬ـ ‪ 1978‬وه‌كو توێژه‌ری‌‬ ‫ئاب���ووری‌ له‌كۆمپانی���ای‌ نه‌وتی‌ عێراق‪،‬‬ ‫كاریك���ردوه‌‌و دواتر چوه‌ت���ه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫عێراق ب���ۆ نوێنه‌رایه‌تیكردنی‌ پارته‌كه‌ی‌‬ ‫له‌واڵتانی‌ سۆسیالیزم‌و له‌نه‌وه‌ده‌كانیشه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵكشاوه‌ بۆ ئه‌ندامێتی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‌و‬ ‫دواتری���ش ئه‌مینداری‌ گش���تی‌ حیزب‌و‬ ‫له‌پ���اش راپه‌ڕینه‌كه‌ی‌ به‌ه���اری‌ ‪1991‬‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تانی‌ ك���ردوه‌ به‌بنكه‌‌و‬ ‫باره‌گای‌ خۆی‌‪ ،‬له‌پاش رووخانی‌ رژێمی‌‬ ‫به‌عس���یش بووه‌ به‌ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫حوكم ك���ه‌ بااڵتری���ن ده‌زگای‌ ئیداریی‌‬ ‫عێراق بوو‪.‬‬ ‫له‌دوا كۆنگره‌ی‌ ش���یوعیدا له‌به‌غدا‪ ،‬كه‌‬ ‫مانگی‌ رابردوو به‌ڕێوه‌چوو‪ ،‬هاوڕێ حه‌مید‬ ‫به‌ س���كرتێری‌ گش���تی‌ حیزبی‌ شیوعی‌‬ ‫هه‌ڵبژێردرای���ه‌وه‌ كه‌ كۆنتری���ن حیزبی‌‬ ‫سیاس���ی‌ عێراق���ه‌ (‪ 1933‬دامه‌زراوه‌)‌و‬ ‫به‌دوای‌ ئه‌وه‌شدا كه‌وته‌ جه‌وله‌‌و گه‌شتی‌‬ ‫سیاسی‌ به‌سه‌ر سه‌ركرده‌ سیاسییه‌كاندا‪.‬‬ ‫موسا له‌میانه‌ی‌ لێدوانه‌كانیدا هاوپشكی‌‬ ‫تایفی‌ به‌گه‌وره‌ترین به‌اڵ بۆس���ه‌ر عێراق‬ ‫ده‌داته‌ قه‌ڵ���ه‌م‌و هه‌ر ئه‌مه‌ش به‌هۆكاری‌‬ ‫پاشه‌كش���ه‌كردنی‌ نف���وزی‌ حیزبه‌كه‌یان‬ ‫ده‌زانێ كه‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌ په‌رله‌مانییه‌كه‌ی‌‬ ‫‪ 2010‬دا نه‌یتوان���ی‌ تاقه‌ یه‌ك كورس���ی‌‬ ‫له‌ك���ۆی‌ ‪ 325‬كورس���ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌‬ ‫نوێنه‌ران‪ ،‬به‌ده‌س���ت بهێنێت له‌كاتێكدا‬ ‫خ���اوه‌ن ده‌ی���ان‌و س���ه‌دان قوربان���ی‌‌و‬ ‫رۆش���نبیر‌و سه‌رمه‌ش���قی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫نیشتمانییه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو ئێستا له‌هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌دایه‌ عه‌بای‌‬ ‫ماركس���یزم‌و الدینی‌ له‌به‌ری‌ حیزبه‌كه‌ی‌‬ ‫دابكه‌نێ���ت‌و چه‌ن���د هه‌نگاوێ���ك به‌ره‌و‬ ‫دیموكراس���ییه‌ت‌و كرانه‌وه‌ بنێت‪ ،‬له‌دوا‬ ‫دیداریدا له‌گه‌ڵ هه‌ندێك میدیای‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫بێ ترسی‌‌و بێ باكی‌ خۆی‌ له‌گه‌شه‌كردنی‌‬ ‫ره‌وته‌ ئیس�ل�امییه‌ س���وننه‌‌و شیعه‌كان‬ ‫راده‌گه‌یه‌نێ���ت "چونك���ه‌ هی���چ له‌وانه‌‬ ‫ناتوانن ببنه‌ به‌دیلی‌ ره‌وتی‌ دیموكراسی‌‬ ‫كه‌ به‌دوای‌ پێگه‌یه‌كدا ده‌گه‌ڕێت له‌پاش‬ ‫شكس���تی‌ ئه‌زموونی‌ حیزبه‌ ئاینییه‌كانی‌‬ ‫ئێستا له‌ئیداره‌كردنێكی‌ ته‌ندروستانه‌ی‌‬ ‫واڵت"‪ .‬به‌قس���ه‌ی‌ ه���اوڕێ حه‌می���د كه‌‬ ‫ئاش���نایه‌تییه‌كی‌ زۆری‌ له‌گه‌ڵ سه‌ركرده‌‬ ‫كورده‌كاندا هه‌ی���ه‌‌و ده‌یه‌یه‌كی‌ ته‌مه‌نی‌‬ ‫خ���ۆی‌ له‌كوردس���تان به‌س���ه‌ربردووه‌‬ ‫"توڕه‌یی‌ خه‌ڵك له‌م سیستمه‌ی‌ ئێستای‌‬ ‫عێ���راق له‌هه‌مووكات زیات���ره‌"‪ .‬ناوبراو‬ ‫له‌دیدارێك���ی‌ شه‌رقولئه‌وس���ه‌تدا هێرش‬ ‫ده‌كاته‌ سه‌ر ره‌وتی‌ ئیسالمی‌ "شیعی‌"‌و‬ ‫به‌وه‌ تۆمه‌تباریان ده‌كات كه‌ شكستیان‬ ‫خواردووه‌ له‌دابینكردنی‌ ئازادی‌‌و ئاسایشی‌‬ ‫خه‌ڵك‌و ده‌ڵێت "نۆ س���اڵی‌ ته‌واوه‌ ئێمه‌‬ ‫له‌جێگه‌ی‌ خۆماندا راوح ده‌كه‌ین‌و ته‌نها‬ ‫به‌پاس���او هێنانه‌وه‌ ب���ه‌ڕێ ده‌كرێین كه‌‬ ‫ئیتر خه‌ڵك گوێی‌ بۆ ناگرێت‌و ئه‌گه‌ریش‬ ‫بیگرێت هی���چ متمانه‌یه‌كی‌ پێ ناكات"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ه���اوڕێ حه‌مید جه‌غت له‌وه‌ش‬ ‫ده‌كات���ه‌وه‌ "ئێم���ه‌ دژی‌ ئیس�ل�ام نین‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌تێكی‌ مه‌ده‌نیداین كه‌‬ ‫هاوتابێت له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ له‌ده‌ستوری‌‬ ‫عێراقی���دا هاتووه‌ له‌دیموكراس���یه‌تێكی‌‬ ‫گونجاو له‌گه‌ڵ نه‌گۆڕه‌ ئاینییه‌كان"‪ .‬‬ ‫ب���ۆ هه‌ڵبژاردن���ی‌ داهات���ووش هاوڕێ‬ ‫حه‌مید له‌هه‌وڵ���ی‌ قوتاركردنی‌ حیزبدایه‌‬ ‫له‌و په‌راوێزخس���تنه‌ سیاس���ییه‌ی‌ تێی‌‬ ‫كه‌وتووه‌‌و له‌پاش س���ه‌ردانی‌ مالیكیش‬ ‫باس له‌وه‌ ده‌كرێت ك���ه‌ ناوبراو عه‌رزی‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ بۆ كردب���ن ك���ه‌ له‌هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫داهاتوودا (‪ )2014‬له‌گه‌ڵ حیزبی‌ ده‌عوه‌‬ ‫لیس���تێكی‌ ناتایفی‌ پێكبهێن���ن‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌م���ه‌ش روو بدات گۆڕانێكی‌ زۆر گرنگه‌‬ ‫چونكه‌ هه‌ردوكیان له‌ڕووی‌ ئایدۆلۆژییه‌وه‌‬ ‫ئه‌نتی‌ یه‌كترن‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫‪aburi.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )335‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/17‬‬

‫ئابووری‬

‫ئەم الپەڕەیە بە سپۆنسەری ژووری بازرگانی‌و پیشەسازی سلێمانی چاپ‌و باڵودەکرێتەوە‬

‫بازرگانیكردن لەگە ‌ڵ‬ ‫ئێران ‪ %30‬دابه‌زیوه‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫ی بازرگانیكردن‪،‬‬ ‫له‌هه‌رێمدا بۆ كار ‌‬ ‫توركه‌كان جێ به‌ئێرانیه‌كان لێژ‬ ‫ی‬ ‫ی ژوور ‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬وه‌ك سه‌رۆك ‌‬ ‫بازرگانی‌ سلێمانیش ده‌ڵێت‬ ‫ی بازاڕی‌ هه‌رێم له‌الیه‌ن‬ ‫"كۆنترۆڵكردن ‌‬ ‫ی مه‌ترسیدار‬ ‫توركه‌كانه‌وه‌‪ ،‬تائاستێك ‌‬ ‫رۆیشتووه‌‪ ،‬چونكه‌ نه‌ك هه‌ر ب ‌ه‬ ‫بازرگانه‌ ئێرانیه‌كان‪ ،‬به‌ڵكو جێیان‬ ‫به‌بازرگانانی‌ ناوخۆش لێژكردووه‌"‪.‬‬ ‫ئێرانییه‌كان كه‌متر ئه‌ته‌كێتی‌‬ ‫بازرگانیكردن ده‌زانن‬ ‫به‌پێی‌ زانیاریه‌كانی‌ س���ه‌رۆكی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫هاورده‌‌و ناردنكارانی‌ كوردستان (شێخ‬ ‫مس���ته‌فا عه‌بدولڕه‌حم���ان) ل���ه‌‪1960‬‬ ‫كۆمپانی���ای‌ بیان���ی‌ ك���ه‌ له‌هه‌رێم���ی‌‬ ‫كورس���تاندا كار ده‌كه‌ن‪ ،‬زیاتر له‌‪900‬‬ ‫كۆمپانیایان توركین‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریش���دا‬ ‫ته‌نها نزیك���ه‌ی‌ ‪ 400‬كۆمپانیای ئێرانی‌‬ ‫بوونی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫وه‌ك بازرگانان���ی‌ هه‌رێ���م ئام���اژه‌ی‌‬ ‫پێده‌ده‌ن‪ ،‬رۆژ له‌دوای‌ رۆژ ئێرانیه‌كان‬ ‫ل���ه‌كاری‌ بازرگانیكردن���ی‌ هه‌رێم���دا‬ ‫له‌پاشه‌كش���ه‌كردندان‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت‬ ‫ب���ه‌م دواییه‌ كه‌ نرخ���ی‌ تمه‌نی‌ ئێرانی‌‬ ‫له‌ناجێگرییه‌ك���ی‌ به‌رده‌وامداب���وو‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ وه‌ك س���ه‌رۆكی‌ رێكخراوی‌‬ ‫یه‌كگرتوی‌ گه‌ش���ه‌پێدانی‌ پیشه‌سازی‌‌و‬ ‫بازرگان���ی‌ لقی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‪،‬‬ ‫ته‌ه���ا حه‌مه‌ڕه‌ش���ید عه‌بدولڕه‌حمان‬ ‫باس���ی‌ ده‌كات "ئێرانی���ه‌كان كه‌مت���ر‬ ‫ئه‌ته‌كێ���ت‌و هون���ه‌ری‌ بازرگانیك���ردن‬ ‫ده‌زانن"‪ ،‬به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌ هه‌ر به‌وته‌ی‌‬ ‫ئه‌و‪ ،‬توركه‌كان له‌و بواره‌دا له‌ئاستێكی‌‬ ‫ب���ااڵدان‪ .‬ته‌ها ده‌ڵێت "ك���ه‌ كااڵیه‌ك‬ ‫له‌بازرگانێكی‌ ئێران���ی‌ ده‌كڕیت‪ ،‬رێك‬ ‫ده‌چێت ته‌له‌ف���ون بۆ بازرگانێكی‌ تری‌‬ ‫هه‌رێم ده‌كات‌و ده‌ڵێت فاڵن كه‌س ئه‌و‬ ‫كااڵیه‌ی‌ بردووه‌ تۆش وه‌ره‌ لۆرییه‌كی‌‬ ‫ل���ێ باربك���ه‌‪ ،‬به‌ڕاس���تیی‌ ئه‌ته‌كێتی‌‬ ‫بازرگانی‌ به‌و جۆره‌ نابێت"‪.‬‬

‫"كااڵی‌ توركی‌ كوالیتی‌ به‌رزتره‌"‬ ‫ی‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫ی بازاڕ ‌‬ ‫ده‌ستبه‌س���ه‌رداگرتن ‌‬ ‫له‌هه‌رێم���دا‪ ،‬له‌الی���ه‌ن بازرگان��� ‌ه‬ ‫ی ته‌ه���ا‬ ‫توركه‌كان���ه‌وه‌‪ ،‬به‌بۆچو‌ون��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نرخ‌و به‌رز ‌‬ ‫حه‌مه‌ڕه‌شید‪ ،‬بۆ هه‌رزان ‌‬ ‫ی كااڵ توركیه‌كان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫كوالیت ‌‬ ‫ناوب���راو ئ���ه‌وه‌ش روونده‌كات���ه‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫ی كااڵكانیان بۆت ‌ه‬ ‫ی كوالیت��� ‌‬ ‫هه‌ر به‌رزی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خواس���ت له‌س���ه‌ر كااڵ ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نرخ ‌‬ ‫ی زیاتر بێت‪ .‬جێگیربوون ‌‬ ‫تورك ‌‬ ‫ی توركی���ش‪ ،‬ب ‌ه به‌راورد‬ ‫(لی���ره‌) دراو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئێرانی‌‪ ،‬ك ‌ه به‌رده‌وام نرخ ‌‬ ‫ب ‌ه تمه‌ن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لق ‌‬ ‫له‌داش���كاندایه‌‪ ،‬به‌بڕوای سه‌رۆك ‌‬ ‫ی ئه‌و رێكخراو‌ه بازرگانییه‌‪ ،‬بۆت ‌ه‬ ‫هه‌رێم ‌‬ ‫ی ك ‌ه بازرگان��� ‌ه كورده‌كان‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ه���ۆ ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ توركه‌كان‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫زیاتر كار ‌‬ ‫بكه‌ن‪ .‬ئه‌و له‌و بڕوایه‌شدا نیی ‌ه ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌س���لێمانیش ك ‌ه هاوس���نور‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫ی ئێرانیه‌كان زیاتر‬ ‫ئێران‪ ،‬بازرگانیكردن ‌‬ ‫بێت له‌توركه‌كان‪.‬‬ ‫پێشتر ئێرانیه‌كان به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌سلێمانی‌ چاالكتربوون‬ ‫ی‬ ‫ی ژوور ‌‬ ‫به‌هه‌م���ان ش���ێو‌ه س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی س���لێمانی‌‪ ،‬سیروان محه‌مه‌د‬ ‫بازرگان ‌‬ ‫ی‬ ‫جه‌خت له‌و‌ه ده‌كاته‌و‌ه ك ‌ه به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫گش���تی‌‪ ،‬بازرگان ‌ه توركه‌كان ده‌ستیان‬ ‫ی هه‌رێمدا گرتووه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫به‌س���ه‌ر بازاڕ ‌‬ ‫له‌كاتێكدای ‌ه وه‌ك ئ���ه‌و رایده‌گه‌یه‌نێ‌‪،‬‬ ‫پێش���تر بازرگان ‌ه ئێرانیه‌كان به‌تایبه‌ت‬ ‫ی بازرگانیی���ه‌و‌ه‬ ‫ی ل���ه‌ڕوو ‌‬ ‫له‌س���لێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫چاالكتربوون‪ .‬یه‌كێ���ك له‌هۆكاره‌كان ‌‬ ‫ی واده‌كات ك��� ‌ه ئێرانی���ه‌كان‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی بارزگانیی���ه‌و‌ه له‌هه‌رێم���دا‬ ‫ل���ه‌ڕوو ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌پاشه‌كش���ه‌دابن‪ ،‬وه‌ك سیروان باس ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئابور ‌‬ ‫ی گه‌م���ارۆ ‌‬ ‫ده‌كات ب���ۆ بوون ‌‬ ‫ی س���اڵ‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه ك ‌ه س���اڵ له‌دوا ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئێران توندت���ر ده‌بێت‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ی "گه‌مارۆك��� ‌ه به‌جۆرێك ‌ه كار ‌‬ ‫ئه‌و وت ‌‬ ‫ی كارگه‌‌و‬ ‫ی به‌رهه‌م ‌‬ ‫كردۆت ‌ه س���ه‌ر خراپ ‌‬ ‫كارخانه‌كانیش���یان‪ ،‬هه‌ر ئه‌وه‌ش بۆت ‌ه‬ ‫ی كااڵی ئه‌و كارگان ‌ه كه‌متر‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫هۆ ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫بهێنرێت ‌ه كوردستان"‪ .‬بۆ پاڵپشت ‌‬

‫ی ‪ 400‬كۆمپانیایان له‌هه‌رێمدا هه‌یه‌‬ ‫توركیا زیاتر له‌‪‌900‬و ئێرانیش نزیك ‌ه ‌‬

‫بەشێک لەبازرگانی نێوان هەرێمی کوردستان‌و ئێران بەمشێوەیە دەکرێت فۆتۆ‪ :‬یەحیا ئەحمەد ـ ئەرشیف‬ ‫ی به‌وه‌دا ك ‌ه چه‌ند‬ ‫ی ئاماژ‌ه ‌‬ ‫بۆچونه‌ش��� ‌‬ ‫ی بازرگانیك���ردن له‌و‬ ‫مانگێك ‌ه ئاس���ت ‌‬ ‫ی ئێرانی���ان لێو‌ه دێت‬ ‫ی كااڵ ‌‬ ‫مه‌رزان��� ‌ه ‌‬ ‫‪ %30‬دابه‌زیوه‌‪.‬‬ ‫ی ناوخۆشیان الواز‬ ‫توركه‌كان بازرگانان ‌‬ ‫كردووه‌‬ ‫ی نه‌شارده‌و‌ه‬ ‫س���یروان محه‌مه‌د ئه‌وه‌ش ‌‬ ‫ی هه‌موو ئ���ه‌و رێگریانه‌‪،‬‬ ‫ك ‌ه س���ه‌ره‌ڕا ‌‬ ‫ێ ب���واردا‬ ‫ب���ه‌اڵم هێش���تا له‌هه‌ن���د ‌‬ ‫ێ له‌گه‌ڵ‬ ‫بازرگان��� ‌ه ئێرانی���ه‌كان كێبڕك ‌‬ ‫ی "به‌اڵم‬ ‫توركه‌كان ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌و وتیش��� ‌‬ ‫ی بازرگان ‌ه توركه‌كان‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی هه‌رێمیان كردووه‌"‪.‬‬ ‫ی ب���ازاڕ ‌‬ ‫كۆنتڕۆڵ ‌‬ ‫ی به‌وه‌ش���دا ك ‌ه كۆنتڕۆڵ‬ ‫ناوبراو هێما ‌‬ ‫ی مه‌ترس���یدار‬ ‫كردنه‌كه‌‪ ،‬تا ئاس���تێك ‌‬ ‫رۆیش���تو‌ه ب ‌ه جۆرێك وه‌ك ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫ی سه‌رس���وڕهێنه‌ر‬ ‫"توركه‌كان به‌جۆرێك ‌‬ ‫ی ناوهه‌رێمدا چونه‌ت ‌ه‬ ‫ی بازرگان��� ‌‬ ‫له‌كار ‌‬ ‫ی‬ ‫پێش���ه‌وه‌‪ ،‬تائاس���تێك ك ‌ه بازرگانان ‌‬ ‫ناوخۆش���یان الواز ك���ردووه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ بازرگان ‌‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫كاره‌س���اته‌‌و زیان ‌‬

‫ناوخۆی‌ هه‌رێم هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی بازرگانان ‌‬ ‫ی چاالكبوون ‌‬ ‫ی تر ‌‬ ‫هۆكارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫ی ژوور ‌‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫توركیا به‌بڕوا ‌‬ ‫ی ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه بازرگان ‌ه‬ ‫بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫تورك���ه‌كان ترس���یان له‌بازرگانیكرندا‬ ‫ی‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬وه‌ك ئه‌و‌ه ده‌ڵێت "موجازه‌ف ‌ه ‌‬ ‫س���ه‌یر ده‌كه‌ن‌و حكومه‌ته‌كه‌ش���یان ب ‌ه‬ ‫هه‌موو جۆرێك پش���تیوانیانه‌‪ ،‬به‌نمون ‌ه‬ ‫ی درێژخایه‌ن پێده‌دا‪،‬‬ ‫پاره‌یان ب ‌ه قه‌رز ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم له‌كورس���تاندا پاڵپش���تیكردن ‌‬ ‫بازرگان له‌ئاستێكی‌ نزمدایه‌"‪.‬‬ ‫ی س���یروان‬ ‫ی زانیاریه‌كان ‌‬ ‫ه���ه‌ر به‌پێ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بازرگانیكردن��� ‌‬ ‫محه‌م���ه‌د‪ ،‬ئاس���ت ‌‬ ‫توركی���ا له‌هه‌رێمدا ب��� ‌ه ‪ 7‬ملیار دۆالر‬ ‫ی‬ ‫ده‌خه‌مڵێن���رێ‌‪ ،‬له‌كاتێك���دا ئاس���ت ‌‬ ‫ی ‪ 5‬ملیار‬ ‫ی ئێران‪ ،‬به‌نزیك ‌ه ‌‬ ‫بازرگانیكردن ‌‬ ‫ی "ئه‌و‬ ‫دۆالر ده‌خه‌مڵێنرێ‌‪ ،‬ئه‌و وتیش��� ‌‬ ‫ی پێشوو‌ه به‌دڵنیاییه‌و‌ه‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫ئامار‌ه ه ‌‬ ‫ی توركیا‬ ‫ی بازرگانیكردن ‌‬ ‫له‌ئێستادا ئاست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫زیاتریش بووه‌‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫ێ بڵێی���ن ‪‌ %60‬‬ ‫ده‌كر ‌‬

‫ی بازرگانه‌ توركه‌كانه‌وه‌یه‌"‪.‬‬ ‫به‌ده‌ست ‌‬ ‫ئێرانیه‌كان‪ ،‬به‌ به‌راورد به‌توركه‌كان‪،‬‬ ‫كه‌موكوڕییان زیاتره‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫ی خۆش���یه‌و‌ه س���ه‌رۆك ‌‬ ‫له‌ال ‌‬ ‫ی كوردس���تان‪،‬‬ ‫ه���اورده‌‌و ناردنكاران��� ‌‬ ‫ی‬ ‫شێخ مس���ته‌فا عه‌بدولڕه‌حمان ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئێران‬ ‫رونكرده‌و‌ه ك ‌ه هێشتا بازرگانان ‌‬ ‫ی س���لێمانی‌‪،‬‬ ‫ی پارێ���زگا ‌‬ ‫له‌ناوچه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫جۆرێك له‌بوونیان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ش ‌‬ ‫نه‌شارده‌و‌ه ك ‌ه به‌به‌رده‌وام ئاماده‌گییان‬ ‫ی ده‌چێت‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریشدا‬ ‫به‌ره‌و الوازی ‌‬ ‫ی رۆژ‬ ‫ی توركیا رۆژ ل���ه‌دوا ‌‬ ‫بازرگانان��� ‌‬ ‫جێپێی‌ خۆیان قایمتر ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ش به‌بڕوا ‌‬ ‫ی س���ه‌ره‌كی ‌‬ ‫هۆكار ‌‬ ‫ی كااڵكانیان‬ ‫ی كوالێت��� ‌‬ ‫ئه‌و ب���ۆ به‌رزی ‌‬ ‫ێ له‌ئێرانیه‌كان‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌‪" ،‬هه‌ن���د ‌‬ ‫ی بازرگانیكردن���دا كه‌موكوڕییان‬ ‫له‌كار ‌‬ ‫زۆره‌‪ ،‬به‌نمون��� ‌ه پار‌ه خواردنیان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ێ ج���ار كااڵی زۆر خراپی���ش‬ ‫هه‌ن���د ‌‬ ‫ی توركه‌كان كه‌متر‬ ‫ده‌نێرن‪ ،‬به‌اڵم له‌ال ‌‬

‫ی‬ ‫ی بازرگانیكردن ‌‬ ‫ئاست ‌‬ ‫توركیا له‌هه‌رێمدا‬ ‫‌‪ 7‬ملیار دۆالرەو‬ ‫ئێرانیش‌نزیك ‌هی‌‬ ‫‪ 5‬ملیار دۆالرە‬ ‫هه‌ست به‌و كه‌موكوڕیانه‌ ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ناوب���راو باس���ی ل���ه‌وه‌ش ك���رد‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی توركی���ا له‌گ���ه‌ڵ عێراق‬ ‫بازرگانیی��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌گ���ه‌ڵ هه‌رێم��� ‌‬ ‫ده‌ی���كات ‪‌ %70‬‬ ‫كوردستانه‌‪.‬‬

‫سه‌رۆكی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ سلێمانی‌‪:‬‬

‫له‌ڕه‌مه‌زاندا نرخی‌ خۆراكی‌ وشكه‌ جێگیر ده‌بێت‬ ‫ئا‪ :‬شكۆ‬ ‫ی ئه‌و‌ه‬ ‫زۆرێك له‌هاواڵتیان پێشبین ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مانگ ‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌گه‌ڵ هاتن ‌‬ ‫ره‌مه‌زان نرخی‌ خوارده‌مه‌نی‌‌و كااڵ‌و‬ ‫پێداویستیه‌كان به‌رزبێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی بازرگانی‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫ی ژوور ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جیاوازی‌ هه‌یه‌‌و وا ‌‬ ‫بۆچونێك ‌‬ ‫ده‌بینێ‌ كه‌ نرخ به‌رز نه‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی خۆراك ‌‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌(مه‌واد ‌‬ ‫وشكه‌دا) ئه‌و ده‌ڵێت "‪ %100‬دڵنیام‬ ‫ی وشك ‌ه‬ ‫ی خۆراك ‌‬ ‫ی مه‌واد ‌‬ ‫نرخ ‌‬ ‫به‌رزنابێته‌وه‌"‪.‬‬

‫هاواڵتییەک لەکاتی کڕینی خورمادا فۆتۆ‪ :‬ئاسۆ سەراوی ـ ئەرشیف‬

‫ی‬ ‫ی ژوور ‌‬ ‫ی س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ئ���ه‌و بۆچون��� ‌ه ‌‬ ‫ی (سیروان محه‌مه‌د)‪،‬‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫بازرگان ‌‬ ‫ی‬ ‫پش���ت ئه‌س���تور‌ه ب���ه‌و كۆبوونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی رابردوو له‌گه‌ڵ به‌ش���ێك‬ ‫‪ 5‬ش���ه‌مم ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆراك ‌‬ ‫ی مه‌واد ‌‬ ‫ی هێنان ‌‬ ‫له‌بازرگانان��� ‌‬ ‫ی كردبوو‪ .‬سیروان محه‌مه‌د‬ ‫وشكدا ساز ‌‬ ‫ی بۆ ئاوێن ‌ه ئاش���كرا ك���رد ك ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌یان پێداو‌ه‬ ‫بازرگانه‌كان به‌ڵێن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خوارده‌مه‌ن ‌‬ ‫ك ‌ه ل���ه‌و مانگه‌دا نرخ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫وش���ك ‌ه گران نه‌كه‌ن‌و به‌هه‌مان شێو‌ه ‌‬ ‫ی پێش���وو مه‌واده‌كانی���ان‬ ‫مانگه‌كان��� ‌‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ش ك ‌ه نرخ‬ ‫بفرۆش���ن‪ ،‬له‌پێناو ‌‬ ‫ی زیاتر خواردن له‌و‬ ‫به‌رز نه‌بێته‌و‌ه بڕێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێداویس���ت ‌‬ ‫مانگه‌دا بۆ پڕكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی س���لێمانی‌‪،‬‬ ‫هاواڵتیان بهێنن ‌ه پارێزگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناشارده‌و‌ه ك ‌ه گرفت ‌‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌ش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌نجین ‌ه ‌‬ ‫ی بازرگانه‌كان‪ ،‬كه‌م ‌‬ ‫گه‌ور‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و مه‌وادان ‌ه ‌‬ ‫ش���یاو‌ه بۆ هه‌ڵگرتن ‌‬ ‫ی "گه‌نجین ‌ه‬ ‫ك��� ‌ه ده‌یهێنن‪ ،‬ئ���ه‌و وت��� ‌‬ ‫ی م���ه‌واد‌ه خۆراكیه‌كان‬ ‫بۆ هه‌ڵگرتن��� ‌‬

‫ی‬ ‫گرفتی‌ گه‌ور‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫بازرگانه‌كان‪ ،‬كه‌م ‌‬ ‫گه‌نجین ‌هی‌ شیاو‌ه‬ ‫بۆ هه‌ڵگرتنی‌ ئه‌و‬ ‫مه‌وادان ‌هی‌ كه‌ ده‌یهێنن‬ ‫ی زیاتر یه‌كێك��� ‌ه له‌هه‌ر‬ ‫ب���ۆ ماوه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی بازرگانان‪،‬‬ ‫پێداویس���تی ‌ه بنه‌ڕه‌تیه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌داخ���ه‌و‌ه زۆرێ���ك له‌بازرگانان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌نجیه‌ن ‌ه ‌‬ ‫ی نه‌بوون��� ‌‬ ‫هه‌رێ���م‪ ،‬گرفت ‌‬ ‫پێویستیان هه‌یه‌"‪ .‬س���یروان محه‌مه‌د‬ ‫ی ل���ه‌وه‌ش ك���رد ك ‌ه به‌ش���ێك‬ ‫باس��� ‌‬ ‫ی گه‌نجین ‌ه ب ‌ه‬ ‫له‌بازرگانه‌كان به‌ناچ���ار ‌‬ ‫ی گران ده‌گ���رن‪ ،‬ئه‌وه‌ش زیاتر‬ ‫نرخێك ‌‬ ‫ی ب���ۆ هاواڵتیان هه‌ی���ه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫زیان��� ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و گه‌نجینان ‌ه‬ ‫ی "كرێ ‌‬ ‫وه‌ك ئه‌و وت ‌‬ ‫ی ماد‌ه‬ ‫دووبار‌ه ده‌چێته‌و‌ه س���ه‌ر نرخ ‌‬ ‫خۆراكیه‌كان‪ ،‬بۆی ‌ه پێویست ‌ه حكومه‌ت‬ ‫ی بازرگانان بكات‬ ‫ل���ه‌و رووه‌و‌ه هاوكاری ‌‬ ‫له‌دابینكردنی‌ گه‌نجین ‌هی‌ گونجاو"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و گرفته‌‪ ،‬سه‌رۆك ‌‬ ‫ی بوون ‌‬ ‫س���ه‌ره‌ڕا ‌‬

‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫ژور ‌‬ ‫ی‬ ‫خس���ته‌ڕوو ك ‌ه بازرگان���ه‌كان به‌ڵێن ‌‬ ‫ی ره‌مه‌زاندا‬ ‫ئه‌وه‌یان داو‌ه ك��� ‌ه له‌مانگ ‌‬ ‫ی وشك ‌ه‬ ‫ی خۆراك ‌‬ ‫ی زۆر له‌پێداویست ‌‬ ‫بڕێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رز نه‌بوون ‌‬ ‫بهێنن‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌پێناو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وش���كه‌‪ ،‬به‌اڵم هاواڵت ‌‬ ‫ی خۆراك ‌‬ ‫نرخ ‌‬ ‫ی ته‌مه‌ن ‪ 34‬ساڵ ك ‌ه‬ ‫س���ه‌رباز عه‌زیز‪‌ -‬‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌كسی ‌ه بۆچونێك ‌‬ ‫ی ش���ۆفێر ‌‬ ‫پیش ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌زمون ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‌و له‌به‌ر رۆش���نای ‌‬ ‫تر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێش���وی‌‌و ئه‌و په‌یوه‌ندییان ‌ه ‌‬ ‫سااڵن ‌‬ ‫ی كاره‌كه‌یه‌و‌ه له‌گ���ه‌ڵ خه‌ڵكدا‬ ‫به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی وای ‌ه له‌و مانگه‌دا خواست‬ ‫هه‌یه‌تی‌‪ ،‬پێ ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر خۆراك‌و كااڵكان زۆر ده‌بێت‪،‬‬ ‫ی ئه‌و ه���ه‌ر ئه‌وه‌ش ده‌بێت ‌ه‬ ‫ك ‌ه به‌بڕوا ‌‬ ‫ی به‌ش���ێك‬ ‫ی نرخ ‌‬ ‫ی به‌رزبوونه‌و‌ه ‌‬ ‫ه���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هاواڵتیان‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫له‌پێداویستیه‌كان ‌‬ ‫"له‌و مانگ���ه‌دا خواس���ت زۆر ده‌بێت‪،‬‬ ‫ێ له‌نرخه‌كان به‌رز ده‌بنه‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆی ‌ه هه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كه‌م‌و دووه‌م ‌‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌هه‌فت��� ‌ه ‌‬ ‫ئه‌و مانگه‌دا"‪.‬‬ ‫ی حسێن‪ ،‬ك ‌ه یه‌كێك ‌ه‬ ‫بازرگان دارا عه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆراك ‌‬ ‫ی مه‌واد ‌‬ ‫ی هێنان ‌‬ ‫له‌بازرگانان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���لێمانی‌‪ ،‬پێشبین ‌‬ ‫وشك بۆ شار ‌‬ ‫ن���اكات ن���رخ به‌رزبێت���ه‌وه‌‪ ،‬چونك��� ‌ه‬ ‫ی زۆر‬ ‫وه‌ك ئه‌و ده‌یخات���ه‌ڕوو مه‌وداێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێداویس���ت ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ی ‌ه بۆ پڕكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ره‌مه‌زان���دا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫خ���ۆراك له‌مانگ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 800‬مه‌تری ‌‬ ‫بازرگان ‌ه ك ‌ه گه‌نجینه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شار ‌‬ ‫ی راپه‌ڕین ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌نزیك گه‌ڕه‌ك ‌‬ ‫ی له‌و‌ه كرد ك ‌ه وه‌ك‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬باس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب ‌ه گه‌نجین ‌ه ‌‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫ی پێویستییه‌ك ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی ئه‌و مه‌واد‌ه‬ ‫زیاتر هه‌یه‌‪ ،‬بۆ پاراس���تن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌یانهێن���ێ‌‪ ،‬ئ���ه‌و وت ‌‬ ‫خۆراكیان��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌م پێویس���تم ب ‌ه گه‌نجینه‌یه‌ك ‌‬ ‫"الن ‌‬

‫ی‬ ‫ی هه‌یه‌"‪ .‬ناوبراو ئه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫‪ 2000‬مه‌تر ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫نه‌ش���ارده‌و‌ه ئ���ه‌و گه‌نجینان��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆره‌‪ ،‬نه‌بوون ‌‬ ‫هه‌یان��� ‌ه كه‌موك���وڕ ‌‬ ‫ی ئاوو كاره‌ب���ا یه‌كێك ‌ه‬ ‫خزمه‌تگ���وزار ‌‬ ‫ی "وه‌كو چۆن‬ ‫له‌گرفته‌كانی���ان‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫ی خۆراك دێن‬ ‫ی پشكنین ‌‬ ‫زوو زوو لیژن ‌ه ‌‬ ‫بۆ گه‌نجیه‌نه‌كان‪ ،‬پێویس���ت ‌ه حكومه‌ت‬ ‫ێ‬ ‫ی بزان ‌‬ ‫لیژنه‌یه‌كی���ش بنێرێت بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی گه‌نجین���ه‌كان‬ ‫ی ش���وێن ‌‬ ‫كه‌موك���وڕ ‌‬ ‫چییه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫ی چاودێر ‌‬ ‫ی به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫به‌وت ‌ه ‌‬ ‫ی (س���ۆران عه‌بدولغه‌ف���ور)‬ ‫س���لێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ااڵن ‌ه ب ‌ه چه‌ند رۆژێك پێش مانگ ‌‬ ‫ی ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ‌ه‬ ‫ره‌مه‌زان تیمه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ناو بازاڕ‌و سۆپه‌رماركێته‌كاندا نرخ ‌‬ ‫زۆرین��� ‌هی‌ خوارده‌مه‌ن���ی‌‌و كااڵكان‬ ‫ی ره‌مه‌زانیش���دا‬ ‫وه‌رده‌گ���رن‌و له‌مانگ��� ‌‬ ‫به‌هه‌مان شێو‌ه ده‌چنه‌و‌ه ئه‌و شوێنانه‌‌و‬ ‫دووب���ار‌ه نرخ���ه‌كان وه‌رده‌گرنه‌و‌ه ب ‌ه‬ ‫ی به‌راورد‬ ‫ی پێش ئ���ه‌و مانگ ‌ه ‌‬ ‫نرخه‌كان ‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬وه‌ك س���ۆران ده‌ڵێت "هه‌ر‬ ‫ی به‌رزكردبێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ش���وێنێك نرخ ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫ی غرام ‌ه ‌‬ ‫ب ‌ه دڵنیایی���ه‌و‌ه وه‌س���ڵ ‌‬ ‫ی زۆر‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر سه‌رپێچیه‌كه‌ش��� ‌‬ ‫ی‪5‬‬ ‫ی بۆماو‌ه ‌‬ ‫گه‌وره‌بوو ئه‌وا شوێنه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی الفیته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ێ به‌هه‌ڵواسین ‌‬ ‫رۆژ داده‌خر ‌‬ ‫ی روونك���ردو‌ه ك��� ‌ه‬ ‫ناوب���راو ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆرین ‌ه ‌‬ ‫تیمه‌كانیان له‌‪7/10‬و‌ه نرخ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناو ش���ار ‌‬ ‫خوارده‌مه‌ن���ی‌‌و كااڵكان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫س���لێمانییان وه‌رگرت���ووه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وت ‌‬ ‫ی‬ ‫"له‌ڕه‌مه‌زان���دا له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و نرخان ‌ه ‌‬ ‫ی بازاڕ‬ ‫ی ورد ‌‬ ‫وه‌رمانگرتوو‌ه چاودێری��� ‌‬ ‫ده‌كه‌ین‪ ،‬هه‌ر سه‌رپێچییه‌ك ببینین ب ‌ه‬ ‫دڵنیاییه‌وه‌ لێپێچینه‌وه‌ ده‌كه‌ین"‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )335‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/17‬‬

‫‪9‬‬

‫چی‌ سه‌ركرده‌كانی‌ پارتی‌ له‌گه‌ڵ‌ "سه‌ركرده‌كانی‌ لوبنان" كۆده‌كاته‌وه‌؟‬ ‫گفتوگۆیه‌ك له‌گه‌ ‌ڵ "خه‌سرۆ گۆران"‬ ‫ئا‪ :‬نزار گزالی هه‌ولێر‬

‫"كێشه‌ ‌ی نێوان كوردو سوننه‌‪،‬‬ ‫دواخراوه بۆ كاتێكی‌ دیكه‌"‬

‫ی‬ ‫لوبنان یه‌كێك ‌ه له‌واڵت ‌ه گرنگه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‪ ،‬كه‌ به‌هۆ ‌‬ ‫ی سیاسی‌‌و فره‌یی‌ پێكهاته‌و‬ ‫سیسته‌م ‌‬ ‫ی به‌رچاو‬ ‫ی جوگرافییه‌و‌ه رۆڵێك ‌‬ ‫شوێن ‌‬ ‫له‌"كه‌ین‌و به‌ین"‌ه سیاسیه‌كانی‌ ئه‌م‬ ‫ناوچه‌یه‌دا ده‌بینێت‪ ،‬خه‌سرۆ گۆران‬ ‫ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی‌و‬ ‫به‌رپرسی ده‌زگای هه‌ڵبژاردنی پارتی‪،‬‬ ‫چه‌ند رۆژێك له‌مه‌وبه‌ر له‌لوبنان بوو‪،‬‬ ‫ی ئه‌و ئه‌ڵقه‌یه‌كه‌ له‌و‬ ‫ئه‌م سه‌ردانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫زنجیر‌ه سه‌ردان‌و هاتوچۆ زۆره‌ ‌‬ ‫له‌نێوان كاربه‌ده‌ستانی‌ پارتی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ‪14‬ی‌ ئازار ‌‬ ‫سه‌ركرده‌كانی‌ ره‌وت ‌‬ ‫لوبناندا به‌دیده‌كرێت‪ ،‬خه‌سرۆ گۆران‬ ‫له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "ئه‌م‬ ‫په‌یوه‌ندیانه‌ هه‌م سیاسین‌و هه‌م‬ ‫بزنس‌و ئابوریشن"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌م دوو ساڵه‌ی‌ دواییدا هه‌ست‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر نێوان به‌رپرس���ان ‌‬ ‫به‌هاتوچۆیه‌ك ‌‬ ‫پارت���ی‌‌و به‌ش���ێك له‌هێز‌و س���ه‌ركرد‌ه‬ ‫ی ئه‌م ‌ه‬ ‫لوبنانیه‌كاندا ده‌كرێ���ت‪ ،‬هۆكار ‌‬ ‫چییه‌؟‬ ‫خه‌سرۆ گۆران‪ :‬چه‌ند هۆكارێكی گرنگ‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ :‬یه‌ك‪ ،‬له‌واڵتانی عه‌ره‌بیدا واڵتی‬ ‫دیموكراتی كه‌من‪ ،‬لوبنان یه‌كێك ‌ه له‌واڵت ‌ه‬ ‫ده‌گمه‌نه‌ دیموكراس���یه‌كانی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاست‌و مێژویه‌كی دورودرێژی هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌سیس���تمی دیموكراسیدا‪ .‬دوو‪ ،‬جۆر‌ه‬ ‫فره‌ییه‌ك هه‌یه‌ له‌لوبنان كه‌ هاوشێوه‌ی ‌ه‬ ‫له‌گ ‌هڵ‌ ئه‌وه‌ی له‌واڵت���ی خۆمان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫لێره‌ ش���یعه‌و س���وننه‌و كورده‌‪ ،‬له‌وێ‬ ‫شیعه‌و س���وننه‌و مه‌س���یحیه‌ به‌نمونه‌‪.‬‬ ‫س���ێ‌‪ ،‬ژماره‌ی دانیش���توانی ئه‌م واڵت ‌ه‬ ‫چ���وار ملی���ۆن‌و چاره‌كێك���ه‌‪ ،‬ده‌كرێت‬ ‫بگوترێت له‌شێوه‌ی هه‌رێمی كوردستانه‌‪.‬‬ ‫چ���وار‪ ،‬ئێم ‌ه ده‌بێت له‌ئه‌زمونی واڵتانی‬ ‫دیموكراتی فێری ش���ت بی���ن‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئه‌زمونی ئێمه‌ تازه‌یه‌‪ ،‬ئێمه‌ له‌س���اڵی‬ ‫‪ 2003‬وه‌كو عێ���راق بووینه‌ت ‌ه واڵتێكی‬ ‫دیموكرات���ی‪ ،‬به‌اڵم لوبنان له‌په‌نجاكانی‬ ‫س���ه‌ده‌ی راب���ردووه‌و‌ه هه‌ڵبژاردنی تیا‬ ‫ئه‌نجام���دراوه‌‪ ،‬س���ه‌رۆك‌و وه‌زیره‌كان‬ ‫به‌هه‌ڵبژاردن هاتوون‪ .‬له‌هه‌موشی گرنتر‬ ‫ئه‌وان پێش���كه‌وتوون له‌كاری سیاسی‌و‬ ‫له‌كاری هه‌ڵبژاردندا‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئایا ئه‌م په‌یوه‌ندیان ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫ئ���ه‌و هێزو س���ه‌ركرده‌ لوبنانیانه‌دا هه‌ر‬ ‫سیاسین یان ئابوریشن؟‬ ‫خه‌سرۆ گۆران‪ :‬به‌ش به‌حاڵی خۆمان‬ ‫ئێمه‌ له‌و سه‌ردانه‌ی دواییدا وه‌كو ده‌زگای‬ ‫هه‌ڵبژادنی پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫چوین‪ ،‬ئێم ‌ه راست ‌ه ئه‌مین ئه‌لجومه‌یلمان‬ ‫بینی ك ‌ه سه‌رۆكی پێشوی لوبنان بووه‌و‬ ‫ی "كه‌تائیب"ه‌‪ ،‬وه‌لید‬ ‫س���ه‌رۆكی حیزب ‌‬ ‫جانبوالدمان بینی ك ‌ه كه‌س���ایه‌تییه‌كی‬ ‫ی‬ ‫دیار‌و سه‌رۆكی‌ حیزبی پێشكه‌وتنخواز ‌‬ ‫سۆشیالیس���ته‌‪ ،‬ئه‌حمه‌د ئه‌لحه‌ریریمان‬ ‫بین���ی ك��� ‌ه ئه‌مینداری گش���تی ره‌وتی‬ ‫ئاینده‌ی���ه‌‪ ،‬دكتۆر ج���ۆرج عه‌دوانمان‬ ‫ی‬ ‫بین���ی كه‌جێگ���ری س���ه‌رۆكی حیزب ‌‬ ‫"قوات لوبنانی"یه‌‪ .‬ئێم ‌ه له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫كاری حیزبایه‌تی‌و سیاسی ئیشه‌كه‌مان‬ ‫كرد‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌و‌ه ناگه‌یه‌نێت ك ‌ه ئێم ‌ه‬ ‫حه‌زنه‌كه‌ین په‌یوه‌ندی ئابوریمان هه‌بێت‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ لوبنان‪ ،‬لوبنانی���ه‌كان زیره‌كن‬ ‫له‌بواری ئابوریدا‪ .‬لوبنانیه‌كان له‌هه‌موو‬ ‫واڵتان���ی جیهان���دا ه���ه‌ن‌و كارده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌كوردستانی خۆمانیشدا (‪)10‬‬ ‫ه���ه‌زار لوبنانی كارده‌ك���ه‌ن‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫هاندان���ی وه‌ربه‌رهێنان���ی لوبنان���ی‌و‬ ‫توركی‌و غه‌یری توركی له‌هه‌رێمه‌كه‌مان‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی ئێمه‌دایه‌‪ .‬هه‌روه‌ها ئێم ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندی سیاسی باشمان هه‌ی ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كانی لوبن���ان‪ ،‬به‌هۆی‬ ‫ئ���ه‌م په‌یوه‌ندیه‌و‌ه ده‌كرێت س���ودێكی‬ ‫ب���اش له‌ئه‌زمونی دیموكراس���ی ئه‌وان‬ ‫وه‌ربگرین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باس له‌و‌ه ده‌كرێت ك ‌ه ده‌یان‬ ‫ی‬ ‫دۆنم زه‌وی‌ دراو‌ه به‌خێزانی‌ ئال حه‌ریر ‌‬ ‫له‌هه‌ولێر؟‬ ‫خه‌س���رۆ گۆران‪ :‬نا به‌خێزان نادرێت‪،‬‬ ‫ش���ت به‌خێ���زان‌و تایفه‌و عه‌ش���یره‌ت‬ ‫نادرێ���ت‪ .‬لوبنان راس���ت ‌ه واڵته‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫عه‌قڵێك���ی بازرگانی گرنگی���ان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ن���ه‌ك ته‌نه���ا له‌كوردس���تان ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌ئه‌مه‌ری���كاو ئه‌مه‌ری���كای التی���ن‌و‬ ‫له‌ئه‌فریقا چه‌ند كه‌سایه‌تییه‌كی لوبنانی‬ ‫هه‌ن ك���ه‌ بزنس���مانی زۆر گ���ه‌وره‌ن‪.‬‬ ‫له‌لوبنانیش پارت ‌ه سیاسیه‌كان بێگومان‬ ‫وه‌به‌رهێنان���ی خۆی���ان هه‌ی���ه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫زۆرینه‌ی حیزبه‌ سیاس���یه‌كانی واڵتانی‬

‫ ‬ ‫خه‌سرۆ گۆران‌و وه‌لید جانبوالد له‌به‌یروت‬

‫له‌فه‌یسبووکی خه‌سرۆ گۆرانه‌وه‌‬

‫یاسای هه‌ڵبژاردنمان وه‌لید جانبوالد‌و‬ ‫له‌لوبناندا نه‌ك‬ ‫سه‌میر جه‌عج ‌هع‌و‬ ‫زۆر دواكه‌وتووه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر كورد‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئه‌مین جومه‌یل‬ ‫كۆمسیۆنی بااڵی‬ ‫كه‌نداویه‌كان‌و‬ ‫خاوه‌ن عه‌قڵێكی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانمان‬ ‫میسریه‌كان‌و‬ ‫بزنس‌و ئابورین‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت مه‌غریبی‌و زۆر به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫حیزبه‌كانیان‬ ‫دواكه‌وتووانه‌‬ ‫ئه‌وروپیه‌كانیش‬ ‫‌وه‌به‌رهێنان‬ ‫ڤێلالو زه‌وی‌و زاری كارده‌كا‌و زۆر‬ ‫زۆریان كڕیوه‌‪ ،‬له‌وێ كالسیك‌و هه‌ژاریشین ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌بواری‬ ‫له‌ڕووی‌ هه‌یكه‌ل‌و‬ ‫زه‌وی‌‌و ڤێلال زۆر‬ ‫هه‌رزانتره‌ له‌هه‌ولێر ستراكتۆری‌ حیزبیه‌وه‌ نه‌وتیشدا‬ ‫دیكه‌‪ ،‬بۆ حیزبه‌كان���ی توركیا نیانه‌؟!‬ ‫حیزب��� ‌ه ئه‌وروپیه‌كان نیان���ه‌؟! هه‌موو‬ ‫حیزبێك بیر له‌ئاینده‌ی خۆی ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌وچوارچێوه‌ی���ه‌و‌ه چ كه‌تائیب��� ‌ه چ‬ ‫ره‌وت���ی ئاینده‌ی���ه‌ الیه‌ن���ی ئابورییان‬ ‫هه‌ی ‌ه كه‌ وه‌به‌رهێنان���ه‌‪ ،‬له‌و رێگه‌یه‌و‌ه‬ ‫وه‌به‌رهێنانیان پێده‌درێت‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی‬ ‫به‌كۆمپانیا توركی���ه‌كان ده‌درێت‪ .‬نه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی به‌خان���ه‌واده‌ی حه‌ریری بدرێت‬ ‫ی���ان ئه‌مین ی���ان جانب���والد‪ .‬نه‌خێر‬ ‫ئه‌م ‌ه به‌كۆمپانیای���ه‌ك ده‌درێت جا ئه‌و‬ ‫كۆمپانیای��� ‌ه هی ئه‌وان بێت یان س���ه‌ر‬ ‫به‌وان بێت یا ئه‌وه‌ته‌ پش���كیان هه‌بێت‬ ‫ئه‌و‌ه شتێكی دیكه‌و زۆر ئاساییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌میدیاكان���دا باس له‌و‌ه كرا‬ ‫ك ‌ه سه‌میر جه‌عجه‌ع هات بۆ كوردستان‬ ‫ی نه‌وتدا بكات‬ ‫ت���ا وه‌به‌رهێنان له‌ب���وار ‌‬ ‫ئه‌م ‌ه راسته‌؟‬ ‫خه‌س���رۆ گۆران‪ :‬بۆ ن���ا؟ هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫من نازان���م‌و له‌كۆبوونه‌وه‌كانی جه‌عجه‌ع‬ ‫هه‌ر ئاماد‌ه نه‌بووم‌و نازانم باسی چیش‬ ‫ك���راوه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك وتم چ جه‌عجه‌ع ‌ه چ‬ ‫جانبوالد‌ه چ جومه‌یل ‌ه چ ئه‌وانی دیكه‌یان‪،‬‬ ‫هه‌موی���ان خ���اوه‌ن عه‌قڵێك���ی بزنس‌و‬ ‫ئابوری���ن‌و حیزبه‌كانی���ان ‌وه‌به‌رهێنان‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬وه‌به‌رهێن���ان له‌واڵتانی‌ كه‌نداو‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌نمون ‌ه سه‌یری رۆتانا بك ‌ه ك ‌ه‬ ‫كۆمپانیایه‌ك���ه‌ هی لوبنانیه‌كانه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌ر كامه‌ی���ان بێت یان وه‌به‌رهێنه‌كانی‬ ‫ك ‌ه ئه‌ن���دام له‌حیزبه‌كانی ئه‌وان ره‌نگ ‌ه‬ ‫بێ���ن وه‌به‌رهێنان بكه‌ن له‌كوردس���تان‬ ‫ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر له‌بواری نه‌وتیش بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪:‬ب���ۆ په‌یوه‌ندیه‌كانت���ان ته‌نها‬ ‫له‌گ ‌ه ‌ڵ ئه‌و به‌شه‌ له‌هێزه‌كانی‌ لوبناندای ‌ه‬ ‫ك���ه‌ ب���ه‌‪14‬ی‌ ئ���ازار ناوده‌برێ���ن‪ ،‬ئایا‬ ‫ئه‌م���ه‌ به‌و مانایه‌یه‌ ك ‌ه ئێوه‌ به‌ش���ێكن‬ ‫ی دژ به‌ئێران‌و س���وریا‌و‬ ‫ل���ه‌و میحوه‌ره‌ ‌‬ ‫حیزبواڵیه‌؟‬ ‫خه‌سرۆ گۆران‪ :‬نا به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‪،‬‬

‫ئێم���ه‌ سیاس���ه‌تی كرانه‌وه‌م���ان هه‌ی ‌ه‬ ‫به‌رامبه‌ر هه‌موو الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كان‪،‬‬ ‫به‌اڵم ره‌نگ ‌ه له‌گ���ه‌ڵ ره‌وتی ‪14‬ی ئازار‬ ‫زیاتر ئه‌و په‌یوه‌ندیان ‌ه به‌ره‌و پێشچووبن‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێت كه‌ له‌گه‌ڵ ره‌وت ‌‬ ‫‪8‬ی ئازار په‌یوه‌ندی نابه‌س���تین‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ له‌گ���ه‌ڵ "نه‌بیل به‌ری"‌و‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ الیه‌ن���ی دیك���ه‌ش خه‌ڵكێكی‬ ‫ب���اش هه‌یه‌ ك���ه‌ په‌یوه‌ن���دی مێژوویی‬ ‫هه‌یه‌‌و ده‌یانناس���ین‌و له‌قۆناغی داهاتوو‬ ‫بێگوم���ان له‌گه‌ ‌ڵ ئه‌وانی���ش په‌یوه‌ندی‬ ‫ده‌به‌سترێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئای���ا له‌نێ���وان پارتی‌‌و ئه‌و‬ ‫هێزان���ه‌دا ج���ۆر‌ه ته‌نس���یقێك هه‌ی��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫دژ به‌ڕژێم���ی‌ س���وریا‌و یارمه‌تیدان��� ‌‬ ‫ی ئه‌و واڵته‌؟‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن ‌‬ ‫خه‌س���رۆ گ���ۆران‪ :‬هه‌ر‌وه‌ك���و وت���م‬ ‫هه‌ندێ شتی هاوبه‌ش���مان هه‌یه‌‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌كین ك��� ‌ه له‌چوار واڵت دابه‌ش‬ ‫كراوی���ن‌و به‌ش���ێكی نه‌ته‌وه‌كه‌م���ان‬ ‫له‌س���وریایه‌‪ .‬ئێمه‌ پێش هه‌موو شتێك‬ ‫بی���ر له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی نه‌ت���ه‌وه‌ی كورد‬ ‫ده‌كه‌ینه‌وه‌ له‌س���وریا‪ .‬نه‌ك له‌گه‌ڵ یان‬ ‫دژی رژێمین‪ .‬ئێم��� ‌ه دژی توندوتیژی‌و‬ ‫دژی چه‌وس���اندنه‌وه‌ی خه‌ڵكین‪ ،‬داوای‬ ‫ئازادی‌و دیموكراسی ده‌كه‌ین بۆ ته‌واوی‬ ‫خه‌ڵكی سوریا‪ ،‬به‌اڵم بێگومان سۆزمان‬ ‫زیاتره‌ ب���ۆ میلله‌تی كورد له‌س���وریا‪،‬‬ ‫هه‌ركه‌س���ێكیش ئازاری میلله‌تی كورد‬ ‫ب���دات ئێم ‌ه دژی ده‌وه‌س���تینه‌وه‌و لێی‬ ‫قه‌ب���وڵ ناكه‌ین‪ ،‬ب���ه‌اڵم ته‌داخولكردن‬ ‫له‌كاروباری خۆیان نه‌خێر‪ ،‬كوردی سوریا‬ ‫به‌شێكن له‌واڵتی سوریا‪ ،‬ده‌بێت خۆیان‬ ‫ریزه‌كانی خۆیان یه‌ك بخه‌ن‌و هه‌ڵویستی‬ ‫تایبه‌ت���ی خۆیان هه‌بێت‌و خه‌بات بكه‌ن‬ ‫بۆ به‌ده‌ست هێنانی مافه‌كانیان‪ ،‬به‌ڵی‬ ‫ئێم ‌ه پاڵپشت‌و هاوكار ده‌بین‌و رێگه‌یان‬ ‫بۆ خ���ۆش ده‌كه‌ین‪ ،‬ئه‌م��� ‌ه تێڕوانینی‬ ‫ئێمه‌ی���ه‌ س���ه‌باره‌ت به‌س���وریا‪ .‬ره‌نگ ‌ه‬

‫لوبنانیش كێش���ه‌ی هه‌بێت به‌ده‌س���ت‬ ‫س���وریاوه‌‪ ،‬قه‌ده‌ری لوبنان به‌سوریاو‌ه‬ ‫به‌ستراوه‌‪ ،‬هه‌ر گۆڕانكارییه‌ك له‌سوریا‬ ‫رووبدات چ سلبی چ ئیجابی كارده‌كات ‌ه‬ ‫س���ه‌ر لوبنان‪ ،‬ئێمه‌ ئێس���تا ك ‌ه له‌وێ‬ ‫بووی���ن هی���چ گه‌ش���تیارێكی بیان���ی‬ ‫ئه‌مساڵ نه‌هاتۆت ‌ه لوبنان‪ ،‬چونكه‌ سێ‬ ‫الی لوبنان س���وریایه‌‪ ،‬جا ب���ۆ ئه‌وان‬ ‫گرنگ ‌ه چ له‌س���وریا روب���دات‪ ،‬بێگومان‬ ‫له‌نێ���وان ئێم���ه‌و لوبنانیه‌كانیش جۆر‌ه‬ ‫هاوسۆزییه‌ك هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬گرنگی‌ پته‌وكردن ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ دروزو مارۆنیه‌كان بۆ كورد له‌چیدا‬ ‫ده‌بین���ن؟ ئه‌وه‌نده‌ی‌ ئێ���وه‌ له‌نزیكه‌و‌ه‬ ‫ئاگادارن هه‌ڵوێستی س���ه‌ركرده‌كانیان‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌س���ه‌ربه‌خۆیی‌ كوردس���تان‬ ‫چییه‌ به‌تایبه‌تی‌ وه‌لید جانبوالد‌و سه‌میر‬ ‫جه‌عجه‌ع‌و ئه‌مین جومه‌یل؟‬ ‫خه‌س���رۆ گۆران‪ :‬خ���ۆی ئێم ‌ه جگ ‌ه‬ ‫له‌وان په‌یوه‌ندیمان له‌گه‌ڵ س���وننه‌كانی‬ ‫لوبنانیش زۆر به‌هێزه‌‪ ،‬ئه‌وان به‌تێكڕایی‬ ‫وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی م���ن هه‌س���تم پێك���رد‬ ‫به‌رپرسه‌كانیان هاوسۆزییه‌كی بێسنوریان‬ ‫هه‌ی��� ‌ه به‌رامب���ه‌ر به‌نه‌ت���ه‌وه‌ی كورد‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌ده‌ستهێنانی هه‌موو مافه‌كانی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی ك���وردن‪ .‬ئ���ه‌وان داكۆكییان‬ ‫ده‌ك���رد ل���ه‌و په‌یوه‌ندی��� ‌ه مێژووییه‌ی‬ ‫كه‌له‌نێوانماندا هه‌بووه‌‪ ،‬با له‌بیر نه‌كه‌ین‬ ‫باوكی وه‌لید جونبوالد س���اڵی ‪ 74‬هات‬ ‫له‌حاجی ئۆمه‌ران‌و ناوپ���ردان جه‌نابی‬ ‫بارزان���ی بینی‪ ،‬هه‌رچه‌ن���د‌ه حكومه‌تی‬ ‫به‌عس زۆر هه‌وڵیان���دا ك ‌ه ئه‌و زیاره‌ت ‌ه‬ ‫ن���ه‌كات‌و نه‌گات ‌ه ئه‌و ش���وێنانه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هات‪ .‬له‌نێ���وان بارزانی نه‌مر‌و هه‌ندێك‬ ‫له‌سه‌رانی كه‌تایب په‌یوه‌ندییه‌كی كۆن‬ ‫هه‌ب���ووه‌‪ .‬ئه‌وه‌ ش���تێكی ن���وێ نییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وان هاوسۆزن له‌گه‌ڵ ئێمه‌و پاڵپشتی‬ ‫خه‌باتی میلله‌تی كوردن‪.‬‬ ‫ی ئه‌وه‌ له‌ئارادای ‌ه‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬قس���ه‌و باس ‌‬

‫خه‌س���رۆ گ���ۆران به‌حوكم���ی‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫سااڵنێكی‌ زۆر به‌رپرسی‌ لقی‌ نه‌ینه‌وای‌‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‌و له‌كاتی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگاكاندا‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ "لیس���تی‌ برایه‌تی‌" بووه‌‪،‬‬ ‫له‌نزیكه‌وه‌ ئاگاداری‌ كێشه‌ ئاڵۆزه‌كانی‌‬ ‫نێ���وان ك���وردو س���وننه‌یه‌ له‌ناوچه‌‬ ‫دابڕاوه‌كان���دا‪ ،‬ئ���ه‌و به‌ئه‌زمونی���ش‬ ‫هه‌ڵوێس���تی‌ تون���دی‌ ئ���ه‌و الیه‌ن���ه‌‬ ‫س���وننانه‌ی‌ بینیوه‌ به‌رامبه‌ر به‌ماف‌و‬ ‫داخوازییه‌كان���ی‌ ك���ورد‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ئێس���تا پێكه‌وه‌ له‌به‌ره‌یه‌ك���دا له‌دژی‌‬ ‫مالك���ی‌ هاوپه‌یمانیی���ان به‌س���تووه‌‪،‬‬ ‫پێش���تر خه‌س���رۆ گۆران چه‌ندینجار‬ ‫ناڕه‌زایی‌ به‌رامبه‌ر به‌ره‌فتار‌و كرده‌وه‌ی‌‬ ‫سوننه‌كان‌و لیستی‌ عێراقیه‌ ده‌ربڕیوه‌‬ ‫ك���ه‌ له‌ناوچ���ه‌ جێناكۆكه‌كانه‌دا مافی‌‬ ‫كورد پێش���ێل ده‌كه‌ن‌و كێش���ه‌ی‌ بۆ‬ ‫ده‌نێنه‌وه‌‪ ،‬ئاوێنه‌ پرس���یاری‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئاڕاس���ته‌ی‌ ناوبراو ك���رد كه‌ ئایا ئه‌م‬ ‫نیكبوونه‌وه‌یه‌ی‌ نێوان پارتی‌‌و لیستی‌‬ ‫عێراقیه‌و سوننه‌كان خێری‌ ئه‌وه‌ی‌ بۆ‬ ‫ك���ورد تیایه‌ كه‌ له‌و ناوچه‌ دابڕاوانه‌دا‬ ‫ده‌ستبه‌رداری دژایه‌تیكردنی‌ كورد بن‌و‬ ‫كێشه‌كانی‌ نێوانیان چاره‌سه‌ركه‌ن؟‬ ‫ئه‌و وتی‌ "جارێ‌ ئه‌و نزیكبوونه‌وه‌ی‬ ‫ك���ه‌ ئێس���تا له‌نێوان س���وننه‌و كورد‬ ‫هه‌یه‌ ئه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێت كه‌ كێش���ه‌كان‬ ‫چاره‌س���ه‌ر كراون‪ ،‬ن���ا به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫هه‌موو كێش���ه‌كان وه‌ك خۆی ماون‪ ،‬شوێنه‌وارێک له‌شه‌نگال‬ ‫به‌اڵم دواخراون‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی كێشه‌ی‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌وه‌ش ك���ه‌ ئای���ا‬ ‫گه‌وره‌تر هاته‌ كایه‌وه‌‪ ،‬مه‌ترسی گه‌وره‌تر‬ ‫ب���وو چ بۆ كورد‌و چ بۆ س���وننه‌كان‪ .‬هه‌وڵنه‌دراوه‌ له‌م كێشمه‌كێش���ه‌دا كه‌‬ ‫هه‌روه‌ها ئ���ه‌و دووركه‌وتنه‌وه‌یه‌ی كه‌ ئه‌و لێكنزیكبونه‌وه‌ی���ه‌ به‌كاربهێنرێت‬ ‫ئێس���تا هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ‌ مالیكی‌و هه‌ندێك بۆ چاره‌س���ه‌ركردنی‌ ئه‌و كێش���انه‌ی‬ ‫الیه‌نی ش���یعی‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێت كه‌ ك���ه‌ تایبه‌تن به‌م���اده‌ی ‪140‬و ناوچه‌‬ ‫ئێم���ه‌ به‌چاوێكی دوژمنانه‌ س���ه‌یری دابڕاوه‌كان؟ خه‌سرۆ گۆران وتی‌ "ئه‌و‬ ‫ش���یعه‌ ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬چونك���ه‌ ئێم���ه‌ نزیكبوونه‌وه‌یه‌ی كه‌ هه‌یه‌ شتێكی زۆر‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی مێژوییمان هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ باشه‌‪ ،‬هیوادارم تاكو سه‌ر هه‌روابێت‪،‬‬ ‫ش���یعه‌‪ ،‬ئێمه‌ هاوخه‌بات‌و هاوسه‌نگه‌ر به‌لێكتێگه‌یش���تن‌و به‌زمانی گفتوگۆو‬ ‫بووین له‌ڕۆژه‌ س���ه‌خته‌كان‪ ،‬راس���ته‌ هه‌ماهه‌نگی چاره‌س���ه‌ری كێش���ه‌كان‬ ‫كێشه‌مان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێت بكه‌ین‪ ،‬ب���ه‌اڵم تائێس���تاش هه‌ندێك‬ ‫كه‌ ئیتر هه‌موو شتێك بڕایه‌وه‌و ته‌واو‪ ،‬الیه‌نی س���وننه‌ ه���ه‌ن هه‌ر له‌س���ه‌ر‬ ‫له‌سیاس���ه‌تدا هه‌ڵوێس���ت ده‌گۆڕێت قه‌وانه‌ كۆنه‌كه‌ی‌ خۆیانن‪ ،‬هێشتا هه‌ر‬ ‫به‌پێی‌ گۆڕانی رووداوه‌كان‪ .‬له‌‪ 2003‬تا ده‌ڵێن س���نوری كوردس���تان له‌ئاوی‬ ‫‪ 2009‬ئێمه‌‌و ش���یعه‌ له‌یه‌ك سه‌نگه‌ردا دیجله‌ ده‌رب���از نابێت‪ ،‬تا ئێس���تاش‬ ‫بووین‪ ،‬س���وننه‌كان دژی ده‌س���تورو هه‌ن ه���ه‌ر ده‌ڵێن‪ :‬مه‌حاڵه‌ ش���نگال‬ ‫فیدرالی ‌هت‌و هه‌ڵبژاردن‌و هتد‪ ..‬بوون‪ .‬یان زمار له‌موس���ڵ بكرێته‌وه‌و بخرێته‌‬ ‫ئێس���تاكه‌ نزیكبونه‌وه‌ی���ه‌ك هه‌ی���ه‌ سه‌ر هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬تائێستاش‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی هه‌ندێك ش���تی گه‌وره‌تر له‌كه‌رك���وك الیه‌نه‌ شۆڤێنس���ته‌كانی‬ ‫هاتۆته‌ كای���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم كێش���ه‌كانی عه‌ره‌ب���ی ه���ه‌ر م���اون‌و دژایه‌تیمان‬ ‫ئێمه‌ له‌ناوچه‌ داب���ڕاوه‌كان هه‌رماون‪ ،‬ده‌ك���ه‌ن‪ .‬ئه‌گه‌ر عه‌ق���ڵ‌‌و حیكمه‌تیان‬ ‫كێشه‌كانی ئێمه‌ش له‌ناوچه‌ دابڕاوه‌كان هه‌بێت هی���وادارم ئه‌و نزیكبونه‌وه‌یه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ سوننه‌یه‌ نه‌ك له‌گه‌ڵ شیعه‌‪ ،‬چ ك���ه‌ ئێس���تا هه‌ی���ه‌ ب���ه‌رده‌وام ببن‬ ‫له‌كه‌ركوك‌و چ له‌موسڵ‌و چ له‌تكریت‪ ،‬له‌سه‌ری بۆئه‌وه‌ی كێشه‌كان هه‌مووی‬ ‫دیاره‌ له‌سیاسه‌تیشدا زۆر شت قابیلی به‌شێوه‌یه‌كی شارس���تانی چاره‌سه‌ر‬ ‫بكرێن"‪.‬‬ ‫گۆڕینه‌"‪.‬‬ ‫ی كوردستان‬ ‫كه‌ هه‌ندێك له‌به‌رپرس���ان ‌‬ ‫زه‌وی‌‌و زار‌و ڤێلالی���ان ل���ه‌و واڵت���ه‌دا‬ ‫كڕیبێت‌و هه‌بێت‪..‬‬ ‫خه‌س���رۆ گ���ۆران‪ :‬به‌خ���وا نازانم‪..‬‬ ‫لوبنان نه‌ك به‌س كورد‪ ،‬كه‌نداویه‌كان‌و‬ ‫میس���ریه‌كان‌و ته‌نان���ه‌ت مه‌غریب���ی‌و‬ ‫ئه‌وروپیه‌كانی���ش ڤێل�ل�او زه‌وی‌و زاری‬ ‫زۆریان كڕیو‌ه له‌وێ‪ ،‬چونك ‌ه شوێنێكی‬ ‫خۆش���ه‌و واڵتێكی ش���اخاوی‌و سه‌وزو‬ ‫فێنك‌و له‌س���ه‌ر ده‌ریایه‌‪ ،‬زۆر ئاسایی ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌وڵه‌مه‌نده‌ كوردێكیش بۆخۆی‬ ‫ش���وقه‌یه‌ك یان ڤێلالیه‌ك���ی كڕیبێت‪،‬‬ ‫به‌خوا ل���ه‌وێ زۆر هه‌رزانتره‌ له‌وه‌ی ك ‌ه‬ ‫لێر‌ه هه‌ی��� ‌ه له‌هه‌ولێر‪ ،‬ئه‌مه‌ ش���تێكی‬ ‫شه‌خسیه‌ من ته‌داخولی شتی شه‌خسی‬ ‫ناكه‌م‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تۆ وه‌ك به‌رپرس���ی‌ ده‌زگا ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن كارتان له‌سه‌ر سوودوه‌رگرتن‬ ‫ل���ه‌و یاس���ای‌ هه‌ڵبژاردن���ه‌ جیاوازان ‌ه‬ ‫نه‌ك���ردووه‌ كه‌ ت���ا ئێس���تا له‌لوبناندا‬ ‫په‌یڕه‌و كراون؟‬ ‫خه‌س���رۆ گۆران‪ :‬ئێمه‌ له‌و سه‌ردانه‌دا‬ ‫دوو شتمان زۆر به‌الوه‌ گرنگ بوو‪ ،‬یه‌كه‌م‬ ‫ئاش���نابین له‌گه‌ڵ ئه‌زمونی هه‌ڵبژاردنی‬ ‫ئه‌و واڵته‌‪ ،‬چ یاس���ای هه‌ڵب���ژاردن‪ ،‬چ‬ ‫هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردنی الیه‌ن ‌ه سیاسیه‌كان‪،‬‬ ‫به‌پله‌ی دووه‌میش الی ئێمه‌ مه‌به‌س���ت‬

‫بوو ك��� ‌ه هه‌یكه‌ل‌و س���تراكتۆری پارت ‌ه‬ ‫سیاس���یه‌كان چ���ۆن داڕێ���ژراوه‌‪ .‬ئێم ‌ه‬ ‫ی‬ ‫زۆر هه‌ژاری���ن له‌و الیه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌زمونێك ‌‬ ‫زۆر گه‌وره‌م���ان نیی���ه‌‪ ،‬هه‌ر به‌ش���ێو‌ه‬ ‫كالس���یكیه‌كه‌ حیزبه‌كانمان دامه‌زراون‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئ���ه‌وان زۆر پێش���ه‌كه‌وتوترن‬ ‫له‌ئێمه‌‪ ،‬سودێكی زۆریان له‌ته‌كنه‌لۆجیا‬ ‫وه‌رگرت���ووه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ن���ده‌ ده‌وڵه‌مه‌ن���دن‬ ‫له‌وباره‌یه‌و‌ه هه‌رگیز ناكرێت به‌راوردیان‬ ‫بكه‌ی���ن له‌گ��� ‌هڵ‌ خۆماندا‪ ،‬من س���ه‌رم‬ ‫سوڕما له‌و ماش���ێنی‌ هه‌ڵبژاردنه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ئه‌وان پێیده‌ڵێ���ن (الماكنه‌ االنتخابیه‌)‬ ‫كه‌ ئ���اوا به‌ڕێكوپێكی‌و به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫زین���دو كارده‌كات‪ .‬ه���ه‌ر حیزبێك له‌و‬ ‫حیزبان���ه‌ له‌لوبن���ان ئامارێكی ته‌واوی‬ ‫هه‌م���وو دانیش���توانی لوبنان���ی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌ته‌مه‌ن‪ ،‬به‌ڕه‌گه‌ز‪ ،‬واتا مه‌به‌سته‌كه‌یان‬ ‫ده‌نگدانه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی شه‌ڕ بكه‌ن له‌سه‌ر‬ ‫ده‌نگه‌كان‪ ،‬ئێمه‌ چ یاس���ای هه‌ڵبژاردن‬ ‫زۆر دواكه‌وتووه‌‪ ،‬چ كۆمس���یۆنی بااڵی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی ئێمه‌ زۆر به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫دواكه‌وتووان���ه‌ كارده‌كات‪ .‬چ ئێم���ه‌ش‬ ‫حیزبه‌كان وه‌ك���و هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردن‬ ‫وه‌كو ئ���ه‌وان وابه‌گه‌رمی‌و وابه‌حه‌ماس‬ ‫وه‌رماننه‌گرت���ووه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌ڵێم بۆ ئێم ‌ه‬ ‫ئه‌زمونێك���ی ن���وێ بوو ك��� ‌ه بینیمان‬ ‫سوودی زۆرمان لێوه‌رگرت‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )335‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/17‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )335‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/17‬‬

‫ی درێژترین سمێڵه‌ ره‌مه‌زان‪ ..‬رۆژانی‌ سه‌ختی‌ مه‌یخۆره‌كان‬ ‫"حوسێن ئه‌بو شوارب" خاوه‌ن ‌‬ ‫ی مه‌ترێك‌و ‪ 20‬سانتیمه‌تره‌‬ ‫ی سمێڵ ‌‬ ‫درێژی ‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاكۆ حه‌مه‌د رابی‬ ‫حوسێن عه‌بدواڵ ئه‌حمه‌د گه‌اڵڵه‌یی‬ ‫ی به‌سمێڵه‌ درێژه‌كانیه‌و‌ه‬ ‫شاناز ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات‌و ده‌ڵێت "هه‌تا ئێوار‌ه ال ‌‬ ‫خه‌ڵك بڵێن حوسێن موختار یان‬ ‫وه‌ستا حوسێن گه‌اڵڵه‌یی‪ ،‬كه‌س‬ ‫ی‬ ‫نامناسێت‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر ك ‌ه ده‌ڵێ ‌‬ ‫ی‬ ‫حوسێن ئه‌بو شوارب هه‌موو خه‌ڵك ‌‬ ‫ده‌مناسن"‪.‬‬ ‫ی ته‌مه‌ن‬ ‫"حوس���ێن ئه‌بو ش���وارب" ‌‬ ‫ی گه‌اڵڵه‌ی‬ ‫‪ 62‬س���ا ‌ڵ ك��� ‌ه له‌ناحی���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باڵه‌كایه‌ت ‌‬ ‫ی ده‌ڤ���ه‌ر ‌‬ ‫ی چۆمان ‌‬ ‫ق���ه‌زا ‌‬ ‫ی سه‌الجه‌و‬ ‫داده‌نیشێ‌‌و به‌چاككردنه‌وه‌ ‌‬ ‫مجه‌می���ده‌وه‌ س���ه‌رقاڵه‌‪ ،‬س���ه‌باره‌ت‬ ‫ی س���مێڵه‌كانی‬ ‫به‌هۆكاری‌ هێش���تنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راگه‌یاند كه‌ وه‌ختی‌ خۆ ‌‬ ‫به‌ئاوێن��� ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌رزه‌كاریدا بووه‌و‬ ‫كاتێك له‌ته‌مه‌ن��� ‌‬ ‫ی نه‌هاتووه‌‪،‬‬ ‫ی به‌ته‌واو ‌‬ ‫هێش���تا س���مێڵ ‌‬ ‫ی ك���ردوو‌ه‬ ‫ی ش���انۆگه‌رییه‌ك ‌‬ ‫به‌ش���دار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆڵه‌كه‌ش��� ‌‬ ‫ی گه‌اڵڵه‌‌و به‌پێ ‌‬ ‫له‌ناحی ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌بێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "له‌و‬ ‫ده‌بوو س���مێڵ ‌‬ ‫ی زوحاكم ده‌بینی‌‌و‬ ‫س���ه‌رده‌مه‌دا ده‌ور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌س���كردیان بۆ دانام‪ .‬ئید ‌‬ ‫سمێڵ ‌‬ ‫له‌وكاته‌و‌ه تاكو ئێستاشی‌ له‌گه‌ڵدابێت‬ ‫ی س���مێڵ بوو‬ ‫درێژكردن‌و هێش���تنه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌یه‌كێك له‌خولیاكانم"‪.‬‬

‫ی بۆ ئه‌وه‌ش���كرد ك ‌ه‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪1972‬ه‌وه‌ تاكو ئێستا سمێڵ ‌‬ ‫له‌ساڵ ‌‬ ‫ی نه‌كردوونه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫نه‌تاشیوه‌و كورتیش ‌‬ ‫ی "به‌اڵم تا ئێس���تا دوو جار‬ ‫ئه‌و وت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫سمێڵم س���ووتاوه‌‌و زیان به‌درێژیه‌كه‌ ‌‬ ‫ی ‪1994‬دا ك ‌ه‬ ‫كه‌وتووه‌‪ ،‬جارێكیان له‌ساڵ ‌‬ ‫ی سه‌الجه‌یه‌ك‬ ‫ی ماتۆڕ ‌‬ ‫سه‌رقاڵی‌ گۆڕین ‌‬ ‫بووم به‌هۆی‌ ئاگركه‌وتنه‌وه‌و‌ه د‌هم‌وچاوو‬ ‫ی‬ ‫س���مێڵم س���وتا‪ .‬له‌وكاته‌دا ئه‌وه‌نده‌ ‌‬ ‫ی سمێڵه‌كانم بووم‪ ،‬نیو‬ ‫ی س���وتان ‌‬ ‫خه‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌موچاوم نه‌بوو‪ .‬ئید ‌‬ ‫ئه‌وه‌ند‌ه خه‌م ‌‬ ‫پ���اش ئ���ه‌و رووداو‌ه ده‌س���تم كرده‌و‌ه‬ ‫ی س���مێڵه‌كانم‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫به‌هێش���تنه‌وه‌ ‌‬ ‫ل���ه‌و رووداوه‌دا س���مێڵه‌كانم ده‌توانم‬ ‫ی س���وتان‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫بڵێم ب��� ‌ه ته‌واوی ‌‬ ‫ی‬ ‫دوو هه‌فت ‌ه به‌ر له‌ئێس���تاش به‌ش���ێك ‌‬ ‫السمێڵێكم كه‌مێك سوتا‪ ،‬كه‌ زۆر خه‌مم‬ ‫لێخوارد"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫حس���ێن ئه‌بو ش���وارب جگ ‌ه له‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌سمێڵ درێژیه‌كه‌ ‌‬ ‫ك ‌ه زۆر ش���انازی ‌‬ ‫خۆی���ه‌و‌ه ده‌كات ك���ه‌ مه‌ترێ���ك‌و ‪20‬‬ ‫س���انتیمه‌تره‌و له‌ئاس���تی‌ كوردستان‌و‬ ‫ی درێژترین سمێڵه‌‪،‬‬ ‫عێراقیش���دا خاوه‌ن ‌‬ ‫جه‌خت له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ش ده‌كاته‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫به‌هۆی‌ س���مێڵه‌كانیه‌و‌ه زۆر ناسراوه‌‪،‬‬ ‫ی ناوچه‌ك���ه‌‪،‬‬ ‫ی "گه‌نجان��� ‌‬ ‫ئ���ه‌و وت��� ‌‬ ‫ب���ه‌رده‌وام دێن���ه‌الم‌و وێن���ه‌م له‌گه‌ڵ‬ ‫ی مۆبایل‌و‬ ‫ده‌گرن‌و ده‌یكه‌ن ‌ه باكگراوند ‌‬

‫كۆمپیوته‌ره‌كانیان"‪.‬‬ ‫ی بۆ ئه‌وه‌شكرد‬ ‫ی ك ‌ه هێما ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫وێڕا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌پاك ‌‬ ‫ب��� ‌ه به‌رده‌وامیی‌ س���مێڵه‌كان ‌‬ ‫ێ به‌عه‌قڵما‬ ‫ی "ناچ ‌‬ ‫راده‌گرێت‪ ،‬وتیش��� ‌‬ ‫هه‌رگیز رۆژێك بێت سمێڵه‌كانم بتاشم‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ كارێكی‌ زۆر ئه‌س���ته‌مه‌‪ ،‬چونكه‬ ‫ی‬ ‫ی له‌مێژینه‌ ‌‬ ‫ی به‌خولیایه‌ك ‌‬ ‫هێش���تنه‌و‌ه ‌‬ ‫خۆمی‌ داده‌نێم"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌ش ده‌خات ‌ه روو ك ‌ه كاتێك‬ ‫ی ده‌كات‬ ‫سه‌ردانی‌ ش���وێنێكی‌ گش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌ندی���ن خه‌ڵك پێیانوتوو‌ه به‌قوربان ‌‬ ‫سمێڵت بین‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌ش خه‌ڵكێك‬ ‫ی‬ ‫هه‌بوو‌ه كه‌ پالریان تێگرتووه‌‪ ،‬وتیش ‌‬ ‫ی ئێرانم كردو له‌وێش‬ ‫"جارێك س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رنه‌ده‌كه‌وتم‪ ،‬ئه‌وه‌ند‌ه خه‌ڵك وێنه‌ ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌گرتم"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌كاتێكدا ك ‌ه ئه‌بو ش���وارب ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ره‌تكرده‌و‌ه به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك له‌الیه‌ن‬ ‫خێزانه‌كه‌ی���ه‌و‌ه له‌س���ه‌ر س���مێڵ ‌ه‬ ‫درێژه‌كان���ی‌ كێش��� ‌هی‌ ب���ۆ دروس���ت‬ ‫بووبێت‌و وتی "قه‌ت پێینه‌وتوم سمێڵت‬ ‫ی‬ ‫كورت بكه‌وه‌"‪ ،‬یه‌كێك له‌كوڕه‌كانیش ‌‬ ‫ی "بازیان حوس���ێن ئه‌بوشوارب"‬ ‫به‌ناو ‌‬ ‫به‌ئاوێن��� ‌هی‌ راگه‌یاند ك��� ‌ه "یه‌كێك له‌و‬ ‫ی پێو‌ه ده‌كه‌م‬ ‫ی هه‌میشه‌ شانازی ‌‬ ‫شتانه‌ ‌‬ ‫ی باوكمه‌‪ ،‬زۆر خۆشحاڵم ك ‌ه‬ ‫سمێڵه‌كان ‌‬ ‫ ‬ ‫له‌عێراقدا كه‌س نیی ‌ه له‌سمێڵ درێژییدا حوسێن عه‌بدواڵ ئه‌حمه‌د گه‌اڵڵه‌یی‬ ‫ی باوكم بدات"‪.‬‬ ‫شان له‌شان ‌‬

‫سه‌رچنار بوو به‌"ته‌كساس"‬

‫ی داهێن���ان‌و كلتورو زانیاری‌ هه‌ر‬ ‫توانا ‌‬ ‫گروپێك له‌هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌دان رێگ ‌ه‬ ‫ش���ارێك به‌هێز بێت‪ ،‬ئه‌وا ئه‌و ش���ار‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی جگه‌ره‌كه‌ ‌‬ ‫ی كارگه‌ ‌‬ ‫له‌ڕوخان ‌‬ ‫ی به‌هێزیش���ی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫توانای‌ ئابورییه‌ك ‌‬ ‫سلێمانی‌ بگرن‌و ده‌یانه‌وێت بیكه‌ن‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وان وتیان "له‌ئێس���تادا ب���ۆ كردن ‌‬ ‫به‌سه‌نته‌رێكی‌ كلتوری‌‪ ،‬ئه‌م گروپ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی س���لێمانی‌ به‌پایته‌ختی‌ كلتور ‌‬ ‫شار ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ڵێن "هه‌وڵده‌ده‌ین هۆڵه‌ گه‌وره‌كان ‌‬ ‫ده‌كرێت پالنێك دابنرێت بۆ به‌یه‌كه‌و‌ه‬ ‫ئه‌و كارگه‌ی ‌ه ئاماد‌ه بكرێن بۆ‬ ‫به‌س���تنه‌وه‌ی‌ توانا كلتوریی���ه‌كان ك ‌ه‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی‌ فیلم‌و گه‌له‌ری‌‌و شانۆ‌و‬ ‫ی ئابوری���ش ب���ۆ‬ ‫وه‌ك س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌وانی‌"‪.‬‬ ‫دیزاین‌و كار ‌‬ ‫شاری‌ س���لێمانی‌ سه‌یر بكرێت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی وه‌ك پایته‌ختی‌ كلتوری‌ ده‌بێت‬ ‫سلێمان ‌‬ ‫"خه‌ب���ات كه‌ریم"‌و "ش���یروان خان"‬ ‫ئابورییه‌كی‌ كلتوریشی‌ هه‌بێت"‪.‬‬ ‫له‌لێدوانێك���دا به‌ئاوێنه‌یان راگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌وان‪ ،‬گروپه‌ك ‌ه‬ ‫به‌پێ���ی‌ لێدوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بوار ‌‬ ‫ی چه‌ندین داهێن ‌هر‌و ناوی‌ گه‌ور‌ه ‌‬ ‫ی گروپ ‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك هونه‌رمه‌ن���د به‌ناو ‌‬ ‫ی بكرێت‬ ‫ێ هه‌وڵه‌كه‌یان بارگاو ‌‬ ‫ی ئ���ه‌ده‌ب‌و رۆش���نبیری‌ به‌رهه‌مهێناوه‌‌و نایان���ه‌و ‌‬ ‫ی ئۆن"ه‌و‌ه له‌هه‌وڵ‌‌و كۆشش��� ‌‬ ‫"س���ول ‌‬ ‫ی به‌سیاس���ه‌ت‌و كار ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫ی كلت���ور ‌‬ ‫ی خاوه‌ن���ی‌ س���ه‌رمایه‌یه‌ك ‌‬ ‫ئه‌وه‌دان ده‌س���ت له‌هۆڵ��� ‌ه گه‌وره‌كان ‌‬ ‫ی گشتی‌ بۆ دروست بكه‌ن‪،‬‬ ‫ی را ‌‬ ‫ی ئه‌م فش���ار ‌‬ ‫ی دامه‌زراندن ‌‬ ‫ی جگه‌ره‌ك ‌ه نه‌درێت‌و ئه‌و شوێن ‌ه گه‌وره‌یه‌و له‌ڕێگ���ه‌ ‌‬ ‫كارگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هونه‌رو داهێنان‪ ،‬به‌و سه‌نته‌ره‌ش���ه‌وه‌ له‌و ش���وێنه‌دا‪ ،‬زیاتر ئه‌وان وتیان "چاوه‌ڕوانیشین شاره‌وان ‌‬ ‫بكرێت به‌ش���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌وڵ‌ بۆ ئه‌و‌ه بدات ك ‌ه كارگ ‌ه ‌‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫ی رۆشنبیری‌ به‌سلێمان ‌‬ ‫ی پایته‌خت ‌‬ ‫ی مانا ‌‬ ‫ی هه‌ر له‌سه‌ره‌تا ‌‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫پێی ‌هی‌ شار ‌‬ ‫بخوات‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫خ‬ ‫‌‌و‬ ‫‌ڕوخێ‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫جگ‬ ‫‌خشرێت‪.‬‬ ‫ه‬ ‫بب‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌هێز‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ندێك‬ ‫ه‬ ‫نێو‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫دروس���تبوونی‬ ‫کارگه‌ی جگه‌ره‌و پوخته‌کردن‌و ترشاندنی توتن له‌سلێمانی ‬ ‫ی "خه‌بات‌و ش���یروان" بكرێت به‌سه‌نته‌رێكی‌ كلتوری‌"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ لێدوان ‌‬ ‫ی بووه‌و تا ئێستا‬ ‫بواری‌ كلتوری‌‌و سیاس ‌‬

‫ی‬ ‫ی خه‌ڵكی ‌‬ ‫ته‌قه‌كردن له‌سه‌رچنار ال ‌‬ ‫ی شه‌وان‬ ‫ی بووه‌ته‌وه‌‪ ،‬زۆربه‌ ‌‬ ‫ئاسای ‌‬ ‫له‌كاتژمێر دوانز‌ه به‌دواو‌ه ئه‌و‬ ‫مه‌یخۆران ‌هی‌ له‌یانه‌‌و باڕه‌كان دێنه‌ده‌ر‬ ‫ده‌یكه‌ن به‌ش ‌هڕ‌و شه‌ڕه‌كانیشیان ته‌ق‌و‬ ‫تۆقی‌ تێده‌كه‌وێت‪.‬‬

‫هه‌ڵكه‌وت زاهیر‬ ‫ژن ده‌هێنێت‬ ‫هونه‌رمه‌ندی‌ موزیس���یان هه‌ڵكه‌وت‬ ‫ی‬ ‫زاهی���ر رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫داهات���وودا ژیان���ی‌ هاوس���ه‌ری ‌‬ ‫پێكه‌وه‌ده‌نێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئاماده‌نیی ‌ه‬ ‫ناوی‌ ئه‌و كه‌س ‌ه ئاشكرات بكات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵكه‌وت زاهیر له‌چاوپێكه‌وتنێك ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌كان‬ ‫تایبه‌تدا له‌گ���ه‌ڵ‌ گۆڤار ‌‬ ‫ی‬ ‫رایگه‌یان���د ك��� ‌ه بڕیاریداوه‌ س���اڵ ‌‬ ‫ی هاوسه‌ریی‌ پێكه‌و‌ه‬ ‫داهاتوودا ژیان ‌‬ ‫ی‬ ‫بنێت‪ ،‬س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و مه‌رجان ‌ه ‌‬ ‫ك ‌ه ده‌بێت له‌و كه‌س���ه‌دا هه‌بن ئه‌م‬ ‫هاوس���ه‌رگیریی‌ له‌گ���ه‌ ‌ڵ ده‌كات‪،‬‬ ‫وتی‌" گرنگ ئه‌وه‌ی��� ‌ه له‌هونه‌ره‌كه‌م‬ ‫تێب���گا‌و هاوكارم بێت‪ ،‬الی‌ من جگ ‌ه‬ ‫ی خوای‌ گه‌وره‌‪ ،‬پێش‬ ‫له‌خۆشه‌ویست ‌‬ ‫ی ده‌بێت ‌ه‬ ‫ی خۆم‌و ئه‌و كه‌سه‌ش��� ‌‬ ‫ژیان ‌‬ ‫هاوس���ه‌رم‪ ،‬هونه‌ره‌كه‌م��� ‌ه كه‌ زۆر‬ ‫گرنگ ‌ه له‌الم"‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌و چاوپێكه‌وتنه‌دا هه‌ڵكه‌وت‬

‫کاوڕ‬ ‫ی كۆمه‌ڵیك كێش��� ‌ه ده‌بیته‌و‌ه‬ ‫روبه‌رو ‌‬ ‫ی بۆچون ‌ه‬ ‫له‌كاره‌كه‌تداپێویس���ت ‌ه ڕیز ‌‬ ‫ی خۆشه‌ویسته‌كه‌ت بگریت‪،‬‬ ‫جیاوازه‌كان ‌‬ ‫ی سه‌ركه‌وتنته‌‪.‬‬ ‫چونك ‌ه ئه‌و‌ه هۆكار ‌‬

‫ی‬ ‫ی كار‌ه هونه‌ریه‌كانی‌‌و ژیان ‌‬ ‫زاهیر باس ‌‬ ‫ی كردووه‌‌و ئاشكراش���یده‌كات‬ ‫تایبه‌ت ‌‬ ‫ی كه‌ناڵ��� ‌ه‬ ‫ك��� ‌ه زۆرب���ه‌ی‌ كاره‌كان��� ‌‬ ‫ی پێهاتووه‌‌و‬ ‫ئاس���مانییه‌ك ‌هی‌ كۆتای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "بۆ ئ���ه‌و پڕۆژه‌ی��� ‌ه مۆڵه‌ت ‌‬ ‫وت��� ‌‬ ‫یاس���اییم له‌وه‌زاره‌تی‌ رۆش���نبیری‌‌و‬ ‫ناوخ���ۆ وه‌رگرت���ووه‌‪ ،‬كۆمه‌ڵێ���ك‬ ‫كۆمپانیا پشتگیریم ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌ناڵه‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫سه‌ر به‌هیچ حیزب‌و كه‌سایه‌تییه‌ك ‌‬ ‫نێ���و حی���زب نییه‌‌و س���ه‌ربه‌خۆیه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫كه‌ناڵه‌ك���ه‌ش كلت���وری‌‌و هونه‌ری ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هونه‌رمه‌ندان ‌‬ ‫ده‌بێت بۆ خزمه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫پێشتر‌و ئێستا‌و كۆمه‌ڵێك به‌رنامه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كلتوری‌‪ ,‬ئیشه‌اڵ به‌مزوانه‌ كاره‌كان ‌‬ ‫ته‌واو ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫گۆڤ���اری‌ ئاوێن���ه‌كان گۆڤارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫هونه‌ریی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌و كۆمپانیا ‌‬ ‫ئاوێن���ه‌ هه‌م���وو (‪)15‬ی‌ مانگێ���ك‬ ‫ده‌ریده‌كات‪.‬‬

‫گا‬ ‫كێش���ه‌دا‬ ‫هه‌ندێ���ك‬ ‫به‌س���ه‌ر‬ ‫س���ه‌رده‌كه‌ویت‌و وره‌ت به‌رز ده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی كه‌س���انی‌ دیك���ه‌دا ره‌خن ‌ه‬ ‫له‌به‌رچاو ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌خۆشه‌ویسته‌كه‌ت مه‌گره‌‌و پارێزگار ‌‬ ‫له‌هه‌سته‌كانت بكه‌‪.‬‬

‫دوانه‌‬ ‫ی به‌ده‌سته‌و‌ه دێن‪،‬‬ ‫كاره‌كانت به‌ئاس���ان ‌‬ ‫كۆمه‌ڵیك كه‌س پش���تگیریت ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ل���ه‌روی‌ سۆزداریش���ه‌وه‌ ئام���ۆژگار ‌‬ ‫ده‌وروبه‌رت فه‌رامۆش مه‌كه‌‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاکۆ‬

‫خاوه‌ن����ی‌ فرۆش����گای‌ س����ه‌رهه‌د‬ ‫له‌ش����ه‌قامی‌ مه‌ول����ه‌وی‌ به‌ئاوێن����ه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان����د كه‌ س����اڵ‌ به‌س����اڵ‌ رێژه‌ی‌‬ ‫فرۆش‌و خواردنه‌وه‌ی‌ بیره‌و جۆره‌كانی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ مه‌ی‌ له‌زیادبووندایه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"ئه‌مس����اڵ‌ به‌ به‌راورد به‌پ����ارو پێرار‬ ‫چه‌ند قات فرۆش����مان زیادی‌ كردووه‌‪،‬‬ ‫به‌نمونه‌ ده‌ دوانزه‌ ساڵ‌ له‌مه‌وبه‌ر ‪10‬‬ ‫كارتۆن بیره‌مان ده‌هێنا به‌دوو س����ێ‌‬ ‫هه‌فته‌ ئنجا ده‌فرۆشرا‪ ،‬كه‌چی‌ ئێستا‬ ‫هه‌ر هیچ نه‌فرۆشین رۆژی‌ بیست سی‌‬ ‫كارتۆن بیره‌ ده‌ڕوا"‪.‬‬ ‫ئه‌و باسی‌ له‌وه‌ كرد كه‌ فرۆشی‌ بیره‌‬ ‫به‌پله‌ی‌ یه‌كه‌م دێت‌و له‌دوای‌ ئه‌ویشه‌وه‌‬ ‫"عه‌ره‌ق"‪ ،‬خاوه‌نی‌ فرۆش����گاكه‌ وتی‌‬ ‫"گه‌رما‌و نزمی‌ نرخ‌و زۆری‌ گه‌ش����تیار‬ ‫هانده‌رن بۆ فرۆشتنی‌ بیره‌ی‌ سارد"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ وا بڕیاره‌ له‌هه‌ینی‌‬ ‫داهاتووه‌وه‌ كه‌ یه‌ك����ه‌م رۆژی‌ مانگی‌‬ ‫ره‌مه‌زان ده‌ستپێده‌كات‪ ،‬كڕین‌و فرۆشی‌‬ ‫مه‌ی‌ قه‌ده‌غ����ه‌ بكرێت‪ ،‬مه‌یخۆرێك كه‌‬ ‫له‌گ���� ‌هڵ‌ چه‌ند هاوڕێیه‌كی����دا خه‌ریكی‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ره‌وا‬

‫‪ 67‬ساڵه‌و له‌سه‌ر هه‌ڵکۆڵینی مه‌دالیا ده‌ژی‬ ‫ ‬ ‫هۆڵێکی سه‌ماکردن له‌سلێمانی‬

‫فۆتۆ‪ :‬یه‌حیا ئه‌حمه‌د‬

‫ریس���تۆرانت‌و یان���ه‌كان له‌زس���تان تا‬ ‫ئه‌وان الیه‌نی‌ ئه‌منی‌ س���ه‌یرانگاكه‌یان ده‌كه‌ن به‌ش ‌هڕ‌و ته‌قه‌كردن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی فریاكه‌وتن ك ‌ه شه‌وان ‌ه دوانزه‌ی‌ ش���ه‌و‌و هاوینانی���ش تا یه‌ك ‌‬ ‫پۆلیس���ه‌كان ‌‬ ‫ی پێنجشه‌ممان‌و‬ ‫پاراس���توه‌‌و ش���ه‌وان ‌‬ ‫ی به‌وه‌شدا كه‌ ئه‌و یانه‌‌و‬ ‫ی ده‌پارێ���زن‌و شه‌وه‌‌و ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫ی له‌وێن‌و ناوش���ار ‌‬ ‫هه‌ینیش پۆلیسی‌ گه‌ش���تیار ‌‬ ‫ی خۆیان‬ ‫تائێس���تا رێگه‌یان نه‌داو‌ه هیچ كه‌سێك مه‌فره‌زه‌ش���یان ده‌چێت ‌ه س���ه‌رچنار‪ ،‬ریس���تۆرانتانه‌ش پاس���ه‌وان ‌‬ ‫ی به‌وه‌دا كه‌ زۆربه‌ی‌ ش���ه‌وه‌كان هه‌یه‌‌و هه‌ر كه‌س���ێك بڕوات���ه‌ ژوره‌و‌ه‬ ‫ئاماژه‌ ‌‬ ‫ته‌ق ‌ه بكات"‪.‬‬ ‫ی سه‌رخۆش ده‌بن چه‌كه‌ك��� ‌هی‌ لێوه‌رده‌گرن‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌و‬ ‫ی "هه‌ر كه‌س���ێك ئه‌گه‌ر له‌الیه‌ن ئه‌و كه‌سانه‌ ‌‬ ‫ناوب���راو وت ‌‬ ‫ی ته‌ق ‌ه ده‌كه‌ن له‌كاتی‌ هاتن ‌ه‬ ‫ی كه‌س���انه‌ ‌‬ ‫ی هاتن��� ‌ه ده‌ره‌وه‌ی���ان له‌یانه‌كان ‌‬ ‫به‌رپرس���یش بێت ك ‌ه هات ‌ه سه‌یرانگاك ‌ه دوا ‌‬ ‫ی دابنێ���ت‪ ،‬چونك ‌ه مه‌یخواردن���ه‌و‌ه ده‌س���ت به‌ته‌قه‌كردن ده‌ره‌وه‌یان له‌یانه‌كان ئه‌و كار‌ه ده‌كه‌ن‌و‬ ‫ده‌بێ���ت چه‌كه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی به‌رپرس نییه‌‪.‬‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‌و وتیان "ته‌نان���ه‌ت هه‌ندێجار یانه‌كه‌ش لێ ‌‬ ‫رێگه‌ی‌ پێنادرێت بیهێنێت ‌ه ناوه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ناوب���راو رونیكرده‌وه‌ ك���ه‌ له‌ناوچه‌ ‌‬ ‫ی خه‌ڵكیش بریندار ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ی هاتن ‌‬ ‫ی رابردوشدا به‌هۆ ‌‬ ‫له‌م ماوه‌یه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رچنار دوو مه‌فره‌زه‌ی‌ پۆلیس��� ‌‬ ‫ه���ه‌ر له‌مباره‌ی���ه‌و‌ه به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی سلێمانی‌‪،‬‬ ‫ی عه‌ره‌ب بۆ شار ‌‬ ‫هاواڵتیان ‌‬ ‫ی لێی ‌ه بۆ پارێزگاریكردن له‌و‬ ‫ی فریاكه‌وتن ‌‬ ‫ی له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی سه‌رچنار‪ ،‬زیاتر كاروباری‌ گه‌شتیار ‌‬ ‫به‌وت ‌هی‌ كاس���بكاران ‌‬ ‫ی "ئه‌و دیارده‌یه‌ش زیاتر‬ ‫ی سلێمانی‌‪ ،‬مسته‌فا حه‌م ‌ه ناوچه‌ی���ه‌‌و وت ‌‬ ‫ئه‌و هاواڵتیانه‌ روو ده‌كه‌ن ‌ه یانه‌كان‌و تا گه‌شوگوزار ‌‬ ‫ی ده‌یكه‌ن‪،‬‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ی شه‌و ده‌مێننه‌وه‌‌و كاتێكیش ره‌حیم له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێن ‌ه رایگه‌یاند هاواڵتیان ‌‬ ‫دره‌نگانێك ‌‬ ‫ی به‌تایبه‌تیش عه‌ره‌به‌كان"‪.‬‬ ‫ی كردنه‌وه‌ ‌‬ ‫سه‌رخۆش ده‌بن‌و دێنه‌ ده‌ره‌و‌ه ده‌ست ك��� ‌ه به‌پێی‌ یاس���ا كات��� ‌‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫ی‬ ‫ی له‌بوار ‌‬ ‫ی كاتێكی‌ زۆر باش��� ‌ه بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ده‌كه‌یت له‌بوار ‌‬ ‫هه‌ست به‌كه‌متوانای ‌‬ ‫كاره‌كه‌تدا‪ ،‬به‌اڵم نابێت ئه‌مه‌ س���اردت كاره‌كه‌تدا به‌ره‌وپێش بچیت‪ ،‬هه‌وڵبد‌ه‬ ‫ی دێن ‌ه پێش���ت بیقۆزیته‌وه‌‪،‬‬ ‫بكاته‌وه‌‪ ،‬روبه‌روی‌ ئه‌و كێشان ‌ه ببه‌ره‌و‌ه ئه‌و هه‌النه‌ ‌‬ ‫جیاوازی���ت له‌گ���ه‌ ‌ڵ هاوكاره‌كانت كه‌م‬ ‫كه‌ دێن ‌ه پێشت‪.‬‬ ‫بكه‌ره‌وه‌‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ی هه‌ڵسوكه‌وت بك ‌ه له‌كاره‌كه‌تدا‌و‬ ‫به‌هێمن ‌‬ ‫هه‌وڵ���ی‌ هی���چ سه‌ركێش���یه‌ك مه‌ده‌‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ستب ‌ه به‌خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫ی تر‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كات له‌مه‌و‌ه بۆكه‌س���ێك ‌‬ ‫مه‌گۆڕه‌‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ی دیك���ه‌دا ده‌گه‌ڕێی���ت‪،‬‬ ‫ی كار ‌‬ ‫ب���ه‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ك��� ‌ه یارمه‌تیت ده‌دات ب���ۆ زیادكردن ‌‬ ‫داهاته‌كه‌ت‪ ،‬هه‌س���ت به‌هیچ گۆڕانێك‬ ‫ناكه‌ی���ت له‌په‌یوه‌ندی���ت له‌گ��� ‌ه ‌ڵ‬ ‫خۆشه‌ویسته‌كه‌ت‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫كۆمه‌ڵی���ك روداوی‌ نوێت بۆ دێنه‌پێش‬ ‫له‌كاره‌كه‌ت���دا‪ ،‬كۆمه‌ڵێك هه‌ڵكش���ان‌و‬ ‫داكش���ان له‌په‌یوه‌ندیه‌كه‌ت���دا روده‌دات‬ ‫له‌گ��� ‌ه ‌ڵ خۆشه‌ویس���ته‌كه‌تدا‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫به‌ئاگاییه‌وه‌ هه‌ڵسوكه‌وت بكه‌یت‪.‬‬

‫ئه‌م واڵته‌ی‌ ئێم ‌ه‬ ‫شوێنی‌ هونه‌ر نییه‌‪،‬‬ ‫جێگه‌ی‌ ئه‌وه‌یه‌ به‌س‬ ‫شوتی‌‌و كاڵه‌ك ‌ی تێدا‬ ‫بفرۆشیت‬ ‫که‌‌وان‬

‫ ‬ ‫عوسمان ته‌ها له‌پارکی ئازادی‬

‫گیسک‬

‫ی كۆمه‌ڵی���ك نهێنی‌ ئاش���كرا ده‌كه‌یت‌و‬ ‫كۆمه‌ڵیك كه‌س���ی‌ خاوه‌ن پله‌و پایه‌ ‌‬ ‫ی ت���ری‌ ده‌كه‌یته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی كه‌س���ان ‌‬ ‫ی روبه‌رو ‌‬ ‫به‌رز ده‌ناس���یت‪ ،‬هه‌س���ت به‌دڵنیای ‌‬ ‫ی سۆزداریه‌وه‌ هه‌ست به‌چاالكی‌‌و‬ ‫ده‌كه‌یت له‌الیه‌ن خۆشه‌ویسته‌كه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌رو ‌‬ ‫گرنگ���ی‌ پێدان���ی‌ خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت‬ ‫چونكه‌ باوه‌ری‌ پێته‌‪.‬‬ ‫ده‌كه‌یت‪.‬‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫براكه‌ی‬ ‫ئۆباما‬

‫‪ .2‬تۆ ئه‌گه‌ر ئه‌و برایه‌ی باراك‬ ‫ئۆباما بویتایه‌‪:‬‬ ‫ی دوو هه‌زار‬ ‫ا‪ .‬له‌ئینته‌رنێتا رۆژ ‌‬ ‫جنێوت بۆ كاكت ئه‌نوسی‪.‬‬ ‫ب‪ .‬به‌ سیمكارتی علوجه‌و‌ه ب ‌ه‬ ‫كورته‌نامه‌ هه‌ڕه‌شه‌ت لێ ئه‌كرد‪.‬‬ ‫ج‪ .‬ئه‌چویت��� ‌ه مه‌رقه‌دی غه‌وس‬ ‫دوعات لێ‌ ئه‌كرد‪.‬‬ ‫ی شێخ لوقمان محاوه‌له‌ت‬ ‫د‪ .‬ال ‌‬ ‫ئه‌ك���رد دوع���ای دڵنه‌رمبونت بۆ‬ ‫بنوسێ‪.‬‬ ‫ه‪ .‬له‌به‌رده‌ركی سه‌را ته‌نه‌كه‌یه‌ك‬ ‫نه‌وتت ئه‌كرد به‌خۆتا‪.‬‬

‫سلێمانی‌ وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫پایته‌ختی‌ كلتور ‌‬ ‫ده‌بێت ئابورییه‌ك ‌ی‬ ‫كلتوریشی‌ هه‌بێت‬

‫به‌هاوین���ان له‌س���لێمانی‌ كار ده‌كا‌و‬ ‫ئا‪ :‬ره‌وا بورهان‬ ‫زس���تانانیش روده‌كاته‌ ش���ه‌قامه‌كانی‌‬ ‫به‌غداد‪ ،‬عوس���مان هه‌م���وو رۆژێك ئه‌و‬ ‫"عوسمان ته‌ها" كاسبكارێكی‌‬ ‫وێنانه‌ی‌ دروس���تیكردون له‌گه‌ڵ‌ خۆیدا‬ ‫بچكۆالنه‌ی‌ سه‌ر روتاوه‌یه‌‌و هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ده‌یهێنێ���ت ب���ۆ ن���او پاركی‌ ئ���ازادی‌‬ ‫ته‌مه‌نیشی‌ ‪ 67‬ساڵه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌نوكه‌‬ ‫خه‌ریكی‌ ناو هه‌ڵكۆڵینه‌ له‌سه‌ر مه‌دالیاو له‌سلێمانی‌‪ ،‬به‌اڵم نایانفرۆشێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫وه‌ك خۆی‌ ده‌ڵێ���ت "خه‌ڵك وا ده‌زانن‬ ‫ژیانی‌ رۆژانه‌ی‌ خۆی‌ به‌وه‌ دابین‬ ‫ش���تێكی‌ ئاس���انه‌‌و ده‌بێت به‌دوو هه‌زار‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫بیفرۆش���م‪ ،‬ب���ه‌اڵم دروس���تكردنی‌ ئه‌و‬ ‫ئه‌و پی���اوه‌ ماوه‌یه‌كی‌ زۆره‌ ئیش���ی وێنانه‌ زۆر زه‌حمه‌ت���ن‪ ،‬بۆیه‌ بڕیارمداوه‌‬ ‫هونه‌ریی ده‌كات‌و س���ه‌ره‌تاش خه‌ریكی‌ نه‌یانفرۆشم"‪.‬‬ ‫ئه‌م قسانه‌ی‌ عوسمان ته‌ها له‌كاتێكدا‬ ‫وێنه‌كێش���ان بووه‌‌و دواتر ده‌ستیكردووه‌‬ ‫به‌كاری‌ خۆشنوسی‌‪ ،‬له‌و رووه‌وه‌ داخێكی‌ بوو ك���ه‌ كۆمه‌ڵێك گه‌ن���ج له‌ناو پاركی‌‬ ‫خوارد‌و وتی‌ "به‌داخه‌وه‌ ئه‌م واڵته‌ی‌ ئێمه‌ ئ���ازادی‌ ده‌وره‌ی���ان داب���وو‪ ،‬هه‌ریه‌كه‌و‬ ‫ش���وێنی‌ هونه‌ر نییه‌‪ ،‬جێگ���ه‌ی‌ ئه‌وه‌یه‌ مه‌دالیایه‌كیان هه‌ڵده‌بژارد‪ ،‬ئه‌ویش به‌و‬ ‫به‌س شوتی‌‌و كاڵه‌كی‌ تێدا بفرۆشیت"‪ .‬ئامێره‌ بچكۆالنه‌یه‌ی‌ پێی بوو ئه‌و ناوه‌ی‬ ‫ی بۆ هه‌ڵده‌كۆڵین كه‌ ئه‌وان ده‌یانویس���ت‪،‬‬ ‫ئه‌و ماوه‌ی‌ ده‌ س���اڵه‌ له‌م پیشه‌یه‌ ‌‬ ‫دورنه‌كه‌وتووه‌ته‌وه‌‌و ئیشه‌كه‌ش���ی‌ له‌زۆر نرخی‌ هه‌ڵكۆڵینی‌ ئه‌و ناوانه‌ش سێ‌ بۆ‬ ‫ئیش‌و كاس���بی‌ دیكه‌ جیاوازه‌‪ ،‬چونكه‌ چوار هه‌زار دیناره‌‪.‬‬

‫د‪.‬شێرکۆ عه‌بدواڵ‬

‫جۆرج حسێن ئۆباما ‪-‬سه‌یری ئه‌و‬ ‫ناو‌ه عه‌جیبه‌‪ -‬تازه‌ترین دۆزینه‌وه‌ی‬ ‫رۆژنامه‌نوس��� ‌ه عه‌جوله‌كانه‌‌و له‌م‬ ‫وه‌خت��� ‌ه ناس���كه‌ی ئه‌مه‌ری���كادا‬ ‫خه‌ریك ‌ه حه‌یا‌و شه‌ره‌فی سه‌رۆك‬ ‫ئۆبامای پ���ێ ئه‌كه‌ن ب ‌ه په‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی ئ���ه‌و كابرای زڕبرا ‌‬ ‫ی گه‌وره‌ترین واڵتی دنیایه‌‪،‬‬ ‫ره‌ئیس ‌‬ ‫ی قوڕبه‌س���ه‌ر‌ه تا ئێستاش‬ ‫كه‌چ ‌‬ ‫ئه‌فریقانش���ینه‌‌و له‌خانویه‌ك���ی‬ ‫ته‌نه‌كه‌دا ئ���ه‌ژی‌‪ .‬ده‌رباره‌ی ئه‌م‬ ‫بابه‌ته‌ گه‌رم‌و گوڕه‌ی كه‌ به‌قه‌ده‌ر‬ ‫البردنی مالیك���ی موهیمه‌‪ ،‬تكای ‌ه‬ ‫وه‌اڵمی راس���تی پرس���یاره‌كانی‬ ‫خواره‌و‌ه به‌ مه‌س���یجێك بنێر‌ه بۆ‬ ‫نزیكترین ره‌فیقی خۆت‪.‬‬ ‫ی س���ه‌رۆك ئۆباما‬ ‫‪ .1‬له‌به‌رچ��� ‌‬ ‫غیره‌ت���ی ناجوڵ���ێ‌و خانویه‌كی‬ ‫موناس���یب بۆ براك���ه‌ی نادات ب ‌ه‬ ‫كرد؟‬ ‫ێ ره‌حم‌و‬ ‫ا‪ .‬ه���ه‌ر له‌مناڵییه‌و‌ه ب ‌‬ ‫بێ‌ شعوره‌‪.‬‬ ‫ی ژنه‌كه‌ی ناوێرێ‪.‬‬ ‫ب‪ .‬له‌ترس ‌‬ ‫ج‪ .‬براك���ه‌ی س���ه‌ر س���ه‌رییه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر خانووشی‌ بۆ دروست بكات‬ ‫ئه‌یفرۆشێ‪.‬‬ ‫د‪ .‬چاودێریی دارایی هه‌ڕه‌شه‌ی‬ ‫لێ كردووه‌‪.‬‬ ‫ه‪ .‬نایه‌وێ���ت له‌زمه‌ ب���دات ب ‌ه‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن‪.‬‬

‫كارگه‌ی‌ جگه‌ره‌ك ‌ه ده‌كرێت به‌"سه‌نته‌رێكی‌ كلتوری‌"؟‬

‫ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬

‫ئاوێن���ه‌دا‪،‬‬ ‫له‌به‌دواداچوونێك���ی‌‬ ‫ی‬ ‫ی دره‌ن���گ كارمه‌ن���د ‌‬ ‫نیوه‌ش���ه‌وێك ‌‬ ‫ی ئوتومبێ���ل‬ ‫ی وه‌س���تان ‌‬ ‫گه‌راجێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ له‌نزیك ش���ه‌قام ‌ه س���ه‌ره‌كیه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی به‌رامب���ه‌ر‬ ‫س���ه‌رچنار كورس���ییه‌ك ‌‬ ‫یانه‌یه‌ك���ی‌ مه‌یخواردن���ه‌و‌ه داناب���وو‬ ‫به‌وپه‌ڕی‌ ئاس���ووده‌ییه‌و‌ه دانیشتبوو‪،‬‬ ‫ی شه‌وان ك ‌ه سه‌رخۆشه‌كان‬ ‫ی "زۆربه‌ ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫دێن ‌ه ده‌ره‌و‌ه ده‌ست ده‌كه‌ن به‌ته‌قه‌كردن‬ ‫خۆ كه‌سیش نیی ‌ه لێیانبپرسێته‌وه‌‪ ،‬هاكا‬ ‫دیسان ته‌ق ‌ه ده‌ستیپێكرد"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و ب���ه‌ده‌م پێكه‌نین���ه‌و‌ه وت��� ‌‬ ‫"هه‌ن هه‌ر ك���ه‌ له‌یان���ه‌كان دێن ‌ه ده‌ر‬ ‫له‌خۆشیدا ده‌ست ده‌كه‌ن به‌ته‌قه‌كردن‬ ‫به‌ئاسماندا"‪ .‬وتیشی‌ "كاك ‌ه شه‌وان ئه‌م‬ ‫ناوچه‌ی ‌ه ده‌بێت ‌ه ته‌كساس"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رچنار‪ ،‬ك ‌ه هاوینه‌هه‌وارێك ‌‬ ‫ناوچه‌ ‌‬ ‫ی ئیدارییه‌و‌ه پێیده‌وترێت‬ ‫جوانه‌و له‌ڕوو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رچنار)‪ ،‬به‌اڵم سااڵنێك ‌‬ ‫(ناحیه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫زۆره‌ وه‌ك���و گه‌ڕه‌كێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵكه‌وت��� ‌ه ‌‬ ‫لێهات���ووه‌‌و به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫جوگرافیش���ه‌و‌ه بوه‌ت��� ‌ه ناوچه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫ی له‌به‌رئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫گه‌ش���تیار ‌‬ ‫ی ش���ه‌وانه‌ی‌ س���ه‌ماكردن‌و‬ ‫زۆر له‌یانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ن���ه‌ورۆز ‌‬ ‫خواردن���ه‌وه‌‌و س���ه‌یرانگا ‌‬ ‫ی له‌هاویناندا‬ ‫له‌خۆده‌گرێ‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت��� ‌‬ ‫ی زۆر له‌هاواڵتیان‌و‬ ‫ش���ه‌وانه‌ ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫گه‌شتیاران روی تێده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی ش���ه‌وانه‌ش زیاتر‬ ‫شه‌ڕ‌و ته‌قه‌كردن ‌‬ ‫ی س���ه‌ماكردنان ‌ه‬ ‫ل���ه‌ده‌وری‌ ئ���ه‌و یانه‌ ‌‬ ‫ی دره‌نگ‬ ‫رووده‌دات ك ‌ه تا نیوه‌ش���ه‌وێك ‌‬ ‫جمه‌ی���ان دێ‌‌و گۆرانییان تیا ده‌وترێ‌‌و‬ ‫س���ه‌مایان تیا ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم نه‌ورۆز‬ ‫ی (نه‌ورۆز)‬ ‫ی سه‌یرانگا ‌‬ ‫خه‌فاف خاوه‌ن ‌‬ ‫له‌لێدوانێك���دا بۆ ئاوێن��� ‌ه رایگه‌یاند ك ‌ه‬

‫هه‌موو ‪ 44‬ساڵ‌ جارێك‪ ،‬مانگی‌‬ ‫ره‌مه‌زان ده‌كه‌وێته‌ گه‌رمه‌ی‌‬ ‫هاوینه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م رۆژانه‌ی‌ كه‌ خۆره‌تاو‬ ‫تا دره‌نگانێك وه‌ك گڕ‌و ئاگر به‌سه‌ر‬ ‫خه‌ڵكیدا داده‌بارێت‪ ،‬رۆژانێكن به‌پێی‌‬ ‫لێدوانی‌ مه‌یفرۆشه‌كان زۆرترین رێژه‌ی‌‬ ‫بیره‌ی‌ ساردیان تیا ده‌فرۆشرێ‌‌و‬ ‫ده‌خورێته‌وه‌‪ ،‬وا ره‌مه‌زان هات‌و‬ ‫مه‌یش قه‌ده‌غه‌ كرا‪ ،‬رۆژانی‌ سه‌ختی‌‬ ‫مه‌یخۆره‌كان به‌ڕێوه‌یه‌‪.‬‬

‫ئاخنینی‌ عه‌الگه‌ی����ه‌ك عه‌ره‌قی‌ ئۆزۆ‌و‬ ‫بیره‌ی‌ س����ارد ب����وو له‌فرۆش����گاكه‌ی‌‬ ‫س����ه‌رهه‌ددا‪ ،‬به‌ده‌م پێكه‌نینه‌وه‌ وتی‌‬ ‫"ره‌م����ه‌زان رۆژانی‌ س����ه‌خت‌و دژواری‌‬ ‫ئێمه‌یه‌"‪.‬‬ ‫خاوه‌نی‌ پێشانگاكه‌ش سه‌رسوڕمانی‌‬ ‫خۆی‌ به‌رامبه‌ر به‌قه‌ده‌غه‌كردنی‌ مه‌ی‌‬ ‫ده‌رب����ڕی‌ له‌كاتێكدا ك����ه‌ ره‌مه‌زانان‬ ‫نرخ����ی‌ م����ه‌ی چه‌ند ق����ات به‌رز‬ ‫ده‌بێته‌وه‌و به‌نهێنی‌ ده‌فرۆشرێت‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و وت����ی‌ "م����ن ئ����اگام لێیه‌‬ ‫ره‌مه‌زانی‌ ساڵی‌ پار كابرایه‌كی‌‬ ‫موس����ڵمان له‌چه‌قچه‌ق بیره‌ی‌‬ ‫به‌دزیی����ه‌وه‌ به‌چه‌ن����د ق����ات‬ ‫ده‌فرۆش����ت به‌مه‌یخۆره‌كان‪،‬‬ ‫به‌پاره‌ی‌ قازانجی‌ ئه‌و بیره‌و‬ ‫عه‌ره‌قان����ه‌ ئوتومبێلێكی‌‬ ‫كه‌شخه‌ی‌ كڕی‌"‪.‬‬ ‫جێی‌ ئاماژه‌یه‌‪ ،‬له‌ڕووی‌‬ ‫مێژوویی����ه‌وه‌ دۆڵ����ی‌‬ ‫میزۆپۆتامیا یه‌كه‌مین‬ ‫ش����وێنه‌ له‌جیهان����دا‬ ‫ك����ه‌ "بی����ره‌"ی‌ تیا‬ ‫به‌رهه‌مهێنراوه‌‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ره‌وا‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫هه‌فته‌یه‌كی‌ خۆش له‌بواری‌ كاره‌كه‌تدا‬ ‫به‌س���ه‌رده‌به‌یت‌و كۆمه‌ڵیك گرێبه‌ست‬ ‫به‌س���ه‌ركه‌وتووی‌ به‌ئه‌نجامده‌گه‌یه‌نیت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئایند‌ه ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ خۆشه‌ویسته‌كه‌ت باس ‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كه‌تان بكه‌‪.‬‬

‫‪ .3‬له‌م مه‌وقیف ‌ه خوێڕیلكه‌یه‌ی‬ ‫ب���اراك ئۆباماو‌ه چیت بۆ مه‌علوم‬ ‫ئه‌بێ؟‬ ‫ا‪ .‬ئێران ناهه‌قی نیی ‌ه حس���ابی‬ ‫بۆ ناكات‪.‬‬ ‫ب‪ .‬تا دوو ساڵی تریش سوریا‬ ‫هه‌ر ئه‌وه‌ وه‌زعی ئه‌بێت‪.‬‬ ‫ج‪ .‬ك���ورد خه‌یاڵی خ���او‌ه ك ‌ه‬ ‫به‌ته‌م���ای ئۆبامای��� ‌ه جه‌ل���ه‌والی‬ ‫ته‌سمیل بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫د‪ .‬مه‌س���ئولێك فری���ای برا ‌‬ ‫خۆی‌ نه‌كه‌وێت هه‌ر ئه‌و پۆسته‌ی‬ ‫قابیله‌‪.‬‬ ‫ه‪ .‬هه‌زار مه‌سئولی وه‌كو ئۆباما‬ ‫به‌قوربان���ی ت���ڕه‌ مه‌س���ئولێكی‬ ‫عاله‌می سێ بێت‪.‬‬ ‫‪ .4‬ئه‌گه‌ر ئه‌و جۆرج حس���ێن ‌ه‬ ‫برای‌ مه‌س���ئولێكی ئێ���ر‌ه بوای ‌ه‬ ‫ئێستا‪:‬‬ ‫ا‪ .‬له‌هه‌ش���ت ن���ۆ كۆمپانی���ادا‬ ‫شه‌ریك ئه‌بوو‪.‬‬ ‫ب‪ .‬بۆ جاری سێیه‌م ئه‌كرایه‌و‌ه‬ ‫به‌ وه‌زیر‪.‬‬ ‫ی براك���ه‌ی‬ ‫ج‪ .‬حیزبێك���ی دژ ‌‬ ‫دروست ئه‌كرد‪.‬‬ ‫ه‪ .‬ده‌زگایه‌كی ئیعالمی رووبه‌ڕوو‬ ‫ئه‌كرایه‌وه‌‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی ڕێك‬ ‫پێویس���ت ‌ه كاره‌كان���ت به‌باش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سۆزداریشدا ئاگادار ‌‬ ‫بخه‌یت‪ ،‬له‌بوار ‌‬ ‫كۆمه‌ڵی���ك كه‌س ب ‌ه ك��� ‌ه هه‌وڵده‌ده‌ن‬ ‫ی بخه‌ن���ه‌ نێ���وان خ���ۆت‌و‬ ‫ناكۆك��� ‌‬ ‫خۆشه‌ویسته‌كه‌ت‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪10‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )335‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/17‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )335‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/17‬‬

‫ی درێژترین سمێڵه‌ ره‌مه‌زان‪ ..‬رۆژانی‌ سه‌ختی‌ مه‌یخۆره‌كان‬ ‫"حوسێن ئه‌بو شوارب" خاوه‌ن ‌‬ ‫ی مه‌ترێك‌و ‪ 20‬سانتیمه‌تره‌‬ ‫ی سمێڵ ‌‬ ‫درێژی ‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاكۆ حه‌مه‌د رابی‬ ‫حوسێن عه‌بدواڵ ئه‌حمه‌د گه‌اڵڵه‌یی‬ ‫ی به‌سمێڵه‌ درێژه‌كانیه‌و‌ه‬ ‫شاناز ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات‌و ده‌ڵێت "هه‌تا ئێوار‌ه ال ‌‬ ‫خه‌ڵك بڵێن حوسێن موختار یان‬ ‫وه‌ستا حوسێن گه‌اڵڵه‌یی‪ ،‬كه‌س‬ ‫ی‬ ‫نامناسێت‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر ك ‌ه ده‌ڵێ ‌‬ ‫ی‬ ‫حوسێن ئه‌بو شوارب هه‌موو خه‌ڵك ‌‬ ‫ده‌مناسن"‪.‬‬ ‫ی ته‌مه‌ن‬ ‫"حوس���ێن ئه‌بو ش���وارب" ‌‬ ‫ی گه‌اڵڵه‌ی‬ ‫‪ 62‬س���ا ‌ڵ ك��� ‌ه له‌ناحی���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باڵه‌كایه‌ت ‌‬ ‫ی ده‌ڤ���ه‌ر ‌‬ ‫ی چۆمان ‌‬ ‫ق���ه‌زا ‌‬ ‫ی سه‌الجه‌و‬ ‫داده‌نیشێ‌‌و به‌چاككردنه‌وه‌ ‌‬ ‫مجه‌می���ده‌وه‌ س���ه‌رقاڵه‌‪ ،‬س���ه‌باره‌ت‬ ‫ی س���مێڵه‌كانی‬ ‫به‌هۆكاری‌ هێش���تنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راگه‌یاند كه‌ وه‌ختی‌ خۆ ‌‬ ‫به‌ئاوێن��� ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌رزه‌كاریدا بووه‌و‬ ‫كاتێك له‌ته‌مه‌ن��� ‌‬ ‫ی نه‌هاتووه‌‪،‬‬ ‫ی به‌ته‌واو ‌‬ ‫هێش���تا س���مێڵ ‌‬ ‫ی ك���ردوو‌ه‬ ‫ی ش���انۆگه‌رییه‌ك ‌‬ ‫به‌ش���دار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆڵه‌كه‌ش��� ‌‬ ‫ی گه‌اڵڵه‌‌و به‌پێ ‌‬ ‫له‌ناحی ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌بێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "له‌و‬ ‫ده‌بوو س���مێڵ ‌‬ ‫ی زوحاكم ده‌بینی‌‌و‬ ‫س���ه‌رده‌مه‌دا ده‌ور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌س���كردیان بۆ دانام‪ .‬ئید ‌‬ ‫سمێڵ ‌‬ ‫له‌وكاته‌و‌ه تاكو ئێستاشی‌ له‌گه‌ڵدابێت‬ ‫ی س���مێڵ بوو‬ ‫درێژكردن‌و هێش���تنه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌یه‌كێك له‌خولیاكانم"‪.‬‬

‫ی بۆ ئه‌وه‌ش���كرد ك ‌ه‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪1972‬ه‌وه‌ تاكو ئێستا سمێڵ ‌‬ ‫له‌ساڵ ‌‬ ‫ی نه‌كردوونه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫نه‌تاشیوه‌و كورتیش ‌‬ ‫ی "به‌اڵم تا ئێس���تا دوو جار‬ ‫ئه‌و وت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫سمێڵم س���ووتاوه‌‌و زیان به‌درێژیه‌كه‌ ‌‬ ‫ی ‪1994‬دا ك ‌ه‬ ‫كه‌وتووه‌‪ ،‬جارێكیان له‌ساڵ ‌‬ ‫ی سه‌الجه‌یه‌ك‬ ‫ی ماتۆڕ ‌‬ ‫سه‌رقاڵی‌ گۆڕین ‌‬ ‫بووم به‌هۆی‌ ئاگركه‌وتنه‌وه‌و‌ه د‌هم‌وچاوو‬ ‫ی‬ ‫س���مێڵم س���وتا‪ .‬له‌وكاته‌دا ئه‌وه‌نده‌ ‌‬ ‫ی سمێڵه‌كانم بووم‪ ،‬نیو‬ ‫ی س���وتان ‌‬ ‫خه‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌موچاوم نه‌بوو‪ .‬ئید ‌‬ ‫ئه‌وه‌ند‌ه خه‌م ‌‬ ‫پ���اش ئ���ه‌و رووداو‌ه ده‌س���تم كرده‌و‌ه‬ ‫ی س���مێڵه‌كانم‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫به‌هێش���تنه‌وه‌ ‌‬ ‫ل���ه‌و رووداوه‌دا س���مێڵه‌كانم ده‌توانم‬ ‫ی س���وتان‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫بڵێم ب��� ‌ه ته‌واوی ‌‬ ‫ی‬ ‫دوو هه‌فت ‌ه به‌ر له‌ئێس���تاش به‌ش���ێك ‌‬ ‫السمێڵێكم كه‌مێك سوتا‪ ،‬كه‌ زۆر خه‌مم‬ ‫لێخوارد"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫حس���ێن ئه‌بو ش���وارب جگ ‌ه له‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌سمێڵ درێژیه‌كه‌ ‌‬ ‫ك ‌ه زۆر ش���انازی ‌‬ ‫خۆی���ه‌و‌ه ده‌كات ك���ه‌ مه‌ترێ���ك‌و ‪20‬‬ ‫س���انتیمه‌تره‌و له‌ئاس���تی‌ كوردستان‌و‬ ‫ی درێژترین سمێڵه‌‪،‬‬ ‫عێراقیش���دا خاوه‌ن ‌‬ ‫جه‌خت له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ش ده‌كاته‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫به‌هۆی‌ س���مێڵه‌كانیه‌و‌ه زۆر ناسراوه‌‪،‬‬ ‫ی ناوچه‌ك���ه‌‪،‬‬ ‫ی "گه‌نجان��� ‌‬ ‫ئ���ه‌و وت��� ‌‬ ‫ب���ه‌رده‌وام دێن���ه‌الم‌و وێن���ه‌م له‌گه‌ڵ‬ ‫ی مۆبایل‌و‬ ‫ده‌گرن‌و ده‌یكه‌ن ‌ه باكگراوند ‌‬

‫كۆمپیوته‌ره‌كانیان"‪.‬‬ ‫ی بۆ ئه‌وه‌شكرد‬ ‫ی ك ‌ه هێما ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫وێڕا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌پاك ‌‬ ‫ب��� ‌ه به‌رده‌وامیی‌ س���مێڵه‌كان ‌‬ ‫ێ به‌عه‌قڵما‬ ‫ی "ناچ ‌‬ ‫راده‌گرێت‪ ،‬وتیش��� ‌‬ ‫هه‌رگیز رۆژێك بێت سمێڵه‌كانم بتاشم‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ كارێكی‌ زۆر ئه‌س���ته‌مه‌‪ ،‬چونكه‬ ‫ی‬ ‫ی له‌مێژینه‌ ‌‬ ‫ی به‌خولیایه‌ك ‌‬ ‫هێش���تنه‌و‌ه ‌‬ ‫خۆمی‌ داده‌نێم"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌ش ده‌خات ‌ه روو ك ‌ه كاتێك‬ ‫ی ده‌كات‬ ‫سه‌ردانی‌ ش���وێنێكی‌ گش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌ندی���ن خه‌ڵك پێیانوتوو‌ه به‌قوربان ‌‬ ‫سمێڵت بین‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌ش خه‌ڵكێك‬ ‫ی‬ ‫هه‌بوو‌ه كه‌ پالریان تێگرتووه‌‪ ،‬وتیش ‌‬ ‫ی ئێرانم كردو له‌وێش‬ ‫"جارێك س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رنه‌ده‌كه‌وتم‪ ،‬ئه‌وه‌ند‌ه خه‌ڵك وێنه‌ ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌گرتم"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌كاتێكدا ك ‌ه ئه‌بو ش���وارب ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ره‌تكرده‌و‌ه به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك له‌الیه‌ن‬ ‫خێزانه‌كه‌ی���ه‌و‌ه له‌س���ه‌ر س���مێڵ ‌ه‬ ‫درێژه‌كان���ی‌ كێش��� ‌هی‌ ب���ۆ دروس���ت‬ ‫بووبێت‌و وتی "قه‌ت پێینه‌وتوم سمێڵت‬ ‫ی‬ ‫كورت بكه‌وه‌"‪ ،‬یه‌كێك له‌كوڕه‌كانیش ‌‬ ‫ی "بازیان حوس���ێن ئه‌بوشوارب"‬ ‫به‌ناو ‌‬ ‫به‌ئاوێن��� ‌هی‌ راگه‌یاند ك��� ‌ه "یه‌كێك له‌و‬ ‫ی پێو‌ه ده‌كه‌م‬ ‫ی هه‌میشه‌ شانازی ‌‬ ‫شتانه‌ ‌‬ ‫ی باوكمه‌‪ ،‬زۆر خۆشحاڵم ك ‌ه‬ ‫سمێڵه‌كان ‌‬ ‫ ‬ ‫له‌عێراقدا كه‌س نیی ‌ه له‌سمێڵ درێژییدا حوسێن عه‌بدواڵ ئه‌حمه‌د گه‌اڵڵه‌یی‬ ‫ی باوكم بدات"‪.‬‬ ‫شان له‌شان ‌‬

‫سه‌رچنار بوو به‌"ته‌كساس"‬

‫ی داهێن���ان‌و كلتورو زانیاری‌ هه‌ر‬ ‫توانا ‌‬ ‫گروپێك له‌هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌دان رێگ ‌ه‬ ‫ش���ارێك به‌هێز بێت‪ ،‬ئه‌وا ئه‌و ش���ار‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی جگه‌ره‌كه‌ ‌‬ ‫ی كارگه‌ ‌‬ ‫له‌ڕوخان ‌‬ ‫ی به‌هێزیش���ی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫توانای‌ ئابورییه‌ك ‌‬ ‫سلێمانی‌ بگرن‌و ده‌یانه‌وێت بیكه‌ن‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وان وتیان "له‌ئێس���تادا ب���ۆ كردن ‌‬ ‫به‌سه‌نته‌رێكی‌ كلتوری‌‪ ،‬ئه‌م گروپ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی س���لێمانی‌ به‌پایته‌ختی‌ كلتور ‌‬ ‫شار ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ڵێن "هه‌وڵده‌ده‌ین هۆڵه‌ گه‌وره‌كان ‌‬ ‫ده‌كرێت پالنێك دابنرێت بۆ به‌یه‌كه‌و‌ه‬ ‫ئه‌و كارگه‌ی ‌ه ئاماد‌ه بكرێن بۆ‬ ‫به‌س���تنه‌وه‌ی‌ توانا كلتوریی���ه‌كان ك ‌ه‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی‌ فیلم‌و گه‌له‌ری‌‌و شانۆ‌و‬ ‫ی ئابوری���ش ب���ۆ‬ ‫وه‌ك س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌وانی‌"‪.‬‬ ‫دیزاین‌و كار ‌‬ ‫شاری‌ س���لێمانی‌ سه‌یر بكرێت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی وه‌ك پایته‌ختی‌ كلتوری‌ ده‌بێت‬ ‫سلێمان ‌‬ ‫"خه‌ب���ات كه‌ریم"‌و "ش���یروان خان"‬ ‫ئابورییه‌كی‌ كلتوریشی‌ هه‌بێت"‪.‬‬ ‫له‌لێدوانێك���دا به‌ئاوێنه‌یان راگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌وان‪ ،‬گروپه‌ك ‌ه‬ ‫به‌پێ���ی‌ لێدوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بوار ‌‬ ‫ی چه‌ندین داهێن ‌هر‌و ناوی‌ گه‌ور‌ه ‌‬ ‫ی گروپ ‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك هونه‌رمه‌ن���د به‌ناو ‌‬ ‫ی بكرێت‬ ‫ێ هه‌وڵه‌كه‌یان بارگاو ‌‬ ‫ی ئ���ه‌ده‌ب‌و رۆش���نبیری‌ به‌رهه‌مهێناوه‌‌و نایان���ه‌و ‌‬ ‫ی ئۆن"ه‌و‌ه له‌هه‌وڵ‌‌و كۆشش��� ‌‬ ‫"س���ول ‌‬ ‫ی به‌سیاس���ه‌ت‌و كار ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫ی كلت���ور ‌‬ ‫ی خاوه‌ن���ی‌ س���ه‌رمایه‌یه‌ك ‌‬ ‫ئه‌وه‌دان ده‌س���ت له‌هۆڵ��� ‌ه گه‌وره‌كان ‌‬ ‫ی گشتی‌ بۆ دروست بكه‌ن‪،‬‬ ‫ی را ‌‬ ‫ی ئه‌م فش���ار ‌‬ ‫ی دامه‌زراندن ‌‬ ‫ی جگه‌ره‌ك ‌ه نه‌درێت‌و ئه‌و شوێن ‌ه گه‌وره‌یه‌و له‌ڕێگ���ه‌ ‌‬ ‫كارگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هونه‌رو داهێنان‪ ،‬به‌و سه‌نته‌ره‌ش���ه‌وه‌ له‌و ش���وێنه‌دا‪ ،‬زیاتر ئه‌وان وتیان "چاوه‌ڕوانیشین شاره‌وان ‌‬ ‫بكرێت به‌ش���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌وڵ‌ بۆ ئه‌و‌ه بدات ك ‌ه كارگ ‌ه ‌‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫ی رۆشنبیری‌ به‌سلێمان ‌‬ ‫ی پایته‌خت ‌‬ ‫ی مانا ‌‬ ‫ی هه‌ر له‌سه‌ره‌تا ‌‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫پێی ‌هی‌ شار ‌‬ ‫بخوات‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫خ‬ ‫‌‌و‬ ‫‌ڕوخێ‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫جگ‬ ‫‌خشرێت‪.‬‬ ‫ه‬ ‫بب‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌هێز‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ندێك‬ ‫ه‬ ‫نێو‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫دروس���تبوونی‬ ‫کارگه‌ی جگه‌ره‌و پوخته‌کردن‌و ترشاندنی توتن له‌سلێمانی ‬ ‫ی "خه‌بات‌و ش���یروان" بكرێت به‌سه‌نته‌رێكی‌ كلتوری‌"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ لێدوان ‌‬ ‫ی بووه‌و تا ئێستا‬ ‫بواری‌ كلتوری‌‌و سیاس ‌‬

‫ی‬ ‫ی خه‌ڵكی ‌‬ ‫ته‌قه‌كردن له‌سه‌رچنار ال ‌‬ ‫ی شه‌وان‬ ‫ی بووه‌ته‌وه‌‪ ،‬زۆربه‌ ‌‬ ‫ئاسای ‌‬ ‫له‌كاتژمێر دوانز‌ه به‌دواو‌ه ئه‌و‬ ‫مه‌یخۆران ‌هی‌ له‌یانه‌‌و باڕه‌كان دێنه‌ده‌ر‬ ‫ده‌یكه‌ن به‌ش ‌هڕ‌و شه‌ڕه‌كانیشیان ته‌ق‌و‬ ‫تۆقی‌ تێده‌كه‌وێت‪.‬‬

‫هه‌ڵكه‌وت زاهیر‬ ‫ژن ده‌هێنێت‬ ‫هونه‌رمه‌ندی‌ موزیس���یان هه‌ڵكه‌وت‬ ‫ی‬ ‫زاهی���ر رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫داهات���وودا ژیان���ی‌ هاوس���ه‌ری ‌‬ ‫پێكه‌وه‌ده‌نێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئاماده‌نیی ‌ه‬ ‫ناوی‌ ئه‌و كه‌س ‌ه ئاشكرات بكات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵكه‌وت زاهیر له‌چاوپێكه‌وتنێك ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌كان‬ ‫تایبه‌تدا له‌گ���ه‌ڵ‌ گۆڤار ‌‬ ‫ی‬ ‫رایگه‌یان���د ك��� ‌ه بڕیاریداوه‌ س���اڵ ‌‬ ‫ی هاوسه‌ریی‌ پێكه‌و‌ه‬ ‫داهاتوودا ژیان ‌‬ ‫ی‬ ‫بنێت‪ ،‬س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و مه‌رجان ‌ه ‌‬ ‫ك ‌ه ده‌بێت له‌و كه‌س���ه‌دا هه‌بن ئه‌م‬ ‫هاوس���ه‌رگیریی‌ له‌گ���ه‌ ‌ڵ ده‌كات‪،‬‬ ‫وتی‌" گرنگ ئه‌وه‌ی��� ‌ه له‌هونه‌ره‌كه‌م‬ ‫تێب���گا‌و هاوكارم بێت‪ ،‬الی‌ من جگ ‌ه‬ ‫ی خوای‌ گه‌وره‌‪ ،‬پێش‬ ‫له‌خۆشه‌ویست ‌‬ ‫ی ده‌بێت ‌ه‬ ‫ی خۆم‌و ئه‌و كه‌سه‌ش��� ‌‬ ‫ژیان ‌‬ ‫هاوس���ه‌رم‪ ،‬هونه‌ره‌كه‌م��� ‌ه كه‌ زۆر‬ ‫گرنگ ‌ه له‌الم"‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌و چاوپێكه‌وتنه‌دا هه‌ڵكه‌وت‬

‫کاوڕ‬ ‫ی كۆمه‌ڵیك كێش��� ‌ه ده‌بیته‌و‌ه‬ ‫روبه‌رو ‌‬ ‫ی بۆچون ‌ه‬ ‫له‌كاره‌كه‌تداپێویس���ت ‌ه ڕیز ‌‬ ‫ی خۆشه‌ویسته‌كه‌ت بگریت‪،‬‬ ‫جیاوازه‌كان ‌‬ ‫ی سه‌ركه‌وتنته‌‪.‬‬ ‫چونك ‌ه ئه‌و‌ه هۆكار ‌‬

‫ی‬ ‫ی كار‌ه هونه‌ریه‌كانی‌‌و ژیان ‌‬ ‫زاهیر باس ‌‬ ‫ی كردووه‌‌و ئاشكراش���یده‌كات‬ ‫تایبه‌ت ‌‬ ‫ی كه‌ناڵ��� ‌ه‬ ‫ك��� ‌ه زۆرب���ه‌ی‌ كاره‌كان��� ‌‬ ‫ی پێهاتووه‌‌و‬ ‫ئاس���مانییه‌ك ‌هی‌ كۆتای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "بۆ ئ���ه‌و پڕۆژه‌ی��� ‌ه مۆڵه‌ت ‌‬ ‫وت��� ‌‬ ‫یاس���اییم له‌وه‌زاره‌تی‌ رۆش���نبیری‌‌و‬ ‫ناوخ���ۆ وه‌رگرت���ووه‌‪ ،‬كۆمه‌ڵێ���ك‬ ‫كۆمپانیا پشتگیریم ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌ناڵه‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫سه‌ر به‌هیچ حیزب‌و كه‌سایه‌تییه‌ك ‌‬ ‫نێ���و حی���زب نییه‌‌و س���ه‌ربه‌خۆیه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫كه‌ناڵه‌ك���ه‌ش كلت���وری‌‌و هونه‌ری ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هونه‌رمه‌ندان ‌‬ ‫ده‌بێت بۆ خزمه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫پێشتر‌و ئێستا‌و كۆمه‌ڵێك به‌رنامه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كلتوری‌‪ ,‬ئیشه‌اڵ به‌مزوانه‌ كاره‌كان ‌‬ ‫ته‌واو ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫گۆڤ���اری‌ ئاوێن���ه‌كان گۆڤارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫هونه‌ریی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌و كۆمپانیا ‌‬ ‫ئاوێن���ه‌ هه‌م���وو (‪)15‬ی‌ مانگێ���ك‬ ‫ده‌ریده‌كات‪.‬‬

‫گا‬ ‫كێش���ه‌دا‬ ‫هه‌ندێ���ك‬ ‫به‌س���ه‌ر‬ ‫س���ه‌رده‌كه‌ویت‌و وره‌ت به‌رز ده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی كه‌س���انی‌ دیك���ه‌دا ره‌خن ‌ه‬ ‫له‌به‌رچاو ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌خۆشه‌ویسته‌كه‌ت مه‌گره‌‌و پارێزگار ‌‬ ‫له‌هه‌سته‌كانت بكه‌‪.‬‬

‫دوانه‌‬ ‫ی به‌ده‌سته‌و‌ه دێن‪،‬‬ ‫كاره‌كانت به‌ئاس���ان ‌‬ ‫كۆمه‌ڵیك كه‌س پش���تگیریت ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ل���ه‌روی‌ سۆزداریش���ه‌وه‌ ئام���ۆژگار ‌‬ ‫ده‌وروبه‌رت فه‌رامۆش مه‌كه‌‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاکۆ‬

‫خاوه‌ن����ی‌ فرۆش����گای‌ س����ه‌رهه‌د‬ ‫له‌ش����ه‌قامی‌ مه‌ول����ه‌وی‌ به‌ئاوێن����ه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان����د كه‌ س����اڵ‌ به‌س����اڵ‌ رێژه‌ی‌‬ ‫فرۆش‌و خواردنه‌وه‌ی‌ بیره‌و جۆره‌كانی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ مه‌ی‌ له‌زیادبووندایه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"ئه‌مس����اڵ‌ به‌ به‌راورد به‌پ����ارو پێرار‬ ‫چه‌ند قات فرۆش����مان زیادی‌ كردووه‌‪،‬‬ ‫به‌نمونه‌ ده‌ دوانزه‌ ساڵ‌ له‌مه‌وبه‌ر ‪10‬‬ ‫كارتۆن بیره‌مان ده‌هێنا به‌دوو س����ێ‌‬ ‫هه‌فته‌ ئنجا ده‌فرۆشرا‪ ،‬كه‌چی‌ ئێستا‬ ‫هه‌ر هیچ نه‌فرۆشین رۆژی‌ بیست سی‌‬ ‫كارتۆن بیره‌ ده‌ڕوا"‪.‬‬ ‫ئه‌و باسی‌ له‌وه‌ كرد كه‌ فرۆشی‌ بیره‌‬ ‫به‌پله‌ی‌ یه‌كه‌م دێت‌و له‌دوای‌ ئه‌ویشه‌وه‌‬ ‫"عه‌ره‌ق"‪ ،‬خاوه‌نی‌ فرۆش����گاكه‌ وتی‌‬ ‫"گه‌رما‌و نزمی‌ نرخ‌و زۆری‌ گه‌ش����تیار‬ ‫هانده‌رن بۆ فرۆشتنی‌ بیره‌ی‌ سارد"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ وا بڕیاره‌ له‌هه‌ینی‌‬ ‫داهاتووه‌وه‌ كه‌ یه‌ك����ه‌م رۆژی‌ مانگی‌‬ ‫ره‌مه‌زان ده‌ستپێده‌كات‪ ،‬كڕین‌و فرۆشی‌‬ ‫مه‌ی‌ قه‌ده‌غ����ه‌ بكرێت‪ ،‬مه‌یخۆرێك كه‌‬ ‫له‌گ���� ‌هڵ‌ چه‌ند هاوڕێیه‌كی����دا خه‌ریكی‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ره‌وا‬

‫‪ 67‬ساڵه‌و له‌سه‌ر هه‌ڵکۆڵینی مه‌دالیا ده‌ژی‬ ‫ ‬ ‫هۆڵێکی سه‌ماکردن له‌سلێمانی‬

‫فۆتۆ‪ :‬یه‌حیا ئه‌حمه‌د‬

‫ریس���تۆرانت‌و یان���ه‌كان له‌زس���تان تا‬ ‫ئه‌وان الیه‌نی‌ ئه‌منی‌ س���ه‌یرانگاكه‌یان ده‌كه‌ن به‌ش ‌هڕ‌و ته‌قه‌كردن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی فریاكه‌وتن ك ‌ه شه‌وان ‌ه دوانزه‌ی‌ ش���ه‌و‌و هاوینانی���ش تا یه‌ك ‌‬ ‫پۆلیس���ه‌كان ‌‬ ‫ی پێنجشه‌ممان‌و‬ ‫پاراس���توه‌‌و ش���ه‌وان ‌‬ ‫ی به‌وه‌شدا كه‌ ئه‌و یانه‌‌و‬ ‫ی ده‌پارێ���زن‌و شه‌وه‌‌و ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫ی له‌وێن‌و ناوش���ار ‌‬ ‫هه‌ینیش پۆلیسی‌ گه‌ش���تیار ‌‬ ‫ی خۆیان‬ ‫تائێس���تا رێگه‌یان نه‌داو‌ه هیچ كه‌سێك مه‌فره‌زه‌ش���یان ده‌چێت ‌ه س���ه‌رچنار‪ ،‬ریس���تۆرانتانه‌ش پاس���ه‌وان ‌‬ ‫ی به‌وه‌دا كه‌ زۆربه‌ی‌ ش���ه‌وه‌كان هه‌یه‌‌و هه‌ر كه‌س���ێك بڕوات���ه‌ ژوره‌و‌ه‬ ‫ئاماژه‌ ‌‬ ‫ته‌ق ‌ه بكات"‪.‬‬ ‫ی سه‌رخۆش ده‌بن چه‌كه‌ك��� ‌هی‌ لێوه‌رده‌گرن‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌و‬ ‫ی "هه‌ر كه‌س���ێك ئه‌گه‌ر له‌الیه‌ن ئه‌و كه‌سانه‌ ‌‬ ‫ناوب���راو وت ‌‬ ‫ی ته‌ق ‌ه ده‌كه‌ن له‌كاتی‌ هاتن ‌ه‬ ‫ی كه‌س���انه‌ ‌‬ ‫ی هاتن��� ‌ه ده‌ره‌وه‌ی���ان له‌یانه‌كان ‌‬ ‫به‌رپرس���یش بێت ك ‌ه هات ‌ه سه‌یرانگاك ‌ه دوا ‌‬ ‫ی دابنێ���ت‪ ،‬چونك ‌ه مه‌یخواردن���ه‌و‌ه ده‌س���ت به‌ته‌قه‌كردن ده‌ره‌وه‌یان له‌یانه‌كان ئه‌و كار‌ه ده‌كه‌ن‌و‬ ‫ده‌بێ���ت چه‌كه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی به‌رپرس نییه‌‪.‬‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‌و وتیان "ته‌نان���ه‌ت هه‌ندێجار یانه‌كه‌ش لێ ‌‬ ‫رێگه‌ی‌ پێنادرێت بیهێنێت ‌ه ناوه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ناوب���راو رونیكرده‌وه‌ ك���ه‌ له‌ناوچه‌ ‌‬ ‫ی خه‌ڵكیش بریندار ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ی هاتن ‌‬ ‫ی رابردوشدا به‌هۆ ‌‬ ‫له‌م ماوه‌یه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رچنار دوو مه‌فره‌زه‌ی‌ پۆلیس��� ‌‬ ‫ه���ه‌ر له‌مباره‌ی���ه‌و‌ه به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی سلێمانی‌‪،‬‬ ‫ی عه‌ره‌ب بۆ شار ‌‬ ‫هاواڵتیان ‌‬ ‫ی لێی ‌ه بۆ پارێزگاریكردن له‌و‬ ‫ی فریاكه‌وتن ‌‬ ‫ی له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی سه‌رچنار‪ ،‬زیاتر كاروباری‌ گه‌شتیار ‌‬ ‫به‌وت ‌هی‌ كاس���بكاران ‌‬ ‫ی "ئه‌و دیارده‌یه‌ش زیاتر‬ ‫ی سلێمانی‌‪ ،‬مسته‌فا حه‌م ‌ه ناوچه‌ی���ه‌‌و وت ‌‬ ‫ئه‌و هاواڵتیانه‌ روو ده‌كه‌ن ‌ه یانه‌كان‌و تا گه‌شوگوزار ‌‬ ‫ی ده‌یكه‌ن‪،‬‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ی شه‌و ده‌مێننه‌وه‌‌و كاتێكیش ره‌حیم له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێن ‌ه رایگه‌یاند هاواڵتیان ‌‬ ‫دره‌نگانێك ‌‬ ‫ی به‌تایبه‌تیش عه‌ره‌به‌كان"‪.‬‬ ‫ی كردنه‌وه‌ ‌‬ ‫سه‌رخۆش ده‌بن‌و دێنه‌ ده‌ره‌و‌ه ده‌ست ك��� ‌ه به‌پێی‌ یاس���ا كات��� ‌‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫ی‬ ‫ی له‌بوار ‌‬ ‫ی كاتێكی‌ زۆر باش��� ‌ه بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ده‌كه‌یت له‌بوار ‌‬ ‫هه‌ست به‌كه‌متوانای ‌‬ ‫كاره‌كه‌تدا‪ ،‬به‌اڵم نابێت ئه‌مه‌ س���اردت كاره‌كه‌تدا به‌ره‌وپێش بچیت‪ ،‬هه‌وڵبد‌ه‬ ‫ی دێن ‌ه پێش���ت بیقۆزیته‌وه‌‪،‬‬ ‫بكاته‌وه‌‪ ،‬روبه‌روی‌ ئه‌و كێشان ‌ه ببه‌ره‌و‌ه ئه‌و هه‌النه‌ ‌‬ ‫جیاوازی���ت له‌گ���ه‌ ‌ڵ هاوكاره‌كانت كه‌م‬ ‫كه‌ دێن ‌ه پێشت‪.‬‬ ‫بكه‌ره‌وه‌‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ی هه‌ڵسوكه‌وت بك ‌ه له‌كاره‌كه‌تدا‌و‬ ‫به‌هێمن ‌‬ ‫هه‌وڵ���ی‌ هی���چ سه‌ركێش���یه‌ك مه‌ده‌‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ستب ‌ه به‌خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫ی تر‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كات له‌مه‌و‌ه بۆكه‌س���ێك ‌‬ ‫مه‌گۆڕه‌‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ی دیك���ه‌دا ده‌گه‌ڕێی���ت‪،‬‬ ‫ی كار ‌‬ ‫ب���ه‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ك��� ‌ه یارمه‌تیت ده‌دات ب���ۆ زیادكردن ‌‬ ‫داهاته‌كه‌ت‪ ،‬هه‌س���ت به‌هیچ گۆڕانێك‬ ‫ناكه‌ی���ت له‌په‌یوه‌ندی���ت له‌گ��� ‌ه ‌ڵ‬ ‫خۆشه‌ویسته‌كه‌ت‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫كۆمه‌ڵی���ك روداوی‌ نوێت بۆ دێنه‌پێش‬ ‫له‌كاره‌كه‌ت���دا‪ ،‬كۆمه‌ڵێك هه‌ڵكش���ان‌و‬ ‫داكش���ان له‌په‌یوه‌ندیه‌كه‌ت���دا روده‌دات‬ ‫له‌گ��� ‌ه ‌ڵ خۆشه‌ویس���ته‌كه‌تدا‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫به‌ئاگاییه‌وه‌ هه‌ڵسوكه‌وت بكه‌یت‪.‬‬

‫ئه‌م واڵته‌ی‌ ئێم ‌ه‬ ‫شوێنی‌ هونه‌ر نییه‌‪،‬‬ ‫جێگه‌ی‌ ئه‌وه‌یه‌ به‌س‬ ‫شوتی‌‌و كاڵه‌ك ‌ی تێدا‬ ‫بفرۆشیت‬ ‫که‌‌وان‬

‫ ‬ ‫عوسمان ته‌ها له‌پارکی ئازادی‬

‫گیسک‬

‫ی كۆمه‌ڵی���ك نهێنی‌ ئاش���كرا ده‌كه‌یت‌و‬ ‫كۆمه‌ڵیك كه‌س���ی‌ خاوه‌ن پله‌و پایه‌ ‌‬ ‫ی ت���ری‌ ده‌كه‌یته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی كه‌س���ان ‌‬ ‫ی روبه‌رو ‌‬ ‫به‌رز ده‌ناس���یت‪ ،‬هه‌س���ت به‌دڵنیای ‌‬ ‫ی سۆزداریه‌وه‌ هه‌ست به‌چاالكی‌‌و‬ ‫ده‌كه‌یت له‌الیه‌ن خۆشه‌ویسته‌كه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌رو ‌‬ ‫گرنگ���ی‌ پێدان���ی‌ خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت‬ ‫چونكه‌ باوه‌ری‌ پێته‌‪.‬‬ ‫ده‌كه‌یت‪.‬‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫براكه‌ی‬ ‫ئۆباما‬

‫‪ .2‬تۆ ئه‌گه‌ر ئه‌و برایه‌ی باراك‬ ‫ئۆباما بویتایه‌‪:‬‬ ‫ی دوو هه‌زار‬ ‫ا‪ .‬له‌ئینته‌رنێتا رۆژ ‌‬ ‫جنێوت بۆ كاكت ئه‌نوسی‪.‬‬ ‫ب‪ .‬به‌ سیمكارتی علوجه‌و‌ه ب ‌ه‬ ‫كورته‌نامه‌ هه‌ڕه‌شه‌ت لێ ئه‌كرد‪.‬‬ ‫ج‪ .‬ئه‌چویت��� ‌ه مه‌رقه‌دی غه‌وس‬ ‫دوعات لێ‌ ئه‌كرد‪.‬‬ ‫ی شێخ لوقمان محاوه‌له‌ت‬ ‫د‪ .‬ال ‌‬ ‫ئه‌ك���رد دوع���ای دڵنه‌رمبونت بۆ‬ ‫بنوسێ‪.‬‬ ‫ه‪ .‬له‌به‌رده‌ركی سه‌را ته‌نه‌كه‌یه‌ك‬ ‫نه‌وتت ئه‌كرد به‌خۆتا‪.‬‬

‫سلێمانی‌ وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫پایته‌ختی‌ كلتور ‌‬ ‫ده‌بێت ئابورییه‌ك ‌ی‬ ‫كلتوریشی‌ هه‌بێت‬

‫به‌هاوین���ان له‌س���لێمانی‌ كار ده‌كا‌و‬ ‫ئا‪ :‬ره‌وا بورهان‬ ‫زس���تانانیش روده‌كاته‌ ش���ه‌قامه‌كانی‌‬ ‫به‌غداد‪ ،‬عوس���مان هه‌م���وو رۆژێك ئه‌و‬ ‫"عوسمان ته‌ها" كاسبكارێكی‌‬ ‫وێنانه‌ی‌ دروس���تیكردون له‌گه‌ڵ‌ خۆیدا‬ ‫بچكۆالنه‌ی‌ سه‌ر روتاوه‌یه‌‌و هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ده‌یهێنێ���ت ب���ۆ ن���او پاركی‌ ئ���ازادی‌‬ ‫ته‌مه‌نیشی‌ ‪ 67‬ساڵه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌نوكه‌‬ ‫خه‌ریكی‌ ناو هه‌ڵكۆڵینه‌ له‌سه‌ر مه‌دالیاو له‌سلێمانی‌‪ ،‬به‌اڵم نایانفرۆشێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫وه‌ك خۆی‌ ده‌ڵێ���ت "خه‌ڵك وا ده‌زانن‬ ‫ژیانی‌ رۆژانه‌ی‌ خۆی‌ به‌وه‌ دابین‬ ‫ش���تێكی‌ ئاس���انه‌‌و ده‌بێت به‌دوو هه‌زار‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫بیفرۆش���م‪ ،‬ب���ه‌اڵم دروس���تكردنی‌ ئه‌و‬ ‫ئه‌و پی���اوه‌ ماوه‌یه‌كی‌ زۆره‌ ئیش���ی وێنانه‌ زۆر زه‌حمه‌ت���ن‪ ،‬بۆیه‌ بڕیارمداوه‌‬ ‫هونه‌ریی ده‌كات‌و س���ه‌ره‌تاش خه‌ریكی‌ نه‌یانفرۆشم"‪.‬‬ ‫ئه‌م قسانه‌ی‌ عوسمان ته‌ها له‌كاتێكدا‬ ‫وێنه‌كێش���ان بووه‌‌و دواتر ده‌ستیكردووه‌‬ ‫به‌كاری‌ خۆشنوسی‌‪ ،‬له‌و رووه‌وه‌ داخێكی‌ بوو ك���ه‌ كۆمه‌ڵێك گه‌ن���ج له‌ناو پاركی‌‬ ‫خوارد‌و وتی‌ "به‌داخه‌وه‌ ئه‌م واڵته‌ی‌ ئێمه‌ ئ���ازادی‌ ده‌وره‌ی���ان داب���وو‪ ،‬هه‌ریه‌كه‌و‬ ‫ش���وێنی‌ هونه‌ر نییه‌‪ ،‬جێگ���ه‌ی‌ ئه‌وه‌یه‌ مه‌دالیایه‌كیان هه‌ڵده‌بژارد‪ ،‬ئه‌ویش به‌و‬ ‫به‌س شوتی‌‌و كاڵه‌كی‌ تێدا بفرۆشیت"‪ .‬ئامێره‌ بچكۆالنه‌یه‌ی‌ پێی بوو ئه‌و ناوه‌ی‬ ‫ی بۆ هه‌ڵده‌كۆڵین كه‌ ئه‌وان ده‌یانویس���ت‪،‬‬ ‫ئه‌و ماوه‌ی‌ ده‌ س���اڵه‌ له‌م پیشه‌یه‌ ‌‬ ‫دورنه‌كه‌وتووه‌ته‌وه‌‌و ئیشه‌كه‌ش���ی‌ له‌زۆر نرخی‌ هه‌ڵكۆڵینی‌ ئه‌و ناوانه‌ش سێ‌ بۆ‬ ‫ئیش‌و كاس���بی‌ دیكه‌ جیاوازه‌‪ ،‬چونكه‌ چوار هه‌زار دیناره‌‪.‬‬

‫د‪.‬شێرکۆ عه‌بدواڵ‬

‫جۆرج حسێن ئۆباما ‪-‬سه‌یری ئه‌و‬ ‫ناو‌ه عه‌جیبه‌‪ -‬تازه‌ترین دۆزینه‌وه‌ی‬ ‫رۆژنامه‌نوس��� ‌ه عه‌جوله‌كانه‌‌و له‌م‬ ‫وه‌خت��� ‌ه ناس���كه‌ی ئه‌مه‌ری���كادا‬ ‫خه‌ریك ‌ه حه‌یا‌و شه‌ره‌فی سه‌رۆك‬ ‫ئۆبامای پ���ێ ئه‌كه‌ن ب ‌ه په‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی ئ���ه‌و كابرای زڕبرا ‌‬ ‫ی گه‌وره‌ترین واڵتی دنیایه‌‪،‬‬ ‫ره‌ئیس ‌‬ ‫ی قوڕبه‌س���ه‌ر‌ه تا ئێستاش‬ ‫كه‌چ ‌‬ ‫ئه‌فریقانش���ینه‌‌و له‌خانویه‌ك���ی‬ ‫ته‌نه‌كه‌دا ئ���ه‌ژی‌‪ .‬ده‌رباره‌ی ئه‌م‬ ‫بابه‌ته‌ گه‌رم‌و گوڕه‌ی كه‌ به‌قه‌ده‌ر‬ ‫البردنی مالیك���ی موهیمه‌‪ ،‬تكای ‌ه‬ ‫وه‌اڵمی راس���تی پرس���یاره‌كانی‬ ‫خواره‌و‌ه به‌ مه‌س���یجێك بنێر‌ه بۆ‬ ‫نزیكترین ره‌فیقی خۆت‪.‬‬ ‫ی س���ه‌رۆك ئۆباما‬ ‫‪ .1‬له‌به‌رچ��� ‌‬ ‫غیره‌ت���ی ناجوڵ���ێ‌و خانویه‌كی‬ ‫موناس���یب بۆ براك���ه‌ی نادات ب ‌ه‬ ‫كرد؟‬ ‫ێ ره‌حم‌و‬ ‫ا‪ .‬ه���ه‌ر له‌مناڵییه‌و‌ه ب ‌‬ ‫بێ‌ شعوره‌‪.‬‬ ‫ی ژنه‌كه‌ی ناوێرێ‪.‬‬ ‫ب‪ .‬له‌ترس ‌‬ ‫ج‪ .‬براك���ه‌ی س���ه‌ر س���ه‌رییه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر خانووشی‌ بۆ دروست بكات‬ ‫ئه‌یفرۆشێ‪.‬‬ ‫د‪ .‬چاودێریی دارایی هه‌ڕه‌شه‌ی‬ ‫لێ كردووه‌‪.‬‬ ‫ه‪ .‬نایه‌وێ���ت له‌زمه‌ ب���دات ب ‌ه‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن‪.‬‬

‫كارگه‌ی‌ جگه‌ره‌ك ‌ه ده‌كرێت به‌"سه‌نته‌رێكی‌ كلتوری‌"؟‬

‫ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬

‫ئاوێن���ه‌دا‪،‬‬ ‫له‌به‌دواداچوونێك���ی‌‬ ‫ی‬ ‫ی دره‌ن���گ كارمه‌ن���د ‌‬ ‫نیوه‌ش���ه‌وێك ‌‬ ‫ی ئوتومبێ���ل‬ ‫ی وه‌س���تان ‌‬ ‫گه‌راجێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ له‌نزیك ش���ه‌قام ‌ه س���ه‌ره‌كیه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی به‌رامب���ه‌ر‬ ‫س���ه‌رچنار كورس���ییه‌ك ‌‬ ‫یانه‌یه‌ك���ی‌ مه‌یخواردن���ه‌و‌ه داناب���وو‬ ‫به‌وپه‌ڕی‌ ئاس���ووده‌ییه‌و‌ه دانیشتبوو‪،‬‬ ‫ی شه‌وان ك ‌ه سه‌رخۆشه‌كان‬ ‫ی "زۆربه‌ ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫دێن ‌ه ده‌ره‌و‌ه ده‌ست ده‌كه‌ن به‌ته‌قه‌كردن‬ ‫خۆ كه‌سیش نیی ‌ه لێیانبپرسێته‌وه‌‪ ،‬هاكا‬ ‫دیسان ته‌ق ‌ه ده‌ستیپێكرد"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و ب���ه‌ده‌م پێكه‌نین���ه‌و‌ه وت��� ‌‬ ‫"هه‌ن هه‌ر ك���ه‌ له‌یان���ه‌كان دێن ‌ه ده‌ر‬ ‫له‌خۆشیدا ده‌ست ده‌كه‌ن به‌ته‌قه‌كردن‬ ‫به‌ئاسماندا"‪ .‬وتیشی‌ "كاك ‌ه شه‌وان ئه‌م‬ ‫ناوچه‌ی ‌ه ده‌بێت ‌ه ته‌كساس"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رچنار‪ ،‬ك ‌ه هاوینه‌هه‌وارێك ‌‬ ‫ناوچه‌ ‌‬ ‫ی ئیدارییه‌و‌ه پێیده‌وترێت‬ ‫جوانه‌و له‌ڕوو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رچنار)‪ ،‬به‌اڵم سااڵنێك ‌‬ ‫(ناحیه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫زۆره‌ وه‌ك���و گه‌ڕه‌كێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵكه‌وت��� ‌ه ‌‬ ‫لێهات���ووه‌‌و به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫جوگرافیش���ه‌و‌ه بوه‌ت��� ‌ه ناوچه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫ی له‌به‌رئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫گه‌ش���تیار ‌‬ ‫ی ش���ه‌وانه‌ی‌ س���ه‌ماكردن‌و‬ ‫زۆر له‌یانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ن���ه‌ورۆز ‌‬ ‫خواردن���ه‌وه‌‌و س���ه‌یرانگا ‌‬ ‫ی له‌هاویناندا‬ ‫له‌خۆده‌گرێ‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت��� ‌‬ ‫ی زۆر له‌هاواڵتیان‌و‬ ‫ش���ه‌وانه‌ ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫گه‌شتیاران روی تێده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی ش���ه‌وانه‌ش زیاتر‬ ‫شه‌ڕ‌و ته‌قه‌كردن ‌‬ ‫ی س���ه‌ماكردنان ‌ه‬ ‫ل���ه‌ده‌وری‌ ئ���ه‌و یانه‌ ‌‬ ‫ی دره‌نگ‬ ‫رووده‌دات ك ‌ه تا نیوه‌ش���ه‌وێك ‌‬ ‫جمه‌ی���ان دێ‌‌و گۆرانییان تیا ده‌وترێ‌‌و‬ ‫س���ه‌مایان تیا ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم نه‌ورۆز‬ ‫ی (نه‌ورۆز)‬ ‫ی سه‌یرانگا ‌‬ ‫خه‌فاف خاوه‌ن ‌‬ ‫له‌لێدوانێك���دا بۆ ئاوێن��� ‌ه رایگه‌یاند ك ‌ه‬

‫هه‌موو ‪ 44‬ساڵ‌ جارێك‪ ،‬مانگی‌‬ ‫ره‌مه‌زان ده‌كه‌وێته‌ گه‌رمه‌ی‌‬ ‫هاوینه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م رۆژانه‌ی‌ كه‌ خۆره‌تاو‬ ‫تا دره‌نگانێك وه‌ك گڕ‌و ئاگر به‌سه‌ر‬ ‫خه‌ڵكیدا داده‌بارێت‪ ،‬رۆژانێكن به‌پێی‌‬ ‫لێدوانی‌ مه‌یفرۆشه‌كان زۆرترین رێژه‌ی‌‬ ‫بیره‌ی‌ ساردیان تیا ده‌فرۆشرێ‌‌و‬ ‫ده‌خورێته‌وه‌‪ ،‬وا ره‌مه‌زان هات‌و‬ ‫مه‌یش قه‌ده‌غه‌ كرا‪ ،‬رۆژانی‌ سه‌ختی‌‬ ‫مه‌یخۆره‌كان به‌ڕێوه‌یه‌‪.‬‬

‫ئاخنینی‌ عه‌الگه‌ی����ه‌ك عه‌ره‌قی‌ ئۆزۆ‌و‬ ‫بیره‌ی‌ س����ارد ب����وو له‌فرۆش����گاكه‌ی‌‬ ‫س����ه‌رهه‌ددا‪ ،‬به‌ده‌م پێكه‌نینه‌وه‌ وتی‌‬ ‫"ره‌م����ه‌زان رۆژانی‌ س����ه‌خت‌و دژواری‌‬ ‫ئێمه‌یه‌"‪.‬‬ ‫خاوه‌نی‌ پێشانگاكه‌ش سه‌رسوڕمانی‌‬ ‫خۆی‌ به‌رامبه‌ر به‌قه‌ده‌غه‌كردنی‌ مه‌ی‌‬ ‫ده‌رب����ڕی‌ له‌كاتێكدا ك����ه‌ ره‌مه‌زانان‬ ‫نرخ����ی‌ م����ه‌ی چه‌ند ق����ات به‌رز‬ ‫ده‌بێته‌وه‌و به‌نهێنی‌ ده‌فرۆشرێت‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و وت����ی‌ "م����ن ئ����اگام لێیه‌‬ ‫ره‌مه‌زانی‌ ساڵی‌ پار كابرایه‌كی‌‬ ‫موس����ڵمان له‌چه‌قچه‌ق بیره‌ی‌‬ ‫به‌دزیی����ه‌وه‌ به‌چه‌ن����د ق����ات‬ ‫ده‌فرۆش����ت به‌مه‌یخۆره‌كان‪،‬‬ ‫به‌پاره‌ی‌ قازانجی‌ ئه‌و بیره‌و‬ ‫عه‌ره‌قان����ه‌ ئوتومبێلێكی‌‬ ‫كه‌شخه‌ی‌ كڕی‌"‪.‬‬ ‫جێی‌ ئاماژه‌یه‌‪ ،‬له‌ڕووی‌‬ ‫مێژوویی����ه‌وه‌ دۆڵ����ی‌‬ ‫میزۆپۆتامیا یه‌كه‌مین‬ ‫ش����وێنه‌ له‌جیهان����دا‬ ‫ك����ه‌ "بی����ره‌"ی‌ تیا‬ ‫به‌رهه‌مهێنراوه‌‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ره‌وا‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫هه‌فته‌یه‌كی‌ خۆش له‌بواری‌ كاره‌كه‌تدا‬ ‫به‌س���ه‌رده‌به‌یت‌و كۆمه‌ڵیك گرێبه‌ست‬ ‫به‌س���ه‌ركه‌وتووی‌ به‌ئه‌نجامده‌گه‌یه‌نیت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئایند‌ه ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ خۆشه‌ویسته‌كه‌ت باس ‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كه‌تان بكه‌‪.‬‬

‫‪ .3‬له‌م مه‌وقیف ‌ه خوێڕیلكه‌یه‌ی‬ ‫ب���اراك ئۆباماو‌ه چیت بۆ مه‌علوم‬ ‫ئه‌بێ؟‬ ‫ا‪ .‬ئێران ناهه‌قی نیی ‌ه حس���ابی‬ ‫بۆ ناكات‪.‬‬ ‫ب‪ .‬تا دوو ساڵی تریش سوریا‬ ‫هه‌ر ئه‌وه‌ وه‌زعی ئه‌بێت‪.‬‬ ‫ج‪ .‬ك���ورد خه‌یاڵی خ���او‌ه ك ‌ه‬ ‫به‌ته‌م���ای ئۆبامای��� ‌ه جه‌ل���ه‌والی‬ ‫ته‌سمیل بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫د‪ .‬مه‌س���ئولێك فری���ای برا ‌‬ ‫خۆی‌ نه‌كه‌وێت هه‌ر ئه‌و پۆسته‌ی‬ ‫قابیله‌‪.‬‬ ‫ه‪ .‬هه‌زار مه‌سئولی وه‌كو ئۆباما‬ ‫به‌قوربان���ی ت���ڕه‌ مه‌س���ئولێكی‬ ‫عاله‌می سێ بێت‪.‬‬ ‫‪ .4‬ئه‌گه‌ر ئه‌و جۆرج حس���ێن ‌ه‬ ‫برای‌ مه‌س���ئولێكی ئێ���ر‌ه بوای ‌ه‬ ‫ئێستا‪:‬‬ ‫ا‪ .‬له‌هه‌ش���ت ن���ۆ كۆمپانی���ادا‬ ‫شه‌ریك ئه‌بوو‪.‬‬ ‫ب‪ .‬بۆ جاری سێیه‌م ئه‌كرایه‌و‌ه‬ ‫به‌ وه‌زیر‪.‬‬ ‫ی براك���ه‌ی‬ ‫ج‪ .‬حیزبێك���ی دژ ‌‬ ‫دروست ئه‌كرد‪.‬‬ ‫ه‪ .‬ده‌زگایه‌كی ئیعالمی رووبه‌ڕوو‬ ‫ئه‌كرایه‌وه‌‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی ڕێك‬ ‫پێویس���ت ‌ه كاره‌كان���ت به‌باش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سۆزداریشدا ئاگادار ‌‬ ‫بخه‌یت‪ ،‬له‌بوار ‌‬ ‫كۆمه‌ڵی���ك كه‌س ب ‌ه ك��� ‌ه هه‌وڵده‌ده‌ن‬ ‫ی بخه‌ن���ه‌ نێ���وان خ���ۆت‌و‬ ‫ناكۆك��� ‌‬ ‫خۆشه‌ویسته‌كه‌ت‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪12‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )335‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/17‬‬

‫ئاسایشی نەتەوەیی یان لێکترازانی نەتەوەیی‬ ‫ئاراس فەتاح‪ ،‬مەریوان وریا قانع‬ ‫سەرەتا‬ ‫له‌زانس���تە سیاس���ی‌و کۆمەاڵیەتییەکاندا‬ ‫زاراوەیەک هەی���ە دەکرێت لەزۆر رووەوە‬ ‫ب���ۆ وەس���فکردنی ش���ێوازی کارکردنی‬ ‫دەس���ەاڵتدارانی هەرێ���م بەکاربهێنرێت‪،‬‬ ‫ئەو زاراوەی���ەش ”‪“defeatism‬ـە‪ ،‬واتە‬ ‫شکس���تباوەڕی‪ .‬شکس���تباوەڕی وات���ە‬ ‫باوەڕهێن���ان ب���ە حەتمیەتی شکس���ت‪،‬‬ ‫چاوەڕوانیکردن���ی دۆڕان لەک���ردە‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‌و سیاس���ییەکاندا‪ ،‬بوون���ی‬ ‫تێکش���کان بە دۆخێکی دەرونی‌و رۆحی‬ ‫وا ک���ە تیایان���دا جگ���ە له‌قبوڵک���ردن‌و‬ ‫چاوەڕوانکردنی دۆڕان ش���تێکی تر بوونی‬ ‫نەبێت‪ .‬بەمانایەکی تر شکستباوەڕی مانای‬ ‫دروستبوونی جۆرێک له‌ئامادەگی ناوەکییە‬ ‫ب���ۆ دۆڕان‪ ،‬بەهێزکردنی هەس���تکردن بە‬ ‫حەتمیەتی بەزین���ە‪ ،‬قبووڵکردنی دۆڕان‌و‬ ‫تێکش���کانە وەک بێمانابوون���ی هەم���وو‬ ‫هەوڵێ���ک بۆ بەرگریکردن دژ بەو دۆخەی‬ ‫ک���ە هەی���ە‌و بااڵدەس���تکراوە‪ .‬له‌بواری‬ ‫س���ایکۆلۆژیادا زاراوەی ”شکستباوەڕی“‪،‬‬ ‫راس���تەوخۆ بە زاراوەی ”‪،“pessimism‬‬ ‫واتە بە رەشبینییەکی گەورە‌و قووڵەوە‪،‬‬ ‫گرێدراوە‪ .‬ئ���ەم بەیەکەوەگرێدانە دەبێتە‬ ‫هۆی دروس���تکردنی دۆخێک ک���ە تیایدا‬ ‫دۆڕان‌و بەزی���ن وەک دوو ش���تی حەتمی‬ ‫دەربک���ەون‌و رەش���بینی بەرامب���ەر ب���ە‬ ‫گۆڕان���ی ئ���ەو دۆخ���ەی لەئارادایە وەک‬ ‫بەڵگەنەویس���تی لێبێ���ت‪ .‬بەکورت���ی‬ ‫شکس���تباوەڕی مانای دروستکردنی ئەو‬ ‫دۆخ���ە رۆحییە رەش���بینەیە ک���ە تیایدا‬ ‫هیچ کەس‌و الیەنێک باوەڕی بە بەرگری‌و‬ ‫هەوڵدان بۆ ئەنجامدانی ش���تێک نەمێنێت‬ ‫کە دەسەاڵت نەیەوێت بیکات‪ .‬واتە چاندنی‬ ‫رۆحیەتی بەزین‌و کۆڵدان‌و بااڵدەستبوونی‬ ‫عەقڵیەتی ئەوەی هیچش���تێک دادنادات‌و‬ ‫هەموو بەرگرییەک پێش���وەخت دۆڕاوە‪،‬‬ ‫لەناو تاکەکەس‌و هێزە کۆمەاڵیەتییەکان‌و‬ ‫ئۆپۆزیسیۆندا‪.‬‬ ‫لەڕووی مێژووییەوە زاراوەی شکستباوەڕی‬ ‫بۆ یەکەمجار له‌س���ااڵنی جەنگی جیهانی‬ ‫یەکەم���دا له‌فەرەنس���ا س���ەریهەڵدا‪،‬‬ ‫مەبەس���تیش لێ���ی باڵوبوون���ەوەی ئەو‬ ‫بەدگومانی‌و بێباوەڕی‌و بێهیواییە بوو کە‬ ‫لەناو لەشکری ئەو واڵتەدا دروستبووبوو‬ ‫بەرامب���ەر بە س���ەرکەوتنی س���ەربازیی‬ ‫له‌بەرەکان���ی جەنگ���دا‪ .‬له‌س���ەردەمی‬ ‫ئێستاشدا ئەم زاراوەیە ماناکانی گۆڕاوە‌و‬ ‫بووە ب���ە هاوتای رەش���بینی‌و بەدبینی‌و‬ ‫بەخراپ وێناکردن���ی دۆخی کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫سیاسی لەواڵتێکدا؛ هەروەها هێمایەکیشە‬ ‫بۆ گەیش���تن ب���ە قەناعەتی ئ���ەوەی کە‬ ‫هیچش���تێک ناگۆڕێ���ت‌و گرێدانەوەی ئەم‬ ‫قەناعەتەش���ە بە دۆخی تەسلیمبوونەوە‪،‬‬ ‫ب���ە دۆڕان‌و بەزین���ەوە‪ .‬بەکورت���ی‬ ‫شکستباوەڕی مانای لەدایکبوونی خودێک‬ ‫کە هەمیشە چاوەڕوانی ئەوەبێت بدۆڕێت‪،‬‬ ‫یان بڕوایەکی گەورەی تێدا دروستبووبێت‬ ‫بەرامبەر بە بێهوودەی���ی بەرگرییکردن‌و‬ ‫خەبات‌و قبووڵکردنی دۆڕان‌و شکست‪.‬‬ ‫دۆخی کوردستان‌و شکستباوەڕی‬ ‫گەر تەماشای دۆخی ئەمڕۆی کوردستان‬ ‫بکەی���ن‪ ،‬دەبینی���ن ئ���ەم زاراوەیە بووە‬ ‫بەو کولتورە سیاس���ییە بااڵدەستەی کە‬ ‫دەسەاڵتدارێتی پارتی‌و یەکێتی‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫پارتی‪ ،‬کردوویانە بە کولتوری سیاس���ی‬ ‫ب���او‪ .‬واتە دروس���تکردنی دۆخێک تیایدا‬ ‫کەس ب���اوەڕی بە س���ەرکەوتن نەمێنێت‬ ‫لەو ش���ەڕەدا کە لەپێناوی س���ەلماندنی‬ ‫مافەکانیان‌و چاکس���ازی له‌سیس���تەمی‬ ‫سیاس���یدا‌و قووڵکردن���ەوەی پرۆس���ەی‬ ‫بەدیموکراسیکردن‌و بەدامەزراوەییکردنی‬ ‫سیس���تەمی سیاس���یی له‌کوردس���تاندا‪،‬‬ ‫دەکرێت‪ .‬دۆخێک وادەربکەوێت وەک ئەوەی‬ ‫هەموو ئەو شەڕە مەدەنی‌و پەرلەمانتاری‌و‬ ‫ئاش���تییانەی لەپێن���اوی چاکس���ازیدا‬ ‫دەکرێن‪ ،‬مایەپووچی بەرهەمەکەی بێت‌و‬ ‫لەدوادەرئەنجامیشدا فەزایەکی سایکۆلۆژی‬ ‫وا بخوڵقێنێ���ت کە شکس���تباوەڕی ببێت‬ ‫بە کولت���ووری ئیفلیجکردن���ی ملمالنێی‬ ‫سیاس���یی له‌کوردس���تاندا‪ .‬ئەم دۆخەش‬ ‫تەنها ماندووبوون‌و بێهیوایی بەرامبەر بە‬ ‫باش���ترکردنی دونیای سیاسەت له‌واڵتی‬ ‫ئێم���ەدا ناخوڵقێنێ���ت‪ ،‬بەڵک���و هەموو‬ ‫بیرۆکەیەک بۆ دەستکاریکردنی نەخشەی‬ ‫سیاس���یی له‌کوردس���تاندا دەگوڕێت بۆ‬ ‫باوەڕهێنان بە بێهوودەیی‌و شکستهێنان‌و‬ ‫حەتمیەتی بەزی���ن‌و دۆڕان‪ .‬ئەمەش نەک‬ ‫تەنها نەخش���ە سیاس���ییە بااڵدەستەکە‬ ‫دەپارێزێت‪ ،‬بەڵکو دەش���یەوێت رۆحێکی‬ ‫تایبەت���ی دژە سیاس���ەت‌و بێماناکردنی‬ ‫هەموو کارێکی سیاسیش بخوڵقێنێت‪.‬‬ ‫ئەم دۆخی شکس���تباوەڕییەی کە ئێستا‬ ‫له‌کۆمەڵ���گای ئێم���ەدا دروس���تکراوە‪،‬‬ ‫دەس���ەاڵت دەیەوێت لەم���ەودای دووردا‬ ‫بیکات ب���ە ئایدیۆلۆژیا‪ ،‬وات���ە بیکات بە‬ ‫بەش���ێک له‌زمان‌و له‌ڕوانینی ئینس���ان‌و‬ ‫کۆمەڵ���گای ئێم���ە ب���ۆ ئەبەدیبوون���ی‬ ‫دەس���ەاڵت‌و حەتمیەت���ی دۆڕاندنی هەر‬

‫هەوڵێک کە بیەوێت چاکسازی لەو مۆدێل ‌ه‬ ‫حوکمڕانییەدا بکات‪ .‬دەسەاڵت دەیەوێت‬ ‫ئ���ەم ئایدیۆلۆژیا نوێیە دژ بە نەیارەکانی‬ ‫بەکاریبهێنێت‪ .‬ئەو نەیارانەش نەک تەنها‬ ‫وەک هێز‌و کەسانی گێل‌و نەفام نیشانبدات‪،‬‬ ‫بەڵکو هاوکات وەک هێزگەلێکی رەشبین‬ ‫وێنابکات کە باوەڕیان بە ”دەس���کەوتە“‬ ‫باش���ەکانی دوای راپەڕی���ن نیی���ە‌و هەر‬ ‫خەریک���ی رەخنەگرتن���ن‌و له‌ڕەخن���ەش‬ ‫بەوالوە هیچی تریان پێناکرێت‪.‬‬ ‫شکس���تباوەڕی خەریک���ە ببێ���ت ب���ە‬ ‫ئایدیۆلۆژیایەک���ی نافەرمی���ی ن���او‬ ‫کۆمەڵگای کوردس���تان‪ .‬ئ���ەم دۆخەش‬ ‫وا گەشەیس���ەندووە ک���ە له‌پ���اڵ هەموو‬ ‫ئەو وێرانەی���ی‌و خراپەکارییەی ئەم دوو‬ ‫حیزب���ە فەرمانڕەوای���ە بەرهەمیدەهێنن‪،‬‬ ‫هاوکات دەیانەوێت هەموو کەس‌و الیەنێک‬ ‫ناچاربکەن شایەتیی ئەوەیان بۆبدات کە‬ ‫دەسەاڵت شتی باشی زۆر کردوە‌و ناهەقییە‬ ‫هەر باس���ی ش���تە خراپەکانیان بکرێت‪.‬‬ ‫واتە جگە له‌هەوڵدان بۆ بااڵدەس���تکردنی‬ ‫رۆحیەتی شکستباوەڕیی‪ ،‬دەبێت مەدح‌و‬ ‫سەنای دەسەاڵتیش بکرێت بۆ ئەو شتانەی‬ ‫کە کردون���ی‌و ئەنجامیداون‪ .‬ئەمەش نەک‬ ‫ه���ەر مان���ای ئەوەیە کە هی���چ هەوڵێک‬ ‫نەدرێت بۆ چاکس���ازی‌و دەسکاریکردنی‬ ‫ئەو حوکمڕانیی���ە‪ ،‬بەڵکو بە پێچەوانەوە‬ ‫دەبێت بەچاوی ستایشەوە تەماشابکرێت‌و‬ ‫بەڕۆحیەتی قەرزارباریی���ەوە رووبەڕووی‬ ‫بوەس���تینەوە‪ .‬ئێمە وایدەبینین کە ئەم‬ ‫پرۆس���ەیە له‌جەوهەردا دووجەمس���ەرە‪،‬‬ ‫جەمس���ەرێکیان بریتییە له‌ئیفلیجکردنی‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆن‌و هێ���زە ناڕازییەکان���ی‬ ‫کۆمەڵگای ئێمە‌و لەوێشەوە بێهودەکردنی‬ ‫هەوڵەکانی���ان بۆ گۆڕان���کاری له‌مۆدێلی‬ ‫حوکمڕانی‌و هاوکێش���ەکانی دەس���ەاڵتدا‪.‬‬ ‫جەمس���ەرەکەی تریش���یان فرسەتهێنانە‬ ‫له‌دۆخە تایبەتەکان بۆ دەرکردنی یاسای‬ ‫مەترس���یدار‌و بڕی���اری نادەس���تووریی‌و‬ ‫بردن���ەوەی ش���ەڕەکان‪ .‬ئەم���ەش بەبێ‬ ‫بواردان بە هەلی دروستبوونی شەڕکەری‬ ‫راستەقینە‌و نائومێدکردنی هەر هێزێک کە‬ ‫بکرێت ئەگەری ئەوەی تێدابێت ببێت بە‬ ‫شەڕکەرێکی راستەقینە‪.‬‬ ‫ئێمە لێرەدا باس لەوە ناکەین چۆن جومگە‬ ‫سەرەکییەکانی دەس���ەاڵت له‌کوردستاندا‬ ‫هێ���دی هێدی لەدەس���ت پارتی‌و خێزانی‬ ‫بارزانیدا چڕدەبێت���ەوە‌و ئەمەش لەڕووی‬ ‫سیاس���ی‌و ئەخالقیی���ەوە چ مانایەک���ی‬ ‫ترسناکی له‌زانستە سیاسییەکاندا هەیە‪.‬‬ ‫ئەوەی لێرەدا بە پلەی یەکەم مەبەستمانە‬ ‫بریتییە له‌نیشاندانی چەند میکانیزمێکی‬ ‫تایبەتی کردەی سیاس���ەت له‌کوردستاندا‬ ‫کە تیای���دا رەهەندەکانی دیکتاتۆرییبوون‬ ‫هێندەی ت���ر گەورەتر دەکات‌و مۆدێلێکی‬ ‫زۆر ناش���رین له‌فەرمانڕەوایەت���ی رەها‌و‬ ‫پۆلیس���یی بەرهەمدەهێنێ���ت‪ .‬تازەترین‬ ‫نموون���ەی ئ���ەم میکانیزم���ەش بریتییە‬ ‫له‌تێپەڕاندنی یاسای ئەنجومەنی ئاسایش‌و‬ ‫زەڕکەشکردنی کۆمیدیانەی ئەم یاسایەیە‬ ‫بە شەرعییەتی پەرلەمانی‪.‬‬

‫ئەم هەنگاوە هیچ‬ ‫نەسەلمێنێت ئەو‬ ‫راستییە دەسەلمێنێت‬ ‫کە پارتی‌و یەکێتی‬ ‫هێندەی ترسیان‬ ‫له‌”دوژمن“ەکانی‬ ‫ناوەوەیە‪ ،‬ئەوەندە‬ ‫ترسیان له‌دوژمنەکانی‬ ‫دەرەوە نییە‬ ‫دروستکردنی جەنگی دەرەکی بۆ‬ ‫رەخساندنی زەمینەی ناوەکی بۆ‬ ‫دیکتاتۆرییەت‬ ‫ماوەیەک���ە ئەندازیاران���ی سیاس���ەتی‬ ‫پارت���ی له‌هەوڵ���ی ئ���ەوەدان ش���ەڕی‬ ‫دیموکراسی له‌کوردس���تانەوە بگوازنەوە‬ ‫بۆ شەڕی دیموکراسی له‌بەغدا؛ مەترسی‬ ‫دروس���تبوونی دیکتاتۆرییەت له‌هەولێردا‬ ‫بگوازن���ەوە بۆ مەترس���ی دروس���تبوونی‬ ‫دیکتاتۆرییەت لەبەغدا‪ .‬ئەم پرۆسەیەش‬ ‫ستراتیژێکی ناڕوونمەبەست گەمارۆیداوە‪،‬‬ ‫چونکە ل���ەم کردەیەدا بەدەس���تهێنانی‬ ‫کەمترین دەس���تکەوتی سیاسیی بۆ کورد‬ ‫نەک تەنها نائاش���کرا‌و نادی���ارە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫خ���ودی س���تراتیژەکە س���ەرچاوەیەکی‬ ‫گ���ەورەی دروس���تکردنی دوژمنی نوێ‌و‬ ‫شکس���تی نوێی���ە ب���ۆ ک���ورد له‌بەغدا‪.‬‬ ‫ئامانجی ئەم ش���ەڕە کە پارتی ئاگرەکەی‬ ‫داگیرس���اندوە‪ ،‬تێوەگالنی ئۆپۆزیسیۆن‌و‬ ‫رای گشتی کوردستانە له‌گۆڕینی ئاراستەی‬

‫یەکێتی بیەوێ یان‬ ‫نەیەوێت ئەمڕۆ‬ ‫بووە بەو هێزەی‬ ‫لەپاڵ بەهێزکردنێکی‬ ‫نابەرپرسیارانەی‬ ‫پارتیدا‪ ،‬یەک لەدوای‬ ‫یەک کۆڵەکەکانی‬ ‫دیموکراسییەت‬ ‫تێکدەشێنێت‌و‬ ‫بەم ستراتیژەشی‬ ‫وێرانەیەکی سیاسیی‬ ‫بۆ کوردستان‬ ‫دروستدەکات‬

‫ملمالنێکان له‌شەڕی شەقامی کوردییەوە‬ ‫بۆ چاکسازی‌و بەگژاچوونەوەی گەندەڵیی‪،‬‬ ‫بۆ ش���ەڕی هەرێم‌و بەغدا لەژێر بەهانەی‬ ‫رێگرت���ن له‌دروس���تبوونی دیکتاتۆرییەت‬ ‫له‌عێراق���دا‪ .‬وەک هەمیش���ە پارتی ئەم‬ ‫ش���ەڕەی بە گوتاری نەتەوەیی وەهمی‌و‬ ‫س���ۆزی پۆپۆلیستی بارگاویکردوە‌و گەمە‬ ‫بە ویژدانی نەتەوەیی ئینسان‌و کۆمەڵگای‬ ‫ئێم���ە دەکات‪ ،‬لەپێن���اوی س���ەپاندنی‬ ‫هەندێک دەس���کەوتی حیزبی بەرتەسکی‬ ‫خۆی���دا‪ .‬لەناو ئ���ەم فەزایەش���دا ئەوەی‬ ‫وندەکرێ���ت دوو مەس���ەلەیە‪ :‬یەکەمیان‬ ‫لەبیربردنەوە‌و پەراوێزخس���تنی کێش���ە‬ ‫س���ەرەکییەکانی کۆمەڵگای کوردستانە‪،‬‬ ‫کەنارگیرکردن���ی‬ ‫دووهەمیش���یان‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆن‌و گەمارۆدانێتی بە کێشەی‬ ‫الوەک���ی دروس���تکراو‌و ب���ە گوتارێک���ی‬ ‫نەتەوەی���ی‌و ئەخالقی وەهمی کە نەتوانن‬ ‫لێی بێباک‌و بێدنگبن‪.‬‬ ‫له‌جەوه���ەردا یەکێ���ک له‌س���تراتیژە‬ ‫شاراوەکانی ئەم سیاسەتی بەرهەمهێنانی‬ ‫شەڕی دەرەکییە‪ ،‬بریتییە له‌زەمینەسازی‬ ‫بۆ تێپەڕاندنی هەموو ئەو یاس���ا‌و بڕیار‌و‬ ‫مانۆرە سیاسییانەی کە وادەکەن دەسەاڵت‬ ‫تادێت له‌دەس���تی بازنەیەک���ی بچووکدا‬ ‫کۆببێت���ەوە‪ .‬هەروەها بۆ تێپەڕاندنی ئەو‬ ‫یاس���ایانەی کە رەهەندی نیشتیمانییان‬ ‫هەیە ب���ە لۆژیکی حیزبایەتی‌و بنەماڵەیی‬ ‫داخ���راو‪ .‬لەوێش���ەوە ئیحراجکردن���ی‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنیش بە وەرگرتنی هەڵوێست‬ ‫دژ ب���ەم کردەیە ل���ەم کاتە ناس���کەدا‪،‬‬ ‫چونکە دەسەاڵت دەیەوێت واینیشانبدات‬ ‫کە ئەو سەرقاڵی ش���ەڕی کوردە لەگەڵ‬ ‫دوژمنەکانی���دا‪ .‬ئ���ەم ئیحراجییەش لەو‬ ‫گۆشەنیگایەوە س���ەرچاوەدەگرێت کە بە‬ ‫رای گش���تی بڵێت تەماشاکەن ئێمە له‌چ‬ ‫دۆخێکی مەترسیدارداین‌و ئۆپۆزیسیۆن‌و‬ ‫دەنگە رەخنەییەکانیش چۆن دەیانەوێت‬ ‫ئەم دەسەاڵتە نیش���تیمانییە‪ ،‬لەم دۆخە‬ ‫هەس���تیارەدا‪ ،‬تووش���ی قەی���ران بکەن‪.‬‬ ‫ئەم���ەش دانان���ی فش���ارێکی ئەخالقی‌و‬ ‫ئایدیۆلۆژییانەی گەورەیە لەس���ەر هێزە‬ ‫ناڕازییەکان���ی کوردس���تان‪ ،‬ب���ەوەی کە‬ ‫نابێت له‌ئێس���تادا ملمالنێکان���ی ناوەوە‬ ‫هێن���دە تۆخبکەینەوە دوژم���ن بتوانێت‬ ‫س���وودی لێوەربگرێت‪ .‬هاوکات دەسەاڵت‬ ‫خ���ۆی چی دەوێت‌و چ���ی لەگەڵ قازانج‌و‬ ‫دیدی توێژە بااڵدەستەکەیدا دەگونجێت‪،‬‬ ‫لەڕێ���گای پەرلەم���ان‌و حکومەت���ەوە‬ ‫پیادەیدەکات‪ .‬بەکورت���ی پارتی جەنگی‬ ‫دەرەکی دروس���تدەکات بۆئەوەی شەڕە‬ ‫ناوەکیی���ەکان بەبێ ماندووبوون بباتەوە‪.‬‬ ‫کێش���ەی بێمانا‌و دۆڕاو ب���ۆ کورد لەگەڵ‬ ‫بەغدا‌و دەوربەر دروس���تدەکات‪ ،‬بۆئەوەی‬ ‫هەموو تەماحە سیاسییەکانی خۆی لەناو‬ ‫کوردس���تاندا بکات بە واقیع‪ .‬ستراتیژی‬ ‫حیساباتی پارتی لەم ملمالنێیەدا بریتییە‬ ‫لەم بیرکردنەوە سادەیە‪ :‬دۆڕاندنی شەڕە‬ ‫دەرەکییەکان مانای لەدەستدانی دەسەاڵت‬ ‫نییە له‌کوردس���تاندا‪ ،‬ب���ەاڵم بردنەوەی‬ ‫ش���ەڕە ناوەکییەکان له‌کوردستاندا مانای‬ ‫س���ەقامگیرکردنی دەس���ەاڵتە‪ .‬نەک هەر‬ ‫ئەمە‪ ،‬بەڵکو پارتی هەڵگیرس���انی شەڕە‬ ‫دەرەکیی���ەکان‪ ،‬ت���اڕادەی دۆڕاندنی���ان‌و‬ ‫دروستکردنی کێش���ەی گەورە بۆ کورد‪،‬‬ ‫وەک بەشێک له‌سیاسەتی بەدەستهێنانی‬ ‫دەس���کەوتی حیزب���ی لەناو کوردس���تان‬ ‫خۆی���دا‪ ،‬دادەڕێژێ���ت‌و جێبەجێدەکات‪.‬‬ ‫بێگومان ئەم س���تراتیژە تا ئەو ش���وێنە‬ ‫س���ەرکەوتووە ک���ە پارت���ی لەڕێ���گای‬ ‫هاریکاری بێمەرجی یەکێتییەوە‪ ،‬ش���ەڕی‬ ‫دیموکراسی له‌بەغدا له‌شەڕی دیموکراسی‬ ‫له‌هەولێر دابڕێنێت‪ ،‬یان بتوانێت پرۆسەی‬ ‫کۆکردنەوەی دەس���ەاڵتەکان لەدەس���تی‬

‫مالیکی���دا له‌پرۆس���ەی کۆکردن���ەوەی‬ ‫دەسەاڵتەکان له‌دەس���تی بارزانی‌و کوڕ‌و‬ ‫خزمەکانی���دا لەیەکجیابکاتەوە‪ .‬لەبەردەم‬ ‫ئەم ستراتیژە سیاس���ییە پڕمەترسییەدا‬ ‫ئەوەی ئێمە بەڕاس���تی دەزانین ئەوەیە‪:‬‬ ‫گێڕانی ش���ەڕی دیموکراسی بەمەبەستی‬ ‫دەس���کاریکردن‌و گۆڕین���ی سیس���تمە‬ ‫سیاسییەکە له‌کوردس���تاندا‪ ،‬نەک مانای‬ ‫دۆڕانی ش���ەڕ لەگەڵ بەغدا نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫هەنگاوی یەکەمی بردنەوەی ش���ەڕەکانە‬ ‫له‌بەغ���دا‪ .‬بەبۆچوون���ی ئێم���ە ش���ەڕی‬ ‫دیموکراسییەت له‌کوردس���تاندا له‌هەوڵی‬ ‫سەرکەوتنی کورد له‌بەغدا جیاناکرێتەوە‪،‬‬ ‫ک���ورد وەک نەتەوە ئەوکاتە دەدۆڕێت کە‬ ‫لەبەغ���دا باس له‌دیموکراس���ییەت بکات‌و‬ ‫له‌کوردس���تاندا پایەکانی دیکتاتۆرییەت‬ ‫بەهێزب���کات؛ لەبەغدا ک���ورد بە مالیکی‬ ‫بترس���ێنرێت‌و له‌هەولێری���ش ک���ورد بە‬ ‫بەغدا بترس���ێرنێت تا ئ���ەو چڕبوونەوە‬ ‫ترس���ناکەی دەسەاڵت لەدەستی بارزانی‌و‬ ‫خێزانەکەیدا نەبینێت‪ .‬له‌ڕاستیدا شەڕ بۆ‬ ‫بەهاکانی دیموکراسییەت له‌هەولێر‌و شەڕ‬ ‫بۆ رێگرتن له‌دروستبوونی دیکتاتۆرییەت‬ ‫لەبەغدا یەک ش���ەڕن‌و لەیەکدی دانابڕێن‪،‬‬ ‫رەهەندەکان���ی بردەن���ەوەی ه���ەردوو‬ ‫ش���ەڕەکە بەندە بە پایەدارکردنی بەها‌و‬ ‫پرنس���یپەکانی فەرمانڕەوایەتییەک���ی‬ ‫دادپەروەر‌و دیموکراسییانە‪.‬‬ ‫پاراستنی ئاسایشی نەتەوەیی یان ترس‬ ‫له‌دیموکراسییەت‬ ‫یەکێک له‌پرسیارە سەرەکییەکان بۆ هەر‬ ‫دەسەاڵتدارێتییەک بریتییە لەوەی له‌کێ‌و‬ ‫له‌چی دەترس���ێت؟ گەر له‌کوردس���تانی‬ ‫ئەمڕۆدا ئەم پرسیارە بکەین‪ ،‬ئەوا دەبێت‬ ‫پ���اش دەرچوون���ی یاس���ای ئەنجومەنی‬ ‫ئاسایش بڵێین‪ ،‬ئەوەی دەسەاڵتی کوردیی‬ ‫لێیدەترس���ێت دیموکراس���ییەتە‪ ،‬ن���ەک‬ ‫دوژمنەکانی دیموکراسییەت‪ .‬گەر لەمڕۆدا‬ ‫دیموکراس���ییەت دوژمنێکی راستەقینەی‬ ‫هەبێت‪ ،‬ئەوە لەناو خودی ماڵی سیاسیی‬ ‫کوردس���تاندایە‪ .‬ئ���ەو دوژمن���ەش ئەو‬ ‫هێزانەن کە تەماحی کۆکردنەوەی هەموو‬ ‫دەس���ەاڵتەکانیان له‌دەس���تی گروپێکی‬ ‫هێج���گار بچ���ووک‌و داخ���راودا هەی���ە‪.‬‬ ‫دیموکراس���ییەت ئەو کات���ە دوژمنی بۆ‬ ‫دروستدەبێت کە سیستەمی چاودێریکەری‬ ‫نەبێت‌و دەزگا سیاس���ییەکانی بەجۆرێک‬ ‫س���ەربەخۆیی وەربگرن‪ ،‬جگ���ە له‌چاوی‬ ‫خۆیان رێگە بەهی���چ چاوێکی تر نەدەن‬ ‫چاودێرییانب���کات‪ .‬ئەمڕۆ له‌کوردس���تاندا‬ ‫دەزگای���ەک لەدایکدەبێت‪ ،‬مەبەس���تمان‬ ‫دەزگای ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوەییە‪،‬‬ ‫ک���ە تەنها بە خودی س���ەرۆکەوە بەندە‌و‬ ‫ل���ەدەرەوەی هەموو لێپرس���ینەوەیەکی‬ ‫پەرلەمەنتاریدا کاردەکات‪ .‬ئەم ئەنجومەنە‬ ‫دەزگایەک���ە بە دەس���ەاڵتێکی ئابووری‌و‬ ‫سیاس���ی گ���ەورە‌و تۆقێن���ەرەوە‪ .‬هەر‬ ‫ئەمەش���ە وامانلێدەکات جارێکی تر ئەو‬ ‫راستییە سادەیە دووبارەبکەینەوە‌و بڵێین؛‬ ‫دوژمنەکان���ی دیموکراس���ییەت ل���ەدوای‬ ‫دەرکردنی ئەم یاس���ایەوە له‌دەرەوە نین‪،‬‬ ‫بەڵکو لەناو ماڵی کوردس���تاندان‪ ،‬لەناو‬ ‫جومگە سەرەکییەکانی دەسەاڵتدارێتیدان‬ ‫کە حکوم���ەت‌و پەرلەم���ان‌و دەزگاکانی‬ ‫سەرۆکایەتی هەرێمن‪.‬‬ ‫ئیشکالییەتی دەرکردنی یاسای ئەنجومەنی‬ ‫ئاس���ایش تەنها ئەوە نییە کە کوڕەکەی‬ ‫س���ەرۆک دەبێ���ت بە ”راوێ���ژکار“ی ئەم‬ ‫دەزگا خێوئاس���ایە‌و لەالیەن پەرلەمانەوە‬ ‫بودجەیەکی خەیاڵی له‌سامانی نەتەوەیی‬ ‫بۆ دابیندەکرێت‪ ،‬بەڵکو گرفتی سەرەکی‬ ‫بریتیی���ە له‌بەندکردن���ی ئ���ەم دەزگا‬ ‫هەس���تیارە لەدەستی سەرۆکدا‌و نەبوونی‬ ‫هیچ میکانیزمێکی کۆنت���رۆڵ‌و چاودێری‬ ‫پەرلەمانتاری���ی بۆی‪ .‬بەچەش���نێک ئەم‬ ‫دەزگایە دەتوانێت بەپێی یاسا کۆنترۆڵ‌و‬ ‫چاودێ���ری هەم���وو چاالکییە سیاس���ی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و تاکەکەس���ییەکان بکات‌و بە‬ ‫یاس���ای دژەتیرۆریش هەموو ئەو کەس‌و‬ ‫الیەنانە بدات ب���ە دادگا کە ئەو دەزگایە‬ ‫وەک کەس‌و الیەن���ی دژ بە بەرژەوەندی‬ ‫نەتەوە‌و نیش���تیمان پێناس���یاندەکات‪.‬‬ ‫ئەوەی لەم دۆخەدا بەتەواوی پێشێلکراوە‬ ‫ئەو پرنسیپە دیموکراسییە سادەیەیە کە‬ ‫دەڵێت‪ :‬له‌کوێ دەس���ەاڵت هەبوو دەبێت‬ ‫میکانیزمێک بۆ لێپرس���ینەوەی هەبێت‪،‬‬ ‫چونکە له‌کوێ دەس���ەاڵتی بێلێپرسینەوە‬ ‫هەبێ���ت‪ ،‬ل���ەوێ حوکم���ی جەنگ���ەڵ‬ ‫سەروەردەبێت‪.‬‬ ‫له‌کاتێک���دا له‌واڵتێک���ی وەک���و ئەڵمانیا‬ ‫(‪)%40‬ی بودج���ەی س���اڵی ‪ 2012‬ب���ۆ‬ ‫ب���واری کار‌و کۆمەاڵیەت���ی تەرخانکراوە‪،‬‬ ‫له‌کوردس���تانی پارتی‌و یەکێتیش���دا پتر‬ ‫له‌(‪)%28‬ی بودجه‌ی به‌كاربردنی س���اڵی‬ ‫‪ 2012‬بۆ خه‌رجیه‌كانی وه‌زاره‌تی ناوخۆ‌و‬ ‫پێش���مه‌رگه‌‌و ئاس���ایش‌و ئه‌نجومه‌ن���ی‬ ‫ئاس���ایش ته‌رخانك���راوه‌‪ .‬کارەس���اتی‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و ئابووری‌و سیاسیش ئەوەیە‬ ‫کە پتر له‌(‪ )%40‬فه‌رمانبه‌ره‌كانی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫پێکهات���وون له‌هێزی‌ ئه‌من���ی‌‌و چه‌كداری‬ ‫ئەم دوو حیزبە دەسەاڵتدارە‪ .‬ئەم رێژانە‬

‫تەنها ژمارەگەلێک���ی بێگیان نین‪ ،‬بەڵکو‬ ‫کێشانی نەخش���ەی سیاسەتە له‌واڵتێکدا‬ ‫کە هێندەی بە عەقڵییەتێکی پۆلیس���ی‌و‬ ‫ئەمنییەوە بیر له‌ئاسایش���ی دەس���ەاڵتی‬ ‫خۆی دەکاتەوە‪ ،‬ئەوەندە بە عەقڵییەتێکی‬ ‫مەدەنییەوە بیر له‌ئاسایشی کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫دابینکردنی پێداویستییە بنەڕەتییەکانی‬ ‫هاونیشتیمانیانی ئێمە ناکاتەوە‪.‬‬ ‫بەبۆچوون���ی ئێم���ە ئ���ەم فۆرم���ە‬ ‫له‌بەچەکدارکردنی سیستەمی موچەخۆریی‬ ‫له‌کوردستان‌و بەیاساییکردنی ئەم دەزگا‬ ‫ترس���ناکەی ئەنجومەنی ئاس���ایش‪ ،‬کە‬ ‫لەسەرێکەوە کوڕی سەرۆک سەرکردایەتی‬ ‫دەکات‌و لەس���ەرێکی ت���رەوە لەژێ���ر‬ ‫کۆنترۆڵی باوکیدایە‌و هاوکات لەدەرەوەی‬ ‫چاودێ���ری حکومەت‌و پەرلەمانیش���دایە‪،‬‬ ‫یەک مان���ای هەیە‪ ،‬ئەویش ترس���ی ئەم‬ ‫دەسەاڵتدارێتییەیە له‌خۆی‌و له‌میکانیزمی‬ ‫چاودێریکردن���ی دەس���ەاڵتەکانی‪ .‬ئ���ەم‬ ‫هەنگاوە هیچ نەس���ەلمێنێت ئەو راستییە‬ ‫دەسەلمێنێت کە پارتی‌و یەکێتی هێندەی‬ ‫ترس���یان له‌”دوژمن“ەکان���ی ناوەوەی���ە‪،‬‬ ‫ئەوەندە ترس���یان له‌دوژمنەکانی دەرەوە‬ ‫نیی���ە‪ .‬کێش���ەی راس���تەقینەیان لەگەڵ‬ ‫بەغ���دادا نییە‪ ،‬بەڵکو لەگەڵ ئەو بەش���ە‬ ‫گرنگ���ەی کۆمەڵگای کوردیدایە کە داوای‬ ‫چاکس���ازی‌و دادپ���ەروەری‌و مافەکان���ی‬ ‫دەکات‪.‬‬

‫ئەم مۆدێل ‌ه‬ ‫لەدروستکردنی‬ ‫دەزگا‪ ،‬مۆدێلی ئەو‬ ‫دەسەاڵتدارێتییانەیە‬ ‫کە دەیانەوێت پارە‌و‬ ‫چەک‌و ئاساییش‬ ‫بکەن بە سێکوچکەی‬ ‫پاراستنی دەسەاڵتیان‬ ‫چۆنێت���ی دروس���تکردنی ئ���ەم دەزگایە‬ ‫ئ���ەوە دەس���ەلەمێنێت ئەم دەس���ەاڵتە‬ ‫له‌خەم���ی س���ەقامگیرکردنی خۆیدای���ە‬ ‫دژ بە هەم���وو ئەو دەنگ���ە ناڕازییانەی‬ ‫ئ���ەم دەس���ەاڵتدارێتییە رۆژانە له‌دونیای‬ ‫ئێم���ەدا بەرهەمیاندەهێنێ���ت‌و تادێ���ت‬ ‫ژمارەکەش���یان زی���اددەکات‪ .‬ئ���ەم‬ ‫دەس���ەاڵتە تەنها لەڕێ���گای بەهێزکردنی‬ ‫شکس���تباوەڕییەوە خ���ۆی بەهێزناکات‪،‬‬ ‫بەڵک���و دەزگای زل‌و زەبەالحیش بۆ ئەم‬ ‫پرۆس���ەی خۆبەهێزکردنە دروستدەکات‪.‬‬ ‫هەر دەسەاڵتدارێتییەکیش ترسی لەخۆی‬ ‫هەبوو‪ ،‬ه���اوکات ترس���ی له‌کۆمەڵگاش‬ ‫هەیە‪ ،‬ترس���ی ل���ەو ژینگەی���ە هەیە کە‬ ‫بەدەوریدا دروستبووە‪ .‬دروستکردنی ئەم‬ ‫دەزگایە هەوڵدانی ئەم دەس���ەاڵتدارێتییە‬ ‫نیشانئەدات بۆ گۆڕینی ترس لەسەر خۆی‬ ‫بۆ ترس لەس���ەر ”ئاسایشی نیشیمانی“‌و‬ ‫هەروەه���ا گۆڕینی ترس لەس���ەر گروپە‬ ‫داخراوەک���ەی حی���زب بۆ ترس له‌س���ەر‬ ‫نەتەوە‪ .‬لەم دۆخانەدا ترسە تایبەتەکانی‬ ‫دەس���ەاڵت دەکرێن بە ترس���ی نەتەوەیی‬ ‫گشتگیر‪ .‬هەر دەسەاڵتدارێتییەکیش ترسی‬ ‫له‌کۆمەڵگاکەی خۆی هەبوو مانای ئەوەیە‬ ‫دەسەاڵتدارێتییەکە کێشەی شەرعییەتی‬ ‫هەیە‪ ،‬لەناو جیهانێکدا دەژی بێمتمانەیی‬ ‫ب���ە کۆمەڵ���گا وایلێ���دەکات لەڕێ���گای‬ ‫”یاس���ا!“وە خۆی له‌هەموو لێپرسینەوە‌و‬ ‫چاودێریکردنێک ئازاد بکات‪.‬‬ ‫ئازادییەکانی‬ ‫دەزگای ئاسایشی نەتەوەیی‬ ‫بەر لەهەمووشتێک ئەو ئازادییە رەهایەی‬ ‫کە بەم دەزگای ئاسایشە دراوە بەشێک نییە‬ ‫له‌پرۆسەی بەخشینی ئازادییەکی گەورە‬ ‫بە کۆمەڵگا‌و هێزە کۆمەاڵیەتییەکانی تر‪،‬‬ ‫بەڵکو رێک بەپێچەوان���ەوە ئازادییەکانی‬ ‫ئەم دەزگایە لەس���ەر سەندنەوەی ئازادی‬ ‫له‌کۆمەڵگا دروس���تکراوە‪ .‬لەڕاستیدا ئەم‬ ‫ئازادیی���ە رەهایە تەنه���ا له‌دەزگاگەلێکی‬ ‫وەکو گەستاپۆی سەردەمی نازییەکاندا‪،‬‬ ‫یان له‌ئەزموونی پۆلیس���ی نهێنی رژێمە‬ ‫س���تالینییەکان‌و له‌ئەزموون���ی دەزگای‬ ‫موخابەرات‌و ئەمنی بەعسدا‪ ،‬دەردەکەون‪.‬‬ ‫لەهەم���وو ئ���ەو دەزگایان���ەدا تەنه���ا‬ ‫چەندکەسێکی کەمی ناو حیزب‌و کەسوکار‌و‬ ‫مناڵەکان���ی س���ەرۆک‌و خودی س���ەرۆک‬ ‫خۆی دەتوانن کۆنترۆڵیبکەن‌و ئاراستەی‬ ‫ستراتیژ‌و کارەکانی دەستنیشانبکەن‪ .‬ئەم‬ ‫مۆدێله‌ لەدروستکردنی دەزگا‪ ،‬مۆدێلی ئەو‬ ‫دەسەاڵتدارێتییانەیە کە دەیانەوێت پارە‌و‬ ‫چەک‌و ئاس���ایش بکەن بە س���ێکوچکەی‬ ‫پاراس���تنی دەس���ەاڵتیان‪ .‬ئ���ەم جۆرە‬ ‫له‌دەزگای ئاس���ایش ناتوانێت پارێزەری‬

‫دەستوور‌و یاساکانی دەوڵەت بێت‪ ،‬بەڵکو‬ ‫له‌ڕێگای یاس���اوە پەکی هەموو یاسایەک‬ ‫دەخات‌و خۆی له‌هەموو لێپرسینەوەیەک‬ ‫دەپارێزێ‌و رێک‌و رەوان دژ بە پرنس���یپە‬ ‫دیموکراس���ییەت‬ ‫دەس���توورییەکانی‬ ‫کاردەکات‪ .‬له‌ئاس���تی تیۆریدا ئەم فۆرمە‬ ‫له‌فەرمانڕەوایەت���ی چەن���دە له‌مۆدێل���ی‬ ‫هۆبزییەوە نزیکماندەکاتەوە‪ ،‬ئەوەندەش‬ ‫له‌مۆدێلی دەوڵەتی دەستووری‌و دەوڵەتی‬ ‫پەیمانی کۆمەاڵیەتییەوە دوورماندەخاتەوە‪.‬‬ ‫له‌ئەزموون���ی کوردستانیش���دا ئەم جۆرە‬ ‫دەزگای���ە چەن���د له‌دەس���ەاڵتی ئەم یان‬ ‫ئەو گروپ‌و خێزان‌و بنەماڵەی سیاس���ی‬ ‫نزیکماندەخاتەوە‪ ،‬ئەوەندە لەدەسەاڵتێکی‬ ‫نەتەوەیی بەرپرس���یار دوورماندەخاتەوە‪.‬‬ ‫بێگوم���ان ئەم دەزگای ئاسایش���ە تەنها‬ ‫کارەکان���ی نهێن���ی نابێ���ت‪ ،‬وەکچۆن بە‬ ‫فۆرمێکی ش���ێوەنهێنیش لەالیەن پارتی‌و‬ ‫یەکێتییەوە دەرکرا‌و ئ���اواش له‌ئایندەدا‬ ‫هەم���وو چاالکییەکان���ی ب���ە نهێن���ی‌و‬ ‫لەدەرەوەی کونترۆڵی پەرلەماندا دەبێت‪.‬‬ ‫له‌جەوهەردا ئەم دەزگایە مەترسی ئەوەی‬ ‫لێدەکرێت لەبری پاراس���تنی ئاسایش���ی‬ ‫نەتەوەیی ببێت بە هۆکارێک بۆ تێکدانی‬ ‫ئاسایشی کۆمەاڵیەتی‌و سیاسی‌و نەتەوەیی‬ ‫کوردستان‪.‬‬ ‫شایانی باسە دەمێکە مەترسی ئەوە هەیە‬ ‫کە جیهان لەدوای یانزەی سێپتێمبەرەوە‬ ‫بە مان���ا هۆبزییەکەی ببێ���ت بە دونیای‬ ‫”بەجیهانیبوون���ی دەوڵەتی ئاس���ایش“‌و‬ ‫لەوێش���ەوە هەر سێ رەهەندی پۆلیسیی‌و‬ ‫ئەمنیی‌و سەربازیی روو له‌هەڵئاوسانێکی‬ ‫مەترسیدار بکەن‪ .‬ئێمە له‌چەندین شوێنی‬ ‫تردا مەترسیی ئەوەمان دەستنیشانکردووە‬ ‫کە سیس���تەمی سیاس���یی کوردس���تان‬ ‫له‌فەراغێکی دەستووریدا دەژی‌و ئەمەش‬ ‫مەترس���یی ئ���ەوە دروس���تدەکات ک���ە‬ ‫پەرلەمان ببێت ب���ە دەزگایەک تەنها بۆ‬ ‫زاوزێکردنی یاسا له‌نێوان یەکێتی‌و پارتیدا‬ ‫بەمەبەس���تی مانەوەیان له‌دەس���ەاڵتدا‪.‬‬ ‫بوونی فەراغی دەستووریی مانای نەبوونی‬ ‫دەستوورێکە کە پێمانبڵێت چ هەنگاوێک‬ ‫یاس���اییە‌و چیش نایاس���ایی‪ .‬له‌ئێستادا‬ ‫تاق���ە ش���تێک لەبەردەس���تماندابێت بۆ‬ ‫رەخنەگرت���ن‪ ،‬پرنس���یپە گش���تییەکانی‬ ‫سیس���تەمی دیموکراس���ییە؛ هەرئەمەشە‬ ‫وایکردوە ئێمە ناچاربین لەژێر رۆش���نایی‬ ‫پرنسیپە گش���تییەکانی دیموکراسییەتدا‬ ‫رەخنەکانمان ئاراس���تەی کاری سیاسیی‬ ‫له‌کوردس���تاندا بکەی���ن‪ .‬لەم ئاس���تەدا‬ ‫ئەوەی ئەمڕۆ له‌کوردس���تاندا دەگوزەرێت‬ ‫لەدەرەوەی هەموو پێوەرە ناس���راوەکانی‬ ‫سیس���تەمی پەرلەمانتاریی���ە‌و دژ ب���ە‬ ‫پرنس���یپە هەرەس���ادەکانی پێویس���تی‬ ‫چاودێریکردنی دەس���ەاڵت‌و بەهێزکردنی‬ ‫توانای لێپرسینەوەی یاساییە‪.‬‬ ‫بارزان���ی هەم بە دانان���ی کوڕەکەی وەک‬ ‫س���ەرۆکی ئەنجومەن���ی ئاس���ایش‌و هەم‬ ‫لەڕێگای بەستنەوەی دەزگاکە بە کەسی‬ ‫خۆیەوە کوچکەی سێهەمی کۆڵەکەکانی‬ ‫مۆنۆپۆلکردن���ی زەبروزەنگیش���ی کرد بە‬ ‫موڵکی خۆی‪ .‬مەبەستیش لەو کۆڵەکانە‬ ‫ئابووری نەوت‌و هێزی چەکدار‌و لەئێستاش‬ ‫ب���ەدواوە دەزگای ئاسایش���ە‪ .‬ئ���ەوەی‬ ‫هەموو کەس���ێک له‌کوردستاندا دەیزانێت‬ ‫ئەو راس���تییەیە کە پ���ارەی نەوت لەژێر‬ ‫دەسەاڵتی بارزانیدایە‪ ،‬هێزە چەکدارەکانی‬ ‫وەک زێرەڤانی‌و نازێرەڤانی‌و له‌ئێستاشدا‬ ‫هێزەکان���ی ئاسایش���یش له‌هەرێمدا هەر‬ ‫لەژێر دەس���ەاڵتی ئەو‌و دەسەاڵتی کەسە‬ ‫نزیکەکانی ن���او خێزانەکەیدایە‪ .‬هەریەک‬ ‫لەمان���ەش ئەویتر بەهێزت���ر‌و تۆقێنەرتر‬ ‫دەکات‪ .‬پ���ارەی ن���ەوت زێرەڤان���ی‌و‬ ‫ئەنجومەن���ی ئاس���ایش بەهێ���زدەکات‌و‬ ‫کارکردن���ی ئەو دەزگایانەش دەس���ەاڵتی‬ ‫بارزان���ی لەهەم���وو ئەگ���ەر‌و توانایەکی‬ ‫لێپرس���ینەوە‌و ئیحراجکردن دەپارێزێن‪.‬‬ ‫ئەم���ەش رەچەت���ەی دروس���تبوونی‬ ‫دەس���ەاڵتدارێتییەکی بەرپرس���یار نییە‪،‬‬ ‫بەڵکو دانانی خش���تە س���ەرەکییەکانی‬ ‫سیس���تەمێکی دیکتاتۆرییە بەمانا هەرە‬ ‫سادە‌و ئاشکراکەی‪.‬‬ ‫ئێم���ە رام���ان وایە کە ئەم دەس���ەاڵتانە‬ ‫هی���چ س���ەرچاوەیەکی دەس���توورییان‬ ‫نییە‌و له‌فرس���ەتی ئامادەگ���ی فەراغێکی‬ ‫دەس���تووری ترس���ناکدا بەرهەمهێنراون؛‬ ‫هەر ئەمەشە وادەکات هیچ شەرعییەتێکی‬ ‫یاس���اییان نەبێت‪ .‬سەیر لەوەدایە هەموو‬ ‫ئ���ەو رەخنان���ەی بارزان���ی رووبەڕووی‬ ‫هەڵس���وکەوتەکانی مالیک���ی دەکردەوە‪،‬‬ ‫دەکرێ���ت بەئاس���انی رووب���ەڕووی خۆی‬ ‫بکرێتەوە‌و خۆش���ی وەک دەسەاڵتدارێک‬ ‫ببینرێت کە لەس���ەرووی لێپرس���ینەوەی‬ ‫پەرلەم���ان‌و دەس���توورەوەیە ک���ە‬ ‫له‌کوردس���تاندا نیی���ە‪ .‬هەروەه���ا دەزگا‬ ‫هەرەس���ەرەکی‌و بەشی ش���ێری جومگە‬ ‫گرنگەکانی دەسەاڵت‌و سامانی نەتەوەیی‪،‬‬ ‫نەک تەنها لەدەستی حیزبەکەی خۆیدان‪،‬‬ ‫بەڵکو لەدەس���تی کوڕ‌و ک���وڕەزا‌و خزم‌و‬ ‫دۆستە نزیکەکانیدا کۆکراونەتەوە‪.‬‬

‫»»‪19‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )335‬سێشه‌مم ‌ە ‪2012/7/17‬‬

‫رووناكیی‌ ئه‌وبه‌ر پرده‌كه‌‬ ‫عه‌زیز ره‌ئوف‬

‫‪Azizrauf75@yahoo.com‬‬

‫ئیس�ل�امیه‌كان‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ركه‌وتن ‌‬ ‫ی زۆر‌و‬ ‫ی میسردا قس ‌ه ‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌‬ ‫ی خۆیدا‬ ‫ی ب���ه‌دوا ‌‬ ‫ی زیاتر ‌‬ ‫كاردان���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی خس���ت ‌ه سه‌ر‬ ‫هێنا‪ ،‬به‌جۆرێك ك ‌ه بز‌ه ‌‬ ‫ی خۆشمان‌و بێ‬ ‫ی ال ‌‬ ‫ی ئیسالمیه‌كان ‌‬ ‫لێو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عه‌ره‌ب ‌‬ ‫ی دنیا ‌‬ ‫دوودڵ���ی‌ راپه‌ڕینه‌كان ‌‬ ‫به‌ به‌هاری‌ ئیسالمی‌ ناوزه‌د ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ج���ارێ ب���ه‌ر له‌ه���ه‌ر ش���ت ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌میس���ر روویدا س���ه‌ركه‌وتن ‌ه به‌مانا‬ ‫جه‌س���ته‌ییه‌ك ‌هی‌‪ ،‬س���ه‌ركـــــه‌وتن ‌ه‬ ‫ی ق���ودره‌ت‌و توانا‬ ‫ی ده‌ركه‌وتن ‌‬ ‫ل���ه‌ڕوو ‌‬ ‫ی ئیس�ل�امیه‌كان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫راسته‌قینه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی ئیخوانه‌كان ‌ه‬ ‫ی ت���ردا فڕێدان ‌‬ ‫به‌دیوه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی گرنگ‌و‬ ‫بۆب���ه‌رده‌م به‌رپرس���یارێتیه‌ك ‌‬ ‫چاره‌نوسس���از‪ .‬وات ‌ه ئه‌گ���ه‌ر ئیخوان‬ ‫ی بوونیان له‌میسر‬ ‫ی هه‌شتا ساڵ ‌‬ ‫له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قوربان ‌‬ ‫وه‌ك هێ���ز‌و كاره‌كته‌رگه‌لێك ‌‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵت ده‌ركه‌وتبێتن‪،‬‬ ‫له‌ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئ���ه‌م هه‌ڵبژاردن ‌ه ئه‌م هێز‌ه‬ ‫ئه‌وا دوا ‌‬ ‫ده‌چێت��� ‌ه س���ه‌ر ده‌س���ه‌اڵت‌و جومگ ‌ه‬ ‫ی له‌میس���ر داگیر‬ ‫ی حوكمڕان ‌‬ ‫گرنگه‌كان ‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ .‬بۆی��� ‌ه ئه‌م هێ���ز‌ه ئه‌گه‌ر ب ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی موماره‌س��� ‌ه ‌‬ ‫ی عه‌قاڵن��� ‌‬ ‫ش���ێوازێك ‌‬ ‫سیاس���ه‌ت ن���ه‌كات له‌میس���ردا‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ی ئیخوان له‌ناوچه‌كه‌دا ده‌خات ‌ه‬ ‫سومع ‌ه ‌‬ ‫مه‌ترسییه‌وه‌‪.‬‬ ‫بێش���ك هێزه‌كان تا له‌ئۆپۆزس���یۆنن‬ ‫جوانت���ر‌و روس���ورترن به‌رامب���ه‌ر ب ‌ه‬ ‫خه‌ڵ���ك‪ ،‬ب���ه‌اڵم كاتێ���ك دێن ‌ه س���ه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌سه‌اڵت‪ ،‬ئیتر ناشرینیه‌كان ‌‬ ‫كورس ‌‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵت ده‌بێت ‌ه‬ ‫خراپبه‌ڕێوه‌بردن��� ‌‬

‫ی ئه‌و هێزه‌‪ ،‬رێك ئیخوانیش‬ ‫نابووتبوون ‌‬ ‫له‌میس���ر له‌به‌رده‌م ئ���ه‌م تاقیكردنه‌و‌ه‬ ‫گرنگه‌دای��� ‌ه ك��� ‌ه ئایا ت���ا چ راده‌یه‌ك‬ ‫ی ده‌سه‌اڵت‬ ‫ی خراپبه‌ڕێوه‌بردن ‌‬ ‫ئه‌زموون ‌‬ ‫ی ئه‌فغانس���تان‬ ‫وه‌ك ئێ���ران‌و تاڵیبان ‌‬ ‫موماره‌س��� ‌ه ناكه‌ن‪ .‬ئه‌م ‌ه ئ���ه‌و رێگ ‌ه‬ ‫س���ه‌خته‌ی ‌ه ك��� ‌ه له‌به‌رده‌م ئ���ه‌م هێز‌ه‬ ‫ی له‌ناو‬ ‫نوێیه‌دای��� ‌ه ك��� ‌ه كاره‌كته‌ره‌كان ‌‬ ‫ی كۆماری‌‪.‬‬ ‫زیندانه‌وه‌ ده‌چن ‌ه كۆشك ‌‬ ‫ی (ك ‌ه له‌خۆرئاوا‬ ‫كاتێك محه‌مه‌د مورس ‌‬ ‫ی‬ ‫خوێندویه‌ت���ی‌)‪ ،‬ئه‌زموونه‌كــــان��� ‌‬ ‫ی له‌به‌ر چاو‌ه له‌مه‌ڕ گه‌نده‌ڵی‌‌و‬ ‫موباره‌ك ‌‬ ‫ی واڵت‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌و‬ ‫ی س���امان ‌‬ ‫به‌هه‌ده‌ردان ‌‬ ‫ی‬ ‫دێ���ت‌و باس ل���ه‌و‌ه ده‌كات موچه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی نایه‌وێت‬ ‫ی ده‌وێت‪ ،‬هاوس���ه‌ره‌ك ‌ه ‌‬ ‫كه‌م ‌‬ ‫ی موباره‌ك له‌گه‌نده‌ڵییه‌و‌ه‬ ‫وه‌ك هاوسه‌ر ‌‬ ‫ی ئه‌و واڵت ‌ه‬ ‫ی یه‌كه‌م ‌‬ ‫تێو‌ه بگلێت‌و خانم ‌‬ ‫ره‌ت ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مان ‌ه ئه‌و مه‌سجانه‌ن‬ ‫ك��� ‌ه ئه‌م هێز‌ه نوێی��� ‌ه ده‌یه‌وێت پێمان‬ ‫بڵێت‪ ،‬به‌اڵم راستیه‌ك ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫ی عه‌قاڵن ‌‬ ‫هێز‌ه نوێی ‌ه چۆن ب ‌ه شێوازێك ‌‬ ‫ی میس���ر‬ ‫مامه‌ڵ ‌ه ده‌كه‌ن‌و جیاوازییه‌كان ‌‬ ‫قبوڵ ده‌ك���ه‌ن‪ .‬گرنگ ‌ه ئه‌م هێز‌ه نوێی ‌ه‬ ‫ی پێشو وه‌ربگرێت‪،‬‬ ‫ئه‌زموون له‌حوكمڕان ‌‬ ‫ی له‌به‌رچاو بێت ك ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ش ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م هێز‌ه نوێی ‌ه له‌ئێستاو‌ه كه‌مالیزمێك ‌‬ ‫بێ كه‌ڵب ‌ه بێت وه‌ك داد‌و گه‌ش���ه‌پێدان‬ ‫ی س���ه‌ر ده‌م‌و‬ ‫له‌توركیا‪ ،‬دواتر ماس���ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵده‌ماڵرێ���ت‌و روخس���ار ‌‬ ‫چ���او ‌‬ ‫ناشرینی‌ به‌ته‌واوی‌ ده‌رده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫ی زۆرم���ان له‌به‌رده‌س���تای ‌ه‬ ‫ئه‌زموون��� ‌‬

‫ی‬ ‫گوتاری‌ ئیسالم ‌‬ ‫سیاسی‌ له‌كوردستان‬ ‫گوتارێكی‌ ته‌واو‬ ‫كۆنزێرڤاتیڤانه‌یه‌‌و‬ ‫تێكه‌ڵه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫له‌خوێندنه‌و‌هی‌ ئایین‬ ‫به‌ مانایه‌كی‌ ته‌واو‬ ‫ته‌قلیدی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫تێڕوانینێكی‌ ته‌واو‬ ‫سه‌له‌فی‌‌و تاكڕه‌و‬

‫ك ‌ه هێ���ز‌ه دینیه‌كان هاتونه‌ت ‌ه س���ه‌ر‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت‌و له‌گه‌ڵ خۆیان���دا ئاینیان‬ ‫ناب���ووت ك���ردووه‌‪ ،‬ئێ���ران‌و تاڵیبان‬ ‫ی‬ ‫له‌ئه‌فغانس���تان دیارتری���ن نمون��� ‌ه ‌‬ ‫ی خراپ ب���وون له‌ناوچه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫حوكمڕان ‌‬ ‫ی میس���ر ئێس���تا له‌به‌رده‌م‬ ‫ئیخوانه‌كان ‌‬ ‫تونێله‌ك���ه‌دان‪ .‬یان ئ���ه‌م هێز‌ه ده‌بێت ‌ه‬ ‫ی پێرفێكت (ك ‌ه‬ ‫ی حوكمڕان ‌‬ ‫نمونه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ئومێد ده‌كه‌م وابێت) یان له‌ئێستاو‌ه ك ‌ه‬ ‫ی نیی ‌ه كۆمه‌ڵێك هه‌وڵ ده‌ده‌ن‬ ‫ك ‌ه كه‌ڵب ‌ه ‌‬ ‫ی بكه‌ن‌و‬ ‫ی خه‌ڵك له‌خۆیان راز ‌‬ ‫بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی تر‬ ‫ی هێزه‌كان ‌‬ ‫ی س���ڕینه‌و‌ه ‌‬ ‫دواتر هه‌وڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیم���ام خومه‌ین ‌‬ ‫ب���ده‌ن‪ ،‬وه‌ك ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی له‌و‬ ‫له‌ئێ���ران كردی‌‌و دواتر جی���اواز ‌‬

‫ی‬ ‫ی كرد‌ه مه‌مله‌كه‌ت ‌‬ ‫واڵت ‌ه كوشت‌و ئێران ‌‬ ‫ی‬ ‫حیج���اب‌و عه‌مام ‌ه به‌جۆرێ���ك ئه‌و‌ه ‌‬ ‫تیایدا موماره‌سه‌ ناكرێت ئایینه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ال ‌‬ ‫ی ئیس�ل�امیه‌كان ‌‬ ‫ی س���ه‌رلێو ‌‬ ‫بز‌ه ‌‬ ‫ی ئیسالمیه‌كان‬ ‫خۆمان ب ‌ه س���ه‌ركه‌وتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عه‌ره‌بی���دا دڵخۆش���ییه‌ك ‌‬ ‫له‌دنی���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ال ‌‬ ‫ئیش���كالئامێزه‌‪ .‬ئیس�ل�امیه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆم���ان ئه‌گ���ه‌ر خۆیان ب���ۆ به‌هار ‌‬ ‫ی ئام���اد‌ه كردبێ���ت‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ی خۆی���ان بۆ ره‌فت���ار‌و ئاكاریان‬ ‫دید ‌‬ ‫بگ���ۆڕن‪ ،‬چونك ‌ه ب ‌ه هیچ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ی هێز‌ه ئیسالمیه‌كان ‌‬ ‫ناتوانین ته‌ماشا ‌‬ ‫ی ك ‌ه ئه‌م‬ ‫ی خۆم���ان بكه‌ی���ن ب���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ال ‌‬ ‫هێزان ‌ه گه‌ر بێن ‌ه س���ه‌ر ده‌سه‌اڵت چۆن‬ ‫ی‬ ‫جیاوازی���ه‌كان ده‌هێڵن���ه‌وه‌‌و هه‌وڵ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رامبه‌ر ناده‌ن‪ .‬گوتار ‌‬ ‫س���ڕینه‌و‌ه ‌‬ ‫ی شمولییه‌‌و‬ ‫ی گوتارێك ‌‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ئیسالم ‌‬ ‫ی نیی��� ‌ه‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫ی خوێندن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫توان���ا ‌‬ ‫ی تر‪.‬‬ ‫ی چه‌مكه‌كان ‌‬ ‫ی خوێندن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫چجا ‌‬ ‫ی له‌كوردستان‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی ئیسالم ‌‬ ‫گوتار ‌‬ ‫ی ت���ه‌واو كۆنزێرڤاتیڤانه‌یه‌‌و‬ ‫گوتارێك��� ‌‬ ‫ی ئایین‬ ‫تێكه‌ڵه‌یه‌ك��� ‌ه له‌خوێندن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ‬ ‫ی ت���ه‌واو ته‌قلید ‌‬ ‫ب��� ‌ه مانایه‌ك ‌‬ ‫ی ته‌واو س���ه‌له‌فی‌‌و تاكڕه‌و‬ ‫تێڕوانینێك ‌‬ ‫ی نه‌خوێنده‌وار‬ ‫ی مه‌الیه‌ك ‌‬ ‫ك ‌ه له‌گوت���ار ‌‬ ‫ته‌جاوه‌زی‌ نه‌كردووه‌‪.‬‬ ‫ی ب ‌ه‬ ‫ی ئێم ‌ه به‌ر ل���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ئیس�ل�امیه‌كان ‌‬ ‫ی ناوچه‌ك ‌ه‬ ‫ی ئیس�ل�امیه‌كان ‌‬ ‫سه‌ركه‌وتن ‌‬ ‫خه‌ند‌ه بچێت ‌ه س���ه‌ر لێوانیان‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ی خۆیان بگ���ۆڕن‌و له‌هێزێك‬ ‫ته‌فس���یر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌پاندن ‌‬ ‫ك��� ‌ه ه���ه‌ر س���ه‌رگه‌رم ‌‬ ‫ی‬ ‫دی���د‌ه كۆنزێرڤاتیڤه‌كانیانن له‌ئاس���ت ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی���دا‪ ،‬پێویس���ت ‌ه كراوه‌ت���ر‌و‬ ‫ی ك ‌ه هه‌ن‪ .‬ئه‌گه‌رنا‬ ‫میانڕه‌وترب���ن له‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وبه‌ر پرده‌كه‌‪ ،‬تروس���كای ‌‬ ‫رووناك ‌‬ ‫ی براكانیان كۆمه‌كیان‬ ‫ی سه‌ركه‌وتن ‌‬ ‫دوور ‌‬ ‫ناكات‪.‬‬

‫په‌یوه‌ندیی ئازادی‌و‬ ‫یه‌كسانی‌و كه‌رامه‌ت به‌ دادپه‌روه‌رییه‌وه‌‬ ‫ كنێر عه‌بدواڵ‬ ‫چه‌مكی دادپه‌روه‌ری‌وه‌ك داخوازییه‌كی‬ ‫به‌های���ی گرن���گ له‌كۆمه‌ڵ���دا گرێدراو‌و‬ ‫په‌یوه‌س���ته‌ به‌گه‌لێ���ك چه‌مك���ی‬ ‫جۆربه‌جۆره‌وه‌‌وه‌ك یه‌كسانی‪ ،‬ئازادی‌و‬ ‫كه‌رامه‌ت‪ ،‬ل���ه‌ڕووی ماناش���ه‌وه‌ ‌وه‌كو‬ ‫‌وش���ه‌یه‌كی‌واتاداری (عدل) به‌و مانایه‌‬ ‫دێت كه‌ هه‌ر كه‌س به‌پێی‌ ئه‌ركی‪ ،‬مافی‬ ‫خۆی بدرێتێ‪ .‬به‌وشێوه‌یه‌ چه‌مكی داد‬ ‫جه‌خت ده‌خاته‌ س���ه‌ر ماف���ه‌كان‪ ،‬به‌و‬ ‫‌واتایه‌ی به‌رجه‌سته‌بوونی داد پێویستی‬ ‫ب���ه‌ پێناس���ه‌كردنی ماف���ه‌كان هه‌یه‌و‬ ‫له‌هه‌مانكاتدا ناس���اندنی مافه‌كانیش‪.‬‬ ‫به‌و ش���ێوه‌یه‌ له‌نێوان هه‌ر دوو چه‌مكی‬ ‫داد‌و یه‌كسانیدا جیاوازیی هه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫یه‌كس���انی به‌و مانایه‌ دێت كه‌ هه‌مووان‬ ‫‌وه‌ك یه‌ك هه‌مان به‌ش���یان هه‌بێت بێ‬ ‫ره‌چاوكردنی هه‌ری���ه‌ك له‌وانه‌ كه‌ ئایا‬ ‫‌وه‌كیه‌ك شایسته‌ن‪ ،‬به‌اڵم داد به‌ مانای‬ ‫دیاریكردن���ی ئه‌وه‌ دێت ك���ه‌ هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌مرۆڤه‌كان چه‌ند شایسته‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌یان‬ ‫بدرێتێ‪ .‬به‌و شێوه‌یه‌ ده‌شێت یه‌كسانی‬ ‫له‌هه‌ندێ حاڵه‌تدا سته‌م بێنێته‌ ئاراوه‌‪،‬‬ ‫بۆ نموونه‌‪ ،‬گه‌ر دووكه‌س له‌ش���وێنێكدا‬ ‫كار بك���ه‌ن‌و به‌رهه‌مه‌كانیان جیاوازبن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ‌وه‌كیه‌ك هه‌مان كرێیان پێبدرێت‬ ‫ئه‌وه‌ش به‌سته‌مێكی ئاش���كرا ناوزه‌ند‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ .‬بۆیه‌ پێویس���ته‌ یه‌كس���انی‬ ‫له‌س���ه‌ر بنه‌مای دادپ���ه‌روه‌ری بونیاد‬ ‫بنرێت‪.‬‬ ‫به‌ڕوویه‌ك���ی ت���ردا په‌یوه‌ندی���ی نێوان‬ ‫دادپ���ه‌روه‌ری‌و كه‌رامه‌ت په‌یوه‌ندییه‌كی‬ ‫هاوس���ه‌نگییه‌ به‌و واتایه‌ی مه‌به‌س���ت‬ ‫له‌به‌دیهێنانی دادپه‌روه‌ری‌وه‌ده‌ستهێنان‌و‬ ‫پاراستنی كه‌رامه‌تی مرۆڤ ده‌گه‌یه‌نێت‪،‬‬ ‫‌وات���ه‌ چه‌ن���د دادپ���ه‌روه‌ری س���نوری‬ ‫به‌رف���راوان بێ���ت هێن���ده‌ كه‌رامه‌ت���ی‬ ‫مرۆڤه‌كان پارێزراوتر ده‌بن‪ ،‬ئه‌وه‌شه‌‌وا‬ ‫ده‌كات ئه‌رك‌و مافه‌كان له‌ژێر س���ایه‌ی‬ ‫به‌ده‌ستهێنانی دادپه‌روه‌ریدا رێكبخرێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ گه‌ر ئه‌و به‌هایانه‌ له‌ژێر س���ایه‌ی‬ ‫دادپه‌روه‌ری���دا هاتنه‌دی ئ���ه‌وا هه‌موو‬ ‫ه���ۆكان‌و ش���ێوازه‌كانی كه‌رامه‌ت���ی‬ ‫مرۆڤ���ه‌كان دێن���ه‌دی‪ ،‬بۆی���ه‌ چه‌ن���د‬ ‫مرۆڤ���ه‌كان له‌ڕووی رۆحی‌و ده‌رونییه‌وه‌‬ ‫هه‌ست به‌بوونی كه‌رامه‌تی خۆیانبكه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ن���ده‌ ره‌نگدان���ه‌وه‌و كاریگ���ه‌ری‬ ‫ده‌خاته‌سه‌ر روخس���اری ده‌ره‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫گرنگ���ی دادپ���ه‌روه‌ری له‌بونیادنان���ی‬ ‫كه‌رامه‌ت���ی مرۆڤ���دا تایبه‌تمه‌ندێت���ی‌و‬

‫به‌رجه‌سته‌بوونی‬ ‫دادپه‌روه‌ری سیاسی‪،‬‬ ‫بێالیه‌نی ده‌وڵه‌ت فه‌رز‬ ‫ده‌كات‌و له‌هه‌مانكاتدا‬ ‫هه‌یمه‌نه‌ی حیزب ‌ه‬ ‫سیاسیه‌كانیش الواز‬ ‫ده‌كات‬

‫ئاسه‌واری خۆی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌‌وێڕای ئه‌وه‌ی س���ه‌قامگیربوونی‬ ‫چه‌مكی ئازادی‌و دادپ���ه‌روه‌ری ده‌بێته‌‬ ‫ه���ۆی به‌ده‌س���تهینانی بنه‌ماكان���ی‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی مرۆیی كه‌ ده‌رئه‌نجام ده‌بێته‌‬ ‫هۆی پاراستنی تاك‌و كۆمه‌ڵ‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌بێته‌ ه���ۆی قاڵبونه‌وه‌ی هۆكاره‌كانی‬ ‫به‌یه‌كگه‌یش���تن‌و ه���اوكاری‪ .‬بۆیه‌ بێ‬ ‫بوونی ئ���ازادی‌و دادپ���ه‌روه‌ری بوونی‬ ‫دیالۆگ‌و یه‌كترناسین نایه‌ته‌بوون‪ ،‬ئه‌و‬ ‫به‌ها‌و بیروباوه‌ڕانه‌یه‌ الی مرۆڤ ده‌بێته‌‬ ‫هۆی خوڵقێنه‌ری توانا‌و ئاماده‌گیی بۆ‬ ‫په‌یبردن به‌ بوونی شێوازه‌ جیاوازه‌كانی‬ ‫نێ���وان ت���اك‌و كۆم���ه‌ڵ‌و میلله‌ت���ان‪.‬‬ ‫به‌‌واتایه‌ك���ی دی‪ ،‬بوون���ی بیروباوه‌ڕی‬ ‫ئ���ازادی‌و دادپ���ه‌روه‌ری ده‌بێت���ه‌ هۆی‬ ‫په‌س���ه‌ندكردنی فره‌ی���ی‌و هه‌مه‌ڕه‌نگی‬ ‫له‌هه‌ر شوێنێكدا‪ .‬بۆیه‌ به‌ڕێزگرتنی ئه‌و‬ ‫دوو بیروباوه‌ڕه‌ س���ه‌رله‌نوێ مرۆڤه‌كان‬ ‫پیاچونه‌وه‌ به‌ چه‌مك‌و تێڕوانینه‌كانیان‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌ به‌ مه‌به‌ستی سوودوه‌رگرتن‬ ‫له‌گشت تواناو هێز‌و ئیمكانیه‌ته‌كان به‌‬ ‫دوور له‌هه‌موو ژینگه‌یه‌كی چه‌وسانه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك���ی ژێرده‌س���ته‌‪،‬‬ ‫س���ه‌رهه‌ڵدانی به‌های ئارامی‌و ئازادی‌و‬

‫لێب���وردن‌و دادپ���ه‌روه‌ری‌و كران���ه‌وه‌‌و‬ ‫به‌یه‌كگه‌یشتنی له‌گه‌ڵ جیهاندا سه‌خت‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬بۆیه‌ بوونی هه‌ردوو بیروباوه‌ڕی‬ ‫دادپه‌روه‌ری‌و ئازادی كۆمه‌ڵ‌و په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان ب���ه‌ره‌و گۆڕان ده‌بات‬ ‫له‌كۆمه‌ڵێك���ی چه‌قبه‌س���توو داخراو بۆ‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی تیك���ه‌ڵ‌و په‌یوه‌ندیدار‪.‬‬ ‫بۆیه‌ نه‌بوونی ئه‌و دوو بیروباوه‌ڕه‌ ده‌بێته‌‬ ‫ه���ۆی خوڵقێنه‌ری ك���ه‌ش‌و هه‌وایه‌كی‬ ‫توندوتی���ژی‌و الدان‌و پابه‌ندنه‌بوون به‌‬ ‫به‌ها‌و رێكخس���تن‌و هاوس���ه‌نگی‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫به‌گش���تی ش���ێوازه‌كانی دادپه‌روه‌ری‬ ‫له‌مانه‌دا خۆی به‌دیده‌كات‪:‬‬ ‫‪ -1‬دادپه‌روه‌ری ئابوری‪:‬‬ ‫ئه‌م الیه‌نه‌ دابه‌ش���بوونی دادپه‌روه‌رانه‌‬ ‫ده‌خوازێت له‌ڕووی س���امانه‌وه‌ له‌نێوان‬ ‫تاكه‌كانی كۆمه‌ڵدا له‌ڕێی شه‌رعیه‌تپێدان‌و‬ ‫پاراس���تنی پێشه‌كه‌ش���كردنی گش���ت‬ ‫خزمه‌تگوزاریی���ه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان به‌‬ ‫خۆڕای���ی بۆ هه‌مووان‪ ،‬جگ���ه‌ له‌دانانی‬ ‫س���نوور له‌به‌رزبون���ه‌وه‌ی نرخه‌كاندا‌و‬ ‫زیادكردن���ی كرێ���ی كرێكاران‌و گش���ت‬ ‫چین���ه‌ ه���ه‌ژار‌و چه‌وس���اوه‌كان‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ‌وه‌گه‌ڕخس���تنی بێكاران جگه‌‬ ‫له‌ده‌سته‌به‌ركردنی بیمه‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و‬ ‫ته‌ندروستی‌و خانه‌نشین‌و زۆربه‌ی بواره‌‬ ‫خزمه‌تگوزارییه‌كانی دی‪.‬‬ ‫‪ -2‬دادپه‌روه‌ری كۆمه‌اڵیه‌تی‪:‬‬ ‫واته‌ ده‌س���ته‌به‌ركردنی مافی هاواڵتیان‬ ‫ل���ه‌ڕووی خوێندنی خۆڕایی له‌گش���ت‬ ‫قۆناغه‌كان���دا‌و چاره‌س���ه‌ری خۆڕای���ی‬ ‫له‌نه‌خۆشخانه‌‌و شوێنی نیشته‌جێبوون‌و‬ ‫كار‌و هه‌موو ئه‌و الیه‌نانه‌ی په‌یوه‌ندیدارن‬ ‫به‌ژیان‌و خوش���گوزه‌رانی‌و دادپه‌روه‌ری‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی تاكه‌كانی كۆمه‌ڵه‌وه‌‪.‬‬

‫‪ -3‬دادپه‌روه‌ری رۆشنبیری‪:‬‬ ‫‌واته‌ كارلێككردن���ی‌واقع له‌گه‌ڵ هه‌موو‬ ‫ئاس���ته‌ رۆش���نبیرییه‌كانی له‌واقع���دا‬ ‫بوونی هه‌یه‌ ب���ه‌ ئامانجی باڵوكردنه‌وه‌‌و‬ ‫ته‌شه‌نه‌سه‌ندنی به‌ها رۆشنبیرییه‌كانی‬ ‫هه‌ڵق���واڵوی ه���ه‌ر رۆش���نبیرییه‌كه‌ تا‬ ‫كه‌سایه‌تی هه‌ر مرۆڤێك تێكه‌ڵ‌و ئاوێته‌‌و‬ ‫كارلێ���ك بكات له‌گه‌ڵ گش���ت پێكهاته‌‬ ‫جیاوازه‌كانی تری رۆش���نبیری تا ته‌نها‬ ‫رۆشنبیرییه‌ك زاڵ نه‌بێت به‌سه‌ر گشت‬ ‫ئاسته‌ رۆشنبیرییه‌كانی دی به‌ مه‌به‌ستی‬ ‫به‌رفراوانبوون���ی چه‌مكی رۆش���نبیری‌و‬ ‫باڵوبونه‌وه‌ی ئه‌و به‌هایه‌ له‌كۆمه‌ڵدا‪.‬‬ ‫‪ -4‬دادپه‌روه‌ری سیاسی‪:‬‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌ مه‌به‌ستی به‌رجه‌سته‌بوونی‬ ‫هه‌م���وو هه‌ڵبژاردنێكی ئ���ازاد‌و خاوێن‬ ‫بۆ گش���ت ئه‌و دامه‌زراوانه‌ی نماینده‌ی‬ ‫راس���ته‌قینه‌ی كۆمه‌ڵگ���ه‌ن له‌ڕێگ���ه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی ئ���ازاد‌و پ���اك له‌پ���اش‬ ‫ئیقراركردنی ده‌ستورێكی دیموكراتیانه‌‬ ‫بۆ میلله‌ت‪ ،‬چونكه‌ به‌رجه‌س���ته‌بوونی‬ ‫دادپه‌روه‌ری سیاسی‪ ،‬بێالیه‌نی ده‌وڵه‌ت‬ ‫ف���ه‌رز ده‌كات‌و له‌هه‌مانكاتدا هه‌یمه‌نه‌ی‬ ‫حیزب���ه‌ سیاس���یه‌كانیش الواز ده‌كات‌و‬ ‫بگره‌ به‌ره‌ونه‌مانی ده‌بات به‌ شێوه‌یه‌ك‬ ‫ده‌روازه‌ی دیاریكردن���ی چاره‌نوس���ی‬ ‫میلله‌ت به‌ده‌ست خۆیانه‌وه‌ به‌رفراوانتر‌و‬ ‫مس���ۆگه‌ر ده‌كات‪ .‬هه‌م���وو ئه‌مان���ه‌‬ ‫له‌پێناو دوركه‌وتن���ه‌وه‌ی هه‌موو جۆره‌‬ ‫جیاوازییه‌كه‌ له‌نێوان خه‌ڵكدا له‌س���ه‌ر‬ ‫بنه‌م���ای ئای���ن‌و فكر‌و زم���ان‌و ره‌نگ‌و‬ ‫ره‌گه‌ز‌و هه‌ر شتێكی تر كه‌ ده‌بێته‌ هۆی‬ ‫جیاكاری له‌نێوان مرۆڤه‌كاندا‪.‬‬ ‫‪kner_abdullah@yahoo.com‬‬

‫‪13‬‬

‫ئازادی‌و یه‌کسانی‌و رۆشنبیر‬ ‫ رێبین هه‌ردی‬ ‫یه‌کێک له‌سیاسه‌تمه‌داره‌کانی ئه‌مه‌ریکای‬ ‫التی���ن له‌ب���ه‌رده‌م یونس���کۆدا وتارێکی‬ ‫خوێنده‌وه‌ له‌باره‌ی ئه‌زمونی دیموکراسی‬ ‫له‌م واڵتانه‌دا‌و رایگه‌یاندبوو "دیموکراسی‬ ‫له‌م واڵتانه‌دا توانیویه‌تی بڕێک له‌ئازادی‬ ‫فه‌ردی‌و ئازادی بیروڕا ده‌سته‌به‌ر بکات‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌ب���ێ دان ب���ه‌وه‌دا بنێی���ن که‌‬ ‫دیموکراسی له‌ش���ه‌ڕکردن دژی فه‌قیریدا‬ ‫سه‌رکه‌وتنی به‌ده‌س���ت نه‌هێناوه‌"‪ .‬واته‌‬ ‫دیموکراس���ی له‌به‌دیهێنانی یه‌کس���انی‌و‬ ‫دادپه‌روه‌ری���دا س���ه‌رکه‌وتوو نه‌ب���ووه‌‌و‬ ‫نه‌یتوانی���وه‌ ئ���ه‌و ئامانجه‌ س���ه‌ره‌کییه‌‬ ‫ب���ه‌دی بهێنێت ک���ه‌ له‌پش���ت زوربه‌ی‬ ‫په‌شێویه‌ سیاسی‌و کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کانه‌وه‌یه‌‪:‬‬ ‫یه‌کسانی‪.‬‬ ‫هه‌میش���ه‌ دوو پاڵنه‌ر یان دوو ئامانجی‬ ‫س���ه‌ره‌کی هه‌ب���ووه‌‌و هه‌یه‌ ک���ه‌ توانای‬ ‫بزواندن‌و جوڵه‌ی ژماره‌یه‌کی زۆری خه‌ڵکی‬ ‫هه‌ب���ووه‌‌و هه‌ی���ه‪ .‬هی���چ بزوتنه‌وه‌یه‌کی‬ ‫سیاس���ی‌و بگ���ره‌ هی���چ په‌ش���ێوی یان‬ ‫شۆڕش���ێک نه‌ له‌ڕابردوو نه‌ له‌ئێس���تادا‬ ‫نیی���ه‌ ئ���ه‌م دوو ئامانجه‌ له‌پش���تیه‌وه‌‬ ‫رانه‌وه‌س���تابن‪ :‬یه‌کس���انی‌و ئازادی‪ .‬ئه‌م‬ ‫دوو وته‌زایه‌ داینه‌مۆی س���ه‌ره‌کی هه‌موو‬ ‫جۆره‌ ناڕه‌زا‌یه‌تی‌و بزوتنه‌وه‌یه‌کی سیاسی‬ ‫بوون‪ .‬بگ���ره‌ ئه‌و هێ���ز‌و الیه‌نانه‌ش که‌‬ ‫هۆی سه‌ره‌کیی دروستبوونی نایه‌کسانی‌و‬ ‫له‌ناوبردنی ئازادین‪ ،‬هه‌ر به‌ ناوی یه‌کێک‬ ‫له‌م وته‌زایانه‌وه‌ کاریان کردووه‌‌و به‌هانه‌یان‬ ‫بۆ شێوازی کارکردنی خۆیان هێناوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫‌گه‌وره‌تری���ن س���ته‌مکار‌و دیکتاتۆره‌کانی‬ ‫دنیاش هه‌ر به‌ناوی به‌دیهێنانی یه‌کسانی‬ ‫یان ئازادییه‌وه‌ حوکمڕانی ده‌که‌ن‌و بگره‌‬ ‫پاساوی س���ه‌ره‌کی زوربه‌ی کاره‌کانیان‬ ‫به‌ به‌دیهێنان���ی یه‌کێک له‌م دوو وته‌زایه‌‬ ‫ئه‌هێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫یه‌کس���انی‌و ئ���ازادی دوو ئامان���ج‌و دوو‬ ‫دروش���می هێنده‌ ئه‌فسوناوی‌و سه‌ره‌کین‬ ‫ک���ه‌ هی���چ بزوتنه‌وه‌یه‌کی سیاس���ی چ‬ ‫له‌حوکمڕانیدا بێت یان له‌ئۆپۆزس���یۆندا‬ ‫ناتوانێت ده‌ستبه‌رداری بێت‪ .‬به‌ڕاستیش‬ ‫کۆکردنه‌وه‌ی ئه‌م دوو دروش���مه‌ پێکه‌وه‌‬ ‫ئاله‌نگاری (ته‌حه‌دای) س���ه‌ره‌کی بیری‬ ‫دیموکراس���ی ب���ووه‌‪ .‬بگ���ره‌ زۆرک���ه‌س‬ ‫دیموکراسی به‌ جه‌ختکردن له‌سه‌ر یه‌کێک‬ ‫له‌م دوو وته‌زایه‌ پێناس ئه‌که‌ن‪ .‬که‌سانێک‬ ‫دیموکراس���ی وه‌ک به‌دیهێنان���ی ئازادی‬ ‫فه‌ردی‌و رێزگرتن له‌که‌س���ایه‌تی تایبه‌تی‬ ‫مرۆڤ پێناس ئه‌که‌ن‌و که‌س���انێکیش به‌‬ ‫پێچه‌وانه‌وه‌ کاتێک باس���ی دیموکراس���ی‬ ‫ئه‌که‌ن زۆرتر بیریان الی کۆمه‌ڵگایه‌ نه‌ک‬ ‫تاکه‌ که‌س‌و یه‌کسانی تاکه‌که‌سه‌کان به‌‬ ‫ئامانجی س���ه‌ره‌کی دیموکراسی له‌قه‌ڵه‌م‬ ‫ئه‌ده‌ن‪.‬‬ ‫هه‌موو ئه‌وانه‌ی دروش���می دیموکراس���ی‬ ‫به‌رز ئه‌که‌نه‌وه‌‪ ،‬هه‌مان مه‌به‌ست‌و مانایان‬ ‫بۆ دیموکراسی نییه‌‌‪ ،‬به‌ڵکو هه‌ریه‌که‌یان‬ ‫به‌پێی جه‌ختکردنی له‌س���ه‌ر یه‌کێک له‌م‬ ‫دوو وته‌زای���ه‌ مان���ای تایبه‌تی خۆی پی‬ ‫ئه‌به‌خش���ێ‪ .‬زوربه‌ی سۆسیالیس���ته‌کان‬ ‫به‌جه‌ختکردن له‌سه‌ر دروشمی یه‌کسانی‬ ‫ئه‌ناس���رێنه‌وه‌‌و لیبراله‌کانی���ش ب���ه‌‬ ‫جه‌ختکردنه‌وه‌ له‌ئازادی‪ ،‬به‌اڵم له‌ڕاستیدا‬ ‫جیاکردنه‌وه‌ی ت���ه‌واوی ئه‌م دوو وته‌زایه‌‬ ‫له‌یه‌کدی راست نییه‌‌‪ ،‬هه‌میشه‌ له‌به‌شێک‬ ‫له‌دروش���می ئازادیدا یه‌کس���انی هه‌یه‌‌و‬ ‫له‌به‌شێک له‌یه‌کسانیشدا ئازادی‪ ،‬ئازادی‬ ‫تا ئه‌و کاته‌ له‌دیموکراس���یدا مانای هه‌یه‌‬ ‫که‌ ئازای بێت بۆ هه‌موان‪ .‬واته‌ له‌خودی‬ ‫دروشمی ئازادیدا وته‌زای یه‌کسانی هه‌یه‌‬ ‫که‌ ئه‌بێت هه‌م���وان بگرێته‌وه‌‪ .‬له‌وته‌زای‬ ‫یه‌کسانیشدا بڕێک له‌ئازادی هه‌یه‌‪ ،‬چونکه‌‬ ‫هه‌وڵدان ب���ۆ گێڕانه‌وه‌ی م���اف بۆ ئه‌و‬ ‫که‌سانه‌ی لێیان قه‌ده‌غه‌کراوه‌‪ ،‬به‌ مانای‬ ‫به‌ده‌ستهێنانی ئازادییه‌‪ .‬له‌ڕووی مێژووی‬ ‫سیاسیش���ه‌وه‌ خه‌بات له‌پێناوی ئازادیدا‬ ‫هه‌میشه‌ هه‌ڵگری خه‌بات بووه‌ له‌پێناوی‬ ‫یه‌کس���انیدا‌‪ ،‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا که‌‬ ‫ئه‌م دوو وته‌زایه‌ په‌یوه‌ندییان به‌ یه‌که‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌‌و له‌یه‌که‌وه‌ نزیکن‪ ،‬به‌اڵم هه‌ردووکیان‬ ‫یه‌ک شت نین‪ .‬ئه‌کرێت ئه‌زمونێک هه‌بێت‬ ‫رێز له‌ئازادیه‌کان بگرێت‌و خه‌ڵکی تیایدا‬ ‫ئ���ازاد بن‪ ،‬ب���ه‌اڵم نایه‌کس���انییه‌‌کی زۆر‬ ‫هه‌بێت‌و خه‌ڵک هه‌مان ئه‌گه‌ر‌و شانس���ی‬ ‫چونیه‌‌کیان له‌به‌رده‌س���تدا نه‌بێت‪ ،‬وه‌ک‬ ‫هه‌ندێ���ک واڵتی ئه‌مه‌ری���کای التین‪ .‬به‌‬ ‫پێچه‌وانه‌ش���ه‌وه‌ ئه‌کرێ���ت ئه‌زمونێک تا‬ ‫راده‌یه‌کی زۆر یه‌کس���انی دابین کردبێت‌و‬ ‫هیچ جیاوازییه‌ک���ی چینایه‌تی‌و گه‌وره‌ی‬ ‫تێدا نه‌بێ���ت‪ ،‬به‌اڵم خه‌ڵکه‌که‌ی له‌هه‌موو‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ک ئ���ازادی قه‌ده‌غ���ه‌ بکرێن‌و‬ ‫له‌ژێر س���ایه‌ی حوکمڕانێکی سته‌مکاردا‬ ‫بژین‪ ،‬ئه‌کرێت نمونه‌ی زوربه‌ی ده‌وڵه‌ته‌‬ ‫سۆسیالیس���ته‌کانی س���ه‌ده‌ی پێش���وو‬

‫بهێنینه‌وه‌ ک���ه‌ ئه‌مڕۆ بونه‌ت���ه‌ نمونه‌ی‬ ‫دیاری سته‌مکارییه‌کی بێوێنه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م جیاکاریه‌ له‌ژیانیش���دا وردتر دیاره‌‪.‬‬ ‫بیرۆکه‌ی یه‌کس���انی هه‌میشه‌ له‌بیرۆکه‌ی‬ ‫ئازادی زیاتر‌و خێراتر خه‌ڵک به‌الی خۆیدا‬ ‫را ئه‌کێش���ێت‪ .‬م���رۆڤ زوتر‌و ئاس���انتر‬ ‫هه‌س���ت به‌ نادادپه‌روه‌ری‌و نایه‌کس���انی‬ ‫ئه‌کات‌و به‌ونی ئه‌و غه‌درانه‌ ئه‌بینێت که‌‬ ‫له‌ماف‌و ده‌س���تکه‌وت‌و به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی‬ ‫کراوه‪ ،‬مه‌کیاڤیلی راستی گوتبوو کاتێک‬ ‫وت���ی خه‌ڵ���ک به‌گش���تی به‌رژه‌وه‌ندی‌و‬ ‫ئامانجه‌کانیان زۆر باشتر له‌یه‌ک به‌ یه‌کی‬ ‫حوکمڕانان (جا فه‌یله‌س���وف بن یان نا)‬ ‫ئه‌زان���ن‌و ده‌رک ئه‌که‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌دۆخی‬ ‫ئازادیدا ش���ته‌کان وا رون‌و ئاشکرا نین‪.‬‬ ‫تێگه‌یش���تن له‌ئازادی هه‌میشه‌ پێویستی‬ ‫به‌ بڕێکی زیاتر هوش���یاری‌و زانین هه‌یه‌‬ ‫که‌ له‌تێگه‌یشتن بۆ نایه‌کسانیدا پێویست‬ ‫نییه‌‌‪ ،‬نایه‌کسانی هه‌میشه‌ بونێکی مادی‬ ‫هه‌یه‌‌و هه‌س���تپێکراوه‌‪ .‬خه‌ڵکی له‌ژیانی‬ ‫رۆژان���ه‌ی خۆیان���دا‌و له‌ب���ه‌رده‌م هه‌موو‬ ‫دۆخێکدا به‌شێوه‌یه‌کی کۆنکرێتی هه‌ستی‬ ‫پێئه‌ک���ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ب���ۆ ئ���ازادی هه‌مان‬ ‫شت راس���ت نییه‌‌‪ .‬خه‌ڵکی زۆر دره‌نگ‌و‬ ‫هه‌ندێکجار زۆر به‌ زه‌حمه‌ت هه‌س���ت به‌و‬ ‫شتانه‌ ئه‌که‌ن که‌ زه‌وتی ئازادییان ئه‌کات‪،‬‬ ‫بگره‌ هه‌ندێ���ک ته‌نان���ه‌ت زۆر له‌به‌های‬ ‫ئ���ازادی تێناگ���ه‌ن‌و تاکه‌ پرس���یارێکی‬ ‫راسته‌قینه‌ به‌ پرس���ی یه‌کسانی ئه‌زانن‪.‬‬ ‫واته‌ ئه‌و ش���تانه‌ی راسته‌وخۆ په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌ گ���وزه‌ران‌و ژیان مادییان���ه‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌م���وو س���ه‌رنجه‌کان ب���ه‌الی خۆی���دا‬ ‫رائه‌کێش���ێت‪ ،‬به‌اڵم ئازادی له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫پێویس���تی ب���ه‌ هوش���یارییه‌کی زیات���ر‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬که‌متر کاردان���ه‌وه‌ له‌به‌رامبه‌ریدا‬ ‫پیش���ان ئه‌ده‌ن‪ .‬خه‌ڵکی بۆ تێگه‌یشتن‬ ‫له‌نایه‌کس���انی پێویس���تیان به‌ یارمه‌تی‬ ‫هیچ ک���ه‌س‌و هێزێک���ی ده‌رک���ی نییه‌‌و‬ ‫خۆیان راس���ته‌وخۆ ده‌رکی ئه‌که‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بۆ ئازادی ئه‌وا به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ هه‌میش���ه‌‬ ‫پێویستیان به‌ یارمه‌تی هێز‌و خه‌ڵکی تر‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬خه‌ڵکی به‌بێ یارمه‌تی‌و که‌س���ان‌و‬ ‫الیه‌نی تر به‌ ئاس���انی ناتوانن ئه‌و ته‌ڵه‌‌و‬ ‫گه‌مه‌ ناش���رینانه‌ بدۆزنه‌وه‌ که‌ ئازادییان‬ ‫ئه‌خاته‌ مه‌ترسییه‌وه‌‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر خه‌ڵک هه‌میش ‌ه‬ ‫پارێز‌هر‌و داکۆکیکاری‬ ‫سروشتی مافی‬ ‫یه‌کسانییه‌ بۆ ئه‌زمونی‬ ‫دیموکراسی‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ئه‌بێت رۆشنبیرانیش‬ ‫پارێزه‌ری به‌های‬ ‫ئازادی بن‬ ‫له‌دیموکراسیدا‬ ‫ه���ه‌ر لێ���ره‌وه‌ ئه‌توانین ئه‌و راس���تیی ‌ه‬ ‫له‌ئه‌زمونی راس���ته‌قینه‌ی ژیانی سیاسی‬ ‫هه‌رێم���ی کوردسانیش���دا بدۆزین���ه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌کاتێکدا خه‌ڵکی زۆر ئاس���انتر‌و خێراتر‬ ‫ب���ۆ داوای دادپ���ه‌روه‌ری ئه‌جوڵێن‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫که‌متر کاردانه‌وه‌ له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و شتانه‌دا‬ ‫پیشان ئه‌ده‌ن که‌ په‌یوه‌ندییان به‌ ئازادی‌و‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌کردن له‌ئازادییه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ر له‌م‬ ‫ماوه‌یه‌ی پێشودا کارمه‌ندانی ته‌ندروستی‬ ‫له‌کاردانه‌وه‌ به‌رامبه‌ر مافی دادپه‌روه‌ریدا‬ ‫مانگرتنێک���ی سه‌رتاس���ه‌ری کاریگه‌ریان‬ ‫ئه‌نجامدا که‌ دواتر بووه‌ هۆی به‌ڵێندان به‌‬ ‫جێبه‌جێکردنی داواکانیان‪ ،‬به‌اڵم هه‌مان‬ ‫ئه‌م که‌رته‌‌و ده‌یان که‌رتی جیاوازی تری‬ ‫کۆمه‌ڵگا بێ کاردان���ه‌وه‌ن له‌به‌رامبه‌ر بۆ‬ ‫نمونه‌ یاس���ایه‌کی ترسناکی وه‌ک یاسای‬ ‫ئه‌نجومه‌نی ئاسایش���دا که‌ یاسایه‌که‌ به‌‬ ‫ج���دی هه‌ڕه‌ش���ه‌ له‌ئازادیه‌کانی خه‌ڵک‬ ‫ئه‌کات‪ .‬یه‌کێک له‌هۆکار‌ه سه‌ره‌کیه‌کانی‬ ‫ئه‌م���ه‌ش ئه‌وه‌ی���ه‌ که‌ ئازادی هه‌میش���ه‌‬ ‫پێویستی به‌ رونکردنه‌وه‌‌و ئاشکراکردنی‬ ‫دوژمنه‌کانی هه‌یه‌‪ .‬ئه‌رکی سه‌ره‌کی ئه‌م‬ ‫رونکردنه‌وه‌‌و ئاش���کراکردنه‌ش ئه‌که‌وێته‌‬ ‫س���ه‌ر ئه‌س���تۆی رۆش���نبیران‪ .‬ئ���ه‌وه‌‬ ‫رۆش���نبیرانن ئه‌بێت هه‌میش���ه‌ ئازادی‌و‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌کانی بۆ خه‌ڵکی رونبکه‌نه‌وه‌‌و‬ ‫ئاشکرا بکه‌ن‪ .‬واته‌ ئه‌گه‌ر خه‌ڵک هه‌میشه‌‬ ‫پارێ���زه‌ر‌و داکۆکیکاری سروش���تی مافی‬ ‫یه‌کسانییه‌ بۆ ئه‌زمونی دیموکراسی‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ئه‌بێت رۆش���نبیرانیش پارێزه‌ری به‌های‬ ‫ئازادی بن له‌دیموکراسیدا‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )335‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/17‬‬

‫ده‌سه‌اڵتێكی‌ لوتبه‌رز‪ ..‬خاڵیی‌ له‌جورئه‌ت‬ ‫به‌شار عه‌زیز‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫دیپلۆماسیه‌تی تورکی‌و‬ ‫هه‌رێمی کوردستان‬

‫هه‌‌تا ئه‌م چه‌ند س���اڵه‌ی رابردوو تورکیا‬ ‫وه‌ك نه‌یارێک ته‌ماشا ئه‌كرا له‌کوردستان‪.‬‬ ‫له‌الی���ه‌ن تورکیاوه هه‌رێمی کوردس���تان‬ ‫بۆ تورکی���ا وه‌ك مه‌ترس���ییه‌ک دائه‌نرا‪.‬‬ ‫تورک‪ ،‬کوردیان هه‌موو وه‌ك یه‌ک ته‌ماشا‬ ‫ده‌ك���رد‪ ،‬به‌مانایه‌ک���ی تر هه‌م���وو کورد‬ ‫تیرۆریستن‪ .‬لێکدانه‌وه‌ی تورکیا بۆ هه‌‌رێم‬ ‫ته‌نها له‌ڕوانگه‌ی ئاسایش���ی نیش���تمانی‬ ‫تورکی���اوه بوو؛ له‌ناوه‌ن���ده تورکیه‌کان‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌نێو س���وپادا‪ ،‬ب���ڕوا وه‌هابوو‬ ‫که هه‌ر گه‌شه‌یه‌ک له‌هه‌رێمی کوردستان‬ ‫به زیان‌و مه‌ترس���ی بۆ سه‌روه‌ری تورکیا‬ ‫ده‌شکێته‌وه‪ .‬پاش���خانی ئه‌م هه‌‌ڵوێسته‬ ‫دوو رووداوی مێژووی���ی بوون‪ :‬یه‌که‌میان‬ ‫په‌یماننامه‌ی سیڤه‌رو دووه‌میان دۆڕاندنی‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارێتی به‌س���ه‌ر سنجاقی موسڵ‬ ‫له‌به‌رامبه‌‌ر ئینگلیزدا‪.‬‬ ‫سه‌رباری ئه‌مه تورکیا بوونی‌و ئاماده‌یی‬ ‫هه‌بوو له‌هه‌رێم چ به نهێنی‌و چ به ئاشکرا‪.‬‬ ‫له‌پاش هاتنی ئه‌مه‌ری���کا دۆخه‌كه گۆڕا‪.‬‬ ‫تورکیا‪ ،‬ک���ه رازی نه‌بوو به به‌کارهێنانی‬ ‫خاکه‌که‌ی له‌الیه‌ن ئه‌مه‌ریکاوه‪ ،‬له‌ئه‌نجامدا‬ ‫جۆرێک له‌ساردی‌و تا ئاستێک درز که‌وته‬ ‫نێوان هه‌ردوو واڵته‌وه‪ .‬له‌م س���ه‌ربه‌ره‌دا‬ ‫په‌یوه‌ندی ه���ه‌ردووال گه‌ش���ته نزمترین‬ ‫ئاس���ت؛ که خ���ۆی ل���ه‌ڕووداوی گرتن‌و‬ ‫کاڵوکردنه‌ س���ه‌ری ده س���ه‌ربازی تورکدا‬ ‫بینییه‌وه له‌الیه‌ن جه‌نه‌راڵ ئۆدرینۆ له‌شاری‬ ‫سلێمانی له‌ڕێکه‌وتی ‪٤‬ی ته‌مموزی ساڵی‬ ‫‪ .٢٠٠٣‬ئ���ه‌م رووداوه ده‌روونی سیاس���ی‬ ‫تورک���ی هه‌ژان؛ ب���ه جۆرێ���ک له‌تورکیا‬ ‫رووداوه‌که وه‌ک سوکایه‌تی بۆ سه‌ر گه‌لی‬ ‫تورک ته‌ماشا ده‌کرێت‪ ،‬له‌دیمه‌نی فلیمی‬ ‫دۆڵ���ی گورگاندا به‌باش���ی ده‌رئه‌که‌وێت‪.‬‬ ‫ئه‌م رووداوه به تورکی به چوڤاڵ ئۆله‌یی‬ ‫ناس���راوه‌و جه‌ن���ه‌راڵ ئۆدرینۆ بۆ چوڤاڵ‬ ‫پاشا‪.‬‬ ‫تورکی���ای ن���وێ هه‌رگیز هه‌س���تی به‬ ‫سه‌قامگیری نه‌کردووه له‌به‌رامبه‌ر عێراق‌و‬ ‫زیاتر له‌به‌رامبه‌ر کورددا‪ .‬ئه‌وه‌ی له‌سایکی‬ ‫سیاس���ی تورکدا به گرێی ی���ان ده‌ردی‬ ‫سیڤه‌ر ناس���راوه‪ ،‬هه‌‌تا ئه‌مڕۆ کاریگه‌ری‬ ‫هه‌یه به س���ه‌ر مامه‌ڵه‌ی تورکه‌وه له‌گه‌ڵ‬ ‫دراوس���ێ رۆژهه‌اڵتیه‌کانی���دا‪ .‬تورکی���ای‬ ‫ئه‌‌تات���ورک داخراوب���وو‪ .‬کران���ه‌وه‌‌‌ ته‌نها‬ ‫له‌س���ه‌رد‌‌می ئۆزال���دا رووی���دا‪ ،‬به‌ه���ۆی‬ ‫تێگه‌یش���تنی ئه‌مه‌ریکیان���ه‌ی ئۆزال‪ ،‬بۆ‬ ‫ئاب���وری‌و عه‌لمانیه‌ت‌و سیاس���ه‌ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ده‌وروبه‌ری سااڵنی ‪ ٢٠٠٥‬به‌دوا دۆخه‌که‬ ‫رادیکااڵنه گۆڕا‪ .‬دوو که‌سایه‌‌تی راسته‌وخۆ‬ ‫کاریگه‌رییان هه‌بوو له‌س���ه‌ر هاتنه‌ئارای‬ ‫ئه‌م گۆڕانه‪ :‬یه‌که‌میان موراد ئۆزچه‌لیک‌و‬ ‫دووه‌میان ئه‌حمه‌د داود ئۆغلۆ‪.‬‬ ‫م���وراد ئۆزچه‌لی���ک‪ ،‬له‌تورکیا‪ ،‬وه‌ک‬ ‫دیپلۆماتێکی ش���اره‌زا له‌ب���واری عێراق‌و‬ ‫کورددا ته‌ماش���ا ئه‌كرێ���ت‪ ،‬پێش ئه‌وه‌ی‬ ‫تورکیا باڵوێزخان���ه‌ی له‌به‌غدا بکاته‌وه‪،‬‬ ‫نوێنه‌ری تورکیاب���وو له‌به‌غدا‪ .‬پالنی ئه‌م‬ ‫یان دی���دی ئه‌م هه‌میش���ه وه‌هابووه که‬ ‫ب���ۆ مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ په‌که‌که‌دا ده‌بێت‬ ‫له‌گه‌ڵ هێزه‌كانی تریش���دا مامه‌ڵه‌ بکه‌ین‪،‬‬ ‫چ له‌ناوه‌وه‌ چ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی تورکیا‪ .‬ئه‌م‬ ‫پالنه ب���ه پێچه‌وانه‌ی پالنه‌که‌ی به‌ش���یر‬ ‫ئه‌ته‌الییه‌وه ده‌بینرێت که بڕوای وه‌هابوو‬ ‫ئه‌وه‌نده به‌سه‌ که ته‌نها له‌گه‌ڵ په‌که‌که‌دا‬ ‫دانیش���ین‪ .‬دیاره پالنه‌که‌ی ئاته‌الی وه‌ها‬ ‫سه‌یرده‌كرێت که سه‌رکه‌وتوو نییه‪.‬‬ ‫تورکی���ا ئ���ه‌و رۆژگاره له‌دۆخێک���ی‬ ‫س���ه‌یردابوو له‌گه‌ڵ هه‌رێم���دا‪ ،‬له‌کاتێکدا‬ ‫گه‌ش���تبووه ئه‌و ب���اوه‌ڕه‌ی ک���ه ده‌بێت‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌رێمدا مامه‌ڵ���ه‌ بکات بۆئه‌وه‌ی‬ ‫چاره‌سه‌ری کێشه‌ی په‌که‌که‌ بکات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫مامه‌ڵه‌كردن���ی له‌گه‌ڵ هه‌رێمدا به جۆرێک‬ ‫له‌دانپیانان ده‌بینی بۆیه خۆی لێ به‌دوور‬ ‫ئه‌گ���رت‪ .‬چار‌‌ه‌س���ه‌ری تورکی���ا بۆئه‌م‬ ‫بنبه‌س���ته‌ی ئه‌وه‌بوو که هه‌میش���ه فشار‬ ‫بخاته سه‌ر هێزه ئه‌مه‌ریکیه‌کان بۆئه‌وه‌ی‬ ‫دژ ب���ه په‌که‌که بوه‌س���تنه‌وه‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م‬ ‫هه‌واڵنه هیچ ده‌رئه‌نجامێکیان نه‌بوو‪.‬‬ ‫بۆیه به هاوکاری ئه‌مه‌ریکا‌و ناچاربوونی‬ ‫تورک‌و له‌س���ه‌رووی هه‌مووی���ه‌وه لێدانی‬ ‫به‌رده‌وام���ی په‌که‌که بۆ س���وپای تورکیا‬ ‫له‌ن���او تورکی���ادا‪ ،‬تورکی���ا ناچاربوو به‬ ‫کاوه‌خۆیی به‌سیاسه‌تی خۆیدا بچێته‌وه‪.‬‬ ‫سه‌ره‌تای گۆڕان ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ دانیشتنی‬ ‫رۆژی ‪٢٨‬ی ئ���ازار له‌ش���اری ده���ۆک که‬ ‫ئۆزچه‌لیک‌و س���ه‌فین دزه‌ی���ی‌و نوێنه‌ری‬ ‫هێزه‌کانی ئه‌مه‌ریکا له‌کوردستان پێکه‌وه‬ ‫دانیش���تن‪ .‬مانگێک دوای دانیش���تنه‌که‬ ‫ده‌زگای هه‌‌واڵگ���ری تورکی رایگه‌یاند که‬ ‫ئاماده‌ن له‌گ���ه‌ڵ گروپه‌کانی ناو عێراقدا‬

‫هاری���کاری بک���ه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم گۆڕانکاریی‬ ‫راس���ته‌قینه له‌(ده‌)ی تش���رینی یه‌که‌می‬ ‫س���اڵی ‪ ٢٠٠٨‬روویدا کاتێک داود ئۆغڵو‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وکات راوێ���ژکاری په‌یوه‌ندیه‌کان���ی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی ئه‌ردۆغ���ان‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ م���وراد‬ ‫ئوزچه‌لیک���دا له‌به‌غ���دا له‌گه‌ڵ مه‌س���عود‬ ‫بارزانیدا دانیشتن‪ .‬وه‌ک به‌رپرسێکی بااڵی‬ ‫حکومه‌ت���ی هه‌‌رێم پێی وتم‪ ،‬ئه‌گه‌ر پێش‬ ‫ئه‌و دانیش���تنه هه‌ر دانیشتنێکمان له‌گه‌ڵ‬ ‫تورکه‌کاندا ببوایه‪ ،‬ئ���ه‌وا له‌نێو ده‌خاڵدا‬ ‫نۆیان ده‌رباره‌ی په‌که‌که‌بوو‪ ،‬به‌اڵم پاش‬ ‫ئه‌و دانیشتنه که‌ش‌و هه‌وای دانیشتنه‌کان‬ ‫گ���ۆڕا‪ .‬ب���ه‌الی هه‌ندێک لێکۆڵ���ه‌ره‌وه‌ی‬ ‫بیانییه‌وه ئه‌م دانیش���تنه‌و گۆڕانی تۆنی‬ ‫ده‌ربڕینه‌کانی تورکی���ا وه‌ك گازلێگرتنی‬ ‫فیشه‌ک وابوو‪ ،‬که ده‌ربڕینێکی ئینگلیزییه‬ ‫بۆ قبووڵکردنی قبووڵ نه‌كراو‪.‬‬ ‫به‌رپرس���ێکی تورکی���ی پ���اش ئ���ه‌و‬ ‫کۆبوونه‌وه‌یه به‌ س���ی ئێ���ن ئێن تورکی‬ ‫راگه‌یاند که پێش ئ���ه‌و دیداره تورکیا‌و‬ ‫هه‌رێ���م هی���واو ئاواته‌کانیان ب���ۆ یه‌کتر‬ ‫ده‌رئه‌ب���ڕی‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا پێکه‌وه کاری‬ ‫بۆئه‌ک���ه‌ن‌و ه���ه‌وڵ ب���ۆ فه‌راهه‌مبوونی‬ ‫ئه‌ده‌ن‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر په‌یوه‌ندی‬ ‫نێوان تورکیا‌و هه‌رێم‬ ‫له‌به‌ر په‌که‌که‌یه‌و‬ ‫پاشان ئابوری‌و‬ ‫وزه به‌دوایدا هات‪،‬‬ ‫ئه‌وا په‌که‌که هێشتا‬ ‫فاکته‌رێکی کاریگه‌‌ره‬ ‫له‌دیاریکردنی‬ ‫چاره‌نوسی ئه‌م‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌دا‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی له‌په‌یوه‌ن���دی نێ���وان هه‌‌رێم‌و‬ ‫تورکیادا هه‌‌ستی پێئه‌كرێت‪ ،‬یه‌که‌م‪ :‬تورکیا‬ ‫نوێیه له‌ناوچه‌که‌دا‪ ،‬خه‌ونه‌کانی ئاڵۆزن‌و‬ ‫هێش���تا به واقیعی ناوچه‌که ئاشکرانییه‪.‬‬ ‫دوو‪ :‬تورکیا هێش���تا له‌م بواره‌‌‌دا نوقمی‬ ‫کۆمه‌ڵێک تیوره‌ی���ه‪ :‬له‌نێویاندا تیوره‌ی‬ ‫دیپلۆماس���یه‌تی هێز یان زۆر‪ .‬مه‌به‌‌س���ت‬ ‫له‌مجۆره دیپلۆماسیه‌‌ته ئه‌وه‌یه که هێزی‬ ‫سه‌ربازی یان هه‌‌ڕه‌شه‌ی هێزی سه‌ربازی‬ ‫به‌کارده‌هێنرێ���ت ب���ۆ به‌ده‌س���تهێنانی‬ ‫ده‌س���تکه‌وتی سیاس���ی‪ .‬تورکی���ا ل���ه‌م‬ ‫رووه‌وه له‌گه‌ڵ س���وریادا سه‌رکه‌‌وتووبوو‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌‌مان تی���وره له‌به‌رامبه‌ر هه‌رێمدا‬ ‫بێده‌رئه‌نجام بوو‪ .‬س���ێ‪ :‬هێش���تا هێزی‬ ‫زۆرهه‌ن له‌تورکیا‪ ،‬گه‌رچی به‌ره‌و الوازیی‬ ‫ده‌ڕۆن ک���ه به پێویس���تی نازانن یان به‬ ‫دواکه‌وتووی ده‌زانن که له‌گه‌ڵ رۆژهه‌اڵتدا‬ ‫په‌یوه‌ندی هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر په‌یوه‌ندی نێوان تورکیا‌و هه‌رێم‬ ‫له‌ب���ه‌ر په‌که‌که‌یه‌و پاش���ان ئابوری‌و وزه‬ ‫به‌دوای���دا هات‪ ،‬ئ���ه‌وا په‌که‌که هێش���تا‬ ‫فاکته‌رێک���ی کاریگ���ه‌‌ره له‌دیاریکردن���ی‬ ‫چاره‌نوس���ی ئه‌م په‌یوه‌ندییه‌دا‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫پالن���ی ئابوری تورکیا که بردنی زۆرترین‬ ‫داهات���ی کوردس���تانه ب���ه هه‌رزانتری���ن‬ ‫ن���رخ‌و هێنانه‌ئ���ارای ده‌س���ه‌اڵتێکی الواز‬ ‫له‌ناوچه‌که‌دا بۆ درێژه‌پێدانی بااڵده‌س���تی‬ ‫خ���ۆی له‌ئه‌نجام���دا له‌الی���ه‌ن خه‌ڵك���ی‬ ‫کوردس���تان‌و واڵتان���ی ده‌وروب���ه‌ره‌وه‬ ‫ده‌که‌وێته ژێر فشاره‌وه‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی پارتی ده‌بێت فێربێت ئه‌مه‌یه‪:‬‬ ‫ئه‌گه‌ر زیات���ر‌و زیات���ر حکومه‌تی هه‌رێم‬ ‫ده‌زگایی بکات‪ ،‬پاڵپش���تی خه‌ڵک دابین‬ ‫بکات‪ ،‬هێ���زه سیاس���یه‌کان هه‌ماهه‌نگ‬ ‫بکات‪ :‬له‌ڕێگای دیموکراس���ییه‌وه‪ ،‬ببێته‬ ‫هێزێکی کاریگ���ه‌ر بۆ چاره‌‌‌س���ه‌رکردنی‬ ‫کێش���ه‌ی ک���ورد له‌باک���ور‌و رۆژئ���اوا‪،‬‬ ‫له‌ب���ری دژایه‌تیک���ردن په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ‬ ‫ناوه‌ن���د‌و تاراندا ئاس���ایی بکاته‌وه‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك���ه س���ه‌قامگیرترده‌بێت‌و پڕ‬ ‫ده‌ستکه‌وتتر ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ئێستا پارتی‬ ‫گۆشه‌گیر‌و الوازه له‌ناوچه‌که‌دا له‌ئه‌نجامدا‬ ‫ده‌بێت به هه‌موو مه‌رجه‌کانی تورکیا رازی‬ ‫بێت‪.‬‬

‫"له‌ئه‌نجام���ی‌ نه‌بوون���ی‌ هه‌ڵوێس���تمان‬ ‫به‌رامب���ه‌ر رووداوه‌ هه‌نووكه‌ییه‌كان��� ‌ی‬ ‫پارچه‌كان���ی‌ تری‌ كوردس���تان‪ ،‬گه‌ره‌كه‌‬ ‫له‌مرۆڤبوونمان گومانمان هه‌بێت"‪.‬‬ ‫س���ااڵنێك له‌مه‌وب���ه‌ر ئێم���ه‌ی‌ كورد‬ ‫له‌باش���ووری‌ كوردس���تان كه‌وتینه‌ به‌ر‬ ‫ش���ااڵوی‌ ئه‌نف���ال‌و جینۆس���ایدكردن‌و‬ ‫كیمیابارانك���ردن‌و زینده‌به‌چاڵك���ردن‌و‬ ‫جۆره‌ه���ا كاری‌ دڕندان���ه‌ی‌ ت���ر‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ع���س به‌رامبه‌ر به‌ ك���ورد كردی‌‪ ،‬هی‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ نییه‌ هه‌رگیز له‌بیر بكرێت‌و هه‌موو‬ ‫ئه‌و گه‌ل‌و واڵتانه‌ش كه‌ ئه‌وكات ئاگاداری‌‬ ‫ئه‌وه‌ بوون‌و ئێستا دێن به‌سه‌رماندا الفی‌‬ ‫دیموكراس���یه‌ت لێده‌ده‌ن‪ ،‬ده‌بوو ئێستا‬ ‫چاویان به‌ كورد هه‌ڵ نه‌یه‌ت‌و خۆیان به‌‬ ‫قه‌رزارباری‌ ئه‌خالق‌و مرۆڤایه‌تی‌‌و هه‌ستی‌‬ ‫مرۆڤ بوون بزانن‪ .‬لێ ئێستا سه‌روه‌ت‌و‬ ‫سامانمان به‌ تااڵن ده‌به‌ن‌و به‌ به‌رچاوی‌‬ ‫خۆمان ده‌س���ووڕێنه‌وه‌ له‌كوردس���تانداو‬ ‫هێشتاش ئێمه‌ به‌ گه‌وره‌و میری‌ خۆمانیان‬ ‫ده‌زانی���ن‌و جاسووس���یمان به‌س���ه‌ره‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن‌و منه‌تیشمان به‌سه‌ر ده‌كه‌ن‪ ،‬لێ‌‬ ‫ئه‌و كات چاو‌و گوێیان نه‌بوو‪.‬‬ ‫ئێمه‌ ئه‌وكات گله‌ییمان ئه‌كرد له‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫واڵتانه‌ بێ هه‌ڵوێست بوون به‌رامبه‌ر ئه‌و‬ ‫كاره‌ساته‌ی‌ به‌رامبه‌ر به‌ كورد كراو مافی‌‬ ‫خۆشمان بوو گله‌یی بكه‌ین‪ ،‬به‌اڵم كه‌ بیر‬ ‫له‌هه‌ندێ شت ده‌كه‌ینه‌وه‌‪ ،‬خۆشمان له‌وه‌‬ ‫خراپترین‌و كه‌ڵكم���ان له‌مێژووی‌ خۆمان‬ ‫وه‌رنه‌گرت���ووه‌ له‌و رووه‌وه‌‪ .‬خۆش���مان‬ ‫هۆكاری���ن له‌وه‌ی‌ ئاوامان به‌س���ه‌ر دێت‪،‬‬ ‫ئاخر له‌كاتێكدا ده‌ستمان ده‌چێته‌ خوێنی‌‬ ‫یه‌كترو هه‌میشه‌ عه‌وداڵی‌ ته‌ڵه‌كه‌بازین بۆ‬ ‫خس���تنی‌ ئه‌ویتر‪ ،‬ئه‌وان چۆن به‌رگریمان‬ ‫لێ بكه‌ن‌و قس���ه‌مان له‌سه‌ر بكه‌ن‪ .‬چۆن‬ ‫نه‌یه‌ن تا نۆكه‌ریی���ان بكه‌ین‌و به‌ هاتنی‌‬ ‫بچووكترین كه‌س���یان شاگه‌ش���كه‌ ببین‌و‬ ‫له‌كه‌ناڵ���ه‌كان بیكه‌ی���ن به‌ س���ه‌ردێڕی‌‬ ‫گرنگترین هه‌واڵه‌كان‌و پاره‌و س���ه‌روه‌ت‌و‬ ‫س���امان‌و قووتی‌ خه‌ڵكی���ان له‌به‌رده‌مدا‬ ‫ته‌خشان‌و په‌خشان بكه‌ین‌و سه‌ره‌ بگرین‬ ‫تا وێنه‌یه‌كیان له‌گه‌ڵ ئه‌گرین‪.‬‬ ‫گله‌ییم���ان له‌به‌ختی‌ خۆم���ان ده‌كرد‬ ‫به‌وه‌ی‌ ته‌نهاین‌و كه‌س نییه‌ قس���ه‌یه‌كی‌‬ ‫خێرمان له‌س���ه‌ر بكات‪ ،‬كه‌چی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ئاس���تی‌ جیهاندا ئێس���تا له‌واڵتی‌ بۆرما‬

‫كاره‌س���ات‌و مه‌رگه‌سات به‌ڕێوه‌ ده‌چێت‪،‬‬ ‫پڕۆس���ه‌ی‌ ئه‌نفال زۆر گه‌وره‌تر خه‌ریكه‌‬ ‫خۆی‌ دووب���اره‌ ده‌كاته‌وه‌و رۆژانه‌ ده‌یان‬ ‫هه‌زار موس���ڵمان به‌كۆم���ه‌ڵ ده‌كوژرێن‌و‬ ‫له‌سه‌ر شه‌قامه‌كان ده‌سووتێندرێن‪ .‬له‌وه‌‬ ‫گه‌ڕێ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان هه‌ر‬ ‫قس���ه‌یه‌كی‌ لێ ناكات‌و ئه‌ركه‌ ئه‌خالقی‌‌و‬ ‫مرۆییه‌كه‌ی‌ به‌ج���ێ ناگه‌یه‌نێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫مێدی���ای‌ كوردی‌ هه‌ر باسیش���ی‌ ناكات‪.‬‬ ‫زۆر دوور نه‌ڕۆین‪ ،‬س���اڵه‌هایه‌ له‌باكووری‌‬ ‫كوردستان رژێمی‌ فاشیستی‌ تورك به‌عس‬ ‫ئاساو خراپتریش له‌هه‌وڵی‌ تۆقاندنه‌وه‌ی‌‬ ‫كورد دایه‌و به‌ دڕندانه‌ترین شێوه‌ هه‌وڵی‌‬ ‫س���ڕینه‌وه‌ی‌ ك���ورد ده‌دات‪ ،‬زیندانه‌كان‬ ‫جمه‌یان دێ���ت له‌منداڵی‌ ب���ێ تاوان كه‌‬ ‫هی���چ یاس���ایه‌كی‌ زه‌مین���ی‌‌و ئه‌خالقی‌‌و‬ ‫مرۆیی رێگه‌ به‌مه‌ نادات‪ .‬به‌ ناشیرینترین‬ ‫ش���ێوه‌ ته‌رمی‌ گه‌ریالكان سووكایه‌تییان‬ ‫پ���ێ ده‌كرێت‌و وه‌ك كارێك���ی‌ پاڵه‌وانانه‌‬ ‫ب���ۆ خه‌ڵكی‌ نمایش ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌چی‌ ئێمه‌‬ ‫به‌وپه‌ڕی‌ له‌خۆباییبوونه‌وه‌ ده‌نگمان لێوه‌‬ ‫نایه‌ت‌و له‌ئاستیدا بێ هه‌ڵوێستین‌و بگره‌‬ ‫زۆرجار هێرشی‌ به‌رگریكارانه‌ی‌ گه‌ریالكان‬ ‫(ئیدانه‌و شه‌رمه‌زار‌و مه‌حكوم) ده‌كه‌ین‌و‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر توركیش ناوێرین وش���ه‌یه‌ك‬ ‫ده‌رببڕین‪ .‬له‌ڕۆژهه‌اڵتی‌ كوردستاندا په‌تی‌‬ ‫سێداره‌ هه‌میشه‌ بۆ ئه‌و كوردانه‌ ئاماده‌یه‌‬ ‫كه‌ باس له‌مافی‌ كورد ده‌كه‌ن‌و ده‌یانه‌وێ‌‬ ‫موماره‌سه‌ی‌ ژیانی‌ نه‌ته‌وه‌ییان بكه‌ن‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هه‌ر ده‌س���ت بردن بۆ ئه‌لف‌و بێی‌‬ ‫سیاس���ه‌ت له‌الیه‌ن كورده‌وه‌ تاوان بێت‌و‬ ‫ئه‌وه‌تا زیندانه‌كان پڕن‌و چه‌ندانیش���یان‬ ‫له‌س���ێداره‌ دراون‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریشدا هه‌ر‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ بێده‌نگیمان هه‌ڵب���ژاردووه‌و‬ ‫جورئه‌تی‌ ئه‌وه‌مان نییه‌ له‌سه‌ر برایانمان‬ ‫بێین���ه‌ وه‌اڵم‪ .‬له‌س���وریاش رۆژ نیی���ه‌‬ ‫خۆپیشانده‌ران ش���ه‌هید نه‌كرێن‪ ،‬رۆژانه‌‬ ‫من���داڵ‌و گه‌نج‌و پیر‪ ،‬ب���ه‌ر تانك‌و تۆپی‌‬ ‫رژێمی‌ سووریا ده‌كه‌ون كه‌ به‌شێكیشیان‬ ‫ك���وردن‪ ،‬ئێم���ه‌ش هه‌ر بێده‌ن���گ‌و هه‌ر‬ ‫بێده‌نگ‪ ،‬ئه‌و ئاواران���ه‌ش كه‌ هاتوونه‌ته‌‬ ‫كوردس���تان‌و ناچ���ار بوون نیش���تمانی‌‬ ‫دایكیان جێهێشتووه‌‪ ،‬ئێستا له‌باشووری‌‬ ‫كوردستان له‌ژێر بااڵو سێبه‌ری‌ حوكمڕانی‌‬ ‫كوردی‌‪ ،‬له‌ژیانێكی‌ ناخۆشدا ده‌ژین‌و وه‌ك‬ ‫پێویست ئاوڕیان لێ نه‌دراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بێ دوور رۆیشتن‪ ،‬ته‌نانه‌ت نه‌مانتوانیوه‌‬ ‫ناوچه‌ سنووریه‌كانمان بپارێزین‌و هه‌موو‬

‫ش���تێكمان قوربانی‌ گیرفانمان كردووه‌‪،‬‬ ‫ئیدی‌ بۆ گله‌یی بك ‌هم‌و پارچه‌كانی‌ تر بۆ‬ ‫گله‌ییمان ل���ێ بكه‌ن كه‌ توانای‌ ئه‌وه‌مان‬ ‫نیی���ه‌ س���ه‌روه‌ری‌ خۆم���ان بپارێزی���ن‌و‬ ‫نه‌هێڵی���ن له‌هه‌رێمی‌ خۆمان بمان كوژن‌و‬ ‫پردم���ان بڕووخێن���ن‌و ئاواره‌مان بكه‌ن‌و‬ ‫مه‌ڕو مااڵتمان بكوژن‪ .‬ئه‌مه‌ نموونه‌یه‌كی‌‬ ‫كوردی‌ بوو پێموایه‌ ئه‌ركی‌ سه‌رش���انی‌‬ ‫هه‌موو تاكێكه‌و حكومه‌تیش به‌ پله‌یه‌ك‪،‬‬ ‫كه‌ هه‌ر نه‌بێت وه‌ك چۆن په‌كه‌كه‌ ئیدانه‌‬

‫له‌سه‌ر ئاستی‌ جیهاندا‬ ‫ئێستا له‌واڵت ‌ی‬ ‫بۆرما كاره‌سات‌و‬ ‫مه‌رگه‌سات به‌ڕێو‌ه‬ ‫ده‌چێت‪ ،‬پڕۆسه‌ی‌‬ ‫ئه‌نفال زۆر گه‌وره‌تر‬ ‫خه‌ریكه‌ خۆی‌ دووبار‌ه‬ ‫ده‌كاته‌وه‌و رۆژان ‌ه‬ ‫ده‌یان هه‌زار موسڵمان‬ ‫به‌كۆمه‌ڵ ده‌كوژرێن‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ج���ارو باریش ده‌س���ت له‌خۆی‌‬ ‫بنێت‌و غی���ره‌ت بنوێنێ���ت به‌رامبه‌ر ب ‌ه‬ ‫كوشتنی‌ كورد له‌هه‌ر ش���وێنێكی‌ دونیا‬ ‫بێت‪ ،‬بێته‌ گۆ‪.‬‬ ‫زۆر به‌داخ���ه‌وه‌ له‌ماوه‌یه‌ك���ی‌ كورتدا‬ ‫له‌خۆبای���ی بووین‌و كه‌س���مان بیر نه‌ما‪،‬‬ ‫مێ���ژووی‌ خوێناوی‌ خۆم���ان له‌بیر كردو‬ ‫پش���تمان تێ���ی‌ ك���رد‪ ،‬له‌بیرم���ان كرد‬ ‫ك���ه‌ رۆژێك ئێم���ه‌ش به‌ هه‌مان ش���ێوه‌‬ ‫ده‌كوژرای���ن‌و زین���ده‌ به‌چ���اڵ ده‌كراین‌و‬ ‫كیمیاباران ده‌كراین‪ ،‬له‌بیرمان كرد ئه‌وێ‌‬ ‫رۆژێ كه‌س���ێك نه‌ب���وو به‌رگریم���ان لێ‬ ‫بكات‌و ئه‌گه‌ر به‌ دوو وشه‌ش بێت دڵمان‬ ‫بداته‌وه‌و به‌ شێوه‌یه‌ك له‌خۆبایی‌و لووت‬

‫به‌رز بووین‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئاوڕ له‌كورده‌كانی‌‬ ‫پارچه‌كانی‌ تر ناده‌ینه‌وه‌‪ .‬گه‌ر ئاوا بێت‌و‬ ‫وا لووت به‌رز بین‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌وه‌ رۆژێك‬ ‫دێت مێژوو پشتمان تێده‌كات‌و له‌بیرمان‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ئا لێ���ره‌وه‌ له‌مرۆڤبوونمان پێویس���ته‌‬ ‫گومانمان هه‌بێت‪ ،‬مادام كه‌س هه‌ڵوێستی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئێمه‌ نه‌بووه‌‪ ،‬ئه‌ی‌ بۆ ئێمه‌ كه‌‬ ‫ئێستا به‌ناو حكومه‌تێكمان هه‌یه‌ خۆمان‬ ‫م���ه‌اڵس داوه‌و ده‌ن���گ له‌س���ه‌ر ك���ه‌س‬ ‫ناكه‌ین‪ ،‬بۆ بترس���ین له‌وه‌ی‌ له‌ده‌ستمان‬ ‫بچێ���ت ئه‌گه‌ر دوو قس���ه‌ی‌ خێر بكه‌ین‌و‬ ‫دڵ���ی‌ لێقه‌وماوێك خ���ۆش بكه‌ین‪ ،‬ناڵێم‬ ‫با حكومه‌تی‌ كوردس���تان بچێت به‌رگری‌‬ ‫له‌بۆرما بكات‪ ،‬به‌اڵم هه‌رگیز دڵیش���م به‌‬ ‫حكومه‌تێك خ���ۆش نابێت كه‌ جورئه‌تی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ نه‌بێت دڵگرانیی‌ خۆی‌ ده‌ر ببڕێت‬ ‫به‌ ش���ه‌هیدكردنی‌ كوردێ���ك له‌به‌ره‌كانی‌‬ ‫خۆپیشاندان جا له‌سوریا بێت یان له‌هه‌ر‬ ‫شوێنێكی‌ دونیا‪.‬‬ ‫ل���ه‌وه‌ گه‌ڕێ���ن هه‌ڵوێس���تما نیی���ه‌و‬ ‫باكمان نییه‌ به‌ كوش���تنی‌ مرۆڤی‌ كورد‬ ‫له‌پارچه‌كان���ی‌ ت���ر‪ ،‬له‌ئێس���تادا زۆرێك‬ ‫له‌خه‌ڵكی‌ كورد له‌ڕۆژئاوای‌ كوردس���تان‬ ‫ئاواره‌ی‌ كوردس���تان ب���وون‪ ،‬خه‌ڵكێكی‌‬ ‫زۆری‌ باكووری���ش نیش���ته‌جێی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تانن‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر كه‌سێك كورته‌‬ ‫س���ه‌ردانێكی‌ ئه‌و ئاوارانه‌ بكات‪ ،‬ژیانیان‬ ‫ببینێ���ت‪ ،‬ده‌زانێ���ت ك���ه‌ ئ���ه‌وان له‌چ‬ ‫ده‌رده‌س���ه‌رییه‌ك ژیان ده‌كه‌ن‌و چۆن به‌‬ ‫س���ه‌ختترین ش���ێوه‌ رۆژ ده‌كه‌نه‌ شه‌و‪.‬‬ ‫خۆزگه‌ به‌ ژیانیان ناخ���وازم‪ ،‬ئاخر زۆر‬ ‫ج���ار ئاو نیی���ه‌ بیخۆنه‌وه‌‪ ،‬خ���ۆ ئه‌گه‌ر‬ ‫جورئه‌تی‌ ئه‌وه‌ش���مان نه‌بێت هه‌ڵوێست‬ ‫له‌س���ه‌ر پارچه‌كانی‌ ت���ر وه‌ربگرین‌و به‌‬ ‫قس���ه‌ش بێت دوو قسه‌ بكه‌ین‪ ،‬خۆ ئێره‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تانه‌‪ ،‬خۆ‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ ئاواره‌ ب���وون‪ ،‬په‌نایان بۆ ئه‌م‬ ‫هه‌رێمه‌ هێناوه‌ كه‌ بودجه‌یه‌كی‌ زه‌به‌الحی‌‬ ‫هه‌ی���ه‌و كورد حوكمی‌ ده‌كات‪ ،‬خۆ ئه‌وان‬ ‫چاویان له‌وه‌یه‌ لێره‌ ژیانێكی‌ سالم به‌سه‌ر‬ ‫به‌رن له‌سایه‌ی‌ ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌ كوردیه‌دا‪،‬‬ ‫ئه‌ی‌ ب���ۆ ناتوانین هاوكاریان بین‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫كوردیش نه‌بن‪ ،‬وه‌ك ئه‌ركێكی‌ ئه‌خالقی‌‌و‬ ‫مرۆی���ی‪ ،‬ئاس���تی‌ ژیانی���ان وا لێ بكه‌ن‬ ‫په‌ش���یمانی‌ ناو شه‌ڕو شۆڕو ژیانی‌ پێش‬ ‫ئاواره‌یی نه‌بنه‌وه‌‪ .‬سه‌د حه‌یف‌و مخابن‪.‬‬ ‫‪Bashargwani@gmail.com‬‬

‫بارودۆخ ‌ی مامۆستا‌و كاریگه‌ریی له‌سه‌ر پرۆسه‌ی‌ پشكنین‬ ‫م‪ .‬محه‌مه‌د حه‌مه‌سه‌عید‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر له‌سیس���ته‌می‌ سیاس���یدا‬ ‫كه‌موكورتی‌و رۆتین‌و گه‌نده‌ڵی‌ به‌دیكرا‪،‬‬ ‫كارده‌كاته‌ س���ه‌ر هه‌موو كایه‌كانی‌ تری‌‬ ‫كۆمه‌ڵگاو به‌ره‌و ئاڕاس���ته‌یه‌كی‌ هه‌ڵدێرو‬ ‫ش���لۆقی‌ ده‌بات‪ ،‬وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ش‬ ‫وه‌كو زۆرب���ه‌ی داموده‌زگاكانی‌ هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬توش���ی‌ چه‌ندین قه‌یرانی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌یی‌ بووه‌‪.‬‬ ‫لێ���ره‌دا حه‌زده‌كه‌م باس له‌یه‌كێك له‌و‬ ‫كێشانه‌ بكه‌م كه‌ رووبه‌ڕووی‌ مامۆستایان‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌بێ‌ ره‌خنه‌ ده‌ڕوات‪،‬‬ ‫ئه‌ویش پڕۆس���ه‌ی‌ پش���كنینی‌ ده‌فته‌ری‌‬ ‫خوێندكارانی‌ دوانزه‌یه‌مه‌ له‌شاری هه‌ولێر‪،‬‬ ‫هیوادارم ئه‌م سه‌رنج‌و تێبینیانه‌ی‌ من وا‬ ‫نه‌ب���ێ‌‌و پێچه‌وانه‌كه‌ی‌ راس���ت بێ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫من وه‌كو مامۆستایه‌ك كه‌ به‌شداریم له‌و‬ ‫پڕۆسه‌دا كردووه‌‪ ،‬كه‌موكورتی‌و بارودۆخی‌‬ ‫ناخۆش سه‌رنجی‌ راكێشاوم‪ ،‬كه‌ له‌چه‌ند‬ ‫خاڵێكدا رونی ده‌كه‌مه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪-1‬ش���وێن‌و مان���ه‌وه‌ی‌ مامۆس���تایان‌و‬ ‫گواس���تنه‌وه‌یان‪ :‬ش���وێن یه‌كێك���ه‌‬ ‫له‌گرنگترین‌و كاریگه‌رترین هۆكار بۆ سه‌ر‬ ‫هه‌س���ت‌و ئارامی‌ مرۆڤ‪ ،‬چونكه‌ مرۆڤ‬ ‫ئه‌گه‌ر ش���وێنی‌ مانه‌وه‌ی‌ ناخۆش ب ‌ێ چ‬ ‫له‌ڕووی‌ پ���اك‌و خاوێنی‌‌و پێداویس���تیه‌‬ ‫سه‌ره‌تاییه‌كانه‌وه‌‪ ،‬رووبه‌ڕووی‌ گه‌وره‌ترین‬ ‫كێشه‌ی‌ ده‌روونی‌و جه‌سته‌یی‌ ده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ كاتێك مامۆستایان له‌شاره‌كانی‬ ‫ت���ره‌وه‌ ده‌ڕۆن بۆ هه‌ولێر بۆ پش���كنینی‬ ‫ده‌فته‌ره‌كان‪ ،‬ش���وێنه‌كه‌یان شایس���ته‌ی‌‬ ‫مان���ه‌وه‌ نیی���ه‌و هه‌ندێ ج���ار ته‌نانه‌ت‬ ‫شوقه‌یه‌كی ش���یاوی مانه‌وشیان ده‌ست‬ ‫ناكه‌وێ���ت‪ .‬بۆنمون���ه‌ ئه‌مس���اڵ هه‌ندێ‌‬ ‫له‌مامۆس���تایانی‌ پش���كنه‌ری وان���ه‌ی‌‬ ‫(بی���ركاری‌) به‌ه���ۆی‌ نه‌مان���ی‌ جێگای‬ ‫مانه‌وه‌وه‌ رۆش���تنه‌كه‌یان دواخس���تبوو‬ ‫له‌سلێمانییه‌وه‌ بۆ هه‌ولێر‪.‬‬ ‫زۆربه‌ی‌ ئه‌و جێگایانه‌ش كه‌ بۆ مامۆستا‬ ‫دابین ده‌كرێ���ت‪ ،‬له‌ڕووی‌ پاك‌و خاوێنی‌‌و‬ ‫ئارامییه‌وه‌ شیاوی‌ مانه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬هۆكاری‬ ‫نه‌مانی جێگ���ه‌ش ئه‌وه‌یه‌ ك���ه‌ زۆربه‌ی‌‬ ‫س���اڵ له‌م كاته‌دا (هاوین)‪ ،‬ژماره‌یه‌كی‌‬ ‫زۆر له‌گه‌شتیاره‌كان رووده‌كه‌نه‌ هه‌ولێر‌و‬ ‫له‌زۆرینه‌ی هۆتێله‌كاندا شوێن نامێنێت‪،‬‬ ‫ته‌نیا چه‌ن���د هۆتێلێك���ی گرانبه‌ها یان‬

‫ته‌واو ئاسایی نه‌بێت شوێنیان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫بڕه‌ پاره‌یه‌ش���ی بۆ مامۆستایان ته‌رخان‬ ‫ده‌كرێ به‌ش���ی‌ ئه‌وه‌ ن���اكات بڕۆنه‌ ئه‌و‬ ‫شوێنه‌ گرانبه‌هایانه‌‪ ،‬بۆیه‌ ناچارن بڕۆنه‌‬ ‫شوێنه‌ سه‌ره‌تاییه‌كانه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ك���ی ت���ره‌وه‌‪ ،‬به‌ه���ۆی‌ دووری‌‬ ‫شوێن له‌هۆڵی‌ كۆنتڕۆڵه‌وه‌‪ ،‬مامۆستایان‬ ‫رووبه‌ڕووی‌ چه‌نده‌ها كێشه‌ی‌ دواكه‌وتن‌و‬ ‫لێپرس���ینه‌وه‌ ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ زۆربه‌ی‌‬ ‫مامۆستایان ئاره‌زوو ده‌كه‌ن له‌نزیكترین‬ ‫شوێنی‌ مانه‌وه‌بن له‌كۆنتڕۆڵه‌وه‌‪.‬‬

‫هیچ زانستێك ‌‬ ‫ی‬ ‫پزیشكی‌‌و ده‌روونی‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیش رێگه‌‬ ‫نادات مامۆستایه‌ك‬ ‫له‌كاتژمێر ‪7‬ی‌‬ ‫به‌یانییه‌وه‌ تاكاتژمێر‬ ‫‪ 5‬یان ‪7‬ی‌ ئێواره‌‬ ‫پشكنینی‬ ‫ده‌فته‌ر بكات‬

‫ئه‌م كێشه‌یه‌ هه‌رچه‌نده‌ گه‌وره‌نییه‌ بۆ‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم كاریگه‌ری زۆری هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر مامۆس���تایان‌و حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫تائێس���تا نه‌یتوانیوه‌ چاره‌سه‌ری بكات‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌ركی وه‌زاره‌ته‌ ش���وێنێكی‌ تایبه‌ت‬ ‫بۆ مامۆس���تایان دروست بكات‪ ،‬به‌وه‌ش‬ ‫وه‌زاره‌تی پ���ه‌روه‌رده‌ س���ااڵنه‌ چه‌ندین‬ ‫پاره‌ی بۆ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ .‬ده‌توانێت به‌كاری‬ ‫بهێنێت بۆ مانه‌وه‌ی ئه‌و مامۆس���تایانه‌ی‬ ‫س���ااڵنه‌ مه‌ش���ق‌و راهێنانی���ان هه‌ی���ه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ له‌واڵتێكدا كه‌ بودجه‌یه‌كی زۆری‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬نه‌بوونی ش���وێنێك ب���ۆ مانه‌وه‌ی‬ ‫مامۆستایانی پشكنه‌ر هیچ مانادار نییه‌‪.‬‬

‫‪-2‬بینای‌ كۆنت���ڕۆڵ‌و كه‌موكوڕیه‌كانی‌‪:‬‬ ‫ش���وێنی‌ پش���كنینی‌ ده‌فته‌ره‌كان باشتر‬ ‫نییه‌ له‌شوێنی‌ مانه‌وه‌ی‌ مامۆستایان‪ ،‬چ‬ ‫له‌ڕووی‌ پاك‌و خاوێنی‌ چ له‌ڕووی‌ بیناوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ من سه‌رنجم دابێت ته‌نانه‌ت ئاوی‌‬ ‫خواردنه‌وه‌كه‌ی‌ له‌چه‌ند به‌ڕادێكی‌ كۆن‌و‬ ‫پی���س‌و پۆخڵه‌وه‌ نه‌بێت ك���ه‌ چه‌نده‌ها‬ ‫ڤای���رۆس‌و میك���رۆب ته‌راتێنی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬هی���چ جۆره‌ ئاوێك���ی تری لێ‬ ‫نییه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ته‌والێتانه‌ش���ی ل���ه‌و ش���وێنه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬له‌ڕووی‌ ته‌ندروس���تیه‌وه‌ زۆر زۆر‬ ‫ناته‌ندروستن‪ ،‬كاره‌ساته‌ له‌سه‌ده‌ی‌ ‪21‬دا‬ ‫بژین‌و خزمه‌تگوزاریی بۆ مامۆس���تایانی‬ ‫پشكنه‌ر به‌و جۆره‌ بێت كه‌ چاره‌نووسی‌‬ ‫ه���ه‌زاران خوێندكاریان له‌ئه‌س���تۆدایه‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ی‌ مامۆس���تایان ك���ه‌ چوینه‌ته‌ ئه‌و‬ ‫شوێنه‌ شاهیدی حاڵه‌كه‌ین‪.‬‬ ‫كۆنتڕۆڵ ته‌نها یه‌ك كافتریای تیا نییه‌‪،‬‬ ‫تا مامۆستایان چه‌ند خوله‌كێك پشووی‌‬ ‫تێ���دا بده‌ن‪ ،‬ئامێره‌كان���ی فێنككه‌ره‌وه‌و‬ ‫پێداویس���تیه‌كانی تریش بێ كه‌موكورتی‬ ‫نین‪.‬‬ ‫‪-3‬گرفتی‌ پش���كنینی‌ ده‌فته‌ر‪ :‬یه‌كێكی‌‬ ‫ت���ر له‌و گرفتانه‌ی‌ كه‌ زیاتر مه‌به‌س���تمه‌‬ ‫ئه‌ویش پڕۆسه‌ی‌ پشكنینه‌كه‌یه‌ كه‌ بۆته‌‬ ‫هۆی‌ چه‌نده‌ها كێشه‌ هه‌م بۆ خوێندكار‌و‬ ‫هه‌م بۆ مامۆستا‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌تا بۆ مامۆستا‪ ،‬هیچ زانستێكی‌‬ ‫پزیش���كی‌‌و ده‌روون���ی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی���ش‬ ‫رێگه‌ نادات مامۆستایه‌ك له‌كاتژمێر ‪7‬ی‌‬ ‫به‌یانیی���ه‌وه‌ تاكاتژمێر ‪ 5‬یان ‪7‬ی‌ ئێواره‌‬ ‫پشكنینی ده‌فته‌ر بكات ته‌نیا پشویه‌كی‬ ‫دوو بۆ س���ێ كاتژمێری هه‌بێت‪ ،‬كه‌ هه‌ر‬ ‫مامۆستایه‌ك رۆژانه‌ پشكنین بۆ نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ 300‬ده‌فته‌ر ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌و ش���ێوه‌ی ده‌وام‌و كاركردنه‌ مرۆڤ‬ ‫له‌ڕووی‌ جه‌س���ته‌ییه‌وه‌ تووشی‌ هیالكی‌‬ ‫زۆر ده‌كات‪ ،‬وه‌كو (مل‌و پش���ت‌و چاو‌و‬ ‫ئه‌ندامه‌كان���ی تری جه‌س���ته‌) ئه‌وانه‌ش‬ ‫كاریگ���ه‌ری زۆریان ده‌بێ كه‌ مامۆس���تا‬ ‫نه‌توانێت به‌وردی پشكنین بۆ ده‌فته‌ره‌كان‬ ‫بكات‪ ،‬ئایا ئه‌م گرفته‌ چاره‌سه‌ری‌ نییه‌؟‬ ‫به‌ڵ���ێ‌ چاره‌س���ه‌ری هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫به‌زیادكردنی مامۆس���تا‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌و كات‬ ‫مامۆس���تا ئه‌گه‌ر زۆر ك���را ماندوبوونی‬ ‫مامۆس���تایانیش كه‌مت���ر ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬بۆ‬

‫نموونه‌ له‌بری ‪ 6‬لیژنه‌ بۆ هه‌ر ماده‌یه‌ك‪،‬‬ ‫بابكرێته‌ ‪ 10‬لیژنه‌‪.‬‬ ‫‪-4‬بڕی‌ پاره‌ی‌ كه‌ ده‌درێت به‌مامۆستا‪:‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ بڕی‌ ئه‌و پاره‌یه‌ی‌ كه‌ ده‌درێت‬ ‫به‌مامۆس���تا بۆ ئه‌و پڕۆسه‌یه‌ زۆر كه‌مه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم گرفته‌كه‌ له‌وه‌دانییه‌ كه‌ پاره‌ كه‌مه‌‬ ‫یان زۆره‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌جیاوازی‌ پێدانیاندایه‌‬ ‫كه‌ له‌پله‌ی‌ وه‌س���یفی مامۆستایه‌كه‌وه‌ بۆ‬ ‫مامۆستایه‌كی‌ تر ده‌گۆڕێت‪ ،‬پرسیاره‌كه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ بۆ ده‌بێ‌ ئه‌و مامۆس���تایه‌ی‌ كه‌‬ ‫پل���ه‌ی‌ وه‌زیفیه‌كه‌ی‌ زۆرت���ر بێت‪ ،‬زیاتر‬ ‫وه‌ربگرێ���ت‪ ،‬به‌چ پێوانه‌یه‌كی‌ زانس���تی‌‌و‬ ‫په‌روه‌رده‌ی ئه‌مه‌ راسته‌؟‬ ‫له‌وانه‌ی���ه‌ ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ ئه‌م پاره‌یه‌یان‬ ‫ته‌رخ���ان كردبێ‌ وای‌ ب���ۆی بچن پله‌ی‌‬ ‫موچه‌ك���ه‌ی‌ زیاتر ب���ێ‌ زۆرترین ده‌فته‌ر‬ ‫ده‌پش���كنێ‌و ره‌نج ده‌دات‪ ،‬به‌اڵم نازانن‬ ‫له‌پڕۆسه‌ی‌ پشكنیدا هه‌مووان وه‌ك یه‌ك‬ ‫كار ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫یه‌كێك���ی‌ ت���ر ل���ه‌و گرفتان���ه‌ بابه‌تی‌‬ ‫پس���وڵه‌یه‌‪ ،‬كاتێك پاره‌ی���ه‌ك ته‌رخان‬ ‫ده‌كرێت بۆ خه‌رج���ی هاتوچۆو مانه‌وه‌و‬ ‫خواردنی مامۆس���تایه‌ك‪ ،‬چ پێویس���تی‬ ‫به‌پسوڵه‌ (وه‌سڵ) هه‌یه‌‪ ،‬ئایا ئه‌و پاره‌یه‌‬ ‫دیاری نه‌كراوه‌ بۆ ئه‌و كه‌س���ه‌؟ ئیتر بۆ‬ ‫مامۆستا نابێت ئازاد بێت له‌خه‌رجكردنی‬ ‫ئه‌و بڕه‌ پاره‌ كه‌مه‌‪.‬‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی پسوڵه‌ كێشه‌ بۆ مامۆستایان‬ ‫دروس���ت ده‌كات‌و هان���ی ده‌دات ك���ه‌‬ ‫پسوڵه‌ی هۆتێلێكی‌ تر بكڕێت‪ ،‬هه‌ندێك‬ ‫مامۆس���تا بۆ ئه‌وی‌ بڕێك پاره‌ی‌ كه‌میان‬ ‫بۆ نه‌مێنێته‌وه‌ ناچارن پسوڵه‌ی‌ هۆتێلی‌‬ ‫گرانبه‌ها بكڕن یاخود به‌خاوه‌ن هۆتێله‌كه‌‬ ‫بڵێن‪ ،‬ئه‌و نرخه‌ بنوس���ه‌ ك���ه‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫داوای‌ كردووه‌ كه‌ ئه‌مه‌ش الدانه‌ له‌هه‌موو‬ ‫كارێكی‌ راستگۆیانه‌‪.‬‬ ‫ده‌رئه‌نجام‪:‬‬ ‫ئه‌م ه���ۆكاره‌ نێگه‌تیڤانه‌ی‌ باس���مكرد‬ ‫ده‌بێ‌ چی‌ چاوه‌ڕوان بكه‌ین له‌بارودۆخی‌‬ ‫ده‌روونی‌‌و جه‌س���ته‌یی‌ مامۆس���تا‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌ش���وێنی‌ مان���ه‌وه‌ی‌ ت���ا وه‌رگرتن���ی‌‬ ‫پاره‌ك���ه‌ی‌‪ ،‬بێجگه‌ له‌هیالك���ی‌‌و داماوی‌‬ ‫هیچی‌ تری‌ نیی���ه‌‪ ،‬ده‌بێ‌ چۆن ده‌فته‌ری‌‬ ‫خوێن���دكاران به‌هیالكی‌ بپش���كنین كه‌‬ ‫مامۆستایه‌ك به‌م پڕۆسه‌ی‌ ماندووبوونه‌دا‬ ‫بڕوات‪ .‬ئایا ده‌فت���ه‌ری‌ خوێندكار ده‌بێ‌‬ ‫مافی‌ خۆی‌ بدرێتێ‌؟ بێگومان نه‌خێر‪.‬‬

‫‪10‬‬ ‫تەندروستی‬

‫)‪ )335‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/17‬‬

‫رێگ ‌ه بۆ نه‌هیشتنی دڵه‌كزێ ‬

‫دڵه‌كزه‌ گرفتێكه‌ تووشی زۆربه‌مان‬ ‫هاتوه‌و زۆربه‌شمان وا ده‌زانین ته‌نها‬ ‫په‌یوه‌ندیی به‌هه‌ستیاربوونه‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫به‌رامبه‌ر هه‌ندێك خۆراكی دیاریكراو‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ڕاستیدا ئه‌و گرفته‌ ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندی به‌خووه‌كانی كاتی‬ ‫خواردن‌و دوای خواردنه‌وه‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هێنده‌ په‌یوه‌ندی به‌جۆری خودی‬ ‫خواردنه‌كه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬بۆ خۆپاراستنیش‬ ‫له‌م گرفته‌ هه‌ندێك خوو هه‌ن ده‌كرێت‬ ‫په‌یڕه‌وكردنیان یارمه‌تییه‌كی زۆرمان‬ ‫بدات‪:‬‬

‫‪ -1‬خ����واردن له‌س����ه‌رخۆو دوای جوینی‬ ‫ته‌واو‪ ،‬باشتریش وه‌هایه‌ له‌ڕۆژێكدا پێنج‬ ‫ژه‌م خۆراكی سووك بخورێت له‌بری سێ‬ ‫ژه‌می قورس‪.‬‬ ‫‪ -2‬نه‌چوون����ه‌ ناو پێخه‌ف راس����ته‌وخۆ‬ ‫دوای خواردن‪ ،‬به‌ڵكو پێویسته‌ النیكه‌م‬ ‫دوو كاتژمێر پێ����ش چوونه‌ ناو پێخه‌ف‬ ‫له‌س����ه‌ر خواردن‪ ،‬چونكه‌ باری ئاسۆیی‬ ‫نان بخورێت‪.‬‬ ‫‪ -3‬خ����ۆالدان له‌خۆراكی زۆر گه‌رم‌و زۆر نوستن واده‌كات ترش����ه‌ڵۆك له‌گه‌ده‌وه‌‬ ‫سارد‌و خۆراكی پڕ له‌به‌هارات‌و چه‌وری‌و بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ سورێنچك‪ ،‬باشتریش وایه‌‬ ‫دوای خواردن پیاس����ه‌ بكرێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫خۆراكی سووركراوه‌‪.‬‬ ‫‪ -4‬خواردنه‌وه‌ی ئاو دوای هه‌موو ژه‌مێك‪ ،‬ئه‌و پیاس����ه‌یه‌ ترش����ه‌ڵۆكه‌كه‌ له‌گه‌ده‌دا‬ ‫چونكه‌ ئ����او س����ورێنچك پاكده‌كاته‌وه‌ ده‌هێڵێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ترش����ه‌ڵۆك‌و ناهێڵێ����ت ترش����ه‌ڵۆك ‪ -6‬له‌كات����ی نوس����تندا باش����تره‌ چه‌ند‬ ‫په‌نجه‌یه‌ك پشتییه‌كه‌ به‌رزتر بكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ده‌دا چڕبێته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -5‬دانیشتن له‌دوای خواردن‌و رانه‌كشان یان ژماره‌یه‌ك پش����تی‌ دابنرێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌سه‌ر قه‌نه‌فه‌ راسته‌وخۆ دوای هه‌ستان به‌و جۆره‌ خواردنه‌ك����ه‌ به‌ره‌و خواره‌وه‌‬

‫جوینی بنێشت‬ ‫باشترین رێگه‌ی ‌ه بۆ‬ ‫خۆپاراستن له‌دڵه‌كزه‬

‫نه‌شته‌ر‬ ‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫بۆچی تەندروستیی‬ ‫مانیگرت؟‬

‫پاڵی پێوه‌ ده‌نرێت‌و ئه‌گه‌ری گه‌ڕانه‌وه‌ی‬ ‫بۆ ناو سورێنچك كه‌متر ده‌بێت‪.‬‬ ‫‪ -7‬نابێت فش����ار له‌سه‌ر گه‌ده‌ دروست‬ ‫بكرێ����ت‪ ،‬به‌تایبه‌تی����ش دوای خواردنی‬ ‫ق����ورس‪ ،‬چونكه‌ هه‌ر ش����تێك له‌كاتی‬ ‫تێریدا فش����ار بخاته‌س����ه‌ر گه‌ده‌ت بۆی‬ ‫هه‌یه‌ پاڵ به‌ترشه‌ڵۆكی گه‌ده‌وه‌ بنێته‌وه‌‬ ‫به‌ره‌و س����ورێنچك‪ ،‬بۆیه‌ دوای خواردنی‬ ‫قورس پێویس����ته‌ جلی ته‌س����ك له‌به‌ر‬ ‫نه‌كه‌یت‌و وه‌رزش نه‌كه‌یت‌و شتی‌ قورس‬ ‫هه‌ڵنه‌گریت‪ ،‬ئه‌وان����ه‌ ده‌بێت النیكه‌م ‪2‬‬ ‫یان ‪ 3‬كاتژمێ����ر دوای ژه‌مه‌خواردنه‌كه‌‬ ‫ئه‌نجام بده‌یت‪.‬‬ ‫‪ -8‬جوینی بنێش����ت باش����ترین رێگه‌یه‌‬ ‫بۆ خۆپاراس����تن له‌دڵه‌كزه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و‬ ‫بنێشته‌ دیوی ناوه‌وه‌ی سورێنچك سواغ‬ ‫ده‌دات به‌لیك‌و به‌وه‌ش له‌ترش����ه‌ڵۆكی‬ ‫گه‌ده‌یی ده‌یپارێزێت‪ ،‬به‌اڵم باش����تر وایه‌‬ ‫له‌وه‌ش����دا زیاده‌ڕه‌وی نه‌كرێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ه����ه‌ر بنێش����ت ده‌بێته‌ه����ۆی باكردن‌و‬ ‫ره‌وان����ی‪ ،‬به‌تایبه‌تیش ئه‌و بنێش����ته‌ی‌‬ ‫به‌به‌رامه‌ی نه‌عنا دروست ده‌كرێت‪.‬‬ ‫‪ -9‬وازهێن����ان له‌جگه‌ره‌كێش����ان ك����ه‌‬ ‫ده‌رهاویش����تنی‌ لیك په‌كده‌خات‌و گه‌ده‌‬ ‫هانده‌دات بۆ ده‌رهاویشتنی‌ ترشه‌ڵۆك‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ك ئه‌و ماس����ولكه‌یه‌ خاوده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ له‌نێوان گه‌ده‌و سورێنچكدایه‌‪.‬‬ ‫‪ -10‬خۆرزگاركردن له‌فش����اره‌ ده‌روونی‌و‬ ‫ده‌ماریی����ه‌كان‌و خۆپاراس����تن له‌گرژی‬ ‫به‌پێی توانا‪.‬‬

‫ئه‌و ئافره‌تانه‌ی كه‌مه‌ریان‬ ‫هه‌یه‌ زیاتر توشی نه‌زۆكی ده‌بن‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی تازه‌ی به‌ریتانی‬ ‫هۆشداریداوه‌ كه‌ ئه‌و ئافره‌تانه‌ی‬ ‫به‌ده‌ست گه‌وره‌یی كه‌مه‌ر (ناوقه‌د)‬ ‫ه‌وه‌ ده‌ناڵێنن زیاتر تووشی مه‌ترسیی‬ ‫نه‌زۆكی‌و شێرپه‌نجه‌ له‌وانه‌ش‬ ‫شێرپه‌نجه‌ی مه‌مك ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬

‫به‌یانیان زوو‬ ‫له‌خه‌و هه‌ست ‌ه‬ ‫بۆئه‌وه‌ ‌ی له‌ش‬ ‫ساخ بیت‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی تازه‌ی زانستی ك ‌ه‬ ‫توێژه‌رانی به‌ریتانی ئه‌نجامیانداو‌ه‬ ‫ده‌ریخستوو‌ه كه‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‬ ‫له‌به‌ره‌به‌یاندا زوو له‌خه‌و هه‌ڵده‌ستن‪،‬‬ ‫زیاتر ده‌بن ب ‌ه خاوه‌ن ته‌ندروستییه‌كی‬ ‫چاالك‌و جه‌سته‌یه‌كی شۆخ به‌به‌راورد‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌ی دره‌نگ له‌خه‌و‬ ‫هه‌ڵده‌ستن‪.‬‬ ‫توێ���ژه‌ران له‌زانك���ۆی (روهامبت���ۆن)‬ ‫ی به‌ریتان���ی دووپاتیان ك���رده‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫هه‌ستان له‌خه‌و له‌كاتژمێره‌ یه‌كه‌مه‌كانی‬ ‫به‌یانیاندا ته‌ندروس���تی‌و ئاسوده‌ییه‌كی‬ ‫زۆر به‌ مرۆڤ ده‌به‌خشێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ بوون‬ ‫ب ‌ه خاوه‌ن جه‌سته‌یه‌كی شۆخ‌و بریقه‌دار‬ ‫ب ‌ه درێژایی رۆژگار‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی وت���ه‌ی توێ���ژه‌ران ئه‌وان���ه‌ی‬ ‫له‌به‌ره‌به‌یانییه‌ك���ی زوودا له‌خ���ه‌و‬ ‫هه‌ڵده‌ستن‌و ژه‌مێكی خواردنی به‌یانیان‬ ‫ده‌خۆن‪ ،‬ئه‌وا زیاتر ته‌ندروس���تییه‌كی‬ ‫چاالك‌و تازه‌‌و جه‌س���ته‌یه‌كی نموونه‌یی‬ ‫به‌ده‌ست دێنن‪.‬‬

‫ده‌زگای (نۆفلی���د هێل���س) له‌ڕێكخراوی‬ ‫كاروباری ته‌ندروستی ئاماژه‌ی به‌وه‌داو‌ه‬ ‫كه‌ ده‌رئه‌نجامه‌كانی ئ���ه‌م لێكۆڵینه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫پاش ئه‌و ش���یكردنه‌وه‌ی ‌ه هات كه‌ له‌سه‌ر‬ ‫زانیاریه‌كانی ته‌ندروستی ‪ 54‬هه‌زار كه‌س‬ ‫ئه‌نجامدراوه‌‌و به‌پێ���ی لێكۆڵینه‌وه‌كه‌ش‬ ‫‪%57‬ی ئ���ه‌و ئافره‌تان���ه‌ی پ���اش‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندنی حاڵه‌تی ته‌ندروستییان‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی پێ���وه‌ری ناوچ���ه‌ی كه‌مه‌ریان‬ ‫گه‌وره‌ بووه‌‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌كی زۆر تووشی‬ ‫نه‌خۆش���ی‌و كێش���ه‌كانی ته‌ندروس���تی‬ ‫بوونه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌وان���ه‌ش نه‌زۆك���ی‌و‬ ‫شێرپه‌نجه‌ی مه‌مك‌و منداڵدان‌و هێلكه‌دان‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ تووشبوونیان به‌ نه‌خۆشی جۆری‬ ‫دووه‌می شه‌كره‌‪.‬‬ ‫توێ���ژه‌ران ده‌ڵێ���ن "زیادبوون���ی كێش‬ ‫له‌ناوچه‌ی كه‌مه‌ر ده‌كرێت به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫گه‌ور‌ه مه‌ترسی تووشبوون به‌ شێرپه‌نجه‌ی‬ ‫مه‌مك‌و نه‌خۆشیه‌كانی دڵ‌و جگه‌رو جۆری‬ ‫دووه‌می شه‌كر‌ه به‌رز بكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا مه‌ترس���یه‌كه‌ له‌الی���ه‌ن ئ���ه‌و‬ ‫ئافره‌تانه‌ی ئاره‌زووی منداڵبوونیان هه‌ی ‌ه‬ ‫دوو ئه‌وه‌ند‌ه ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬كاتێك تووش���ی‬

‫‪%50‬ی ‪%60‬ی ئه‌و‬ ‫ئافره‌تانه‌ی تووشی‬ ‫كیسی هێلكه‌دان‬ ‫ده‌بن‪ ،‬ئه‌و ئافره‌تانه‌ن‬ ‫كه‌ تووشی قه‌ڵه‌وی‬ ‫هاتوون‬

‫كه‌ڵه‌كه‌بوونی چ���ه‌وری ده‌بن له‌ناوچه‌ی‬ ‫كه‌مه‌ردا‪ ،‬چونكه‌ كاریگه‌رییه‌كی س���لبی‬ ‫ده‌خات ‌ه سه‌ر به‌پیتی ئافره‌ت‪.‬‬

‫كه‌ تووش���ی قه‌ڵه‌وی هاتوون له‌ناوچه‌ی‬ ‫توێژه‌ران دووپاتیانك���رده‌و‌ه كه‌ له‌نێوان سكدا‌و جه‌ختیشیان كردۆته‌و‌ه ك ‌ه ‪‌ %50‬ی‬ ‫‪‌%50‬و ‪ %60‬ئ���ه‌و ئافره‌تان���ه‌ی تووش���ی به‌ش���داربوانی لێكۆڵینه‌وه‌ك��� ‌ه له‌ته‌مه‌نی‬ ‫كیس���ی هێلكه‌دان ده‌بن‪ ،‬ئه‌و ئافره‌تانه‌ن نێوان ‪ 26‬تا ‪ 46‬ساڵیدان‪.‬‬

‫پێش خه‌وتن كتێب‬ ‫بۆ منداڵه‌كه‌ت بخوێنه‌وه‌‬ ‫پسپۆڕانی‌ پزیشكی‌ ده‌ڵێن‬ ‫ی‬ ‫كه‌ دروستبوونی‌ په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی مندااڵن‪،‬‬ ‫ی كتێب ال ‌‬ ‫خوێندنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی به‌هێزبوونی‌ توانا‬ ‫ده‌بێته‌ هۆ ‌‬ ‫هزرییه‌كانی‌ منداڵ‪.‬‬ ‫ی (یاهۆ)‪،‬‬ ‫ی هه‌واڵێكی‌ سایت ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫پسپۆڕانی‌ پزیشكی‌ رایده‌گه‌یه‌نن‬ ‫كه‌ ئه‌گه‌ر دایكان‌و باوكان پێش‬ ‫ی منداڵه‌كه‌یان‪ ،‬له‌الی‬ ‫خه‌وتن ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫دابنیشن‌و به‌ئارامی‌ كتێب ‌‬ ‫بخوێننه‌و‌ه یان ئه‌گه‌ر منداڵه‌ك ‌ه‬ ‫له‌ته‌مه‌نێكدا بوو ك ‌ه خۆی‌ بتوانێت‬ ‫كتێب بخوێنێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا به‌و كار‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫رادێت‌و به‌وه‌ش سود ‌‬ ‫پێده‌گات‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫ی‬ ‫به‌وت��� ‌هی‌ پزیش���كان‪ ،‬س���وده‌كان ‌‬ ‫ی كتێ���ب پێش خه‌وتن‬ ‫خوێندن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه ئه‌و بابه‌ته‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ده‌بێته‌هۆ ‌‬ ‫خوێندویانه‌ته‌و‌ه ب���ۆ ماوه‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫ی مندااڵن���دا بمێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌بی���ره‌وه‌ر ‌‬ ‫رونیش���كراوه‌ته‌و‌ه ك���ه‌ من���دااڵن‬ ‫ی‬ ‫به‌خوێندنه‌وه‌ی‌ كتێب كه‌سایه‌تییه‌ك ‌‬ ‫ئارامتریان ده‌بێت‌و باشتر ده‌خه‌ون‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی پزیش���ك ‌‬ ‫ه���ه‌ر بۆیه‌ پس���پۆڕان ‌‬ ‫به‌پێوستی‌ ده‌زانن كه‌ دایكان‌و باوكان‬ ‫شه‌وان ‌ه النیكه‌م ماوه‌ی‌ نیو كاتژمێر‬ ‫كتێب بۆ منداڵه‌كانی���ان بخوێننه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ت���ا په‌یوه‌ندی‌‌و خۆشه‌وس���تییه‌ك ‌‬ ‫پته‌ویان بۆ كتێ���ب خوێندنه‌و‌ه له‌ال‬ ‫ ‬ ‫دروست بێت‪.‬‬

‫مانگرت���ن‌و ناڕەزایەتیەکان���ی پزیش���کانی‬ ‫گەنج‌و کارمەندانی تەندروستیی رووداوێکی‬ ‫دەوڵەمەندە بە کۆمەڵێ���ک وانەی گرنگ‪.‬‬ ‫هۆکارەکانی ئەو مانگرت���ن‌و ناڕەزایەتیانە‬ ‫ش���ایانی هەڵکۆڵی���ن‌و لێکۆڵینەوەیەک���ی‬ ‫وردن‪ .‬دەش���ێت ئەو هۆکارانە بۆ سەر دوو‬ ‫گروپ���ی دیاریکراو پۆلێ���ن بکەین‪ .‬گروپی‬ ‫یەکەم پەیوەندی بەو پێدراوە سیاس���ی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتیان���ەوە هەیە ک���ە له‌کۆمەڵگای‬ ‫کوردی���دا دەگوزەرێن‌و ئ���ەوەی دووەمیان‬ ‫راستەوخۆ سەر بە سیستمی تەندروستیی‬ ‫خ���ۆی‌و سیاس���یەتی تەندروس���تین لەم‬ ‫هەرێمەدا‪.‬‬ ‫بە دیوێکی���دا‪ ،‬ئەو چاالکییانە بەش���ێکن‬ ‫له‌ناڕەزایەت���ی‌و بێتاقەتیەک���ی فراوانتری‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی کە پێش ‪١٧‬ی ش���وباتەوە‬ ‫دەس���تپێدەکەن‌و ل���ەو رۆژەدا دەگەن���ە‬ ‫لوتک���ەو هێش���تا بەردەوامیی���ان هەیە‪.‬‬ ‫هەڵەیەکی کوش���ندەیە ئەگ���ەر مانگرتن‌و‬ ‫ناڕەزایەتیەکان���ی پزیش���کان‌و کارمەندانی‬ ‫تەندروس���تی لەزنجی���رە رووداو‌و هۆکارە‬ ‫قوڵەکانی ببچڕین‪ .‬هەموو ئەو ناڕەزایەتیانە‬ ‫رەنگدانەوەی هەمان نەخۆش���یی‌و دەردن‬ ‫کە نایەکس���انی‌و نادادپەروەری‌و نەبوونی‬ ‫هەلی یەکسانە لەبەردەم هاونیشتیمانیاندا‬ ‫بۆ گەش���ەکردنی کۆمەاڵیەتیی‌و ئابوریی‌و‬ ‫سیاس���یی‪ .‬دواب���ەدوای ‪١٧‬ی ش���وبات‪،‬‬ ‫لوتک���ەی خودی دەس���ەاڵتی سیاس���ی‪،‬‬ ‫سیستمی تەندروستیی وەکو گەندەڵترین‌و‬ ‫ناکاریگەرترین س���ێکتەری خزمەتگوزاری‬ ‫ناساند‪ .‬هەرچەندە پێناسەکە دروستبوو‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەو دەرمانەی بۆ چارەسەر بەکارهێنرا‬ ‫له‌دەردەکە کوشندەتربوو‪ .‬گۆڕانکاریەکان‬ ‫له‌س���نووری گۆڕینی چەن���د دەموچاوێک‬ ‫تێپ���ەڕ نەبوون‌و ه���ۆکارە بنەڕەتیەکانیان‬ ‫وەکو خۆیان هێش���تەوە‪ .‬ئ���ەو هەنگاوانە‬ ‫کە هاوکات بوون لەگەڵ دەستبەکاربوونی‬ ‫وەزیرێکی تازە‪ ،‬کەش���ێکی س���یخناخ بە‬ ‫گۆڕانکاریی دروس���تکرد‌و وای له‌پزیشک‌و‬ ‫کارمەن���دان کرد کە هەس���ت بە هەبوونی‬ ‫هەلێک���ی زێڕین بکەن بۆ ئەوەی ش���تێک‬ ‫له‌سیس���تمەکە بگۆڕن‌و ماف���ە لەیادکراو‌و‬ ‫پشتگوێخراوەکانیان بەدەستبهێنن‪.‬‬ ‫ئەگ���ەر فاکت���ەر‌و رەهەن���دە سیاس���ی‌و‬ ‫ئابووریی‌و کۆمەاڵیەتیەکانی دەوروپش���تی‬ ‫سیس���تمی تەندروس���تیی گرنگب���ن ب���ۆ‬ ‫سیستمەکە‪ ،‬ئەوا ئەو بڕیار‌و چاالکییانەی‬ ‫له‌ناو سیستمەکەدا دەدرێن کاریگەرییەکی‬ ‫گەورەتر‌و دەرئەنجامی سەختتریان هەیە‪.‬‬ ‫دواجار هەردوو ئ���ەو فاکتەرە (دەرەکی‌و‬ ‫ناوەکییانە) بە یەک���ەوە گرێدراون‌و وەکو‬ ‫کۆیەکی هەماهەن���گ کارەدەکەن‪ .‬ئەوەیە‬ ‫کە وا له‌س���ێکتەری تەندروس���تیی دەکات‬ ‫کە سیستمێکی ئاڵۆزی خۆگۆنجێنەر بێت‬ ‫(‪،)Complex Adaptive System‬‬ ‫چونکە سیس���تمەکە ئالودەی بەاڵنس���ە‪،‬‬ ‫گۆڕانکارییەک���ی گچک���ە‪ ،‬گۆڕان���کاری‬ ‫گەورەت���ری ناڕاس���تەوخۆ دروس���تدەکات‬ ‫ب���ۆ گەڕاندن���ەوەی بەاڵنس���ەکە‪ .‬ئەگ���ەر‬ ‫ش���ەپازڵەیەک له‌ش���وێنێکی سیستمەکە‬ ‫بدەیت‪ ،‬دەشێت هەزار شەپازڵەت له‌شوێنێ‬ ‫پێش���بینینەکراو‌و لەن���اکاوت ئاراس���تە‬ ‫بکرێ‪ .‬بڕیاری داخس���تنی ‪ ٤٠٠٠‬نورینگەی‬ ‫کارمەندان���ی تەندروس���تی نموونەیەک���ە‬ ‫لەوەی کە چۆن تاک���ە بڕیارێکی بەپەله‌و‬ ‫پالنبۆدانەنراو‌و شەڕانیی‪ ،‬کۆمەڵێک کێشەت‬ ‫بۆ دروس���تدەکات کە فراوانترن له‌سنوری‬ ‫کاریگ���ەری بڕیارەکە خۆی‪ .‬ئ���ەو بڕیارە‪،‬‬ ‫کارمەندان���ی ت���وڕە کرد‌و س���ەندیکا تازە‬ ‫هەڵبژێردراوەکەیان وەکو هەلی سەلماندنی‬ ‫شەرعیەتی خۆی ناساندی‌و کاری فراوانی‬ ‫لەس���ەر ک���رد‌و هەڕەش���ەی مانگرتنی بۆ‬ ‫کرد‪ .‬یەکێک له‌داواکارییەکان هاوتاکردنی‬ ‫دەرماڵەی کارمەندان‌و پزیش���کان بوو کە‬ ‫بەشێک له‌پزیش���کانی قەڵسکرد‌و یەکێک‬ ‫بوو له‌هۆکارەکانی مانگرتنی پزیشکانیش‪.‬‬ ‫هەرچەندە ئ���ەوە تەنها هۆکاری مانگرتنی‬ ‫پزیشکان نییە‌و کۆمەڵێک داواکاریی‌و مافی‬ ‫گرنگی پزیش���کان‌و کارمەندانیش هەن کە‬ ‫دەبێت جێبەجێبکرێن‪ ،‬بەاڵم کەس ناتوانێت‬ ‫نکۆڵی لەوە بکات کە مانگرتنی پزیشکان‬ ‫پەیوەندیی ب���ە مانگرتن���ی کارمەندانەوە‬ ‫هەیە‪ .‬ئەم نموونەی���ە‪ ،‬بەڵگەیەکە لەوەی‬ ‫کە دەس���تکاریکردنی شوێنێکی سیستمی‬ ‫تەندروس���تی‪ ،‬ئەگەر زانستیی‌و لەسەرخۆ‌و‬ ‫پالنبۆداڕێژراو نەبێت‪ ،‬سەرئێشەی گەورەتر‬ ‫له‌شوێنێکی تری سیستمەکە دروستدەکات‪.‬‬ ‫سیستمی تەندروس���تی دابڕاو نییە لەوەی‬ ‫کە له‌ت���ەواوی کۆمەڵ���گادا دەگوزەرێت‪.‬‬ ‫نادادپ���ەروەری‌و نایەکس���انی کۆمەاڵیەتی‬ ‫له‌ت���ەواوی کۆمەڵ���گادا دەگوازرێتەوە ناو‬ ‫سیس���تمی تەندروس���تی‪ .‬بڕیار‌و هەنگاوی‬ ‫نادروس���ت‌و پەلەلێکراو‌و پالنبۆدانەنراوی‬ ‫ناو سیس���تمی تەندروس���تیش کاریگەری‬ ‫ئەو دەردانەی کە له‌دەرەوەی سیستمەکە‬ ‫دەگوزەرێن گەورەتر‌و سەد هێندەتر دەکات‪.‬‬ ‫بۆیە بەرپرسانی تەندروس���تیی پێویستە‬ ‫وریایانەت���ر مامەڵە لەگەڵ سیس���تمێکی‬ ‫ئاڵۆزی وەکو تەندروستییی بکەن‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwenden.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )335‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/17‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ په‌روه‌رده‌ی‌ سلێمانی‌‪ ،‬له‌باره‌ی‌ هۆكاری‌ هه‌ڵه‌ی‌ ئه‌نجامه‌كان‌‪:‬‬

‫گله‌یی‌ زۆرمان له‌ئه‌زموون ‌ه گشتییه‌كانه‌‌و‬ ‫بڕیاره‌كان ‌ی ناجێگر‌و دره‌نگ وه‌ختن‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫ی‬ ‫سه‌باره‌ت به‌هه‌ڵه‌‌و كه‌موكوڕییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌9‬‬ ‫ئه‌نجامی‌ تاقیكردنه‌وه‌ی‌ قۆناغ ‌‬ ‫ی‬ ‫بنه‌ڕه‌تی‌‌و ئه‌و هه‌ڵه‌‌و كه‌موكوڕیانه‌ ‌‬ ‫له‌م پرۆسه‌یه‌دابوون‪ ،‬ئاوێنه‌ ئه‌م‬ ‫ی گشتی‬ ‫دیداره‌ی‌ له‌گه‌ڵ به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی م‪.‬جه‌بار حه‌م ‌ه‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ سلێمان ‌‬ ‫ئه‌حمه‌د سازكردوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌گه‌رچ���ی‌ پش���كنین ‌‬ ‫ی ‪9‬ی‌ بنه‌ڕه‌تی‌ به‌ئامێر‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ك���راوه‌‌و ب���ۆ پش���كنین پ���ه‌روه‌رده‌ ‌‬ ‫ی خۆیان هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫پارێزگاكان كۆنترۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌چی‌ ئه‌مس���اڵ راگه‌یاندنی‌ ئه‌نجام ‌‬ ‫ی تاقیكردنه‌وه‌كان وه‌كو سااڵنیتر‬ ‫كۆتای ‌‬ ‫دواكه‌وت‪ ،‬بۆچی‌؟‬ ‫م‪ .‬جه‌ب���ار‪ :‬پێموانییه‌ دواكه‌وتبێت‪،‬‬ ‫راس���ته‌ به‌ئامێر ك���راوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ‪37‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌زار‌و قس���ور خوێندكار به‌ش���داری ‌‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌ی���ان ئه‌نجامداوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ژماره‌یه‌كی‌ یه‌كج���ار زۆره‌‌و هه‌ر وا پێ‬ ‫راگه‌شتین ئه‌نجام رابگه‌یه‌نین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باس له‌وه‌ ده‌كرێت سلبیات‌و‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵه‌‌و ش���پرزه‌یی‌ س���یمای‌ سه‌ره‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌9‬‬ ‫ی نیش���تمان ‌‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كان��� ‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تی‌ ئه‌مساڵ بووه‌‪ ،‬بۆچی‌؟‬ ‫م‪ .‬جه‌بار‪ :‬بێگومان سه‌لبیات هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌و‌هی‌ یه‌ك���ه‌م ئه‌زمونێكی‌ نوێ‬ ‫ی‬ ‫ی ئامێره‌كان ‌‬ ‫ب���ووه‌‪ .‬دووه‌م له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫پشكنین دره‌نگ گه‌شتوون به‌ده‌ستمان‪،‬‬ ‫ی س���اڵه‌و‌ه ئامێرمان‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌سه‌ره‌تا ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ده‌س���ت بگه‌ش���تایه‌ له‌گه‌ڵ كاغه‌ز ‌‬ ‫سۆما‌و مامۆس���تا‌و خوێندكارانمان لێ‬ ‫ئاگاداربكردای���ه‌ واده‌رنه‌ده‌چ���وو‪ .‬ئه‌و‬ ‫كارمه‌ندان ‌هی‌ بران بۆ خول بینین له‌سه‌ر‬ ‫ئامێره‌كان ماوه‌كه‌یان زۆر كه‌م بووه‌‌و‬ ‫پێویستیان به‌كاتی‌ زیاتر بووه‌‪ ،‬ده‌بوای ‌ه‬ ‫هاوینی‌ رابردوو ئه‌و كارمه‌ندان ‌ه بخرانای ‌ه‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫خوله‌وه‌‌و مامۆس���تایان له‌شێواز ‌‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌یه‌ ئاگاداربكرانایه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم چاره‌ن���وس‌و ئه‌نجام ‌ه‬ ‫ی خوێندكار ئه‌م پاس���اوان ‌ه‬ ‫خراپه‌كان��� ‌‬ ‫نازانێت‌و قس���ه‌یه‌ك هه‌یه‌ كه‌ هه‌میش ‌ه‬ ‫خوێن���دكار باجی‌ ئ���ه‌م كه‌موكوڕییان ‌ه‬ ‫ده‌دات‪..‬‬ ‫ی‬ ‫م‪ .‬جه‌ب���ار‪ :‬ئێم ‌ه هه‌میش��� ‌ه گله‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫زۆرم���ان له‌ئه‌زموون��� ‌ه گش���تییه‌كان ‌‬ ‫ی پ���ه‌روه‌رد‌ه هه‌ب���وو‌ه ك��� ‌ه‬ ‫وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫بڕیاره‌كان���ی‌ له‌كاتی‌ خۆی���دا نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫یاخود ئه‌و بڕیارانه‌ش كه‌ ده‌یدات خێرا‬

‫ ‬ ‫خوێندکارێک له‌کاتی تاقیکردنه‌وه‌دا‬

‫ئێم ‌ه له‌پێداچونه‌و‌ه‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بین‌و‬ ‫تا دوا خوێندكار‬ ‫ك ‌ه پێویست بكات‬ ‫ی‬ ‫ته‌ماشای‌ نمره‌كان ‌‬ ‫بكرێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌یكه‌ین‬ ‫خێرا گۆڕانی‌ به‌س���ه‌ردا دێت‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫به‌رده‌وام ئه‌و گله‌ییه‌مان هه‌یه‌‌و گله‌ییمان‬ ‫ی‬ ‫له‌و‌ه هه‌یه‌ ده‌بوای ‌ه ئه‌و ئامێرانه‌ له‌كات ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆیدا بگه‌ش���تنایه‌‌و ده‌ب���وو له‌وه‌رز ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كه‌م‌و دووه‌م���دا خوێندكار به‌كاغه‌ز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بكردایه‌‌و دوا ‌‬ ‫س���ۆما تاقیكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌زمون ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش تاقیكردنه‌وه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫بكرایه‌ ئه‌وجا تاقیكردنه‌وه‌ فه‌رمییه‌ك ‌ه‬ ‫بكرایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ب���ه‌اڵم بۆ هه‌ڵ���ه‌كان زیاتر‬ ‫ی رویانداوه‌؟‬ ‫له‌سلێمان ‌‬ ‫م‪ .‬جه‌ب���ار‪ :‬نایش���ارینه‌و‌ه هه‌ڵه‌مان‬

‫ی‬ ‫ی راگه‌یاندن��� ‌‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ل���ه‌دووه‌م رۆژ ‌‬ ‫ئه‌نجامه‌كانه‌و‌ه ئه‌وه‌مان بۆ ئاشكرا بووه‌‪.‬‬ ‫هه‌موو كه‌س ناتوانێت له‌كۆنترۆڵ ئیش‬ ‫بكات‪ ،‬من پێش���تر ‪ 16‬ساڵ له‌كۆنترۆڵ‬ ‫كارمكردووه‌‪ ،‬به‌اڵم هی���چ له‌و ئامێران ‌ه‬ ‫ی پێده‌كرێت‌و ئه‌وان‬ ‫نازانم كه‌ پشكنین ‌‬ ‫ی‬ ‫ب ‌ه ‪ 6‬كه‌س پش���كنینی‌ تاقیكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫‪ 37‬هه‌زار‌و قسور قوتابی‌‌و خوێندكاریان‬ ‫كردووه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬هه‌ندێ���ك پ���ه‌روه‌رد‌ه‬ ‫ی‬ ‫رایانگه‌یاندوو‌ه كه‌ هه‌ڵ ‌هی‌ مه‌س���یری ‌‬ ‫ی خوێندكاران���دا هه‌ی���ه‌‌و‬ ‫له‌ئه‌نجام��� ‌‬ ‫ئه‌گه‌ری‌ زۆر هه‌ی ‌ه ئه‌مس���اڵ خوێندكار‬ ‫به‌و هۆیه‌وه‌ بكه‌وێت‌و بگه‌ڕێته‌و‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌م ‌ه رویدا چی‌؟‬ ‫م‪ .‬جه‌ب���ار‪ :‬دڵنیاتان ده‌كه‌ینه‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫ئێمه‌ له‌پێداچون���ه‌و‌ه به‌رده‌وام ده‌بین‌و‬ ‫ت���ا دوا خوێندكار كه‌ پێویس���ت بكات‬ ‫ی بكرێته‌و‌ه ئه‌یكه‌ین‌و‬ ‫ی نمره‌كان ‌‬ ‫ته‌ماشا ‌‬ ‫ناهێڵین مافیان بفه‌وتێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌مس���اڵ ئه‌نجامه‌كانت���ان‬ ‫له‌ڕێگای‌ ئاسیاس���ێڵ‌و عێراق كۆم‪-‬ـه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یان���د به‌رانبه‌ر ب ‌ه ه���ه‌زار دینار ‌‬ ‫ی زۆرتان لێگی���راو‌ه‬ ‫چ���اپ‪ ،‬ره‌خن���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌وانه‌ش‪ :‬ئ���ه‌م پاره‌ی ‌ه زۆره‌‪ ،‬ئه‌نجام ‌‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌تان ك���ردووه‌ به‌بازرگانی‌‪،‬‬ ‫خۆتان پار‌ه وه‌رگرتنتان قه‌ده‌غه‌كردوو‌ه‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌ب��� ‌هر‌و مامۆس���تایان بۆ كارت‬ ‫ی خۆتان پاره‌ وه‌رده‌گرن‌و‬ ‫دانه‌وه‌‪ ،‬كه‌چ ‌‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌ م‪.‬جه‌بار حه‌مه‌ ئه‌حمه‌د‬

‫‪...‬هتد؟‬ ‫م‪ .‬جه‌بار‪ :‬ئ���ه‌و‌ه یه‌كه‌مجار‌و یه‌كه‌م‬ ‫ی بكه‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫س���اڵ ‌ه ئه‌و ئه‌زموون ‌ه تاق ‌‬ ‫ی گله‌ییه‌كانمان بیسته‌و‌ه‬ ‫له‌پاش ئه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌گه‌ڵی���ان دانیش���تین‌و نرخه‌كه‌یمان‬ ‫ه���ه‌رزان كرد له‌ه���ه‌زار دین���اره‌وه‌ بۆ‬ ‫ی خۆی‌‌و‬ ‫‪ 400‬دینار‪ .‬هه‌رك���ه‌س به‌چاو ‌‬ ‫له‌تێڕوانین���ی‌ خۆیه‌وه‌ ئ���ه‌م هه‌نگاو‌ه‬ ‫ده‌خوێنێته‌وه‌‪ .‬س���ااڵنی‌ راب���ردوو ك ‌ه‬ ‫ی زۆر‬ ‫ئه‌نجام ده‌درایه‌وه‌ هه‌را‌و قه‌ره‌باڵغ ‌‬ ‫له‌ناو په‌روه‌رده‌ دروست ده‌بوو سه‌ریان‬ ‫له‌كارمه‌نده‌كان ده‌شێواند‌و زۆر كه‌س بۆ‬ ‫ی نه‌ش���یاو ده‌هاتنه‌ ناو په‌روه‌رده‌‌و‬ ‫كار ‌‬ ‫ی‬ ‫هیچ ئیش���ێكیان به‌نمره‌ نه‌بوو‪ ،‬كه‌چ ‌‬ ‫ده‌هاتن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مساڵ ئه‌و كێشه‌یه‌مان‬ ‫نه‌بوو ئه‌و قه‌ره‌باڵغییه‌مان كه‌مكرده‌و‌ه‬ ‫ی هه‌موكه‌س‬ ‫له‌ڕێگای‌ مۆبایله‌و‌ه ك ‌ه ال ‌‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬زیات���ر گومانه‌ك��� ‌ه له‌وه‌و‌ه‬ ‫دروس���ت بووه‌ ك���ه‌ له‌كاتێك���دا ئێو‌ه‬ ‫گرێبه‌ستتان له‌گه‌ڵ كۆمپانیای‌ مۆبایل‬ ‫هه‌بووه‌‪ ،‬وێبس���ایته‌كه‌تان وه‌س���تاوه‌‌و‬ ‫هه‌ندێ���ك باس���یان له‌وه‌ك���ردوه‌ ئه‌م ‌ه‬ ‫ی قوتابیان‬ ‫به‌ئه‌نقه‌س���ت ‌ه ب���ۆ ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ناچاربن ك ‌ه پاره‌ بده‌ن به‌وه‌رگرتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌نجام؟‬ ‫م‪ .‬جه‌بار‪ :‬گله‌ییمان هه‌ی ‌ه له‌سایته‌كه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫گومانیش���یمان هه‌ی���ه‌‪ ،‬بۆی��� ‌ه الیه‌ن ‌‬ ‫په‌یوه‌ندیدارم���ان ئاگاداركردوه‌ته‌وه‌ ك ‌ه‬

‫ئێمه‌ سایته‌كه‌مان‬ ‫زۆر به‌هێزكردوو‌ه‬ ‫ی‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ته‌حه‌ممولی‌ ئه‌و‬ ‫لۆد‌ه زۆر‌ه بكات‬ ‫كه‌ له‌سه‌ریه‌تی‬ ‫ئێمه‌ لێره‌دا ئاش���كرای‌ ناكه‌ین‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ی ئێم ‌ه بوه‌ستێت‬ ‫جارێكیتر ئه‌و سایت ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نمره‌كان ‌‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌كاتی‌ ئاشكراكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یاس���ای ‌‬ ‫ی ‪ 12‬ئ���ه‌وه‌ ئێم ‌ه داوا ‌‬ ‫پۆل ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌و الیه‌نانه‌ تۆم���ار ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫جگ���ه‌ له‌وه‌ش ئێم ‌ه س���ایته‌كه‌مان زۆر‬ ‫ی‬ ‫به‌هێزكردووه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ته‌حه‌ممول ‌‬ ‫ئه‌و لۆد‌ه زۆر‌ه بكات ك ‌ه له‌س���ه‌ریه‌تی‌‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ له‌نیو كاتژمێ���ری‌ یه‌كه‌مدا ‪20‬‬ ‫ی‬ ‫ه���ه‌زار كه‌س چونه‌ته‌ س���ه‌ر س���ایت ‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ سلێمانی‌‪.‬‬

‫"كابین ‌ه گۆڕین بوو‌ه به‌كێشه‌یه‌ك ‌ی گه‌وره‌ی‌ په‌روه‌رده‌"‬

‫خولی‌ داهاتوی‌ په‌رله‌مان په‌روه‌رده‌ی‌ په‌رله‌مان یاسای‌ "ماڵی‌ مامۆستا"‌و كۆمه‌ڵێك یاسایتر پێشنیاز ده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫بڕیارده‌ری‌ لیژنه‌ی‌ په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬جه‌غت ده‌كاته‌وه‌ گۆڕین ‌‬ ‫ی‬ ‫كابینه‌كانی‌ حكومه‌ت یه‌كێكه‌ له‌كێشه‌‬ ‫گه‌وره‌كانی‌ په‌روه‌رده‌ له‌كوردستان‌و‬ ‫ئه‌وه‌ش راده‌گه‌یه‌نێت كه‌ بۆشایی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ یاسایی‌ له‌كه‌رتی‌ په‌روه‌رده‌‌و‬ ‫خوێندنی‌ بااڵدا هه‌یه‌‌و ده‌ڵێت‬ ‫"له‌وه‌رزی‌ داهاتوی‌ په‌رله‌ماندا یاسای‌‬ ‫ماڵی‌ مامۆستا ده‌خه‌ینه‌ به‌رده‌م‬ ‫تاوتوێكردن‌و ده‌نگدان"‪.‬‬

‫د‪.‬سه‌باح به‌رزنجی‬

‫بڕی���ارده‌ری‌ لیژن���ه‌ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌‌و‬ ‫خوێندنی‌ بااڵی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫د‪.‬سه‌باح به‌رزنجی‌‪ ،‬له‌په‌راوێزی‌ كۆڕێكدا‬ ‫له‌باره‌ی‌ ره‌وشی‌ په‌روه‌رده‌‪ ،‬بۆ ئاوێنه‌ی‌‬ ‫رونك���رده‌وه‌ گۆڕین���ی‌ وه‌زی���ره‌كان‌و‬ ‫كابینه‌كان���ی‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م‪،‬‬ ‫ی له‌بواری‌ پ���ه‌روه‌رده‌دا‬ ‫ف���ره‌ دیدگای��� ‌‬ ‫دروستكردوه‌‌و ئێس���تا جگه‌ له‌كێشه‌ی‌‬ ‫گۆڕینی‌ په‌روه‌رده‌ له‌سیس���تمی‌ كۆنه‌وه‌‬ ‫بۆ سیس���تمی‌ نوێ‪ ،‬كێش���ه‌ی‌ گۆڕینی‌‬ ‫وه‌زیره‌كانی���ش زیادیك���ردوه‌ "ئه‌مه‌ش‬ ‫وایك���ردوه‌ پالن���ه‌ په‌روه‌رده‌یی���ه‌كان‬ ‫كورتخای���ه‌ن‌و بچ���ڕ بچڕب���ن"‪ .‬ناوبراو‬ ‫جه‌غتی‌ له‌وه‌ش���كرده‌وه‌ "هه‌قوایه‌ وه‌كو‬ ‫واڵتانی‌ پێشكه‌وتوو الی‌ خۆشمان ده‌زگا‬

‫په‌روه‌رده‌یی���ه‌كان ب���ه‌دوور بخرێنه‌وه‌‬ ‫له‌گۆڕینی‌ سیاس���ه‌ت‌و كه‌س���ه‌كان بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ به‌رنامه‌ په‌یڕه‌وكراوه‌كان بگه‌نه‌‬ ‫ی له‌وه‌ش���كرد‬ ‫ئه‌نجام"‪ .‬به‌رزنجی‌ باس��� ‌‬ ‫له‌كوردس���تاندا جگ���ه‌ له‌یاس���اكانی‌‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كان���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌‌و خوێندنی‌‬ ‫بااڵ هی���چ یاس���ایه‌ك بۆ رێكخس���تن‌و‬ ‫هان���دان‌و گه‌ش���ه‌كردنی‌ خوێندن نییه‌‌و‬ ‫زۆربه‌ی‌ جومگ���ه‌ گرنگه‌كانی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫به‌ رێنمای���ی‌ یان می���زاج‌و ئیجتیهادی‌‬ ‫كه‌سه‌كان ده‌ڕوات‪ ،‬بۆ پڕكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫بۆشاییه‌ یاس���اییه‌ش لیژنه‌ی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫له‌هه‌وڵدایه‌‪ .‬هه‌روه‌ها ئه‌وه‌شی‌ راگه‌یاند‬ ‫له‌خول���ی‌ داهات���وی‌ په‌رله‌ماندا ـ پاش‬ ‫پش���وی‌ هاوین ـ پرۆژه‌ یاس���ای‌ "ماڵی‌‬ ‫مامۆستا" پێشكه‌شی‌ په‌رله‌مان ده‌كرێت‬ ‫كه‌ به‌پێی‌ ئه‌م یاس���ایه‌ له‌س���ه‌نته‌ری‌‬ ‫هه‌م���وو ش���اره‌كاندا خانه‌یه‌ك ته‌رخان‬ ‫ده‌كرێ���ت به‌ن���اوی‌ ماڵی‌ مامۆس���تا‌و‬ ‫سه‌رجه‌م خزمه‌تگوزراییه‌كی‌ تێدا ده‌بێت‬ ‫بۆ مامۆستایان‪ ،‬ئه‌مه‌ش یه‌كێك ده‌بێت‬ ‫له‌هانده‌ره‌كانی‌ پیشه‌ی‌ مامۆستایه‌تی‌‌و‬ ‫وتیش���ی‌ "هه‌روه‌ها یاس���ایتر له‌بواری‌‬ ‫خوێندن‌و فێركردندا به‌ڕێوه‌ن له‌وانه‌ش‬ ‫یاس���ای‌ خوێندن���گا ئه‌هلیی���ه‌كان‌و‬ ‫خۆش���به‌ختانه‌ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ش‬ ‫هاوكار‌و هاوده‌نگمانه‌"‪.‬‬ ‫د‪.‬س���ه‌باح به‌رزنج���ی‌‪ ،‬ئام���اژه‌ی‌‬

‫به‌وه‌ش���كرد جگ���ه‌ له‌الیه‌ن���ی‌ حكوم ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ گش���تی‌ میلله‌تی‌ كورد‬ ‫له‌پێش���ه‌نگی‌ زانستی‌و فیكیریدا الوازه‌‌و‬ ‫له‌كاتێكدا به‌نمونه‌ له‌ئه‌ڵمانیا كه‌س���انی‌‬ ‫وه‌كو گۆته‌‌و كانت كراونه‌ته‌ سه‌رمه‌شق‌و‬ ‫له‌میسر زانای‌ وه‌كو ئه‌حمه‌د زویل‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫له‌كوردس���تان ئه‌و س���یبموله‌ فیكری‌‌و‬ ‫زانس���تییه‌مان نییه‌ بیكه‌ین���ه‌ هه‌وێنی‌‬ ‫گیانی‌ داهێنان‪ .‬هه‌روه‌ها هه‌ر له‌میانه‌ی‌‬ ‫دیاریكردنی‌ كێش���ه‌كانی‌ پ���ه‌روه‌رده‌‌و‬ ‫فێركردن جه‌غتی‌ له‌وه‌كرده‌وه‌ "به‌ڕاستی‌‬ ‫س���ته‌م له‌سیس���تمێكی‌ خوێندنی‌ باش‬ ‫ده‌كرێت ئه‌گ���ه‌ر هه‌لومه‌رجی‌ گونجاوی‌‬ ‫بۆ نه‌ڕه‌خسێنرێت"‪.‬‬ ‫بڕی���ارده‌ری‌ لیژن���ه‌ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش���كرد له‌بودجه‌ی‌ ‪2012‬‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تاندا نزیكه‌ی‌ ‪%20‬ی‌‬ ‫كۆی‌ گش���تی‌ بودج���ه‌ ته‌رخانكراوه‌ بۆ‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌‌و خوێندنی‌ ب���ااڵ له‌كاتێكدا‬ ‫به‌پێی‌ س���تانداری‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ نابێت‬ ‫بودجه‌ی‌ خوێندن ‪ %25‬بودجه‌ی‌ گشتی‌‬ ‫هی���چ واڵتێك كه‌متر بێ���ت‌و به‌م جۆره‌‬ ‫ده‌توانرێ���ت ره‌وتی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ به‌ره‌و‬ ‫پێشه‌وه‌ ببرێت به‌تایبه‌ت له‌جێگایه‌كی‌‬ ‫وه‌كو هه‌رێمی‌ كوردستان كه‌ پێویستی‌‬ ‫ب���ه‌ ‪ 3‬هه‌زار قوتابخانه‌ هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ دیارده‌ی‌ دوو ده‌وامی‌‌و سێ ده‌وامی‌‬ ‫تێدا بنه‌بڕ بكرێت‪.‬‬

‫له‌كوردستان‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌ %20‬‬ ‫نزیكه‌ ‌‬ ‫بودج ‌ه ته‌رخانكراو‌ه‬ ‫بۆ په‌روه‌رده‌‌و‬ ‫ی بااڵ‬ ‫خوێندن ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كاتێکدا به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ستانداردی‌ جیهان ‌‬ ‫نابێت ‪%25‬‬ ‫كه‌متربێت‬

‫خوێندن‬

‫ته‌خته‌ره‌ش‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫ده‌رچوون‬ ‫‪ %37‬بوو؟!‬

‫دڵشاد محه‌مه‌د‬

‫هه‌م���ووان ئاگاداربووین كاتێك ئه‌نجامی‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كانی پۆلی نۆیه‌می بنه‌ڕه‌تی‬ ‫راگه‌یه‌ندرا له‌كۆی ‪ 37‬هه‌زارو ‪ 468‬قوتابی‬ ‫ته‌نها ‪ 13‬هه‌زارو ‪ 959‬قوتابی ده‌رچوون‪،‬‬ ‫به‌جۆرێك رێ���ژه‌ی ده‌رچوونی قوتابیانی‬ ‫ئه‌و قۆناغه‌ له‌س���ه‌ر ئاستی هه‌رێم ته‌نها‬ ‫(‪ )37.2‬ب���وو‪ .‬دوای راگه‌یاندن���ی ئه‌و‬ ‫ئه‌نجامه‌ چاوه‌ڕوان نه‌كراوه‌‪ ،‬عیس���مه‌ت‬ ‫ئه‌رگوش���ی‪ ،‬وه‌زیری نوێی پ���ه‌روه‌رده‌‬ ‫ئه‌و رێژه‌ كه‌مه‌ی ده‌رچوونی به‌ئاس���ایی‬ ‫له‌قه‌ڵه‌م���داو وتی‪" :‬راس���ته‌ رێژه‌یه‌كی‬ ‫زۆر قوتابی له‌تاقیكردنه‌وه‌دا كه‌وتوون‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ ئاس���اییه‌و ده‌خوازم له‌خولی‬ ‫دووه‌مدا سه‌ركه‌وتوو بن"‪.‬‬ ‫ئاخر چۆن ئاس���ایی نابێت‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫به‌پێی ئه‌م سیس���تمه‌ تازه‌یه‌ قوتابیانی‬ ‫ئێمه‌ ه���ه‌ر له‌یه‌كه‌م پۆلی خوێندنیانه‌وه‌‬ ‫فێری نه‌خوێن���ده‌واری ده‌كرێن‌و له‌خۆڕا‬ ‫ده‌رده‌چێنرێ���ن‪ ،‬ئه‌وه‌ت���ا به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ی مه‌ڵبه‌ن���دی س���لێمانی‬ ‫له‌گفتوگۆیه‌ك���ی رۆژنامه‌وانیدا ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫پێویس���ته‌ ده‌رچ���وون‌و ده‌رنه‌چ���وون‌و‬ ‫ته‌مبه‌ڵ���ی له‌بیر خوێن���دكار ببه‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ ئ���ه‌و چه‌مكانه‌ له‌دنی���ا مۆدی‬ ‫نه‌ماوه‌‪ .‬له‌س���ه‌ره‌تای ئه‌م پڕۆسه‌یه‌دا‪،‬‬ ‫قوتابی له‌سێ قوناغی یه‌كه‌می بنه‌ڕه‌تی‬ ‫به‌ب���ێ تاقیكردن���ه‌وه‌ ده‌رده‌چوو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێس���تا گۆڕاوه‌ به‌وه‌ی "س���اڵی یه‌كه‌م‬ ‫قوتاب���ی نابێ بكه‌وێ‪ ،‬س���اڵی دووه‌م‌و‬ ‫س���ێیه‌م قوتابی ده‌بێت ل���ه‌دوو وانه‌دا‬ ‫تاقیكردن���ه‌وه‌ بكات‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر بكه‌وێ‪،‬‬ ‫واته‌ ده‌ربچێ‌و ده‌رنه‌چێ هه‌ر به‌ده‌رچوو‬ ‫داده‌نرێ���ت‪ .‬م‪.‬كه‌مال‪ ،‬ئه‌گه‌رچی ئه‌مه‌ی‬ ‫ئێستای پێ باشتره‌ له‌وه‌ی پێشتر‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دان به‌وه‌ش���دا ده‌نێت كه‌ به‌مش���ێوه‌یه‌‬ ‫قوتابی فێ���ری هیچ نابێت‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫"به‌داخه‌وه‌ ئێستا هه‌ندێ خوێندكار هه‌یه‌‬ ‫كه‌ نه‌مانتوانیوه‌ فێری ژماره‌و نووسین‌و‬ ‫خوێندنی بكه‌ین‪ ..‬كه‌ به‌ڕاس���تی جێی‬ ‫نیگه‌رانییه‌"‪.‬‬ ‫به‌ڕێ���زان‪ ،‬دواج���ار ئێم���ه‌ ده‌بێت بۆ‬ ‫چاره‌س���ه‌ری ئ���ه‌م قه‌یران���ه‌ میكانیزم‌و‬ ‫رێوش���وێنی پێویس���ت بدۆزینه‌وه‌‪ ،‬من‬ ‫پێموایه‌ ده‌بێت ئه‌م هه‌نگاوانه‌ بنێین‪:‬‬ ‫ـ ئه‌م پڕۆسه‌یه‌ به‌كه‌سانی ئه‌كادیمی‌و‬ ‫په‌روه‌رده‌یی بسپێرین تا كاری تێدابكه‌ن‌و‬ ‫چی���دی نه‌هێڵرێت حكوم���ه‌ت به‌رنامه‌و‬ ‫پڕۆگ���رام بۆ بواری پ���ه‌روه‌رده‌ دابنێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ به‌ڕای پس���پۆڕان‌و ش���اره‌زایانی‬ ‫په‌روه‌رده‌ "له‌دوای س���اڵی (‪)1993‬ه‌وه‌‬ ‫وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ بووه‌ به‌ده‌زگایه‌كی‬ ‫سیاسی‌و حیزبی"‪.‬‬ ‫ـ حكوم���ه‌ت بودجه‌یه‌كی زیاتر له‌وه‌ی‬ ‫ئێس���تا (‪ )%17‬هه‌ی���ه‌ ب���ۆ پرۆس���ه‌ی‬ ‫په‌روه‌رده‌ ته‌رخان بكات‪.‬‬ ‫ـ ئه‌م سیس���تمه‌ نوێی���ه‌ واده‌خوازێت‬ ‫پۆله‌كانی خوێن���دن نزیكه‌ی (‪20‬ـ ‪)25‬‬ ‫قوتابی تێدا بێت نه‌ك سه‌روو ‪ 40‬قوتابی‌‌و‬ ‫خوێندنگا یه‌ك ده‌وامی تێدابكرێت نه‌ك‬ ‫دوو ده‌وام‌و سێ ده‌وام‪.‬‬ ‫ـ دووباره‌ چاو به‌ش���ێوازی خوێندنی‬ ‫بنه‌ڕه‌تیدا بخشێنینه‌وه‌و شانازی به‌وه‌وه‌‬ ‫نه‌كه‌ین كه‌ ئینگلیزیم���ان بردۆته‌ پۆلی‬ ‫یه‌ك‪ ،‬به‌ڵكو له‌بیری ئه‌وه‌دا بین قوتابی‬ ‫له‌و قۆناغ���ه‌دا وه‌ك جاری جاران فێری‬ ‫ژماره‌و نووس���ین‌و خوێندنی بكه‌ین واته‌‬ ‫گرنگ���ی به‌وانه‌ی (ك���وردی‌و بیركاری)‬ ‫بده‌ی���ن‪ ،‬ب���ۆ یه‌كه‌میش���یان باش���تره‌‬ ‫(ئه‌لی���ف‌و بێ)ك���ه‌ی ئیبراهی���م باڵدار‬ ‫بهێننه‌وه‌ مه‌یدان‪.‬‬ ‫ـ هێنده‌ی نازی قوتابی هه‌ڵده‌گیرێت‌و‬ ‫به‌ڕاس���ت‌و چه‌پدا به‌حس���اب مافه‌كانی‬ ‫جێبه‌جێ ده‌كرێت‪ ،‬با كار له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫بكرێت كه‌ هۆش���یاری خوێن���دن له‌ناو‬ ‫قوتابی‌و كه‌س���وكاریاندا باڵوبكرێته‌وه‌و‬ ‫قوتاب���ی له‌ئه‌ركه‌كان���ی تێبگه‌یه‌نرێ���ت‬ ‫پێش مافه‌كانی‪ ،‬چونكه‌ قوتابی ئێستا‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی كوڕان‪ ،‬هه‌ر وه‌ك ش���ه‌قام‌و‬ ‫كۆاڵن���ه‌كان له‌قوتابخان���ه‌ ده‌ڕوانێ���ت‌و‬ ‫واده‌زانێت كاره‌كه‌ی ته‌نها قژدرێژكردن‌و‬ ‫بازنگ‌و موستیله‌ له‌ده‌ستكردن‌و ته‌سبیح‬ ‫به‌ده‌س���ته‌وه‌ گرتن‌و ملوانكه‌ له‌ملكردن‌و‬ ‫چه‌ق���ۆ هه‌ڵگرتن���ه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌م���ه‌ جاران‬ ‫قه‌ده‌غه‌بوو‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا مامۆس���تای‬ ‫دام���او به‌ده‌س���تیه‌وه‌ گیریخ���واردووه‌و‬ ‫ناتوانێ���ت به‌قوتابییه‌ك بڵێ "پێت خوار‬ ‫داناوه‌" له‌ترس���ی ئه‌وه‌ی ی���ان ده‌درێته‌‬ ‫ب���ه‌ر چه‌قۆ‪ ،‬ی���ان ش���كاتی لێده‌كرێ‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی په‌روه‌رده‌ی ناوچه‌كه‌شی‬ ‫ی���ا له‌كاره‌كه‌ی فه‌س���ڵی ده‌كه‌ن یاخود‬ ‫له‌مامۆستایه‌تی ده‌خه‌ن‌و نه‌قڵی ده‌كه‌ن‬ ‫بۆ فه‌رمانگه‌یه‌كی حكومی‪..‬‬ ‫‪dlshadm@maktoob.com‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )335‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/17‬‬

‫له‌سلێمانی له‌شەش مانگدا ‪ ١٤٥٣‬کەس توشی‬ ‫نه‌خۆشی شێرپەنجەو که‌مخوێنی بوون ‪٦٩‬یان منداڵن‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫بەپێی ئامارە فەرمییەکانی‬ ‫نەخۆشخانەی هیوا‪ ،‬لەشاری سلێمانی‬ ‫له‌ماوەی ساڵ‌و نیوێکدا ‪٣٨٨٧‬‬ ‫توشی شێرپەنجەو کەمخوێنی بوون‌و‬ ‫فایلیان بۆ کراوە‪ ،‬کە بە پلەی‬ ‫یەکەم شێرپەنجەی مەمکە له‌ژنانداو‬ ‫شێرپەنجەی سییەکانە له‌پیاواندا‪.‬‬ ‫نەخۆشخانەی هیوا که‌ نه‌خۆشخانه‌یه‌کی‬ ‫تا‌یبه‌ت����ه‌به‌ نه‌خۆش����ی ش����ێرپه‌نجه‌و‬ ‫خوێن له‌س����لێمانی‪ ،‬رۆژان����ە ئەو ژن‌و‬ ‫پی����اوو مندااڵنە دەگرێتەخۆ کە بەهۆی‬ ‫توشبوونی شێرپەنجە یان کەمخوێنییەوە‬ ‫رووی تێدەک����ەن‪ .‬بەپێ����ی ئامارەکانی‬ ‫نەخۆشخانەکە‪ ،‬له‌ڕێکەوتی ‪٢٠١١/١/١‬‬ ‫تا ‪ ٢٤٣٤ ،٢٠١١/١٢/٣١‬کەس بەهۆی‬ ‫شێرپەنجەو کەمخوێنییەوە روویان لەو‬ ‫نەخۆش����خانەیە ک����ردووەو فایلیان بۆ‬ ‫ک����راوە‪ ،‬بەاڵم تەنها له‌ماوەی ش����ەش‬ ‫مانگی رابردووی ئەمساڵدا ‪ ١٤٥٣‬کەس‬ ‫بە هەمان هۆکار سەردانیان کردوون‪.‬‬ ‫ئاماره‌کانی نه‌خۆشی شێرپه‌نجه‌‬ ‫مه‌ترسیدارن‬ ‫ئامارەکان ئەوه‌ دەخەنەڕوو کە س����اڵی‬ ‫‪ ٢٠١١‬له‌کۆی ئه‌و ‪ ٢٤٣٤‬کەس����ەی کە‬ ‫تووشی شێرپەنجەو کەمخوێنی بوون‪،‬‬ ‫‪ ١٤٧٣‬ش����ێرپەنجەیانە ک����ە ‪٧٠٥‬ی����ان‬ ‫پیاون کە بە پلەی یەکەم شێرپەنجەی‬ ‫سییەکانیان هەیەو ژمارەیان ‪ ١٤١‬کەسە‪،‬‬ ‫بەپل����ەی دووەم له‌پیاوان����دا ئەوانەن‬ ‫کە ش����ێرپەنجەی گەدەیان هەیەو ‪٦٩‬‬ ‫کەس����ن‪ ،‬بە پلەی سێیەم شێرپەنجەی‬ ‫مێشکە کە ‪ ٦٧‬توشبووە‪ .‬له‌بەرامبەردا‬ ‫توش����بووانی ژنان له‌پی����اوان کەمترەو‬ ‫ژمارەیان ‪ ٦١١‬ژنە کە بە پلەی یەکەم‬ ‫ئەو ژنانەن کە ش����ێرپەنجەی مەمکیان‬ ‫هەی����ەو ژمارەیان ‪ ٣٢١‬کەس����ە‪ ،‬ژنانی‬ ‫توش����بوو بە ش����ێرپەنجەی میزەڵدان‬ ‫ژمارەی����ان ‪ ٧٣‬کەس����ە‪ ،‬توش����بووانی‬ ‫ش����ێرپەنجەی هێلکەدانی����ش ژمارەیان‬ ‫‪ ٣٩‬کەس����ە‪ .‬هەموو ئەو ژمارانەی لەو‬ ‫کۆی گشتییە دەمێنێتەوە دابەشدەبن‬ ‫بەس����ەر جۆرەکانی تری شێرپەنجەدا‬ ‫ک����ە لێ����رەدا ب����اس نەک����راون‪ ،‬بەاڵم‬ ‫مندااڵنیش لەم نەخۆش����ییە بە ئازارە‬ ‫دەربازنەبوون‌و لەو ‪ ١٤٧٣‬شێرپەنجەیە‬ ‫‪١٥٧‬ی����ان ئەوانەن ک����ە تەمەنیان ‪ ١‬تا‬ ‫‪ ١٨‬س����اڵە‪ ،‬ک����ە ‪ ٨١‬ک����وڕ‌و ‪ ٧٦‬کچن‬ ‫کە شێرپەنجەی جۆراوجۆریانە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫وەک سەرچاوەکەی نەخۆشخانەی هیوا‬ ‫بە رۆژنامەنوسەکەی ئاوێنەی راگەیاند‬ ‫بە پلەی یەکەم شێرپەنجەی خوێنیان‬ ‫هەیەو ئینجا ئێسک‌و سەرو جۆرەکانی‬ ‫تر‪.‬‬ ‫ئامارەکان ترسێکی گەورەمان پیشان‬ ‫دەدەن له‌هەڵکش����انی ژم����اره‌ی ئ����ەم‬ ‫نەخۆش����ییانە‪ ،‬چونکە تەنها له‌ماوەی‬ ‫شەش مانگی رابردووی ئەمساڵدا ‪١٤٥٣‬‬ ‫توش����بوو بە کەمخوێنی‌و ش����ێرپەنجە‬ ‫تۆمارکراوە کە ‪٨٨١‬یان توش����بووانی‬ ‫ش����ێرپەنجەن‪ ،‬کە ‪٨١٢‬ی����ان گەورەن‌و‬ ‫‪٦٩‬یان منداڵن‪ .‬ل����ەو ‪٨١٢‬یه‌ ‪٤٤٣‬یان‬ ‫ژنان����ن ک����ە ‪ ١٩٠‬ژنیان ش����ێرپەنجەی‬ ‫مەمکیان هەی����ە بە پلەی یەکەم دێت‪،‬‬ ‫‪ ٤٤‬ژنی����ان‌ که‌ بە پل����ەی دووەم دێن‬ ‫ش����ێرپەنجەی میزەڵدانیان هەیە‪١٥ ،‬‬ ‫ژنیان شێرپەنجەی هێلکەدانیان هەیە‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم پی����اوان‪ ،‬کە ژمارەی����ان ‪٣٦٩‬‬ ‫توشبووە بە پلەی یەکەم‌و ‪ ٨٤‬کەسیان‬ ‫ش����ێرپەنجەی س����ییەکانیان هەیە‪ ،‬بە‬ ‫پلەی دووەم ‪ ٤٢‬کەسیان شێرپەنجەی‬ ‫مێش����کیان هەیە‪ ٣٦ ،‬کەسیان تووشی‬ ‫شێرپەنجەی گەدە بوون‪.‬‬ ‫هەروەها لەو ‪ ٦٩‬منداڵە ‪٣٤‬یان کچن‌و‬ ‫‪٣٥‬یان ک����وڕن‪ .‬کە بە پل����ەی یەکەم‬ ‫‪ ٢١‬منداڵی����ان ش����ێرپەنجەی خوێنیان‬ ‫هەیەو بە پل����ەی دووەم‌و ‪ ١٤‬منداڵیان‬ ‫شێرپەنجەی ئێسقانیان هەیە بە پلەی‬ ‫س����ێیەم‌و ‪ ١٤‬منداڵیان ش����ێرپەنجەی‬ ‫سەریان هەیە‪.‬‬ ‫ئام����ارەکان ئەوەدەخەن����ەڕوو ک����ە‬ ‫تووش����بووانی ئ����ەم نەخۆش����ییە‬ ‫له‌زیادبووندایە‪ .‬سەرچاوەیەکی نزیک‌و‬ ‫ئاگادار کە رۆژانە ئاماری نەخۆشەکان‬ ‫وەردەگرێ����ت‌و فایلی����ان ب����ۆ دەکات‬ ‫ئاش����کرای کرد کە شێرپەنجەی یەکەم‬ ‫له‌پیاواندا سییەکانە کە ‪ %٩٩.٩‬بەهۆی‬ ‫کێشانی جگەرەوەیە‪ ،‬هه‌روەها له‌ژناندا‬ ‫شێرپەنجەی مەمکە کە بەشێکی زۆریان‬ ‫بەهۆی ش����یرنەدانەوەیە ب����ە مندااڵن‪،‬‬ ‫مندااڵنیش ش����ێرپەنجەی خوێن پلەی‬ ‫یەکەم وەردەگرێت‪.‬‬

‫منداڵێکی توشبوو بەشێرپەنجە‬ ‫زۆربه‌ی پیاوان شێرپه‌نجه‌ی سی‪-‬یانه‌‬ ‫کاتێک روو لەم نەخۆشخانەیە دەکەیت‬ ‫س����ەرەتا ئ����ەو ژوورە دەبینی����ت کە‬ ‫قۆڵی����ان لێهەڵک����ردووەو چاوەڕوان����ی‬ ‫ئەوەن خوێنیان لێوەربگرن تا دڵنیایان‬ ‫بکەنەوە له‌بوون‌و نەبوونی نەخۆشیەکە‪،‬‬ ‫بەاڵم هەر کە داخڵی هۆڵەکان دەبیت‬ ‫هێن����دە بەئ����ازارە‪ ،‬زەحمەت����ە مرۆڤ‬ ‫بەوێدا گوزەر ب����کات‌و نەگری‪ ،‬چونکە‬ ‫نەخۆش����ەکان بەڕادەی����ەک الوازبوون‬ ‫س����ەرەڕای ئ����ەوەی لەوێ چارەس����ەر‬ ‫دەکرێن هەموویان حەزدەکەن رزگاریان‬ ‫بێت‌و بڕۆن‪ .‬عەلی ساڵح‪-‬ی تەمەن ‪٥٧‬‬ ‫ساڵ بە خامۆشی راکشابوو‪ ،‬نۆهەمین‬ ‫ج����اری ب����وو دەرزی کیماییەکەی بۆ‬ ‫کراب����ووە ناو ئاوە هەڵواس����راوەکەوە‪،‬‬ ‫ئەو بەحاڵیش ن����وزەی دەرنەدەهات‌و‬ ‫بە ئیش����ارەت ئاماژەی ب����ە فایلەکەیدا‬ ‫کە زانیاریەکانی تێدابوو لەسەر خۆی‪،‬‬ ‫چونکە ماوەی ‪ ٤٠‬س����اڵ جگەرەکێش‬ ‫بووەو ئێستا تووشی شێرپەنجەی بۆری‬ ‫هەواو س����یەکانی بووە‪ .‬ئەو پیاوێکی‬ ‫خانەنش����ینی دانیش����تووی دوکان بوو‬ ‫وەک له‌فایلەکەی����دا نوس����رابوو ‪ ٩‬جار‬ ‫کییمیاوی ب����ۆ کرابوو ک����ە لەدەرەوە‬ ‫پارەیەکی یەکج����ار زۆری دەوێت بۆیە‬ ‫ب����ە ئیش����ارەت زۆر رازیبوون����ی خۆی‬ ‫له‌نەخۆشانە پیشانداو لەسەر چرپاکەی‬ ‫بە خامۆش����ی چاوەکانی لێکنایەوە تا‬ ‫دەرزییەک����ەی تەواو بێت‪ ،‬بەاڵم فەتاح‬ ‫ئەحم����ەد کە بە جامانەی����ەک تەواوی‬ ‫س����ەری پێچابوو‪ ،‬هەرچەن����دە بەحاڵ‬ ‫نووزەی دەردەهات‪ ،‬بەاڵم یەکسەر وتی‬ ‫"توخوا با کەس جگەرە نەکێشێت‪٣٠ ،‬‬ ‫ساڵ زیاتر جگەرەم کێشاو ئاوا رەزیل‌و‬ ‫رس����وای ناوجێگەی کردم"‪ ،‬کوڕەکەی‬ ‫فەتاح کە بەدیاریەوە بوو زۆر بێتاقەت‬ ‫ب����وو ل����ەو بارودۆخەی باوک����ی‌و وتی‬ ‫"باوکم ئێستا خانەنشینە‪ ،‬بەاڵم ماوەی‬ ‫‪ ٢‬ساڵە تووشی شێرپەنجەی سیەکان‌و‬ ‫بۆری هەوای ب����ووە‪ ،‬تەنها له‌بەغدا ‪٣٠‬‬ ‫جار لەیزەریان بۆکرد وا له‌س����لێمانیش‬ ‫س����ێ جار کیمیایی بۆ ک����راوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫رۆژ بەڕۆژ خراپت����رەو هەر قەپاخێکەو‬ ‫رۆحەک����ەی م����اوە‪ ،‬چونک����ە هەموو‬ ‫ژیانی ب����ە جگەرەکێش����ان تێپەڕاندو‬ ‫ئێستاش خۆش����ی‌و ئێمەشی خستۆتە‬ ‫ئەم رەزالەتەوە ک����ە هەموو بینینێکی‬ ‫مردنێکە بۆ ئێمە"‪ .‬فەرەیدون حەسەن‬ ‫بە هەمانشێوەی ئەو جگەرەکێشانەیتر‬ ‫ش����ێرپەنجەی قوڕگ‌و س����یەکانی بوو‪،‬‬ ‫بەاڵم ئ����ەو زۆر خراپترب����وو له‌هەموو‬ ‫ئەوانەیتر‪ ،‬چونکە لەبەر هەناسەتوندی‬ ‫نەیدەتوان����ی رابکش����ێت لەکاتێک����دا‬ ‫دەرمانیش����ی وەردەگ����رت‪ .‬فەرەیدون‬ ‫بەڕادەی����ەک دەموچ����اوی ئاوس����ابوو‬ ‫تەنانەت چاوەکانیشی دیار نەمابوون‪،‬‬ ‫ئەمە س����ەرباری ئ����ەوەی نەیدەتوانی‬ ‫قس����ە بکات‌و دەنگ����ی دەرنەدەهات‪،‬‬ ‫بۆی����ە ژنەکەی وتی "ئ����ەم پیاوەم ‪٤٠‬‬ ‫س����اڵ جگەرەی کێش����اوە هەرچەندە‬

‫مندااڵنیش قوربانییه‌کی‬ ‫تری ئه‌م نه‌خۆشییه‌ن‬ ‫له‌هەمووان ئازاربەخشتر ئەو مندااڵنەن‬ ‫کە س����ەرەتای تەمەنیانەو تووشی ئەو‬ ‫نەخۆش����یە بوون‪ .‬س����اوێنی تەمەن ‪٥‬‬ ‫پێنج ساڵ بە باوەشی نەنکیەوە لەتاو‬ ‫ئازار دەینااڵن����دو داوای ئەوەی دەکرد‬ ‫زوو بڕوات����ە دەرەوە‪ ،‬نەنکیش����ی ب����ە‬ ‫خەمباریی����ەوە زوو زوو له‌ئامێزی توند‬ ‫دەکردو پەیمانی ئ����ەوەی دەدایە هەر‬ ‫بردیە دەرەوە بوکی ب����ۆ بکڕێت‪ ،‬ئەو‬ ‫نەنکە بەش����مەینەتە ماوەی ‪ ٢٠‬ساڵە‬ ‫مێردەک����ەی م����ردووە‪ ،‬ب����ەاڵم بەهۆی‬ ‫جیابوون����ەوەی ک����وڕو بوکەکەی����ەوە‬ ‫بۆتەوە بە دایک‌و ساوێن‌و خوشکەکەی‬ ‫بەخێودەکات‪ ،‬ئه‌و بەدەم گریانەوە وتی‬ ‫"هەر دوای حەوت مانگ له‌جیابوونەوەی‬ ‫دایک‌و باوکی توشی شێرپەنجەی خوێن‬ ‫ب����وو‪ ،‬وا ماوەی پێنج مانگە هاتوچۆی‬ ‫ئێرە دەکەین‌و چارەسەری بۆ دانراوە‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم نازان����م ک����ەی چ����اک دەبێت‪،‬‬ ‫بەڕاس����تی هەم����وو بینی����ن‌و ئازارێکی‬ ‫مردنێکە بۆ م����ن‪ ،‬چونکە بەرگەی ئەو‬ ‫عیالجە بەهێزانە ناگرێت"‪.‬‬ ‫جارجارە وازی لێدەهێنا‪ ،‬بەاڵم دەستی سەرفکراوەو تەنها ئەوکاتانەی دەرزی دایکێک����ی تر کە ب����ەو گەرمای هاوینە‬ ‫پێدەک����ردەوە‪ ،‬خۆی ک����ردە قوربانی مەناعە نامێنێ����ت خۆمان دەیکڕین کە منداڵە ساڵەوەختیەکەی بەباوەشیەوە‬ ‫جگ����ەرە‪ ،‬ئەگەرنا تەمەن����ی تەنها ‪ ٥٦‬بایی ‪ ٢٠٠‬دۆالرە"‪.‬‬ ‫گرتبوو ک����ە ‪ ٢٥‬رۆژ دەبوو تووش����ی‬ ‫ساڵە کەی هی ئەوەیە ئاوا زەلیل بێت‌و‬ ‫ش����ێرپەنجەی خوێ����ن بب����وو‪ ،‬زۆر بە‬ ‫ئافره‌تان به‌ده‌ست شێرپه‌نجه‌ی‬ ‫له‌ڕۆح����ی خۆی بێزار بێ����ت‪ ،‬رۆژی وا‬ ‫بێتاقەتییەوە وتی "له‌ڕێگەی خڕبوونی‬ ‫مه‌مکه‌وه‌ ده‌ناڵێنن‬ ‫هەیە ‪ ٤‬جار بەپەله‌ دەیگەیەنینە ئێرە‪،‬‬ ‫ملی����ەوە زانیم کە نەخۆش����ە‪ ،‬بەاڵم وا‬ ‫خۆم‌و هەر هەش����ت منداڵەکەم گیرۆدە وەک له‌ڕێژەکان����دا دەرکەوت����ووە ژنان بیست رۆژە لێرەم له‌خەمدا منداڵەکەی‬ ‫بووین‌و رۆژ بەڕۆژ بە هەموو لەش����یدا پش����کی س����ەرەکییان بەرکەوت����ووە خۆم����م بیر چۆت����ەوە‪ ،‬خەڵکی هێندە‬ ‫باڵودەبێتەوە‪ ،‬ئێستا حەوز‌و سیەکانیشی له‌شێرپەنجەی مەمکداو هەندێکیشیان کەمدەرامەت����ی تێدایەو نەخۆشیش����ن‬ ‫گرتوویەتی����ەوە"‪ .‬دی����ارە کڕینی ئەو ش����ێرپەنجەی هێلک����ەدان‌و رەح����م‌و مرۆڤ����ی بەوی����ژدان تەحەمولی ناکات‬ ‫دەرمانانە زۆر گران����ەو نرخیان بەرزە ش����وێنەکانی تری جەس����تەیان‪ .‬هێرۆ نازان����م دەس����ەاڵتدارانی ئ����ەم واڵت����ە‬ ‫گەر نەخۆشەکان خۆیان بیکڕن رەنگە مەحمود‪-‬ی تەمەن ‪ ٣٢‬ساڵ کە مەمکێکی ویژدانی����ان لەکوێ خەوان����دووە‪ ،‬داخۆ‬ ‫له‌دەسەاڵتی هیچیاندا نەبێت‪ .‬سەرحەد بەهۆی ش����ێرپەنجەوە بڕاوه‌ته‌وه‌ وتی ق����ەت بیریان لەوە کردۆت����ەوە رۆژێک‬ ‫ئەحمەد‪-‬ی تەمەن ‪ ٤٠‬س����اڵ خاوەنی "کوڕیک����م هەیەو مێردەکەم کاس����بە‪ ،‬توش����ی نەخۆش����ییەکی ئاوا ببن چی‬ ‫‪ ٧‬منداڵەو خەڵک����ی گەرمیانە‪ ،‬ماوەی ب����ەاڵم بەڕاس����تی یەکێ����ک له‌دکتۆرە له‌پارەکانی����ان دەکەن‌و چ����ی جوابی‬ ‫ساڵێک زیاترە تووش����ی شێرپەنجەی ژن����ەکان ئ����اوای له‌من ک����رد‪ ،‬چونکە میللەت دەدەنەوە"‪.‬‬ ‫گەدەو جگەر بووە ئەو باسی لەوەکرد س����اڵێک لەمەوبەر هەستمکرد گرێیەک پەریهان کەمال تەمەنی یازدە س����اڵەو‬ ‫کە تەنها ‪ ٩‬س����اڵ جگەرە کێش بووە‪ ،‬له‌مەمکمدایە ئەو هەندێکی لێڕاکێش����او کچ����ە تاقان����ەی دایکیه‌تی‪ ،‬ئ����ەو بە‬ ‫بەاڵم هەموو ئەوان����ەی لەگەڵیدا بوون دەرمانی س����اڵێکی دامێ له‌سەنتەری رەنگێکی زەردو س����ەرێکی بێ قژەوە‬ ‫ک����ە ش����ێرپەنجەی س����یەکانیان بووە مەمکەکە‪ ،‬کاتێکم زانی نەخۆش����یەکە یەکس����ەر داوای کرد خ����ۆی وەاڵممان‬ ‫جگەرەكێش����ەکان ب����وون‪ .‬س����ەرحەد بە مەمکم����دا باڵوبۆتەوە بەپەله‌بۆیان بدات����ەوەو وتی "من ‪ ٣/١٣‬داخڵی ئەم‬ ‫هاوش����ێوەی س����ەرجەم نەخۆشەکانی البردم‪ ،‬ب����ەو دەرمانانەی ل����ه‌دەرەوە نەخۆشخانەیە کرام‪ ،‬چونکە شێرپەنجەی‬ ‫تر زۆر رازیبوو له‌نەخۆش����خانەی هیواو کڕیومن‌و بە پارەی نەش����تەرگەریەکان خوێن����م هەیە‪ ،‬ب����ەاڵم زۆر زۆر ئازارم‬ ‫وت����ی "له‌ڕاس����تیدا ئ����ەوەی لێ����رە بۆ نزیکەی پانزە هەزار دۆالرم خەرجکرد‪ ،‬هەیە خۆزگە لێرە ئەڕۆشتینە دەرەوە"‪.‬‬ ‫نەخۆش دەکرێت زەحمەتە پاداش����ت بەاڵم ئێس����تا له‌نەخۆش����خانەی هیوا دایکی ئەم کچە لەتاو گریان قسەکانی‬ ‫بکرێتەوە بە قسە‪ ،‬سەرجەم کارمەندو دەرمانەکان����م ب����ە خۆڕایی����ەو ‪ ٨‬جار بە پچڕپچڕ دەکردو باسی ئەو رۆژەی بۆ‬ ‫پزیشکەکان زۆر ئارامن‌و رەفتاریان زۆر کیمیایی‌و ‪ ٤‬جار هیترسپینم هەیە‪ ،‬تەنها کردین کە پەریهان داوای هاوپۆلەکانی‬ ‫شیرینە‪ ،‬هەرچەندە ئێمە کە نەخۆشین دەرزی بەرگری نەبێت خۆم دەیکڕم"‪ .‬قوتابخانەی ک����ردووە‪ ،‬بەاڵم "کە هاتن‬ ‫له‌تاو ئ����ازاری جەس����تەمان بێزارین‌و هەرچەن����دە رەنگە ژنان زۆرتر بەرگەی بۆالی نەیهێش����ت بیبینن‌و ترسا لەوەی‬ ‫رەنگە توڕەبین‪ ،‬به‌اڵم ئەوان زۆر باشن نەخۆش����ییەکە بگرن‪ ،‬بەاڵم هەندێجار پێیپێبکەن����ن‪ ،‬چونکە م����وو بەلەش‌و‬ ‫لەگەڵماندا"‪ .‬سەرحەد ئاماژەی بەوەدا سەرهەڵدەداتەوە‪ ،‬س����ەبریە شکور‪-‬ی قژو دەموچاوی����ەوە نەماوە"‪ ،‬ئەو کچە‬ ‫کە له‌ماوەی ئەو س����اڵ‌و دوو مانگەدا تەمەن ‪ ٦٠‬س����اڵ‪ ٥ ،‬س����اڵ لەمەوبەر برین����دارە کە هیچ ش����وێنێکی نەمابوو‬ ‫کە تووش����ی نەخۆشیەکە بووە‪ ،‬ئەگەر منداڵدانی����ان بەهۆی تووش����بوونی بە جێی دەرزی نەبێت‪ ،‬بۆیە کانوالکەیان‬ ‫له‌بازاڕی رەشدا بیکڕیایە دەرمانەکانی ش����ێرپەنجەوە بۆ دەرهێن����اوەو ‪ ٤‬جار ئەمجارە له‌س����ەریدا بۆ دانابوو داوای‬ ‫بایی س����ەدو شەس����ت ه����ەزار دۆالر دەرزی کیمیایی����ان لێ����داوە‪ ،‬ب����ەاڵم دەکرد ک����ە ئیتر "با حکومەت ش����تی‬ ‫(ش����انزە دەفتەر دۆالر) ده‌بوو‌‪ ،‬بەاڵم "نەخۆش����یەکە س����ەریهەڵداوەتەوەو ‪ ٩‬خ����راپ‌و خواردنی خ����راپ نەهێنێت تا‬ ‫"بەوپ����ەڕی رێ����زەوە هەموویم لێرە بۆ جاریتر دەبێت کیمیایی وەربگرم"‪.‬‬ ‫کەسیتر وەک ئێمەی لێنەیەت"‪.‬‬

‫‪ ١٩٠‬ژن شێرپەنجەی ‪ ٨٤‬پیاو شێرپەنجەی‬ ‫سییەکانیان هەیە‪،‬‬ ‫مەمکیان هەیە بە‬ ‫پلەی یەکەم دێت‪ ٤٤ ،‬بە پلەی دووەم ‪٤٢‬‬ ‫ژن که‌ بە پلەی دووەم کەسیان شێرپەنجەی‬ ‫مێشکیان هەیە‪٣٦ ،‬‬ ‫دێن شێرپەنجەی‬ ‫میزەڵدانیان هەیە‪ ١٥ ،‬کەسیان تووشی‬ ‫شێرپەنجەی گەدە‬ ‫ژنیش شێرپەنجەی‬ ‫بوون‬ ‫هێلکەدانیان هەیە‬

‫‪17‬‬

‫پیاوساالری‌‌و‬ ‫فرۆشتنی‌ ژن‬ ‫به‌هه‌زاران شێوه‌‬ ‫زانست ئه‌حمه‌د‬

‫بێگوم����ان سیس����ته‌می پێن����ج ه����ه‌زار‬ ‫ساڵه‌ی پیاوس����االری ك ‌ه هه‌تا ئێستاش‬ ‫توانیویه‌ت����ی خ����ۆی رێكبخ����ات‌و خۆی‬ ‫بگه‌یه‌نێت ‌ه ئه‌م ئاس����ته‌ی ئێستاو هه‌موو‬ ‫به‌ها م����ادی‌و مه‌عن����ه‌وی‌و مێژوییه‌كانی‬ ‫ژیان����ی مرۆڤایه‌تی بۆ خۆی قۆرغ بكات‌و‬ ‫وه‌ك����و تۆپێك����ی ئاگرین ت����ه‌واوی ئه‌و‬ ‫هاوارانه‌ی ك����ه‌ بۆ ئازادی راس����ته‌قین ‌ه‬ ‫به‌رز ده‌بوونه‌و‌ه بیانش����ێلێت‌و له‌ناویان‬ ‫به‌رێت‌و له‌هه‌موو الیه‌نێكه‌و‌ه ده‌س����ه‌اڵتی‬ ‫هه‌ژموونك����راوو پاوه‌نخ����وازی وه‌كو ئه‌م‬ ‫سیسته‌مه‌ هه‌نوكه‌ییه‌ی كه‌ له‌كه‌سایه‌تی‬ ‫تاك����ه‌وه‌ بگ����ره‌ هه‌تا ده‌گات����ه‌ ماڵه‌كان‬ ‫خ����ۆی به‌ڕێكخس����تن ك����ردووه‌‪ ،‬هه‌ت����ا‬ ‫(میلمیله‌كانی) كۆمه‌ڵكاشی گرتوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫بێگومان ئه‌و سیس����ته‌مه‌ی ك���� ‌ه له‌ژێر‬ ‫ن����اوی دیموكراس����ی‌و پاراس����تنی مافی‬ ‫م����رۆڤ‌و به‌تایبه‌تی ئ����ازادی ره‌گه‌زی‌و‬ ‫پاراس����تنی مافی ژن له‌ئاستێكی به‌رزدا‬ ‫خۆی پێگه‌یان����دووه‌و به‌جۆرێك زۆرێك‬ ‫له‌ڕێكخراوه‌ ئازادیخوازه‌كانی جیهان‌و ب ‌ه‬ ‫تایبه‌تی ئه‌و رێكخراو‌ه (فێمێنیستانه‌ی‬ ‫كه‌ دروشمی ئازادی‌و یه‌كسانی پیاوو ژن‬ ‫وه‌كو فریادڕه‌س����ی ژنان به‌رزكردوه‌ته‌و‌ه‬ ‫گه‌یشتونه‌ت ‌ه ئه‌و ئه‌نجامه‌ی كه‌ سیسته‌می‬ ‫هه‌نوكه‌ی سه‌رمایه‌داری ده‌توانێ‌ وه‌اڵمی‬ ‫داخوازیه‌كان����ی كۆمه‌ڵ����گای مرۆڤایه‌تی‬ ‫بداته‌وه‌ ب����ه‌ تایبه‌تی ژن����ان‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌م‬ ‫سیسته‌مه‌ش زۆر ب ‌ه ئاسانی توانیویه‌تی‬ ‫ئامانجی خۆی بپێكێ‌و شایه‌نی باسیش ‌ه‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه هه‌ندێك رێكخراویش هه‌ن ك ‌ه‬ ‫ی مۆدێرنه‌ی‬ ‫هێشتا باوه‌ڕیان به‌سیسته‌م ‌‬ ‫سه‌رمایه‌داری نه‌هێناوه‌‌و هه‌وڵ‌و تێكۆشانی‬ ‫ئازادی بۆ رزگاركردنی كۆمه‌ڵگا ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و شته‌ی ك ‌ه جێگای هه‌ڵوه‌ست ‌ه‬ ‫له‌س����ه‌ركردنه‌ ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه هه‌تا ئێستاش‬ ‫نه‌یانتوانی����وه‌ خۆی����ان بگه‌یه‌نن���� ‌ه ئه‌و‬ ‫ئاسته‌ی ك ‌ه سیسته‌م هه‌ست به‌بوونیان‬ ‫بكات‪ ،‬ئه‌وه‌ش ب����ۆ ئه‌وه‌یه‌ ئه‌گه‌ر هه‌تا‬ ‫ئێس����تاش چه‌ندی����ن رێكخ����راو هه‌ن چ‬ ‫له‌ئاس����تی هه‌رێمی‌و ناوچه‌یی‌و جیهانی‬ ‫بۆ ئازادی ژن‌و پاراس����تنی مافه‌كانیان‪،‬‬ ‫به‌اڵم پاش ماوه‌یه‌كی كورت له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫نه‌یانتوانیو‌ه به‌به‌رزكردنه‌وه‌ی ئاس����تی‬ ‫تێكۆشان‌و به‌رجه‌سته‌كردنی (پرنسیب)‬ ‫ی راس����ته‌قینه‌ی ئازادی له‌كه‌س����ایه‌تی‬ ‫تاكدا‪ ،‬جارێكیتر هه‌مان رێكخراو بونه‌ت ‌ه‬ ‫ئامرازێكی باش����ی سیس����ته‌مێك تاوه‌كو‬ ‫پاوانكردنی خۆی زیاترو زیاتر به‌س����ه‌ر‬ ‫كۆمه‌ڵگا له‌ئاستێكی به‌رزدا له‌كه‌سایه‌تی‬ ‫ژندا بسه‌پێنێ‌‌و فراوانتر بكات‪.‬‬ ‫لێ����ره‌دا مه‌به‌س����ت له‌كه‌س����ایه‌تی ژن‬ ‫ئه‌وه‌ی���� ‌ه هه‌رچه‌ند‌ه ژن له‌پێش����كه‌وتن‌و‬ ‫ئاواك����ردن‌و قازانجكردن����ی به‌ها مادی‌و‬ ‫مه‌عنه‌ویه‌كانی كۆمه‌ڵ����گای مرۆڤایه‌تیدا‬ ‫به‌و پێش����ه‌نگایه‌تیه‌ی ك ‌ه به‌ شۆڕش����ی‬ ‫ئاوه‌دان����ی گون����دو كۆمه‌ڵ����گا له‌قۆناغه‌‬ ‫جیاوازه‌كان����دا بینویه‌ت����ی ئه‌م����ه‌ش‬ ‫وایكردوو‌ه ك ‌ه ببێته‌ ئامانجی س����ه‌ره‌كی‬ ‫سیس����ته‌می پیاوس����االری‪ ،‬چونك���� ‌ه‬ ‫به‌كۆیله‌كردنی ژن توانیویه‌تی نه‌ك ته‌نیا‬ ‫كۆمه‌ڵگا كۆیل ‌ه بكات‪ ،‬به‌ڵكو پیاویش����ی‬ ‫كۆیله‌ ك����ردووه‌‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر له‌قۆناغه‌كانی‬ ‫كۆیله‌داری‌و فیودالیدا ژن وه‌كو كه‌نیزه‌ك‬ ‫ی����ان وه‌ك����و كه‌ره‌س����ته‌یه‌ك ده‌ك����ڕاو‬ ‫ده‌فرۆش����را یان له‌ش����وێن ‌ه تایبه‌ته‌كاندا‬ ‫بۆ چێژوه‌رگرتنی چینی ده‌س����ه‌اڵتداری‬ ‫سیس����ته‌م به‌كارده‌هێن����را‪ ،‬ئ����ه‌وا له‌م‬ ‫سه‌رده‌مه‌دا ك ‌ه به‌سه‌رده‌می ته‌كنه‌لۆژیاو‬ ‫دیموكراسی‌و مودێرنێته‌ی سه‌رمایه‌داری‬ ‫ناوزه‌ند ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌وا ژن له‌ئاس����تێكی‬ ‫زۆر ترس����ناكتر له‌جاران بۆ به‌رفراوانی‬ ‫سیسته‌م به‌كارده‌هێنرێت‪ ،‬چونك ‌ه ئێستا‬ ‫نه‌ك ته‌نیا یه‌ك جار‪ ،‬به‌ڵكو هه‌زاران جار‬ ‫به‌هه‌زاران شێو‌ه ده‌فرۆشێت‌و هه‌ربه‌شێك‬ ‫له‌له‌شی بۆ مه‌به‌ستێك بۆ ساغكردنه‌وه‌ی‬ ‫كااڵكانی سیس����ته‌م به‌كارده‌هێنرێت‪ ،‬بۆ‬ ‫نمون ‌ه قاچ‌و چاوو ده‌س����ت‌و جه‌سته‌ی‌و‬ ‫تاوه‌كو له‌نینۆكی په‌نجه‌ی تاوه‌كو تاڵی‬ ‫قژی س����ه‌ری له‌بازاڕه‌كانی سیس����ته‌می‬ ‫س����ه‌رمایه‌داری وه‌ك كااڵی����ه‌ك كه‌وتوت ‌ه‬ ‫ب����ازاڕه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و پرس����یاره‌ی كه‌ ده‌بێت‬ ‫ه����ه‌ردوو ره‌گه‌زی ژن‌و پی����او له‌خۆیانی‬ ‫بك����ه‌ن ئه‌وه‌ی ‌ه بۆ گێڕانه‌وه‌ی پرنس����یپ ‌ه‬ ‫مرۆڤایه‌تیه‌كان به‌رپرسیاریی هه‌ر تاكێك‬ ‫له‌تێكۆش����ان له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م سیسته‌م ‌ه‬ ‫چیه‌و به‌ چ ش����ێوازێك ئه‌بێت تێكۆشان‬ ‫بكرێت‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه پێویسته‌ ژن له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ئایدۆلۆژی����ای پیاوس����االریدا له‌میان����ی‬ ‫ئایدۆلۆژی����ای رزگاری‌و (فێمێن����زم)‬ ‫و س����ه‌رچاوه‌كه‌ی س����ه‌رمایه‌داری تێپه‌ڕ‬ ‫بكرێ����ت‌و له‌ڕێ����گای خ����ۆ پڕچه‌ككردن‬ ‫له‌بواری هزری رێكخس����تن‌و تێكۆش����ان‬ ‫به‌ڕێوه‌ به‌رێت‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )335‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/17‬‬

‫کورد پێویستی بەدەوڵەتی نیشتمانییە نەک نەتەوەیی!‬ ‫کامیار سابیر‬

‫به‌شی یه‌که‌م‬ ‫دوای دەنگ���ۆی راگەیاندن���ی دەوڵەت���ی‬ ‫کوردیی‌و پەیامی هەریەک له‌(تاڵەبانیی‌و‬ ‫بارزانیی‌و مس���تەفا) بەبۆن���ەی نەورۆزی‬ ‫‪٢٠١٢‬وە‪ ،‬باسوخواس���ی ئ���ەم بابەتە الی‬ ‫رۆش���نبیران‌و سیاس���ییەکان درێ���ژەی‬ ‫هەی���ە‪ .‬جێگ���ەی دەستخۆش���ییە چەند‬ ‫رۆش���نبیرێک بەجدیی دایەلۆگیان لەسەر‬ ‫ئ���ەم بابەتە فرە رەهەن���دو مەودا قووڵە‬ ‫کردووە‪ ،‬بەاڵم بۆ ئەو هەموو ناڕۆشنیی‌و‬ ‫ئەو ش���ەپۆله‌حەماس���ییە له‌بێ تفاقیی‬ ‫تیۆری���ی‌و هەڵچوون���ی نەتەوەییان���ەی‬ ‫هەندێ له‌ڕۆشنبیرە سیاسییەکانی نزیک‬ ‫له‌دەسەاڵتەوە زۆر کەمە‪.‬‬ ‫لەئاستی جیهانییدا‪ ،‬بە باوەڕی بەشێک‬ ‫له‌س���کۆالر‌و پس���پۆڕانی ناس���یۆنالیزم‪،‬‬ ‫مرۆڤایەتی���ی له‌س���ەردەمی پۆس���ت‪-‬‬ ‫ناسیۆنالیزم‌و پۆست گڵۆباڵیزمدا دەژیی‌و‬ ‫لەفۆرمەکانی کۆس���مۆپۆلیتانیزمدا خۆی‬ ‫دەبینێتەوە‌و س���ەردەمی ناس���یۆنالیزمی‬ ‫نەژادیی بەس���ەرچووە‪ .‬لەن���او کورددا‪،‬‬ ‫هێش���تا بەهۆق���ەی ناس���یۆنالیزمێکی‬ ‫فەناتی���ک‌و خێڵەکی���ی‌و ئێس���نیکیی‪،‬‬ ‫ب���اس له‌پێکەوەنانی دەوڵ���ەت دەکرێ‪.‬‬ ‫تیۆرییە نوێکانی نەتەوە‌و ناس���یۆنالیزم‪،‬‬ ‫جەخت ل���ەوە دەکەنەوە‪ ،‬ناس���یۆنالیزم‬ ‫له‌ئەنجام���ی پرۆسێس���ێکی ئینتیقالی���ی‬ ‫له‌ترادیس���یۆنەوە بۆجڤاک���ی مۆدێ���رن‬ ‫دروس���ت دەب���ێ‪ .‬بەتایبەتتریش جەخت‬ ‫له‌پیشەسازییبوون‌و چۆنییەتی ئاڵوگۆڕە‬ ‫سۆس���یۆ (کۆمەاڵیەتی���ی‪ -‬ئابووری���ی‪-‬‬ ‫سیاس���یی‌و کولتووریی)ەکان دەکەنەوە‌و‬ ‫ئەو پرۆسێسانەش گەشە بە ناسیۆنالیزم‬ ‫دەدەن‪ .‬ئ���ەم دی���دە له‌بۆچوونەکان���ی‬ ‫ئەندەرس���ن‌و گێڵنەردا بەتەواویی رەنگی‬ ‫داوەت���ەوە‪ ،‬بەتایبەتی���ی پێوەندییەکان‬ ‫ئەوەی بە (کۆمیونیکەیشن) ناسراوە‪.‬‬ ‫دەوڵەتی نەتەوەیی‬ ‫(‪)nation state‬‬ ‫له‌زانس���تی سیاس���یی‌و تیۆری���ی‬ ‫ناسیۆنالیزمدا‪ ،‬تا هەنووکە‪ ،‬رایەکی ساغ‌و‬ ‫لێبڕاو لەس���ەر ئەوە نیی���ە‪ ،‬ئایا نەتەوە‬ ‫پێ���ش دەوڵەت���ە‪ ،‬ی���ان بەپێچەوانەوە؟‬ ‫بەواتایەکی تر‪ ،‬کامیان زووتر فۆرمەلەی‬ ‫خ���ۆی له‌چوارچێ���وەی چەمکێک���ی‬ ‫سیاس���یی‌و کۆمەاڵیەتی���ی‌و کولتوورییدا‬ ‫دەق پێگرتووە؟ دیارە رەهەندی پێگرتنی‬ ‫ه���ەردوو چەمکەک���ە‪ ،‬ب���ۆ پێكهێنان���ی‬ ‫دەوڵەتی نەتەوەی���ی له‌دنیادا نموونەیان‬ ‫زۆرە‪ .‬لەب���ەر ئاڵۆزیی باس���ەکە‪ ،‬هەندێ‬ ‫پسپۆڕ ئەم باسە وەک مەتەڵی مریشک‌و‬ ‫هێلکە دەچوێنن‪ .‬س���ەبارەت بە نەتەوەی‬ ‫کورد‌و ناسیۆنالیزمی کورد‪ ،‬بەدڵنیاییەوە‬ ‫وەک الیەنە کۆمەاڵیەتی���ی‌و کولتووریی‌و‬ ‫سیاس���ییەکە‪ ،‬ئێس���نیکی کوردی دابڕاو‬ ‫لەیەکتری���ی (ن���ەک نەت���ەوەی کورد)‬ ‫پێش س���ەرهەڵدانی ئەو ناس���یۆنالیزمە‬ ‫الساییکەرەوەیە‪ ،‬بوونی هەبووە کە دواجار‬ ‫له‌فۆرمێکی سیاسیی‌و ئایدیۆلۆژییدا خۆی‬ ‫بە "کوردایەتیی" فۆرمەڵە کرد‪.‬‬ ‫جڤاک���ی کوردی���ی‪ ،‬ی���ان ئێس���نیکی‬ ‫کوردی���ی (ب���ە زاراوە جیاوازەکانیەوە)‬ ‫ب���ە دەربڕینەک���ەی بێنەدیک���ت‬ ‫ئەندەرس���ن بوونیان هەب���ووە وەک ئەو‬ ‫جڤاکان���ەی ئەندێش���ەی بوون���ی خۆیان‬ ‫دەک���ەن(‪.)imagined communities‬‬ ‫له‌بەرامبەریش���دا وەک ئەندەرسن لەسەر‬ ‫تێکس���ت‌و رێ���ژەی نووس���ین‌و ئەدەبی‬ ‫سیاس���یی‌و کولتووری���ی پێیوایە‪ ،‬وەک‬ ‫پێداویستییەکی سەردەمی سەرمایەداریی‪،‬‬

‫پێویستی بە میدیای چاپکراو‌و دەقگرتوو‬ ‫هەی���ە‪ ،‬یان وەک ئەوەی‪ ،‬ئەو ناوی دەنێ‬ ‫(نووسینی چاپکراوی‪-‬س���ەرمایەداریی‪:‬‬ ‫‪ .)print-capitalism‬لێ���رەدا گومانێکی‬ ‫ق���ووڵ لەس���ەر ئ���ەم رەهەن���دە هەیە‪،‬‬ ‫ک���ورد لەس���اڵی ‪٢٠١٢‬دا کەمپەیین���ی‬ ‫بەدەوڵەتبوون‌و ئیدیعای یەک باکگراوندی‬ ‫کولتووریی‌و سیاس���یی‌و زمانیی دەکات‪،‬‬ ‫کەچی زمانێکی الی کەم سەرتاس���ەریی‪،‬‬ ‫بۆ هەرێمی کوردس���تانی عێ���راق نییە‪.‬‬ ‫فەرامۆش���کردنی ئەم رەهەندە‪ ،‬لەالیەن‬ ‫حیزب���ە سیاس���ییەکانی هەرێمەوە جگە‬ ‫له‌فەرزکردنی ئەجێندای تایەفیی بەسەر‬ ‫ئەجێندای نەتەوەیی‌و نیش���تمانییدا هیچ‬ ‫لێکدانەوەیەکی تر هەڵناگرێ؟‬ ‫له‌ئاستی دنیادا‪ ،‬دوو پرۆسێسی نەتەوە‬ ‫بنیاتنان‌و دەوڵەت بنیاتن���ان روویداوە‪.‬‬ ‫یەکەمیان دەوڵەتی نەتەوەییە (‪nation‬‬ ‫‪ )state‬کە زۆربەی واڵتانی ئەوروپا‌و هێزە‬ ‫ئابووریی���ە گەورەکان بەم پرۆسێس���ەدا‬ ‫رۆیشتوونە‪ ،‬دووەمیان واڵتانی دروستکراو‌و‬ ‫داڕێژراوە بەپێی بەرژەوەندیی سیاسیی‌و‬ ‫ئابووریی زلهێ���زەکان‪ ،‬ب���ەم دەوڵەتانە‬ ‫دەگوترێ نەت���ەوەی دەوڵەتیی( ‪State-‬‬ ‫‪ ،)Nations‬عێ���راق‌و بەش���ێک له‌واڵت���ە‬ ‫عەرەبی‌و ئیس�ل�امییەکان‌و جیهانی سێی‬ ‫جاران بەم میکانیزمان���ە پێک هێنراون‪.‬‬ ‫لێرەدا گرینگە ئاماژە بە رۆڵی دەسەاڵت‪،‬‬ ‫حکومەت‪ ،‬ی���ان تەنان���ەت قەوارەیەکی‬ ‫سیاسیی لۆکاڵییش (لەچەشنی هەرێمی‬ ‫کوردستان) له‌پێکهێنان یان فۆرمۆڵەبوونی‬ ‫دەوڵەتدا بدرێ‪.‬‬ ‫هەر ویژدان زیندوویەک کە عەقاڵنییەت‌و‬ ‫مەعریفەی سیاس���یی بدات بەسەر دنیای‬ ‫عاتیفەسازیی‌و خەیاڵپاڵویی ناسیۆنالیزم‌و‬ ‫کوردایەتیی رەشۆکییدا‪ ،‬تێدەگات بۆچی‬ ‫بادینان���ی هەرێمی کوردس���تانی عێراق‬ ‫نەیتوانیوە ئاوێتەی کولتوورو تێکس���ت‌و‬ ‫ئەدەبی ش���ارەکانی هەولێرو سلێمانیی‌و‬ ‫کەرکوک بێت؟ ئەوەی س���ەدام‌و بەعس‬ ‫بە بەرنامە دەیانکرد‪ ،‬دەسەاڵتی لۆکاڵیی‬ ‫بەن���اوی کوردایەتی���ی‌و نەتەوەییبوون‌و‬ ‫دەس���تگرتن بە زاراوەکان���ەوە دەیکات‪.‬‬ ‫مرۆڤ���ی عەقاڵنی���ی بەس لەت���ەوەرەی‬ ‫زمان���ەوە س���ەیری دەوڵەت ب���کات‪ ،‬تا‬ ‫هەنووک���ە ن���ەک هی���چ چارەس���ەرێکی‬ ‫ب���ۆ نەک���راوە‪ ،‬بەڵك���و ک���وردی لەناو‬ ‫رۆحەکەی���ەوە‪ ،‬ک���ە زمانییەتی هەالهەال‬ ‫ک���ردووەو دایڕزان���دووەو پارچەپارچەی‬ ‫کردووە‪ ،‬ئیتر ئەو دەوڵەتەی بۆ هەرێمی‬ ‫کوردس���تان پێکدەهێنرێ‪ ،‬بەس دەبێتە‬ ‫موجامەل���ه‌و مۆبەاڵیزکردنێک���ی بێتامی‬ ‫شەقامی کوردیی‪.‬‬ ‫له‌ئاستی کوردستانی عێراقدا‪ ،‬تیشکۆکان‬ ‫هەمووی���ان دەچنەوە س���ەر س���ەرۆکی‬ ‫هەرێم‪ ،‬چونکە تاڵەبانیی هەڵوێس���تێکی‬ ‫رۆش���نی نییە‪ ،‬جارێک دەوڵەت بەخەونی‬ ‫ش���اعیرانە دەزان���ێ‌و جارێکت���ر دەیەوێ‬ ‫پراگماتییان���ە مامەڵ���ەی لەگەڵدا بکات‪.‬‬ ‫هەرچ���ی مس���تەفایە‪ ،‬بەحوکمی ئەوەی‬ ‫له‌ئۆپۆزیس���یۆندایەو هێزی سیاس���یی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتیی س���نووردارە‪ ،‬خاوەنی ئەم‬ ‫پرس���ە ناب���ێ‪ ،‬هەرچەندە لەن���ەورۆزدا‬ ‫بەشێک له‌ناڕۆش���نییەکانی بزوتنەوەکەی‬ ‫روونکردەوە لەسەر پرسی بەدەوڵەتبوون‌و‬ ‫پێش س���ەرۆکی هەرێمیش کەوت‪ .‬حیزبە‬ ‫ئیس�ل�امیی‌و چەپ‌و کۆمۆنیستەکانیش‪،‬‬ ‫لەس���ەر ئەم بابەتە‪ ،‬نە ئەو قورساییەیان‬ ‫هەیە نە ئایدیۆلۆژیاکانیش���یان رێگەیان‬ ‫پێدەدات‪ ،‬بیر له‌مەسەلەی بەدەوڵەتبوون‬ ‫وەک گرفتێکی سیاس���یی نەتەوەی کورد‬ ‫بکەن���ەوە‪ .‬هەردووالیش���یان‪ ،‬چونک���ە‬

‫ ‬ ‫سه‌دان ساڵه‌ کورد خه‌ون ب ‌ه ئازادی‌و سه‌ربه‌خۆییه‌وه‌ ده‌بینێت‬

‫وەهمی دەوڵەتی‬ ‫نەتەوەیی‪ ،‬بۆی‬ ‫هەیە له‌میراتی‬ ‫عەشیرەت‌و‬ ‫ناوچەیەک‌و‬ ‫ئیمارەتێکدا‬ ‫کۆبکرێتەوە‬ ‫ئایدیۆلۆژیا رامیانی کردووە‪ ،‬کرچوکاڵترین‬ ‫بەیاننامەو شیعاری ئایدیۆلۆژییان لەسەر‬ ‫ناسیۆنالیزم‌و ستەمی نەتەوەیی هەیە‪.‬‬ ‫بیرکردنەوە له‌دەوڵەت���ی نەتەوەیی بە‬ ‫دیدێکی پانناسیۆنالیس���تیی‪ ،‬یان ئەوەی‬ ‫له‌ناو ئەدەبی کوردییدا بە نەتەوەییبوون‌و‬ ‫کوردایەتی���ی ب���اوە‪ ،‬زیانی سیاس���یی‌و‬ ‫کولتووری���ی‌و ئابووریی ب���ۆ بەدەقگرتنی‬ ‫فیکری بەدەوڵەتب���وون هەیە‪ .‬نە نۆرمی‬ ‫نێودەوڵەتیی‌و نە سیاس���یی عەقاڵنییش‬ ‫رێگ���ە بەخ���ۆی دەدات‪ ،‬دەوڵەتێک���ی‬ ‫کوردی���ی (ک���ورد وەک ن���ەژاد‪ ،‬تەنی���ا‬ ‫پێكهاتەی سەرەکیی بێت) دروست ببێ‪،‬‬ ‫نە س���ەردەمی ئەو ش���ۆڤینزمەش ماوە‪.‬‬ ‫کورد فڕوفێڵی زمانیی‌و سیاس���یی زۆری‬ ‫هەیە بۆ ئەوەی ئەمە ن���ەکات‪ ،‬هەندێک‬ ‫دەڵێن دەوڵەت���ی کوردس���تانیی(دیارە‬ ‫لەژێر رەخنەدا له‌کوردییەوە گۆڕیتیان بۆ‬ ‫کوردستانیی) یان دەڵێن دەوڵەتێکی نوێ‬ ‫له‌کوردستانی باش���وورەوە (کوردستانی‬ ‫عێ���راق) دروس���ت بب���ێ‪ ،‬یاخ���ود وەک‬ ‫س���ەردار عەزیز دەڵێ "دەوڵەتی هەرێمی‬ ‫کوردس���تان"‪ ،‬ب���ەاڵم لەواقیع���دا ئەگەر‬

‫م���رۆڤ عەقاڵنی���ی بیربکات���ەوە‌و ب���ۆ‬ ‫دوورم���ەودا نەخش���ە دابڕێ���ژێ‪ ،‬گرینگ‬ ‫نیی���ە ناوەکەی دەوڵەتی کوردس���تانیی‬ ‫ب���ێ‪ ،‬یان دەوڵەتی هەرێمی کوردس���تان‬ ‫بێ‪ ،‬یاخود ه���ەر ناوێکی تر لەخۆبگرێ‪.‬‬ ‫گرینگتری���ن ت���ەوەرە‪ ،‬نەورووژاندن���ی‬ ‫هەست‌و نەس���تی نەتەوەیی‌و ئێسنیکیی‬ ‫دانیشتوانی زۆرینەی دەوڵەتانی تورکیەو‬ ‫ئێران‌و واڵتانی عەرەبیی‌و کەمە نەتەوە‌و‬ ‫ئایینییەکانی تری هەرێمی کوردس���تانە‪،‬‬ ‫لەگەڵ رێزگرتن‌و دداننان بە تەواوی مافە‬ ‫سیاسیی‌و کولتوورییەکانیادا‪ ،‬پێشئەوەی‬ ‫بی���ر لەدەوڵەت بۆ هەرێمی کوردس���تان‬ ‫بکرێت���ەوە‪ .‬بەواتایەکی ت���ر مۆتیڤی ئەم‬ ‫مۆتۆڕە ئەفسانەییە (‪)mythomoteurs‬‬ ‫ی دەوڵەت���ی کوردیی دەبێ س���ڕبکرێ‌و‬ ‫واقیع‌و خەیاڵ‪ ،‬ئایدیۆلۆژیا‌و عەقاڵنییەت‬ ‫لێک جودا بکرێن���ەوە‌و بیر له‌دەوڵەتێک‬ ‫بکرێتەوە‪ ،‬وێڕای سەربەخۆیی سیاسیی‪،‬‬ ‫ئی���رادەی تەواوی���ش بدات ب���ە چەمکی‬ ‫هاوواڵتی���ی‌و هاونیش���تمانیی‪ ،‬دوور‬ ‫له‌هەموو چەمک‌و مەغزێکی نەتەوەییانەو‬ ‫نەژادییانە‪.‬‬ ‫هەندێ ک���ورد زۆر بەچەمکی باکووری‬ ‫عێراق قەڵس���ن‪ ،‬بەاڵم ئەگ���ەر عەقاڵنیی‬ ‫بیربکەین���ەوە‪ ،‬ئەم���ە هی���چ له‌ئەجێندا‬ ‫(نەتەوەی���ی‌و نیش���تمانییەکان پێکەوە)‬ ‫ناگ���ۆڕێ‪ ،‬ئەگ���ەر س���بەی دەوڵەتێ���ک‬ ‫راگەیان���دراو له‌ئاس���تی لۆکاڵی���ی‌و‬ ‫نێونەتەوەییشدا ناوی دەوڵەتی (باکوری‬ ‫عێ���راق‪ ،‬میزۆپۆتامیای بچووک‪ ،‬تەنانەت‬ ‫ئەربیل‪...‬تاد) لێنرا‪ ،‬گرینگ نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ئەجێن���دای سیاس���یی‌و کولتووریی ئەم‬ ‫دەوڵەت���ە گرینگە‪ ،‬چ���ۆن مامەڵە لەگەڵ‬ ‫پێكهاتەکان���دا دەکات؟ ناو گرینگ نییە‌و‬ ‫نابێت���ە س���یمبۆڵ‪ ،‬دوای دروس���تبوونی‬ ‫دەوڵ���ەت‌و ناس���ینی له‌نێوەن���دو نۆرمە‬ ‫نێودەوڵەتییەکاندا‪ ،‬دەکرێ بە ویس���تی‬ ‫دانیش���توانەکەی ناوەک���ەی بگ���ۆڕدرێ‪.‬‬ ‫لێرەدا جەختکردنەوە لەسەر کوردبوون‌و‬ ‫کوردایەتی���ی‌و س���ەرۆکێکی جەمەدانیی‬ ‫بەسەر‪ ،‬ناوەڕۆکی پرۆسێسەکە سەرلەبەر‬ ‫بەرەو ئاقارێکی خراپ دەبات‪ .‬بەواتایەکی‬ ‫ت���ر ناب���ێ ناسیۆنالیس���تییانە‪ ،‬بەڵکو‬

‫نیشتمانییانە بیر له‌دەوڵەت بکەینەوە‪.‬‬ ‫کوردستانی داگیرکراو یان دابەشکراو‪:‬‬ ‫کورد‪ ،‬بەدرێژایی مێژووی بوونی خۆی‬ ‫لەسەر خاکەکەی‪ ،‬قەوارەیەکی سیاسیی‬ ‫ئەوت���ۆی نەبووە‪ ،‬الی کەم س���ەروەریی‬ ‫بەسەر بەشێک له‌خاکەکەی خۆیدا هەبێ‪.‬‬ ‫وەک مەسعود محەمەد دەڵێ "بۆ ماوەی‬ ‫‪ ٢٥٠٠‬ساڵ کورد لەدەرەوەی مێژوو بووە‌و‬ ‫نەیتوانی���وە دوو پ���رد دروس���ت بکات‪،‬‬ ‫بادینان‌و سۆران‌و ناوچەکانی بابان بەهۆی‬ ‫دووی زێ���ی بچووکەوە لێ���ک دابڕاون"‪.‬‬ ‫خاکی کوردس���تان لەپێش چاڵدێرانەوە‬ ‫بەس���ەر س���ەفەویی‌و عوس���مانییەکاندا‬ ‫دابەش���کراوە‪ .‬لەچاڵدێران���دا‪ ،‬ئ���ەو‬ ‫دابەش���کردنە رەس���میەت‌و ش���ەرعیەتی‬ ‫سیاس���یی نێوان دوو دەسەاڵتی گەورەی‬ ‫وەرگرت‪ .‬زۆر له‌ک���وردە نەتەوەییەکان‪،‬‬ ‫بەردەوام بە گریان‌و ئەش���ک هەڵڕشتن‪،‬‬ ‫یان بەدەم لووش���کە لووشکی شیعرەوە‪،‬‬ ‫دەکڕوزێن���ەوە ک���ە دەوڵەتان���ی عێراق‌و‬ ‫ئێران‌و تورکیەو س���وریە‪ ،‬کوردستانیان‬ ‫داگیرک���ردووە! له‌س���ەر ئ���ەرزی واقیع‌و‬ ‫نۆرم���ە نێودەوڵەتییەکان ئ���ەم گریان‌و‬ ‫قس���ە عاتیفییانە نایخوات‪ .‬دابەشکردنی‬ ‫کوردستان بەس���ەر دوو واڵتی جیاوازدا‬ ‫(ئێ���ران‌و عوس���مانییەکان)‪ ،‬هەروەه���ا‬ ‫س���ەرلەنوێ دابەش���کردنەوەی بەش���ە‬ ‫کوردستانەکەی عوس���مانییەکان بەسەر‬ ‫عێ���راق‌و س���وریە‌و تورکی���ەدا بەرهەمی‬ ‫شەڕی یەکەمی جیهانیی‌و رێککەوتنامەی‬ ‫سایکس‪-‬پیکۆیە‪.‬‬ ‫کەواتە دەوڵەتی عێراق‪ ،‬کوردس���تانی‬ ‫داگیرنەک���ردووە‪ ،‬بەڵک���و به‌ریتانی���ا‬ ‫ئەو بەش���ەی بە کوردس���تانی جنوبیی‬ ‫(کوردس���تانی باش���وور) ناس���رابوو‪،‬‬ ‫لەچوارچێوەی ویالیەتی موسڵدا خستیە‬ ‫سەر ناوەڕاس���ت‌و باشووری عێراق‪ ،‬وەک‬ ‫سیاس���ەتێکی بااڵنس���ڕاگرتنی سوننە‌و‬ ‫ش���یعە‪ .‬بەهەمان میتۆدیش کوردستانی‬ ‫تورکیە‌و سوریەش بەرهەمی تێکشکاندنی‬ ‫عوس���مانییەکان‌و پێگرتن���ی کەمالیزم‌و‬ ‫ناس���یۆنالیزمی عەرەبیی���ە‪ ،‬دی���ارە‬ ‫له‌ڕوانگەی بەرژەوەندییەکانی به‌ریتانیای‬

‫فۆتۆ‪:‬‬

‫‪AFP‬‬

‫عوزما‌و فڕانس���ەی ئەوکاتەدا‪ .‬بەش���ێکی‬ ‫زۆری کوردس���تانی ئێرانی���ش‪ ،‬لەوەتەی‬ ‫هەیە دەوڵەتەکانی چەند هەزار س���اڵەی‬ ‫ئێران دەس���ەاڵتیان بەس���ەریدا هەبووە‪،‬‬ ‫بەکورتییەک���ەی هیچ کوردس���تانێکمان‬ ‫س���ەربەخۆ نەبووە‪ ،‬ت���ا داگیریان بکەن‪،‬‬ ‫کورد خۆی خاوەنی سەروەریی نەبووە‪ ،‬تا‬ ‫لێمان زەوت بکەن‪ .‬لەڕاستییدا بە میتۆدو‬ ‫هەڵسەنگاندنی وردی ئەنسرۆپۆڵۆجییانە‪،‬‬ ‫ک���ورد هەرگیز نەبووەت���ە نەتەوەیەک تا‬ ‫ئیدیعای یەک "خ���اک‌و زمان‌و یادەوەریی‬ ‫هاوبەش"‪....‬تاد بکات‪.‬‬ ‫س���ەرەنجام بەهەم���وو لۆژیکێک���ی‬ ‫سیاسیی‌و کولتووریی‪ ،‬دەوڵەتی کوردیی‬ ‫دەوڵەتێک���ی حەماس���یی‌و کەفوکوڵێكی‬ ‫سیاسیی س���ەرکردەیەک یان حیزبێکە‪،‬‬ ‫ه���اوکات دەوڵەت���ی کوردی���ی دەوڵەتی‬ ‫نەتەوەیی دەردەچێ‪ ،‬سەردەمی دەوڵەتی‬ ‫نەتەوەیی���ش بەو پێوەرە کالس���یکییانە‬ ‫بەس���ەرچووە‪ .‬له‌کاتێک���دا‪ ،‬دەوڵەتێ���ک‬ ‫کە رەنگ���دەرەوەی ئیرادەی سیاس���یی‌و‬ ‫س���ەروەریی هاونیش���تمانیانی ت���ەواوی‬ ‫کوردس���تانی باش���وور بێ‪ ،‬دەوڵەتێکی‬ ‫نیشتمانییە‌و بۆ هەموو ئەو کورد وعەرەب‌و‬ ‫تورکم���ان‌و کەمە نەت���ەوەو ئایینییانەی‬ ‫تێیدا دەژین‪ ،‬دەوڵەتی هاوواڵتیی دەبێ‌و‬ ‫ئینیتمایان بۆی دەبێ‪ .‬بەدڵنیاییش���ەوە‬ ‫دەوڵەت���ی نیش���تمانیی دەوڵەتێکی کەم‬ ‫تا زۆر دیموکراس���یی‌و فرە رەنگ‌و دەنگ‬ ‫دەب���ێ‪ ،‬لەکاتێک���دا وەهم���ی دەوڵەتی‬ ‫نەتەوەیی‪ ،‬بۆی هەیە له‌میراتی عەشیرەت‌و‬ ‫ناوچەی���ەک‌و ئیمارەتێک���دا کۆبکرێتەوە‪.‬‬ ‫له‌کۆتاییدا‪ ،‬ن���ە دەوڵەتی نەتەوەیی‌و نە‬ ‫دەوڵەتی نیش���تمانیی بۆ کوردس���تانی‬ ‫باشوور‪ ،‬له‌دوور‌و نزیکدا نابێتە فاکتەری‬ ‫یەکگرتنەوەی ئەو پارچە کوردستانانەی‪،‬‬ ‫ناسیۆنالیستە بێس���ەوادەکان بە پارچە‬ ‫داگیرک���راوەکان دەیخوێنن���ەوە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫دەبێتە ئۆخژنێکی سیاسیی‌و کولتووریی‬ ‫ب���ۆ هەموو تاکێکی ک���ورد له‌پارچەکانی‬ ‫کوردس���تاندا‌و بەرقەرارکردنی الی کەمی‬ ‫ئاش���تیی له‌ناوچەکەدا‪ ،‬بەاڵم مۆدێرنترو‬ ‫عەقاڵنییترە‪ ،‬ئەو دەوڵەتە نیش���تمانیی‬ ‫بێت نەک نەتەوەیی بێت‪.‬‬

‫هه‌رێمی كوردستان له‌به‌رداشی توركیاو ئێراندا‬ ‫مه‌جید ساڵح‬ ‫دوای‌ س���ه‌ركه‌وتنی شۆڕش���ی ئیسالمی‬ ‫له‌س���اڵی ‪ ،1979‬ش���تێكی سروشتی بوو‬ ‫كه‌ عێراق به‌ هه‌موو قورساییه‌ مێژوویی‌و‬ ‫جوگرافی‌و شارس���تانیه‌تی‌و ئاینیه‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫ببێته‌ ده‌سپێكی ستراتیژی هه‌نارده‌كردنی‬ ‫شۆڕشی ئیس�ل�امی‪ ،‬به‌اڵم له‌و قۆناغه‌دا‬ ‫سه‌ره‌ڕای‌ هه‌شت س���اڵ شه‌ڕو پێكدادان‌و‬ ‫جه‌نگی گه‌رم‪ ،‬به‌ هۆی‌ پشتیوانی گه‌وره‌ی‌‬ ‫رۆژئاواو واڵتانی عه‌ره‌بی له‌ڕژێمی سه‌دام‬ ‫حس���ێن نه‌توانرا ئ���ه‌و خه‌ون���ه‌ گه‌وره‌و‬ ‫دێرینه‌ی‌ ئیمام خومه‌ینی بهێنرێته‌دی‪.‬‬ ‫س���اڵی ‪ 2003‬به‌رژه‌وه‌ندی ئه‌مه‌ریكاو‬ ‫رۆژئاوا وای‌ ده‌خواس���ت ده‌بێ له‌دیزاینی‬ ‫نوێ���ی رۆژهه‌اڵت���ی ناوه‌ڕاس���تدا دوژمنه‌‬

‫دێرینه‌كه‌ی‌ ئێران "سه‌دام حسێن‌و حیزبی‬ ‫به‌عس" له‌گه‌مه‌ سیاسیه‌كاندا وه‌ال بنرێن‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ب���وو ل���ه‌‪4/9‬ی‌ ئه‌و س���اڵه‌دا به‌غدا‬ ‫داگیركراو دواتریش سه‌دامیش ئیعدامكرا‪.‬‬ ‫كردن���ی به‌غ���دا بۆش���اییه‌كی گ���ه‌وره‌ی‌‬ ‫له‌ده‌س���ه‌اڵتدا دروس���ت ك���رد‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫رێگه‌ی‌ خۆش���كرد بۆ ئێ���ران به‌بێ ته‌قه‌‬ ‫دور له‌له‌شكركێشی له‌ڕێگه‌ی‌ هاوپه‌یمانه‌‬ ‫كوردو ش���یعه‌كانیه‌وه‌ ئه‌و بۆش���اییه‌ پڕ‬ ‫بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر له‌س���ه‌ره‌تادا ئه‌مه‌ریكی���ه‌كان‬ ‫ل���ه‌و حه‌قیقه‌ت���ه‌ تێگه‌یش���تن ك���ه‌ له‌م‬ ‫قۆناغ���ه‌دا ئارامبون���ه‌وه‌ی‌ دۆخی عێراق‬ ‫به‌ب���ێ ئێ���ران كارێكی موس���ته‌حیله‌‪ ،‬به‌‬ ‫ئاش���كرا چاوپۆش���یان ك���رد له‌هه‌م���وو‬ ‫ده‌س���تێوه‌ردانه‌كانی ئێ���ران له‌كاروباری‌‬

‫عێراق‪ .‬بۆیه‌ بێ مه‌اڵمه‌ت نییه‌ له‌و كاته‌وه‌‬ ‫تا ئه‌مڕۆ هیچ س���ه‌رۆك وه‌زیران‌و سه‌رۆك‬ ‫كۆمارێك���ی عێراق���ی به‌ب���ێ ره‌زامه‌ندی‬ ‫باڵوێزی ئێران له‌به‌غدا دانه‌نراوه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم‪ ،‬دوای‌ زیاتر له‌هه‌ش���تا س���اڵ‬ ‫له‌غیاب‌و دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ هێزه‌ عه‌لمانیه‌كان‬ ‫به‌ته‌واوه‌ت���ی كه‌وتن���ه‌ په‌راوێ���زه‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫س���ێ س���اڵ ده‌چ���ێ توركی���ا له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫ئیس���تغاللكردنی مه‌زهه‌ب‌و ئاینه‌وه‌ وه‌ك‬ ‫هێزێكی كاریگه‌ر له‌ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت‬ ‫ده‌ركه‌وتوه‌و رۆژ ل���ه‌دوای‌ رۆژیش نفوزی‬ ‫له‌عێ���راق به‌هێزت���ر ده‌ب���ێ‌و توانیویه‌تی‬ ‫به‌ره‌یه‌ك له‌ڕكابه‌رو هاوپه‌یمانه‌ كۆنه‌كانی‬ ‫ئێران (پارتی‌و سه‌در‌و سونه‌كان) دروست‬ ‫ب���كات‌و له‌هه‌وڵی جێ پ���ێ له‌قكردن به‌‬ ‫ئێران بێت ل���ه‌م واڵته‌دا‪ .‬ئه‌مه‌ریكاش كه‌‬

‫ب���ه‌ دوای‌ هه‌لی تۆڵه‌س���ه‌ندنه‌وه‌ له‌ئێران‬ ‫ده‌گه‌ڕێ‪ ،‬به‌ هه‌مان نه‌فه‌سی مامه‌ڵه‌كردن‬ ‫له‌گه‌ڵ ئێران‪ ،‬چاوپۆشی ده‌كات له‌ده‌ست‬ ‫تێوه‌ردانه‌كانی توركیاش‪.‬‬ ‫ئاماژه‌كان ئه‌وه‌ ده‌رده‌خه‌ن كه‌ سیاسه‌ته‌‬ ‫هه‌رێمیه‌كان���ی توركیاو ئێران له‌عێراق به‌‬ ‫دوو دڵ���ی له‌گه‌ڵ یه‌كتردا هه‌ڵس���وكه‌وت‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬پێداگری توركیا له‌پشتیوانیكردن‬ ‫له‌تاریق هاشمی‪ ،‬هه‌روه‌ها خیتابی توندی‬ ‫به‌ره‌ی‌ لێس���ه‌ندنه‌وه‌ی‌ متمانه‌ له‌سه‌رۆك‬ ‫ئه‌لمالكی‌و داخوازیه‌كه‌ی‌ جێگری سه‌رۆك‬ ‫كۆم���اری‌ ئێران له‌‪ 22‬نیس���انی ‪ 2012‬بۆ‬ ‫یه‌كگرتن���ی ته‌واوه‌ت���ی ئێ���ران‌و عێراق‪،‬‬ ‫ده‌چێته‌ خان���ه‌ی‌ ملمالنێ ش���اراوه‌كانی‬ ‫ه���ه‌ردوو واڵت���ه‌وه‌‌و ل���ه‌وه‌ ده‌چ���ێ زۆر‬ ‫نه‌خایه‌نێ بازنه‌ی‌ ملمالنێكان به‌رفراوانتر‌و‬

‫رون ئاشكرا تر بن‪.‬‬ ‫به‌ هه‌رحاڵ گۆڕانكاریه‌كانی ناوچه‌كه‌ بۆ‬ ‫هه‌تا هه‌تایه‌ به‌م ش���ێوه‌ چه‌ق به‌ستوه‌یه‌‬ ‫نامێنه‌وه‌و دور یان نزیك هه‌موو هاوكێشه‌‬ ‫سیاس���یه‌كان تێكده‌چێ‌و په‌رده‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ملمالنێی شاراوه‌كه‌ی‌ هه‌ردوو زلهێزه‌كه‌ی‌‬ ‫هه‌رێمه‌ك���ه‌ هه‌ڵده‌درێته‌وه‌‌و مه‌س���ه‌له‌كه‌‬ ‫ته‌نه���ا به‌ مان���ه‌وه‌ یان الدان���ی مالكی‌و‬ ‫دادگایكردنی هاش���می كۆتای���ی نایه‌ت‪،‬‬ ‫پێده‌چێ دوای‌ یه‌كالییبونه‌وه‌ی‌ مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫سوریا‪ ،‬ملمالنێكانی توركیاو ئێران له‌خاكی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان خه‌س���تتر بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌واتایه‌كی دیكه‌ ئه‌گه‌ری‌ سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ی‌‬ ‫"چاڵدێران"ێكی دیكه‌ زۆر نزیكه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئاخۆ به‌ره‌ی‌ كوردی چۆن مامه‌ڵه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌م دۆخه‌دا ده‌كات؟ ئێمه‌ ده‌زانین‬

‫گوت���اری‌ سیاس���ی كورد ل���ه‌م قۆناغه‌دا‬ ‫له‌هه‌م���وو كاتێ���ك زیات���ر په‌رته‌وازه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ك پارتی‌و س���ه‌رۆكه‌كه‌ی‌ به‌ ئاشكرا‬ ‫خۆی���ان به‌الی‌ ب���ه‌ره‌ی‌ توركیادا س���اغ‬ ‫كردوه‌ت���ه‌وه‌‌و یه‌كگرت���وش مه‌یلی به‌الی‌‬ ‫برایانی توركدا زیاتره‌و له‌الیه‌كی دیكه‌ش‬ ‫یه‌كێتی نیش���تمانی كوردس���تان به‌ هۆی‬ ‫رێككه‌وتنامه‌ی‌ ستراتیژی‌و نه‌خۆشی مام‬ ‫جه‌الل توش���ی ئیفلیجی بڕی���اردان‌و خۆ‬ ‫ساغكرنه‌وه‌ بووه‌‪ ،‬له‌م الشه‌وه‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان‌و كۆمه‌ڵی ئیسالمی له‌دوو ال مه‌ست‌و‬ ‫حه‌یرانن‪ ،‬له‌وه‌ها دۆخێكدا ده‌بێ ئاینده‌ی‌‬ ‫هه‌رێمه‌كه‌ی‌ ئێمه‌ چی بێت؟‬ ‫لـه‌م زه‌مه‌نه‌دا كه‌ رووداوه‌كان بومه‌له‌رزه‌‬ ‫ئاس���ا به‌ خێرایی‌و له‌ناكاودا روو ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌و پرسیاره‌ وه‌اڵمی خێرای ده‌وێت‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )335‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/17‬‬

‫با ئه‌نجوومه‌نی دادوه‌ریی‬ ‫ب ‌ه كردار سه‌ربه‌خۆ بێت‬ ‫چۆن پێشێلكردنی قانونیان ده‌خسته‌‬ ‫م‪ .‬ئه‌حمه‌د عه‌ربه‌تی‬ ‫به‌ردی���دی هاواڵتی���ان‌و ب���ێ هیوایی‬ ‫هه‌م���وو ده‌زانین بنه‌مای سیس���ته‌می زۆری له‌ده‌روونی خه‌ڵكی كوردستاندا‬ ‫ته‌ندروستی حكومه‌ت‌و ده‌وڵه‌تی قانون دروستكردو تائێستا به‌رده‌وامه‌‪ ،‬دوای‬ ‫له‌‌جیهاندا له‌مسۆگه‌ركردنی سیستمی كۆمه‌ڵێ په‌یمان‌و بڕیاری ده‌زگا بااڵكان‬ ‫دادپ���ه‌روه‌ری‌و س���ه‌روه‌ریی یاس���اوه‌ به‌ هه‌نگاونانی كارا بۆ چاره‌سه‌ركردنی‬ ‫ده‌س���تپێده‌كات‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش بریتیی���ه‌ ئه‌و سیستمه‌ گه‌نده‌ڵییه‌ی كه‌ سه‌رجه‌م‬ ‫له‌‌ڕێگادان به‌س���ه‌رجه‌م مافپه‌روه‌ران‌و ئه‌ركانه‌كان���ی حكومه‌تی كوردس���تان‬ ‫یاس���اییه‌كان‌و دادوه‌ره‌كان‌و تایب���ه‌ت گرتووه‌ته‌وه‌‪ ،‬یه‌كێ���ك له‌‌وانه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫دادوه‌ره‌ پله‌‌ به‌رزه‌ شاره‌زاكانی ته‌واویان به‌ كردار ده‌بێ ئه‌نجوومه‌نی دادوه‌ری‬ ‫له‌مه‌رج���ه‌ یاس���اییه‌كانی‌و پێ���وه‌ره‌ س���ه‌ربه‌خۆ بێت‌و دووربێ���ت له‌‌هه‌موو‬ ‫قانونییه‌كان���ی دامه‌زراندنی دادوه‌ریان ده‌س���تێوه‌ردانێكی حیزبیه‌وه‌و ده‌بێ‬ ‫له‌‌رێ���گای ئه‌نجوومه‌ن���ی دادوه‌ری بێ دادوه‌ره‌كان له‌‌م���ه‌ودوا س���ه‌ربه‌خۆی‬ ‫الیه‌نی راس���ته‌قینه‌ی به‌كردار ده‌بێت راس���ته‌قینه‌ ب���ن‌و به‌پێ���ی پێ���وه‌ره‌‬ ‫جێبه‌جێ بكرێت‪ .‬یه‌كێك له‌نه‌گبه‌تیی‌و قانونیی���ه‌كان‌و ده‌س���تپاكی‌و پێگه‌ی‬ ‫نه‌هامه‌ت���ی ئه‌م میلله‌‌ته‌ س���ته‌مدیده‌ ره‌وای كۆمه‌اڵیه‌تییان دابمه‌زرێن‪ ،‬پێش‬ ‫ئه‌وه‌بوو ئ���ه‌و سیس���تمی په‌نجا به‌ چه‌ند هه‌فته‌یه‌ك میدیاكان هه‌واڵێكیان‬ ‫په‌نجا ئه‌نجوومه‌نی دادوه‌ری‌و سه‌رجه‌م باڵوك���رده‌وه‌ به‌وه‌ی ه���ه‌ردوو الیه‌نی‬ ‫دادوه‌رانی بێالی ‌هن‌و به‌الیه‌نی شه‌كه‌ت ده‌س���ه‌اڵتدار یه‌كی بیست كه‌سایه‌تی‬ ‫كردو به‌ زۆری داواكانی ئیداره‌كان به‌ قانونیان كاندیدك���ردووه‌ دایبمه‌زرێنن‬ ‫قازانجی ئه‌وان بڕیاری بۆ ده‌رده‌چوو‪ ،‬به‌دادوه‌ر‪ ،‬ئه‌م هه‌واڵه‌ ناڕه‌زایی زۆربه‌ی‬ ‫زۆربه‌م���ان چه‌نده‌ه���او بگ���ره‌ ده‌یان هه‌ره‌ زۆری قانونیی���ه‌كان‌و خه‌ڵكانی‬ ‫داوامان هه‌بووه‌و له‌‌سه‌رمان تۆماركراوه‌ رووناكبی���ری نیش���تمان پ���ه‌روه‌رو‬ ‫له‌‌كۆتاییدا سه‌رپێچی ناقانونیان به‌ زۆر به‌ك���ردار قانون دۆس���تی لێكه‌وته‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ به‌چاكی ده‌زانین پێش���ه‌كی رێگا‬ ‫پێكراوه‌ بۆ قازانجی ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌‪.‬‬ ‫بۆ له‌‌بیركردن���ه‌وه‌و به‌الوه‌نانی ئه‌و بدرێت له‌ڕێ���ی ئه‌نجومه‌نێكی دادوه‌ری‬ ‫هه‌موو س���ه‌رپێچی‌و س���وكایه‌تیكردن قانونیی���ه‌وه‌ كه‌ س���ه‌رجه‌م دادوه‌رانی‬ ‫به‌ قانون‌و پشتگوێخستنی سه‌روه‌ریی دادگای ته‌می���زی تێ���دا بێ���ت دوای‬ ‫یاسا‪ ،‬بیس���تمان‌و بینیمان له‌زۆربه‌ی ئ���ه‌وه‌ی چه‌ند مێزگردێ���ك بگرن‌و بۆ‬ ‫میدیاكان���داو تایب���ه‌ت ئۆپۆزس���یۆن خه‌ڵك���ی كوردس���تانی روونبكه‌نه‌وه‌و‬

‫هه‌لی‌ كار‬

‫بیس���ه‌لمێنن ك���ه‌ له‌‌م���ه‌ودوا هه‌موو‬ ‫وابه‌س���ته‌ی قانون ده‌ب���ن‌و دورده‌بن‬ ‫له‌هه‌موو ده‌ستێوه‌ردانێكی حیزبایه‌تی‌و‬ ‫سیاس���ه‌ته‌ نادروس���ته‌كانیان‌و ئاماژه‌‬ ‫به‌ چه‌ن���د بڕیارێك بده‌ن كه‌ پێش���تر‬ ‫رێگای ده‌س���ت تێوه‌ردان���ی حیزبیان‬ ‫نه‌داوه‌‪ ،‬هه‌مووش���مان دڵنیاین له‌‌وه‌ی‬ ‫هه‌موو دادوه‌رانی كوردستان به‌وانه‌ی‬ ‫كه‌ خۆش���یان ده‌یانوت ئێمه‌ حیزبین‬ ‫نایانه‌وێ ده‌س���تێوه‌ردانی حیزبایه‌تی‬ ‫له‌‌مه‌ زیاتر شۆڕبێته‌وه‌ بۆ ناو سیستمی‬ ‫ئه‌نجوومه‌ن���ی دادوه‌ری‌و ده‌یان���ه‌وێ‬ ‫سیستمی ماف‌و یاس���او دادپه‌روه‌ری‬ ‫س���ه‌روه‌ربێ كه‌ ئه‌وان���ه‌ كۆڵه‌كه‌یه‌كی‬ ‫راسته‌قینه‌ی چاره‌س���ه‌ری گه‌نده‌ڵی‌و‬ ‫پێش���كه‌وتنی كۆمه‌ڵگاكه‌م���ان ده‌بن‪،‬‬ ‫بۆیه‌ به‌ پێویس���تی ده‌زانی���ن با ئه‌و‬ ‫ئه‌نجوومه‌نی دادوه‌رییه‌ی كه‌ ئاماژه‌مان‬ ‫بۆ كردووه‌ به‌ پێوه‌ره‌ قانونییه‌ راست‌و‬ ‫دروس���ته‌كان دادوه‌ران دابمه‌زرێنین‌و‬ ‫سه‌روه‌ری قانونیان راده‌ست بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ده‌تانه‌وێ ته‌واو ئ���ه‌وكاره‌‬ ‫بنبه‌س���ت بێ���ت با ئ���ه‌و ئه‌نجوومه‌نه‌‬ ‫دادوه‌رییه‌ی كه‌ ئاماژه‌مان بۆ كردووه‌‬ ‫له‌‌گ���ه‌ڵ لیژن���ه‌ی یاس���ایی په‌رله‌‌مان‬ ‫له‌‌به‌رچ���اوی خه‌ڵك���ی كوردس���تان‬ ‫یاسایه‌كی تازه‌تری بۆ ده‌ربكه‌ن‪..‬‬ ‫له‌‌گه‌ڵ رێزی زۆرمان بۆ س���ه‌رجه‌م‬ ‫قانون دۆستان‌و دادپه‌روه‌ران‬

‫ونبوون‬

‫ی ئازاد ئیبراهیم حس���ێن ونبو‌ه هه‌ركه‌سێك دۆزیویه‌تیه‌و‌ه بیگه‌ڕینێته‌و‌ه بۆ‬ ‫ی به‌ناو ‌‬ ‫ی قوربان ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ كه‌م ئه‌ندام ‌‬ ‫پرسگه‌ی‌ كۆمپانیای‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی به‌ڵینده‌ران‪ -‬كۆمپانیای‌ س���ه‌رمۆرد به‌ن���اوی‌ ( كامیل جه‌الل عه‌بدواڵ) ونبووه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س���ێك‬ ‫ی یه‌كێت��� ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫دۆزیویه‌تیه‌و‌ه بیگه‌ڕینێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی‌ كۆمپانیای‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (كارزان عبدولره‌حمان‬ ‫ی كوردستان وونبوو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی ئه‌ندازیاران ‌‬ ‫ی شارستانی‌ له‌گه‌ ‌ڵ پێناسێكی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫ی بار ‌‬ ‫* پێناس���ێك ‌‬ ‫سه‌عید) هه‌ركه‌سێك دۆزیویه‌تیه‌و‌ه بیگه‌ڕینێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ كۆمپانیای‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫‪19‬‬ ‫ریکالم‬

‫ی ماس له‌عێراق‬ ‫كۆمپانیا ‌‬ ‫بۆ پیشه‌سازی‌ ئاسن‌و پۆاڵ‬ ‫ی ب ‌ه ‪ 4‬كارمه‌ند هه‌یه‌ بۆ‬ ‫كۆمپانیاكه‌مان پێویس���ت ‌‬ ‫ی الی‌ خواره‌وه‌‪:‬‬ ‫لێپرسراوی‌ گه‌نجینه‌ به‌مه‌رجانه‌ ‌‬ ‫ ‬

‫‪ 1‬‬

‫ ‬

‫‪ 2‬‬

‫ ‬ ‫ ‬

‫ ‪3‬‬ ‫‪3 4‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬

‫ی بكالوریس بێت‬ ‫هه‌ڵگڕی‌ بڕوانام ‌ه ‌‬ ‫له‌بواری‌ گه‌نجین ‌ه یان ژمێریاری‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی له‌به‌ڕێوبردن ‌‬ ‫ئه‌زمونی‌ كاركردن ‌‬ ‫گه‌نجینه‌ له‌(‪ )10‬ساڵ‌ كه‌متر نه‌بێت‬ ‫ی بواری‌ كۆمپیوته‌ری‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫شاره‌زای ‌‬ ‫ی (كوردی‌‌و عه‌ره‌بی‌‌و ئینگلیزی‌)‬ ‫زمان ‌‬ ‫بزانێتن‬

‫*هه‌ركه‌سێك له‌خۆی‌ راده‌بینێت ب ‌ه‬ ‫بۆ ئه‌م ئیمێله‌‪.‬‬

‫‪C.V‬‬

‫بنیرێت‬

‫‪Soran.mass@gmail.com‬‬

‫سیاسەت‌و ئەوانەی نەشتەرگەری جوانیی‬ ‫بۆ دەکەن‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ئەمجۆرە تێگەیش���تنە سووک‌و ئاسان‬ ‫چەندەها رەهەندی گەورەی سیاس���ەت‬ ‫فەرامۆش���دەکات‌و بەدیوێکی بچوکیەوە‬ ‫دەگیرس���ێتەوە‪ ...‬سیاس���ەت تەنی���ا‬ ‫ئاوێنەی خواستی نوخبەیەکی بەئەخالق‬ ‫نییە کە دەیانەوێ���ت دونیا چاکبکەن‪.‬‬ ‫سیاس���ەت کایەی���ە ن���ەوەک ج���ۆرە‬ ‫تێگەیش���تنێکی دیاریکراو‪ ،‬یان جۆرە‬ ‫رەفتارێک ی���ان ئەخالقێکی دیاریکراو‬ ‫بێت‪ .‬سیاس���ەت جێگای���ەک نییە بۆ‬ ‫وەع���ز‌و وانەدادانی ئەخالق���ی‪ ،‬بەڵکو‬ ‫جێگایەکە هەموو س���یفەتە کولتووری‌و‬ ‫س���ایکۆلۆژییەکانی مرۆڤ���ی تێ���دا‬ ‫دەردەکەوێتەوە‪ ،‬شوناسی پێشوەختی‬ ‫نیی���ە‪ ،‬هیچ کەس���ێک نیی���ە بتوانێت‬ ‫بچێتە سیاسەتەوە‌و پێشوەخت لەسەر‬ ‫رۆشنایی بڕیارە ئەخالقییەکانی خۆیدا‪،‬‬ ‫بزانێت چی روودەدات‪ ،‬چونکە گرنگترین‬ ‫چەمکگەلێک لەسیاسەتدا بااڵدەستی‪،‬‬ ‫بەدەس���تهێنانی دەسەاڵت‪ ،‬گەیشتن بە‬ ‫نوێنەرایەتیکردنی زۆرینە‪ ،‬شەرعییەت‬ ‫بەدەستهێنانە‪ ...‬هیچ یەکێک لەمانەش‬ ‫بە کەرەستەی ئەخالقی نایەنە دەست‪،‬‬ ‫سیاس���ەت هەمیشە شوێنی پێکدادانە‪،‬‬ ‫نەوەک ش���وێنێ رێکخس���تن‪ ،‬سەرەتا‬ ‫پێک���دادان هەی���ە‪ ،‬ملمالن���ێ هەی���ە‪،‬‬ ‫ناکۆک���ی قووڵ هەیە‪ ،‬ئ���ەم ملمالنێیە‬ ‫تەنیا له‌نێوان چەن���د هێزێکدا نین کە‬ ‫شوناس���ی جیا یاخود قازانجی جیایان‬ ‫هەیە‪ ،‬بەڵکو ملمالنێیە لەس���ەر مانا‌و‬ ‫تەفس���یری هەم���وو چەم���ک‌و هەموو‬ ‫وش���ەیەک‪ .‬ملمالنێیە لەسەر تەفسیری‬ ‫مانای خودا‪ ،‬ئیمان‪ ،‬ئەخالق‪ ،‬ئازادی‪،‬‬ ‫دادپەروەری‪ ،‬عەشق‪ ،‬پەروەردە‪ ..‬هتد‪.‬‬ ‫سیاسەت خودی ئەو ملمالنێیە‪ ،‬خودی‬ ‫ئ���ەو دۆخەیە کە هێزێ���ک بڕیاردەدات‬ ‫تێگەیش���تن‌و شوناس‌و تێڕوانینی خۆی‬ ‫بخاتە مەیدانەوە تا بااڵدەستی‌و هەیمەنە‬ ‫بەس���ەر بۆچوون‌و تێڕوانینەکانی تردا‬ ‫بەدەس���ت بهێنێت‪ .‬ئەوەی سیاس���ەت‬ ‫دەکات دەچێتە ناو ملمالنێ‪-‬وە نەوەک‬ ‫بچێتە سەروو ملمالنێ‪-‬وە‪ ،‬بەاڵم دەمێک‬

‫کەس���ێک دەڵێت ئەوەی له‌کوردستان‬ ‫روودەدات سیاس���ەت نیی���ە‪ ،‬ب���ە‬ ‫سەروقاچەوە دەکەوێتە ئەو هەڵەیەوە‬ ‫کە سیاس���ەت له‌هەموو ئ���ەو رەهەندە‬ ‫تاریکان���ەی پاکدەکات���ەوە‪ .‬ل���ەوەش‬ ‫بترازێ���ت سیاس���ەت جێگایەک���ە هەم‬ ‫هێزی هوش���یارو هەم هێزی کوێر تێیدا‬ ‫له‌کاردان‪ ،‬سیاسەت کایەیەکی کراوەیە‪،‬‬ ‫دەشێت شانس���ی سەرعەش���رەتێکی‬ ‫جاهیل لەناویدا له‌شانس���ی گەورەترین‬ ‫فەیلەس���وف گەورەت���ر بێ���ت‪ ،‬لێرەدا‬ ‫قازانج‪ ،‬هێ���زی ئابووریی‪ ،‬شوناس���ی‬ ‫کولتووریی وەک هێزگەلێکی زۆر گرنگتر‬ ‫له‌ئەخالق‌و هوش���یاری کاردەکەن‪ .‬ئەو‬ ‫تێگەیشتنەی دەڵێت سیاسەت زانستە‌و‬ ‫دەبێت کەسانی خوێندەوار پێیهەستن‌و‬ ‫ئەوان���ەی دزی‌و جەردەی���ی دەک���ەن‬ ‫سیاس���ی نین‪ ،‬ت���ا بڵێ���ی کۆمیدییە‪.‬‬ ‫ئێس���تاش هەموو وەرزێ���ک لەئەوروپا‬ ‫بەردەوام پۆپۆلیس���تێکی فاشیس���تی‬ ‫گەمژە لەسوچێکەوە سەردەردەهێنێت‌و‬ ‫ملیۆنەه���ا ک���ەس دوایدەک���ەون‌و‬ ‫زۆرجار دەگەنە ئاس���تی دروستکردنی‬ ‫حکومەتیش‪ .‬ئەم بۆچوونە جگە لەوەی‬ ‫له‌هیچ کۆمەڵگا‌و س���ەردەمێکدا دەلیل‌و‬ ‫ئەرگومێن���ت ب���ۆ خ���ۆی نادۆزێتەوە‪،‬‬ ‫تێگەیش���تنێکە جێگایەک بەسیاسەت‬ ‫دەبەخشێت لەدەرەوەی کایەی ملمالنێ‪،‬‬ ‫وەک چاالکییەک���ی ئەخالق���ی بەرز کە‬ ‫له‌ش���وێنێکی بااڵت���ر له‌ملمالنێکانەوە‬ ‫وەس���تاوە‪ ،‬بەپێ���ی ئەم تێگەیش���تنە‬ ‫کەس���ی سیاس���ی کە دێ���ت نوێنەری‬ ‫الیەکی ملمالنێکان نییە‪ ،‬بەڵکو کەسێکە‬ ‫لەسەروو هەموو ملمالنێکانەوە‪ ،‬کەسێکە‬ ‫رزگارکەر‌و فریادەڕس���ە‪ ...‬لێرەدا بەر‬ ‫جەوهەری ئەفالتونی ئەم تێگەیش���تنە‬ ‫دەکەوین کە دواجار لەدروس���تکردنی‬ ‫دیکتاتۆردا تەواو دەبێت‪ .‬گەر سیاسەت‬ ‫چاالکییەک���ی ئەخالق���ی بااڵبێت‪ ،‬کە‬ ‫پەیوەندی بە کوشتن‌و مۆنۆپۆڵکردن‌و‬ ‫هەیمەن���ەوە نییە له‌ب���واری ئابووری‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتیدا‪ ،‬ئەوە دواجار لەوەدا تەواو‬ ‫دەبێت سیاس���ییەک بێ���ت‌و بڵێت من‬

‫نوێن���ەری هەمووانم‪ ،‬من رۆڵی رێکخەر‬ ‫دەبینم‪ ،‬من مەرجەعییەتی رێکخستن‌و‬ ‫تەبایی دروس���تکردنم‪ ،‬من لەس���ەروو‬ ‫ملمالنێکان���ەوەم‪ ،‬منم ک���ە بەرەیەک‬ ‫نی���م لەجەنگی دەس���ەاڵت‌و ئابووری‪،‬‬ ‫بەڵک���و باوک���ی عاقڵ‌و لەخۆب���وردوو‌‬ ‫رێکخ���ەری ئێ���وەم‪ .‬لێ���رەداو بەهۆی‬ ‫ئەمجۆرە تێگەیش���تنەوە سیاس���ییەک‬ ‫لەسیاسییەکان له‌بری ئەوەی خۆی بە‬ ‫نوێنەری بەشێکی کۆمەڵگا‌و الیەنێکی‬ ‫ملمالنێکان بزانێ���ت خۆی بە نوێنەری‬ ‫هەم���وو کۆمەڵ���گا‌و رێکخ���ەری دونیا‬ ‫دەزانێت‪ .‬لەم سەیرکردنەدا بۆ سیاسەت‬ ‫بانگەش���ە بۆ جۆرە سیاسەتێکی بااڵ‌و‬ ‫میتافیزیکی‌و ئیدیال دەکرێت کە ریشە‬ ‫ئەفالتونییەکانی لەوە رۆشنترە بکرێت‬ ‫چاوی لێبپۆش���رێت‪ ،‬بەاڵم سیاسییەک‬ ‫نییە لەسەروو ملمالنێکانەوە تا بەخۆی‬ ‫بڵێت من دونیا رێکدەخەم‪ ،‬ئەوەی هەیە‬ ‫هەیمەنەیە نەوەک زانست‌و رێکخستن‌و‬ ‫ئایدیالی ئەخالقی‪ .‬لەسیاسەتدا ئەوەی‬ ‫کاری رێکخس���تن دەگرێت���ە دەس���ت‪،‬‬ ‫ئەوەی بەرنامەی ریفۆرم پیادە دەکات‪،‬‬ ‫له‌بەرئەوەی���ە تێگەیش���تن‌و تێڕوانینی‬ ‫له‌کایەک���ەدا سەردەس���تی‌و هەیمەنەی‬ ‫وەچنگهێن���اوە‪ .‬بە کورت���ی ئەوانەی‬ ‫مەکیاجی سیاس���ەت دەکەن پێیانوایە‬ ‫سیاس���ەت ملمالنێک���ە نیی���ە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫رێکخس���تنی ملمالنێکەیە‪ ،‬چاالکییەکە‬ ‫پەیوەندی بەسەر دەستبەسەرداگرتنی‬ ‫بازاڕو سەرچاوەکانی ئابوورییەوە نییە‪،‬‬ ‫پێیوایە له‌دونی���ای ئەمڕۆدا پەیوەندی‬ ‫له‌نێوان سیاسەتمەداران‌و یاسادانەران‌و‬ ‫هێزە ئابوورییەکاندا نییەو سیاس���ەت‬ ‫وەک کایەیەک���ی موج���ەڕەد ل���ەدزی‌و‬ ‫تااڵنگەری ئاب���ووری دەچێت بەڕێوە‪.‬‬ ‫بەپێ���ی ئەو پێناس���ە نادروس���تە بۆ‬ ‫سیاس���ەت‪ ،‬سیاسەت بەشدار نییە لەو‬ ‫کارەس���اتانەی ئەمڕۆ له‌جیهاندا هەیە‪،‬‬ ‫بەڵک���و ئەو فریادڕەس���ەیە کە هاتووە‬ ‫دۆخەکەمان ب���ۆ چاکبکات‪ .‬له‌بەرئەوە‬ ‫چیمان بەدەستەوەیە دەبێت داینێین‌و‬ ‫خەریکی کاری پیرۆزی سیاسەت بین‪.‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬ ‫جێگری سەرنوسەر‪ :‬یاسین تەها‬

‫کورد پێویسته‌ سیاسه‌تێکی‬ ‫تر تاقیبکاته‌وه‌‬ ‫شوان محه‌مه‌د‬

‫‪Say.awene@gmail.com‬‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی‬ ‫سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫‪www.‬‬

‫‪awene.com‬‬

‫ملمالنێی هه‌مه‌الیه‌نه‌ی نێوان بارزانی‌و مالیکی به‌رده‌وامه‌‪ ،‬دوای دۆڕانی بارزانی‌و‬ ‫هاوپه‌یمانه‌کانی له‌سه‌ندنه‌وه‌ی متمانه‌و الدانی مالیکی له‌پۆستی سه‌رۆک وه‌زیران‪،‬‬ ‫ئێستا شه‌ڕه‌که‌ له‌بواری ئابوری له‌نێوان هه‌رێم‌و به‌غدا درێژه‌ی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م ملمالنێیه‌ که‌ له‌مانگی ئازاری ئه‌مس���اڵه‌وه‌ ده‌س���تیپێکردووه‪ ‌،‬ملمالنێی‬ ‫(سیاس���ی‪ ،‬ئابوری‪ ،‬شه‌خس���ی) نێوان ئه‌م دوو س���ه‌رکرده‌یه‌‌یه‌و هه‌ر وه‌رزه‌و‬ ‫یاریکه‌ره‌کان���ی ئ���ه‌م گه‌مه‌یه‌ جۆرێک له‌ملمالنێ‌ به‌س���ه‌ر گۆڕه‌پانی سیاس���ی‬ ‫عێراقدا ده‌س���ه‌پێنن‌‪ ،‬تا دوینێ شه‌ڕه‌که‌ له‌سه‌ر ئاستی سیاسیدا بوو‪ ،‬بارزانی‌و‬ ‫هاوپه‌یمانه‌کانی کاریان بۆ روخانی مالیکی ده‌کرد‪ ،‬ئێس���تا ملمالنێکه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ئاستی ئابوری توندبۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫کار به‌وه‌ گه‌یش���تووه‌ حکومه‌تی عێ���راق ‪ 15‬رۆژی داناوه‌ بۆ حکومه‌تی هه‌رێم‌و‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی بڕینی ‪ 8‬ملیار دۆالر له‌بودجه‌ی هه‌رێم ده‌‌کات‪ ،‬به‌رامبه‌ر ئه‌و نه‌وته‌ی‬ ‫له‌هه‌رێمه‌وه‌ وه‌ک ئه‌وان ده‌ڵێن رۆژانه‌ " ته‌هریب" ده‌کرێت بۆ تورکیاو ئێران‪.‬‬ ‫راس���ته‌ مالیکی مه‌یلی دیکتاتۆریانه‌ی تێدایه‌و رۆژ ب���ه‌ڕۆژ ئه‌و مه‌یله‌به‌هێزتر‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم نه‌خه‌س���ڵه‌ت‌و پێکهات���ه‌ی نه‌ته‌وه‌‌یی‌و ئه‌تن���ی عێراق‪ ،‬نه‌ ئه‌و‬ ‫که‌ش���ه‌ پ���ڕ گۆڕانکارییه‌ی ناوچه‌که‌ ک���ه‌ هه‌ر رۆژه‌ی رژێمێک���ی دیکتاتۆریی‬ ‫قڵ���پ ده‌بێته‌وه‌و هاواڵتیان ده‌چنه‌ به‌ر س���ندوقه‌کانی ده‌نگدان بۆ هه‌ڵبژاردنی‬ ‫س���ه‌رۆک‌و سیس���ته‌مێکی نوێ‪ ،‬یارمه‌تیده‌رن بۆ له‌دایکبوونی دیکتاتۆرێکی تر‬ ‫له‌ناوچه‌که‌دا‪‌‌.‬‬ ‫هه‌رچۆن ئه‌مه‌ بۆ مالیکی راس���ته‌‪ ،‬بۆ سه‌رکرده‌کانی هه‌رێمیش پێش هه‌موویان‬ ‫بارزانی راس���ته‌‪ ،‬ئه‌و نیمچه‌ دیموکراسیه‌ته‌ی له‌هه‌رێمدا به‌رقه‌راره‌ جگه‌ له‌وه‌ی‬ ‫چه‌ندین کێش���ه‌ی گه‌وره‌ گ���ه‌وره‌ی هه‌یه‌و پێویس���تی به‌ڕیفۆرمه‌‪ ،‬که‌چی تازه‌‬ ‫به‌ت���ازه‌ به‌پله‌ی یه‌که‌م بارزانی‌و پارتی‌و دواتریش یه‌کێتی حوکمی بنه‌ماڵه‌ تۆخ‬ ‫ده‌که‌نه‌وه‌و پێگه‌ی سیاسی‌و ئابووری بنه‌ماڵه‌و حیزب به‌هێزتر ده‌که‌ن‪‌ .‬‬ ‫بارزانی‌و نێچیرڤان زۆر داکۆکی له‌گرێبه‌س���ته‌ نه‌وتییه‌کان ده‌که‌ن‪ ،‬راستییه‌کی‬ ‫حاش���ا هه‌ڵنه‌گره‌ له‌ئێس���تاو بۆ ئاینده‌ش کاره‌کته‌ری نه‌وت یه‌کێکه‌ له‌فاکته‌ره‌‬ ‫به‌هێزه‌کان���ی کورد له‌به‌ره‌وپێش���بردنی کێش���ه‌ نه‌ته‌وایه‌تییه‌که‌ی���دا‪ ،‬به‌اڵم به‌‬ ‫دڵنیاییه‌وه‌ به‌م ش���ێوه‌ ئیداره‌کردنه‌ی ئێس���تا نا‪ ،‬که‌ک���ه‌س نازانێت داهاتی‬ ‫به‌خش���ینی گرێبه‌س���ته‌کان چه‌نده‌و بۆ ته‌نها له‌ژێر ده‌س���تی وه‌زیری سامانه‌‬ ‫سروشتیه‌کان‌و سه‌رۆکی حکومه‌تدا بێت‌و له‌بانکێک له‌به‌ریتانیا دانرابێت؟‬ ‫کورد کێش���ه‌ی ناوچه‌ داب���ڕاوه‌کان‌و بودجه‌ی پێش���مه‌رگه‌و به‌ش���داریکردنی‬ ‫راسته‌قینه له‌حوکمداو کێش���ه‌ی نه‌وت‌و گازو جێبه‌جێکردنی ده‌ستووری هه‌یه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ حکومه‌ت���ی ناوه‌ندیدا‪ ،‬به‌اڵم نه‌ک ئه‌مه‌ هیچی له‌الیه‌ن س���ه‌رکردایه‌تی‬ ‫کورده‌وه‌ بۆ خه‌ڵکی کوردس���تان مسۆگه‌ر نه‌کرا‪ ،‬به‌ڵکو وا خه‌ریکه‌ له‌بودجه‌ی‬ ‫‌‪%17‬که‌ش ‪ 8‬ملیار دۆالری لێده‌بڕدرێت‪.‬‬ ‫له‌مانگی س���ێ‪-‬وه‌ س���ه‌رۆکی هه‌رێم خ���ۆی کردووه‌ به‌س���ه‌ره‌ڕمی ملمالنێیه‌ک‬ ‫له‌گه‌ڵ مالیکیدا‪ ،‬ئه‌گه‌ر هه‌موو ئه‌و به‌هانانه‌ی بارزانی ده‌یهێنێته‌وه‌ س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌ دیکتاتۆریه‌تی مالیکی‌و پشتگوێخس���تنی مافه‌کانی کورد‪ ،‬راس���تبن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫س���ه‌رکردایه‌تی کورد به‌تایبه‌تی بارزانی‌و تاڵه‌بان���ی نه‌یانتوانیوه‌ ئیداره‌ی ئه‌و‬ ‫ملمالنێیه‌ چ له‌س���ه‌ر ئاستی هه‌رێم‌و چ له‌سه‌ر ئاس���تی به‌غدا به‌سه‌رکه‌وتووانه‌‬ ‫به‌ڕێ���وه‌ی ب���ه‌رن‪ ،‬ئه‌وه‌تا وه‌ک کورد ده‌ڵێ���ت "بۆ ریش چووی���ن وا خه‌ریکه‌‬ ‫س���مێڵیش ده‌نێینه‌ بانی"‪ ،‬بۆیه‌ خه‌و‌ش نییه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر بڵێین س���ه‌رۆک شکستت‬ ‫هێناو کورد پێویسته‌ له‌سه‌ر ئاستی هه‌رێم‌و له‌سه‌ر ئاست به‌غداش سیاسه‌تێکی‬ ‫تر تاقیبکاته‌وه‪‌.‬‬

‫دەتەوێت ئاوێنە چی بکات‪:‬‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫ریکالم‬

‫‪Šƫ ƾƳŶƳŚƨƃřŵ‬‬

‫‪ƱŚƧŠǀǀţŠƫÈƹşŵƺǀÈ Ƴ ŠǀƿŶƳşƺƿŠŧ ƾųźƳ‬‬

‫‪ ƼųźƳ Šƫ ƱŶƳŚƨƃřŵ‬‬ ‫‪ ŠºººǀºººƿŶººƳşƺººƿŠºººŧ‬‬ ‫‪řŶƳŚƧŠǀǀţŠƫÈƹşŵƺºǀÈ ºƳ‬‬

‫ریکالم‬