ژماره‌ 344

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ێ‬ ‫ك‌‬ ‫مامۆستا‬ ‫ی‬ ‫ساكار ‌‬ ‫كوشت؟‬

‫ژمار‌ه (‪)344‬‬ ‫سێشەممە ‪2012/9/25‬‬

‫»» ‪18‬‬

‫ئێم ‌ه هه‌ر به‌بنه‌ماڵ ‌ه یه‌كێتین‬

‫‪17‬‬ ‫‪512‬‬ ‫»»»»‬

‫نه‌به‌ز ئه‌حمه‌د كورده‌‪ :‬پله‌به‌رزكردنه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌فسه‌ران له‌ده‌سه‌اڵتی سه‌رۆكی هه‌رێمدایه‌‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫کۆنفرانسی کۆمه‌ڵ هیچی نوێی تیا نه‌بوو‬

‫‪612‬‬ ‫»»»»‬

‫به‌رپرسێك ‌ی كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‪:‬‬ ‫كۆنفرانس هیچ شتێكی‌ نوێی‌ تێدا نه‌بوو‬

‫کرێکاری بیانی وه‌ک کۆیله‌ مامه‌ڵ ‌ه ده‌کرێن‬

‫‪17‬‬ ‫‪812‬‬ ‫»»»»‬

‫كۆمپانیا هه‌یه‌ بۆ ‪ 3‬هه‌زار كرێكاری‌ بیانی‌‬ ‫‪ 3‬ته‌والێت‌و ‪ 4‬گه‌رماوی‌ داناوه‌‬

‫یەکێتی‌و گۆڕان رێککەوتننامەیان ئیمزاکرد‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رپرس له‌یه‌كێت ‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫نیش���تمانی‌ كوردس���تان ئ���ه‌و‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یاندنه‌ هاوبه‌شه‌ی‌ دوێنێ‌ دوا ‌‬ ‫كۆبوونه‌وه‌ك���ه‌ی‌ نێ���وان تاڵه‌بانی‌‌و‬ ‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فا باڵوكرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ئیمزاكردن له‌سه‌ر رێككه‌وتننامه‌یه‌ك‬ ‫ناوده‌ب���ات ك��� ‌ه «ماوه‌ی‌ ش���ه‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی له‌نێ���وان نوێنه‌ران ‌‬ ‫مانگه‌ به‌نهێن ‌‬ ‫ی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان‌و یه‌كێتیدا كار ‌‬ ‫بۆ ده‌كرێت»‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬سلێمانی‌‪ :‬س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رپ���رس له‌یه‌كێت���ی‌ نیش���تمان ‌‬ ‫ی راگه‌یان���د‬ ‫كوردس���تان به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫ی نێوان‬ ‫ی دوێنێ ‌‬ ‫ك���ه‌ كۆبوونه‌وه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌‌و نه‌وش���یروان مس���ته‌فا‌و‬ ‫باڵوكردن���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و راگه‌یاندن���ه‌‬ ‫ی جه‌غ���ت له‌س���ه‌ر‬ ‫هاوبه‌ش���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌ڕاندن���ه‌وه‌‌و هه‌مواركردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیسته‌م ‌‬ ‫ده‌ستوری‌ هه‌رێم‌و كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫سیاس���ی‌ كوردستان به‌سیسته‌مێك ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌ ده‌كات‪ ،‬رووداوێك��� ‌‬ ‫چاوه‌ڕوانك���راو بوو‪ ،‬به‌س���ه‌رنجدان‬ ‫ی‬ ‫ی شه‌ش مانگه‌ به‌نهێن ‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ ماوه‌ ‌‬ ‫ی تاڵه‌بان���ی‌‌و‬ ‫له‌نێ���وان نوێنه‌ران��� ‌‬ ‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فادا راسته‌وخۆ‬ ‫گفتوگ���ۆو كاری‌ بۆ ده‌كرێت‪ ،‬تا ئه‌م‬ ‫ی لێكه‌وته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌نجامه‌ ‌‬ ‫ێ‬ ‫ئه‌و وت���ی‌ «كۆبوونه‌وه‌كه‌ی‌ دوێن ‌‬ ‫ی‬ ‫جگ ‌ه له‌ڕێوڕه‌س���مێك بۆ ئیمزاكردن ‌‬ ‫ی تر‬ ‫ئ���ه‌و رێككه‌وتننامه‌ی���ه‌‪ ،‬هیچ ‌‬ ‫نه‌بوو»‪.‬‬

‫ی‬ ‫س���ه‌رچاو‌ه به‌رپرس���ه‌كه‌ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫روونكرده‌وه‌ ک��� ‌ه مه‌رجێكی‌ چوون ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فا ب���ۆ ال ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌بووه‌ س���ه‌ردانه‌كه‌ ‌‬ ‫تاڵه‌بان��� ‌‬ ‫ی نه‌بێ���ت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ته‌نها ته‌ش���ریفات ‌‬ ‫پێویست ‌ه به‌مه‌به‌س���تی‌ كۆبوونه‌وه‌و‬ ‫جه‌غتكردن���ه‌وه‌ بێ���ت له‌س���ه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و خااڵن���ه‌ی‌ ك��� ‌ه له‌ڕاگه‌یاندن ‌ه‬ ‫ی ئه‌وه‌و‌ه‬ ‫هاوبه‌شه‌كه‌دا هاتووه‌‌و به‌ال ‌‬ ‫زۆر جێی‌ بایه‌خن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌م س���ه‌رچاوه‌یه‌ ئام���اژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌وه‌ش ك���رد ك��� ‌ه له‌چوارچێوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاس���اییكردنه‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ندیه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫نێوان بزوتنه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان‌و یه‌كێت ‌‬ ‫نیشتمانی‌ كوردس���تاندا‪ ،‬ماوه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫عه‌س���كه‌ریه‌كانی‌ هه‌ردووال پێكه‌و‌ه‬ ‫داده‌نیش���ن‌و كۆده‌بن���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌ دوا‬ ‫ی‬ ‫جاری���ان هه‌ینی‌ رابردوو بوو له‌قۆپ ‌‬ ‫قه‌راغ‪.‬‬ ‫ئه‌م��� ‌ه له‌کاتێکدای��� ‌ه کۆم���اری‬ ‫ئیس�ل�امی ئێران که‌ په‌یوه‌ندییه‌کی‬ ‫پته‌وی له‌گه‌ڵ یه‌کێتی نیش���تیمانی‬ ‫کوردس���تاندا هه‌ی���ه‌و زۆرج���ار‬ ‫وه‌ک په‌یوه‌ندییه‌ک���ی س���تراتیژی‬ ‫ده‌رده‌که‌وێ���ت‪ ،‬به‌مدواییان���ه‌ش ک ‌ه‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فای بانگهێشتکرد‬ ‫بۆ ئێ���ران‪ ،‬ئاماژه‌ن ب���ۆ ئه‌وه‌ی ک ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و واڵته‌ پێی خۆش��� ‌ه په‌یوه‌ندی‬ ‫یه‌کێتی‌و گۆڕان له‌ئاس���تێکی باشدا‬ ‫بێت‌و ئاسایی بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ ‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فاو وه‌فدی گۆڕان له‌گه‌ڵ کۆسره‌ت ره‌سوڵ‬ ‫»»‪3‬‬

‫نێچیرڤان بارزانی سه‌ردانی ئێران ده‌کات‬ ‫له‌س���ه‌ر داوای کۆماری ئیس�ل�امی‬ ‫ئێران‪ ،‬وابڕیاره‌ کۆتایی ئه‌م هه‌فته‌ی ‌ه‬ ‫نێچیرڤان بارزانی سه‌ردانی کۆماری‬ ‫ئیسالمی ئێران بکات‪.‬‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬تایبه‌ت‪ :‬س���ه‌رچاوه‌یه‌کی‬ ‫ئاگادار له‌مه‌کته‌بی سیاس���ی پارتی‬ ‫دیموکراتی کوردستانه‌وه‌ به‌ ئاوێنه‌ی‬ ‫راگه‌یاند که‌ له‌س���ه‌ر داوای کۆماری‬

‫ئیس�ل�امی ئێ���ران وابڕی���ار‌ه ‪27‬ی‬ ‫ئه‌یلول سه‌رۆکی حکومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫کوردس���تان‪ ،‬نێچیرڤ���ان بارزان���ی‬ ‫به‌سه‌ردانێکی ره‌سمی بگاته‌ تاران‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌که‌ی ئاوێنه‌ ئاماژه‌ی بۆ‬ ‫ئه‌و‌ه کرد پێده‌چێت ئه‌م سه‌ردانه‌ی‬ ‫نێچیرڤان بارزانی ببێت ‌ه سه‌ره‌تایه‌ک‬ ‫بۆ ئاساییبوونه‌وه‌ی په‌‌یوه‌ندیه‌کانی‬

‫نێوان پارتی‌و کۆماری ئیس�ل�امی‌و‬ ‫وت���ی «په‌‌ره‌س���ه‌ندنی په‌یوه‌ندی‬ ‫هه‌ردووال به‌ند‌ه به‌وه‌و‌ه که‌ تا چه‌ند‬ ‫پارتی دورده‌که‌وێته‌و‌ه له‌جه‌مسه‌ری‬ ‫س���وننه‌ له‌ناوچه‌ک���ه‌دا که‌ ئێس���تا‬ ‫له‌الی���ه‌ن تورکیاو‌ه س���ه‌رکردایه‌تی‬ ‫ده‌کرێت»‪.‬‬ ‫میدیاکان���ی کوردس���تان له‌ما‌نگی‬

‫رابردوودا باس���یان ل���ه‌و‌ه کرد ک ‌ه‬ ‫وه‌فدێک���ی پارتی به‌س���ه‌رۆکایه‌تی‬ ‫ناوب���راو ده‌چێت���ه‌ ئێ���ران‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی پارتی ترس���ی ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌بوو وه‌فده‌ک ‌ه له‌ئاس���تێکی به‌رزدا‬ ‫پێش���وازیی لێنه‌کرێت‪ ،‬نه‌یهێش���ت‬ ‫نێچیرڤ���ان بارزان���ی ئه‌و س���ه‌فه‌ر‬ ‫بکات‪.‬‬

‫ ‬

‫فۆتۆ‪ :‬بڕیار نامیق‬

‫سااڵنه‌ ‪ 50‬ملیۆن دۆالر دراو‌ه‬ ‫به‌ كتێب ‌ی خوێندن‌و فڕێدراوه‌‬ ‫»» ‪16‬‬

‫به‌ره‌و هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌مه‌ریكا‪..‬‬ ‫سیاسه‌تی ده‌ره‌کی یان گیرفان؟‬

‫»» ‪9‬‬ ‫ریکالم‬

‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش ‪ 101‬شه‌قامی ‪2‬سالم خانووی ‪ 56‬ته‌له‌فۆن‪ 2136622 3210501 3210502 :‬هه‌ولێر ‪ ،‬فولکه‌ی کوران ‪ -‬به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل)‪ 07504531388 :‬‬

‫ئاریافۆن‪ 2560031 :‬کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات‬

‫نرخی ‪ 1000‬دینار ‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫)‪ )344‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/9/25‬‬

‫دووه‌م دانیشتنی دادگاییکردنی تۆمه‌تبارێکی‬ ‫که‌یسه‌که‌ی ئاسۆس هه‌ردی به‌ڕێوه‌ده‌چێت‬ ‫وا بڕی���اره‌ ئه‌م���ڕۆ دووه‌م دانیش���تنی‬ ‫دادگاییکردنی تۆمه‌تبارێکی دۆس���یه‌ی‬ ‫هێرشکردنه‌سه‌ر به‌ڕێوه‌به‌ری کۆمپانیای‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬ئاس���ۆس ه���ه‌ردی له‌دادگای‬ ‫تاوانه‌کانی سلێمانی به‌ڕێوه‌ بچێت‪.‬‬ ‫سلێمانی‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬پارێزه‌ری دۆسیه‌ی‬ ‫هێرش���کردنه‌ سه‌ر ئاس���ۆس هه‌ردی‪،‬‬ ‫کارزان ف���ازل به‌ ئاوێن���ه‌ی راگه‌یاند‪،‬‬

‫ئه‌مڕۆ دووه‌م دانیشتنی دادگاییکردنی‬ ‫یه‌کێک له‌تۆمه‌تباره‌کانی هێرش���کردنه‌‬ ‫سه‌ر ئاسۆس هه‌ردی به‌ڕێوه‌ده‌چێت‪.‬‬ ‫ئه‌م تۆمه‌تباره‌ یه‌کێکه‌ له‌و که‌سانه‌ی‬ ‫به‌شداریی له‌هێرشکردنه‌ سه‌ر ئاسۆس‬ ‫هه‌ردیدا ک���ردووه‌و به‌ماده‌ی ‪31 -406‬‬ ‫تۆمه‌تبار کراوه‌ ک���ه‌ به‌ماده‌ی ‌ لێدان‬ ‫به‌مه‌به‌ستی کوشتن ناوزه‌د ده‌کرێت‪.‬‬

‫کارزان ئام���اژه‌ی ب���ۆ ئه‌وه‌کرد ک ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌م���ان دۆس���یه‌ وا بڕی���اره‌‬ ‫تۆمه‌تبارێکی تر دادگای بکرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تا ئێستا دۆسیه‌که‌ی ئیحاله‌ نه‌کراوه‌‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌ كێشه‌كه‌وه‌‪ ،‬جگه‌ له‌چوار‬ ‫تۆمه‌تب���ار‪ ،‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ كۆمپانیای‌‬ ‫ئاوێنه‌ داوای‌ یاسایی‌ له‌سه‌ر كارگێڕی‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ یه‌كێت���ی‌‪ ،‬عومه‌ر‬

‫فه‌تاح تۆم���ار كردبوو‪ ،‬ب���ه‌اڵم دادگا‬ ‫ناوبراوی‌ له‌كه‌یسه‌كه‌ ده‌ركرد‪.‬‬ ‫رۆژی ‪ 7/3‬یه‌ک���ه‌م دانیش���تنی‬ ‫ئ���ه‌م تۆمه‌تباره‌ له‌دادگایی س���لێمانی‬ ‫به‌ڕێوه‌چوو قس���ه‌ی شاهیده‌کانی تێدا‬ ‫وه‌رگی���راو دادوه‌ر بڕیاری داخس���تنی‬ ‫دا تا ئه‌مڕۆ دووه‌م دانیش���تن ئه‌نجام‬ ‫بدرێت‪.‬‬

‫ئێ���واره‌ی ‪ 2011/8/29‬له‌نزی���ک‬ ‫کۆمپانای ئاوێنه‌ چه‌کدارێک به‌مه‌به‌ستی‬ ‫کوشتن هێرش���ی کرده‌ سه‌ر ئاسۆس‬ ‫هه‌ردی‌و به‌س���ه‌ختی برین���داری کرد‪،‬‬ ‫پاش چه‌ند رۆژێک چوار که‌س له‌الیه‌ن‬ ‫ئاسایش‌و پۆلیس���ه‌وه‌ ده‌ستگیرکران‌و‬ ‫ئیحاله‌ی دادگا کران‪ ،‬ئێس���تا کێشه‌که‌‬ ‫له‌سه‌ر دوو تۆمه‌تبار ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫سه‌رۆكی‌ مونته‌دا ‌ی ئابوری‌‪ :‬رێژه‌ ‌ی بێكار ‌ی ‪%18‬ی ‌ه‬ ‫ی ئه‌وه‌ نیی ‌ه‬ ‫ی كوردس���تان‪ ،‬د‪.‬محه‌مه‌د كه‌ریم زۆر الوازمان هه‌ی��� ‌ه ك ‌ه ه ‌‬ ‫ی ئابوری‌ كوردستان‪ ،‬ئابور ‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ مونته‌دا ‌‬ ‫د‪.‬محه‌م���ه‌د كه‌ری���م رایده‌گه‌یه‌نێت ك ‌ه له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند “نازانم بتوانێت داهاتێكی‌ وه‌ها گه‌ور‌ه دروست‬ ‫رێژه‌ی‌ بێكاری‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان سه‌رۆكی‌ هه‌رێم ئه‌و زانیاریانه‌ی‌ له‌كوێو‌ه بكات”‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ناوبراو رونیكرده‌وه‌ كه‌ ئه‌و نه‌فه‌قاته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هێناوه‌؟‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌وه‌نده‌ی‌ بزانم به‌پێ ‌‬ ‫(‪)%18‬ی��� ‌ه ن���ه‌ك (‪ )%7‬وه‌ك ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كه‌ن خۆ ‌‬ ‫ی كورد سه‌رف ‌‬ ‫ی سااڵنه‌ خێزان ‌‬ ‫تازه‌ترین ئامار كه‌ وه‌زاره‌تی‌ پالندانان ‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم ئاماژ‌هی‌ پێدا‪.‬‬ ‫ی له‌دابینكردن���ی‌ (خواردن‌و نه‌وت‌و وزه‌‌و‬ ‫ی ‪‌2006‬و ‪ 2007‬ئه‌نجام ‌‬ ‫ی عێراق له‌سااڵن ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬س���لێمانی‪ :‬بارزانی‌ سه‌رۆك ‌‬ ‫هه‌رێم له‌كۆنگره‌ی‌ پارت ‌ه دیموكراته‌كان داوه‌‌و تازه‌ن‪ ،‬له‌س���اڵێكدا تاكی‌ كورد گواس���تنه‌وه‌‌و گه‌یاندن)دا ده‌بینێته‌وه‌‌و‬ ‫ی ئامارێكیش ك ‌ه له‌ساڵی‌ (‪)2002‬‬ ‫ی ‪ 4‬هه‌زار‌و ‪ 380‬دۆالر ده‌بێت‪ ،‬به‌پێ ‌‬ ‫ی ئیتاڵیا داهاته‌كه‌ ‌‬ ‫ی رۆمای‌ پایته‌خت ‌‬ ‫ك ‌ه له‌ش���ار ‌‬ ‫ی راب���ردوو به‌ڕێوه‌چوو هه‌روه‌ها رێژه‌ی‌ بێكاریش ‪%18‬یه‌‪ ،‬جگ ‌ه دا ئه‌نجامدراو‌ه (‪)%67,3‬ی‌ ئه‌وبواران ‌ه‬ ‫ی ش���ه‌ممه‌ ‌‬ ‫رۆژ ‌‬ ‫ی داهاته‌كانی‌ خێزان داهاتی���ان ب���ردووه‌‌و له‌(‪)2005‬یش���دا‬ ‫رایگه‌یاند “له‌‪2002‬دا داهاتی تاكه‌كه‌س له‌وه‌ش له‌(‪‌ )%45‬‬ ‫ی ده‌كه‌وێت‌و ئ���ه‌و رێژه‌ی ‌ه به‌رزبۆت���ه‌وه‌ بۆ (‪،)%79‬‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردستان ته‌نها ‪ 275‬دۆالر له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌و‌ه ده‌ست ‌‬ ‫بوو‪ ،‬به‌اڵم ئێستا له‌‪2012‬دا بوه‌ت ‌ه ‪ 5000‬داهاتی‌ پیشه‌س���ازی‌ ته‌نها (‪)%4,8‬ه‌‌و بۆی ‌ه (‪)%50,4‬ی‌ خێزانه‌كان س���ااڵن ‌ه‬ ‫كش���توكاڵ (‪)%12,8‬ه‌‌و خانوبه‌ره‌ش پێویس���تییان به‌ش���ه‌ش ه���ه‌زار دۆالر‬ ‫دۆالر‪ ،‬رێژه‌ی بێكاریش ‪”%7‬ه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ی��� ‌ه ب���ۆ پێداویس���تییه‌كان‌و به‌پێ ‌‬ ‫ی (‪)%11‬ی���ه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ ئێم��� ‌ه ئابورییه‌ك ‌‬ ‫ی مونته‌دا ‌‬ ‫ل���ه‌و باره‌یه‌وه‌ س���ه‌رۆك ‌‬

‫ئ���ه‌و ئاماران���ه‌ش ده‌رده‌كه‌وێ���ت ك ‌ه‬ ‫“بارودۆخیان باش���نییه‌‌و خه‌ڵك به‌ره‌و‬ ‫هه‌ژاری‌ ده‌ڕوات”‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ مونت���ه‌دای‌ ئاب���ور ‌‬ ‫كوردستان ئاشكرایكرد كه‌ له‌كوردستان‬ ‫هه‌ر خێزانێ���ك به‌پێنج كه‌س دانراون‌و‬ ‫ی كه‌س���ێكیش‬ ‫مه‌س���ره‌فاتی‌ س���ااڵن ‌ه ‌‬ ‫هه‌زار‌و ‪ 200‬دۆالره‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ته‌واو ‌‬ ‫ی كه‌ خۆراكی‌ بایه‌ع ‌‬ ‫بنه‌مای ‌ه ‌‬ ‫وه‌رده‌گرن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها عه‌لی حه‌مه‌ساڵح‪ ،‬شاره‌زای‬ ‫ئابوری ب���ۆ ئاوێن ‌هی‌ رونك���رده‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫تائێستا لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی‌ فراوان نه‌كراو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی زانست ‌‬ ‫ی به‌كۆمه‌ڵێك بنه‌ما ‌‬ ‫ك ‌ه پشت ‌‬

‫ی تێكڕایی داهات‬ ‫به‌س���تبێت بۆ رێ���ژ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان‪ ،‬جیاوازییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫زۆریش هه‌ی ‌ه له‌نێوان به‌رزترین ئاست ‌‬ ‫ی‬ ‫داهات‌و نزمترینی‪ ‌،‬ئه‌م��� ‌ه چ له‌كه‌رت ‌‬ ‫گشتیدا چ له‌كه‌رتی‌ تایبه‌تیدا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی “ئه‌گه‌ر كه‌رتی گش���ت ‌‬ ‫ناوبراو وت ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌نمون��� ‌ه وه‌ربگری���ن‪ ،‬ئ���ه‌وا جیاواز ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رزتری���ن‌و نزمترین موچ��� ‌ه نزیكه‌ ‌‬ ‫‪ 300‬ئه‌وه‌نده‌یه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌س���ته‌مه‌ رێژ‌ه‬ ‫تێكڕاییه‌ك��� ‌ه وه‌ربگری���ن‪ ،‬ب���ۆ كه‌رتی‬ ‫ی‬ ‫تایبه‌تیش تا ئێستا هیچ به‌دواداچونێك ‌‬ ‫وا نه‌كراو‌ه س���ه‌باره‌ت ب ‌ه داهات‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ی‬ ‫بۆی ‌ه دیار نیی ‌ه س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم پشت ‌‬ ‫به‌ چ داتاو زانیارییه‌ك به‌ستوه‌”‪.‬‬

‫پارێزگاری سلێمانی سێ جار‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروستی‌‌و سه‌ندیكا‬ ‫داوای ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی كردووه‌ له‌سه‌ر دانانی‌ به‌ڕێوه‌به‌رێك رێكنه‌كه‌وتن‬ ‫پارێ����زگاری س����لێمانی‪ ،‬به‌ه����رۆز‬ ‫حه‌مه‌ساڵح تائێستا س����ێ جار داوای‬ ‫ده‌ستله‌كاركێش����انه‌وه‌ی له‌پۆسته‌كه‌ی‬ ‫كردووه‌ به‌هۆی “ده‌س����تێوه‌ردان”ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌ نوس����ینگه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌ڵێت “داوای‌ ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی‌‬ ‫نه‌كردووه‌”‪.‬‬ ‫سلێمانی‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‬ ‫ئاگادار كه‌ نه‌یویس����ت ناوی ئاش����كرا‬ ‫بكرێ����ت به‌ئاوێن����ه‌ی راگه‌یان����د ك����ه‌‬ ‫پارێزگاری سلێمانی‪ ،‬به‌هرۆز حه‌مه‌ساڵح‬ ‫له‌كاتی ده‌س����تبه‌كاربونیه‌وه‌ تائێس����تا‬ ‫س����ێجار داوای ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی‬ ‫كردووه‌ له‌پۆسته‌كه‌ی‪ ،‬ئه‌وه‌ش به‌هۆی‌‬ ‫”ده‌ستێوه‌ردانی حیزب‌و سه‌رمایه‌داران‬ ‫له‌كاره‌كان����ی”‪ ،‬ب����ه‌اڵم تائێس����تا‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی حكومه‌ت دوایخستووه‌‌و‬ ‫هیچ كه‌س����ێك دی����اری نه‌ك����راوه‌ بۆ‬

‫ریکالم‬

‫پڕكردنه‌وه‌ی شوێنه‌كه‌ی‪.‬‬ ‫س����ه‌رچاوه‌كه‌ ئاماژه‌ی‌ ب����ه‌وه‌دا ك ‌ه‬ ‫بڕیاردراوه‌ به‌هرۆز حه‌مه‌ساڵح پۆستی‬ ‫س����ه‌رۆكی ده‌زگای وه‌به‌رهێنان����ی‬ ‫پێبدرێت‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش����دا‬ ‫نوس����ینگه‌ی پارێ����زگاری س����لێمانی‪،‬‬ ‫كارزان جیهانبه‌خ����ش ئه‌و زانیاریانه‌ی‬ ‫ره‌تك����رده‌وه‌‌و به‌ئاوێن����ه‌ی راگه‌یان����د‬ ‫”پارێزگار داوای ده‌ست له‌كاركێشانه‌وه‌ی‬ ‫نه‌كردووه‌”‪.‬‬ ‫به‌هرۆز حه‌مه‌ساڵح زیاتر له‌دوو ساڵه‌‬ ‫به‌ “بێ هه‌ڵبژاردن” كراوه‌ به‌پارێزگاری‬ ‫سلێمانی‪ ،‬له‌كاتی دانانیشیدا ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێ����زگای س����لێمانی كه‌ له‌ئێس����تادا‬ ‫زۆرینه‌ی ئه‌ندامه‌كانی “ئۆپۆزسیۆنن”‬ ‫تێبینیی����ان هه‌ب����وو له‌س����ه‌ر دانانی‌‌و‬ ‫پێیانوابوو كه‌ دانانی‌ “نایاساییه‌”‪.‬‬

‫وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروس���تی‌‌و س���ه‌ندیكا ‌‬ ‫ی‬ ‫كارمه‌ندانی‌ ته‌ندروستی‌ له‌سه‌ر دانانی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ گش���تی‌ ب���ۆ كاروباری‌‬ ‫كارمه‌ندانی‌ ته‌ندروستی‌ رێكنه‌كه‌وتون‌و‬ ‫س���ه‌ندیكاش ده‌ڵێ���ت كه‌ پێویس���ته‌‬ ‫ده‌رچویه‌كی‌ په‌یمانگه‌ بۆ ئه‌و پۆس���ته‌‬ ‫دابنرێت‪.‬‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئاگادار به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ته‌ندروستی‌ داوای‌ كه‌سێكی‌ ده‌رچوی‌‬ ‫زانكۆیان كردوه‌ بۆ پۆس���ته‌كه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫س���ه‌ندیكای‌ كارمه‌ندانی‌ ته‌ندروس���تی‌‬ ‫سه‌ر به‌ده‌سه‌اڵت ده‌رچوی‌ په‌یمانگایان‬ ‫دان���اوه‌‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریش���دا وه‌زاره‌ت‬ ‫رازی‌ نه‌بووه‌ ئه‌و پۆس���ته‌یان پێبدات‌و‬ ‫پۆسته‌كه‌یان گۆڕیوه‌ به‌ (قایم باعمال)‬ ‫واتا “كارڕاپه‌ڕێن”‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ رونیك���رده‌وه‌ كه‌ ئه‌م‬ ‫بڕیاره‌ی‌ سه‌ندیكا‪ ،‬زه‌ره‌رێكی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫به‌كارمه‌ن���دان گه‌یان���د‌و بوه‌ت���ه‌ هۆی‌‬ ‫له‌ده‌س���تدانی‌ پۆس���تێكی‌ گرن���گ كه‌‬ ‫ده‌توان���را له‌ڕێگه‌یه‌وه‌ چه‌ندین خزمه‌ت‬

‫به‌و توێژه‌ی‌ ته‌ندروستی‌ بگه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌ به‌رپرسی‌ لقی‌ سلێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫كارمه‌ندان���ی‌ ته‌ندروس���تی‌‪ ،‬هاوژی���ن‬ ‫عوس���مان له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێنه‌‬ ‫رایگه‌یان���د ك���ه‌ مه‌به‌س���ت له‌دانانی‌‬ ‫ده‌رچویه‌كی‌ په‌یمانگا بۆ ئه‌و ش���وێنه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ ك���ه‌ زۆرب���ه‌ی‌ كارمه‌ندان���ی‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ ده‌رچ���وی‌ په‌یمانگان‌و‬ ‫پێویس���ته‌ ئه‌و كه‌س���ه‌ی‌ خۆی‌ بۆ ئه‌و‬ ‫پۆس���ته‌ كاندید هه‌ڵده‌بژێرێت ‪16‬ساڵ‬ ‫كه‌متر خزمه‌تی‌ نه‌بێت‪ ،‬بۆیه‌ ده‌رچوانی‌‬ ‫زانك���ۆ هیچی���ان ئ���ه‌و خزمه‌ته‌ی���ان‬

‫نیی���ه‌‪ .‬ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش���دا ك ‌ه‬ ‫سه‌رجه‌م ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ (سیڤی)یان‬ ‫پێشكه‌ش���كردوه‌ نزیكن له‌وه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خۆی‌ ته‌نها ده‌نگی‌ نه‌داوه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌و‬ ‫كه‌س���ه‌ی‌ هه‌ڵبژێردراوه‌ ك���ه‌ له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫زۆرین���ه‌ی‌ ده‌نگه‌كان���ه‌وه‌ ب���ووه‌ نه‌ك‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌وه‌وه‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫هاوژین وتی‌ “هه‌ر كه‌سێك ئه‌ندامی‌‬ ‫س���ه‌ندیكای‌ كارمه‌ندانی‌ ته‌ندروس���تی‌‬ ‫نه‌بێت بۆی‌ نییه‌ بۆ ئه‌م پۆسته‌و هیچ‬ ‫پۆس���تێك كه‌ س���ه‌ندیكا داوایكردبێت‬ ‫خ���ۆی‌ هه‌ڵبژێرێ���ت‪ ،‬ب���ا كه‌س���ێكی‌‬ ‫چ���االك بێت ی���ان خزمه‌تیش���ی‌ زۆر‬ ‫بێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌ندامی‌ س���ه‌ندیكا نه‌بێت‬ ‫بۆی‌ نییه‌ خ���ۆی‌ هه‌ڵبژێرێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئێمه‌ تاك���ه‌ رێكخراوین كه‌ له‌ناو یه‌كه‌‬ ‫ته‌ندروس���تیه‌كاندا كار ب���ۆ كارمه‌ندان‬ ‫ده‌كه‌ین‪ ،‬با ببێت به‌ئه‌ندامان ئه‌و كاته‌‬ ‫ده‌توانێت داوای‌ پۆست بكات”‪.‬‬ ‫جێ���ی‌ ئاماژه‌یه‌ ئێس���تا له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان نزیكه‌ی‌ بیست‌و دوو هه‌زار‬ ‫كارمه‌ندی‌ ته‌ندروستی‌ هه‌یه‌‪.‬‬

‫رونكردنه‌وه‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و هه‌واڵه‌ی‌ كه‌له‌ژماره‌ (‪)342‬‬ ‫ی‌ رۆژی‌ سێشه‌ممه‌ی‌ رۆژنامه‌ی‌ به‌ڕێزی‌‬ ‫ئاوێن����ه‌دا باڵوكراوه‌ته‌وه‌ به‌ناونیش����انی‌‬ ‫(به‌ باجییه‌كانی‌ ته‌ندروستی‌ هه‌ڵمه‌تی‌‬ ‫كوتان ئه‌نجام ده‌درێت)‪ ،‬به‌پێویس����تی‌‬ ‫ده‌زانین ئه‌م رونكردنه‌وه‌یه‌ بده‌ین‪:‬‬ ‫‪ -1‬هه‌ڵمه‌ت����ی‌ كوتانه‌كه‌ به‌ش����ێوه‌ی‌‬ ‫قه‌تره‌ی����ه‌ نه‌وه‌ك به‌ ش����ێوه‌ی‌ ده‌رزی‌‪،‬‬ ‫له‌جیهانیش����دا ئ����ه‌م ش����ێوه‌ كوتانانه‌‬ ‫ده‌كرێت به‌ س����ودوه‌رگرتن له‌كه‌س����انی‌‬ ‫جگه‌ له‌كارمه‌ندانی‌ ته‌ندروستی‌ ئه‌نجام‬ ‫بدرێت‌و وه‌ك هه‌ڵمه‌تێكی‌ نیش����تمانیش‬ ‫ره‌چاو ده‌كرێت ته‌نها ئه‌وه‌نده‌ به‌سه‌ كه‌‬ ‫راهێنان به‌و كه‌سانه‌ بكرێت‌و كارمه‌ندانی‌‬

‫ته‌ندروستی‌ ده‌كرێت ته‌نها سه‌رپه‌رشتی‌‬ ‫پرۆسه‌كه‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫‪ -2‬له‌س����ااڵنی‌ رابردودا هه‌ڵمه‌ته‌كان‬ ‫به‌س����ودوه‌رگرتن له‌ئه‌ندامانی‌ رێكخراوه‌‬ ‫ناحكومی����ه‌كان‌و كه‌س����انی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫ته‌ندروس����تی‌ ئه‌نج����ام دراوه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم‬ ‫ئه‌مس����اڵ به‌پێ����ی‌ گش����تاندنی‌ ژماره‌‬ ‫(‪ )9828‬ك����ه‌له‌به‌رواری‌ (‪)2012/7/9‬‬ ‫ی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گش����تی‌ ته‌ندروستی‌‬ ‫س����لێمانیدا هاتوه‌ بڕیاردراوه‌ كه‌ ته‌نها‬ ‫له‌الی����ه‌ن كارمه‌ندانی‌ ته‌ندروس����تییه‌وه‌‬ ‫ئه‌نج����ام بدرێ����ت ئه‌وی����ش ب����ۆ زیاتر‬ ‫ره‌چاوكردنی‌ الیه‌نی‌ زانستی‌‌و نه‌هێشتنی‌‬ ‫ه����ه‌ر كه‌موكورتیی����ه‌ك كه‌ له‌س����ااڵنی‌‬

‫رابردودا به‌دیكرابێت‪.‬‬ ‫‪ -3‬ئ����ه‌و تیم����ه‌ی‌ ك����ه‌ رۆژنام���� ‌ه‬ ‫به‌ڕێزه‌كه‌ت����ان ب����ه‌ باج����ی‌ ناویبردون‬ ‫په‌رس����تاری‌ كارامه‌ بووه‌و سه‌رپه‌رشتی‌‬ ‫پرۆس����ه‌كه‌ی‌ كردووه‌ له‌و روانگه‌شه‌وه‌‬ ‫پێویس����ته‌ رۆژنامه‌ به‌ڕێزه‌كه‌تان زیاتر‬ ‫ره‌چاوی‌ بنه‌ما زانس����تی‌‌و جیهانییه‌كان‬ ‫ب����كات به‌مه‌به‌س����تی‌ دڵنیابوونی‌ زیاتر‬ ‫له‌كاره‌كانمان‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ رێزدا‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گشتی‌ ته‌ندروست ‌‬ ‫ی‬ ‫سلێمانی‬

‫سوپاسنامه‌‬ ‫به‌سوپاسێكی زۆره‌وه‌‪ ،‬خه‌مخۆری‌و په‌رۆشیی هه‌موو ئه‌و هاوڕێ‌و هاوكارانه‌م له‌ڕۆشنبیران‌و رۆژنامه‌نووسان به‌رز ده‌نرخێنم كه‌‬ ‫له‌هه‌ولێر یان له‌سلێمانی له‌پرسه‌ی دایكی ره‌حمه‌تیمدا به‌شداربوون یان له‌ڕێگه‌ی ته‌له‌فۆن‌و ئیمه‌یل‌و تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانه‌و‌ه‬ ‫هاوخه‌میی خۆیان ده‌ربڕی‪ .‬هیوادارم هه‌موو الیه‌ك به‌دووربن له‌ناخۆشی‌و هه‌میشه‌ له‌شساغ‌و كامه‌ران بن‪.‬‬ ‫كاوه‌ محه‌مه‌د‬

‫ئاوێنه‌ی روداوه‌کان‬

‫په‌یوه‌ندیی ‌ه‬ ‫ده‌ره‌کییه‌کان فریای‬ ‫پارتی ده‌که‌وێت‬ ‫چاودێرێك‬ ‫یه‌كێتی‌‌و گۆڕان له‌به‌الغێكدا له‌سه‌ر چه‌ند‬ ‫خاڵێ���ك رێككده‌ك���ه‌ون ك���ه‌ پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵوێستی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستانه‌‪،‬‬ ‫گه‌ر یه‌كێتی‌ هه‌ڵوێسته‌كانی‌ به‌الی‌ گۆڕاندا‬ ‫بشكێنێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا پارتی‌ له‌ئاستی‌ ناوخۆدا‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ر ئ���ه‌و دوو هێ���زه‌ له‌الیه‌ك‌و‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ر الیه‌نه‌ ئیسالمییه‌كانیش���دا‬ ‫له‌الیه‌كی‌ دیكه‌وه‌‪ ،‬س���ه‌نگی‌ الر ده‌بێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌زمون سه‌لماندویه‌تی‌ كه‌ هه‌میشه‌‬ ‫پارت���ی‌ ئه‌م س���ه‌نگ الریی���ه‌ی‌ ناوخۆی‌‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ په‌یوه‌ندیی���ه‌ ده‌ره‌كییه‌كانیه‌وه‌‬ ‫رێك كردووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫بارزانی‌ یه‌كێكه‌ له‌و سیاسه‌تمه‌دارانه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ ه���ه‌ر له‌هه‌ڕه‌ت���ی‌ هه‌رزه‌كاریی���ه‌وه‌‬ ‫كاتێ���ك تێكه‌ڵ‌ به‌كاری‌ سیاس���ی‌ بووه‌‌و‬ ‫به‌رپرس���یارێتی‌ ده‌زگای‌ "پاراس���تن"ی‌‬ ‫پێس���پێردراوه‌‪ ،‬په‌ی‌ به‌بای���ه‌خ‌و گرنگیی‌‬ ‫فاكت���ه‌ری‌ ده‌ره‌ك���ی‌ له‌دیاریكردن���ی‌‬ ‫ئاڕاس���ته‌ی‌ رووداوه‌كان���ی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫له‌یه‌كالییكردنه‌وه‌ی‌ كێشه‌ ناوخۆییه‌كانیدا‬ ‫ب���ردووه‌‪ ،‬ئ���ه‌و له‌بابیه‌وه‌ فێ���ر بووه‌ كه‌‬ ‫هه‌میش���ه‌ به‌رده‌وامب���وون‌و به‌هێز بوون‬ ‫له‌ئاستی‌ ناوخۆدا‪ ،‬پێویستی‌ به‌چێكردنی‌‬ ‫رایه‌ڵێك په‌یوه‌ندی‌ ده‌ره‌كییه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ واڵتانی‌ ده‌وروبه‌رو هێزه‌ گه‌وره‌كانی‌‬ ‫دونیا‌و ته‌نانه‌ت "ئیسرائیل"یشدا‪.‬‬ ‫كه‌م هێز هه‌ی ‌ه له‌ئاس���تی‌ كوردستاندا‬ ‫به‌ئه‌ندازه‌ی‌ پارتی‌ سوودی‌ له‌په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫ده‌ره‌كیه‌كان���ی‌ وه‌ربگرێ���ت‌و توانیبێت���ی‌‬ ‫له‌ئاس���تی‌ ناوخۆدا له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ خۆی‌‬ ‫به‌كاریبهێنێت���ه‌وه‌ (چه‌ندی���ن نمون���ه‌ی‌‬ ‫ك���ۆن‌و نوێ���ش راس���تی‌ ئ���ه‌م بۆچوونه‌‬ ‫ده‌سه‌لمێنن)‪ ،‬كه‌م كه‌سایه‌تی‌‌و بنه‌ماڵه‌ی‌‬ ‫ده‌ستڕۆشتووی‌ كوردیش هه‌یه‌ به‌ئه‌ندازه‌ی‌‬ ‫ماڵی‌ بارزانی‌ لێزان بووبێت له‌به‌كارهێنانی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌ ده‌ره‌كیه‌كانیدا بۆ چه‌سپاندنی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ خۆیان له‌ئاس���تی‌ ناوخۆدا‪،‬‬ ‫ره‌نگه‌ هه‌ر ئه‌م پ���ه‌ی‌ بردنه‌ش به‌گرنگی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی���ه‌ ده‌ره‌كی���ه‌كان ه���ۆكاری‌‬ ‫س���ه‌ره‌كی‌ ئ���ه‌وه‌ بووبێت ك���ه‌ له‌وه‌ته‌ی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ كوردس���تان یه‌كیگرتووه‌ته‌وه‌‬ ‫ئه‌و وه‌زاره‌ته‌ی‌ په‌یوه‌ندیداره‌ به‌كاروباری‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ له‌حكومه‌تی‌ هه‌رێمدا الی‌ پارتییه‌و‬ ‫وا ماوه‌ی‌ ‪ 10‬ساڵیش���ه‌ وه‌زیری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫عێراق یه‌كێك له‌هه‌ره‌ متمانه‌پێكراوه‌كانی‌‬ ‫پارتی‌‌و بارزانییه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌ویش "هوش���یار‬ ‫زێباری‌" خاڵی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێمه‌‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ی‌ به‌شێك له‌نوێنه‌رانی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم له‌پایته‌خت‌و واڵته‌ گرنگه‌كانی‌ دونیا‬ ‫سه‌ر كه‌س���ی‌ نزیكی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم یان‬ ‫سه‌ر به‌بنه‌ماڵه‌ی‌ بارزانین‪ ،‬وێڕای‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫زۆرجار كه‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم س���ه‌ردانی‌‬ ‫واڵتان���ی‌ ده‌ره‌وه‌و كۆبوون���ه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫كاربه‌ده‌س���تانی‌ ئه‌و واڵتان���ه‌دا كردووه‌‬ ‫یه‌كێك له‌كوڕه‌كانی‌ له‌گه‌ڵ‌ خۆی‌ بردووه‌‪.‬‬ ‫تائێس���تا یه‌كێك له‌خاڵه‌ به‌هێزه‌كانی‌‬ ‫پارت���ی‌‌و ماڵ���ی‌ بارزان���ی‌ ئ���ه‌و رایه‌ڵه‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ تۆكمه‌و چڕو پڕه‌یه‌ كه‌ له‌گ ‌هڵ‌‬ ‫هێزه‌ ده‌ره‌كیه‌كان���دا هه‌یانه‌‪ ،‬زۆرجاریش‬ ‫ئه‌م په‌یوه‌ندیانه‌یان وه‌ك كارتێك له‌گه‌مه‌‬ ‫سیاس���ییه‌كانی‌ ناوخ���ۆدا به‌كارهێناوه‌‪،‬‬ ‫ل���ه‌زۆر قۆناغی‌ هه‌ستیاریش���دا كه‌ باری‌‬ ‫ئه‌وان كه‌وتووه‌ته‌ لێژی‌‪ ،‬له‌ڕێگه‌ی‌ پش���ت‬ ‫ئه‌س���توربوونیان ب���ه‌و په‌یوه‌ندییان���ه‌وه‌‬ ‫قۆناغی‌ مه‌ترسیداریان تێپه‌ڕاندووه‌‪.‬‬ ‫ئێس���تا له‌س���ایه‌ی‌ ئ���ه‌و ملمالنێی���ه‌‬ ‫گه‌وره‌یه‌دا كه‌ س���ایه‌ی‌ به‌سه‌ر ناوچه‌كه‌دا‬ ‫كێشاوه‌‌و هه‌ردوو میحوه‌ری‌ سوننه‌و شیعه‌‬ ‫كێشمه‌كێش���یانه‌‪ ،‬پارتی‌‌و بارزانی‌ له‌الی‌‬ ‫میحوه‌ری‌ س���وننه‌‌و توركه‌كان وه‌ستاون‪،‬‬ ‫یه‌كێت���ی‌‌و ت���ا ئه‌ندازه‌یه‌كی���ش گ���ۆڕان‬ ‫له‌میحوه‌ره‌ ركه‌به‌ره‌كه‌ی‌ س���وننه‌وه‌‪ ،‬واته‌‬ ‫شیعه‌و ئێرانه‌وه‌ نزیكن‪ ،‬دیاره‌ هه‌ڵكه‌وته‌ی‌‬ ‫جوگرافی‌‌و پێگه‌‌و ده‌سه‌اڵتی‌ هه‌ر یه‌ك له‌م‬ ‫هێزانه‌ش رۆڵی‌ گرنگی‌ هه‌یه‌ له‌چوونه‌ نێو‬ ‫ئه‌و میحوه‌رانه‌وه‌‪ ،‬ئێستا ئه‌م هێزانه‌ وه‌ك‬ ‫درێژكراوه‌ی‌ ئه‌و میحوه‌رانه‌ ملمالنێكانیان‬ ‫به‌ره‌و توندتربوون���ه‌وه‌ ده‌چێت‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫له‌كاتێكدایه‌ مێژووی‌ هێزه‌ سیاس���یه‌كانی‌‬ ‫ك���ورد ئه‌وه‌یان س���ه‌لماندووه‌ ه���ه‌ر كه‌‬ ‫ناكۆكی‌‌و ملمالنێ‌ كه‌وتووه‌ته‌ نێوانیانه‌وه‌‪،‬‬ ‫نه‌ریتیان وا بووه‌ بۆ پش���ت ئه‌س���توریی‌‬ ‫خۆیان هێزی‌ ده‌ره‌كییان له‌و ناكۆكیانه‌دا‬ ‫ده‌رگیر‌و به‌ش���دار ك���ردووه‌‪ ،‬زۆرجاریش‬ ‫ئه‌و الیه‌یان ب���راوه‌و س���ه‌ركه‌وتوو بووه‌‬ ‫ك���ه‌ له‌به‌ركارهێنان���ی‌ ئ���ه‌و هێزانه‌دا بۆ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ خۆی‌‪ ،‬لێزان‌و كارامه‌ بووه‌‪،‬‬ ‫ئای���ا ئه‌مج���اره‌ش پارتی‌ س���ه‌نگ الریی‌‬ ‫ناوخ���ۆی به‌په‌یوه‌ندی���ه‌ ده‌ره‌كیه‌كان���ی‌‬ ‫راستده‌كاته‌وه‌؟‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )344‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/9/25‬‬

‫ ‬ ‫کۆبوونه‌وه‌ی دوێنێی یه‌کێتی‌و گۆڕان‬

‫‪3‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬بڕیار نامیق‬

‫له‌په‌راوێزی کۆبوونه‌وه‌که‌ی تاڵه‌بانی‌و نه‌وشیرواندا‬

‫یه‌کێتی‌و گۆڕان بۆچوونیان یه‌که‌و به‌رژه‌وه‌ندییان جیای ‌ه‬ ‫ئا‪ :‬سان‬

‫تاڵه‌بانی رایگه‌یاند بیروبۆچونه‌کانمان‬ ‫یه‌که‌‪ ،‬سه‌رچاوه‌یه‌کیش ده‌ڵێت‬ ‫"به‌اڵم به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانیان جیایه‌"‪،‬‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فاش ده‌ڵێت "گرنگ‬ ‫له‌جێبه‌جێکردندایه"‪.‬‬ ‫له‌کۆبونه‌وه‌ی دوێنێی یه‌کێتی‌و‬ ‫گۆڕاندا‪ ،‬هه‌ردووال رێککه‌وتن له‌سه‌ر‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی ده‌ستور بۆ په‌رله‌مان‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها رێککه‌وتن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫سیسته‌می سیاسی له‌کوردستاندا‬ ‫په‌رله‌مانی بێت‪.‬‬ ‫گۆڕان ده‌ترسێت ئه‌مجاره‌ش یه‌کێتی‬ ‫بیفرۆشێ به‌پارتی له‌بری نه‌وت‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌کی ئاگادار که ‌نه‌یویست‬ ‫ناوی ئاشکرا بکرێت ب ‌ه ئاوێنه‌ی راگه‌یاند‬ ‫"له‌ن���او کادی���ره‌ دیاره‌کان���ی گۆڕاندا‬ ‫مه‌ترسی له‌‌و‌ه هه‌ی ‌ه ئه‌مجاره‌ش یه‌کێتی‬ ‫گۆڕان بفرۆش���ێته‌وه‌ ب��� ‌ه پارتی له‌بری‬ ‫هه‌ندێ���ک ئیمتیازات" س���ه‌رچاوه‌که‌ی‬ ‫ئاوێن��� ‌ه ئام���اژه‌ی ب���ۆ ئه‌وه‌ک���رد ک ‌ه‬ ‫پێش���تریش گۆڕان چه‌ند کۆبوونه‌وه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ یه‌کێتیدا سازکردبێت له‌ئه‌نجامدا‬ ‫یه‌کێتی ئه‌و کۆبونه‌وانه‌ی وه‌ک کارتێکی‬ ‫فش���ار به‌کارهێن���او‌ه له‌س���ه‌ر پارتی‌و‬ ‫کۆمه‌ڵێک ده‌ستکه‌وتی سیاسی‌و ئابوری‬

‫لێ چنگ که‌وتووه‌‪.‬‬ ‫له‌وردکردنه‌وه‌ی ئه‌م ده‌ستکه‌وتانه‌دا‬ ‫س���ه‌رچاوه‌که‌ی ئاوێن��� ‌ه ئام���اژه‌ ب���ۆ‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌کات که‌ یه‌کێتی پێش���تر دوو‬ ‫کۆبونه‌وه‌ی ئاش���کرای له‌گه‌ڵ گۆڕاندا‬ ‫ک���ردووه‌و ه���ه‌ردوو کۆبوونه‌وه‌ک���ه‌ی‬ ‫به‌کارهێناوه‌ بۆ وه‌رگرتنی ده‌ستکه‌وتی‬ ‫ئابوری له‌بواری نه‌وت‌و ده‌س���تکه‌وتی‬ ‫حکوم���ی وه‌ک وه‌رگرتن���ی پۆس���تی‬ ‫وه‌زیری بازرگانی عێراق‪.‬‬ ‫‌کۆبون���ه‌وه‌‌ی دوێنێی نێوان یه‌کێتی‌و‬ ‫گۆڕان ک���ه‌ به‌ڕاگه‌یه‌نراوێ���ک کۆتایی‬ ‫ه���ات‪‌،‬ل���ه‌و راگه‌یه‌نراوه‌دا ه���ه‌ردووال‬ ‫داوای گه‌ڕانه‌وه‌ی ده‌ستور بۆ په‌رله‌مان‬ ‫ده‌ک ‌هن‌و جه‌خت له‌س���ه‌ر دامه‌زراندنی‬ ‫سیس���ته‌مێکی په‌رله‌مانی ده‌که‌‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫سه‌رچاوه‌که‌ی ئاوێنه‌ وتی "هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫ده‌رکردنی راگه‌یه‌نراوێکی رۆژنامه‌وانی‬ ‫له‌و چه‌ش���نه‌ یه‌کێتی ده‌خاته‌ به‌رده‌م‬ ‫ئیلتیزامێکی ئه‌خالقییه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هێشتا‬ ‫مه‌رج نیی ‌ه یه‌کێتی پاش���گه‌ز نه‌بێته‌و‌ه‬ ‫له‌پێن���او کۆمه‌ڵێک ده‌س���تکه‌وتدا ک ‌ه‬ ‫پارتی پێی بدات‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه نه‌وشیروان‬ ‫مس���ته‌فاش ل���ه‌دوای کۆبونه‌وه‌ک��� ‌ه‬ ‫به‌میدیاکان���ی راگه‌یان���د ک��� ‌ه گرنگی‬ ‫له‌جێبه‌جێکردنی ئه‌و مه‌سه‌النه‌دا‌ی ‌ه ک ‌ه‬ ‫رێککه‌وتین له‌سه‌ری‪.‬‬ ‫له‌س���اڵی ‪2009‬و‌ه ک��� ‌ه بزوتن���ه‌وه‌ی‬

‫مه‌رج نییه‌ یه‌کێتی‬ ‫پاشگه‌ز نه‌بێته‌و‌ه‬ ‫له‌پێناو کۆمه‌ڵێک‬ ‫ده‌ستکه‌وتدا ک ‌ه‬ ‫پارتی پێی بدات‬ ‫گ���ۆڕان دروس���ت ب���ووه‪ ‌،‬تائێس���تا‬ ‫س���ه‌رکردایه‌تی ده‌ستڕۆیشتوی پارتی‪،‬‬ ‫تاڵه‌بانی‌و یه‌کێتی پێباش���تر بوو‌ه ک ‌ه‬ ‫هاوپه‌یمان���ی بێت‌و مامه‌ڵ���ه‌ی له‌گه‌ڵدا‬ ‫بکات تا نه‌وش���یروان مسته‌فاو گۆڕان‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه چه‌ن���د ده‌نگێک���ی وه‌ک‬ ‫نێچیرڤان با‌رزان���ی له‌ناو پارتیدا هه‌ی ‌ه‬ ‫ک ‌ه هه‌وڵده‌دات مامه‌ڵه‌یه‌کی هاوسه‌نگ‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌ردووالدا بکات‪ ،‬سه‌رچاوه‌که‌ی‬ ‫ش‬ ‫ئاوێن ‌ه ب���ه‌دوری نه‌زانی که‌ ئه‌مجاره‌ ‌‬ ‫سه‌رکردایه‌تی پارتی له‌بری مامه‌ڵه‌کردن‬

‫ ‬ ‫تاڵه‌بانی‌و نه‌وشیروان‬ ‫له‌گه‌ڵ گۆڕاندا هه‌ندێ سازش���ی تر بۆ‬ ‫یه‌کێتی بکات‪.‬‬ ‫به‌پێی ئه‌و زانیاریانه‌ی ده‌ست ئاوێن ‌ه‬ ‫که‌وت���ووه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی ئ���ه‌و گومانه‌ی ناو‬ ‫گۆڕانیش���ی زیادکردووه‌ ئه‌و زانیاریه‌ی ‌ه‬ ‫ک ‌ه له‌دوا کۆبون���ه‌وه‌ی تاڵه‌بانی له‌گه‌ڵ‬ ‫س���ه‌رکردایه‌تیه‌که‌یدا دزه‌ی ک���ردووه‌‪،‬‬ ‫ک���ه‌ ئام���اژه‌ ب���ه‌‌و‌ه ده‌کات ک��� ‌ه له‌و‬ ‫کۆبوونه‌وه‌یه‌دا تاڵه‌بانی زۆر توڕه‌بوو‌ه‬ ‫له‌جێگری پێش���وی سه‌رۆکی حکومه‌ت‬ ‫(عوم���ه‌ر فه‌تاح)‌و ئ���ه‌وی به‌به‌رپرس‬ ‫داناو‌ه له‌که‌میی پش���کی داهاتی نه‌وتی‬ ‫یه‌کێتی به‌به‌راوردک���ردن به‌و ‌داهاته‌ی‬ ‫پارتی ده‌یبات بۆخۆی‪.‬‬ ‫ئێران کۆبونه‌وه‌که‌ی پێباشه‌‬ ‫کۆم���اری ئیس�ل�امی ئێ���ران ک��� ‌ه‬

‫په‌یوه‌ندییه‌کی پته‌وی له‌گه‌ڵ یه‌کێتیدا‬ ‫هه‌ی���ه‌و زۆرج���ار وه‌ک په‌یوه‌ندییه‌کی‬ ‫ستراتیژی ده‌رده‌که‌وێت‪ ،‬له‌مدواییانه‌شدا‬ ‫ک ‌ه نه‌وشیروان مسته‌فای بانگهێشتکرد‬ ‫بۆ ئێران‪ ،‬ئام���اژه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی ک ‌ه ئه‌و‬ ‫واڵت ‌ه پێی خۆش���ه‌ په‌یوه‌ندی یه‌کێتی‌و‬ ‫گۆڕان له‌ئاستێکی باشدا بێت‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌که‌ی ئاوێن ‌ه ئاماژه‌ بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌کات ک��� ‌ه ئێ���ران ده‌یه‌وێت ناوچه‌ی‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌وز ئ���ارام بێت‪ ،‬چونک���ه‌ ئه‌و ال ‌‬ ‫خۆی وایدان���او‌ه ک ‌ه ئه‌گ���ه‌ر پارتیش‬ ‫ب���ه‌الی جه‌مس���ه‌ری س���وننه‌دا بڕوات‬ ‫به‌س���ه‌رۆکایه‌تی تورکیا‪ ،‬ئ���ه‌وا هێڵی‬ ‫پێش���ه‌وه‌ی جه‌نگی ئێ���ران له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫جه‌مسه‌ره‌دا له‌ناوچه‌ی سه‌وزدا ده‌بێت‪،‬‬ ‫هه‌ربۆی���ه‌ ده‌یه‌وێ���ت په‌یوه‌ندی نێوان‬ ‫الیه‌ن ‌ه سیاس���یه‌کانی ناوچه‌ی س���ه‌وز‬

‫فۆتۆ‪ :‬بڕیار نامیق‬

‫له‌گه‌ڵ یه‌کێتیدا باش بێت‪.‬‬ ‫چۆن ئه‌م کۆبونه‌وه‌یه‌ رێکخرا؟‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه کۆبونه‌وه‌کانی پێش���وی‬ ‫نێوان گۆڕان‌و یه‌کێتی له‌الیه‌ن کادیری‬ ‫دی���اری نێ���و یه‌کێتی دلێری س���ه‌ید‬ ‫مه‌جیده‌و‌ه ئاماده‌کاریی بۆده‌کرا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫س���ه‌رچاوه‌که‌ی ئاوێن ‌ه ئاماژه‌ بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌کات ک��� ‌ه کۆبون���ه‌وه‌ی ئه‌مج���اره‌ی‬ ‫نه‌وش���یروان‌و تاڵه‌بانی له‌ئه‌نجامی ئه‌و‬ ‫س���ه‌ردانه‌ زۆرانه‌و‌ه دێت ک���ه‌ هه‌ردوو‬ ‫کادی���ری یه‌کێت���ی (یوس���ف زۆزانی‌و‬ ‫د‪.‬له‌تیف ره‌ش���ید) بۆالی نه‌وش���یروان‬ ‫مسته‌فا کردویانه له‌م ماوه‌یه‌ی پێشوودا‪،‬‬ ‫که‌ جگه‌ له‌وه‌ی ئه‌م دوو که‌سه‌ کادیری‬ ‫یه‌کێتین‪ ،‬له‌ڕووی خێزانیش���ه‌و‌ه خزمی‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی تاڵه‌بانین‪‌.‬‬

‫بۆچی‌ نه‌وشیروان مسته‌فا‬ ‫كۆنه‌ یه‌كێتیه‌كانی‌ له‌گه‌ڵ‌ خۆ ‌ی برد؟‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ جێی‌ س���ه‌رنج بوو‪ ،‬وه‌فدی‌‬ ‫گۆڕان جگه‌ له‌نه‌وشیروان مسته‌فا‪،‬‬ ‫پێكهاتبوو له‌"س���االر عه‌زیز‪ ،‬قادری‌‬ ‫حاجی‌ عه‌لی‌‪ ،‬س���ه‌فین مه‌ال قه‌ره‌‪،‬‬ ‫ج���ه‌الل جه‌وه���ه‌ر" ك���ه‌ ئه‌مان���ه‌‬ ‫س���ه‌رجه‌میان پێش���تر ئه‌ندام���ی‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێت���ی‌ ب���وون‪،‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند كه‌ نه‌وش���یروان مس���ته‌فا‬ ‫له‌بردنی‌ ئه‌م كه‌س���انه‌دا مه‌به‌ست‌و‬ ‫په‌یامێك���ی‌ دیاریك���راوی‌ هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "س���االر عه‌زی���زی‌ بردووه‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ گه‌ر بێته‌ س���ه‌ر باسی‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌‌و مێژووی‌ كۆمه‌ڵه‪ ‌،‬ئه‌وا ساالر‬ ‫عه‌زیز به‌رپرس���ی‌ یه‌كه‌می‌ كۆمه‌ڵه‌‬ ‫بووه‌‪ ،‬گه‌ر باس���ی‌ پێشمه‌رگایه‌تی‌‌و‬ ‫پارتیزان���ی‌ بكرێت ق���ادری‌ حاجی‌‬ ‫عه‌لی‌ یه‌كێك ب���ووه‌ له‌وانه‌ی‌ دوای‌‬ ‫ئه‌نفال پێشمه‌رگه‌ی‌ پارتیزان بووه‌‪،‬‬ ‫گه‌ر باس���ی‌ هه‌ولێریش بكرێت ئه‌وا مه‌ال به‌ختیارو کۆسره‌ت ره‌سوڵ‌و ساالر‬ ‫س���ه‌فینی‌ مه‌ال ق���ه‌ره‌ یه‌كێك بووه‌‬ ‫له‌پێش���مه‌رگه‌ ه���ه‌ره‌ دێرینه‌كانی‌ کۆن���ه‌ یه‌كێتیانه‌ بۆ كۆبوونه‌وه‌كه‌ی‌‬ ‫هه‌ولێ���ر‌و ج���ه‌الل جه‌وهه‌ری���ش دوێنێی‌ نێوان یه‌كێتی‌‌و گۆڕان‪ ،‬ئه‌و‬ ‫پێش���مه‌رگه‌‌و كادیرێك���ی‌ دی���اری‌ ره‌خنه‌یه‌ی‌ له‌نێو بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕاندا‬ ‫دروس���تكردووه‌ كه‌ بایه‌خ به‌نه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ركوك بووه‌"‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌الیه‌كی‌ دیكه‌وه‌ بردنی‌ ئه‌م نوێ���ی‌ نێ���و بزوتنه‌وه‌كه‌ ن���ادات‪،‬‬

‫ ‬ ‫د‪.‬به‌رهه‌م‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫بۆچی دكتۆر به‌رهه‌م به‌شداری ‌ی‬ ‫كۆبوونه‌وه‌كه‌ ‌ی دوێنێی‌ نه‌كرد؟‬

‫ ‬ ‫عه‌زیزو نه‌وشیروان مسته‌فا‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌کی نزی���ک له‌گ���ۆڕان‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند که‌ "ئه‌مه‌ کارێکی‬ ‫هه‌ڵه‌ی���ه‌ گۆڕان کردویه‌تی‪ ،‬چونکه‬ ‫س���ه‌رباری ئه‌وه‌ی کادیره‌ تازه‌کانی‬ ‫ناو گ���ۆڕان ئه‌م کاره‌ی���ان پێباش‬

‫فۆتۆ‪ :‬بڕیار نامیق‬ ‫نییه‌‪ ،‬هاوکات به‌ قازانجی یه‌کێتیش‬ ‫ده‌ش���کێته‌وه‌‪ ،‬چونکه‌ ئ���ه‌و وێنه‌یه‌‬ ‫ده‌دات که‌ گۆڕانیش له‌بیرکردنه‌وه‌‌و‬ ‫هه‌ڵس���وکه‌وت‌و تێڕوانین���دا هه‌مان‬ ‫یه‌کێتیه‌که‌ی جارانن"‪.‬‬

‫له‌كۆبوون����ه‌وه‌ی‌ دوێنێ����ی‌ یه‌كێتی‌‌و ده‌گه‌ڕێنرێت����ه‌وه‌ بۆ ئ����ه‌و ناکۆکی‌و‬ ‫گۆڕاندا‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ جێی‌ س����ه‌رنج بوو په‌یوه‌ندیی����ه‌ س����اردو س����ڕه‌ی که‌‬ ‫ئاماده‌نه‌بوون����ی‌ دكت����ۆر "به‌ره����ه‌م ماوه‌یه‌کی زۆره‌ که‌وتۆته‌ نێوان هێرۆ‬ ‫ساڵح"ی‌ جێگری‌ دووه‌می‌ سكرتێری‌ خان‌و دکتۆر به‌رهه‌مه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها هۆكارێك����ی‌ دیكه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫گشتی‌ یه‌كێتی‌ بوو‪ ،‬ئاماده‌نه‌بوونی‌‬ ‫دكتۆر به‌رهه‌م ل����ه‌و كۆبوونه‌وه‌یه‌دا ئاماده‌نه‌بوون����ه‌ی‌ دكت����ۆر به‌رهه‌م‬ ‫چه‌ندی����ن راڤه‌و ش����یكاری‌ جیاوازی‌ ده‌گه‌ڕێندرێت����ه‌وه‌ ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫ب����ۆ ده‌كرێت‪ ،‬به‌پێ����ی‌ زانیاریه‌كانی‌ ناوب����راو یه‌كێكه‌ له‌و س����ه‌ركردانه‌ی‌‬ ‫ئاوێن����ه‌ هۆكارێك����ی‌ ئاماده‌نه‌بوونی‌ یه‌كێتی‌ ك����ه‌ پێیباش����ه‌ له‌ملمالنێی‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌ بۆ بڕی����اری‌ تاڵه‌بانی‌ نێ����وان هه‌ردوو میحوه‌ری‌ س����وننه‌و‬ ‫ك����ه‌ خ����ۆی‌ وه‌فده‌ك����ه‌ی‌ یه‌كێت����ی‌ ش����یعه‌كاندا‪ ،‬یه‌كێت����ی‌ له‌میحوه‌ری‌‬ ‫ل����ه‌و كۆبوونه‌وه‌ی����ه‌دا دیاریكردووه‌‌و شیعه‌و ئێران دوور كه‌وێته‌وه‌و زیاتر‬ ‫به‌مه‌به‌س����تیش ئ����ه‌و نه‌خراوه‌ت����ه‌ له‌میحوه‌ری‌ س����وننه‌و توركیا نزیك‬ ‫نێو ئ����ه‌و وه‌ف����ده‌وه‌ ك����ه‌ ئه‌مه‌ش بێت����ه‌وه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌م����ه‌ش یه‌كێكه‌ له‌و‬ ‫ی دكتۆر خااڵنه‌ی‌ هه‌ڵوێس����تی‌ دكتۆر به‌رهه‌م‬ ‫جۆرێ����ك له‌په‌راوێزخس����تن ‌‬ ‫به‌رهه‌م����ی‌ له‌الی����ه‌ن تاڵه‌بانیی����ه‌وه‌ زیاتر له‌هه‌ڵوێستی‌ بارزانی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫تێ����دا ده‌خوێندرێت����ه‌وه‌و ئه‌م����ه‌ش هه‌رێم‌و پارتی‌ نزیك ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )344‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/9/25‬‬

‫ی مالیكی‌‪ :‬مالیكی‌ ئاماده‌یه‌ له‌گه‌ڵ بارزانی‌ كۆبێته‌وه‌‬ ‫راوێژكارێك ‌‬

‫تاڵه‌بانی‌‌و مالیكی‌ له‌سلێمان ‌ی كۆبوونه‌وه‌ ‌ی تایبه‌تییان نه‌كردووه‬ ‫ئا‪ :‬نالی‌‬

‫راوێژكاری‌ مالیكی‌‪ ،‬عه‌لی‌ موسه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫رایگه‌یاند له‌كاتی‌ سه‌ردانه‌كه‌یدا بۆ‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق‬ ‫هیچ كۆبوونه‌وه‌یه‌كی‌ تایبه‌تیی‌ دوو‬ ‫قۆڵی‌ له‌گه‌ڵ سه‌رۆك كۆماری‌ عێراق‬ ‫(تاڵه‌بانی)دا سازنه‌كردووه‌‪ ،‬ئه‌وه‌شی‌‬ ‫راگه‌یاند كه‌ مالیكی‌ نه‌ له‌كۆن‌و نه‌‬ ‫له‌ئێستاشدا كۆبوونه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫كه‌سدا ره‌تنه‌كردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك���ی‌ تایب���ه‌ت له‌گه‌ڵ‬ ‫رۆژنامه‌ی‌ ئاوێنه‌‪ ،‬راوێژكاری‌ س���ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیرانی‌ عێراق‪ ،‬عه‌لی‌ موس���ه‌وی‌ كه‌‬ ‫هاوڕێی‌ مالیكی‌ بوو له‌سه‌ردانه‌كه‌یدا بۆ‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ له‌كاتی‌ هاتنی‌ س���ه‌رۆك وه‌زیراندا‬ ‫بۆ س���لێمانی‌ هی���چ كۆبوونه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫تایبه‌تی���ی‌ له‌گه‌ڵ س���ه‌رۆك كۆماری‌‬ ‫عێراق (تاڵه‌بانی)دا نه‌كردووه‌‌و هه‌رچی‌‬ ‫هه‌بووه‌ له‌و كۆبوونه‌وه‌ گشتییه‌دا بووه‌‬ ‫ك���ه‌ وه‌فدی‌ ه���ه‌ردووال به‌ش���دارییان‬ ‫تێ���دا ك���رد‪ ،‬راوێژكاره‌ك���ه‌ی‌ مالیكی‌‬ ‫جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ ئه‌وه‌ی‌ عەلی موسەوی‬ ‫له‌هه‌ندێك میدیادا باڵوكراوه‌ته‌وه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و كۆبوونه‌وه‌یه‌ "راست نین"‪.‬‬ ‫موس���ه‌وی‌ له‌كاتێكدا جه‌خت له‌س���ه‌ر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ئه‌و س���ه‌ردانه‌ی‌‬ ‫ئه‌وان بۆ سلێمانی‌ سه‌ردانێكی‌ سیاسی‌‬ ‫نه‌ب���ووه‌‌و هیچ كارنامه‌یه‌كی‌ سیاس���ی‌‬ ‫نه‌بووه‌‌و س���ه‌ردانێكی‌ تایب���ه‌ت بووه‌ موس���ه‌وی‌ ك��� ‌ه كه‌س���ێكی‌ نزیك���ه‌‬ ‫بۆ به‌خێرهێنانه‌وه‌ی‌ س���ه‌رۆك كۆمار‌و له‌مالیكییه‌و‌ه س���ه‌باره‌ت به‌ ئاماده‌یی‌‬ ‫دڵنیابوون له‌باری‌ ته‌ندروس���تی‌‪ ،‬به‌اڵم مالیكی‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌ئاینده‌دا له‌گه‌ڵ‬ ‫ی س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫ئه‌وه‌ش ناش���ارێته‌وه‌ ك���ه‌ ئه‌وده‌مه‌ی‌ مه‌س���عود بارزان��� ‌‬ ‫ی بۆ یه‌كجاریش‬ ‫تاڵه‌بانی‌‌و مالیكی‌ به‌ته‌نیش���ت یه‌كه‌وه‌ كۆببێته‌وه‌‪ ،‬وتی‌ "مالیك ‌‬ ‫دانیش���توون ب���اس له‌بابه‌ت���ی‌ تریش هه‌رگی���ز كۆبوون���ه‌وه‌و یه‌كتربینین���ی‌‬ ‫ك���راوه‌‪ ،‬به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ ئام���اژه‌ بۆ ئه‌و ره‌تنه‌كردۆت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵك���و ه���ه‌ر له‌م‬ ‫بابه‌تانه‌ بكات‪.‬‬ ‫ماوه‌ی���ه‌ی‌ راب���ردوودا داوای‌ له‌هه‌موو‬

‫ئەمەریکا هیچ‬ ‫پەیوەندییەکی نییە‬ ‫بەڕێککەوتنی بەغداو‬ ‫هەرێمەوە لەسەر نەوت‬ ‫ملمالنێكانی‌ نێوان كورد‌و به‌غدا‪ ،‬عه‌لی‌‬ ‫موسه‌وی‌ ئه‌وه‌ به‌بۆچوونێكی‌ ناڕاست‬ ‫ناوزه‌د ده‌كات‌و ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ دروس���تكردنی‌ قه‌ی���ران‌و حاڵه‌تی‌‬ ‫تون���دڕه‌وی‌‪ ،‬خزمه‌ت���ی‌ حكومه‌ت���ی‌‬ ‫ناوه‌ندی‌‌و حكومه‌تی‌ هه‌رێمیش ناكات‌و‬ ‫حیزبه‌كان كردووه‌ كه‌ كۆببنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه وتی‌ "سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق‪ ،‬سه‌رۆك‬ ‫ی حكومه‌تێكی‌ ئیئتالفییه‌ كه‌‬ ‫هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه‌ هه‌ڵوێستی‌ بووه‌‪ ،‬ئه‌و وه‌زیران��� ‌‬ ‫نوێنه‌ری‌ هه‌م���وو عێراقیه‌كانی‌ تێدایه‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵوێسته‌ی‌ هیچ نه‌گۆڕاوه‌"‪.‬‬ ‫ی نێوان له‌به‌رژه‌وه‌ندی ئ���ه‌و حكومه‌ته‌دایه‌ كه‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌ ناكۆكیه‌كان��� ‌‬ ‫مالیكی‌‌و بارزانی‌ ئه‌و شیكردنه‌وه‌یه‌ی‌ كه‌ سه‌ركه‌وتن به‌ده‌ستبهێنێت‌و كاره‌كانی‌‬ ‫باس له‌وه‌ ده‌كات هه‌ردوو سه‌ركرده‌كه‌ به‌ئاسانی‌ بڕوات‌و كۆنترۆڵی‌ بارگرژیه‌كان‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی‌ راكێشانی‌ جه‌ماوه‌ر په‌نا بكات‪ ،‬ئیت���ر بۆ كارێكی‌ وه‌ها ده‌كات‪،‬‬ ‫ی توندو تۆخكردنه‌وه‌ی‌ دروس���تكردنی‌ هه‌ر قه‌یرانێك خزمه‌تی‌‬ ‫ده‌بەنه‌ به‌ر گوتار ‌‬

‫هاتنی چاودێری دارایی بۆ هەرێم‬ ‫زامنن بۆ شەفافیەتی گرێبەستەکانیان‬

‫عێراق ن���اكات‌و ل���ه‌و باوه‌ڕه‌داین ئیتر‬ ‫ی پێبێت‪،‬‬ ‫ده‌بێت ئه‌م بارودۆخه‌ كۆتای ‌‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ عێراقی���ش به‌رچاوروون���ه‌‌و‬ ‫دروش���مه‌كان ده‌ناسێته‌وه‌ كه‌ كامه‌یان‬ ‫ره‌نگدان���ه‌وه‌ی‌ واقیعن‪ ،‬هه‌روه‌ها گه‌لی‌‬ ‫كوردستانیش له‌وه‌ تێده‌گات"‪.‬‬ ‫ناوبراو جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫رێككه‌وتنی‌ ئه‌م دواییه‌ی‌ نێوان هه‌رێم‌و‬ ‫به‌غدا له‌س���ه‌ر ن���ه‌وت‌و باڵوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫بۆ رای‌ گش���تی‌ به‌ره‌و ئه‌وه‌ ده‌چن كه‌‬ ‫زۆر ش���ت چاره‌س���ه‌ر بكات‌و ده‌ڵێت‬ ‫"شه‌فافیه‌ت تاكه‌ چاره‌سه‌ره‌ بۆ گشت‬ ‫ی نه‌وت‪ ،‬ئابوری‌‪ ،‬سیاس���ی‌‌و‬ ‫بواره‌كان ‌‬ ‫ئه‌مه‌ش خزمه‌تی‌ هه‌رێ���م‌و حكومه‌تی‌‬

‫ناوه‌ندیش ده‌كات"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و گۆڕانكاریه‌ به‌ په‌له‌یه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌سه‌ر هه‌ڵوێستی‌ حكومه‌تی‌ ناوه‌ندیدا‬ ‫هات ك���ه‌ تادوێن���ێ‌ گرێبه‌س���ته‌كانی‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ به‌ ناش���ه‌رعی‌‌و نایاس���ایی‌‬ ‫داده‌ن���ا‪ ،‬به‌اڵم له‌چه‌ند رۆژی‌ رابردوودا‬ ‫ئ���ه‌و رێككه‌وتن���ه‌ی‌ له‌گه‌ڵ���دا ئیمزا‬ ‫كرد‪ ،‬موس���ه‌وی‌ ده‌ڵێت "له‌ڕاس���تیدا‬ ‫ئێم���ه‌ دژی‌ گرێبه‌س���ته‌ نه‌وتیه‌كان���ی‌‬ ‫هه‌رێم نه‌بووین‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر ئێوه‌ ئاگاتان‬ ‫له‌قسه‌كانی‌ سه‌رۆك وه‌زیران بووبێت‪،‬‬ ‫چه‌ندینج���ار له‌میدیاكاندا رایگه‌یاندووه‌‬ ‫كه‌ ئێم���ه‌ دژی‌ گرێبه‌س���ته‌كان نین‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌مانه‌وێت بی���ان بینین تا ئه‌و‬ ‫ئیلتزاماته‌ی‌ له‌سه‌رمانه‌ بیده‌ین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ���ه‌و رێككه‌وتنه‌ی‌ كرا ش���تی‌ گرنگی‌‬ ‫مس���ۆگه‌ركرد‌و هی���وادارم ه���ه‌ردووال‬ ‫پابه‌ندبی���ن پێ���وه‌ی‌‪ ،‬چ برایانم���ان‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی‌ نه‌وتی‌ عێراق‌و چ برایانمان‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستان"‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ ئ���ه‌و زه‌مانه‌ته‌ی‌ به‌غدا‌ له‌و‬ ‫رێككه‌وتنه‌دا ده‌یبینێت‪ ،‬راوێژكاره‌كه‌ی‌‬ ‫مالیكی‌ ده‌ڵێ���ت "هاتن���ی‌ چاودێریی‌‬ ‫دارایی‌ كه‌ تا ئێستا نه‌هاتووه‌ بۆ هه‌رێم‬ ‫بۆ پێداچوونه‌وه‌ به‌حس���اباتدا‪ ،‬بینینی‌‬ ‫گرێبه‌س���ته‌كان‪ ،‬زانینی‌ بڕی‌ به‌رهه‌می‌‬ ‫ن���ه‌وت‌و بڕی‌ نێ���ردراو ب���ۆ ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌ژێر سه‌رپه‌رش���تی‌ وه‌زاره‌تی‌ نه‌وتی‌‬ ‫عێراقدا‪ ،‬زامنن بۆ ئێمه‌و له‌و باوه‌ڕه‌دام‬ ‫له‌ڕێگای‌ ئه‌و شه‌فافیه‌ته‌وه‌ داهاته‌كه‌ی‌‬ ‫له‌خزمه‌تی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستاندا ده‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌م رێككه‌وتنه‌ی‌ دواییش زه‌مانی‌ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬ ‫راوێژكاره‌كه‌ی‌ مالیك���ی‌ ئه‌و زانیاریانه‌‬ ‫به‌ناڕاست ناوزه‌د ده‌كات كه‌ باس له‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن ئه‌مه‌ریكا له‌پش���ت رێككه‌وتنی‌‬ ‫ئه‌م دوایی���ه‌ی‌ نێوان به‌غداو هه‌رێمه‌وه‌‬ ‫بووبێت‌و ده‌ڵێت "ئ���ه‌و زانیاریانه‌ زۆر‬ ‫دوورن له‌ڕاستییه‌وه‌"‪.‬‬

‫نزیكبوونه‌وه‌ ‌ی گۆڕان‌و یه‌كێتی‬ ‫‌هاوكێش ‌ه سیاسیه‌كان ‌ی كوردستان دابه‌شده‌كاته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫ماوه‌ی‌ هه‌فته‌یه‌كه‌‌و دروست له‌گه‌ڵ‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ تاڵه‌بانی‌ له‌واڵتی‌ ئه‌ڵمانیاوه‌‪،‬‬ ‫گۆمی‌ سیاسی‌ كوردستان شڵه‌قاندنێكی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ به‌خۆوه‌ بینیوه‌ تا دوێنێ‌‬ ‫(دووشه‌ممه‌) به‌كۆبونه‌وه‌ی‌ لوتكه‌ی‌‬ ‫نێوان (تاڵه‌بانی‌‌و نه‌وشیروان مسته‌فا)‬ ‫به‌ته‌واوی‌ بارودۆخه‌ سیاسیه‌كه‌ی‌ هه‌ژاند‪،‬‬ ‫ئێستا هاوكێشه‌ سیاسیه‌كانی‌ كوردستان‬ ‫به‌ره‌و سێ‌ ده‌ستبه‌ندی‌ جیاواز ده‌چن‪،‬‬ ‫پارتی‌ له‌الیه‌ك‪ ،‬یه‌كێتی‌‌و گۆڕان‬ ‫له‌الیه‌ك‪ ،‬هێزه‌ ئیسالمیه‌كانیش له‌الیه‌ك‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ تاڵه‌بانی‌ بۆ كوردستان‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌ له‌دوایین كۆنفرانسیاندا‬ ‫پێش���نیاری‌ دروس���تكردنی‌ (به‌ره‌یه‌كی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌)یان ك���رد‌و له‌كۆبون���ه‌وه‌ی‌‬ ‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فا‌و تاڵه‌بانیش���دا‬ ‫"رێككه‌وتن" له‌سه‌ر چه‌ند پرسێك كراوه‌‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ (گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ ده‌ستور‌و ئه‌و پڕۆژه‌‬ ‫یاس���ایانه‌ ك���ه‌ ره‌هه‌ندی‌ نیش���تمانییان‬ ‫هه‌ی���ه‌ بۆ په‌رله‌مان‌و داواش���یان كرد كه‌‬ ‫سیس���ته‌می‌ سیاسی‌ كوردس���تان بكرێته‌‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌ نه‌ك س���ه‌رۆكایه‌تی‌)‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ نزیكبون���ه‌وه‌ی‌ ئیس�ل�امیه‌كان‌و‬ ‫یه‌كێت���ی‌‌و گ���ۆڕان‪ ،‬ته‌نه���ا الی���ه‌ن كه‌‬ ‫به‌ته‌نها ماوه‌ت���ه‌وه‌ (پارتی‌)یه‌‌و له‌دوایین‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫یه‌كێتیش���دا داواك���را ك���ه‌ "پێداچونه‌وه‌‬ ‫به‌ڕێككه‌وتننام���ه‌ی‌ س���تراتیژی‌" نێوان‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتیدا بكرێت‪.‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ به‌شێك له‌چاودێرانی‌ سیاسی‌‪،‬‬ ‫ئه‌و جموجوڵه‌ سیاس���یه‌ی‌ ئه‌م هه‌فته‌یه‌‬ ‫له‌كوردس���تاندا رویدا به‌ره‌و دروستكرنی‌‬ ‫(به‌ره‌یه‌كی‌ سێكچوكه‌یی‌) ده‌ڕوات به‌وه‌ی‌‬ ‫"ئیس�ل�امیه‌كان" له‌الی���ه‌ك‌و "یه‌كێت���ی‌‌و‬ ‫گ���ۆڕان" له‌الیه‌كی‌ دیك���ه‌‌و "پارتی‌"یش‬ ‫به‌ته‌نها‪ .‬ئه‌ندامی‌ س���ه‌ركردایه‌ت ‌ی یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتمانی‌ كوردستان‪ ،‬فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد‬ ‫له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن���ه‌ پێیوانیی���ه‌‬ ‫ك���ه‌ "به‌ه���ۆ" ئ���ه‌و جموجواڵن���ه‌وه‌ ئه‌و‬ ‫به‌ره‌یه‌ دروس���ت ببێ���ت‪ ،‬به‌ڵكو ئاماژه‌ی‌‬ ‫به‌وه‌دا ك���ه‌ ئه‌و بارودۆخه‌ سیاس���ییه‌ی‌‬

‫محه‌مه‌د حه‌كیم‬ ‫نزیكبونه‌وه‌ی‌ "یه‌كێتی‌‌و‬ ‫گۆڕان"‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫گه‌یشتنیشیان ب ‌ه‬ ‫"رێككه‌وتن" زیاتر‬ ‫وه‌كو "پڕوپاگه‌نده‌یه‌ك"‬ ‫ده‌بینێ‌‬ ‫ئێس���تا كوردس���تان به‌خۆوه‌ ده‌یبینێت‬ ‫خۆئاماده‌كردنه‌ ب���ۆ هه‌ڵبژاردنی‌ داهاتوو‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ گۆڕانكاریه‌كان���ی‌ ناوچه‌ك���ه‌‌و‬ ‫بارودۆخه‌ ئیقلیمییه‌كه‌‪ ،‬رونیشیكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫نزیكبونه‌وه‌ی‌ ئیسالمیه‌كان بۆ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫داهات���وه‌ له‌گه‌ڵ‌ ئ���ه‌و گۆڕانكاریانه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌واڵته‌ عه‌ره‌بیه‌كاندا تیایدا ئیسالمیه‌كان‬ ‫بااڵده‌ست بوون‪ ،‬به‌اڵم ئه‌سه‌سه‌رد ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌و گۆڕانكاریانه‌ نابێته‌ هۆی‌ دابه‌شكردنی‌‬ ‫كوردستان بۆ سێ‌ به‌ره‌‪ ،‬چونكه‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫گۆڕان بنه‌مایه‌كی‌ مێژویی‌‌و ئایدۆلۆژییان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێس���تادا یه‌كێتی‌ له‌الیه‌ك‬ ‫رێككه‌وتننامه‌ی‌ ستراتیژی‌ له‌گه‌ڵ‌ پارتی‌‬ ‫هه‌یه‌‌و په‌یوه‌ندییه‌كی‌ مێژووییشی‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫گۆڕان هه‌یه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ هه‌وڵده‌دات ئه‌و دوو‬ ‫په‌یوه‌ندیی���ه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ هاوس���ه‌نگ‬ ‫رێكخبات"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا به‌بۆچون���ی‌ رێكخ���ه‌ری‌ ژوری‌‬ ‫توێژینه‌وه‌ی‌ سیاس���ی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫"یوسف محه‌مه‌د" پێویس���ته‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫حیزب���ه‌ كوردس���تانیه‌كان له‌گه‌ڵ‌ واڵتانی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ ب���ۆ دژایه‌تیكردنی‌ یه‌كتر نه‌بێت‪،‬‬

‫به‌ڵكو ئ���ه‌و په‌یوه‌ندیه‌ نێوده‌وڵه‌تیانه‌ بۆ‬ ‫باش���تركردنی‌ بارودۆخی‌ كوردستان بێت‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ئه‌و چانس���انه‌ی‌ ك���ه‌ له‌داهاتودا‬ ‫بۆ هه‌رێمی‌ كوردس���تان دێنه‌ پێشه‌وه‌‪،‬‬ ‫نه‌ك په‌یوه‌ندیه‌ ده‌ره‌كیه‌كان‪ ،‬ببێته‌هۆی‌‬ ‫دروستبونی‌ به‌ره‌یی‌ له‌كوردستان‌و وتیشی‌‬ ‫"پێمانوانییه‌ به‌هۆی‌ ئ���ه‌و جموجواڵنه‌وه‌‬ ‫ئه‌و به‌ره‌ سێكوچكه‌ییه‌ دروست ببێت"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ك���ی‌ دیك���ه‌وه‌ وته‌بێ���ژ‌و ئه‌ندامی‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌‪،‬‬ ‫محه‌مه‌د حه‌كی���م له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌‪،‬‬ ‫جه‌ختیكرده‌وه‌ كه‌ دروستكردنی‌ "به‌ره‌یه‌كی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌" بۆ ئ���ه‌و مه‌به‌س���ته‌ نییه‌ كه‌‬ ‫به‌ره‌و "سێكوچكه‌یی‌" بڕۆن‌و وتی‌ "به‌اڵم‬ ‫مافی‌ خۆمانه‌ وه‌كو ئیسالمیه‌كان له‌ڕوی‌‬ ‫كاری‌ ئیسالمییه‌وه‌ پڕۆژه‌مان هه‌بێت یان‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا پێكه‌وه‌ دابه‌زین‪ ،‬ئه‌گینا‬ ‫له‌و روه‌وه‌‌و بۆ دابه‌ش���كردنی‌ كوردستان‬ ‫ناڕوانینه‌ مه‌س���ه‌له‌كان"‪ .‬محه‌مه‌د حه‌كیم‬ ‫نزیكبونه‌وه‌ی‌ "یه‌كێتی‌‌و گۆڕان"‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫گه‌یشتنیش���یان به‌ "رێككه‌وت���ن" زیاتر‬ ‫وه‌كو "پڕوپاگه‌نده‌یه‌ك" ده‌بینێ‌و ده‌ڵێت‬ ‫"نزیكبونه‌وه‌ی گۆڕان‌و یه‌كێتی‌ ده‌كه‌وێته‌‬ ‫س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ ئ���ه‌و پڕوپاگه‌ندانه‌ی‌‬ ‫ل���ه‌و روه‌وه‌ ده‌كرێ���ن تا چه‌ند راس���تن‪،‬‬ ‫پڕوپاگه‌نده‌ی���ه‌ك هه‌ی���ه‌ ك���ه‌ ته‌فاهومی‌‬ ‫زیاتر هه‌یه‌ له‌نێوان گۆڕان‌و یه‌كێتی‌ وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ میدیاكان ده‌یڵێن‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ هه‌ر‬ ‫الیه‌نێك ئ���ازاده‌ له‌وه‌ی‌ چۆن په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫سیاس���ییه‌كانی‌ ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ ئه‌وه‌‬ ‫به‌پڕوپاگه‌نده‌ ده‌زانین"‪.‬‬ ‫وته‌بێژه‌كه‌ی‌ كۆمه‌ڵ‌ وتیش���ی‌ "چاوه‌ڕوان‬ ‫ده‌كرێت كوردستان دابه‌ش ببێت به‌سه‌ر‬ ‫میحوه‌ره‌كان���ی‌ ناوچه‌كه‌دا‌و ته‌س���ه‌وری‌‬ ‫دروس���تبونی‌ جۆرێ���ك له‌میحوه‌ری���ش‬ ‫ده‌كرێت له‌كوردس���تان‪ ،‬چونكه‌ ناوچه‌كه‌‬ ‫به‌سه‌ر دوو میحوه‌ردا دابه‌شبووه‌"‪.‬‬ ‫بۆ وه‌رگرتنی‌ رای‌ به‌رپرسانی‌ پارتی‌‪ ،‬ئاوێنه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ كرد به‌وته‌بێژ ‌ی سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫پارتیی���ه‌وه‌ له‌س���لێمانی‌ "عه‌بدولوه‌هاب‬ ‫عه‌لی‌"‪ ،‬ته‌نها ئ���ه‌وه‌ی‌ به‌ئاوێنه‌ راگه‌یاند‬ ‫كه‌ "هه‌ر به‌ره‌یه‌ك دروس���تبێت كێشه‌مان‬ ‫نییه‌ وه‌كو پارتی‌‪ ،‬گرنگ ئه‌وه‌یه‌ یه‌كڕیزیی‌‬ ‫ماڵی‌ كورد بپارێزرێت"‪.‬‬ ‫عەلی باپیر ‬

‫ ‬ ‫نەوشیروان مستەفا‬

‫محەمەد فەرەج‬

‫ ‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )344‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/9/25‬‬

‫‪5‬‬

‫به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت‬

‫لەستایشی پەراوێزدا‬

‫نه‌به‌ز ئه‌حمه‌د كورده‌‪ :‬ئێمه‌ هه‌ر به‌بنه‌ماڵه‌ یه‌كێتین‬

‫البردنی سه‌را به‌بڕیاری حكومه‌ت بوو‬ ‫دیداری‪ :‬عه‌بدواڵ گۆران‬ ‫به‌رپرسی پشكنین‌و به‌دواداچونی‬ ‫هێزه‌كانی حه‌فتای وه‌زاره‌تی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ "نه‌به‌ز ئه‌حمه‌د كورده‌" له‌م‬ ‫گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ئه‌وه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ له‌بنه‌ماڵه‌كه‌یاندا ته‌نها ئه‌وو‬ ‫به‌رزانی برای یه‌كێتی بن‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ئێمه‌ هه‌ر به‌بنه‌ماڵه‌ یه‌كێتی بوین"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ت���ا ئێس���تا هێزه‌كانی حه‌فتا‬ ‫كه‌ ته‌نها س���نوری یه‌كێتین‪ ،‬پێكهاتون‬ ‫له‌چه‌ند لیوا‪ ،‬ژماره‌ی پێش���مه‌رگه‌كانی‬ ‫هێزه‌كانی حه‌فتا چه‌نده‌؟‬ ‫نه‌به‌ز كورده‌‪ :‬ژماره‌ی پێشمه‌رگه‌ ناتوانم‬ ‫بڵێم‪ ،‬به‌اڵم تاوه‌كو ئێستا كه‌ له‌و كاته‌وه‌‬ ‫فه‌رمانده‌یی گش���تی نه‌م���اوه‌ كه‌ بووه‌‬ ‫به‌هێزه‌كانی حه‌فتا‪ ،‬كه‌ سه‌ربه‌وه‌زاره‌تی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ین‪ ،‬سه‌ره‌كیترین سیاسه‌تی‬ ‫وه‌زاره‌تی پێش���مه‌رگه‌ ئه‌وه‌بووه‌ هه‌موو‬ ‫هێ���زه‌كان له‌ژێ���ر ی���ه‌ك چه‌ت���ردا كۆ‬ ‫بكه‌ینه‌و‌ه به‌بێ هی���چ جیاوازیكردنێك‪،‬‬ ‫تاوه‌كو ئێستا توانیومانه‌ دوانزه‌ لیوای‬ ‫هاوبه‌ش دروس���تبكه‌ین‪ ،‬له‌خانه‌قینه‌وه‌‬ ‫تاوه‌كو زاخۆ به‌پارت���ی‌و یه‌كێتی‌و ئه‌و‬ ‫حیزبان���ه‌ی تری‌ وه‌كو سۆشیالیس���ت‌و‬ ‫شیوعی‌و زه‌حمه‌تكێشان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئایا دابه‌ش���كردنی پۆس���ته‌‬ ‫بااڵكانی نێو لیواكان به‌هه‌مانش���ێوه‌ی‬ ‫رێكه‌وتنی س���تراتیژیه‌‪ ،‬كه‌ له‌س���نوری‬ ‫یه‌كێتی كه‌س���ی یه‌كه‌م یه‌كێتی‌و دووه‌م‬ ‫پارت���ی به‌پێچه‌وانه‌ش���ه‌وه‌ له‌س���نوری‬ ‫پارتی؟‬ ‫نه‌به‌ز كورده‌‪ :‬له‌ئێستادا بێگومان وایه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌نده‌ی من ئاگاداری سیاسه‌تی‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی پێش���مه‌رگه‌م له‌ئاین���ده‌دا‬ ‫گۆڕانكاری به‌سه‌ردادێت‪.‬‬

‫پله‌به‌رزكردنه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌فسه‌ران له‌ده‌سه‌اڵتی‬ ‫وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌دا‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵتی سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێمدایه‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬چ گۆڕانكاریی���ه‌ك‪ ،‬گۆڕانكاری‬ ‫به‌ئاڕسته‌و سودی حیزب یان گه‌ل؟‬ ‫نه‌به‌ز كورده‌‪ :‬به‌ته‌ئكید به‌سودی گه‌ل‌و‬ ‫نیش���تیمان‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و هه‌نگاوانه‌ بۆ‬ ‫ئه‌و خواسته‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پله‌به‌رزكردنه‌وه‌ی ئه‌فس���ه‌ران‬ ‫ماوه‌یه‌كه‌ له‌الیه‌ن ئه‌فسه‌رانی یه‌كێتییه‌وه‌‬ ‫كێش���ه‌ی له‌س���ه‌ره‌ كه‌ گوایه‌ سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم پله‌كانی یه‌كێت���ی ئیمزا ناكات‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌ پله‌به‌رزكردنه‌وه‌كان���ی‬ ‫پارتی له‌ماوه‌یه‌كی كه‌مدا ئیمزا ده‌كات‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ تاچه‌ند راسته‌و ئێوه‌ چ كارێكتان‬ ‫كردووه‌ بۆ ئه‌و كێشه‌یه‌؟‬ ‫نه‌به‌ز كورده‌‪ :‬بوونی ئه‌و كێش���ه‌یه‌ كه‌‬ ‫باسده‌كرێت گرفتی له‌سه‌ره‌‪ ،‬ئه‌فسه‌رانی‬ ‫ئێمه‌ كه‌متر پله‌مان بۆ به‌رزكراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ب���ه‌رده‌وام له‌هه‌وڵ���ی ئه‌وه‌داین‬ ‫پله‌به‌رزكردن���ه‌وه‌ بۆ ئه‌فس���ه‌ره‌كانمان‬ ‫بكرێ���ت‪ ،‬ك���ه‌ له‌هه‌فت���ه‌ی راب���ردودا‬ ‫نزیكه‌ی پێنچ سه‌د ئه‌فسه‌رمان پله‌یان‬ ‫به‌رزكراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌رزكردنه‌وه‌ی ئ���ه‌م هه‌موو‬

‫پله‌یه‌ بۆچی‪ ،‬ده‌گوترێ ئاسانترین شت‬ ‫وه‌رگرتنی پله‌ی ئه‌فسه‌رییه‌ له‌وه‌زاره‌تی‬ ‫پێشمه‌رگه‌دا‪ ،‬ئایا وایه‌؟‬ ‫نه‌ب���ه‌ز ك���ورده‌‪ :‬پله‌به‌رزكردن���ه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌فس���ه‌ران له‌ده‌س���ه‌اڵتی وه‌زاره‌ت���ی‬ ‫پێشمه‌رگه‌دا نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌ده‌سه‌اڵتی‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێمدایه‌‪ ،‬به‌و شێوه‌یه‌ نییه‌‬ ‫كه‌ باس ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا پله‌به‌رزكردنه‌وه‌ی ئه‌فسه‌ران‬ ‫به‌میزاجی حیزبییه‌ یان یاسایه‌ك هه‌یه‌‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌ بۆ به‌رزكردنه‌وه‌ی‬ ‫پله‌ی ئه‌فسه‌ران؟‬ ‫نه‌ب���ه‌ز ك���ورده‌‪ :‬هۆبه‌یه‌كم���ان هه‌یه‌‬ ‫له‌هێزه‌كانی حه‌فتا پێیده‌گوترێت هۆبه‌ی‬ ‫ئه‌فس���ه‌ران ئه‌و هۆبه‌یه‌ مه‌له‌فی هه‌موو‬ ‫ئه‌فسه‌رێكی تێدایه‌‪ ،‬ئه‌و ئه‌فسه‌ره‌ی كه‌‬ ‫حه‌قی خۆی بێت پله‌ی به‌رز بكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌دوو ج���ه‌دوه‌ل پله‌ب���ه‌رز ده‌كرێته‌وه‌‬ ‫ئه‌وانه‌ش نه‌ورۆزو ئه‌یلول كامیانی شمول‬ ‫كرد پله‌ی به‌رز ده‌كرێته‌وه‌ به‌پێی یاساو‬ ‫رێنماییه‌كان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ئه‌م ش���تانه‌ی كه‌ باس���ی‬ ‫ده‌كه‌یت ته‌نها بۆ چاوپۆشی‌و ئیعالمه‌‪،‬‬ ‫یان له‌ڕاستیدا حیزب هه‌موو بڕیاره‌كان‬ ‫ده‌دات؟‬ ‫نه‌ب���ه‌ز ك���ورده‌‪ :‬ئێمه‌ زۆر به‌یاس���ایی‬ ‫كاره‌كانمان ده‌كه‌ین‪ ،‬ئه‌وه‌ی كاتی یاسایی‬ ‫خۆی ته‌واو كردبوو له‌و دوو جه‌دوه‌له‌دا‬ ‫به‌بڕیاری لیژنه‌ی���ه‌ك پله‌به‌رزكردنه‌وه‌ی‬ ‫بۆ ده‌كرێت‪ ،‬نه‌ك به‌ پرسی حیزب وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی تۆ ده‌یڵێیت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬نه‌ب���ه‌زی ئه‌حم���ه‌د ك���ورده‌‬ ‫تاچه‌ند بڕوای به‌بیروڕای جیاواز هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌كردار؟‬ ‫نه‌به‌ز كورده‌‪ :‬هه‌میشه‌ له‌گه‌ڵ بیروڕای‬ ‫جیاوازدا ب���ووم‪ ،‬پێش���موایه‌ بیروڕای‬ ‫جیاواز له‌ناو حیزبه‌كه‌ی خۆش���مدا كه‌‬ ‫هه‌بووه‌و هه‌شه‌ كاریگه‌ری باشی هه‌بووه‌‬ ‫بۆ دیموكراسی بوونی كۆمه‌ڵگاكه‌مان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌گ���ه‌ر به‌و ش���ێوه‌یه‌ بڕوات‬ ‫به‌بیروڕای جی���اواز هه‌بووه‌‪ ،‬بۆچی ئه‌و‬ ‫هه‌موو كه‌سه‌ له‌هێزه‌كانی حه‌فتا له‌سه‌ر‬ ‫بیروڕای جیاواز نانبڕاو كران؟‬ ‫نه‌ب���ه‌ز كورده‌‪ :‬كه‌س له‌س���ه‌ر بیروڕای‬ ‫جیاواز ده‌رنه‌كراوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ده‌ركرابێت‪،‬‬ ‫ه���ۆكاری تری هه‌بووه‌‪ ،‬ب���ۆ نمونه‌ هی‬ ‫وا هه‌بوه‌ چه‌كی فرۆش���تووه‌‪ ،‬هه‌شیانه‌‬ ‫واجب���ی به‌ته‌واوه‌تی نه‌گرت���ووه‌‪ ،‬هه‌یه‌‬ ‫به‌بێ مۆڵه‌ت دابه‌زیوه‌‪ ،‬به‌كورتی پابه‌ند‬ ‫نه‌ب���وون به‌دس���پلینی س���ه‌ربازییه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌گه‌ڵ هه‌م���وو ئ���ه‌م هۆكارانه‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی له‌الیه‌ن س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‌و‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی حكوم���ه‌ت‌و وه‌زاره‌ت���ی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌وه‌ فه‌رمانی گه‌ڕانه‌وه‌یان بۆ‬ ‫ده‌رچوبێت‪ ،‬ئێمه‌ جێبه‌جێمان كردووه‌‪،‬‬ ‫ب���ۆ نمون���ه‌ زیاتر له‌(‪ )4000‬كه‌س���مان‬ ‫گه‌ڕاندوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌یه‌ گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‬ ‫جارێكیت���ر وازی هێناوه‌ت���ه‌وه‌؟ هه‌یه‌‬ ‫فه‌رمانی گه‌ڕان���ه‌وه‌ی بۆ ده‌رچوه‌ پاش‬ ‫(‪ )6‬مان���گ نه‌هاتوه‌ بۆ موباش���ه‌ره‌و‬ ‫داغڵی هروب بووه‌و فه‌سڵ كراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬رێككه‌وتنی س���تراتیژی پارتی‌و‬ ‫یه‌كێت���ی به‌ب���ڕوای‌ تۆ كه‌ به‌رپرس���ی‬ ‫پش���كنین‌و به‌دواداچون���ی هێزه‌كان���ی‬ ‫حه‌فت���ای وه‌زاره‌تی پێش���مه‌رگه‌یت چ‬ ‫گرنگییه‌كی هه‌یه‌؟‬ ‫نه‌ب���ه‌ز ك���ورده‌‪ :‬گرنگ���ی رێككه‌وتنی‬ ‫س���تراتیژی ئه‌وه‌ی���ه‌ الی م���ن ك���ه‌‬ ‫هێزێك���ی یه‌كگرتوی كوردیم���ان هه‌یه‌‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌دا‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ هێزی پارێزگاری كوردس���تانه‌ به‌‬ ‫ناوچه‌ دابڕێنراوه‌كانیشه‌وه‌‪ ،‬بوونی ئه‌م‬ ‫هێزه‌یه‌ كه‌ پارێ���زگاری له‌كیانی كورد‬ ‫ده‌كات له‌ئێستادا‪ ،‬ئه‌مه‌ش سه‌رچاوه‌كه‌ی‬ ‫له‌ڕێككه‌وتنی ستراتیژییه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬تۆ باس���ی هێ���زی یه‌كگرتوو‬ ‫ده‌كه‌ی���ت‪ ،‬به‌اڵم له‌كات���ی جواڵنی هێز‬ ‫بۆ سنوری س���وریا ده‌گوترا ئه‌و هێزانه‌‬ ‫ته‌نها هێزی پارتی بوون نه‌ك یه‌كێتی‪،‬‬

‫ئه‌ندامی‌ ئه‌و لیژنە‬ ‫ئه‌منییه‌ بووم ك ‌ه‬ ‫ی شوبات‬ ‫له‌دوای ‪‌ 17‬‬ ‫ی‬ ‫پێكهێنرا‪ ،‬بڕیار ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستگیركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌موو ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫ده‌ستگیركران‪ ،‬بڕیاری‬ ‫من نه‌بوون‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫بڕیاری حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان بوو‬ ‫یان رونتر ئه‌و هێ���زه‌ یه‌كگرتووه‌ی تۆ‬ ‫باسی ده‌كه‌یت چی ده‌كرد؟‬ ‫نه‌ب���ه‌ز ك���ورده‌‪ :‬هێ���زی پارت���ی له‌و‬ ‫جواڵنه‌دا به‌ش���دارییان نه‌ك���رد‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ته‌نه���ا لیوا هاوبه‌ش���ه‌كان بوو‪،‬‬ ‫ن���ه‌ك به‌ته‌نها هێزی ی���ه‌ك الیه‌ن وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌ڕاگه‌یاندندا باسی لێوه‌ ده‌كرا‪،‬‬ ‫ی ئه‌س���ناد نه‌بێ‬ ‫بێجگه‌ له‌چه‌ند هێزێك ‌‬ ‫بۆ پشتیوانی له‌و هێزه‌‪ ،‬ئه‌گینا هه‌مووی‬ ‫لیواكان س���ه‌ر به‌وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌‬ ‫بوون‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچ���ی ده‌س���ه‌اڵتی وه‌زیری‬ ‫پێشمه‌رگه‌ ته‌نها بۆ سنوری یه‌كێتییه‌‪،‬‬ ‫به‌ پێچه‌وانه‌شه‌وه‌ جێگره‌كه‌ی ته‌نها بۆ‬ ‫س���نوری پارتی‪ ،‬به‌اڵم تۆ باسی هێزی‬ ‫یه‌كگرتوو ده‌كه‌یت؟‬ ‫نه‌به‌ز ك���ورده‌‪ :‬وه‌زیری پێش���مه‌رگه‌‪،‬‬ ‫وه‌زیری پێشمه‌رگه‌ی هه‌موو كوردستانه‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵتی له‌هه‌موو كوردستاندا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هیچ هێزێك نییه‌ له‌ژێر فه‌رمانی وه‌زیری‬ ‫پێشمه‌رگه‌دا نه‌بێ له‌وه‌زاره‌ته‌كه‌ی‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌واته‌ جواڵنی هێزی پێشمه‌رگه‌‬ ‫به‌ فه‌رمانی وه‌زیر ده‌بێ؟‬ ‫نه‌به‌ز ك���ورده‌‪ :‬بێگومان ب���ه‌ فه‌رمانی‬ ‫وه‌زیر هێزی پێشمه‌رگه‌ ده‌جوڵێنرێت بۆ‬ ‫هه‌ركارێك بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئ���ه‌م پرس���یاره‌م بنه‌ماڵه‌ییه‌‪،‬‬ ‫ماوه‌یه‌كه‌ ئه‌ندامانی بنه‌ماڵه‌كه‌تان باس‬ ‫له‌وه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ئێوه‌ هه‌مووتان به‌گشتی‬ ‫س���ه‌ر به‌پارتین‪ ،‬به‌ده‌ر له‌تۆ‌و به‌رزانی‬ ‫برات‪ ،‬ئه‌و هۆكاره‌ چی بوو كه‌ وای له‌تۆو‬ ‫به‌رزانی برات كرد ببن به‌یه‌كێتی؟‬ ‫نه‌به‌ز ك���ورده‌‪ :‬داوای لێبوردن ده‌كه‌م‬ ‫مه‌گه‌ر كه‌س���ێك زۆر ب���ێ ئاگابێ ئه‌و‬ ‫قس���انه‌ بكات‪ ،‬رێزم بۆ پرس���یاره‌كه‌ت‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌ی قس���ه‌كانی‬ ‫تۆوه‌‪ ،‬برایه‌كت���ان پێیوایه‌ به‌ته‌نها تۆو‬ ‫به‌رزانی برات له‌بنه‌ماڵه‌كه‌تاندا یه‌كێتی‬ ‫بن؟‬ ‫نه‌به‌ز كورده‌‪ :‬ئه‌و قس���انه‌ له‌ڕاستییه‌وه‌‬ ‫دوورن‪ ،‬ئێمه‌ ته‌نها برایه‌كمان پارتییه‌‪،‬‬ ‫ئیت���ر هه‌مووم���ان كادی���ری یه‌كێتین‪،‬‬ ‫له‌وان���ه‌ كاك به‌رزانی برام ك���ه‌ دیاره‌‬ ‫چی���ه‌‪ ،‬برایه‌ك���ی ت���رم به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‬ ‫گومرگ���ی پش���ده‌ره‌‪ ،‬كاك جه‌زای برام‬ ‫له‌سه‌دا هه‌شتای كه‌مئه‌ندامی سه‌نگه‌ری‬ ‫یه‌كێتیی���ه‌‪ ،‬دوو ب���رای ت���رم كادیری‬ ‫مه‌ڵبه‌ندی ده‌ره‌وه‌ی یه‌كێتین‪ ،‬برایه‌كی‬ ‫تریش���م پارێزه‌ره‌و یه‌كێك���ه‌ له‌ئه‌ندامی‬ ‫داكۆكیكه‌ری كادیرانی یه‌كێتی‪.‬‬

‫ئاوێن���ه‌‪ :‬هێزه‌كان���ی حه‌فت���ا بڕی���ار‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی پێش���مه‌رگه‌ ی���ان یه‌كێتی‬ ‫نیشتیمانی كوردستان یان له‌ئه‌نجومه‌نی‬ ‫ئاسایشی كوردستان وه‌رده‌گرن؟‬ ‫نه‌ب���ه‌ز ك���ورده‌‪ :‬هه‌م���وو بڕیاره‌كانی‬ ‫ئێمه‌ له‌وه‌زاره‌تی پێش���مه‌رگه‌وه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ه‌ی تۆ باس���ی ده‌كه‌یت هیچ‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك���ی ب���ه‌ هێزه‌كانی حه‌فتاو‬ ‫وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌وه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ل���ه‌دوای رێپێوانه‌كه‌ی ‪17‬ی‌‬ ‫شوبات‪ ،‬لیژنه‌یه‌كی ئه‌منی پێكهێنرا كه‌‬ ‫جه‌نابت به‌رپرس���ی ئه‌و لیژنه‌یه‌ بویت‪،‬‬ ‫ده‌ستگیركردنی زۆربه‌ی ئه‌و خه‌ڵكانه‌ی‬ ‫له‌ڕێپێوانه‌كاندا به‌بڕیاری جه‌نابت بووه‌‬ ‫به‌ب���ێ بڕی���اری دادگا‪ ،‬هه‌روه‌ها گرتنی‬ ‫سه‌رای ئازادی البردنیشی به‌و شێوه‌یه‌‬ ‫فه‌رمان���ی تۆ بوه‌‪ ،‬ئایا ئ���ه‌و زانیاریانه‌‬ ‫راسته‌؟‬ ‫نه‌به‌ز كورده‌‪ :‬ئه‌ندامی ئه‌و لیژنه‌یه‌ بوم‬ ‫نه‌ك به‌رپرس���ی یه‌كه‌م‪ ،‬ئ���ه‌و بڕیارانه‌‬ ‫بڕی���اری من نه‌ب���ون‪ ،‬به‌ڵك���و بڕیاری‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس���تان بوون‪،‬‬ ‫البردن���ی س���ه‌را به‌ بڕی���اری حكومه‌ت‬ ‫بوو‪ ،‬ئ���ه‌و خۆپیش���اندانانه‌ ماوه‌یه‌كی‬ ‫زۆری خایان���د‪ ،‬بێجگه‌ له‌وه‌ش مۆڵه‌تی‬ ‫یاس���اییان نه‌بوو‪ ،‬ئه‌وانه‌ش كه‌ گیراون‬ ‫به‌بڕیاری دادوه‌ر ده‌ستگیركراون‪ ،‬ره‌نگه‌‬ ‫زۆركه‌س هه‌بوبێت له‌وكاته‌دا ده‌ستگیر‬ ‫كرابێت‪ ،‬به‌اڵم دواتر بێ تاوان ده‌رچوه‌‬ ‫له‌به‌رده‌م دادوه‌ردا‪ ،‬ئه‌وه‌ی هاتبێته‌ الی‬ ‫ئێمه‌ ته‌نها رێزی لێگیراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌رپرس���ی لقی چواری پارتی‬ ‫پێیوایه‌ ئه‌گه‌ر یه‌كێتی‌و گۆڕانیش یه‌ك‬ ‫بگرنه‌وه‌ پارتی هه‌ر هێزی یه‌كه‌مه‌‪ ،‬ئایا‬ ‫تۆش پێتوایه‌ ئه‌و وته‌یه‌ راست بێ؟‬ ‫نه‌به‌ز كورده‌‪ :‬ناتوانم بڵێم پارتی هێزی‬ ‫یه‌كه‌مه‌ یان یه‌كێت���ی‌و گۆڕان ئه‌بن به‌‬ ‫هێزی یه‌ك���ه‌م‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر هه‌ڵبژاردنێكی‬ ‫ئازادانه‌و دیموكراس���یانه‌‌و پاك هه‌بێ‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وكات دی���اری ئ���ه‌دات ك���ێ هێزی‬ ‫یه‌كه‌مه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌ قس���ه‌كانتدا وا ده‌رده‌كه‌وێ‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌ڵبژاردنێكی پاك هه‌بێ یه‌كێتی‬ ‫ده‌بێ به‌ هێزی یه‌كه‌م؟‬ ‫نه‌به‌ز كورده‌‪ :‬من ده‌ڵێم هه‌ڵبژاردنێكی‬ ‫ئازادو دیموكراسیانه‌ دیاری ده‌كات كێ‬ ‫هێزی یه‌كه‌مه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كه‌وات���ه‌ تۆ پێتوای���ه‌ تاوه‌كو‬ ‫ئێستا هه‌ڵبژاردنی پاك‌و دیموكراسیانه‌‬ ‫نه‌بووه‌ له‌كوردستاندا؟‬ ‫نه‌به‌ز كورده‌‪ :‬ناڵێم هه‌ڵبژارندی ئازادو‬ ‫چاك نه‌بووه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم بێ كه‌موكورتیش‬ ‫نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫نه‌به‌ز ئه‌حمه‌د كورده‌‬

‫له‌دایكبووی‌(‪)1967‬ە‪ ،‬له‌حه‌ڤد‌ه‬ ‫ساڵیدا بووه‌ به‌پێشمه‌رگه‌ی یه‌كێتی‪،‬‬ ‫ساڵی ‪ 1985‬له‌الیه‌ن حكومه‌تی‬ ‫به‌عسه‌وه‌ ده‌ستگیركراوه‌‪،‬‬ ‫له‌پێشمه‌رگایه‌تیدا دووجار بریندار‬ ‫بووه‌ له‌ساڵه‌كانی ‪1987‬و ‪.1996‬‬ ‫له‌ساڵی ‪ 1991‬سه‌ره‌تا به‌پله‌ی‬ ‫ئه‌فسه‌ر له‌لیوای تایبه‌تی سكرتاریه‌ت‬ ‫ده‌ستبه‌كار بووه‌‪ ،‬ئێستا به‌رپرسی‬ ‫پشكنین‌و به‌دواداچونی هێزه‌كانی‬ ‫حه‌فتای وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌یه‌‪.‬‬

‫«‪»2‬‬ ‫گەڕان���ەوەی پەراوێ���ز لەفیک���ری‬ ‫ئەوروپیدا ش���ێوەی جۆراوجۆری هەبوو‪،‬‬ ‫وەرگێڕان���ی ئینجیل لەالی���ەن لۆتەرەوە‬ ‫ب���ۆ ئەڵمان���ی یەکەم هەن���گاوی گەورە‬ ‫بوو بۆ زیندوکردن���ەوەی زمانە خنکاوو‬ ‫پەراوێزک���راوەکان‪ .‬هەوڵ���ی لۆت���ەر‪،‬‬ ‫رۆحی خەوت���ووی زمانە ئەوروپییەکانی‬ ‫له‌خەو هەس���تاند‪ .‬ئەو زمان���ە کوژراو‌و‬ ‫فەرامۆش���کراوانەی کە وەک التینی بە‬ ‫موقەدەس سەیرنەدەکران‪ .‬سەردەمانێکی‬ ‫درێژ التینی زمانی س���ەنتەر‌و زمانەکانی‬ ‫تر پەراوێز بوون‪ .‬شکاندنی ئەوسەنتەرە‬ ‫موقەدەسە سەرەتایەک بوو بۆ وەشاندنی‬ ‫گورزی گ���ەورە له‌س���ەنتەرە موبارەک‌و‬ ‫گەورەکان‪ ،‬بەاڵم مۆراڵی ئەوروپی «وەک‬ ‫مۆراڵی ب���او لەهەموو شارس���تانییەتە‬ ‫گەورەکانی تریشدا» ئامێرێکی گەورەی‬ ‫هەیە بۆ دروس���تکردن‌و بونیادنانەوەی‬ ‫پەراوێ���ز‪ ،‬ب���ەاڵم هێن���د هەی���ە فەزای‬ ‫گەڕانەوەی پەراوێز لەشارستانییەتێکەوە‬ ‫بۆ یەکێک���ی دی دەگۆڕێ���ت‪ .‬له‌فیکر‌و‬ ‫هون���ەری خۆرئ���اوادا له‌ڕێنیسانس���ەوە‬ ‫بەردەوام پرۆسەیەکی گەورەی گەڕانەوە‬ ‫بۆ پەراوێز هەب���ووە‪ .‬بۆ نمونە هونەری‬ ‫شێوەکاری ئەوروپی گەورەترین شاهیدە‬ ‫بۆ گەڕان���ەوەی رووبەرە لەبیرکراوەکانی‬ ‫ژیان لەم شارس���تانییەتدا‪ .‬لەوس���اتەدا‬ ‫ک���ە رامبران���ت له‌نیگارکردن���ی تابل���ۆ‬ ‫دینی‌و رۆحانییەکانەوە بەرەو کێش���انی‬ ‫نی���گاری مرۆڤ���ە س���ادەکان وەرگەڕا‪،‬‬ ‫نیش���انەیەکی گ���ەورەی تۆماردەک���رد‬ ‫لەسەر ئامادەگی هونەر بۆ مامەڵەکردن‬ ‫لەگەڵ پەراوێزدا‪ .‬ئەم ئیرادە رامبرانتییە‬ ‫سەرەتایەکی گرنگە لەڕێگایەوە هونەر‌و‬ ‫ئەدەبی���ات دەبن بە پەیامبەری رووکارە‬ ‫فەرامۆشکراوەکان‌و پێغەمبەری بوونەوەرە‬ ‫نەفرەت لێکراوەکان‪ .‬له‌ڕامبرانت بەدواوە‬ ‫گەڕان���ەوە بۆ ئ���ەوەی «گرنگ نییە»‪،‬‬ ‫«پیرۆز نیی���ە»‪« ،‬هێز نییە»‪ ،‬دەبێتە‬ ‫نیش���انەی بەش���ی هەرەزۆری وێستگە‬ ‫گرنگەکانی ئەدەبیات‌و هونەری ئەوروپی‪.‬‬ ‫شۆڕش���ی فەرەنس���ی لەجەوهەری���دا‬ ‫هەڵگێڕانەوەیەک���ی ترس���ناکی لۆژیکی‬ ‫«س���ەنتەر‌و پەراوێ���ز» ب���وو‪ .‬مۆراڵ‌و‬ ‫دەس���ەاڵتی ئەو چینە ئەرستۆکراتەی تا‬ ‫ئەوکاتە س���ەنتەر بوو له‌ناکاو وەرگەڕا‌و‬ ‫هێزەکانی ژێ���رەوە‌و عەوامی کۆمەڵگای‬ ‫فەرەنس���ی له‌ماوەیەکی کورتدا تەواوی‬ ‫سەنتەرە‌و سەمبولەکانیان شکاند‪ .‬لەگەڵ‬ ‫شۆڕشی فەرەنس���یدا گوژمی هاتنەوە‌و‬ ‫زیندووبوون���ەوەی پەراوێ���ز له‌فیک���ر‌و‬ ‫هون���ەری ئەوروپی���دا بێوێن���ە پەرەی‬ ‫سەند‪ .‬گەڕانەوەی فەرامۆشکراو لەدوای‬ ‫شۆڕش���ەوە تا ئەم���ڕۆش دینەمۆیەکی‬ ‫هەمیش���ەیی زیندوێتی‌و هەس���تانەوە‌و‬ ‫گەش���ەی فیکری ئەوروپییە‪ .‬گەورەترین‬ ‫شتێک شۆڕش���ی فەرەنس���ی له‌هەموو‬ ‫شۆڕش���ەکان جیادەکات���ەوە‪ ،‬ئەوەی���ە‬ ‫دەرگایەکی گەورەی لەسەر پەراوێزەکان‬ ‫کردەوە‪ ،‬مەس���ەلەکە هەر ئ���ەوە نەبوو‬ ‫دەسەاڵتی ژێرەوەی کۆمەڵگا بەتەکانێکی‬ ‫گڕکانی بەرەو س���ەرەوە جۆشی سەند‪،‬‬ ‫بەڵکو چی ش���تێکیش له‌دامێنی رۆحی‬ ‫مرۆڤەکاندا بوو دەرفەتێکیان بۆ رەخسا‬ ‫بێنەوە دەرەوە‪ .‬واتە مەس���ەلەکە تەنیا‬ ‫گۆڕین���ی فۆرم���ی دەس���ەاڵت نەب���وو‪،‬‬ ‫بەڵکو تەواوی ئەو نۆرمە شارس���تانی‌و‬ ‫کولتووری‌و رۆحییەی ئەرستۆکراتییەتی‬ ‫ئەوروپ���ی‪ ،‬بەدرێژایی چەندین س���ەدە‬ ‫دروس���تیکردبوو‪ ،‬لەگەڵ شۆڕشدا درز‌و‬ ‫کەلێنی ترس���ناکی تێکەوت‪ .‬ش���ۆڕش‬ ‫تەنیا مژدەبەخش���ی گەڕانەوەی مرۆڤە‬ ‫پەراوێزک���راوەکان نەبوو بۆ س���ەنتەر‪،‬‬ ‫بەڵکو مژدەبەخش���ی هاتنەوەی بابەتە‬ ‫پەراوێزییەکانیش بوو‪ ،‬ئەوەی س���ەدان‬ ‫ساڵ دین‌و دەس���ەاڵت دەریانکردبوو بە‬ ‫تی���ن‌و تاوێکی زۆرەوە هاتنەوە س���ەر‪.‬‬ ‫لێرەدا چەند نمونەیەکی کەم دەربارەی‬ ‫گەڕانەوەی پەراوێ���ز‌و یادکراو له‌هونەر‌و‬ ‫ئەدەبی ئەوروپیدا دەهێنمەوە‪ ،‬سەرەتا‬ ‫له‌مارکیز دی س���ادەوە دەستپێدەکەم‪.‬‬ ‫مارکیز کە تا ئەمڕۆ نەفرەت لێکراوترین‌و‬ ‫بەدناوترین ناوێکە له‌مێژووی ئەدەبیاتدا‪،‬‬ ‫خ���ودی بەدناوەییەک���ەی دەگەڕێتەوە‬ ‫ب���ۆ هەوڵی نەپس���اوی مارکیز ش���تێک‬ ‫بخاتە س���ەنتەری بیرکردن���ەوە‌و ژیان‌و‬ ‫بوونەوە کە پێش���تر بە هێ���ز‌و تینێکی‬ ‫ئەفسانەییەوە دەرکرابوو‪ ،‬ئەویش لەزەت‬ ‫بوو‪ .‬گۆڕین���ی لەزەت بۆ ئامانجی ژیان‌و‬ ‫ئاش���کراکردنی خواستی گەورەی مرۆڤ‬ ‫بۆ لەزەت یەکێک بوو له‌پەراوێزکراوترین‬ ‫بابەت���ەکان‪ ،‬ل���ەش دەرکراوترین بابەت‬ ‫بوو‪ ...‬لەگەڵ «دی س���اد»دا لەش بە‬ ‫جۆرێکی ترس���ناک‌و توند دەگەڕێتەوە‪،‬‬

‫وەک لەش���ێکی تەنی���ا‌و ئەبس���تراکت‬ ‫ناگەڕێتەوە‪ ،‬بەڵکو لەگەڵیدا دوو بابەتی‬ ‫سەرەکی دێنەوە مەیدان کە «لەزەت»و‬ ‫«ئازار»ن‪ .‬بەر له‌«دی ساد» چەمکی‬ ‫ئازار هەمیش���ە بەس���زاوە گرێدرابوو‪...‬‬ ‫«دی ساد» بۆ یەکەمجار ئازار‌و لەزەتی‬ ‫پێکەوەبەس���تەوە‪ .‬ئ���ەو تەنیا لەش���ی‬ ‫نەگێڕایەوە س���ەر ش���انۆ‪ ،‬تەنیا نەیکرد‬ ‫بەس���ەنتەری هەم���وو ش���تێک‪ ،‬بەڵکو‬ ‫لەش���ێکی دڕ‌و شەڕانگێزیشی خوڵقاند‪،‬‬ ‫لەشێک بەپێچەوانەی مێژووی نوسراوی‬ ‫جەستەوە‪ ،‬قەوارەیەکی پاسیڤ‌و ملکەچ‬ ‫نەبوو‪ ،‬بەڵکو تابڵێی توندکار‪ ،‬لەزەتخوا‪،‬‬ ‫ش���ەڕانگێز بوو‪ .‬بەمانایەکی تر دی ساد‬ ‫دیاردەیەکی تەنی���ا‌و الوەکی‌و ریزپەری‬ ‫فەردانی نیی���ە‪ ،‬زۆر کەس تا ئەمڕۆ دی‬ ‫س���اد وەک حاڵەتێکی تاقان���ە دەبینن‬ ‫کە بەرهەمی نەخۆش���ییەکی نائاس���ایی‬ ‫دەرونی ب���ووە‪ .‬هەتا خودی فرۆید‪ ،‬دی‬ ‫س���اد وەک نەخۆشێکی الدەر دەبینێت‪،‬‬ ‫بێئ���ەوەی ئ���ەو رەهەن���دەی فیک���ری‬ ‫دی س���اد رەچاوب���کات ک���ە رەهەندی‬ ‫زیندوکردن���ەوەی ش���تێکی چەپێنراوە‪،‬‬ ‫سەرخستنەوە‌و گەڕانەوەی پەراوێزە بۆ‬ ‫س���ەنتەر‪ .‬مارکیز بەش���ێکە له‌کۆی ئەو‬ ‫کولتوور‌و ئەدەبیاتەی کە بە «کولتوور‌و‬ ‫ئەدەبیاتی دیکادێنس» ناو دەبرێت‪ ،‬واتە‬ ‫کولتوور‌و ئەدەبیاتی هەرەس‌و بەدکەوتن‬ ‫«انحطاط»‪ .‬شۆڕش���ی فەرەنسی تەنیا‬ ‫خواس���تی راپەڕینی بەس���ەر دەسەاڵتدا‬ ‫زیندوونەکردەوە‪ ،‬بەڵکو دەرگای لەسەر‬ ‫خواس���تی راپەڕین بەڕووی کۆمەڵگاشدا‬ ‫خستە سەر پش���ت‪ ،‬خودی مارکیزیش‬ ‫کوڕی شۆڕش بوو‪ ،‬یان کوڕی کۆی ئەو‬ ‫کولت���وورە بوو کە شۆڕش���ی خوڵقاند‪،‬‬ ‫کولتوورێ���ک ئ���ازادی‌و توندوتیژی زۆر‬ ‫توند پێکەوە گرێدەدا‪ .‬جیاوازی شۆڕشی‬ ‫فەرەنسی لەگەڵ شۆڕشەکانی تردا ئەوەیە‬ ‫کە توڕبوونی له‌دەس���ەاڵت‌و توڕەبوونی‬ ‫له‌کۆمەڵ���گا زۆر لێ���ک نزیکک���ردەوە‪،‬‬ ‫س���یفەتێک له‌شۆڕش���ەکانی دیکەدا بەو‬ ‫دینەمیکییەت‌و زیندوێتیی���ە نابینرێت‪.‬‬ ‫مارکیز بەرهەمی گەیش���تنی شۆڕش���ی‬ ‫فەرەنس���ییە بەو هەرێمان���ەی کە تێیدا‬ ‫نیازی بەرهەمهێنانی مۆراڵ‌و نۆرمی دژە‬ ‫کۆمەڵ���گا دەگاتە ترۆپکی خۆی‪ .‬نیازی‬ ‫«ئەدەبیات���ی دیکادێن���س ـ هەرەس»‬ ‫دروس���تکردنی هەموو ئەو ئاماژانەیە کە‬ ‫تێیدا س���ەنتەر‌و موقەدەساتی کۆمەڵگا‬ ‫دەکەون���ە ژێر پرس���یارەوە‪ .‬مارکیز دی‬ ‫ساد لەم رەوتەدا تەنیا نەخۆشێک نییە‬ ‫کە لەزەت تا هەموو س���نوورە قەدەغە‌و‬ ‫حەرامەکانی رادەکێشێت‪ ،‬بەڵکو نەیارێکی‬ ‫گەورەی کۆمەڵگایە‪ ،‬دوژمنێکی بێوێنەی‬ ‫سەنتەرە ئەستوور‌و نەگۆڕ‌و ئەبەدییەکانە‪،‬‬ ‫وااڵکەری دەرگایەکە لەسەر ئەو پەراوێزە‬ ‫حەرامانەی کە ئەوپەڕی بەد‌و نامۆراڵی‬ ‫وێناک���راون‪ .‬دژایەتی مارکیز بۆ دین‪ ،‬بۆ‬ ‫م���ۆراڵ‪ ،‬بەرەو ئ���ەوەی دەبات ببێت بە‬ ‫په‌یامبەری هەموو بابەتە حەرام‌و نهێنی‌و‬ ‫پەراوێزییەکان‪.‬‬ ‫«ئەنیکا واکی���وپ» له‌وتارێکیدا بەناوی‬ ‫«ئیستاتیکای بەدکاری الی مارکیز دی‬ ‫س���اد» سەبارەت بەسروش���تی ئەدەبی‬ ‫دی س���اد دەنوسێت «ئەدەبی دی ساد‬ ‫هەموو سیفەتەکانی نامۆرالییەتی تێدایە‪،‬‬ ‫ئەدەبی ئەو پەرستگای هەموو بێشەرمی‌و‬ ‫الدانێک���ی ئەخالقیی���ە‪ .‬له‌ئەدەبی دی‬ ‫س���اد دا‪ ،‬ژنەڕەب���ەن‌و نێرەڕەبەنانێ���ک‬ ‫دەبینی���ن کە هەم���وو ئارەزوویان تەنیا‬ ‫تێرکردنی خواس���تەکانی جەس���تەیانە‪،‬‬ ‫فەرمانبەرانێکی بەدی دەوڵەت هەن کە‬ ‫هەروایی فەرمانی زین���دان دەردەکەن‌و‬ ‫بێباک دەستدەکەن بە قاسەی دەوڵەتدا‪،‬‬ ‫باوکانێک ک���ە پاکیزی کچەکانی خۆیان‬ ‫ئەتکدەکەن‪ ،‬کچانێک دوای ئەوەی لەگەڵ‬ ‫باوەیاندا دەخەون دەیانکوژن‪ ،‬کوڕانێک‬ ‫کە دەس���تدرێژی سێکسی دەکەنە سەر‬ ‫دایکی خۆیان»‪.‬‬ ‫ئەم وەسفەی واکیوپ بۆ ئەدەبی مارکیز‬ ‫زۆر نزیکە له‌ڕاس���تییەوە‪ ،‬بەاڵم مارکیز‬ ‫تەنی���ا پەیامب���ەری نامۆراڵییەت نییە‪،‬‬ ‫تەنیا نوس���ەرێک نییە کە تەواو ئەخالق‬ ‫فەرامۆش���دەکات‪ ،‬بەڵک���و نوس���ەرێکە‬ ‫زۆر دڕانە پەراوێز دەهێنێتە س���ەرەوە‪،‬‬ ‫هەموو ئەو دەمامکانەی کۆمەڵگا‌و مرۆڤ‬ ‫کردویانەتە سەری خۆیان دایاندەماڵێت‪.‬‬ ‫مارکی���ز هەموو ئەو راس���تییە خنکاو‌و‬ ‫دەرکراوان���ەی زیندوکردەوە کە کۆمەڵگا‬ ‫لەژێ���ر دەمامک���ی ئاب���ڕو‌و ناموس���دا‬ ‫دەیشاردنەوە‪ .‬بەجۆرێک ئاسان دەتوانین‬ ‫بڵێین بوونی کەس���انی وەک «فرۆید»‌و‬ ‫«باتای»‪ ،‬هەت���ا بوون���ی تەوژمگەلی‬ ‫گرنگی وەک «سوریالیزم» بەبێ بوونی‬ ‫«دی ساد» نامومکین بوو‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )344‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/9/25‬‬

‫وته‌بێژی‌ پارتی‌‌‪ :‬ئه‌گه‌ر بانگهێشت بكراینای ‌ه‬ ‫بۆ پێشوازیی‌ مالیكی‌‪ ،‬هه‌ڵوێست ‌ی خۆمان ده‌بوو‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫وته‌بێژی‌ پارتی‌ له‌پارێزگای‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫عه‌بدولوه‌هاب عه‌لی‌ رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫كه‌ هه‌رچه‌نده‌ بانگهێشت نه‌كرابوون‬ ‫بۆ پێشوازیكردن له‌سه‌رۆك وه‌زیرانی‌‬ ‫عێراق (نوری‌ مالیكی‌)‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫بانگهێشتیش بكرانایه‌ ئه‌وا "بڕیار‌و‬ ‫هه‌ڵوێستی‌ خۆیان ده‌بوو"‪.‬‬ ‫چوارش���ه‌ممه‌ی‌ راب���ردوو س���ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران���ی‌ عێ���راق‪ ،‬ن���وری‌ مالیك���ی‌‬ ‫به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌ وه‌فدێك���ی‌ ب���ااڵی‌‬ ‫حكومه‌ته‌كه‌ی‌‪ ،‬له‌ڕێگه‌ی‌ فڕۆكه‌خانه‌ی‌‬ ‫سلێمانییه‌وه‌ گه‌یشته‌ شاری‌ سلێمانی‌‬ ‫بۆ به‌خێرهێنانه‌وه‌ی‌ تاڵه‌بانی‌ له‌واڵتی‌‬ ‫ئه‌ڵمانیا‌و له‌الیه‌ن یه‌كێتی نیشتمانییه‌وه‌‬ ‫پێشوازییه‌كی‌ گه‌رمی‌ لێكرا‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌هاتنه‌كه‌ی‌ مالیكی‌ بۆ‬ ‫شاری‌ سلێمانی‌‪ ،‬وته‌بێژی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫پارتی‌ له‌سلێمانی‌‪ ،‬عه‌بدولوه‌هاب عه‌لی‌‬ ‫له‌لێدوانێكدا ب���ۆ ئاوێنه‌ رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫كه‌ ئ���ه‌و س���ه‌ردانه‌ ب���ۆ مه‌به‌س���تی‌‬ ‫به‌خێرهاتنه‌وه‌ی‌ جه‌الل تاڵه‌بانی‌ بووه‌‌و‬ ‫وه‌ك زۆربه‌ی‌ سه‌ردانی‌ ئه‌و به‌رپرسانه‌ی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ عێراق كه‌ سه‌ردانی‌ تاڵه‌بانییان‬ ‫ك���رد‌و له‌دیداره‌كانی‌ داهات���ودا باس‬ ‫له‌قه‌یرانی‌ سیاسی‌ عێراق ده‌كرێت‪.‬‬ ‫به‌و پێیه‌ی‌ له‌كاتی‌ گه‌یشتنی‌ مالیكی‌‬ ‫بۆ فڕۆكه‌خانه‌ی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫پێش���وازییه‌كی‌ گه‌رم���ی‌ لێكرا له‌الیه‌ن‬ ‫جێگری‌ یه‌كه‌می‌ س���كرتێری‌ گش���تی‌‬ ‫یه‌كێتی‌‌و ئه‌ندامانی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‌و‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ ئه‌و حیزب���ه‌‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ فه‌رمانگه‌كانی‌‬ ‫س���لێمانیش ئاماده‌ب���وون‌و به‌پێی‌ ئه‌و‬ ‫زانیارییانه‌شی‌ ده‌ست ئاوێنه‌ كه‌وتون‪،‬‬ ‫هه‌ندێ���ك له‌ڕۆژنامه‌نوس���انی‌ پارت���ی‌‬ ‫له‌س���لێمانی‌ نیگه‌ران بوون له‌شێوازی‌‬ ‫ئه‌و پێشوازیكردنه‌‪ ،‬به‌اڵم وته‌بێژه‌كه‌یان‬ ‫ئه‌و زانیارییه‌ی‌ ره‌تكرده‌وه‌‌و وتی‌ "هیچ‬ ‫كه‌ناڵێكی‌ راگه‌یان���دن‌و میدیاكارانمان‬ ‫نیگ���ه‌ران نه‌ب���وون‪ ،‬چونك���ه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫وا بوای���ه‌ من ئ���اگادار ده‌ب���م‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌وه‌ش ئێمه‌ پێش���وازییه‌كه‌ی‌ مالیكی‌‬ ‫وه‌ك س���ه‌ركرده‌كانی‌ دیك���ه‌ی‌ عێراق‬ ‫ده‌بینین"‪.‬‬ ‫رۆژێك پێش گه‌ڕان���ه‌وه‌ی‌ تاڵه‌بانی‌‬ ‫له‌واڵت���ی‌ ئه‌ڵمانیا‪ ،‬مه‌س���عود بارزانی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان كه‌‬

‫ ‬ ‫مالیکی له‌کاتی ها‌تنی بۆ فڕۆکه‌خانه‌ی نێوده‌وڵه‌تی سلێمانی‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫نه‌مبیستوو‌ه رۆژنامه‌نوسه‌كانمان‬ ‫له‌سلێمانی‌ به‌و پێشوازیی ‌ه‬ ‫نیگه‌ران بوبن‬ ‫ی‬ ‫پێویستی‌ نه‌ده‌كرد سه‌رۆك ‌‬ ‫حكومه‌ت ئاماد‌ه بێت‬

‫هاوكات سه‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانیش ‌ه‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ چاوه‌ڕوان نه‌كراو به‌ره‌و‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت به‌ڕێكه‌وت به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫سه‌ردانكردنی‌ چه‌ند واڵتێك‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫س���ه‌ردانه‌ وا لێكدرایه‌وه‌ كه‌ له‌دژایه‌تی‌‬ ‫تاڵه‌بان���ی‌ كردویه‌ت���ی‌‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌مانگه‌كانی‌ رابردودا‌و كاتێك نه‌یارانی‌‬ ‫مالیكی‌ ویس���تیان متمان���ه‌ له‌مالیكی‌‬ ‫وه‌ربگرن���ه‌وه‌ كه‌ بارزانیش یه‌كێك بوو‬ ‫له‌و نه‌یارانه‌‪ ،‬تاڵه‌بانی‌ وه‌ك س���ه‌رۆك‬ ‫كۆمار‪ ،‬شكستی‌ به‌و هه‌وڵه‌ هێنا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫عه‌بدولوه‌هاب عه‌لی‌ ئه‌و بۆچونانه‌شی‌‬

‫ره‌تكرده‌وه‌‌و ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌ پێشتر‬ ‫به‌رنامه‌ڕێژی‌ كرابوو بۆ س���ه‌ردانه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێ���م‌و په‌یوه‌ن���دی‌‬ ‫به‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ تاڵه‌بانی‌ نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌و پێیه‌ی‌ له‌كات���ی‌ هه‌وڵه‌كان بۆ‬ ‫البردنی‌ مالیكی‌‌و به‌شداربونی‌ بارزانیش‬ ‫ل���ه‌و هه‌واڵن���ه‌دا‌و جی���اوازی‌ بۆچونی‌‬ ‫پارتی‌‌و یه‌كێتیش له‌و روه‌وه‌‪ ،‬بۆچونێك‬ ‫هه‌ب���وو كه‌ هه‌وڵه‌ك���ه‌ی‌ بارزانی‌ زیاتر‬ ‫"شه‌خس���ییه‌" بۆیه‌ به‌ملمالنێی‌ نێوان‬ ‫"بارزانی‌‌و مالیكی‌" ناوبرا‪ ،‬س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌گه‌ر بانگهێش���تی‌ پارتی‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬زریان محه‌مه‌د‬

‫بكرایه‌ ب���ۆ پێش���وازیكردن له‌مالیك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئام���اده‌ ده‌ب���ون‪ ،‬عه‌بدولوه‌هاب عه‌لی‌‬ ‫ئاش���كرایكرد كه‌ هاتنه‌ك���ه‌ی‌ مالیكی‌‬ ‫ته‌نه���ا به‌مه‌به‌س���تی‌ به‌خێرهاتنه‌وه‌ی‌‬ ‫تاڵه‌بان���ی‌ بووه‌‌و ئه‌وانی���ش به‌فه‌رمی‌‬ ‫بانگهێش���ت نه‌كرابوون بۆ ئه‌و هاتنه‌‌و‬ ‫وتی‌ "ئه‌گه‌ریش بانگهێش���ت بكراینایه‌‬ ‫ئ���ه‌و كاته‌ بڕیار‌و هه‌ڵوێس���تی‌ خۆمان‬ ‫ده‌بوو كه‌ ئاماده‌ ده‌بوین یان نا"‪.‬‬ ‫له‌كات���ی‌ پێش���وازیكردنی‌ مالیكی‌‌و‬ ‫ئاماده‌بونی‌ كۆسره‌ت ره‌سوڵ‌ جێگری‌‬ ‫س���كرتێری‌ یه‌كێت���ی‌ ك���ه‌ ه���اوكات‬ ‫جێگری‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێمیشه‌‪ ،‬به‌شێك‬ ‫له‌په‌یجه‌كان���ی‌ الیه‌نگران���ی‌ یه‌كێت���ی‌‬ ‫له‌تۆڕی‌ فه‌یسبوك ئاماژه‌یان به‌وه‌دا كه‌‬ ‫به‌و پێیه‌ی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫واڵته‌‪ ،‬بۆیه‌ به‌پێی‌ "یاس���ا" له‌ئێستادا‬ ‫كۆسره‌ت ره‌سوڵ‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێمه‌‌و‬ ‫ناوبراو به‌و سیفه‌ته‌ ئاماده‌بووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫په‌یجه‌كانی‌ الیه‌نگری‌ پارتی‌‪ ،‬دژی‌ ئه‌و‬ ‫بۆچونانه‌ وه‌س���تانه‌وه‌‪ ،‬له‌و باره‌یه‌وه‌‬ ‫وته‌بێژه‌ك���ه‌ی‌ پارت���ی‌ له‌س���لێمانی‌‬ ‫رونیكرده‌وه‌ كه‌ ئاماده‌بونی‌ كۆس���ره‌ت‬ ‫ره‌س���وڵ‌ وه‌ك ه���ه‌ردوو پۆس���ته‌كه‌ی‌‬ ‫بووه‌‌و "ئاس���اییه‌ ئه‌گ���ه‌ر به‌ڕێز كاك‬

‫كۆس���ره‌ت وه‌ك���و جێگری‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێمی���ش ئاماده‌بوبێ���ت‪ ،‬چونك��� ‌ه‬ ‫له‌ڕووی‌ یاساییه‌وه‌ ئه‌و پۆسته‌ی‌ هه‌یه‌‌و‬ ‫له‌هه‌مانكاتیش���دا جێگ���ری‌ یه‌كه‌م���ی‌‬ ‫سكرتێری‌ گشتی‌ یه‌كێتییه‌"‪.‬‬ ‫ش���ه‌وی‌ پێنجش���ه‌ممه‌ی‌ راب���ردوو‬ ‫ئه‌ده���ه‌م بارزانی‌ ئامۆزای‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم‌و ئه‌ندامی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌‬ ‫له‌په‌یجی‌ خۆی‌ له‌فه‌یسبوك رایگه‌یاند‬ ‫"ئه‌وه‌ی دیاره‌ قه‌یرانێك له‌نێوان به‌غدا‌و‬ ‫هه‌ولێردا هه‌یه‌‪ ،‬س���ه‌رۆكی حكومه‌تی‬ ‫كوردس���تان له‌س���لێمانی له‌پێشوازی‬ ‫س���ه‌ره‌ك وه‌زیران���ی عێراق���دا نه‌بو‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم جێگره‌كه‌ی‌و چه‌ن���د وه‌زیرێكی‬ ‫حكومه‌ته‌كه‌یان ئاماده‌بون"‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ ئاماده‌نه‌بونی‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫حكوم���ه‌ت‪ ،‬نێچیرڤ���ان بارزان���ی‌ بۆ‬ ‫پێشوازیكردن له‌مالیكی‌‪ ،‬وته‌بێژه‌كه‌ی‌‬ ‫پارتی‌ ره‌تیكرده‌وه‌ كه‌ پێویست بووبێت‬ ‫نێچیرڤان ئاماده‌ی‌ ئه‌و پێشوازیكردنه‌‬ ‫بوبێت‌و وتی‌ "هیچ پێویستی‌ نه‌ده‌كرد‬ ‫كاك نێچیرڤان بارزانی‌ وه‌ك سه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌ت ئاماده‌ بێت‪ ،‬چونكه‌ جه‌نابی‌‬ ‫مام جه‌الل سه‌رۆك كۆماری‌ عێراقه‌ كه‌‬ ‫هه‌مانكات سكرتێری‌ گشتی‌ یه‌كێتییه‌‌و‬ ‫مالیكیش س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراقه‌‌و‬ ‫زیاتر ته‌ش���ریفاتی بوو‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش‬ ‫ش���ێوازی‌ پێش���وازیكردنه‌كه‌ زیات���ر‬ ‫سیفه‌تێكی‌ حیزبییانه‌ی‌ پێوه‌ دیار بوو‬ ‫كه‌ برایانی‌ یه‌كێت���ی‌ كردیان"‪ ،‬ناوبراو‬ ‫دوپاتیكرده‌وه‌ كه‌ ئه‌و پێشوازیكردنه‌ی‌‬ ‫له‌مالیك���ی‌ كرا ب���ۆ دژایه‌ت���ی‌ ئه‌وان‬ ‫نه‌ب���ووه‌ له‌س���لێمانی‌‌و وت���ی‌ "نه‌خێر‬ ‫ب���ۆ دژایه‌تیكردن���ی‌ ئێم���ه‌ نه‌ب���وو‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ رێككه‌وتن���ی‌ س���تراتیژیمان‬ ‫هه‌ی���ه‌‌و په‌یوه‌ندیمان نێ���وان زۆر له‌و‬ ‫پێشوازیكردنه‌ گه‌وره‌تره‌"‪.‬‬ ‫له‌دوایی���ن كۆبون���ه‌وه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێت���ی‌‌و له‌به‌الغ���ی‌‬ ‫كۆتایی���دا ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌دراوه‌ كه‌ داوا‬ ‫ده‌كرێت "پێداچون���ه‌وه‌" به‌ڕێككه‌وتنی‌‬ ‫س���تراتیژی‌ پارتی‌‌و یه‌كێت���ی‌ بكرێت‪،‬‬ ‫له‌و روه‌ش���ه‌وه‌ عه‌بدولوه‌ه���اب عه‌لی‌‬ ‫ئاش���كرایكرد ك���ه‌ پێداچون���ه‌وه‌‬ ‫به‌مان���ای‌ "پوچه‌ڵكردن���ه‌وه‌"ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫رێككه‌وتننامه‌یه‌ نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو هه‌ندێك‬ ‫له‌و بڕگانه‌ جێبه‌جێكراون‌و ده‌كرێت بۆ‬ ‫داهاتوو هه‌ندێك بڕگه‌ی‌ بۆ زیاد بكرێ‌‌و‬ ‫هه‌ندێكیش���ی‌ گفتوگۆی‌ له‌سه‌ر بكرێت‬ ‫بۆ ئه‌و ئه‌گه‌رانه‌ی‌ كه‌ دێنه‌ پێش‪.‬‬

‫به‌رپرسێكی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‪ :‬كۆنفرانس هیچ شتێك ‌ی نوێی‌ تێدا نه‌بوو‬ ‫ئا‪ :‬ئیسماعیل حه‌مه‌ڕه‌حیم‬ ‫به‌رپرسی به‌شی چاودێریی‌‬ ‫مه‌ڵبه‌نده‌كانی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‪ ،‬كاو‌ه‬ ‫پێنجوێنی‌ پێیوایه‌ كۆنفرانسی‌ كۆمه‌ڵی‌‬ ‫ئیسالمی‌ كه‌ له‌م مانگه‌دا له‌شاری‌‬ ‫هه‌ولێر به‌سترا "هیچ شتێكی‌ نوێی‌‬ ‫تێدا نه‌بووه‌"‪.‬‬ ‫به‌رپرس���ی به‌ش���ی چاودێری��� ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌ڵبه‌نده‌كانی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‪ ،‬كاوه‌‬ ‫پێنجوێن���ی‌ له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ی‌ به‌رپرسه‌كانی‌ حیزبه‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫كه‌ رایانگه‌یاندبوو "كۆنفرانسی‌ كۆمه‌ڵی‌‬ ‫ئیسالمی‌ سه‌ركه‌وتو بوو"‪ ،‬ئاشكرایكرد‬ ‫كه‌ ئه‌و كۆنفرانس���ه‌یان هیچ ش���تێكی‌‬ ‫نوێی‌ تێ���دا نه‌بووه‌‌و ده‌ڵێ���ت "بڕواش‬ ‫ناكه‌م پێشنیاره‌كانی‌ كۆنفرانس به‌هه‌ند‬ ‫وه‌ربگیرێت"‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵ���ی‌ ئیس�ل�امی‌ له‌كوردس���تان‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪ 2001‬ل���ه‌دوای‌ جیابونه‌وه‌یان‬ ‫له‌بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیس�ل�امی‌ به‌سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫عه‌لی‌ باپی���ر راگه‌یه‌ندرا‌و له‌ئێس���تادا‬ ‫سێیه‌م هێزی‌ ئۆپۆزسیۆنن له‌كوردستان‌و‬ ‫خاوه‌نی‌ شه‌ش كورسین‪ ،‬له‌ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫نوێنه‌ران���ی‌ عێراقیش���دا خاوه‌نی‌ دوو‬ ‫كورسین‪.‬‬ ‫له‌ناوه‌ڕاس���تی‌ ئه‌م مانگه‌دا كۆمه‌ڵی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ كوردستان به‌به‌شداری‌ زیاتر‬ ‫له‌ ‪ 400‬ئه‌ندام‪ ،‬كۆنفرانس���ی‌ ئاس���ایی‌‬ ‫خ���ۆی‌ له‌ش���اری‌ هه‌ولێر س���ازكرد كه‌‬ ‫به‌وته‌ی‌ به‌رپرس���ه‌كانی‌ بۆ پێداچونه‌وه‌‬ ‫بووه‌ به‌كاره‌كانی‌ دوو س���اڵی‌ رابردوی‌‬ ‫كۆمه‌ڵ‌‌و خستنه‌ڕوی‌ پێش���نیاری‌ نوێ‌‬ ‫بۆ دوو ساڵی‌ ئاینده‌یان‪ ،‬له‌و باره‌یه‌وه‌‬ ‫به‌رپرس���ی‌ چاودێری���ی‌ مه‌ڵبه‌نده‌كانی‌‬

‫كۆمه‌ڵ���ی‌ ئیس�ل�امی‌‪ ،‬كاوه‌ پێنجوێنی‌‬ ‫رایگه‌یان���د "كۆنفرانس���ی ن���وێ هی���چ‬ ‫ش���تێكی‌ نوێی‌ تێدا نه‌بوو‪ ،‬به‌ڵكو ته‌نها‬ ‫دووباره‌كردنه‌وه‌ی‌ كۆنفرانسه‌كانی‌ دیكه‌‬ ‫بوو‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌كۆنفرانس���دا كرا‬ ‫له‌ئاستی‌ چاوه‌ڕوانی‌ ئێمه‌دا نه‌بوو وه‌ك‬ ‫ئاماده‌ب���وان‌و ئه‌ندامان���ی‌ كۆنفرانس‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پێی‌ بوترێت ش���تی‌ نوێ ته‌نها‬ ‫گله‌ی���ی‌‌و گازه‌نده‌ی‌ به‌ش���داربوان بوو‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵێك پێشنیاری‌ ئاماده‌بوان‬ ‫كه‌ له‌وانه‌یه‌ به‌هه‌ندیش وه‌رنه‌گیرێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و زانیارییان���ه‌ی‌ كه‌‬ ‫ده‌وترێ���ت هه‌ندێ���ك ئه‌ن���دام بایكۆتی‌‬ ‫كۆنفرانس���ه‌كه‌یان كرد‪ ،‬ناوب���راو وتی‌‬ ‫"وه‌ك ده‌ڵێ���ن ‪ 450‬ك���ه‌س به‌ش���داری‌‬ ‫كۆنفرانسیان كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم زیاتر له‌ ‪60‬‬ ‫كه‌س ئاماده‌ی‌ كۆنفرانس نه‌بووه‌و رۆژی‌‬ ‫دووه‌می���ش ژماره‌یه‌كی‌ دیكه‌ گه‌ڕانه‌وه‌و‬ ‫كۆنفرانس���یان به‌جێهێش���ت‪ ،‬پاش���ان‬ ‫بایك���ۆت چییه‌؟ هه‌ر ئاماده‌نه‌بونی‌ ئه‌و‬ ‫فۆتۆ‪ :‬کۆمه‌ڵ نیوز‬ ‫ ‬ ‫ژماره‌ كه‌س���ه‌ خۆی‌ بۆ خۆی‌ بایكۆته‌"‪ ،‬کۆنفرانسی کۆمه‌ڵی ئیسالمی له‌هه‌ولێر‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ بایكۆتیان كرد‪،‬‬ ‫كه‌ ل���ه‌الی‌ ئه‌ندامه‌كان���ی‌ كۆمه‌ڵ بووه‌‬ ‫پێنجوێنی‌ رونیكرده‌وه‌ "خه‌ڵك هه‌بووه‌‬ ‫له‌چ���ه‌ك‌و ش���تی دیك���ه‌‌و پێویس���ته‌‬ ‫س���ه‌عات یانزه‌ی‌ شه‌وی‌ ئه‌و رۆژه‌ی‌ بۆ‬ ‫لیژنه‌یه‌ك پێكبهێنرێت بۆ گه‌ڕانه‌وه‌یان‬ ‫به‌یانی‌ كۆنفرانسه‌ ئاگاداریان كردۆته‌وه‌‬ ‫هاوش���ێوه‌ی‌ لیژن���ه‌ی‌ نه‌زاهه‌‌و ئه‌وه‌ش‬ ‫ك���ه‌ به‌ش���داری‌ ب���كات‪ ،‬به‌تایبه‌تیش‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ فۆرمێك���ه‌وه‌ یه‌كالبكرێته‌وه‌و‬ ‫زوڵمێك���ی‌ زۆر له‌برایان���ی‌ مه‌ڵبه‌ن���دی‌‬ ‫كه‌سه‌كان شته‌كان بگێڕنه‌وه‌ بۆ حزب"‪،‬‬ ‫گه‌رمیان باڵی‌ (كه‌مال حه‌س���ه‌ن) كرا‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌هه‌ڵوێستی‌ كۆنفرانس یان‬ ‫به‌وه‌ی‌ كه‌س���ێكی‌ كه‌میان به‌ش���داری‌‬ ‫لیژنه‌ی‌ سه‌رپه‌رشتی‌ كۆنفرانس بۆ ئه‌و‬ ‫كۆنفرانسیان كرد"‪.‬‬ ‫پێشنیاره‌‪ ،‬كاوه‌ پێنجوێنی‌ وتی‌ "ئه‌وه‌ی‌‬ ‫عێراقدا‪،‬‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ئ���ازاد‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫له‌كاتی‌ پڕۆس���ه‌‬ ‫کاوه‌ پێنجوێنی‬ ‫راستی بێت به‌پێش���نیاره‌كه‌ پێكه‌نین‪،‬‬ ‫له‌الی���ه‌ن هێزه‌كان���ی‌ ئه‌مه‌ری���كاوه‌‬ ‫هێرش���كرایه‌ س���ه‌ر باره‌گاكانی‌ كۆم ‌هڵ‌ داواك���راوه‌ ئه‌و موڵك‌و مومته‌له‌كاتانه‌ی‌ كۆمه‌ڵ‌ ده‌ڵێ���ت "به‌ڵێ‌ له‌ناو كۆنفرانس به‌اڵم من بۆ خۆم ئه‌گه‌ر ئه‌و پێشنیاره‌‬ ‫له‌ناوچ���ه‌ی‌ خورماڵ‌‌و به‌و هۆیه‌ش���ه‌وه‌ كۆمه‌ڵ ك���ه‌ ل���ه‌الی‌ ئه‌ندامه‌كانی‌ دیار پێش���نیارێكی‌ له‌و ش���ێوه‌یه‌ هه‌بوو بۆ نه‌كرابێته‌ راس���پارده‌ی‌ كۆنفرانس ئه‌وا‬ ‫زیانێك���ی‌ زۆریان پێگه‌یش���ت‪ ،‬به‌پێی‌ نه‌ماون بگه‌ڕێنرێته‌وه‌‪ ،‬له‌و روه‌ش���ه‌وه‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ ئه‌و كه‌ره‌س���ته‌‌و موڵكانه‌ی‌ دادگایان لێده‌گرم‌و گروپی‌ فش���اری‌ بۆ‬ ‫زانیاریه‌كانیش له‌كۆنفرانسه‌كه‌ی‌ كۆمه‌ڵدا به‌رپرس���ی‌ چاودێ���ری‌ مه‌ڵبه‌نده‌كانی‌ پێش لێدانی‌ كۆمه‌ڵ له‌الیه‌ن ئه‌مریكاوه‌ دروست ده‌كه‌م"‪.‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫داواكراوه‌ ئه‌و ماڵ‌‌و ‬ ‫ی‬ ‫مومته‌له‌كاتانه‌ی‌ له‌كات ‌‬ ‫هێرشی‌ هێزه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ی ئه‌ندامانه‌‪ ،‬بگه‌ڕێنرێنه‌وه‌‬ ‫ال ‌‬

‫گۆچانه‌كه‌ی مام جه‌الل‌و‬ ‫موچه‌كه‌ی مام فارس‬ ‫كوردس���تان جه‌نگه‌ڵی سیاسییه‌كانمانه‌‪،‬‬‫هه‌ر رۆژه‌ی بێ پرسی گه‌ل یه‌كێكیان خۆیان‬ ‫ده‌ك���ه‌ن به‌باره‌گاكانی می���ت‌و ئیتالعات‌و‬ ‫موخابه‌راتدا‪ ،‬كه‌سێكیش له‌م جه‌نگه‌ڵستانی‬ ‫ئه‌م دڕنده‌ سیاسیانه‌ ناتوانێت سنورێكیان‬ ‫بۆ ده‌ستنیش���ان بكات‪ ،‬نازانم چۆن رێگا‬ ‫به‌خۆی���ان ده‌ده‌ن ب���ێ ئه‌وه‌ی پۆس���تی‬ ‫تایبه‌تیان له‌حكومه‌تدا هه‌بێت س���ه‌فه‌ری‬ ‫ئه‌م واڵتانه‌ وا به‌ س���وك‌و سانایی بك ‌هن‌و‬ ‫جار ج���اره‌ش رێككه‌وتننامه‌ی ژێر به‌ ژێر‬ ‫واژۆ بكه‌ن‪ ،‬مه‌گه‌ر نازانن مێژوو له‌ناشرینی‬ ‫زیاتریان بۆ نانووسێت نه‌وه‌كانی داهاتووش‬ ‫لێیان خۆش نابێت‪.‬‬ ‫ئ���ۆردۆگان‬ ‫س���تاندارد"حیزبەکەی‬‫تەنھا س���ەرۆکی هه‌رێ���م داوەت دەکات"‪،‬‬ ‫پارت���ی چۆن ‪ 4‬ملیۆنی خێرو س���ه‌ده‌قه‌ی‬ ‫یه‌كگرت���ووی ئیمارات���ی رفان���د‪ ،‬ئاواش‬ ‫هاوپه‌یمانه‌ ستراتیجییه‌كه‌ی توركیای برد‪،‬‬ ‫دوو حیزبی محافزه‌كاری لیبراڵ‌و عه‌شایه‌ر‬ ‫موباره‌كی یه‌كتر بن‪ ،‬ئیتر ئێوه‌ بۆ سكتان‬ ‫دێشێت‪.‬‬ ‫ (ی‪.‬ن‪.‬ك)‌و راگه‌یاندنه‌كه‌ی گۆچانه‌كه‌ی‬‫م���ام ج���ه‌الل بۆیان ب���ووه‌ به‌كێش���ه‌ی‬ ‫حوشتره‌كه‌ی ش���ه‌ڕی به‌سوس‪ ،‬جارێ به‌‬ ‫فۆتۆش���ۆپ ده‌یسڕنه‌وه‌‪ ،‬جارێكی دی له‌بن‬ ‫مێز ده‌یش���ارنه‌وه‌‪ ،‬له‌تاڵه‌بانی مه‌ترس���ن‪،‬‬ ‫تا ده‌م���ی بجوڵێت رێگا ب���ه‌ كه‌س نادات‬ ‫له‌شوێنه‌كه‌ی دابنیشێت‪ ،‬به‌ هه‌زار گۆچان‬ ‫رێ بكات هه‌ر ده‌بێت سه‌رۆك كۆمار بێت‪.‬‬ ‫ كوڕه‌ خوش���كی مورش���یدی ئیخوان‬‫موس���لمینی جیهانی‪ ،‬محه‌مه‌د به‌دیع حامد‬ ‫ش���ه‌رید كه‌ ده‌كات���ه‌ ك���وڕی ئه‌ندامێكی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی شورای میسری له‌سه‌ر لیستی‬ ‫ئیخوان���ه‌كان‪ ،‬له‌كاتێكدا بێ���كاری له‌ڕیزی‬ ‫الوانی میسر ‪%50‬ی‌ تێپه‌ڕاندووه‌ ئه‌و پاش‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌یۆنی ئه‌مساڵ كۆلێجی هه‌نده‌سه‌ی‬ ‫شارستانی ته‌واو كرد‪ ،‬یه‌كسه‌ر له‌كۆمپانیای‬ ‫نیل بۆ فرۆشتنی نه‌وت دامه‌زرێنرا هه‌روه‌ك‬ ‫الی خۆمان‪ ،‬زاواو خه‌زوری ده‌ستڕۆیشتوو‬ ‫بۆ منداڵه‌كانیان نیعمه‌ته‌كه‌یان ده‌بڵه‌‪.‬‬ ‫ دوای به‌ش���داریكردنی هه‌ڵبژاردنی مام‬‫ج���ه‌الل له‌كۆنگره‌ی سۆس���یال دیموكرات‬ ‫به‌یه‌كێك له‌‪ 31‬جێگره‌كه‌ی س���ه‌رۆكه‌كه‌ی‪،‬‬ ‫كاك مه‌سعود بارزانیش له‌كۆنگره‌ی پارته‌‬ ‫دیموكراته‌كانی جیهان له‌ڕۆمای پایته‌ختی‬ ‫ئیتاڵیا پش���كداری كۆنگره‌كه‌ی كرد‪ ،‬چۆن‬ ‫كوردس���تانیان دابه‌ش���كرد‪ ،‬ئاواش كوتله‌‬ ‫حیزبیه‌كانی جیهانیان به‌شكرد‪.‬‬ ‫ مام فارس كوڕی حوس���ێن مه‌یاس���ی‬‫تێكۆشه‌ری ناسراوی جوتیارانی مورتكه‌ی‬ ‫ده‌ڤ���ه‌ری هه‌ولێره‌‪ ،‬ت���ا له‌ناوچه‌ی هه‌ولێر‬ ‫م���ه‌ال نه‌فته‌‌و ش���ێخه‌ ش���ه‌ل‌و حوس���ێن‬ ‫مه‌ی���اس‌و مه‌حم���ود عه‌دۆ كاربه‌ده‌س���ت‬ ‫ب���وون‪ ،‬نموونه‌یه‌ك���ی جوان���ی حوكمڕانی‬ ‫ساسییان پێشكه‌ش به‌ هه‌ژارانی ناوچه‌كه‌‬ ‫كرد‪ ،‬مام فارس رۆژانه‌ به‌ دیار س���ندوقی‬ ‫كۆمه‌كی رۆژئاوای كوردستان داده‌نیشێت‪،‬‬ ‫هه‌ر س���ندوقه‌كان ئیفتاح كران یه‌كس���ه‌ر‬ ‫مانگانه‌ك���ه‌ی تێ هاویش���ت‪ ،‬هه‌ق���ی وایه‌‬ ‫سیاسی‌و ده‌وڵه‌مه‌ندان‌و په‌رله‌مانتاران مام‬ ‫ف���ارس بكه‌ن به‌ نموونه‌ی���ه‌ك بۆ خۆیان‪،‬‬ ‫قسه‌ هه‌زاره‌ یه‌كی به‌كاره‌‪.‬‬ ‫ ماوه‌ی���ه‌ك له‌مه‌وپێش پرس���یاری كێم‬‫ده‌كرد له‌سیاس���یه‌كان ده‌یانووت چۆته‌وه‌‬ ‫ب���ۆ فاڵن واڵت‪ ،‬یان س���ه‌فه‌ری كردووه‌ بۆ‬ ‫فاڵنه‌ واڵت‪ ،‬مانگی ته‌موزو ئاب هه‌موویانی‬ ‫راون���ا له‌واڵت‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا تێكۆش���ه‌ره‌‬ ‫به‌هارییه‌كان یه‌ك ی���ه‌ك ئاماده‌ ده‌بنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئیتر به‌ وش���ه‌ ئاگراوییه‌كانیان كه‌ناڵه‌كانی‬ ‫راگه‌یاندنمان لێ داگیر ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬سیاسه‌ت‬ ‫له‌ترسه‌كانی سه‌رشه‌قام‌و گه‌رمای هاوین‌و‬ ‫س���ه‌رمای زس���تان بۆ ئێم���ه‌ له‌فێنكایی‬ ‫ئۆكتۆبه‌ر‌و شینایی ئازاریش بۆ ئه‌وان‪.‬‬ ‫ستاندارد "بەگوێرەی بەڵگەنامەیەک کە‬‫مێژووەکەی دەگەڕێت���ەوە بۆ ‪١٩٨١/٧/٩‬‬ ‫یەکێت���ی فەرمانێک���ی دەرک���ردووە ب���ۆ‬ ‫تیرۆرکردن���ی فوئ���اد مەجی���د میس���ری‬ ‫بەتۆمەت���ی هه‌بوونی پەیوەن���دی لەگەڵ‬ ‫عی���زەت دوری‪ ...‬جێ���ی باس���ە فوئ���اد‬ ‫مەجید میس���ری بەیەکێک لەو رۆشنبیرانە‬ ‫دەژمێردرێت کە ھێرشی توند دەکاتە سەر‬ ‫ئیسالم‌و ئیسالمیەکانی هه‌رێمی کوردستان‪،‬‬ ‫بۆیە بەشێک لەچاودێران وای دەخوێننەوە‬ ‫ئەو بەڵگەنامەیە گورزێکی ئیس�ل�امیەکانە‬ ‫ب���ۆ ناوب���راو بەوپێی���ەی تێی���دا ھاتووە‬ ‫پەیوەندی لەگەڵ بەرپرسێکی بااڵی بەعس‬ ‫هه‌بووە"‪ .‬كاك���ی چاودێره‌كه‌ی س���تاندار‬ ‫هه‌ڵه‌ی���ت‪ ،‬چونكه‌ هه‌ر ناوی عیزه‌ت دوری‬ ‫دێت ئیس�ل�امییه‌كان برینیان ده‌كولێته‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆ عی���زه‌ت دوری له‌ب���ه‌ر ناردنی پاره‌ بۆ‬ ‫ئیس�ل�امییه‌كانی كوردس���تان فریای ئه‌وه‌‬ ‫كه‌وت���ووه‌ مه‌رحه‌بای فوئادی به‌س���ه‌زمان‬ ‫بكات!‬ ‫حكومه‌ت���ی یۆنان���ی بڕیاری���دا هی���چ‬‫به‌رپرس���ێك ب���ۆی نه‌بێ���ت كه‌س���وكاری‬ ‫خ���ۆی دابمه‌زرێنێت‪ ،‬له‌كوردس���تان ئه‌مه‌‬ ‫جێبه‌جێبكرێ���ت‪ ،‬ژم���اره‌ی به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‬ ‫گش���تی‌و لیوای خانه‌نش���ین‌و فه‌رمانبه‌ری‬ ‫بااڵو سكرتێر‌و راوێژكار‌و حیمایه‌ی مه‌تروكه‌‬ ‫‪ %95‬داده‌به‌زێت!‬

‫عێراق‬

‫)‪ )344‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/9/25‬‬ ‫وه‌زیری‌ ته‌ندروستی‌ عێراق رایگه‌یاند‪ ،‬عێراق هیچ جۆره‌ نه‌خۆشییه‌كی‌ ترسناكی‌‬ ‫وای‌ تێدا نییه‌ كه‌ بگوێزرێته‌وه‌ بۆ هاواڵتیان‌و ئه‌و نه‌خۆشیانه‌شی‌ له‌واڵتدا هه‌ن‬ ‫له‌جۆری‌ ئاسایین‌و له‌ژێر كۆنترۆڵدان‪.‬‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌شی‌ ئاشكراكرد له‌م سااڵنه‌ی‌ دواییدا رێژه‌ی‌ مردن له‌نێو منااڵنی‌‬ ‫ساوا‌و ئه‌و دایكانه‌ی‌ تازه‌ مناڵیان بووه‌ زۆر كه‌می‌ كردووه‌ به‌هۆی‌ چاودێری‌‬ ‫ته‌ندروستییه‌وه‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫سه‌رباری‌ ئه‌و باشبوونه‌ رێژه‌یی ‌هی‌ كه‌ له‌دۆخی‌ ئاسایشدا هه‌ی ‌ه له‌شاره‌كان ‌‬ ‫ی خه‌ڵكانی‌ خاوه‌ن توانا‌و‬ ‫ناوه‌ڕاست‌و باشوری‌ عێراق‪ ،‬هێشتا تیرۆركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫پسپۆڕ هه‌ر به‌رده‌وامه‌‪ .‬له‌م میانه‌یه‌شدا به‌مدواییان ‌ه شه‌پۆلێك تیرۆر ‌‬ ‫پزیشكانی‌ خاوه‌ن پسپۆڕیی‌ ده‌گمه‌ن ده‌ستیپێكردووه‌ كه‌ دواترینیان‬ ‫ی‬ ‫ی وته‌بێژی‌ وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی لێدوان ‌‬ ‫ی منااڵنی‌ به‌ناوبانگه‌‪ ،‬به‌پێ ‌‬ ‫كوشتنێكی‌ پزیشكێك ‌‬ ‫ته‌ندروستیش ئه‌م تیرۆره‌ به‌شێك ‌ه له‌هه‌وڵی‌ ده‌رپه‌ڕاندنی‌ خاوه‌ن تواناكان‬

‫"به‌غدا دانی‌ نا به‌گرێبه‌سته‌ نه‌وتییه‌كانی‌ هه‌رێمدا"‬ ‫هەرێم و ناوەند‬

‫هێشتا ته‌رازوو‬ ‫هه‌ر به‌الی‌ به‌غدادا‬ ‫الره‌سه‌نگه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫فرۆشتنی‌ نه‌وت‬ ‫له‌ده‌ستی‌ ئه‌ودایه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ لیژنه‌ی‌ نه‌وت‌و گاز‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت حكومه‌تی‌ به‌غدا دان ‌ی‬ ‫ناوه‌ به‌گرێبه‌سته‌ نه‌وتییه‌كانی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستاندا‌و ده‌ڵێت "جگه‌ له‌م‬ ‫راستییه‌ هه‌رچیتر بوترێت كێبه‌ركێی‌‬ ‫سیاسییه‌وه‌‌و هیچ به‌هایه‌كی‌ یاسایی‌‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵمی‌ هه‌ندێك پرس���یاری‌ ئاوێنه‌دا‪،‬‬ ‫ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌ نه‌وت‌و گاز له‌ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫نوێنه‌ران‪ ،‬د‪ .‬فه‌رهاد ئه‌تروشی‌ رایگه‌یاند‬ ‫"رازییبوون���ی‌ به‌غ���دا به‌خه‌رجكردن���ی‌‬ ‫ده‌رماڵه‌‌و كرێی‌ كۆمپانیا بیانییه‌كانی‌ نه‌وت‬ ‫له‌كوردستان دانپێدانانی‌ ناڕاسته‌وخۆیه‌‬ ‫به‌گرێبه‌س���ته‌ نه‌وتییه‌كانی‌ هه‌رێم‌و جگه‌‬ ‫له‌وه‌ش هه‌رێم ‪ %17‬خۆی‌ له‌و ‪ 700‬هه‌زار‬ ‫به‌رمیل نه‌وته‌ خ���اوه‌ وه‌رده‌گرێته‌وه‌ كه‌‬ ‫به‌غدا ئه‌ینێرێته‌ پاڵێوگاكان"‪.‬‬

‫ئه‌تروش���ی‌ له‌ب���اره‌ی‌ ناوه‌ڕۆك���ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫رێككه‌وتن���ه‌ نوێیه‌ی‌ له‌نێ���وان هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان‌و حكومه‌تی‌ به‌غ���دا كراوه‌‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ كێش���ه‌كانی‌ نه‌وت���ی‌ له‌نێوان‬ ‫هه‌رێم‌و به‌غدا رایگه‌یان���د رێككه‌وتنه‌كه‌‬ ‫"حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م ملك���ه‌چ ده‌كات‬ ‫به‌هه‌نارده‌كردن���ی‌ ‪ 175‬ه���ه‌زار به‌رمیل‬ ‫ن���ه‌وت له‌ڕۆژێكدا له‌ڕێ���گای‌ كۆمپانیای‌‬ ‫نه‌وت���ی‌ نیش���تمانی‌ عێراق (س���ۆمۆ)‌و‬ ‫به‌رانب���ه‌ر به‌مه‌ش به‌غدا پاره‌ی‌ كۆمپانیا‬ ‫بیانییه‌كانی‌ نه‌وت خه‌رجده‌كات"‪ .‬ناوبراو‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ ئاش���كراكرد جگه‌ له‌م خاڵه‌‬ ‫هه‌رێم‌و به‌غدا رێككه‌وت���وون بگه‌ڕێنه‌وه‌‬ ‫سه‌ر رێككه‌وتنه‌كانی‌ پێشویان له‌باره‌ی‌‬ ‫نه‌وت‌و گازه‌وه‌‌و پشكی‌ هه‌رێم ‪ %17‬بێت‬ ‫ل���ه‌و ‪ 700‬هه‌زار به‌رمی���ل نه‌وته‌ خاوه‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌هه‌موو عێراقه‌وه‌ هه‌نارده‌ ده‌كرێت‬ ‫بۆ پاڵێ���وگاكان بۆ به‌رهه‌مهێنان ‌ی نه‌وتی‌‬ ‫س���پی‌‌و به‌نزی���ن‌و گازۆی���ل‌و ‪....‬هتد"‪.‬‬ ‫ناوبراو باسی‌ له‌وه‌كرد له‌میانه‌ی‌ قه‌یرانی‌‬

‫ئه‌مدوایی���ه‌ی‌ نێ���وان به‌غ���دا‌و هه‌رێمدا‬ ‫حكومه‌تی‌ به‌غدا له‌بری‌ ‪%17‬ی‌ پش���كی‌‬ ‫هه‌رێم له‌و ‪ 700‬هه‌زار به‌میل نه‌وته‌ خاوه‌‬ ‫به‌پێی‌ سه‌ری‌ دانیشتوان مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫سێ پارێزگاكه‌ی‌ هه‌رێمدا كردووه‌ (نه‌ك‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم) جاری‌ واش هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫فه‌زڵی‌ به‌غ���دا‌و پارێزگاكانیت���ری‌ داوه‌‬ ‫به‌سه‌ر ش���اره‌كانی‌ كوردستان‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫هه‌رێمی‌ ناچارك���ردوه‌ به‌ڕێگای‌ تایبه‌ت‬ ‫نه‌وت له‌بێج���ی‌ بكڕێت‌و ئه‌مه‌ش ناونراوه‌‬ ‫به‌ئاودیوكردن‌و شتی‌ له‌وبابه‌ته‌‪.‬‬ ‫به‌پێی رێككه‌وتنه‌ك���ه‌ی‌ هه‌ولێرو به‌غدا‌‬ ‫حكومه‌ت���ی عێراق رازیی ب���ووه به‌وه‌ی‬ ‫‪ 650‬ملیۆن دۆالر له‌بودجه‌ی ساڵی ‪2012‬‬ ‫بداته‌ هه‌رێم���ی كوردس���تان‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫رێككه‌وتوون ك���ه‌ وه‌زیری دارایی عێراق‬ ‫داوایه‌ك بنوسێت بۆ ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‬ ‫بۆئ���ه‌وه‌ی ‪ 350‬ملیۆن دۆالری تر بدرێت‬ ‫به‌هه‌رێمی كوردستان كه‌ به‌هه‌ردووكیان‬ ‫ده‌كاته‌ یه‌ك ملیار دۆالر‪.‬‬

‫له‌س���اڵی ‪ 2013‬ش���دا حكومه‌تی عێراق‬ ‫ملیاردێكیتر ب���دات به‌حكومه‌‌تی هه‌رێم‪.‬‬ ‫خاڵێك���ی دیكه‌ی‌ رێكه‌وتنه‌ك���ه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم رازیبووه‌ به‌پێكهێنانی‌‬ ‫لیژنه‌ی���ه‌ك ب���ۆ به‌دواداچوون���ی‌ ك���ۆی‌‬ ‫پرۆس���ه‌ی‌ ناردن���ه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ نه‌وت���ی‌‬ ‫هه‌رێ���م له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌ ناوه‌نده‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌سااڵنی‌ رابردوودا ئه‌نجامیداوه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌دروس���تی‌‌و نادروستی‌ ئه‌و‬ ‫بۆچونانه‌ش���ی‌ باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ ئه‌م‬ ‫رێككه‌وتنه‌ دانپێدانانێكی‌ ناواخنی‌ تێدایه‌‬ ‫له‌الیه‌ن به‌غداوه‌ به‌شه‌رعییه‌تی‌ گرێبه‌سته‌‬ ‫نه‌وتییه‌كان���ی‌ هه‌رێ���م (ده‌وروبه‌ری‌ ‪41‬‬ ‫گرێبه‌ستی‌ نه‌وته‌)‪ ،‬د‪ .‬فه‌رهاد ئه‌تروشی‌‬ ‫كه‌ پسپۆڕییه‌كه‌ی‌ یاسایه‌ جه‌غتیكرده‌وه‌‬ ‫"كه‌ به‌غدا پ���اره‌ ده‌دات به‌كۆمپانیاكان‌و‬ ‫به‌رهه‌م���ه‌ نه‌وتییه‌كانیان ده‌فرۆش���ێت‪،‬‬ ‫ئیتر دانپێدانان له‌وه‌ زیاتر چییه‌؟ ئه‌مه‌‬ ‫دانپێدانانێكی‌ ناواخنداری‌ گه‌وره‌ی‌ تێدایه‌‬ ‫له‌رووی‌ یاس���اییه‌وه‌ ك���ه‌ ئیقراركردنه‌"‪.‬‬

‫ناوب���راو وتیش���ی‌ "ئه‌گه‌ر به‌رپرس���ان ‌ی‬ ‫به‌غداهه‌رچیتر بڵێن جگه‌ له‌و راس���تییه‌‬ ‫یاس���اییه‌ ئه‌وه‌ بۆ كێبه‌ركێی‌ سیاسییه‌‌و‬ ‫هیچ به‌هایه‌ك ‌ی یاسایی‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ ش���یكاری‌ هه‌ندێك ش���اره‌زای‌‬ ‫رۆژئاوایی‌ ه���ۆكاری‌ ملكه‌چكردنی‌ به‌غدا‬ ‫ب���ۆ قبوڵكردنی‌ به‌رهه‌م���ه‌ نه‌وتییه‌كانی‌‬ ‫كۆمپانیا بیانیی���ه‌كان له‌هه‌رێم كه‌ به‌بێ‬ ‫ره‌زامه‌ندی���ی‌ ئه‌و گرێبه‌س���تیان كردوه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ژماره‌یه‌ك‬ ‫كۆمپانی���ای‌ گه‌وره‌ی‌ ن���ه‌وت له‌وانه‌ش‪:‬‬ ‫ئیكسۆن مۆبیل‌و ش���یفرۆنی‌ ئه‌مه‌ریكی‌‪،‬‬ ‫تۆتاڵی‌ فه‌ره‌نس���ی‌‪ ،‬گازبرۆمی‌ روس���ی‌‬ ‫رویانكردوه‌ت���ه‌ كوردس���تان‌و ل���ه‌وێ‬ ‫وه‌به‌رهێنان���ی‌ خۆیان ده‌س���تپێكردووه‌‬ ‫"چونكه‌ قازانج���ه‌ داراییه‌كه‌ی‌ زیاتره‌"‪.‬‬ ‫د‪ .‬فه‌رهاد له‌مباره‌یه‌وه‌ باس���ی‌ له‌وه‌كرد‬ ‫زانیاری‌ ئه‌وه‌ش له‌ئارادایه‌ كه‌ كۆمپانیای‌‬ ‫داچ ئۆیڵ���ی‌ به‌ریتان���ی‌ هۆڵه‌ندیش بێنه‌‬ ‫كوردس���تان‌و وتیش���ی‌ "ئ���ه‌م كۆمپانیا‬ ‫گ���ه‌وره‌‌و زه‌به‌الحان ‌ه مه‌جبور نین پاره‌ی‌‬ ‫خۆیان له‌واڵتی‌ بێ یاسا‌و له‌دۆخی‌ شڵۆقدا‬ ‫خ���ه‌رج بك ‌هن‌و تاك���ه‌ ئامانجی‌ ئه‌وانیش‬ ‫قازان���ج‌و ناوبانگه‌‌و هیچ مه‌جبوریش نین‬ ‫خزمه‌تی‌ كورد بكه‌ن"‪ .‬به‌بۆچونی‌ ناوبراو‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ئ���ه‌م كۆمپانیایان���ه‌ متمانه‌یان‬ ‫به‌دۆخ���ی‌ یاس���ایی‌ كوردس���تان نه‌بێت‬ ‫پ���اره‌ی‌ خۆیان ناخه‌نه‌ ن���او گێژاوه‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌اڵم به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ هه‌واڵنامه‌ی‌ "نه‌وتی‌‬ ‫عێراق" ب���ان فان هیوفیلی���ن له‌میانه‌ی‌‬ ‫راپۆرتێكی‌ رۆژنامه‌ی‌ فاینانش���ل تایمزی‌‬ ‫به‌ریتانی���دا ئاماژه‌ به‌و‌ه ده‌كات هێش���تا‬ ‫ته‌رازوو هه‌ر به‌الی‌ به‌غدادا الره‌س���ه‌نگه‌‬ ‫چونك���ه‌ فرۆش���تنی‌ س���ه‌رجه‌م نه‌وتی‌‬ ‫عێ���راق له‌بازاڕه‌كانی‌ جیه���ان به‌نه‌وتی‌‬ ‫ده‌رهێنراوی‌ هه‌رێمیش���ه‌وه‌ له‌ده‌س���تی‌‬ ‫به‌غدایه‌‌و جگه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ به‌رهه‌می‌ نه‌وتی‌‬ ‫كوردستان كه‌مه‌ (ده‌وروبه‌ری‌ ‪ 200‬هه‌زار‬ ‫به‌رمیل له‌ڕۆژێكدا) به‌به‌راورد به‌به‌رهه‌می‌‬ ‫به‌غدا هه‌نارده‌كردنی نه‌وتی‌ ده‌رهێنراوی‌‬ ‫كوردس���تانیش هه‌روا كارێكی‌ سانا‌و پڕ‬ ‫قازانج نییه‌‪.‬‬

‫یه‌كێتی‌‌و خورماڵ‌و سه‌دام له‌گێژه‌نی‌ گه‌رده‌لوولی‌ ‪ CIA‬دا‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ پێشوی‌ ده‌زگای‌ هه‌واڵگری‌‬ ‫ناوه‌ندی‌ ئه‌مریكا (‪ )CIA‬جۆرج‬ ‫تنێیت‪ ،‬له‌ یاداشته‌كانیدا ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ده‌كات به‌ر له‌ده‌ستپێكردنی‌‬ ‫شه‌ڕی‌ عێراق تیمه‌كانیان هاتونه‌ته‌‬ ‫كوردستان‌و بنكه‌یان دامه‌زراندوه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئێران چه‌كی‌ داوه‌ته‌‬ ‫یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫راشیده‌گه‌یه‌نێت زه‌رقاوی‌ له‌خورماڵ‬ ‫تاقیگه‌یه‌كی‌ كیمایی‌ دامه‌زراندوه‌‪.‬‬ ‫ج���ۆرج تنێی���ت ك���ه‌ له‌س���ه‌روه‌ختی‌‬ ‫روداوه‌كان���ی‌ یان���زه‌ی‌ ئه‌یلولی‌ ‪‌ 2001‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مریكاو ش���ه‌ڕه‌كانی‌ ئه‌فغانس���تان‌و‬ ‫عێ���راق‪ ،‬س���ه‌رۆكایه‌تی‌ گه‌وره‌تری���ن‬ ‫ده‌زگای‌ هه‌واڵگ���ری‌ ئه‌مریكای‌ كردووه‌‪،‬‬ ‫یاداش���ته‌كانی‌ به‌ناونیشانی‌ "له‌گێژه‌نی‌‬ ‫گه‌رده‌لوولدا‪ :‬ئه‌و س���ااڵنه‌ی‌ له‌ ‪CIA‬دا‬ ‫به‌سه‌رم برد" باڵوكردۆته‌وه‌‪ ،‬كه‌ تیایدا‬ ‫به‌وردی‌ باس له‌و سێ‌ روداوه‌ گه‌وره‌یه‌ی‌‬ ‫ده‌یه‌ی‌ یه‌كه‌می‌ ئه‌م سه‌ده‌یه‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫باره‌گای‌ ‪ CIA‬له‌ كوردستان‬ ‫تنێیت باس له‌وه‌ده‌كات ئاژانس���ه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ فبرایه‌ری‌ (‪)2002‬دا ده‌س���تیكردوه‌‬ ‫به‌ژیاندنه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و تیمانه‌ی‌ ‪ ،CIA‬كه‌‬ ‫ل���ه‌ده‌زگای‌ په‌یوه‌ندی‌ له‌ كوردس���تانی‌‬ ‫عێراق كاریان ده‌كرد‪ ،‬ئه‌و ئه‌فس���ه‌رانه‌‬ ‫له‌ مانگ���ی‌ ته‌مم���وزدا گه‌یش���تونه‌ته‌‬ ‫كوردستان‌و ده‌س���تیان به‌ رێكخستنی‌‬ ‫"به‌كرێگی���راوان‌و دامه‌زراندنی‌ چه‌ندین‬ ‫تۆڕ له‌ كه‌س‌و خێڵه‌كان" كردووه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاش���كرای‌ ده‌كات ویس���تویانه‌‬ ‫ئ���ه‌و به‌كرێگیراوان���ه‌ "كاری‌ بوێرانه‌ دژ‬ ‫به‌ شه‌رعییه‌تی‌ سه‌دام له‌هه‌ر شوێنێك‬ ‫بكه‌ن ك���ه‌ ده‌توانرێت‪ ،‬وێس���تگه‌كانی‌‬ ‫ش���ه‌مه‌نده‌فه‌ر تێكبده‌ن‌و ئ���اژاوه‌ له‌ر‬ ‫ێگه‌وبان���ه‌كان بنێن���ه‌وه‌‪ ،‬هێرش بكه‌نه‌‬ ‫سه‌ر باره‌گاكانی‌ سه‌ركردایه‌تیی‌ حیزبی‌‬ ‫به‌ع���س‪ ،‬به‌كرده‌وه‌كانی���ان زێده‌بوونی‌‬ ‫چاالكییه‌كانیان به‌ كه‌س���ه‌ سه‌ربازه‌كان‬

‫رابگه‌یه‌نین"‪.‬‬ ‫گروپه‌ك���ه‌ی‌ ‪ CIA‬كارێك���ی‌ تری���ان‬ ‫ئه‌وه‌ب���ووه‌ توانیویانه‌ گروپێكی‌ عێراقی‌‬ ‫كه‌ "به‌هۆی‌ به‌هۆی‌ ئینتیمای‌ ئاینیه‌وه‌‬ ‫یه‌كگرت���وو ب���وون‌و له‌ ئاس���تێكی‌ زۆر‬ ‫گرنگ���دا ب���وون" رازی‌ بك���ه‌ن كاریان‬ ‫له‌گه‌ڵدا بكه‌ن‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ دوای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بۆیان سه‌لماندون كه‌ ئه‌مجاره‌ ئه‌مریكا‬ ‫له‌ روخاندنی‌ سه‌دام جدییه‌‪ .‬پاشان دوو‬ ‫ملیۆن دۆالریان داوه‌ته‌ س���ه‌ركرده‌كانی‌‬ ‫ئ���ه‌و گروپه‌‪ ،‬ئه‌وانی���ش هه‌فتانه‌ چوار‬ ‫ئه‌فس���ه‌ری‌ عێراقی���ان هێناوه‌ت���ه‌ الی‌‬ ‫تیمه‌كه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌كاره‌كانی‌ ئه‌و گروپه‌ ئاینیه‌ ـ‬ ‫به‌قسه‌ی‌ ئه‌حمه‌د چه‌له‌بی‌ ته‌ریقه‌تێكی‌‬ ‫ده‌روێش���ی‌ بووه‌ له‌كوردس���تان ـ ئه‌وه‌‬ ‫بووه‌ جارێكیان ئه‌ندامێكیان به‌سیدییه‌ك‬ ‫ن���اوی‌ ئه‌ندامان���ی‌ رێكخ���راوی‌ ئه‌منی‌‬ ‫تایبه‌ت به‌س���ه‌دامی‌ داوه‌ت���ه‌ تیمه‌كه‌‪،‬‬ ‫پاش���تر "ده‌ركه‌وت زانیارییه‌كه‌ راسته‌و‬ ‫توانیمان چه‌ندین كه‌س دیاری‌ بكه‌ین‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ده‌زگای‌ هه‌واڵگری‌ عێ���راق له‌ناو‬ ‫ئێمه‌دا داینابوون"‪ .‬جگه‌له‌وه‌ی‌ هه‌ندێ‌‬ ‫كه‌س���ی‌ دیكه‌ی‌ ئه‌و گروپه‌ "ش���وێنی‌‬ ‫موشه‌كه‌كانی‌ عێراقیان بۆ دیاری‌ كردین‌و‬ ‫كاتی‌ تاقیكردنه‌وه‌یان پێوتین‪ ،‬له‌كاتی‌‬ ‫ده‌س���تپێكردنی‌ جه‌نگه‌ك���ه‌ توانیم���ان‬ ‫به‌ئاسانی‌ له‌ناویان ببه‌ین"‪.‬‬

‫ی‬ ‫ئه‌بو موسعه‌بی‌ زه‌رقاو ‌‬ ‫به‌هۆی‌ به‌ڕێوه‌بردن ‌ی‬ ‫تاقیگه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫كیمایی‌‌و ژه‌هره‌كان‌و‬ ‫دامه‌زراوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫مه‌شقپێكردن‬ ‫له‌شارۆچكه‌ی‌ خورماڵ‪،‬‬ ‫ناوبانگی‌ ده‌ركردوه‌‬

‫گه‌وره‌یه‌ی‌ ئه‌مریكایه‌‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ له‌شوبات ‌‬ ‫ی‬ ‫(‪‌)2003‬و مانگێك به‌ر له‌ ده‌ستپێكردنی‌‬ ‫شه‌ڕه‌كه‌‪ ،‬نوێنه‌ری‌ یه‌كێتی‌ به‌ "تۆم‪.‬س"‬ ‫سه‌رۆكی‌ تیمه‌كه‌ی‌ (‪ )CIA‬له‌سلێمانی‌‬ ‫وت���وه‌ "ئێوه‌ لێی‌ گه‌ڕێ���ن"‪ .‬دواتر تۆم‬ ‫سه‌ری‌ سوڕماوه‌ كاتێك له‌دوری‌ په‌نجا‬ ‫پێ‌ له‌باره‌گه‌ك���ه‌ی‌ بینویه‌تی‌ بارهه‌ڵگر‬ ‫وه‌س���تاون‌و "ده‌یان تۆن چه‌كیان پێیه‌‬ ‫ئێران چه‌ك ده‌داته‌ یه‌كێتی‌‬ ‫له‌ك���ۆگاكان ده‌یانهێننه‌ خ���واره‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫تنێی���ت‪،‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ یاداش���ته‌كانی‌‬ ‫له‌الیه‌ن سوپای‌ پاس���دارانی‌ ئێرانی‌ بۆ‬ ‫‌مریكا‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫عێراقدا‬ ‫له‌سه‌روه‌ختی‌ ش���ه‌ڕی‌‬ ‫كورده‌كان نێردرابوو"‪.‬‬ ‫به‌ڵێن���ی‌ به‌یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ داوه‌ بڕێكی‌‬ ‫زۆر چه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نیان پێبدات‪ ،‬تاوه‌كو تاقیگه‌ی‌ كیمیایی‌ زه‌رقاوی‌ له‌خورماڵ‬ ‫به‌جدی‌ بێنه‌ پاڵ ش���ه‌ڕه‌كه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ س���ه‌رۆكی‌ پێش���وی‌ (‪ )CIA‬ئام���اژه‌‬ ‫چه‌ندین فڕۆك���ه‌ی‌ بارهه‌ڵگریان به‌كرێ‌ ب���ه‌وه‌ده‌كات دوای‌ ده‌س���تپێكردنی‌‬ ‫گرت���ووه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم "ت���ه‌واوی‌ واڵت���ان ش���ه‌ڕه‌كه‌ی‌ ئه‌فغانس���تان ل���ه‌ پاییزی‌‬ ‫هاوس���ێ‌ ره‌تیانك���رده‌وه‌ به‌ئاس���مانی‌ (‪ ،)2001‬زانیویان���ه‌ نزیك���ه‌ی‌ (‪)200‬‬ ‫ئه‌وان���دا تێپه‌ڕببێت‪ ،‬بۆی���ه‌ كورده‌كان ش���ه‌ڕكه‌ری‌ قاعی���ده‌ له‌خورم���اڵ‬ ‫له‌دواكه‌وتنه‌كه‌ ت���وڕه‌ بوون‌و به‌رده‌وام گیرس���اونه‌ته‌وه‌و رێكخراوێكیان به‌ناوی‌‬ ‫پرس���یاریان ده‌ك���ردو ئێم���ه‌ش هیچ ئه‌نس���ارو لئیس�ل�ام دامه‌زراندوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وه‌اڵمێكی‌ باشمان پێ‌ نه‌بوو"‪.‬‬ ‫س���ه‌ربازگه‌یانه‌ش "توان���ای‌ زیاتری به‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌رپرس‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌م‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ مایه‌ی‌ سه‌رسوڕمانی‌ ئه‬ ‫زه‌رق���اوی‌ داوه‌‪ ،‬تاوه‌كو بتوانێت بگاته‌‬

‫جۆرج تنێیت‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست"‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ ناوب���راو له‌نێوان مانگی‌ مایۆی‌‬ ‫(‪‌)2002‬و س���ه‌ره‌تای‌ (‪ ،)2003‬ئه‌ب���و‬ ‫موسعه‌بی‌ زه‌رقاوی‌ به‌هۆی‌ به‌ڕێوه‌بردنی‌‬ ‫تاقیگه‌یه‌ك���ی‌ كیمای���ی‌‌و ژه‌ه���ره‌كان‌و‬ ‫مه‌ش���قپێكردن‬ ‫دامه‌زراوه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫له‌ش���ارۆچكه‌ی‌ خورم���اڵ‪ ،‬ناوبانگ���ی‌‬ ‫ده‌ركردوه‌‪ .‬پێشتریش زه‌رقاوی‌ "ترسی‌‬ ‫خۆی‌ به‌تاقیكردنه‌وه‌ی‌ گازی‌ س���یانید‬ ‫كه‌ گه‌شه‌ی‌ پێدابوو‪ ،‬به‌سه‌ر یه‌كێك له‌‬ ‫هاوكاره‌كانی‌ خۆیدا رشتبوو‪ ،‬ژه‌هره‌كه‌ی‌‬ ‫س���ه‌ركه‌وتوو ب���وو‪ ،‬ئه‌و تون���دڕه‌وه‌ی‌‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كه‌یش���ی‌ له‌س���ه‌ر كردبوو‬ ‫كوژرا"‪.‬‬ ‫دۆزینه‌وه‌ی‌ سه‌دام له‌كوردستانه‌وه‌‬ ‫تنێی���ت ئاش���كرای‌ ده‌كات تیمه‌كه‌یان‬ ‫له‌كوردس���تان توانیویان���ه‌ چاودێ���ری‌‬ ‫په‌یوه‌ندیی���ه‌ ته‌له‌فۆنیه‌كان���ی‌ گ���ه‌وره‌‬ ‫به‌رپرس���ه‌كانی‌ عێراق به‌ سه‌دامیشه‌وه‌‬ ‫بكه‌ن‪ .‬ه���ه‌ر ئه‌وه‌ش وایكردوه‌ دوو رۆژ‬

‫ب���ه‌ر له‌و واده‌یه‌ی‌ ئه‌مری���كا بۆ ملدان ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌دام دیاری‌ كردبوو‪ ،‬سه‌رچاوه‌كانیان‬ ‫هه‌واڵ���ی‌ كۆبونه‌وه‌یه‌ك���ی‌ گرنگی���ان‬ ‫له‌كێڵگه‌یه‌ك���ی‌ دۆره‌ پێ���ده‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كێڵگه‌یه‌ش یه‌كێك بووه‌ له‌ موڵكه‌كانی‌‬ ‫ژنه‌كه‌ی‌ سه‌دام‪.‬‬ ‫دوای‌ گه‌یش���تنی‌ ئ���ه‌و زانیارییان���ه‌‪،‬‬ ‫به‌رپرسانی‌ ئه‌مریكا بڕیارده‌ده‌ن له‌رۆژی‌‬ ‫(‪ ،)2003/3/19‬چل موشه‌كی‌ گه‌ڕۆك‌و‬ ‫چه‌ندی���ن بۆم���ب له‌فڕۆك���ه‌ی‌ (بی‌ ‪)2‬‬ ‫ئاراس���ته‌ی‌ ئه‌و كێڵگه‌یه‌ بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سه‌دام له‌و هێرش���ه‌دا رزگاری‌ ده‌بێت‌و‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ‪ CIA‬ده‌كوژرێت‪ .‬تنێیت‬ ‫ده‌پرس���ێ‌ "چۆن مێژوو ده‌گۆڕا‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ه���ه‌ر له‌ش���ه‌وی‌ یه‌كه‌م���ی‌ جه‌نگه‌كه‌دا‬ ‫سه‌داممان له‌ناوبردبایه‌؟"‪.‬‬ ‫تنێت رونیده‌كاته‌وه‌‪ ،‬دوای‌ سه‌رنه‌كه‌وتنی‌‬ ‫ئه‌و پالنه‌ نه‌خش���ه‌ی‌ ش���ه‌ڕه‌كه‌ وه‌كو‬ ‫خۆی‌ به‌ڕێوه‌ چووه‌‪ ،‬به‌اڵم زۆر كه‌س���ی‌‬ ‫نێو س���وپای‌ عێراق پێیانوتون "مادام‬ ‫سه‌دام زیندوه‌ كارتان له‌گه‌ڵدا ناكه‌ین‪،‬‬ ‫چونكه‌ زیاتر له‌ئه‌مریكیه‌كان ده‌ترسان‬ ‫بگه‌ڕێته‌وه‌ سه‌ر ده‌سه‌اڵت"‪.‬‬ ‫تنێیت له‌یاداشته‌كانیدا به‌هۆی‌ سروشتی‌‬ ‫كاری‌ هه‌واڵگرییه‌وه‌‪ ،‬خۆی‌ له‌وه‌ بواردوه‌‬ ‫زۆر بچێت���ه‌ ن���او ورده‌كارییه‌كان���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ له‌چه‌ندین ش���وێندا ناوی‌ كه‌س‌و‬ ‫شوێنه‌كانی‌ به‌دیاریكراوی‌ نه‌هێناوه‌‪.‬‬ ‫تنێت ئ���ه‌وه‌ش ده‌دركێنێت هه‌ر كاتێك‬ ‫قس���ه‌یان له‌گه‌ڵ ئه‌و عێراقیانه‌دا كردوه‌‬ ‫ك���ه‌ چونه‌ت���ه‌ ئه‌مریكا‪ ،‬ی���ان ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫هێشتا له‌ژێر ده‌سه‌اڵتی‌ سه‌دامدا ژیاون‪،‬‬ ‫ب���ه‌رده‌وام وتویانه‌ "ئێ���وه‌ له‌ (‪)CIA‬‬ ‫ده‌ڵێن ده‌مانه‌وێت له‌ س���ه‌دام رزگارمان‬ ‫بێت‪ .‬ئێوه‌ یان هه‌ر س���وپایه‌ك؟ ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌و هه‌وڵه‌تان جددین‪ ،‬ئێمه‌ ده‌مانه‌وێت‬ ‫س���ه‌ربازانی‌ ئه‌مریكی‌ له‌س���ه‌ر خاكدا‬ ‫ببینین"‪.‬‬ ‫* ئ���ه‌م یاداش���تانه‌ی‌ ج���ۆرج تنێیت‬ ‫له‌الیه‌ن (ئیس���ماعیل كورده‌) كراوه‌ته‌‬ ‫كوردی‌‌و ل���ه‌دوو توێی‌ (‪ )620‬الپه‌ڕه‌دا‬ ‫له‌الیه‌ن خانه‌ی‌ وه‌رگێڕانه‌وه‌ له‌سلێمانی‌‪،‬‬ ‫ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر چاپ‌و باڵوكرایه‌وه‌‪.‬‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫به‌هنام مرد‬

‫ئا‪ :‬الپه‌ڕ‌هی‌ عێراق‬

‫به‌ر له‌چه‌ند رۆژێك‌و له‌ئوردن‪ ،‬ده‌ست‌و‬ ‫مه‌چه‌ك‌و مێشكێكی‌ كارامه‌ی‌ عێراق ك ‌ه‬ ‫ساڵه‌های‌ ساڵه‌ نهێنییه‌كانی‌ ئه‌م واڵته‌‬ ‫كۆ ده‌كاته‌وه‪ ‌،‬خرایه‌ ناو خاك‌و بۆ هه‌تا‬ ‫هه‌تایه‌ ماڵئاوایی‌ له‌شه‌یدایانی‌ مێژووی‌‬ ‫شارستارنیی ‌هت‌و ئاسه‌واری‌ عێراق‌و‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست كرد‪.‬‬ ‫به‌هن���ام ئه‌ب���و س���وف‪ ،‬كه‌ به‌ش���ێخ ‌ی‬ ‫ئاسه‌وارناسه‌كانی‌ عێراق ده‌ناسرا یه‌كێكه‌‬ ‫له‌وانه‌ی‌ ت���ا كۆتایی‌ ته‌مه‌ن���ی‌ به‌رده‌وام‬ ‫ب���ووه‌ له‌به‌خش���ش‌و كنه‌‌و پش���كنین بۆ‬ ‫روناككردن���ه‌وه‌ی‌ روب���ه‌ره‌ تاریكه‌كان���ی‌‬ ‫مێژووی‌ كۆن���ی‌ عێراق‌و دۆزینه‌وه‌ی‌ ئه‌ڵقه‌‬ ‫ونه‌كانی‌ شارس���تانییه‌ت ل���ه‌م ناوچه‌یه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو‪ ،‬كه‌ له‌مه‌س���یحییه‌كانی‌ موس���ڵه‌‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪ 1931‬له‌دایكبوه‌‌و س���ه‌ره‌تایی‌‌و‬ ‫ناوه‌ندی‌‌و ئاماده‌ییش���ی‌ هه‌ر له‌م ش���اره‌‬ ‫ف���ره‌ پێكهاته‌ی���ه‌ی‌ عێ���راق خوێندووه‌‌و‬ ‫به‌په‌روه‌رده‌یه‌كی‌ مه‌س���یحی‌ گه‌وره‌ بووه‌‪.‬‬ ‫بۆ ته‌واوكردنی‌ به‌كالۆریۆس له‌شوێنه‌وار‌و‬ ‫مێ���ژووی‌ شارس���تانییه‌ت‪ ،‬رویكردوه‌ت���ه‌‬ ‫زانكۆی‌ به‌غدا‌و له‌س���اڵی‌ ‪ 1955‬بڕوانامه‌ی‌‬ ‫زانك���ۆی‌ به‌ده‌س���تهێناوه‌‌و له‌س���ااڵنی‌‬ ‫شه‌سته‌كان بڕوانام ‌هی‌ ماسته‌رو دكتۆرای‌‬ ‫له‌زانكۆی‌ كامبردجی‌ به‌ریتانی‌ وه‌رگرتوه‌‌و‬ ‫پسپۆڕییه‌كه‌شی‌ بریتی‌ بووه‌ له‌شوێنه‌وار‌و‬ ‫س���ه‌ره‌تاكانی‌ شارس���تانییه‌ت‌و زانستی‌‬ ‫مرۆڤ‪.‬‬ ‫ی���ه‌ك له‌خه‌س���ڵه‌ته‌كانی‌ ئه‌م ن���اوداره‌ی‌‬ ‫عێراق كارك���ردن بووه‌ له‌بواری‌ پراكتیك‌و‬ ‫سااڵنێكی‌ زۆری‌ ته‌مه‌نی‌ له‌كنه‌‌و پشكنینی‌‬ ‫شوێنه‌واره‌ دێرینه‌كانی‌ عێراق به‌سه‌ربردوه‌‪،‬‬ ‫ناوبراو له‌حه‌وزی‌ حه‌مرین‌و كه‌ناری‌ دیجله‌‬ ‫له‌موس���ڵ له‌كۆتایی‌ حه‌فتاكان‌و سه‌ره‌تای‌‬ ‫هه‌ش���تاكاندا چه‌ندین شوێنه‌وار‌و توحفه‌ی‌‬ ‫گرانبه‌ه���ای‌ له‌فه‌وت���ان رزگارك���ردووه‌‌و‬ ‫به‌شوێنه‌وارناس���ێكی‌ فریاگ���وزار ن���اوی‌‬ ‫ده‌رك���ردووه‌‪ .‬به‌هنام یه‌كه‌م كه‌س���ه‌ كه‌‬ ‫شارس���تانییه‌تێكی‌ نوێ���ی‌ له‌س���ه‌ره‌تای‌‬ ‫چاخی‌ به‌ردینی‌ نوێ له‌ناوه‌ڕاستی‌ عێراق‬ ‫ئاش���كراكردبێت‌و چه‌ندی���ن ئه‌ڵق ‌هی‌ ونی‌‬ ‫مێ���ژووی‌ س���ه‌ده‌‌و س���ه‌رده‌مه‌ كۆنه‌كانی‌‬ ‫عێراقی‌ دۆزیوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫جگ���ه‌ ل���ه‌كاری‌ مه‌یدان���ی‌‌و پراكتیكیش‬ ‫چه‌ندین ساڵ له‌زانكۆكانی‌ عێراق وانه‌بێژ‌و‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیاری‌ تێ���زی‌ زانس���تی‌ بووه‌‬ ‫له‌مێ���ژووی‌ ه���ه‌ره‌ كۆن���ی‌ میزۆپۆتامیا‪.‬‬ ‫به‌هن���ام ك���ه‌ چوارش���ه‌ممه‌ی‌ راب���ردوو‬ ‫(‪ )9/19‬له‌ئه‌نجام���ی‌ جه‌ڵت��� ‌هی‌ دڵ‬ ‫له‌عه‌مم���ان كۆچی‌ دوایی ك���رد له‌یه‌كێك‬ ‫له‌دیمان���ه‌ رۆژنامه‌وانییه‌كانی���دا ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫ئاش���كراكردوه‌ ب���ه‌ر ل���ه‌وه‌ی‌ روو بكاته‌‬ ‫زانس���تی‌ شوێنه‌وارناس���ی‌‌و له‌سه‌رده‌می‌‬ ‫الویدا یه‌كێك بووه‌ له‌و گه‌نجان ‌هی‌ به‌هۆی‌‬ ‫گه‌وره‌یی‌ قه‌باره‌ی‌ جه‌سته‌‌و له‌ش‌و الرییه‌وه‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ یه‌كێك له‌بانده‌ شه‌قاوه‌كانی‌‬ ‫موس���ڵی‌ كردووه‌ كه‌ كاری���ان رێگه‌گرتن‬ ‫به‌كچان‌و روتكردنه‌وه‌ی‌ منااڵن بوه‌‌و ده‌ڵێت‬ ‫"به‌و عانان���ه‌ی‌ له‌منااڵنم���ان وه‌رده‌گرت‬ ‫ئایس���كرێممان ده‌كڕی‌‌و ئ���ه‌م حاڵه‌ته‌ش‬ ‫ته‌نها ش���ته‌ له‌ژیانمدا شه‌رم له‌گێڕانه‌وه‌‌و‬ ‫بی���ر لێكردن���ه‌و‌هی‌ بك���ه‌م"‪ .‬س���ه‌رباری‌‬ ‫ئ���ه‌م راب���ردووه‌ش‪ ،‬كه‌چ���ی‌ به‌مدواییانه‌‬ ‫به‌هن���ام وه‌كو زانایه‌كی‌ گ���ه‌ور‌هی‌ بواری‌‬ ‫شارستانییه‌ت‌و ئه‌نس���رۆپۆلۆژیا خشته‌ی‌‬ ‫كاری‌ رۆژان ‌هی‌ س���یخناخ بوو له‌بانگهێشت‬ ‫بۆ پێشكه‌ش���كردنی‌ وت���ار‌و لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫له‌زانكۆكان���ی‌ ئه‌مه‌ریكا‌و ئه‌وروپا له‌باره‌ی‌‬ ‫ش���وێنه‌واره‌ دێرینه‌كانی‌ عێراق‌و ئه‌نجامی‌‬ ‫كن���ه‌‌و پش���كنینه‌كانی‌ ل���ه‌م واڵت���ه‌ پڕ‬ ‫له‌شارستانیی ‌هت‌و خاوه‌ن دیرۆكه‌‪.‬‬ ‫هه‌ندێ���ك له‌دیارترین به‌رهه‌م���ی‌ به‌هنام‬ ‫به‌زمان���ی‌ ئینگلیزییه‌ كه‌ بریتیه‌ له‌ "گۆزه‌‬ ‫گڵه‌كان���ی‌ س���ه‌رده‌می‌ وه‌ركا"‌و به‌زمانی‌‬ ‫عه‌ره‌بی‌ به‌رهه‌مه‌ ناوازه‌كانی‌ "س���ێبه‌ری‌‬ ‫دۆڵه‌ دێرینه‌ك ‌ه"‌و "عێراق‪ :‬یه‌كێتی‌ خاك‌و‬ ‫شارس���تانییه‌ت‌و مرۆڤ"ی‌ نوس���یوه‌ كه‌‬ ‫له‌بواری‌ مێژووی‌ كۆن‌و شوێنه‌وارناس���یدا‬ ‫تاقانه‌‌و رچه‌ش���كێن‌و سه‌رچاوه‌ی‌ چه‌ندین‬ ‫به‌دواداچونیترن له‌و بواره‌ ‪.‬‬ ‫به‌هنام ئه‌بو س���وف كه‌ باپیره‌ی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫‪ 300‬ساڵ به‌ر له‌ئێستا له‌جه‌زیر‌هی‌ توركیاوه‌‬ ‫كۆچی‌ ك���ردووه‌ بۆ عێ���راق‌و به‌بازرگانی‌‬ ‫خورییه‌وه‌ س���ه‌رقاڵ بووه‌‪ ،‬سااڵنێكی‌ زۆر‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ش���وێنه‌وار‌و مۆزه‌خانه‌كانی‌‬ ‫باكوری‌ عێراق بوه‌‌و س���ه‌رباری‌ ئه‌وه‌شی‌‬ ‫به‌مدواییان���ه‌ خانه‌نش���ین كراب���وو به‌اڵم‬ ‫له‌كاركردن‌و توێژینه‌وه‌ی‌ شوێنه‌واری‌ هه‌ر‬ ‫ب���ه‌رده‌وام بووه‌ به‌م هۆیه‌ش���ه‌وه‌ هه‌واڵی‌‬ ‫مردنه‌كه‌ی‌ دڵی‌ زۆرێكی‌ داخورپان‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابووری‬

‫)‪ )344‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/9/25‬‬

‫ئەم الپەڕەیە بە سپۆنسەری ژووری بازرگانی‌و پیشەسازی سلێمانی چاپ‌و باڵودەکرێتەوە‬

‫كرێكارانی‌ بیانی‌ له‌كوردستان خۆیان به‌ بێپشتوپه‌نا‌و په‌راوێزخراو ده‌زانن‬ ‫ی داناوه‌"‬ ‫ی بیان ‌ی ‪ 3‬ته‌والێت‌و ‪ 4‬گه‌رماو ‌‬ ‫"كۆمپانیا هه‌ی ‌ه بۆ ‪ 3‬هه‌زار كرێكار ‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫ی ‪20‬‬ ‫ی ‪ 20‬مه‌تریدا نزیك ‌ه ‌‬ ‫"له‌ژورێك ‌‬ ‫كه‌س ده‌خه‌وتین‌و له‌نیو‌ه شه‌ودا‬ ‫ئۆكسجین نەده‌ما بۆ هه‌ڵمژین"‪.‬‬ ‫سیروان محه‌مه‌دی‌ ته‌مه‌ن ‪ 25‬ساڵ‬ ‫ی رۆژهه‌اڵته‌‌و بۆ‬ ‫ك ‌ه خه‌ڵكی‌ كوردستان ‌‬ ‫كاركردن رووی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫كردووه‌‪ ،‬وه‌ها ده‌ڵێت‪.‬‬ ‫ی ئاوێن���ه‌‌و‬ ‫ی به‌دواداچونه‌كان��� ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی بیناس���ازی‌‪،‬‬ ‫ی كرێكاران��� ‌‬ ‫س���ه‌ندیكا ‌‬ ‫ی له‌كوردستاندا‬ ‫ی بیان ‌‬ ‫زۆرێك له‌كرێكاران ‌‬ ‫ی ناله‌باردا ژیان ده‌گوزه‌رێنن‪،‬‬ ‫له‌ڕه‌وشێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارێزه‌رێكیش بۆ كه‌مكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫به‌بڕوا ‌‬ ‫به‌ش���ێك له‌گرفته‌كانی���ان‪ ،‬پێویس���ت ‌ه‬ ‫ی ‪1987‬‬ ‫ی س���اڵ ‌‬ ‫ی عێراق ‌‬ ‫ی كار ‌‬ ‫یاس���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 6‬مانگ ‌‬ ‫هه‌م���وار بكرێت‪ .‬له‌م���او‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گیانله‌ده‌ستدان ‌‬ ‫رابردووش���دا‌و له‌كۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاردا له‌پارێزگا ‌‬ ‫‪ 15‬كرێكار له‌شوێن ‌‬ ‫سلێمانی‌‪ 9 ،‬كرێكاریان بیانی‌ بوون‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی بیان ‌‬ ‫ی زۆرێ���ك له‌كرێكاران��� ‌‬ ‫گرفت��� ‌‬ ‫له‌كوردستاندا هه‌روه‌ك سیروان محه‌مه‌د‬ ‫ی‬ ‫ی پێده‌كات‪ ،‬ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه خاوه‌ن ‌‬ ‫ئاماژ‌ه ‌‬ ‫ی نین له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫ی فه‌رم ‌‬ ‫گرێبه‌س���تێك ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی كار ‌‬ ‫كۆمپانیای ‌ه ‌‬ ‫ی "ك ‌ه گرێبه‌ستیش���یان نه‌بوو‪ ،‬هه‌ر‬ ‫وت ‌‬ ‫ی‬ ‫گرفتێكی���ان بۆبێت ‌ه پێش���ه‌و‌ه له‌ڕوو ‌‬ ‫یاساییه‌وه‌ هیچیان بۆ ناكرێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تان ‌‬ ‫ئه‌و كرێكار‌ه ك ‌ه خه‌ڵك ‌‬ ‫ی كردووه‌‌و‬ ‫رۆژهه‌اڵت ‌ه له‌كۆمپانیایه‌ك كار ‌‬ ‫ی كێشه‌یه‌كه‌و‌ه ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌رك���راوه‌‪ ،‬له‌ئێستاش���دا به‌ئومێ���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ س���ه‌ر كاره‌ك ‌هی‌‪ ،‬ناو ‌‬ ‫گه‌ڕانه‌و‌ه ‌‬ ‫كۆمپانیاك ‌ه نادركێنێ‌و باس له‌و‌ه ده‌كات‬ ‫ی‬ ‫ی نزیك ‌ه ‌‬ ‫ك ‌ه ئه‌و كۆمپانیای ‌ه بۆ خه‌وتن ‌‬ ‫ی دابین‬ ‫ی ‪ 20‬مه‌تری ‌‬ ‫‪ 20‬كرێكار‪ ،‬ژوورێك ‌‬ ‫ی شه‌وان له‌نیو‌ه شه‌ودا‬ ‫كردوو‌ه "زۆرب ‌ه ‌‬ ‫هه‌س���تم ده‌كرد ئۆكس���جین نه‌ده‌ما بۆ‬ ‫هه‌ڵمژین"‪ .‬ئه‌و كرێكار‌ه بیانیی ‌ه ئه‌وه‌ش‬ ‫ئاش���كرا ده‌كات‪ ،‬كۆمپانیا هه‌ی ‌ه بۆ ‪3‬‬ ‫ی ‪ 3‬ته‌والێت‌و ‪4‬‬ ‫ی بیان��� ‌‬ ‫هه‌زار كرێكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی داناو‌ه "بۆ ئه‌م قسه‌ی ‌ه به‌ڵگ ‌ه ‌‬ ‫گه‌رماو ‌‬ ‫ته‌واوم هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ‪ 20‬كرێكار خۆیان‬ ‫ێ بۆ‬ ‫له‌گه‌رماوه‌كاندا بش���ۆن ئاو نامێن ‌‬

‫شوێنی پشودانی کۆمەڵێک کرێکاری بیانی فۆتۆ‪ :‬عوسمان حەمە سەعید‬

‫ی‬ ‫ی ‪ 20‬مه‌تری ‌‬ ‫‪ 20‬كرێكار لەژورێك ‌‬ ‫دەخەوتین لەنیوەشەودا ئۆکسجین‬ ‫نەدەما بۆ هەڵمژین‬ ‫خۆشتن"‪.‬‬ ‫ی زۆرێ���ك‬ ‫ی بێده‌نگبوون��� ‌‬ ‫ه���ۆكار ‌‬ ‫ی له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و‬ ‫ی بیان��� ‌‬ ‫له‌كرێكاران��� ‌‬ ‫ی به‌رامبه‌ریان ده‌كرێت‪،‬‬ ‫پێش���ێلكاریان ‌ه ‌‬ ‫ی سیروان بۆ ئه‌و‌ه ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫ب ‌ه بڕوا ‌‬ ‫ك ‌ه زۆرینه‌یان ش���اره‌زانین‌و هه‌ستیش‬ ‫ی گرفتیان‬ ‫ی دروس���تبوون ‌‬ ‫ده‌كه‌ن له‌كات ‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ خاوه‌ن���كاردا هی���چ الی���ه‌ك‬ ‫پش���تیوانییان ناكات "كرێ���كار هه‌ی ‌ه‬ ‫ده‌ڵێت ناوێرم هیچشتێك بڵێم‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ی یه‌ك شه‌و‬ ‫ده‌ریانكردم هه‌ر بۆ خه‌وتن ‌‬ ‫ێ بكه‌م‪ ،‬زۆربه‌یان له‌به‌ر‬ ‫نازانم روو له‌كو ‌‬ ‫ئه‌وه‌ هیچ قسه‌یه‌ك ناكه‌ن"‪.‬‬

‫ی وه‌ك‬ ‫ی بیان ‌‬ ‫ی كرێكاران ‌‬ ‫ی ت���ر ‌‬ ‫گرفتێك ‌‬ ‫ی بیناس���ازی‌‪،‬‬ ‫ی س���ه‌ندیكا ‌‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫عوس���مان حه‌مه‌س���ه‌عید ده‌یخاته‌ڕوو‬ ‫ی‬ ‫ی بیان ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی��� ‌ه كاتێ���ك كرێكارێك��� ‌‬ ‫ی ب���ه‌دڵ نابێ���ت‌و ده‌یه‌وێت‬ ‫كاره‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی خۆی‌‪ ،‬هه‌ند ‌‬ ‫بگه‌ڕێته‌و‌ه بۆ واڵته‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌خ���اوه‌ن كۆمپانی���اكان ئاس���انكار ‌‬ ‫ی "نه‌ك‬ ‫ی ب���ۆ ناكه‌ن‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫گه‌ڕانه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناكه‌ن‪ ،‬بگر‌ه گرفتیش��� ‌‬ ‫ئاس���انكار ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ دروستده‌كه‌ن‪ ،‬ئێس���تا كرێكارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌شته‌رگه‌ری ‌‬ ‫هیندیمان هه‌یه‌‪ ،‬دایك ‌‬ ‫ێ بگه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫بۆ ده‌كرێ���ت‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌یه‌و ‌‬

‫ی ‪ 6‬هه‌زار‬ ‫ی سلێمانی‌ نزیكه‌ ‌‬ ‫له‌پارێزگا ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬زۆرینه‌یان‬ ‫ی بیان ‌‬ ‫كرێكار ‌‬ ‫ئێرانی‌‌و توركین‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمپانیاك ‌ه ‌‬ ‫بۆ هیندس���تان‪ ،‬كه‌چ��� ‌‬ ‫ی بۆ دروس���تده‌كات‌و ناهێڵێت‬ ‫كێش��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫بگه‌ڕێت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌ئێس���تادا خه‌ریك��� ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و گرفته‌ی���ن"‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫ی له‌وه‌ش���كرد ك ‌ه له‌م‬ ‫عوسمان باس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی رابردوودا پۆلیس��� ‌‬ ‫ماوه‌ی ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌شفرۆش��� ‌‬ ‫دوو كرێكاریان به‌تۆمه‌ت ‌‬ ‫ده‌ستگیركردووه‌‪ ،‬راسته‌وخۆش وتویان ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی دوا ‌‬ ‫ی "كه‌چ ‌‬ ‫ئایدزیان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫پش���كنین ده‌ركه‌وت ك ‌ه وانه‌بوو"‪ .‬ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی بیناس���از ‌‬ ‫ی س���ه‌ندیكا ‌‬ ‫به‌رپرس��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی روونكرده‌و‌ه ك ‌ه له‌شه‌ش مانگ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ش ‌‬ ‫ی ‪15‬‬ ‫ی گیانله‌ده‌ستدان ‌‬ ‫رابردوودا‌و له‌كۆ ‌‬

‫ی كاردا‪ 9 ،‬كرێكاریان‬ ‫كرێكار له‌ش���وێن ‌‬ ‫بیانی‌ بوون‪.‬‬ ‫ی ئای���ا تائێس���تا‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هیچ كرێكارێك ‌‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫له‌پارێزگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جنس ‌‬ ‫ی ته‌حه‌روش��� ‌‬ ‫ی رووبه‌ڕوو ‌‬ ‫بیان ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆت���ه‌وه‌؟ عوس���مان به‌حه‌زه‌رێك��� ‌‬ ‫ی دركاند ك ‌ه له‌ئێس���تادا‬ ‫زۆره‌و‌ه ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی له‌و‬ ‫ی ‪ 5‬كه‌یس ‌‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫له‌ناو دادگا ‌‬ ‫ج���ۆر‌ه هه‌یه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئاماده‌نه‌بوو هیچ‬ ‫ورده‌كارییه‌ك له‌و باره‌یه‌وه‌ بخاته‌ڕوو‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌كارخس���تن‌و راهێنان ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی سلێمانی‌‪ ،‬ئاسۆ‬ ‫ی له‌پارێزگا ‌‬ ‫پیش���ه‌ی ‌‬ ‫نه‌جمه‌دی���ن فه‌ت���اح هاوڕای��� ‌ه له‌گه‌ڵ‬

‫ی‬ ‫ی ژی���ان‌و گوزه‌ران ‌‬ ‫ی ره‌وش��� ‌‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌ودا‪،‬‬ ‫ی له‌س���نوره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی بیان ‌‬ ‫كرێكاران ‌‬ ‫ی باش���دا نییه‌‪ ،‬ئ���ه‌و به‌نمون ‌ه‬ ‫له‌حاڵێك ‌‬ ‫ب���اس ل���ه‌و‌ه ده‌كات ك��� ‌ه مانگێ���ك‬ ‫ی به‌دواداچونیان‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر ده‌س���ته‌یه‌ك ‌‬ ‫ی كرێكاران‬ ‫ی گرفت��� ‌‬ ‫ب���ۆ به‌ده‌مه‌وه‌چون ‌‬ ‫ی پێكهێناو‌ه له‌و‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫به‌دواداچونه‌دا بۆی���ان ده‌ركه‌وتوو‌ه ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمپانی���اكان گرفت ‌‬ ‫زیاتر ل���ه‌‪‌ %80‬‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌بوون ‌‬ ‫هه‌مه‌جۆریان هه‌ی ‌ه له‌ڕووه‌كان ‌‬ ‫ی كرێكار‪،‬‬ ‫ی گونجا‌و بۆ پشودان ‌‬ ‫ش���وێن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئامێر‌و كه‌ره‌س ‌ه ‌‬ ‫پاكوخاوێنی‌‪ ،‬نه‌بوون ‌‬ ‫ی كاركردندا‬ ‫ی ك ‌ه كرێكار له‌كات ‌‬ ‫سه‌المه‌ت ‌‬ ‫ی "بۆ زۆرێك‬ ‫به‌كاریان بهێنێ‌‪ ،‬ئه‌‌و وت ‌‬ ‫ی مانگێك‬ ‫ل���ه‌‌و كۆمپانیایان��� ‌ه م���او‌ه ‌‬ ‫مۆڵه‌تمانداو‌ه ك ‌ه گرفته‌كانیان چاره‌سه‌ر‬ ‫ی په‌یوه‌ندییان‬ ‫بكه‌ن به‌تایب���ه‌ت ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی كرێكاره‌كانیانه‌و‌ه‬ ‫ب ‌ه ژیان‌و گوزه‌ران��� ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و مانگه‌دا‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌ماو‌ه ‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ریان نه‌كرد‪ ،‬لێپێچینه‌وه‌یان‬ ‫له‌گه‌ڵدا ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی بیان ‌‬ ‫ی ژم���ار‌هی‌ كرێ���كار ‌‬ ‫له‌ب���ار‌ه ‌‬ ‫ی س���لێمانی‌‪ ،‬ئاسۆ‬ ‫ی پارێزگا ‌‬ ‫له‌سنور ‌‬ ‫ی‪6‬‬ ‫ی نزیك ‌ه ‌‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫ی "له‌پارێزگا ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬زۆرینه‌یان‬ ‫ی بیان ‌‬ ‫هه‌زار كرێكار ‌‬ ‫ئێرانی‌‌و توركین"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی پارێزه‌ر هیالل ئبیراهیم یه‌كێك ‌‬ ‫به‌ڕا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كرێكاران ‌‬ ‫تر له‌گرفت ‌ه س���ه‌ره‌كیه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���اڵ ‌‬ ‫ی عێراق ‌‬ ‫ی كار ‌‬ ‫ی یاس���ا ‌‬ ‫بیان��� ‌‬ ‫ی ئه‌و له‌و یاسایه‌دا‬ ‫‪‌1987‬ه ك ‌ه به‌بۆچون ‌‬ ‫ی ك���راو‌ه له‌نێوان‬ ‫ی ره‌گه‌زی ‌‬ ‫جیاوازی��� ‌‬ ‫ی بیانی‌‪،‬‬ ‫ی ع���ه‌ره‌ب‌و كرێ���كار ‌‬ ‫كرێكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و یاس���ای ‌ه كرێكار ‌‬ ‫ی "به‌پێ ‌‬ ‫ئه‌و وت ‌‬ ‫ی نیی ‌ه كار ب���كات‪ ،‬ته‌نها ب ‌ه‬ ‫ی بۆ ‌‬ ‫بیان ‌‬ ‫ی په‌یوه‌ندیدار نه‌بێت‪،‬‬ ‫ی الیه‌ن ‌‬ ‫ره‌زامه‌ندی ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ر بۆی ‌ه ئێم ‌ه له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵێك الیه‌ن ‌‬ ‫ی بێده‌نگكراو"مان‬ ‫ی "ئیشكه‌ر ‌‬ ‫تر كه‌مپین ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كرێكار ‌‬ ‫راگه‌یاندو‌ه ب���ۆ پش���تیوان ‌‬ ‫بیانی‌‪ ،‬كار بۆ ئه‌و‌ه ده‌كه‌ین ئه‌و یاسای ‌ه‬ ‫ته‌عدیل بكرێت"‪.‬‬ ‫ی به‌وه‌شدا‪ ،‬وه‌ك‬ ‫پارێزه‌ر هیالل ئاماژ‌ه ‌‬ ‫ی ناو كه‌مپینه‌كه‌‪ ،‬كار بۆ ئه‌وه‌ش‬ ‫كه‌سان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ندیكاكان ‌‬ ‫ده‌كه‌ن له‌ناو ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫كرێكاراندا‪ ،‬ئه‌نجومه‌نێك بۆ كرێكاران ‌‬ ‫ی دروستبكه‌ن‪.‬‬ ‫بیان ‌‬

‫له‌كوردستاندا كار بۆ په‌یڕه‌وكردنی‌ سیسته‌می‌ سۆسیال ده‌كرێت‬

‫له‌ ‪ 32‬ملیۆن هاواڵتی‌ عێراقی‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 3‬ملیۆن‌و ‪ 200‬هه‌زاریان له‌الی‌ حكومه‌ت موچه‌یان هه‌یه‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئەرشیف‬ ‫خاوەن پێداویستییەکی تایبەت لەکاتی کارکردندا ‬ ‫به‌اڵم ره‌شبینه‌ له‌وه‌ی‌ له‌م ساڵ‌و ساڵی‌ ئه‌و كه‌س���انه‌ش كه‌ خاوه‌ن پێداویستی‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫ئاینده‌دا ئه‌و سیسته‌مه‌ بكه‌وێته‌ بواری‌ تایبه‌تن‪ ،‬یاخود به‌هۆی‌ نه‌خۆشییه‌كه‌وه‌‬ ‫توانای‌ كاركردنیان نییه‌‪ ،‬به‌هه‌مانشێوه‌‬ ‫جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪.‬‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ كار‌وكاروباری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫سیس���ته‌می‌ سۆس���یال ك���ه‌ به‌ش���ێك حكومه‌ت مانگانه‌ موچه‌یه‌كی‌ باشیان بۆ‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬كار بۆ جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫له‌واڵت���ان‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت واڵتانی‌ ئه‌وروپی‌ ده‌بڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی سۆسیال) ده‌كات‌و‬ ‫(سیسته‌م ‌‬ ‫په‌یڕه‌وی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ كه‌ س���ه‌ره‌ڕای‌ به‌پێی‌ فۆڕم���ی‌ خۆراك‪ ،‬دانیش���توانی‌‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ‌ ئه‌و سیسته‌مه‌ یه‌كێكه‌‬ ‫دابینكردن���ی‌ زۆرێ���ك له‌خزمه‌تگوزاریه‌ عێراق له‌ئێس���تادا نزیك���ه‌ی‌ ‪ 32‬ملیۆن‬ ‫ی وه‌زاره‌ته‌كه‌ی‌ بۆ‬ ‫له‌كارنامه‌ ‌‬ ‫گش���تیه‌كان بێ‌ به‌رامبه‌ر بۆ هاواڵتیان‪ ،‬كه‌س ده‌بن‪ ،‬به‌پێی‌ زانیاریه‌كانی‌ شۆڕش‬ ‫كابینه‌ی‌ حه‌وته‌م‪ .‬په‌رله‌مانتارێكی‌‬ ‫ه���اوكات هه‌موو كه‌س���ێكی‌ بێ���كار تا حاجی‌ په‌رله‌مانتاری‌ فراكس���ۆنی‌ گۆڕان‬ ‫ئۆپۆزسیۆنیش له‌په‌رله‌مانی‌ عێراق‪،‬‬ ‫ئه‌وكاته‌ی‌ كارێك ده‌دۆزێته‌وه‌ حكومه‌ت له‌په‌رله‌مانی‌ عێراق‪ ،‬ژماره‌ی‌ موچه‌خۆران‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ جه‌غت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫به‌جدی‌ كار بۆ ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬مانگان���ه‌ موچه‌یه‌ك���ی‌ ب���ۆ ده‌بڕێته‌وه‌‪ ،‬له‌س���ه‌رجه‌م عێراقدا نزیكه‌ی‌ ‪ 3‬ملیۆن‌و‬

‫‪ 200‬هه‌زار كه‌سه‌‪ ،‬له‌و ژماره‌یه‌ش نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ 1‬ملیۆن كه‌سیان موچه‌ی‌ خانه‌نشینییان‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ په‌یڕه‌وكردن���ی‌ سیس���ته‌می‌‬ ‫سۆس���یال له‌كوردس���تاندا وته‌بێ���ژی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ كاروكاروب���اری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪،‬‬ ‫عه‌باس ئه‌ك���ره‌م ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ یه‌كێك له‌كارنام���ه‌ی‌ وه‌زاره‌ته‌كه‌یان‬ ‫ب���ۆ كابین���ه‌ی‌ حه‌وته‌م���ی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم ئه‌وه‌یه‌ كه‌ سیس���ته‌می‌ سۆسیال‬ ‫له‌كوردستاندا بچه‌س���پێنن‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌نیازن س���ود له‌ئه‌زمونی‌ ئ���ه‌و واڵتانه‌‬ ‫وه‌ربگرن كه‌ په‌یڕه‌وی‌ ئه‌و سیس���ته‌مه‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "ل���ه‌‪23‬ی‌ ئایاری‌‬ ‫ئه‌مساڵ كه‌ كارنامه‌ی‌ وه‌زاره‌ت په‌سه‌ند‬ ‫كرا‪ ،‬یه‌كێك له‌خاڵه‌ گرنگه‌كانی‌ ئه‌وه‌بوو‬ ‫ك���ه‌ وه‌زاره‌ت كار ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫سیس���ته‌می‌ سۆس���یال له‌كوردس���تاندا‬ ‫په‌یڕه‌و بكرێت"‪.‬‬ ‫عه‌باس ئه‌وه‌ش ناش���ارێته‌وه‌ كه‌ راسته‌‬ ‫ئه‌و سیسته‌مه‌ پێویستی‌ به‌زه‌مینه‌سازی‌‌و‬ ‫ئاماده‌س���ازییه‌كی‌ زۆر هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك‬ ‫ده‌ڵێت "ده‌مانه‌وێ‌ له‌ئێستاوه‌ بناغه‌یه‌ك‬ ‫بۆ ئه‌و سیسته‌مه‌ دابنێین‌و له‌داهاتوشدا‬ ‫وه‌زاره‌ت ورده‌كاری���ی‌ زیات���ر له‌ب���اره‌ی‌‬ ‫سیسته‌مه‌كه‌وه‌ ده‌خاته‌ڕوو"‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر له‌مباره‌ی���ه‌وه‌ په‌رله‌مانت���اری‌‬ ‫فراكسیۆنی‌ گۆڕان له‌په‌رله‌مانی‌ عێراق‪،‬‬ ‫ش���ۆڕش حاجی‌ باس له‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌وان وه‌كو لیژن���ه‌ی‌ دارایی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫ی زۆره‌ له‌ب���اره‌ی‌‬ ‫عێ���راق ماوه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ئ���ه‌و سیس���ته‌مه‌وه‌ قس���ه‌ی‌ جدیی���ان‬ ‫ك���ردووه‌‌و تاڕاده‌یه‌كی���ش كاری���ان بۆ‬ ‫كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ش ناش���ارێته‌وه‌ كه‌‬

‫ده‌مانه‌وێ‌ له‌ئێستاو‌ه‬ ‫بناغه‌یه‌ك بۆ ئه‌و‬ ‫سیسته‌مه‌ دابنێین‌و‬ ‫له‌داهاتوشدا وه‌زاره‌ت‬ ‫ورده‌كاریی‌ زیاتر‬ ‫له‌بار‌هی‌ سیسته‌مه‌كه‌و‌ه‬ ‫ده‌خاته‌ڕوو‬ ‫له‌كوردستان‌و له‌عێراقیش زۆربه‌ی‌ حیزبه‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتداره‌كان جدی‌ نین بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫سیسته‌می‌ سۆس���یال بكه‌وێته‌وه‌ بواری‌‬ ‫جێبه‌جێكردن���ه‌وه‌‪ ،‬وه‌ك ئ���ه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ده‌یانه‌وێ‌ س���ود له‌هه‌م���وو موچه‌یه‌ك‬ ‫وه‌ربگ���رن ب���ۆ به‌رژه‌وه‌ندی���ی‌ حیزبیی‌‬ ‫خۆیان"‪ .‬ئه‌و جه‌غت له‌وه‌ش ده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای‌ هه‌موو ئه‌و كۆسپانه‌ی‌ دێته‌‬ ‫رێیان‪ ،‬به‌اڵم به‌رده‌وام كار بۆ هێنانه‌دی‌‬ ‫سیسته‌مێكی‌ له‌جۆری‌ سۆسیال ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتیش���ی‌ "گه‌شبین نیم به‌وه‌ی‌‬ ‫سیسته‌می‌ سۆس���یال له‌یه‌ك دوو ساڵی‌‬ ‫ئاینده‌دا له‌عێراق‌و كوردستانیش بكه‌وێته‌‬ ‫بواری‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ س���ه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ كاروباری‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ منداڵ‌و خێزان له‌په‌رله‌مانی‌‬

‫كوردس���تان (عه‌بدولس���ه‌الم به‌رواری‌)‬ ‫له‌ئێس���تادا له‌كوردس���تان جۆرێ���ك‬ ‫له‌سیسته‌می‌ سۆسیال هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌ویش ئه‌و‬ ‫جۆره‌ موچ���ه‌‌و یارمه‌تیانه‌یه‌ كه‌ به‌ناوی‌‬ ‫جۆراوج���ۆری‌ وه‌ك ت���ۆڕی‌ پاراس���تنی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و كه‌مئه‌ندام���ی‌‌و هت���د‪...‬‬ ‫ده‌درێته‌ چی���ن‌و توێژه‌ جیاجیاكان‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "له‌كوردستاندا زیاتر له‌‪ 130‬هه‌زار‬ ‫كه‌س به‌ن���اوی‌ جۆراوج���ۆره‌وه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌ته‌وه‌ موچه‌یان بۆ بڕاوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫جۆرێكه‌ له‌سۆسیال‪ ،‬یاخود كوردستان‬ ‫ی ب ‌ه ‪ 200‬هه‌زار فه‌رمانبه‌ر هه‌یه‌‪،‬‬ ‫پێویست ‌‬ ‫ی ‪ 750‬ه���ه‌زار فه‌رمانبه‌ر‬ ‫ب���ه‌اڵم نزیكه‌ ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌هه‌مانش���ێوه‌ جۆرێكه‌‬ ‫له‌سیسته‌می‌ سۆس���یال"‪ .‬هه‌ربۆیه‌ ئه‌و‬ ‫په‌رله‌مانت���اره‌ جه‌خت ل���ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ پێویس���ته‌ له‌كورس���تاندا به‌تۆڕێكی‌‬ ‫كۆمپیوته‌ری‌ س���ه‌رجه‌م ده‌موده‌زگاكانی‌‬ ‫حكوم���ه‌ت به‌یه‌ك���ه‌وه‌ ببه‌س���ترێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫تابزان���رێ‌ هه‌رتاكێ���ك داهات���ی‌ له‌كوێ‌‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬یاخود ل���ه‌چ ده‌زگایه‌كی‌ كه‌رتی‌‬ ‫ی هه‌یه‌ "ب���ه‌و جۆره‌‬ ‫تایب���ه‌ت موچ���ه‌ ‌‬ ‫ده‌توانین س���ه‌رجه‌م ئه‌وانه‌ ده‌ستنیشان‬ ‫بكه‌ین ك���ه‌ داهاتێكیان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ش‬ ‫ك���ه‌ داهاتیان نییه‌‪ ،‬ده‌كرێت س���ود له‌‌و‬ ‫سیسته‌م ‌ه وه‌ربگرن"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م په‌رله‌مانت���اره‌ی‌ فراكس���یۆنی‌‬ ‫كوردس���تانی‌ ئ���ه‌وه‌ش روون ده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ مه‌رج نییه‌ ئه‌و واڵته‌ی‌ سیس���ته‌می‌‬ ‫سۆسیال په‌یڕه‌و ده‌كات زۆر ده‌وڵه‌مه‌ند‬ ‫بێت‪ ،‬چونك���ه‌ وه‌ك ئه‌و ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌باش���ی‌ په‌یڕه‌‌و بكرێت ئه‌و سیسته‌مه‌‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ باش���ه‌ نیوه‌ی‌ پاره‌كه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫ی ده‌كاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫دابین ‌‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )344‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/9/25‬‬

‫به‌ره‌و هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌مه‌ریكا‪..‬‬ ‫ی س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫هه‌ڵبژاردن��� ‌‬ ‫سات به‌سات نزیك‌و نزیكتر ده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م رووداوه‌ یه‌كێك���ه‌ له‌ڕووداوه‌ هه‌ر‌ه‬ ‫ی دونیا‪ ،‬ك ‌ه ئه‌مه‌ریكییه‌كان‬ ‫گرنگه‌كان��� ‌‬ ‫س���ه‌رۆكێك بۆ واڵته‌كه‌یان هه‌ڵده‌بژێرن‬ ‫ی‬ ‫ی سیاسی‌‌و ئابور ‌‬ ‫گه‌وره‌ترین كاریگه‌ری ‌‬ ‫ی زه‌ویی ‌ه‬ ‫ی جیهان‌و ئه‌م گۆ ‌‬ ‫له‌سه‌ر كۆ ‌‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌گاڵت��� ‌ه نه‌بوو‌ه ك���ه‌ یه‌كێك‬ ‫ی‬ ‫ی لوبنان وتویه‌ت ‌‬ ‫له‌سیاسه‌تمه‌داره‌كان ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫"هه‌ق وای��� ‌ه هه‌موو دانیش���توان ‌‬

‫ی ئه‌وه‌یان هه‌بێت ك ‌ه‬ ‫هه‌س���اره‌یه‌ ماف ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكادا به‌ش���داربن‌و‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ده‌نگبده‌ن"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه هی���چ واڵت‌و هی���چ‬ ‫س���ه‌ركرده‌یه‌ك نیی��� ‌ه ل���ه‌م دونیایه‌دا‬ ‫متمان���ه‌ی‌ به‌ئه‌مه‌ری���كا بێ���ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ێ هه‌ی ‌ه ل���ه‌م گه‌ردونه‌دا پێویس���ت ‌‬ ‫ك‌‬ ‫به‌ئه‌مه‌ری���كا نه‌بێ���ت ك��� ‌ه گرنگترین‌و‬ ‫كاراتری���ن واڵت���ی‌ به‌رهه‌مهێنه‌ری‌ دوا‬ ‫ی‬ ‫ی پێشكه‌وتوو ‌‬ ‫ته‌كنیك‌و ته‌كنه‌لۆجیا ‌‬

‫ئه‌م سه‌رده‌مه‌ی‌ ئێمه‌یه‌؟‬ ‫ی رابردوو‪،‬‬ ‫ی هه‌ش���تا س���اڵ ‌‬ ‫به‌درێژای ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكا رۆڵێكی‌ ئێجگار كاراو گه‌وره‌ ‌‬ ‫ی جیه���ان‌و‬ ‫له‌ئاڕاس���ته‌كردنی‌ مێ���ژوو ‌‬ ‫ێ‬ ‫هاوكێشه‌ سیاسییه‌كاندا هه‌بووه‌‪ ،‬به‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا له‌جه‌نگی‌ دووه‌م ‌‬ ‫به‌شدار ‌‬ ‫ی نازی���ه‌كان‌و‬ ‫جیهانی���دا تێكش���كاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ پڕۆژه‌ ‌‬ ‫فاش���یزم زه‌حمه‌ت بوو‪ ،‬به‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫"مارش���اڵ‌" هه‌ڵس���انه‌و‌هی‌ ئه‌وروپا ‌‬ ‫ی باش���ور‬ ‫خۆرئ���اواو ژاپ���ۆن‌و كۆریا ‌‬

‫له‌ئاس���ه‌واره‌ وێرانه‌كانی‌ شه‌ڕ ئه‌سته‌م‬ ‫بوو‪ ،‬به‌بێ‌ هه‌وڵی‌ شێلگیران ‌هی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت��� ‌‬ ‫ی ب���ه‌ره‌ ‌‬ ‫هه‌ره‌س���هێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫سۆشیالیزم‌و یه‌كێتی‌ سۆڤیه‌ت كارێك ‌‬ ‫ئاس���ان نه‌ب���وو‪ .‬كێ‌ هه‌ی��� ‌ه درك به‌و‬ ‫ی‬ ‫راس���تییه‌ش نه‌كات كه‌ روخانی‌ رژێم ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌دام‌و كۆتاییهێنان به‌ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌عس���ییه‌كان له‌عێراقدا به‌بێ‌ هێرش ‌‬ ‫ی چه‌ند سه‌خت‌و‬ ‫ئه‌مه‌ریكییه‌كان كارێك ‌‬ ‫دژوار بوو؟‬

‫رۆمنی‌‌و ئۆباما‪ ..‬دوو ركه‌به‌ر ‌ی سه‌رسه‌خت‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ئۆباما‪ ..‬وه‌رچه‌رخانێك‬ ‫له‌مێژووی‌ ئه‌مه‌ریكادا‬ ‫ب���اراك حس���ێن ئۆبام���ا‪ ،‬یه‌كه‌می���ن‬ ‫ره‌شپێس���ته‌ له‌مێژووی‌ ئه‌مه‌ریكادا وه‌ك‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ ئه‌و واڵته‌ ده‌چێته‌ كۆش���كی‌‬ ‫س���پییه‌وه‌‪ ،‬دوای‌ به‌س���ه‌ربردنی‌ چ���وار‬ ‫س���اڵ‌ له‌كۆشكی‌ س���پیدا‪ ،‬هێشتا به‌پێی‌‬ ‫راپرس���ییه‌كان چانس���ی‌ بردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌ڕكه‌به‌ره‌كه‌ی‌ زیاتره‌‪.‬‬ ‫ئۆبام���ا س���اڵی‌ ‪ 1961‬له‌ویالیه‌ت���ی‌‬ ‫هاوای‌ له‌دایكبووه‌‪ ،‬باوكی‌ موس���ڵمانێكی‌‬ ‫ره‌شپێستی‌ به‌ڕه‌گه‌ز كینیایی‌‌و دایكیشی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكی‌ پێستی‌ كنسانسی بوو‪ ،‬كاتێك‬ ‫ب���اراك ته‌مه‌نی‌ دوو س���ااڵن بوو‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫له‌یه‌كتر جیابوون���ه‌وه‌‪ ،‬باوكی‌ گه‌ڕایه‌وه‌و‬ ‫ئه‌می‌ الی‌ دایكی‌ به‌جێهێش���ت‪ .‬كه‌ باراك‬ ‫پێینایه‌ ته‌مه‌نی‌ شه‌ش سااڵنه‌وه‌‪" ،‬ئان"ی‌‬ ‫دایك���ی‌ حه‌زی‌ له‌كوڕه‌ ئه‌نده‌نوس���ییه‌ك‬ ‫كرد‌و به‌ه���ۆی‌ هاوس���ه‌رگیرییه‌وه‌ به‌ره‌و‬ ‫جاكارتا به‌ڕێككه‌وتن‌و ئۆباماشیان له‌گ ‌هڵ‌‬ ‫خۆی���ان ب���رد‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ ب���اوك‌و باوه‌‬ ‫پیاره‌كه‌ش���ی‌ موسڵمان بوون‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م‬ ‫له‌س���ه‌ر نه‌ریتی‌ مه‌سیحی په‌روه‌رده‌ كراو‬ ‫هه‌ر له‌منداڵییه‌وه‌ خرایه‌ قوتابخانه‌یه‌كی‌‬ ‫كاس���ۆلیكی‌‪ .‬كاتێك ئۆباما گه‌ڕایه‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌مه‌ریكا یه‌كه‌مجار له‌‪1983‬دا له‌زانكۆی‌‬ ‫كۆلۆمبیای‌ كالیفۆڕنیا كۆلیجی‌ زانس���ته‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و په‌یوه‌ندییه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كانی‌‬ ‫خوێند‪ ،‬پاش���ان له‌‪1991‬یشدا له‌زانكۆی‌‬ ‫هارڤارد یاسای‌ ته‌واو كرد‪.‬‬ ‫ل���ه‌‪2004‬دا ئۆبام���ا ب���ووه‌ ئه‌ندام���ی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ پیران‌و له‌س���اڵی‌ ‪2005‬یشدا‬ ‫ناوی‌ له‌لیس���تی‌ ئه‌و ‪ 20‬كه‌س���ایه‌تییه‌دا‬ ‫هاتبوو كه‌ توانیبووی���ان كاریگه‌رییه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌ی���ان له‌كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكییدا‬ ‫هه‌بێ���ت‪ .‬له‌كۆتای���ی‌ هه‌مان ساڵیش���دا‬ ‫رۆژنامه‌ی‌ نیو ستانسمان ناوی‌ خستبووه‌‬ ‫لیس���تی‌ ئ���ه‌و ده‌ كه‌س���ایه‌تییه‌وه‌ ك���ه‌‬ ‫توانای‌ ئه‌نجامدان���ی‌ گۆڕانكارییان هه‌یه‌‬ ‫له‌جیهاندا‪.‬‬ ‫چ���وار س���اڵ‌ له‌مه‌وب���ه‌ر ئۆباما وه‌ك‬ ‫یه‌كه‌می���ن ره‌شپێس���ت بووه‌ س���ه‌رۆكی‌‬

‫"ئان"‌و "میشێل" كێبڕكێی‌ كه‌شخه‌ییانه‌‬

‫ئان‬

‫ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬ئه‌مڕۆ هێزێكی‌ گه‌ردوونییه‌‪،‬‬ ‫ی دونیادا‬ ‫ی واڵتان ‌‬ ‫ی ه���ه‌ر‌ه زۆر ‌‬ ‫له‌زۆربه‌ ‌‬ ‫ی س���ه‌ربازیی‌ ئاماده‌ی���ه‌‪ ،‬ده‌ریاو‬ ‫بنكه‌ ‌‬ ‫زه‌ریایه‌ك له‌م جیهانه‌دا شك نابه‌ین ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫هێز‌ه سه‌ربازیی‌‌و ئامێر‌ه ته‌كنیكییه‌كان ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكای���ان تی���ا نه‌ب���ێ‌‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا له‌ڕێگه‌ی ئ���ه‌و ته‌كنه‌لۆجیا‬ ‫ی‬ ‫گه‌وره‌یه‌وه‌ كه‌ به‌رهه‌مهێنه‌رو خاوه‌نێت ‌‬ ‫ئاسمانیشی ته‌نیوه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵبژاردن له‌واڵتێكدا كه‌ خاوه‌نی‌ ئه‌و‬

‫‪9‬‬

‫توانا گه‌وره‌ی ‌ه بێت‪ ،‬چۆن جێی‌ بای ‌هخ‌و‬ ‫گرنگیپێدان نابێت؟‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌ ل���ه‌م ژماره‌یه‌و‌ه ت���ا كۆتای ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌‬ ‫ته‌رخان ده‌كات بۆ ئ���ه‌و رووداوه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫ی ده‌یانه‌وێت به‌شداری‌ بكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌ڕێزان ‌ه ‌‬ ‫ده‌توان���ن له‌ڕێگ��� ‌هی‌ ئ���ه‌م ئیمه‌یله‌و‌ه‬ ‫سه‌رنج‌و وتارو راپۆرتی‌ خۆیان بنێرن‪:‬‬ ‫‪newspaper@awene.com‬‬

‫سیاسه‌تی ده‌ره‌کی‬ ‫یان گیرفان؟‬ ‫شوان شه‌رعی*‬

‫ ‬ ‫ئۆباما‬

‫رۆمنی‬

‫ویالیه‌ت���ه‌ یه‌كگرتووه‌كان���ی‌ ئه‌مه‌ریكا‌و به‌تائیفه‌ی‌ مه‌سیحی‌ توندڕه‌وی‌ مۆرمۆنن‪،‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ دوا راپرس���ییه‌كانیش ئۆبام���ا رۆمنی‌ هه‌ڵگ���ری‌ بڕوانام���ه‌ی‌ دكتۆرایه‌‬ ‫چانسی‌ بردنه‌وه‌ی‌ له‌میت رۆمنی‌ ركه‌به‌ری‌ له‌ب���واری‌ یاس���ادا له‌زانك���ۆی‌ هارڤارد‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ جێبه‌جێكاری‌ كۆمپانیای‌ باین‬ ‫به‌هێزتره‌‪.‬‬ ‫كاپیتاڵ‌و حاكمی‌ ویالیه‌تی‌ ماساشوستس‬ ‫رۆمنی‌‪..‬‬ ‫بووه‌ له‌نێوان سااڵنی‌ ‪ 2003‬تا ‪.2007‬‬ ‫كاندیدێك بۆ دژایه‌تی‌ ئێران‬ ‫ئه‌م ركه‌به‌ره‌ی‌ ئۆباما له‌هه‌ڵمه‌ته‌كانیدا‬ ‫میت رۆمنی‌ ركه‌به‌ری‌ ئۆباماو كاندیدی ره‌خن���ه‌ی توند ئاڕاس���ته‌ی‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫كۆماریخوازه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكا بۆ هه‌ڵبژاردنی‌ ئێستای‌ ئه‌مه‌ریكا ده‌كات‌و به‌ڵێنی‌ ئه‌وه‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌مه‌ریكا ‌‬ ‫ی ‪ ،2012‬یه‌كێكه‌ ده‌دات كه‌ ئه‌گه‌ر ببێت ‌ه سه‌رۆكی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌گ���ه‌وره‌ بزنس���مان‌و سیاس���ه‌تمه‌داره‌ ئه‌وا به‌ته‌واوی‌ كۆتایی‌ به‌پڕۆژه‌ی‌ چه‌كی‌‬ ‫ناوداره‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬كه‌ پێیوایه‌ ئۆباما ئه‌تۆمی‌ ئێران ده‌هێنێت گه‌ر به‌هێرش���ی‌‬ ‫پێگه‌ی‌ واڵته‌كه‌یانی‌ له‌گۆڕه‌پانی‌ جیهاندا س���ه‌ربازیش بووبێ���ت‪ ،‬په‌یوه‌ندیه‌كانی‌‬ ‫الواز كردووه‌‪.‬‬ ‫له‌گ��� ‌هڵ‌ ئیس���رائیل به‌هێزت���ر ده‌كاو‬ ‫میت رۆمنی‌ ساڵی‌ ‪ 1947‬له‌دایكبووه‌‪ ،‬فه‌له‌ستینییه‌كانیش سه‌رزه‌نشت ده‌كات‬ ‫كوڕی‌ ج���ۆرج ده‌بلیو رۆمن���ی‌ "حاكمی‌ له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ خوازی���اری‌ ئاش���تی نین‪،‬‬ ‫پێش���ووی‌ ویالیه‌ت���ی‌ میش���یغان"ه‌‪ ،‬كه‌ به‌چه‌ند مه‌رجێكی‌ دیاریكراوو تایبه‌تیش‬ ‫به‌بنه‌ماڵه‌ یه‌كێك له‌پیش���ه‌و كاره‌كانیان كۆمه‌ك به‌میسر ده‌كاو به‌رامبه‌ر به‌واڵتانی‌‬ ‫مژده‌ده‌ریی‌ مه‌س���یحییه‌ت بووه‌ كه‌ سه‌ر روس���یا‌و چینیش رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌یه‌كی‌‬

‫میشێل‬

‫توندترو ش���ێلگیرانه‌تر نیش���ان ده‌دات‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌به‌رامب���ه‌ردا ئه‌وروپا به‌گرنگترین‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ ئه‌مه‌ریكا ناوده‌بات‪.‬‬ ‫رۆمن���ی‌ پێیوایه‌ كه‌ س���ه‌رۆك كۆماری‌‬ ‫ئێس���تای‌ ئه‌مه‌ری���كا پێگ���ه‌ی‌ ویالیه‌ته‌‬ ‫یه‌كگرتووه‌كان���ی‌ له‌گۆڕه‌پان���ی‌ جیهانیدا‬ ‫الواز ك���ردووه‌‪ ،‬گه‌ر له‌مانگی‌ نۆڤه‌مبه‌ری‌‬ ‫داهاتوودا س���ه‌ركه‌وتن به‌ده‌ستبهێنێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا وه‌رچه‌رخانێكی‌ گرنگ له‌سیاس���ه‌تی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكادا ئه‌نجامده‌دات‪.‬‬ ‫چاودێ���ران ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ میت رۆمنی‌ ئه‌زمونێكی‌ ئه‌وتۆی‌‬ ‫نییه‌ له‌بواری‌ سیاسه‌تی‌ ده‌ره‌وه‌دا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كه‌سێكیشی‌ به‌جێگری‌ خۆی‌ هه‌ڵبژاردووه‌‬ ‫(پۆل رایان) كه‌ به‌هه‌مانشێوه‌ له‌و بواره‌دا‬ ‫بێ‌ ئه‌زمونه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش خاڵی‌ الوازی‌ میت‬ ‫رۆمنیی���ه‌ له‌به‌رامب���ه‌ر "ئۆبام���ا"‌و "جۆ‬ ‫بایدن"ی‌ جێگریدا‪ ،‬كه‌ گه‌لێك به‌ئه‌زمون‌و‬ ‫كارامه‌ترن له‌سیاسه‌تی‌ ده‌ره‌وه‌دا‪.‬‬

‫له‌هی����چ ش����وێنێكی‌ ئ����ه‌م دنیای����ه‌دا‪،‬‬ ‫به‌ئه‌ندازه‌ی‌ ویالیه‌ت����ه‌ یه‌كگرتووه‌كانی‌‬ ‫ئه‌مه‌ری����كا خانمی‌ یه‌ك����ه‌م جێی‌ بایه‌خ‬ ‫نیی����ه‌‪ ،‬هه‌ربۆی����ه‌ له‌هه‌م����وو هه‌ڵمه‌تی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كاندا "هاوسه‌ر"ی‌ كاندیده‌كان‬ ‫سه‌رنج‌و تیشكی‌ زۆربه‌ی‌ میدیاكان به‌ره‌و‬ ‫الی‌ خۆیان ده‌ڕفێنن‪.‬‬ ‫به‌درێژایی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫ئه‌مه‌ری����كا‪ ،‬هاوس����ه‌ری‌ كاندی����ده‌كان‬ ‫رۆڵێك����ی‌ به‌رچاوی����ان له‌شكس����ت یان‬ ‫س����ه‌ركه‌وتنی‌ دوو ركه‌به‌ره‌ك����ه‌ی‌‬ ‫دیموك����رات‌و كۆمارییه‌كان����دا بینیوه‌‪،‬‬ ‫له‌م هه‌ڵبژاردنه‌ش����دا هه‌ریه‌ك له‌میشێل‬ ‫ئۆباماو ئان رۆمن����ی‌ كێبڕكێی‌ رفاندنی‌‬ ‫سه‌رنجی‌ ده‌نگده‌رانیانه‌‪ .‬ئه‌م كێبڕكێیه‌‬ ‫هه‌ر به‌هه‌ڵوێس����ت‌و وت����ارو لێدوانه‌وه‌‬ ‫ناوه‌س����تێ‌‪ ،‬به‌ڵك����و په‌لده‌هاوێ����ت بۆ‬ ‫كێبڕكێی‌ كه‌شخه‌یی‌‌و رێكپۆشی‌‌و جوانی‌‬ ‫س����ه‌لیقه‌و زه‌وق����ی‌ خۆڕازاندنه‌وه‌یان‪،‬‬ ‫به‌مه‌ش ره‌ن����گ‌و روویه‌كی‌ پڕ له‌بریقه‌و‬ ‫باقی‌ زیاتریان به‌هه‌ڵمه‌تی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كه‌‬ ‫به‌خشیوه‌‪.‬‬ ‫زۆرێ����ك پێیانوای����ه‌ ك����ه‌ كێبڕكێی‌‬ ‫راس����ته‌قینه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن����ی‌ ئه‌مجاره‌ی‌‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌مه‌ری����كا له‌نێ����وان‬ ‫"میش����ێل"و "ئان"دایه‌ ك����ه‌ یه‌كه‌میان‬ ‫ره‌شپێس����ت‌و ب����ه‌ژن‌و ب����ااڵ رێ����ك‌و‬ ‫زراڤه‌و دووه‌میش����یان س����پی‌ پێس����ت‌و‬ ‫كه‌ش����خه‌و رێكپۆش����ه‌‪ ،‬هه‌ردووكیان بۆ‬ ‫رفاندن����ی‌ دڵ����ی‌ ده‌نگ����ده‌ران خه‌ریكی‌‬ ‫نمایشكردنی‌ كه‌ش����خه‌ترین جلوبه‌رگ‌و‬ ‫سه‌رنجڕاكێش����ترین ره‌نگ����ی‌ فس����تان‌و‬ ‫جوانتری����ن بۆیه‌ی‌ نین����ۆك‌و ناوازه‌ترین‬ ‫دیزاینی‌ پێاڵو‌و قژ داهێنانن‪.‬‬

‫له‌هه‌ڵبژاردنی س���ه‌رۆکایه‌تی ئه‌مه‌ریکادا‪،‬‬ ‫سیاس���ه‌تی ده‌ره‌کی به‌تایبه‌تی له‌مانگی‬ ‫ئوگوس���ت‌و نیوه‌ی مانگی سێپته‌مبه‌ردا‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌کی س���ه‌ره‌کی باس ده‌کرێت‬ ‫له‌که‌مپینه‌کانی باراك ئۆباما‌و میت رومنی‪.‬‬ ‫ئۆبام���ا وه‌ك کاندی���دی دیموکرات���ه‌کان‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کی باشتر توانیویه‌تی سیاسه‌تی‬ ‫ده‌ره‌ک���ی باس���بکات‌و رونیبکات���ه‌وه‌بۆ‬ ‫ئه‌مه‌ریكیی���ه‌كان وه‌‌ك له‌‌ڕومن���ی ک���ه‌‬ ‫كاندی���دی‌كۆمارییه‌كان���ه‌‪ .‬پرس���یاره‌که‬ ‫‌لێره‌دا ئه‌وه‌یه‌‪ :‬ئایا سیاس���ه‌تی ده‌ره‌کی‬ ‫ده‌توانێت کاریگه‌رییه‌کی سه‌ره‌کی هه‌بێت‬ ‫له‌س���ه‌ر ده‌نگ���ده‌ره‌کان له‌هه‌ڵبژاردن���ی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌مه‌ریكادا؟‬ ‫شاره‌زایان له‌بواری سیاسی‌و ئابووریدا‪،‬‬ ‫پێیانوای���ه ‌سیاس���ه‌تی ده‌ره‌ک���ی وا‬ ‫ده‌رناکه‌وێت که ‌کاریگه‌رییه‌کی سه‌ره‌کی‬ ‫هه‌بێت له‌س���ه‌ر ده‌نگده‌ره‌سه‌ربه‌خۆکان‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی گرن���گ بێت بۆ ده‌نگ���ده‌ره‌کان‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌کی س���ه‌ره‌کی بارودۆخ���ی‬ ‫ئاب���ووری ناوخۆی ئه‌مه‌ریكایه‌‪ .‬به‌درێژای‬ ‫مێ���ژووی ئه‌مه‌ریكیی���ه‌كان به‌ڵگه‌یه‌کی‬ ‫پته‌و نییه‌ ‌که‌ئه‌وه ‌بس���ه‌لمێنت‪ ،‬بێجگه‬ ‫‌له‌بارودۆخ���ی ئابووری ناوخ���ۆ‪‌ ،‬بابه‌ته‬ ‫‌الوه‌کی���ه‌کان وه‌كو سیاس���ه‌تی ده‌ره‌کی‬ ‫‌کاریگه‌رییه‌کی زۆر گه‌وره‌ی هه‌بێت له‌سه‌ر‬ ‫بڕی���اری ده‌نگ���ده‌ره‌کان‪ ،‬به‌تایبه‌تی ئه‌و‬ ‫ده‌نگده‌رانه‌ی که‌ هێشتا بڕیاریان نه‌داوه‬ ‫‌ده‌نگ به چ‌پارتێکی سیاسی ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫رای گش���تی له‌‌ئه‌مه‌ری���کا ل���ه‌ڕووی‬ ‫سیاسه‌تی ده‌ره‌کییه‌وه‌ئۆبامایان په‌سه‌ند‬ ‫کردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ل���ه‌ڕووی ئابووری ناوخۆی‬ ‫واڵته‌وه‌ رومنیان ال په‌سه‌نده‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی گرن���گ بێت بۆ ئه‌مه‌ریكییه‌كان‬ ‫بابه‌ته س���ه‌ره‌کیه‌کانی‌وه‌کو ره‌خساندنی‬ ‫هه‌ل���ی کارو بارودۆخی ئابووری ناوخۆی‬ ‫واڵته‌‪ .‬بەپێی یەکێک لەڕاپرسیه‌نوێیه‌کانی‬ ‫‌گا‌ل���وپ‪ ،‬ل���ه‌ڕووی به‌ره‌نگاربون���ه‌وه‌ی‬ ‫تی���رۆر (ک���ه ‌به‌ش���ێکه ‌له‌سیاس���ه‌تی‬ ‫ده‌ره‌کی) ‌‪%58‬ی‌ ئه‌مه‌ریكییه‌كان ده‌نگی‬ ‫په‌س���ه‌ندیان داوه‌ به‌باراك ئۆباما‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ل���ه‌ڕووی ره‌خس���اندنی هه‌ل���ی کاره‌وه‪‌،‬‬ ‫ئۆباما ‪%37‬ی ده‌نگه‌کانی به‌ده‌ستهێناوه‌و‬ ‫‌هه‌روه‌ها له‌ڕووی باری ئابوور‌‌یشه‌وه‌ ته‌نها‬ ‫‪%36‬ی ده‌نگ���ه‌کان‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌م رێژه‌یه‬ ‫که‌ ئۆباما به‌ده‌س���تیهێناوه زۆر که‌متره‬ ‫‌‌به‌به‌‌راور‌د له‌گه‌ڵ جۆرج بۆش���ی کوڕ که‬ ‫‪ %46‬بوو له‌ساڵی ‪ ،2004‬بیل کلینتون که‌‬ ‫‌‪ %54‬بوو له‌س���اڵی ‪‌،1996‬رۆنالد ریگان‬ ‫که ‪ %50‬بوو له‌س���اڵی ‪ .1984‬ئه‌مه‌ ئه‌وه‌‬ ‫پیشان ئه‌دا هه‌رچه‌نده‌ئۆباما توانیو‌یه‌تی‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کی باشتر ده‌ربکه‌وێت له‌ڕووی‬ ‫سیاسه‌تی ده‌ره‌کی‪‌،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ناتوانێت‬ ‫قه‌ره‌بوی ئه‌و رێ���ژه‌ که‌مه‌ی بکاته‌وه‌ که‬ ‫‌ئۆباما له‌ڕووی ئابووری به‌ده‌ستهێناوه‪.‬‬ ‫ئۆبام���ا‌و كاندیده دیموکرات���ه‌کان ‌بۆ‬ ‫‌سیاس���ه‌ته ‌ده‌ره‌کیاکانیانان زیاتر باسی‬ ‫‌ئێ���ران‪ ،‬عێراق‪ ،‬تی���رۆرو ئه‌فغانس���تان‬ ‫ده‌که‌ن كه‌ ئه‌مه‌ش بۆته‌ خاڵێکی به‌‌‌‌‌هێزی‬ ‫دیموکراته‌کان له‌دژی كۆماریه‌كان‪ .‬شه‌ڕی‬ ‫عێراق‌و ئه‌فغانستان به‌شه‌ڕێکی پۆپیله‌ر‬ ‫دانانرێت له‌الیه‌ن زۆربه‌ی ئه‌مه‌ریكییه‌كان‬ ‫به‌تایبه‌تی ش���ه‌ڕی عێ���راق له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫پێیانوایه‌که‌ جۆرج بۆشی کوڕ فریویداون‬ ‫له‌ب���ا‌ره‌ی ئ���ه‌وه‌ی ک���ه عێ���راق چه‌کی‬ ‫کۆمه‌ڵک���وژی هه‌ب���وه‌‪‌.‬هه‌روه‌ها له‌و‌ دوو‬ ‫شه‌ڕه‌دا‪ ،‬ئه‌مه‌ریکا چه‌ند سه‌ربازێکی زۆری‬ ‫لێکوژراو‌تێچونێکی زۆریشی هه‌بوو‪ .‬بۆیه‬ ‫‌هه‌رچۆنێک بێ���ت كۆماریه‌كان نایان ‌هو‌ێت‬ ‫باسی شه‌ڕی عێراق‌و ئه‌فغانستان بکه‌ن‪.‬‬ ‫به‌پێی ئه‌رچیفێک���ی زانکۆی کالیفۆرنیا‪،‬‬ ‫له‌‌كۆنگ���ره‌ی‌ هه‌ردوو حیزبی‌ س���ه‌ره‌كی‬ ‫‌ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬دیموکراته‌کان ‪ 34‬جار باس���ی‬ ‫عێراقیان ک���ردووه‪‌ ،‬ب���ه‌اڵم كۆماریه‌كان‬

‫ئه‌وه‌ی زۆر‌گرنگ‬ ‫بێت بۆ زۆربه‌ی‬ ‫ده‌نگده‌رانی ئه‌مه‌ریکا‪،‬‬ ‫بارودۆخی گیرفانیانه‌‬ ‫نه‌‌ك سیاسه‌تی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی واڵته‌که‌یان‬ ‫ته‌نها ‪ 7‬جار‪ .‬هه‌روه‌ها دیموکراته‌کان زۆر‬ ‫باس له‌وه ‌ده‌که‌ن که‌ چۆن س���ه‌رکه‌و‌تو‬ ‫بوو‌ن له‌کوشتنی ئوسامه ‌بن الدن‪ .‬جۆن‬ ‫كێ���ری‪ ،‬که‌وا بڕی���اره‌ببێ���ت به‌وه‌زیری‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مه‌ریکا‪ ،‬وتی "پرسیار بکه‌ن‬ ‫له‌ئوسامه‌بن الدن ئایا ئه‌و ئێستا باشتره‬ ‫‌یان‌چوار ساڵ له‌وه‌و پێش‌"‪ .‬ئه‌م وته‌یه‌ی‬ ‫جۆن كێری یه‌کێک بوو له‌وته‌ به‌‌هێزه‌کانی‬ ‫دیموکرات���ه‌کان ک���ه‌‌ س���ه‌رنجێکی زۆری‬ ‫ئه‌مه‌ریكییه‌كانی راکێش���ا بۆ سیاسه‌تی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی دیموکراته‌کان‪.‬‬ ‫روداوه‌کان���ی ئه‌مدوایی���ه‌‪ ،‬کوش���تنی‬ ‫باڵوێزی ئه‌مه‌ریکا له‌لیبیاو هێرش���کردنه‬ ‫‌س���ه‌ر باڵوێزخانه‌ی ئه‌مه‌ریکا له‌میس���رو‬ ‫یه‌م���ه‌ن به‌هۆی‌ ئه‌و فیلمه‌ی که‌‌له‌س���ه‌ر‬ ‫پێغه‌مبه‌ر(د‪.‬خ) ده‌ركرابوو‌‪ ،‬کاریگه‌رییه‌کی‬ ‫باشی نه‌بوو له‌سه‌ر سیاسه‌تی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫دیموکراته‌کان‪ .‬ئه‌مه ‌هه‌لێکی باشبوو بۆ‬ ‫رومنی‪ ،‬به‌اڵم رومنی نه‌یتوانی سوودێکی‬ ‫باش له‌م ‌هه‌له ‌‌وه‌ربگرێت به‌‌‌‌هۆی ئه‌وه‌ی‬ ‫ک���ه ‌رومن���ی زانیارییه‌کی باش���ی نییه‌‬ ‫‌له‌س���ه‌ر زۆربه‌ی واڵته‌کان���ی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاست‪ .‬بۆنموونه‪‌،‬یه‌کێک له‌هه‌ڵه‌کانی‬ ‫ئه‌وه ‌بوو ک���ه وایزانی���وه ‌باڵیۆزخانه‌ی‬ ‫ئه‌مه‌ریکا‌ له‌به‌نغازییه‌‪ .‬له‌به‌رئه‌مه‌ رومنی‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ئارگومێنتێکی باش���ی هه‌بێت‬ ‫ل���ه‌دژی دیموکرات���ه‌کان له‌کاتێک���دا که‬ ‫‌باس���ی سیاس���ه‌تی كۆماریه‌كان ده‌کات‬ ‫له‌ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‪.‬‬ ‫رومن���ی ئێس���تا له‌که‌مپینه‌کانی���دا‬ ‫هه‌وڵئ���ه‌دات زیات���ر باس له‌باش���کردنی‬ ‫بارودۆخ���ی ئاب���ووری‪ ،‬کاریگه‌ریه‌کانی‬ ‫چین‌ له‌س���ه‌ر مارکێته‌کان���ی ئه‌مه‌ریکا‪،‬‬ ‫ره‌خس���اندنی هه‌لی کارو پشتگیرکردنی‬ ‫بسنزه‌ بچوکه‌کان بکات‪ ،‬نه‌ك سیاسه‌تی‬ ‫ده‌ره‌ک���ی‪ .‬ئه‌م���ه‌ش پالنێک���ی باش���ه‌‬ ‫که ‌ئێس���تا رومن���ی ئه‌یه‌وێ���ت له‌ڕووی‬ ‫ئابوورییه‌وه‌ س���ه‌رنجی ئه‌مه‌ریكییه‌كانی‬ ‫پێڕابکێش���ێت‪ .‬ئ���ه‌وه‌ش نابێ���ت له‌یاد‬ ‫بکرێ���ت ک���ه‌ رومن���ی خ���ۆی یه‌کێک���ه‌‬ ‫له‌بسنزمانه‌س���ه‌رکه‌وتوه‌کانی ئه‌مه‌ریکا‪.‬‬ ‫‌ئه‌مه‌ش وایکردووه له‌ناو ئه‌مه‌ریكیه‌كاندا‬ ‫باوه‌ڕێکی پته‌وتری هه‌بێت وه‌ك له‌ئۆباما‬ ‫له‌ڕووی باش���کردنی بارودۆخی ئابووری‬ ‫ناوخ���ۆی ئه‌و واڵته‌‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی زۆر‌گرنگ‬ ‫بێت بۆ زۆربه‌ی ده‌نگده‌ره ‌سه‌ربه‌خۆکان‬ ‫که‌ ئه‌ویش بارودۆخ���ی گیرفانیانه‌‪ ،‬نه‌‌ك‬ ‫سیاسه‌تی ده‌ره‌وه‌ی واڵته‌که‌یان‪.‬‬ ‫خاڵێک���ی گرن���گ هه‌یه كه‌‌ پێویس���ته‬ ‫‌ئا‌م���اژه‌ی پێبدرێ���ت ئه‌وه‌ی���ه ‌‌ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫ئه‌مه‌ریكیی���ه‌كان گرنگ���ی زیات���ر بده‌ن‬ ‫به‌سیاس���ه‌تی ده‌ره‌کی‪ ،‬ئ���ه‌وا بێگومان‬ ‫سیاس���ه‌تی ده‌ره‌کی کاریگ���ه‌ری ئه‌بێت‬ ‫له‌س���ه‌ر ده‌نگ���ده‌ره‌کان‪ .‬به‌مه‌ش رومنی‬ ‫چه‌ند ده‌نگێکی له‌ده‌ستده‌چێت‪.‬‬ ‫*توێژه‌ری پێشووی‌به‌شی سیاسه‌تی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست له‌ڕێکخراوی‬ ‫ستمسن سه‌نتر له‌واشنتن دیسی‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )344‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/9/25‬‬

‫فه‌رهاد پیرباڵ تابلۆکانی‬ ‫ده‌دات ب ‌ه ‪ 3‬ملیۆن دۆالر‌‬

‫ له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬ ‫فه‌رهاد پیرباڵ له‌پێشانگاکه‌ی پێشوویدا‬

‫»» دواجار بانو ده‌ركه‌وت »»‬ ‫ی چه‌ند مانگێك‬ ‫ی بۆ م���او‌ه ‌‬ ‫ی باس���كردن‌و چاوپێكه‌وتن��� ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌الیه‌ن میدیاكانه‌و‌ه وه‌ك���و گۆرانیبێژ‪ ،‬دواجار "بانو" به‌گۆران ‌‬ ‫(خه‌م) ده‌ركه‌وت‪.‬‬ ‫ی بانو ك ‌ه ماوه‌یه‌ك ‌ه له‌الیه‌ن كه‌ناڵه‌كانه‌و‌ه په‌خش‬ ‫ئه‌و گۆرانیی ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زیاتر له‌چوار ده‌قیقه‌یه‌‪ ،‬تیایدا بانو به‌ستایڵێك ‌‬ ‫ده‌كرێت‌و ماو‌ه ‌‬ ‫ی ره‌شی‌ پۆشیوه‌‪.‬‬ ‫(خاو) گۆرانیه‌كه‌ ده‌چڕێت‌و عه‌زییه‌ك ‌‬ ‫ی واڵت نیش���ته‌جێیه‌‌و پێش���تریش‬ ‫ئه‌و گۆرانیبێژ‌ه له‌ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌لبومێكه‌‌و له‌گه‌ ‌ڵ هونه‌رمه‌ند (بڵند‬ ‫رایگه‌یاندبوو ك��� ‌ه به‌نیاز ‌‬ ‫ئیبراهیم) كار ده‌كات‪.‬‬

‫ ئا‪ :‬ره‌وا بورهان‬ ‫وا بڕیاره‌ ئه‌مڕۆ (سێشه‌ممه‌)‌‬ ‫نوسه‌ر‌و هونه‌رمه‌ند‪ ،‬د‪.‬فه‌رهاد‬ ‫پیرباڵ پێشانگایه‌كی شێوه‌كاری‬ ‫له‌شاری‌ هه‌ولێر بكاته‌وه‌‌و تێیدا ‪7‬‬ ‫تابلۆ نمایشده‌كات كه‌ هه‌ر به‌وته‌ی‬ ‫خۆی نرخی هه‌ر تابلۆیه‌كی‌ ‪ 3‬ملیۆن‬ ‫دۆالره‌‌و به‌و پێیه‌ش "نرخی‌ هه‌ر‬ ‫حه‌وت تابلۆكه‌ ‪ 21‬ملیۆن دۆالره‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و پێش���انگایه‌ی فه‌ره���اد پیرباڵ‬ ‫له‌كاتژمێ���ر ‪6‬ی ئێ���واره‌ له‌گه‌ل���ه‌ری‬ ‫چوارچ���را ده‌كرێت���ه‌وه‌‌و فه‌رهاد وه‌ك‬ ‫هه‌واڵێ���ك له‌س���ه‌ر پێش���انگاكه‌ی‬ ‫نوس���یویه‌تی "فه‌ره���اد پیرباڵ���ی‬ ‫(هونه‌رمه‌ندی ش���ێواز ناشێوه‌كار‌و دژ‬ ‫به‌و هه‌موو هونه‌ره‌ قۆڕه‌ی ناویان ناوه‌‬ ‫هونه‌ری ش���ێوه‌كاری!) به‌ئاماده‌بوونی‬ ‫رێزدار وه‌زیری رۆش���نبیری حكومه‌تی‬

‫هه‌رێم���ی كوردس���تان‪ ,‬هه‌روه‌ه���ا‬ ‫به‌ئاماده‌بوونی كۆمه‌ڵێك هونه‌رمه‌ندی‬ ‫تابلۆن���اس‌و كۆمه‌ڵێ���ك كه‌س���ایه‌تیی‬ ‫(ئه‌مما كه‌سایه‌تی) پێشانگای سێیه‌می‬ ‫خۆی ده‌كاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫پیرباڵ جگه‌ له‌وه‌ی خاوه‌نی چه‌ندان‬ ‫دیوان‌و رۆمان‌و لێكۆڵینه‌وه‌یه‌‪ ،‬خاوه‌نی‬ ‫چه‌ندین تابلۆش���ه‌‪ ،‬س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‬ ‫بۆچی ئ���ه‌و نرخ���ه‌ی ب���ۆ تابلۆكانی‬ ‫داناوه‌‪ ،‬ناوبراو له‌لێدوانێكیدا بۆ ئاوێنه‌‬ ‫رایگه‌یان���د "لێره‌ هیچ ك���ه‌س قیمه‌ت‬ ‫بۆ كاره‌كانی خ���ۆی دانانێت‪ ،‬به‌ختیار‬ ‫كاتێ���ك كتێبه‌كان���ی ده‌دات ب���ه‌ ‪20‬‬ ‫هه‌زار‌و ‪ 15‬هه‌زار ده‌بێت ده‌ستخۆش���ی‬ ‫لێبكرێت‪ ،‬تابلۆكان له‌و سێ ملیۆنه‌ش‬ ‫زیاتر ده‌هێنێت"‪.‬‬ ‫فه‌رهاد هه‌ر س���ه‌باره‌ت به‌و قسانه‌ی‬ ‫رووبه‌ڕووی بۆته‌وه‌ بۆ نرخی تابلۆكه‌ی‪،‬‬ ‫وت���ی "هه‌ندێك ك���ه‌س قه‌ش���مه‌ریم‬ ‫پێده‌كه‌ن‌و ده‌ڵێ���ن بۆته‌ بازرگان‪ ،‬ئه‌م‬

‫له‌فه‌یسبووکه‌وه‌‬

‫كاره‌ی م���ن باش���ه‌ بیكه‌م ی���ان بچم‬ ‫ده‌س���ت له‌وه‌زیر‌و به‌رپرس‌و ش���تی وا‬ ‫پان بكه‌مه‌وه‌"‪ ،‬فه‌رهاد ئه‌و پێشانگایه‌‬ ‫پێشكه‌ش���ی ئه‌و كه‌س���انه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫پێیده‌ڵێن "د‪.‬فه‌رهاد‪ ،‬نرخی زۆر به‌رز‬ ‫بۆ تابلۆكانی داده‌نێ‪ ،‬تا مه‌سئوله‌كان‬ ‫لێی بكڕن" له‌و رووه‌ش���ه‌وه‌ له‌وه‌اڵمدا‬ ‫ده‌ڵێ���ت "ئه‌و كه‌س���انه‌ زۆر بێئه‌قڵن‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ نازان���ن هی���چ مه‌س���ئولێك‬ ‫"به‌داخ���ه‌وه‌" له‌كوردس���تاندا نییه‌ كه‌‬ ‫له‌هون���ه‌ر‪ ،‬چ ئ���ه‌وه‌ی له‌هونه‌ری ئه‌و‬ ‫تێبگه‌ن"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌كاره‌كه‌شی باسی له‌وكرد‬ ‫كه‌ مه‌نه‌فێس���تێكی هونه‌رییه‌و دڵنیایه‌‬ ‫به‌هاری داهاتوو عه‌ره‌ب ناوێكی تازه‌ی‬ ‫بۆ ده‌دۆزێته‌وه‌!‬ ‫فه‌ره���اد وت���ی "ک���ه‌ موخاته‌ب���ه‌ی‬ ‫هونه‌رمه‌ندان���ی ع���ه‌ره‌ب ده‌ک���ه‌م‌و‬ ‫به‌یانێک به‌ عه‌ره‌ب���ی باڵوده‌که‌مه‌وه‌و‬ ‫پۆسته‌ره‌که‌شم به‌ عه‌ره‌بییه‌"‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )344‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/9/25‬‬

‫له‌هه‌ولێر كۆتر هه‌ی ‌ه به‌ ‪ 10‬ده‌فته‌ر دۆالر ده‌فرۆشرێت‬ ‫ێ رێ‬ ‫هه‌ركاتێك به‌یانیانی‌ هه‌ینی‌ بته‌و ‌‬ ‫بكه‌یت بۆ مه‌یدانی‌ كۆتران له‌شاری‌‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬ئه‌وا چاوت به‌زیاتر له‌سه‌دان‬ ‫كه‌س ده‌كه‌وێ‌ كه‌ روو ده‌كه‌نه‌ ئه‌و‬ ‫مه‌یدانه‌ بۆمامه‌ڵه‌ی‌ كڕین‌و فرۆشتنی‌‬ ‫كۆتر‪.‬‬ ‫"مه‌یدان����ی‌ كۆتران" له‌س����ه‌ر پردی‌‬ ‫سه‌یداوه‌ له‌شه‌قامی‌ چل مه‌تری‌ له‌شار ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ولێ����ر یه‌كێكه‌ له‌و ش����وێنانه‌ی‌ كه‌‬ ‫مێژوویه‌كی‌ كۆنی‌ هه‌یه‌‌و رۆژانه‌ خه‌ڵێكی‌‬ ‫زۆر رووی‌ تێده‌كه‌ن به‌مه‌به‌ستی‌ كڕین‌و‬ ‫فرۆشتنی‌ كۆتر كه‌ بژێوی‌ ژیانی‌ سه‌دان‬ ‫خێزان دابینده‌كات‪ ،‬كه‌ جگه‌ له‌خه‌ڵكی‌‬ ‫ش����اره‌كانی‌ كوردس����تان‪ ،‬خه‌ڵك����ی‌‬ ‫شاره‌كانی‌ عێراقیش رووی‌ تێده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ل����ه‌و مه‌یدان����ه‌ فرۆش����یاره‌كان‬ ‫كۆتره‌كانیان له‌نێو قه‌فه‌س����دا داناوه‌‌و‬ ‫هه‌ندێجاریش جریكه‌ی‌ ده‌نگی‌ كۆتره‌كان‬ ‫سه‌ردانكه‌ره‌كان مه‌ست ده‌كات‪.‬‬ ‫عادل مه‌جی����د حه‌مه‌ده‌مین مامه‌ڵه‌ی‌‬ ‫كڕین‌و فرۆشتنی‌ كۆتر ده‌كات له‌مه‌یدانی‌‬ ‫كۆت����ران‌و رونیكرده‌وه‌ ك����ه‌ له‌هه‌موو‬ ‫ش����اره‌كانی‌ عێراق‌و كوردستانیش����ه‌وه‌‬ ‫كۆتر بۆ ئه‌و شوێنه‌ دێن‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫له‌هه‌ولێری����ش ده‌ڕوات ب����ۆ ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ رۆژانی‌ هه‌ین����ی‌ كه‌ بازاڕی‌‬ ‫كۆتر زۆر خۆش����ه‌‌و خه‌ڵكێكی‌ زۆریش‬ ‫روو له‌و مه‌یدانه‌ ده‌كه‌ن به‌مه‌به‌س����تی‌‬ ‫كڕین‌و فڕۆش����تنی‌ كۆتر‪ ،‬له‌گه‌ڵ وه‌رزی‌‬ ‫فۆتۆ‪ :‬به‌ختیار‬ ‫ی هه‌ولێر ‬ ‫ی كۆتران له‌شار ‌‬ ‫زس����تانیش كه‌ وه‌رزێكی‌ زۆر خۆش����ه‌ مه‌یدانی با مه‌یدان ‌‬ ‫بۆ كۆتر به‌ب����ه‌راورد له‌گه‌ڵ وه‌رزه‌كانی‌‬ ‫دیكه‌‪ ،‬چونكه‌ كه‌شوهه‌وا خۆشه‌‌و كۆتر هه‌روه‌ه����ا كۆتری‌ (عه‌رد)یش هه‌یه‌ كه‌ زۆر ده‌كات‌و له‌به‌ر خۆشه‌ویستیشی‌ بۆ روی‌ تێده‌ك����ه‌ن‌و وه‌ك ئه‌و ده‌ڵێت "له‌و داواكاره‌ كه‌ حكومه‌ت هاوكارییان بكات‬ ‫ی باش‌و نایاب����ه‌و نرخه‌كه‌ی‌ تا كۆتر‪ ،‬له‌دوكانه‌كه‌ی‌ خۆیدا ش����وێنێكی‌ ش����وێنانه‌ كۆتری‌ جوان‌و غه‌ریبی‌ تێدا له‌كاتی‌ نه‌خۆش����كه‌وتنی‌ كۆتره‌كانیان‪،‬‬ ‫زیات����ر ده‌فڕێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌وه‌رزه‌كانی‌ جۆرێك ‌‬ ‫دیك����ه‌ كه‌ش����وهه‌وا بۆ كۆت����ر خۆش ده‌ ه����ه‌زار دۆالر ده‌ڕوات‪ ،‬ئ����ه‌و جۆره‌ تایبه‌تی‌ بۆ كۆتر دروستكردووه‌‌و هه‌موو نمایش ده‌كرێت‌و كۆتر هه‌یه‌ به‌ س����ه‌د هه‌روه‌ها شوێنێكی‌ باش‌و گونجاویشیان‬ ‫بۆ دروس����ت ب����كات كه‌ تایب����ه‌ت بێت‬ ‫نییه‌‌و نه‌خۆش ده‌كه‌وێ����ت‪ ،‬بۆیه‌ كه‌م كۆتران����ه‌ش زیاتر له‌الی����ه‌ن كۆتر بازه‌ پێداویستیه‌كانیش����ی‌ بۆ دابینكردوون‪ ،‬هه‌زار دۆالر ده‌فرۆشرێت"‪.‬‬ ‫عادلی‌ كۆترفرۆش����یش جه‌ختی‌ له‌و به‌ب����ازاڕی‌ كۆت����ر‪ ،‬له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫چونكه‌ هیوایه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌ ئه‌و كه‌سه‌یه‌‬ ‫كۆنه‌كانه‌وه‌ ده‌ست ده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫ده‌فڕێت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌رب����از عه‌لی‌ دوكاندارێكی‌ له‌ژیان‪ ،‬ئ����ه‌و دوكان����داره‌ پێیوایه‌ كه‌ قسه‌یه‌ كرده‌وه‌‌و وتی‌ "له‌هه‌ندێك شوێنی‌ پیشه‌یه‌ له‌ش����اری‌ هه‌ولێر مێژوویه‌كی‌‬ ‫عادل باس����ی‌ له‌جۆره‌كان����ی‌ كۆتر‌و‬ ‫نرخه‌كانیان كرد له‌وانه‌ش كۆتری‌ (تار) ته‌مه‌ن ‪ 28‬س����اڵه‌‌و رۆژان ‌ه س����ه‌ردانی‌ له‌هه‌ولێ����ر هه‌ندێك ش����وێنی‌ تایبه‌ت تایبه‌ت‪ ،‬كۆتر هه‌یه‌ نزیكه‌ی‌ سه‌د هه‌زار دوور‌و درێژی‌ هه‌یه‌‌و سه‌دان خێزانیش‬ ‫كه‌ نرخه‌ك����ه‌ی‌ له‌پێنج هه‌زار دیناره‌وه‌ ئه‌و مه‌یدانه‌ ده‌كات به‌مه‌به‌ستی‌ كڕینی‌ هه‌ی����ه‌ به‌كۆتر فرۆش����تن ك����ه‌ زۆرتر دۆالر ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم زیاتر هی‌ خه‌ڵكانی‌ ب����ه‌و پیش����ه‌یه‌ ژیانی‌ خۆی����ان‌و ماڵ‌و‬ ‫ده‌ستپێده‌كات تا سه‌د دۆالر ده‌ڕوات‪ ،‬كۆتر‪ ،‬چونكه‌ هه‌س����ت به‌خۆشییه‌كی‌ كه‌س����ه‌ ده‌وڵه‌مه‌ند‌و به‌رپرسه‌ بااڵكان ده‌وڵه‌مه‌ن����د‌و به‌رپرس����ه‌كانه‌"‪ ،‬ناوبراو منداڵیانی‌ پێ‌ ده‌به‌نه‌سه‌ر‪.‬‬

‫بچوكترین (حاجی‌) ته‌مه‌ن ‌ی ‪ 27‬ساڵه‌ چیرۆكی‌ ئه‌و مندااڵنه‌ ‌ی بۆ یه‌كه‌مجار ده‌چن ‌ه قوتابخانه‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫ی‬ ‫ی گاگا ك ‌ه هونه‌رمه‌ندێك ‌‬ ‫ی لید ‌‬ ‫ئه‌م دوا ده‌ركه‌وتن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌چه‌ك���ردن‌و هه‌ڵگرتن��� ‌‬ ‫ی گاگا له‌ڕێگ��� ‌ه ‌‬ ‫لی���د ‌‬ ‫ی سه‌یرو‬ ‫ی جلوبه‌رگ ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكییه‌‌و به‌پۆش���ین ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر نووسرا ناودار ‌‬ ‫ی ده‌س���تییه‌و‌ه ك ‌ه وشه‌یه‌ك ‌‬ ‫جانتایه‌ك ‌‬ ‫ی ناباو ده‌ناسرێت‪ ،‬له‌كاتێكدای ‌ه ك ‌ه‬ ‫ی سه‌مه‌ره‌و ئه‌ته‌كێت ‌‬ ‫ی مێین ‌ه ‌‬ ‫ی زاووزێ ‌‬ ‫ی به‌عه‌ره‌ب���ی‌ ئه‌ندام ‌‬ ‫ب���وو ماناك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیس�ل�امی‌‌و ره‌وه‌ند ‌‬ ‫ی گه‌ور‌ه جیهان ‌‬ ‫ناڕه‌زایه‌تییه‌ك ‌‬ ‫ی موسڵمانان‪.‬‬ ‫ده‌گه‌یاند‪ ،‬بووه‌ مای ‌هی‌ تووڕه‌ی ‌‬

‫به‌شێك له‌و مندااڵنه‌ی‌ یه‌كه‌م ساڵیانه‌‬ ‫ده‌چنه‌ قوتابخانه‌ وڕك له‌دایك‌و باوكیان‬ ‫ده‌گرن بۆ ئه‌وه‌ی‌ بچن له‌گه‌ڵیان‌و‬ ‫هه‌ندێكیشیان به‌ناچاریی له‌پۆلدا‬ ‫له‌گه‌ڵیان داده‌نیشن‪.‬‬

‫"لیدی‌ گاگا"ش‬ ‫ی‬ ‫موسڵمانان ‌‬ ‫تووڕ ‌ه كرد ‬

‫ له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬ ‫پیرو گه‌نج روده‌که‌ن ‌ه ماڵی خوا‬ ‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی ئاماره‌كانی‌ وه‌زاره‌تی‌ ئه‌وقاف‌و‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌تی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫كاروباری‌ ئاین ‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئه‌مساڵ‌ بچوكترین‬ ‫ی حه‌ج‬ ‫(حاجی‌) كه‌ فه‌ریز‌ه ‌‬ ‫ی ‪ 27‬ساڵه‌‌و‬ ‫ئه‌نجام ده‌دات ته‌مه‌ن ‌‬ ‫به‌ته‌مه‌نتریشیان ‪ 107‬ساڵه‌‪.‬‬ ‫ی ح���ه‌ج‌و عه‌مر‌ه‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی ئاینی‌‪،‬‬ ‫ی ئه‌وقاف‌و كاروبار ‌‬ ‫له‌وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫س���ه‌اڵح ش���ێخ فه‌تاح له‌لێدوانێكدا بۆ‬

‫کاوڕ‬ ‫ی به‌رجاو به‌خۆتانه‌و‌ه‬ ‫پێش���كه‌وتنێك ‌‬ ‫ی له‌ئیشوكاره‌كانتان‪،‬‬ ‫ده‌بینن به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی زیات���ر ده‌كه‌ن‌و‬ ‫هه‌س���ت به‌چاالك��� ‌‬ ‫ی زیات���ر ده‌كه‌وێت��� ‌ه‬ ‫به‌رپرس���یارێت ‌‬ ‫سه‌رش���انتان ئه‌مه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ‬ ‫چاالكبوونتان له‌كاره‌كانتان‪.‬‬

‫گا‬ ‫ی‬ ‫ی باش نابێت بۆ له‌دایكبوان ‌‬ ‫هه‌فته‌یه‌ك ‌‬ ‫ئ���ه‌م بورج���ه‌‌‪ ،‬بۆی ‌ه باش���تروای ‌ه هیچ‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫بڕیارێ���ك نه‌ده‌ی���ت به‌تایبه‌ت��� ‌‬ ‫ی به‌دواڕۆژته‌و‌ه‬ ‫ی په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫بڕیاران��� ‌ه ‌‬ ‫هه‌یه‌‌و هه‌وڵبده‌ن كاره‌كانت دواخه‌ن بۆ‬ ‫كاتێكی‌ تر‪.‬‬

‫دوانه‌‬ ‫به‌هاوكاری‌ هاوڕێكانت‌و كه‌سه‌ نزیكه‌كانت‬ ‫كه‌س���ایه‌تیت به‌باش���ی‌ ده‌رده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫كاره‌كان���ت به‌باش���ی‌ ده‌ڕوات‌و ره‌نگه‌‬ ‫ئه‌م���ه‌ش به‌ه���ۆی‌ ئ���ه‌وه‌وه‌ بێ���ت كه‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی‌ باش���ت دروستكردووه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ كه‌سانی‌ ده‌وروبه‌رت‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫ی باشت نییه‌‌و كاریگه‌رییان‬ ‫ده‌وروبه‌رێك ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌سه‌ر تۆو‌ه هه‌یه‌‌و ره‌نگ ‌ه تۆش كار ‌‬ ‫خراپ ئه‌نج���ام بده‌یت‪ ،‬هه‌وڵبد‌ه لێیان‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی به‌درێژای ‌‬ ‫دوربكه‌ویته‌و‌ه به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫هه‌فته‌یه‌‪.‬‬

‫شێر‬ ‫ی‬ ‫ی باش له‌گه‌ڵ خۆ ‌‬ ‫ئه‌م هه‌فته‌ی ‌ه رۆژانێك ‌‬ ‫ی ئه‌م بورجه‌‪،‬‬ ‫دێنێت بۆ له‌دایكبووان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ره‌نگ ‌ه هه‌س���ت به‌چاالكی‌‌و دڵخۆش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆشه‌ویست ‌‬ ‫زیاتر بكه‌یت‪ ،‬په‌یوه‌ند ‌‬ ‫زیاتر دروست ده‌بێت له‌م ماوه‌یه‌‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ی سۆزدارییه‌و‌ه دڵخۆش‬ ‫ئه‌م ماوه‌ی ‌ه له‌ڕوو ‌‬ ‫ده‌بیت‌و په‌یوه‌ندیی ‌ه سۆزداریه‌كان زیاتر‬ ‫پته‌و ده‌بێت‪ ،‬هه‌وڵب���ده‌ن زیاتر بایه‌خ‬ ‫به‌خۆشه‌ویس���ته‌كانتان بده‌ن‌و الپه‌ڕ‌ه‬ ‫كۆنه‌كان وه‌الوه‌ بنێن‪.‬‬

‫ی‬ ‫ئاوێن ‌ه رایگه‌یاند ك ‌ه ئه‌مسا ‌ڵ له‌هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان بچوكترین كه‌س ك ‌ه فه‌ریز‌ه ‌‬ ‫ی ‪ 27‬ساڵه‌‌و‬ ‫حه‌ج ئه‌نجامده‌دات ته‌مه‌ن ‌‬ ‫به‌ته‌مه‌نتریشیان ‪ 107‬ساڵه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی ئاماره‌كان��� ‌‬ ‫ه���ه‌ر به‌پێ ‌‬ ‫ئه‌وق���اف‪ ،‬ئه‌مس���ا ‌ڵ زیات���ر له‌چ���وار‬ ‫ی كوردس���تان‌و‬ ‫هه‌زار ك���ه‌س له‌هه‌رێم ‌‬ ‫ی عێراق‬ ‫‪ 32‬هه‌زاری���ش له‌سه‌رتاس���ه‌ر ‌‬ ‫ی ح���ه‌ج ئه‌نج���ام ده‌ده‌ن‌و وا‬ ‫فه‌ریز‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌م مانگه‌شدا یه‌كه‌م‬ ‫بڕیار‌ه له‌كۆتای ‌‬ ‫ی سعودی ‌ه‬ ‫ی حاجییان به‌ره‌و واڵت ‌‬ ‫كاروان ‌‬ ‫به‌ڕێبكه‌ون‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌كان له‌به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫پێش���كه‌وتن ‌‬ ‫ێ‬ ‫تۆدا ده‌بێ���ت‌و پێویس���ت به‌دڵه‌ڕاوك ‌‬ ‫ی باش���ت ب���ۆ‬ ‫ن���اكات‪ ،‬پاڵپش���تییه‌ك ‌‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬له‌ڕووی كۆمه‌اڵیه‌تییه‌و‌ه‬ ‫زیاتر سه‌رقاڵ ده‌بیت‪.‬‬

‫د‪.‬شێرکۆ عه‌بدواڵ‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫خه‌به‌ر‬ ‫خه‌به‌ر‬ ‫خه‌به‌ردار‬

‫ ئا‪ :‬به‌ختیار حسێن‪ ،‬هه‌ولێر‬

‫ی جیهاندا دژ‬ ‫ی گرتووه‌ته‌و‌ه له‌سه‌رتاسه‌ر ‌‬ ‫موس���ڵمانان ‌‬ ‫ی ئیسالم ده‌كات‌و‬ ‫ی به‌پێغه‌مبه‌ر ‌‬ ‫ی سوكایه‌ت ‌‬ ‫به‌و فیلم ‌ه ‌‬ ‫ی كردوو‌ه‬ ‫ی ك ‌ه پێغه‌مب���ه‌ر ‌‬ ‫ئه‌و گۆڤار‌ه فه‌ره‌نس���یی ‌ه ‌‬ ‫به‌كاریكاتێر‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫سااڵنه‌ له‌گه‌ڵ‌ كردنه‌وه‌ی‌ قوتابخانه‌كاندا‬ ‫به‌هه‌زاران منداڵی‌ ته‌مه‌ن ش���ه‌ش ساڵ‌‪،‬‬ ‫ده‌چنه‌ پۆلی‌ یه‌كه‌می‌ بنه‌ڕه‌تی‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫دوای‌ دوو ساڵ‌ له‌باخچه‌ی‌ ساوایان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫چونی‌ ئه‌و مندااڵنه‌ بۆ پۆلی‌ یه‌كه‌م به‌الی‌‬ ‫زۆربه‌یانه‌وه‌ "ناخۆش���ه‌"‌و زۆرجاریش تا‬ ‫رادێن له‌گه‌ڵ‌ ژیانی‌ قوتابخانه‌دا‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫دایكی���ان یاخود باوكیان له‌گه‌ڵیان بڕۆن‬ ‫بۆ قوتابخانه‌‌و ته‌نانه‌ت له‌نێو پۆلیش���دا‬ ‫له‌گه‌ڵی���ان دابنیش���ن‪ ،‬زۆرجاریش دوای‌‬ ‫رۆیش���تنه‌وه‌ی‌ كه‌س���وكاریان ده‌س���ت‬ ‫ده‌كه‌ن به‌گریان‪.‬‬ ‫رۆژی‌ ‪10‬ی‌ ئ���ه‌م مانگ���ه‌ ده‌رگای‌‬ ‫ له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬ ‫قوتابخان���ه‌كان له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان به‌شێک له‌مندااڵن به‌چوونه‌ مه‌کته‌ب دڵخۆشن‌و به‌شێکیشیان ترس دایان ده‌گرێت‬ ‫كران���ه‌وه‌‌و به‌پێ���ی‌ وته‌ی‌ به‌رپرس���انی‌‬ ‫هه‌روه‌ه���ا به‌ڕێوب���ه‌ری پ���ه‌روه‌رده‌ی‬ ‫ب���ه‌اڵم هه‌ندێك له‌دای���كان باس له‌وه‌ به‌ب���ێ‌ جیاوازی‌ له‌نێ���وان قوتابییه‌كاندا‬ ‫په‌روه‌رده‌‪ ،‬ئه‌مساڵ‌ له‌سنوری‌ په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫سلێمانی‌ به‌سه‌دان هه‌زار منداڵ‌ چونه‌ته‌ ده‌ك���ه‌ن ك���ه‌ له‌یه‌ك���ه‌م رۆژی‌ بردن���ی‌ كتێبی���ان ده‌دا به‌قوتابیان���ی‌ پۆل���ی‌ مه‌ڵبه‌ن���دی‌ س���لێمانی‌‪ ،‬كه‌م���ال نوری‬ ‫منداڵه‌كانیان بۆ قوتابخانه‌‪ ،‬منداڵه‌كانیان یه‌ك��� ‌هم‌و وانه‌ی���ان پێده‌خوێندن‪ ،‬به‌اڵم له‌لێدوانێكی���دا ب���ۆ ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند‬ ‫قۆناغی‌ یه‌كه‌می‌ بنه‌ڕه‌تی‌‪.‬‬ ‫رۆزا بورهان قوتابییه‌كی پۆلی یه‌كه‌می‌ ده‌ستیان كردووه‌ به‌گریان‪ ،‬له‌و رووه‌وه‌ به‌وته‌ی‌ مامۆس���تایانی‌ قۆناغی‌ یه‌كه‌م‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌وان هه‌وڵ���ی بایه‌خدانی���ان داوه‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تیی���ه‌ له‌قوتابخان���ه‌ی ئیبراهی���م خه‌نده‌ جه‌مال كه‌ فه‌رمانبه‌رێكی‌ ته‌مه‌ن ل���ه‌م س���ااڵنه‌ی‌ دوایی���دا گۆڕانكارییان به‌منداڵ هه‌رله‌تێگه‌یش���تن له‌قسه‌كردن‌و‬ ‫ئه‌حمه‌د‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌ رۆژه‌ س���ه‌ره‌تاییه‌كانی‌ ‪ 34‬س���اڵه‌‌و له‌یه‌ك���ه‌م رۆژی‌ كردنه‌وه‌ی‌ كردووه‌ له‌و قۆناغ���ه‌دا‪ ،‬چونكه‌ كاتێك گوێگرتن ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی خ���ۆی‌و ماوه‌ی‌‬ ‫ی ب���ردووه‌ بۆ ئ���ه‌و مندااڵنه‌ روو ده‌كه‌نه‌ قوتابخانه‌‪ ،‬وا چوار س���اڵه‌ كار به‌سیسته‌مێك ده‌كه‌ن‬ ‫چون���ی‌ ب���ۆ قوتابخانه‌ باوكی‌ ده‌س���تی‌ قوتابخان���ه‌دا كوڕه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫گرتووه‌‌و له‌ڕۆژه‌كانی‌ دیكه‌ش���دا به‌جانتا قوتابخانه‌‌و كاتێك ویستویه‌ت ‌ی بگه‌ڕێته‌وه‌ ده‌زانن زۆر ناخۆش���ه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وانیش تا كه‌ هه‌فته‌ی یه‌كه‌م پێیده‌وترێت هه‌فته‌ی‬ ‫په‌مه‌یی‌و قژه‌ به‌ستراوه‌كه‌یه‌وه‌ ده‌یویست بۆ ماڵه‌وه‌ یه‌كسه‌ر منداڵه‌كه‌ی‌ پێیوتووه‌ ماوه‌ی چه‌ند رۆژێك قس���ه‌ی‌ خۆش���یان پێش���وازیكردن له‌ومندااڵنه‌ كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫بچێت���ه‌ پۆله‌كه‌یه‌وه‌‌و قوتابخانه‌ی‌ به‌الوه‌ "دایك���ه‌ دڵم زۆر پ���ڕه‌ له‌گریان‪ ،‬ئه‌گه‌ر ب���ۆ ده‌كه‌ن هه‌تا را دێ���ن له‌گه‌ڵ‌ ژیانی‌ مامۆستا‌و خوێندكاره‌كانه‌وه‌ نوقڵ‌و گوڵ‬ ‫قوتابخانه‌دا‌و دیارییان پێشكه‌ش ده‌كه‌ن ده‌به‌خشرێته‌وه‌ قوتابیانی‌ پۆلی‌ یه‌كه‌م‌و‬ ‫خۆش���ه‌‌و ئه‌وه‌ی‌ زیاتریش قوتابخانه‌ی‌ بڕۆیته‌وه‌ یه‌كسه‌ر ده‌گریم"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ له‌س���ااڵنی‌ پێشودا كاتێك بۆئه‌و‌هی‌ قوتابخانه‌یان ال خۆشه‌ویس���ت پاش���ان ده‌س���ت ده‌كرێت به‌خوێندنی‌‬ ‫به‌الوه‌ خۆش ك���ردووه‌‪ ،‬له‌یه‌كه‌م رۆژدا‬ ‫وانه‌‪.‬‬ ‫نوقڵ‌و‌ كێك‌و مه‌ساسه‌و گوڵیان پێداون‪ .‬قوتابخان���ه‌كان ده‌كرانه‌وه‌ راس���ته‌وخۆ‌و بكه‌ن‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫ی داراییت بۆ دروست ده‌بێت‪،‬‬ ‫كێش��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ره‌نگ ‌ه ئه‌م كێشه‌ی ‌ه له‌هه‌موو كاره‌كان ‌‬ ‫تر زیاتر س���ه‌رقاڵتان بكات‪ ،‬پێویستت‬ ‫ی ت���ر هه‌ی��� ‌ه بۆ‬ ‫ی كه‌س���ان ‌‬ ‫به‌ه���اوكار ‌‬ ‫یارمه‌تیدانت له‌م كێشه‌یه‌‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫ی كارێكی‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ی وه‌اڵم ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر چاوه‌ڕوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌رئه‌نجامێك ‌‬ ‫ئه‌م هه‌فته‌ی ‌ه ئه‌گ���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫باش���ت بۆ ده‌رده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬هه‌فته‌یه‌ك ‌‬ ‫پ���ڕ لــــه‌خۆش���ی‌‌و به‌به‌ره‌كه‌ت ده‌بێت‬ ‫بۆتان‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫هه‌وڵب���ده‌ن ئ���ه‌م ماوه‌ی��� ‌ه به‌ژیران��� ‌ه‬ ‫ی چه‌ند‬ ‫بیربكه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬ره‌نگ��� ‌ه توش��� ‌‬ ‫گرفتێك ببی���ت‌و رووب���ه‌ڕووی كارێك‬ ‫ی به‌تۆو‌ه‬ ‫ببیته‌و‌ه ك ‌ه له‌دوره‌و‌ه په‌یوه‌ند ‌‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬باشتر وای ‌ه له‌هه‌ڵچونه‌كاندا دان‬ ‫به‌خۆتاندا بگرن‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫خ���ۆت ئاماد‌ه بك ‌ه بۆ هه‌موو ش���تێك‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی كار ‌‬ ‫خ���ۆت هیالك بك��� ‌ه بۆئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ب���اش پێش���كه‌ش بكه‌ی���ت‪ ،‬هه‌وڵبد‌ه‬ ‫ی باش بیت به‌رامبه‌ر ئه‌و‬ ‫به‌رپرس���ێك ‌‬ ‫كاران ‌هی‌ ئه‌نجامی‌ ده‌ده‌یت‪.‬‬

‫ئه‌مڕۆ(وابو به‌پێرێ) له‌نه‌به‌ردێکی‬ ‫تری هێزه‌کانی پۆلیسی دارستان ‌ه‬ ‫ب���ێ ته‌ره‌زانه‌که‌مان���دا پیالنێکی‬ ‫چه‌به‌ڵ له‌گۆڕنرا ک ‌ه ده‌یویست له‌م‬ ‫بارودۆخ ‌ه ناسکه‌ی هه‌رێم‌و عێراق‌و‬ ‫ناوچه‌که‌‌و جیهاندا سامانی پیرۆزی‬ ‫نیشتمان ‌ه س���وتاوه‌که‌مان به‌فیرۆ‬ ‫بدات‪.‬‬ ‫ده‌سکه‌وته‌کان‪:‬‬ ‫‪ -1‬نیو فه‌رد‌ه خه‌ڵوزی سپێشه‌ڵ‬ ‫ک ‌ه له‌هه‌ن���دێ ناوچه‌دا پێی ده‌ڵێن‬ ‫ره‌ژو‪.‬‬ ‫‪ -2‬دوو عه‌ره‌بان ‌ه داری ته‌ڕ‪.‬‬ ‫پ‪ /1‬پیالنگێره‌کان کێن؟‬ ‫أ‌‪ -‬مه‌فره‌زه‌یه‌ک���ی کۆڵۆمبین‌و ل ‌ه‬ ‫ئه‌فه‌ریقای التینه‌وه‌ راسپێردراون؟‬ ‫ب‌‪ -‬جه‌ماعه‌تێ���ک پۆلی���س ک ‌ه‬ ‫ئێستا ئیجازه‌ن؟‬ ‫ج‪ -‬شانه‌یه‌کی خه‌ڵوزی قاعیده‌ن‬ ‫له‌ناوچه‌که‌؟‬ ‫‌د‪ -‬کۆمه‌ڵێ���ک فه‌الحی داماو ل ‌ه‬ ‫ئیحتیاجیا واده‌که‌ن؟‬ ‫پ‪ /2‬ک ‌ه ئ���ه‌و خه‌به‌ره‌ت بۆ لێ‬ ‫ئ���ه‌ده‌ن‪ ،‬جه‌نابعال���ی چ په‌ندێکت‬ ‫بیرئه‌که‌وێته‌وه‌؟‬ ‫أ‌‪ -‬ت���ۆڕی عه‌دال���ه‌ت ماس���یی ‌ه‬ ‫گه‌وره‌کانی پێناگیرێت؟‬ ‫ب‌‪ -‬ک���ه‌ر له‌ک���وێ که‌وتوه‌‌و‬ ‫کونگه‌ له‌کوێ دڕاوه‌؟‬ ‫ج‪ -‬کوردس���تان جێگای به‌چک ‌ه‬ ‫شێرانه‌؟‬ ‫‌د‪ -‬س���ه‌ری ش���کاوه‌‌و قاچ���ی‬ ‫ئه‌به‌ستن؟‬ ‫پ‪ /3‬به‌مه‌زه‌ن���ه‌ی ئه‌قڵ���ت‬ ‫ده‌سته‌که‌وته‌کان چی لێ ئه‌که‌ن؟‬ ‫أ‌‪-‬خه‌ڵوزه‌ک ‌ه ب���ۆ نێرگه‌له‌‌و دار‌ه‬ ‫ته‌ڕه‌ک���ه‌ش جومع���ان حه‌مام���ی‬ ‫پێدائه‌خه‌ن‬ ‫ب‌‪-‬ئه‌یانخه‌ن��� ‌ه م���ه‌زاده‌وه‌‌و دوا‬ ‫فلس���ی پاره‌ک���ه‌ی ئه‌گێڕنه‌و‌ه بۆ‬ ‫خه‌زێنه‌وه‌ی دوو؟‬ ‫ج‪ -‬له‌حه‌وشه‌ی پشته‌وه‌ی مه‌رکه‌ز‬ ‫فڕێی ئه‌دات هه‌تا ئیشه‌ڵاڵو ره‌حمان‬ ‫لیجنه‌که‌ی وه‌زاره‌ت ئه‌گات؟‬ ‫د‪ -‬ک ‌ه معه‌س���ه‌له‌ک ‌ه خاوبویه‌و‌ه‬ ‫ئه‌یده‌نه‌وه‌ ب ‌ه جه‌ماعه‌ته‌که‌؟‬ ‫پ‪ /4‬سه‌به‌ب چی ‌ه ئیعالم ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫ئیهتیمامی پێ ئه‌دا؟‬ ‫أ‌‪ -‬مه‌وزوع���ی تریان نیی ‌ه بیکه‌ن‬ ‫به‌خه‌به‌ر؟‬ ‫ب‌‪ -‬ئ���ه‌ی خه‌ڵکه‌ک��� ‌ه به‌چ���ی‬ ‫مه‌شغوڵ که‌ن؟‬ ‫ج‪ -‬بۆئه‌وه‌ی که‌س ئیتر نه‌وێرێت‬ ‫ته‌عدا له‌سروشت بکات؟‬ ‫‌د‪ -‬زابته‌ک ‌ه خزمێکی له‌ته‌له‌فزیۆن‬ ‫ده‌ستی ئه‌ڕوات؟‬ ‫پ‪ /5‬ئه‌گ���ه‌ر پۆلیس���ی غابات‬ ‫ئه‌و ش���ت ‌ه موهیم ‌ه بگێڕێته‌و‌ه بۆ‬ ‫میلل���ه‌ت‪ ،‬ئه‌ی ئه‌م پۆلیس���انه‌ی‬ ‫خواره‌و‌ه کامیان چی ئه‌که‌ن؟‬ ‫أ‌‪ -‬پۆلیس���ی ئه‌خالق ش���عوری‬ ‫کوردایه‌تیمان بۆ ئه‌دۆزێته‌وه‌؟‬ ‫ب‌‪ -‬پۆلیسی نه‌وت به‌تانکه‌ره‌کانی‬ ‫حدود ئه‌ڵێ عه‌جه‌ عه‌جه‌ عه‌جه‌؟‬ ‫ج‪ -‬پۆلیس���ی کاره‌ب���ا گڵۆپێک‬ ‫له‌ویژدان���ی به‌ع���ز‌ه مه‌س���ئولێکا‬ ‫دائه‌گیرسێنێ؟‬ ‫‌د‪ -‬پۆلیسی ئه‌نته‌ر پوڵ هاشمی‬ ‫ئه‌گرێت؟‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی‬ ‫ی س���ۆزدارییه‌و‌ه رۆژانێك��� ‌‬ ‫ل���ه‌ڕوو ‌‬ ‫ناخۆش به‌س���ه‌ر ده‌به‌یت‪ ،‬باشتروای ‌ه‬ ‫ئه‌م ماوه‌ی ‌ه خۆتان به‌دور بگرن له‌هه‌ر‬ ‫ی سۆزداری‌‌و به‌هێمنییه‌و‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك ‌‬ ‫ی قورس���ت‬ ‫مامه‌ڵه‌بكه‌‌و ره‌نگ ‌ه مه‌رج ‌‬ ‫به‌سه‌ردا بسه‌پێنرێت‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪10‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )344‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/9/25‬‬

‫فه‌رهاد پیرباڵ تابلۆکانی‬ ‫ده‌دات ب ‌ه ‪ 3‬ملیۆن دۆالر‌‬

‫ له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬ ‫فه‌رهاد پیرباڵ له‌پێشانگاکه‌ی پێشوویدا‬

‫»» دواجار بانو ده‌ركه‌وت »»‬ ‫ی چه‌ند مانگێك‬ ‫ی بۆ م���او‌ه ‌‬ ‫ی باس���كردن‌و چاوپێكه‌وتن��� ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌الیه‌ن میدیاكانه‌و‌ه وه‌ك���و گۆرانیبێژ‪ ،‬دواجار "بانو" به‌گۆران ‌‬ ‫(خه‌م) ده‌ركه‌وت‪.‬‬ ‫ی بانو ك ‌ه ماوه‌یه‌ك ‌ه له‌الیه‌ن كه‌ناڵه‌كانه‌و‌ه په‌خش‬ ‫ئه‌و گۆرانیی ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زیاتر له‌چوار ده‌قیقه‌یه‌‪ ،‬تیایدا بانو به‌ستایڵێك ‌‬ ‫ده‌كرێت‌و ماو‌ه ‌‬ ‫ی ره‌شی‌ پۆشیوه‌‪.‬‬ ‫(خاو) گۆرانیه‌كه‌ ده‌چڕێت‌و عه‌زییه‌ك ‌‬ ‫ی واڵت نیش���ته‌جێیه‌‌و پێش���تریش‬ ‫ئه‌و گۆرانیبێژ‌ه له‌ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌لبومێكه‌‌و له‌گه‌ ‌ڵ هونه‌رمه‌ند (بڵند‬ ‫رایگه‌یاندبوو ك��� ‌ه به‌نیاز ‌‬ ‫ئیبراهیم) كار ده‌كات‪.‬‬

‫ ئا‪ :‬ره‌وا بورهان‬ ‫وا بڕیاره‌ ئه‌مڕۆ (سێشه‌ممه‌)‌‬ ‫نوسه‌ر‌و هونه‌رمه‌ند‪ ،‬د‪.‬فه‌رهاد‬ ‫پیرباڵ پێشانگایه‌كی شێوه‌كاری‬ ‫له‌شاری‌ هه‌ولێر بكاته‌وه‌‌و تێیدا ‪7‬‬ ‫تابلۆ نمایشده‌كات كه‌ هه‌ر به‌وته‌ی‬ ‫خۆی نرخی هه‌ر تابلۆیه‌كی‌ ‪ 3‬ملیۆن‬ ‫دۆالره‌‌و به‌و پێیه‌ش "نرخی‌ هه‌ر‬ ‫حه‌وت تابلۆكه‌ ‪ 21‬ملیۆن دۆالره‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و پێش���انگایه‌ی فه‌ره���اد پیرباڵ‬ ‫له‌كاتژمێ���ر ‪6‬ی ئێ���واره‌ له‌گه‌ل���ه‌ری‬ ‫چوارچ���را ده‌كرێت���ه‌وه‌‌و فه‌رهاد وه‌ك‬ ‫هه‌واڵێ���ك له‌س���ه‌ر پێش���انگاكه‌ی‬ ‫نوس���یویه‌تی "فه‌ره���اد پیرباڵ���ی‬ ‫(هونه‌رمه‌ندی ش���ێواز ناشێوه‌كار‌و دژ‬ ‫به‌و هه‌موو هونه‌ره‌ قۆڕه‌ی ناویان ناوه‌‬ ‫هونه‌ری ش���ێوه‌كاری!) به‌ئاماده‌بوونی‬ ‫رێزدار وه‌زیری رۆش���نبیری حكومه‌تی‬

‫هه‌رێم���ی كوردس���تان‪ ,‬هه‌روه‌ه���ا‬ ‫به‌ئاماده‌بوونی كۆمه‌ڵێك هونه‌رمه‌ندی‬ ‫تابلۆن���اس‌و كۆمه‌ڵێ���ك كه‌س���ایه‌تیی‬ ‫(ئه‌مما كه‌سایه‌تی) پێشانگای سێیه‌می‬ ‫خۆی ده‌كاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫پیرباڵ جگه‌ له‌وه‌ی خاوه‌نی چه‌ندان‬ ‫دیوان‌و رۆمان‌و لێكۆڵینه‌وه‌یه‌‪ ،‬خاوه‌نی‬ ‫چه‌ندین تابلۆش���ه‌‪ ،‬س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‬ ‫بۆچی ئ���ه‌و نرخ���ه‌ی ب���ۆ تابلۆكانی‬ ‫داناوه‌‪ ،‬ناوبراو له‌لێدوانێكیدا بۆ ئاوێنه‌‬ ‫رایگه‌یان���د "لێره‌ هیچ ك���ه‌س قیمه‌ت‬ ‫بۆ كاره‌كانی خ���ۆی دانانێت‪ ،‬به‌ختیار‬ ‫كاتێ���ك كتێبه‌كان���ی ده‌دات ب���ه‌ ‪20‬‬ ‫هه‌زار‌و ‪ 15‬هه‌زار ده‌بێت ده‌ستخۆش���ی‬ ‫لێبكرێت‪ ،‬تابلۆكان له‌و سێ ملیۆنه‌ش‬ ‫زیاتر ده‌هێنێت"‪.‬‬ ‫فه‌رهاد هه‌ر س���ه‌باره‌ت به‌و قسانه‌ی‬ ‫رووبه‌ڕووی بۆته‌وه‌ بۆ نرخی تابلۆكه‌ی‪،‬‬ ‫وت���ی "هه‌ندێك ك���ه‌س قه‌ش���مه‌ریم‬ ‫پێده‌كه‌ن‌و ده‌ڵێ���ن بۆته‌ بازرگان‪ ،‬ئه‌م‬

‫له‌فه‌یسبووکه‌وه‌‬

‫كاره‌ی م���ن باش���ه‌ بیكه‌م ی���ان بچم‬ ‫ده‌س���ت له‌وه‌زیر‌و به‌رپرس‌و ش���تی وا‬ ‫پان بكه‌مه‌وه‌"‪ ،‬فه‌رهاد ئه‌و پێشانگایه‌‬ ‫پێشكه‌ش���ی ئه‌و كه‌س���انه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫پێیده‌ڵێن "د‪.‬فه‌رهاد‪ ،‬نرخی زۆر به‌رز‬ ‫بۆ تابلۆكانی داده‌نێ‪ ،‬تا مه‌سئوله‌كان‬ ‫لێی بكڕن" له‌و رووه‌ش���ه‌وه‌ له‌وه‌اڵمدا‬ ‫ده‌ڵێ���ت "ئه‌و كه‌س���انه‌ زۆر بێئه‌قڵن‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ نازان���ن هی���چ مه‌س���ئولێك‬ ‫"به‌داخ���ه‌وه‌" له‌كوردس���تاندا نییه‌ كه‌‬ ‫له‌هون���ه‌ر‪ ،‬چ ئ���ه‌وه‌ی له‌هونه‌ری ئه‌و‬ ‫تێبگه‌ن"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌كاره‌كه‌شی باسی له‌وكرد‬ ‫كه‌ مه‌نه‌فێس���تێكی هونه‌رییه‌و دڵنیایه‌‬ ‫به‌هاری داهاتوو عه‌ره‌ب ناوێكی تازه‌ی‬ ‫بۆ ده‌دۆزێته‌وه‌!‬ ‫فه‌ره���اد وت���ی "ک���ه‌ موخاته‌ب���ه‌ی‬ ‫هونه‌رمه‌ندان���ی ع���ه‌ره‌ب ده‌ک���ه‌م‌و‬ ‫به‌یانێک به‌ عه‌ره‌ب���ی باڵوده‌که‌مه‌وه‌و‬ ‫پۆسته‌ره‌که‌شم به‌ عه‌ره‌بییه‌"‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )344‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/9/25‬‬

‫له‌هه‌ولێر كۆتر هه‌ی ‌ه به‌ ‪ 10‬ده‌فته‌ر دۆالر ده‌فرۆشرێت‬ ‫ێ رێ‬ ‫هه‌ركاتێك به‌یانیانی‌ هه‌ینی‌ بته‌و ‌‬ ‫بكه‌یت بۆ مه‌یدانی‌ كۆتران له‌شاری‌‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬ئه‌وا چاوت به‌زیاتر له‌سه‌دان‬ ‫كه‌س ده‌كه‌وێ‌ كه‌ روو ده‌كه‌نه‌ ئه‌و‬ ‫مه‌یدانه‌ بۆمامه‌ڵه‌ی‌ كڕین‌و فرۆشتنی‌‬ ‫كۆتر‪.‬‬ ‫"مه‌یدان����ی‌ كۆتران" له‌س����ه‌ر پردی‌‬ ‫سه‌یداوه‌ له‌شه‌قامی‌ چل مه‌تری‌ له‌شار ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ولێ����ر یه‌كێكه‌ له‌و ش����وێنانه‌ی‌ كه‌‬ ‫مێژوویه‌كی‌ كۆنی‌ هه‌یه‌‌و رۆژانه‌ خه‌ڵێكی‌‬ ‫زۆر رووی‌ تێده‌كه‌ن به‌مه‌به‌ستی‌ كڕین‌و‬ ‫فرۆشتنی‌ كۆتر كه‌ بژێوی‌ ژیانی‌ سه‌دان‬ ‫خێزان دابینده‌كات‪ ،‬كه‌ جگه‌ له‌خه‌ڵكی‌‬ ‫ش����اره‌كانی‌ كوردس����تان‪ ،‬خه‌ڵك����ی‌‬ ‫شاره‌كانی‌ عێراقیش رووی‌ تێده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ل����ه‌و مه‌یدان����ه‌ فرۆش����یاره‌كان‬ ‫كۆتره‌كانیان له‌نێو قه‌فه‌س����دا داناوه‌‌و‬ ‫هه‌ندێجاریش جریكه‌ی‌ ده‌نگی‌ كۆتره‌كان‬ ‫سه‌ردانكه‌ره‌كان مه‌ست ده‌كات‪.‬‬ ‫عادل مه‌جی����د حه‌مه‌ده‌مین مامه‌ڵه‌ی‌‬ ‫كڕین‌و فرۆشتنی‌ كۆتر ده‌كات له‌مه‌یدانی‌‬ ‫كۆت����ران‌و رونیكرده‌وه‌ ك����ه‌ له‌هه‌موو‬ ‫ش����اره‌كانی‌ عێراق‌و كوردستانیش����ه‌وه‌‬ ‫كۆتر بۆ ئه‌و شوێنه‌ دێن‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫له‌هه‌ولێری����ش ده‌ڕوات ب����ۆ ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ رۆژانی‌ هه‌ین����ی‌ كه‌ بازاڕی‌‬ ‫كۆتر زۆر خۆش����ه‌‌و خه‌ڵكێكی‌ زۆریش‬ ‫روو له‌و مه‌یدانه‌ ده‌كه‌ن به‌مه‌به‌س����تی‌‬ ‫كڕین‌و فڕۆش����تنی‌ كۆتر‪ ،‬له‌گه‌ڵ وه‌رزی‌‬ ‫فۆتۆ‪ :‬به‌ختیار‬ ‫ی هه‌ولێر ‬ ‫ی كۆتران له‌شار ‌‬ ‫زس����تانیش كه‌ وه‌رزێكی‌ زۆر خۆش����ه‌ مه‌یدانی با مه‌یدان ‌‬ ‫بۆ كۆتر به‌ب����ه‌راورد له‌گه‌ڵ وه‌رزه‌كانی‌‬ ‫دیكه‌‪ ،‬چونكه‌ كه‌شوهه‌وا خۆشه‌‌و كۆتر هه‌روه‌ه����ا كۆتری‌ (عه‌رد)یش هه‌یه‌ كه‌ زۆر ده‌كات‌و له‌به‌ر خۆشه‌ویستیشی‌ بۆ روی‌ تێده‌ك����ه‌ن‌و وه‌ك ئه‌و ده‌ڵێت "له‌و داواكاره‌ كه‌ حكومه‌ت هاوكارییان بكات‬ ‫ی باش‌و نایاب����ه‌و نرخه‌كه‌ی‌ تا كۆتر‪ ،‬له‌دوكانه‌كه‌ی‌ خۆیدا ش����وێنێكی‌ ش����وێنانه‌ كۆتری‌ جوان‌و غه‌ریبی‌ تێدا له‌كاتی‌ نه‌خۆش����كه‌وتنی‌ كۆتره‌كانیان‪،‬‬ ‫زیات����ر ده‌فڕێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌وه‌رزه‌كانی‌ جۆرێك ‌‬ ‫دیك����ه‌ كه‌ش����وهه‌وا بۆ كۆت����ر خۆش ده‌ ه����ه‌زار دۆالر ده‌ڕوات‪ ،‬ئ����ه‌و جۆره‌ تایبه‌تی‌ بۆ كۆتر دروستكردووه‌‌و هه‌موو نمایش ده‌كرێت‌و كۆتر هه‌یه‌ به‌ س����ه‌د هه‌روه‌ها شوێنێكی‌ باش‌و گونجاویشیان‬ ‫بۆ دروس����ت ب����كات كه‌ تایب����ه‌ت بێت‬ ‫نییه‌‌و نه‌خۆش ده‌كه‌وێ����ت‪ ،‬بۆیه‌ كه‌م كۆتران����ه‌ش زیاتر له‌الی����ه‌ن كۆتر بازه‌ پێداویستیه‌كانیش����ی‌ بۆ دابینكردوون‪ ،‬هه‌زار دۆالر ده‌فرۆشرێت"‪.‬‬ ‫عادلی‌ كۆترفرۆش����یش جه‌ختی‌ له‌و به‌ب����ازاڕی‌ كۆت����ر‪ ،‬له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫چونكه‌ هیوایه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌ ئه‌و كه‌سه‌یه‌‬ ‫كۆنه‌كانه‌وه‌ ده‌ست ده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫ده‌فڕێت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌رب����از عه‌لی‌ دوكاندارێكی‌ له‌ژیان‪ ،‬ئ����ه‌و دوكان����داره‌ پێیوایه‌ كه‌ قسه‌یه‌ كرده‌وه‌‌و وتی‌ "له‌هه‌ندێك شوێنی‌ پیشه‌یه‌ له‌ش����اری‌ هه‌ولێر مێژوویه‌كی‌‬ ‫عادل باس����ی‌ له‌جۆره‌كان����ی‌ كۆتر‌و‬ ‫نرخه‌كانیان كرد له‌وانه‌ش كۆتری‌ (تار) ته‌مه‌ن ‪ 28‬س����اڵه‌‌و رۆژان ‌ه س����ه‌ردانی‌ له‌هه‌ولێ����ر هه‌ندێك ش����وێنی‌ تایبه‌ت تایبه‌ت‪ ،‬كۆتر هه‌یه‌ نزیكه‌ی‌ سه‌د هه‌زار دوور‌و درێژی‌ هه‌یه‌‌و سه‌دان خێزانیش‬ ‫كه‌ نرخه‌ك����ه‌ی‌ له‌پێنج هه‌زار دیناره‌وه‌ ئه‌و مه‌یدانه‌ ده‌كات به‌مه‌به‌ستی‌ كڕینی‌ هه‌ی����ه‌ به‌كۆتر فرۆش����تن ك����ه‌ زۆرتر دۆالر ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم زیاتر هی‌ خه‌ڵكانی‌ ب����ه‌و پیش����ه‌یه‌ ژیانی‌ خۆی����ان‌و ماڵ‌و‬ ‫ده‌ستپێده‌كات تا سه‌د دۆالر ده‌ڕوات‪ ،‬كۆتر‪ ،‬چونكه‌ هه‌س����ت به‌خۆشییه‌كی‌ كه‌س����ه‌ ده‌وڵه‌مه‌ند‌و به‌رپرسه‌ بااڵكان ده‌وڵه‌مه‌ن����د‌و به‌رپرس����ه‌كانه‌"‪ ،‬ناوبراو منداڵیانی‌ پێ‌ ده‌به‌نه‌سه‌ر‪.‬‬

‫بچوكترین (حاجی‌) ته‌مه‌ن ‌ی ‪ 27‬ساڵه‌ چیرۆكی‌ ئه‌و مندااڵنه‌ ‌ی بۆ یه‌كه‌مجار ده‌چن ‌ه قوتابخانه‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫ی‬ ‫ی گاگا ك ‌ه هونه‌رمه‌ندێك ‌‬ ‫ی لید ‌‬ ‫ئه‌م دوا ده‌ركه‌وتن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌چه‌ك���ردن‌و هه‌ڵگرتن��� ‌‬ ‫ی گاگا له‌ڕێگ��� ‌ه ‌‬ ‫لی���د ‌‬ ‫ی سه‌یرو‬ ‫ی جلوبه‌رگ ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكییه‌‌و به‌پۆش���ین ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر نووسرا ناودار ‌‬ ‫ی ده‌س���تییه‌و‌ه ك ‌ه وشه‌یه‌ك ‌‬ ‫جانتایه‌ك ‌‬ ‫ی ناباو ده‌ناسرێت‪ ،‬له‌كاتێكدای ‌ه ك ‌ه‬ ‫ی سه‌مه‌ره‌و ئه‌ته‌كێت ‌‬ ‫ی مێین ‌ه ‌‬ ‫ی زاووزێ ‌‬ ‫ی به‌عه‌ره‌ب���ی‌ ئه‌ندام ‌‬ ‫ب���وو ماناك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیس�ل�امی‌‌و ره‌وه‌ند ‌‬ ‫ی گه‌ور‌ه جیهان ‌‬ ‫ناڕه‌زایه‌تییه‌ك ‌‬ ‫ی موسڵمانان‪.‬‬ ‫ده‌گه‌یاند‪ ،‬بووه‌ مای ‌هی‌ تووڕه‌ی ‌‬

‫به‌شێك له‌و مندااڵنه‌ی‌ یه‌كه‌م ساڵیانه‌‬ ‫ده‌چنه‌ قوتابخانه‌ وڕك له‌دایك‌و باوكیان‬ ‫ده‌گرن بۆ ئه‌وه‌ی‌ بچن له‌گه‌ڵیان‌و‬ ‫هه‌ندێكیشیان به‌ناچاریی له‌پۆلدا‬ ‫له‌گه‌ڵیان داده‌نیشن‪.‬‬

‫"لیدی‌ گاگا"ش‬ ‫ی‬ ‫موسڵمانان ‌‬ ‫تووڕ ‌ه كرد ‬

‫ له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬ ‫پیرو گه‌نج روده‌که‌ن ‌ه ماڵی خوا‬ ‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی ئاماره‌كانی‌ وه‌زاره‌تی‌ ئه‌وقاف‌و‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌تی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫كاروباری‌ ئاین ‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئه‌مساڵ‌ بچوكترین‬ ‫ی حه‌ج‬ ‫(حاجی‌) كه‌ فه‌ریز‌ه ‌‬ ‫ی ‪ 27‬ساڵه‌‌و‬ ‫ئه‌نجام ده‌دات ته‌مه‌ن ‌‬ ‫به‌ته‌مه‌نتریشیان ‪ 107‬ساڵه‌‪.‬‬ ‫ی ح���ه‌ج‌و عه‌مر‌ه‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی ئاینی‌‪،‬‬ ‫ی ئه‌وقاف‌و كاروبار ‌‬ ‫له‌وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫س���ه‌اڵح ش���ێخ فه‌تاح له‌لێدوانێكدا بۆ‬

‫کاوڕ‬ ‫ی به‌رجاو به‌خۆتانه‌و‌ه‬ ‫پێش���كه‌وتنێك ‌‬ ‫ی له‌ئیشوكاره‌كانتان‪،‬‬ ‫ده‌بینن به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی زیات���ر ده‌كه‌ن‌و‬ ‫هه‌س���ت به‌چاالك��� ‌‬ ‫ی زیات���ر ده‌كه‌وێت��� ‌ه‬ ‫به‌رپرس���یارێت ‌‬ ‫سه‌رش���انتان ئه‌مه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ‬ ‫چاالكبوونتان له‌كاره‌كانتان‪.‬‬

‫گا‬ ‫ی‬ ‫ی باش نابێت بۆ له‌دایكبوان ‌‬ ‫هه‌فته‌یه‌ك ‌‬ ‫ئ���ه‌م بورج���ه‌‌‪ ،‬بۆی ‌ه باش���تروای ‌ه هیچ‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫بڕیارێ���ك نه‌ده‌ی���ت به‌تایبه‌ت��� ‌‬ ‫ی به‌دواڕۆژته‌و‌ه‬ ‫ی په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫بڕیاران��� ‌ه ‌‬ ‫هه‌یه‌‌و هه‌وڵبده‌ن كاره‌كانت دواخه‌ن بۆ‬ ‫كاتێكی‌ تر‪.‬‬

‫دوانه‌‬ ‫به‌هاوكاری‌ هاوڕێكانت‌و كه‌سه‌ نزیكه‌كانت‬ ‫كه‌س���ایه‌تیت به‌باش���ی‌ ده‌رده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫كاره‌كان���ت به‌باش���ی‌ ده‌ڕوات‌و ره‌نگه‌‬ ‫ئه‌م���ه‌ش به‌ه���ۆی‌ ئ���ه‌وه‌وه‌ بێ���ت كه‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی‌ باش���ت دروستكردووه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ كه‌سانی‌ ده‌وروبه‌رت‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫ی باشت نییه‌‌و كاریگه‌رییان‬ ‫ده‌وروبه‌رێك ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌سه‌ر تۆو‌ه هه‌یه‌‌و ره‌نگ ‌ه تۆش كار ‌‬ ‫خراپ ئه‌نج���ام بده‌یت‪ ،‬هه‌وڵبد‌ه لێیان‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی به‌درێژای ‌‬ ‫دوربكه‌ویته‌و‌ه به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫هه‌فته‌یه‌‪.‬‬

‫شێر‬ ‫ی‬ ‫ی باش له‌گه‌ڵ خۆ ‌‬ ‫ئه‌م هه‌فته‌ی ‌ه رۆژانێك ‌‬ ‫ی ئه‌م بورجه‌‪،‬‬ ‫دێنێت بۆ له‌دایكبووان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ره‌نگ ‌ه هه‌س���ت به‌چاالكی‌‌و دڵخۆش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆشه‌ویست ‌‬ ‫زیاتر بكه‌یت‪ ،‬په‌یوه‌ند ‌‬ ‫زیاتر دروست ده‌بێت له‌م ماوه‌یه‌‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ی سۆزدارییه‌و‌ه دڵخۆش‬ ‫ئه‌م ماوه‌ی ‌ه له‌ڕوو ‌‬ ‫ده‌بیت‌و په‌یوه‌ندیی ‌ه سۆزداریه‌كان زیاتر‬ ‫پته‌و ده‌بێت‪ ،‬هه‌وڵب���ده‌ن زیاتر بایه‌خ‬ ‫به‌خۆشه‌ویس���ته‌كانتان بده‌ن‌و الپه‌ڕ‌ه‬ ‫كۆنه‌كان وه‌الوه‌ بنێن‪.‬‬

‫ی‬ ‫ئاوێن ‌ه رایگه‌یاند ك ‌ه ئه‌مسا ‌ڵ له‌هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان بچوكترین كه‌س ك ‌ه فه‌ریز‌ه ‌‬ ‫ی ‪ 27‬ساڵه‌‌و‬ ‫حه‌ج ئه‌نجامده‌دات ته‌مه‌ن ‌‬ ‫به‌ته‌مه‌نتریشیان ‪ 107‬ساڵه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی ئاماره‌كان��� ‌‬ ‫ه���ه‌ر به‌پێ ‌‬ ‫ئه‌وق���اف‪ ،‬ئه‌مس���ا ‌ڵ زیات���ر له‌چ���وار‬ ‫ی كوردس���تان‌و‬ ‫هه‌زار ك���ه‌س له‌هه‌رێم ‌‬ ‫ی عێراق‬ ‫‪ 32‬هه‌زاری���ش له‌سه‌رتاس���ه‌ر ‌‬ ‫ی ح���ه‌ج ئه‌نج���ام ده‌ده‌ن‌و وا‬ ‫فه‌ریز‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌م مانگه‌شدا یه‌كه‌م‬ ‫بڕیار‌ه له‌كۆتای ‌‬ ‫ی سعودی ‌ه‬ ‫ی حاجییان به‌ره‌و واڵت ‌‬ ‫كاروان ‌‬ ‫به‌ڕێبكه‌ون‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌كان له‌به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫پێش���كه‌وتن ‌‬ ‫ێ‬ ‫تۆدا ده‌بێ���ت‌و پێویس���ت به‌دڵه‌ڕاوك ‌‬ ‫ی باش���ت ب���ۆ‬ ‫ن���اكات‪ ،‬پاڵپش���تییه‌ك ‌‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬له‌ڕووی كۆمه‌اڵیه‌تییه‌و‌ه‬ ‫زیاتر سه‌رقاڵ ده‌بیت‪.‬‬

‫د‪.‬شێرکۆ عه‌بدواڵ‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫خه‌به‌ر‬ ‫خه‌به‌ر‬ ‫خه‌به‌ردار‬

‫ ئا‪ :‬به‌ختیار حسێن‪ ،‬هه‌ولێر‬

‫ی جیهاندا دژ‬ ‫ی گرتووه‌ته‌و‌ه له‌سه‌رتاسه‌ر ‌‬ ‫موس���ڵمانان ‌‬ ‫ی ئیسالم ده‌كات‌و‬ ‫ی به‌پێغه‌مبه‌ر ‌‬ ‫ی سوكایه‌ت ‌‬ ‫به‌و فیلم ‌ه ‌‬ ‫ی كردوو‌ه‬ ‫ی ك ‌ه پێغه‌مب���ه‌ر ‌‬ ‫ئه‌و گۆڤار‌ه فه‌ره‌نس���یی ‌ه ‌‬ ‫به‌كاریكاتێر‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫سااڵنه‌ له‌گه‌ڵ‌ كردنه‌وه‌ی‌ قوتابخانه‌كاندا‬ ‫به‌هه‌زاران منداڵی‌ ته‌مه‌ن ش���ه‌ش ساڵ‌‪،‬‬ ‫ده‌چنه‌ پۆلی‌ یه‌كه‌می‌ بنه‌ڕه‌تی‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫دوای‌ دوو ساڵ‌ له‌باخچه‌ی‌ ساوایان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫چونی‌ ئه‌و مندااڵنه‌ بۆ پۆلی‌ یه‌كه‌م به‌الی‌‬ ‫زۆربه‌یانه‌وه‌ "ناخۆش���ه‌"‌و زۆرجاریش تا‬ ‫رادێن له‌گه‌ڵ‌ ژیانی‌ قوتابخانه‌دا‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫دایكی���ان یاخود باوكیان له‌گه‌ڵیان بڕۆن‬ ‫بۆ قوتابخانه‌‌و ته‌نانه‌ت له‌نێو پۆلیش���دا‬ ‫له‌گه‌ڵی���ان دابنیش���ن‪ ،‬زۆرجاریش دوای‌‬ ‫رۆیش���تنه‌وه‌ی‌ كه‌س���وكاریان ده‌س���ت‬ ‫ده‌كه‌ن به‌گریان‪.‬‬ ‫رۆژی‌ ‪10‬ی‌ ئ���ه‌م مانگ���ه‌ ده‌رگای‌‬ ‫ له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬ ‫قوتابخان���ه‌كان له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان به‌شێک له‌مندااڵن به‌چوونه‌ مه‌کته‌ب دڵخۆشن‌و به‌شێکیشیان ترس دایان ده‌گرێت‬ ‫كران���ه‌وه‌‌و به‌پێ���ی‌ وته‌ی‌ به‌رپرس���انی‌‬ ‫هه‌روه‌ه���ا به‌ڕێوب���ه‌ری پ���ه‌روه‌رده‌ی‬ ‫ب���ه‌اڵم هه‌ندێك له‌دای���كان باس له‌وه‌ به‌ب���ێ‌ جیاوازی‌ له‌نێ���وان قوتابییه‌كاندا‬ ‫په‌روه‌رده‌‪ ،‬ئه‌مساڵ‌ له‌سنوری‌ په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫سلێمانی‌ به‌سه‌دان هه‌زار منداڵ‌ چونه‌ته‌ ده‌ك���ه‌ن ك���ه‌ له‌یه‌ك���ه‌م رۆژی‌ بردن���ی‌ كتێبی���ان ده‌دا به‌قوتابیان���ی‌ پۆل���ی‌ مه‌ڵبه‌ن���دی‌ س���لێمانی‌‪ ،‬كه‌م���ال نوری‬ ‫منداڵه‌كانیان بۆ قوتابخانه‌‪ ،‬منداڵه‌كانیان یه‌ك��� ‌هم‌و وانه‌ی���ان پێده‌خوێندن‪ ،‬به‌اڵم له‌لێدوانێكی���دا ب���ۆ ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند‬ ‫قۆناغی‌ یه‌كه‌می‌ بنه‌ڕه‌تی‌‪.‬‬ ‫رۆزا بورهان قوتابییه‌كی پۆلی یه‌كه‌می‌ ده‌ستیان كردووه‌ به‌گریان‪ ،‬له‌و رووه‌وه‌ به‌وته‌ی‌ مامۆس���تایانی‌ قۆناغی‌ یه‌كه‌م‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌وان هه‌وڵ���ی بایه‌خدانی���ان داوه‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تیی���ه‌ له‌قوتابخان���ه‌ی ئیبراهی���م خه‌نده‌ جه‌مال كه‌ فه‌رمانبه‌رێكی‌ ته‌مه‌ن ل���ه‌م س���ااڵنه‌ی‌ دوایی���دا گۆڕانكارییان به‌منداڵ هه‌رله‌تێگه‌یش���تن له‌قسه‌كردن‌و‬ ‫ئه‌حمه‌د‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌ رۆژه‌ س���ه‌ره‌تاییه‌كانی‌ ‪ 34‬س���اڵه‌‌و له‌یه‌ك���ه‌م رۆژی‌ كردنه‌وه‌ی‌ كردووه‌ له‌و قۆناغ���ه‌دا‪ ،‬چونكه‌ كاتێك گوێگرتن ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی خ���ۆی‌و ماوه‌ی‌‬ ‫ی ب���ردووه‌ بۆ ئ���ه‌و مندااڵنه‌ روو ده‌كه‌نه‌ قوتابخانه‌‪ ،‬وا چوار س���اڵه‌ كار به‌سیسته‌مێك ده‌كه‌ن‬ ‫چون���ی‌ ب���ۆ قوتابخانه‌ باوكی‌ ده‌س���تی‌ قوتابخان���ه‌دا كوڕه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫گرتووه‌‌و له‌ڕۆژه‌كانی‌ دیكه‌ش���دا به‌جانتا قوتابخانه‌‌و كاتێك ویستویه‌ت ‌ی بگه‌ڕێته‌وه‌ ده‌زانن زۆر ناخۆش���ه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وانیش تا كه‌ هه‌فته‌ی یه‌كه‌م پێیده‌وترێت هه‌فته‌ی‬ ‫په‌مه‌یی‌و قژه‌ به‌ستراوه‌كه‌یه‌وه‌ ده‌یویست بۆ ماڵه‌وه‌ یه‌كسه‌ر منداڵه‌كه‌ی‌ پێیوتووه‌ ماوه‌ی چه‌ند رۆژێك قس���ه‌ی‌ خۆش���یان پێش���وازیكردن له‌ومندااڵنه‌ كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫بچێت���ه‌ پۆله‌كه‌یه‌وه‌‌و قوتابخانه‌ی‌ به‌الوه‌ "دایك���ه‌ دڵم زۆر پ���ڕه‌ له‌گریان‪ ،‬ئه‌گه‌ر ب���ۆ ده‌كه‌ن هه‌تا را دێ���ن له‌گه‌ڵ‌ ژیانی‌ مامۆستا‌و خوێندكاره‌كانه‌وه‌ نوقڵ‌و گوڵ‬ ‫قوتابخانه‌دا‌و دیارییان پێشكه‌ش ده‌كه‌ن ده‌به‌خشرێته‌وه‌ قوتابیانی‌ پۆلی‌ یه‌كه‌م‌و‬ ‫خۆش���ه‌‌و ئه‌وه‌ی‌ زیاتریش قوتابخانه‌ی‌ بڕۆیته‌وه‌ یه‌كسه‌ر ده‌گریم"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ له‌س���ااڵنی‌ پێشودا كاتێك بۆئه‌و‌هی‌ قوتابخانه‌یان ال خۆشه‌ویس���ت پاش���ان ده‌س���ت ده‌كرێت به‌خوێندنی‌‬ ‫به‌الوه‌ خۆش ك���ردووه‌‪ ،‬له‌یه‌كه‌م رۆژدا‬ ‫وانه‌‪.‬‬ ‫نوقڵ‌و‌ كێك‌و مه‌ساسه‌و گوڵیان پێداون‪ .‬قوتابخان���ه‌كان ده‌كرانه‌وه‌ راس���ته‌وخۆ‌و بكه‌ن‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫ی داراییت بۆ دروست ده‌بێت‪،‬‬ ‫كێش��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ره‌نگ ‌ه ئه‌م كێشه‌ی ‌ه له‌هه‌موو كاره‌كان ‌‬ ‫تر زیاتر س���ه‌رقاڵتان بكات‪ ،‬پێویستت‬ ‫ی ت���ر هه‌ی��� ‌ه بۆ‬ ‫ی كه‌س���ان ‌‬ ‫به‌ه���اوكار ‌‬ ‫یارمه‌تیدانت له‌م كێشه‌یه‌‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫ی كارێكی‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ی وه‌اڵم ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر چاوه‌ڕوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌رئه‌نجامێك ‌‬ ‫ئه‌م هه‌فته‌ی ‌ه ئه‌گ���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫باش���ت بۆ ده‌رده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬هه‌فته‌یه‌ك ‌‬ ‫پ���ڕ لــــه‌خۆش���ی‌‌و به‌به‌ره‌كه‌ت ده‌بێت‬ ‫بۆتان‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫هه‌وڵب���ده‌ن ئ���ه‌م ماوه‌ی��� ‌ه به‌ژیران��� ‌ه‬ ‫ی چه‌ند‬ ‫بیربكه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬ره‌نگ��� ‌ه توش��� ‌‬ ‫گرفتێك ببی���ت‌و رووب���ه‌ڕووی كارێك‬ ‫ی به‌تۆو‌ه‬ ‫ببیته‌و‌ه ك ‌ه له‌دوره‌و‌ه په‌یوه‌ند ‌‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬باشتر وای ‌ه له‌هه‌ڵچونه‌كاندا دان‬ ‫به‌خۆتاندا بگرن‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫خ���ۆت ئاماد‌ه بك ‌ه بۆ هه‌موو ش���تێك‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی كار ‌‬ ‫خ���ۆت هیالك بك��� ‌ه بۆئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ب���اش پێش���كه‌ش بكه‌ی���ت‪ ،‬هه‌وڵبد‌ه‬ ‫ی باش بیت به‌رامبه‌ر ئه‌و‬ ‫به‌رپرس���ێك ‌‬ ‫كاران ‌هی‌ ئه‌نجامی‌ ده‌ده‌یت‪.‬‬

‫ئه‌مڕۆ(وابو به‌پێرێ) له‌نه‌به‌ردێکی‬ ‫تری هێزه‌کانی پۆلیسی دارستان ‌ه‬ ‫ب���ێ ته‌ره‌زانه‌که‌مان���دا پیالنێکی‬ ‫چه‌به‌ڵ له‌گۆڕنرا ک ‌ه ده‌یویست له‌م‬ ‫بارودۆخ ‌ه ناسکه‌ی هه‌رێم‌و عێراق‌و‬ ‫ناوچه‌که‌‌و جیهاندا سامانی پیرۆزی‬ ‫نیشتمان ‌ه س���وتاوه‌که‌مان به‌فیرۆ‬ ‫بدات‪.‬‬ ‫ده‌سکه‌وته‌کان‪:‬‬ ‫‪ -1‬نیو فه‌رد‌ه خه‌ڵوزی سپێشه‌ڵ‬ ‫ک ‌ه له‌هه‌ن���دێ ناوچه‌دا پێی ده‌ڵێن‬ ‫ره‌ژو‪.‬‬ ‫‪ -2‬دوو عه‌ره‌بان ‌ه داری ته‌ڕ‪.‬‬ ‫پ‪ /1‬پیالنگێره‌کان کێن؟‬ ‫أ‌‪ -‬مه‌فره‌زه‌یه‌ک���ی کۆڵۆمبین‌و ل ‌ه‬ ‫ئه‌فه‌ریقای التینه‌وه‌ راسپێردراون؟‬ ‫ب‌‪ -‬جه‌ماعه‌تێ���ک پۆلی���س ک ‌ه‬ ‫ئێستا ئیجازه‌ن؟‬ ‫ج‪ -‬شانه‌یه‌کی خه‌ڵوزی قاعیده‌ن‬ ‫له‌ناوچه‌که‌؟‬ ‫‌د‪ -‬کۆمه‌ڵێ���ک فه‌الحی داماو ل ‌ه‬ ‫ئیحتیاجیا واده‌که‌ن؟‬ ‫پ‪ /2‬ک ‌ه ئ���ه‌و خه‌به‌ره‌ت بۆ لێ‬ ‫ئ���ه‌ده‌ن‪ ،‬جه‌نابعال���ی چ په‌ندێکت‬ ‫بیرئه‌که‌وێته‌وه‌؟‬ ‫أ‌‪ -‬ت���ۆڕی عه‌دال���ه‌ت ماس���یی ‌ه‬ ‫گه‌وره‌کانی پێناگیرێت؟‬ ‫ب‌‪ -‬ک���ه‌ر له‌ک���وێ که‌وتوه‌‌و‬ ‫کونگه‌ له‌کوێ دڕاوه‌؟‬ ‫ج‪ -‬کوردس���تان جێگای به‌چک ‌ه‬ ‫شێرانه‌؟‬ ‫‌د‪ -‬س���ه‌ری ش���کاوه‌‌و قاچ���ی‬ ‫ئه‌به‌ستن؟‬ ‫پ‪ /3‬به‌مه‌زه‌ن���ه‌ی ئه‌قڵ���ت‬ ‫ده‌سته‌که‌وته‌کان چی لێ ئه‌که‌ن؟‬ ‫أ‌‪-‬خه‌ڵوزه‌ک ‌ه ب���ۆ نێرگه‌له‌‌و دار‌ه‬ ‫ته‌ڕه‌ک���ه‌ش جومع���ان حه‌مام���ی‬ ‫پێدائه‌خه‌ن‬ ‫ب‌‪-‬ئه‌یانخه‌ن��� ‌ه م���ه‌زاده‌وه‌‌و دوا‬ ‫فلس���ی پاره‌ک���ه‌ی ئه‌گێڕنه‌و‌ه بۆ‬ ‫خه‌زێنه‌وه‌ی دوو؟‬ ‫ج‪ -‬له‌حه‌وشه‌ی پشته‌وه‌ی مه‌رکه‌ز‬ ‫فڕێی ئه‌دات هه‌تا ئیشه‌ڵاڵو ره‌حمان‬ ‫لیجنه‌که‌ی وه‌زاره‌ت ئه‌گات؟‬ ‫د‪ -‬ک ‌ه معه‌س���ه‌له‌ک ‌ه خاوبویه‌و‌ه‬ ‫ئه‌یده‌نه‌وه‌ ب ‌ه جه‌ماعه‌ته‌که‌؟‬ ‫پ‪ /4‬سه‌به‌ب چی ‌ه ئیعالم ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫ئیهتیمامی پێ ئه‌دا؟‬ ‫أ‌‪ -‬مه‌وزوع���ی تریان نیی ‌ه بیکه‌ن‬ ‫به‌خه‌به‌ر؟‬ ‫ب‌‪ -‬ئ���ه‌ی خه‌ڵکه‌ک��� ‌ه به‌چ���ی‬ ‫مه‌شغوڵ که‌ن؟‬ ‫ج‪ -‬بۆئه‌وه‌ی که‌س ئیتر نه‌وێرێت‬ ‫ته‌عدا له‌سروشت بکات؟‬ ‫‌د‪ -‬زابته‌ک ‌ه خزمێکی له‌ته‌له‌فزیۆن‬ ‫ده‌ستی ئه‌ڕوات؟‬ ‫پ‪ /5‬ئه‌گ���ه‌ر پۆلیس���ی غابات‬ ‫ئه‌و ش���ت ‌ه موهیم ‌ه بگێڕێته‌و‌ه بۆ‬ ‫میلل���ه‌ت‪ ،‬ئه‌ی ئه‌م پۆلیس���انه‌ی‬ ‫خواره‌و‌ه کامیان چی ئه‌که‌ن؟‬ ‫أ‌‪ -‬پۆلیس���ی ئه‌خالق ش���عوری‬ ‫کوردایه‌تیمان بۆ ئه‌دۆزێته‌وه‌؟‬ ‫ب‌‪ -‬پۆلیسی نه‌وت به‌تانکه‌ره‌کانی‬ ‫حدود ئه‌ڵێ عه‌جه‌ عه‌جه‌ عه‌جه‌؟‬ ‫ج‪ -‬پۆلیس���ی کاره‌ب���ا گڵۆپێک‬ ‫له‌ویژدان���ی به‌ع���ز‌ه مه‌س���ئولێکا‬ ‫دائه‌گیرسێنێ؟‬ ‫‌د‪ -‬پۆلیسی ئه‌نته‌ر پوڵ هاشمی‬ ‫ئه‌گرێت؟‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی‬ ‫ی س���ۆزدارییه‌و‌ه رۆژانێك��� ‌‬ ‫ل���ه‌ڕوو ‌‬ ‫ناخۆش به‌س���ه‌ر ده‌به‌یت‪ ،‬باشتروای ‌ه‬ ‫ئه‌م ماوه‌ی ‌ه خۆتان به‌دور بگرن له‌هه‌ر‬ ‫ی سۆزداری‌‌و به‌هێمنییه‌و‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك ‌‬ ‫ی قورس���ت‬ ‫مامه‌ڵه‌بكه‌‌و ره‌نگ ‌ه مه‌رج ‌‬ ‫به‌سه‌ردا بسه‌پێنرێت‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )344‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/9/25‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫رەخنە له‌نادین‪ ..‬تۆکفیل‌و پەیوەندی نێوان دین‌و دیموکراسیەت‬ ‫مەریوان وریا قانیع‬

‫‪ 1‬ـ‪7‬‬ ‫سەرەتا‬ ‫بۆئ���ەوەی خوێن���ەر لەی���ادی نەچێت‬ ‫مەبەستی من له‌نووس���ینی ئەم زنجیرە‬ ‫وتارە چییە‪ ،‬بەپێویستی دەزانم جارێکی‬ ‫تر ئ���ەو مەبەس���تە روونبکەمەوە‪ .‬وەک‬ ‫لەبەشەکانی پێشوودا نیشانمدا له‌سەدەی‬ ‫نۆزدەهەم���ەوە تێڕوانینێ���ک له‌فیکری‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‌و سیاس���ی‌و فەلس���ەفیدا‬ ‫بااڵدەستە کە باس له‌کەمبوونەوەی رۆڵی‬ ‫دین له‌ژیانی گش���تی‌و پاشەکشەکردنی‬ ‫بۆ ژیان���ی تایبەت���ی تاکەکەس���ەکان‪،‬‬ ‫دەکات‪ .‬ب���اس ل���ەوەدەکات دی���ن نەک‬ ‫ھیچی ئەوتۆی نەماوە لەس���ەر ئینسان‌و‬ ‫دونی���ای مۆدێرن بیڵێ���ت‪ ،‬بەڵکو بەرەو‬ ‫ئەوەشدەچێت کۆتاییپێبێت‌و شوێنی بە‬ ‫بیرکردنەوەی زانستی‌و میتۆدی عەقاڵنی‬ ‫بگیرێت���ەوە‪ .‬لەفیکری کۆمەاڵیەتیدا ئەم‬ ‫تێڕوانینە بە تێ���زەی "بەعەلمانیبوونی‬ ‫دونی���ا" ناس���راوە‌و لەگ���ەڵ خۆش���یدا‬ ‫ئایدیۆلۆژیایەکی گەورەی دروس���تکردوە‬ ‫کە "ئایدیۆلۆژیای عەلمانیەتە"‪ ،‬ئەوەی بە‬ ‫ئینگلیزی پێیدەگوترێت "سیکیوالریزم"‪.‬‬ ‫ئایدیۆلۆژیای عەلمانیەت‪ ،‬بەپشت بەستن‬ ‫بە تێزەی "بەعەلمانیبوونی دونیا"‪ ،‬داوای‬ ‫ئەوەدەکات دین ھیچ رۆڵێکی سیاس���ی‬ ‫نەمێنێت‌و بەش���ێک نەبێت له‌بەرخورد‌و‬ ‫ملمالنێ‌و موناقەش���ەکانی ن���او "فەزای‬ ‫گشتی"‪ ،‬لەڕاس���تیدا داوای ئەوە دەکات‬ ‫کورتببێتەوە بۆ پەیوەندییەکی شەخسی‬ ‫لەنێوان ئیماندار‌و خوداوەندا‪.‬‬ ‫وەک وتم ئ���ەم ئایدیۆلۆژی���ا مۆدێرنە‪،‬‬ ‫پشت بەو تێزی "بەعەلمانیبوونی دونیا"‬ ‫دەبەس���تێت کە لەسەدەی نۆزدەهەمەوە‬ ‫ب���ووە بەبەش���ێکی گ���ەورەی فیک���ری‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‌و فەلس���ەفی‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫ب���ووە ب���ە ھێڵ���ە ه���ەرە س���ەرەکی‌و‬ ‫گش���تییەکانی زانس���تی "کۆمەڵناسی"‪،‬‬ ‫بەتایبەتی زانس���تی "کۆمەڵناسی دین"‪.‬‬ ‫کۆمەڵناس���ە بەناوبان���گ‌و گەورەکان���ی‬ ‫س���ەدەی نۆزدەهەم‌و بیس���تەم رۆڵێکی‬ ‫گەورە دەبین���ن له‌باڵوکردنەوەی تێزەی‬ ‫"بەعەلمانیبوون���ی دونیا"‌و ئایدیۆلۆژیای‬ ‫عەلمانیەت خۆش���یدا‪ ،‬لەوانەش ئەمیلی‬ ‫دۆرکهایم‪ ،‬ماکس ڤێبەر‪ ،‬بریان ویلس���ن‌و‬ ‫زۆران���ی تر‪ .‬ھێڵە گش���تییەکانی تێزەی‬ ‫"بەعەلمانیبوون���ی دونی���ا" الی ئ���ەم‬ ‫کۆمەڵناسانە باس له‌کەمبوونەوەی رۆڵی‬ ‫دین لەسەر ژیانی سیاسی‌و کۆمەاڵیەتی‬ ‫دەکات‌و پێ لەسەر الوازبوونی بەردەوامی‬ ‫ھێ���زی دەزگا دینیی���ەکان دادەگرێ���ت‌و‬ ‫هەوڵئەدات ئەوە بسەلمێنێت کە کاریگەری‬ ‫دی���ن لەس���ەر ئەخالق‌و هەڵس���وکەوتی‬ ‫ئینسانی بە بەردەوامی بەرەو الوازبوون‌و‬ ‫کەمبوونەوە دەچێت‪ .‬لەم رێگەیەوە ئەم‬ ‫تێزەیە پەیوەندییەکی حەتمی‌و یەکالیەنە‬ ‫لەنێوان تازەبوون���ەوە‌و الوازبوونی دین‌و‬ ‫نەمان���ی رۆڵی سیاس���ی‌و کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫ئەخالقیدا‪ ،‬پێشنیاردەکات‪.‬‬

‫ئ���ەوەی ئەم���ڕۆ له‌ئاس���تی زانس���تی‌و‬ ‫ئەکادیمی���دا رەخنەیەک���ی گ���ەورەی‬ ‫لێدەگیرێت هەم تێزەی بە "عەلمانیبوونی‬ ‫دونیا"ی���ە‌و ه���ەم ئایدیۆلۆژی���ای‬ ‫عەلمانیەتیشە‪ .‬سەرەتا راستەقینەکانی‬ ‫ئەم رەخنەیە دەگەڕێتەوە بۆ ناوەڕاستی‬ ‫شەستەکانی س���ەدەی بیستەم‌و یەکەم‬ ‫کەسێک کە راستەوخۆ پەالماری تێزەی‬ ‫"بەعەلمانیبوون���ی دونی���ا"ی دابێ���ت‪،‬‬ ‫کۆمەڵناس���ی ئینگلی���زی داڤید مارتنە‪،‬‬ ‫بەاڵم بەرلەوەی له‌بەش���ەکانی تری ئەم‬ ‫نووس���ینەدا بێمە س���ەر باسکردنی ئەم‬ ‫رەخنانە‪ ،‬هەوڵئەدەم لێرەدا ھێڵێکی تری‬ ‫بیرکردنەوە نیش���انبدەم کە له‌س���ەدەی‬ ‫نۆزدەهەمدا ئامادەیە‌و لەدەرەوەی تێزەی‬ ‫بە عەلمانیبوونی دونیادا باس له‌شوێن‌و‬ ‫جێ‌و رۆڵی دین له‌دونی���ای ھاوچەرخدا‬ ‫دەکات‪ .‬ش���وێن‌و ج���ێ‌و رۆڵێ���ک تەواو‬ ‫ناکۆک ب���ەوەی تێزەی "بەعەلمانیبوونی‬ ‫دونی���ا" پێش���نیاریدەکات‪ .‬له‌هەفت���ەی‬ ‫راب���ردوودا هەوڵمدا فیک���ری کیرکیجارد‬ ‫وەک نموونەی ئەم شێوازە له‌بیرکردنەوە‬ ‫نیشانبدەم کە له‌ئاستی فیکری فەلسەفیدا‬ ‫ئامادەی���ە‪ ،‬ویس���تم بڵێ���م له‌س���ەدەی‬ ‫نۆزدەهەم���دا‪ ،‬له‌ئاس���تی فەلس���ەفیدا‪،‬‬ ‫فیکرێک���ی دینی گرنگ لەپ���اڵ فیکری‬ ‫دژەدین���ی فیورباخ‌و مارکس‌و نیتش���ەدا‬ ‫ئامادەیە‪ .‬ئەم فیکرە‪ ،‬کە نموونەکەیم بە‬ ‫فیکری فەیلەسوفی دانیمارکی کیرکیجارد‬ ‫ھێنای���ەوە‪ ،‬نەک دژە دی���ن نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫دین بنەمای س���ەرەکی بی���ر‌و بۆچوون‌و‬ ‫تێڕوانینەکانیەت���ی ب���ۆ ژی���ان‌و دونیا‌و‬ ‫ش���وێنی ئینس���ان لەناو تەفاسیلەکانی‬ ‫هەردووکیاندا‪ .‬فیکرێک دواتر له‌سەدەی‬ ‫بیستەمدا فەلس���ەفەی وجودیەت‪ ،‬واتە‬ ‫بوونگەرایی‪ ،‬لێدەکەوێت���ەوە‪ .‬بێگومان‬ ‫رۆڵ���ی دی���ن له‌ئەدەبیاتی کەس���انێکی‬ ‫وەک دیستۆفس���کی‌و تۆڵستۆی‌و ھێرمان‬ ‫ھێس���ە‌و چەندانی تریش���دا بەئاش���کرا‬ ‫دیارە ک���ە هەموویان لەدەرەوەی تێزەی‬ ‫بە عەلمانیبوونی دونیادا قس���ەدەکەن‌و‬ ‫ش���وێنێکی گرنگ ب���ۆ دی���ن له‌دونیای‬ ‫ھاوچەرخدا دەھێڵنەوە‪.‬‬ ‫له‌نووس���ینی ئەم���ڕۆدا دەگەڕێمەوە بۆ‬ ‫کایەی کۆمەڵناسی خۆی‌و دەمەوێت ئەوە‬ ‫نیش���انبدەم کە هەموو کۆمەڵناسەکانی‬ ‫س���ەدەی نۆزدەهەم باوەڕیان بە تێزەی‬ ‫ب���ە "عەلمانیبوونی دونی���ا" نەبووە بەو‬ ‫ش���ێوەیەی من له‌بەش���ەکانی پێشووی‬ ‫ئەم نووس���ینەدا باسمکرد‪ .‬کۆمەڵناسی‬ ‫فەرەنسی‪ ،‬ئەلێکسی دی تۆکفیل (‪١٨٠٥‬‬ ‫‪ )١٨٥٩‬نموونەی ئەو کۆمەڵناس���انەیە‬‫کە له‌س���ەدەی نۆزدەهەم���دا بە زمانی‬ ‫خواراف���ەت‌و س���یحر‌و کەنارگیری رۆڵی‬ ‫دین‌و پاشەکش���ەکردنی بۆ سنوورەکانی‬ ‫"ژیان���ی تایب���ەت"‪ ،‬قس���ەناکات‪ .‬ئەم‬ ‫کۆمەڵناس���ە له‌کتێبی "دیموکراس���یەت‬ ‫له‌ئەمریکا"دا باس له‌تێگەیشتن‌و رۆڵێک‬ ‫بۆ دین له‌کۆمەڵگا مۆدێرنەکاندا دەکات‪،‬‬ ‫ت���ەواو پێچەوانەی ئەوەی ک���ە تێزەی‬

‫مەرج نییە بۆ ئەوەی‬ ‫دیموکراسیەت دروست‌و‬ ‫سەقامگیربکرێت هەموو‬ ‫رۆڵێکی سیاسی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی له‌دین‬ ‫بسەندرێتەوە‬ ‫"بەعەلمانیبوونی دونیا" گریمانیدەکات‪.‬‬ ‫تۆکفی���ل ب���اس له‌گرنگ���ی رۆڵ���ی دین‬ ‫له‌دروستبوونی ئەزموونی دیموکراسیەت‬ ‫له‌ئەمری���کادا دەکات‌و بەم���ەش رۆڵێکی‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و فەرهەنگی‌و سیاسی گرنگ‬ ‫بە دین دەبەخش���ێت‪ ،‬ک���ە پێچەوانەی‬ ‫کورتکردنەوەیەت���ی ب���ۆ پەیوەندییەکی‬ ‫شەخس���ی‌و تایبەت لەنێوان خوداوەند‌و‬ ‫تاکەکەسدا‪.‬‬ ‫مەبەستی ئەم نووسینانە‬ ‫مەبەس���تی م���ن ل���ەم نووس���ینانە‬ ‫پڕوپاگەندەک���ردن نییە ب���ۆ دین دژ بە‬ ‫عەلمانی���ەت‪ ،‬یاخ���ود موجامەلەکردنی‬ ‫ئیس�ل�امی سیاس���ی‪ ،‬یان هەر شتێکی‬ ‫تر کە ئاو بە ئاش���ی ھێ���زە دینییەکانی‬ ‫کوردس���تان‌و ب���ە ئاش���ی تێڕوانین���ی‬ ‫دینیدا بۆ دونیا بکات‪ ،‬رای من لەس���ەر‬ ‫نادیموکراس���یبوونی ھێ���زە دینیەکان‌و‬ ‫نادیموکراس���یبوونی لێکدانەوەی���ان بۆ‬ ‫دین ئاش���کرایە‪ ،‬هەروەھا بۆچوونی من‬ ‫ب���ۆ پەیوەندی نێوان دین‌و سیاس���ەت‌و‬ ‫چۆنیەت���ی ب���ە دیموکراس���یکردنی ئەم‬ ‫پەیوەندییە ئاش���کرایە‪ .‬ھاوکات رای من‬ ‫لەس���ەر ناوەرۆکی ئەو دینە ئاش���کرایە‬ ‫کە ئەمڕۆ له‌کوردس���تاندا زیاد لەھێزێک‬ ‫بەرهەمیدەھێنێ���ت‪ ،‬دینێ���ک ک���ە پڕە‬ ‫له‌قیڕەقی���ڕ‌و رق‌و توندوتی���ژی‌و رۆحی‬ ‫تەکفیرکردن‌و تۆڵەسەندنەوە له‌ئینسان‌و‬ ‫س���وکایەتیکردن بە ژیان‪ ،‬بەاڵم ھاوکات‬ ‫رای من لەسەر ئەو عەلمانیەتە بێفیکر‌و‬ ‫دۆگمایی‌و سادەگۆ‌و گشتگیرە ئاشکرایە‬ ‫کە بە لۆژیکی کۆمەڵناسەکانی سەدەی‬ ‫نۆزدەه���ەم بیردەکەن���ەوە‌و هەموو ئەو‬ ‫دۆگمایانە دووبارەدەکەنەوە کە نزیکەی‬ ‫یەک سەدەیە رەخنەدەکرێن‪.‬‬ ‫ئەوەی من دەمەوێت لێرەدا ئەنجامیبدەم‬ ‫بەرگریکردن���ە لەو تێ���زە کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫سیاس���ی‌و فەلس���ەفییانەی کە نایەوێت‬ ‫دیوارێک لەنێوان دین‌و دیموکراسییەت‌و‬ ‫دی���ن‌و تازەبوون���ەوەی عەقاڵنی‌و دین‌و‬ ‫کران���ەوەی کۆمەاڵیەتیدا دروس���تبکات‪.‬‬ ‫دەمەوێت ئەوە نیش���انبدەم کە دەشێت‬ ‫سیس���تمێکی سیاس���ی دیموک���راس‌و‬ ‫ک���راوە دروس���تببێت بەب���ێ ئ���ەوەی‬

‫دی���ن ناچاربکرێت پاشەکش���ەبکات بۆ‬ ‫سنوورەکانی ژیانی تایبەتی ئینسانەکان‪،‬‬ ‫دەش���ێت دیموکراسیەت هەبێت‌و یەکێک‬ ‫له‌دروستکەران‌و بەشداریکەرەکانی ھێزە‬ ‫سیاس���ییە دینییەکان ب���ن‪ .‬مەرج نییە‬ ‫بۆ ئ���ەوەی دیموکراس���یەت دروس���ت‌و‬ ‫سەقامگیربکرێت هەموو رۆڵێکی سیاسی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی له‌دین بس���ێندرێتەوە‪ .‬واتە‬ ‫مەسەلەکە الی من له‌بنەڕەتەوە مەسەلەی‬ ‫بەرگریک���ردن‌و نەک���ردن له‌دی���ن نییە‪،‬‬ ‫بەڵکو مەسەلەی چۆنیەتی گەیشتنە بە‬ ‫سیستمێکی دیموکراسی کراوە کە توانای‬ ‫قبووڵکردنی دین‌و نادینی هەبێت‪ ،‬بەبێ‬ ‫دووبارەکردن���ەوەی دۆگم���ا دینیەکان‌و‬ ‫دۆگماکان���ی تێ���زەی "بەعەلمانیبوونی"‬ ‫دونی���ا‪ ،‬بەب���ێ دووبارەکردنەوەیەک���ی‬ ‫بێتامی پێدراوە دۆگماییەکانی عەلمانیەت‬ ‫وەک ئایدیۆلۆژی���ا‪ .‬وات���ە ئ���ەوەی من‬ ‫دەمەوێ���ت ئەنجامیب���دەم بیرکردنەوەیە‬ ‫له‌دیموکراس���یەت ل���ەدەرەوەی ئ���ەو‬ ‫پەیوەندیی���ە حەتمیان���ەدا ک���ە تێزەی‬ ‫"بەعەلمانیبوون���ی دونیا"‌و ئایدیۆلۆژیای‬ ‫عەلمانیەت‪ ،‬ب���ۆ پەیوەندی نێوان دین‌و‬ ‫مۆدێرنە‌و دین‌و سیاسەت گریمانیاندەکات‪.‬‬ ‫لەمەشدا پشتئەس���توورم بەو کەلەپورە‬ ‫درێ���ژەی رەخنەکردن���ی عەلمانیەت کە‬ ‫لەناوەڕاستی شەس���تەکانەوە بەشێکی‬ ‫گرنگە له‌زانس���تی کۆمەڵناسی‌و له‌بیست‬ ‫ساڵی رابردووشدا بەشێکە له‌فەلسەفەی‬ ‫سیاسی‪.‬‬ ‫له‌ئاستی قسەکردن لەس���ەر رۆڵی دین‬ ‫له‌دونیای مۆدێرندا‌و له‌موناقەش���ەکردنی‬ ‫تێ���زەی بەعەلمانیبوون���ی دونی���ادا‪،‬‬ ‫رۆش���نبیریی ئێم���ە پڕیەت���ی ل���ەو‬ ‫"لەت���ە" فەیلەس���وف‌و رۆش���نبیرە‬ ‫پێغەمبەرئاس���ا "هەمووش���ت زانانە"ی‬ ‫بێهی���چ س���ڵەمینەوەیەکی مەعریف���ی‌و‬ ‫ئەخالقی لەس���ەر ئەم مەس���ەله‌گرنگە‬ ‫قس���ەدەکەن‌و هەموو ئەو دۆگما سادانە‬ ‫هەزارب���ارە ئەکەن���ەوە ک���ە تەمەنیان‬ ‫نزیکەی دووسەدەیە‪ .‬جۆرێک له‌ڕۆشنبیر‬ ‫له‌دووبارەکردن���ەوەی‬ ‫ماندووناب���ن‬ ‫س���ەرجەمی ئەو گش���تگیرییە س���ادە‌و‬ ‫ترس���ناکانەی ه���ەر قوتابییەکی زانکۆ‬ ‫له‌وانەی یەکەم���ی خوێندندا فێردەکرێت‬ ‫وازیانلێبهێنێ���ت‪ .‬کێش���ەکە لەوەدای���ە‬ ‫لەپاڵ ئەم هەژاری���ی‌و داماوییە تیوری‌و‬ ‫فیکرییەدا‪ ،‬ئەم رۆشنبیرانە‌و زۆرانێکی تر‬ ‫س���ەنگەرگیرییەکی گەورە له‌کوردستاندا‬ ‫لەنێوان دین‌و عەلمانیەتدا دروستدەکەن‌و‬ ‫ئ���ەم دووالیەنە دەکەن ب���ە دووبەرەی‬ ‫دوژمن بەیەک کە ھیچ پردێکی پەڕینەوە‬ ‫لەنێوانیان���دا بوون���ی نەمێنێت‪ .‬ئەمەش‬ ‫پشتئەس���تور بەو دۆخە ناهەموارەی کە‬ ‫پێشوەخت دروس���تبووە‪ ،‬دۆخێک ھێزە‬ ‫دینییەکان عەلمانیەت بە کوفر‌و بێدینی‌و‬ ‫بێئەخالقی ناوببەن‌و بەناوی موقەدەسی‬ ‫دینیی���ەوە لەکایەی سیاس���ەت‌و لەناو‬ ‫دەرکەوتە جیاوازەکانی ژیانی گش���تیدا‬ ‫ئامادەبن‌و کاربک���ەن‪ ،‬ھاوکات له‌هەوڵی‬ ‫ئەوەدابن کۆمەڵگا بگۆڕن بۆ رووبەرێکی‬ ‫داگیرکراو بە دینێکی نادیموکراس���ی پڕ‬ ‫له‌هەڕەش���ە‌و رق‌و توندوتی���ژی رەمزی‌و‬ ‫م���ادی‪ .‬بەمەش هەم���وو ئەگەرێکی بە‬ ‫دیموکراسیبوون هەم له‌دین‌و هەم لەخۆیان‬ ‫وەک ھێزی سیاس���ی دینی بسەندنەوە‌و‬

‫زۆربەی مەترسییە گەورەکانی ئەزموونە‬ ‫دەسەاڵتگەر‌و تۆتالیتێریەکانی ناوچەکە‬ ‫دووبارەبکەنەوە‪ .‬عەلمانیەکانیش سەری‬ ‫زمان‌و بنی زمانیان دووبارەکردنەوەیەکی‬ ‫بێتامی ئ���ەو دۆگمایەیە ک���ە دەیەوێت‬ ‫دی���ن بگەڕێنێتەوە بۆناو س���نوورەکانی‬ ‫ژیانی شەخس���ی‌و نایەوێ���ت ھیچ رۆڵی‬ ‫سیاس���ی‌و کۆمەاڵیەتی له‌ژیانی گشتیدا‬ ‫هەبێت‪ .‬ئەمە جگە له‌یەکسانکردنی دین‬ ‫بە خورافەت‌و ج���ەھل‌و گەمژەیی‌و جگە‬ ‫له‌دانان���ی دین وەک دژەدیوی زانس���ت‌و‬ ‫کردنی زانس���ت ب���ە ئەلتەرناتیڤی دین‪.‬‬ ‫ئ���ەم دووبەرەی���ە هەردووکی���ان هەڵە‌و‬ ‫ترس���ناکن‪ ،‬هەردووکیان جگ���ە لەوەی‬ ‫لەس���ەر هەژارییەکی فیک���ری‌و تیوری‬ ‫گەورە دەژین‪ ،‬ھاوکات نادیموکراس���ن‌و‬ ‫لەسەر نەفیکردنی یەکتری دەژین‪ .‬واتە‬ ‫سەرەڕای کێشانی ئەو هەموو شیر‌و تیرە‬ ‫لەیەکتری‪ ،‬هەردووکیان لەوخاڵەدا یەکن‬ ‫ک���ە ھێزی نادیموکراس‌و دەس���ەاڵتگەر‌و‬ ‫ترس���ناکن‪ .‬مەبەس���ت ل���ەم زنجی���رە‬ ‫نووسینە بەجێهێش���تنی ئەو دۆخە دوو‬ ‫فاقە ترسناک‌و بێفیکرەیە کە مەسەلەی‬ ‫دی���ن‌و عەلمانیەت���ی له‌دونی���ای ئێمەدا‬ ‫گەمارۆداوە‪.‬‬ ‫ئێس���تا ب���ا بگەڕێین���ەوە س���ەر بیر‌و‬ ‫بۆچوونەکان���ی تۆکفی���ل لەس���ەر رۆڵی‬ ‫گرنگی دین له‌دیموکراسیەتی کۆمەڵگای‬ ‫ئەمریکی���دا وەک یەکێک له‌مۆدێرنترینی‬ ‫کۆمەڵگاکان���ی دونی���ا لەس���ەدەی‬ ‫نۆزدەهەم���دا‪ .‬وەک وتم ئەوەی تۆکفیل‬ ‫لەم بارەی���ەوە دەیڵێت ت���ەواو ناکۆکە‬ ‫بەو دیدەی کە تێزەی "بەعەلمانیبوونی‬ ‫دونیا" گریمان‌و پێشنیاری دەکات‪.‬‬ ‫تۆکفیل کێیە؟‬ ‫ئ���ەم پیاوە فەرەنس���ییە له‌س���ەرەتای‬ ‫س���ەدەی نۆزدەهەم���دا لەدایکدەبێ���ت‌و‬ ‫لەناوەڕاس���تی س���ەدەکەدا له‌تەمەن���ی‬ ‫پەنجا‌و چوار س���اڵیدا دەمرێت‪ .‬تۆکفیل‬ ‫وەک کۆمەڵناس‌و فەیلەسوفێکی سیاسی‬ ‫ناس���راوە‪ ،‬یەکێکە له‌تیوریستە گرنگ‌و‬ ‫سەرەکییەکانی تیورەی دیموکراسییەت‌و‬ ‫لیبرالیزمی سیاس���ی له‌دونی���ای نوێدا‪.‬‬ ‫بڕێک���ی زۆری کەس���و کاری تۆکفی���ل‬ ‫دژی شۆڕش���ی فەره‌نس���ی ب���وون‌و‬ ‫له‌هەوادارانی لویسی چواردەهەم بوون‪،‬‬ ‫بۆیە زۆربەی���ان لەکات���ی رووداوەکانی‬ ‫شۆڕش���ەکەدا دەگیرێ���ن‌و دەکوژرێ���ن‪،‬‬ ‫دای���ک‌و باوک���ی تۆکفیل ب���ە رێکەوت‬ ‫له‌کوش���تن رزگاریاندەبێت‪ .‬س���ەرەڕای‬ ‫ئ���ەو هەموو کارەس���اتە شەخس���ییانە‬ ‫کە شۆڕش���ی فەرەنس���ی ب���ۆ تۆکفیلی‬ ‫دروستدەکات‪ ،‬بەاڵم ئەو ئەو دووربینییە‬ ‫لەدەستنادات کە سیستمی دیموکراسی‬ ‫تازە دامەزراو سیستمێک نییە کاتیبێت‌و‬ ‫بکرێت البچێت‪ ،‬بەڵکو سیستمی ئایندە‬ ‫دەبێ���ت‌و فەرەنس���ا ناتوانێت چیدی بۆ‬ ‫دواوە بگەڕێت���ەوە‌و ئەرس���تۆکراتییەت‬ ‫زیندووبکاتەوە‪ .‬بەبۆچونی تۆکفیل هەر‬ ‫هەوڵێک���ی ل���ەو بابەتە دژ بە ویس���تی‬ ‫س���ەردەمەکەیە‌و خوێنێک���ی زۆری���ش‬ ‫دەڕێژێ���ت‪ .‬ئەم���ە وادەکات بەش���ێکی‬ ‫گرنگی فیکری ئەم پیاوە تەرخانبێت بۆ‬ ‫دۆزینەوەی وەاڵم بۆ پرسیارگەلێکی لەم‬ ‫بابەتە‪ :‬چۆن ئەو بیرۆکەی یەکسانییەی‬

‫ک���ە شۆڕش���ی فەرەنس���ی دەیهێنێت‌و‬ ‫چۆن ئەو قازانج‌و مەس���ڵەحەتانەی کە‬ ‫ھێزە ئەرس���تۆکراتەکان لەدەستیانداوە‪،‬‬ ‫بەش���ێوەیەک رێکبخرێن‌و بڕۆنبەڕێوە کە‬ ‫ئ���ازاری زۆر بە کۆمەڵگای فەرەنس���ی‬ ‫نەگەیەنێ���ت‪ .‬له‌دۆزین���ەوەی وەاڵمدا بۆ‬ ‫ئەم پرسیارە ئەزموونی دیموکراسییانەی‬ ‫ئەمری���کا‌و چۆنیەت���ی کارکردن���ی ئەو‬ ‫سیس���تمە‪ ،‬دەبێت���ە ئ���ەو روانگەیە کە‬ ‫تۆکفی���ل پەنایبۆدەب���ات بۆئ���ەوەی‬ ‫له‌ئەزموونی بونیادنانی دیموکراس���ییەت‬ ‫له‌فەرەنسادا بڕوانێت‪ .‬بەباوەڕی تۆکفیل‬ ‫سیس���تمی دیموکراس���ی‪ ،‬سیس���تمی‬ ‫ئایندەیە‌و رێگرتن لێی کارێکی زەحمەت‌و‬ ‫توندوتیژ‌و پ���ڕ ناڕەحەتی دەبێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەم���ە واناکات تۆکفیل ھێما بۆ رەهەندە‬ ‫خراپ‌و ترس���ناکەکانی دیموکراس���یەت‬ ‫ن���ەکات‌و باس لەوە ن���ەکات کە دەبێت‬ ‫چارەسەریان بۆ بدۆزرێتەوە‪ ،‬لەوانەش بۆ‬ ‫نموونە چۆنیەتی رێکخستنی پەیوەندی‬ ‫نێ���وان بیرۆکەی یەکس���انی‌و بیرۆکەی‬ ‫ئازادی ک���ە دوو بیرۆک���ەی گرنگی ناو‬ ‫سیستمی دیموکراسین‪ ،‬چونکە دەشێت‬ ‫ئازادی زۆر زیان بە مەسەلەی یەکسانی‬ ‫بگەیه‌نێ���ت‌و س���ەپاندنی یەکس���انیش‬ ‫ب���ەزۆر‪ ،‬زیان ب���ە ئ���ازادی بگەیەنێت‪.‬‬ ‫بۆی���ە دۆزین���ەوەی پەیوەندییەک���ی‬ ‫ھاوسەنگ لەنێوان یەکس���انی‌و ئازادیدا‬ ‫یەکێکە له‌تەحەدا گەورەکانی سیستمی‬ ‫دیموکراس���یەت‪ .‬مەترس���ییەکی ت���ر‌و‬ ‫ھێجگار گەورە کە تۆکفیل له‌سیس���تمی‬ ‫دیموکراس���یەتدا دەیبینێت دروستبوونی‬ ‫"دیکتاتۆریەتی زۆرینە"‪ ،‬یان "ستەمگەری‬ ‫زۆرینە"یە‪ ،‬واتە ستەمگەریی ئەو ھێزەی‬ ‫ک���ە دەتوانێت لەهەڵبژاردن���دا زۆرینەی‬ ‫دەنگەکان بهێنێ���ت‪ ،‬بەرامبەر بەهەموو‬ ‫ئەوانەی کە کەمینەن له‌کۆمەڵگادا‪ .‬الی‬ ‫تۆکفی���ل دیکتاتۆریەت���ی زۆرینە مانای‬ ‫بێنرخکردن‌و بێمافک���ردن‌و ئیهانەکردنی‬ ‫بەردەوام���ی کەمینەکانە‪ ،‬ئیتر له‌کەمینە‬ ‫سیاس���ییەکانەوە بیگ���رە ب���ۆ کەمینە‬ ‫ئەتنی‌و دین���ی‌و کولتورییەکان‪ .‬ئەمەش‬ ‫لەدیدی تۆکفیلدا نووقسانییەکی گەورەی‬ ‫ناو سیس���تمی دیموکراسییە‌و پێویستە‬ ‫ئەم سیستمە لەگەشەکردنیدا بەسەریدا‬ ‫س���ەربکەوێت‪ .‬مەترس���ییەکی ت���ری‬ ‫دیموکراسیەت لەدیدی تۆکفیلدا بریتییە‬ ‫له‌مەترسی گوێش���لکردنێکی ناڕەخنەیی‬ ‫ھێزە دەسەاڵتدارەکان بۆ کۆمەڵگا‌و وتن‌و‬ ‫دووبارەکردنەوەی ئەو شتانەی کە زۆرینە‬ ‫بەدڵیانە‪ ،‬ب���ا ئەو ش���تانەش خراپبن‌و‬ ‫لەس���ەر بێمافکردنی ئەم یان ئەو ھێزی‬ ‫کۆمەاڵیەتی تر دروس���تبووبن‪ .‬بەکورتی‬ ‫مەترس���ی دروس���تبوونی پۆپۆلیسم‪ .‬بۆ‬ ‫رێگرتن له‌بڕێکی زۆری ئەم مەترسییانە‬ ‫تۆکفیل باس له‌گرنگی بوونی رێکخراوی‬ ‫س���ەربەخۆی مەدەنی‌و ب���اس له‌ئازادی‬ ‫میدیاو باس له‌بوون���ی دەزگای داوەری‬ ‫سەربەخۆ دەکات‪ .‬تۆکفیل خۆی بەچاالکی‬ ‫بەشداری له‌ژیانی سیاس���ی کۆمەڵگای‬ ‫فەرەنسی سەردەمەکەی خۆیدا دەکات‌و‬ ‫بۆ ماوەیەکیش وەک ئەندامی پەرلەمان‬ ‫دەستبەکاردەبێت‪ .‬ھاوکات تۆکفیل رۆڵێک‬ ‫بە دین له‌دیموکراس���ییەتدا دەبەخشێت‬ ‫کە وادەکات سیستمەکە بتوانێت بەسەر‬ ‫بڕێک لەم کێشانەدا زاڵببێت‪.‬‬

‫له‌نێوان په‌یمانگای‌ دادوه‌ری‌ هه‌رێم‌و په‌یمانگای‌ دادوه‌ری‌ عێراقدا‬ ‫مافناس‪ :‬عه‌بدولقادر ساڵح‬ ‫پاش ئه‌وه‌ی‌ له‌ ‪22/6/2011‬به‌ بڕیارێك‬ ‫په‌یمانگای‌ دادوه‌ری‌ كوردستان دامه‌زرا‪،‬‬ ‫له‌م س���اڵی‌ خوێندن���ی‌ ‪2013 -2012‬دا‬ ‫خول���ی‌ یه‌كه‌می‌ پێگه‌یاندن���ی‌ دادوه‌ر‌و‬ ‫ئه‌ندامان���ی‌ داواكاری‌ گش���تی‌ كرده‌وه‌‬ ‫كه‌ ب���ۆ ئ���ه‌م س���اڵ (‪ )48‬خوێندكار‬ ‫وه‌رگیراون‪ .‬له‌به‌رامبه‌ریشدا په‌یمانگای‌‬ ‫دادوه‌ری‌ عێ���راق بۆ ئه‌م س���اڵ خولی‌‬ ‫(‪)35‬هه‌مینی‌ خۆی‌ كرده‌وه‌ ‌و له‌ساڵی‌‬ ‫(‪)1977‬ه‌وه‌ خوله‌كان���ی‌ ب���ه‌رده‌وام تا‬ ‫ئێستا كردۆته‌وه‌‌و سااڵنه‌ ده‌یان دادوه‌ر‌و‬ ‫ئه‌ندامی‌ داواكاری‌ گشتی‌ پێده‌گه‌یه‌نێت‌و‬ ‫ئاماده‌یان ده‌كات‪.‬‬ ‫بێگوم���ان گ���ه‌ر بمانه‌وێت ب���ه‌راورد‬ ‫له‌نێوان هه‌ردوو په‌یمانگاكه‌دا بكه‌ین ئه‌وا‬ ‫كارێكی‌ ئه‌سته‌مه‌ كه‌ به‌یه‌ك چاو سه‌یری‌‬ ‫هه‌ردووكیان بكه‌ین‌و یه‌ك حوكم بده‌ین‬ ‫به‌سه‌ریاندا‪ ،‬چونكه‌ په‌یمانگای‌ دادوه‌ری‌‬ ‫عێراق به‌و ته‌مه‌نه‌ی‌ كه‌ هه‌یه‌تی‌ خاوه‌نی‌‬ ‫ئه‌زموونێكی‌ زۆره‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ش ناكاته‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ كاره‌كانی‌ په‌یمانگای‌ دادوه‌ری‌‬ ‫كوردس���تان ب���ه‌ده‌ر بێ���ت له‌تێبینی‌‌و‬ ‫ره‌خنه‌‪ ،‬چونكه‌ ئ���ه‌م په‌یمانگایه‌ ده‌بو‬ ‫كه‌ڵك‌و س���وودی‌ به‌رچاوی‌ وه‌ربگرتایه‌‬

‫له‌په‌یمان���گای‌ دادوه‌ری‌ عێ���راق‪ ،‬وه‌ك‬ ‫وتم���ان ئ���ه‌و په‌یمانگای���ه‌ خاوه‌ن���ی‌‬ ‫ئه‌زمونێكی‌ زیاتر له‌سی‌‌و پێنج ساڵه‌یه‌‌و‬ ‫هه‌روه‌ها دادوه‌ره‌كانیشی‌ گه‌ر له‌دادوه‌ره‌‬ ‫به‌ڕێزه‌كان���ی‌ الی‌ خۆمان به‌ ئه‌زموونتر‬ ‫نه‌بن‪ ،‬ئه‌وا بێگومان كه‌متر نین‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌تا ده‌مه‌وێ���ت له‌مه‌رجه‌كان���ی‌‬ ‫هه‌ردوو په‌یمانگاكه‌وه‌ ده‌س���تپێبكه‌م‪..‬‬ ‫به‌ڕاس���تی‌ گ���ه‌ر س���ه‌رنجی‌ مه‌رج���ی‌‬ ‫ه���ه‌ردوو په‌یمانگاكه‌ بده‌ین ئه‌وا بۆمان‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت ك���ه‌ په‌یمانگای‌ دادوه‌ری‌‬ ‫عێراق مه‌رجگه‌لێكی‌ ئاس���ان‌و ساده‌ی‌‬ ‫داناوه‌ بۆ وه‌رگرتنی‌ خوێندكار‌و چانسی‌‬ ‫به‌شداریكردنی‌ تاقیكردنه‌وه‌ به‌راییه‌كانی‌‬ ‫به‌ زۆرترین پێشكه‌ش���كار داوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ په‌یمانگای‌ دادوه‌ری‌ هه‌رێم‬ ‫ده‌ستی‌ زۆر توند كردووه‌ له‌مه‌رجه‌كان‌و‬ ‫س���نوری‌ وه‌رگرتنی‌ بۆ پێشكه‌شكردنی‌‬ ‫به‌ ت���ه‌واوی‌ به‌رته‌س���ك كردۆته‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫نمون���ه‌ له‌په‌یمان���گای‌ دادوه‌ری‌ عێراق‬ ‫ئه‌و كه‌س���ه‌ی‌ كه‌ پێشكه‌ش ده‌كات بۆ‬ ‫په‌یمانگاكه‌ ده‌بێت س���ێ‌ ساڵ خزمه‌تی‌‬ ‫یاس���ایی‌ یا دادوه‌ری‌ هه‌بێت‌و مه‌رجیش‬ ‫نییه‌ س���ااڵنه‌ داوای‌ یاس���ایی‌ بینیبێت‪،‬‬ ‫كه‌چ���ی‌ له‌په‌یمان���گای‌ دادوه‌ری‌ هه‌رێم‬ ‫مه‌رجی‌ هه‌شت س���اڵ خزمه‌تی‌ داناوه‌‌و‬

‫هه‌روه‌ك پێویس���تی‌ كردووه‌ كه‌ ده‌بێت‬ ‫ئ���ه‌و كه‌س���ه‌ی‌ پێشكه‌ش���ی‌ ده‌كات‬ ‫س���ااڵنه‌ النی‌ كه‌م (پێنج) داوا زیاتری‌‬ ‫بینیبێت‌و یه‌كال كرابێته‌وه‌ ئه‌وكات مافی‌‬ ‫پێشكه‌شكردنی‌ هه‌یه‌ بۆ ئه‌م په‌یمانگایه‌‪.‬‬ ‫لێ���ره‌دا ده‌ڵێم گه‌ر په‌یمانگای‌ دادوه‌ری‌‬ ‫عێراق به‌ ئه‌زمونێكی‌ (‪ )35‬س���اڵییه‌وه‌‬ ‫ئ���ه‌م مه‌رجان���ه‌ی‌ دانابێ���ت‪ ،‬بۆده‌بێت‬ ‫په‌یمان���گای‌ دادوه‌ری‌ هه‌رێ���م ئه‌وه‌نده‌‬ ‫ده‌س���تی‌ له‌مه‌رجه‌كان تون���د كردبێت‪،‬‬ ‫خۆ گه‌ر مه‌س���ه‌له‌ كوالیتی‌‌و توانس���تی‌‬ ‫پێشكه‌شكاران بێت‪ ،‬ئه‌وا ده‌بێت پاش‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ داوای‌ وه‌رگرت���ن پێش���كه‌ش‬ ‫ده‌كه‌ن چه‌ن���د تاقیكردنه‌وه‌یه‌كی‌ دیكه‌‬ ‫به‌ نووس���ین‌و زاره‌كی‌ ئه‌نجام ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫خۆ ئه‌گ���ه‌ر خوێندكارێ���ك توانی‌ ئه‌و‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌ نووسین‌و زاره‌كیانه‌ ببڕێت‬ ‫كه‌ په‌یمانگاكه‌ ده‌یكات‪ ،‬كه‌واته‌ پیرۆزی‌‬ ‫بێت‪ ،‬ئیتر بۆ ده‌بێت هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاوه‌‬ ‫مافی‌ پێشكه‌شكردنی‌ لێ زه‌وتبكرێت‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ باڵوكردن���ه‌وه‌ی‌ نمره‌ی‌‬ ‫به‌شداربووان‪ ،‬په‌یمانگای‌ دادوه‌ری‌ عێراق‬ ‫له‌دوایین باڵوكراوه‌یدا له‌وێبسایته‌كه‌یدا‬ ‫ناوی‌ سه‌رجه‌م ئه‌وانه‌ی‌ باڵوكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫به‌ش���داریی‌ تاقیكردنه‌وه‌ی‌ نووسینیان‬ ‫كردب���وو ك���ه‌ ژماره‌یان زیات���ر بوو له‌‬

‫رۆڵی‌ حیزب ره‌گ ‌ی‬ ‫داكوتاوه‌ كه‌ مرۆڤ‬ ‫سڵ‌و گومان له‌هه‌موو‬ ‫شتێك بكات به‌‬ ‫تایبه‌ت بۆ وه‌رگرتن‬ ‫له‌په‌یمانگایه‌كی‌ له‌م‬ ‫چه‌شنه‌ هه‌ستیار‌و‬ ‫گرنگه‌دا‬ ‫(‪ )1300‬خوێندكار له‌گه‌ڵ باڵوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫نمره‌كانیان ب���ه‌ ش���ێوه‌یه‌كی‌ ریزبه‌ند‬ ‫ت���ه‌واو‪ ،‬ئیت���ر ئ���ه‌و خوێن���دكاره‌ی‌‬ ‫تاقیكردن���ه‌وه‌ی‌ ئه‌نجامداب���وو ده‌یزانی‌‬ ‫چه‌ندی‌ هێن���اوه‌‌و ئایا نمره‌كه‌ی‌ ته‌واو‬ ‫به‌پێ���ی‌ ئه‌وه‌ی���ه‌ كه‌ خۆی‌ پێش���بینی‌‬

‫كردووه‌ یا ن���ا؟ هه‌روه‌ك مافی‌ تانه‌دان‬ ‫له‌نمره‌كانیش درابوو به‌ خوێندكاران كه‌‬ ‫ماوه‌ی‌ زیات���ر له‌هه‌فته‌یه‌ك بوو‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫له‌په‌یمان���گای‌ دادوه‌ری‌ هه‌رێ���م ته‌نها‬ ‫ناوی‌ ئ���ه‌و خوێندكارانه‌ ئاش���كرا كران‬ ‫ك���ه‌ ده‌رچووبوون‪ ،‬ب���ێ‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫نمره‌كانی���ان ئه‌وی���ش به‌ ده‌س���تخه‌ت‬ ‫نووس���رابوو كه‌ هیچ جۆره‌ ئه‌ته‌كێتێكی‌‬ ‫تێدا ره‌چ���او نه‌كرابوو‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ جێگه‌ی‌‬ ‫سه‌رس���وڕمان ب���وو كاتێك ن���اوه‌كان‬ ‫له‌یه‌كێك له‌وێبسایته‌كان باڵوكرابووه‌وه‌‬ ‫به‌ تێبین���ی‌ له‌هه‌واڵه‌كه‌دا نووس���رابوو‬ ‫نم���ره‌ی‌ خوێن���دكاره‌كان الی‌ س���ایتی‌‬ ‫(‪ )...‬پارێ���زراوه‌‌و ته‌نه���ا ناوه‌كانیان‬ ‫ب�ڵ�او ده‌كه‌ین���ه‌وه‌‪ ،‬بێ‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ مافی‌‬ ‫تان���ه‌دان هه‌بێت یا ش���ه‌فافانه‌ ته‌واوی‌‬ ‫نمره‌كان ئاشكرا بكرێن به‌ وانه‌یشی‌ كه‌‬ ‫ده‌رنه‌چووبون ت���ا هه‌موو خوێندكارێك‬ ‫بزانێ���ت ك���ه‌ نمره‌كه‌ی‌ چه‌ن���ده‌‌و ئایا‬ ‫ئ���ه‌و نمره‌ی‌ ب���ۆی‌ دانراوه‌ ت���ه‌واوه‌ یا‬ ‫ش���تێكی‌ دیكه‌یه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش گومان‌و‬ ‫دوودڵی‌ الی‌ زۆرێك له‌وانه‌ دروس���تكرد‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌یان ئه‌نج���ام دابوو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌رنه‌چووب���وون نه‌یانده‌زانی‌ چه‌ندیان‬ ‫هێن���اوه‌ وا ده‌رنه‌چوون ئایا به‌ڕاس���ت‬ ‫وه‌اڵمه‌كه‌ی���ان له‌ئاس���تی‌ ده‌رچوون���دا‬

‫نه‌بووه‌ یا شتی دیكه‌یه‌؟‬ ‫م���ن بڕوام وایه‌ كه‌ هه‌م���وو كارێك ب ‌ه‬ ‫تایب���ه‌ت گه‌ر س���ه‌ره‌تا بوو ئ���ه‌وا بێ‌‬ ‫كه‌موكورتی‌ نابێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ش ناكاته‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ سه‌ره‌تای‌ هه‌نگاوه‌كان به‌م‬ ‫چه‌ش���نه‌ ده‌س���تیپێبكات‌و له‌م دونیای‌‬ ‫ش���ه‌فافیه‌ت‌و ته‌كنه‌لۆژی���ای‌ زانیاریه‌دا‬ ‫به‌و ش���ێوه‌یه‌ مافی‌ خوێندكار نه‌درێت‬ ‫له‌زانین���ی‌ نمره‌‌و توانس���تی‌ خۆی‌‪ ،‬من‬ ‫ب���ڕوام وای���ه‌ ئ���ه‌م كاره‌ی‌ په‌یمانگای‌‬ ‫دادوه‌ری‌ هه‌رێ���م گومان دروس���تكردنه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر میس���داقیه‌تی‌ هه‌نگاوه‌كان���ی‌‬ ‫خۆی‌‌و ده‌بو زۆر به‌ ش���ه‌فافی‌ كاره‌كان‬ ‫ئه‌نج���ام بدایه‌‌و گرێ‌‌و گۆڵ���ی‌ له‌ناخی‌‬ ‫پێشكه‌شكارانیدا بڕه‌واندایه‌ته‌وه‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫به‌م چه‌شنه‌ خوێندكاران بێ‌ هیوا بكات‪..‬‬ ‫هیودارام بۆ س���ااڵنی‌ ئاینده‌ په‌یمانگای‌‬ ‫دادوه‌ری‌ هه‌رێ���م س���وود له‌ئه‌زموونی‌‬ ‫په‌یمانگای‌ دادوه‌ری‌ عێراق وه‌ربگرێت‌و‬ ‫ئ���ه‌و ش���ه‌فافیه‌ته‌ به‌ خه‌رجب���دات كه‌‬ ‫په‌یمانگای‌ دادوه‌ری‌ عێراق به‌ خه‌رجی‌‬ ‫ده‌دات‪ ،‬چونكه‌ له‌هه‌رێم ئه‌وه‌نده‌ رۆڵی‌‬ ‫حیزب ره‌گی‌ داكوتاوه‌ كه‌ مرۆڤ س���ڵ‌و‬ ‫گومان له‌هه‌موو شتێك بكات به‌ تایبه‌ت‬ ‫بۆ وه‌رگرتن له‌په‌یمانگایه‌كی‌ له‌م چه‌شنه‌‬ ‫هه‌ستیار‌و گرنگه‌دا‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )344‬سێشه‌مم ‌ە ‪2012/9/25‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫هه‌رێمێكی ژه‌هراوی‪..‬‬

‫خۆراك‌و ده‌رمانی به‌سه‌رچوو‪ ،‬هه‌رێم له‌مه‌رگ نزیك ده‌كاته‌وه‌‬ ‫محه‌مه‌د ره‌ئوف‬

‫‪mrkurd76@yahoo.com‬‬

‫ره‌نگه‌ هیچ زه‌مه‌نێك هێنده‌ی ئێستا‬ ‫ژیانی تاك���ی كوردی له‌مه‌ترس���ی‌و‬ ‫دڵه‌ڕاوكێدا نه‌بوبێ���ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر دوێنێ‬ ‫ترسه‌كه‌ له‌له‌شكركێش���ی ده‌ره‌كی‌و‬ ‫ش���ه‌ڕی ناوخۆ بوبێت‪ ،‬ئ���ه‌وا ئه‌مڕۆ‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌ی ك���وردی به‌س���ه‌رجه‌م‬ ‫بێجی���اوازی‌و‬ ‫پێكهاته‌كانی���ه‌وه‌و‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م مه‌رگێكی ش���اراوه‌دایه‌و‬ ‫به‌ده‌س���تی خ���ۆی خ���ۆی ژه‌ه���ر‬ ‫خ���وارد ده‌كات‪ ،‬كۆمه‌ڵگه‌ی كوردی‬ ‫له‌الیه‌ك قوربانی ده‌س���تی ملمالنێی‬ ‫سیاس���ی‌و شكس���تی دیپلۆماسیه‌تی‬ ‫به‌رپرس���انیه‌تی‌و له‌الیه‌ك به‌ده‌ست‬ ‫كێش���ه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانی كۆمه‌ڵگای‬ ‫كوردییه‌وه‌ بووه‌ به‌ جه‌الد‌و قه‌سابخانه‌‬ ‫بۆ مرۆڤه‌كانی دروستده‌كات‌و رۆژانه‌‬ ‫كاره‌ساتی سه‌ربڕین‌و سوتاندن تۆمار‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌م���ڕۆش هاورده‌كردن���ی‬ ‫خ���ۆراك‌و ده‌رمان���ی ئێكس���پایه‌رو‬ ‫ماوه‌به‌سه‌رچوو‪ ،‬كۆمه‌ڵگه‌ی كوردی‬ ‫له‌لێ���واری مه‌رگ نزی���ك ده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫رۆژانه‌ ده‌ستبه‌سه‌راگرتنی ده‌یان ته‌ن‬ ‫خۆراك‌و ده‌رمانی به‌سه‌رچوو به‌گوێی‬ ‫هاواڵتیانی ئ���ه‌م هه‌رێمه‌دا ده‌درێت‌و‬ ‫وه‌ك س���ه‌ركه‌وتن‌و ده‌س���تكه‌وت‬ ‫مامه‌ڵ���ه‌ی له‌گه‌ڵده‌كرێت بێ ئه‌وه‌ی‬ ‫بپرسن ئه‌و ماده‌ خۆراكیانه‌ چۆن‌و به‌‬ ‫چ میكانیزمێك دێنه‌ ئه‌م هه‌رێمه‌وه‌‪،‬‬ ‫كێ به‌رپرسه‌ له‌هێنان‌و خستنه‌ بازاڕی‬ ‫ئه‌و ك���ه‌ل‌و په‌النه‌وه‌‪ ..‬هاواڵتیان یان‬ ‫بازرگانان یاخود ئه‌وانه‌ی سیاسه‌ت‌و‬

‫بازرگانییان كۆنترۆڵكردووه‌؟‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ ده‌خرێت���ه‌ روو جگ ‌ه‬ ‫له‌كاره‌س���اتێكی مرۆیی گ���ه‌وره‌ كه‌‬ ‫ره‌نگ���ه‌ له‌داهات���ودا ده‌رئه‌نجام���ه‌‬ ‫مه‌ترسیداره‌كانی ببینین هیچی دیكه‌‬ ‫نییه‌‪ .‬ته‌نها له‌یه‌ك رۆژدا ‪،2012/7/19‬‬ ‫(‪ )40‬ت���ه‌ن ده‌رمان���ی به‌س���ه‌رچوو‬ ‫له‌هه‌ولێر سوتێنرا‪ ،‬له‌شارۆچكه‌یه‌كی‬ ‫وه‌ك كۆیه‌ ده‌س���ت به‌سه‌ر (‪)1500‬‬ ‫تۆن خۆراكی به‌س���ه‌رچوودا گیراوه‌‪،‬‬ ‫ته‌نه���ا له‌س���نوری مه‌رزی باش���ماخ‬ ‫(‪ )8‬هه‌زار ته‌ن خۆراكی به‌سه‌رچوو‬ ‫گه‌ڕێنراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌م���اوه‌ی چ���وار‬ ‫مانگی رابردوودا له‌ناوشاری سلێمانی‬ ‫(‪ )110‬ته‌ن خ���واردن‌و خواردنه‌وه‌ی‬ ‫ماوه‌به‌س���ه‌رچوو له‌ناوبراوه‌و (‪)348‬‬ ‫شوێن غرامه‌ كراوه‌‪ )37( ،‬شوێنیش‬ ‫داخ���راوه‌ كه‌ له‌كاتێكدا له‌س���لێمانی‬ ‫ته‌نها (‪ )5700‬فرۆش���گاو ش���وێنی‬ ‫فرۆش���تنی خوارده‌مه‌ن���ی هه‌یه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫سااڵنه‌ بایی دوو ملیۆن دۆالر ماده‌ی‬ ‫خراپ‌و به‌سه‌رچوو له‌ناوده‌برێن ته‌نها‬ ‫له‌س���لێمانیدا‪ ،‬له‌س���اڵی راب���ردوودا‬ ‫له‌هه‌ولێر (‪ )279‬شوێن‌و له‌سلێمانی‬ ‫(‪ )104‬ش���وێن‌و له‌دهۆكیش (‪)111‬‬ ‫ش���وێن داخ���راون‪ ،‬هه‌م���وو ئه‌مانه‌‬ ‫ئاماژه‌گه‌ل���ی مه‌ترس���یدارن‌و ئ���ه‌وه‌‬ ‫ده‌خه‌نه‌ڕوو كه‌ ئ���ه‌وه‌ی ده‌خورێت‌و‬ ‫ده‌خورێت���ه‌وه‌ له‌م هه‌رێم���ه‌دا جگه‌‬ ‫له‌ژه‌هرێكی مه‌ترس���یدار هیچی دیكه‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬ئه‌مڕۆ به‌بێ ئه‌وه‌ی به‌رپرسانی‬

‫له‌نێوان سااڵنی‬ ‫(‪)2012 -2007‬‬ ‫له‌نه‌خۆشخانه‌ی هیوای‬ ‫سلێمانی (‪)8500‬‬ ‫نه‌خۆشی شێرپه‌نج ‌ه‬ ‫تۆماركراوه‌ ك ‌ه (‪)5000‬‬ ‫نه‌خۆشی پارێزگای‬ ‫سلێمانی‌و (‪)3500‬‬ ‫نه‌خۆشی شاره‌كانی‬ ‫دیكه‌ی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان‌و عێراقن‬ ‫ئ���ه‌م هه‌رێم���ه‌ حاڵه‌تی نائاس���ایی‬ ‫رابگه‌یه‌نن‪ ،‬ئاسایش���ی خۆراك نه‌ك‬ ‫هه‌ر له‌مه‌ترس���یدایه‌‪ ،‬به‌ڵكو هه‌رێمی‬ ‫كوردستانی گه‌یاندۆته‌ لێواری مه‌رگ‪،‬‬ ‫هه‌موو ئه‌و ماده‌خۆراكیه‌ به‌سه‌رچوانه‌‬ ‫ده‌بنه‌هۆی باڵوبوونه‌وه‌ی نه‌خۆش���یه‌‬

‫مه‌ترسیداره‌كان به‌تایبه‌تیش نه‌خۆشی‬ ‫شێرپه‌نجه‌ ئه‌مڕۆ رێژه‌كه‌ی زۆر زیادی‬ ‫كردووه‌‪ ،‬هه‌روه‌ك له‌نێوان س���ااڵنی‬ ‫(‪ )2012 -2007‬له‌نه‌خۆش���خانه‌ی‬ ‫هیوای س���لێمانی (‪ )8500‬نه‌خۆشی‬ ‫ش���ێرپه‌نجه‌ تۆماركراوه‌ كه‌ (‪)5000‬‬ ‫نه‌خۆش���ی پارێ���زگای س���لێمانی‌و‬ ‫(‪ )3500‬نه‌خۆشی شاره‌كانی دیكه‌ی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان‌و عێراقن‪ ،‬ته‌نها‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای ئه‌مس���اڵه‌وه‌ (‪)1453‬‬ ‫نه‌خۆشی ش���ێرپه‌نجه‌ داخڵكراوه‌ كه‌‬ ‫(‪)1000‬ی‌ هی ش���اری س���لێمانییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ س���ه‌ره‌ڕای ده‌یان‌و س���ه‌دان‬ ‫نه‌خۆش���ی جۆراوج���ۆری دیك���ه‌ كه‌‬ ‫ره‌نگه‌ له‌داهات���وودا كاریگه‌ریه‌كانی‬ ‫به‌ده‌رك���ه‌ون به‌تایبه‌تی���ش له‌س���ه‌ر‬ ‫من���دااڵن‪ ،‬ه���ه‌روه‌ك له‌ڕاپۆرت���ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كاندا هاتوو‌ه سااڵنه‌‬ ‫(‪ )177‬ملیۆن منداڵ به‌هۆی خواردنی‬ ‫به‌س���ه‌رچووه‌وه‌ توش���ی نه‌خۆشی‬ ‫جۆراوجۆر ده‌بن له‌جیهاندا‪.‬‬ ‫به‌رپرس���انی ئ���ه‌م هه‌رێم���ه‌ به‌ب���ێ‬ ‫گرتنه‌به‌ری رێوش���وێنی پێویس���ت‬ ‫له‌خاڵ���ه‌ س���نوریه‌كانه‌وه‌‪ ،‬خه‌ریكه‌‬ ‫راس���ته‌وخۆ ئۆباڵه‌ك���ه‌ی ده‌خه‌ن���ه‌‬ ‫ئه‌س���تۆی كاسبكارو خه‌ڵكی هه‌ژاری‬ ‫ئه‌م واڵت���ه‌‪ ،‬ئه‌وان چاو له‌هه‌موو ئه‌و‬ ‫بازرگان���ان‌و كۆمپانیایانه‌ ده‌پۆش���ن‬ ‫ك���ه‌ مۆڵك���ی حیزب���ی‌و كاره‌كته‌ره‌‬ ‫حیزبیه‌كانن كه‌ به‌ ئاره‌زووی خۆیان‬ ‫مه‌وادی كوالێتی نزم‌و ماوه‌به‌سه‌رچوو‬ ‫دێننه‌ ئه‌م هه‌رێمه‌وه‌و له‌بازاڕدا ساغی‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬دواتریش دوكانداره‌ ساده‌و‬ ‫كاسبكاره‌ هه‌ژاره‌كان ده‌گرن‌و خۆیان‬ ‫ده‌كه‌ن���ه‌ پاڵه‌وانی سه‌رشاش���ه‌كان‌و‬ ‫ب ‌ه چاالكی‌و س���ه‌ركه‌وتن له‌قه‌ڵه‌می‬ ‫ده‌ده‌ن‪.‬‬

‫گه‌ر ئه‌م قایمقامه‌ نه‌بوایه‌؟!‬ ‫ئه‌نوه‌ر حسێن (بازگر)‬

‫ی‬ ‫ی نوێ ‌‬ ‫پاش ده‌ستبه‌كاربوونی‌ قایمقام ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب ‌ه وه‌كاله‌ت‪ ،‬دیارده‌یه‌ك ‌‬ ‫س���لێمان ‌‬ ‫ئینسانی‌‪ ،‬ئه‌خالقی‌‌و ش���ه‌ره‌فمه‌ندان ‌ه‬ ‫ی ده‌ستیپێكرد‪،‬‬ ‫له‌ناو شاری‌ س���لێمان ‌‬ ‫كه‌ شه‌ڕێكه‌ له‌گه‌ڵ گه‌نده‌ڵی‌‪ ،‬فه‌ساد‪،‬‬ ‫ی نه‌فس نزم‪.‬‬ ‫ێ ویژدانی‌‌و خه‌ڵكان ‌‬ ‫ب‌‬ ‫ی‬ ‫شه‌ڕێكه‌ له‌گه‌ڵ هه‌موو ئه‌و كه‌سانه‌ ‌‬ ‫له‌پش���ت ئ���ه‌م خه‌ڵكان���ه‌وه‌ن ك��� ‌ه‬ ‫خه‌ریك���ی‌ بازرگانی‌ خۆراك‪ ،‬ده‌رمان‌و‬ ‫كه‌لوپه‌لن‪.‬‬ ‫ی به‌رگرت���ن به‌و هه‌موو‬ ‫ش���ەڕێكه‌ دژ ‌‬ ‫ی له‌كوردستان باڵوبۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫نه‌خۆشیه‌ ‌‬ ‫ی هه‌ڵكش���انی‌ رێ���ژه‌ی‌‬ ‫به‌تایبه‌ت��� ‌‬ ‫ی شێرپه‌نجه‌‌و‬ ‫توش���بووان ب ‌ه نه‌خۆش ‌‬ ‫سه‌دان نه‌خۆشی‌ تر‪.‬‬ ‫ده‌كرێ���ت بپرس���ین‪ ،‬بۆچی‌ پێش���تر‬ ‫له‌س���ه‌رده‌می‌ قایمقام���ی‌ پێش���وو‪،‬‬ ‫پارێ���زگاری‌ پێش���وو ئ���ه‌م هه‌ڵمه‌ت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫نه‌كرا‌و كه‌ ئێستا كراو‌ه ئایا له‌قازانج ‌‬ ‫خه‌ڵك‌و هاواڵتیاندا نییه‌؟ ك ‌ه بێگومان‬ ‫به‌ڵێ‌‪..‬‬ ‫جێگه‌ی‌ گومان نییه‌‪ .‬گه‌ر بڵێین گه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م قایمقام ‌ه نه‌هاتایه‌ چه‌ند كه‌س��� ‌‬ ‫ی ده‌بوون‌و ده‌مردن‬ ‫تر توشی‌ نه‌خۆش ‌‬ ‫به‌ده‌س���تی‌ ئه‌م دوكاندار‌و كاس���ب‌و‬ ‫بازرگانه‌ نه‌فس نزم‌و بێ‌ ویژدانانه‌؟‬ ‫ئاخ���ر چ عه‌یب���ه‌ ب���ۆ حكومه‌تێك‌و‬ ‫حیزبێك‌و به‌رپرس���ێك نه‌ك له‌پشت‬ ‫ئ���ه‌م خه‌ڵكانه‌وه‌بێ���ت‪ ،‬به‌ڵك���و‬ ‫ێ بكات له‌ژێر هه‌ر ناو‌و‬ ‫چاوپۆشییان ل ‌‬ ‫ی له‌كه‌س‬ ‫بیانویه‌كدابێت كه‌ چاوپۆش ‌‬ ‫ن���ه‌كات‌و به‌رپرس���یار بێت باش���تر‬ ‫گرانتریان بداتێ‌‪.‬‬ ‫به‌سه‌رهاته‌ك ‌ه ئاوایه‪:‬‬ ‫ی یه‌كێك‬ ‫رۆژێك یه‌كێك له‌شاگرده‌كان ‌‬ ‫له‌و كه‌بابخانانه‌ی‌ كه‌ داخراون ده‌چێت ‌ه‬ ‫الی‌ دكتۆر‌و ده‌ڵێ‌‪ ،‬دكتۆر قاچم توشی‌‬ ‫نه‌خۆشی‌ بوه‌‪..‬‬ ‫ی‬ ‫ێ كوڕم تۆ ئیش ‌‬ ‫دكتۆره‌ك ‌ه ده‌پرس��� ‌‬‫ی ئه‌م ڤایرۆس ‌ه‬ ‫چی‌ ده‌كه‌ی‌ وا توش��� ‌‬

‫له‌شارێكی‌ وه‌كو‬ ‫سلێمانیدا چه‌ندین‬ ‫فه‌رمانگه‌‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‌و‬ ‫داموده‌زگا هه‌ن خه‌ڵك‬ ‫گیری‌ خواردوه‌ ب ‌ه‬ ‫ده‌ستیانه‌وه‌‌و ئیش‌و‬ ‫ی خه‌ڵكی‌ ناكه‌ن‬ ‫كار ‌‬ ‫مه‌ترسیداره‌ بووی‌‪.‬‬ ‫ی كه‌بابخانه‌م‌و ب ‌ه‬ ‫ئه‌ڵێ‌ من ش���اگرد ‌‬‫قاچ قیمه‌كه‌ ده‌شێلین‪.‬‬ ‫به‌داخه‌و‌ه كه‌بابخانه‌ی���ه‌ك كه‌ رۆژان ‌ه‬ ‫چه‌ندین ملیۆن دیناری‌ ئاوا خس���تۆت ‌ه‬ ‫ی ئه‌م ش���وێنه‌‌و‬ ‫گیرفانی‌ ده‌بێ‌ خاوه‌ن ‌‬ ‫ش���وێنه‌كانی‌ ت���ر چۆن بتوان���ن ئاوا‬ ‫منداڵ‌و خێزانه‌كانیان بژێنن‪.‬‬ ‫دڵنیام خۆشیان ب ‌ه مسوڵمان ده‌زانن‌و‬ ‫ره‌نگ ‌ه باسی‌ ویژدانت له‌گه‌ڵدا بكه‌ن‪.‬‬

‫به‌داخ���ه‌وه‌ ك���ه‌ حكوم���ه‌ت زۆرجار‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ ئیجرائ���ات ن���اكات ب ‌ه‬ ‫بیان���ووی‌ سیاس���ی‌‪ ،‬كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪...‬‬ ‫ی‬ ‫ێ ده‌نگییه‌ ‌‬ ‫هتد ب���ه‌اڵم دڵنیام له‌م ب ‌‬ ‫ێ سیق ‌ه ده‌بن‬ ‫ی ب‌‬ ‫زه‌رر ده‌كات‌و خه‌ڵك ‌‬ ‫ی ناكرێت‪.‬‬ ‫له‌وه‌ی‌ كه‌ كه‌س دادگای ‌‬ ‫نموونه‌یه‌كی‌ تر‪:‬‬ ‫ی‬ ‫هاوڕێك���ه‌م وتی‌ بزان��� ‌ه ته‌نده‌رێك ‌‬‫ێ‬ ‫ده‌رم���ان وه‌ربگره‌‌و عیالق���ه‌ت نه‌ب ‌‬ ‫چ خێرێ���ك ده‌كه‌ین‪ .‬ك��� ‌ه وتم چۆن‪،‬‬ ‫وت���ی‌ عیالق���ه‌ت نه‌بێ‌ ب���ه‌س رێگام‬ ‫ب���ده‌ن ده‌رمان بێن���م‪ ،‬ده‌یان ده‌فته‌ر‬ ‫ی‬ ‫خێرده‌ك���ه‌م‪ ،‬دواتر چ���ۆن ده‌رمان ‌‬ ‫خراپ‌و ئێكسپایه‌ر ئه‌ده‌ن به‌ خه‌ڵك‌و‬ ‫ی نه‌خۆشییان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫توش ‌‬ ‫به‌داخه‌وه‌ زۆرج���ار ده‌وترێت هه‌ندێك‬ ‫له‌به‌رپرس ‌ه حیزبی‌‌و حكومیه‌كان له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌م كه‌سانه‌ ش���ه‌ریكن‪ ..‬مه‌ترسیه‌ك ‌ه‬ ‫له‌وه‌دای ‌ه كاتێك به‌رپرس���ێك شه‌ریك‬ ‫ێ بگرێت‌و‬ ‫ی ك‌‬ ‫ب���ێ ئیتر ده‌بێ‌ ئێخ���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌س���ت به‌ئاس���وده‌ی ‌‬ ‫چۆن بتوان ‌‬ ‫بكه‌یت؟‬ ‫ی وه‌كو سلێمانی‌‪،‬‬ ‫بێگومان له‌ش���ارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌ترس ‌‬ ‫ك ‌ه خه‌ریكه‌ ده‌بێته‌ جێگه‌ ‌‬ ‫ب���ۆ دانیش���توانه‌كه‌ی‌‪ ،‬له‌مانگێك���دا‬ ‫چه‌ندین ك���ه‌س ده‌كوژرێ���ن‌و خۆیان‬ ‫ده‌ك���وژن‌و ده‌فڕێندرێن‪ ...‬ئایا ئه‌مان ‌ه‬ ‫ئاس���ایین‌و دیاریده‌ی‌ شارن‪ ،‬بێگومان‬ ‫ی‬ ‫نه‌خێر‪ ،‬به‌ڵكو پێویست ‌ه یاسا به‌توند ‌‬ ‫جێبه‌ج���ێ‌ بكرێ���ت‪ ،‬ئای���ا ده‌كرێت‬ ‫كه‌س���ێك دایك‌و باوكی‌ س���ه‌رببڕێ‌‌و‬ ‫ێ‬ ‫ی بۆ ده‌ربچێت؟ ده‌كرێت س ‌‬ ‫لێبوردن ‌‬ ‫ك���ه‌س بكوژی‌‌و پۆلی���س له‌میدیاكان‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تییه‌‌و ناتوانین‬ ‫بڵێ‌ كێش���ه‌ ‌‬ ‫رێگری‌ له‌و كاران ‌ه بكه‌ین‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی دونیاش وه‌هایه‌ پاس���او ‌‬ ‫له‌كوێ��� ‌‬ ‫ی بۆ ئاژاوه‌‌و نائارامی‌ كوشتن‌و‬ ‫نامه‌نتق ‌‬ ‫دزی‌‌و فرۆش���تنی‌ م���وادی‌ خراپ بۆ‬ ‫ی‬ ‫خه‌ڵكی‌ بهێنن���ه‌وه‌؟ ده‌بێت خه‌ڵكان ‌‬ ‫شیاو له‌پۆس���ته‌ حكومیه‌كان دابنرێن‬ ‫ی خه‌ڵكن‪.‬‬ ‫ی متمانه‌ ‌‬ ‫ك ‌ه جێگه‌ ‌‬ ‫ی وه‌كو س���لێمانیدا چه‌ندین‬ ‫له‌شارێك ‌‬ ‫فه‌رمانگه‌‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‌و داموده‌زگا‬ ‫ه���ه‌ن خه‌ڵك گی���ری‌ خ���واردوو‌ه ب ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تیانه‌وه‌‌و ئی���ش‌و كاری‌ خه‌ڵك ‌‬ ‫ناكه‌ن‪.‬‬

‫ی زۆر‬ ‫پێچه‌وانه‌كه‌شی‌ راس���ت ‌ه خه‌ڵك ‌‬ ‫رازی���ن له‌چه‌ندی���ن ده‌زگا‌و دامه‌زراو‌ه‬ ‫وه‌كو قایمقامی‌ ئێس���تا‪ ،‬پاس���پۆرت‪،‬‬ ‫فڕۆكه‌خانه‌‪ ،‬تاپۆ‪...‬‬ ‫كه‌وات��� ‌ه خه‌ڵ���ك له‌ك���ێ‌ رازیی���ه‌ با‬ ‫ی ل���ێ‌ بكرێ���ت‌و له‌كێش‬ ‫پش���تیوانی ‌‬ ‫ی‬ ‫ناڕازیی���ه‌ با الی‌ بده‌ن‪ .‬دڵنیام ئه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌كوردس���تان رووده‌دات‌و ئه‌م ماوه‌ی ‌ه‬ ‫ی تر‬ ‫له‌سلێمانی‌ رویداوه‌ گه‌ر له‌واڵتێك ‌‬ ‫ێ سێ‌‌و دوو وه‌زیری‌ ناوخۆو‬ ‫رووبدات ب ‌‬ ‫ی ده‌ست له‌كار ده‌كێشنه‌وه‌‪.‬‬ ‫بازرگان ‌‬ ‫ی‬ ‫دیس���انیش ده‌یڵێم ئ���ه‌م هه‌نگاوانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫قایمقام‌و پارێزگار بۆ س���لێمانی‌ كار ‌‬ ‫باش���ن‪ ،‬به‌اڵم خراپیه‌ك���ه‌ی‌ له‌وه‌دای ‌ه‬ ‫كه‌س���ێك ئه‌وكاره‌ نائینسانیه‌ بكات‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌اڵم س���ێ‌ رۆژ ش���وێنی‌ كاره‌كه‌ ‌‬ ‫داده‌خرێ���ت‪ .‬ئه‌مه‌ ئیجرائ���ات نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ده‌بێ‌ هه‌موویان بدرێنه‌ دادگا‌و‬ ‫ی‬ ‫النی‌ ك���ه‌م ش���ه‌ش مان���گ زیندان ‌‬ ‫بكرێت تا ببێته‌ په‌ند‌و خه‌ڵكی‌ تریش‬ ‫فێربن لێیانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر قه‌راره‌ هه‌ر‬ ‫داخس���تنی‌ دوكان‌و ش���وێنی‌ كاریان‬ ‫ێ ب���ۆ چه‌ند رۆژ دڵنیام ك ‌ه هاتنه‌و‌ه‬ ‫ب‌‬ ‫ی چه‌ند رۆژ‬ ‫س���ه‌ر كاره‌كانیان تۆڵ���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫داخس���تنی‌ دوكانه‌كانی���ان له‌خه‌ڵك ‌‬ ‫هه‌ژار ده‌ستێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌داخ���ه‌وه‌م ك���ه‌ ده‌بیس���تم كاتێك‬ ‫كۆگایه‌ك���ی‌ ده‌رمان���ی‌ خ���راپ‌و‬ ‫ی‬ ‫ئێكسپایه‌ر‌و به‌سه‌رچو یان شوێنێك ‌‬ ‫تر داده‌خرێن‪ ،‬به‌ش���ێك له‌به‌رپرس��� ‌ه‬ ‫حیزبی‌‌و حكومیه‌كان ته‌له‌فون ده‌كه‌ن‬ ‫بۆ الیه‌نی‌ به‌رپرس���ی‌ كه‌ فاڵن كه‌س‬ ‫ی خۆمان ‌ه‬ ‫براده‌رمانه‌‌و فاڵن ك���ۆگا ه ‌‬ ‫یان‪...‬‬ ‫ئ���ه‌م كاران��� ‌ه به‌ش���ێكه‌ له‌تاوانه‌كه‌‌و‬ ‫ی یاس���ا‌و‬ ‫رێگرتن��� ‌ه له‌جێبه‌جێكردن��� ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫پش���تگیرییه‌ ل���ه‌م خه‌ڵكان���ه‌ ‌‬ ‫ده‌س���تیان داوه‌ته‌ بێ‌ ویژدانی‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ده‌بێ‌ ئه‌م هه‌ڵمه‌ته‌ دژی‌ ئه‌م خه‌ڵك‌و‬ ‫ی‬ ‫كه‌سان ‌ه به‌رده‌وام بێت‪ ،‬شه‌ڕێكه‌ دژ ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌نده‌ڵ���ی‌‌و نه‌فس نزمی‌‌و بێ‌ ویژدان ‌‬ ‫كه‌ ده‌یه‌وێت كۆمه‌ڵگا توش���ی‌ داڕمان‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ پش���تیوان ‌‬ ‫بكاته‌وه‌‪ ،‬پێویس���ت ‌‬ ‫هه‌موو الیه‌كه‌ بۆ ته‌فروتوناكردنی‌ ئه‌م‬ ‫دیارد‌ه مه‌ترس���یداره‌‌و خه‌ڵكه‌ نه‌فس‬ ‫نزمانه‌‪.‬‬

‫ئاراس فەتاح‬

‫‪13‬‬

‫هاوڕێیەتی‬

‫بەتایبەت له‌سۆفیزمدا دەچێتە دواپلەی‬ ‫کەماڵ���ەوە‪ .‬له‌س���ەردەمی مۆدێرن���دا‬ ‫جارێکی تر چەمک���ی هاوڕێیەتی دێتە‬ ‫ناو باسی سۆس���یۆلۆگیا‌و فەلسەفەوە‌و‬ ‫ل���ەم سۆنگەیەش���دا گەڕانەوەیەک���ی‬ ‫بەرچاو بۆ فەلس���ەفەی یۆنانی‌و رۆمی‬ ‫له‌تاوتوێکردن���ی بابەت���ی هاوڕێیەتیدا‬ ‫دەبینین‪.‬‬ ‫ئەرستۆ سێ فۆرمی جیاواز له‌هاوڕێتی‬ ‫دەستنیشاندەکات‪ .‬یەکەمیان هاوڕێیەتی‬ ‫بەرژەوەندیی���ە‪ ،‬دووهەمیان هاوڕێیەتی‬ ‫چێژە‌و سێهەمیشیان هاوڕێیەتی چاکە‬ ‫یان فەزیڵەتە (‪ )Virtue‬کە بە بۆچونی‬ ‫ئەو دۆخ���ی کەماڵی پەیوەندییەکانمان‬ ‫بەرجەس���تەدەکات‪ .‬چاکە الی ئەرستۆ‬ ‫بەپێچەوانەی ئەفالتوونەوە ئایدیایەکی‬ ‫میتافیزیکی نییە‪ ،‬بەڵکو بەختەوەرییە‬ ‫یان کامەرانیی���ە‪ .‬کامەرانیی بۆخودی‬ ‫خۆی باش���ەیە‪ ،‬چونکی پێویس���تی بە‬ ‫ش���تێکی تر نییە بۆئ���ەوەی مانایەکی‬ ‫بداتێ؛ ش���تێک نییە ل���ەدەرەوە بۆی‬ ‫بگەڕێین‪ ،‬بەڵکو جەوهەرێکە لەناوەوەڕا‬ ‫بوون���ی هەی���ە‪ .‬کامەرانی���ی بۆخودی‬ ‫خ���ۆی باش���ەیە‪ ،‬چونک���ە ھۆکارێک‬ ‫نیی���ە بۆئ���ەوەی چاک بێ���ت‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ھۆکارەکەی لەناو خۆیدایە‪ .‬بەم چەشنە‬ ‫کامەرانی���ی ب���ۆ ئەرس���تۆ فەزیڵەتە‪،‬‬ ‫چاکەیەک���ە له‌حاڵەت���ی کەماڵدا‪ .‬ئەم‬ ‫ئاس���تەش له‌کامەرانیی مرۆڤ کاتێک‬ ‫پێی���دەگات ک���ە ئ���ەو بەختەوەرییە‬ ‫لەگەڵ هاوڕێیەکی دابەش���بکات‪ .‬دیارە‬ ‫کاتێک باس له‌دابەشبوون دەکەین مانا‬ ‫پێوەرییەکەیمان مەبەست نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫مەبەست له‌”تیاداژیان“ـە‪.‬‬

‫یەکێ���ک له‌خەس���ڵەتەکانی م���رۆڤ‪،‬‬ ‫وەک���و هەم���وو بوونەوەرەکان���ی تر‪،‬‬ ‫کۆمەاڵیەتیبوونێت���ی‪ ،‬ب���ەاڵم ئ���ەوەی‬ ‫تایبەتمەندێت���ی م���رۆڤ دیاریدەکات‪،‬‬ ‫چەشنی ئەو رێکخس���تنە عەقاڵنییەیە‬ ‫کە بە پەیوەندیی���ە کۆمەاڵیەتییەکانی‬ ‫دەبەخش���ێت‪ .‬ب���ۆ نموون���ە م���رۆڤ‬ ‫لەڕێگای دەس���توور‌و یاس���او رێساوە‬ ‫پەیوەندییەکانی خ���ۆی لەگەڵ ئەوانی‬ ‫ت���ردا رێکدەخات‌و لەس���ەر فۆرمێکی‬ ‫دیاریک���راو له‌پەیمان���ی کۆمەاڵیەت���ی‬ ‫رێکدەکەوێ���ت بۆ دەستنیش���انکردنی‬ ‫چەش���نی پێکەوەژیان‪ .‬ئەم رێککەوتنە‬ ‫دەشێت له‌فۆرمی نووسراودا بێت‌و سزای‬ ‫یاسایی بۆ سەرپێچیکردنی هەبێت‪ ،‬یان‬ ‫رێککەوتنێک���ی ئێتیکیی بێت‌و لەکاتی‬ ‫س���ەرپێچیکردنیدا رووبەڕووی س���زای‬ ‫کۆمەاڵیەتی بێتەوە‪ .‬ئەو پرس���یارەی‬ ‫لێرەدا رووبەڕوومان دەبێتەوە ئەمەیە‪:‬‬ ‫هاوڕێیەت���ی دەکەوێت���ە کوێ���ی ئەم‬ ‫کۆمەاڵیەتییبوونەوە‌و دەبێت ئەو سزایە‬ ‫چی بێت کە له‌نێوان هاوڕێیاندا هەیە؟‬ ‫هاوڕێیەت���ی بەپێچەوان���ەی هەم���وو‬ ‫پەیوەندییەکان���ی ترمان���ەوە بڕیارێکی‬ ‫ئازادانەی���ە ب���ۆ پەیوەندییەک���ی چڕ‪.‬‬ ‫بەم پێی���ە هاوڕێیەت���ی دوو رەگەزی‬ ‫هەیە‪ ،‬یەکەمی���ان ئازادییە له‌بڕیاردان‌و‬ ‫دووەمیش���یان چڕیی���ە (‪)Intensity‬‬ ‫له‌پەیوەندی���دا‪ .‬ئ���ازادی بڕیارێک���ی‬ ‫کەس���ییە‌و چڕێتیش تایبەتمەندییەکی‬ ‫کۆمەاڵیەتییە‪ .‬له‌ڕاستیدا ناکۆکی نێوان‬ ‫بڕیاردان���ی ئازادان���ە ب���ۆ هاوڕێیەتی‌و‬ ‫چڕێتی���ی پەیوەندی���ی‪ ،‬ک���ە رەنگ���ە‬ ‫لەگەڵ ئ���ازادی کەس���ییدا ناتەبابێت‪،‬‬ ‫هاوتەریبە بە پەیوەندی نێوان ئازادی‌و‬ ‫دادپەروەری���ی‪ .‬بەمانایەکی تر چەندە‬ ‫ئازادی مانای نەبوونی جەبرە‪ ،‬ئاوهاش‬ ‫بۆ پاراس���تنی ئازادی شتێک پێویستە‬ ‫ک���ە بتوانێ���ت پەیوەندییەکانم���ان‬ ‫بپارێزێ���ت‪ ،‬ئەوی���ش دادپەروەری���ی‌و‬ ‫بوون���ی یاس���ایە‪ .‬هاوڕێیەتیش چەندە‬ ‫پەیوەندییەک���ی ئازادانەی���ە کە مرۆڤ‬ ‫بڕیاری گرتنی دەدات‪ ،‬ئاوهاش پابەندە‬ ‫بە هەندێک رێسای ئێتیکییەوە کە نەک‬ ‫تەنه���ا بەردەوامیی پێ���دەدات‪ ،‬بەڵکو‬ ‫دەشیپارێزێت‪ .‬بە پێچەوانەوە پەیوەندی‬ ‫خێزانی لەوێن���ەی دایک‌و باوک لەگەڵ‬ ‫منداڵ یان پەیوەندی نێوان خوش���ک‌و‬ ‫برا یاخ���ود پەیوەندییەکانی تر لەگەڵ بەهەم���ان ترادیس���یۆنی یۆنانی وەکو‬ ‫کەس���وکاردا‪ ،‬ئەمانە‌و چەندین فۆرمی الی ئەرس���تۆ دەیبینی���ن‪ ،‬رۆم���ەکان‬ ‫تری پێکەوەژیان‪ ،‬ک���ە پەیوەندییەکی دێژە بەو مش���تومڕە دەدەن لەس���ەر‬ ‫قەدەریین‪ ،‬مرۆڤ کاریگەریی بەس���ەر هاوڕێیەتی‪” .‬س���یزێرۆ“ی فەیلس���وف‬ ‫بڕیاردانیانەوە نیی���ە‪ ،‬بەاڵم پەیوەندی هاوڕێیەت���ی ب���ە دیارییەک���ی خودایی‬ ‫نێ���وان دوو ه���اوڕێ هەروەک���و چۆن وێن���ادەکات‪ .‬هاوتابوونی خەس���ڵەتە‬ ‫قەدەری���ی نیی���ە‪ ،‬ئاوهاش س���ەرەتا‌و خودایی‌و ئینسانییەکانە کە له‌باشیی‌و‬ ‫کۆتاییەک���ی روون���ی نیی���ە‪ ،‬چونکی خۆشەویستی‌و رێزدا بەرجەستەدەبن‪.‬‬ ‫هاوڕێیەت���ی پەیمانێکی نوس���راو نییە هەر ئەمەش���ە وادەکات کە بە رای ئەو‬ ‫وەک���و له‌نێوان دوو ک���ەس یان الیەندا هاوڕێیەت���ی له‌خزمایەتی بەنرختربێت‪،‬‬ ‫دەبەس���ترێت‪ ،‬لەوێن���ەی گرێبەس���تی چونک���ی پەیوەن���دی هاوڕێیەت���ی‬ ‫هاوس���ەریی‌و کار‌و بازرگانیی‌و ھتد‪ .‬وە بەپێچەوانەی پەیوەندی خزمایەتییەوە‪،‬‬ ‫بە هەڵوەشاندنەوەی ئەو گرێبەستەش لەگەڵ نەمانی باش���ەدا ماناکانی خۆی‬ ‫لەدەس���تدەدات‌و جەوه���ەری خ���ۆی‬ ‫کۆتایی بە پەیوەندییەکە بێت‪.‬‬ ‫هاوڕێیەت���ی ئاڵۆزتری���ن چەش���نی دەدۆڕێنێت‪.‬‬ ‫پەیوەندیی مرۆییمانە‪ .‬ئەم پەیوەندییە‪ ،‬ئەرس���تۆ گوتەن���ی هاوڕێیەت���ی لەناو‬ ‫پەیوەندییەک���ی دووفاقەی���ی ناکۆکە ”سروشتی مرۆییماندایە“‌و پابەند نییە‬ ‫(‪ ،)Ambivalence‬پڕە له‌چاوەڕوانی‌و بە بڕی ئەو چاکەیەی بەرامبەر بە یەکێک‬ ‫بەرپرس���یارێتی له‌هەم���ان کاتیش���دا دەیکەین‪ .‬هاوڕێیەتی خۆشەویستییەکی‬ ‫قانگ���دراوە بە دڵش���کان‌و نائومێدی‪ .‬بێئامانجە‪ ،‬کەرەسەیەک نییە بۆ گەشتن‬ ‫هاوڕێیەت���ی مێ���ژووی پەیوەندییەکی ب���ە ئامانجێکی دیاریکراو‪ ،‬بەڵکو خۆی‬ ‫دژوارە‪ ،‬چیرۆک���ی متمان���ە‌و خیانەتە‪ ،‬ئامانجە‪ .‬دەتوانی���ن بڵێین هاوڕێیەتی‬ ‫حیکایەت���ی دیارییەک���ی خودای���ی‌و ئەو خۆشەویستییە ئەفالتونییەیە کە نە‬ ‫نەعلەتێکی ئینس���انییە‪ .‬پڕە له‌ترسی چێژی ئیرۆتیکی لەپشتییەوە وەستاوە‌و‬ ‫لەدەس���تدان‌و چێژی متمان���ە‪ .‬ئێمەی نە خواس���تی ئاب���ووری‌و بەرژەوەندی‬ ‫م���رۆڤ پێویس���تمان ب���ە هاوڕێی���ە‪ ،‬کاتیی‪ .‬هاوڕێیەتی چەمکێکی ئابووریی‬ ‫نەک لەبەرئ���ەوەی دوژمنم���ان هەیە‪ ،‬نییە کە لەنێوان سود‌و قازانجدا بەهاکانی‬ ‫بەڵک���و لەبەرئەوەی لەن���او کۆمەڵگادا دابەش���بکەین؛ الی کێ خواستەکانمان‬ ‫کەس���انێکمان دەوێ���ت ک���ە متمانەی تێر ب���و‌و بەرژەوەندییەکانمان پارێزرا‪،‬‬ ‫پێبکەین‪ ،‬متمانەی���ەک کە نە خێزان‌و ئەو کەس���ە بکەی���ن بە ه���اوڕێ‌و بە‬ ‫ن���ە دڵداری‌و نە برادەرێت���ی ئەو نرخ‌و تێپەڕبوون���ی ئامانجەکانی���ش کۆتایی‬ ‫هەس���تەمان نادات���ێ ک���ە هاوڕێیەک پێبێت‪ .‬هاوڕێیەتی نە دەستکەوتە‌و نە‬ ‫پێماندەبەخشێت‪ .‬ئێمە کەی دەتوانین دۆڕان‪ ،‬بەڵکو فەزیلەتە لەناو ژیاندا‪.‬‬ ‫بە یەکێک بڵێین هاوڕێمە‌و بە یەکێکی پاراس���تنی هەمیش���ەیی هاوڕێیەت���ی‬ ‫الی (س���یزێرۆ) کارێکی ئاسان نییە‪.‬‬ ‫تر بلێین هاوڕێم نییە؟‬ ‫گ���ەر له‌فەلس���ەفەی یۆنان���ی کۆن���دا ئەو ھۆکارانەی ک���ە دەبنە الوازبوون‌و‬ ‫خۆشەویستیی هاوڕێیانە شوێنگەیەکی تێکشکانی هاوڕێیەتی زۆرن‪ ،‬بۆنموونە‬ ‫تایبەتی هەبێت‌و وەکو چاکە‌و فەزیلەت هاوسەرگیریی یان جیابوونەوە دەشێت‬ ‫وێناکرابێ���ت‪ ،‬ئ���ەوا له‌س���ەدەکانی ببن بە ھۆکاری ش���ێوانی هاوڕێیەتی‪،‬‬ ‫ناوەڕاستدا کە ئایین دەبێت بە رێکخەری هەندێکج���ار کاراکتەری ئینس���انەکان‬ ‫پەیوەندییەکانم���ان‪ ،‬ئ���ەم چەش���نی لەڕێ���گای هەندێک دۆخ���ی تایبەتەوە‬ ‫خۆشەویس���تییە گۆڕان���کاری قووڵ���ی دەگۆڕێ���ن‪ ،‬بۆنموون���ە پیرب���وون یان‬ ‫بەس���ەردا دێت‌و دەگۆڕێت بۆ عەشقی نەخۆشکەوتن‪.‬‬ ‫خودای���ی‪ .‬الی خۆمان ئ���ەم ئەزموونە‬ ‫»»‪19‬‬

‫ھاوڕێیەتی ئەو‬ ‫خۆشەویستییە‬ ‫ئەفالتونییەیە کە‬ ‫نە چێژی ئیرۆتیکی‬ ‫لەپشتییەوە وەستاوە‌و‬ ‫نە خواستی ئابووری‌و‬ ‫بەرژەوەندی کاتیی‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )344‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/9/25‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫تێڕوانینی كرده‌یی مسوڵمانان‌و ناوه‌رۆكی فیلمی‬ ‫"برا‌ء ‌ة المسلمین ‪"Innocence of Muslims‬‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫دیپلۆماسیه‌تی کوردی‬ ‫ئێمه لێره‌دا باس له‌نه‌بوو ئه‌که‌ین‪ .‬شتێک‬ ‫نیی���ه‪ ،‬نه‌بووه‪ ،‬ئه‌گه‌ر وه‌ها بڕوات نابێت‪،‬‬ ‫ناوی دیپلۆماسیه‌تی کوردی بێت‪ .‬سه‌ره‌تا‬ ‫ب���ا له‌زاراوه‌س���ازییه‌وه ده‌س���تپێبکه‌ین‪.‬‬ ‫دیپلۆماس���یی کوردی‪ ،‬وه‌ها ده‌رئه‌که‌وێت‬ ‫مه‌به‌س���ت لێی دیپلۆماس���یی نه‌ته‌وه‌یه‌ک‬ ‫بێ���ت‪ ،‬ی���ان خه‌ڵکێ���ک یان کێش���ه‌یه‌ک‬ ‫ی���ان خه‌‌باتێک‪ .‬دی���اره ب���ه دڵنیاییه‌وه‬ ‫ده‌بێت هه‌م���وو ئه‌مانه پێکه‌وه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئای���ا له‌واقیع���دا ئه‌وه‌ی له‌ژێ���ر گوزاره‌ی‬ ‫دیپلۆماس���یه‌تی کوردی���دا ده‌گوزه‌رێت‪،‬‬ ‫چی���ه؟ ئامانجی چیه؟ چۆن ده‌گوزه‌رێت‌و‬ ‫له‌ڕاستیدا ده‌بێت چۆن بێت؟‬ ‫با به ساده‌یی هه‌وڵی پێناسه‌یه‌کی کاری‬ ‫دیپلۆماسی بده‌ین‪ :‬دیپلۆماسیه‌ت بریتییه‬ ‫له‌هون���ه‌ری به‌رهه‌مهێن���ان‌و به‌کاربردنی‬ ‫هێ���ز‪ ،‬له‌الیه‌ن خه‌ڵکانێکه‌وه که له‌س���ه‌ر‬ ‫پانتاییه‌کی دیاریک���راوی ئه‌م گۆی زه‌ویه‬ ‫نیش���ته‌جێن‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وانیت���ردا‪ ،‬ب���ه‬ ‫مه‌به‌ستی هێش���تنه‌وه‌و په‌ره‌پێدانی دید‌و‬ ‫خواست‌و به‌رژه‌وه‌ندییان‪.‬‬ ‫که‌وات���ه به گش���تی دیپلۆماس���یه‌ت دوو‬ ‫ره‌هه‌ن���دی هه‌ی���ه‪ :‬ره‌هه‌ن���دی ناوه‌کی‌و‬ ‫ره‌هه‌ن���دی ده‌ره‌ک���ی‪ .‬په‌یوه‌ن���دی نێوان‬ ‫ناوه‌وه‌و ده‌ره‌وه له‌سیاس���ه‌تی ده‌ره‌وه‌دا‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك���ی ئۆرگانیی���ه‪ .‬ده‌ره‌وه‬ ‫ته‌واوکه‌ر‌و درێژه‌پێده‌ری ناوه‌وه‌یه‪ .‬که‌واته‬ ‫گه‌رچی دیپلۆماسیه‌ت وه‌ها ده‌رئه‌که‌وێت‬ ‫که زیاتر کاروباری ده‌ره‌وه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم هیچ‬ ‫نییه جگه له‌ڕه‌نگدانه‌وه‌ی ناوه‌وه‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م پێکه‌وه‌گرێدانه‌ی ن���اوه‌وه‌و ده‌ره‌وه‬ ‫له‌میانه‌ی کاری دیپلۆماسیدا یانی سه‌رجه‌م‬ ‫کایه‌و پێکهاته‌کانی نێو کۆمه‌ڵگا به‌شدارن‬ ‫له‌به‌رهه‌مهێنان���ی دیپلۆماس���یدا‪ .‬کاتێک‬ ‫دیپلۆماسی کاری س���ه‌ره‌کی په‌یوه‌ندییه‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ده‌ره‌وه‌دا ب���ۆ نوێنه‌رایه‌تیکردنی‬ ‫ناوه‌وه‪ ،‬ئه‌وا دیپلۆماسیه‌ت وه‌ک کرده‌یه‌ک‬ ‫هیچ نییه جگه له‌که‌ناڵێك که لێیه‌وه‪ ،‬هێز‪،‬‬ ‫که‌لتور‪ ،‬به‌ها‪ ،‬دید‪ ،‬خواست‪ ،‬به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫هاتووچۆ ئه‌کات‪.‬‬ ‫لێره‌وه با قس���ه له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و دۆخه‌ی‬ ‫ئێستای دیپلۆماس���یه‌تی کوردی بکه‌ین‪.‬‬ ‫ک���ه ده‌ڵێی���ن دیپلۆماس���یه‌تی ک���وردی‬ ‫مه‌به‌س���تمان له‌دیپلۆماس���یه‌تی هه‌رێمی‬ ‫کوردس���تانه‪ .‬یه‌کێ���ک له‌خه‌س���ڵه‌ته‬ ‫سه‌ره‌کیه‌کانی ئه‌م دیپلۆماسیه‌ته ئه‌وه‌یه‬ ‫که که‌سانی نزیک‌و خزم‌و جێگای باوه‌ڕی‬ ‫چینی بااڵی ده‌سه‌اڵتدار له‌کوردستان له‌م‬ ‫جێگایانه‌دان‪ .‬یه‌که‌م مانای ئه‌م ش���ێوازه‬ ‫له‌دیپلۆماس���یه‌ت یانی ده‌س���ه‌اڵتێکی نا‬ ‫س���ه‌رده‌میانه له‌کوردس���تاندا ئاماده‌یه‪،‬‬ ‫ک���ه له‌س���ه‌ر بنه‌مای خزم‌و ک���ه‌‌س‌وکار‌و‬ ‫دۆس���ت بونیادنراوه‌و ده‌خوازێت له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌م بنه‌مایه په‌یوه‌ن���دی به‌‌ده‌ره‌وه‌بکات‪.‬‬ ‫که‌واته نوێنه‌رایه‌تی ده‌ره‌وه‪ ،‬درێژکراوه‌ی‬ ‫ناوه‌وه‌یه‌و بۆ هێش���تنه‌وه‌و خزمه‌‌تکردنی‬ ‫شێوازی ده‌سه‌اڵتی ناوه‌و‌‌ه‌یه‪.‬‬ ‫دووه‌م خه‌سڵه‌تی ئه‌م ش���ێوازه ئه‌وه‌یه‪:‬‬ ‫ک���ورد تیای���دا وه‌ک حکومه‌‌تێ���ک‪ ،‬وه‌ک‬ ‫گه‌لێ���ک‪ ،‬وه‌ک خه‌ڵکێ���ک‪ ،‬له‌دونی���ادا‬ ‫ده‌رناکه‌‌وێ���ت‪ ،‬به‌ڵکو هه‌ر که‌س���ێک که‬ ‫نوێن���ه‌ری هه‌ر الیه‌که‪ ،‬له‌دیدی ته‌س���کی‬ ‫ئ���ه‌و الیه‌نه‌وه مێژووی کورد باس ئه‌کات‌و‬ ‫کوردس���تان به ده‌ره‌وه ده‌ناس���ێنێت‪ .‬به‬ ‫جۆرێ���ک ئه‌گه‌ر بێتو گ���وێ له‌نوێنه‌رێکی‬ ‫سه‌ر به پارتی‌و نوێنه‌رێکی سه‌ر به‌یه‌کێتی‬ ‫بگریت‪ ،‬وائه‌زانی باس���ی دوو جێگای زۆر‬ ‫جیاواز ئه‌که‌ن‪.‬‬ ‫سێیه‌م خه‌سڵه‌تی ئه‌م شێوازه ئه‌وه‌یه که‬ ‫ئه‌وه‌ی تیایدا به دونیا ده‌ناسێنرێت گه‌لێک‬ ‫نیی���ه‪ ،‬خه‌باتێک نییه‪ ،‬کێش���ه‌یه‌ک نییه‪،‬‬ ‫خواستێک نییه‪ ،‬به‌ڵکو کۆمه‌ڵێک که‌سه‪.‬‬ ‫ئێس���تا هه‌تا بێت په‌یوه‌ندی���ه‌کان زیاتر‌و‬ ‫زیاتر به‌ره‌و ئه‌وه ئه‌ڕۆن که زیاتر ئابوری‬ ‫بن له‌وه‌ی سیاس���ی بن‪ ،‬ئیتر نوێنه‌رایه‌تی‬ ‫حکومه‌ت���ی هه‌رێ���م ل���ه‌ده‌ره‌وه جێگای‬ ‫بزنیسمان زیاتره له‌سیاسه‌تمه‌دار‪.‬‬ ‫که‌‌وات���ه ئه‌مان���ه هه‌م���وو ئام���اژه‌ن‬ ‫ک���ه دیپلۆماس���یه‌ت هی���چ نیی���ه جگه‬ ‫له‌ڕه‌نگدان���ه‌وه‌ی ناوه‌وه ل���ه‌ده‌ره‌وه‪ .‬ئه‌م‬ ‫ش���ێوازه له‌دیپلۆماس���یه‌ت له‌زۆر رووه‌وه‬ ‫بۆ کورد‌و هه‌رێمی کوردس���تان‌و خه‌باتی‬ ‫کوردی‌و کێش���ه‌ی کورد زیانبه‌خشه‪ .‬ئه‌م‬ ‫زیانانه له‌م رێگایانه‌وه‌ن‪:‬‬ ‫ئه‌وه‌ی نوێنه‌رایه‌تی ده‌کات که‌س���ی کارا‬ ‫نییه‪ .‬که‌س���ی دیپلۆمات نییه که توانای‬ ‫ناس���اندنی گه‌لێکی هه‌بێ���ت‪ ،‬که خاوه‌ن‬ ‫ئاڵۆزترین کێش���ه‌یه له‌س���ه‌ر گۆی زه‌وی‪.‬‬ ‫که‌س���ی به نوێنه‌رکراو‪ ،‬له‌س���ه‌ر بنه‌مای‬ ‫لێهاتوویی‌و زمانزانی‌و شاره‌زایی‌و سه‌لیقه‌ی‬ ‫تی���وره نێوده‌وڵه‌تیه‌کان دانه‌نراوه‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫هه‌بوون���ی ئه‌م خه‌س���ڵه‌تانه له‌دیپلۆماتی‬ ‫کوردیدا‪ ،‬له‌نێو ئه‌م ش���ێوازه سیاسه‌ته‌ی‬

‫بیروڕا‬

‫ئێستادا‪ ،‬به زیانبه‌خش ته‌ماشا ده‌كرێت‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ن چینی ده‌س���ه‌اڵتداری کوردییه‌وه‪.‬‬ ‫ئه‌رک���ی س���ه‌ره‌کی نوێنه‌رایه‌ت���ی کورد‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌وه زامنکردن���ی په‌یوه‌ن���دی‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی خێزانه ده‌س���ه‌اڵتداره‌کانی‬ ‫کوردس���تانن‪ .‬دروس���تکردنی په‌یوه‌ندیی‬ ‫شه‌خسییه بۆ ئه‌وان‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم دیپلۆماس���یه‌تی ک���وردی رووی‬ ‫ترس���ناکتری هه‌یه‪ .‬گه‌ر ئێستا له‌هه‌ندێک‬ ‫ب���اردا بریتییه له‌پاراس���تنی به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫چین���ه ته‌س���که‌کانی س���ه‌ره‌وه‪ ،‬ئه‌م���ه‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌واڵتانی دوور له‌کوردس���تان؛‬ ‫ئه‌وا دیپلۆماس���یه‌تی ک���وردی له‌واڵتانی‬ ‫دراوس���ێی کوردس���تان به ش���ێوه‌یه‌کی‬ ‫ج���ودا ده‌گوزه‌رێ���ت‪ .‬ب���ه ش���ێوازێکی‬ ‫هێج���گار ترس���ناک‪ .‬دیپلۆماس���یه‌تی‬ ‫کوردی له‌گه‌ڵ واڵتانی دراوس���ێدا بریتییه‬ ‫له‌په‌یوه‌ندیکردن به‌ده‌ره‌وه بۆ کوش���تنی‬ ‫ناوه‌وه‪ ،‬بۆ به‌کارهێنان���ی ئه‌و په‌یوه‌ندیه‬ ‫ب���ۆ خۆس���ه‌پاندن‌و زاڵبوون له‌ن���اوه‌وه‪.‬‬ ‫لێره‌وه هه‌موو هاوکیش���ه‌کان تێک ده‌چن‪.‬‬ ‫ئایا مه‌به‌ستی هێزی کوردی له‌په‌یوه‌ندی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ هێزی دراوس���ێیدا مه‌به‌س���تێکی‬ ‫دیپلۆماسی نیشتمانییه یان به مه‌به‌ستی‬ ‫گۆڕینی هاوس���ه‌نگی هێزه‌کانی ناوه‌وه‌یه‪.‬‬ ‫ب���ه مانایه‌کی تر کورد بۆی���ه په‌یوه‌ندی‬

‫نوێنه‌رایه‌تی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫هه‌رێمی کوردستان‪،‬‬ ‫درێژکراوه‌ی ناوه‌وه‌یه‌و‬ ‫بۆ هێشتنه‌وه‌و‬ ‫خزمه‌‌تکردنی شێوازی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی ناوه‌و‌‌ه‌یه‬ ‫ب���ه‌ده‌ره‌وه‌ی ده‌کات بۆئ���ه‌وه‌ی دژایه‌تی‬ ‫ناوه‌وه‌ی بکات‪ .‬ئه‌گه‌ر له‌س���ه‌ره‌وه باسی‬ ‫ئه‌وه‌م���ان کرد که په‌یوه‌ن���دی به‌ده‌ره‌وه‬ ‫ره‌نگدانه‌وه‌ی ناوه‌وه‌یه ئه‌وا لێره‌دا هێنانی‬ ‫ده‌ره‌وه‌یه بۆ ناوه‌وه‪ ،‬کردنی ده‌ره‌وه‌یه به‬ ‫به‌شدار‌و بڕیارده‌ر له‌سه‌ر ناوه‌وه‪ .‬ئه‌م دۆخه‬ ‫سه‌یره سه‌رجه‌م بنه‌ماکانی دیپلۆماسیه‌ت‬ ‫لنگه‌وقوچ ده‌کات‪ .‬ئه‌گه‌ر ئه‌رکی سه‌ره‌کی‬ ‫دیپلۆماس���یه‌ت داکۆکیکردن���ه له‌س���ه‌ر‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی‌و مان���ه‌وه‌و گه‌ش���ه‌پێدانی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌کان���ی خه‌ڵکێ���ک له‌ده‌ره‌وه‪،‬‬ ‫ئه‌وا له‌م دۆخه‌ی کوردیدا دیپلۆماس���یه‌ت‬ ‫ده‌بێته هێزێک دژ به به‌شێک له‌خۆی‪ .‬ئه‌م‬ ‫خه‌سڵه‌ته به‌ش���ێکه له‌دیدی‌و تێگه‌یشتن‌و‬ ‫نه‌رێت���ی کورد له‌مێژووی پێنج س���ه‌ده‌ی‬ ‫رابردوی���دا‪ .‬له‌ده‌رئه‌نجام���ی ئه‌مه‌دا کورد‬ ‫هه‌رگیز وه‌ک گه‌لێ���ک‪ ،‬وه‌ک نه‌ته‌وه‌یه‌ک‪،‬‬ ‫وه‌ک خاوه‌ن نیشتمانێک‪ ،‬وه‌ک گه‌لێک که‬ ‫حاکمی خۆی بێت‪ ،‬رۆڵی نه‌بینیوه‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌رجه‌م تیوره‌کان���ی ش���ێوازه‌کانی‬ ‫په‌یوه‌ن���دی نێوده‌وڵه‌تی���دا ه���ه‌ر واڵتێک‬ ‫داکۆکیکه‌ری به‌رژه‌وه‌ندی خۆیه‌تی‪ ،‬بۆیه‬ ‫هه‌میشه ئه‌رکی حکومه‌ته که ناوه‌وه وه‌ها‬ ‫رێکبخات که ببێته مایه‌ی هێز بۆ ملمالنێی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‪ ،‬به‌اڵم الی کورد به پێچه‌وانه‌یه‪،‬‬ ‫عه‌قڵی سیاسی کوردی هێنده ساویلکه‌یه‬ ‫وه‌ها ده‌زانێت که ده‌توانێت به پاڵپش���تی‬ ‫ده‌ره‌وه ده‌توانێت ناوه‌وه سه‌قامگیربکات‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی مای���ه‌ی گری���ان‌و پێکه‌نینه له‌م‬ ‫دۆخه‌دا ئه‌وه‌یه که ب���ه‌رده‌وام‌و به‌رده‌وام‬ ‫دووباره‌و سه‌د باره ده‌بێته‌وه‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌‌ر به‌هانه بۆ راب���ردوو ئه‌وه‌بێت که‬ ‫کورد پێکهاته‌یه‌كی نه‌بووه‪ ،‬ئه‌وا له‌بوونی‬ ‫حکومه‌ت���ی هه‌رێم ئ���ه‌م به‌هانه‌یه الوازه‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم حکومه‌ت���ی هه‌رێ���م له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫وه‌ک حکومه‌تێ���ک به‌ڕێوه‌ناچێ���ت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫له‌ئه‌نجامدا وه‌ک واڵتێک س���ود له‌پێکهاته‬ ‫ناوخۆیی‌و پێگ���ه ‌ده‌ره‌کیه‌که‌ی نابینێت‪.‬‬ ‫گ���ه‌ر حکومه‌تی هه‌‌رێ���م حکومه‌‌ت بوایه‪،‬‬ ‫ئه‌وا یه‌که‌م بنه‌مای جیۆپۆله‌تیکی له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه بونیاد ده‌نا که ده‌ره‌وه له‌س���ه‌رتاپا‬ ‫مێ���ژوودا نه‌یاربووه‪ ،‬بۆیه بۆ مامه‌ڵه‌کردن‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌م نه‌یاریه‌‌دا ده‌بێت ناوه‌وه وه‌ها‬ ‫رێکبخرێت که ده‌رفه‌ت ب���ۆ ئه‌م نه‌یارانه‬ ‫نه‌خوڵقێ���ت ک���ه درێژه ب���ه نه‌یارێتییان‬ ‫بده‌ن‪ .‬ئه‌‌مه س���ه‌ره‌تای پرسێکی گه‌وره‌ی‬ ‫فه‌لس���ه‌فه‌ی سیاس���ی کوردیی���ه‪ :‬چۆن‬ ‫به ئاش���تی‌و وه‌ک خ���ۆت بژیت له‌هه‌ناوی‬ ‫نه‌یاراندا؟‬

‫خوێندنه‌وه‌یه‌ك بۆ كاریگه‌ری‌و كاردانه‌وه‌كان له‌سه‌ر ئاستی جیهان‬ ‫د‪ .‬هێمن عه‌زیز برایم‬ ‫مامۆستای زانكۆ‬

‫‪Hemin.azez@yahoo.com‬‬

‫ئیسالم‌و په‌یامبه‌ری ئیسالم ته‌نها له‌ڕێگه‌ی‬ ‫زه‌برو زه‌نگ‌و هێزو توندوتیژییه‌وه‌ مامه‌ڵه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ده‌وروب���ه‌ر ده‌كات‌و هه‌ر ئه‌وه‌ش‬ ‫بناغه‌ی سه‌ره‌تای بووه‌ بۆ تێڕوانینه‌كانی‬ ‫حوكمڕان���ی‪ ،‬بینه‌ری ئه‌و فیلمه‌ هه‌س���ت‬ ‫ب���ه‌وه‌ ئه‌كات كه‌ مس���وڵمانان له‌كاتێكدا‬ ‫نه‌رمونیانن كه‌ هێزی���ان نه‌بێت‌و بواریان‬ ‫بۆ نه‌ڕه‌خس���ابێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم دوای بوونی‬ ‫ده‌رفه‌ت���ی گونجاو ته‌نها ش���مێرو چه‌ك‌و‬ ‫به‌یداخ ئه‌بینن‪ ،‬چونكه‌ به‌ ئه‌ركی خۆیانی‌‬ ‫ئه‌زانن كه‌ جیهان له‌ش���رك‌و بتپه‌رستی‌و‬ ‫خراپ���ه‌كاری پاك بكه‌ن���ه‌وه‌‪ .‬تاكو ئێره‌‬ ‫ناوه‌رۆك���ی ئ���ه‌و فیلمه‌یه‌ ك���ه‌ به‌رهه‌م‬ ‫هێنراوه‌ به‌ گوژم���ه‌ی پێنج ملیۆن دۆالر‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ ژیانی په‌یامبه‌ری ئیسالم‌و‬ ‫چۆنیه‌تی جواڵنه‌وه‌ی مس���وڵمانی پێشوو‬ ‫له‌حوكمڕان���ی‌و به‌ڕێوه‌بردن���ی كاروباری‬ ‫ده‌وڵ���ه‌ت‪ ،‬ئ���ه‌و فیلم���ه‌ كۆمپانیایه‌كی‬ ‫ئیس���رائیلی به‌رهه‌می هێناوه‌و ئاماژه‌یه‌‬ ‫به‌ بنچین���ه‌ی توندوتیژی له‌ئیس�ل�امدا‪،‬‬ ‫له‌ڕێگه‌ی ئه‌و فیلمه‌وه‌ مێژووی ئیس�ل�ام‬ ‫به‌ سه‌رخانێكی دوور له‌ماف‌و ئازادییه‌كان‬ ‫له‌قه‌ڵه‌م ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫به‌اڵم دوای ئه‌وه‌ كه‌ به‌شێك له‌فیلمه‌كه‌‬ ‫له‌هه‌ن���دێ ج���ۆری ده‌زگا راگه‌یاندنه‌كان‬ ‫په‌خ���ش كرا‪ ،‬كاردان���ه‌وه‌ی توندی واڵته‌‬

‫عه‌ره‌بیه‌كانی لێ كه‌وته‌وه‌‪ ،‬س���ه‌رئه‌نجام‬ ‫"كریس" كه‌ باڵوێزی ئه‌مریكابوو له‌لیبیا‬ ‫له‌گه‌ڵ دوو هاوه‌ڵه‌كه‌ی كوژران‌و له‌زۆربه‌ی‬ ‫واڵتانی تریش وه‌كو میسرو یه‌مه‌ن هێرش‬ ‫كرای���ه‌ س���ه‌ر قونس���وڵخانه‌ی ئه‌مریكاو‬ ‫له‌ڕۆژی هه‌ینیش وا چ���اوه‌ڕوان ده‌كرێت‬ ‫كه‌ له‌زۆربه‌ی واڵتانی عه‌ره‌بی‌و ئیسالمی‬ ‫خۆپیش���اندان بكرێ���ت‌و له‌به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫ئه‌مری���كا بدرێ���ت‪ ،‬ئه‌مری���كاش له‌الیه‌ن‬ ‫خۆیه‌وه‌ له‌س���ه‌ر زاری چه‌ندین به‌رپرسی‬ ‫بااڵی ئه‌و واڵته‌ ئیدان���ه‌ی به‌رهه‌مهێنانی‬ ‫ئه‌و فیلمه‌ی كردو دانی به‌وه‌ ناوه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندی به‌ به‌رهه‌مهێنانی ئه‌م فیلمه‌وه‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ لێره‌دا به‌ الی منه‌وه‌ جێگای‬ ‫س���ه‌رنج‌و تێڕامانه‌ بریتی���ن له‌و خااڵنه‌ی‬ ‫خواره‌وه‌‪:‬‬ ‫‪ -1‬به‌رهه‌مهێنان���ی فیلمێكی له‌و جۆره‌‬ ‫كه‌ سوكایه‌تی به‌ پیرۆزی ئاین‌و په‌یامبه‌ر‬ ‫بكات‪ ،‬ش���تێكی ناسازه‌ له‌گه‌ڵ سروشتی‬ ‫توێژینه‌وه‌ی زانس���تی‌و سۆس���یۆلۆژی‌و‬ ‫ئینترۆپۆلۆژیای مرۆڤایه‌تی به‌ گشتی‪ ،‬به‌‬ ‫تایبه‌تی بۆ واڵتانی خۆرهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‪،‬‬ ‫به‌ تایبه‌تتر واڵت���ه‌ عه‌ره‌بیه‌كان‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هێش���تا ئه‌ندازه‌ی تێگه‌یشتنی جه‌وهه‌ری‬ ‫ل���ه‌و واڵتانه‌ بۆ وات���ای پیرۆزییه‌ت كامڵ‬ ‫نه‌بوه‌و نه‌گه‌یش���تۆته‌ راده‌ی پێویس���ت‪،‬‬

‫ب���ه‌ واتایه‌كی ت���ر خه‌ڵكی ئ���ه‌و واڵتان ‌ه‬ ‫مسوڵمان‌و ئیس�ل�ام په‌روه‌رن‌و دڵسۆزن‬ ‫به‌ ئاستێكی كه‌می تێگه‌یشتنه‌وه‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫رووه‌ عاتفیه‌كه‌یان وه‌رگرتوه‌و نه‌چوونه‌ته‌‬ ‫كرۆكی ده‌قه‌كان‌و مه‌به‌سته‌ سه‌ره‌كیه‌كانی‬ ‫ئاین‪ ،‬بێگومان ئه‌و جۆره‌ش له‌تێگه‌یشتن‬ ‫باوه‌ڕترینیان���ه‌ له‌الیه‌ن ش���وێنكه‌وتوانی‬ ‫زۆربه‌ی ئاینه‌كانی تر‪ ،‬چونكه‌ زۆرجار به‌‬ ‫الی ش���وێنكه‌وتوانی ئاینی راگرتن روح‌و‬ ‫جێبه‌جێكردنی فه‌رمانه‌كان دوور له‌واقع‌و‬ ‫ژینه‌وه‌ری س���ه‌رده‌می تاك���ه‌ رێگه‌یه‌ بۆ‬ ‫تێركردن‌و پڕكردنه‌وه‌ی بۆشایی ده‌رونی‌و‬ ‫عاتفی‪.‬‬ ‫‪ -2‬ئ���ه‌و كۆمپانیایه‌ی ك���ه‌ فیلمه‌كه‌ی‬ ‫به‌رهه‌مهێن���اوه‌ چاك ئ���ه‌وه‌ی زانیوه‌ كه‌‬ ‫مس���وڵمان ئه‌و جۆره‌ سوكایه‌تییه‌ قبوڵ‬ ‫ناكه‌ن‌و له‌به‌رژه‌وه‌ندییان ده‌درێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئایا بۆچی ئه‌و پاره‌ زۆره‌ی لێ س���ه‌رف‬ ‫كردووه‌و به‌رهه‌می هێناوه‌؟! له‌ڕاس���تیدا‬ ‫ئه‌وه‌ جێگای سه‌رسوڕمان‌و پرسیارگه‌لی‬ ‫زۆره‌‪ ،‬ره‌نگ���ه‌ چه‌ن���د خوێندنه‌وه‌ی���ه‌ك‬ ‫هه‌ڵبگرێت‪ ،‬له‌وانه‌‪:‬‬ ‫ ره‌نگه‌ مه‌به‌ستیان پێی‌ سه‌رقاڵكردنی‬‫واڵتان���ی عه‌ره‌ب���ی‌و ئیس�ل�امی بێت به‌و‬ ‫بابه‌ت���ه‌ ب���ۆ ماوه‌یه‌كی زۆر‪ ،‬له‌پش���تی‬ ‫ئه‌وه‌شه‌وه‌ په‌یوه‌ندییه‌ك هه‌بێت له‌نێوان‬ ‫به‌رهه‌مهێنه‌رانی فیلم‌و سیاس���ه‌تمه‌دارانی‬ ‫هه‌ن���دێ واڵت‪ ،‬ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی چه‌ن���د‬ ‫ئۆپراسیۆنێكی سیاس���ی ده‌ستپێبك ‌هن‌و‬ ‫ئه‌و واڵتانه‌ لێی بێ ئاگا بن‪.‬‬ ‫ ره‌نگه‌ مه‌به‌س���تیان ئ���ه‌وه‌ بێت به‌‬‫كرده‌ی���ی ئه‌وه‌ ب���ه‌ جیه���ان‌و ئه‌مریكاو‬

‫دیموكراسی ب ‌ه‬ ‫گه‌نیوی هێنرای ‌ه‬ ‫ئه‌و واڵتانه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫زه‌وی له‌بارو كه‌شی‬ ‫پێویستی بۆ‬ ‫نه‌ڕه‌خسابوو‬ ‫روسیا نیش���ان بده‌ن كه‌ پشتیوانیكردن‬ ‫ل���ه‌و واڵتانه‌ هێش���تا زووه‌‪ ،‬فه‌رموون ب ‌ه‬ ‫تاكه‌ فیلمێك هه‌رچی كونسوڵخانه‌و ئااڵی‬ ‫ئه‌مری���كا هه‌یه‌ خرایه‌ نێو ئاگرو كه‌وتۆته‌‬ ‫ژێر هه‌ڕه‌شه‌‌و گوڕه‌شه‌ی خۆپیشانده‌ران‪،‬‬ ‫له‌ڕێگه‌ی ئه‌و فیلم���ه‌وه‌ وتیان فه‌رموون‬ ‫ئه‌وه‌ ئه‌و كه‌سانه‌ن كه‌ ئێوه‌ پشتیوانیتان‬ ‫لێ كردوون‌و یارمه‌تیت���ان دان بۆ الدانی‬ ‫حوكمڕان���ی دیكتات���ۆری واڵته‌كانی���ان‪،‬‬ ‫بزانن چۆن وه‌اڵمت���ان ده‌ده‌نه‌وه‌و به‌ره‌و‬ ‫رووتان ده‌وه‌س���تن‌و هێرش ده‌كه‌نه‌ سه‌ر‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانتان‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫راستكردنه‌وه‌ی بۆچوونێكی هه‌ڵه‌‬ ‫كه‌ریم قادر‬

‫ئ���ه‌وه‌ی له‌ن���او رێكخس���تنه‌كانی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردس���تان كاری نه‌كردبێت‌و‬ ‫به‌رنامه‌‌و ئامانج‌و شێوازی كاركردنه‌كه‌ی‬ ‫ه���ه‌زم نه‌كردبێ���ت‪ ،‬بۆچوونه‌كانی ته‌نها‬ ‫له‌سه‌ر هه‌واڵ‌و راپۆرته‌ رۆژنامه‌وانییه‌كانی‬ ‫ئێ���ره‌‌و ئه‌وێ هه‌ڵبچنێ‪ ،‬كه‌ الی زۆرینه‌ی‬ ‫هاوواڵتیان���ی كوردس���تان مه‌به‌س���ت‌و‬ ‫ده‌ست ئاش���كران‌‪ ،‬وه‌ك شوان محه‌مه‌دی‬ ‫سه‌رنووس���ه‌ری پێش���ووی ئاوێنه‌ی لێ‬ ‫به‌س���ه‌ر دێت‪ ،‬كه‌ به‌ ناوونیشانی (پارتی‬ ‫له‌ته‌نیاییدا) له‌الپ���ه‌ڕه‌ ‪2‬ی ژماره‌ ‪341‬ی‬ ‫‪2012/9/4‬ی هه‌فته‌نامه‌ی ئاوێنه‌دا باڵوی‬ ‫كردۆته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌مڕۆ پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان بۆ به‌دیهێنانی ئه‌و ئامانجه‌ی‬ ‫له‌پێناویدا دامه‌زراوه‌ له‌وپه‌ڕی دره‌وشاوه‌‬ ‫دایه‌‪ ،‬كاتێك سه‌رۆك بارزانی له‌نه‌ورۆزی‬ ‫ئه‌مساڵدا جه‌وهه‌ری به‌رنامه‌كه‌ی ئاشكرا‬ ‫كرد‪ ،‬به‌اڵم پارتی نه‌ له‌كاتی شكست بێ‬ ‫ئومێد ده‌بێت‪ ،‬نه‌ له‌كاتی س���ه‌ركه‌وتنیش‬ ‫له‌خۆبایی ده‌بێت‪ ،‬كه‌ پێموایه‌ له‌ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت كه‌م پارتی سیاسی هه‌یه‌ به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ كار بكات‪.‬‬ ‫وات���ه‌ دوای ئ���ه‌و هه‌م���وو ه���ه‌وراز‌و‬ ‫نشێوانه‌ی به‌سه‌ر پارتیدا هاتوون‪ ،‬له‌پاڵ‬ ‫ئه‌و هه‌موو كۆس���پ‌و له‌مپه‌رانه‌ی له‌سه‌ر‬ ‫رێگه‌‌و جێبه‌جێكردن���ی به‌رنامه‌كه‌ی بۆی‬ ‫دروس���ت ده‌كرێ‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و ئامانج‌و ئه‌و‬ ‫قوتابخانه‌یه‌‪ ،‬كه‌ بۆ خۆی داناوه‌‌و له‌سه‌ری‬ ‫ده‌ڕوات به‌ زیندوویی هێشتۆته‌وه‌‪ .‬له‌گه‌ڵ‬ ‫رێزم بۆ خه‌باتی حیزبه‌كانی دیكه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مه‌یان ال نادۆزیته‌وه‌‪.‬‬ ‫ش���ێوازێكی دیكه‌ی پارت���ی‪ ،‬كه‌ بۆته‌‬ ‫هۆی هه‌میش���ه‌ خۆڕاگری‌و له‌س���ه‌ر پێ‬ ‫راوه‌ستانی‪ ،‬له‌وانه‌شه‌ ئه‌وانه‌ی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫پارتی س���ه‌ریان لێ ده‌ر نه‌چێ‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌‬ ‫هه‌ركاتێ���ك بینی كۆس���پێكی له‌به‌رده‌م‬ ‫هه‌ڵچن���راوه‪ ،‬یه‌كه‌مج���ار ب���ه‌ دوای‬ ‫له‌مپه‌ردانه‌ره‌كه‌ ده‌گه‌ڕێ‪ ،‬دواتر به‌ نه‌رمی‬ ‫كار بۆ نه‌ویكردن یا ته‌ختكردنی ده‌كات‪،‬‬ ‫ك���ه‌ له‌وانه‌یه‌ له‌هه‌ندێ كات���دا ئه‌م كاره‌‬ ‫پێویس���ت بكات راسته‌وخۆ بۆی نه‌چێت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو به‌ ته‌نیش���تی پێچ بكات بۆئه‌وه‌ی‬ ‫له‌كاروان���ی خ���ۆی ب���ه‌رده‌وام بێت‌‪ .‬ئه‌م‬ ‫سیاسه‌ته‌ نه‌رم‌‌و مكوڕبوونه‌ له‌سه‌ر ئامانج‬ ‫وایكردووه‌ له‌هیچ ده‌ور‌و زه‌مانێكدا پارتی‬ ‫ته‌نیا نه‌بێ���ت‪ ،‬هه‌ركات پێویس���ت بێت‬ ‫هێزه‌كان بۆی دێنه‌وه‌‌و هاوبه‌شی ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫نس���كۆی ‪ ،1975‬كه‌ ب���ه‌ الی زۆربه‌مان‬ ‫كاره‌ساتێكی گه‌وره‌ بوو بۆ نه‌ته‌وه‌كه‌مان‪،‬‬ ‫چونكه‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی توانای خۆیی بوو‪،‬‬

‫هیچ كاتێك‬ ‫پارتی ریسكی‬ ‫به‌ كوردستان‬ ‫نه‌كردووه‌‌و ناكات‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌جێپێی‬ ‫خۆی دڵنیا نه‌بێت‬ ‫داینانێ‬ ‫هه‌روه‌ه���ا زیاتر ل���ه‌دوو واڵت له‌و پیالن ‌ه‬ ‫به‌ش���دار بوو‪ ،‬ناخۆش���ترین س���ه‌رده‌می‬ ‫خه‌بات���ی سیاس���ی‌و س���ه‌ربازی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان بوو‪ ،‬به‌و حوكمه‌ی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی گه‌وره‌تری���ن شۆڕش���ی‬ ‫رزگاریخوازی كورد بوو‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا‬ ‫ته‌نیا نه‌مایه‌وه‌‌و په‌یوه‌ندیه‌ سیاسییه‌كانی‬ ‫به‌ شێوه‌یه‌كی نوێ به‌رده‌وام بوو‪.‬‬ ‫راسته‌‪ ،‬سیاس���ه‌ت به‌پێی به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫ده‌گۆڕێ‪ ،‬ئه‌وه‌ی بۆ دوێنێ له‌بار‌و گونجاو‬ ‫ب���وو‪ ،‬ره‌نگه‌ بۆ ئه‌م���ڕۆ دژ بێت‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ نه‌یه‌ت���ه‌وه‪ ،‬پێویس���ت به‌‬ ‫گۆڕین یا هه‌ڵوه‌ش���انه‌وه‌ بكات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌هه‌ڵوێستێكی نه‌ته‌وه‌یی هاوكارم‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬ئه‌دی ئه‌و رێككه‌وتنه‌م بۆ چییه‌‪،‬‬ ‫ب���ۆ ب���ه‌ هه‌ڵگرتنی ب���اری ئه‌ویش باری‬ ‫خۆشم قورس بكه‌م‪.‬‬ ‫پارتی له‌هی���چ كاتێكدا كاری بۆ ئه‌وه‌‬ ‫نه‌كردووه‌ به‌ ته‌نێ خۆی حاكم بێت‪ ،‬هه‌موو‬ ‫الیه‌كیش ئه‌وه‌ باش ده‌زانن‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫مه‌به‌س���تی پارتی بوایه‌ ئ���ه‌و ده‌رفه‌ته‌ی‬ ‫له‌پێش بوو‪ ،‬به‌اڵم له‌سۆنگه‌ی باوه‌ڕییه‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ كوردستان بێ جودایی هی هه‌مووانه‌‪،‬‬ ‫هه‌میشه‌ ویستوویه‌تی بچوكترین هێزیش‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌بردن‌و بڕیاره‌كاندا به‌شداری پێ‬ ‫بكات‪ .‬ئه‌مه‌ش هێزێكی دیكه‌ی به‌ پارتی‬ ‫داوه‌‪ ،‬كه‌ هه‌میشه‌ له‌هه‌وڵی كۆكردنه‌وه‌ی‬ ‫هێزه‌كان���ی كوردس���تانه‌‪ ،‬چونكه‌ بڕوای‬ ‫ت���ه‌واوی ب���ه‌ یه‌كخس���تن‌و یه‌كگرتوویی‬ ‫هێزه‌كانی كوردس���تان هه‌یه‌‪ .‬واته‌ بڕوای‬

‫ب���ه‌ كار‌و خه‌باتی ده‌س���ته‌جه‌معی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر له‌و پێناوه‌شدا قوربانی به‌ مافه‌كانی‬ ‫خۆی داوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش له‌الی هه‌موو هێزێك‬ ‫به‌دی ناكرێ‪ .‬به‌ مانایه‌كی دیكه‌ هه‌رده‌م‬ ‫ئه‌و به‌ره‌یه‌ی پارتی كاری له‌ناو كردووه‌‌و‬ ‫ده‌كات فرا‌وانت���ر‌و به‌رچ���او روونتره‌‪ ،‬بێ‬ ‫ئه‌وه‌ی سازش له‌سه‌ر س���اده‌ترین مافی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی بكات‪ .‬ه���ه‌ر بۆیه‌ ئه‌و كاته‌ی‬ ‫راوێژ‌و راگۆڕینه‌وه‌ پێویس���ت بێت هه‌ولێر‬ ‫ده‌بێت���ه‌ چه‌قه‌ك���ه‌‌و بڕیاره‌كانیش ده‌بنه‌‬ ‫به‌شێك له‌به‌رنامه‌كان‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ چه‌ندجارێك ئه‌وه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫به‌رپرس���انی ب���ااڵ‌و په‌یوه‌ندیداران���ه‌وه‌‬ ‫راگه‌یه‌ندراوه‌‪ ،‬هه‌وڵی متمانه‌ س���ه‌ندنه‌وه‌‬ ‫له‌س���ه‌رۆكی ئه‌نجوومه‌ن���ی وه‌زیران���ی‬ ‫عێراقی فیدراڵ مه‌به‌ستی پارتی نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و له‌و كۆده‌نگیی���ه‌ ده‌رنه‌چوو‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌كۆبوونه‌وه‌ فرا‌وانه‌كه‌ی هه‌ولێر هه‌بوو‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم مكوڕبوونی هه‌ندێ له‌نووس���ه‌ر‌و‬ ‫سیاس���ه‌تمه‌داران له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫بیكه‌نه‌ هه‌وڵی پارتی یا سه‌رۆكی پارتی‬ ‫دیموكرات���ی كوردس���تان مه‌به‌س���تێكی‬ ‫ئاش���كرایه‌‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی ده‌هۆڵ بكوتن ئه‌ها‬ ‫پارتی شكستی هێنا‌و ئیتر ئه‌مه‌ كۆتاییه‌‪.‬‬ ‫نه‌خێ���ر‪ ،‬هه‌رگی���ز نه‌ ئ���ه‌وه‌ ده‌بینن نه‌‬ ‫ئه‌وهاش���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو هه‌ر بۆزانین سه‌دامی‬ ‫دیكتات���ۆر به‌ هه‌موو ش���ۆڤینی خۆیه‌وه‌‬ ‫هه‌وڵیدا ش���ه‌ڕی نێوان شۆڕش���ی كورد‌و‬ ‫رژێم���ی به‌غ���دا بكاته‌ ش���ه‌ڕی عه‌ره‌ب‌و‬ ‫كورد‪ ،‬بۆ سه‌ركه‌وتنی ئه‌و سیاسه‌ته‌شی‬ ‫هانای بۆ چه‌ته‌‌و خۆفرۆش���انیش ده‌برد‪،‬‬ ‫به‌اڵم شكس���تی هێنا‪ .‬ئێوه‌ به‌ نووسینی‬ ‫دوو وشه‌ی نادروست ده‌تانه‌وێ له‌خه‌ڵكی‬ ‫بگه‌یه‌نن ش���ه‌ڕی نێوان ش���یعه‌‌و كورده‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ئه‌مه‌ زۆر له‌ڕاس���تی دووره‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی مێژوویی نێوان پارتی‌و ش���یعه‌‬ ‫له‌الیه‌ك‌و نێوان ماڵباتی بارزانی‌و رابه‌ر‌و‬ ‫سه‌ركرده‌ ئایینی‌و سیاسیه‌كانی شیعه‌ زۆر‬ ‫له‌وه‌ تۆكمه‌تره‌ به‌ هه‌وڵی چه‌ند كه‌سێك‬ ‫بگۆڕێ‪ .‬ئه‌وه‌ به‌ ته‌ن���ێ كورد نییه‌ دژی‬ ‫سیاسه‌ت‌و ره‌فتاری مالیكیه‌‪ ،‬به‌ڵكو هێزه‌‬ ‫دێرینه‌كانی شیعه‌ زۆر له‌پێش كورد لێی‬ ‫ناڕازیبوون‪ ،‬به‌اڵم كورد ده‌ستپێش���خه‌ری‬ ‫ك���رد‌و پ���ه‌رده‌ی له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و مینگه‌‬ ‫مینگ‌و مقۆیانه‌ هه‌ڵدای���ه‌وه‌ كه‌ له‌ژووره‌‬ ‫داخ���راوه‌كان ده‌كران‪ .‬هه‌ر بۆیه‌ هه‌ر زوو‬ ‫دایانه‌ پاڵ كورد‌و یه‌ك له‌دوای یه‌ك هاتنه‌‬ ‫هه‌ولێ���ر‪ .‬متمانه‌ لێس���ه‌ندنه‌وه‌كه‌ش هه‌ر‬ ‫به‌رده‌وامه‌‪ ،‬به‌اڵم رووداوه‌كانی س���وریا‌و‬ ‫هه‌ندێ مه‌سه‌له‌ی دیكه‌ دوایان خستووه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ئ���ه‌وه‌ی ئ���اگاداری بارودۆخه‌كه‌ بێت‬ ‫ده‌توان���ی ریزیان ب���كات‪ .‬ئه‌گه‌رنا ئه‌مڕۆ‬ ‫قورس���ایی پارت���ی ب���ه‌ گش���تی‌و رۆڵی‬ ‫س���ه‌رۆك بارزانی زۆر له‌سه‌رده‌می پێش‬ ‫رووخانی رژێ���م گرانت���ره‌‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی‬ ‫دیپلۆماتێك���ی ئه‌مه‌ریك���ی له‌توركی���ا‬

‫له‌وه‌اڵمی رۆژنامه‌نووس���اندا گوتی‪ :‬به‌ڕێز‬ ‫بارزانی دۆس���تێكی ئه‌مه‌ریكا‌و فیگه‌رێكی‬ ‫گرنگی بنیادنانه‌وه‌ی عێراقه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مڕۆ نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ده‌مێكه‌ خه‌ڵكانێك‬ ‫پێوه‌ن س���ه‌نگی پارتی سووك بكه‌ن‪ ،‬كه‌‬ ‫خۆش���یان ده‌زانن بۆیان ناك���رێ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫فه‌رمان���ه‌‌و جێبه‌جێی ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ده‌زان���ن‌و ئه‌زموونی���ان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی كوردن هه‌ر رۆژێك باده‌نه‌وه‌‬ ‫پارت���ی لێیان خ���ۆش ده‌بێ���ت‌و وه‌ریان‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم بێئاگان له‌وه‌ی زه‌مه‌ن‬ ‫گ���ۆڕاوه‌‌و پارتی���ش ئه‌وه‌ قب���وڵ بكات‪،‬‬ ‫میلله‌ت ئه‌وه‌ی قبوڵ نییه‌‪.‬‬ ‫پارتی له‌س���ه‌ر بنه‌م���ای به‌رژه‌وه‌ندی‌و‬ ‫رێزگرتنی به‌رامبه‌ر مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ واڵتانی‬ ‫دراوس���ێ ده‌كات‪ ،‬هه‌میش���ه‌ش ئه‌وه‌ی‬ ‫راگه‌یان���دووه‌‪ ،‬كه‌ هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌ نییه‌ ب���ۆ هیچ الی���ه‌ك‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر واڵتێ���ك ب���ۆ به‌رژه‌وه‌ندی خۆی‬ ‫به‌بێ له‌به‌رچاوگرتنی به‌رژه‌وه‌ندی الیه‌نی‬ ‫به‌رامبه‌ر ش���ه‌ڕی ش���اراوه‌ دژت به‌ڕێوه‌‬ ‫ببات‌و بشیه‌وێ هه‌رێمی كوردستان ببێته‌‬ ‫پرد بۆ گه‌یشتن به‌ مه‌به‌سته‌كانی چی لێ‬ ‫چاوه‌ڕوان ده‌كه‌ی‪ ،‬ه���ه‌ر ئه‌وه‌ نه‌بێ ئه‌و‬ ‫راپ���ۆرت‌و بۆچوونه‌ هه‌اڵنه‌ باڵو بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر نا هه‌م���وو ئه‌و هێز‌و ده‌وڵه‌تانه‌ش‬ ‫ده‌زان���ن ئه‌مڕۆ ن���ه‌ك ه���ه‌ر له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬به‌ڵكو له‌ته‌واوی ناوچه‌كه‌دا‬ ‫پارت���ی دیموكراتی كوردس���تان هێزێكه‌‬ ‫كه‌س ناتوانێ فه‌رامۆشی بكات‪.‬‬ ‫ئه‌و دژایه‌تییه‌ی پارتی كه‌ له‌حیزبایه‌تی‬ ‫ته‌س���ك‌و ناوچه‌گه‌رێت���ی س���ه‌رچاوه‌ی‬ ‫گرتووه‌ بۆ ئه‌و سیاس���ه‌ته‌ س���ه‌ركه‌وتوو‌‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌و‌ه‪ ‌،‬ك���ه‌ پارتی به‌ ده‌س���تی‬ ‫هێناوه‌‪ .‬ده‌نا هیچ كاتێك یه‌ك بڕیاریش‪،‬‬ ‫ك���ه‌ په‌یوه‌ندی ب���ه‌ ئاین���ده‌ی نه‌ته‌وه‌وه‌‬ ‫هه‌بێت به‌ ته‌نێ نه‌ی���داوه‌‪ ،‬به‌ڵكو راوێژ‌و‬ ‫پرس���ی به‌ هه‌موو الیه‌ك كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر خۆیانی لێ نه‌بان ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌یان‬ ‫شتێكی دیكه‌یه‌‌و پێویسته‌ قسه‌ی له‌سه‌ر‬ ‫بكرێ‪ .‬ده‌نا هیچ كاتێك پارتی ریس���كی‬ ‫به‌ كوردس���تان نه‌كردووه‌‌و ناكات‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌جێپێ���ی خۆی دڵنیا نه‌بێ���ت داینانێ‪.‬‬ ‫پارتی ئه‌گ���ه‌ر بیویس���تبوایه‌ خه‌ته‌ر به‌‬ ‫كوردس���تان‌و هاوواڵتیانیه‌وه‌ بكات‪ ،‬دوای‬ ‫نس���كۆی ‪ 1975‬ده‌یكرد‪ ،‬كه‌ خه‌ڵكێكی‬ ‫زۆر ئام���اده‌ی درێژه‌دان به‌ ش���ه‌ڕ بوون‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ به‌رژه‌وه‌ندی حیزبی له‌درێژه‌دان‬ ‫به‌ ش���ه‌ڕ هه‌ب���وو‪ ،‬به‌اڵم بۆ پاراس���تنی‬ ‫كوردستان‌و هاوواڵتیانی له‌هه‌ردوو هێزی‬ ‫ئێ���ران‌و عێراق���ی ئه‌و س���ه‌رده‌م ئه‌مه‌ی‬ ‫نه‌ك���ردوو قوربانی به‌ شۆڕش���ه‌كه‌ی دا‬ ‫له‌پێن���اوی میلله‌ت���ی كورد‪ .‬ئێس���تاش‬ ‫هاوواڵتیان له‌وه‌ دڵنیان كه‌ كوردس���تان‬ ‫له‌ده‌س���تێكی ئه‌میندایه‌‌و چاره‌نووس���ی‬ ‫خۆیان به‌ پارتییه‌وه‌ گرێداوه‌‪.‬‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )343‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/9/25‬‬

‫نۆ هۆكار سه‌رئێشه‌كه‌ت زیاد ده‌كات‬ ‫سه‌رئێشه‌ یه‌كێكه‌ له‌و گرفتانه‌ی ك ‌ه‬ ‫روبه‌ڕوی‌ هه‌موو كه‌سێك ده‌بێته‌وه‌‌و‬ ‫به‌پێی‌ كه‌سه‌كان ده‌گۆڕێت‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫شاره‌زایانی بواری پزیشكی چه‌ند‬ ‫هۆكارێكیان داناوه‌ كه‌ ده‌بن ‌ه هۆی‬ ‫زیادبوونی سه‌رئێشه‌‪.‬‬

‫‪ -1‬كێ���ش‪ :‬به‌پێ���ی توێژینه‌وه‌یه‌كی‬ ‫نوێ دۆزراوه‌ته‌وه‌ كه‌ ئه‌و ئافره‌تانه‌ی‬ ‫كه‌مێك قه‌ڵه‌ون ترس���ی توشبوونیان‬ ‫ب ‌ه سه‌رئێشه‌ به‌ رێژه‌ی ‪ %٣٥‬زیاتره‌‌و‬ ‫ئه‌وانه‌ش���ی‌ كه‌ زۆر قه‌ڵ���ه‌ون رێژه‌ك ‌ه‬ ‫به‌رز ده‌بێته‌و‌ه بۆ ‪.%٨٠‬‬ ‫‪ -2‬كه‌سایه‌تی مرۆڤ‪ :‬هه‌ندێك سیفه‌تی‬ ‫مرۆڤ وه‌ك ئه‌و كه‌س���انه‌ی كه‌ ره‌قن‬ ‫له‌مامه‌ڵه‌كردن یان ئه‌و كه‌س���انه‌ی ك ‌ه‬ ‫زۆر كات بێده‌نگ���ن‌و خۆیان ده‌پارێزن‬ ‫له‌تێكه‌ڵب���وون ب ‌ه كۆمه‌ڵ���گا یان ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی ك ‌ه خوو ده‌گرن به‌شتێكه‌و‌ه‬ ‫كه‌ هه‌موو بیریان داگیر ده‌كات ئه‌گه‌ری‬ ‫توشبوونیان ب ‌ه سه‌رئێشه‌ زیاتره‌‪.‬‬

‫‪-٣‬جۆرێك له‌سه‌رئێشه‌ هه‌ی ‌ه ك ‌ه به‌هۆی‬ ‫شكاندنی رۆتینی رۆژانه‌وه‌یه‌‪ ،‬بۆی ‌ه وا‬ ‫باشتر‌ه كه‌ له‌كاتی پشووی هه‌فتانه‌دا‬ ‫كاتی نوستنتان نه‌گۆڕن یاخود زیاتری‬ ‫مه‌ك���ه‌ن‪ ،‬چونكه‌ به‌و هۆی���ه‌و‌ه زیاتر‬ ‫هه‌ست به‌ئارامی ده‌كه‌ن‌و ده‌‌حه‌سێنه‌و‌ه‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر له‌كاتی پش���ووه‌كاندا تاوه‌كو‬ ‫كاتی نیوه‌ڕۆ نه‌خه‌ون‪.‬‬ ‫‪-٤‬وشكبوونه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -٥‬نه‌خواردن���ی ژه‌م���ه‌ خۆراك��� ‌ه‬ ‫سه‌ره‌كییه‌كان‪ :‬ده‌شێ زۆرتان هه‌ندێ‬ ‫كات س���ه‌رقاڵ ب���ن‪ ،‬به‌اڵم برس���ێتی‬ ‫هۆیه‌كی باوی سه‌رئێشه‌یه‌‪.‬‬ ‫‪ -٦‬كافایین كه‌ له‌قاوه‌دا هه‌یه‌‪ :‬بڕێكی‬ ‫ك���ه‌م یارمه‌ت���ی سه‌رئێش���ه‌ ده‌دات‪،‬‬ ‫به‌اڵم زۆر خواردن���ه‌وه‌ی ده‌بێت ‌ه هۆی‬ ‫دروس���تبوونی‪ .‬ئه‌گه‌ر ده‌زانی زۆركات‬ ‫ئێش���ی س���ه‌رت هه‌یه‌و ق���اوه‌ش زۆر‬ ‫ده‌خۆیته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا هه‌وڵبده‌ ورده‌ ورد‌ه‬ ‫كه‌می بكه‌یته‌وه‌ ت���ا ده‌گاته‌ هه‌فته‌ی‬ ‫دووجار‪.‬‬

‫نه‌شته‌ر‬ ‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫کوردستان‬ ‫مێژوو دووبارە‬ ‫دەکاتەوە؟‬

‫‪-7‬ناچاالكی‌و سستی‪ :‬توێژینه‌وه‌یه‌كی‬ ‫نوێ له‌واڵتی س���وید رونیده‌كاته‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫ئه‌و كه‌س���انه‌ی چاالكن كه‌متر تووشی‬ ‫سه‌رئێشه‌ ده‌بن‪.‬‬ ‫‪ -٨‬لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی فراوان ده‌ریخستو‌ه‬ ‫كه‌ ئه‌و كه‌س���انه‌ی تێك���ڕا له‌ڕۆژیكدا‬ ‫(‪ )٦‬كاتژمێر ده‌خه‌ون زیاتر تووش���ی‬ ‫سه‌رئێش���ه‌ ده‌بن‌و سه‌رئێشه‌كانیشیان‬ ‫زۆر به‌هێزتر‌ه له‌و كه‌سانه‌ی زیاتر له‌و‬ ‫ماوه‌یه‌ ده‌خه‌ون‪.‬‬ ‫‪-٩‬هه‌رچه‌ند‌ه له‌كه‌سێكه‌وه‌ بۆ كه‌سێكی‬ ‫ت���ر جیاوازه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم خواردنی مرۆڤ‬ ‫كاریگه‌ری هه‌ی ‌ه له‌س���ه‌ر تووش���بوون‬ ‫به‌ئێش���ی س���ه‌ر‪ .‬هه‌ندێك خ���واردن‬ ‫ده‌بنه‌هۆی سه‌رئێش���ه‌ ب���ۆ زۆر كه‌س‬ ‫یاخود زیاتری ده‌كات‪ ،‬ئه‌و خۆراكانه‌ی‬ ‫كه‌ باش���ن له‌كاتی سه‌رئێش���ه‌دا وه‌ك‬ ‫رۆنی ماسی‪ ،‬رۆنی زه‌یتون‪ ،‬فاسۆلیای‬ ‫سپی‪ ،‬گوڵه‌به‌ڕۆژه‌‪ ،‬ئه‌و خۆراكانه‌ی ك ‌ه‬ ‫خراپن وه‌ك شه‌راب‪ ،‬بیره‌‪ ،‬چوكلێت‪،‬‬ ‫په‌نیری كۆن‌و گۆشتی سور‪.‬‬

‫ترس‌و دڵه‌ڕاوكێ‌ هۆكار ‌ی‬ ‫نینۆك خواردنن الی‌ منداڵ‌‬ ‫خواردنی نینۆك یان نینۆك‬ ‫قرتاندن یه‌كێكه‌ له‌هۆكاره‌‬ ‫ده‌رونیه‌كانی سه‌رده‌می منداڵی‬ ‫كه‌‌له‌ته‌مه‌نی ‪ 4‬بۆ ‪ 5‬ساڵی‬ ‫ده‌ستپێده‌كات‌و كارناسان له‌م‬ ‫بواره‌دا هۆكاری جیاواز ده‌خه‌نه‌ڕوو‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌موویان له‌یه‌ك بۆچوندا‬ ‫یه‌كده‌گرنه‌وه‌ كه‌ هۆكاری نینۆك‬ ‫خواردن له‌و ته‌مه‌نه‌دا ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ ترس‌و دڵه‌ڕاوكێ له‌منداڵدا‪.‬‬

‫له‌كاتی‌ چونی‌ منداڵه‌كه‌ت بۆ‬ ‫قوتابخانه‌ ئه‌م رێنماییانه‌ په‌یڕه‌و بكه‌‬ ‫سه‌ره‌تای‌ كردنه‌وه‌ی‌ قوتابخانه‌‬ ‫زۆرینه‌ی‌ دایكان‌و باوكان گرفتی‬ ‫تێكچونی‌ پڕۆگرامی‌ خواردنی‌‬ ‫منداڵه‌كانیان بۆ دروست ده‌بێت‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ پسپۆڕانی‌ بواری‌‬ ‫خۆراك ئاماژه‌ به‌چه‌ند ئامۆژگارییه‌ك‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ پێویسته‌ دایكان‌و باوكان‬ ‫په‌یڕه‌وی‌ بكه‌ن له‌كاتی‌ چونی‬ ‫منداڵه‌كانیان بۆ قوتابخانه‌‪.‬‬ ‫رۆڵی‌ خێزان له‌ده‌ستكه‌وتنی‌ خواردنی‌‬ ‫ته‌ندروست‌و پێویست‬ ‫پێویس����ته‌ خێ����زان رۆڵێك����ی‌ گرنگی‌‬ ‫هه‌بێ����ت له‌ده‌س����تكه‌وتنی‌ خۆراك����ی‌‬ ‫پێویست بۆ منداڵه‌كانیان‌و ئه‌وه‌ بزانن‬ ‫كه‌ منداڵه‌كانی����ان كام خواردنیان ال‬ ‫خۆش����ه‌و حه‌ز به‌چی‌ ده‌ك����ه‌ن بۆیان‬ ‫ئاماده‌ بكه‌ن‪ ،‬پێویسته‌ پێش چونیان‬ ‫ب����ۆ قوتابخان����ه‌ دوو ت����ا س����ێ‌ جۆر‬ ‫خواردن له‌سه‌ر س����فره‌و خوانه‌كانیان‬ ‫هه‌بێت بۆئ����ه‌وه‌ی‌ بتوانن هه‌ر نه‌بێت‬ ‫جۆرێكی����ان كه‌ منداڵه‌ك����ه‌ به‌دڵیه‌تی‌‬ ‫بیخوات‪ ،‬هه‌روه‌ها پێویس����ته‌ دایكان‬ ‫زوو منداڵه‌كانی����ان ئام����اده‌ بكه‌ن بۆ‬ ‫قوتابخانه‌ بۆئه‌وه‌ی‌ بتوانن ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫ته‌واوی����ان هه‌بێ����ت بۆ نانخ����واردن‌و‬ ‫چێژوه‌رگرتن له‌خواردنه‌كه‌‌و په‌له‌په‌ل‬ ‫نه‌كه‌ن له‌خواردنی‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫باشترین ژه‌می‌ بچوك ‌‬ ‫خۆراك بۆ منداڵ‬ ‫بریتییه‌ له‌شیرو‬ ‫ێ‬ ‫به‌رهه‌مه‌كانی‌ هه‌ند ‌‬ ‫جۆری‌ دانه‌وێڵه‌و‬ ‫ی‬ ‫گوێزو باده‌م‌و قه‌یس ‌‬ ‫وشك‌و بیبه‌رو‬ ‫میوه‌كان به‌گشتی‌‬

‫ئه‌ویش ئه‌وه‌ی����ه‌ كاتێك منداڵه‌كانیان‬ ‫ده‌چ����ن ب����ۆ قوتابخان����ه‌ خواردن����ی‌‬ ‫ئاماده‌كراو وه‌ك چپسی‌ په‌تاته‌‌و چه‌ند‬ ‫خواردنێكی‌ س����وێرو چ����ه‌ور ده‌خه‌نه‌‬ ‫جانتای‌ مه‌كته‌بی‌ منداڵه‌كانیان بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌كاتی‌ رێسته‌كانه‌ بیخۆن‪ ،‬له‌ڕاستیدا‬ ‫پێویسته‌ هه‌وڵبدرێت جۆرێكی‌ میوه‌ كه‌‬ ‫خۆیان حه‌زی‌ پێده‌كه‌ن یان كیسێكی‌‬ ‫بچوك له‌یه‌كێك له‌جۆره‌كانی‌ دانه‌وێڵه‌‬ ‫وه‌ك گه‌نمه‌شامی‌ بخه‌نه‌ جانتاكانیان‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ منداڵه‌كان كه‌مترین چه‌وری‌‌و‬ ‫سوێری‌ بخۆن‪.‬‬ ‫ئه‌و ژه‌مه‌ بچوكانه‌ چین ك ‌ه پێویسته‌‬ ‫منداڵ بیخوات؟‬ ‫باش����ترین ژه‌می‌ بچوك����ی‌ خۆراك بۆ‬ ‫منداڵ بریتییه‌ له‌ش����یرو به‌رهه‌مه‌كانی‌‬ ‫هه‌ندێ‌ جۆری‌ دانه‌وێڵه‌و گوێزو باده‌م‌و‬ ‫قه‌یس����ی‌ وش����ك‌و بیبه‌رو می����وه‌كان‬ ‫به‌گشتی‌‪.‬‬

‫باشترین ئه‌و خواردنه‌وانه‌ چین بۆ‬ ‫منداڵ؟‬ ‫به‌گش����تی‌ ش����ه‌ربه‌تی‌ میوه‌ی‌ فرێش‌و‬ ‫شیر له‌خواردنه‌وه‌ باش����ه‌كانن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌و هه‌اڵنه‌ چین كه‌ دایكان ئه‌نجامی‌ باش����ترینیان ئ����اوه‌ ك����ه‌ به‌یه‌كێ����ك‬ ‫له‌خواردن����ه‌وه‌ زۆر به‌س����وده‌كان‬ ‫ده‌ده‌ن به‌رامبه‌ر منداڵه‌كانیان؟‬ ‫زۆرجار دای����كان هه‌ڵه‌یه‌كی����ان هه‌ی ‌ه داده‌نرێت بۆ منداڵ‪.‬‬

‫هه‌روه‌ها له‌وانه‌یه‌ هۆكارێك بێت بۆ‬ ‫نیش����اندانی دڵگیری‌و تۆران‌و ترس‌و‬ ‫سه‌رنجڕاكێش����انی ده‌وروب����ه‌ر به‌الی‬ ‫خۆیدا‪.‬‬ ‫ئه‌م كاره‌ش زیان����ی زۆر ده‌دات له‌و‬ ‫مندااڵن����ه‌ی ك����ه‌ ئ����ه‌م كاره‌ ده‌كه‌ن‬ ‫به‌تایبه‌ت����ی‌ كه‌ له‌ته‌مه‌ن����ی منداڵیدا‬ ‫ده‌س����تپێده‌كات‌و له‌قۆناغه‌كان����ی‬ ‫س����ه‌ره‌تایی‌و ناوه‌ندی����دا زیاتر په‌ره‌‬ ‫ده‌سێنێت‌و نیشانه‌كانی ده‌رده‌كه‌وێت‬ ‫كه‌ ده‌بێته‌ هۆی دواكه‌وتن له‌خوێندن‌و‬ ‫دووركه‌وتن����ه‌وه‌ له‌كۆمه‌ڵ����گاو وه‌ك‬ ‫(تێكه‌ڵ نه‌بوونی خه‌ڵك‌و حه‌زكردن‬ ‫به‌ ته‌نهایی)‪.‬‬ ‫لێ����ره‌دا دایك‌و باوك‌و مامۆس����تایان‬ ‫ده‌بێ����ت زۆر وردبین ب����ن به‌رامبه‌ر‬ ‫ب����ه‌ من����دااڵن‌و س����ه‌رنجیان بدرێت‬ ‫ت����ا بزانن ئایا ئ����ه‌و منداڵه‌ نینۆكی‬ ‫ده‌خوات یان نا‪ ،‬یاخ����ود رێگرییان‬ ‫لێبكه‌ن له‌و كاره‌‪ ،‬چونكه‌ له‌ته‌مه‌نی‬ ‫منداڵی����دا زۆر ئاس����انتره‌ كه‌ ته‌رك‬ ‫بكرێ����ت تا گه‌وره‌ی����ی‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌م‬ ‫كاره‌ له‌وانه‌ی����ه‌ له‌گه‌وره‌یی����دا ببێته‌‬ ‫خوو ی����ان ته‌رككردنی مه‌حاڵ بێت‪.‬‬ ‫بۆیه‌ كارناس����ان له‌م ب����واره‌دا چه‌ند‬ ‫رێگایه‌كیان داناوه‌‪:‬‬ ‫دۆزینه‌وه‌ی هۆكاری نینۆك خواردن‪:‬‬ ‫هی����چ كات چ����اوه‌ڕوان مه‌ب����ن‬ ‫له‌منداڵه‌كه‌تان كه‌ وه‌اڵمێكی هه‌بێت‬ ‫سه‌باره‌ت به‌خواردنی‌ نینۆكی‌و هیچ‬ ‫كات منداڵه‌كه‌ت سه‌رزه‌نش����ت مه‌كه‌‬ ‫به‌هۆی ئه‌نجامدانی ئه‌و كاره‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫هه‌وڵب����ده‌ هۆكاره‌ك����ه‌ی بدۆزیته‌وه‌و‬ ‫چاره‌سه‌ری بكه‌یت‌و سه‌رنج بده‌ بزانه‌‬ ‫منداڵه‌ك����ه‌ت له‌چ كاتێك����دا نینۆكی‬ ‫ده‌خ����وات‪ ،‬هه‌وڵب����ده‌‌و بزانه‌ هۆكار‬ ‫چییه‌ كه‌ ئارامی منداڵه‌كه‌ت ده‌خاته‌‬ ‫مه‌ترس����ییه‌وه‌‌و مێش����كی به‌چیه‌وه‌‬ ‫س����ه‌رقاڵه‌‌و ده‌بێته‌ هۆكاری نینۆك‬ ‫خواردنه‌كه‌ی‪.‬‬

‫كورتكردن����ه‌وه‌ی نین����ۆك‪ :‬هه‌وڵبد‌ه‬ ‫چه‌ند رۆژ جارێك نینۆكی منداڵه‌كه‌ت‬ ‫بقرتێنه‌‪.‬‬ ‫له‌منداڵه‌كه‌ت مه‌ده‌ له‌س����ه‌ر نینۆك‬ ‫خواردن‪ :‬لێدان‌و شكاندنی‌ كه‌سایه‌تی‌‬ ‫من����داڵ نه‌ك رێگریی من����داڵ ناكات‬ ‫ل����ه‌و كاره‌‪ ،‬به‌ڵكو كارئاس����انییه‌ بۆ‬ ‫منداڵ تا زیاتر نینۆكه‌كانی بخوات‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ده‌بێ����ت هه‌وڵی‌ له‌گ ‌هڵ‌ بدرێت‌و‬ ‫زیانه‌كان����ی ب����ۆ روون بكرێته‌وه‌ كه‌‬ ‫توشی ده‌بێت له‌سه‌ر به‌رده‌وامبوون‬

‫‪15‬‬

‫ی‬ ‫لێدان‌و شكاندن ‌‬ ‫كه‌سایه‌تی‌ منداڵ نه‌ك‬ ‫رێگریی منداڵ ناكات‬ ‫له‌و كاره‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫كارئاسانیی ‌ه بۆ منداڵ‬ ‫تا زیاتر نینۆكه‌كانی‬ ‫بخوات‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێت‬ ‫هه‌وڵی‌ له‌گه‌ ‌ڵ بدرێت‌و‬ ‫زیانه‌كانی بۆ روون‬ ‫بكرێته‌وه‬ ‫له‌ئه‌نجامدانی ئه‌و كاره‌ی‪.‬‬ ‫سه‌رقاڵكردنی ده‌ستی منداڵ‪ :‬هه‌ركات‬ ‫بینیت كه‌ منداڵه‌كه‌ت نینۆكی ده‌كات‬ ‫به‌ده‌میدا‪ ،‬ئه‌وا هه‌وڵبده‌ كارێكی پێ‬ ‫ئه‌نجام بده‌یت كه‌ ده‌س����تی له‌ده‌می‬ ‫ده‌ربهێنێت‌و سه‌رقاڵی بكه‌‪.‬‬

‫مێژووی سیاس���ەتی تەندروس���تی له‌دوای‬ ‫جەنگ���ی جیهان���ی دووەم���ەوە مێژووی‬ ‫ملمالنێ‌و بێنە‌و بەردەیەکی بەردەوامبووە‬ ‫له‌نێ���وان دوو جەمس���ەری کاریگەری ئەم‬ ‫ب���وارەدا‪ .‬جەمس���ەری یەک���ەم دنیابینی‬ ‫پزیش���کی‌و بایۆلۆژیی���ە ب���ۆ رەهەن���دە‬ ‫تەندروستیەکان‪ .‬جەمس���ەری دووەمیش‬ ‫تێگەیشتنی کۆمەاڵیەتی‌و ئابوری‌و سیاسیە‬ ‫بۆ ئەو رەهەندانە‪ .‬له‌کۆتایی هەش���تاکانی‬ ‫س���ەدەی راب���ردوودا ئ���ەم ملمالنێی���ە‬ ‫له‌بەرژەوەندی جەمس���ەری دووەم کۆتایی‬ ‫پێ دێت‪ .‬پرس���یارەکە لێرەدا ئەوەیە کە‬ ‫ئایا له‌کوردستاندا ملمالنێیەکی لەو جۆرە‬ ‫له‌ئارادایە‌و دەشێت له‌بەرژەوەندی کامەیان‬ ‫کۆتایی پێ بێت‪.‬‬ ‫له‌سەدەی نۆزدەهەمەوە رەوتێکی زانستی‬ ‫توندڕەو باڵدەکێش���ێت بەس���ەر تەواوی‬ ‫کایە کۆمەاڵیەتی‌و سیاسی‌و ئابوریەکاندا‌و‬ ‫زانس���ت دەبێت بە وەاڵمدەرەوەی تەواوی‬ ‫کێش���ە چارەس���ەرنەکراوەکانی رابردوو‪.‬‬ ‫دڵنیاب���وون له‌زانس���ت‌و متمانەبەس���تن‬ ‫ب���ە زانای���ان‌و ئەوانەی کە پل���ه‌و پایەی‬ ‫زانستییان بەدەس���تدەهێنا بە جۆرێکبوو‬ ‫کە زۆربەی پۆستە کارگێڕی‌و سیاسیەکان‬ ‫له‌الیەن پسپۆڕی بوارە پەیوەندیدارەکانەوە‬ ‫پڕدەکرایەوە‪ .‬له‌سیستمە تەندروستیەکانی‬ ‫ئەوروپ���ادا ئەمە بە زەقی له‌بااڵدەس���تی‬ ‫پزیش���كان له‌سیاس���ەت ب���ۆ داڕش���تن‌و‬ ‫بەڕێوەبردن���ی ئەو سیس���تمانەدا رەنگی‬ ‫دایەوە‪ .‬پێش هەشتاکانی سەدەی رابردوو‪،‬‬ ‫زۆربەی هەرە زۆری وەزیرە تەندروستیەکان‬ ‫له‌پزیش���کان بوون‌و له‌ناو پزیشکانیش���دا‬ ‫وەزی���ر‌و پێش���ڕەوە بااڵدەس���تەکانی‬ ‫سیس���تمی تەندروس���تی س���ەر بە هەرە‬ ‫بااڵترین پس���پۆڕیە پزیش���کیەکان بوون‪.‬‬ ‫بااڵدەس���تبوونی پزیشكان له‌ناو سیستمی‬ ‫تەندروس���تیدا لەو ماوەیەدا دەرئەنجامی‬ ‫متمانەیەک���ی فراوان ب���وو بەوانەی دوایی‬ ‫له‌الیەن خەڵک بە گش���تی‌و سیاس���یەکان‬ ‫ب���ە تایبەت���ی‪ .‬سیاس���یەکان دڵنیا بوون‬ ‫لەوەی کە ئەو زانس���ت‌و زانیاریە فراوانەی‬ ‫کە پزیش���کان هەڵیانگرت���ووە دەتوانێت‬ ‫وەاڵم���ی هەم���وو پرس���یارە ئاڵۆزەکانی‬ ‫سیس���تمی تەندروس���تی‌و سیاس���ەتی‬ ‫تەندروس���تی بداتەوە‪ .‬له‌پاڵ ئەوەش���دا‪،‬‬ ‫هێش���تا بنەما مۆراڵ���ی‌و مرۆڤایەتیەکانی‬ ‫پیش���ەی پزیش���کی توندوتۆڵ���ی خ���ۆی‬ ‫له‌دەس���تنەدابوو‌ متمانەیەکی تاڕادەیەک‬ ‫کوێران���ە هەبوو بەوەی کە پزیش���کان بێ‬ ‫گوێدانە بەرژەوەندیە تایبەتیەکانی خۆیان‬ ‫له‌بەرژەوەندی نەخ���ۆش‌و هاواڵتیان بڕیار‬ ‫دەدەن‌و بەو جۆرە سیس���تمی تەندروستی‬ ‫هاواڵتی‌و نەخۆش له‌چەقی گرنگیدانی خۆیدا‬ ‫دادەنێ���ت‪ .‬پەیوەن���دی هەنگوینیی نێوان‬ ‫دەوڵەت‌و سیاسیەکان له‌الیەک‌و پزیشكان‬ ‫له‌الیەکی ترەوە تا هەتایە بەردەوام نابێت‌و‬ ‫له‌کۆتایی هەش���تاکانی سەدەی رابردوودا‬ ‫ئەم پەیوەندیە ئاڵۆزدەبێت‪ .‬کاریگەربوون‌و‬ ‫خێرابوون���ی ئامرازەکان���ی پەیوەن���دی‌و‬ ‫داهێنانە تەکنەلۆژی���ەکان‪ ،‬نابەرابەرایەتی‬ ‫زانس���تیی نێ���وان خەڵک���ی ئاس���ایی‌و‬ ‫سیاسیەکان له‌الیەک‌و پزیشکان له‌الیەکی‬ ‫ت���رەوە کەمترکردەوە‪ .‬ئەم���ە وایکرد کە‬ ‫نیشانەی پرسیار لەسەر بڕیار‌و راسپاردە‌و‬ ‫پێشنیارەکانی پزیشکان بۆ کێشە ئابوری‌و‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‌و سیاس���یەکانی سیس���تمی‬ ‫تەندروستی دابنرێت‪ .‬کۆمەڵێک سکانداڵ‌و‬ ‫هەواڵی دڵتەزین دەربارەی هەڵەی پزیشکی‬ ‫ئەوەندەی ت���ر ئەو متمان���ە کوێرانەیەی‬ ‫کە له‌ڕاب���ردوودا هەبوو هەڵوەش���اندەوە‌و‬ ‫له‌جێگایدا سیس���تمی دڵنیایی داهێنا بۆ‬ ‫متمانەکردن بە ئاس���تی کواڵیتی خزمەتی‬ ‫پزیش���کیی‪ .‬ئەمانە بەیەکەوە وایانکرد کە‬ ‫خەڵکی تر له‌پاڵ پزیش���کاندا بەش���داری‬ ‫له‌گفتوگ���ۆ تایبەتەکانی بواری سیس���تم‌و‬ ‫سیاسەتی تەندروستیدا بکەن‌و بااڵدەستی‬ ‫پزیشکان کۆتایی پێ بێت‪ .‬له‌حاڵی حازردا‬ ‫له‌زۆربەی واڵتە ئەوروپی‌و ئەمریکایەکاندا‪،‬‬ ‫وەزیر تەندروس���تی‌و کارمەن���دە بااڵکانی‬ ‫وەزارەتە تەندروستیەکان له‌پزیشکان نین‬ ‫بەڵکو له‌پسپۆڕیی‌و شارەزاییە جیاجیاکانی‬ ‫ئابوریناس���ی‌و کۆمەڵناسی‌و دەرووناسی‌و‬ ‫یاسا‌و زانستە سیاسیەکانن‪.‬‬ ‫له‌کوردستاندا‪ ،‬سەرەتاکانی ملمالنێی نێوان‬ ‫ئەو دوو جەمس���ەرەی سەرەوە بە روونی‬ ‫هەستیان پێ دەکرێت‪ .‬دنیابینی پزیشکی‬ ‫بۆ کێش���ە تەندروس���تیەکان‪ ،‬بە رەهەندە‬ ‫ئابوری‌و کۆمەاڵیەتی‌و سیاس���یەکانی ئەو‬ ‫کێشانەشەوە‪ ،‬هێشتا دنیابینی بااڵدەستە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم یەکالکردن���ەوەی ئ���ەم ملمالنێیە‬ ‫خەریکە مەودایەکی توندوتیژ وەردەگرێت‪.‬‬ ‫بەرژەوەن���دی هەموو الی���ەک لەوەدایە کە‬ ‫ئەم گفتوگ���ۆ‌و ملمالنێیە بە ش���ێوازێکی‬ ‫مەدەنییان���ە بەڕێوەبچێ���ت‌و هاواڵت���ی‌و‬ ‫نەخۆش سەنگی مەحەک بێت‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwenden.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )344‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/9/25‬‬

‫خوێندن‬

‫به‌رپرس ‌ه سزادراوه‌كانی‌ په‌روه‌رده‌ سوپاس‌و ئیفادكراون‬

‫ئاوێنه‌ ورده‌كاریی‌ گه‌نده‌ڵیه‌كانی‌ گرێبه‌سته‌كانی‌ چاپكردنی‌ كتێبی‌ خوێندن ئاشكرا ده‌كات‬ ‫له‌م جۆره‌ حاڵه‌تانه‌دا "یه‌كس���ه‌ر جۆره‌ها‬ ‫گوم���ان قوت ده‌بنه‌وه‌ كه‌ س���ه‌رجه‌میان‬ ‫له‌ده‌وری‌ دۆزینه‌وه‌ی‌ پاساو بۆ خستنه‌الی‌‬ ‫سامانی‌ گشتی ده‌سوڕێنه‌وه‌"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬الپه‌ڕه‌ی‌ خوێندن‬ ‫"نزیكه‌ی‌ ‪ 200‬ته‌ن كتێبی‌ چاپكراو‬ ‫له‌تۆپزاواو كانی‌ قرژاڵه‌ی‌ نزیك هه‌ولێر‪،‬‬ ‫به‌شۆفڵ كراون به‌ژێر خۆڵه‌وه‌‌و له‌گۆڕی‌‬ ‫به‌كۆمه‌ڵدا ئه‌سپه‌رده‌كراون‪ ،‬كه‌سیش‬ ‫نازانێت هۆكاری‌ ئه‌م ئه‌سپه‌رده‌كردنه‌ی‌‬ ‫زانست چییه‌ له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌وه‌‪ ،‬تاكو ئێستاشی‌ له‌گه‌ڵدابێت‬ ‫لێپێچینه‌وه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و كه‌سانه‌ نه‌كراوه‌‬ ‫كه‌ هۆكاری‌ به‌هه‌ده‌ردانی‌ ئه‌م هه‌موو‬ ‫پاره‌یه‌و زینده‌به‌چاڵكردنی‌ ئه‌م كتێبانه‌‬ ‫بوون"‪.‬‬ ‫به‌ده‌ربڕینی‌ سه‌رس���وڕمان‌و نیگه‌رانی‌‬ ‫له‌م حاڵه‌ته‌ ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌ په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫په‌رله‌م���ان‪ ،‬د‪.‬س���ه‌روه‌ر عه‌بدولڕه‌حمان‬ ‫ده‌ستیكرد به‌خس���تنه‌ڕووی‌ ئه‌و سه‌رنج‌و‬ ‫ره‌خنانه‌ی‌ كه‌ له‌سه‌ر دۆسییه‌ی‌ چاپكردنی‌‬ ‫كتێبی‌ پرۆگرامه‌كانی‌ خوێندن له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستاندا كه‌ڵه‌كه‌بوون‌و "تائێستا به‌شی‌‬ ‫زۆریان به‌بێ وه‌اڵم ماونه‌ته‌وه‌"‪.‬‬

‫ ‬ ‫هیچ ساڵێك له‌كاتی‌ خۆیدا خوێندكاران كتێبیان به‌ده‌ست نه‌گه‌یشتووه‬

‫سه‌رپێچیه‌كان ‪ 4‬ساڵ به‌رده‌وام‬ ‫بوونی‌ ‬ ‫د‪.‬س���ه‌روه‌ر كه‌ له‌میان���ه‌ی‌ دیدارێك‬ ‫ئاوێنه‌دا زوو زوو بۆ‬ ‫پشتڕاس���تكردن‌ڕایهه‌و‌وهه‌‌‌و ‬ ‫وردبینیكردن���ی‌ قس���ه‌كانی‌ ده‌گه‬ ‫بۆ س���ه‌ر ئه‌و به‌ڵگه‌نامه‌‌و گرێبه‌ستان‬ ‫‌س���ه‌هی‌‌ر ‬ ‫كه‌ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ ئیمزای‌ له‬ ‫ك���ردوون له‌س���ااڵنی‌ ‪ 2007‬ت���ا ‪،2011‬‬ ‫جه‌غتیكرده‌وه‌ كه‌مته‌رخه‌می‌‌و سه‌رپێچ ‌ی‬ ‫ئ���ه‌م گرێبه‌س���تانه‌ ده‌گه‌ن���ه‌ ئاس���تی‌‬ ‫فه‌زیحه‌‌و "چیرۆكی‌ شكس���تێكی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ كه‌مته‌رخه‌م���ی‌‬ ‫وه‌زی���ره‌ ی���ه‌ك ل���ه‌دوای‌ یه‌كه‌كانی‌ ئه‌م‬ ‫وه‌زاره‌ت���ه‌ن له‌س���ااڵنی‌ راب���ردوودا"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئه‌وه‌ی‌ بیرهێنای���ه‌وه‌ هه‌رچه‌نده‌‬ ‫له‌یه‌كه‌م گرێبه‌س���ته‌وه‌ كه‌ له‌ساڵی‌ ‪2007‬‬ ‫ئه‌نجام���دراوه‌‪ ،‬ئه‌ندامان���ی‌ په‌رله‌م���ان‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران س���ه‌رنجیان هه‌بووه‌‬ ‫له‌س���ه‌ری‌‌و پێیانوابووه‌ س���امانی‌ گشتی‌‬ ‫تێدا به‌هه‌ده‌ر ده‌درێت‌و گه‌نده‌ڵی‌ تێدایه‌‌و‬ ‫خه‌ڵكێ���ك تۆمه‌تبارن تێیدا‪ ،‬به‌اڵم له‌بری‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ وه‌زاره‌ت به‌دواداچوون بكات‌و رێگه‌‬ ‫به‌م كاره‌ نایاسایی‌و به‌هه‌ده‌ردانه‌ بگرێت‪،‬‬ ‫كه‌چی‌ گرێبه‌س���تیتری‌ هاوشێوه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫كۆمپانیاك���ه‌ ئیمزاك���ردووه‌‌و هه‌مان ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ گومانلێكراو بوون‪ ،‬به‌شدارییان‬ ‫تیادا كردۆته‌وه‌‌و گرێبه‌س���ته‌كان تا ‪2011‬‬ ‫درێژه‌یان كێشاوه‌‪.‬‬

‫جیاوازی‌ نرخ له‌به‌ندێك كاغه‌زدا ‪100‬‬ ‫دۆالر بووه‌‬ ‫د‪.‬س���ه‌روه‌ر رونیك���رده‌وه‌ "ل���ه‌و‬ ‫گرێبه‌س���تانه‌دا ‪ 145‬دۆالر دراوه‌ به‌یه‌ك‬ ‫به‌ند كاغه‌ز له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێم‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫نرخی‌ ئه‌م به‌نده‌ كاغ���ه‌زه‌ له‌بازاڕه‌كانی‌‬ ‫كوردس���تان له‌‪ 40‬دۆالر تێپ���ه‌ڕ ناكات"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش���كرد كاره‌ساتی‌‬ ‫ئه‌م جیاوازی‌ نرخ���ه‌ هه‌ر له‌وه‌دا قه‌تیس‬ ‫نابێت كه‌ ملیۆنه‌ها دۆالر به‌هه‌ده‌ر دراوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و په‌لده‌هاوێ���ت ب���ۆ ئاودیوكردنی‌‬

‫كتێب هه‌ی ‌ه دراوه‌ به‌ كۆمپانیا‬ ‫ی‬ ‫بیانیه‌كه‌‌و ئه‌ویش له‌چاپخانه‌یه‌ك ‌‬ ‫هه‌رێم چاپی‌ كردووه‌‬ ‫هه‌تاهه‌تای���ه‌ هه‌ر بۆ ئ���ه‌و كۆمپانیایه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش پاش���كۆیه‌تی‌ وه‌زاره‌ت پیش���ان‬ ‫ئه‌دات بۆ كۆمپانیای‌ ناوبراو‌و وه‌زاره‌ت كه‌‬ ‫بااڵترین ده‌زگای‌ په‌یوه‌ندیداره‌ له‌هه‌رێمدا‌و‬ ‫خاوه‌نی‌ مه‌سه‌له‌كه‌یه‌ سه‌ربه‌خۆیی‌ خۆی‌‬ ‫له‌ده‌س���تداوه‌‪ .‬د‪.‬س���ه‌روه‌ر‪ ،‬ئه‌وه‌شی‌ بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ رونكرده‌وه‌ له‌و كۆمه‌ڵه‌ گرێبه‌سته‌ی‌‬ ‫كه‌ الی‌ ئه‌و هه‌یه‌‌و هی‌ هه‌ردوو كۆمپانیای‌‬ ‫جیۆ پرۆجێگت���س‌و ماكمیالن ‌ی به‌ریتانین‬ ‫به‌هیچ جۆرێك ج���ۆری‌ كاغه‌ز‪ ،‬قه‌باره‌ی‌‬ ‫كاغه‌ز‌و سه‌نگ‌و قورس���اییه‌كه‌ی‌ دیاریی‌‬ ‫نه‌ك���راوه‌‪" ،‬كه‌مكردن���ه‌وه‌ ملیمێكی���ش‬ ‫له‌ئه‌س���توریی‌ ی���ان گرامێك له‌قورس���ی‌‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌و چاپخانه‌ بیانیانه‌وه‌ هه‌زاران‬ ‫دۆالر زیان ده‌دات له‌هه‌رێم‌و قازانج ده‌ست‬ ‫كۆمپانی���اكان ده‌خات‌و كه‌س له‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ بیری‌ له‌م���ه‌ نه‌كردوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫جگ���ه‌ له‌مان���ه‌ به‌پێ���ی‌ گرێبه‌س���ته‌كان‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك ئه‌رك هه‌ن كه‌ له‌سه‌رش���انی‌‬ ‫كۆمپانیاكه‌ی���ه‌ جێبه‌جێی���ان بكات وه‌ك‬ ‫تایپ‌و هه‌ڵه‌بڕی‌‌و پێداچوونه‌وه‌ی‌ زانستی‌‌و‬ ‫زمانه‌وانی‌‌و دیزای���ن‌و وه‌رگێڕان‌و ‪...‬هتد‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌م كاران���ه‌ هه‌مووی���ان له‌الیه‌ن‬ ‫كارمه‌ندانی‌ وه‌زاره‌ته‌وه‌ كراون‌و حكومه‌ت‬ ‫جێبه‌جێ���ی‌ ك���ردوون‪ .‬ئایا ه���ۆكار چیه‌‬ ‫حكومه‌ت به‌پاره‌ی‌ خۆی‌‌و به‌فه‌رمانبه‌ری‌‬ ‫خ���ۆی‌ خزمه‌ت���ی‌ كۆمپانیایه‌ك���ی‌ بیانی‌‬ ‫بكات؟ ئه‌م چاوپۆشیه‌ له‌پای‌ چیه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ش���تی‌ ژێربه‌ژێر نه‌بێت چ ته‌فسیرێكی‌ تر‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێت؟!‬ ‫پاشاگه‌ردانی‌‌و بێسه‌روبه‌ریی‌ وه‌زاره‌ت‬

‫چه‌ندین گوژم ‌ه له‌دراوی‌ قورس (دۆالر)‌و‬ ‫له‌كیسدانی‌ چه‌ندین هه‌لی‌ كار له‌بازاڕه‌كانی‌‬ ‫ناوخۆدا‌و ده‌ڵێت "بیهێننه‌ به‌رچاوی‌ خۆتان‬ ‫ئه‌گه‌ر سااڵنه‌ ئه‌و ‪ 40‬ـ ‪ 50‬ملیۆن دۆالره‌ی‌‬ ‫كه‌ نێ���ردراوه‌ بۆ لوبنان بۆ چاپی‌ كتێب‪،‬‬ ‫بدرایه‌ به‌چاپخانه‌كانی‌ هه‌ولێر‌و سلێمانی‌‌و‬ ‫دهۆك ئ���ه‌وه‌ چه‌ند كارمه‌ن���د‌و كرێكارو‬ ‫فرۆش���یار لێی‌ س���ودمه‌ند ده‌ب���وون؟"‪.‬‬ ‫له‌كاتێك���دا ئێمه‌ به‌دواداچوونمان كردووه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ چاپخان��� ‌ه خۆماڵییه‌كان‌و هه‌ندێك‬ ‫له‌و چاپخانان���ه‌ له‌توانایاندا هه‌یه‌ هه‌مان‬ ‫كتێب‌و به‌هه‌مان كوالیتی‌‌و به‌نرخێكی‌ زۆر‬ ‫هه‌رزانت���ر‌و كه‌متر له‌وه‌ به‌چاپ بگه‌یه‌نن‪،‬‬ ‫س���ه‌رباری‌ ئ���ه‌وه‌ نزی���ك‌و له‌ناوخۆن‪..‬‬ ‫زوتریش كتێبه‌كان به‌ده‌ستی‌ خوێندكاران‬ ‫ده‌گ���ه‌ن‪ .‬له‌هه‌مانكاتدا به‌ڵگه‌ی‌ ئه‌وه‌مان‬ ‫له‌به‌رده‌س���ته‌ كه‌ كتێب هه‌ی���ه‌ نه‌دراوه‌‬ ‫به‌چاپخانه‌ خۆماڵیه‌كان‌و به‌كۆمپانیایه‌كی‌‬ ‫بیان���ی‌ دراوه‌‪ ،‬به‌اڵم كۆمپانی���ا بیانیه‌كه‌‬ ‫له‌چاپخانه‌یه‌ك���ی‌ ناوخ���ۆی‌ هه‌رێم چاپی‌‬ ‫ك���ردووه‌‪ ،‬لێره‌دا پرس���یار ئه‌وه‌یه‌ بۆچی‌‬ ‫ده‌بێ���ت راس���ته‌وخۆ وه‌زاره‌ت نه‌ی���دات‬ ‫به‌چاپخان���ه‌ی‌ خۆماڵ���ی‌‌و له‌ڕێگ���ه‌ی‌‬ ‫كۆمپانیایه‌كی‌ بیانیی���ه‌وه‌ له‌هه‌رێم چاپ‬ ‫بكرێت؟!‬ ‫گرێبه‌سته‌كان پڕن له‌خاڵی‌ الواز‬ ‫د‪.‬س���ه‌روه‌ر عه‌بدولڕه‌حمان‪ ،‬ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌وه‌ش���كرد ك���ه‌ گرێبه‌س���ته‌كان خاڵی‌‬ ‫الوازی���ان زۆر تیای���ه‌‪ ،‬بۆ نمون���ه‌‪ :‬مافی‌‬ ‫چاپكردن���ه‌وه‌ نه‌ك���ڕدراوه‌و ئ���ه‌م مافه‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫به‌بۆچونی‌ ئه‌م په‌رله‌مانتاره‌ یه‌كێكیتر‬ ‫له‌خاڵ���ه‌ الوازه‌كان���ی‌ ئه‌و گرێبه‌س���تانه‌‬ ‫له‌وه‌دای���ه‌ كه‌ س���ه‌رباری‌ گرانی‌ نرخیان‬ ‫(كتێبی‌ وایان هه‌یه‌ یه‌ك دانه‌ی‌ ‪ 12‬دۆالر‬ ‫له‌سه‌ر حكومه‌ت كه‌وتووه‌)‪ ،‬جگه‌ له‌مه‌ش‬ ‫ه���ه‌زاران كتێب ك���ڕدراون ك���ه‌ تایبه‌تن‬ ‫به‌چاالكی‌‌و راهێنان‌و بایی‌ ملیۆنه‌ها دۆالرن‪،‬‬ ‫كه‌چ���ی‌ له‌خوێندنگاكان���دا ناخوێنرێن‌و‬ ‫له‌كۆگاكاندا تۆزیان له‌س���ه‌ر ده‌نیشێت‌و‬ ‫دواتر یان ده‌س���وتێنرێن ی���ان ده‌خرێنه‌‬ ‫ژێر خۆڵه‌وه‌"‪ .‬س���ه‌رباری‌ ئه‌مانه‌ پاره‌ی‌‬ ‫زیادیش بۆ كۆمپانیاكه‌ س���ه‌رفكراوه‌ كه‌‬ ‫سه‌دان هه‌زار دۆالر ئه‌بێت‌و نازانرێت به‌چ‬ ‫پاساوێكی‌ یاسایی‌ ئه‌م پاره‌یه‌ سه‌رفكراوه‌!‬ ‫ج���اری‌ واهه‌بووه‌‪ ،‬یا ده‌توانم بڵێم هه‌موو‬ ‫جارێ���ك كتێبه‌كان دواكه‌وت���وون له‌كاتی‌‬ ‫خۆیدا نه‌گه‌یشتوون‌و به‌پێی‌ گرێبه‌سته‌كه‌‬ ‫پێویس���ته‌ غه‌رامه‌ی‌ كۆمپانیاكه‌ بكرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم هیچ غه‌رامه‌یه‌ك نه‌ك���راون‪ ،‬نازانم‬ ‫ئه‌م چاوپۆش���ی‌‌و په‌رده‌پۆش���ییه‌ له‌پای‌‬ ‫چی‌! هه‌روه‌ها جه‌غتیكرده‌وه‌ "به‌ڕاس���تی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هه‌ستی‌ پێده‌كه‌ین له‌م وه‌زاره‌ته‌دا‬ ‫پاش���اگه‌ردانی‌ هه‌ب���ووه‌‪ ،‬ك���ه‌س ئاگای‌‬ ‫له‌كه‌س نه‌بووه‌‪ ،‬كتێب هه‌بووه‌ به‌فه‌رمانێك‬ ‫پوچ���ه‌ڵ كراوه‌ت���ه‌وه‌‌و دوای‌ بڕی���اری‌‬ ‫پوچه‌ڵكردنه‌وه‌كه‌ی‌ چاپكراوه‌و گه‌یشتۆته‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬نمونه‌ش ئه‌و دووسه‌د ته‌نه‌‬ ‫كتێبه‌ زینده‌به‌چاڵكراوه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌م په‌رله‌مانتاره‌ی‌ لیژنه‌ی‌ په‌روه‌رده‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌شی‌ به‌ئاوێنه‌ راگه‌یاند بۆ لیژنه‌كه‌یان‬ ‫ده‌ركه‌وت���ووه‌ له‌وه‌زاره‌تی‌ پ���ه‌روه‌رده‌وه‌‬ ‫به‌هه‌ڵه‌ ‪ CD‬كۆن ره‌وانه‌ی‌ چاپخانه‌كانی‌‬ ‫لوبن���ان كراوه‌‌و پ���اش به‌هه‌ڵه‌چاپكردنی‌‬ ‫ده‌ی���ان ه���ه‌زار كتێ���ب‪ ،‬هی���چ كه‌س‌و‬ ‫به‌رپرسێك لێپێچینه‌وه‌ی‌ یاسایی له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌نجامده‌ران���ی‌ نه‌ك���ردووه‌ "ئایا ئه‌كرێت‬ ‫‪ CD‬به‌هه‌ڵه‌ له‌ژێر ده‌ستی‌ ده‌یان كه‌سی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت ده‌ربچێت؟ یان ئه‌م ماس���ته‌ش‬ ‫مویه‌ك���ی‌ تێدایه‌!"‪ .‬به‌بۆچون���ی‌ ناوبراو‬

‫ملیۆنان دۆالر بۆ كۆمپانیا بیانیه‌كان‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ئ���ه‌م په‌رله‌مانتاره‌ باس��� ‌ی‬ ‫له‌وه‌كرد ده‌سه‌اڵتی‌ خه‌رجكردن هه‌میشه‌‬ ‫بۆ كۆمپانی���ا بیانیه‌كان كراوه‌‌و وااڵ بووه‌‬ ‫"ج���ار هه‌بووه‌ به‌ی���ه‌ك گوژم���ه‌ ده‌یان‬ ‫ملی���ۆن دۆالریان بۆ خه‌رجك���راوه‌‪ ،‬به‌اڵ‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا ده‌بینین له‌س���ه‌رفكردنی‌‬ ‫پاره‌ بۆ چاپخان���ه‌ ناوخۆییه‌كان جۆره‌ها‬ ‫بڕو بیان���و ده‌دۆزن���ه‌وه‌‌و دوایانده‌خه‌ن‌و‬ ‫رۆتینیات���ی‌ زۆریان ده‌خه‌ن���ه‌ به‌رده‌م"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و خه‌ماڵندنه‌ به‌راییانه‌ش���ی‌ كه‌‬ ‫د‪.‬سه‌روه‌ر كردوویه‌تی‌ له‌بایی‌ ئه‌و نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ 50‬ملیۆن دۆالره‌ی‌ سااڵنه‌ بۆ چاپكردنی‌‬ ‫كتێ���ب خه‌رجك���راوه‌‪ ،‬به‌ش���ێكی‌ زۆری‌‬ ‫به‌فیڕۆ چوه‌‌و الدراوه‌‌و "ئه‌مه‌ش تاوانێكی‌‬ ‫گه‌وره‌ی���ه‌ به‌رانب���ه‌ر كه‌رتی‌ پ���ه‌روه‌رده‌‬ ‫ك���ه‌ ئاین���ده‌ی‌ واڵت���ی‌ پێ���وه‌ به‌نده‌"‪.‬‬ ‫د‪.‬س���ه‌روه‌ر عه‌بدولڕه‌حم���ان‪ ،‬ره‌خنه‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ له‌وه‌زاره‌تی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ گرت‬ ‫كه‌ ئه‌و كاتانه‌ش���ی‌ كتێبی‌ پرۆگرامه‌كانی‌‬ ‫خوێندنیان داوه‌ته‌ چاپخانه‌ ناوخۆییه‌كان‬ ‫ته‌نها دوو مانگیان پێداون بۆ چاپكردن‌و‬ ‫ته‌واوكردنی���ان‌و له‌مانگ���ی‌ حوزه‌یران���دا‬ ‫راده‌س���تیان ك���ردوون‌و له‌مانگ���ی‌ ئابدا‬ ‫داوایانكردوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬هیچ چاپخانه‌یه‌كیش‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پ���ێ ناكرێت "ئه‌م���ه‌ش كراوه‌ته‌‬ ‫پاساو بۆ په‌راوێزخس���تنی‌ چاپخانه‌كانی‌‬ ‫ناوخۆ‌و روكردنه‌ چاپخانه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌مه‌ش سه‌یرتر "جاری‌ وا هه‌بووه‌ هێشتا‬ ‫ره‌زامه‌ندی���ی‌ له‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زیرانه‌وه‌‬ ‫ن���ه‌دراوه‌ بۆ خه‌رجكردن���ی‌ پاره‌ی‌ چاپی‌‬ ‫كتێبه‌كان‪ ،‬كه‌چی‌ كتێبه‌كان گه‌یه‌نراونه‌ته‌‬ ‫كوردس���تان‌و ك���راون به‌م���اڵ به‌س���ه‌ر‬ ‫حكومه‌ت���ه‌وه‌"‪ .‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ ده‌یان‬ ‫چاپخان���ه‌ی‌ كه‌رتی‌ تایب���ه‌ت له‌ناوخۆی‌‬ ‫هه‌رێم���دا ه���ه‌ن‪ ،‬وه‌زاره‌تی‌ پ���ه‌روه‌رده‌‬ ‫دوو چاپخانه‌ی‌ تایبه‌تی‌ خۆیش���ی‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌هه‌ردوو ش���اری‌ هه‌ولێر‌و س���لێمانی‌ كه‌‬ ‫دوو له‌گه‌وره‌تری���ن‌و پێش���كه‌وتووترین‬ ‫چاپخانه‌كان���ی‌ كوردس���تانن‪ ،‬به‌اڵم نه‌ك‬ ‫ه���ه‌ر كتێبی‌ پ���ێ چاپ ناك���ه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫خوێن���دكاران له‌قۆناغه‌كان���ی‌ ‪7‬و ‪8‬و ‪9‬‬ ‫پێویس���ته‌ بۆ تاقیكردنه‌وه‌كانیان خۆیان‬ ‫ده‌فته‌ر بكڕن‪.‬‬ ‫سوپاسكردنی‌ تێوه‌گالوه‌كان‬ ‫ئه‌ندامه‌ك���ه‌ی‌ لیژن���ه‌ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌م���ان رونیك���رده‌وه‌ له‌دوو س���اڵی‌‬ ‫راب���ردوودا چه‌ن���د یاداش���تێكیان داوه‌‬ ‫به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان تا بۆ الیه‌نی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی���داری‌ بنێرێ���ت به‌مه‌به‌س���تی‌‬ ‫به‌دواداچ���وون‌و لێپچینه‌وه‌كردن‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌وه‌نده‌ی‌ من ئاگاداربم داواكاری‌ گشتیش‬ ‫كه‌یس���ه‌كه‌ی‌ جواڵن���دووه‌و له‌ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زیرانی���ش لیژنه‌یه‌ك ب���ۆ لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫پێكهێنراوه‌و چه‌ند بڕیارێكیان داوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬

‫به‌داخ���ه‌وه‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌ ئێم���ه‌ ئاگاداربین‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ نه‌ك هه‌ر راسپارده‌و‬ ‫بڕیاره‌كان���ی‌ ئ���ه‌م لیژنه‌ی���ه‌ی‌ جێبه‌جێ‌‬ ‫نه‌ك���ردووه‌‪ ،‬ب���ه‌ پێچه‌وان���ه‌وه‌ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫تۆمه‌تباربوون له‌م كه‌یسه‌داو به‌پێی‌ بڕیاری‌‬ ‫لیژنه‌كه‌ سزایان بۆ ده‌رچوو‌ه هه‌ندێكیان‬ ‫سوپاس���نامه‌یان وه‌رگرت���ووه‌و هه‌ندێكی‌‬ ‫تریشیان بۆ هه‌مان مه‌به‌ست ئیفادكراون‬ ‫ب���ۆ ده‌ره‌وه‌"‪ .‬ناوبراو وتیش���ی‌ "داواكارم‬ ‫وه‌زیری‌ په‌روه‌رده‌ ئیجرائاتی‌ پێویس���ت‬ ‫بكات‌و ئێمه‌ پێش���تر داوام���ان له‌به‌ڕێزی‌‬ ‫كردبوو به‌ڵێنیش���ی‌ پێدابوین كاری‌ جدی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر بكات‪ .‬له‌به‌رنامه‌ش���ماندایه‌ له‌م‬ ‫چه‌ن���د رۆژه‌دا له‌گه‌ڵی���دا دانیش���ینه‌وه‌و‬ ‫هۆكاری‌ جێبه‌جێنه‌كردنی‌ ئه‌م بڕیاره‌مان‬ ‫بۆ روون بكاته‌وه‌"‪.‬‬

‫ی‬ ‫هێشتا ره‌زامه‌ندی ‌‬ ‫له‌حكومه‌ته‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫نه‌دراوه‌ بۆ پاره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كتێبه‌كان‪ ،‬كه‌چ ‌‬ ‫گه‌یه‌نراونه‌ت ‌ه‬ ‫كوردستان‌و كراون‬ ‫به‌ماڵ به‌سه‌ر‬ ‫حكومه‌ته‌وه‌‬ ‫له‌كۆتاییش���دا ئه‌م ئه‌ندام���ه‌ی‌ لیژنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌‌و خوێندن���ی‌ ب���ااڵ جه‌خت���ی‌‬ ‫له‌وه‌كرده‌وه‌‪ ،‬سه‌رپێچی‌‌و كه‌موكوڕیه‌كان‬ ‫له‌كابینه‌ی‌ پێنجه‌م‌و شه‌ش���ه‌م‌و له‌ئاستی‌‬ ‫وه‌زیره‌كانه‌وه‌ تا به‌ڕێوه‌به‌ره‌ گش���تیه‌كان‬ ‫رویانداوه‌‌و وتی‌ "ئێم���ه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌داین‬ ‫یه‌ك به‌یه‌كی‌ ئه‌و به‌رپرسانه‌ به‌جیاوازیی‌‬ ‫ئینتیمای‌ سیاس���یی‌و پل���ه‌و پایه‌یانه‌وه‌‬ ‫بخرێن���ه‌ ژێ���ر لێكۆڵین���ه‌وه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ناكرێ���ت س���ااڵنه‌ ده‌یان ملی���ۆن دۆالر‬ ‫له‌بودجه‌ی‌ گش���تی‌ بۆ چاپكردنی‌ كتێب‬ ‫ته‌رخان بكرێت‌و له‌به‌رامبه‌ریشدا ده‌بینین‬ ‫مناڵه‌كانمان له‌قوتابخانه‌كاندا كتێب نییه‌‬ ‫له‌سه‌ری‌ بخوێنن"‪ .‬هه‌روه‌ها وتیشی‌ "هیچ‬ ‫ساڵێك له‌كاتی‌ خۆیدا خوێندكاران كتێبیان‬ ‫به‌ده‌ست نه‌گه‌یشتووه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌م بودجه‌یه‌ كه‌سانێك خه‌ریكی‌‬ ‫ئیفاد‌و گه‌ش���ت‌و گ���ه‌ڕان‌و به‌ناش���ه‌رعی‌‬ ‫زیادكردنی‌ سه‌رمایه‌كانیان بن"‪.‬‬

‫"سه‌رۆكایه‌ت ‌ی هه‌رێم به‌ڵێنیداوه‌ له‌وه‌زاره‌ت ‌ی ده‌ره‌و‌ه كار‬ ‫بۆ پشتڕاستكردنه‌وه‌ ‌ی بڕوانام ‌ه ‌ی زانكۆ ئه‌هلیه‌كان بكات"‬ ‫ی‬ ‫ئا‪ :‬راسان قه‌ره‌داغ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زانكۆی‌ گه‌شه‌پێدان ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫مرۆیی‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت مه‌سه‌له‌ ‌‬ ‫ی زانكۆ‬ ‫په‌سه‌ند نه‌كردنی‌ بڕوانامه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌هلیه‌كانیان له‌الیه‌ن حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراقه‌وه‌ گه‌یاندوه‌ت ‌ه سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫هه‌رێم‌و ئه‌وانیش به‌ڵێنیانداو‌ه كار بۆ‬ ‫ئه‌و مه‌سه‌له‌ی ‌ه بكه‌ن‌و ده‌ڵێت "ئه‌مساڵ‬ ‫ی بااڵ نرخی‌ خوێندن‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ خوێندن ‌‬ ‫دیاریی‌ ده‌كات"‪.‬‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك���دا له‌گ���ه‌ڵ ئاوێنه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌شه‌پێدانی‌ مرۆی ‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ زانكۆ ‌‬ ‫(ق���ه‌ره‌داغ)‪ ،‬د‪.‬مه‌ری���وان ئه‌حم���ه‌د‬ ‫ره‌ش���ید رونیكرده‌وه‌‪ ،‬زانكۆكه‌ی‌ ئه‌وان‬ ‫ی پڕفیس���ۆر‬ ‫ك ‌ه خ���اوه‌ن ئیمتیازه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قه‌ره‌داغی‌‪-‬ی��� ‌ه خزمه‌تێك��� ‌‬ ‫د‪.‬عه‌ل��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مرۆی���ی‌‌و ئاوه‌دان ‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ی‌ له‌بوار ‌‬ ‫پێشكه‌شكردووه‌‌و هه‌ر له‌م میانه‌یه‌شدا‬ ‫بڕیاری���داو‌ه ك���ه‌ زانكۆكه‌م���ان قازانج‬ ‫ی‬ ‫نه‌ویس���ت بێت‪ ،‬وات ‌ه ئه‌و بڕ‌ه پاره‌یه‌ ‌‬ ‫خوێن���دكار ده‌یدات ب��� ‌ه زانكۆ كه‌متر‌ه‬

‫له‌زانك���ۆ ئه‌هلیه‌كانیت���ر‌و پاره‌ك���ه‌ش‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ ب���ۆ خزمه‌ت���ی‌ زانكۆ‌و‬ ‫ناگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ خ���اوه‌ن ئیمتیاز‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ی‬ ‫هه‌ر ئه‌و‌ه به‌ڵك ‌ه خاوه‌ن ئیمتیاز پار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫زیات���ر ده‌دات ب���ه‌ زانكۆ ب���ۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫كاره‌كانی‌ به‌باشی‌ به‌ڕێوه‌بچێت‪.‬‬ ‫ی یاریده‌ده‌ر‌ه‬ ‫د‪.‬مه‌ریوان كه‌ پڕۆفیسۆر ‌‬ ‫ی ‪ 4‬س���اڵ ‌ه‬ ‫ی گه‌ردونزانی‌‌و ماوه‌ ‌‬ ‫له‌بوار ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ ئ���ه‌م زانكۆیه‌ی ‌ه ئه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫رونك���رده‌وه‌‪ ،‬هه‌موو زانكۆ ئه‌هلیه‌كان ‌‬ ‫هه‌رێم له‌الی���ه‌ن ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ب���ااڵو‌ه مۆڵه‌ت ‌‬ ‫ی خوێندن ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫فه‌رمیی���ان پێ���دراوه‌‌و له‌هه‌رێ���م هیچ‬ ‫ی‬ ‫گرفتێكیان نییه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌الیه‌ن وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫خوێندنی‌ بااڵی‌ به‌غداو‌ه كێش���ه‌یان بۆ‬ ‫دروس���تكراوه‌‌و بڕوانامه‌كانیان په‌سه‌ند‬ ‫ی‬ ‫ناكرێت‌و رایگه‌یاند "له‌سه‌ردانی‌ د‪.‬عه‌ل ‌‬ ‫ی هه‌رێم من‬ ‫قه‌ره‌داغی‌ بۆالی‌ س���ه‌رۆك ‌‬ ‫وه‌ك س���ه‌رۆكی‌ زانكۆ باسم له‌و‌ه كرد‪،‬‬ ‫ی ئه‌هلی‌ له‌هه‌رێم پێویست ناكات‬ ‫زانكۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫بگه‌ڕێت���ه‌وه‌ ب���ۆ وه‌زاره‌ت���ی‌ خوێندن ‌‬ ‫ی جارێكیتر‬ ‫ب���ااڵی‌ عێراق ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی پێ ببه‌خش���ێت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ره‌زامه‌ن���د ‌‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ی قازانج‬ ‫داوا ده‌كه‌ین زانكۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌ویست له‌زانكۆ ‌‬ ‫ی جیا بكرێته‌وه‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌فه‌رم���ی‌ مۆڵه‌ت���ه‌ی‌ له‌حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم وه‌رگرتووه‌"‪ .‬ناوبراو ئه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫رونكرده‌و‌ه "ئه‌و ده‌ستپێشخه‌ریه‌شمان‬ ‫خس���ته‌ڕوو كه‌ ئه‌و بڕوانامان ‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫ی عێراقه‌وه‌ ته‌سدیق‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫بكرێت ت���ا خوێندكاره‌كانم���ان بتوانن‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێ���م بخوێن���ن‌و ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫پێش���نیازه‌ش ره‌زامه‌ندی‌ سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫هه‌رێمی‌ به‌ده‌ستهێنا"‪.‬‬ ‫ی نرخ���ی‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌دیاریكردن��� ‌‬ ‫خوێندن���ی‌ زانكۆكانی���ش د‪.‬مه‌ری���وان‬ ‫ی له‌وه‌كرد‪ ،‬زانكۆ‬ ‫ئه‌حمه‌د ره‌شید باس ‌‬ ‫ی خوێندكار‬ ‫ئه‌هلی���ه‌كان پێش ئ���ه‌وه‌ ‌‬

‫ی ‪2013 - 2012‬‬ ‫وه‌ربگرن بۆ ئه‌مس���اڵ ‌‬ ‫ی ده‌كرێت‪،‬‬ ‫نرخی‌ خوێندنی���ان بۆ دیار ‌‬ ‫"به‌پێی رێنمایی���ه‌كان زانكۆكان بۆیان‬ ‫هه‌ی���ه‌ س���ااڵن ‌ه ‪ %10‬نرخ���ی‌ خوێندن‬ ‫زیادبكه‌ن له‌س���ه‌ر خوێندكاره‌كانیان‪،‬‬ ‫به‌اڵم پێمان خۆش���ه‌ ئه‌م كاره‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ی‬ ‫ی خوێندنی‌ بااڵوه‌ به‌شێوازێك ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫رێنمایی راست‌و ره‌وان بۆ هه‌ر به‌شێك‌و‬ ‫ی‬ ‫بۆ هه‌ر پسپیۆڕییه‌ك نرخه‌كان دیاری ‌‬ ‫بكرێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌ش���ه‌پێدان ‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ زانك���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ش ده‌كات له‌یاسا ‌‬ ‫ی داوا ‌‬ ‫مرۆی ‌‬ ‫ی قازانج‬ ‫زانك���ۆ ئه‌هلیه‌كان���دا زانك���ۆ ‌‬

‫ی‬ ‫نه‌ویست له‌گه‌ڵ زانكۆی‌ وه‌به‌رهێنه‌ك ‌‬ ‫جیابكرێته‌وه‌ "ئومێدمانوای ‌ه له‌په‌رله‌مان‬ ‫ی‬ ‫ی گفتوگۆكردن ‌‬ ‫ئه‌و تێبینیانه‌ له‌كات��� ‌‬ ‫پڕۆژه‌ یاس���اك ‌ه به‌هه‌ن���د وه‌ربگیرێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌وره‌ی ‌ه كه‌ بوار ‌‬ ‫ئه‌وه‌ش خزمه‌تێك ‌‬ ‫قازانج نه‌ویس���تی‌ بۆ زانك���ۆكان ببێت ‌ه‬ ‫كارێ���ك كه‌ هه‌ندێك له‌س���ه‌رمایه‌داران‬ ‫ی له‌و ش���ێوه‌ی ‌ه بك ‌هن‌و‬ ‫بتوان���ن كارێك ‌‬ ‫ی بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ی كاری‌ زانست ‌‬ ‫خزمه‌ت ‌‬ ‫د‪.‬مه‌ریوان جه‌غتیك���رده‌وه‌ چه‌ندین‬ ‫ی "به‌پێی‬ ‫ی جۆراوجۆریان هه‌یه‌‌و وت ‌‬ ‫چاالك ‌‬ ‫ی بۆمان هاتوو‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌و رێنمایی��� ‌ه ‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ خوێندنی‌ بااڵو‌ه س���اڵی‌ پارو‬ ‫ئه‌مس���اڵ‪ ،‬به‌رانبه‌ر وه‌رگرتنی‌ فۆڕمێك د‪.‬مه‌ریوان ئه‌حمه‌د ره‌شید‬ ‫ی ده‌به‌خش���رێت‪ ،‬چه‌ن���د‬ ‫بۆمان هه‌ی��� ‌ه ‪ 60‬ه���ه‌زار له‌خوێندكار له‌پاره‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بااڵیان هه‌بێت ‪‌ %25‬‬ ‫وه‌ربگری���ن‪ ،‬به‌اڵم ئێم��� ‌ه ‪ 30‬هه‌زارمان خوێندكار پل ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌رگرت���ووه‌‌و پار‌هی‌ خوێندنیش���مان پاره‌كانیان لێ وه‌رناگیرێت‌و ئه‌وانه‌ش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دایك‌و باویكان ئه‌نفال ‌ه ‪ %50‬له‌قیست ‌‬ ‫كردووه‌ به‌قیس���ت"‪ .‬هه‌روه‌ها ئه‌وه‌ش ‌‬ ‫خس���ته‌ڕوو هه‌ر خوێندكارێك له‌س���ه‌ر خوێندنه‌كه‌یان خ���ۆش ده‌بن‌و ده‌ڵێت‬ ‫ی زۆر‌ه بۆ زانكۆ‪،‬‬ ‫ئاستی‌ به‌ش���ه‌ك ‌هی‌ (‪13‬به‌شیان هه‌یه‌) "ئه‌مه‌ش مه‌بله‌غێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ده‌س���تهێنان ‌‬ ‫ی به‌اڵم ب���ۆ هاندان��� ‌‬ ‫یه‌ك���ه‌م بوو‪ ،‬ئه‌وا له‌هه‌م���وو پاره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ر پیاد‌ه ‌‬ ‫ی ده‌به‌خشرێت‪ ،‬دووه‌م نمره‌‌و ئه‌ركی‌ نیش���تمان ‌‬ ‫ی داهاتو ‌‬ ‫س���اڵ ‌‬ ‫ل���ه‌‪ %50‬ده‌به‌خش���رێت‪ ،‬س���ێیه‌م ‪ %40‬ئه‌كات"‪.‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )344‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/9/25‬‬

‫ژنانی سەروو ‪ ٣٧‬ساڵ زۆرتر منداڵیان لەبار دەچێت‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫ئەوەی بەرچاوو دیارە ئەمڕۆ‬ ‫رێژەیەکی زۆری کچان له‌تەمەنی‬ ‫پێش هەژدە ساڵدا شوو دەکەن‌و‬ ‫بەشێکی تریشیان تاڕادەیەک‬ ‫تەمەنی شووکردنیان دوادەخەن‬ ‫بۆ سەروو سی‌و پێنج ساڵ‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەهەردوو حاڵەتەکەدا بەشێکیان‬ ‫رووبەڕووی مردنی منداڵەکانیان‬ ‫دەبنەوە لەسەرەتای سکپڕییاندا‪،‬‬ ‫بۆ زانینی هۆکارەکانی لەبارچوون‌و‬ ‫زیانەکانی‪ ،‬ئاوێنە چاوپێکەوتنی‬ ‫لەگەڵ د‪.‬مریەم بەکر مامۆستای‬ ‫زانکۆو پسپۆڕی بواری ژنان‌و‬ ‫منداڵبووندا کرد‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬له‌کوردستانداو بە دیاریکراوی‬ ‫له‌شاری سلێمانیدا منداڵ لەبارچوون‬ ‫له‌چ ئاستێکدایە؟‬ ‫د‪.‬مریەم‪ :‬سەرەتا لەبارچوون بریتییە‬ ‫لەکۆتاییهاتن���ی‌ س���کپڕی‌ پێش ‪24‬‬ ‫هەفتە(‪ 6‬مان���گ) له‌هەموو جیهاندا‬ ‫منداڵ لەبارچوونی‌ له‌خۆوە (واتە کە‬ ‫بە ویس���تی‌ خۆی‌ نییە) دیاردەیەکی‌‬ ‫زۆر باوە‪ .‬هەرچەندە له‌کوردس���تاندا‬ ‫داتایەکی‌ تەواو‌و ورد له‌بەر دەس���تدا‬ ‫نییە‪ ،‬بەاڵم ب���ە نزیکی‌ دەگاتە ‪%15‬‬ ‫بۆ ‪%20‬ی‌ سکپڕی‌ له‌هەشت هەفتەی‌‬ ‫یەکەمدا (بە مەرجێک ئەو سکپڕیە بە‬ ‫کلینیکی‌ دەستنیشان کرابێت)‪ ،‬چونکە‬ ‫بەشێک لەسکپڕیی‌ پێش دەرکەوتنی‌‬ ‫یان دەستنیش���انکردنی لەناو دەچن‪،‬‬ ‫بۆیە ئەگەر ئەم ژمارەیەش���ی‌ بچێتە‬ ‫سەر ئەوا رێژەکەی‌ زۆرترە‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬لەبارچوون چەن���د جۆری‌‬ ‫هەیە؟‬ ‫د‪.‬مری���ەم‪ :‬بەش���ێوەیەکی‌ گش���تی‌‬ ‫له‌بارچ���وون دوو ج���ۆری‌ هەی���ە‪،‬‬ ‫له‌بارچ���وون بەبێ ویس���تی‌ نەخۆش‬ ‫(له‌خۆوە ی���ان کتوپ���ڕ)‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌بارچ���وون ب���ە ویس���تی‌ نەخۆش‬ ‫(دروس���تکراو)‪ .‬له‌ج���ۆری‌ یەکەمدا‬

‫ ‬ ‫دوو ژنی سکپڕ‬

‫له‌کوردستاندا لەبارچون لەهەشت‬ ‫هەفتەی یەکەمدا بە نزیکی‌ دەگاتە‬ ‫‪ %15‬بۆ ‪%20‬‬

‫سکپڕیی‌ کۆتایی‌ پێدێت بە شێوەیەکی‌‬ ‫لەناکاو‪ ،‬ئەمیش نیش���انەکانی‌ بەپێ ‌‬ ‫ی‬ ‫جۆرەکان���ی‌ دەگۆڕێ���ت‪ ،‬لەوانەی���ە‬ ‫تەنه���ا خوێنبەربوونێکی‌ کەم ببینیت‬ ‫له‌دەرچ���ەی‌ کۆئەندام���ی‌ زاووزێ‬ ‫لەگەڵیدا لەوانەیە هەست بە ئازار بکات‬ ‫له‌بەشی‌ خوارەوەی‌ سکی‌ یان پشتی‌‪،‬‬ ‫‪ %90‬چەند رۆژێکی‌ کەم دەخایەنێت‌و‬ ‫چاکدەبن‪ ،‬بەاڵم بەشی‌ کەمی‌ دەڕوات‬ ‫ب���ەرەو لەبارچوون���ی‌ تەواوەتی‌ کە‬ ‫لێرەدا خوێنبەربوون‌و ئازارەکانی‌ زۆر‬ ‫زیاتر دەبێت‌و پێویستی‌ بە چاودێریی‌‬

‫پزیش���کی‌ جۆراوجۆر‌و مانەوە هەیە‬ ‫له‌نەخۆشحانە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬مەبەست چییە له‌ له‌باربردنی‌‬ ‫دەستکرد؟‬ ‫د‪.‬مریەم‪ :‬لەم جۆرەدا نەخۆشەکە بە‬ ‫ویس���تی‌ خۆی‌ منداڵەکە لەباردەبات‬ ‫لەبەر ه���ۆکاری‌ تایبەت ک���ە رەنگە‬ ‫ئابووری‌ ی���ان کۆمەاڵیەتی‌ بێت‪ .‬ئەم‬ ‫جۆرە له‌زۆرب���ەی‌ واڵتانی‌ رۆژهەاڵت‬ ‫رێگەی‌ پێن���ەدراوە‪ ،‬چونک���ە ئەمە‬ ‫چەمک���ی‌ کۆمەاڵیەت���ی‌‌و ئاین���ی‌‌و‬ ‫پزیشکی‌‌و تەندروس���تی‌ هەیە‪ ،‬تەنها‬

‫له‌چەند حاڵەتێک���ی‌ تایبەتدا نەبێت‬ ‫بۆ نموون���ە کاتێک دایکەک���ە باری‌‬ ‫تەندروس���تی‌ ن���ە گونج���اوە یاخود‬ ‫دەردەکەوێ���ت کۆرپەک���ە ناتەواویی‌‬ ‫زکماکی‌ هەیە کە چارەسەر ناکرێت‪،‬‬ ‫ئەمەش له‌ڕێگەی‌ راپۆرتی‌ پزیش���کی‌‬ ‫تایبەت دەبێت‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬هۆکارەکانی منداڵ لەبارچوون‬ ‫کامانەن؟‬ ‫د‪.‬مریەم‪ -1 :‬بەشێکی‌ زۆری‌ (‪)%80‬‬ ‫له‌س���ێ مانگی‌ یەکەمدا روو دەدات‪،‬‬ ‫ئەمی���ش ب���ەزۆری‌ بەه���ۆی‌ هەڵەی‌‬ ‫کرۆمۆس���ۆمییەوەیە‪ ،‬وات���ە ئ���ەو‬ ‫کۆرپەیە له‌بنەڕەتدا تەواو نییە بۆیە‬ ‫ناتوانێ بەردەوامبێت له‌گەشە‌و لەناو‬ ‫دەچێت‪ ،‬یەکێک له‌هۆکارە گرنگەکانی‌‬ ‫تێکچوون���ی‌ کرۆمۆس���ۆمی‌ گەورەی‌‬

‫د‪.‬مریەم بەکر‬ ‫تەمەن���ی‌ دایکە ب���ە تایبەتی‌ له‌دوای‌‬ ‫تەمەنی‌ ‪ 37‬ساڵی‌‌و زیاتر‪.‬‬ ‫‪ -2‬نەخۆش���یە درێژخایەنەکانی‌ وەکو‬ ‫شەکرە‌و دڵ‌و غوودە ئەگەر بە باشی‌‬ ‫چارەسەر نەکرێت‪ ،‬ئەوا دەبێتە هۆی‌‬ ‫لەبارچوون‪.‬‬ ‫‪ -3‬خواردن���ی‌ هەندێ���ک ج���ۆری‌‬ ‫دەرمان‌و کێشانی‌ جگەرەو خواردنەوە‬ ‫کهولی���ەکان‌و بەرکەوتنی‌ تیش���کی‌‬ ‫سینی‌ (مەبەس���تم لەو تیشکەیە کە‬ ‫له‌نەخۆش���خانە بەکاردەهێنرێ���ت بۆ‬ ‫دیاریکردنی‌ نەخۆشی‌)‪.‬‬ ‫‪ -4‬هەوک���ردن ب���ە هەندێ���ک ج���ۆر‬ ‫له‌ڤایرۆس‌و بەکتریا‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئایا زوو بەش���وودانی کچان‬ ‫رۆڵی نییە لەو لەبارچوونەدا؟‬ ‫د‪.‬مری���ەم‪ :‬بێگومان چ���ۆن تەمەنی‌‬

‫‪17‬‬

‫گ���ەورەی‌ دای���ک کاریگ���ەری‌ هەیە‪،‬‬ ‫بەهەمانش���ێوە کەمی���ی‌ تەمەنی���ش‬ ‫هۆکارە‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬زۆرێک لەو ژنان���ەی دوای‬ ‫مەنعێکی زۆر دووگیان دەبن هەر زوو‬ ‫منداڵەکانیان لەبار دەچێت‪ ،‬بۆ؟‬ ‫د‪.‬مری���ەم‪ :‬مەرج نیی���ە ئەمە وابێت‪،‬‬ ‫بەاڵم دواخستنی‌ منداڵ دروستکردن‬ ‫بۆ تەمەنێکی‌ درەنگ ئەم چانسە زیاد‬ ‫دەکات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬بەڕێزت���ان لەگ���ەڵ هی���چ‬ ‫الیەنێکدا کارتان کردووە بۆ بەرگرتن‬ ‫لەم دیاردەیە؟‬ ‫د‪.‬مری���ەم‪ :‬بەداخەوە بەش���ێوەیەکی‌‬ ‫فەرمی‌ نەخێر‪ ،‬بەاڵم له‌ڕێگەی‌ چەند‬ ‫چاوپێکەوتن‌و بەشداریکردن له‌چەند‬ ‫کۆڕێک هەوڵم���داوە رێنمایی‌ خانمان‬ ‫بکەم‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬تا چەن���د هەفتەیی ئەگەر‬ ‫منداڵ لەبارچوو ژنان پێویستیان بە‬ ‫کورتاج���ە؟ ئەی گەر کورتاج نەکرێن‬ ‫زیانی چییە؟‬ ‫د‪.‬مری���ەم‪ :‬م���ەرج نیی���ە هەم���وو‬ ‫لەبارچونێک چارەسەرەکەی‌ کورتاج‬ ‫بێت‪ ،‬بەپێچەوانەوە ئێس���تا بەشێکی‌‬ ‫زۆری‌ له‌ڕێگ���ەی‌ پێدان���ی‌ جۆرێ���ک‬ ‫دەرمانی‌ تایبەت چارەسەر دەکریت‪.‬‬ ‫له‌هەندێک کاتدا س���کەکە بەتەواوی‌‬ ‫لەب���ار دەچێت‌و هیچ چارەس���ەرێکی‌‬ ‫ناوێت‪ .‬ئەمە له‌الیەک‪ ،‬لەالیەکی‌ تره‌وه‌‬ ‫نەشتەرگەری‌ کورتاج کاتێک دەکرێت‬ ‫کە نەخۆشەکە تووشی‌ نەزیفێکی‌ زۆر‬ ‫دەبێت‌و بەو کورتاجە دەوەستێتەوە‪.‬‬ ‫بۆیە تاڕادەی���ەک پەیوەندی‌ نییە بە‬ ‫هەفتەکان���ەوە هەرچەن���دە کورتاج‬ ‫له‌دوای‌ ‪ 12‬هەفتەوە مەترسی‌ زۆرە‌و‬ ‫باشترە نەکرێت‪.‬‬ ‫ئەگەر یەکێک پێویس���تی‌ بە کورتاج‬ ‫بێت‌و نەیکات‪ ،‬مەترسی‌ له‌ناوچوونی‌‬ ‫ژیان���ی‌ هەیە بەه���ۆی‌ نەزیفەوە یان‬ ‫توشی‌ هەوکردنی‌ مەترسیدار دەبێت‬ ‫بە ه���ۆی‌ مانەوەی‌ پارچەی‌ کۆرپەکە‬ ‫له‌منداڵدانیدا‪.‬‬

‫‪%4‬ی ژنانی گەنج له‌ڕووی‬ ‫سێکسییەوە هەراسان کراون‬ ‫ئەلکساندراتۆپینگ‪ ‬‬ ‫له‌ئینگلیزییەوە‪ :‬دارا ئەحمەد‬

‫توێژینەوەی (یو‪ -‬گۆڤ) لەسەر ژنان‬ ‫له‌لەندەن ئاستی هەراسانکردن ئاشکرا‬ ‫دەکات‬ ‫بانگەوازەکانی هەڵمەتی‬ ‫هۆشیارکردنەوەی گشتیی بەرزکردەوە‪.‬‬ ‫هەراس���انیی سێکس���یی یەک گرفتی‬ ‫هەمیش���ەیی‌و مەترس���یداری نێ���و‬ ‫ش���ەقامەکانی بەریتانیایە‪ ،‬رێکخراوی‬ ‫خێرخوازیی ژنان هۆش���داریی دا‪ ،‬وەک‬ ‫راپرس���ییەکە نیش���انی دەدا له‌ماوەی‬ ‫س���اڵی راب���ردوو له‌پایتەخ���ت پتر له‬ ‫‌‪%٤‬ی ژنانی گەنج له‌ڕووی سێکسییەوە‬ ‫هەراسان کراون‪.‬‬ ‫له‌ڕاپرس���ییەکی (یو‪ -‬گۆڤ) له‌نێوان‬ ‫‪ ١٠٤٧‬ک���ەس له‌لەن���دەن ک���ە له‌الیەن‬ ‫هاوپەیمانی کۆتاییهێنانی توندوتیژیی‬ ‫دژ ب���ە ژن���ان (ئی ڤی ئ���ەی دەبلیو)‬ ‫سەرپەرشتیی کرابوو‪ ،‬دەریدەخات کە‬ ‫له‌ساڵی رابردوودا ‪٪٤٣‬ی ژنانی تەمەن‬ ‫نێوان ‪ ‌١٨‬بۆ ‪ ٣٤‬له‌شوێن ‌ه گشتییەکان‬ ‫دووچ���اری هەراس���انیی سێکس���یی‬ ‫بوونەتەوە‪.‬‬ ‫هۆڵی دۆستن (بەڕێوەبەری هاوپەیمانی‬ ‫کۆتاییهێنان���ی توندوتیژی���ی دژ ب���ە‬ ‫ژنان) وتی "س���ەرەڕای بەرزبوونەوەی‬ ‫دەمارگیری���ی له‌س���ەرنجی سێکس���ی‬ ‫نەخواس���تە‪ ،‬هێش���تا هەراس���انکردن‬ ‫زۆر باوە‌و ژنان والێدەکات هەس���ت بە‬ ‫ناپارێزراوی���ی بکەن بە تایبەتییش لەو‬ ‫دەمانەی بە تەنها هاتوچۆ دەکەن"‪.‬‬ ‫هەراس���انکردنی سێکس���یی ریشەکەی‬ ‫زۆر قوڵ رۆچووە کە ئەمە رووکەشانە‬ ‫س���ەرنجی دەدەین‪ ،‬وەلێ کاتێک ژنان‬ ‫دەدوێنی زۆربەی زۆری���ان هەر یەکەو‬ ‫چیرۆکێک���ی بێزراوی هەیە تا بگوترێ‪:‬‬ ‫هەنووکە دەمی ئەوەیە کۆمەڵ رابپەڕێ‌و‬ ‫ئاستێک بۆ ئەوە دابنێ‪..‬‬ ‫زارۆکان���ی قوتابخان���ە وەک گەنج���ی‬ ‫‪ ١٢‬س���ااڵن ئامانجیان���ە‪ ،‬وتی‪ :‬بەپێی‬ ‫(لێکۆڵینەوەكان���ی پێش���ترى ئ���ەو‬

‫هەراسانکردنی‬ ‫سێکسیی‬ ‫کارتێکردنێکی تەواوی‬ ‫لەسەر ژیانی ژنان‬ ‫هەیە‪ ،‬جا چ ئەوەی‬ ‫رەوشتیان دەگۆڕێ‬ ‫یان له‌نێو شەقامەکان‬ ‫هەست بە پارێزرایی‬ ‫دەکەن‬ ‫دەس���تەیە‪ ،‬دەردەکەوێت کە سێیەکی‬ ‫کی���ژان له‌قوتابخانەکان���ی بەریتانی���ا‬ ‫س���ەربوردەی پەیوەندیی سێکس���یی‬ ‫نەخواستەیان هەیە‪.‬‬ ‫رەتکردنەوەی هەراسانکردنی سێکسیی‬ ‫له‌قس���ەی نەخواس���تەی نێو شەقام‬‫له‌پێن���او خۆنواندن بۆ دەس���تبازیی‪-‬‬ ‫وەک "س���ەرگەرمییەکی بێ زیان" یان‬ ‫پەسنکاریی مەترسیدارە‪.‬‬ ‫وت���ی "هەراس���انکردنی سێکس���یی‬ ‫کارتێکردنێکی تەواوی لەس���ەر ژیانی‬ ‫ژنان هەیە‪ ،‬جا چ ئەوەی رەوش���تیان‬ ‫دەگۆڕێ یان له‌نێو شەقامەکان هەست‬ ‫بە پارێزرایی دەکەن"‪.‬‬ ‫ئەوە ترسی دەستدرێژی‌و توندوتیژیی‬ ‫سێکس���یی پ���ەروەردە دەکا‪ ،‬ه���ەروا‬ ‫کارتێکردنێکی زیانبەخشی هەیە لەسەر‬ ‫فروانترین پرسەکانی یەکسانیی‪.‬‬ ‫هەروەها ئەو راپرسییە نیشانیدا ‪٪٣١‬ی‬ ‫ژنانی تەمەن ‪ ٢٤ - ١٨‬س���اڵ‌و ‪٪٢١‬ی‬ ‫ژنان���ی تەم���ەن ‪ ٣٤ - ٢٥‬دووچ���اری‬ ‫سەرنجی سێکسیی نەخواستە بوونەتەوە‬ ‫له‌نێو هۆیەکانی گواستنەوەی گشتیی‪.‬‬ ‫بەشێوەیەکی گشتیی ‪٪٥‬ی ئەو ژنانەی‬ ‫توێژینەوەیان لەس���ەر کرا سەربوردەی‬

‫پەیوەندیی سێکس���یی نەخواس���تەیان‬ ‫هەی���ە له‌نێو هۆیەکانی گواس���تنەوەی‬ ‫گشتیی‪.‬‬ ‫فیۆنا ئێلڤاینس له‌(قەیرانی دەستدرێژیی‬ ‫باش���ووری لەندەن) وت���ی بە دەگمەن‬ ‫ژنێ���ك دەبینیت بە هەراس���انکردنی‬ ‫نێو ش���ەقام ئازاری نەچەشتبێ "ژنان‬ ‫رۆژانه‌ له‌هەڵسوکەوتی رۆژانە‌و ئاسایی‬ ‫خۆیاندا ئەو هەراسانییە دەگوزەرێنن‪،‬‬ ‫وەل���ێ ئ���ەوە کارتێکردن���ی لەس���ەر‬ ‫ش���کۆمەندیی‌و ئاکاری���ان هەیە‪ ،‬ژنان‬ ‫دەڵێن ئەوە ئەنجامگەلێکی به‌دوادادێ‪،‬‬ ‫هەروه‌ه���ا کاتی ئەوەیە دەس���تبکرێ‬ ‫بەوەی گوێیان لێبگیرێ"‪.‬‬ ‫له‌(دوا پەروەندە)دا‪( ،‬لیی رید)ی ‪٢٣‬‬ ‫س���اڵە پاش ئەوەی دەس���تی بۆ چوار‬ ‫ژن‌و کیژێکی تەمەن ‪ ١١‬س���اڵە بردبوو‬ ‫بۆ م���اوەی ‪ ٢٨‬مان���گ زیندانیی کرا‪.‬‬ ‫پێش ئ���ەوەی پڕبداتە لنگ���ی ژنەکان‬ ‫چاکەتەکەی بەس���ەر کۆش���ی خۆیدا‬ ‫دا‪ .‬له‌سەرس���ەختترین هێرشیدا‪ ،‬له‌نێو‬ ‫میترۆی لەن���دەن پڕیدایه‌ لنگی ژنێکی‬ ‫تەم���ەن س���ەرەتاکانی بیس���تەکان‪..‬‬ ‫پێش ئەوەی ب���ە تۆبزیی پڕ بداتە نێو‬ ‫لنگانی‪.‬‬ ‫بە وت���ەی چاالکوانان���ی هەڵمەتەکانی‬ ‫ژنان لەسەر ئاس���تی جیهانیی‪ ،‬دژ بە‬ ‫س���ەرنجی سێکس���یی نەخواستە پتر‬ ‫پ���ەرە دەس���تێنێ‪ ..‬ب���ە بەکاربردنی‬ ‫میدی���ای کۆمەاڵیەتی هەراس���انکەران‬ ‫راپێچ���ی لێپێچینەوە دەک���ەن‪ .‬ڤیکی‬ ‫سیمستەر (بەڕێوەبەری دامەزرێنەری‬ ‫ئ���ەی ئێ���س ئێ���ک ‪ -‬هەڵمەتی دژە‬‫هەراسانکردنی نێو شەقام له‌بەریتانیا)‬ ‫وتی ئەو پرسە سنووردارنییە بە لەندەن‬ ‫ه���ەروا بانگ���ەوازی توێژینەوەیەک���ی‬ ‫نیشتیمانیی کرد‪ .‬ئەوەشی خستەسەر‬ ‫کە دەس���ەاڵتداران دەتوانن هەنگاو بۆ‬ ‫دروس���تکردنی که‌ش���ێکی پڕ بایەخ بۆ‬ ‫پاراستنی ژنان بنێن‪.‬‬ ‫"پێویس���تە ئەنجومەنە ناوخۆییه‌کان‌و‬ ‫پۆلی���س پەیامێک���ی بەهێز ئاراس���تە‬ ‫بکەن کە ئ���ەو رەفت���ارەی تاوانباران‬ ‫بەخش���ینی بۆ نییە‪ .‬نموونە باش���ەکە‬ ‫دەس���تبازیی‪ /‬هەراس���ان بوو‪ ،‬پیاوی‬

‫جوامێر جیاوازییەکە دەزانێ‪ ،‬هەڵمەتی‬ ‫پۆس���تەر له‌الیەن ئەنجومەنی المبێس‬ ‫بە هاریکاریی پۆلیس���ی پایتەخت کە‬ ‫پەیامی نەبەخشینی ئاراستە کرد"‪.‬‬ ‫هۆاڵباک –یەکێکە لەو ماڵپەڕانەى كە‬ ‫ئەو ژنانەی دووچاری سەرنجی سێکسیی‬ ‫نەخواس���تە بوون یان هەراس���انکراون‬ ‫دەتوانن بەسەرهاتەکانیان یان وێنەی‬ ‫هەراس���انکەرەکانیانی تێدا بگۆڕنەوە‪-‬‬ ‫چاالکوانان���ی له‌‪ ٥٠‬ش���ار ل���ه‌‪ ١٧‬واڵت‬ ‫له‌سەرتاسەری جیهان هەیە‪.‬‬ ‫بێرۆن���ی بەین���ۆن ‪-‬هاوبەڕێوەب���ەری‬ ‫هۆاڵباکی لەندەن‪ -‬وتی "هەراسانکردنی‬ ‫نێو شەقام پەتایەکە له‌لەندەن‪ ..‬جا چ‬

‫تانەوتەشەری سوک‌و چروکی نەخواستە‬ ‫ب���ێ ی���ان دەس���تدرێژیی توندوتیژیی‬ ‫سێکسیی‪ ،‬وەلێ بەبێ گومان الفاوێک‬ ‫له‌خەڵ���ک هەیە دەڵێن ئەوە ناش���ێ‌و‬ ‫پەسند ناکرێ‪ .‬ژنان وا هەست دەکەن‬ ‫گەڕاندنەوەی دەسەاڵت لەو بارودۆخەی‬ ‫هەراسانکردن دوورە لێیان"‪.‬‬ ‫رێکخراوەکان بانگ���ەوازی هەڵمەتێکی‬ ‫هۆشیارکردنەوەی گشتیی له‌نێو تۆڕی‬ ‫گواستنەوە دەکەن‪ .‬وەک ئەو هێمایانەی‬ ‫کە گەش���تکەران له‌خواردنی بۆگەنیی‬ ‫یان پێ خستنەسەر کورسییەکان سارد‬ ‫دەکەن���ەوە‪ .‬دۆس���تن له‌(هاوپەیمانی‬ ‫کۆتاییهێنان���ی توندوتیژی���ی دژ ب���ە‬

‫ژنان) وتی "ئێمە راهێنان بۆ دەستەی‬ ‫کارمەندانی گواس���تنەوە دەخوازین تا‬ ‫یارمەتییان بدا لەت���ەک ئەو رووداوانە‬ ‫بەرخورد بکەن‌و ئەگەر پێویستیش���ی‬ ‫کرد پۆلیس راش���کاوانە دەست بخاتە‬ ‫ن���اوی‪ ،‬بەڵکو ئەمە ب���ۆ بەرفراوانترین‬ ‫کۆمەڵیش���ی دەخوازین ت���ا دانی پێدا‬ ‫بنێن کە ئەوە پەس���ند ناکرێ‌و له‌دژی‬ ‫بئاخڤن کاتێک کە دەبینن روودەدا"‪.‬‬ ‫‪ ‬‬

‫سەرچاوە‪:‬‬

‫‪www.guardian.co.uk‬‬

‫لەندەن ـ ‪٢٠١٢\٩\١٥‬‬

‫‪daraehmed@yahoo.com‬‬

‫‪18‬‬

‫)‪ )344‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/9/25‬‬

‫تاوانێك له‌تاریكیدا‬

‫ك ‌ێ مامۆستا ساكار ‌ی كوشت‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫"له‌ده‌نگی‌ ته‌قه‌و هاوار‌و ناڵه‌ی‬ ‫ساكار له‌خه‌و راچڵه‌كیم‪ ،‬گڵۆپه‌كان‬ ‫كوژابوونه‌وه‌و ماڵ‌ تاریك‌و نوته‌ك بوو‪،‬‬ ‫ساكار به‌ده‌م گیانكێشانه‌وه‌ ده‌یوت‬ ‫كوشتمی‌! رامكرد بزانم كێیه‌‪ ،‬بینیم‬ ‫باوكیه‌تی‌! نه‌ڕاندی‌ به‌سه‌رماو وتی‌‪:‬‬ ‫نه‌گه‌ڕێیته‌وه‌ ده‌تكوژم"‪..‬‬

‫؟‬

‫ئه‌م���ه‌ گێڕانه‌وه‌ی‌ زوڵه‌یخ���ای‌ دایكی‌‬ ‫مامۆستا ساكاره‌ سه‌باره‌ت به‌كوشتن ‌‬ ‫ی‬ ‫كچه‌كه‌ی‌ بۆ یه‌كێ���ك له‌چاالكوانه‌كانی‌‬ ‫ب���واری‌ مافه‌كان���ی‌ ژنان ك���ه‌ ئه‌ویش‬ ‫"روناك فه‌ره‌ج"ه‌‪.‬‬ ‫مامۆستا ساكار حه‌مه‌ئه‌مین‪ ،‬ئه‌و كچه‌‬ ‫ته‌مه‌ن ‪ 28‬س���اڵه‌ی‌ دانیشتووی‌ گوندی‌‬ ‫"ده‌اڵاڵن"ی‌ سه‌ر به‌ناحیه‌ی‌ سه‌ركه‌پكانه‌‬ ‫كه‌ له‌نیوه‌شه‌وێكی‌ دره‌نگی‌ ‪4‬ی‌ شوباتی‌‬ ‫ئه‌مساڵدا كوژرا‪ ،‬روناك فه‌ره‌ج هۆكاری‌‬ ‫كوش���تنه‌كه‌ی‌‌و ونكردنی‌ جێ‌ په‌نجه‌ی‌‬ ‫بكوژه‌كه‌ی‌‪ ،‬ده‌خاته‌ ئه‌س���تۆی‌ كلتوری‌‬ ‫دواكه‌تووی‌ كۆمه‌ڵگه‌‌و ده‌زگای‌ پۆلیس‌و‬ ‫كارا نه‌بوونی‌ دادگاكان‪.‬‬

‫ساكار حه‌مه‌ئه‌مین‬

‫»‬

‫كچان‪ ..‬قوربانیی‌ كلتوری‌ دواكه‌تووی‬ ‫كۆمه‌ڵگان‬ ‫رون���اك ف���ه‌ره‌ج ك���ه‌ به‌مدوایی���ه‌‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ كه‌یسی‌ س���اكار سه‌ردانی‌‬ ‫س���ه‌ركه‌پكان‌و ده‌ڤ���ه‌ری‌ رانی���ه‌ی‌‬ ‫كردووه‌‪ ،‬باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات زوڵه‌یخای‌‬ ‫دایك���ی‌ س���اكار ماوه‌ی‌ ح���ه‌وت مانگه‌‬ ‫س���ه‌ری‌ نه‌كردووه‌ته‌وه‌ به‌ماڵی‌ خۆیان‌و‬ ‫له‌ماڵی‌ براكه‌ی‌ نیش���ته‌جێیه‌‪ ،‬ئه‌و دڵی‌‬ ‫به‌رایی‌ نادات ئه‌و ژوورو حه‌وش���ه‌و به‌ر‬ ‫په‌نجه‌ران���ه‌ ببینێت كه‌ س���اكاری‌ تیا‬ ‫كوژرا‪ ،‬ئێس���تا به‌ڕه‌شپۆشی‌‌و كزو ماتی‌‬ ‫رۆژانی‌ خۆی‌ به‌سه‌رده‌با‌و به‌م رۆژگاره‌‬ ‫خه‌نده‌و پێكه‌نینی س���اكاری‌ له‌به‌رچاو‬ ‫ون ناب���ێ‌‌و به‌كوڵ‌ بۆ به‌دبه‌ختی‌ خۆی‌‌و‬ ‫كچه‌كه‌ی‌ ده‌گری‌‪ ،‬گریانێك كه‌ گوزارشت‬ ‫له‌هه‌ستی‌ شاراوه‌ی‌ ئه‌و ده‌كات به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌وه‌ی‌ كچان‌و ژن���ان تا چ ئه‌ندازه‌یه‌ك‬ ‫له‌م كۆمه‌ڵگایه‌دا قوربانی‌ توندوتیژییه‌‬ ‫كۆمه‌یه‌اڵیه‌تیه‌كانن‪ ،‬روناك وتی‌ "زوڵه‌یخا‬ ‫هه‌میش���ه‌ ئه‌و شه‌وه‌ی‌ له‌یاده‌وه‌ریدا لێ‬ ‫ون نابێت ك���ه‌ ماڵی خاڵی زه‌نگیان بۆ‬ ‫ساكار دا‌و پێیانوت‪ :‬سبه‌ی‌و دووسبه‌ی‬ ‫ماره‌ده‌كرێی���ت‪ ،‬چونكه‌ پێش دوومانگ‬ ‫خاڵی به‌ڵێنی له‌باوكی ساكار وه‌رگرتبوو‬ ‫بیدات به‌و كوڕه‌ی چوار ساڵه‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫خۆشه‌ویستییان پێكه‌وه‌ هه‌بوو"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ گێڕانه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌م چاالكوانه‌ی‌‬ ‫بواری‌ ژنان‪ ،‬دایكی س���اكار زۆر له‌گه‌ڵ‬ ‫هاوس���ه‌ره‌كه‌یدا خه‌ریك بووه‌ كه‌ بیدات‬ ‫ب���ه‌و ك���وڕه‌ی‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ س���اكار دڵیان‬ ‫به‌یه‌كه‌وه‌ بوو‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌رده‌وام باوكی‌‬ ‫وه‌ك گوندییه‌كی‌ س���اده‌و ساكاری‌ ئه‌و‬ ‫ناوچه‌یه‌ وه‌اڵمی‌ ئه‌وه‌ بووه‌ كه‌ "نایناسم‌و‬ ‫نامناسێت‪ ،‬كه‌یفم پێی نایه‌"!‬ ‫به‌اڵم سه‌ره‌نجام به‌هۆی‌ ماڵه‌ خاڵوانی‌‬ ‫س���اكاره‌وه‌‪ ،‬باوكی‌ رازی‌ ده‌كه‌ن به‌وه‌ی‌‬ ‫"ش���وو به‌كوڕه‌ ب���كات"‪ ،‬روناك فه‌ره‌ج‬ ‫ل���ه‌زاری‌ زوڵه‌یخ���اوه‌ ئه‌وه‌ ب���ۆ ئاوێنه‌‬ ‫ده‌گێڕێت���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌ "ئه‌و ش���ه‌وه‌ی بابی‬ ‫رازی ب���ووه‌‪ ،‬س���اكار زۆر دڵخ���ۆش‌و‬ ‫به‌كه‌ی���ف بوه‌‌و ت���ا دره‌نگانێك زه‌نگی‬ ‫بۆ هاوڕێكان���ی داوه‌و خه‌ریكی البتۆپ‌و‬ ‫كامێرا بووه‌"‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌م رۆژه‌ خۆش���انه‌ی‌ س���اكار‬ ‫زۆری���ان نه‌خایاند‪ ،‬به‌پێ���ی‌ گێڕانه‌وه‌و‬ ‫به‌دواداچوون���ی‌ رون���اك ف���ه‌ره‌ج‪ ،‬مام‬ ‫حه‌مه‌ده‌مینی باوكی‪ ،‬كابرایه‌كی‌ ساده‌و‬ ‫ساكاری‌ گوندنش���ین بووه‌ كه‌ زۆربه‌ی‬ ‫رۆژه‌كانی ژیانی به‌ئ���اژه‌ڵ به‌خێوكردن‬ ‫له‌ك���ه‌ژ‌و كێوه‌كان���ی دۆڵ���ی ئاكۆیاندا‬ ‫به‌س���ه‌ر بردووه‌‪ ،‬وه‌ك هه‌ر كه‌س���ێكی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ هاوته‌مه‌نی‌ له‌و ناوچه‌یه‌دا له‌ژێر‬ ‫كاریگ���ه‌ری‌ دابونه‌ریت���ی‌ دواكه‌وتووی‌‬ ‫خزمایه‌تی‌‌و عه‌ش���ایریی ده‌رباز نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م كاریگه‌رییه‌ رۆڵێكی‌ گه‌وره‌ی‌ له‌دیدو‬ ‫روانی���ن‌و جیهانبینی‌ ئه‌ودا هه‌بووه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ئ���ه‌م كاریگه‌رییه‌ش له‌س���اته‌وه‌ختێكدا‬ ‫له‌خۆشه‌ویس���تی‌ م���ام حه‌مه‌ده‌مین بۆ‬ ‫كچه‌كه‌ی‌ گه‌وره‌تر بووه‌‪ ،‬روناك فه‌ره‌ج‬ ‫له‌زاری‌ زوڵێخاوه‌ باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫"حه‌مه‌ده‌مین زۆر كه‌م ده‌كه‌وته‌ ماڵه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و كاتانه‌شی‌ له‌ئاژه‌ڵداری‌ ده‌گه‌ڕایه‌وه‌‪،‬‬ ‫س���اكار به‌پیری���ه‌وه‌ ده‌چ���وو‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫خۆشه‌ویستییان به‌رامبه‌ر یه‌ك بێسنوور‬ ‫بوو‪ ،‬كه‌ حه‌مه‌ده‌مین ده‌هاته‌وه‌‌و ساكار‬ ‫له‌ماڵ نه‌بوای���ه‌‪ ،‬وایده‌زانی ئ���ه‌و ماڵه‌‬ ‫چۆڵ‌و هه‌واری‌ خاڵییه‌"‪.‬‬

‫له‌ده‌نگی‌ ته‌قه‌و هاوار‌و ناڵه‌ی ساكار‬ ‫له‌خه‌و راچڵه‌كیم‪ ،‬ساكار به‌ده‌م‬ ‫گیانكێشانه‌وه‌ ده‌یوت‪ :‬كوشتمی‌!‬

‫تایبه‌ت‬

‫ئه‌نستیتۆ ‌ی كورد له‌ڕۆما‬ ‫ی‬ ‫ی زانیار ‌‬ ‫"پردێك بۆ گۆڕینه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌نێوان ئیتاڵیاو كوردستان"‬

‫ئاكۆی���ان بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و چه‌كه‌ بێنن كه‌‬ ‫پێیك���وژراوه‌‪ ،‬ده‌چن چه‌كه‌كه‌ ده‌هێنن‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ جێی‌ تێبینی‌‌و س���ه‌رنجه‌‬ ‫كاتێك دادوه‌ری رانیه‌ ده‌رباره‌ی جۆری‬ ‫چه‌كه‌كه‌ی پرس���یار له‌باوكی س���اكار‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌و جۆری چه‌كه‌ی‌ ئه‌و ده‌یڵێت‬ ‫ئه‌و چه‌كه‌ نییه‌ كه‌ له‌دادگا بووه‌!‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ئه‌مه‌ جێی‌ گومان‌و پرسیاره‌‬ ‫كه‌ ئه‌و چه‌كه‌ چی‌ لێهات که‌ س���اكاری‌‬ ‫پێك���وژراوه‌؟ مه‌س���ه‌له‌كه‌ رووبه‌ڕووی‬ ‫بنكه‌ی پۆلیسی سه‌ركه‌پكان ده‌كرێته‌وه‌و‬ ‫دۆسیه‌ بۆ به‌رپرسی بنكه‌كه‌ ده‌كرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم دواتر ئه‌م دۆس���یه‌یه‌ داده‌خرێت‪،‬‬ ‫به‌و بیانووی‌ كه‌ به‌ر لێبوردنه‌ گشتیه‌كه‌‬ ‫ده‌كه‌وێت‪ ،‬خه‌ڵكیش تا ئێستا له‌نێوان‬ ‫گومان‌و یه‌قین���ی گۆڕینی چه‌كه‌كه‌دان‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ جێی‌ تێبنییه‌ پاش���ان ئه‌م‬ ‫لێپرس���راوی بنكه‌یه‌ پله‌كه‌ی ده‌هێنرێته‌‬ ‫خواره‌وه‌و ده‌گواسترێته‌وه‌ بۆسلێمانی‌و‬ ‫له‌وێش ده‌وام ناكات‪ ،‬ئێستا له‌ڕانیه‌یه‌!‬

‫»‬

‫گله‌یی له‌دادگا‪..‬‬ ‫ئێستا زۆرێك له‌چاالكوانان‌و خه‌ڵكی‬ ‫مه‌ده‌ن���ی رووی‌ ره‌خن���ه‌و گله‌یی���ان‬ ‫ئاڕاسته‌ی‌ زوڵه‌یخای‌ دایكی ساكاره‌ كه‌‬ ‫"چۆن ده‌بێت كاتێك دۆسیه‌كه‌ ده‌چێته‌‬ ‫س���لێمانی‌ ئه‌و له‌دادگادا سوێند بخوات‬ ‫باوك���ی نه‌یكوش���توه‌ به‌م���ه‌ش هه‌موو‬ ‫راستییه‌كان ئاوه‌ژوو ببه‌نه‌وه‌"؟‬ ‫به‌اڵم روناك فه‌ره‌ج پێیوایه‌ به‌ش���ێک‬ ‫له‌گله‌ییه‌که‌ پێویس���ته‌ ئاڕاسته‌ی‌یاسا‌و‬ ‫دادگا بکرێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "زوڵه‌یخای دایكی‬ ‫س���اكار زۆر توڕه‌و نیگه‌رانه‌ له‌دادگای‬ ‫س���لێمانی‪ ،‬چونك���ه‌ دادوه‌ر خۆی لێ‬ ‫توڕه‌كردووه‌و قسه‌ی ناخۆشی به‌رامبه‌ر‬ ‫ك���ردوه‌‌و پێیوت���ووه‌ ئه‌م���ه‌ دیوه‌خان‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬زوڵه‌یخا پێداگری‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ له‌و سوێندخواردنه‌دا فشار‌و‬ ‫توندوتیژییه‌ك���ی‌ زۆری له‌س���ه‌ر بووه‌‪،‬‬ ‫زوڵه‌یخ���ا پێیوایه‌ كه‌ ئ���ه‌و حكومه‌تی‬ ‫تێگه‌یاندووه‌ كاتێك دادوه‌ر لێیپرسیوه‌‪:‬‬ ‫چۆن نازانیت كێ كچی تۆی كوشتووه‌؟‬ ‫ئه‌م به‌ئاش���كرا پێیوت���ووه‌‪ :‬بابی خۆی‬ ‫ده‌زانێت"‪.‬‬ ‫رون���اك ف���ه‌ره‌ج باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ك���ه‌ دایكی‌ س���اكار پێیوت���ووه‌ "وه‌ره‌‬ ‫س���كت بس���وتێت‌و درۆش���ت پێبکه‌ن‪،‬‬ ‫س���وێندت پێبخۆن‌و دادوه‌ریش خۆیت‬ ‫ل���ێ توڕه‌بكات‌و خه‌ڵكی���ش بڵێ بۆچی‌‬ ‫له‌خوێن���ی كچه‌ك���ه‌ی خۆش ب���وو؟!"‬ ‫ئه‌م���ه‌ش ش���ه‌وو رۆژ ژیانی‌ ل���ه‌و تاڵ‌‌و‬ ‫تاریك كردووه‌‪.‬‬ ‫روناك وت���ی‌ "ل���ه‌دادگادا‪ ،‬دادوه‌ری‬ ‫س���لێمانی زۆر به‌جوان���ی‌و توڕه‌ییه‌وه‌‬ ‫به‌دایكی س���اكاری وت چ���ۆن نازانیت‬ ‫ك���ێ كچه‌كه‌ت���ی كوش���تووه‌؟ ئه‌م���ه‌‬ ‫جێگه‌ی‌ دڵخۆشی زۆرێك له‌ئاماده‌بوانی‬ ‫دادگاییكردنه‌كه‌ی س���اكار بوو‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫ده‌م���اوده‌م ده‌یانگێڕای���ه‌وه‌ كه‌ دادوه‌ر‬ ‫زۆری لێكردووه‌ راس���تیی بڵێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دیاره‌ خه‌ڵكی‌ ئه‌س���ڵی‌ مه‌س���ه‌له‌كه‌یان‬ ‫بیرچۆته‌وه‌و له‌وه‌ تێناگه‌ن كاتێك ساكار‬ ‫ته‌قه‌ی لێكراوه‌و براوه‌ته‌ نه‌خۆشخانه‌ی‬ ‫رانی���ه‌ له‌ن���او ئ���ه‌و هه‌م���وو خه‌ڵكه‌و‬ ‫به‌ئاماده‌بوونی پۆلیس‪ ،‬به‌ده‌م گریانه‌وه‌‬ ‫دایكی هاواری كردووه‌‪ :‬له‌ده‌نگی‌ ته‌قه‌و‬ ‫هاوار‌و ناڵه‌ی ساكار له‌خه‌و راچڵه‌كیم‪،‬‬ ‫گڵۆپه‌كان كوژابوون���ه‌وه‌و ماڵ‌ تاریك‌و‬ ‫نوته‌ك بوو‪ ،‬ساكار به‌ده‌م گیانكێشانه‌وه‌‬ ‫ده‌یوت كوش���تمی‌! رامكرد بزانم كێیه‌‪،‬‬ ‫بینی���م باوكیه‌تی‌! نه‌ڕاندی‌ به‌س���ه‌رماو‬ ‫وت���ی‌‪ :‬نه‌گه‌ڕێیته‌وه‌ ده‌تك���وژم‪ ،‬فایلی‬ ‫پۆلیسی نه‌خۆش���خانه‌ش ئه‌مه‌ی تۆمار‬ ‫نه‌كردووه‌!"‪.‬‬ ‫ئێس���تا هه‌روه‌ك چ���ۆن ئازادكردنی‬ ‫حه‌مه‌ده‌مینی باوكی س���اكار پرسیارو‬ ‫سه‌رس���وڕمانی الی زۆرێ���ك له‌خه‌ڵكی‌‬ ‫دروس���تكردووه‌‪ ،‬ئ���اواش س���ه‌رله‌نوێ‌‬ ‫ده‌س���تگیركردنه‌وه‌ی گه‌لێك پرسیاری‬ ‫ورژاندووه‌‪ .‬داموده‌زگا په‌یوه‌ندیداره‌كانی‬ ‫تایبه‌ت به‌م دۆس���یه‌یه‌ كه‌وتونه‌ته‌ ژێر‬ ‫پرسیارو ره‌خنه‌ی خه‌ڵكی ناوچه‌كه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وان ده‌پرس���ن‪ :‬ئه‌م���ه‌ چ دادگاو‬ ‫حكومه‌تێكه‌ به‌دوو رۆژ ئه‌م دۆس���یه‌یه‌‬ ‫دابخات؟‬ ‫هێشتا تروس���كاییه‌ك به‌دیناكرێت بۆ‬ ‫هێنانه‌ده‌ری‌ ئه‌م تاوانه‌ له‌و تاریكییه‌ی‌‬ ‫تێیكه‌وتووه‌‪ ،‬له‌م نێوه‌ش���دا بنه‌ماڵه‌ی‬ ‫دایكی ساكار بێده‌نگن‌و ته‌نها دڵنه‌وایی‬ ‫زوڵه‌یخا ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌والش���ه‌وه‌ بنه‌ماڵه‌ی‬ ‫باوكی ساكار هه‌ڕه‌ش���ه‌‌و خۆپیشاندان‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬

‫ب���ه‌اڵم س���ه‌ره‌ڕای‌ ئ���ه‌و هه‌م���وو‬ ‫خۆشه‌ویس���تییه‌ش به‌ه���ۆی‌ كلت���ور ‌‬ ‫ی‬ ‫دواكه‌وتووی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كورده‌وارییه‌وه‌‪،‬‬ ‫حه‌مه‌ده‌مین ئاماده‌ نه‌بووه‌ ساكار بدات‬ ‫به‌كه‌سێك كه‌ نایناسێت‪ ،‬ئه‌و پێیخۆش‬ ‫بوو بیدات به‌كه‌سێكی خزم‌و كه‌سوكاری‌‬ ‫خۆی‪ ،‬به‌الی‌ ئ���ه‌م پیاوه‌وه‌ زۆر قورس‬ ‫بوو س���اكار كوڕێكی‌ خ���ۆش ده‌وێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ماوه‌ی چوار س���اڵ ئ���ه‌و كوڕه‌ی‬ ‫س���اكاری خۆشده‌ویس���ت چه‌ندینجار‬ ‫ناردیه‌ خوازبێنی‪ ،‬كه‌چی‌ باوكی ساكار‬ ‫هه‌ر رازی‌ نه‌بوو‪ ،‬ته‌نانه‌ت پاش ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌سه‌ر تكاو ته‌كلیفكردنی خاڵی ساكار‪،‬‬ ‫مام حه‌مه‌ده‌می���ن رازی‌ ده‌بێت‪ ،‬خاڵی‬ ‫ده‌كات���ه‌ وه‌كیل ب���ۆ ماره‌بڕینی‌و پێی‌‬ ‫گران ده‌بێت خ���ۆی‌ له‌وی‌ ئاماده‌ بێت‪،‬‬ ‫تا سه‌ره‌نجام به‌رله‌وه‌ی‌ ساكار به‌ئاواتی‌‬ ‫دڵ���ی‌ بگاو جل���ی‌ بوكێنی‌ بپۆش���ێت‪،‬‬ ‫له‌نیوه‌ش���ه‌وێكی‌ زس���تانی‌ س���ه‌ره‌تای‌‬ ‫ئه‌مس���اڵی‌ ‪2012‬دا به‌چه‌ن���د گولله‌یه‌ك‬ ‫ده‌كوژرێت‪.‬‬ ‫پۆلیس‌و جێ‌ په‌نجه‌ی‌ بكوژه‌كه!‬ ‫روناك فه‌ره‌ج ئاماژه‌ به‌خاڵێكی‌ گرنگ‬ ‫ده‌كات له‌كه‌یس���ی‌ كوش���تنی‌ ساكاردا‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌ویش داتاش���ینی‌ س���یناریۆیه‌ بۆ‬ ‫بێتاوانكردن���ی‌ بكوژه‌ك���ه‌ی‌‪ ،‬له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫ش���اردنه‌وه‌و گۆڕینی‌ ئ���ه‌و چه‌كه‌وه‌ كه‌‬ ‫ساكاری‌ پێكوژراوه‌‪ .‬ئه‌و ده‌ڵێت "خه‌ریكه‌‬ ‫به‌ه���ۆی‌ س���یناریۆیه‌كی زۆر جوانه‌وه‌‬

‫لێكۆڵینه‌وه‌ له‌دۆسیه‌ی كوشتنی ساكار‪،‬‬ ‫س���ه‌ره‌داوی‌ تاوانه‌ك���ه‌و بكه‌ره‌كه‌یمان‬ ‫لێ ون ده‌كه‌ن‪ ،‬س���اكار كوژراو هه‌موو‬ ‫ناوچه‌كه‌ش ده‌زانن كێ‌ كوش���تویه‌تی‪،‬‬ ‫كه‌چ���ی‌ ئێس���تا هه‌م���وان خه‌ریك���ی‌‬ ‫پاس���اوهێنانه‌وه‌ن بۆ ئه‌م كوش���تنه‌و‬ ‫داپۆشینیش���ی به‌ئه‌رك���ی خزمایه‌تی‌و‬ ‫عه‌شیره‌تی خۆیان ده‌زانن"‪.‬‬ ‫ناوبراو ه���ۆكاری‌ ئه‌مه‌ ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ "خوێنڕش���تنی مێینه‌كان‬ ‫به‌ده‌س���تی نێرینه‌كانیان پێ ره‌وایه‌"‪،‬‬ ‫ئه‌و وت���ی‌ "ته‌نانه‌ت هه‌م���وو ئه‌و ژن‌و‬ ‫كچان���ه‌ی له‌ناوچه‌كه‌ دیمانن پێیانوابوو‬ ‫ماده‌م باوكی خۆیه‌ت���ی قه‌یدی‌ ناكا با‬ ‫بیش���ی كوژێت‪ ،‬ئه‌م ج���ۆره‌ روانینه‌ش‬ ‫ته‌نها به‌و ئاس���ته‌وه‌ ناوه‌ستێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫په‌لده‌هاوێت بۆ هه‌ڵسوڕێنه‌رانی‌ ناوه‌ندو‬ ‫داموده‌زگاكانی‌ حكومه‌تیش"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "هێش���تا مانگێك تێنپه‌ڕیبوو‬ ‫به‌سه‌ر كوشتنی س���اكاردا له‌كه‌سێكی‬ ‫پله‌داری سه‌ربازی ناوچه‌كه‌م بیست كه‌‬ ‫ئاغایه‌ك هه‌واڵ���ی حه‌مه‌ده‌مینی باوكی‬ ‫س���اكاری پرس���یوه‌‪ ،‬ئه‌میش وتویه‌تی‬ ‫ده‌بێت له‌زینداندا بڕزێت‪ ،‬كه‌چی‌ ئاغاكه‌‬ ‫وتویه‌تی خراپ لێیتێگه‌یش���تویت هه‌ر‬ ‫به‌ر ده‌بێت"!‬ ‫روناك ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ كاتێك‬ ‫س���اكار ده‌كوژرێت‪ ،‬لێپرسراوی بنكه‌ی‬ ‫پۆلیس���ی س���ه‌ركه‌پكان مه‌فره‌زه‌یه‌ك‬ ‫ده‌نێرێ���ت بۆ گوندی س���ارتكه‌ی دۆڵی‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ئه‌نستیتۆی‌ كورد له‌ڕۆما كرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫سكرتێری‌ ئه‌نستیتۆكه‌ ده‌ڵێت‬ ‫ی‬ ‫"به‌نیازین ئه‌رشیفێكی‌ دۆكۆمێنتار ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌ور‌ه دروست بكه‌ین ده‌ربار‌ه ‌‬ ‫مێژووی‌ كورد‌و بیخه‌ینه‌ ئۆن الینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی ك���ورد‬ ‫ی ئه‌نس���تیتۆ ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی چه‌ندی���ن‬ ‫به‌ه���اوكاری‌‌و هه‌ماهه‌نگ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیتاڵ ‌‬ ‫رێكخ���راوو گ���روپ‌و زانك���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باب���ان‪ ،‬رێكخ���راو ‌‬ ‫وه‌ك "كۆمه‌ڵ��� ‌ه ‌‬ ‫ی "دۆن‬ ‫ئه‌وروپ���ا الڤێنتێ‌‪ ،‬ئه‌نس���تیتۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ستورس���ۆ" ك��� ‌ه دامه‌زرێنه‌ر ‌‬ ‫لویج ‌‬ ‫ی بوو‪،‬‬ ‫ی دیموك���رات مه‌س���یح ‌‬ ‫پارت��� ‌‬ ‫ی ك ‌ه ‪10‬‬ ‫ی ناپۆل��� ‌‬ ‫ی ئۆرینتال��� ‌‬ ‫زانك���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مێژووی ‌‬ ‫س���اڵ ‌ه كۆرس‌و لێكۆڵینه‌و‌ه ‌‬ ‫ی لین‬ ‫له‌سه‌ر كوردس���تان هه‌یه‌‪ ،‬زانكۆ ‌‬ ‫ی رۆمایه‌‌و بایه‌خ‬ ‫كامپوس ك ‌ه زانكۆیه‌ك ‌‬ ‫ی ده‌دات‪،‬‬ ‫ی نێوده‌وڵه‌ت��� ‌‬ ‫به‌سیاس���ه‌ت ‌‬ ‫ی ئیتاڵی‌‪،‬‬ ‫ی ش���اره‌وانیه‌كان ‌‬ ‫كۆمه‌ڵ��� ‌ه ‌‬ ‫ی س���ێنا ك��� ‌ه زیاتر‬ ‫ی ش���ار ‌‬ ‫كۆمه‌ڵ��� ‌ه ‌‬ ‫ل���ه‌‪ 140‬منداڵیان تا ئێس���تا بردوو‌ه بۆ‬ ‫ی نه‌ش���ته‌رگه‌ری‌‌و‬ ‫ئیتاڵیا به‌مه‌به‌س���ت ‌‬ ‫ی نه‌خۆش���ی‌‪ ،‬سیالورا‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫ی ‪ 6‬كتێب��� ‌ه‬ ‫ش���رایده‌ر ك��� ‌ه نوس���ه‌ر ‌‬ ‫ی ك ‌ه ‪400‬‬ ‫له‌س���ه‌ر كورد‪ ،‬میالرا گه‌لێت ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر كورد نووسیوه‌"‬ ‫لێكۆڵینه‌و‌ه ‌‬ ‫ی رۆما‬ ‫ی ش���اره‌وان ‌‬ ‫دامه‌زرا‪ ،‬له‌كۆمه‌ڵ ‌ه ‌‬ ‫دوو ژووریان دراوه‌تێ‌‌و ئێس���تا له‌الیه‌ن‬ ‫ی دیالر" ك��� ‌ه كچ ‌ه‬ ‫هه‌ری���ه‌ك له‌"هێڤ��� ‌‬ ‫ی باكوره‌و س���ۆران یاس���ین ك ‌ه‬ ‫كورد ‌‬ ‫كوردی‌ باشوره‌ به‌ڕێوه‌ ده‌برێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���ۆران یاس���ین ك��� ‌ه س���كرتێر ‌‬ ‫ی راگه‌یاند‬ ‫ئه‌نیس���تۆته‌كه‌یه‌‪ ،‬به‌ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی س���ه‌ره‌كییان هه‌ی��� ‌ه‬ ‫ێ ئامانج��� ‌‬ ‫س��� ‌‬ ‫ی ئه‌م ئه‌نس���تیتۆیه‌دا‪،‬‬ ‫له‌دامه‌زراندن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گ���ه‌ور‌ه ‌‬ ‫"یه‌ك���ه‌م‪ ،‬ئه‌رش���یفێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دروست بكات ده‌ربار‌ه ‌‬ ‫دۆكۆمێنتار ‌‬ ‫ی ك���ورد‪ .‬دووه‌م‪ ،‬له‌هه‌م���وو‬ ‫مێ���ژوو ‌‬ ‫كتێبخان��� ‌ه ئه‌وروپییه‌كاندا هه‌رچییه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ی ك���ورد نوس���رابێت كۆ ‌‬ ‫ده‌رب���ار‌ه ‌‬ ‫ده‌كه‌ن���ه‌وه‌‌و ده‌یخه‌ین��� ‌ه ئۆنالینه‌و‌ه بۆ‬ ‫ی هه‌م���وو كه‌س���ێك بیانبینێت‌و‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی لێببینن‪ ،‬هه‌ر له‌ئێستاشه‌و‌ه‬ ‫س���وود ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زانكۆ ‌‬ ‫هه‌م���وو ئ���ه‌و نووس���راوان ‌ه ‌‬ ‫ئۆرینتالی‌‌و سیالورا ش���راید‌هر‌و میالرا‬ ‫ی بخرێن ‌ه‬ ‫ی ئاماد‌ه كراون بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫گه‌لێت ‌‬ ‫ی وه‌رگێڕانی‬ ‫ئۆن الینه‌وه‌‪ .‬سێهه‌م‪ ،‬هه‌وڵ ‌‬ ‫هه‌موو ئه‌و كتێب‌و لێكۆڵینه‌وان ‌ه ده‌ده‌ن‬ ‫ی له‌س���ه‌ر كورد‬ ‫ی ئیتاڵ ‌‬ ‫ك��� ‌ه به‌زمان��� ‌‬ ‫نووسراون‪.‬‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی كردنه‌و‌ه ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌گرنگ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نیستۆتۆیه‌ش له‌ڕۆما‪ ،‬سۆران ئاماژ‌ه ‌‬ ‫ی سه‌دان ساڵه‌‪،‬‬ ‫به‌و‌ه كرد ك ‌ه "به‌درێژای ‌‬ ‫ڤاتیكان هه‌رچه‌ند س���اڵێك‌و قه‌ش��� ‌ه‬ ‫ی جیهان‬ ‫ده‌نێرێت ب���ۆ چه‌ند ناوچه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر بنوس���ێت‪ ،‬له‌م‬ ‫تا راپۆرتێك ‌‬ ‫چوارچێوه‌یه‌شدا ده‌یان قه‌ش ‌ه نێردراون‬ ‫ی زمان‌و‬ ‫ب���ۆ كوردس���تان‌و ده‌رب���ار‌ه ‌‬ ‫ی سیاس���ی‌‌و‬ ‫ی كوردو هه‌لومه‌رج ‌‬ ‫مێژوو ‌‬ ‫په‌یوه‌ندییان له‌گه‌ ‌ڵ مه‌س���یحییه‌كاندا‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندووه‌‪ ،‬یه‌ك���ه‌م فه‌رهه‌نگ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیتاڵ ‌‬ ‫ی چاپكراویش قه‌شه‌یه‌ك ‌‬ ‫كورد ‌‬ ‫ی چاپیك���ردووه‌‪،‬‬ ‫داین���اوه‌و له‌ناپۆل��� ‌‬ ‫ی به‌ڤاتیكانه‌و‌ه‬ ‫ێ په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫ده‌مان���ه‌و ‌‬ ‫بكه‌ی���ن‌و چه‌ندی���ن لێكۆڵین���ه‌وه‌‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫ی ده‌ربار‌ه ‌‬ ‫باڵونه‌ك���راو‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌وان���دا بهێنین ‌ه ده‌ره‌و‌ه‬ ‫له‌ئه‌رش���یف ‌‬ ‫ك ‌ه ئه‌و قه‌ش��� ‌ه نێردراوان��� ‌ه هاتوونه‌ت ‌ه‬ ‫كوردستان‌و نووسیویانه‌"‪.‬‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی دیك ‌ه ‌‬ ‫ی "گرنگییه‌ك��� ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نیس���تیتۆی ‌ه ئه‌وه‌ی��� ‌ه ك ‌ه له‌ئاس���ت ‌‬ ‫ئیتاڵی���ا ده‌بێت به‌س���ه‌رچاوه‌یه‌ك بۆ‬ ‫ی لێكۆڵینه‌و‌ه له‌سه‌ر كوردستان‬ ‫ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ێ زانیارییان‬ ‫ی ده‌یانه‌و ‌‬ ‫ده‌كه‌ن یان ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫له‌سه‌ر كوردستان هه‌بێت"‪.‬‬ ‫ی روونكرده‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫س���ۆران ئه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌دان زانكۆكان ‌‬ ‫ئێس���تا له‌هه‌وڵ ‌‬ ‫كوردس���تان ببن���ن به‌به‌ش���ێك ل���ه‌م‬ ‫ێ رێگ ‌ه بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫ئه‌نستیتۆیه‌‌و ده‌شیانه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆشكه‌ن زۆرێك له‌قوتابی‌‌و خوێندكار ‌‬ ‫ك���ورد بچن��� ‌ه ئیتاڵی���ا ب���ۆ خوێندن‌و‬ ‫ێ ماس���ته‌رو دكت���ۆرا بخوێنن‪ .‬ئه‌و‬ ‫له‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "هه‌ر ئێس���تاش چه‌ندین چاالك ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫جۆراوجۆرم���ان به‌ده‌س���ته‌وه‌یه‌و كار‬ ‫ی‬ ‫ی زمان ‌‬ ‫ی كۆرس��� ‌‬ ‫ده‌كه‌ین بۆ كردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیتاڵیادا‌و یارمه‌ت ‌‬ ‫ی له‌زانكۆكان ‌‬ ‫كورد ‌‬ ‫ی كوردیش ده‌ده‌ین‬ ‫ی سینه‌ما ‌‬ ‫ڤیستیڤاڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ س���از ‌‬ ‫ی ئه‌وروپا الڤانت ‌‬ ‫ك ‌ه رێكخراو ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات‪ .‬هه‌روه‌ه���ا به‌نیازین له‌نه‌ورۆز ‌‬ ‫ی بۆ مۆسیقا‬ ‫داهاتوودا هه‌فته‌ی كلتوری ‌‬

‫سۆران یاسین‬

‫ی‬ ‫ێ په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ده‌مانه‌و ‌‬ ‫به‌ڤاتیكانه‌و‌ه‬ ‫بكه‌ین‌و چه‌ندین‬ ‫ی‬ ‫لێكۆڵینه‌و‌ه ‌‬ ‫باڵونه‌كراوه‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ربار‌ه ‌‬ ‫كوردستان ک ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌ئه‌رشیف ‌‬ ‫ئه‌واندایه‌ بهێنین ‌ه‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫قه‌شانه‌ نوسیویانه‌‬ ‫که‌ ب ‌ه مه‌به‌ستی‬ ‫لێکۆڵینه‌و‌ه‬ ‫نێردراون بۆ‬ ‫كوردستان‌‬ ‫ی په‌یوه‌ندیش‬ ‫س���از بكه‌ی���ن‌و پردێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیتاڵ���ی‌‌و ئیدار‌ه ‌‬ ‫له‌نێوان ئی���دار‌ه ‌‬ ‫كوردیدا ساز بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ی ‪ 32‬ساڵ ‌ه‬ ‫س���ۆران یاسین ك ‌ه ماو‌ه ‌‬ ‫ی په‌نابه‌ران‬ ‫له‌ئیتاڵیا ده‌ژی‌ له‌فه‌رمانگ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ش ‌‬ ‫ی یاس���ای ‌‬ ‫كار ده‌كا‌و به‌رپرس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫سۆس���یال‌و دادوه‌ر‌ه له‌س���ه‌ر مانه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌فه‌لس���ه‌ف ‌ه ‌‬ ‫ی ماس���ته‌ر ‌‬ ‫په‌ناب���ه‌ر ‌‬ ‫ی به‌و‌ه‬ ‫ئیتاڵی���دا خوێندووه‌‪ ،‬ئام���اژ‌ه ‌‬ ‫كرد ك ‌ه ئێستا هاتووه‌ته‌و‌ه كوردستان‬ ‫ی ب ‌ه رۆش���نبیران‌و‬ ‫ی په‌یوه‌ند ‌‬ ‫بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫هونه‌رمه‌ندان‌و زانكۆو س���ه‌رمایه‌داران ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫كوردستانه‌و‌ه بكات ك ‌ه پشتگیر ‌‬ ‫ی یارمه‌تی‌‌و‬ ‫ئه‌نس���تیتۆی ‌ه بكه‌ن‌و ده‌ست ‌‬ ‫ی بۆ درێژ بكه‌ن تا له‌ئه‌رك‌و‬ ‫هاوكاریكردن ‌‬ ‫كاره‌كانیدا سه‌ركه‌وتوو بێت‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )344‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/9/25‬‬

‫ئاگاداری‌‬

‫ریکالم‬

‫ی‬ ‫ی سلێمانی‌‌و ده‌وروبه‌ر ‌‬ ‫ی شار ‌‬ ‫ی ئاگاداری‌ گشت هاواڵتیان ‌‬ ‫ی شاره‌وانی‌ سلێمان ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫كه پێویست ‌ه پابه‌ندبن به‌یاسا‌و ڕێنماییه‌كانی‌ تایبه‌ت به‌پاراستنی‌ پاك‌و خاوێنی‌‌و‬ ‫ده‌كات ‌‌‬ ‫ی خۆشه‌یست راده‌كێشین‬ ‫ی هاواڵتیان ‌‬ ‫ی ژینگه‌‪ ،‬هه‌ر بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ سه‌رنج ‌‬ ‫پاراس���تن ‌‬ ‫ی خواره‌وه‌‪:‬‬ ‫ی ال ‌‬ ‫بۆ ئه‌م خااڵنه‌ ‌‬ ‫ی خاشاك‌و‬ ‫ی تری‌ بازرگان ‌‬ ‫‪ -1‬پێویس���ت ‌ه له‌سه‌ر خاوه‌ن دوكان‌و پێشانگا‌و گه‌نجینه‌و هه‌رچاالكییه‌ك ‌‬ ‫ی شارستانی‌ ئاماده‌بكه‌ن‌و به‌شێوه‌یه‌كی‌ هه‌ره‌مه‌كی‌ فرێی‌ نه‌ده‌ن ‌ه سه‌ر‬ ‫پاشماوه‌كانیان به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫شۆسته‌كان به‌تایبه‌ت ئه‌و خاشاكان ‌هی‌ باڵوده‌بێته‌و‌ه به‌ره‌شه‌باو به‌پێچه‌وانه‌و‌ه تیمه‌كانی‌ شاره‌وان ‌‬ ‫ی سه‌رپێچی‌ كاران‪.‬‬ ‫ی هه‌ڵده‌ستێت به‌ غه‌رامه‌كردن ‌‬ ‫سلێمان ‌‬ ‫ی پێویست ‌ه‬ ‫ی دروس���تكردنی‌ بینا‌و دام ‌هز‌راوه‌كان وه‌رده‌گرنن له‌شاره‌وان ‌‬ ‫ی مۆڵه‌ت ‌‬ ‫‪ -2‬ئه‌و هاواڵتیانه‌ ‌‬ ‫كه‌ره‌س���ت ‌هی‌ بیناس���ازیه‌كانیان بپارێزن له‌باڵوبونه‌‌وه‌ به‌تایبه‌ت چه‌و‌و لم به‌رده‌وام ئه‌و خاشاك‌و‬ ‫ی كاره‌كانی���ان‌و نابێت به‌هیچ جۆرێك (‪ )1/3‬ش���ه‌قام زیاتر‬ ‫كه‌ره‌س���تانه‌ دوربخه‌نه‌وه‌ له‌ش���وێن ‌‬ ‫ی بیناس���ازی‌و دوای‌ ته‌واوبوونی‌ بیناك ‌ه پێویس���ت ‌ه هیچ جۆر‌ه‬ ‫ی كه‌ره‌س���ت ‌ه ‌‬ ‫به‌كاربهێنن بۆ دانان ‌‬ ‫ی بیناسازی‌‌و پاشماوه‌یه‌ك له‌سه‌ر شۆسته‌‌و شه‌قامه‌كان به‌جێنه‌هێڵن‪.‬‬ ‫خاشاك‌و كه‌‌ره‌سته‌یه‌ك ‌‬ ‫ی له‌بینا‌و خانوو دامه‌زراوه‌كاندا له‌گه‌ڕه‌ك‌و‬ ‫‪-3‬به‌هیچ شێوه‌یه‌ك رێگه‌ نادرێت به‌كاركردن‌و چاكساز ‌‬ ‫ی تر ئه‌نجام نه‌درێت‬ ‫ێ به‌ش���ه‌و كه‌كاتی‌ پش���وی‌ هاواڵتیانه‌‌و هه‌رجۆر‌ه كارێك ‌‬ ‫ی نیشته‌ج ‌‬ ‫ش���وێن ‌‬ ‫ی ژینگه‌ به‌تایبه‌ت بڕینه‌و‬ ‫ی بێزاركردنی‌ هاواڵتیان‌و پیسكردن ‌‬ ‫له‌كاته‌كانی‌ تردا به‌شێوه‌یه‌ك ببێت ‌ه هۆ ‌‬ ‫كۆس���ه‌ره‌كردنی‌ به‌رد له‌شوێنی‌ كاره‌كاندا به‌ڵك‌و پێویست ‌ه پێش���تر ئاماد‌ه بكرێت له‌كارگه‌كاندا‌و‬ ‫بگوازرێته‌و‌ه بۆسه‌ر بیناكان بۆ به‌كارهێنانیان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رێوبردن ‌‬ ‫ی یاسا ‌‬ ‫ی ش���اره‌وانی‌ له‌سه‌ر رۆشنای ‌‬ ‫‪-4‬هه‌ر هاواڵتییه‌ك پابه‌ند نه‌بێت به‌ رینمایه‌كان ‌‬ ‫ی ساڵی‌ (‪)1986‬‬ ‫ی ژماره‌ (‪‌ )67‬‬ ‫ی (‪‌)53‬و یاسا ‌‬ ‫ی ساڵی‌ (‪ )1993‬ماد‌ه ‌‬ ‫شاره‌وانیه‌كان ژمار‌ه (‪‌ )6‬‬ ‫سزای‌ دارایی‌ ده‌درێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رپرسیارن له‌چاودێری‌‌و رێنمای ‌‬ ‫ی زیاده‌ڕۆیی‌‌و خزمه‌ت گوزار ‌‬ ‫ی له‌به‌ش��� ‌‬ ‫ی ش���اره‌وان ‌‬ ‫‪-5‬تیمه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پۆلیسی‌ شاره‌وانی‌ هه‌ر چاوپۆش ‌‬ ‫ی بنك ‌ه ‌‬ ‫ی س���ه‌رپێچیكاران به‌هاوكار ‌‬ ‫ی هاواڵتیان سزادان ‌‬ ‫كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یاسا ‌‬ ‫ی لێپرسینه‌وه‌ ده‌كات به‌پێ ‌‬ ‫ی به‌رپرس دوچار ‌‬ ‫ی هاواڵتیان فه‌رمانبه‌‌ر ‌‬ ‫كردنێك له‌س���ه‌رپێچ ‌‬ ‫ی (‪.)1991‬‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫به‌رزه‌فتی‌ فه‌رمانبه‌ران ژمار‌ه (‪‌ )14‬‬ ‫ئه‌ندازیار‬ ‫خه‌سره‌و كه‌مال ئه‌حمه‌د‬ ‫ی شاره‌وانی‌ سلێمانی‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬

‫تێڕوانینی كرده‌یی‪...‬پاشماوه‌‬ ‫له‌ڕێگه‌ی ئ���ه‌و فیلمه‌وه‌ ب���ه‌ رۆژئاوایان‬ ‫وت كه‌ دانیش���توانی ئه‌و واڵتانه‌ ش���ایه‌نی‬ ‫دیموكراسی‌و ده‌سته‌به‌ری ماف‌و ئازادیه‌كان‬ ‫نین‪.‬‬ ‫ پێده‌چێت مه‌به‌ستیش���یان ئه‌وه‌ بێت‬‫له‌م واڵتانه‌ی ك��� ‌ه رۆژئاوا یارمه‌تی دان بۆ‬ ‫روخانی فكری دیكتاتۆری‪ ،‬دیموكراسی پێش‬ ‫ئه‌وه‌ی ده‌ستپێبكات كۆتایی هات‪ ،‬هه‌ر زوو‬ ‫به‌ره‌و نه‌مان‌و داڕمان چوو‪ ،‬دیموكراسی ب ‌ه‬ ‫گه‌نیوی هێنرای ‌ه ئه‌و واڵتانه‌‪ ،‬چونك ‌ه زه‌وی‬ ‫له‌بارو كه‌شی پێویستی بۆ نه‌ڕه‌خسابوو‪.‬‬ ‫‪ -3‬له‌و خۆپیش���اندان‌و هێرشكردن ‌ه سه‌ر‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی رۆژئاوا ل���ه‌و واڵتانه‌ چه‌ندین‬ ‫لێكدانه‌و‌ه هه‌یه‌‪ ،‬له‌وانه‌‪:‬‬ ‫ ره‌نگه‌ به‌ش���ێكی زۆری خۆپیشانده‌ران‬‫له‌ش���وێنكه‌وتوانی سیس���تمی راب���ردوی‬ ‫روخاوی ئ���ه‌و ناوچان ‌ه بێت‌و له‌و رێگه‌یه‌و‌ه‬ ‫ویس���تبێتیان ئاژاوه‌و پشێوی بنێنه‌وه‌و وا‬ ‫ده‌رخ���ه‌ن ك ‌ه حكومه‌ت بێ هێ���زو الوازه‌و‬ ‫سیس���تمی نوێی واڵت س���یتمێكی فاشل‌و‬ ‫سه‌رنه‌كه‌وتووه‌‪.‬‬ ‫ له‌هێرشی سه‌ر كونسوڵخانه‌كانی ئه‌مریكا‬‫له‌لیبیاو یه‌م���ه‌ن ب ‌ه تایبه‌تی‪ ،‬بێهێزیی ئه‌و‬ ‫سیستم ‌ه سیاسیه‌ی ئه‌و واڵتان ‌ه ده‌ركه‌وت‪،‬‬ ‫ك��� ‌ه ناتوانن خه‌ڵك���ی خۆی���ان جڵه‌وگیر‬ ‫بكه‌ن‌و ناشتوانن پارێزگاری له‌به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫رۆژئ���اوا بكه‌ن‪ ،‬واڵتانی رۆژئ���اوا له‌یه‌كه‌م‬ ‫كاردانه‌وه‌یان���دا به‌ رای من له‌و‌ه ئه‌ترس���ن‬ ‫كه‌ كونس���وڵخانه‌ له‌و واڵتانه‌ دابنێن‌و بیر‬ ‫له‌په‌یوه‌ندی‌و دیپلۆماتی بكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -4‬ده‌بوای���ه‌ وتارخوێن���ان‌و بیری���اران‌و‬ ‫كاربه‌ده‌ستانی ئه‌و واڵت ‌ه عه‌ره‌بیانه‌ رۆڵیان‬ ‫هه‌بوای ‌ه له‌دامركانه‌وه‌و گه‌وره‌نه‌كردنی ئه‌و‬ ‫كێش���ه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌چه‌ندین الوه‌ زیانمان‬ ‫لێی كردو لێشی ده‌كه‌ین‪ ،‬له‌وانه‌‪:‬‬ ‫ خۆم���ان ب���ه‌ كرده‌ی���ی ناوه‌رۆكی ئه‌و‬‫فیلمه‌م���ان س���ه‌لماند ك���ه‌ توندوتیژی���ن‌و‬ ‫ده‌گرین‌و ده‌كوژین‌و گ���وێ ناده‌ین به‌ هیچ‬ ‫ك���ه‌س‌و الیه‌نێك‪ ،‬باوه‌ڕمان ب��� ‌ه گفتوگۆ‌و‬ ‫دانیش���تن نییه‌‌و بیانی‌و می���وان ده‌كوژین‌و‬ ‫جێ���گای رێز نین له‌الی ئێم���ه‌‪ ،‬كه‌چی ب ‌ه‬ ‫پێچه‌وانه‌وه‌ میوان له‌ئیس�ل�امدا پایه‌یه‌كی‬ ‫گه‌وره‌ی هه‌ی���ه‌و مرۆڤ دوور له‌بیروباوه‌ڕی‬ ‫ئاینی خوڵقاوێك���ی به‌رزو به‌ڕێزه‌و جێگه‌ی‬ ‫خزمه‌تكردن‌و شایس���ته‌ی هه‌م���وو ماف‌و‬ ‫ئازادییه‌كه‌‪ ،‬له‌ئیس�ل�امدا لێب���وردن هه‌یه‌‌و‬ ‫گفتوگ���ۆش به‌هایه‌ك���ی گرینگ���ی هه‌ی��� ‌ه‬ ‫له‌ده‌قه‌كانی قورئان‌و سوننه‌تدا‪.‬‬ ‫ ل���ه‌ڕووی په‌یوه‌ن���دی دیپلۆماس���ی‌و‬‫نێوده‌وڵه‌تییه‌وه‌ ناش���رینی كردین‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ب���ه‌و كرده‌وانه‌ ب���ه‌ رۆژئاوام���ان وت ئێم ‌ه‬

‫په‌یمان نابه‌ینه‌س���ه‌ر‌و ئاسایش���تان له‌الی‬ ‫ئێمه‌ ده‌س���ت ناكه‌وێ‪ ،‬كه‌چی له‌ئیسالمدا‬ ‫ده‌بێ مس���وڵمان دوور بێت له‌توندوتیژی‌و‬ ‫هه‌موو كه‌س له‌ده‌س���ت‌و زبانی ئه‌مین‌و بێ‬ ‫ترس بێت‪.‬‬ ‫ ل���ه‌ڕووی په‌یوه‌ندی���ه‌ ئابوریه‌كانه‌و‌ه‬‫واڵتانی پێش���كه‌وتوو توشی شۆك ده‌بن‌و‬ ‫ناوێرن كۆمپانی���ا گه‌وره‌كانی وه‌به‌رهێنان‬ ‫بنێرن ‌ه ئه‌و واڵتانه‌ی كه‌ ب ‌ه ته‌نها رسته‌یه‌ك‬ ‫هه‌ڵده‌چن‌و كۆنترۆڵ له‌ده‌ست ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ له‌ڕووی مۆراڵی ئیس�ل�امی‌و په‌یڕه‌وی‬‫بانگه‌وازییه‌وه‌ توشی داڕمان ده‌بین‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫له‌ئێس���تادا چه‌ندین الیه‌ن‌و كه‌س���ایه‌تی‌و‬ ‫رێكخراو بانگه‌واز بۆ ئیس�ل�ام‌و مس���وڵمان‬ ‫بوون ده‌ك���ه‌ن له‌خۆره���ه‌اڵت‌و خۆرئاوادا‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم كاتێ���ك له‌جیهان ئه‌و كاره‌س���ات ‌ه‬ ‫ناخۆش���انه‌و كوشتنی كونسوڵ‌و سوتاندن‌و‬ ‫گرتن‌و كوش���تن ده‌بینین‪ ،‬ئه‌وا راسته‌وخۆ‬ ‫كاریگ���ه‌ری ده‌بێت له‌س���ه‌ر بێكه‌ڵكبوونی‬ ‫بانگه‌وازه‌ك���ه‌و دووركه‌وتن���ه‌وه‌ی خه‌ڵكی‬ ‫له‌ئه‌خالقیاتی ئیسالمی‪ ،‬نابێ ئه‌وه‌ش له‌بیر‬ ‫بكه‌ین كه‌ بانگه‌وازكردن بۆ دین له‌ئیسالمدا‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌فه‌رزو پێویسته‌كانی شه‌ریعه‌ت‪.‬‬ ‫‪ -5‬له‌ئیس�ل�امدا زانس���تێك هه‌ی���ه‌ باس‬ ‫له‌چۆنیه‌ت���ی به‌راوردك���ردن‌و هاوكێش���ی‬ ‫خراپ���ه‌‌و به‌رژه‌وه‌ن���دی ده‌كات ك���ه‌ پێی‬ ‫ده‌گوترێ���ت "فق������ه الموازن ‌ه بی������ن المصالح‬ ‫والمفاسد" واته‌ زانستی كێشكردن له‌نێوان‬ ‫به‌رژوه‌ندیه‌كان‌و خراپه‌كان‪ ،‬له‌و زانس���ته‌دا‬ ‫زۆر ب ‌ه ئاش���كرا له‌ڕێگ���ه‌ی چه‌ندین بنه‌ماو‬ ‫قاعی���ده‌وه‌ باس له‌وه‌ ك���راوه‌ كه‌ نابێ بۆ‬ ‫الدانی خراپه‌كاریی���ه‌ك‪ ،‬چه‌ند خراپه‌یه‌كی‬ ‫تر ئه‌نج���ام بده‌یت‪ ،‬به‌ڵكو پێویس���ته‌ بۆ‬ ‫الدان‌و نه‌هێش���تنی هه‌ر خراپه‌و فه‌سادێك‬ ‫ده‌بێ ره‌چاوی ئه‌نجامه‌كه‌ی بكه‌یت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌و رێكارانه‌ی ك���ه‌ ده‌خرێنه‌ به‌ر خراپه‌ی‬ ‫زیات���ر‌و زیانی زیاتری ل���ێ كه‌وته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫واجب ده‌بێت ك ‌ه ئه‌و رێوشوێنان ‌ه نه‌گرین ‌ه‬ ‫ب���ه‌ر‪ ،‬واته‌ بۆ ئیدانه‌كردنی ئه‌و فیلمه‌ ‪ -‬ك ‌ه‬ ‫خراپه‌یه‌كه‌ له‌دینی ئیس�ل�ام‌و ده‌بێ به‌ره‌و‬ ‫رووی بوه‌ستینه‌وه‌‪ -‬له‌ڕێگه‌ی توندوتیژی‌و‬ ‫كوش���تن‌و س���وتانی باره‌گا‪ ،‬ئه‌وا چه‌ندین‬ ‫ده‌ستكه‌وتی سیاسی‌و ئابوری‌و هه‌مه‌الیه‌ن‬ ‫له‌ده‌س���ت ده‌ده‌ی���ن‌و توش���ی داب���ڕان‌و‬ ‫خراپنیش���اندانی ئیسالم ده‌بین به‌ جیهان‪،‬‬ ‫بێگومان له‌ده‌س���تدانی ئه‌و ده‌ستكه‌وتان ‌ه‬ ‫خراپ���ه‌ی زۆر زیات���ره‌ ل���ه‌و فیلم���ه‌ی ك ‌ه‬ ‫به‌رهه‌مهاتووه‌و ده‌كرا له‌ڕێگه‌ی په‌یوه‌ندی‌و‬ ‫گفتوگۆوه‌ دوور بخرێته‌وه‌و دابپۆش���رێت‌و‬ ‫نه‌گه‌یشتایه‌ به‌و ئه‌ندازه‌یه‌ی ك ‌ه خه‌ڵكی ب ‌ه‬ ‫تێكڕا بزانن‌و نه‌توانرێت كۆنترۆڵ بكرێت‪.‬‬

‫هاوڕێیەتی‪...‬‬ ‫پاشماوه‌‬ ‫زۆرینەی کاتەکانیش شەڕی پلەوپایە‌و‬ ‫ناوبان���گ‌و ناکۆک���ی بەرژەوەندییەکان‬ ‫دەبنە ھۆکاری تێکشکانی هاوڕێیەتی‌و‬ ‫دروستبوونی تەنانەت دوژمنایەتییش‪.‬‬ ‫لەهەمووی کارەس���اتتر بۆ هاوڕێیەتی‬ ‫ئەوەیە ک���ە لەو پەیوەندیی���ەدا داوای‬ ‫پاڵپش���تیی بکرێت بۆ شتێکی ناهەق‪.‬‬ ‫هاوڕێیەتی‌و ناهەقیی دوو شتن کە نەک‬ ‫هەر ناکۆک���ن بەیەکت���ر‪ ،‬بەڵکو نەفی‬ ‫یەکتر دەکەن‪ .‬بۆئەوەی هاوڕێیەتییەک‬ ‫بپارێزین دەبێ���ت ل���ەو پەیوەندییەدا‬ ‫ناهەقیی نەکەین‪ ،‬راستگۆ‌و سەرڕاستبین‌و‬ ‫نیفاقکاری���ی نەکەین‪ .‬بەش���ێوەیەکی‬ ‫گش���تی ئەمە راوێژەکانی سیزێرۆیە بۆ‬ ‫هاوڕێیان‪ .‬ئەو رای وایە کە ئاکارباشی‌و‬ ‫سەرڕاستیی دوو خەسڵەتن کە ناتوانین‬ ‫له‌هاوڕێیەتی جیایان بکەینەوە‪.‬‬ ‫دەشێت یەکێک له‌چیرۆکە بەناوبانگەکانی‬ ‫مێ���ژووی هاوڕێیەت���ی‪ ،‬چیرۆک���ی‬ ‫هاوڕێیەتی چوارساڵەی نێوان (میشێل‬ ‫دی مۆنتێن) بێت لەگەڵ (ئێتین دو ال‬ ‫بۆتی)‪ ،‬کە دی مۆنتێن دوای مەرگی دو‬ ‫ال بۆتی له‌وتارێکدا بەناوی (دەربارەی‬ ‫هاوڕێیەت���ی) بەرجەس���تەیدەکات‪.‬‬ ‫مۆنتێن پشتئەس���توور ب���ە تێزەکانی‬ ‫ئەرس���تۆ رای وایە گەر مرۆڤ بخرێتە‬ ‫دۆخێک���ی نالەب���اری ئەوت���ۆوە ک���ە‬ ‫لەنێوان هاوڕێکەی‌و خۆشەویس���تەکەی‬ ‫هەڵبژێرێت‪ ،‬ئەوا بڕی���ار بۆ هاوڕێکەی‬ ‫دەدات‪ .‬ئ���ەو ل���ەڕووی ئێتیکیی���ەوە‬ ‫هاوڕێیەتی له‌هەموو چەش���نەکانی تری‬ ‫پەیوەندی پێ پەس���ەندتر‌و گرنگترە‪،‬‬ ‫چونک���ی هاوڕێیەت���ی پەیوەندییەکی‬ ‫تێپەڕ نییە‌و لەسەر بناغەی ئازادبڕیاریی‬ ‫دروس���تکراوە‪ .‬هاوڕێیەت���ی بۆ مۆنتێن‬ ‫خواستی ئاوێتەبوونێکی ئازادانەیە کە‬ ‫ئەو بە بەزمانی ئەرستۆوە دەدوێت‌و بە‬ ‫ئاوێتەبوونی دوو رۆح له‌جەس���تەیەکدا‬ ‫ناودێڕی���دەکات‪ .‬هاوڕێیەتی بازرگانیی‬ ‫نیی���ە ب���ە پەیوەندیی���ەوە‪ ،‬بۆئەوەی‬ ‫بگەیت بە ئامانج یان دەس���تکەوتێکی‬ ‫دیاریک���راو‪ ،‬بەڵک���و خ���ۆی ئامانجە‪.‬‬ ‫مۆنتێن ئەم چەش���نە کەسە ناونانێت‬ ‫هاوڕێ‪ ،‬بەڵکو ه���اوکار‪ .‬هاوڕێیەتی بە‬ ‫پێچەوانەی ه���اوکارەوە تا ئەو کاتەی‬ ‫رۆح���ی هاوڕێ���کان پێویس���تی پێبت‪،‬‬ ‫کۆتایی پێنایەت‪.‬‬

‫‪19‬‬ ‫ریکالم‬

‫‪VACANCY ANNOUNCEMENTS‬‬ ‫‪Mercy Corps is an international NGO implementing programs in Iraq. Mercy‬‬ ‫‪Corps is a non-profit humanitarian, relief and development organization. In‬‬ ‫‪partnership with two international development organizations and three national‬‬ ‫‪non-governmental Organizations, Mercy Corps will implement a three-year Civil‬‬ ‫‪Society Program and it is currently recruiting for the following positions:‬‬ ‫‪Quantity Based Location‬‬

‫‪Basra Office and Baghdad office‬‬ ‫‪Basra Office and Baghdad Office‬‬ ‫‪11 governorates‬‬ ‫‪Baghdad Office‬‬ ‫‪Basra Office and Baghdad Office‬‬ ‫‪Basra Office‬‬ ‫‪Baghdad Office‬‬ ‫‪Baghdad Office‬‬ ‫‪Baghdad Office‬‬ ‫‪Basra Office‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪Position‬‬

‫‪CSO Capacity Building Officer‬‬ ‫‪CSO Training Officer‬‬ ‫‪Junior Grants Monitor‬‬ ‫‪Monitoring & Evaluation Manager‬‬ ‫‪Monitoring & Evaluation Officer‬‬ ‫‪Head of Office/Program Manager‬‬ ‫‪Senior Program Manager‬‬ ‫‪Marla Fund & Administrative Officer‬‬ ‫‪Marla Fund Program Manager‬‬ ‫‪Marla Fund Program Officer‬‬

‫‪L#‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪10‬‬

‫‪Qualifications and Experiences:‬‬ ‫‪Successful candidates should meet the education and experience requirements‬‬ ‫‪in each of the position or Job descriptions for the vacant positions and should‬‬ ‫‪have a strong and demonstrated knowledge of good written and spoken English,‬‬ ‫‪computer skills, and local languages. Please find more details in the position/job‬‬ ‫‪descriptions attached.‬‬ ‫‪S/he must be self- motivated, creative, tolerant, and able to work in difficult,‬‬ ‫‪stressful environments and follow procedures.‬‬ ‫‪S/he must respect diversity and gender equality at the workplace.‬‬ ‫‪Mercy Corps team members are expected to support all efforts towards‬‬ ‫‪accountability and transparency to program beneficiaries and to international‬‬ ‫‪standards guiding relief and development work.‬‬ ‫‪All Positions are subject to funding. The expected start date is October 1, 2012‬‬ ‫‪You can visit the NCCI website: http://www.ncciraq.org or‬‬ ‫‪http://www.alliraqjobs.com for the detailed position descriptions.‬‬ ‫‪Interested persons should submit their CV, references and application letter to‬‬ ‫‪the email address: mcbaghdadhr@gmail.com . Submission should include a copy‬‬ ‫‪of Iraqi national ID card and education certificates.‬‬ ‫‪Please note that only shortlisted applicants will be contacted and documents‬‬ ‫‪submitted to MC may not be returned. Short list will be done progressively and‬‬ ‫‪the positions can be filled before the application deadline if suitable candidates‬‬ ‫‪are identified. Please send your applications in time.‬‬ ‫‪Mercy Corps is an equal opportunity employer. Females and people with disabilities‬‬ ‫‪are highly encouraged to apply.‬‬ ‫‪DEADLINE for ALL APPLICATIONS: October 8, 2012 – 4 PM local time.‬‬

‫ونبوون‬ ‫ی ژوری‌ بازرگانی‌ ونبو‌ه‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی (عه‌ب���اس ئه‌حم���ه‌د فه‌ره‌ج)‬ ‫به‌ناو ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیی���ه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ‬ ‫ی بازركانی‌‪.‬‬ ‫ژور ‌‬ ‫ی ژوری‌ بازرگانی‌ ونبو‌ه‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫به‌ناوی‌ (دلێر مه‌حمود قادر) هه‌ركه‌س‬ ‫ی‬ ‫دۆزیی���ه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێت���ه‌وه‌ ب���ۆ ژور ‌‬ ‫بازركانی‌‪.‬‬ ‫ی ژوری‌ بازرگانی‌ ونبو‌ه‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫به‌ن���اوی‌ (له‌تی���ف ره‌ئوف س���دیق)‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیی���ه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ‬ ‫ی بازركانی‌‪.‬‬ ‫ژور ‌‬ ‫ی ژوری‌ بازرگانی‌ ونبو‌ه‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ره‌فیق عه‌لی‌) هه‌ركه‌س‬ ‫به‌ناوی‌ (هێم ‌‬ ‫ی‬ ‫دۆزیی���ه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێت���ه‌وه‌ ب���ۆ ژور ‌‬ ‫بازركانی‌‪.‬‬ ‫ی ژوری‌ بازرگانی‌ ونبو‌ه‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫به‌ن���اوی‌ (فاروق مس���ته‌فا ره‌س���وڵ)‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیی���ه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ‬ ‫ی بازركانی‌‪.‬‬ ‫ژور ‌‬ ‫ی ژوری‌ بازرگانی‌ ونبو‌ه‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی حه‌سه‌ن)‬ ‫به‌ناوی‌ (ئاری فه‌ره‌یدون عه‌ل ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیی���ه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ‬ ‫ی بازركانی‌‪.‬‬ ‫ژور ‌‬ ‫ی ژوری‌ بازرگانی‌ ونبو‌ه‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫به‌ن���اوی‌ (ته‌ها عه‌لی‌ كه‌ریم) هه‌ركه‌س‬ ‫ی‬ ‫دۆزیی���ه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێت���ه‌وه‌ ب���ۆ ژور ‌‬ ‫بازرگانی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ژوری‌ بازرگان��� ‌‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی (جه‌م���ال ئه‌حمه‌د‬ ‫ونب���و‌ه به‌ن���او ‌‬ ‫محه‌م���ه‌د عه‌زیز) هه‌رك���ه‌س دۆزییه‌و‌ه‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ ژور ‌‬ ‫* باجێكی‌ كۆلیژی‌ ته‌كنیكی‌ سلێمانی‌‪-‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌ندازیار ‌‬ ‫ی شار‪ -‬به‌ش��� ‌‬ ‫پمان ساز ‌‬ ‫ونبوه‌ به‌ناوی‌ (چیا ئه‌سعه‌د مه‌حمود)‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزیویه‌تیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه‬ ‫بۆ پرسگه‌ی‌ كۆمپانیای ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی سه‌رچنار‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ كۆمپانیا ‌‬ ‫بۆ دروس���تكردنی‌ كارتۆن‪/‬س���نوردار‬ ‫به‌ن���اوی‌ (نه‌جمه‌دین حاجی‌ ره‌ش���ید)‬ ‫ونب���و‌ه هه‌ركه‌س���ێك دۆزیویه‌تی���ه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمپانیا ‌‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرس���گه‌ ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪.‬‬

‫ئاگاداری‌‬

‫ژماره‌‪653:‬‬ ‫به‌روار ‪2012/9/18‬‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ رادیۆی‌ نه‌ورۆز‪ /‬سلێمانی‌‬ ‫ی (ی‌‪ .‬كارگێر)‬ ‫بۆ به‌رێز‪ /‬ئیسماعیل ئیسماعیل زاده‌ به‌ناونیشان ‌‬ ‫بابه‌ت‪ /‬ئاگاداری‌ كردنه‌وه‌‬ ‫ی (‪ )2012/8/1‬له‌رێی‌ ئه‌م ئاگاداریه‌و‌ه‬ ‫ی مۆڵه‌‌ته‌كه‌ت له‌ب���ه‌روار ‌‬ ‫ی ته‌واوبون��� ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی هه‌فته‌یه‌كدا گ���ه‌ر له‌ناو هه‌رێمدایت‌و‬ ‫ئ���اگادارت ده‌كه‌ین���ه‌و‌ه كه‌ده‌بێت له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی هه‌رێمدایت په‌یوه‌ن���دی‌ بكه‌یته‌و‌ه ب ‌ه‬ ‫ی مانگێك���دا ئه‌گه‌ر ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫له‌م���اوه‌ ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كه‌مان���ه‌وه‌ به‌پێچه‌وانه‌وه به‌پێی‌ یاس���ا لێپێچینه‌وه‌ی‌ ئیداریت‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ده‌كرێت‪.‬‬

‫ئاگاداری‌‬ ‫ی‬ ‫ی خێاڵن) داوا ‌‬ ‫ی (بان��� ‌‬ ‫ی كارگ ‌ه ‌‬ ‫به‌رێ���ز (زه‌رده‌ش���ت ئه‌حمه‌د ع���ارف) خاوه‌ن ‌‬ ‫ی كردوو‌ه ك ‌ه ل ‌ه (ده‌ربه‌نیخان) دانراون‌و ئامێره‌كانیان‬ ‫ی ئه‌و ئامێرانه‌ ‌‬ ‫تۆماركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌خواره‌وه‌ دیاری‌ كراو‌ه به‌پێی‌ په‌یڕه‌وی‌ ئامێری‌ میكانیكی‌ ژمار‌ه (‪ )65‬س���اڵ ‌‬ ‫ی هه‌ریه‌ك‬ ‫ێ خۆی‌ به‌په‌یوه‌ندیدار یا خاوه‌ن ‌‬ ‫(‪ )1952‬باڵوی‌ ده‌كه‌ینه‌و‌ه هه‌ركه‌س��� ‌‬ ‫ی ئه‌م فه‌رمانگه‌یه‌ بكات‪،‬‬ ‫له‌و ئامێران ‌ه داده‌نێ‌ له‌ماو‌هی‌ (‪ )15‬پانزه‌ ڕۆژ سه‌ردان ‌‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌و‌ه به‌ناوی‌ داواكاره‌وه‌ تۆمار ده‌كرێت‌و بڕوانام ‌هی‌ پێ‌ ده‌درێت‪.‬‬ ‫ئامێره‌كان‪-:‬‬ ‫‪ -1‬كۆمپرێسه‌ر‪ ،‬كاری‌ كردوه‌‪ ،‬ئیتاڵی‌‪ ،‬كاره‌با‪.3face ،‬‬ ‫‪ -2‬كۆمپرێسه‌ر‪ ،2009 ،‬فه‌ره‌نسی‌‪ ،‬كاره‌با‪.3face ،‬‬ ‫دادنوس‬ ‫سه‌باح عه‌لی‌ فه‌ره‌ج‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان ‪ /‬عێراق‬ ‫ی ‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ دادوه‌ر ‌‬ ‫ی سلێمانی‌ ‬ ‫دادگای‌ تێهه‌ڵچونه‌وه‌ی‌ ناوچه‌ ‌‬ ‫دادگایی‌ به‌رایی‌ دوكان‬

‫ئاگاداری‌‬

‫ژماره‌‪/368 :‬ب‪2012/‬‬ ‫به‌روار‪2012/9/23 :‬‬

‫ی (خه‌له‌كان)‬ ‫داواكار‪( /‬دڵنیا نادر محه‌مه‌د ئه‌مین) دانیشتو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شارس���تانی‌ ل ‌ه (چن���اران) وێرا ‌‬ ‫ی بار ‌‬ ‫داوا له‌س���ه‌ركراو‪ /‬راس���تگری‌ تۆمار ‌‬ ‫كاره‌كه‌ی‌‬ ‫ی له‌دادگاكه‌مان‬ ‫داواكار (دڵنی���ا نادر محه‌مه‌د ئه‌مین) داوای‌ ژمار‌هی‌ س���ه‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی (ناوی‌ خ���ۆی‌) له‌(دڵنیا)و‌ه بۆ (دییه‌) بۆیه‌ بریاماندا‬ ‫تۆماركردوو‌ه بۆ گۆرین ‌‬ ‫ی دا به‌پێی‌ ماده‌ی‪/‬‬ ‫ی ناوخۆی ‌‬ ‫به‌بڕیارماندا به‌باڵوكردنه‌وه‌ی‌ له‌رۆژنامه‌یه‌كی‌ رۆژانه‌ ‌‬ ‫ی هه‌ی ‌ه‬ ‫ی رێگرتن (أعتراض) ‌‬ ‫ێ ماف ‌‬ ‫ی باری‌ شارستانی‌‪ ،‬جا هه‌ركه‌س ‌‬ ‫‪ 21‬له‌یاس���ا ‌‬ ‫ی دادگاكه‌مان بكات‬ ‫ی ‪ 10‬رۆژدا له‌باڵوبونه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگانامه‌ی ‌ه س���ه‌ردان ‌‬ ‫له‌م���او‌ه ‌‬ ‫ی یاسا‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ داواك ‌هی‌ ئه‌بینرێت به‌پێ ‌‬ ‫دادوه‌ر‬ ‫جه‌بار ره‌زا ئه‌حمه‌د‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬ ‫جێگری سەرنوسەر‪ :‬یاسین تەها‬

‫رێککەوتنی ستراتیژی‌و یۆتۆپیای‬ ‫تێکهەڵکێشکردنی تخوبەکان!‬ ‫سلێمان عه‌بدو‌ڵاڵ یونس‬

‫دەتەوێت ئاوێنە چی بکات‪:‬‬

‫‪www.‬‬

‫‪awene.com‬‬

‫لەمێژووی رێککەوتنی ستراتیژییەوە بۆ ئێستا‪ ،‬هەرگیز یەکێتی‌و پارتی نەیانتوانیوە‬ ‫بەئەندازەی ئێس���تا‪ ،‬رێککەوتنی ستراتیژی بەناو جومگە سەرەکیەکانی حکومەتدا‬ ‫ش���ۆڕبکەنەوە‪ ،‬کەچی س���ەیرەکە لەوەدایە‪ ،‬ئالەو سەردەمەدا‪ ،‬بەشێک لەمەکتەب‬ ‫سیاسیە دەستڕۆیش���توەکانی ئەو دوو حیزبە‪ ،‬پرسی پێداچوونەوە بەڕێککەوتنی‬ ‫ستراتیژی‪ ،‬لەپێناو بەپاڵەوانکردنی خۆیاندا دەکەن بەبابەتی رۆژ!‬ ‫لەم کابینەیەدا متمانەی نێوان س���ەرۆکی حکومەت‌و جێگرەکەی لەئاس���تێکدایە‪،‬‬ ‫کە هەندێک لەناوەندەکانی میدیای ئەهلی نوس���ییان سەرۆک وەزیرانی ناو خەڵک‌و‬ ‫بەرچ���اوی میدیا‪ ،‬جێگرەکەیەت���ی‪ .‬لەڕاس���تیدا هەماهەنگیەکە ل���ەم کابینەیەدا‬ ‫بەجۆرێکە لەمێژووی دەسەاڵتدارێتی یەکێتی‌و پارتیدا‪ ،‬کە بەزەمەنی شەڕ‌و ئاشتی‌و‬ ‫رێککەوتنیش���دا گوزەری کردووە‪ ،‬هەرگیز حکومەتی ئ���ەو دوو حیزبە نەیتوانیوە‬ ‫گیانی وەکو تیم کارکردنی خۆی لەچەشنی ئێستایدا بەرجەستە بکات‪.‬‬ ‫کێش���ەی یەکێتی‌و پارتی لەڕێککەوتنی ستراتیژیدا لەوەدایە‪ ،‬کە ناتوانن داشەکان‬ ‫لەکاتی خۆیدا لەبەرامبەر یەکتری بجوڵێنن‪ .‬ئاخر لەکاتێکدا ئەو دوو حیزبە داشیان‬ ‫خوراوە‪ ،‬هەمیش���ە ئەوان وانیشانیان داوە‪ ،‬کە داش���یان سوارە‌و لەکاتێکیشدا کە‬ ‫ئەوان داش���یان س���وارە‪ ،‬وا پڕوپاگەندەیان کردووە کە داش���ی یەکتریان بەغەدر‬ ‫خواردووە!‬ ‫راس���تە پارتی پۆس���تی س���ەرۆکی حکومەتی لەیەکێتی وەرگرتۆتەوە‪ ،‬بەاڵم خۆ‬ ‫س���ەرۆکی حکومەت لەبەردەمی مەکتەبی سیاسی یەکێتی‌و پارتیدا دەسەاڵتەکانی‬ ‫خۆی بەشێوەیەکی ئارەزوومەندانە رادەستی جێگرەکەی کردەوە‪ .‬بۆیە لەم دۆخەدا‬ ‫هەر بەڕاستی من تێناگەم گرفتەکەی یەکێتی‌و پارتی لەگەڵ حکومەت‌و رێککەوتنی‬ ‫س���تراتیژی لەکوێدایە؟ من تێناگەم کە یەکێتی خ���ۆی ئارەزوومەندانە حکومەتی‬ ‫رادەس���تی پارتی کردۆتەوە‪ ،‬ئیدی بۆچی دەبێت لەئێس���تادا واهەستبکات کە ئەو‬ ‫بااڵنس���ی ناو حکومەتی لەدەس���تداوە؟ لەوەش تێناگەم پارتی بۆچی دوای س���ێ‬ ‫ساڵ‌و دوومانگ لەسەردەمی ‪ ،٧/٢٥‬ئێستا لەپڕ واهەستدەکات یەکێتی بۆتە هێزی‬ ‫سێهەم‌و ئەو لەکابینەی شەشەمدا خێری پێکردووە؟‬ ‫رێککەوتن���ی س���تراتیژی لەوەزیاتر توانای ش���ۆڕکردنەوەی نیی���ەو تخوبە زەرد‌و‬ ‫س���ەوزەکانیش لەم قۆناغەی حیزب���ی کوردیدا لەوە زیات���ر تێکهەڵکێش ناکرێن‪.‬‬ ‫کابینەی حەوتەمیش وێڕای ئەوەی حکومەتی س���ەردەمی متمانەیەکی پۆزەتیڤە‪،‬‬ ‫بەاڵم دیس���ان توان���ای وێناکردن���ی تخوبە خۆڵەمێش���یەکە بەگوێرەی ئاس���تی‬ ‫گەش���ەکردنی ئێس���تای حیزبی کوردی تیایدا نزیکی یۆتۆپیایە‪ .‬لێرەدا کێش���ەکە‬ ‫لەالی ئەو دووحیزبە لەوەدایە کە ئەوان لەگەرمەی ئەزمە قوڵەکانی ناو حکومەتدا‬ ‫دەستخۆش���ی لەیەکت���ری دەک���ەن‌و داوای مکۆمترکردن���ی رێککەوتنەکە دەکەن‌و‬ ‫لەگەرمەی سەرکەوتن‌و هەڵمەتە گەورەکانی خزمەتگوزاری‌و بنیاتنانیشدا نیگەرانی‬ ‫دەوروژێنن‌و دەخوازن بەڕێککەوتنی نێوانیاندا بچنەوە!‬ ‫لەبنەڕەتەوە چارەسەر بۆ رێککەوتنی ستراتیژی پێداچوونەوە نییە‪ ،‬چونکە هەرگیز‬ ‫مومکین نییە لەوەزیاتر‪ ،‬یەکێتی‌و پارتی‪ ،‬بتوانن بەزەبری رێککەوتنی س���تراتیژی‪،‬‬ ‫هاوپەیمانێتیەکەیان بۆ خوارەوە ش���ۆڕ بکەنەوە‪ ،‬مەگ���ەر ببن بەیەک حیزب‪ ،‬کە‬ ‫ئەم���ەش مەحاڵە‪ ،‬بەاڵم مومکینیش نییە بتوانن رێککەوتنەکە هەڵبوەش���ێننەوە‪،‬‬ ‫لەکاتێک���دا ئەوان خاوەن���ی داهات‌و حکومەت‌و دوو گەورەتری���ن هێزی چەکدارن‪.‬‬ ‫لێرەدا ئەوەی کە دەش���ێت بکرێت ئەوەیە کە ئەم رێککەوتنە لەئاس���تە سیاسی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و حیزبیەکانیدا بەرفراوانتر بکرێت‪ .‬ئەمەش کاتێک روودەدات کە ئەم دوو‬ ‫حیزبە بتوانن مرونەت بنوێنن‌و بەتەنیش���ت دەست‌و گوڵە مێالقەکەی یەکێتییەوە‪،‬‬ ‫مۆمەکەی گۆڕان بهێنن‌و گومانەکانی ناو تاریکایی رێککەوتنی ستراتیژی پێ رۆشن‬ ‫بکەنەوە‌و بەتەنیشت ئەوەشەوە بتوانن لەودیوی تخوبە گوماناویەکانی ئایدلۆژیاوە‬ ‫دەستە قاوەییەکانی یەکگرتوو بۆڕێککەوتنێکی بەرفراوانتر بگوشن‪.‬‬ ‫‪slemanyunes@yahoo.co.uk‬‬

‫چاپخانەی ئاوێنە‬ ‫بۆ چاپکردنی‪:‬‬ ‫کتێب‪ ،‬گۆڤار‬ ‫رۆژنامه‌‪ ،‬نامیلکه‬

‫‪07701471518‬‬ ‫‪)053(3210501‬‬ ‫‪)053(3210502‬‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫‪Say.awene@gmail.com‬‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی‬ ‫سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫ریکالم‬