ژمارە 353

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)353‬‬ ‫سێشەممە ‪2012/11/27‬‬

‫ ‬

‫مالیکی‌و ناوچە جێناکۆکەکان‬

‫‪512‬‬ ‫»»»»‬

‫ده‌نگۆی دروستكردنی‌ جاش هه‌یه‌‬ ‫له‌كه‌ركوك‬

‫ ‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫تاڵەبانی‌و نوکتەکانی‬

‫‪12‬‬ ‫»»‬ ‫»»‪17‬‬ ‫‪10‬‬

‫گێڕانه‌وه‌ی‌ نوكته‌‌و قسه‌ی‌ خۆش‬ ‫هه‌میشه‌ به‌شێكه‌ له‌دانیشتنه‌كانی‬

‫کوردو شیعەو سوننە‬

‫‪12‬‬ ‫»» ‪17‬‬

‫»» ‪3‬‬

‫به‌چوار هه‌نگاوی‌ بارزان ‌‬ ‫ی‬ ‫كورد‪ ،‬شیعه‌و سوننه‌شی‌ له‌ده‌ستدا‬

‫مالیك ‌ی ئۆپه‌راسیۆن ‌ی دیجله‌ هه‌ڵناوه‌شێنێته‌و‌ه‬ ‫كوردیش له‌سه‌ر هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌ سوره‌‬ ‫سه‌ڕه‌رای‌ راگه‌یاندنی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ شاند ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ربازیی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‌و به‌غدا‬ ‫له‌س���ه‌ر هێوركردن���ه‌وه‌ی‌ بارودۆخه‌كه‌‬ ‫رێككه‌وتون‪ ،‬س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار‬ ‫جه‌خ���ت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ ك���ه‌ "مالیكی‌‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنی‌ دیجله‌ هه‌ڵناوه‌شێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریشدا الیه‌نی‌ كوردیی‌ له‌سه‌ر‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی‌ س���وره‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫دۆخه‌كه‌ له‌ب���ه‌رده‌م چه‌ندین ئه‌گه‌ری‌‬ ‫جیاوازدا به‌كراوه‌یی‌ ده‌هێڵێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫تایب���ه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئ���اگادار به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د ك���ه‌‬ ‫س���ه‌ڕه‌رای‌ كپبون���ی‌ هێڵی‌ ته‌ماس���ی‌‬ ‫نێوان پێش���مه‌رگه‌و س���وپای‌ عێراق‌و‬ ‫ده‌س���تپێكردنی‌ گفتوگ���ۆی‌ نێ���وان‬ ‫ش���اندی‌ س���ه‌ربازیی‌ هه‌رێ���م‌و به‌غدا‪،‬‬ ‫به‌اڵم مالیكی‌ سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق‬ ‫ئام���اده‌ نیی���ه‌ پاشه‌كش���ه‌ له‌بڕیاری‌‬ ‫پێكهێنان���ی‌ ئۆپه‌راس���یۆنی‌ دیجل���ه‌‬ ‫ب���كاو هه‌ڵیبوه‌ش���ێنێته‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ته‌نازول كردن بۆ كورد لێكنه‌درێته‌وه‌و‬ ‫له‌هه‌مانكاتیش���دا رێژه‌یه‌ك���ی‌ زۆری‌‬ ‫ده‌نگه‌كان���ی‌ عه‌ره‌بی‌ س���وننه‌ به‌الی‌‬ ‫خ���ۆی‌‌و لیس���تی‌ ده‌وڵه‌ت���ی‌ یاس���ادا‬ ‫رابكێشێت‪ .‬له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م پێداگرییه‌ی‌‬

‫مالیكیش���دا‪ ،‬الیه‌نی‌ كوردی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌ ئۆپه‌راسیۆنی‌ دیجله‌‬ ‫سوره‌ به‌و پێیه‌ی‌ ناوچه‌ جێناكۆكه‌كانی‌‬ ‫كردوه‌ته‌ ئامانج كه‌ له‌ساڵی‌ ‪ 2003‬ه‌‌وه‌‬ ‫هێزه‌ كوردییه‌كان ئاماده‌یی‌ به‌رچاویان‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ هه‌ردوال له‌و خاڵه‌دا‬ ‫كۆكن كه‌ ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان به‌پێی‌‬ ‫رێككه‌وتن���ی‌ نێوانی���ان به‌هاوبه‌ش���ی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ببرێت‪ ،‬به‌اڵم هه‌ردوالیان له‌سه‌ر‬ ‫خواس���تی‌ خۆی���ان س���ورن‌و به‌هۆی‌‬ ‫متمانه‌نه‌كردنیانه‌وه‌ به‌یه‌كتر‪ ،‬دۆخه‌كه‌‬ ‫له‌به‌رده‌م هه‌م���و ئه‌گه‌رێكدا كراوه‌یه‌‌و‬ ‫چاره‌س���ه‌رێكی‌ دوالیه‌ن���ه‌ش یه‌كێكه‌‬ ‫له‌ئه‌گه‌ره‌كان"‪.‬‬ ‫له‌چوارچێ���وه‌ی‌ ئ���ه‌م جموجۆڵ���ه‌‬ ‫سیاسیانه‌ش���دا‪ ،‬وا بڕی���اره‌ له‌چه‌ن���د‬ ‫رۆژی‌ داهاتودا س���ه‌رۆكی‌ فراكسیۆنی‌‬ ‫هاوپه‌یمان���ی‌ نیش���تمانی‌ عێ���راق‬ ‫"ئیبراهیم جه‌عفه‌ری‌" سه‌ردانی‌ هه‌ولێر‬ ‫ب���كات‪ ،‬به‌پێی‌ زانیارییه‌كان���ی‌ ئاوێنه‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ كورد داوای‌ لێده‌كه‌ن‬ ‫كه‌ "شیعه‌كان مالیكی‌ بگۆڕن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫كێش���ه‌ی‌ بۆ هه‌مو الی���ه‌ك ناوه‌ته‌وه‌و‬ ‫زیانی‌ به‌په‌یوه‌ن���دی‌ له‌مێژینه‌ی‌ كوردو‬ ‫ ‬ ‫پێشمەرگەیەک لەچیای هەنجیرە‪ ،‬نزیک دوزخورماتو‬ ‫شیعه‌ش گه‌یاندوه‌"‪.‬‬

‫ئەندامێکی لیستی عێراقییە‪ :‬رۆژانه‌ چه‌ندین‬ ‫په‌رله‌مانتار ‌ی كورد موجامه‌له‌ ‌ی مالیك ‌ی ده‌كه‌ن‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ لیستی‌ عێراقییه‌ له‌كه‌ركوك ئه‌ندامی‌ كوردی‌ لیس���تی‌ عێراقییه‌ له‌‬ ‫ئام���اژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ جواڵندنی‌ هێز كه‌ركوك مه‌سعود ئه‌كره‌م زه‌نگه‌نه‌ ك ‌ه‬ ‫له‌الی���ه‌ن كوردو حكومه‌ت���ی‌ عێراقه‌وه‌ په‌یوه‌ندییه‌كی‌ توندوتۆڵی‌ له‌گه‌ڵ ئه‌یاد‬ ‫داوجار ش���ه‌ڕی‌ لێده‌كه‌وێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و عه‌الوی‌ هه‌یه‌ له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ تایبه‌ت‬ ‫ده‌ڵێت "رۆژانه‌ چه‌ندین په‌رله‌مانتاری‌ له‌گه‌ڵ‌ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند "به‌المه‌وه‌ سه‌یره‌‬ ‫كورد له‌الیه‌ك له‌حه‌مرین هێزی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫كورد موجامه‌له‌ی‌ مالیكی‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ی هێ���زی‌ عێراقی‌ راگرتوه‌‪ ،‬له‌والش���ه‌وه‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬كه‌رك���وك‪ :‬س���ه‌رۆك ‌‬ ‫گردبون���ه‌وه‌ی‌ ده‌نگ���ی‌ نیش���تیمانی‌‌و رایده‌گه‌یه‌نن درێ���ژه‌ به‌هاوپه‌یمانێتی‌‬

‫له‌گه‌ڵ شیعه‌ ده‌ده‌ن‪ .‬ئایا ئێستا كاتی‌‬ ‫ئه‌وه‌ نه‌هات���وه‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ كورد‬ ‫به‌هاوپه‌یمانێتییه‌كان���ی‌ له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌‬ ‫شیعییه‌كاندا بچێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫زه‌نگه‌ن���ه‌ وت���ی‌ " من به‌ن���او المه‌‬ ‫چه‌ندین په‌رله‌مانت���اری‌ كورد له‌به‌غدا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬رۆژانه‌ خه‌ریكی‌ موجامه‌له‌كردنی‌‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیران‌و ده‌وڵه‌تی‌ یاس���ان‪،‬‬

‫كورد هه‌میش ‌ه‬ ‫له‌گفتوگۆدا دۆڕاندویه‌تی‌‬

‫تائێس���تا په‌رله‌مانتاری‌ ك���ورد هه‌یه‌‬ ‫س���ه‌ردانی‌ مالیكی‌ ده‌كات‪ .‬له‌كاتێكدا‬ ‫سامی‌ عه‌س���كه‌ری‌ گه‌وره‌ترین تۆمه‌تی‌‬ ‫بۆ ك���ورد هه‌ڵبه‌س���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم كورد‬ ‫ئاماده‌ نه‌بو هه‌ڵوێستی‌ ده‌سته‌جه‌معیی‌‬ ‫بنوێنێت‪ ،‬پێویس���ت بو سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫كورد لێی‌ بێده‌نگ نه‌بن"‪.‬‬ ‫»» ‪6‬‬ ‫ل‪6..‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام کەریم‬

‫»» ‪4‬‬

‫بارزانی هه‌ڵه‌یه‌کی کوشنده‌ ده‌کات‬ ‫ئه‌گه‌ر بیر لەشه‌ڕ بکاتەوە‬ ‫»» ‪18‬‬ ‫دەربارەی پێشنیارەکەی مایکل‬ ‫روبن‌و دودڵیی ئەمەریکا‬ ‫»» ‪12‬‬ ‫ریکالم‬

‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش ‪ 101‬شه‌قامی ‪2‬سالم خانووی ‪ 56‬ته‌له‌فۆن‪ 2136622 3210501 3210502 :‬هه‌ولێر ‪ ،‬فولکه‌ی کوران ‪ -‬به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل)‪ 07504531388 :‬‬

‫ئاریافۆن‪ 2560031 :‬کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات‬

‫نرخی ‪ 1000‬دینار ‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫)‪ )353‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/27‬‬

‫زیندانیان ‌ی مه‌عه‌سكه‌ر سه‌الم‪ :‬بمانپارێزن له‌سه‌رما‬ ‫زیندانیان���ی‌ به‌ندیخان���ه‌ی‌ گه‌وران ‌‬ ‫ی‬ ‫(مه‌عه‌س���كه‌ر س���ه‌الم) له‌س���لێمانی‌‬ ‫نیگه‌رانی‌ خۆیان ده‌رده‌بڕن كه‌ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫س���ه‌رمای‌ ئه‌مساڵدا نه‌توانراوه‌ ئامێری‌‬ ‫گه‌رمك���ه‌ره‌وه‌و راخه‌ری���ان ب���ۆ دابین‬ ‫بكرێت‪ ،‬به‌رێوه‌به‌ری‌ زیندانه‌كه‌ش ئه‌و‬ ‫قسانه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫سلێمانی ئاوێنه‌‪ :‬یه‌كێك له‌زیندانییانی‌‬ ‫به‌ندیخانه‌ی‌ مه‌عه‌س���كه‌ر س���ه‌الم كه‌‬ ‫س���زاكه‌ی‌ (‪ )15‬س���اڵه‌‪ ،‬به‌ئاوێن���ه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د كه‌ ل���ه‌و ش���وێن‌و دۆخه‌ی‌‬ ‫تێی���دان باری‌ ده‌رونیی���ان ناجێگیره‌‪،‬‬ ‫سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ش نه‌توانراوه‌ خزمه‌تیان‬ ‫بكرێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌و زیندانییه‌ وت���ی‌ "ئه‌وه‌‬

‫چه‌ند مانگێكه‌ سه‌رمایه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێستا‬ ‫ئامێری‌ گه‌رمكردن���ه‌وه‌و راخه‌رمان بۆ‬ ‫دابین نه‌ك���راوه‌‪ ،‬ئه‌مان���ه‌ش هۆكارن‬ ‫بۆ باڵوبونه‌وه‌ی‌ نه‌خۆش���ی‌ له‌زینداندا‬ ‫یاخود زیانی‌ گه‌وره‌ی‌ ته‌ندروس���تی‌ بۆ‬ ‫هه‌ر زیندانییه‌ك"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گرتوخانه‌ی‌‬ ‫چاكس���ازی‌ گه‌ورانی‌ سلێمانی‌‪ ،‬عه‌مید‬ ‫ئاوات شێخ كه‌ریم له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌‬ ‫رایگه‌یان���د كه‌ تازه‌ ده‌س���تبه‌كاربوه‌‌و‬ ‫هۆكارێكی‌ س���ه‌ره‌كی‌ كێشه‌كانیشی‌ بۆ‬ ‫كه‌می‌ بودجه‌ گه‌ڕانده‌وه‌‌و وتی‌ "ئه‌وه‌ی‌‬ ‫زیندانییه‌كانیش باسی‌ ده‌كه‌ن هه‌موی‌‬ ‫وانیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵك���و ده‌رگای‌ زیندانه‌كان‬

‫سوننه‌ شه‌ڕه‌ك ‌ه‬ ‫یه‌كالده‌كاته‌وه‌‬

‫ب���ه‌رده‌وام كراوه‌ی���ه‌و بیس���ت‌و چوار‬ ‫كاتژمێ���ر س���پلیته‌كانیش كارده‌كه‌ن‌و‬ ‫ره‌نگه‌ ئه‌و س���ه‌رمایه‌ی‌ ئه‌وان باس���ی‬ ‫ده‌ك���ه‌ن ب���ۆ گۆڕین���ی‌ س���پلیته‌كان‬ ‫بگه‌ڕێته‌وه‌ كه‌ ماوه‌ی‌ دو مانگ جارێك‬ ‫ده‌یانگۆڕین"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ چه‌ن���د ژور ئه‌و‬ ‫كه‌موكورتییانه‌ی‌ تێدایه‌‪ ،‬عه‌مید ئاوات‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ك���رد "ناڵێم چه‌ند ژوره‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و زیندانییانه‌ فه‌رشیان هه‌بوه‌و‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ خاوێ���ن رایاننه‌گرتوه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئێستا به‌كه‌ڵك نه‌ماوه‌‌و زانیاریشم‬ ‫نییه‌ ئه‌مس���اڵ هیچیان بۆ دابینكراوه‌ هؤڵێکی زیندانی مه‌عه‌سکه‌ر سه‌الم‬ ‫یاخود نا"‪.‬‬

‫شوان محه‌مه‌د‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬

‫مانه‌وه‌ ‌ی ئۆپه‌راسیۆن ‌ی دیجله‌ ال ‌ی مالیك ‌ی هێڵی‌ سوره‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫زانیاریی���ه‌كان ئام���اژ‌ه ب���ۆ ئ���ه‌و‌ه‬ ‫ی عێراق‬ ‫ده‌ك���ه‌ن كه‌ س���ه‌رۆك وه‌زیران ‌‬ ‫ی‬ ‫نوری‌ مالیكی‌ هه‌رچه‌ن���د‌ه ره‌زامه‌ند ‌‬ ‫ی ناوچ ‌ه‬ ‫ی ئه‌من ‌‬ ‫پێش���انداو‌ه ك ‌ه دۆسیه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هاوبه‌ش ‌‬ ‫جێناكۆكه‌كان له‌الیه‌ن هێز ‌‬ ‫عێراق‌و هه‌رێمه‌وه‌ به‌ڕێوه‌ببرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی ئۆپه‌راسیۆنی‌ دیجل ‌ه‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���انه‌وه‌ ‌‬ ‫ی سوره‌‪.‬‬ ‫هێڵ ‌‬ ‫ی ئ���اگادار ب ‌ه‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ كورد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راگه‌یاند كه‌ هه‌ڵوه‌ش���انه‌و‌ه ‌‬ ‫ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی دیجل��� ‌ه له‌الی���ه‌ن‬ ‫ئۆپه‌راس���یۆنه‌كان ‌‬ ‫ی سوره‌‌و له‌ناو‬ ‫ی كورد هێڵ ‌‬ ‫سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نێوان تاڵه‌بانی‌‌و بارزان ‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌كان ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی هه‌ڵوه‌ش���انه‌وه‌ ‌‬ ‫باس له‌جدییه‌ت ‌‬ ‫ئۆپه‌راس���یۆن ‌ه كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم تا ئێس���تا‬ ‫ی ك���ورد له‌میدیاكان���دا‬ ‫س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫به‌راشكاوی‌ قسه‌ی‌ له‌سه‌ر نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫دروس���تبون ‌‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌‬ ‫ی دیجله‌وه‌‪ ،‬سه‌رۆك‬ ‫ئۆپه‌راس���یۆنه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ كار ‌‬ ‫وه‌زیران ‌‬ ‫ده‌كرد ك ‌ه هه‌رچی‌ دۆس���یه‌ی‌ ئیداری‌‌و‬ ‫ی پارێ���زگای‌ كه‌رك���وك‌و ناوچ ‌ه‬ ‫ئه‌من ‌‬ ‫ی‬ ‫جێناكۆكه‌كانه‌ بكه‌وێته‌ ژێر ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ ئه‌و ئۆپه‌راس���یۆنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌اڵم ك���ورد ناڕه‌زاییه‌ك���ی‌ تون���د ‌‬

‫ی مالیكی‌ ده‌ربڕی‌‪،‬‬ ‫به‌رامبه‌ر ئه‌م داوایه‌ ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌ باس له‌وه‌ ده‌كات‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ تائێستاش پاش كۆبونه‌وه‌ی‌ وه‌فد ‌‬ ‫ی بۆ به‌غدا‌و‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگ ‌ه و چون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رگر ‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫عێ���راق‪ ،‬دیار نییه‌ ئایا كورد به‌ته‌واو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌س���ه‌ر هه‌ڵوه‌ش���انه‌وه‌ ‌‬ ‫جه‌خت��� ‌‬ ‫ی دیجله‌ كردۆته‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئۆپه‌راسیۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاوێن��� ‌ه ال ‌‬ ‫به‌پێ���ی‌ س���ه‌رچاوه‌كه‌ ‌‬ ‫مالیك���ی‌ مانه‌وه‌ی‌ ئه‌و ئۆپه‌راس���یۆن ‌ه‬ ‫ی سوره‌‪.‬‬ ‫هێڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ندێك ناوه‌ندی‌ س���ه‌ربازی‌‌و ئه‌من ‌‬ ‫هه‌رێم ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن ك ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫ی‬ ‫به‌غداو هه‌رێم بگه‌ڕێنه‌و‌ه بۆ رێككه‌وتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لیژن ‌هی‌ هاوبه‌ش ‌‬ ‫‪‌ 2009‬و چاالككردن ‌‬ ‫نێوان پێش���مه‌رگه‌‌و س���وپای‌ عێراق‌و‬ ‫ی ته‌واوه‌تی‌ به‌و لیژنه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫پێدان ‌‬ ‫هیچ گرنگییه‌ك بۆ ئۆپه‌راسیۆنی‌ دیجل ‌ه‬ ‫ی‬ ‫نامێنێت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ندێ���ك ناوه‌ند ‌‬ ‫ی هه‌رێم ب���اس له‌وه‌ ده‌ك���ه‌ن ك ‌ه‬ ‫ت���ر ‌‬ ‫لیژن ‌ه هاوبه‌شه‌كان وا سێ‌ ساڵه‌ هه‌یه‌و‬ ‫كارده‌كه‌ن كه‌ سودێكی‌ وه‌های‌ نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫مالیكی‌ له‌سه‌رو ئه‌مانه‌و‌ه ئۆپه‌راسیۆن ‌‬ ‫دیجل ‌هی‌ دروس���تكرد‪ ،‬ئێستاش ئه‌گه‌ر‬ ‫ئۆپه‌راس���یۆنه‌ك ‌ه بمێنێته‌وه‌ وات ‌ه هیچ‬ ‫له‌مه‌سه‌له‌كه‌ نه‌گۆڕا‌و كێشه‌ك ‌ه چاره‌سه‌ر‬ ‫نه‌كرا‪.‬‬ ‫ك���ورد ح���ه‌ز ده‌كات ئه‌مه‌ریكیه‌كان‬

‫به‌شداری‌ كۆبوونه‌وه‌كان بكه‌ن‬ ‫ی ئاوێن��� ‌ه ئاماژه‌ی‌ بۆ‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دروستبون ‌‬ ‫ئه‌و‌ه كرد ك ‌ه له‌ سه‌ره‌تا ‌‬ ‫ئ���ه‌م كێش���ه‌یه‌و‌ه ك���ورد هه‌میش��� ‌ه‬ ‫ی روداوو‬ ‫ئه‌مه‌ریكییه‌كانی‌ له‌وردو درشت ‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌كان ئاگاداركردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا‌و‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ناوبژیوان ‌‬ ‫ی وه‌ك چاودێرێ���ك‬ ‫ئاماده‌بون��� ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌ باسی‌ له‌وه‌ كرد‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ ‌‬ ‫ی كردو‌ه‬ ‫ك���ه‌ به‌به‌رده‌وامی‌ ك���ورد داوا ‌‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌كان���دا نوێن���ه‌ری‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫به‌ش���داربێت‌و له‌دوا كۆبونه‌وه‌ی‌ نێوان‬ ‫ی‬ ‫وه‌فدی‌ وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگه‌‌و نوێنه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوه‌ند ‌‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫ی به‌رگر ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫ی كورد‬ ‫ئه‌مه‌ریكیی���ه‌كان له‌س���ه‌ر داوا ‌‬ ‫به‌شداری‌ كۆبونه‌وه‌كه‌یان كردوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئاوێن ‌ه ئه‌و راستییه‌ ‌‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاشكرا كرد كه‌ كورد متمانه‌ی‌ به‌مالیك ‌‬ ‫نه‌م���اوه‌‌و وه‌ك ناوبژیوان‌و ش���اهیدێك‬ ‫به‌س���ه‌ر روداوه‌كان���ه‌وه‌ ده‌یانه‌وێ���ت‬ ‫ئه‌مه‌ریكییه‌كان به‌شداربن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫وه‌زیری‌ پێشمه‌رگه‌‌و ناوخۆ سه‌ردان ‌‬ ‫به‌غدا ده‌كه‌ن‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ ئاگاداره‌ك���ه‌ی‌ ئاوێن��� ‌ه‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ بۆ ئه‌و‌ه كرد ك���ه‌ دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نێوان نوێنه‌ر ‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌ی‌ ئێستا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێش���مه‌رگه‌‌و وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رگ���ری‌ عێراق‪ ،‬ئه‌گه‌ر پێش���كه‌وتن ‌‬

‫به‌خ���ۆو‌ه بینی‌‪ ،‬ئه‌وا له‌رۆژانی‌ ئاینده‌دا‬ ‫ی پێشمه‌رگ ‌ه شێخ جه‌عفه‌ر‬ ‫هه‌ردو وه‌زیر ‌‬ ‫ی‬ ‫مسته‌فا‌و وه‌زیری‌ ناوخۆ كه‌ریم شنگار ‌‬ ‫سه‌ردانی‌ به‌غدا ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی بۆ ئه‌وه‌ كرد‬ ‫ئه‌و سه‌رچاوه‌ی ‌ه ئاماژ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و دو وه‌زیره‌ ‌‬ ‫ك ‌ه هێشتا كاتی‌ چون ‌‬ ‫ی به‌غدا دیاری‌ نه‌ركراوه‌‌و ئه‌و‌ه‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گفتوگۆكان ‌‬ ‫به‌ند‌ه به‌به‌ره‌وپێش���چون ‌‬ ‫ئێستاوه‌ كه‌ له‌به‌غدا له‌ئارادایه‌‪.‬‬ ‫ی الیه‌ن��� ‌ه كوردس���تانییه‌كان‬ ‫وه‌ف���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیش���تمان ‌‬ ‫ی هاوپه‌یمان��� ‌‬ ‫س���ه‌ردان ‌‬ ‫ده‌كه‌ن‬ ‫وا بڕی���ار‌ه ئه‌م���ڕۆ وه‌ف���دی‌ الیه‌ن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تانییه‌كان ك���ه‌ له‌چه‌ند رۆژ ‌‬ ‫راب���ردودا له‌گ���ه‌ڵ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێ���م‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ س���ه‌ردانی‌ به‌غ���دا بكه‌ن‌و‬ ‫ی‬ ‫ی نیشتمان ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ نوێنه‌رانی‌ هاوپه‌یمان ‌‬ ‫كۆببنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ئاوێن ‌ه ئاماژه‌ بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫سه‌رچاوه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی ‪11-26‬‬ ‫ده‌كات ك��� ‌ه وه‌فده‌ك��� ‌ه رۆژ ‌‬ ‫ی شیع ‌ه‬ ‫نامه‌یه‌كیان ئاراست ‌هی‌ هاوپه‌یمان ‌‬ ‫ك���ردوه‌‌و له‌كاتی‌ چونیش���یاندا یه‌كێك‬ ‫ی‬ ‫له‌داواكارییه‌كانی���ان هه‌ڵوه‌ش���انه‌وه‌ ‌‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنی‌ دیجله‌یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێن��� ‌ه جه‌خت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و‌ه ك���رده‌و‌ه ك��� ‌ه وه‌فد ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ پێش���مه‌رگه‌ ك��� ‌ه ئێس���تا‬ ‫له‌به‌غ���دان زیاتر وه‌فدێك���ی‌ هونه‌رین‌و‬

‫ی بڕیاردانیان له‌سه‌ر كێش ‌ه‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫چاره‌نوسسازه‌كان نییه‌ به‌بێ‌ گه‌ڕانه‌و‌ه‬ ‫بۆ س���ه‌ركردایه‌تی‌ هه‌رێم‪ ،‬به‌اڵم وه‌فد‌ه‬ ‫سیاس���ییه‌كه‌ كه‌ ئه‌مڕۆ ده‌گه‌نه‌ به‌غدا‬ ‫ده‌سه‌اڵتیان زیاتره‌ له‌بڕیارداندا له‌سه‌ر‬ ‫كێشه‌كان‪.‬‬ ‫رێوشوێن ‌ه سه‌ربازییه‌كان به‌رده‌وامه‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ گفتوگ���ۆی‌ نێوان به‌غدا‌و‬ ‫هه‌رێ���م ده‌س���تیپێكردۆته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم تا‬ ‫ئێستا له‌روی‌ مه‌یدانییه‌و‌ه هه‌ردوال هێز‬ ‫له‌ناوچه‌ جێناكۆك���ه‌كان كۆده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی هێز ‌‬ ‫ی هێنان��� ‌‬ ‫ل���ه‌دوا په‌ره‌س���ه‌ندن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هێزێك ‌‬ ‫نوێ���دا حكومه‌ت���ی‌ ناوه‌ن���د ‌‬ ‫ی خانه‌قین‌و‬ ‫زۆری‌ هێناوه‌ت��� ‌ه ناوچه‌كان ‌‬ ‫سه‌عدییه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی كوردیش به‌پێی‌ سه‌رچاوه‌كه‌ ‌‬ ‫الیه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌ جگ ‌ه ل���ه‌و‌هی‌ له‌چه‌ن���د رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رباز ‌‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫راب���ردودا هێزێك��� ‌‬ ‫ی كه‌ركوك‪ ،‬هاوكات هه‌مو‬ ‫هێناوه‌ته‌ ده‌ور ‌‬ ‫ی ئاس���ایش ك ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و میالكاتان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تر ‌‬ ‫ی كه‌ركوكن‌و له‌ش���وێنه‌كان ‌‬ ‫شار ‌‬ ‫كوردستان كارده‌كه‌ن‪ ،‬گه‌ڕێنراونه‌ته‌و‌ه‬ ‫بۆ ناو كه‌ركوك‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێن ‌ه ئاماژ‌ه بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ ماو‌هی‌ چه‌ند رۆژێكیش��� ‌ه‬ ‫ی نیشتمانی‌ كوردستان له‌كه‌ركوك‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫ی كۆمیته‌كانییه‌و‌ه چه‌ك به‌سه‌ر‬ ‫له‌رێگا ‌‬ ‫ئه‌ندامانی‌ خۆیدا دابه‌ش ده‌كات‪.‬‬

‫نوێنه‌ری‌ پێشو ‌ی بارزان ‌ی بۆ مادده‌ ‌ی (‪:)140‬‬ ‫له‌که‌رکوک ملمالنێ ‌ی حزبیی چه‌ندین ده‌رفه‌تی له‌ده‌ستداین‬ ‫نوێنه‌ری‌ پێشوی‌ بارزانی‌ بۆ مادده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫(‪ ،)140‬قادر عه‌زیز رایگه‌یاند كه‌ به‌هۆی‌‬ ‫ملمالنێ����ی‌ حزبیی����ه‌وه‌ ك����ورد چه‌ندین‬ ‫ده‌رفه‌تی‌ له‌شاری‌ كه‌ركوك له‌ده‌ستچوه‌‌و‬ ‫جه‌ختیش����یكرده‌وه‌ ك����ه‌ هه‌میش����ه‌‬ ‫تێبینییه‌كانی‌ به‌بارزانی‌ گه‌یاندوه‌‪.‬‬ ‫س����لێمانی‌‪ ،‬ئاوێن����ه‌‪ :‬ق����ادر عه‌زی����ز‬

‫ریکالم‬

‫له‌لێدوانێك����دا بۆ ئاوێن����ه‌ رایگه‌یاند كه‌‬ ‫ئ����ه‌و كاته‌ی‌ نوێنه‌ری‌ س����ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫بوه‌ ب����ۆ چاودێریكردنی‌ مادده‌ی‌ (‪)140‬‬ ‫ب����ه‌رده‌وام تێبینیه‌كانی‌ به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫فه‌رمی‌ به‌س����ه‌رۆكی‌ هه‌رێم گه‌یاندوه‌ كه‌‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراق ده‌س����تی‌ ده‌س����تییان‬ ‫پێ����ده‌كات‌و خ����ۆی‌ له‌جێبه‌جێكردن����ی‌‬

‫مادده‌ك����ه‌ ده‌دزێته‌وه‌‪ ،‬جگ����ه‌ له‌وه‌ش‬ ‫له‌سیاس����ه‌تی‌ "حزبی‌" یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‬ ‫له‌و ش����اره‌ ئ����اگاداری‌ كردوه‌ت����ه‌وه‌ كه‌‬ ‫ئاسان نییه‌ هه‌نگاوێكی‌ جدی‌ بنێین بۆ‬ ‫ئه‌و مادده‌یه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو وتی‌ "له‌وه‌اڵمی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫بۆ من زۆركات به‌شه‌فه‌یی‌ قسه‌ی‌ ده‌كرد‪،‬‬

‫دواتریش س����ه‌رۆكی‌ هه‌رێم چۆن كاری‌‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌و ماده‌یه‌ ده‌كرد ئه‌وه‌ له‌ال ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆی‌ بو نازانم"‪ ،‬ق����ادر عه‌زیز ئاماژه‌ی‌‬ ‫به‌وه‌ش����دا "ئێمه‌ له‌كه‌ركوك����دا به‌هۆی‌‬ ‫ملمالنێ����ی‌ حزبیایه‌تییه‌وه‌ س����ه‌ركه‌وتو‬ ‫نه‌بوی����ن‌و چه‌ندی����ن ده‌رف����ه‌ت هه‌ب����و‬ ‫نه‌مانتوانی‌ س����ودیان لێوه‌ربگرین له‌وانه‌‬

‫كشانه‌وه‌ی‌ پێكهاته‌كان له‌حكومه‌ته‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫مالیكی‌‪ ،‬به‌اڵم بینیمان ته‌نها هاوپه‌یمانی‌‬ ‫كوردس����تان له‌گه‌ڵ مایه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئێستا‬ ‫ده‌رفه‌تی‌ جێبه‌جێكردنی‌ ماده‌ی‌ ‪ 140‬زۆر‬ ‫ئه‌س����ته‌م بوه‌ به‌هۆی‌ ئه‌و ئاڵۆزییانه‌وه‌و‬ ‫كێش����ه‌كانیش ل����ه‌م كات����ه‌دا له‌به‌غ����دا‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ كورد نییه‌"‪.‬‬

‫سه‌رۆك ‌ی داواكار ‌ی گشت ‌ی داوا ده‌كات‬ ‫دژی‌ خۆپیشانده‌ران رێكار ‌ی یاسای ‌ی بگیرێته‌به‌ر‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ داواكاری‌ گش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێ���م س���ازگار عه‌ل���ی‌ ناج���ی‌‬ ‫له‌نوس���راوێكدا داوا ده‌كات رێكاری‌‬ ‫یاسایی‌ دژی‌ ئه‌و خه‌ڵكانه‌ بگیرێته‌به‌ر‬ ‫ك���ه‌ خۆپیش���اندان ده‌ك���ه‌ن‌و رێگا‬ ‫ده‌گرن‪.‬‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬به‌پێی‌ نوسراوێكی‌‬ ‫فه‌ڕمی‌ كه‌ دانه‌یه‌كی‌ ده‌ست رۆژنامه‌ی‌‬

‫ئاوێن���ه‌ كه‌وتوه‌‌و ب���ه‌رواری‌ ‪-8-28‬‬ ‫‪ 2012‬پێوه‌ی���ه‌و ئیمزای‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫داواكاری‌ گشتی‌ سازگار عه‌لی‌ ناجی‌‬ ‫له‌سه‌ره‌و ئاراس���ته‌ی‌ فه‌رمانگه‌كانی‌‬ ‫داواكاری‌ گشتی‌ له‌هه‌ولێر‌و سلێمانی‌‌و‬ ‫دهۆك‌و گه‌رمیان كراوه‌‪ ،‬داوا ده‌كات‬ ‫رێوشوێنی‌ یاس���ایی‌ بگرنه‌ به‌ر دژی‌‬ ‫ئه‌و خه‌ڵكانه‌ی‌ خۆپیشاندان ده‌كه‌ن‌و‬

‫ئاوێنه‌ی روداوه‌کان‬

‫رێ���گا داده‌خه‌ن‌و تایه‌ ده‌س���وتێنن‌و‬ ‫ئاگر ده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌نوس���راوه‌كه‌دا هات���وه‌ ئ���ه‌و‬ ‫خۆپیش���اندانانه‌ ده‌بن���ه‌ مای���ه‌ی‌ "‬ ‫زیانگه‌یاندن به‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ گش���تی‌‌و‬ ‫پیسبونی‌ ژینگه‌‌و زیانگه‌یاندن به‌دارو‬ ‫دره‌خه‌ت‌و باخچ���ه‌كان‌و به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫خه‌ڵك"‪.‬‬

‫"ئاگامان له‌بانگهێشت ‌ی وه‌زیری کاروباری کۆمه‌اڵیه‌تی نییه‌"‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ر داواكاری‌ ژماره‌ی���ه‌ك به‌داواكارییه‌كان���ی‌ گروپی‌ كه‌مئه‌ندامان‪ ،‬داواكارییان هه‌یه‌ كه‌ له‌سنوری‌ ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫په‌رله‌مانتار بۆ بانگهێشتكردنی‌ وه‌زیری‌ ناوب���راو وتی‌ "منی���ش ده‌زان���م وه‌زیر پارله‌ماندایه‌‪ ،‬پێشمانراگه‌یاندون هه‌ركات‬ ‫كار‌و كاروباری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ بۆ په‌رله‌مان توانای‌ زیادكردنی‌ موچه‌ی‌ ئه‌وانی‌ نییه‌‪ ،‬داواكارییه‌كان بگه‌یه‌ننه‌ وه‌زاره‌ت‪ ،‬بۆیان‬ ‫ب���ۆ داواكاری‌ گروپ���ی‌ كه‌مئه‌ندام���ان‪ ،‬به‌اڵم خۆ ده‌یتوانی‌ س���ه‌ردانیان بكات‪ ،‬به‌رزده‌كه‌ین���ه‌وه‌‌و هه‌میش���ه‌ش خۆمان‬ ‫وته‌بێژی‌ وه‌زاره‌ته‌كه‌ش ده‌ڵێت "ئاگامان بانگهێشته‌كه‌ی‌ ئێمه‌ش له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌یه‌ به‌داكۆكیكاری‌ كه‌مئه‌ندامان زانیوه‌"‪.‬‬ ‫ماوه‌ی‌ هه‌فته‌یه‌كه‌ ژماره‌یه‌ك له‌گروپی‌‬ ‫كه‌ به‌وه‌زیر بڵێین بۆچی‌ س���ه‌ردانی‌ ئه‌و‬ ‫له‌و بانگهێشته‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫كه‌مئه‌ندامان���ی‌ پارێ���زگای‌ س���لێمانی‌‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬په‌رله‌مانت���اری‌ مانگرتوانه‌ت نه‌كرد؟"‪.‬‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌ وته‌بێژی‌ وه‌زاره‌تی‌ كارو له‌به‌رده‌م نوسینگه‌ی‌ پارله‌مان مانگرتنیان‬ ‫فراكس���یۆنی‌ گ���ۆڕان له‌په‌رله‌مان���ی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬ش���ێرزاد حافز له‌لێدوانێكدا كاروب���اری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪ ،‬عه‌باس ئه‌كره‌م ده‌سپێكردوه‌ بۆ زیادكردنی‌ موچه‌كانیان‬ ‫بۆ ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند كه‌ ‪ 22‬په‌رله‌مانتار له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێن���ه‌ بێئاگایی‌ خۆی‌ ل���ه‌ (‪ )100‬هه‌زار ب���ۆ (‪ )500‬هه‌زار‌و له‌‬ ‫واژویان كۆكردوه‌ته‌وه‌ بۆ بانگهێشتكردنی‌ له‌كۆكردنه‌وه‌ی‌ واژوی‌ ئه‌و په‌رله‌مانتارانه‌ (‪ )150‬ه���ه‌زاره‌وه‌ ب���ۆ (‪ )600‬ه���ه‌زار‪،‬‬ ‫وه‌زی���ری‌ كار‌و كاروب���اری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪ ،‬نیشاندا‌و له‌هه‌مانكاتیشدا وت ‌ی "وه‌زیر بۆچ ‌ی ئه‌و زیادكردن���ه‌ ناوچه‌ دابڕێنراوه‌كانیش‬ ‫ئاس���ۆس نه‌جیب بۆ په‌رله‌مان سه‌باره‌ت س���ه‌ردانی كه‌مئه‌ندامان بكات‪ ،‬ئه‌وان دو بگرێته‌وه‌‪.‬‬

‫ئه‌مڕۆش نه‌بێت‪ ،‬سبه‌ی‌‪ ،‬یان له‌ئاینده‌دا‪،‬‬ ‫شه‌ڕی‌ ده‌سه‌اڵت‌و لوت شكاندنی‌ یه‌كتری‌‬ ‫له‌ نێوان حكومه‌تی‌ ناوه‌ندی‌و حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم له‌ناوچه‌ جێناكۆكه‌ن روده‌دات‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئه‌م روبه‌روبونه‌وه‌یه‌ شه‌ڕێكی‌‬ ‫ناوخۆی���ی‌ ك���ۆن‌و نوێی‌ عێراق���ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مج���اره‌ كۆمه‌ڵێك فاكت���ه‌ری‌ ده‌ره‌كی‬ ‫رۆڵ���ی‌ دیاریان له‌به‌رپابوونی‌ ش���ه‌ڕه‌كه‌‌و‬ ‫درێژبونه‌وه‌ی‌و كۆنترۆڵكردنی‌ ئه‌نجامه‌كانی‌‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫هێش���تا چه‌خماخ���ه‌ی‌ ش���ه‌ڕه‌كه‌‬ ‫دانه‌گیرس���اوه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ری���ه‌ك له‌هێزه‌‬ ‫هه‌رێمایه‌تییه‌كان(ش���یعه‌‌و س���وننه‌و‬ ‫ئه‌مه‌ریكا) له‌دوره‌وه‌ چاودێری‌ باردودۆخه‌كه‌‬ ‫ده‌كه‌ن تا بزانن ئاكامه‌كه‌ی‌ به‌چی‌ ده‌گات‪.‬‬ ‫هه‌رچ���ی‌ ئێرانه‌ كه‌ س���ه‌روكاری‌ ته‌وژمی‌‬ ‫ش���یعه‌ ده‌كات له‌ناوچه‌ك���ه‌دا‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫هه‌ڵگیرسانی‌ ئه‌و ش���ه‌ڕه‌دا نییه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌الیه‌كه‌وه‌ ئه‌و هێشتا ئومێدی‌ به‌كوردی‌‬ ‫عێراق نه‌بڕاوه‌‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ تریش���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫تا ئێستا سه‌رقاڵی‌ رزگاركردنی‌ رژێمه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌ش���ار ئه‌سه‌ده‌‪ ،‬كه‌چی‌ وا خه‌ریكه‌ شه‌ڕ‬ ‫له‌س���نوره‌كانی‌ خۆی���ه‌وه‌ نزیكده‌بێته‌وه‌‌و‬ ‫هاوپه‌یمانه‌ س���تراتیژییه‌كه‌ی‌‪ ،‬ش���یعه‌ی‌‬ ‫عێراق‪ ،‬وا له‌سه‌ر كه‌ناری‌ تێوه‌گالندنێتی‌‬ ‫له‌ش���ه‌ڕێكه‌وه‌ ك���ه‌ ك���ه‌س پێش���بینی‌‬ ‫ئاكامه‌كانی ناكات‪.‬‬ ‫توركی���ا له‌ئێس���تادا وه‌ك هێزێ���ك ك���ه‌‬ ‫س���ه‌روكاری‌ س���وننه‌ی‌ ناوچه‌كه‌ ده‌كات‬ ‫به‌ئامانجی‌ ئه‌وه‌ی‌ چڕنوكی‌ ئێرانی‌ شیعه‌‬ ‫له‌عێ���راق كورتبكاته‌وه‌‪ ،‬ه���اوكات زیاتر‬ ‫له‌كورده‌كانی‌ عێ���راق نزیكبێته‌وه‌ تا ئه‌و‬ ‫راده‌یه‌ی‌ به‌ت���ه‌واوی‌ بچن���ه‌ ئامێزییه‌وه‌‪،‬‬ ‫حه‌زده‌كات شه‌ڕ ده‌س���تپێبكات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫جگ���ه‌ له‌كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌ نف���وزی‌ ئێران‬ ‫ده‌رگایه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌ بۆ ده‌كرێته‌وه‌ ده‌ست‬ ‫له‌كاروب���اری‌ عێ���راق وه‌رب���دات‌و به‌ناوی‌‬ ‫پاراستنی‌ توركمانیش���ه‌وه‌ راسته‌خۆ یان‬ ‫ناراسته‌خۆ زامنی‌ سامانی‌ نه‌وتی‌ كه‌ركوك‬ ‫بۆ خۆی‌ بكات‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ ئه‌مه‌ریكا به‌رامب���ه‌ر باگرژی‌‬ ‫نێ���وان پێش���مه‌رگه‌‌و س���وپای‌ عێ���راق‬ ‫خه‌مس���ارد خ���ۆی‌ نیش���انده‌دات‌و ب���ه‌‬ ‫جێماوی‌ س���ه‌رده‌می‌ (بۆش���ی‌)ده‌زانێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌كۆتایی‌ تۆنێله‌كه‌داو به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫گه‌ڕاندنه‌وه‌ی‌ س���وپاكه‌ی‌ بۆ عێراق دێته‌‬ ‫سه‌ر هێڵ‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌مه‌ریكا له‌رزگاكردنی‌‬ ‫ئه‌و واڵته‌دا زیاتر له‌ هه‌ش���ت سه‌د ملیار‬ ‫دۆالری‌ خه‌رجك���ردوه‌‌و گیانی‌ چوار هه‌زار‬ ‫سه‌ربازی‌ به‌خشیوه‌‪.‬‬ ‫شه‌ڕی‌ نێوان به‌غدا‌و هه‌رێم ئه‌گه‌ر روبدات‪،‬‬ ‫له‌ڕاستیدا ش���ه‌ڕی‌ نێوان شیعه‌و كورده‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئ���ه‌وه‌ی‌ ش���ه‌ڕه‌كه‌ یه‌كالده‌كاته‌وه‌‬ ‫ئ���ه‌م دو پێكهاته‌ی���ه‌ی‌ عێ���راق نیی���ه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو س���وننه‌ی‌ عێراق���ه‌ به‌هاوئاهانگ‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌ڵكش���انی‌ ئه‌وان له‌سه‌ر ئاستی‌‬ ‫ناوچه‌كه‌‪.‬‬ ‫س���وننه‌ی‌ عێراق ئه‌گه‌ر به‌هه‌مان لۆژیكه‌‬ ‫عروبییه‌كه‌ی‌ ئێستا‌و سه‌رده‌می‌ به‌عسه‌وه‌‬ ‫مامه‌ڵ���ه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌م ش���ه‌ڕه‌ی‌ ش���یعه‌و‬ ‫كورددا بكه‌ن‪ ،‬ئ���ه‌وا كورد زیان ده‌كات‌و‬ ‫له‌ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان توش���ی‌ شكستی‌‬ ‫گه‌وره‌ ده‌بێت‪ .‬ئه‌گه‌ر الیه‌نی‌ تایفه‌گه‌ریش‬ ‫به‌سه‌ر س���ونه‌دا زاڵبێت ئه‌گه‌رێكی‌ وااڵیه‌‬ ‫كه‌ س���وننه‌ له‌حاڵه‌تێكدا ئه‌گه‌ر الیه‌نگری‌‬ ‫كوردی���ش نه‌ك���ه‌ن‪ ،‬وه‌ك ته‌ماش���اكار‬ ‫بمێننه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم روداوه‌كانی‌ رابردو ئه‌وه‌‬ ‫ده‌رده‌خه‌ن كه‌ هێش���تا س���وننه‌ هه‌ڵگری‌‬ ‫تێڕوانینه‌ عروبه‌ییه‌كه‌یه‌‌و له‌و روانگه‌یه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵوێست له‌ روداوه‌كان وه‌رده‌گرێت‪.‬‬ ‫تاك���ه‌ ئه‌گه‌رێك كه‌ بۆ ك���ورد ئه‌گه‌رێكی‌‬ ‫پۆزه‌تیڤه‌‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ گه‌ر ش���ه‌ڕ هه‌ڵگیرسا‪،‬‬ ‫شه‌ڕێكی‌ كورتخایه‌ن‌و سنورداربێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌و شه‌ڕه‌ كورتانه‌دا پێشمه‌رگه‌ ده‌توانێ‌‬ ‫گورز بوه‌شێنێت‌و ش���وێنپێی‌ خۆی‌ قایم‬ ‫بكات‪ ،‬شه‌ڕی‌ درێژخایه‌ن نه‌ به‌پێشمه‌رگه‌‬ ‫ده‌كرێت‌و نه‌ بارودۆخی‌ سه‌ربازی‌‌و ئیداری‌‬ ‫هه‌رێم‌و ئه‌و گه‌نده‌ڵییه‌ی‌ هه‌مو جومگه‌كانی‌‬ ‫ژیانی‌ گرتۆته‌وه‌‪ ،‬یارمه‌تیده‌رێتی‌‪ ،‬كه‌سیش‬ ‫ناتوان���ێ پێش���بینی‌ درێ���ژی‌‌و كورتی‌‌و‬ ‫ئاكامه‌كانی‌ ئه‌م شه‌ڕه‌ بكات‪.‬‬ ‫سه‌رجه‌م ئه‌و بارودۆخه‌ی‌ له‌هه‌ڕه‌شه‌كانی‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ عێراق���ه‌وه‌ هاتۆته‌ ئ���اراوه‌‬ ‫ب���ۆ ك���ورد‪ ،‬بارێكی‌ پۆزه‌تیف���ه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ی‌ زۆره‌ كۆمه‌ڵ���گای‌ ك���وردی‌‬ ‫ریزبه‌ندییه‌ك���ی‌ سیاس���ی‌‌و جه‌م���اوه‌ری‬ ‫وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌مڕۆی‌ به‌خ���ۆوه‌ نه‌دیوه‌‪،‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ ئه‌م ریزبه‌ندییه‌ی‌ ئه‌مڕۆ هه‌رچۆن‬ ‫فاكته‌رێكی‌ به‌هێزه‌ بۆ پته‌وكردنی‌ پێگه‌ی‌‬ ‫كورد له‌ناوچه‌ جێناكۆكان به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئاش���تییانه‌‪ ،‬هاوكات ده‌بێت هانده‌رێكی‌‬ ‫جدی‌ بێ���ت بۆ پڕۆس���ه‌ی‌ چاكس���ازی‌‌و‬ ‫نه‌هێشتنی‌ گه‌نده‌ڵی‌ له‌كوردستاندا‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )353‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/27‬‬

‫به‌چوار هه‌نگاو ‌ی بارزان ‌ی‬ ‫كورد‪ ،‬شیعه‌و سوننه‌ش ‌ی له‌ده‌ستدا‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫كۆكردنه‌وه‌‌و سه‌نگه‌ر له‌یه‌كگرتن ‌‬ ‫ی‬ ‫هێزی‌ پێشمه‌رگه‌و سوپای‌ عێراق‬ ‫له‌ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان‪ ،‬سوننه‌كانی‌‬ ‫له‌حكومه‌ته‌ شیعییه‌كه‌ی‌ مالیكی‌‬ ‫نزیككردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬كورد هاوپه‌یمانێتی‌‬ ‫هه‌م ئه‌وی‌ چو‪ ،‬هه‌م ئه‌میش‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار له‌گێڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و زنجیره‌ روداوان���ه‌ی‌ كه‌ بارودۆخی‌‬ ‫ك���وردو حكومه‌تی‌ ناوه‌ن���دی‌ به‌غدایان‬ ‫گه‌یان���ده‌ ئه‌مڕۆ ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ خاڵی‌ ده‌س���تپێكی‌ ئه‌م ناكۆكییانه‌‬ ‫به‌داڵده‌دانی‌ تاریق هاشمی‌ سه‌ركرده‌ی‌‬ ‫دیاری‌ س���وننه‌كان‌و جێگری‌ س���ه‌رۆك‬ ‫كۆماری‌ عێراق ده‌ستپێده‌كات‪ ،‬كاتێك‬ ‫له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌ عێراقه‌وه‌ به‌تێوه‌گالن‬ ‫له‌كاری‌ "تیرۆر"ه‌وه‌ تاوانبار كرا‪ ،‬حیزب‌و‬ ‫سه‌ركرده‌ ده‌سه‌اڵتداره‌كانی‌ كوردستان‬ ‫داڵده‌یان���دا‌و ئاماده‌نه‌بون راده‌س���تی‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ عێراقی‌ بكه‌نه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫دادگای���ی‌ بكرێ���ت‪ .‬ئه‌م���ه‌ هۆكارێكی‌‬ ‫سه‌ره‌كی‌ به‌رینبونه‌وه‌ی‌ ئه‌و كه‌لێنه‌ بو‬ ‫كه‌ كه‌وتبوه‌ نێ���وان حكومه‌تی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫حكومه‌تی‌ به‌غداوه‌و‪ ،‬كه‌ پێشتر به‌هۆی‌‬ ‫گرێبه‌س���ته‌ نه‌وتییه‌كان‌و مه‌س���ه‌له‌ی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌وه‌ ناكۆكبون‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌م سه‌رچاوه‌یه‌ گه‌مه‌ی‌ كورد‬ ‫هه‌ر به‌وه‌وه‌ نه‌وه‌ستا كه‌ داڵده‌ی‌ تاریق‬ ‫هاشمی‌ دا‌و پاش���ان ره‌وانه‌ی‌ توركیای‌‬ ‫كرد (به‌مه‌رجێك كه‌ پێش���تر هاشمی‌‬ ‫هه‌ڵوێس���تی‌ به‌رامب���ه‌ر به‌كوردی���ش‬ ‫خ���راپ ب���و)‪ ،‬به‌ڵك���و له‌هه‌نگاوێك���ی‌‬ ‫چاوه‌ڕواننه‌ك���راوو له‌نه‌ورۆزی‌ س���اڵی‌‬ ‫راب���ردودا‪ ،‬بارزان���ی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫لول���ه‌ی‌ تۆپه‌كانی‌ ئاراس���ته‌ی‌ مالیكی‌‬ ‫س���ه‌رۆكوه‌زیری‌ عێراق ك���ردو ئه‌مه‌ش‬ ‫دۆخه‌كه‌ی‌ به‌ره‌و گ���رژی‌‌و ئاڵۆزییه‌كی‌‬ ‫زیاتر ب���رد‪ ،‬پاش���ان بارزان���ی‌ هه‌مو‬ ‫نه‌یاره‌كان���ی‌ مالیك���ی‌ له‌هه‌ولێ���ری‌‬ ‫پایته‌ختی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان كۆكرده‌وه‌‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ متمانه‌سه‌ندنه‌وه‌ له‌سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیری‌ عێ���راق‪ .‬ئه‌مه‌ش ئه‌وه‌نده‌ی‌ تر‬ ‫كێشمه‌كێش���ی‌ نێوان هه‌ولێر‌و به‌غدای‌‬ ‫توندتركرده‌وه‌‪ .‬بارزانی‌ له‌م بواره‌دا زیاد‬ ‫له‌پێویست‌و گه‌وره‌تر له‌وه‌ی‌ كه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌رزی‌ واقیع هه‌بو‪ ،‬هێزو توانای‌ خۆی‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌مالیكی‌ نمایش���كرد‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫له‌كاتێكدایه‌ كه‌ له‌دنیای‌ سیاسه‌تی‌ ئه‌م‬

‫هه‌م���و ئه‌مان���ه‌ پێك���ه‌وه‌ مالیك���ی‌‬ ‫هه‌راسان‌و توڕه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬تا سه‌ره‌نجام‬ ‫مالیكی‌ بۆ فش���ار خستنه‌س���ه‌ر كوردو‬ ‫ئیحتیواكردن���ی‌ مانۆڕه‌كان���ی‌ بارزانی‌‪،‬‬ ‫له‌ته‌مم���وزی‌ راب���ردودا پێكهێنان���ی‌‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنی‌ دیجله‌ی‌ راگه‌یاند‪.‬‬ ‫ئیتر ئه‌م���ه‌ ئه‌و س���اته‌وه‌خته‌یه‌ كه‌‬ ‫گفتوگۆكان ده‌گه‌نه‌ بنبه‌س���ت‌و نۆره‌ی‌‬ ‫س���ه‌ره‌تاتكێی‌ پێش���مه‌رگه‌و سه‌ربازو‬ ‫ت���ۆپ‌و زریپۆش���ه‌كانه‌‪ .‬له‌پێكهێنان���ی‌‬ ‫ئۆپه‌راس���یۆنی‌ دیجله‌دا‪ ،‬زیاد له‌خاڵێك‬ ‫جێ���ی‌ س���ه‌رنجن‪ ،‬ئۆپه‌راس���یۆنی‌‬ ‫دیجل���ه‌‪ ،‬ئ���ۆردوگای‌ ئه‌ش���ره‌ف ك���ه‌‬ ‫بنك���ه‌ی‌ موجاهدینی‌ خه‌لق���ی‌ نه‌یاری‌‬ ‫كۆماری‌ ئیس�ل�امی‌ ئێران بو له‌عێراق‪،‬‬ ‫ده‌كاته‌ باره‌گای‌ خۆی‌‪ ،‬بۆ راكێش���انی‌‬ ‫سه‌رنجی‌ س���وننه‌كانیش به‌الی‌ خۆیدا‬ ‫فه‌رمانده‌یه‌ك���ی‌ س���ه‌ربازیی‌ كۆن���ه‌‬ ‫به‌عس���ی‌و س���وننه‌ مه‌زه���ه‌ب ده‌كاته‌‬ ‫فه‌رمانده‌ی‌ ئۆپه‌راسیۆنه‌كه‌ كه‌ پێشتر‬ ‫به‌ش���داری‌ ش���ه‌ڕی‌ حكومه‌تی‌ به‌عسی‌‬ ‫دژ به‌پێش���مه‌رگه‌و خه‌ڵكی‌ كوردستان‬ ‫ی كه‌ له‌م‬ ‫به‌ڵك���و پێش���وازییه‌كی‌ گه‌رموگ���وڕی‌ كردوه‌‪ ،‬به‌پێی‌ لێدوانی‌ ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫له‌یه‌كێك له‌سه‌رسه‌خترین دوژمنه‌كانی‌ رۆژانه‌دا سه‌ردانی‌ حه‌ویجه‌یان كردوه‌‪،‬‬ ‫رێژمی‌ ئه‌س���ه‌د‌و حیزب���واڵی‌ لوبنانیش كه‌ ش���ارۆچكه‌یه‌كی‌ عه‌ره‌بی‌ سوننه‌یه‌و‬ ‫كرد‪ ،‬ئه‌وی���ش "س���ه‌میر جه‌عجه‌ع"ی‌ له‌دوای‌ روخانی‌ رژێمی‌ س���ه‌دامه‌وه‌ به‌ر‬ ‫س���ه‌ركرده‌ی‌ "هێزه‌كان���ی‌ لوبنان" بو‪ ،‬له‌هه‌ر ش���ارێكی‌ دیك���ه‌ جموجۆڵی‌ دژ‬ ‫كه‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێران تۆمه‌تباری‌ به‌ئه‌مه‌ریكاو شیعه‌كانی‌ تێدا ده‌ركه‌وت‪،‬‬ ‫ده‌كات ب���ه‌وه‌ی‌ له‌ناوه‌ڕاس���تی‌ ده‌یه‌ی‌ ئێستا عه‌ره‌به‌ س���وننه‌كانی‌ ئه‌و شاره‌‬ ‫‪1980‬دا پێن���ج دیپلۆماتی‌ باڵوێزخانه‌ی‌ به‌وپ���ه‌ڕی‌ گڕ‌وتینیان���ه‌وه‌ پش���تیوانی‌‬ ‫ئێرانی‌ له‌به‌یروت بێسه‌روش���وێن كردوه‌ له‌مالیكی‌ ده‌كه‌ن‌و ته‌نانه‌ت هه‌ندێكیشیان‬ ‫به‌"قاره‌مان" ناوی‌ ده‌به‌ن‪ .‬س���وننه‌كان‬ ‫بۆیه‌ به‌خوێنی‌ سه‌ری‌ تینوه‌‪.‬‬ ‫بارزان���ی‌ ل���ه‌م چوارچێوه‌ی���ه‌دا به‌حوكمی‌ ئه‌و رابردوه‌ پڕ له‌توندوتیژی‌‌و‬ ‫دژایه‌تییه‌كان���ی‌ ه���ه‌ر به‌پێش���وازی‌ خوێناوییانه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ كورددا هه‌یانبوه‌و‬ ‫ئه‌وانه‌وه‌ نه‌وه‌س���تا‪ ،‬به‌ڵكو راشیگه‌یاند س���نوری ناوچ���ه‌ ناكۆكه‌كانیش���یان‬ ‫كه‌ "مه‌ش���ق‌و راهێن���ان به‌كورده‌كانی‌ پێكه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬زیاد ل���ه‌وه‌ی‌ به‌الی‌ كورد‬ ‫س���وریا ده‌كه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌ره‌نگاری‌ بكشێنه‌وه‌‪ ،‬پشتیوانی‌ له‌ئۆپه‌راسیۆنی‬ ‫دیجله‌و مالیكی‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫رژێمی‌ ئه‌سه‌د ببنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ ئاگاداره‌ك���ه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ملمالنێی‌ نێوان هه‌ولێرو به‌غدا‪ ،‬ته‌نها‬ ‫ملمالنێی‌ نێوان بارزانی‌‌و مالیكی‌ نه‌بو‪ ،‬ده‌كات كه‌ س���اڵێك له‌مه‌وب���ه‌ر كورد‬ ‫به‌ڵكو ره‌هه‌ندێكی‌ دورتر‌و گه‌وره‌تریشی‌ ناوبژیوانیی‌ شیعه‌و س���وننه‌ی‌ ده‌كرد‪،‬‬ ‫هه‌ب���و‪ ،‬ناوچه‌كه‌ دابه‌ش بوبو به‌س���ه‌ر كه‌چ���ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ جێی‌ سه‌رس���وڕمانه‌‬ ‫دو میحوه‌ری‌ س���وننه‌و ش���یعه‌دا‪ ،‬كه‌ ئێستا س���وننه‌ دێن ناوبژیوانی‌ كورد‌و‬ ‫الیه‌كیان توركیا‌و س���عودییه‌و واڵتانی‌ ش���یعه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬هه‌نگاوه‌كانی‌ بارزانی‌‬ ‫كه‌نداو بو‪ ،‬الكه‌ی‌ دیكه‌ش���یان ئێران‌و كوردی‌ به‌ره‌و روی‌ دۆخێك كردوه‌ته‌وه‌‬ ‫حكومه‌تی‌ ناوه‌ن���دی‌ عێراق‌و حیزبواڵی‌ ك���ه‌ پێش���بینیكردنی‌ س���ه‌ره‌نجام‌و‬ ‫لوبنان بو‪ ،‬بارزانی‌ زۆر راش���كاوانه‌ بوه‌ عاقیبه‌ته‌ك���ه‌ی‌ زه‌حمه‌ته‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌وادار‌و الیه‌نگ���ری‌ توركیا‌و میحوه‌ری‌ ئاش���كرایه‌ به‌هۆی‌ گه‌مه‌و مانۆڕه‌كانی‌‬ ‫س���وننه‌كان‪ ،‬له‌و ماوه‌یه‌شدا سه‌ردان ‌‬ ‫ ‬ ‫ی بارزانییه‌وه‌‪ ،‬ك���ورد هه‌م هاوپه‌یمانێتی‌ بارزانی‬ ‫شیعه‌ی‌ له‌كیسچو‪ ،‬هه‌م سوننه‌كانیش‪.‬‬ ‫توركیا‌و قه‌ت ‌هر‌و ئیماراتی‌ كردوه‌‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫خاڵی‌ ده‌ستپێكی‌ سوننه‌كان به‌حوكم ‌ی‬ ‫ئه‌و رابردوه‌ پڕ‬ ‫ئه‌م ناكۆكییانه‌‬ ‫به‌داڵده‌دانی‌ تاریق له‌توندوتیژییەی‬ ‫هاشمی‌ سه‌ركرده‌ی‌ لەگەڵ کورد‬ ‫دیاری‌ سوننه‌كان‌و هه‌یانبوه‌‪ ،‬زیاتر‬ ‫پشتیوان ‌ی‬ ‫ی سه‌رۆك‬ ‫جێگر ‌‬ ‫له‌ئۆپه‌راسیۆنی‌‌‬ ‫كۆماری‌ عێراق‬ ‫دیجله‌ ده‌كه‌ن‬ ‫ده‌ستپێده‌كات‬ ‫ناوچه‌ی���ه‌دا ئه‌وانه‌ی‌ خاوه‌ن���ی‌ هێز ‌‬ ‫ی‬ ‫راس���ته‌قینه‌‌و كرده‌ن هه‌رگیز له‌قسه‌و‬ ‫هه‌ڵوێستی‌ سیاسییاندا‪ ،‬باسی‌ به‌هێزیی‌‌و‬ ‫چنگاڵه‌كانی���ان ناك���ه‌ن‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌‬ ‫شه‌ڕه‌نگێزیش بن س���ه‌ری‌ زمان‌و بنی‌‬ ‫زمانی���ان ئاش���تییه‌‪ ،‬سیاس���ه‌تمه‌دار‌و‬ ‫كاربه‌ده‌س���تانی‌ ئیس���رائیل باشترین‬ ‫نمون���ه‌ن له‌م بواره‌دا‪ ،‬ك���ه‌ هه‌رچه‌نده‌‬ ‫خاوه‌ن���ی‌ چه‌كی‌ ئه‌تۆمیش���ن به‌اڵم تا‬ ‫ئێستا هه‌ڕه‌ش���ه‌یان له‌كه‌س نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫به‌مه‌رجێك چیش���یان له‌ده‌ستهاتبێت‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌دوژمنه‌كانی���ان‪ ،‬درێغییان‬ ‫لێنه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ باس له‌خاڵێكی‌ دیكه‌‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ هه‌رچ���ی‌ زیات���ره‌ ته‌قه‌ی‌‬ ‫خسته‌ نێوان هه‌ولێر‌و به‌غداوه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ناكۆكی‌‌و جی���اوازی‌ هه‌ڵوێس���تیان بو‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ڕه‌وشی‌ سوریا‪ ،‬مالیكی‌ بوه‌‬ ‫یه‌كێك له‌كۆڵه‌كه‌ گرنگه‌كانی‌ مانه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌شار ئه‌سه‌د له‌سوریا‪ ،‬بارزانی‌ یه‌كێك‬ ‫بو له‌وانه‌ی‌ سه‌رس���ه‌ختانه‌ دژ به‌ڕژێمی‌‬ ‫ئه‌س���ه‌د كاری‌ كردو ده‌ستی‌ كۆمه‌ك‌و‬ ‫یارمه‌ت���ی‌ ب���ۆ هه‌م���و نه‌یاره‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫رژێمه‌ درێژكرد‌و ته‌نانه‌ت له‌و پێناوه‌شدا‬ ‫نه‌ك هه‌ر پێشوازی‌ له‌بورهان غه‌لیون‌و‬ ‫عه‌بدولباس���ت س���ه‌یدای‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫نیش���تمانی‌ سوریا كرد كه‌ نوێنه‌رایه‌تی‌‬ ‫گه‌وره‌ترین هێزه‌كانی‌ س���وریا ده‌كات‪،‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬یەحیا ئەحمەد‬

‫بارگرژ ‌ی نێوان هه‌رێم‌و به‌غدا ته‌نها شقارته‌یه‌ك ‌ی ده‌وێت‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگ ‌ه هه‌ركه‌سه‌‌و له‌ئاوازێك ده‌خوێنێت‬ ‫ئا‪ :‬ره‌وا بورهان‬ ‫له‌كاتێكدا شه‌ڕی‌ نێوان پێشمه‌رگه‌‌و‬ ‫سوپای‌ عێراق له‌ناوچه‌ دابڕاوه‌كان‬ ‫له‌سه‌ر كه‌ناری‌ هه‌ڵگیرسانه‌و ته‌نها‬ ‫ی‬ ‫شقارته‌یه‌كی‌ ده‌وێت‪ ،‬به‌رپرسان ‌‬ ‫هێزی‌ پێشمه‌رگه‌ له‌كاتی‌ لێدوانیاندا‬ ‫بۆ میدیاكان هه‌ریه‌كه‌و له‌ئاوازێك‬ ‫ده‌خوێنێت‪.‬‬ ‫ی ‪ 16‬نۆڤه‌مبه‌ره‌وه‌ كه‌ له‌ناوچ ‌ه‬ ‫له‌رۆژ ‌‬ ‫ی كه‌وتۆته‌ نێوان‬ ‫جێناكۆكه‌كان بارگرژ ‌‬ ‫ی پێش���مه‌گه‌وه‌‪،‬‬ ‫س���وپای‌ عێراق‌و هێز ‌‬ ‫ی پێش���مه‌رگ ‌ه شێخ‬ ‫هه‌ریه‌ك ‌ه له‌وه‌زیر ‌‬ ‫ی‬ ‫جه‌عفه‌ر مسته‌فا‪ ،‬بریكاره‌كه‌ی‌ ئه‌نوه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عوس���مان‪ ،‬ئه‌مینداری‌ گش���ت ‌‬ ‫حاج ‌‬ ‫ی پێش���مه‌رگه‌ جه‌بار‬ ‫ی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫وته‌بێژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی���اوه‌ر‪ ،‬ئه‌ندام��� ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێتی‌ مه‌حمود س���ه‌نگاوی‌‪ ،‬لێدوان ‌‬ ‫ناكۆك‌و هه‌ندێكجار دژبه‌یه‌ك ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی سیاسی‌‌و وته‌بێژ ‌‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ئه‌ندام ‌‬ ‫ی كوردستان‪،‬‬ ‫فه‌رمی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمان ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ئ���ه‌م لێدوان ‌ه‬ ‫ئازاد جوندیان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هێ���ز ‌‬ ‫ی به‌رپرس���ان ‌‬ ‫جیاجیان��� ‌ه ‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬ده‌ڵێ���ت " ئێمه‌ش وه‌ك‬ ‫راگه‌یاندنی یه‌كێتی سه‌رمان لێتێكچوه‌‪،‬‬ ‫به‌داخه‌وه‌ له‌ناو وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌دا‬ ‫ی خۆیه‌و‌ه‬ ‫هه‌ركه‌س���ه‌‌و ده‌توانێ���ت ال ‌‬

‫ب���ۆ ئاس���ه‌واره‌كانی دو ئیداره‌ی���ی‬ ‫لێدوان ب���دات كه‌ ئه‌م��� ‌ه كارێكی زۆر بمێنن���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌زۆرین���ه‌ی كاتدا‬ ‫ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌ ك ‌ه تا ئێس���تا ماوه‌‌و ئه‌و‬ ‫خراپه‌‪ ،‬له‌ئێس���تادا پێویست ‌ه لێدوانی پێویسته‌ لێدوانی ورد‌و راست بڵێن"‪.‬‬ ‫راس���تیی ‌ه ئاشكراده‌كات ك ‌ه ئه‌و‌ه ته‌نها‬ ‫ی د‌ه رۆژی‌ راب���ردودا ئ���ه‌و‬ ‫له‌م���او‌ه ‌‬ ‫وه‌ك یه‌ك بدرێت"‪.‬‬ ‫وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌ نییه‌ كه‌ به‌ده‌ست‬ ‫ی پێشمه‌رگه‌وه‌ دراون‪،‬‬ ‫جوندیان���ی‌ نمونه‌ ده‌هێنێته‌وه‌‌و باس لێدوانانه‌ی‌ له‌هێز ‌‬ ‫ئاس���ه‌واری‌ دو ئیداریی���ه‌و‌ه بناڵێ���ت‪،‬‬ ‫له‌و‌ه ده‌كات زۆرج���ار لێدوانه‌كان ورد زانیاری‌ سه‌یرو س���ه‌مه‌ره‌یان تێدابوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو وه‌زاره‌ته‌كان���ی تریش حاڵه‌تی‬ ‫ی پێشو بینیمان لێدوان���ی‌ وا هه‌بون ك ‌ه هیچ رویه‌نداوه‌‌و‬ ‫نین‌و وتی‌" ش���ه‌مم ‌ه ‌‬ ‫وای تێدا به‌دی ده‌كرێت‌و‪ ،‬وتی‌" ره‌نگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌م ‌‬ ‫ی پێش���مه‌رگ ‌ه ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫وته‌بێ���ژی پێش���مه‌رگ ‌ه ده‌ڵێت هێزمان هێ���ز ‌‬ ‫هه‌ندێ كه‌س���یش قس���ه‌ی خۆی بكات‬ ‫نه‌جواڵندوه‌‪ ،‬جێگری وه‌زیریش ده‌ڵێت جوڵێنراوه‌ بۆ ناوچ���ه‌ جێناكۆكه‌كان‪،‬‬ ‫ب���ۆ ئه‌و‌هی‌ خ���ۆی‌ ب���كات به‌پاڵه‌وان‪،‬‬ ‫بردومانه‌‪ ،‬بێته‌ س���ه‌ر الیه‌نی یاس���ایی له‌كاتێكدا به‌ده‌یان هه‌زار پێش���مه‌رگ ‌ه‬ ‫ده‌ره‌نجامیش لێدوان���ی گرژی‌ وابدرێت‬ ‫ده‌بێ���ت قس���ه‌ی وته‌بێژ به‌ن���ه‌زه‌ری براونه‌ت��� ‌ه ئ���ه‌و ناوچان���ه‌‪ .‬لێدوانی‌ تر‬ ‫ك��� ‌ه زیان به‌حكومه‌ت���ی هه‌رێم‌و هێزی‬ ‫ی‬ ‫ئیعتیبار وه‌ربگرین‪ ،‬له‌كاتێكدا به‌داخه‌و‌ه هه‌بون كه‌ باسیان له‌و‌ه ده‌كرد سوپا ‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ش بگه‌یه‌نێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫زۆرب���ه‌ی زۆری كه‌ناڵه‌كانی راگه‌یاندن عێراق هاتۆت��� ‌ه دوزخورماتو‪ ،‬لێدوان ‌‬ ‫ی خه‌ن���دان ب���ۆ‬ ‫به‌رپرس���ی‌ ده‌زگا ‌‬ ‫ی وا هه‌ی ‌ه كه‌ ده‌ڵێت‬ ‫پش���ت به‌وته‌بێژ نابه‌ستن‪ ،‬رای وته‌بێژ به‌رپرسی‌ سه‌رباز ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌خ���ش‌و وه‌ش���اندن ع���ارف قوربان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بارزانی‌ شه‌ڕ ‌‬ ‫تێریان ناكاو په‌نا ده‌به‌نه‌ به‌ر كه‌س���ی " به‌عه‌قڵی‌ حه‌كیمانه‌ ‌‬ ‫له‌مه‌ترسی‌ ئه‌مجۆره‌ لێدوان ‌ه دژبه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫دیكه‌ كه‌ ئه‌وی���ش لێدوانی تر ده‌دات‪ ،‬ئومم ‌هی‌ عه‌ره‌بی‌ ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ده‌دوێ���ت‌و ده‌ڵێت " ئه‌گه‌ر له‌ناو هێزی‬ ‫مامۆس���تای‌ زانكۆی‌ سلێمانی‌ هه‌ڤاڵ‬ ‫ئه‌مه‌ش ده‌بێته‌ ه���ۆی‌ ئه‌وه‌ی زانیاری‬ ‫پێشمه‌رگه‌دا خاوه‌ن یه‌ك گوتار نه‌بین‪،‬‬ ‫ئه‌بوبه‌كر له‌رو‌ه زانستییه‌كه‌یه‌و‌ه ده‌ڵێت"‬ ‫جیاواز ده‌ربكه‌وێت"‪.‬‬ ‫ده‌بێته‌ ه���ۆی ماڵوێرانی گه‌وره‌و نه‌ك‬ ‫ی وته‌بێ���ژه‌كان له‌هه‌رێم���ی كوردس���تان‬ ‫ی ئه‌نجومه‌نی‌ س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ئه‌ندام ‌‬ ‫ته‌نها زی���ان به‌وه‌زارتی‌ پێش���مه‌رگه‌‪،‬‬ ‫ی هێنده‌ی له‌روانگ ‌هی‌ پله‌وپایه‌ی حیزبی‌و‬ ‫ی له‌سلێمانی‌‪ ،‬عه‌بدولوه‌هاب عه‌ل ‌‬ ‫پارت ‌‬ ‫به‌ڵكو زیان به‌كوردیش ده‌گه‌یه‌نێت"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌م���ان بیرده‌هێنێت���ه‌وه‌ كه‌ له‌كاتی ئیداریی���ه‌و‌ه دی���اری ده‌كرێ���ن‪ ،‬بایی‬ ‫ئ���ه‌و پێیوایه‌ هه‌بونی ئ���ه‌و لێدوان ‌ه‬ ‫جه‌نگ���دا یه‌كه‌م ش���ه‌هید له‌به‌ره‌كاندا ئه‌وه‌نده‌ ده‌س���ت‌و په‌نجه‌ی���ان له‌گه‌ڵ ن���وێ‌‪ ،‬كاو‌ه محه‌مه‌د جه‌خت له‌س���ه‌ر‬ ‫راستییه‌‪ ،‬ناوبراو له‌س���ه‌ر ئه‌و لێدوان ‌ه بواری راگه‌یاندندا نه‌رم نه‌كردوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئ���ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ پرس���ی فره‌لێدوانیی جیاوازان��� ‌ه ئه‌وه‌م���ان پێده‌ڵێ���ت ك ‌ه‬ ‫ناكۆكان��� ‌ه ده‌ڵێت" به‌ش���ێك له‌جه‌نگ ئه‌و لێدوانانه‌ی ده‌یده‌ن زانیارییان تێدا ئه‌گه‌ر بۆ پرس���ێكی ئاس���ایش خراپ " هه‌ماهه‌نگ���ی نیی���ه‌‌و هه‌رك���ه‌س بۆ‬ ‫جه‌نگی راگه‌یاندن‌و ده‌رونییه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش نییه‌‌و‪ ،‬ناتوانن وه‌اڵمی ئه‌و پرس���یاران ‌ه بێت‪" ،‬ئه‌و‌ه بۆ پرسێكی سه‌ربازی وه‌ك خۆیه‌تی‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ێ س���اڵه‌ وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫ی س��� ‌‬ ‫م���اوه‌ ‌‬ ‫ره‌نگ���ه‌ وابكات لێدوانی جیاواز بدرێت‪ ،‬بده‌نه‌و‌ه كه‌ ش���ه‌قام هه‌یه‌تی‪ ،‬یان ئه‌و ئه‌وه‌ی ئێس���تا له‌ناوچ ‌ه جێناكۆكه‌كان‬ ‫وته‌بێ���ژه‌كان هه‌ندێكج���ار پێویس���ت ‌ه پانتایی گومانانه‌ كه‌مبكه‌نه‌وه‌ كه‌ له‌الی هه‌ی ‌ه ترسناكتره‌‌و‪ ،‬زۆر گرنگه‌ كۆنترۆڵ پێشمه‌رگ ‌ه وته‌بێژی‌ خۆی‌ دیاریكردو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫ك ‌ه لیوا جه‌بار یاوه‌ر ئه‌میندار ‌‬ ‫بكرێت"‪.‬‬ ‫موباله‌غ ‌ه بك���ه‌ن‪ ،‬هه‌ندێكج���ار درۆی خه‌ڵك هه‌ن"‪.‬‬ ‫ئه‌و ه���ۆكاری‌ ف���ر‌ه ئ���ه‌و لێدوانان ‌ه هێزی‌ پێش���مه‌رگه‌ی‌ كوردستانه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫سه‌رنوسه‌ری‌ پێش���وی‌ كوردستان ‌‬ ‫س���پی بكه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی له‌شوێنه‌كانیان‬

‫وته‌بێژه‌كان‬ ‫هه‌ندێكجار‬ ‫پێویسته‌ موباله‌غ ‌ه‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬هه‌ندێكجار‬ ‫درۆی سپی بكه‌ن‬

‫وته‌بێژه‌ پۆسته‌كه‌شی‌ له‌ناو وه‌زاره‌تدا‬ ‫ی كاره‌كانه‌‪،‬‬ ‫به‌رزه‌‌و ئاگای‌ له‌وردو درشت ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌اڵم هه‌ندێكجار به‌رپرس���ه‌ بااڵكان ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌زاره‌تی‌‌و به‌رپرسه‌ س���ه‌ربازییه‌كان ‌‬ ‫ناو هه‌ردو حی���زب (پارتی‌‌و یه‌كێتی‌)‪،‬‬ ‫هیچ حیس���اب بۆ ئه‌م وته‌بێژه‌ ناك ‌هن‌و‬ ‫له‌خۆیانه‌وه‌ لێدوان ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ی بۆ چاره‌س���ه‌ركردن‌و‬ ‫ئازاد جوندیان ‌‬ ‫كۆتایهێنان ب���ه‌م لێدوان ‌ه دژ به‌یه‌كانه‌‪،‬‬ ‫پێش���نیوه‌رۆی ‪ 11-25‬له‌گه‌ڵ وه‌زیری‬ ‫ی كردو‌ه ك ‌ه چاره‌یه‌كی‬ ‫پێشمه‌رگ ‌ه قسه‌ ‌‬ ‫ئ���ه‌و دۆخ ‌ه بكه‌ن‪ ،‬ه���اوكات ده‌ڵێت "‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێمی���ش رایگه‌یاندو‌ه ك ‌ه‬ ‫ده‌بێ���ت كاری لێ���دوان ب���ۆ میدیاكان‬ ‫په‌یوه‌س���ت بكرێ���ت به‌كه‌س���انی‬ ‫دیاریكراوه‌و‌ه له‌وه‌زاره‌تی پێش���مه‌رگه‌‌و‬ ‫هه‌مو كه‌س بۆی‌ نه‌بێت لێدوان بدات"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌م كێش���ه‌ی ‌ه له‌ال ‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫مامۆس���تای‌ زانكۆ هه‌ڤ���اڵ ئه‌بوبه‌كر‬ ‫به‌و ش���ێوه‌یه‌ی ‌ه كه‌ نابێت له‌م كاته‌دا‬ ‫وه‌زاره‌تی پێش���مه‌رگه‌ لێ���دوان بدات‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫چونك���ه‌ به‌بۆچون��� ‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ الیه‌نێك���ی س���ه‌ربازییه‌‌و‬ ‫ی ئ���ه‌وان زیان به‌دۆس���ییه‌ك ‌ه‬ ‫لێدوان��� ‌‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬ئه‌بوبه‌كر جه‌خت له‌س���ه‌ر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ ك ‌ه ده‌بێ���ت وته‌بێژی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‌و حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫لێدوان بده‌ن‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )353‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/27‬‬

‫ی مه‌حمود‪:‬‬ ‫ی حاج ‌‬ ‫ی سۆسیالیست‪ ،‬محه‌مه‌د ‌‬ ‫ی حزب ‌‬ ‫سكرتێر ‌‬

‫كورد هه‌میشه‌ له‌شه‌ڕدا بردویه‌تییه‌وه‌‌و‬ ‫له‌گفتوگۆدا دۆڕاندویه‌تی‌‬ ‫سازدانی‌‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫سكرتێری‌ حیزبی‌ سۆسیالیست‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان‪ ،‬محه‌مه‌دی‌‬ ‫حاجی‌ مه‌حمود له‌م گفتوگۆیه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌دا رایده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬كورد هه‌میشه‌‬ ‫له‌شه‌ڕدا بردویه‌تییه‌وه‌‌و له‌سه‌ر مێزی‌‬ ‫گفتوگۆش دۆڕاندویه‌تی‌‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫فه‌ڵه‌ستینییه‌كانه‌وه‌ كه‌ هه‌میشه‌‬ ‫له‌شه‌ڕدا ده‌دۆڕێن‌و له‌گفتوگۆدا‬ ‫ده‌یبه‌نه‌وه‌‪.‬‬

‫►‬

‫►‬

‫ ‬ ‫محه‌مه‌دی‌ حاجی‌ مه‌حمود‪ ،‬سكرتێری‌ حیزبی‌ سۆسیالیست دیموكراتی‌ كوردستان‬

‫ی‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر سه‌رۆك‬ ‫‪2009‬دا‬ ‫له‌په‌رله‌مان‬ ‫ت تا ‪ 20‬ئێم ‌ه زه‌ره‌رمان‬ ‫هه‌ڵبژێررێ ‌‬ ‫ساڵی‌ دیكه‌ش هه‌ر كرد‬ ‫نه‌ك هێزە‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارت ‌‬ ‫ئیسالمییه‌كان‬ ‫ده‌بن‬

‫به‌تایبه‌تی‌ له‌كاتی‌ له‌شكركێش���ییه‌كانی‌‬ ‫قه‌ره‌ته‌پ���ه‌‪ ،‬م���ن ئ���ه‌و كات���ه‌ش وتم‬ ‫كه‌ ده‌بو ك���ورد ئ���ه‌و ناوچانه‌ی‌ چۆڵ‬ ‫نه‌كردایه‌‪ ،‬ده‌توانم بڵێم هه‌میش���ه‌ كورد‬ ‫له‌ش���ه‌ڕدا بردویه‌تییه‌وه‌‌و له‌سه‌ر مێزی‌‬ ‫گفتوگ���ۆ دۆڕاندویه‌ت���ی‌ به‌پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫فه‌ڵه‌س���تینییه‌كان كه‌ ئه‌وان له‌شه‌ڕدا‬ ‫ده‌یدۆڕێنن‌و له‌گفتوگۆدا ده‌یبه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێس���تا بۆچونێكی‌ تریش‬ ‫هه‌ی���ه‌ كه‌ ئه‌مجاره‌ پارتی‌ كێش���ه‌كانی‌‬ ‫ده‌ستیپێكرد‌و خه‌ریكه‌ یه‌كێتی‌ شه‌ڕه‌كه‌‬ ‫ده‌كات؟‬ ‫محه‌مه‌دی‌ حاج���ی‌ مه‌حمود‪ :‬پێموایه‌‬ ‫له‌و پرسه‌دا بابه‌ته‌كه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌كورد‌و‬ ‫عێراقه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌مو هه‌رێمی‌ كوردستانه‌‌و‬ ‫ده‌بێت رای‌ خۆی‌ هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ره‌نگه‌‬ ‫به‌حوكم���ی‌ جوگرافیای‌ ناوچه‌كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ش���ه‌ڕ ببێت‪ ،‬یه‌كێتی‌ ده‌ی���كات‪ ،‬جگه‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ش ده‌س���توری‌ عێ���راق چه‌ندین‬ ‫كه‌موكورت���ی‌ تێدایه‌‌و هه‌موی‌ جێبه‌جێ‬ ‫ناكرێ���ت‪ ،‬كێش���ه‌ی‌ ك���ورد كێش���ه‌ی‌‬ ‫میلله‌تێك���ه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها كێش���ه‌ی‌ نێوان‬ ‫سوننه‌‌و ش���یعه‌ كێش���ه‌ی‌ كورد نییه‌‪،‬‬ ‫ئێم���ه‌ نابێت بڵێین ئه‌وه‌ رای‌ س���وننه‌‬ ‫یان ش���یعه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ كه‌ پرسه‌كه‌ بوه‌‬ ‫پرسی‌ كورد‌و ش���یعه‌ هه‌موی‌ شیعه‌یه‌‌و‬ ‫كه‌ كێشه‌ش بوه‌ كورد‌و عه‌ره‌ب‪ ،‬هه‌موی‌‬ ‫عه‌ره‌به‌ به‌سوننه‌‌و شیعه‌شه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌مانگی‌ رابردودا دو وه‌فدی‌‬ ‫كوردی‌ س���ه‌ردانی‌ به‌غدای���ان كرد كه‌‬

‫یه‌كێكیان سیاسی‌ بو‪ ،‬تۆش ئه‌ندامێكی‬ ‫سیاس���ییه‌كه‌ بویت‪ ،‬ده‌وترێت ئه‌نجامی‌‬ ‫وه‌فده‌كه‌ شكست بوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ وایه‌؟‬ ‫محه‌مه‌دی‌ حاج���ی‌ مه‌حمود‪ :‬نه‌خێر‬ ‫پێ���م وانیی���ه‌ ئه‌نجامه‌كه‌ی‌ شكس���ت‬ ‫بوبێت‪ ،‬به‌ڵك���و ماوه‌یه‌كی‌ زۆر بو هیچ‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك له‌نێ���وان هه‌رێم‌و به‌غداد‬ ‫نه‌ماب���و‪ ،‬بۆی���ه‌ رۆیش���تنی‌ وه‌فده‌كه‌‬ ‫زه‌مینه‌ی‌ بۆ وه‌فدێكی‌ ئیداری‌ حكومه‌ت‬ ‫خۆش���كرد‪ ،‬ده‌ره‌نجامه‌كه‌ش���ی‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫تا ئێس���تا راگه‌یاندن���ه‌كان راگیرابون‌و‬ ‫هاتوچۆكان به‌رده‌وامن‪ ،‬بۆیه‌ وه‌فده‌كه‌‬ ‫ب���ۆ ئه‌وكاته‌ گرنگ ب���و بارودۆخه‌كه‌ی‌‬ ‫هێورك���رده‌وه‌‌و ده‌رگای‌ هاتوچۆش���ی‌‬ ‫كرده‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌مه‌وێ‌ ئه‌وه‌ بڵێم كه‌‬ ‫هه‌مو كات قه‌یرانه‌كان له‌الیه‌ن عێراقه‌وه‌‬ ‫دروس���ت ده‌كرێن بۆ ئه‌وه‌ی‌ پرسه‌كان‬ ‫له‌بیر بكرێین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌ست ناكه‌یت ئێران رۆڵێكی‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ هه‌یه‌ له‌و كێش���انه‌ی‌ نێوان‬ ‫هه‌رێم‌و به‌غدا؟‬ ‫محه‌مه‌دی‌ حاجی‌ مه‌حمود‪ :‬كێشه‌كان‬ ‫له‌عێراق كه‌ كێش���ه‌ی‌ س���وننه‌‌و شیعه‌‬ ‫بو له‌هاش���می‌‌و مالیكی‌ كۆب���ۆوه‌‌و كه‌‬ ‫هاش���میش هات بۆ كوردس���تان ورده‌‬ ‫ورده‌ كێش���ه‌كان زیادیانكرد‌و كوردیش‬ ‫چوه‌ نێو كێشه‌ی‌ س���وننه‌‌و شیعه‌‌و كه‌‬ ‫چوه‌ توركیاش‪ ،‬ئیتر زۆربه‌ی‌ بڕیاره‌كان‬ ‫له‌وێوه‌ ده‌س���تیانپێكرد‪ ،‬بۆیه‌ توركیا‌و‬ ‫ئێران كاریگه‌ری‌ به‌رچاویان هه‌یه‌ له‌سه‌ر‬ ‫عێراق‌و كوردستانیش‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬پشتیوان‬

‫►‬

‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌وترێت ل���ه‌م هه‌فته‌یه‌و‌ه‬ ‫جموجوڵ���ی‌ هێزه‌كانی‌ دیجل���ه‌ به‌ره‌و‬ ‫هێوربونه‌وه‌ رۆیش���توه‌‪ ،‬ل���ه‌و باره‌یه‌وه‌‬ ‫بۆچونت چۆنه‌؟‬ ‫محه‌مه‌دی‌ حاجی‌ مه‌حمود‪ :‬له‌ڕاستیدا‬ ‫دروس���تبونی‌ ئ���ه‌و هێزانه‌ ی���ان هه‌ر‬ ‫هێزێك���ی‌ تر ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ده‌س���تور‌و‬ ‫قانون���ی‌ عێراقییه‌‪ ،‬چونك���ه‌ بۆ بردنی‌‬ ‫هێ���ز بۆ ناوچ���ه‌ داب���ڕاوه‌كان بڕیارێك‬ ‫هه‌یه‌ ك���ه‌ ده‌بێت به‌ئ���اگاداری‌ هه‌رێم‌و‬ ‫به‌غداد بێ���ت‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت هه‌ندێك له‌و‬ ‫به‌رپرسه‌ به‌عسییانه‌ی‌ كه‌ ئێستا له‌نێو‬ ‫س���وپادان ب���ۆ نمونه‌ (قائی���د فیرقه‌)‬ ‫ده‌بێ���ت له‌په‌رله‌مان���ی‌ عێراق س���وێند‬ ‫بخوات‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌وان نه‌چون‌و ئه‌وه‌ش‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ یاس���ایه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ماوه‌ی‌‬ ‫‪ 10‬ساڵه‌ كێشه‌كان كه‌ڵه‌كه‌بون‌و ره‌نگه‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش په‌یوه‌ندی‌ ب���ه‌وه‌وه‌ هه‌بێت‌و‬ ‫بگاته‌ ئه‌و ئه‌قڵییه‌ته‌ی‌ س���وپا‌و ده‌بابه‌‬ ‫بجوڵێت كه‌ به‌پێی‌ ده‌ستوریش‬ ‫نابێت سوپا بجوڵێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم به‌پێی‌ ده‌ستور مالیكی‌‬ ‫فه‌رمانده‌ی‌ گشتی‌ هێزه‌ چه‌كداره‌كانه‌‌و‬ ‫ب���ۆی‌ هه‌ی���ه‌ له‌نێوخۆی‌ واڵت���دا هێز‬ ‫بجوڵێنێت؟‬ ‫محه‌مه‌دی‌ حاجی‌ مه‌حمود‪ :‬راس���ته‌‬ ‫فه‌رمان���ده‌ی‌ هێ���زه‌ چه‌كداره‌كان���ه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ش له‌حاڵه‌تی‌ دروس���تبونی‌‬ ‫مه‌ترس���ییه‌ هه‌رێمایه‌تییه‌كان‌و ده‌بێت‬ ‫په‌رله‌مانی‌ عێراق بڕیار بدات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێتوای���ه‌ توندبون���ه‌وه‌ی‌‬ ‫گرژییه‌كان���ی‌ نێ���وان هه‌رێ���م‌و به‌غدا‪،‬‬ ‫بۆ هه‌ڵه‌ی‌ س���تراتیژیی س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫ك���ورد له‌م���اوه‌ی‌ ‪ 10‬س���اڵی‌ رابردودا‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌؟‬ ‫محه‌مه‌دی‌ حاج���ی‌ مه‌حمود‪ :‬له‌كاتی‌‬ ‫هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‌ عێراق كه‌ سوپای‌ نه‌مابو‬ ‫به‌اڵم كورد هێزی‌ چه‌كداری‌ هه‌بو‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫چوین له‌به‌غدا عێراقمان دروستكرده‌وه‌‌و‬ ‫مافمان ته‌س���لیمكردنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستا‬ ‫ئێمه‌ داوای‌ ماف له‌وان ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌واته‌ كورد له‌بنیادنانه‌وه‌ی‌‬ ‫عێراقدا هه‌ڵه‌بو؟‬ ‫محه‌م���ه‌دی‌ حاج���ی‌ مه‌حم���ود‪:‬‬ ‫به‌دڵنیایی���ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ك���ورد عێراقی‌‬ ‫دروس���تكرده‌وه‌‌و گه‌ڕاندیی���ه‌وه‌ ب���ۆ‬ ‫كۆم���كاری‌ عه‌ره‌بی‌‌و یارمه‌تیش���یدان‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت به‌رپرس���ه‌ كورده‌كان داوایان‬ ‫له‌به‌رپرسه‌ عێراقییه‌كان ده‌كرد بێنه‌‌وه‌‌و‬ ‫عێ���راق دروس���تبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌و‬ ‫كاتان���ه‌دا ته‌نه���ا د‪.‬ئه‌حم���ه‌د چه‌له‌بی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ كۆنگره‌ی‌ نیشتمانی‌ عێراق‪،‬‬ ‫لێره‌ بو‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌واته‌ پێتوایه‌ له‌ (‪)2003‬دا‬ ‫كورد ده‌یتوانی‌ ده‌وڵه‌ت رابگه‌یه‌نێت؟‬ ‫محه‌مه‌دی‌ حاج���ی‌ مه‌حمود‪ :‬پێموایه‌‬ ‫ك���ورد دو ده‌رفه‌تی‌ گرنگی‌ له‌ده‌س���تدا‬ ‫یه‌كێكیان ل���ه‌(‪ )1991‬دوای‌ راپه‌ڕینی‌‬ ‫دوه‌م كه‌ حكومه‌تی‌ س���ه‌دام حس���ێن‬ ‫ئیداره‌ی‌ كێش���ایه‌وه‌‌و ئه‌و كاته‌ی‌ كورد‬ ‫بچوای���ه‌ بۆ به‌غدا ده‌ب���و له‌چه‌مچه‌ماڵ‌‬ ‫پاره‌كه‌ی‌ بگۆڕیایه‌ته‌وه‌‪ ،‬بۆ واڵتانی‌ تری‌‬ ‫دراوسێش دوباره‌ پاره‌مان ده‌گۆڕییه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌مانتوان���ی‌ دراوێك دروس���ت بكه‌ین‌و‬ ‫ئه‌وه‌ هه‌لێكی‌ گرنگ بو‪ ،‬دوای‌ پڕۆسه‌ی‌‬ ‫ئازادیش كورد خاوه‌نی‌ هێز بو‪ ،‬س���وپا‬ ‫نه‌مابو‪ ،‬ئه‌و دو هه‌له‌ گرنگ بون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كات ئێمه‌ی‌ بڕی‌‌و ئێمه‌ نه‌مانتوانی‌ ئه‌و‬ ‫ببڕین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌وترێ���ت به‌هۆی‌ وتاره‌كه‌ی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم���ه‌وه‌ كه‌ له‌ن���ه‌ورۆزدا‬ ‫پێشكه‌ش���ی‌ كرد‪ ،‬كێش���ه‌كانی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫به‌غدا زیاتر ته‌قینه‌وه‌؟‬ ‫محه‌مه‌دی‌ حاجی‌ مه‌حمود‪ :‬وا نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و پێش���تریش ده‌س���تیپێكردبو‬

‫ی‬ ‫چاكه‌یه‌ك ‌‬ ‫مالیكی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫بوو له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫الیه‌نه‌كان‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچونێك هه‌یه‌ كه‌ تا ئێستاش‬ ‫ئێران زیاتر پارتی‌ به‌الوه‌ گرنگتره‌ وه‌ك‬ ‫له‌یه‌كێت���ی‌‪ ،‬نمونه‌ش بۆ ئ���ه‌وه‌ بینینی‌‬ ‫س���ه‌ركرده‌ بااڵكان���ی‌ ئێران���ه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫به‌رپرسانی‌ پارتییه‌وه‌ كه‌ سه‌ردانی‌ ئه‌و‬ ‫واڵته‌ ده‌كه‌ن؟‬ ‫محه‌مه‌دی‌ حاجی‌ مه‌حم���ود‪ :‬ره‌نگه‌‬ ‫ئه‌وه‌یان زۆر نه‌زانم‪ ،‬به‌اڵم ئێران له‌گه‌ڵ‌‬ ‫هه‌مو الیه‌نه‌كاندا په‌یوه‌ندی‌ هه‌یه‌‌و ره‌نگه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ ئه‌و دو حیزب���ه‌ش‪ ،‬به‌حوكمی‌‬ ‫پێگ���ه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵتیان په‌یوه‌ندییه‌كه‌‬ ‫ره‌نگ���ه‌ زیاتر بێ���ت‪ ،‬به‌حوكمی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و حكومه‌ت له‌پارتییه‌‌و‬ ‫به‌هه‌مان ش���ێوه‌ ئه‌وان���ه‌ش كاریگه‌ری‌‬ ‫خۆی���ان هه‌یه‌ كه‌ مامه‌ڵ���ه‌ی‌ واڵتانیان‬ ‫له‌گه‌ڵدا بكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وه‌ك بڕیاربو تۆش سه‌ردانی‌‬ ‫ئێ���ران بكه‌ی���ت‪ ،‬ده‌كرێ���ت بۆم���ان‬ ‫رونبكه‌یته‌وه‌ بۆ چ مه‌به‌ستێكه‌؟‬ ‫محه‌م���ه‌دی‌ حاجی‌ مه‌حم���ود‪ :‬له‌به‌ر‬ ‫بارودۆخی‌ كوردس���تان س���ه‌ردانه‌كه‌م‬ ‫دواخست‪ ،‬به‌اڵم وا بڕیاره‌ له‌م ڕۆژانه‌دا‬ ‫س���ه‌ردانه‌كه‌ بك��� ‌هم‌و س���ه‌ردانه‌كه‌ش‬ ‫ئاس���اییه‌‌و بۆ تاوتوێكردنی‌ بارودۆخی‌‬ ‫سیاسییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬چوارش���ه‌ممه‌ی‌ راب���ردو‬ ‫به‌هێزێك���ی‌ حیزبه‌كه‌ت���ه‌وه‌ س���ه‌ردانی‌‬ ‫كه‌رك���وك‌و ناوچ���ه‌ دابڕاوه‌كانت كرد‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم بۆچونێك هه‌بو كه‌ ئ���ه‌و هێزه‌‬ ‫جۆرێكه‌ له‌ "میلیش���یا"‪ ،‬له‌و باره‌یه‌وه‌‬ ‫بۆچونت چییه‌؟‬

‫محه‌مه‌دی‌ حاجی‌ مه‌حمود‪ :‬له‌ڕاستیدا‬ ‫كه‌ مه‌ترسی‌ له‌سه‌ر كوردستان دروست‬ ‫ببێت هه‌ر تاكێك ده‌بێت خۆی‌ به‌سه‌رباز‬ ‫بزانێ���ت‪ ،‬پێش���مه‌رگه‌كانی‌ ئێمه‌ له‌لیوا‬ ‫تازه‌كاندا به‌ش���دارن‌و له‌ناوچه‌كاندان‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێمه‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌و هێزه‌‌و بۆ‬ ‫پش���تیوانیكردن له‌كوردانی‌ كه‌ركوك‌و‬ ‫ناوچه‌ داب���ڕاوه‌كان س���ه‌ردانمانكردن‪،‬‬ ‫ب���ۆ هه‌ر حاڵه‌تێكیش پێویس���ته‌ هه‌مو‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ كوردس���تان چه‌كداربن‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ میلیشیا نه‌بو‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌چاوپێكه‌وتنێكدا وتت كه‌‬ ‫پێت باشه‌ ده‌ستوری‌ پێش���نیاركراوی‌‬ ‫هه‌رێم نه‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ په‌رله‌مان‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫نیگه‌رانی‌ لێكه‌وته‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا زۆربه‌ی‌‬ ‫الیه‌نه‌كان داوای‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ ده‌كه‌ن؟‬ ‫محه‌مه‌دی‌ حاجی‌ مه‌حمود‪ :‬له‌ڕاستیدا‬ ‫پرسی‌ گه‌ڕانه‌وه‌‌و نه‌گه‌ڕانه‌وه‌ گرنگ نییه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ تائێس���تا ره‌شنوسی‌ ده‌ستوره‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم په‌رله‌مان قس���ه‌ی‌ له‌سه‌ر كردوه‌‌و‬ ‫پێویس���ته‌ بدرێته‌ خه‌ڵكی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫منیش له‌ڕوانگه‌ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌ قس���ه‌ ده‌كه‌م‪ ،‬راسته‌ ئه‌مڕۆ‬ ‫كاك مه‌س���عود سه‌رۆكی‌ هه‌رێمه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ره‌نگ���ه‌ بۆ به‌یانی‌ ئ���ه‌و نه‌بێت‪ ،‬منیش‬ ‫له‌ڕوانگ���ه‌ی‌ بون���ی‌ دیموكراتی‌ له‌واڵتدا‬ ‫س���ه‌یری‌ پرس���ه‌كه‌ ده‌ك���ه‌م‪ ،‬راس���ته‌‬ ‫حكوم���ه‌ت په‌رله‌مان���ی‌ بێ���ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سیسته‌می‌ په‌رله‌مانی‌ بۆ هه‌ندێك واڵت‬ ‫ره‌نگه‌ ب���اش بێت‪ ،‬به‌اڵم بۆ ئێس���تای‌‬ ‫كوردس���تان پێویس���ته‌ هه‌ر تاكێكمان‬ ‫رابێ���ت ك���ه‌ خاوه‌ن���ی‌ رای‌ خۆیه‌تی‌‪،‬‬ ‫ئه‌ندامێك���ی‌ په‌رله‌م���ان هه‌ڵده‌بژێرێت‬ ‫ده‌بێت نزیكه‌ی‌ بیس���ت ه���ه‌زار ده‌نگی‌‬ ‫هه‌بێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم بۆچی‌ بۆ "س���ه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم" ‪ 111‬ده‌نگی‌ پێبدرێت؟‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ل���ه‌و كاته‌دا ئه‌و هێزه‌ی‌ نابێت كه‌ بڕیار‬ ‫بدات‌و ناش���كرێت له‌ساڵێكدا سێ‌ چوار‬ ‫ج���ار بانگ بكرێته‌ په‌رله‌مان‪ ،‬بۆیه‌ ئایا‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردس���تان هه‌مو ده‌نگ بدات‬ ‫یان ‪ 111‬كه‌س؟‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر له‌ده‌ره‌وه‌‬ ‫س���ه‌رۆك هه‌ڵبژێرێ���ت هه‌م���و ك���ه‌س‬ ‫ده‌توانێت خ���ۆی‌ هه‌ڵیبژێرێت‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫مانای‌ وایه‌ ئازادییه‌ك���ه‌ زیاتر فه‌راهه‌م‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ ،‬چونك���ه‌ له‌ن���او په‌رله‌ماندا‬ ‫ده‌بێت تا ‪ 20‬س���اڵی‌ دیكه‌ هه‌ر پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی‌ بێت‪ ،‬له‌‪2009‬دا سه‌رۆك ‪%70‬ی‌‬ ‫هێناوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر چوه‌ په‌رله‌مانه‌وه‌‬ ‫كه‌واته‌ ‪%100‬ی‌ هێناوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر به‌پێی‌ سیسته‌می‌‬ ‫عێراقی���ش بێ���ت‪ ،‬ده‌بێ���ت هه‌رێمیش‬ ‫په‌رله‌مانی بێت؟‬ ‫محه‌م���ه‌دی‌ حاج���ی‌ مه‌حم���ود‪ :‬جا‬ ‫سیس���ته‌مه‌كه‌ی‌ عێراق س���ه‌ركه‌وتوه‌؟‬ ‫ئه‌وه‌تا ئێس���تا كه‌س به‌ك���ه‌س نییه‌؟‪،‬‬ ‫ئێستا سیس���ته‌می‌ عێراق ته‌وافوقییه‌‪،‬‬ ‫دوای‌ چوار مانگ له‌هه‌ڵبژاردن سه‌رۆكی‌‬ ‫په‌رله‌مان‌و كۆمار هه‌ڵبژێرراون‌و دوای‌ ‪9‬‬ ‫مانگ حكومه‌ت راگه‌یه‌ندرا‌و ئێس���تاش‬ ‫هه‌ندێك له‌وه‌زاره‌ته‌ ئه‌منییه‌كان یه‌كالیی‌‬ ‫نه‌بونه‌ته‌وه‌‌و په‌رله‌مانیش ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫دانانیانی‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌ی‌ پێتوایه‌ له‌س���ێ‌ س���اڵی‌‬ ‫راب���ردودا سیس���ته‌می‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫له‌كوردستان سه‌ركه‌وتو بوه‌؟‬ ‫محه‌م���ه‌دی‌ حاجی‌ مه‌حم���ود‪ :‬به‌ڵێ‬ ‫له‌بواره‌كانی‌ دیپلۆماس���ی‌‌و سیاس���ی‌‌و‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ سه‌ركه‌وتوه‌و هه‌نگاوی‌ باشی‌‬ ‫ن���اوه‌‪ ،‬زۆر له‌واڵتانی‌ ده‌ره‌وه‌ به‌قۆناغی‌‬ ‫ئێمه‌دا تێپه‌ڕیون‌و ئێم���ه‌ش له‌قۆناغی‌‬ ‫گواس���تنه‌وه‌داین‪ ،‬راس���ته‌ له‌بواره‌كانی‌‬ ‫ئابوری‌‌و رۆشنبیری‌‌و بازرگانی خه‌ڵكمان‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم خه‌ڵك���ی‌ ده‌وڵه‌تداریمان‬ ‫كه‌مه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬جاروبار له‌باسی‌ ئه‌و حیزبانه‌ی‌‬ ‫قه‌واره‌یان كه‌مه‌ باسی‌ ئێوه‌ ده‌كرێت كه‌‬ ‫له‌ (‪)2009‬دا به‌هۆی‌ ئیس�ل�امییه‌كانه‌وه‌‬ ‫ده‌نگت���ان هێناوه‌‌و ئێس���تا كۆتاییتان‬ ‫پێهاتوه‌‪ ،‬چ قس���ه‌یه‌كت ل���ه‌و باره‌یه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌؟‬ ‫محه‌م���ه‌دی‌ حاجی‌ مه‌حم���ود‪ :‬ئه‌وه‌‬ ‫وا نییه‌‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ئیس�ل�امییه‌كان‬ ‫ده‌نگیاندا بۆ گۆڕان‌و ره‌نگه‌ له‌وه‌دا ئێمه‌‬ ‫زه‌ره‌رمان كردبێت‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫داهاتودا ره‌نگه‌ باالنس���ه‌كان گۆڕانیان‬ ‫به‌س���ه‌ردا بێ���ت‪ ،‬ئێم���ه‌ له‌په‌رله‌مان‌و‬ ‫حكومه‌تدا به‌ش���دارین‌و ده‌نگمان هه‌بوه‌‬ ‫له‌كوردستان‪.‬‬

‫وه‌همی شه‌ڕو‬ ‫گوتاری‬ ‫یه‌كڕیزی‬ ‫ئاسۆ عه‌بدولله‌تیف‬ ‫گه‌مه‌یه‌كی سیاس���ی هه‌رێمایه‌تی‌و‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت���ی له‌كه‌رك���وك‌و ناوچ ‌ه‬ ‫جێناكۆكه‌كان به‌ده‌س���تی خودی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی زاڵی كوردی دروستبوه‌‪،‬‬ ‫لێ ته‌نه���ا "ن���وری مالیكی" وه‌ك‬ ‫كاراكت���ه‌ری سیاس���ی پاس���یڤ‬ ‫ده‌بینرێت‪ ،‬راس���ته‌ مالیكی هه‌ندێ‬ ‫هه‌نگاوتی مۆنۆكراتییانه‌ به‌كاردێنێت‬ ‫ك ‌ه بۆنی دیكتاتۆرییه‌تی زۆرینه‌ی‬ ‫لێدێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و هه‌نگاوتانه‌ له‌ناو‬ ‫هه‌رێمه‌كه‌ی خۆشمان كه‌م نین‪.‬‬ ‫هه‌مان ئه‌و مۆتیڤانه‌ی مالیكی بۆ‬ ‫جه‌نگی درۆین ‌ه ئه‌جوڵێنن‪ ،‬هه‌رێمی‬ ‫كوردستان ئاشنایه‌تی‌و دۆستایه‌تی‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌ت���ه‌ك ئ���ه‌و مۆتیڤانه‌ ك ‌ه‬ ‫ده‌وڵه‌تن‪ ،‬هیچ چاودێرێك ناپرسێت‬ ‫گه‌مه‌ك ‌ه كورد خۆی دروستكه‌ریه‌تی‪،‬‬ ‫ناوچ���ه‌ جێناكۆك���ه‌كان به‌ به‌ڵێی‬ ‫سه‌ركرده‌كان له‌به‌غداوه‌ خوڵقاوه‌‪،‬‬ ‫ده‌ستور خۆیان دایانناوه‌و پێشێلی‬ ‫ده‌یان ماده‌ش���یان ك���ردوه‌و كه‌س‬ ‫نه‌یزانی���وه‌" وه‌ك به‌كارهێنان���ی‬ ‫زمانی ك���وردی هاوش���انی زمانی‬ ‫عه‌ره‌بی له‌فه‌رمانگه‌كان‌و له‌س���ه‌ر‬ ‫دراوی نیشتیمانی"جه‌نگیش خۆیان‬ ‫هه‌ڵیئه‌گیرسێنن‪ ،‬ئیدی كات له‌م ‌ه‬ ‫گونجاوت���ر كامه‌یه‌ تا رای گش���تی‬ ‫پێ دروستبكرێت بۆ سه‌ربه‌خۆیی‪،‬‬ ‫"یه‌كێتی‌و پارتی" له‌ كات ‌ه خۆش‌و‬ ‫رۆمانس���ییه‌كاندا هه‌میش��� ‌ه هێزو‬ ‫الیه‌ن��� ‌ه دژو ناكۆكه‌كانی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫خۆیان وه‌ك فۆبیا س���ه‌یر ئه‌كه‌ن‌و‬ ‫ئه‌یانخه‌ن��� ‌ه خان���ه‌ی دوژم���ن‪ ،‬لێ‬ ‫ئێستا چونكه‌ هه‌مان ئه‌و هێزانه‌ی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی خۆیان"وه‌ك ئۆپۆزسیۆن"‬ ‫ته‌پڵ ب���ۆ ئه‌م جه‌نگ���ه‌ ئه‌كوتن‌و‬ ‫شه‌رعییه‌تی پێئه‌ده‌ن به‌بێ ئه‌وه‌ی‬ ‫بزانن شه‌ڕو مه‌ترس���ی راسته‌قین ‌ه‬ ‫هه‌ی ‌ه ی���ان نییه‌‪ ،‬ئ���ه‌ی كامه‌یه‌؟‬ ‫وه‌ك هاوپه‌یمان سه‌یریان ئه‌ك ‌هن‌و‬ ‫ب���ه‌و یه‌كڕیزی‌و یه‌كهه‌ڵوێس���تیی ‌ه‬ ‫خه‌ریك��� ‌ه شاگه‌ش���كه‌ ئه‌بن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ناتوانن ته‌وزیفی ئه‌و یه‌كڕیزییه‌ بۆ‬ ‫ده‌وڵه‌تی كوردی بكه‌ن‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌هه‌ڵ ‌ه ستراتیجییه‌كانی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی ك���وردی ئه‌وه‌ی ‌ه له‌ناو‬ ‫ستراتیجییه‌تی ده‌وڵه‌تانی جیران‌و‬ ‫به‌دیپلۆماس���ییه‌تی ش���ه‌رمنان ‌ه‬ ‫فۆرمۆڵه‌ی سیاسه‌تی خۆی كردو‌ه‬ ‫بۆیه‌ ته‌نانه‌ت هه‌نگاونان بۆ جوڵه‌ی‬ ‫س���ه‌ربازییش له‌ده‌ستی ئه‌واندایه‌‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ هیچی به‌هیچ نه‌بوه‌و نابێت‪،‬‬ ‫ئه‌گین���ا كه‌س���ێكی وه‌ك مالیكی‌و‬ ‫جه‌عفه‌ری‌و ته‌نانه‌ت سوننه‌كانیش‬ ‫ئاوا سوكایه‌تی به‌كورد ناكه‌ن‪،‬‬ ‫ك���ورد هون���ه‌ری به‌رگریكردن‌و‬ ‫سیاس���ه‌تكردن‌و ده‌ستوریزه‌كردنی‬ ‫ماف���ه‌كان نازانێ���ت‪ ،‬به‌درێژای���ی‬ ‫مێژو سه‌رجه‌م شۆڕش‌و جواڵنه‌و‌ه‬ ‫خێڵه‌كی‌و نه‌ته‌وه‌یی‌و سیاسییه‌كانی‬ ‫ك���ورد له‌نه‌بون���ی به‌رگرییه‌ك���ی‬ ‫عه‌قالنی‌و س���ه‌ربه‌خۆدا ب���وه‌‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫په‌یماننامه‌ی سیڤه‌رو دروستبونی‬ ‫عێراقی عه‌ره‌بییه‌وه‌‪ ،‬تا شۆڕش���ی‬ ‫مه‌لیك مه‌حمودو شۆڕشی مستەفا‬ ‫بارزانی‪ ،‬تا بیس���ت ساڵی رابردو‪،‬‬ ‫تا س���ه‌رده‌می مالیك���ی‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫هه‌لی زێرین له‌به‌رده‌م كوردستانی‬ ‫باشوردا چانس���ی ئه‌وه‌ی به‌كورد‬ ‫داو‌ه ئه‌و خه‌ون ‌ه رابگه‌یه‌نێت به‌اڵم‬ ‫ترسی له‌ده‌س���تدانی ده‌ستكه‌وت ‌ه‬ ‫پارێ���زگاری‬ ‫وه‌همیی���ه‌كان‌و‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی ده‌وڵه‌ت ‌ه گه‌وره‌كان‬ ‫ئ���ه‌و خه‌ونه‌ی���ان له‌بارب���ردوه‌‪،‬‬ ‫ئێستاش شه‌ڕ ئه‌بێت‌و شه‌ڕ نابێت‬ ‫مۆڕاڵێكی هه‌رزانی سیاسییه‌‪ ،‬هیچ‬ ‫له‌قازانج���ی كورد نیی���ه‌و به‌یه‌ك‬ ‫بانگێش���ت له‌به‌غداوه‌ كۆتایی به‌و‬ ‫دوژمنایه‌تیی��� ‌ه دێ‌و مالیكی���ش‬ ‫ئه‌بێته‌و‌ه به‌فریش���ته‌ی فیدرالیزم‪،‬‬ ‫هیچ یه‌ك له‌وان ‌ه به‌قه‌د ئه‌وه‌ گرنگ‬ ‫نییه‌ ك���ورد له‌به‌غدا بكش���ێته‌وه‌و‬ ‫ماڵ���ی خ���ۆی بكات��� ‌ه ماڵێك���ی‬ ‫كاریگه‌رو چیت���ر له‌به‌غدا به‌میوان‬ ‫رازی نه‌بێ���ت‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵت ئه‌ڵێت‬ ‫"به‌غدا ب���ۆ مالیك���ی جێناهێڵین"‬ ‫ئه‌مه‌ راست ‌ه به‌اڵم حورم ‌هت‌و ماف‌و‬ ‫شكۆی ده‌ستوری‌و یاسایی هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تانیش مه‌خه‌ن��� ‌ه ژێرپێی‬ ‫شۆڤێنییه‌تی عه‌ره‌بی‌و چیتر مێژوی‬ ‫مالیكی دوبار‌ه مه‌كه‌نه‌وه‌؟‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )353‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/27‬‬

‫ده‌نگۆی دروستكردنی‌ جاش هه‌یه‌ له‌كه‌ركوك‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫به‌رپرسێكی حزبی شیوعی له‌كه‌ركوك‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات كه‌ ئه‌گه‌ری‌ ئه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌ شه‌ڕ‌و پێكدادانێكی‌ كه‌م له‌نێوان‬ ‫پێشمه‌رگه‌‌و سوپای‌ عێراق روبدات‌و‬ ‫دواتر په‌نا ببرێته‌ به‌ر گفتوگۆ‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "هاوكات ئه‌مه‌ریكییه‌كانیش‬ ‫له‌سه‌ر هێڵن‌و ماوه‌یه‌كه‌ كار ده‌كه‌ن‬ ‫بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ عێراق‌و كه‌ركوكیش بكه‌نه‌‬ ‫پێگه‌ی‌ سه‌ره‌كی‌ خۆیان نه‌ك به‌غدا"‪.‬‬ ‫"ئه‌ب����و كاروان" ئه‌ندام����ی مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسی‌و به‌رپرس����ی محه‌لی كه‌ركوكی‬ ‫حزبی ش����یوعی كوردس����تان سه‌باره‌ت‬ ‫به‌س����ه‌ره‌تای‌ س����ه‌رهه‌ڵدانی‌ كێشه‌كانی‌‬ ‫ئه‌مدوایی���� ‌ه ده‌رهه‌ق به‌ئۆپه‌راس����یۆنی‌‬ ‫دیجل����ه‌‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یان����د كه‌ "ئه‌و‬ ‫كاته‌ی ئۆپه‌راس����یۆنی‌ دیجله‌ دروستكرا‪،‬‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم هه‌وڵێك����ی‌ زۆریدا كه‌‬ ‫هه‌ڵوه‌ش����ێنرێته‌وه‌ بێس����ود بو‪ ،‬كه‌چی‬ ‫ئه‌و ئۆپه‌راسیۆنه‌ له‌هه‌مان رۆژی چونی‌‬ ‫وه‌فدی حكومی‌‌و حزبه‌ كوردستانییه‌كان‬ ‫ب����ۆ به‌غ����دا نمایش����ێكی‌ س����ه‌ربازییان‬ ‫به‌ئاماده‌بونی عه‌لی‌ غێدان‌و عه‌بدولئه‌میر‬ ‫زه‌ی����دی‌ ئه‌نجامدا‪ ،‬بۆی����ه‌ به‌رده‌وامبونی‌‬ ‫مالیك����ی‌ ل����ه‌و هه‌ڵوێس����ته‌ی‌ وایك����رد‬ ‫الیه‌نی‌ كوردس����تانی‌ خۆی‌ كۆبكاته‌وه‌‌و‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنێكی‌ له‌وشێوه‌یه‌ دروستبكات‪،‬‬ ‫به‌اڵم رون‌و ئاشكرایه‌ دروستكردنی‌ هه‌ر‬ ‫ج����ۆره‌ ئۆپه‌راس����یۆنێك به‌ب����ێ‌ بڕیاری‌‬ ‫ه����ه‌ردو مه‌كته‌ب����ی‌ سیاس����ی‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پارتی‌ دروس����ت نابێت‪ ،‬واته‌ به‌ئاگاداری‌‬ ‫به‌رپرس����انی‌ هه‌ردو حزبه‌كه‌و وه‌زاره‌تی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ دروستكرا"‪.‬‬ ‫ئه‌ب����و كاروان ئاش����كرای ده‌كات كه‌‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنی دیجله‌ له‌پارێزگای‌ دیاله‌‌و‬ ‫له‌س����نوری‌ ئێران����ه‌وه‌ ده‌س����تپێده‌كات‬ ‫تاوه‌كو ده‌گاته‌ موسڵ ئه‌مه‌ش مه‌به‌ستی‌‬ ‫سیاس����ی‌ له‌پش����ته‌وه‌یه‌و مه‌ترسیداره‌‪،‬‬ ‫بۆی����ه‌ به‌ب����ڕوای‌ ئه‌و ئه‌م����ه‌ش ئامانجی‬ ‫یه‌كه‌م����ی‌ كه‌مكردن����ه‌وه‌ی‌ ده‌س����ه‌اڵتی‌‬ ‫كورده‌ له‌ناوچه‌ دابڕێنراوه‌كان به‌تایبه‌تی‌‬ ‫له‌بواری‌ ئه‌منی‌‌و سه‌ربازیدا‪ ،‬ناوبراو وتی‌‬ ‫"ئه‌وه‌تا به‌پێی‌ نوسراوێكی ناوه‌ند نابێت‬ ‫پۆلیسی‌ قه‌زاو ناحییه‌كان به‌بێ‌ بڕیاری‌‬ ‫دیجله‌ هیچ ئۆپه‌راسیۆنێك ئه‌نجامبده‌ن‪،‬‬ ‫به‌مه‌ش ئه‌و ئامانجه‌ی‌ پێكا كه‌ سوپای‌‬ ‫عێراق بێته‌ كه‌ركوك‌و ناوچه‌دابڕاوه‌كان‌و‬ ‫سه‌رپه‌رشتی‌ دۆسییه‌ی ئه‌منی‌ بكات‬

‫ئ����ه‌و به‌رپرس����ه‌ی‌ حیزبی‌ ش����یوعی‌‬ ‫له‌كه‌رك����وك پێیوای����ه‌ ئامانجێكی تر ‌‬ ‫ی‬ ‫دروس����تبونی‌ ئۆپه‌راس����یۆنی‌ دیجل����ه‌‬ ‫ده‌ستگرتنه‌ به‌س����ه‌ر ئه‌و هێڵه‌ گشتییه‌‬ ‫بۆ هاوكاری‌ س����وریا‌و ئه‌و یارمه‌تییانه‌ی‌‬ ‫له‌ئێرانه‌وه‌ ده‌گاته‌ ئه‌و واڵته‌‪ ،‬كه‌ باشترین‬ ‫رێ����گا بۆ ئه‌و مه‌به‌س����ته‌ هێڵ����ی‌ ناوچه‌‬ ‫دابڕاوه‌كانه‌ كه‌ هه‌ر له‌س����نوری‌ ئێرانه‌وه‌‬ ‫تا سۆزباڵغی‌ خانه‌قین‌و كه‌ڵه‌شێرته‌په‌ی‌‬ ‫كه‌الرو ناحییه‌ی‌ جه‌باره‌ی‌ كفری‌‌و خواروی‌‬ ‫خورماتوی‌ كه‌ركوك‌و حه‌ویجه‌ تاده‌گاته‌‬ ‫مه‌خمورو ش����ه‌نگال‌و تا سنوری‌ سوریا‪،‬‬ ‫ئه‌مانه‌ هه‌مو ده‌بێته‌ هێڵێكی‌ هاوبه‌شی‌‬ ‫ئێران‌و عێراق‌و سوریا كه‌ به‌كارده‌هێنرێن‬ ‫بۆ به‌رژه‌وه‌ندی‌ خۆیان‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ده‌نگۆی دروستكردنی‌ جاش‬ ‫له‌الیه‌ن مالیكییه‌وه‌ له‌كه‌ركوك‪ ،‬ئه‌و وتی‬ ‫"مالیك����ی‌ له‌ناو كه‌رك����وك‌و ده‌وروبه‌ری‬ ‫(حه‌ویج����ه‌و ریازو ره‌ش����ادو به‌ش����ێكی‬ ‫زۆری س����وننه‌ی‌ ع����ه‌ره‌ب) بایه‌خێك����ی‌‬ ‫تایبه‌تی����داوه‌ به‌حزبه‌ك����ه‌ی‌‌و خه‌ڵكێكی‬ ‫زۆری‌ وه‌كو ش����ێخ‌و ئاغاو كه‌س����ایه‌تی‬ ‫كۆكردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌دوبز باره‌گای‌‬ ‫داناوه‌‌و له‌رێگای‌ دامه‌زراندن‌و ئیمتیازاتی‌‬ ‫جیاوازه‌وه‌ خه‌ڵك كۆده‌كاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫جواڵندنی هێزو پێشمه‌رگه‌ به‌ده‌ستی‬ ‫به‌رپرس����ی حزب����ی‌و له‌ده‌س����تی حزبدا‬ ‫هه‌میشه‌ ره‌خنه‌یه‌كی گه‌وره‌ی‌ چاودێران‌و‬ ‫رۆش����نبیران‌و هه‌م����و الیه‌ن����ه‌كان بوه‌‪،‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ به‌رپرسه‌كه‌ی‌ حزبی شیوعی‬ ‫وت����ی "هێزه‌كانی‌ پێش����مه‌رگه‌ به‌زۆری‌‬ ‫بریتین له‌هێزی‌ پێش����مه‌رگه‌ی‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پارتی‌‪ ،‬ئه‌فسه‌ر‌و سه‌رجه‌م به‌رپرسه‌كانی‬ ‫له‌نێ����و خۆیاندا دابه‌ش����كردوه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌ناوچه‌ دابڕاوه‌كانیش به‌هه‌مان شێوه‌ی‌‬ ‫په‌نجا به‌په‌نجا دابه‌ش����یانكردوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫فه‌رمانده‌ی‌ لیواو فه‌وج‌و سریه‌یه‌ك پارتی‌‬ ‫بێت جێگره‌كه‌ی‌ یه‌كێتییه‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت ب����ه‌م گ����رژی‌‌و ئاڵۆزییه‌ی‌‬ ‫ماوه‌یه‌كه‌ كه‌وتوه‌ته‌ نێ����وان حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێ����م‌و حكومه‌ت����ی‌ ناوه‌ن����دی‌ به‌غداو‬ ‫س����ه‌ره‌نجامی‌ هێ����ز كۆكردن����ه‌وه‌و‬ ‫س����ه‌نگه‌رگرتنیان له‌به‌رامب����ه‌ر یه‌كتردا‪،‬‬ ‫ئه‌ب����و كاروان وتی‌ "به‌بڕوای‌ من س����ێ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌یه‌ له‌م رۆژانه‌دا ده‌رده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫ئه‌گ����ه‌ری‌ یه‌ك����ه‌م كۆبونه‌وه‌كان����ی‌ مام‬ ‫جه‌الل‌و كاك مه‌سعود‌و هاتنی‌ عه‌الوی‌‌و‬ ‫جه‌عفه‌ریی����ه‌ كه‌ هه‌م����وان هه‌وڵێكبده‌ن‬ ‫ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ مالیكی‌ پاشه‌كش����ه‌ بكات‬ ‫له‌و هه‌ڵوێس����تانه‌ی‌‌و هه‌ڵوه‌ش����انه‌وه‌ی‌‬

‫به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت‬

‫ئه‌بو کاروان‬

‫ی هه‌ی ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫شه‌ڕ‌و پێكدادانێك ‌‬ ‫كه‌م له‌نێوان‬ ‫ی‬ ‫پێشمه‌رگه‌‌و سوپا ‌‬ ‫عێراق روبدات‬

‫دیجل����ه‌‌و كار به‌رێكه‌وتننامه‌ی‌ پێش����و‬ ‫ب����كات‪ .‬ئه‌گه‌ری‌ دوه‌میش ئه‌وه‌یه‌ ئه‌گه‌ر الیه‌ن����ه‌ ركه‌به‌ره‌كانی‌ ك����ورد"‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی‬ ‫ئه‌و كێش����ان ‌ه به‌رده‌وامبن‌و پاشه‌كشه‌ی‌ "له‌و ناوچانه‌ دو ئاسایش هه‌یه‌‪ ،‬هه‌رچی‬ ‫پێنه‌كرێت‪ ،‬ئه‌وا پرس����ی‌ لێسه‌ندنه‌وه‌ی‌ ئه‌فسه‌ر‌و س����ه‌رجه‌م بنكه‌كانی‌ پۆلیس‬ ‫متمانه‌ له‌مالیكی‌ ده‌ستپێده‌كات‪ .‬سێیه‌م هه‌یه‌ دابه‌شیانكرده‌وه‌ له‌نێوانیاندا‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫ئه‌گه‌ریش ئه‌وه‌یه‌ ش����ه‌ڕ‌و پێكدادانێكی‌ چه‌ندی����ن جار به‌س����ه‌ركردایه‌تی‌ هه‌ردو‬ ‫كه‌م له‌نێوان پێشمه‌رگه‌‌و سوپای‌ عێراق حزب به‌كاك مه‌س����عود‌و مام جه‌اللیش‬ ‫روبدات‌و دواتر په‌نا ببرێته‌ به‌ر گفتوگۆ‪ ،‬وت����راوه‌‪ ،‬كه‌چی كێش����ه‌كه‌ وه‌ك خۆی‌‬ ‫ه����اوكات ئه‌مه‌ریكییه‌كانی����ش له‌س����ه‌ر ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬وادی����اره‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ بااڵی‌‬ ‫هێڵن‌و ماوه‌یه‌كه‌ كار ده‌كه‌ن بگه‌ڕێنه‌وه‌ نیشتمانی‌ كورد له‌به‌رچاو ناگرن‪ ،‬ده‌توانم‬ ‫ب����ۆ عێراق‌و كه‌ركوكی����ش بكه‌نه‌ پێگه‌ی‌ بڵێم له‌زۆر ش����وێن‌و كاتدا‌و جارجاریش‬ ‫له‌هه‌ڵوێستدا به‌رژه‌وه‌ندی‌ حیزبییان زاڵه‌‬ ‫سه‌ره‌كی‌ خۆیان نه‌ك به‌غدا"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌رۆڵی‌ كورد له‌كه‌ركوك له‌ به‌سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندی‌ نیشتمانییه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫‪ 9‬ساڵی رابوردوشدا وتی‌ "‪ 9‬ساڵه‌ الیه‌نی‌ پێش����موانییه‌ ته‌نها به‌رژه‌وه‌ندی‌ حزبی‌‬ ‫كوردس����تانی‌ زۆرینه‌ بوه‌ له‌ئه‌نجومه‌نی‌ خۆیان له‌به‌رچاوگرتبێ‌‌و خه‌باتیش����یان‬ ‫پارێزگا‌و پارێزگاریش كورد بوه‌‪ ،‬پێموایه‌ كردوه‌ بۆ به‌ده‌ستهێنانی‌ داخوازییه‌كانی‌‬ ‫كاریش����یان كردوه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌به‌رانبه‌ردا گه‌له‌كه‌مان‪ ،‬به‌اڵم هه‌ڵه‌‌و كه‌موكوڕیشیان‬ ‫نه‌بونی‌ ش����ه‌فافییه‌ت‌و بونی‌ گه‌نده‌ڵی‌‌و زۆره‌"‪.‬‬ ‫قسه‌یه‌ك هه‌یه‌ هه‌میشه‌ رۆژنامه‌وانان‌و‬ ‫قۆرخكردنی‌ ده‌س����ه‌اڵت له‌نێوان هه‌ردو‬ ‫حزبدا‌و بونی‌ دو ئاسایش‌و دو سه‌ندیكای‌ كه‌ركوكیی����ه‌كان ده‌یڵێنه‌وه‌ ك����ه‌ گوایه‌‬ ‫كرێ����كاران‌و دابه‌ش����كردنی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ به‌رپرس����ه‌كان ته‌نها به‌ڕۆژ له‌كه‌ركوكی‬ ‫قوتابخان����ه‌كان‌و ده‌یان بابه‌تی‌ له‌وجۆره‌ "قودس‌و دڵی كوردس����تان" ده‌مێننه‌وه‌و‬ ‫جێی‌ ناڕه‌زایه‌ت����ی‌ خه‌ڵك بوه‌‪ ،‬به‌كورد‌و به‌شه‌و ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ سلێمانی‌و ناوچه‌‬ ‫ع����ه‌ره‌ب‌و توركمان����ه‌وه‌‪ ،‬هه‌قیقه‌تێكی‌ ئارامه‌كانی كوردس����تان‪ ،‬به‌رپرسه‌كه‌ی‌‬ ‫ویژدانیی����ش هه‌ی����ه‌ كه‌ ل����ه‌و رۆژه‌وه‌ی‌ حزبی ش����یوعیش هه‌م����ان رای هه‌یه‌و‬ ‫د‪.‬نه‌جمه‌دین ده‌ستبه‌كاربوه‌ كاری‌ باشی‌ ده‌ڵێت "راس����ته‌ به‌ش����ێك له‌به‌رپرسان‬ ‫ك����ردوه‌‌و جێ����ی‌ ره‌زامه‌ندی‌ س����ه‌رجه‌م رۆژان����ه‌ ده‌گه‌ڕێن����ه‌وه‌ ب����ۆ س����لێمانی‌‌و‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬به‌شێكیش����ی‌ ده‌مێننه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێكهاته‌‌و نه‌ته‌وه‌كانی‌ كه‌ركوك بوه‌"‪.‬‬ ‫به‌بڕوای‌ ئه‌بو كاروان دوبه‌ره‌كی‌و شه‌ڕی‌ م����ن له‌كه‌ركوك له‌نێو ب����اره‌گای‌ حزبدا‬ ‫حزبایه‌تی نێوان یه‌كێتی‌و پارتی كاریگه‌ری‌ ده‌مێنمه‌وه‌و ده‌خه‌وم‪ ،‬به‌گشتی هه‌فتانه‌‬ ‫خراپی كردوه‌ته‌ س����ه‌ر به‌هێزبونی هێزی وه‌ك س����ه‌ربازی‌ جاران رۆژانی‌ هه‌ینی‌و‬ ‫به‌رامب����ه‌ر (مالیكی‌و س����ه‌رجه‌م كوتله‌و پێنجشه‌م ده‌چمه‌وه‌ بۆ ماڵه‌وه‌"‪.‬‬

‫مالیكی‌ ناوچه‌ "جێناكۆكه‌كان" به‌ناوچه‌ "تێكه‌ڵه‌كان" ناوده‌بات‬ ‫ئا‪ :‬میران‌و زریان‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رۆك وه‌زیران ‌‬ ‫ی مالیك ‌‬ ‫نور ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراق ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان ‌‬ ‫نێوان هه‌رێمی‌ كوردستان‌وعێراق‬ ‫به‌ناوچه‌ "تێكه‌ڵه‌كان" ناو ده‌بات‌و‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی‌ لیستی‌ هاوپه‌یمان ‌‬ ‫كوردستانیش پێیوایه‌ ئه‌م ‌ه‬ ‫ی‬ ‫‌خۆبه‌هه‌ڵه‌دابردنی هه‌ره‌ گه‌وره‌ ‌‬ ‫مالكییه‌و ئاماژه‌یه‌كی‌ ئاشكرای ‌ه كه‬ ‫ی‬ ‫‌ئه‌وان باوه‌ریان به‌جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫ی ‪ 140‬نه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫ماده‌ ‌‬

‫په‌رله‌مانتارێك‪:‬‬ ‫ی‬ ‫ئاماژه‌یه‌ك ‌‬ ‫ئاشكرایه‌ كه‌ ئه‌وان‬ ‫باوه‌ریان‬ ‫ی‬ ‫به‌جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫ی ‪ 140‬نه‌ماوه‬ ‫ماد‌ه ‌‬

‫ی‬ ‫ی مالیك���ی‌ س���ه‌رۆك وه‌زیران ‌‬ ‫نور ‌‬ ‫ی گش���تی‌ هێز‌ه‬ ‫عێ���راق‌و فه‌رمان���ده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌كداره‌كانی‌ عێراق‪ ،‬له‌دو به‌یاننامه‌ ‌‬ ‫ی ئ���ه‌م مانگ ‌ه‬ ‫جی���ادا ك��� ‌ه ‪ 15‬و ‪‌ 18‬‬ ‫له‌رێی‌ نوس���ینگه‌كه‌یه‌و‌ه باڵویكردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی ب��� ‌ۆ‬ ‫ی ئاگاداركردنه‌وه‌كان��� ‌‬ ‫له‌میان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هێزه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌‌‪ ،‬له‌بری‌ ده‌س���ته‌واژه‌ ‌‬ ‫ی ده‌ڵێن‪ ،‬ناوچه‌ تێكه‌ڵ���ه‌كان‪ ،‬بێگومان‬ ‫ناوچه‌"جێناكۆكه‌كان"‌‪ ،‬ده‌س���ته‌واژه‌ ‌‬ ‫ی ده‌ستورو‬ ‫ئه‌وه‌ش سه‌رپێچیكردنی‌ رون ‌‬ ‫"ناوچه‌ تێكه‌ڵه‌كان"ی‌ به‌كارهێنا‪.‬‬ ‫ی ‪140‬ه‌‪ ،‬چونك��� ‌ه ئ���ه‌و م���اد‌ه‬ ‫ی عێ���راق‪ ،‬ئ���ه‌و م���اده‌ ‌‬ ‫ی ده‌س���تور ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی به‌ناوچ ‌ه‬ ‫ی ده‌س���توریی ‌ه ئه‌و ناوچان���ه‌ ‌‬ ‫ناوچان���ه‌ی‌ ده‌كه‌ون���ه‌ نێوان س���نور ‌‬ ‫ی كوردس���تان‌و عێراق به‌ناوچ ‌ه جێناكۆكه‌كان "مناگق المتنازع علیها"‬ ‫هه‌رێم ‌‬ ‫"جێناكۆك���ه‌كان" ده‌ناس���ێنرێن ت���ا ناوبردوه‌‪.‬‬ ‫ی خالید ش���وانی‌‪ ،‬هه‌وڵدان‬ ‫به‌وت���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی م���اده‌ ‌‬ ‫ئ���ه‌و كات���ه‌ی‌ قۆناغه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و ناوه‌ مه‌رامی‌ سیاس��� ‌‬ ‫‪140‬ی‌ ده‌س���توری‌عێراق ‪-‬ك���ه‌تایبه‌ت ‌ه بۆ گۆڕین ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و ناوچان���ه‌‪ -‬له‌پشته‌وه‌یه‌و جۆرێكه له‌پاشگه‌زبونه‌و‌ه‬ ‫به‌ئاس���اییكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و ناوچان��� ‌ه به‌ناوچ ‌ه ‌‬ ‫جێبه‌جێ ده‌كرێت‌و دواتر دانیش���توانی له‌ناس���اندن ‌‬ ‫ی‬ ‫‌ئه‌و ناوچان ‌ه له‌راپرس���ییه‌كی‌ گش���تیدا جێناكۆك‌و دواتری���ش جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪140‬ب ‌ۆ چاره‌سه‌ركردنی‌ كێش ‌ه ‌‬ ‫ی ماد‌ه ‌‬ ‫بریارده‌ده‌ن په‌یوه‌س���تبن به‌س���نور ‌‬ ‫ی هه‌رێمی‌ كوردستان ئه‌و ناوچانه‌‪.‬‬ ‫جوگرافی‌‌و ئیدار ‌‬ ‫ی‬ ‫هاوكات س���امان ف���ه‌وزی‪ ‌،‬ئه‌ندام ‌‬ ‫یان عێراقه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی نوێنه‌رانی‌ عێراق له لیست ‌‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ خالید شوانی‌‪ ،‬ئه‌ندام ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هاوپه‌یمانی‌ كوردس���تانی‌‪ ،‬به‌ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی یاس���ایی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌ران ‌‬ ‫لیژنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ه���ه‌ر ناوێك ‌‬ ‫عێراق‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ بۆ ئاوێنه‌نیوز رونكرده‌و‌ه راگه‌یان���د‪‌،‬به‌كارهێنان ‌‬ ‫ك���ه‌ به‌كارهێنانی‌ ئه‌و ده‌س���ته‌واژه‌ی ‌ه دیك ‌ه ب���ۆ ناوچ ‌ه جێناكۆكه‌كان بۆ هه‌ر‬ ‫ی ڕه‌س���می‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫یه‌كێك��� ‌ه له‌خۆبه‌هه‌ڵه‌دابردن��� ‌ه ه���ه‌ر‌ه كه‌س���ێك كه‌ پۆست ‌‬ ‫ی ده‌س���توره‌‪" ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ی له‌عێرقدا پێچه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی ده‌وروبه‌ر ‌‬ ‫ی مالیكی‌‌و كه‌سان ‌‬ ‫گه‌وره‌كان ‌‬ ‫ی مالیكی‌‌و كه‌س��� ‌ه پێویست ‌ه ئه‌وكه‌سایه‌تییانه‌ كه‌ سوێندیان‬ ‫كه‌ ماوه‌یه‌كه‌ خود ‌‬ ‫نزیكه‌كان���ی‌ به‌ناوچ��� ‌ه جێناكۆكه‌كان خ���واردوه پابه‌ندبن به‌ده‌س���توره‌وه‌‌‪،‬‬

‫‪5‬‬

‫ێ‬ ‫ی ده‌س���تورجێبه‌ج ‌‬ ‫ده‌بێ���ت وه‌ك خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫بك���ه‌ن‪ ،‬دور له‌بیرو بۆچونی‌ سیاس��� ‌‬ ‫خۆیان"‪.‬‬ ‫ی خۆی���ه‌و‌ه ئ���ااڵ تاڵه‌بانی‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ال ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێ���ك له‌نوێن���ه‌ره‌ كورده‌كان��� ‌‬ ‫ش���اری‌ كه‌رك���وك له‌په‌رله‌مانی‌عێراق‬ ‫ی‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ وت‪" ،‬ئه‌گ���ه‌ر تێبین��� ‌‬ ‫بكه‌ی���ن زۆر جار له‌الیه‌ن كه‌س‌و الیه‌ن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫شۆڤینییه‌كانه‌وه‌ك ‌ه دژی‌ جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫ی ناوچ��� ‌ه‬ ‫ی ‪140‬ن ده‌س���ته‌واژه‌ ‌‬ ‫م���اده‌ ‌‬ ‫جێناكۆكه‌كانی���ان گۆڕیو‌ه ب���ۆ ناوچ ‌ه‬ ‫تێكه‌ڵه‌كه‌كان یان ناوچه‌ جیاوازه‌كان‪،‬‬ ‫ی ئه‌و ده‌س���ته‌واژه‌ی ‌ه‬ ‫به‌اڵم به‌كارهێنان ‌‬ ‫له‌الی���ه‌ن مالیكیی���ه‌و‌ه یه‌كه‌مجار بو‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش وه‌ك پش���تیوانییه‌ك ‌ه بۆ ئه‌و‬ ‫كه‌س‌و الیه‌نانه‌‪.‬‬ ‫‌كارهێنان���ی‬ ‫‌‌‬ ‫ی به‬ ‫خالی���د ش���وان ‌‬ ‫ی "ناوچ��� ‌ه تێكه‌ڵ���ه‌كان"‬ ‫ده‌س���ته‌واژه‌ ‌‬ ‫ی ناوچ��� ‌ه "جێناكۆك���ه‌كان"‪،‬‬ ‫له‌ب���ر ‌‬ ‫‌به‌ئاماژه‌یه‌كی‌ ئاشكرا وه‌سف ده‌كات بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه مالیكی‌‌و كه‌س��� ‌ه نزیكه‌كان ‌‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی م���اد‌ه ‌‬ ‫باوه‌ری���ان به‌جێبه‌جێكردن��� ‌‬ ‫‪ 140‬نه‌م���اوه‌‪ ،‬له‌هه‌مانكاتدا ئاماژه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫بۆ پاش���گه‌زبونه‌وه‌ له‌به‌رامبه‌رهه‌ندێك‬ ‫ده‌س���ته‌واژه‌دا‌ كه‌ له‌ده‌ستوردا هاتون‌‪،‬‬ ‫ی ئه‌و په‌رله‌مانت���اره‌‪" ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌بروا ‌‬ ‫زه‌نگێكی‌مه‌ترسیداره‌‪".‬‬ ‫ناوب���راو ئ���ه‌وه‌ش ده‌خات���ه‌رو ك��� ‌ه‬ ‫ی ده‌س���ته‌واژه‌ی‌ ناوچ ‌ه‬ ‫ئه‌و كه‌س���ان ‌ه ‌‬ ‫تێكه‌ڵ���ه‌كان به‌كارده‌هێنن هه‌وڵده‌ده‌ن‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌و لێدوانان ‌ه له‌زیهنییه‌تی‌‌ ئینس���ان ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراقی���دا‪ ،‬ناوچه‌ تێكه‌ڵ���ه‌كان‪ ،‬جێ ‌‬ ‫ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان بگرێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫ی عێراقه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی ده‌س���تور ‌‬ ‫پێچه‌وانه‌ ‌‬ ‫هه‌م���و ناوچه‌كانی ‌دیك���ه‌ی‌ عێراقیش‬ ‫ی‬ ‫ی تێكه‌ڵن‌و پێكهاته‌ی‌ نه‌ته‌وه‌ی ‌‬ ‫ناوچ ‌ه ‌‬ ‫كوردو توركمان‌و عه‌ره‌بیان‌ لێیه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر هه‌ڵوێستی‌ كورد له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫"ئه‌و پێش���ێلكاریی ‌ه ده‌س���تورییه‌دا"‪،‬‬ ‫ئ���ااڵ تاڵه‌بانی‌ئاش���كرایكر‌د ك ‌ه ئه‌وان‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستان ‌‬ ‫ی هاوپه‌یمان ‌‬ ‫وه‌ك لیس��� ‌‬ ‫ك س���كااڵیان به‌رزكردۆته‌و‌ه‬ ‫به‌نامه‌ی���ه‌ ‌‬ ‫بۆ سه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌ران‌‪،‬‬

‫"چونك���ه‌ ئه‌و‌ه ده‌س���تور‌ه ن���اوی‌له‌و‬ ‫ناوچان��� ‌ه ن���اوه‌ ناوچ��� ‌هی‌ جێناكۆك‪،‬‬ ‫ی ئ���ه‌و ناو‌ه‬ ‫بۆی ‌ه جگ��� ‌ه له‌به‌كارهێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌كارهێنان���ی‌ هه‌رناوێكی‌ ت���ر له‌رو ‌‬ ‫یاساییه‌و‌ه رێگه‌پێدراو نییه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ندامه‌ك���ه‌ی‌ لیژن���ه‌ی‌ یاس���ای ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌ عێ���راق هۆكارێكی‌ دیكه‌ ‌‬ ‫ئه‌و ده‌س���ته‌واژه‌ی ‌ه له‌الیه‌ن مالیكییه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌گه‌رێنێته‌و‌ه بۆ بانگه‌ش ‌هی‌ هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی پارێزگاكان���ی‌ عێراق كه‬ ‫ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی نزیكبۆت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌و‬ ‫ی ئه‌نجامدان��� ‌‬ ‫‌واد‌ه ‌‬ ‫روه‌وه‌ ده‌ڵێ���ت‪" ،‬به‌اڵم مه‌ترس���ییه‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫لێره‌دایه‌ كه‌ له‌گه‌ڵ هه‌ر هاتن ‌ه پێشه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنێك���دا ك���ورد به‌كاربهێنرێت‬ ‫بۆ بانگه‌ش���ه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن‌ و یاریكردن‬ ‫به‌مافه‌كان���ی‌‌و پاش���گه‌زبونه‌وه‌ له‌ماد‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی سۆز ‌‬ ‫ده‌س���تورییه‌كان بۆ راكێشان ‌‬ ‫ی عێراقی‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫هه‌ندێ���ك له‌هاواڵتیان��� ‌‬ ‫كارانه‌ش عێ���راق به‌ره‌و واڵتێك ده‌بات‬ ‫كه‌ بنه‌ما ده‌س���تورییه‌كان‌و رێككه‌وتن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫سیاس���ییه‌كان‌و مافی‌ هاواڵتیبون رێز ‌‬ ‫لێنه‌گیرێت‌‪ ،‬به‌و هۆیه‌ش���ه‌وه‌ ئه‌م واڵت ‌ه‬ ‫ی به‌خۆو‌ه‬ ‫جێگیری‌ سیاس���ی‌‌و ئه‌من��� ‌‬ ‫نابینێت‪".‬‬ ‫ش���وانی‌ پێش���نیار ده‌كات ك��� ‌ه‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ئ���ه‌وان ‪-‬مالیك���ی‌‌و كه‌س��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫نزیكه‌كانی‌‪ -‬به‌رده‌وامبن له‌به‌كارهێنان ‌‬ ‫ی ناوچ ‌ه تێكه‌ڵه‌كان‌و ئه‌و‬ ‫ده‌س���ته‌واژه‌ ‌‬ ‫خۆ به‌هه‌ڵه‌دابردنه‌‪" ،‬پێویسته‌ له‌مه‌ودوا‬ ‫ی كوردیش ئه‌و ناوچان ‌ه‬ ‫سیاس���ییه‌كان ‌‬ ‫ی جێناكۆك ناونه‌به‌ن‌و به‌ناوچ ‌ه‬ ‫به‌ناوچه‌ ‌‬ ‫كوردستانیی ‌ه داگیركراوه‌كان یان ناوچ ‌ه‬ ‫دابڕاوه‌كان ناوی‌ به‌رن‪.‬‬ ‫دواجار سامان فه‌وزی ئاماژه‌‌ بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات كه‌ راڤه‌كردن بۆ بڕگه‌و ماده‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تور به‌گوێر‌هی‌ ده‌سه‌اڵت‌و ئاست ‌‬ ‫به‌رپرسیارێتی‌ حیزب‌و الیه‌نه‌كانی‌ عێراق‬ ‫گۆڕان���كاری‌ به‌س���ه‌ردادێت‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫ئ���ه‌و الیه‌نه‌نانه‌ی‌ ده‌گه‌نه‌ ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫خوێندنه‌وه‌و ڕاڤه‌كردنیان بۆ ده‌س���تور‬ ‫ی‬ ‫جیاواز ده‌بێت‪ ،‬به‌به‌راورد به‌و كاتان ‌ه ‌‬ ‫له‌ده‌س���ه‌اڵتدا نین یان له‌ده‌سه‌اڵتدان‪،‬‬ ‫به‌اڵم ده‌سه‌اڵته‌كانیا ن تۆكمه‌ نه‌بوه‌‪.‬‬

‫دوو تێبینی کورت‬ ‫تێبینی یەکەم‪ :‬دەربارەی کۆیلەیەک‬ ‫کە نایەوێت بەرەنگاری هیچ ئاغایەک‬ ‫ببێتەوە‬ ‫هەندێ���ک ل���ە بەن���او دوژمنەکانی‬ ‫پارت���ی و یەکێت���ی‪ ،‬گوای���ە بۆئەوەی‬ ‫توڕەیی خۆیان بەرامبەر بەم دوو هێزە‬ ‫ناش���یرینە دەرب���ڕن‪ ،‬بەهانەیەکی زۆر‬ ‫پ���وچ بەکاردەهێن���ن‪ ،‬دەڵێن جیاوازی‬ ‫چییە لە نێوان ئەوەی کۆیلەی مالیکی‬ ‫یان کۆیلەی تاڵەبانی و بارزانی بین‪ .‬لە‬ ‫ڕاستیدا پوچی ئەم بەهانەیە لەوەدایە‬ ‫کە بەن���اوی قەبووڵکردنی کۆیلەیەتی‬ ‫ب���ۆ تاڵەبانی و بارزانییەوە‪ ،‬زەمینە بۆ‬ ‫قەبووڵکردن���ی کۆیلەیەتییەکی تریش‬ ‫خۆشدەکات‪ ،‬واتە چونکە کۆیلەگەرایی‬ ‫بۆ هێزە کوردییەکان قەبووڵکردوە ئەوا‬ ‫بەردە هەر بەردەی���ە و چی دەگۆڕێت‬ ‫گەر خاوەن کۆیلەی تر بین و جۆرێکی‬ ‫تریش لە کۆیلەیەتی بچێتە سەرباری‬ ‫ئەوەی کە هەیە‪ ،‬بێئەوەی لەو ڕاستییە‬ ‫سادەیە تێبگەن ڕەتکردنەوەی کۆیالیەتی‬ ‫ڕەتکردنەوەی پرەنسیپی کۆیالیەتییە‪،‬‬ ‫ڕەتکردنەوەی هەم���وو بنەماو ڕەنگ و‬ ‫شێوەو دەرکەوتەکانێتی‪ .‬گەر نەتەوێت‬ ‫لەپێن���اوی ئاغایەک���دا ش���ەڕ لەگەڵ‬ ‫ئاغایەکی تردا بکەیت‪ ،‬ئەوە الی من زۆر‬ ‫پیرۆزە‪ ،‬بەاڵم ئەوەی لێرەدا دەیبینین‬ ‫دوورو نزی���ک پەیوەن���دی بەوج���ۆرە‬ ‫هەڵوێس���تەوە نییە‪ ،‬لێرەدا کۆیلەیەک‬ ‫دەبینین ک���ە نایەوێت بەرەنگاری هیچ‬ ‫ئاغایەک ببێتەوە‪ ،‬کۆیلەیەک پاسیڤانە‬ ‫کۆیلەی���ی خ���ۆی دەژی و بۆی گرنگ‬ ‫نییە چ���ی لەچ���واردەوری ڕوودەدات‬ ‫‪ ...‬ئەمەی���ان هەڵق���واڵوی مۆراڵێکی‬ ‫زەق و بنجبەس���تووی کۆیالیەتیی���ە‪،‬‬ ‫ن���ەوەک مۆڕاڵی شۆرش���گێڕێک کە دژ‬ ‫بە هەموو ستەمێک راپەڕیوە‪ .‬بەبڕوای‬ ‫م���ن ئەوانەی لەس���ەردەمی بەعس���دا‬ ‫کۆیلەیەتییان قەبووڵ نەبوو‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫هەر ئەوانەن کۆیلەیەتیشیان بۆ پارتی‬ ‫و یەکێتی قەبووڵ نییە‪ ،‬هەر ئەوانەشن‬ ‫کۆیلەیەتی بۆ مالیکی قەبووڵ ناکەن‪.‬‬ ‫ئەوانەشی کۆیلەیەتی بەعسیان قەبووڵ‬ ‫بوو هەر ئەوانە بوون ملهوڕانە بواریاندا‬ ‫یەکێتی و پارتی ببنە بەردەدارو خاوەن‬ ‫کۆیلە‪ ،‬هەر ئەوانەشن کە بۆیان گرنگ‬ ‫نییە خاوەن کۆیلەکە ببێتە مالیکی یان‬ ‫هەر کەسێکی دیکە‪ .‬ئەوەی کۆیلەیەتی‬ ‫قەب���ووڵ نیی���ە‪ ،‬ئەوا هەموو ش���ێوەو‬ ‫شوناس���ەکانی کۆیلەیەت���ی قەب���ووڵ‬ ‫نیی���ەو بەرامبەریان دەوەس���تێتەوە‪،‬‬ ‫ک���ە بەرەنگاریش دەکات ب���ۆ ئازادی‬ ‫خۆی ئەوە دەکات‪ .‬ش���ەڕی تاڵەبانی‌و‬ ‫بارزان���ی لەگ���ەڵ مالیک���ی ش���ەڕێکە‬ ‫جیاوازە لەشەڕی مرۆڤێکی ئازادیخواز‬ ‫لەگەڵ ه���ەردو بەرەکەدا‪ .‬بەاڵم ئەوەی‬ ‫ش���ەڕی س���تەمی ناوخۆی نەکردبێت‪،‬‬ ‫ش���ەڕی س���تەمی دەرەکی���ش ناکات‪،‬‬ ‫ئەوەی بەرەنگاری س���تەمی دەرەکیش‬ ‫نەبێتەوە‪ ،‬بەرەنگاری ستەمی ناوەکیش‬ ‫نابێتەوە‪ .‬ڕەتکردنەوەی زوڵمی پارتی‌و‬ ‫یەکێت���ی لەس���ەر هەمان پرەنس���یپە‬ ‫کە ب���وار بە ڕەتکردن���ەوەی هێرش و‬ ‫پەالماری مالیکی دەدات‪ .‬ڕەتکردنەوەی‬ ‫مالیکیش لەسەر هەمان پرەنسیپە کە‬ ‫بوار بە مرۆڤ دەدات س���تەمی ناوخۆ‬ ‫قەبوول نەکات‪ .‬من لەوتاری پێشوومدا‬ ‫گووتم ئەم ش���ەرە ش���ەڕێک نییە بە‬ ‫ناوی نەتەوەوە بکرێ���ت‪ ،‬بەڵکو تەنیا‬ ‫بە ن���اوی ئازادی مرۆڤ���ەوە دەکرێت‪،‬‬ ‫هەم���وو ئەمج���ۆرە جەنگان���ە زنجیرە‬ ‫جەنگێک���ن پێکەوە گرێ���دراو‪ .‬ئەوەی‬ ‫بەمج���ۆرە عەقڵییەت���ە بیردەکات���ەوە‬ ‫لە بەندەیەک دەچێ���ت کە قەبووڵێتی‬ ‫خاوەنەکەی بیفرۆش���ێت ب���ە خاوەن‬ ‫کۆیلەیەک���ی تر‪ ،‬ن���ەوەک لەمرۆڤێکی‬ ‫ئازاد ک���ە هیچ ج���ۆرە کۆیلەیەتییەک‬ ‫قەبووڵ نەکات‪ .‬کۆیلەیەتی شتێک نییە‬ ‫تەنیا هەلومەرجی ئابووری و سیاس���ی‬ ‫دیاریب���کات‪ ،‬کۆیلەیەت���ی هەڵبژاردنە‪.‬‬ ‫مرۆڤ خۆی بڕیار لەس���ەر کۆیلەیەتی‬ ‫خ���ۆی دەدات‪ ،‬ئێم���ە ل���ە هیگڵ���ەوە‬ ‫دەزانی���ن کە کۆیلەیەت���ی جۆرێکە لە‬ ‫ڕێکەوتن لەنێوان کۆیلەو کۆیلەداردا‪ ،‬لە‬ ‫سارتەریش���ەوە دەزانین کە کۆیلەیەتی‬ ‫دۆخێکە هەڵدەبژێررێت‪ ،‬کۆیلەیەتی لەو‬ ‫س���اتەدا بەرقەرار دەبێت کە کۆیلەکان‬ ‫کۆیالیەت���ی خۆی���ان قەبووڵدەکەن و‬ ‫دان ب���ە ئاغایەتی ئاغادا دەنێن‪ .‬ئیدی‬ ‫سروش���تییە کە کەس���ێک کۆیالیەتی‬ ‫قەبووڵ ب���وو‪ ،‬شوناس���ی کۆیلەداری‬ ‫بۆ گرن���گ نەبێت و ببێتە کەس���ێکی‬ ‫پاسیڤ سەبارەت بەوەی لەدەوروبەری‬

‫ڕوودەدات‪ .‬ئەمج���ۆرە کۆیالن���ە لەبەر‬ ‫ئەوەی هیچیان بەرامبەر ئاغای یەکەم‬ ‫بۆ ناکرێ���ت‪ ،‬ئاغ���ای دووەم و ئاغای‬ ‫س���ێهەم و هەموو ئاغاکانی تریش���یان‬ ‫قەبووڵ���ە‪ ،‬ئەزموونی���ان لەگەڵ ئاغای‬ ‫یەکەمدا دەکەنە کلێشە بۆ ژیان لەگەڵ‬ ‫هەموو ئاغاکانی تردا‪ .‬بێباکی دەرهەق‬ ‫بە ئاغا لێ���رەدا کۆیلەیەکی ڕەزامەندی‬ ‫دروس���تکردوە‪ ،‬تەنیا ئەوەی بۆ گرنگە‬ ‫ئاغاک���ەی بە کوش���تی ن���ەدا‪ ،‬نەوەک‬ ‫کۆیلەیەک ئازادی خۆی بۆ گرنگ بێت‪.‬‬ ‫لە بری ئەوەی ڕەتکردنەوەی ئاغایەک‬ ‫زەمینە بێت هەمووجۆرە کۆیلەیەتییەک‬ ‫ڕەتبکەنەوە‪ ،‬بە پێچەوانەوە نوشس���ت‬ ‫لە ب���ەردەم ئاغایەکدا دەبێتە زەمینە‪،‬‬ ‫ب���ۆ قەبووڵکردن���ی هەم���وو ج���ۆرە‬ ‫کۆیلەیەتیی���ەک ب���ە مەرجێ���ک وەک‬ ‫ئاگامبن دەڵێ���ت «ژیانی ڕووت» یان‬ ‫بۆ بپارێزێت‪ .‬لە ڕاستیدا ستەمی پارتی‬ ‫و یەکێتی بەهانە نییە بۆ قەبووڵکردنی‬ ‫مالیکی‪ ،‬وەک چۆن س���تەمی مالیکی‬ ‫بەهانە نییە ب���ۆ قەبووڵکردنی پارتی‬ ‫و یەکێت���ی‪ .‬ئەوانە لە بری ئەوەی ئەم‬ ‫ساتەوەختە وەربگێرن بۆ ساتەوەختی‬ ‫بەرەن���گاری بەرامبەر هەم���وو جۆرە‬ ‫کۆیلەیەتیی���ەک و بگەڕێن���ەوە ب���ۆ‬ ‫گووتارە ڕادیکالەکانی ئازادی‪ ،‬بە ناوی‬ ‫ناهەقییەکان���ی پارت���ی و یەکێتییەوە‬ ‫دەگەڕێن���ەوە بۆ گووتارە ڕادیکالەکانی‬ ‫کۆیلەیەت���ی ‪ ...‬کۆمیدیا ڕەش���ەکەش‬ ‫لەوەدای���ە ئەمانە عەبدێکی پاس���یڤن‪،‬‬ ‫کەچ���ی خۆی���ان وەک شۆرش���گێڕی‬ ‫ئەکتیڤ دەبینن‪.‬‬

‫بەدرێژایی مێژوو‪،‬‬ ‫ژمارەیەکی زۆر‬ ‫لە خەڵک دوای‬ ‫توندڕەوەکان‬ ‫دەکەون‪ ،‬نەوەک‬ ‫دوای مرۆڤدۆست‌و‬ ‫هێمن و‬ ‫میانەڕەوەکان‬ ‫تێبینی دووەم‪ :‬دەربارەی ئیدیۆمی‬ ‫«ئیسالمییەکان هەموو وەک یەک‬ ‫نین»‬ ‫ل���ە مێ���ژووی ئیس�ل�امی سیاس���ی‬ ‫هاوچەرخدا هیچ ماوەیەک بە ئەندازەی‬ ‫ئەم ڕۆژانەی ئێستا تاڵ و تاریک نین‪.‬‬ ‫س���ێ دەموچاوی گەورەی ئیس�ل�امی‬ ‫میان���ەڕەو چوونەت���ە خانەی کەس���ە‬ ‫توندڕەوو زبردەستەکان کە خۆرهەاڵت‬ ‫بەرەو بەاڵ و کارەساتی نوێ ڕادەکێشن‬ ‫‪ :‬ئ���ۆردوگان‪ ،‬مالیکی‪ ،‬مورس���ی‪ .‬ئەم‬ ‫س���ێ پیاوەی نوێنەرایەتی ئیس�ل�امی‬ ‫موعتەدیلیان دەکرد‪ ،‬ئێس���تا بوونەتە‬ ‫س���ێ دیکتات���ۆر و جەن���گاوەر کە بە‬ ‫زمانی دین و نەتەوەپەرستی هەڕەشە‬ ‫ل���ە نەیارانیان دەکەن‪ .‬پرس���یارەکەی‬ ‫من سەبارەت بەم نسکۆیەی هەڵگرانی‬ ‫گووت���اری «ئیس�ل�امی میان���ەڕەو»‬ ‫نیی���ە‪ .‬ئەوەیان بابەتێکی دییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ئاڕاس���تەی ئەو برادەرە ڕۆشنبیرانەیە‬ ‫ک���ە زوو زوو دەڵێن «ئیس�ل�امییەکان‬ ‫هەم���وو وەکو یەک نی���ن»‪ .‬بێگومان‬ ‫من ناڵێم ئیس�ل�امییەکان هەموو وەک‬ ‫یەکن‪ ،‬ئەوە تێزەی من نییە و نەبووە‪،‬‬ ‫بەاڵم پێموایە ئ���ەم تێزەیە هیچ لەوە‬ ‫ناگۆڕێ���ت کە بە پێچەوان���ەی ئاوات و‬ ‫هی���وای ئ���ەو برادەرانەوە‪ ،‬ئیس�ل�امی‬ ‫میان���ەڕەو لەحوکم���دا دەبێتە هێزێکی‬ ‫س���ەرکوتکەری تون���درەو‪ ،‬ن���ەوەک‬ ‫هێزێ���ک خ���ۆی بخات���ە قوتابخانەی‬ ‫دیموکراسییەتەوەو لەوێدا ڕەهەندە نەرم‬ ‫و دیموکراسییەکانی خۆی گەشەپێبدات‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )353‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/27‬‬

‫‪37‬‬

‫نزیك له‌دیگۆل‪..‬‬ ‫دور له‌مالیكی‬

‫یه‌کێک له‌ کۆبونه‌وه‌کانی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬

‫په‌پێی یاسا هه‌شت مانگی ماوه‌‬

‫ ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ به‌پێی‌ یاسای‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان‪ ،‬حكومه‌تی‌ ئێستای‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان هه‌شت مانگی‌‬ ‫ماوه‌‪ ،‬به‌اڵم دو وه‌زیری‌ دیكه‌ی‌‬ ‫به‌پله‌ی‌ (وه‌زیری‌ هه‌رێم) بۆ زیادكرا‌و‬ ‫له‌ئێستاشدا پێكهاته‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زیران به‌وه‌زیره‌ فه‌ڕمییه‌كان‌و‬ ‫فه‌رمانگه‌كانییه‌وه‌ ده‌گاته‌ نزیكه‌ی‌ ‪30‬‬ ‫پل ‌هی‌ وه‌زیر‪.‬‬ ‫هه‌فته‌ی‌ راب����ردو پڕۆژه‌ یاس����ایه‌كی‌‬ ‫حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێم له‌الی����ه‌ن په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس����تانه‌وه‌ به‌ "زۆرین����ه‌ی‌ ده‌نگ"ی‌‬ ‫په‌رله‌مانت����اران په‌س����ه‌ندكرا ئه‌وی����ش‬ ‫به‌زیادكردن����ی‌ دو وه‌زی����ری‌ هه‌رێ����م بۆ‬ ‫كابین����ه‌ی‌ حه‌وته‌می‌ حكومه‌ت‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫له‌كاتێكدایه‌ كه‌ له‌راگه‌یاندنیدا‪ ،‬كابینه‌ی‌‬ ‫ئێس����تا له‌ ‪ 19‬وه‌زی����ر پێكهاتبو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێس����تا جگه‌ له‌و ‪ 21‬وه‌زی����ره‌‪ ،‬نزیكه‌ی‌‬ ‫هه‌ش����ت پۆستی‌ دیكه‌ش هه‌ن كه‌ پله‌ی‌‬ ‫"وه‌زیر"ییان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌هه‌ندێك‬ ‫پۆس����تی‌ دیكه‌ ك����ه‌ پل����ه‌ی‌ "بریكاری‌‬ ‫وه‌زیر"ی����ان هه‌یه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها س����ه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌ت‌و جێگره‌كه‌شی‌‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ له‌نێو پڕۆژه‌ یاس����اكه‌ی‌‬ ‫حكومه‌تدا ك����ه‌ ئاراس����ته‌ی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كردب����و ن����اوی‌ وه‌زی����ر‌و وه‌زاره‌ته‌كان‬ ‫ده‌ستنیشان نه‌كراوه‌‪ ،‬به‌ڵكو ته‌نها داوای‌‬

‫زیادكردنی‌ دو پۆستی‌ "وه‌زیری‌ هه‌رێم"‬ ‫كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی‌ زانیارییه‌كانی‌ ئاوێن ‌ه‬ ‫ئ����ه‌و دو وه‌زیره‌ یه‌كێكیان بۆ رێكخه‌ری‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان����ی‌ نێ����وان حكوم����ه‌ت‌و‬ ‫په‌رله‌مانه‌ كه‌ له‌ئێستادا (سه‌عد خالید)‬ ‫له‌حزبی‌ زه‌حمه‌تكێش����ان ئه‌و پۆس����ته‌‬ ‫به‌ڕێ����وه‌ ده‌بات‌و پێش����بینیش ده‌كرێت‬ ‫ه����ه‌ر خۆی‌ ئه‌و پۆس����ته‌ وه‌ربگرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچ����ی‌ وه‌زاره‌ته‌ك����ه‌ی‌ دیك����ه‌ش‬ ‫داده‌نرێ����ت ب����ۆ كه‌س����ێك له‌پێكهاته‌ی‌‬ ‫"ئێزیدییه‌كان"‪ ،‬ئه‌م����ه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌ئێستادا "مه‌سیحی‌‌و توركمانه‌كان"یش‬ ‫پۆستی‌ وه‌زیری‌ "گواستنه‌وه‌‌و گه‌یاندن‌و‬ ‫پیشه‌سازی‌‌و بارزگانی‌"یان وه‌رگرتوه‌‪.‬‬ ‫دوای‌ یه‌كگرتن����ه‌وه‌ی‌ ئیداره‌كان����ی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم له‌(‪)2006‬دا‪ ،‬كابینه‌ی‌‬ ‫پێنج����ه‌م به‌س����ه‌رۆكایه‌تی‌ نێچیرڤ����ان‬ ‫بارزانی‌ ب����ه‌ ‪ 45‬وه‌زی����ره‌وه‌ راگه‌یه‌ندرا‬ ‫كه‌ هه‌مو حیزب‌و الیه‌نه‌ سیاس����ییه‌كان‬ ‫به‌شدارییان تێدا كرد‪ ،‬دواتر له‌هه‌ڵبژارنه‌‬ ‫په‌رله‌مانییه‌كه‌ی‌ (‪)2009‬دا‌و دروستبونی‌‬ ‫ئۆپۆزس����یۆن كه‌ (بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و‬ ‫یه‌كگرت����و‪ ،‬كۆمه‌ڵی‌ ئیس��ل�امی‌) بون‪،‬‬ ‫كابین����ه‌ی‌ شه‌ش����ه‌م به‌س����ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫به‌رهه‌م س����اڵح راگه‌یه‌ن����درا كه‌ هه‌ژده‌‬ ‫وه‌زیری‌ له‌خۆگرتبو‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫زۆرب����ه‌ی‌ ئه‌و فه‌رمانگانه‌ی‌ كه‌ ئێس����تا‬ ‫هه‌ن پێشتریش هه‌بون‪.‬‬ ‫ده‌ستنیش����انكردنی‌ ئه‌و دو وه‌زیره‌ی‌‬ ‫دیك����ه‌ بۆ كابینه‌ی‌ حه‌وته‌م له‌كاتێكدایه‌‬

‫►‬

‫‌حكومه‌تی‌ هه‌رێم ‪ 21‬وه‌زیری‬ ‫فیعلی‌و نۆ پله‌ی‌ وه‌زیریشی‌ هه‌یه‬ ‫ته‌نها موچه‌ی‬ ‫مانگانه‌ی پله‌‌‬ ‫وه‌زیره‌كان زیاتر‬ ‫له‌(‪ )240‬ملیۆن‬ ‫دیناره‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫جگه‌ له‌موچه‌ی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‌و‬ ‫جێگره‌كه‌ی‌‌و بریكاری‌‬ ‫وه‌زیره‌كان‬ ‫ك����ه‌ ته‌مه‌ن����ی‌ كابینه‌ك����ه‌ ته‌نها حه‌وت‬ ‫مانگی‌ تێپه‌ڕاندوه‌‌و ئه‌گه‌ر به‌پێی‌ یاسا ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی����ش بێت ئ����ه‌وا ته‌مه‌نی‌‬ ‫كابینه‌كه‌ نزیكه‌ی‌ هه‌شت مانگی‌ ماوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ هه‌یكه‌لی‌ ئیداریی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬

‫وه‌زی����ران‪ ،‬جگه‌ له‌ (س����ه‌رۆكی‌ دیوان‌و‬ ‫س����كرتێری‌ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زی����ران) ك ‌ه‬ ‫پله‌ی‌ وه‌زیرییان هه‌یه‌‌و سه‌رۆكی‌ دیوانی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمیش كه‌ دوباره‌ پله‌ی‌‬ ‫(وه‌زی����ر)ی‌ هه‌یه‌‪ ،‬چه‌ند فه‌رمانگه‌یه‌كی‌‬ ‫دیكه‌ش كه‌ سه‌ر به‌ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیرانن‬ ‫به‌رپرس����ه‌كانیان پل����ه‌ی‌ "وه‌زیر"ی����ان‬ ‫هه‌ی����ه‌ له‌وانه‌ (به‌رپرس����ی‌ فه‌رمانگه‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان����ی‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ف����ه‌الح‬ ‫مس����ته‌فا‪ ،‬به‌رپرسی‌ ده‌س����ته‌ی‌ ناوچه‌‬ ‫ناكۆكی‌ له‌سه‌ره‌كان‪ ،‬محه‌مه‌د ئیحسان‪،‬‬ ‫سه‌رۆكی‌ ده‌سته‌ی‌ وه‌به‌رهێنان‪ ،‬هێرش‬ ‫موحه‌ڕه‌م محه‌م����ه‌د ئه‌مین‪ ،‬فه‌رمانگه‌ی‌‬ ‫هه‌ماهه‌نگی‌‌و به‌دواداچون كه‌ به‌مدواییانه‌‬ ‫دامه‌زرێن����را‌و قوب����اد تاڵه‌بان����ی‌ كرایه‌‬ ‫به‌رپرس����ی‌‪ ،‬فه‌رمانگه‌ی‌ ته‌كنه‌لۆجیای‌‬ ‫زانیاری‌‪ ،‬سه‌رۆكی‌ ده‌سته‌ی‌ گشتی‌ مین‪،‬‬ ‫سیراجه‌دین بارزانی‌)‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ یاس����ا موچه‌ی‌ هه‌ر وه‌زیرێك‬ ‫بڕی‌ هه‌شت ملیۆن دیناره‌ ئه‌مه‌ جگه‌ له‌و‬ ‫نه‌سرییه‌ی‌ كه‌ مانگانه‌ بۆی‌ ته‌رخانكراوه‌‌و‬ ‫هه‌ر وه‌زیرێكیش هه‌ش����ت پاسه‌وانی‌ بۆ‬ ‫ته‌رخانكراوه‌‪ ،‬كه‌ به‌و پێیه‌ش بێت ته‌نها‬ ‫موچه‌ی‌ وه‌زیره‌كان نزیكه‌ی‌ (‪ )240‬ملیۆن‬ ‫دیناره‌ له‌مانگێكدا ئه‌مه‌ جگه‌ له‌موچه‌ی‌‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ حكوم����ه‌ت‌و جێگره‌ك����ه‌ی‌‌و‬ ‫موچه‌ی‌ بریكاری‌ وه‌زیره‌كان‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌زیادكردنی‌ ئه‌و دو پله‌ی‌‬ ‫وه‌زیرییه‌‪ ،‬رێكخه‌ری‌ ئێس����تای‌ كاروباری‌‬ ‫حكوم����ه‌ت‌و په‌رله‌مان‪ ،‬س����ه‌عد خالید‬

‫له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێن����ه‌ زیادكردنی‌ دو‬ ‫پل����ه‌ی‌ "وه‌زیری‌ هه‌رێم" پێویس����ت بو‌ه‬ ‫بۆ پێكهاته‌ی‌ حكومه‌تی‌ ئێستا‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ل����ه‌ڕوی‌ په‌یوه‌ندییه‌كان����ی‌ حكوم����ه‌ت‌و‬ ‫په‌رله‌مانه‌وه‌ ئیشكالییه‌تی‌ قانونی‌ هه‌بو‪،‬‬ ‫بۆیه‌ پێیوایه‌ به‌زیادكردنی‌ ئه‌و پۆس����تی‌‬ ‫وه‌زیرییه‌ ئه‌و كێشانه‌ چاره‌سه‌ر ده‌كات‬ ‫كه‌ ئه‌وانیش ده‌س����ه‌اڵتی‌ یاس����ادانان‌و‬ ‫جێبه‌جێكردنن‪.‬‬ ‫ناوب����راو وت����ی‌ "زیادكردنی‌ پۆس����تی‌‬ ‫وه‌زی����ری‌ هه‌رێم بۆ كاروباری‌ حكومه‌ت‌و‬ ‫په‌رله‌مان هیچ ته‌كلیفێكی‌ نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ته‌نها ستافێكی‌ بچوكی‌ ده‌وێت‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫وه‌زیره‌كه‌ی‌ دیكه‌ی‌ هه‌رێمیش كه‌ ره‌نگه‌‬ ‫بدرێت����ه‌ پێكهاته‌ی‌ ئێزیدییه‌كان ئه‌وه‌ش‬ ‫گرنگ����ه‌ چونكه‌ ئه‌وانی����ش نزیكه‌ی‌ نیو‬ ‫ملیۆن هاواڵتین"‪.‬‬ ‫به‌اڵم په‌رله‌مانتاری‌ فراكسیۆنی‌ گۆڕان‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان‪ ،‬كوێس����تان‬ ‫محه‌مه‌د ب����ۆ ئاوێنه‌ی‌ رونك����رده‌وه‌ كه‌‬ ‫زیادكردن����ی‌ ئ����ه‌و پۆس����تی‌ وه‌زیرییه‌‬ ‫له‌حكومه‌تی‌ ئێس����تادا له‌و بانگه‌شه‌یه‌ی‌‬ ‫لیس����تی‌ كوردس����تانی‌ كه‌مكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫ئامانجی‌ ته‌رشیقكردن بو له‌حكومه‌تدا‌و‬ ‫كه‌مكردن����ه‌وه‌ی‌ وه‌زی����ره‌كان ب����و‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ دوای‌ راگه‌یاندنی‌ چه‌ندین‬ ‫ده‌سته‌ی‌ دیكه‌ی‌ بۆ دروستكرا‌و ژماره‌ی‌‬ ‫وه‌زی����ره‌كان زیادیانك����رد‌و ئه‌م����ه‌ش‬ ‫به‌هه‌ده‌ردان����ی‌ ئاش����كرای‌ بودج����ه‌ی‌‬ ‫گشتییه‌‪.‬‬

‫ ئا‪ :‬پشتیوان‬ ‫دو وه‌زیری‌ دیكه‌ بۆ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫زیادكرا كه‌ یه‌كێكیان بۆ پێكهاته‌ی‌‬ ‫(ئێزیدییه‌كان) ده‌بێت‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫نیگه‌رانی‌ الی‌ پێكهاته‌كانی‌ دیكه‌‬ ‫دروستكردوه‌‌و داوای‌ وه‌زاره‌ت یاخود‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ك ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌فته‌ی‌ رابردو په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫ب���ه‌ "زۆرین���ه‌ی‌ ده‌ن���گ"ی‌ ئه‌ندامانی‌‪،‬‬ ‫پڕۆژه‌ یاس���ایه‌كی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیرانی‌‬ ‫په‌س���ه‌ندكرد بۆ زیادكردنی‌ دو وه‌زیری‌‬ ‫دیكه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ له‌نێو پڕۆژه‌ یاساكه‌ی‌ په‌رستگای اللشی ئێزیدیه‌کان فۆتۆ‪:‬ئینته‌رنێت‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێمدا ناوی‌ دو وه‌زیره‌كه‌‌و‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كان ئاش���كرا نه‌ك���راوه‌‪ ،‬به‌اڵم دانیشتوانیش���یان نزیك���ه‌ی‌ ‪ 500‬هه‌زار له‌جیه���ان‪ ،‬بۆ ئاوێن���ه‌ی‌ رونكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫به‌پێ���ی‌ زانیاریی���ه‌كان یه‌كێ���ك له‌و دو كه‌س���ه‌ له‌عێراقدا‌و ل���ه‌و رێژه‌یه‌ش ‪ 105‬ئه‌وانیش تائێس���تا نازانن ئاخۆ یه‌كێك‬ ‫وه‌زاره‌ته‌ ب���ۆ پێكهاته‌ی‌ (ئێزیدییه‌كان) هه‌زاریان له‌كوردستانن‌و له‌په‌رله‌مانیشدا له‌و دو وه‌زیره‌ی‌ هه‌رێم بۆ ئه‌وان ده‌بێت‬ ‫ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش نیگه‌رانی‌ پێكهاته‌كانی‌ دیكه‌ خاوه‌نی‌ كورس���ییه‌كن كه‌ له‌نێو لیستی‌ یان ن���ا‪ ،‬به‌اڵم جه‌ختیكرده‌وه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌و وه‌زیره‌یان پێبدرێ���ت‌و ته‌نها وه‌كو‬ ‫دروس���تكردوه‌‌و داوای‌ وه‌زاره‌ت یاخ���ود كوردستانیدای ‌ه له‌سه‌ر پشكی‌ پارتی‌‪.‬‬ ‫ئێزیدییه‌كان پێیان باش���ه‌ یه‌كێك له‌و "ن���او" بێت‪ ،‬ئ���ه‌وا هیچ س���ودێكی‌ لێ‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ك ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ له‌كابین���ه‌ی‌ ئێس���تای‌ دو وه‌زیره‌ی‌ هه‌رێم بۆ كه‌س���ایه‌تییه‌كی‌ نابین���ن‪ ،‬بۆیه‌ داوایكرد ك���ه‌ وه‌زیره‌كه‌‪،‬‬ ‫حكوم���ه‌ت‌و كابینه‌كان���ی‌ پێشتریش���دا ئه‌وان ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم راش���یده‌گه‌یه‌نن كه‌ وه‌زاره‌تێكی‌ ته‌واو بێت بۆ خزمه‌تكردنی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت ب���ۆ پێكهاته‌ی‌ (مه‌س���یحی‌‌و ئه‌گ���ه‌ر بێتو ئ���ه‌و وه‌زاره‌ت ‌ه ته‌نها وه‌كو زیاتری‌ كاروباری‌ ئێزیدییه‌كان‪.‬‬ ‫پێكهات���ه‌ی‌ (كاكه‌یی)ی���ه‌كان ك���ه‌‬ ‫توركم���ان)ه‌كان دیاریك���راوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم "وه‌زیری‌ هه‌رێم" بێت ئه‌وا هیچ سودێكی‌‬ ‫له‌سه‌ره‌تای‌ ئه‌م كابینه‌یه‌دا وه‌زاره‌ت بۆ بۆی���ان نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵك���و داوا ده‌كه‌ن ك ‌ه له‌زۆرب���ه‌ی‌ ناوچه‌كان���ی‌ هه‌رێم���ی‌‬ ‫وه‌زیره‌ك���ه‌ وه‌زاره‌ت‌و هه‌یكه‌لی‌ ته‌واوی‌ كوردس���تاندا نیش���ته‌جێن‪ ،‬به‌اڵم هه‌تا‬ ‫هیچ پێكهایه‌كی‌ دیكه‌ زیاد نه‌كرا‪.‬‬ ‫ئێس���تا ئامارێكی‌ ورد نییه‌ س���ه‌باره‌ت‬ ‫ئێزیدیی���ه‌كان یه‌كێك���ن له‌پێكهات���ه‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌ حازم ته‌حس���ین سه‌عید به‌ژماره‌یان له‌كوردس���تان‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نن‬ ‫گرنگه‌كان له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‌و‬ ‫س���نوری‌ نیش���ته‌جێبونیان ده‌كه‌وێته‌ په‌رله‌مانتاری‌ كوردس���تان له‌پێكهاته‌ی‌ كه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ هه‌تا ئێستا وه‌زاره‌تێكیان‬ ‫نزیك ش���اری‌ موس���ڵ‌و دهۆك‪ ،‬ژماره‌ی‌ ئێزیدیی���ه‌كان‌و بری���كاری‌ ئێزیدییه‌كان پێن���ه‌دراوه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌پڕۆژه‌ یاس���ای‬

‫►‬

‫دوا ‌ی ده‌ستنیشانكردن ‌ی وه‌زیرێك بۆ "ئێزدییه‌كان"‬ ‫(كاكه‌یی‌‌و شه‌به‌ك)یش داوا ‌ی وه‌زاره‌ت ده‌كه‌ن‬ ‫ئێزیدی‌‪ :‬ئه‌گه‌ر‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كه‌ ته‌نها‬ ‫وه‌كو "ناو" بێت‬ ‫سودی‌ لێنابینین‬ ‫پێشنیاری‌ ده‌ستوری‌ هه‌رێمیشدا "ناو"یان‬ ‫نه‌هێنراوه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وانیش داوای‌ وه‌زاره‌ت‬ ‫یاخود به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ك ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ل���ه‌و باره‌یه‌وه‌ گ���ۆران ئه‌ده���ه‌م كه‌‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌كه‌س���ایه‌تییه‌كانی‌ پێكهاته‌ی‌‬ ‫كاكه‌یی‌ له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند‬ ‫كه‌ ئه‌وان به‌الیانه‌وه‌ ئاساییه‌ وه‌زاره‌تێك‬ ‫بدرێته‌ پێكهات���ه‌ی‌ ئێزیدییه‌كان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫داواش ده‌ك���ه‌ن ك���ه‌ وه‌زاره‌تێك یاخود‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی���ه‌ك ب���ۆ ئه‌وانی���ش‬ ‫ته‌رخانبكرێ���ت‪ .‬ناوب���راو وت���ی‌ "ئێمه‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ تایبه‌ت سه‌یر نه‌كراوین‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت ناویشمان له‌پڕۆژه‌ی‌ پێشنیاری‌‬ ‫ده‌س���توردا نه‌هاتوه‌‪ ،‬بۆیه‌ داوا ده‌كه‌ین‬ ‫ك���ه‌ وه‌زاره‌ت یان به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیمان بۆ‬ ‫ته‌رخانبكرێت‪ ،‬چونك���ه‌ كاكه‌ییه‌كانیش‬ ‫یه‌كێكن له‌پێكهاته‌ گرنگه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫كوردیی"‪.‬‬

‫پێكهاته‌ی‌ (ش���ه‌به‌ك) ك���ه‌ به‌زۆری‌‬ ‫له‌سنوری‌ پارێزگای‌ موسڵ‌ نیشته‌جێن‌و‬ ‫به‌وت���ه‌ی‌ خۆی���ان نزیك���ه‌ی‌ ‪ 500‬هه‌زار‬ ‫هاواڵتین‪ ،‬به‌مافی‌ خۆیان���ی‌ ده‌زانن كه‌‬ ‫پۆس���تی‌ وه‌زاره‌ت یاخ���ود به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫گشتییان پێبدرێت‪.‬‬ ‫له‌و باره‌ی���ه‌وه‌ نوێن���ه‌ری‌ پێكهاته‌ی‌‬ ‫شه‌به‌ك له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‪ ،‬مه‌ال سالم‬ ‫شه‌به‌كی‌ له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند‬ ‫ك���ه‌ هه‌تا ئێس���تا له‌الی���ه‌ن حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌ هیچ پۆس���تێكیان پێنه‌دراوه‌‪،‬‬ ‫سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ چه‌ندین جاریش داوایان‬ ‫كردوه‌‌و وتی‌ "بۆیه‌ ئه‌مجاره‌ش دیس���ان‬ ‫داوا ده‌كه‌ینه‌وه‌ ل���ه‌و دو وه‌زاره‌ته‌ی‌ بۆ‬ ‫هه‌رێم دیاریكراوه‌ وه‌زیرێكمان پێبدرێت‬ ‫یاخود به‌ڕێوه‌به‌رێكی‌ گشتیمان پێبده‌ن‪،‬‬ ‫چونكه‌ ته‌نها له‌سنوری‌ پارێزگای‌ موسڵ‌‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪ 500‬هه‌زار كه‌س���ین‌و خۆشمان‬ ‫به‌كورد ده‌زانین"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌دیاریكردنی‌ یه‌كێك له‌و‬ ‫دو وه‌زی���ره‌ی‌ هه‌رێم ب���ۆ ئێزیدییه‌كان‪،‬‬ ‫رێكخه‌ری‌ كاروباری‌ حكومه‌ت‌و په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫س���ه‌عد خالید له‌لێدوانێكدا ب���ۆ ئاوێنه‌‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ هێشتا رون نییه‌ ئاخۆ ئه‌و‬ ‫وه‌زیره‌ی‌ هه‌رێم ده‌درێ���ت به‌پێكهاته‌ی‌‬ ‫ئێزیدییه‌كان یاخود ن���ا‪ ،‬به‌اڵم ئاماژه‌ی‌‬ ‫به‌وه‌ش���دا كه‌ هه‌روه‌ك چۆن له‌كابینه‌ی‌‬ ‫ئێس���تای‌ حكومه‌ت���دا پێكهاته‌كان���ی‌‬ ‫(مه‌س���یحی‌‌و توركمان���ی‌) تێدایه‌‪ ،‬پێی‌‬ ‫باشه‌ كه‌سایه‌تییه‌كی‌ پێكهاته‌ی‌ ئێزیدیش‬ ‫پێگه‌یه‌كی هه‌بێت له‌نێو حكومه‌تدا‪.‬‬

‫ژه‌ن���راڵ دیگ���ۆل‪ ،‬له‌كۆبونه‌وه‌كانی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیران���ی فه‌ره‌نس���ادا‪،‬‬ ‫كورس���یی ده‌سته‌راس���تی خ���ۆی بۆ‬ ‫ئه‌ندرێ مالرۆی وه‌زیری رۆش���نبیریی‬ ‫ته‌رخانكردبو‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش نیگه‌رانییه‌كی‬ ‫زۆری الی وه‌زیران���ی به‌رگری‌و ناوخۆ‬ ‫دروستكردبو‪ ،‬بۆیه‌ رۆژێكیان ده‌پرسن‬ ‫كه‌ بۆچی ئه‌و ده‌خاته‌ ته‌نیشت خۆیه‌وه‌‬ ‫؟‪ ..‬دیگ���ۆل ده‌ڵ���ێ‪" ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‬ ‫مال���رۆ له‌روانگه‌یه‌كی رۆش���نبیرییه‌وه‌‬ ‫له‌مه‌س���ه‌له‌ سیاس���ی‌و ئه‌منیی���ه‌كان‬ ‫ده‌ڕوان���ێ‌و تێڕوانینێك���ی مرۆییانه‌ی‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ..‬منی���ش پێویس���تم به‌مه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ بیركردن���ه‌وه‌ی مه‌ده‌نییان���ه‌ی‬ ‫ژه‌نرالێكی س���ه‌ربازییه‌ بۆ حوكمڕانیی‬ ‫واڵته‌كه‌ی‪ ،‬كه‌ ت���ه‌واو پێچه‌وانه‌ی ئه‌و‬ ‫سیاس���ییه‌ (مه‌ده‌نییانه‌)ی رۆژهه‌اڵته‌‬ ‫كه‌ به‌عه‌قڵیه‌تێكی س���ه‌ربازی‌و ئه‌منی‬ ‫حوكمده‌ك���ه‌ن‪ ..‬ب���ه‌رده‌وام وه‌زیرانی‬ ‫به‌رگ���ری‌و ناوخۆ به‌ته‌نیش���تیانه‌وه‌ن‪،‬‬ ‫ته‌نیا گ���وێ له‌زانیاریی���ه‌ ئه‌منییه‌كان‬ ‫ده‌گرن‌و راپۆرتی ده‌زگا هه‌واڵگرییه‌كان‬ ‫ده‌خوێننه‌وه‌‪ ،‬وه‌زیرانی رۆش���نبیری‌و‬ ‫مافی مرۆڤ‌و په‌روه‌رده‌ ته‌نیا دیكۆرێكن‪،‬‬ ‫یانی���ش ئه‌وپه‌ڕه‌ك���ه‌ی فه‌رمانبه‌رێكی‬ ‫بیرۆكرات���ی بنده‌س���تی س���ه‌رۆكن بۆ‬ ‫به‌سه‌ربازیكردنی كۆمه‌ڵگاو خۆخزاندنه‌‬ ‫ناو ناخی ت���اك به‌تاكیان كه‌ هه‌مویان‬ ‫بكرێن به‌هاواڵتییانی ده‌سه‌اڵت‪ ،‬له‌بری‬ ‫ئه‌وه‌ی ده‌سه‌اڵت بكرێ به‌هی ئه‌وان‪.‬‬ ‫لێره‌وه‌ مه‌به‌س���تمه‌ له‌و دۆخه‌ گرژه‌‬ ‫بدوێ���م كه‌ ماوه‌یه‌ك���ه‌ كه‌وتۆته‌ نێوان‬ ‫به‌غداو هه‌ولێ���رو كۆكردن���ه‌وه‌ی هێز‬ ‫به‌رامبه‌ر یه‌كت���ر‪ ..‬گرژییه‌ك كه‌ زیاتر‬ ‫ب���ۆی رونكردینه‌وه‌؛ ئه‌و ده‌س���ه‌اڵته‌ی‬ ‫له‌به‌غ���دا حوكم���ده‌كات‪ ،‬ل���ه‌و جۆره‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتیانه‌یه‌ ك���ه‌ خه‌ریكه‌ غرورێكی‬ ‫س���ه‌ربازی‌و ئه‌من���ی دایده‌گ���رێ‪ ،‬بێ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی كه‌متری���ن خزمه‌تگوزاری���ی‬ ‫پێشكه‌شكردبێ‪ ،‬ئاس���انترین رێگا بۆ‬ ‫(خۆبه‌هێزكردن) له‌س���ه‌فقه‌ی گه‌وره‌‬ ‫گه‌وره‌ی كڕینی چ���ه‌ك‌و كۆكردنه‌وه‌ی‬ ‫هێزی س���ه‌ربازی‌و نمایشی ده‌بابه‌كاندا‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌و هه‌ڕه‌ش���ه‌و گه‌ف به‌سه‌ر‬ ‫(دوژمنه‌كانی)دا ده‌به‌شێته‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ئه‌و سه‌ره‌تا خه‌ته‌رناكه‌یه‌ كه‌ واده‌كات‬ ‫به‌ره‌به‌ره‌ (دوژمن���ه‌كان) زیاد بكه‌ن‌و‬ ‫مه‌یدانی شه‌ڕكردنیان فراوان ببێت‪ ،‬تا‬ ‫وایلێدێت‪ ،‬زۆربه‌ی هاواڵتییان ده‌بن به‌‬ ‫(دوژمن)‪ ..‬ئیت���ر له‌ناوبردنیان ده‌بێته‌‬ ‫(ئه‌ركێكی نیشتمانیی پیرۆز) !‪..‬‬ ‫ئه‌گه‌ر زوم���ی وتاره‌كه‌م وه‌ربگێڕمه‌‬ ‫الی خۆمان‌و بپرسم؛ باشه‌ ئێمه‌ چۆن‌و‬ ‫به‌چی ده‌توانین له‌م شه‌ڕه‌دا براوه‌بین‬ ‫؟‪ ..‬ئه‌وا به‌كورتی ده‌ڵێم‪ ،‬نامه‌وێ له‌و‬ ‫حه‌ماسه‌ته‌ به‌رگریكارانه‌یه‌ كه‌مكه‌مه‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ له‌س���ه‌ره‌تای س���ه‌رهه‌ڵدانی‬ ‫ته‌نگژه‌كه‌وه‌‪ ،‬ن���ه‌ك ته‌نیا له‌ناو هێزی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬به‌ڵك���و له‌ن���او ته‌واوی‬ ‫خه‌ڵك‪ ،‬سه‌رجه‌م هێزه‌ سیاسییه‌كان‪،‬‬ ‫كۆی رۆشنبیران په‌یدابوه‌و به‌شێوازی‬ ‫جیاجی���ا ته‌عبیری لێده‌ك���رێ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌هێزتری���ن چه‌كی س���تراتیژیی ئێمه‌‬ ‫له‌مه‌یدانی ش���ه‌ڕه‌كه‌دا‪ ،‬ب���ه‌وه‌ ده‌بێ‬ ‫له‌به‌غدا جی���اواز بی���ن‌و به‌رده‌وامیش‬ ‫جیاوازییه‌كانم���ان قوڵت���ر بكه‌ینه‌وه‌؛‬ ‫ئه‌وكات���ه‌ ده‌بێ ئومێدم���ان به‌بردنه‌وه‌‬ ‫به‌هێزبێ���ت‪ ،‬كه‌ بینیم���ان عه‌قڵییه‌ته‌‬ ‫دیگۆلییه‌كان له‌ناو ده‌سه‌اڵته‌ حكومی‌و‬ ‫حزبییه‌كانم���ان زیات���رو زاڵتربون‪ ،‬كه‌‬ ‫روناكبیرو نوس���ه‌ره‌كانمان نزیكتربون‬ ‫له‌س���ه‌رۆكه‌كان‪ ،‬ن���ه‌ك ب���ه‌رده‌وام‬ ‫به‌پیاوان���ی س���ه‌ربازی‌و ئه‌منی���ی‬ ‫ده‌وره‌درابن‪ .‬كه‌ بینیمان له‌روانگه‌یه‌كی‬ ‫مرۆی���ی‌و دیموكرات���ه‌وه‌ هه‌نگاو به‌ره‌و‬ ‫چاره‌س���ه‌ری كێشه‌ سیاس���ییه‌كانمان‬ ‫ده‌نرێ‌و چاكسازییه‌كی ریشه‌یی له‌نێو‬ ‫داموده‌زگاكاندا به‌رێده‌خرێت كه‌ چیتر‬ ‫ئ���ه‌و ناعه‌داله‌تییه‌ گه‌وره‌ی���ه‌ له‌نێوان‬ ‫نوخبه‌ی ده‌س���ه‌اڵتداران‌و ئه‌و خه‌ڵكه‌‬ ‫نه‌هێڵێ كه‌ له‌هه‌مو وێستگه‌كانی شه‌ڕو‬ ‫شۆڕشدا ئاماده‌ی خۆبه‌ختكردن بون‪،‬‬ ‫كه‌چی به‌داخه‌وه‌ ده‌سه‌اڵتداره‌كانمان‪،‬‬ ‫ته‌قدی���ری ئه‌وه‌ی���ان نه‌ك���ردوه‌و‬ ‫له‌دابه‌شكردنی ماف‌و ئیمتیازاته‌كاندا‪،‬‬ ‫نیش���تیمان هه‌ر هی خۆیان بوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ك���ه‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌و ش���ه‌ڕ له‌گۆڕێدابوبن‪،‬‬ ‫ئینجا نیش���تیمان هی هه‌م���وان بوه‌و‬ ‫ده‌بێ هه‌موان به‌رگری���ی لێبكه‌ن !!‪..‬‬ ‫ئه‌مه‌ تاكه‌ رێگ���ه‌ی بردنه‌وه‌مانه‌و هیچ‬ ‫رێگه‌یه‌كی دیكه‌ شك نابه‌م‪.‬‬ ‫‪kawamuhamad@yahoo.com‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )353‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/27‬‬

‫ی لیستی‌ عێراقییه‌‪:‬‬ ‫ئه‌ندامێك ‌‬ ‫‌جواڵندنی‌ هێز له‌الیه‌ن هه‌ردوالوه‌‬ ‫به‌باش نازانم‪ ،‬چونكه‌ دواجار شه‌ڕی‌ لێده‌كه‌وێته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬سۆران كامه‌ران‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ گردبون���ه‌وه‌ی‌ ده‌نگ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫نیش���تیمانی‌‌و ئه‌ندامی‌ ك���وردی‌ دیاری‌‬ ‫لیس���تی‌ عێراقییه‌ له‌كه‌ركوك مه‌سعود‬ ‫ئه‌كره‌م زه‌نگه‌نه‌‪ ،‬ك���ه‌ په‌یوه‌ندییه‌كی‌‬ ‫توندوتۆڵ���ی‌ له‌گ���ه‌ڵ ئه‌یاد ع���ه‌الوی‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬له‌م دیمانه‌یه‌دا ره‌خنه‌ له‌به‌الغی‌‬ ‫هاوبه‌ش���ی‌ یه‌كێتی‌‌و پارت���ی‌ ده‌گرێت‪،‬‬ ‫ژماره‌یه‌ك پارله‌مانتاری‌ كوردیش به‌وه‌‬ ‫تۆمه‌تب���ار ده‌كات كه‌ رۆژان���ه‌ له‌به‌غدا‬ ‫موجامه‌ل���ه‌ی‌ مالیك���ی‌‌و لیس���ته‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬هه‌روه‌ها باس له‌په‌رتبونه‌كانی‌‬ ‫دوو پێشمه‌رگه‌ له‌هێڵی ته‌ماس نزیک دوز فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬ ‫ناو لیس���تی‌ عێراقییه‌و كه‌س���ایه‌تییه‌ مه‌سعود زه‌نگه‌نه‌‬ ‫س���وننییه‌ دیاره‌كان ب���ۆ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫راگرت���وه‌‪ ،‬له‌والش���ه‌وه‌ رایده‌گه‌یه‌ن���ن سه‌ركردایه‌تی‌ كورد لێی‌ بێده‌نگ نه‌بن‪.‬‬ ‫ئێس���تا س���ه‌یری‌ عێراق بكه‌ین ناچێته‌‬ ‫داهاتو ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ه���ۆكاری‌ په‌رته‌وازه‌بون���ی‌‬ ‫درێ���ژه‌ به‌هاوپه‌یمانێتی‌ له‌گه‌ڵ ش���یعه‌‬ ‫ناو هیچ پێناس���ه‌یه‌كی‌ واڵته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ده‌ده‌ن‪ .‬ئایا ئێستا كاتی‌ ئه‌وه‌ نه‌هاتوه‌ لیستی‌ عێراقییه‌ بۆچی‌ ده‌گه‌ڕێنیته‌وه‌؟‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌ڕای‌ ئێوه‌ ئه‌م كێش���ه‌یه‌ی‌ هه‌مو س���یمایه‌كی‌ واڵتی���ان لێداڕنیوه‌‪،‬‬ ‫زه‌نگه‌ن���ه‌‪ :‬ه���ۆكاری‌ س���ه‌ره‌كی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ كوردی‌ له‌خۆی‌ بپرسێت‬ ‫ئێس���تای‌ نێ���وان هه‌رێم به‌غ���دا به‌چ باشه‌ كێ‌ به‌رپرسه‌ له‌م دۆخه‌ ناله‌باره‌؟‬ ‫ئه‌وان ك���ه‌ ئه‌وه‌ن���د جه‌خت له‌س���ه‌ر دابه‌ش���بونی‌ عێراقییه‌ ئیسالمییه‌كانی‌‬ ‫ئایا بۆ نه‌توانرا له‌م ماوه‌یه‌دا كێشه‌كانی‌‬ ‫ئه‌نجامێك ده‌گات؟‬ ‫هاوپه‌یمانێتی‌ شیعه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬له‌ماوه‌ی‌ نێو لیس���ته‌كه‌ بون‪ ،‬ئه‌وه‌شی‌ كه‌ رویدا‬ ‫زه‌نگه‌نه‌‪ :‬ئه‌م كێشانه‌‪ ،‬كێشه‌ی‌ ئێستا ئه‌م واڵته‌ چاره‌س���ه‌ر بكرێت؟ ئه‌مه‌ چ‬ ‫ئه‌م چه‌ند ساڵه‌ی‌ كه‌ هاوپه‌یمانی‌ شیعه‌ له‌نێ���و عێراقیی���ه‌ چاوه‌ڕوانك���راو بو‪،‬‬ ‫نین‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا هه‌رگیز حه‌زناكه‌م جۆره‌ واڵت به‌ڕێوه‌بردنێكه‌‪ ،‬كه‌ تۆ ژیان‬ ‫بون توانیویانه‌ چ ئامانجێكی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‌و چونكه‌ له‌س���ه‌ر بنه‌مایه‌ك���ی‌ دیاریكراو‬ ‫كار بگاته‌ ئه‌وه‌ی‌ هێ���ز به‌رامبه‌ر یه‌ك له‌ناو واڵته‌ك���ه‌ت نه‌ماوه‌‪ ،‬كه‌چی‌ تۆش‬ ‫گرنگ بپێكن؟ توانییان كێشه‌ی‌ ناوچه‌ یه‌كیاننه‌گرتب���و‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ كه‌ یه‌كیگرتبو‬ ‫رابگرن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ش���مان له‌بیرنه‌چێت له‌م واڵت‌و ئ���ه‌و واڵت خه‌ریكی‌ كڕینی‌‬ ‫جێناكۆكه‌كان چاره‌سه‌ر بكه‌ن؟ چونكه‌ جیاوازییه‌كی‌ زۆر هه‌بو له‌نێوانیاندا‪ ،‬كه‌‬ ‫ئ���ه‌م حكومه‌ت���ه‌ی‌ ئێس���تا رێگه‌یه‌كی‌ چه‌ك‌و كڕینی‌ فڕۆكه‌یت؟‬ ‫له‌هاوپه‌یمانێتی‌ سیاس���یدا هه‌میش���ه‌ مه‌حاڵه‌ ئه‌م كه‌سانه‌ پێكه‌وه‌ بتوانن كار‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتوایه‌ پێكدادانی‌ سه‌ربازی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ ب���ۆ گفتوگۆ نه‌هێش���توه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌بێت ئه‌نجامێ���ك به‌دی‌ بكرێت‪ ،‬بۆیه‌ بكه‌ن ئه‌مه‌ له‌الی���ه‌ك‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ دیكه‌‬ ‫عه‌قڵییه‌تێك هه‌یه‌ له‌عێراق هه‌میش���ه‌ له‌نێوان پێش���مه‌رگه‌و س���وپا دروست‬ ‫زۆر گرنگه‌ كورد له‌ژێر كاریگه‌ری‌ هه‌ست‌و مالیكی‌ كه‌سێكی‌ زۆری‌ له‌ناو عێراقییه‌‬ ‫ده‌یه‌وێ���ت واڵت ب���ه‌ره‌و تاك���ڕه‌وی‌‌و ده‌بێت؟‬ ‫سۆز نه‌بێت‌و به‌به‌رده‌وامی‌ بڵێن ئێمه‌و كڕی‌‪ .‬ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ له‌ناو عێراقییه‌ بون‬ ‫زه‌نگه‌ن���ه‌‪ :‬جواڵندنی‌ هێ���ز له‌الیه‌ن‬ ‫عه‌سكه‌رتارییه‌ت به‌رێت‪ ،‬بۆیه‌ پێویسته‌‬ ‫شیعه‌ له‌یه‌ك سه‌نگه‌ر دژی‌ دیكتاتۆرێك به‌ئاسانی‌ خۆیان فرۆشت‌و ده‌ستبه‌رداری‌‬ ‫به‌ری‌ پێبگیرێ���ت‪ .‬كوردیش كه‌ رێگری‌ هه‌ردوالوه‌ به‌باش نازانم‪ ،‬چونكه‌ دواجار‬ ‫وه‌ستاوینه‌ته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ پێویسته‌ تائه‌به‌د پڕۆژه‌ی‌ نیش���تیمانی‌ بون‪ .‬به‌ڕاس���تی‌‬ ‫له‌تاك���ڕه‌وی‌ له‌عێ���راق ده‌كات كارێكی‌ ش���ه‌ڕی‌ لێده‌كه‌وێته‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ هیوادارم‬ ‫باش ده‌كات‌و مێژویه‌كی‌ پڕس���ه‌روه‌ری‌ رون���ه‌دات‪ .‬چونكه‌ ئێمه‌ له‌گه‌ڵ ش���ه‌ڕ هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ وامانلێده‌كات كه‌ پێیانبڵێن له‌گه‌ڵیان بین‪ .‬ئێس���تا كات���ی‌ ئه‌وه‌یه‌ ئه‌وه‌ نه‌ب���ون‪ ،‬كه‌ خه‌ڵ���ك چاوه‌ڕوانی‌‬ ‫ب���ۆ خۆی���ان تۆمارده‌ك���ه‌ن‪ .‬مای���ه‌ی‌ ئه‌زمونم���ان هه‌یه‌‌و جگ���ه‌ له‌ماڵوێرانی‌ دیكتاتۆر‪ ،‬ئێمه‌ قسه‌مان له‌سه‌ر خودی‌ ك���ورد به‌هاوپه‌یمانێتییه‌كان���ی‌ له‌گه‌ڵ لێده‌كردن‪ ،‬زۆربه‌شیان كه‌ خۆیانفرۆشت‬ ‫ترس���ی‌ ئه‌وه‌یان هه‌بو كه‌ تۆمه‌تیان بۆ‬ ‫گه‌ش���بینییه‌‪ ،‬ئێس���تا به‌ره‌ی‌ كوردی‌‌و هیچی‌ دیكه‌ی‌ به‌دوای‌ خۆیدا نه‌هێناوه‌‪ .‬س���ه‌رۆك وه‌زیران نییه‌ وه‌كو شه‌خس‪ ،‬الیه‌نه‌ شیعییه‌كاندا بچێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ل���ه‌م بارودۆخه‌ی‌ ئێس���تادا هه‌ڵببه‌س���ترێ‌‪ ،‬نه‌ك ب���ه‌ده‌ردی‌ تارق‬ ‫ی دیكه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئێمه‌‬ ‫به‌تایبه‌ت���ش ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ كه‌ دژی‌ به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ كه‌ كورد كردویه‌تی‌ ته‌نها ئ���ه‌وه‌ بابه‌تێك ‌‬ ‫دروس���تبونی‌ دیكتاتۆرییه‌تن له‌عێراق‪ ،‬بۆ به‌رگریكردن ب���وه‌ له‌خۆی‌‪ .‬هه‌موی‌ قس���ه‌مان له‌س���ه‌ر ئه‌و سیاسه‌ته‌ی ‌ه كه‌ هه‌ڵوێس���تی‌ پارله‌مانتارانی‌ كورد چۆن هاشمی‌ بچێت‪ .‬چونكه‌ وه‌ك رونه‌ ئه‌مڕۆ‬ ‫هه‌مو شته‌كان له‌ده‌س���تی‌ یه‌ك كه‌سه‌‬ ‫ده‌بینی‌؟‬ ‫له‌سه‌ر گۆڕه‌پانی‌ سیاسی‌ قورساییه‌كی‌ ش���ایه‌دی‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌دات كه‌ كورد په‌یڕه‌وی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫زه‌نگه‌ن���ه‌‪ :‬من به‌ناو الم���ه‌ چه‌ندین له‌عێراق‪ ،‬ته‌نانه‌ت دادگاكانیش كڕڕاون‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬هه‌فت ‌هی‌ پێش���و مه‌كته‌بی‌‬ ‫زۆریان په‌یداكردوه‌‪ ،‬ده‌ركه‌وت خه‌تێكی‌ شه‌ڕی‌ نه‌فرۆشتوه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌و هێزه‌شی‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ب���ۆ هه‌ڵبژاردن���ی‌ داهاتوی‌‬ ‫شیعی‌‌و سوننی‌و كوردی‌ هه‌ن له‌خه‌می‌ ك���ه‌ هێناوێت���ی‌ ته‌نها ب���ۆ به‌رگرییه‌‪ .‬سیاس���ی‌ یه‌كێتی‌‌و پارت���ی‌ كۆبونه‌وه‌و په‌رله‌مانت���اری‌ كورد له‌به‌غ���دا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ حكومه‌تی‌ ناوه‌ن���د كردویه‌تی‌ به‌الغێكی‌ هاوبه‌ش���یان راگه‌یاند‪ ،‬چۆن رۆژان���ه‌ خه‌ریك���ی‌ موجامه‌له‌كردن���ی‌ عێراق‪ ،‬به‌ڕای‌ تۆ له‌ناو س���وننه‌كان كێ‌‬ ‫عێراقێكی‌ دیموكراتین‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیران‌و ده‌وڵه‌تی‌ یاس���ان‪ ،‬دێته‌ پێشه‌وه‌؟‬ ‫به‌راستی‌ ئه‌و مه‌ترسییانه‌ی‌ كه‌ كورد هه‌ڵوێستێكی‌ تاس���ه‌ر دیكتاتۆرانه‌ بو‪ ،‬له‌و به‌الغه‌ ده‌ڕوانی‌؟‬ ‫زه‌نگه‌نه‌‪ :‬بۆ هه‌ڵبژاردنی‌ پارێزگاكانی‌‬ ‫زه‌نگه‌ن���ه‌‪ :‬چ���اوه‌ڕێ ب���وم پ���اش تائێس���تا په‌رله‌مانت���اری‌ ك���ورد هه‌یه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌م حكومه‌ت���ه‌ رایگه‌یاند‪ ،‬وا چونكه‌ شه‌خس���ێك هه‌مو ده‌سه‌اڵتێكی‌‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ هاتنه‌دی‪ .‬ئه‌گه‌ر ته‌ماش���ای‌ داوه‌ به‌خۆی‌‌و تاكڕه‌وانه‌ مامه‌ڵه‌ده‌كات‌و كۆبون���ه‌وه‌كان په‌یامێ���ك ده‌ربكه‌ن كه‌ سه‌ردانی‌ مالیكی‌ ده‌كات‪ .‬باشه‌ ئایا ئه‌م ئه‌مجاره‌ س���ه‌عد به‌زاز خاوه‌نی‌ ده‌زگای‌‬ ‫بارودۆخی‌ ئه‌م واڵته‌ بكه‌ی‌ به‌ڕاس���تی‌ له‌ده‌س���تور الده‌دات‪ ،‬واڵت ب���ه‌ره‌و جێگه‌ی‌ دڵخۆشی‌ بێت‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ بێده‌نگییه‌ی‌ ئه‌و براده‌رانه‌ی‌ په‌رله‌مان شه‌رقییه‌ دێته‌ پێشه‌وه‌‪ ،‬پێموایه‌ ده‌بێت‬ ‫جێگه‌ی‌ قس���ه‌یه‌‪ ،‬واڵتێ���ك بودجه‌كه‌ی‌ عه‌س���كه‌رتارییه‌ت ده‌بات‌و به‌ئاره‌زوی‌ به‌ده‌ركردنی‌ ئ���ه‌و په‌یامه‌ من‌و خه‌ڵكی‌ تا كه‌ی‌؟ له‌كاتێكدا س���امی‌ عه‌سكه‌ری‌ به‌جێگره‌وه‌ی‌ عه‌الوی‌ له‌ناو وه‌س���ه‌تی‌‬ ‫(‪ )128‬ترلی���ۆن دین���ار بێ���ت‪ ،‬ئه‌مه‌ خۆی‌ هێز ده‌جوڵێنێ‌‪ .‬له‌كاتێكدا چه‌ند كوردس���تانیان ت���ه‌واو نائومێ���د كرد‪ .‬گه‌وره‌ترین تۆمه‌تی‌ بۆ كورد هه‌ڵبه‌ست‪ ،‬س���وننیدا‪ ،‬چونك���ه‌ ده‌نگێك���ی‌ زۆری‌‬ ‫بارودۆخی‌ ئه‌منی‌ ده‌بێ���ت؟ ئایا ئه‌مه‌ پۆس���تی‌ بااڵ هه‌ی���ه‌ به‌تاڵ���ن‪ ،‬كه‌چی‌ چونكه‌ به‌المه‌وه‌ سه‌یره‌ كورد له‌الیه‌ك به‌اڵم ك���ورد ئاماده‌ نه‌بو هه‌ڵوێس���تی‌ سوننه‌ پش���تگیری‌ ده‌كه‌ن‌و خه‌ڵكێكی‌‬ ‫بارودۆخ���ی‌ خزمه‌تگ���وزاری‌ ده‌بێ���ت؟ له‌به‌رانبه‌ردا كه‌س���ێك چه‌ند پۆستێكی‌ له‌حه‌مرین هێزی‌ به‌رامبه‌ر هێزی‌ عێراقی‌ ده‌س���ته‌جه‌معی‌ بنوێنێت‪ ،‬پێویست بو زۆریش ئه‌ویان الپه‌سه‌نده‌‪.‬‬

‫رۆژانه‌ چه‌ندین‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ كورد‬ ‫موجامه‌ل ‌هی‌ مالیكی‌‬ ‫ده‌كه‌ن‬

‫عێراق‌و ئێران هه‌وڵی‌ ده‌ربازكردنی‌ به‌شار ئه‌سه‌د ده‌ده‌ن‬ ‫ ئا‪ :‬بارام‬ ‫چه‌ند واڵتێكی‌ رۆژئاوایی‌ داوا‬ ‫له‌مالیكی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬یارمه‌تیده‌ر بێت‬ ‫ئه‌گه‌ر هاتو به‌شار ئه‌سه‌دی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫سوریا بڕیاری‌ هه‌اڵتنی‌ دا‪ .‬مه‌رجه‌عه‌‬ ‫ئاینییه‌كانی‌ ئێران‌و عێراقیش‬ ‫له‌هه‌وڵدان فشار بخه‌نه‌ سه‌ر ئه‌سه‌د‬ ‫تاوه‌كو ده‌سه‌اڵت به‌جێبهێڵێت‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ دوچاری‌ هه‌مان چاره‌نوسی‌‬ ‫سه‌دام یان قه‌زافی‌ نه‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌وت���ه‌ی‌ چه‌ن���د س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫هاوپه‌یمان���ی‌ نیش���تیمانی‌ ش���یعه‌كان‬ ‫كه‌ ئێس���تا حكومه‌تی‌ عێ���راق به‌ڕێوه‌‬ ‫ده‌به‌ن‪ ،‬له‌سه‌ره‌تای‌ ئه‌م مانگه‌دا چه‌ند‬ ‫پایته‌ختێكی‌ رۆژئاوایی‌ داوایان له‌مالیكی‌‬ ‫كردوه‌ یارمه‌تیده‌ر بێت له‌جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫پێش���نیاری‌ ده‌رچونی‌ ئارامی‌ به‌ش���ار‬ ‫ئه‌س���ه‌د‪ ،‬له‌كاتێكدا ئه‌گه‌ر هاتو بڕیاری‌‬ ‫جێهێشتنی‌ س���وریا‌و ده‌س���ه‌اڵتی‌ دا‪.‬‬ ‫هه‌ر به‌و هۆیه‌ش���ه‌وه‌ ت���اران‌و به‌غدا بۆ‬ ‫یه‌كه‌مجار له‌و سیناریۆ چاوه‌ڕوانكراوانه‌‬ ‫ده‌كۆڵنه‌وه‌ كه‌ بۆ رۆیش���تنی‌ ئه‌س���ه‌د‬ ‫دان���راون‪ ،‬وه‌فدێكی‌ سیاس���ی‌ نزیك له‌‬ ‫مالیك���ی‌ ـ ش ئه‌م دۆس���ێیه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌رزترین ئاس���تی‌ به‌رپرس���انی‌ ئێران‬ ‫تاوتوێ‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و سه‌رچاوه‌ به‌رپرس‌و بااڵیانه‌ی‌ كه‌‬ ‫بۆ رۆژنامه‌ی‌ سیاسه‌ی‌ كوه‌یتی‌ دواون‌و‬ ‫ناوی‌ خۆیان ئاشكرا نه‌كردوه‌‪ ،‬باسیان‬ ‫له‌وه‌ ك���ردوه‌ مالیكی‌ وتوێ���ژی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌رپرسانی‌ ئێرانی‌ كردوه‌‪ ،‬له‌باره‌ی‌ ئه‌و‬ ‫داواكارییه‌ی‌ كه‌ له‌الیه‌نه‌ رۆژئاواییه‌كان‬

‫پێشكه‌ش���یانكردوه‌ ب���ۆ دابینكردن���ی‌‬ ‫ده‌رچونێكی‌ ئارامی‌ سه‌رۆكی‌ سوریا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و رۆژنامه‌ی ‌ه ك ‌ه په‌یوه‌ندییه‌ك ‌‬ ‫به‌وت ‌ه ‌‬ ‫دێرین���ی‌ له‌گه‌ڵ هه‌واڵگری���ی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئێران ترس���ی‌ له‌دوباره‌بونه‌وه‌ی‌‬ ‫س���یناریۆی‌ لیبی‌ "كوشتنی‌ موعه‌ممه‌ر‬ ‫قه‌زاف���ی‌ له‌الی���ه‌ن شۆڕش���گێڕانه‌وه‌"‪،‬‬ ‫یان س���یناریۆی‌ عێراقی‌ "دادگایكردن‌و‬ ‫له‌سێداره‌دانی‌ سه‌دام حسێن" له‌سوریا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ تاوتوێ���ی‌ ئه‌گه‌ری‌‬ ‫هه‌اڵتنی‌ هاوپه‌یمانه‌كه‌یان له‌دیمه‌ش���ق‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و س���ه‌رچاوانه‌ به‌رپرسانی‌‬ ‫ئێرانی‌‌و عێراقی‌و مه‌رجه‌عه‌ ئاینییه‌كان‬ ‫له‌ش���اره‌كانی‌ نه‌جه‌فی‌ عێ���راق‌و قومی‌‬ ‫ئێران‪ ،‬ترس���یان هه‌یه‌ ئه‌سه‌د دوچاری‌‬ ‫هه‌م���ان چاره‌نوس���ی‌ قه‌زاف���ی‌ ببێت‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ ئاراس���ته‌یه‌كی‌ گش���تی‌ الی‌‬ ‫هه‌مو ئه‌و الیه‌نانه‌ دروست بووه‌ تاوه‌كو‬ ‫ئه‌سه‌د ناچار بكه‌ن ده‌سه‌اڵت جێبهێڵێت‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر هات���و بارودۆخ���ی‌ مه‌یدان���ی‌‬ ‫خراپتر ب���و‪ ،‬به‌جۆرێك شۆڕش���گێڕان‬ ‫توانییان له‌كۆشكی‌ كۆماری‌ له‌دیمه‌شق‬ ‫نزیكببن���ه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ به‌غداو تاران به‌ره‌و‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌چن ئه‌گه‌ر پێویستی‌ كرد پالنی‌‬ ‫هه‌اڵتنی‌ ئه‌س���ه‌د دابنێ���ن‪ ،‬به‌رله‌وه‌ی‌‬ ‫بكوژرێت یان دادگایی‌ بكرێت‪.‬‬ ‫به‌رپرس���ه‌ بااڵكان���ی‌ ش���یعه‌ ك���ه‌‬ ‫لێدوانیان���داوه‌‪ ،‬ئاماژه‌ی���ان ب���ه‌وه‌داوه‌‬ ‫دادگایكردنی‌ ئه‌سه‌د هاوشێوه‌ی‌ سه‌دام‬ ‫حسێن‪ ،‬ده‌بێته‌ روداوێكی‌ مه‌ترسیدار بۆ‬ ‫س���ه‌ركرده‌كانی‌ ئێران‪ ،‬ئه‌وه‌ش به‌هۆی‌‬ ‫قوڵی‌‌و به‌هێزی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانیان له‌گه‌ڵ‬ ‫رژێمی‌ س���وریا‪ ،‬هه‌روه‌ها تاران ترسی‌‬

‫هه‌ی���ه‌ له‌ئاش���كرابونی‌ هه‌ندێك نهێنی‌‬ ‫مه‌ترس���یدار كه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌هاوكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌منی‌‌و س���ه‌ربازی‌ س���تراتیژی‌ نێوان‬ ‫ئێران‌و سوریاو حیزبوڵاڵوه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ ت���ره‌وه‌ به‌بڕوای‌ چاودێرانی‌‬ ‫سیاسی‌‌و به‌رپرسان هه‌ندێك له‌واڵتانی‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ وای‌ به‌باش ده‌زانن ئه‌س���ه‌د‬ ‫دوچاری‌ هه‌مان چاره‌نوسی‌ سه‌دام یان‬ ‫قه‌زافی‌ ببێته‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش به‌ئامانجی‌‬ ‫ناردن���ی‌ په‌یامێكی‌ سیاس���ی‌ به‌هێز بۆ‬ ‫ئێران‌و حكومه‌ت���ی‌ مالیكی‌‪ ،‬به‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫میحوه‌ری‌ س���وننی‌ له‌دوای‌ رزگاربونی‌‬ ‫ئه‌م ناوچه‌یه‌ له‌ به‌ش���ار ئه‌سه‌د‪ ،‬رێگه‌‬ ‫به‌زاڵبونی‌ نفوزی‌ ئێرانی‌ نادات‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌ئێس���تادا به‌الی‌ به‌رپرسانی‌‬ ‫عێراق‌و ئێرانه‌وه‌ كه‌ دۆس���تی‌ سوریان‬ ‫جێگه‌ی‌ مه‌ترسییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ كه‌ بێگومانن‬ ‫ل���ه‌وه‌ی‌ پڕچه‌ككردنی‌ ئۆپۆزیس���یۆنی‌‬ ‫س���وری‌ به‌ئاش���كرا بێت یان به‌نهێنی‌‬ ‫تادێ���ت زیاتر ده‌بێت‌و ماوه‌ی‌ داهاتوش‬ ‫بۆ ئه‌سه‌د زۆر دژوار ده‌بێت‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫دو سیناریۆ له‌به‌رده‌م ئه‌سه‌ده‌‪ :‬مانه‌وه‌‬ ‫له‌كۆش���كی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ له‌دیمه‌شق‌و‬ ‫ش���ه‌ڕكردن تادواس���ات له‌گه‌ڵ دو یان‬ ‫یان س���ێ‌ ه���ه‌زار پاس���ه‌وانی‌ كۆماری‌‬ ‫متمانه‌پێكراوی‌ خۆی‌‪ ،‬پاشان كوشتنی‌‬ ‫ی���ان دیلكردن���ی‌‪ .‬هه‌رچی‌ دوه‌میش���ه‌‬ ‫جێهێش���تنی‌ س���وریایه‌ ب���ه‌ره‌و ئێران‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ ئاس���مانی‌ عێراق���ه‌وه‌ وه‌كو‬ ‫قۆناغ���ی‌ یه‌كه‌م‪ ،‬ت���ا دوات���ر مه‌نفای‌‬ ‫ی تر‬ ‫خۆی‌ له‌روس���یا یان ه���ه‌ر واڵتێك ‌‬ ‫هه‌ڵده‌بژێرێت‪.‬‬ ‫له‌م نێوه‌نده‌دا‪ ،‬س���ه‌ركرده‌ی‌ دیاری‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ قانون عیزه‌ت ش���ابه‌نده‌ر كه‌‬

‫له‌سه‌ره‌تای‌ ده‌س���تپێكردنی‌ راپه‌ڕین‌و‬ ‫شۆڕشه‌كانی‌ س���وریاوه‌ تائێستا دوجار‬ ‫چاوی‌ به‌ ئه‌سه‌د كه‌وتوه‌‪ ،‬ده‌ڵێت "دور‬ ‫نییه‌ ئه‌سه‌د دوچاری‌ هه‌مان چاره‌نوسی‌‬ ‫قه‌زاف���ی‌ ببێت���ه‌وه‌‪ ،‬چونك���ه‌ ب���ڕوای‌‬ ‫به‌جێبه‌جێكردن���ی‌ س���یناریۆی‌ تونس‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬وه‌كو چ���ۆن زه‌ینلعابدین خۆی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ جێهێشت"‪.‬‬ ‫ئه‌و س���ه‌ركرده‌ ش���یعه‌یه‌‪ ،‬له‌باره‌ی‌‬ ‫كه‌سایه‌تی‌ ئه‌سه‌ده‌وه‌ ده‌ڵێت "كه‌سێكی‌‬ ‫خۆپه‌رس���ته‌‌و تا كۆتایی‌ ده‌جه‌نگێت"‪.‬‬ ‫به‌بڕوای‌ ناوبرا‌و س���ێ‌ ئه‌گه‌ر له‌به‌رده‌م‬ ‫به‌ش���ار ئه‌س���ه‌ددا هه‌یه‌ كه‌ هه‌مویان‬ ‫ده‌بن���ه‌ هۆی‌ رۆیش���تنی‌‪ .‬س���یناریۆی‌‬ ‫یه‌كه‌می‌ بریتیه‌ له‌هه‌اڵیسانی‌ جه‌نگێكی‌‬ ‫ناوخۆیی‌ فراوانتر له‌ش���ه‌ڕی‌ ئێس���تا‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ده‌بێته‌ ه���ۆی‌ دابه‌ش���بونی‌‬ ‫سوریاو ئه‌س���ه‌د ته‌نها له‌شاری‌ الزقیه‌‬ ‫ك���ه‌ زۆرینه‌ی‌ دانیش���توانه‌كه‌ی‌ س���ه‌ر‬ ‫به‌تایه‌فه‌ی‌ عه‌له‌ویین به‌ده‌س���ه‌اڵتداری‌‬ ‫ده‌مێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌رچی‌ سیناریۆی‌ دوه‌مه‌ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫په‌الماری‌ ئاسمانییه‌ له‌الیه‌ن هێزه‌كانی‌‬ ‫نات���ۆوه‌‪ ،‬كه‌ ده‌بێته‌ ه���ۆی‌ له‌ناوچونی‌‬ ‫ته‌واوه‌ت���ی‌ هێزه‌كان���ی‌ ئه‌س���ه‌د‌و‬ ‫یه‌كالبونه‌وه‌ی‌ ش���ه‌ڕه‌كه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن‪ .‬سیناریۆی‌ سێیه‌میش كه‌‬ ‫ئه‌گه‌رێكی‌ زۆر دورو چاوه‌ڕوان نه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫بریتی���ه‌ له‌رێكخس���تنی‌ هه‌ڵبژاردنێكی‌‬ ‫پاك‌و بێگه‌رد به‌سه‌رپه‌رشتی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت���ی‌‌و الیه‌ن���ی‌ عه‌ره‌ب���ی‌‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌وته‌ی‌ ئه‌و به‌رپرس���ه‌ "به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫ئه‌نجامه‌ك���ه‌ی‌ ئه‌وه‌ ده‌بێ���ت‪ ،‬زۆرینه‌ی‌‬ ‫زۆری‌ سورییه‌كان پشتیوانی‌ له‌رۆیشتنی‌‬

‫دور نییه‌ ئه‌سه‌د‬ ‫ی هه‌مان‬ ‫دوچار ‌‬ ‫ی‬ ‫چاره‌نوس ‌‬ ‫ی ببێته‌وه‌‪،‬‬ ‫قه‌زاف ‌‬ ‫ی‬ ‫چونكه‌ بڕوا ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫ی تونس‬ ‫سیناریۆ ‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬وه‌كو چۆن‬ ‫ی‬ ‫زه‌ینلعابدین خۆ ‌‬ ‫ی جێهێشت‬ ‫ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫ئه‌سه‌د ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫شابه‌نده‌ر‪ ،‬ده‌ڵێت "له‌ئه‌مه‌ریكییه‌كانم‬ ‫پرس���ی‌‪ :‬بۆچ���ی‌ هێ���زی‌ خۆت���ان‬ ‫به‌كارناهێن���ن‪ ،‬تاوه‌ك���و ب���ژارده‌ی‌‬ ‫ئه‌نجامدان���ی‌ هه‌ڵبژاردنێك���ی‌ ئ���ازاد‬ ‫له‌سوریا به‌ڕێوه‌بچێت‌و ئه‌سه‌د له‌رێگه‌ی‌‬ ‫س���ندوقه‌كانی‌ ده‌نگدان���ه‌وه‌ بڕوات؟"‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵم���دا به‌رپرس���ێكی‌ ئه‌مه‌ریك���ی‌‬ ‫پێیوت���وه‌ "پ���اك‌و بێگه‌ردی���ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌ مسۆگه‌ر نییه‌"‪.‬‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫شابه‌نده‌ر‬ ‫بازرگانێك���ی‌ كارامه‌‪ ،‬هه‌رده‌م���ه‌و له‌په‌نا‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدارێكدایه‌‪ ،‬دژو دۆستی‌ ئێرانه‌‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت مالیكیم كرده‌وه‌ سه‌رۆك وه‌زیران‌و‬ ‫شه‌ڕی‌ پێشمه‌رگه‌ پالنی‌ منه‌‪ :‬شابه‌نده‌ر‪.‬‬ ‫پارله‌مانت���ار عی���زه‌ت حه‌س���ه‌ن عه‌ل���ی‌‬ ‫ش���ابه‌نده‌ر (‪ )62‬س���اڵ‪ ،‬به‌كه‌س���ێكی‌‬ ‫نزی���ك له‌مالیك���ی‌ داده‌نرێ���ت‌و زۆربه‌ی‌‬ ‫كاته‌كانی‌ له‌به‌یروت به‌سه‌رده‌بات‪ .‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌باره‌یه‌وه‌ ده‌زانرێت ئه‌وه‌یه‌ له‌ناوه‌ڕاستی‌‬ ‫هه‌ش���تاكاندا چوه‌ت���ه‌ لیبیاو ه���ه‌زاران‬ ‫دۆالری‌ به‌ناوی‌ ئۆپۆزیسیۆنی‌ عێراقییه‌وه‌‬ ‫له‌موخابه‌رات���ی‌ ئ���ه‌و واڵت���ه‌ وه‌رگرتوه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌دامه‌زرێنه‌رانی‌ رێكخراوی‌ (جند‬ ‫االمام)‪ ،‬كه‌ سێ‌ باڵوكراوه‌یان به‌ناوه‌كانی‌‬ ‫(البدی���ل االس�ل�امی‌‪ ،‬ه���دی‌‪ ،‬مجاهدین)‬ ‫ده‌رك���ردوه‌‪ .‬له‌و باڵوكراوان���ه‌دا زۆرترین‬ ‫ره‌خنه‌یان ئاراس���ته‌ی‌ حیزب���ی‌ ده‌عوه‌و‬ ‫سه‌ركرده‌كانی‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫شابه‌نده‌ر زیاتر له‌و سه‌ردانه‌یه‌وه‌ ناسرا‪،‬‬ ‫كه‌ له‌حوزه‌یرانی‌ (‪ )1991‬له‌گه‌ڵ گروپێكدا‬ ‫ب���ۆ واش���نتۆن ئه‌نجامیاندا‪ ،‬ك���ه‌ تیایدا‬ ‫چاویان ب���ه‌ جه‌یمس بیك���ه‌ری‌ وه‌زیری‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌وكات���ی‌ ئه‌مه‌ری���كا ك���ه‌وت‪.‬‬ ‫له‌و دی���داره‌دا مه‌زڵومییه‌تی‌ ش���یعه‌یان‬ ‫به‌دیارخس���ت‌و رایانگه‌یاند دژی‌ ویالیه‌تی‌‬ ‫فه‌قیه���ن‌و ئ���ه‌وه‌ش خاڵ���ی‌ جیاوازییانه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ شیعه‌كانی‌ ئێران‪ ،‬ئه‌م سه‌ردانه‌ش‬ ‫به‌دانانی‌ ب���ه‌ردی‌ بناغ���ه‌ی‌ هاوپه‌یمانی‌‬ ‫شیعی‌ ئه‌مه‌ریكی‌ بۆ روخاندنی‌ رژێمه‌كه‌ی‌‬ ‫سه‌دام داده‌نرێت‪.‬‬ ‫دوای‌ روخانی‌ رژێمی‌ س���ه‌دام‪ ،‬گه‌ڕایه‌وه‌‬ ‫بۆ به‌غ���داو له‌كۆش���كه‌كه‌ی‌ تاریق عه‌زیز‬ ‫له‌ناوچه‌ی‌ چادرییه‌ نیشته‌جێبو‪ ،‬به‌دوای‌‬ ‫ئه‌وه‌ش���دا ره‌وتی‌ دیموكراتی‌ دامه‌زراند‪.‬‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن���ه‌ پارله‌مانییه‌كه‌ی‌ س���اڵی‌‬ ‫(‪)2005‬دا چوه‌ ناو لیس���تی‌ عێراقییه‌وه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ (‪ )53‬كورس���ییان به‌ده‌س���تهێنا‪،‬‬ ‫ش���ابه‌نده‌ریش بوه‌ وته‌بێ���ژو راوێژكاری‌‬ ‫عه‌الوی‌ سه‌رۆكی‌ لیسته‌كه‌‪ .‬به‌اڵم له‌ساڵی‌‬ ‫(‪ )2009‬له‌گه‌ڵ دو كه‌س���ی‌ تر له‌عێراقییه‌‬ ‫جیابون���ه‌وه‌‪ ،‬عه‌الویی���ان به‌تاك���ڕه‌و‬ ‫له‌بڕیاردان‌و چێكردنی‌ په‌یوه‌ندی‌‌و دیالۆگ‬ ‫له‌گه‌ڵ ئێران به‌بێ‌ ئ���اگاداری‌ حكومه‌تی‌‬ ‫عێراق تۆمه‌تباركرد‪.‬‬ ‫ش���ابه‌نده‌ر كه‌ به‌كالۆریۆس���ی‌ له‌ئه‌ده‌بی‌‬ ‫عه‌ره‌ب���ی‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬له‌وتارێكدا ك���ه‌ رۆژی‌‬ ‫ی شه‌رقلئه‌وسه‌ت‬ ‫(‪ )2009/5/21‬له‌رۆژنامه‌ ‌‬ ‫باڵویكرده‌وه‌ لیستی‌ هاوبه‌ندی‌ شیعه‌كانی‌‬ ‫به‌لیس���تێكی‌ تایفی‌ ناوبرد‪ ،‬به‌سه‌ره‌تای‌‬ ‫دابه‌ش���بونی‌ عێ���راق بۆ س���ێ‌ كانتۆنی‌‬ ‫ش���یعی‌‌و س���وننی‌‌و ك���وردی‌ له‌قه‌ڵه‌مدا‪.‬‬ ‫كه‌چ���ی‌ له‌هه‌ڵبژاردن���ه‌ پارله‌مانییه‌كه‌ی‌‬ ‫(‪)2010/3/7‬دا‪ ،‬چ���وه‌ ن���او لیس���تی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ قانونی‌ مالیكییه‌وه‌ به‌پاس���اوی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ "تێڕوانینی‌ لیست ‌ی ده‌وڵه‌تی‌ قانون‬ ‫له‌گه‌ڵ بۆچونه‌كان���ی‌ ده‌گونجێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫تێڕوانینێكی‌ نیشتیمانییه‌و له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫واڵته‌"‪.‬‬ ‫له‌گرته‌یه‌ك���ی‌ ڤیدیۆییدا ك���ه‌ له‌به‌یروت‬ ‫تۆمارك���راوه‌و چه‌ن���د رۆژێ���ك له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫میدیاكانی‌ عێراق باڵویانكرده‌وه‌‪ ،‬شابه‌نده‌ر‬ ‫ده‌ڵێ���ت "م���ن كورس���ییه‌كه‌ی‌ مالیكیم‬ ‫چه‌سپاند‪ ،‬بۆیه‌ ئێستا قه‌زرارمه‌‌و خۆشی‌‬ ‫ی ناوب���راو دوای‌‬ ‫ئه‌مه‌ی‌ وت���وه‌"‪ .‬به‌وته‌ ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ مالیكی‌ زۆرینه‌ ‌‬ ‫نه‌هێن���اوه‌‪ ،‬داوای‌ ه���اوكاری‌ لێك���ردوه‌و‬ ‫ئه‌میش بۆی‌ تێكه‌وتوه‌و ره‌زامه‌ندی‌ ئێرانی‌‬ ‫بۆ ده‌سته‌به‌ركردوه‌‪ ،‬پاشتر قه‌ناعه‌تی‌ به‌‬ ‫جۆ بایدن���ی‌ جێگری‌ س���ه‌رۆكی‌ ئه‌مریكا‬ ‫هێناوه‌ تاپشتیوانی‌ مالیكی‌ بكات‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫له‌به‌رانبه‌ر چه‌ند به‌ڵێنێك رازیبوه‌‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی‌ داهاتوه‌وه‌‪،‬‬ ‫شابه‌نده‌ر ده‌ڵێت "شه‌ڕ له‌گه‌ڵ پێشمه‌رگه‌‪،‬‬ ‫پالنی‌ دروستكردنی‌ قه‌یران‌و تێكه‌ڵكردنی‌‬ ‫كارته‌كان‪ ،‬به‌ش���ێكه‌ له‌سیناریۆكانم‌و من‬ ‫بۆ مالیكیم پێشنیاركردوه‌‪ .‬ئه‌و پالنانه‌ش‬ ‫جه‌م���اوه‌رو هێ���زو نف���وزو هه‌یبه‌تێك���ی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ به‌مالیكی‌ به‌خش���یوه‌‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫ئه‌مڕۆ هه‌موان له‌مالیكی‌ ده‌ترسن"‪.‬‬ ‫ش���ابه‌نده‌ر‪ ،‬به‌كه‌س���ێكی‌ لێزان له‌بواری‌‬ ‫بازرگانی���دا داده‌نرێ���ت‌و خاوه‌ن���ی‌‬ ‫كۆمپانیایه‌كی‌ فڕۆكه‌وانییه‌‪ ،‬گه‌ڕانه‌وه‌شی‌‬ ‫بۆ باوه‌شی‌ ش���یعه‌كان له‌ده‌س���تكه‌وتی‌‬ ‫بازرگانی‌ به‌ده‌ر نه‌بوه‌‪ ،‬به‌به‌ڵگه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫چه‌ندین ته‌نده‌ری‌ بۆ هاورده‌كردنی‌ كێبڵی‌‬ ‫كاره‌بایی‌ بۆ حكومه‌تی‌ عێراق وه‌رگرتوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ جگه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ به‌ب���ێ‌ زیادكردنی‌‬ ‫ئاشكراو له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ رێكاره‌ قانونییه‌كان‬ ‫بێس���تانێكی‌ ده‌ دۆنمی‌ له‌سه‌ر خۆی‌ تاپۆ‬ ‫ك���ردوه‌‪ ،‬كه‌ موڵكی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ داراییه‌و‬ ‫بێستانی‌ یه‌كێك له‌سه‌ركرده‌كانی‌ حیزبی‌‬ ‫به‌عس بوه‌‪ .‬جگه‌ له‌وانه‌ ئه‌مینداری‌ به‌غدا‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت چه‌ندین هه‌وڵی‌ شابه‌نده‌ریان‬ ‫بۆ وه‌رگرتنی‌ ته‌نده‌ر پوچكردۆته‌وه‌‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابووری‬

‫)‪ )353‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/27‬‬

‫ێ نییه‌‪ ،‬بۆ لێپرسینه‌وه‌ له‌گرانفرۆشی‌‬ ‫تائێستا یاسایه‌ك ‌ی نو ‌‬ ‫په‌رله‌مانتارێك "ئه‌وه‌نده‌ وتویان ‌ه بازاڕ ئازاده‌‪ ،‬نه‌مانتوانیو‌ه كار بۆ ده‌ركردنی‌ یاسایه‌ك بكه‌ین له‌باره‌ی‌ گرانییه‌وه‌"‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ چاودێریی‌ بازرگانی‌‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬كه‌ له‌سه‌ر گرانفرۆشی‌ رۆژان ‌ه‬ ‫غه‌رامه‌ی‌ به‌شێك له‌فرۆشیاران ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬به‌پێی‌ هه‌ندێ‌‬ ‫رێنمایی‌‌و یاسایه‌كی‌ كۆنی‌ وه‌زارتی‌‬ ‫بازرگانی‌ غه‌رامه‌ی‌ سه‌رپێچیكاران‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬ئه‌و داواكاره‌ له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫یاسایه‌كی‌ نوێ‌و تایبه‌تیان بۆ‬ ‫ده‌ربكرێت‪ .‬په‌رله‌مانتارێكی‌ الیه‌نی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیداری‌ هه‌رێمیش‪ ،‬بونی‌‬ ‫یاسایه‌كی‌ نوێ‌ له‌باره‌ی‌ گرانفرۆشی‌‬ ‫به‌پێویست ده‌زانێ‌‌و ده‌ڵێت "ئه‌وه‌نده‌‬ ‫وتویانه‌ بازاڕ ئازاده‌‪ ،‬تائێستا‬ ‫نه‌مانتوانیوه‌ كار بۆ ده‌ركردنی‌‬ ‫یاسایه‌كی‌ نوێ‌ بكه‌ین"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌ چاودێ����ری‌ بازرگان���� ‌‬ ‫ی‬ ‫س����لێمانی‌ س����ۆران عه‌بدولغه‌ف����ور‪،‬‬ ‫له‌دیدارێكی‌ ئاوێنه‌دا ئه‌وه‌ رونده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ تائێس����ا یاسایه‌كی‌ نوێ‌‌و گونجاویان‬ ‫نییه‌ بۆ لێپرس����ینه‌وه‌ له‌و فرۆشیارانه‌ی‌‬ ‫گران فرۆش����ی‌ ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كاری‌ له‌س����ه‌ر ده‌كه‌ن‪ ،‬یاسایه‌كی‌ كۆنی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت����ی‌ بازرگانی‌‌و چه‌ند رێنماییه‌كی‌‬ ‫الیه‌نی‌ په‌یوه‌ندیداره‌ له‌س����لێمانی‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ش وایكردوه‌ كه‌ ده‌سه‌اڵتی‌ غه‌رامه‌‬ ‫كردنی����ان زۆر س����نوردابێت‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫رێژه‌ی‌ غه‌رامه‌كانیان له‌نێوان ‪ 30‬تا ‪50‬‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئارام کەریم‬ ‫ ‬ ‫هه‌زار دینار بێت‪" ،‬هه‌ندێ‌ له‌فرۆشیاران فرۆشیارو کڕیارێک لەکاتی مامەڵەدا‬ ‫كه‌ گرانفرۆشی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬هیچ كێشه‌یه‌كی‌‬ ‫غه‌رامه‌كه‌یان نییه‌‪ ،‬چونكه‌ باش ده‌زانن‬ ‫غه‌رامه‌ك����ه‌ زۆر كه‌مه‌‪ ،‬وه‌ك هه‌ندێكیان‬ ‫ده‌ڵێ����ن ئه‌و غه‌رامه‌ی����ه‌ی‌ ئێوه‌ ده‌یكه‌ن‬ ‫قازانجی‌ ته‌نه����ا كڕیارێكه‌ یاخود ده‌ڵێن‬ ‫له‌كڕیارێكی‌ وه‌رده‌گرینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ ئ����ه‌و به‌ڕێوه‌ب����ه‌ره‌ جه‌خت‬ ‫ل����ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬كه‌ له‌ئێس����تادا ئه‌وان‬ ‫ی یاسایه‌كی‌ گونجاویان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫كه‌موكوڕی ‌‬ ‫ك����ه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌م س����ه‌رده‌مه‌دا بگونجێ‌‪ .‬زیاتر له‌‪ 6700‬س����ه‌ردانیان بۆ ش����وێنه‌ ‪105‬غرام له‌ ‪ 95‬گرامدا بۆ جێگیر بكه‌ن‪ ،‬به‌ش����ه‌ گازه‌كه‌ی‌ ده‌بڕی����ن‪ ،‬چونكه‌ به‌و ده‌كه‌ین "رۆژانه‌ هاواڵتیان په‌یوه‌ندیمان‬ ‫ی س����لێمانی‌ ك����ردوه‌‌و له‌و هه‌رچه‌نده‌ ئ����ه‌و داوه‌یه‌یان بۆ جێبه‌جێ‌ ج����ۆره‌ی‌ كه‌ ئێم����ه‌ دامانن����اوه‌ قازانج پێوه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ئێم����ه‌ش به‌دواداچون بۆ‬ ‫هاوكات ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ر‌ه دڵخۆش جیاجیاكان���� ‌‬ ‫ده‌كات ئه‌وه‌ی����ه‌‪ ،‬له‌ئێس����تادا داواكاری‌ سه‌ردانانه‌ش����یاندا ‪ 11‬ت����ه‌ن‌و‪ 500‬كیلۆ نه‌كرا‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی‌ به‌دواچونه‌كانی‌ ئاوێنه‌ ده‌كه‌ن‌و هی����چ كێش����ه‌یه‌كه‌یان نییه‌"‪ .‬ئه‌و گرانفرۆشییانه‌ ده‌كه‌ین‪ ،‬هه‌ر لێره‌وه‌‬ ‫گش����تی‌ س����لێمانیش‪ ،‬هاوكاریان����ن بۆ م����ه‌وادی‌ ماوه‌به‌س����ه‌رچویان گرت����وه‌‌و له‌ئێستاشدا زۆرێك له‌س����ه‌مونخانه‌كان س����ه‌باره‌ت به‌نرخی‌ گۆش����تی‌ سوریش داواكارم هه‌ر فرۆش����یارێك گرانفرۆشی‌‬ ‫به‌دواداچون����ی‌ ئه‌و گرانفرۆش����ییه‌ی‌ كه‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 40‬ملیۆن دینار غه‌رامه‌ش����یان كێشی‌ گونكه‌كانیان كه‌متره‌ له‌‪100‬غرام‪ ،‬ك ‌ه به‌‪ 14‬ه����ه‌زار دینار‌و نرخی‌ كلیۆیه‌ك كرد با هاواڵتیان راس����ته‌وخۆ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌اڵم ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌ ئه‌وه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌‌و قیمه‌شیان به‌‪ 15‬هه‌زار دینار دیاریكردوه‌ به‌خۆم����ه‌وه‌ بك����ه‌ن ئ����ه‌وه‌ش ژم����اره‌‬ ‫هه‌ندێ‌ له‌فرۆشیاران ده‌یكه‌ن‪ ،‬له‌باره‌ی‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ راب����ردودا زۆرێ����ك له‌فڕنی‌ ده‌ڵێت "ئێم����ه‌ به‌ به‌رده‌وام چاودێرییان ئه‌و به‌رپرس����ه‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌ هه‌ر مۆبیله‌كه‌م ‪."07701450755‬‬ ‫كاروچاالكییه‌كانی����ان له‌یان����زه‌ مانگی‌‬ ‫ناوب����راو ئه‌وه‌ش����ی‌ رونك����رده‌وه‌ كه‌‬ ‫راب����ردودا س����ۆران عه‌بدولغه‌فور هێمای‌ سه‌مونخانه‌كانی‌ س����لێمانی‌ مانیانگرتو ده‌كه‌ین‪ ،‬هه‌ر س����ه‌مونخانه‌یه‌ك كێشی‌ گۆشتفرۆشێك پابه‌ندی‌ ئه‌و نرخه‌ نه‌بێت‬ ‫به‌وه‌دا كه‌ له‌رێگای‌ چه‌ند لیژنه‌یه‌كه‌وه‌‪ ،‬داواكاربون كێشی‌ گونكه‌كانیان له‌جیاتی‌ گونكه‌ك����ه‌ی‌ كه‌متربێت ل����ه‌ ‪ 105‬غرام‪ ،‬به‌دڵنیایی����ه‌وه‌ لێپرس����ینه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ ئه‌گه‌ر بزانن سه‌رپێچی‌ فرۆشیارێك زۆر‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ ‬ ‫ێ له‌فرۆشیاران ده‌ڵێن‬ ‫هه‌ند ‌‬ ‫ ‬ ‫ئه‌و غه‌رامه‌یه‌ی‌ ئێو‌ه‬ ‫ده‌یكه‌ن‪ ،‬قازانجی‌ ته‌نها كڕیارێكه ‬

‫هه‌ڵنه‌واسینی‌ نرخیش ‬ ‫ی سه‌رپێچیی ‌ه‬ ‫جۆرێكی‌ تر ‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ش غه‌رام ‌ه ده‌كه‌ین‬

‫گه‌وره‌یه‌ یان چه‌ند جارێك گرانفرۆش����ی‌‬ ‫ب����كات ئ����ه‌وا قایمقامییه‌تی‌ س����لێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫لێئ����اگادار ده‌كه‌نه‌وه‌ "چونك����ه‌ ئه‌وان‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتی‌ غه‌رامه‌كردنی����ان زیات����ره‌و‬ ‫ده‌توانن ت����ا ‪ 3‬ملیۆ ن دین����ار غه‌رامه‌‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬یاخود بۆ ماوه‌یه‌ك ش����وێنه‌كه‌ی‌‬ ‫پێدابخ����ه‌ن"‪ .‬س����ۆران عه‌بدولغه‌ف����ور‬ ‫ئه‌وه‌شی‌ نه‌ش����ارده‌وه‌ كه‌ چه‌ندین جار‬ ‫لیژنه‌كانیان له‌گه‌ڵ فرۆش����یاران توشی‌‬ ‫روبه‌روبون����ه‌وه‌ ب����ون "ب����ه‌اڵم هه‌رده‌م‬ ‫رێنماییمان ب����ۆ چاودێرانمان ئه‌وه‌ بوه‌‬ ‫كه‌ له‌كات����ی‌ رودانی‌ هه‌ر كێش����ه‌یه‌كدا‬ ‫بێده‌نگی‌ هه‌ڵبژێرن‪ ،‬چونكه‌ كاری‌ ئێمه‌‬ ‫ته‌نها غه‌رامه‌ كردنه‌‪ ،‬نه‌ك وه‌اڵمدانه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و گرفتانه‌ی‌ بۆمان دروست ده‌كرێت"‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌ چاودێ����ری‌ بازرگان����ی‌‬ ‫س����لێمانی‌ باس����ی‌ ل����ه‌وه‌ش ك����رد كه‌‬ ‫س����اڵی‌ راب����ردو چه‌ن����د په‌رله‌مانتارێك‬ ‫س����ه‌ردانیانكردون ئه‌وانی����ش داوای����ان‬ ‫لێك����ردون ك����ه‌ كار له‌س����ه‌ر ده‌ركردنی‌‬ ‫یاس����ایه‌ك بكه‌ن ب����ۆ ئه‌و كه‌س����انه‌ی‌‬ ‫گرانفرۆش����ی‌ ده‌ك����ه‌ن "به‌اڵم تائێس����تا‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ هیچ یاس����ایه‌ك ده‌رنه‌چوه‌‬ ‫ت����ا ئێمه‌ش ده‌س����تكراوه‌تر كاره‌كانمان‬ ‫بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و هێمای‌ به‌وه‌ش����دا كه‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫هه‌ڵنه‌واسینی‌ نرخیش لێپێچینه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫فرۆش����یاران ده‌كه‌ن‪" ،‬هه‌ڵنه‌واس����ینی‌‬ ‫نرخیش جۆرێك����ی‌ تری‌ س����ه‌رپێچییه‌‬ ‫له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ش غه‌رام����ه‌ ده‌كه‌ین با‬ ‫فرۆشیاران ئاگاداری‌ ئه‌وه‌بن"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ په‌رله‌مانتار‪ ،‬ناس����ك‬ ‫تۆفیق بڕیارده‌ری‌ لیژنه‌ی‌ پیشه‌سازی‌‌و‬ ‫وزه‌‌و سامانه‌ سروشتییه‌كان‪ ،‬دان به‌وه‌دا‬ ‫ده‌نێ‌ كه‌ تائێستا بیریان له‌وه‌ نه‌كردۆته‌وه‌‬ ‫كار له‌س����ه‌ر ده‌ركردنی‌ یاسایه‌ك بكه‌ن‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ گرانفرۆش����ییه‌وه‌و ئ����ه‌و وتی‌‬ ‫"تائێس����تا هیچ كه‌س����ێك له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫س����كااڵی‌ له‌ال نه‌كردوین‪ ،‬تا ئێمه‌ش بیر‬ ‫له‌پرۆژه‌ یاس����ایه‌ك بكه‌ین����ه‌وه‌‪ ،‬مه‌گه‌ر‬ ‫دوای‌ ئ����ه‌م راپۆرت����ه‌ی‌ ئێوه‌ باس����ێكی‌‬ ‫وه‌ها ب����وروژێ‌"‪ .‬له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌ش چۆن‬ ‫تائێستا خۆیان وه‌ك په‌رله‌مانتار كاریان‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌ نه‌كردوه‌ ناسك تۆفیق وتی‌‬ ‫"هێنده‌ گرفتی‌ تر زۆر بوه‌ نه‌په‌رژاوینه‌ته‌‬ ‫سه‌ر ئه‌وه‌‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ ئه‌وه‌نده‌ وتویانه‌‬ ‫بازاڕ ئازاده‌‪ ،‬تائێس����تا نه‌مانتوانیوه‌ كار‬ ‫ب����ۆ ده‌ركردنی‌ یاس����ایه‌كی‌ نوێ‌ بكه‌ین‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌"‪.‬‬

‫سه‌رۆكی ژوری بازرگانی‌و پیشه‌سازی هه‌رێم‪ :‬ئاماده‌ییمان پیشانداو‌ه ك ‌ه بازرگانان ‌ی‬ ‫ئێران له‌هه‌رێمی كوردستان كارخانه‌و كارگه‌ بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وانیش ره‌زامه‌ندییان نیشانداوه‌‬ ‫ئا‪ :‬عیسا خدر‬ ‫له‌گفتوگۆیه‌كی ئاوێنه‌دا سه‌رۆكی‬ ‫ژوری بازرگانی‌و پیشه‌سازی هه‌رێم‪،‬‬ ‫ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌ له‌هه‌ر سێ‬ ‫پارێزگای هه‌رێم نزیكه‌ی ‪ 120‬هه‌زار‬ ‫ئه‌ندامیان هه‌یه‌ كه‌ به‌شێكیان ئافره‌تن‬ ‫بازرگانی ده‌كه‌ن‌و خاوه‌نی كۆمپانیان‪،‬‬ ‫ی "زانیاریمان له‌سه‌ر ئه‌و‌ه‬ ‫ئه‌و وتیش ‌‬ ‫نییه‌ ك ‌ه خاوه‌نی زۆرترین سه‌رمای ‌ه‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردستان كێیه‌؟"‪.‬‬ ‫ی ئه‌م مانگه‌دا یه‌كه‌مین‬ ‫له‌ناوه‌ڕاس���ت ‌‬ ‫كۆنفراس���ی نێوان هه‌رێمی كوردستان‌و‬ ‫ی‬ ‫كۆم���اری ئیس�ل�امی ئێران له‌ش���ار ‌‬ ‫هه‌ولێر به‌سترا‪،‬مه‌به‌ست له‌كۆنفرانسه‌ك ‌ه‬ ‫په‌ره‌پێدان���ی بازرگانی‌و پیشه‌س���ازی‌و‬ ‫ئاب���وری هه‌ردوالی���ه‌ن ب���و‪ ،‬له‌كۆتایی‬ ‫كۆنفراسه‌كه‌ش���دا له‌سه‌ر چه‌ند خاڵێك‬ ‫رێككه‌وت���ن‌و واژۆی رێككه‌وتنه‌ك ‌ه كرا‪.‬‬ ‫ی كۆنفرانس���ه‌كه‌‌و‬ ‫س���ه‌بارت به‌ئامانج ‌‬ ‫چۆنێت���ی‌ رێككه‌وتنه‌ك���ه‌ س���ه‌رۆكی‬ ‫ژوری بازرگانی‌و پیشه‌س���ازی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان دارا جه‌لیل خه‌یات‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫ی س���ه‌ره‌كی‌ كۆنفراسه‌كه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫"ئامانج ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫زیاتر په‌ره‌پێدان بو به‌ئاست ‌‬ ‫نێ���وان هه‌رێ���م‌و كۆماری ئیس�ل�امی‬ ‫ئێران‪ ،‬ئه‌وه‌بو له‌سه‌ر چه‌ند خاڵێكیش‬ ‫رێككه‌وتین"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌گرنگترین ئه‌و خااڵنه‌ی‬ ‫له‌كۆنفراسه‌ك ‌ه له‌س���ه‌ری رێككه‌وتون‪،‬‬ ‫دارا جه‌لیل خه‌ی���ات وتی "یه‌كێك له‌و‬ ‫خاڵ��� ‌ه گرنگانه‌ی ك��� ‌ه زۆر ته‌ئكیدمان‬ ‫له‌س���ه‌ری كردۆته‌و‌ه كرانه‌وه‌ی سنوری‬ ‫نێوان ئێران‌و هه‌رێ���م بێت‪ ،‬بۆ ماوه‌ی‬ ‫‪ 24‬كاتژمێر‪ ،‬چونكه‌ له‌ئێس���تادا ته‌نها‬

‫یه‌ك ش���ه‌فت س���نور كراوه‌یه‌و له‌كاتی‬ ‫پشوه‌كانیش داده‌خرێت"‪.‬‬ ‫خه‌یات‪ ،‬ئه‌وه‌ش���ی رونك���رده‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ شاندی بازرگانی‌و داموده‌زگاكانی‬ ‫كۆماری ئیسالمی ئێران باسی ئه‌وه‌شیان‬ ‫كردو‌ه كه‌ ده‌بێت گۆڕانكاری له‌سیستمی‬ ‫كارو هه‌نارده‌كردن���ی كااڵكاندا بكه‌ن‪،‬‬ ‫چونك ‌ه له‌ئێس���تادا بازرگان���ی له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و واڵته‌ ته‌نها بۆ پێداویس���تییه‌كانی‬ ‫رۆژانه‌ی���ه‌ وه‌كو میوه‌و ماس���ت‌و یاری‬ ‫منااڵن‌و چه‌ند ش���تێكی تری س���اده‌‪،‬‬

‫ده‌بێت‪ ،‬ئێران‬ ‫گۆڕانكاری‬ ‫له‌سیستمی‬ ‫هه‌نارده‌كردنیدا‬ ‫بكات بۆ هه‌رێم‬ ‫بۆی��� ‌ه "داوامانك���رد ك ‌ه زیات���ر بچین ‌ه‬ ‫كاری ته‌كنه‌لۆژی‌و زانس���ت‌و زانیاری‌و‬ ‫كارگه‌و به‌رهه‌می ته‌كنه‌لۆجی‪ ،‬نه‌وه‌ك‬ ‫بازرگانییه‌كانیان هه‌ر ش���تی نۆرماڵ‌و‬ ‫رۆژان ‌ه بێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی ژوری بازرگان���ی‌و‬ ‫پیشه‌س���ازی‪ ،‬ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌شكرد‬

‫ك ‌ه ئاماده‌ی���ی حكومه‌ت���ی هه‌رێمیان‬ ‫نیش���انداو‌ه بۆ ئ���ه‌وه‌ی "بازرگانه‌كانی‬ ‫ئێران له‌هه‌رێمی كوردس���تان كارخانه‌و‬ ‫كارگ ‌ه دروست بكه‌ن بۆ به‌رهه‌مهێنان‪،‬‬ ‫ئه‌وانیش ره‌زامه‌ندی خۆیان نیشانداوه‌و‬ ‫له‌ئاینده‌یه‌كی نزیك ده‌ست به‌كاره‌كانی‬ ‫خۆیان ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌س���نوری نێوان توركیاو‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تان‪ ،‬س���ه‌رۆكی‬ ‫ژوری بازرگان���ی‌و پیشه‌س���ازی‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫ی كات س���نوری‬ ‫رونده‌كاته‌وه‌ ك ‌ه زۆربه‌ ‌‬ ‫توركی���ا كراوه‌ی���ه‌و ب���ه‌رده‌وام هه‌وڵی‬ ‫فراوانكردنیشی ده‌درێت له‌الیه‌ن توركیا‪،‬‬ ‫چونك ‌ه ئه‌و كااڵو به‌رهه‌مانه‌ی له‌ئه‌وروپاو‬ ‫واڵتانی تر دێن هه‌موی به‌رێگای توركیا‬ ‫دێنه‌ هه‌رێمی كوردس���تانه‌وه‌" هه‌روه‌ها‬ ‫ی "‌تائێس���تا توركیا س���نوری‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫دانه‌خس���توه‌‪ ،‬له‌كات���ی دروس���تبونی‬ ‫حاڵه‌ت ‌ه نائاساییه‌كانیش هه‌ر كراوه‌یه‌و‬ ‫‪ 24‬كاتژمێر كارده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی ژوری بازرگانی‌و پیشه‌سازی‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬باسی‌ له‌وه‌ش كرد كه‌ له‌ئێستادا‬ ‫نزیكه‌ی (‪ )120‬هه‌زار ئه‌ندامیان هه‌یه‌و‬ ‫زۆرترینیش���یان له‌شاری س���لێمانین‪،‬‬ ‫وتیش���ی "له‌س���ااڵنی رابردودا ئافره‌ت‬ ‫تێك���ه‌ڵ كاری بازرگان���ی‌و كۆمپانی���ا‬ ‫نه‌ده‌بون‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێس���تادا ژماره‌یه‌ك‬ ‫ئافره‌ت���ی ب���ازرگان ه��� ‌هن‌و خاوه‌نی‬ ‫كۆمپانیان‌و كار ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ش ك ‌ه هه‌ر كه‌سێك‬ ‫ی پێبێت‪،‬‬ ‫ی بازرگان��� ‌‬ ‫ناس���نامه‌ی‌ ژور ‌‬ ‫ێ بازرگان؟ خه‌یات‬ ‫ده‌كرێ���ت پێی‌ بوتر ‌‬ ‫وتی "به‌پێی یاس���ای بازرگانی عێراق‪،‬‬ ‫هه‌ر كه‌س���ێك ئاڵوگۆڕ‌و كڕین‌و فرۆش‬ ‫بكات‪ ،‬ئه‌گه‌ر خاوه‌ن���ی دوكانێك بێت‬ ‫یان كۆگای���ه‌ك‪ ،‬بازرگانی‌ پێده‌وترێت‌و‬

‫ ‬ ‫زۆرینەی کااڵکانی بازاڕی هەرێم ئێرانین‬ ‫ده‌بێته‌ ئه‌ندام له‌ژوری بازرگانی"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ دیاریكردن���ی پله‌به‌ندی‌و‬ ‫رێژه‌ی س���ه‌رمایه‌ش بۆ بازرگانان‪ ،‬دارا‬ ‫جه‌لی���ل وتی "پل ‌ه به‌ندی هه‌ی ‌ه به‌پله‌ی‬ ‫س���وپ ‌هر‌و (‪1‬و‪2‬و‪ ،)3‬گۆڕانكاری���ش‬ ‫ده‌كرێت به‌گوێره‌ی س���ه‌رمایه‌كان‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كه‌س���ه‌ی بازرگانه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌هه‌زار كار‬ ‫بكات‪ ،‬ی���ان به‌ملیۆن‪ ،‬ئه‌وا له‌الی‌ ئێم ‌ه‬ ‫ه���ه‌ر وه‌ك بازرگان مامه‌ڵ���ه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫سه‌ره‌ڕای زۆری ژماره‌ی بازرگانه‌كان‌و‬ ‫خاوه‌ن سه‌رمایه‌ له‌هه‌رێمی كوردستاندا‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم وه‌ك س���ه‌رۆكی ژوری بازرگانی‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام کەریم‬

‫ی "تائێستا له‌كوردستان‌و‬ ‫ئاماژه‌ی پێ���ده‌كات‪ ،‬ئه‌وان داوای ئه‌و‌ه وه‌ك ئه‌و وت ‌‬ ‫ناكه‌ن ك���ه‌ بازرگانه‌كان خاوه‌نی چه‌ند عێراقیشدا شتێكی وه‌ها نییه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ر هێنان���ی كااڵی خراپ‌و‬ ‫س���ه‌رمایه‌ن‪ ،‬چونك���ه‌ ب���ازرگان هه‌ی ‌ه‬ ‫خه‌ڵك���ی س���لێمانییه‌و له‌هه‌ولێ���ر كار ه���ه‌ر ش���تێكی تریش‪ ،‬خه‌ی���ات وتی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌هه‌مان شێوه‌ خه‌ڵكی هه‌ولێر "ئێمه‌ لێپێچینه‌و‌ه ناكه‌ین‌و بۆمان نیی ‌ه‬ ‫ی لێپێچین���ه‌و‌ه بكه‌ین‪ ،‬به‌ڵك���و له‌رێگای‬ ‫هه‌یه‌ له‌سلێمانی كارده‌كات‪ ،‬بۆی ‌ه وت ‌‬ ‫ی داموده‌زگاكان���ی حكومه‌ت لێپێچینه‌و‌ه‬ ‫"زانیاریمان ال نیی���ه‌‪ ،‬ك ‌ه كێ خاوه‌ن ‌‬ ‫زۆرتری���ن س���ه‌رمایه‌یه‌‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی ژوری بازرگانی‌و پیشه‌سازی‬ ‫له‌خه‌ڵ���ك ناپرس���ین س���ه‌رمایه‌كه‌ت‬ ‫ی زۆرتری���ن كاری‬ ‫هه‌رێ���م‪ ،‬له‌ب���اره‌ ‌‬ ‫چه‌نده‌"‪.‬‬ ‫ی "له‌گه‌ڵ‬ ‫ی هه‌رێمیش وت ‌‬ ‫دارا جه‌لیل‪ ،‬ئه‌وه‌ش ناشارێته‌و‌ه ك ‌ه بازرگانه‌كان��� ‌‬ ‫ی وه‌ك‬ ‫راس���ت ‌ه له‌واڵتانی تر ریزبه‌ندی خاوه‌ن واڵتانی كه‌ن���داوو دراوس���ێكان ‌‬ ‫زۆرترین سه‌رمای ‌ه دیاری ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم توركیا‌و ئێران‌و سوریا دایه‌"‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫‪9‬‬

‫)‪ )353‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/27‬‬

‫"ئابوری بەرەنگاری" لەبەرەنگاریی دەکەوێت‬ ‫ ‬

‫‪1979‬‬

‫لەگەڵ دەس���تپێکردنی شۆڕش���داو‬ ‫دەستبەس���ەرداگرنی باڵیۆزخانەکەی‬ ‫ل���ە تاران‪ ،‬ویالیەت���ە یەکگرتوەکانی‬ ‫ئەمەریکا کۆمەڵێک س���زای بەس���ەر‬ ‫رژێم���ە نوێك���ەی ئێراندا س���ەپاند‪.‬‬ ‫لەم هەوڵەی���دا ئەمەریکا هیواخوازبو‬ ‫کۆمەڵگ���ەی نێودەوڵەت���ی هاوکاری‬ ‫بێت‌و سزای هاوشێوە بەسەر ئێراندا‬ ‫بس���ەپێنێت‪ .‬لەدیارترین س���زاکانی‬ ‫سەرەتای لێکترازانی پەیوەندییەکانی‬ ‫ئەمەریکاو ئێران‪:‬‬ ‫• پچڕاندن���ی هەم���و پردێك���ی‬ ‫دیبلۆماسی لەگەڵ کۆماری ئیسالمی‬ ‫تازە دروستبودا‬ ‫• رەتکردنەوەی هاوردە کردنی هەمو‬ ‫بەرهەمە نەوتییەکانی ئێران‬ ‫• بڕینی هەمو هاوکارییەکی دارایی‌و‬ ‫سەربازی بۆ ئێران‬ ‫• هەرەش���ە کردن‌و س���زادانی ئەو‬ ‫کۆمپانیا ئەمریکیان���ەی بازرگانییان‬ ‫لەگەڵ ئێراندا دەکرد‬ ‫• بلۆککردنی بڕیکی زۆر پارەی ئێران‬ ‫لە بانکەکانیدا‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ئەحمەدی نەژاد سەرۆک کۆماری ئێران‬ ‫ئا‪ :‬بە‌همەن حەسەن‬ ‫کرێکار محمەد‬ ‫تادێت سزاکانی سەر ئابوری‬ ‫ئێران زیاد دەبن‌و ناڕەزاییەکان‬ ‫پەرەدەستێنن‪ .‬لە کاتێکدا نرخی‬ ‫کیلۆیەک گۆشت دەگاتە زیاد لەکرێی‬ ‫کرێکارێکی ئێرانی بەهۆی فشارە‬ ‫دەرەکییەکانەوە‪ ،‬تاران کەوتۆتە‬ ‫لەرزە‪ .‬سەرباری فشارەکان‪،‬‬ ‫رژێمەکەی ئەحمەدی نەژاد بەردەوامە‬ ‫لەوتنەوەی شیعارەکانی سەردەمی‬ ‫شۆرش‪ " -‬مردن بۆ ئەمەریکا‪ ،‬مردن‬ ‫بۆ ئیسڕائیل"‪.‬‬ ‫ئەمج���ارە دۆخەکە ت���ەواو جیاوازە‪.‬‬ ‫وەک دەردەکەوێ���ت بەتەنها ئەمەریکاو‬ ‫ئیس���ڕائیل ل���ە ئێ���ران توڕەنی���ن‌و‬ ‫هەڵوێس���ت وەردەگرن‪ ،‬بەڵکو زۆرێک‬ ‫لەواڵتان���ی دیک���ەش هاتونەت���ە گۆو‬ ‫فش���اری جۆربەجۆریان خستۆتە سەر‬ ‫رژێمی ئیس�ل�امی ئێران‪ .‬لێبوردبونەوە‬ ‫لەس���ەرچاوەی فش���ارەکان‪ ،‬مێ���ژو‪،‬‬ ‫کاریگەرییەکانی���ان ‪‌،‬و کاردانەوەکانی‬ ‫ئێ���ران ‪ ،‬بابەت���ی جێ���ی س���ەرنجی‬ ‫هەموانن‪.‬‬ ‫ئێرانی نوێی ئیس�ل�امی‪ ،‬لەسەرەتای‬ ‫دامەزراندنییەوە کەوتە بەرفش���ارێکی‬ ‫زۆری کۆمەڵگ���ەی نێودەوڵەت���ی‪.‬‬ ‫سەرەتای فشارەکان لەالیەن ئەمەریکاوە‬ ‫بون لە س���ەرەداوی دەستگرتن بەسەر‬ ‫باڵیۆزخانەکەی���دا لەت���اران‪ .‬هۆکاری‬ ‫ئ���ەم روداوە دەنگۆکان���ی گێرانەوەی‬ ‫ش���او هاوکاری ئەمەری���کا بو بۆ چەند‬ ‫گروپێكی چەکداری دژبە شۆڕش‪ .‬وەک‬ ‫کاردانەوەی���ەک‪ ،‬کۆمەڵێ���ک لەناویاندا‬ ‫مەحمود ئەحمەدی نەژادی س���ەرۆکی‬ ‫ئیس���تای ئێران‪ ،‬هێرش���یان کردە سە‬ ‫باڵیۆزخان���ەی ئەمەری���کا ل���ە تاران‌و‬ ‫کارمەندەکان���ی ئ���ەو باڵیۆزخانەیەیان‬ ‫دەستبەسەر کرد‪.‬‬ ‫ل���ە ‪ ١٩٧٩‬وە‪ ،‬جگ���ە لەماوەیەکی‬ ‫کورت���ی س���ەردەمی جەنگ���ی عێراق‪-‬‬ ‫ئێ���ران‪ ،‬ئەمەری���کا چاالکان���ە کاری‬ ‫لەبیری گۆش���ەگیرکردنی ئێراندا بوە‪.‬‬ ‫لەم کارەی���دا بەش���ێوەیەکی بەرچاو‪،‬‬ ‫بەتایب���ەت ل���ەروی سیاس���ییەوە‪،‬‬ ‫سەرکەوتنی بەدەستهێناوە‪ .‬بەرپرسانی‬ ‫کۆش���کی س���پی کلتورێک���ی بێزاندی‬ ‫ئێرانی���ان گەش���ەپێداوە ک���ە تیایدا‪،‬‬ ‫سەرجەم لێدوان‌و چاالکییەکانی ئێران‬ ‫بەگوماناوە تەماشادەکرێت‪ .‬لەئێستادا‪،‬‬ ‫لێداوان���ی بچوکترین بەرپرس���ی ئێران‬ ‫لەبەرزترین ئاستی ئیدارەی ئەمەریکاو‬ ‫واڵتان���ی ئەوروپ���اوە وەاڵمدەدرێتەوە‪.‬‬ ‫هەم���و ئەمانە‪ ،‬س���ەرباری ئەو س���زا‬ ‫نێودەوڵەتییان���ەی ئەمەریکا لەڕێگەی‬ ‫دەزگا نێودەوڵەتییەکان���ەوە بەس���ەر‬ ‫ئێرانیداس���ەپاندون ب���ۆ هەمیش���ە‬

‫پەیوەندییەکان���ی ئێ���ران‪ -‬ئەمرکی���او‬ ‫ئێران‪ -‬رۆژئاوای لەقکردوە‪.‬‬ ‫لەگ���ەڵ دەس���تگرتن بەس���ەر‬ ‫باڵیۆزخانەکەی���دا‪ ،‬ئێران���ی س���ێهەم‬ ‫نزیکتری���ن دۆس���تی ئەمەری���کا گۆڕا‬ ‫بۆ سەرس���ەخترین‌و یەک���ەم دوژمنی‬ ‫ئێ���ران‪ .‬ئەمەریکا هی���چ هەوڵێکی بۆ‬ ‫ئاس���اییکردنەوەی دۆخەک���ە ن���ەدا‪،‬‬ ‫بەڵك���و چەند جارێ���ک لەرێگەی هێزە‬ ‫تایبەتەکانیی���ەوە هەوڵ���ی ئازادکردنی‬ ‫بارمتەکانیدا‪ ،‬بەاڵم س���ەرکەوتو نەبو‪.‬‬ ‫لەم دۆخەدا‪ ،‬جەزائی���ری عەبدولعەزیز‬ ‫بۆتەفلیقە ناوەندگیری کردو لەکۆتاییدا‬ ‫کێش���ەی بارمت���ەکان کۆتای���ی هات‌و‬ ‫ئەمەریکاش رازیبو گەمارۆکانی س���ەر‬ ‫ئێران البدات‪ ،‬بەاڵم پەیوەندییەکانی ئەم‬ ‫دو واڵتە نەگەڕایەوە دۆخی ئاسایی‪.‬‬ ‫ل���ە ‪١٩٨٧‬دا دوبارە پەیوەندییەکانی‬ ‫ئەمەری���کاو عێراق ئاڵ���ۆزی تێکەوت‪.‬‬ ‫ئێران���ی کۆتای���ی هەش���تاکان‬ ‫لەگەشەس���ەندندا ب���و لەجەنگ���ی‬ ‫عێراقیش���دا س���ەرکەوتنی بەرچ���اوی‬ ‫بەدەس���تهێنابو‪ ،‬ئەمە سەرباری ئەوەی‬ ‫دۆستایەتی چین‌و روس���یای لەرێگەی‬ ‫گازو نەوتەکەیەوە بەدەستهێنابو‪ .‬وەک‬ ‫پاس���اوێک بۆ خولێکی نوێی سزاکانی‪،‬‬ ‫ئەمەری���کا ئێرانی بەه���اوکاری گروپە‬ ‫تیرۆریس���تییەکان‌و دەرچون لەیاس���ا‬ ‫نێودەوڵەتیی���ەکان تۆمەتبارکرد‪ .‬لەم‬ ‫هەوڵەش���دا‪ ،‬ئیدارەی رۆناڵ���د ریگان‬ ‫س���ەرکەوتنی لەرازیکردن���ی زۆرێک بۆ‬ ‫س���ەپاندنی س���زای دارایی‌و سیاس���ی‬ ‫بەسەر ئێراندا بەدەستهێنا‪.‬‬ ‫دۆخەک���ە بەوج���ۆرە بەردەوامب���و‪،‬‬ ‫ل���ە ‪١٩٩٥‬دا جارێکی دیک���ە ئەمەریکا هاوکاری گروپە چەکدارەکان بەتایبەت‬ ‫س���زاکانی س���ەرئێرانی توندکردەوە‪ .‬ئەوان���ەی لەلیس���تی تیرۆریس���تانی‬ ‫پاس���اوەکانی ئەو دۆخ���ەی ئەمەریکاو ئەمەری���کاو یەکێت���ی ئەوروپ���ادان‪-‬‬ ‫هەوڵەکانی ئێران بو بۆ دەستخس���تنی لەدیارترینیان حەماس���ی فەلەس���تنی‪،‬‬ ‫چەکی ئەتۆمی‪ ،‬ئەمە سەرباری ئەوەی ئەلقاعیدەو حیزبواڵی لوبنانی‪.‬‬ ‫کاریگەریی���ە‬ ‫لەدیارتری���ن‬ ‫ئێ���ران بەهاوکاری گروپ���ە چەکدارییە‬ ‫تیرۆریستەکان تاوانبار دەکرا‪ .‬لەکۆیی هەس���تپێکراوەكانی س���زاکانی ئێران‪،‬‬ ‫ئەو سەرۆکانەی لەو ماوەیەدا لەئەمەریکا وەرگرتنی ئێران وەک نمونەیەکی خراپ‬ ‫دەس���تەاڵتیان گرتۆتە دەس���ت‪ ،‬جگە لەدەوڵەت���داری‪ .‬چونکە ئێ���ران وەک‬ ‫لەتوندکردنەوەو فروانکردنی س���نوری هاوکاری نمرەیەکی گروپە نایاساییەکان‬ ‫فشارەکان کاریان بۆ ئاساییکردنەوەی ناس���ێنراوە‪ .‬ئەمە هاوتەری���ب لەگەڵ‬ ‫دۆخی پەیوەندییەکانی ئەمەریکاو ئێران ئەوەی ئێران وەک مەترسییەکی گەورە‬ ‫دەبینرێت‪ .‬ئەم جۆرە لەنمایش���کردنی‬ ‫نەکردوە‪.‬‬ ‫لەنێوان س���ااڵنی سەرۆکایەتی جۆرج ئێ���ران لەرێگ���ەی دەزگای گ���ەورەی‬ ‫بوش���ی ک���وڕو س���ەردەمی ئێس���تای پروپاگەن���دەوە دەکرێن ک���ە بەتەواوی‬ ‫ئۆباماش���دا فش���ارەکان گەش���تونەتە ش���کۆی ئێرانیان وەک دەس���تەاڵتێکی‬ ‫لوتکە‪ .‬لەئێستادا ئەمەریکا بەتەنها نییە خاوەن سەروەری تێکش���کاندوە‪ .‬واتا‬ ‫بەڵکو دەوڵەتانی ئەوروپاو هاوپەیمانە لەڕوی سیاسییەوە‪ ،‬ئێران لە خراپترین‬ ‫رۆژهەاڵتییەکانی ئەمەریکاش سزاکانیان دۆخدایەو لەبەرامبەر رەتکردنەوەیەکی‬ ‫بۆس���ەر ئێران توندکردۆتەوە‪ .‬هۆکاری فراوان���ی کۆمەڵگ���ەی نێودەوڵەتی���دا‬ ‫ئەم هاودەنگیی���ە فراوانە‪ ،‬هەوڵەکانی دەژی‪.‬‬ ‫لەڕوی ئابورییەوە‪ ،‬ئێران سیستمێكی‬ ‫ئەمەریکای���ە ب���ۆ وێناکردن���ی‪ .‬یەکەم‬ ‫وەک مەترس���ییەکی گ���ەورە لەس���ەر ئابوری گەش���ەپێداوە کە ب���ە ئابوری‬ ‫ئاسایشی ناوچەکەو جیهان‪ .‬دوەم‪ ،‬بە <بەرەن���گاری> ناودەبرێ���ت‪ .‬وات���ا‬ ‫تیرۆریستکردنی ئێران‌و تۆمەتبارکدنی بە سیس���تمی ئاب���وری ئێ���ران بەجۆرێک‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئینتەرنێت‬

‫لەبەرامبەری‬ ‫ئێراندا‪ ،‬ئەمەریکاو‬ ‫هاوسۆزەکانی‬ ‫دەست لەسەر‬ ‫چەک‌و سزاکانیان‬ ‫هەڵناگرن‬ ‫تائەوکاتەی تاران‬ ‫دەستبەرداری‬ ‫بەرنامە‬ ‫ئەتۆمییەکەی‬ ‫دەبێت‬

‫‪1987‬‬

‫پاش چەند هەوڵێکی شكس���تخواردو‬ ‫بۆ ئازاد کردنی بارمتەکانی‪ ،‬ئەمەریکا‬ ‫لەکۆتایدا رازی بو بۆ دانوستاند لەگەڵ‬ ‫ئێراندا بە ناوەندگیری جەزائیر‪ .‬بەاڵم‬ ‫ئەم دۆخە درێژەی نەکێش���ا‪ ،‬دوبارە‬ ‫لە ‪ ١٩٨٧‬دا ئەمەریکا خوڵێکی نوێی‬ ‫س���زای هەمەجۆری بەس���ەر ئێراندا‬ ‫سەپاند لە دیاترین سزاکان‪:‬‬ ‫• ئەمەریکا هەم���و وەبەرهێنانێكی‬ ‫لەناو ئێراندا قەدەغەکرد‬ ‫• سزادانی ئەو کۆمپانیا ئەمریکیانەی‬ ‫لەگەڵ ئێراندا بازرگانییان دەکرد بێ‬ ‫گوێدانە جۆری بازرگانییەکەیان‪.‬‬ ‫• بلۆککردن���ی پارەکان���ی ئێ���ران‬ ‫لەدەرەوەی واڵت‬ ‫• ریگەگرت���ن لەهەم���و ج���ۆرە‬ ‫بازرگانییەکی چەک لەگەڵ ئێراندا‬

‫‪1995‬‬ ‫ ‬ ‫سەرجەم س���زاکانی سەر ئێران وەک‬ ‫خۆی���ان هێڵرانەوە‪ ،‬تەنها س���نوری‬ ‫س���زاکان فراوان ک���ران‌و ژمارەیەکی‬ ‫دیکەی واڵتانی رۆژئاوا بونە دۆستی‬ ‫ئەمەریکاو بەشداریانکرد لە‪:‬‬ ‫• رێگرتن لەهەمو جۆرە بازرگانییەکی‬ ‫بواری نەوت لەگەڵ ئێراندا‬ ‫• فشارخستنە سەر ئەو کۆمپانیایانەی‬ ‫بازرگانییان لەگەڵ ئێراندا دەکرد‬

‫خومەینی‌و خامەنەیی‬ ‫داڕێژاوە کە دەتوانێت بەرگەی فش���ارە‬ ‫دەرەکیی���ەکان بگرێت‪ .‬لەمڕوەوە ئێران‬ ‫س���ەرکەوتنی بەرچاوی بەدەستهێناوە‬ ‫چونک���ە بەدرێژایی ‪ ٣٣‬س���اڵی رابردو‬ ‫ئێ���ران توانیویەتی گەش���ە بەئابوری‬ ‫ناوخ���ۆ بدات‌و ئاس���تی پشتبەس���تنی‬ ‫بەدەرەوە کەم بکاتەوە‪.‬ئەمە سەرباری‬ ‫ئەو راس���تییەی کە ئێران بە س���زاکان‬ ‫راهات���وەو توانیویەت���ی بەرگەبگرێت‪،‬‬ ‫ئەگەرچی ئەم بەرگەگرتنە قورسییەکەی‬ ‫لەسەر شانی هاواڵتیانە‪.‬‬ ‫لەئێس���تادا بەرپرس���انی ئێران دان‬ ‫بەکاریگ���ەری فش���ارەکاندا دەنێ���ن‌و‬ ‫زیانەکانیش تادێت گەورە دەبن‪ .‬پرسیار‬ ‫لێرەدا ئەوەیە‪ ،‬ئایا ئابوری بەرەنگاری‬ ‫چەندی دیکە خ���ۆی دەگرێت؟ رەنگە‪،‬‬ ‫کات کەم���ی مابێ���ت‌و دیارتری���ن دو‬ ‫نمون���ەش‪ :‬دابەزین���ی هەناردەکردنی‬ ‫نەوتی ئێرانە ل���ە ‪ ٢.٨‬ملیۆن بەرمیل‬ ‫لەرۆژێک���دا بۆ تەنها‪ ٩٤٠‬هەزار بەرمیل‪.‬‬ ‫واتا ئابوری ئێران مانگانە ‪ ٣‬ملیار دۆالر‬ ‫زەرەد دەکات‌و بەمەش تەواو نیشانەی‬ ‫قورسی دۆخەکە بەروی تارانەوە دیارە‪.‬‬ ‫نمونەی دوەم‪ ،‬دابەزینی نرخی دراوەی‬ ‫ئێرانییە بەرامبەر ب���ە دۆالر‪ .‬هۆکاری‬

‫ئەمەش سزادانی بانکی ناوەندی ئێران‌و‬ ‫ب���ێ بەهاکردنی سیس���تماتیکی دراوی‬ ‫ئێرانیی���ە لەالیەن رۆژئ���اواوە‪ .‬ئەمانە‬ ‫تەنها دو نمونەی سادەن بۆ شەقبونی‬ ‫ئابوری بەرەنگاری ئێران‪.‬‬ ‫کاردانەوەکان���ی ئێ���ران تائەم دۆخە‬ ‫بریتیبوە لەپشتگوێخستنی فشارەکان‌و‬ ‫بەشەیتان کردنی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی‬ ‫بۆ سزا نامرۆڤانەکانیان لەسەر کۆماری‬ ‫ئیسالمی‪ .‬بۆ دەرخستنی بەهێزییەکەی‪،‬‬ ‫بەرپرس���انی ئێرانی بەردەوامن لەسەر‬ ‫رێكخس���تنی هەڵمەت���ی پڕوپاگەندەی‬ ‫گەورە بۆ شاردنەوەی کاریگەرییەکان‪،‬‬ ‫توڕەی���ی خەڵ���ک‌و ناجێگی���ری باری‬ ‫ئابوری‌و سیاسی ناوخۆی ئێران‪ .‬ئێران‬ ‫سەرس���ەختانە بەرگ���ری لەپێگەکەی‬ ‫خۆی دەکات ت���ا ئەو کاتەی لەتوانایدا‬ ‫بمێنێت‪ ،‬بێگوم���ان هەمو خۆگرییەکان‬ ‫لەسەر ش���انی هاواڵتیان‌و ئازادییەکانی‬ ‫تاکی ئێرانی دەوەستێتەوە‪.‬‬ ‫لەبەرامب���ەری ئێران���دا‪ ،‬ئەمەریکاو‬ ‫هاوس���ۆزەکانی دەس���ت لەسەر چەک‌و‬ ‫سزاکانیان هەڵناگرن تائەوکاتەی تاران‬ ‫دەس���تبەرداری بەرنامە ئەتۆمییەکەی‬ ‫دەبێت‪.‬‬

‫ ‪2012 - 1995‬‬ ‫ ‬ ‫دۆخەکە بەوج���ۆرە ب���ەردەوام بو‪،‬‬ ‫ئێران‌و ئەمەری���کا زیاد لەهەمو کات‬ ‫لێ���ک دورکەوتنەوە‪ .‬لەس���ەرەتاوە‬ ‫تاک���و ئەم���ڕۆ ئێ���ران‌و ئەمەری���کا‬ ‫یەکتر تۆمەتباردەک���ەن بە هۆکاری‬ ‫گرژییەکان���ی رۆژهەاڵت���ی ناوی���ن‌و‬ ‫هەوڵدان بۆ بەدەست هێنانی ئێران‪.‬‬ ‫دۆخەکە لەئێستادا گۆرانی بەسەردا‬ ‫هاتوەو واڵتانی ئەوروپاش هاوسۆزن‬ ‫لەگەڵ ئەمەریکادا‌و سزاکانی ئەمەریکا‬ ‫جێبەجێ دەکەن‪ ،‬دیارترین سزاکانی‬ ‫ئێستا‪:‬‬ ‫• س���زادانی هەمو ئ���ەو کۆمپانیاو‬ ‫گروپان���ەی بازرگانی لەگ���ەڵ ئێراندا‬ ‫دەکەن‬ ‫• هاوردەکردنی هەمو بەرهەمەکانی‬ ‫ئێ���ران ل���ە ناویان���دا بەرهەم���ە‬ ‫نەوتییەکان‬ ‫• بلۆککردن���ی پش���کەکانی بانکی‬ ‫ناوەندی ئێران‬ ‫• رێگەگرتن لەچونەناوەوەی هەمو‬ ‫جۆرە کەلوپەلێکی س���ەربازی بۆ ناو‬ ‫ئێران‬

‫‪10‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )353‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/27‬‬

‫تاڵه‌بانی‌‌و نوكته‌كان ‌ی‬

‫ی ده‌ستپێده‌كات‬ ‫پرۆژه‌كان ‌‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ێ‬ ‫ی كوردستان‪ ،‬شێن ‌‬ ‫شاجوان ‌‬ ‫عه‌زیز ئاكۆ رایده‌گه‌یه‌نێت ك ‌ه‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستان نیشته‌جێیه‌‌و‬ ‫ی نزیكدا ده‌ست‬ ‫له‌ئاینده‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌ئه‌نجامدانی‌ پرۆژه‌كان ‌‬ ‫ێ عه‌زی���ز له‌لێدوانێكدا بۆ‬ ‫ش���ێن ‌‬ ‫ئاوێنه‌ رایگه‌یاند كه‌ تا ئێس���تاش‬ ‫ه���ه‌ر له‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‬ ‫ی‬ ‫هۆكاره‌كان��� ‌‬ ‫نیش���ته‌جێیه‌‌و‬ ‫ی رابردودا‬ ‫ی له‌م���اوه‌ ‌‬ ‫بێده‌نگبون��� ‌‬ ‫ی ك ‌ه سه‌رقاڵبو‌ه‬ ‫گه‌ڕانده‌و‌ه بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌تاوتوێكردن���ی‌ ئ���ه‌و پرۆژانه‌ ‌‬ ‫له‌به‌رده‌ستیدان‌و جه‌ختیشیكرده‌و‌ه‬ ‫ی نزیكدا ده‌س���ت‬ ‫كه‌ له‌ئاینده‌یه‌ك ‌‬ ‫به‌ئه‌نجامدانی‌ پ���رۆژه‌كان ده‌كات‪،‬‬ ‫ی ئاش���كرا‬ ‫به‌اڵم ورده‌كاری‌ زیاتر ‌‬ ‫نه‌كرد‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ێ عه‌زیز ئاك���ۆ له‌كۆتای ‌‬ ‫ش���ێن ‌‬ ‫ی ئه‌مس���اڵدا‌و‬ ‫ی حوزه‌یران ‌‬ ‫مانگ��� ‌‬ ‫ی كوردستاندا‪،‬‬ ‫له‌نێو ژماره‌یه‌ك كچ ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ یه‌كه‌مج���ار وه‌ك "ش���اجوان ‌‬ ‫كوردس���تان" ده‌ستنیش���انكرا‌و تا‬ ‫ی ئ���ه‌و نازناو‌ه‬ ‫س���اڵێك خاوه‌ن��� ‌‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی قه‌زا ‌‬ ‫ێ له‌بنه‌ڕه‌تدا خه‌ڵك ‌‬ ‫شێن ‌‬ ‫ی زیاتر له‌‪10‬‬ ‫رانییه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ساڵه‌ له‌گ ‌ه ‌ڵ خێزانه‌كه‌یدا له‌واڵت ‌‬ ‫نه‌رویج نیشته‌جێن‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫دیداری���ان له‌گ���ه‌ڵ ده‌كات‪ ،‬هه‌میش��� ‌ه‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێك���ه‌ ب���و‌ه له‌تایبه‌تمه‌ندییه‌كان��� ‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌‪ ،‬وه‌ك جارێك ئه‌مه‌ریكییه‌كان‬ ‫ئه‌مه‌ریكییه‌كان به‌تاڵه‌بانییان وتو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ڵێن "تۆ ته‌نها كه‌س��� ‌‬ ‫به‌تاڵه‌بان��� ‌‬ ‫ی له‌رۆژێكدا‬ ‫ی ده‌توان ‌‬ ‫"تۆ ته‌نها كه‌س ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌ژاد ماچ بكه‌یت‌و هه‌م ده‌توانی‌ له‌ی���ه‌ك رۆژدا هه‌م ئه‌حمه‌د ‌‬ ‫هه‌م ئه‌حمه‌د ‌‬ ‫نه‌ژاد م���اچ بكه‌یت‌و ه���ه‌م (كۆندالیزا‬ ‫(كۆندالیزا رایس)یش"‪.‬‬ ‫ی له‌دیدارێكدا‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫رایس) یش"‪ ،‬تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی ئه‌و‌هی‌ گێڕابۆوه‌‪.‬‬ ‫جارێك له‌توركیا كچه‌ رۆژنامه‌نوسێك ‌‬ ‫به‌رپرس���ێكی‌ یه‌كێتی‌ ك���ه‌ یه‌كێك ‌ه‬ ‫ی رۆژنامه‌نوس���یدا‬ ‫ی له‌كۆنگره‌یه‌ك ‌‬ ‫تورك ‌‬ ‫ی تاڵه‌بان���ی‌‪،‬‬ ‫ی له‌كه‌س��� ‌ه نزیكه‌كان��� ‌‬ ‫ی ‪ pkk‬ئاراسته‌ ‌‬ ‫پرس���یارێك ده‌رباره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌وه‌ك���رد ك��� ‌ه گێڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی عێراق ئام���اژه‌ ‌‬ ‫تاڵه‌بان���ی‌ س���ه‌رۆك كۆم���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات‌و ده‌ڵێت "ئێ���و‌ه داڵده‌تانداون‪ ،‬نوكته‌‌و به‌سه‌رهاتی‌ س���ه‌یر له‌زۆربه‌ ‌‬ ‫ی هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫ی تاڵه‌بانیدا بون ‌‬ ‫پالنت���ان چیی��� ‌ه ب���ۆ ده‌ركردنی���ان"‪ ،‬دانیشتنه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫تاڵه‌بانیش لێزانانه‌ خۆی‌ له‌پرسیاره‌ك ‌ه له‌و روه‌و‌ه باسی‌ له‌وه‌كرد ك ‌ه له‌سااڵن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاین ‌‬ ‫ی هه‌شتاكاندا كۆمه‌ڵێك مامۆستا ‌‬ ‫ی باش وامزان ‌‬ ‫ده‌دزێته‌وه‌‌و ده‌ڵێت "كچ ‌‬ ‫ی تاڵه‌بانییان كردوه‌‌و پێیانوتو‌ه‬ ‫ی گوڵ‌و ئه‌و جۆر‌ه سه‌ردان ‌‬ ‫ی جۆره‌كان ‌‬ ‫ده‌رب���اره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌هێنم پرس���یارم ك��� ‌ه چه‌ن���د كه‌س���ێك له‌كۆمه‌ڵ���ه‌ ‌‬ ‫ی به‌كار ‌‬ ‫عه‌تران���ه‌ ‌‬ ‫ی مزگه‌وت ناگرن‌و‬ ‫لێده‌كه‌یت‪ ،‬كچ ‌ه شۆخێكی‌ وه‌ك تۆ ئه‌و ره‌نجده‌ران‪ ،‬ئیحترام ‌‬ ‫ی قس ‌ه به‌دین ده‌ڵێن‪ ،‬تاڵه‌بانیش ده‌ڵێت‬ ‫ی لێدێت‪ ،‬نه‌ك باس ‌‬ ‫جۆر‌ه پرسیارانه‌ ‌‬ ‫ی "خۆ ئ���ه‌و چه‌ند كه‌س���ه‌ گوزارش���ت‬ ‫سیاس���ی‌"‪ ،‬به‌رپرس���ێك له‌حیزبه‌كان ‌‬ ‫ی هه‌م���و كۆمه‌ڵ��� ‌ه ناكه‌ن"‪،‬‬ ‫له‌بۆچون��� ‌‬ ‫كوردستان ئه‌وه‌ی‌ گێڕایه‌وه‌‪.‬‬ ‫تاڵەبانی‬ ‫ ‬ ‫ی نزیكن له‌تاڵه‌بانییه‌و‌ه ج���ا وه‌ك ئه‌و به‌رپرس��� ‌ه ده‌یگێڕێته‌و‌ه‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ ‌‬ ‫ب���ه‌ده‌ر له‌‌و روداو‌ه هه‌ر ئه‌و كه‌س��� ‌ه‬ ‫ی ئاینی‌)‬ ‫ی له‌وكات���ه‌دا (به‌ناو مه‌الیه‌ك��� ‌‬ ‫جه‌خت له‌و‌ه ده‌كه‌نه‌و‌ه ك ‌ه گێڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باس له‌دانیش���تنێك ‌‬ ‫ی تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی نزیكه‌ ‌‬ ‫ی لێقه‌ومابو "ك ‌ه شایه‌ن ‌‬ ‫ی خراپ ‌‬ ‫ی خۆش هه‌میش ‌ه به‌شێك شتێك ‌‬ ‫نوكته‌‌و قسه‌ ‌‬ ‫ی ده‌كات ك��� ‌ه به‌هه‌مان‬ ‫ی تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی ت���ر ‌‬ ‫ی به‌دانیشتن ‌ه باس���كردن نییه‌" تاڵه‌بانی���ش نمونه‌ ‌‬ ‫ی تاڵه‌بان ‌‬ ‫بو‌ه له‌دانیشتنه‌كان ‌‬ ‫ی ده‌چێته‌ الی‌‪،‬‬ ‫ی ئاین ‌‬ ‫زۆر جددی‌‌و سیاسییه‌كانیشه‌وه‌‪ ،‬له‌دوا ئه‌و مه‌الیه‌یان بۆ ده‌هێنێته‌وه‌‌و ده‌ڵێت ش���ێوه‌‪ ،‬مه‌الیه‌ك ‌‬ ‫ی ده‌بێت‪ ،‬مه‌الك ‌ه‬ ‫ی "مامۆس���تاینه‌‪ ،‬خۆتان ئ���اگادارن له‌م ك ‌ه كوڕێكی‌ ماركس��� ‌‬ ‫ی ئیسالم ‌‬ ‫دیداریشیدا له‌گه‌ڵ یه‌كگرتو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ڵێت "تۆ سه‌ركرده‌یه‌ك ‌‬ ‫ی به‌تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی خراپ ‌‬ ‫ی رابردو س���ه‌ردانیكردن‪ ،‬ماوه‌ی���ه‌دا مه‌الی���ه‌ك ش���تێك ‌‬ ‫ك ‌ه هه‌فت��� ‌ه ‌‬ ‫ی به‌ش���كو قس��� ‌ه ب���ۆ گه‌نجان‬ ‫ی ئه‌وه‌ نیی ‌ه گه‌وره‌ ‌‬ ‫ێ خۆ ئه‌و‌ه مانا ‌‬ ‫ی ك���ردوه‌‪ ،‬ئ ‌‬ ‫ی یاری���ده‌ده‌ری‌ ئه‌مین���دار ‌‬ ‫به‌وت���ه‌ ‌‬ ‫ی چ���ه‌پ‌و‬ ‫ی بیرب���اوه‌ڕ ‌‬ ‫ی بكه‌ی���ت دوا ‌‬ ‫ی ئێوه‌ ‌‬ ‫یه‌كگرت���و‪ ،‬د‪ .‬س���ه‌اڵحه‌دین بابه‌ك���ر‪ ،‬ئێ���وه‌ش خراپن‪ ،‬یان خه‌ت���ا ‌‬ ‫ی ماركس���ییه‌ت نه‌ك���ه‌ون"‪ ،‬تاڵه‌بانیش‬ ‫ی نوكته‌ی���ه‌ك تێدای ‌ه ك ‌ه چه‌ن���د گه‌نجێكیش به‌ناو ‌‬ ‫ی به‌گێڕان���ه‌وه‌ ‌‬ ‫تاڵه‌بان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تیپێكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و به‌رپرس ‌ه كۆمه‌ڵه‌وه‌ كارێكی‌ خ���راپ ده‌كه‌ن خۆ راس���ته‌وخۆ به‌س���ه‌رهاتی‌ ش���ێخ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ ده‌گێڕێت���ه‌و‌ه ك ‌ه چۆت ‌ه ‌‬ ‫ی نه‌كردوه‌"‪ ،‬ئه‌زهه‌ر ‌‬ ‫هه‌مو كۆمه‌ڵ ‌ه ئ���ه‌و كاره‌ ‌‬ ‫ئاماده‌نه‌بو باس له‌نوكته‌ك ‌ه بكات‪.‬‬ ‫الی‌ جه‌م���ال عه‌بدولناس���ر‌و پێیوتو‌ه‬ ‫ی به‌وه‌ش مه‌الكان بێده‌نگ ده‌بن‪.‬‬ ‫خۆگونجان له‌گه‌ڵ ئه‌و كه‌سایه‌تییانه‌ ‌‬

‫ی‬ ‫بڕیارێ���ك ده‌ربكه‌‪ ،‬به‌ڵك���و ته‌نوره‌ ‌‬ ‫ك���ورت (مینی‌ جۆب) قه‌ده‌غ ‌ه بكه‌یت‪،‬‬ ‫جه‌مال عه‌بدولناسریش به‌شێخ ده‌ڵێت‬ ‫ی درێژ له‌به‌ر‬ ‫"من ته‌نها كچێكم هه‌یه‌ جل ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك بیس���تومه‌ جه‌ناب ‌‬ ‫شێخ تۆ ‪ 4‬كچت هه‌ی ‌ه هه‌ر چواریشیان‬ ‫ی‬ ‫جلی‌ ك���ورت له‌به‌ر ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬تۆ كه‌ ‌‬ ‫ی خۆت���ت قه‌ده‌غ ‌ه كرد‪ ،‬ئه‌و‬ ‫له‌كچه‌كان ‌‬ ‫كاته‌ منیش له‌واڵتدا قه‌ده‌غه‌ی‌ ده‌كه‌م"‬ ‫ی گێڕانه‌و‌هی‌ ئه‌و‬ ‫هه‌ربۆیه‌ تاڵه‌بانی‌ دوا ‌‬ ‫نمونه‌یه‌‪ ،‬به‌ مه‌ال ئاینییه‌كه‌ ده‌ڵێت "تۆ‬ ‫كه‌ی‌ قه‌ناعه‌تت به‌كوڕه‌كه‌ی‌ خۆت كرد‬ ‫دوایان نه‌كه‌وێت‪ ،‬ئه‌و كاته‌ منیش داوا‬ ‫له‌گه‌نجان ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫ی تاڵه‌بانی‌‪،‬‬ ‫هه‌ر سه‌باره‌ت به‌نوكته‌كان ‌‬ ‫ی حزب���ی‌ سۆسیالیس���ت‬ ‫س���كرتێر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تان‪ ،‬محه‌مه‌د ‌‬ ‫دیموكرات��� ‌‬ ‫ی راگه‌یاند‬ ‫حاج���ی‌ مه‌حمود به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ هه‌م تاڵه‌بانی‌‌و هه‌م سیاسییه‌كان ‌‬ ‫دیكه‌ش حه‌زی���ان له‌نوكته‌یه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئه‌وانیش هه‌قی‌ هه‌مو شتێكیان هه‌یه‌‌و‬ ‫ی خۆمم هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ی "منیش به‌ش ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫ناوبراو جه‌ختیك���رده‌و‌ه ك ‌ه زۆرجار‬ ‫ی له‌ده‌ستپێكی‌ كۆبونه‌وه‌كانیدا‬ ‫تاڵه‌بان ‌‬ ‫به‌گێڕانه‌و‌هی‌ نوكته‌ ده‌ستپێده‌كات‌و بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی "زۆرج���ار مامه‌ نوكته‌ ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش وت ‌‬ ‫هه‌یه‌‌و خ���ۆی‌ ده‌یگێڕێت���ه‌وه‌‪ ،‬رۆژێك‬ ‫رۆیش���توه‌ته‌وه‌ بۆ قه‌اڵچواالن‌و له‌رێگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی پیاوێك دانیش���تو‌ه ك��� ‌ه خه‌ریك ‌‬ ‫ال ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌یخواردنه‌وه‌ بوه‌‌و له‌و كاته‌دا پێكێك ‌‬ ‫پێداوه‌‌و پێیوتو‌ه ت���ۆ كێیت؟ مامه‌ش‬ ‫ی (م���ام جه‌الل���م)‪ ،‬دواتریش‬ ‫وتویه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫پیاوه‌كه‌ وتویه‌تی‌ وه‌اڵ ئه‌گه‌ر پێكێك ‌‬ ‫ی "بوشم"‪.‬‬ ‫ترم پێدایت ده‌ڵێ ‌‬

‫له‌هه‌ڵه‌بج ‌ه گروپێك ‌ی كچان شاره‌كه‌یان ره‌نگ ده‌كه‌ن‬ ‫ئا‪ :‬میهره‌بان سه‌الم‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵه‌بج ‌ه سه‌رقاڵ ‌‬ ‫گروپی‌ كچان ‌‬ ‫ی شاره‌كه‌یانن‌و ئاماژ‌ه‬ ‫ره‌نگكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌وه‌ش ده‌كه‌ن ك ‌ه له‌دوای‌ وه‌رگرتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فه‌رمی‌‪ ،‬چه‌ندین پڕۆژه‌ ‌‬ ‫مۆڵه‌ت ‌‬ ‫دیكه‌یان ئه‌نجام ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ی هه‌ڵه‌بجه‌‪،‬‬ ‫به‌رپرس���ی‌ گروپی‌ كچان ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌یمان عه‌زیز ئامانجی‌ دروس���تكردن ‌‬ ‫ی به‌پێویس���ت زان���ی‌‪،‬‬ ‫گروپه‌كه‌یان��� ‌‬ ‫چونك���ه‌ كۆمه‌ڵێ���ك ك���چ هه‌ب���ون‬ ‫به‌هره‌كانیان ش���اراوه‌بون‌و حه‌زیش���ان‬ ‫ی به‌هره‌كانی���ان هه‌ب���و‪،‬‬ ‫به‌ده‌رخس���تن ‌‬ ‫بۆی ‌ه به‌دروس���تكردنی‌ گروپێكی‌ وه‌ها‬ ‫ی‬ ‫ی هونه‌ر ‌‬ ‫ی كۆبونه‌وه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ده‌یانتوان��� ‌‬ ‫رێكبخه‌ن‌و به‌هره‌كانیان نیشان بده‌ن‪.‬‬ ‫ی دو س���اڵ ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و گروپ���ه‌ م���او‌ه ‌‬ ‫دامه‌زراوه‌‌و سیانز‌ه كچ تێیدا ئه‌ندامن‌و‬

‫به‌هره‌كانی���ان له‌بواره‌كان���ی‌ ش���انۆ‌و‬ ‫شێوه‌كاری‌‌و ش���یعردایه‌‌و زۆرتریشیان‬ ‫ی شێوه‌كارییان هه‌یه‌‌و ده‌یانه‌وێت‬ ‫به‌هره‌ ‌‬ ‫ی هونه‌ره‌كه‌یانه‌و‌ه شاره‌كه‌یان‬ ‫له‌رێگه‌ ‌‬ ‫ره‌نگینتر بكه‌ن‪.‬‬ ‫ی به‌وه‌دا ك ‌ه‬ ‫ی گروپه‌ك ‌ه ئاماژه‌ ‌‬ ‫به‌رپرس ‌‬ ‫ی سه‌ربه‌خۆن‪،‬‬ ‫ی گروپێك ‌‬ ‫ئه‌وان به‌وپێیه‌ ‌‬ ‫ی دروستبونیانه‌وه‌ تاكو‬ ‫بۆیه‌ له‌سه‌ره‌تا ‌‬ ‫ئێستا خۆبه‌خش���ان ‌ه كار ده‌كه‌ن‌و تاك ‌ه‬ ‫ی قه‌زاكه‌یانه‌‪.‬‬ ‫ئامانجیان خزمه‌تكردن ‌‬ ‫له‌ئێس���تادا كارو پ���رۆژه‌ی‌ گروپه‌ك ‌ه‬ ‫ره‌نگك���ردن‌و پاككردن���ه‌و‌هی‌ ش���ار‌و‬ ‫ی هه‌ڵه‌بجه‌ی���ه‌‌و ب���ۆ‬ ‫س���ه‌یرانگاكان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌یلول ‌‬ ‫ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ش له‌مانگ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مس���اڵدا‌و له‌فیس���تیڤاڵێكدا زۆربه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���ێوه‌كار ‌‬ ‫قه‌زاكه‌ی���ان به‌هونه‌ری��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناشتن ‌‬ ‫ره‌نگكرد‌و له‌داهاتوشدا پرۆژه‌ ‌‬ ‫ی هونه‌ری‌ خۆیان‬ ‫نه‌مامیان یان ئیش��� ‌‬ ‫ی گروپه‌كه‌ش‬ ‫هه‌ی���ه‌‌و وه‌ك به‌رپرس��� ‌‬

‫ی هه‌ڵه‌بج ‌ه‬ ‫گروپی‌ كچان ‌‬ ‫ده‌ڵێت "من په‌یامم ئه‌وه‌یه‌ بۆ ش���ار‌ه‬ ‫خۆشه‌ویسته‌كه‌مان ئێم ‌ه خزمه‌تكارین‌و‬ ‫ی كچانه‌و‌ه‬ ‫هیواداری���ن بتوانین له‌ڕێ��� ‌‬ ‫جارێك���ی‌ دیك��� ‌ه هه‌ڵه‌بج��� ‌ه ببرێته‌و‌ه‬ ‫ی ‪،1988‬‬ ‫ی س���اڵ ‌‬ ‫ب���ۆ پێش كیمیاباران ‌‬ ‫چونك ‌ه هه‌ڵه‌بج ‌ه داینه‌مۆی‌ ئه‌ده‌بیات‌و‬ ‫هونه‌رمه‌ندان بوه‌"‪.‬‬

‫ی سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‪،‬‬ ‫جێگر ‌‬ ‫ی‬ ‫كوێس���تان ئه‌كره‌م ه���اوكاری‌ مادد ‌‬ ‫ی كردوه‌‌و زۆرجاریش له‌الیه‌ن‬ ‫گروپه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیك ‌هی‌ ش���اره‌كه‌و‌ه هاوكار ‌‬ ‫كه‌سان ‌‬ ‫كراون‌و گروپه‌ك���ه‌ش هه‌وڵده‌ده‌ن ببن ‌ه‬ ‫ی كاركردنیان فراوانتر‬ ‫ره‌س���می‌‌و مه‌ودا ‌‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬

‫له‌فه‌یسبووکه‌وه‌‬

‫فرینی سەیارەیەک‬

‫کاوڕ‬

‫گا‬

‫ی چه‌ن���د به‌رپرس���یارێتییه‌ك ده‌كه‌وێت ‌ه‬ ‫ی كاره‌ك���ه‌ت پێویس���ت ‌‬ ‫سروش���ت ‌‬ ‫ی ماندوت‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬بۆی ‌ه باشتروای ‌ه سه‌رش���انت ره‌نگ ‌ه به‌ته‌واوه‌ت ‌‬ ‫به‌سه‌ركێش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌ژیران���ه‌و‌ه مامه‌ڵ���ه‌ی‌ له‌گه‌ڵ بكه‌یت بكات‪ ،‬به‌اڵم ره‌نگ ‌ه ببێت ‌ه هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گرنگت هه‌بێت له‌باشتركردن ‌‬ ‫رۆڵێك ‌‬ ‫ئه‌گینا ره‌نگه‌ بتخات ‌ه كێشه‌یه‌كه‌وه‌‪.‬‬ ‫كاره‌كان‪.‬‬

‫دوانه‌‬ ‫له‌چه‌ن���د رۆژی داهات���ودا ده‌گه‌یت��� ‌ه‬ ‫ی گرنگ ك ‌ه‬ ‫ئه‌نجام���ی‌ چه‌ند كارێك��� ‌‬ ‫ی بۆ سه‌رقاڵ ده‌كه‌یت‪،‬‬ ‫ماوه‌یه‌ك ‌ه خۆت ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆی ‌ه ئه‌م ماوه‌ی ‌ه هه‌س���ت به‌خۆش��� ‌‬ ‫زیاتر ده‌كه‌یت‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫كار‌ه‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رقاڵ ‌‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ه‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان���ی‌‌و ره‌نگه‌ ش���وێن ‌‬ ‫كاره‌كه‌ت پشتگوێ خستبێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ی كه‌مێك كێش���ه‌ت‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌بێته‌ هۆ ‌‬ ‫بۆ دروست بێت‪.‬‬

‫شێر‬

‫فه‌‌ریک‬

‫ی دارایت هه‌وڵبد‌ه خۆت به‌دور بگریت له‌و كه‌س ‌ه‬ ‫ئه‌م ماوه‌ی��� ‌ه ده‌س���تكه‌وتێك ‌‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ره‌نگ ‌ه ئه‌و ده‌س���تكه‌وت ‌ه نزیكانه‌ت ك ‌ه كێشه‌ت بۆ دروستده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ی ك���ه‌م بخایه‌نێ���ت‪ .‬بۆی��� ‌ه ره‌نگه‌ س���ه‌ره‌تا بێتاقه‌تت بكات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ماوه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی دارایت بیت‪ .‬به‌پێ���ی‌ كات خ���ۆت رادێی���ت له‌گه‌ڵ‬ ‫ی بار ‌‬ ‫باشتروای ‌ه ئاگادار ‌‬ ‫دورییه‌كان‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ی خۆش���ت‬ ‫دوركه‌وتنه‌وه‌ت له‌و كه‌س���ه‌ ‌‬ ‫ده‌وێ���ت ته‌واو بێ���زاری كردویت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ت بیر نه‌چێت كات ده‌رمانی‌ هه‌مو‬ ‫شتێكه‌‪ ،‬بۆی ‌ه به‌تێپه‌ڕبونی‌ كات هه‌مو‬ ‫شتێك ئاسایی‌ ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫عاشورا‬

‫‪11‬‬

‫)‪ )353‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/27‬‬

‫له‌سلێمانی‌‬

‫د‪.‬شێرکۆ عه‌بدواڵ‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫ختوكه‌ی‬ ‫بنی پێ‌‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی "شه‌هید"بونی‌ ئیمام‬ ‫له‌ساڵیاد ‌‬ ‫ی‬ ‫حسێنی‌ ئاینزای‌ شیعه‌‪ ،‬یه‌كشه‌ممه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫رابردوش ئه‌و ساڵیاده‌ له‌مزگه‌وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شاری‌ سلێمانی‌ بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫حسێنییه‌ ‌‬ ‫سێ‌ كاتژمێر به‌ڕێوه‌چو‪.‬‬ ‫ی زۆر‬ ‫له‌مه‌راس���یمه‌كه‌دا كه‌ ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫له‌شوێنكه‌وتوانی‌ ئاینزای‌ شیعه‌‌و سونن ‌ه‬ ‫ی مزگه‌وته‌كه‌دا‬ ‫ئاماده‌یبون‪ ،‬له‌نێو هۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاین ‌‬ ‫له‌الی���ه‌ن چه‌ند مامۆس���تایه‌ك ‌‬ ‫شیعه‌و‌ه چه‌ند وتارێك پێشكه‌شكران‌و‬ ‫ی نێ���و هۆڵه‌ك���ه‌ش ك��� ‌ه‬ ‫ئاماده‌بوان��� ‌‬ ‫زۆرینه‌ی���ان ش���یعه‌ بون به‌تاس���ه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی وتاره‌كان ده‌بون‪ ،‬حه‌ماسه‌ت ‌‬ ‫گوێبیست ‌‬ ‫وتار‌و گوێبیستنه‌كه‌ش له‌نزیك كاتژمێر‬ ‫ی به‌یانیی���ه‌و‌ه زیاتر بو‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫یانزه‌ ‌‬ ‫ی ش���یعه‌‪،‬‬ ‫ی ئاینزا ‌‬ ‫ی ش���اره‌زایان ‌‬ ‫به‌وته‌ ‌‬ ‫له‌و كاته‌دا ئیمام حسێن له‌شه‌ڕدا بوه‌‌و‬ ‫دواتریش "ش���ه‌هید" ب���وه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگ ‌ه‬ ‫ی وتاره‌كه‌دا‬ ‫ی خوێندنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی له‌كات ‌‬ ‫له‌و‌ه ‌‬ ‫ی زۆریش‬ ‫مامۆستا ئاینییه‌كان‌و ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫له‌ئاماده‌ب���وان فرمێس���ك به‌چاوانیاندا‬ ‫ده‌هاته‌ خواره‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ نزیكبونه‌و‌ه له‌نوێژی‌ نیوه‌ڕۆ‌و‬ ‫ی وت���اره‌كان‪ ،‬ژماره‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫ته‌واوبون ‌‬ ‫ی شیع ‌ه به‌گه‌نج‌و پیره‌و‌ه‬ ‫له‌شوێنكه‌وتوان ‌‬ ‫ده‌ستیان به‌شیوه‌ن‌و لێدان له‌خۆ كرد‌و‬ ‫ی‬ ‫ی د‌ه خوله‌ك ‌‬ ‫ئه‌و مه‌راسیمه‌ش نزیكه‌ ‌‬ ‫خایاند‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ه���ه‌ر له‌كات���ی‌ به‌ڕێوه‌چون��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌چێش���تخان ‌ه ‌‬ ‫مه‌راس���یمه‌كه‌دا‌و‬ ‫ی‬ ‫مزگه‌وته‌كه‌‪ ،‬ده‌س���تكرا به‌دروستكردن ‌‬ ‫ی قیمه‌)‬ ‫خواردنی‌ نیوه‌ڕۆ كه‌ (برنج‌و شله‌ ‌‬ ‫بو‪ ،‬دواتریش ئه‌و خواردنه‌ به‌خشرایه‌و‌ه‬ ‫به‌ئاماده‌بوانی‌ مزگه‌وته‌كه‌‌و جگ ‌ه له‌وه‌ش‬ ‫ی‬ ‫ژماره‌یه‌ك���ی‌ زۆر له‌هاواڵتیانی‌ ئاینزا ‌‬ ‫سوننه‌ش ده‌هاتن بۆ خواردنه‌كه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژ ‌‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاری‌ چاالكییه‌كان ‌‬ ‫عاشورا له‌س���لێمانی‌‪ ،‬حه‌یده‌ر محه‌مه‌د‬ ‫له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند‬ ‫ی‬ ‫ی عاش���ورا له‌یه‌ك ‌‬ ‫ك���ه‌ چاالكییه‌كان��� ‌‬ ‫مانگ���ی‌ موحه‌ڕه‌مه‌و‌ه ت���ا ‪13‬ی‌ مانگ‬ ‫ب���ه‌رده‌وام ده‌بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم رۆژی‌ (‪)10‬‬ ‫ی‬ ‫ی‌ موح���ه‌ڕه‌م رۆژی‌ "ش���ه‌هید"بون ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیمام حسێنه‌‌و (‪)13‬ی‌ مانگیش رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌خاكسپاردنه‌كه‌یه‌تی‌‪ ،‬ناوبراو ئاماژ‌ه ‌‬ ‫به‌وه‌دا ك��� ‌ه ئ���ه‌وان له‌مه‌راس���یمه‌ك ‌ه‬ ‫ی ئیمام حسێن‌و‬ ‫چۆنیه‌تی‌ "شه‌هید"بون ‌‬ ‫كۆچكردن���ی‌ له‌مه‌دینه‌‌وه‌ ت���ا مه‌ككه‌‌و‬ ‫گه‌یشتنی‌ به‌كوفه‌ ده‌گێڕنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫حه‌یده‌ر باسی‌ له‌وه‌كرد كه‌ له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی موحه‌ڕه‌مدا هه‌مو‬ ‫یادكردن���ی‌ رۆژان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاینزاكان ‌‬ ‫ش���ه‌وێك ش���وێنكه‌وتوان ‌‬ ‫دیكه‌ س���ه‌ردانیان ك���ردون‌و ئه‌وانیش‬ ‫ی "ئه‌گه‌ر‬ ‫ش���انازییان پێوه‌ك���ردوه‌‌و وت ‌‬ ‫ئێمه‌ وه‌كو مه‌زهه‌به‌كان خیالفیش���مان‬ ‫ی ده‌كه‌ین‬ ‫هه‌بێت ئاساییه‌‪ ،‬به‌اڵم شاناز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاینزاكان ‌‬ ‫ی كه‌سایه‌ت ‌‬ ‫به‌سه‌ردانكردن ‌‬ ‫دیك ‌ه بۆ المان‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش ده‌ریده‌خات‬ ‫كه‌ ئیمام حس���ێن ته‌نه���ا تایبه‌تمه‌ند‬ ‫نییه‌ به‌ش���یعه‌‪ ،‬به‌ڵكو تایبه‌ته‌ به‌هه‌مو‬ ‫ئیسالم"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژ ‌‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاری‌ چاالكییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باس���ی‌ له‌هۆكار ‌‬ ‫عاشورا له‌سلێمان ‌‬ ‫ی شیع ‌ه كرد‬ ‫خۆلێدانی‌ ش���وێنكه‌وتوان ‌‬ ‫ی "فه‌لس���ه‌فه‌ی‌ لێدان‬ ‫ل���ه‌و رۆژه‌دا‌و وت ‌‬ ‫ی گه‌وره‌‪،‬‬ ‫ناڕه‌زایه‌تی‌ نیی ‌ه له‌ئه‌مری‌ خوا ‌‬ ‫ی گه‌وره‌مان‬ ‫به‌ڵكو شه‌رعییه‌تێكه‌ له‌خوا ‌‬ ‫وه‌رگرتبو ك ‌ه پێغه‌مبه‌ر (یه‌عقوب) گریا‬ ‫ی‬ ‫ی تا چاوی‌ سپ ‌‬ ‫به‌رده‌وام بو له‌س���ه‌ر ‌‬ ‫بو‪ ،‬به‌اڵم یوسف هێشتا نه‌گریابو‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ئێمه‌ش كۆمه‌ڵێك ریوایه‌تی‌ سه‌حیحمان‬ ‫ی‬ ‫هه‌ی��� ‌ه ك��� ‌ه پێغه‌مبه‌ری‌ خوا پرس��� ‌ه ‌‬ ‫دانابو‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌و خۆلێدانه‌ش ده‌الله‌ت ‌ه‬ ‫ی به‌رامبه‌ر ئیمام حسێن‬ ‫بۆ ئه‌و تاوانه‌ ‌‬ ‫كراوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی عاش���ورا جگه‌ له‌شاره‌كان ‌‬ ‫ساڵیاد ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‪ ،‬له‌س���ه‌رتاپا ‌‬ ‫ش���اره‌كانی‌ دیك ‌هی‌ عێراقی���ش به‌ڕێو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌چێ���ت به‌تایبه‌تی���ش له‌ش���اره‌كان ‌‬ ‫نه‌جه‌ف‌و كه‌ربه‌ال‪.‬‬

‫دوپشک‬

‫ ‬ ‫لەخۆدانی شیعەکان لەحسێنیەی سلێمانی‬

‫ ‬ ‫ئامادەکردنی هەریسەی عاشورا‬

‫ ‬ ‫منداڵێک هاواری عەلی دەکات‬

‫کیژۆڵەیەک هاواری زەهرا دەکات ‬

‫که‌‌وان‬

‫فۆتۆ‪ :‬پشتیوان جەمال‬

‫فۆتۆ‪ :‬هەوراز چنگیانی‬

‫(هه‌یفا وه‌هبی به‌و هه‌یفا وه‌هبییه‌ی‬ ‫خۆیه‌وه‌ ك ‌ه له‌مێرده‌كه‌ی جیابۆو‌ه‬ ‫هه‌م ئیسراحه‌تی كردو هه‌م پێنج‬ ‫ش���ه‌ش ملیۆن دۆالریش���ی هه‌قی‬ ‫ماره‌یی‌و هه‌شتیه‌كی له‌مێرده‌كه‌ی‬ ‫سه‌ند‪ .‬فه‌له‌به‌رئه‌و‌ه ئێمه‌ش ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌باخه‌ڵی عێ���راق بێین ‌ه ده‌ره‌و‌ه‬ ‫هیچ زه‌ره‌ر ناكه‌ین)‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ی س���ه‌ره‌و‌ه به‌ش���ێك ‌ه‬ ‫ی وه‌زع��� ‌ه‬ ‫له‌ته‌حلیل���ی سیاس��� ‌‬ ‫قه‌ره‌شمیش���ه‌كه‌ی به‌ینی هه‌ولێرو‬ ‫به‌غا ك ‌ه هه‌مومان شه‌و له‌ خه‌یاڵی‬ ‫ێ ئه‌ده‌ین‌و‬ ‫خۆمان���دا تالوتلی پ��� ‌‬ ‫خۆشبه‌ختان ‌ه ناشگه‌ینه‌ نه‌تیجه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌ڵێم خۆشبه‌ختانه‌ چونكێكم‬ ‫هه‌مو جارێك نه‌تیجه‌ك ‌ه سفر هیچ‬ ‫به‌ده‌س���ته‌وه‌یه‌و ده‌ستیش ئه‌گه‌ر‬ ‫نه‌گیرابێ���ت ئه‌توانێ ئیش���اره‌تی‬ ‫(صه‌ح) ل��� ‌ه مه‌عقولترین جوابی‬ ‫ئه‌م سوئاالن ‌ه بدات‪:‬‬ ‫پ‪ )1‬عاده‌ت���ه‌ن ئینس���ان ك��� ‌ه‬ ‫ته‌ماشای‌ قه‌ناتێكی هندی ئه‌كات‬ ‫زانیاری ده‌س���ت ئه‌كه‌وێ له‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫كلتوری هندی‪ ،‬به‌اڵم ك ‌ه ته‌ماشا ‌‬ ‫قه‌ناتێكی كوردی ئه‌كات‪:‬‬ ‫ا‪ .‬فێ���ری زمان���ی یه‌كگرت���وی‬ ‫كوردی ده‌بێت‬ ‫ب‪ .‬سه‌رو ساختی په‌یدا ئه‌كات‬ ‫له‌گه‌ڵ كلیپی سه‌قه‌تدا‬ ‫ج‪ .‬مه‌علوماتی موهیمی ده‌ست‬ ‫ئه‌كه‌وێ له‌سه‌ر عیلمی فه‌له‌ك‬ ‫د‪ .‬ش���ایه‌تمان ئه‌هێن���ێ ب��� ‌ه‬ ‫رێنیسانسی كوردی‬ ‫ه‪ .‬ئاش���نایه‌تی په‌ی���دا ئه‌كات‬ ‫له‌گه‌ڵ كه‌لتوری كۆریدا‬ ‫پ‪ .2‬س���ه‌یره‌كه‌ی ئیس���رائیل‬ ‫له‌چیدایه‌؟‬ ‫ا‪ .‬له‌ن���او ئ���ه‌و جه‌نگه‌ڵ��� ‌ه‬ ‫خوێناوییه‌ی ناوچه‌كه‌دا توانیوێتی‬ ‫ی بێت‬ ‫دیموكراس ‌‬ ‫ب‪ .‬خۆی‌ سی‌ چل هه‌زار بۆمبی‬ ‫ئه‌تۆمی هه‌ی��� ‌ه كه‌چی‌ (دانه‌یه‌ك)‬ ‫به‌ ئێران ره‌وا نابینێ‬ ‫ج‪ .‬ش���ه‌ڕه‌كه‌ی له‌گ���ه‌ڵ كه‌رتی‬ ‫غه‌ززه‌دا وه‌ك ئه‌وه‌ وایه‌ سه‌یاره‌ی‬ ‫لێكزس موسابه‌ق ‌ه له‌گه‌ڵ پاسكیلی‬ ‫ێ تاییدا بكات‬ ‫س‌‬ ‫د‪ .‬هه‌م عه‌ره‌ب���ه‌ عه‌لمانییه‌كان‬ ‫موجامه‌ل���ه‌ی ئه‌ك���ه‌ن‌و ه���ه‌م‬ ‫ئیخوانه‌كانیش‬ ‫ه‪ .‬به‌ق���ه‌ده‌ر فیڕنه‌گوله‌ی���ه‌ك‬ ‫ی زله‌حۆرته‌یه‌كی‬ ‫نابێ���ت‪ ،‬كه‌چ��� ‌‬ ‫وه‌كو ئه‌مریكا هه‌زار حس���ابی بۆ‬ ‫ئه‌كات‬ ‫پ‪ )3‬له‌ك���وێ بینیوت���ه‌ جه‌لالد‬ ‫ببێ به‌ نێچیرێكی گوناح؟‬ ‫ا‪ .‬ئه‌فالم كارتۆنی تۆم‌و جێری‬ ‫ی‬ ‫ب‪ .‬فه‌رته‌نه‌كان���ی به‌ه���ار ‌‬ ‫عه‌ره‌بی‬ ‫ج‪ .‬جیهانی ئاژه‌اڵن‬ ‫د‪ .‬ش���ه‌ڕی‌ به‌ین���ی ئه‌مری���كاو‬ ‫قاعیده‌‬ ‫ه‪ .‬هه‌مو ملمالنێیه‌كی سیاسی‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬هەوراز‬

‫فۆتۆ‪ :‬پشتیوان گریانی پیاوێک لە ‪ 10‬محەرەمدا ‬

‫گیسک‬

‫فۆتۆ‪ :‬هەوراز‬

‫سه‌‌تڵ‬

‫ی س���ۆزدارییه‌و‌ه كه‌مێك كێشه‌ت‬ ‫ته‌ندروس���تیت تۆزێك ماندوت ده‌كات‪ ،‬پێویس���ت ‌ه تۆزێك به‌خۆت���دا بچیته‌وه‌‪ ،‬ماوه‌یه‌كی‌ خۆش به‌سه‌ر ده‌به‌یت‪ ،‬ئه‌م له‌رو ‌‬ ‫ی بۆ دروس���ت ده‌بێ���ت‌و رۆڵێكی‌ گرنگت‬ ‫ی ماوه‌یه‌ك ‌ه چه‌ند كه‌س���ێك له‌خۆت زویر ماوه‌ی ‌ه به‌خت یاوه‌رت ده‌بێت‌و زۆرین ‌ه ‌‬ ‫باش���تروایه‌ خۆت بپارێزیت‌و ئاگادار ‌‬ ‫ی ئه‌و په‌یوه‌ندیی ‌ه‬ ‫ی كات���ه‌كان خۆت ئیش���ه‌كان به‌ئ���اره‌زوو ئامانج���ی‌ تۆدا ده‌بێت له‌باش���كردن ‌‬ ‫ته‌ندروس���تیت ب���ه‌‪ .‬رۆژی‌ به‌خت���ت ده‌كه‌ی���ت ك ‌ه زۆربه‌ ‌‬ ‫سۆزدارییه‌‪.‬‬ ‫ده‌ڕۆن‌و گه‌شبین ده‌بیت‪.‬‬ ‫كێشه‌كان دروست ده‌كه‌یت‪.‬‬ ‫شه‌مه‌یه‌‪.‬‬

‫پ‪ )4‬ئه‌وه‌ی له‌هه‌مو شتێك زیاتر‬ ‫ئه‌تخاته‌ پێكه‌نین بریتییه‌ له‌‪..‬‬ ‫ا‪ .‬ختوكه‌ی بنی‌ پێ‌‬ ‫ب‪ .‬ئه‌قڵی مالیكی‬ ‫ج‪ .‬نوكته‌كانی ئه‌حۆل‬ ‫د‪ .‬دیموكراسییه‌تی توركیا‬ ‫ه‪ .‬رێكخستنی ماڵی كوردی‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌فه‌رێك دێته‌رێت ك��� ‌ه ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی زۆر‬ ‫درێ���ژ ده‌خایه‌نێ���ت‪ ،‬خه‌ڵكانێك ‌‬ ‫ی كاره‌كه‌ت‬ ‫ده‌ناسیت كه‌ دواتر له‌شوێن ‌‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تیت بۆ دروس���ت‬ ‫پێگه‌یه‌ك ‌‬ ‫ده‌كات‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪10‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )353‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/27‬‬

‫تاڵه‌بانی‌‌و نوكته‌كان ‌ی‬

‫ی ده‌ستپێده‌كات‬ ‫پرۆژه‌كان ‌‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ێ‬ ‫ی كوردستان‪ ،‬شێن ‌‬ ‫شاجوان ‌‬ ‫عه‌زیز ئاكۆ رایده‌گه‌یه‌نێت ك ‌ه‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستان نیشته‌جێیه‌‌و‬ ‫ی نزیكدا ده‌ست‬ ‫له‌ئاینده‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌ئه‌نجامدانی‌ پرۆژه‌كان ‌‬ ‫ێ عه‌زی���ز له‌لێدوانێكدا بۆ‬ ‫ش���ێن ‌‬ ‫ئاوێنه‌ رایگه‌یاند كه‌ تا ئێس���تاش‬ ‫ه���ه‌ر له‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‬ ‫ی‬ ‫هۆكاره‌كان��� ‌‬ ‫نیش���ته‌جێیه‌‌و‬ ‫ی رابردودا‬ ‫ی له‌م���اوه‌ ‌‬ ‫بێده‌نگبون��� ‌‬ ‫ی ك ‌ه سه‌رقاڵبو‌ه‬ ‫گه‌ڕانده‌و‌ه بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌تاوتوێكردن���ی‌ ئ���ه‌و پرۆژانه‌ ‌‬ ‫له‌به‌رده‌ستیدان‌و جه‌ختیشیكرده‌و‌ه‬ ‫ی نزیكدا ده‌س���ت‬ ‫كه‌ له‌ئاینده‌یه‌ك ‌‬ ‫به‌ئه‌نجامدانی‌ پ���رۆژه‌كان ده‌كات‪،‬‬ ‫ی ئاش���كرا‬ ‫به‌اڵم ورده‌كاری‌ زیاتر ‌‬ ‫نه‌كرد‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ێ عه‌زیز ئاك���ۆ له‌كۆتای ‌‬ ‫ش���ێن ‌‬ ‫ی ئه‌مس���اڵدا‌و‬ ‫ی حوزه‌یران ‌‬ ‫مانگ��� ‌‬ ‫ی كوردستاندا‪،‬‬ ‫له‌نێو ژماره‌یه‌ك كچ ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ یه‌كه‌مج���ار وه‌ك "ش���اجوان ‌‬ ‫كوردس���تان" ده‌ستنیش���انكرا‌و تا‬ ‫ی ئ���ه‌و نازناو‌ه‬ ‫س���اڵێك خاوه‌ن��� ‌‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی قه‌زا ‌‬ ‫ێ له‌بنه‌ڕه‌تدا خه‌ڵك ‌‬ ‫شێن ‌‬ ‫ی زیاتر له‌‪10‬‬ ‫رانییه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ساڵه‌ له‌گ ‌ه ‌ڵ خێزانه‌كه‌یدا له‌واڵت ‌‬ ‫نه‌رویج نیشته‌جێن‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫دیداری���ان له‌گ���ه‌ڵ ده‌كات‪ ،‬هه‌میش��� ‌ه‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێك���ه‌ ب���و‌ه له‌تایبه‌تمه‌ندییه‌كان��� ‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌‪ ،‬وه‌ك جارێك ئه‌مه‌ریكییه‌كان‬ ‫ئه‌مه‌ریكییه‌كان به‌تاڵه‌بانییان وتو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ڵێن "تۆ ته‌نها كه‌س��� ‌‬ ‫به‌تاڵه‌بان��� ‌‬ ‫ی له‌رۆژێكدا‬ ‫ی ده‌توان ‌‬ ‫"تۆ ته‌نها كه‌س ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌ژاد ماچ بكه‌یت‌و هه‌م ده‌توانی‌ له‌ی���ه‌ك رۆژدا هه‌م ئه‌حمه‌د ‌‬ ‫هه‌م ئه‌حمه‌د ‌‬ ‫نه‌ژاد م���اچ بكه‌یت‌و ه���ه‌م (كۆندالیزا‬ ‫(كۆندالیزا رایس)یش"‪.‬‬ ‫ی له‌دیدارێكدا‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫رایس) یش"‪ ،‬تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی ئه‌و‌هی‌ گێڕابۆوه‌‪.‬‬ ‫جارێك له‌توركیا كچه‌ رۆژنامه‌نوسێك ‌‬ ‫به‌رپرس���ێكی‌ یه‌كێتی‌ ك���ه‌ یه‌كێك ‌ه‬ ‫ی رۆژنامه‌نوس���یدا‬ ‫ی له‌كۆنگره‌یه‌ك ‌‬ ‫تورك ‌‬ ‫ی تاڵه‌بان���ی‌‪،‬‬ ‫ی له‌كه‌س��� ‌ه نزیكه‌كان��� ‌‬ ‫ی ‪ pkk‬ئاراسته‌ ‌‬ ‫پرس���یارێك ده‌رباره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌وه‌ك���رد ك��� ‌ه گێڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی عێراق ئام���اژه‌ ‌‬ ‫تاڵه‌بان���ی‌ س���ه‌رۆك كۆم���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات‌و ده‌ڵێت "ئێ���و‌ه داڵده‌تانداون‪ ،‬نوكته‌‌و به‌سه‌رهاتی‌ س���ه‌یر له‌زۆربه‌ ‌‬ ‫ی هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫ی تاڵه‌بانیدا بون ‌‬ ‫پالنت���ان چیی��� ‌ه ب���ۆ ده‌ركردنی���ان"‪ ،‬دانیشتنه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫تاڵه‌بانیش لێزانانه‌ خۆی‌ له‌پرسیاره‌ك ‌ه له‌و روه‌و‌ه باسی‌ له‌وه‌كرد ك ‌ه له‌سااڵن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاین ‌‬ ‫ی هه‌شتاكاندا كۆمه‌ڵێك مامۆستا ‌‬ ‫ی باش وامزان ‌‬ ‫ده‌دزێته‌وه‌‌و ده‌ڵێت "كچ ‌‬ ‫ی تاڵه‌بانییان كردوه‌‌و پێیانوتو‌ه‬ ‫ی گوڵ‌و ئه‌و جۆر‌ه سه‌ردان ‌‬ ‫ی جۆره‌كان ‌‬ ‫ده‌رب���اره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌هێنم پرس���یارم ك��� ‌ه چه‌ن���د كه‌س���ێك له‌كۆمه‌ڵ���ه‌ ‌‬ ‫ی به‌كار ‌‬ ‫عه‌تران���ه‌ ‌‬ ‫ی مزگه‌وت ناگرن‌و‬ ‫لێده‌كه‌یت‪ ،‬كچ ‌ه شۆخێكی‌ وه‌ك تۆ ئه‌و ره‌نجده‌ران‪ ،‬ئیحترام ‌‬ ‫ی قس ‌ه به‌دین ده‌ڵێن‪ ،‬تاڵه‌بانیش ده‌ڵێت‬ ‫ی لێدێت‪ ،‬نه‌ك باس ‌‬ ‫جۆر‌ه پرسیارانه‌ ‌‬ ‫ی "خۆ ئ���ه‌و چه‌ند كه‌س���ه‌ گوزارش���ت‬ ‫سیاس���ی‌"‪ ،‬به‌رپرس���ێك له‌حیزبه‌كان ‌‬ ‫ی هه‌م���و كۆمه‌ڵ��� ‌ه ناكه‌ن"‪،‬‬ ‫له‌بۆچون��� ‌‬ ‫كوردستان ئه‌وه‌ی‌ گێڕایه‌وه‌‪.‬‬ ‫تاڵەبانی‬ ‫ ‬ ‫ی نزیكن له‌تاڵه‌بانییه‌و‌ه ج���ا وه‌ك ئه‌و به‌رپرس��� ‌ه ده‌یگێڕێته‌و‌ه‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ ‌‬ ‫ب���ه‌ده‌ر له‌‌و روداو‌ه هه‌ر ئه‌و كه‌س��� ‌ه‬ ‫ی ئاینی‌)‬ ‫ی له‌وكات���ه‌دا (به‌ناو مه‌الیه‌ك��� ‌‬ ‫جه‌خت له‌و‌ه ده‌كه‌نه‌و‌ه ك ‌ه گێڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باس له‌دانیش���تنێك ‌‬ ‫ی تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی نزیكه‌ ‌‬ ‫ی لێقه‌ومابو "ك ‌ه شایه‌ن ‌‬ ‫ی خراپ ‌‬ ‫ی خۆش هه‌میش ‌ه به‌شێك شتێك ‌‬ ‫نوكته‌‌و قسه‌ ‌‬ ‫ی ده‌كات ك��� ‌ه به‌هه‌مان‬ ‫ی تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی ت���ر ‌‬ ‫ی به‌دانیشتن ‌ه باس���كردن نییه‌" تاڵه‌بانی���ش نمونه‌ ‌‬ ‫ی تاڵه‌بان ‌‬ ‫بو‌ه له‌دانیشتنه‌كان ‌‬ ‫ی ده‌چێته‌ الی‌‪،‬‬ ‫ی ئاین ‌‬ ‫زۆر جددی‌‌و سیاسییه‌كانیشه‌وه‌‪ ،‬له‌دوا ئه‌و مه‌الیه‌یان بۆ ده‌هێنێته‌وه‌‌و ده‌ڵێت ش���ێوه‌‪ ،‬مه‌الیه‌ك ‌‬ ‫ی ده‌بێت‪ ،‬مه‌الك ‌ه‬ ‫ی "مامۆس���تاینه‌‪ ،‬خۆتان ئ���اگادارن له‌م ك ‌ه كوڕێكی‌ ماركس��� ‌‬ ‫ی ئیسالم ‌‬ ‫دیداریشیدا له‌گه‌ڵ یه‌كگرتو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ڵێت "تۆ سه‌ركرده‌یه‌ك ‌‬ ‫ی به‌تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی خراپ ‌‬ ‫ی رابردو س���ه‌ردانیكردن‪ ،‬ماوه‌ی���ه‌دا مه‌الی���ه‌ك ش���تێك ‌‬ ‫ك ‌ه هه‌فت��� ‌ه ‌‬ ‫ی به‌ش���كو قس��� ‌ه ب���ۆ گه‌نجان‬ ‫ی ئه‌وه‌ نیی ‌ه گه‌وره‌ ‌‬ ‫ێ خۆ ئه‌و‌ه مانا ‌‬ ‫ی ك���ردوه‌‪ ،‬ئ ‌‬ ‫ی یاری���ده‌ده‌ری‌ ئه‌مین���دار ‌‬ ‫به‌وت���ه‌ ‌‬ ‫ی چ���ه‌پ‌و‬ ‫ی بیرب���اوه‌ڕ ‌‬ ‫ی بكه‌ی���ت دوا ‌‬ ‫ی ئێوه‌ ‌‬ ‫یه‌كگرت���و‪ ،‬د‪ .‬س���ه‌اڵحه‌دین بابه‌ك���ر‪ ،‬ئێ���وه‌ش خراپن‪ ،‬یان خه‌ت���ا ‌‬ ‫ی ماركس���ییه‌ت نه‌ك���ه‌ون"‪ ،‬تاڵه‌بانیش‬ ‫ی نوكته‌ی���ه‌ك تێدای ‌ه ك ‌ه چه‌ن���د گه‌نجێكیش به‌ناو ‌‬ ‫ی به‌گێڕان���ه‌وه‌ ‌‬ ‫تاڵه‌بان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تیپێكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و به‌رپرس ‌ه كۆمه‌ڵه‌وه‌ كارێكی‌ خ���راپ ده‌كه‌ن خۆ راس���ته‌وخۆ به‌س���ه‌رهاتی‌ ش���ێخ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ ده‌گێڕێت���ه‌و‌ه ك ‌ه چۆت ‌ه ‌‬ ‫ی نه‌كردوه‌"‪ ،‬ئه‌زهه‌ر ‌‬ ‫هه‌مو كۆمه‌ڵ ‌ه ئ���ه‌و كاره‌ ‌‬ ‫ئاماده‌نه‌بو باس له‌نوكته‌ك ‌ه بكات‪.‬‬ ‫الی‌ جه‌م���ال عه‌بدولناس���ر‌و پێیوتو‌ه‬ ‫ی به‌وه‌ش مه‌الكان بێده‌نگ ده‌بن‪.‬‬ ‫خۆگونجان له‌گه‌ڵ ئه‌و كه‌سایه‌تییانه‌ ‌‬

‫ی‬ ‫بڕیارێ���ك ده‌ربكه‌‪ ،‬به‌ڵك���و ته‌نوره‌ ‌‬ ‫ك���ورت (مینی‌ جۆب) قه‌ده‌غ ‌ه بكه‌یت‪،‬‬ ‫جه‌مال عه‌بدولناسریش به‌شێخ ده‌ڵێت‬ ‫ی درێژ له‌به‌ر‬ ‫"من ته‌نها كچێكم هه‌یه‌ جل ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك بیس���تومه‌ جه‌ناب ‌‬ ‫شێخ تۆ ‪ 4‬كچت هه‌ی ‌ه هه‌ر چواریشیان‬ ‫ی‬ ‫جلی‌ ك���ورت له‌به‌ر ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬تۆ كه‌ ‌‬ ‫ی خۆت���ت قه‌ده‌غ ‌ه كرد‪ ،‬ئه‌و‬ ‫له‌كچه‌كان ‌‬ ‫كاته‌ منیش له‌واڵتدا قه‌ده‌غه‌ی‌ ده‌كه‌م"‬ ‫ی گێڕانه‌و‌هی‌ ئه‌و‬ ‫هه‌ربۆیه‌ تاڵه‌بانی‌ دوا ‌‬ ‫نمونه‌یه‌‪ ،‬به‌ مه‌ال ئاینییه‌كه‌ ده‌ڵێت "تۆ‬ ‫كه‌ی‌ قه‌ناعه‌تت به‌كوڕه‌كه‌ی‌ خۆت كرد‬ ‫دوایان نه‌كه‌وێت‪ ،‬ئه‌و كاته‌ منیش داوا‬ ‫له‌گه‌نجان ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫ی تاڵه‌بانی‌‪،‬‬ ‫هه‌ر سه‌باره‌ت به‌نوكته‌كان ‌‬ ‫ی حزب���ی‌ سۆسیالیس���ت‬ ‫س���كرتێر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تان‪ ،‬محه‌مه‌د ‌‬ ‫دیموكرات��� ‌‬ ‫ی راگه‌یاند‬ ‫حاج���ی‌ مه‌حمود به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ هه‌م تاڵه‌بانی‌‌و هه‌م سیاسییه‌كان ‌‬ ‫دیكه‌ش حه‌زی���ان له‌نوكته‌یه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئه‌وانیش هه‌قی‌ هه‌مو شتێكیان هه‌یه‌‌و‬ ‫ی خۆمم هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ی "منیش به‌ش ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫ناوبراو جه‌ختیك���رده‌و‌ه ك ‌ه زۆرجار‬ ‫ی له‌ده‌ستپێكی‌ كۆبونه‌وه‌كانیدا‬ ‫تاڵه‌بان ‌‬ ‫به‌گێڕانه‌و‌هی‌ نوكته‌ ده‌ستپێده‌كات‌و بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی "زۆرج���ار مامه‌ نوكته‌ ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش وت ‌‬ ‫هه‌یه‌‌و خ���ۆی‌ ده‌یگێڕێت���ه‌وه‌‪ ،‬رۆژێك‬ ‫رۆیش���توه‌ته‌وه‌ بۆ قه‌اڵچواالن‌و له‌رێگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی پیاوێك دانیش���تو‌ه ك��� ‌ه خه‌ریك ‌‬ ‫ال ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌یخواردنه‌وه‌ بوه‌‌و له‌و كاته‌دا پێكێك ‌‬ ‫پێداوه‌‌و پێیوتو‌ه ت���ۆ كێیت؟ مامه‌ش‬ ‫ی (م���ام جه‌الل���م)‪ ،‬دواتریش‬ ‫وتویه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫پیاوه‌كه‌ وتویه‌تی‌ وه‌اڵ ئه‌گه‌ر پێكێك ‌‬ ‫ی "بوشم"‪.‬‬ ‫ترم پێدایت ده‌ڵێ ‌‬

‫له‌هه‌ڵه‌بج ‌ه گروپێك ‌ی كچان شاره‌كه‌یان ره‌نگ ده‌كه‌ن‬ ‫ئا‪ :‬میهره‌بان سه‌الم‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵه‌بج ‌ه سه‌رقاڵ ‌‬ ‫گروپی‌ كچان ‌‬ ‫ی شاره‌كه‌یانن‌و ئاماژ‌ه‬ ‫ره‌نگكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌وه‌ش ده‌كه‌ن ك ‌ه له‌دوای‌ وه‌رگرتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فه‌رمی‌‪ ،‬چه‌ندین پڕۆژه‌ ‌‬ ‫مۆڵه‌ت ‌‬ ‫دیكه‌یان ئه‌نجام ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ی هه‌ڵه‌بجه‌‪،‬‬ ‫به‌رپرس���ی‌ گروپی‌ كچان ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌یمان عه‌زیز ئامانجی‌ دروس���تكردن ‌‬ ‫ی به‌پێویس���ت زان���ی‌‪،‬‬ ‫گروپه‌كه‌یان��� ‌‬ ‫چونك���ه‌ كۆمه‌ڵێ���ك ك���چ هه‌ب���ون‬ ‫به‌هره‌كانیان ش���اراوه‌بون‌و حه‌زیش���ان‬ ‫ی به‌هره‌كانی���ان هه‌ب���و‪،‬‬ ‫به‌ده‌رخس���تن ‌‬ ‫بۆی ‌ه به‌دروس���تكردنی‌ گروپێكی‌ وه‌ها‬ ‫ی‬ ‫ی هونه‌ر ‌‬ ‫ی كۆبونه‌وه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ده‌یانتوان��� ‌‬ ‫رێكبخه‌ن‌و به‌هره‌كانیان نیشان بده‌ن‪.‬‬ ‫ی دو س���اڵ ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و گروپ���ه‌ م���او‌ه ‌‬ ‫دامه‌زراوه‌‌و سیانز‌ه كچ تێیدا ئه‌ندامن‌و‬

‫به‌هره‌كانی���ان له‌بواره‌كان���ی‌ ش���انۆ‌و‬ ‫شێوه‌كاری‌‌و ش���یعردایه‌‌و زۆرتریشیان‬ ‫ی شێوه‌كارییان هه‌یه‌‌و ده‌یانه‌وێت‬ ‫به‌هره‌ ‌‬ ‫ی هونه‌ره‌كه‌یانه‌و‌ه شاره‌كه‌یان‬ ‫له‌رێگه‌ ‌‬ ‫ره‌نگینتر بكه‌ن‪.‬‬ ‫ی به‌وه‌دا ك ‌ه‬ ‫ی گروپه‌ك ‌ه ئاماژه‌ ‌‬ ‫به‌رپرس ‌‬ ‫ی سه‌ربه‌خۆن‪،‬‬ ‫ی گروپێك ‌‬ ‫ئه‌وان به‌وپێیه‌ ‌‬ ‫ی دروستبونیانه‌وه‌ تاكو‬ ‫بۆیه‌ له‌سه‌ره‌تا ‌‬ ‫ئێستا خۆبه‌خش���ان ‌ه كار ده‌كه‌ن‌و تاك ‌ه‬ ‫ی قه‌زاكه‌یانه‌‪.‬‬ ‫ئامانجیان خزمه‌تكردن ‌‬ ‫له‌ئێس���تادا كارو پ���رۆژه‌ی‌ گروپه‌ك ‌ه‬ ‫ره‌نگك���ردن‌و پاككردن���ه‌و‌هی‌ ش���ار‌و‬ ‫ی هه‌ڵه‌بجه‌ی���ه‌‌و ب���ۆ‬ ‫س���ه‌یرانگاكان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌یلول ‌‬ ‫ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ش له‌مانگ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مس���اڵدا‌و له‌فیس���تیڤاڵێكدا زۆربه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���ێوه‌كار ‌‬ ‫قه‌زاكه‌ی���ان به‌هونه‌ری��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناشتن ‌‬ ‫ره‌نگكرد‌و له‌داهاتوشدا پرۆژه‌ ‌‬ ‫ی هونه‌ری‌ خۆیان‬ ‫نه‌مامیان یان ئیش��� ‌‬ ‫ی گروپه‌كه‌ش‬ ‫هه‌ی���ه‌‌و وه‌ك به‌رپرس��� ‌‬

‫ی هه‌ڵه‌بج ‌ه‬ ‫گروپی‌ كچان ‌‬ ‫ده‌ڵێت "من په‌یامم ئه‌وه‌یه‌ بۆ ش���ار‌ه‬ ‫خۆشه‌ویسته‌كه‌مان ئێم ‌ه خزمه‌تكارین‌و‬ ‫ی كچانه‌و‌ه‬ ‫هیواداری���ن بتوانین له‌ڕێ��� ‌‬ ‫جارێك���ی‌ دیك��� ‌ه هه‌ڵه‌بج��� ‌ه ببرێته‌و‌ه‬ ‫ی ‪،1988‬‬ ‫ی س���اڵ ‌‬ ‫ب���ۆ پێش كیمیاباران ‌‬ ‫چونك ‌ه هه‌ڵه‌بج ‌ه داینه‌مۆی‌ ئه‌ده‌بیات‌و‬ ‫هونه‌رمه‌ندان بوه‌"‪.‬‬

‫ی سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‪،‬‬ ‫جێگر ‌‬ ‫ی‬ ‫كوێس���تان ئه‌كره‌م ه���اوكاری‌ مادد ‌‬ ‫ی كردوه‌‌و زۆرجاریش له‌الیه‌ن‬ ‫گروپه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیك ‌هی‌ ش���اره‌كه‌و‌ه هاوكار ‌‬ ‫كه‌سان ‌‬ ‫كراون‌و گروپه‌ك���ه‌ش هه‌وڵده‌ده‌ن ببن ‌ه‬ ‫ی كاركردنیان فراوانتر‬ ‫ره‌س���می‌‌و مه‌ودا ‌‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬

‫له‌فه‌یسبووکه‌وه‌‬

‫فرینی سەیارەیەک‬

‫کاوڕ‬

‫گا‬

‫ی چه‌ن���د به‌رپرس���یارێتییه‌ك ده‌كه‌وێت ‌ه‬ ‫ی كاره‌ك���ه‌ت پێویس���ت ‌‬ ‫سروش���ت ‌‬ ‫ی ماندوت‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬بۆی ‌ه باشتروای ‌ه سه‌رش���انت ره‌نگ ‌ه به‌ته‌واوه‌ت ‌‬ ‫به‌سه‌ركێش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌ژیران���ه‌و‌ه مامه‌ڵ���ه‌ی‌ له‌گه‌ڵ بكه‌یت بكات‪ ،‬به‌اڵم ره‌نگ ‌ه ببێت ‌ه هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گرنگت هه‌بێت له‌باشتركردن ‌‬ ‫رۆڵێك ‌‬ ‫ئه‌گینا ره‌نگه‌ بتخات ‌ه كێشه‌یه‌كه‌وه‌‪.‬‬ ‫كاره‌كان‪.‬‬

‫دوانه‌‬ ‫له‌چه‌ن���د رۆژی داهات���ودا ده‌گه‌یت��� ‌ه‬ ‫ی گرنگ ك ‌ه‬ ‫ئه‌نجام���ی‌ چه‌ند كارێك��� ‌‬ ‫ی بۆ سه‌رقاڵ ده‌كه‌یت‪،‬‬ ‫ماوه‌یه‌ك ‌ه خۆت ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆی ‌ه ئه‌م ماوه‌ی ‌ه هه‌س���ت به‌خۆش��� ‌‬ ‫زیاتر ده‌كه‌یت‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫كار‌ه‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رقاڵ ‌‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ه‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان���ی‌‌و ره‌نگه‌ ش���وێن ‌‬ ‫كاره‌كه‌ت پشتگوێ خستبێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ی كه‌مێك كێش���ه‌ت‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌بێته‌ هۆ ‌‬ ‫بۆ دروست بێت‪.‬‬

‫شێر‬

‫فه‌‌ریک‬

‫ی دارایت هه‌وڵبد‌ه خۆت به‌دور بگریت له‌و كه‌س ‌ه‬ ‫ئه‌م ماوه‌ی��� ‌ه ده‌س���تكه‌وتێك ‌‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ره‌نگ ‌ه ئه‌و ده‌س���تكه‌وت ‌ه نزیكانه‌ت ك ‌ه كێشه‌ت بۆ دروستده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ی ك���ه‌م بخایه‌نێ���ت‪ .‬بۆی��� ‌ه ره‌نگه‌ س���ه‌ره‌تا بێتاقه‌تت بكات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ماوه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی دارایت بیت‪ .‬به‌پێ���ی‌ كات خ���ۆت رادێی���ت له‌گه‌ڵ‬ ‫ی بار ‌‬ ‫باشتروای ‌ه ئاگادار ‌‬ ‫دورییه‌كان‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ی خۆش���ت‬ ‫دوركه‌وتنه‌وه‌ت له‌و كه‌س���ه‌ ‌‬ ‫ده‌وێ���ت ته‌واو بێ���زاری كردویت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ت بیر نه‌چێت كات ده‌رمانی‌ هه‌مو‬ ‫شتێكه‌‪ ،‬بۆی ‌ه به‌تێپه‌ڕبونی‌ كات هه‌مو‬ ‫شتێك ئاسایی‌ ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫عاشورا‬

‫‪11‬‬

‫)‪ )353‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/27‬‬

‫له‌سلێمانی‌‬

‫د‪.‬شێرکۆ عه‌بدواڵ‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫ختوكه‌ی‬ ‫بنی پێ‌‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی "شه‌هید"بونی‌ ئیمام‬ ‫له‌ساڵیاد ‌‬ ‫ی‬ ‫حسێنی‌ ئاینزای‌ شیعه‌‪ ،‬یه‌كشه‌ممه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫رابردوش ئه‌و ساڵیاده‌ له‌مزگه‌وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شاری‌ سلێمانی‌ بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫حسێنییه‌ ‌‬ ‫سێ‌ كاتژمێر به‌ڕێوه‌چو‪.‬‬ ‫ی زۆر‬ ‫له‌مه‌راس���یمه‌كه‌دا كه‌ ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫له‌شوێنكه‌وتوانی‌ ئاینزای‌ شیعه‌‌و سونن ‌ه‬ ‫ی مزگه‌وته‌كه‌دا‬ ‫ئاماده‌یبون‪ ،‬له‌نێو هۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاین ‌‬ ‫له‌الی���ه‌ن چه‌ند مامۆس���تایه‌ك ‌‬ ‫شیعه‌و‌ه چه‌ند وتارێك پێشكه‌شكران‌و‬ ‫ی نێ���و هۆڵه‌ك���ه‌ش ك��� ‌ه‬ ‫ئاماده‌بوان��� ‌‬ ‫زۆرینه‌ی���ان ش���یعه‌ بون به‌تاس���ه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی وتاره‌كان ده‌بون‪ ،‬حه‌ماسه‌ت ‌‬ ‫گوێبیست ‌‬ ‫وتار‌و گوێبیستنه‌كه‌ش له‌نزیك كاتژمێر‬ ‫ی به‌یانیی���ه‌و‌ه زیاتر بو‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫یانزه‌ ‌‬ ‫ی ش���یعه‌‪،‬‬ ‫ی ئاینزا ‌‬ ‫ی ش���اره‌زایان ‌‬ ‫به‌وته‌ ‌‬ ‫له‌و كاته‌دا ئیمام حسێن له‌شه‌ڕدا بوه‌‌و‬ ‫دواتریش "ش���ه‌هید" ب���وه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگ ‌ه‬ ‫ی وتاره‌كه‌دا‬ ‫ی خوێندنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی له‌كات ‌‬ ‫له‌و‌ه ‌‬ ‫ی زۆریش‬ ‫مامۆستا ئاینییه‌كان‌و ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫له‌ئاماده‌ب���وان فرمێس���ك به‌چاوانیاندا‬ ‫ده‌هاته‌ خواره‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ نزیكبونه‌و‌ه له‌نوێژی‌ نیوه‌ڕۆ‌و‬ ‫ی وت���اره‌كان‪ ،‬ژماره‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫ته‌واوبون ‌‬ ‫ی شیع ‌ه به‌گه‌نج‌و پیره‌و‌ه‬ ‫له‌شوێنكه‌وتوان ‌‬ ‫ده‌ستیان به‌شیوه‌ن‌و لێدان له‌خۆ كرد‌و‬ ‫ی‬ ‫ی د‌ه خوله‌ك ‌‬ ‫ئه‌و مه‌راسیمه‌ش نزیكه‌ ‌‬ ‫خایاند‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ه���ه‌ر له‌كات���ی‌ به‌ڕێوه‌چون��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌چێش���تخان ‌ه ‌‬ ‫مه‌راس���یمه‌كه‌دا‌و‬ ‫ی‬ ‫مزگه‌وته‌كه‌‪ ،‬ده‌س���تكرا به‌دروستكردن ‌‬ ‫ی قیمه‌)‬ ‫خواردنی‌ نیوه‌ڕۆ كه‌ (برنج‌و شله‌ ‌‬ ‫بو‪ ،‬دواتریش ئه‌و خواردنه‌ به‌خشرایه‌و‌ه‬ ‫به‌ئاماده‌بوانی‌ مزگه‌وته‌كه‌‌و جگ ‌ه له‌وه‌ش‬ ‫ی‬ ‫ژماره‌یه‌ك���ی‌ زۆر له‌هاواڵتیانی‌ ئاینزا ‌‬ ‫سوننه‌ش ده‌هاتن بۆ خواردنه‌كه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژ ‌‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاری‌ چاالكییه‌كان ‌‬ ‫عاشورا له‌س���لێمانی‌‪ ،‬حه‌یده‌ر محه‌مه‌د‬ ‫له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند‬ ‫ی‬ ‫ی عاش���ورا له‌یه‌ك ‌‬ ‫ك���ه‌ چاالكییه‌كان��� ‌‬ ‫مانگ���ی‌ موحه‌ڕه‌مه‌و‌ه ت���ا ‪13‬ی‌ مانگ‬ ‫ب���ه‌رده‌وام ده‌بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم رۆژی‌ (‪)10‬‬ ‫ی‬ ‫ی‌ موح���ه‌ڕه‌م رۆژی‌ "ش���ه‌هید"بون ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیمام حسێنه‌‌و (‪)13‬ی‌ مانگیش رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌خاكسپاردنه‌كه‌یه‌تی‌‪ ،‬ناوبراو ئاماژ‌ه ‌‬ ‫به‌وه‌دا ك��� ‌ه ئ���ه‌وان له‌مه‌راس���یمه‌ك ‌ه‬ ‫ی ئیمام حسێن‌و‬ ‫چۆنیه‌تی‌ "شه‌هید"بون ‌‬ ‫كۆچكردن���ی‌ له‌مه‌دینه‌‌وه‌ ت���ا مه‌ككه‌‌و‬ ‫گه‌یشتنی‌ به‌كوفه‌ ده‌گێڕنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫حه‌یده‌ر باسی‌ له‌وه‌كرد كه‌ له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی موحه‌ڕه‌مدا هه‌مو‬ ‫یادكردن���ی‌ رۆژان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاینزاكان ‌‬ ‫ش���ه‌وێك ش���وێنكه‌وتوان ‌‬ ‫دیكه‌ س���ه‌ردانیان ك���ردون‌و ئه‌وانیش‬ ‫ی "ئه‌گه‌ر‬ ‫ش���انازییان پێوه‌ك���ردوه‌‌و وت ‌‬ ‫ئێمه‌ وه‌كو مه‌زهه‌به‌كان خیالفیش���مان‬ ‫ی ده‌كه‌ین‬ ‫هه‌بێت ئاساییه‌‪ ،‬به‌اڵم شاناز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاینزاكان ‌‬ ‫ی كه‌سایه‌ت ‌‬ ‫به‌سه‌ردانكردن ‌‬ ‫دیك ‌ه بۆ المان‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش ده‌ریده‌خات‬ ‫كه‌ ئیمام حس���ێن ته‌نه���ا تایبه‌تمه‌ند‬ ‫نییه‌ به‌ش���یعه‌‪ ،‬به‌ڵكو تایبه‌ته‌ به‌هه‌مو‬ ‫ئیسالم"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژ ‌‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاری‌ چاالكییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باس���ی‌ له‌هۆكار ‌‬ ‫عاشورا له‌سلێمان ‌‬ ‫ی شیع ‌ه كرد‬ ‫خۆلێدانی‌ ش���وێنكه‌وتوان ‌‬ ‫ی "فه‌لس���ه‌فه‌ی‌ لێدان‬ ‫ل���ه‌و رۆژه‌دا‌و وت ‌‬ ‫ی گه‌وره‌‪،‬‬ ‫ناڕه‌زایه‌تی‌ نیی ‌ه له‌ئه‌مری‌ خوا ‌‬ ‫ی گه‌وره‌مان‬ ‫به‌ڵكو شه‌رعییه‌تێكه‌ له‌خوا ‌‬ ‫وه‌رگرتبو ك ‌ه پێغه‌مبه‌ر (یه‌عقوب) گریا‬ ‫ی‬ ‫ی تا چاوی‌ سپ ‌‬ ‫به‌رده‌وام بو له‌س���ه‌ر ‌‬ ‫بو‪ ،‬به‌اڵم یوسف هێشتا نه‌گریابو‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ئێمه‌ش كۆمه‌ڵێك ریوایه‌تی‌ سه‌حیحمان‬ ‫ی‬ ‫هه‌ی��� ‌ه ك��� ‌ه پێغه‌مبه‌ری‌ خوا پرس��� ‌ه ‌‬ ‫دانابو‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌و خۆلێدانه‌ش ده‌الله‌ت ‌ه‬ ‫ی به‌رامبه‌ر ئیمام حسێن‬ ‫بۆ ئه‌و تاوانه‌ ‌‬ ‫كراوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی عاش���ورا جگه‌ له‌شاره‌كان ‌‬ ‫ساڵیاد ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‪ ،‬له‌س���ه‌رتاپا ‌‬ ‫ش���اره‌كانی‌ دیك ‌هی‌ عێراقی���ش به‌ڕێو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌چێ���ت به‌تایبه‌تی���ش له‌ش���اره‌كان ‌‬ ‫نه‌جه‌ف‌و كه‌ربه‌ال‪.‬‬

‫دوپشک‬

‫ ‬ ‫لەخۆدانی شیعەکان لەحسێنیەی سلێمانی‬

‫ ‬ ‫ئامادەکردنی هەریسەی عاشورا‬

‫ ‬ ‫منداڵێک هاواری عەلی دەکات‬

‫کیژۆڵەیەک هاواری زەهرا دەکات ‬

‫که‌‌وان‬

‫فۆتۆ‪ :‬پشتیوان جەمال‬

‫فۆتۆ‪ :‬هەوراز چنگیانی‬

‫(هه‌یفا وه‌هبی به‌و هه‌یفا وه‌هبییه‌ی‬ ‫خۆیه‌وه‌ ك ‌ه له‌مێرده‌كه‌ی جیابۆو‌ه‬ ‫هه‌م ئیسراحه‌تی كردو هه‌م پێنج‬ ‫ش���ه‌ش ملیۆن دۆالریش���ی هه‌قی‬ ‫ماره‌یی‌و هه‌شتیه‌كی له‌مێرده‌كه‌ی‬ ‫سه‌ند‪ .‬فه‌له‌به‌رئه‌و‌ه ئێمه‌ش ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌باخه‌ڵی عێ���راق بێین ‌ه ده‌ره‌و‌ه‬ ‫هیچ زه‌ره‌ر ناكه‌ین)‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ی س���ه‌ره‌و‌ه به‌ش���ێك ‌ه‬ ‫ی وه‌زع��� ‌ه‬ ‫له‌ته‌حلیل���ی سیاس��� ‌‬ ‫قه‌ره‌شمیش���ه‌كه‌ی به‌ینی هه‌ولێرو‬ ‫به‌غا ك ‌ه هه‌مومان شه‌و له‌ خه‌یاڵی‬ ‫ێ ئه‌ده‌ین‌و‬ ‫خۆمان���دا تالوتلی پ��� ‌‬ ‫خۆشبه‌ختان ‌ه ناشگه‌ینه‌ نه‌تیجه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌ڵێم خۆشبه‌ختانه‌ چونكێكم‬ ‫هه‌مو جارێك نه‌تیجه‌ك ‌ه سفر هیچ‬ ‫به‌ده‌س���ته‌وه‌یه‌و ده‌ستیش ئه‌گه‌ر‬ ‫نه‌گیرابێ���ت ئه‌توانێ ئیش���اره‌تی‬ ‫(صه‌ح) ل��� ‌ه مه‌عقولترین جوابی‬ ‫ئه‌م سوئاالن ‌ه بدات‪:‬‬ ‫پ‪ )1‬عاده‌ت���ه‌ن ئینس���ان ك��� ‌ه‬ ‫ته‌ماشای‌ قه‌ناتێكی هندی ئه‌كات‬ ‫زانیاری ده‌س���ت ئه‌كه‌وێ له‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫كلتوری هندی‪ ،‬به‌اڵم ك ‌ه ته‌ماشا ‌‬ ‫قه‌ناتێكی كوردی ئه‌كات‪:‬‬ ‫ا‪ .‬فێ���ری زمان���ی یه‌كگرت���وی‬ ‫كوردی ده‌بێت‬ ‫ب‪ .‬سه‌رو ساختی په‌یدا ئه‌كات‬ ‫له‌گه‌ڵ كلیپی سه‌قه‌تدا‬ ‫ج‪ .‬مه‌علوماتی موهیمی ده‌ست‬ ‫ئه‌كه‌وێ له‌سه‌ر عیلمی فه‌له‌ك‬ ‫د‪ .‬ش���ایه‌تمان ئه‌هێن���ێ ب��� ‌ه‬ ‫رێنیسانسی كوردی‬ ‫ه‪ .‬ئاش���نایه‌تی په‌ی���دا ئه‌كات‬ ‫له‌گه‌ڵ كه‌لتوری كۆریدا‬ ‫پ‪ .2‬س���ه‌یره‌كه‌ی ئیس���رائیل‬ ‫له‌چیدایه‌؟‬ ‫ا‪ .‬له‌ن���او ئ���ه‌و جه‌نگه‌ڵ��� ‌ه‬ ‫خوێناوییه‌ی ناوچه‌كه‌دا توانیوێتی‬ ‫ی بێت‬ ‫دیموكراس ‌‬ ‫ب‪ .‬خۆی‌ سی‌ چل هه‌زار بۆمبی‬ ‫ئه‌تۆمی هه‌ی��� ‌ه كه‌چی‌ (دانه‌یه‌ك)‬ ‫به‌ ئێران ره‌وا نابینێ‬ ‫ج‪ .‬ش���ه‌ڕه‌كه‌ی له‌گ���ه‌ڵ كه‌رتی‬ ‫غه‌ززه‌دا وه‌ك ئه‌وه‌ وایه‌ سه‌یاره‌ی‬ ‫لێكزس موسابه‌ق ‌ه له‌گه‌ڵ پاسكیلی‬ ‫ێ تاییدا بكات‬ ‫س‌‬ ‫د‪ .‬هه‌م عه‌ره‌ب���ه‌ عه‌لمانییه‌كان‬ ‫موجامه‌ل���ه‌ی ئه‌ك���ه‌ن‌و ه���ه‌م‬ ‫ئیخوانه‌كانیش‬ ‫ه‪ .‬به‌ق���ه‌ده‌ر فیڕنه‌گوله‌ی���ه‌ك‬ ‫ی زله‌حۆرته‌یه‌كی‬ ‫نابێ���ت‪ ،‬كه‌چ��� ‌‬ ‫وه‌كو ئه‌مریكا هه‌زار حس���ابی بۆ‬ ‫ئه‌كات‬ ‫پ‪ )3‬له‌ك���وێ بینیوت���ه‌ جه‌لالد‬ ‫ببێ به‌ نێچیرێكی گوناح؟‬ ‫ا‪ .‬ئه‌فالم كارتۆنی تۆم‌و جێری‬ ‫ی‬ ‫ب‪ .‬فه‌رته‌نه‌كان���ی به‌ه���ار ‌‬ ‫عه‌ره‌بی‬ ‫ج‪ .‬جیهانی ئاژه‌اڵن‬ ‫د‪ .‬ش���ه‌ڕی‌ به‌ین���ی ئه‌مری���كاو‬ ‫قاعیده‌‬ ‫ه‪ .‬هه‌مو ملمالنێیه‌كی سیاسی‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬هەوراز‬

‫فۆتۆ‪ :‬پشتیوان گریانی پیاوێک لە ‪ 10‬محەرەمدا ‬

‫گیسک‬

‫فۆتۆ‪ :‬هەوراز‬

‫سه‌‌تڵ‬

‫ی س���ۆزدارییه‌و‌ه كه‌مێك كێشه‌ت‬ ‫ته‌ندروس���تیت تۆزێك ماندوت ده‌كات‪ ،‬پێویس���ت ‌ه تۆزێك به‌خۆت���دا بچیته‌وه‌‪ ،‬ماوه‌یه‌كی‌ خۆش به‌سه‌ر ده‌به‌یت‪ ،‬ئه‌م له‌رو ‌‬ ‫ی بۆ دروس���ت ده‌بێ���ت‌و رۆڵێكی‌ گرنگت‬ ‫ی ماوه‌یه‌ك ‌ه چه‌ند كه‌س���ێك له‌خۆت زویر ماوه‌ی ‌ه به‌خت یاوه‌رت ده‌بێت‌و زۆرین ‌ه ‌‬ ‫باش���تروایه‌ خۆت بپارێزیت‌و ئاگادار ‌‬ ‫ی ئه‌و په‌یوه‌ندیی ‌ه‬ ‫ی كات���ه‌كان خۆت ئیش���ه‌كان به‌ئ���اره‌زوو ئامانج���ی‌ تۆدا ده‌بێت له‌باش���كردن ‌‬ ‫ته‌ندروس���تیت ب���ه‌‪ .‬رۆژی‌ به‌خت���ت ده‌كه‌ی���ت ك ‌ه زۆربه‌ ‌‬ ‫سۆزدارییه‌‪.‬‬ ‫ده‌ڕۆن‌و گه‌شبین ده‌بیت‪.‬‬ ‫كێشه‌كان دروست ده‌كه‌یت‪.‬‬ ‫شه‌مه‌یه‌‪.‬‬

‫پ‪ )4‬ئه‌وه‌ی له‌هه‌مو شتێك زیاتر‬ ‫ئه‌تخاته‌ پێكه‌نین بریتییه‌ له‌‪..‬‬ ‫ا‪ .‬ختوكه‌ی بنی‌ پێ‌‬ ‫ب‪ .‬ئه‌قڵی مالیكی‬ ‫ج‪ .‬نوكته‌كانی ئه‌حۆل‬ ‫د‪ .‬دیموكراسییه‌تی توركیا‬ ‫ه‪ .‬رێكخستنی ماڵی كوردی‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌فه‌رێك دێته‌رێت ك��� ‌ه ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی زۆر‬ ‫درێ���ژ ده‌خایه‌نێ���ت‪ ،‬خه‌ڵكانێك ‌‬ ‫ی كاره‌كه‌ت‬ ‫ده‌ناسیت كه‌ دواتر له‌شوێن ‌‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تیت بۆ دروس���ت‬ ‫پێگه‌یه‌ك ‌‬ ‫ده‌كات‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )353‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/27‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫لەچاوەڕوانی ڕوداوەکانی خۆرهەاڵتی ناوەڕاستدا‬ ‫دەربارەی پێشنیارەکەی مایکل روبن‌و دودڵیی ئەمەریکا‬ ‫شوان حەمە‬

‫سەرەتا‬ ‫لە بەشەکانی پێش���ووی ئەم نووسینەدا‬ ‫ھەوڵمدا ئەو بۆچوونە سەرەکی‌و گرنگانە‬ ‫نیشانبدەم کە لە سەدەی نۆزدەھەمەوە‬ ‫باس لە ش���وێن‌و جێی دی���ن لە دونیای‬ ‫مۆدێرندا دەکەن‪ .‬س���ەرەتا باس���ی ئەو‬ ‫نووسەر‌و زانا کۆمەاڵیەتی‌و فەیلەسوفانەم‬ ‫کرد کە قس���ە ل���ە الوازبوون���ی حەتمی‬ ‫دی���ن‌و پەراوێزکەوتنی ڕۆڵە سیاس���ی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‌و مەعریفییەکەی لە دونیای‬ ‫مۆدێرن���دا دەکەن‪ .‬ئەوان���ەی جۆرێک لە‬ ‫پەیوەن���دی حەتمی لەنێوان پرۆس���ەی‬ ‫تازەبوون���ەوەی کۆمەاڵیەتی‌و سیاس���ی‌و‬ ‫الوازبوونی دین���دا گریماندەک���ەن‪ ،‬یان‬ ‫باس ل���ە حەتمیەتی کورتبوونەوەی دین‬ ‫بۆ ش���ێوازێک لە پەیوەندی شەخس���ی‌و‬ ‫تایب���ەت ل���ە نێ���وان ئینس���انی دینی‌و‬ ‫خواکەیدا‪ ،‬دەکەن‪ .‬لەمەش���دا باس���م لە‬ ‫ھاتنەکای���ەی تێ���زەی ”بەعەلمانیبوونی‬ ‫دونیا“ وەک تێزەیەکی وەسفی کرد‪ ،‬کە‬ ‫گوایە بەشێوەیەکی بێالیەن‌و زانستییانە‬ ‫وەس���فی ئ���ەو دونیای���ە دەکات کە بە‬ ‫دونیای مۆدێرن ناسراوە‪ .‬ھەروەھا باسم‬ ‫ل���ە دروس���تبوونی عەلمانیەت کرد وەک‬ ‫ئایدیۆلۆژیایەک ک���ە جەغت لەوەدەکات‬ ‫نابێت دین ڕۆڵی سیاسی لە ژیانی گشتیدا‬ ‫بگێڕێت‪ .‬بە کورتی لەم ئاستەدا باسم لە‬ ‫دروستبوونی پارادیمی عەلمانیەت کرد‪.‬‬ ‫لە ئاس���تێکی دیک���ەدا ھەوڵمدا باس لە‬ ‫بەش���ێکی بەرچاوی ئەو پێداچوونەوە‌و‬ ‫ڕەخنانە بکەم کە لەس���ەدەی بیستەمدا‬ ‫ڕووب���ەڕوی تێ���زەی ب���ە عەلمانیبوونی‬ ‫دونی���ا‌و عەلمانی���ەت وەک ئایدیۆلۆژیا‪،‬‬ ‫کراونەتەوە‪ .‬ھەروەھا ھێمام بەو شێوازە‬ ‫لە فیکری سۆس���یۆلۆژی‌و فەلس���ەفیش‬ ‫کرد کە لەس���ەدەی نۆزدەھەم خۆیدا بە‬ ‫تێزەی بەعەلمانیبوونی دونیا ناڕازیبوون‌و‬ ‫دیدێکی تریان بۆ شوێن‌و جێ‌و ڕۆڵی دین‬ ‫لە ژیانی سیاسی‌و کۆمەاڵیەتی‌و ئەخالقی‬ ‫گش���تیدا ھەبووە‪ .‬لێرەدا باسم لە دید‌و‬ ‫بۆچوونەکانی کۆمەڵناس���ی فەرەنس���ی‬ ‫ئەلێکسی دی تۆکفیل‌و لە بۆچوونەکانی‬ ‫فەیلەسوفی دانیمارکی سۆرین کێرکیگارد‬ ‫کرد‪ .‬ئەوەی من ویس���تم نیش���انیبدەم‬ ‫ئەو ڕاس���تییە کە تەنانەت لە س���ەدەی‬ ‫نۆزدەھەم خۆیدا جۆرێک بیرکردنەوە لە‬ ‫دین ھەبووە تەواو ناکۆک بەو بیرکردنەوە‬ ‫عەلمانییە بااڵدەس���تەی کە لە سەدەی‬ ‫بیستەمدا دەبێتە پارادایمی بیرکردنەوە‪.‬‬ ‫بیرھێنانەوەیەکی خێرا‬ ‫لێ���رەدا بۆئ���ەوەی خاڵ���ە ھەرە‬ ‫س���ەرەکییەکانی ئ���ەو جیاوازیی���ە ل���ە‬ ‫بیرکردن���ەوە ل���ە دی���ن ل���ە س���ەدەی‬ ‫نۆزدەھەمدا جارێکی تر نیش���انبدەمەوە‪،‬‬ ‫بەراوردێک���ی زۆر خێرا لەنێ���وان دیدی‬ ‫ئۆگس���ت کۆنت‌و دی���دی کێرکیگارد بۆ‬ ‫دین دەکەم‪ .‬وەک پێش���تر وتم ئۆگست‬ ‫کۆنت مێژووی مرۆڤایەتی بەس���ەر سێ‬ ‫قۆناغدا دابەشدەکات‪ .‬قۆناغی خوداناسی‬ ‫کە تیایدا دین بااڵدەس���تە‌و لێکدانەوەی‬ ‫دیاردەکان دەدرێتە پاڵ ویست‌و ئیرادەی‬ ‫ھێزێکی ئاسمانی‪ .‬قۆناغی میتافیزیک کە‬ ‫تیایدا زمان���ە دینییەکەی قۆناغی یەکەم‬ ‫گەش���ەدەکات‌و دەگۆڕێت ب���ۆ زمانێکی‬ ‫تێوری ئاڵ���ۆز‌و لەبات���ی گەڕاندنەوە بۆ‬ ‫خودا بۆ لێکدان���ەوەی دیاردەکان‪ ،‬باس‬ ‫لە ڕۆڵ���ی ڕۆح‌و عەقڵ‌و ئی���لھام‪ ،‬وەک‬ ‫چەمکی موجەرد‌و ئەبستراکت‪ ،‬دەکرێت‪.‬‬ ‫قۆناغی س���ێھەمیش قۆناغی زانس���تە‬ ‫کە تیایدا لۆژیکی زانس���تی بااڵدەستە‌و‬ ‫بۆ تێگەیش���تن لە دیاردەکان ئینس���ان‬ ‫بۆ پێدراوە زانس���تییەکان دەگەڕێتەوە‪.‬‬ ‫بەبۆچوون���ی ئۆگس���ت کۆنت زانس���ت‬ ‫کۆتایی بە دوو قۆناغەکەی تر دەھێنێت‪.‬‬ ‫لە دیدی ئۆگس���ت کۆنت���دا قۆناغی دین‬ ‫قۆناغێکی مناڵی مرۆڤایەتییە‪ ،‬ئەمڕۆکە‬ ‫مرۆڤایەت���ی گەش���ەیکردوە‌و کامڵبووە‌و‬ ‫پێیناوەت���ە قۆناغ���ی زانس���تەوە‪ .‬ب���ە‬ ‫مانایەک لە ماناکان سەرجەمی بیریاران‌و‬ ‫تیوریس���تەکانی تێزەی بەعەلمانیبوونی‬ ‫دونی���ا ل���ەم س���ەرچاوە کۆنتیی���ە‬ ‫ئاودەخۆنەوە‌و ھەموویان بەشێوەیەک لە‬ ‫شێوەکان پۆزەتیڤیستن‪.‬‬ ‫لەبەرامبەر ئەمەدا کێرکیگارد دیدێک بۆ‬

‫►‬

‫بەشی یەکەم‬

‫ئەمڕۆ بەدەگمەن‬ ‫نەبێت کۆمەڵناس‌و‬ ‫تیوریستێکی‬ ‫کۆمەاڵیەتی‬ ‫نادۆزینەوە‬ ‫باوەڕی بە تێزە‬ ‫تەقلیدییەکانی‬ ‫بەعەلمانیبوونی‬ ‫دونیابێت‬ ‫دین پێشکەش���دەکات تەواو پێچەوانەی‬ ‫ئ���ەم دیدە کۆنتییە‪ .‬لەڕاس���تیدا ئەوەی‬ ‫قۆناغەکانی گەش���ەکردنی ئینس���ان الی‬ ‫کێرکی���گارد بخوێنێت���ەوە ئ���ەوەی بۆ‬ ‫ئاش���کرادەبێت کە کێرکیگارد خەریکی‬ ‫پێچەوانەکردن���ەوەی دابەش���کردنەکەی‬ ‫ئۆگس���ت کۆنت���ە‪ .‬کێركیگارد ش���ێوە‬ ‫ژیان‌و بیرکردن���ەوەی دینی نەک ناخاتە‬ ‫قۆناغ���ی س���ەرەتایی‌و منداڵیی مرۆڤ‌و‬ ‫مرۆڤایەتیی���ەوە‪ ،‬بەڵک���و وەک قۆناغی‬ ‫کامڵب���وون‌و پێگەیش���تنی ئینس���ان‬ ‫مامەڵەی���دەکات‪ .‬کێرکی���گارد پێیوای���ە‬ ‫ئینسان لە گەشەکردنیدا بەرەو کامڵبوون‬ ‫بە سێ شێواز لە ژیاندا تێدەپەڕێت‪ ،‬کە‬ ‫”ش���ێوەژیانی دینی“ شێوەی ھەرە بااڵ‌و‬ ‫ھەرە قووڵ‌و ھەرەپێگەیشتوەکەیەتی‪ .‬دوو‬ ‫شێوەکەی تر یان بریتین لە ”شێوەژیانی‬ ‫ئیستاتیکی“‪” ،‬ش���ێوەژیانی ئەخالقی“‌‬ ‫کە لە ”ش���ێوەژیانی دینی“ نزمترو کەم‬ ‫بەھاترن‪ .‬ش���ێوەژیانی ئیس���تاتیکی ئەو‬ ‫ش���ێوە ژیانەیە کە گەڕان بەدوای چێژ‌و‬ ‫تێرکردنی دەستبەجێی حەز‌‌و ئارەزو‌وەکان‬ ‫خاڵی س���ەرەکی‌و بنەڕەتیی���ە تیایدا‪ ،‬چ‬ ‫لەئاس���تە مادییەکەی ژیان‌و چ لەئاستە‬ ‫رەمزی‌‌و موفاریقەکەی���دا‪ .‬پاڵەوانی ئەم‬ ‫جۆرە ژیانە کەسێکە ناتوانێت پەیوەندی‬ ‫ق���ووڵ ب���ە ژیان‌‌و ئینس���ان‌و مەس���ەله‬ ‫‌گرنگەکانەوە دروس���تبکات‪ ،‬لەباتی ئەمە‬ ‫پەیوەندییەکان���ی هەمیش���ە پەیوەندی‬ ‫کورتخایەن‌و کاتی‌و بێقواڵیین‪ .‬ئەم جۆرە‬ ‫بوونەوەرە هەمیشە‌ وەک وێڵگەردێک بەناو‬ ‫مەملەکەتی ئەگەرەکان���دا دێن‌و دەڕۆن‪،‬‬ ‫بەاڵم هەرگی���ز ناتوانێت ی���ان نایەوێت‬ ‫هەڵبژاردنێک���ی بنەڕەت���ی‌‌و بنچینەی���ی‬ ‫لەژیانیدا بکات‪ .‬بەکورتی کێرکیگارد دین‬ ‫وەک بەش���ێک لە قۆناغی بەکامڵبوونی‬ ‫ئینس���ان وێنادەکات‌و ڕۆڵێکی ئەخالقی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و فەرھەنگی ھێجگار گەورە‌و‬ ‫گرنگی پێدەبەخشێت‪.‬‬ ‫ئ���ەو خاڵ���ەی م���ن ل���ەو بەش���انەی‬ ‫نووس���ینەکەمدا ویس���تم ب���ە خوێنەری‬ ‫نیش���انبدەم ئەوەی���ە ک���ە بیرکردنەوە‬ ‫ل���ە دی���ن‪ ،‬تەنان���ەت لە س���ەدەیەکی‬ ‫پۆزەتیڤیس���تی وەک سەدەی نۆزدەھەم‬ ‫خۆش���یدا‪ ،‬کورتناکرێت���ەوە بەتەنها بۆ‬ ‫ئەو دی���دە عەلمان���ی‌و دژەدینانەی لەو‬ ‫س���ەدەیەدا لەئاراداب���وو‪ .‬بەڵکو لەپاڵ‬ ‫ئەمەدا ھێڵێک���ی بیکردن���ەوە ھەیە کە‬ ‫بااڵدەس���تبوونی پارادایمی عەلمانیەت‪،‬‬ ‫بەتایبەتی لە سۆس���یۆلۆژیای دیندا الی‬ ‫ماکس ڤێب���ەر‌و دۆرکھای���م‪ ،‬پەراوێزی‬ ‫دەخات‪ .‬بەاڵم وەک بە درێژی نیش���انمدا‬ ‫لەسااڵنی شەستەوە پارادایمی عەلمانیەت‬ ‫بە توندی ڕەخنەکراوەو نازانس���تیبوونی‬ ‫وەس���ف‌و لێکدانەوەکان���ی ب���ۆ دونیای‬ ‫مۆدێرن نیش���اندراوە‪ .‬ئەمڕۆ بەدەگمەن‬ ‫نەبێ���ت کۆمەڵن���اس‌و تیوریس���تێکی‬ ‫کۆمەاڵیەتی نادۆزینەوە باوەڕی بە تێزە‬ ‫تەقلیدییەکانی بەعەلمانیبوونی دونیابێت‌و‬ ‫ب���ۆ خوێندنەوەی ش���وێن‌و جێی‌و ڕۆڵی‬ ‫لە دونیادا‪ ،‬یان بۆ قس���ەکردنی لەس���ەر‬ ‫پرۆسەی مۆدێرنبوونەوەی کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫سیاس���ی‌و فەرھەنگ���ی بۆ ئ���ەم تێزەیە‬ ‫بگەڕێتەوە‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫لەسەرەتای ئەم مانگەداو لەبەرنامەیەکی‬ ‫نالی���ا تێ ڤێ‌دا‪ ،‬نوس���ەرو توێژەرەوەی‬ ‫ئەمەریک���ی‪ ،‬مایکل ڕوبن‪ ،‬پێش���نیاری‬ ‫لێکنزیکبون���ەوەی ئەمری���کاو پارت���ی‬ ‫کرێکارانی کوردستان "پەکەکە"ی کرد‪.‬‬ ‫گەرچی سااڵنێک لەمەوبەر مایکل ڕوبن‪،‬‬ ‫ڕاوێژی پش���تیوانی تورکی���او دژایەتی‬ ‫پەکەکەی دەکرد‪ ،‬بەاڵم ئەم هەڵوێستە‬ ‫نوێی���ە‪ ،‬ک���ە هەمان���کات گوزارش���ت‬ ‫لەمەیلێکی دەرکەوتوی ئەمەریکییەکان‬ ‫دەکات‪ ،‬شایەنی پشتیوانیکردنە‪.‬‬

‫کوشتن‪ ،‬س���زای زیندانی هەتایی بەسەر‬ ‫کریس���تۆفەر پێتەرس���ۆن‌دا سەپاند کە‬ ‫هاواڵتییەکی س���ویدییەو ئالودەی مادە‬ ‫هۆش���بەرەکانە‪ ،‬بەاڵم جێگەی س���ەرنج‌‬ ‫بو پ���اش ماوەیەک بەبڕیاری دادگایەکی‬ ‫تر‪ ،‬ئەو سزایە لەسەر پیتەرسۆن البرا‌و‬ ‫ئازادیش کرا! راس���تی کوش���تنی پاڵما‬ ‫هەرچیی���ەک بێت‪ ،‬س���ویدییەکان باش‬ ‫دەزان���ن ک���ە پەکەکە پەیوەن���دی بەو‬ ‫روداوەوە نەبوە ‪.‬‬ ‫گەر پێشتر ئەمەریکییەکان نیگەرانی‬ ‫پەیوەندییەکان���ی پەکەک���ە بوبێتن‪ ،‬بۆ‬ ‫نمون���ە لەگ���ەڵ بزوتن���ەوەی چەکداری‬ ‫شۆڕش���گێری کۆلۆمبی���ا (ف���ارک) و‬ ‫س���وپای کۆم���اری ئیرلەن���دی‌ (ئیرا)‬ ‫و ڕێکخ���راوی واڵت���ی باس���ک‌و ئازادی‬ ‫(ئیت���ا) و حیزب���واڵی لوبنان���ی‪ ،‬ئیتر‬ ‫لێ���رە ب���ەدواوە ئ���ەو ئەرگومێنتانە بێ‬ ‫بناغەو بێ گوێگ���ر دەمێننەوە‪ .‬چونکە‬ ‫هەموان دەزانن کە س���ااڵنێکە کێش���ەی‬ ‫ناوخۆی ئیرلەندییەکان چارەسەرکراوەو‬ ‫ش���تێک نەماوە بەناوی سوپای کۆماری‬ ‫ئیرلەندی‪ .‬لەئێستادا دانوستان لەنێوان‬ ‫تیمۆشینکۆی سەرۆکی (فارک) و جوان‬ ‫مانوێل سانتۆس���ی سەرۆکی کۆلۆمبیادا‬ ‫لەئۆس���لۆ بەڕێوە دەچێ���ت‪ .‬ئەمەریکا‬ ‫پەیوەندی ڕاستەوخۆی لەگەڵ حکومەتی‬ ‫لوبنانی هەیە کە حیزبواڵ پێکهاتەیەکی‬ ‫سەرەکی ئەو حکومەتەیە‪.‬‬

‫پەکەکەی بەهێز‬ ‫ڕوداوەکانی ڕابردو ئەو ڕاس���تییەیان‬ ‫س���ەلماند ک���ە پەکەک���ە‪ ،‬هێزێک���ی‌‬ ‫سیاس���ی جەماوەری سەربازی گەورەیە‬ ‫ل���ە ناوچەک���ەدا‪ .‬ئیتر لێرە ب���ەدواوە‬ ‫لەبەرچاونەگرتن���ی تواناکانی ئەو هێزە‪،‬‬ ‫خۆی لەخۆیدا دەبێتە هەڵەیەکی سیاسی‬ ‫گەورە‪.‬‬ ‫دوای زیاتر لەس���ی س���اڵ تێکۆشان‪،‬‬ ‫گەریالکانی پەکەک���ە چەندین ناوچەی‬ ‫نزیکەش���اری باک���وری کوردس���تانیان‬ ‫کۆنترۆڵ‌کرد‪ ،‬ناوچە ئازادکراوەکانیشیان‬ ‫ناو نا "هەرێمی میدیا" لەگەڵ سەرکەوتنە‬ ‫س���ەربازییەکاندا‪ ،‬رۆژان���ە چاالک���ی‬ ‫جۆراوج���ۆری مەدەن���ی‌و دیموکرات���ی‪،‬‬ ‫لەالی���ەن دەیان هەزار هاوبیریو الیەنگرو‬ ‫هاوسۆزی پەکەکە‪ ،‬لەشارو شارۆچکەکانی‬ ‫کوردستان‌و ش���ارە گەورەکانی تورکیا‪،‬‬ ‫دژ بە حکومەتەک���ەی ئۆردوگان بەڕێوە‬ ‫دەچێت‪ ،‬ک���ە لەزۆربەیان���دا گۆرانی بۆ‬ ‫تفەنگ‌و بۆ گیان‌و بەرخۆدانی گەریالکان‬ ‫دەوترێتەوە‪.‬‬ ‫پەکەکە هۆکاری راستەوخۆی ئاگربڕی‬ ‫دوالیەن���ەی نێ���وان گەریالکانی پژاک‌و‬ ‫پاس���دارانی ئێرانە‪ .‬پەکەکە کاریگەری‬ ‫گەورەی لەس���ەر ڕوداوە سیاسییەکانی‬ ‫خۆرئاوای کورس���تان بەتایبەت‌و سوریا‬ ‫بە گش���تی هەی���ە‪ .‬تەنان���ەت لەناوچە‬ ‫س���نورییەکانی نێوان هەرێم‌و حکومەتی‬ ‫عێ���راق‌ (ناوچ���ە دابڕێن���راوەکان)‪ ،‬چ‬ ‫ڕاستەوخۆ چ لەڕێی پارتی چارەسەرەوە‪،‬‬ ‫پەکەکە لەگەشەکەکردن‌و هەڵکشاندایە‪.‬‬ ‫لەئەوروپ���اش پەکەک���ە ڕێکخراوترین‌و‬ ‫چاالکترین پارتی کوردییە لەناو پەکەکەدا‬ ‫ژن پێگەیەکی ستراتیجی گەورەی هەیە‪.‬‬ ‫پەکەکە نەحیزبی بنەماڵەیە‪ ،‬نە حیزبی‬ ‫خێزان‪ ،‬نە حیزبی دەستەو گروپ‪.‬‬ ‫دوازدەساڵ بەر لەئێستا‪ ،‬بەپالنێکی‬ ‫نێودەوڵەتی‪ ،‬سەرۆکی پەکەکە عەبدواڵ‬ ‫ئۆجەالن )ئاپۆ( ده‌ستگیرکراو ڕادەستی‬ ‫میتی تورکی کرایەوە‪ ،‬زۆرێک پێیانوابو‬ ‫کە ئیتر ئەستێرەی بەختی ئاپۆو پەکەکە‬ ‫ڕو لەکوژان���ەوە دەکات‪ .‬بەاڵم ڕۆژگارو‬ ‫ئەزمون س���ەلماندیان ک���ە ئۆتۆریتەی‬ ‫سیاس���ی‌و پێگەی جەماوەری پەکەکەو‬ ‫ئاپ���ۆ‪ ،‬ڕۆژ دوای ڕۆژ لەبەهێزب���ون‌و‬ ‫بەرفراوانبوندایە‪.‬‬ ‫ئەزمونی حیزب‌و بزوتنەوە کوردییەکان‬ ‫لەوێدا کۆتاییان پێهاتوە‪ ،‬کە س���ەرۆک‌و‬ ‫سەرکردەکانیان کۆتاییان پێهاتوە‪ ،‬شێخ‬ ‫سەعید‌و شیخ مەحمودو پێشەوا قازی و‬ ‫مەال مستەفاو قاس���ملو نمونەی دیارن‪،‬‬ ‫بەاڵم نمونەی پەکەکەو س���ەرکردەکەی‪،‬‬ ‫تەواو جیاوازە‪ .‬دوای دەس���تگیرکردنی‬ ‫ئاپ���ۆ‪ ،‬پەکەکە بەهیزترب���و‪ .‬بونی ئاپۆ‬ ‫لەزینداندا‪ ،‬پێگەی سیاسی‌و مەعنەوەی‬ ‫ئەوی هێندەی تر بەرفراوانکرد‪.‬‬ ‫لەئاڵوگۆڕی دونیای دو جەمس���ەری‌‬ ‫شکس���تی س���ۆڤیەت‌و س���ەرکەوتویی‬ ‫ئەمری���کا‪ ،‬زۆرێک لەحی���زب‌و ڕێکخراوی‬ ‫سیاس���ی بچوک‌و بێهێز مان���ەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫پەکەکە توانی ئاڵوگۆڕی گەورە بەخۆی‬ ‫دوای پازدەس���اڵ ئەمریکیی���ەکان‬ ‫بدات‌‪ .‬هەر زو دروش���مە مارکسییەکانی‬ ‫تا ئاس���تی نەمان کاڵ کردەوە‪ .‬گوتاری ڕێکخ���راوی موجاهیدین���ی خەلقی���ان‬ ‫"کوردستانی گەورە"ی گۆڕی بۆ باکوری لەلیستی تیرۆر س���ڕییەوە‪ ،‬گەر یەکێک‬ ‫کوردستان‪ .‬بەاڵم‪ ،‬لە ئاستی پراکتیکداو لەه���ۆکارە ئەرێنییەکانی ئەو هەنگاوەی‬ ‫لەسەر زەوی‪ ،‬پەکەکە بەشدارو پشتیوان ئەمەری���کا‪ ،‬بڕی���اری دادگای دادی‬ ‫بوو لە دروستکردنی چەند هێزی سیاسی‌و ئەوروپی بێت کە ساڵی ‪ ٢٠٠٩‬ڕایگەیاند‬ ‫سەربازی لەپارچەکانی تری کوردستان‪ .‬موجاهیدین تیرۆریست نین‪ ،‬ئەوا هەمان‬ ‫ئەمڕۆ "پژاک"‌و" پەیەدە" لە رۆژهەاڵت‌و دادگای ئەوروپی س���اڵێک پێشتر‪ ،‬واتە‬ ‫رۆژئاوای کوردستان‪ ،‬لەئێران‌و سوریا‪ ،‬دو ‪ ٢٠٠٨‬بڕی���اری دا ک���ە پێوس���تە ناوی‬ ‫‌هێزن کە هەرگیز ناتوانرێت لەهاوکێشە پەکەکە لەلیستی تیرۆردا بسڕرێتەوە‪.‬‬ ‫پێش���تر پەکەکە ن���اوی خۆی گۆڕی‬ ‫گەورەکان دوربخرێنەوە‪.‬‬ ‫بۆ (کادی���ک)و (کۆنگرەی گەل)‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەمەری���کا ئەو ناوانەش���ی خس���تە ناو‬ ‫لیستی تیرۆر‬ ‫تۆمەتێکی گەورە کە ناوی پەکەکەی لیس���تەکەی خۆیەوە‪ .‬پەکەکە چەندین‬ ‫پ���ێ خ���راپ کرا‪ ،‬کوش���تنی س���ەرۆک جار ئاگربەس���تی یەکالیەنەی ڕاگەیاند‪،‬‬ ‫وەزیرانی سویدی ئۆالف پاڵما بو‪ .‬دوای بێ ئ���ەوەی حکومەتەکەی ئ���ەردوگان‬ ‫ئەو ڕوداوە‪ ،‬دادگای س���ویدی بەتۆمەتی هیچ جوڵەیەک یا س���یگناڵێکی ئەرێنی‌‬

‫►‬

‫دین‌و سیاسەت‪...‬‬ ‫رەخنە لەعەلمانیەت بە چ مانایەک؟‬

‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫پەیامی سەرۆک‬ ‫ئۆباما لەخولی‬ ‫‪ ٦٧‬نەتەوە‬ ‫یەکگرتوەکاندا‬ ‫مایەی دڵخۆشی‬ ‫بو کاتێک ناوی‬ ‫کوردی وەک‬ ‫پێکهاتەیەکی‬ ‫سەرەکی لەسوریا‬ ‫هێنا‪ ،‬بەاڵم ئەو‬ ‫پەیامە رێی راستی‬ ‫خۆی نادۆزێتەوە‬ ‫ئەگەر ئۆباما‬ ‫پەیەدە وەک‬ ‫بەشێك لەنوێنەی‬ ‫شەرعی کورد لەو‬ ‫بەشەی کوردستان‬ ‫نەناسێت‬

‫ ‬ ‫چەند گەریالیەکی پەکەکە‬ ‫ڕاستەقینە پێشان بدات‪.‬‬ ‫بەڕاستی بێویژدانییەکی گەورەیە ناوی‬ ‫پارتی کرێکارانی کوردستان "پەکەکە"‪،‬‬ ‫بخرێت���ە لیس���تی تی���رۆرەوەو لەڕیزی‬ ‫رێکخراوی قاعیدەدا دابنرێت؟‬ ‫راس���تییە تاڵەکە ئەوەیە کە ئەمریکا‬ ‫لەپێن���اوی بەرژەوەندییەکان���ی خۆیدا‪،‬‬ ‫پش���تیوانی س���ەربازی‌و هەواڵگ���ری‌و‬ ‫دیبلوماس���ی تورکیا دەکات‪ ،‬تورکیاش‬ ‫توان���ا وەرگیراوەکان���ی ئەمەریکا دژی‬ ‫کورد بەکاردێنێت‪ .‬لەوەش زیاتر‪ ،‬تورکیا‬ ‫بەو چەکانەی لەئەمریکای وەردەگرێت‪،‬‬ ‫سنوری هەرێمی کوردستان دەبەزێنێت‌و‬ ‫دەستدرێژی دەکاتە سەر خەڵکی سڤیلی‬ ‫ناوچەک���ەو زیان���ی زۆر ب���ە هەرێمەکە‬ ‫دەگەیەنێت‪.‬‬

‫لەئینتەرنێتەوە‬

‫بەدیلگیراوەکان���ی تورکی���ا دەکات‪،‬‬ ‫چۆنی���ش ئازادی���ان دەکات‪ .‬هەمانکات‬ ‫دەبین���ن چ���ۆن هێ���زە تایبەتەکان���ی‬ ‫س���وپای تورکیا س���وکایەتی بەتەرمی‬ ‫ژن���ە گەریالکان���ی پەکەک���ە دەک���ەن‌‪،‬‬ ‫ڕوتیاندەکەنەوە وێنەی یادەوەری تۆمار‬ ‫دەکەن‪ ،‬چۆن پەت دەخەنە ملی گەنجە‬ ‫گەریالکان‌والش���ەکانیان بەدوای خۆیاندا‬ ‫ڕادەکێش���ن‪ .‬ش���ەرمە بۆ س���وپایەکی‬ ‫وەک ئەمەری���کا‪ ،‬کە خاوەن���ی مۆراڵی‬ ‫س���ەربازی خۆیەتی‌و تا ئێس���تا بەهۆی‬ ‫پێش���ێلکارییەکانی یاس���ای جەنگەوە‪،‬‬ ‫چەندین س���ەربازو پلەداری لەریزەکانی‬ ‫خۆی���دا دادگایی ک���ردوە‪ ،‬پش���تیوانی‬ ‫لەس���وپایەکی بێ مۆراڵی وەک سوپای‬ ‫تورکیا بکات؟‬ ‫ئای���ا ئیت���ر کات���ی ئ���ەوە نەهاتوە‬ ‫لێکۆڵ���ەرەوەو مافدۆس���ت‌و ئەکادیمی‌و‬ ‫سیاسییەکانی ئەمەریکا‪ ،‬لەخۆیان‌و لە‬ ‫گەلی ئەمەریکا بپرس���ن‪ :‬چۆن دەبێت‬ ‫لەس���ەر حس���ابی بێ مافکردنی کورد‪،‬‬ ‫پشتیوانی دەوڵەتی تورکیا‌و حکومەتی‬ ‫ڕەجەب تەیب ئەردوگان بکەن؟‬

‫دودڵیی ئەمەریکا‬ ‫خرۆش���انە جەماوەرییەکانی دونیای‬ ‫عەرەبی‌و دۆخی ئێستای سوریاو ئایندەی‬ ‫تەمومژاوی ئێران‌و بەرفراوانبونی پێگەی‬ ‫پەکەکە لەتورکیاو سوریاو ئێران‪ ،‬هەروەها‬ ‫تێکچون���ی پەیوەندییەکان���ی تورکی���او‬ ‫ئیس���رائیل‪ ،‬ئەمەریکیی���ەکان دوچاری‬ ‫هەنگاوی چاوەڕوانکراو‬ ‫جۆرێک لە دودڵیی کردوەتەوە‪.‬‬ ‫لەبەر تیشکی ئاڵوگۆرە سیاسییەکانی‬ ‫خۆخەڵەتاندنێک���ی گەورەیە‪ ،‬هەندێک‬ ‫ناوەن���دی ئەمەریک���ی‪ ،‬وەک نوێنەری خۆرهەاڵت���ی ناوەڕاس���ت‌‌و بەخات���ری‬ ‫شەرعی پێشوازی لەسەرکردەکانی پارتی پاراس���تنی بەرژەوەندییە هاوبەشەکانی‬ ‫ئاش���تی‌و دیموکراتی (بەدەپە) بکەن‪ ،‬ئێس���تاو ئاین���دەی ئەمەری���کاو کورد‬ ‫بەاڵم پەکەکە بە ناشەرعی‌و تیرۆریست لەناوچەک���ە‪ ،‬پێوس���تە ئەمەری���کا بە‬ ‫بناس���ن! ئەم���ە کاتێ���ک رودەدات کە سیاس���ەتەکانی خۆی���دا بچێت���ەوە‪.‬‬ ‫س���ەرکردەکانی بەدەپە‪ ،‬دەستلەمالنێی‌ یەکێ���ک لەهەن���گاوە گرنگەکان���ی ئەو‬ ‫گەریال دەبن‌و بەدەنگی بەرز هاواردەکەن پێداچونەوەی���ە‪ ،‬س���ڕینەوەی ن���اوی‬ ‫ک���ە ئۆج���ەالن س���ەرۆکیانەو دەخوازن پەکەکەی���ە لەلیس���تی تی���رۆر‪ .‬دیارە‬ ‫لەناوەندی شارە کوردییەکان پەیکەری ئ���ەو کارەش تەنها ب���ە ئەمەریکییەکان‬ ‫دەکرێت‪ ‌.‬کێشەی پەکەکە لەگەڵ یاساو‬ ‫بۆ دروست بکەن ‪.‬‬ ‫ئەمەریکییەکان دەڵێن پەیەدە سەر بە دەس���تور‌و حکومەت���ی تورکیایە‪ ،‬نەک‬ ‫پەکەکەیە‪ ،‬پەکەکشیان پێ "تیرۆریستە"‪ .‬لەگ���ەڵ ئەمەریکا‪ .‬ئەم���ڕۆ لەهەمو کات‬ ‫دەش���زانن پەی���ەدە گەورەترین پێگەی زیاتر ک���وردو ت���ورک‌و کەمەنەتەوەیی‌و‬ ‫جەم���اوەری لەن���او کوردانی س���وریادا دینییەکان���ی تورکی���ا پێویس���تیان بە‬ ‫هەیە‪ .‬پەیامی س���ەرۆک ئۆباما لەخولی ئاش���تییە‪ .‬ئەمەریکیی���ەکان دەتوان���ن‬ ‫‪ ٦٧‬نەت���ەوە یەکگرتوەکان���دا مای���ەی رۆڵی گرنگ بگێڕن لەبەدیهێنانی ئاشتی‬ ‫دڵخۆش���ی بو کاتێک ناوی کوردی وەک چاوڕوانکراو لەناوچەکە‪ .‬لەو روەش���ەوە‬ ‫پێکهاتەیەکی س���ەرەکی لەسوریا هێنا‪ ،‬پەکەکە پێش���وازی ل���ە هەرهەنگاوێکی‬ ‫بەاڵم ئ���ەو پەیامە رێی راس���تی خۆی ئەرێن���ی ئەمەری���کا دەکات‌و دەخوازێت‬ ‫نادۆزێتەوە ئەگ���ەر ئۆباما پەیەدە وەک ببێتە شەریکە بەشی ئاشتی‪ .‬خۆ ئەگەر‬ ‫بەش���ێك لەنوێنەی ش���ەرعی کورد لەو ئەمەریکییەکان لەگەرمەی ئاڵوگۆڕەکانی‬ ‫ئێس���تادا پاس���یڤ‌و ب���ێ ئەلتەرناتیڤ‬ ‫بەشەی کوردستان نەناسێت‬ ‫مایکل روبن‌و چاودێرە ئەمەریکییەکانی بمێنن���ەوە‪ ،‬ڕەنگ���ە لەچونەپێش���ی‬ ‫ترو ش���ارەزایانی وەزارەت���ی دەرەوەو روداوەکاندا‪ ،‬هاوس���ۆزی بەشێکی زۆری‬ ‫وەزارەتی بەرگ���ری ئەمەریکا‪ ،‬هەموان گەل���ی ک���ورد لەدەس���تبدەن‪ ،‬دوریش‬ ‫دەزانن ک���ە پەکەکە هێزێک���ە پابەندی نیی���ە لەتوندبون���ەوەی کێش���ەکاندا‪،‬‬ ‫یاساکانی جەنگە‪ .‬بینیمان چۆن پەکەکە بەرژەوەندییەکانی ئەمەریکا لە ناوچەکە‬ ‫مامەڵەی س���ەربازو بەرپرسە سیاسییە بکەوێتە ژێر مەترسییەوە‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )353‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/27‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫پرسی نەتەوە‪ ،‬یەکێکە لەو پرسانەی‪،‬‬ ‫کە تاکو ئێس����تاش لەگەلێک ش����وێنی‬ ‫دونیادا گرنگی بەرچ����اوی خۆی هەیە‪،‬‬ ‫بەتایبەت ب����ۆ ئەو گ����ەل و نەتەوانەی‬ ‫کە لەڕوبەرێکی جوگراف����ی دیاریکراودا‬ ‫دەژی����ن‪ ،‬ب����ەاڵم نەخاوەنی س����یادەی‬ ‫سیاسین و نەخاوەنی کەمترین پرانسیپی‬ ‫دیموکراسی‪ ،‬مافی مرۆڤ و سێکیۆالرن‪.‬‬ ‫بەاڵم نابێت ئەوەش����مان بیربچێت‪ ،‬کە‬ ‫زۆر ڕوب����ەری جوگرافیمان هەن خاوەنی‬ ‫س����یادەی سیاسی سەربەخۆی خۆیانن‪،‬‬ ‫بەاڵم لەو واڵتانەدا مرۆڤی ئازادو کامەران‬ ‫ناژیین‪ .‬نمونەی ئەم جۆرە کۆمەڵگایانە‬ ‫دەکرێ����ت بڵێی����ن زۆرن لەدونی����ای‬ ‫خۆرهەاڵتدا‪ .‬کەسی دیکتاتۆر ڕاستەوخۆ‬ ‫لەو ج����ۆرە کۆمەلگایان����ەدا مۆنۆپۆڵی‬ ‫هەمو جۆرە دەسەاڵتێک دەکات‪ .‬ئازادیی‬ ‫و کەرامەتی مرۆڤەکان بەندە بەمیزاج و‬ ‫دونیابینی و مۆڕاڵی کەسی سەرۆکەوە‪.‬‬ ‫لێرەوە‪ ،‬دیکتاتۆری تاکەکەسی ئازادی‬ ‫و م����اف و بژێ����وی مرۆڤەکان����ی ئ����ەو‬ ‫کۆمەڵگای����ە دی����اری دەکات‪ .‬مرۆڤەکان‬ ‫لەو کۆمەڵگایانەدا دەرک بەمە دەکەن‪،‬‬ ‫لەگەڵ ئەمەش����دا‪ ،‬زۆرج����ار لەو جۆرە‬ ‫کۆمەڵگایانەدا مرۆڤەکان خۆیان لەبەهاو‬ ‫گرنگ����ی ئازادی تێناگەن‪ ،‬لەبەر ئەوەی‬ ‫بەدرێژایی ژیانیان ئازادنەبون‪ .‬ئەو گەل‬ ‫و نەتەوانە لەئازادی دەترسن و ناتوانن‬ ‫پراکتیزەی ژیان����ی ئازادانە بکەن‪ ،‬بۆیە‬ ‫دەبین����ی لە و کۆمەڵگایان����ەدا ڕاپەڕین‬ ‫ڕودەدات و کەس����ی س����ەرکردەو پارتی‬ ‫سیاسی گۆڕانی بەس����ەردا دێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫شۆڕش ڕونادات‪ ،‬چونکە ئەو ڕاپەڕینانە‬ ‫زیاترژیان����ی کۆمەاڵیەت����ی‪ ،‬ئ����ازادی‬ ‫مرۆڤەکان بە تایبەتیش وەزعیەتی ژنان‬ ‫کەلەپچە دەکات بە دیسپلینەکانی ئاین‬ ‫و بیری پاتریارکی‪.‬‬ ‫پرس����ی نەتەوە هیچ مانایەکی نابێت‬ ‫ئەگ����ەر نەتەوایەتیب����ون بەمان����ا هەرە‬ ‫بەرفراوان و قوڵەکەی نەبوبێت بە بەشێك‬ ‫لەدونیابین����ی‪ ،‬مۆڕاڵ و کردارو ڕەفتاری‬ ‫ئێم����ە‪ .‬جێگەی نیگەرانیی����ە‪ ،‬کە دوای‬ ‫ئەو ماوە دڕیژە لەحوکمکردنی کورد بۆ‬ ‫کورد نەمانتوانی نەتەوایەتیبون بکەینە‬ ‫بەش����ێک لەم����ۆراڵ و دونیابینی مرۆڤی‬ ‫کورد‪ ،‬بەپێجەوانەوە کوردبون الی مرۆڤی‬ ‫کورد لەوماوەیەدا لەجەستەی سەرۆکو‬ ‫پارتە سیاسییەکاندا کورتکرایەوە‪.‬‬ ‫کوردایەتیی����ەک‪ ،‬گ����ەر نەتوانێ����ت‬ ‫دەس����تی مرۆڤەکانی ئ����ەم کۆمەڵگایە‬ ‫لەفرێدان����ی پاش����ماوەو دەبەی بەتاڵی‬ ‫ئاو بوەس����تێنیت‪ ،‬کوردایەتییەک‪ ،‬گەر‬ ‫نەتوانێت مرۆڤەکان����ی فێری گرتنەوەی‬ ‫بەلوعەکان ب����کات‪ ،‬کوردایەتییەک گەر‬ ‫نەتوانێ����ت س����ااڵنە ژمارەی����ەک دار لە‬ ‫شاخەکان بروێنێت‪ ،‬کوردایەتییەک گەر‬

‫گەر ئێمە شەڕی‬ ‫ئازادی لەناو‬ ‫ماڵەکانی خۆماندا‬ ‫نەکەین‪ ،‬شەڕکردن‬ ‫بۆ ئازادی‬ ‫لەدەرەوەی ماڵەکان‬ ‫درۆیەکی گەورەیە‬

‫کۆکردنەوەی زۆرترین سەرمایەی مادییە‪،‬‬ ‫نەک بەکاربردنی بۆ خزمەتگوزارییەکان‬ ‫و باش����ترکردنی وەزعیی����ەت و ژیان����ی‬ ‫مرۆڤ����ەکان لەکۆمەڵگادا‪ .‬ل����ە بەرانبەر‬ ‫دەسەاڵت و دەزگا پاتریارکەکاندا‪ ،‬ئەمڕۆ‬ ‫لەکوردستان چەند کەناڵێکی ڕاگەیاندن‬ ‫و بگرە چەند پارتێکی بەناو ئۆپۆزیسیۆن‬ ‫بونی����ان هەی����ە‪ ،‬لەگ����ەڵ خوڵقاندن و‬ ‫س����ازدانی س����یناریۆ جۆراوجۆرەکانی‪،‬‬ ‫کۆی بڕگ����ەو بابەت����ی بەرنامەکانیان و‬ ‫ڕوپەڕی ڕۆژنامەکانیان پڕ دەبن لەهەواڵ‬ ‫و قسەوباس لەسەر ئەو کەیسانەی کە‬ ‫(‪ )chaos‬ک����ە پاتریارکییەتی ئاینی‬ ‫سیاس����ی لەکۆمەڵگادا دەیانخوڵقێنیت‪.‬‬ ‫سێکسس����تەکان و بیری سێکسیزم بێ‬ ‫خوڵقاندن����ی دوژمنی دەرەک����ی ناژین‪،‬‬ ‫لێرەوە هەمو گوتوبێژییەک س����ەبارەت‬ ‫ب����ە فێمینی����زم و بچوکردن����ەوەی ژنان‬ ‫(‪ ) Women Subordinate‬لە بەرانبەر‬ ‫هەیمەنەی پیاواندا(‪Men Domination‬‬ ‫) دا و هەمو ئەو گرفتانەی تر‪ ،‬جەدەلێکی‬ ‫بێمانان‪ ،‬باسکردن لەفێمینیزمبون هەم‬ ‫وەک فەلسەفەو هەم وەک بزوتنەوەیەکی‬ ‫سیاس����ی‪ ،‬دەبێت تەنها ل����ە‪ 8‬مارس و‬ ‫‪ 25‬نۆڤێمب����ەردا باس����یبکرێت‪ ،‬خانمە‬ ‫فێمینیستی ئەمەریکی ( ‪Bell Hooks‬‬ ‫)‪ ،‬پێیوایە کە دەبێت لەهەمو ئانوساتێکدا‬ ‫باس ل����ە بیری ماس����کولینیتی بکرێت‪،‬‬ ‫چونکە پاتریارکی فۆرمێکی یونیڤێرساڵی‬ ‫هەیەو ب����ە تایبەتیش لەکۆمڵگای ئاینی‬ ‫پاتریارک����ی ئێم����ەدا لەپش����تی هەمو‬ ‫کردارەکانمانداو لە دونیابینی هەموماندا‬ ‫وەس����تاوە بەژن و پیاوەوە‪ .‬هەر هەمان‬ ‫خانم پێیوایە ه����ەر بیرێک یان وتەیەک‬

‫ک����ە دەرب����ارەی بیرەکان����ی فێمینیزم‬ ‫دەنوس����رێن‪ ،‬لەزۆرترین ش����وێن‪ ،‬لەناو‬ ‫مارکێتەکان‪ ،‬چێشتخانەکان‪ ،‬رێگا گشتی‬ ‫و س����ەبوەییەکان‪ ،‬تەلەفیزۆن و ڕادیۆو‬ ‫ڕۆژنام����ەکان‪ ،‬خوێندنگاو س����ەردیوارو‬ ‫پاس����ەکان وماڵەکان‪ ،‬لەهەمو شوێنێک‬ ‫باڵوبکرێن����ەوە‪ ،‬ت����ا هەلومەرجی ژیان‬ ‫و ماڵەکانم����ان خٶش����تربن و مرۆڤەکان‬ ‫ئاس����ودەتربن‪ .‬ب����ەاڵم پاتریارکیی����ەت‬ ‫س����ەرقاڵی ی����ادی پیاوانەی س����ااڵنەی‬ ‫س����ڵێمانیی و خەریکی یادی پیاوانەی‬ ‫گەالوێژن‪ ،‬فێمێنیزمبون و فێمینس����تی‬ ‫سیاس����ی کاری ژنان����ەو تایبەت����ن ب����ە‬ ‫ڕێکخ����راوە ماس����کولینییەکانی ژن����ان‪.‬‬ ‫بەڕاس����ت ئەوە من دەڵێ����م چی؟ ئێمە‬ ‫دوژم����ن لەبەردەرگاکانمان وەس����تاوە‪.‬‬ ‫ئەوان����ە کەی گرفتن ت����ا خۆمانی پێوە‬ ‫سەرقاڵ بکەین؟‬ ‫گەر ئـێمە لەماوەی ئەم چەند ساڵەدا‬ ‫نەمانتوانیبێت هاوکاری مرۆڤەکان بکەین‬ ‫بۆ خۆڕزگارکردن لەڕەقیبە ناوەکییەکان‬ ‫(مەبەس����تم هەمو ئ����ەو کۆتوبەندانەیە‬ ‫کە بونەتە بەش����ێک لەدونیابینی مرۆڤی‬ ‫کۆمەڵ����گای ئێمەو ئازادی و یەکس����انی‬ ‫مرۆڤەکانی خس����تۆتە ژیر پرسیارەوە)‪،‬‬ ‫چ����ۆن دەتوانی����ن روب����ە روی رەقیبە‬ ‫دیارەکانمان ببینەوە لەدەرەوە؟ کاتێک‬ ‫پی����اوەکان باوەڕی����ان بەئ����ازادی ژن‪،‬‬ ‫من����داڵ‪ ،‬جیاوازی ئاین����ی و ئایدۆلۆژی‬ ‫نەبێت‪ ،‬قسەکردن لەس����ەر ئازادکردنی‬ ‫نەتەوەی����ەک درۆیەک����ی گەورەی����ە‪.‬‬ ‫مرۆڤەکانی کۆمەڵگای عەرەبی ئیسالمی‬ ‫گەر نەک بەهاری عەرەبی‪ ،‬بەڵکو زستان‬ ‫و پایزو هاوینی ڕاپەڕینی عەرەبی بکەن‪،‬‬ ‫ناتوان����ن دونیابینییەکی یونیڤەرس����اڵ‬ ‫سەبارەت بە ئازادی هەم وەک چەمک‪،‬‬ ‫ه����ەم وەک کردەیکی مۆڕاڵی یاس����ایی‬ ‫پراکتیکی بۆ مرۆڤ لەکۆمڵگادا فراهەم‬ ‫بکەن‪ ،‬چونکە ئەوان تاوەکو ئێس����تاش‬ ‫بەتوندی بەرگری لە دونیابینی عەرەبی‬ ‫ئاینی ماس����کوولینیتی دەکەن‪ ،‬کە ئەم‬ ‫دونیابینییە ئاستەنگی سەرەکی بەردەم‬ ‫ئ����ازادی مرۆڤە بەگش����تی و ئازادی ژن‬ ‫بەتایبەتی‪ .‬بۆ نمونە‪ ،‬لەمیس����ردا لەپاڵ‬ ‫ئەو هەمو پالکات و تافانەدا‪ ،‬وتافێکمان‬ ‫نەبینی بۆئیدانەکردنی خەتەنە لەمسر‪،‬‬ ‫لەکاتێکدا لە میس����ر‪ %98‬ژنان خەتەنە‬ ‫دەکرێن‪ .‬گەر ئێمە شەڕی ئازادی لەناو‬ ‫ماڵەکانی خۆماندا نەکەین‪ ،‬ش����ەڕکردن‬ ‫بۆ ئازادی لەدەرەوەی ماڵەکان درۆیەکی‬ ‫گەورەی����ە‪ ،‬چونکە لە بنەم����اوە نازانین‬ ‫بۆچی ش����ەڕ دەکەی����ن‪ .‬دەکرێت بڵێین‬ ‫پرس����ی نەتەوە‪ ،‬پرس����ی ئازادی بە بێ‬ ‫پرس����ی ژن و منداڵ و کۆی گرفتەکانی‬ ‫ت����ری کۆمەڵ����گا‪ ،‬پرس����ێکن هێش����تا‬ ‫تەواو نەبون و لەس����ەرەتادان‪ ،‬گەرچی‬ ‫نەتەوەکان خاوەنی جوگرافیاوسیادەی‬ ‫سەربەخۆی خۆیان بن‪.‬‬

‫‌عه‌زیز ره‌ئووف‬

‫►‬

‫سیاسه‌ت‌و كه‌تافه‌پۆشه‌كانی‬ ‫‪Azizrauf75@yahoo.com‬‬

‫له‌گ���ه‌ڵ هاتنی‌ هێزه‌كان���ی‌ دیجله‌ بۆ به‌ سوپا داگیربكردایه‌‪ .‬ئه‌مه‌ سه‌لمێنه‌ری‌‬ ‫ناوچ���ه‌ كوردنش���ینه‌كان‪ ،‬كۆمه‌ڵگه‌ی‌ ئه‌و راس���تییه‌یه‌ كه‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كورد ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردی‌ گیرۆده‌ی‌ زی���اد له‌ برینێكه‌ كه‌ به‌م نایه‌كس���انییه‌وه‌‪ ،‬به‌م هه‌مو برینه‌‬ ‫به‌م هه‌موو برینه‌ قورس���ه‌وه‌ خۆمان بۆ س���اڕێژنه‌بوه‌وه‌ س���انا نیی���ه‌ ش���ه‌ڕی‌‬ ‫شه‌ڕێكی‌ تر ئاماده‌ بكه‌ین‪ .‬له‌ ئێستادا ده‌ره‌وه‌ی‌ خۆی‌ بكات‪.‬‬ ‫ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ ش���ه‌قامێكی‌ قس���ه‌كه‌رو‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی‌ ك���وردی‌ پ���ڕه‌ له‌ناڕه‌زایی‌‬ ‫ناوخۆی���ی‌‌و ناعه‌داله‌ت���ی‌‌و گه‌نده‌ڵ���ی‌ سیاس���یمان هه‌بوای���ه‌ ده‌بو ش���ه‌قام‬ ‫سیاسی‌‪ .‬له‌ دۆخی‌ له‌م شێوه‌یه‌دا‪ ،‬له‌م قه‌ره‌باڵ���غ بێ���ت له‌ناڕه‌زای���ی‌‌و ده‌نگی‌‬ ‫دابه‌ش���بونه‌ سیاسیی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌دا‪ ،‬ب���ه‌رز‪ .‬ت���ۆ ب���ه‌ هێ���زی‌ پێش���مه‌رگه‌‬ ‫شه‌ڕكردن له‌گه‌ڵ ده‌ره‌وه‌ی‌ خۆت ئاسان ش���ه‌قامه‌كانی‌ خۆت بێده‌ن���گ بكه‌ی‌‪،‬‬ ‫چۆن ش���ه‌قام هاوڕا ده‌بێ���ت له‌گه‌ڵت‬ ‫نییه‌‪.‬‬ ‫له‌كوێی‌ دنیادا س���وپا هێرش بێنێت به‌رامبه‌ر به‌هه‌ڵه‌یه‌كی‌ سیاسی‌ له‌به‌غدا‬ ‫ش���ه‌قام وا بێده‌نگه‌؟ كه‌ی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كه‌ هه‌ر نوخبه‌ی‌ سیاس���ی‌ خۆی‌ باجی‌‬ ‫ك���وردی‌‌و ش���ه‌قامه‌كانی‌ به‌رامب���ه‌ر ئه‌و شكس���ته‌ ده‌دات نه‌ك شه‌قام‪ .‬تۆ‬ ‫به‌دوژمن���ان ئاوا بێ ش���ه‌قام بو وه‌ك هه‌ر ب���ه‌و چه‌كداره‌ كه‌تافه‌پۆش���انه‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئێستا خامۆشییه‌ك شه‌قامه‌كانی‌ كه‌ ش���ه‌قامه‌كانی‌ خۆت���ی‌ پێ بێده‌نگ‬ ‫ئێمه‌ی‌ گرتوه‌؟ ئه‌مه‌ باشترین به‌ڵگه‌یه‌ ده‌كه‌ی‌‪ ،‬نوكته‌یه‌كی‌ گه‌وره‌یه‌ به‌هه‌مان‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ زی���اد له‌برینێك به‌رۆكی‌ چه‌ك���دار ش���ه‌قام بپارێزی���ت‪ .‬ئه‌مه‌ چ‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی‌ گرتوه‌‪ .‬هه‌ر له‌م رۆژانه‌دا كه‌ مه‌هزه‌له‌یه‌كه‌ هێزێكت هه‌بێت شه‌قامت‬ ‫گه‌رمه‌ی‌ هێرشی‌ س���وپا بۆ كوردستان بێده‌ن���گ ب���كات‌و هه‌ر ئ���ه‌م هێزه‌ش‬ ‫ده‌بیس���تین‪ ،‬چه‌ندین خۆپیش���اندانی‌ به‌رگری‌ له‌شه‌قامه‌كه‌ت بكات‪ .‬بۆ دۆخی‌‬ ‫ناوخۆیی‌ ك���راوه‌‪ ،‬خوێن���دكاری‌ زانكۆ له‌م ش���ێوه‌یه‌ چه‌نده‌ به‌رگی‌ سه‌ربازی‌‬ ‫بۆ موخه‌سه‌س���ات‪ ،‬كارمه‌ندی‌ مین بۆ گرنگه‌( كه‌ به‌بۆچونی‌ من چاره‌س���ه‌ر‬ ‫خزمه‌تك���ردن‌و كه‌مئه‌مدامان بۆ موچه‌و نییه‌) زیاد ل���ه‌وه‌ش خه‌باتی‌ مه‌ده‌نی‌‌و‬ ‫گه‌نجان ب���ۆ دامه‌زراندن‌و چه‌ندانی‌ تر‪ .‬ناڕه‌زای���ی‌ جه‌ماوه‌ریی‌ گرنگ���ه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا ناعه‌داله‌تی‌‌و نایه‌كسانییه‌كی‌ له‌ئێستادا هه‌رێمی‌ كوردستان له‌به‌رده‌م‬ ‫زۆر ده‌بینین‪ .‬من ده‌پرسم له‌م دۆخه‌دا دابه‌ش���بونێكی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ گه‌وره‌دایه‌و‬ ‫ده‌بو زیاد له‌ناڕه‌زاییه‌ك شه‌قامه‌كانی‌ دژ رۆژانه‌ گوێبیس���تی‌ ئه‌و ده‌نگانه‌ ده‌بین‬

‫تۆ هه‌ر به‌و چه‌كداره‌‬ ‫كه‌تافه‌پۆشانه‌ی‌ كه‌‬ ‫شه‌قامه‌كانی‌ خۆتی‌‬ ‫پێ بێده‌نگ ده‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫نوكته‌یه‌كی‌ گه‌وره‌یه‌‬ ‫به‌هه‌مان چه‌كدار‬ ‫شه‌قام بپارێزیت‬ ‫ك���ه‌ ده‌ڵێت‪ :‬كێ موس���ته‌فیده‌ با ئه‌وه‌‬ ‫بچێت شه‌ڕ بكات‪.‬‬ ‫ك���ێ ش���ه‌ڕ ده‌كات؟ ك���وا س���وپا‬ ‫یه‌كگرتوه‌كه‌مان؟ ئه‌گه‌ر له‌بیست ساڵی‌‬ ‫رابردودا سوپایه‌كی‌ یه‌كگرتومان هه‌بوایه‌‬ ‫پڕچه‌ك بۆ پاراستنی‌ س���نوره‌كانمان‪،‬‬ ‫له‌ئێس���تادا خۆمان نه‌ده‌كرده‌ قوربانی‌‬ ‫به‌ژن‌و بااڵو قه‌ناسه‌كه‌ی‌ حه‌مه‌ی‌ حاجی‌‬ ‫مه‌حمود‪ .‬ده‌ڵێن كاكه‌ حه‌مه‌ به‌خۆی‌و دو‬ ‫سریه‌ی‌ سه‌ربازییه‌وه‌ چو بۆ كه‌ركوك‪،‬‬ ‫من ده‌پرسم حیزب س���ریه‌ی‌ بۆچییه‌؟‬ ‫حی���زب س���ریه‌ی‌ س���ه‌ربازی‌ له‌ك���وێ‬

‫ب���و؟ ئه‌مه‌ چ گه‌مه‌یه‌ك���ه‌ به‌حكومه‌ت‌و‬ ‫پارله‌م���ان ده‌كرێ���ت؟! له‌دۆخ���ی‌ وادا‬ ‫پارله‌مان ب���ۆ بێده‌نگ���ه‌؟ كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫حیزبه‌ كوردستانییه‌كان( كه‌ زۆربه‌یان‬ ‫بارن به‌سه‌ر خه‌ڵكه‌وه‌) مانای‌ گه‌ڕانه‌وه‌‬ ‫نییه‌ بۆ به‌ره‌ی‌ كوردس���تانی‌ ڕاپه‌ڕین‌و‬ ‫نابوتكردن���ی‌ پارله‌م���ان نیی���ه‌؟ ده‌بو‬ ‫له‌یه‌ك���ه‌م چرك���ه‌وه‌ بگه‌ڕاینایه‌ته‌وه‌ بۆ‬ ‫پارله‌مان‌و نوێنه‌ران���ی‌ خه‌ڵك بڕیاریان‬ ‫بدای���ه‌ س���ه‌باره‌ت به‌و دۆخ���ه‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ه���ه‌ر حیزبه‌و قاتی‌ كه‌تافه‌ بپۆش���ێت‌و‬ ‫چه‌ند چه‌كدارێك بخات���ه‌ دوای‌ خۆی‌‌و‬ ‫له‌شاش���ه‌ی‌ ته‌له‌فزیۆنه‌كان���ه‌وه‌ وه‌ك‬ ‫پاڵه‌وان خۆیانمان پیشان بده‌ن‪.‬‬ ‫من ده‌زانم شه‌ڕ هه‌مو شت له‌گه‌ڵ خۆیدا‬ ‫ده‌سوتێنێت‌و هاتنی‌ سوپا بۆ كوردستان‬ ‫هه‌مومان له‌گه‌ڵ خۆیدا ده‌كوژێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ده‌زان���م دۆخ���ی‌ نائارامی‌ بۆ‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌ ماندوی‌ ده‌س���تی‌ شه‌ڕو‬ ‫كوش���تاری‌ وه‌ك كورد‪ ،‬كۆستێكه‌ له‌وه‌‬ ‫گه‌وره‌تره‌ به‌پۆشینی‌ كه‌تافه‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫بكرێت‪ .‬من ده‌زانم ش���ه‌ڕ بێت یه‌خه‌ی‌‬ ‫هه‌مومان ده‌گرێت‪ ،‬به‌اڵم بیس���ت ساڵی‌‬ ‫ڕاب���ردوی‌ ئێم���ه‌ نه‌وه‌ی���ه‌ك وا قه‌ڵه‌و‬ ‫بوه‌ كه‌ ئه‌س���ته‌مه‌ بتوانێت ئه‌م شه‌ڕه‌‬ ‫ب���كات‌و نه‌وه‌یه‌كیش وا په‌راوێزخراوه‌ ‪،‬‬ ‫كه‌ ته‌نها پێاڵوه‌كانی‌ به‌ نیش���تیمانه‌وه‌‬ ‫ده‌یبه‌س���تێته‌وه‌‪ .‬نه‌وه‌یه‌ك دیواره‌كانی‌‬ ‫تۆكمه‌یه‌و نه‌وه‌یه‌كی���ش ده‌كه‌وێته‌ ژێر‬ ‫دی���واری‌ قوتابخانه‌كان���ه‌وه‌‪ .‬به‌م هه‌مو‬ ‫برینه‌وه‌‪ ،‬به‌م دیواره‌ ئه‌ستوره‌ی له‌نێوان‬ ‫چینه‌كاندایه‌‪ ،‬ش���ه‌ڕكردن ئاسان نییه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئاگری‌ ش���ه‌ڕ هه‌ڵبگیرسێت‬ ‫هه‌موومان له‌گه‌ڵ خۆیدا ده‌سوتێنێت‪.‬‬

‫کورد‪ :‬وه‌ک وێنه‌ی دوژمن‬ ‫رێبین هه‌ردی‬ ‫هێزه‌ س���ه‌ربازیه‌کانی به‌غدا که‌وتنه‌و‌ه‬ ‫جوله‌و ب��� ‌ه تانک و هه‌م���ه‌رو قافله‌ی‬ ‫گ���ه‌وره‌ رویان له‌و جێگایان��� ‌ه کرد ک ‌ه‬ ‫ده‌س���توری عێراق ب ‌ه جێگه‌ ناکۆکه‌کان‬ ‫و ئێمه‌ی کورد به‌ ناوچ���ه‌ دابراوه‌کان‬ ‫له‌هه‌رێمی کوردس���تان ن���اوی‌ ئه‌به‌ین‪.‬‬ ‫له‌به‌را‌مبه‌ر ئه‌مه‌شدا هێزی پیشمه‌رگه‌ی‬ ‫کوردستان به‌ره‌و ئه‌و ناوچان ‌ه رویشتون‬ ‫و له‌زوربه‌ی شوێنه‌کاندا به‌رامبه‌ر هێز‌ه‬ ‫ره‌وانه‌کراوه‌کان���ی به‌غدا راوه‌س���تاون‪.‬‬ ‫هه‌م���وو ئ���ه‌و وێنان��� ‌ه له‌خه‌یاڵی هه‌ر‬ ‫یه‌کێکێک���ی ئێم���ه‌دا‪ ،‬وێنه‌گه‌لێک���ی‬ ‫زۆر تراژی���دی زین���دوو ئه‌کات���ه‌و‌ه ک ‌ه‬ ‫به‌ هی���چ ش���ێوه‌یه‌ک ماوه‌یه‌کی زۆری‬ ‫به‌سه‌ردا تێناپه‌ڕێت‪ .‬تارمایی جه‌نگ و‬ ‫هه‌ڵگیرسانه‌وه‌ی شه‌ڕ له‌نێوان هه‌رێم و‬ ‫به‌غدا به‌قورسی خۆی ده‌رئه‌خات و ب ‌ه‬ ‫نزیک ئه‌بینرێت‪ .‬ئ���ه‌م دۆخ ‌ه له‌ناکاو‌ه‬ ‫که‌ ب���ێ هی���چ پێش���ه‌کیه‌کی لوژیکی‬ ‫به‌خێرایی دروس���تبو‪ ،‬به‌هه‌مو مانایه‌ک‬ ‫چاوه‌رواننه‌کراوو پێش���بینی نه‌کراو بو‪.‬‬ ‫چونک ‌ه ئه‌م له‌شکرکێش���ی و سه‌نگه‌ر‬ ‫له‌یه‌کگرتن��� ‌ه له‌کاتێکدا روئ���ه‌دات ک ‌ه‬ ‫ک���ورده‌کان به‌ش���دارێکی س���ه‌ره‌کی‬ ‫حکومه‌ت���ی عێراقن و ده‌یان نوێنه‌ریان‬ ‫له‌په‌رله‌مان���ی عێراقدا هه‌یه‌و له‌س���وپا‬ ‫و دادگاش���دا‪ ،‬چه‌ندان کادری گه‌ور‌ه و‬ ‫بچوکیان هه‌یه‌‪ .‬راس���ت ‌ه ساالنێکی زۆر‬ ‫کێشه‌و بۆچونی جیاواز له‌نێوان هه‌رێم‬ ‫و به‌غ���دادا هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش راس���ته‌ ک ‌ه‬ ‫ل ‌ه به‌شێک له‌م کێش���انه‌دا برێکی زۆر‬ ‫له‌راستی الی هه‌رێم و له‌هه‌ندێکی تردا‬ ‫الی حکومه‌تی ناوه‌ندیه‌‪ ،‬به‌الم هیچ یه‌ک‬ ‫له‌و کێش���انه‌ ئه‌وه‌ی پیشان نه‌ئه‌دا ک ‌ه‬ ‫هه‌رێم و به‌غدا له‌به‌رده‌م له‌شکرکێشی‬ ‫یه‌ک و ئه‌گه‌ری ش���ه‌ڕدان‪ .‬به‌تایبه‌تی‬ ‫ک ‌ه له‌عێراقدا پێکهاته‌ی ش���یعه‌ له‌سه‌ر‬ ‫حوکمه‌ ک ‌ه له‌سه‌رده‌می شۆڕشه‌وه‌ دژی‬ ‫رژێم تا متمانه‌به‌خش���ینه‌و‌ه ب ‌ه مالیکی‬ ‫بۆ ج���اری دوه���ه‌م‪ ،‬به‌هاوپه‌یمانێکی‬ ‫به‌هێزو نزیک له‌ی���ه‌ک دائه‌نران‪ .‬به‌الم‬ ‫روداوه‌کان به‌خێرای���ی په‌ره‌یانس���ه‌ندو‬ ‫کار گه‌یش���ته‌ له‌شکر کیش���ی‪ .‬هه‌موو‬ ‫له‌شکرکێشیه‌کیش چیرۆک و حه‌کایه‌تی‬ ‫خ���ۆی هه‌یه‌ ک��� ‌ه زۆر به‌ئاس���انی ئه‌و‬ ‫خه‌لکه‌ س���اده‌و پاک ‌ه بڕوای پێ ئه‌که‌ن‬ ‫ک ‌ه هه‌میش ‌ه یه‌که‌م قوربانیانی ئه‌مجۆر‌ه‬ ‫چیرۆکان���ه‌ ب���ون و هه‌میش���ه‌ش دوا‬ ‫سودمه‌ندی کۆی گه‌مه‌که‌ بون‪ .‬هه‌ندێک‬ ‫ئه‌ڵێن ئه‌مه‌ی روو ئه‌دات هیچ نیه‌ جگ ‌ه‬ ‫له‌گه‌مه‌یه‌ک ک��� ‌ه یاریکه‌رانی رێکه‌وتن‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌نجامیبده‌ن و هه‌موان‬ ‫تیای���دا س���ودمه‌ند ئه‌ب���ن‪ ،‬هه‌ندێکی‬ ‫دی ک��� ‌ه ئه‌زان���ن ئه‌م له‌شکرکێش���ی ‌ه‬ ‫گه‌وره‌ی���ه‌ و ئ���ه‌م هه‌م���وو ده‌بابه‌ی��� ‌ه‬ ‫نابێت ب���ۆ یاری و له‌خ���ۆو‌ه هاتبێت‪،‬‬ ‫بێزارو توره ‌له‌دۆخ���ی نادادپه‌ره‌وه‌ری‬ ‫و خ���راپ به‌کارهێنان���ی ده‌س���ه‌اڵت و‬ ‫فایله‌ دورودڕێژه‌کان���ی گه‌نده‌ڵی‪ ،‬هیچ‬ ‫به‌الیان���ه‌و‌ه گرنگ نی��� ‌ه ته‌نانه‌ت گه‌ر‬ ‫شه‌ریش بێت و به‌خۆیان ئه‌ڵێن‌ ره‌نگ ‌ه‬ ‫ش���ه‌ره‌که‌ ببێت ‌ه هۆی روخان و نه‌مانی‬ ‫کۆی ئ���ه‌و یاریکه‌رانه‌ی ب��� ‌ه هۆکاری‬ ‫س���ه‌ره‌کی خراپی دۆخه‌که‌و گه‌نده‌لی و‬ ‫نادادپه‌روه‌ری ئه‌زانرێن و به‌مه‌ش سه‌ره‬ ‫تایه‌کی تازه‌ به‌گیانێکی تازه‌و‌ه ده‌ست‬ ‫پیبکرێت‪ .‬به‌اڵم راس���تیه‌که‌ی ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫هیچ له‌ناوچونێک نیه‌‪ ،‬به‌ڵکو به‌ردوامی‬ ‫و درێژدان به‌ژیان هه‌ی ‌ه به‌ش���ێوه‌یه‌کی‬ ‫س���ه‌رمه‌دی‪ .‬چونک���ه‌ له‌شکرکێش���ی‬ ‫توانایه‌کی گه‌وره‌ی ب���ۆ به‌رهه‌مهێنانی‬ ‫هه‌م���وو ئه‌و وێن��� ‌ه و حیکایاتان ‌ه هه‌ی ‌ه‬ ‫که‌ هه‌موو ئه‌و دڵه‌راوکی و مه‌ترسیان ‌ه‬ ‫له‌ خه‌یاڵدا ئه‌ژێنێت���ه‌و‌ه ک ‌ه ب ‌ه میرات‬ ‫ل���ه‌ رۆژگار‌ه ناخۆش���ه‌کانی جه‌نگ و‬ ‫ئاواره‌ی و غ���ه‌در و دڵره‌قیه‌و‌ه بۆمان‬ ‫ماوه‌ت���ه‌وه‌‪ .‬هی���چ له‌ناوچونێ���ک نیه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵکو به‌رده‌وامی تێشوی وزه‌ی هه‌موو‬ ‫ئه‌و ده‌س���ه‌التداران ‌ه هه‌ی��� ‌ه ک ‌ه ژیان و‬ ‫مانه‌و‌ه و به‌رده‌وامییان‪ ،‬په‌یوه‌ندیه‌کی‬ ‫ته‌نگاوته‌نگی به‌به‌رده وامی هه‌موو ئه‌و‬ ‫وێنه‌ تراژیدیان���ه‌و‌ه هه‌یه‌ ک ‌ه ختوکه‌ی‬ ‫خه‌یاڵی هه‌مومان ئه‌دات‪.‬‬ ‫به‌راستیش ئه‌و بۆچون ‌ه زۆر ب ‌ه گه‌رمی‬ ‫له‌ئارادای��� ‌ه که‌ مالیکی بۆی ‌ه ئه‌م گرژی ‌ه‬ ‫دروس���ت ئه‌کات‪ ،‬تاکو ل���ه‌م رێگه‌یه‌و‌ه‬ ‫ژم���اره‌ی ده‌نگده‌رانی له‌ن���او عه‌ره‌بی‬ ‫عێراق���ی به‌ س���ونه‌ و ش���یعه‌وه‌ زیاد‬ ‫بکات‪ ،‬مالیکی ل���ه‌م رێگه‌یه‌و‌ه هه‌موو‬ ‫ئه‌و وینه‌ی دوژمن و ناحه‌ز و ده‌س���تی‬ ‫بێگان ‌ه زیندوو ئه‌کاته‌وه‌ که‌ س���ااڵنێکی‬ ‫زۆر ناسێۆنالیزمی په‌رگیری عه‌ره‌بی بۆ‬

‫►‬

‫تریفە عەلی‬

‫نەتوانێ����ت لەبری ئ����ەم هەمو جەنگەڵە‬ ‫لە کۆنکرێت چەن����د یاریگاو پارکێک بۆ‬ ‫من����دااڵن و مرۆڤەکان دروس����ت بکات‪،‬‬ ‫کوردایەتییەک‪ ،‬گ����ەر نەتوانێت ژمارەی‬ ‫قوتابی����ان لەپۆلێکدا ل����ە‪ 50‬قوتابییەوە‬ ‫بکات����ە ‪ 20‬قوتاب����ی‪ ،‬کوردایەتیی����ەک‪،‬‬ ‫گەر نەتوانێت رێگەچارەیەک بۆ س����ەگ‬ ‫و پشیلە بەرەاڵکانی ش����ار بدۆزێتەوە‪،‬‬ ‫کوردایەتیی����ەک‪ ،‬گەر نەتوانێت نەک بە‬ ‫‪ 4‬س����اڵ جارێک‪ ،‬بەڵکو بە ‪ 20‬جارێک‬ ‫دەموچاوی س����ەرکردەکانمان بگۆڕێت‪،‬‬ ‫کوردایەتییەک گەر نەتوانێت س����امانی‬ ‫ئەم واڵتە لەگیرفانی چەند کەس����ێکەوە‬ ‫بگەڕێنێتەوە بۆ س����ەرجەم گیرفانەکان‪،‬‬ ‫کوردایەتیی����ەک‪ ،‬گ����ەر نەتوانێ����ت‬ ‫لەبیرۆکراتییەت و ڕۆتینی فەرمانگەکان‬ ‫ک����ەم بکات����ەوە‪ .‬کووردایەتییەک گەر‬ ‫نەتوانێ����ت پەناگەیەک بۆ ئەو مرۆڤانەی‬ ‫ک����ە لەڕوی ئەقڵییەوە نات����ەواون دابین‬ ‫بکات‪ ،‬کوردایەتیی����ەک‪ ،‬گەر مرۆڤەکان‬ ‫لەدەس����تپانکردنەوە نەج����ات ن����ەدات‪،‬‬ ‫کوردایەتییەک‪ ،‬گەر نەتوانێت ئەو هەمو‬ ‫گەنجانە لەب����ەاڵی بێکاری و گیرفان بە‬ ‫تاڵی نەج����ات ب����دات‪ ،‬کوردایەتییەک‪،‬‬ ‫گ����ەر نەتوانێت مندااڵنی ش����ار لەکاری‬ ‫بەردەس����تی و س����وکایەتیپێکردن‬ ‫بپاریزێت‪ ،‬کوردایەتییەک گەر نەتوانیت‬ ‫جۆرێک لەپاس و شێوەیەک لەشەقام و‬ ‫جۆرێک لەگۆچان بۆ پیرو کەمئەندامان‬ ‫فەراه����ەم ب����کات‪ ،‬کوردایەتییەک‪ ،‬گەر‬ ‫نەتوانێ����ت کچانی واڵتەک����ەم لەگرفتی‬ ‫ه����ەاڵواردەی ڕەگەزی نەج����ات بدات‪،‬‬ ‫کوردایەتیی����ەک‪ ،‬گ����ەر نەتوانێت ژنانی‬ ‫واڵتەکەم لەپاش����کۆیەتی و سەروەری‬ ‫پی����او ڕزگار بکات‪ ،‬کوردایەتییەک‪ ،‬گەر‬ ‫نەتوانێت‪ ،‬ژنان����ی کۆمەڵگاکەم لەبەاڵی‬ ‫ش����ەرەف قوتار بکات‪ ،‬کوردایەتییەک‪،‬‬ ‫گەرنەتوانێت مۆڕاڵی پاتریاری لەبارببات‬ ‫و لەش����وێنی مرۆییبون و رێزو ماف بۆ‬ ‫مرۆڤەکان بکات����ە دونیابینی کوردایەتی‬ ‫نییە‪ ،‬گەرچی سااڵنێکی درێژە کۆمەڵگای‬ ‫کوردی خاوەنی سەرۆکی کوردییە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫خاوەنی م����ۆڕاڵ و دونیابینی کوردبون‬ ‫نییە‪.‬‬ ‫دروستبونی بزوتنەوەیەکی فێمینیستی‬ ‫سیاسی لەئێس����تادا‪ ،‬کە لەتوانایدابێت‬ ‫مامەڵ����ەی جدی لەگەڵ ئەو کێش����انەدا‬ ‫ب����کات‪ ،‬زۆر گرنگ����ە‪ ،‬فێمینیزمب����ون‬ ‫لەئەمرۆدا زۆر ب����ەر فرراوانەو بیرەکانی‬ ‫فێمینیزم تەنها دەرگیرنین لەگەڵ ئەو‬ ‫گرفتانەدا کە پەیوەستن بە وەزعییەتی‬ ‫ژن و کارە کۆمەاڵیەتییەکانی تر‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بەپێچەوان����ەوە ئەمڕۆ فێمینیس����تەکان‬ ‫دەرگیرن لەگەڵ ئەو کارە دزێوانەدا کە‬ ‫لەکۆمەڵگادا دەگوزەرێن و دەس����ەاڵتی‬ ‫سیاس����ی ئاین����ی پاتریارک����ی ئام����ادە‬ ‫نییە چاکس����ازییان تێدا بکات‪ ،‬چونکە‬ ‫پاتریارکییەت یەکێ����ک لە ئامانجەکانی‬

‫►‬

‫فێمینیزم و پرسی نەتەوە‬

‫‪13‬‬

‫ئه‌م وێنه‌یه‌ ک ‌ه‬ ‫کورد وه‌ک دوژمن‬ ‫و موئامه‌ره‌چی‬ ‫ته‌ماشا ئه‌کات و‬ ‫ئه‌مڕۆ له‌هه‌موو‬ ‫کاتێک زیاتر‬ ‫هه‌ست به‌مانه‌وه‌و‬ ‫به‌هێزبونی ئه‌که‌ین‬ ‫کوردی دروست کردبوو‪ .‬به‌مشێوه‌یه‌ش‬ ‫ژماره‌ی ده‌نگده‌رانی له‌ناو عه‌ره‌به‌کاندا‬ ‫زیادئه‌کات و خۆی به‌هێزتر وسه‌قامگیرتر‬ ‫ئه‌کات‪ .‬به‌اڵم ئه‌م بۆچون ‌ه راس���تیه‌کی‬ ‫تاڵ و له‌هه‌مانکاتدا گرفتێکی ترسناک‬ ‫ئاش���کرا ئه‌کات‪ ،‬ک ‌ه چاره‌س���ه‌رکردنی‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌‌ته‌یارکردنی هێزی پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫گرنگت���ر نه‌بێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌وا زۆر ل���ه‌م‬ ‫چاره‌س���ه‌ر‌ه سه‌ربازی ‌ه س���تراتیژیتره‌‪:‬‬ ‫وێن���ه‌ی ک���وردو هه‌رێمی کوردس���تان‬ ‫له‌خه‌یاڵی عه‌ره‌به‌کان���ی عێراقدا‪ ،‬زۆر‬ ‫گۆرانێکی بنه‌ره‌تی له‌و وێنه‌یه‌ به‌سه‌ردا‬ ‫نه‌هاتووه‌ ک ‌ه به‌عس بۆ کوردی هه‌بوو‌‪.‬‬ ‫مه‌ترس���ی س���تراتیژی گه‌وره‌ش هه‌ر‬ ‫لێره‌دایه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی هه‌ڕه‌شه‌ی سه‌ره‌کی ‌ه‬ ‫بۆ کوردس���تان ئه‌م له‌شکرکێشی ‌ه نی ‌ه‬ ‫ک ‌ه به‌ناوی ئۆپراسێۆنی دیجله‌و‌ه رووی‬ ‫له‌ناوچ ‌ه دابڕاوه‌کان کردووه‌‪ ،‬ئه‌م هێز‌ه‬ ‫چه‌ند گه‌وره‌ بێت و پڕ چه‌ک و میهه‌نی‬ ‫بێت‪ ،‬ب���ه‌ دور ئه‌زانرێت له‌م بارودۆخ ‌ه‬ ‫سیاس���یه‌ ناوخۆی و ناوچه‌ییدا بچێت ‌ه‬ ‫شه‌ڕێکی سه‌رتاسه‌ریه‌و‌ه له‌گه‌ڵ هێزی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی کوردستان‪ .‬به‌ڵکو ئه‌وه‌ی‬ ‫مه‌ترسیه‌ ئه‌م وێنه‌ی ‌ه بۆ کورد و هه‌رێمی‬ ‫کوردس���تان وه‌ک پیکهاته‌یه‌کی دۆژمن‬ ‫به‌ ع���ه‌ره‌ب ک ‌ه زی���اد له‌هه‌قی خۆیان‬ ‫وه‌رگرتوو‌ه و ئیستغاللی ناکۆکی شیع ‌ه‬ ‫و س���ون ‌ه به‌ قازانجی خۆی���ان ئه‌که‌ن‬ ‫و بگر‌ه خۆیان ده‌س���تی س���ه‌ره‌کیان‬ ‫له‌وروژاندنی ئه‌م ناکۆکیه‌دا هه‌یه‌‪ .‬هیچ‬ ‫دور نی ‌ه ئه‌و جی���اوازی بۆچونه‌ش ک ‌ه‬ ‫له‌نێوان دوو هێز‌ه ده‌س���ه‌اڵتداره‌کانی‬ ‫کوردس���تاندا هه‌ی��� ‌ه ک���ه‌ یه‌کێکی���ان‬ ‫نزیک��� ‌ه له‌ ش���یع ‌ه و ئێ���ران و ئه‌وی‬ ‫تریان له‌س���ونه‌ی ع���ه‌ره‌ب و تورکیا‪،‬‬ ‫وه‌ک س���ینارێۆ و دابه‌ش���کردنی ده‌ور‬ ‫ته‌ماش���ابکه‌ن ک ‌ه به‌مه‌به‌ستی تێکدانی‬ ‫عێ���راق و ئاژاوه‌نانه‌و‌ه دروس���تکراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م وێنه‌یه‌یه‌ که‌ مه‌ترس���ی ستراتیژی‬ ‫بۆ کوردو هه‌ریمی کوردس���تان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫چونک���ه‌ ئ���ه‌م وێنه‌ی ‌ه که‌ ک���ورد وه‌ک‬ ‫دوژمن و موئامه‌ره‌چی ته‌ماش���ا ئه‌کات‬ ‫و ئه‌مڕۆ له‌هه‌موو کاتێک زیاتر هه‌س���ت‬ ‫به‌مانه‌وه‌و به‌هێزبونی ئه‌که‌ین‪ ،‬به‌رده‌وام‬ ‫هه‌رێمی کوردستان له‌به‌رده‌م هه‌ڕه‌شه‌و‬ ‫جه‌نگ و کوش���تاردا دائه‌نێت‪ .‬ش���ه‌ڕ‬ ‫به‌رله‌وه‌ی روبدات پێویس���تی به‌وێنه‌ی‬ ‫دوژم���ن هه‌یه‌‪ .‬هیچ ش���ه‌رێک نیه‌ گه‌ر‬ ‫پێش���وه‌خت وێن���ه‌ی دوژم���ن بۆ ئه‌و‬ ‫کۆمه‌ڵگاو که‌س���ان ‌ه دروست نه‌کرابێت‬ ‫ک��� ‌ه بڕیار‌ه په‌الم���ار بدرێ���ن‪ .‬لێره‌و‌ه‬ ‫کاری س���تراتیژی و س���ه‌ره‌کی نابێت‬ ‫پشتبه‌س���تن بێت به‌هێزی چه‌کداری و‬ ‫خۆشبینبون به‌رامبه‌ر به‌تواناکانی هێزی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی کوردس���تان (ئه‌گه‌رچی‬ ‫ئاماده‌کردن و دابینکردنی پێداویس���تی‬ ‫و ب ‌ه میهه‌نیکردنی ئه‌م هێزه‌‪ ،‬یه‌کێک ‌ه‬ ‫له‌شت ‌ه هه‌ر‌ه گرنگه‌کان)‪ ،‬به‌ڵکو کاری‬ ‫ستراتیژی ئه‌وه‌یه‌ سه‌رچاوه‌کانی شه‌ڕ‬ ‫و کوش���تار وشک بکه‌ین و به‌جدی کار‬ ‫بۆ جوانکردن���ی وێنه‌ی کوردو هه‌رێمی‬ ‫کوردستان بکه‌ین‪ ،‬به‌جۆرێک هاوالتی ‌ه‬ ‫عه‌ره‌ب���ه‌کان ئێم��� ‌ه وه‌ک هاوب���ه‌ش و‬ ‫هاوالت���ی ببینن و وه‌ک پش���توپه‌نای‬ ‫خۆی���ان ته‌ماش���امان بک���ه‌ن‪ .‬ب���ێ‬ ‫دروس���تکردنی وێنه‌یه‌کی تازه‌ بۆ کورد‬ ‫و هه‌رێمی کوردستان‪ ،‬هه‌رگیز ناتوانین‬ ‫ژیانێک���ی ئارامم���ان له‌ن���او ده‌وله‌تی‬ ‫عێراقدا هه‌بێت‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )353‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/27‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫با خۆمان نه‌كه‌ینه‌ عه‌ڕرابی گرژییه‌كان ‌ی عێراق‬

‫►‬

‫روداوی س���اخته خه‌ریکه ده‌بێته دیارده‬ ‫لهدونیای سیاس���ه‌تی کوردی���دا‪ .‬روداوی‬ ‫س���اخته ئێم���ه لێ���ره‌دا وه‌ك چه‌مکێک‬ ‫به‌كاریده‌به‌ی���ن بۆ ئه‌و جۆره روداوانه که‬ ‫ل���ه‌م دواییانه‌دا باڵیان به‌س���ه‌ر دونیای‬ ‫سیاسه‌تی کوردیدا کێش���اوه‪ .‬ده‌كرێت‬ ‫خۆپیشاندانه‌که‌ی هه‌ولێری چه‌ند مانگی‬ ‫راب���وردوو روداوی هاتن���ی زه‌ی���دی یان‬ ‫س���وپای عێ���راق وه‌ك دو نمونه‌ی زه‌ق‬ ‫وه‌ربگرین‪.‬‬ ‫روداوی س���اخته هه‌میش���ه هه‌بوه‪ ،‬له‬ ‫هه‌مو کونجێک���ی دونیادا بونی هه‌یه‪ ،‬له‬ ‫ش���ێوه‌و ئه‌نجامدان و ئاستی گه‌وره‌یی و‬ ‫بچوکیدا زۆر جیاوازه‪ .‬روداوی ساخته به‬ ‫مانای ئه‌وه‌ نایه‌ت که روداوێک رونادات‪،‬‬ ‫یان هیچ له ئارادا نیه‪ ،‬به‌ڵکو مه‌به‌‌س���ت‬ ‫لێی ئه‌وه‌یه که روداوێک ده‌هێنرێته ئاراوه‪،‬‬ ‫یان خۆی روئ���ه‌دات‪ ،‬به‌اڵم مه‌به‌س���تی‬ ‫سه‌ره‌کی لێی خولقاندن یان هێنانه ئارای‬ ‫دۆخێکه بۆ ئه‌وه‌ی شتێکی تر روبدات که‬ ‫هه‌میشه جیاوازه له روداوه‌كه خۆی‪.‬‬ ‫ب���ه‌م پێیه روداوی س���اخته ئه‌وه‌ نیه‬ ‫بێبنه‌مابێ���ت‪ ،‬چونک���ه زۆرب���ه‌ی کات‬ ‫بۆئه‌وه‌ی ساخته‌یی خۆی بپۆشێت کار له‬ ‫سه‌ر ئه‌و ئاڵۆزی و ته‌نگه‌گژێیانه ده‌کات‬ ‫که له کۆمه‌ڵگادا له ئارادایه‪.‬‬ ‫ده‌توانین لێره‌دا س���ود له قوتابخانه‌ی‬ ‫ش���یکاگۆ بۆ راڤه‌کاری ئابوری وه‌ربگرین‬ ‫ب���ه تایبه‌ت میلتۆن فریدم���ان‪ .‬فردیمان‬ ‫وه‌ك نوام���ی کله‌ین له کتێبی ناس���راوی‬ ‫دۆکترنی راچڵ���ه‌کان پێمانده‌ڵێت بڕوای‬ ‫وه‌های���ه ک���ه ئاراس���ته‌کردنی کۆمه‌ڵگا‬ ‫به‌ره‌وه نیولیبرالی���زم‪ ،‬یان به‌رێوه‌بردنی‬ ‫کۆمه‌ڵگا له رێگای که‌رتی تایبه‌ته‌وه‪ ،‬به‬ ‫ئاس���انی نابێت بۆیه پێویسته دۆخێکی‬ ‫وه‌ها بخولقێنرێت که خه‌ڵكی ئه‌وه‌یان له‬ ‫بیربچێته‌وه که چ���ی ده‌گوزه‌رێت‪ .‬ده‌بێ‬ ‫خه‌ڵك بپه‌ش���ۆکێنرێن‪ ،‬بحه‌‌په‌س���ێنرێن‪،‬‬ ‫توش���ی ش���ۆک بکرێن هه‌ت���ا دۆخێکی‬ ‫وه‌ه���ا بێته ئاراوه که به ئاس���انی هه‌مو‬ ‫پانتاییه‌کان���ی کۆمه‌ڵگا بدرێته ده‌س���ت‬ ‫که‌رتی تایبه‌ت‪ .‬دیاره ئه‌وه‌ی له کوردستان‬ ‫روئه‌دات به‌م ئاس���ته نیه‪ ،‬چونکه له به‌ر‬ ‫هۆکارێکی ئاشکرا که ده‌سه‌اڵتی کوردی‬ ‫ئه‌م جۆره ئامانج و توانایه ی‌ نیه‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ئاس���تی روداو هێن���ده کاریگه‌ری نیه له‬ ‫سه‌ر شێواز‪ .‬من بروام وایه له کوردستان‬ ‫له پ���اش خۆپیش���اندانه‌کانی س���ه‌رای‬ ‫ئ���ازادی‪ ،‬که ده‌توانرێت ب���ه دوا روداوی‬ ‫راس���ته‌‌قینه ناوببرێت له‌م چه‌ندس���اڵه‌ی‬ ‫دواییدا زۆربه‌ی زۆری روداوه‌کان ده‌چنه‬ ‫خانه‌ی س���اخته‌وه‪ .‬روداوی س���اخته به‬ ‫چه‌ند شێوازێک ده‌رده‌که‌وێت‪ :‬هه‌ندێکجار‬ ‫س���ه‌رتاپا روداوه‌كه دروس���تکراوه‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئاگرتێبه‌ردانی نازی���ه‌کان له په‌رله‌مانی‬ ‫ئه‌ڵمانی‪ ،‬که جوله‌کانیان پێ تاوانبارکرد‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی پاس���او بۆ گرتن و کوش���تنی‬ ‫جوله‌كان بهێننه‌وه‪ ،‬خۆپێش���اندانه‌که‌ی‬ ‫هه‌ولێ���ر که ل���ه الیه‌ن پاراس���تنه‌وه به‬ ‫جواڵنی هێ���زی ئاین���ی کۆنترۆڵكراو له‬ ‫الی���ه‌ن پارتیه‌وه‪ ،‬له ش���ێوازی ئه‌مجۆره‬ ‫روداوه س���اختانه ب���و ک���ه ئامانجه‌که‌ی‬ ‫بێده‌نگک���ردن و تۆقاندن���ی زیاتری ئه‌و‬ ‫شاره بو‪ ،‬لێره‌دا ئیسالمی سیاسی بو به‬ ‫(یان کرا) دوژمن‪ .‬دوه‌م‪ ،‬روداو روئه‌دات‬ ‫به‌اڵم ه���ۆکاری راس���ته‌‌قینه‌ی روداوه‌كه‬ ‫گرنگ نیه‪ ،‬به‌ڵکو خێرا ده‌س���ه‌اڵتی بااڵ‬ ‫هه‌وڵ ئه‌دات که به ئاقارێکیدا به‌رێت که‬ ‫سودی خۆی لێببینێت‪ ،‬له ئاستی دونیادا‬ ‫روداوی یانزه‌ی س���یپته‌مبه‌ر له‌م شێوازه‬ ‫بوو‪ .‬جۆری سێهـه‌م ئه‌وه‌یه که دۆخێکی‬ ‫ته‌نگه‌گژی ل���ه ئارادای���ه‪ ،‬هه‌وڵئه‌درێت‬ ‫س���ودی لێببینرێت له ساته‌وه‌ختێکدا بۆ‬ ‫ئامانجێکی تایبه‌ت‪ ،‬ئه‌مجۆره ترسناکترین‬ ‫جۆره‪ ،‬چونکه بریتیه له سه‌رکێشییه‌كی‬ ‫گ���ه‌‌وره ب���ۆ ئامانجێک���ی بچکۆل���ه‪ ،‬که‬ ‫ده‌رئه‌نجامه‌کانی ره‌نگه زۆر ترسناکتربن‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر هاتو ئامانجه بچکۆله‌که‌ش‬ ‫هاته‌دی‪ .‬ده‌كرێ���ت روداوی دوزخورماتو‬ ‫به‌م شێوه‌یه لێکبدرێته‌وه‪.‬‬ ‫ب���ۆ راڤه‌کردن���ی زیاتری ئ���ه‌م روداوه‬ ‫ساخته‌یه که تا ئاستێکی زۆر ترسناکه‪،‬‬ ‫پێویس���ته ئێس���تێکی له س���ه‌ر بکه‌ین‪.‬‬ ‫ئاش���کرایه ل���ه نێوان هه‌رێ���م و به‌غدادا‬ ‫کێش���ه‌ی زۆر هه‌یه‪ ،‬ئێمه له جێگای تردا‬ ‫ئاماژه‌‌م���ان به‌وه‌دابوو که فیدراڵی هه‌‌رێم‬ ‫فیدراڵ���ی هێ���زه‪ ،‬نه‌ک فیدراڵی یاس���ا‪.‬‬ ‫مه‌به‌س���تمان له‌مه ئه‌وه‌بو ک���ه به‌هۆی‬ ‫به‌هێزی ک���ورد ی���ان الوازی به‌غداوه‌یه‬ ‫ک���ه به‌غدا دانی ب���ه فیدراڵیدا ناوه‪ .‬به‌م‬ ‫پێی���ه به گۆڕانی هێز جۆر و سروش���تی‬ ‫فیدراڵی���ش ده‌گۆرێت‪ .‬له الیه‌ن کورد‌ه‌وه‬

‫دۆخه‌که ئاڵۆزتره‪ ،‬کورد ناس���یونالیزمی‬ ‫هه‌تا بێ���ت به‌هیزترده‌بێت به‌اڵم له روی‬ ‫هێزه‌وه الوازده‌بێت‪ .‬هه‌رچه‌نده‪ ،‬گومانیش‬ ‫له‌وه‌ده‌كرێت که ناس���یونالیزمی کوردی‬ ‫به‌هێزبوبێت چونکه په‌رچه‌کرداری زۆری‬ ‫خه‌ڵکی کوردستان وه‌هایه که کوردستان‬ ‫لێیان حه‌رامکراوه‪ ،‬سه‌رتاپا واڵت له سه‌ر‬ ‫دو بنه‌ماڵه‌ تاپۆکراوه‪ ،‬خه‌ڵكی تریش له‬ ‫س���ه‌ر ئاس���تی خزمه‌تکارێتی بۆ ئه‌م دو‬ ‫بنه‌ماڵه‌یه رێکخراون‪.‬‬ ‫کاتێ���ک هێز بااڵده‌س���تترین فاکته‌ره‪،‬‬ ‫ئه‌وا له ده‌رئه‌نجامدا دۆخه‌كه هه‌میشه به‬ ‫ناسه‌قامگیری ده‌مێنێته‌وه چونکه هێزه‌كان‬ ‫به‌رده‌وام له گۆڕاندان‪ .‬کورد له رابوردودا‬ ‫به‌هێزب���و چونک���ه‪ ،‬ئه‌وانیت���ر الوازبون‪،‬‬ ‫ئێس���تا هه‌تا بێت ئه‌وانتر به‌هێزده‌بن‪ ،‬له‬ ‫به‌رامبه‌‌ردا کورد الوازده‌بێت‪ .‬ئه‌وه‌ی پێی‬ ‫ده‌ڵێن سیاس���ی کورد‪ ،‬نازانێت سیاسه‌ت‬ ‫چی���ه‪ ،‬نازانێت چۆن هێ���ز به‌رهه‌مدێت‪،‬‬ ‫نازانێت هاوس���ه‌نگی هێ���ز چیه‪ ،‬نازانێت‬ ‫ده‌زگا چیه‪ ،‬نازانێت سوپا چیه‪ ،‬نازانێت‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی نیش���تمانی چی���ه‪ ،‬نازانێت‬ ‫نه‌ته‌وه چیه‪ ،‬نازانێت دۆخی نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫ناوچه‌که به‌ره‌و ک���وێ ده‌روات‪ ،‬نازانێت‬ ‫چ���ۆن ل���ه نێ���وان به‌رژه‌وه‌ن���دی هێزه‬ ‫جیاوازه‌کان���دا ی���اری به‌رژه‌وه‌ندی خۆی‬

‫له دوز دۆخێکی‬ ‫ته‌نگه‌گژه‌یی‬ ‫هێنرای ‌ه ئاراوه‪،‬‬ ‫ئینجا روداوێکی‬ ‫البه‌الی که‌منرخ‬ ‫کرایه به‌هانه بۆ‬ ‫دروستکردنی‬ ‫روبه‌روبونه‌وه‬ ‫ب���کات‪ ،‬نازانێ���ت دیپلۆماس���یه‌ت چیه‪،‬‬ ‫نازانێ���ت ل���ه دو ئاس���تدا جیاوازیه‌کانی‬ ‫بکاته هۆکاری گه‌یاندن و هاوبه‌شیه‌کانی‬ ‫بکاته بنه‌م���ای‌ هاوپه‌یمانی‪ .‬له‌م دۆخه‌‌دا‬ ‫کورد به‌رگه‌ی فشار ناگرێت‪ .‬روداوه‌کانی‬ ‫دوز رونیک���رده‌وه ک���ه ل���ه کاتێکدا که‬ ‫به‌هێزبونی به‌غ���دا له ناوچه دابراوه‌کاندا‬ ‫نه‌ک ته‌نها ده‌بێته هۆی له ده‌س���تچونی‬ ‫ناوچ���ه دابراوه‌کان به‌ڵک���و ده‌بێته هۆی‬ ‫فش���ار که‌وتنه سه‌ر س���ه‌راپای باشوری‬ ‫کوردستان؛ که‌چی هێزێکی وه‌ك یه‌كێتی‬ ‫دێت له ب���ڕی روبه‌روبونه‌وه‌ی ئه‌م هێزه‬ ‫به توانایه‌كی نیش���تمانیه‌وه سه‌رکێشی‬ ‫به‌م هێزه‌وه ده‌کات بۆئ���ه‌وه‌ی وێنایه‌ک‬ ‫جیاواز ب���ۆ خۆی دروس���تبکات که له‌م‬ ‫رۆژگاره‌دا بێئه‌ندازه ده‌سته‌پاچه‌یه بۆی‪.‬‬ ‫ئامانجی یه‌کێتی ئه‌گه‌ر بێتو فه‌راهه‌میش‬ ‫بێت‪ ،‬ک���ه بریتیه ل���ه‌وه‌ی خه‌ڵکی وه‌ها‬ ‫بروابێننه‌وه که یه‌کێت���ی قاره‌مانه‪ ،‬هیچ‬ ‫سودێک به کورد ناگه‌یه‌نێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‬ ‫درێژخایه‌نیش���دا هیچ سودێک به یه‌كێتی‬ ‫ناگه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫روداوی س���اخته‪ ،‬وه‌ك هه‌ر روداوێکی‬ ‫تر‪ ،‬روداوی راسته‌‌قینه‪ ،‬روداوی سیاسی‪،‬‬ ‫روداوی ئاگای���ی‪ ،‬هه‌رگی���ز ناتوانرێ���ت‬ ‫س���ه‌رجه‌م مه‌وداکانی کۆنت���رۆڵ بکرێت‪.‬‬ ‫روداوی دوز ب���ه هه‌م���ان ش���ێوه‌بو‪ .‬بۆ‬ ‫نمونه‪ ،‬ل���ه دوز دۆخێک���ی ته‌نگه‌گژه‌یی‬ ‫هێنرایه‌ ئ���اراوه‪ ،‬ئینجا روداوێکی البه‌الی‬ ‫که‌منرخ کرایه به‌هانه بۆ دروس���تکردنی‬ ‫روبه‌روبون���ه‌وه‪ ،‬پاش���ان روبه‌روبونه‌وه‌‬ ‫روینه‌دا‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌مه بێده‌رئه‌نجام نه‌بو‪.‬‬ ‫له الیه‌ك سه‌ربازی هێنایه نێوان هه‌رێم و‬ ‫فیدڕاڵه‌وه به هاتنی سه‌رباز‪ ،‬ماف و یاسا‬ ‫و مه‌ده‌نی���ه‌ت الوازده‌بێت‪ .‬ده‌بو هاتنی‬ ‫سه‌رباز دوا ئامانج بوایه‪ ،‬به تایبه‌ت کاتێک‬ ‫رویبدایه که هه‌مو هێزه‌کانی کوردس���تان‬ ‫له ئاماده‌باش���یدابن بۆی‪ ،‬چونکه ئه‌گه‌ر‬ ‫کورد له رێگه‌ی سه‌ربازیش���ه‌وه بیباته‌وه‬ ‫ره‌نگه ده‌س���تکه‌وتی زۆر که‌متربێت‪ ،‬له‬ ‫ش���ێوازه‌كانی تر‪ .‬بۆیه گرنگ ئه‌وه‌یه که‬ ‫چۆن سیاسیانه سه‌رباز به‌کاربێت‪ ،‬نه‌ك‬ ‫سه‌ربازییانه سیاسه‌ت به‌کاربێت‪.‬‬

‫مالیکی‬ ‫بەسەرکردەکانی‬ ‫کوردی وتو‌ە‬ ‫ئێو‌ه بچن بۆ‬ ‫قه‌ته‌ر منیش‬ ‫ی‬ ‫ئۆپه‌راسیۆن ‌‬ ‫دیجل ‌ه دروست‬ ‫ده‌كه‌م؟!‬

‫دیموكراسییه‌ت له‌نێوان میكانیزم‌و عه‌لمانییه‌تدا‬ ‫نازم عەبدواڵ‬

‫ی سیاسی‌‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ئه‌ندام ‌‬

‫له‌دونی���ادا دو ج���ۆر‌ه تێڕوانین هه‌ی ‌ه‬ ‫بۆ دیموكراس���ییه‌ت‪ ،‬هه‌رچی‌ جه‌ده‌ل‌و‬ ‫ی نێوان ئای���ن‌و ئایدولۆژیی ‌ه‬ ‫مش���تو مڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫جیاجی���اكان هه‌ی��� ‌ه ده‌رب���اره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دیموكراس���ییه‌ت‪ ،‬له‌س���ه‌ر چۆنیه‌ت��� ‌‬ ‫خوێندن���ه‌وه‌و تێڕوانینیان���ه‌ بۆ ئه‌و دو‬ ‫بۆچونه‌‪ ،‬میكانیزمی‌ دیموكراس���ییه‌ت‬ ‫ی‬ ‫ی شێواز ‌‬ ‫واته‌ سازان له‌سه‌ر دیاریكردن ‌‬ ‫ی ئاین‌و رێبازو‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت له‌چوارچێوه‌ ‌‬ ‫ی خه‌ڵكدا‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫پره‌نسیپ‌و باوونه‌رێت ‌‬ ‫ی هاواڵتیان مس���وڵمانن دیار‌ه‬ ‫زۆرینه‌ ‌‬ ‫ی یاس���او میكانیزمێ���ك ناكه‌ون‬ ‫توخن ‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ بنه‌م���ا ئیس�ل�امییه‌كاندا تێك‬ ‫ی‬ ‫ێ زۆرین���ه‌ش ره‌چاو ‌‬ ‫بگیرێ���ت‪ ،‬ئه‌ب��� ‌‬ ‫ی كه‌مین��� ‌ه‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی‌‌و قه‌ناعه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫بكات به‌مه‌رجێك به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫نه‌خات ‌ه مه‌ترس���ییه‌وه‌‪ ،‬یه‌ك پێناسه‌ش‬ ‫ی‬ ‫نیی���ه‌ بۆ دیموكراس���ییه‌ت‪ ،‬ل ‌ه دونیا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م���ڕۆدا چه‌ن���د واڵتی‌ دیموكراس��� ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه ئه‌وه‌نده‌ مۆدێلی‌ دیموكراسییه‌ت‬ ‫ی پێ���ی‌ ئه‌وترێ���ت‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ئایدۆلۆژی���ای‌ دیموكراس���ییه‌ت ئه‌گه‌ر‬ ‫ی‬ ‫مه‌به‌ست له‌ناوه‌ڕۆكه‌كه‌ی‌ عه‌لمانییه‌ت ‌‬ ‫ێ‬ ‫گشتگیر(العلمانی ‌ە الشمولیه‌) بێت به‌ب ‌‬ ‫هیچ هه‌ڵوێس���ته‌یه‌ك الی‌ مس���وڵمانان‬ ‫به‌گش���تی‌‌و الیه‌ن���ه‌ ئیس�ل�امییه‌كان‬ ‫ی‬ ‫ی ره‌ف���زه‌‪ ،‬عه‌لمانییه‌ت��� ‌‬ ‫به‌تایبه‌ت��� ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌نده‌ی‌ له‌گه‌ڵ رێبازو‬ ‫جوزئییش بای ‌‬ ‫بنه‌ما ئیس�ل�امییه‌كاندا تێك ئه‌گیرێت‬ ‫ی‬ ‫به‌هه‌مان ش���ێو‌ه له‌عه‌قی���ده‌و فیكر ‌‬ ‫ئیس�ل�امیدا قبوڵ نییه‌‪ ،‬ئه‌و بابه‌تانه‌ش‬ ‫كه‌ ته‌فس���یراتی‌ جۆراوجۆر هه‌ڵئه‌گرن‬

‫ی یاساكان‌و‪،‬‬ ‫ی ده‌ستورو‪ ،‬ده‌ركردن ‌‬ ‫دانان ‌‬ ‫ی پارت‌و‪..‬‬ ‫ی ڕاده‌ربڕین‌و‪ ،‬پێكهێنان ‌‬ ‫ئازاد ‌‬ ‫ی‬ ‫هتد‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌و‌ه له‌ناو كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ئیسالمی‌‬ ‫كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مس���وڵماندا قه‌ت سیسته‌م ‌‬ ‫زۆرین ‌ه ‌‬ ‫ی عه‌لمان���ی هه‌ڵنابژێررێت‪،‬‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫ی زۆرینه‌ی‬ ‫هه‌روه‌ك���و له‌ن���او واڵتێك��� ‌‬ ‫هه‌ر ك���ه‌س ئازاده‌ چۆن ته‌فس���یریان نامس���وڵماندا ب���ه‌ هی���چ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫ئ���ه‌كات به‌مه‌رجێ���ك چوارچێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ئیسالمی‌ به‌ر‬ ‫ی سیس���ته‌می‌ ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫ی هه‌بێت‪ ،‬هه‌ندی���ك له‌ك ‌هس‌و‬ ‫زانس���ت ‌‬ ‫الیه‌نه‌ ئیس�ل�امییه‌كان له‌گ���ه‌ڵ الیه‌ن ‌ه‬ ‫عه‌لمانیی ‌ه ش���مولییه‌كان ه���اوڕان ك ‌ه‬ ‫له‌هه‌ر شوێنێك باس له‌دیموكراسییه‌ت‬ ‫كرا واته‌ عه‌لمانییه‌ت‪ ،‬وه‌ وای‌ پیش���ان‬ ‫ئ���ه‌ده‌ن دیوكراس���یی ‌هت‌و عه‌لمانییه‌ت‬ ‫دوانه‌یه‌كن لێ���ك جوداناكرێنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ی زۆرێك‬ ‫رایه‌ ن���ه‌ك هه‌ر پێچه‌وان ‌هی‌ را ‌‬ ‫له‌زانایان‌و بیر مه‌نده‌ ئیس�ل�امییه‌كانه‌‪،‬‬ ‫له‌وان���ه‌‪ :‬د‪.‬یوس���ف قه‌رزاوی‌‪ ،‬ش���ێخ‬ ‫ی‬ ‫راش���ید غه‌نوش���ی‌‪ ،‬ئه‌ب���و ئه‌ع�ل�ا ‌‬ ‫ی‬ ‫م���ه‌ودودی‌‪ ،‬محه‌مه‌د غه‌زالی‌‌و چه‌ندین ‌‬ ‫تر‪ ،‬به‌ڵكو پێچه‌وان���ه‌ی‌ رای‌ بیرمه‌ندو‬ ‫فه‌یله‌سوفه‌ رۆژئاواییه‌كانیشه‌‪ ،‬هه‌روه‌كو‬ ‫ی‬ ‫مه‌ری���وان بوره���ان قانی���ع بابه‌تێك ‌‬ ‫ی ئاوێن��� ‌ه ژم���اره‌(‪)351‬‬ ‫له‌رۆژنام���ه‌ ‌‬ ‫دا نوس���یوه‌ ئه‌ڵێ���ت‪ :‬كۆمه‌ڵن���اس‌و‬ ‫فه‌یله‌س���وفی‌ ئه‌ڵمانی‌(ڤای���ت باده‌ر)‬ ‫له‌كتێبێكی���دا به‌ناوی‌(دیموكراس���یه‌ت‬ ‫یان عه‌لمانی���ه‌ت)‪" :‬هیچ په‌یوه‌ندییه‌ك‬ ‫ی‬ ‫له‌نێوان دیموكراس���یی ‌هت‌و ئایدۆلۆژیا ‌‬ ‫عه‌لمانییه‌ت���دا نییه‌و‪ ،‬هیچ دژایه‌تییه‌ك‬ ‫له‌نێوان ئاین‌و دیموكراس���ییه‌تدا نییه‌"‪،‬‬ ‫خۆ ئه‌گ���ه‌ر دیموكراس���ییه‌ت له‌گه‌ڵ‬ ‫ئایندا نه‌گونجێت چ دیموكراسییه‌تێك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی مس���وڵمان به‌ن���او ‌‬ ‫ك���ه‌ خه‌ڵك��� ‌‬ ‫موماره‌س��� ‌ه ‌‬ ‫دیموكراس���ییه‌ته‌و‌ه‬ ‫ی جه‌سته‌ ناكرێت‪ ،‬مه‌به‌ستم له‌هه‌ڵبژاردن‬ ‫قه‌ناع���ه‌ت‌و دین���داری‌ ل��� ‌‬ ‫ی خۆمان‬ ‫ێ زه‌وت ئه‌و چاوبه‌سته‌كیی ‌ه نیی ‌ه له‌واڵت ‌‬ ‫بكرێت؟! مه‌به‌ستیشمان له‌میكانیزم ‌‬ ‫ی كه‌ حیزب ‌ه ده‌سه‌اڵتداره‌كان ئه‌یكه‌ن ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫دیموكراسی‌وه‌ت‪ :‬راپرسی‌و هه‌ڵبژاردن‌و‪ ،‬ناهێڵ���ن خه‌ڵكی‌ بزان���ن ده‌نگ به‌چ ‌‬

‫►‬

‫ره‌خنه‌کردنی دیارده‌ی روداوی ساخته‬

‫ل����ه‌دوای‌ هه‌ڵبژاردن����ی ئ����اداری‌ ‪،2009‬‬ ‫به‌به‌رده‌وام����ی عێراق له‌ن����او گێژاوێكی‬ ‫ئاڵ����ۆزی سیاس����ی ژی����اوه‌‪ ،‬پێكهێنانی‌‬ ‫حكوم����ه‌ت دوای‌ نزیك����ه‌ی‌ ‪ 9‬مان����گ‬ ‫له‌هه‌ڵب����ژاردن به‌ڵگه‌یه‌ك����ی رون بو بۆ‬ ‫ئاڵۆزیی‌ بارودۆخی سیاس����ی‪ ،‬بێگومان‬ ‫كوردیش له‌م هاوكێشه‌یه‌ پێگه‌یه‌كی نه‌ك‬ ‫دیاری‌ هه‌بو بگره‌ ئه‌گه‌ر كورد نه‌بوا ئه‌وا‬ ‫گرێكوێره‌ی‌ ئه‌م بارودۆخه‌ نه‌ده‌كرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫ك����ه‌ له‌به‌ره‌نجام����ی رێككه‌وتنێكی ‪19‬‬ ‫ی ده‌وڵه‌تی‌ یاس����او‬ ‫خاڵی‌ له‌گه‌ڵ لیس����ت ‌‬ ‫دوات����ر رێككه‌وتنێ����ك له‌گه‌ڵ لیس����تی‌‬ ‫هاوپه‌یمانیی‌ نیش����تیمانیی‌ حكومه‌تێكی‬ ‫ناكامڵ له‌دایكبو‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وكات س����وننه‌كان ئاماده‌نه‌ب����ون‬ ‫هیچ رێككه‌وتنێ����ك له‌گه‌ڵ كورد بكه‌ن‪،‬‬ ‫ته‌نان����ه‌ت ئاماده‌نه‌بون ب����ۆ پێكهێنانی‌‬ ‫هه‌ر هاوپه‌یمانێتییه‌ك هیچ وه‌ره‌قه‌یه‌ك‬ ‫ئیمزا بكه‌ن باسی مادده‌ی‌ ‪ 140‬تێدابێت‪،‬‬ ‫گوایه‌ له‌ترس����ی كاردانه‌وی‌ ش����ه‌قامی‬ ‫س����وننه‌‪ ،‬بۆی����ه‌ رێگه‌یه‌كی به‌رته‌س����ك‬ ‫له‌به‌رده‌م كورددابو تا رێككه‌وتن له‌گه‌ڵ‬ ‫شیعه‌ بكات‪.‬‬ ‫ێ س����اڵی‌ راب����ردوی‌‬ ‫له‌م����اوه‌ی‌ س���� ‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتی‌ مالیكی‪ ،‬نه‌ك ته‌نها كوردو‬ ‫س����وننه‌كان به‌ڵكو ش����یعه‌كانیش ته‌واو‬ ‫نیگه‌رانب����ون له‌تاكڕه‌وی����ی‌‌و هه‌وڵ����ی‬ ‫قۆرخكردنی ده‌سه‌اڵت‌و پێگه‌ گرنگه‌كانی‌‬ ‫حوكم له‌عێراق‪ ،‬هه‌مو ئ����ه‌و جموجۆڵه‌‬ ‫ناده‌س����تورییانه‌ی‌ مالیك����ی ته‌نه����ا‬ ‫روبه‌روی‌ ك����ورد نه‌بو به‌ڵكو پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫دروس����تكردنی ده‌وڵه‌تێكی دیموكراتیی‌‬ ‫بو‪ ،‬به‌واتایه‌كی دیكه‌ روبه‌روبونه‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫كاره‌ ناده‌ستوریی‌‌و نایاساییانه‌ روبه‌روی‌‬ ‫هه‌مو الیه‌ك بویه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫لیس����تی‌ عێراقییه‌ به‌پێی‌ ئیس����تحقاقی‬ ‫هه‌ڵب����ژاردن‌و سیاس����ی كێش����ه‌ی‌ هه‌بو‬ ‫له‌و به‌ش����ه‌ی‌ پێیدرابو هاوكات به‌شێك‬ ‫له‌و پۆس����تانه‌ی‌ پێی����درا پڕنه‌كرایه‌وه‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵی‌ سیاسیش پێكنه‌هێنرا‪،‬‬ ‫بۆی����ه‌ ئه‌م ئاڵۆزییه‌ ه����ه‌ر مایه‌وه‌ ئیدی‬ ‫ك����وره‌ی‌ ئاگردان����ی‌ قه‌یرانی سیاس����ی‬ ‫له‌الی����ه‌ن عه‌الویی����ه‌وه‌ به‌به‌رده‌وامی فو‬ ‫ده‌درا‪.‬‬ ‫دابه‌ش����بونی‌ هاوكێش����ه‌ی‌ سیاس����ی‬ ‫له‌عێراق له‌دوای‌ قه‌یرانی سوریا بۆ سه‌ر‬ ‫ب����ه‌ره‌ی‌ ئێران‌و ب����ه‌ره‌ی‌ توركیا وایكرد‬ ‫ئه‌وه‌ن����ده‌ی‌ دیك����ه‌ قه‌یرانه‌كانی‌ عێراق‬ ‫قوڵترببنه‌وه‌‪ ،‬پێدرێژیی‌ زیاتری‌ مالیكی‌و‬

‫►‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫سەرتیپ جەوهەر‬

‫مه‌رجه‌ع����ی بڕیاره‌كانی‌ ك����ورد له‌به‌غدا‬ ‫كارب����كات ئه‌م����ه‌ش ده‌ره‌نجامی خراپی‬ ‫لێكه‌وته‌وه‌ نه‌خاسمه‌ كاتێك كارگه‌یشته‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ مالیكی‌و پارتی‌ له‌به‌رامبه‌ر یه‌كتر‬ ‫لێدوان‌و كاردانه‌وه‌ بگرنه‌به‌ر‪ ،‬تا وایلێهات‬ ‫مالیكی فه‌رمانده‌یی‌ عه‌مه‌لیاتی‌ دیجله‌ی‌‬ ‫قۆستنه‌وه‌ی‌ بارگرژبونی‌ عێراق له‌الیه‌ن پێكهێنا كه‌ لێدانبو له‌هێڵی‌ سور ئه‌ویش‬ ‫عه‌الویی‌‌و هاندانی س����ه‌رۆكی هه‌رێم بۆ ده‌س����تبردن ب����ۆ ناوچ����ه‌ دابڕاوه‌كانی‌‬ ‫لێستاندنه‌وه‌ی‌ متمانه‌ له‌مالیكی قه‌یرانی كوردستان‪.‬‬ ‫عێراقی گه‌یانده‌ قۆناغێكی مه‌ترسیدار‪،‬‬ ‫له‌وێدا عه‌الویی‌ له‌الیه‌ك سه‌در له‌الیه‌كی‬ ‫دیكه‌ نه‌ك نه‌یانتوانی ده‌نگی پێویس����ت‬ ‫له‌ن����او په‌رله‌مان����ی‌ عێ����راق كۆبكه‌نه‌وه‌‬ ‫به‌ڵكو سه‌در وه‌ك یاریزانێكی زۆر زیره‌ك‬ ‫بارودۆخه‌كه‌ی‌ قۆسته‌وه‌ له‌سه‌ر ئاستی‌‬ ‫ناوخۆی‌ ش����یعه‌ بۆ گوشارخستنه‌ سه‌ر‬ ‫مالیكی به‌مه‌به‌س����تی‌ وه‌ده‌ستخس����تنی‌‬ ‫ئیمتی����ازی زیاتر‪ ،‬ئه‌گه‌رنا تائێس����تاش‬ ‫‪ 40‬ئیمزاك����ه‌ی‌ پێش����كه‌ش نه‌ك����رد كه‌‬ ‫ده‌یویست الیه‌نی‌ كوردی‌و سوننه‌ی‌ بێ‌‬ ‫هه‌ڵخه‌ڵه‌تێنێ‌‪ ،‬عه‌الوی����ش كه‌ هانده‌رو‬ ‫عه‌ڕراب����ی‌ لێس����تاندنه‌وه‌ی‌ متمان����ه‌ بو‬ ‫له‌مالیكی كه‌وت����ه‌ ده‌رۆزه‌كردنی‌ ده‌نگ‬ ‫ن����ه‌ك نه‌یتوانی ده‌نگ كۆبكاته‌وه‌ به‌ڵكو‬ ‫خه‌ریكبو لیس����ته‌كه‌ی‌ خۆیشی كه‌لێنی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ تێبكه‌وێت‪.‬‬ ‫جموجۆڵه‌كان����ی‌ دوای‌ ئ����ه‌م گه‌م����ه‌‬ ‫سیاس����ییه‌ بێ‌ ئاكام‌و ناڕۆشنه‌ی‌ كورد‬ ‫به‌تایبه‌ت س����وربونی‌ س����ه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫له‌سه‌ر لێستاندنه‌وه‌ی‌ متمانه‌ له‌مالیكی‬ ‫ئاكام����ی ب����اش نه‌بو‪ ،‬چونك����ه‌ وایكرد‬ ‫ش����یعه‌كان له‌ده‌وری‌ ی����ه‌ك كۆبكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫مالیكی له‌م پرس����ه‌ چه‌ند تاكتیكێكی‬ ‫ئه‌مه‌ش گه‌مه‌یه‌كی پێشوه‌خت دۆڕاوبو گرته‌ب����ه‌ر‪ ،‬یه‌ك����ه‌م هه‌س����تا به‌دانانی‌‬ ‫چونكه‌ هه‌وڵێكبو بۆ البردنی كه‌س����ێك ش����یعه‌یه‌كی به‌عسی پاش����خان بۆگه‌ن‌و‬ ‫كه‌ نیوه‌ی‌ ده‌نگه‌كانی‌ په‌رله‌مانی‌ هه‌بو‪ ،‬ماوه‌یه‌كی درێژ له‌ناوچه‌كانی‌ كوردستان‬ ‫س����ه‌رباری‌ ئه‌وه‌ی‌ هاوپه‌یمانێتی‌ كردن وه‌ك فه‌رمانده‌ی عه‌سكه‌ری‌ له‌سه‌رده‌می‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ عێراقییه‌ یان س����وننه‌ تاودانی‌ به‌عس كاریكردوه‌ ئه‌مه‌ وایكرد ئه‌و پیاوه‌‬ ‫ئه‌س����په‌ له‌ناو زه‌ڵكاوێك����ی پڕ لم‌و لیته‌ به‌فیتره‌ت دژی كورد بێت‪ ،‬هاوكات به‌م‬ ‫كه‌ دور نییه‌ له‌هه‌نگاوی‌ یه‌كه‌م بكه‌ویته‌ كاره‌ عه‌ره‌به‌كان����ی‌ كه‌رك����وك بۆخۆی‌‬ ‫بارودۆخێ����ك كه‌س����ێك نه‌بێت ده‌ربازت رابكێشێت‌و وابكات وه‌الئو الیه‌نگیرییان‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫بۆ مالیكی دروست ببێت له‌بری‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ندێك پێیانوایه‌ ماوه‌ی‌ دو س����اڵی‌ دژایه‌تی‌ بك����ه‌ن وه‌ك ش����یعه‌یه‌ك‪ ،‬كه‌‬ ‫راب����ردو به‌حوكمی ئه‌وه‌ی‌ پارتی‌ ده‌نگی ئه‌مه‌ س����ه‌ره‌نجام كه‌لێ����ن ده‌خاته‌ ناو‬ ‫زۆری له‌هه‌ڵبژاردن����ه‌كان هێن����او كێرڤی لیس����تی‌ عێراقییه‌ ك����ه‌ ناوچه‌كه‌ به‌هی‬ ‫له‌ناو لیسته‌ كوردس����تانییه‌كانی‌ به‌غدا خ����ۆی‌ ده‌زانێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم كاتێك ئه‌ندام‬ ‫به‌رزبوی����ه‌وه‌و پۆس����ته‌ گرنگه‌كان����ی‌ په‌رله‌مانه‌كانی‌ گوایه‌ نوێنه‌ری‌ كه‌ركوكن‬ ‫حكومه‌تی‌ به‌ركه‌وت‌و زۆرینه‌ش بو له‌ناو له‌گ����ه‌ڵ مالیكی هاوڕان ئ����ه‌وا بێگومان‬ ‫كوتله‌ی‌ كوردی له‌ن����او په‌رله‌مان بۆیه‌ كه‌لێن خس����تنه‌ناو لیس����تی‌ عێراقیه‌یه‌‪،‬‬ ‫كاریگه‌ری‌ زۆری‌ هه‌بو له‌ئاراس����ته‌كردنی سه‌رباری‌ ئه‌مه‌ش شیعه‌كانیش بۆخۆی‌‬ ‫بۆچونی‌ كورد له‌به‌غدا ئه‌مه‌ س����ه‌ره‌ڕای‌ كێش ده‌كات‌و ش����یعه‌كان زیاتر بۆخۆی‌‬ ‫جی����اوازی‌ بۆچونی‌ یه‌كێت����ی‌‌و گۆڕان‌و راده‌كێش����ێ‌ به‌موزایه‌دی قه‌ومچییه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێجار یه‌كگرتوش له‌گه‌ڵ پارتی‌‪ ،‬به‌اڵم دواتری����ن ده‌س����كه‌وت كه‌ ب����ۆ مالیكی‬ ‫ئاراس����ته‌كردنی بۆچونی‌ په‌رله‌مانتارانی‌ گ����ه‌وره‌و گرنگه‌ ته‌نگپێهه‌ڵچنینی‌ كوردو‬ ‫پارتی‌ له‌هه‌ولێ����ره‌وه‌و هه‌ندێجار پارتی‌ گوشارخستنه‌سه‌رییه‌تی‌‪.‬‬ ‫ل����ه‌وه‌ ده‌رده‌چ����و ده‌یویس����ت وه‌ك‬ ‫به‌پێ����ی‌ س����ه‌رچاوه‌كان له‌چه‌ندی����ن‬

‫بۆنه‌ی‌ ره‌س����میی‌‌و ناره‌س����میی‌ مالیكی‬ ‫ئه‌م����ه‌ی‌ به‌نوێنه‌رانی‌ كورد وتوه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫هه‌ست به‌وه‌ ده‌كات كورد ده‌ستبه‌رداری‌‬ ‫هاوپه‌یمانێتی‌ بوه‌ له‌گه‌ڵ شیعه‌‪ ،‬خۆشی‬ ‫سروشت پیاوێكی المل‌و سه‌ره‌ڕۆیه‌ ره‌نگه‌‬ ‫په‌یمان بدات به‌اڵم له‌بری‌ ئه‌وه‌ی‌ بیباته‌‬ ‫س����ه‌ر وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ وه‌عدی به‌ مامجه‌الل‬ ‫دا ئۆپه‌راسیۆنی‌ دیجله‌ هه‌ڵوه‌شێنێته‌وه‌‬ ‫كه‌چ����ی ده‌س����ه‌اڵته‌كانی‌ زیاتركرد‪ ،‬یان‬ ‫وتویه‌ت����ی‌ ئێوه‌ بچن ب����ۆ قه‌ته‌ر منیش‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنی‌ دیجله‌ دروست ده‌كه‌م؟!‬ ‫ئێس����تا ئێم����ه‌ له‌ب����ه‌رده‌م واقعێكی‬ ‫تاڵدای����ن‪ ،‬نه‌ده‌ب����و به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ك‬ ‫خۆم����ان بكه‌ین به‌پێش����ه‌نگ‌و عه‌ڕرابی‬ ‫لێستاندنه‌وه‌ی‌ متمانه‌ له‌مالیكی چونكه‌‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی‌ ئه‌وه‌ په‌یوه‌ندی به‌ س����وننه‌و‬ ‫ش����یعه‌كانه‌وه‌ هه‌یه‌ ئه‌وه‌نده‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌ كورده‌وه‌ نییه‌‪ ،‬راسته‌ مالیكی پابه‌ند‬ ‫نه‌ب����و به‌رێككه‌وتن����ی‌ ‪ 19‬خاڵی‌ به‌اڵم‬ ‫لێس����تاندنه‌وه‌ی‌ متمانه‌ چاره‌نه‌بو‪ ،‬ده‌بو‬ ‫كورد له‌ڕێگه‌ی‌ په‌رله‌مان‌و قوڵتركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫هاوپه‌یمانێت����ی‌‌و ئیس����تیغاللكردنی ئه‌و‬ ‫ته‌نگژه‌ سیاسییه‌ی‌ نێوان سوننه‌و شیعه‌‬ ‫زۆر شت تێپه‌ڕێنێ‌ به‌تایبه‌ت مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌ بڕیاره‌كانی‌ سه‌رده‌می‬ ‫قیاده‌ی‌ س����ه‌وره‌ تایبه‌ت به‌گێڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫زه‌ویی����ه‌ داگیرك����راوه‌كان‪ ،‬یانیش ئه‌و‬ ‫پرۆژه‌یه‌ی‌ مام جه‌الل پێشكه‌ش����ی كرد‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ س����نوره‌ ئیداره‌ییه‌كانی‌ دوای‌‬ ‫‪ 1968‬ده‌س����تكاریی‌ ك����راوه‌ بگه‌ڕێنه‌وه‌‬ ‫شوێنی‌ خۆیان‪.‬‬ ‫ئێس����تا رێگایەکی ئه‌وت����ۆ له‌به‌رده‌م‬ ‫ك����ورد نه‌م����اوه‌‪ ،‬جگ����ه‌ له‌گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ‬ ‫هاوپه‌یمانێت����ی‌ (ش����یعه‌ ‪ -‬ك����ورد) كه‌‬ ‫باشترین رێگه‌چاره‌یه‌ بۆ كردنه‌وه‌ی‌ گرێ‬ ‫كوێره‌ی‌ بارودۆخه‌كه‌‪ ،‬با ده‌ستبه‌رداریی‌‬ ‫مالیكی ببین‌و ئه‌وه‌نده‌ نه‌یخه‌ینه‌ روپه‌ڕی‌‬ ‫یه‌كه‌می رۆژنام����ه‌كان‌و ئه‌وه‌نده‌ لێدوانی‌‬ ‫ئاگرین نه‌ده‌ی����ن‪ ،‬به‌ڵكو گفتوگۆ له‌گه‌ڵ‬ ‫لیس����تی‌ هاوپه‌یمانی‌ نیشتیمانیی‌ بكه‌ین‬ ‫ن����ه‌ك مالیكی بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ بارودۆخه‌كه‌‬ ‫هێوربكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬پرسی مالیكی لێگه‌ڕێن‬ ‫بۆ ش����یعه‌و س����وننه‌كان چاره‌ی‌ بكه‌ن‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌ ش����یعه‌كان له‌مالیكی‬ ‫په‌س����ت‌و نیگه‌رانن به‌هۆی‌ تاكڕه‌وییه‌وه‌‬ ‫ه����ه‌ر هێنده‌ ئێمه‌ لێ����ی‌ نیگه‌ران بوین‪،‬‬ ‫بۆی����ه‌ چاوه‌ڕێكردن ت����ا هه‌ڵبژاردنێكی‬ ‫دیكه‌ زۆری‌ نه‌ماوه‌ ده‌بو چاوه‌ڕێ‌ بكه‌ین‪،‬‬ ‫ده‌كرا پرس����ی لێس����تاندنه‌وه‌ی‌ متمانه‌‬ ‫وه‌ك سه‌در كردی بمانكردایه‌ به‌ هه‌لێك‬ ‫ب����ۆ لێكنزیكبون����ه‌وه‌ ن����ه‌ك لێكترازان‪،‬‬ ‫ئه‌وكات بێگومان بارودۆخه‌كه‌ گۆڕانێكی‬ ‫زۆری‌ به‌س����ه‌رداده‌هات‌و له‌ڕێگ����ه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫هاوپه‌یمانێتی����ه‌ی‌ هه‌بو ده‌كرا زۆرش����ت‬ ‫جێبه‌جێكرابا نه‌ك ئاڵۆزكرابا‪.‬‬

‫له‌هه‌ر شوێنێك باس‬ ‫له‌دیموكراسییه‌ت كرا‬ ‫وات ‌ه عه‌لمانییه‌ت‪،‬‬ ‫وای‌ پیشان ئه‌ده‌ن‬ ‫دیوكراسییه‌ت‌و‬ ‫عه‌لمانییه‌ت‬ ‫دوانه‌یه‌كن لێك‬ ‫جوداناكرێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م رایه‌ نه‌ك هه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی را ‌‬ ‫پێچه‌وانه‌ ‌‬ ‫زۆرێك له‌زانایان‌و بیر‬ ‫مه‌نده‌ ئیسالمییه‌كانه‌‬

‫ئه‌ده‌ن‌و ده‌س���تور چییه‌‪ ،‬قه‌ت پێیا ن‬ ‫ی‬ ‫ناوترێت خه‌ڵكین ‌ه ئێوه‌ ده‌س���تورێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیس�ل�امیتان ئه‌وێت‪ ،‬یان ده‌ستورێك ‌‬ ‫ی‬ ‫عه‌لمانی‌‪ ،‬زۆر جار به‌ناوێكه‌و‌ه راپرس ‌‬ ‫ی تره‌و‌ه‬ ‫ی سه‌ری‌ ل ‌ه شتێك ‌‬ ‫ئه‌كه‌ن دوای ‌‬ ‫ده‌ر ئه‌چێت! لێره‌دا پرسیارێك ئه‌كرێت‬ ‫ی‬ ‫ل���ه‌و الی���ه‌ن‌و ته‌وژمان���ه‌ی‌ میكانیزم ‌‬ ‫دیموكراس���ییه‌تیان قب���وڵ نیی��� ‌ه‬ ‫ی وه‌كو‬ ‫ئه‌وی���ش ئه‌وه‌ی���ه‌‪ :‬له‌رۆژگارێك ‌‬ ‫ئه‌م���ڕۆدا بزاڤه‌ ئیس�ل�امییه‌كان به‌ چ‬ ‫ی‬ ‫ی پڕۆسه‌ ‌‬ ‫ئه‌ڵته‌رناتیڤێكی‌ تر به‌شدار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بكه‌ن؟! ك ‌ه جگ ‌ه له‌میكانیزم ‌‬ ‫سیاس ‌‬ ‫دیموكراسییه‌ت چه‌ند ئه‌گه‌ری‌ تر هه‌ی ‌ه‬ ‫ئه‌بێ‌ یه‌كێكیان هه‌ڵبژێرن‪:‬‬ ‫• به‌هێزو كوده‌تا ده‌سه‌اڵت وه‌ر بگرن‬ ‫ی زه‌مین ‌ه سازاو نییه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫كه‌ جگ ‌ه له‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫جۆر‌ه بیر كردنه‌وانه‌‪ ،‬گۆڕانكارییه‌كان ‌‬ ‫ئیس���تای‌ دونیاش هاوكارییان ناكات‪،‬‬ ‫ی ش���اه‌زایان‌و ئاگاداران‬ ‫رای‌ جه‌ماوه‌ر ‌‬ ‫ی ش���ه‌رعی‌ رێگ ‌ه نه‌دان ‌ه ب ‌ه‬ ‫له‌سیاسه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هێز‪ ،‬ئه‌گه‌ر چی‌ له‌مێژو ‌‬ ‫به‌كارهێنان ‌‬ ‫ی ئیس�ل�امیدا هه‌ندێكج���ار‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫به‌كوده‌تا ده‌س���ه‌اڵت وه‌رگی���راوه‌‪ ،‬یان‬ ‫هه‌ندێك كات زانایان‌و س���ه‌ركرد‌ه كان‬ ‫ی‬ ‫له‌مێژوی ئیسالمیدا له‌هه‌ندێك حاڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫تایبه‌تدا په‌نایانبردوه‌ بۆ به‌كار هێنان ‌‬ ‫هێ���ز ئه‌ویش به‌رانبه‌ر به‌هه‌ندێك كه‌س‬ ‫ی‬ ‫ب���و‌ه ك ‌ه له‌ب���ری‌ به‌كارهێنان���ی‌ هێز ‌‬ ‫لۆژیك‪ ،‬باوه‌ڕیان به‌لۆژیكی‌ هێز هه‌بوه‌و‬ ‫ی‬ ‫به‌س‪ ،‬گۆییان بۆ رای‌ خه‌ڵك‌و كه‌سان ‌‬ ‫ی میلل���ه‌ت نه‌گرتوه‌‪،‬‬ ‫ژی���رو بیرمه‌ندان ‌‬ ‫هه‌روه‌ك���و ئێس���تاش جه‌م���اوه‌ر ل��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی عه‌ره‌بی‌ په‌نا ‌‬ ‫ناچاریداوه‌كو به‌ه���ار ‌‬ ‫بۆ ئه‌بات‪ ،‬ئه‌گه‌ر سیس���ته‌مێك هه‌بێت‬ ‫ێ‬ ‫بۆ ده‌ستاوده‌ستكردنی‌ ده‌سه‌اڵت به‌ب ‌‬ ‫زه‌حمه‌ت‌و خوێنڕش���تن ئه‌و‌ه باش���تر‬ ‫نییه‌؟!‪..‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )353‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/27‬‬

‫بانيژه‬

‫ئه‌و نه‌خۆشییانه‌ی‌ كه‌ پێویست ‌ه‬ ‫توشی‌ گه‌نج نه‌بن‪ ،‬به‌اڵم توشی‌ ده‌بن‬ ‫شێرپه‌نجه‌ی‌ پێستی‌ میالنینی‬

‫ی‬ ‫به‌شی‌ جێبه‌جێكاری‌ كۆمه‌ڵه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكی‌ بۆ ته‌ندروستی‌ گشت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه خواردن ‌‬ ‫ناته‌ندروست‌و ئه‌نجامنه‌دانی‌ وه‌رزش‪،‬‬ ‫وای‌ له‌مرۆڤ‌و توێژی‌ گه‌نجان كردو‌ه‬ ‫توشی‌ هه‌ندێ‌ نه‌خۆشی‌ ببن ك ‌ه‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌تدا توشی‌ كه‌سانی‌ به‌ته‌مه‌ن‬ ‫ده‌بن‪.‬‬ ‫ئه‌م كۆمه‌ڵه‌ی ‌ه باس له‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ی‬ ‫ی بوار ‌‬ ‫كه‌ به‌هۆی‌ پێشكه‌وتن ‌‬ ‫ێ‬ ‫پزیشكییه‌وه‌‪ ،‬ئێستا ده‌توانرێت هه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زو بدۆزرێنه‌وه‌ كه‌ توش ‌‬ ‫نه‌خۆش ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌نجان ده‌بن كه‌ پێویسته‌ كه‌سان ‌‬ ‫په‌نجا ساڵی‌ توشی‌ ئه‌و نه‌خۆشییان ‌ه‬ ‫ببن‪ .‬نه‌خۆشییه‌كانیش بریتین له‌‪:‬‬

‫ئه‌م نه‌خۆشییه‌ كه‌سانی‌ سه‌رو په‌نجا‬ ‫س���اڵ توش���ی‌ ده‌بن‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێستادا‬ ‫گه‌نج���ان‌و هه‌رزه‌كارانیش توش���یبون‪.‬‬ ‫پزیشكانی‌ بواری‌ پێست رونیده‌كه‌نه‌وه‌كه‌‬ ‫بۆ دوربون له‌م نه‌خۆش���ییه‌ پێویس���ته‌‬ ‫دژه‌خۆر به‌كاربهێنرێت كاتێك ماوه‌یه‌ك‬ ‫له‌به‌رهه‌ت���او ده‌مێنیته‌وه‌‪ .‬له‌و باره‌یه‌وه‌‬ ‫تۆم���اس كوب���ر مامۆس���تا له‌زانكۆی‌‬ ‫هارڤاردی‌ ئه‌مه‌ریك���ی‌ رایگه‌یاندوه‌ كه‌‬ ‫خواردنی‌ ڤیتامین (‪‌)D‬و ئه‌و خۆراكانه‌ی‌‬ ‫ئه‌م ڤیتامینه‌یان تێدایه‌ زۆر به‌سودن بۆ‬ ‫دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌شێرپه‌نجه‌ی‌ پێست‪.‬‬

‫پوكانه‌وه‌ی‌ ئێسك‬

‫لــــــــــه‌ڕاس���تیدا ئه‌م نه‌خۆش���ییه‌‬ ‫توشی‌ كه‌سانی‌ س���ه‌رو شه‌ست ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬بــــــه‌اڵم هۆكاری‌ توش���بون‬ ‫ب���ه‌م نه‌خۆش���ییه‌ لـــــه‌گه‌نجان وه‌ك‬ ‫د‪ .‬كاتری���ن دیمه‌ر له‌زانكۆی‌ واش���نتن‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ پێكردوه‌ كـــه‌م���ی‌ ڤیتامین‬ ‫(‪‌)D‬و كالس���یۆم‌و نه‌كردن���ی‌ وه‌رزش‌و‬ ‫خواردنه‌وه‌ی‌ كحول‌و جگه‌ره‌یه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫خواردنه‌وه‌ی‌ كۆالو بیبسی‌‌و خواردنه‌وه‌‬ ‫گازییه‌كان‪ ،‬چونكه‌ ترش���ی‌ فسفۆریان‬ ‫تێدایه‌ ك���ه‌ ده‌بێته‌ ه���ۆی‌ له‌ناوبردنی‌‬ ‫كالسیۆم‪.‬‬

‫جه‌ڵده‌‬

‫هۆكــــــ���اری‌ توش���بونی‌ گه‌نج���ان‬ ‫به‌جه‌ڵده‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ به‌رزبونه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌ستانی‌ خوێن‌و شه‌كره‌و كۆلیسترۆڵ‌و‬ ‫قه‌ڵ���ه‌وی‌‪ .‬ب���ۆ خۆپاراس���تنیش ل���ه‌م‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌ پێویس���ته‌ خواردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫چه‌وری‌‌و سوێری‌‌و گۆش���تی‌ سور كه‌م‬ ‫بكرێت���ه‌وه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ به‌رچ���او‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ئه‌نجامدانی‌ وه‌رزش‌و رێكردن‬ ‫به‌پێ‌ بۆ ماوه‌ی‌ نی���و كاتژمێر رۆژانه‌و‬ ‫دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌جگه‌ره‌كێش���ان‪ ،‬جگه‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ش هه‌فتان���ه‌ پێویس���ته‌ دوجار‬ ‫گۆشتی‌ ماسی‌ بخورێت‪.‬‬

‫د‪ .‬ره‌وشت ره‌شید‬ ‫پسپۆڕی‌ نه‌خۆشی ‌ه ده‌رونیه‌كان‬

‫له‌نێوان‬ ‫ركابه‌رو دوژمندا‬ ‫ی دو‬ ‫ی جۆر ‌‬ ‫شه‌كره‌ ‌‬

‫ئــــــه‌م نه‌خۆشییه‌ توشی‌ هه‌رزه‌كاران‌و‬ ‫ده‌بێت‪،‬‬ ‫مندااڵنیش‬ ‫ته‌نانه‌ت‬ ‫ی‬ ‫هـــۆكاره‌كه‌شی‌ وه‌ك شاره‌زایان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێده‌كه‌ن خواردن ‌‬ ‫بواره‌ك ‌ه ئاماژه‌ ‌‬ ‫ناتــــه‌ندروست ‌ه وه‌ك شیرینی‌‌و چـــه‌وری‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی بـــــــــه‌تایبه‌ت ‌‬ ‫هه‌روه‌ها قه‌ڵه‌و ‌‬ ‫ی ورگ‌و‬ ‫ی له‌ناوچه‌ ‌‬ ‫بونی‌ چه‌ور ‌‬ ‫ی‬ ‫كــه‌مــــــه‌ر هه‌روه‌ها ئه‌نجامنه‌دان ‌‬ ‫وه‌رزش‌و پیـــاسەنـــەکردن‪ .‬ئەم‬ ‫نەخۆشییە ئێستا زۆر بــــــاوەو‬ ‫گـــــــەنجانێکی زۆر توشبوون بەم‬ ‫نەخۆشییـــــــــەوە‪.‬‬

‫ژنان چۆن‬ ‫خۆیان‬ ‫له‌باوترین‬ ‫جۆری‬ ‫شێرپه‌نج ‌ه‬ ‫بپارێزن؟‬ ‫ئا‪ :‬شنۆ محه‌مه‌د‪ ،‬په‌رستاری زانكۆ‬ ‫شێرپه‌نجه‌ی مه‌مك باوترین جۆری‬ ‫شێرپه‌نجه‌یه‌ له‌ئافره‌تاندا‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫چه‌ند جۆرێكی هه‌یه‌‪ ،‬بۆی ‌ه جۆری‬ ‫چاره‌سه‌ركردن جیاوازیی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه تا ئێستاش هۆكاری‬ ‫ته‌واوی توشبون به‌م شێرپه‌نجه‌ی ‌ه‬ ‫نه‌دۆزراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم چه‌ندین هۆكار‬ ‫رێگا خۆش ده‌كه‌ن بۆ توشبون ب ‌ه‬ ‫شێرپه‌نجه‌ی مه‌مك‪.‬‬ ‫هۆكاره‌كانی توشبون‬ ‫‪ -1‬به‌س���ااڵچون واته‌ چه‌ند ته‌مه‌نی‬

‫ئاف���ره‌ت گه‌وره‌ت���ر بێ���ت‪ ،‬هێنده‌ش‬ ‫ئه‌گه‌ری توشبون زیاتر ده‌كات‪.‬‬ ‫‪ -2‬بون���ی مه‌یل���ی خێزان���ی بۆ ئه‌م‬ ‫نه‌خۆشییه‌ بۆ نمون ‌ه توشبونی كه‌سانی‬ ‫نزیك���ی پل ‌ه ی���ه‌ك وه‌كو دای���ك یان‬ ‫خوش���ك ئه‌گه‌ری توش���بون دو هێند‌ه‬ ‫زیاد ده‌كات‪.‬‬ ‫‪ -3‬توشبونی مه‌مكێك ب ‌ه شێرپه‌نج ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ری توش���بون ل ‌ه مه‌مكه‌كه‌ی دیك ‌ه‬ ‫زیاتر ده‌كات‪.‬‬ ‫‪ -4‬بینینی سوڕی مانگان ‌ه له‌ته‌مه‌نێكی‬ ‫زودا‪ ،‬ب���ۆ نمون��� ‌ه ‪ 11‬یان ‪ 12‬س���اڵ‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها دواكه‌وتن له‌ته‌مه‌نی وه‌ستانی‬ ‫یه‌كجاره‌كی سوڕه‌كه‌ بۆ نمونه‌ پاش ‪55‬‬

‫‪ -10‬به‌كارهێنان���ی هۆرۆمۆن���ی‬ ‫ساڵ ئه‌گه‌ری توشبون زیاد ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫‪ -5‬دوركه‌وتن���ه‌و‌ه ل���ه‌ ش���یردانی ئیسترۆجین به‌تایبه‌تی جۆری دایئیتیل‬ ‫ستیلبیس���ترۆل ‪Diethylstilbestrol‬‬ ‫سروشتی‪.‬‬ ‫‪ -6‬كێشی زیادو قه‌ڵه‌وی‌و كه‌م جواڵن‌و ئه‌گه‌ری توشبون زیاتر ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌نجامنه‌دانی مه‌شقی وه‌رزشی‪.‬‬ ‫‪ -7‬به‌كارهێنان���ی حه‌ب���ی رێگرت���ن‬ ‫خۆپاراستن‬ ‫له‌دوگیانی(حه‌ب���ی منع) بۆ ماوه‌یه‌كی‬ ‫ی‬ ‫ی ئامۆژگار ‌‬ ‫شاره‌زایانی‌ بواری‌ پزیشك ‌‬ ‫زۆر بۆ نمون ‌ه ‪ 10‬ساڵ یان زیاتر‪.‬‬ ‫‪ -8‬به‌كارهێنان���ی هۆرم���ۆن له‌پاش ژن���ان‌و كچ���ان ده‌كه‌ن كه‌ پێویس���ت ‌ه‬ ‫ته‌مه‌نی وه‌س���تانی یه‌كجاره‌كی سوڕی مانگان��� ‌ه خۆیان پش���كنین بۆ خۆیان‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬بۆ نمون ‌ه له‌پێش ئاوێنه‌ بوه‌سته‌و‬ ‫مانگانه‌‪.‬‬ ‫ی مه‌مكه‌كان‬ ‫‪ -9‬خواردن���ه‌وه‌ی ئه‌لــــكه���ول‌و س���ه‌ره‌تا س���ه‌یری‌ ره‌نگ ‌‬ ‫ی بزان ‌ه‬ ‫زیــــاد خــــــــواردنـــــی خــــــۆراكی بكه‌و به‌راوردی���ان بكه‌ به‌یه‌كتر ‌‬ ‫ره‌ن���گ‌و قه‌باره‌یان وه‌ك ی���ه‌ك وایه‌‪،‬‬ ‫چـــه‌ور‪.‬‬

‫‪ %10‬خه‌ڵك له‌كاتی‌ نوستندا توشی‌ قاچ ئێشه‌ ده‌بن‬ ‫به‌پێ���ی ئام���اره‌كان نزیك���ه‌ی ‪%10‬ی‬ ‫دانیش���توان دوچ���اری ناڕه‌حه‌ت���ی‬ ‫قاچه‌كانیان ده‌بنه‌وه‌ له‌كاتی نوستندا‪.‬‬ ‫دی���ارده‌ی ناڕه‌حه‌ت���ی قاچ���ه‌كان‬ ‫‪ Restless leg syndrome‬راسته‌وخۆ‬ ‫یان نزیكه‌ی نی���و كاتژمێر پاش چونه‌‬ ‫ناو جێگای نوس���تن ده‌س���تپێده‌كات‪،‬‬ ‫هه‌ندێكجار ڕان‌و قۆڵ‌و باس���كه‌كانیش‬ ‫ده‌گرێت���ه‌وه‌‪ .‬ئ���ه‌م گرفته‌ ل���ه‌ پیاوو‬ ‫ئافره‌ت���دا وه‌كو ی���ه‌ك روده‌دات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئافره‌ته‌ دوگیانه‌كان پتر توشی ده‌بن‌و‬ ‫راس���ته‌وخۆ پ���اش منداڵب���ون چ���اك‬ ‫ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ تائێستاش هۆكاری‬ ‫راسته‌قینه‌ی ئه‌م نه‌خۆشییه‌ به‌ته‌واوی‬ ‫نازانرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم ه���ۆكاره‌ هانده‌ره‌كان‬ ‫بریتی���ن له‌‪ :‬به‌ركه‌وتن به‌ س���ه‌رما‪ ،‬زو‬

‫نوستن‪ ،‬كه‌مخوێنی له‌به‌ر كه‌می ئاسن‪،‬‬ ‫جگه‌ره‌كێشان‪ ،‬خواردنه‌وه‌ی ئه‌لكهول‪،‬‬ ‫ماندوبون‌و هیالكی به‌ده‌نی‪ ،‬په‌س���تی‌و‬ ‫نیگه‌رانی‪ ،‬شه‌كه‌تی ده‌رونی (سترێس‬ ‫)‪ ،‬نه‌خۆشی شه‌كره‌‪ ،‬نه‌خۆشی له‌گالندی‬ ‫ده‌ره‌ق���ی‪ ،‬هه‌وكردن���ی رۆماتیزم���ی‬ ‫جومگ���ه‌كان‪ .‬به‌گش���تی له‌زۆرب���ه‌ی‬ ‫حاڵه‌ته‌كاندا ناڕه‌حه‌تی قاچه‌كان له‌كاتی‬ ‫نوستندا به‌گرفتێكی ته‌ندروستی گه‌وره‌‬ ‫دانانرێ���ت‌و زۆرجاریش له‌خۆیه‌وه‌ دێت‌و‬ ‫ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫هه‌نگاوه‌كان���ی چاره‌س���ه‌ركردنیش‬ ‫بریتین له‌‪ :‬شێالن(مه‌ساج)و شوشتنی‬ ‫قاچه‌كان به‌ئاوی گ���ه‌رم‪ ،‬دوركه‌وتنه‌وه‌‬ ‫له‌خواردنه‌وه‌ كافائینیی���ه‌كان‪ ،‬دره‌نگ‬ ‫نووستن‪ ،‬مه‌شقی وه‌رزشی رۆژانه‌‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫یان هیچ ئاوس���اوییه‌ك ی���ان په‌ڵه‌یه‌ك‬ ‫ی په‌نجه‌كان‬ ‫به‌دیده‌كه‌یت‪ ،‬پاشان به‌سه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���ت له‌مه‌مكه‌كانت بده‌و به‌شێوه‌ ‌‬ ‫بازنه‌ی‌ له‌بنباڵه‌و‌ه ده‌س���ت پێبك ‌ه بۆ‬ ‫ی مه‌مكه‌كانت پشكنین بۆ‬ ‫س���ه‌ری‌ گۆ ‌‬ ‫مه‌مك���ه‌كان بك ‌ه بزان ‌ه هه‌س���ت به‌هیچ‬ ‫گرێیه‌ك یان ش���تێكی‌ نام���ۆ ئه‌كه‌یت‪.‬‬ ‫پاشان سه‌رگۆكانی‌ مه‌مكه‌كه‌ت بگوش ‌ه‬ ‫بزانه‌ هیچ ده‌ردراوێك یان هه‌وكردنێك‬ ‫ی نامۆ له‌مه‌مكه‌كان دێن ‌ه‬ ‫یان هه‌رشتێك ‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ .‬هه‌روه‌ها پێویست ‌ه هه‌ر شه‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی مامۆگراف ‌‬ ‫مان���گ جارێك پش���كنین ‌‬ ‫بۆ مه‌مك���ه‌كان بكرێت ب���ۆ دڵنیابون‬ ‫ی مه‌مكه‌كان‪.‬‬ ‫له‌سه‌المه‌ت ‌‬

‫یه‌كێ���ك له‌گرفت���ه‌ گه‌وره‌كان���ی‌ فیكرو‬ ‫زهنییه‌ت���ی‌ تاك���ی‌ رۆژهه‌اڵت���ی‌ بریتییه‌‬ ‫له‌تێنه‌گه‌یشتن له‌ هه‌ردو چه‌مكی‌ ركابه‌رو‬ ‫دوژمن‌و تێكه‌ڵكردنی‌ ماناو مه‌دلوله‌كانی‌‬ ‫ئه‌م دو چه‌مك���ه‌‪ .‬ئ���ه‌م تێكه‌ڵكردنه‌ش‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ راس���ته‌وخۆ شوێنده‌ست‌و‬ ‫كاریگه‌ری‌ به‌رچاوی‌ له‌نێو س���ایكۆلۆژیاو‬ ‫مێنتالیتی‌ تاكی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ به‌جێهێشتوه‌و‬ ‫هێڵه‌ گش���تی‌‌و تایبه‌تییه‌كانی‌ ناسینه‌وه‌و‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندنی‌ (ركابه‌ر)و (دوژمن)ی‌‬ ‫خستۆته‌ قه‌یرانێكی‌ گه‌وره‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌نێ���و فیك���رو عه‌قڵی‌ ته‌ندروس���ت‌و‬ ‫پێگه‌یشتودا ركابه‌ر جیاوازییه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫هه‌یه‌ له‌گ���ه‌ڵ دوژمندا‪ .‬ركاب���ه‌ر هێزێكه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ (تۆ) پێ‌ به‌پ���ێ‌ ده‌ڕوات‌و ئیش‬ ‫ده‌كات بۆ پیشاندان‌و سه‌لماندنی‌ خۆی‌‪.‬‬ ‫ركاب���ه‌ر له‌بوارێ���ك له‌ب���واره‌كان له‌گه‌ڵ‬ ‫تۆدا ده‌كه‌وێـته‌ كێبركێ‌‌و پێش���بركێ‌ بۆ‬ ‫خۆخس���تنه‌رو‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا كار ده‌كات بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ جیاوازی‌‌و تواناكانی‌ خۆی‌ پیشانی‌‬ ‫ئه‌وانیتر بدات‌و ئامانجه‌كانی‌ بهێنێته‌ دی‌‪.‬‬ ‫ركابه‌ر له‌كاتی‌ كاركردن‌و كێبڕكێدا هه‌رگیز‬ ‫ئیش بۆ سڕینه‌وه‌و له‌ناوبردنی‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫تر ن���اكات‪ ،‬به‌ڵكو ده‌یه‌وێ���ت به‌جۆرێك‬ ‫له‌جۆران جیاوازی‌‌و لێهاتویی‌‌و تواناكانی‌‬ ‫خۆی‌ پیشان بدات‌و له‌نێو هاوكێشه‌كاندا‬ ‫ماناو پایه‌یه‌كی‌ ش���یاو بۆخۆی‌ به‌ده‌ست‬ ‫بهێنێت‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا‪( ،‬دوژمن) هێزێكه‌ به‌هه‌مو‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ك تۆ ره‌تده‌كات���ه‌وه‌و ئیش بۆ‬ ‫نه‌هێش���تن‌و س���ڕینه‌وه‌ی‌ ت���ۆ ده‌كات‪.‬‬ ‫دوژم���ن ناتوانێت بی���ر ل���ه‌وه‌ بكاته‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ ئه‌و هه‌بێت‌و ت���ۆش هه‌بیت‪ .‬دوژمن‬ ‫هه‌بونی‌ خۆی‌ ده‌به‌س���تێته‌وه‌ به‌ نه‌مانی‌‬ ‫تۆ‪ .‬له‌ئه‌جێندای‌ دوژمندا رێكردنی‌ ش���ان‬ ‫به‌شان له‌گه‌ڵ ئه‌ویتردا بونی‌ نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئه‌و هه‌میشه‌ له‌سه‌نگه‌رێكی‌ تر له‌هه‌وڵی‌‬ ‫ئه‌وه‌دایه‌ چ���ۆك به‌وانیتر دابدات‌و ته‌نهاو‬ ‫بااڵ بژی‌‌و به‌رامبه‌ره‌كانیش له‌ژێر ركێف‌و‬ ‫فرمانی‌ ئه‌ودا بجوڵێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ركابه‌ر ئیش بۆ ئه‌وه‌ بكات كه‌‬ ‫له‌ته‌ك هێزه‌كانی‌ ت���ردا ئه‌و به‌رچاوترین‬ ‫هێز بێـت‌و له‌ته‌ك نم���ره‌و ریكۆرده‌كانی‌‬ ‫تردا ئ���ه‌و باش���ترین نم���ره‌و ریكۆردی‌‬ ‫هه‌بێـت‪ ،‬ئ���ه‌وا دوژمن له‌خه‌می‌ ئه‌وه‌دایه‌‬ ‫كه‌ ئه‌و تاكه‌ هێزو ناونیشان بێت‌و نمره‌و‬ ‫ئامانجه‌كان���ی‌ ئه‌ویش تاك���ه‌ نمره‌و تاكه‌‬ ‫ئامانج بن‪.‬‬ ‫یاری���ی‌‌و كێبڕك���ێ‌ وه‌رزش���ییه‌كان‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌ سیاس���ی‌‌و جه‌ماوه‌رییه‌كان‌و‬ ‫پێشبڕكێ‌ زانستی‌‌و ئه‌ده‌بی‌‌و كولتورییه‌كان‬ ‫نمونه‌ی‌ به‌رچاوی‌ ركابه‌رێتی‌ ته‌ندروستن‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا تیرۆرو شه‌ڕی‌ فیزیكی‌‌و‬ ‫هێرشی‌ چه‌كداری‌‌و كوش���تن‌و بزركردن‌و‬ ‫له‌ناوبردنی‌ به‌رامب���ه‌ر كۆمه‌ڵێك نمونه‌ی‌‬ ‫دیاری‌ دوژمندارێتین‪.‬‬ ‫له‌نێ���و فیك���رو كولت���ورو عه‌قڵ���ی‌‬ ‫تێگه‌یش���توو پێگه‌یشتودا س���نوره‌كانی‌‬ ‫نێوان ه���ه‌ردو چه‌مكی‌ ركاب���ه‌رو دوژمن‬ ‫دیاریك���راون‌و هه‌رگیز ماناو مه‌دلوله‌كانی‌‬ ‫ئه‌م دو چه‌مكه‌ تێكه‌ڵ ناكرێن‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌نێو مێنتالیتی‌ تاكی‌ رۆژهه‌اڵتیدا‬ ‫هه‌ت���ا ئێس���تا جیاكارییه‌ك���ی‌ ویژدانی‌‌و‬ ‫لۆژیكییانه‌ له‌نێ���وان چه‌مكی‌ (ركابه‌ر)‌و‬ ‫چه‌مكی‌ (دوژم���ن) نه‌كراوه‌‪ .‬له‌زهنییه‌تی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی���دا دوژم���ن‌و ركاب���ه‌ر ی���ه‌ك‬ ‫مانایان هه‌یه‌و هه‌م���و ركابه‌رێك بریتییه‌‬ ‫له‌دوژمنێكی‌ سه‌رسه‌خت‪.‬‬ ‫ئه‌م تێكه‌ڵكردنه‌ ره‌گوریش���ه‌ی‌ مێژویی‌‬ ‫دێرینی‌ هه‌ی���ه‌ كه‌ به‌ش���ێكی‌ له‌خێزان‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگاو به‌شێكی‌ له‌ده‌زگاكانی‌ خوێندن‌و‬ ‫فێركردنه‌وه‌و به‌ش���ه‌كه‌ی‌ تریش���ی‌ له‌نێو‬ ‫ئه‌رش���یف‌و ئه‌جێندای‌ هێزه‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫ئاینیی���ه‌ توندڕه‌وه‌كان���ه‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌‬ ‫ده‌گرێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و پ���ه‌روه‌رده‌ س���ه‌قه‌ته‌ی‌ خێزان‌و‬ ‫كۆمه‌ڵ���گای‌ رۆژهه‌اڵت���ی‌ ب���ۆ ن���ه‌وه‌و‬ ‫ئه‌ندامه‌كانی‌ ده‌یكات‌و ئه‌و سیس���ته‌می‌‬ ‫فێركاریی���ه‌ی‌ له‌ده‌زگاكان���ی‌ خوێندن���ی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتیی���ه‌وه‌ پی���اده‌ ده‌كرێ���ت‌و ئه‌و‬ ‫بیركردن���ه‌وه‌و مامه‌ڵ���ه‌ تاكره‌هه‌ن���دو‬ ‫یه‌كڕه‌نگییه‌ی‌ كه‌ هێزه‌ سیاسی‌‌و ئاینییه‌‬ ‫تون���دڕه‌وه‌كان له‌رۆژه���ه‌اڵت جێبه‌جێی‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬هه‌مویان به‌یه‌ك���ه‌وه‌ وێنه‌كانی‌‬ ‫ركابه‌رو دوژمن تێكه‌ڵ ده‌كه‌ن‌و فاسیله‌یه‌ك‬ ‫له‌نێ���وان ركاب���ه‌رو دوژم���ن ناهێلنه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ربۆی���ه‌ش له‌یاریه‌ وه‌رزش���ییه‌كانه‌وه‌‬ ‫بگ���ره‌ ت���ا هه‌ڵبژاردنه‌ سیاس���ییه‌كان‪،‬‬ ‫له‌پێش���بركێیه‌كی‌ زانس���تییه‌وه‌ بگره‌ تا‬ ‫مامه‌ڵه‌یه‌ك���ی‌ ئاب���وری‌‪ ،‬هه‌مویان وێنه‌ی‌‬ ‫بااڵ تیایاندا بریتیه‌ له‌نه‌بونی‌ لێبورده‌یی‌‌و‬ ‫گیان���ی‌ یه‌كت���ر قه‌بوڵك���ردن‌و ئامانجی‌‬ ‫س���ه‌ره‌كی‌ تیایاندا بریتیه‌ له‌س���ڕینه‌وه‌و‬ ‫له‌ناوبردنی‌ به‌رامبه‌ر‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwenden.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )353‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/27‬‬

‫ته‌خته سپی‬

‫"زنجیر‌ه كۆڕێك ده‌رباره‌ی‌ په‌روه‌رد‌ه سازكراو‬ ‫له‌سه‌دا سفر ‌ی مامۆستایانیش ئاماده‌ نه‌بون"‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫په‌یامێك بۆ‬ ‫پیرۆزیی‌ نیشتیمان ‬ ‫نه‌شاد عومه‌ر ‬

‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫له‌سه‌ره‌تای‌ ئه‌م مانگه‌دا بۆ ماوه‌ی‌‬ ‫‪ 15‬رۆژ زنجیره‌ كۆڕێك ده‌رباره‌ی‌‬ ‫گرفته‌كانی‌ سیسته‌می‌ په‌روه‌رده‌و‬ ‫فێركردن له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا‬ ‫سازكران یه‌كێك له‌رێكخه‌رانی‌ ئه‌و‬ ‫زنجیره‌ كۆڕه‌ ده‌ڵێت "توشی‌ شۆك‬ ‫بوین له‌شارێكی‌ وه‌ك سلێمانیدا كه‌‬ ‫زیاتر له‌‪ 40‬هه‌زار مامۆستای‌ تێدایه‌‬ ‫رۆژی‌ ‪ 10‬مامۆستا ده‌هاتن"‪.‬‬ ‫ب���ه ‌ده‌ستپێش���خه‌ری‌ چه‌ن���د‬ ‫مامۆس���تایه‌كی‌ س���ه‌ربه‌خۆ‌و چاالك ‌‬ ‫ی‬ ‫بواری‌ مه‌ده‌ن���ی‌ له‌قاوه‌خانه‌ی‌ كلتوری‌‬ ‫ش���اری‌ س���لێمانی‌ زنجیره‌ كۆڕێك بۆ‬ ‫ماوه‌ی‌ ‪ 15‬رۆژ س���ازكرا به‌به‌ش���داری‌ دیمه‌نێک له‌به‌شداربوانی کۆره‌که فۆتۆ‪ :‬دانا به‌رزنجی‌‬ ‫چه‌ندین پس���پۆڕ‌و ش���اره‌زاو چاالك‪،‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئێمه‌ به‌ته‌مای‌ ش���تی‌ زۆر نه‌بونی‌ هۆشیاری‌ پیش���ه‌یی‌ ئه‌وانه‌وه‌ پیشه‌ی‌ دوه‌میانه‌‪.‬‬ ‫كه‌ س���ه‌باره‌ت به‌گرفت‌و كێش���ه‌كانی‌‬ ‫ئه‌و سه‌رسوڕمانی‌ خۆی‌ به‌رامبه‌ر به‌وه‌‬ ‫سیسته‌می‌ په‌روه‌رده‌و فێركردن دووان‪ ،‬گ���ه‌وره‌ بوی���ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئاماده‌نه‌بونی‌ هه‌ی���ه‌ كه‌ ب���ه‌و ئه‌ندازه‌ی���ه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫س���یروان ئه‌نوه‌ر مامۆس���تاو چاالكی‌ مامۆس���تایان‌و ئه‌وان���ه‌ی‌ په‌یوه‌ندییان به‌خۆی���ان‌و نه‌وه‌كانی‌ ئاین���ده‌ی‌ ئه‌م ده‌ربڕی‌ كه‌ جگه‌ له‌مامۆس���تا شێرزاد‬ ‫بواری‌ مه‌ده‌ن���ی‌‌و یه‌كێك له‌رێكخه‌رانی‌ به‌پ���ه‌روه‌رده‌وه‌ هه‌بو ئێم���ه‌ی‌ له‌كار‌و واڵته‌ كه‌مته‌رخه‌من‪ .‬دوه‌م‪ ،‬په‌یوه‌ندی‌ حه‌سه‌ن‪ ،‬هیچ سه‌رپه‌رشتیارێكی‌ دیكه‌‬ ‫ئه‌و زنجی���ره‌ كۆڕه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند ده‌ستپێش���خه‌رییه‌كه‌ س���اردكرده‌وه‌‪ ،‬به‌ترس���نۆكی‌‌و نه‌بون���ی‌ جورئه‌ت���ی‌ ئاماده‌ی‌ ئه‌و كۆڕانه‌ نه‌بون‪ ،‬ته‌نها بۆ دو‬ ‫ك���ه‌ ئه‌و زنجیره‌ ك���ۆڕه‌ "گفتوگۆیه‌كی‌ ئاماده‌بون���ی‌ مامۆس���تایان هه‌تا بڵێی‌ ئه‌وانه‌وه‌ی���ه‌ كه‌ به‌ش���ێكیان ته‌نانه‌ت كۆڕ نه‌بێت كه‌ ئه‌ویش بۆ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫كراوه‌بون له‌سه‌ر كێشه‌كانی‌ په‌روه‌رده‌‪ ،‬كه‌م بو‪ ،‬له‌كاتێكدا كه‌ سلێمانی‌ به‌پێی‌ واهه‌س���تده‌كه‌ن به‌ش���داری‌ له‌م جۆره‌ په‌روه‌رده‌و وه‌زیری‌ پێشوی‌ په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫زنجی���ره‌ كۆڕێك���ی‌ ره‌نگاڵه‌ی���ی‌ ب���و ئاماره‌ فه‌رمیی���ه‌كان زیاتر له‌‪ 40‬هه‌زار چاالكیان���ه‌دا بك���ه‌ن موچه‌كه‌ی���ان حكومه‌تی‌ هه‌رێم س���ازكرابو‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ هه‌مو الیه‌نه‌كان قس���ه‌وباس مامۆستا له‌خۆ ده‌گرێت‪ ،‬كه‌چی‌ رۆژانه‌ له‌ده‌ستده‌ده‌ن‪ .‬سێهه‌میش‪ ،‬ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ نیگه‌ران���ی‌ خ���ۆی‌ به‌رامب���ه‌ر به‌وه‌ش‬ ‫كرا‪ ،‬ئێمه‌ ده‌مانویس���ت له‌رێگه‌ی‌ ئه‌م ته‌نها ‪ 10‬بۆ ‪ 20‬مامۆس���تا بۆ كۆڕه‌كان بۆ ئه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ كاری‌ "مامۆس���تایی‌" ده‌رب���ڕی‌ له‌كاتێك���دا مامۆس���تای‌ ژن‬ ‫پیش���ه‌ی‌ دوه‌می‌ زۆربه‌ی‌ ئه‌وانه‌یه‌ كه‌ رێژه‌ی‌ ‪%70‬ی‌ مامۆستایان پێكده‌هێنن‬ ‫گفتوگۆیانه‌وه‌ تیش���ك بخه‌ینه‌ س���ه‌ر ده‌هاتن"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ه���ۆكاری‌ ئ���ه‌م بێباك���ی‌‌و ئ���ه‌م كاره‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬چونكه‌ كه‌م خێزان كه‌چی‌ زۆر به‌ده‌گمه‌ن به‌ش���داری‌ ئه‌و‬ ‫كه‌موكوڕییه‌ بێئه‌ژماره‌كانی‌ سیسته‌می‌‬ ‫مامۆس���تایان هه‌یه‌ بتوانێت ب���ه‌و موچه‌یه‌ ژیانێكی‌ كۆڕانه‌ بون‪.‬‬ ‫خوێن���دن‌و باس���ی‌ رێگه‌چاره‌كه‌نیش كه‌مته‌رخه‌میی���ه‌ی‌‬ ‫وێڕای‌ ئ���ه‌وه‌ش‪ ،‬س���یروان ئه‌نوه‌ر‬ ‫بكه‌ین‌و سه‌ره‌نجام كۆمه‌ڵێك راسپارده‌ ده‌گه‌ڕێنێت���ه‌وه‌ ب���ۆ س���ێ‌ ه���ۆكاری‌ باش بگوزه‌رێنێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ زۆربه‌یان‬ ‫ئاراس���ته‌ی‌ الیه‌ن���ه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كانی‌ سه‌ره‌كی‌‪ ،‬یه‌كه‌میان وه‌ك خۆی‌ ده‌ڵێت له‌پاڵ‌ ئه‌م كاره‌دا‪ ،‬كارو پیش���ه‌یه‌كی‌ هیوای‌ ئه‌وه‌ی‌ خواس���ت كه‌ ئه‌م هه‌وڵه‌‬ ‫"په‌یوه‌ندی‌ به‌ناهۆشیاری‌ مامۆستایان‌و تری‌ س���ه‌ره‌كییان هه‌یه‌‌و مامۆستایی‌ بۆ تیشكخس���تنه‌ س���ه‌ر كه‌موكورتی‌‌و‬ ‫په‌روه‌رده‌ بكه‌ین"‪.‬‬

‫به‌شێك‬ ‫له‌مامۆستایان‬ ‫ده‌ترسن‌و‬ ‫واهه‌ستده‌كه‌ن‬ ‫به‌شداری‌ له‌م جۆره‌‬ ‫چاالكیانه‌دا بكه‌ن‬ ‫موچه‌كه‌یان ده‌بڕن‬ ‫گرفته‌كانی‌ په‌روه‌رده‌ وه‌ك هه‌وڵه‌كانی‌‬ ‫دیكه‌ كاتی‌‌و تێپ���ه‌ڕ نه‌بێت‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫ی‬ ‫"هیوادارین له‌م هه‌واڵنه‌ راناوه‌س���تین‌و‬ ‫به‌رده‌وامبی���ن‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت بیر له‌وه‌ش‬ ‫ده‌كه‌ین���ه‌وه‌ ئ���ه‌م ج���ۆره‌ كۆڕان���ه‌‬ ‫به‌رین���ه‌ هه‌ولێر‌و دهۆكی���ش‌و بیكه‌ین‬ ‫به‌كۆمه‌ڵێك راسپارده‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ الیه‌نه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌كان���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ كاری‌‬ ‫له‌سه‌ر بكات"‪.‬‬ ‫ناوبراو گه‌ش���بینی‌ خ���ۆی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫ب���ه‌وه‌ ده‌رب���ڕی‌ كه‌ هه‌ر هی���چ نه‌بێت‬ ‫زنجیره‌ كۆڕه‌كه‌ی���ان له‌راگه‌یاندنه‌كاندا‬ ‫ت���ا ئه‌ندازه‌یه‌ك ده‌نگدان���ه‌وه‌ی‌ هه‌بو‪،‬‬ ‫به‌بایه‌خیشه‌وه‌ گرنگییان پێدرا‪ ،‬كاتێك‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ ئه‌و میدیایان���ه‌ ئه‌م هه‌له‌یان‬ ‫قۆسته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌بایه‌خه‌وه‌ باس‬ ‫له‌ئاریشه‌كانی‌ په‌روه‌رده‌ بكه‌ن‪.‬‬

‫"به‌ئه‌ندامبون له‌یه‌كێت ‌ی مامۆستایان‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ ‌ی ئێستا‪ ،‬هه‌ڵه‌یه‌ك ‌ی گه‌وره‌یه‌"‬ ‫ ئا‪ :‬سروه‌ جه‌مال‬ ‫رێكخراوی‌ یه‌كێتی‌ مامۆستایانی‌‬ ‫كوردستان كه‌ له‌لیستی‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پارتی‌‌و لیستی‌ هاوبه‌شی‌‬ ‫(سه‌ربه‌خۆو یه‌كگرتوو سه‌رده‌م‌و‬ ‫كۆمه‌ڵ(پێشه‌نگ) )پێكدێت‪ ،‬پاش‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ ‪2010 /12/2‬و‬ ‫ده‌ستبه‌كاربونی‌ ستافی‌ نوێ‌ ‬ ‫له‌بڕیارێكدا رایانگه‌یاند‪ ،‬ئه‌ندامبون‬ ‫له‌رێخراوه‌كه‌دا ئاره‌زومه‌ندانه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ‬ ‫ئه‌و مامۆستایانه‌ی‌ ده‌بنه‌ ئه‌ندام‪،‬‬ ‫ده‌توانن له‌چه‌ند پڕۆژه‌یه‌ك كه‌ بۆیان‬ ‫ده‌سته‌به‌ر ده‌كرێت سودمه‌ندبن‪،‬‬ ‫مامۆستایه‌كیش ده‌ڵێت" ماف‌و‬ ‫ده‌سكه‌وته‌كانی‌ مامۆستا ده‌بێت‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر كاره‌كانی‌ بێت نه‌ك‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌ندامبون له‌رێكخراوه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫مامۆس���تا‪ ،‬رێبوار عه‌لی‌ ئه‌ندامبون‬ ‫له‌یه‌كێتی‌ مامۆس���تایان به‌و شێوه‌یه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێستا‪ ،‬به‌هه‌ڵه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌و بڕیارێكی‌‬ ‫س���ته‌مكارانه‌ داده‌نێت‌و ده‌ڵێت "ئێمه‌‬ ‫له‌كه‌مپین���ی‌ مامۆس���تایان داوای‌‬ ‫البردن���ی‌ ئه‌ندامێت���ی‌ به‌زۆرم���ان كرد‬ ‫تاوه‌ك���و ئ���ازادی‌ زیاتر له‌ب���ه‌رده‌م‬ ‫مامۆس���تایاندا دروس���تبێت‌و ب���ۆ‬ ‫هه‌ڵوێس���توه‌رگرتن‌و دروس���تكردنی‌‬ ‫گ���روپ‌و رێكخراوی‌ تری‌ س���ه‌ربه‌خۆی‌‬ ‫مامۆس���تایان‪ ،‬ن���ه‌ك رێكخراوه‌ی���ه‌ك‬ ‫كه‌ ببێ���ت به‌(ئیتیح���اد موعه‌لیمینی‌‬ ‫به‌ع���س) كه‌ ب���ه‌زۆرو هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‌ له‌‬ ‫ده‌س���تدانی‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان‪ ،‬ئینتیما‬ ‫به‌مامۆس���تایان بكات" ئ���ه‌و پێیوایه‌‬ ‫ئه‌و نوێنه‌رانه‌ی‌(ی‌‪.‬م‪.‬ك) له‌ئێس���تادا‬ ‫هه‌مان شت دوباره‌ده‌كه‌نه‌وه‌و ئاماژه‌ی‌‬ ‫به‌م وته‌یه‌ی‌ عه‌ره‌به‌كان كرد‪( :‬عادت‬ ‫حلیمه‌‪ ،‬الی عادتها القدیمه‌)‪.‬‬ ‫چاالك���ی‌ ب���واری‌ مامۆس���تایان‪،‬‬ ‫عه‌ل���ی‌ فه‌ت���اح پێیوایه‌ ئه‌م ش���ێوه‌‬ ‫ئه‌ندامبون���ه‌‪ ،‬داگیركردن���ی‌ كای���ه‌ی‌‬ ‫مامۆستایان‌و كپكردنه‌وه‌ی‌ ناڕه‌زایه‌تی‌‌و‬ ‫نیگه‌رانییه‌كانیان���ه‌و به‌كارهێنان���ی‌‬ ‫كه‌رت���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌و په‌روه‌رده‌كارانه‌‬ ‫له‌خزمه‌ت���ی‌ حیزبدا‪ ،‬وتیش���ی‌ " ئه‌م‬ ‫شێوه‌یه‌ هیچ جیاوازییه‌كی نییه‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫واژوی‌ ئیتیح���ادی‌ موعه‌لیمینی‌ حیزبی‌‬ ‫به‌عس"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ر ئه‌م وتان���ه‌دا‪ ،‬له‌باره‌ی‌‬

‫بینای یه‌کێتی مامۆستایان له‌ سلێمانی فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫ستافی‌ نوێی یه‌کێتی‬ ‫مامۆستایان كارێكی‌‬ ‫وایان ئه‌نجام نه‌داوه‌‬ ‫كه‌ جیاوازبێت‬ ‫له‌ئه‌زمونی‌ بیست‬ ‫ساڵی‌ رابردوی‌‬ ‫رێكخراوه‌كه‌‬ ‫ش���ێوه‌ی ئه‌ندامبون له‌یه‌كێتییه‌كه‌دا‪،‬‬ ‫جێگ���ری‌ لق���ی‌ س���لێمانی‌ یه‌كێت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫مامۆس���تایانی‌ كوردس���تان‪ ،‬سه‌نگه‌ر‬ ‫فای���ه‌ق‪ ،‬به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د"‬ ‫مامۆس���تا ناچ���ار ناكرێت ت���ا ببێته‌‬ ‫ئه‌ن���دام‪ ،‬ئه‌گه‌ر مامۆس���تایه‌ك بزانێت‬ ‫رێكخراوێك هه‌ی���ه‌ به‌رگریی‌ لێده‌كات‌و‬

‫نوێن���ه‌ری‌ راس���ته‌قینه‌یه‌تی‌‌و به‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫داواكارییه‌كانی���دا ده‌چێ���ت‪ ،‬ده‌بێت���ه‌‬ ‫ئه‌ندامی‌‪ ،‬هه‌ر مامۆس���تایه‌كیش پاش‬ ‫ئه‌ندامب���ون كاره‌كان���ی‌ رێكخراوه‌كه‌ی‌‬ ‫ب���ه‌دڵ نه‌ب���و له‌جێگ���ه‌ی‌ خواس���ت‌و‬ ‫داواكارییه‌كانی‌ ئ���ه‌ودا نه‌بو ده‌توانێت‬ ‫واز له‌ئه‌ندامێتی‌ بهێنێت"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتیش���ی‌ "س���ودمه‌ندبونی‌‬ ‫مامۆس���تایان له‌پ���رۆژه‌كان له‌رێگه‌ی‌‬ ‫قۆرغكردن���ی‌‬ ‫به‌ئه‌ندامبون���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌س���تكه‌وته‌كان نییه‌ بۆ رێكخراوه‌كه‌‬ ‫به‌ڵكو پێویس���تی‌ كاركردنه‌ به‌باشترین‬ ‫ش���ێوه‌ ت���ا ب���ڕواو متمان���ه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫مامۆس���تایانه‌ش به‌ده‌س���تبهێنێت كه‌‬ ‫ئه‌ندام نین‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش به‌كردار ده‌بێت‬ ‫نه‌ك ته‌نها گفت‌و به‌ڵێن"‬ ‫مامۆس���تا‪ ،‬عه‌لی‌ فه‌تاح ئاماژه‌ی‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌كرد كه‌ ما ف‌و ده‌س���تكه‌وته‌كانی‌‬ ‫مامۆستا ده‌بێت له‌به‌رامبه‌ر ئه‌ركه‌كه‌یدا‬ ‫بێت ن���ه‌ك به‌مه‌رج���ی‌ ئه‌ندامێتییه‌وه‌‬ ‫گرێ‌ بدرێت‌و ئاشكرایكرد كه‌ له‌ئێستادا‬ ‫رێكخراوه‌ك���ه‌ ماف���ی‌ مامۆس���تایانی‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ مه‌ترس���یدار به‌ستۆته‌وه‌‬ ‫به‌خ���ودی‌ رێكخراوه‌ك���ه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫ئه‌وه‌ش تاوانه‌ به‌رامبه‌ر مامۆس���تایان‬ ‫ئه‌نجامده‌درێت‪.‬‬ ‫عه‌ل���ی‌ فه‌ت���اح‪ ،‬چاالكوان���ی‌ بواری‌‬ ‫مامۆس���تایان‪ ،‬ره‌خن���ه‌ له‌حكوم���ه‌ت‬ ‫ده‌گرێ���ت‌و ده‌ڵێت "پێویس���تبو رازی‌‬

‫نه‌بونای���ه‌‪ ،‬ك���ه‌ م���اف‌و ئیمتی���از ‌‬ ‫ی‬ ‫مامۆستایان له‌رێگه‌ی‌ ده‌ستی‌ دوه‌مه‌وه‌‬ ‫دابی���ن بكرێ���ت‪ ،‬چونك���ه‌ وه‌زیف���ه‌ی‌‬ ‫مامۆستا له‌ناو پۆله‌كه‌یدایه‌‪ ،‬نه‌ك الی‌‬ ‫رێكخراوێ���ك كه‌ نه‌زانێ���ت باره‌گاكه‌ی‌‬ ‫له‌كوێیه‌"‪.‬‬ ‫سه‌نگه‌ر فایه‌ق ئاشكرایكرد كه‌ هیچ‬ ‫مامۆستایه‌ك بێبه‌ش نابێت له‌مافه‌كانی‌‪،‬‬ ‫ته‌نها هه‌ندێ‌ ده‌ستكه‌وتی‌ مادییه‌ وه‌ك‬ ‫ده‌سته‌ به‌ریی‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش پاره‌ی‌ ئابونه‌ی‌‬ ‫ئه‌و مامۆستایانه‌یه‌ كه‌ ئه‌ندامن‪.‬‬ ‫رونیش���یكرده‌وه‌ ك���ه‌ هه‌م���و‬ ‫رێكخراوه‌ی���ه‌ك به‌مافی‌ خۆی‌ ده‌زانێت‬ ‫هه‌وڵبدات ده‌س���كه‌وت به‌ده‌ستبهێنێت‬ ‫تا زۆرترین ئه‌ندامی‌ هه‌بێت‌و خزمه‌تیان‬ ‫بكات‌و ئه‌و ده‌س���تكه‌وتانه‌ی‌ به‌ده‌ستی‌‬ ‫ده‌هێنێ���ت ته‌نها بۆ ئه‌ندامانی‌ بێت كه‌‬ ‫به‌پێی‌ یاساش رێگه‌ پێدراوه‌‪ ،‬هه‌ر وه‌ك‬ ‫هه‌موو رێكخراوه‌كانی‌ دونیا"‬ ‫رۆژنامه‌نوس‪ ،‬رێبوار عه‌لی‌‪ ،‬ئاماژه‌ی‌‬ ‫به‌وه‌كرد به‌زۆر ناچاركردنی‌ مامۆستایانی‌‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن له‌الیه‌ن نوێنه‌ره‌كانیانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ته‌س���لیمی‌ داوای چه‌ند‬ ‫كه‌سێكی‌ به‌رژه‌وه‌ندیخوازی‌ (یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پارت���ی‌) ب���ن‪ ،‬هه‌ڵه‌یه‌ك���ی‌ گه‌وره‌یه‌و‬ ‫به‌ه���ۆكاری‌ به‌ئاره‌زو هه‌ڵس���وڕاندن‌و‬ ‫بێهه‌ڵوێس���تكردن‌و ترس���نۆككردنی‌‬ ‫مامۆس���تای‌ داده‌نێ���ت‌و ده‌ڵێ���ت‬ ‫"ئ���ه‌وه‌ س���ه‌ره‌تای‌ ئه‌ڵقه‌گۆڕینه‌وه‌ی‌‬

‫خوێندن‬

‫ئۆپۆزیس���یۆن‌و ده‌س���ه‌اڵت ب���و ب���ۆ‬ ‫دڵداریكردنی‌ سیاس���ییان" كه‌ به‌وه‌ش‬ ‫مامۆس���تا ده‌بێته‌ قوربانی‌ سیاسه‌ته‌‬ ‫چه‌وته‌كانیان‪.‬‬ ‫هاوكات‪ ،‬عه‌لی‌ فه‌تاح بونی‌ لیس���تی‌‬ ‫جی���اوازو نوێنه‌رایه‌تی‌ ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫له‌رێكخراوه‌ك���ه‌دا ب���ه‌و ش���ێوه‌یه‌ی‬ ‫ئێس���تا به‌مه‌ترس���ی‌ گه‌وره‌ دائه‌نێت‌و‬ ‫ده‌ڵێت "نوێنه‌ره‌كانی‌ ئۆپۆزیسیۆنیش‬ ‫به‌هه‌مان ئاوازی‌ الیه‌نه‌كانی‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫ده‌خوێنن " باس���ی‌ له‌وه‌شكرد له‌كاتی‌‬ ‫ده‌ستبه‌كاربونی‌ ستافی‌ نوێوه‌‪ ،‬كارێكی‌‬ ‫وای���ان ئه‌نجام نه‌داوه‌ ك���ه‌ جیاوازبێت‬ ‫له‌ئه‌زمون���ی‌ بیس���ت س���اڵی‌ رابردوی‌‬ ‫رێكخراوه‌كه‌‪ .‬به‌ڵكو الوازتریان كردوه‌و‬ ‫دورو نزیك نه‌یانتوانیوه‌ ته‌نها ئه‌ركێك‬ ‫له‌سه‌ر شانی‌ مامۆستایان كه‌مبكه‌نه‌وه‌و‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ به‌رده‌وام بار بون به‌سه‌ر‬ ‫ژیان‌و مافه‌كانی‌ مامۆستایانه‌وه‌‪.‬‬ ‫داكۆكیك���ردن‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای‌‬ ‫له‌سودمه‌ندبونی‌ مامۆستایان له‌رێگه‌ی‌‬ ‫به‌ئه‌ندامبونی���ان له‌یه‌كێتییه‌ك���ه‌دا‪،‬‬ ‫جێگ���ری‌ لق���ی‌ س���لێمانی‌ یه‌كێت���ی‌‬ ‫مامۆس���تایان ئه‌و یاسایه‌ی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس���تان به‌هه‌ڵه‌ ده‌زانێت كه‌ رێگه‌‬ ‫نادات رێكخراوێكی‌ تری‌ مامۆس���تایان‬ ‫دروس���ت بێت‪ ،‬بۆ ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ بڕوایان‬ ‫به‌م رێكخراوه‌یه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫جێگ���ری‌ لق���ی‌ س���لێمانی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫مامۆستایان‪ ،‬داوا ده‌كات رێكخراوه‌كه‌‬ ‫هه‌م���وو مامۆس���تایان له‌بابه‌ته‌كان���ی‌‬ ‫په‌یوه‌س���ت به‌الیه‌ن���ی‌ مه‌عن���ه‌وی‌‌و‬ ‫كه‌س���ایه‌تی‌ مامۆستا وه‌ك یه‌ك سه‌یر‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫رێبوار عه‌ل���ی‌ داوا له‌ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ س���ه‌رجه‌م س���تافی‌‬ ‫به‌مامۆس���تایانێك‬ ‫س���كرتاریه‌تی‌‬ ‫بگۆڕێت كه‌ خاوه‌ن هه‌ڵوێس���تن‌و گه‌ر‬ ‫چاكسازیشیان پێنه‌كرا له‌و مه‌هزه‌له‌یه‌‬ ‫بێن���ه‌ده‌ره‌وه‌و رێكخراوێكی‌ ئازاو ئازاد‬ ‫دروست بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌و پرۆژانه‌ی‌ كه‌ مامۆس���تایان لێی‌‬ ‫س���ودمه‌ند ده‌بن ب���ه‌ به‌ئه‌ندامبونیان‬ ‫له‌رێكخراوه‌كه‌دا (یه‌كه‌ی‌ نیشته‌جێبون‬ ‫–بیمه‌ی‌ ته‌ندروس���تی‌ – داكۆكیكردن‬ ‫له‌مافه‌كانیان له‌رێگه‌ی‌ نوێنه‌ره‌كانیانه‌وه‌‬ ‫ زه‌وی‌ له‌ق���ه‌زاو ناحیی���ه‌كان –ئه‌و‬‫كورس���ییانه‌ی‌ كه‌ بۆ خوێندنی‌ زانكۆ‬ ‫به‌ده‌ستدێت)‪.‬‬

‫روداوی‌ ناڕه‌زایه‌ت���ی‌ ده‌ربڕین���ی‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك گه‌نجی‌ كچ‌و كوڕ له‌گه‌رمیان‌و‬ ‫پاش���ان به‌ردانی‌ هێ���زه‌كان له‌گیانیان‬ ‫كه‌ هه‌فت���ه‌ی‌ رابردو له‌ك���ه‌الر رویدا‪،‬‬ ‫په‌یامێكی‌ گرنگی‌ لێكه‌وته‌وه‌‪،‬په‌یامێك‬ ‫ك���ه‌ پێمانده‌ڵێت (ئه‌گ���ه‌ر هێزه‌كانی‌‬ ‫ناسیونالیستی‌ عه‌ره‌بی‌ عێراقی‌ نه‌توانن‬ ‫بێنه‌ ن���او خاك���ی‌ كوردس���تانه‌وه‌ تا‬ ‫سوكایه‌تی‌ به‌پیرۆزییه‌كانی‌ كورد بكه‌ن‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وا ئێمه‌ وه‌كو هێ���زه‌ ئه‌منییه‌كانی‌‬ ‫كوردس���تان چ���ی‌ له‌تواناماندابێ���ت‬ ‫ب���ۆ س���وكایه‌تیكردن به‌گه‌نجان���ی‌‬ ‫كورد به‌پاڵپش���تی‌ ئه‌مری‌ س���ه‌ركرده‌‬ ‫تاقانه‌كانمان ده‌یكه‌ی���ن) ئه‌وه‌ی‌ هێزه‌‬ ‫به‌ناو ئه‌منییه‌كان له‌گه‌رمیان به‌رامبه‌ر‬ ‫كۆمه‌ڵێك گه‌نجی‌ خ���اوه‌ن بڕوانامه‌ی‌‬ ‫كاری‌ بێكار كردیان س���وكایه‌تی‌ نییه‌‬ ‫به‌ته‌نه���ا به‌رامبه‌ر به‌و گه‌نجانه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئه‌وه‌ گه‌وره‌ترین س���وكایه‌تییه‌ كه‌ له‌م‬ ‫س���اته‌وه‌خته‌دا به‌رامبه‌ر به‌نیشتمان‪،‬‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ئینس���انی‌ ك���وردو خاكی‌‬ ‫كوردستان‪،‬له‌س���ه‌روی‌ هه‌موش���ییه‌وه‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌یاس���او دادگاكان كرا‪،‬هێزه‌‬ ‫به‌ن���او ئه‌منییه‌كان له‌س���اته‌وه‌ختێكدا‬ ‫هه‌ستی‌ كۆمه‌ڵێك كچ‌و كوڕی‌ نیشتیمان‬ ‫برین���دار ئه‌كه‌ن‪،‬كه‌ هاندانی‌ هه‌س���تی‌‬ ‫نیشتمانی‌ ئه‌بێته‌پیرۆزترین كردار‪.‬‬ ‫له‌س���اته‌وه‌ختێكدا ك���ه‌ هێزه‌كان���ی‌‬ ‫دوژمن له‌ئاماده‌باش���یدان‌و چاوه‌ڕوانی‌‬ ‫بڕیارێك���ن تا كۆی‌ پرۆس���ه‌ی‌ ژیان له‌‬ ‫كوردس���تاندا بخه‌نه‌ ژێر مه‌ترسییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ك���رده‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و هێزانه‌ بریت���ی‌ نییه‌‬ ‫له‌ناهۆشیاری‌ سیاس���ی‌‪،‬هه‌ڵه‌كردنێكی‌‬ ‫نه‌ویس���ت نییه‌‪ ،‬هه‌روه‌كو چۆن له‌یاسا‬ ‫ده‌رچون���ی‌ ئه‌و گه‌نجان���ه‌ش نییه‌‪،‬خۆ‬ ‫پاراس���تنی‌ ئاس���ایش‌و سیس���ته‌می‌‬ ‫گش���تیش نییه‌‪ .‬به‌ڵكو ئه‌وه‌ په‌یامێكه‌‬ ‫كه‌ پێمانده‌ڵێت ئه‌م سیسته‌مه‌ی‌ حوكم‬ ‫له‌كوردستان به‌بێ‌ ئازاردان‌و شكاندنی‌‬ ‫یاس���اكان له‌الیه‌ن پاڵه‌وانه‌كانییه‌وه‌ بۆ‬ ‫ساتێك ناتوانێ‌ ئارام بێت‪ .‬ئه‌م په‌یامه‌‬ ‫پێمانده‌ڵێ���ت گرنگ نیی���ه‌ كێ‌ كێیه‌‪،‬‬ ‫گرنگ نییه‌ یاس���ا هه‌یه‌ یان نا‪ ،‬گرنگ‬ ‫نییه‌ نیش���تیمان له‌مه‌ترسیدایه‌ یان نا‪،‬‬ ‫گرن���گ بێده‌نگكردنی‌ ه���ه‌ر ده‌نگێكه‌‬ ‫ك���ه‌ بڵێت م���ن مرۆڤم‌و ماف���م هه‌یه‌‪،‬‬ ‫تۆ ده‌س���ه‌اڵتیت‌و ئه‌بێ‌ خ���ۆت چاك‬ ‫بكه‌یت‪ .‬له‌دۆخێكی‌ ئ���اوادا داواكردنی‌‬ ‫پاراستنی‌ نیشتیمان به‌الی‌ گه‌نجانه‌وه‌‬ ‫خه‌یاڵێكی‌ گوماناوی‌ دروس���ت ئه‌كات‪،‬‬ ‫چونكه‌ هه‌میشه‌ كوشتن به‌ده‌ستی‌ برا‬ ‫ئازاراویتره‌ له‌كوش���تنێك كه‌ به‌ده‌ستی‌‬ ‫كه‌سی‌ بێگانه‌ بكرێت‪.‬‬ ‫له‌ده‌وڵه‌ته‌ ت���ه‌واو تۆتالیتارییه‌كاندا‬ ‫یه‌ك حزبی‌ كوش���نده‌ بونی‌ هه‌یه‌ ئه‌و‬ ‫حزب���ه‌ش تاكه‌ س���ه‌ركرده‌یه‌كی‌ وه‌كو‬ ‫دیكتات���ۆر هه‌ی���ه‌ ه���ه‌ر ئ���ه‌و خاوه‌ن‬ ‫ئیراده‌یه‌و بڕی���ار ئه‌دات كێ‌ بكوژرێت‌و‬ ‫كێ‌ به‌ زیندویی‌ بهێڵرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌م‬ ‫هه‌رێم���ه‌دا چه‌ندین حزبی‌ بیرته‌س���ك‬ ‫بون���ی‌ هه‌یه‌ له‌نێویاندا چه‌ندین كوتله‌و‬ ‫گروپی‌ كوشنده‌ كار ئه‌كه‌ن هه‌ریه‌كه‌و‬ ‫بۆ خۆی‌ سه‌ركرده‌یه‌و بڕیار ئه‌دات چی‌‬ ‫باشه‌و چی‌ خراپ‪ ،‬كێ‌ پاداشت بكرێ‌‌و‬ ‫كێ‌ س���زا بدرێ���ت‌و دوربخرێته‌وه‌‪،‬كێ‌‬ ‫بێده‌نگ بكرێ‌‌و كێ‌ زماندار‪ .‬نامرۆڤانه‌‬ ‫هێرشكردنه‌ سه‌ر هاواڵتیانیش به‌رهه‌می‌‬ ‫ئه‌م جۆره‌یه‌ له‌سیسته‌م‌و دامه‌زراوه‌یی‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ پالپشت به‌سیسته‌می‌ دیموكراتی‌‌و‬ ‫بێتاوانی���ی‌ ئ���ه‌و گه‌نجانه‌و پاڵپش���ت‬ ‫به‌عه‌داله‌ت‌و ئه‌خ�ل�اق‌و به‌های‌ ئاینی‌‌و‬ ‫مرۆڤایه‌تی‌ نه‌ك لێدان‌و سوكایه‌تی‌ به‌و‬ ‫گه‌نجانه‌و هاوشێوه‌كانی‌ به‌ڵكو رێگری‌‌و‬ ‫تۆمه‌ت خستنه‌ پالێان هێڵی‌ سوره‌ بۆ‬ ‫هه‌ر كه‌س‌و الیه‌نێك‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و گه‌نجانه‌‬ ‫ی‌ كه‌ هه‌فته‌ی‌ رابردو له‌به‌رده‌م ئیداره‌ی‌‬ ‫گه‌رمیان گردبونه‌وه‌ی���ان ئه‌نجامدا بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ بو ك���ه‌ داوای‌ ئه‌وه‌ی���ان ئه‌كرد‬ ‫له‌واڵتی‌ خۆیاندا ماف���ی‌ ژیان‌و كاریان‬ ‫بۆ دابین بكرێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش داواكارییه‌كه‌‬ ‫حكومه‌ت مولزه‌م���ه‌ به‌جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫چونكه‌ خۆی‌ ئه‌و به‌رپرس���یارێتییه‌ی‌‬ ‫گرتۆته‌ ئه‌س���تۆ‪ ،‬له‌روداوێك���ی‌ ئاواو‬ ‫هاوشێوه‌كانیدا دادگاكان پشتئه‌ستور‬ ‫به‌یاسا دانراوه‌كان به‌رپرسی‌ یه‌كه‌من‌و ‬ ‫هه‌ر ئ���ه‌وان هۆكارن بۆ دروس���تبونی‌‬ ‫فه‌زایه‌كی‌ دڕنده‌یی‌‌و س���ته‌محزبی‌ له‌م‬ ‫ش���ێوه‌یه‌‪ ،‬هه‌ر ئه‌وان‌و دادوه‌ره‌كانیان‬ ‫شه‌رمه‌زاری‌ یه‌كه‌من‪ .‬ئه‌مه‌ روه‌و ئه‌وه‌‬ ‫رامانده‌كێش���ێت كه‌ بڵێین تا دادگاكان‬ ‫له‌ژێر قۆرخكاری‌ حزبی‌ ده‌رنه‌هێنرێن‌و تا‬ ‫دانانی‌ یاساكان نه‌درێته‌ ده‌ست كه‌سی‌‬ ‫یاس���ایی‌‪ ،‬مه‌حاڵه‌ ئومێدێك هه‌بێت بۆ‬ ‫پاراستنی‌ كه‌رامه‌تی‌ هاواڵتیان‪.‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )353‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/27‬‬

‫‪17‬‬

‫"بەکوشتنی خوشکەکەم تاوانێکم کردوە‬ ‫رەنگە فیرعەونیش ئەوەی نەکردبێ"‬ ‫بکوژه‌که‌ی سازگار له‌وته‌کانی پێشتری په‌شیمان ده‌بێته‌وه‌و راستییه‌کان ده‌درکێنێت‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫چوار مانگ لەمەوبەرو لەکەشێکی‬ ‫تەمومژاویدا برایەک خوشکەکەی‬ ‫خۆی به‌تۆمه‌تی شه‌ره‌ف کوشتو‬ ‫به‌تا‌نییه‌کی‌ تێوەپێچاو له‌ژێر پردی‬ ‫گۆشان لهقه‌ره‌داخ فرێیدا‪ ،‬پاش‬ ‫ماوه‌یه‌ک هەر ئەو برایە جەستە‬ ‫سوتاوە پارچە پارچە بوەکەی خستە‬ ‫گوێنییەکەوەو ویستی دەربازی بکات‪،‬‬ ‫بەاڵم هێزەکانی ئاسایش پێیانزانی‌و‬ ‫دەستگیریان کرد‪.‬‬ ‫ئ����ەو کوڕه‌ له‌و ده‌مه‌دا چیرۆکەکەی‬ ‫بەجۆرێ باس����کرد کە لەسەر شەرەف‬ ‫بۆ کڕین����ەوەی ناوبانگی بنەماڵەکەیان‬ ‫خوش����کەکەی کوش����توە‪ ،‬بەاڵم وا بۆ‬ ‫جارێکی ت����ر په‌ش����یمانده‌بێته‌وه‌ له‌و‬ ‫ش����تانه‌ی کە وتونی‌و بە ناراس����تیان‬ ‫دەداتە قەڵ����ەم‌و دەیەوێت جارێکی تر‬ ‫راستییەکان بگەیەنێت‌و ئینجا کۆتایی نزار‬ ‫بەژیانی بهێنێت‪.‬‬ ‫خۆی خزمەکان����ی زۆر هانیدەدەن کە هەم����و گیانیم ش����ەاڵڵی خوێن کرد"‪.‬‬ ‫نزار بە کراس‌و ش����ەڕواڵێکی رەشی‬ ‫خوشکەکەی خەریکی "بەدڕەوشتییە"و ئەمە ل����ە کاتێکدایە ک����ە یەکەم جار‬ ‫سادەوە ریشێکی ڕەش����ی بەردابۆوەو‬ ‫پێویس����تە لەناویبەرێ����ت" ئەوەن����دە لەچاوپێکەوتنەکەی ئاوێنەدا وتی" کە‬ ‫خ����ەم‌و دودڵییەکی تەواو روخس����ارە‬ ‫هانیاندەدام کە خەریکبو دایکیشم پێ چومەتەوە خوشکەکەمم لەگەڵ کوڕێکدا‬ ‫ماندوەکەی داپۆشیبو‪ .‬هەر کە دانیشت‪،‬‬ ‫بینی����وەو لەحاڵەتێکی زۆر خراپدا بون‬ ‫بەکوشت بدەن"‪.‬‬ ‫کەوت����ە کۆکەکۆک����ی ئەو ن����ۆ پاکەتە‬ ‫نزار گەڕایەوە بۆ س����ەرەتای مانگی بۆیە یەکسەر کوڕەکە لەپەنجەرەکەوە‬ ‫جگەرەی����ەی کە لەس����پێدەو تابەیانی‬ ‫ئاب‌و ئ����ەو بەیانییەی کە س����ازگاری رایکردوەو منیش خوشکەمم کوشتوە"‪،‬‬ ‫لەنێ����و ژوری زیندان����دا دەیکێش����ێت‌و‬ ‫خوش����کی لەن����او جێگەک����ەی خۆیدا بەاڵم ئێس����تا هەمو ئەوانە بەناڕاس����ت‬ ‫ئاخێکی قوڵی هەڵکێشاو وتی" بەخوا‬ ‫بەیەک گوللەی کاڵش����ینکۆف خەڵتانی دەزانێتو لێ����ی په‌ش����یمانده‌بێته‌وه‌و‪،‬‬ ‫هەم����وی‌ بەهاندانی هەندێک کەس����ی‬ ‫خوێنک����ردو وت����ی" بەیانییەک����ەی زو دەڵێ����ت" کۆمەڵێ خەڵکی نزیکی خۆم‬ ‫نزیکی خۆمان ئەو خوش����کەم کوشت‪،‬‬ ‫لەخەوهەڵسام تەنها من‌و خوشکەکەم پالن����ی ئەوەیان بۆ دان����ام‪ ،‬کە ئەگەر‬ ‫مەگەر هەر خوا لێمخۆش����بێت‪ ،‬ئەگەر‬ ‫لەماڵ����ەوە بوین‪ ،‬دایک����م لەماڵی پورم بڵێم لەس����ەر ئەوە کوشتومە ئەو کات‬ ‫ن����ا من خ����ۆم کۆتایی بەژیان����م دێنم‪،‬‬ ‫مابوەوە‪ ،‬ویس����تم برۆم بۆ واجبەکەم‪ ،‬حوکمەک����ەم کەمدەبێتەوە‪،‬بەاڵم ئەوە‬ ‫چونکە ئ����ەو دڕندایەتییەی من کردومە‬ ‫بەاڵم پێش����تر ئەو خزمانەم لەخواروی چوار مانگە ئازاری ویژدان کوشتومی‌و‬ ‫هیچ ویژدانێ قبوڵی ناکات‪ .‬بۆیە تەنها‬ ‫عێراق ئەوەن����دە هانیاندابوم کە گوایە ئامادەم لەبەر دەم����ی دادوەردا هەمو‬ ‫بەکۆتاییهێن����ان بەژیانم رەنگە ویژدانم‬ ‫م����ن ئاگاداری ماڵەوە نیم‌و س����ەرقاڵی راستییەکان ئاش����کرا بکەم تەنانەت‬ ‫ئاسودەبێت"‪.‬‬ ‫کارم خەڵک����ی خ����راپ هاتوچۆم����ان گ����ەر هەمان س����ات ئیع����دام بکرێم"‪.‬‬ ‫ئەو پێشمەرگەی فەوجی سێ بوەو‪،‬‬ ‫جگە لەوەش ئ����ەو رۆژانەی نەچوە بۆ ژمارەکانی فرۆشتۆتەوە‪ ،‬بەاڵم مراندنی دەک����ەن‌و خوش����کەکەم لەگەڵیاندایە‪ ،‬ئەو زۆر پەش����یمانە لەو کارەی‌و وتی"‬ ‫پێش����مەرگایەتی ئۆتۆمبێلیب����ردوە بۆ ئۆتۆمبێلی بۆ دەبێتە س����ەرچاوەیەک بۆی����ە منیش ئەو بەیانییە بەفرس����ەتم داواکارم هیچ کەس����ێک لەسەر قسەو‬ ‫خ����واروی عێراق ب����ۆ رەقەمەکەی واتە کە کوش����تنی مرۆڤیشی بەالوە ئاسایی زانی‌و لەن����او جێگەک����ەدا به‌ته‌له‌فون بوختانی خەڵکی تر کاری ئاوا قێزەون‬ ‫لەگەڵ ئەو کەس����انه‌ی خزمی که‌له‌وێن بێ����ت‪ .‬ئ����ەو کات����ەی کە س����ەردانی قس����ەی دەک����رد کاڵش����ینکۆفم هێناو نەکات‌و خوش����کی خۆی نەکوژێت‪ ،‬من‬ ‫خەریک����ی مراندن����ی ئۆتۆمبێ����ل بوەو کەس����وکاری دەکات لەوێ بە قس����ەی روی����م تێکردو یەک فیش����ەکم پێوەناو چوار مانگ����ە چوار ش����ەو نەخەوتوم‬

‫ئەوەندە‬ ‫هانیاندەدام‬ ‫خەریکب‌و دایکیشم‬ ‫پێ بەکوشت بدەن‬

‫چوار مانگە‬ ‫ئازاری ویژدان‬ ‫کوشتومی و‬ ‫ئامادەم لەبەردەمی‬ ‫دادوەردا هەمو‬ ‫راستییەکان‬ ‫ئاشکرا بکەم‬ ‫تەنانەت گەر‬ ‫هەمان سات‬ ‫ئیعدام بکرێم‬ ‫شەوو رۆژی نۆ پاکەت جگەرە دەکێشم‬ ‫دو مان����گ بۆ کوش����تنەکە بەرۆژوبوم‬ ‫هێشتا هەر زۆر نائارامم"‪.‬‬ ‫ن����زار وەک خ����ۆی باس����یکرد هەر‬ ‫لەس����ەرەتاوە زۆر کوڕێکی گۆشەگیرو‬ ‫تەنها بوەو ژنیشی هێناوە لەگەڵ دایک‌و‬ ‫خوشکەکەی خەواندویەتی بۆیە ژنەکەی‬ ‫هەر زو بەجێی هێشتوەو چۆتەوە ماڵی‬ ‫باوک����ی‌و تەنها ئاواتی ئێس����تای پێش‬ ‫مردنی بۆ ساتێک بینینی کچەکەیه‌تی‌و‬ ‫وتی " دوای بینی ئه‌و ئیتر به‌ڵکو خوا پێشتر له‌زینداندا تۆمه‌تی بۆ‌خوشک ‌ه‬ ‫کوژراوه‌که‌ی هه‌ڵده‌به‌ست‬ ‫زو رزگاری دەکردم‌و دەیکوشتم"‪.‬‬

‫رۆشنبیر‌ه ترسناكه‌كان ‪...‬‬ ‫پارێزه‌ر‪ :‬تانیا تاهیر‬

‫زۆرن ئه‌وانه‌ی‌ قس����ه‌ له‌سه‌ر فكرو س����ه‌رۆكی‌ رێكخراوێكی‌ جاالكی‌ مافی‌‬ ‫فه‌لس����ه‌فه‌و رۆش����نبیری‌‌و گۆڕان����ی‌ مرۆڤه‌و رۆژانه‌و به‌به‌رده‌وامی‌ خه‌ریك ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌ڵ����گاو كۆمه‌ڵ����گای‌ مۆدێ����رن‌و سازكردنی‌ كۆڕو سیمینارو وۆركشۆپه‌‪،‬‬ ‫هۆكاره‌كانی‌ پێش����كه‌وتنی‌ كۆمه‌ڵگاو به‌تایبه‌ت له‌بواری‌ مافی‌ مرۆڤدا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫مافه‌كانی‌ م����رۆڤ‌و ماف����ی‌ ئافره‌تان ئه‌و هێشتا هاوس����ه‌رگیری‌ نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫جارێك پێیوتم ‪ :‬م����ن له‌هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫زۆرن ئه‌وانه‌ی‌ پێشكه‌وتنی‌ كۆمه‌ڵگا هاوسه‌ردا ئه‌م خااڵنه‌ بۆ خۆم به‌گرنگ‌و‬ ‫به‌به‌شداری‌ ئافره‌تانه‌وه‌ ده‌به‌ستنه‌وه‌ بنه‌ما ده‌زانم‪:‬‬ ‫• پێویس����ته‌ به‌ر له‌هه‌مو شت له‌وه‌‬ ‫له‌سه‌رجه‌م كایه‌ جیاجیاكاندا‪ ،‬سه‌ری‌‬ ‫زمان‌و ده‌س����پێكی‌ وتارو نوكی‌ خامه‌‪ ،‬تێبگات ك����ه‌ ده‌بێ����ت ژن‪ ،‬ژن بێت‌و‬ ‫ته‌نه����او ته‌نها كۆمه‌ڵ����گای‌ مه‌ده‌نی‌‌و پیاو‪ ،‬پیاوبێت‪.‬‬ ‫• نابێ����ت هیچ كات ئ����ه‌و له‌پێش‬ ‫مافه‌كانی‌ ئافره‌تانه‌‪.‬‬ ‫كه‌من ئه‌وانه‌ی‌ له‌سه‌ره‌وه‌ ئاماژه‌م منه‌وه‌ بڕوات‪.‬‬ ‫ده‌بێت هه‌میش����ه‌ بێده‌نگ‌و‬ ‫• ‬ ‫پێ����دا‪ ،‬نه‌ك هه‌موی‌ به‌ش����ێكی‌ كه‌می‌‬ ‫له‌ژیانی‌ رۆژانه‌ی‌ خۆیاندا به‌رجه‌س����ته‌ له‌سه‌رخۆبێت‪.‬‬ ‫• رێگان����اده‌م له‌هی����چ پارتێك����ی‌‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫به‌واتایه‌كی‌ دیكه‌ زۆر كه‌من ئه‌وانه‌ی‌ سیاسیدا كاربكات‪.‬‬ ‫• پێویس����ته‌ گرنگی‌ ت����ه‌واو به‌من‬ ‫ل����ه‌م كۆمه‌ڵگای����ه‌دا ره‌نگدان����ه‌وه‌ی‌‬ ‫وت����ارو نوس����ین وانه‌و قس����ه‌كانیان بدات‌و ئیش����وكاری‌ ناوماڵ‌و خواردنی‌‬ ‫ی خۆیاندا به‌ت����ام‌و به‌خێو كردنی‌ من����داڵ كاری‌‬ ‫له‌هه‌ڵسوكه‌وت‌و ژیانی‌ رۆژانه‌ ‌‬ ‫به‌دی‌ ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌وان ته‌نها ده‌یانه‌وێت بنه‌ڕه‌تیی‌ ئه‌و بێت‪.‬‬ ‫• له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش����دا پێمخۆشه‌ ئه‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگا بگۆڕن‌و پێشبكه‌وێت‪ ،‬خۆیان‬ ‫كه‌س����ه‌ی‌ ده‌بێته‌ نیوه‌ ته‌واوكه‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫پێویستیان به‌پێشكه‌وتن نییه‌!؟‬ ‫هاوڕێیه‌ك����ی‌ ك����وڕم‪ ،‬ك����ه‌ من‪ ،‬بڕوانامه‌یه‌كی‌ ب����ه‌رزی‌ خوێندنی‌‬ ‫مامۆس����تایه‌كی‌ به‌توان����او ن����اوداری‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌ له‌بنه‌ڕه‌ت����دا‬ ‫تێگه‌یان����دن‌و پێگه‌یاندنی‌ كه‌س����انی‌‬ ‫به‌توانای‌ ب����واری‌ كۆمه‌ڵگای‌ مه‌ده‌نی‌‌و ك����وڕی‌ بنه‌ماڵه‌یه‌كی‌ عه‌ش����ایه‌ر بو‪،‬‬ ‫دیموكراسی‌‌و مافی‌ مرۆڤه‌‌و هه‌ر خۆشی‌ بۆی����ه‌ پێیوابو ئه‌و كه‌س����ه‌ی‌ ده‌بێته‌‬

‫ئافره‌تی‌ به‌تواناو‬ ‫ی‬ ‫مه‌زن له‌پشت ‌‬ ‫ی‬ ‫پیاوه‌ك ‌ه ‌‬ ‫بوه‌ستێت‪،‬‬ ‫تاببێت ‌ه سه‌ركرده‌و‬ ‫ی‬ ‫ئنجا ئه‌و شاناز ‌‬ ‫به‌پیاوه‌كه‌یه‌و‌ه‬ ‫بكات!‬ ‫هاوس����ه‌ری‌ ده‌بێت به‌ت����ه‌واوی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫دابونه‌ری����ت‌و كلت����وری‌ بنه‌ماڵه‌كه‌یدا‬ ‫خۆی‌ بگونجێنێ‌‪.‬‬ ‫جارێكیتری����ش ك����وڕه‌ هاوڕێیه‌كی‌‬ ‫رۆژنامه‌نوس����م پێیوت����م‪ :‬جارێ����ك‬ ‫ش����اعیرێكی‌ گه‌وره‌ی‌ نه‌ته‌وه‌ی‌ كورد‬

‫كه‌ هه‌موان ش����انازی‌ پێوه‌ ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫خۆش����به‌ختانه‌ ئه‌ویش ك����ه‌م بۆنه‌ی‌‬ ‫ئافره‌تان‌و ژنان هه‌یه‌ به‌قه‌س����یده‌یه‌ك‬ ‫هاوس����ۆزی‌‌و هاوخه‌م����ی‌ خ����ۆی‌ بۆ‬ ‫ره‌گه‌زی‌ مێینه‌ دوباره‌نه‌كاته‌وه‌‪ ،‬پێی‌‬ ‫وت����وه‌‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر بیرت ل����ه‌وه‌ كرده‌وه‌‬ ‫هاوس����ه‌ری‌ ژیان����ت هه‌ڵبژێ����ری‌ قه‌ت‬ ‫بیر له‌وه‌ مه‌كه‌ره‌وه‌ كچی‌ ش����ار ببێته‌‬ ‫هاوس����ه‌رت‪ ،‬چونكه‌ كچی‌ شارنش����ین‬ ‫تاڕاده‌ی����ه‌ك به‌مافه‌كانیان ئاش����نان‌و‬ ‫به‌زۆر شت رازی‌ نابن‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌ده‌ره‌وه‌‬ ‫ش����تێكت ك����رد هه‌ر زو ده‌س����ته‌كه‌ت‬ ‫ئاشكرا ده‌بێت الی‌‪"...‬‬ ‫به‌پێچه‌وان����ه‌وه‌ بگ����ه‌ڕێ‌ به‌ش����وێن‬ ‫كچێكی‌ گوندنشیندا "له‌گه‌ڵ ئه‌وپه‌ڕی‌‬ ‫رێزم ب����ۆ كچانی‌ گون����د‪ ،‬ئه‌مه‌ ته‌نها‬ ‫گواس����تنه‌وه‌ی‌ بۆچون����ی‌ جۆرێ����ك‬ ‫له‌رۆش����نبیرانمانه‌‪ ،‬ن����ه‌ك بۆچون����ی‌‬ ‫تایبه‌تی‌ من"‪ ،‬چونكه‌ كچی‌ گوندنشین‬ ‫وه‌ك كچی‌ ش����ار كراوه‌ نییه‌و به‌هیچی‌‬ ‫پیاو نازانێت‌و به‌كه‌مترین ماف قایله‌‪،‬‬ ‫پێیوایه‌ ژیان ه����ه‌ر ئه‌وه‌نده‌یه‌ كه‌ تۆ‬ ‫بۆی‌ ده‌كه‌ی‌!؟‬ ‫جارێكیتری����ش له‌ وۆركش����ۆپێكی‌‬ ‫رێكخ����راوی‌ ‪ IRI‬له‌ش����اری‌ هه‌ولێ����ر‬ ‫به‌ش����داربوم ك����ه‌ تایب����ه‌ت ب����و به‌‬ ‫به‌هێ����ز كردنی‌ تواناكان����ی‌ ئافره‌تان‬ ‫بۆ بونه‌ ئافره‌تی‌ سه‌ركرده‌‪ ،‬كه‌له‌سه‌ر‬ ‫ئاستی‌ عێراق ‪ 47‬ئافره‌تی‌ نێو پارته‌‬ ‫سیاسییه‌كان به‌شداربون‪ .‬كاتێك كه‌‬ ‫گه‌ڕامه‌وه‌ براده‌رێكی‌ به‌ناو رۆش����نبیر‬ ‫دانیشت‌و چه‌ند پرسیارێكی‌ سه‌باره‌ت‬ ‫ب����ه‌ وانه‌كان لێك����ردم‌و دواتر وتی‌ تۆ‬ ‫وه‌ك ئافره‌تێك ئه‌گه‌ر رۆژێك له‌رۆژان‬

‫هه‌ندێک ڕۆشنبیر كێشه‌ی‌ ئافره‌تان و‬ ‫مافه‌كانیان ته‌نها بۆ ماكیاژی‌ نوسین‬ ‫ی‬ ‫و وتارو قس ‌ه و بابه‌ته‌كانیان به‌كار ‌‬ ‫ده‌هێنن‬ ‫خرایته‌ به‌رده‌م ئ����ه‌م دو هه‌ڵبژاردنه‌‪:‬‬ ‫‪1‬ـ ببیت����ه‌ خانمی‌ یه‌كه‌می‌ عێراق‪ 2 .‬ـ‬ ‫ببیته‌ سه‌رۆك كۆماری‌ عێراق‪ ،‬كامیان‬ ‫هه‌ڵده‌بژێریت؟‬ ‫منیش له‌وه‌اڵمدا ده‌س����به‌جێ‌ وتم‪،‬‬ ‫بێگومان بونه‌ سه‌رۆك كۆماری‌ عێراق‬ ‫هه‌ڵده‌بژێرم‪.‬‬ ‫كه‌چی‌ ئ����ه‌و پێیوابو ده‌بێت ئافره‌ت‬ ‫هه‌وڵی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ بۆ خۆی‌ نه‌دات‪،‬‬ ‫به‌ڵكو چه‌ند ب����ه‌ تواناش بیت‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫كاری‌ ت����ۆ نیی����ه‌‪ ،‬ده‌بێ����ت ئافره‌تی‌‬ ‫به‌توان����او مه‌زن له‌پش����تی‌ پیاوه‌كه‌ی‌‬ ‫بوه‌ستێت‪ ،‬تا ببێته‌ سه‌ركرده‌و ئینجا‬ ‫ئه‌و شانازیی‌ به‌پیاوه‌كه‌یه‌وه‌ بكات‪.‬‬ ‫به‌راستی‌ من مه‌به‌ستم له‌م نمونه‌‬ ‫سادانه‌ی‌ س����ه‌ره‌وه‌ خوانه‌خواسته‌ بۆ‬ ‫ناوزڕاندن‌و سوكایه‌تی‌ نییه‌ به‌بۆچونی‌‬ ‫هاوڕێكانم‪ ،‬به‌ڵكو ده‌مه‌وێت تیش����ك‬ ‫بخه‌مه‌ س����ه‌ر ئه‌و خاڵ����ه‌ گرنگه‌ی‌ كه‌‬ ‫جێ����گای‌ مه‌ترس����ییه‌ له‌كۆمه‌ڵ����گاداو‬

‫له‌رێ����گای‌ به‌هێزتری����ن چین����ی‌ ئه‌م‬ ‫كۆمه‌ڵگایه‌شه‌وه‌ دژی‌ ئافره‌ت به‌ناوی‌‬ ‫رۆش����نبیرییه‌وه‌ ده‌كرێ‌‌و مه‌ترسییه‌كه‌‬ ‫له‌وه‌دای����ه‌ ئ����ه‌وان له‌وپ����ه‌ڕی‌ زانینی‌‬ ‫خۆیانه‌وه‌ ئه‌مه‌ بۆچونیانه‌‪ ،‬ده‌مه‌وێت‬ ‫بڵێم لێره‌دا ئێمه‌ی‌ ئافره‌ت پێویس����ته‌‬ ‫هه‌ڵوه‌س����ته‌ بكه‌ین‪ ،‬چونكه‌ به‌راستی‌‬ ‫لێره‌دا دانانی‌ خاڵی‌ ترس‌و سه‌رسوڕمان‬ ‫پێویس����ته‌؟! هه‌ڵبه‌ته‌ نه‌ك له‌س����ه‌ر‬ ‫هه‌ڵوێس����ت‌و بۆچونی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫به‌یه‌كج����اری‌ بڕیاری����ان داوه‌ گرنگیی‌‬ ‫به‌ماف����ی‌ ئاف����ره‌ت نه‌ده‌ن‌و قس����ه‌ش‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌و پرس����ه‌ ناك����ه‌ن‪ .‬به‌ڵكو‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ جێگای‌ مه‌ترس����ین‌و ده‌ردی‌‬ ‫كوش����نده‌ی‌ ئ����ه‌م كۆمه‌ڵگای����ه‌ن ئه‌و‬ ‫كه‌س����انه‌ن ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ده‌یڵێن خۆیان‬ ‫باوه‌ڕیان پێی‌ نییه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ كێش����ه‌ی‌‬ ‫ئافره‌ت‌و مافه‌كانی‌ ته‌نها بۆ ماكیاژی‌‬ ‫نوس����ین‌و وتارو قس����ه‌و بابه‌ته‌كانیان‬ ‫به‌كارده‌هێنن‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )353‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/27‬‬

‫به‌هادین نوری‌‪ :‬هه‌ڵه‌یه‌کی کوشند‌ه ده‌کات مه‌سعود بارزانی‬ ‫ئه‌گه‌ر بیر له‌وه‌بكاته‌وه‌بیگه‌یه‌نێتـه‌ شه‌ڕ‬ ‫ئا‪ :‬محه‌مه‌دو ره‌وا‬ ‫ی‬ ‫ی ناسراو ‌‬ ‫"به‌هادین نوری‌" كه‌سایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌پ له‌م گفتوگۆیه‌ ‌‬ ‫سیاس ‌‬ ‫ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "ئه‌و رۆژه‌ دور نیی ‌ه‬ ‫كه‌ پارتی‌و یه‌كێتی ده‌بنه‌ كه‌مایه‌تی‬ ‫له‌په‌رله‌ماندا"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ژیانی حیزبی‌و سیاسی ئه‌مڕۆ ‌‬ ‫كوردستان چۆن هه‌ڵده‌سه‌نگێنیت؟‬ ‫ی‬ ‫به‌هادی���ن ن���وری‌‪ :‬بێگوم���ان پله‌ ‌‬ ‫پێش���كه‌وتنی‌ ژیانی حیزبی‌و سیاسی‬ ‫ی پێش���كه‌وتنی‬ ‫له‌هه‌ر واڵتێكدا به‌پله‌ ‌‬ ‫شارس���تانییه‌و‌ه‬ ‫دیموكراس���ی‌و‬ ‫به‌س���تراوه‌‪ ،‬خ���ۆ ش���اراو‌ه نیی���ه‌ ك ‌ه‬ ‫پێكشه‌وتنی دیموكراس���ی له‌م واڵته‌دا‬ ‫هه‌نگاوی به‌ره‌وپێش���ه‌و‌ه ن���اوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هێشتا له‌ناوه‌ڕاس���تی رێدایه‌‌و زۆرمان‬ ‫م���او‌ه بگه‌ین���ه‌ دیموكراس���ییه‌كی‬ ‫كام���ڵ‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌و‌ه ژیان���ی حیزبی ـ‬ ‫دیموكراسییش له‌نیوه‌ی‌ رێگه‌دای ‌ه گه‌ر‬ ‫كه‌متر نه‌بێت‪ .‬پێش روخاندنی سه‌دام‬ ‫هه‌رێم جۆرێ له‌ئازادی به‌ده‌ستهێنابو‪،‬‬ ‫په‌راوێزێك���ی دیموكراس���ی تێكه‌وتبو‪،‬‬ ‫به‌اڵم ره‌وشه‌كه‌ هێشتا به‌ته‌واوی له‌ژێر‬ ‫ی یه‌كێتی‌و پارتیدا بو‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫كۆنترۆڵ ‌‬ ‫ی جه‌الل تاڵه‌بانی‬ ‫یه‌كێ���ك وتارێكی دژ ‌‬ ‫یان مه‌س���عود بارزانی باڵوبكردایه‌ته‌و‌ه‬ ‫ی "ده‌گه‌یش���ت ‌ه ده‌باخانه‌"‪ .‬به‌اڵم‬ ‫كه‌وڵ ‌‬ ‫پ���اش روخان���ی س���ه‌دام ورد‌ه ورد‌ه‬ ‫دۆخه‌كه‌ گۆڕاو ره‌وش���ی دیموكراسیش‬ ‫هه‌نگاوین���ا به‌ره‌وپێ���ش‪ .‬ل���ه‌م واڵت ‌ه‬ ‫دواكه‌وتوانه‌ی‌ رۆژهه‌اڵتی ناوه‌راس���تدا‬ ‫دیموكراتیزه‌ك���ردن به‌ئاس���انی ناگات ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجام چونكه‌ هێش���تا دیموكراس��� ‌‬ ‫ی خه‌ڵكه‌ك ‌هی‌‪.‬‬ ‫نه‌بۆته‌ نه‌ریتێك ال ‌‬ ‫ی پارت���ی‌و یه‌كێتی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئاینده‌ ‌‬ ‫له‌كوردستان چۆن ده‌بینیت؟‬ ‫به‌هادین ن���وری‌‪ :‬یه‌كێتی‌و پارتی ك ‌ه‬ ‫له‌ئه‌س���ڵدا یه‌ك حیزب بون‪ ،‬خاوه‌نی‬ ‫ی گرنگ‬ ‫رۆڵێكی سیاس���ی‌و خه‌باتگێڕ ‌‬ ‫ب���ون‪ ،‬رێك���ه‌وت نه‌ب���و ك��� ‌ه له‌یه‌كه‌م‬ ‫هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مان���ی پاش ‪،1991‬‬ ‫ی ده‌نگه‌كانی���ان وه‌رگرت‌و بون ‌ه‬ ‫‪‌ %88‬‬

‫حیزبی ده‌س���ه‌اڵتدار له‌هه‌رێمداو زیاتر‬ ‫ل���ه‌‪ 20‬ساڵیش���ه‌ حوكمڕان���ن‪ ،‬ده‌كرا‬ ‫ب���ۆ ماوه‌یه‌ك���ی زۆر درێژتری���ش هه‌ر‬ ‫ی حوكمیان‬ ‫حوكمڕانب���ن گه‌ر به‌باش��� ‌‬ ‫بكردایه‌‪ .‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ به‌شێوازێكی‬ ‫ئه‌وت���ۆ حوكمیانكرد ك���ه‌ ناره‌زایه‌تی‬ ‫ی له‌ن���او جه‌م���اوه‌ردا دژ به‌خۆیان‬ ‫زۆر ‌‬ ‫دروس���تكرد‪ .‬به‌ه���ۆی‌ گه‌نده‌ڵییه‌ك���ی‬ ‫ی‬ ‫بێس���نورو مۆنۆپۆڵی‌ وه‌زیف���ه‌و كار ‌‬ ‫ده‌زگاكانی ده‌وڵه‌ت‌و ته‌زكییه‌ی‌ لیستی‬ ‫س���ه‌وز‌و زه‌ردو په‌ی���ڕه‌وی حیزبایه‌تی‬ ‫ته‌س���ك‌و ‪...‬هتد‪ ،‬له‌دواین هه‌ڵبژاردنی‬ ‫په‌رله‌مانیدا به‌هه‌ردوكیانه‌و‌ه زۆرینه‌یان‬ ‫به‌ده‌ستهێنا‪ ،‬به‌اڵم بلۆكێكی گه‌وره‌ش‬ ‫ك���ه‌ ئۆپۆزس���یۆن ‌ه له‌به‌رامبه‌ریان���دا‬ ‫ی زۆره‌وه‌ له‌هه‌ڵبژاردنی‬ ‫ده‌رچووه‌‌و به‌ال ‌‬ ‫داهات���ودا كورس���ییه‌كانیان كه‌متریش‬ ‫ده‌بێـت���ه‌وه‌‪ .‬به‌هه‌رح���اڵ ئ���ه‌و رۆژ‌ه‬ ‫دور نیی���ه‌ ك ‌ه پارت���ی‌و یه‌كێتی ده‌بن ‌ه‬ ‫كه‌مایه‌تی له‌په‌رله‌ماندا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌بۆچونی تۆ یه‌كێتی له‌دوا ‌‬ ‫جه‌الل تاڵه‌بانی به‌ره‌و كوێ ده‌ڕوات؟‬ ‫به‌هادین نوری‌‪ :‬نه‌وشیروان مسته‌فا تا‬ ‫ی تاڵه‌بانی بو له‌حاڵه‌تی نه‌مانی‬ ‫جێگر ‌‬ ‫تاڵه‌بانیدا وه‌ك سكرتێر بێكێشه‌و هه‌را‬ ‫قبوڵ ده‌كرا‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا به‌ئاس���انی‬ ‫هیچ ك���ه‌س قبوڵ ناكرێ���ت‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه‬ ‫له‌م الیه‌ن���ه‌و‌ه ئیره‌یی به‌حاڵی‌ یه‌كێتی‬ ‫نابرێت‪ .‬دور نیی��� ‌ه ملمالنێیه‌كی توند‌و‬ ‫ی‬ ‫تێكده‌ر بێـت��� ‌ه ئ���اراوه‌و جیابونه‌وه‌ ‌‬ ‫چه‌ند تاقمێك له‌یه‌كتری‌ لێبكه‌وێـته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌ب���ه‌ر ئه‌وه‌ وا باش���تربو كه‌ تاڵه‌بانی‬ ‫هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تای‌ نه‌خۆش���ییه‌كه‌یه‌و‌ه‬ ‫ی خانه‌نش���ین بكردای���ه‌‌و به‌ راوێژ‬ ‫خۆ ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ براده‌رانی خ���ۆی‌ یه‌كێكیان بۆ‬ ‫پۆستی سكرتێر ده‌ستنیشان بكردایه‌‌و‬ ‫یارمه‌تیبدای��� ‌ه ت���ا س���ه‌قامگیر ده‌بوو‬ ‫ی یه‌كێتیش نه‌چێت ‌ه‬ ‫ده‌ناسرا‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ریزی حیزب ‌ه بچوكه‌كانه‌وه‌ وه‌ك ئه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌ندێك كه‌س چاوه‌ڕێی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌و حیزبان���ه‌ی‌ ب ‌ه "حیزب ‌ه‬ ‫بچوك���ه‌كان" ناوده‌برێ���ن‪ ،‬وه‌ك‬ ‫زه‌حمه‌تكێش���ان‌و‬ ‫سۆشیالیس���ت‌و‬ ‫شیوعی‌و ئاینده‌‪ ،‬له‌گۆڕه‌پانی سیاسیدا‬ ‫چ بایه‌خێكیان ماوه‌؟‬

‫ئه‌و رۆژه‌ دور نیی ‌ه‬ ‫كه‌ پارتی‌و یه‌كێتی‬ ‫ده‌بن ‌ه كه‌مایه‌تی‬ ‫له‌په‌رله‌ماندا‬ ‫به‌هادین نوری‬ ‫به‌هادین نوری‌‪ :‬خۆزگ ‌ه ئه‌و پرسیار‌ه‬ ‫ی ئه‌و حیزبان ‌ه خۆیان بكرایه‌‪،‬‬ ‫ئاراست ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم ش���تێك ه���ه‌ر ده‌ڵێ���م‪ ،‬زۆربه‌ ‌‬ ‫به‌رپرس���انی ئه‌و حیزبان ‌ه كه‌س���انێكن‬ ‫ك��� ‌ه له‌خه‌بات���ی س���ه‌ختی ش���اخدا‬ ‫ی راپه‌ڕینیش‬ ‫به‌ش���دارییانكردوه‌‌و دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫تموحی سیاسییان هه‌ر ماو‌ه كه‌ رۆڵ ‌‬ ‫خۆیان ل ‌ه گۆڕه‌پانی سیاس���ی هه‌رێمدا‬ ‫بگێ���ڕن‪ ،‬ئاش���كرایه‌ حیزبی سیاس���ی‬ ‫ی‬ ‫بچوك له‌هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی ساڵ ‌‬ ‫‪1992‬دا هه‌ریه‌ك ‌ه زیاتر له‌كورسییه‌كیان‬ ‫هه‌ب���و‪ ،‬ب���ه‌اڵم یه‌كێت���ی‌و پارتی به‌و‬ ‫ی ك���ه‌ ل���ه‌و‬ ‫یاس���ا نادیموكراس���ییه‌ ‌‬ ‫سه‌رده‌مه‌دا دایانڕشت زوڵمیانلێكردن‌و‬ ‫به‌ده‌ستهێنانی ‪ %7‬ده‌نگه‌كانیان كرد‌ه‬ ‫م���ه‌رج بۆ چونه‌ نێ���و په‌رله‌مان‪ .‬ئه‌م ‌ه‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن‌و ده‌یانزانی‬ ‫جۆرێك بو له‌فێڵ ‌‬ ‫جگ���ه‌ له‌هه‌ردوكی���ان هی���چ حیزبێك‬ ‫‪ %7‬ده‌نگه‌كان���ی پێناهێنرێت‪ .‬ئه‌وه‌بو‬ ‫په‌رله‌مانی ‪ 50‬ب ‌ه ‪50‬یان دروس���تكرد‌و‬ ‫كورس���ییه‌كانی‌ ئه‌و حیزبانه‌ش���یان بۆ‬ ‫خۆیان دابه‌شكرد‪ .‬پاش هه‌ڵبژاردنیش‬ ‫ی گۆڕه‌پانی سیاسیان كرد‬ ‫كه‌ كۆنترۆڵ ‌‬ ‫ئیش���یان به‌و حیزبانه‌ هه‌ب���و چونك ‌ه‬ ‫ی نیش���انبده‌ن ك ‌ه‬ ‫ده‌یانویس���ت وه‌ها ‌‬ ‫له‌واڵت���دا فره‌حیزب���ی هه‌ی���ه‌‪ .‬خۆیان‬

‫ی جۆراوجۆر له‌سه‌ر‬ ‫وته‌نی چه‌پكێ گوڵ ‌‬ ‫مێ���ز دابنرێت له‌ تاكه‌ گوڵێ‪ ،‬یان دوان‬ ‫جوانتره‌‪ ،‬واته‌ ئه‌و حیزبانه‌ وه‌ك گیسكی‬ ‫هه‌یاس "ن ‌ه بمره‌و ن���ه‌ گه‌وره‌ش ببه‌"‬ ‫مان���ه‌وه‌‪ ،‬حیزبه‌كانیش چاوله‌ده‌س���تی‬ ‫ی‬ ‫پارتی‌و یه‌كێتی بون چونك ‌ه قاس���ه‌ ‌‬ ‫پاره‌كه‌یان له‌بن ده‌ست بو‪.‬‬ ‫ی چیی ‌ه ئ���ه‌م حیزبان ‌ه‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ه���ۆ ‌‬ ‫ی كات له‌ده‌سه‌اڵته‌وه‌ نزیكن؟‬ ‫زۆربه‌ ‌‬ ‫به‌هادین نوری‌‪ :‬له‌به‌ر پاره‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬هه‌ڵوێس���ته‌كانی ئ���ه‌م‬ ‫ی حیزبی ش���یوعی چۆن‬ ‫چه‌ند س���اڵه‌ ‌‬ ‫هه‌ڵده‌سه‌نگێنیت؟‬ ‫به‌هادی���ن ن���وری‌‪ :‬له‌مێ���ژه‌ له‌هێڵ ‌ه‬ ‫گشتییه‌كانیان ناڕازیم‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچ���ی‌ بۆ دواین كۆنگره‌یان‬ ‫بانگهێشتیان نه‌كردیت؟‬ ‫به‌هادین ن���وری‌‪ :‬چونك ‌ه ته‌نها یه‌ك‬ ‫كورسی به‌تاڵ بۆ میوان مابو‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫به‌نس���یبی باڵیۆزی به‌ریتانیا بو‪ ،‬ئیتر‬ ‫جێگ ‌ه بۆ من نه‌مابو!‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬مش���تومڕێ هه‌یه‌ سه‌باره‌ت‬ ‫ی ده‌ستور بۆ په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫به‌ گه‌ڕاندنه‌وه‌ ‌‬ ‫بۆچونی تۆ له‌وباره‌یه‌وه‌ چییه‌؟‬ ‫به‌هادی���ن ن���وری‌‪ :‬له‌واڵتێك���ی‬ ‫دواكه‌وتودا‪ ،‬به‌كوردستان‌و عێراقیشه‌وه‌‪،‬‬

‫سیس���ته‌مێكی په‌رله‌مان���ی باش���تر‌ه‬ ‫له‌س���ه‌رۆكایه‌تی‪ ،‬چونك��� ‌ه ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫له‌ده‌ست په‌رله‌ماندا ده‌مێنێت‌و سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران ملكه‌چ���ی‌ په‌رله‌مانه‌‪ .‬له‌هه‌مو‬ ‫واڵتانی ئه‌وروپا كه‌ كۆنترۆین مه‌ڵبه‌ندی‬ ‫دیموكراسییه‌‪ ،‬سیس���ته‌می په‌رله‌مانی‬ ‫ی‬ ‫ب���اوه‌‪ ،‬جگ ‌ه له‌فه‌ره‌نس���ا ك���ه‌ نیوه‌ ‌‬ ‫په‌رله‌مانیی���ه‌‌و نیو‌هی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‪،‬‬ ‫فه‌ره‌نس���اش وا نه‌ب���و دیگۆلیی���ه‌كان‬ ‫وایانلێك���رد بۆ ئه‌وه‌ی‌ س���ه‌رۆك چی‬ ‫ویس���ت بیكات‪ .‬له‌ئه‌مه‌ریكا س���ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران هه‌ر بونی‌ نییه‌‪ ،‬ئه‌وی سه‌رۆك ‌ه‬ ‫ی سه‌رۆك‬ ‫ی چوار ساڵ هه‌ر خۆ ‌‬ ‫بۆ ماو‌ه ‌‬ ‫وه‌زیرانیشه‌‪ .‬به‌اڵم له‌عێراقدا سیسته‌می‬ ‫په‌رله‌مانی هه‌ی ‌ه كه‌چی‌ "كاك مالیكی"‬ ‫حه‌زی له‌سیس���ته‌می س���ه‌رۆكایه‌تییه‌‪،‬‬ ‫له‌هه‌رێمیش���دا سیس���ته‌می په‌رله‌مانی‬ ‫هه‌ب���و تا كتوپڕ ب���ێ لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی‬ ‫جدی گۆڕرا به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‪ .‬پێموای ‌ه‬ ‫ئێم��� ‌ه چ���او له‌ئه‌وروپیی���ه‌كان بكه‌ین‬ ‫باشتره‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬گ���رژی‌‌و ناكۆكییه‌كان���ی‬ ‫نێوان هه‌رێم‌و به‌غ���دا به‌كوێ ده‌گات‪،‬‬ ‫ئایا مه‌ترس���ی پێكدادانی س���ه‌ربازی‬ ‫له‌ئارادایه‌؟‬ ‫به‌هادی���ن ن���وری‌‪ :‬دیارده‌یه‌ك���ی‬ ‫سروشتییه‌ گه‌ر ناكۆكی بكه‌وێـت ‌ه نێوان‬ ‫هه‌رێ���م‌و به‌غداوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم نابێـت هیچ‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژانی ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫الیه‌نێك ئه‌زمونی تاڵ ‌‬ ‫له‌بیربچێت‌و بۆنی ش���ه‌ڕ له‌قس���ه‌كانی‬ ‫بێت‪ .‬مالیكی وه‌ك س���ه‌رۆك وه‌زیران‬ ‫ماف���ی خۆیه‌تی هه‌ندێك ش���ت بڵێت‬ ‫یان بكات‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا بارزانیش هه‌قی‬ ‫ی‬ ‫خۆیه‌تی به‌رگری‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی ره‌وا ‌‬ ‫هه‌رێ���م بكات‪ ،‬به‌اڵم هه‌رگیز نابێت ئه‌و‬ ‫مافه‌ به‌خۆیان بده‌ن كێشه‌ك ‌ه بگه‌یه‌نن ‌ه‬ ‫شه‌ڕو خوێنڕش���تن‪ .‬سه‌دام دیكتاتۆرێ‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌خۆشی‌ خۆی‌ شه‌ڕ ‌‬ ‫بو ك ‌ه به‌ئه‌قڵ ‌‬ ‫ده‌سه‌پاند به‌سه‌ر كورد‌و ئێران‌و كوێتدا‪،‬‬ ‫مرۆڤی دانا هه‌رگیز الس���ایی س���ه‌دام‬ ‫ناكاته‌وه‌‪ .‬له‌راس���تیدا كێش��� ‌ه له‌چه‌ند‬ ‫ش���ارو ناوچه‌یه‌ك���دا هه‌ی���ه‌‌و ده‌بیـت‬ ‫چاره‌س���ه‌ر بكرێن‪ ،‬ئه‌گین���ا ئه‌نجامی‬ ‫ناخۆش���یان لێده‌كه‌وێـت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫من بكرێم به‌دادوه‌ر ده‌ڵێم به‌رپرس���ی‬

‫س���ه‌ره‌كی ئ���ه‌و كێش���ان ‌ه مالیك���ی‌و‬ ‫ی‬ ‫جه‌عفه‌ری‌‌و عه‌الویی���ه‌‪ ،‬چونكه‌ ماده‌ ‌‬ ‫ی عێراقیان جێبه‌جێ‬ ‫ی ده‌س���تور ‌‬ ‫‪‌ 140‬‬ ‫نه‌كردوه‌‪ ،‬هه‌ن���دێ ئیجرائات هه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫ی ورد‌و‬ ‫پێویس���تیان به‌لێكۆڵین���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی تكریتی‬ ‫درێژ نه‌ب���و چونك ‌ه دیكتاتۆر ‌‬ ‫به‌ته‌نهاو بێپرس���ی ك���ه‌س كردبونی‪،‬‬ ‫ی‬ ‫بۆ نمون ‌ه ك���ێ‌و چ په‌رله‌مانێك قه‌زا ‌‬ ‫دوزی له‌كه‌ركوك دابڕی‌‌و خستییه‌ سه‌ر‬ ‫ی حكومه‌تی‬ ‫پارێزگای‌ سه‌الحه‌دین؟ بۆچ ‌‬ ‫دوای‌ س���ه‌دام نه‌یتوان���ی ئ���ه‌م بڕیار‌ه‬ ‫هه‌ڵبوه‌ش���ێنێته‌وه‌‌و دوز بگه‌ڕێنێته‌و‌ه‬ ‫س���ه‌ر كه‌ركوك؟ یان جێگه‌یه‌كی وه‌ك‬ ‫خانه‌قین ك ‌ه هیچ كه‌س���ێك ناتوانێـت‬ ‫ی‬ ‫بڵێت ش���ارێكی كوردنشین نیی ‌ه بۆچ ‌‬ ‫به‌بڕیارێك���ی ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زی���ران‬ ‫ی‬ ‫نه‌خرێـت���ه‌و‌ه س���ه‌ر هه‌رێ���م‪ ،‬بۆچ��� ‌‬ ‫به‌راپرسییه‌كی گشتی‌و به‌سه‌رپه‌رشتی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرت���وه‌كان‌و رێكخراوه‌كانی‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌ده‌ن���ی چاره‌نوس��� ‌‬ ‫كۆمه‌ڵگ��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌كریـته‌وه‌‪ ،‬كێشه‌ ‌‬ ‫خانه‌قین یه‌كالی ‌‬ ‫ناوچ ‌ه جێناكۆكه‌كان جدی‌و ترسناكه‌‌و‬ ‫ی گرژی‌‌و ناخۆشی‌‌و تیرۆره‌‌و‬ ‫سه‌رچاوه‌ ‌‬ ‫ی نێ���وان هه‌رێم‌و‬ ‫مه‌ترس���ی ته‌قینه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌غ���دای‌ لێده‌كرێ���ت‪ ،‬ده‌بێ���ت دور‬ ‫ی چاره‌سه‌ربكرێ‪.‬‬ ‫له‌ده‌مارگیری‌ نه‌ته‌وه‌ی ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی عه‌ره‌بی عێراق ده‌توانن‬ ‫به‌نه‌رمی‌و ئاقاڵن ‌ه مامه‌ڵ ‌ه له‌گه‌ڵ كورد‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫بكه‌ن تا بیخه‌نه‌ سه‌ر ئه‌و باوه‌ڕه‌ ‌‬ ‫پێكه‌وه‌ژیان له‌یه‌ك ده‌وڵه‌تدا ده‌كرێت‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی هه‌ردوالشی تێدایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئاش���كرایه‌‪ ،‬س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌ناكۆكی‌و ئاڵۆزییه‌كانی نێوان هه‌رێم‌و‬ ‫به‌غدا جیاوازی له‌بۆچون‌و هه‌ڵوێس���تی‬ ‫ی تۆ‬ ‫بارزان���ی‌و تاڵه‌بانیدا هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌ڕا ‌‬ ‫كامی���ان گونجاوتر له‌گه‌ڵ كێش���ه‌كاندا‬ ‫مامه‌ڵ ‌ه ده‌كه‌ن؟‬ ‫ی‬ ‫به‌هادین نوری‌‪ :‬م���ن مه‌یلێكم به‌ال ‌‬ ‫ی تاڵه‌بانیدا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵوێستی هێمنانه‌ ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر مه‌س���عود بی���ر له‌وه‌بكاته‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫بیگه‌یه‌نێتـ ‌ه شه‌ڕ‪ ،‬من ئه‌و‌ه به‌هه‌ڵه‌یه‌كی‬ ‫كوش���ند‌ه ده‌زانم‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر بیه‌وێت‬ ‫ئ���ه‌م ش���ێواز‌ه وه‌ك گوش���ارێك ب���ۆ‬ ‫س���ه‌ر مالیكی به‌كاربهێنێ���ت ئه‌وه‌یان‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌كی دیكه‌یه‌‪.‬‬

‫ی ئاین‌و مه‌زهه‌به‌ ئاینییه‌كان له‌عێراق‪:‬‬ ‫ی ده‌سته‌ی‌ به‌رگریكردن له‌شوێنكه‌وتوان ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬

‫له‌دوا ‌ی رزگاركردن ‌ی عێراقه‌و‌ه چه‌وسانه‌وه‌ ‌ی ئاینییه‌ بچوكه‌كان دروستبو‬

‫‌ ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫سه‌رۆكی‌ نوێی‌ (ده‌سته‌ی‌ به‌رگریكردن‬ ‫له‌شوێنكه‌وتوانی‌ ئاین‌و مه‌زهه‌به‌‬ ‫ئاینییه‌كان له‌عێراق)‪ ،‬نیهاد‬ ‫قاضی له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ له‌كاتی‌ خۆیدا وه‌ك‬ ‫چۆن رژێمی‌ پێشو (سه‌دام حسێن)‬ ‫كه‌ سوننه‌ بو‪ ،‬وتی‌ ئیتر ده‌سه‌اڵتمان‬ ‫وه‌رگرت‌و نایده‌ینه‌وه‌‪ ،‬به‌هه‌مان شێوه‌‬ ‫تۆمارێكی‌ مالیكی‌ سه‌رۆك وه‌زیرانی‌‬ ‫عێراقم الیه‌ كه‌ وتویه‌تی‌ "ئیتر عێراقمان‬ ‫وه‌رگرته‌وه‌‌و نایده‌ینه‌وه‌‪ ،‬كه‌ دیاره‌‬ ‫ئه‌وانیش شیعه‌ن"‪.‬‬ ‫له‌چوارشه‌ممه‌‌و پێنجه‌شه‌ممه‌ی‌ رابردو‬ ‫كۆنگره‌ی‌ یه‌كه‌می‌ ده‌سته‌ی‌ به‌رگریكردن‬ ‫له‌ش���وێنكه‌وتوانی‌ ئای���ن‌و مه‌زهه‌ب���ه‌‬ ‫ئاینییه‌كانی‌ عێراق له‌ش���اری‌ س���لێمانی‌‬ ‫به‌س���ترا‌و ژماره‌یه‌كی‌ زۆر له‌كه‌سایه‌تی‌‬ ‫ئاین‌و مه‌زهه‌به‌ جیاوازه‌كان به‌شداربون‌و‬ ‫دوات���ر به‌راس���پارده‌یه‌كی‌ (‪ )10‬خاڵی‬ ‫كۆتاییه���ات‌و ده‌س���ته‌یه‌كی‌ نوێ���ش‬ ‫به‌ئه‌ندامێتی‌ یانزه‌ ئه‌ندامی‌ س���ه‌ره‌كی‌‌و‬ ‫دو ئه‌ندام���ی‌ یه‌ده‌گ له‌زۆرب���ه‌ی‌ ئاین‌و‬ ‫مه‌زهه‌به‌ جیاوازه‌كان هه‌ڵبژێرران‪.‬‬ ‫ئه‌م ده‌س���ته‌یه‌ ماوه‌ی‌ هه‌ش���ت ساڵه‌‬ ‫دروستبوه‌‌و ئامانجیش���یان به‌رگریكردنه‌‬ ‫له‌ئاین‌و مه‌زهه‌ب���ه‌ جیاوازه‌كانی‌ عێراق‪،‬‬ ‫چونكه‌ به‌وته‌ی‌ نیه���اد قاضی‌‪ ،‬له‌دوای‌‬ ‫رزگاركردنی‌ عێراقه‌وه‌ له‌ده‌س���ت رژێمی‌‬ ‫پێشو‪ ،‬چه‌وسانه‌وه‌ی‌ ئاینییه‌ بچوكه‌كان‬ ‫دروستبو وه‌ك (مه‌س���یحی‌‌و مه‌ندائی‌‌و‬ ‫ئێزی���دی‌‌و ش���ه‌به‌ك)‌و تیرۆركردنی‌ ئه‌و‬ ‫ئاینییانه‌ به‌رباڵوبو‪ ،‬واته‌ عێراق له‌تیرۆری‌‬ ‫بیروڕای‌ ئاینی‌ رزگاری‌ نه‌بو‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌ ئه‌وان هه‌قیان‬ ‫به‌سه‌ر ئاینی‌ مرۆڤه‌كانه‌وه‌ نییه‌ كه‌ ئایا‬ ‫سوننه‌ یان شیعه‌یه‌‪ ،‬یاخود موسڵمان یان‬

‫مه‌سیحییه‌؟ به‌ڵكو الی‌ ئه‌وان مرۆڤه‌كان‬ ‫گرنگن‌و وتی‌ "ته‌نانه‌ت له‌دوای‌ پرۆسه‌وه‌‬ ‫كار گه‌یش���ته‌ ئه‌وه‌ی‌ (ناو)ی‌ مرۆڤه‌كان‬ ‫قب���وڵ‌ نه‌ده‌كرا‪ ،‬واته‌ ناوی‌ س���وننه‌ الی‌‬ ‫ش���یعه‌ جێگه‌ی‌ نه‌ده‌بوه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش بۆ‬ ‫خۆی‌ شێرپه‌نجه‌یه‌"‪.‬‬ ‫زۆرج���ار ده‌وترێ���ت ك���ه‌ ده‌وڵه‌تانی‌‬ ‫ده‌وروبه‌ری‌ عێراق به‌سوننه‌‌و شیعه‌شه‌وه‌‬ ‫نه‌ك ه���ه‌ر له‌ڕوی‌ سیاس���ییه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌ڕوی‌ ئاینی‌‌و مه‌زهه‌بیشه‌وه‌ كاریگه‌رییان‬ ‫به‌سه‌ر پێكهاته‌‌و مه‌زهه‌به‌ جیاوازه‌كانی‌‬ ‫عێراق���ه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬له‌و روه‌ش���ه‌وه‌ نیهاد‬ ‫جه‌خت���ی له‌وه‌كرده‌وه‌‌و وت���ی‌ "مه‌زهه‌ب‬ ‫ده‌وری‌ هه‌یه‌ له‌حكومه‌تی‌ عێراقدا‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌مه‌زهه‌بی‌ شیعه‌شدا چه‌ندین پێكهاته‌ی‌‬ ‫دیكه‌ هه‌ن له‌وه‌ش���دا ملمالنێی‌ تر هه‌یه‌‪،‬‬ ‫واڵتانی‌ هه‌رێمایه‌تیش هه‌ن به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫چه‌ندین پێكهاته‌ی‌ تر ده‌نێرنه‌ عێراقه‌وه‌‪،‬‬ ‫بێگوم���ان كاریگه‌ری‌ واڵتان���ی‌ هه‌رێمیی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر مه‌زهه‌بێك���ی‌ دیاریك���راو بره‌و نیهاد قازضی‬ ‫به‌مه‌زهه‌به‌كه‌ی‌ خۆی‌ ده‌دات"‪.‬‬ ‫له‌كۆنگ���ره‌ی‌ یه‌كه‌م���ی‌ ده‌س���ته‌كه‌دا س���ه‌رجه‌م ش���اره‌كانی‌ دیكه‌ی‌ عێراق‌و‬ ‫نوێن���ه‌ری‌ نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتوه‌كان ئاماده‌بو هه‌ولێری‌ پایته‌ختی‌ هه‌رێمیش‪ ،‬ش���اری‌‬ ‫دوایی���ن راس���پارده‌ی‌ كۆنگره‌ی���ان "س���لێمانی‌" وه‌ك ش���وێنی‌ به‌س���تنی‌‬ ‫پێگه‌یشتوه‌‪ .‬كاری‌ داهاتوی‌ ده‌سته‌كه‌ش كۆنگره‌ك���ه‌ ده‌ستنیش���انكرا‪ ،‬ل���ه‌و‬ ‫دابه‌ش���كراوه‌ ب���ۆ چه‌ند دۆس���یه‌یه‌ك‪ ،‬باره‌یه‌ش���ه‌وه‌ س���ه‌رۆكی‌ ده‌سته‌ی‌ نوێی‌‬ ‫له‌وان���ه‌ش (چه‌وس���انه‌وه‌ی‌ خه‌ڵكه‌كه‌‪ ،‬ده‌س���ته‌كه‌ وت���ی‌ "له‌به‌ر ب���اری‌ ئه‌منی‌‬ ‫مرۆڤایه‌تی‌‪ ،‬ش���وێنه‌واریی‌‌و موڵكداری‌)‪ ،‬نه‌مانتوانی‌ له‌شاره‌كانی‌ عێراق كۆنگره‌ك ‌ه‬ ‫وه‌ك نیهادی���ش وت���ی‌ "جێگ���ه‌ هه‌ی���ه‌ ببه‌س���تین‪ ،‬چونك���ه‌ له‌ئێس���تادا ئه‌وێ‌‬ ‫په‌رس���تگای‌ جوله‌كه‌ی���ه‌‌و ده‌یانه‌وێ���ت ش���وێنی‌ باڵوكردن���ه‌وه‌ی‌ بیروباوه‌ڕێكی‌‬ ‫بیكه‌نه‌ شوێنی‌ موسڵمان یان مه‌سیحی‌‪ ،‬تایبه‌تییه‌‌و له‌و كه‌شوهه‌وایه‌دا ناتوانرێت‬ ‫یان ش���وێنی‌ مێژویی یه‌كت���ری‌ بگۆڕن‪ ،‬به‌ئازادیی���ه‌وه‌ كۆنگره‌یه‌ك���ی‌ وه‌ه���ا‬ ‫كاری‌ ئێمه‌یه‌ ئه‌وان���ه‌ رابگرین‪ ،‬یان ئه‌و ببه‌سترێ‌‪ ،‬بۆیه‌ كوردستان زۆر ئارامتره‌‌و‬ ‫خه‌ڵكان���ه‌ی‌ ونبون یان رایانكردوه‌ كاری‌ تیرۆر‌و چه‌وسانه‌وه‌ی‌ ئاینیی تێدا نییه‌‪،‬‬ ‫بۆ س���لێمانیش داوامان له‌سه‌رۆك كۆمار‬ ‫ئێمه‌یه‌ بیاندۆزینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌وپێی���ه‌ی‌ كۆنگ���ره‌ی‌ یه‌كه‌م���ی‌ ك���رد ب���ۆ هاوكاریكردن���ی‌ كۆنگره‌كه‌‪،‬‬ ‫ده‌س���ته‌كه‌ له‌ژێر سه‌رپه‌رشتی‌ تاڵه‌بانی‌ چونك���ه‌ خۆم���ان توانای‌ س���ازكردنی‌‬ ‫س���ه‌رۆك كۆماری‌ عێراق بو كه‌ هاوكات كۆنگره‌یه‌ك���ی‌ له‌و ش���ێوه‌یه‌مان نه‌بو‪،‬‬ ‫س���كرتێری‌ گشتی یه‌كێتییه‌‪ ،‬بۆیه‌ له‌نێو دیاره‌ س���لێمانیش باوه‌ڕێك���ی‌ زۆری‌ به‌‬

‫ی‬ ‫كاریگه‌ر ‌‬ ‫حیزبیی‌ نه‌یتوانیو‌ه‬ ‫ی‬ ‫لۆبی كوردی ‌‬ ‫له‌ئه‌وروپا‬ ‫دروست بكات‬ ‫فره‌ئاینی‌‌و رۆش���نبیرییه‌كی‌ ئاینی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌دڵنیاییه‌وه‌ ده‌مانتوانی‌ له‌شار ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ولێر یان دهۆكیش سازی‌ بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ناوبراو جه‌ختیكرده‌وه‌ كه‌ له‌كوردستان‬ ‫فره‌یی‌ ئاینی‌ زیاتره‌ وه‌ك له‌ش���اره‌كانی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ عێراق‪ ،‬له‌كوردستانیش به‌تایبه‌تی‌‬ ‫له‌شاره‌كانی‌ (هه‌ولێر‌و دهۆك)‪ .‬سه‌باره‌ت‬ ‫به‌و بۆچونانه‌شی‌ كه‌ ده‌وترێت له‌ئێستادا‌و‬ ‫به‌هۆی‌ زاڵبونی‌ نفوزی‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌‬ ‫ئێران به‌سه‌ر عێراقه‌وه‌‪ ،‬مه‌زهه‌بی‌ شیعه‌‬ ‫زیاتر باڵی‌ به‌سه‌ر عێراقدا كێشاوه‌‪ ،‬نیهاد‬ ‫قازی‌ وتی‌ "كاتێك مالیكی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫گرته‌ ده‌ست من ده‌قی‌ ئه‌و قسه‌یه‌یم الیه‌‬ ‫به‌تۆماركراوی‌ كه‌ وتب���وی‌ "وه‌رمانگرت‬ ‫ئیتر نایده‌ینه‌وه‌"‪ ،‬ئه‌وه‌ش هه‌مان قسه‌ی‌‬ ‫سه‌دام حس���ێنه‌ كه‌ پێشتر له‌ده‌سه‌اڵتدا‬ ‫بو وتبوی‌ "وه‌رمانگرت ئیتر نایده‌ینه‌وه‌"‪،‬‬ ‫واته‌ ش���یعه‌‌و سوننه‌ رایه‌كی‌ هاوبه‌شیان‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم گرفته‌ك���ه‌ له‌وه‌دایه‌ كه‌‬ ‫تێكه‌ڵكردنی‌ سیاسه‌ت‌و مه‌زهه‌ب عێراقی‌‬

‫به‌ره‌و تایه‌فه‌گه‌ریی‌ راكێشاوه‌‪ ،‬نامه‌و ‌‬ ‫ێ‬ ‫بڵێم به‌ره‌و ئه‌وه‌ ده‌ڕۆین كه‌ شیعه‌ زاڵبونی‌‬ ‫خۆی‌ له‌عێراقدا سه‌لماندوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫ب���ه‌و ئامانجه‌ش نه‌ڕۆن ئه‌وا به‌رگرییه‌كی‌‬ ‫ئه‌وتۆیان له‌سوننه‌ نه‌كردوه‌‪ ،‬نمونه‌شمان‬ ‫ته‌قاندنه‌وه‌ی‌ (كه‌نیس���ه‌ نه‌جات) بو"‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ ئاش���كرایكرد ك���ه‌ ئێ���ران وه‌ك‬ ‫چۆن له‌بواره‌كانی‌ (سیاس���ی‌‌و ئابوری‌‌و‬ ‫بازرگان���ی‌) كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر عێراق‌و‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان هه‌یه‌‪ ،‬به‌هه‌مان شێوه‌‬ ‫له‌ڕوی‌ ئاینیشه‌وه‌ كاریگه‌ری‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌كۆنگ���ره‌ی‌ یه‌كه‌م���ی‌ ده‌س���ته‌كه‌دا‬ ‫باس له‌ئاینی‌ (جوله‌ك���ه‌) كراوه‌ كه‌ بۆ‬ ‫یه‌كه‌مجار بوه‌ باس بكرێت‌و له‌و روه‌شه‌وه‌‬ ‫نیهاد ق���ازی‌ وتی‌ "یه‌كێك له‌ئه‌ندامه‌كان‬ ‫كه‌ له‌شاره‌كانی‌ عێراقه‌وه‌ هاتبو ده‌یوت‬ ‫بۆ یه‌كه‌مجاره‌ له‌عێراقدا باس���ی‌ جوله‌كه‌‬ ‫بكه‌ی���ن كه‌ چه‌ندین س���اڵه‌ نه‌مانوێراوه‌‬ ‫باسی‌ بكه‌ین"‪.‬‬ ‫نیهاد قاض������ی‌ كوردێكی‌ دانیش���توی‌‬ ‫هۆڵه‌ندایه‌‌و له‌هه‌مانكاتیشدا دامه‌زرێنه‌ر‌و‬ ‫به‌رپرسی‌ ئینستیوتی‌ كوردییه‌ له‌هۆڵه‌ندا‬ ‫كه‌ ماوه‌ی‌ چوار س���اڵه‌ دایانمه‌زراندوه‌‌و‬ ‫ده‌یانه‌وێ‌ دور له‌ئینتیم���ای‌ حیزبایه‌تی‌‬ ‫كار بۆ ناساندنی‌ دۆسیه‌ی‌ كورد بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وان به‌فیك���ری‌ كارك���ردن ب���ۆ‬ ‫كوردس���تانی‌ گه‌وره‌ ئینس���تیوته‌كه‌یان‬ ‫دامه‌زراندوه‌‌و له‌سه‌ره‌تاش���دا مه‌به‌ستیان‬ ‫بوه‌ ك���ه‌ دۆس���یه‌ی‌ ك���وردی‌ به‌زمانی‌‬ ‫عه‌ره‌بی‌ به‌بیریارانی‌ عه‌ره‌بی‌ بگه‌یه‌نین‌و‬ ‫وه‌ك نیهاد باس���یكرد ده‌بێت نوسه‌ران‌و‬ ‫رۆش���نبیرانی‌ ك���وردی‌ به‌زمانی‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫بنوس���ن بۆ ئه‌وه‌ی‌ رۆشنبیرانی‌ عه‌ره‌ب‬ ‫له‌و نه‌هامه‌تییانه‌ی‌ به‌سه‌ر كورددا هاتوه‌‬ ‫تێبگه‌یه‌نن‪.‬‬ ‫به‌رپرس���ی‌ ئینس���تیوتی‌ ك���وردی‌‬ ‫له‌هۆڵه‌ن���دا ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌دا كه‌ ئه‌وان‬ ‫زۆر ش���تیان ب���ۆ دۆس���یه‌ی‌ كوردی���ی‌‬ ‫كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم داوای له‌كه‌ناڵه‌ ئاسمانییه‌‬

‫كوردیی���ه‌كان كرد كه‌ بتوان���ن به‌زمانی‌‬ ‫عه‌ره‌بی‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ باشتر دۆسیه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردی���ی‌ بگه‌یه‌ننه‌ ده‌ره‌وه‌‌و وتی‌ "كورد‬ ‫ت���ا ئێس���تا نه‌یتوانی���وه‌ دۆس���یه‌كانی‌‬ ‫بگه‌یه‌نێته‌ لوتك���ه‌ی‌ عه‌ره‌بی‌‪ ،‬بێگومان‬ ‫كه‌ناڵه‌ ئاس���مانییه‌كانیش نه‌یانتوانیوه‌‬ ‫كاریگه‌رییان هه‌بێت بۆ سه‌ر عه‌ره‌به‌كان‪،‬‬ ‫بۆیه‌ پێش���نیار ده‌ك���ه‌م كه‌ناڵه‌كان ئه‌و‬ ‫بۆچون���ه‌ كوردییانه‌ به‌زمان���ی‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫بگه‌یه‌ننه‌ عه‌ره‌به‌كان بۆ دروس���تكردنی‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ الی‌ عه‌ره‌به‌كان"‪.‬‬ ‫به‌و پێیه‌ی‌ له‌زۆربه‌ی‌ واڵتانی‌ ده‌ره‌وه‌‬ ‫نوێنه‌ران���ی‌ حیزبه‌ كوردیی���ه‌كان هه‌یه‌‌و‬ ‫هه‌ریه‌كه‌ی���ان به‌جی���ا كارده‌كه‌ن‌و وه‌ك‬ ‫زۆرێك له‌كوردان���ی‌ ده‌ره‌وه‌ ئاماژه‌ی‌ بۆ‬ ‫ده‌ك���ه‌ن به‌پێچه‌وانه‌ی‌ خه‌ڵكانی‌ واڵتانی‌‬ ‫دیكه‌وه‌‪ ،‬ك���ورد تا ئێس���تا نه‌یتوانیوه‌‬ ‫"لۆبی‌"ییه‌ك���ی‌ كوردی‌ دروس���ت بكات‪،‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ به‌رپرسی‌ ئینستیوتی‌ كوردیش‬ ‫له‌هۆڵه‌ن���دا ئ���ه‌و پێك���ه‌وه‌ كارنه‌كردنه‌‬ ‫كاریگه‌رییه‌كی‌ خراپی‌ له‌سه‌ر كورده‌كانی‌‬ ‫هۆڵه‌ن���داش دروس���تكردوه‌‌و "به‌داخه‌وه‌‬ ‫ته‌داخول���ی‌ حیزب���ی‌ زۆر كاریگ���ه‌ری‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێم���ه‌ ئینتیمای‌ حیزبیمان‬ ‫به‌الوه‌ گرن���گ نییه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ زۆر گرنگه‌‬ ‫س���ه‌رجه‌م حیزبه‌كان بی���روڕای خۆیان‬ ‫وه‌الوه‌ نێ���ن‌و ئامانج���ه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كان‬ ‫پێش���بخه‌ن‪ ،‬له‌كوردس���تان ئاس���اییه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر بیروڕاكانی‌ خۆی���ان كار بكه‌ن‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌یان ب���ۆ ئه‌وروپا باش نییه‌‌و‬ ‫ناتوانرێت لۆبی‌ كوردیی‌ دروست بكرێت‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت كاریگ���ه‌ری‌ حیزبیی‌ وایكردوه‌‬ ‫كه‌ یادكردن���ه‌وه‌ی‌ بۆنه‌كانی���ش به‌جیا‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌"‪ ،‬به‌اڵم به‌بۆچونی‌ ناوبراو‪ ،‬زۆر‬ ‫باشتره‌ نه‌ك هه‌ر كوردانی‌ باشور‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫كوردانی‌ هه‌ر چوار پارچه‌كه‌ی‌ كوردستان‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی‌ ده‌ره‌وه‌ پێكه‌وه‌ كار بكه‌ن‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ بتوانن كاریگه‌رییه‌كی‌ باش���تر‬ ‫دروست بكه‌ن‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )353‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/27‬‬

‫ئاگادار ‌ی‬

‫ی كه‌ له‌الیه‌ن داواكار پێش���كه‌ش ب���ه‌م فه‌رمانگه‌ی ‌ه كراو‌ه‬ ‫ی ئه‌و داوای��� ‌ه ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی (ش���ایان بۆ‬ ‫ی كارگه‌ ‌‬ ‫له‌الیه‌ن (رێبوار عمر حمه‌خان) له‌(‪)2012/11/20‬خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تۆماركردووه‌ ك ‌ه دانراون ئامێره‌كان ‌‬ ‫دروستكردنی‌ شیرینی‌و سارده‌مه‌نی) داوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژماره‌(‪)65‬س���اڵ ‌‬ ‫ی میكانیك ‌‬ ‫ی ئامێر ‌‬ ‫ی په‌یڕه‌و ‌‬ ‫له‌خ���واره‌و‌ه دیاریك���راوه‌ به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ په‌یوه‌ندی���دار یان خاوه‌ن ‌‬ ‫(‪ )1952‬ب�ڵ�اوی‌ ده‌كه‌ینه‌و‌ه هه‌ر كه‌س���ێ‌ خۆ ‌‬ ‫ی ئه‌م فه‌رمانگه‌ی ‌ه‬ ‫هه‌ریه‌ك ئامێران ‌ه داده‌نێ‌ له‌ماو‌هی‌ (‪ )15‬پانز‌ه رۆژدا س���ه‌ردان ‌‬ ‫بكات به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ ب ‌ه ناوی‌ داواكاره‌وه‌ تۆمار ده‌كرێت‌و بڕوانام ‌هی‌ پێده‌درێت‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ رێزدا‪...‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫دادنووس‪ /‬دادنوسی‌ سلێمانی‌‪1/‬‬ ‫فاروق كالن شریف‬

‫ئامێره‌كان‪:‬‬ ‫ێ ژماره‌‪/‬ئیتاڵی‌‪1‬‬ ‫ی مه‌وادی‌ دۆندرمه‌ دوودانه‪ /‬ب ‌‬ ‫خه‌اڵته‌ بۆ تێكه‌ڵكردن ‌‬‫ێ ژماره‌‪ /‬ئیتاڵی‪2‬‬ ‫ی شیر‪ /‬ب ‌‬ ‫ ئامێری‌ به‌سته‌ره‌ بۆ گرتنه‌وه‌ ‌‬‫ێ ژماره‌‪ /‬سووری‌‬ ‫ی ‪/‬ب ‌‬ ‫ی فرن بۆ برژاندنی‌ شیرین ‌‬ ‫ ئامێر ‌‬‫ێ ژماری‌ ئێرانی‌‬ ‫ عه‌جان ‌ه (‪50‬كغم) ب ‌‬‫ی كێك بێژمار‌ه صینی‌‬ ‫ی برژاندن ‌‬ ‫‪ -‬فرن ‌‬

‫وته‌بێژه‌كانی خوا‪ ...‬پاشماوە‬ ‫ته‌نه���ا بنه‌مای���ه‌ك هه‌بێ���ت ب���ۆ‬ ‫هه‌ڵبژاردنی خه‌لیفه‌ (هه‌بونی شورایه‌)‬ ‫ج���ا ئ���ه‌وه‌ش دیاریكراو نییه‌ ش���ورا‬ ‫چییه‌؟ ده‌بێت چه‌ند كه‌س بن؟ ئاستی‬ ‫زانستییان چه‌ند بێت‪ .‬ته‌مه‌نیان چه‌ند‬ ‫بێت‪ .‬ب��� ‌ه زۆرینه‌ی ره‌ه���ا هه‌ڵبژاردن‬ ‫ده‌كرێ���ت یان ب��� ‌ه چ رێژه‌یه‌كی دیكه‌‪.‬‬ ‫پاش هه‌ڵب���ژاردن خه‌لیف ‌ه مولزه‌مه‌ ب ‌ه‬ ‫ش���وراو‌ه له‌بڕیاره‌كانیدا ی���ان نه‌خێر‪،‬‬ ‫ئایا ش���ورا ده‌س���ته‌یه‌كی جێگیر‌ه یان‬ ‫گۆڕاوه‌‪ .‬ش���ێوازی دیاریكردنی ئه‌هلی‬ ‫ش���ورا چیی���ه‌؟ ئه‌مان��� ‌ه هیچی���ان ن ‌ه‬ ‫له‌قورئ���ان‌و نه‌ له‌س���وننه‌تدا هه‌ن‌و ب ‌ه‬ ‫رای ئه‌هلی س���وننه‌ش هیچ كه‌س پاش‬ ‫پێغه‌مبه‌ر(د‪.‬خ) مه‌عسوم نیی ‌ه تاوه‌كو‬ ‫تێگه‌شتنه‌كانی به‌ ره‌هایی وه‌ربگیرێن‪.‬‬ ‫پاشان ده‌س���ه‌الته‌كانی خه‌لیفه‌ چین‪،‬‬ ‫ده‌سه‌اڵتی دنیایی هه‌یه‌ یان ده‌سه‌اڵتی‬ ‫دی���ن‌و دونی���ا‪ ،‬ئای���ا خه‌لیف���ه‌ له‌كار‬ ‫ده‌خرێـت یان نا؟ ئه‌مانه‌ هه‌مویان ئه‌و‬ ‫پرس���یارانه‌ن ده‌بێت وه‌اڵمیان هه‌بێت‬ ‫تاوه‌كو بتوانین بڵێین سیستمی سیاسی‬ ‫ئیسالمیمان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫جگ ‌ه له‌وه‌ی كاك دڵش���اد هه‌ر له‌و‬ ‫په‌ره‌گرافه‌دا باس له‌وه‌ده‌كات ك ‌ه هه‌مو‬ ‫ئه‌حكام���ه‌كان ده‌بێـت له‌ئیس�ل�امه‌و‌ه‬ ‫هه‌ڵبهێنجرێن‪ ،‬ئه‌گه‌ر زۆرینه‌ی كۆمه‌ڵگا‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی قه‌بوڵ نه‌بو‪ .‬ئایا چاره‌س���ه‌ر‬ ‫چییه‌؟ كۆمه‌ڵ���گا لێوانلێ���و ده‌كرێـت‬ ‫له‌خوێن تاوه‌كو كۆمه‌ڵگا ناچاری ئه‌و‌ه‬ ‫بكرێـ���ت قه‌بوڵی ئ���ه‌و بنه‌مایه‌ بكات؟‬ ‫نازان���م به‌ڕێزیان پاش ئه‌زمونی خۆیان‬ ‫له‌ناوچ���ه‌ی هه‌ورام���ان تێنه‌گه‌ش���تن‬ ‫ئ���ه‌و بیركردنه‌وه‌ی ‌ه ن���ه‌ك هه‌ر هه‌ڵه‌ی ‌ه‬ ‫به‌ڵكو ناش���توانێت له‌م س���ه‌رده‌مه‌دا‬ ‫خزمه‌ت ب ‌ه ئینس���انییه‌ت بكات؟ نازانم‬ ‫ئه‌وان ناوچه‌كه‌یان به‌جێهێش���تو‌ه چی‬ ‫گۆڕاوه‌‪ ،‬ته‌نها سێ شت گۆڕاون له‌چك‬ ‫له‌ئیجباریی���ه‌وه‌ بوه‌ت��� ‌ه ئیختیاری ك ‌ه‬ ‫زۆرین���ه‌ی ناوچه‌كه‌ ب ‌ه ئیختیاری خۆی‬ ‫له‌چك ده‌كات‪ .‬مه‌ش���روب له‌ بابه‌تێكی‬ ‫سیاس���ییه‌و‌ه گ���ۆڕاوه‌ ب���ۆ بابه‌تێكی‬ ‫ف���ه‌ردی‌و ویژدان���ی ك��� ‌ه كه‌مینه‌یه‌ك‬ ‫ده‌یخۆن���ه‌وه‌و تائێس���تاش ناوچه‌ك��� ‌ه‬ ‫باڕێك���ی تێدا نیی���ه‌‪ ،‬مۆس���یقاش ب ‌ه‬ ‫ئازادی ده‌ژه‌نرێت ب ‌ه داخه‌و‌ه ناوچه‌ك ‌ه‬ ‫ل���ه‌روی هونه‌رییه‌وه‌ فه‌رامۆش���كراوه‌و‬ ‫مۆسیقارێكی باشی تێدا هه‌ڵنه‌كه‌وتوه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم دانیشتوانه‌كه‌ی به‌بێ ترس ژیان‬ ‫ده‌گوزه‌رێنن‪ .‬له‌ قه‌له‌قی‌و دودڵیدا ناژین‪.‬‬ ‫خودای ‌ه ئه‌م كاره‌م كه‌ له‌ته‌وێڵه‌و به‌پێی‬ ‫فه‌توای عالمه‌كانی ئ���ه‌وێ حه‌اڵڵ بو‌ه‬ ‫له‌بیاره‌ش عالمه‌كانی هه‌مان فه‌توایان‬ ‫هه‌بێت نه‌وه‌ك فه‌توایه‌كی تریان ببێت‌و‬ ‫لێر‌ه حه‌رام بێت‌و شه‌قی له‌سه‌ر بخۆم‪..‬‬ ‫به‌ڕێ���ز م���ه‌ال (كرێ���كار) له‌وتارێكیدا‬ ‫له‌هه‌ینییه‌كی مزگه‌وتی جیهاددا ئاماژ‌ه‬ ‫به‌و‌ه ده‌كات "(‪ )850‬ش���ه‌هیدمان داو‌ه‬ ‫ت���ا له‌ناوچ���ه‌ی هه‌ورام���ان‌و هه‌ڵه‌بج ‌ه‬ ‫ئه‌ماره‌تێكی ئیسالمیمان دروستكردوه‌‪،‬‬ ‫كوان (‪ )850‬شه‌هیدی تر ئه‌و ئه‌ماره‌ت ‌ه‬ ‫بگه‌یه‌نین���ه‌ عه‌ربه‌ت"‪ .‬ئه‌مه‌ به‌ده‌ر له‌و‬ ‫یه‌كێتییانه‌ی ك ‌ه له‌و شه‌ڕانه‌دا به‌ده‌ستی‬ ‫ئێوه‌ كوژراون‪ .‬سوێندت ده‌ده‌م ب ‌ه خوا‬ ‫سه‌پاندنی له‌چك به‌سه‌ر كه‌مینه‌یه‌ك‌و‬ ‫حه‌رامكردنی مه‌ش���روب له‌كه‌مینه‌یه‌ك‌و‬ ‫رێگریكردن���ی مۆس���یقا له‌هونه‌رمه‌ندی‬ ‫نه‌بو ئ���ه‌وه‌ ده‌هێنی (‪ )850‬كه‌س���ی‬ ‫بۆ بدرێته‌ كوش���ت‪ ،‬هه‌زاران كه‌س���ی‬ ‫له‌پێناودا كه‌مئه‌ندام بكرێت؟ نازانم كه‌ی‬ ‫تێر ده‌بن ل���ه‌م بیركردنه‌وه‌ جوزئیانه‌و‬ ‫كه‌مێك مه‌قاصیدیانه‌ بیرده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌په‌ره‌گرافیك���ی دیك���ه‌دا زۆر‬ ‫راش���كاوانه‌ باس له‌وته‌بێژی ئیس�ل�ام‬ ‫ده‌كات‌و ده‌ڵێت(ئه‌وان���ه‌ی به‌ن���اوی‬ ‫ئیس�ل�امه‌و‌ه قس���ه‌ ده‌كه‌ن‌و كێبه‌ركێی‬ ‫دیموكراتیخ���وازان ده‌ك���ه‌ن ‪.........‬‬

‫‪19‬‬

‫ونبوون‬

‫ی ژووری‌ بازرگانی‌ ونبوو‌ه ب ‌ه ناوی‌(سۆران ئه‌حمه‌د عبداللە‌)‬ ‫*ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی ونبوو‌ه ب ‌ه ناوی‌(هێرش عبدالله‌ ره‌سوڵ)‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫ی ژوور ‌‬ ‫*ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی ونبوو‌ه ب ‌ه ناوی‌(سه‌ربه‌ست محمد كه‌ریم)‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫ی ژوور ‌‬ ‫*ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی ونبوو‌ه ب ‌ه ناوی‌(سوار‌ه ئه‌حمه‌د شاسوار)‬ ‫ی ژووری‌ بازرگان ‌‬ ‫*ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی ونبوو‌ه ب ‌ه ناوی‌(س���ه‌الم جه‌بار محمد)‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫ی ژوور ‌‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی ژووری‌ بازرگانی‌ ونبوو‌ه ب ‌ه ناوی‌(كاو‌ه فه‌تاح ره‌ش���ید‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫بێسارانی‌) هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی ونبوو‌ه ب ‌ه ناوی‌(مه‌حمود شه‌ریف محمد)‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫ی ژوور ‌‬ ‫*ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (ش���ه‌مێران محمد عبدالله‌)هه‌ركه‌س‬ ‫ی كارگه‌ی‌ وه‌رش ‌ه ‌‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌كی‌ كۆمپانیای‌ نورالدین ب ‌ه ناوی‌(س���ه‌الح سلێمان عبدالله‌)‬ ‫ونبووه‌ هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی وون بوو‌ه ب ‌ه‬ ‫ی شارستان ‌‬ ‫ی ئه‌ندازیار ‌‬ ‫*باجێكی‌ زانكۆی‌ س���لێمانی‌ به‌ش��� ‌‬ ‫ن���اوی‌ (هاوكار خالید حه‌م ‌ه صالح)هه‌رك���ه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ‬ ‫پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬

‫قسه‌كانیان هی گیرفانی خۆیانه‌) جه‌نابی‬ ‫كاك دڵشاد جه‌نابیشتان‌و ئه‌وانیش ك ‌ه‬ ‫به‌ناوی ئیس�ل�امه‌وه‌ قسه‌ده‌كه‌ن قسه‌ی‬ ‫گیرفان���ی خۆت���ان ده‌كه‌ن‪ ،‬ئیس�ل�ام‬ ‫ده‌قێك���ی بێالیه‌نه‌(ئیمامی عه‌لی خوا‬ ‫لێ���ی رازیبێت ده‌فه‌رموێ���ت ده‌قه‌كان‬ ‫ه‬ ‫ی ك ‌ه له‌الیه‌ن داواكار پێشكه‌ش به‌م فه‌رمانگه‌یه‌ كراو‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫ی ئه‌و داوایه‌ ‌‬ ‫بێده‌نگن ئ���ه‌وه‌ مرۆڤه‌كانن ده‌یانهێنن ‌ به‌پێ ‌‬ ‫ی تۆمار كردوو‌ه‬ ‫گۆ) هه‌ربۆیه‌ ده‌قه‌ دینییه‌كان ده‌كرێت (ئاراس عبدالقادر مصطفی‌) له(‪)2012/11/20‬خاوه‌نی‌ كارگ ‌ه داوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی میكانیك ‌‬ ‫ی ئامێر ‌‬ ‫ی په‌یڕه‌و ‌‬ ‫ی له‌خواره‌وه‌ دیاریكراوه‌ به‌پێ ‌‬ ‫دیموكراتییانه‌ بخوێنرێنه‌وه‌و ده‌شكرێت ك ‌ه دانراون ئامێره‌كان ‌‬ ‫ی (‪ )1953‬باڵویده‌كه‌ینه‌وه‌ هه‌ركه‌سێ‌ خۆی‌ ب ‌ه په‌یوه‌ندیدار یان‬ ‫دیكتاتۆرییان���ه‌ بخوێنرێنه‌وه‌‪ .‬ده‌كرێت ژماره‌(‪)65‬ساڵ ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی (‪ )15‬پانز‌ه رۆژدا س���ه‌ردان ‌‬ ‫تاڵیبانییان ‌ه بخوێنرێنه‌وه‌و ده‌ش���كرێت خاوه‌نی‌هه‌ل���ر یه‌ك ئامێران ‌ه داده‌نێ‌ل ‌ه ماو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی داواكاره‌و‌ه تۆمار ده‌كرێت‌و بڕوانام ‌ه ‌‬ ‫فه‌تح���واڵ گوله‌نییانه‌‪ .‬ئیس�ل�ام گرفتی فه‌رمانگه‌ی ‌ه بكات ب ‌ه پێچه‌وانه‌و‌ه ب ‌ه ناو ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئ���ه‌م خوێندنه‌وانه‌دا نیی ‌ه به‌ڵكو پێده‌درێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ خوێندنه‌وه‌كانن گرفتیان له‌گه‌ڵ‬ ‫له‌گه‌ڵ رێزدا‪....‬‬ ‫یه‌كدیدا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی سلێمانی‪1 /‬‬ ‫دادنووس‪ /‬دادنوس ‌‬ ‫ ‬ ‫باس���ی‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫س���‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫دێت���‬ ‫پاش���ان‬ ‫فاروق كالن شریف‬ ‫ ‬ ‫دیموكراس���ییه‌ت ك ‌ه جگ ‌ه له‌پێناس��� ‌ه‬ ‫ته‌قلیدیی��� ‌ه كۆنه‌كه‌ی جاران ش���تێكی ئامێره‌كان‪:‬‬ ‫ی طبع فلیكس‪1‬‬ ‫ی ‪ /1313005098901S /D.G.I‬ئامێر ‌‬ ‫دیكه‌ی نه‌وت���وه‌‪ .‬بۆچونێكی عه‌قاڵنی ‪ 2009 -‬كۆر ‌‬ ‫ی طبع فلیكس‪2‬‬ ‫ی ‪ /1329804020303S‬ئامێر ‌‬ ‫هه‌ی���ه‌ ده‌ڵێت مرۆڤ كاتێ���ك باوه‌ڕی ‪ 2006 -‬كۆر ‌‬ ‫به‌ش���تێك نیی ‌ه ده‌بێ���ت ئه‌وه‌نده‌ لێی‬ ‫شاره‌زا بێت پاساوی ئه‌وه‌ی به‌ده‌سته‌و‌ه‬ ‫بێت كه‌ بۆچی بڕوای به‌و ش���ته‌ نییه‌‪،‬‬ ‫ل���ه‌م روه‌و‌ه ده‌ب���و كاك دڵش���ادیش‬ ‫ئه‌وه‌ن���ده‌ی له‌س���ه‌ر دیموكراتیی���ه‌ت‬ ‫بخوێندایه‌ت���ه‌وه‌ ك ‌ه پاس���اوی ئه‌وه‌ی‬ ‫به‌ده‌س���ته‌و‌ه ببوایه‌ ره‌تیبكردایه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌هه‌رحاڵ دیموكراس���ییه‌ت میكانیزمی‬ ‫پرس���یارەکەی م���ن ل���ەو هاوڕێیانە زۆر ل���ە خەڵ���ک دوای تون���دڕەوەکان‬ ‫ملمالنێ���ی ئاش���تییانه‌ی نێ���وان هێز‌ه‬ ‫جیاوازه‌كان���ی كۆمه‌ڵگای���ه‌‪ ،‬چونك��� ‌ه ئەوەیە ‪ :‬ئایا مارکسیس���تەکان هەموو دەکەون‪ ،‬نەوەک دوای مرۆڤدۆس���ت و‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ئ���ه‌م ملمالنێی���ه‌ به‌ش���ێوه‌ی وەک یەک بوون? ئایا مارکس���ییەکان هێمن و میانەڕەوەکان بکەون‪ ...‬یاخود‬ ‫ئاش���تیان ‌ه رێكنه‌خرێت ئه‌وا به‌شێوه‌ی پڕ نەب���وون لە خەڵکانی تێکۆش���ەرو لەوانەیە ئەم هەڵەیە گوزارشتێکی ڕوون‬ ‫توندوتیژانه‌ په‌ی���ڕه‌و ده‌كرێت‪ ،‬تێكڕای ئازادیخوازو مرۆڤدۆست و ئاشتیخواز? بێت لەبێتوانایی ئێمە لەوەی پرەنسیپە‬ ‫ئایدۆلۆژیاو جیهانبین���ی‌و ئایین‌و هیز‌ه لەگەڵ ئەوەشدا ئەوەی لەمارکسییەتدا تیورییە س���ادەکان لەس���ەر ڕۆشنایی‬ ‫سیاس���ییه‌كان خه‌ونی گرتنه‌ ده‌ستی س���ەرکەوت ئەوان���ە نەب���وون‪ ،‬بەڵکو هەقیقەت���ە مێژووییەکاندا بخوێنینەوە‪.‬‬ ‫ده‌سه‌اڵتیان هه‌یه‌‪ .‬بۆیه‌ له‌بری ئه‌وه‌ی س���تالین و کاس���ترۆ و ئەنوەر خواجا دیارە لە پشت ئەم تێزەیەوە بروایەکی‬ ‫ئه‌م ملمالنێیه‌ ب ‌ه خوێناوییانه‌ یه‌كالیی بوو‪ .‬ئایا ناسیونالیس���تەکان هەموویان گەش���بینانە بە مرۆڤ هەیە‪ ،‬بروایەک‬ ‫بكرێته‌وه‌ په‌نا بۆ میكانیزمی ئاشتیان ‌ه جەالدو قەس���اب بوون‪ ،‬بێگومان نا‪ ،‬ک���ە پێیوایە مرۆڤ ب���ە فیترەت ڕووی‬ ‫ده‌به‌ن كه‌ دیموكراسییه‌ت‌و دیاریكردنی بەاڵم ئ���ەی بۆ هیتل���ەرو ئەتاتورک و لەمیان���ەڕەوی و هێمنییە‪ ،‬ئەوە هەمان‬ ‫چوارچێ���وه‌ی ده‌س���توریی ‌ه ك���ه‌ هیچ میلۆس���ۆڤیچ و ناتانیاهۆ سەردەکەون ئەو هەڵەیەی مارکس���ە ک���ە پێیوابوو‬ ‫ی گرته‌ ده‌ست و دێنە س���ەرێ?‪ .‬ئەم دۆخەی کە بۆ نوێنەرانی پرۆلیتاریا دەتوانن لەخۆیان‬ ‫هێزێكیان كه‌ ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫هێزه‌كانی تر نه‌پلیشێنێته‌وه‌و زه‌مینه‌ی مارکس���ییەکان و ناسیونالیس���تەکان بگوزەرێ���ن و نەب���ن ب���ە دیکتات���ۆر‪،‬‬ ‫خوڵقاندنی توندوتیژی فه‌راهه‌م نه‌كات‪ .‬ڕاستە‪ ،‬بۆ ئیسالمییەکانیش دروستە‪ .‬ب���ەاڵم ڕەنگە مارکس هەق���ی بووبێت‬ ‫بۆی ‌ه ئالێره‌وه‌ دیموكراسییه‌ت بێالیه‌نه‌و لێرەوە تێزەی «ئیس�ل�امییەکان وەکو بکەوێتە هەڵەیەکی وەهاوە‪ ،‬کولتووری‬ ‫زۆرینه‌كان ره‌نگی خۆی پێده‌به‌خش���ن یەک نی���ن» کە ب���ووە بەدروش���م و فەلس���ەفی ڕۆشنگەری و فەیلەسوفانی‬ ‫به‌اڵم به‌مه‌رجێ���ك ده‌رفه‌تی مانه‌وه‌ی تەکیەگاه���ی هەندێک لەنوس���ەرانمان‪ ،‬س���ەدی هەژدە بە گشـتی بە زمانێکی‬ ‫هیچ نیی���ە جگ���ە لەتێزەیەکی کاڵ و فەلس���ەفیانەی گەش���بین باس���یان‬ ‫هێزه‌كانی دیكه‌ له‌ناو نه‌برێت‪.‬‬ ‫له‌په‌ره‌گرافێكی دیكه‌ش���دا شتی زۆر بێس���وود کە ب���از بەس���ەر جەوهەری لەعەقڵی مرۆڤ و عەقاڵنییەتی کردوە‪،‬‬ ‫س���ه‌یری باس���كردو‌ه ك���ه‌ به‌راورده‌ك ‌ه ئایدۆلۆژیاکان و جەوهەری دەسەاڵت و بەاڵم ئەمڕۆ ئەو وەهمانە ڕەویونەتەوە‪،‬‬ ‫بۆ كه‌سانی ش���اره‌زاو دیندارو خاوه‌ن توندیی پێکدادانە مێژوویەکاندا دەدات‪ ،‬لەئێس���تادا ئەمج���ۆرە تێڕوانینان���ە‬ ‫ویژدان به‌ج���ێ ده‌هێڵێت‪ .‬من بۆ خۆم ئەوە لەبیردەکات کە مێژوو تا ئێس���تا هەڵقواڵوی خۆش���باوەڕی و گەشبینی‬ ‫ئه‌زمون���ی تاڵم له‌گه‌ڵ ئه‌م رس���ته‌یه‌دا ئەوەندەی پێویس���تی بە توندڕەوەکانە هیومانیستی نین‪ ،‬هێندەی هەڵقواڵوی‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ .‬له‌بازگه‌ك���ه‌ی گوڵپ ك ‌ه یه‌كه‌م پێویستی بە میانەرەوەکان نییە‪ ،‬ئەوە لە هەڵەیەک���ی ئایدۆلۆژین کە زنجیرەیەک‬ ‫بازگ���ه‌ی ئه‌نسارولئیس�ل�ام بو له‌گه‌ڵ بیردەکات بەدرێژایی مێژوو‪ ،‬ژمارەیەکی دەرەنجامی نادیاری لێدەکەوێتەوە‪.‬‬ ‫خوشكه‌كانم رایانگرتین‌و وتیان‪ :‬بۆچی‬ ‫عابایان نه‌داو‌ه به‌سه‌ریاندا؟ منیش وتم‪:‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئێمه‌ عابا به‌ فه‌رز نازانین‪.‬‬ ‫وتی‪ :‬ده‌ی خوا به‌ ف���ه‌رزی ده‌زانێـت‪،‬‬ ‫ت���ۆ ده‌زانیت یان خ���وا؟ منیش وتم‪:‬‬ ‫به‌ڵگه‌یه‌كت هه‌یه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی خوا‬ ‫كاتێك كه‌ كرداری‌ پێغه‌مبه‌ر (درودی‌ پی���رۆزه‌ ك���ه‌ ئه‌فه‌رموێ���ت‪َ ":‬و ْل َت ُكن‬ ‫ب ‌ه فه‌رزی زانیوه‌؟ وتی‪ :‬قه‌ولی عالمانی‬ ‫ی ْال َخ ْی����ڕ َو ْێأمُرُ ونَ‬ ‫ِّم ْن ُك ْم أُ َّم����ه‌ ٌ ێ ْدعُ ونَ إِڵ ‌‬ ‫له‌س���ه‌ره‌‪ .‬منی���ش وت���م‪ :‬ده‌ی منیش خوای‌ له‌س���ه‌ر بێت) پش���تیوانی‌ لێ‌‬ ‫قه‌ولی عالمم الیه‌ ك ‌ه ده‌ڵێت فه‌رز نییه‌‪ .‬ئه‌كات ‪َ ":‬ما ُخی َِّر َرسُ � ُ‬ ‫ی هَّ‬ ‫���ول هَّ‬ ‫وف َوێ ْن َه����وْ نَ عَ ِن ْال ُم ْن َكڕ َوأُوْ اڵ ِئ َك‬ ‫صلَّ ‌‬ ‫للاِ َ‬ ‫للاُ ِب ْال َمعْرُ ِ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ار أَی َْس َر ُه َما ُه���� ُم ْالم ُْفلِحُ ونَ " یان پێغه‌مبه‌ر (درودی‌‬ ‫ت‬ ‫اخ‬ ‫مْری ِْن إِال‬ ‫َ‬ ‫ئه‌ویش وتی‪ :‬من ئه‌و عالمانه‌ی الی تۆ عَ ڵ ْی ِه َو َسلَّ َم َبیْنَ أَ َ‬ ‫ُ‬ ‫یه َما إِث ٌم " به‌اڵم ئه‌و شێوازه‌ خوای‌ له‌ سه‌ر بێت) ئه‌فه‌رموێت ‪َ ":‬م ْن‬ ‫ب ‌ه عالم نازانم‪ .‬بۆیه‌ قه‌ناعه‌تم وای ‌ه كاك َما ڵ ْم ێك ْن ِف ِ‬ ‫ی ِم ْن ُك���� ْم ُم ْن َكرً ا ًفلیُغیِّرْ ُه ِبی����د ِه‪َ ،‬فإِ ْن ڵ ْم‬ ‫َرأَ ‌‬ ‫دڵش���اد ده‌یه‌وێت بمانب���ات بۆالی ئه‌و به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك له‌گ���ه‌ڵ قورئان‌و‬ ‫عالمانه‌ی ك ‌ه خۆی به‌ عالمیان ده‌زانێت فه‌رم���وده‌و ش���ێوازی‌ فه‌رمانڕه‌وایی‌ یسْ َتگطعْ َف ِبلِ َس����ا ِن ِه‪َ ،‬فإِ ْن ڵ ْم ێسْ َت ِطع َف ِب َق ِلب ِه‪،‬‬ ‫َ َ‬ ‫ُ‬ ‫یمان"‪.‬‬ ‫ی له‌سه‌ربێت)‌و‬ ‫نه‌ك ئه‌وانه‌ی خۆیان عالمن‪ .‬جگه‌ له‌و‌ه پێغه‌مبه‌رو(درودی‌ خوا ‌‬ ‫اإل ِ‬ ‫َوذلِك أض َعف ِ‬ ‫كه‌ گه‌وره‌تری���ن مونكه‌ر مونكه‌ری‌‬ ‫ئه‌ی به‌دیل چییه‌ جگه‌ له‌كوشتن ئه‌گه‌ر خه‌لیفه‌ ڕاشیده‌كاندا یه‌ك ناگرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێم ‌ه دیموكراس���ییه‌تمان قه‌بوڵ نه‌بو‪ .‬نابێ���ت ئه‌وانیش بی���ر له‌میكانیزمێك ده‌سه‌اڵت‌و سیس���ته‌می‌ حوكمڕانییه‌‪،‬‬ ‫ئایا كوشتن گه‌وره‌تر‌ه یان ئه‌وه‌ی ئێم ‌ه بكه‌نه‌وه‌ پێچه‌وانه‌ی‌ ئیس�ل�ام‌و روحی‌ كه‌ س���ته‌م‌و نادادپه‌روه‌ری‌ تێدا پیاده‌‬ ‫بكرێ���ت‪ ،‬چونك���ه‌ مونك���ه‌ر ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫شه‌ریعه‌ت بێت‪.‬‬ ‫به‌رامبه‌ر قه‌بوڵ بكه‌ین‬ ‫• ی���ان ئه‌بێ���ت بی���ر له‌وه‌رگرتنی‌ نه‌بینرێت‌و شێوازه‌كه‌ی‌ نه‌زانرێت چۆن‬ ‫له‌كۆتایشدا كاك دڵشاد به‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫بابه‌تی جوزئی‌و فیقهی باسی جیاوازی ده‌س���ه‌اڵت‌و كاری‌ سیاسی‌ نه‌كه‌نه‌وه‌و ڕێگری‌ لێ‌ ئه‌كرێت ئه‌گه‌ر له‌سیسته‌می‌‬ ‫نێوان ئیسالم‌و دیموكراسییه‌تی كردو‌ه دابنیش���ن‌و به‌هاوبه‌ش له‌گه‌ڵ خه‌ڵكی‌ گۆڕانكاریكردن���دا به‌ش���دار نه‌بیت؟!‬ ‫كه‌ ئه‌و نمون ‌ه فیقهییان ‌ه خۆیان بابه‌تی عه‌لمانیدا هی���چ جۆره‌ كارێك نه‌كه‌ن‪ ،‬له‌هه‌مان كاتدا پێچه‌وانه‌ی‌ ڕای‌ زانایانه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌مه‌ش پێچه‌وانه‌ی‌ ده‌قی‌ فورئانی‌ كه‌ له‌بنه‌ماكانی‌ ڕێگری‌ له‌خراپه‌(قواعد‬ ‫خیالفین له‌ناو فیقهیشدا‪.‬‬

‫ئاگادار ‌ی‬

‫دوو تێبینی کورت‪ ...‬پاشماوە‬

‫ئه‌وان���ه‌ی‌ ك���ه‌ ناب���ێ‌ له‌بیربكرێ���ن" هه‌وڵێكه‌ بۆ ئه‌رش���یفكردنی‌ ن���اوی‌ ئه‌و‬ ‫تێكۆش���ه‌رانه‌ی‌ كه‌ رۆژگارێك له‌ریزه‌كانی‌ حیزبی‌ ش���یوعی‌ عێراق‌و كوردستان‌و‬ ‫له‌پێناو نیشتیمانێكی‌ ئازادو گه‌لێكی‌ به‌ختیاردا خه‌باتیانكردوه‌‪ .‬ته‌قه‌لالیه‌كه‌ بۆ‬ ‫له‌بیرنه‌كردنی‌ ناوی‌ ئه‌و مرۆڤانه‌ی‌ كه‌ له‌رۆژه‌ سه‌خته‌كانی‌ تێكۆشاندا به‌ره‌نگاری‌‬ ‫س���ته‌م‌و جه‌وری‌ دیكتاتۆرییه‌ت بونه‌ته‌وه‌و بۆ نه‌هێشتنی‌ چه‌وساندنه‌وه‌ی‌ مرۆڤ‬ ‫له‌الیه‌ن مرۆڤه‌وه‌ تێكۆشاون‬

‫دین‌و سیاسەت‪ ...‬پاشماوە‬

‫رەخنە لەعەلمانیەت بە چ مانایەک؟‬

‫ڕەخنەکردنی عەلمانیەت یانی چی؟‬ ‫ب���ەاڵم ئای���ا ڕەخنەکردن���ی تێ���زەی‬ ‫بەعەلمانیبوون���ی دونی���ا‌و ڕەخنەکردنی‬ ‫عەلمانیەت وەک ئایدیۆلۆژیا چ مانایەکی‬ ‫ھەی���ە؟ ئایا ئەم���ە مان���ای ئەوەیە کە‬ ‫گەڕاندنەوەی‌ دین ڕێگاچارەی کێشەکانی‬ ‫دونیایە؟ ئای���ا مانای ئەوەیە چاوەڕوانی‬ ‫دروستکردنی دەسەاڵتدارێتییەکی دینی‬ ‫بی���ن ب���ۆ دروس���تکردنی کۆمەڵگایەکی‬ ‫دیموکراس‌و ڕێزبەخش؟ ئایا ئەمە مانای‬ ‫ئەوەی دین ببێت بە بنەمای ھەڵسوکەوتی‬ ‫سیاسی‌و یاسایی دەوڵەت‌و دین شێوازی‬ ‫ھەڵس���وکەوتی دەزگاکان���ی حوکمڕانی‌و‬ ‫دەزگا گش���تییەکان دەستنیش���انبکات؟‬ ‫ئایا ڕەخنەکردنی تێزەی بەعەلمانیبوونی‬ ‫دونی���ا‌و ڕەخنەکردن���ی عەلمانیەت وەک‬ ‫ئایدیۆلۆژیا‪ ،‬مانای نووس���ینی ڕەچەتەی‬ ‫دینییە بۆ ژیانی سیاس���ی‌و کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫فەرھەنگ���ی؟ بەکورتی ئایا ڕەخنەکردنی‬ ‫عەلمانیی���ەت مان���ای چەپڵەلێدان���ە بۆ‬ ‫ئیسالمیەت؟‬ ‫بێگومان وەاڵمی ھەموو ئەو پرس���یارانە‬ ‫بە نەخێرە‪ ،‬نەخێرێکی گەورە‌و ئاشکرا‪،‬‬ ‫نەخێرێکی بینراو‌و بیستراو‪ .‬ڕەخنەکردنی‬ ‫تێ���زەی بەعەلمانیبوون���ی دونی���ا‌و‬ ‫ڕەخنەکردنی عەلمانیەت وەک ئایدۆلۆژیا‬ ‫مانای بانگێشەکردن نییە بۆ دامەزراندنی‬ ‫دەوڵەتی دینی‪ ،‬مانای ئەوە نییە دەوڵەت‬ ‫دی���ن بکاتە بنەمای دەستنیش���انکردنی‬ ‫پەیەوەندییەکانی بە کۆمەڵگاوە‪ ،‬مانای‬ ‫ئەوەش نییە دین ببێتە بنەمای سیستمی‬ ‫یاسا‌و داوەریی‪ ،‬مانای ڕێکخستنی ژیانی‬ ‫گش���تی نییە لەسەر بنەمای دین‪ ،‬مانای‬ ‫ب���ە دینیکردنی دەزگاکان���ی حوکمڕانی‬

‫نییە‪ ،‬مانای سەپاندنی دین نییە بەسەر‬ ‫ئەخالقی گش���تیدا ھتد‪ ...‬ئەی کەواتە‬ ‫ڕەخنەکردن���ی عەلمانی���ەت چ مانایەکی‬ ‫ھەی���ە‪ ،‬ئەگ���ەر ئ���ەو ئەرکان���ە بە دین‬ ‫نەسپێررێت ئەی بۆ ڕەخنە لە عەلمانیەت‬ ‫بگری���ن؟ بەبۆچوون���ی م���ن دەکرێ���ت‬ ‫چوار مانای س���ەرەکی بە ڕەخنەکردنی‬ ‫عەلمانیەت وەک ئایدیۆلۆژیا‌و بە تێزەی‬ ‫بەعەلمانیبوونی دونیا ببەخشین‪.‬‬ ‫یەکەم‪ :‬ڕاستکردنەوەی مێژووی سیاسی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و کۆمەڵ���گا ھاوچەرخەکانی‬ ‫دوو س���ەدەی ڕاب���ردوو‪ .‬مێژوویەک دین‬ ‫ڕۆڵێک���ی گرنگ‌و بەرچ���اوی تێدابینیوە‬ ‫ن���ەک ئەوەی ش���تێکی الوەکی بووبێت‪،‬‬ ‫ی���ان کورتبووبێتەوە ب���ۆ پەیوەندیەکی‬ ‫شەخسی لەنێوان ئینسان‌و خوداکەیدا‪.‬‬ ‫دووھەم‪ :‬قوڵکردنەوەی تێگەیشتنمان بۆ‬ ‫مۆدێرنە‌و نەبەس���تنەوەی بەشێوەیەکی‬ ‫حەتمییەوە بە الوازبوون‌و پەراوێزخستنی‬ ‫دینەوە‪ .‬واتە کردنەوەی پانتایی فیکری‌و‬ ‫تی���وری‌و میت���ۆدی ب���ۆ جێکردنەوەی‬ ‫دین لەناو مۆدێرن���ەدا‪ ،‬جێکردنەوەیەک‬ ‫ل���ەدەرەوەی کورتکردن���ەوەی دی���ن بۆ‬ ‫پەیوەندییەکی تاکەکەسی بە خوداوە‪.‬‬ ‫س���ێھەم‪ :‬گەڕاندنەوەی ن���رخ‌و بەھا بۆ‬ ‫بیرکردن���ەوەی دینی‌و یەکس���اننەکردنی‬ ‫بە س���یحر‌و خورافەت‌و جەھل‪ .‬لەمەش‬ ‫گرنگتر نەبینینی ئینس���انی دینی وەک‬ ‫ئینسانێکی گەمژە‌و نەزان‪.‬‬ ‫چ���وارەم‪ :‬پێداچوون���ەوە ب���ە تیورەی‬ ‫دیموکراسیدا‌و ڕزگارکردنی ئەم تیورەیە‬ ‫لەو بەس���تنەوە حەتم���ی‌و میکانیکییە‬ ‫کە دیموکراس���یەت ب���ە عەلمانیەتەوە‬ ‫گرێئەدات‪.‬‬

‫دیموكراسییه‌ت له‌نێوان میكانیزم‌و عه‌لمانییه‌تدا‪ ...‬پاشماوە‬ ‫انكار المنكر)دا چه‌ند مه‌رجێك دانراو‌ه‬ ‫بۆ وه‌س���تان ل���ه‌ڕوی‌ خراپ���ه‌دا كه‌‬ ‫یه‌كێكیان بون���ی‌ زانیارییه‌ ده‌رباره‌ی‌‬ ‫مونكه‌ره‌ك���ه‌‪ ،‬له‌كات���ی‌ به‌ش���داریش‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵتدا ئه‌وه‌نده‌ داوای‌ گۆڕانكاری‌‌و‬ ‫چاكس���ازیت لێ‌ ئه‌كرێت كه‌ له‌توانادا‬ ‫هه‌بێ���ت‪ ،‬پێغه‌مب���ه‌ر (درودی‌ خوای‌‬ ‫له‌س���ه‌ربێت) داوای‌ له‌و ده‌سه‌اڵتدارانه‌‬ ‫نه‌كردوه‌ كه‌ موسوڵمانبون سیسته‌می‌‬ ‫حوكمڕانییان بگ���ۆڕن ئه‌گه‌ر خراپه‌و‬ ‫سته‌م له‌ده‌س���ه‌اڵته‌كه‌یاندا نه‌بوبێت‪،‬‬ ‫ئیبنو ته‌یمی���ه‌ له‌(مجم���وع الفتاوی‌‬ ‫ج‪/28‬ص‪ )68‬دا ده‌رب���اره‌ی‌ یوس���ف‬ ‫پێغه‌مبه‌ر (درودی‌ خوای‌ له‌سه‌ر بێت)‬ ‫ئه‌ڵێت‪(:‬وفعل من العدل والخیر ماقدر‬ ‫علی���ه‌‪ ،‬ودعاهم الی‌ االیمان بحس���ب‬ ‫االم���كان) واته‌ ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌ له‌توانایدا‬

‫هه‌ب���وه‌ كاری‌ چاك���ه‌و دادپ���ه‌روه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ك���ردوه‌و‪ ،‬ب���ه‌ گوێره‌ی‌ توان���ا بانگی‌‬ ‫كردون بۆ ئیمانهێنان) له‌هه‌مان كاتدا‬ ‫خوای‌ گ���ه‌وره‌ به‌خاوه‌ن ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫(و َك َذلِ َك َم َّكنَّا لِیُوسُ � َ‬ ‫���ف‬ ‫وه‌س���فی‌ ئه‌كات‪َ :‬‬ ‫ِفی ااڵرْ ض) س���وره‌ یوس���ف ‪ 56‬كه‌‬ ‫ئه‌مه‌ش نیش���انه‌ی‌ ئه‌وه‌یه‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫ش���تێكی‌ ڕێژه‌ییه‌و به‌گوێره‌ی‌ توانایه‌‪،‬‬ ‫ئیمامی‌ نه‌وه‌ویش ئه‌ڵێت هه‌ر بابه‌تێك‬ ‫ڕاجیایی‌ له‌سه‌ر بێت یاسای‌ ڕێگریكردن‬ ‫له‌خراپه‌ نایگرێت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو رێگری‌‬ ‫له‌خراپه‌ ته‌نها ئه‌و ش���تانه‌ ئه‌گرێته‌وه‌‬ ‫كه‌وا حه‌رامییه‌ك���ه‌ی‌ كۆڕایی‌ زانایانی‌‬ ‫له‌سه‌ره‌‪ ،‬مه‌سه‌له‌ی‌ دیموكراسییه‌تیش‬ ‫ی���ه‌ك پێناس���ه‌ی‌ نییه‌و له‌ن���او زاناو‬ ‫بیرمه‌نده‌ ئیس�ل�امی‌‌و عه‌لمانییه‌كاندا‬ ‫ڕاجیایی‌ هه‌یه‌ ده‌رباره‌ی‌‪.‬‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫ناوچە دابڕاوەکان‪:‬‬ ‫فشە یان حەماسی نەتەوەیی؟‬ ‫کامیار سابیر‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫‪www.‬‬

‫ریکالم‬

‫‪awene.com‬‬

‫خاوەنی هەر ئایدیۆلۆژیایەک بیت‪ ،‬پێویستە بەوردیی‌و سەلیقەوە چەمکە سیاسیی‌و‬ ‫کولتورییەکان بەکاربهێنیت‪ .‬لەدەس���توری عێراقدا‪ ،‬چەمک���ی "ناوچە دابڕاوەکان"‬ ‫بونی نییە‪ ،‬هەندێ���ک الڵەپەتەیی پێوەدەکەن‌و زیاتر ئیقاعی کڕوزانەوەی دەدەنێ‌و‬ ‫بە"ناوچە دابڕێنراوەکان" دەیناس���ێنن‪ .‬لەدەس���توردا‪ ،‬چەمک���ی" المناطق االخری‌‬ ‫المتنازع علیها‪ -‬ناوچە کێش���ە لەس���ەرەکانی تر‪ ،‬ی���ان جێناکۆکەکانی تر‪other-‬‬ ‫‪ "disputed territories‬بونی هەیە‪ ،‬بەاڵم دابڕاو"منعزل ‪ "isolated -‬بونی نییە‪.‬‬ ‫ئەمە حەماس���ی نەتەوەیی‌و کەفوکوڵی ناسیۆنالیس���تیی نییە کە چەمکەکان بۆ‬ ‫شەقامی کوردیی‌و بازاڕی سیاسیی پێچەوانە دەکاتەوەو نان‌و پیازی پێوە دەخوات‪،‬‬ ‫بەڵکو ئەمە فشەیەکی سیاسیی‌و درۆیەکی گەورەی دەسەاڵتی کوردیی‌و ئۆپۆزیسیۆن‌و‬ ‫هەمو ئەو ئینتێلێکچوواڵە پڕ لەمەعریفانەن کە تیۆرایزی نەتەوەییبون بەم دەغدەغە‬ ‫ناسیۆنالیستییانە دەمەزەرد دەکەنەوە‪ .‬ئەم فشەی"دابڕاوو دابڕێنراو"ە وەک فشەی‬ ‫میدیای ئەو دەسەاڵتە وایە‪ ،‬کە سەرۆکی هەرێمی کوردستان‪ ،‬بە"سەرۆکی کوردستان"‬ ‫دەناس���ێنن‪ ،‬ئەویش بەس لەئاستی لۆکاڵیی میدیای حیزبدا‪ ،‬ئەگینا حەدیان چییە‬ ‫بەعەرەبیی‌و فارسیی‌و تورکیی‌و ئینگلیزیی‪ ...‬تاد‪ ،‬وڕێنەی وا بنوسن‪.‬‬ ‫زمان‌و چەمکی بااڵ‪ ،‬لەکۆنتێکستی وردو ئەکادیمییدا‪ ،‬فیکری بااڵ بەرهەمدێنێت‪.‬‬ ‫ئەمە بۆچونی زۆرینەی زمانناس‌و ئەنسرۆپۆلۆجیس���ت‌و سۆسیۆلۆجیستەکانە‪ ،‬کە‬ ‫زمان وەک هێزو س���یمبۆڵ‌و مەبن���ای فیکر دەچوێنن‪ .‬لەکاتێک���دا زمانی فیکریی‬ ‫بەگش���تیی‌و فیکری نەتەوەیی کورد بەتایبەتیی زۆر روت‌و رەجاڵە‪ ،‬کەچی بەفشەی‬ ‫ناسیۆنالیس���تیی‌و یارییکردن بەهەس���تی خەڵکی عەوام‪ ،‬دەیانەوێ ناسیۆنالیزمی‬ ‫خەڵکی سادە بگەشێننەوە‪ .‬قسەمان لەسەر دەسەاڵتی نەوت ‪ -‬دز نییە کە هەرێمی‬ ‫کوردستان وەک کۆڵۆنییەکی تااڵنیی سەیر دەکات‪ ،‬قسە لەسەر ئەو ئۆپۆزیسیۆن‌و‬ ‫رۆشنبیرە بێالیەنانەیە‪ ،‬ئاو بەئاشی کەشوفشەکانی دەسەاڵتی سیاسییدا دەکەن‪.‬‬ ‫بەزمانێکی سادەی کۆمەاڵیەتیی‪ ،‬بەکارهێنانی "دابڕاو" لەبری"ناکۆک"‪ ،‬وەک ئەو‬ ‫پیاوە سمێڵ بابڕە وایە‪ ،‬لەناو ژن‌و منداڵەکانیدا‪ ،‬هەڕەشەی زل لەنەیارەکانی دەکاتو‬ ‫تاوێ���ری گ���ەورە هەڵدەگرێ‌و جوێنی زۆر بریندارکەر بەزاری���دا دێت‪ ،‬کەچیی لەناو‬ ‫خەڵکداو رو بەنەیارەکانی‪ ،‬موجامەلەو قسەی مەعقول دەکات‪ .‬دەسەاڵتی کوردیی‌و‬ ‫میدیا حیزبیی‌و سێبەرەکانیش رێکوڕەوان ئەم کارە دەکەن‪ .‬ئۆپۆزیسیۆن‌و میدیای‬ ‫س���ەربەخۆش‪ ،‬لەژێر پەرچەمی کوردەناموسییدا‪ ،‬خۆیان رادەستی ئەمری واقیعێک‬ ‫کردوە‪ ،‬کە نائاگایی سیاسیی‌و حەماسی نەتەوەیی‌ وڕو کەڕو تەپی کردون‪.‬‬ ‫سەرەنجام داخوازییە نەتەوەییەکانی کورد لەعێراقدا‪ ،‬بەدروشمی چەواشەکارانەو‬ ‫حەماسی نەتەوەیی‌و فش���ەی کوردایەتیی دابین ناکرێن‪ ،‬بەڵکو بەفیکرو دیسپلین‌و‬ ‫ئیرادەی سیاس���یی دابین دەکرێن‪ .‬ناس���یۆنالیزمی بێفیکری کوردیی‌و رۆش���نبیرە‬ ‫نەتەوەیی���ە بێفیکرەکانی کورد‪ ،‬تا هەنوک���ەش خاوەنی یەک کتێبی فیکریی نیین‪،‬‬ ‫پێیانوایە بەتێکەڵکردنی حەماسی نەتەوەیی‌و فشەی نەتەوەیی‪ ،‬دەتوانن مۆبەاڵیزی‬ ‫شەقامی کوردیی تا سەر بکەن‪.‬‬ ‫ئێم���ە تەجروبەیەکی زۆر فاش���یلی ئەم حەماس‌و فش���ە نەتەوەییانەمان لەنزیک‬ ‫خۆمانەوە هەیە‪ ،‬نەتەوەییەکانی فەلەستین‌و ئیسالمی سیاسیی عەرەبیی لەهەمبەر‬ ‫قودس���ی تاس���ەر عەرەبیی‌و تا ئەبەد ئس���یالمیی! جگە لەوێرانیی‌و لەدەس���تدانی‬ ‫یەکجاری���ی قودس‪ ،‬هیچیتریان نەکرد‪ .‬بۆ کوردی���ش زۆر گرینگە پەند لەوانەکانی‬ ‫مێژو وەربگرین‪ .‬دەس���تکەوتی نەتەوەیی بەدروش���م‌و خۆگیڤکردن���ەوەو قوڕپێوانو‬ ‫فیش���اڵی ناسیۆنالیستیی‪ ،‬بەوشەو چەمکی نادەس���توریی نابێ‪ ،‬بەڵکو بەئیرادەو‬ ‫فیک���رو مەعریفەی سیاس���یی دەکرێ‪ .‬بەحیزب���ی خاوەن ئینتیمای نیش���تمانیی‌و‬ ‫حکومەتی نیش���تمانیی دەکرێ‪ ،‬نەک بەو پێش���مەرگە میلیش���یایانەی پارێزگاریی‬ ‫لەقاچاغچییەکانی نەوت دەکەن‌و ئینتیمای نیش���تمانیی‌و وەالئی نەتەوەییان‪ ،‬تەنیا‬ ‫بۆ پارە‌و حیزب هەیە‪.‬‬

‫چاپخانەی ئاوێنە‬ ‫بۆ چاپکردنی‪:‬‬ ‫کتێب‪ ،‬گۆڤار‬ ‫رۆژنامه‌‪ ،‬نامیلکه‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫‪07701471518‬‬ ‫‪)053(3210501‬‬ ‫‪)053(3210502‬‬