ژماره‌ 370

‫ده‌ربا‌ره‌ی په‌یامه‌که‌ی ئۆجه‌الن‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫» مه‌ریوان وریا قانیع‬ ‫» سه‌ردار عه‌زیز‬ ‫» ئاراس فه‌تاح‬

‫بخوێنه‌ره‌وه‌‬

‫كرێكار ‌ی ئاسیایی‌ له‌هه‌رێم ‌ی كوردستان‪..‬‬

‫كاركردنی بێ‌ بیمه‌ی‌ كارو‬ ‫ده‌رفه‌تێك بۆ بازرگانیكردن به‌مرۆڤه‌وه‌‬

‫»» ‪18‬‬

‫ژمار‌ه (‪)370‬‬ ‫سێشەممە ‪2013/3/26‬‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫با‌رزانی‌و کۆسره‌ت ره‌سوڵ‬

‫‪12‬‬ ‫»»‬ ‫‪17‬‬ ‫»» ‪5‬‬

‫كۆسره‌ت ره‌سوڵ‪ ،‬جێگره‌ فه‌رامۆشكراوه‌كه‌ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمی کوردستانه‌‬

‫ریکالم‬

‫میدیای به‌رپرسه‌كان‬

‫مۆدێلێكی تری شه‌ڕ به‌رامبه‌ر به‌میدیا‬ ‫سه‌ربه‌خۆكان‬

‫‪17‬‬ ‫‪612‬‬ ‫»»»»‬

‫گۆڕان بۆ كۆبونه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‌ یه‌كێتی‌ مه‌رجی‌ هه‌یه‌‬ ‫بزوتن����ه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان له‌نامه‌یه‌ك����دا‬ ‫كه‌ ئاراس����ته‌ی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���� ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێت����ی‌ نیش����تمانی‌ كوردس����تانی‌‬ ‫ك����ردوه‌‪ ،‬ئه‌جن����ده‌ی‌ كۆبون����ه‌وه‌‬ ‫نێوانی����ان‬ ‫چاوه‌ڕوانكراوه‌ك����ه‌ی‌‬ ‫دیاریده‌كات‌و رازیبون به‌و ئه‌جنده‌یه‌‬ ‫به‌م����ه‌رج داده‌نێت ب����ۆ به‌ڕێوه‌چونی‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی‌ نێوانیان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬سلێمانی‌‪ :‬ئێواره‌ی‌ دوێنێ‬ ‫‪ ،3/25‬بزوتن����ه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان ل����ه‌و‬ ‫نامه‌ی����ه‌دا كه‌ ئاراس����ته‌ی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس����ی‌ یه‌كێتی‌ كرد‌وه‌‪ ،‬ئه‌جنده‌ی‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌كه‌ی����ان مه‌رج����دار ده‌كات‬ ‫به‌قس����ه‌كردن له‌س����ه‌ر ئه‌و خااڵنه‌ی‌‬ ‫ده‌باش����اندا‬ ‫له‌رێككه‌وتننام����ه‌ی‌‬ ‫تاڵه‌بان����ی‌‌و نه‌وش����یروان مس����ته‌فا‬ ‫س����ه‌ره‌تای‌ پایزی‌ رابردو له‌س����ه‌ری‌‬ ‫رێككه‌وت����ن‪ ،‬ك����ه‌ گرنگترینی����ان‬ ‫پێداگریی‌ بو له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ سیستمی‬ ‫حوكمڕانی له‌كوردس����تان په‌رله‌مانی‬

‫بێ����ت ن����ه‌ك س����ه‌رۆكایه‌تی‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌ی ده‌ستورو قسه‌كردن‬ ‫له‌سه‌ر پرسی هه‌ڵبژاردنه‌كان‌‪.‬‬ ‫ئێس����تا بزوتن����ه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان‪،‬‬ ‫چاوه‌ڕوان����ی‌ وه‌اڵم����ی‌ یه‌كێتییه‌ بۆ‬ ‫به‌ڕێوه‌چون����ی‌ كۆبونه‌وه‌ی‌ نێوانیان‌و‬ ‫وا چ����اوه‌ڕوان ده‌كرێ����ت به‌زوتری����ن‬ ‫كات یه‌كێت����ی‌ وه‌اڵمیانبدات����ه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی‌ زانیارییه‌كان����ی‌ ئاوێن����ه‌‬ ‫ژماره‌ی‌ وه‌فدی‌ هه‌ردوال له‌كۆبونه‌وه‌‬ ‫چاوه‌ڕوانكراوه‌ك����ه‌دا به‌رزكراوه‌ته‌وه‌‬ ‫بۆ پێنج ك����ه‌س‪ ،‬بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫له‌"نه‌وش����یروان مس����ته‌فا‪ ،‬عومه‌ری‌‬ ‫س����ه‌ید عه‌ل����ی‌‪ ،‬ج����ه‌الل جه‌وهه‌ر‪،‬‬ ‫مس����ته‌فای‌ س����ه‌ید ق����ادر‌و محه‌مه‌د‬ ‫حاج����ی‌" پێكدێت‌و وه‌فدی‌ یه‌كێتیش‬ ‫له‌"هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د‪ ،‬كۆسره‌ت‬ ‫ره‌س����وڵ‌‪ ،‬د‪.‬به‌رهه‌م‪ ،‬مه‌ال به‌ختیار‪،‬‬ ‫ئه‌رسه‌الن بایز"‪.‬‬ ‫ ‬ ‫تاڵه‌بانی‌و نه‌وشیروان مسته‌فا له‌کۆبونه‌وه‌ی ده‌باشان‬ ‫»» ‪3‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬بڕیار نامیق‬

‫مه‌ال مه‌زهه‌ر‪ ،‬رێكخراوه‌كان ‌ی كۆمه‌ڵگای‌ مه‌ده‌نی‬ ‫به‌رێكخراوی‌ كۆمه‌ڵ ‌ه "گا" ‌ی مه‌ده‌نی ناوده‌بات‬ ‫مه‌ال مه‌زهه‌ر‬

‫مه‌ال مه‌زهه‌ر‪ ،‬ك���ه‌ ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫گرته‌یه‌ك���ی‌ ڤیدیۆی بالوب���ۆوه‌و تیایدا‬ ‫"كورد‌و خاك‌و نیشتمانی‌ كرد به‌قوربانی‌‬ ‫قۆنه‌ره‌كانی‌ عوم���ه‌ری‌ كوڕی‌ خه‌تاب"‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت "رێكخراوه‌كانی‌ به‌ناو كۆمه‌ڵگای‌‬ ‫مه‌ده‌نی‪ ،‬له‌ئه‌ساسدا رێكخراوی‌ كۆمه‌ڵه‌‬ ‫(گا)ی‌ مه‌ده‌نین"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬هه‌ولێ���ر‪ :‬م���ه‌ال مه‌زهه‌ر‪،‬‬

‫پێش���نوێژو وتارخوێن له‌شاری‌ هه‌ولێر‪،‬‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌دا‪،‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و گرت���ه‌ ڤیدیۆیی���ه‌ی‌‬ ‫ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر له‌تۆڕی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫فه‌یسبوكدا باڵوكرایه‌وه‌ ده‌ڵێت "دیسان‬ ‫ده‌ڵێ���م خ���ۆم‌و دای���ك‌و ب���اوك‌و براو‬ ‫عه‌ش���یره‌ت‌و خاك‌و وه‌ته‌ن‌و نیشتمان‌و‬ ‫ته‌واوی‌ چین‌و توێژه‌كان‌و هه‌رچی‌ شێخ‌و‬

‫ئاسیاسێڵ‪ :‬سیمكارته‌كان بۆ سه‌رجه‌م مامۆستایانه‬

‫یه‌کێتی مامۆستایان‪ :‬ته‌نها بۆ ئه‌ندامه‌کانمانه‌‬ ‫»» ‪17‬‬

‫محه‌مه‌د ‌ی حاجی‌ مه‌حمود‪ :‬هیچ‬ ‫پرۆتۆكۆلێكمان له‌گه‌ڵ پارتیدا نییه‌‬ ‫س���كرتێری‌ حیزب���ی‌ سۆسیالیس���ت‬ ‫ی‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان محه‌مه‌دی‌ حاج ‌‬ ‫ی ره‌تكرده‌و‌ه‬ ‫مه‌حمود ئ���ه‌و ده‌نگۆیانه‌ ‌‬ ‫كه‌ ئه‌وان هی���چ رێككه‌وتنێكیان له‌گه‌ڵ‬ ‫پارتیدا هه‌بێ���ت‌و رایگه‌یاند كه‌ ئه‌وان‬ ‫هی���چ پرۆتۆكۆلێكی‌ ره‌س���میان له‌گه‌ڵ‬ ‫پارتی‌‌و یه‌كێتیدا نییه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئاوێنه‌‪ :‬له‌چاوپێكه‌وتنێك ‌‬ ‫سلێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حیزب ‌‬ ‫تایب���ه‌ت به‌ئاوێن ‌ه س���كرتێر ‌‬ ‫ی كوردستان‬ ‫سۆسیالیس���ت دیموكرات ‌‬ ‫ی مه‌حمود ئه‌وه‌ ئاشكر‬ ‫محه‌مه‌دی‌ حاج ‌‬ ‫ی‬ ‫ا ده‌كات كه‌ ئێس���تا له‌په‌یوه‌ندییه‌كان ‌‬ ‫یه‌كێتی‌‌و الیه‌ن ‌ه كوردستانییه‌كان هه‌ست‬ ‫ی تاڵه‌بانی‌ ده‌ك���ه‌ن‌و ده‌ڵێت‬ ‫به‌غیاب��� ‌‬ ‫ی ه���ه‌ر كاتێك‬ ‫" پێش نه‌خۆش���ییه‌ك ‌ه ‌‬

‫تاڵه‌بان���ی‌ ده‌گه‌ڕایه‌وه‌ بۆ كوردس���تان‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌م���و حیزب���ه‌كان كۆده‌بوه‌‌و‬ ‫ی جیاجی���ا‬ ‫راوبۆچونیان���ی‌ به‌ش���ێوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌رده‌گ���رت‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا ئه‌و جۆر ‌‬ ‫راوه‌رگرتن‌و جموجوڵه‌ به‌دیناكرێت"‪.‬‬ ‫ی تایب���ه‌ت به‌ئاوێن ‌ه‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ده‌نگ���ۆی‌ لێكنزیكبون���ه‌وه‌ی‬ ‫ی‬ ‫پارت���ی‌‌و سۆسیالیس���ت‪ ،‬ئام���اژه‌ ‌‬ ‫ی ماوه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫ب���ۆ ئه‌و‌ه كرد ك��� ‌ه پارت��� ‌‬ ‫هێڵ���ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‌ له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫حیزب���ه‌ بچوكه‌كان���دا گه‌رمكردوه‌‌و به‌و‬ ‫ئاراسته‌ی ‌ه كارده‌كات له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‬ ‫هاوپه‌یمانی���ان له‌گه‌ڵ���دا ببه‌س���تێت‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ش نه‌ك���را هانیانده‌دات‬ ‫ی‬ ‫ه���ه‌ر چه‌ن���د حیزبێكیان لیس���تێك ‌‬

‫ی‬ ‫هاوبه‌ش دروستبكه‌ن بۆ كه‌مكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ده‌نگه‌كانی‌ ئۆپۆزیسیۆن‪.‬‬ ‫ی حاج���ی‌ مه‌حم���ود له‌و‬ ‫محه‌م���ه‌د ‌‬ ‫ی‬ ‫چاوپێكه‌وتن���ه‌دا له‌س���ه‌ر دۆز ‌‬ ‫ی قس���ه‌ ده‌كات‌و‬ ‫گفتوگۆكان���ی‌ ئیمرال ‌‬ ‫پێیوای��� ‌ه هه‌مو گفتوگۆی���ه‌ك بۆ كورد‬ ‫ی‬ ‫باشه‌‌و به‌ش���ێكه‌ له‌خه‌بات‪ .‬ده‌ربار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵوێستی‌ ئێرانیش له‌سه‌ر گفتوگۆكان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیمرالی‌ ده‌ڵێت "هێش���تا ئێران هیچ ‌‬ ‫ی رانه‌گه‌یاندوه‌‪ ،‬به‌اڵم دڵنیای ‌ه‬ ‫به‌ره‌سم ‌‬ ‫ك��� ‌ه پارت���ی‌ كرێكارانی‌ كوردس���تان‬ ‫ده‌توانێت له‌هاوكێش ‌ه هه‌رێمایه‌تییه‌كاندا‬ ‫باالنسێك رابگرێت"‪.‬‬

‫»»‬

‫‪4‬‬

‫ده‌روێش‌و مه‌الو فه‌قێ‌‌و سۆفی‌‌و ئافره‌تی‌ ب���ه‌و وتانه‌ی‌‪ ،‬م���ه‌ال مه‌زه���ه‌ر ده‌ڵێت‬ ‫موحاجه‌ب���ه‌و هه‌رچی‌ ش���تی‌ باش���ه‌‪" ،‬خه‌ڵكانێك هه‌ن له‌ن���او رێكخراوه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌ده‌نی‌‪ ،‬كه‌ ئه‌وانه‌ ناشێن‬ ‫به‌قوربان���ی‌ پێغه‌مب���ه‌ران‌و ئه‌بوبه‌كرو كۆمه‌ڵه‌گا ‌‬ ‫عومه‌رو عوس���مان‌و عه‌لی‌ ده‌كه‌م‪ ،‬من بۆ ئ���ه‌و قوربانییه‌‪ ،‬چونك���ه‌ ئاژه‌ڵێك‬ ‫شانازیش ده‌كه‌م ئه‌گه‌ر له‌سه‌ر حه‌زره‌تی‌ كلك���ی‌ قرتابێ���ت به‌كه‌ڵك���ی‌ قوربانی‌‬ ‫نایه‌ت‪ ،‬له‌ئاینی‌ ئیسالمدا ئاژه‌ڵی‌ پیس‬ ‫عومه‌ر بدرێمه‌ دادگا"‪.‬‬ ‫ی رێكخراوه‌كانی‌ به‌كه‌ڵكی‌ قوربانی‌ نایه‌ت"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ناڕه‌زای ‌‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ده‌رب���اره‌ی‌ رێكخراوه‌كانی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ مه‌ده‌نی���ش به‌رامب���ه‌ر‬

‫ژنانیش‪ ،‬ده‌ڵێ���ت "زۆر ده‌مێكه‌ حه‌قی‌‬ ‫دادگاییان هاتوه‌‪ ،‬به‌اڵم (ئه‌بوبه‌كر)ێك‬ ‫نییه‌ دادگاییان بكات‌و ئێمه‌ش داومانه‌ته‌‬ ‫ده‌س���تی‌ خودای‌ گ���ه‌وره‌و میهره‌بان‌و‬ ‫به‌ڵكو فه‌زیح ‌هت‌و به‌دڕه‌وشتی‌ ئه‌وان بۆ‬ ‫هه‌مو میلله‌تی‌ كورد ئاشكرا بكرێت"‪.‬‬

‫»»‬

‫‪3‬‬

‫عوسمان ئۆجه‌الن‪:‬‬ ‫په‌یوه‌ند ‌ی ‪‌DTP‬و په‌كه‌ك ‌ه‬ ‫له‌گ ‌هڵ‌ یه‌كێت ‌ی توندوتۆڵتره‌‬ ‫عوس����مان ئۆج����ه‌الن ب����رای‌ عه‌بدواڵ‬ ‫ئۆجه‌الن����ی‌ س����ه‌ركرده‌ی‌ په‌كه‌ك����ه‌و‬ ‫ئه‌ندامی‌ پێشوی‌ كۆنسه‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫په‌كه‌كه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ به‌هۆی‌‬ ‫هه‌وڵه‌كان����ی‌ تاڵه‌بان����ی‌‌و وتاره‌ك����ه‌ی‌‬ ‫مه‌ال به‌ختی����اره‌وه‌ له‌كۆنگره‌ی‌‪،DTP‬‬ ‫په‌یوه‌ن����دی‌ ئه‌وان‌و په‌كه‌ك����ه‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫یه‌كێتی‌ توندوتۆڵتره‌ تا پارتی‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬سلێمانی‌‪ :‬عوسمان ئۆجه‌الن‬ ‫له‌گفتوگۆیه‌كی‌ تایب����ه‌ت به‌ئاوێنه‌دا‪،‬‬ ‫جه‌غت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ "كورد ئاقڵ‌‬ ‫بوه‌و جارێكیتر رودانی‌ شه‌ڕی‌ براكوژی‌‬ ‫له‌نێوان هێزه‌كانی����دا زۆر زه‌حمه‌ته‌"‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و پێیوایه‌ ره‌نگه‌ دوای‌ گه‌یش����تنه‌‬ ‫رێككه‌وتنی‌ نێوان په‌كه‌كه‌و ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫توركیا‪ ،‬كێش����ه‌ی‌ سیاس����ی‌ له‌نێوان‬ ‫پارتی‌‌و په‌كه‌كه‌ یان بارزانی‌‌و ئۆجه‌الن‬ ‫روبدات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و كێشه‌و ركه‌به‌رییانه‌‬

‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش ‪ 101‬شه‌قامی ‪2‬سالم خانووی ‪ 56‬ته‌له‌فۆن‪ 2136622 3210501 3210502 :‬هه‌ولێر ‪ ،‬فولکه‌ی کوران ‪ -‬به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل)‪ 07504531388 :‬‬

‫زۆر گه‌وره‌ نابن‪.‬‬ ‫عوس����مان ئۆجه‌الن وتی‌ "توركه‌كان‬ ‫ده‌یانه‌وێت ده‌س����تێوه‌ردانی‌ ئابوری‌‌و‬ ‫سیاس����ی‌ له‌س����وریا‌و لوبنان‌و عێراقدا‬ ‫بك����ه‌ن‪ ،‬له‌به‌رئ����ه‌وه‌ پێویس����تیان‬ ‫به‌ڕاوه‌س����تانی‌ ش����ه‌ڕ‌و پش����تگیریی‌‬ ‫كورده‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌گه‌ر توركیا كێشه‌ی‌ كورد‬ ‫چاره‌س����ه‌ر نه‌كات‪ ،‬ك����ورد ده‌توانێت‬ ‫پڕۆژه‌كان����ی‌ توركی����ا له‌رۆژهه‌اڵت����ی‌‬ ‫ناوه‌ڕاس����تدا په‌كبخ����ات‪ ،‬ئه‌گه‌ر كورد‬ ‫ه����اوكاری‌ نه‌كات‪ ،‬توركی����ا ناتوانێت‬ ‫نه‌له‌س����وریا نه‌له‌عێ����راق‌و نه‌له‌لوبنان‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتی‌ خۆی‌ پێشبخات‪ .‬توركیا‌و‬ ‫توركه‌كان له‌كورد زیاتر پێویس����تیان‬ ‫به‌ئاشتییه‌"‪.‬‬

‫»»‬

‫‪4‬‬

‫ئاهه‌نگی نه‌ورۆز له‌قه‌ندیل‬

‫ ‬ ‫ئاریافۆن‪ 2560031 :‬کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫)‪ )370‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/26‬‬

‫بودجه‌ی‌ پارتی‌‌و یه‌كێت ‌ی تا ئێستا له‌سێبه‌ردایه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاراس عوسمان‬ ‫ی‬ ‫سااڵن ‌ه پاره‌یه‌کی زۆر له‌بودجه‌ ‌‬ ‫هه‌رێم ده‌درێت به‌حیزبه‌كان وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫سلفه‌‪ ،‬به‌به‌هانه‌ی‌ ده‌رنه‌چون ‌‬ ‫ی‬ ‫یاساییه‌ك له‌په‌رله‌مان بۆ رێكخستن ‌‬ ‫بودجه‌یان‪ ،‬له‌مساڵدا ‪ 150‬ملیار دینار‬ ‫مانگانه‌ ده‌درێت به‌حیزبه‌كان‪ ،‬هیچ‬ ‫ی نازانن‬ ‫ی ره‌سمی‌‌و ناڕه‌سم ‌‬ ‫ناوه‌ندێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مانگانه‌ی‌ پارتی‌‌و یه‌كێت ‌‬ ‫بودجه‌ ‌‬ ‫ی جیاجیا‬ ‫چه‌نده‌‌و به‌چه‌ند شێوه‌ ‌‬ ‫وه‌ریده‌گرن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستان ‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ فراكس���یۆن ‌‬ ‫سۆزان ش���یهاب له‌لێدوانێكی‌ بۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫ی مانگان ‌ه‬ ‫ده‌ڵێ���ت" ئ���ه‌و بودجه‌ی���ه‌ ‌‬ ‫به‌حزبه‌كان ده‌درێت له‌رێگه‌ی‌ سلفه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی ‪2010‬و‌ه ئه‌م ب���ڕه‌ پاره‌یه‌مان‬ ‫له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ كردوه‌‪ ،‬هه‌ركاتێك یاس���ای ‌‬ ‫جێبه‌ج ‌‬ ‫ی حزبه‌كان ده‌رچو ئه‌وا ده‌بێت‬ ‫بودج ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆی‌ زۆرتر ‌‬ ‫هه‌ر حزبێك له‌به‌شه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌رگرتوه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌و ئه‌وانه‌ش��� ‌‬ ‫كه‌میان وه‌رگرتو‌ه زیاده‌كه‌یان بۆ خه‌رج‬ ‫بكرێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ بودج ‌هی‌ ئێستا ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ چه‌ند‌ه ناوبراو ئاماژ‌ه ‌‬ ‫به‌وه‌كرد ك ‌ه ئه‌و هیچ ئاگادار نییه‌ ئه‌و‬

‫ی‬ ‫بودجه‌ی ‌ه چه‌نده‌و هه‌موی له‌ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی دارایی���ه‌‌و وتی‌"‬ ‫وه‌زی���ران‌و وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫به‌دواداچون���م كردو‌ه له‌كۆبونه‌وه‌ش���دا‬ ‫ی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ س���ه‌رۆكی‌ حكوم���ه‌ت داوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌مان ك���ردوه‌ ك ‌ه ده‌بێت یاس���ا ‌‬ ‫ی له‌الیه‌ن‬ ‫ی حزبه‌كان پێوه‌ره‌كان ‌‬ ‫بودجه‌ ‌‬ ‫ی بكرێت"‪.‬‬ ‫حكومه‌ته‌و‌ه دیار ‌‬ ‫هه‌ندێك ل���ه‌و حزبانه‌ی‌ بودجه‌كه‌یان‬

‫ی س���لفه‌ وه‌رده‌گرن له‌وانه‌"‬ ‫به‌ش���ێوه‌ ‌‬ ‫ی كوردستان ك ‌ه‬ ‫حزبی‌ زه‌حمه‌تكێش���ان ‌‬ ‫پێش���تر ‪ 400‬ملیۆن بو تاكو ‪ 18‬مانگ‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ئایند‌ه ‌‬ ‫ئێس���تا ‪ 280‬ملیۆنه‌‪ ،‬حزب ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان ‪ 120‬ملی���ۆن‪ ،‬كۆمه‌ڵ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 350‬ملیۆن���ه‌‪ ،‬یه‌كگرت���و ‌‬ ‫ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 450‬ملی���ۆن‪ ،‬بزوتن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ی ‪580‬‬ ‫ی شیوع ‌‬ ‫گۆڕان ‪ 500‬ملیۆن‪ ،‬حزب ‌‬

‫ملیۆن‪ ،‬سۆسیالست ‪ 280‬ملیۆنه‌"‪.‬‬ ‫ی له‌وه‌ كرده‌و‌ه‬ ‫سۆزان شه‌هاب جه‌خت ‌‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه له‌ئێستادا حكومه‌ت كۆمه‌كی‌ دارای ‌‬ ‫ی ناردوه‌ت���ه‌و‌ه بۆ په‌رله‌مان‌و‬ ‫حزبه‌كان ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر‬ ‫ی لێكردون خۆیان رێكه‌وتن ‌‬ ‫داوا ‌‬ ‫بكه‌ن‌و ده‌ڵێت" له‌كاتێكدا له‌هه‌مو دنیادا‬ ‫ده‌بێت حكوم���ه‌ت پێوه‌ره‌كان دابنێت‌و‬ ‫ئه‌وكات بینێرێته‌ پارله‌مان‪ ،‬بڵێ‌ ئه‌وه‌م‬

‫ێ بكه‌ن‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌بێت ئه‌م ‌ه‬ ‫ب���ۆ جێبه‌ج ‌‬ ‫یه‌كالیبكرێته‌وه‌و فراكسیۆنه‌كان ناگه‌ن ‌ه‬ ‫ئه‌نج���ام‪ ،‬حزبم���ان هه‌ی���ه‌ نه‌هاتوه‌ت ‌ه‬ ‫ی ببڕێت‪،‬‬ ‫پارله‌مانه‌وه‌و ناكرێت بودجه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫حزبیش هه‌یه‌ له‌سنوری‌ خۆی‌‌و رێژه‌ ‌‬ ‫ده‌نگده‌ره‌كانی‌ زیاتر وه‌رده‌گرێت"‪.‬‬ ‫ی ژوری‌ كارگێڕی‌‌و‬ ‫جێگری‌ رێكخ���ه‌ر ‌‬ ‫ی بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان رێباز محه‌مه‌د‬ ‫دارای ‌‬ ‫ئاشكرایكرد ك ‌ه بزوتنه‌وه‌كه‌یان مانگان ‌ه‬ ‫ی ‪ 600‬ملیۆن دین���ار وه‌رده‌گرن‌و‬ ‫ب���ڕ ‌‬ ‫س���ه‌د دۆالریان به‌سه‌دوبیس���ت هه‌زار‬ ‫ی‬ ‫دینار بۆ ده‌ش���كێننه‌وه‌( له‌بازاڕه‌كان ‌‬ ‫كوردستاندا سه‌د دۆالر به‌سه‌دوبیست‌و‬ ‫شه‌ش هه‌زاره‌)‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانت���اری‌ گ���ۆڕان عه‌بدواڵ مه‌ال‬ ‫ی ئاماژه‌ی به‌وه‌ك���رد كه‌ له‌ماوه‌ی‬ ‫نور ‌‬ ‫ێ ساڵی كاكردنیان‌و به‌دواداچونیان‬ ‫س‌‬ ‫بۆ ده‌ستخستنی بودجه‌ی هه‌ردو حزبی‬ ‫ده‌سه‌اڵتداری یه‌كێتی‌و پارتی‪ ،‬هیچیان‬ ‫ده‌س���تنه‌كه‌وتوه‌و هه‌ری���ه‌ك له‌الی���ه‌ن‬ ‫حكوم ‌هت‌و پارله‌مانی���ش نه‌یانتوانیو‌ه‬ ‫زانیاریان ده‌ستكه‌وێت‌و بۆ ڕای گشتی‬ ‫ئاشكرا بكه‌ن كه‌ مانگانه‌و سااڵنه‌ی ئه‌و‬ ‫دو حزبه‌ چه‌ندو چۆن خه‌رج ده‌كرێت‌و‬ ‫وت���ی‌" زۆرێ���ك له‌و حیزبان��� ‌ه به‌پێی‬ ‫نزیكیانه‌و‌ه له‌ده‌سه‌اڵت بڕ‌ه بودجه‌یان‬ ‫بۆ دیارده‌كرێت"‪.‬‬

‫به‌غدا‪ ،‬رێگ ‌ه به‌ به‌كارهێنان ‌ی گۆشتی‌ هیند ‌ی ده‌دات‬ ‫كوردستان پێوه‌ ‌ی پابه‌ند نابێت‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراق رێگه‌ به‌ به‌كارهێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫گۆشتی‌ هیندی‌ ده‌دات‌و نوسراوێكیش‬ ‫بۆ هه‌رێم ده‌نێرێ���ت‪ ،‬كه‌ رێگه‌ بده‌ن‬ ‫هاواڵتیان���ی‌ هه‌رێم گۆش���تی‌ هیندی‌‬ ‫به‌كاربهێنن‪ ،‬به‌اڵم به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌‬

‫كاروباری‌ ته‌ندروس���تی‌ هه‌رێم د‪.‬دارا‬ ‫ره‌شید رایده‌گه‌یه‌نێ‌ "هه‌رێم پابه‌ندی‌‬ ‫ئه‌و بڕیاره‌ نابێت"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫گش���تی‌ كاروباری‌ ته‌ندروستی‌ هه‌رێم‬

‫د‪.‬دارا ره‌ش���ید له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌ پابه‌ن���دی‌ هه‌ن���دێ‌ رێنمای���ی‌ به‌غدا‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌ ئه‌و نوس���راوه‌یان نه‌بێت‪.‬‬ ‫ناوبراو وتیشی‌ "گۆشتی‌ هیندی‌ زیاد‬ ‫بۆ هاتوه‌‪ ،‬به‌اڵم پێوه‌ی‌ پابه‌ند نابن‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ ده‌س���ته‌ی‌ كۆنتڕۆڵی‌ جۆری‌ له‌پێویست مه‌وادی‌ حافیزه‌ی‌ تێدایه‌‪،‬‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬ك���ه‌ دی���اره‌ ئ���ه‌وه‌ش زۆر خراپه‌ بۆ‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬ماف���ی‌ ئ���ه‌وه‌ ‌‬

‫توشبون به‌نه‌خۆشی‌ شێرپه‌نجه‌"‪.‬‬ ‫ماوه‌یه‌كی‌ زۆره‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا‬ ‫رێگ���ه‌ به‌هاورده‌كردن‌و كڕین‌و فرۆش‌و‬ ‫به‌كارهێنانی‌ گۆش���تی‌ هیندی‌ نادرێت‬ ‫له‌چێشتخانه‌و خواردنگه‌كاندا‪.‬‬

‫ی خوێندنگاكه‌ی‌ به‌سه‌ردا رما‪:‬‬ ‫ی دیوار ‌‬ ‫ی ئه‌و خوێندكار ‌ه ‌‬ ‫باوك ‌‬

‫لیژنه‌كان هیچ ئه‌نجامێكیان نه‌بوه‌‬ ‫ی حه‌مه‌عه‌زی���ز (باوك���ی‌ دان���ا)‪ ،‬دو دانیشتن به‌رێوه‌چوه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ردو‬ ‫باوكی‌ ئ���ه‌و خوێن���دكاره‌ی‌ دیوار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌س���ه‌ریدا رماو بو‌ه ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات دوای‌ چ���وار جاره‌كه‌ دواخ���راوه‌و هیچ ئه‌نجامێك ‌‬ ‫خوێندنگاك���ه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌بو‬ ‫ی یه‌كه‌م��� ‌‬ ‫ی نه‌بوه‌‪ ،‬ه���ۆكار ‌‬ ‫قوربان���ی‌‪ ،‬ده‌ڵێ���ت "پێن���ج مانگ ‌ه مان���گ له‌ده‌س���ته‌به‌كاربونی‌ لیژنه‌ ‌‬ ‫ی به‌الغ���ی‌ لیژن���ه‌كان نه‌گه‌ڕێنرابویه‌و‌ه‬ ‫كوڕه‌كه‌م له‌ژێ���ر خاكدایه‌و لیژنه‌كان به‌دواداچ���ون منداڵه‌كه‌ی‌ كه‌ دیوار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌س���ه‌ردا رماو بو‌ه دادگای‌ شاره‌زور‪ ،‬هۆكاری‌ دواخستن ‌‬ ‫خوێندنگاك���ه‌ ‌‬ ‫هیچ ئه‌نجامێكیان نه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬جه‌م���ال قوربانی‌‪ ،‬ده‌ڵێت "تا ئێس���تا لیژنه‌ك ‌ه دانیش���تنی‌ دوه‌می���ش ئاماده‌نه‌بون ‌‬ ‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫ی دانا جه‌مال‬ ‫خوێندكارێكی���ان به‌ناو ‌‬ ‫پارێزه‌ری‌ په‌روه‌رده‌ بو"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ده‌س���تداو خوێندكاره‌كه‌ ‌‬ ‫ی ‪ 2012‬گیان��� ‌‬ ‫ی ‪ 13‬تش���رینی‌ یه‌كه‌م ‌‬ ‫رۆژ ‌‬ ‫ی تری���ش بریندارب���و‪ ،‬به‌اڵم تائێس���تا‬ ‫له‌كاتی‌ ده‌وامی‌ فه‌رمیدا له‌خوێندنگا ‌‬ ‫ی لێكۆڵینه‌و‌ه له‌و ڕوداوه‌ دیار‬ ‫ی ئه‌نجام ‌‬ ‫دواناوه‌ندی‌‌ ئاالنی‌ ك���وڕان‪ ،‬له‌قه‌زا ‌‬ ‫شاره‌زور دیواری‌ خوێندنگاكه‌ به‌سه‌ر نییه‌‪ ،‬ك ‌ه به‌رپرس���یارێتی‌ ئه‌و روداو‌ه‬ ‫ی كێ‌‪.‬‬ ‫دو خوێن���دكاردا ڕوخ���او به‌هۆیه‌و‌ه ده‌خاته‌ ئه‌ستۆ ‌‬

‫ئاوێنه‌ی روداوه‌کان‬

‫سێبه‌ری په‌كه‌ك ‌ه‬ ‫خۆش بوه‌‬ ‫ئاسۆ عه‌بدولله‌تیف‬ ‫خه‌ریكه‌ مۆدێله‌ك���ه‌ ئه‌بێته‌ مۆدێلێكی‬ ‫ئایدۆلۆژی‌و ئه‌وه‌ی تا س���ه‌ر ئێسك كاتی‬ ‫خۆی دژایه‌تی په‌كه‌كه‌ی ده‌كرد ئێس���تا‬ ‫خ���ۆی به‌دۆس���تی ئه‌زانێت‪ ،‬س���ێبه‌ری‬ ‫په‌كه‌كه‌ خۆشبوه‌‪ ،‬ئۆچ ئاالنیش كه‌ خۆی‬ ‫س���یمبوله‌ به‌كارده‌هێنرێت بۆ ش���كاندنی‬ ‫سیمبوله‌كانی دیكه‌‪ ،‬هه‌مو رێگاكان ئێستا‬ ‫ئه‌چن���ه‌وه‌ ئامه‌د‪ ،‬ئیتر ئام���ه‌د پایته‌خته‌‬ ‫گه‌وره‌كه‌یه‌‪.‬‬ ‫په‌كه‌كه‌ ئێس���تا ئیتر هێزی سه‌ره‌كی‬ ‫ك���ورده‌و له‌ن���او قه‌ره‌وڵ���ی موجامه‌له‌ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكییه‌كانیش���دایه‌ به‌پێچه‌وان���ه‌ی‬ ‫راب���ردو‪ ،‬بۆیه‌ پرس���ه‌كه‌ نه‌دانوس���تانه‌‬ ‫نه‌وتوێ���ژ‪ ،‬به‌ڵك���و ئه‌مه‌ری���كا خوازیاره‌‬ ‫په‌كه‌كه‌ بۆ به‌رژه‌وه‌ندیی���ه‌ نه‌وتییه‌كانی‬ ‫خ���ۆی به‌كاربهێن���ێ‌و هه‌ژمون���ی ئێران‬ ‫كه‌مبكاته‌وه‌ به‌سه‌ر س���وریا تا ئه‌زمونی‬ ‫حیزبواڵ دوباره‌ نه‌بێت���ه‌وه‌‪ ،‬گرنگه‌ كورد‬ ‫به‌هۆش���یارییه‌وه‌ مامه‌ڵه‌ ب���كات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫نه‌توركیا نیازمه‌نده‌ بۆ ئاشتی نه‌زه‌مینه‌ی‬ ‫ئاشتی ئه‌وه‌نده‌ گه‌ش���ه‌ی كردوه‌ تا ئه‌م‬ ‫مژارانه‌ تێكه‌ولێكه‌ بكرێن به‌ناوی وه‌همی‬ ‫چه‌كدانان���ه‌وه‌‪ ،‬په‌كه‌كه‌ چ���ه‌ك فرێنادات‬ ‫ت���ا ئه‌وكات���ه‌ی ئام���ه‌د وه‌ك پایته‌ختی‬ ‫كورد ئه‌چه‌سپێنێت‌و هه‌رێمێكی پارێزراو‬ ‫دروس���تئه‌كات‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش له‌خه‌یاڵی هیچ‬ ‫توركێكدا نییه‌ به‌ئۆردوغانیشه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫سه‌رسامییه‌ ملمالنێكه‌ گه‌شتۆته‌ یه‌كێتی‌و‬ ‫پارتی ب���ۆ بردنه‌وه‌ی باك���ور‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ئه‌و دو هێزه‌ی باش���وری كوردس���تان كه‌‬ ‫خه‌یاڵدانیان له‌باكوره‌‪ ،‬تا ئێستا به‌ده‌ست‬ ‫قه‌یران���ی مالیكی‌و كه‌رك���وك‌و بودجه‌وه‌‬ ‫گیرۆده‌ن‪ ،‬چاره‌س���ه‌ری خۆیان پێناكرێت‬ ‫ب���اس له‌چاره‌س���ه‌ری پارچه‌یه‌كی تری‬ ‫كوردستان ئه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئاكپارت���ی ش���انازی ب���ه‌وه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫پرس���ی دانوس���تانگه‌ری له‌گ���ه‌ڵ "ئۆچ‬ ‫ئاالن" له‌ئیمرالی بردۆته‌ پێشه‌وه‌ به‌چه‌ند‬ ‫وتوێژێك���ی به‌ده‌پ���ه‌‌و كه‌ج���ه‌ده‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هێش���تا میدیای ئه‌م پارته‌ ده‌سه‌اڵتداره‌‬ ‫پێمانناڵێت ئایا دانوستان له‌ئیمرالییه‌وه‌‬ ‫ده‌س���تپێده‌كات یان له‌قه‌ندی���ل‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫دانوس���تان هه‌یه‌ بۆچی تا ئێس���تا یه‌ك‬ ‫ش���اندی پایه‌ بڵندی ت���ورك نه‌هاتونه‌ته‌‬ ‫قه‌ندیل؟ بێگومان قه‌ندیل به‌ئاسانی خۆی‬ ‫نادات به‌ده‌س���ته‌وه‌و چه‌كی���ش فرێنادات‬ ‫"موراد قه‌ره‌یالن" ئاگربه‌س���تی راگه‌یاند‪،‬‬ ‫ئاگربه‌س���تیش واته‌ بێده‌نگكردنی چه‌ك‬ ‫نه‌ك فرێدانی چ���ه‌ك‪ ،‬په‌كه‌كه‌ ئه‌و هێزه‌‬ ‫الوازه‌ نیی���ه‌ به‌بێ س���تراتیجی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫چه‌ك فرێبدات‌و بچێته‌وه‌ باوه‌ش مه‌ركه‌ز‪،‬‬ ‫چۆله‌كه‌كه‌ی ده‌س���تی ناگۆڕێته‌وه‌ به‌سه‌د‬ ‫كۆت���ری ده‌س���ته‌مۆی تورك���ی‪ ،‬په‌كه‌كه‌‬ ‫ئه‌خوازێت له‌باشوری كوردستان باشتری‬ ‫ده‌س���تبكه‌وێت‌و ئه‌زمونداری بكات نه‌ك‬ ‫خراپتر‪ ،‬به‌اڵم "یه‌كێتی‌و پارتی" ئه‌خوازن‬ ‫په‌كه‌كه‌ به‌كه‌مترین ده‌ستكه‌وت رازیبكه‌ن‪،‬‬ ‫وه‌ك نه‌وت‌و پۆس���ت‌و بودجه‌و شتی له‌م‬ ‫بابه‌ته‌ ئیستهالكیانه‌‪ ،‬به‌اڵم په‌كه‌كه‌ جیاواز‬ ‫بیر ئه‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬وه‌ك له‌په‌یامه‌كه‌ی "ئۆچ‬ ‫ئاالن"یشدا هاتوه‌‪ ،‬خۆسه‌ری دیموكراتی‌و‬ ‫مۆدێرنێت���ه‌ی دیموكراتی توركیای ئه‌وێت‬ ‫كه‌ تاكی تورك‌و كورد یه‌كسانبن له‌مافدا‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ش كۆتایی سیس���تمی كه‌مالیزمه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ یه‌كێ���ك له‌تێزه‌كانی سیس���تمی‬ ‫"كه‌م���ال ئه‌تات���ورك"ی دامه‌زرێن���ه‌ری‬ ‫توركیای مۆدێرن‪ ،‬یه‌كنه‌ته‌وه‌و یه‌كره‌گه‌زو‬ ‫یه‌كزمان���ه‌‪ ،‬لێ په‌یامه‌ك���ه‌ی "ئۆچ ئاالن"‬ ‫دابه‌شكردنێكی له‌سه‌رخۆی دیموكراتیانه‌ی‬ ‫ی���ه‌ك نه‌ته‌وه‌یه‌ بۆ دو نه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌واته‌‬ ‫په‌كه‌كه‌ كاتێ قه‌ندیل چۆڵ ئه‌كات كۆتایی‬ ‫ب���ه‌و تێزه‌ی كه‌مالی���زم بهێنێت‪ ،‬كۆتایی‬ ‫كه‌مالیزمیش واته‌ هه‌رێمێكی سه‌ربه‌خۆی‬ ‫كوردی له‌باكور‪.‬‬ ‫له‌توركیا سیستمێك هه‌یه‌ ده‌یان ساڵه‌‬ ‫نكوڵی له‌زمان‌و جوگرافیای كورد ده‌كات‪،‬‬ ‫ئۆردوغ���ان به‌ته‌نها له‌ژێ���ر ئایدۆلۆژیای‬ ‫حیزبێك���ی رادیكاڵی ئیس�ل�امی‌و ئاینی‬ ‫گوڵه‌نییه‌كان���دا ناتوانێ���ت ره‌نگرێ���ژی‬ ‫سیاسه‌تێك بكات موخالیفی ئه‌و تێزانه‌ی‬ ‫راب���ردوی واڵته‌كه‌ی‪ ،‬ناتوانێ���ت توركیا‬ ‫له‌‌واڵتێك���ی نه‌گ���ۆڕی ی���ه‌ك ئه‌تنییه‌وه‌‬ ‫بگۆڕێت به‌‌واڵتێكی فره‌ ئه‌تنی‪ ،‬ئه‌مه‌ بكات‬ ‫موراهه‌نه‌یه‌كی گه‌وره‌ش به‌ژیانی خۆیه‌وه‌‬ ‫ئ���ه‌كات‌و ئ���ه‌م نمونان���ه‌ زۆرن له‌مێژوی‬ ‫توركی���ادا وه‌ك هه‌وڵه‌كان���ی "تۆرك���ۆت‬ ‫ئۆزال" تیرۆركردنه‌كه‌ی‪ ،‬له‌پشت مێزه‌كه‌ی‬ ‫ئۆردوغان���ه‌وه‌ "گالدی���ۆو ئه‌رگه‌نه‌كۆن‌و‬ ‫ده‌یان ده‌زگای ژیته‌م‌و میت‌و فاش���یزمی‬ ‫توندڕه‌و" وه‌س���تاون‌و ناخوازن هیچ هێزو‬ ‫ره‌وتێكی كوردی به‌موخاتب وه‌ربگرن بۆ‬ ‫چاره‌س���ه‌ری كێشه‌ی كورد‪ ،‬تیرۆری سێ‬ ‫چاالكوانه‌كه‌ی پاریسیش به‌ڵگه‌یه‌‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )370‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/26‬‬

‫بۆ كۆبونه‌و‌ه ‌ی نێوانیان‬ ‫گۆڕان چاوه‌ڕوان ‌ی وه‌اڵمی‌ یه‌كێتییه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫هه‌فته‌ی‌ رابردو به‌هۆی‌ كۆكنه‌بونی‌‬ ‫جه‌مسه‌ره‌كانی‌ مه‌كته‌ب سیاسی‌‬ ‫یه‌كێتییه‌وه‌‪ ،‬كۆبونه‌وه‌ی‌ نێوان‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ دواخرا‪ ،‬ئێواره‌ی‌ دوێنێش‬ ‫‪ 3/25‬بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان له‌نامه‌یه‌كدا‬ ‫كه‌ ئاراسته‌ی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ كرد‌و ئه‌جنده‌ی‌ كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌‬ ‫دیاریده‌كات‌و رازیبون به‌و ئه‌جنده‌یه‌‬ ‫به‌مه‌رج داده‌نێت بۆ سازدانی‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی‌ نێوانیان‪.‬‬ ‫هه‌فت���ه‌ی‌ راب���ردو‪ ،‬له‌س���ه‌روه‌خت ‌‬ ‫ی‬ ‫جه‌ژنی‌ ن���ه‌ورۆزدا وا بڕیاربو وه‌فدێكی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فای‌ رێكخ���ه‌ری‌‬ ‫گش���تی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان س���ه‌ردانی‌‬ ‫مه‌كته‌ب سیاس���ی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌‬ ‫كوردس���تان بك��� ‌هن‌و كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫هاوبه‌ش س���ازبكه‌ن‪ .‬ئێواره‌ی‌ ‪،3/19‬‬ ‫كه‌ناڵی‌ ‪ KNN‬له‌هه‌واڵه‌كانی‌ كاتژمێری‌‬ ‫هه‌شتی‌ ئێواره‌یدا ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌‬ ‫س���به‌ینێ‌ واته‌ ‪ 3/20‬ئه‌و كۆبونه‌وه‌یه‌‬ ‫سازده‌كرێت‪.‬‬ ‫وا بڕیاربو وه‌فده‌ك���ه‌ی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گ���ۆڕان له‌هه‌ری���ه‌ك له‌"نه‌وش���یروان‬ ‫مس���ته‌فا‪ ،‬جه‌الل جه‌وهه‌ر‪ ،‬مسته‌فای‌‬ ‫سه‌ید قادر‌و محه‌مه‌د حاجی‌" پێكبێت‌و‬ ‫وه‌فدی‌ یه‌كێتیش له‌"هێ���رۆ ئیبراهیم‬ ‫ئه‌حمه‌د‪ ،‬كۆسره‌ت ره‌سوڵ‌‪ ،‬د‪.‬به‌رهه‌م‪،‬‬ ‫مه‌ال به‌ختیار"‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ زانیارییه‌كان���ی‌ ئاوێن���ه‌‪،‬‬ ‫دوای‌ تێپه‌ڕین���ی‌ كاتژمێرێك به‌س���ه‌ر‬ ‫په‌خش���كردنی‌ هه‌واڵه‌ك���ه‌ی‌ ‪KNN‬دا‪،‬‬ ‫له‌كاتژمێر نۆی‌ شه‌ودا "هێرۆ ئیبراهیم‬ ‫ئه‌حمه‌د" له‌په‌یوه‌ندییه‌كی‌ ته‌له‌فونیدا‬

‫گۆڕان ئه‌جنده‌ی‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌كه‌یان‬ ‫مه‌رجدار ده‌كات‬ ‫به‌قسه‌كردن له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و خااڵنه‌ی‌‬ ‫له‌رێككه‌وتننامه‌ی‌‬ ‫ده‌باشاندا تاڵه‌بانی‌‌و‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فا‬ ‫له‌سه‌ری‌ رێككه‌وتن‬ ‫به‌"نه‌وشیروان مسته‌فا" راده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫كه‌ "ب���ه‌داوای‌ لێبوردن���ه‌وه‌‪ ،‬به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌رقاڵی‌‌و ئاماده‌كاریی‌ جه‌ژنی‌ نه‌ورۆزو‬ ‫كه‌مێك ناساغییه‌وه‌‪ ،‬سبه‌ینێ‌ ئاماده‌ی‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌ هاوبه‌شه‌كه‌ نابێت"‪.‬‬ ‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فاش له‌وه‌اڵمدا‬ ‫پێیده‌ڵێ���ت "ئه‌گ���ه‌ر وای���ه‌ ئێمه‌ش‬ ‫كۆبونه‌وه‌كه‌ ناكه‌ی���ن‌و دوای‌ ده‌خه‌ین‬ ‫ب���ۆ دوای‌ ن���ه‌ورۆز ت���ا ئ���ه‌و كاته‌ی‌‬ ‫چاكده‌بیته‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ زانیارییه‌كانی‌ ئاوێنه‌ دو هۆكار‬ ‫له‌پشت ئه‌م په‌یوه‌ندییه‌ ته‌له‌فونییه‌ی‌‬ ‫"هێرۆ ئیبراهی���م ئه‌حمه‌د"ه‌وه‌ بوه‌ بۆ‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فا‪ ،‬كه‌ په‌یوه‌ندییان‬

‫ ‬ ‫کۆبونه‌وه‌که‌ی ده‌باشانی نێوان یه‌کێتی‌و گۆڕان‬ ‫به‌ناكۆكی‌‌و ملمالنێی‌ جه‌مس���ه‌ره‌كانی‌‬ ‫نێو یه‌كێتی خۆی���ه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬هۆكار ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كه‌میان هێرۆ خان ل���ه‌وه‌ ناڕازیبوه‌‬ ‫كه‌ كۆسره‌ت‌و د‪.‬به‌رهه‌م له‌رێكخستنی‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌كه‌دا ده‌ستی‌ هه‌بوه‌و هۆكاری‌‬ ‫دوه‌میش���یان ناڕازیبونی‌ هێرۆخان بوه‌‬ ‫له‌وتار‌و هه‌ڵوێس���ته‌كانی‌ ئه‌مدواییه‌ی‌‬ ‫مه‌ال به‌ختیار‪ .‬به‌دوای‌ ئه‌م په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫ته‌له‌فونییه‌ش���دا‪ ،‬كه‌ناڵ���ی‌ ‪KNN‬‬ ‫له‌هه‌واڵه‌كانی‌ كاتژمێر یانزه‌ی‌ شه‌ویدا‪،‬‬ ‫ئه‌و هه‌واڵه‌ الده‌بات‪.‬‬ ‫هۆیه‌كی‌ ت���ر بۆ به‌ش���دارینه‌كردنی‌‬ ‫هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حم���ه‌د ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ په‌یوه‌ندی‌ نێوان هێرۆ‌و‬

‫نه‌وشیروان‌و له‌ئاستێكی‌ باشدایه‌‌و ئه‌و‬ ‫ده‌یه‌وێت هه‌ر هه‌نگاوێك بنرێت سه‌ره‌تا‬ ‫له‌الی‌ خۆی���ه‌وه‌ له‌گه‌ڵ نه‌وش���یرواندا‬ ‫گه‌اڵڵه‌ی‌ بكات‌و دوایی‌ بیخاته‌ به‌رده‌م‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ یه‌كێتی‌‪.‬‬ ‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فاش ده‌یه‌وێت‬ ‫ه���ه‌ردو س���كرتێره‌كه‌ كه‌نارگیر بكات‬ ‫بۆیه‌ ده‌ستبه‌جێ‌ كاتی‌ كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌‬ ‫دواخستوه‌‪.‬‬ ‫له‌چه‌ند رۆژی‌ رابردوشدا‪ ،‬بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گ���ۆڕان ئاماده‌یی‌ خۆیان بۆ كۆبونه‌وه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫ده‌رده‌ب���ڕن‪ ،‬وێڕای‌ ئ���ه‌وه‌ش ئێواره‌ی‌‬ ‫دوێن���ێ‌ ‪ 3/25‬بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان‬

‫فۆتۆ‪ :‬بڕیار نامیق‬

‫له‌نامه‌یه‌كدا كه‌ ئاراس���ته‌ی‌ مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫سیاس���ی‌ یه‌كێت���ی‌ ك���رد‪ ،‬ئه‌جنده‌ی‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌كه‌ی���ان مه‌رج���دار ده‌كات‬ ‫به‌قس���ه‌كردن له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و خااڵنه‌ی‌‬ ‫له‌رێككه‌وتننامه‌ی‌ ده‌باشاندا تاڵه‌بانی‌‌و‬ ‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فا س���ه‌ره‌تای‌‬ ‫پای���زی‌ رابردو له‌س���ه‌ری‌ رێككه‌وتن‪،‬‬ ‫وێڕای‌ قس���ه‌كردن له‌س���ه‌ر پرس���ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان‌‪ .‬به‌پێی‌ زانیارییه‌كانی‌‬ ‫ئاوێنه‌ له‌قسه‌كردن له‌سه‌ر هه‌ڵبژاردن‬ ‫گ���ۆڕان ده‌یه‌وێت داوا له‌یه‌كێتی‌ بكات‬ ‫كه‌ ملمالنێی‌ توند نه‌خه‌نه‌ س���لێمانی‌‌و‬ ‫هه‌ردوالی���ان گوش���اری‌ هه‌ڵمه‌ت���ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن بخه‌نه‌ سه‌ر هه‌ردو پارێزگای‌‬

‫‪3‬‬

‫هه‌ولێر‌و دهۆك‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێن���ه‌ ئاماژه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ ئه‌و لێدوانه‌ی‌ دوایی‌‬ ‫كۆسره‌ت ره‌سوڵ ده‌رباره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫هێشتا یه‌كێتی‌ بڕیاری‌ یه‌كالیكه‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫نه‌داوه‌ له‌سه‌ر چۆنێتی‌ به‌شداریكردنیان‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن���دا ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ یه‌كێتی‌ گه‌یشتۆته‌ ئه‌و راستییه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ زه‌حمه‌ت���ه‌ ئه‌مس���اڵ هه‌ڵبژاردن‬ ‫ئه‌نجامبدرێت" ئیتر چ پێویست ده‌كات‬ ‫هه‌ر له‌ ئێستاوه‌ بكه‌ونه‌ دژایه‌تیكردنی‌‬ ‫پارتی‌ كه‌ شه‌ریكن له‌حكومه‌تدا"‪.‬‬ ‫ل ‌ه ‪ 2012/9/24‬له‌كۆبونه‌وه‌یه‌كیاندا‬ ‫تاڵه‌بان���ی‌و نه‌وش���یروان مس���ته‌فا‬ ‫رێككه‌وتن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌ پێویسته‌‬ ‫سیس���تمی حوكمڕان���ی كوردس���تان‬ ‫په‌رله‌مانی بێت نه‌ك س���ه‌رۆكایه‌تی‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌مواركردنه‌وه‌ی ده‌ستورو ئه‌و‬ ‫یاسایانه‌ی ره‌هه‌ندی نیشتیمانیان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫یه‌كێت���ی‌‌و بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕانیش س���ێ‬ ‫لیژنه‌یان بۆ جێبه‌جێكردنی خاڵه‌كانی‬ ‫نێو ئه‌و رێككه‌وتنه‌ پێكهێنا‪.‬‬ ‫ئێستا بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‪ ،‬چاوه‌ڕوانی‌‬ ‫وه‌اڵم���ی‌ یه‌كێتییه‌ ب���ۆ به‌ڕێوه‌چونی‌‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ی‌ نێوانی���ان‌و وا چاوه‌ڕوان‬ ‫ده‌كرێت به‌زوترین كات یه‌كێتی‌ وه‌اڵمی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان بداته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ زانیارییه‌كان���ی‌ ئاوێن���ه‌‬ ‫ژماره‌ی‌ وه‌فدی‌ ه���ه‌ردوال له‌كۆبونه‌وه‌‬ ‫چاوه‌ڕوانكراوه‌ك���ه‌دا به‌رزكراوه‌ت���ه‌وه‌‬ ‫بۆ پێنج ك���ه‌س‪ ،‬له‌بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫هه‌ری���ه‌ك له‌"نه‌وش���یروان مس���ته‌فا‪،‬‬ ‫عومه‌ری‌ سه‌ید عه‌لی‌‪ ،‬جه‌الل جه‌وهه‌ر‪،‬‬ ‫مسته‌فای‌ سه‌ید قادر‌و محه‌مه‌د حاجی‌"‬ ‫پێكدێت‌و وه‌ف���دی‌ یه‌كێتیش له‌"هێرۆ‬ ‫ئیبراهیم ئه‌حمه‌د‪ ،‬كۆسره‌ت ره‌سوڵ‌‪،‬‬ ‫د‪.‬به‌رهه‌م‪ ،‬مه‌ال به‌ختیار‪ ،‬ئه‌رس���ه‌الن‬ ‫بایز"‪.‬‬

‫مه‌ال مه‌زهه‌ر‪ :‬رێكخراوه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگای‌ مه‌ده‌نی‪،‬‬ ‫له‌ئه‌ساسدا رێكخراوی‌ كۆمه‌ڵ ‌ه "گا"ی‌ مه‌ده‌نین‬ ‫ئا‪ :‬ئاراس عوسمان‬ ‫له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‪" ،‬مه‌ال‬ ‫مه‌زهه‌ر شێخ تاهیر زه‌ینه‌لعابدین"‬ ‫پێشنوێژو وتارخوێن له‌شاری‌ هه‌ولێر‪،‬‬ ‫كه‌ ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر گرته‌یه‌كی‌‬ ‫ڤیدیۆی بالوبۆوه‌و تیایدا "كورد‌و‬ ‫خاك‌و نیشتمانی‌ كرد به‌قوربانی‌‬ ‫قۆنه‌ره‌كانی‌ عومه‌ری‌ كوڕی‌ خه‌تاب"‪،‬‬ ‫باس له‌رۆڵی‌ خراپی‌ رێكخراوه‌كانی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی‌ مه‌ده‌نی‌ ده‌كات‌و ده‌ڵێت‬ ‫"رێكخراوه‌كانی‌ به‌ناو كۆمه‌ڵگای‌‬ ‫مه‌ده‌نی‪ ،‬له‌ئه‌ساسدا رێكخراوی‌ كۆمه‌ڵه‌‬ ‫"گا"ی‌ مه‌ده‌نین"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێ���وه‌ زۆركات ره‌خن���ه‌و‬ ‫گله‌ییت���ان له‌گه‌نجه‌كانی‌ كوردس���تان‬ ‫هه‌ی���ه‌ به‌وه‌ی‌ له‌ژێر كاریگه‌ریی‌ كلتوری‌‬ ‫رۆژئ���اوادان‪ ،‬پێتوایه‌ له‌م س���ه‌رده‌می‌‬ ‫جیهانگیرییه‌دا گه‌نجان مافی‌ خۆیانه‌ كه‌ مه‌ال مه‌زهه‌ر شێخ تاهیر‬ ‫به‌شێوه‌ی‌ جیاواز له‌شێوه‌ باوه‌ك ‌ه بژین‌و‬ ‫مه‌ال مه‌زهه‌ر‪ :‬له‌هه‌مو واڵتێكدا فه‌ساد‬ ‫بیربكه‌نه‌وه‌؟‬ ‫م���ه‌ال مه‌زه���ه‌ر‪ :‬به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ ئه‌و هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ جێگه‌ی‌ س���ه‌رنجه‌‬ ‫عه‌وله‌مه‌یه‌ی‌ هاتوه‌و باڵی‌ ره‌شی‌ كێشاوه‌ له‌كوردس���تاندا ده‌زگاو دامه‌زراوه‌ هه‌یه‌‬ ‫به‌س���ه‌ر جیهان‌و كوردستانیش بێبه‌ش له‌پش���تی‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ فه‌س���ادو بێ‬ ‫نه‌بوه‌ لێی‌‪ ،‬ئێمه‌ش وه‌ك كورد بوینه‌ته‌ ئه‌خالقییه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و هه‌مو س���ه‌نته‌رانه‌ی‌‬ ‫زبڵخان���ه‌ی‌ هه‌مو ئه‌و ش���ته‌ خراپانه‌ی‌ كراونه‌ته‌وه‌ بڕوام���ان وابو كه‌ میلله‌تی‌‬ ‫جیهانگه‌رایی‌‌و عه‌وله‌مه‌ به‌رهه‌میهێناوه‌‪ ،‬ئێمه‌ سودیان لێوه‌ربگرێت‪ ،‬به‌اڵم به‌هه‌مو‬ ‫له‌كردنه‌وه‌ی‌ مه‌س���اج‌و دیس���كۆو راپ‌و میدیاكانی‌ بیستراوو بینراو‌و نوسراوه‌وه‌‬ ‫سه‌رو سیمایه‌ك كه‌ له‌شێوه‌ی‌ رۆژئاوایی‌ هه‌مویان كه‌وتونه‌ لێدانی‌ پێگه‌ی‌ به‌هێزو‬ ‫بچێت‌و ناس���نامه‌ی‌ ئه‌م میلله‌ته‌ بخاته‌ ئه‌ساس���ی‌ میلله‌ته‌وه‌و ئه‌ساس���ه‌كه‌یان‬ ‫ژێر پێوه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ میلله‌تی‌ ئێمه‌ خاوه‌ن جواڵن���دوه‌‪ ،‬كه‌ هه‌ر كاتێك ئه‌ساس���ی‌‬ ‫دابونه‌ریتێك���ی‌ جوانه‌ ئه‌گه‌ر ده‌س���تی‌ خانوی���ه‌ك جواڵ ئیتر دیوارو س���ه‌قف‌و‬ ‫پێوه‌بگیرێت‪ ،‬ده‌توانێ���ت خاوه‌ن ئااڵو هه‌م���وی‌ ده‌ڕوخێت‪ ،‬كۆمه‌ڵێك رێكخراو‬ ‫خاكی‌ خۆی‌ بێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌ده‌ستیش���ی‌ به‌ناوی‌ كۆمه‌ڵ���گای‌ مه‌ده‌نی هاتون كه‌‬ ‫بدات ئه‌وا ناس���نامه‌كه‌مان له‌ده‌س���ت له‌گه‌ڵ رێزم ئه‌م ناوه‌یان ناشیرینكردوه‌‬ ‫كه‌ له‌ئه‌ساسدا رێكخراوی‌ كۆمه‌ڵه‌ "گا"ی‌‬ ‫ده‌ده‌ین‌و ده‌بینه‌ به‌شێك له‌رۆژئاوا‪.‬‬ ‫ی گه‌نجان‌و مه‌ده‌نین‪ ،‬ده‌یانه‌وێت كێڵگه‌ی‌ كلتوری‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم ئه‌م���ه‌ ماف ‌‬ ‫ژن���ان نییه‌ كه‌ به‌ئ���ازادی‌ بژین‪ ،‬بۆچی‌ ئێمه‌ بكێڵن‌و ئیتر كام تۆوی‌ فه‌س���ادی‌‬ ‫به‌ڕێزت���ان ئ���ه‌م ئازادییه‌ به‌مه‌ترس���ی‌ واڵتانی‌ بێگانه‌یان مه‌به‌ست بێت تۆوی‌‬ ‫ده‌زانن له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كورده‌واری‌؟ فه‌سادی‌ ئه‌و واڵته‌ی‌ تێدا بڕوێنن‪ ،‬به‌ب ‌‬ ‫ێ‬

‫رێكخراوه‌كانی‌ ژنان‬ ‫زۆر ده‌مێكه‌ حه‌قی‌‬ ‫دادگاییان هاتوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم (ئه‌بوبه‌كر)ێك‬ ‫نییه‌ دادگاییان بكات‌و‬ ‫ئێمه‌ش داومانه‌ته‌‬ ‫ده‌ستی‌ خودا‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بگه‌ڕێن���ه‌وه‌ بۆ رای‌ میلله‌ت كه‌‬ ‫ئایا ئه‌و تۆوه‌ی‌ ده‌یڕوێنن له‌به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫میلله‌تی‌ كورده‌ یاخود نا؟‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم ئایا ئه‌م جۆره‌ قسانه‌ی‌‬ ‫كه‌ ئێوه‌ ده‌یكه‌ن به‌ناوی‌ ئایینه‌وه‌ بره‌و‬ ‫به‌توندتیژی‌ نادات له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ ئێمه‌دا‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ژنان؟‬ ‫م���ه‌ال مه‌زه���ه‌ر‪ :‬ئێم���ه‌ ده‌خوازی���ن‬ ‫عه‌لمانییه‌ت ده‌س���ت له‌ئاین‌و مزگه‌وتی‌‬ ‫ئێم���ه‌ وه‌رنه‌دات‪ ،‬ش���یكردنه‌وه‌ی‌ هه‌ڵه‌‬ ‫ب���ۆ راوبۆچونه‌كان���ی‌ مامۆس���تایانی‌‬ ‫ئایی���ن نه‌ك���ه‌ن‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ رێكخراوه‌كانه‌‬ ‫ش���ه‌ڕ له‌گه‌ڵ ئه‌خ�ل�اق‌و داب‌و نه‌ریتی‌‬ ‫میح���راب‌و مزگه‌وتی‌ ئێمه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫له‌ماڵی‌ خۆمان دانیش���توین‌و ئاشتیمان‬ ‫دابه‌ش���كردوه‌و ئه‌وان���ن توندوتیژیمان‬ ‫به‌رامب���ه‌ر ده‌كه‌ن‌و بوختان���ی‌ نابه‌جێ‬ ‫دروس���ت ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬بوخات���ان ده‌ده‌نه‌‬ ‫پاڵ خ���وداو پێغه‌مبه‌رێ���ك (د‪.‬خ) كه‌‬ ‫‪ 1400‬ساڵه‌ ئه‌م دونیایه‌ی‌ جێهێشتوه‌و‬

‫ژیاننامه‌كه‌یم���ان ب���ۆ ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬هه‌مو‬ ‫میلله‌تی‌ ك���ورد ده‌ڵێت كه‌ له‌س���ااڵنی‌‬ ‫پێش���و ئه‌م كوشت‌و كوش���تاره‌ نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ئێستا له‌ناو ئافره‌تاندا كوشتار بۆته‌‬ ‫مۆدێل‌و رێكخ���راوه‌كان ئافره‌تانیان به‌و‬ ‫ش���ێوه‌ په‌روه‌رده‌ كردوه‌ ك���ه‌ راپه‌ڕین‬ ‫ئه‌نجامب���دات به‌رامب���ه‌ر به‌پیاوه‌كه‌ی‌‌و‬ ‫ب���راو باوك���ی‌‪ ،‬رێكخراوه‌كانی‌ ژنان زۆر‬ ‫ده‌مێكه‌ حه‌قی‌ دادگاییان هاتوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫(ئه‌بوبه‌كر)ێ���ك نییه‌ دادگاییان بكات‌و‬ ‫ئێم���ه‌ش داومانه‌ت���ه‌ ده‌س���تی‌ خودای‌‬ ‫گه‌وره‌و میهره‌ب���ان‌و به‌ڵكو فه‌زیحه‌ت‌و‬ ‫به‌دڕه‌وش���تی‌ ئه‌وان بۆ هه‌مو میلله‌تی‌‬ ‫كورد ئاشكرا بكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬زۆر كات ده‌گوترێ���ت‬ ‫مامۆس���تایانی‌ ئایین���ی‌ دابه‌ش���بون‬ ‫به‌س���ه‌ر حزبه‌كانداو له‌نێویشیان باس‬ ‫ل���ه‌وه‌ ده‌كرێ���ت كه‌ جه‌نابت���ان نزیكن‬ ‫له‌پارتییه‌وه‌‪ ،‬رای‌ ئێوه‌ چییه‌؟‬ ‫مه‌ال مه‌زهه‌ر‪ :‬مامۆس���تایانی‌ ئایینی‌‬

‫مینبه‌رو میحرابه‌كه‌ی‌ ئاشكرایه‌و خزمه‌ت‬ ‫ب���ه‌و ئایینه‌ ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬رۆڵمان هه‌بوه‌‌و‬ ‫ناوو ناتۆره‌شمان بۆ دروست ده‌كرێت‪،‬‬ ‫بۆخ���ۆم پێی‌ ڕازیم‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌گه‌ر من‬ ‫بده‌نه‌ پاڵ ده‌سه‌اڵت كه‌ ئه‌مه‌ بۆ لێدانی‌‬ ‫پێگ���ه‌ی‌ من���ه‌و ئه‌گه‌ر وابوایه‌ ئێس���تا‬ ‫خاوه‌ن خانوو ئۆتۆمبی���ل‌و دیوه‌خان‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتێكم ده‌ب���و ب���ۆ دامه‌زراندنی‌‬ ‫خه‌ڵك���ی‌‪ ،‬ك���ه‌ ئێس���تا له‌مزگه‌وته‌كه‌م‬ ‫ته‌نه���ا خ���ۆم دام���ه‌زراوم مزگه‌وتێك‬ ‫به‌رێوه‌ده‌به‌م‌و هیچ خاده‌م‌و بانگبێژێكم‬ ‫نییه‌‪ ،‬بۆیه‌ س���ه‌ر به‌میحراب‌و مینبه‌رم‌و‬ ‫س���ه‌ر به‌هیچ الیه‌نێكی‌ ده‌سه‌اڵت نیم‌و‬ ‫كوردێكی‌ زۆر تۆخم له‌كوردستاندا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬زۆرجار به‌هۆی‌ باڵوبونه‌وه‌ی‌‬ ‫گرته‌ ڤیدیۆییه‌كانتانه‌وه‌‪ ،‬به‌تۆ ده‌گوترێت‬ ‫زیاتر رۆڵ���ی‌ ئه‌كته‌ر‌و پیاوێكی‌ هونه‌ری‌‬ ‫ده‌گێڕی���ت‪ ،‬دور له‌پیش���ه‌كه‌ی‌ خۆتان‬ ‫كه‌ مامۆس���تایه‌كی‌ ئایینیه‌‪ ،‬له‌مباره‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێی‌ چی‌؟‬ ‫م���ه‌ال مه‌زه���ه‌ر‪ :‬ش���انازی‌ ده‌ك���ه‌م‬ ‫به‌زه‌رده‌خه‌ن���ه‌و پێكه‌نینه‌وه‌ دوژمنانی‌‬ ‫خۆمم خنكان���دوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر توندوتیژبیت‬ ‫ده‌ڵێ���ن له‌گه‌ڵ ئاینه‌ك���ه‌دا ناگونجێت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌م ش���ێوه‌ی‌ ئێس���تای‌ من بیت‬ ‫كه‌ من له‌هه‌مو كۆڕو مه‌جلیس���ێك به‌م‬ ‫ش���ێوه‌یه‌م‪ ،‬ده‌ڵێن له‌گ���ه‌ڵ ئاینه‌كه‌دا‬ ‫ناگونجێ���ت‪ ،‬كه‌واته‌ به‌هی���چ لێت رازی‌‬ ‫نی���ن‌و س���وپاس بۆ خوا ئه‌گ���ه‌ر وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئێس���تا نه‌بومایه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ منیان‬ ‫بكردای���ه‌ به‌قوتابییه‌كی‌ تیرۆریس���تی‌‬ ‫جیهانی‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌كوشت‌و له‌سێداره‌‬ ‫برۆیش���تمایه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ خه‌ڵكانێك هه‌ن‬ ‫هه‌ركاتێك كه‌سێكیان خۆشنه‌وێت ئه‌م‬ ‫جۆره‌ س���یفه‌تانه‌ی‌ تیرۆریست‌و هتد‪..‬‬ ‫ده‌ده‌نه‌ پاڵی‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌گرته‌یه‌ك���ی‌ ڤیدیۆیدا كه‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ به‌رباڵو له‌فه‌یس���بوكدا‬ ‫باڵوبۆوه‌‪ ،‬خاك‌و نیشتمان‌و كوردو هه‌مو‬ ‫سه‌ركرده‌و قایمقام‌و پۆلیس‌و چی‌‌و چیت‬ ‫ك���رد به‌قوربانی‌ "پێاڵوه‌كانی‌ حه‌زره‌تی‌‬

‫عومه‌ر"‪ ،‬كه‌ دوات���ر ناڕه‌زاییه‌كی‌ زۆری‌‬ ‫لێكه‌وت���ه‌وه‌‪ ،‬ئایا ئێس���تا ل���ه‌م وتان ‌ه‬ ‫په‌شیمان نیت؟‬ ‫مه‌ال مه‌زه���ه‌ر‪ :‬قوربانیی‌ عیباده‌تێكه‌‬ ‫له‌ئیس�ل�امدا‪ ،‬حه‌زره‌ت���ی‌ ئیبراهی���م‬ ‫ئیس���ماعیلی‌ ك���رده‌ قوربان���ی‌ له‌پێناو‬ ‫خ���ودای‌ گه‌وره‌دا‪ ،‬ش���تی‌ پاكی‌ جوانی‌‬ ‫رێك‌و پێك ده‌كرێته‌ قوربانی‌‪ ،‬دیس���ان‬ ‫ده‌ڵێ���م خ���ۆم‌و دای���ك‌و ب���اوك‌و براو‬ ‫عه‌ش���یره‌ت‌و خاك‌و وه‌ت ‌هن‌و نیشتمان‌و‬ ‫ته‌واوی‌ چین‌و توێژه‌كان‌و هه‌رچی‌ شێخ‌و‬ ‫ده‌روێش‌و مه‌الو فه‌قێ‌‌و سۆفی‌‌و ئافره‌تی‌‬ ‫موحاجه‌ب���ه‌و هه‌رچی‌ ش���تی‌ باش���ه‌‪،‬‬ ‫به‌قوربان���ی‌ پێغه‌مب���ه‌ران‌و ئه‌بوبه‌كرو‬ ‫عوم���ه‌رو عوس���مان‌و عه‌ل���ی‌ ده‌كه‌م‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ب���اش بون بۆ مرۆڤایه‌تی‌‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگاو مێژویه‌كی‌ پاكیان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دڵنیابه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ خه‌ڵكانێك هه‌ن له‌ناو‬ ‫رێكخراوه‌كانی‌ كۆمه‌ڵه‌گای‌ مه‌ده‌نی‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌وانه‌ ناشێن بۆ ئه‌و قوربانییه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئاژه‌ڵێ���ك كلك���ی‌ قرتابێ���ت به‌كه‌ڵكی‌‬ ‫قوربان���ی‌ نای���ه‌ت‪ ،‬له‌ئاینی‌ ئیس�ل�امدا‬ ‫ئاژه‌ڵ���ی‌ پی���س به‌كه‌ڵك���ی‌ قوربان���ی‌‬ ‫نایه‌ت‪ ،‬له‌وانه‌ش وه‌ك "س���ه‌گ‌و به‌رازو‬ ‫كه‌ركه‌ده‌ن‪ ..‬هتد"‪ ،‬بۆیه‌ من كه‌س���ێكم‬ ‫كردۆت���ه‌ قوربانیی‌ ك���ه‌ به‌كه‌ڵكی‌ ئه‌وه‌‬ ‫دێن‪ ،‬هه‌ڵوێستی‌ رێكخراوه‌كان چۆنه‌ بۆ‬ ‫وته‌كانم كه‌ ناڕه‌زاییان ده‌ربڕیوه‌ كه‌یفی‌‬ ‫خۆیانه‌‪ ،‬ئه‌م وتاره‌شم كه‌ باسی‌ ده‌كه‌ن‬ ‫له‌دوای‌ ئه‌و مێزگرده‌وه‌ ئه‌مه‌یان كرد كه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ یه‌كێك له‌عه‌بقه‌رییه‌كانی‌ ئه‌واندا‬ ‫له‌ته‌له‌فزیۆنێ���ك كه‌ فه‌ش���ه‌لیانهێناوه‌‪،‬‬ ‫ده‌ستیانداوه‌ته‌ ئه‌م ناڕه‌زاییه‌و ئه‌و وتاره‌‬ ‫له‌ن���ه‌ورۆزی‌ پارو له‌ی���ادی‌ هه‌ڵه‌بجه‌دا‬ ‫بو ك���ه‌ خوێندومه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬كردویانه‌ته‌‬ ‫"فه‌ویلون لیل موس���ه‌ڵین" ئایه‌ته‌كه‌ی‌‬ ‫دواتریان نه‌خوێندۆته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ شانازی‌‬ ‫ده‌كه‌م ئه‌گه‌ر له‌س���ه‌ر حه‌زره‌تی‌ عومه‌ر‬ ‫بدرێمه‌ دادگاو من چاوه‌ڕوانی‌ ئه‌و رۆژه‌‬ ‫ده‌ك���ه‌م‪ ،‬تاكو ئ���ه‌و روزه‌ردییه‌ بدرێته‌‬ ‫ئه‌وان‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )370‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/26‬‬

‫"هیچ پرۆتۆكۆلێكمان له‌گه‌ڵ پارتیدا نییه‌"‬

‫"گفتوگۆی‌ په‌كه‌كه‌ له‌گه‌ڵ توركیا وزه‌یه‌ك ده‌دات به‌كورد"‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫سكرتێری‌ حیزبی‌ سۆسیالیست‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان محه‌مه‌دی‌ حاجی‌‬ ‫مه‌حمود له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ تایبه‌تدا‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ هه‌ڵوێستی‌ ئێران له‌سه‌ر‬ ‫گفتوگۆی‌ ئیمرالی‌‌و ده‌وری‌ ئه‌و واڵته‌‬ ‫له‌سه‌ر هه‌رێمی‌ كوردستان‌و‪ ،‬ده‌نگۆی‬ ‫نزیكبونه‌وه‌ی‌ سۆسیالیست‌و پارتی‌ بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ ده‌دوێت‪:‬‬ ‫كورد له‌هه‌مو گفتوگۆیه‌ك قازانج‬ ‫ده‌كات‬ ‫س���كرتێری‌ حیزب���ی‌ سۆسیالیس���ت‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان محه‌مه‌دی‌ حاجی‌‬ ‫مه‌حمود س���ه‌باره‌ت به‌بارودۆخی‌ كورد‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ گش���تی‌ ده‌ڵێت " ئه‌مڕۆ‬ ‫كورد پێگه‌ی‌ زۆر به‌هێزه‌ له‌ناوچه‌كه‌دا‌و‬ ‫هه‌مو گفتوگۆیه‌كیش س���ودی‌ بۆ كورد‬ ‫هه‌یه‌‌و به‌شێكه‌ له‌تێكۆشانی‌ كورد"‪.‬‬ ‫ی حیزبی‌ سۆسیالیست دیموكراتی‌ كوردستان‬ ‫ی مه‌حمود سكرتێر ‌‬ ‫ی حاج ‌‬ ‫ناوب���راو ئام���اژه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات محه‌مه‌د ‌‬ ‫ك���ه‌ حكومه‌ت���ی‌ ئێس���تای‌ توركیا كه‌‬ ‫س���ێ‌ هه‌ڵبژاردن���ه‌ زۆرین���ه‌ی‌ ره‌ه���ای‌ ده‌كات كه‌ ئێس���تا بچێت له‌ژێر زه‌میندا نازان���م هه‌ڵوێس���تیان چ���ۆن ده‌بێت‪،‬‬ ‫به‌ده‌س���تهێناوه‌‌و ئێس���تا به‌گه‌وره‌ترین گفتوگۆ له‌گه‌ڵ س���ه‌رۆكی‌ په‌كه‌كه‌ ئۆچ هه‌رچه‌نده‌ گفتوگ���ۆی‌ په‌كه‌كه‌‌و توركیا‬ ‫له‌سه‌ره‌تادایه‌‌و هێشتا زۆری‌ ماوه‌"‪.‬‬ ‫هێزی‌ ناوچه‌كه‌ ده‌ژمێردرێت‌و ئه‌ندامێكی‌ ئاالن بكات"‪.‬‬ ‫ناوبراو بڕوای‌ به‌سیاس���ه‌تی‌ په‌كه‌كه‌‬ ‫ناوبراو جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ ناتۆیه‌" ئه‌گه‌ر كورد نه‌بوبێته‌‬ ‫هێزێك له‌ناوچه‌ك���ه‌دا‪ ،‬چی‌ وا له‌توركیا كه‌"ه���ه‌ر گفتوگۆیه‌ك ئه‌مه‌ی‌ په‌كه‌كه‌ش هه‌ی���ه‌‌و پێیوای���ه‌ ئ���ه‌وان ده‌زانن چۆن‬ ‫ده‌كات رێگای‌ ئیمرال���ی‌ بگرێت‌و بچێت وزه‌ی���ه‌ك ده‌دات به‌باكور‌و به‌پارچه‌كانی‌ كارده‌ك���ه‌ن‌و وتی‌" بڕواناكه‌م باالنس���ی‌‬ ‫گفتوگ���ۆ له‌گ���ه‌ڵ به‌ڕێ���ز ئ���ۆچ ئاالندا تریش‪ ،‬ئه‌مه‌ بۆخۆی‌ داننانێكه‌ به‌كێشه‌ی‌ خۆیان له‌ناو ئه‌م هێزه‌ هه‌رێمایه‌تیانه‌دا‬ ‫تێكبده‌ن‪ ،‬له‌چه‌ند ساڵی‌ رابردودا په‌كه‌كه‌‬ ‫بكات ك���ه‌ تادوێنێ‌ خ���ۆی‌ حیزبه‌كه‌ی‌ كورددا"‪.‬‬ ‫س���كرتێری‌ سۆسیالیس���ت پێیوایه‌ به‌ئاقاڵنه‌ مامه‌ڵه‌یان كردوه‌ چ له‌سوریا‌و‬ ‫"به‌تیرۆریس���ت" له‌قه‌ڵه‌م ده‌دا‪ ،‬ئه‌مانه‌‬ ‫هه‌تا پاشه‌كش���ه‌ی‌ هێزه‌كانی‌ حكومه‌تی‌ چ له‌م هه‌ڵوێسته‌یان له‌گه‌ڵ توركیادا‌و‪،‬‬ ‫ئاماژه‌ن بۆ به‌هێزیی‌ پێگه‌ی‌ كورد"‪.‬‬ ‫ئه‌و باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ توركیا بۆ ناوه‌ندی‌ له‌س���ه‌ر س���نوره‌كانی‌ هه‌رێمی‌ هه‌قه‌ كورد پشتیوانییان لێبكات"‪.‬‬ ‫ش���كاندنی‌ كورد له‌ماوه‌ی‌ چه‌ند ساڵی‌ كوردس���تانی‌ ئ���ه‌م ماوه‌ی���ه‌ی‌ دوایی‌‪،‬‬ ‫"ئێران له‌عێراقدا ئارامی‌‌و‬ ‫رابردودا هه‌رچی‌ رێگایه‌ گرتیه‌به‌ر له‌رێگای‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌ كورد بۆته‌‬ ‫له‌هه‌رێمیشدا باالنسی‌ ده‌وێت"‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنی‌ سوریاو له‌رێگای‌ هه‌رێمی‌ هێ���ز له‌ناوچه‌كه‌دا وتی‌" كورد ئێس���تا‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌مامه‌ڵ���ه‌ی‌ كۆم���اری‌‬ ‫كوردس���تانه‌وه‌‪ ،‬له‌رێگای‌ تانكه‌كانیه‌وه‌ بۆته‌ باالنس���ێك له‌ناوچه‌كه‌دا‪ ،‬له‌نێوان‬ ‫هێرش���ی‌ كرده‌ سه‌ر ناوچه‌ی‌ سه‌رێكانی‌ ئێران‌و توركیا‪ ،‬له‌نێوان عه‌ره‌ب‌و ئێرانی‌‪ ،‬ئیس�ل�امی‌ ئێ���ران له‌گ���ه‌ڵ هه‌رێم���ی‌‬ ‫كوردس���تان‌و الیه‌نه‌كان���ی‌ به‌تایبه‌تی‌ وا‬ ‫ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌ر له‌كورد‌و په‌ره‌س���ه‌ندنی‌ له‌نێوان شیعه‌‌و سوننه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌رۆڵی‌ ئێران‌و هه‌ڵوێستی‌ س���ێ‌ مانگ زیاتره‌ تاڵه‌بانی‌ له‌مه‌یدانی‌‬ ‫دۆزه‌كه‌ی‌ بگرێت‪ ،‬به‌اڵم نه‌یتوانی‌‌و وتی‌"‬ ‫به‌درێژای‌ س���نوری‌ توركی���ا له‌رۆژئاوای‌ ئ���ه‌و هێ���زه‌ هه‌رێمایه‌تیی���ه‌ گه‌وره‌یه‌ی‌ سیاس���ی‌ دوركه‌وتۆت���ه‌وه‌‪ ،‬محه‌مه‌دی‌‬ ‫كوردس���تاندا ك���ورد ئی���داره‌ی‌ خۆی‌ ناوچه‌كه‌ له‌س���ه‌ر پرۆسه‌ی‌ گفتوگۆكانی‌ حاج���ی‌ مه‌حمود ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ده‌كات هه‌ر ئه‌وه‌و ئه‌و هه‌ڵكش���انانه‌ی‌ ئیمرال���ی‌‪ ،‬محه‌مه‌دی‌ حاج���ی‌ مه‌حمود كه‌ ئێران به‌و دواییانه‌ له‌دو روداوی‌ ناو‬ ‫پارچه‌كانی‌ ت���ره‌ وا له‌حكومه‌تی‌ توركیا ده‌ڵێ���ت " ئێ���ران تائێس���تا بێده‌نگه‌‌و عێراق كه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌كورده‌وه‌ هه‌بوه‌‬

‫رۆڵی‌ هه‌بوه‌‌و وت���ی‌" ئه‌وان وا ده‌ڕواننه‌‬ ‫ده‌ستكه‌وته‌كانی‌ شیعه‌ی‌ عێراق كه‌ ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌س���تكه‌وته‌ بۆ هه‌مو شیعه‌ی‌ عێراق‪،‬‬ ‫نه‌ك موڵكی‌ ده‌وڵه‌تی‌ یاسا‌و ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫شۆڕشی‌ ئیسالمی"‪.‬‬ ‫ئه‌و ب���اس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ ش���یعه‌ی‌‬ ‫ئێران هه‌زار‌و چه‌وار سه‌د ساڵه‌ شیوه‌ن‬ ‫ده‌كه‌ن بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌نه‌جه‌ف‌و كه‌ربه‌ال‬ ‫به‌ئازادی‌ یاده‌ ئاین���ی‌‌و مه‌زهه‌بییه‌كانی‌‬ ‫خۆی���ان بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئێران زیاتر له‌س���ی‌‬ ‫س���اڵه‌ یارمه‌ت���ی‌ جۆراوج���ۆری‌ حیزبه‌‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنه‌كانی‌ كۆنی‌ عێراق به‌شیعه‌و‬ ‫ك���ورده‌وه‌ ده‌ده‌ن‌و وت���ی‌" ئێ���ران ئه‌و‬ ‫ده‌س���تكه‌وتانه‌ به‌هی‌ خۆی���ان ده‌زانن‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وان حكومه‌تی‌ ش���یعه‌‌و عێ���راق بۆ‬ ‫مالیك���ی‌‌و الیه‌نه‌ ش���یعییه‌كان هه‌رگیز‬ ‫له‌ده‌س���تناده‌ن‪ ،‬هه‌وڵیان له‌گه‌ڵ ده‌ده‌ن‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ كێشه‌كان بكه‌ن ئه‌گه‌ر نه‌كرا‬ ‫ده‌یانگ���ۆڕن"‪ ،‬ناوبراو بۆ س���ه‌لماندنی‌‬ ‫قسه‌كانیشی‌ ئاماژه‌ بۆ هاتنی‌ ئه‌و چه‌ند‬ ‫وه‌فده‌ی‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێران ده‌كات‬ ‫كه‌ هاتنه‌ عێراق‌و هه‌رێمی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫هاوكات مه‌رجه‌عه‌ ئاینییه‌ شیعه‌كانیش‬ ‫ی له‌خاوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ رۆڵی���ان بین��� ‌‬ ‫كێش���ه‌كانی‌ ئه‌مدواییه‌ی‌ نێوان هه‌رێم‌و‬ ‫به‌غدا‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌چۆنێتی‌ مامه‌ڵه‌ی‌ ئێران‬ ‫له‌گه‌ڵ كه‌یسی‌ نه‌خۆشكه‌وتنی‌ تاڵه‌بانی‌‪،‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ كاكه‌ حه‌مه‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌‬ ‫ئێران رای‌ وایه‌ له‌س���ه‌ر مام جه‌الل‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌و به‌مۆڵه‌ت رۆش���توه‌ به‌میوانی‌‌و هیچ‬ ‫كه‌س بۆی‌ نییه‌ "باسی‌ شوێنگرتنه‌وه‌ی‌‬ ‫مام جه‌الل بكات"‪ ،‬ئێران ئه‌م په‌یامه‌ی‌‬ ‫به‌شیعه‌و به‌كوردیش وتوه‌‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ باالنس���ی‌ نێ���وان پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی‌‌و چۆنێتی‌ مامه‌ڵه‌‌ی‌ ئێران له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ردو الیه‌ن���ی‌ س���ه‌ره‌كی‌ هه‌رێم‪ ،‬ئه‌و‬ ‫پێیوایه‌ ئێ���ران په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ردوال باشه‌‪ ،‬ئه‌و وه‌فدانه‌ی‌ هاتوشن‪،‬‬ ‫یان وه‌فده‌كانی‌ كورد كه‌ رۆش���تون بۆ‬ ‫ئێ���ران‪ ،‬پێیانوت���ون پێویس���ته‌ پارتی‌‬ ‫ی نیشتمانی‌ كوردستان‬ ‫موراعاتی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫بكات‪ ،‬ه���ه‌م به‌یه‌كێتیش���یان وتوه‌ كه‌‬ ‫هاوپه‌یمانیی‌ س���تراتیژی بپارێزن له‌گه‌ڵ‬

‫ ‬ ‫ ‬

‫ئه‌وه‌ی‌ به‌مام جه‌الل كراو‌ه به‌كه‌س ‬ ‫نه‌كراوه‌و به‌هیچ كه‌سێكیش ناكرێت‬

‫پارتی‌ "بۆ ئه‌وه‌ی‌ باالنس���ه‌كه‌ به‌الیه‌كدا‬ ‫نه‌شكێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا نابراو باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ كۆماری‌ ئیس�ل�امی‌ ئێران ده‌یه‌وێت‬ ‫ئارامی‌ عێراق بپارێزێت‪ ،‬هاوكات به‌ته‌نگ‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ ك���ورد‌و شیعه‌ش���ه‌وه‌ دێن‌و‬ ‫نایانه‌وێت تێكبچێت‌و وتی‌ "ئێرانییه‌كان‬ ‫تێده‌گه‌ن ئه‌گه‌ر له‌و جه‌مس���ه‌رگیرییه‌ی‌‬ ‫نێوان سوننه‌‌و شیعه‌ له‌ناوچه‌كه‌دا كورد‬ ‫له‌به‌ره‌كه‌ی‌ تر بێت‪ ،‬ئه‌وا شیعه‌ له‌عێراق‬ ‫توشی‌ كێشه‌ ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر كورد‬ ‫له‌گه‌ڵ ش���یعه‌ بێت ئه‌وا ئ���ه‌وان دورن‬ ‫له‌كێش���ه‌وه‌‪ ،‬كورد باالنسێكی‌ گرنگه‌ بۆ‬ ‫عێراق‌و ناوچه‌كه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌په‌یوه‌ندی‌ نێوان ئێران‌و‬ ‫پارتی‌ ئه‌و پێیوایه‌ چه‌ند ئارامی‌ هه‌بێت‬ ‫له‌نێوان هێزه‌كانی‌ هه‌رێم‌و عێراق به‌گشتی‌‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ س���نوره‌كانی‌ ئه‌وان پارێزراوتر‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬هه‌ر ل���ه‌و روانگه‌یه‌ش���ه‌وه‌یه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی���ان له‌گ���ه‌ڵ گش���ت الیه‌ن���ه‌‬ ‫كوردستانییه‌كان به‌(پارتیشه‌وه‌) باشه‌‪.‬‬ ‫"ئاماده‌نه‌بونی‌ تاڵه‌بانی‌ به‌په‌یوه‌ندی‌‬ ‫حیزبه‌ كوردستانییه‌كانه‌وه‌ دیاره‌"‬ ‫محه‌مه‌د حاجی‌ مه‌حمود س���كرتێری‌‬ ‫حیزب���ی‌ سۆسیالیس���ت دیموكرات���ی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬ده‌رباره‌ی‌ بارودۆخی‌ هه‌رێم‬ ‫به‌بێ‌ بون���ی‌ تاڵه‌بانی‌ پێیوای���ه‌ غیابی‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌ ته‌نها بۆش���ایی‌ له‌كوردس���تان‬ ‫دروس���تنه‌كردوه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئاماده‌نه‌بونی‌‬ ‫ره‌نگدانه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌ له‌س���ه‌ر بارودۆخی‌‬ ‫كوردس���تان‌و‪ ،‬بگره‌ له‌س���ه‌ر ئاس���تی‌‬ ‫عێ���راق‌و ناوچه‌كه‌ش‌و وتی‌ "س���ه‌رجه‌م‬ ‫بارودۆخه‌ك���ه‌ نه‌بونی‌ مام جه‌اللی‌ پێوه‌‬

‫دیاره‌‪ ،‬ماڵه‌كه‌ی‌ له‌به‌غدا ماڵی‌ ئاش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ گش���ت الیه‌ن���ه‌كان‌و خڕكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌مو هێزه‌كان ب���و‪ ،‬له‌نه‌بونی‌ ئه‌ودایه‌‬ ‫گیروگرفته‌كان زیاتر‌و كێش���ه‌كان به‌ره‌و‬ ‫زیاتر ده‌ڕوات"‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ر ئاس���تی‌ په‌یوه‌ن���دی‌ حیزبه‌‬ ‫كوردس���تانییه‌كانیش سكرتێری‌ حیزبی‌‬ ‫سۆسیالیس���ت باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ره‌نگدانه‌وه‌ی‌ دیاری‌ هه‌یه‌‪ ،‬نه‌ك هه‌ر بۆ‬ ‫حیزبه‌كانی‌ كوردستان‌و ده‌ڵێت "ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌مام جه‌الل ك���راوه‌ به‌كه‌س نه‌كراوه‌و‬ ‫به‌هیچ كه‌سێكیش ناكرێت"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئاماژه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫هه‌تا بۆ كێش���ه‌كانی‌ ناو یه‌كێتیش هه‌ر‬ ‫ئه‌و رێكیده‌خس���تنه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر كاتێكیش‬ ‫گه‌ڕاوه‌ت���ه‌وه‌ كوردس���تان له‌گه‌ڵ هه‌مو‬ ‫حیزبه‌كان كۆبۆته‌وه‌‪ ،‬یان راوبۆچونیانی‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌ی‌ جیاواز جی���اواز وه‌رگرتوه‌"‬ ‫ئێستا ئه‌و جۆری‌ راوه‌رگرتن‌و جموجوڵه‌‬ ‫به‌دیناكرێت"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌نزیكبونه‌وه‌ی‌ سۆسیالیست‬ ‫له‌پارت���ی‌‌و دوركه‌وتن���ه‌وه‌ له‌یه‌كێت���ی‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ دوای‌ تێپه‌ڕبونی‌ ئه‌م ماوه‌یه‌‬ ‫به‌س���ه‌ر نه‌خۆش���ییه‌كه‌ی‌ تاڵه‌بانی���دا‪،‬‬ ‫محه‌مه‌دی‌ حاج���ی‌ مه‌حمود وتی‌" ئێمه‌‬ ‫له‌‪2009‬دا نه‌ س���ه‌ر به‌لیس���تی‌ پارتی‌‌و‬ ‫بوی���ن‪ ،‬نه‌ یه‌كێت���ی‌‪ ،‬ئێمه‌ لیس���تێكی‌‬ ‫جیاوازم���ان هه‌بو به‌ناوی‌ چاكس���ازی‌‌و‬ ‫خزمه‌تگوزارییه‌وه‌‪ ،‬به‌ئێستاش���ه‌وه‌ ئێمه‌‬ ‫هی���چ پرۆتۆكۆلێ���ك‌و رێككه‌وتنێكمان‬ ‫له‌گه‌ڵ كه‌س���یاندا نییه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌‬ ‫ئێمه‌ له‌چوارچێوه‌ی‌ حكومه‌ت‌و په‌رله‌مان‬ ‫به‌ش���دارین له‌گه‌ڵیاندا‌و هیچ ش���تێكی‌‬ ‫تایبه‌تیمان نییه‌"‪.‬‬

‫عوسمان ئۆجه‌الن‪ :‬توركه‌كان‪ ،‬له‌كورد زیاتر پێویستیان به‌ئاشتییه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫له‌نه‌ورۆزدا ك ‌ه ئامه‌د خرۆشابو‪،‬‬ ‫عوسمان ئۆجه‌الن له‌شارۆچكه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستاندا به‌كه‌یفخۆشییه‌وه‌‬ ‫چاوی‌ بڕیبوه‌ ته‌له‌فزیۆنه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌رده‌می‌‌و گوێی‌ له‌په‌یامه‌كه‌ی‌ عه‌بدواڵ‬ ‫ئۆجه‌النی‌ برای‌ راده‌گرت‪ ،‬ئه‌م پیاوه‌ كه‌‬ ‫له‌ناوه‌ڕاستی‌ ته‌مه‌نیدایه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫برای‌ سه‌ركرده‌ی‌ په‌كه‌كه‌یه‌‪ ،‬سااڵنێكی‌‬ ‫زۆری‌ ته‌مه‌نیشی‌ له‌خه‌باتی‌ چه‌كداریی‌‌و‬ ‫ریزه‌كانی‌ په‌كه‌كه‌دا به‌سه‌ربردوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و سه‌باره‌ت به‌په‌یامه‌كه‌ی‌ عه‌بدواڵ‬ ‫ئۆجه‌الن‌و هه‌ڵوێستی‌ قه‌ره‌یالن‪ ،‬بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ ده‌دوێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬چ روانی����ن‌و خوێندنه‌وه‌یه‌كت‬ ‫هه‌یه‌ بۆ په‌یامه‌كه‌ی‌ عه‌بدواڵ ئۆجه‌الن؟‬ ‫عوس����مان ئۆج����ه‌الن‪ :‬له‌رۆژهه‌اڵت����ی‌‬ ‫ناوه‌ڕاس����تدا گۆڕانكاری����ی‌ گ����ه‌وره‌‬ ‫روده‌ده‌ن‪ ،‬توركه‌كانی����ش ده‌یانه‌وێ����ت‬ ‫ئه‌و گۆڕانكاریان����ه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ ئه‌وان‬ ‫بێت‪ .‬واته‌ له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاستدا ببنه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتدار‪ ،‬س����وریا‌و لوبنان‌و عێراق‪،‬‬ ‫بخه‌نه‌ ژێ����ر ركێڤی‌ ئابوری‌‌و سیاس����ی‌‬ ‫خۆیان����ه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رئ����ه‌وه‌ پێویس����تیان‬ ‫به‌هێ����زه‌‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر كورد ل����ه‌دژی‌ ئه‌وان‬ ‫له‌ش����ه‌ڕدا بێ����ت‪ ،‬تورك����ه‌كان ناتوانن‬ ‫س����تراتیژی‌ خۆی����ان به‌دیبهێن����ن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫س����تراتیجه‌ش كه‌ به‌هاوبه‌ش����یی‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫ئه‌مه‌ری����كا به‌ن����اوی‌ به‌ه����اری‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌یده‌به‌ن‪ ،‬پێویستی‌ به‌هێزی‌ توركیا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬توركیش ده‌خ����وازن به‌بێ‌ گرفت‬ ‫ئ����ه‌و پڕۆژه‌یه‌ به‌ڕێوه‌بب����ه‌ن‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫له‌الیه‌كه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‌ كورد ئاشتی‌ ده‌كه‌ن‌و‬ ‫له‌الیه‌كی‌ دیكه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‌ ئیسرائیل گرفتی‌‬ ‫خۆیان چاره‌س����ه‌ر ده‌كه‌ن‪ ،‬هه‌ردوكیان‬ ‫هاوكاتبون‪ .‬توركه‌كان ‪21‬ی‌ ئازار له‌گه‌ڵ‌‬ ‫كورد ئاگربه‌س����ت‌و له‌گه‌ڵ‌ ئیسرائیلیش‬ ‫كێشه‌ی‌ خۆیان چاره‌سه‌ركرد‪ .‬توركه‌كان‬ ‫ده‌یانه‌وێ����ت ده‌س����تێوه‌ردانی‌ ئابوری‌‌و‬

‫توركه‌كان ده‌یانه‌وێت‬ ‫ده‌ستێوه‌ردان ‌ی‬ ‫ئابوری‌‌و سیاس ‌ی‬ ‫له‌سوریا‌و لوبنان‌و‬ ‫عێراقدا بكه‌ن‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌ه‬ ‫پێویستیان‬ ‫به‌ڕاوه‌ستان ‌ی شه‌ڕ‌و‬ ‫پشتگیریی‌ كورده‌‬ ‫سیاسی‌ له‌سوریا‌و لوبنان‌و عێراقدا بكه‌ن‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ پێویس����تیان به‌ڕاوه‌س����تانی‌‬ ‫شه‌ڕ‌و پشتگیریی‌ كورده‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئای����ا له‌به‌رامب����ه‌ردا توركیا‬ ‫هه‌ن����گاو ده‌نێ����ت بۆ چاره‌س����ه‌ركردنی‌‬ ‫كێشه‌ی‌ كورد؟‬ ‫عوس����مان ئۆجه‌الن‪ :‬توركی����ا به‌دڵی‌‬ ‫خۆی‌ نیی����ه‌ مه‌جبوره‌‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر توركیا‬ ‫كێش����ه‌ی‌ كورد چاره‌سه‌ر نه‌كات‪ ،‬كورد‬ ‫ده‌توانێت پڕۆژه‌كانی‌ توركیا له‌رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاس����تدا په‌كبخات‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر كورد‬ ‫ه����اوكاری‌ ن����ه‌كات‪ ،‬توركی����ا ناتوانێت‬ ‫نه‌له‌س����وریا نه‌له‌عێ����راق‌و نه‌له‌لوبن����ان‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتی‌ خۆی‌ پێش����بخات‪ .‬توركیا‌و‬ ‫تورك����ه‌كان له‌كورد زیاتر پێویس����تیان‬ ‫به‌ئاشتییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچی‌ ئۆجه‌الن له‌په‌یامه‌كه‌یدا‬ ‫باس����ی‌ ئۆتۆنۆمی‌ یان فیدرالی‌ بۆ كورد‬ ‫نه‌كرد؟‬ ‫عوس����مان ئۆجه‌الن‪ :‬له‌ئه‌نجامدا ئه‌م‬

‫په‌كه‌كه‌‪ ،‬ئێران‪،‬‬ ‫ی توركیا‬ ‫سه‌رۆكایه‌ت ‌‬

‫ ‬ ‫دیمه‌نێکی ئاهه‌نگی نه‌ورۆزی ئه‌مساڵ له‌ئامه‌د‬ ‫دۆخ����ه‌ ده‌گات����ه‌ قۆناغ����ی‌ ئۆتۆنۆمی‌‪،‬‬ ‫پێموای����ه‌ له‌دو س����اڵی‌ داهاتودا واته‌ تا‬ ‫‪ 2015‬ه����ه‌م ئۆتۆنۆم����ی‌ به‌دیدێت‌و هه‌م‬ ‫ئاپ����ۆش ئازاد ده‌بێ����ت‪ ،‬چونكه‌ ئازادی‌‬ ‫ك����ورد به‌بێ‌ ئازادی‌ ئاپۆ نابێت‌و ئازادی‌‬ ‫ئاپۆش له‌خزمه‌تی‌ كورددایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬روانی����ن‌و خوێندنه‌وه‌تان بۆ‬ ‫هه‌ڵوێس����تی‌ موراد قه‌ره‌یالن چییه‌ كه‌‬ ‫س����ه‌ره‌ڕای‌ پش����تگیریی‌ له‌په‌یامه‌كه‌ی‌‬ ‫ئۆج����ه‌الن وت����ی‌ ئێمه‌ ئاماده‌ی‌ ش����ه‌ڕ‌و‬ ‫ئاشتیشین؟‬ ‫عوس����مان ئۆج����ه‌الن‪ :‬ب����ه‌ری‌ هه‌مو‬ ‫ش����تێك قه‌ره‌یالن وتی‌ بڕی����اری‌ به‌ڕێز‬ ‫ئاپۆ بڕی����اری‌ په‌كه‌كه‌یه‌‪ ،‬كه‌ وتیش����ی‌‬ ‫ئێم����ه‌ بۆ ش����ه‌ڕ‌و ئاش����تیش ئاماده‌ین‪،‬‬ ‫به‌ب����ڕوای‌ من له‌كاتی‌ دانوس����تاندا وه‌ك‬ ‫قس����ه‌یه‌كی‌ تاكتیكی‌ پێویسته‌ ئه‌و شته‌‬ ‫بوترێت‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ توركیا هه‌ڵه‌ نه‌كات‪،‬‬ ‫وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ ل����ه‌‪ 1999‬رویدا كه‌ له‌كاتی‌‬ ‫كش����انه‌وه‌دا زۆر گه‌ری��ل�ای‌ ئێمه‌ ژیانی‌‬

‫خۆی‌ له‌ده‌س����تدا‪ ،‬ئه‌م ئه‌زمونه‌ هه‌ندێك‬ ‫مه‌ترس����ی‌ دروس����تده‌كات‪ ،‬به‌اڵم هه‌مو‬ ‫رێنماییه‌كانی‌ ئاپ����ۆ له‌الیه‌ن په‌كه‌كه‌وه‌‬ ‫جێبه‌جێ‌ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باش����ه‌ له‌و كاته‌دا چاره‌نوسی‌‬ ‫سه‌ركرده‌كانی‌ ئێستای‌ په‌كه‌كه‌ چییان‬ ‫لێدێت؟‬ ‫عوس����مان ئۆجه‌الن‪ :‬مومكینه‌ قۆناغ‬ ‫به‌قۆناغ ئ����ه‌وه‌ چاره‌س����ه‌ربكرێت‪ ،‬من‬ ‫هه‌ش����ت س����اڵه‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستانم‌و‬ ‫ت����ازه‌ فێ����ری‌ ژیانی‌ س����ڤیل ده‌بم‪ ،‬ئه‌و‬ ‫هه‌ڤااڵن����ه‌ ماوه‌یه‌كی‌ زۆر له‌ش����اخ بون‌و‬ ‫پێموای����ه‌ پێویس����تیان به‌وه‌ی����ه‌ چه‌ند‬ ‫س����اڵێك رابهێنرێن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ فێری‌‬ ‫ژیانی‌ س����ڤیل بن‪ ،‬هه‌ریه‌ك ده‌توانن دو‬ ‫سێ‌ س����اڵ‌ له‌ناوخۆی‌ كوردستان نه‌بن‌و‬ ‫ئه‌مه‌ش كێشه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئ����ه‌وه‌ی‌ جێ����ی‌ س����ه‌رنجه‌‬ ‫گه‌یاندنی‌ نامه‌ك����ه‌ی‌ ئۆجه‌الن له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫س����لێمانییه‌وه‌ گه‌یه‌ندرای����ه‌ قه‌ندی����ل‪،‬‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫ئای����ا ل����ه‌م قۆناغ����ه‌دا ‪‌DTP‬و په‌كه‌كه‌‬ ‫هه‌س����تده‌كه‌ن له‌یه‌كێتییه‌وه‌ نزیكترن تا‬ ‫پارتی‌؟‬ ‫عوسمان ئۆجه‌الن‪ :‬ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫كه‌ كۆنگره‌ی‌ ‪ DTP‬بو‪ ،‬وه‌فدی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫به‌سه‌رۆكایه‌تی‌ مه‌ال به‌ختیار به‌شداربو‪،‬‬ ‫به‌رێنمای����ی مام ج����ه‌الل كاك به‌ختیار‬ ‫وتارێكی‌ زۆر باشی‌ خوێنده‌وه‌‪ ،‬ئه‌م وتاره‌‬ ‫مێژویی����ه‌ی‌ مه‌ال به‌ختی����ار‌و هه‌وڵه‌كانی‌‬ ‫مام جه‌الل بون به‌س����ه‌ره‌تایه‌ك بۆ ئه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ توندوتۆڵه‌ له‌گه‌ڵ‌ یه‌كێتی‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬پێتوایه‌ گه‌ر ئه‌م رێككه‌وتنه‌‬ ‫به‌ئه‌نجام ب����گات‌و ئۆجه‌الن ئازاد ببێت‪،‬‬ ‫ركه‌ب����ه‌ری‌ نێوان په‌كه‌ك����ه‌و پارتی‌ یان‬ ‫ئۆجه‌الن‌و بارزانی‌ توندتر بێت؟‬ ‫عوس����مان ئۆجه‌الن‪ :‬كورد ئاقڵ‌ بوه‌و‬ ‫جارێكیتر شه‌ڕی‌ براكوژی‌ زۆر زه‌حمه‌ته‌‪،‬‬ ‫ره‌نگه‌ كێش����ه‌ی‌ سیاسی‌ روبدات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫زۆر گ����ه‌وره‌ نابێ����ت‪ ،‬له‌به‌رئ����ه‌وه‌ من‬ ‫دواڕۆژی‌ كورد روناك ده‌بینم‪.‬‬

‫ی ئێران‌و‬ ‫توێژ‌هر‌و ش���اره‌زا له‌ب���وار ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان "عه‌باس وه‌لی‌" له‌میانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫گفتوگۆیه‌كیدا سه‌باره‌ت به‌په‌یامه‌كه‌ ‌‬ ‫ئۆج���ه‌الن له‌ن���ه‌ورۆزدا‪ ،‬ب���ه‌‪RIF‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ی‌ راگه‌یان���د كه‌ كۆمار ‌‬ ‫ی نێوان‬ ‫ی رێككه‌وتن ‌‬ ‫ئێ���ران له‌ئاقیبه‌ت ‌‬ ‫په‌كه‌كه‌و ده‌وڵه‌تی‌ توركیا نیگه‌رانه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌ه پێشبینی‌ ده‌كرێت ك ‌ه كار‬ ‫له‌سه‌ر گروپه‌ ناڕازییه‌كانی‌ ناو په‌كه‌ك ‌ه‬ ‫بكات له‌دژی‌ ئه‌م رێككه‌وتنه‌‪.‬‬ ‫هاوكات زۆرێك له‌چاودێران ئاماژ‌ه‬ ‫به‌و‌ه ده‌كه‌ن كه‌ ئامانجی‌ ئه‌ردۆغان له‌م‬ ‫ی‬ ‫گفتوگۆیانه‌ی‌ له‌گه‌ ‌ڵ زیندانیكراوه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیس���ته‌م ‌‬ ‫ئیمرالی‌‪ ،‬هه‌وڵی‌ گۆڕین ‌‬ ‫ی‬ ‫حوكمڕانیی ‌ه له‌توركیادا‪ ،‬له‌سیسته‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مانیی���ه‌وه‌ ب���ۆ سیس���ته‌مێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیسته‌م ‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هاوشێوه‌ ‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌مه‌ریكاو فه‌ره‌نس���ا‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م هه‌ن���گاوه‌ پێویس���تی‌ به‌گۆڕین ‌‬ ‫ده‌س���تور له‌ڕێگ��� ‌هی‌ په‌رله‌م���ان‌و‬ ‫ی‬ ‫ده‌نگدانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ردۆغان مه‌به‌س���تێت ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌م رێگه‌یه‌وه‌ پش���تیوانی‌ نوێنه‌ران ‌‬ ‫كوردو ده‌نگه‌كانیان مسۆگه‌ر بكات‪.‬‬ ‫ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆگان‪ ،‬س���ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیرانی توركیا‪ ،‬ك��� ‌ه له‌هه‌مانكاتدا‬ ‫سه‌رۆكی پارتی دادو گه‌شه‌پێدانیشه‌‪،‬‬ ‫له‌س���اڵی ‪٢٠٠٢‬و له‌یه‌كه‌م بردنه‌وه‌ی‬ ‫ئاكه‌په‌دا‪ ،‬به‌ڵێنی دابو كه‌ ته‌نها سێ‬ ‫جار خۆی بۆ پۆستی سه‌رۆك وه‌زیران‬ ‫هه‌ڵبژێرێته‌وه‌‪ ،‬به‌مشێوه‌ی ‌ه ئه‌م خوله‌ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی وه‌زیران دوایه‌مین خولی‬ ‫ده‌بێ���ت‪ .‬ته‌ه���ا ئاكیۆڵ‪ ،‬نوس���ه‌ری‬ ‫ناسراوی توركیا له‌رۆژنامه‌ی حوریه‌ت‬ ‫پێیوایه‌ "بێگومان ئه‌ردۆگان له‌ساڵی‬ ‫‪ ٢٠١٤‬خۆی بۆ پۆستی سه‌رۆك كۆمار‬ ‫ی‬ ‫ده‌پاڵێوێت‌و ده‌یه‌وێت به‌ده‌سه‌اڵتێك ‌‬ ‫زۆره‌وه‌ بچێت ‌ه كۆشكی چانكایا"‪.‬‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )370‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/26‬‬

‫كۆسره‌ت ره‌سوڵ‪ ،‬جێگره‌ فه‌رامۆشكراوه‌كه‌ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمی کوردستان‬

‫‪5‬‬

‫به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت‬

‫جوانییەکانی ناڕێکی‬

‫کێ ئۆدیبۆسی کوێر کرد؟‬ ‫هاتنە ناوەوەی چەمکی قودسییەتی یاسا الی سۆفۆکلیس‬ ‫"‪"7‬‬

‫ماڵپه‌ڕی فه‌رمی سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێمی کوردستان‬ ‫ئا‪ :‬كامه‌ران محه‌مه‌د‬ ‫ئه‌گه‌رچی به‌پێی یاسای سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬سه‌رۆكی هه‌رێم جێگرێكی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ك ‌ه له‌ئێستادا دراوه‌ته‌ كۆسره‌ت‬ ‫ره‌سوڵ‪ ،‬به‌اڵم له‌الپه‌ڕه‌ی یه‌كه‌می‬ ‫ماڵپه‌ڕی فه‌رمی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬جگه‌ له‌دانانی پڕۆفایلێك‬ ‫بۆ ئه‌و‪ ،‬كه‌ كلێشه‌یه‌كی نه‌گۆڕه‌‪،‬‬ ‫هیچ چاالكی‌و دیدارێكی تێدا نییه‌‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌و‌ه سه‌رتاپای ماڵپه‌ڕه‌ك ‌ه‬ ‫به‌هه‌واڵ‌و وێنه‌كانی مه‌سعود بارزانی‬ ‫ته‌نراوه‌‪ .‬له‌به‌شی چه‌پی ماڵپه‌ڕه‌كه‌‪،‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی ستونی ‪ 10‬هه‌واڵی‬ ‫تێدایه‌‪ ،‬ك ‌ه سه‌رجه‌میان هی سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێمن‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێك���ی یه‌كێت���ی جه‌خت‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌و فه‌رامۆش���یی ‌ه ده‌كاته‌وه‌‌و‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌ی یاس���او رێككه‌وتن���ی‬ ‫س���تراتیژی وه‌س���فی ده‌كات‌و ده‌ڵێت‬ ‫"كاك كۆسره‌ت به‌پێی یاساو رێكه‌وتنی‬ ‫س���تراتیژی دو س���اڵه‌ جێگره‌‪ ،‬كه‌چی‬ ‫دو مانگ���ه‌ بڕیاره‌ك���ه‌ی له‌رۆژنام���ه‌ی‬ ‫وه‌قائی���ع باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش دوای‬ ‫وروژاندن���ی بابه‌ته‌ك���ه‌و دروس���تبونی‬ ‫فش���ارێك بو له‌الی���ه‌ن میدیاكانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ێكیش پێیوای��� ‌ه ئ���ه‌م‬ ‫حاڵه‌ت���ه‌‪ ،‬درێژك���راوه‌ی ركه‌به‌رایه‌تیی‬ ‫نێوان ئه‌و دو س���ه‌ركرده‌یه‌یه‌‪ ،‬ك ‌ه هه‌ر‬ ‫ل���ه‌دوای راپه‌ڕین���ه‌و‌ه وه‌ك دو نه‌یاری‬ ‫سه‌رس���ه‌ختی یه‌كت���ر ده‌ركه‌وت���ون‌و‬ ‫ده‌ڵێت "بارزانی‪ ،‬كۆس���ره‌ت ره‌س���وڵ‬ ‫به‌تاكه‌ نه‌یاری سیاس���یی خۆی ده‌زانێ‬ ‫له‌هه‌ولێرو پێیوایه‌ ئه‌و‌ه ته‌نها كۆسره‌ت ‌ه‬ ‫كار له‌سه‌ر جه‌ماوه‌رێتیی ئه‌و ده‌كا"‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی یاس���ای ژم���اره‌ (‪ )2‬ب���ۆ‬ ‫س���اڵی ‪ ،2006‬له‌خاڵی دوه‌می ماده‌ی‬ ‫یه‌كه‌مدا هاتوه‌‪ ،‬ك ‌ه "س���ه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫جێگرێك���ی ده‌بێت‪ ،‬ه���اوكاری ده‌كات‬ ‫له‌راپه‌راندن���ی ئه‌ركه‌كان���ی‌و له‌كات���ی‬ ‫ئاماده‌‌نه‌بونیدا جێگه‌ی ئه‌و ده‌گرێته‌وه‌و‬ ‫ی گشتی هێزی‬ ‫هه‌رخۆش���ی فه‌رماند‌ه ‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌یه‌‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌دواداچونێكی ئاوێنه‌دا‪ ،‬ده‌ركه‌وت‪،‬‬ ‫ك��� ‌ه له‌ره‌شنوس���ی ده‌س���توری هه‌رێم‬ ‫ئه‌م رس���ته‌یه‌ گۆڕانی به‌سه‌رداهاتوه‌و‬ ‫له‌ماده‌ی (‪)60‬دا ده‌ڵێت " س���ه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان جێگرێك بۆخۆی‬ ‫هه‌ڵده‌بژێرێت"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاری خولی دوه‌می په‌رله‌مان‌و‬ ‫ئه‌ندامی لیژنه‌ی یاس���ایی دكتۆر نوری‬ ‫تاڵه‌بان���ی رونیك���رده‌وه‌‪ ،‬ك��� ‌ه ئه‌م دو‬ ‫ده‌س���ته‌واژه‌یه‌ی (جێگرێك���ی ده‌بێت)‬ ‫و (جێگرێ���ك ده‌ستنیش���ان ده‌كات)‪،‬‬ ‫له‌روی یاس���اییه‌وه‌‪" ،‬دو مانای جیاواز‬ ‫ده‌گه‌یه‌نن"‪ ،‬وتیشی " هه‌مواركردنه‌وه‌ی‬ ‫یاس���ای س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‌و دانانی‬ ‫جێگرێك بۆی‪ ،‬به‌رێكه‌وتنێكی سیاسی‬ ‫كراوه‌و كاتی خۆش���ی یه‌كێتی‌و پارتی‬

‫له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌ته‌ كێشه‌یان هه‌بو‌"‪.‬‬ ‫ده‌ستنیش���انكردنی س���ه‌رۆكێك بۆ‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬یه‌كه‌مجا‌ر له‌ساڵی‬ ‫‪ 1992‬یاس���ایه‌كی ب���ۆ ده‌رچ���و‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫به‌‌یاس���ای ژماره‌ (‪)2‬ی (هه‌ڵبژاردنی‬ ‫راب���ه‌ری بزوتن���ه‌وه‌ی رزگاریخ���وازی‬ ‫ك���ورد) ناوزه‌دك���راو له‌س���اڵی ‪1997‬‬ ‫هه‌مواركرایه‌وه‌‪ ،‬دواتر له‌س���اڵی ‪2005‬‬ ‫له‌س���ه‌ر داوای كۆمه‌ڵێك په‌رله‌مانتار‪،‬‬ ‫داواكرا "یاساكاری" بۆ یاساك ‌ه بكرێت‌و‬ ‫یاسای س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم دانرا‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫هیچ بڕگه‌یه‌كی تێدا نه‌بو بۆ پۆس���تی‬ ‫جێگری سه‌رۆكی هه‌رێم‪ ،‬دواتر له‌ساڵی‬ ‫‪ ،2006‬یاساك ‌ه هه‌مواركرایه‌وه‌و خاڵێك‬ ‫زیادكرا‪ ،‬ك���ه‌ جێگرێك بۆ س���ه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم ده‌بێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی جێگه‌ی سه‌رنجه‌‪،‬‬ ‫له‌ماڵپه‌ڕی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم له‌به‌شی‬ ‫یاس���او بڕیاره‌كان‪ ،‬یاس���اكانی ساڵی‬ ‫‪2006‬ی تێدانیی���ه‌و خوێن���ه‌ر ناتوانێت‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی یاسایی كۆسره‌ت ره‌سوڵ‬ ‫وه‌ك���و جێگر بناس���ێت‪ ،‬ئه‌م���ه‌ جگ ‌ه‬ ‫له‌وه‌ی له‌ماڵپ���ه‌ڕی فه‌رمی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستانیش‪ ،‬له‌دوا هه‌مواركردنه‌وه‌ی‬ ‫یاساك ‌ه له‌ساڵی ‪ ،2009‬هیچ ئاماژه‌یه‌ك‬ ‫بۆ هه‌مواركردنه‌ك���ه‌ی ‪ 2006‬نه‌كراوه‌و‬ ‫ته‌نیا ئه‌و چه‌ن���د ماده‌یه‌ی تێدایه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫هه‌مواركراوه‌ته‌وه‌و یاس���اكه‌ وه‌ك خۆی‬ ‫دانه‌نراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌ لێی نوس���راو‌ه "‬ ‫یاس���ای هه‌مواركردنی دوه‌می یاس���ای‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم���ی كوردس���تان‪-‬‬ ‫عێ���راق ژم���اره‌ (‪)1‬ی س���اڵی ‪2005‬‬ ‫هه‌مواركراو"‪ .‬به‌هه‌مانشێوه‌‪ ،‬له‌ماڵپه‌ڕی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬ته‌نیا‬ ‫هه‌مان مادد‌ه هه‌مواركراوه‌كانی س���اڵی‬ ‫‪2009‬ی باڵوكردۆته‌وه‌و هیچ ئاماژه‌یه‌كی‬ ‫بۆ جێگری سه‌رۆكی هه‌رێم تێدا نییه‌‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانت���اری یه‌كێتی له‌په‌رله‌مانی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬گۆران ئ���ازاد نیگه‌رانی‬ ‫خ���ۆی ده‌رده‌بڕێت‌و ده‌ڵێ���ت " له‌كۆی‬ ‫كاری س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ���م‌و له‌ن���او‬ ‫ده‌زگای سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم به‌گشتی‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ماڵپه‌ڕه‌ك���ه‌ش به‌ش���ێكه‌ تێیدا‪،‬‬ ‫هه‌ست به‌جۆرێك بێقه‌ناعه‌تی ده‌كرێت‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر پۆس���تی جێگری سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێ���م‪ ،‬هه‌ر له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و بنه‌مایه‌ی ‌ه‬ ‫چاالكییه‌كانی جێگری سه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫دانابه‌زێت"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ی یه‌كێتی باس���ی‬ ‫له‌وه‌شكرد‪ ،‬ك ‌ه ئه‌م شێوازی كاركردنه‌‪،‬‬ ‫‌‌له‌ئه‌نجام���ی نه‌بونی قه‌ناعه‌تی قانونی‌و‬ ‫سیاس���یی ‌ه له‌الی���ه‌ن س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌و وتیش���ی "هه‌ربۆیه‌‪ ،‬زۆرێك‬ ‫له‌پڕۆژه‌و یاس���اكان‪ ،‬كاتێك سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێ���م له‌ده‌ره‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬دوا ده‌خرێ���ت‪،‬‬ ‫ی���ان هه‌ندێكیان زوت���ر واژۆ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫ته‌نیا ب���ۆ ئه‌وه‌ی نه‌چێت ‌ه به‌رده‌س���ت‬ ‫جێگره‌كه‌ی"‪.‬‬ ‫دكتۆر نوری تاڵه‌بانی‪ ،‬ك ‌ه پسپۆڕێكی‬ ‫دیاری یاس���ایه‌و به‌داڕێژه‌ری یه‌كه‌مین‬ ‫ره‌شنوس���ی ده‌س���توری هه‌رێم���ی‬

‫کۆسره‌ت ره‌سوڵ‬

‫بارزانی‪،‬‬ ‫كۆسره‌ت ره‌سوڵ‬ ‫به‌تاكه‌ نه‌یاری‬ ‫سیاسیی خۆی‬ ‫ده‌زانێ له‌هه‌ولێرو‬ ‫پێیوایه‌ ئه‌و‌ه‬ ‫ته‌نها كۆسره‌ت ‌ه‬ ‫كار له‌سه‌ر‬ ‫جه‌ماوه‌رێتیی‬ ‫ئه‌و ده‌كات‬

‫كوردس���تان داده‌نرێ���ت‪ ،‬ب���ۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫رونیك���رده‌وه‌‪ ،‬ك��� ‌ه له‌خول���ی دوه‌می‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬كێشه‌ كه‌وته‌ نێوان پارتی‌و‬ ‫یه‌كێتی‌و سه‌رۆكی هه‌رێمیش داوایكرد‪،‬‬ ‫لیژنه‌ی یاسایی په‌رله‌مان حه‌لی بكات‪.‬‬ ‫وتیش���ی " كاتێك من پرسیاری ئه‌وه‌م‬ ‫لێكردن‪ ،‬ئایا جێگری س���ه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫كێ هه‌ڵیده‌بژێ���رێ‌و به‌هه‌ڵبژاردنه‌ یان‬ ‫رێكه‌وتن���ی سیاس���ی‪ ،‬س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫په‌رله‌مان وه‌اڵمی���ان نه‌دامه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر به‌هه‌ڵبژاردن بوای���ه‌‪ ،‬ده‌بوای ‌ه‬ ‫چه‌شنی س���ه‌رۆكی هه‌رێم بێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌رێكه‌وتنی���ش بوای���ه‌‪ ،‬ده‌بوایه‌ بێت ‌ه‬ ‫په‌رله‌مان سوێندی یاس���ایی بخوات"‪.‬‬ ‫دكتۆر نوری پێیوایه‌‪ ،‬كه‌ خودی یاساكه‌و‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌شی بۆ دانانی جێگرێك‪،‬‬ ‫به‌رێكه‌وتنێكی سیاس���ی كراوه‌‪ " ،‬بۆی ‌ه‬ ‫هه‌ر به‌وشێوه‌یه‌ ده‌مێنێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫چاودێران‌و رۆژنامه‌نوس���ان‪ ،‬له‌وتارو‬ ‫ماڵپه‌ڕه‌كانیان له‌فه‌یسبوك‪ ،‬چه‌ندینجار‪،‬‬ ‫ئاماژه‌یان به‌و فه‌رامۆش���ییه‌ی جێگری‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم كردوه‌‌‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌ن���وس كه‌م���ال چۆمان���ی‬

‫له‌لێدوانێكی بۆ ئاوێن ‌ه پێیوایه‌‪ ،‬ك ‌ه ئه‌و‬ ‫دۆخ ‌ه هیچ نیی ‌ه جگ ‌ه له‌و دیوه‌ دیاره‌ی‬ ‫ملمالنێی���ه‌ تون���ده‌ی نێ���وان بارزانی‌و‬ ‫كۆس���ره‌ت‪ ،‬ئ���ه‌و دوان ‌ه له‌س���ه‌ر هیچ‬ ‫شتێك كۆك نین‪ ،‬به‌اڵم ئێم ‌ه ته‌نها ئه‌و‬ ‫به‌ڵگه‌یه‌مان له‌به‌رده‌سته‌‪ .‬ئێمه‌ نازانین‬ ‫كۆسره‌ت له‌كوێ ده‌وام ده‌كاو مه‌سعود‬ ‫بارزانی له‌كوێ؟ نازانین باڵه‌خانه‌كه‌ی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تیی هه‌رێ���م له‌كوێی���ه‌و‬ ‫كارمه‌نده‌كان كێن‌و راوێژكاره‌كان كێن‪.‬‬ ‫دیو‌ه شاراوه‌و قوڵه‌كه‌ی ناكۆكییه‌كانی‬ ‫بارزان���ی‌و جێگره‌ك���ه‌ی له‌وه‌دایه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫بارزان���ی ن���ه‌ك ه���ه‌ر رای جێگره‌كه‌ی‬ ‫وه‌رناگ���رێ‪ ،‬به‌ڵكو له‌هیچ شتێكیش���دا‬ ‫راوێ���ژی پێن���اكا‪ .‬وتیش���ی "‌یه‌كێتی‌و‬ ‫پارتی باس له‌یه‌كگرتویی ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م‌و جێگره‌كه‌ی‬ ‫نه‌توان���ن له‌باڵه‌خانه‌یه‌ك���دا به‌یه‌كه‌و‌ه‬ ‫هه‌ڵبكه‌ن چۆن ده‌توان���ن ئه‌ندامانیان‬ ‫له‌س���ه‌ر پێكه‌وه‌ژیان‌و خۆشه‌ویس���تی‬ ‫پ���ه‌روه‌رد‌ه بكه‌ن‪ .‬مه‌س���عود بارزانی‌و‬ ‫كۆسره‌ت ره‌سوڵ ئه‌گه‌ر نه‌توانن له‌سه‌ر‬ ‫ماڵپه‌ڕێ���ك رێكبكه‌ون چ���ۆن ده‌توانن‬ ‫باس له‌گوتاری یه‌كگرتویی نه‌ته‌وه‌یی‌و‬ ‫نیشیمانیی بكه‌ن"‬ ‫ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی ناوه‌ندی یه‌کێتی‪،‬‬ ‫ئارێز عه‌بدواڵ له‌وباره‌یه‌وه‌‪ ،‬ره‌تیكرده‌وه‌‪،‬‬ ‫ك ‌ه هیچ ج���ۆر‌ه په‌راوێزخس���تنێك بۆ‬ ‫كۆس���ره‌ت ره‌س���وڵ هه‌بێ���ت‌و وتی "‬ ‫كاره‌كان���ی جێگر‪ ،‬له‌الیه‌ن س���ه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم���ه‌وه‌ ب���ۆی دیاریده‌كرێ���ت كاك‬ ‫كۆسره‌ت‪ ،‬كه‌س���ێكی كارای ناو كایه‌ی‬ ‫سیاس���ییه‌و قورس���ایی خ���ۆی هه‌یه‌و‬ ‫به‌رده‌وامی���ش كارو چاالك���ی هه‌بوه‌"‪،‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی باڵونه‌كردن���ه‌وه‌ی كاره‌كانی‬ ‫له‌ماڵپه‌ڕی فه‌رمی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‪،‬‬ ‫ئارێ���ز وت���ی "ده‌كرێت له‌به‌رپرس���انی‬ ‫ماڵپه‌ڕه‌كه‌ بپرسن"‪.‬‬ ‫چۆمان���ی جه‌خ���ت له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و‌ه‬ ‫ده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬ك��� ‌ه پێویس���ت ‌ه جێگری‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم خۆی یه‌كالیی بكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ئایا به‌شێك ‌ه له‌دروستكردنی بڕیاری‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‪ ،‬یان په‌راوێزخراوه‌؟‪،‬‬ ‫وتیشی" میدیا كوردیی پێشتر پۆستی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تیی هه‌رێمی خستۆت ‌ه به‌ر‬ ‫نه‌شته‌ری ره‌خنه‌‪ ،‬به‌اڵم كه‌متر قسه‌ی‬ ‫له‌س���ه‌ر جێگره‌كه‌ی كردوه‌‪ .‬ئه‌م قس ‌ه‬ ‫له‌سه‌رنه‌كردنه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫هه‌مومان ده‌زانین كه‌ جێگری سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم هیچ ده‌سه‌اڵتێكی ئه‌وتۆی نییه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئایا ئه‌وه‌ند‌ه به‌س��� ‌ه بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫دوه‌م گه‌وره‌تری���ن پۆس���تی هه‌رێم له‌و‬ ‫به‌رپرسارێتییه‌ خۆی بدزێته‌و‌ه له‌كاتێكدا‬ ‫به‌یاننامه‌كانی به‌ناوی جێگری سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم���ه‌و‌ه باڵوده‌كاته‌وه‌ نه‌ك جێگری‬ ‫سكرتێری گشتیی یه‌كێتی"‪.‬‬ ‫ئاوێن��� ‌ه چه‌ندینج���ار په‌یوه‌ن���دی‬ ‫به‌وته‌بێ���ژی س���ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان‌و‬ ‫س���ه‌رۆكی دیوانی هه‌رێم ك���رد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان سه‌ركه‌وتو نه‌بون‪.‬‬

‫لەوتارێکی پێش���وودا کە س���اڵێک بەر‬ ‫لەئێس���تا باڵوبووەوە قسەیەکم لەسەر‬ ‫پەیوەندی فیگەری ئادەم بەئازادییەوە‬ ‫کرد‪ .‬ئادەمم وەک کەس���ێک باسکرد‬ ‫ک���ە بڕیار ب���ۆ ئ���ازادی دەدات‪ ،‬وەک‬ ‫کەس���ێک کە وەک یەکەم بوونەوەری‬ ‫ئازادیخ���وازی مێ���ژوو دەردەکەوێ���ت‪،‬‬ ‫بەاڵم ئ���ادەم ئازادیخ���وازو یاخییەکی‬ ‫ئەبەدی نییە‪ ،‬دواتر کە سزای خودایی‬ ‫دادەبەزێ���ت‌و لەبەهەش���ت دەکرێت���ە‬ ‫دەرەوە‪ ،‬بەپێچەوانەی ئۆدیسۆس���ەوە‬ ‫سزای خۆی سیزیف ئاسا هەڵدەگرێت‌و‬ ‫ناتوانێت هیچ کارێک بۆ گەڕانەوە بکات‪.‬‬ ‫جیاوازی نێ���وان ئۆدیس���ۆس‌و ئادەم‬ ‫لەوی���ادا چڕدەبێتەوە کە ئۆدیس���ۆس‬ ‫س���وورە لەسەر گەڕانەوە بۆ بەهەشت‪،‬‬ ‫بەاڵم ئ���ادەم دوای ئ���ەوەی تێدەگات‬ ‫ئ���ازادی‌و ژن‌و مەعریف���ەت چیی���ان‬ ‫بەس���ەر هێناوە دەکش���ێتەوە دواوەو‬ ‫پەش���یمانی دایدەگرێ���ت‪ .‬لەڕاس���تیدا‬ ‫لەکش���انەوەش زیات���ر چارێک���ی تری‬ ‫نییە‪ ...‬جیاوازییەکی س���ەرەکی تری‬ ‫نێوان ئادەم‌و ئۆدیس���ۆس ئەوەیە کە‬ ‫بەهەشتی یەکەم لەئاسمانە‪ ،‬بەهەشتی‬ ‫دووەم لەس���ەر زەوییە‪ .‬یەکێک لەکارە‬ ‫گ���ەورەکان کە ئۆدیس���ۆس دەیکات‌و‬ ‫دەبێت رێزێکی زۆر گەورەی بۆ دابنرێت‪،‬‬ ‫ئەوەیە بیرۆکەی بەهەشت دەگێڕێتەوە‬ ‫بۆ س���ەر زەوی‪ .‬ئەو گۆرەپانی جەنگ‬ ‫لەگەڵ خوداکانیش���دا دادەگرێتەوە بۆ‬ ‫ن���او ئ���ەو جوگرافیایان���ەی کە مرۆڤ‬ ‫تێیدا دەتوانێت زیرەکی‌و وریایی خۆی‬ ‫بەکاربهێنێت‪ .‬کێش���ەی ئادەم ئەوەیە‬ ‫لەزەمینێک���دا کە تەواو س���ەرزەمینی‬ ‫خودایە دەچێت���ە ڕکابەرییەوە لەگەڵ‬ ‫خالیقدا‪ ،‬بەاڵم ئۆدیسۆس دەستبەرداری‬ ‫بەهەشتی ئاس���مانی دەبێت‌و ئیش بۆ‬ ‫بەهەشتی س���ەر زەوی دەکات‪ ،‬لێرەوە‬ ‫هێزی لەس���ەر فێڵکردن‌و خۆپاراستن‬ ‫گەورەترە‪ .‬ئادەم هەر ئەوەی لەدەست‬ ‫دێ���ت ئازادی خ���ۆی ڕابگەێنێت‪ ،‬ئەوە‬ ‫دەربخ���ات بوونەوەرێک���ی بەئیرادەیەو‬ ‫کۆیلەیەک���ی قوڕمیش���کراو نیی���ە‪،‬‬ ‫بەاڵم لەڕاس���تیدا ئ���ادەم نازانێت چی‬ ‫لەئازادییەک���ەی خۆی ب���کات‪ ،‬ئازادی‬ ‫وەک کەرەستەیەک یەکەمجار لەدەستی‬ ‫ئۆدیسۆسدا دەبێتە چەکێکی کاریگەر‪،‬‬ ‫ئازادی دەبێت بەبەاڵ بەسەر ئادەمەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم الی ئۆدیسۆس بزوێنەری ئیرادەو‬ ‫بەهێزکەری خواستی مرۆڤە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم مێژوو پێماندەڵێ���ت‪ ،‬مرۆڤێکی‬ ‫«یەکجارەک���ی ئ���ازاد»‌و «هەمیش���ە‬ ‫ئازاد» بوونی نییەو بوونیش���ی نابێت‪،‬‬ ‫ئ���ازادی شوش���ەیەکی ناس���کە ک���ە‬ ‫بەهەموو بەردێک دەش���کێت‪ ،‬بەنزیکی‬ ‫چوارسەد ساڵ دوای هۆمیرۆس دەمێک‬ ‫س���ۆفۆکلیس تێکس���تە گەورەکان���ی‬ ‫خ���ۆی دەنوس���ێت‪ ،‬م���رۆڤ دووبارە‬ ‫وەک بوونەوەرێک دێتەوە س���ەر شانۆ‬ ‫ک���ە لەن���او داوی یاس���اکانی زەوی‌و‬ ‫ئاس���ماندا گیری خ���واردوە‪ .‬قارەمانی‬ ‫هەرە گەورەی سۆفۆکلیس‪ .‬ئۆدیبۆس‬ ‫هەموو عورف‌و یاس���ایەک دەشکێنێت‪،‬‬ ‫باوکی خۆی دەکوژێت‌و دایکی دەکاتە‬ ‫هاوس���ەری خۆی‪ ،‬ب���ەاڵم هەموو ئەم‬ ‫کاران���ە بێئاگا ئەنجام���دەدات‪ ،‬ئەوەی‬ ‫هەموو ش���تەکان بەوجۆرە ڕێکدەخات‬ ‫ئی���رادەی ئ���ازادی ئۆدیب���ۆس نییە‪،‬‬ ‫بەڵکو ق���ەدەرە‪ ،‬هێزێکی لەئۆدیبۆس‬ ‫کوێرت���رو گەورەت���رە‪« .‬زین���ا لەگەڵ‬ ‫مەحرەمدا» وەک کلۆد لیڤی شتراوس‬ ‫دەڵێت‪ ،‬بنەمای هەم���وو کولتوورێک‌و‬ ‫باوک���ی هەم���وو یاس���اکانە‪ ،‬خاڵێکە‬ ‫تەواوی سیستمە تەش���ریعی‌و بونیادە‬ ‫کۆمەاڵیەتیی���ەکان لەس���ەری کۆکن‌و‬ ‫دەبێتە ناوکەی پێکهاتیان‪ .‬سۆفۆکلیس‬ ‫بەپێچەوان���ەی ئۆفی���دو هۆم���ەرەوە‬ ‫ئاماژەیەکم���ان بۆ دەرەوەی سیس���تم‬ ‫پێ نادات‪ ،‬ش���تێکمان لەسەر ئیرادەی‬ ‫سیستم ش���کێن‌و س���تاتیکای ناڕێکی‬ ‫پیشان نادات‪ ،‬س���ۆفۆکلیس نوسەری‬ ‫سیس���تمە‪ ،‬ڕێکپەرس���تێکی ڕۆش���ن‌و‬ ‫بێچەندوچونە‪ ...‬بەاڵم بۆ یەکەمجاریش‬ ‫گرفت���ی ڕێک���ی‌و ناڕێکی‪ ،‬دیس���پلین‌و‬ ‫یاخیب���وون‪ ،‬ملکەچی‌و یاساش���کێنی‬ ‫الی سۆفۆکلیس بەوردی دەخرێنە بەر‬ ‫گفتوگۆ‪ .‬لەهەردوو تێکس���تە شانۆییە‬ ‫گرنگەکەی���دا ئۆدیب���ۆس‌و ئەنتیگۆن���ا‬

‫کێشەی‬ ‫ئادەم ئەوەیە‬ ‫لەزەمینێکدا کە‬ ‫تەواو سەرزەمینی‬ ‫خودایە دەچێتە‬ ‫ڕکابەرییەوە‬ ‫لەگەڵ خالیقدا‪،‬‬ ‫بەاڵم ئۆدیسۆس‬ ‫دەستبەرداری‬ ‫بەهەشتی ئاسمانی‬ ‫دەبێت‌و ئیش بۆ‬ ‫بەهەشتی سەر‬ ‫زەوی دەکات‬ ‫یاساش���کێنی گەورە ڕوودەدات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫س���ۆفۆکلیس بەزمانێک کە ئاماژە بۆ‬ ‫مەترسییەکانی سیستمشکێنی دەکات‬ ‫چیرۆک���ی خۆی دەگێڕێت���ەوە‪ ،‬مرۆڤ‬ ‫بوونەوەرێک���ی کورتبینە ک���ە دەبێت‬ ‫ئاگاداربێت شەرع‌و یاساکان نەشکێنێت‪،‬‬ ‫چونکە بەوە تەنیا بەاڵ بەس���ەر خۆیدا‬ ‫ناهێنێت‪ ،‬بەڵک���و بەدبەختی‌و ناکامی‬ ‫بەس���ەر هەم���وو ئادەمیزادەکان���ی‬ ‫تریش���دا دەهێنێت‪ .‬تێکستی ئۆدیبۆس‬ ‫بەهەواڵی باڵوبوونەوەی تاعوون لەتیبە‬ ‫دەس���ت پێدەکات‪ ،‬هۆی تاعوونەکەش‬ ‫ئەوەیە کە یاساش���کێنییەکی گەورەو‬ ‫س���ەرپێچییەکی ترس���ناک ک���راوەو‬ ‫دەبێت گوناهکار س���زا بدرێت‪ ،‬تاعوون‬ ‫سەمبولی ئەو بەاڵیەیە کە لەڕێزنەگرتنی‬ ‫سیستمەوە سەرهەڵدەدات‪ .‬یەکێک لەو‬ ‫ش���تانەی ک���ە هەمیش���ە وەک مەتەڵ‬ ‫لەتێکس���تی ئۆدیبۆس���دا دەمێنێتەوە‪،‬‬ ‫ناهوش���یاریی‌و نائاگای���ی خ���ودی‬ ‫ئۆدیبۆس���ە بەو کارەی ک���ە دەیکات‪.‬‬ ‫هەم���وو تەفس���یرە بەناوبانگەک���ەی‬ ‫فرۆید دەرب���ارەی ئۆدیبۆس دەزانین‪،‬‬ ‫بەاڵم جگە لەو ڕەهەندە س���ایکۆلۆژییە‬ ‫س���ۆفۆکلیس بەگش���تی لەهەرس���ێ‬ ‫تێکستە گەورەکەیەدا باس لەمەترسی‬ ‫یاساش���کێنی دەکات‪ ،‬م���رۆڤ هەت���ا‬ ‫بێئاگاش‪ ،‬دەمێک کە یاسا پیرۆزەکان‬ ‫دەش���کێنێت‪ ،‬دەبێ���ت س���زا بدرێت‌و‬ ‫هەس���ت بەگوناهـ ب���کات ‪ ...‬دەمێک‬ ‫س���ۆفۆکلیس لەتێکستی س���ێهەمیدا‬ ‫«ئۆدیبۆس لەکۆل���ۆن» ئەم نەفرەتە‬ ‫ب���ۆ کوڕەکان���ی دەگوازێت���ەوە‪ ،‬ئەوە‬ ‫دەردەخات تاوانی گەورە هەس���تێکی‬ ‫قووڵ‌و ئەب���ەدی بەگوناه���ـ لەمرۆڤدا‬ ‫دروس���تدەکات‪ ،‬نەفرەتێکە نەوە دوای‬ ‫ن���ەوە دوای بنەماڵ���ەکان دەکەوێت‪.‬‬ ‫ئۆدیبۆس بوونەوەرێکی یاخی نییە الی‬ ‫سۆفۆکلیس‪ ،‬بەپێچەوانەوە بەدبەختێکە‬ ‫کە قەدەرو گەردون ی���اری پێدەکەن‪،‬‬ ‫ش���وێنی بەزەییە تا ئەوەی شایستەی‬ ‫ستایش یان س���زا بێت‪ .‬ئەو کەسێکی‬ ‫هێندە ئازا نییە هوش���یارانە یاساکان‬ ‫بش���کێنێت‪ ،‬کالیگۆال نیی���ە بەهەموو‬ ‫ئارەزوو‌و ئازادییەکەوە حەز لەخوشکی‬ ‫خۆی بکات‪ ،‬بەڵکو لەدواجاردا کەسێکی‬ ‫بەزی���وو تێکش���کاوە‪ .‬س���ۆفۆکلیس‬ ‫ئۆدیبۆس بۆیە دەهێنێتە سەر شانۆ تا‬ ‫شکستی ئۆدیبۆس‪ ،‬شکستی بێڕەحم‌و‬ ‫بێسنووری نیشانبداتەوە‪ ،‬لەگەڵیشیدا‬ ‫بۆ ئەبەد شکستی هەموو یاساشکێنێک‬ ‫بخاتە سەر سەحنە‪ .‬لێرەوە ئۆدیبۆس‬ ‫س���ەمبولی هەم���وو شارس���تانییەتی‬ ‫ئێمەیە‪ ،‬س���ەمبولی شکستی غەریزەو‬ ‫ف���ەردو تاکگەراییە لەب���ەردەم رۆحی‬ ‫یاسادا‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪6‬‬

‫)‪ )370‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/26‬‬

‫میدیای به‌رپرسه‌كان‪،‬‬ ‫مۆدێلێكی تری شه‌ڕ به‌رامبه‌ر به‌میدیا سه‌ربه‌خۆكان‬ ‫ ئا‪ :‬كامه‌ران محه‌مه‌د‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردستاندا پانتایی‬ ‫ده‌زگای راگه‌یاندنی به‌رپرسه‌كانی‌‬ ‫پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ تادێت فراوانتر‬ ‫ده‌بێت‪ .‬رۆژنامه‌نوسێكیش‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬كه‌ ده‌زگا حكومییه‌كان‬ ‫جیاكاری له‌پێدانی زانیاری له‌نێوان‬ ‫میدیا ئه‌هلییه‌كان‌و میدیای‬ ‫به‌رپرسه‌كان ده‌كه‌ن‪ .‬شاره‌زایه‌كی‬ ‫بواری میدیاش ئه‌و دیارده‌یه‌‬ ‫به‌پێشێلكردنی مافی رۆژنامه‌نوسه‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆكان وه‌سفده‌كات‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ئاینده‌ هه‌ر بۆ میدیا سه‌ربه‌خۆكانه‌"‪.‬‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردستان نزیكه‌ی ‪670‬‬ ‫رۆژنامه‌و گۆڤار ناویان له‌س���ه‌ندیكای‬ ‫رۆژنامه‌نوسان تۆماركردوه‌‪ .‬له‌و ژماره‌‬ ‫زۆره‌‪ ،‬جگه‌ له‌چه‌ن���د دانه‌یه‌كیان‪ ،‬كه‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆن‌و سه‌رچاوه‌ی داهاته‌كانیان‬ ‫دیاره‌‪ ،‬ئه‌وانی دیكه‌ به‌‌میدیای س���ێبه‌ر‬ ‫ناونراون‪ ،‬كه‌ هه‌ندێكیان راس���ته‌وخۆو‬ ‫به‌ئاش���كرا كه‌س���ی دیارو بااڵده‌ستی‬ ‫ن���او حزبه‌كانیان له‌پش���ته‌‪ ،‬ئه‌وانیتر ‬ ‫زۆربه‌ی���ان به‌ناراس���ته‌وخۆ له‌الی���ه‌ن‬ ‫حزب‌و كه‌سی بااڵده‌ستی ناو حزبه‌كان‬ ‫یارمه‌تی دارایی ده‌درێن‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی سه‌ندیكای رۆژنامه‌نوسانی‬ ‫كوردستان حاكم ئازاد‪ ،‬رونیده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ل���ه‌و ژماره‌یه‌ ته‌نی���ا ‪ 100‬گۆڤارو‬ ‫رۆژنامه‌ به‌فعلی ده‌رده‌چێت‪ ،‬جه‌ختیش‬ ‫له‌سه‌ر پێویستی یارمه‌تیدانی سه‌رجه‌م‬ ‫ده‌زگا میدی���اكان له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌وه‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌ك خۆی ده‌ڵێت‬ ‫"له‌س���ه‌ر بنه‌مای پێوه‌ر"‪ .‬وتیش���ی "‬ ‫ئه‌گه‌ر بمانه‌وێت له‌كوردستان میدیایه‌كی‬ ‫ته‌ندروس���ت موماره‌س���ه‌ی كاری‬ ‫رۆژنامه‌وانی ب���كات‪ ،‬ده‌بێت حكومه‌ت‬ ‫هه‌روه‌ك چۆن یارمه‌تی رێكخراوه‌كانی‬ ‫كۆمه‌ڵی مه‌ده‌نی ده‌دات‪ ،‬به‌هه‌مانشێوه‌‬ ‫به‌پێی میكانزمێك‌و پێوه‌رێك یارمه‌تی‬ ‫س���ه‌رجه‌م ده‌زگاكان بدات‌و نه‌ترسێت‬ ‫له‌گه‌شه‌س���ه‌ندنی میدیای سه‌ربه‌خۆو‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆن‪ ،‬ئامانجه‌ك���ه‌ نه‌كرێته‌‬ ‫قوربانی هه‌ندێك مه‌س���ه‌له‌ی سیاسی‪،‬‬ ‫له‌ئێس���تادا حكوم���ه‌ت جی���اكاری‬ ‫له‌یارمه‌تییه‌كان ده‌كات"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی ئه‌وه‌ی ك���ه‌ هه‌ندێك له‌و‬ ‫ده‌زگایانه‌ به‌ئاشكرا له‌الیه‌ن به‌رپرسی‬

‫به‌رپرسه‌كان‬ ‫زۆرجار هه‌مو‬ ‫توانا حكومی‌‌و‬ ‫حیزبییه‌كانیان‬ ‫ده‌خه‌نه‌ خزمه‌ت‬ ‫به‌هێزكردنی‌‬ ‫راگه‌یاندنه‌كانی‌‬ ‫خۆیانه‌وه‬ ‫ب���ااڵی ن���او حزب���ه‌ سیاس���ییه‌كان‬ ‫هه‌ڵده‌س���وڕێنرێت‪ .‬سه‌رۆكی سه‌ندیكا‬ ‫ده‌ڵێت "پێشكه‌وتن‌و سه‌ربه‌خۆیی كاری‬ ‫هه‌ر میدیایه‌ك‪ ،‬به‌نده‌ به‌س���ه‌ربه‌خۆیی‬ ‫داهاته‌كه‌ی"‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌نوس فه‌رمان سادق له‌هه‌ولێر‪،‬‬ ‫جه‌خ���ت له‌س���ه‌ر هه‌بون���ی جیاكاری‬ ‫به‌رپرس���ه‌ حكوم���ی‌و حزبیی���ه‌كان‬ ‫ده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬له‌مامه‌ڵه‌كردنیان له‌نێوان‬ ‫میدیای ئه‌هلی‌و میدیای به‌رپرس���ان‌و‬ ‫ده‌ڵێ���ت "ش���ه‌ش مانگ���ه‌ چاوه‌ڕێ���ی‬ ‫به‌رپرسێك ده‌كه‌ین بۆ موقابه‌له‌یه‌ك‌و‬ ‫پرسیاره‌كانیش���مان بۆی بردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وه‌اڵمی نه‌داوینه‌ته‌وه‌‪ ،‬كه‌چی هه‌ر له‌و‬ ‫ماوه‌ی���ه‌دا‪ ،‬ئه‌و به‌رپرس���ه‌ چه‌ندینجار‬ ‫قس���ه‌ی‌ ب���ۆ رۆژنامه‌یه‌ك���ی س���ه‌ر‬ ‫به‌به‌ر‌پرس���ێك كردوه‌"‪ ،‬وتیشی "روداو‬ ‫هه‌بوه‌‪ ،‬په‌یامنێرمان ناردوه‌ به‌ده‌س���ت‬ ‫به‌تاڵی هاتۆت���ه‌وه‌و الیه‌نی حكومه‌ت‬ ‫قس���ه‌ی ب���ۆ نه‌كردوه‌‪ ،‬كه‌چ���ی رۆژی‬ ‫پاش���تر هه‌ر ئه‌و كه‌س���ه‌ی قسه‌ی بۆ‬ ‫ئێمه‌ نه‌كرد‪ ،‬بۆ رۆژنامه‌یه‌كی تری سه‌ر‬ ‫به‌به‌رپرسێكی بااڵ‪ ،‬هه‌مو زانیارییه‌كی‬ ‫دابو"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها س���ادق ئاماژه‌ به‌جیاكاری‬ ‫له‌ریكالم���ی ده‌زگا حكومیی���ه‌كان‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ك���ه‌ زۆربه‌ی���ان ب���ۆ رۆژنامه‌‬

‫چه‌ند رۆژنامه‌و باڵوکراوه‌یه‌کی کوردستان فۆتۆ‪ :‬ئه‌رشیف‬ ‫حزب���ی‌و كه‌س���ییه‌كان ده‌نێردرێ���ن‪،‬‬ ‫ئ���ه‌م دیارده‌ی���ه‌ش‪ ،‬به‌ش���ه‌ڕێكی دژ‬ ‫به‌میدی���ای ئه‌هل���ی وه‌س���ف ده‌كات‪،‬‬ ‫پێش���یوایه‌ به‌ش���ێك له‌جیاكارییه‌كه‌‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندی به‌خۆبردنه‌ پێشی به‌رپرسه‌‬ ‫حكومییه‌كان���ه‌وه‌ هه‌یه‌ بۆ به‌رپرس���ه‌‬ ‫بااڵكه‌ی پشته‌وه‌ی رۆژنامه‌كه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدای���ه‌ پاره‌یه‌كی‌ زۆری‌‬ ‫داموده‌زگاكان���ی‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی‌ ریكالمه‌وه‌ ده‌چێته‌ گیرفانی‌‬ ‫ئه‌و رۆژنامه‌و گۆڤاریتر‌و راگه‌یاندنانه‌وه‌‬ ‫كه‌ س���ه‌ر به‌حیزبه‌كان یان به‌رپرسانی‌‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتین‪ ،‬به‌مه‌ش ئه‌و رۆژنامه‌و‬ ‫گۆڤاران���ه‌ باكی���ان‌ به‌ف���رۆش نییه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ ری���كالم نایه‌ڵێت له‌روی‌‬ ‫مادییه‌وه‌ بكه‌ون‌و زیان بكه‌ن‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی ئه‌نس���تیوتی ك���ورد بۆ‬ ‫مافه‌كانی م���رۆڤ‌و ش���اره‌زا له‌بواری‬ ‫میدی���ا عه‌لی كه‌ری���م‪ ،‬ئام���اژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ بونی ده‌زگای میدیایی سه‌ر‬ ‫به‌به‌رپرس���ه‌كان حاڵه‌تێكی ئاساییه‌و‬ ‫خزم���ه‌ت به‌دیموكراس���یه‌ت ده‌كات‬ ‫به‌مه‌رجێك‪" ،‬س���ه‌رچاوه‌ داراییه‌كه‌ی‬ ‫‌مه‌ش���روع‌و دیاربێ���ت‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا‬ ‫ئه‌گه‌ر كه‌سی مه‌سئول‪ ،‬پۆسته‌ حكومی‬ ‫یان حزبییه‌كه‌ی خۆی ته‌نیا بۆ پێدانی‬ ‫زانیاری بۆ ده‌زگاكه‌ی به‌كارنه‌هێنێت"‪.‬‬

‫وتیش���ی "ئه‌گ���ه‌ر ئه‌مه‌ روی���دا‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫پێشلكارییه‌كی گه‌وره‌یه‌ به‌رامبه‌ر میدیا‬ ‫سه‌ربه‌خۆكان"‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ ب���ه‌الی‌ میدیاكارانه‌وه‌‬ ‫‌جێی‌ س���ه‌رنجه‌ به‌رپرس���ه‌كان زۆرجار‬ ‫هه‌مو توانا حكوم���ی‌‌و حیزبییه‌كانیان‬ ‫ده‌خه‌ن���ه‌ خزم���ه‌ت به‌هێزكردن���ی‌‬ ‫راگه‌یاندنه‌كانی‌ خۆیان���ه‌وه‌‪ ،‬بۆ نمونه‌‬ ‫زۆرجار باس له‌وه‌ ده‌كرێت كاتێك كه‌‬ ‫دكت���ۆر به‌رهه‌م س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێ���م ب���وه‌‪ ،‬لیس���تی‌ دامه‌زراندنی‌‬ ‫فه‌رمانب���ه‌ران‌و هاتن���ه‌وه‌ی‌ ن���اوی‌‬ ‫خوێندكاران���ی‌ پۆلی‌ دوانزه‌و س���ه‌بقی‌‬ ‫چه‌ندین هه‌واڵی‌ داوه‌ به‌سایته‌كه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫كه‌ "سایتی‌ خه‌ندان"ه‌‌و به‌مه‌ش رێژه‌ی‌‬ ‫س���ه‌ردانكه‌رو خوێنه‌رانی‌ ئه‌و سایته‌ی‌‬ ‫به‌رزكردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ئێستا باس‬ ‫ل���ه‌وه‌ ده‌كرێت كه‌ نێچیرڤ���ان بارزانی‌‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ی‌ ئیمكاناتێكی‌ درایی‌ زۆری‌‬ ‫بۆ تۆڕی‌ میدیایی‌ روداو دابین كردوه‌‪،‬‬ ‫له‌هه‌مانكاتیش���دا زۆرێك له‌په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫شه‌خس���ی‌‌و حیزبیه‌كانیشی‌ خستوه‌ته‌‬ ‫خزمه‌ت به‌هێزكردنی‌ ئ���ه‌م روداوه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌هه‌مانكاتیش���دا مه‌ال به‌ختیار كاری‌‬ ‫بۆ چاودێر ك���ردوه‌ به‌وپێیه‌ی‌ خاوه‌ن‬ ‫ئیمتی���ازو سه‌رنوس���ه‌ریه‌تی‌‪ .‬وێ���ڕای‌‬ ‫ئه‌وه‌ش‪ ،‬زۆرجار باس له‌میدیای‌ سێبه‌ر‬

‫ده‌كرێت كه‌ به‌مه‌به‌ست له‌الیه‌ن ده‌زگا‬ ‫هه‌واڵگرییه‌كانی‌ پارت���ی‌‌و یه‌كێتییه‌و‌ه‬ ‫كۆمه‌ك‌و پش���تیوانی‌ ده‌كرێن‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫جۆره‌ پش���ێوییه‌كی‌ خستوه‌ته‌ بازاڕی‌‬ ‫رۆژنامه‌و گۆڤاره‌كانه‌وه‌‪ .‬‬ ‫عه‌لی كه‌ری���م پێیوای��� ‌ه حزبه‌كانی‬ ‫كوردس���تان ل���ه‌وه‌ گه‌یش���تن‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫خوێنه‌ری���ان‬ ‫باڵوكراوه‌كانی���ان‬ ‫له‌ده‌س���تداوه‌و خه‌ڵك به‌دوای هه‌واڵ‌و‬ ‫زانی���اری بێالیه‌نان���ه‌ ده‌گه‌ڕێت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫به‌مۆدیلێك���ی ت���ر‪ ،‬ده‌یانه‌وێت بێنه‌وه‌‬ ‫مه‌یدان‪ .‬وتیشی "به‌اڵم ئه‌گه‌ر نه‌توانن‬ ‫له‌چوارچێوه‌ حزبییه‌كه‌ ده‌ربچن‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫هه‌رگیز ناتوانن‪ ،‬میدیا س���ه‌ربه‌خۆكان‬ ‫تێپه‌ڕێنن‪ ،‬بۆیه‌ ئاینده‌ ته‌نیا بۆ میدیا‬ ‫ئازادو سه‌ربه‌خۆكانه‌"‪‌.‬‬ ‫سه‌رۆكی سه‌ندیكای رۆژنامه‌نوسان‪،‬‬ ‫زۆربون���ی كۆمپانی���ای میدیای���ی‌‬ ‫به‌ته‌ندروس���ت ده‌زانێ���ت‌و ده‌ڵێ���ت‬ ‫"له‌دونیادا میدیا له‌پاڵ ئه‌وه‌ی زانیارییه‌‌‪،‬‬ ‫پیشه‌سازییه‌‪ .‬ده‌بێت میدیای ئێمه‌ش‌‬ ‫به‌ره‌و پیشه‌س���ازی بون بڕوات‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫نه‌بێته‌ خاوه‌نی داهاتێكی شه‌رعیانه‌ی‬ ‫خۆی‪ ،‬ناتوانین قس���ه‌ له‌سه‌ر ئازادی‬ ‫بكه‌ی���ن‪ .‬بۆی���ه‌ ده‌بێت كار له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ بكه‌ین له‌كوردس���تان كۆمپانیای‬ ‫زه‌به‌الحی میدیایی درو‌ستبێت"‪.‬‬

‫جارێكیتر سوننه‌و شیعه‌ پێكه‌وه‌ هه‌ڵناكه‌ن‬ ‫ ئا‪ :‬سۆران كامه‌ران‬ ‫خۆپیشاندانی‌ سوننه‌كان تا دێت‬ ‫توندترو به‌هێزتر ده‌بێت‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫به‌ئاشكرا ئاماژه‌ ده‌كه‌ن به‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫ره‌فتاره‌كانی‌ مالیكی‌‌و بایه‌خنه‌دانی‌‬ ‫به‌داواكاریی‌ خۆپیشانده‌ران‪ ،‬ئه‌وانی‌‬ ‫له‌به‌رده‌م دوڕیانێكدا راگرتوه‌‪ :‬یان‬ ‫شۆڕشی‌ چه‌كداری‌ یان راگه‌یاندنی‌‬ ‫هه‌رێمێكی‌ سه‌ربه‌خۆ‪.‬‬ ‫عه‌ل����ی‌ دلێمی‌ یه‌كێك����ه‌ له‌رێكخه‌رانی‌‬ ‫خۆپیش����اندانه‌كانی‌ ئه‌نب����ار‪ ،‬ئه‌و هه‌مو‬ ‫رۆژێك ل����ه‌و گۆڕه‌پان����ه‌دا ئاماده‌یه‌ كه‌‬ ‫ن����اوی‌ "س����احه‌ی‌ ع����زه‌و كه‌رامه‌"یان‬ ‫لێناوه‌‌و به‌رده‌وام وتاری‌ له‌دژی‌ مالیكی‌‌و‬ ‫حكومه‌ته‌ك����ه‌ی‌ تێ����دا ده‌خوێنرێته‌وه‌و‬ ‫سه‌كۆی‌ وتارخوێندنه‌وه‌كانیش به‌دروشمی‌‬ ‫دژ به‌حكومه‌ت‌و ئااڵ س����ێ‌ ئه‌س����تێره‌و‬ ‫ئه‌ڵ��ڵ�ا‌و ئه‌كب����ه‌ری‌ س����ه‌رده‌می‌ به‌عس‬ ‫رازێنراوه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬كاتێك كه‌ س����ه‌باره‌ت‬ ‫به‌خاڵ����ی‌ كۆتای����ی‌ خۆپیش����اندانه‌كان‬ ‫پرس����یاری‌ لێده‌كرێ����ت‪ ،‬ده‌ڵێت "هه‌مو خۆپیشاندانی سونه‌کان له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬ ‫ئه‌گ����ه‌ره‌كان كراوه‌ی����ه‌‪ ،‬كاتێ����ك ك����ه‌‬ ‫ش����ێخ عه‌بدواڵ ویس����ام‪ ،‬كه‌ یه‌كێكه‌ ئ����ه‌و پارێزگایان����ه‌ی‌ گرتوه‌ت����ه‌وه‌ كه‌‬ ‫مالیكی‌ به‌ده‌م داوای‌ خۆپیشانده‌رانه‌وه‌ هه‌ژمونی‌ ش����یعه‌و فارس‌و ئێرانییه‌كان‪،‬‬ ‫ناچێت‪ ،‬ده‌بێت س����ه‌ره‌نجام چاوه‌ڕوانی‌ خۆپیشانده‌رانی‌ سونن ‌ه له‌زۆربه‌ی‌ قسه‌و له‌كه‌س����ایه‌تییه‌ ناوداره‌كانی‌ موس����ڵ‌و رێژه‌یه‌كی‌ به‌رچاو له‌شیعه‌ له‌خۆده‌گرن‪،‬‬ ‫باس‌و وتاره‌كانیاندا به‌ئاشكرا ستایشی‌ به‌شداری‌ خۆپیش����اندانه‌كانه‌‪ ،‬پێیوایه‌ به‌كه‌ركوكیشه‌وه‌‪ .‬شێخ خالید ئه‌لمفرجی‌‬ ‫موجافه‌ئه‌ی‌ سوننه‌كان بێت"‪.‬‬ ‫ناوبراو به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ "چیدی‌ شۆڕش����ی‌ س����وریا ده‌كه‌ن دژ به‌رژێمی‌ ئه‌م خۆپیش����اندان‌و شۆڕشه‌ی‌ له‌عێراق دامه‌زرێن����ه‌ری‌ ئه‌نجومه‌ن����ی‌ سیاس����ی‌‬ ‫سوننه‌ حه‌وس����ه‌ڵه‌ی‌ نه‌ما‪ ،‬سوننه‌ له‌وه‌ به‌شار ئه‌سه‌د‌و س����ه‌باره‌ت به‌عێراقیش ده‌كرێ����ت درێژك����راوه‌ی‌ ئه‌و ش����ۆڕش‌و عه‌ره‌بی‌ له‌كه‌ركوك‌و یه‌كێك له‌رێكخه‌رانی‌‬ ‫زیاتر ناتوانێ����ت بێده‌نگ بێت به‌رامبه‌ر به‌ئاشكرا باس له‌"ئێران‌و جه‌ماعه‌ته‌كانی‌" راپه‌ڕینه‌یه‌ كه‌ له‌س����وریا ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌و خۆپیشاندانه‌كه‌ی‌ ئه‌م شاره‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫ی بۆ ڕاگه‌یاند ك����ه‌ حكومه‌ته‌ك����ه‌ی‌ مالیكی‌‬ ‫به‌و تاوانانه‌ی‌ كه‌ له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌كه‌ی‌ ده‌كه‌ن‪ .‬له‌به‌رامبه‌ریش����دا‪ ،‬ش����یعه‌كان وێڕای‌ راگه‌یاندنی‌ پش����تیوانی‌ خۆ ‌‬ ‫جموجۆڵی‌ سوننه‌كان به‌به‌شێك له‌كارو "شۆڕشگێڕانی‌ س����وریا"‪ ،‬وتی‌ "به‌شارو له‌ماوه‌ی‌ حه‌وت ساڵ زیاتر له‌ده‌سه‌اڵتدا‬ ‫مالیكییه‌وه‌ ئه‌نجامدرا به‌رامبه‌ریان"‪.‬‬ ‫زۆرێ����ك له‌چاودێ����ران پێیانوای����ه‌ كرده‌وه‌ی‌ توندڕه‌وانی‌ جیهادی‌ ناوده‌به‌ن مالیك����ی‌ دو دیوی‌ دراوێكن‌و جیاوازییان ئه‌هلی‌ سوننه‌ ده‌چه‌وس����ێنێته‌وه‌‌و ئه‌م‬ ‫خۆپیش����اندانه‌ش ده‌نگ هه‌ڵبڕینه‌ دژی‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ له‌ناوچه‌ك����ه‌دا روده‌دات ه����ه‌ر كه‌ ده‌یانه‌وێت عێراق به‌رنه‌وه‌ بۆ دواوه‌‪ ،‬نییه‌ بۆ ئێمه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌گه‌ر حكومه‌ته‌كه‌ی‌ مالیكی‌ ئه‌و ناعه‌داله‌تییه‌ی‌ مالیكی‌‪.‬‬ ‫هه‌م����وی‌ زنجیره‌یه‌ك����ی‌ په‌یوه‌س����تن پێشیانوایه‌ كه‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌سوریا روده‌دات‬ ‫ئه‌و وتی‌ "مه‌حاڵه‌ خه‌ڵكی‌ ئه‌م شه‌ش‬ ‫پێكه‌وه‌ له‌س����وریاوه‌ بگ����ره‌ تا ده‌گات سه‌ره‌تایه‌كه‌ بۆ گۆڕانكاریی‌‌و جه‌نگێكی‌ به‌رده‌وام بێت له‌په‌راوێزخس����تنمان ئه‌وا‬ ‫به‌عێ����راق‌و‌لوبنان‌و به‌حرێ����ن‌و یه‌مه‌ن‪ ،‬گه‌وره‌ له‌ناوچه‌كه‌دا كه‌ ئامانج له‌خستنی‌ ئێم����ه‌ ناچارین هه‌رێمێكی‌ س����ه‌ربه‌خۆ پارێزگا سوننه‌یه‌ بێده‌نگبن تاكو رێڕه‌وی‌‬ ‫سیاسی‌ له‌عێراق ڕاستنه‌كرێته‌وه‌و داوای‌‬ ‫س����وننه‌كان ك����ۆی‌ جموجۆڵه‌كانی����ان به‌ش����ار ئه‌س����ه‌د‪ ،‬گه‌مارۆ خستنه‌ سه‌ر ڕابگه‌یه‌نین"‪.‬‬ ‫خۆپیش����اندان له‌عێراق����دا‪ ،‬هه‌م����و خۆپیشانده‌رانیش جێبه‌جێ‌ نه‌كرێن"‪.‬‬ ‫به‌راپه‌ڕینی‌ عه‌ره‌ب����ی‌ ده‌زانن به‌رامبه‌ر به‌غدایه‌‪.‬‬

‫زۆرێك له‌چاودێران‬ ‫پێیانوایه‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌دا‬ ‫روده‌دات هه‌ر‬ ‫هه‌موی‌ زنجیره‌یه‌كی‌‬ ‫په‌یوه‌ستن پێكه‌وه‌‬ ‫له‌سوریاوه‌ بگره‌ تا‬ ‫ده‌گات به‌عێراق‌و‬ ‫‌لوبنان‌و به‌حرێن‌و‬ ‫یه‌مه‌ن‬ ‫ئه‌لمفرجی‌ ئه‌وه‌ش����ی‌ رونكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫"ئه‌م خۆپیشاندانانه‌ به‌دو ئه‌نجام كۆتای ‌‬ ‫ی‬ ‫دێت یان ئه‌وه‌تا حكومه‌ته‌كه‌ی‌ مالیكی‌‬ ‫مل كه‌چ بكات بۆ داوای‌ خۆپیشانده‌ران‬ ‫كه‌ من وه‌ك خۆم به‌دوری‌ ده‌زانم مالیكی‌‬ ‫ئه‌مه‌ ئه‌نجامبدات‪ ،‬یان بڕیاری‌ دوه‌م كه‌‬ ‫كۆتا بڕیاری‌ س����وننه‌كانی‌ عێراق ده‌بێت‬ ‫ڕاگه‌یاندن����ی‌ هه‌رێمێك����ی‌ س����ه‌ربه‌خۆو‬ ‫تایبه‌ت به‌خۆیان"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئام����اژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد كه‌ "به‌اڵم‬ ‫پێده‌چێ����ت له‌كه‌ركوك دۆخێكی‌ تایبه‌ت‬ ‫هه‌بێت سه‌كرده‌كانی‌ ئه‌م خۆپیشاندانانه‌‬ ‫ڕه‌نگه‌ ده‌ستبكه‌ن به‌وتوێژ له‌گه‌ڵ كورد‬ ‫بۆ گه‌یش����تن به‌ده‌رئه‌نجامێك سه‌باره‌ت‬ ‫به‌كه‌ركوك"‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫تاڵه‌بانی‬ ‫له‌نه‌ورۆزیش‬ ‫په‌یامی نه‌بوو‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ش‬ ‫به‌پارێزگا نابێت‬ ‫ له‌كوردس���تان ‪ 30‬ملیاردێ���ر‬‫هه‌ی��� ‌ه به‌وت���ه‌ی وته‌بێ���ژی یه‌كێت���ی‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌ران‪ ،‬له‌لیس���تی فۆربیس زۆر‬ ‫گ���ه‌ڕام به‌دوای یه‌كێكیاندا ناویان له‌ناو‬ ‫ئ���ه‌و ‪1426‬ملیاردێره‌ی جیهاندا هه‌بێت‬ ‫نه‌ب���و‪ ،‬له‌م�ل�ا ل���ه‌وال‪ ،‬ده‌وڵه‌مه‌ندێك‬ ‫به‌رپرس���ێك‪ ،‬حیزبییه‌ك‪ ،‬نه‌وتدزێك‪،‬‬ ‫ش���اخدزێك‪ ،‬زه‌وی داگیركه‌رێ���ك‪،‬‬ ‫كۆیله‌هێنه‌رێك‪ ،‬خاوه‌ند میوانخانه‌یه‌كی‬ ‫رابواردن‪ ،‬وه‌زیرێكی برنجی بایه‌عی‪،..‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت عێراقی مه‌ڵبه‌ن���دی مافیای‬ ‫مافی���اكان‪ ،‬دزی دزه‌كان ی���ه‌ك ناوی‬ ‫له‌و لیس���ته‌دا نه‌بو‪ ،‬ئه‌م ‌ه كاره‌س���ات ‌ه‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندو دزو مافیاكانیش���ت به‌دزو‬ ‫مافی���او ده‌وڵه‌مه‌ن���دی دنی���ا نه‌چێت‪،‬‬ ‫ده‌زانن فه‌ره‌نسای عوزما ‪ 24‬ملیاردێر‪،‬‬ ‫هۆڵه‌ندای خاوه‌ند یه‌كه‌م بانك خاوه‌ندی‬ ‫‪ 6‬ملیاردێر‪ ،‬ئیتاڵیای مه‌ڵبه‌ندی مافیا‬ ‫خاوه‌ند ‪ 23‬ملیاردێ���ر‪ ،‬یابانی خاوه‌ند‬ ‫توێتاو مسیوبیشی‌و نیسان‌و هیتاشی‌و‬ ‫هه‌زاران كۆمپانیای زه‌به‌الح خاوه‌ند ‪22‬‬ ‫ملیاردێر‪ ،‬كوه‌یت ك ‌ه هه‌مو حه‌سره‌تمان‬ ‫به‌ده‌وڵه‌مه‌ندییه‌كه‌ی���ان ده‌خواس���ت‬ ‫خاوه‌ن���د ‪ 5‬ملیاردێ���ره‌‪ ،‬كوردس���تانی‬ ‫ئێمه‌ش له‌سایه‌ی ده‌سه‌اڵتی دو پارتی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی لیبراڵیان ‌ه له‌شه‌و رۆژێكدا‬ ‫بوه‌ خاوه‌ند ‪ 30‬ملیاردێر‪.‬‬ ‫ براك��� ‌هی‌و مه‌كته‌ب سیاس���ییه‌كی‬‫یه‌كێتی پێش زیاتر ل ‌ه ‪ 40‬رۆژ یه‌كیان‬ ‫وت���ی ‪ 6‬رۆژی دیك��� ‌ه مام���ه‌ قس��� ‌ه‬ ‫ده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویدی وتی ب���ه‌‪ 3‬زمان‬ ‫وه‌اڵمده‌دات���ه‌وه‌‪ ،‬ه���اوكات له‌كۆمیته‌و‬ ‫مه‌ڵبه‌ندو راگه‌یاندن‌و فه‌یسبوكیش���ه‌و‌ه‬ ‫وتیان بۆ نه‌ورۆز راس���ته‌وخۆو موباشیر‬ ‫په‌یامی بۆ گه‌ل ده‌بێت‪ ،‬منیش گره‌وی‬ ‫خ���ۆم له‌گه‌ڵ به‌رپرس���ێكی ینك كردو‬ ‫وتم نه‌ك موباشیر غه‌یر غه‌یر موباشیر‬ ‫په‌یامی نابێ���ت‪ ،‬ینك چ���ۆن له‌هه‌مو‬ ‫ش���تێكدا یه‌ك���ڕا نی���ن‪ ،‬له‌راگه‌یاندنی‬ ‫ته‌ندروستی رابه‌ره‌كه‌شیان هه‌ر وان‪.‬‬ ‫ هه‌ڵه‌بجه‌یی���ه‌كان ده‌یانه‌وێ���ت‬‫شاره‌كه‌یان به‌پارێزگا بێت‪ ،‬به‌رپرسانی‬ ‫كوردیش هه‌ر به‌ڵێنی درۆیان پێده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫له‌بیریانچۆت���ه‌و‌ه كار‌ه رێس���اییه‌كانی‬ ‫له‌به‌غدای ‌ه نه‌ك له‌ناو جانتاكه‌ی نێچیرو‬ ‫عیماد ئه‌حمه‌د بێت‪ ،‬تا ‪ 3‬پارێزگا له‌م‬ ‫واڵت���ه‌ی ك ‌ه ن���اوی عێراق��� ‌ه هه‌رێمێك‬ ‫به‌بودجه‌ی س���ه‌ربه‌خۆو‌ه پێكبهێنێت‪،‬‬ ‫بزان���ن هه‌ڵه‌بج ‌ه به‌پارێزگا قه‌ت نابێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌م خۆماندوكردنه‌ی ناوێت‪.‬‬ ‫ به‌نزینخان���ه‌ی میهتاب له‌ش���اری‬‫هه‌ولێر پێ���ش نه‌ورۆز به‌نزینی به‌نرخی‬ ‫ه���ه‌رزان بۆ هاواڵتیان���ی هه‌ولێر دابین‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬ه���ه‌ر نه‌ورۆز ه���ات به‌بۆنه‌ی‬ ‫جه‌ژنان���ه‌و‌ه نرخه‌ك���ه‌ی وه‌ك ب���ازاڕ‬ ‫به‌رزكرده‌وه‌‪ ،‬كه‌چ���ی به‌پێی رۆژنامه‌ی‬ ‫هه‌ولێر بڕیاردرا له‌نه‌ورۆز هه‌ركه‌س���ێك‬ ‫ن���رخ به‌رزبكاته‌و‌ه س���زا بدرێت‪ ،‬وه‌لێ‬ ‫سزا له‌م نیش���تمان ‌ه ته‌نها بۆ هه‌ژارانه‌‪،‬‬ ‫میهتابیش قه‌ت ناوی له‌ناو س���زادراوان‬ ‫نابێت‪ ،‬چونك ‌ه خوا نه‌بێت كه‌س نازانێت‬ ‫پشكی له‌نێوان كێ‌و كێدا دابه‌شكراوه‌‪.‬‬ ‫ براده‌رێك جاران هه‌مو تێكۆشانی بۆ‬‫دابه‌شكردنی زه‌وی ئاغاو ده‌ره‌به‌گه‌كان‬ ‫ب���و به‌س���ه‌ر هه‌ژاران���دا‪ ،‬براده‌رێك���ی‬ ‫هاوس���ه‌نگه‌ری لێیپرسی چی ده‌كه‌یت؟‬ ‫وتی زه‌ویش���م تۆو ك���ردوه‌و ‪ 25‬دۆنمم‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬ئه‌ویش وت���ی دۆنمێكم بده‌رێ‪.‬‬ ‫وتم حاس���ڵی كرد؟ كه‌چ���ی له‌وه‌اڵمدا‬ ‫وتی‪ :‬ئاخر ئی���داره‌ت پێنادرێت چه‌ند‌ه‬ ‫هێنامان‌و بردمان دۆنم ‌ه زه‌وی ته‌سلیم‬ ‫نه‌كرد‪ ،‬جاران ئاغا شیوعییه‌كانی دزه‌یی‬ ‫له‌خۆیانه‌و‌ه ده‌س���تیان پێده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫الی ئه‌وانی ئه‌م سه‌رده‌م ‌ه دابه‌شكردنی‬ ‫هه‌م���و ش���تێك حه‌اڵڵ ‌ه ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‬ ‫خۆیان نه‌بێت!‬ ‫ ژێ���ر زه‌مین���ه‌كان پ���ڕن له‌دۆالرو‬‫ئێم���ه‌ش ل ‌ه ‪20‬ی مانگ���ه‌و‌ه خۆزگ ‌ه بۆ‬ ‫دینارێك ن���ه‌ك دۆالرێ���ك ده‌خوازین!‬ ‫دیار‌ه مام ‌ه مه‌ال به‌ختیار جارێك به‌ناوی‬ ‫چینی كرێكارو شۆڕشی یه‌كسانی كاڵوی‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌زارانمان نا‪ ،‬ئێس���تاش به‌م‬ ‫قس��� ‌ه بریقه‌و باقانه‌ی پێش هه‌ڵبژاردن‬ ‫ده‌یه‌وێت دیسان ده‌ستخه‌ڕۆمان بكات‪،‬‬ ‫باب��� ‌ه ئێ���وه‌ن خاوه‌ن���د ژێ���ر زه‌مین‌و‬ ‫كۆمپانیاو موچه‌ی ب���ااڵو بانك‌و چاڵی‬ ‫نه‌وت‌و ڤیالو‪...‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )370‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/26‬‬

‫ی شه‌ال‪:‬‬ ‫ی قانون عه‌ل ‌‬ ‫سه‌ركرده‌ی‌ دیاری‌ ده‌وڵه‌ت ‌‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫تائێستا كورد داوای‌ گۆڕینی‌ مالیكیان نه‌كردوه‌‬ ‫له‌دیمانه‌یه‌كدا له‌گه‌ڵ ئاوێنه‌‪،‬‬ ‫پارله‌مانتارو سه‌ركرده‌ی‌ دیار ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ قانون عه‌لی‌ شه‌ال‪ ،‬باس‬ ‫له‌وه‌ده‌كات په‌یوه‌ندییه‌كانیان له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌ كوردستان‬ ‫زۆرباشه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش ره‌تده‌كاته‌وه‌ الیه‌نی‌‬ ‫كوردی‌ داوای‌ گۆڕینی‌ مالیكیان‬ ‫كردبێت‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "ئێمه‌‬ ‫تائێستاش چاوه‌ڕێین برامان نێچیرڤان‬ ‫بارزانی‌ سه‌ردانی‌ به‌غدا بكات‪.‬‬ ‫له‌دوای‌ په‌سه‌ندكردنی‌ بودجه‌ی‌ عێراق‬ ‫له‌رۆژی‌ (‪ ،)2013/3/7‬سه‌رجه‌م وه‌زیرو‬ ‫پارله‌مانتارانی‌ الیه‌نه‌ كوردس����تانییه‌كان‬ ‫به‌فه‌رمانی‌ س����ه‌رۆكی‌ هه‌رێ����م به‌غدایان‬ ‫به‌ره‌و هه‌ولێر جێهێشت‪ .‬له‌وكاته‌وه‌ هه‌ست‬ ‫به‌ج����ۆره‌ گرژیی����ه‌ك له‌په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫نێ����وان هه‌رێ����م‌و حكومه‌ت����ی‌ ناوه‌ن����د‬ ‫ده‌كرێت‪ .‬به‌اڵم به‌ب����ڕوای‌ پارله‌مانتاری‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت����ی‌ قان����ون عه‌لی‌ ش����ه‌ال‪ ،‬دوای‌‬ ‫س����ه‌ردانه‌كانی‌ وه‌فدێك����ی‌ ده‌وڵه‌ت����ی‌‬ ‫قانون بۆ كوردس����تان به‌س����ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫تاریق نه‌جمی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ نوس����ینگه‌ی‌‬ ‫مالیكی‌‪ ،‬گرژیی����ه‌كان "هێمنبونه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ب����ۆ به‌ڵگاندن����ی‌ قسه‌كانیش����ی‌ ده‌ڵێت‬ ‫"له‌ئێس����تادا هی����چ لێدوانێك����ی‌ تون����د‬ ‫نابیسترێت‪ ،‬سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم هێرشی‌‬ ‫توند ناكاته‌ س����ه‌ر س����ه‌رۆك وه‌زیران‌و‬ ‫پارله‌مانتاره‌كانی����ش لێدوان����ی‌ تون����د‬ ‫ناده‌ن"‪.‬‬ ‫داواكاری‌ س����ه‌ره‌كی‌ الیه‌ن����ی‌ كوردی‌‬ ‫ك����ه‌ له‌بودج����ه‌دا جێگ����ه‌ی‌ نه‌كرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫دابینكردنی‌ پاره‌ی‌ ئه‌و كۆمپانیا نه‌وتییه‌‬ ‫بیانیانه‌ بو كه‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تاندا‬ ‫كارده‌ك����ه‌ن‪ .‬به‌اڵم ش����ه‌ال پێیوایه‌ ئه‌و‬ ‫بابه‌ت����ه‌ نه‌بوه‌ته‌ مای����ه‌ی‌ "ناكۆكییه‌كی‌‬ ‫گ����ه‌وره‌ له‌گ����ه‌ڵ ك����ورددا"‪ .‬هه‌روه‌ه����ا‬ ‫وتیش����ی‌ "ئه‌و بڕگه‌یه‌ی‌ كه‌ له‌بودجه‌دا‬ ‫هه‌یه‌‌و تایبه‌ته‌ به‌كۆمپانیا نه‌وتییه‌كان‪،‬‬ ‫بڕگه‌یه‌كی‌ زۆر نه‌رم‌و كراوه‌یه‌و له‌داهاتودا‬ ‫له‌سه‌ری‌ رێكده‌كه‌وین‌و زۆر به‌كێشه‌یه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ نابینم"‪.‬‬ ‫له‌وتارێك����دا به‌بۆن����ه‌وه‌ی‌ نه‌ورۆزه‌وه‌‪،‬‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان مه‌سعود‬ ‫بارزانی‌ وتی‌ "ئێمه‌ له‌به‌غدا ده‌پرس����ین‬ ‫ئایا ئێمه‌ شه‌ریكین یان نا؟"‪ ،‬له‌وه‌اڵمی‌‬

‫►‬

‫ئا‪ :‬سۆران كامه‌ران‬

‫ی فازڵ شه‌ال ئه‌عره‌جی‌‬ ‫عه‌ل ‌‬ ‫* ل���ه‌ (‪ )1965/2/10‬ل���ه‌ باب���ل‬ ‫له‌دایكبوه‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاداب ‌‬ ‫ی (‪ )1987‬كۆلێژ ‌‬ ‫* ساڵ ‌‬ ‫ی ته‌واوكردوه‌‬ ‫زانكۆی‌ به‌غداد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (‪ )1991‬عێراق��� ‌‬ ‫* س���اڵ ‌‬ ‫جێهێشتوه‌و چوه‌ته‌ ئوردن‬ ‫ی‬ ‫ی عه‌ره‌ب ‌‬ ‫ی له‌ئه‌ده‌ب��� ‌‬ ‫* ماس���ته‌ر ‌‬ ‫له‌زانكۆی‌ یه‌رموك له‌ئوردن هێناوه‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌فه‌لس���ه‌ف ‌ه له‌زانكۆ ‌‬ ‫* دكتۆرا ‌‬ ‫بێرنی‌ سویسرا هێناوه‌‬ ‫ی رۆشنبیریی ‌ه‬ ‫ی لیژنه‌ ‌‬ ‫* س���ه‌رۆك ‌‬ ‫له‌پارله‌مانی‌ عێراق‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ركردایه‌تی‌ حیزب ‌‬ ‫* ئه‌ندام ‌‬ ‫ی مالیكییه‌‬ ‫ی نور ‌‬ ‫ده‌عوه‌ ‌‬ ‫* م���او‌هی‌ زیات���ر ل���ه‌ده‌ س���اڵ‬ ‫ی‬ ‫له‌سویس���را ژی���اوه‌و راوێ���ژكار ‌‬ ‫ی‬ ‫كاروباری‌ په‌نابه‌ران بو‌ه له‌ش���ار ‌‬ ‫زیوریخ‬

‫ی‬ ‫زۆربه‌ی‌ ئه‌ندامان ‌‬ ‫ی‬ ‫هاوپه‌یمان ‌‬ ‫ی‬ ‫شیعه‌كان‌و نیو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لیست ‌‬ ‫ئه‌ندامان ‌‬ ‫عێراقییه‌و كوتل ‌ه‬ ‫بچوكه‌كانی‌ نێو‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬زیاتر‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ مانه‌و‌ه ‌‬ ‫مالیكین‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م لێدوانه‌شدا سه‌ركرده‌كه‌ ‌‬ ‫قان����ون ده‌ڵێت "ئ����ه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ جه‌ختی‌‬ ‫له‌س����ه‌ر ده‌كه‌ین����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی����ه‌ ب����را‬ ‫كورده‌كانمان شه‌ریكێكی‌ به‌رده‌وام ده‌بن‬ ‫له‌پرۆسه‌ی‌ سیاسی‌ عێراقدا"‪.‬‬ ‫ب����ه‌ر له‌په‌س����ه‌ندكردنی‌ بودج����ه‌‪،‬‬ ‫ده‌نگۆیه‌ك����ی‌ زۆر هه‌بو بۆ س����ه‌ردانی‌‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم نێچیرڤان‬ ‫بارزانی‌ بۆ به‌غدا‌و هه‌روه‌ها س����ه‌ردانی‌‬ ‫مالیكی‌ بۆ هه‌ولێر‪ ،‬به‌اڵم په‌سه‌ندكردنی‌‬ ‫بودجه‌ ئه‌و دیدارانه‌ی‌ هه‌ڵوه‌ش����انده‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ ئه‌گ����ه‌ری‌ ئه‌نجامدان����ی‌ ئه‌و‬ ‫كۆبونه‌وان����ه‌‪ ،‬ش����ه‌ال ده‌ڵێ����ت "ئێم����ه‌‬ ‫تائێس����تاش چاوه‌ڕێین برامان نێچیرڤان‬ ‫بارزانی‌ س����ه‌ردانی‌ به‌غدا بكات‪ ،‬له‌دوای‌‬ ‫پش����وی‌ جه‌ژنه‌كانی‌ نه‌ورۆز كارده‌كه‌ین‬ ‫كۆنتاكتێك دروست بكرێت‪ ،‬بۆ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌رده‌وام‪ ،‬نه‌ك كه‌سێك بیبڕێت"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ س����اڵی‌ پ����ار بارزان����ی‌‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌وڵێك����ی‌ ك����رد ب����ۆ‬ ‫البردنی‌ مالیكی‌‌و دواتر شكس����تی‌ هێنا‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم له‌ئێس����تادا س����ه‌رباری‌ ره‌خنه‌و‬ ‫گازانده‌كان����ی‌ ك����ورد له‌به‌غ����دا‪ ،‬باس‬

‫له‌البردن����ی‌ مالیك����ی‌‌و جێگرتن����ه‌وه‌ی‌ هاوپه‌یمانی‌ شیعه‌كان‌و نیوه‌ی‌ ئه‌ندامان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌كه‌سێكی‌ تر له‌هاوپه‌یمانی‌ نیشتیمانی‌ لیس����تی‌ عێراقییه‌و كوتل����ه‌ بچوكه‌كانی‌‬ ‫ش����یعه‌كان ناكرێت‪ .‬له‌الی����ه‌ن خۆیه‌وه‌ نێو په‌رله‌مان‪ ،‬زیات����ر له‌گه‌ڵ مانه‌وه‌ی‌‬ ‫ش����ه‌ال جه‌خ����ت ل����ه‌وه‌ ده‌كات����ه‌وه‌ كه‌ مالیكین"‪.‬‬ ‫سه‌رباری‌ ئه‌و گرژییانه‌ی‌ له‌په‌یوه‌ندی‌‬ ‫"تائێستا كورد به‌هیچ شێوه‌یه‌ك داوای‌‬ ‫گۆڕین����ی‌ مالیكیان نه‌ك����ردوه‌‪ ،‬له‌دوای‌ نێ����وان الیه‌ن����ه‌ سیاس����ییه‌كاندا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌تاقیكردن����ه‌وه‌ی یه‌كه‌مجاریان به‌اڵم شه‌ال باس له‌وه‌ده‌كات له‌ئێستادا‬ ‫سه‌ركه‌وتو نه‌بون‪ ،‬داوای‌ له‌و شێوه‌یه‌یان په‌یوه‌ندیی����ان له‌گ����ه‌ڵ الیه‌نه‌كان����دا "‬ ‫زۆرباشه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ له‌گه‌ڵ هاوپه‌یمانی‌‬ ‫نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫دوای‌ توندبون����ه‌وه‌ی‌ ناڕه‌زای����ی‌ كوردس����تان‌و برایان����ی‌ یه‌كێت����ی‌‌و هیچ‬ ‫عه‌ره‌ب����ه‌ س����وننه‌كان‪ ،‬تائێس����تا دو كێش����ه‌یه‌كمان نییه‌"‪ .‬پاش����ان ده‌ڵێت‬ ‫وه‌زیری‌ لیس����تی‌ عێراقییه‌ ده‌س����تیان "له‌ڕاستیدا ناتوانرێت بوترێت كه‌ ئه‌مڕۆ‬ ‫له‌كاركێشاوه‌ته‌وه‌‪ .‬هه‌روه‌ها له‌هه‌فته‌ی‌ كه‌س����ێك هه‌بێت‪ ،‬له‌نوری‌ مالیكی‌ زیاتر‬ ‫راب����ردوه‌وه‌ وه‌زیره‌كان����ی‌ كوتل����ه‌ی‌ قبوڵكراوت����ر بێ����ت‪ ،‬به‌تایبه‌ت����ی‌ له‌الی‌‬ ‫ئه‌حراری‌ س����ه‌ر به‌ره‌وتی‌ س����ه‌در (‪ 40‬په‌رله‌مانتاران"‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ ئه‌و هه‌واڵنه‌ی‌ ئێستا له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫كورس����ی‌ له‌پارله‌مانی‌ عێراق)‪ ،‬بایكۆتی‌‬ ‫دانیش����تنه‌كانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیرانیان پارله‌مانه‌وه‌ له‌ئارادان بۆ لێپرس����ینه‌وه‌و‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌كشانه‌وه‌ی‌ وه‌زیره‌ البردن����ی‌ مالیك����ی‌‪ ،‬پارله‌مانتاره‌ك����ه‌ی‌‬ ‫ك����ورده‌كان‪ .‬له‌وه‌اڵمی‌ ئ����ه‌وه‌دا ئه‌گه‌ر ده‌وڵه‌تی‌ قانون ده‌ڵێت "هه‌ر هه‌نگاوێك‬ ‫س����ه‌رجه‌م الیه‌ن����ه‌كان داوای‌ البردن����ی‌ بۆ ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌‪ ،‬دوباره‌كردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫مالیكی‌ بك����ه‌ن‪ ،‬لیس����ته‌كه‌ی‌ ئاماده‌یه‌ هه‌ڵه‌یه‌ ك����ه‌ له‌رابردودا ئه‌نجامدراو هیچ‬ ‫ئه‌و داوایه‌ جێبه‌جێ‌ بكات‪ .‬عه‌لی‌ شه‌ال ئه‌نجامێكی‌ نه‌بو‪ ،‬جگ����ه‌ له‌به‌فیڕۆدانی‌‬ ‫ی كات‌و كوشتنی‌ تواناكان‌و دابه‌شكردنی‌‬ ‫ده‌ڵێت "له‌ئێس����تادا زۆربه‌ی‌ ئه‌ندامان ‌‬

‫پرۆژه‌ی‌ سیاس����ی‌ له‌عێراق‪ .‬له‌كۆتاییدا‬ ‫هیچ گۆڕانكاریی����ه‌ك نه‌كراو به‌ڕێز نوری‌‬ ‫مالیكی‌ له‌پۆسته‌كه‌یدا مایه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی سیاسی‌ ئێستای‌ عێراق خۆی‌‬ ‫دیمه‌ن ‌‬ ‫له‌س����ێ‌ تابلۆدا ده‌بینێـته‌وه‌‪ ،‬یه‌كه‌میان‬ ‫هاتنه‌وه‌ی‌ وه‌زیرو نوێنه‌ره‌ كورده‌كانه‌ بۆ‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬دوه‌میان بایكۆتی‌ ره‌وتی‌ سه‌دره‌‬ ‫له‌به‌غداو سێهه‌میان خۆپیشاندانی‌ عه‌ره‌به‌‬ ‫سوننه‌كانه‌ كه‌ ماوه‌ی‌ زیاتر له‌سێ‌ مانگه‌‬ ‫له‌چ����وار پارێزگای‌ عێ����راق به‌رده‌وامه‌‪.‬‬ ‫پارله‌مانتاره‌ك����ه‌ی‌ ده‌وڵه‌ت����ی‌ قان����ون‪،‬‬ ‫به‌ش����ێك له‌داواكاری‌ خۆپیش����انده‌ران‬ ‫به‌مه‌ح����اڵ ناوده‌ب����ات‌و له‌وباره‌ی����ه‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێ����ت "ئ����ه‌وان ده‌یانه‌وێ س����ه‌رجه‌م‬ ‫گیراوه‌كان ئازادبكرێن‪ ،‬به‌سه‌ركرده‌كانی‌‬ ‫رژێمی‌ پێش����وی‌ به‌عسیشه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫مه‌حاڵه‌‪ .‬چونكه‌ ئه‌و كه‌سانه‌ تاوانبارن‌و‬ ‫تۆمه‌تبارن به‌كوشتنی‌ هاواڵتیانی‌ عێراقی‌‬ ‫له‌هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬ده‌س����تیان هه‌ی����ه‌ له‌گۆڕه‌‬ ‫به‌كۆمه‌ڵه‌كان����دا"‪ .‬پاش����ان راش����كاوانه‌‬ ‫وتی‌ "وتومانه‌ لێخۆش����بون تیرۆریست‌و‬ ‫سه‌ركرده‌كانی‌ رژێمی‌ پێشو ناگرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وان باس له‌شتی‌ زۆر مه‌حاڵ ده‌ك ‌هن‌و‬ ‫ناتوانرێت به‌جێ بگه‌یه‌نرێت"‪.‬‬ ‫له‌درێ����ژه‌ی‌ خۆپیش����اندانه‌كانیاندا‪،‬‬ ‫به‌ش����ێك له‌خۆپیش����انده‌ران له‌م����اوه‌ی‌‬ ‫راب����ردودا داوای‌ پێكهێنان����ی‌ هه‌رێمێكی‌‬ ‫تایبه‌ت به‌سوننه‌كانیان له‌رۆژئاوای‌ عێراق‬ ‫كرد‪ ،‬كه‌چی‌ دواتر موفتی‌ پێشوی‌ عێراق‌و‬ ‫یه‌كێ����ك له‌رێبه‌رانی‌ خۆپیش����اندانه‌كان‬ ‫شێخ عه‌بدولمه‌لیك سه‌عدی‌ پێكهێنانی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ به‌ح����ه‌رام ناوبرد‪ .‬س����ه‌باره‌ت‬ ‫به‌هه‌ڵوێستی‌ لیسته‌كه‌یان بۆ پێكهێنانی‌‬ ‫هه‌رێم����ی‌ س����وننه‌كان‪ ،‬ش����ه‌ال ده‌ڵێت‬ ‫"له‌ڕاستیدا تائێستا به‌شێوه‌یه‌كی‌ فه‌رمی‌‬ ‫داوای‌ هه‌رێمی‌ س����ه‌ربه‌خۆمان نه‌كردوه‌‌و‬ ‫هیچ داوایه‌كمان پێشكه‌ش نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌م پارله‌مانت����اره‌ی‌ ده‌وڵه‌تی‌ قانون‬ ‫ره‌خنه‌ له‌خۆپیشانده‌ران ده‌گرێت به‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ تائێس����تا نه‌یانتوانی����وه‌ نوێنه‌رانی‌‬ ‫خۆیان دی����اری‌ بكه‌ن‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ش بوه‌ته‌‬ ‫ه����ۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ "ئێم����ه‌ ناتوانین تێبگه‌ین‬ ‫كێ نوێنه‌ری‌ خۆپیش����انده‌رانه‌‌و كێ داوا‬ ‫پێش����كه‌ش ده‌كات‪ .‬هه‌مو جارێك ئێمه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ وه‌فدێك دانوستان ده‌كه‌ین‌و داوای‌‬ ‫خۆپیشانده‌ران تاوتوێ‌ ده‌كه‌ین‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫ئه‌وان له‌سه‌ر سه‌كۆی‌ خۆپیشانده‌رانه‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێن ئه‌وانه‌ نوێنه‌رایه‌تیمان ناكه‌ن"‪.‬‬

‫(‪ )21‬وه‌زیر به‌شدار ‌ی كۆبونه‌وه‌كان ‌ی ئه‌نجومه‌ن ‌ی وه‌زیران ناكه‌ن‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫له‌كۆی‌ (‪ )32‬وه‌زیر‪ ،‬له‌ئێستادا ته‌نها‬ ‫(‪ )11‬وه‌زیر له‌ناو ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیرانی‌‬ ‫عێراقدا ماونه‌ته‌وه‌‪ .‬پارله‌مانتارانی‌‬ ‫عێراقییه‌و هاوپه‌یمانی‌ كوردستانی‌‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نن به‌هاوكاری‌ ره‌وتی‌ سه‌در‬ ‫كار بۆ لێپرسینه‌وه‌ له‌مالیكی‌ ده‌كه‌ن‌و‬ ‫ده‌یانه‌وێت متمانه‌ی‌ لێوه‌ربگرنه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رانبه‌ردا پارله‌مانتارێكی‌ هاوپه‌یمانی‌‬ ‫نیشتیمانی‌ ده‌ڵێت چاره‌سه‌ری‌‬ ‫كێشه‌كانمان له‌گه‌ڵ كوردو عێراقییه‌‬ ‫نزیكه‌‪.‬‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ به‌رده‌وامی‌ خۆپیش����اندان‌و‬ ‫ناڕه‌زایی‌ عه‌ره‌به‌ س����وننه‌كاندا‪ ،‬تائێستا‬ ‫هه‌ریه‌ك����ه‌ له‌وه‌زیره‌كان����ی‌ دارای����ی‌‌و‬ ‫كش����توكاڵ له‌لیستی‌ عێراقییه‌ ده‌ستیان‬ ‫له‌كاركێش����اوه‌ته‌وه‌و وه‌زیری‌ زانس����ت‌و‬ ‫ته‌كنه‌لۆژیاش ئاماده‌یی‌ خۆی‌ ده‌ربڕیوه‌‬ ‫بۆ ده‌ست له‌كاركێشانه‌وه‌‪ ،‬وه‌زیره‌كانی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ لیس����تی‌ عێراقییه‌ش به‌رده‌وامن‬ ‫له‌بایكۆتی‌ كۆبونه‌وه‌كان����ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زیران‪ .‬ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ وه‌زیره‌كانی‌‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ كوردستانی‌‌و ره‌وتی‌ سه‌در‬ ‫بایكۆت����ی‌ كۆبونه‌وه‌كانی����ان ك����ردوه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌س����ه‌ره‌تای‌ دروس����تكردنی‌ ئه‌م‬ ‫كابینه‌یه‌شه‌وه‌‪ ،‬وه‌زاره‌ته‌كانی‌ به‌رگری‌‌و‬ ‫ناوخۆو ئاسایشی‌ نیشتیمانی‌ وه‌زیری‌ بۆ‬ ‫دانه‌نراوه‌و به‌وه‌كاله‌ت به‌ڕێوه‌ده‌برێن‪.‬‬ ‫دوای‌ په‌سه‌ندكردنی‌ بودجه‌ی‌ ئه‌مساڵ‬ ‫ل���� ‌ه (‪ ،)3/7‬وه‌زیره‌كان����ی‌ هاوپه‌یمانی‌‬ ‫كوردس����تانی‌ "ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ته‌ندروس����تی‌‪،‬‬ ‫بازرگان����ی‌‪ ،‬كۆچ‌و كۆچبه‌ران"‪ .‬له‌س����ه‌ر‬ ‫داوای‌ س����ه‌رۆكی‌ هه‌رێ����م گه‌ڕان����ه‌وه‌‬ ‫كوردس����تان‪ .‬دوای‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ مالیك����ی‌‬ ‫هه‌فته‌ی‌ رابردو‪ ،‬بڕیاریدا به‌دواخس����تنی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن����ی‌ له‌پارێزگاكان����ی‌ ئه‌نب����ارو‬ ‫نه‌ینه‌وا‪ ،‬وه‌زیره‌كانی‌ ره‌وتی‌ سه‌در رۆژی‌‬ ‫سێش����ه‌ممه‌ی‌ رابردو بڕیاریاندا بایكۆتی‌‬

‫مالیکی ده‌یه‌وێت به‌ بریکاره‌کان جێگه‌ی وه‌زیره‌کان پڕ بکاته‌وه‌ ‬ ‫كۆبونه‌وه‌كان����ی‌ ئه‌نجومه‌ن����ی‌ وه‌زیران‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬كه‌ هه‌فتانه‌و له‌رۆژی‌ سێشه‌ممه‌دا‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌چێ����ت‪ .‬له‌به‌رانب����ه‌ردا مالیكی‌‬ ‫مۆڵه‌ت����ی‌ چه‌ن����د رۆژێك����ی‌ دیاریكردوه‌‬ ‫ب����ۆ گه‌ڕان����ه‌وه‌ی‌ وه‌زیره‌كانی‌ س����ه‌درو‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ وه‌زیری‌ دیكه‌ له‌شوێنیان‬ ‫داده‌نێت‪.‬‬ ‫پارله‌مانتاری‌ ره‌وتی‌ س����ه‌در س����ه‌اڵح‬ ‫عوبه‌یدی‌‪ ،‬له‌كۆنگره‌یه‌كی‌ رۆژنامه‌وانیدا‬ ‫رایگه‌یان����د "وه‌زیره‌كانم����ان تائێس����تا‬ ‫به‌رده‌وامن له‌بایكۆتكردنی‌ كۆبونه‌وه‌كانی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ی‌ وه‌زی����ران‌و پاش����گه‌ز‬ ‫نه‌بونه‌ت����ه‌وه‌"‪ .‬وته‌كان����ی‌ عوبه‌ی����دی‌‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدایه‌ تائێستا ره‌وته‌كه‌یان بڕیاری‌‬ ‫كۆتای����ی‌ خ����ۆی‌ له‌باره‌ی‌ كش����انه‌وه‌ی‌‬ ‫كوتله‌كه‌ی����ان له‌پارله‌م����ان‌و حكومه‌تی‌‬ ‫عێراق نه‌داوه‌‪.‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ به‌ش����ێك له‌پارله‌مانتاران‬ ‫به‌ڕێوه‌بردن����ی‌ زۆرین����ه‌ی‌ وه‌زاره‌ته‌كان‬ ‫به‌وه‌كال����ه‌ت‪ ،‬بوه‌ته‌ هۆی‌ قوڵكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كێش����ه‌كانی‌ عێ����راق‪ .‬له‌مباره‌ی����ه‌وه‌‬ ‫پارله‌مانتاری‌ لیستی‌ عێراقییه‌ ئه‌حمه‌د‬ ‫عه‌لوان����ی‌‪ ،‬ده‌ڵێ����ت "له‌ئێس����تادا هه‌مو‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كان به‌وه‌كاله‌ت به‌ڕێوه‌ده‌برێن‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش وایك����ردوه‌ قه‌یرانی‌ نێوان هه‌مو‬

‫پێكهاته‌كان‌و حكومه‌ت قوڵتر ببێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ عه‌لوان����ی‌‪ ،‬كوتله‌ گه‌وره‌كان‬ ‫له‌ڕێگ����ه‌ی‌ به‌ش����دارپێكردنی‌ پارله‌مان‬ ‫كه‌ ده‌زگایه‌كی‌ چاودێری‌‌و یاس����ادانانه‌‪،‬‬ ‫به‌دوای‌ چاره‌سه‌ری‌ ریشه‌یی‌ بۆ سه‌رجه‌م‬ ‫كێشه‌ كه‌ڵه‌كه‌بوه‌كان ده‌گه‌ڕێن‪ .‬ناوبراو‬ ‫كه‌ یه‌كێكه‌ له‌رێبه‌رانی‌ خۆپیشاندانه‌كانی‌‬ ‫ئه‌نبار‪ ،‬ئاش����كرای‌ كرد له‌ئێستادا جۆره‌‬ ‫لێگه‌یش����تنێك له‌نێ����وان لیس����ته‌كانی‌‬ ‫عێراقییه‌و ره‌وتی‌ س����ه‌درو هاوپه‌یمانی‌‬ ‫كوردس����تانیدا هه‌یه‌‪ ،‬بۆ كاراكردنی‌ ئه‌و‬ ‫داوای����ه‌ی‌ س����ه‌رۆكی‌ لیس����تی‌ عێراقییه‌‬ ‫س����ه‌لمان جومه‌یل����ی‌ بۆ لێپرس����ینه‌وه‌‬ ‫له‌مالیك����ی‌ پێشكه‌ش����ی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫پارله‌مانی‌ كردوه‌‪ .‬وتیش����ی‌ "ژماره‌یه‌كی‌‬ ‫زۆری‌ پارله‌مانت����اران واژویان له‌س����ه‌ر‬ ‫لێپرس����ینه‌وه‌ له‌مالیكی‌ كردوه‌‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫هه‌مو ئه‌و زیاده‌ڕۆیی‌‌و س����ه‌رپێچییانه‌ی‌‬ ‫كه‌ به‌م دواییانه‌ ئه‌نجامیداوه‌"‪.‬‬ ‫به‌وت����ه‌ی‌ پارله‌مانت����اره‌ نه‌یاره‌كانی‌‬ ‫مالیكی‌‪ ،‬له‌هه‌وڵی‌ پێكهێنانی‌ به‌ره‌یه‌كدان‬ ‫بۆ لێپرس����ینه‌وه‌و وه‌رگرتنه‌وه‌ی‌ متمانه‌‬ ‫له‌نوری‌ مالیكی‌ سه‌رۆك وه‌زیران له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫پارله‌مانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش به‌به‌شداری‌ كوردو‬ ‫شیعه‌و سوننه‌‪.‬‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫پارله‌مانت����اری‌ لیس����تی‌ عێراقیی���� ‌ه‬ ‫ت����ه‌اڵڵ زه‌وبه‌عی‌‪ ،‬ئاماژه‌ ب����ه‌وه‌ده‌كات‬ ‫ئه‌یاد عه‌الوی‌ س����ه‌رۆكی‌ لیس����ته‌كه‌یان‬ ‫به‌ته‌له‌فۆن له‌گ����ه‌ڵ هه‌ریه‌كه‌ له‌بارزانی‌‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ هه‌رێ����م‌و عه‌مم����ار حه‌كیمی‌‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵی‌ ئیسالمی‌‌و‬ ‫موقت����ه‌دا س����ه‌دری‌ س����ه‌رۆكی‌ ره‌وتی‌‬ ‫س����ه‌در قس����ه‌ی‌ كردوه‌‪ ،‬به‌مه‌به‌س����تی‌‬ ‫پێكهێنان����ی‌ به‌ره‌ی����ه‌ك له‌عێراقیی����ه‌و‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ كوردستانی‌‌و ره‌وتی‌ سه‌درو‬ ‫به‌ش����ێك له‌هاوپه‌یمانی‌ نیش����تیمانی‌‪.‬‬ ‫ئه‌م به‌ره‌ی����ه‌ش مۆڵه‌تیانداوه‌ به‌مالیكی‌‬ ‫تا رۆژی‌ سێش����ه‌ممه‌ بۆ جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫داواكارییه‌كانیان "به‌پێچه‌وانه‌وه‌ به‌ره‌كه‌‬ ‫دوای‌ لێپرسینه‌وه‌ی‌ مالیكی‌ له‌پارله‌مان‪،‬‬ ‫كارده‌كات ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ متمانه‌ش����ی‌‬ ‫لێوه‌ربگرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫زه‌وبه‌عی‌‪ ،‬رونیده‌كاته‌وه‌ داواكارییه‌كانی‌‬ ‫به‌ره‌ك����ه‌ بریتی����ن له‌راس����تكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫پرۆسه‌ی‌ سیاس����ی‌‌و دانانی‌ سنورێك بۆ‬ ‫"پێشێلكارییه‌ ده‌ستورییه‌كانی‌ مالیكی‌"‌و‬ ‫كۆتایهێنان به‌ "تاكڕه‌وی‌ له‌بڕیارداندا"‪.‬‬ ‫لیس����تی‌ هاوپه‌یمانی‌ كوردس����تانیش‬ ‫جه‌خ����ت له‌پێكهێنان����ی‌ ئ����ه‌م به‌ره‌یه‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪ .‬ل����ه‌م باره‌یه‌وه‌ پارله‌مانتاری‌‬

‫هاوپه‌یمان����ی‌ كوردس����تانی‌ مه‌حم����ا‬ ‫خه‌لیل وتی‌ "په‌یوه‌ن����دی‌ هه‌یه‌ له‌نێوان‬ ‫لیس����ته‌كه‌مان‌و عێراقیی����ه‌و ئه‌حرار بۆ‬ ‫پێكهێنان����ی‌ به‌ره‌یه‌كی‌ سیاس����ی‌ له‌ناو‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌راندا‪ ،‬له‌پێناوی‌ دانانی‌‬ ‫به‌ربه‌س����تێك بۆ تاكڕه‌وی‌ ده‌س����ه‌اڵتی‌‬ ‫پارتی‌ فه‌رمانڕه‌وا"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و پارله‌مانت����اره‌ ك����ورده‌‪ ،‬بڕوای‌‬ ‫وایه‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ پرۆس����ه‌ی‌ سیاس����ی‌‌و‬ ‫الیه‌ن����ه‌ سیاس����ییه‌كان له‌وه‌دای����ه‌ كه‌‬ ‫"به‌دیلێك" ب����ۆ مالیكی‌ بدۆزنه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫داوا له‌هاوپه‌یمانی‌ نیشتیمانی‌ شیعه‌كان‬ ‫ده‌كات ه����اوكاری‌ له‌گ����ه‌ڵ به‌ره‌كه‌یاندا‬ ‫بك����ه‌ن‪ ،‬به‌مه‌به‌س����تی‌ "ده‌رچ����ون له‌و‬ ‫قه‌یرانان����ه‌ی‌ بونه‌ته‌ له‌مپ����ه‌ر له‌به‌رده‌م‬ ‫پرۆس����ه‌ی‌ بیناكردنه‌وه‌و گه‌ش����ه‌پێدان‌و‬ ‫ئاسایشی‌ ناوخۆی واڵتدا"‪.‬‬ ‫لێدوان����ی‌ پارله‌مانت����اره‌ نه‌یاره‌كانی‌‬ ‫مالیكی‌ له‌كاتێكدای����ه‌‪ ،‬پارله‌مانتارێكی‌‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ نیشتیمانی‌ شیعه‌كان باس‬ ‫له‌نزیكبون����ه‌وه‌ له‌نێوان لیس����ته‌كیان‌و‬ ‫كوردو عێراقییه‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫پارله‌مانتاری‌ هاوپه‌یمانی‌ نیشتیمانی‌‬ ‫كه‌ری����م علێوی‌‪ ،‬هێما ب����ۆ ئه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫چاره‌س����ه‌ری‌ كێش����ه‌كانی‌ نێ����وان‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ نیش����تیمانی‌‌و كوردستانی‌‬ ‫له‌الی����ه‌ك‌و نیش����تیمانی‌‌و عێراقیی����ه‌‬ ‫له‌الیه‌كی‌ ت����ر "نزیكبۆته‌وه‌"‪ .‬وه‌كو ئه‌م‬ ‫پارله‌مانتاره‌ رایده‌گه‌یه‌نێت "ئاماژه‌گه‌لی‌‬ ‫ئه‌رێن����ی‌" له‌الیه‌ن كورده‌وه‌ بۆ گه‌ڕانه‌وه‌‬ ‫بۆ حكومه‌ت‌و به‌شداری‌ له‌كۆبونه‌وه‌كانی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ی‌ وه‌زیراندا هه‌یه‌‪ .‬پاش����ان‬ ‫ده‌ڵێت "گه‌ڕانه‌وه‌یان به‌ڵگه‌یه‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫هۆشیاری‌ ته‌واویان"‪.‬‬ ‫علێوی‌‪ ،‬جه‌خت له‌وه‌ده‌كاته‌وه‌ هه‌ندێك‬ ‫له‌ئه‌ندامانی‌ لیستی‌ عێراقییه‌و له‌نێویاندا‬ ‫جێگری‌ س����ه‌رۆك وه‌زیران بۆ كاروباری‌‬ ‫ئاوه‌دانكردنه‌وه‌و خزمه‌تگوزاری‌ س����اڵح‬ ‫موتڵ����ه‌گ‌و پارله‌مانتار جه‌مال‪ ،‬ئاماده‌ن‬ ‫بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ حكومه‌ت‪.‬‬

‫دوری‌‪ ،‬پیاو‌ه‬ ‫سركه‌كه‌‬

‫د‌ه ساڵ تێپه‌ڕی‌‌و به‌شێكی‌ زۆری‌ هاوڕێكان ‌ی‬ ‫ده‌س���تگیركران‌و له‌س���ێداره‌دران‪ ،‬كه‌چ ‌ی‬ ‫تائێستا ئه‌م نه‌گیراوه‌و جارجاره‌ش له‌ڕێگه‌ ‌ی‬ ‫په‌یام��� ‌ه ته‌له‌فیزیۆنی‌‌و نوس���راوه‌كانییه‌و‌ه‬ ‫خۆ ‌ی ده‌كاته‌و‌ه ته‌وه‌ر ‌ی ده‌نگوباس���ه‌كان‪:‬‬ ‫عیزه‌ت دوری‌‪.‬‬ ‫عی���زه‌ت ئیبراهیم دوری‌ (‪ )71‬س���اڵ‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌رده‌م ‌ی فه‌رمانڕه‌وای���ی‌ س���ه‌دام‬ ‫حس���ێندا جێگری‌ س���ه‌رۆكی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌ی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌ت ‌ی شۆڕش‌و كه‌س���ی‌ دوه‌م ‌ی‬ ‫ئه‌و رژێم��� ‌ه بو‪ .‬به‌اڵم دوا ‌ی روخان ‌ی رژێم ‌ی‬ ‫به‌ع���س ل���ه‌(‪ )2003/4/9‬هه‌رچه‌ند‌ه ناو ‌ی‬ ‫خرای ‌ه لیستی‌ داواكراوه‌كانه‌وه‌و شه‌شه‌مین‬ ‫كه‌س���ی‌ داواكراوبو‪ ،‬هێزه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكاش‬ ‫ب���ڕ ‌ی ده‌ ملی���ۆن دۆالری‌ وه‌كو پاداش���ت ‌ی‬ ‫ده‌س���تگیركردن ‌ی راگه‌یاند‪ ،‬كه‌چ ‌ی تائێستا‬ ‫كه‌ ماوه‌ ‌ی ده‌ س���اڵ به‌س���ه‌ر ئه‌و روداوه‌دا‬ ‫تێپه‌ڕیوه‌‪ ،‬هێشتا ده‌ستگیرنه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫دوری‌‪ ،‬سه‌ر به‌هۆز ‌ی مه‌واشیته‌و بنه‌چه‌ ‌ی‬ ‫خۆی���ان ده‌گێڕنه‌وه‌ بۆ س���ه‌ر موعاوییه‌ ‌ی‬ ‫كوڕی‌ ئه‌بوس���وفیان‪ .‬دور ‌ی له‌قه‌زای‌ دور ‌ی‬ ‫سه‌ر به‌پارێزگا ‌ی سه‌اڵحه‌دین پێگه‌یشتوه‌و‬ ‫ت���ا قۆناغ��� ‌ی ناوه‌ن���دی‌ خوێن���دوه‌‪ .‬پێنج‬ ‫ژن���ی‌ هێن���اوه‌و (‪ )11‬ك���وڕو (‪ )13‬كچ ‌ی‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬ئه‌وه‌ ‌ی ئه‌م پیاوه‌ س���مێڵ س���وره‌ ‌ی‬ ‫پێده‌ناس���رێته‌وه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫ئاین��� ‌ی په‌روه‌رده‌ ك���راوه‌و هۆگری‌ رێباز ‌ی‬ ‫سۆفیگه‌ری‌ بوه‌و خۆی‌ به‌ده‌روێش زانیوه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر به‌و هۆی���ه‌و‌ه په‌یوه‌ند ‌ی له‌گه‌ڵ چه‌ند‬ ‫خانه‌واده‌یه‌كی‌ شێخ زاده‌ی‌ كورددا هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫دوای‌ په‌یوه‌ندیكردن���ی‌ به‌حیزب��� ‌ی‬ ‫به‌عس���ه‌وه‌‪ ،‬دور ‌ی به‌ماوه‌یه‌ك���ی‌ ك���ه‌م‬ ‫ده‌بێت ‌ه ناوێكی‌ ناس���راو چه‌ندین پۆس���ت ‌ی‬ ‫جۆراوجۆر وه‌رده‌گرێت‪ ،‬تا ده‌بێت ‌ه ئه‌ندام ‌ی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ هه‌رێمی‌ حیزب��� ‌ی به‌عس‪.‬‬ ‫دوای‌ داگیركردنی‌ كوه‌یت له‌الیه‌ن عێراقه‌و‌ه‬ ‫له‌س���اڵی‌ (‪‌)1990‬و ده‌ركردن���ی‌ عێراق له‌و‬ ‫واڵت���ه‌‪ ،‬دوری‌ ده‌كرێت���ه‌ جێگری‌ گش���ت ‌ی‬ ‫فه‌رمان���ده‌ی‌ هێزه‌ چه‌كداره‌كان‌و پاش���ان‬ ‫ده‌كرێت��� ‌ه وه‌زی���ری‌ كش���توكاڵ‌و دواتریش‬ ‫وه‌زی���ر ‌ی ناوخ���ۆ‪ .‬به‌رل���ه‌وه‌ ‌ی هێزه‌كان ‌ی‬ ‫ئه‌مه‌ری���كاش له‌ئ���ازار ‌ی (‪ )2003‬په‌المار ‌ی‬ ‫عێ���راق ب���ده‌ن‪ ،‬دوری‌ كرایه‌ س���ه‌ركرده‌ ‌ی‬ ‫هێزه‌كانی‌ به‌ره‌ ‌ی باكوری‌ رژێمی‌ به‌عس‪.‬‬ ‫به‌ر له‌ده‌س���تپێكردنی‌ ش���ه‌ڕ ‌ی كوه‌یت‪،‬‬ ‫دوری‌ س���ه‌رۆكایه‌ت ‌ی وه‌فدی‌ دانوستانكار ‌ی‬ ‫عێراق��� ‌ی له‌گ���ه‌ڵ كوه‌ی���ت ك���رد له‌باره‌ ‌ی‬ ‫دیاریكردنی‌ سنوره‌كان ‌ی نێوان هه‌ردو واڵت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و گفتوگۆیانه‌ش به‌چاودێری‌ پادش���ا ‌ی‬ ‫سعودیی ‌ه به‌ڕێوه‌ده‌چون‪ ،‬به‌اڵم ئه‌نجامه‌كه‌ ‌ی‬ ‫به‌شه‌ڕێكی‌ ماڵوێرانكه‌ر بۆ عێراق كۆتایهات‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا كاتێ���ك له‌لوتك���ه‌ی‌ لوبنان���ی‌‬ ‫كۆمكاری‌ عه‌ره‌ب���ی‌‪ ،‬ناكۆكی‌ كه‌وت ‌ه نێوان‬ ‫قه‌زافی‌ سه‌رۆكی‌ لیبیاو پادشای‌ سعودییه‌‪،‬‬ ‫دور ‌ی هه‌وڵی‌ ئاشتكردنه‌وه‌یان ‌ی دا‪.‬‬ ‫دوا ‌ی روخانی‌ رژێمه‌كه‌ ‌ی به‌عس له‌ساڵ ‌ی‬ ‫(‪ ،)2003‬زۆرێك له‌هاوڕێكانی‌ دور ‌ی له‌سه‌رو ‌ی‬ ‫هه‌مویانه‌وه‌ سه‌دام ده‌س���تگیركران‌و دوا ‌ی‬ ‫دادگایكردنیان له‌سێداره‌دران‪ .‬به‌اڵم دور ‌ی‬ ‫هه‌ر ده‌س���تگیرنه‌كراو دوات���ر له‌گرته‌یه‌ك ‌ی‬ ‫ڤیدیۆدا ده‌ركه‌وت‌و خۆ ‌ی وه‌كو س���ه‌رۆك ‌ی‬ ‫حیزبی‌ به‌عس ناساند‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه ل���ه‌ (‪ )2005/11/11‬هه‌واڵ ‌ی‬ ‫مردن��� ‌ی دوری‌ باڵوكرای���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌چ��� ‌ی‬ ‫حیزبه‌كه‌ی‌ ئ���ه‌و هه‌واڵه‌ی���ان ره‌تكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫پاش���ان ل���ه‌(‪ )2010/7/31‬كاس���ێتێك ‌ی‬ ‫ده‌نگ���ی‌ دوری‌ باڵوكرای���ه‌وه‌و باس��� ‌ی‬ ‫شۆڕش���ه‌كان ‌ی (‪‌17‬و ‪ )1968/7/30‬ده‌كرد‬ ‫كه‌ به‌بۆنه‌یه‌وه‌ به‌عس گه‌یش���ته‌ ده‌سه‌اڵت‪.‬‬ ‫دواتریش له‌دیمه‌نێكی‌ ته‌له‌فزیۆنیدا له‌رۆژ ‌ی‬ ‫(‪ )2012/4/7‬له‌س���اڵیادی‌ (‪ )65‬ساڵه‌ ‌ی‬ ‫دامه‌زراندن ‌ی به‌عس���دا ده‌ركه‌وته‌وه‌و باس ‌ی‬ ‫له‌ده‌س���توه‌ردانه‌كانی‌ ئێ���ران له‌عێراق���دا‬ ‫ده‌كردو ده‌یوت "حیزبه‌كه‌مان دژی‌ ئێران‌و‬ ‫نفوزێت ‌ی له‌عێراقداو پش���تیوانی‌ له‌شۆڕش ‌ی‬ ‫سوریاش ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫له‌گه‌رمه‌ی‌ خۆپیشاندان ‌ی سوننه‌كانیشدا‪،‬‬ ‫رۆژ ‌ی (‪ )2013/1/5‬له‌دیمه‌نێك���ی‌ ڤیدیۆیدا‬ ‫ده‌ركه‌وت���ه‌وه‌و پش���تیوانی‌ حیزبه‌ك���ه‌ ‌ی‬ ‫له‌خۆپیشاندانه‌كان راگه‌یاند‪ .‬دوایین لێدوان ‌ی‬ ‫دوری‌‪ ،‬دوا ‌ی په‌یامه‌كه‌ی‌ نه‌ورۆز ‌ی ئۆجه‌الن‬ ‫هات‪ .‬له‌په‌یامێكدا ك ‌ه له‌س���ه‌ر په‌یجه‌كه‌ ‌ی‬ ‫له‌فه‌یسبوك له‌رۆژی‌ (‪ )3/21‬باڵویكرده‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌ڵێ���ت "خه‌ون���ی جوداییخ���وازه‌كان بۆ‬ ‫دروس���تكردنی ده‌وڵه‌تی ك���وردی كۆتای ‌ی‬ ‫ه���ات‪ ،‬دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ س���ه‌ركرده‌ی‌ كورد‬ ‫عه‌بدواڵ ئۆج���ه‌الن كۆتایی‌ هاتنی ملمالنێ ‌ی‬ ‫نێوان كورد‌و توركیای‌ راگه‌یاند‪ ".‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌م په‌یام���ه‌ی‌ ئۆجه‌الن گورزێكی‬ ‫گورچكب���ڕه‌ بۆ ك���ورده‌ جوداییخوازه‌كانی‬ ‫باكور ‌ی عێراقی خۆشه‌ویست"‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابووری‬

‫)‪ )370‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/26‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫شاری یاری ناو پارکی ئازادی یه‌کێک له‌پڕۆژ‌ه گه‌شتیارییه‌کانی شاری سلێمانی فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬

‫وه‌به‌رهێنان له‌سلێمانی‌‪ ،‬به‌ره‌‌و گه‌شتیاری یان پیشه‌سازی‌؟‌‬

‫"گه‌وره‌ترین كارگه‌ی‌ دروستكردنی‌ ئاسن‌و پۆاڵ له‌سلێمانی‌ دروست ده‌كرێت‪ ،‬له‌‪ %50‬كاره‌كانی‌ ته‌واوبوه‌"‬ ‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫هه‌نگاوه‌كانی‌ وه‌به‌رهێنان له‌سلێمانی‌‪،‬‬ ‫به‌ره‌و دو ئاراسته‌ ده‌ڕوات‪،‬‬ ‫ئاراسته‌یه‌ك به‌ره‌و به‌پیشه‌سازیكردنی‌‬ ‫شاره‌كه‌‪" ،‬له‌رێگای‌ دروستكردنی‌‬ ‫چه‌ندین پرۆژه‌ی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫پیشه‌سازییه‌وه‌"‪ ،‬ئاراسته‌یه‌كی‌ تریش‬ ‫به‌ره‌و گه‌شتیاری‌ چون‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫پشتبه‌ستو به‌پرۆژه‌كانی‌ هه‌واری‌‬ ‫شار‌و جافی‌ گه‌شتیاری‌‌و دروستكردنی‌‬ ‫چه‌ندین میوانخانه‌ی‌ ‪ 5‬ئه‌ستێره‌یی‌‬ ‫له‌شاری‌ سلێمانیدا‪.‬‬ ‫له‌دیدارێكی‌ ئاوێنه‌دا به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌‬ ‫وه‌به‌رهێنانی‌ سلێمانی‌ فه‌رمان غه‌ریب‪،‬‬ ‫ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌ ئاراس���ته‌ی‌‬ ‫كاركردنیان له‌ئێس���تادا له‌هه‌ردو بواری‌‬ ‫گه‌شتیاری‌‌و پیشه‌سازیدا چڕكردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌رو كه‌ راگرتنی‌ مۆڵه‌تی‌‬ ‫یه‌كه‌كان���ی‌ نیش���ته‌جێبون‪ ،‬له‌س���ه‌ر‬ ‫پێش���نیاری‌ ئه‌وان بوه‌‌و له‌ئێستاش���دا‬ ‫هه‌وڵده‌ده‌ن به‌رێ���گا‌و میكانیزمی‌ نوێ‌‪،‬‬ ‫كار له‌سه‌ر ده‌ستپێكردنه‌وه‌ی‌ پرۆژه‌كانی‌‬ ‫نیشته‌جێبون بكه‌ن‪.‬‬ ‫وه‌ك فه‌رمان غه‌ریب باس���ی‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫گرنگیدان���ی‌ حكوم���ه‌ت‪ ،‬به‌ب���واری‌‬ ‫وه‌به‌رهێن���ان له‌س���لێمانیدا له‌مس���اڵ‌و‬ ‫ساڵی‌ رابردوشدا‪ ،‬له‌سه‌ر هه‌رسێ‌ بواری‌‬ ‫پیشه‌سازی‌‌و گه‌شتیار‌و كشتوكاڵی‌ بوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش كه‌ كه‌مترین هه‌نگاوی‌ بۆ نراوه‌‪،‬‬ ‫كه‌رتی‌ كشتوكاڵ بوه‌‪ ،‬هۆكاری‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ به‌كێش���ه‌ی‌ خانوه‌ندارێتی‌‬ ‫زه‌وییه‌ كشتوكاڵییه‌كانه‌وه‌ هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬به‌ره‌و شارێكی‌ پیشه‌سازی‌‬ ‫وه‌ك ئ���ه‌و به‌رپرس���ه‌ی‌ وه‌به‌رهێنان‬ ‫هێم���ای‌ پێ���ده‌كات‪ ،‬ده‌كرێ���ت بڵێین‬ ‫له‌ئێس���تادا س���لێمانی‌ به‌ره‌و شارێكی‌‬ ‫پیشه‌سازی‌ ده‌ڕوات‪ ،‬ئه‌مه‌ش پشتبه‌ستو‬ ‫به‌بنیاتنانی‌ چه‌ندین پرۆژه‌ی‌ پیشه‌سازی‌‬ ‫گه‌وره‌ له‌رێگای‌ وه‌به‌رهێنانه‌وه‌‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫له‌گه‌وره‌ترین ئه‌و پرۆژه‌ پیشه‌سازییانه‌‪،‬‬ ‫بنیاتنانی‌ كارگه‌ی‌ دروستكردنی‌ ئاسن‌و‬ ‫پۆاڵیه‌ له‌ناوچ���ه‌ی‌ بازیان‪ ،‬كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫وه‌به‌رهێن ئه‌حمه‌د ئیسماعیله‌وه‌ به‌بڕی‌‬ ‫‪1‬ملیار‌و‪ 88‬ملیۆن دۆالر دروست ده‌كرێت‪،‬‬ ‫له‌ئێستاش���دا ل���ه‌‪ %50‬كاره‌كان���ی‌ ئه‌و‬ ‫پرۆژه‌یه‌ ته‌واوبوه‌‪ ،‬به‌وته‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫وه‌به‌رهێنانی‌ س���لێمانی‌ ئ���ه‌و كارگه‌یه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئاس���تی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌راست‬ ‫دوه‌م كارگه‌ ده‌بێت كه‌ ئاس���ن‌و پۆاڵی‌‬

‫دروستكردنی‌‬ ‫شارێكی‌‬ ‫پیشه‌سازی‌‬ ‫له‌ناوچه‌ی‌ عه‌ربه‌ت‪،‬‬ ‫وێستگه‌یه‌كی‌‬ ‫تری‌ به‌ره‌و‬ ‫به‌پیشه‌سازیكردنی‌‬ ‫شاری‌‬ ‫سلێمانییه‬ ‫تێ���دا به‌رهه‌مبێت‪ .‬ئه‌م���ه‌ جگه‌ له‌بونی‌‬ ‫‪ 7‬كارگه‌ی‌ دروس���تكردنی‌ چیمه‌نتۆ ك ‌ه‬ ‫له‌ئێستادا دوانیان له‌كاردان‌و ‪5‬ی تریش‬ ‫له‌قۆناغی‌ مۆڵه‌تپێداندان "هه‌ر ئه‌وه‌ش‬ ‫نرخی‌ ته‌نێك چیمه‌نتۆی‌ له‌‪ 350‬دۆالره‌وه‌‬ ‫هێناوه‌ته‌ سه‌ر نزیكه‌ی‌ ‪80‬دۆالر"‪.‬‬ ‫دروستكردنی‌ شارێكی‌ پیشه‌سازی‌‬ ‫له‌نزیك عه‌ربه‌ت‬ ‫دروستكردنی‌ ش���ارێكی‌ پیشه‌سازی‌‬ ‫له‌ناوچ���ه‌ی‌ عه‌رب���ه‌ت‪ ،‬وێس���تگه‌یه‌كی‌‬ ‫تری‌ به‌ره‌و به‌پیشه‌س���ازیكردنی‌ شاری‌‬ ‫س���لێمانییه‌‪ ،‬ب���ۆ دروس���تكردنی‌ ئه‌و‬ ‫ش���اره‌ش روبه‌ری‌ ‪ 2750‬دۆن���م زه‌وی‌‬ ‫ته‌رخانكراوه‌‪ ،‬كه‌ روبه‌ری‌ هه‌زار دۆنمی‌‬ ‫بۆ كۆمپانی���ا ئێرانییه‌كان ده‌بێت وه‌ك‬ ‫فه‌رمان غه‌ری���ب ده‌ڵێت "له‌ئێس���تادا‬ ‫ماس���ته‌رپالنی‌ ش���اره‌كه‌ ته‌واوكراوه‌‌و‬ ‫گه‌یاندنی‌ خزمه‌تگوزاری‌ به‌و ش���اره‌ش‬ ‫له‌قۆناغ���ی‌ ته‌ندریندایه‌"‪.‬له‌گرنگتری���ن‬ ‫كارگه‌كانی‌ ئه‌و ش���اره‌ پیشه‌سازییه‌ی‬ ‫نزیك عه‌ربه‌ت‪ ،‬هه‌روه‌ك فه‌رمان غه‌ریب‬ ‫باس���ی‌ ده‌كات‪ ،‬بریتیی���ه‌ له‌كارگه‌كانی‌‬ ‫دروس���تكردنی‌ ئه‌له‌منیۆم‌و پێكه‌وه‌نان‌و‬ ‫به‌ستنی‌ ئۆتۆمبیل‌و مه‌وادی‌ پاكه‌ره‌وه‌‌و‬ ‫بۆری‌ پالس���تیكی‌‌و چه‌ندی���ن كارگه‌ی‌‬

‫تریش‪.‬‬ ‫پرۆژه‌ گه‌شتیارییه‌كان‬ ‫الیه‌نێكی‌ تری‌ وه‌به‌رهێنان گرنیگدانه‌‬ ‫به‌پرۆژه‌ گه‌ش���تیارییه‌كان‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫فه‌رمان غه‌ریب ئه‌وه‌ ئاش���كرا ده‌كات‪،‬‬ ‫له‌ناوچ���ه‌ی‌ دوكان نزیكه‌ی‌‪3‬بۆ ‪ 4‬هه‌زار‬ ‫دۆن���م زه‌وییان دابینك���ردوه‌‪ ،‬بۆ چه‌ند‬ ‫كۆمپانیای���ه‌ك تا پرۆژه‌ی‌ گه‌ش���تیاری‌‬ ‫له‌س���ه‌ر دروس���تبكه‌ن‪ .‬ئه‌م���ه‌ جگ���ه‌‬ ‫له‌پ���رۆژه‌ی‌ پارك���ی‌ هه‌واری‌ ش���ار كه‌‬ ‫پرۆژه‌یه‌ك���ی‌ گ���ه‌وره‌ی‌ گه‌ش���تیارییه‌‪،‬‬ ‫ه���اوكات له‌نزی���ك ئ���ه‌و پارك���ه‌‪،‬‬ ‫میوانخانه‌یه‌كی‌ ‪ 5‬ئه‌س���تێره‌یی‌ دروست‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ .‬پرۆژه‌ی‌ جافی‌ گه‌ش���تیاری‌‬ ‫یه‌كێكی‌ تره‌ له‌و پرۆژه‌ گه‌شتیارییانه‌ی‌‬ ‫كه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ وه‌به‌رهێنانی‌ سلێمانی‌‬ ‫به‌ش���انازییه‌كی‌ زۆره‌وه‌ باس���یده‌كرد‬ ‫به‌وه‌ی‌ ده‌بێت���ه‌ یه‌كێك له‌پرۆژه‌ گه‌وره‌‬ ‫گه‌ش���تیارییه‌كان له‌سه‌ر ئاستی‌ عێراق‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ به‌ده‌ر له‌دروس���تكردنی‌ چه‌ندین‬ ‫میونخان���ه‌ی‌ ‪ 5‬ئه‌س���تێره‌یی‌ كه‌ بڕیاره‌‬ ‫له‌مس���اڵ‌و س���اڵی‌ ئاینده‌دا بكرێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌وان���ه‌ "میوانخانه‌ی‌ ‪ 5‬ئه‌س���تێره‌یی‌‬ ‫شاری‌ جوان‪ ،‬تیتانیك‪ ،‬هاوكات بڕیاره‌‬ ‫له‌شوێنی‌ كارگه‌ی‌ چیمه‌نتۆی‌ سلێمانی‌‬ ‫كۆن‪ ،‬میوانخانه‌ی‌ ش���یراتۆن دروس���ت‬ ‫بكرێت"‪ .‬جگ���ه‌ له‌و پرۆژان���ه‌‪ ،‬بڕیاره‌‬ ‫دو مۆڵی‌ گه‌وره‌ له‌س���لێمانیدا دروست‬ ‫بكرێت وه‌ك فه‌رم���ان ده‌ڵێت "ماجدی‌‬ ‫مۆڵ له‌كۆتای���ی‌ ‪‌2013‬و فاملی‌ مۆڵیش‬ ‫له‌كۆتایی‌ ‪ 2014‬بڕیاره‌ ته‌واوبكرێن"‪.‬‬ ‫پرۆژه‌كانی‌ نیشته‌جێكردن‪ ،‬هۆكاری‌‬ ‫راگرتنی‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌ب���واری‌ وه‌به‌رهێنان���ی‌‬ ‫نیشته‌جێكردندا كراوه‌‪ ،‬له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫وه‌به‌رهێنان���ی‌ س���لێمانی‌ تائێس���تا‬ ‫دروستكردنی‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 180‬هه‌زار یه‌كه‌ی‌‬ ‫نیشته‌جێبون بوه‌‪ ،‬كه‌ تائێستا نزیكه‌ی‌‬ ‫‪50‬بۆ‪60‬هه‌زار یه‌ك���ه‌ی‌ ته‌واوبوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئاش���كرایه‌ كه‌ ماوه‌یه‌كی‌ زۆره‌ پێدانی‌‬ ‫مۆڵ���ه‌ت به‌پرۆژه‌كانی‌ نیش���ته‌جێبون‪،‬‬ ‫به‌بڕیاری‌ ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵی‌ وه‌به‌رهێنان‬ ‫راگی���راوه‌‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش���ی‌ به‌بۆچونی‌‬ ‫فه‌رمان غه‌ریب بۆ دو حاڵه‌تی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ .‬یه‌كه‌میان دابین نه‌كردنی‌‬ ‫ئه‌ندازیاری‌ سه‌رپه‌رش���تی‌ پ���رۆژه‌كان‬ ‫له‌الی���ه‌ن حكومه‌ت���ه‌وه‌ "چه‌ندی���ن‬ ‫نوس���راومان بۆ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زیران‬ ‫كردوه‌‪ ،‬تا ئه‌ندازیاری‌ پێویس���تمان بۆ‬ ‫دابین بكات‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ سه‌رپه‌رش���تی‌‬ ‫پرۆژه‌ نیش���ته‌جێكانی‌ پێبكه‌ین‪ ،‬به‌اڵم‬

‫بڕیاره‌ له‌شوێنی‌‬ ‫كارگه‌ی‌‬ ‫چیمه‌نتۆی‌‬ ‫سلێمانی‌ كۆن‪،‬‬ ‫میوانخانه‌ی‌‬ ‫شیراتۆن‬ ‫دروست‬ ‫بكرێت‬ ‫به‌داخه‌وه‌ دابینیان نه‌كردوه‌"‪ .‬له‌كاتێكدا‬ ‫وه‌ك فه‌رمان غه‌ریب ئاماژه‌ی‌ پێده‌كات‪،‬‬ ‫چه‌ندی���ن به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌ هه‌ی���ه‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌مترین پێویس���تیان‬ ‫به‌ئه‌ندازی���اره‌‪ ،‬كه‌چ���ی‌ ئه‌ندازیارێكی‌‬ ‫زۆریان بۆ دابینكراوه‌‪ ،‬به‌نمونه‌ش باس‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گش���تی‌ رۆش���نبیری‌‬ ‫س���لێمانی‌ ده‌كات كه‌ وه‌ك ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"له‌كاتێك���دا ئ���ه‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی���ه‌‬ ‫سه‌رپه‌رش���تی‌ هی���چ پرۆژه‌ی���ه‌ك‬ ‫ناكه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌دانپێدانان���ی‌ خۆیان‬ ‫‪60‬ب���ۆ‪ 70‬ئه‌ندازیاری���ان هه‌یه‌‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫له‌وه‌به‌رهێنانی‌ سلێمانی‌ له‌ئێستادا كه‌‬ ‫سه‌رپه‌رش���تی‌ نزیكه‌ی‌ ‪50‬بۆ ‪ 60‬هه‌زار‬ ‫یه‌كه‌ی‌ نیش���ته‌جێبون ده‌كه‌ین‪ ،‬ته‌نها‬ ‫‪ 8‬ئه‌ندازیارمان هه‌یه‌‪ ،‬به‌راس���تی‌ ئه‌وه‌‬ ‫جێگه‌ی‌ سه‌رسوڕمانه‌"‪.‬‬ ‫هۆكارێك���ی‌ تری‌ راگرتن���ی‌ مۆڵه‌تی‌‬ ‫پرۆژه‌كانی‌ نیشته‌جێبون‪ ،‬وه‌ك فه‌رمان‬ ‫ده‌یخات���ه‌رو بۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌كاتی‌ دروس���تكردنی‌ یه‌كه‌كاندا وه‌كو‬ ‫پێویست خزمه‌تگوزارییه‌ سه‌ره‌تاییه‌كان‬ ‫ب���ه‌و ناوچانه‌ ن���اگات ك���ه‌ پرۆژه‌كانی‌‬ ‫لێدروس���ت ده‌كرێت‪".‬له‌به‌ر ئه‌و هۆیانه‌‬ ‫پێش���نیارمانكرد كه‌ مۆڵه‌ت���ی‌ پێدانی‌‬ ‫یه‌كه‌كه‌نی‌ نیشته‌جێبون رابگرێت"‪ .‬ئه‌و‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌كات‪ ،‬كه‌‬ ‫وه‌كو وه‌به‌رهێنان‪ ،‬پێشنیاری‌ ئه‌وه‌شیان‬ ‫ك���ردوه‌‪ ،‬كه‌ له‌كاتی‌ هه‌مواری‌ یاس���ای‌‬ ‫وه‌به‌رهێنان���دا‪ ،‬دروس���تكردنی‌ یه‌كه‌ی‌‬ ‫نیش���ته‌جێبون له‌ب���واری‌ وه‌به‌رهێناندا‬ ‫نه‌هێڵدرێ‌‪ ،‬ده‌زگایه‌كی‌ سه‌ربه‌خۆی‌ بۆ‬ ‫دروس���تبكرێت‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك���و ئه‌و وتی‌‬ ‫"ئه‌وه‌ن���دی‌ پێمانگه‌یش���تۆته‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و‬ ‫پێش���نیاره‌ قبوڵ نه‌كراوه‌‪ ،‬پرۆژه‌كانی‌‬ ‫نیش���ته‌جێبون له‌چوارچێ���وه‌ی‌ بواری‌‬ ‫وه‌به‌رهێناندا ده‌هێڵدرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫‪4‬پرۆژه‌ی‌ نیشته‌جێبون مۆڵه‌تی‌‬ ‫كاركردنیان پێدراوه‌‬ ‫له‌ئێس���تادا له‌گه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ی‌‪ ،‬پێدانی‌‬ ‫مۆڵ���ه‌ت به‌دروس���تكردنی‌ یه‌ك���ه‌ی‌‬ ‫نیش���ته‌جێبون به‌فه‌رمانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫ب���ااڵی‌ وه‌به‌رهێنان راگیراوه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر‬ ‫به‌فه‌رمان���ی‌ ئه‌و ئه‌نجومه‌ن���ه‌ بااڵیه‌‪4 ،‬‬ ‫پ���رۆژه‌ مۆڵه‌تی‌ كاركردنی���ان پێدراوه‌‬ ‫ئه‌وانیش پرۆژه‌ی‌ دروستكردنی‌ یه‌كه‌ی‌‬ ‫نیشته‌جێبون بۆ سه‌ندیكای‌ پزیشكان‌و‬ ‫كارمه‌ندان���ی‌ ته‌ندروس���تی‌‌و یه‌كێت���ی‌‬ ‫مامۆس���تایان‌و مامۆس���تایانی‌ زانكۆی‌‬ ‫سلێمانییه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌وه‌ی‌ دواتریان به‌هۆی‌‬ ‫كێشه‌یه‌كه‌وه‌ پرۆژكه‌ راگیراوه‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر له‌درێ���ژه‌ی‌ ئ���ه‌م دی���داره‌دا‬ ‫فه‌رم���ان غه‌ریب ئ���ه‌وه‌ش ده‌خاته‌رو‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌گ���ه‌ر پرۆژه‌كانی‌ نیش���ته‌جێبون‬ ‫ده‌س���تپێبكرێنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا به‌رنامه‌یه‌كی‌‬ ‫زۆرباش���یان ئاماده‌ك���ردوه‌‪ ،‬بۆ پێدانی‌‬ ‫پ���رۆژه‌كان‪ ،‬به‌وه‌به‌رهێن���ه‌ران‌و ب���ه‌و‬ ‫كه‌س���انه‌ش كه‌ داواكاری‌ پێش���كه‌ش‬ ‫ده‌كه‌ن بۆ كڕینی‌ یه‌كه‌ی‌ نیشته‌جێبون‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وت���ی‌ "دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ پرۆژه‌كه‌‬ ‫ده‌درێته‌ وه‌به‌رهێنێك بۆ دروستكردنی‌‪،‬‬ ‫چه‌ندین مه‌رجی‌ به‌س���ه‌ردا ده‌سپێنرێ‌‬ ‫كه‌ هه‌موی‌ ئاماده‌ك���راوه‌‪ ،‬هاوكات ئه‌و‬ ‫كڕیاره‌ش ك���ه‌ یه‌كه‌ی‌ نیش���ته‌جێبون‬ ‫ده‌كڕێت ده‌بێت فۆرمێك پڕبكاته‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌ئێستادا ئه‌و فۆڕمه‌ ئاماده‌كراوه‌‪ ،‬له‌‌و‬ ‫فۆڕمه‌دا هه‌مو زانیارییه‌ك له‌سه‌ر كڕیار‬ ‫كۆده‌كرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫زانیاریی���ه‌كان له‌س���ه‌ر كڕی���ار ك���ه‌‬ ‫كۆده‌كرێته‌وه‌ له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌بێت له‌وه‌ی‌‬ ‫ئایا پێشتر س���ودمه‌ند بو له‌حكومه‌ت؟‬ ‫یان چه‌ند منداڵی‌ هه‌یه‌؟‪ ،‬چه‌ند س���اڵه‌‬ ‫كرێچییه‌؟‪ ،‬ئه‌وانه‌‌و چه‌ندین پرس���یاری‌‬ ‫تریش‪" ،‬هه‌مو ئه‌وانه‌ خاڵیان له‌سه‌ره‌‪،‬‬ ‫به‌مجۆره‌ كڕیاریش دیاری‌ ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫نامێنێ‌ كه‌سێك بچێت ‪4‬شوقه‌ به‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫بكڕێ���ت‪ ،‬كه‌وات���ه‌ هه‌ڵس���ه‌نگاندن بۆ‬

‫له‌ناوچه‌ی‌ دوكان‬ ‫نزیكه‌ی‌‪3‬بۆ‬ ‫‪ 4‬هه‌زار‬ ‫دۆنم زه‌وییان‬ ‫دابینكردوه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫چه‌ند كۆمپانیایه‌ك‬ ‫تا پرۆژه‌ی‌‬ ‫گه‌شتیاری‌ له‌سه‌ر‬ ‫دروستبكه‌ن‬ ‫وه‌به‌رهێنیش ده‌كرێت بۆ ئه‌و كه‌سه‌ش‬ ‫كه‌ یه‌كه‌ نیشته‌جێكه‌ ده‌كڕێت"‪.‬‬ ‫‪ 48‬پڕۆژه‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 11‬مانگه‌ راگیراوه‌‬ ‫وه‌س���تاندنی‌ پێدان���ی‌ مۆڵ���ه‌ت‬ ‫به‌پرۆژه‌كانی‌ نیش���ته‌جێبون‪ ،‬نزیكه‌ی‌‬ ‫‪10‬مانگ���ه‌ به‌رده‌وامی‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫گرفت���ی‌ ب���ۆ چه‌ندی���ن وه‌به‌رهێ���ن‬ ‫دروستكردوه‌‪ ،‬چونكه‌ پێش وه‌ستاندنی‌‬ ‫مۆڵ���ه‌ت‪ 48 ،‬پرۆژه‌ی‌ نیش���ته‌جێبون‬ ‫له‌سنوری‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌ له‌قۆناغی‌‬ ‫پێش پێدانی‌ مۆڵه‌تی‌ ده‌س���تبه‌كاربوندا‬ ‫بون‪ ،‬وه‌ك فه‌رم���ان غه‌ریب هێمای‌ بۆ‬ ‫ده‌كات‪ ،‬هه‌مو ئه‌و ‪ 48‬پرۆژه‌یه‌ زه‌ویان‬ ‫ب���ۆ دابینكراب���و‪ ،‬به‌ش���ێكیان قۆناغی‌‬ ‫تریشیان بڕیبو به‌نیازی‌ ده‌ستبه‌كاربون‬ ‫بون‪ ،‬به‌اڵم له‌وكات���ه‌وه‌ پێدانی‌ مۆڵه‌ت‬ ‫راگی���راوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش���ی‌ ئاش���كراكرد كه‌‬ ‫له‌ئێس���تادا لیژنه‌یه‌ك به‌سه‌رپه‌رش���تی‌‬ ‫جێگری‌ سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت دروستبوه‌‪،‬‬ ‫بۆ چۆنێتی‌ ده‌س���تبه‌كاربونه‌وه‌ له‌و ‪48‬‬ ‫پڕۆژه‌یه‌داو ئه‌و وتی‌ "پێش���نیاری‌ ئێمه‌‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ ئه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌و پرۆژانه‌‬ ‫مامه‌ڵه‌كانی���ان بۆ جێبه‌ج���ێ‌ بكرێت‌و‬ ‫ده‌ست به‌كار بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌پێوه‌ر‌و‬ ‫رێنمای���ی‌ نوێ���ی‌ وه‌به‌رهێن���ان كه‌ بۆ‬ ‫پرۆژه‌كانی‌ نیشته‌جێبون ده‌رده‌چێت"‪.‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم ‌ه یان سه‌رۆك ‌ی ئیداره‌ی‌ هه‌ولێر؟‬

‫)‪ )370‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/26‬‬

‫‪9‬‬

‫عه‌بدولوه‌هاب عه‌لی‌‪ :‬كه‌سانێك هه‌ن بڕیاریانداوه‌ كه‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‪ ،‬هیچی‌ نه‌كردوه‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫ته‌له‌فیزیۆنی‌ چایخانه‌یه‌ك‪ ،‬ئه‌و‬ ‫هه‌واڵه‌ی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫ده‌گواسته‌وه‌‪ ،‬كه‌ له‌نه‌ورۆزدا چه‌ند‬ ‫سه‌یرانگایه‌كی‌ به‌سه‌ركردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫گه‌نجێكیش كه‌ له‌كه‌ناڵه‌كه‌ی‌ ده‌ڕوانی‌‪،‬‬ ‫به‌هێمنی‌‌و زه‌رده‌خه‌نه‌یه‌كه‌وه‌ وتی‌‬ ‫"بارزانی‌ له‌خۆشی‌‌و ناخۆشیدا ئه‌م‬ ‫ده‌ڤه‌ره‌ی‌ له‌بیر نییه‌!"‪.‬‬ ‫ئای���ا س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێ���م‪ ،‬توانیوێتی‌‬ ‫به‌ك���ردار گرنگی‌ دان���ی‌ به‌هه‌مو ناوچ ‌ه‬ ‫جیاجیاكانی‌ هه‌رێ���م وه‌ك یه‌ك بێت؟‬ ‫ئایا له‌كات���ی‌ ملمالن���ێ‌ حیزبییه‌كاندا‬ ‫توانیوێت���ی‌ وه‌ك س���ه‌رۆكێكی‌ بێالیه‌ن‬ ‫هه‌ڵس���وكه‌وت بكات؟ به‌ڕای‌ چاودێری‌‬ ‫سیاس���ی‌ عه‌لی‌ كه‌ریم‪ ،‬ئ���ه‌م خوله‌ی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم له‌وه‌ی‌ پێشو باشتر‬ ‫بوه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك ئه‌و ده‌ڵێت "هێش���تا‬ ‫وه‌ك س���ه‌رۆكی‌ حیزبێ���ك ده‌بین���رێ‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌هه‌ندێ‌ پرس���ی‌ ناوخۆیدا"‪.‬‬ ‫ئه‌ندامێك���ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ پارتییش‬ ‫له‌س���لێمانی‌ ده‌ڵێت "كه‌س���انێك هه‌ن‬ ‫بڕیاریان���داوه‌‪ ،‬كه‌ هه‌ر بڵێن س���ه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم هیچی‌ نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫ره‌نج سه‌ردار‪ ،‬كه‌ گه‌نجێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 23‬سه‌رۆکی هه‌رێم له‌هه‌ولێر به‌شداری ئاهه‌نگی نه‌ورۆزیکرد له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬ ‫ساڵه‌‌و پیشه‌ی‌ ژمێریاره‌ له‌كۆمپانیایه‌كی‌‬ ‫بیان���ی‌‪ ،‬پش���وی‌ چه‌ن���د رۆژی‌ نه‌ورۆز به‌وته‌كانی‌ دا‌و باس���ی‌ ل���ه‌وه‌ش كرد‪ ،‬هه‌میش���ه‌ به‌و جۆره‌ بوه‌ كه‌ سه‌رۆكی‌ نه‌كات‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر كردویه‌تی‌"‪ .‬‬ ‫ئه‌م چاودێره‌ سیاسییه‌ وای‌ به‌باشتر‬ ‫ده‌رفه‌ت���ی‌ ئه‌وه‌ی‌ بۆ ره‌خس���اندبو كه‌ كه‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم له‌یه‌ك���ه‌م رۆژی‌ حیزبێك���ه‌‪ ،‬نه‌ك س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێمێك‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ چه‌ن���د هاوڕێیه‌كیدا وه‌ك خۆی‌ نه‌ورۆزیشدا له‌هه‌ولێر به‌شداری‌ ئاهه‌نگی‌ خۆزگ���ه‌م ده‌خواس���ت پێچه‌وانه‌كه‌ی‌ ده‌زان���ی‌‪ ،‬كه‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم له‌گه‌ڵ‬ ‫وه‌رگرتنی‌ پۆس���تی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫ده‌یوت "ب���ۆ پش���ودان‌و خواردنه‌وه‌ی‌ كردوه‌ "ئه‌وه‌تا له‌رۆژانی‌ دواتریش هه‌ر راستبوایه‌"‪.‬‬ ‫چاودێری‌ سیاسی‌ عه‌لی‌ كه‌ریم‪ ،‬ئاماژه‌ ده‌س���تبه‌رداری‌ پۆس���ته‌ حیزبییه‌كه‌ی‌‬ ‫دیش���له‌مه‌یه‌ك بچێت���ه‌ چایخانه‌یه‌ك"‪ .‬له‌و ده‌ڤ���ه‌ره‌ ده‌چێته‌ س���ه‌یرانگاكان‪،‬‬ ‫ئه‌و چه‌ند وش���ه‌ی‌ "بارزانی‌ له‌خۆشی‌‌و بۆیه‌ ده‌ڵێم له‌خۆش���ی‌‌و ناخۆشیدا ئه‌م به‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬سه‌رۆكی‌ هه‌رێم مه‌سعود بوایه‌ "ئه‌م���ه‌ش له‌پێناوی‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌م‬ ‫بارزانی‌ له‌پرسه‌ ده‌ركییه‌كان تاراده‌یه‌ك وه‌ك كه‌س���ێكی‌ بێالیه‌ن ده‌رده‌كه‌وت‌و‬ ‫ناخۆش���یدا ئه‌م ده‌ڤه‌ره‌ی‌ له‌بیر نییه‌"‪ ،‬ناوچه‌یه‌ی‌ له‌یاد نییه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و گه‌نجه‌ جه‌خت له‌وه‌ش ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬وه‌ك س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم هه‌ڵس���وكه‌وتی‌ هاوكات كاته‌كانیش زیاتر به‌ئیشوكاری‌‬ ‫كه‌ له‌دوای‌ بینین���ی‌ هه‌واڵی‌ كه‌ناڵێكی‌‬ ‫ته‌له‌فیزیۆنه‌و كردی‌‪ ،‬فكره‌ی‌ دروستبونی‌ كه‌ ئه‌و نمونانه‌ی‌ باسی‌ كردوه‌‪ ،‬حاڵه‌تی‌ كردوه‌‪" ،‬به‌اڵم له‌پرس���ه‌ ناوخۆییه‌كان س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمه‌وه‌ ده‌برده‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌م راپۆرت���ه‌ی‌ الی‌ په‌یامنێری‌ ئاوێنه‌ زۆر س���اده‌‌و س���اكاربوه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌ڵێت به‌و جۆره‌ نه‌بینراوه‌" وه‌ك ئه‌و ده‌ڵێت نه‌ك ئیشوكاری‌ حیزبی‌"‪.‬‬ ‫عه‌لی‌ كه‌ری���م هێما به‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌‬ ‫دروس���تكرد‪ ،‬ره‌نج باس له‌وه‌ ده‌كات‪" ،‬نه‌ك بۆ هاواڵتیان‌و ناوچه‌كان بێالیه‌ن "له‌كاتی‌ كێش���ه‌‌و ملمالنێی‌ حیزبه‌كانی‌‬ ‫له‌ی���ادی‌ ‪ 25‬س���اڵه‌ی‌ كیمیابارانكردنی‌ نه‌بو‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ له‌نێوان حیزبه‌كانیشدا ده‌س���ه‌اڵت‌و ئۆپۆزس���یۆندا نه‌یتوانیوه‌ كار‌و چاالكییه‌كان���ی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌دا پێش���بینی‌ ئه‌وه‌ی‌ كردوه‌‪ ،‬وه‌ك سه‌رۆكێكی‌ بێالیه‌ن هه‌ڵسوكه‌وتی‌ بێالی���ه‌ن بێت‪ ،‬به‌نمون���ه‌ له‌واژۆكردنی‌ له‌روی‌ ئیدارییه‌وه‌‪ ،‬تائێس���تا زیاتر له‌‌و‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم بچێته‌ هه‌ڵه‌بجه‌ "به‌اڵم نه‌ك���ردوه‌‪ ،‬وێنه‌ی‌ بارزان���ی‌ له‌الی‌ من‪ ،‬چه‌ندین پ���رۆژه‌ یاس���ادا‪ ،‬چه‌ندینجار ناوچانه‌ بوه‌ كه‌ ده‌نگی‌ زۆری‌ لێهێناوه‌‪،‬‬ ‫به‌داخ���ه‌وه‌ نه‌چو" ئ���ه‌و زیاتر درێژه‌ی‌ له‌م���اوه‌ی‌ بون���ی‌ به‌س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‪ ،‬ئۆپۆزیس���یۆن داوای‌ كردوه‌ كه‌ واژۆی‌ كه‌متر چاالكی‌ له‌و ش���وێنانه‌ هه‌بوه‌ كه‌‬

‫له‌كاتی‌ كێشه‌‌و‬ ‫ملمالنێی‌‬ ‫حیزبه‌كانی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫ئۆپۆزسیۆندا‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ بێالیه‌ن‬ ‫بێت‬ ‫به‌ئیداره‌ی‌ س���لێمانی‌ ناسراوه‌ "له‌گه‌ڵ‬ ‫گرنگیدان به‌و ناوچانه‌ی‌ كه‌ ده‌نگی‌ زۆر‬ ‫لێهێناوه‌‪ ،‬ده‌بێت گرنگی‌ به‌و ناوچانه‌ش‬ ‫بدات‪ ،‬كه‌ ده‌نگێكی‌ كه‌می‌ لێهێناوه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ خه‌ڵكی‌ ئه‌و ناوچان ‌ه واهه‌س���ت‬ ‫نه‌كه‌ن‪ ،‬كه‌ په‌راوێزخراون"‪.‬‬ ‫عه‌ل���ی‌ كه‌ریم‪ ،‬ل���ه‌و بڕوایه‌ش���دایه‌‬ ‫ی س���ه‌رۆكی‌‬ ‫ك���ه‌ زۆرینه‌ی‌ س���تافه‌كه‌ ‌‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬له‌ئه‌ندامان���ی‌ حیزبه‌كه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫پێكهاتبێت‪ .‬ئه‌و وتیشی‌ "هه‌تا له‌كاتی‌‬ ‫چونه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ بۆ واڵتانی‌ تر‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫هاوس���ه‌نگی‌ ئه‌وه‌ رابگرێ���ت‪ ،‬ئایا ئه‌و‬ ‫كه‌س���انه‌ی‌ له‌گه‌ڵ���ی‌ ده‌ڕۆن���ه‌ ده‌ره‌وه‌‬ ‫كێ���ن؟ چه‌ندیان له‌كه‌س���انی‌ بێالیه‌ن‌و‬ ‫حیزبه‌كان���ی‌ ت���ر پێكهات���ون؟‪ ،‬چه‌ند‬

‫ی ش���اره‌زای‌ ئه‌م‬ ‫ب���ازرگان‌و خه‌ڵكان��� ‌‬ ‫هه‌رێمه‌ی‌ له‌گه‌ڵدایه‌؟"‪.‬‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌ی‌ بۆچونه‌كان���ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫چاودێ���ره‌ سیاس���ییه‌‪ ،‬عه‌بدولوه‌هاب‬ ‫عه‌ل���ی‌ ئه‌ندامی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌‬ ‫له‌س���لێمانی‌‪ ،‬جه‌خت ل���ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئاس���تی‌ ناوخۆیی‌‌و ده‌ره‌كیش‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم وه‌ك كه‌سێكی‌ بێالیه‌ن‬ ‫هه‌ڵس���وكه‌وتی‌ كردوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و به‌نمونه‌‬ ‫باس له‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫به‌سه‌ردانی‌ تایبه‌تی‌ هاتۆته‌ سلێمانی‌‌و‬ ‫چۆت���ه‌ الی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و هاوكات‬ ‫ه���ه‌ر له‌پێن���اوی‌ لێكنزیكبون���ه‌وه‌ی‌‬ ‫الیه‌ن���ه‌كان‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ كه‌س���ی‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫هه‌ر س���ێ‌ حیزبه‌ ئۆپۆزیس���یۆنه‌كه‌ی‌‬ ‫هه‌رێم دانیش���تنی‌ كردوه‌‪ ،‬ئه‌و وتیشی‌‬ ‫"ب���ه‌اڵم چه‌ندی���ن ده‌زگای‌ راگه‌یاندن‬ ‫هه‌ن‪ ،‬هه‌میش���ه‌ هه‌وڵ بۆ دروستكردنی‌‬ ‫ئه‌و وێنه‌یه‌ ده‌ده‌ن كه‌ بڵێن س���ه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم هیچی‌ نه‌كردوه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌و هه‌مو‬ ‫هێرش���ه‌ ناڕه‌وایانه‌ش‪ ،‬ه���ه‌ر ده‌رون‌و‬ ‫س���ایكۆلۆژییه‌تی‌ س���ه‌رۆك بارزان���ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ قب���وڵ ده‌كات‪ ،‬كه‌ بیر له‌‌و هه‌مو‬ ‫دژایه‌تیان���ه‌ نه‌كاته‌‌وه‌و له‌گ���ه‌ڵ الیه‌نه‌‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنه‌كان كۆببێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌كه‌می���ی‌ س���ه‌ردان‌و‬ ‫چاالكییه‌كانی‌ بارزانی‌‪ ،‬بۆ ئه‌و ناوچانه‌ی‌‬ ‫كه‌ ده‌نگێكی‌ كه‌می‌ لێهێناوه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"هیچ س���ه‌رۆك واڵتێك نیی���ه‌ بتوانێ‌‬ ‫له‌هه‌م���و بۆنه‌كاندا هه‌م���و ناوچه‌كانی‌‬ ‫واڵته‌كه‌ی‌ به‌سه‌ربكاته‌وه‌‪ ،‬منیش ده‌ڵێم‬ ‫خۆزگ���ه‌ كات���ی‌ هه‌بوای���ه‌ له‌بۆنه‌كاندا‬ ‫هه‌مو ناوچه‌كانی‌ به‌سه‌ر بكردایه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم دیاره‌ كاتی‌ ئه‌ویش س���نورداره‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ش كه‌ ده‌وترێ‌ پێویستبو‬ ‫له‌كاتی‌ بونی‌ به‌سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‪ ،‬بارزانی‌‬ ‫وازی‌ له‌پۆس���ته‌ حیزبییه‌كه‌ی‌ بهێنایه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌ندامه‌ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌‬ ‫وتی‌ "له‌زۆربه‌ی‌ واڵتان‪ ،‬س���ه‌رۆكه‌كان‬ ‫پۆسته‌ حیزبییه‌كه‌شیان هه‌ر ده‌مێنێ‌‪،‬‬ ‫به‌داخه‌وه‌ له‌م واڵته‌دا كه‌س���انێك هه‌ن‬ ‫پێشتر بڕیاریانداوه‌ كه‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫هیچی‌ نه‌كردوه‌"‬

‫سلێمانی‌ شاری‌ ره‌شه‌با‬

‫ی چه‌نده‌‌و ئایا رێگایه‌ك هه‌یه‌ بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌؟‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫خێرایی‌ ره‌شه‌با ‌‬

‫ ئا‪ :‬شکۆ‬ ‫"گوڵ ده‌وه‌رێنێ‌‪ ،‬دار ده‌شكێنێ‌‪،‬‬ ‫زۆرێك له‌جوانییه‌كان ده‌شێوێنێ‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم چونكه‌ بۆته‌ به‌شێك‬ ‫له‌ناسنامه‌ی‌ ئه‌م شاره‌‪ ،‬هێشتا‬ ‫خۆشمان ده‌وێت"‪ .‬جه‌مال شادان‬ ‫كه‌سایه‌تی‌ شاری‌ سلێمانی‌‪ ،‬به‌وجۆره‌‬ ‫وه‌سفی‌ ره‌شاباكه‌ی‌ سلێمانی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌هۆی‌ خێرای����ی‌ ره‌ش����ه‌باكه‌یه‌وه‌‪،‬‬ ‫سلێمانی‌ به‌شاری‌ ره‌ش����ه‌با ناسراوه‌‌و‬ ‫چه‌ندینجاری����ش ب����اس له‌هه‌وڵدان بۆ‬ ‫كه‌مكردن����ه‌وه‌ی‌ خێرایی‌ ره‌ش����ه‌باكه‌ی‌‬ ‫كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌مو ئه‌و هه‌واڵنه‌ بێئاكام‬ ‫ده‌بن‪ ،‬چونكه‌ وه‌ك ش����اره‌زایه‌كی‌ ئه‌و‬ ‫بواره‌ د‪ .‬پێشه‌وا حه‌مه‌ عه‌لی‌‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫"ره‌ش����ه‌با دیارده‌یه‌كی‌ سروش����تییه‌‪،‬‬ ‫له‌ئه‌زله‌وه‌ بونی‌ هه‌بوه‌و چاره‌سه‌ریشی‌‬ ‫نیی����ه‌‪ ،‬هه‌ڵكه‌وت����ه‌ی‌ تۆبۆگرافی����ای‌‬ ‫شاره‌كه‌ش بۆته‌ هۆی‌ خێرایی‌ ره‌شه‌با‬ ‫له‌سلێمانیدا"‪.‬‬ ‫به‌وت����ه‌ی‌ كه‌س����ه‌ به‌ته‌مه‌نه‌كان����ی‌‬ ‫س����لێمانی‌‪ ،‬ه����ه‌ر له‌كۆنه‌وه‌ ره‌ش����ه‌با‬ ‫بۆته‌ یه‌كێكه‌ له‌ناس����نامه‌كانی‌ ش����اری‌‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬زۆرێك له‌خه‌ڵكی‌ ئه‌م شاره‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌ڵكردنیدا‪ ،‬بێزاری‌ ده‌رده‌بڕن‌و‬ ‫رۆژ ده‌ژمێ����رن ب����ۆ ته‌واوبونی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وده‌مه‌ی‌ له‌شاره‌كه‌ش دورده‌كه‌ونه‌وه‌‬ ‫خۆی����ان به‌قوربان����ی‌ گڤ����ه‌ گڤه‌ك����ه‌ی‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌سایه‌تی‌ ناسراوی‌ سلێمانی‌‬ ‫جه‌مال ش����ادان له‌وباره‌یه‌وه‌ روداوێك‬ ‫ده‌گێڕێته‌وه‌‪ ،‬باس له‌وه‌ ده‌كات له‌ساڵی‌‬ ‫‪ 1974‬كاتێك له‌گه‌ڵ كه‌س����ایه‌تییه‌كی‌‬ ‫ش����اری‌ س����لێمانی‌ (وش����یاری‌ غه‌نی‌‬ ‫ش����اڵی‌)‪ ،‬له‌كوردس����تانی‌ رۆژه����ه‌اڵت‬ ‫له‌مه‌هاب����اد بو‪ ،‬ش����ه‌وێك له‌گه‌ڵ ئه‌ودا‬ ‫باسی‌ س����لێمانیان كردوه‌‪" ،‬كه‌ باسی‌‬ ‫س����لێمانیمان كرد‪ ،‬یه‌كسه‌ر چاوه‌كانی‌‬ ‫پڕبو له‌فرمێس����ك وتی‌ ئه‌ی‌ به‌قوربانی‌‬ ‫فیكه‌ فیكی‌ ره‌شه‌باكه‌شی‌ بم"‪ .‬به‌وته‌ی‌‬ ‫جه‌مال كاتێك له‌سلێمانیش بوه‌ زۆرجار‬

‫بێزاری‌ ده‌ربڕیوه‌ له‌و ره‌ش����ه‌بایه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫كه‌سایه‌تییه‌ی‌ شاری‌ س����لێمانی‌ باس‬ ‫له‌وه‌ش ده‌كات‪ ،‬كه‌ ره‌شه‌بای‌ سلێمانی‌‬ ‫له‌رابردودا زیاتر خه‌ڵك����ی‌ بێزاركردوه‌‬ ‫به‌به‌راورد به‌ئێستا ئه‌و ده‌ڵێت "جاران‬ ‫خه‌ڵكی‌ به‌هاوین له‌س����ه‌ربان ده‌خه‌وت‪،‬‬ ‫ئه‌وكاته‌ی‌ ره‌ش����ه‌با هه‌ڵیبكردایه‌‪ ،‬ناو‬ ‫جێگا‌و ده‌موچاوو هه‌مو شته‌كان ده‌بونه‌‬ ‫ته‌پوتۆز‌و خ����ۆڵ‌و دڕك‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وكاته‌‬ ‫خه‌ڵك����ی‌ زیات����ر بێ����زار‌و زه‌ره‌رمه‌ندی‌‬ ‫ره‌شه‌با ده‌بون‪ ،‬به‌اڵم ئێستا مه‌گه‌ر هه‌ر‬ ‫سه‌حنی‌ سه‌ته‌الیته‌كانیان تێكبدات"‪.‬‬ ‫ه����ۆكاری‌ دروس����تبونی‌ ره‌ش����ه‌با‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ گش����تی‌ وه‌ك مامۆستای‌‬ ‫به‌ش����ی‌ جوگرافیا له‌زانكۆی‌ سلێمانی‌‬ ‫د‪.‬پێش����ه‌وا محه‌م����ه‌د عه‌ل����ی‌ ئاماژه‌‬ ‫پێ����ده‌كات‪ ،‬دروس����تبونی‌ په‌س����تانی‌‬ ‫به‌رزه‌‪ ،‬له‌س����ه‌ر ش����اخه‌ به‌رزه‌كانه‌وه‌‌و‬ ‫هاتنی‌ هه‌وای‌ ئه‌و ناوچانه‌یه‌ بۆ ناوچه‌‬ ‫نزمه‌كان‪ ،‬كه‌ س����ه‌ره‌نجام ده‌بێته‌ هۆی‌‬ ‫دروستبونی‌ ره‌شه‌با‪ ،‬به‌خێرایی‌ جیاواز‬ ‫له‌ناوچه‌ نزمه‌كاندا‪ .‬ئه‌وه‌ ره‌شه‌بایه‌ش‬ ‫ك����ه‌ له‌پارێزگای‌ س����لێمانیدا هه‌ندێجار‬ ‫هه‌ڵده‌كات‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ی‌ به‌دیاریكراوی‌‬ ‫بۆ به‌رزی‌ په‌س����تانی‌ سه‌ر شاخه‌كانی‌‬ ‫زاگرۆس ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ .‬ئه‌و باس له‌وه‌ش‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌كاتی‌ به‌رزی‌ په‌ستان له‌سه‌ر‬ ‫شاخه‌كانی‌ زاگرۆس‪ ،‬به‌ته‌نها له‌ناوچه‌ی‌‬ ‫سلێمانی‌ ره‌شه‌با دروست نابێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫وه‌ك ئه‌و ده‌یخات����ه‌رو له‌هه‌ڵه‌بجه‌وه‌ تا‬ ‫ناوچه‌كانی‌ خه‌لیفان‌و ره‌واندز ره‌ش����ه‌با‬ ‫هه‌ر ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم به‌خێرایی‌ جیاجیا‪،‬‬ ‫ناوب����راو هێم����ا ب����ه‌وه‌ش ده‌كات‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌وناچ����ه‌ی‌ س����لێمانی‌ خێراییه‌ك����ه‌ی‌‬ ‫زۆرتره‌‪ ،‬هۆكاره‌كه‌شی‌ بۆ هه‌ڵكه‌وته‌ی‌‬ ‫تۆبۆگرافیای‌ شاره‌كه‌ش ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌‬ ‫به‌تایبه‌ت بونی‌ چیای‌ ئه‌زمڕ له‌به‌ش����ی‌‬ ‫باكوری‌ خۆرهه‌اڵتی‌ شاره‌كه‌‪ ،‬وه‌ك ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "هۆكاری‌ سه‌ره‌كییه‌ بۆ خێرایی‌‬ ‫ره‌شه‌با له‌شاری‌ سلێمانیدا"‪.‬‬ ‫پێش����وتر باس له‌وه‌ ده‌كرا‪ ،‬رواندنی‌‬ ‫دارێكی‌ زۆر له‌س����ه‌ر ش����اخی‌ ئه‌زمڕو‬

‫زۆرێك له‌خه‌ڵك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م شاره‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ڵكردنیدا‪،‬‬ ‫بێزاری‌ ده‌رده‌بڕن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وده‌مه‌ی‌‬ ‫دورده‌كه‌ونه‌وه‌‬ ‫خۆیان به‌قوربانی‌‬ ‫گڤه‌ گڤه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌كه‌ن‬ ‫سلێمانی ئه‌و شاره‌ی به‌ڕه‌شه‌با به‌ناوبانگه‌ فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬ ‫دروس����تكردنی‌ تونێل له‌‌و ش����اخه‌دا‪،‬‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی‌ كه‌مكردن����ه‌وه‌ی‌ خێرای ‌‬ ‫ی‬ ‫ره‌ش����ه‌با له‌س����لێمانیدا‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئ����ه‌و‬ ‫مامۆس����تایه‌ی‌ زانكۆی‌ سلێمانی‌ هه‌مو‬ ‫ئه‌و قس����انه‌ به‌نازانستی‌‌و دور له‌راستی‌‬ ‫ده‌زانێ‌‪ ،‬ده‌ڵێت "ته‌نها چاره‌سه‌ر البردنی‌‬ ‫شاخی‌ ئه‌زمڕه‌‪ ،‬ئه‌وه‌یش به‌و جۆره‌ نا‪،‬‬ ‫كه‌ بڵێن ره‌شه‌با نامێنێ‌‪ ،‬ره‌شه‌با هه‌ر‬ ‫ده‌مێن����ێ‌‪ ،‬به‌اڵم خێراییه‌ك����ه‌ی‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫ئێستا كه‌متر ده‌بێت"‪.‬‬ ‫خێرای����ی‌ ره‌ش����ه‌با به‌كلیۆمه‌ت����ر‬ ‫ده‌پێ����ورێ‌ له‌كاتژمێرێك����دا‪ .‬خێرای����ی‌‬ ‫ره‌شه‌بای‌ ماوه‌ی‌ رابردوی‌ سلێمانیش‪،‬‬

‫به‌پێی‌ وته‌ی‌ د‪ .‬پێش����ه‌وا له‌نێوان ‪11‬‬ ‫تا‪ 15‬كلیۆمه‌تر ب����وه‌‪ ،‬له‌كاتژمێرێكدا‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌خێراتری����ن رێ����ژه‌ش كه‌‬ ‫له‌س����لێمانیدا تۆماركرابێ����ت‪ ،‬به‌پێ����ی‌‬ ‫زانیارییه‌كانی‌ د‪ .‬پێش����ه‌وا له‌نێوان ‪30‬‬ ‫تا‪ 40‬كلیۆمه‌تر ب����وه‌‪ ،‬له‌كاتژمێرێكدا‪،‬‬ ‫ئه‌و رونیشی‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ خانوه‌كانی‌‬ ‫س����لێمانی‌ به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ گش����تی‌ وا‬ ‫نه‌خشه‌سازییان بۆ كراوه‌‪ ،‬كه‌ به‌رگه‌ی‌‬ ‫خێرایی‌ ره‌شه‌بای‌ ‪ 150‬كلیۆمه‌تر بگرن‬ ‫له‌كاتژمێرێكدا‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ وتی‌ "هه‌رگیز‬ ‫رون����ادات له‌س����لێمانی‌ ره‌ش����ه‌با خانو‬ ‫بڕوخێنێ‌‪ ،‬چونكه‌ هه‌ر له‌كۆنه‌وه‌ خانو‬

‫له‌م ش����اره‌دا به‌شێوه‌یه‌كی‌ پته‌وو باش‬ ‫دروس����تكراوه‌‪ ،‬به‌جۆرێك كه‌ به‌رگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌هێزتری����ن خێرایی ره‌ش����ه‌با بگرێت‪،‬‬ ‫من نه‌مبیس����توه‌ ره‌ش����ه‌بای‌ سلێمانی‌‬ ‫له‌به‌هێزتری����ن كاتیش����یدا جگه‌ له‌دار‌و‬ ‫هه‌ن����دێ‌ عه‌الماتی‌ سه‌رش����ه‌قامه‌كان‬ ‫زیاتر‪ ،‬زیانی‌ به‌شتێكی‌ تر گه‌یاندبێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌نمونه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌كات‪ ،‬كه‌‬ ‫پردی‌ دوڕیانی‌ س����ه‌رچنار‪ ،‬به‌شێوازێك‬ ‫نه‌خشه‌س����ازی‌ ب����ۆ ك����راوه‌ به‌رگ����ه‌ی‌‬ ‫خێرایی‌ ه����ه‌وای‌ ‪ 150‬كلیۆمه‌تر بگرێ‌‬ ‫له‌كاتژمێرێكدا‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ بون����ی‌ ره‌ش����ه‌با به‌پێ����ی‌‬

‫وه‌رزه‌كان‌و ئایا له‌چ وه‌رزێكدا زۆرتره‌؟‬ ‫ی ل����ه‌وه‌ كرد ك ‌ه‬ ‫ئه‌و ش����اره‌زایه‌ باس���� ‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ گش����تی‌ له‌وه‌رزی‌ به‌هار‌و‬ ‫پایزدا ره‌ش����ه‌با كه‌متره‌‪ ،‬له‌زس����تان‌و‬ ‫هاوینیشدا زۆرتره‌ "به‌اڵم‪ ،‬له‌م سااڵنه‌ی‌‬ ‫دوایی����دا ل����ه‌وه‌رزی‌ هاویندا ره‌ش����ه‌با‬ ‫زۆرتر بو‪ ،‬گه‌رمی‌‌و ساردی‌ هه‌واكه‌شی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌وه‌رزه‌كه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬له‌زستاندا‬ ‫چونكه‌ هه‌وای‌ سه‌ر شاخه‌كانه‌ سارده‌‪،‬‬ ‫ی ساردی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ره‌شه‌باكه‌ش هه‌وایه‌ك ‌‬ ‫له‌هاوینیش����دا به‌هۆی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ هه‌تاو‬ ‫له‌شاخه‌كان ده‌دات‪ ،‬هه‌وای‌ ره‌شه‌باكه‌‬ ‫ده‌بێته‌ گڕه‌‌و گه‌رم ده‌بێت"‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪F‬‬

‫)‪ )370‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/26‬‬

‫‪ashion‬‬

‫گۆشه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌ به‌جل‌و به‌رگ‬ ‫ی ‪" fashion‬سه‌فین عارفی‌" ئاماده‌ی‌ ده‌كات‬ ‫دیزاین ‌هر‌و راوێژكار ‌‬

‫تاگی سه‌رو به‌رزكردنه‌وه‌ی قژ‪..‬‬

‫له‌به‌هارو هاوین‬

‫تاگی س����ه‌ر به‌ش����ێوه‌ی به‌رزكردنه‌وه‌ی‬ ‫ق����ژو دانان����ی‪ ،‬ناس����كی‌و جوانییه‌كی‬ ‫خانمان����ه‌ ده‌دات به‌خاوه‌نه‌ك����ه‌ی ك����ه‌‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌كاتێك����دا رۆژ هه‌یه‌ قژت زۆر‬ ‫ناڕێك����ه‌و كاتت نییه‌ بۆ چاككردنی بۆیه‌‬ ‫به‌رزكردن����ه‌وه‌ی بۆ س����ه‌ره‌وه‌و دانانی‬ ‫تاگێك به‌رێك����ی‌‌و گونجاندن����ی له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و ش����ێوه‌ به‌رزكردنه‌وه‌یه‌ ل����ه‌و رۆژه‌‬ ‫ده‌تپارێزێت‪.‬‬ ‫زۆرجار پرس����یار ده‌كرێ����ت كه‌ ئایا ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی به‌ناوبانگن‌و ناسراون هه‌میشه‌‬ ‫كه‌س����ێكیان هه‌یه‌ له‌پش����تیان بێت بۆ‬ ‫هاوكاریكردنی����ان ل����ه‌روی خۆگۆڕی����ن‌و‬ ‫چونه‌ ده‌ره‌وه‌ی����ان؟ له‌وه‌اڵمدا ده‌ڵێین‪:‬‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌وه‌ی كه‌ هه‌مو‬ ‫خانمێك به‌ش����داره‌ كاته‌‪ ،‬كات ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌چونه‌ده‌ره‌وه‌ش����دا ده‌ورێك����ی گرنگی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ لێ����ره‌وه‌ چه‌ند رێگه‌یه‌كتان‬ ‫فێرده‌كه‌م كه‌ بتوان����ن به‌كه‌مترین كات‬ ‫جوانترین قژتان رێكبخه‌ن‪:‬‬ ‫• له‌كات����ی دانای قردێله‌كه‌ یان تاگه‌كه‌‬

‫هه‌وڵبده‌ باته‌س����ریحه‌كه‌ی قژت س����اده‌‬ ‫بێت بۆ ئه‌وه‌ی تاگه‌كه‌ ده‌ربكه‌وێت‪.‬‬ ‫• پێش كڕین����ی قردێله‌كه‌ یان تاگه‌كه‌‬ ‫هه‌وڵب����ده‌ن له‌ماڵ����ه‌وه‌ تاقیبكه‌ن����ه‌وه‌‬ ‫به‌به‌س����تنی پارچ����ه‌ قردێله‌ی����ه‌ك ب����ۆ‬ ‫س����ه‌رتان‌و گرێدانی له‌سه‌ره‌وه‌ی ملتان‪،‬‬ ‫لێره‌وه‌ ده‌زانیت كه‌ چ جۆره‌ قردێله‌یه‌ك‬ ‫باش����ه‌و گونجاوه‌ بۆ ده‌موچاوتان وه‌ چ‬ ‫ره‌نگێكتان لێدێت‪.‬‬ ‫• زۆرترین ره‌نگه‌كان (ره‌نگه‌ كراوه‌كان)‬ ‫بۆ به‌ه����ارو هاوین باون ب����ه‌اڵم له‌كاتی‬ ‫بۆنه‌یه‌كی تایبه‌ت����دا هه‌وڵبده‌ به‌دانانی‬ ‫ئه‌و تاگه‌ كریس����تاڵی‌و نقێمدارانه‌ی كه‌‬ ‫هه‌ن با ره‌نگیان برۆنزی‌و زیوی تێربێ‪.‬‬ ‫• له‌كات����ی چون����ه‌ده‌ره‌وه‌ی ئێوارانتدا‬ ‫ب����ا گ����وڵ‌و كریس����تاڵی تاگه‌ك����ه‌ یان‬ ‫قردێله‌كه‌ گه‌وره‌ بێ‌و له‌سه‌ر البێت‪ ،‬واتا‬ ‫له‌ناوه‌راستدا نه‌بێت‪.‬‬ ‫بۆی����ه‌ ت����ۆش خ����ۆت بێب����ه‌ش مه‌كه‌‬ ‫له‌رێكخس����تنت ره‌نگه‌ ته‌نها پێویستت‬ ‫به‌كه‌مێك راوێژكاری‌و یارمه‌تی بێ‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫گەورەترین ئااڵی کوردستان لەتورکیا دروستدەکرێت‬ ‫ئا‪ :‬رامان‬ ‫گەورەترین ئااڵی هەرێمی کوردستان‬ ‫بەرزیەکەی ‪ 50‬مەترەو روبەرەکەی‬ ‫‪ 100‬مەتر چوارگۆشە زیاترە لەواڵتی‬ ‫تورکیا دروستکراوە‪.‬‬ ‫ئ���ەو ئااڵیە لەکەمپ���ی نوێی زانکۆی‬ ‫س���لێمانی دانراوە‪ ،‬لەالیەن کۆمپانیای‬ ‫جێبەجێکاری پرۆژەکەوە لەواڵتی تورکیا‬ ‫دروس���تکراوە‪ ،‬بەرپرس���ی راگەیاندنی‬ ‫کەمپی نوێی زانکۆی سلێمانی‪ ،‬سامان‬ ‫قوب���ادی بەئاوێنەی وت " ئەو ئااڵیەی‬ ‫لەکەمپەکە دان���راوە گەورەترین ئااڵی‬ ‫کوردس���تانە‪ ،‬بەرزیەک���ەی ‪ 50‬مەترە‪،‬‬ ‫روبەرەک���ەی لە‪١٠٠‬مەتر چوارگۆش���ە‬ ‫زیات���رە‪ ،‬لەالیەن کۆمپانی���ای تەپەی‬ ‫تورکییەوە ک���ە جێبەجێکاری پرۆژەی‬ ‫کەمپ���ی نوێ���ی زانکۆی���ە‪ ،‬بەدی���اری‬ ‫پێشکەشی کەمپەکەی کردوە‪ ،‬ئااڵکە‬ ‫لەتورکیا دروستکراوە"‪.‬‬ ‫ئێس���تا لەکوردس���تاندا دو ئ���ااڵی‬ ‫کوردستان هەیە کە ئەویش یەکێکیان‬ ‫ئااڵی فەرم���ی هەرێمی کوردس���تانە‌و‬ ‫دوەمیش���یان ئەو ئااڵیەی���ە کە پارتی‬ ‫کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) وەک‬ ‫ئااڵی کوردستان بەرزی دەکەنەوە‪.‬‬

‫ئااڵی ویالیەتە یەکرتوەکانی ئەمەریکا‬ ‫لەش���اری س���لێمانی ب���ازاری گەرمەو‬ ‫خەڵک بەلێشاو رویان لەکرینی کردوە‪،‬‬ ‫عوسمان حسێن کە فرۆشیارێکی ئااڵیە‬ ‫لەشەقامی مەولەوی ئاماژە بەوەدەکات‬ ‫کە خەڵ���ک زیاتر ئااڵی کوردس���تان‌و‬ ‫یانەکان���ی ریاڵ مەدرید‌و بەرش���ەلۆنە‬ ‫دەکرێ���ت "لەنێ���وان واڵتان���دا ئااڵی‬ ‫ئەمەریکا زیاترین فرۆشی هەیە‌و دوای‬ ‫ئەویش ئااڵی واڵتی فەرەنس���ا خەڵکی‬ ‫دەیکرن"‪.‬‬ ‫ئەو فرۆشیارە وتیشی کە لەمانگێکدا‬ ‫‪ 15‬ب���ۆ ‪ 20‬ئ���ااڵی واڵت���ی ئەمەریکا‬ ‫دەفرۆشێت‪.‬‬

‫ ‬ ‫ئااڵیه‌کی کوردستان به‌ده‌ست منداڵێکه‌وه‬

‫گەنجێکی دانیش���توی گەرمیان ئەیپادی‬ ‫‪ 4‬ک���ە دوای���ن ڤێرژن���ی ئ���ەو ئامێرە‬ ‫ئەلکترۆنییەی کۆمپانیای ئەپڵە دەکات‬ ‫بەکوردی‪.‬‬ ‫ف���ەالح ئەحم���ەد ئ���ەو گەنجەیە کە‬ ‫توانیویەتی زمان���ی کوردی بۆ هەریەکە‬ ‫لەئیپ���ادی‪‌4‬و ئایفۆن���ی ‪ 5‬زی���اد بکات‌‬ ‫لەوبارەی���ەوە‪ ،‬ف���ەالح بەئاوێن���ەی وت‬ ‫" ئایپ���ادی ‪ 4‬ک���ە دوای���ن ڤێرژنی ئەو‬ ‫ئامێرە ئەلکترۆنیەیە کردومە بەکوردی‌و‬ ‫ش���ێوەزاری س���ۆرانیم بۆ ئ���ەو ئامێرە‬ ‫زیادکردوە‌و وتیش���ی پێش���تر ئایفۆنی‬ ‫‪5‬یشم کردوە بەکوردی"‪.‬‬ ‫وتیش���ی بۆیە ئەمج���ارە ئایپادم کرد‬ ‫بەکوردی چونکە پێش���تر نەکرابو بەاڵم‬ ‫پێشتر چەند کەسێک لەکوردستاندا ئەو‬ ‫مۆبایلەی���ان کردوە بەکوردی‪ ،‬وتیش���ی‬ ‫"دەبێ���ت کۆمپانیای ئەپڵ بەفەرمی دان‬ ‫ب���ەو وەرگێرانەدا بنێ���ت چونکە بەبێ ب���واری مۆبای���ل بەو کارە هەڵبس���تن‌و‬ ‫ئەوە ناکرێت باڵوبکرێتەوە‌و پێیویس���تە ئەنجامی بدەن"‪.‬‬ ‫حکومەتی هەرێم لەڕێگەی کونس���وڵەوە‬ ‫هەروەه���ا ئام���اژەی بەوەش���کرد کە‬ ‫ئەو کارەب���کات یاخ���ود کۆمپانیاکانی پێش���تر گروپی "‪ "kurditgrup‬کە چەند‬

‫ئا‪ :‬رامان‬

‫کاوڕ‬

‫گا‬

‫خ���اوه‌ن به‌هره‌ی���ت‪ .‬پێویس���ته‌ ئه‌و هه‌وڵب���د‌ه نهێنیه‌كان���ت بپارێزی���ت‪.‬‬ ‫س���ودبه‌خش باش���تروای ‌ه ئ���ه‌م ماوه‌ی��� ‌ه ب���ۆ چه‌ند‬ ‫به‌هره‌مه‌ندیی���ه‌ت‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌رون ‌‬ ‫ی ده‌وروب���ه‌رت‪ .‬چركه‌یه‌كیش بێ���ت كۆنترۆڵ ‌‬ ‫بێ���ت بۆكه‌س���ان ‌‬ ‫ی خ���ۆت بی���ت‌و به‌كاره‌كانت���ه‌و‌ه خۆت‬ ‫ی بڕیار ‌‬ ‫خوشه‌ویس���ته‌كه‌ت چاوه‌ڕێ ‌‬ ‫سه‌رقاڵبكه‌یت‪.‬‬ ‫تۆیه‌‪.‬‬

‫دوانه‌‬ ‫پێویس���ته‌ بڕی���اری‌ یه‌كالك���ه‌ره‌وه‌‬ ‫بده‌ی‌ له‌س���ه‌ر كاره‌كانت‪ ،‬دواخستن ‌‬ ‫ی‬ ‫بڕیاره‌كان���ت زیان���ت پێده‌گه‌یه‌نێت‌و‬ ‫له‌س���ه‌رت‬ ‫كاره‌كان‬ ‫ئی���ش‌و‬ ‫كۆده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌س���ان ‌‬ ‫به‌قس���ه‌كانت هه‌س���ت ‌‬ ‫ترت برین���دار ده‌كه‌ی���ت‪ ،‬په‌یوه‌ندیی ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تێكان���ت ب���ه‌ره‌و ش���لۆقبون‬ ‫ده‌ڕوات‪ ،‬پێویس���ت ‌ه به‌ئاگابی���ت له‌هه‌ر‬ ‫قسه‌یه‌ك ده‌یكه‌یت‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬

‫گەنجێک ئایپاد دەکات بەکوردی‬

‫کەمال محەمەد‬

‫ئەلبومێکی نوێ‬ ‫باڵودەکاتەوە‬ ‫ئا‪ :‬رەوا بورهان‬ ‫بریارە لەمانگی پێنجدا هونەرمەند‬ ‫کەمال محەمەد ئەلبومێکی گۆرانی‬ ‫باڵوبکاتەوە‪.‬‬ ‫لەدو مانگی ئایندەدا کەمال محەمەد‬ ‫س���یدییەکی ن���وێ باڵودەکات���ەوە کە‬ ‫پێکهاتوە لە‪ 12‬تراک‌و لەالیەن سەنتەری‬ ‫کیژێ���وە باڵودەکرێت���ەوە‪ ،‬لەوبارەیەوە‬ ‫کاوان رەسوڵ خاوەنی سەنتەری کێژێ‬ ‫بەئاوێنەی راگەیاند "ئەو ئەلبومە هەشت‬

‫شێر‬ ‫ی زۆر ده‌خه‌یت��� ‌ه‬ ‫ی الوه‌ك��� ‌‬ ‫كار ‌‬ ‫ئیش���وكاره‌كانی‌ رۆژان���ه‌ت‪ .‬دورنیی��� ‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ش زه‌ره‌رت پێبگه‌یه‌نێت‪ .‬پێویست ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ماوه‌ی���ه‌ك خ���ۆت به‌ئیش���وكاره‌كان ‌‬ ‫خۆته‌و‌ه سه‌رقاڵبكه‌یت‪.‬‬

‫له‌سلێمانی‪ ..‬ئااڵی ئەمەریکا پڕ فرۆشترینە‬

‫لەبازارەکانی شاری سلێمانی ئااڵی‬ ‫ئەمەریکا زیاترین فرۆشی هەیە‬ ‫بەبەراورد بەئااڵی واڵتانی تر‪ ،‬جگە‬ ‫لەئااڵی کوردستان‌و عێراق‪.‬‬

‫ئۆتۆمبێلە کۆنەکان‬ ‫له‌نرخدا کێبرکێی تازەکان دەکەن‬

‫یەکێک ل���ەو ئۆتۆمبێالن���ە له‌جۆری‬ ‫كالی���زه‌ره‌و مۆدیلی س���اڵی ‪1934‬ه‌و‬ ‫له‌كۆپی ه���اوس له‌گه‌ڕه‌ك���ی عه‌قاری‬ ‫راگیراوه‌‪ ،‬كه‌نار كاوه‌‪ ،‬خاوه‌نی كۆپی‬ ‫هاوسە ئاماژه‌ی به‌وه‌دا ئه‌م ئۆتومبێل ‌ه‬ ‫خاوه‌نه‌كه‌ی(كاو‌ه كه‌ریم ره‌شه‌) كه‌ زۆر‬ ‫ئاره‌زوی به‌و جۆر‌ه ئۆتومبێالن ‌ه هه‌یه‌و‬ ‫بێجگ ‌ه له‌وه‌ش چه‌ند ئۆتۆمبێلێكی تری‬ ‫كۆنی هه‌یه‌و وتیش���ی "ئه‌م ئۆتومبێل ‌ه‬ ‫له‌به‌غداو‌ه هێنراوه‌ت ‌ه س���لێمانی‌و لێر‌ه‬ ‫چاكراوه‌ت���ه‌وه‌و به‌رده‌وامی���ش كڕیاری‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ك��� ‌ه به‌ش���ێك ل���ه‌و كڕیاران ‌ه‬ ‫بازرگانه‌كانن"‪.‬‬ ‫بەش���ێک لەکریاران���ی ئۆتۆمبێل���ە‬ ‫کۆنەکان لەش���اری سلێمانی ئاماژە بۆ‬ ‫ئەوە دەکەن کە ئەو ئۆتۆمبێالنە تەنها‬ ‫بۆ جوان���کاری کریویانە‌و ئەگەرنا لێی‬ ‫ناخورن‪ ،‬خاوه‌نی رێس���تۆرانتی رۆما‪،‬‬ ‫فۆتۆ‪ :‬رامان‬ ‫ ‬ ‫س���ه‌ریاس عه‌زیز‪ ،‬ك��� ‌ه ئۆتومبێلێكی كالیزه‌ره‌و مۆدیلی ساڵی ‪1934‬‬ ‫ج���ۆری ئۆزمۆبێل���ی مۆدێ���ل ‪1967‬‬ ‫به‌گران له‌كوردستان ده‌ست ده‌كه‌وێت‌‪،‬‬ ‫هه‌ی���ه‌و وه‌ك خۆی ده‌ڵێ���ت به‌كه‌می كڕیومه‌و له‌به‌غ���دا‌و‌ه هێناومه‌‪ ،‬چونك ‌ه ته‌نها بۆ جوانی هێشتویانه‌ته‌وه"‬ ‫سەردار ئه‌وه‌شی خس���ته‌ڕو ك ‌ه ئه‌م ئاماژەشی بەوەکرد "به‌رده‌وام كڕیاری‬ ‫به‌كاریده‌هێنێ���ت‪ ،‬ب���ه‌الم تازه‌یه‌و وتی ل���ه‌وێ ماڵ��� ‌ه ده‌وڵه‌مه‌ن���ده‌كان زۆر‬ ‫"ساڵێك پێش ئێستا به‌دو ده‌فته‌رونیو ئاره‌زویان به‌مجۆر‌ه ئۆتۆمبێالن ‌ه هه‌یه‌و ئوتومبێالنه‌ پێداویس���تییه‌كانیان زۆر هه‌یه‌و داوا ده‌كه‌ن پێیانبفرۆشم‪".‬‬

‫له‌نێو ئااڵکانی جیهاندا‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬

‫ ‪safeen.arif@yahoo.com‬‬ ‫‪Twitter @SafeenArif‬‬

‫ماوه‌یه‌ك ‌ه به‌شێك له‌ده‌وڵه‌مه‌ندو‬ ‫بازرگانه‌كانی شاری سلێمانی سه‌ریان‬ ‫كردۆت ‌ه سه‌ر كڕینی ئۆتۆمبێل ‌ه مۆدێل‬ ‫كۆنه‌كان‌و هه‌ندێكیان وه‌ك بابه‌تێكی‬ ‫جوانكاری‌و هه‌ندێكی تریشیان وه‌ك‬ ‫كااڵیه‌كی بازرگانی بۆ خێر مامه‌ڵه‌ی‬ ‫كڕین‌و فرۆشتنی پێو‌ه ده‌كه‌ن‪ ،‬ئەو‬ ‫ئۆتۆمبێلە کۆنانە نرخیان گرانەو‬ ‫نرخی هەندێکیان لەئۆتۆمبێلێکی‬ ‫مۆدێلی ‪ 2013‬بەرزترە‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )370‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/26‬‬

‫‪11‬‬

‫گۆرانی نوێیەو ئاوازەکەی لەالیەن عەتا‬ ‫ئەحمەدەوە دانراوە‌و چوار گۆرانییەکەی‬ ‫تریشی ئاوازە کۆنەکانەو دەیڵێتەوە"‪.‬‬ ‫کاوان وتیش���ی ک���ە بەش���ێک‬ ‫لەش���یعرەکانی ئەو ئەلبوم���ە لەالیەن‬ ‫عەتا ئەحمەدو هیوا ئەحمەد‌و محەمەد‬ ‫عومەر عوس���مانەوە نوسراون‌و "بریارە‬ ‫لەسەرەتا یاخود کۆتایی مانگی پێنجدا‬ ‫باڵوبکرێتەوە"‪.‬‬ ‫وتیش���ی ئەلبومی پێش���وی کەمال‬ ‫محەم���ەد کە پێش���تر باڵویانکردبوە‌وە‬ ‫زیاترین فرۆشی هەبوە‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫هه‌ندێ‌ كێش���ه‌ له‌ش���وێنی‌ كاره‌كه‌ت‬ ‫بێزارت ده‌كات‪ ،‬هه‌وڵبده‌ هه‌رش���تێك‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ به‌ت���ۆوه‌ نه‌ب���و خۆت���ی‌‬ ‫لێبه‌دوربگری���ت‪ .‬چونكه‌ هیچ قازانجی‌‬ ‫تۆی‌ تێدا نییه‌‪.‬‬

‫ ‬ ‫شه‌کانه‌وه‌ی ئااڵی ئه‌مه‌ریکا‬

‫خالید رامبۆ گۆرانی راپ دەڵێت‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬ ‫هونەرمەندی گۆرانیبێژ خالید سەقزی‬ ‫ناسراو بەخالید رامبۆ لەچەند هەفتەی‬ ‫داهاتودا ئەلبومێکی گۆرانی بەناوی‬ ‫خۆزگە باڵودەکاتەوە کە یەکێک‬ ‫لەگۆرانییەکانی راپە‪.‬‬

‫خالید سەقزی لەبارەی ئەو ئەلبومە‬ ‫نوێی���ەوە بەئاوێن���ەی راگەیان���د "‬ ‫س���یدییەکەم پێکهاتوە لەهەشت تراک‬ ‫بۆ ‪ 10‬تراک‌و گۆرانییەکی خاوی تێدایە‬ ‫بەناوی چاوم لێت دەبێت رۆحمانەیە"‪.‬‬ ‫هەروەها س���ەبارەت بەگۆرانییەکانی‬ ‫دیک���ەی ئەلبومەک���ەی س���ەقزی وتی‬ ‫"گۆرانییەک���ی راپم وتوە بۆ ئەو گەنجە‬ ‫خۆشەویستانە"‬ ‫سەبارەت بەناونی ئەلبومەکەی خالید‬ ‫وتی "خۆزگ���ە بەمانای ئ���اوات دێت‌و‬ ‫سیدییەکەی پێشتریشم بەناوی ئاواتی‬ ‫دڵمەوە بو"‪.‬‬ ‫ئاماژەی بەوەش���کرد کە دو گۆرانی‬ ‫لەواڵت���ی س���وید لەش���اری یۆتۆبۆری‬ ‫ساڵێکە لەئەوروپا لەو بوارەدا کاردەکەن کلیپکردوە‌ کە ناوی چ���اوم لێتدەبێت‬ ‫تەختەیەکی کیبۆردیان بۆ ئایپاد دروست رۆحمانەی���ە‌و گۆرانییەك���ەی تریش���ی‬ ‫کردبو بەاڵم لەالیەن کۆمپانیای ئەپلەوە بەن���اوی نازەخان���ە‪ ،‬وت���ی "کلیپێکی‬ ‫تریش���م کردوە بەن���اوی مەملی مەمان‬ ‫رەتکرایەوە‌و دانیپێدا نەنرا‪.‬‬ ‫بەناوی‬ ‫گۆرانیبێژێک‬ ‫خانمە‬ ‫لەگەڵ‬ ‫ک���ە‬ ‫ ‬ ‫خالید رامبۆ‬ ‫دەریا وتومە"‪.‬‬

‫سیدی گۆرانیبێژە کچەکان‬ ‫که‌متر له‌کوڕه‌کان ده‌فرۆشرێت‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫له‌فه‌یسبوکه‌وه‌‬

‫لەشاری سلێمانی س���یدی گۆرانیبێژە‬ ‫کچەکان کەمترین دانەی لێدەفرۆشرێت‌و‬ ‫لەزۆرتری���ن رێژەدا ناگاتە س���ێ هەزار‬ ‫دان���ە ب���ەاڵم وەک خاوەن���ی یەکێک‬ ‫لەتۆمارگەکان���ی س���یدی لەش���اری‬ ‫س���لێمانی ئاماژەی بۆ دەکات‪ ،‬سیدی‬ ‫هەندێک گۆرانیبێ���ژی پیاو نزیکەی‪30‬‬ ‫هەزار دانەی لێدەفرۆشرێت‪.‬‬ ‫کاوان رەس���وڵ ک���ە خاوەن���ی‬ ‫یەکێ���ک لەگەورەترین س���ەنتەرەکانی‬ ‫باڵوکردنەوەی سیدییە لەشاری سلێمانی‬ ‫بەئاوێن���ەی وت" ئەلبوم���ی زۆرب���ەی‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئارام‬ ‫گۆرانیبێ���ژە کچ���ەکان کەمترین دانەی سی دییه‌که‌ی نه‌ریمان بابان زۆرترین فرۆشی هه‌بووه‌ ‬ ‫لێدەفرۆش���رێت‌و وت���ی گۆرانیبێژێکی‬ ‫وەک فرمێس���ک تەنه���ا ‪ 2500‬دان���ە دانە ب���ەاڵم گۆرانیبێژە پیاوەکان زیاتر گۆران���ی س���اڵی راب���ردو کاوان وتی‬ ‫سیدییەکەی نەریمان بابان پرفرۆشترین‬ ‫لەئەلبومەکەی بەئۆرخیناڵ فرۆشراوە‌و لە ‪ 30‬هەزار دانەی لێدەفرۆشرێت"‪.‬‬ ‫سەبارەت بەپرفرۆش���ترین ئەلبومی سیدی ساڵی رابردو بو‪.‬‬ ‫لەبەرزترین ئاس���تدا دەگاتە سێ هەزار‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ی خێزانه‌كه‌ت���ان‬ ‫باش���تروای ‌ه ه���اوكار ‌‬ ‫بكه‌ن له‌تێپ���ه‌ڕان ئه‌ركه‌كانیان چونك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫پێویس���تیان به‌ئێوه‌یه‌‪ .‬له‌وانه‌ی ‌ه بار ‌‬ ‫ی به‌وه‌بێت‬ ‫ته‌ندروس���تیتان پێویس���ت ‌‬ ‫سه‌ردانی‌ پزیشك بكه‌یت‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫كارێكی‌ نوێ‌ دێته‌ پێش���ت هه‌وڵبد‌ه‬ ‫به‌په‌له‌ هه‌مو ش���تێك بكه‌یت پشت‬ ‫به‌خۆت ببه‌سته‌‪ .‬باری‌ ته‌ندروستیت‬ ‫جێگی���ره‌و كێش���ه‌ت بۆ دروس���ت‬ ‫ناكات‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫هه‌واڵێک���ی خ���ۆش ده‌بیس���تیت ک��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ره‌نگ ‌ه به‌شێک له‌ژیانت بگۆڕێت‪ .‬بار ‌‬ ‫ته‌ندروستیت پێویس���تی‌ به‌و‌ه ده‌بێت‬ ‫که‌مێ���ک پش���و بده‌یت‌‪ ،‬زیات���ر بایه‌خ‬ ‫به‌خۆت بده‌‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫ی‬ ‫ی ئارام ده‌ژیت هه‌رچ ‌‬ ‫ئێستا له‌كه‌شێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیش���ت هه‌ی ‌ه بیكه‌یت باش���ه‌ هه‌لێك ‌‬ ‫ی‬ ‫باش ‌ه بۆ راپه‌ڕاندنی‌ كاره‌كانت‪ .‬له‌رو ‌‬ ‫سۆزدارییه‌و‌ه خۆشه‌ویسته‌كه‌ت له‌هه‌مو‬ ‫كات زیاتر پێویستی‌ پێته‌‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫هه‌ندێ���ك كه‌س هه‌یه‌ ده‌یانه‌وێت وره‌ت‬ ‫بڕوخێنن له‌هه‌ر ئیشێك ك ‌ه ده‌یكه‌یت‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم گه‌ربێ���ت‌و ژیرانه‌ بڕی���ار بده‌ن‬ ‫ره‌نگ���ه‌ هیچ ش���تێك كارت تێنه‌كات‌و‬ ‫سه‌ركه‌وتوبیت‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی خۆت‬ ‫هه‌وڵب���ده‌ ته‌نه���ا كاره‌كان��� ‌‬ ‫ی كه‌سانیتر‬ ‫بكه‌یت‪ ،‬زۆر خۆت له‌ئیش ‌‬ ‫ێ پ���اره‌ت‬ ‫هه‌ڵئه‌قورتێنی���ت‪ ،‬هه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تده‌كه‌وێت به‌اڵم هه‌رزو خه‌رج ‌‬ ‫ده‌كه‌یت‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪10‬‬

‫‪F‬‬

‫)‪ )370‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/26‬‬

‫‪ashion‬‬

‫گۆشه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌ به‌جل‌و به‌رگ‬ ‫ی ‪" fashion‬سه‌فین عارفی‌" ئاماده‌ی‌ ده‌كات‬ ‫دیزاین ‌هر‌و راوێژكار ‌‬

‫تاگی سه‌رو به‌رزكردنه‌وه‌ی قژ‪..‬‬

‫له‌به‌هارو هاوین‬

‫تاگی س����ه‌ر به‌ش����ێوه‌ی به‌رزكردنه‌وه‌ی‬ ‫ق����ژو دانان����ی‪ ،‬ناس����كی‌و جوانییه‌كی‬ ‫خانمان����ه‌ ده‌دات به‌خاوه‌نه‌ك����ه‌ی ك����ه‌‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌كاتێك����دا رۆژ هه‌یه‌ قژت زۆر‬ ‫ناڕێك����ه‌و كاتت نییه‌ بۆ چاككردنی بۆیه‌‬ ‫به‌رزكردن����ه‌وه‌ی بۆ س����ه‌ره‌وه‌و دانانی‬ ‫تاگێك به‌رێك����ی‌‌و گونجاندن����ی له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و ش����ێوه‌ به‌رزكردنه‌وه‌یه‌ ل����ه‌و رۆژه‌‬ ‫ده‌تپارێزێت‪.‬‬ ‫زۆرجار پرس����یار ده‌كرێ����ت كه‌ ئایا ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی به‌ناوبانگن‌و ناسراون هه‌میشه‌‬ ‫كه‌س����ێكیان هه‌یه‌ له‌پش����تیان بێت بۆ‬ ‫هاوكاریكردنی����ان ل����ه‌روی خۆگۆڕی����ن‌و‬ ‫چونه‌ ده‌ره‌وه‌ی����ان؟ له‌وه‌اڵمدا ده‌ڵێین‪:‬‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌وه‌ی كه‌ هه‌مو‬ ‫خانمێك به‌ش����داره‌ كاته‌‪ ،‬كات ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌چونه‌ده‌ره‌وه‌ش����دا ده‌ورێك����ی گرنگی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ لێ����ره‌وه‌ چه‌ند رێگه‌یه‌كتان‬ ‫فێرده‌كه‌م كه‌ بتوان����ن به‌كه‌مترین كات‬ ‫جوانترین قژتان رێكبخه‌ن‪:‬‬ ‫• له‌كات����ی دانای قردێله‌كه‌ یان تاگه‌كه‌‬

‫هه‌وڵبده‌ باته‌س����ریحه‌كه‌ی قژت س����اده‌‬ ‫بێت بۆ ئه‌وه‌ی تاگه‌كه‌ ده‌ربكه‌وێت‪.‬‬ ‫• پێش كڕین����ی قردێله‌كه‌ یان تاگه‌كه‌‬ ‫هه‌وڵب����ده‌ن له‌ماڵ����ه‌وه‌ تاقیبكه‌ن����ه‌وه‌‬ ‫به‌به‌س����تنی پارچ����ه‌ قردێله‌ی����ه‌ك ب����ۆ‬ ‫س����ه‌رتان‌و گرێدانی له‌سه‌ره‌وه‌ی ملتان‪،‬‬ ‫لێره‌وه‌ ده‌زانیت كه‌ چ جۆره‌ قردێله‌یه‌ك‬ ‫باش����ه‌و گونجاوه‌ بۆ ده‌موچاوتان وه‌ چ‬ ‫ره‌نگێكتان لێدێت‪.‬‬ ‫• زۆرترین ره‌نگه‌كان (ره‌نگه‌ كراوه‌كان)‬ ‫بۆ به‌ه����ارو هاوین باون ب����ه‌اڵم له‌كاتی‬ ‫بۆنه‌یه‌كی تایبه‌ت����دا هه‌وڵبده‌ به‌دانانی‬ ‫ئه‌و تاگه‌ كریس����تاڵی‌و نقێمدارانه‌ی كه‌‬ ‫هه‌ن با ره‌نگیان برۆنزی‌و زیوی تێربێ‪.‬‬ ‫• له‌كات����ی چون����ه‌ده‌ره‌وه‌ی ئێوارانتدا‬ ‫ب����ا گ����وڵ‌و كریس����تاڵی تاگه‌ك����ه‌ یان‬ ‫قردێله‌كه‌ گه‌وره‌ بێ‌و له‌سه‌ر البێت‪ ،‬واتا‬ ‫له‌ناوه‌راستدا نه‌بێت‪.‬‬ ‫بۆی����ه‌ ت����ۆش خ����ۆت بێب����ه‌ش مه‌كه‌‬ ‫له‌رێكخس����تنت ره‌نگه‌ ته‌نها پێویستت‬ ‫به‌كه‌مێك راوێژكاری‌و یارمه‌تی بێ‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫گەورەترین ئااڵی کوردستان لەتورکیا دروستدەکرێت‬ ‫ئا‪ :‬رامان‬ ‫گەورەترین ئااڵی هەرێمی کوردستان‬ ‫بەرزیەکەی ‪ 50‬مەترەو روبەرەکەی‬ ‫‪ 100‬مەتر چوارگۆشە زیاترە لەواڵتی‬ ‫تورکیا دروستکراوە‪.‬‬ ‫ئ���ەو ئااڵیە لەکەمپ���ی نوێی زانکۆی‬ ‫س���لێمانی دانراوە‪ ،‬لەالیەن کۆمپانیای‬ ‫جێبەجێکاری پرۆژەکەوە لەواڵتی تورکیا‬ ‫دروس���تکراوە‪ ،‬بەرپرس���ی راگەیاندنی‬ ‫کەمپی نوێی زانکۆی سلێمانی‪ ،‬سامان‬ ‫قوب���ادی بەئاوێنەی وت " ئەو ئااڵیەی‬ ‫لەکەمپەکە دان���راوە گەورەترین ئااڵی‬ ‫کوردس���تانە‪ ،‬بەرزیەک���ەی ‪ 50‬مەترە‪،‬‬ ‫روبەرەک���ەی لە‪١٠٠‬مەتر چوارگۆش���ە‬ ‫زیات���رە‪ ،‬لەالیەن کۆمپانی���ای تەپەی‬ ‫تورکییەوە ک���ە جێبەجێکاری پرۆژەی‬ ‫کەمپ���ی نوێ���ی زانکۆی���ە‪ ،‬بەدی���اری‬ ‫پێشکەشی کەمپەکەی کردوە‪ ،‬ئااڵکە‬ ‫لەتورکیا دروستکراوە"‪.‬‬ ‫ئێس���تا لەکوردس���تاندا دو ئ���ااڵی‬ ‫کوردستان هەیە کە ئەویش یەکێکیان‬ ‫ئااڵی فەرم���ی هەرێمی کوردس���تانە‌و‬ ‫دوەمیش���یان ئەو ئااڵیەی���ە کە پارتی‬ ‫کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) وەک‬ ‫ئااڵی کوردستان بەرزی دەکەنەوە‪.‬‬

‫ئااڵی ویالیەتە یەکرتوەکانی ئەمەریکا‬ ‫لەش���اری س���لێمانی ب���ازاری گەرمەو‬ ‫خەڵک بەلێشاو رویان لەکرینی کردوە‪،‬‬ ‫عوسمان حسێن کە فرۆشیارێکی ئااڵیە‬ ‫لەشەقامی مەولەوی ئاماژە بەوەدەکات‬ ‫کە خەڵ���ک زیاتر ئااڵی کوردس���تان‌و‬ ‫یانەکان���ی ریاڵ مەدرید‌و بەرش���ەلۆنە‬ ‫دەکرێ���ت "لەنێ���وان واڵتان���دا ئااڵی‬ ‫ئەمەریکا زیاترین فرۆشی هەیە‌و دوای‬ ‫ئەویش ئااڵی واڵتی فەرەنس���ا خەڵکی‬ ‫دەیکرن"‪.‬‬ ‫ئەو فرۆشیارە وتیشی کە لەمانگێکدا‬ ‫‪ 15‬ب���ۆ ‪ 20‬ئ���ااڵی واڵت���ی ئەمەریکا‬ ‫دەفرۆشێت‪.‬‬

‫ ‬ ‫ئااڵیه‌کی کوردستان به‌ده‌ست منداڵێکه‌وه‬

‫گەنجێکی دانیش���توی گەرمیان ئەیپادی‬ ‫‪ 4‬ک���ە دوای���ن ڤێرژن���ی ئ���ەو ئامێرە‬ ‫ئەلکترۆنییەی کۆمپانیای ئەپڵە دەکات‬ ‫بەکوردی‪.‬‬ ‫ف���ەالح ئەحم���ەد ئ���ەو گەنجەیە کە‬ ‫توانیویەتی زمان���ی کوردی بۆ هەریەکە‬ ‫لەئیپ���ادی‪‌4‬و ئایفۆن���ی ‪ 5‬زی���اد بکات‌‬ ‫لەوبارەی���ەوە‪ ،‬ف���ەالح بەئاوێن���ەی وت‬ ‫" ئایپ���ادی ‪ 4‬ک���ە دوای���ن ڤێرژنی ئەو‬ ‫ئامێرە ئەلکترۆنیەیە کردومە بەکوردی‌و‬ ‫ش���ێوەزاری س���ۆرانیم بۆ ئ���ەو ئامێرە‬ ‫زیادکردوە‌و وتیش���ی پێش���تر ئایفۆنی‬ ‫‪5‬یشم کردوە بەکوردی"‪.‬‬ ‫وتیش���ی بۆیە ئەمج���ارە ئایپادم کرد‬ ‫بەکوردی چونکە پێش���تر نەکرابو بەاڵم‬ ‫پێشتر چەند کەسێک لەکوردستاندا ئەو‬ ‫مۆبایلەی���ان کردوە بەکوردی‪ ،‬وتیش���ی‬ ‫"دەبێ���ت کۆمپانیای ئەپڵ بەفەرمی دان‬ ‫ب���ەو وەرگێرانەدا بنێ���ت چونکە بەبێ ب���واری مۆبای���ل بەو کارە هەڵبس���تن‌و‬ ‫ئەوە ناکرێت باڵوبکرێتەوە‌و پێیویس���تە ئەنجامی بدەن"‪.‬‬ ‫حکومەتی هەرێم لەڕێگەی کونس���وڵەوە‬ ‫هەروەه���ا ئام���اژەی بەوەش���کرد کە‬ ‫ئەو کارەب���کات یاخ���ود کۆمپانیاکانی پێش���تر گروپی "‪ "kurditgrup‬کە چەند‬

‫ئا‪ :‬رامان‬

‫کاوڕ‬

‫گا‬

‫خ���اوه‌ن به‌هره‌ی���ت‪ .‬پێویس���ته‌ ئه‌و هه‌وڵب���د‌ه نهێنیه‌كان���ت بپارێزی���ت‪.‬‬ ‫س���ودبه‌خش باش���تروای ‌ه ئ���ه‌م ماوه‌ی��� ‌ه ب���ۆ چه‌ند‬ ‫به‌هره‌مه‌ندیی���ه‌ت‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌رون ‌‬ ‫ی ده‌وروب���ه‌رت‪ .‬چركه‌یه‌كیش بێ���ت كۆنترۆڵ ‌‬ ‫بێ���ت بۆكه‌س���ان ‌‬ ‫ی خ���ۆت بی���ت‌و به‌كاره‌كانت���ه‌و‌ه خۆت‬ ‫ی بڕیار ‌‬ ‫خوشه‌ویس���ته‌كه‌ت چاوه‌ڕێ ‌‬ ‫سه‌رقاڵبكه‌یت‪.‬‬ ‫تۆیه‌‪.‬‬

‫دوانه‌‬ ‫پێویس���ته‌ بڕی���اری‌ یه‌كالك���ه‌ره‌وه‌‬ ‫بده‌ی‌ له‌س���ه‌ر كاره‌كانت‪ ،‬دواخستن ‌‬ ‫ی‬ ‫بڕیاره‌كان���ت زیان���ت پێده‌گه‌یه‌نێت‌و‬ ‫له‌س���ه‌رت‬ ‫كاره‌كان‬ ‫ئی���ش‌و‬ ‫كۆده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌س���ان ‌‬ ‫به‌قس���ه‌كانت هه‌س���ت ‌‬ ‫ترت برین���دار ده‌كه‌ی���ت‪ ،‬په‌یوه‌ندیی ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تێكان���ت ب���ه‌ره‌و ش���لۆقبون‬ ‫ده‌ڕوات‪ ،‬پێویس���ت ‌ه به‌ئاگابی���ت له‌هه‌ر‬ ‫قسه‌یه‌ك ده‌یكه‌یت‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬

‫گەنجێک ئایپاد دەکات بەکوردی‬

‫کەمال محەمەد‬

‫ئەلبومێکی نوێ‬ ‫باڵودەکاتەوە‬ ‫ئا‪ :‬رەوا بورهان‬ ‫بریارە لەمانگی پێنجدا هونەرمەند‬ ‫کەمال محەمەد ئەلبومێکی گۆرانی‬ ‫باڵوبکاتەوە‪.‬‬ ‫لەدو مانگی ئایندەدا کەمال محەمەد‬ ‫س���یدییەکی ن���وێ باڵودەکات���ەوە کە‬ ‫پێکهاتوە لە‪ 12‬تراک‌و لەالیەن سەنتەری‬ ‫کیژێ���وە باڵودەکرێت���ەوە‪ ،‬لەوبارەیەوە‬ ‫کاوان رەسوڵ خاوەنی سەنتەری کێژێ‬ ‫بەئاوێنەی راگەیاند "ئەو ئەلبومە هەشت‬

‫شێر‬ ‫ی زۆر ده‌خه‌یت��� ‌ه‬ ‫ی الوه‌ك��� ‌‬ ‫كار ‌‬ ‫ئیش���وكاره‌كانی‌ رۆژان���ه‌ت‪ .‬دورنیی��� ‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ش زه‌ره‌رت پێبگه‌یه‌نێت‪ .‬پێویست ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ماوه‌ی���ه‌ك خ���ۆت به‌ئیش���وكاره‌كان ‌‬ ‫خۆته‌و‌ه سه‌رقاڵبكه‌یت‪.‬‬

‫له‌سلێمانی‪ ..‬ئااڵی ئەمەریکا پڕ فرۆشترینە‬

‫لەبازارەکانی شاری سلێمانی ئااڵی‬ ‫ئەمەریکا زیاترین فرۆشی هەیە‬ ‫بەبەراورد بەئااڵی واڵتانی تر‪ ،‬جگە‬ ‫لەئااڵی کوردستان‌و عێراق‪.‬‬

‫ئۆتۆمبێلە کۆنەکان‬ ‫له‌نرخدا کێبرکێی تازەکان دەکەن‬

‫یەکێک ل���ەو ئۆتۆمبێالن���ە له‌جۆری‬ ‫كالی���زه‌ره‌و مۆدیلی س���اڵی ‪1934‬ه‌و‬ ‫له‌كۆپی ه���اوس له‌گه‌ڕه‌ك���ی عه‌قاری‬ ‫راگیراوه‌‪ ،‬كه‌نار كاوه‌‪ ،‬خاوه‌نی كۆپی‬ ‫هاوسە ئاماژه‌ی به‌وه‌دا ئه‌م ئۆتومبێل ‌ه‬ ‫خاوه‌نه‌كه‌ی(كاو‌ه كه‌ریم ره‌شه‌) كه‌ زۆر‬ ‫ئاره‌زوی به‌و جۆر‌ه ئۆتومبێالن ‌ه هه‌یه‌و‬ ‫بێجگ ‌ه له‌وه‌ش چه‌ند ئۆتۆمبێلێكی تری‬ ‫كۆنی هه‌یه‌و وتیش���ی "ئه‌م ئۆتومبێل ‌ه‬ ‫له‌به‌غداو‌ه هێنراوه‌ت ‌ه س���لێمانی‌و لێر‌ه‬ ‫چاكراوه‌ت���ه‌وه‌و به‌رده‌وامی���ش كڕیاری‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ك��� ‌ه به‌ش���ێك ل���ه‌و كڕیاران ‌ه‬ ‫بازرگانه‌كانن"‪.‬‬ ‫بەش���ێک لەکریاران���ی ئۆتۆمبێل���ە‬ ‫کۆنەکان لەش���اری سلێمانی ئاماژە بۆ‬ ‫ئەوە دەکەن کە ئەو ئۆتۆمبێالنە تەنها‬ ‫بۆ جوان���کاری کریویانە‌و ئەگەرنا لێی‬ ‫ناخورن‪ ،‬خاوه‌نی رێس���تۆرانتی رۆما‪،‬‬ ‫فۆتۆ‪ :‬رامان‬ ‫ ‬ ‫س���ه‌ریاس عه‌زیز‪ ،‬ك��� ‌ه ئۆتومبێلێكی كالیزه‌ره‌و مۆدیلی ساڵی ‪1934‬‬ ‫ج���ۆری ئۆزمۆبێل���ی مۆدێ���ل ‪1967‬‬ ‫به‌گران له‌كوردستان ده‌ست ده‌كه‌وێت‌‪،‬‬ ‫هه‌ی���ه‌و وه‌ك خۆی ده‌ڵێ���ت به‌كه‌می كڕیومه‌و له‌به‌غ���دا‌و‌ه هێناومه‌‪ ،‬چونك ‌ه ته‌نها بۆ جوانی هێشتویانه‌ته‌وه"‬ ‫سەردار ئه‌وه‌شی خس���ته‌ڕو ك ‌ه ئه‌م ئاماژەشی بەوەکرد "به‌رده‌وام كڕیاری‬ ‫به‌كاریده‌هێنێ���ت‪ ،‬ب���ه‌الم تازه‌یه‌و وتی ل���ه‌وێ ماڵ��� ‌ه ده‌وڵه‌مه‌ن���ده‌كان زۆر‬ ‫"ساڵێك پێش ئێستا به‌دو ده‌فته‌رونیو ئاره‌زویان به‌مجۆر‌ه ئۆتۆمبێالن ‌ه هه‌یه‌و ئوتومبێالنه‌ پێداویس���تییه‌كانیان زۆر هه‌یه‌و داوا ده‌كه‌ن پێیانبفرۆشم‪".‬‬

‫له‌نێو ئااڵکانی جیهاندا‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬

‫ ‪safeen.arif@yahoo.com‬‬ ‫‪Twitter @SafeenArif‬‬

‫ماوه‌یه‌ك ‌ه به‌شێك له‌ده‌وڵه‌مه‌ندو‬ ‫بازرگانه‌كانی شاری سلێمانی سه‌ریان‬ ‫كردۆت ‌ه سه‌ر كڕینی ئۆتۆمبێل ‌ه مۆدێل‬ ‫كۆنه‌كان‌و هه‌ندێكیان وه‌ك بابه‌تێكی‬ ‫جوانكاری‌و هه‌ندێكی تریشیان وه‌ك‬ ‫كااڵیه‌كی بازرگانی بۆ خێر مامه‌ڵه‌ی‬ ‫كڕین‌و فرۆشتنی پێو‌ه ده‌كه‌ن‪ ،‬ئەو‬ ‫ئۆتۆمبێلە کۆنانە نرخیان گرانەو‬ ‫نرخی هەندێکیان لەئۆتۆمبێلێکی‬ ‫مۆدێلی ‪ 2013‬بەرزترە‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )370‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/26‬‬

‫‪11‬‬

‫گۆرانی نوێیەو ئاوازەکەی لەالیەن عەتا‬ ‫ئەحمەدەوە دانراوە‌و چوار گۆرانییەکەی‬ ‫تریشی ئاوازە کۆنەکانەو دەیڵێتەوە"‪.‬‬ ‫کاوان وتیش���ی ک���ە بەش���ێک‬ ‫لەش���یعرەکانی ئەو ئەلبوم���ە لەالیەن‬ ‫عەتا ئەحمەدو هیوا ئەحمەد‌و محەمەد‬ ‫عومەر عوس���مانەوە نوسراون‌و "بریارە‬ ‫لەسەرەتا یاخود کۆتایی مانگی پێنجدا‬ ‫باڵوبکرێتەوە"‪.‬‬ ‫وتیش���ی ئەلبومی پێش���وی کەمال‬ ‫محەم���ەد کە پێش���تر باڵویانکردبوە‌وە‬ ‫زیاترین فرۆشی هەبوە‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫هه‌ندێ‌ كێش���ه‌ له‌ش���وێنی‌ كاره‌كه‌ت‬ ‫بێزارت ده‌كات‪ ،‬هه‌وڵبده‌ هه‌رش���تێك‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ به‌ت���ۆوه‌ نه‌ب���و خۆت���ی‌‬ ‫لێبه‌دوربگری���ت‪ .‬چونكه‌ هیچ قازانجی‌‬ ‫تۆی‌ تێدا نییه‌‪.‬‬

‫ ‬ ‫شه‌کانه‌وه‌ی ئااڵی ئه‌مه‌ریکا‬

‫خالید رامبۆ گۆرانی راپ دەڵێت‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬ ‫هونەرمەندی گۆرانیبێژ خالید سەقزی‬ ‫ناسراو بەخالید رامبۆ لەچەند هەفتەی‬ ‫داهاتودا ئەلبومێکی گۆرانی بەناوی‬ ‫خۆزگە باڵودەکاتەوە کە یەکێک‬ ‫لەگۆرانییەکانی راپە‪.‬‬

‫خالید سەقزی لەبارەی ئەو ئەلبومە‬ ‫نوێی���ەوە بەئاوێن���ەی راگەیان���د "‬ ‫س���یدییەکەم پێکهاتوە لەهەشت تراک‬ ‫بۆ ‪ 10‬تراک‌و گۆرانییەکی خاوی تێدایە‬ ‫بەناوی چاوم لێت دەبێت رۆحمانەیە"‪.‬‬ ‫هەروەها س���ەبارەت بەگۆرانییەکانی‬ ‫دیک���ەی ئەلبومەک���ەی س���ەقزی وتی‬ ‫"گۆرانییەک���ی راپم وتوە بۆ ئەو گەنجە‬ ‫خۆشەویستانە"‬ ‫سەبارەت بەناونی ئەلبومەکەی خالید‬ ‫وتی "خۆزگ���ە بەمانای ئ���اوات دێت‌و‬ ‫سیدییەکەی پێشتریشم بەناوی ئاواتی‬ ‫دڵمەوە بو"‪.‬‬ ‫ئاماژەی بەوەش���کرد کە دو گۆرانی‬ ‫لەواڵت���ی س���وید لەش���اری یۆتۆبۆری‬ ‫ساڵێکە لەئەوروپا لەو بوارەدا کاردەکەن کلیپکردوە‌ کە ناوی چ���اوم لێتدەبێت‬ ‫تەختەیەکی کیبۆردیان بۆ ئایپاد دروست رۆحمانەی���ە‌و گۆرانییەك���ەی تریش���ی‬ ‫کردبو بەاڵم لەالیەن کۆمپانیای ئەپلەوە بەن���اوی نازەخان���ە‪ ،‬وت���ی "کلیپێکی‬ ‫تریش���م کردوە بەن���اوی مەملی مەمان‬ ‫رەتکرایەوە‌و دانیپێدا نەنرا‪.‬‬ ‫بەناوی‬ ‫گۆرانیبێژێک‬ ‫خانمە‬ ‫لەگەڵ‬ ‫ک���ە‬ ‫ ‬ ‫خالید رامبۆ‬ ‫دەریا وتومە"‪.‬‬

‫سیدی گۆرانیبێژە کچەکان‬ ‫که‌متر له‌کوڕه‌کان ده‌فرۆشرێت‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫له‌فه‌یسبوکه‌وه‌‬

‫لەشاری سلێمانی س���یدی گۆرانیبێژە‬ ‫کچەکان کەمترین دانەی لێدەفرۆشرێت‌و‬ ‫لەزۆرتری���ن رێژەدا ناگاتە س���ێ هەزار‬ ‫دان���ە ب���ەاڵم وەک خاوەن���ی یەکێک‬ ‫لەتۆمارگەکان���ی س���یدی لەش���اری‬ ‫س���لێمانی ئاماژەی بۆ دەکات‪ ،‬سیدی‬ ‫هەندێک گۆرانیبێ���ژی پیاو نزیکەی‪30‬‬ ‫هەزار دانەی لێدەفرۆشرێت‪.‬‬ ‫کاوان رەس���وڵ ک���ە خاوەن���ی‬ ‫یەکێ���ک لەگەورەترین س���ەنتەرەکانی‬ ‫باڵوکردنەوەی سیدییە لەشاری سلێمانی‬ ‫بەئاوێن���ەی وت" ئەلبوم���ی زۆرب���ەی‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئارام‬ ‫گۆرانیبێ���ژە کچ���ەکان کەمترین دانەی سی دییه‌که‌ی نه‌ریمان بابان زۆرترین فرۆشی هه‌بووه‌ ‬ ‫لێدەفرۆش���رێت‌و وت���ی گۆرانیبێژێکی‬ ‫وەک فرمێس���ک تەنه���ا ‪ 2500‬دان���ە دانە ب���ەاڵم گۆرانیبێژە پیاوەکان زیاتر گۆران���ی س���اڵی راب���ردو کاوان وتی‬ ‫سیدییەکەی نەریمان بابان پرفرۆشترین‬ ‫لەئەلبومەکەی بەئۆرخیناڵ فرۆشراوە‌و لە ‪ 30‬هەزار دانەی لێدەفرۆشرێت"‪.‬‬ ‫سەبارەت بەپرفرۆش���ترین ئەلبومی سیدی ساڵی رابردو بو‪.‬‬ ‫لەبەرزترین ئاس���تدا دەگاتە سێ هەزار‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ی خێزانه‌كه‌ت���ان‬ ‫باش���تروای ‌ه ه���اوكار ‌‬ ‫بكه‌ن له‌تێپ���ه‌ڕان ئه‌ركه‌كانیان چونك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫پێویس���تیان به‌ئێوه‌یه‌‪ .‬له‌وانه‌ی ‌ه بار ‌‬ ‫ی به‌وه‌بێت‬ ‫ته‌ندروس���تیتان پێویس���ت ‌‬ ‫سه‌ردانی‌ پزیشك بكه‌یت‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫كارێكی‌ نوێ‌ دێته‌ پێش���ت هه‌وڵبد‌ه‬ ‫به‌په‌له‌ هه‌مو ش���تێك بكه‌یت پشت‬ ‫به‌خۆت ببه‌سته‌‪ .‬باری‌ ته‌ندروستیت‬ ‫جێگی���ره‌و كێش���ه‌ت بۆ دروس���ت‬ ‫ناكات‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫هه‌واڵێک���ی خ���ۆش ده‌بیس���تیت ک��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ره‌نگ ‌ه به‌شێک له‌ژیانت بگۆڕێت‪ .‬بار ‌‬ ‫ته‌ندروستیت پێویس���تی‌ به‌و‌ه ده‌بێت‬ ‫که‌مێ���ک پش���و بده‌یت‌‪ ،‬زیات���ر بایه‌خ‬ ‫به‌خۆت بده‌‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫ی‬ ‫ی ئارام ده‌ژیت هه‌رچ ‌‬ ‫ئێستا له‌كه‌شێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیش���ت هه‌ی ‌ه بیكه‌یت باش���ه‌ هه‌لێك ‌‬ ‫ی‬ ‫باش ‌ه بۆ راپه‌ڕاندنی‌ كاره‌كانت‪ .‬له‌رو ‌‬ ‫سۆزدارییه‌و‌ه خۆشه‌ویسته‌كه‌ت له‌هه‌مو‬ ‫كات زیاتر پێویستی‌ پێته‌‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫هه‌ندێ���ك كه‌س هه‌یه‌ ده‌یانه‌وێت وره‌ت‬ ‫بڕوخێنن له‌هه‌ر ئیشێك ك ‌ه ده‌یكه‌یت‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم گه‌ربێ���ت‌و ژیرانه‌ بڕی���ار بده‌ن‬ ‫ره‌نگ���ه‌ هیچ ش���تێك كارت تێنه‌كات‌و‬ ‫سه‌ركه‌وتوبیت‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی خۆت‬ ‫هه‌وڵب���ده‌ ته‌نه���ا كاره‌كان��� ‌‬ ‫ی كه‌سانیتر‬ ‫بكه‌یت‪ ،‬زۆر خۆت له‌ئیش ‌‬ ‫ێ پ���اره‌ت‬ ‫هه‌ڵئه‌قورتێنی���ت‪ ،‬هه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تده‌كه‌وێت به‌اڵم هه‌رزو خه‌رج ‌‬ ‫ده‌كه‌یت‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )370‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/26‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫یه‌كێتی‌ كامه‌یان هه‌ڵده‌بژێرێت!؟‬ ‫پشكۆ حه‌مه‌فه‌ره‌ج‬

‫چی لەتورکیادا دەگوزەرێت؟‬ ‫(‪)٣-١‬‬ ‫بڕیاردان���ی پارتی کرێکارانی کوردس���تان‬ ‫ب���ۆ کۆتاییھێنان بەخەبات���ی چەکداری‌و‬ ‫دەس���تکردن بەخەباتی سیاسی بڕیارێکی‬ ‫گرنگ���ەو ش���ایانی لەسەروەس���تانە‪.‬‬ ‫پاڵنەرەکانی ئەم بڕیارە هه‌رچییەک بێت‪،‬‬ ‫لەو ڕاس���تییە کەمناکات���ەوە کە تورکیای‬ ‫ئەمڕۆکە تورکی���ای ج���اران‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫تورکیای بەر لەس���ااڵنی نەوەد نییە‪ .‬ئەم‬ ‫واڵتە کۆمەڵێک گۆڕانی گرنگی بەخۆیەوە‬ ‫بینی���وە ک���ە بینی���ن‌و ش���یکردنەوەیان‬ ‫گرنگییەکی گەورەی بۆ مەس���ەلەی کورد‬ ‫لەو واڵتەدا هه‌یە‪.‬‬ ‫لەناو ڕۆشنبیری ئێمەدا خوویەکی خراپ‬ ‫هه‌یە کە بەردەوام خەریکی بەخشینەوەی‬ ‫ناوو ناتۆرەو دەرکردنی حوکمی گشتگیرو‬ ‫دابڕاوە لەس���ادەترین پێدراوی زانس���تی‪.‬‬ ‫لەپەیوەندیدا بەتورکیاوە کەمنین ژمارەی‬ ‫ئەو خوێندەوارو ڕۆشنبیرانەی بەزمانێکی پڕ‬ ‫ریتۆریک‌و لەپاڵ گوتارێکی ناسیۆنالیستی‬ ‫ک���ەم فیکردا‪ ،‬بەب���ێ پەیڕەویکردنی النی‬ ‫هه‌رەکەمی سەرەتاکانی نووسینی زانستی‌و‬ ‫بەکارھێنان���ی زاراوەی گونج���او‪ ،‬تورکیا‬ ‫بەواڵتێکی فاش���ی‌و ئەردۆگان بەفاشیست‬ ‫ناودەبەن‌و سیاسەتی دەرەوەی تورکیاش‬ ‫بەخەونی دروستکردنی ئیمپراتۆریەتێکی‬ ‫ئیسالمییەوە گرێئەدەن‪ .‬کێشەکە لەوەدایە‬ ‫ئەم جۆرە گشتگیرییە گۆترەییە‪ ،‬لەناوەندی‬ ‫ڕۆش���نبیریی ئێمەدا‪ ،‬خ���ۆی بەگوتارێکی‬ ‫نەتەوەیی دادەپۆش���ێت ک���ە نەک تەنھا‬ ‫نووقس���انییە فیکری‌و میتۆدییەکانی ئەم‬ ‫شێوە بیرکردنەوەیە دەشارێتەوە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫هه‌رکەس���ێکیش غەیری ئەو بەفاشیکردنە‬ ‫س���ادەگۆیە بڵێت وەک ”ئەردۆگانیست“‌و‬ ‫”خۆفرۆش“ پێناس���دەکات‪ .‬ئەوەی ئەمڕۆ‬ ‫کۆمەڵ���گای ئێم���ە پێویس���تی پێیەت���ی‬ ‫کۆتاییھێنانە بەمج���ۆرە زمانە ریتۆرکی‌و‬ ‫بەمجۆرە گوتارە نەتەوەییە حەماس���ییە‬ ‫بێفیکرو گش���تگیرەیە‪ ،‬کە ڕێگری گەورەن‬ ‫لەبەردەم بینینی سادەترین پێدراوەکانی‬ ‫دونیای ئەمڕۆدا‪ .‬لەم نووسینەدا هه‌وڵئەدەم‬ ‫بنەم���ا کۆمەاڵیەت���ی‌و ئابورییەکانی ئەو‬ ‫گۆڕانکارییانە نیشانبدەم کە لەکۆمەڵگاو‬ ‫سیاس���ەتی تورکیدا ڕوویان���داوە‪ ،‬لەدوو‬ ‫هه‌فتەی داھاتووش���دا باس لەمەس���ەلەی‬ ‫ئیسالمی سیاس���ی‌و کاریگەری ئەوروپای‬ ‫یەکگرتوو لەس���ەر گۆڕانەکانی ناو تورکیا‬ ‫دەکەم‪.‬‬ ‫لەسەرەتای سااڵنی هه‌شتاوە کۆمەڵێک‬ ‫گۆڕان���کاری گرن���گ لەن���او تورکی���ادا‬ ‫ڕوویان���داوە کە دەکرێت ب���ە ”گۆڕانکاری‬ ‫ناوەکی“ ناویبنێین‪ .‬ئ���ەم گۆڕانکارییانە‬ ‫گۆڕانی ئاب���وری‌و کۆمەاڵیەتین‌و لەمڕۆدا‬ ‫کاریگەری گەورەیان لەس���ەر سیاس���ەتی‬ ‫دەوڵەت���ی تورک���ی هه‌یە‪ .‬لەس���ەرەتای‬ ‫س���ااڵنی هه‌ش���تاوە ئاب���وری تورکی���ا‬ ‫بەپرۆس���ەی بونیادنانەوەو چاکسازییەکی‬ ‫لیبراالنەی بنچینەییدا تێدەپەڕێت‪ .‬خاڵی‬ ‫سەرەکی لەم پرۆسەیەدا پێداگرتنە لەسەر‬ ‫گۆڕین���ی ئابوری تورکیا ب���ۆ ئابورییەکی‬ ‫هه‌ناردە‪ .‬وات���ە گۆڕینی ب���ۆ ئابورییەک‬ ‫پێ لەسەر ناردنەدەرەوەو ساغکردنەوەی‬ ‫بەرهه‌مەکانی تورکیا لەبازڕەکانی جیھاندا‬ ‫دادەگرێت‪ .‬مەبەس���تی س���ەرەکیش لەم‬ ‫پرۆس���ەیە ئامێزانکردنی ئابوری تورکیایە‬ ‫لەناو ئابوریی جیھاندا‪.‬‬ ‫چاکسازییکردن‌و بەلیبرالکردنی ئابوری‬ ‫تورکی���ا‪ ،‬ک���ە وەک ووتم لەس���ەرەتای‬ ‫هه‌شتاکانەوە دەس���تپێدەکات‪ ،‬لەسااڵنی‬ ‫‪ ٢٠٠٠‬کامڵدەبێت‌و ئابوری ئەم واڵتە دەکاتە‬ ‫یەکێ���ک لەئابورییە خاوەن قورس���ایی‌و‬ ‫بەھێزەکانی خۆرهه‌اڵتی ناوەڕاست‌و دونیا‪.‬‬ ‫لەو س���اڵەدا ک���ە پارتەکەی ئ���ەردۆگان‬ ‫دەسەاڵتی گرتەدەست‪ ،‬واتە ساڵی ‪،٢٠٠٢‬‬ ‫ئاب���ووری تورکیا بووب���وو بەئابورییەکی‬ ‫گەش���ەکردوو پێگەیش���توو‪ .‬ئەم گۆڕانە‬ ‫ئابورییە لەناوخۆی تورکیادا وابەس���تەی‬ ‫دروس���تبوونی چینێک���ی کۆمەاڵیەت���ی‬ ‫تازەو بەھێزە کە لەدەرەوەی دەس���ەاڵتی‬ ‫سیاس���ی‌و دەوڵەتیدا دروستبووبوو‪ ،‬واتە‬ ‫پێویستیان بەپیاوانی سیاسەت‌و بەخودی‬ ‫دەوڵەت خۆش���ی نەبوو ب���ۆ بەھێزکردنی‬ ‫توانا ئابورییەکانی خۆیان‪.‬‬ ‫ش���ارەزایانی ب���واری ئاب���وری ب���اس‬ ‫لەوەدەکەن کە پرۆس���ەی بەلیبرالکردنی‬ ‫ئابوری تورکیا ھێما بۆئەو دیاردەیە دەکات‬ ‫کە لەتورکناس���ی ئەکادیمیدا بە ”پڵنگە‬ ‫ئابورییەکانی ئەن���ادۆڵ“ ناودەبرێت‪ .‬ئەم‬

‫پڵنگانە ھێما بۆ دروستبوونی ژمارەیەکی‬ ‫گەورە لەکارخانەی بچووک‌و ماماناوەندی‬ ‫دەکەن‪ ،‬ئەو کااڵیان���ە بەرهه‌مدەھێنن کە‬ ‫دەتوانن لەبازاڕە جیھانییەکاندا ملمالنێی‬ ‫کااڵی واڵتەکان���ی تر بکەن‌و بفرۆش���رێن‪.‬‬ ‫ئ���ەم کارخانانە لەس���اڵی ‪١٩٩٠‬دا خۆیان‬ ‫ڕێکدەخ���ەن‌و لەڕێکخراوێک���ی گرنگ���دا‬ ‫بەناوی ”ڕێکخراوی بزنسمان‌و پیشەسازە‬ ‫سەربەخۆکان“دا‪ ،‬کۆدەبنەوە‪ .‬ئەندامانی‬ ‫ئ���ەم ڕێکخ���راوە ئابوریی���ە کەس���انێکی‬ ‫دیندارن‌و ئەو چینە گرنگە پێکدەھێنن کە‬ ‫ئەمڕۆ لەتورکیادا پێیاندەڵێن ”بورجوازییە‬ ‫دیندارەکان“‪ .‬ئەمان���ە بەتایبەتی ڕوویان‬ ‫لەبازاڕەکان���ی خۆرهه‌اڵتی ناوەڕاس���تەو‬ ‫لەپشتی ئەو کرانەوە ئابووری‌و سیاسییەی‬ ‫تورکیاوەن بەڕووی خۆرهه‌اڵتی ناوەڕاستدا‪.‬‬ ‫ئەم چین���ە زیاتر بازرگان‌و بۆرجوازییە تا‬ ‫دینی‌و عیرفانی‌و ئەوەی بەدوایدادەگەڕێت‬ ‫قازان���ج‌و کەڵەکردن���ی س���ەرمایەیە نەک‬ ‫بەھێزک���ردن‌و باڵوکردن���ەوەی ئیس�ل�ام‪.‬‬ ‫کاریگەری ئەم ڕێکخراوە لەسەر سیاسەتی‬ ‫تورکیا لەنێوان س���ااڵنی ‪ ١٩٩٠‬بۆ ‪١٩٩٧‬‬ ‫دا دەستپێدەکات کە پارتەکەی نەجمەدین‬ ‫ئەربەکان لەس���ەر دەس���ەاڵتبوو‪ .‬لەگەڵ‬ ‫ھاتن���ی پارتەک���ەی ئۆردوگانیش���دا ئەم‬ ‫کاریگەریی���ە بەھێزتردەبێت‌و زیاددەکات‪.‬‬ ‫بەشێک لەئەندامانی ئەم ئۆرگانە ئەندامی‬ ‫پارتەک���ەی ئۆردوگان���ن‌و لەوێدا چاالکن‪.‬‬ ‫بڕێکی گرنگی سیاس���ەتەکانی پارتەکەی‬ ‫ئ���ەردۆگان بەپێ���ی ویس���ت‌و قازانج���ە‬ ‫ستراتیژییەکانی ئەم گروپە دادەڕێژرێت‪.‬‬ ‫گەشەی ”پڵنگەکانی ئەنادۆڵ“ وادەکات‬ ‫لەس���اڵی ‪٢٠٠٥‬دا ڕێکخراوێکی گەورەترو‬ ‫فراوانت���ر بۆ بزسنس���مان‌و پیشەس���ازە‬ ‫بچووک‌و مامناوەدەکان دروستبکرێت‪ .‬ئەم‬ ‫ڕێکخراوە تازەی���ە پەیوەندییەکی بەھێزو‬ ‫کاریگەرییەکەی گەورەی لەسەر وەزارەتی‬ ‫دەرەوەی تورکی���ا هه‌ی���ە‪ .‬بەمجۆرە هه‌م‬ ‫ڕێکخ���راوی یەکەم‌و هه‌م ئ���ەم ڕێکخراوە‬ ‫تازەی���ە‪ ،‬ک���ە هه‌ردووکی���ان ه���ه‌واداری‬ ‫پارتەکەی ئەردۆگانن‪ ،‬کاریگەری گەورەیان‬ ‫لەس���ەر کرانەوەی ئەم پارتە هه‌یە‪ .‬ئەم‬ ‫دۆخە‪ ،‬وەک هه‌ندێک لێکۆڵەرەوە دەڵێن‪،‬‬ ‫وایکردوە دەستنیش���انکردنی سیاس���ەتی‬ ‫دەرەوەی تورکی���ا ت���ەنھا کاری ئ���ەم‬ ‫دیپلۆمات‌و ئەو سیاس���ی نەبێت بەتەنھا‪،‬‬ ‫بەڵکو ئەم پاشخانە کۆمەاڵیەتییە نوێییەو‬ ‫ئەم ھێزە تازانە ڕۆڵێکی گرنگ لەداڕشتنی‬ ‫ئ���ەو سیاس���ەتەدا دەبینن‪ .‬ئ���ەم گۆڕانە‬ ‫ناوەکییان���ە وادەکات هه‌ناردەی دەرەوەی‬ ‫تورکیا لەنێوان س���اڵی ‪ ١٩٩٦‬بۆ ‪ ٢٠٠٢‬لە‬ ‫‪ ٦٦‬ملی���ارەوە بەرزببێتەوە بۆ ‪ ٨٧‬ملیارو‬ ‫لەساڵی ‪ ٢٠٠٢‬شەوە بۆ ‪ ٢٠١٠‬بەرزببێتەوە‬ ‫بۆ ‪ ٣٠٠‬ملیار دۆالر‪.‬‬ ‫ئ���ەم دۆخ���ە کۆمەاڵیەت���ی‌و ئابورییە‬ ‫تازەیەی���ە وادەکات پارتەکەی ئەردۆگان‬ ‫ب���ەدوای دروس���تکردنی هه‌لومەرجێک���دا‬ ‫لەناوخ���ۆی تورکیاو لەناوچەکەدا بگەڕێت‬ ‫بۆ بەھێزکردنی زیات���ری ئابوری تورکیاو‬ ‫گەشەدان بەئابوری هه‌ناردەی ئەو واڵتە‪.‬‬ ‫ئەمەش مانای دروستکردنی هه‌لومەجێکی‬ ‫ھێم���ن‌و بێتوندوتی���ژی بکرێ���ت تیای���دا‬ ‫بەئاس���انی بازرگانی بکرێت‪ .‬بەمانایەکی‬ ‫دیکە ئەوەی لەپشتی سیاسەتی پارتەکەی‬ ‫ئەردۆگانەوەی���ە حەزو بڕی���اری ئەم یان‬ ‫ئەو سیاس���ی نییە بەت���ەنھا‪ ،‬بەڵکو ئەو‬ ‫گۆڕانە کۆمەاڵیەت���ی‌و ئابورییە گرنگانەیە‬ ‫کە لەس���ەرەتای هه‌ش���تاکانەوە تورکیای‬ ‫تێکەوتوە‪.‬‬ ‫ل���ەزۆر ڕووەوە ئ���ەردوگان‌و پارتەکەی‬ ‫ئەوەندەی مس���ۆگەرکردن‌و پاراستنی ئەو‬ ‫بازاڕانە بەگرنگدەزان���ن‌و کاری بۆدەکەن‪،‬‬ ‫ئەوەندە گوتارە ئیسالمییەکەیان بەگرنگ‬ ‫نازان���ن‪ .‬لەڕاس���تیدا لەزۆر ئاس���تدا ئەو‬ ‫گوت���ارە ئیس�ل�امییەی هه‌ڵیانگرتوە ئەو‬ ‫گۆڕان���ە ئابورییە گرنگانەی ن���او تورکیا‬ ‫ئاراستەی دەکات‪ ،‬نەک ئەو گوتارە گۆڕانە‬ ‫ئابوریی���ەکان ئاراس���تەبکات‪ .‬ک���ە ئەمە‬ ‫دەڵێم مەبەستم نییە دیدی ئیسالمیانەی‬ ‫پارتەک���ەی ئ���ەردۆگان ب���ۆ ئ���ەم ڕەگە‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‌و چینایەتییە کورتبکەمەوە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم نکوڵیلێک���ردن‌و نەبینین���ی ئەم‬ ‫ڕەگوڕیش���ە کۆمەاڵیەتییە وادەکات لەزۆر‬ ‫دی���اردەی ن���او ئ���ەو واڵت���ە تێنەگەین‪.‬‬ ‫ئەوەی ئاراس���تەی سیاس���ەتی ئەردۆگان‬ ‫دەکات‪ ،‬ئیس�ل�ام نییە وەک دین‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ئازادکردن���ی باڵەکانی ئاب���وری تورکیایە‬ ‫لەناوخۆی تورکیاو خۆرهه‌اڵتی ناوەڕاست‌و‬ ‫دەرەوەیدا‪.‬‬

‫له‌س����ه‌ر گۆڕه‌پانی‌ سیاس����ی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان زیاتر له‌سێ ده‌یه‌یه‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتیمانی‌ كوردس����تان یاریكه‌رێكی‌‬ ‫بنه‌ڕه‌ت����ی‌ ن����او گۆڕه‌پانه‌كه‌ی����ه‌‪،‬‬ ‫له‌دروس����تبونیه‌وه‌ تائێستا ئه‌و هێزه‌‬ ‫به‌زۆر قۆناغی‌ س����ه‌خت‌و پڕهه‌ڵدێرو‬ ‫دژواردا گ����وزه‌ری‌ كردوه‌‪ ،‬س����ه‌رباری‌‬ ‫ژماره‌ی����ه‌ك گالنی‌ بچ����وك‌و گه‌وره‌‪،‬‬ ‫سه‌رباری‌ چه‌ندین سه‌ركه‌وتنی‌ گه‌وره‌و‬ ‫بچوك له‌پاڵیش����دا چه‌ندی����ن دۆڕان‌و‬ ‫ی بچوك‌و گه‌وره‌ی‌ تێپه‌ڕاند‌و‬ ‫شكس����ت ‌‬ ‫به‌رده‌وام یه‌كێتی‌ به‌و ته‌مه‌نه‌ كه‌مه‌و‬ ‫سه‌رگوزه‌ش����ته‌ زۆره‌ تاڵ‌و تفته‌یه‌وه‌‬ ‫ب����ه‌رده‌وام به‌ش����ێكی‌ پێكهێن����ه‌ری‌‬ ‫هاوكێش����ه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان‌و‬ ‫به‌ش����ێكیش ب����وه‌ له‌هاوس����ه‌نگی‌‌و‬ ‫الس����ه‌نگی‌ یان پارسه‌نگی‌ هێز له‌سه‌ر‬ ‫ئاستی‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان‌و عێراق‬ ‫واڵتانی‌ دراوسێ‪ ،‬ئه‌م نوسینه‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫جێگه‌ی‌ باس����كردنی‌ خاڵه‌ نێگه‌تیڤ‌و‬ ‫پۆزه‌تیڤه‌كان����ی‌ مێژوی‌ ئ����ه‌و حیزبه‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی مه‌به‌ستی‌ ئه‌م نوسینه‌یه‌‬ ‫ئێس����تای‌ یه‌كێتیی����ه‌ له‌هاوكێش����ه‌ی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس����تاندا‪ ،‬ئێس����تایه‌ك‬ ‫یه‌كێت����ی‌ له‌هه‌م����و هێ����زه‌كان زیاتر‬ ‫ی له‌س����ه‌ره‌و زۆرب����ه‌ی‌ چاودێران‬ ‫چاو ‌‬ ‫كۆك����ن له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ هاوس����ه‌نگی‌‬ ‫هێزو ئاراس����ته‌ی‌ حوكمڕانی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان په‌یوه‌ن����ده‌ به‌چۆنیه‌تی‌‬ ‫مان����ه‌وه‌ی‌ ئ����ه‌م هێ����زه‌و چۆنیه‌تی‌‬ ‫تێڕوانی����ن‌و بڕیاردانی‌ ئ����ه‌م هێزه‌ بۆ‬ ‫به‌شداری‌ له‌پرۆسه‌ی‌ سیاسی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬له‌ئێس����تادا كه‌ تاڵه‌بانی‌‬ ‫وه‌ك جه‌س����ته‌یه‌كی‌ ج����واڵوو بزێو‪،‬‬ ‫كه‌ پڕب����و له‌دینامیكیی����ه‌ت‪ ،‬یه‌كێتی‌‬ ‫جێهێش����توه‌و ئه‌وه‌ی‌ ل����ه‌دوای‌ خۆی‌‬ ‫وه‌ك می����رات بۆ حیزبه‌كه‌ی‌ ماوه‌ته‌وه‌‬ ‫هه‌م س����ێبه‌رو ه����ه‌م تارماییه‌كه‌ كه‌‬ ‫ن����اوی‌ تاڵه‌بانییه‌! له‌غیابی‌ تاڵه‌بانیدا‬ ‫یه‌كێت����ی‌ ل����ه‌و كه‌ش����تییه‌ ده‌چێ����ت‬ ‫له‌قواڵیی ده‌ری����ادا له‌كاتی‌ هه‌ڵكردنی‌‬ ‫زریان‌و تۆف����ان‌و له‌كه‌ناری‌ نغرۆبوندا‪،‬‬ ‫ی ده‌رده‌چێت‌و‬ ‫كه‌ش����تیوانه‌كه‌ی‌ گیان ‌‬ ‫قه‌ده‌ر كه‌ش����تییه‌كه‌ به‌ش����ه‌پۆله‌كانی‌‬ ‫زریان‌و ره‌حمه‌تی‌ تۆفان ده‌سپێرێت!‬

‫یه‌كێت����ی‌ ئێس����تا هه‌م����ان نمونه‌ی ‌ه‬ ‫به‌اڵم خاڵێك ب����ۆ تێڕامان له‌یه‌كێتی‌‬ ‫جێگه‌ی‌ لێوردبونه‌وه‌یه‌ ئه‌وه‌یه‌ تیمی‌‬ ‫كه‌ش����تیوانی‌ كه‌ش����تییه‌كه‌ی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫هه‌مویان چاوه‌ڕوان����ی‌ خاڵی‌ كۆتایی‌‬ ‫ئ����ه‌و س����ێبه‌رو تارماییه‌ن ك����ه‌ ناوی‌‬ ‫تاڵه‌بانیی����ه‌‪ ،‬بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ هه‌ریه‌كه‌و‬ ‫له‌كه‌ش����تییه‌كه‌ بێته‌خوارێ‌‌و سواری‌‬ ‫به‌له‌م����ی‌ به‌رژه‌وه‌ن����دی‌ له‌س����ایه‌یی‬ ‫یه‌كێتی فه‌راهه‌مك����راوی‌ خۆی‌ ببێ‌‌و‬ ‫له‌ناو ده‌ریای‌ سه‌رمایه‌و به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫كه‌سی‌ خۆیاندا ده‌ست به‌سه‌وڵ لێدان‬ ‫بك����ه‌ن‪ ،‬ئه‌ڵبه‌ته‌ ئه‌م به‌له‌مه‌ بچوكانه‌‬ ‫له‌ناو قواڵیی ده‌ریاو له‌م س����ه‌رده‌مه‌‬ ‫پڕله‌زریان‌و تۆفانه‌دا به‌سانایی ناگه‌ن‬ ‫به‌كه‌نارێك����ی‌ ئ����ارام! یه‌كێت����ی‌ له‌م‬ ‫ده‌یه‌یی كۆتایی ته‌مه‌نیدا رۆڵی‌ خۆی‌‬ ‫وه‌ك حیزبێك����ی‌ خاوه‌ن دیدگاو ڕێگاو‬ ‫به‌رنامه‌و س����تراتیژی‌ ڕون ونكردوه‌و‬ ‫هی����چ كام له‌بڕی����ار به‌ده‌س����ته‌كانی‌‬ ‫نه‌یانتوان����ی‌ یه‌كێت����ی‌ به‌ڕێگایه‌ك����ی‌‬ ‫ته‌ندروس����ت ئیداره‌و ئاراسته‌ بكه‌ن‌و‬ ‫وه‌ه����ا یه‌كێتی‌ به‌ڕێوه‌بب����ه‌ن جیاواز‬ ‫له‌ڕكابه‌ره‌ مێژوییه‌ك����ه‌ی‌‌و له‌خزمه‌تی‌‬ ‫خه‌ڵكدا بڕیارو هه‌ڵوێس����ت وه‌ربگرن‌و‬ ‫هاوپه‌یمان����ی‌ ببه‌س����تن‌و نمونه‌یه‌كی‌‬ ‫جیاواز له‌حیزبی‌ س����ونه‌تی‌ پیش����ان‬ ‫بده‌ن‪ ،‬ئه‌و دروش����مه‌ی‌ كه‌ له‌سه‌رتاوه‌‬ ‫خونچ����ه‌ی‌ كۆمه‌ڵه‌و یه‌كێتی‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫پش����كوت‌و گه‌شه‌ی‌ كرد‪ ،‬ئه‌و هه‌زاران‬ ‫دروش����مه‌ی‌ ئه‌م حیزب����ه‌ خاوه‌نی‌ بو‬ ‫له‌رابردودا وه‌ك باران دابارین‌و خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردس����تان هه‌رچاوه‌ڕوان����ی‌ ته‌قینی‌‬ ‫كانی به‌رهه‌می‌ دروش����مه‌ گه‌وره‌كان‬ ‫بو‪ ،‬به‌اڵم نه‌ك كانی‌ هیواو جیاوازی‌‌و‬ ‫دادپ����ه‌ره‌وه‌ری‌ نه‌ته‌قی����ن‌و ك����ه‌س‬ ‫تینوێتی‌ لێیان نه‌شكا‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫هێنده‌ خراپ دوای‌ الس����اییكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫سونه‌ته‌ هه‌ڵه‌كان كه‌وت كۆمه‌ڵگا هیچ‬ ‫پێویستییه‌كی‌ ئه‌وتۆی‌ به‌هێزێكی‌ وه‌ك‬ ‫یه‌كێتی‌ به‌و گه‌وره‌یی����ه‌ نه‌ما‪ ،‬له‌بری‌‬ ‫زیندوێتی‌‌و داهێنان له‌بری‌ پێشه‌نگی‌‌و‬ ‫جیاوازب����ون‪ ،‬یه‌كێت����ی‌ پاس����یڤبون‌و‬ ‫پاش����كۆبون‌و الس����ایكردنه‌وه‌و خود‬ ‫به‌ركه‌نارخس����تنی‌ كرده‌ س����تراتیژو‬

‫رێ����گای‌ خ����ۆی‌‪ ،‬له‌ئێس����تادا پ����اش‬ ‫ده‌ركه‌وتن����ی‌ ڕاس����تییه‌كان بۆ هه‌مو‬ ‫الیه‌ك پاش����ئه‌وه‌ جه‌ماوه‌ری‌ یه‌كێتی‌‬ ‫رۆژ ل����ه‌دوای‌ رۆژ زیاتر له‌حیزبه‌كه‌یان‬ ‫ئه‌ته‌كنه‌وه‌‪ ،‬كاتی‌ ئه‌وه‌یه‌ دور له‌هه‌مو‬ ‫تارمای����ی‌و س����ێبه‌ره‌كان چ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫ناوخ����ۆی‌ یه‌كێتی‌ ك����ه‌ تارماییه‌كه‌ی‌‬ ‫تاڵه‌بان����ی‌ به‌هێزترینیان����ه‌‌و چ‬ ‫ئه‌وان����ه‌ی‌ هاوپه‌یمانه‌كه‌یان كه‌ جگه‌‬ ‫له‌ته‌س����لیمبون‌و پاش����كۆبون به‌هیچ‬ ‫گوزارش����تێك یه‌كێت����ی‌ وه‌ك حیزبی‌‬ ‫هاوش����ان‌و هاوپه‌یمان‌و هاوس����ه‌نگ‌و‬ ‫خاوه‌ن پێگه‌و بڕی����ار قبوڵ نییه‌و بۆ‬ ‫ئاینده‌ش خ����ۆی‌ به‌تاك����ه‌ میراتگری‌‬ ‫ئ����ه‌و یه‌كێتییه‌ ئه‌زانێت كه‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫داروپه‌ردوی‌ شكس����تی‌ ئه‌و شۆرش����ه‌‬ ‫دروس����تبو ئه‌وان خۆی����ان به‌خودان‌و‬ ‫رێبه‌ری‌ ئه‌زانن‪ ،‬له‌ئێس����تادا رێگاكانی‌‬ ‫ب����ه‌رده‌م یه‌كێتی‌ زۆر دی����ارو كورتن‪،‬‬ ‫گ����ه‌ر یه‌كێت����ی‌ ئه‌یه‌وێ����ت خ����ۆی‌‬ ‫رابپسكێنی‌‌و ببێته‌وه‌ به‌هێزیك له‌سه‌ر‬ ‫قه‌دی‌ داره‌ ‪38‬س����اڵه‌كه‌ی‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫وه‌چ‌و خه‌ڵفی‌ نوێ لێبدات پێویس����ته‌‬ ‫له‌كورتبین����ی‌ به‌رژه‌وه‌ن����دی‌ حیزبی‌‌و‬ ‫كه‌س����ی‌ چه‌ن����د كه‌س����ێكی‌ كه‌مه‌وه‌‬ ‫سیاس����ه‌ت نه‌كات‪ ،‬ئه‌م په‌رته‌وازه‌یی‌‬ ‫گوتارو نه‌بونی‌ دیدگاو ره‌چاونه‌كردنی‌‬ ‫تایبه‌تمه‌ندی‌‌و خود ته‌س����لیمكردنه‌‪،‬‬ ‫له‌كۆتایی‌ یاریی����ه‌ك نزیكمانده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ به‌هیچ ناوو ناونیش����انێك یه‌كێتی‌‬ ‫گه‌مه‌ك����ه‌ری‌ بنه‌ڕه‌ت����ی‌ گۆڕه‌پانه‌كه‌‬ ‫نابێ����ت‪ ،‬له‌ئێس����تادا كات����ی‌ ی����اری‌‬ ‫چاوشاركێی گوتارو دروشمی‌ قه‌به‌ی‌‬ ‫ناو ڕاگه‌یاندن‌و خۆبه‌ده‌س����ته‌وه‌دان‌و‬ ‫ته‌س����لیمبون به‌كرده‌یی به‌سه‌رچوه‌و‬ ‫كات����ی‌ ئه‌وه‌ی����ه‌ یه‌كێت����ی‌ یه‌كێكیان‬ ‫هه‌ڵبژێرێت‪ ،‬هاتنه‌وه‌ به‌ره‌ی‌ خه‌ڵك‌و‬ ‫به‌ده‌مه‌وه‌چون����ی‌ داواكانی‌ به‌ش����ێكی‌‬ ‫به‌رچ����اوی‌ جه‌ماوه‌ره‌ك����ه‌ی‌ خ����ۆی‌‪،‬‬ ‫یان به‌رده‌وامبون له‌س����ه‌ر ڕێگای‌ خۆ‬ ‫ونكردن‌و خود س����پاردنه‌ به‌شه‌پۆل‌و‬ ‫زریانی‌ چاره‌نوس����ی‌ نادی����ار هه‌م بۆ‬ ‫یه‌كێت����ی‌ وه‌ك حیزبێ����ك ه����ه‌م بۆ‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان وه‌ك قه‌واره‌یه‌كی‌‬ ‫سیاس����ی‪ ،‬ئه‌ركی‌ یه‌كێتی‌ له‌ئێستادا‬ ‫له‌هه‌مو قۆناغه‌كانی‌ ژیانی‌ سیاس����ی‬ ‫خۆی‌ له‌راب����ردودا قورس����تره‌‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫دواجار یه‌كێتی‌ خۆیه‌تی‌ پێناس����ه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ ده‌كاته‌وه‌و چۆن له‌گۆڕه‌پانه‌كه‌دا‬ ‫ده‌مێنێته‌وه‌ چۆن خ����ۆی‌ بۆ قۆناغی‌‬ ‫دوای‌ تاڵه‌بانی‌ ئاماده‌ ده‌كات‪ ،‬له‌الیه‌كی‌‬

‫یه‌كێتی‌ ده‌بێت‬ ‫یه‌كێكیان‬ ‫هه‌ڵبژێرێت‪،‬‬ ‫به‌ده‌مه‌وه‌چونی‌‬ ‫داواكانی‌ به‌شێكی‌‬ ‫به‌رچاوی‌‬ ‫جه‌ماوه‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫خۆی‌‪ ،‬یان‬ ‫به‌رده‌وامبون له‌سه‌ر‬ ‫ڕێگای‌ خۆ ونكردن‌و‬ ‫خود سپاردنه‌‬ ‫به‌شه‌پۆل‌و زریانی‌‬ ‫چاره‌نوسی‌ نادیار‬ ‫دیك����ه‌وه‌ ئه‌وه‌ یه‌كێتییه‌ سیس����ته‌می‌‬ ‫حوكمڕان����ی‌ هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان‬ ‫السه‌نگ‌و هاوسه‌نگ ده‌كات یا به‌سودی‌‬ ‫خاك‌و خه‌ڵكی‌ كوردس����تان به‌گشتی‌‪،‬‬ ‫ی كه‌می‌‬ ‫یان به‌سودی‌ چه‌ند به‌رپرسێك ‌‬ ‫خۆیان‌و هاوپه‌یمانه‌ شكلییه‌كه‌یان‪ ،‬بۆ‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ وه‌اڵمی‌ ئه‌م پرس����یارانه‌مان‬ ‫ده‌س����تبكه‌وێت زۆر چاوه‌ڕوانیم����ان‬ ‫گه‌ره‌ك نییه‌‪ ،‬سه‌ره‌داوه‌كانی‌ یارییه‌كه‌‬ ‫خه‌ریك����ی‌ خۆنمایش����كردنن‪ ،‬كاتێكی‌‬ ‫كه‌ممان پێویس����ته‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ بزانین‬ ‫یه‌كێتی‌ خه‌وی‌ س����ه‌ربانی‌ ژێرزه‌مینی‌‬ ‫پ����ڕ له‌ف����ه‌رده‌ دۆالر هه‌ڵده‌بژێرێ����ت‬ ‫یان خه‌وتن له‌س����ایه‌ی ئاس����مانێكی‌‬ ‫ساماڵدا هه‌موان له‌سایه‌ی دادپه‌وه‌ری‌‬ ‫حوكمێكدا بحه‌وێنه‌وه‌و به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫هه‌نگاو بۆ ئاینده‌ بنێین‌و بۆ نه‌وه‌كانمان‬ ‫له‌ئێسته‌وه‌ به‌ردێك بخه‌ینه‌ سه‌ربه‌رد‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ یه‌كێتییه‌ سه‌رپش����كه‌ كامه‌یان‬ ‫هه‌ڵده‌بژێرێت كاتی‌ له‌به‌رده‌سته‌ به‌اڵم‬ ‫كاتێكی‌ خێرا تێپه‌رو زۆریش كه‌م!‬

‫نه‌ورۆزو ده‌ركه‌وته‌كانی‌‬ ‫سه‌ركزكردن‪ .‬به‌مانایه‌كی‌ تر خه‌ریك ‌ه‬ ‫به‌ناوی‌ ئازادییه‌وه‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردی‌‬ ‫عه‌زیز ره‌ئووف‬ ‫یاخیبون‌و ره‌تكردنه‌وه‌ی‌ بیرده‌چێته‌وه‌و‬ ‫‪Azizrauf75@yahoo.com‬‬ ‫نه‌ورۆز ته‌نه����ا له‌هه‌ڵپه‌ڕین‌و خواردن‌و‬ ‫به‌رخۆری����دا كورتده‌كات����ه‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ن����ه‌ورۆز له‌چركه‌س����اتێكی‌ مێژوییدا‬ ‫بریتی بێت له‌نوێبونه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا له‌بیست‬ ‫ده‌نگ����ی‌ داپۆش����ین‌و به‌حه‌رامكردنی‌‬ ‫س����اڵی‌ رابردودا هیچ نوێبونه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر ن����ه‌ورۆز بریت����ی بێ����ت ئازادیی����ه‌ تاكه‌كه‌س����ییه‌كان ده‌كه‌نه‌‬ ‫تر له‌به‌رده‌مماندا نییه‌‪ ،‬كه‌ ده‌بو هه‌مو‬ ‫له‌یاده‌وه‌رییه‌ك����ی‌ ناسیۆنالیس����تی‌ ده‌نگێكی‌ ته‌واو بێكاریگه‌ری‌‪.‬‬ ‫ساڵێك له‌نه‌ورۆزدا كورد زوحاكه‌كانی‌‬ ‫له‌پاڵ ئه‌م ده‌ركه‌وته‌یه‌دا‪ ،‬ناتوایین‬ ‫ب����ۆ كۆمه‌ڵگ����ه‌ی‌ ك����وردی‌‪ ،‬ئ����ه‌وه‌‬ ‫ناو ناخی‌ خۆی‌ وه‌ك تاك‌و زوحاكی‌ هه‌ر‬ ‫ده‌توانین ئ����ه‌م یادكردنه‌وه‌یه‌ فۆرمی‌ ن����ه‌ورۆز وه‌ك یاده‌وه‌ریی����ه‌ك ب����ۆ‬ ‫هێزێكی‌ سیاس����ی‌ بۆ ده‌سه‌اڵتی‌ ره‌ها‬ ‫ت����رو ئه‌گ����ه‌رو ده‌ركه‌وت����ه‌ی‌ ت����ری ته‌عبیركردن له‌خ����ود نادیده‌ بگرین‪.‬‬ ‫بكوژێت‪ .‬ئه‌گ����ه‌ر له‌ڕابرودا زوحاكێك‬ ‫پێببه‌خش����ین كه‌ به‌ده‌ر له‌ده‌ركه‌وته‌ ل����ه‌م ڕۆژه‌دا ك����ورد وه‌ك گروپ یان‬ ‫هه‌بوبێت بۆ مژینی‌ خوێنی‌ ئینس����ان‪،‬‬ ‫ناسیۆنالیسیتییه‌كانی‌‪ ،‬هه‌ڵگری‌ هه‌م نه‌ته‌وه‌یه‌ك‪ ،‬ل����ه‌وی‌ دی‌ خۆی‌ جودا‬ ‫ئه‌وا له‌ئێستادا زیاد له‌زوحاكێك هه‌یه‌‬ ‫گرنگی‌‌و هه‌م ئیشكالییه‌تی‌ گه‌وره‌یه‌‪ .‬ده‌كات����ه‌وه‌‪ .‬بون����ی‌ م����اس میدی����او‬ ‫كه‌ مافی‌ ئیس����نان‌و داهاتی‌ كۆمه‌ڵگه‌‬ ‫به‌ته‌س����ه‌وری‌ م����ن یه‌كێ����ك كۆمۆنیكه‌یشن هێنده‌ی‌ تر بونی‌ كوردی‌‬ ‫ده‌خ����ۆن‌و ده‌س����ه‌اڵت له‌نوخبه‌یه‌كدا‬ ‫له‌گرنگییه‌كان����ی‌ ی����اده‌وه‌ری‌ نه‌ورۆز وه‌ك ئه‌وی‌ تر فڕێده‌داته‌ نێو جیهانه‌وه‌و‬ ‫كورتده‌كه‌ن����ه‌وه‌و بچوككردن����ه‌وه‌ی‌‬ ‫بریتییه‌ له‌ده‌ركه‌وته‌ سێكوالرییه‌كانی‌ له‌س����ه‌ر ئاستی‌ جیهان مۆدێرنه‌ ته‌واو‬ ‫ن����ه‌ورۆز ته‌نه����ا وه‌ك یاده‌وره‌ییه‌كی‌‬ ‫ئه‌م بۆنه‌یه‌‪ .‬هاتنه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ خێزانه‌كان نه‌ورۆزی‌ وه‌ك یاده‌وره‌ییه‌كی‌ كوردی‌‬ ‫ناسیۆنالیستی‌ وایكردوه‌ له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫به‌س����ه‌رجه‌م ره‌گه‌زه‌ جیاوازه‌كانه‌وه‌و ناساندو له‌توركیا كێشه‌ی‌ نه‌ته‌وایه‌تی‌‬ ‫كه‌س نابێت����ه‌ كاوه‌ی‌ ئاس����نگه‌ر بۆ‬ ‫هه‌ڵپه‌ڕی����ن‌و پۆش����ینی‌ جل����ی‌ برده‌ قۆناغێك����ی‌ تره‌وه‌ كه‌ بوه‌ هۆی‌‬ ‫كۆتایهێنان به‌م جۆره‌ له‌زوحاك‪.‬‬ ‫ره‌نگاوره‌نگ‪ ،‬ش����ه‌پازله‌یه‌كی‌ به‌هێزه‌ سه‌رنجڕاكێشانی‌ جیهان به‌ڕوی‌ كورددا‪.‬‬ ‫ن����ه‌ورۆز وایكردوه‌ كه‌ كوردس����تان‬ ‫له‌بناگوێی‌ هه‌ر هه‌وڵێك بۆ سه‌پاندنی‌ پیشاندانی‌ رۆحی‌ ئاشتیخوازی‌ كورد‬ ‫ببێته‌ زبڵدانێكی‌ گه‌وره‌ بۆ پاشماوه‌ی‌‬ ‫جۆرێ����ك له‌دیدی‌ فه‌ندامێنتالیس����تی‌ له‌م نه‌ورۆزه‌داو ئاگربه‌س����ت له‌الیه‌ن‬ ‫خۆراك‌و چه‌وری‌ كه‌ تا دێت كۆمه‌ڵگه‌‬ ‫به‌س����ه‌ر كۆمه‌ڵگ����ه‌دا‪ .‬ئه‌مه‌ش ته‌واو س����ه‌ركردایه‌تی‌ ش����ۆڕش له‌باك����ور‪،‬‬ ‫قه‌ڵه‌وترو به‌رخۆرترو ته‌مه‌ڵتر ده‌كات‌و‬ ‫ده‌نگی‌ به‌شێك له‌پیاوانی‌ ئاینی‌ كزتر له‌گرنگتری����ن ده‌ركه‌وته‌كانی‌ نه‌ورۆز‬ ‫ده‌كات كه‌ به‌ش����داری‌ ل����ه‌م بۆنه‌یه‌دا ب����و وه‌ك بۆنه‌یه‌ك����ی‌ نیش����تیمانی‌‌و ده‌س����وڕمێت له‌وه‌ی‌ ك����ه‌ كورد چۆن ئه‌م هه‌م����و مه‌س����ره‌ف‌و زیاده‌ڕۆییه‌‬ ‫ده‌توانێت له‌چه‌ند رۆژێكدا ئاراسته‌ی‌ له‌خواردندا دورمانده‌خاته‌و‌ه له‌ساده‌یی‪.‬‬ ‫به‌كوف����رو گومڕایی‌ ن����اوزه‌د ده‌كه‌ن‪ .‬نه‌ته‌وه‌یی‌‪.‬‬ ‫له‌پاڵ ده‌ركه‌وته‌ گرنگه‌كانی‌ نه‌ورۆز تراژیدیاكان����ی‌ بگۆڕێت بۆ هه‌ڵپه‌ڕین‌و سه‌رباری‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌ش����ێكه‌ له‌ئازادی‌‬ ‫له‌نه‌ورۆزدا ئه‌و ده‌ركه‌وته‌یه‌ ده‌بینین‬ ‫ك����ه‌ كۆمه‌ڵگ����ه‌ی ك����وردی‌ به‌ره‌فتار له‌كۆمه‌ڵگ����ه‌ی‌ كوردی����دا‪ ،‬ناتوانی����ن چێژوه‌رگرتن‪ .‬كورد س����ه‌ركه‌وتوبوه‌ تاكه‌كه‌سی‌‌و ده‌ركه‌وته‌یه‌كی‌ سێكوالر‪،‬‬ ‫س����ێكوالره‌و دیدی‌ سه‌پاندنی‌ ئاینی‌‌و خۆمان له‌و ده‌ركه‌وتانه‌ش بشارینه‌وه‌ له‌ته‌حه‌مولكردنی‌ ئه‌م هه‌مو تراژیدیاو نه‌ورۆز خه‌ریك����ه‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردی‌‬ ‫س����ه‌له‌فی‌ تێدا بونێكی‌ ته‌واو الوازه‌‪ .‬كه‌ هه‌ڵگری‌ ئیش����كالی‌ گ����ه‌وره‌ن بۆ خوێنه‌ ك����ه‌ ن����ه‌ورۆزو وه‌رزی‌ به‌هار ده‌كاته‌ مه‌خلوقگه‌لێك بۆ هه‌ڵپه‌ڕین‌و‬ ‫به‌مێگه‌لك����ردن‌و دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌هه‌ر‬ ‫به‌درێژایی‌ مێژو پێیبه‌خشیوه‌‪.‬‬ ‫ده‌ركه‌وت����ه‌ی‌ ئ����ازادی‌ تاكه‌كه‌س����ی‌‌و كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردی‌ له‌ئێستادا‪.‬‬ ‫ن����ه‌ورۆز خ����ۆی‌ چیی����ه‌ جگ����ه‌ پرۆس����ه‌یه‌كی‌ تێڕامان‌و بیركردنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ك����ورد خوێنێكی‌ هه‌ی����ه‌ له‌به‌هاردا‬ ‫پۆش����ینی‌ جلوب����ه‌رگ‌و جۆرێ����ك‬ ‫له‌ده‌نگهه‌ڵبڕین‌و هه‌ستكردن به‌خۆشی‌ ده‌جوڵێ����ت‪ .‬س����ه‌رجه‌م تراژیدی����او له‌یاده‌وره‌یی����ه‌ك ب����ۆ ره‌تكردن����ه‌وه‌و ئه‌مه‌ش ده‌ستی‌ ده‌بێت له‌دوستبونی‌‬ ‫ی له‌بیست ساڵی‌ زیاد له‌زوحاكێك‌و مردنی‌ هه‌ر هه‌وڵێك‬ ‫له‌نه‌ورۆزدا‪ ،‬له‌و ده‌ركه‌وته‌ گرنگانه‌ن خۆش����ییه‌كانی‌ كورد ده‌كه‌وێته‌ یه‌ك یاخیبون‪ .‬به‌اڵم ئه‌وه‌ ‌‬ ‫كه‌ س����یمای كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌ سێكوالر وه‌رزه‌وه‌و س����ه‌رجه‌م وه‌رزه‌كان����ی‌ تر ئه‌زمونی‌ ئێمه‌دا به‌دیده‌كرێت‪ ،‬كردنی‌ بۆ رۆحێكی‌ ره‌تكردن����ه‌وه‌و یاخیبون‬ ‫ی ن����ه‌ورۆزه‌ به‌بۆنه‌یه‌ك ب����ۆ قایلبون‌و له‌چه‌شنی‌ كاوه‌ی‌ ئاسنگه‌ر‪.‬‬ ‫به‌كۆمه‌ڵگ����ه‌ی‌ كوردی‌ ده‌به‌خش����ن‌و فه‌رام����ۆش ده‌كرێت‪ .‬مرۆڤ س����ه‌ر ‌‬

‫ی‬ ‫خه‌ریك ‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ئازادییه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ ‌‬ ‫كوردی‌ یاخیبون‌و‬ ‫ی‬ ‫ره‌تكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫بیرده‌چێته‌وه‌و‬ ‫نه‌ورۆز ته‌نها‬ ‫له‌هه‌ڵپه‌ڕین‌و‬ ‫خواردن‌و به‌رخۆریدا‬ ‫كورتده‌كاته‌وه‌‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )370‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/26‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫گفتۆگۆی جێنۆسایدی کورد لەپەرلەمانی‬ ‫بەریتانیاو چەند سەرنجێک‬ ‫ئامینە مەحمود‬ ‫ماستەر لەیاسای نێودەوڵەتی مافەکانی مرۆڤ لەندەن‬ ‫لە ‪ ٢٨‬شوباتی‪٢٠١٣‬دا "‪Backbench‬‬ ‫‪"Business‬‬ ‫‪Committee‬‬ ‫لەپەرلەمان���ی بەریتانی���ا گفتوگۆیەکی‬ ‫چەند کاتژمێری ڕێکخس���ت دەربارەی‬ ‫پرس���ی بەجینۆسایدناس���اندنی ئ���ەو‬ ‫کۆمەڵکوژیانەی کە لەسەردەمی حیزبی‬ ‫بەعس���دا بەرامبەر بەکورد ئەنجامدران‪.‬‬ ‫س���ەرەڕای ئ���ەوەی کە م���ن هاوڕانیم‬ ‫لەگ���ەڵ ئەوەی ک���ە لەم دانیش���تنەدا‬ ‫پەرلەمانی بەریتانیا کۆمەڵکوژییەکانی‬ ‫دژ بەکوردی بەجێنۆس���اید ناساندبێت‬ ‫ئەم���ەش لەبەرئەوەی ک���ە گفتوگۆکە‬ ‫بەشێک بو لەدانیشتنێکی دەستەیەکی‬ ‫پەرلەم���ان ک���ە ژم���ارەی ئامادەبوان‬ ‫لە‪ ١٢-١٠‬ک���ەس تێپەڕی نەدەکرد‪ ،‬ئەم‬ ‫ڕێژەی���ەش ناتوانێ���ت بەنوێنەرایەت���ی‬ ‫پەرلەمانی بەریتانیا بڕیاربدات‪ .‬لەگەڵ‬ ‫ئەوەش���دا س���ازدانی ئ���ەو گفتوگۆیەو‬ ‫پەخش���کردنی لەڕێگەی کەناڵی فەرمی‬ ‫پەرلەمان���ی بەریتانی���اوە گرنگییەکی‬ ‫مەعنەوی گ���ەورەی هەیە ب���ۆ گەلی‬ ‫کورد‪ .‬پێش���تریش پەرلەمانی س���وید‬ ‫دانیشتنێکی بۆ هەمان مەبەست سازدا‪.‬‬ ‫تائێستا سەرجەم ئەو هەواڵنەی کە بۆ‬ ‫بەجێنۆسایدناساندن دراون دەریدەخەن‬ ‫کە ئەو دەرئەنجامانەی کە چاالکەوانە‬ ‫کوردەکان‌و حکومەت چاوەڕوانی دەکەن‬ ‫ل���ە بەجینۆس���اید ناس���اندن جۆرێک‬ ‫لەناڕونی‌و هەندێکجار هەڵەی یاس���ایی‬ ‫گەورەشی تێدایە‪ .‬ئەم وتارە دەخوازێت‬ ‫کە هەندێک ڕونکردنەوەو ش���یکردنەوە‬ ‫لەسەر دۆسیەی بەجێنۆساید ناساندن‌و‬ ‫کاریگەرییەکانی بدات‪.‬‬

‫جێنۆساید چییە؟‬ ‫جێنۆساید تاوانێکی نێودەوڵەتییەو"‬ ‫نێوەدەوڵەت���ی‬ ‫ڕێکەوتنام���ەی‬ ‫قەدەغەک���ردن‌و س���زادانی تاوان���ی‬ ‫جێنۆس���اید" ک���ە لەس���اڵی ‪١٩٤٨‬‬

‫لەئەنجومەنی گشتی نەتەوەیەکگرتوەکان‬ ‫دەرچوە ئەم تاوانە دەناسێنێت‌و بنەماو‬ ‫پێکهات���ە یاس���اییەکانی دیاریدەکات‪.‬‬ ‫یاساناس���ان‌و ئەکادیمییەکان���ی بواری‬ ‫یاسای نێودەوڵەتی تاوان جێنۆسایدیان‬ ‫بە"قێزەوەنتری���ن تاوان" وەس���فکردوە‬ ‫ئەم���ەش لەبەرئ���ەوەی ک���ە ئامان���ج‬ ‫لەجێنۆس���اید قەاڵچۆکردنی گروپێکی‬ ‫مرۆییە‪.‬‬ ‫لەپاڵ تاوانی جێنۆس���ایددا تاوانێکی‬ ‫تری نێودەوڵەتی هەیە کە بەتاوانی دژی‬ ‫مرۆڤایەتی ناسراوە‪ ،‬ئەم تاوانەش لە ڕوی‬ ‫ترسناکی‌و دڕندەییەوە هیچی کەم نییە‬ ‫لەتاوانی جێنۆس���اید‪ .‬لێکچونێکی زۆر‬ ‫هەیە لەنێوان جینۆس���ایدو تاوانی دژی‬ ‫مرۆڤایەتی لەڕوی بنەماومەرج‌و پێکهاتە‬ ‫یاس���اییەکانیانەوە‪ .‬ه���ەردو تاوانەکە‬ ‫تایبەت���ن بەکۆمەڵک���وژی بەرب�ڵ�اوی‬ ‫هاواڵتیانی سیڤیل‪ ،‬وە هەروەها هاوبەشن‬ ‫لەڕوی ئەو ک���ردارە جینائیانەوەی کە‬ ‫دەبێتە هۆی بەرجەستەبونی تاوانەکە‪.‬‬ ‫بەمانایەک���ی ت���ر‪ ،‬ئ���ەو کردارانەی کە‬ ‫تاوانی جێنۆساید بەرهەمدێنێت هەمان‬ ‫ئەو کردارانەیە کە دەبێتە هۆی ڕودانی‬ ‫تاوان���ی دژی مرۆڤایەت���ی‪ .‬لەپاڵ ئەم‬ ‫لێکچونانەدا ڕەگەزێکی س���ەرەکی هەیە‬ ‫کە ئەم دو تاوان���ە لێک جیادەکاتەوە‪،‬‬ ‫ئەویش الیەنی مەعنەوی یاخود دەرونی‬ ‫تاوانی جێنۆسایدە‪ .‬لەم تاوانەدا لەپاڵ‬ ‫مەبەستی تاوانکاریدا کە بۆ هەر تاوانێک‬ ‫داواکراوە ‪ ،‬مەبەستێکی تایبەتی تر هەیە‬ ‫کە توخمێکی س���ەرەکی ئەم تاوانەیە‬ ‫ئەویش "مەبەس���تی ڕیشەکێش���کردنی‬ ‫گروپی بەئامانج کراوە"‪ .‬بەواتایەکی تر‬ ‫بۆ سەلماندنی جینۆساید دەبێت دادگا‬ ‫بگاتە ئەو بڕوایەی کە کاتێک تاوانباران‬ ‫هەس���تاون بەکۆمەڵک���وژی ئەندامانی‬ ‫گروپێک مەبەس���تیان ئەوەبوە کە ئەو‬ ‫گروپە بنەبڕبکەن یاخود قەاڵچۆ بکەن‪.‬‬

‫بۆ ئەو نەتەوانە‬ ‫کە هێشتا هیچ‬ ‫جۆرە دادگایەک‬ ‫کاری لەسەر سزای‬ ‫تاوانباران نەکردوە‬ ‫دانپیادانانی‬ ‫هەندێک حکوم ‌هت‌و‬ ‫پەرلەمانی دونیا‬ ‫ده‌بێتە هۆی فشار‬ ‫دروستکردنێکی‬ ‫نێودەوڵەتی‬ ‫لەکاتی شکستهێنان لەسەلماندنی ئەم‬ ‫"مەبەس���تە تایبەتییە" ئەوکات لە ڕوی‬ ‫یاس���اییەوە تاوانی جینۆس���اید بونی‬ ‫نابێت بەڵکو تاوان���ی دژی مرۆڤایەتی‬ ‫دەبێتە ئەو تاوانەی کە تاوانبارانی پێ‬ ‫دادگایی دەکرێت‪.‬‬ ‫هەرچەن���دە پلەبەن���دی یاس���ایی‬ ‫لەنێ���وان ئەم دو تاوانەدا نییە‪ ،‬مەرج‬ ‫نیی���ە حوکمی تاوانباری جینۆس���اید‬ ‫زیات���ر بێ���ت لەحوکم���ی تاوانبارێک‬ ‫بەتاوان���ی دژی مرۆڤایەتی‪ .‬بەمانایەکی‬ ‫تر ل���ەڕوی دەرئەنجامەوە ناس���اندنی‬ ‫تاوانێک بەجینۆس���اید ی���ان بەتاوانی‬ ‫دژی مرۆڤایەتی جیاوازییەکی پراکتێکی‬

‫ئەوتۆ دروست ناکات‪ .‬بەاڵم بەوپێیەی‬ ‫جێنۆساید مەبەستی بنەبڕکردن یاخود‬ ‫قەاڵچۆکردن���ی گروپێک���ە‪ ،‬بۆتە هۆی‬ ‫ئەوەی زۆرێک لەپسپۆڕانی بواری یاسای‬ ‫نێودەوڵەتی تاوان جێنۆساید وەسفبکەن‬ ‫بە"تاوانی تاوانەکان" یان "قێزەوەنترین‬ ‫تاوان"‪ .‬ئەمەش یەکێکە لەو هۆکارانەی‬ ‫کە وایکردوە زۆربەی ئەو گروپانەی کە‬ ‫قوربان���ی تاوانی کۆمەڵکوژین داکۆکی‌و‬ ‫کەمپی���ن بکەن بۆ ئ���ەوەی کە ئەوەی‬ ‫بەسەریانهاتوە بەجێنۆس���اید دابنرێت‬ ‫ن���ەک بەتاوان���ی دژی مرۆڤایەت���ی‪.‬‬ ‫سەرەڕای زۆری ئەو کۆمەڵکوژیانەی کە‬ ‫لەجیهاندا ڕویاندا تا س���اڵی ‪١٩٩٣‬هیچ‬ ‫کەس���ێک بەتاوانی جینۆساید دادگایی‬ ‫نەکرا لەالیەن دادگایەکی نێودەوڵەتییەوە‬ ‫ئەمەش بەه���ۆی نەبون���ی دادگایەکی‬ ‫نێودەوڵەت���ی تاوان‪ .‬لەس���ااڵنی ‪١٩٩٣‬‬ ‫وە ‪ ١٩٩٤‬دو دادگای کاتی نێودەوڵەتی‬ ‫لەالی���ەن ئەنجومەن���ی ئاسایش���ی‬ ‫نەتەوە یەکگرتوەکان���ەوە دامەزرێنران‬ ‫بەمەبەس���تی دادگاییکردنی تاوانبارانی‬ ‫کۆمەڵکوژییەکانی یۆگۆسالڤیای جاران‌و‬ ‫ڕوان���دا بەتاوانی جینۆس���اید‪ ،‬تاوانی‬ ‫دژی مرۆڤایەت���ی وە تاوانی جەنگ‪ .‬وە‬ ‫دواتریش لەس���اڵی ‪ ١٩٩٨‬دادگایەکی‬ ‫هەمیش���ەیی نیوەدەوڵەتی تاوان ‪ICC‬‬ ‫دروستبو کە ئەویش دەسەاڵتی بەسەر‬ ‫هەریەک لەو سێ تاوانانەدا هەیە‪.‬‬ ‫تائەم���ڕۆ تەنها دو کەیس���مان هەیە‬ ‫کە بەجێنۆساید ناس���ێنرابێت لەالیەن‬ ‫دادگایەک���ی نێودەوڵەتییەوە ئەوانیش‬ ‫هەڵمەت���ی لەناوبردنی توتس���ییەکان‬ ‫لەڕواندا‪ ١٩٩٤ /‬وە کوشتنی نێرینەکانی‬ ‫"سریبرینتس���ا" لەواڵت���ی بۆس���نیاو‬ ‫هێرزۆگۆڤینیا لەساڵی ‪ .١٩٩٥‬هەرچەندە‬ ‫تاوانەکانی هۆلۆکۆس���ت لەسەردەمێکدا‬ ‫ڕویدا کە یاس���ای جێنۆساید دانەنرابو‪،‬‬ ‫واتە جێنۆس���اید تەنه���ا زاراوەیەک بو‬ ‫نەک یاسایەک بەاڵم کۆدەنگییەک هەیە‬ ‫لەنێوان پسپۆڕانی بواری یاسای تاوانی‬ ‫نێودەوڵەت���ی کەوا هۆلۆکۆس���ت بەبێ‬ ‫هی���چ دودڵییەک س���ەرجەم بنەماکانی‬ ‫جێنۆسایدی تێدایە‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫ساڵیادی وتارە گڕاویەکەی‬ ‫سەرۆکی هەرێم‌و چەند سەرنجێک‬ ‫ئاری ئەبوبەکر‬

‫لەن���ەورۆزی پاردا‪ ،‬س���ەرۆکی هەرێم‬ ‫بەوتارێک���ی تاڕادەی���ەک حەماس���ی‪،‬‬ ‫پیرۆزبایی نەورۆزی لەهاوواڵتییان کرد‪،‬‬ ‫وتارێک کە پڕبو لەتوڕەیی س���ەرۆکی‬ ‫هەرێ���م بەرامب���ەر حکومەت���ی بەغداو‬ ‫بەتایبەتی���ش بەرامبەر خودی مالیکی‪،‬‬ ‫بەجۆرێک کە س���ەرۆکی هەرێم داوای‬ ‫ڕوخاندن���ی حکومەت���ی مالیکی کرد(‬ ‫ئەگەر مالیکی هەڵوێستەکانی نەگۆڕێت‌و‬ ‫س���وربێت لەسەر سیاس���ەتی خۆی) ‪،‬‬ ‫ئەوەش بوە س���ەرەتای دروس���تبونی‬ ‫تەنگەژەیەکی سیاسی‌و ئابوری لەنێوان‬ ‫هەرێم‌و بە‌غدا‪.‬‬ ‫هەتا ئێستا نەمالیکی گۆرانکاریکردوە‬ ‫هەڵوێس���تەکانیدا‪،‬‬ ‫لەسیاس���ەت‌و‬ ‫نەحکومەتەکەی ڕوخاوە‪ ،‬بەڵکو بەهەمان‬ ‫ڕیت���م‌و میتۆد مالیکی کاری سیاس���ی‬ ‫خۆی دەکات‪ ،‬وە وەک دەشبینرێت‪ ،‬کە‬ ‫س���ەرۆکی هەرێم شکستی هێنا لەوەی‬ ‫ک���ە حکومەتەکەی مالیکی بروخێنیت‪،‬‬ ‫لەکاتێکدا خوێندنەوەی ئەوە دەکرا کە‬ ‫زۆربەی شیعەکان دژی مالیکین‪.‬‬ ‫ئ���ەم شکس���ت‌و قس���ەدانە لەبەرد‪،‬‬ ‫دەکرێ���ت خوێندنەوەیەک���ی وردو‬ ‫شیکارێکی سیاس���ی وردی بۆ بکرێت‪،‬‬ ‫چونک���ە ت���ا عێ���راق بەم ش���ێوەیەی‬ ‫ئیس���تا بێت‪ ،‬دەشێت چەندەها جاریتر‬ ‫توشی هەمان هەڵوێستی لەم شێوەیە‬ ‫ببینەوە‪ ،‬بۆیە کورد بەگشتی‌و سەرۆکی‬ ‫هەرێم بەتایبەتی دەرسێک لەو هەڵچونە‬ ‫وەربگرن‪.‬‬ ‫یەکەم دەرس کە دەبێت وەربگیرێت‪،‬‬ ‫ئەوەی���ە‪ ،‬ک���ە نابێ���ت بۆ لەم���ەودوا‬

‫س���ەرۆکی هەرێم عاتیفیانە بڕیاربدات‌و‬ ‫قسەیەک بکات‪ ،‬کە ناتوانێت جێبەجێی‬ ‫بکات‪ ،‬وەک ئەوەی لەس���اڵی رابردودا‬ ‫کردی‪ ،‬وە دەبێت سەرۆکایەتی هەرێم‌و‬ ‫بەتایبەتیش راوێژکارەکانی س���ەرۆکی‬ ‫هەرێ���م خوێندن���ەوەی ورد بک���ەن بۆ‬ ‫شانۆی سیاسی‪ ،‬پێش ئەوەی داواکاری‬ ‫لەو جۆرە بکەن‪ ،‬چونکە دواجار کاتێک‬ ‫س���ەرۆکی هەرێم ناتوانێ���ت قەناعەت‬ ‫بەهاوپەیمانەکانی ب���کات لەناو عێراق‬ ‫بۆ خس���تنی حکومەتەک���ەی مالیکی‪،‬‬ ‫کەواتە پێویس���ت ن���اکات لەبۆنەکاندا‬ ‫داواکارییەکی مەحاڵ بکات‪.‬‬ ‫دەرس���ێکی ترو لەهەم���وی گرنگتر‪،‬‬ ‫نابێ���ت ب���ۆ لەمەودا س���ەرۆکی هەرێم‬ ‫ب���ێ گەڕانەوە ب���ۆ پەرلەم���ان‌و هێزە‬ ‫سیاس���ییەکانی ت���ر‪ ،‬بڕیارب���دات‌و‬ ‫لەبری هەم���ووان بیربکاتەوە‪ ،‬چونکە‬ ‫داواکارییەکەی سەرۆکی هەرێم ئەوەندە‬ ‫تاکرەوانە بو‪ ،‬خودی هاوپەیمانەکەی کە‬ ‫یەکێتی نیش���تیمانییە ( چ جای هێزە‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆنەکان) هاوڕانەبون لەگەڵ‬ ‫س���ەرۆکی هەرێمدا‪ ،‬ئەمەش وایکرد کە‬ ‫زۆربەی هێزە سیاسییەکان هاوبۆچون‬ ‫نەب���ن لەگ���ەڵ س���ەرۆکی هەرێم���داو‬ ‫پشتگیرییان لەداواکەی سەرۆکی هەرێم‬ ‫نەکرد‪.‬‬ ‫دەرس���ێکی ت���ر‪ ،‬کە ک���ورد دەبێت‬ ‫بەجدیی کاری لەس���ەر بکات‌و هەمیشە‬ ‫لەبیریدا بێت‪ ،‬ئەوەیە کە ش���یعەکان‪،‬‬ ‫هەرچەندە دژی مالیکی بن‌و هاوڕانەبن‬ ‫لەگەڵیدا‪ ،‬هەرچەندە خۆیان بەدۆستی‬ ‫ک���ورد بزان���ن‌و ژێر بەژێرو بەئاش���کرا‬

‫پشتگیری داواکارییەکانی کورد بکەن‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم کاتێک کار دێتە س���ەر ئەوەی‬ ‫هەڵبژێرن لەنێوان مالیکییەکی شیعەو‬ ‫داواکارییەک���ی ک���ورد ب���ۆ ڕوخاندنی‬ ‫ش���یعەیەک‪ ،‬ئەوا هەمیش���ە مانەوەی‬ ‫مالیکییەک���ی ش���یعەیان پێباش���ترە‬ ‫لەمەس���عود بارزانییەک���ی ک���ورد‬ ‫هەرچەندە نەرمو دڵس���ۆزی ش���یعەش‬ ‫بێت‪ ،‬هەر ئەم���ەش وایکردوە‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫ئ���ەوەی بەش���ێکی زۆری ش���یعەکان‬ ‫پشتگیری بارزانییان کرد لەسەرەتادا‪،‬‬ ‫بەالم کاتێ���ک کە هاتە س���ەر کردار‪،‬‬ ‫پش���تیانکردە بارزان���ی‌و ت���ا هەنوکە‬ ‫ئامادەنی���ن دەنگب���دەن بۆ خس���تنی‬ ‫مالیکی‪ .‬س���وننەکانیش بەهەمانشێوە‪،‬‬ ‫لەگ���ەل ئ���ەوەی ک���ورد هەرچ���ی‬ ‫لەدەس���تهاتبێت بۆیانی کردوە‪ ،‬کەچی‬ ‫جگە لەقس���ەی بێکردار‪ ،‬ئامادەنەبون‬ ‫بەکردار پش���تگیری لەداواکەی بارزانی‬ ‫بکەن‪ ،‬نەک هەر ئەمە بەڵکو ئامادەنین‬ ‫کە پۆس���تی وەزیرو بەرپرس���ەکانیان‬ ‫لەحکومەتدا سڕبکەن‪.‬‬ ‫ئەم���ە جگە ل���ەوەی تەمەڵی کوردو‬ ‫ترسان لەلەدەستدانی پۆست‌و پلەوپایە‪،‬‬ ‫وایکرد ک���ە خودی پارتی ئامادەنەبێت‬ ‫یەک پۆس���تی خ���ۆی لەحکومەتەکەی‬ ‫بۆی���ە ب���ۆ لەم���ەودا دەبێ���ت کورد‬ ‫مالیکی بکشێنێتەوە‪ ،‬تا ئەو ڕادەیە‪ ،‬کە‬ ‫سەرۆکی هەرێم ئامادەنەبو پۆستەکەی لەوە تێب���گات‪ ،‬بریاری هەڵەش���ەیی‌و‬ ‫خاڵی خۆی (وشیار زێباری) سڕبکات بێس���ەروبەرەیی‪ ،‬بێ پ���رس‌و ڕاکردن‬ ‫بەناوخ���ۆی هەرێ���م‪ ،‬بەتایب���ەت‬ ‫یان بیکشینێتەوە‪.‬‬ ‫دیارە ڕۆڵ���ی دەولەتان���ی ئیقلیمی‌و لەپەیوەن���د بەبە‌غ���داو دەوروبەرەوە‪،‬‬ ‫جیهان���ی نادی���دە ناگیرێ���ت ه���ەم کارێکی نەش���یاوەو لەقورس���ایی کورد‬ ‫لەس���ەرهەڵدانی تەنگەژەک���ەداو هەم کەمدەکاتەوە‪ ،‬چونکە هەر شکس���تێک‬ ‫لەویس���تی مانەوەی مالیکی���دا‪ ،‬بەالم لەبریاری سیاس���یدا بەرامب���ەر بەغدا‪،‬‬ ‫لەهەردو بارەکەدا‪ ،‬ڕۆڵ���ی دەوڵەتانی لەس���ەنگی کورد کەمدەکاتەوە‪ .‬رەنگە‬ ‫ئیقلیمی‌و جیهانی ئەوەی دەرخس���ت‪ ،‬ه���ەر ئەم���ەش بێ���ت وایکردبێت کە‬ ‫کە بارزانی هەڵەبوە لەحساباتەکانیداو س���ەرۆکی هەرێم بۆ نەورۆزی ئەمساڵ‪،‬‬ ‫النیکەم نەیتوانیوە پشتگیری ئیقلیمی هیچ پەیامێکی تەلەفیزێۆنی نەبو‪.‬‬ ‫بەدەستبهێنێت بۆ داواکارییەکەی‪.‬‬

‫نابێت بۆ لەمەودوا‬ ‫سەرۆکی هەرێم‬ ‫عاتیفیانە‬ ‫بڕیاربدات‌و‬ ‫قسەیەک بکات‪ ،‬کە‬ ‫ناتوانێت جێبەجێی‬ ‫بکات‪ ،‬وەک ئەوەی‬ ‫لەساڵی رابردودا‬ ‫کردی‬

‫‪13‬‬

‫ئاشتی‬ ‫ئاراس فه‌تاح‬ ‫گ���ەر ژمارەیەك���ی زۆر لەئێمە وێنەی‬ ‫یەكێ���ك لەقوربانییەكان���ی جەنگمان‬ ‫بەس���ەر س���نگمانەوە ھەڵنەواسیبێت‪،‬‬ ‫ئەوا بەدڵنیاییەوە ھەموومان وێناكانی‬ ‫‪ Imagination‬جەنگمان لەناو خۆماندا‬ ‫ھەڵگرتووە‪ .‬ئەم وێنانە‪ ،‬وێنای دزێوی‬ ‫دوژمنایەتی نێ���وان دەوڵەت‌و نەتەوەو‬ ‫گروپە كۆمەاڵیەتییەكانن‪ ،‬وێنای شەڕی‬ ‫وەحش���ەتگەرانەی ئایین‌و ئایینزاكانە‬ ‫لەگ���ەڵ یەكترو وێن���ای بێبەزەیبوونی‬ ‫ئینسانەكانە بەرامبەر بەیەكتر‪ .‬كاتێك‬ ‫ب���اس لەجەنگ دەكەی���ن‪ ،‬تەنها بۆنی‬ ‫بارووت‌و سووتان ناكەین‌و ته‌نها گرمەی‬ ‫بۆمبەكانم���ان گوێ ل���ێ نابێت‌و ته‌نها‬ ‫خاپووركردنی ماڵەكان نابینین‪ ،‬بەڵكو‬ ‫دەربەدەری‌و برینداربوون‌و كوشتن دەبن‬ ‫بەئاكامەكانی ھەموو جەنگێك‪ .‬كە باسی‬ ‫جەنگ دەكەین ته‌نها مەبەس���ت لەتەنە‬ ‫رەقەكانی جەنگ نییە لەوێنەی تانك‌و‬ ‫تۆپ‌و فرۆكە‌و راكێت‌و فیشەك‪ ،‬بەڵكو‬ ‫لەپاڵ ئەمانەش���دا مەبەست لەرەھەندە‬ ‫نەرمەكانێت���ی لەوێن���ەی برینداربوونی‬ ‫رۆح‪ ،‬دروستبوونی ڕق‌و نەمانی بەزەیی‪.‬‬ ‫جەنگ���ە ئایدیۆلۆژییەكانی س���ەردەمی‬ ‫مۆدێرنە دوو مەترس���یی س���ەرەكییان‬ ‫دروس���تكردووە‪ ،‬یەكەمی���ان جەنگ���ی‬ ‫ڕێكخراو بۆ لەناوبردنی گروپێكی مرۆیی‌و‬ ‫دووھەمیش���یان لەناوبردن���ی خ���ودی‬ ‫بوونە‪ .‬لەسەرەتای سەدەی بیستەمەوە‬ ‫ئەزموون���ی كۆمەڵكوژی دژ بەئەرمەن‌و‬ ‫جوولەك���ە‌و س���نتی‌و رۆم���اكان (ئەو‬ ‫میللەتەی بەزمانی نازانستی پێیدەڵێین‬ ‫ق���ەرەج)و ھەروەھا ل���ە كەمپۆدی���او‬ ‫بۆسنەو ڕوانداو كوردس���تان‌و دافوردا‬ ‫ك���را‪ .‬ھاوتەریب بەجەنگ���ی جیھانی‬ ‫دووەمیش مەترس���ی جەنگی ئەتۆمی‬ ‫دەس���تپێدەكات‪ .‬دی���ارە مرۆڤایەت���ی‬ ‫تاوەكو ئەمڕۆ ته‌نها یەكجار ئەزموونی‬ ‫تاڵ���ی ئ���ەم چەك���ەی لەھیرۆش���یماو‬ ‫ناكازاكیدا كرد‪ ،‬ئەزموونێك كە تاوەكو‬ ‫ئەمڕۆ كاریگەرییە كارەساتئامێزەكانی‬ ‫بۆ سەر ئینسانەكان‌و سروشت ماون‪.‬‬ ‫گ���ەر دوور لەڕاڤەكردنی ماناو رەھەندە‬ ‫قووڵەكان���ی جەن���گ‪ ،‬بەش���ێوەیەكی‬ ‫گش���تی بدوێین‌و بمانەوێت پێناسێكی‬ ‫سیاسی‪ -‬سۆسیۆلۆگی فەرھەنگئاسای‬ ‫بۆ بكەین‪ ،‬ئەوا دەتوانین بڵێین‪ :‬جەنگ‬ ‫بریتییە لەكردەیەك���ی زەبروزەنگاویی‬ ‫رێكخ���راو كە لەڕێگای چەكەوە لەنێوان‬ ‫دەوڵەتاندا پیادەدەكرێت‪ ،‬یان لەنێوان‬ ‫گروپ���ە كۆمەاڵیەتییەكانی دەوڵەتێكدا‬ ‫روودەدات‪ .‬ئ���ەم پێناس���ەكردنە ئ���ەو‬ ‫راستییەمان بۆ دەردەخات كە لەھەموو‬ ‫جەنگێك���دا ھەردوو رەھەن���دی چەك‌و‬ ‫توندوتی���ژی ئامادەن‌و بەوھۆیەش���ەوە‬ ‫دەرئەنجامی كارەساتاوی بۆسەر ژیان‌و‬ ‫سروشت لێدەكەوێتەوە‪ .‬ئەو پرسیارەی‬ ‫كە دەبێت لەخۆمان���ی بكەین ئەوەیە‪،‬‬ ‫ئای���ا بەڕاس���تی بێدەنگبوون���ی چەك‬ ‫مانای ئاشتی دەگەیەنێت؟ یان ئاشتی‬ ‫دۆخێكە كە لەحاڵەتی ”نا‪-‬جەنگ“بوون‬ ‫گەورەت���رو قووڵترە؟ ب���ۆ وەاڵمی ئەم‬ ‫پرسیاریارانەش زۆرینەی زانایانی بواری‬ ‫سیاسی‌و سۆس���یۆلۆگی پێماندەڵێن‪:‬‬ ‫نەخێر‪ ،‬دۆخی ئاگربەستی‪ ،‬كشانەوەی‬ ‫لەشكر لەبەرەكانی جەنگ‪ ،‬چەكدانان‌و‬ ‫تەقەنەكردن مانای ئاش���تی ناگەیەنن‪.‬‬ ‫ئاش���تی بەته‌نها مانای گوێلێنەبوونی‬ ‫تەقەو گرمەو زرمە نییە‪ ،‬بەته‌نها مانای‬ ‫كۆتاییھاتن���ی ك���ردەی جەنگاوەرانە‬ ‫نیی���ە‪ ،‬بەڵكو مان���ای بوونی نیزامێكی‬ ‫بەردەوامی یاس���ایی‌و یەكس���انییە بۆ‬ ‫ھەم���وو تاك‌و گروپ‌و دەوڵەتان‪ ،‬مانای‬ ‫بوون���ی فۆرمێك���ی پێكەوەژیان���ە كە‬ ‫تیای���دا ژیان‌و كەرامەتی ئینس���انەكان‬ ‫پارێزراوبن‌و دروستكردنی ژیانی باشیش‬ ‫بۆ ھاوواڵتیان‪ ،‬بەبێ جیاوازی‪ ،‬بااڵترین‬ ‫ئامانجی سیاسەت بێت‪.‬‬ ‫لەلۆژیكی س���ەربازییدا كۆتایی جەنگ‬ ‫مانای دەس���تپێكردنی ئاشتییە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەم ئاشتییە مانای ئەوە نییە كە ھەموو‬ ‫تاك‌و گروپ���ەكان لەڕووی سیاس���ی‌و‬ ‫كۆمەاڵیەتیی���ەوە ش���ادو ڕازیدەكات‪.‬‬ ‫ئاش���تی مانای ئاش���تبوونەوەی الیەنە‬ ‫چەكدارو جەن���گاوەرەكان نییە لەگەڵ‬ ‫یەكترو مانای لێبوردنی الیەنێكی بەھێز‬ ‫نییە لەالیەنێكی بێھێزو دەركردن یان‬ ‫ئیمالكردن���ی لێبوردنی گش���تیش نییە‬ ‫بۆ گروپێكی یاخ���ی‪ .‬ئەمانە ھەمووی‬ ‫دەش���ێت لەرەھەن���دی س���ەربازی‌و‬ ‫سیاس���ییەوە ماناو گرنگیی خۆیان بۆ‬ ‫پرۆسەی ئاشتی ھەبێت‪ ،‬بەاڵم ئاشتی‬

‫مێژووی گفتوگۆ‬ ‫بۆ بەدەستهێنانی‬ ‫ئاشتی لەنێوان‬ ‫كوردو دەوڵەتە‬ ‫داگیركەرەكانیدا‪،‬‬ ‫مێژووی دیداری‬ ‫نهێنی نێوان‬ ‫سەركردە‬ ‫كوردەكان و‬ ‫موخابەراتی‬ ‫دەوڵەتەكان بووە‬ ‫زۆر لەوە گەورەترە كە ته‌نها لەگۆڕینی‬ ‫مارش���ی جەنگ بەمارش���ی ئاش���تی‬ ‫كورتیبكەیەنەوە‪ .‬ئاش���تی مانای ئەوە‬ ‫نییە دوژمنەكانی دوێنی‪ ،‬سبەینێ دەبن‬ ‫بەدۆستی یەكتر‪.‬‬ ‫لێكۆڵ���ەرەوەی بەناوبانگ���ی ب���واری‬ ‫توندوتی���ژی‪ ،‬ی���ۆھان گاڵتون���گ‪ ،‬دوو‬ ‫چەش���ن لەئاش���تی تاووتوێ���دەكات‪،‬‬ ‫بەمانایەكی تر كایەی ئاش���تی بەسەر‬ ‫دوو تەوەرەدا دابەشدەكات؛ یەكێكیان‬ ‫”ئاش���تی پۆزەتیڤ“ە‌و ئەویتریش���یان‬ ‫”ئاش���تی نێگەتی���ڤ“ە‪ .‬مەبەس���ت‬ ‫لەئاشتی نێگەتیڤ نەبوونی توندوتیژی‬ ‫جەنگاوەرانەی���ە‪ ،‬وات���ە دۆخێ���ك كە‬ ‫تیایدا ”توندوتیژی راس���تەوخۆ“ بوونی‬ ‫نییە‪ .‬گاڵتونگ تاووتوێی ئەو رەھەندە‬ ‫سیاس���ی‌و ئابووری‌و كۆمەاڵیەتییانەی‬ ‫توندوتیژی���ی دەكات ك���ە بكەرەكانی‬ ‫جەن���گ تیایان���دا ونن‪ ،‬ی���ان النیكەم‬ ‫نادیارو بێناونیش���انن‪ .‬ئەم چەش���نە‬ ‫لەتوندوتیژیی‪ ،‬زەبروزەنگێكی كەسییانە‬ ‫نییە وەكو لەجەنگ‌و تیرۆردا دەیبینین‪،‬‬ ‫بەڵكو توندتوتیژییەكی ناراستەوخۆیە‪.‬‬ ‫بۆ نموونە گاڵتونگ ب���اس لەدیاردەی‬ ‫برس���ێتی لەئەفریقا دەكات كە بۆ ئەم‬ ‫دۆخە ناتوانین كەسێك تاوانباربكەین‪،‬‬ ‫وەكو لەجەنگی راستەوخۆدا دەیبینین‪.‬‬ ‫بەشێوەیەكی گش���تی ئەو ئەم فۆرمە‬ ‫لەتوندوتی���ژی ب���ە ”توندوتیژی���ی‬ ‫بونیادی“ ناودێڕدەكات‌و ھۆكارەكەشی‬ ‫دەگەڕێنێتەوە بۆ ئەو ناھاوس���ەنگییە‬ ‫جیھانییەی لەدابەشكردنی دەسەاڵتدا‬ ‫ھەی���ەو ئ���ەو ناعەدالەت���ە سیاس���ی‌و‬ ‫كۆمەاڵیەتییەی لەئاستی نێونەتەوەیی‌و‬ ‫ناودەوڵەتی���دا بەرقەرارە‪ .‬ئەم دیدە بۆ‬ ‫توندوتیژی دەمانگەیەنێتە دیدگایەكی‬ ‫ت���ر ب���ۆ ئاش���تی ڕاس���تەقینە‪ ،‬یان‬ ‫”ئاش���تی پۆزەتیڤ“‪ ،‬ئەویش بەمانای‬ ‫دامەزراندنی عەدالەت���ی كۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫نەمانی چەوس���اندنەوەی كۆمەاڵیەتی‪،‬‬ ‫نەتەوەی���ی‪ ،‬ڕەگەزی���ی‪ ،‬ئایینی���ی‌و‬ ‫ئایدیۆلۆژی‪ ،‬ھەروەھا ئازادی سیاسیی‬ ‫بۆ تاك‌و گروپەكانی كۆمەڵگا‪.‬‬ ‫چەندە تێزو تیۆری گەورەمان لەس���ەر‬ ‫جەنگ‌و نەبوونی ئاشتی ھەیە‪ ،‬ئەوەندەش‬ ‫كاری ئەدەب���ی‌و ھون���ەری گەورەمان‬ ‫لەس���ەر رەھەندە وێرانكارییەكانی ئەم‬ ‫كردە مرۆییە ھەی���ە‪ .‬یەكێك لەو كارە‬ ‫ئەدەبییان���ەی ك���ە ب���ەوردی وێنای‬ ‫جەنگمان دەخاتەبەردەست‪ ،‬رۆمانەكەی‬ ‫(ھاینریش بوێل)ی نووسەری ئەڵمانییە‪،‬‬ ‫بەناوی (تۆ لەكوێبووی���ت‪ ،‬ئادەم؟)‪.‬‬ ‫ئەم نووس���ەرە ك���ردەی جەنگ وەك‬ ‫”بێماناییەكی رێكخ���راو“ وێنادەكات‪.‬‬ ‫ب���اس لەچیرۆكی پاس���ەوانانی پردێك‬ ‫دەكات ك���ە لەالی���ەن پارتیزانەكانەوە‬ ‫دەڕوخێنرێت‌و چۆن جارێكی تر لەالیەن‬ ‫ئەڵمانەكان���ەوە دروس���تدەكرێتەوە‪،‬‬ ‫پاشان كە ڕووسەكانیش دێن‪ ،‬جارێكی‬ ‫تر دەتەقێنرێتەوە‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )370‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/26‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫خوێندنه‌وه‌ی په‌یامه‌که‌ی ئۆجه‌الن‬ ‫ده‌مێک���ه ئۆج���ه‌الن ب���ڕوای به ئاش���تی‬ ‫هه‌یه‪ .‬کاتێک له ئۆفیس���ه‌كه‌ی له زانکۆی‬ ‫بوگه‌‌زه‌چ���ی له ش���اری ئیس���ته‌نبول له‬ ‫گه‌ڵ پرۆفیسۆر عه‌باس���ی وه‌لیددا باسی‬ ‫ئه‌مه‌مان ده‌كرد‪ ،‬به‌رێزیان باسی دیدارێکی‬ ‫خۆیانی بۆ گێڕامه‌وه له گه‌ڵ ئۆجه‌الندا له‬ ‫رۆم���ا‪ ،‬وه بڕوابوونی ئاپۆ بۆ کۆپیکردنی‬ ‫پرۆس���ه‌ی باش���وری ئه‌فریقا‪ .‬ئه‌‌مرۆ ئه‌و‬ ‫بڕوایه خه‌ریک���ه رێچکه‌ی خۆی ده‌گرێت‪.‬‬ ‫ئه‌م س���تونه ته‌رخانه ب���ۆ خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫په‌یامه‌كه‌ی ئۆجه‌الن‪ ،‬به‌‌ده‌ر له خۆش���ی‌و‬ ‫شادی جه‌ماوه‌ره‌كه‪ ،‬له بێده‌نگیدا‪.‬‬ ‫په‌یامه‌كه کورته‪ .‬به‌اڵم س���یخناخه له‬ ‫ئاماژه‌و بانگه‌ش���ه‌و مان���او په‌یمان‪ .‬با له‬ ‫کۆتاییه‌وه ده‌س���تپێبکه‌ین‪ ،‬له ش���وێنی‬ ‫نوسینی په‌یامه‌كه‌وه که زیندانی ئیمرالیه‪.‬‬ ‫نوس���ین له زینداندا ده‌گم���ه‌ن نیه‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌م په‌یامه پێمانده‌ڵێت ئه‌وه‌ی ئۆجه‌النی‬ ‫رزگارکرد له گۆشه‌گیری زیندان وشه‌بوو‪.‬‬ ‫وش���ه نائاماده‌ترین‌و پێویسترین بنه‌مای‬ ‫سیاس���ه‌ت له دونیای سیاسه‌تی کوردیدا‪.‬‬ ‫ئێستا باش���ور به ده‌ست بێ وشه‌یه‌ییه‌وه‬ ‫ده‌نالێت‪ ،‬هه‌روه‌ها به ده‌ست بێنرخکردنی‬ ‫وش���ه‌وه‪ .‬ئۆجه‌الن له په‌یامه‌که‌دا وشه‌و‬ ‫فیش���ه‌ک به‌رابه‌ر ی���ه‌ك ده‌كات���ه‌وه وه‬ ‫قۆناخی داهاتوو به سه‌رده‌‌‌مێک ناوده‌بات‬ ‫ک���ه‌ <پێویس���تی ب���ه‌ فکرو رام���ان و‪،‬‬ ‫سیاس���ه‌ت هه‌یه>‌‪ .‬ده‌كرێت بپرسین ئایا‬ ‫فیشه‌ک شکس���تیهێنا‪ ،‬یان فیشه‌ک رۆڵی‬ ‫خۆی بینی‌و چی���دی به‌رده‌وامبوونی زیان‬ ‫له رۆڵه‌ک���ه‌ی ده‌بینێت؟ ئۆجه‌الن ده‌ڵێت‬ ‫فیش���ه‌ک رۆڵی خ���ۆی بینی‪ :‬ئ���ەڤ‪ ،‬نە‬ ‫داوینەکە‪ ،‬دەس���تپێکەکە نوویە‪ .‬ئەڤ نە‬ ‫دەڤ ژ تەکۆش���ینێ بەردانە‪ ،‬دەستپێکرنا‬ ‫تەکۆش���ینەکە جودایا نوویە>‪ .‬به‌م پێیه‬ ‫تێکۆش���ان به ش���ێوازێکی نوێ به‌رده‌وام‬ ‫ده‌بێت‪ .‬به‌اڵم‪ ،‬تێکۆش���ان به وشه‪ ،‬یانی‬ ‫هه‌وڵدان بۆ پێکه‌وه‌بوون‌و له‌یه‌كگه‌یش���تن‬ ‫نه‌‌ک له‌یه‌ك جودابوون‪ .‬یه‌كێک له هۆکاره‬ ‫گ ‌هو‌ره‌كانی پش���ت ئه‌م وه‌رچه‌رخانه الی‬ ‫تورکه‌كان���ه‪ ،‬چونکه وه‌ك له س���ه‌ره‌تادا‬ ‫ئاماژه‌م���ان پێ���دا‪ ،‬خواس���تی ک���ورد بۆ‬ ‫ئاشتی خۆاستێکی کۆنه‪ ،‬به‌اڵم تورکیا له‬ ‫قۆناخێک���ه‌وه ده‌گوێزێته‌وه بۆ قۆناخێکی‬ ‫جیاواز‪ .‬تورکیا له بوونێکی سیاسیه‌وه که‬ ‫پشت به سه‌رباز ده‌به‌ستێت ده‌گوێزێته‌وه‬ ‫بۆ بوونێکی سیاسی که پشت به ئابوری‬ ‫ده‌به‌‌س���تێت‪ .‬ئ���ه‌م وه‌رچه‌رخان���ه زێده‬ ‫کاریگه‌ره له مێژووی گه‌ش���ه‌ی ده‌وڵه‌تدا‪.‬‬ ‫ئۆجه‌الن له دیداره‌کانی له گه‌ڵ نوێنه‌رانی‬ ‫کورد به ده‌میرتاشی وتبوو که پۆاڵو خه‌ڵوز‬ ‫بنه‌مای دروستبوونی یه‌کێتی ئه‌وروپا بوو‪،‬‬ ‫ئێم���ه‌ش دیجله‌و فوراتم���ان هه‌یه‪ .‬ئه‌مه‬ ‫بۆخۆی ئاماژه‌یه بۆ پێکهاته‌ی سیاس���ی‬ ‫نوێ له س���ه‌ر بنه‌مای ئاب���وری‪ .‬ئابوری‬ ‫پێویستی به ئاشتی‪ ،‬فراوانی‪ ،‬د‌‌ستگه‌یشتن‬ ‫به سه‌رچاوه‌‌و کریاره‌کان‪ ،‬وه بێنرخ بوونی‬ ‫زۆرشتی سه‌رده‌می سیاسی سه‌ربازی وه‌ك‬ ‫سنور‪ ،‬که‌لتور‪ ،‬ش���ێوازه‌کانی رێکخستنی‬ ‫پێش���ینه‪ .‬ئه‌مه گه‌شه‌ی سه‌رمایه‌داریه بۆ‬ ‫قۆناخێک���ی بااڵتر‪ ،‬به‌اڵم ئۆجه‌الن به دژه‬ ‫سه‌رمایه‌داری خۆی ده‌ناسێنێت‪ ،‬بۆیه له‬ ‫ئه‌نجامدا سه‌رمایه‌داری قووتی ئه‌دات‪.‬‬ ‫پ���اش ئه‌م���ه ئۆج���ه‌الن راس���ته‌‌وخۆ‬ ‫دێت���ه س���ه‌ر ره‌خنه‌كردن���ی مۆدێرنه‪ .‬چ‬ ‫مۆدێرنه‌یه‌كه ئۆج���ه‌الن وه‌های داده‌نێت‬ ‫ک���ه وه‌ک پارادایمێک <له‌س���ه‌ر بنه‌مای‬ ‫له‌ ناوب���ردن‪ ،‬نکوڵ���ی‌و په‌راوێزکردن بو‪،‬‬ ‫په‌رت‌و باڵوبو> یان <تاروماربوو>‪ .‬ئه‌م‬ ‫مۆدێرنه‌یه‌ی که ئۆج���ه‌الن له خه‌یاڵیدایه‬ ‫مۆدێرنه‌ی ئه‌تاتورکه پێش هه‌موو شتێک‬ ‫پاش���ان مۆدێرنه‌ی گشتیه‪ .‬به‌ڵی مۆدێرنه‬ ‫ئه‌م روخس���اره‌ی هه‌یه‪ ،‬ب���ه تایبه‌ت ئه‌و‬ ‫مۆدێرن���ه مۆدێ���ل فه‌ره‌نس���یه‌ی که له‬ ‫تورکیا هه‌وڵی په‌یره‌وکردنی درا له الیه‌ن‬ ‫ئه‌تات���ورک‌و ئه‌تاتورکیه‌كان���ه‌وه‪ .‬مۆدێلی‬ ‫فه‌ره‌نس���ی مۆدێلی جیونۆسایدی مرۆڤ‌و‬ ‫که‌لتور ومێژوو به‌هاو یاده‌وه‌ڕی‌و بوونیانه‪.‬‬ ‫مۆدێلی دروستکردنی ده‌وڵه‌ت‌و نه‌ته‌وه‌یه‬ ‫وه‌ک ناوه‌ندێکی بێهاوتا له هه‌ناو سنوری‬ ‫ده‌وڵه‌تدا‪ .‬به‌اڵم مۆدێرنه ئێس���تا ئه‌‌مری‬ ‫واقیعه‪ ،‬بریتیه له نه‌رێتێک‪ ،‬له کۆمه‌ڵێک‬ ‫به‌ه���ا‪ ،‬ل���ه ده‌زگا‪ ،‬له نه‌ره‌تی���ف‪ ،‬چونه‬ ‫ده‌ره‌وه‌ لێی کارێکی هێنده ئاس���ان نیه‪.‬‬ ‫مۆدێرنه‌ی تورکی پابه‌ستکراوه به ئاسایشی‬ ‫نیش���تمانی‌و نه‌ته‌وه‌یی تورکیه‌وه‪ .‬له نێو‬ ‫ئه‌م پرۆسه‌یه‌دا کورد ته‌نها وه‌ك تورکێک‬ ‫بوونی هه‌یه‪ ،‬بۆیه توانه‌وه‪ ،‬ئه‌سیمیله‌یشن‬ ‫ته‌نها رێگابوو‪ .‬ئێستا ئۆجه‌الن ده‌خوازێت‬ ‫ئه‌سیمیله‌یش���ن تێپه‌رێنێ���ت‪ .‬چۆن ئه‌م‬ ‫تێپه‌ڕانه ده‌توانرێت بێته ئاراوه‪ .‬ئێس���تا‬ ‫دوو پێکهاته له دانوستاندان یان ده‌خوازن‬ ‫دانوس���تان ده‌س���تپێبکه‌‌ن‪ ،‬که ئیسالم‌و‬ ‫کورده هه‌ردوو وه‌ها ل���ه خۆیان ده‌ڕوانن‬

‫که قوربانی ده‌س���تی ئه‌م پرۆس���ه‌یه‌ن‪.‬‬ ‫به‌م پێیه قوربانیه‌کان پێکه‌وه له هه‌وڵی‬ ‫ئه‌وه‌دان که دونیایه‌ك���ی نوێ پێکبهێنن‪.‬‬ ‫ئه‌مرۆ که باس له که‌س���ه کاریگه‌ره‌کانی‬ ‫تورکیا ده‌كرێت س���ێ ب���ه خه‌یاڵدا دێت‪:‬‬ ‫ئۆجه‌الن‪ ،‬ئه‌ردۆغان وه گویالن‪ ،‬کوردێک‌و‬ ‫دوو ئیس�ل�امی‪ .‬هه‌رچه‌نده ده‌نگۆی ئه‌وه‌‬ ‫هه‌یه که گوی�ل�ان کوردبێت (هاورێیه‌كی‬ ‫دێرینی دادوئۆغلۆ ئه‌مه‌ی پێگوتم)‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌گه‌ر توانه‌‌وه شکستی هێنا چی‬ ‫جێگای ده‌گرێته‌وه‪ ،‬جیابوونه‌وه‪ ،‬نه‌خێر‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌‌ر تورک واز ل���ه توانه‌وه بهێنن ئه‌وا‬ ‫ئۆجه‌الن‌و ک���ورد له به‌رامبه‌ری���دا واز له‬ ‫جیابوونه‌وه ده‌هێنن له نێوان ئه‌‌م دوانه‌دا‬ ‫پێکه‌وه‌بوون به جیاواز هه‌یه‪ .‬پێکه‌وه‌بوون‬ ‫به جیاواز کۆمه‌ڵێک شێوازی هه‌یه‪ .‬ئه‌‌مرۆ‬ ‫هه‌ندێک ب���اس له ده‌وڵه‌تی نیش���تمانی‬ ‫ده‌ک���ه‌ن‪ ،‬له راس���تیدا تورکیا هه‌میش���ه‬ ‫ده‌وڵه‌تی نیش���تمانی ب���ووه‪ ،‬به‌اڵم له ناو‬ ‫ئه‌و‌‌نیشتمانه‌دا‪ ،‬وه‌ك هه‌موو نیشتمانێکی‬ ‫تر نه‌ژادێ���ک زاڵبووه‪ .‬بۆی���ه ده‌وڵه‌تێک‬ ‫ک���ه ته‌نها خ���اک بنه‌ماک���ه‌ی بێت به‌بێ‬ ‫خوێ���ن بوونی نیه‪ .‬که‌واته چۆن ئۆجه‌الن‬ ‫بی���ر له‌وه‌ ده‌كات���ه‌وه وه تورک چۆن بیر‬ ‫له‌مه ده‌که‌نه‌وه‪ .‬ئ���ه‌و فۆرمه‌ی که تورک‬ ‫(یان ده‌س���ه‌اڵتی تورکی ئێس���تا) بیری‬ ‫لێده‌كاته‌وه ئیس�ل�امه‪ ،‬وه ئ���ه‌و فۆرمه‌ی‬ ‫ئۆجه‌الن بیری لێده‌كاته‌وه کۆنفیدرالیزمی‬ ‫دیموکراسیه‪ .‬له هه‌ردوو دۆخه‌كه‌دا ئه‌وه‌ی‬ ‫مایه‌ی ر‌ه‌خنه‌كه چۆنێتی کۆمه‌ڵگایه نه‌ک‬ ‫ده‌وڵه‌ت‪ .‬ده‌وڵه‌تی تورکی نه‌ك وه‌ك خۆی‬ ‫ده‌مێنێته‌وه به‌ڵکو زیاتر به‌هێز ده‌بێت‪.‬‬

‫ئۆجه‌الن چه‌پ بوو‪،‬‬ ‫به ناچار بوو بوو‬ ‫به ناسیونالیست‪،‬‬ ‫وا ئێستا‬ ‫ده‌گه‌‌ڕێته‌وه بۆ‬ ‫خیتابی (جۆرێک)‬ ‫له‌چه‌پ‬ ‫لێره‌دا ره‌نگه س���اتی ئه‌وه‌بێت قس���ه‬ ‫ل���ه س���ه‌ر خه‌یاڵ���ی سیاس���ی ئۆجه‌الن‬ ‫بکه‌ی���ن‪ .‬ل���ه س���ه‌ره‌تای په‌یامه‌ک���ه‌دا‬ ‫ئۆجه‌الن س�ڵ�او ب���ۆ گەالن���ی رۆژهەالتی‬ ‫ناوەڕاس���ت‌و ئاسیای ناوین ده‌نێرێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫پانتاییه‌ی که عوس���مانیه‌تی نوێ له دوو‬ ‫توێی س���تراتیژیه‌تی قووڵی دادوئۆغلۆدا‬ ‫ده‌خوازێ���ت بیکاته ناوچه‌ی نفوزی خۆی‌و‬ ‫هه‌ژه‌مۆنیه‌تی بازارو دابینکردنی س���امانی‬ ‫سروش���تی به‌س���ه‌ڕدا بس���ه‌پێنێت‪ .‬چیه‬ ‫ئ���ه‌و پێکهاته‌ نوێیه‌ی که‌ ئ���ه‌م خه‌ڵکانه‬ ‫پێکه‌وه ده‌به‌‌س���تێت‪ ،‬دادوئۆغلۆانه وه‌اڵم‬ ‫بده‌ینه‌وه جوگرافیایه له میانه‌ی مێژوودا‪.‬‬ ‫به‌مان���ای ئه‌وه‌ی جوگرافیایه‌ك له میانه‌ی‬ ‫مێژوودا دانیش���توانه‌كه‌ی هاوبه‌‌شیه‌كیان‬ ‫له نێواندا دروستبووه‪ ،‬ئه‌ویش سه‌رده‌می‬ ‫عوس���مانیه‪ .‬له ناو تورکیادا په‌یامه‌كه‌ی‬ ‫ئۆجه‌الن بانگه‌ش���ه بۆ واڵتێک ده‌كات که‬ ‫ف���ره که‌لتوربێت‪ ،‬به‌اڵم هی���چ رێگایه‌كی‬ ‫چاره‌س���ه‌ری تیادانیه ب���ه‌وه‌ی چۆن ئه‌م‬ ‫ف���ره که‌‌لتورانه پێکه‌وه بژی���ن‪ .‬ونبوونی‬ ‫ئه‌م چوارچێوه‌یه ل���ه الیه‌ن کورده‌وه وه‬ ‫گه‌وره‌بوون���ی خه‌ونی تورک ب���ۆ گێڕانی‬ ‫رۆڵێک���ی به‌هێز له ئاس���تی دونیادا ئه‌وا‬ ‫رووب���ه‌رووی دوو هێڵم���ان ده‌كات���ه‌وه‪،‬‬ ‫له الیه‌ك‌ ک���ورد ده‌خوازێت ل���ه هه‌ناوی‬ ‫تورکیادا بێت‪ .‬ئایا تورکیایه‌كی جوتزمانی‬ ‫ج���وت نه‌ته‌وه دێته ئ���اراوه؟ کورده‌كانی‬ ‫نزیک له ئاک پارتیه‌وه به روونی باس���ی‬ ‫داهاتوویه‌ك���ی وه‌هایان ده‌كرد‪ ،‬کاتێک له‬ ‫ئه‌نقه‌ره پێکه‌وه دیدارمان سازدا‪.‬‬ ‫ب���ه کورتی ئۆج���ه‌الن چه‌پ ب���وو‪ ،‬به‬ ‫ناچ���ار بوو بوو ب���ه ناسیونالیس���ت‪ ،‬وا‬ ‫ئێستا ده‌گه‌‌رێته‌وه بۆ خیتابی (جۆرێک)‬ ‫له چه‌پ‪ .‬ل���ه هه‌مانکاتدا ئه‌و دیده کۆنه‬ ‫س���ه‌رهه‌ڵئه‌داته‌وه که کوردان له تورکیا‬ ‫هه‌ست ده‌كه‌ن که بێبه‌شکراون له کاتێکدا‬ ‫به‌ش���داربوون له دروس���تکردنی تورکیای‬ ‫نوێدا‪ ،‬بۆیه داوایان هه‌موو بۆ بوونی به‌شه‬ ‫نه‌ك دژ به تورکیا‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫كێشه‌ی زیندانییه‌ سیاسییه‌كان له‌روی‬ ‫(یاسایی‪ ،‬دارایی‪ ،‬رێكخراوه‌یی‪ ،‬سیاسی)ه‌وه‌‬ ‫رێبوار حسن موس ‌‬ ‫ی‬ ‫زیندانی سیاسی مه‌حكوم ‪2013/3/13‬‬

‫له‌روی (یاسایی)ه‌وه‌‬ ‫‪ )1‬‬ ‫به‌تاوتوێك���ردن‌و‬ ‫س���ه‌باره‌ت‬ ‫ش���یكردنه‌وه‌ی یاس���ای ژماره‌(‪)11‬ی‬ ‫س���اڵی ‪ 2011‬په‌رله‌مانی كوردستان ك ‌ه‬ ‫له‌ژمار‌ه (‪)133‬ی وه‌قائعی كوردستان‬ ‫باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر پێش راڤه‌كردن‌و لێكدانه‌وه‌ی‬ ‫یاس���ای ژماره‌ (‪)11‬ی س���اڵی ‪2011‬ی‬ ‫په‌رله‌مانی كوردستان سه‌رنجێك بده‌ین‬ ‫له‌قانونی (مۆسسه‌ السجنا‌و السیاسین‬ ‫رقم(‪ )4‬لس���ن ‌ه ‪ )2006‬كه‌پێكهاتوه‌ ل ‌ه‬ ‫‪ 24‬م���اده‌ له‌م���اده‌ی ‪ 17‬و‌ه تا ماده‌ی‬ ‫‪ 23‬بریتیی��� ‌ه له‌م���اف‌و ئیمتی���ازات‌و‬ ‫ئیس���تیحقاقاتی زیندانیانی سیاس���ی‬ ‫له‌س���ه‌ر ئاس���تی عێ���راق به‌گش���تی‌و‬ ‫له‌رۆژنامه‌ی ره‌س���می وقائعی عێراقدا‬ ‫له‌ژمار‌ه ‪ 4018‬ل ‌ه ‪2006/3/6‬دا ده‌رچو‌ه‬ ‫له‌په‌رله‌مانی عێراق‪.‬‬ ‫به‌ڕێزان س���ه‌یركه‌ن ته‌نه���ا به‌راورد‬ ‫به‌ساڵی ده‌رچونیان ك ‌ه یاساكه‌ی عێراق‬ ‫له‌س���اڵی ‪‌2006‬و یاس���اكه‌ی هه‌رێم ل ‌ه‬ ‫‪2011‬دا ده‌رچوه‌‪ .‬به‌مه‌رجێ حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم‌و په‌رله‌مانی كوردستان نزیكه‌ی‬ ‫‪ 13‬س���اڵ پێش په‌رله‌مان‌و حكومه‌تی‬ ‫عێراق دامه‌زراوه‌‪ .‬مێ���ژوی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان بۆ ساڵی ‪ 1992‬ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫به‌اڵم په‌رله‌مانی عێراق له‌ساڵی ‪2005‬دا‬ ‫دامه‌زراوه‌‪.‬‬ ‫وه‌ ئاشكراش���ه‌ الی هه‌مو زیندانیانی‬ ‫هه‌رێم ك��� ‌ه ل ‌ه ‪ 15‬پارێ���زگای عێراقدا‬ ‫هه‌مو ماف‌و ئیمتیازاتی پارێزراو‌ه ته‌نها‬ ‫ل ‌ه ‪ 3‬پارێزگای هه‌رێم هیچ حس���ابێك‬ ‫بۆ زیندانی سیاسی ناكرێت‪ .‬وه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫كرابێتی���ش ئ���ه‌وا زۆر به‌كه‌متر له‌چاو‬ ‫پارێزگاكانی تری عێراق‪.‬‬ ‫مافه‌كان���ی زیندانیان���ی سیاس���ی‬ ‫له‌یاس���ای ژمار‌ه ‪11‬ی س���اڵی ‪2011‬ی‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تان زۆر به‌تێك ‌هڵ‌و‬ ‫پێكه‌ڵی كراوه‌و زۆر له‌ماف‌و ئیمتیازاتی‬ ‫راس���ته‌قینه‌ی قانونی ژم���اره‌ (‪)4‬ی‬ ‫س���اڵی ‪2006‬ی عێراقی ل���ێ البراوه‌و‬ ‫كه‌میانكردۆت���ه‌وه‌ چونك��� ‌ه له‌قانونی‬ ‫دامه‌زراوه‌ی ژماره‌ (‪ )4‬س���اڵی ‪2006‬‬ ‫په‌رله‌مانی عێ���راق له‌ماده‌ی (‪ )17‬و‌ه‬ ‫به‌چوار بڕگه‌ی خۆی���ه‌وه‌ تا ماده‌كانی‬ ‫(‪)1،2(21 ، 20 ، )2-1(19 ، 18‬‬ ‫‪ ) )5-1(23 ،‬ئه‌مان��� ‌ه هه‌م���و م���اف‌و‬ ‫ئیمتیازن له‌وه‌ی عێراقداو جگ ‌ه له‌وه‌ی‬ ‫له‌مانگ���ی (‪)3‬ی ‪ 2006‬له‌عێراقدا ئه‌و‬ ‫مافان��� ‌ه ده‌درێ���ن كه‌چ���ی له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردستاندا تائێستاش یاساكه‌ نه‌چۆت ‌ه‬ ‫چوارچێوه‌ی جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی گرنگه‌ لێره‌دا ئه‌وه‌یه‌ كه‌ له‌روی‬ ‫یاساییه‌وه‌‌و له‌روی مافه‌و‌ه ناكرێت یه‌ك‬ ‫ناوی مه‌عنه‌وی وه‌ك زیندانی سیاس���ی‬ ‫له‌ی���ه‌ك واڵتدا دو مافی جیای هه‌بێت‌و‬ ‫یه‌كێكیان كه‌م‌و ئه‌ویتریان زۆر (بانێكه‌و‬ ‫دو هه‌وا!!)‪.‬‬ ‫‪ )2‬له‌روی (دارایی)ه‌و‌ه‬ ‫له‌هه‌رێم���ی كوردس���تاندا زیندانیانی‬ ‫سیاسی له‌روی داراییه‌وه‌ ئه‌توانم بڵێم‬ ‫ل��� ‌ه (‪ )%80‬باری ئابوری ب���اش نیی ‌ه‬ ‫زۆرین���ه‌ی زۆری كرێچی‌و كه‌مده‌رامه‌تن‬ ‫م���اوه‌ی یه‌ك س���اڵ‌و نی���و زیاتره‌ ك ‌ه‬ ‫وه‌ك (مینح���ه‌) ب���ڕی (‪)20.000.000‬‬ ‫ده‌درێت ‌ه زیندانیانی سیاس���ی ئه‌وانه‌ی‬ ‫ك��� ‌ه ناوه‌كانیان پشتراس���تكراوه‌ته‌وه‌و‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی زیندانیان���ی مه‌حكوم ئه‌م‬ ‫هه‌واڵ���ه‌ ب���و‌ه به‌حیكایه‌تی مێش���ه‌ك ‌ه‬ ‫ه���ه‌ر ئه‌وت���رێ‌و ئه‌وترێت���ه‌وه‌ تا ئه‌م‬ ‫س���اته‌ش كه‌ من ئه‌نوسم هیچ دیارنیی ‌ه‬ ‫ئه‌م بابه‌ت ‌ه قس���ه‌ زۆر هه‌ڵئه‌گرێت ك ‌ه‬ ‫باسی بكه‌م له‌ڕاستیدا ئه‌م (مینحه‌)ی‬ ‫(‪)20.000.000‬ی هه‌رێ���م دوای (‪)3-2‬‬ ‫مینحه‌ی (‪‌30.000.000‬و ‪‌15.000.000‬و‬ ‫‪)5.000.000‬ی ل���ه‌دوای (‪)15‬‬ ‫پارێزگای عێ���راق دێت جگ ‌ه له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫س���ه‌روبه‌ندی ئه‌م بابه‌ت��� ‌ه ك ‌ه وه‌ك‬ ‫م���اف‌و ئیمتی���ازی زیندانی سیاس���ی‬ ‫باڵویانك���رده‌و‌ه به‌ڕاس���تی ب���و‌ه جێی‬ ‫دڵخۆش���ی زیندانیان���ی سیاس���ی‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ی زۆر زیندانیانی سیاس���یان‬ ‫پێ���وه‌ خه‌ریككرد‪ ،‬باكگراوندو پش���ت‬ ‫په‌رده‌ی ئه‌م باس���ه‌ش بۆ راكێش���انی‬ ‫ده‌نگی زیندانیانی سیاس���ی بو به‌الی‬

‫كۆمكاری زیندان ‌ه‬ ‫سیاسییه‌کان‬ ‫له‌سه‌ره‌تاوه‌ تا‬ ‫ئه‌مڕۆ بۆ ته‌نها‬ ‫جارێكیش بێت‬ ‫كۆنگره‌یه‌كی‬ ‫نه‌به‌ستوه‌‌‪،‬‬ ‫له‌سه‌ره‌تاو‌ه‬ ‫هه‌روه‌ك هه‌مو‬ ‫داموده‌زگایه‌كی‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫په‌نجا به‌په‌نجا‬ ‫(‪ 50‬ب ‌ه ‪)50‬‬ ‫دابه‌شكراوه‬

‫حیزبه‌كاندا به‌اڵم زۆری زیندانیان ئه‌م ‌ه‬ ‫به‌م���اف‌و حه‌قی خۆی���ان ده‌زانن وه‌ك‬ ‫ئیمتیاز بۆ زیندان���ی بۆی ‌ه ئه‌و هۆكار‌ه‬ ‫كاری تێنه‌كردن له‌ن���اكاو بڕیارێكی بۆ‬ ‫دانا هه‌روه‌ك له‌به‌ش���ی یاس���اییه‌كه‌دا‬ ‫ئاماژه‌م پێداو‌ه زۆر ده‌ستكاری یاساكان‬ ‫ده‌كه‌ن‌و كلك‌و گوێیان ده‌كه‌ن ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌هه‌ستێكی نامه‌س���ئوالنه‌وه‌ ده‌كرێت‬ ‫به‌داخه‌و‌ه ئه‌گه‌رنا چ خه‌به‌ر‌ه مینحه‌ی‬ ‫(‪ )20.000.000‬بلكێن���ن به‌س���لفه‌ی‬ ‫عه‌قاره‌وه‌ ئه‌گه‌ر به‌م شێوه‌ی ‌ه بوایه‌ ئه‌وا‬ ‫له‌ (‪ )%1‬زیندانیانی سیاسی سودمه‌ند‬ ‫نه‌ده‌بون له‌م بڕیاره‌ بۆی ‌ه ئه‌م ‌ه ده‌نگی‬ ‫ناڕه‌زایی باڵوك���رده‌وه‌ له‌ناو زیندانیانی‬ ‫سیاسیدا و‌ه زۆرێك له‌و هاوڕێیانه‌م ك ‌ه‬ ‫ده‌هاتن ‌ه الم باسی ئه‌م بابه‌ته‌یان ده‌كرد‬ ‫به‌حه‌ماس���ه‌وه‌و به‌وپ���ه‌ڕی بێتاقه‌تی‌و‬ ‫بێهیوایی لپه‌رله‌مان‌و حكومه‌تی هه‌رێم‪،‬‬ ‫ناحه‌قی���ان ناگرم حه‌ق���ی خۆیانه‌ ك ‌ه‬ ‫ل���ه‌وه‌ زیاتر بڵێن بۆیه‌ منیش به‌وپه‌ڕی‬ ‫لێپرس���راوێتییه‌و‌ه هه‌س���تام له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫هاوڕێم (كاك ئه‌حمه‌دی مام ره‌س���وڵ)‬ ‫كه‌وتم���ه‌ گفتوگۆ له‌گه‌ڵی���دا له‌باره‌ی‬ ‫ئ���ه‌م (مینحه‌)یه‌وه‌ ك ‌ه ماف‌و ئیمتیازو‬ ‫ئیس���تیحقاقاتی زیندانی سیاسییه‌‪ ،‬من‬ ‫بۆخ���ۆم هی���چ قه‌ناعه‌تێك���م نه‌بو به‌و‬ ‫یاس���او بڕیار‌ه دوای قسه‌كردنێكی زۆر‬ ‫(كاك ئه‌حمه‌دی مام ره‌س���وڵ) داوای‬ ‫پرۆژه‌یه‌كی لێكردم ك ‌ه پرۆژه‌ك ‌ه وابێت‬ ‫ك ‌ه هه‌مو ئه‌و زیندانییه‌ سیاسیانه‌ی ك ‌ه‬ ‫ناویان پشتراستكراوه‌ته‌و‌ه سودمه‌ندبن‬ ‫ل���ه‌م مینحه‌ی ‌ه ئه‌وه‌ب���و منیش پێموت‬ ‫س���ه‌بر بگرێت له‌ماوه‌یه‌كی كه‌مدا بۆی‬ ‫حازر ئه‌كه‌م‪.‬‬ ‫ی به‌ڕێزم‬ ‫پاش���ان من له‌گ���ه‌ڵ هاوڕێ ‌‬ ‫كاك كه‌مال ئه‌بوبه‌كر (كه‌مال فه‌نان)‬ ‫باسمان له‌م بابه‌ته‌كردو پرۆژه‌یه‌كی زۆر‬ ‫باشمان ئاماده‌كرد وه‌ ناردم بۆ هه‌ولێرو‬ ‫خودی (كاك ئه‌حمه‌د) پرۆژه‌كه‌ی زۆر‬ ‫به‌دڵ بو و‌ه ئه‌و پرۆژه‌یه‌ ئێس���تا له‌ناو‬ ‫په‌رله‌مان���ی هه‌رێمی كوردس���تاندایه‌‌و‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی���ان بۆ ك���ردوه‌و ماوه‌ته‌و‌ه‬ ‫بڕی���اری له‌س���ه‌ر بدرێ���ت‪ ،‬به‌ڵێ به‌م‬ ‫ش���ێوه‌ی ‌ه زۆرینه‌ی زیندانیانی سیاسی‬ ‫سودمه‌ند ئه‌بن ئه‌گه‌ر بكرێت به‌بڕیار‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌وێ لێره‌دا ئام���اژه‌ به‌دو خاڵی‬ ‫گرنگ بده‌م‪-:‬‬ ‫‪ .1‬هه‌مو كات‌و س���اتێك زیندانیانی‬ ‫سیاسی ته‌نها گروپێكی كه‌من ك ‌ه هه‌وڵ‬ ‫ئه‌ده‌ن ك ‌ه زیندانیانی سیاسی به‌ماف‌و‬ ‫ئیمتیازات‌و حه‌قی خۆی���ان بگه‌یه‌نن‌و‬

‫داكۆكی كاری فیعلین‌و هێزی فش���ارن‬ ‫بۆ س���ه‌ر حكومه‌تی هه‌رێم‌و په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان ئه‌وانیش به‌په‌نجه‌ی ده‌ست‬ ‫ئه‌ژمار ده‌كرێن‪.‬‬ ‫‪ .2‬له‌سه‌ره‌تای ئه‌م بابه‌تی داراییه‌و‌ه‬ ‫ئاماژه‌م���دا ك ‌ه ئه‌م بڕی���اری مینحه‌ی‬ ‫(‪ )20.000.000‬ملیۆن��� ‌ه ئه‌گ���ه‌ر ئێم ‌ه‬ ‫ده‌ستپێش���خه‌ری جدیم���ان نه‌كردای ‌ه‬ ‫تیایدا ئه‌وا له‌ (‪ )%1‬زیندانی سیاس���ی‬ ‫سودمه‌ند نه‌ئه‌بو‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌و‌ه ئه‌و‬ ‫له‌ (‪)%1‬ی زیندانیانه‌ هه‌ر به‌بیس���تنی‬ ‫ئه‌م بڕیاره‌ ئه‌ت���وت هه‌نگوینیان له‌ناو‬ ‫دارا دۆزیوه‌ته‌وه‌‌و هه‌مو به‌هه‌ڵپ ‌ه به‌ره‌و‬ ‫ئه‌و شوێنان ‌ه ئه‌چون تا معامه‌الت بك ‌هن‌و‬ ‫پاره‌ك ‌ه ش���مولیان ب���كات كورد وته‌نی‬ ‫(ئۆخه‌ی ئۆخه‌ی هه‌رچ كه‌س بۆخۆی)‬ ‫ئیتر هیچ بیرێكی���ان نه‌ده‌كرده‌و‌ه له‌و‬ ‫هه‌مو ه���اوڕێ‌و براده‌رانه‌یان ك ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌وان زیاتر به‌هه‌ڵوێستتر نه‌بوبن له‌هه‌مو‬ ‫بوارێكدا ئه‌وا كه‌متر نه‌بون‪ ،‬ئه‌م چه‌ند‬ ‫كه‌س��� ‌ه زیندانیان ‌ه له‌هه‌مو حیزبه‌كانی‬ ‫تێدابو به‌ئۆپۆزیسیۆنه‌كانیش���ه‌وه‌‌و به‌و‬ ‫زیندانیانه‌ی ناو بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانیشه‌و‌ه‬ ‫كه‌به‌ڕاستی ئه‌م ‌ه ئه‌وپه‌ڕی بێهه‌ڵوێستی‬ ‫ئه‌و براده‌رانه‌ی��� ‌ه به‌هه‌مو الیه‌نه‌كانه‌و‌ه‬ ‫و‌ه من بۆخۆشم به‌په‌یوه‌ندی ته‌له‌فۆنی‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌ندێكیان���دا كه‌پێمئه‌وتن زۆر‬ ‫ش���ه‌رمه‌ بۆ ته‌نها جارێكیش بێت یه‌ك‬ ‫هه‌ڵوێستی خۆتان راگه‌یه‌نن‌و ئه‌و بڕیار‌ه‬ ‫ره‌تبكه‌نه‌و‌ه با هه‌مو زیندانی سیاس���ی‬ ‫ئه‌و مینحه‌یه‌ به‌یه‌كه‌وه‌ وه‌ربگرێت‪.‬‬ ‫‪ )3‬له‌روی رێكخراوه‌ییه‌وه‌‬ ‫له‌م روه‌وه‌ زیندانیانی سیاسی ئێستا‬ ‫ش���وێنێكی هه‌یه‌ له‌س���لێمانی ئه‌ویش‬ ‫(كۆمكاری زیندانی سیاسییه‌و هه‌روه‌ها‬ ‫له‌هه‌ولێری���ش (ش���تێك به‌م ن���اوه‌و‌ه‬ ‫هه‌ی ‌ه !!‌و ‪ +‬ده‌س���ته‌ی ب���ااڵی زیندانی‬ ‫سیاس���ی) حه‌زئه‌كه‌م ئ���ه‌و‌ه بڵێم ك ‌ه‬ ‫له‌نوس���ینه‌كانی پێشوترمدا زۆرم باس‬ ‫له‌م بابه‌تی رێكخراوه‌یی ‌ه كردوه‌ وتوم ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر كۆم���كار هه‌ندێك ئیش���وكاری‬ ‫باش���ی كردبێت ئه‌وا د‌ه هێند‌ه سست‌و‬ ‫ناچاالكه‌‌و باس���مكردوه‌ ك���ه‌ له‌وه‌ته‌ی‬ ‫دامه‌زراندن���ی كۆمه‌ڵ���ه‌ی زیندانیان���ی‬ ‫سیاسی له‌سه‌ره‌تاو‌ه تا كۆمكاری ئه‌مڕۆ‬ ‫بۆ ته‌نه���ا جارێكیش بێت كۆنگره‌یه‌كی‬ ‫نه‌به‌س���توه‌‌و ئه‌م كۆم���كاری زیندانیی ‌ه‬ ‫سیاسیی ‌ه هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاو‌ه هه‌روه‌ك‬ ‫هه‌مو داموده‌زگایه‌كی حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫په‌نجا به‌په‌نجا (‪ 50‬ب ‌ه ‪ )50‬دابه‌شكراو‌ه‬ ‫له‌نێوان هه‌ردو حیزبدا‪ ،‬ئیتر كه‌س یان‬ ‫هه‌رتاك‌و فه‌ردێكی زیندانی سیاس���ی‬ ‫به‌دڵی خۆی نوێنه‌رێكی هه‌ڵنه‌بژاردو‌ه‬ ‫نوێنه‌رایه‌تی ئه‌و بكات بۆی ‌ه تاڕاده‌یه‌ك‬ ‫پاش���اگه‌ردانی پێ���و‌ه دی���اره‌ یان ئه‌و‬ ‫براده‌رانه‌ی ك ‌ه ئێستا ئه‌م ده‌زگایه‌ ئه‌به‌ن‬ ‫به‌ڕێو‌ه له‌ئاست ئه‌و به‌رپرسیارێتییه‌دا‬ ‫نین ك���ه‌ ئه‌كه‌وێت ‌ه سه‌رش���انیان یان‬ ‫به‌پێ���ی پێویس���ت داخوازییه‌كان���ی‬ ‫زیندانیانی‌ سیاس���ی ناگه‌یه‌نن ‌ه ئه‌نجام‬ ‫ه���ه‌ر بۆنمون ‌ه ئه‌م���ه‌ وه‌ك به‌ڵگه‌یه‌ك‬ ‫باس ئه‌كه‌م بۆ ماوه‌ی دو س���اڵه‌ گوای ‌ه‬ ‫پێناسێكی مۆدێرنی پالستیك دروست‬ ‫ئه‌كه‌ن بۆمان به‌ڵێ زۆر چاوه‌ڕێمانكرد‬ ‫ئه‌م مانگه‌ نا مانگه‌كه‌ی تر هه‌تا ماوه‌ی‬ ‫دو ساڵ پاش���ان وتیان پێناسه‌كه‌تان‬ ‫ته‌واوبوه‌ سه‌د خۆزگه‌ هه‌ر ته‌واونه‌بوای ‌ه‬ ‫ل��� ‌ه (‪)%65‬ی ئه‌و پێناس���انه‌ به‌هه‌ڵ ‌ه‬ ‫زانیارییه‌كان���ی تۆمارك���راو‌ه بۆ نمون ‌ه‬ ‫یه‌كێ���ك ن���اوو ژم���اره‌ی مۆبایله‌كه‌ی‬ ‫راس���ت ‌ه ب���ه‌اڵم له‌جێی وێن���ه‌ی خۆی‬ ‫وێنه‌ی كه‌س���ی تری لێ���دراوه‌‌و زۆری‬ ‫ژماره‌ی مۆبایله‌كه‌ی هه‌ڵه‌ی ‌ه یه‌كێكیان‬ ‫خۆم���م كێ���ش باوه‌ڕناكات پیش���انی‬ ‫ئه‌ی���ه‌م‪ ،‬ئه‌مه‌ ئه‌گه‌ڕێت���ه‌و‌ه بۆچی كێ‬ ‫به‌رپرس���یاره‌ ب���ۆ ئه‌بێت پێناس���ێك‬ ‫دوای ئه‌م هه‌م���و چاوه‌ڕوانیی ‌ه هه‌موی‬ ‫به‌س���ه‌قه‌تی ده‌ربچێت‌و پاشان شتێكی‬ ‫ت���ر له‌هه‌موی گرنگت���ر ئه‌ویش ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫كه‌ه���ه‌ر زیندانییه‌كی سیاس���ی ئه‌وه‌ی‬ ‫ك ‌ه ناوی پشتراستكراوه‌ته‌وه‌ ك ‌ه به‌پێی‬ ‫ئ���ه‌و زانیاریانه‌ی الی من���ه‌ (‪)3850‬‬ ‫س���ێ هه‌زارو هه‌ش���ت س���ه‌دو په‌نجا‬ ‫ئه‌ندام ‌ه له‌ه���ه‌ر یه‌ك ل���ه‌م ئه‌ندامان ‌ه‬ ‫بڕی (‪ )35000‬دینار س���ه‌ندراو‌ه مانای‬ ‫وای ‌ه بۆ هه‌ر پێناس���ێكی سه‌قه‌ت ئه‌و‬ ‫بڕه‌ پ���اره‌ وه‌رگیراوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و‬ ‫ژماره‌ی ئه‌ندامانه‌ی ك ‌ه ئاماژه‌م پێكرد‬ ‫زیاتر نه‌بێت باش��� ‌ه زیندانیانی سیاسی‬ ‫بۆ پرس ناكه‌ن ئه‌م پاره‌ی ‌ه چی لێدێت‬ ‫بۆ ك���وێ ئ���ه‌ڕوات‌و له‌چیدا س���ه‌رف‬ ‫ئه‌كرێ���ت‌و ئه‌چێت��� ‌ه گیرفانی كێو‌ه ك ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر ك���ۆی بكه‌یته‌و‌ه (‪35 × 3850‬‬ ‫= ‪)134,750.000‬س���ه‌دو سی‌و چوار‬

‫ملیۆن‌و حه‌وت س���ه‌دو په‌نج���ا هه‌زار‬ ‫دیناره‌‪ .‬س���ه‌یر له‌وه‌دای��� ‌ه زیندانیانی‬ ‫سیاس���ی نوتقی���ان له‌خۆی���ان بڕیوه‌و‬ ‫كۆمكاری زیندانی سیاس���یش مێشێك‬ ‫میوانی نییه‌‪.‬‬ ‫‪ )4‬له‌روی سیاسییه‌وه‌‬ ‫زیندانیان���ی سیاس���ی ل���ه‌م روه‌و‌ه‬ ‫هیچ كاتێك هه‌ڵوێس���تی سیاسیانه‌ی‬ ‫خۆی���ان به‌باش���ی نه‌نوان���دوه‌‌و هی���چ‬ ‫كاتێ���ك یه‌كده‌ن���گ‌و یه‌كهه‌ڵوێس���ت‬ ‫پشتی یه‌ك ناگرن بۆ هاتنه‌دی ئاوات‌و‬ ‫ئامانجه‌كانیان پێداناگرن له‌سه‌ر حه‌ق‌و‬ ‫م���اف‌و ئیمتیازاته‌كانی���ان‌و ئه‌و موچ ‌ه‬ ‫كه‌م ‌ه ك ‌ه مانگانه‌ وه‌ری ئه‌گرن به‌زۆری‬ ‫ئه‌زان���ن‌و نازانن ئه‌م ‌ه وه‌ك حه‌ق‌و ماف‬ ‫به‌یاس���ای ژماره‌ (‪)4‬ی س���اڵی ‪2006‬‬ ‫له‌په‌رله‌مان���ی به‌غ���دا دانیپێدان���راوه‌و‬ ‫په‌س���ه‌ندكراو‌ه بۆ هه‌م���و زیندانییه‌كی‬ ‫سیاس���ی عێراق بێجی���اوازی ئه‌مه‌ش‬ ‫ته‌نها یه‌ك مه‌فه���وم ئه‌گه‌یه‌نێت به‌ڵێ‬ ‫مه‌فهومێك‌و به‌س ئه‌ویش ناسیاس���ی‬ ‫زیندانی سیاس���ی ده‌گه‌یه‌نێ���ت بۆی ‌ه‬ ‫نه‌حكومه‌ت‌و نه‌په‌رله‌م���ان‌و بڕوابكه‌ن‬ ‫حیزب��� ‌ه ئۆپۆزیس���یۆنه‌كانیش هی���چ‬ ‫ماهییه‌تێ���ك به‌زیندانیان���ی سیاس���ی‬ ‫هه‌رێ���م ناده‌ن‪ ،‬بۆی ‌ه لێره‌دا ئه‌و قس��� ‌ه‬ ‫جوان���ه‌ی (س���ینۆهه‌)م بیركه‌وته‌وه‌‪،‬‬ ‫پێش باسكردنی ئاماژه‌یه‌ك به‌سینۆه ‌ه‬ ‫پزیش���كی تایبه‌ت���ی فیرع���ه‌ون پێش‬ ‫(‪ )4000‬ه���ه‌زار س���اڵ له‌مه‌وب���ه‌ر و‌ه‬

‫له‌م بێده‌نگی‌و‬ ‫بێ هه‌ڵوێستییه‌ی‬ ‫ئێوه‌ی زیندانی‬ ‫سیاسی هه‌لی‬ ‫گه‌وره‌ ئه‌ده‌ن‬ ‫به‌وكه‌سانه‌ی كه‌‬ ‫ماف وحه‌ق‌و‬ ‫ئیمتیازاتی ئێوه‌یان‬ ‫قۆرغكردوه‌‬ ‫له‌وسه‌رده‌مه‌شدا جگ ‌ه له‌ده‌وڵه‌تی میسر‬ ‫كه‌ فیرعه‌ونی ب���و‌ه ده‌وڵه‌ته‌كانی تری‬ ‫وه‌ك بابل‌و كریت‌و هایتی پاش���ایه‌تی‬ ‫بوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ڵێت هه‌ر پاشایه‌ك بۆ ئه‌و سه‌رده‌م ‌ه‬ ‫وه‌ بۆ ئێس���تا ه���ه‌ر حكومه‌تێك یان‬ ‫سه‌رۆك حیزبێك یان سه‌رۆك خێڵێك‬ ‫بۆ دائیم���ی‌و هه‌تاهه‌تاییه‌ به‌ده‌ره‌جه‌ی‬ ‫یه‌ك له‌و كه‌سان ‌ه س���ودمه‌ند ئه‌بن ك ‌ه‬ ‫گێلن‌و له‌ئاست راس���تییه‌كاندا چاویان‬ ‫دائه‌خ���ه‌ن‌و ده‌میان ته‌ته‌ڵ��� ‌ه ئه‌كات‌و‬ ‫الڵ ئه‌بن‪ ،‬م���ن ئه‌م ‌ه ب���ه‌راورد ناكه‌م‬ ‫خوانه‌خواس���ته‌ به‌زیندان���ی سیاس���ی‬ ‫هه‌م���و زیندانییه‌ك���ی سیاس���ی براو‬ ‫خوش���كی من���ن وه‌ من بۆخ���ۆم رێزو‬ ‫خۆشه‌ویس���تییه‌كی موته‌بادیلم له‌گه‌ڵ‬ ‫زۆرێ���ك له‌زیندانیانی سیاس���یدا هه‌ی ‌ه‬ ‫به‌اڵم ئازیزانم برایان خۆشه‌ویستان بڕوا‬ ‫بكه‌ن له‌م بێده‌نگی‌و بێ هه‌ڵوێستییه‌ی‬ ‫ئێوه‌ی زیندانی سیاس���ی هه‌لی گه‌ور‌ه‬ ‫ئه‌ده‌ن به‌وكه‌س���انه‌ی ك ‌ه ماف وحه‌ق‌و‬ ‫ئیمتیازاتی ئێوه‌ی���ان قۆرغكردوه‌‪ ،‬به‌و‬ ‫هیوایه‌ی بۆ له‌مه‌ودوا ئیتر چاوپۆش���ی‬ ‫نه‌كه‌ن له‌و شته‌ قێزه‌ونانه‌ی كه‌ ئه‌یبینن‬ ‫به‌چاوتان ده‌مت���ان دانه‌خه‌ن به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌و ناعه‌داله‌تیانه‌ی ك��� ‌ه به‌رامبه‌رتان‬ ‫ئه‌كرێت‪.‬‬ ‫وه‌ك تێبینییه‌ك‪:‬‬ ‫هیچ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كی شه‌خسی بۆ من‬ ‫نییه‌ ئه‌م نوسراوانه‌م ته‌نها ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫خۆم به‌برا بچوك‌و خزمه‌تكاری‬ ‫زیندانی سیاسی ئه‌زانم‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )370‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/26‬‬

‫ئامۆژگار ‌ی پێویست بۆ پشتت له‌كات ‌ی نوستن‬

‫ی‬ ‫ی پش���تیان ئ���ازار ‌‬ ‫بۆئه‌و كه‌س���انه‌ ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه پێویس���ت ‌ه گرنگ���ی به‌چۆنیه‌تی‌و‬ ‫ش���ێوازه‌كانی خه‌وتن بده‌ن تا زۆرترین‬ ‫به‌شی پش���ودانت به‌ربكه‌وێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫لێره‌دا مه‌به‌س���تمانه چۆنیه‌تی خه‌وتن ‌ه‬ ‫بۆ ئه‌و كه‌س���انه‌ی ك ‌ه دوچاری ئازاری‬ ‫ی نوس���تن ئه‌م‬ ‫پش���ت بونه‌ته‌وه‌ له‌كات ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌مكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ئامۆژگاریان ‌ه یارمه‌ت��� ‌‬ ‫ئازار ده‌دات‪.‬‬

‫ئه‌مه‌ش چه‌ند‬ ‫ئامۆژگارییه‌كی پێویستن‪:‬‬ ‫‪-1‬پێویس���ت ‌ه له‌سه‌رشوێنی خه‌وتنت بۆ‬ ‫پش���تت كۆڵه‌كه‌یه‌كی به‌هێز دابنێیت‪،‬‬ ‫ئاستی نه‌رمونیانی زۆری وه‌ك ئیسفه‌نج‬ ‫فشاری زۆرتر ده‌باته‌ سه‌ر ده‌ماره‌كانی‬ ‫پش���ت ئه‌بێت ئ���ه‌و جێگه‌ی���ه‌ نه‌زۆر‬ ‫نه‌رمبێت نه‌زۆر ره‌ق‪ ،‬واته‌ تۆ پێویستت‬ ‫به‌جێگه‌یه‌كی‌ ته‌ندروست هه‌یه‌‪.‬‬ ‫‪-2‬س���ه‌رینی ته‌ندروس���ت پارێزگاری‬ ‫له‌بڕبڕه‌كانی پش���ت ده‌كات‌و به‌ئاسانی‬ ‫فش���اری ناخات ‌ه سه‌ری‌‪ ،‬به‌اڵم سه‌رینی‬ ‫ناته‌ندروس���ت به‌ئاسانی فشار دروست‬ ‫ده‌كات‌و پارێ���زگاری له‌كه‌ڵه‌كه‌بون���ی‬ ‫سروشتی بڕ بڕه‌ی پشت ناكات ئه‌بێت‬ ‫سه‌رینه‌ك ‌ه زۆر س���ه‌رت به‌رزنه‌كاته‌وه‌و‬ ‫ی شانت بێت‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر ئاست ‌‬ ‫‪-3‬كاتێ���ك ب���ه‌ر له‌خه‌وتن هه‌س���ت‬ ‫به‌گرژبونی ماسولكه‌كانی مل‌و شانه‌كان‬

‫لیكۆڵینه‌وه‌كان ئام���اژ‌ه به‌وه‌ ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌نجامدان���ی س���ێكس به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫رێكخ���راو‪ ،‬ده‌بێت��� ‌ه ه���ۆی به‌هێزبونی‬ ‫مێشك‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ی هه‌واڵێكی رۆژنامه‌ی ده‌یلی‬ ‫مه‌یلی به‌ریتانی لێكۆڵینه‌وه‌كان ئاماژ‌ه‬ ‫ب���ه‌وه‌ ده‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌نجامدان���ی س���ێكس‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی رێكخراو‪ ،‬مێشك به‌هێز‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش دوای پش���كنینی‬ ‫خوێنی ئه‌و كه‌سانه‌ ده‌ركه‌وت ك ‌ه تاز‌ه‬ ‫ژیانی هاوس���ه‌رگیرییان ده‌ستپێكردوه‌و‬ ‫بینرا ئاس���تێكی به‌رزی گه‌ش���ه‌كردنی‬ ‫ده‌ماره‌كانیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫لێكۆڵه‌ران پشكنینی خوێنیان بۆ سێ‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ی جیاوازی خه‌ڵكی ئه‌نجامداوه‌‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ی یه‌كه‌م ئه‌و كه‌سانه‌ بون تاز‌ه‬ ‫ژیانی هاوس���ه‌رگیرییان ده‌ستپێكردوه‌‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵ���ه‌ی دوه‌میش ئه‌وان���ه‌ بون ك ‌ه‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ی زۆر‌ه هاوس���ه‌ریان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ی س���ێیه‌میش ئه‌و كه‌سانه‌بون‬ ‫ك ‌ه هێش���تا ژیان���ی هاوس���ه‌رگیرییان‬ ‫ده‌ستپێنه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫راپۆرت���ی لێكۆڵینه‌وه‌ك ‌ه كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫زانایانی زانك���ۆی پاڤی���اوه‌ له‌ئیتاڵیا‬ ‫ئه‌نجام���دراوه‌‪ ،‬ئاش���كرای ك���ردو‌ه‬ ‫كه‌ ئاس���تێكی ب���ه‌رزی گه‌ش���ه‌كردنی‬ ‫ده‌ماره‌كان هه‌یه‌ له‌نێ���و ئه‌وانه‌ی تاز‌ه‬ ‫هاوسه‌رگیرییان كردوه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر به‌پێی ئه‌و لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ ئاستی‬ ‫گه‌شه‌كردنی ده‌ماره‌كان له‌و كه‌سانه‌ی‬ ‫ماوه‌یه‌كی زۆره‌ هاوسه‌رگیرییان كردو‌ه‬ ‫نزمت���ره‌ به‌ب���ه‌راورد له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وانه‌ی‬ ‫ت���از‌ه چونه‌ت ‌ه ژیانی خۆشه‌ویس���تی‌و‬ ‫هاوسه‌رگیرییه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش ئاماژه‌یه‌ بۆ‬ ‫سود‌ه ته‌ندروستییه‌كانی خۆشه‌ویستی‌و‬ ‫سێكسكردن‪.‬‬ ‫ئه‌نجامه‌كان ده‌ریده‌خه‌ن سێكسكردنی‬ ‫ب���ه‌رده‌وام به‌ته‌نی���ا نابێت��� ‌ه ه���ۆی‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی فش���ار‌ه ده‌رونییه‌كان‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ده‌بێت ‌ه هۆی به‌هێزبونی‌‪.‬‬

‫نه‌شته‌ر‬ ‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫جیهانگیری لەکوردستان‪:‬‬ ‫سندوقی دراوو سیستمی‬ ‫تەندروستی‬

‫ده‌كه‌یت‪ ،‬ده‌توانیت ب���ۆ ماوه‌ی (‪)20‬‬ ‫خوله‌ك جه‌وه‌نه‌ی ئاوی گه‌رم له‌س���ه‌ر‬ ‫ماسولكه‌كان دابنێیت‪.‬‬ ‫‪-4‬خۆت له‌نوس���تنی ناو ئۆتۆمۆبیل‌و‬ ‫پاس‌و كاتی دانیشتن به‌دوربگره‌‪.‬‬ ‫‪-5‬خۆ به‌دورگرتن له‌نوس���تنی س���ه‌ر‬ ‫سك‪ ،‬چونك ‌ه فشاری میكانێكی زۆر بۆ‬ ‫سه‌ر پش���ت ده‌بات‪ ،‬ئه‌گه‌ر پێویستیش‬ ‫بو له‌سه‌ سك بخه‌ویت‪ ،‬سه‌رینێكی‌ نه‌رم‬ ‫له‌بن سكت دابنێ بۆ ئه‌وه‌ی هاوكاربێت‬ ‫بۆ هاوسه‌نگبونی بڕبڕه‌كانی پشت‪.‬‬ ‫‪-6‬له‌كات���ی نوس���تندا پارێ���زگاری‬ ‫له‌هاوس���ه‌نگبونی س���ه‌رو مل���ت بكه‌‪،‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك كه‌سه‌رینه‌كه‌ت نه‌به‌رزبێت‌و‬ ‫نه‌نزم‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌سه‌ر الته‌نیشت بخه‌ویت‬ ‫یا له‌سه‌ر پشت‪.‬‬ ‫‪-7‬له‌كات���ی نوس���تن س���ه‌رێنێك‬ ‫به‌كارمه‌هێن��� ‌ه ك ‌ه بچ���وك‌و ره‌ق بێت‪،‬‬ ‫به‌تایب���ه‌ت ل���ه‌و جۆرانه‌ی ك ‌ه فش���ار‬ ‫ده‌خه‌ن ‌ه س���ه‌ر پش���ت‪ ،‬چونك���ه‌ ئه‌م‬ ‫جۆر‌ه سه‌رینانه‌هاوس���ه‌نگی سه‌رو مل‬ ‫تێكده‌دا‪.‬‬ ‫‪-8‬ب���ۆ هه‌س���تان له‌خه‌و پێویس���ت ‌ه‬ ‫هه‌ردو ئه‌ژن���ۆكان بچه‌مێنێته‌وه‌‪ ،‬ئینجا‬ ‫به‌س���ه‌ر الیه‌كدا بك���ه‌وه‌‪ ،‬دوای ئه‌وه‌ی‬ ‫به‌سه‌ر الیه‌كدا كه‌وتی له‌رێگه‌ی دانانی‬ ‫ده‌سته‌كان هه‌ڵسه‌وه‌و دواتر قاچكه‌نت‬ ‫له‌سه‌ر زه‌وی دابنێ‌و ئینجا هه‌ڵسه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وان ‌ه هه‌م���ان هه‌نگاو بۆ خه‌وتن‬ ‫به‌كاربهێن‪.‬‬

‫ی خۆكوشتن ده‌ده‌ن‬ ‫سێكس مێشك ئه‌وانه‌ی‌ شه‌قیقه‌یان هه‌یه‌ زیاتر هه‌وڵ ‌‬

‫به‌هێز ده‌كات‬

‫‪15‬‬

‫توێژینەوەیەكی ئەمەریكی ئاشكرای‬ ‫كردوە كە ئەگەری هەوڵدان بۆ خۆكوشتن‬ ‫لەوانەیە لەنێو ئەو كەسانەدا زیاتربێت‬ ‫كە هەست بەسەرئێشە دەكەن‪.‬‬ ‫ناعومی بیرس���لۆ لەزانكۆی ویالیەتی‬ ‫میشیگانی ئەمەریكی كە سەرپەرشتی‬ ‫توێژینەوەك���ەی ك���ردوە دەڵ���ێ ئەم‬ ‫توێژینەوەیە پێداچونەوە بوە بەچەندین‬ ‫توێژین���ەوەی پێش���تردا كە س���ااڵنی‬ ‫پێشو كراون‌و دەركەوت ئەو كەسانەی‬ ‫سەرئێش���ەی زۆریان لەگەڵدایە رێژەی‬ ‫خۆكوشتن الیان بەرزترە بەرامبەر ئەو‬ ‫كەسانەی سەرئێشەیان نییە‬ ‫بیرس���لۆ هەروەه���ا گوت���ی نازانین‬ ‫پاڵنەری سەرەكی بۆ ئەو كارە چییە‪.‬‬ ‫توێژینەوەكە چاودێری ‪ 1200‬كەس���ی‬ ‫كردوە لەناوچەی دیترۆیت‌و میش���یگان‬ ‫كە ‪ 500‬كەس���یان سەرئێش���ەی جۆری‬ ‫ش���ەقیەقەیان هەب���وەو ئەوانیت���ر‬ ‫سەرئێشەی ئاساییان هەبوە‪.‬‬ ‫لەماوەی ‪ 2‬س���اڵدا ئەو كەس���انەی‬ ‫ش���ەقیقەیان هەب���وە زیات���ر هەوڵ���ی‬ ‫خۆكوش���تنیان تۆمارك���ردوە لەچ���او‬ ‫كەس���انی خاوەن سەرئێشەی ئاسایی‌و‬ ‫‪%9‬یان ئاش���كرایان ك���ردوە كە هەوڵی‬ ‫خۆكوشتنیان داوە‪.‬‬ ‫بیرسلۆ گوتی تەنیا شەقیقە هۆكاری‬ ‫هەوڵی خۆكوش���تن نیی���ە‪ ،‬بەاڵم یەك‬ ‫لەپاڵنەرەكانە بۆ ئەو كارە‪.‬‬

‫‪ %3‬بۆ ‪%8‬ی‌ مندااڵن‌ توشی‌ خه‌مۆك ‌ی ده‌بن‬ ‫زان���اكان ئاماژ‌ه ب���ه‌و‌ه ده‌كه‌ن ته‌نها‬ ‫ه���ه‌رزه‌كاران توش���ی‌ خه‌مۆك���ی‌ نابن‬ ‫به‌ڵكو مندااڵنیش توشی‌ نه‌خۆشییه‌ك ‌ه‬ ‫ده‌بن‪ .‬زاناكان���ی‌ ئه‌مه‌ریكا ده‌ڵێن ئه‌و‬ ‫ی له‌منداڵیدا خه‌مۆكیان‬ ‫هه‌رزه‌كاران��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌بوه‌ ئه‌و‌ه زیاتر روبه‌روی‌ نه‌خۆش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫دڵ بونه‌ته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها زیاتر روبه‌رو ‌‬ ‫ی‬ ‫قه‌ڵه‌وی‌ۆ جگه‌ره‌كێشان‌و كه‌می‌ چاالك ‌‬ ‫ی بونه‌ت���ه‌وه‌‪ .‬توێژینه‌وه‌ك ‌ه‬ ‫جه‌س���ته‌ی ‌‬ ‫ی واشنتۆن كراو‌ه له‌سه‌ر زیاتر‬ ‫له‌زانكۆ ‌‬ ‫ل ‌ه ‪ 500‬منداڵ پ���اش چاودێریكردنیان‬ ‫ی ‪ 7‬س���اڵییه‌و‌ه تاوه‌كو ‪16‬‬ ‫له‌ته‌مه‌ن��� ‌‬ ‫س���اڵ‌و پ���اش كردنیان ب���ه‌دو گروپ‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كه‌م ئه‌وان ‌ه بون ك ‌ه له‌منداڵ ‌‬ ‫گروپ ‌‬ ‫ی دوه‌م‬ ‫ی خه‌مۆكی‌ ببون‪ .‬گروپ ‌‬ ‫توش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و كه‌س���انه‌ بون ك ‌ه هی���چ مێژویه‌ك ‌‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌كه‌یان نه‌ب���و‪ .‬پ���اش‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ك���ه‌ زان���اكان ئه‌وه‌یان بۆ‬ ‫ده‌رك���ه‌وت ك ‌ه له‌گروپ���ی‌ یه‌كه‌م ‪%22‬‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 16‬س���اڵیدا روبه‌ر ‌‬ ‫یان له‌ته‌مه‌ن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بونه‌ته‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌گروپ ‌‬ ‫قه‌ڵ���ه‌و ‌‬ ‫ی كێش‬ ‫دوه‌م ‪ %11‬یان توش���ی‌ زیادبون ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ون‪ .‬هه‌روه‌ها یه‌ك له‌س���ه‌ر س���ێ ‌‬ ‫ی‬ ‫گروپ���ی‌ یه‌كه‌م له‌هه‌رزه‌كاریدا توش��� ‌‬ ‫جگه‌ره‌كێش���ان بونه‌ت���ه‌وه‌ به‌به‌راورد‬

‫ی دوه‌م ك��� ‌ه ته‌نه���ا ‪ %3‬یان‬ ‫به‌گروپ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫جگه‌ره‌یان ده‌كێشا‪ .‬ئه‌م ‌ه جگ ‌ه له‌و‌ه ‌‬ ‫ی له‌منداڵیدا خه‌مۆكییان هه‌بو‌ه‬ ‫ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رزه‌كاریدا زیاتر روبه‌رو ‌‬ ‫له‌ته‌مه‌ن��� ‌‬ ‫ی جه‌س���ته‌یی‌ بونه‌ته‌وه‌‪.‬زاناكان‬ ‫ته‌مه‌ڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی توش���بونی‌ ئ���ه‌و گه‌نجان ‌ه ‌‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ‌‬ ‫ی بون‌و‬ ‫ی خه‌مۆك��� ‌‬ ‫له‌منداڵی���دا توش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌خۆش���ییه‌كان ‌‬ ‫له‌گه‌نجی���دا توش��� ‌‬ ‫دڵ ب���ون گه‌ڕاندۆته‌وه‌ ب���ۆ ئه‌و‌هی‌ ئه‌و‬ ‫كه‌س���انه‌ی‌ وه‌ك له‌پێش���تر باسمانكرد‬ ‫ی ده‌بن‌و هه‌روه‌ها جگه‌ر‌ه‬ ‫توشی‌ قه‌ڵه‌و ‌‬ ‫ده‌كێش���ن‌و چاالكی‌ جه‌س���ته‌یان كه‌م ‌ه‬ ‫ی له‌منداڵیدا‬ ‫به‌ه���ۆی‌ ئه‌و خه‌مۆكیی��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌یانبوه‌ كه‌ هه‌م���و ئه‌وان ‌ه هۆكارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دڵ‪ .‬به‌پێ ‌‬ ‫یارمه‌تیده‌رن بۆ نه‌خۆش��� ‌‬ ‫ی مندااڵن‬ ‫توێژینه‌وه‌كانیش ‪ %3‬بۆ ‪‌ %8‬‬ ‫ی ده‌ب���ن‌و هه‌روه‌ها‬ ‫ی خه‌مۆك��� ‌‬ ‫توش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌نج���ان‌و هه‌رزه‌كارانی���ش نزیك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌مۆك ‌‬ ‫‪ %20‬ه‌‪ .‬به‌گشتی نیشانه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌منداڵی���دا بریتیی��� ‌ه له‌توڕه‌بون��� ‌‬ ‫ی منداڵه‌كه‌و هه‌س���تكردن‬ ‫به‌رده‌وام��� ‌‬ ‫ی خه‌وو‬ ‫به‌دڵته‌نگی‌ به‌رده‌وام‌و تێكچون ‌‬ ‫ی ترو‬ ‫كه‌متر تێكه‌ڵب���ون له‌گه‌ڵ مندااڵن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیشتیها ‌‬ ‫ی رۆژانه‌‌و نه‌مان ‌‬ ‫ی چاالك ‌‬ ‫كه‌م ‌‬ ‫خواردن‪.‬‬

‫هی���چ سیس���تمێکی تەندروس���تی نی���ە‬ ‫ک���ە بەتەواوەت���ی دابڕاوبێت ل���ەوەی کە‬ ‫لەدەوروبەرە جیهانیەکەی���دا دەگوزەرێت‪.‬‬ ‫لەڕاستیدا سیس���تمی تەندروستی بەشێکی‬ ‫دانەب���ڕاوو پێکهاتەیەکی ئۆرگانیی کۆیەکی‬ ‫گەورەترو فراوانتری کۆمەاڵیەتی‌و سیاسی‌و‬ ‫ئابوریە‪ .‬هەڵبەتە نموونەی دەگمەنمان هەیە‬ ‫بۆ سیس���تمێکی ئەوتۆ کە تا ئەندازەیەکی‬ ‫دوور دابڕاوە لەدەوروبەرەکەی خۆی‌و کەم تا‬ ‫زۆر پێدراوە سیاسی‌و ئابوریەکانی دەرەوەی‬ ‫کاری تێناکەن‪ .‬دەشێت هەردوو سیستمی‬ ‫تەندروستی کوباو ئێران تاکە نموونەی ئەو‬ ‫سیستمانە بن‪ .‬بەاڵم لەو دوو نموونەیەشدا‬ ‫ئەستمە کەس���ێک ئەرگومێنتی ئەوە بکات‬ ‫کە ئەوانیش بەتەواوەتی دابڕاون‪.‬‬ ‫دوای جەنگ���ی عێراق���ی س���اڵی ‪،٢٠٠٣‬‬ ‫سیستمی تەندروستی عێراق‌و لەگەڵیشیدا‬ ‫کوردس���تان دەکەون���ە ژێ���ر کاریگ���ەری‬ ‫چەند ش���ەپۆلێکی خەس���تی دەرەکیەوە‪.‬‬ ‫لەسادەترین شیکردنەوەو هەڵسەنگاندندا‪،‬‬ ‫دەکرێ���ت ئ���ەم گۆڕانکاریانە بەبەش���ێک‬ ‫لەجیهانیگری بناس���ێنین‪ .‬بەاڵم ئەوە بەس‬ ‫نابێ���ت ئەگەر ئ���ەو ئام���رازو میکانیزمانە‬ ‫نەخوێنینەوە کە جیهانگی���ری لەڕێیانەوە‬ ‫کاریگەریەکانی خ���ۆی دادەنێت‪ .‬ڕێکخراوە‬ ‫جیهانیەکان���ی وەکو بانک���ی نێودەوڵەتی‌و‬ ‫س���ەندوقی دراوی نێودەوڵەتی‌و ڕێکخراوی‬ ‫تەندروس���تی جیهانی‪ ..‬هت���د دوای ‪٢٠٠٣‬‬ ‫بەچڕی لەعێراق‌و کوردستاندا ئامادەبوون‪،‬‬ ‫ئامرازێک���ی گ���ەورەی گۆڕان���کاری بوون‬ ‫لەسیستمی تەندروستی ئەمانەی دواییدا‪.‬‬ ‫بەش���ێک ل���ەو ڕێکخ���راوو دەزگایانەی‬ ‫س���ەرەوە بەڕاس���تەخۆ کاریگەریان داناوە‬ ‫لەس���ەر سیستمی تەندروس���تی‌و بەشێکی‬ ‫تریان ناڕاستەوخۆ‪ .‬یەکێک لەو ڕێکخراوانەی‬ ‫کە بەناڕاستەوخۆ کاریگەری هەبووە لەسەر‬ ‫سیس���تمی تەندروستی س���ندوقی دراوی‬ ‫نێودەوڵەتیە‪ .‬مەوداو ڕادەو چڕی کاریگەری‬ ‫س���ندوقی دراوی نێودەوڵەتی لەسەر بوارە‬ ‫ئابوری‌و سیاسیەکان لەعێراق‌و کوردستاندا‬ ‫بەئەندازەی���ەک بووە ک���ە کاریگەریەکانی‬ ‫سندوقەکە لەسەر سیس���تمی تەندروستی‬ ‫تەنان���ەت لەکۆمەڵێک ڕێکخ���راوو دەزگای‬ ‫ت���ر زیاترە کە بەڕاس���تەوخۆ کار لەس���ەر‬ ‫سیستمی تەندروستی دەکەن‪.‬‬ ‫دوای ڕووخان���ی رژێم���ی بەع���س‪،‬‬ ‫س���ەدام قەرزێکی زۆر بۆ عێ���راق بەمیرات‬ ‫بەجێدەهێڵێت‪ ،‬کە نزیکەی ‪ ١٢٠‬بلێون دۆالر‬ ‫دەبوو‪ .‬لەبەرامبەر خۆشبوون لە‪%٨٠‬ی ئەو‬ ‫قەرزانەی س���ەری‪ ،‬عێراق ڕازی دەبێت کە‬ ‫کۆمەڵێک مەرجی قورسی سندوقی دراوی‬ ‫نێودەوڵەتی ب���ۆ ئەنجامدانی <ڕیفۆرمی>‬ ‫قووڵ لەس���تراکتۆری ئابوری‌و سیاس���ی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی واڵتەکە جێبەجێبکات‪ .‬بەشێک‬ ‫لەو مەرجانە پەیوەندییان بەبەرزکردنەوەی‬ ‫نرخی ن���ەوت‌و س���وتەمەنیەکانەوە هەبوو‬ ‫کە بەستانداردەکانی س���ندوقەکە هەرزان‬ ‫بوون‪ .‬هەروەها بەش���ێکی تری مەرجەکان‬ ‫پەیوەندیی���ان بەکۆتاییهێن���ان بەبەش���ە‬ ‫خۆراک���ی مانگانەی هاواڵتیان���ەوە هەبوو‪.‬‬ ‫دەرهاویشتەکانی ئەو سیاسەتانە لەئێستادا‬ ‫خۆیان لەبەرزبوونەوەی نرخی سووتەمەنی‌و‬ ‫گۆڕان���کاری لەفۆرمی خۆڕاک���ی مانگانەدا‬ ‫دەبیننەوە‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی پەیوەن���دی بەسیس���تمی‬ ‫تەندروس���تیەوە هەبێت‪ ،‬هەر لەسەرەتاوە‬ ‫ب���را بەش���ییەک لەنێوان س���ندوقی دراوو‬ ‫بانک���ی نێودەوڵەتیدا ک���را‪ .‬ئەوەی یەکەم‬ ‫کۆی سیاس���ەتە ئابوری‌و ستراکتۆریەکانی‬ ‫بۆ خۆی ب���ردو ئ���ەوەی دووەمیش بوارە‬ ‫خزمەتگوزاریەکان���ی وەکو تەندروس���تی‌و‬ ‫خوێندنی گرتە ئەس���تۆ‪ .‬بەاڵم مەرجەکانی‬ ‫س���ندوقی دراوی نێودەوڵەت���ی (ک���ە‬ ‫لەماوەی دواییدا بەس���ەر کۆمەڵێک واڵتی‬ ‫تری وەکو قوبرس‌و یۆن���ان‌و پورتوغالیش‬ ‫س���ەپێنرا‪ ،‬بەه���ۆی قەیران���ە داراییەکانی‬ ‫ئەمان���ەی دوایی���ەوە‪ )،‬وایانک���رد کە ئەو‬ ‫س���ێکتەرو کەرتانەی پێش���تر بەشێکبوون‬ ‫لەبەرپرسیارێتی حکومەت بدرێن بەکەرتی‬ ‫تایبەت‪ .‬ئەرگومێنتی سندوقی دراوو بانکی‬ ‫نێودەوڵەتی ل���ەم گۆڕانکاریانەدا ئەوە بوو‬ ‫کە کەرتی تایبەت لەحکومەت کاریگەرترو‬ ‫هەرزانترو خێراترەو دەبێت تەندروس���تی‌و‬ ‫خوێندن‪ ..‬هتد لەحکومەت وەربگیرێتەوە‪.‬‬ ‫دەس���تگرتنی کۆمپانیاکان���ی دەرمان‌و‬ ‫کۆمپانی���ای دروس���تکردن‌و بەڕێوەبردن‌و‬ ‫پاکردنەوەی نەخۆشخانە‪ ،‬بۆ ناو سیستمی‬ ‫تەندروستی‪ ،‬هیچ نیە جگە لەبەشێکی ئەو‬ ‫ڕەچەتەیەی کە سندوقی دراوی نێودەوڵەتی‬ ‫بۆ سیس���تمی تەندروس���تی نووس���یووە‪.‬‬ ‫ئەوان���ەی ک���ە سیس���تمەکە بەڕێوەدەبەن‬ ‫وەک���و خ���ۆی جێبەجێدەکەن‪ .‬لەمەش���دا‬ ‫کۆمپانیاکان‌و شەریکەکانیان لەسیستمەکەدا‬ ‫قازانجکەری سەرەکین‌و هاواڵتیانیش باجی‬ ‫ئەم سیاسەتانە دەدەن‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwenden.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )370‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/26‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌رده‌ ‌ی كفری‪ :‬له‌رێی‌ فه‌یسبوكه‌و‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ مامۆستایان‌و خوێندكاران له‌گفتوگۆدام‬ ‫ ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫له‌م دیداره‌ی‌ ئاوێنه‌دا به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫نوێی په‌روه‌رده‌ی‌ كفری تیشكده‌خاته‌‬ ‫سه‌ر هه‌ندێ پێشهات‌و كاره‌كانی‬ ‫په‌روه‌رده‌و ئه‌و به‌رنامه‌و كارانه‌ی‌‬ ‫كه‌ ئه‌نجامیداون‌و چۆنێتی بونی‬ ‫به‌به‌ڕێوه‌به‌رو رۆڵی یه‌كێتی له‌دانانیدا‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و كارانه‌ی‌ كه‌ له‌ماوه‌یه‌كی‬ ‫كه‌م���دا ئه‌نجامی���داوه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‬ ‫په‌روه‌رده‌ی كفری قادر ئیسماعیل وتی‬ ‫"كردنه‌وه‌ی‌ هه‌ردو ئاماده‌یی‌ پیشه‌سازی‌‬ ‫له‌كف���ری‌و ئاماده‌ی���ی‌ ژی���اری‌ ئێواران‬ ‫له‌ش���ارۆچكه‌ی‌ سه‌رقه‌اڵ‪ ،‬گواستنه‌وه‌ی‌‬ ‫ش���وێنی‌ باخچه‌ی‌ س���اوایانی‌ خونچه‌‬ ‫گوڵی‌ توركمانی‌ بۆ بینایه‌كی‌ گونجاو‪،‬‬ ‫كردنه‌وه‌ی‌ كه‌مپێكی‌ مه‌ش���قوڕاهێنان‬ ‫بۆ نزیك���ه‌ی‌ ‪ 300‬قوتاب���ی‌ قوتابخانه‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تییه‌كان به‌سه‌رپه‌رش���تی‌ س���ێ‬ ‫راهێنه‌ری‌ به‌رازیلی‌‌و ئیسپانی"‪.‬‬ ‫توانیوم���ه‌ به‌س���ته‌ڵه‌كی‌ نێ���وان‬ ‫به‌رێوبه‌رو مامۆس���تایان بشكێنم‌و رای‌‬ ‫خۆی���ان ده‌رده‌بڕن به‌بێترس‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫راگه‌یان���دن زۆر ئ���ازاده‌ له‌روماڵكردنی‌‬ ‫سه‌رجه‌م روه‌كانی‌ بواری‌ په‌روه‌رده‌‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ماوه‌ی‌ س���ێ ساڵ زیاتره‌‬ ‫بڕی���اری وانه‌وتن���ه‌وه‌ ب���ۆ به‌ڕێوه‌به‌رو‬ ‫یاری���ده‌ده‌ره‌كان ده‌رچ���وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫تائێس���تا زۆربه‌یان پێش���ێلیانكردوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌رده‌ی‌ كفری ده‌ڵێت‬ ‫"من پێش���نیارده‌كه‌م وه‌زاره‌ت بڕیارێك‬ ‫ده‌رب���كات كه‌ ئ���ه‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌ی‌ وانه‌‬ ‫ناڵێته‌وه‌ ‪ %25‬و یاریده‌ده‌ریش ‪ %15‬ی‌‬ ‫موچه‌ بنه‌ڕه‌تییه‌كه‌ی‌ بۆ سه‌رفناكرێت‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی زانیارییه‌كان���ی ئاوێنه‌ ئه‌و‬ ‫كاته‌ی‌ وه‌كاله‌ت بوه‌ له‌پۆس���ته‌كه‌یدا‪،‬‬ ‫به‌رپرس���ێكی‌ بااڵی‌ یه‌كێتی‌ له‌گه‌رمیان‬ ‫خه‌ڵكی‌ راس���پاردوه‌ واز له‌و پۆس���ته‌‬ ‫بهێنێ���ت‌و هه‌وڵن���ه‌دات بكرێت���ه‌‬ ‫هه‌میش���ه‌یی‪ ،‬ئیس���ماعیل ئه‌و وته‌یه‌‬ ‫ره‌تده‌كاته‌وه‌و ده‌ڵێ���ت "له‌گه‌ڵ رێزمدا‬ ‫ئه‌و وتانه‌ راس���تنین‌و قسه‌ی‌ هه‌ندێك‬ ‫كه‌س���ی‌ نه‌فس نزمه‌ كه‌ ده‌یانویس���ت‬ ‫بمترسێنن‌و كار له‌عه‌زیمه‌تی‌ من بكه‌ن‌و‬ ‫هیچ به‌رپرس���ێك ته‌له‌فون‌و هه‌ڕه‌شه‌ی‌‬ ‫لێنه‌كردوم"‪.‬‬ ‫له‌پرس���یارێكی ئاوێنه‌دا ئایا ره‌وایه‌‬ ‫به‌رپرسی حكومی‌ له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ حزبێكدا‬ ‫ئاماده‌بێت‌و قسه‌ی بۆ بكرێت‪ ،‬به‌نمونه‌‬

‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی که‌ سااڵنه‌ یاساو بڕیاری‬ ‫نوێ ده‌رئه‌چێت له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تی‬ ‫په‌روه‌رده‌و ناڕه‌زایی خوێندکارانی‬ ‫لێده‌که‌وێته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها هه‌ندێجاریش‬ ‫به‌هۆی کۆنی هه‌ندێ له‌خوێندنگه‌کان‌و‬ ‫روخانی دیواری خوێندنگه‌کان‬ ‫به‌سه‌ر خوێندکاراندا توشی‬ ‫حاڵه‌تی برینداربون یاخود مردنیان‬ ‫لێده‌که‌وێته‌وه‌‪ ،‬كه‌مال نوری‌ باس له‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ نزیكه‌ی‌ دوملیار دینارمان‬ ‫وه‌رگرتوه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ناڕه‌زای���ی‌و کێش���ه‌ی‬ ‫گرفتی‌ نێو خوێندنگ���ه‌کان گه‌یالن ک ‌ه‬ ‫خوێن���دکاری دواناوه‌ندیی���ه‌ ئاماژه‌ی‬ ‫به‌وه‌دا" ‌ خوێندن له‌م واڵته‌دا ئاوڕێکی‬ ‫جدیانه‌ی لێنادرێته‌وه‌ پاره‌یه‌کی ئه‌وتۆ‬ ‫بۆ خویندنگ���ه‌کان ته‌رخ���ان ناکرێت‪،‬‬ ‫له‌کاتێک���دا قوتابی ل���ه‌م واڵته‌دا ئیش‬ ‫ده‌کات‌و خوێندكاریش���ه‌ له‌هه‌مان کاتدا‬ ‫ئه‌گه‌ر مرۆڤێک به‌دوای دو که‌روێش���ک‬ ‫بکه‌وێت هیچیانی پێ ناگیرێت‪.‬‬ ‫گه‌ی�ل�ان زیات���ر دواو ئام���اژه‌ی‌‬ ‫به‌وه‌كرد"بۆی���ه‌ ئه‌گ���ه‌ر سیس���تمی‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ به‌م ش���ێوه‌یه‌ ب���ه‌رده‌وام‬ ‫بێت‪ ،‬ئێم���ه‌ش نه‌فریای خوێندنه‌که‌مان‬ ‫ده‌که‌وی���ن‌و نه‌فری���ای ئیش���کردن که‌‬ ‫ه���ۆکاری نه‌بون���ی س���ه‌رچاوه‌یه‌کی‬

‫ته‌خته سپی‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫یه‌كێتی‌ مامۆستایان‬ ‫به‌ سیمكارتی‌‬ ‫‪2‬سه‌نتی‌ ئه‌ندام‬ ‫كۆده‌كاته‌وه‌!‬ ‫ م‪ /‬جوتیار شه‌ریف‬

‫مه‌حمود سه‌نگاوی‌ ‬ ‫پێیوتم تۆ‬ ‫كاندیدی‌ ئێم ‌ه‬ ‫نه‌بویت‪ ،‬پێشبینم‬ ‫نه‌ده‌كرد ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫به‌سنگفراوانییه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و بڕیار‌ه ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت قبوڵبكه‌ن‬ ‫جه‌نابی���ان له‌كۆبونه‌وه‌یه‌كی كۆمیته‌دا‬ ‫ئاماده‌بوه‌‪ ،‬ئایا ده‌س���تێوه‌ردانی‌ حزبی‬ ‫نییه‌؟‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌رده‌ی‌ كفری‬ ‫به‌مش���ێوه‌یه‌ وه‌اڵمیدایه‌وه‌ "له‌كاتژمێر‬ ‫‪8‬ی به‌یانی‌ بۆ ‪2‬ی‌ پاشنیوه‌ڕۆ كارمه‌ندی‌‬ ‫حكومه‌ت‌و خزمه‌تكاری‌ خه‌ڵكم‪ ،‬ته‌حه‌دا‬ ‫ده‌كه‌م كه‌ كارێكی‌ نایاساییم كردبێت‪،‬‬ ‫من له‌پێناو چه‌سپاندنی‌ پرنسیپه‌كانی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌و خزمه‌تی‌ مامۆس���تادا ئه‌م‬ ‫ته‌حه‌دای���ه‌م قبوڵكردوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر رۆژێك‬ ‫هه‌ستبكه‌م له‌رێره‌وه‌كه‌ی‌ خۆم المداوه‌‬ ‫ئه‌وا واز له‌پۆسته‌كه‌م ده‌هێنم"‪.‬‬ ‫قادر راش���یگه‌یاند "پ���اش كاتژمێر‬ ‫‪ 2‬ئ���ازادم چۆن بیرده‌كه‌م���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵێ‬ ‫ئ���ه‌و رۆژه‌ میوان���ی‌ ئه‌ن���دام مه‌كته‌ب‬ ‫سیاس���ییه‌كی یه‌كێتی ب���وم‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫ده‌س���تێوه‌ردان نیی���ه‌و یه‌كه‌مج���ارو‬ ‫دواجاری���ش نابێت كه‌ ده‌چ���م بۆ ئه‌و‬ ‫ش���وێنه‌ (كۆمیته‌)‪ ،‬بمه‌وێ���ت یان نا‬ ‫پۆسته‌كه‌م له‌بنه‌ڕه‌تدا ئاوێنه‌ی‌ یه‌كێتییه‌‬ ‫له‌گه‌رمیان‌و له‌ناو چینی‌ مامۆستایاندا‪،‬‬ ‫پێویس���ته‌ كادره‌كانی‌ ئه‌و حزبه‌ یه‌كه‌م‬ ‫كه‌س بن له‌هاوكاریكردنی‌ من"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌رده‌ وتیشی "كاك‬

‫به‌ڕێوبه‌ری نوێی په‌روه‌رده‌ی کفری له‌گه‌ڵ چه‌ند خوێندکارێک فۆتۆ‪ :‬ئیحسان‬ ‫مه‌حم���ود س���ه‌نگاوی‌ له‌و ش���وێنه‌دا‬ ‫(مه‌به‌س���تی كۆمیته‌ی���ه‌) پێیوت���م‬ ‫ت���ۆ كاندیدی‌ ئێم���ه‌ نه‌بوی���ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێم���ه‌ پابه‌ندین به‌بڕی���اری‌ حكومه‌ت‌و‬ ‫به‌وپه‌ڕی‌ تواناوه‌ هاوكارو پش���تیوانت‬ ‫ده‌بی���ن‪ ،‬ره‌فتارو ش���ێوازی‌ رێزگرتنی‬ ‫ئه‌و به‌رێ���زه‌ له‌ماندوبونی من به‌المه‌وه‌‬ ‫س���ه‌یرو مایه‌ی‌ تێڕامان بو‪ ،‬به‌ڕاستی‌‬ ‫سه‌رسامی‌ كردم‪ ،‬پێش���بینم نه‌ده‌كرد‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ به‌سنگفراوانییه‌وه‌ ئه‌و بڕیاره‌ی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت قبوڵبكه‌ن"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرس���ه‌ی‌ په‌روه‌رده‌ له‌كفری‬ ‫ب���ه‌دوری نازانێت له‌رۆژان���ی‌ داهاتودا‬ ‫وێنه‌ی‌ له‌گه‌ڵ به‌رپرسی‌ حزبه‌كانی‌ دیكه‌و‬ ‫رۆش���نبیرو رۆژنامه‌نوس���ان سه‌باره‌ت‬ ‫به‌پرس���ی‌ په‌روه‌رده‌و پێشنیاره‌كانیان‬ ‫له‌فه‌یسبوك ببینرێت‪ ،‬چونكه‌ "ده‌مه‌وێ‌‬ ‫په‌یامی‌ خ���ۆم به‌هه‌موان بڵێم كه‌ ئێمه‌‬ ‫به‌یه‌كچاو س���ه‌یری‌ هه‌م���وان ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫ئه‌م كاره‌ش به‌تاكه‌ كه‌سێكی‌ وه‌ك من‬ ‫ناكرێت"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ جێگ���ه‌ی‌ تێڕام���ان بو الی‬ ‫خه‌ڵكی ش���اره‌كه‌و چینی مامۆستایان‬ ‫دانانی ئه‌و كه‌س���ه‌ بو له‌و پۆسته‌ كه‌‬ ‫پێشتر ئه‌ندامی لیستی سه‌رده‌می گۆڕان‬

‫بوه‌‪ ،‬قادر ئیسماعیل له‌وباره‌یه‌وه‌ وتی‬ ‫"له‌رێگه‌ی‌ سیڤی‌و لیژنه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌و‌ه‬ ‫به‌نوێنه‌رایه‌تی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ په‌روه‌رده‌و‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌و ئی���داره‌ی‌ گه‌رمیان كراوم‬ ‫به‌به‌ڕێوه‌به‌ر‪ ،‬چونكه‌ نه‌خشه‌رێی‌ خۆمم‬ ‫پێشكه‌ش���كرد كه‌ ده‌مه‌وێ‌ كار له‌سه‌ر‬ ‫چ ته‌وه‌ره‌یه‌ك بكه‌م ئه‌گه‌ر ئه‌و پۆسته‌‬ ‫وه‌ربگ���رم‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ مه‌به‌س���تم نه‌بو‬ ‫ببم به‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌ پ���ه‌روه‌رده‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫به‌ش���داربونم بو له‌پرۆس���ه‌یه‌كی‌ وه‌ها‬ ‫گرنگ"‪.‬‬ ‫له‌وه‌كاله‌ت���ه‌وه‌‬ ‫"پاش���ئه‌وه‌ی‌‬ ‫فه‌رمان���ی‌ وه‌زاریم بۆ ده‌رك���را ئه‌وه‌م‬ ‫ال رونب���وه‌وه‌ كه‌ به‌رپرس���انی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫له‌گه‌رمی���ان له‌ش���ێوازی‌ كاركردنی‌ من‬ ‫رازیب���ون‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش به‌ناراس���ته‌وخۆ‬ ‫وه‌ك هه‌ڵكردنی‌ گڵۆپی‌ س���ه‌وز بو بۆ‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫یه‌كێتی دژایه‌تی‌ منی بكردایه‌ بێگومان‬ ‫فه‌رمانی بون به‌به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌رده‌م‬ ‫ب���ۆ ده‌رنه‌ده‌ك���را‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌كو خۆم‬ ‫نه‌ته‌كلیفم له‌كه‌س كردوه‌و نه‌مه‌جبوری‌‬ ‫ئه‌و شوێنه‌ بوم"‪.‬‬ ‫له‌م���اوه‌ی‌ چه‌ند مانگ���ی رابوردودا‬ ‫رێكخراوه‌كانی‌ یه‌كێتی‌و پارتی به‌هۆی‬

‫بۆن���ه‌و ئاهه‌نگ���ه‌وه‌ چه‌ن���د جارێ���ك‬ ‫ده‌وام���ی‌ چه‌ن���د قوتابخانه‌یه‌كی���ان‬ ‫راگرتوه‌‪ ،‬په‌روه‌رده‌ش بێده‌نگبوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌ی په‌روه‌رده‌ رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫"من دژی‌ ئه‌و كاره‌بوم‌و له‌س���ه‌ره‌تاوه‌‬ ‫رێكخ���راوه‌كان وایانده‌زان���ی‌ دژایه‌تیان‬ ‫ده‌ك���ه‌م‪ ،‬پاش���ان له‌گ���ه‌ڵ قایمقام‌و‬ ‫نوێنه‌ری‌ رێكخ���راوه‌كان گفتوگۆمانكرد‬ ‫كه‌ ئاهه‌نگ له‌ناو قوتابخانه‌كاندا كارێكی‌‬ ‫خراپه‌‪ ،‬پێشنیارمكرد بۆنه‌كان بخرێنه‌‬ ‫پاش ده‌وام‌و پاش ده‌وام ئه‌نجامبدرێن‪،‬‬ ‫رێكخراوه‌كان كارێكی‌ وابكه‌ن مه‌عریفه‌و‬ ‫په‌روه‌رده‌ به‌ره‌وپێش���ببه‌ن‌و هاوكاری‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ب���ن‪ ،‬بۆی���ه‌ به‌دڵنیایی���ه‌وه‌‬ ‫ب���ۆ له‌م���ه‌ودوا قبوڵناكه‌ی���ن ده‌وامی‌‬ ‫قوتابخانه‌كان بوه‌ستێنرێت‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫دڵنیام هه‌ندی‌ عه‌قڵییه‌ت هێشتا ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پێ هه‌زمناكرێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌په‌یوه‌ندی به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ له‌گ���ه‌ڵ مامۆس���تایان‌و‬ ‫فێرخ���وازان‪ ،‬ق���ادر رونیك���رده‌وه‌ كه‌‬ ‫هه‌ندێكجار له‌رێی‌ مۆبایل‌و فه‌یسبوكه‌وه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ مامۆس���تایان‌و خوێن���دكاران‬ ‫گفتوگۆ ده‌كات‪" ،‬زۆر سودم له‌ره‌خنه‌و‬ ‫گله‌ییه‌كانیان بینیوه‌"‪.‬‬

‫له‌كوردستا ‌ن پاره‌و بڕیار ‌ی زۆر‬ ‫چاره‌سه‌ر ‌ی كێشه‌و گرفت ‌ی په‌روه‌رده‌ی‌ نه‌كردوه‌‬ ‫ ئا‪ :‬ڕێکان مه‌ریوان‬

‫خوێندن‬

‫ئابورییه‌‪ ،‬ک���ه‌ وا له‌خوێندکاران بکات‬ ‫ته‌نها گوێ به‌خوێن���دن بده‌ن نه‌ک بیر‬ ‫له‌خه‌رج���ی خوێندنه‌که‌ی���ان بکه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫که‌ ئه‌مه‌ وا له‌خوێن���دکاران ده‌کات واز‬ ‫له‌خوێندن بهێنن‪.‬‬ ‫گه‌یالن وتیشی‪ :‬کێشه‌ی خوێندکارانی‬ ‫دواناوه‌ن���دی پۆل���ی (‪10‬و‪)11‬ئه‌وه‌ی���ه‌‬ ‫که‌ کێش���ه‌ی کۆنه‌کردن���ه‌وه‌ی نمره‌ی‬ ‫کۆرس���ه‌کانیان هه‌یه‪ ‌،‬که‌ ئه‌م سیستمه‌‬ ‫زۆر خراپ���ه‌و وا له‌خوێن���دکار ده‌کات‬ ‫له‌خوێندن ساردبێته‌وه‌‪.‬‬ ‫که‌مال نوری به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌رده‌ی‬ ‫مه‌ڵبه‌ن���دی س���لێمانی س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌کێشه‌کانی که‌م‌و کوڕی خوێندنگه‌کان‌و‬ ‫سیس���تمی ئێس���تای خوێندن ئاماژه‌ی‬ ‫به‌وه‌دا"‌ تائێس���تا هیچ روداوێکی گیان‬ ‫له‌ده‌س���تدان‌و برینداربونی خوێندکاران‬ ‫هۆکاره‌که‌ی په‌روه‌رده‌ نه‌بوه‪.‬‬ ‫‌به‌رێوه‌به‌ری‌ پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ مه‌ڵبه‌ندی‌‬ ‫س���لێمانی‌ وتیش���ی‌‪ :‬له‌س���لێمانی‬ ‫ته‌نی���ا (‪ )3‬خوێندنگه‌ زۆر مه‌ترس���ی‬ ‫روخانیان لێکراوه‌ که‌ ئێستا چۆڵکراون‬ ‫به‌مه‌به‌ستی نۆژه‌نکردنه‌وه‌یان‪ ،‬ئه‌وانیش‬ ‫ئاماده‌یی "بازرگانی کوڕان‌و قوتابخانه‌ی‬ ‫ه���ه‌وارو ئاماده‌یی س���ۆالڤی کچان"ن‬ ‫ک���ه‌ ئێس���تا‌ به‌ڵێن���ده‌ر وه‌ریگرت���وه‌و‬ ‫له‌نۆژه‌نکردن���ه‌وه‌دان‌و ئه‌مس���اڵ(‪)50‬‬ ‫ملیۆن دۆالر ته‌رخانکراوه‌ که‌ حاڵه‌تی‬ ‫ئیمرجنسی پێده‌وترێ بۆ نۆژه‌نکردنه‌وه‪‌،‬‬ ‫به‌ش���ێکی پ���ه‌روه‌رده‌‌ی مه‌ڵبه‌ن���دی‬

‫خوێندكارێك‪:‬‬ ‫خوێندن له‌م‬ ‫واڵته‌دا ئاوڕێکی‬ ‫جدیانه‌ی‬ ‫لێنادرێته‌وه و‬ ‫ی‬ ‫قوتابی ده‌بین ‌‬ ‫ئیش ده‌کات و‬ ‫خوێندكاریشه‌‬ ‫س���لێمانی له‌و پاره‌یه‌ی خه‌رجکردوه‌و‬ ‫ئێم���ه‌ له‌ئێس���تادا نزیک���ه‌ی دو ملیار‬ ‫دینارم���ان وه‌رگرت���وه‪ ‌،‬ب���ۆ حاڵه‌تی‬ ‫زه‌روری ب���ۆ نۆژه‌نکردنه‌وه‌و که‌لوپه‌لی‬

‫(‪10‬و ‪)11‬ی دوا ناوه‌ندیی���ه‌کان ک���ه‌‬ ‫خوێندنگه‌کان‪.‬‬ ‫ئ���االن ک���ه‌ خوێندکارێك���ی دیکه‌بو داوایانکردبو تا نمره‌ی کۆرس���ه‌کانیان‬ ‫له‌قۆناغ���ی (‪)9‬ی بنه‌ڕه‌ت���ی ئاماژه‌ی بۆ کۆبکه‌ینه‌وه‌و بۆی���ان کۆناکرێته‌وه‪‌،‬‬ ‫به‌وه‌دا" که‌ خوێندنگاکان که‌موکوڕییان قۆناغی (‪)9‬ی بنه‌ڕه‌تیش که‌ زۆرینه‌ی‬ ‫هه‌یه‌ له‌وانه‌ نه‌بونی یاریگایه‌کی گونجاو خوین���دکاران گله‌ی���ی له‌تاقیکردنه‌وه‌ی‬ ‫ب���ۆ وان���ه‌ی وه‌رزش تا بتوان���ن تیایدا نیش���تیمانی ده‌که‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و باس���ی‌‬ ‫وانه‌که‌ به باش���ی بخوێنن‪ ،‬یاخود بونی له‌وه‌كرد" که‌ ئه‌وه‌ ب���ۆ تاقیکردنه‌وه‌ی‬ ‫مامۆستای به‌ته‌مه‌ن له‌خویندنگه‌کاندا که‌ ئاس���تی خوێندکاران���ه‌و سیس���تمێکی‬ ‫هۆکارێکه‌ بۆ تێنه‌گه‌یشتنی خوێندکاران گونجاوه‌ تا ئاس���تی خوێندکار لێوه‌ی‬ ‫له‌وانه‌که‌‪ ،‬چونکه‌ هه‌ندێ له‌مامۆستاکان بزانرێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌کو خوین���دکاران‬ ‫پیربون‌و توانای وانه‌وتنه‌وه‌یان نه‌ماوه‌‪ .‬ده‌ڵێ���ن ئ���ه‌م تاقیکردنه‌وه‌ی���ه‌ هی���چ‬ ‫به‌رێوه‌ب���ه‌ر پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ مه‌ڵبه‌ندی‌ گرنگییه‌ک���ی ئه‌وتۆی نییه‌ که‌ س���ااڵنه‌‬ ‫س���لێمانی‌ باس���ی‌ له‌وه‌كرد" له‌کۆتایی هه‌ڵ���ه‌ له‌س���ه‌حکردنی ده‌فت���ه‌ری‌ ئه‌و‬ ‫ساڵدا تاقیکردنه‌وه‌یه‌کی نیشتیمانیمان تاقیکردنه‌وه‌یه‌دا ده‌کرێ���ت‌و به‌هۆیه‌وه‌‬ ‫ب���ۆ دانراوه‌ که‌ هیچ س���ودێکی ئه‌وتۆ خوێن���دکار ده‌بێ���ت داوای پێداچونه‌وه‌‬ ‫بۆ خوێن���دکار ناگه‌یه‌نێت که‌ زۆرینه‌ی بکه‌ن (ئیعتی���راز) بگرن‪ ،‬که ‌س���اڵی‬ ‫خوێن���دکاران لێینارازین‪ ،‬کێش���ه‌یه‌کی پار بۆ ه���ه‌ر پێداچونه‌وه‌ی وه‌ره‌قه‌یه‌ک‬ ‫دیک���ه‌ له‌کێش���ه‌کان ک���ه‌ س���ااڵنه‌ ئه‌و خوێن���دکاره‌ی داوای پێداچونه‌وه‌ی‬ ‫خوێندنگه‌کان توش���ی که‌می مامۆستا کردوه ده‌بوایه‌ بڕی(‪ )5000‬دینار بدات‬ ‫ده‌بنه‌وه‌له‌ئه‌نجام���دا له‌بری (محاضر) بۆ هه‌ر وانه‌یه‌ك له‌به‌ر ئه‌وه‌ له‌خوێندنی‬ ‫وانه‌ ده‌ڵیته‌وه‌ که‌ هه‌ندێک له‌وانه‌ی که‌ ئه‌و س���اڵه‌ دواده‌که‌وێت یاخود توشی‬ ‫محاچرن‌و وانه‌ ده‌ڵێن���ه‌وه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ کێشه‌ ده‌بێت‪.‬‬ ‫به‌پێی ئامارێک که‌ له‌به‌ڕێوبه‌رایه‌تی‬ ‫ده‌که‌ن که‌ چه‌ند ساڵێک وانه‌ ده‌ڵێنه‌وه‌‬ ‫له‌ب���ری نه‌بونی مامۆس���تا‪ ،‬به‌اڵم هیچ مه‌ڵبه‌ن���دی س���لێمانی س���اڵی ‪2012‬‬ ‫دامه‌زراندنێکی���ان بۆ نه‌کراوه‌ تا بتوانن تۆمارکراوه‌ له‌شاره‌زور له‌خوێندنگایه‌ک‬ ‫به‌هۆی داڕمانی دیواری خوێندنگه‌یه‌ک‬ ‫به‌به‌رده‌وام وانه‌بێژی بكه‌ن‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌کێش���ه‌کانی سیستمی (‪ )1‬خوێن���دکار گیان���ی له‌ده‌س���تداو‬ ‫ناوخۆییه‌كان(داخل���ی) ‬ ‫خویندنی سااڵنه که‌مال نوری وتیشی‪ :‬له‌به‌ش���ه‌‬ ‫که‌ تائێس���تا هیچ یاسایه‌ک له‌وه‌زاره‌تی په‌یمانگه‌كان���دا‌‌(‪ )5‬خوێندکار گیانیان‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌وه‌ ده‌رنه‌چ���وه‌ ب���ۆ پۆلی له‌ده‌ستداوه‌‪.‬‬

‫له‌هه‌م���و دنی���ادا رێكخ���راوه‌ مه‌ده‌ن���ی‌‌و‬ ‫پیش���ه‌ییه‌كان له‌س���ه‌ر یه‌ك پره‌نس���یپ‬ ‫كارده‌ك���ه‌ن ئه‌وی���ش به‌رگریی���ه‌ له‌ماف‌و‬ ‫ئ���ازادی‌‌و خۆش���گوزه‌رانی‌ ئ���ه‌و توێژه‌ی‌‬ ‫بۆی پێكهاتون به‌اڵم له‌كوردس���تاندا ئه‌م‬ ‫رێكخراوان���ه‌ به‌عه‌قڵی‌ حی���زب دامه‌زراون‬ ‫هه‌ربۆی���ه‌ به‌میتۆدی‌ حیزب���ی‌ كارده‌كه‌ن‬ ‫ئه‌ڵب���ه‌ت میتۆدێكی‌ ناته‌ندروس���ت! دور‬ ‫له‌ئیتیكی‌ رێكخراوه‌ مه‌ده‌نییه‌كانی‌ جیهان‬ ‫‪.‬‬ ‫یه‌كێت���ی‌ مامۆس���تایان له‌كاتێك���دا ده‌بو‬ ‫پێشه‌نگی‌ سه‌ندیكاو رێكخراوه‌ مه‌ده‌نییه‌كان ‬ ‫بێت له‌ش���ه‌فافیه‌ت‌‪ ،‬كه‌چ���ی‌ له‌رابردودا‬ ‫هه‌مو مامۆس���تایانی‌ كوردستان ئه‌ندامی‌‬ ‫س���ه‌ندیكاكه‌ بون به‌بێ‌ خواستی‌ خۆیان‬ ‫كه‌ نزیكه‌ی‌ (‪ )117000‬مامۆستایه‌و مانگی‌‬ ‫(‪)750‬دین���ار راس���ته‌وخۆ له‌موچه‌كه‌یان‬ ‫ده‌بڕا له‌گه‌ڵ‌ ئه‌و هاوكارییه‌ش رێكخراوه‌كه‌‬ ‫وه‌ك مینحه‌ له‌حكومه‌ت وه‌ریئه‌گرت به‌اڵم‬ ‫هی���چ كات نه‌مانبینی‌ ئ���ه‌و داهاته‌ چۆن‬ ‫خه‌رج ئه‌كرێ‌‌و هی���چ راپۆرتێكی‌ ‪6‬مانگی‌‬ ‫خه‌رجییه‌كان‌و شه‌فافییه‌ت بونی‌ نه‌بو!‬ ‫هیچ داتایه‌كمان نه‌بینی‌ سااڵنه‌ هاوكاریی‌‬ ‫چه‌ند مامۆستای هه‌ژاریان كردوه‌و تێچونی‌‬ ‫خه‌رج���ی‌ پزیش���كیی‌ چه‌ند مامۆس���تای‬ ‫نه‌خۆش���یان له‌ئه‌س���تۆگرتوه‌و چه‌ندیتر‬ ‫كه‌ توشی‌ نه‌خۆش���ی‌ قورس بون داوایان‬ ‫له‌حكومه‌ت كردوه‌ ره‌وان���ه‌ی‌ ده‌ره‌وه‌یان‬ ‫بكات تا له‌سه‌ر جێگای ماڵه‌كانیان به‌بێ‌‬ ‫نازیی‌ نه‌مرن دوای‌ ته‌مه‌نێك له‌خزمه‌ت!‬ ‫هیچ كات راپۆرتی‌ س���ااڵنه‌یان ده‌رنه‌كرد‬ ‫تا بزانی���ن پێش���ێلكاری ‌ی به‌رامبه‌ر چه‌ند‬ ‫مامۆس���تا كراوه‌و ئه‌وان چه‌ند كه‌یسیان‬ ‫له‌ئه‌س���تۆگرتوه‌و پارێزه‌ری���ان بۆ چه‌ند‬ ‫مامۆس���تا گرتوه‌ ل���ه‌دادگاكان له‌كاتێكدا‬ ‫له‌م هه‌رێمه‌دا پێش���ێلكاریی‌‌و سوكایه‌تی‌‬ ‫رۆژانه‌ به‌رامبه‌ر مامۆستا ئه‌كرێت له‌الیه‌ن‬ ‫به‌رپرسانی‌ كارگێڕییه‌وه‌ بێت یان له‌الیه‌ن‬ ‫خوێن���دكارو ك���ه‌س‌و كاری‌ خوێندكاره‌وه‌‬ ‫بێ���ت ته‌نان���ه‌ت له‌الی���ه‌ن كارگ���وزارو‬ ‫پاسه‌وانیش���ه‌وه‌ س���وكایه‌تی‌ به‌مامۆستا‬ ‫كراوه‌! پێشێلكارییه‌كان سنوری‌ تێپه‌ڕاندو‬ ‫كوش���تنی‌ مامۆستاش��� ‌ی لێكه‌وته‌وه‌ ئه‌م‬ ‫س���ه‌ندیكایه‌ به‌جدیی‌ نه‌هاته‌ سه‌رخه‌ت‌و‬ ‫به‌یاننام���ه‌ی‌ ئیدانه‌كردن���ی‌ له‌راگه‌یاندنه‌‬ ‫كاریگ���ه‌ره‌كان باڵونه‌ك���رده‌وه‌و خۆش���ی‌‬ ‫راگه‌یاندنێك���ی‌ چاالك���ی‌ نیی���ه‌و هی���چ‬ ‫خۆپیش���اندان‌و چاالكییه‌كی‌ مه‌ده‌نی‌ دژی‌‬ ‫ئه‌و كاره‌ رێكنه‌خست!‬ ‫مرۆڤی‌ ته‌ندروس���ت ئه‌ب ‌ێ چاوی له‌ئاینده‌‬ ‫بێت‌و س���اڵی‌ داهاتو باشتربێت له‌ئه‌مساڵ‬ ‫به‌داخه‌وه‌ پێ���ش ‪2‬س���اڵ هه‌ڵبژاردنێكی‌‬ ‫رێكخراوه‌ی���ی‌ ك���ردو زۆرب���ه‌ی حی���زب‌و‬ ‫الیه‌نه‌كان به‌ئۆپۆزیس���یۆن‌و لیس���تێكی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆش���ه‌وه‌ به‌شدارییان كردو ئێستا‬ ‫هه‌مویان ئه‌ندامیان له‌بۆردی‌ سكرتاریه‌تی‌‬ ‫رێكخراوه‌ك���ه‌دا هه‌یه‌! له‌ڕاس���تیدا هه‌ڵه‌‬ ‫گه‌وره‌ك���ه‌ ئه‌وه‌ب���و حی���زب لیس���تی‌ بۆ‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ رێكخراوی‌ مه‌ده‌نی‌‌و پیشه‌یی‌‬ ‫هه‌بێ���ت‌و مۆنۆپۆڵ���ی‌ ب���كات! به‌داخه‌وه‌‬ ‫ئه‌و هه‌ڵه‌یه‌ حیزبه‌ ئۆپۆزیسیۆنه‌كانیش���ی‌‬ ‫تێك���ه‌وت ك���ه‌ دوره‌ له‌پره‌نس���یپه‌كانی‌‬ ‫دیموكراسییه‌ت! به‌اڵم به‌هه‌رحاڵ‌ ئومێدێك‬ ‫هه‌بو كاری‌ رێكخراوێكی‌ فره‌ حیزبی‌ جدیی‌‬ ‫تر و باش���تربێت ل���ه‌كاری‌ رێكخراوێكی‌ ‪2‬‬ ‫حیزبی‌!‬ ‫كه‌چی‌ رێكخراوه‌ نوێیه‌كه‌ی‌ پڕتره‌ له‌ملمالنێی‌‬ ‫حیزبایه‌تی‌‌و له‌دوای‌ كۆنگره‌یه‌كی‌ ناته‌واوو‬ ‫پڕ له‌ده‌مه‌قاڵه‌ كۆبونه‌وه‌ی ئاسایی‌ خۆیان‬ ‫بۆ نابه‌سترێ‌‌و ده‌سته‌ تازه‌كانی‌ لقی‌ شارو‬ ‫ش���ارۆچكه‌كان ده‌ستبه‌كار نه‌بون‌و هێشتا‬ ‫ده‌س���ته‌ كۆنه‌كان ماون‌و ئیشیش ناكه‌ن!‬ ‫تاك���ه‌ ئیمتیازێك له‌م رێكخ���راوه‌ نوێیه‌دا‬ ‫به‌رهه‌مه���ات ئه‌ندامبونی‌ ئازادكرد! كه‌چی‌ ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ جێگایی‌ سه‌رنجه‌ ماوه‌یه‌كه‌ له‌رێگای‌‬ ‫به‌ڕێوبه‌ری خوێندنگاكانه‌وه‌ ئه‌م سه‌ندیكایه‌‬ ‫ده‌س���تیكردوه‌ به‌وه‌هم به‌خشینه‌وه‌ وه‌ك‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌ڵێن هه‌ركه‌س ئه‌ندامی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫مامۆس���تایان نه‌بێ���ت س���ودمه‌ند نابێت‬ ‫له‌خانوو شوقه‌! له‌م رۆژانه‌شدا ئۆڤه‌رێكی‌‬ ‫ئاسیاسێڵیان به‌كارهێنا ئه‌ویش سیمكارتی‌‬ ‫‪2‬س���ه‌نتییه‌ بۆ مامۆس���تایان هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ئاسیاسێڵ‌ له‌رونكردنه‌وه‌یه‌كدا ئه‌ڵێ‌ ئێمه‌‬ ‫رێكه‌وتنمان له‌گه‌ڵ‌ حكومه‌ت‌و په‌روه‌رده‌ی‬ ‫گشتی‌ سلێمانی‌ كردوه‌ ئۆڤه‌ره‌كه‌ بۆ هه‌مو‬ ‫مامۆس���تایانه‌ به‌اڵم هه‌ر مامۆس���تایه‌ك‬ ‫كه‌ س���ه‌ردانی‌ ئاسیاس���ێڵ‌ ئه‌كات داوای‬ ‫ناس���نامه‌ی یه‌كێت���ی‌ مامۆس���تایانی‌‬ ‫لێده‌كه‌ن!‬ ‫پرس���یاری‌ گرن���گ ئه‌وه‌ی���ه‌ رێكخراوێكی‌‬ ‫پیشه‌یی‌‌و مه‌ده‌نی‌ ئه‌ندام كۆكردنه‌وه‌ی‌ بۆ‬ ‫چیی���ه‌ كاتێك زۆریی‌ ئه‌ن���دام رۆتین زیاد‬ ‫ئه‌كات ی���ان ره‌نگه‌ ته‌نها ب���ۆ زۆركردنی‌‬ ‫ژماره‌ی‌ (‪ )3000‬یه‌كانی‌ مانگانه‌ بێت! ‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )370‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/26‬‬

‫‪17‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ راگه‌یاندن‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ ئاسیاسێڵ‪:‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و گرێبه‌سته‌ی‌ كردومانه‌‬ ‫سیمكارته‌كان بۆ سه‌رجه‌م‬ ‫مامۆستایانه‌ به‌بێ‌ جیاوازی‌‬

‫له‌دنیای قاچاخ‌و ملمالنێی نامه‌شروعدا هه‌میشه‌ پیاوان ئاماده‌ن‌و ژنان نابینیت‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫كوردستان ژنی ملیۆنه‌ری تێدا نییه‌!‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫زۆرن ئه‌وانه‌ی له‌كوردستان رۆژانه‌‬ ‫ریسكی گه‌وره‌و خه‌یاڵ به‌و پارانه‌و‌ه‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ له‌به‌رده‌ستیاندایه‌و ده‌بنه‌‬ ‫ملیۆنه‌رو ملیاردێر به‌اڵم ئه‌وه‌ی له‌و‬ ‫نێوه‌نده‌دا جێگه‌ی خاڵییه‌ ژنانن‪.‬‬ ‫هه‌ندێك له‌پیاوانی‌ بزنسمان نه‌بونی ژنی‬ ‫بازرگانی گه‌وره‌ ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫كلتورو سیستێمه‌ دواكه‌وتوه‌ی هه‌مو‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست ده‌بات به‌ڕێوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌ندێكی تریان ده‌یگێڕنه‌وه‌ بۆ‬ ‫نه‌وێران‌و ترسانی ژنان له‌هه‌ر ریسكێك‌و‬ ‫گۆڕانكارییه‌كی گه‌وره‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی زانیاریی���ه‌ س���ه‌ره‌تایی‌و‬ ‫ناڕه‌س���مییه‌كانی ك���ه‌ ده‌س���ت ئاوێنه‌‬ ‫كه‌وت���ون ژم���اره‌ی ئ���ه‌و خ���اوه‌ن‬ ‫كۆمپانیایان���ه‌ی كه‌ ژن���ن له‌په‌نجه‌كانی‬ ‫ده‌س���ت تێپه‌ڕناكه‌ن‌و زۆرجار كۆمپانیا‬ ‫هه‌یه‌ به‌ناوی ژنه‌وه‌ به‌اڵم ژنه‌كان خۆیان‬ ‫خاوه‌نی سه‌رمایه‌كه‌ی نین‌و به‌ڵكو ته‌نها‬ ‫ناوه‌كه‌ی���ان به‌كارهێنراوه‌ ب���ۆ هه‌ندێك‬ ‫كارئاسانی‌و ده‌نا نه‌له‌قازانجدا نه‌له‌زه‌ره‌ردا‬ ‫ژنه‌كان خۆیان به‌رپرس���یارێتی ده‌گرنه‌‬ ‫ئه‌ستۆیان‪.‬‬ ‫دالوه‌ر عه‌لی سۆفی كه‌ریم كه‌ ئه‌ندامی‬ ‫ژوری بازرگانی‌و پیشه‌سازی سلێمانییه‌‬ ‫ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌کات که‌ قس���ه‌کانی‬ ‫‌گوزارشت له‌بۆچونی خۆی ده‌کات نه‌ک‬ ‫ژوری بازرگانی‪ ،‬پێیوایه‌ هۆكاری یه‌كه‌م‬ ‫ب���ۆ نه‌بونی بازرگانی ژن ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی ك���ه‌ ئێمه‌ كلتورێكی جوتیاریمان‬ ‫هه‌بوه‌‪ ،‬كه‌ جوتیاره‌كان خۆیان چینێكی‬ ‫هه‌ژارب���ون بۆ ژنیش به‌پێ���ی كلتوره‌كه‌‬ ‫نه‌یانهێش���توه‌ كارب���كات‌و كاره‌كان���ی‬ ‫ت���ه‌واوكاری كاری پی���اوان ب���ون ت���ا‬ ‫ناوه‌ڕاستی سه‌ده‌ی رابردو‪.‬‬ ‫ئه‌و وت���ی‌ "به‌پێی ئ���ه‌و زانیارییانه‌ی‬ ‫الی م���ن هه‌یه‌ ژماره‌ی‌ ئ���ه‌و ژنانه‌ی‌ كه‌‬ ‫پێناس���ی ژوری بازرگانییان هه‌یه‌ ناگاته‌‬ ‫‪%٥‬ی‌ كۆی‌ ئه‌ندامان"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌ له‌سلێمانیدا‬ ‫ملیۆن���ه‌ری دۆالرمان زۆره‌ به‌اڵم "ئه‌مانه‌‬ ‫دڵخۆش���كه‌رنین چونك���ه‌ پاره‌كانی���ان‬ ‫ته‌داولی پێناكرێ���ت‌و زۆربه‌یان له‌ئه‌رزو‬ ‫خانودان سه‌رباری ئه‌وه‌ی ناتوانین داتای‬ ‫راستمان ده‌ستبكه‌وێت بۆ ئه‌وه‌ی بزانین‬ ‫چه‌ند ملیۆنه‌ر‌و ملیاردێرمان هه‌یه‌ چونكه‌‬ ‫تائێس���تاش زۆربه‌ی ده‌وڵه‌مه‌ند باوه‌ڕی‬ ‫ب���ه‌وه‌ هه‌ی���ه‌ پاره‌ك���ه‌ی له‌بوخچه‌ڵه‌دا‬ ‫هه‌ڵبگرێت‌و نایباته‌ ناو بانكه‌كانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫چه‌ند ك ‌هس‌و بنه‌ماڵه‌یه‌ش كه‌ كه‌وتونه‌ته‌‬ ‫به‌رچ���او به‌ن���اوی ده‌وڵه‌مه‌ندیی���ه‌وه‌‬ ‫ره‌نگ���ه‌ كۆمه‌ڵێك ته‌موم���ژو دڕدۆنگیی‌‬ ‫به‌ده‌وریانه‌وه‌ بێت كه‌ باسكردنی ئاسان‬ ‫نه‌بێت" ‪.‬‬

‫ژنان هه‌میش ‌ه‬ ‫ئاماده‌نین ئه‌و‬ ‫ریسك‌و رێگه‌‬ ‫نامه‌شروعانه‌‬ ‫به‌كاربهێنن تا‬ ‫ببنه‌ خاوه‌نی‬ ‫سه‌رمایه‌یه‌كی‬ ‫گه‌وره‌و ملیۆنه‌ر‬

‫ناوب���راو جه‌غتی‌ ل���ه‌وه‌ش كرده‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌واڵتانی‌ خاوه‌ن رێسا‌و یاسا پێشكه‌وتودا‬ ‫هه‌میشه‌ رایه‌ڵێك ملیۆنه‌ربون‌و داهێنان‬ ‫به‌یه‌كه‌وه‌ ده‌به‌س���تێت‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "بۆ‬ ‫نمونه‌ ئه‌گه‌ر س���ه‌یربكه‌ین كه‌سانی‌ وه‌ك‬ ‫ی فه‌یس���بوك‌و مایكرۆس���ۆفت‌و‬ ‫داهێنه‌ر ‌‬ ‫ئه‌كته‌ره‌ به‌تواناكان���ی‌ هۆڵیودو ده‌یانی‬ ‫دیكه‌ی‌ له‌م جۆرانه‌ شایس���ته‌ی‌ ئه‌وه‌ن‬ ‫ببنه‌ ملیۆنه‌ر‪ ،‬ب���ه‌اڵم الی‌ ئێمه‌ كامه‌یه‌‬ ‫داهێنان‌و داهێنه‌رن؟ ئه‌وانه‌ی‌ لیس���تی‌‬ ‫داهێنانه‌كه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ رۆشنبیرین"؟!‬ ‫ئ���ه‌و واتا باوه‌ی كه‌ بۆ ده‌وڵه‌مه‌ندبون‬ ‫به‌كاردێ���ت‌و باوه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ هه‌میش���ه‌‬ ‫له‌ملیۆن دۆالری یه‌كه‌م���ی بازرگانه‌كان‬ ‫نه‌پرس���رێت چونكه‌ ره‌نگ���ه‌ زۆر رێگه‌ی‬ ‫نامه‌ش���روعی تێ���دا به‌كارهێنرابێ���ت تا‬ ‫ئ���ه‌و پاره‌ی���ه‌ په‌یداكراوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ژنان‬ ‫هه‌میش���ه‌ ئاماده‌نین ئه‌و ریسك‌و رێگه‌‬ ‫نامه‌ش���روعانه‌ به‌كاربهێن���ن ت���ا ببن���ه‌‬ ‫خاوه‌نی س���ه‌رمایه‌یه‌كی گ���ه‌وره‌‪ ،‬به‌اڵم‬

‫دالوه‌ر س���ه‌راج وت���ی "پی���او ئه‌وه‌نده‌ بێبڕی���اری‌و بێتوانایی ژن���ان به‌اڵم فاتن‬ ‫تاوانبار نییه‌و مه‌سه‌له‌ی بازرگانی گه‌وره‌ خان پێیوای���ه‌ كه‌" هه‌رگیز له‌و باوه‌ڕه‌دا‬ ‫له‌واڵتی ئێمه‌دا ئه‌وه‌ن���ده‌ تازه‌یه‌ ره‌نگه‌ نیم ك���ه‌ بێجورئه‌ت���ی‌و بێتواناییان بێت‬ ‫ژنان تائێستا فریای نه‌كه‌وتبن‪ ،‬له‌دوای ب���ه‌اڵم ره‌نگ���ه‌ ترس���ێكیان هه‌بێت كه‌‬ ‫راپه‌رین‌و دواتریش دوای ‪ ٢٠٠٣‬كۆمه‌ڵێك نه‌توانن ئه‌وه‌ بكه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی له‌س���ه‌ر‬ ‫دروس���تبون كه‌ ده‌وڵه‌مه‌ندبون‪ ،‬ئه‌وه‌ش خێزانه‌كانیان نه‌كه‌وێت یان كه‌س���انێك‬ ‫كۆمه‌ڵێك راڤه‌و ش���یكاری‌ هه‌ڵده‌گڕێت‪ ،‬ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ ره‌خنه‌ی لێنه‌گ���رن‪ ،‬ژن زۆر‬ ‫من له‌سه‌ر ژن یه‌ك دنیا قسه‌م هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ كاراترو به‌تواناتره‌ به‌اڵم كاتی ده‌وێت"‪.‬‬ ‫زۆرێ���ك له‌ش���اره‌زایان ئام���اژه‌ به‌وه‌‬ ‫ژن خۆی ب���اوه‌ڕی به‌خۆی نه‌بێت خۆی‬ ‫تاوانباره‌ چونكه‌ ژن���ی ئه‌م واڵته‌ فێری ده‌ك���ه‌ن كه‌ ب���ون‌و نه‌بون���ی بازرگانی‬ ‫(بێنه‌و ئیسراحه‌ت) بوه‌‪ ،‬زۆربه‌ی‌ ژنانی ئافره‌ت‪ ،‬ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ بۆ ره‌نگدانه‌وه‌ی‬ ‫ئێمه‌ خۆیان په‌یداكاری پاره‌كانیان نین كۆمه‌ڵ له‌س���ه‌رجه‌م كایه‌ جیاوازه‌كان‌و‬ ‫بۆیه‌ ته‌حه‌مولی به‌رپرسیارێتییه‌كه‌ش���ی بواره‌كانی تردا هه‌ر له‌بواری ئیداره‌دانی‬ ‫ناكه‌ن‌و به‌دڵنیاییه‌وه‌ ئ���ه‌و ژنانه‌ش كه‌ سیاسی تا دامه‌زراوه‌ یاسایی‌و زانكۆیی‌و‬ ‫به‌ڵێنده‌رایه‌تی‌ ده‌ك���ه‌ن باكگراوندێكیان كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی تردا‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری كۆمپانیاكانی س���لێمانی‬ ‫هه‌یه‌ ك���ه‌ ره‌نگ���ه‌ مێرده‌كانیان بن‪ ،‬بۆ‬ ‫ته‌نه���ا ژنان نا به‌ڵكو ئ���ه‌و پاره‌یه‌ی كه‌ بازرگانی‌‪" ،‬سۆران ئه‌حمه‌د ئیسماعیل"‬ ‫الی بازرگانه‌ پیاوه‌كانیش���ه‌ پێش���ینه‌ی ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ "بازرگانی‬ ‫هه‌ی���ه‌ كه‌ ره‌نگ���ه‌ وتنی زۆر س���ه‌خت كاركردن���ه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌گ���ه‌رو قازان���ج‌و‬ ‫بێت‪ ،‬له‌م واڵت���ه‌دا ‪ %٩٧‬داهاتی نه‌وته‌‪ ،‬زه‌ره‌رو پرۆس���ه‌یه‌كی گه‌ره‌نت���ی نییه‌‪،‬‬ ‫وات���ه‌ خه‌ڵك چ���ۆن ده‌وڵه‌مه‌ند ده‌بێت وات���ه‌ مه‌به‌س���ته‌كه‌ ل���ه‌وه‌دا نییه‌ ژنان‬ ‫ئ���ه‌و ده‌وڵه‌مه‌ندبون���ه‌ پێش���ینه‌یه‌كی بترس���ن له‌و ئه‌گه‌ره‌ به‌ڵكو مه‌به‌سته‌كه‌‬ ‫هه‌یه‌ له‌كوردس���تاندا كه‌ له‌س���تانداردی ئه‌وه‌یه‌ له‌س���ه‌رجه‌م كایه‌كاندا رێژه‌یان‬ ‫جیهانی ناچێت‌و ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانی ئێمه‌ چه‌ن���ده‌ له‌گه‌ڵ پیاواندا به‌هه‌مانش���ێوه‌‬ ‫له‌بازرگانیش���دا ئ���ه‌و به‌ش���ه‌ كه‌مه‌یان‬ ‫هه‌ڵتۆقیون"‪.‬‬ ‫ره‌نگه‌ ژنان له‌سه‌ر نه‌بونیان به‌ملیۆنه‌ر به‌ركه‌وتوه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و پێیوای���ه‌ وردی‌و زیره‌كی ژنان‬ ‫رای جیاوازیان هه‌بێت ئه‌مه‌ س���ه‌رباری‬ ‫ئه‌وه‌ی كه‌ چه‌ند ژنێكمان هه‌یه‌ خاوه‌نی وایكردوه‌ كه‌ هه‌میش���ه‌ به‌دوای ش���تی‬ ‫كۆمپانی���ان‪ ،‬به‌اڵم س���ه‌قفی پاره‌كانیان گره‌نتی���دا بگه‌ڕێن‌و له‌س���ه‌ر ئه‌گه‌ر كار‬ ‫ناگاته‌ ئاس���تێكی به‌رز به‌و ش���ێوه‌یه‌ی نه‌كه‌ن كه‌ ئه‌گ���ه‌ره‌كان له‌واڵتی ئێمه‌دا‬ ‫كێبڕكێ له‌گه‌ڵ بازرگانه‌ پیاوه‌كاندا بكه‌ن زۆرجار ناجێگیرن‌و ژنان نایانه‌وێت جگه‌‬ ‫یان زۆرجار بۆ كارئاس���انی كۆمپانیاكان ل���ه‌وه‌ش " ئه‌و ملمالنێ نامه‌ش���روعه‌ی‬ ‫كراون به‌ن���اوی ژنانێك���ه‌وه‌ كه‌ خۆیان ك���ه‌ ل���ه‌م واڵت‌و كولت���وره‌ دواكه‌وتوه‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتییه‌دا هه‌ی���ه‌ ژنان وه‌زعییه‌تیان‬ ‫خاوه‌نی نین‪.‬‬ ‫"فات���ن ش���ه‌وكه‌ت حاجی ره‌ش���ید" خراپه‌ كه‌ بازرگانی���ش ده‌چێته‌ هه‌مان‬ ‫خاوه‌ن���ی دو كۆمپانیای���ه‌ به‌ناوی "فاتن ب���واره‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و ملمالنێ‌و پێش���بڕكێ‬ ‫ب���ۆ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی گش���تی‌‌و كاری نامه‌ش���روعانه‌ی پی���اوان ده‌یك���ه‌ن بۆ‬ ‫ئه‌ندازیاری" هه‌روه‌ها "كۆمپانیای مه‌روێ ده‌وڵه‌مه‌ندبون له‌م كۆمه‌ڵگه‌یه‌دا به‌ژنان‬ ‫بۆ بازرگانی گش���تی‌و دیك���ۆرات"‪ ،‬ئه‌و ناكرێ���ت‪ ،‬وه‌ هه‌ن���دێ كۆڵه‌كه‌ی جێگیر‬ ‫پێیوایه‌ چه‌ند هۆكارێك له‌پشت نه‌بونی هه‌یه‌ ب���ۆ بازرگانیكردن كه‌ پێویس���ته‌‬ ‫ژنان���ی بازرگانه‌وه‌یه‌‪ ،‬له‌وان���ه‌" نه‌بونی هه‌بن ت���ا بازرگانه‌كان بتوانن ریس���كی‬ ‫س���ه‌رمایه‌ له‌الی ژنان ئه‌گه‌ر هه‌شیبێت گه‌وره‌ بك���ه‌ن ‪ .١‬ئه‌منییه‌ت ‪ .٢‬ته‌ئمین‬ ‫الی خ���ۆی نییه‌‪ ،‬الیه‌نێك���ی تری ژنان كه‌ ئه‌مه‌ له‌دنیادا بۆ ژن‌و بۆ پیاو هه‌یه‌و‬ ‫خۆش���یان بڕوای���ان به‌خۆی���ان نییه‌ بۆ ژن���ان خاوه‌نی هه‌مو مافێكن‌و ناترس���ن‬ ‫كاركردن به‌وه‌ی كه‌ بازاڕ له‌باره‌ بۆ ئه‌و له‌وه‌ی كه‌ زه‌ره‌رمه‌ندبن به‌اڵم الی ئێمه‌‬ ‫كێبڕكێیه‌ جگه‌ ل���ه‌وه‌ی رێگری له‌الیه‌ن گه‌ر ژنێ توشی زه‌ره‌رێكی گه‌وره‌ ببێت‬ ‫خێزانه‌كان���ه‌وه‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬كۆمپانیای زۆر ره‌نگه‌ هه‌رگی���ز توانای هه‌س���تانه‌وه‌ی‬ ‫به‌ناوی ژنان���ه‌وه‌ هه‌یه‌ ب���ه‌اڵم زۆربه‌ی نه‌بێت هه‌ربۆیه‌ له‌كۆی ‪ ٤٠٠٠‬كۆمپانیای‬ ‫جار یان س���ه‌رمایه‌كه‌یان یان ناوه‌كه‌یان تۆمارك���راو الی ئێمه‌ ده‌توانم بڵێم ژنان‬ ‫به‌كارهاتوه‌و خۆیان رێگه‌ی كاركردنیان خاوه‌نی ‪ %١‬زیاتر نین واته‌ به‌په‌نجه‌كانی‬ ‫پێن���ه‌دراوه‌ ت���ا س���ه‌رمایه‌ی ب���اش ده‌ست ئه‌و كۆمپانیایانه‌ ده‌ژمێردرێن كه‌‬ ‫به‌ده‌س���تبهێنن"‪ .‬ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ خاوه‌نه‌ ته‌واوه‌كانیان ئافره‌تن‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌شێكی زۆر له‌ژنان ئێستا موچه‌كانیان ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ بۆ دواكه‌وتویی ره‌وش���ی‬ ‫له‌پی���اوان باش���تره‌و ده‌توانن ریس���كی یاسایی له‌كوردس���تاندا به‌رامبه‌ر ژنان‌و‬ ‫گه‌وره‌ بكه‌ن‌و پاره‌كانیان بخه‌نه‌ گه‌ڕ تا ژنان به‌یاسا مافیان نه‌پارێزراوه‌‪ .‬له‌دنیای‬ ‫پاره‌ی تری پێ په‌ی���دا بكه‌ن‪ .‬هه‌ندێك قاچاخ‌و ملمالنێی نامه‌ش���روعدا هه‌میشه‌‬ ‫پێیانوای���ه‌ ك���ه‌ ئه‌م���ه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ پیاوان ئاماده‌ن‌و ژنان نابینیت"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬ئاراس عوسمان‬ ‫یه‌كێتی‌ مامۆستایان سیمكارتێك‬ ‫دابه‌ش ده‌كات به‌سه‌ر مامۆستایاندا‪،‬‬ ‫نرخی‌ ده‌قیقه‌یه‌ك قسه‌كردنی‌‬ ‫نێوانیان ‪ 30‬دیناره‌‪ ،‬سه‌رۆكی‌ لقی‌‬ ‫سلێمانی‌ ده‌ڵێت "ته‌نها سیمكارت‬ ‫بۆ ئه‌ندامه‌كانی‌ خۆمانه‌"‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ ئاسیاسێڵ‬ ‫جه‌غت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬كه‌ "به‌پێی‌ ئه‌و‬ ‫گرێبه‌سته‌ی‌ كردومانه‌ سیمكارته‌كان بۆ‬ ‫سه‌رجه‌م مامۆستایانه‌ به‌بێ‌ جیاوازی‌‪،‬‬ ‫به‌وانه‌شه‌وه‌ كه‌ ئه‌ندامی‌ یه‌كێتییه‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ئه‌ندام��� ‌ی لقی‌ یه‌كێتی‌ مامۆس���تایانی‌‬ ‫كوردس���تان له‌سه‌ر لیس���تی‌ سه‌ربه‌خۆ‬ ‫"مامۆس���تا نه‌وش���یروان حه‌مه‌غه‌ریب"‬ ‫له‌لێدوانێكیدا رایگه‌یاند "ئه‌وه‌ی‌ پێش���تر‬ ‫به‌ئێم ‌ه گه‌یشتوه‌ كه‌ ئه‌م سیمكارتانه‌ بۆ‬ ‫هه‌مو مامۆستایانه‌ به‌بێ‌ جیاوازی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌زۆرینه‌ی‌ ده‌نگ لقی‌ سلێمانی‌ بڕیاریدا‬ ‫ك���ه‌ ته‌نها به‌و مامۆس���تایانه‌ بدرێت كه‌‬ ‫ئه‌ندامی‌ رێكخراوه‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ناوبراو جه‌ختی‌ له‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌ "ئه‌م‬ ‫جۆره‌ كارانه‌ ب���ۆ زیادكردنی‌ ئه‌ندامانی‌‬ ‫رێكخراوی‌ یه‌كێتی‌ مامۆس���تایانه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫رێگایه‌كی‌ تره‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌زۆر‌و جۆرێك‬ ‫له‌فشار‌و ئیمتیازێكی‌ ناچیزه‌ مامۆستایان‬ ‫بكه‌یت���ه‌وه‌ به‌ئه‌ن���دام له‌رێكخراوه‌كه‌دا‪،‬‬ ‫به‌مه‌رجێ���ك له‌كۆنگره‌دا بڕی���اردرا كه‌‬ ‫ئه‌ندامب���ون ئاره‌زومه‌ندان���ه‌ بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كه‌ ئ���ه‌م حاڵه‌تانه‌ ده‌هێنیته‌ پێش���ه‌وه‌‬ ‫ده‌رفه‌تێك بۆ مامۆستایان ناهێڵیته‌وه‌و‬ ‫له‌وه‌ی‌ كه‌ سه‌ربه‌خۆبن‌و هه‌مو مافێكیان‬ ‫هه‌بێت ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ رێكخراوی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫مامۆستایانی‌ كوردستان"‪.‬‬ ‫دڵشاد مه‌جید فه‌ره‌ج به‌رپرسی‌ لقی‌‬ ‫سلێمانی‌ یه‌كێتی‌ مامۆستایانی‌ كوردستان‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌و گرێبه‌سته‌و هۆكاری‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بۆچی‌ ته‌نها بۆ ئه‌ندامانی‌ رێكخراوه‌كه‌یه‌‪،‬‬ ‫وتی‌ "ئه‌و گرێبه‌س���ته‌ی‌ ك���راوه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئاسیاسێڵ له‌س���ه‌ر ئاس���تی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫س���كرتارییه‌تی‌ یه‌كێتی‌ مامۆس���تایانی‌‬ ‫كوردستان كراوه‌‪ ،‬ته‌نها ئه‌و مامۆستایانه‌‬ ‫ده‌توان���ن س���ودمه‌ندبن ك���ه‌ ئه‌ندامی‌‬ ‫رێكخراوی‌ یه‌كێتی‌ مامۆس���تایانن‪ ،‬كاری‌‬ ‫رێكخراوه‌یی‌ به‌وش���ێوه‌یه‌ ته‌نها كار بۆ‬ ‫ئه‌ندامان ‌ی خۆمان بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ ك���رد كه‌‬ ‫ب���ه‌دوای‌ باڵوبون���ه‌وه‌ی‌ دابه‌ش���كردنی‌‬ ‫ئه‌م س���یمكارته‌دا ژم���اره‌ی‌ ئه‌ندامانیان‬ ‫به‌رزبوت���ه‌وه‌و ب���ه‌و پێی���ه‌ی‌ كات���ی‌‬ ‫داواكردنه‌كه‌ ژماره‌ی‌ ئه‌ندامانیان كه‌متر‬ ‫بوه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئێس���تا خاوه‌ن نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ 16‬هه‌زار ئه‌ندامین‌و ‪ 15‬هه‌زار سیمكارت‬ ‫دیاریكراوه‌ بۆ لقی‌ سلێمانی‌"‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌به‌رامب���ه‌ردا به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌‬ ‫راگه‌یان���دن‌و په‌یوه‌ندییه‌ گش���تییه‌كانی‌‬ ‫ئاسیاس���ێڵ له‌باره‌ی‌ گرێبه‌س���ته‌كه‌وه‌‬ ‫"عه‌ب���دواڵ حه‌س���ه‌ن"‪ ،‬وت���ی‌ "به‌پێ���ی‌‬ ‫گرێبه‌س���تێك كه‌ له‌نێ���وان كۆمپانیای‌‬ ‫ئاسیاس���ێڵ‌و س���ه‌ندیكای‌ مامۆستایانی‌‬

‫به‌رپرسی لقی‬ ‫سلێمانی یه‌کێتی‬ ‫مامۆستایانی‬ ‫کوردستان‪:‬‬ ‫ته‌نها ئه‌و‬ ‫مامۆستایانه‌‬ ‫ده‌توانن سودمه‌ندبن‬ ‫كه‌ ئه‌ندامی‌‬ ‫رێكخراوی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫مامۆستایانن‬

‫كوردس���تان "هێڵ���ی‌ مامۆس���تایان"‬ ‫ب���ۆ س���ه‌رجه‌م مامۆس���تایانی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان دابینده‌كرێت‌و س���ه‌رجه‌م‬ ‫مامۆس���تایان ده‌گرێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫ئه‌ندامی‌ سه‌ندیكای‌ مامۆستایان بن یان‬ ‫ئه‌ن���دام نه‌بن‪ ،‬به‌مه‌رجێك پش���تگیریی‬ ‫قوتابخانه‌كه‌یان پێبێت"‪.‬‬ ‫به‌رپرس���ی‌ كۆمپانی���ای‌ ئاسیاس���ێڵ‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد "ئه‌م هێڵه‌ له‌كۆمپانیای‌‬ ‫ئاسیاسێڵه‌وه‌ دابینكراوه‌ وه‌ك دیارییه‌ك‬ ‫ب���ۆ س���ه‌رجه‌م مامۆس���تایانی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان به‌بێ‌ جیاوازی‌"‪.‬‬ ‫جێگه‌ی‌ ئاماژه‌ بۆكردنه‌ هه‌ر به‌پێی‌ ئه‌و‬ ‫گرێبه‌سته‌ی‌ نێوان ئاسیاسێڵ‌و رێكخراوی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ مامۆس���تایان‪ ،‬په‌یوه‌ندیكردن‬ ‫له‌نێ���وان هێڵه‌كانی‌ مامۆس���تایان ‪500‬‬ ‫فلس���ه‌ ب���ۆ ه���ه‌ر چركه‌ی���ه‌ك واته‌ ‪30‬‬ ‫دین���ار بۆ ده‌قیقه‌ی���ه‌ك‪ ،‬په‌یوه‌ندیكردن‬ ‫له‌هێڵی‌ مامۆس���تایان بۆ هێڵه‌كانی‌ تری‌‬ ‫ئاسیاس���ێڵ ‪ 1.5‬دین���اره‌ بۆ چركه‌یه‌ك‬ ‫واته‌ ‪ 90‬دیناره‌ ب���ۆ ده‌قیقه‌یه‌ك‪ ،‬هێڵی‌‬ ‫مامۆستایان مانگی‌ ‪ 50‬كورته‌ نامه‌ی‌ بێ‌‬ ‫به‌رامبه‌ریان هه‌یه‌‪.‬‬

‫‪18‬‬ ‫یەکێتی دەبێتە هێزی چەندەم؟‬ ‫سلێمان عەبدواڵ یونس‬ ‫پارتی پێیوایە یەکێتی دەبێتە هێزی سێهەم‌و یەکێتیش باوەڕی‌وایە کە جارێ زوە‬ ‫بزانرێ���ت ئایا هەڕەمی ریزبەندی داهاتوی هێزە کوردییەکان لەهەڵبژاردنی ئەمجارەدا‬ ‫چۆن دەبێت‪.‬‬ ‫ڕاس���تە س���ەرەنجامی هەڵبژاردن���ەکان دەتوانێت وەاڵمی یەقینی ئ���ەو گریمانەیە‬ ‫بدات���ەوە‪ ،‬بەاڵم بۆئەوەی ئەم پرس���ە بەتەواوەتی یەکالی���ی ببێتەوە‌و هەریەک لەدو‬ ‫هێزە سەرەکییەکەی دەسەاڵت قورسایی جەماوەری خۆیان تاقیبکەنەوە‌و سەردەمی‬ ‫(منەتی حزبی) لەهەمبەر یەکتریدا تێبپەڕێنن‪ ،‬باشترین شتێک ئازادکردنی یەکترییە‌و‬ ‫دەرچونیانە لەتەوق و کۆتەکانی ڕێکەوتنی س���تراتیژی لەپرسی هەڵبژاردندا‪ ،‬ئەگەر‬ ‫بەشێوەیەکی کاتییش بێت‪.‬‬ ‫ئەوەی کە پارتی خس���تۆتە س���ەر ئەو بۆچونەی کە هاوپەیمانەکەی دەبێتە هێزی‬ ‫س���ێهەم دەش���ێت پەیوەندی بەدو فاکتەوە هەبێت‪ .‬فاکتی یەکەم واقیعی ناتەبایی‬ ‫ناو مەکتەبی سیاس���ی یەکێتی خۆیەتی‌و فاکتی دوەمیش���یان (کە ڕەنگە الی پارتی‬ ‫لەئەزمونی بیست‌و پێنجی حەوتەوە سەرچاوەی گرتبێت) پەیوەندی بەگریمانەکردنی‬ ‫پارتییەوە هەیە بۆ جۆری کامپەینی گۆڕان لەبەرامبەر یەکێتیدا‪.‬‬ ‫لێ���رەدا پێدەچێت پارتی تێگەیش���نەکەی وردبێت‌و بەش���ێوەیەکی هەندەس���ی‌و‬ ‫ماتماتیکیانە مامەڵەی لەگەڵ دۆخی مەوجودی یەکێتیدا کردبێت‪ .‬چونکە لەڕاس���تیدا‬ ‫دەتوانی���ن بڵێین ئەمانە دو فاکتگەلێکن کە هەت���ا ئەندازەیەکی زۆر لۆژیکییە ئەگەر‬ ‫حساباتی هەڵبژاردنیان لەسەربکرێت‪.‬‬ ‫لەم نێوەندەدا بۆ یەکێتی باش���تر‌وایە‪ ،‬بەشێوەیەکی ئەقاڵنی‌و دور لەپەرچەکرداری‬ ‫س���لبی‌و دوریش لەهەر تەحەدایەکی عاتفیانە‪ ،‬لەگەڵ ئەم بۆچونەی پارتیدا مامەڵە‬ ‫ب���کات‌و هەوڵبدات بەگۆڕینی واقیعی مەوجود‌و بەپالنێکی شایس���تەی ئینتیخابییەوە‬ ‫بۆچون���ی هاوپەیمانەک���ەی پێچەوانە بکات���ەوە‪ ،‬نەک بەگوزارش���تێکی ئیعالمیانەی‬ ‫موجەڕەد‪ .‬لەڕاستیدا پێچەوانەکردنەوەی پێشبینییەکانی مەکتەبی هەڵبژاردنی پارتی‪،‬‬ ‫بەوە نایەتەدی‪ ،‬مەکتەبی هەڵبژاردن���ی یەکێتیش لێدوانێکی پێچەوانەی ئەوە بدات‪.‬‬ ‫ڕەنگە لێرەدا کارێکی ئاوەها لەڕوی س���ایکۆلۆژی‌و الیەن���ی پڕوپاگەندەییەوە(وەکو‬ ‫چ���ارەی ئانی) ئاکامی پۆزەتیڤی هەبێت‪ ،‬بەاڵم لەڕوی س���تراتیژییەوە‪ ،‬ئەوە هەرگیز‬ ‫ب���ەدەردی یەکێتی ناخوات‪ .‬چونکە لەم ڕوەوە یەکێتی پێویس���تی بەگۆڕینی خودی‬ ‫ئ���ەو فاکتان���ە هەیە‪ ،‬ک���ە هاوپەیمانە س���تراتیژییەکەی لەس���ۆنگەیانەوە‪ ،‬گریمانە‬ ‫ئینتیخابییەکانی وێناکردوە‪.‬‬ ‫ب���ۆ ئەوەی ئەمەش ڕوبدات‪ ،‬دەبێت یەکێتی بەتەنها چاوی لەپاراس���تنی ئەو مایە‬ ‫جەماوەری‌و سیاس���ی‌و ئینتیخابییە نەبێت‪ ،‬کە لەهەڵبژاردنەکانی پێش���ودا بەنسیبی‬ ‫بون‪ .‬بەڵکو دەبێت یەکێتی ئاگاداری ئەوە بێت‪ ،‬کە لەم هەڵبژاردنەدا‪ ،‬هەرگیز تەرکیز‬ ‫لەس���ەر بەدەستهێنانەوەی ئەو مایەیە نییە بۆ ئەو‪ ،‬بەڵکو هەمو سەرنجەکان لەسەر‬ ‫بەرەو ژوربون یان ب���ەرەو ژێربونی کێرڤە جەماوەری‌و ئینتیخابییەکانی ئەون‪ ،‬وەکو‬ ‫زلهێزێکی کوردی مێژویی‪.‬‬ ‫لەڕاستیشدا بۆ خودی یەکێتیش واباشترە‪ ،‬یان براوەیەکی بەهێزبێت‌و بەمایەیەکی‬ ‫ئینتیخابی شایستە بەخۆیەوە بچێتەوە دەسەاڵتەوە‪ ،‬یان بیر لەقۆناغێکی نوێ لەدوای‬ ‫دو دەیە لەفەرمانڕەوایی بکاتەوە‪ ،‬کە ئۆپۆزیسیۆنبونە‪.‬‬ ‫لێرەدا بۆ هەردو حاڵەتەکە یەکێتی دەبێت ئامادەسازی بۆ بنەبڕکردنی ئەو کێماسیانە‬ ‫بکات‪ ،‬کە گریمانە نەخوازراوەکانی ئەوی لەسەر بنیاتنراون‪ .‬لەم پێناوەشدا هەنگاوی‬ ‫یەکەم ئەوەیە مەکتەبی سیاس���ی یەکێتی هەم ببێتەوە بەتیم‌و هەمیش بتوانێت تیم‬ ‫لێدەرێک بۆ خۆی‪ ،‬بەدەر لەمەفهومە ناحزبی‌و دەستورییەکان‪ ،‬دیاری بکات‪ .‬هەنگاوی‬ ‫دوهەمیش کاتێک دەس���تەبەر دەبێت کە بەدور لەمەیلی تەریککردنی پارتی‪ ،‬یەکێتی‬ ‫بتوانێت لەگەڵ گۆڕاندا بەش���ێوە ڕێکەوتنێک بگات‪ .‬ش���ێوە ڕێکەوتنێک‪ ،‬کە زامنی‬ ‫ئەوە بکات ئەو دو هێزە چەلەحانێی سەردەمی بیستوپێنجی حەوت‪ ،‬لەدژی یەکتری‬ ‫دوبارەناکەوە‪.‬‬ ‫لەدۆخێک���ی ئاوەه���ادا ڕەنگە خۆش���خەیاڵی نەبێت ئەگەر بڵێی���ن یەکێتی لەهەر‬ ‫جوڵەیەکی س���ەربەخۆ‌و یەکگرتودا لەنێوان حزبی دوەم‌و سێهەمدا کاندیدە بۆ ئەوەی‬ ‫حزبی ناو پلەبەندی یەکەم بێت!‬

‫له‌وێ‌ موجامه‌له‌و لێره‌ش موزایه‌ده‬ ‫ ‌سه‌رتیپ جه‌وهه‌ر‬ ‫مه‌س���ه‌له‌ی‌ كش���انه‌وه‌و مانه‌وه‌ له‌به‌غدا‬ ‫مش���تومڕێكی زۆری‌ له‌ناوه‌نده‌ سیاسیی‌و‬ ‫ئیعالمییه‌كان دروس���تكردوه‌‪ ،‬ش���ه‌قامی‬ ‫به‌خ���ۆوه‌ س���ه‌رقاڵكردوه‌و بازاڕیش���ی‬ ‫ش���لۆقكردوه‌‪ ،‬چه‌ن���د كۆبونه‌وه‌یه‌كی���ش‬ ‫كرا به‌اڵم به‌رچاوڕونیی���ه‌ك نه‌بو له‌باره‌ی‌‬ ‫هه‌ڵوێستێكی رون به‌رامبه‌ر به‌غدا‪.‬‬ ‫لێدوانی‌ جی���اواز ده‌درێ���ت‌و هه‌ندێجار‬ ‫ده‌گات���ه‌ موزای���ه‌ده‌و دروس���تكردنی‬ ‫بارودۆخێكی‌ بارگاویی‌ به‌توڕه‌یی‌‌و بێزاریی‌‬ ‫خه‌ڵكی كوردستان‪ ،‬پوشوپه‌اڵش ده‌درێته‌‬ ‫به‌ر ئاگردان بۆ خۆش���كردنی‪ ،‬به‌اڵم دواتر‬ ‫نه‌ ئاگر ده‌بینی���ن‌و نه‌دوكه‌ڵ‪ ،‬له‌میدیاكان‬ ‫وێنه‌یه‌ك پێش���انی‌ خه‌ڵك ده‌درێت هه‌مان‬ ‫ئ���ه‌و وێنه‌یه‌ نییه‌ كه‌ له‌به‌غدا ده‌گوزه‌رێت‪،‬‬ ‫به‌ش���ێك له‌و راستیانه‌ش یان باسناكرێت‌و‬ ‫تێده‌په‌ڕێت به‌ش���ه‌كه‌ی دیكه‌شیان ره‌نگه‌‬ ‫وه‌ك یاداش���ت دوای‌ زه‌مه‌نێك���ی زۆر‬ ‫بنوسرێته‌وه‌ یان له‌به‌رنامه‌ی‌ دیكۆمێنته‌ری‌‬ ‫باسبكرێت‪ ،‬ئه‌وكاتیش هیچ سودێكی نییه‌‬ ‫باسكردنی‪ ،‬مه‌گه‌ر وه‌ك گه‌رمیانیی‌ وته‌نی‌‬ ‫بۆ (تام ده‌م) باسی بكه‌ین‪.‬‬ ‫كاتێك له‌به‌غ���دا بڕیار له‌س���ه‌ر كڕینی‌‬ ‫فرۆك���ه‌ی‌ ئێ���ف ‪ 16‬درا‪ ،‬له‌كوردس���تان‬ ‫بوه‌ ه���ه‌را‪ ،‬لێدوان���ی‌ تون���د له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫درا‪ ،‬ناڕه‌زاییه‌كان���ی‌ هه‌رێ���م له‌جێی‌ خۆی‌‬ ‫بو‪ ،‬س���ه‌رۆكی هه‌رێم له‌چه‌ند ش���وێنێك‬ ‫لێدوانیدا‪ ،‬كه‌چ���ی له‌بڕیاری‌ كڕینی‌ فڕۆكه‌‬ ‫جه‌نگییه‌كان���دا جگ���ه‌ ل���ه‌دو وه‌زیره‌كه‌ی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌‪ ،‬وه‌زیره‌كانی‌ پارتی‌‌و وه‌زیره‌كه‌ی‌‬ ‫یه‌كگرت���وش ئیمزایان له‌س���ه‌ر كڕینی‌ ئه‌م‬ ‫فڕۆكان���ه‌ كردبو له‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زیران‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ك بڕیاریش���ه‌ ئه‌مس���اڵ ‪ 18‬دانه‌یان‬ ‫بگات���ه‌ عێ���راق‌و ئه‌مه‌ش مه‌ترس���ییه‌كی‬ ‫گه‌وره‌یه‌ له‌ئاینده‌؟!‬ ‫له‌هه‌رێ���م ب���ه‌رده‌وام باس له‌كێش���ه‌ی‌‬ ‫هه‌رێ���م ده‌كرێت له‌گ���ه‌ڵ به‌غدا له‌س���ه‌ر‬ ‫پڕچه‌كنه‌كردنی هێزی‌ پێشمه‌رگه‌و نه‌دانی‌‬ ‫پاره‌ی‌ پێشمه‌رگه‌و ورده‌كارییه‌كانی‌ دیكه‌ی‌‪،‬‬ ‫كه‌چ���ی ده‌بینین وه‌زیره‌ كورده‌كان (جگه‌‬ ‫له‌وه‌زیران���ی یه‌كێتی‌) ده‌نگ بۆ س���ندوقی‬ ‫پڕچه‌ككردنی س���وپای‌ عێراق ده‌ده‌ن‌و بۆ‬ ‫ساڵی‌ ‪ 2013‬زیاتر له‌ ‪ 3‬ملیار دۆالریشی بۆ‬ ‫ته‌رخانده‌كه‌ن؟!‬

‫په‌رله‌مانتارو‬ ‫وه‌زیره‌ کورده‌کان‬ ‫له‌کوردستانن‪ ،‬که‌چی‬ ‫ده‌بینین(كاك وشیار‬ ‫زێباریی‌) ده‌وامی‬ ‫ئاسایی‌ خۆی‌‬ ‫ده‌كات؟!‬ ‫ئه‌ی‌ ئه‌گه‌ر پرس���یارێك بكه‌م له‌وه‌زیره‌‬ ‫به‌ڕێزه‌كانی‌ كورد له‌به‌غدا‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌زیران ‌ی‬ ‫یه‌كێتی‌ كه‌ به‌(ناڕازیی‌ بو) ئیمزایانكردوه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر بودجه‌ی‌ ‪ ،2013‬چه‌ن���د وه‌زیری‌‬ ‫دیك���ه‌ی‌ ك���ورد له‌كۆبون���ه‌وه‌ی‌ كۆتای���ی‌‬ ‫ره‌زامه‌ندی بودج���ه‌ له‌ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‬ ‫ئیمزایان كردوه‌؟‬ ‫له‌س���ه‌روبه‌ندی ئه‌م هه‌رایه‌ ئێس���تاش‬ ‫له‌به‌غدا‪ ،‬ك���ه‌ وه‌زیرو په‌رله‌مانتارو گه‌وره‌و‬ ‫گچكه‌ هاتونه‌ته‌وه‌ كوردستان له‌سه‌ر بڕیاری‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‪ ،‬وه‌ك هه‌ڵوێستێك‬ ‫به‌رامب���ه‌ر تاكڕه‌ویی‌‌و كێش���ه‌كانی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌غدا‪ ،‬ده‌بینی���ن وه‌زیری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ عێراق‬ ‫(كاك وش���یار زێباریی‌) ده‌وامی ئاس���ایی‌‬ ‫خۆی‌ ده‌كات؟!‬ ‫به‌راستی‌ به‌رله‌وه‌ی‌ قسه‌ له‌سه‌ر به‌غداو‬ ‫تاكڕه‌وی���ی مالیك���ی‌و هه‌ر كێش���ه‌یه‌كی‬ ‫دیك���ه‌ی‌ ك���ورد له‌گ���ه‌ڵ ناوه‌ن���د بكه‌ین‪،‬‬ ‫ده‌ب���ێ‌ ماڵی‌ خۆم���ان بپش���كنین بزانین‬ ‫ل���ه‌وێ چ���ی ده‌گ���وزه‌رێ‪ ،‬ئاخ���ر چۆن‬ ‫ده‌بێت وه‌زیره‌كانمان ئیمزا له‌س���ه‌ر كڕینی‌‬ ‫فڕۆكه‌ بكه‌ن‌و لێره‌ش ش���ه‌ڕی‌ ئیعالمیمان‬ ‫پێبكه‌ن؟! ئه‌ی‌ چ���ۆن ده‌كرێت نوێنه‌رانی‌‬ ‫كورد له‌كۆبونه‌وه‌ ئاماده‌ی‌ بڕیاردان نه‌بن‌و‬ ‫لێره‌ش شه‌قام به‌خۆیانه‌وه‌ سه‌رقاڵبكه‌ن‌و‬ ‫بازاڕ شلۆق بكه‌ن؟ تكایه‌ ئه‌م راستیانه‌ش‬ ‫بۆ خه‌ڵك ئاشكرا بكه‌ن‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )370‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/26‬‬

‫ی له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‪..‬‬ ‫كرێكاری‌ ئاسیای ‌‬

‫كاركردنی بێ‌ بیمه‌ی‌ كارو‬ ‫ده‌رفه‌تێك بۆ بازرگانیكردن به‌مرۆڤه‌وه‌‬ ‫ به‌دواداچونی‌‪ :‬عه‌بدولحه‌مید زێباری‌‬ ‫زاكار ئه‌میر‪ ،‬كرێكاری‌ به‌نگالدیشی‌‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌شاری‌ هه‌ولێری‌ پایته‌ختی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان كار ده‌كات‌و‪ ،‬كه‌ گونده‌كه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ به‌ره‌و هه‌رێم جێهێشتوه‌‪ ،‬هیچ‬ ‫بڕوای‌ نه‌ده‌كرد كه‌ دواتر له‌ژینگه‌یه‌كدا‬ ‫كارده‌كات جیاواز له‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌و بیری‌‬ ‫لێده‌كاته‌وه‌و هێشتا یاساگه‌لێكی‌ رون‌و‬ ‫ئاشكرا بۆ كارپێكردنی‌ ئه‌و كرێكارانه‌‬ ‫دانه‌نراوه‌ كه‌ له‌پاش چه‌ند ساڵێك له‌و‬ ‫خۆشگوزه‌رانییه‌ كه‌ هه‌رێم به‌خۆیه‌وه‌ی‌‬ ‫بینیوه‌ به‌لێشاو رویان لێكردوه‌و‬ ‫نه‌یده‌زانی‌ له‌شوێنێك ژیان به‌سه‌ر ده‌بات‬ ‫كه‌ به‌زمانی‌ عه‌ره‌بی‌ نادوێن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌و به‌رله‌وه‌ی‌ گه‌شته‌كه‌ی‌ بۆ گه‌ڕان‬ ‫به‌شوێن هه‌لی‌ كاردا ده‌ستپێبكات‪،‬‬ ‫چه‌ند وشه‌یه‌كی‌ عه‌ره‌بی‌ فێربوبو‬ ‫به‌ئومێدی‌ ئه‌وه‌ی‌ كاتێك كه‌ ده‌گاته‌‬ ‫یه‌كێك له‌ده‌وڵه‌تانی‌ كه‌نداو كه‌ڵكیان‬ ‫لێوه‌ربگرێت‪.‬‬ ‫زاكار ئه‌می����ر‪ ،‬ك����ه‌ گه‌نجێك����ی‌ ره‌ش‬ ‫ئه‌س����مه‌ری‌ بااڵب����ه‌رزه‌‪ ،‬به‌ش����ێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫هه‌میش����ه‌یی‌ له‌یه‌كێ����ك له‌ش����ه‌قامه‌‬ ‫یه‌كترب����ڕه‌كان له‌ناوه‌ندی‌ ش����اری‌ هه‌ولێر‬ ‫ده‌بینرێ����ت‪ ،‬به‌ه����ۆی‌ ده‌ركه‌وتن����ی‌ چه‌ند‬ ‫تاڵێكی‌ س����پی‌ له‌سه‌ریدا به‌ئاشكرا هه‌ست‬ ‫به‌س����پیبونی‌ قژه‌ سه‌ری‌ ده‌كرێت‪ ،‬سپێتی‌‬ ‫سه‌ری‌ ئه‌و كاته‌ زیاتر ده‌ركه‌وت كه‌ الیتی‌‬ ‫ئه‌و ئۆتۆمبیله‌ی‌ به‌ركه‌وت كه‌ لێینزیكبۆوه‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و ش����یرینییه‌ی‌ ك����ه‌ ب����ۆ فرۆش����تن‬ ‫به‌ده‌س����تییه‌وه‌ی‌ گرتبو له‌سه‌رنش����ینانی‌‬ ‫ئۆتۆمبیله‌كه‌ی‌ نزیككرده‌وه‌و به‌كوردییه‌كی‌‬ ‫الواز گوتی‌‪" :‬هه‌زارو نیو‪ ..‬هه‌زارو نیو"‬ ‫ئه‌میر به‌زمانه‌ له‌نگه‌ك����ه‌ی‌ دادوبێدادی‌‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌كات‌و ده‌ڵێت ماوه‌ی‌ نزیكه‌ی‌ سێ‌‬ ‫ساڵه‌ گرێبه‌س����تی‌ كارێكی‌ ده‌ستكه‌وتوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌و كرێیه‌ قایل نییه‌ كه‌ له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ئ����ه‌و چه‌ند كاتژمێ����ره‌ زۆره‌ی‌ كاركردنیدا‬ ‫پێیده‌درێت‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ئ����ه‌وه‌ی‌ ك����ه‌ روی����داوه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫گرێبه‌س����تی‌ كاری‌ الی‌ كۆمپانیای����ه‌ك‬ ‫ده‌س����تكه‌وتوه‌ ك����ه‌ گرێبه‌س����تی‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫كردوه‌ ب����ۆ كاركردن له‌هه‌رێ����م‪ ،‬بۆ كاری‌‬ ‫پاككردن����ه‌وه‌ی‌ ژوری‌ هۆتێل����ی‌ س����ێ‌‬ ‫ئه‌س����تێره‌یی‌‪ ..‬كوردس����تان ژینگه‌یه‌ك����ه‌‬ ‫كه‌ ئه‌و هیچ����ی‌ له‌ب����اره‌وه‌ نازانێت‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌زمانه‌كه‌ی����ه‌وه‌ ك����ه‌ له‌مپه‌رێكی‌ گه‌وره‌بو‬ ‫له‌به‌رده‌می‌‪ ،‬تا ده‌گات به‌و یاسایانه‌ی‌ كه‌‬ ‫پێویس����ته‌ مافه‌كانی‌ بپارێزن‌و كه‌ دوایین‬ ‫له‌مپه‌ر نییه‌‪.‬‬ ‫ئه‌میر ده‌ڵێت له‌و كۆمپانیایه‌ی‌ كه‌ كاری‬ ‫تێدا ده‌كات ‪ 350‬دۆالری‌ ئه‌مه‌ریكی‌ ده‌ست‬ ‫ده‌كه‌وێت له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و كارو خزمه‌تانه‌ی‌‬ ‫كه‌ ده‌یانكات كه‌ زۆرجار ماوه‌كه‌یان خۆی‌‬ ‫له‌ ‪ 14‬كاتژمێر ده‌دات‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌ دابینكردنی‌‬ ‫ش����وێنی‌ خه‌وت����ن‌و س����ێ‌ ژه‌م خۆراكدا‪.‬‬ ‫به‌هۆی‌ دوباره‌كردنه‌وه‌یش����ی‌ جه‌خت له‌وه‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ ك����ه‌ ئه‌وان له‌وه‌وب����ه‌ر به‌ڵێنی‌‬ ‫زیات����ر ل����ه‌و كرێیه‌یان پێداوه‌ كه‌ ئێس����تا‬ ‫ده‌یده‌نێ‌‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "ئێمه‌ لێره‌ هیچ‬ ‫نازانین‪ ،‬ته‌نها پێویس����ته‌ له‌س����ه‌رمان كار‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬كاتێكیش كه‌ ناڕه‌زایی‌ ده‌رده‌بڕین‬ ‫هه‌ڕه‌ش����ه‌ی‌ ناردنه‌وه‌ ب����ۆ واڵتی‌ خۆمان‌و‬ ‫كۆتایی‌ هێنان به‌گرێبه‌س����تی‌ كاره‌كه‌مان‬ ‫لێده‌كه‌ن"‪ .‬له‌بازاڕی‌ بازرگانیی‌ نیشتیمان‬ ‫له‌ناوه‌ندی‌ ش����اری‌ هه‌ولێر ك����ه‌ به‌رانبه‌ر‬ ‫به‌ق����ه‌اڵی‌ دێرین����ی‌ هه‌ولێ����ره‌ ژماره‌یه‌ك‬ ‫له‌كرێكاری‌ به‌نگالدیشی‌ چایخانه‌یه‌كیان بۆ‬ ‫خۆیان داناوه‌ كه‌ تێیدا زۆریان كۆده‌بنه‌وه‌و‬ ‫یه‌كتری‌ ده‌بینن‪ .‬دژواره‌ بتوانیت گفتوگۆو‬ ‫قس����ه‌یان له‌گ����ه‌ڵ بكه‌ی����ت له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ناتوان����ن به‌زمان����ی‌ ك����وردی‌ بدوێ����ن‌و‪،‬‬ ‫ده‌بین����ی‌ له‌ئاخاوتنیاندا هه‌ندێك وش����ه‌ی‌‬ ‫عه‌ره‌ب����ی‌ به‌كارده‌هێنن ك����ه‌ په‌یوه‌ندیان‬ ‫به‌كاره‌كه‌یان����ه‌وه‌ هه‌ی����ه‌‪ .‬محه‌مه‌د عه‌تر‪،‬‬ ‫كه‌ وه‌كی‌ كرێ����كاری‌ پاككه‌ره‌وه‌ له‌یه‌كێك‬ ‫له‌كۆمپانی����ا بازرگانیی����ه‌كان كار ده‌كات‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت "ئێمه‌ به‌رده‌وام ئیشده‌كه‌ین به‌اڵم‬ ‫هیچ شتێك ده‌رباره‌ی‌ یاساكانی‌ ئه‌م واڵته‌‬ ‫نازانین چونكه‌ زمان نازانین‪ ،‬ش����ه‌وو رۆژ‬ ‫كارده‌كه‌ی����ن‪ ،‬هه‌ڵبه‌ته‌ ن����ه‌ك له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ك����ه‌ هیچ چارێك����ی‌ ترمان نیی����ه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ كه‌ ده‌مانه‌وێت بڕێك پاره‌مان‬ ‫ده‌س����ت بكه‌وێت"‪ .‬هه‌رێمی‌ كوردس����تان‬ ‫له‌وه‌ته‌ی‌ س����اڵی‌ ‪2007‬ه‌وه‌ ش����ه‌پۆلێكی‌‬ ‫هاتنی‌ كرێكاری‌ بیانی‌ به‌خۆوه‌ ده‌بینێت‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش زیاتر له‌ش����اره‌ گه‌وره‌كانی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫له‌هه‌ولێرو س����لێمانی‌ به‌دی‌ ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫شته‌ش كه‌ خواستی‌ له‌سه‌ر ئه‌مه‌ زیادكردوه‌‬ ‫هه‌قده‌س����تی‌ هه‌رزانی‌ ئ����ه‌و كرێكارانه‌یه‌‬ ‫ك����ه‌ له‌ده‌وڵه‌تانی‌ ئه‌فه‌ریقی‌‌و ئاس����یایی‪،‬‬

‫کرێکارێکی بیانی فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬ ‫له‌نمون����ه‌ی‌ هندو به‌نگالدی����ش‌و فیلیپین‌و‬ ‫كینیاو ئه‌سیوپیاو تایالندو نیپاڵه‌وه‌ دێن‪،‬‬ ‫تا ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ژماره‌یان‪ ،‬به‌گوێره‌ی‌ لێدوانی‌‬ ‫هه‌ندێك له‌به‌رپرس����انی‌ حكومیی‌‪ ،‬له‌زیاد‬ ‫له‌‪ 15‬هه‌زار كرێكار تێپه‌ڕی‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫كرێكاره‌ بیانییه‌ ژنه‌كان‪ ..‬هه‌وڵدان بۆ‬ ‫به‌كارهێنانیان بۆ كاری‌ سێكسیی‌‪..‬‬ ‫بێئاگاییان له‌مافه‌كانیان‬ ‫كرێكاره‌ ژنه‌ ئه‌س����یوپی‌‌و ئه‌نده‌نوسی‌‌و‬ ‫فلیپینیی����ه‌كان‪ ،‬چی����ی‌ تر س����ه‌یرو جێی‌‬ ‫سه‌رس����وڕمان نیی����ه‌ كه‌ له‌چێش����تخانه‌و‬ ‫ب����ازاڕو ئوتێله‌كانی‌ ش����اره‌كانی‌ هه‌ولێرو‬ ‫س����لێمانی‌‌و ماڵ����ی‌ خان����ه‌واده‌و خێزان����ه‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانی‌ ئه‌و ش����ارانه‌دا ببینرێن‪،‬‬ ‫ژن����ه‌ ئه‌س����یوپییه‌كانیان ك����ه‌ به‌ئایی����ن‬ ‫مه‌س����یحین باس له‌و هه‌واڵن����ه‌ ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫بۆ سود لێوه‌رگرتنیان بۆ كاری‌ سێكسیی‌‬ ‫له‌گه‌ڵی����ان دراوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه����ا چیرۆك����ی‌‬ ‫ده‌س����تبۆبردن‌و ته‌نپێهه‌ڵچنینیان له‌كاتی‌‬ ‫پیاس����ه‌و گه‌ڕانیان له‌ش����ه‌قام‌و بازاڕه‌كان‬ ‫ده‌گێڕن����ه‌وه‌‪ .‬لۆس����یما‪ ،‬ك����ه‌ ئافره‌تێكی‌‬ ‫قژلولی‌ خ����اوه‌ن جوتێك چاوی‌ گه‌وره‌یه‌و‬ ‫كرێكارێكی‌ ئه‌سیوپییه‌ له‌پاركی‌ خێزانیی‌‬ ‫من����اره‌ له‌هه‌ولێر چاوم����ان پێیكه‌وت كه‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ یه‌كێك له‌هاوڕێ‌ كچه‌كانیدا تاقانه‌‬ ‫رۆژی‌ پشوه‌كه‌ی‌ تێدا به‌سه‌رده‌برد‪ ،‬گوتی‌‬ ‫"ئه‌و ره‌فت����اره‌ی‌ كه‌ له‌گه‌ڵم����ان ده‌كرێت‬ ‫وه‌ك كۆیالیه‌ت����ی‌ وای����ه‌‪ ،‬چونك����ه‌ ته‌نها‬ ‫ب����ۆ كاری‌ رۆژان����ه‌ به‌كارناهێنرێن‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫پێویسته‌ له‌س����ه‌رمان ناڕه‌زایی‌ له‌به‌رانبه‌ر‬ ‫ئه‌و كێش����انه‌دا ده‌رنه‌بڕین كه‌ روبه‌رومان‬ ‫ده‌بنه‌وه‌"‪ .‬هه‌روه‌ه����ا ده‌ڵێت "من له‌ماڵی‌‬ ‫خێزانێكی‌ گ����ه‌وره‌ خزمه‌ت ده‌كه‌م‪ ،‬رۆژانه‌‬ ‫ه����ه‌ر له‌به‌یانییه‌وه‌ خ����ۆم له‌خزمه‌تكردن‌و‬ ‫كارك����ردن بۆیاندا مان����دو ده‌كه‌م‪ ،‬كاتێك‬ ‫كه‌ ئه‌ندامانی‌ خێزانه‌كه‌ ده‌چن بۆ دیداری‌‬ ‫خزم‌و كه‌سه‌كانیان له‌گه‌ڵ خۆیان ده‌مبه‌ن‌و‬ ‫پێویس����ته‌ خزمه‌تی‌ ئه‌و ماڵه‌ش بكه‌م كه‌‬ ‫ئه‌وان سه‌ردانی‌ ده‌كه‌ن‌و نابێت هیچ بڵێم‌و‬ ‫دادوبێداو سكااڵ بكه‌م‌و ناڕه‌زایی‌ ده‌رببڕم‪،‬‬ ‫چونكه‌ خانمی‌ گه‌وره‌ زیز ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ئه‌م ئافره‌تان����ه‌ چه‌ندین خاڵی‌ الوازیان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬یه‌ك ل����ه‌و خاڵه‌ الوازانه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫گه‌نجن‌و زوربه‌شیان جوانن‪ ،‬زمانی‌ كوردی‌‬ ‫نازان����ن‪ ،‬ته‌نانه‌ت نازانن ژم����اره‌ی‌ تابلۆی‌‬ ‫ئۆتۆمبیله‌كانی����ش بخوێنن����ه‌وه‌‪ .‬كچه‌كه‌ی‌‬ ‫هاوڕێی‌ لۆس����یما كه‌ ناوی‌ سنانایه‌ ده‌ڵێت‬ ‫"چه‌ندین كچ هه‌ن روبه‌روی‌ ده‌س����تبۆبردن‬ ‫بونه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ناوێ����رن ئه‌وه‌ بدركێنن‪،‬‬ ‫له‌ترسی‌ ئه‌وه‌ی‌ نه‌بادا ره‌وانه‌ی‌ واڵته‌كه‌یان‬ ‫بكرێنه‌وه‌"‪ .‬ئه‌و پاش ماوه‌یه‌ك بێده‌نگبون‪،‬‬ ‫به‌رویه‌كی‌ گرژه‌وه‌ گوتی‌ "خه‌ڵكانێك هه‌ن‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ كه‌ زمان نازانین‪ ،‬سوكایه‌تیمان‬ ‫پێده‌كه‌ن‪ ،‬به‌قاقای‌ پێكه‌نینه‌كانیاندا دیاره‌‬ ‫كه‌ مه‌به‌ستیان له‌ئێمه‌یه‌‪ ،‬كاتێك كه‌ دێینه‌‬ ‫بازاڕ ی����ان پاركیش له‌الی����ه‌ن گه‌نجانه‌وه‌‬ ‫روب����ه‌روی‌ ده‌س����تبۆبردن ده‌بین����ه‌وه‌و‬ ‫نازانین چی‌ بكه‌ین‪ ،‬ئه‌مه‌ س����ه‌ره‌ڕای‌ ئه‌و‬ ‫ئۆتۆمبیالنه‌ی‌ كه‌ بۆمان ده‌وه‌ستن"‪.‬‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس����تانی‌ عێراق به‌گوێره‌ی‌‬ ‫یاس����اكانی‌ عێراق‪ ،‬مه‌رجی‌ ئه‌وه‌ی‌ داناوه‌‬ ‫كه‌ ژماره‌ی‌ تابل����ۆی‌ ئۆتۆمبیله‌كان ته‌نها‬ ‫به‌زمانی‌ عه‌ره‌بی‌ بنوسرێن‪ ،‬ئه‌مه‌ش كاری‌‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی‌ ئه‌و تابلۆیانه‌ی‌ بۆ ئه‌و كچانه‌‬

‫گرانكردوه‌‪.‬‬ ‫لۆس����یما نازانێ����ت په‌یوه‌ن����دی‌ به‌كێو‌ه‬ ‫ب����كات له‌حاڵه‌تێك����دا گه‌ر دوچ����اری‌ هه‌ر‬ ‫روداوێك ب����وه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها نازانێت چۆن‬ ‫سكااڵی‌ خۆی‌ بكات یاخود داوای‌ یارمه‌تی‌‬ ‫له‌كێ‌ ب����كات‌و‪ ،‬ده‌ڵێت "كه‌س ناناس����م‌و‬ ‫ژم����اره‌ی‌ ته‌له‌فونی‌ كه‌س����م النییه‌ ته‌نها‬ ‫ژماره‌ی‌ ته‌له‌فونی‌ ئ����ه‌و ژنه‌ خاوه‌ن ماڵه‌‬ ‫نه‌بێت كه‌ كاری‌ الده‌ك����ه‌م‪ ،‬گه‌ر روبه‌روی‌‬ ‫ده‌ستبۆبردنیش بومه‌وه‌ ناتوانم الی‌ باس‬ ‫بكه‌م چونك����ه‌ ئه‌و كاته‌ ب����ه‌وه‌ تۆمه‌تبار‬ ‫ده‌ب����م كه‌ هه‌لم بۆ گه‌نجان ره‌خس����اندوه‌"‬ ‫هه‌روه‌ه����ا به‌ناڕه‌زاییه‌كه‌وه‌ ده‌ڵێت "ئه‌وان‬ ‫به‌رده‌وام هۆش����داریی‌ ئه‌وه‌مان پێده‌ده‌ن‬ ‫كه‌ قس����ه‌ له‌گه‌ڵ گه‌نج����ان نه‌كه‌ین‪ ،‬ئیتر‬ ‫چۆن ده‌توانین پێیان بڵێین ده‌س����تیان بۆ‬ ‫بردوین" ‪ .‬س����نانا درێژه‌ به‌باس����ی‌ هاوڕێ‌‬ ‫كچه‌ك����ه‌ی‌ ده‌دات‌و ده‌ڵێ����ت "زوربه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫خانه‌وادانه‌ی‌ كه‌ كاریان الده‌كه‌ین‪ ،‬داوامان‬ ‫لێده‌كه‌ن حیجاب بكه‌ین له‌كاتێكدا كه‌ ئێمه‌‬ ‫مس����وڵمان نین‪ ،‬هه‌ندێكج����ار ناچارده‌بین‬ ‫حیجاب بكه‌ین‌و بێده‌نگ ده‌بین‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫كه‌ حیجابك����ردن له‌ئاینه‌كه‌ی‌ ئێمه‌دا فه‌رز‬ ‫نییه‌"‬ ‫یاس����ای‌ س����زاكانی‌ عێراق ژماره‌ ‪111‬ی‌‬ ‫ساڵی‌ ‪ 1969‬له‌نێو ده‌قی‌ مادده‌ی‌ ‪332‬دا‬ ‫هاتوه‌ "س����زایه‌ك كه‌ زیاتر نییه‌ له‌ساڵێك‬ ‫به‌ندك����ردن‌و غه‌رامه‌یه‌ك ك���� ‌ه زیاتر نییه‌‬ ‫له‌سه‌د دینار‪ ،‬هه‌ركه‌سێك سزای‌ به‌ندكردن‬ ‫ده‌درێت‌و غه‌رامه‌ ده‌كرێت هه‌ر فه‌رمانبه‌رێك‬ ‫یاخ����ود راس����پێردراوێك به‌خزمه‌تێك����ی‌‬ ‫گش����تی‌ ك����ه‌ توندوتیژی‌ له‌گ����ه‌ڵ یه‌كێك‬ ‫ل����ه‌و خه‌ڵكانه‌دا نواندبێت به‌پشتبه‌س����تن‬ ‫به‌كاره‌ك����ه‌ی‌ كه‌ رێ����زو حورمه‌تی‌ له‌كه‌دار‬ ‫بكات یان ئازارێك به‌جه‌سته‌ی‌ بگه‌یه‌نێت‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ به‌بێ‌ كه‌مكردنه‌وه‌ له‌هه‌ر س����زایه‌كی‌‬ ‫توندتر كه‌ یاسا بیسه‌پێنێت"‬ ‫خاوه‌نی‌ كۆمپانیایه‌ك بۆ هێنانی‌ كرێكار ‌‬ ‫ی‬ ‫بیانی‌‪ :‬یاسای‌ مافه‌كانی‌ كرێكاران هێشتا‬ ‫غائیبه‌‪ ..‬نكوڵی‌ له‌وه‌ ناكه‌م كه‌ روبه‌روی‌‬ ‫لێدان بوبنه‌وه‌‬ ‫كۆمپانیاكان����ی‌ كه‌رتی‌ تایبه‌ت س����ورن‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌گه‌ر به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫جدی����ی‌ مامه‌ڵه‌ له‌گ����ه‌ڵ كرێكارانی‌ بیانی‌‬ ‫نه‌كرێت‪ ،‬ئه‌وا ناتوان كۆنترۆڵی‌ پرس����ه‌كه‌‬ ‫بك����ه‌ن له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌ پێش����وه‌خت‌و پێش‬ ‫هێنانیان موچه‌كانیان بۆ دیاری‌ ده‌كرێت‌و‪،‬‬ ‫جه‌خت له‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ كاته‌ زیاده‌كانی‌‬ ‫كاركردنیان بۆ ئه‌ژمار ده‌كرێت‪.‬‬ ‫موئه‌ی����ه‌د مه‌س����عود‪ ،‬به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌‬ ‫كۆمپانیای‌ (نوفرسین) له‌شاری‌ هه‌ولێر بۆ‬ ‫هێنانی‌ كرێكاری‌ بیانی‌‪ ،‬باس����ی‌ ئه‌وه‌مان‬ ‫بۆ ده‌كات‌و ده‌ڵێ����ت "موچه‌ی‌ كرێكاره‌كه‌‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ گرێبه‌س����تی نێوان كۆمپانیاكه‌و‬ ‫خ����اوه‌ن كاره‌كه‌ ده‌ستنیش����ان ده‌كرێت‪،‬‬ ‫پاش ئه‌وه‌ی‌ كه‌ له‌سه‌ریش����ی‌ رێكده‌كه‌ون‬ ‫پێویسته‌ له‌س����ه‌ر كرێكاره‌كه‌ كه‌ له‌سه‌ری‌‬ ‫به‌رده‌وام بێت"‬ ‫هه‌روه‌ه����ا ده‌ڵێت "خاوه‌نكار بڕێك پاره‌‬ ‫ك����ه‌ خۆی‌ له‌ ‪ 3‬ه����ه‌زار ب����ۆ ‪ 3500‬دۆالر‬ ‫ده‌دات‪ ،‬له‌بری‌ هه‌ر كرێكارێك ده‌دات‪ ،‬ئه‌م‬ ‫بڕه‌ پاره‌ی����ه‌ش خه‌رجیی‌ بلیتی‌ فڕۆكه‌كه‌و‬ ‫ئ����ه‌و په‌یوه‌ندییانه‌ی����ه‌ ك����ه‌ كۆمپانیاكان‬ ‫له‌گه‌ڵ چه‌ند كۆمپانیایه‌كی‌ هاوش����ێوه‌ له‌و‬

‫کچه‌ کرێکارێکی‬ ‫بیانی‪ :‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫زمان نازانین‪،‬‬ ‫سوكایه‌تیمان‬ ‫پێده‌كه‌ن‪ ،‬كاتێكیش‬ ‫ك ‌ه دێین ‌ه بازاڕ‬ ‫یان پارك له‌الیه‌ن‬ ‫گه‌نجانه‌و‌ه روبه‌روی‌‬ ‫ده‌ستبۆبردن‬ ‫ده‌بینه‌وه‬ ‫ده‌وڵه‌تان����ه‌ی‌ كه‌كرێ����كاری‌ بیانییان لێوه‌‬ ‫ده‌هێنن ئه‌نجامی‌ ده‌ده‌ن"‬ ‫كرێكاران����ی بیانی‌‪ ،‬به‌گوێره‌ی‌ قس����ه‌ی‌‬ ‫مه‌س����عود‪ ،‬ده‌ڵێن ئه‌گ����ه‌ر به‌كاركردن بۆ‬ ‫چه‌ندین كاتژمێ����ری‌ دورودرێژ قایل نه‌بین‬ ‫ئه‌وا خاوه‌ن����كار به‌بیانوی‌ پابه‌ندنه‌بونمان‬ ‫ب����ه‌كاره‌وه‌ له‌س����ه‌ر كار ده‌رمان����ده‌كات‪،‬‬ ‫جه‌ختی����ش ل����ه‌وه‌ ده‌كات����ه‌وه‌ ك����ه‌ "گه‌ر‬ ‫ل����ه‌دوای‌ ره‌تكردنه‌وه‌ی‌ ئ����ه‌و كاره‌ش كه‌‬ ‫بۆی����ان ده‌ستنیش����انكراوه‌ نه‌گه‌ڕێنرێنه‌وه‌‬ ‫بۆ شوێنی‌ خۆیان ئه‌وا كێشه‌ی‌ دزه‌كردنی‌‬ ‫كرێكاران����ی‌ بیانی‌ بۆ كاركردن له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و كۆمپانیایانه‌ی‌ كه‌ گرێبه‌ستیان له‌گه‌ڵ‬ ‫كراوه‌‪ ،‬چاره‌سه‌ر ناكرێت"‬ ‫ه����اوكات خاوه‌نی‌ كۆمپانیاك����ه‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ره‌تنه‌كرده‌وه‌ كه‌ كرێكارانی‌ بیانی‌ روبه‌روی‌‬ ‫س����وكایه‌تیپێكردن‌و لێ����دان‌و پێنه‌دان����ی‌‬ ‫موچه‌كانیان بوبنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م كێشانه‌‪،‬‬ ‫به‌و ج����ۆره‌ی‌ ك����ه‌ ئه‌و جه‌ختی‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫ده‌كات‪" ،‬به‌شێوه‌یه‌كی‌ یاسایی‌‌و له‌رێگای‌‬ ‫وه‌زاره‌ت����ی‌ كارو كاروباری‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌وه‌‬ ‫چاره‌س����ه‌ر ده‌كرێت" سه‌رنجی‌ بۆ ئه‌وه‌ش‬ ‫راكێشا كه‌ "كۆمپانیاكان خاوه‌نكار ناچار‬ ‫ده‌كه‌ن به‌پێدانی‌ بڕه‌ی‌ پاره‌ی‌ زیاتر پێیان‬ ‫له‌كاتی‌ كارك����ردن بۆ ماوه‌یه‌كی‌ زیاتر له‌و‬ ‫ماوه‌یه‌ی‌ كه‌ بۆیان دیاریكراوه‌"‬ ‫له‌ده‌قی‌ یاسای‌ سزاكانی‌ عێراقی‌ ژماره‌‬ ‫‪111‬ی‌ ساڵی‌ ‪ 1969‬له‌مادده‌ی‌ ‪325‬دا هاتوه‌‬ ‫"سزای‌ به‌ندكردن ده‌درێت هه‌ر فه‌رمانبه‌رێك‬ ‫یان راسپێردراوێك به‌خزمه‌تێكی‌ گشتی‌ كه‌‬ ‫كه‌سانێكی‌ وه‌ك سوخره‌كێش له‌كۆمه‌ڵێك‬ ‫كاری‌ ناپه‌یوه‌س����ت به‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ گشتی‌‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ یاس����ا بڕیار له‌سه‌ردراو یان له‌و‬ ‫كارانه‌دا به‌كارهێنا كه‌ حاڵه‌تی‌ پێویس����ت‬ ‫ده‌خوازێت‪ .‬یاخود خه‌ڵكانێك ناچاربكات‬ ‫به‌كاركردن له‌جیاواز له‌و دۆخانه‌دا كه‌ یاسا‬ ‫تیایان����دا رێگای‌ ئه‌وه‌ ده‌دات‪ .‬ئه‌مه‌ وێڕای‌‬ ‫حوكمدانی‌ به‌پێدانی‌ كرێی ئه‌و كه‌س����انه‌ی‌‬ ‫كه‌ به‌ناڕه‌وا كاری‌ پێیان كردوه‌"‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ چایخانه‌كه‌ی‌ به‌نگالدیش‬ ‫له‌نزیك قه‌اڵی‌ دێرین زاكار ئه‌میر به‌سه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌وییه‌وه‌ رێی‌ ده‌كردو به‌ره‌و ئه‌و چایخانه‌یه‌‬ ‫ده‌رۆیش����ت كه‌ له‌گ����ه‌ڵ‌ هاوڕێكانی‌ كۆی‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪ ..‬چایخانه‌ی‌ به‌نگالدیشییه‌كان‪..‬‬ ‫بی����ری‌ له‌گون����ده‌ دوره‌ك����ه‌ی‌ له‌ناوچ����ه‌‬ ‫دێهاتییه‌كانی‌ به‌نگالدی����ش ده‌كرده‌وه‌ كه‌‬ ‫نه‌ئ����اوو نه‌كاره‌ب����او نه‌ته‌له‌فیزیۆن هه‌یه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ته‌نان����ه‌ت كه‌ناڵه‌ ئاسمانییه‌كانیش����ی‌‬ ‫نه‌بیستبو‪ ،‬كاره‌ خاكییه‌كه‌ی‌ ئه‌و له‌هه‌ولێر‬ ‫ره‌نگه‌ ده‌رفه‌تێ����ك بێت هاوڕێیانی‌ گوندی‌‬ ‫له‌واڵت خه‌ونی‌ پێ����وه‌ ببینن‪ ..‬بیری‌ له‌وه‌‬ ‫ده‌ك����رده‌وه‌و خۆی‌ ب����ه‌وه‌ قای����ل ده‌كرد‬ ‫ك����ه‌ بارودۆخی‌ ئ����ه‌م له‌ه����ی‌ خه‌ڵكانێكی‌‬ ‫تر باش����تره‌‪ ..‬س����ه‌روه‌ختێك كه‌ گه‌یشه‌‬ ‫چایخانه‌ك����ه‌ پاره‌كه‌ی‌ گیرفان����ی‌ ژماردو‬ ‫په‌رداخێ����ك چایی‌ خ����وارده‌وه‌و خۆی‌ بۆ‬ ‫رۆیشتن بۆ خۆئاماده‌كردن بۆ رۆژێكی‌ تری‌‬ ‫سه‌خت‪ ..‬بۆ رۆژێكی‌ نوێ‌‪ ،‬ئاماده‌بكات‪.‬‬ ‫به‌هاوبه‌شی‌ له‌گه‌ڵ‌ ئاژانسی‌ سه‌ربه‌خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌واڵ����ه‌كان (ده‌نگه‌كان����ی‌ عێ����راق)و‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ پ����رۆژه‌ی‌ یه‌كێتی‌ میدیای‌‬ ‫عێراقی‌ كه‌ رێكخراوی‌ ئه‌نته‌رنیوزی‌ ئه‌وروپی‌‬ ‫سپۆنسه‌ری‌ ده‌كات باڵوده‌كرێته‌وه‌‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫رونكردنه‌وه‌‬

‫رونكردنه‌وه‌ی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫داواكاری گشتی سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ باڵوكردنه‌وه‌ی بابه‌تێك‬ ‫له‌رۆژنامه‌ی (ئاوێنه‌)‬ ‫به‌ناونیشانی (وابریار‌ه سه‌رۆكی‬ ‫داواكاری گشتی له‌ژێر فشاردا‬ ‫ده‌سته‌كانی مافی گشتی‬ ‫بگۆڕێت)‬ ‫له‌رۆژنامه‌كه‌تان بابه‌تێك باڵوكراوه‌ته‌و‌ه‬ ‫له‌ ژمار‌ه ‪ 368‬ی ‪‌2013/3/12‬و له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌م بابه‌ته‌ ده‌مانه‌وێ���ت رونكردنه‌وه‌ی‬ ‫خواره‌وه‌ بخه‌ین ‌ه روو‬ ‫ئاش���كرای ‌ه ل ‌ه هه‌م���وو دامه‌زراوه‌یه‌كی‬ ‫میری ه���ه‌ر واڵتێ���ك گواس���تنه‌وه‌ی‬ ‫كارمه‌نده‌كان له‌ش���وێنێك بۆ شوێنێكی‬ ‫تر ده‌كرێت‌و ده‌زگای داواكاری گش���تی‬ ‫به‌هه‌مان شێو‌ه ئه‌م كاره‌ی تێدا ئه‌نجام‬ ‫ده‌درێ���ت‌و ئێمه‌ س���ه‌رجه‌م ئه‌ندامانی‬ ‫داواكاری گشتی به‌شیاو ده‌زانین له‌رووی‬ ‫توانای���ان بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ر یه‌كێكیان كار‬ ‫بكات له‌ده‌سته‌ی مافی گشتی‌و ناكرێت‬ ‫چه‌ن���د ئه‌ندامێك���ی داواكاری گش���تی‬ ‫به‌جێگی���ری ت���ا كۆتایی له‌م ش���وێن ‌ه‬ ‫به‌رده‌وام بن بێ ئه‌وه‌ی بگۆڕێن چونك ‌ه‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی گش���تی واده‌خوازێت هه‌ر‬ ‫ئه‌ندامێكی داواكاری گش���تی ماوه‌یه‌كی‬ ‫دیاریكراو له‌ش���وێنێك كار بكات دواتر‬ ‫بۆ شوێنێكی تر بگوازرێـته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌زمونێكی زۆر به‌رجه‌سته‌ بكات‌و ئێم ‌ه‬ ‫ئه‌م لێدوان���ه‌ی رۆژنامه‌كه‌ت���ان به‌پێ‬ ‫ی بنه‌ما نادروس���ت ده‌زانی���ن چونك ‌ه‬ ‫گواستنه‌وه‌ له‌ده‌زگای داواكاری گشتی‬ ‫م���او‌ه م���او‌ه ئه‌نج���ام ده‌درێ ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌گوێره‌ی پالن‌و به‌رنامه‌ی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫داواكاری گشتییه‌‪.‬‬ ‫وته‌بێژی سه‌رۆكایه‌تی داواكاری گشتی‬ ‫مروان برهان احمد‬ ‫ئه‌ندامی داواكاری گشتی‬ ‫‪2013/3/17‬‬

‫ئاشتی‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫جەن���گ ك���ردەی بێمان���ای رووخ���ان‌و‬ ‫دروس���تكردنەوەی ئەو پردەیە لەالیەن‬ ‫ب���ەرە دژبەیەكەكان���ەوە‪ .‬چەن���د ئ���ەو‬ ‫پردە ل���ەرووی س���تراتیژەوە بۆ جەنگ‬ ‫پڕبەھای���ە‪ ،‬بۆنموونە مانەوەی بۆ الیەك‬ ‫گرنگەو تەقاندن���ەوەی بۆ الیەنەكەی تر‬ ‫گرنگتر‪ ،‬ئاوھاش ئاش���تی ھەمان مانای‬ ‫ھەی���ە‪ ،‬كە دەش���ێت بۆ الی���ەك مانای‬ ‫دروستكردنی ئاساییش بێت‌و بۆ الیەكی‬ ‫تر مانای مەترسیی بگەیەنێت؛ بۆ الیەك‬ ‫مانای رۆش���تن بێت بۆ ش���وێنێكی ترو‬ ‫ب���ۆ الیەنەكەی تر مانای گەیش���تن بێت‬ ‫بەجوگرافیایەكی تر‪ .‬من وایدەبینم گەر‬ ‫ئاش���تی بۆ كورد ئەو پ���ردە بێت‪ ،‬ئەوا‬ ‫ئەو پردە تاوەكو ئەمڕۆ مانای پەڕینەوە‬ ‫نیی���ە بۆ ئەوبەر‪ ،‬بەڵكو مانای مانەوەیە‬ ‫بەبێ ت���رس لەلەناوچ���وون‪ ،‬خوازیاریی‬ ‫دروس���تكردنی پەیوەندییەكی ھاوتایە‪.‬‬ ‫بەاڵم بۆ الیەنەكەی تر مانای پەڕینەوەیە‬ ‫بۆ ئەمبەر‪ ،‬گەیش���تنە بەكوردس���تان‪.‬‬ ‫ئەمجارەیان دەش���ێت لەڕێگای دەبابەو‬ ‫زرێپۆش���ەوە نەبێت‪ ،‬بەڵك���و لەڕێگای‬ ‫بزاوت���ی س���ەرمایەو س���امانەوە بێت‪.‬‬ ‫ھەروەكو چۆن بەرژەوەندی‌و دەس���ەاڵت‬ ‫جەنگ بەرھەمدەھێنن‪ ،‬ئاوھاش ئاش���تی‬ ‫دروس���تدەكەن‪ .‬بێگومان مانەوە لەسەر‬ ‫ھەاڵوێ���ردی جەنگ بۆ ك���ورد بێمانایە‪،‬‬ ‫چونكی ھەمان چارەنووسی ئەو پردەی‬ ‫دەبێت كە ھاینریش بوێل باس���یدەكات‪.‬‬ ‫بەاڵم ئاش���تیش لەنێ���وان دوو میللەتدا‬ ‫ته‌نها بەو مانا تەھەكومییە نایەت وەكو‬ ‫چەرچڵ دەڵێت‪” :‬باشترە جنێو بەیەكتر‬ ‫بدەین وەك تەقە لەیەكتر بكەین“‪.‬‬ ‫ڕاس���تییەكی نەش���اردراوەیە كە چەندە‬ ‫جەنگ تەرازووی ھێزو نەخشەی سیاسیی‬ ‫دەس���تكاریدەكات‪ ،‬ئەوەندەش ئاش���تی‬ ‫ھۆكارێكی جەوھەرییە ب���ۆ گۆرانكاری‌و‬ ‫پێش���كەوتن؛ چەندە جەنگ باجی ھەیە‪،‬‬ ‫ئەوەندەش گەیش���تن بەئاش���تی باجی‬ ‫خۆی ھەیە‪ .‬بەشێوەیەكی گشتی ئەوەی‬ ‫جێگای سەرسوڕمانە ئەوەیە كە مێژووی‬ ‫گفتوگ���ۆ بۆ بەدەس���تھێنانی ئاش���تی‬ ‫لەنێوان كوردو دەوڵەتە داگیركەرەكانیدا‪،‬‬ ‫مێژووی دیداری نھێنی نێوان سەركردە‬ ‫ك���وردەكان‌و موخابەرات���ی دەوڵەتەكان‬ ‫بووە‪ ،‬كە ئەمە زەمینەیەكی زۆر نادروستە‬ ‫بۆ گەشتن بەمانا راستەقینەكانی ئاشتی‪.‬‬ ‫ھەركاتێكیش فۆرمێ���ك دۆزرابێتەوە كە‬ ‫ناوی ڕێككەوتن���ی لێبنرێت‪ ،‬ئەوا لەدوو‬ ‫ش���ێوازدا خۆی بەرجەستەكردووە‪ ،‬یان‬ ‫ئەوەتا كورد خۆش���باوەڕانە ھێندە توند‬ ‫باوەش���ی بەدوژمنەكەیدا ك���ردووە كە‬ ‫خۆی لەبزاوت خس���تووە‪ ،‬ی���ان ئەوەتا‬ ‫دوژمنەك���ەی ھێندە بەتوندی باوەش���ی‬ ‫پێداكردووە كە لەبزاوتی خستووە‪.‬‬

‫)‪ )370‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/26‬‬

‫ونبون‬

‫ی (سه‌ربه‌ست احمد‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ س���لێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناو ‌‬ ‫عثمان) هه‌ركه‌س دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫*ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (طارق اسماعیل رشید)‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫*ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی (هه‌رێم كریم مصطفی)‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫*ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ س���لێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (جمال فتاح مارف)‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪‌.‬‬

‫جوانییەکانی‬

‫ناڕێکی‪ ...‬پاشماوه‌‬

‫الی سۆفۆکلیس����یش وەک الی سوقرات‬ ‫قودس����ییەتی یاسا لەس����ەروو چەمکی‬ ‫عەدال����ەت‌و بەزەیی‌و س����ۆزەوەیە‪ .‬هەر‬ ‫ئەوەشە وادەکات کە بڵێین لەسەرەتاوە‬ ‫چەمکی یاسا پەیوەندی بەعەدالەتەوە‬ ‫نامێنێ����ت‪ ،‬یاس����ا بەرهەم����ی هێزە‪...‬‬ ‫ئەوەی ئۆدیبۆس شکاندوێتی جەوهەری‬ ‫سیس����تمە‪ ،‬وات����ە «هێزەکەیەت����ی»‬ ‫نەوەک پەراوێزو دی����وە گۆڕدراوەکەی‬ ‫«ئەخالقیاتی» بێت‪ .‬ماوەیەک لەوەوبەر‬ ‫وتارێکی گەلێک جوانی «کالوس یورگن‬ ‫برودەر» ـ����م لە ئینتەرنێتدا خوێندەوە‬ ‫«ک����ە بەبڕوای من یەکێ����ک لەوردترین‬ ‫هاوچەرخەکان����ی‬ ‫دەرونش����یکارە‬ ‫ئەڵمانیای����ە»‪ .‬لەوێ����دا ئاماژەیەک بۆ‬ ‫ئەوە هەیە کە تاوانی ئۆدیبی هەمیشە‬ ‫ناهوش����یار نیی����ە‪ ،‬ڕاس����تە ئۆدیبۆس‬ ‫ناهوش����یاریانە ئەو کارە دەکات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەکتێبی «تەوتەم‌و تابۆ» دا هۆردوی‬ ‫براکان کە ب����اوک دەک����وژن‪ ،‬کارێکی‬ ‫هوش����یارانە دەک����ەن‪ ،‬ت����ەواو وریان‌و‬ ‫خەبەردارن لەوەی کەسێک لەنێویدەبەن‬ ‫باوکیانە‪ .‬بەاڵم ئەوەی سەرنجڕاکێش����ە‬ ‫ئەوەیە دەرەنجام لەهەردوو کردەوەکەدا‬ ‫یەک ش����تە‪ ،‬پەش����یمانی‌و هەستکردن‬ ‫بەگونا‌ه����ـ‪ .‬کالوس یۆرگ����ن ب����رودەر‬ ‫لەپش����ت هەردوو چیرۆکەکەوە ئاماژە‬ ‫بۆ هەڵەیەک����ی گرنگ‌و بەرچاوی فرۆید‬ ‫دەکات‪ .‬مەسەلەی کوشتنی باوک تەنیا‬ ‫لەوەدا ت����اوان نییە ک����ە غەریزەیەکی‬ ‫ح����ەرام تێ����ردەکات‪ ،‬بەڵک����و دەبێتە‬ ‫کێشە بۆ تەواوی سیستمی ڕێکخستنی‬ ‫کۆمەاڵیەتی‪ .‬ئ����ەوەی فرۆید لەهەردوو‬ ‫درام����ای ئۆدیبۆس‌و درامای کوش����تنی‬ ‫دەستەجەمعی باوکدا فەرامۆشیدەکات‪،‬‬ ‫ئەو قودسییەتە گەورەو ترسناکەیە کە‬ ‫یاساکان وەریدەگرن‪ ،‬ئەو شەڕانگێزییە‬ ‫بێسنوورەیە کە یاساکان پیادەیدەکەن‪.‬‬ ‫تاوانی س����ەرەکی ئۆدیبۆس ئەوە نییە‬ ‫ک����ە باوکی نابینێ����ت‪ ،‬دایکی نابینێت‪،‬‬ ‫بەڵک����و ئەوەیە کە یاس����اکە نابینێت‪،‬‬ ‫نەناس����ینەوەی دایک‌و باوک تەنیا لەو‬ ‫س����اتەدا دەبێتە ترسناک کە یاسایەک‬ ‫دەشکێت‪ .‬لێرەوە شانۆگەری ئۆدیبۆس‬ ‫هێندەی لەوەبیرهێنانەوەی ڕیتوالێکی‬ ‫شکس����ت دەچێت‪ ،‬شتێکە پێماندەڵێت‬ ‫پاراستنی سیستم‌و ڕێکی بەقودسییەتی‬ ‫یاس����اکانەوە گرێدراوە‪ .‬ئۆدیب زیناکار‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵکو یاسا ش����کێنە‪ ،‬یاسایەک‬ ‫کە ڕێکوپێکی کۆمەڵگاو تەندروس����تی‬ ‫ب����ەوەوە گرێدراوە‪ ،‬هەر کات سیس����تم‬ ‫تێکبچێ����ت تاعوون دەس����ت پێدەکات‪،‬‬ ‫ئ����ەوە پەیامی ڕاس����تەقینەی پش����ت‬ ‫ئۆدیبۆس����ە‪ .‬لێرەدا شکستی ئۆدیبۆس‬ ‫شکستە لەبەردەم یاساداو دەبێت نەوە‬ ‫بەدوای نەوە ئەو شکستە بگوازرێتەوەو‬ ‫بگێڕدرێت����ەوە‪ .‬کالوس یورگن برودەر‬ ‫چیرۆکێ����ک لەڕۆمانێک����ی نوس����ەری‬ ‫ئیس����پانی «خۆرخی����ە س����ێمپرون»‬ ‫وەردەگرێت‪ ،‬کە گەلەک سەرنجڕاکێشەو‬ ‫سەربوردێکی ڕاس����تەقینەیەو جارێکی‬ ‫تر گرنگی ئەوە پیش����اندەدات کە چۆن‬ ‫نمایش����کردنەوەی بەردەوامی شکست‬ ‫گرنگ����ە بۆ ناواخنکردن‌و چەس����پاندنی‬ ‫تەواوەت����ی یاس����اکان‪ .‬لەچیرۆکەکەی‬ ‫س����ێمپروندا دەمێک دەوڵەتی ئیسپانی‬

‫لەهەرێم����ی تۆلیدۆ لەتەموزی ‪ 1936‬دا‬ ‫شکس����ت دەخوات‪ ،‬جوتیارەکانی ئەو‬ ‫هەرێمە کوڕی یەکێک لەفیوداڵ‌و خاوەن‬ ‫زەوییەکان دەکوژن‪ .‬دوای تەواوبوونی‬ ‫ش����ەڕی ناوخۆی ئیسپانیاو گەڕانەوەی‬ ‫دەوڵ����ەت‌و دامەزراندن����ی حوکم����ی‬ ‫فرانکۆی����ی‪ ،‬ماڵ����ی کوژراوەکە خێزانی‬ ‫جووتی����ارەکان ناچاردەک����ەن هەم����وو‬ ‫س����اڵێک لەیادی کوشتنی کوڕەکەیاندا‬ ‫لەبەرچ����اوی هەم����ووان کوش����تنەکەو‬ ‫وردەکاری����ی ڕوداوەک����ە وەک خ����ۆی‬ ‫نمایشبکەنەوە‪ ،‬وە هەموو ئەو کردارەش‬ ‫سااڵنە بەڕەزامەندی ئیداراتی دەوڵەت‌و‬ ‫کڵێس����ەی ناوچەک����ە بەڕێوەچ����ووە‪.‬‬ ‫س����ێمپرون ڕای وای����ە جووتی����ارەکان‬ ‫کاتێک ناچاردەکران بەوەی ئەو نمایشە‬ ‫دووبارەبکەنەوە‪ ،‬مەبەست ئەوە نەبووە‬ ‫بۆ ئەب����ەد وێنەی خۆیان وەک پیاوکوژ‬ ‫لەیادنەک����ەن‪ ،‬بەڵکو مەبەس����تی هەرە‬ ‫سەرەکی ئەوەبوو‪ ،‬خۆیان وەک دۆڕاوو‬ ‫شکس����تخواردوویەکی ئەبەدی ببینین‪.‬‬ ‫«بڕوان����ە کالوس یورگ����ن ب����رودەر‪.‬‬ ‫گێڕان����ەوەی فرۆیدیانە ب����ۆ ئۆدیبۆس‬ ‫وەک ئەفس����انەی دەس����ەاڵت‪ .‬خوێنەر‬ ‫دەتوانێت لەسەر لینکی زانکۆی ئازادی‬ ‫بەرلین‪ ،‬لەزنجی����رە کارەکانی ئەڵقەی‬ ‫پسیشۆلۆگی‌و پۆست مۆدێرنە‪ ،‬تەواوی‬ ‫وتارەک����ە بخوێنێتەوە »‪ .‬واتە ئەوەی‬ ‫گرنگ����ە تەنیا چەس����پاندنی هەس����تی‬ ‫گوناهباریی نییە‪ ،‬بەڵکو چەس����پاندنی‬ ‫هەستی شکس����تە‪ .‬ئەوەی بۆ سیستم‬ ‫گرنگ����ە ئەوەی����ە تاوانب����ار شکس����تی‬ ‫خۆی ببینێ����ت‌و ش����ەڕانگێزی تۆڵەی‬ ‫یاس����اش هەس����ت پێبکات‪ .‬ئۆدیبۆس‬ ‫س����ەرەتای دروستکردنی ئەو هەستەیە‬ ‫کە ش����کاندنی تابۆو موقەدەس����ەکانی‬ ‫سیستم بەهەر نیازێک بێت‪ ،‬وێرانبوونی‬ ‫ب����ەدوادا دێ����ت‪ .‬ئۆدێب����ۆس بەپێوانە‬ ‫ئاس����اییەکان کەس����ێکی تاوانبار نییە‪،‬‬ ‫هیچ کات نەیزانیوە باوکی کێیەو دایکی‬ ‫کێیە‪ ،‬وە لەو نەزانینەش����دا گوناهێکی‬ ‫نییە‪ ،‬بەاڵم بۆئەوەی هێزی سیس����تم‌و‬ ‫ڕێک����ی جیهان ڕابگرێ����ت دەبێت خۆی‬ ‫کوێربکات‪ ،‬لەراستیدا ئۆدیب کە خۆی‬ ‫کوێردەکات هێندەی س����زایەک بەسەر‬ ‫خۆیدا پراکتیکدەکات کە پێش����تر یاسا‬ ‫داوێتی‪ ،‬وەک کردەیەکی ئازاو ئازادانە‬ ‫ئ����ەوە ن����اکات‪ .‬هەس����تکردن بەگوناهـ‬ ‫لێرەدا هەس����تکردنە بەگوناهـ بەرامبەر‬ ‫یاس����ایەکی گەردون����ی کە سیس����تمی‬ ‫ڕاگرتووە‪ ،‬نەوەک هەستێکی تایبەتی‌و‬ ‫ئەخالقی بێت‪ ،‬ئۆدی����ب لێرەدا واجبی‬ ‫خ����ۆی جێبەجێ����دەکات‌و ئەو س����زایە‬ ‫دەگەێنێتە کۆتایی کە ئەوانی تر بۆیان‬ ‫نوسیوە‪ ،‬نەوەک ئەو یاسایەی کە خۆی‬ ‫دایناوە‪ .‬ئەوە یاس����ایە ک����ە ئۆدیبۆس‬ ‫کوێ����ردەکات نەوەک ئۆدیبۆس بێت کە‬ ‫ئۆدیبۆس کوێر دەکات‪ .‬ئەم ڕاس����تییە‬ ‫لەتێکس����تی دووەم����ی سۆفۆکلیس����دا‬ ‫«ئەنتیگۆن����ا» دەگۆڕێ����ت‪ .‬ئەنتیگۆنا‬ ‫یاخییەک����ی هوش����یارە‪ ،‬وە یەکەمی����ن‬ ‫یاخ����ی هۆش����مەندو دالوەری مێژووی‬ ‫ئەدەبیاتە‪ ...‬ک����ە بەپێچەوانەی هەموو‬ ‫چاوەڕوانییەکانیش����ەوە ڕێک����ەوت نییە‬ ‫کە ژنەو س����ەر بەڕەگەزی یاس����ادانەرو‬ ‫سیستمپەرستی پیاو نییە‪.‬‬

‫گفتۆگۆی جێنۆسایدی کورد لەپەرلەمانی‬ ‫بەریتانیاو چەند سەرنجێک‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫جێنۆسایدی کوردەکان‬ ‫لەکوردستانی عێراق‬ ‫لەس����ەرەتای نەوەدەکانی س����ەدەی‬ ‫ڕابردوەوە هەندێک الیەنی نێودەوڵەتی‬ ‫داوایانکرد کە نەت����ەوە یەکگرتوەکان‬ ‫دادگایەکی نێودەوڵەتی پێکبهێنێت بۆ‬ ‫دادگاییکردنی بەرپرسانی کۆمەڵکوژی‬ ‫کوردەکان‪ .‬لەدیارترین ئەو الیەنانەش‬ ‫ڕاپۆرتەری کۆمسێۆنی مافەکانی مرۆڤی‬ ‫نەتەوە یەکگرتوەکان کە خۆی لەساڵی‬ ‫‪١٩٩٣‬هاتبوە کوردس����تان‌و لەنزیکەوە‬ ‫چ����اوی بەهەندێ����ک لەکەس����وکاری‬ ‫قوربانیان����ی کۆمەڵکوژییەکان����ی کورد‬ ‫کەوتبو‪ .‬وەهەروەها ڕێکخراوی‪Human‬‬ ‫‪ Rights Watch‬کە دوای کارێکی زۆر‬ ‫وردی مەیدانی هەژدە مانگی لەس����ەر‬ ‫ڕوداوەکانی ئەنفال ڕێکخراوەکە بڕوای‬ ‫وابو کە لەکوردستاندا جێنۆساید ڕویداوە‬ ‫وە بانگهێشتی کۆمەڵگای نێوەدەوڵەتی‬ ‫کرد بۆ دادگاییکردنی دەس����ەاڵتدارانی‬ ‫عێ����راق بەپێی یاس����ای جێنۆس����اید‪.‬‬ ‫ب����ەاڵم کۆمەڵ����گای نێودەوڵەتی هیچ‬ ‫هەنگاوێکی جیدی نەن����ا لەوبارەیەوە‪.‬‬ ‫دوای ‪‌٢٠٠٣‬و ڕوخان����ی ڕژێم����ی بەعس‬ ‫لەعێراق دوبارە باس����ی دادگاییکردنی‬ ‫تاوانباران����ی بەرپرس����ە تاوانبارەکانی‬ ‫عێراق هاتەئ����اراوە‪ ،‬ئەوکات ‪Human‬‬ ‫‪‌Rights Watch‬و کۆمەڵێک پس����پۆڕی‬ ‫یاس����ای نێودەوڵەتی بەباشیان دەزانی‬ ‫کە هاوشیوەی دادگا نێودەوڵەتییەکان‬ ‫بۆ تاوانەکانی یۆگۆس��ل�اڤیای جاران‌و‬ ‫ڕوان����دا دادگایەک����ی نێودەوڵەتیش بۆ‬ ‫تاوانباران����ی کۆمەڵکوژییەکانی عێراق‬ ‫دابنرێ����ت‪ .‬ب����ەاڵم ئەمەریکا س����وربو‬ ‫لەس����ەر ئەوەی کە ئەو دادگایە دەبێت‬ ‫ناوخۆیی بێ����ت‪ .‬ئەوەبو دادگای بااڵی‬ ‫تاوانەکان����ی عێ����راق دامەزرێن����را کە‬ ‫ئەرک����ی دادگاییکردن����ی تاوانباران����ی‬ ‫بەتاوانەکانی جێنۆس����ایدو تاوانی دژی‬ ‫مرۆڤایەتی‌و ئەنفال پێس����پێردرا‪ .‬ئەم‬ ‫دادگایە بڕیاریدا کە تاوانەکانی ئەنفال‌و‬ ‫بارزانییەکان تاوانی جێنۆس����اید بون‪.‬‬ ‫بەاڵم بۆ هەڵەبج����ە‪ ،‬دادگا بڕوای وابو‬ ‫کە کیمیاباران����ی هەڵەبجە تاوانی دژی‬ ‫مرۆڤایەتی بو نەک جێنۆس����اید‪ .‬بەاڵم‬ ‫دادگای پێداچونەوە بڕیارەکەی گۆڕی‬ ‫بۆ جێنۆساید‪.‬‬ ‫هەوڵەکانی کورد بۆ بەجینۆساید‬ ‫ناساندن‬ ‫چاالکەوانەکانی کورد وە حکومەتی‬ ‫هەرێم����ی کوردس����تان بەب����ەردەوام‬ ‫لەهەوڵ����ی ئ����ەوەدان ک����ە پەرلەمان‌و‬ ‫حکومەتەکانی دنی����ا دان بەوەدا بنێن‬ ‫ک����ە کۆمەڵکوژییەکان����ی دژ بەک����ورد‬ ‫جێنۆساید بوە‪ .‬بەاڵم لەو هەواڵنەیاندا‬ ‫بەئاس����انی دەرک دەکرێ����ت ب����ەوەی‬ ‫کە ڕاوێژی����ان نەکردوە بەپس����پۆڕانی‬ ‫بواری یاس����ای نێودەوڵەت����ی تاوان ‪.‬‬ ‫ئەمەش لەنوس����ین‌و س����ەردان‌و وتەو‬ ‫چاوپێکەوتنەکانیان����دا دەردەکەوێت‪.‬‬ ‫ب����ۆ نمون����ە‪ ،‬وەزی����ری ش����ەهیدان‌و‬ ‫ئەنفالی هەرێمی کوردس����تان سەردانی‬ ‫‪ ICC‬دەکات بەمەبەس����تی ناس����اندنی‬ ‫جێنۆس����اید‪ .‬کۆنفراس دەبەس����ترێت‬ ‫لەس����ەرکوردو ‪ ! ICC‬دەوترێ����ت کە‬ ‫ئەگ����ەر کەیس����ی کورد بەجێنۆس����اید‬ ‫بناسرێت ئەوا دادگا نێودەوڵەتییەکان‬ ‫دادگایی تاوانبارە دادگایی نەکراوەکان‬ ‫دەکەن! زۆر س����ەردێڕو پێشبینی لەم‬ ‫ج����ۆرە کە لەڕاس����تیدا هەمویان تەواو‬ ‫هەڵەی یاسایین‪.‬‬ ‫‪ ،ICC‬ن����ە ل����ەدور ن����ە لەنزی����ک‬ ‫پەیوەندی بەکەیس����ی کوردەوە هەیە‪.‬‬ ‫ڕاس����تە ئەم دادگا نێودەوڵەتییە تەنها‬ ‫دادگای نێودەولەتی هەمیش����ەییە کە‬ ‫بتوانێت لەسەر جێنۆساید بکۆڵیتەوەو‬

‫دادگایی بکات ‪ ،‬بەاڵم تەنها دەتوانێت‬ ‫کار ل����ەو کۆمەڵکوژیان����ەدا بکات کە‬ ‫دوای تەمم����وزی ‪ ٢٠٠٢‬ڕویانداوە‪ .‬بۆیە‬ ‫هەڵەیەکی گەورەی����ە کە وابزانرێت کە‬ ‫ئەگەر پەرلەمان‌و حکومەتەکانی دونیا‬ ‫دان بەجێنۆساید بەرامبەر کورددا بنێن‬ ‫ئەوا ئەتوانرێت کەیس����ی کورد بخرێتە‬ ‫بەردەم ‪.ICC‬‬ ‫هەندێکی تر دەڵێ����ن ئەگەر واڵتانی‬ ‫دونیا دان بەجێنۆسایدی کورددا بنێن‬ ‫ئ����ەوا دادگا ناوخۆییەکانی ئەو واڵتانە‬ ‫دەتوانن تاوانبارە دادگایی نەکراوەکانی‬ ‫کەیس����ی کورد دادگایی بک����ەن‪ .‬ئەم‬ ‫بۆچونە تاڕادەیەک ڕاستە‪ ،‬هەرچەندە‬ ‫ئەگەر حکومەت ی����ان پەرلەمانی هیچ‬ ‫واڵتێکی����ش ئ����ەو دانپیانان����ە نەکات‬ ‫هێش����تا هەر دادگا ناوخۆییەکانی ئەو‬ ‫واڵتانە دەتوانن کاری یاس����ایی بکەن‬ ‫بەرامبەر بەهەر کەسێک کەهاواڵتی یان‬ ‫لەخاکی واڵتەکەی ئەواندایەو تاوانبارە‬ ‫بەتاوانی جێنۆس����اید ی����ان تاوانی دژ‬ ‫بەمرۆڤایەت����ی ی����ان تاوانی جەنگ‪ .‬بۆ‬ ‫نمون����ە‪ .‬هەرچەن����دە نەحکومەت وە‬ ‫نەپەرلەمانی هۆڵەندا بەڕەس����می دانی‬ ‫ناوە بەتاوانی جینۆسایدی دژ بەکورد‬ ‫بەاڵم دادگایەکی هۆڵەندی لەکەیس����ی‬ ‫ڤان ئانرات "ک����ە بازرگانێکی بەڕەگەز‬ ‫هۆڵەندییەو وە لەس����ااڵنی هەشتاکاندا‬ ‫ماددەی خ����اوی کیمیاوی بەحکومەتی‬ ‫عێراق فرۆش����تبو" لەکۆمەڵکوژی کورد‬ ‫کۆڵیی����ەوەو بەجینۆس����ایدی ناس����اند‬ ‫وە ئەو بازرگانەش����ی بەبەشداریکردن‬ ‫لەتاوانی جەنگ زیندانیکرد‪ .‬هەروەها‬ ‫دادگای ب����ااڵی تاوانەکان����ی عێ����راق‬ ‫دەتوانێ����ت داوای تەس����لیمکردنەوەی‬ ‫هەر تاوانبارێ����ک بکات کە تاوانباربێت‬ ‫بەتاوان����ی جینۆس����اید‪ ،‬تاوان����ی دژی‬ ‫مرۆڤایەت����ی ی����ان تاوان����ی جەن����گ‌و‬ ‫لەواڵتێکی تردا بژی‪ .‬هەرچەندە لەوانەیە‬ ‫داوای تەسلیمکردنەوە رەفز بکرێتەوە‬ ‫لەبەرئ����ەوەی کە عێ����راق ناوبانگێکی‬ ‫زۆر خراپ����ی هەیە لەئەش����کەنجەداندا‬ ‫وە هەروەه����ا دادگاکان����ی بەالیەندارو‬ ‫ناعادل ناوبانگیان هەیە‪ .‬لەم حاڵەشدا‬ ‫دادگاکانی ئەو واڵت����ەی کە تاوانباری‬ ‫تێدایە ناچار دەبێت کە خۆی هەستێت‬ ‫بەلێکۆڵین����ەوە وە دادگاییک����ردن لەو‬ ‫کەیس����ەدا‪ .‬بەاڵم کێشەی ئێمەی کورد‬ ‫ئەوەیە کە حکومەت نەک هەر کارناکات‬ ‫لەس����ەر گرتن����ی ئەوتاوانباران����ەی کە‬ ‫دەس����تیان هەبوە لەکۆمەڵکوژییەکانی‬ ‫دژ بەک����ورددا بەڵکو خۆیان لەپش����تی‬ ‫یاساوە تاوانبارە دەسگیرکراوەکانیش‬ ‫ئ����ازاد دەکەن‪ .‬باش����ترین نمونەش بۆ‬ ‫ئەم����ە ئازادکردنی ت����ارق ڕەمەزانە کە‬ ‫بەفەرم����ی داواکراوە لەالی����ەن دادگای‬ ‫ب����ااڵی تاوانەکانی عێ����راق بەتۆمەتی‬ ‫بەشداریکردن لەکیمیابارانی هەڵەبجە‪.‬‬ ‫لەدانیشتنەکەی پەرلەمانی بەریتانیا‬ ‫یەکێ����ک لەوخااڵنەی کە جێی باس����ە‬ ‫ئەوەب����و ک����ە نوێن����ەری وەزارەت����ی‬ ‫دەرەوەی حکومەت����ی بەریتانی����ا وتی‬ ‫لەبەرئ����ەوەی کە باس����ی جێنۆس����اید‬ ‫باس����ێکی یاس����ایی ئاڵۆزە بۆیە ئەگەر‬ ‫دەزگایەک����ی دادوەری نێودەوڵەت����ی‬ ‫کۆمەڵکوژییەکانی کورد بەجێنۆساید‬ ‫بناس����ێنێت ئەوکات گونجاوتر دەبێت‬ ‫بۆ حکومەتی بەریتانیا کە دان بەمەدا‬ ‫بنێ����ت‪ .‬بەدیوێک����ی ت����ردا بەبێ بونی‬ ‫بڕیاری دادگایەکی نێودەوڵەتی ئەستەم‬ ‫دەبێت بۆ حکومەتەکان کە بڕیار لەسەر‬ ‫جێنۆسایدی کورد بدەن‪ .‬ئەمەش ئەوە‬ ‫دەگەیەنێت کە دادگای بااڵی تاوانەکانی‬ ‫عێ����راق‌و بڕیارەکان����ی س����ەنگێکی‬ ‫ئەوت����ۆی نیی����ە‪ .‬بەاڵم ئای����ا دەکرێت‬ ‫ک����ە دادگایەکی نێودەوڵەتی س����ەیری‬ ‫کەیسی کۆمەڵکوژییەکانی کوردبکات‌و‬

‫بڕیاری لەسەربدات؟ بێگومان وەاڵمەکە‬ ‫نەرێنیی����ە‪ .‬وەک پێش����تر وتمان کە‬ ‫دادگا نێودەوڵەتییەکان����ی ب����واری‬ ‫ت����اوان تەنها س����یانن‪ ،‬دوانیان کاتین‬ ‫وەتەنها دەسەاڵتی بینینی تاوانەکانی‬ ‫یۆگۆسالڤیای جاران‌و ڕواندایان هەیە‪.‬‬ ‫س����ێیەمیان کە دادگایەکی هەمیشەییە‬ ‫تەنها دەتوانێت لەو کەیسی تاوانانەدا‬ ‫کارب����کات ک����ە دوای تەمموزی ‪٢٠٠٢‬‬ ‫ڕویان����داو‪ ،‬ئەمە لەالی����ەک‪ .‬لەالیەکی‬ ‫ت����رەوە‪ ،‬دادگای نێودەوڵەت����ی تاوان‬ ‫‪ ICC‬بنەمایەکی یاسایی هەیە ئەویش‬ ‫پرەنسیپی "تەواوکاری"یە‪ .‬بەپێی ئەم‬ ‫پرەنسیپە ئەرکی سەرەکی دادگاییکردنی‬ ‫هەرتاوانبارێک لەئەستۆی ئەو واڵتەدایە‬ ‫کە تاوانەک����ە تیایدا ڕوی����داوە‪ .‬بەاڵم‬ ‫ئەگەر دادگاکانی ئەو واڵتە نەیانویست‬ ‫یان نەیانتوانی ئەو کارە بکەن ئەوکات‬ ‫دادگای نێودەوڵەتی تاوان مافی دەبێت‬ ‫لەو کەیس����ەدا کاربکات‪ .‬تاوانەکانی دژ‬ ‫بەکورد لەالیەکەوە لەالیەن دادگایەکی‬ ‫ناوخۆییەوە بڕیاری لەس����ەر دراوە‪ ،‬وە‬ ‫لەالیەکی تریشەوە پێش ‪ ٢٠٠٢‬ڕویانداوە‪.‬‬ ‫بۆیە هیچ دادگایەکی نێودەوڵەتی تاوان‬ ‫ناتوانێت کاربکات لەکەیسی تاوانەکانی‬ ‫دژ بەکورد لەسەردەمی بەعسدا‪ .‬بۆیە‬ ‫ئەگ����ەر حکومەت����ی بەریتانیا یان هەر‬ ‫حکومەتێک����ی تر بڕیاربێ����ت دانبنێت‬ ‫بەجێنۆس����ایدی ک����ورددا دواب����ەدوای‬ ‫ئەوەی ک����ە دادگایەک����ی نێودەوڵەتی‬ ‫بڕیاری لەس����ەردەدات ئ����ەوە هەرگیز‬ ‫ڕونادات‪.‬‬ ‫لێ����رەدا پرس����یارێکی گرن����گ دێتە‬ ‫پێش����ەوە ئەوی����ش ئای����ا دانپێدانانی‬ ‫پەرلەم����ان یان حکومەتەکانی واڵتانی‬ ‫جیهان بەوەی ئەوەی بەس����ەر فاڵنە‬ ‫میللەت یان نەتەوە هاتوە جینۆسایدە‬ ‫دەرئەنجامێکی دەبێت؟‬ ‫دوای ڕودانی تاوانی جێنۆساید یان‬ ‫هەرج����ۆرە تاوانێکی تر بەرقەرارکردنی‬ ‫عەدال����ەت دەبێتە تەنها چارەس����ەر‪.‬‬ ‫یەک����ەم هەنگاوی����ش ب����ۆ گەیش����تن‬ ‫بەم عەدالەت����ە بریتییە لەس����زادانی‬ ‫تاوانب����اران لەدادگایەکدا کە بنەماکانی‬ ‫ش����ەفافییەت‪ ،‬بێالیەن����ی ‪ ،‬ڕەوایەتی‪،‬‬ ‫پرۆفیشناڵێتی‌و سەرجەم مەرجەکانی‬ ‫ت����ری داگایکردنێک����ی عادیالن����ەی‬ ‫تێ����دا هەبێ����ت‪ .‬دوەم هەنگاوی����ش‬ ‫قەرەبوکردنەوەیە‪ .‬کە ئەویش جۆری‬ ‫مادی‌و مەعنەوی هەیە‪ .‬واتە سزادانی‬ ‫ئەوانەی کە بەرپرس����یاربون لەڕودانی‬ ‫تاوانی جێنۆساید بەشێکی بەدیهێنانی‬ ‫عەدالەتە‪ ،‬وە قەرەبوکردنەوەی دارایی‬ ‫بۆ قوربانیان بەش����ێکی سەرەکی ترە‬ ‫‪ .‬وە هەروەها بەش����ێکی تری قەرەبو‬ ‫یاخود بەدیهێنانی عەدالەت ئەوەیە کە‬ ‫هەموالی����ەک هاوخەمی خۆی دەربڕێت‬ ‫ب����ۆ قوربانیان ک����ە لەدانپیاناندا خۆی‬ ‫دەبینێت����ەوە‪ .‬بەاڵم بۆ ئەو نەتەوانە‬ ‫یان گروپانەی کە هێش����تا هیچ جۆرە‬ ‫دادگایەک کاری لەسەر سزای تاوانباران‬ ‫نەکردوە دەکرێت دانپیادانانی هەندێک‬ ‫حکومات‌و پەرلەمانی دونیا ببێتە هۆی‬ ‫فشاردروس����تکردنێکی نێودەوڵەتی بۆ‬ ‫کارکردن لەسەر س����زادانی تاوانباران‪.‬‬ ‫هەرچەن����دە ئەم����ە ن����ەک تەنه����ا بۆ‬ ‫جێنۆس����اید‪ ،‬بەڵکو ب����ۆ تاوانی دژی‬ ‫مرۆڤایەتی‌و تاوان����ی جەنگیش هەمان‬ ‫شتە‪.‬‬ ‫بۆیە لەو کەیسانەدا‪ ،‬کەیسی کورد‬ ‫بۆ نمون����ە‪ ،‬کە دادگای����ەک دامەزراوە‬ ‫ب����ۆ بڕیاردان لەس����ەر کەیس����ەکە‪ ،‬وە‬ ‫دادگاکە توانیویەتی زۆرینەی تاوانبارە‬ ‫س����ەرەکییەکان س����زابدات‪ ،‬بۆی����ە‬ ‫دانپیانان����ی پەرلەمان ی����ان حکومەتی‬ ‫واڵتانێ����ک تەنه����ا بەدیهێنان����ی دیوە‬ ‫مەعنەوییەکەیە‪.‬‬

‫بۆ چاپکردنی‪:‬‬

‫چ‬ ‫ا‬ ‫پ‬ ‫خان‬ ‫‪www.awene.com‬‬

‫‪19‬‬

‫ە‬ ‫ی‬

‫کتێب‪ ،‬گۆڤار‬ ‫رۆژنامه‌‪ ،‬نامیلکه‬

‫ئ‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ێ ەن‬

‫‪07701471518‬‬ ‫‪)053(3210501‬‬ ‫‪)053(3210502‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫‪Awene‬‬ ‫ریکالم‬

‫ریکالم‬