ژماره‌ 383

‫ێ خه‌وتوه‌‪..‬‬ ‫ك‌‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ی ئیشكه‌ر یان حكومه‌ت؟!‬ ‫منداڵ ‌‬ ‫ژمار‌ه (‪)383‬‬ ‫سێشەممە ‪2013/6/25‬‬

‫»» ‪9‬‬

‫شه‌ش مانگ ‌ه تاڵه‌بانی‌ له‌به‌رلینه‌‪..‬‬

‫ئه‌سته‌مه‌ جارێكیتر‬ ‫بچێته‌وه‌ دۆخی‌ جارانی‌‬

‫‪17‬‬ ‫‪412‬‬ ‫»»»»‬

‫ ‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫په‌كه‌كه‌‪:‬‬

‫خه‌ریكه‌ توركیا‬ ‫ریسه‌كه‌ ده‌كاته‌وه‌ به‌خوری‬

‫‪17‬‬ ‫‪512‬‬ ‫»»»»‬

‫ریکالم‬

‫دایكێكی كورد له‌به‌ریتانیا‬

‫»» ‪17‬‬

‫به‌هۆی فڕێدانه‌ خواره‌وه‌ی منداڵه‌كه‌ی‬ ‫دو ساڵ‌و نیو سزادرا‬

‫ناكۆكییه‌كان ‌ی ناو یه‌كێت ‌ی توندتر ده‌بێته‌و‌ه‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فا‌و د‪.‬به‌رهه‌م به‌نهێنی‌ كۆده‌بنه‌وه‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ نزیكبونه‌و‌هی‌ واده‌ ‌‬ ‫ی ن���او یه‌كێت���ی‌ توندوتر‬ ‫ملمالنێكان��� ‌‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬هاوكات نه‌وشیروان مسته‌فا‌و‬ ‫ی‬ ‫دكتۆر به‌رهه‌م به‌نهێنی‌‌و به‌دور له‌چاو ‌‬ ‫ی سه‌ید مه‌جید‬ ‫ی دلێر ‌‬ ‫كامێراكان له‌ماڵ ‌‬ ‫كۆده‌بنه‌وه‌‪" ،‬ئاینده‌ی‌ یه‌كێتی‌" ته‌وه‌ره‌ی‬ ‫سه‌ره‌كی‌ كۆبونه‌وه‌كه‌یان بوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬ئاماده‌كردن��� ‌‬ ‫پڕۆژه‌یه‌ك له‌الیه‌ن دكتۆر به‌رهه‌م ساڵح‬ ‫ی گش���تی‌‌و‬ ‫ی دوه‌می‌ س���كرتێر ‌‬ ‫جێگر ‌‬ ‫چه‌ند ئه‌ندامێكی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫ی یه‌كێتییه‌و‌ه‬ ‫كۆمیت ‌هی‌ س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی به‌ڕێوه‌بردن‌و‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی‌ چۆنیه‌ت��� ‌‬ ‫دیاریكردن���ی‌ مه‌رجه‌عیه‌تێ���ك ب���ۆ‬ ‫بڕیاردان‌و ش���ه‌فافبونی‌ داهات‌و دارایی‬ ‫ی جه‌مس���ه‌رو‬ ‫له‌ن���او یه‌كێتیدا‪ ،‬ملمالنێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناو یه‌كێت ‌‬ ‫كه‌س ‌ه ده‌ستڕۆش���توه‌كان ‌‬ ‫توندتر ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدای ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ك���ه‌ لیژنه‌ی���ه‌ك له‌الی���ه‌ن مه‌كته‌ب��� ‌‬ ‫ی سه‌ركردایه‌تییه‌و‌ه‬ ‫سیاس���ی‌‌و كۆمیته‌ ‌‬

‫ی رابردو به‌ره‌و‬ ‫ی به‌رهه‌م به‌رله‌وه‌ی‌ هه‌فته‌ ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن به‌مه‌به‌ست ‌‬ ‫به‌ناوی‌ لیژن ‌ه ‌‬ ‫ی كوردس���تان س���ه‌فه‌ربكات‪،‬‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی كاندیده‌كان��� ‌‬ ‫ی ن���او ‌‬ ‫"جێگیركردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب���ۆ په‌رله‌مان له‌لیس���تێكدا" له‌گه‌ ‌ڵ نه‌وشیروان مس���ته‌فا رێكخه‌ر ‌‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گۆڕان له‌ماڵی‌ دلێر ‌‬ ‫ی بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫پێكهێن���راوه‌‌و هه‌م���و ئه‌و جه‌مس���ه‌رو گشت ‌‬ ‫ی سه‌ید مه‌جید كۆده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫كه‌س���ه‌ ده‌ستڕۆش���توانه‌ش ملمالنێ ‌‬ ‫ی زانیاریه‌كان ئاینده‌ی‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و كاندیدانه‌یان ‌ه ك ‌ه‬ ‫جێكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی نێوان یه‌كێتی‌‌و‬ ‫ی ناهاوسه‌نگ ‌‬ ‫په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی خۆیانن‪.‬‬ ‫سه‌ر به‌كوتله‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پۆست ‌‬ ‫ی پڕكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی پارتی‌‌و مه‌سه‌له‌ ‌‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫كارگێڕی‌ مه‌كته‌ب سیاس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق‪ ،‬ت���ه‌وه‌ره‌ ‌‬ ‫ی س���ه‌رۆك كۆمار ‌‬ ‫"حاك���م قادر" ك��� ‌ه ئه‌ندامێكی‌ لیژنه‌ ‌‬ ‫ی راگه‌یاند سه‌ره‌كی‌ كۆبونه‌وه‌كه‌یان بوه‌‪ ،‬محه‌مه‌د‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی به‌رپرس���ی‌ ژوری‌ په‌یوه‌ندی ‌ه‬ ‫دوا بڕی���ارو راس���پارده‌كانیان ده‌خه‌ن ‌ه حاج��� ‌‬ ‫ی گ���ۆڕان‪،‬‬ ‫ی بزوتن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی گش���تی‌‌و سیاس���یه‌كان ‌‬ ‫به‌رده‌م جێگری‌ س���كرتێر ‌‬ ‫ی راگه‌یان���د ك ‌ه "ئاس���ایی ‌ه‬ ‫ی به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫ی بڕیار ‌‬ ‫ی سیاس���ی‌ بۆ ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی "بڕیاره‌كانیش نه‌وش���یروان مس���ته‌فا‌و به‌رهه‌م ساڵح‬ ‫له‌س���ه‌ربدات‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫ی یه‌كتری���ان بینیبێ���ت‪ ،‬چونك��� ‌ه ئه‌وان‬ ‫به‌زۆرین���ه‌ی‌ ده‌نگ ده‌بێت نه‌ك ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫جگ ‌ه له‌په‌یوه‌ند ‌‬ ‫كه‌سێك به‌ته‌نها بڕیاربدات"‪.‬‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و دۆس���تانه‌ش له‌نێوانیاندا‬ ‫ی ده‌نگۆ ‌‬ ‫هاوكات له‌گه‌ڵ‌ باڵوبونه‌و‌ه ‌‬ ‫هه‌ڵوێس���توه‌رگرتنی‌ به‌رهه‌م س���اڵح‌و هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ی سیاس���ی‌‌و‬ ‫چه‌ن���د ئه‌ن���دام مه‌كته‌ب ‌‬ ‫»» ‪3‬‬ ‫ی یه‌كێت���ی‪ ،‬دكت���ۆر‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تیه‌ك ‌‬

‫به‌رهه‌م ساڵح‬

‫نه‌وشیروان مسته‌فا‬

‫دلێری سه‌ید مه‌جید‬

‫نێچیرڤان بارزانی‌‪ ،‬سه‌ركرده‌یه‌كی‌ مردو ‌ی حیزب ‌ی‬ ‫به‌عس به‌موچه‌ ‌ی دو ملیۆن دینار خانه‌نشین ده‌كات‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‌ س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت ‌ی‬ ‫هه‌رێم س���ه‌ركرده‌یه‌كی‌ پێشوی‌ حیزبی‌‬ ‫به‌ع���س كه‌ له‌ژیان���دا نه‌م���اوه‌ به‌پله‌ی‌‬ ‫تایب���ه‌ت خانه‌نی���ش ده‌كا‌و موچه‌یه‌كی‬ ‫دو ملی���ۆن دیناریش بۆ واریس���ه‌كانی‌‬ ‫ده‌بڕێنێت���ه‌وه‌‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكیش ئه‌مه‌‬ ‫به‌كارێكی‌ نایاسایی‌ وه‌سف ده‌كات‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬به‌پێی‌ به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك به‌دواداچونێك���ی‌ ئاوێنه‌ ده‌ركه‌وتوه‌ ئه‌و‬ ‫كه‌ ده‌س���ت ئاوێن���ه‌ كه‌وت���وه‌‌و ئیمزای‌ كه‌سه‌ خه‌ڵكی‌ شاری‌ ئه‌نباره‌و له‌به‌روار ‌‬ ‫ی‬ ‫نێیچرڤان بارزانی‌ له‌س���ه‌ره‌ به‌نوسراوی‌ ‪13‬ی‌ كانون���ی‌ یه‌كه‌م���ی‌ ‪ 2011‬له‌واڵتی‌‬ ‫ژم���اره‌ (‪ )1912‬له‌به‌رواری‌ ‪ 2013/2/21‬فه‌ره‌نسا كۆچی‌ دوایی‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و كه‌س���ه‌ یه‌كێكه‌ له‌سیاس���یه‌كانی‌‬ ‫بڕیاری���داوه‌ به‌دابینكردن���ی‌ موچه‌یه‌كی‌‬ ‫خانه‌نیشی‌ تایبه‌ت به‌بڕی‌ دو ملیۆن دینار عێراق‌و له‌ته‌مه‌نی‌ ‪ 15‬ساڵیه‌وه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫بۆ وه‌ره‌سه‌ی‌ (ع‪ ،‬س‪ ،‬ك) كه‌ به‌گوێره‌ی‌ به‌ریزه‌كانی‌ حیزبی‌ به‌عس���ه‌وه‌ كردوه‌‌و‬

‫ساڵی‌ ‪ 2004‬به‌تۆمه‌تی‌ ئه‌نجامدانی‌ كاری‌‬ ‫توندوتی���ژی‌‌و پش���تگیریكردنی‌ گروپ ‌ه‬ ‫چه‌كداره‌كانی‌ عێراق بۆ ماوه‌ی‌ س���اڵێك‬ ‫له‌الیه‌ن هێزه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكاوه‌ گیراوه‌‪.‬‬ ‫بیالل سلێمان په‌رله‌مانتاری‌ فراكسیۆنی‌‬ ‫كۆمه‌ڵ له‌مب���اره‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫كه‌ "خانه‌نشینكردنی‌ كه‌سانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬

‫هه‌رێم له‌سه‌ر بودجه‌ی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم خانه‌نیش���كردنی‌ خه‌ڵك���ی‌ بێگان���ه‌و‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی‌ سیاس���ی‌‌و دڵرازیكردن���ی‌ هاواڵتیانی‌ عه‌ره‌ب‌و خه‌ڵكی‌ ناوه‌ڕاست‌و‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ بێگان���ه‌ پێچه‌وانه‌ی‌ یاس���ایی‌ باش���ووری‌ عێراقیشه‌ له‌ س���ه‌ر حسابی‌‬ ‫بودجه‌ی‌ هه‌رێم‌و خه‌ڵكی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫خانه‌نشینكردن‌و راژه‌ی‌ خزمه‌تكردنه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و وت���ی‌ "ئێس���تا حكومه‌تی‌ هه‌رێم موچه‌ی‌ به‌رزیان بۆ ده‌بڕێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫جگ���ه‌ له‌خانه‌نیش���نكردنی‌ ئه‌ن���دام‌و‬ ‫»» ‪3‬‬ ‫كادیرانی‌ حیزبی‌ ده‌س���ه‌اڵتدار‪ ،‬خه‌ریكی‌‬

‫جوڵه‌ی وه‌همی‪ ...‬ره‌خنه‌ له‌رۆشنبیری رۆژنامه‌نوس‬

‫»» ‪18‬‬

‫ی كۆده‌بنه‌وه‌ شێخ جه‌عفه‌ر كچێكی‌ خۆی‌ له‌فه‌رمانده‌ی ‌ی‬ ‫پارتی‌‌و یه‌كگرتو به‌نهێن ‌‬ ‫داده‌مه‌زرێنێت‌و پله‌كه‌شی‌ به‌رزده‌كاته‌وه‌‬

‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‌و یه‌كگرتو ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیس��ل�امی‌ چه‌ند كۆبونه‌وه‌یه‌ك به‌نهێنی‌‬ ‫ئه‌نجام����ده‌ده‌ن‌و له‌س����ه‌ر چه‌ند خاڵێك‬ ‫رێکده‌ك����ه‌ون‪ ،‬ئه‌ندامێك����ی‌ مه‌كته‌ب����ی‌‬ ‫سیاس����ی‌ یه‌كگرتوی‌ ئیس��ل�امیش ئه‌و‬ ‫هه‌واڵه‌ ره‌تناكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬تایبه‌ت‪ :‬ئه‌ندامێكی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس����ی‌ یه‌كگرت����وی‌ ئیس��ل�امی‌ ك����ه‌‬ ‫نه‌یویس����ت ناوی‌ خۆی‌ ئاش����كرا بكات‪،‬‬ ‫له‌لێدوانێكی����دا ب����ۆ ئاوێن����ه‌ رایگه‌یاند‬ ‫ك����ه‌ "له‌چه‌ن����د كۆبون����ه‌وه‌ی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس����ی ئه‌مدوایی����ه‌ی‌ حیزبه‌كه‌یاندا‪،‬‬ ‫ئه‌مینداری‌ گش����تی‌ یه‌كگرتو (محه‌مه‌د‬ ‫فه‌ره‌ج) باس����ی‌ ئه‌وه‌ی‌ ب����ۆ كردون كه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ پارت����ی‌ له‌گفتوگۆدان"‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"ئه‌مین����دار پێیڕاگه‌یاندی����ن ك����ه‌ پێش‬ ‫ماوه‌یه‌ك دوجار هێمن هه‌ورامی‌ به‌نهێنی‌‬ ‫هاتوه‌ت����ه‌ الم به‌نوێنه‌رایه‌ت����ی‌ بارزانی‌‪،‬‬ ‫دواتر ش����اندی‌ هه‌ردوال كۆبونه‌ته‌وه‌‪ ،‬كه‌‬

‫الیه‌نی‌ یه‌كگرتو بریتیبون له‌مه‌ولود باو‌ه‬ ‫مورادو دو كه‌سی‌ دیكه‌ له‌پارتیش كه‌مال‬ ‫كه‌ركوكی‌‌و هێمن هه‌ورامی‌ بون"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "پاش����ان ئه‌مینداری‌ گشتی‌‬ ‫چوه‌ته‌ الی‌ نێچیرڤان‌و دواتر فوئاد حسێن‬ ‫هاتوه‌ته‌ الی‌ ئه‌میندار‌و له‌سه‌ر داخستنی‌‬ ‫مه‌له‌فی‌ س����ه‌الحه‌دین به‌هائه‌دین‌و شێخ‬ ‫ئه‌دهه‌م بارزانی‌ رێككه‌وتون"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌م ئه‌ن����دام مه‌كته‌ب سیاس����یه‌ی‌‬ ‫یه‌كگرتو جه‌غتی‌ له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ كرده‌وه‌‬ ‫كه‌ هه‌ردوال له‌م كۆبونه‌وانه‌یاندا له‌سه‌ر‬ ‫چه‌ن����د خاڵێ����ك رێككه‌وت����ون‪ ،‬له‌وانه‌‬

‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش‪ -‬به‌رامبه‌ر ئاماده‌یی شۆڕشی کوڕان‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3201274 :‬‬

‫هه‌ماهه‌نگیك����ردن له‌باره‌ی‌ مه‌س����ه‌له‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫س����وریا‌و په‌كه‌ك����ه‌‌و ئاس����ایكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ نێوانیان‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "وا بڕیاره‌‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‌ س����ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‬ ‫میزانیه‌كه‌م����ان زیادب����كاو كۆمه‌ڵێ����ك‬ ‫ئه‌ندامیشمان بۆ خانه‌نشین بكات"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌ ب����ۆ به‌دواداچون����ی‌ زیات����ر‬ ‫په‌یوه‌ندیك����رد به‌ئه‌ندام����ی‌ مه‌كته‌ب����ی‌‬ ‫سیاسی‌ یه‌كگرتو "مه‌ولود باوه‌ موراد"‪،‬‬ ‫ناوبراو هه‌واڵه‌كه‌ی‌ ره‌تنه‌كرده‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئاماده‌ش نه‌بو له‌وباره‌وه‌ هیچ لێدوانێك‬ ‫بدات‪.‬‬ ‫ ‬

‫وه‌زی����ری‌ پێش����مه‌رگه‌ی‌ حكومه‌ت���� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم "شێخ جه‌عفه‌ر ش����ێخ مسته‌فا"‬ ‫به‌فه‌رمانێكی‌ وه‌زاری‌ پله‌ی‌ ده‌ریای‌ كچی‌‬ ‫كه‌ به‌ئه‌فسه‌ر دایمه‌زراندوه‌ له‌فه‌رمانده‌یی‌‬ ‫هێزه‌كان����ی‌ حه‌فت����ا له‌مالزمیی����ه‌وه‌‬ ‫به‌رزده‌كاته‌وه‌ بۆ مالزم ئه‌وه‌ل‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ تایبه‌ت‪ :‬به‌پێی‌ نوسراوێك كه‌‬ ‫ده‌س����ت ئاوێنه‌ كه‌وتوه‌‪ ،‬شێخ جه‌عفه‌ر‬ ‫به‌فه‌رمان����ی‌ وه‌زاری‌ (ژم����اره‌ ‪)3376‬‬ ‫كه‌ ل����ه‌‪ 2013/6/10‬ده‌ریكردوه‌‪ ،‬بڕیاری‌‬ ‫به‌رزكردنه‌وه‌ی‌ پله‌ی‌ ‪ 467‬ئه‌فس����ه‌ری‌‬ ‫داوه‌ له‌مالزمی����ه‌وه‌ بۆ مالزم ئه‌وه‌ل‪ ،‬كه‌‬ ‫یه‌كێكی����ان ده‌ریای‌ كچێت����ی‌‪ ،‬ناوه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌لیس����تی‌ چواره‌می‌ ئ����ه‌و ناوانه‌دایه‌و‬ ‫ژماره‌ (‪)95‬ه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ نوس����راوه‌كه‌ (ده‌ریا جه‌عفه‌ر‬

‫مس����ته‌فا عه‌لی‌) له‌دایكب����وی‌ ‪1988‬ه‌و‬ ‫ئاستی‌ خوێندنی‌ به‌كالۆریۆسه‌و له‌یه‌كه‌ی‌‬ ‫لی����وای‌ ‪2‬ی‌ تایبه‌ت����ه‌ له‌فه‌رمانده‌ی����ی‌‬ ‫هێزه‌كان����ی‌ (‪ .)70‬به‌پێی‌ نوس����راوه‌كه‌‬ ‫به‌رواری‌ دوا پله‌ی‌ ده‌ریا ‪2009/1/6‬یه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌وكاته‌ خوێندكاری‌ زانكۆ بوه‌‪.‬‬ ‫بۆ رونكردن����ه‌وه‌ی‌ زیاتر س����ه‌باره‌ت‬ ‫به‌وه‌ی‌ كه‌ به‌پێی‌ رێنماییه‌ یاساییه‌كان‬

‫ ‬ ‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫به‌رزكردن����ه‌وه‌ی‌ ئه‌و پله‌ی����ه‌ له‌ناو هێزه‌‬ ‫س����ه‌ربازییه‌كاندا له‌مالزمیه‌وه‌ بۆ مالزم‬ ‫ئ����ه‌وه‌ل پێویس����تی‌ به‌تێپه‌ڕاندنی‌ چوار‬ ‫س����اڵ‌ خزمه‌ته‌‪ ،‬ئاوێن����ه‌ په‌یوه‌ندیكرد‬ ‫به‌وه‌زیری‌ پێش����مه‌رگه‌ "ش����ێخ جه‌عفه‌ر‬ ‫شێخ مس����ته‌فا"وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "بۆ نابێت‬ ‫كچه‌كه‌م پله‌ی‌ ئه‌فس����ه‌ری‌ پێبدرێت خۆ‬ ‫كفر نیه‌"‪.‬‬

‫ ‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫)‪ )383‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/6/25‬‬

‫پارێزگارو قایمقام ‌ی كه‌ركوك‬ ‫كێشه‌یانه‌‌و یه‌كتر تۆمه‌تبار ده‌كه‌ن‬ ‫ ئا‪ :‬ئاراس عوسمان‬ ‫كێشه‌ی‌ نێوان پارێزگاری‌ كه‌ركوك‌و‬ ‫قایمقامی‌ شاری‌ كه‌ركوك (كه‌ سه‌ر‬ ‫به‌یه‌كێتی‌‌و پارتین) په‌ره‌سه‌ندن‬ ‫به‌خۆیه‌وه‌ ده‌بینێت‌و كاریگه‌ی‌ له‌سه‌ر‬ ‫به‌ڕێوه‌چونی‌ ئیشوكاره‌كانی ئه‌و شاره‌‬ ‫جێده‌هێڵێت‪ ،‬ئه‌وان یه‌كتر تۆمه‌تبار‬ ‫ده‌كه‌ن‌و ماوه‌ی‌ حه‌وت مانگه‌ یه‌كیان‬ ‫نه‌بینیوه‌‪.‬‬ ‫قایمقامی‌ كه‌ركوك "كامیل س����اڵه‌یی‌"‬ ‫له‌باره‌ی‌ كێشه‌ی‌ نێوان خۆی‌‌و پارێزگار ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ركوك به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ "ماوه‌ی‌‬ ‫س����اڵێك ده‌بێ����ت هی����چ كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ نه‌كردوم‌و ح����ه‌وت مانگه‌ چاوم‬

‫پێینه‌كه‌وت����وه‌ ته‌نان����ه‌ت په‌یوه‌ن����دی‌‬ ‫ته‌له‌فۆنیشمان نیه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا‪ ،‬س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ نزیك‬ ‫له‌پارێ����زگاری‌ كه‌ركوك����ه‌وه‌ تایبه‌ت بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ وت����ی‌ "هه‌ندێك هۆكار هه‌بوه‌ كه‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ ئه‌م دوانه‌ی‌ گه‌یاندوه‌ته‌‬ ‫ئه‌م ئاس����ته‌‪ ،‬یه‌ك����ه‌م‪ ،‬قایمقام بۆی‌ نیه‌‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ دام‌و ده‌زگاكان به‌ش����داری‌‬ ‫بكات به‌پێی‌ یاس����ا‪ .‬دوه‌م‪ ،‬ئه‌و كابرایه‌‬ ‫مه‌هام����ی‌ هه‌ی����ه‌و له‌م����ادده‌ی‌ (‪)54‬‬ ‫دا ب����ۆ البردنی‌ ته‌جاوزه‌كان����ه‌و قایمقام‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ نه‌كردوه‌و وتویه‌ت����ی‌ بۆ پێگه‌ی‌‬ ‫حزبه‌ك����ه‌م كه‌ پارتیه‌ خراپه‌‪ ،‬س����ێهه‌م‪،‬‬ ‫ده‌توانێت له‌گه‌ڵ مه‌ركه‌زی‌ پۆلیس����ه‌كان‬ ‫كۆبونه‌وه‌ بكات له‌ناوش����اردا‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫هیچ له‌مانه‌ی‌ نه‌ك����ردوه‌و ده‌یه‌وێت وه‌ك‬

‫پارێزگاری‌ كه‌ركوك ئیشه‌كانی‌ بكات كه‌‬ ‫ئه‌مه‌ش نابێت‌و له‌شارێكدا یه‌ك پارێزگار‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫به‌اڵم س����اڵه‌یی‌ جه‌ختی‌ له‌وه‌ كرده‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ "ل����ه‌و پرۆژان����ه‌ی‌ له‌ناو ش����اره‌كه‌‬ ‫ئه‌نجامده‌درێت به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ئاگاداری‌‬ ‫نی����م‪ ،‬له‌كاتێك����دا خه‌ڵك س����ه‌ردانمان‬ ‫ده‌كات له‌به‌رامب����ه‌ر خراپ����ی‌ پرۆژه‌كان‌و‬ ‫به‌جێهێش����تنی‌ له‌الی����ه‌ن مقاوله‌كانه‌وه‌‪،‬‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی����ه‌ك له‌ئه‌نجومه‌ن����ی‌ پارێزگا‬ ‫هه‌یه‌ گش����ت داموده‌زگاكان به‌شدارده‌بن‬ ‫جگه‌ له‌پۆس����تی‌ قایمقام‪ ،‬یاخود مارتن‬ ‫كۆپله‌ر دێ����ت نازانی‌ بۆ هات����وه‌‌و ئێمه‌‬ ‫ئاگاداری‌ ئه‌مانه‌ نه‌بین؟"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "پۆس����ته‌كه‌م له‌الیه‌ن لیستی‌‬ ‫برایه‌تی����ه‌وه‌ پێ����دراوه‌و نایش����ارمه‌وه‌‬

‫پارتیش����م‪ ،‬هه‌ندێ����ك ئام����اژه‌ هه‌یه‌ كه‌‬ ‫دژایه‌تی‌ پارێ����زگاری‌ كه‌ركوك به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌من به‌هۆی‌ پارتی بونمه‌وه‌یه‌‪ ،‬پارتیش‬ ‫نیگه‌ران����ی‌ خۆی‌ ده‌ربڕی����وه‌ وه‌ك حزب‬ ‫له‌الی‌ من‌و خه‌ڵكی تریش له‌سه‌ر ئه‌دای‌‬ ‫كاركردن����ی‌ پارێ����زگاری‌ ئێس����تا له‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ ده‌ب����و وه‌ك الیه‌نی‌ حزبی‌ پۆس����تی‌‬ ‫پارێزگاری‌ به‌كارنه‌هێنێت"‪.‬‬ ‫ له‌به‌رامبه‌ریش����دا س����ه‌رچاوه‌كه‌ی‌‬ ‫نزیك له‌پارێزگار پێداگری‌ له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫كرد كه‌ "له‌راس����تیدا قایمقامی‌ كه‌ركوك‬ ‫به‌بڕی����اری‌ حزبه‌ك����ه‌ی‌ كارده‌كات نه‌ك‬ ‫وه‌ك پۆستی‌ حكومی‌"‪ .‬ئه‌و وتی‌ "ئێستا‬ ‫له‌كه‌ركوكدا پارتی‌ كێش����ه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫هه‌ی����ه‌و جه‌م����اوه‌ری‌ كوردو ع����ه‌ره‌ب‌و‬ ‫توركمان به‌پێشكه‌وتنی‌ شاره‌كه‌ رازین‌و‬

‫ئاوێنه‌ی روداوه‌کان‬

‫سه‌ركرده‌ی زه‌رورو‬ ‫زه‌روره‌تی سه‌ركرده‌‬

‫ئه‌م����ه‌ به‌ده‌س����تكه‌وتی‌ یه‌كێتی‌ ده‌زانن‌و‬ ‫پارتیش له‌و پێشكه‌وتنه‌ نیگه‌رانن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫قایمقامه‌ نوسراوی‌ كردوه‌ بۆ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫پارێزگا كه‌ هیچ پاره‌یه‌ك سه‌رفنه‌كه‌ن بۆ‬ ‫پرۆژه‌كان‪ ،‬ئه‌مه‌ چ خزمه‌تێك ده‌كات؟"‪.‬‬ ‫ه����اوكات "د‪.‬نه‌جمه‌دی����ن كه‌ری����م"‬ ‫پارێ����زگاری‌ كه‌رك����وك له‌ب����اره‌ی‌ ئ����ه‌و‬ ‫گرفتانه‌ی‌ باس����ده‌كرێت له‌گه‌ڵ قایمقامی‌‬ ‫ش����اره‌كه‌ له‌لێدوانێكی����دا به‌ئاوێن����ه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند كه‌ "قایمقام دیاره‌ به‌كاره‌كانی‌‬ ‫خۆی‌ هه‌ڵنه‌ستاوه‌و له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ هه‌مو‬ ‫قه‌زاو ناحیه‌كان بانگێشتمانكردوه‌و هیچ‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی����ه‌ك به‌بێ‌ ئه‌و نه‌كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی‌ لیژنه‌ی‌ ئه‌من����ی‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌خۆمانه‌وه‌ هه‌یه‌و كاره‌كانی‌ ئه‌و دیاره‌و‬ ‫خۆی‌ ئه‌نجامی‌ نادات"‪.‬‬

‫سلێمان ‌ی هه‌فته‌یه‌كی‌ خوێناوی‌ به‌ڕێكرد‬ ‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫سلێمانی‌ هه‌فته‌یه‌كی‌ پڕ له‌ته‌ق‌و تۆق‌و‬ ‫شه‌ڕه‌ چه‌قۆو كوشتن‌و خۆخنكاندنی‌‬ ‫چه‌ند هاواڵتییه‌كی‌ به‌خۆیه‌وه‌ بینی‌‪.‬‬ ‫له‌س���لێمانی‌‌و ته‌نه���ا له‌م���اوه‌ی‌‬ ‫هه‌فته‌یه‌كدا ئ���ه‌م هه‌وااڵنه‌ بیس���تران‪:‬‬ ‫كه‌س���ێك به‌چه‌قۆ برا بچوكه‌كه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫كوشت‪ ،‬باوك‌و كچێك له‌الیه‌ن كوڕێكه‌وه‌‬ ‫دران���ه‌ به‌رچه‌ق���ۆ‪ ،‬له‌س���یته‌ك ته‌ق���ه‌‬ ‫له‌گه‌نجێك كرا‌و ك���وژرا‪ ،‬له‌گرتوخانه‌ی‌‬ ‫گرت���ن‌و گواس���تنه‌وه‌ زیندانه‌یه‌ك خۆی‌‬ ‫خنكان���د‪ ،‬له‌س���ه‌رچنار نیوه‌ش���ه‌و بوه‌‬ ‫ش���ه‌ڕه‌ته‌قه‌‪ ..‬ئه‌مانه‌ ئ���ه‌و روداوانه‌بون‬ ‫كه‌ له‌راگه‌یاندنكانه‌وه‌ باسكران‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫چه‌ند روداوی‌ تر هه‌بوبێت راگه‌یاندنه‌كان‬ ‫باسیان نه‌كردبێت؟‬ ‫وته‌بێژی‌ پۆلیس���ی‌ س���لێمانی‌ نه‌قیب‬

‫س���ه‌ركه‌وت ئه‌حمه‌د‪ ،‬بونی‌ ئه‌و روداوانه‌‬ ‫بۆ شارێكی‌ وه‌كو سلێمانی‌ به‌زۆر نازانێ‌‌و‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌خاته‌رو كه‌ له‌هه‌مو شارێكدا ئه‌و‬ ‫كێش���انه‌ روده‌ده‌ن "ئه‌گ���ه‌ر راگه‌یاندنی‌‬ ‫زۆرێك له‌واڵتان‪ ،‬باس له‌هه‌مو روداوه‌كان‌و‬ ‫هه‌واڵه‌كانی‌ خۆكوش���تن بكه‌ن‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ی���ه‌ك به‌رنامه‌ نه‌ك���ه‌ن‌و ته‌نها خه‌ریكی‌‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و هه‌وااڵنه‌بن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫زۆر زۆرن"‪.‬‬ ‫دو ل���ه‌و تاوانانه‌ی‌ له‌هه‌فته‌ی‌ رابردودا‬ ‫رویانداوه‌ به‌چه‌قۆ ئه‌نجامدراون‪ ،‬تاوانی‌‬ ‫یه‌كه‌م ش���ه‌وی‌ هه‌ینی‌ له‌سه‌ر شه‌ممه‌ی‌‬ ‫راب���ردو له‌گه‌ڕه‌كی‌ عه‌ق���اری‌ رویداوه‌‌و‬ ‫برایه‌ك كه‌ ته‌مه‌نی‌ ‪41‬س���اڵ به‌دو چه‌قۆ‬ ‫برایه‌كی‌ ته‌مه‌ن ‪ 21‬ساڵی‌ خۆی‌ ده‌كوژێت‪،‬‬ ‫وته‌بێژه‌كه‌ی‌ پۆلیس���ی‌ س���لێمانی‌ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌خاته‌رو ك���ه‌ بكوژه‌كه‌ له‌لێكۆڵینه‌وه‌دا‬ ‫باس���ی‌ له‌وه‌ كردوه‌ له‌لێدانی‌ چه‌قۆكاندا‬ ‫مه‌به‌ستی‌ كوشتنی‌ براكه‌ی‌ نه‌بو‪ ،‬به‌اڵم‬

‫س���ه‌ره‌نجام پاش گه‌یاندنی‌ براكه‌ی‌ بۆ‬ ‫نه‌خۆشخانه‌ گیانی‌ له‌ده‌ستداوه‌‪.‬‬ ‫تاوان���ی‌ دوه‌م ك���ه‌ ه���ه‌ر به‌چه‌ق���ۆ‬ ‫ئه‌نجام���دراوه‌‌و دوێن���ێ‌ دوش���ه‌ممه‌‬ ‫له‌گه‌ڕه‌كی‌ كوردستی‌ ش���اری‌ سلێمانی‌‬ ‫رویداوه‌‪ ،‬گـــــه‌نجێكی‌ ‪20‬س���اڵ‪ ،‬باوك‌و‬ ‫كچێك ده‌داته‌ به‌رچه‌قۆ كچه‌كه‌ ‪19‬ساڵ‌و‬ ‫به‌وتــ���ه‌ی‌ پۆلی���س ‪ 8‬ب���ۆ ‪ 9‬چه‌قۆی‌‬ ‫به‌ركــــــه‌وت���وه‌‌و باوكه‌كه‌ش���ی‌ ‪ 3‬بۆ ‪4‬‬ ‫چه‌قۆی‌ پێوه‌یـــــه‌‪ ،‬نه‌قیب س���ه‌ركه‌وت‬ ‫هۆكــ���اری‌ رودان���ی‌ ئ���ه‌و تاوان���ه‌ بۆ‬ ‫كێشه‌یه‌كی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ گه‌ڕانده‌وه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێكی‌ تر له‌روداوه‌كانی‌ ئه‌م هه‌فته‌یه‌‬ ‫له‌ناحی���ه‌ی‌ س���یته‌كی‌ نزیك س���لێمانی‌‬ ‫روی���داوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش كوش���تنی‌ گه‌نجێك‪،‬‬ ‫وته‌بێژه‌كه‌ی‌ پۆلیس���ی‌ س���لێمانی‌ ئه‌وه‌‬ ‫رونده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ ئ���ه‌و روداوه‌ش‬ ‫به‌مه‌ست‌و به‌رنامه‌ بۆدارێژراو نه‌بوه‌‌و دو‬ ‫گه‌نج له‌خانوی‌ كه‌س���ێكدا بون‪ ،‬كاتێك‬

‫خ���اوه‌ن ماڵه‌كه‌ پێیانده‌زان���ێ‌ ته‌قه‌یان‬ ‫لێده‌كات سه‌ره‌نجام یه‌كێكیان ده‌پێكر ‌‬ ‫ێ‬ ‫گیان له‌ده‌ستده‌دا‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر ل���ه‌م هه‌فته‌ی���ه‌دا كه‌س���ێك‪،‬‬ ‫ك���ه‌ به‌تۆمه‌ت���ی‌ كوش���تنی‌ كه‌س���ێك‬ ‫ده‌ستگیركرابو‪ ،‬ته‌نها ماوه‌یه‌كی‌ كه‌مبو‬ ‫خرابوه‌ زیندانه‌وه‌‌و به‌وته‌ی‌ به‌رپرس���انی‌‬ ‫گرتن‌و گواستنه‌وه‌ی‌ سلێمانی‌ ئه‌و كه‌سه‌‬ ‫به‌تراكسوده‌كه‌ی‌ خۆی‌‪ ،‬خۆی‌ خنكاندوه‌‪،‬‬ ‫وته‌بێژه‌كه‌ی‌ پۆلیس���ی‌ س���لێمانی‌‪ ،‬وتی‌‬ ‫"له‌س���ه‌ر داواكاری‌ رێكخراوه‌كانی‌ مافی‌‬ ‫مرۆڤ هه‌ندێجار له‌ناو زیندانه‌كاندا زیاد‬ ‫له‌پێویس���ت ئاس���انكاری‌ بۆ به‌ندیه‌كان‬ ‫ده‌كرێت‪" ،‬ئه‌وه‌ش هه‌ندێجار كاره‌ساتی‌‬ ‫لێده‌كه‌وێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و روداوه‌ش ك���ه‌‬ ‫روی���داوه‌ له‌ناو ته‌والێ���ت‌و حه‌مامدا بو‪،‬‬ ‫كۆنتڕۆڵكردنی‌ ئه‌و ش���وێنانه‌ش ئاسان‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫نه‌قیب س���ه‌ركه‌وت ئه‌حمه‌د ئه‌وه‌شی‌‬

‫رونك���رده‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ ه���ۆكاری‌ به‌ش���ێك‬ ‫ل���ه‌روداوه‌كان‪ ،‬ئه‌وه‌ی���ه‌ ك���ه‌ هه‌ن���د ‌‬ ‫ێ‬ ‫له‌خه‌ڵك���ی‌ هۆش���یاریی‌ یاس���اییان‬ ‫الوازه‌‌و كاتێ���ك روب���ه‌روی‌ كێش���ه‌یه‌ك‬ ‫ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬ده‌یانه‌وێ‌ به‌ده‌س���تی‌ خۆیان‬ ‫تۆڵه‌ بكه‌نه‌وه‌‌و كێش���ه‌كانیان بۆ یاس���ا‬ ‫جێناهێڵن‪ ،‬ئه‌و بێزاریی‌ خۆش���ی‌ له‌بونی‌‬ ‫لێبوردنی‌ گشتی‌ ده‌ربڕی‌و وتی‌ "لێبوردنی‌‬ ‫گشتی‌ وه‌ك چۆن بۆ هه‌ندێك زۆرباشه‌‪،‬‬ ‫ب���ۆ هه‌ندێكی‌ تر خراپ���ه‌‪ ،‬زۆرجار هێزه‌‬ ‫ئه‌منیه‌كان‌و دادگاكان كێشه‌ی‌ گه‌وره‌یان‬ ‫له‌م روه‌وه‌ بۆ دروس���ت ده‌بێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئێمه‌ وه‌ك پۆلیس تا كه‌سێك ده‌ستگیر‬ ‫ده‌كه‌ی���ن خوێنمان ده‌بێت به‌ئاو‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫پاش ماوه‌یه‌ك ده‌بینی���ن به‌لێبوردنێك‬ ‫ئ���ازاد ده‌كرێت‪ ،‬به‌ش���ێك له‌وانه‌ش كه‌‬ ‫به‌لێب���وردن ئازادك���راون‪ ،‬به‌داخ���ه‌وه‌‬ ‫تاوانی���ان ئه‌نجامداوه‌ت���ه‌وه‌‌و دوب���اره‌‬ ‫ده‌ستگیركراونه‌ته‌وه‌"‪.‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ كه‌له‌پورو هونه‌ری‌ میللی‌ سریانی‌‬ ‫به‌زۆر فه‌رمانبه‌رانی‌ ده‌بات بۆ زنجیره‌ كۆڕێك‬ ‫به‌پێ���ی‌ نوس���راوێك ك���ه‌ ده‌س���ت‬ ‫ئاوێن���ه‌ كه‌وت���وه‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌‬ ‫كه‌له‌پ���ورو هونه‌ری‌ میللی‌ س���ریانی‌‬ ‫به‌نوسراوێك س���ه‌رجه‌م فه‌رمانبه‌رانی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌ك���ه‌ ئاگادارده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ له‌هۆڵی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌ رۆشنبیری‌ كلدان‬ ‫ئاماده‌ی‌ زنجیره‌ كۆڕێك بن ده‌رباره‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی���ه‌ رۆش���نبیریه‌كانی‌ نێوان‬

‫كوردو كلدۆ ئاش���وری‌‌و ئه‌وه‌ی‌ ئاماد‌ه‬ ‫نه‌بێت به‌داب���ڕان له‌ده‌وام���ی‌ فه‌رمی‌‬ ‫داده‌نرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬هه‌ولێ���ر‪ :‬ئ���ه‌م زنجی���ره‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی���ه‌ ك���ه‌ چوارش���ه‌ممه‌و‬ ‫پێنجش���ه‌ممه‌ی‌ راب���ردو س���ازكرا‪،‬‬ ‫به‌وت���ه‌ی‌ چاالكوانێك���ی‌ س���ریانی‌‬ ‫ك���ه‌ نه‌یویس���ت ناوی‌ خۆی‌ ئاش���كرا‬

‫ب���كات‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت ناوهێنان���ی‌ "كلدۆ‬ ‫ئاشور"یه‌كه‌شی‌ هه‌ڵه‌بو‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ن���اوی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ك���ه‌ به‌ناوی‌‬ ‫"س���ریان"یه‌وه‌ نه‌ك "كلدۆ ئاش���ور"‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ته‌نان���ه‌ت له‌ده‌س���توری‌ عێراقی‌‬ ‫كوردستانیش ئه‌وان به‌"كلدانی‌ سریانی‌‬ ‫ئاشوری‌" ناویانهاتوه‌‌و هه‌ندێك حیزبی‌‬ ‫سیاسی‌ كلدۆ ئاش���وری‌ بۆ مه‌به‌ست‌و‬

‫ئامانجی‌ خۆیان به‌كارده‌هێنن‪.‬‬ ‫ئه‌م چاالكوانه‌ جه‌غتی‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ش‬ ‫كرده‌وه‌ كه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫كه‌له‌پ���ورو هونه‌ری‌ میللی‌ س���ریانی‌‬ ‫به‌نوس���راوێك هه‌مو فه‌رمانبه‌ره‌كانی‌‬ ‫فه‌رمانگه‌ی‌ ئیجباركردوه‌ كه‌ ژماره‌یه‌ك‬ ‫نزیك��� ‌هی‌ ‪ 100‬فه‌رمانب���ه‌ر ده‌بێت له‌و‬ ‫زنجیره‌ ك���ۆڕه‌دا ئاماده‌بن كه‌ له‌هۆڵی‌‬

‫كۆمه‌ڵه‌ی‌ رۆشنبیری‌ كلدان سازكراوه‌و‬ ‫هی���چ كه‌سیش���یان ب���ۆی‌ نه‌ب���وه‌ تا‬ ‫ته‌واوبونی‌ كۆڕه‌كه‌ هۆڵه‌كه‌ جێبهێڵن‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ش به‌مه‌به‌س���تی‌ كۆكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫خه‌ڵ���ك ب���وه‌ بۆ ئ���ه‌و بۆنه‌ی���ه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫نوێنه‌ران���ی‌ كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ مه‌ده‌نی���ش‬ ‫له‌عه‌ینكاوه‌ وه‌ك ناڕه‌زایی‌ ده‌ربڕینێك‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌و كۆڕانه‌ ئاماده‌ی‌ نه‌بون‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫ ‪ Ī‬‬ ‫ ‪ħĠËĤ±łê Ī‬‬ ‫ » ‪ħĥņĪËÈ‬‬ ‫ ‪ħĠËĤ±łê ÓņĪ‬‬ ‫ ‪ħÔ‬‬ ‫ ‪Ħæê‬‬ ‫‪ħ¹‬‬ ‫ ‪ĪĪì ĢËŎĤËō‬‬ ‫ ‪ħÎ ëÔ ¼Ĥ˵‬‬ ‫‪ĦêË§Ń¹‬‬ ‫ ‪ħ¶Î »çĤ‬‬ ‫ ‪Ħīō‬‬ ‫ ‪ħª Ò‬‬ ‫ ‪ħµ‬‬ ‫ ‪ħŀËĠ Ğ‬‬ ‫ ‪Ħæê‬‬ ‫ ‪ħÎ‬‬ ‫ ‪ħÔ˺Î‬‬ ‫ ‬ ‫ ‪ĦĪ‬‬ ‫ ‪ħĤÊêËĠ± Ğ‬‬ ‫ ‪ħÎ‬‬

‫‪0771 369 9992‬‬ ‫‪0771 369 9991‬‬

‫ كامه‌ران محه‌مه‌د‬ ‫له‌نێوان ئ���ه‌م دو چه‌مكه‌‪ ،‬كه‌ هه‌ریه‌كیان‬ ‫له‌ناوخۆی���دا دو چه‌مكی تری لێكدراون‪،‬‬ ‫له‌سیس���ته‌می حوكمڕان���ی واڵت���دا دو‬ ‫ئاراس���ته‌ی جی���اواز له‌خۆده‌گ���رن‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ئه‌و دو ئاراس���ته‌یه‌ش له‌ئێستاو ڕابردودا‬ ‫تاڕاده‌یه‌ك���ی زۆر س���ه‌رچاوه‌ی ملمالنێی‬ ‫نێ���وان هێزه‌كان ب���ون‌و ده‌بن‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫هه‌ندێكجار شه‌ڕی زه‌روره‌تی سه‌ركرده‌ تا‬ ‫ئه‌و شوێنه‌ بڕ ده‌كات كه‌ سه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌‬ ‫به‌ده‌س���تده‌هێنرێت‪ ،‬دواتر خۆی ده‌كات ‬ ‫به‌س���ه‌ركرده‌ی زه‌رورو هێزێك���ی ت���ر‬ ‫به‌رپرس���یاره‌تی هێنانه‌ئ���ارای زه‌روره‌تی‬ ‫سه‌ركرده‌ هه‌ڵده‌گرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌چه‌مكی یه‌كه‌مدا‪ ،‬سه‌ركرده‌ ئه‌وله‌ویه‌ت‌و‬ ‫بون���ی هه‌ی���ه‌و خاوه‌نی عه‌رش���ه‌‪ ،‬ته‌نیا‬ ‫پێویستی به‌وشه‌داڕێژیه‌كه‌‪ ،‬كه‌ به‌وهۆیه‌وه‌ ‬ ‫ش���ه‌رعیه‌ت‌و ڕه‌های���ی ب���ۆ مان���ه‌وه‌ی‬ ‫ده‌سته‌به‌ربكات‌و خۆی وه‌كو ئه‌وله‌ویه‌ت‬ ‫له‌هه‌مو پرس���ه‌كاندا بمێنێت���ه‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫له‌ئه‌ده‌بیات���ی حزب���ه‌ دكتات���ۆره‌كان‬ ‫به‌ئاشكرا هه‌س���تی پێده‌كرێت‌و هه‌میشه‌‬ ‫س���ه‌ركرده‌كان به‌رگ���ی كاریزمای���ی‌و‬ ‫قودس���یه‌تی به‌ب���ااڵدا ده‌ك���رێ‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫له‌چه‌مك���ی دوه‌مدا زه‌ڕوره‌ت ئه‌وله‌ویه‌ته‌و‬ ‫سه‌ركرده‌ به‌شه‌ دوه‌مه‌كه‌یه‌تی‪ ،‬ئه‌مه‌ بۆیه‌‬ ‫كاتێك واڵت له‌ژێر چه‌تری س���ه‌ركرده‌ی‬ ‫زه‌رور به‌ڕێوه‌چ���و‪ ،‬هه‌میش���ه‌ زه‌روره‌ت‬ ‫دروس���تده‌كرێت بۆ درێ���ژه‌دان به‌خۆی‌و‬ ‫سیس���ته‌مێكی لێوانلێ���و له‌پاوانخوازی‌و‬ ‫تاكڕه‌وی دروستده‌كات‪ ،‬به‌اڵم له‌زه‌روره‌تی‬ ‫سه‌ركرده‌‪ ،‬پڕۆسه‌ی ده‌ستاوده‌ستكردنی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت به‌ش���ێوه‌یه‌كی دیموكراتیانه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌چێ���ت‪ .‬له‌س���ه‌ركرده‌ی زه‌رور‪،‬‬ ‫زه‌روره‌ت له‌سه‌ر سه‌ركرده‌ بنیاد ده‌نرێت‪،‬‬ ‫له‌زه‌روره‌تی سه‌ركرده‌‪ ،‬سه‌ركرده‌ له‌سه‌ر‬ ‫زه‌روره‌ت بنی���اد ده‌نرێ���ت‪ .‬له‌یه‌كه‌میان‬ ‫ده‌بێت ب���ه‌رده‌وام ف���ه‌وزا هه‌بێت‪ ،‬یان‬ ‫دروستبكرێت‪ .‬به‌رپرسیاره‌تی دروستبونی‬ ‫هی���چ فه‌وزایه‌كی���ش ناخرێته‌ ئه‌س���تۆی‬ ‫س���ه‌رۆك‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌ به‌رده‌وام وه‌كو‬ ‫حه‌كیمێ���ك خ���ۆی وێن���ا ده‌كات‌و خۆی‬ ‫خاوه‌ن���ی هه‌توانی برینه‌كانه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌هی‬ ‫دوه‌میان به‌رده‌وام فه‌وزا ڕو له‌كه‌مبونه‌وه‌‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫مێ���ژو پێمانده‌ڵێت یه‌كه‌میان هه‌میش���ه‌‬ ‫ترس‌و تۆقاندن دروست ده‌كات‪ ،‬له‌دوه‌میان‬ ‫هه‌میش���ه‌ ترس‌و تۆقان���دن ده‌ڕه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫واڵتێك ئه‌گ���ه‌ر له‌قه‌یران���دا گوزه‌ریكرد‪،‬‬ ‫كه‌واته‌ قه‌ی���ران زه‌روره‌ته‌و پیێویس���تی‬ ‫به‌سه‌ركرده‌یه‌كه‌ ڕزگاری بكات‪ ،‬خۆ ئه‌گه‌ر‬ ‫واڵت به‌ڕه‌وش���ێكی ئارام‌و س���ه‌قامگیردا‬ ‫بڕوات‪ ،‬ئه‌وا س���ه‌ركرده‌یه‌كی پێویسته‌ كه‌‬ ‫درێژه‌ به‌و سه‌قامگیریه‌ بدات‪.‬‬ ‫له‌واڵتی س���ه‌ركرده‌ی‌ زه‌روردا‪ ،‬سه‌ركرده‌‬ ‫له‌سه‌روی هه‌مو ده‌زگا شه‌رعیه‌كانه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫نه‌په‌رله‌م���ان ده‌توانێ���ت لێپێچین���ه‌وه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ���دا ب���كات‪ ،‬ن���ه‌ هی���چ دادگایه‌ك‬ ‫ده‌توانێت بی���ر له‌دادگاییكردنی بكاته‌وه‌‬ ‫له‌حاڵه‌ت���ی پێویس���تدا‪ .‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌‪،‬‬ ‫په‌رله‌م���ان هه‌میش���ه‌ ب���ه‌وه‌ مه‌ش���غوڵ‬ ‫ده‌بێت چۆن زه‌روره‌ت وه‌كو كورس���یه‌ك‬ ‫داتاش���ن‌و س���ه‌ركرده‌كه‌ی بخه‌نه‌ سه‌ر‪،‬‬ ‫هه‌میش���ه‌ خه‌ریكی هۆنینه‌وه‌ی یاس���ان‬ ‫بۆ پاراس���تن‌و گه‌وره‌تركردنی س���ه‌رۆك‬ ‫له‌یاس���او ده‌س���تور‪ .‬دادگاش هه‌میش���ه‌‬ ‫به‌دادگاییكردن���ی نه‌یاران���ی س���ه‌رۆك‪،‬‬ ‫سه‌رقاڵی پاراس���تنیه‌تی‪ .‬ئاخر ئه‌وكاته‌‬ ‫س���ه‌رۆك باوكه‌‪ ،‬فریادڕه‌سه‌‪ ،‬سیمبوله‌و‬ ‫پیرۆزه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر خراپه‌یه‌ك هه‌بێت هی ئه‌و‬ ‫نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو ده‌وروبه‌ره‌كه‌ی خراپن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌واڵتی زه‌روره‌تی س���ه‌ركرده‌‪ ،‬س���ه‌رۆك‬ ‫له‌ژێر چاودێری په‌رله‌ماندایه‌و‪ ،‬دادگا بۆی‬ ‫هه‌یه‌ له‌كاتی پێویست په‌لكێشی بكات‪.‬‬ ‫بۆیه‌ له‌م حاڵه‌ت���ه‌دا‪ ،‬ئه‌گه‌ر خاوه‌نی ده‌‬ ‫په‌رله‌مانی���ش بێت‌و خاوه‌ن���ی ‪ ١٠٠‬دادگا‬ ‫بێت‪ ،‬سیستمه‌كه‌ی هه‌ر ناوێكی دیموكراتی‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬له‌ئه‌نجامدا جگه‌ له‌مه‌مله‌كه‌تێكی‬ ‫موڵكی مه‌لیك هیچی تر نیه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌و واڵتانه‌ی كه‌ حزبه‌ بااڵده‌س���ته‌كانی‬ ‫به‌ئاراسته‌ی خۆسه‌پاندنێكی ته‌واو ده‌ڕۆن‪،‬‬ ‫هه‌میش���ه‌ سه‌ركرده‌ زه‌رور ده‌كه‌ن‪ ،‬زه‌رور‬ ‫تا ڕاده‌ی پی���رۆزی‪ ،‬ئه‌م ‌ه بۆیه‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫دروشم بۆ مه‌زنی سه‌رۆك‪ ،‬واڵت ده‌ته‌نێ‪.‬‬ ‫هه‌مو دروشمه‌ گه‌وره‌كان‪ ،‬له‌سه‌ر حیسابی‬ ‫بچوكردنه‌وه‌ی تاكه‌كانه‌‪ .‬كۆمه‌ڵێك دروشم‪،‬‬ ‫كه‌ ئیراده‌ له‌خه‌ڵك ده‌س���ه‌نێته‌وه‌و خۆی‬ ‫ده‌بێته‌ خاوه‌نی ئیراده‌ی دۆنكیشۆت‪ .‬له‌م‬ ‫واڵتانه‌‪ ،‬دروشمه‌كانی ده‌سه‌اڵت ئه‌وه‌نده‌‬ ‫نالۆژیكین‪ ،‬ڕێگه‌ به‌خۆیان ده‌ده‌ن‪ ،‬هه‌مو‬ ‫تاكه‌كان بۆ سه‌رۆك بن‌و هیچ كه‌سێكیش‬ ‫جگه‌ له‌موحه‌ممه‌دی مه‌هدی‪ ،‬له‌و باش���تر‬ ‫نیه‌!‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )383‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/6/25‬‬

‫نه‌وشیروان مسته‌فا‌و دكتۆر به‌رهه‌م كۆده‌بنه‌وه‌‬

‫‪3‬‬

‫"ئاینده‌ی‌ یه‌كێتی‌" بابه‌تی‌ سه‌ره‌ك ‌ی گفتوگۆكه‌یان بوه‌‬ ‫ئا‪ :‬دڵشاد ئه‌نوه‌ر‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فا رێكخه‌ری‌‬ ‫گشتی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و به‌رهه‌م‬ ‫ساڵح جێگری‌ دوه‌می‌ سكرتێری‌‬ ‫گشتی‌ یه‌كێتی‌ له‌ماڵی‌ دلێری‌ سه‌ید‬ ‫مه‌جید یه‌كتریان بینیوه‌و بۆ ماوه‌ی‌‬ ‫كاتژمێرێك به‌دوقۆڵی‌‌و دور له‌چاوی‌‬ ‫كامێراكان كۆبونه‌ته‌وه‌‪ ،‬قسه‌كردن‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ "ئاینده‌ی‌ یه‌كێتی‌"‬ ‫ته‌وه‌ره‌یه‌كی‌ سه‌ره‌كی‌ كۆبونه‌وه‌كه‌یان‬ ‫بوه‌‪.‬‬

‫كۆبونه‌وه‌ك���ه‌ی‌ نێوان نه‌وش���یروان‬ ‫مس���ته‌فا‌و به‌رهه‌م س���اڵح ك���ه‌ چه‌ند‬ ‫رۆژێک له‌مه‌وبه‌ر ئه‌نجام���درا‪ ،‬هاوكاته‌‬ ‫له‌گه‌ڵ باڵوبونه‌وه‌ی‌ ده‌نگۆی‌ هه‌ڵوێست‬ ‫وه‌رگرتنی‌ به‌رهه‌م ساڵح‌و چوار ئه‌ندامی‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ له‌به‌رانبه‌ر مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و كۆمیته‌ی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ ئه‌و‬ ‫حیزبه‌دا‪ ،‬كه‌ له‌چۆنیه‌تی‌ به‌ڕێوه‌بردن‌و‬ ‫ناڕونی‌ داهات‌و دارایی‌ یه‌كێتی‌ ناڕازین‪.‬‬ ‫زانیاری���ه‌كان ئام���اژه‌ به‌وه‌ده‌ك���ه‌ن‪،‬‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ك���ه‌ی‌ نێ���وان نه‌وش���یروان‬ ‫مسته‌فاو به‌رهه‌م ساڵح باسی‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫ناهاوس���ه‌نگی‌ نێوان یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‌و‬

‫مه‌سه‌له‌ی‌ پڕكردنه‌وه‌ی‌ پۆستی‌ سه‌رۆك‬ ‫كۆماری‌ عێراق كراوه‌‪.‬‬ ‫"محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم" به‌رپرس���ی‌‬ ‫ژوری‌ په‌یوه‌ندی���ه‌ دیپلۆماس���یه‌كانی‌‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان‪ ،‬له‌لێدوانێكیدا بۆ‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ نێوان نه‌وشیروان‬ ‫مسته‌فاو به‌رهه‌م ساڵه‌حی‌ ڕه‌تنه‌كرده‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "من ئاگادارنیم‌و نازانم"‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ زانیاریه‌كان���ی‌ ئاوێنه‌‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌كۆسره‌ت ره‌س���وڵ‌‌و چه‌ند به‌رپرس‌و‬ ‫هه‌ڵسوڕاوێكی‌ یه‌كێتی‌‌و گۆڕان‪ ،‬هیچكام‬ ‫له‌به‌رپرسه‌ بااڵكانی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و‬ ‫یه‌كێتیش ئاگاداری‌ كۆبونه‌وه‌كه‌ نه‌بون‪.‬‬

‫س���ه‌رچاوه‌یه‌ك له‌بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫ك���ه‌ نه‌یویس���ت ن���اوی‌ باڵوبكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ "له‌كۆبونه‌وه‌كه‌دا‬ ‫دو بابه‌ت باسكراوه‌‪ ،‬یه‌كه‌م نه‌وشیروان‬ ‫مس���ته‌فا داوای‌ له‌به‌رهه‌م ساڵح كردوه‌‬ ‫له‌مه‌سه‌له‌ی‌ ده‌ستورو هه‌ندێك مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫تردا نه‌رمی‌ به‌رانبه‌ر پارتی‌ نه‌نوێنێت‌و‬ ‫یه‌كێتی‌ له‌به‌رده‌م پارتیدا زه‌لیل نه‌بێت‪،‬‬ ‫ته‌وه‌رێكی‌ گرنگی‌ دیكه‌ش قس���ه‌كردن‬ ‫ب���وه‌ ده‌رب���اره‌ی‌ ئاین���ده‌ی‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پڕكردنه‌وه‌ی‌ پۆس���تی‌ سه‌رۆك كۆماری‌‬ ‫عێراق له‌الیه‌ن یه‌كێتییه‌وه‌"‪.‬‬ ‫محه‌م���ه‌د حاج���ی‌ به‌رپرس���ی‌ ژوری‌‬

‫په‌یوه‌ندی���ه‌ سیاس���یه‌كانی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ چه‌ن���د لێپرس���راوێكی‌ ب���ااڵی‌ دیكه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫گۆڕان‪ ،‬ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر كاك نه‌وشیروان‌و یه‌كێتی‌ دێت بۆ الی‌ نه‌وشیروان مسته‌فا‪،‬‬ ‫به‌رهه‌م ساڵح یه‌كتریان بینیبێت ئاساییه‌‪ ،‬كه‌ زۆرێ���ك ئه‌م س���ه‌ردان‌و كۆبونه‌وه‌‬ ‫چونكه‌ ئه‌وان جگه‌ له‌په‌یوه‌ندی‌ سیاسی‌ نهێنیان���ه‌ وه‌ك به‌ش���ێك له‌ملمالنێ���ی‌‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و دۆس���تانه‌ش كوتله‌و كه‌سه‌ ده‌ستڕۆش���توه‌كانی‌ ناو‬ ‫یه‌كێتی‌ لێكده‌ده‌نه‌وه‌‪ ،‬س���ه‌رچاوه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌نێوانیاندا هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌عدی‌ پیره‌ ئه‌ندام���ی‌ مه‌كته‌بی‌ "گۆڕان" وتی‌ "ئێس���تا له‌ناو مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس���ی‌ یه‌كێتی‌ هه‌رچه‌نده‌ بێئاگایی‌ سیاسی‌ یه‌كێتیدا به‌ئاشكرا ملمالنێكان‬ ‫خۆی‌ له‌دانیش���تنه‌كه‌ ده‌رب���ڕی‌‪ ،‬به‌اڵم توندت���ر ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬ئامانجی‌ به‌ش���ێك‬ ‫وتی‌ "نه‌وشیروان مسته‌فا دۆستی‌ هه‌مو ل���ه‌م س���ه‌ردانانه‌ بۆ الی‌ نه‌وش���یروان‬ ‫مسته‌فا ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ناوبراو رۆڵی‌ هه‌بێت‬ ‫الیه‌كه‌و ئاساییه‌ یه‌كتربینین هه‌بێت"‪.‬‬ ‫كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ نێوان به‌رهه‌م س���اڵح‌و له‌هێوركردنه‌وه‌ی‌ ناكۆكی‌ نێوانیاندا یان‬ ‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فا‪ ،‬دوای‌ سه‌ردانی‌ به‌الی‌ كه‌مه‌وه‌ بێالیه‌ن بێت"‪.‬‬

‫حاكم قادر‪ :‬مه‌كته‌ب ‌ی سیاس ‌ی بڕیار له‌سه‌ر لیستی‌ هه‌ڵبژاردن ده‌دات‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫حاكم قادر ئه‌وه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫پشتیوانی‌ له‌هه‌ر جۆره‌ پڕۆژه‌یه‌ك كردبێت‬ ‫له‌الیه‌ن به‌شێك له‌ئه‌ندامانی‌ مه‌كته‌ب‬ ‫سیاسی‌‌و كۆمیته‌ی‌ سه‌ركردایه‌تییه‌وه‌‬ ‫پێشكه‌ش كرابێت‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "بۆ‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ هه‌ڵبژاردن ئێستا لیژنه‌یه‌ك‬ ‫دانراوه‌‪ ،‬كه‌ منیش ئه‌ندامم له‌و لیژنه‌یه‌دا‬ ‫دوابڕیارو راسپارده‌كان ده‌خه‌ینه‌وه‌‬ ‫به‌رده‌می‌ جێگری‌ سكرتێری‌ گشتی‌‌و‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ بڕیاری‌‬ ‫له‌سه‌ربدرێت"‪.‬‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ‌ نزیككه‌وتن����ه‌وه‌ ل����ه‌واده‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن����دا‪ ،‬ملمالنێكانی‌ نێ����و یه‌كێت ‌ی‬ ‫توندوترو چڕده‌بێته‌وه‌‪ ،‬به‌پێی‌ زانیاریه‌كان‬ ‫به‌ش����ێك له‌ئه‌ندامانی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‌و‬ ‫كۆمیت����ه‌ی‌ س����ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێت����ی‌‬ ‫پڕۆژه‌یه‌كیان ئاماده‌كردوه‌‪ ،‬به‌مه‌به‌س����تی‌‬ ‫رێكخس����تنه‌وه‌ی‌ چۆنیه‌تی‌ بڕیاردان له‌ناو‬ ‫یه‌كێت����ی‌‌و دیاریكردن����ی‌ مه‌رجه‌عیه‌تێك‌و‬ ‫ش����ه‌فافبونی‌ داه����ات‌و دارایی����ه‌كان له‌ناو‬

‫یه‌كێتیدا‪ ،‬زۆرێك له‌چاودێران ئاماده‌كردنی‌‬ ‫ئه‌م پڕۆژه‌یه‌‌و توندبون����ه‌وه‌ی‌ ملمالنێكان ‌ی‬ ‫ن����او یه‌كێتی‌ به‌یه‌كێ����ك له‌نیش����انه‌كانی‌‬ ‫ده‌س����تپێكردنی‌ قۆناغ����ی‌ دوای‌ تاڵه‌بانی‌‬ ‫ده‌زان����ن‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ زیاد له‌جارێك‌و زیاد‬ ‫له‌ئه‌ندامێكی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‌و كۆمیته‌ی‌‬ ‫س����ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێت����ی‌ نیگه‌رانی‌ خۆیان‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌توان����ای‌ بڕی����اردان‌و ناڕونی‌‬ ‫داهات‌و دارایی‌ ده‌ربڕیوه‌‪ ،‬ئه‌م پڕۆژه‌یه‌ كه‌‬ ‫له‌الیه‌ن دكت����ۆر به‌رهه‌م‌و چه‌ند ئه‌ندامێكی‌‬ ‫مه‌كت����ه‌ب سیاس����ی‌‌و س����ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫یه‌كێتیی����ه‌وه‌ ئاماده‌كراوه‌ وا لێكده‌درێته‌وه‌‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ گوشارخس����تنه‌ سه‌ر یه‌كێتی‌‬ ‫بێت بۆ جێكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و كاندیدانه‌ی‌ سه‌ر‬ ‫به‌كوتله‌ی‌ خۆیانن‪.‬‬ ‫كارگێڕی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ یه‌كێتی‌ "حاكم‬ ‫قادر" وێڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌وه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫ئه‌و پش����تیوانی‌ له‌پڕۆژه‌یه‌ك����ی‌ به‌وجۆره‌‬ ‫كردبێ����ت‌و ناوهێنانی‌ له‌الی����ه‌ن رۆژنامه‌ی‌‬ ‫"روداو"ه‌وه‌ له‌پاڵ‌ ئه‌وانه‌دا كه‌ پڕۆژه‌كه‌یان‬ ‫ئاماده‌كردوه‌ به‌"بوختان‌و قسه‌ی‌ بێبنه‌ماو‬ ‫بێبه‌ڵگ����ه‌" ناوده‌بات ك����ه‌ ده‌چێته‌ خانه‌ی‌‬ ‫"ناوزڕاندن‌و چه‌واش����ه‌كاریی"ه‌وه‌‪ ،‬هاوكات‬

‫ێ وه‌ك "تاڵه‌بانی‌" پێده‌كرێت؟‬ ‫ك‌‬

‫تاڵه‌بانی‌ ك���ه‌ به‌ره‌به‌یانی‌ دوا رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫پای���زی‌ ‪ 2012‬له‌پایته‌خت���ی‌ عێراقه‌وه‌‬ ‫به‌بێهۆش���ی‌‌و به‌فڕۆكه‌یه‌ك���ی‌ تایب���ه‌ت‬ ‫به‌ره‌و گه‌وره‌ترین نه‌خۆشخانه‌ی‌ ئه‌وروپا‬ ‫گواسترایه‌وه‌‪ ،‬چه‌ندین ملمالنێ‌‌و دۆسیه‌ی‌‬ ‫ئاڵۆزی‌ له‌ئاس���تی‌ عێراق‌و كوردستان‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت حیزبه‌كه‌ی‌ خۆشیدا به‌چاره‌سه‌ر‬ ‫نه‌كراوی‌ به‌جێهێشت!‬

‫ی گرنگی‌‬ ‫ئه‌و له‌یه‌ككاتدا پێنج پۆس���ت ‌‬ ‫هه‌بو‪" ،‬س���ه‌رۆك كۆماری‌ عێ���راق بو‪،‬‬ ‫س���كرتێری‌ گش���تی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌‬ ‫كوردس���تان ب���و‪ ،‬فه‌رمان���ده‌ی‌ هێزی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی‌ كوردستان بو‪ ،‬لێپرسراوی‌‬ ‫یه‌كه‌م���ی‌ دارای���ی‌ یه‌كێتی‌ نیش���تمانی‌‬ ‫كوردس���تان بو‪ ،‬لێپرس���راوی‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫ده‌زگای‌ زانیاریش بو"!‬

‫ئێستا یه‌كێك له‌گرفته‌ سه‌ره‌كیه‌كانی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ كێ‌ هه‌یه‌ بتوانێت‬ ‫وه‌كو تاڵه‌بانی‌‪ ،‬به‌تاقی‌ ته‌نها ئه‌و هه‌مو‬ ‫پۆس���ته‌ گرنگ‌و هه‌س���تیارانه‌ پێكه‌وه‌‬ ‫له‌چنگی‌ خۆی���دا چڕبكات���ه‌وه‌؟ یاخود‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ئ���ه‌م پۆس���تانه‌ دابه‌ش���كران‪،‬‬ ‫چۆن‌و كێن ئه‌وانه‌ی‌ به‌سه‌ریاندا دابه‌ش‬ ‫ده‌كرێت؟‬

‫له‌لێدوانێكی����دا به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ "من‬ ‫هیچ كاتێ����ك باوه‌ڕم به‌باڵباڵێن‌و فش����ار‌و‬ ‫هه‌ڕه‌ش����ه‌ی‌ وازهێنان نه‌ب����وه‌‌و نییه‌‪ ،‬من‬ ‫هیچ كاتێكیش ناچم����ه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتمانی‌ كوردس����تان"‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئاگام‬ ‫له‌پڕۆژه‌ی‌ وا نییه‌و نه‌مبینیوه‌‪ ،‬به‌شداریشم‬ ‫تێدا نه‌ك����ردوه‌‪ ،‬پڕۆژه‌ی‌ البه‌الم نه‌بینیوه‌و‬ ‫هی����چ پڕۆژه‌یه‌كیش تائێس����تا پێش����كه‌ش‬ ‫به‌یه‌كێتی‌ نیش����تمانی‌ كوردستان نه‌كراوه‌‪،‬‬

‫من كاتێك به‌شدارده‌بم كه‌ پڕۆژه‌ی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستان بێت‬ ‫به‌گشتی‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ خۆم به‌كادری‌ هه‌مو‬ ‫یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستان ده‌زانم"‪.‬‬ ‫زۆرێ����ك ئاماده‌كردن����ی‌ ئ����ه‌و پڕۆژه‌یه‌‬ ‫ده‌به‌س����تنه‌وه‌ به‌نزیكبون����ه‌وه‌ ل����ه‌واده‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن‪ ،‬كه‌ هه‌ریه‌ك له‌كوتله‌و كه‌س����ه‌‬ ‫ده‌ستڕۆشتوه‌كانی‌ ناو یه‌كێتی‌ ده‌یانه‌وێت‬ ‫ده‌س����كراوه‌تربن له‌ده‌ستنیش����انكردنی‌‬

‫كاندیده‌كاندا‪ ،‬كه‌ دانانی‌ لیستی‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫بۆ په‌رله‌مان له‌ناو یه‌كێتیدا پرۆس����ه‌یه‌كی‌‬ ‫زۆر قورس����ه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌سه‌رده‌مانێكیشدا‬ ‫كه‌ تاڵه‌بانی له‌كوردس����تان بو به‌ئاس����انی‌‬ ‫ئه‌م كاره‌ تێنه‌ده‌په‌ڕی‌‪ ،‬چ بگات به‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌ "غیاب" بێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم حاك����م قادر ك����ه‌ ئه‌ندامێكی‌ ئه‌و‬ ‫لیژن����ه‌ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌یه‌ له‌الی����ه‌ن مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس����ی‌‌و كۆمیته‌ی‌ س����ه‌ركردایه‌تییه‌وه‌‬

‫بۆ ئ����ه‌و مه‌به‌س����ته‌ دیاریك����راوه‌‪ ،‬جه‌غت‬ ‫له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ ك����ه‌ "دوابڕیارو‬ ‫راسپارده‌كان ده‌خه‌ینه‌وه‌ به‌رده‌می‌ جێگری‌‬ ‫س����كرتێری‌ گش����تی‌‌و مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بڕی����اری‌ له‌س����ه‌ربدات‪ ،‬نه‌ك ته‌نها‬ ‫كه‌سێك به‌كاری‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتمانی‌ كوردستان هه‌ڵبسێت"‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"بڕیاره‌كانی����ش به‌زۆرین����ه‌ی‌ ده‌نگ ده‌بێت‬ ‫نه‌ك ئه‌وه‌ی‌ كه‌س����ێك به‌ته‌نها بڕیاربدات‪،‬‬ ‫كاری‌ لیژنه‌كه‌ش����مان دوای‌ جێگیركردن����ی‌‬ ‫كاندی����داكان‌و دانان����ی‌ نه‌خش����ه‌و پالن����ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن ته‌واو ده‌بێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "لیژنه‌ش����مان ب����ۆ س����ه‌رجه‌م‬ ‫ناوچه‌كان����ی‌ تر داناوه‌ ب����ۆ ئه‌وه‌ی‌ بتوانین‬ ‫به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ گش����تگیری‌ زیاتر عه‌داله‌ت‬ ‫له‌ن����او ئۆرگانه‌كانی‌ یه‌كێت����ی‌‌و جه‌ماوه‌رو‬ ‫الیه‌نگرانی‌ بچه‌سپێنین"‪.‬‬ ‫ئه‌و جه‌غتی‌ له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ش كرده‌وه‌ كه‌‬ ‫"داه����ات‌و دارایی‌ یه‌كێتی‌ رون‌و ش����ه‌فاف‌و‬ ‫ئاش����كرایه‌ الی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ كه‌ چه‌ند‬ ‫هه‌یه‌و چۆن س����ه‌رفده‌كرێ‌‌و به‌ئیمزای‌ كێ‌‬ ‫سه‌رفده‌كرێت‌و مه‌كته‌بی‌ داراییش له‌وباره‌وه‌‬ ‫راپۆرتیان داوه‌"‪.‬‬

‫نێچیرڤان بارزانی‌‪ ،‬سه‌ركرده‌یه‌كی‌ مردو ‌ی حیزب ‌ی‬ ‫به‌عس به‌موچه‌ ‌ی دو ملیۆن دینار خانه‌نشین ده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬مه‌حمود یاسین كوردی‌‬

‫ئاگاداری‬ ‫گروپی كۆمپانیاكانی دایك وه‌به‌رهێنه‌ری پرۆژه‌ی (هه‌واری‬ ‫زانكۆی سلێمانی) ته‌نده‌ری دروستكردنی خانوه‌كانی پرۆژه‌ك ‌ه‬ ‫راده‌گه‌یه‌نێت‪ .‬جا هه‌ر كۆمپانیایێك ئاره‌زووی به‌شداری كردنی‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌م كه‌مكردنه‌وه‌ی ‌ه (‪ )c.v‬سی ڤی خۆی بنێرێت بۆ ئه‌م‬ ‫ئیمه‌یالنه‌ی خواره‌وه‌‪ ،‬بۆ هه‌ڵشه‌نگاندن‌و بانگهێشتكردن‪.‬‬ ‫‪Dayik group1@yahoo.com‬‬ ‫‪info@alpashaco.com‬‬

‫یان له‌رێگه‌ی ئۆفیسی كۆمپانیا ل ‌ه سلێمانی (گردی سه‌رچنار)‬ ‫به‌رانبه‌ر رێستۆرانتی مه‌نقه‌ل‪.‬‬ ‫بۆ زانیاری زیاتر په‌یوه‌ندی بكه‌ن به‌م ژمارانه‌وه‪‌:‬‬ ‫‪07717607707‬‬ ‫‪07717607708‬‬ ‫‪07504453197‬‬ ‫ریکالم‬

‫سه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫سه‌ركرده‌یه‌كی‌ پێشوی‌ حیزبی‌ به‌عس‬ ‫كه‌ له‌ژیان نه‌ماوه‌ به‌پله‌ی‌ تایبه‌ت‬ ‫خانه‌نیش ده‌كات‌و موچه‌كه‌شی‌ بۆ‬ ‫واریسه‌كان ده‌بڕێنێته‌وه‌‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكی‌‬ ‫ئۆپۆزسیۆنیش ئه‌مه‌ به‌كارێكی‌ نایاسایی‌‬ ‫وه‌سف ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك كه‌ ده‌س���ت‬ ‫رۆژنام���ه‌ی‌ ئاوێنه‌ كه‌وتوه‌ ك���ه‌ ئیمزای‌‬ ‫نێچیرڤ���ان بارزانی‌ س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستانی‌ له‌سه‌ره‌ به‌نوسراوی‌‬ ‫ژماره‌ (‪ )1912‬له‌ب���ه‌رواری‌ ‪2013/2/21‬‬ ‫بڕیاری���داوه‌ به‌دابینكردن���ی‌ موچه‌یه‌كی‌‬ ‫خانه‌نیشی‌ تایبه‌ت به‌بڕی‌ (‪)2.000.000‬‬ ‫دو ملیۆن دینار بۆ وه‌ره‌سه‌ی‌ خوالێخۆشبو‬ ‫(ع‪ ،‬س‪ ،‬ك) كه‌ پێكهاتوه‌ له‌هاوسه‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫(ك‪ ،‬ب‪ ،‬ا) هه‌ردو منداڵه‌كه‌ی‌ (ا‪،‬ع‪ ،‬س)‬ ‫و (ح‪ ،‬ع‪ ،‬س)‪.‬‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ په‌یوه‌ندیدار ئ���ه‌م فه‌رمانه‌‬ ‫له‌ب���ه‌رواری‌ ‪ 2013/1/1‬وه‌ جێبه‌ج���ێ‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬واته‌ له‌كات ‌ی ده‌رچونی‌ ئه‌م بڕیاره‌‬ ‫موچه‌ی‌ مانێگی‌ تر ب���ۆ هه‌ژمارده‌كرێت‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌گوێ���ره‌ی‌ ب���ه‌ دواداچونێك���ی‌‬ ‫رۆژنامه‌ی‌ ئاوێنه‌ ده‌ركه‌وتوه‌ ئه‌و كه‌س���ه‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ ش���اری‌ ئه‌نباره‌و له‌به‌رواری‌ ‪13‬ی‌‬ ‫كانووی‌ن���ی‌ یه‌كه‌م ‪ 2011‬كۆچ���ی‌ دوای‌‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ئه‌و كه‌س���ه‌ی‌ له‌الیه‌ن نێچیرڤان‬ ‫بارزانیی���ه‌وه‌ خانه‌نیش���كراوه‌ له‌واڵت���ی‌‬ ‫فه‌ره‌نس���ا مافی‌ په‌نابه‌ریه‌تی‌ سیاس���ی‌‬ ‫وه‌گرتوه‌و هه‌ر له‌و واڵته‌ش پێش دو ساڵ‬ ‫له‌ده‌رچونی‌ فه‌رمانی‌ سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‬ ‫كۆچی‌ دوایی‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫كه‌سه‌كه‌ له‌الیه‌ن ئه‌مه‌ریكیه‌كانه‌وه‌‬ ‫به‌تۆمه‌تی‌ تیرۆر ده‌ستگیركراوه‌‬ ‫ئ���ه‌و كه‌س���ه‌ی‌ له‌الی���ه‌ن س���ه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌ت���ه‌وه‌ خانه‌نیش ك���راوه‌ یه‌كێكه‌‬ ‫له‌سیاس���یه‌كانی‌ عێراق‌و خه‌ڵكی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان نییه‌و له‌ته‌مه‌نی‌ ‪ 15‬ساڵیه‌وه‌‬

‫په‌یوه‌ندی‌ به‌ریزه‌كانی‌ حیزبی‌ به‌عس���ی‌‬ ‫عه‌ره‌بی‌ ئیشتراكی‌ كردوه‌ پاش گه‌یشتن ‌ی‬ ‫به‌عس���یه‌كانیش به‌ده‌س���ه‌اڵت له‌س���اڵی‌‬ ‫‪ 1968‬دوج���ار ده‌س���تگیركراوه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫س���ه‌ر به‌باڵی‌ چه‌پی‌ حیزبی‌ به‌عس بوه‌‬ ‫كه‌ سه‌ر به‌س���وریا بون‪ ،‬له‌ساڵی‌ ‪1976‬‬ ‫عێراقی‌ به‌ره‌و س���وریا جێهیشتوه‌و بۆته‌‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ قه‌وم���ی‌ حی���زب‪ ،‬یه‌كێك بوه‌‬ ‫له‌نه‌یاره‌ سه‌رسه‌خسته‌كانی‌ ئۆپه‌راسیۆنی‌‬ ‫گه‌رده‌لولی‌ بیانی‌ س���ه‌ر عێراق له‌س���اڵی‌‬ ‫‪ 1991‬بۆ ده‌ركردنی‌ سوپای‌ سه‌دام حوسێن‬ ‫له‌كوێ���ت‌و ناوبراو له‌چه‌ندی���ن رێكخراوو‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ی‌ قه‌ومی‌‌و عه‌ره‌بی‌ ئیشی‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و كه‌سه‌ی‌ له‌الیه‌ن سه‌رۆكی‌ حكومه‌ته‌وه‌‬ ‫خانه‌نشینكراوه‌ له‌ساڵی‌ ‪ 2004‬به‌تۆمه‌تی‌‬ ‫كاری‌ توندوتیژی‌‌و پشتگیریكردنی‌ گروپه‌‬ ‫چه‌كداره‌كانی‌ عێراق بۆ ماوه‌ی‌ س���اڵێك‬ ‫له‌الی���ه‌ن هێزه‌كانی‌ ئه‌مه‌ری���كاوه‌ گیراوه‌‬ ‫پاش ئازادكردنیش له‌ماوه‌ی‌ ‪ 48‬كاتژمێر‬ ‫له‌عێراق دورخراوه‌ته‌وه‌ بۆ فه‌ڕه‌نسا‪.‬‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستان ‪ 1199‬خانه‌نشینی‌‬ ‫پله‌ تایبه‌ت هه‌یه‌‬ ‫رێ���ژه‌ی‌ ‪%80‬ی‌ موچه‌كانی‌ پێش���ویان‬ ‫پێده‌درێت‪ ،‬به‌وه‌ش مانگانه‌ زیاتر له‌چوار‬ ‫ملیار دین���ار له‌بودج���ه‌ی‌ هه‌رێم بۆ ئه‌و‬ ‫خانه‌نش���ینانه‌ ده‌ڕوات‪ ،‬به‌پێی‌ ئامارێكی‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ دارای���ی حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم‪،‬‬

‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان جگه‌ له‌ئه‌ندامانی‌‬ ‫په‌رله‌مان‪ 982 ،‬خانه‌نشینی‌ پله‌ تایبه‌ت‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬له‌و رێژه‌یه‌ ‪ 163‬ك���ه‌س به‌پله‌ی‌‬ ‫وه‌زیرو ‪ 96‬كه‌س به‌پله‌ی‌ بریكاری‌ وه‌زیرو‬ ‫‪ 506‬كه‌س به‌پله‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تی‌‌و‬ ‫‪ 217‬ك���ه‌س به‌پله‌ی‌ راوێ���ژكاری‌ وه‌زیر‬ ‫خانه‌نش���ینكراون‪ 217 .‬په‌رله‌مانتاریش‬ ‫خانه‌نشینكراون‪.‬‬ ‫موچه‌ی‌ خانه‌نشینی‌ هه‌ر په‌له‌مانتارێكی‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان ‪ 6‬ملیۆن‌و س���ێ‬ ‫س���ه‌د هه‌زار دیناره‌‪ ،‬وات���ا ‪ 217‬ئه‌ندام‬ ‫په‌رله‌مان له‌مانگێكدا ملیارێك‌و سێسه‌دو‬ ‫شه‌ست‌و حه‌وت ملیۆن‌و سه‌د هه‌زار دینار‬ ‫وه‌رده‌گرن‪ ،‬له‌س���اڵێكدا ‪ 16‬ملیارو ‪405‬‬ ‫ملیۆن‌و ‪ 200‬هه‌زار دینار وه‌رده‌گرن‪.‬‬ ‫به‌پێی ئاماره‌كان‪ ،‬موچه‌ی‌ خانه‌نشینی‌‬ ‫وه‌زی���ر ‪ 6‬ملی���ۆن‌و ‪ 300‬ه���ه‌زار دیناره‌‪،‬‬ ‫ژماره‌ی‌ وه‌زیره‌ خانه‌نشینكراوه‌كان ‪163‬‬ ‫وه‌زیرن‪ ،‬وات���ا له‌مانگێكدا ملیارێك‌و ‪26‬‬ ‫ملی���ۆن‌و ‪ 900‬هه‌زار دین���ار وه‌رده‌گرن‌و‬ ‫له‌س���اڵێكدا ‪ 12‬ملیارو ‪ 322‬ملیۆن و ‪800‬‬ ‫هه‌زار دینار وه‌رده‌گرن‪.‬‬ ‫بریكاری‌ وه‌زیر‪ ،‬موچه‌ی‌ خانه‌نشینیه‌كه‌ی‌‬ ‫چ���وار ملی���ۆن دین���اره‌‪ 96 ،‬بری���كاری‌‬ ‫وه‌زیری‌ خانه‌نش���ینكراو ه���ه‌ن‪ ،‬واتا هه‌ر‬ ‫مانگێك ‪ 384‬ملی���ۆن دینار وه‌رده‌گرن‌و‬ ‫له‌ساڵێكیش���دا چوار ملیارو شه‌ش سه‌دو‬ ‫هه‌شت ملیۆن دینار وه‌رده‌گرن‪.‬‬ ‫موچ���ه‌ی‌ خانه‌نش���ینی‌ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ره‌‬ ‫گش���تییه‌كان‌و راوێژكاره‌كان���ی‌ وه‌زاره‌ت‬ ‫بریتییه‌ له‌ ‪ 3‬ملی���ۆن دینار‪ 506 ،‬كه‌س‬ ‫به‌پله‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تی‌‌و ‪ 217‬كه‌س‬ ‫به‌ پله‌ی‌ راوێژكاری‌ وه‌زیر خانه‌نشینكراون‪،‬‬ ‫كه‌ ده‌گات���ه‌ ‪ 723‬كه‌س‪ ،‬واتا له‌مانگێكدا‬ ‫دو ملیارو سه‌دو شه‌ست‌و نۆ ملیۆن دینار‬ ‫وه‌رده‌گرن‪ .‬هه‌روه‌ها بیست‌و شه‌ش ملیارو‬ ‫بیست‌و هه‌ش���ت ملیۆن دینار له‌ساڵێكدا‬ ‫وه‌رده‌گرن‪.‬‬ ‫واتا كۆی‌ گش���تی‌ پاره‌ی‌ خانه‌نشینی‌‬ ‫ئه‌و به‌رپرس���انه‌ له‌مانگێكدا ده‌گاته‌ چوار‬ ‫ملیارو ‪ 884‬ملیۆن دینارو له‌ساڵێكیشدا‬ ‫ده‌گاته‌ ‪ 59‬ملیارو ‪364‬ملیۆن دینار‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )383‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/6/25‬‬

‫شه‌ش مانگ ‌ه تاڵه‌بانی‌ له‌به‌رلینه‌‪..‬‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫شه‌ش مانگه‌ تاڵه‌بانی‌ له‌نه‌خۆشخانه‌ی‌‬ ‫"شاریتیه‌"ی‌ به‌رلین له‌پێخه‌فدایه‌‪،‬‬ ‫به‌درێژایی‌ ئه‌و ماوه‌یه‌ جگه‌ له‌خێزان‌و‬ ‫له‌سكرتێر‌و چه‌ند حیمایه‌یه‌كی‌‬ ‫زۆر نزیكی‌‪ ،‬هیچ كه‌سێكی‌ تر‬ ‫ئه‌وی‌ نه‌بینیوه‌‪ ،‬كه‌سه‌ نزیكه‌كانی‌‬ ‫ده‌ڵێن "ره‌وشی‌ باشه‌و دێته‌وه‌‬ ‫ناومان"‪ ،‬سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگاداریش‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌سته‌مه‌ ته‌مه‌ن‌و جۆری‌‬ ‫نه‌خۆشیه‌كه‌ی‌ جارێكیتر رێگه‌ی‌‬ ‫هه‌ستانه‌وه‌ی‌ پێبدات"‪.‬‬

‫پێش���تر رایانگه‌یاندب���و‪ ،‬س���ه‌ره‌نجام‬ ‫پشتڕاس���تكردنه‌وه‌ی‌ زۆرب���ه‌ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫لێدوانانه‌ش هاته‌ س���ه‌ر باڵوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫چ���وار وێنه‌ی‌ تاڵه‌بانی‌ ك���ه‌ له‌باخێكی‌‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ی‌ ش���اریتیه‌ دانیشتوه‌و‬ ‫به‌چه‌ند پزیش���كێكی‌ نه‌خۆش���خانه‌كه‌و‬ ‫هێرۆ ئیبراهی���م ئه‌حمه‌دو د‪.‬نه‌جمه‌دین‬ ‫كه‌ریم‌و نزاری‌ سكرتێری‌ ده‌وره‌دراوه‌‪.‬‬

‫چه‌ن���د ك���ه‌س ده‌توان���ن تاڵه‌بانی‌‬ ‫ببینن؟‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م پرسیاره‌دا سه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫له‌وه‌اڵم ‌‬ ‫ئ���اگادار به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د ك���ه‌‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ ره‌وشی‌ ته‌ندروستی‌ تاڵه‌بانی‌‬ ‫"مام ج���ه‌الل وتی‌ پێیانبڵێ‌ چاویان مه‌س���ه‌له‌یه‌كی‌ ئێج���گار هه‌س���تیاره‌و‬ ‫م���اچ ده‌ك���ه‌م‌و س�ڵ�اوی‌ تایبه‌تیم بۆ له‌كۆمیت���ه‌ی‌ س���ه‌ركردایه‌تیدا ماف���ی‌‬ ‫قس���ه‌كردن له‌مب���اره‌وه‌ ته‌نه���ا به‌د‪.‬‬ ‫یه‌كێتییه‌كان"!‬ ‫ئه‌م���ه‌ دوا لێدوانی‌ هێ���رۆ ئیبراهیم نه‌جمه‌دی���ن كه‌ری���م س���پێردراوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ئه‌حم���ه‌دی‌ هاوس���ه‌ری‌ تاڵه‌بانی���ه‌ وت���ی‌ "به‌درێژای���ی‌ ئه‌م ماوه‌ی���ه‌ی‌ كه‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ڕه‌وش���ی‌ ته‌ندروس���تی‌ مام جه‌الل له‌ئه‌ڵمانیایه‌ به‌مه‌به‌س���تی‌‬ ‫ناوب���راو‪ ،‬كه‌ له‌س���اڵیادی‌ دامه‌زراندنی‌ چاره‌سه‌ركردنی‌ نه‌خۆشی‌‪ ،‬زۆربه‌ی‌ كات‬ ‫یه‌كێتیدا‌و له‌كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌ جه‌ماوه‌ریی‌ ش���انازی‌ خوش���كی‌ هێرۆخان‌و پاڤێلی‌‬ ‫یه‌كێتییه‌كاندا له‌به‌رده‌م مه‌ڵبه‌ندی‌ یه‌كی‌ ك���وڕی‌ البوه‌و ناوبه‌ناوی���ش هێرۆخان‌و‬ ‫سلێمانی‌ رایگه‌یاند‪ ،‬ئه‌م لێدوانه‌ی‌ هێرۆ قوبادی‌ كوڕی‌ سه‌ردانیانكردوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "جگه‌ ل���ه‌م بازنه‌ بچوكه‌ی‌‬ ‫ئیبراهیم ئه‌حمه‌د ب���ه‌دوای‌ زنجیره‌یه‌ك‬ ‫لێدوانی‌ هاوش���ێوه‌دا دێت كه‌ ناوبراوو ك���ه‌ له‌خێزانه‌كه‌ی‌ پێكدێ���ت‪ ،‬هه‌ریه‌ك‬ ‫ی له‌د‪.‬نه‌جمه‌دین كه‌ریم‌و نزارو ش���ااڵوی‌‬ ‫چه‌ن���د لێپرس���راوێكی‌ ب���ااڵی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫جۆرج بوشی‌ باوك‬

‫س���ه‌رۆك كۆماری‌ پێش���وتری‌ ئه‌مه‌ریكا‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی توانا ‌‬ ‫ی ‪ 89‬س���اڵه‌‪ ،‬پزیشكه‌كان ‌‬ ‫ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی نه‌خۆشییه‌كه‌یان نییه‌‪،‬‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫ی بێ‌ ئه‌مان" ناوده‌برێت‪.‬‬ ‫كه‌ به‌"تا ‌‬

‫"ئه‌سته‌م ‌ه‬ ‫جارێكیتر بچێته‌و‌ه‬ ‫دۆخ ‌ی جارانی‌"‬ ‫س���كرتێری‌ كه‌ له‌به‌غ���دا له‌گه‌ڵی‌ بون‌و كه‌سێكیان نه‌یتوانیوه‌ چاوی‌ به‌تاڵه‌بانی‌‬ ‫ده‌س���ته‌ی‌ یه‌كه‌می‌ پاس���ه‌وانه‌كانی‌ كه‌ بكه‌وێت‪ ،‬ئه‌م س���ه‌رچاوه‌یه‌ وتی‌ "ئه‌م ‌ه‬ ‫ته‌واو جێ���ی‌ متمانه‌و وه‌ك كوڕی‌ خۆی‌ بڕیاری‌ هێرۆخ���ان‌و خێزانه‌كه‌یه‌تی‌ كه‌‬ ‫وان‌و ژماره‌ی���ان نزیكه‌ی‌ ‪ 15‬كه‌س���ێك پێیانخۆش نییه‌ به‌و وه‌زعه‌وه‌ بیبینن"‪.‬‬ ‫زۆرێك له‌چاودێران‌و ته‌نانه‌ت به‌شێك‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬مام جه‌اللیان له‌نه‌خۆشخانه‌ی‌‬ ‫له‌ڕای‌ گشتی‌ كوردستانیش ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫شاریتییه‌ بینیوه‌"‪.‬‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ تائێس���تا باری‌ ته‌ندروستی‌‬ ‫جگ���ه‌ ل���ه‌وان‪ ،‬بۆچ���ی‌ نایه‌ڵن هیچ راسته‌قینه‌ی‌ تاڵه‌بانی‌ وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌‬ ‫باس ناكرێت‌و ده‌شاردرێته‌وه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫كه‌سێكی‌ دیكه‌ تاڵه‌بانی‌ ببینێت؟‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌و وێنانه‌شی‌ كه‌ پیشاندران هێشتا ئه‌و‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ ئه‌و ش���ه‌ش مانگ���ه‌دا بارزانی‌ گومانه‌ی‌ نه‌ڕه‌واندوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌وپێیه‌ی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و زۆرب���ه‌ی‌ ئه‌ندامانی‌ ئه‌و رۆژانه‌ی‌ كه‌ له‌كوردستاندا وێنه‌كانی‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ تاڵه‌بانی‌ باڵوكرانه‌وه‌‪ ،‬زیاتر له‌هه‌فته‌یه‌ك‬ ‫كوردستان‌و چه‌ندین گه‌وره‌ كاربه‌ده‌ستی‌ بو به‌رلین‌و زۆربه‌ی‌ ئه‌ڵمانیاو كیشوه‌ری‌‬ ‫ی ئه‌وروپا له‌ژێر سایه‌ی‌ ره‌هێڵه‌ی‌ باران‌و‬ ‫عێراقی‌ به‌مه‌به‌س���تی‌ س���ه‌ردانكردن ‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌ چونه‌ت���ه‌ به‌رلین‪ ،‬به‌اڵم هیچ به‌فردا رۆژان���ی‌ به‌س���ه‌رده‌بردو پله‌ی‌‬

‫سیاسییه‌ نه‌خۆشه‌کان‬

‫گه‌رما هاتبوه‌ خوار س���فره‌وه‌‌و زۆربه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫میدیاكان ده‌یانوت زس���تان گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‬ ‫بۆ ئه‌وروپا!‬ ‫وێ���ڕای‌ ئ���ه‌وه‌ش بۆچی‌ ب���ۆ زیاتر‬ ‫قایمكردنی‌ باوه‌ڕی‌ خه‌ڵكی‌ به‌باشبونی‌‬ ‫ته‌ندروستی‌ تاڵه‌بانی‌ له‌بری‌ ئه‌و وێنانه‌‬ ‫به‌ڤیدیۆ ئه‌و پیشاننادرێت؟‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ ئاگاداره‌ك���ه‌ وت���ی‌ "رای‌‬ ‫هێرۆخ���ان ئه‌وه‌ ده‌خوازێ���ت‪ ،‬ئه‌و وای‌‬ ‫پێخۆشبو یه‌كه‌مجار ئه‌وه‌ پیشانبدرێت‬ ‫دواتر ئه‌گه‌ر باش���تربێت م���ام جه‌الل‬ ‫به‌ڤیدیۆ پیشانبدرێت"‪.‬‬ ‫ئایا ره‌وش���ی‌ ته‌ندروس���تی‌ تاڵه‌بانی‌‬ ‫باشتر ده‌بێت؟‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ ئاگاداره‌كه‌ له‌وه‌اڵمی‌ ئه‌م‬ ‫پرسیاره‌دا وتی‌ "مام جه‌الل یاده‌وه‌ری‌‬ ‫كه‌وتوه‌ته‌وه‌ كار‌و زۆرجار باسی‌ منداڵی‌‬ ‫خۆی‌ ده‌كات‌و كه‌ پرس���یاری‌ لێده‌كرێت‬ ‫ده‌توانێ���ت وه‌اڵمبداته‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم زۆر‬ ‫به‌كه‌می‌ قس���ه‌ده‌كات‌و لێی‌ تێده‌گه‌یت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ نیی���ه‌ بڵێی‌ ئه‌وه‌ جه‌ڵته‌ لێیداوه‌و‬ ‫غه‌ڵب���ه‌ غه‌ڵ���ب ده‌كات وه‌ك ده‌ڵێ���ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و م���ام جه‌الله‌ی‌ جاران نه‌ماوه‌‬ ‫كه‌ حه‌زی‌ به‌قس���ه‌و گێڕانه‌وه‌ی‌ نوكته‌و‬ ‫به‌سه‌رهات ده‌كرد‪ ،‬خواردنیشی‌ پێشتر‬ ‫باش نه‌بو‪ ،‬به‌اڵم ماوه‌یه‌كه‌ خواردنیشی‌‬

‫باش بوه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌ توانای‌ جوڵه‌ی‌‬ ‫ب���اش نیی���ه‌‌و به‌عه‌ره‌بان���ه‌ هاتوچۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێده‌كرێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "به‌اڵم ئه‌وه‌ش راست نییه‌‬ ‫كه‌ بوترێ���ت جارێكیتر بچێته‌وه‌ دۆخی‌‬ ‫جارانی‌‪ ،‬مام جه‌الل جارێكیتر ناتوانێت‬ ‫بچێته‌وه‌ دۆخی‌ جاران‪ ،‬ته‌مه‌نی‌ هه‌یه‌و‬ ‫جه‌ڵته‌ی‌ مێشكیش گاڵته‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫تاڵه‌بان���ی‌ م���اوه‌ی‌ چه‌ند س���اڵێكه‌‬ ‫ناودارتری���ن‬ ‫له‌پێش���كه‌وتوترین‌و‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكاو ئه‌وروپا‌و‬ ‫رۆژهه‌اڵت���ی‌ ناوه‌ڕاس���تدا پش���كنینی‌‬ ‫پزیشكی‌‌و نه‌ش���ته‌رگه‌ری‌‌و چاره‌سه‌ری‌‬ ‫ب���ۆ ده‌كرێت‪ ،‬ئ���ه‌م نه‌خۆش���خانه‌یه‌ی‌‬ ‫ئێس���تا ئه‌وی‌ تێدا چاره‌س���ه‌ر ده‌كرێت‬ ‫له‌به‌رلی���ن "ش���اریتیه‌" ‪، Charité‬‬ ‫راقیترین‌و گه‌وره‌ترین نه‌خۆش���خانه‌یه‌‬ ‫له‌ئه‌وروپادا‪ ،‬كه‌ مێ���ژوی‌ دامه‌زراندنی‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ بۆ ‪ 300‬س���اڵ‌ له‌مه‌وبه‌ر‪،‬‬ ‫تیمی‌ پزیش���كییه‌كه‌ی‌ نزیك���ه‌ی‌ ‪3000‬‬ ‫پسپۆڕی‌ نه‌خۆش���ییه‌ جیاوازه‌كانه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫باشترین پزیش���كه‌كانی‌ ئه‌ڵمانیا‌و دنیا‬ ‫له‌خۆده‌گرێت‌و به‌شێكیش���یان ئه‌وانه‌ن‬ ‫كه‌ خه‌اڵتی‌ نۆبڵیان له‌بواری‌ پزیشكییدا‬ ‫پێبه‌خشراوه‌‌و شوێنی‌ به‌كارهێنانی‌ دوا‬ ‫داهێنانه‌ ته‌كنه‌لۆجییه‌ پزیش���كییه‌كانی‌‬ ‫جیهانیشه‌‪.‬‬

‫عه‌ل ‌ی عه‌بدواڵ ساڵح‬

‫ی ‪71‬‬ ‫ی یه‌م���ه‌ن‪ ،‬ته‌مه‌ن��� ‌‬ ‫ی پێش���و ‌‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫س���اڵه‌‪ ،‬تائێستا دو نه‌ش���ته‌رگه‌ری‌ ئه‌نجامداوه‌‪،‬‬ ‫له‌یه‌كێكیان���دا پالتین خرایه‌ قاچێوه‌و له‌ویتریاندا‬ ‫پالتینه‌كه‌ ده‌رهێنراو پالستیكی‌ بۆ دانرا‪.‬‬

‫تاڵه‌بانی‌‬

‫ماندێال‬

‫سه‌رۆك كۆماری‌ عێراق‪ ،‬ته‌مه‌ن ‪ 80‬ساڵ‌‪ ،‬له‌‪2007‬ه‌و‌ه‬ ‫به‌شێكی‌ ژیانی‌ له‌نه‌خۆش����خانه‌كاندا به‌سه‌ربردوه‌‪،‬‬ ‫ماوه‌ی‌ شه‌ش مانگه‌ له‌نه‌خۆشخانه‌یه‌كی‌ ئه‌ڵمانیایه‌‪،‬‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ توشی‌ جه‌ڵته‌ی‌ مێشك بو‪.‬‬

‫عه‌بدولعه‌زیز بوته‌فلیقه‌‬

‫س���ه‌رۆكی‌ پێشوی‌ باشوری‌ ئه‌فه‌ریقا‌‪ ،‬ته‌مه‌نی‌ ‪ 95‬ساڵه‌‪ ،‬له‌هاوین ‌ی‬ ‫‪2001‬ه‌وه‌‪ ،‬به‌ده‌ست شێرپه‌نجه‌ی‌ پرۆستاته‌وه‌ گیرۆده‌یه‌‪ ،‬ئه‌و له‌‪2004‬دا‬ ‫له‌ته‌مه‌نی‌ ‪ 85‬س���اڵیدا به‌هۆی‌ ناجێگیریی‌ باری‌ ته‌ندروس���تییه‌وه‌‬ ‫وازی‌ له‌كاری‌ سیاسی‌ هێنا‌و ئێستا له‌نه‌خۆشخانه‌یه‌‪.‬‬

‫س����ه‌رۆكی‌ جه‌زائی����ر‪ ،‬ته‌مه‌نی‌ ‪ 76‬س����اڵه‌‪،‬‬ ‫له‌‪2005‬ه‌وه‌ دوجار به‌خراپی‌ باری‌ ته‌ندروست ‌ی‬ ‫تێكچوه‌‪ ،‬ماوه‌ی‌ دو مانگه‌ توش����ی‌ جه‌ڵته‌ی‌‬ ‫مێش����ك بوه‌و به‌مه‌به‌س����تی‌ چاره‌سه‌ركردن‬ ‫له‌نه‌خۆشخانه‌یه‌كی‌ سه‌ربازیی‌ پاریسه‌‪.‬‬ ‫گورباچۆڤ‬ ‫میخائیل گورباچۆڤ دوا س���ه‌رۆك ‌ی یه‌كێتی‌ س���ۆڤیه‌ت‪ ،‬ته‌مه‌ن ‌ی‬ ‫‪ 82‬س���اڵه‌‪ ،‬له‌دو س���اڵی‌ رابردودا زۆربه‌ ‌ی كاتی‌ له‌نه‌خۆش���خان ‌ه‬ ‫له‌سه‌ربردوه‌‪ ،‬كێش���ی‌ زیادیكردوه‌و ده‌موچاویش ‌ی ئاوساوه‌‪ ،‬پێنج‬ ‫نه‌شته‌رگه‌ر ‌ی بۆ كراوه‌و به‌ده‌ست نه‌خۆش ‌ی شه‌كره‌وه‌ گیرۆده‌یه‌‪.‬‬

‫شا عه‌بدواڵ‬ ‫شای‌ عه‌ره‌بستانی‌ سعودیه‌‪ ،‬ته‌مه‌ن ‌ی ‪ 89‬ساڵه‌‪ ،‬تائێستا چه‌ندینجار‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ چاره‌سه‌ركردن س���ه‌ردانی‌ نه‌خۆشخانه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكا ‌ی‬ ‫كردوه‌‪ ،‬میدیاكان ده‌ڵێن نه‌خۆشییه‌كی‌ مه‌ترسیدار‌ه هه‌یه‌‌و بنه‌ماڵه‌ ‌ی‬ ‫ئال سعود "ده‌یشارنه‌وه‌"‪.‬‬

‫حه‌سه‌ن عه‌له‌وی‌‪ :‬بارزانی‌ سه‌رۆكایه‌ت ‌ی‬ ‫كوردستانی‌ له‌سه‌رۆك كۆماری ‌ی عێراق پێگرنگتره‌‬ ‫ئا‪ :‬شێركو عه‌بدواڵ‬ ‫حه‌سه‌ن عه‌له‌وی‌ نوسه‌رو په‌رله‌مانتارو‬ ‫ی ئاماژ‌ه‬ ‫ی ناسراوی‌ عێراق ‌‬ ‫كه‌سایه‌ت ‌‬ ‫ی چانسی‌ بون‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه "بارزان ‌‬ ‫به‌سه‌رۆكی‌ عێراقی‌ به‌هێزه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ كوردستانی‌ له‌سه‌رۆك‬ ‫كۆماریی‌ عێراق پێگرنگتره‌"‪.‬‬ ‫ی مالیكی‌‌و‬ ‫ی تۆ چ ‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌بۆچون ‌‬ ‫بارزانی‌ گه‌یاند به‌یه‌ك؟‬ ‫ی‬ ‫ی رۆڵ ‌‬ ‫عه‌له‌وی‌‪ :‬به‌ب���ڕوای‌ من ئه‌وه‌ ‌‬ ‫س���ه‌ره‌كی‌ بینی‌ له‌رێكه‌وتنی‌ مالیكی‌و‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫بارزان���ی‌و گه‌یاندنیان به‌یه‌ك دوا ‌‬ ‫ی نێوانیان‪ ،‬ئێران‬ ‫ته‌نگه‌ژه‌و به‌سته‌ڵه‌ك ‌ه ‌‬ ‫بو‪ .‬ئێران زۆر كار له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ی‬ ‫ی زیاتر ‌‬ ‫كه‌ رێگه‌ له‌یه‌كتر نزیكبونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی خۆیدا‬ ‫پارتی‌‌و توركیا بگرێ���ت‌و به‌ال ‌‬ ‫رایبكێش���ێت‪ ،‬له‌و چوارچێوه‌یه‌شدا زۆر‬ ‫به‌الی���ه‌و‌ه گرنگبو ك���ه‌ هه‌ولێر‌و به‌غدا‬ ‫له‌یه‌كتر نزیكبخاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا ئ���ه‌م رۆڵبینین���ه‌ ‌‬ ‫ی له‌توركیاو‬ ‫ئێران واده‌كات ك���ه‌ بارزان ‌‬

‫سوننه‌كان دوربكه‌وێته‌وه‌؟‬ ‫عه‌ل���ه‌وی‌‪ :‬ئه‌گ���ه‌ر بڕوان���ن بارزانی‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ره‌تادا پشتیوانی‌ له‌خۆپیشاندان ‌‬ ‫پارێزگا س���وننه‌كان كرد‪ ،‬به‌اڵم دواتر‬ ‫ی‬ ‫ك��� ‌ه س���ه‌یریكرد خۆپیش���انده‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫س���وننه‌‌و س���ه‌ركرده‌كانیان پێداگر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ستور ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ ‌‬ ‫عێ���راق ده‌كه‌ن‌و ئه‌مه‌ش گ���ه‌ر بچێت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی جێبه‌جێكردن���ه‌وه‌‪ ،‬كورد زیان ‌‬ ‫بوار ‌‬ ‫ی‬ ‫لێ���ده‌كات‪ ،‬بۆیه‌ بارزانی هه‌ڵوێس���ت ‌‬ ‫به‌رامب���ه‌ر ب���ه‌وان گ���ۆڕا‪ ،‬س���ه‌باره‌ت‬ ‫ی‬ ‫ی به‌باش ‌‬ ‫ی توانیویه‌ت ‌‬ ‫به‌توركیاش پارت ‌‬ ‫ی له‌نێوان ئه‌و‬ ‫بااڵنس���ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كان ‌‬ ‫هێزان���ه‌دا رابگرێت‪ ،‬هه‌م له‌گ ‌هڵ‌ توركیا‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ باش���ه‌و ه���ه‌م له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ێ‬ ‫ی ئاسایی‌و ب ‌‬ ‫ئێرانیش په‌یوه‌ندییه‌كان ‌‬ ‫كێشه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌ی‌ پشتكردن ‌ه ئۆپۆزیسیۆن ‌‬ ‫س���وریا له‌الی���ه‌ن بارزانی���ه‌و‌ه چ���ۆن‬ ‫لێكده‌ده‌نه‌وه‌؟‬ ‫عه‌ل���ه‌وی‌‪ :‬بارزان���ی ه���اوكاری‬ ‫ی سوریا ده‌كات به‌مه‌رجێك‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن ‌‬ ‫ی تێدابێت‌و كورد‬ ‫ی ك���ورد ‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���د ‌‬

‫زه‌ره‌رمه‌ن���د نه‌بن له‌الی���ه‌ن چه‌كدار‌ه‬ ‫توندڕه‌وه‌كانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ئه‌و‌ه ب�ڵ�او‌ه ك ‌ه‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌نگ���ۆ ‌‬ ‫ی ده‌گرێته‌وه‌و‬ ‫ی تاڵه‌بان ‌‬ ‫بارزانی جێگ���ه‌ ‌‬ ‫ده‌بێت به‌سه‌رۆك كۆمار؟‬ ‫عه‌له‌وی‌‪ :‬بارزانی له‌م رۆژانه‌دا سه‌ردانی‬ ‫به‌غدا ده‌كات‪ ،‬وه‌ك ئاشكرای ‌ه ئه‌و بۆی‬ ‫نیه‌ بو س���ێجار خۆی هه‌ڵبژێرێته‌و‌ه بۆ‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی كوردس���تان‪ ،‬به‌اڵم من‬ ‫ی‬ ‫بۆچونێكی ترم هه‌یه‌ به‌حوكمی‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌نزیك���ه‌وه‌ بارزانی ده‌ناس���م‪ ،‬بارزانی‬ ‫ی زۆر ب���ه‌الو‌ه‬ ‫ی هه‌رێم��� ‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫گرنگتر‌ه تا سه‌رۆكایه‌تی عێراق‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫پێشتریش س���ه‌رۆكایه‌تی عێراقیان بۆ‬ ‫پێش���نیاركرد خۆی نه‌یویست‪ ،‬ئه‌وه‌بو‬ ‫تاڵه‌بانی كردی‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌م‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا هێش���تنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی به‌به‌تاڵی‌ چ سودێك‬ ‫پۆست ‌هی‌ تاڵه‌بان ‌‬ ‫یاخود زیانێكی‌ بۆ كورد تێدایه‌؟‬ ‫ی‬ ‫عه‌له‌وی‌‪ :‬پڕنه‌كردنه‌وه‌ی پۆسته‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫تاڵه‌بانی‌ وه‌ك س���ه‌رۆك كۆمار‪ ،‬الیه‌ن ‌‬ ‫ئیجابی‌‌و سلبیشی‌ تێدای ‌ه بۆ كورد‪ ،‬الیه‌ن ‌ه‬ ‫ی ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه له‌روی ئه‌ده‌بی‌و‬ ‫ئیجابیه‌كه‌ ‌‬

‫ئه‌خالقییه‌وه‌ كه‌س حه‌ز ناكات نزیك ئه‌و‬ ‫پۆست ‌ه بێته‌وه‌ چونك ‌ه تاڵه‌بانی هێشتا‬ ‫له‌ژیان���دا ماوه‌‪ ،‬سلبیه‌كه‌ش���ی ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫كه‌ تائێس���تا ك���ورد گرنگییان به‌مافی‬ ‫خۆیان نه‌داو‌ه بۆ كاركردن له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫پۆس���ت ‌ه گرنگه‌‪ ،‬ده‌بو له‌روی سیاسی‌و‬ ‫یاساییه‌وه‌ یه‌كسه‌ر كه‌سێكی شیاویان‬ ‫بۆ ئه‌و پۆس���ته‌ ده‌ستنیش���انبكردایه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ نابێت له‌به‌ر تاكه‌كه‌سێك ماف‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و ئاواتی میلله‌تێك بوه‌ستێنی‪،‬‬ ‫كوردیش ئێس���تا پێویستی به‌و پۆست ‌ه‬ ‫ی بڕوانن‬ ‫گرنگه‌ زیاتره‌‪ ،‬چونك ‌ه به‌باش��� ‌‬ ‫ئێستا جێگری سه‌رۆك كۆمار ك ‌ه تاریق‬ ‫ی‬ ‫هاشمی‌و س���وننه‌ی ‌ه نه‌ماوه‌‪ ،‬تاڵه‌بان ‌‬ ‫س���ه‌رۆك كۆماریش خۆی نه‌ماو‌ه ته‌نها‬ ‫ی ماوه‌‪ ،‬ئه‌ویش له‌س���ه‌ر‬ ‫جێگرێكی تر ‌‬ ‫شیعه‌ حس���ابه‌‪ ،‬س���ه‌رۆك وه‌زیرانیش‬ ‫ش���یعه‌یه‌ ئیت���ر هه‌مو ده‌س���ه‌اڵته‌كان‬ ‫له‌ده‌س���تی ئه‌واندایه‌‪ ،‬بۆی ‌ه زه‌رور‌ه بۆ‬ ‫كورد بیری له‌نه‌ته‌وه‌كه‌ی بكرادیه‌ته‌و‌ه‬ ‫زیاتر وه‌ك���و ده‌زانین نه‌خۆش���یه‌كه‌ی‬ ‫تاڵه‌بان���ی نه‌خۆش���ییه‌كی قورس���ه‌‌و‬ ‫درێژخایه‌نه‌‪.‬‬

‫ حه‌سه‌ن عه‌له‌وی‬

‫ئێستا جێگری سه‌رۆك‬ ‫كۆمار كه‌ تاریق‬ ‫هاشمی‌و سوننه‌ی ‌ه‬ ‫نه‌ماوه‌‪ ،‬تاڵه‌بان ‌ی‬ ‫سه‌رۆك كۆماریش خۆی‬ ‫نه‌ماوه‌ ته‌نها جێگرێكی‬ ‫تری‌ ماوه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫شیعه‌‌یه‌‪ ،‬سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیرانیش شیعه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌مو ده‌سه‌اڵته‌كان‬ ‫له‌ده‌ستی ئه‌واندایه‌‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )383‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/6/25‬‬

‫په‌كه‌كه‌‪:‬‬ ‫خه‌ریكه‌ توركیا ریسه‌كه‌ ده‌كاته‌وه‌ به‌خوری‬

‫به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت‬

‫جوانییەکانی ناڕێکی‬

‫ئا‪ :‬ئاكۆ حه‌مه‌د رابی‬ ‫له‌چه‌ند رۆژی رابردودا سوپای‬ ‫توركیا بۆردومانی چه‌ند ناوچه‌یه‌كی‬ ‫ژێرده‌سه‌اڵتی گه‌ریالكانی په‌كه‌كه‌ی‬ ‫كردو چه‌ندینجاریش فرۆكه‌ جه‌نگیه‌كانی‬ ‫توركیا به‌سه‌ر ئاسمانی هه‌رێمی میدیادا‬ ‫سوڕاونه‌وه‌‪ ،‬به‌رپرسه‌ بااڵكانی په‌كه‌كه‌‬ ‫له‌وه‌ به‌گومانن كه‌ توركیا تائێستا هیچ‬ ‫هه‌نگاوێكی به‌ره‌و ئاشتی نه‌هاویشتوه‌‪.‬‬

‫«‪»15‬‬

‫په‌كه‌ك���ه‌ به‌گومانه‌ له‌و كارانه‌ی‌ توركیا‬ ‫ئه‌م رۆژانه‌ ده‌یكات‪ ،‬كه‌ زۆربه‌یان ده‌چن ‌ه‬ ‫خانه‌ی‌ خۆئاماده‌كردنه‌وه‌ بۆ ئه‌نجامدانی‬ ‫ش���ه‌ڕێكی به‌رفراوان‪ ،‬جگه‌ له‌سوڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫فڕۆك���ه‌ جه‌نگیه‌كانی‌ ئه‌و واڵته‌ به‌س���ه‌ر‬ ‫هه‌رێمی‌ میدیاو بۆردومانكردنی‌‪ ،‬قسه‌كانی‌‬ ‫هه‌فته‌ی‌ رابردوی‌ ئه‌ردۆغان له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫توركی���ادا ب���ه‌الی‌ زۆرب���ه‌ی‌ چاودێرانی‌‬ ‫سیاس���یه‌وه‌ ئاماژه‌یه‌كی‌ ترس���ناكبو‪ ،‬بۆ‬ ‫بایه‌خنه‌دانی‌ ‪ AKP‬به‌پرۆس���ه‌ی‌ ئاشتی‌‬ ‫نێوان په‌كه‌كه‌و ده‌وڵه‌تی‌ توركیا‪ ،‬كاتێك‬ ‫كه‌ خۆپیش���انده‌رانی‌ گۆڕه‌پانی‌ ته‌قسیم‌و‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنی‌ ئه‌و واڵته‌ی‌ به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك‬ ‫تۆمه‌تباركرد كه‌ "له‌ته‌قس���یمدا ش���ه‌رم‬ ‫نایانگرێت وێنه‌ی‌ سه‌ركرده‌یه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌ چه‌ند گه‌ریالیه‌کی په‌که‌که‌‬ ‫وه‌ك ئه‌تاتورك ده‌خه‌نه‌ پاڵ‌ كه‌س���ێكی‌‬ ‫تیرۆریستی‌ وه‌ك ئۆجه‌الن"!‬ ‫له‌دوای نه‌ورۆزی ئه‌مس���اڵه‌وه‌و به‌هۆی‬ ‫په‌یامه‌ك���ه‌ی عه‌ب���دواڵ ئۆجه‌الن���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌به‌شێكیدا داوای كشانه‌وه‌ی گه‌ریالكانی‬ ‫په‌كه‌كه‌ی كرد له‌خاكی توركیا‪ ،‬قۆناغێكی‬ ‫نوێ���ی ئاش���تی له‌باكوری كوردس���تان‬ ‫ده‌س���تیپێكرد به‌ئومێدی چاره‌سه‌ركردنی‬ ‫پرسی كورد له‌و واڵته‌دا‪ .‬به‌اڵم له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫تائێستا هیچ هه‌نگاوێك له‌الیه‌ن توركیاوه‌‬ ‫نه‌نراوه‌‪ ،‬وته‌بێژی هه‌په‌گه‌ "هێزی پاراستنی‬ ‫گه‌ل" باڵی سه‌ربازی (په‌كه‌كه‌)‪ ،‬به‌ختیار‬ ‫دۆغان له‌لێداوانێكیدا ب���ۆ ئاوێنه‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫رونك���رده‌وه‌ كه‌ هه‌رچه‌ن���ده‌ توركیا زۆر‬ ‫سه‌ختی‌و زه‌حمه‌تی دروستده‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا پرۆس���ه‌ی كشانه‌وه‌ی‬ ‫گه‌ریالكانمان كه‌ له‌س���ه‌ر داوای سه‌رۆك‬ ‫ئاپۆوه‌ له‌‪8‬ی گواڵنه‌وه‌ ده‌س���تیپێكردوه‌‪،‬‬ ‫تاكو ئێستا به‌رده‌وامه‌‪.‬‬ ‫وته‌بێژه‌ك���ه‌ی هه‌په‌گ���ه‌ ئاماده‌نه‌ب���و‬ ‫ژماره‌ی ئه‌و گه‌ریالیانه‌ ئاش���كرابكات كه‌‬ ‫تائێس���تا له‌باكوری كوردستانه‌وه‌ به‌ره‌و‬ ‫هه‌رێمی پاراس���تنی میدیا كشاونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم جه‌ختی له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌‬ ‫ئه‌وان به‌ته‌واوی پابه‌ندی پرۆسه‌ی ئاشتی‬ ‫بون‌و له‌و چوارچێوه‌یه‌شدا ئه‌وه‌ی كه‌وتۆته‌ له‌ده‌س���ه‌اڵتدارانی توركیا هه‌یه‌ خه‌ریكی‬ ‫سه‌رشانیان تائێس���تا جێبه‌جێیانكردوه‌و له‌باربردنی پرۆسه‌ی‌ ئاشتی بێت‪ ،‬دۆغان‬ ‫ئێستا تۆپه‌كه‌ له‌گۆڕه‌پانی‌ توركیادایه‌ بۆ وتی‌ "خه‌ریكه‌ توركیا ریسه‌كه‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫پابه‌ندبون به‌و پرۆسه‌یه‌‪ .‬له‌هه‌مانكاتیشدا به‌خوری"‪.‬‬ ‫"له‌كاتێكدا ك���ه‌ گه‌ریالكانمان خه‌ریكی‬ ‫ئه‌وه‌ش ناش���ارێته‌وه‌ كه‌ ئه‌وان گومانیان‬

‫كش���انه‌وه‌ن‪ ،‬كه‌چ���ی ده‌وڵه‌ت���ی تورك‬ ‫جموجۆڵ���ی س���ه‌ربازی زیاترك���ردوه‌‪.‬‬ ‫ئاماده‌كاری بۆ شه‌ڕێكی سه‌خت ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ش كوردان نیگه‌ران ده‌كات‪ .‬له‌گه‌ڵ‬ ‫كشانه‌وه‌ی گه‌ریال له‌باكوری كوردستان‪،‬‬ ‫ده‌بوا س���ه‌ربازگه‌و هێزه‌ س���ه‌ربازییه‌كان‬ ‫ك���ه‌م بكرانای���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫زیاتركراون"‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ دوا لێدوانی‌ موراد قه‌ره‌یالنه‌ بۆ‬ ‫ئاژانس���ی فوراتنیوزی نزیك له‌په‌كه‌كه‌‪،‬‬ ‫قه‌ره‌یالن باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ سوڕانه‌وه‌ی‬ ‫فرۆكه‌كانی توركیا به‌سه‌ر ئاسمانی هه‌رێمی‬ ‫پاراستنی میدیا‪ ،‬به‌مه‌به‌ستنی پشكنین‌و‬ ‫ئاماده‌كاری هێرشی ئاسمانیه‌"‪.‬‬ ‫ڕێبه‌ری پارتی كرێكارانی كوردس���تان‬ ‫"عه‌ب���دواڵ ئۆجه‌الن" ك���ه‌ له‌نێو هه‌وادارو‬ ‫الیه‌نگرانی���دا به‌ڕێب���ه‌ر ئاپ���ۆ ناس���راوه‌‬ ‫له‌ناوه‌راستی مانگی ش���وباتی ‪1999‬ه‌وه‌‬ ‫له‌دورگه‌ی ئیمرالی سه‌ر ده‌ریای مه‌رمه‌ره‌‬ ‫خراوه‌ت���ه‌ زیندان���ه‌وه‌‪ .‬ئۆج���ه‌الن بۆته‌‬ ‫پێكهێنه‌رێكی س���ه‌ره‌كی پرۆسه‌ی ئاشتی‬ ‫له‌توركی���ا‪ .‬بۆ ئ���ه‌و مه‌به‌س���ته‌ش به‌ر‬ ‫له‌ده‌س���تپێكردنی كشانه‌وه‌ی گه‌ریالكانی‬ ‫په‌كه‌ك���ه‌ له‌ناو خاكی توركی���ا‪ ،‬ده‌زگای‬ ‫میتی توركی‌و خودی س���ه‌رۆكی ده‌زگاكه‌‬ ‫ه���اكان فی���دان چه‌ندینج���ار له‌گه‌ڵ���ی‬ ‫كۆبونه‌ته‌وه‌و ه���اوكات نزیكه‌ی ‪6‬جاریش‬ ‫وه‌فدی ‪ BDP‬سه‌ردانی ئۆجه‌النیان كردوه‌‬ ‫له‌دورگه‌ی ئیمرالی‪ .‬هه‌روه‌ها هه‌مان وه‌فد‬

‫به‌مه‌به‌ستی گه‌یاندنی نامه‌كانی ئۆجه‌الن‬ ‫بۆ س���ه‌ركردایه‌تی په‌كه‌ك���ه‌‪ ،‬چه‌ندینجار‬ ‫س���ه‌ردانی قه‌ندیلیان كردوه‌‪ .‬هه‌میشه‌ش‬ ‫سه‌ركرده‌كانی په‌كه‌كه‌ ئه‌وه‌ رونده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫كه‌ سه‌رخستنی پرۆس���ه‌ی ئاشتی به‌بێ‬ ‫ئۆجه‌الن ناچێته‌ پێشه‌وه‌و هه‌مو كاتیش‬ ‫پابه‌ندبونی ته‌واوی خۆیان به‌په‌یامه‌كانی‬ ‫ناوبراو دوپاتده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌دوای هه‌ڵگیرسانی‌ شه‌ڕی چه‌كداری‬ ‫نێ���وان په‌كه‌ك���ه‌و حكومه‌ت���ی توركی���ا‬ ‫له‌ساڵی ‪1984‬ه‌وه‌ تائێستا‪ ،‬په‌كه‌كه‌ زیاد‬ ‫ل���ه‌ ‪8‬جار ئاگربه‌س���تی ڕاگه‌یاندوه‌ به‌اڵم‬ ‫له‌الیه‌ن توركیاوه‌ پێش���وازی لێنه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ك س���اڵی ‪1999‬ش په‌كه‌ك���ه‌‬ ‫كش���انه‌وه‌ی گه‌ریالكانی ده‌س���تپێكرد‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌سه‌روه‌ختی كش���انه‌وه‌دا توركیا‬ ‫هێرشی كرده‌ سه‌ریان‌و چه‌ندین گه‌ریالی‬ ‫لێكوشتن‪.‬‬ ‫ئێس���تاش كه‌ كش���انه‌وه‌ی گه‌ریالكان‬ ‫له‌توركیا مه‌رجێكی پێش���وه‌خته‌و گرنگی‬ ‫توركیا بوه‌ بۆ پرۆسه‌ی ئاشتی‪ ،‬په‌كه‌كه‌‬ ‫ئه‌م���ه‌ی به‌باش���ی‌و هه‌م���و مه‌رجه‌كانی‬ ‫دیكه‌شی جێبه‌جێكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ توركی���ا هه‌نگاوێكی‌ ئه‌وتۆی‌‬ ‫به‌ئاڕاسته‌ی‌ س���ه‌قامگیركردنی‌ پرۆسه‌ی‌‬ ‫ئاش���تی‌ له‌باكوری‌ كوردس���تاندا نه‌ناوه‌‪،‬‬ ‫درێژه‌كێش���انی‌ ئه‌م دۆخه‌ له‌مه‌ودایه‌كی‌‬ ‫دوردا مه‌ترس���ی‌ هه‌ڵگیرسانه‌وه‌ی‌ شه‌ڕی‌‬ ‫لێده‌كرێت‪.‬‬

‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ كرد ك ‌ه‬ ‫ئێس���تا ئه‌ندامان���ی‌ موجاهیدینی‌ خه‌لق‬ ‫له‌هه‌لومه‌رجێك���ی‌ زۆر س���ه‌ختدا ژی���ان‬ ‫به‌سه‌رده‌به‌ن له‌كه‌مپی‌ لیبرێتی‌‌و خوازیاری‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌یان���ن ب���ۆ كه‌مپی‌ ئه‌ش���ره‌ف‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ له‌چه‌ن���د مانگ���ی‌ رابردودا‬ ‫نزیك���ه‌ی‌ ‪ 200‬كه‌س���یان ب���ۆ رزگاربون‬ ‫له‌كه‌مپ���ی‌ لیبرێت���ی‌ به‌رێككه‌وتن له‌گه‌ڵ‌‬ ‫واڵتی‌ ئه‌لبانیا رویانكردوه‌ته‌ ئه‌و واڵته‌‪.‬‬ ‫س���اڵی‌ ‪ ،2003‬له‌س���ه‌روه‌ختی‌ روخانی‌‬ ‫س���ه‌دامدا‪ ،‬موجاهیدی���ن‌و كه‌مپ���ی‌‬ ‫ئه‌ش���ره‌ف‪ ،‬یه‌كێك بو له‌و مه‌س���ه‌النه‌ی‌‬ ‫كه‌ چاره‌نوس���یان نادیارب���و‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫له‌سه‌ره‌تای‌ ده‌ستپێكی‌ شه‌ڕه‌كه‌دا‪ ،‬چه‌ند‬ ‫جارێ���ك كه‌مپ���ی‌ ئه‌ش���ره‌ف كه‌وته‌ به‌ر‬ ‫هێرشی‌ فڕۆكه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬به‌اڵم دواتر‬ ‫كێشه‌كه‌ به‌بێده‌نگی‌ له‌الیه‌ن ئه‌مه‌ریكاوه‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ركرا‪ ،‬تا كش���انه‌وه‌یان له‌عێراق‬ ‫كه‌مپی‌ ئه‌شره‌ف له‌نزیك دیاله‌ هێڵرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌دوای‌ كش���انه‌وه‌یاندا‪ ،‬به‌فه‌رمانی‌‬ ‫مالیك���ی‌ له‌الی���ه‌ن هێزه‌كان���ی‌ عێراقه‌وه‌‬ ‫كه‌مپه‌كه‌ گه‌مارۆدراو له‌سه‌ره‌تای‌ ‪2011‬دا‬ ‫گواسترانه‌وه‌ بۆ كه‌مپی‌ لیبرێتی‌‪.‬‬ ‫س���ازمانی‌ موجاهیدینی‌ خه‌لقی‌ ئێران‪،‬‬ ‫س���اڵی‌ ‪ ،1965‬له‌الیه‌ن سێ‌ خوێندكاری‌‬ ‫گه‌نجی‌ زانكۆوه‌ دامه‌زراوه‌‪ ،‬كه‌ ئامانجیان‬ ‫ئازادكردن���ی‌ ئێ���ران له‌ئیس���تیبداد‌و‬ ‫س���ه‌رمایه‌داری‌‌و ئیمپریالیزم بو‪ ،‬س���اڵی‌‬ ‫‪ 1971‬له‌ڕێگ���ه‌ی‌ كوش���تنی‌ ش���ه‌ش‬ ‫ئه‌مه‌ریكیی���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م س���ازمانه‌ خه‌باتی‌‬ ‫چه‌كداری���ی‌ راده‌گه‌یه‌نێت‪ .‬ل���ه‌‪1972‬دا‪،‬‬ ‫له‌كۆی‌ سیانزه‌ ئه‌ندامی‌ كۆمیته‌ی‌ ناوه‌ندی‌‬ ‫موجاهیدی���ن‪ ،‬ك���ه‌ له‌الیه‌ن س���اواكه‌وه‌‬ ‫ده‌س���تگیركرابون‪ ،‬جگه‌ له‌(مه‌س���عودی‌‬ ‫ره‌ج���ه‌وی‌)‪ ،‬هه‌موی���ان ئیعدامكران‪ .‬له‌و‬

‫رۆژگاره‌ی‌ ده‌ی���ه‌ی‌ ‪1970‬دا‪ ،‬كه‌ زۆربه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هێ���زه‌كان كه‌وتبون���ه‌ ژێ���ر كاریگ���ه‌ری‌‬ ‫ئایدۆلۆژیای‌ چه‌په‌وه‌‪ ،‬ئه‌مان وه‌ك هێزێكی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌‪ ،‬بونی‌ خۆیان راگه‌یاند‪ ،‬ساڵی‌‬ ‫‪ ،1979‬موجاهیدین له‌ده‌ستگرتن به‌سه‌ر‬ ‫باڵوێزخانه‌ی‌ ئه‌مه‌ری���كا‌و به‌بارمته‌گرتنی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكییه‌كاندا به‌ش���دار ده‌بێت‪ ،‬ساڵی‌‬ ‫‪ 1980‬له‌یه‌ك���ه‌م هه‌ڵبژاردن���ی‌ س���ه‌رۆك‬ ‫كۆماری‌ ئێراندا‪ ،‬مه‌سعودی‌ ره‌جه‌وی‌ خۆی‌‬ ‫كاندید ده‌كا‌و سه‌الحیه‌تی‌ كاندیدبونه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌الی���ه‌ن خومه‌ینیی���ه‌وه‌ ره‌تده‌كرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌ ‪1981‬دا بۆ پش���تیوانیكردن له‌ ئه‌بو‬ ‫حه‌سه‌ن به‌نی‌ س���ه‌دری‌ سه‌رۆك كۆماری‌‬ ‫له‌كارالبراو‪ ،‬موجاهیدین خۆپیشاندانێكی‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ له‌تاران س���ازده‌كات‪ .‬س���وپای‌‬ ‫پاس���داران به‌وپ���ه‌ڕی‌ توندوتیژیی���ه‌وه‌‬ ‫روبه‌ڕوی‌ ده‌بێته‌وه‌و پاش���ان شه‌پۆلێكی‌‬ ‫ده‌ستگیركردن‌و ئیعدام له‌دژی‌ موجاهیدین‬ ‫له‌سه‌رتاس���ه‌ری‌ ئێراندا ده‌ستپێده‌كات‪.‬‬ ‫به‌دوای‌ ئه‌وه‌ش���دا ره‌جه‌وی‌‌و به‌نی‌ سه‌در‬ ‫به‌فڕۆكه‌یه‌ك���ی‌ تایبه‌تی‌ ب���ه‌ره‌و پاریس‬ ‫هه‌ڵدێ���ن‌و ش���ورای‌ میلل���ی‌ مقاوه‌مه‌ت‬ ‫داده‌مه‌زرێن���ن‪ .‬كه‌ حیزب���ی‌ دیموكراتی‬ ‫كوردستانی‌ ئێرانیش بۆ ماوه‌یه‌ك ده‌بێته‌‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ ئه‌م ش���ورایه‌‪ .‬س���اڵی‌ ‪1986‬‬ ‫فه‌ره‌نسا داوا له‌ره‌جه‌وی‌ ده‌كات خاكی‌ ئه‌و‬ ‫واڵته‌ به‌جێبهێڵێ���ت‌و ره‌جه‌ویش باره‌گای‌‬ ‫فه‌رمانده‌ی���ی‌ ده‌گوازێته‌وه‌ ب���ۆ عێراق‌و‬ ‫كه‌مپی‌ ئه‌ش���ره‌ف داده‌مه‌زرێنن‌و له‌وێوه‌‬ ‫چاالكیه‌كانی���ان دژ به‌كۆماری‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫ئێران رێكده‌خه‌ن‪ .‬ل���ه‌‪2003‬دا‪ ،‬هێزه‌كانی‌‬ ‫موجاهیدین ته‌س���لیم به‌ئه‌مه‌ریكاییه‌كان‬ ‫ده‌ب���ن‌و به‌پێ���ی‌ رێكه‌وتننامه‌ی���ه‌ك به‌و‬ ‫مه‌رج���ه‌ چ���ه‌ك ده‌كرێن‪ ،‬ك���ه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌مه‌ریكییه‌كانه‌وه‌ بپارێزرێن‪.‬‬

‫سازمانی‌ موجاهیدینی‌ خه‌لق‪ ،‬یه‌كێك ‌ه‬ ‫له‌دوژمنه‌ هه‌ره‌ سه‌رسه‌خته‌كانی‌ كۆماری‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ ئێ���ران‪ ،‬له‌س���ه‌ره‌تای‌ ده‌یه‌ی‌‬ ‫‪1980‬دا‪ ،‬موجاهیدین توانیان نوسینگه‌ی‌‬ ‫حیزب���ی‌ جمه���وری‌ ئیس�ل�امی له‌تاران‬ ‫بته‌قێنن���ه‌وه‌‌و محه‌م���ه‌د عه‌ل���ی‌ ره‌جائی‌‬ ‫سه‌رۆك كۆمار‌و محه‌مه‌د جه‌واد باهونه‌ری‌‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیر‌و حه‌فتا كاربه‌ده‌س���تی‌‬ ‫پایه‌ب���ه‌رزی‌ كۆماری‌ ئیس�ل�امی‌ بكوژن‪.‬‬ ‫له‌هه‌وڵێكی‌ سه‌رنه‌كه‌وتوانه‌ی‌ تیرۆركردنی‌‬ ‫عه‌لی‌ خامه‌نه‌ئی‌ رابه‌ری‌ ئێستای‌ كۆماری‌‬ ‫ئیسالمیشدا‪ ،‬ده‌س���تی راستی‌ ئه‌ویان بۆ‬ ‫یه‌كجاری‌ په‌كخس���ت ‪ .‬هه‌روه‌ه���ا ئه‌وه‌‬ ‫سازمانی‌ موجاهیدین بو كه‌ بۆ یه‌كه‌مجار‬ ‫په‌رده‌ی‌ له‌س���ه‌ر به‌رنامه‌ ئه‌تۆمییه‌كانی‌‬ ‫ئێران���ی‌ هه‌ڵماڵی‌و س���ه‌رنجی‌ ئه‌مه‌ریكا‌و‬ ‫كۆمه‌ڵ���گای‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ بۆ ئه‌م هه‌نگاوه‌‬ ‫گرنگ‌و مه‌ترسیداره‌ی‌ ئێران راكێشا‪.‬‬ ‫ل���ه‌دوای‌ ‪2003‬ه‌وه‌‪" ،‬مه‌س���عودی‌‬ ‫ره‌جه‌وی‌" خۆی‌ ده‌ش���ارێته‌وه‌و ئێس���تا‬ ‫مریه‌می‌ ره‌جه‌وی‌ هاوسه‌ری‌‪ ،‬كه‌ به‌بنه‌چه‌‬ ‫ده‌چێته‌وه‌ سه‌ر بنه‌ماڵه‌ی‌ شاكانی‌ قاجار‌و‬ ‫ته‌مه‌نی‌ ‪ 60‬ساڵه‌‌و له‌پاریس داده‌نیشێت‪،‬‬ ‫"سه‌رۆك كۆماریانه‌"‌‪.‬‬

‫له‌كاتێكدا ك ‌ه‬ ‫گه‌ریالكانمان‬ ‫خه‌ریكی كشانه‌وه‌ن‪،‬‬ ‫كه‌چی ده‌وڵه‌تی‬ ‫تورك جموجۆڵی‬ ‫سه‌ربازی زیاتركردوه‌‬ ‫ئاماده‌كاری بۆ‬ ‫شه‌ڕێكی سه‌خت‬ ‫ده‌كات‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫‪ 400‬كورد له‌كه‌مپی‌ "لیبرێتی‌"ن له‌گه‌ڵ‌ موجاهیدین‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫له‌كۆی‌ ‪ 3100‬كه‌س كه‌ سه‌ر به‌"سازمانی‌‬ ‫موجاهیدینی‌ خه‌لقی‌ ئێران"ن‌و ئێستا‬ ‫خراونه‌ته‌ كه‌مپی‌ لیبرێتیی نزیك‬ ‫فڕۆكه‌خانه‌ی‌ به‌غداوه‌‪ 400 ،‬كه‌سیان‬ ‫كوردن‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئ���اگادار له‌كه‌مپ���ی‌‬ ‫لێبرێتییه‌وه‌ كه‌ نه‌یویس���ت خۆی‌ ئاشكرا‬ ‫ب���كات ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ كرد ك���ه‌ دوای‌‬ ‫گواس���تنه‌وه‌یان له‌كه‌مپی‌ ئه‌ش���ره‌فه‌وه‌‬ ‫بۆ كه‌مپ���ی‌ لێبرتی‌ نزی���ك فڕۆكه‌خانه‌ی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت���ی‌ به‌غ���دا رۆژان���ه‌ روبه‌ڕوی‌‬ ‫چه‌ندین گرفت‌و هێرش ده‌بنه‌وه‌‪" ،‬سوپای‌‬ ‫ق���ودس"ی‌ ئێرانی���ش به‌به‌رپرس���یاری‌‬ ‫ئ���ه‌و هێرش���انه‌ ده‌زانن‪ ،‬به‌ب���ێ‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كۆمیس���یاری‌ ب���ااڵی‌ په‌ناب���ه‌ران وه‌ك‬ ‫پێویس���ت به‌هانایانه‌وه‌ بچن‌و حكومه‌تی‌‬ ‫عێراقیش ئاسانكاری‌ بۆ ئه‌نجامدانی‌ ئه‌و‬ ‫هێرشانه‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌م سه‌رچاوه‌یه‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌‬ ‫ئێستا نزیكه‌ی‌ ‪ 400‬ئه‌ندامی‌ موجاهیدینی‌‬ ‫به‌بنه‌چ���ه‌ ك���ورد كه‌ هه‌موی���ان خه‌ڵكی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ كوردستانن له‌كه‌مپه‌كه‌دا هه‌ن‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و بونی‌ ئه‌و ژماره‌ زۆره‌ی‌ كوردیش���ی‌‬ ‫له‌ناو موجاهیدین���ی‌ خه‌لق گه‌ڕانده‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ له‌س���ه‌ره‌تای‌ ده‌یه‌ی‌ ‪1980‬دا‬ ‫كاتێك كه‌ موجاهیدین كه‌وتنه‌ به‌ر لێشاوی‌‬ ‫زه‌بروزه‌نگی‌ كۆماری‌ ئیس�ل�امی‌‪ ،‬حیزبی‌‬ ‫دیموك���رات‌و دكتۆر قاس���ملو‪ ،‬هاوكاری‌‌و‬ ‫ده‌ستگیرۆییه‌كی‌ زۆری‌ كردن بۆ رزگاربون‬ ‫له‌و رۆژه‌ ره‌شه‌ی‌ تێیكه‌وتبون‌و دواتریش‬ ‫له‌چه‌ند قۆناغێكدا ژماره‌یه‌ك كورد دوای‌‬ ‫موجاهیدین كه‌وتن‌و چونه‌ ناویانه‌وه‌‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫نەرسیس ‪ :‬لە چ ڕێگایەکەوە بگەڕێینەوە‬ ‫بۆ جەوهەری یاخی عەشق؟‬ ‫لەو سێ جۆرە تایبەتەی خودئەڤینیدا‬ ‫کە باس���مکردن‪ ،‬ڕاستییەکی سادەمان‬ ‫ب���ۆ دەردەکەوێ���ت‪ ،‬خودئەڤینی هیچ‬ ‫کات یەکج���ۆر نییە‪ ،‬وەزیفەکانیش���ی‬ ‫ل���ە جێگایەک ت���ا جێگایەک���ی دی‌و‬ ‫لەس���ەردەمێکەوە بۆ سەردەمێکی دی‬ ‫دەگۆڕێت‪ .‬الی مارک���ۆزە هەوڵدان بۆ‬ ‫گەڕانەوە بۆ نەرسیس‪ ،‬هەوڵدان بوو بۆ‬ ‫گەڕانەوە بۆ مرۆڤێک کە بە گشتی لە‬ ‫سروشت نەپچڕا بێت‪ ،‬مرۆڤێک نوقمی‬ ‫کار‌و ف���ەزای کارخان���ە‌و کولت���ووری‬ ‫بەرخۆری���ی نەبووبێ���ت‪ .‬الی ئ���ەو‬ ‫نەرسیس سەمبولی گەڕانەوەی مرۆڤە‬ ‫بۆ سروش���تێک‪ ،‬عەقاڵنییەتی مۆدێرنە‬ ‫بە جڵەو‌و یاساکانی خۆی دەستەمۆی‬ ‫نەک���ردوە‪ .‬گەڕانەوەش بۆ سروش���ت‪،‬‬ ‫مانای دوورکەوتن���ەوە لە بازاڕ‪ ،‬بوون‬ ‫بە بوونەوەرێک کە ناچێتە ناو لۆژیکی‬ ‫بیرکردنەوەی کەپیتالیس���تییەوە‪ .‬ئەم‬ ‫تێزە سەرەکییەی مارکۆزە بۆ ئێمەش‬ ‫زۆر گرنگە‪ ،‬جەوهەرەکەشی بریتییە لە‬ ‫بەرزڕاگرتنی چەمکی عەشق بەرامبەر‬ ‫چەمکی کاری کەپیتالیستی‪ ...‬یاخود‬ ‫لە ڕاس���تیدا دۆزینەوەیەکی دووبارەی‬ ‫ئەو تێ���زە فرۆیدییەیە س���ەبارەت بە‬ ‫ناکۆکی نێوان عەشق‌و شارستانییەتی‬ ‫کەپیتالیستی‪ .‬هەڵبەت لێرەدا دەبێت‬ ‫ئێس���تێکی گرنگ بکەی���ن‌و بڵێین لە‬ ‫کۆمەڵ���گا خۆرهەاڵتییەکان���ی ئێمەدا‪،‬‬ ‫کە ت���ا ئێس���تا کۆمەڵ���گای دینین‪،‬‬ ‫عەش���ق‌و کار لەهەندێک ڕووەوە‪ ،‬دوو‬ ‫مێ���ژووی ت���ەواو جیاوازی���ان لەگەڵ‬ ‫مێ���ژووی ئ���ەم دیاردان���ەدا هەیە لە‬ ‫خۆرئ���اوا‪ .‬کەپیتالیس���تی خۆرهەاڵتی‬ ‫کەپیتالیزمی کار نییە‪ ،‬لەگەڵ ئەوەشدا‬ ‫کەپیتالیزمێکی دژ بە عەش���ق‌و دژ بە‬ ‫خودە‪ .‬بەبڕوای من تێزەی س���ەرەکی‬ ‫فرۆیدا لە خۆرهەاڵتدا هەر دروس���ت‌و‬ ‫سەلمێنراوە‪ .‬مەبەس���تم ئەو تێزەیەیە‬ ‫ک���ە پێیوایە شارس���تانییەت لەس���ەر‬ ‫وێرانەکان���ی عەش���ق دروس���تدەبێت‪،‬‬ ‫لەس���ەر الدان���ی لیبی���دۆ‌و گۆڕینی لە‬ ‫وزەی خۆشەویستییەوە بۆ وزەی کار‪،‬‬ ‫واتە لەسەر سەرکوتی بنەمای لەزەت‬ ‫لە پێناوی بنەمای واقیعدا‪ .‬من باوەڕم‬ ‫ب���ەوە هەیە‪ ،‬ک���ە کێش���ەی ئۆدیبی‪،‬‬ ‫کێش���ەی کۆمەڵگای کەپیتالیس���تی‬ ‫مۆدێرن نییە بە تەنیا‪ ،‬بەڵکو کێشەی‬ ‫بنەڕەتی هەم���وو کۆمەڵگایەکە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئۆدیبی مۆدێرن���ی خۆرئاوایی‪ ،‬هەمان‬ ‫ئ���ەو ئۆدیب���ە خێڵەکیی���ە دینییەی‬ ‫خۆرهەاڵتییەی ئێمە نییە‪ ...‬ئۆدیب لە‬ ‫هەموو جێگای���ەک ئامادەیە‪ ،‬بەاڵم بە‬ ‫ڕوخس���اری جیاوازەوە‪ .‬ڕاستە هەموو‬ ‫کۆمەڵگاکان لەسەر سەرکووتی عەشق‬ ‫دەژین‪ ،‬بەاڵم سروشتی ئەم سەرکوتە‌و‬ ‫هەندێ جار ش���ێوازی بەرەنگاریش���ی‬ ‫دەشێت جیاواز بێت‪ .‬تێزەکەی مارکۆز‬ ‫لەوەدا بۆ ئێمەش گرنگە کە گەڕانەوە‬ ‫بۆ عەش���ق‪ ،‬ڕەهەندێکی دژە سیستمی‬ ‫هەی���ە‪ .‬لێ���رەدا بایەخی نەرس���یس‬ ‫بەرامبەر ئۆدیبۆس بەجۆرێكی رۆشنتر‬ ‫ئاش���کرادەبێت‪ .‬کۆمەڵ���گای ئۆدیبی‪،‬‬ ‫کۆمەڵگایەکی دژە عەشقە‪ ،‬پرەنسیپی‬ ‫س���ەرەکی دەرکەوتن���ی ئۆدیب���ۆس‪،‬‬ ‫وازهێنانە لە خۆشەویستی‪ ...‬ئۆدیبۆس‬ ‫هی���چ نییە جگە ل���ەو بوونەوەرەی کە‬ ‫عەش���ق بە ترس‌و ح���ەرام‌و قەدەغە‌و‬ ‫کوش���تن‌و خیان���ەت‌و پیس���ییەوە‬ ‫گرێدەدات‪ ،‬لەگەڵ وێنەی ئۆدیبۆسدا‪،‬‬ ‫وێنەی عاش���قێکی گێل‌و پیسوچەپەڵ‬ ‫دەبینی���ن‪ ،‬کە ئەوەمان پیش���اندەدات‬ ‫کە عەشق دەش���ێت چەندە ترسناک‌و‬ ‫چەپەڵ دەبێت‪ .‬ئۆدیبۆس لە ناوەڕاستی‬ ‫مێژووی���ی دەرونیماندای���ە‪ ،‬چونکە لە‬ ‫جەوهەردا ستەم لە ناوەڕاستی مێژوویی‬ ‫کۆمەاڵیەتیماندایە‪ .‬ئەوە ئۆدیبۆس نییە‬ ‫کە حەرام دروستدەکات‪ ،‬بەڵکو حەرامە‬ ‫ئۆدیبۆس دروس���تدەکات‪ .‬میکانیزمی‬ ‫چەپان���دن‌و حەرامک���ردن ب���ۆ ئەوەی‬ ‫عەش���ق بگۆڕێت بۆ شتێکی ترسناک‪،‬‬ ‫ئۆدیبۆس دروس���تدەکات‪ ...‬ئەمە بەو‬ ‫مانای���ە نیی���ە کە دۆخی ئۆدیبۆس���ی‬ ‫بوون���ی نییە‌و وەهمە‌و تەنیا وێنەیەکی‬ ‫ترسێنەر‌و داهۆڵێکی تۆقاندنە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بەو مانایەیە ک���ە بە چەپەڵکردن‌و بە‬ ‫سێکسوالیزەکردن‌و بە پۆرنۆکردنی ئەم‬

‫لەکۆمەڵگا‬ ‫خۆرهەاڵتییەکانی‬ ‫ئێمەدا‪ ،‬کە تا‬ ‫ئێستا کۆمەڵگای‬ ‫دینین‪ ،‬عەشق‌و کار‬ ‫لەهەندێک ڕووەوە‪،‬‬ ‫دوو مێژووی تەواو‬ ‫جیاوازیان لەگەڵ‬ ‫مێژووی ئەم‬ ‫دیاردانەدا هەیە‬ ‫لەخۆرئاوا‬ ‫عیش���قە‪ ،‬میکانیزمێکی کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫سیاس���ی‌و کولتوورییە‪ .‬ک���ە دەڵێین‬ ‫کۆمەڵگایەک ئۆدیبۆسییە‪ ،‬مەبەستمان‬ ‫ئەوە نییە بڵێین کۆمەڵگایەکە عەشقی‬ ‫حەرامی تێدایە‪ ،‬بەڵکو سەد دەر سەد‬ ‫بە پێچەوانەوە‪ ،‬کۆمەڵگایەکە کە عەشق‬ ‫تێیدا حەرامکراوە‪ .‬کۆمەڵگای ئۆدیبی‪،‬‬ ‫لەس���ەرەتاوە بۆ کۆتایی کۆمەڵگایەکە‬ ‫لەس���ەر ترس���اندنی مرۆڤ لە عەشق‬ ‫دروس���تبووە‪ ،‬تا ترس لە عەش���قیش‬ ‫گەورەت���ر بێت‪ ،‬کۆمەڵ���گا ئۆدیبی تر‬ ‫دەبێت‪ .‬ئۆدیب���ۆس بریتییە لە وێنەی‬ ‫عەش���ق لە جیهانێکدا کە هەستدەکات‬ ‫پێویستە عەش���ق بکوژێت‪ .‬ئۆدیبۆس‬ ‫هەمیشە‌و لە هەموو ناوکۆییەکدا مەرج‬ ‫نییە‪ ،‬ئەفسانەی پیاوێکی بەدبەخت یان‬ ‫چیرۆکی عاشقێک بێت کە سنوورەکانی‬ ‫خۆی نازانێت‌و بنەڕەتیترین پرەنسیپی‬ ‫دونیا کە «زیناکردن���ە بە مەحرەم»‬ ‫تێکدەش���کێنێت‪ ،‬بەڵک���و هەس���تی‬ ‫ئۆدیب���ی‪ ،‬بەجۆرێک���ی بنەڕەت���ی‬ ‫دروس���تدەکرێت‌و بیردەخرێت���ەوە‌و لە‬ ‫نائاگادا س���ەوزدەکرێت تا لە رێگایەوە‬ ‫سروشتی ترس���ناک‌و حەرامی عەشق‬ ‫بەرجەستە بێت‪.‬‬ ‫ئۆدیب���ۆس دەبێ���ت ل���ە هەم���وو‬ ‫کولتوورەکاندا هەبێ���ت‌و بژی‌و زیندوو‬ ‫بێ���ت‪ ،‬تا ڕۆش���نبێت عەش���ق چەندە‬ ‫ترسناکە‪ .‬فۆبیای ئۆدیبی تەنیا ترس‬ ‫نییە لە زینا لەگەڵ مەحرەمدا‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ترس���ە لەخودی خۆشەویس���تی‪ ،‬واتە‬ ‫لە قوواڵیی پرۆس���ەی دروس���تکردنی‬ ‫کۆمەڵگا‌و داڕشتنی یاسا‌و دروستکردنی‬ ‫شارستانییەتدا یاس���ایەکی سەرەکی‬ ‫ئیش���دەکات‪ ،‬ک���ە ئەویش ترس���ە لە‬ ‫عەش���ق‪ .‬هەڵبەت ئەم ترسە ڕیشەی‬ ‫قووڵی لە دۆخ���ی ئابووری‌و ناچاریی‌و‬ ‫ترس���ی ن���ەداری‌و برس���ێتیدا هەیە‪.‬‬ ‫بنەمای ه���ەرە س���ەره‌کی کۆمەڵگای‬ ‫ئۆدیبۆس���ی ئەوەیە عەش���ق بکوژین‌و‬ ‫بچین بۆ کار‪ ،‬بەاڵم عەش���ق هیچ کات‬ ‫ناکرێت بەتەواوی���ش بکوژرێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەبێت بەجۆرێکی ترسناک پۆلبەندیی‬ ‫بۆ بکرێت‪ ،‬دەبێت حەرام‌و حەاڵڵی لە‬ ‫ناودا جیابکرێتەوە‪.‬‬ ‫کۆمەڵگای ئۆدیبۆسی ئەو کۆمەڵگایەیە‬ ‫ک���ە تەواو عەش���قی جەس���تەیی‪ ،‬بە‬ ‫سیس���تمێکی ئاڵۆزی ح���ەرام‌و حەاڵڵ‬ ‫دەوردەدرێ���ت‪ .‬وات���ە گ���ەر ق���ووڵ‬ ‫بروانی���ن‌و بەوەفابین بۆ تەفس���یریی‬ ‫فرۆیدیش بۆ ئەفسانەیی ئۆدیب‪ ،‬تەواو‬ ‫تێدەگەین کە ئەوە ترس���ی ئۆدیبییە‬ ‫ئایین دروس���تدەکات‪ ،‬نەوەک ترس���ی‬ ‫ئایین���ی بێت کۆمەڵگای ئۆدیبۆس���ی‬ ‫دروستبکات‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )383‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/6/25‬‬

‫ئه‌لیزا ماركۆز‪ :‬ئه‌وه‌ی‌ ئه‌ردۆغان ده‌یكات جۆرێك‬ ‫له‌ریسكی تێدایه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌و‌ه مه‌ترسیدارتر‬ ‫سه‌رنه‌كه‌وتنی ئاشتیه‌‬ ‫ئا‪ :‬محه‌مه‌د حسێن‬ ‫ئه‌لیزا ماركۆز شاره‌زای‌ بواری‌ كێشه‌ی‌‬ ‫كورد‌و توركیایه‌‪ ،‬خاوه‌نی كتێبی‬ ‫"خوێن‌و باوه‌ڕ‪‌PKK ،‬و شه‌ڕی‌ كورد بۆ‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی‌"ه‌‪ ،‬كه‌ به‌یه‌كێك له‌باشترین‬ ‫ئه‌و كتێبانه‌ ده‌ناسرێت له‌م سااڵنه‌ی‌‬ ‫دواییدا له‌ئه‌مه‌ریكا له‌سه‌ر كێشه‌ی‌‬ ‫كورد باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪ .‬له‌م گفتوگۆدا‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ په‌ره‌سه‌ندنه‌كانی ئه‌م دوایه‌ی‌‬ ‫توركیا‪ ،PKK -‬په‌یوه‌ندیه‌كانی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان‌و توركیا‪ ،‬دۆخی سوریا‌و‬ ‫‪ ،PYD‬پاشهاته‌كانی به‌ده‌نگه‌وه‌‬ ‫نه‌هاتنی توركیا بۆ ئاشتی ده‌دوێت‪.‬‬ ‫ماركۆز له‌واش���تنتۆن ‪DC‬دائه‌نیشێت‌و‬ ‫چاودێرێك���ی به‌رده‌وام���ی روداوه‌كان���ی‬ ‫توركی���ا‌و كوردس���تانه‌‪ .‬له‌س���ااڵنی‬ ‫نه‌وه‌ده‌كانی سه‌ده‌ی‌ رابردوشدا له‌باكوری‌‬ ‫كوردس���تان ب���وه‌‌و كاری‌ په‌یامنێری‌ بۆ‬ ‫ئاژانسی رۆیته‌رز كردوه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌سه‌ر‬ ‫نیشاندانی روداوه‌كانی ش���ه‌ڕی‌ توركیا‪-‬‬ ‫‪ ،PKK‬س���اڵی ‪ 1995‬حكومه‌تی توركیا‬ ‫ناچ���اری‌ ده‌كات ئه‌و واڵته‌‌و كاره‌كه‌ش���ی‌‬ ‫له‌ئۆفیس���ی ئیس���ته‌نبوڵی رۆیت���ه‌رز‬ ‫جێبهێڵێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌گ���ه‌ری‌ گۆڕینی ‪ PKK‬بۆ‬ ‫پارتێك���ی سیاس���ی مه‌ده‌نی ت���ا چه‌نده‌‬ ‫واقعی���ه‌‌و تا چ راده‌ی���ه‌ك له‌توركیا ئه‌مه‌‬ ‫قبوڵده‌كرێت؟‬ ‫ئه‌لیزا ماركۆز‪ :‬به‌شێكی ئه‌م گۆڕانكاریه‌‬ ‫ئاس���انه‌‪ ،‬ئه‌ویش بریتی��� ‌ه له‌چه‌كدانان‌و‬ ‫ده‌ستپێكردنی كاری‌ ناتوندوتیژی‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫ته‌نها نی���وه‌ی‌ گۆڕانكاریه‌كه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫گرفته‌ی‌ ك���ه‌ له‌گۆڕینی زۆرێ���ك له‌هێزه‌‬ ‫شۆڕش���گێره‌كاندا بین���راوه‌ ئه‌وه‌یه‌‪ :‬زۆر‬ ‫قورس���بوه‌ بۆیان رابێن له‌گه‌ڵ ئه‌و رۆڵ‌و‬ ‫هه‌ڵس���وكه‌وته‌ی‌ له‌گه‌ڵ سیس���ته‌مێكی‬ ‫دیموكراسیدا پێویسته‌‪ .‬كه‌واته‌ ئاسانبوه‌‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ببن���ه‌ هێزێك���ی مه‌ده‌نی‪،‬‬ ‫به‌اڵم قورس���ه‌ ببنه‌ گه‌مه‌كه‌رێكی راهاتو‬ ‫له‌سیسته‌مێكی دیموكراسیدا‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌كرێت وردتر‌و زیاتر قس���ه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و ئاس���ته‌نگیانه‌ بكه‌یت كه‌‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م ئه‌م جۆره‌ هێزانه‌دا دروس���ت‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬یان ئ���ه‌و ئاس���ته‌نگیانه‌ چیه‌‬ ‫ده‌ش���ێت له‌م میانه‌یه‌دا روبه‌ڕوی ‪PKK‬‬ ‫بێته‌وه‌؟‬ ‫ئه‌لی���زا مارك���ۆز‪ :‬ئه‌گه‌رچ���ی ‪PKK‬‬ ‫ئێس���تا له‌م قۆناغه‌دا نی���ن‌و ئه‌وان ته‌نها‬ ‫چه‌كه‌كانی���ان داناوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌ئه‌گه‌ری‌‬ ‫هاتنی ئه‌و قۆناغه‌شدا ده‌كرێت پێشبینی‬ ‫ئ���ه‌و زه‌حمه‌تیان���ه‌ بكه‌ی���ن ك���ه‌ ‪PKK‬‬ ‫له‌مامه‌ڵه‌كردن���ی له‌گه‌ڵ ده‌ن���گ‌و ره‌نگه‌‬ ‫جیاوازه‌كاندا روبه‌ڕوی ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پێش���تر بۆ ئه‌وان ئاس���انبوه‌ له‌ش���اخدا‬ ‫بڕیاره‌كانی خۆیان تاكالیه‌نه‌ دروستبكه‌ن‪،‬‬ ‫وه‌ك هه‌ر هێزێكی شۆڕشگێڕ هه‌رشتێكیان‬ ‫وتبێت تائێس���تا كردویانه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ژیانی‬ ‫سیاسی دیموكراسیانه‌دا ئه‌مه‌ ده‌ستنادات‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ هێزی تر‌و ده‌نگ���ی تری‌ جیاواز‬ ‫هه‌یه‌‌و ده‌بێـت له‌به‌رچاوبگیرێن‪ ،‬راس���ته‌‬ ‫ئێس���تا ‪ PKK‬هی���چ ركابه‌رێك���ی نی���ه‌‬ ‫له‌كوردستاندا (باكوری‌ كوردستان)‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سبه‌ینێ ركابه‌ری‌ هه‌ر بۆ دروست ئه‌بێت‪.‬‬ ‫ئێس���تا ئاس���انه‌ ‪ PKK‬به‌هه‌مو كه‌سێك‬ ‫بڵێت‪" ،‬ئه‌گه‌رچی‌ بۆچونی جیاوازیشتان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ده‌بێت گوێ له‌ئێمه‌ بگرن‪ "،‬ئێستا‬ ‫ئه‌مه‌ی���ان بۆ ده‌كرێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم كه‌ی بونه‌‬ ‫حیزبێكی مه‌ده‌نی‌و توش���ی هێزو گروپی‬ ‫جیاواز له‌خۆیان بون ئه‌وكات ده‌بێـت له‌وه‌‬ ‫تێبگه‌ن هه‌تا س���ه‌ر ناتوانن دوابڕیار هه‌ر‬ ‫الی‌ خۆیان بهێڵنه‌وه‌‪ .‬هه‌ربۆیه‌ بۆ ‪PKK‬‬ ‫زه‌حمه‌تی له‌ده‌رككردنی ئه‌و راستیه‌دایه‌‬ ‫كه‌ له‌ته‌نیش���ت ئه‌وان���دا ده‌نگی جیاوازو‬ ‫گه‌مه‌كه‌ری‌ جیاواز دروستده‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئ���ه‌وه‌ی‌ ئۆج���ه‌الن ده‌یڵێت‌و‬ ‫داوای‌ ده‌كات ئێستا هه‌مو هێز‌و سه‌ركرده‌‬ ‫سیاس���یه‌كانی كوردستانی باكور پێیه‌وه‌‬ ‫پابه‌ندن‪ ،‬تۆ پێتوایه‌ ئ���ه‌م پابه‌ندبونه‌ی‌‬ ‫هیزه‌ سیاس���یه‌ كوردیه‌كان بۆ ئۆجه‌الن‬ ‫له‌ئاینده‌یه‌ك���ی نزیكدا س���نوری‌ ئه‌بێت‌و‬ ‫هێ���زو الیه‌ن���ی تری���ش له‌كوردس���تاندا‬ ‫دروستده‌بێت‪ ،‬له‌ئه‌گه‌ری‌ له‌وجۆره‌دا ئایا‬ ‫‪ PKK‬چ���ۆن مامه‌ڵه‌ له‌گ���ه‌ڵ ئه‌و الیه‌ن‌و‬ ‫كه‌س���ایه‌تیانه‌ ده‌كات ك���ه‌ مه‌رجه‌عیه‌تی‬ ‫ئۆجه‌النیان قبوڵ نیه‌؟‬ ‫ئه‌لیزا ماركۆز‪ :‬نه‌خێر له‌ئێستادا كه‌س‬ ‫نیه‌‌و كه‌سیش ناتوانێت ببێته‌ جێگره‌وه‌ی‌‬ ‫ئۆج���ه‌الن وه‌ك مه‌رجه‌عیه‌ت‪ ،‬النیكه‌م تا‬ ‫ئه‌و كاته‌ی‌ توركیا ئه‌م پرۆسه‌ی‌ ئاشتیه‌‬ ‫ته‌واو ده‌گه‌یه‌نێته‌ ش���وێنی خۆی‌ خه‌ڵك‬ ‫هه‌ر گ���وێ له‌ئۆجه‌الن ده‌گ���رن‪ ،‬چونكه‌‬

‫ئه‌وان ناچارن به‌م���ه‌‪ ،‬ئۆجه‌النیش ته‌نها‬ ‫كه‌س���ێكه‌ ئه‌ردۆگان ده‌یه‌وێت كێشه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ چاره‌س���ه‌ربكات‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ ده‌شێت‬ ‫نیگه‌رانك���ه‌ر بێت ئه‌وه‌ی���ه‌ ره‌نگه‌ دوای‌‬ ‫س���اڵێك له‌ن���او ‪PKK‬دا بۆچونی جیاواز‬ ‫دروس���ت ببێت‪ ،‬گه‌ر بێت���و توركیا وه‌ك‬ ‫پێویست به‌ده‌نگ پرۆس���ه‌كه‌وه‌ نه‌یه‌ت‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ ئێس���تا ‪ PKK‬هه‌م���و ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫جێبه‌جێك���ردوه‌ كه‌ ده‌بوای���ه‌ بیكردایه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم گه‌ر توركیا ئه‌ركی خۆی‌ جێبه‌جێ‬ ‫ن���ه‌كات ئ���ه‌وا ئه‌گ���ه‌ری‌ چاوه‌ڕوانكراو‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ گروپێ���ك له‌ناو ‪PKK‬دا خۆبه‌خۆ‬ ‫بڕی���اری‌ به‌رگریكردن ب���ده‌ن له‌ئه‌نجامی‬ ‫نائومێدبونی���ان له‌توركی���ا‪ ،‬له‌وانه‌یه‌ ئه‌و‬ ‫كاته‌ش زۆر ق���ورس بێت كۆنترۆڵبكرێن‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌ئێس���تادا خه‌ڵ���ك ه���ه‌ر گوێ‬ ‫له‌ئۆجه‌الن ده‌گرێت‪ ،‬تائێستاش هه‌ر ئه‌و‬ ‫فیگه‌رێكی زۆر به‌هێزی هاوكێشه‌كه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ت���ا چ راده‌یه‌ك خه‌ڵك‌و ‪PKK‬‬ ‫هه‌روا پابه‌ندن به‌وه‌ی‌ كه‌ ئۆجه‌الن بڕیاری‌‬ ‫له‌سه‌رده‌دات‪ ،‬گه‌ر ده‌ركه‌وت وه‌اڵمدانه‌وه‌ی‌‬ ‫توركیا بۆ پرۆسه‌ی‌ ئاشتی وه‌ك پێویست‬ ‫نی���ه‌‪ ،‬ئۆجه‌النیش هه‌ربیه‌وێت ئاش���تی‬ ‫به‌رده‌وام بكات‪ ،‬ئایا ل���ه‌و كاته‌دا‪PKK‬و‬ ‫كوردی توركیا هه‌ر وا پابه‌ند ده‌بن؟‬

‫‪ PKK‬به‌ ڕونی‬ ‫ده‌زانێـت چی‌ ده‌وێت‬ ‫له‌م گفتوگۆی‌‬ ‫ئاشتیه‌دا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ رون‌و دیار‬ ‫نیه‌ ئه‌وه‌یه‌ توركیا‬ ‫چی‌ ده‌وێت؟‬ ‫ئه‌لیزا ماركۆز‪ :‬پێموایه‌ ئه‌مه‌ ده‌كه‌وێـته‌‬ ‫سه‌رئه‌وه‌ی‌ ئۆجه‌الن چی له‌توركیا ده‌وێت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و پیاوێك���ی زۆر زیره‌كه‌‪ ،‬به‌باش���ی‬ ‫تێده‌گات له‌په‌یوه‌ندیه‌كانی كورد‌و توركیا‌و‬ ‫هه‌مو هه‌رێمه‌كه‌ش‪ ،‬به‌باش���یی‌ بااڵنسی‬ ‫هێزو دۆخه‌ك���ه‌ش ده‌زانێت له‌ناوچه‌كه‌دا‪،‬‬ ‫له‌بیرمانه‌ س���اڵی‌ ‪ 1999‬به‌هۆی‌ هه‌ندێك‬ ‫هه‌ڵوێستی ئۆجه‌النه‌وه‌ خه‌ڵكانێك وازیان‬ ‫له‌ ‪PKK‬هێنا‌و هه‌شبون توشی‌ نائومێدی‬ ‫بون‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌دواج���اردا ئۆجه‌الن هه‌ر‬ ‫وه‌ك فیگه‌رێكی گرنگ له‌هاوكێش���ه‌كه‌دا‬ ‫مای���ه‌وه‌‪ .‬هه‌ربۆیه‌ پێموای���ه‌ له‌دۆخێكی‬ ‫وادا ئۆجه‌النی���ش ب���ه‌رده‌وام نابێت‪ ،‬گه‌ر‬ ‫ساڵێك تێپه‌ڕی‌‌و توركیا هیچ هه‌نگاوێكی‬ ‫به‌ك���رده‌وه‌ی‌ نه‌نا ئه‌كید ئه‌ویش واز له‌وه‌‬ ‫ده‌هێنێت كه‌ ئێستا له‌گه‌ڵ توركیا ده‌ستی‬ ‫پێكردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬با له‌ب���اره‌ی‌ فاكته‌رێكی تری‌‬ ‫پرۆس���ه‌ی‌ ئاش���تیه‌وه‌ قس���ه‌بكه‌ین‪ ،‬كه‌‬ ‫‪‌PYD‬و ئ���ه‌و دۆخه‌ سیاس���یه‌یه‌ ئێس���تا‬ ‫هه‌یه‌ له‌باكوری‌ س���وریا‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ كورد‬ ‫به‌خۆرئاوای‌ كوردس���تان ن���اوی‌ ده‌بات‪.‬‬ ‫ئه‌مانه‌ تا چ راده‌یه‌ك كاریگه‌ریان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌لیزا ماركۆز‪ :‬فاكته‌ری‌ ‪ PYD‬وایكرد‬ ‫توركی���ا زیاتر ح���ه‌زی ل���ه‌م رێكه‌وتنه‌‬ ‫هه‌بێت‪ .‬هێنده‌ی‌ من تێگه‌یشتووم‪PYD ،‬‬ ‫ب���ه‌و په‌یوه‌ندیه‌ی‌ له‌گ���ه‌ڵ ‪PKK‬هه‌یه‌تی‬ ‫ده‌توانێ���ت ئه‌و س���نوره‌ كۆنترۆڵ بكات‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش فش���ارێكه‌ بۆ توركی���ا‪ ،‬هاوكات‬ ‫خزمه‌تێكی گه‌وره‌ش���ی‌ به‌ ‪ PKK‬كرد له‌و‬ ‫راونگه‌وه‌ی‌ كه‌ ئێس���تا وه‌ك ده‌ستكه‌وتی‬ ‫خ���ۆی‌ ‪ PKK‬ده‌توانێـت له‌ن���او كوردانی‬ ‫توركیادا ئاماژه‌ بۆ واقی باكوری‌ س���وریا‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌باره‌ی‌ سیاس���ه‌تی ده‌ره‌كی‬ ‫توركیاوه‌ چ كاریگه‌ریه‌كی هه‌بووه‌؟‬ ‫ئه‌لی���زا ماركۆز‪ :‬له‌ راس���تیدا‪ PYD‬تا‬ ‫ئێس���تا نه‌یتوانیوه‌ كاریگه‌ر بێـت له‌سه‌ر‬ ‫سیاس���ه‌تی توركی���ا به‌رامبه‌ر س���وریا‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌بوو توركی���ا كۆمه‌ڵێك هه‌ڵه‌ی‌ كرد‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی ئ���ه‌و كاتان���ه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی‬ ‫نیش���تمانی س���وریا‪ -‬ئۆپۆزس���یۆن‪ -‬یان‬

‫کتێبه‌که‌ی ئه‌لیزا ماركۆز‬

‫ئه‌لیزا ماركۆز‬

‫دروس���ت ك���رد هه‌وڵی���دا وا ل���ه‌ هێز‌ه‬ ‫ئۆپۆزس���یۆنه‌كانی س���وریا بكات دان به‌‬ ‫داواكاریه‌كانی كوردا نه‌نێن‪ PYD ،‬كورد‬ ‫به‌ گشتی كاریگه‌ریان هه‌بوو له‌ شێوازی‬ ‫مامه‌ڵه‌كردنی توركیا له‌گه‌ڵ دۆزی سوریا‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و مامه‌ڵه‌یه‌ش بۆ هی���چ الیه‌ك باش‬ ‫نه‌بوو‪ ،‬چونكه‌ گه‌ر ئۆپۆزس���یۆنی سوریا‬ ‫هه‌ر له‌ سه‌رتاوه‌ له‌گه‌ڵ كوردا یه‌كگرتوو‬ ‫بوای���ه‌ن ئ���ه‌وا دۆخه‌كه‌ی���ان ب���ه‌ ئه‌مڕۆ‬ ‫نه‌ده‌گه‌یش‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ بۆ من جێی‌ سه‌رنجه‌‌و‬ ‫كاریگه‌رتر ده‌یبینم له‌م هاوكێشه‌دا ئێران‌و‬ ‫مالكی‌و سیاسه‌تی روسیایه‌‪ ،‬ئه‌مانه‌ زیاتر‬ ‫له‌ كێش���ه‌ی‌ ك���ورد كاریگه‌ری���ان هه‌یه‌‬ ‫له‌سیاسه‌تی ده‌ره‌وه‌ی‌ توركیا‪ .‬له‌هه‌مووی‬ ‫گرنگتر ئه‌وه‌یه‌ دۆزی ‪ PKK‬كاریگه‌ری‌ نیه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر په‌یوه‌ندیه‌كانی توركیا‌و هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تانی عێراق‪ ،‬چونك���ه‌ له‌كاتێكدا‬ ‫بنه‌كه‌ی‌ سه‌ركردایه‌تی ‪ PKK‬له‌ هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تانه‌‪ ،‬توركیا‌و هه‌رێ���م ئاڵوگۆڕی‌‬ ‫بازرگانی‌و گرێبه‌س���تی گه‌وره‌ی‌ نه‌وتییان‬ ‫پێكه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ئه‌وه‌ نیشانده‌دات‬ ‫هه‌رێمی كوردستان سیاسه‌تێكی لۆكاڵی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆی‌ هه‌یه‌ له‌م هاوكێشانه‌دا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باش���ه‌ ئه‌ی‌ ئ���ه‌م په‌یوه‌ندیه‌‬ ‫ئابوریان���ه‌و گرێبه‌س���ته‌ نه‌وتیه‌كان تا چ‬ ‫راده‌ی���ه‌ك كاریگه‌ریه‌كیان هه‌یه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫توركیا بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ مامه‌ڵه‌ بكات له‌گه‌ڵ‬ ‫كێش���ه‌ی‌ ك���ورد‌و ‪ PKK‬ب���كات وه‌ك‬ ‫واقعێك؟‬ ‫ئه‌لی���زا ماركۆز‪ :‬پێم وایه‌ گرێبه‌س���ته‌‬ ‫نه‌وتی���ه‌كان گرنگ���ه‌ ب���ۆ توركی���ا‪ ،‬به‌و‬ ‫پێیه‌ی‌ زۆر قورسه‌ بۆ توركیا سیاسه‌ت‌و‬ ‫مامه‌ڵه‌یه‌ك���ی جیاوازی هه‌بێت بۆ گروپه‌‬ ‫جیاوازه‌كان���ی ك���ورد‪ ،‬داواج���ار هه‌موو‬ ‫كورده‌كان نزیكایه‌تی‌و خاڵێ‌ هه‌وبه‌شیان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ رونه‌ له‌م دۆخه‌دا گه‌ر توركیا‬ ‫په‌یوه‌ن���دی ئابوری‌ هه‌ی��� ‌ه له‌گه‌ڵ كورد‬ ‫ئه‌وا پێویستی به‌ س���ه‌قامیگریش هه‌یه‌‪،‬‬ ‫بۆڕی‌ نه‌وت‌و كاری‌ بازرگانی‌ پێویس���تی‬ ‫به‌ ئاسایش���ێكی سه‌قامگیر هه‌یه‌‪ ،‬تا ئه‌و‬ ‫كاته‌ش دۆزی ‪PKK‬چاره‌س���ه‌ر نه‌كرێـت‬ ‫توركیا كێشه‌ی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬سیاس���ه‌تی فراوانگیری‌ توركیا‬ ‫له‌ هه‌موو رۆژهه‌اڵتی ناوه‌راستدا‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ندێ ك���ه‌س به‌ تموحاتی عوس���مانیه‌‬ ‫نوێكان ناوی ده‌بات‪ ،‬چ رۆڵێكی هه‌یه‌ له‌م‬ ‫هاوكێشه‌دا؟‬ ‫ئه‌لیزا ماركۆز‪ :‬له‌راستیدا من پێموانیه‌‬ ‫ئ���ه‌م خاڵ���ه‌ زۆر كاریگ���ه‌ری‌ هه‌بێـت له‌‬ ‫پرۆسه‌ی‌ ئاشتی‌و نزیكبونه‌وه‌ی‌ توركیا له‌‬ ‫گه‌ڵ كورد‪ ,‬كێشه‌ی‌ كورد هێشتا نه‌بووه‌ته‌‬ ‫یه‌كێك له‌ كێشه‌ سه‌ره‌كیه‌كانی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاست‪ ،‬ئێستا ئه‌گه‌ر به‌راوردی بكه‌ین‬ ‫ب���ه‌ میس���ر‪ ،‬س���وریا‪ ،‬ناكۆك���ی عه‌رب‪-‬‬ ‫ئیس���رائیل ده‌بینین هێش���تا دۆزی كورد‬ ‫له‌و ئاس���ته‌دا نابینرێت‌و له‌ گۆش���ه‌یه‌كی‬ ‫بچوكی رۆهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستدایه‌‪ .‬هه‌ر بۆیه‌‬ ‫سیاسه‌تی رۆهه‌اڵتی ناوه‌راستی توركیاش‬ ‫ب���ه‌وه‌ پێوان���ه‌ ده‌كرێـ���ت كه‌ تائێس���تا‬ ‫چیكردووه‌ له‌گه‌ڵ میس���رو فه‌له‌س���تین‌و‬ ‫س���وریا‪ ،‬هه‌تا ئێستاش كێشه‌ی‌ كورد بۆ‬ ‫توركیا كێشه‌یه‌كی لۆكاڵی‌‌و ناوخۆییه‌؟‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تۆ پێـت وایه‌ توركیا بتوانێـت‬ ‫رۆڵێكی گه‌وره‌ بگێڕێت له‌ناوچه‌كه‌دا پێش‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كێشه‌ی‌ كورد چاره‌سه‌ر بكات؟‬ ‫ئه‌لیزا ماركۆز‪ :‬به‌ڵ���ی‌ پێموایه‌ توركیا‬ ‫بتوانێت بێ چاره‌سه‌ری‌ كێشه‌ی‌ كوردیش‬ ‫رۆڵێكی گ���ه‌وره‌ی‌ هه‌بێت له‌ ناوچه‌كه‌دا‪،‬‬ ‫وه‌ك چ���ۆن پێ���م وانی���ه‌ فراوانگی���ری‌‌و‬ ‫سیاسسه‌تی عوس���مانیه‌ نوێكانی‌ توركیا‬ ‫سه‌ركه‌وتنێكی ئه‌وتۆی‌ به‌ده‌ست هێنابێت‬ ‫ت���ا ئێس���تا‪ ،‬چونكه‌ نه‌ توانی كێش���ه‌ی‌‬

‫فه‌ڵه‌س���تین چاره‌س���ه‌ر ب���كات‪ ،‬ن���ه‌ ل ‌ه‬ ‫سوریادا سه‌ركه‌وتوو بوو‪ ،‬نه‌ شتێكی وای‌‬ ‫هه‌بوو له‌ میس���ردا بیبه‌خشیت‪ ،‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫چه‌نده‌ هه‌وڵیان دابێت رۆڵێكی گه‌وره‌یان‬ ‫هه‌بێت له‌ ناوچه‌كه‌دا سه‌ركه‌وتوو نه‌بوون‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ده‌ر له‌م رۆڵه‌و له‌ هه‌موو كێش���ه‌‬ ‫هه‌رێمایه‌تیه‌كانی ناوچه‌كه‌ش توركیا هه‌ر‬ ‫پێویستی به‌وه‌یه‌ كێشه‌ی‌ كورد چاره‌سه‌ر‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تۆ چاوه‌ڕوانی چ په‌ره‌سه‌ندنێك‬ ‫ده‌كه‌یت له‌ په‌یوه‌ندیه‌كانی نێوان ‪‌PKK‬و‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان؟ ئ���ه‌و ركابه‌ریه‌ی‌‬ ‫ئه‌مڕۆ له‌ نێوان نفوزی بارزانی‌و ‪ PKK‬له‌‬ ‫سوریادا هه‌یه‌ به‌دیدی تۆ ده‌گاته‌ كوێ؟‬ ‫ئه‌لی���زا مارك���ۆز‪ :‬م���ن پێش���بینی‬ ‫روبه‌ڕوبون���ه‌وه‌ی‌ راس���ته‌وخۆی‌ نێ���وان‬ ‫بارزانی‌و ‪ PKK‬ناك���ه‌م‪ ،‬پێموایه‌ بارزانی‬ ‫به‌راس���تی هه‌وڵی‌ راگرتنی په‌یوه‌ندیه‌كی‬ ‫س���ه‌قامگیر‌و هێورده‌دات له‌گه‌ڵ ‪،PKK‬‬ ‫هاوكات به‌ده‌نگه‌وه‌چونێكی باش���ی‌ هه‌یه‌‬ ‫بۆ پرۆس���ه‌ی‌ ئاشتی ناو توركیا‪ ،‬پێموایه‌‬ ‫‪PKK‬ه‌ش له‌دۆخێكدایه‌ نایه‌وێت ش���ه‌ڕی‬ ‫زیات���رو نه‌ی���اری‌ زیاتری‌ ت���وش ببێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ هه‌رچی‌ له‌باكوری‌ س���وریادا روبدات‬ ‫هه‌ر له‌وێ ده‌مێنێته‌وه‌‪ ،‬ش���ته‌كان هه‌روا‬ ‫له‌م���ه‌داری‌ ‪PYD‬دا ده‌ب���ن‪ .‬س���ه‌ره‌ڕای‌‬ ‫ئه‌مه‌ش‪ ،‬له‌ئێس���تادا سه‌ركردایه‌تی‪PKK‬‬ ‫له‌قه‌ندیل په‌یوه‌ندی‌و لێكترگه‌یش���تنیان‬ ‫هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫ملمالنێیه‌ك���ی له‌وج���ۆره‌ دوای���ن ش���ته‌‬ ‫كه‌ بكرێ���ت به‌رژه‌وه‌ندی ئ���ه‌م هێزانه‌ی‌‬ ‫تیابدۆزرێته‌وه‌‪.‬‬

‫توركیا‌و هه‌رێمی‬ ‫كوردستان ده‌زانن‬ ‫بۆ په‌یوه‌ندیه‌‬ ‫ئابوریه‌كانیان‬ ‫سه‌قامگیری‌ ناوچه‌كه‌‬ ‫پێویسته‌‪PKK ،‬ه‌ش‬ ‫فاكته‌رێكی گرنگه‌ بۆ‬ ‫ئه‌و سه‌قامگیریه‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬با بگه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ په‌یوه‌ندیه‌كانی‬ ‫نێ���وان هه‌رێم���ی كوردس���تان‌و توركیا‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ری‌ په‌ره‌سه‌ندن‌وگه‌ش���ه‌كردنی ئه‌م‬ ‫په‌یوه‌ندیانه‌ چۆنده‌بینی له‌به‌ر رۆش���نایی‌‬ ‫هاوكێشه‌‌و پێشهاته‌كانی ئه‌م دواییه‌دا؟‬ ‫ئه‌لی���زا مارك���ۆز‪ :‬ئ���ه‌م په‌یوه‌ندیانه‌‬ ‫به‌باش���ی‌ ده‌ڕوات‌و هه‌رواش ب���ه‌رده‌وام‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬چونكه‌ سودی بۆ هه‌ردووالهه‌یه‌‪،‬‬ ‫سااڵنی رابردوو نێچیرڤان بارزانی ئه‌وه‌ی‬ ‫نیش���اندا كه‌ دانوس���تانكارێكی باش���ه‌‬ ‫له‌بواری‌ پرسه‌ئابوریه‌كاندا‪ ،‬باش ئیداره‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كانی نێ���وان هه‌رێم‌و توركیای‌‬ ‫داوه‌‪ ،‬هاوكات هه‌ردووالش تێگه‌یش���توون‬ ‫له‌وه‌ی‌ كه‌ بۆ ئ���ه‌م په‌یوه‌ندیه‌ ئابوریانه‌‬ ‫سه‌قامگیری‌‌و ئارامی ناوچه‌كه‌ پێویسته‌‪،‬‬ ‫‪PKK‬ه‌ش بۆ ئه‌و س���ه‌قامگیری‌‌و ئارامیه‌‬ ‫فاكته‌رێك���ی گرنگ���ه‌‌و هه‌ردووالش���یان‬ ‫هه‌رداوای‌ چاره‌سه‌ری‌ كێشه‌كه‌ ده‌كه‌ن به‌‬

‫شێوه‌ی‌ سیاسیانه‌‌و ئاشتیانه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌موو ئه‌م په‌ره‌سه‌ندنانه‌ وامان‬ ‫لێ���ده‌كات چاوه‌ڕوانی ئه‌وه‌بین په‌یوه‌ندی‬ ‫توركیا‌و كورد ب���ه‌ره‌و ده‌روازه‌یه‌كی باش‬ ‫بڕوات؟‬ ‫ئه‌لیزا ماركۆز‪ :‬ئه‌وه‌ی‌ پێویس���ته‌ له‌م‬ ‫نێ���وه‌دا ببینرێ���ت‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ ك���ه‌ هه‌ردوو‬ ‫الیه‌نی توركیا‌و ‪PKK‬له‌ ئێستادا پشووی‌‬ ‫دوای‌ ش���ه‌ڕێكی دورودرێ���ژ وه‌رده‌گرن‪،‬‬ ‫‪ PKK‬ب���ه‌ ڕونی ده‌زانێـ���ت چی‌ ده‌وێت‬ ‫ل���ه‌م گفتوگۆی‌ ئاش���تیه‌دا‪ ،‬وه‌ك هه‌موو‬ ‫كه‌س���یش ده‌زانێـت له‌په‌یوه‌ندی به‌ مافه‌‬ ‫دیموكراتیه‌كانی كورد‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ رون‌و‬ ‫دیار نی���ه‌ ئه‌وه‌یه‌ توركی���ا چی‌ ده‌وێت؟‬ ‫ئ���ه‌وه‌ چیه‌ كه‌ توركیا له‌م دانوس���تانه‌دا‬ ‫ده‌بێت بیبه‌خشێت؟ به‌ڕای‌ من ئاسته‌نگی‬ ‫گه‌وره‌ ل���ه‌ مانگه‌كانی داهات���وودا ئه‌مه‌‬ ‫ده‌بێت كه‌ توركیا پێویسته‌ ئه‌و ئاماژه‌یه‌‬ ‫بدات چی‌ ده‌به‌خش���ێت‪ .‬لێره‌شه‌وه‌ دیاره‌‬ ‫كۆی‌ پرۆسه‌كه‌ به‌ كوێ ده‌گات‪ .‬ئاشكرایه‌‬ ‫هه‌رێمی كوردستان له‌نێو ئه‌م دانوستانه‌دا‬ ‫نیه‌‌و ده‌بێـت بااڵنسێك له‌ نێوان هه‌ردوو‬ ‫الش���دا رابگرێت‪ ،‬ه���ه‌ر ئه‌م���ه‌ش وا له‌‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تان ده‌كات نه‌هێڵێت‬ ‫ئاسته‌نگی‌و گرفته‌كانی گفتوگۆی‌ توركیا‌و‬ ‫‪ PKK‬كاریگه‌ری‌ نێگه‌تیڤی هه‌بێت له‌سه‌ر‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌و به‌رژه‌وه‌ندی���ه‌ ئابوریه‌كانی‬ ‫له‌گه‌ڵ توركی���ا‌و بیه‌وێـت په‌یوه‌ندیه‌كانی‬ ‫ب���ه‌رده‌وام بێت‪ ،‬ئێس���تا هه‌م���وو كه‌س‬ ‫چاوه‌ڕوان���ن بزانن توركی���ا چی ده‌كات‪،‬‬ ‫مانگه‌كان���ی داهاتوو زۆر گرنگ ده‌بێت بۆ‬ ‫ئه‌م پرۆسه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچی‌ قورس���ه‌ ب���ۆ توركیا‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌س���ه‌ریه‌تی له‌م دانوس���تانه‌دا‬ ‫بیبه‌خشێت‪ ،‬تكایه‌ ئه‌توانیت زیاتر ئه‌مه‌‬ ‫رونبكه‌یته‌وه‌؟‬ ‫ئه‌لیزا ماركۆز‪ :‬قورس���ه‌ له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پێموایه‌ تا ئێستاش ئه‌ردۆغان بڕیاری‌ خۆی‌‬ ‫نه‌داوه‌‪ ،‬تا ئێستاش ئه‌و نازانێت ده‌یه‌وێت‬ ‫چی بكات‪ .‬ئه‌و دۆخه‌ سیاسیه‌ی‌ چه‌ندین‬ ‫ده‌یه‌یه‌ له‌ توركیادا زاڵ بووه‌ وای‌ كردووه‌‬ ‫قورس بێت بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌ردۆغانیش بڕیاری‌‬ ‫خۆی‌ بدات‪ ،‬ئه‌وه‌ پێویس���تی به‌وه‌یه‌ زۆر‬ ‫ش���ت بگۆڕێت‪ ،‬هه‌ر له‌ ده‌ستور‌و هه‌ندێك‬ ‫یاس���اوه‌ هه‌تا ده‌گاته‌ ئه‌و عه‌قڵیه‌ته‌ی له‌‬ ‫توركیادا ب���ۆ بیركردنه‌وه‌ له‌ كورد هه‌یه‌‪،‬‬ ‫تا ئێس���تاش زۆر هێزو گروپی سیاس���ی‬ ‫هه‌ن له‌ توركیادا ده‌یانه‌وێـت رێگری‌ ئه‌م‬ ‫پرۆسه‌ی‌ ئاشتیه‌بن‪ .‬هه‌موو ئه‌مانه‌ ئه‌ركی‬ ‫ئه‌ردۆغانی قورس���تر ك���ردووه‌‪ .‬به‌اڵم له‌‬ ‫الیه‌كی تریشه‌وه‌ ئه‌و سه‌ركرده‌یه‌كی زۆر‬ ‫به‌هێزو جه‌ماوه‌ریه‌‪ ،‬پێموایه‌ ئه‌بێت ئیتر‬ ‫بڕیار بدات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتوایه‌ له‌ داوجاردا ئه‌م بڕیاره‌‬ ‫هه‌ر ده‌دات؟‬ ‫ئه‌لی���زا مارك���ۆز‪ :‬هی���وادارم بیدات‪،‬‬ ‫به‌اڵم هێش���تا متمانه‌ی‌ ته‌واویش���م نیه‌‬ ‫به‌وه‌ی‌ وه‌ك پێویس���ت ئه‌ردۆغان بڕیاری‌‬ ‫یه‌كالكه‌ره‌وه‌ ده‌دات‪ ،‬هیوادارم وا نه‌بێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ زۆر هۆكار هه‌ی���ه‌ وای‌ لێكردووه‌‬ ‫چاوه‌ڕێی‌ ئه‌وه‌ی‌ لێبكرێت ئه‌و بڕیاره‌ هه‌ر‬ ‫بدات؛ وه‌ك راده‌ی���ی‌ جه‌ماوه‌ری‌ بوونی‪،‬‬ ‫هه‌ژمونی له‌ناو په‌رله‌ماندا‪ ،‬ئه‌وه‌ هه‌نگاوه‌‬ ‫گرنگان���ه‌ی‌ ‪PKK‬ب���ۆ ئاش���تی ناویه‌تی‪،‬‬ ‫پش���تیوانیه‌كانی هه‌رێمی كوردستان له‌‬ ‫پرۆسه‌كه‌‪ ،‬ئه‌و فشارانه‌ی‌ دۆخی سوریا‌و‬ ‫‪ PYD‬دروس���تی كردووه‌‪ ،‬هه‌موو ئه‌مانه‌‬ ‫وای ك���ردووه‌ چاوه‌ڕوانی دروس���تكردنی‬ ‫ئاشتی راسته‌قینه‌ له‌ ئه‌ردۆغانیش بكرێت‪،‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ ئێس���تا باشترین كاته‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌ردۆغان ئه‌م ئاش���تیه‌ بكات‪ ،‬هیوادارم‬ ‫بیش���یكات ئه‌گه‌رچی‌ هێشتا زوویشه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئه‌وه‌ هه‌ڵبس���ه‌نگێنین كه‌ توركیا‬ ‫له‌م پرۆسه‌یه‌دا كردویه‌تی‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئ���ه‌ی‌ پاش���هاته‌كانی نه‌دانی‬ ‫بڕیارێكی له‌وجۆره‌ چیه‌؟‬ ‫ئه‌لیزا ماركۆز‪ :‬به‌دڵنیایه‌وه‌ پاشهاته‌كان‬ ‫زۆر خراپ ده‌بن بۆ هه‌ردووال‪ ،‬له‌دۆخێكی‬ ‫وادا ‪ PKK‬ئه‌و پشتیوانیه‌ گه‌وره‌ له‌ده‌ست‬ ‫نادات كه‌ تا ئێستا دروستی كردووه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫پابه‌ندیه‌ی‌ نیشانیاندا بۆ پرۆسه‌ی‌ ئاشتی‌و‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ سیاس���یانه‌ی‌ كێشه‌كان وای‌‬ ‫كرد زۆر كه‌س‌و الیه‌ن ئێس���تا به‌ چاوی‬ ‫رێزه‌وه‌ ته‌ماشای‌ بكه‌ن له‌ كاتێكدا پێشتر‬ ‫به‌ تیرۆریست ناویان ده‌برد‪ .‬جگه‌ له‌مانه‌‪،‬‬ ‫له‌ئاستی ناوخۆشدا تێكشكانی پرۆسه‌ی‌‬ ‫ئاش���تی وا ئه‌كات ل���ه‌ زۆر له‌ كورده‌كان‬ ‫بیر له‌وه‌ بكه‌نه‌وه‌ كه‌ هه‌ر به‌ راستی هیچ‬ ‫شتێكیان نیه‌ به‌ توركیاوه‌ گرێیان بدات‌و‬ ‫ته‌نها چاره‌سه‌ریان هه‌ر شه‌ڕی چه‌كداریه‌‪.‬‬ ‫راسته‌ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌ردۆغان ده‌یكات جۆرێك‬ ‫له‌ریسكی تیادایه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌وه‌ مه‌ترسیدارتر‬ ‫سه‌رنه‌كه‌وتنی ئاشتیه‌‪.‬‬

‫سیاسیی ‌ه‬ ‫قسه‌كه‌ره‌كه‬

‫‪51‬‬

‫رۆژی (‪)2004/1/6‬؛ كه‌ سه‌رنوسه‌ری‬ ‫(كوردس����تانی ن����وێ) ب����وم‪ ،‬كاك‬ ‫نه‌وش����یروان وتارێك����ی خ����ۆی ب����ۆ‬ ‫ناردی����ن‪ ،‬به‌ناونیش����انی (ك����وردو‪،‬‬ ‫قانونی به‌ڕێوه‌بردنی ده‌وڵه‌تی عێراق‬ ‫له‌م����اوه‌ی گواس����تنه‌وه‌دا)‪ .‬رۆژی‬ ‫دوات����ر وتاره‌كه‌یم����ان باڵوكرده‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم توڕه‌یی مام ج����ه‌الل‌و هه‌ندێ‬ ‫له‌ئه‌ندامان����ی مه‌كته‌ب����ی سیاس����یی‬ ‫یه‌كێت����ی ب����ه‌دوای خۆی����دا هێن����ا‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ له‌وتاره‌ك����ه‌دا به‌ئاش����كرا‬ ‫داوای (مقاوه‌مه‌تی سلبی‌و عسیانی‬ ‫مه‌ده‌نی) كردبوو نوسیبوی ؛"ئێستا‬ ‫كه‌ (قان����ون اداره‌ الدول����ه‌ العراقیه‌‬ ‫للفت����ره‌ االنتقالیه‌) ئه‌نوس����رێ‪،.. ،‬‬ ‫كات����ی گوڵباران����ی كاربه‌ده‌س����تانی‬ ‫ئه‌مه‌ریك����ی‌و (موجامه‌ل����ه‌)ی هێزه‌‬ ‫سیاس����ییه‌كانی عێراق به‌س����ه‌رچو‪.‬‬ ‫كاتی پێداگرتنه‌ له‌سه‌ر چه‌سپاندنی‬ ‫ماف����ه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كان����ی ك����ورد‪...‬‬ ‫ناب����ێ س����ه‌ركردایه‌تی ك����ورد هیچ‬ ‫بیانوێك بۆ دواخس����تنی قبوڵ بكاو‪،‬‬ ‫ئه‌بێ س����وربێ له‌س����ه‌ر چه‌سپاندنی‬ ‫مافه‌كانی خۆی‌و دانپیانانی هه‌رچی‬ ‫زوتری����دا‪ .‬ئه‌گه‌ر له‌م����ه‌دا‪ ،‬به‌ڕێگه‌ی‬ ‫گفتوگ����ۆ له‌گه‌ڵ مه‌جلیس����ی حوكم‌و‬ ‫س����وڵته‌ی ئیئتی��ل�اف‪ ،‬نه‌گه‌یش����ته‌‬ ‫ئه‌نج����ام ئه‌ب����ێ پێ����ش ته‌واوكردنی‬ ‫نوس����ینی قانونه‌كه‌و‪ ،‬پێش كۆتایی‬ ‫مانگی ش����وبات رێگه‌یه‌كی تر بگرێ‪،‬‬ ‫ئه‌ویش رێگه‌ی (مقاوه‌مه‌ت‌و عسیانی‬ ‫مه‌ده‌نی)یه‌‪."...‬‬ ‫مه‌به‌ستمه‌ بڵێم‪ ،‬نه‌وشیروان مسته‌فا‬ ‫ن����ه‌ك ئێس����تا‪ ،‬ئه‌و كاتان����ه‌ی له‌ناو‬ ‫یه‌كێتیش بو‪ ،‬به‌رده‌وام سیاسییه‌كی‬ ‫قس����ه‌كه‌ربوه‌ (به‌مانای وتنی ئه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌وانی دیكه‌ نه‌یانده‌وت)‪ ،‬قسه‌كانیشی‬ ‫ته‌نیا له‌ناو مه‌جلیسه‌كانی سیاسه‌تدا‬ ‫نه‌ب����وه‌‪ ،‬به‌ڵك����و زۆر له‌بیروڕاكان����ی‬ ‫له‌رۆژنامه‌و كتێبه‌كانیدا باڵوكردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئیتر ره‌خنه‌كردنی به‌وه‌ی بۆ ئێس����تا‬ ‫واده‌ڵێ‌و بۆ پێشتر كه‌ له‌ده‌سه‌اڵتدا بو‬ ‫وای نه‌وت‌و وای نه‌كرد ؟!ره‌خنه‌یه‌كی‬ ‫ناته‌واوو بێ زه‌مینه‌یه‌‪ .‬ئه‌و كه‌ كه‌سی‬ ‫دوه‌می حزبێكی ده‌س����ه‌اڵتداربوبێت‪،‬‬ ‫ئ����اوا قس����ه‌ی كردبێ‌و گوێ����ی به‌وه‌‬ ‫نه‌داب����ێ ك����ێ خۆش����حاڵ‌و كێ‪-‬ش‬ ‫نیگه‌ران ده‌كات‪ ،‬ئاساییه‌ كه‌ ئێستا‬ ‫س����ه‌ركرده‌ی ئۆپۆزس����یۆنه‌و چه‌ند‬ ‫مانگێكی كه‌می����ش له‌به‌رده‌مدا ماوه‌‬ ‫ب����ۆ س����ێ هه‌ڵبژاردنی گرن����گ‪ ،‬به‌و‬ ‫نه‌فه‌سه‌ قس����ه‌بكات كه‌ له‌وتاره‌كه‌ی‬ ‫رۆژی (‪)18‬ی ئ����ه‌م مانگ����ه‌دا‬ ‫گوێمان لێ����ی بو‪ .‬پێموای����ه‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندیی به‌پرس����ی ده‌س����توره‌وه‌‬ ‫هه‌ب����وو ئ����ه‌و روداوه‌ مێژوییان����ه‌ی‬ ‫باس����یكرد‪ ،‬له‌هه‌مان ئ����ه‌و دۆخه‌دا‬ ‫بو ك����ه‌ له‌س����ه‌ره‌تای نه‌وه‌ده‌كانه‌وه‌‬ ‫پارت����ی به‌ئاش����كرا جه‌مس����ه‌ری دژ‬ ‫بو ب����ۆ ه����ه‌ر ن����اوو ناوه‌رۆكێك كه‌‬ ‫رژێمی س����ه‌دام بوروژێنێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ئه‌وه‌بو له‌بات����ی حكومه‌ت‌و‬ ‫په‌رله‌م����ان‪ ،‬ئه‌نجومه‌ن����ی ته‌نفیزی‌و‬ ‫ته‌ش����ریعیمان هه‌بێ����ت‪ .‬به‌اڵم به‌ڕای‬ ‫من ئه‌وه‌ی له‌وتاره‌كه‌ی نه‌وش����یروان‬ ‫مسته‌فادا درش����ت‌و حساب بۆنه‌كراو‬ ‫بو‪ ،‬ئه‌و به‌ش����ه‌ی بو كه‌ به‌ره‌و روی‬ ‫م����ام ج����ه‌الل‌و رۆڵی ئه‌و له‌پرس����ی‬ ‫ناوچ����ه‌ جێناكۆك����ه‌كان كرای����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وی����ش له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی؛ ‪-1‬وه‌ك من‬ ‫ئاگادارب����م‌و له‌خۆیم گ����وێ لێ بوه‌‪،‬‬ ‫مام جه‌الل مه‌به‌س����تی بو له‌رێگه‌ی‬ ‫پۆستی س����ه‌رۆك كۆماریی‪-‬ه‌وه‌ كار‬ ‫ب����ۆ گه‌ڕاندنه‌وه‌ی كه‌رك����وك‌و ناوچه‌‬ ‫كوردس����تانییه‌كانی دیك����ه‌ ب����كات‪.‬‬ ‫‪-2‬ب����ۆ گ����ۆڕان‪ ،‬كارێكی نادروس����ته‌‬ ‫له‌م دۆخ����ه‌ سیاس����ییه‌دا ئه‌ندامانی‬ ‫یه‌كێتی توڕه‌و ئیستیفزاز بكات‪-3 .‬وا‬ ‫دروس����تتر بو كه‌ كاك نه‌وش����یروان‪،‬‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر هه‌ر ره‌خنه‌یه‌كیش����ی له‌مام‬ ‫ج����ه‌الل هه‌ی����ه‌‪ ،‬له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫ئێستا له‌خه‌س����ته‌خانه‌یه‌‪ ،‬خۆی لێ‬ ‫به‌دوربگرتایه‌‪ ،‬چونك����ه‌ ئه‌وان ته‌نیا‬ ‫دو هاوڕێی ئاس����ایی حزبیی نه‌بون‪،‬‬ ‫به‌ڵكو به‌یه‌كه‌وه‌ سه‌رده‌مێكی فكریی‌و‬ ‫سیاس����یی جواڵن����ه‌وه‌ی كوردی����ان‬ ‫ره‌نگڕێژكردوه‌و له‌س����ه‌روی حزبه‌وه‌‬ ‫دوانه‌یه‌ك����ی مێژوی����ی پێكده‌هێن����ن‬ ‫كه‌ له‌چ����اوو زیهن����ی زۆر له‌خه‌ڵكی‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬به‌جیابون����ه‌وه‌و حزب‬ ‫جیایی‪ ،‬له‌یه‌كتر نابن‪.‬‬ ‫‪kawamuhamad@yahoo.com‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )383‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/6/25‬‬

‫به‌غدا گه‌نده‌ڵترین پارێزگا ‌ی عێراقه‌‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫ی‬ ‫ی هاوبه‌شی‌ رێكخراو ‌‬ ‫توێژینه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان‌و حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراق‪ ،‬به‌غدا به‌گه‌نده‌ڵترین پارێزگا ‌‬ ‫عێراق دیاری‌ ده‌كات‪ ،‬هاواڵتیانیش‬ ‫بڕوایان وایه‌ گه‌نده‌ڵی‌ به‌رده‌وام‬ ‫له‌زیادبوندایه‌‪ .‬توێژینه‌وه‌ك ‌ه (‪)31‬‬ ‫ی گرتۆته‌وه‌‪)%35( ،‬‬ ‫هه‌زار فه‌رمانبه‌ر ‌‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌شی‌ بونه‌ته‌ فه‌رمانبه‌ر‬ ‫ده‌ڵێن به‌هۆی‌ به‌رتیلدانه‌و‌ه بوه‌‪.‬‬ ‫له‌توێژینه‌وه‌ك���ه‌دا جگه‌ل��� ‌ه هه‌م���و‬ ‫ی‬ ‫نوسینگه‌كانی‌ نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان ‌‬ ‫تایب���ه‌ت به‌ م���اده‌ هۆش���به‌ره‌كان‌و‬ ‫ی ناوه‌ن���دی‌ ئام���ار‌و‬ ‫ت���اوان‪ ،‬ده‌زگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���ته‌ی‌ ئام���اری‌ هه‌رێ���م‌و لیژنه‌ ‌‬ ‫ی عێراق به‌شداربون‪.‬‬ ‫نه‌زاهه‌ی‌ پارله‌مان ‌‬ ‫ی‬ ‫توێژینه‌وه‌ك���ه‌ ته‌وه‌ره‌كان���ی‌ دۆخ��� ‌‬ ‫كار‪ ،‬رازیبون له‌پیش���ه‌‪ ،‬ده‌ستپاكی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫دۆس���ێكانی‌ به‌رتی���ل‌و ش���ه‌فافیه‌ت ‌‬ ‫له‌خۆگرتوه‌‪ .‬له‌كۆتایدا گه‌یش���تونه‌ت ‌ه‬ ‫ی گه‌نده‌ڵی‌ له‌به‌غدا‬ ‫ی رێژه‌ ‌‬ ‫ئه‌و ئه‌نجامه‌ ‌‬ ‫(‪ )%29‬زیاتره‌و له‌كوردستانیش (‪)%3‬‬ ‫زیاتره‌‪.‬‬ ‫ی توێژینه‌وه‌ك���ه‌و‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیار ‌‬ ‫ی‬ ‫نوێن���ه‌ری‌ به‌رنام���ه‌ی‌ گه‌ش���ه‌پێدان ‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان جاكلین بادكۆك‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌ڵێ‌ "تائێس���تا گه‌نده‌ڵی‌ كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی هاواڵتیانه‌و‌ه‬ ‫به‌س���ه‌ر ژیانی‌ زۆرینه‌ ‌‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ )%54( ،‬هاواڵتیان بۆچونیان‬ ‫وای ‌ه گه‌نده‌ڵی‌ به‌رده‌وام له‌زیادبوندایه‌‪،‬‬ ‫ی هه‌ر هاواڵتیه‌ك‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ گش���ت ‌‬ ‫س���ااڵنه‌ نزیكه‌ی‌ چوار ج���ار به‌رتیل‬ ‫ده‌دات"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی (‪ )UN‬ئاش���كرا ‌‬ ‫به‌رپرس���ه‌كه‌ ‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌پێ���ی‌ توێژینه‌وه‌كه‌ (‪)%35‬‬ ‫ئ���ه‌و كه‌س���انه‌ی‌ بونه‌ت���ه‌ فه‌رمانبه‌ر‬ ‫ده‌ره‌نجام���ی‌ چه‌ندی���ن به‌رتیل بوه‌‪،‬‬ ‫ی هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫ی "پرۆسه‌ ‌‬ ‫نه‌وه‌كو له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫فه‌رمیه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش بۆته‌ هۆی‌ زیادبون ‌‬

‫ی‬ ‫تائێستا گه‌نده‌ڵ ‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ به‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ژیانی‌ زۆرینه‌ ‌‬ ‫هاواڵتیانه‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫(‪ )%54‬هاواڵتیان‬ ‫بۆچونیان وای ‌ه‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌ به‌رده‌وام‬ ‫له‌زیادبوندایه‬ ‫ ‬ ‫دیمه‌نێک له‌شاری به‌غدا‬ ‫ی خزمه‌تگوزاریی ‌ه‬ ‫ناڕه‌زاییه‌كان له‌باره‌ ‌‬ ‫گشتیه‌كان له‌عێراقدا"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ به‌ره‌نگاربون���ه‌وه‌ی‌ گه‌نده‌ڵ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌عێراقدا‪ ،‬ده‌س���ته‌ی‌ نه‌زاهه‌و دیوان ‌‬ ‫چاودێری‌ دارایی‌‌و داواكاری‌ گش���تی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌م���و وه‌زاره‌ته‌كان���دا پش���كنه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫گش���تی‌‌و له‌پارله‌مانیش���دا ده‌سته‌ ‌‬ ‫نه‌زاه��� ‌ه هه‌ی���ه‌‪ .‬ئه‌م���ه‌ش وه‌ك���و‬ ‫توێژینه‌وه‌ك���ه‌ ئام���اژه‌ی‌ ب���ۆ ده‌كات‬ ‫بوه‌ت ‌ه هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌ساڵی‌ (‪)2004‬دا‬ ‫ته‌نها (‪ )786‬حاڵه‌ت ئاشكرا بكرێت‬ ‫ك���ه‌ گومان���ی‌ گه‌نده‌ڵ���ی‌ لێده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم رێژه‌كه‌ له‌س���اڵی‌ (‪)2011‬دا بۆ‬ ‫(‪ )12.520‬حاڵه‌ت به‌رزبۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی شوباتی‌ ئه‌مساڵدا ده‌سته‌ ‌‬ ‫له‌مانگ ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌زاه���ه‌ رایگه‌یان���د له‌ماوه‌ی‌ س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫رابردودا نزیكه‌ی‌ شه‌ش هه‌زار كه‌س ‌‬

‫ی گه‌نده‌ڵ���ی‌ داوه‌ته‌ دادگا‪،‬‬ ‫به‌تۆمه‌ت��� ‌‬ ‫ی گه‌نده‌ڵیه‌كانیش���یان یه‌ك‬ ‫قه‌ب���اره‌ ‌‬ ‫ی تێپه‌ڕاندوه‌‪.‬‬ ‫ترلیۆن دینار ‌‬ ‫ی‬ ‫راپۆرتی‌ س���اڵی‌ (‪ )2012‬ده‌سته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌زاهه‌ی‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌نده‌ڵ ‌‬ ‫(‪)2011‬دا به‌های‌ دۆسێكان ‌‬ ‫ی‬ ‫سێ‌ ترلیۆن دینار بووه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ساڵ ‌‬ ‫(‪)2012‬دا بۆ نزیك���ه‌ی‌ (‪ )133‬ملیار‬ ‫دینار دابه‌زیوه‌‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌س���ته‌ك ‌ه‬ ‫ی ره‌وان���ه‌ی‌ دادگا‬ ‫(‪ )4278‬دۆس���یه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ره‌وانه‌ ‌‬ ‫كردوه‌‌و (‪ )5980‬تۆمه‌تبار ‌‬ ‫دادگا كردوه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا (‪ )8696‬كه‌س‬ ‫ی‬ ‫داواكراو بون‪ .‬له‌ناو ئه‌و كه‌سانه‌ش��� ‌‬ ‫دادگایی‌ كراون‪ )24( ،‬كه‌سیان وه‌زیر‬ ‫ی وه‌زیری���ان هه‌بوه‌و‬ ‫ب���ون یان پل���ه‌ ‌‬ ‫ی خۆیان وه‌رگرتوه‌‪.‬‬ ‫شانزه‌یان سزا ‌‬ ‫له‌باره‌ی‌ هۆكاره‌كانی‌ به‌رتیل دانه‌وه‌‪،‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫(‪ )%45.8‬به‌شداربوانی‌ توێژینه‌وه‌ك ‌ه‬ ‫ی مامه‌ڵه‌كانیان‬ ‫ده‌ڵێن بۆ "زو به‌ڕێكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫بوه‌‪ )%26.6( ،‬ده‌ڵێن بۆ ده‌سكه‌وتن ‌‬ ‫ی باش���تر‬ ‫مامه‌ڵه‌ی���ه‌ك یان خزمه‌تێك ‌‬ ‫ی توێژینه‌وه‌كه‌‪ ،‬به‌رزترین‬ ‫بووه‌"‪ .‬به‌پێ ‌‬ ‫ی به‌رتیل���دان له‌نێ���وان ئ���ه‌و‬ ‫رێ���ژه‌ ‌‬ ‫هاواڵتیان���ه‌دا بوه‌ ك��� ‌ه مامه‌ڵه‌كانیان‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ "پۆلیس‌و فه‌رمانبه‌رانی‌ تۆمار ‌‬ ‫زه‌وی‌‌و باج‌و داهات بوه‌"‪.‬‬ ‫توێژینه‌وه‌ك���ه‌‪ ،‬ده‌ریده‌خات (‪)%60‬‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌ده‌نی‌ پێش���نیار ‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ران��� ‌‬ ‫وه‌رگرتن���ی‌ به‌رتیلیان بۆ كراوه‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫(‪ )%4.5‬فه‌رمانبه‌ران فه‌رمانگه‌كانیان‬ ‫له‌حاڵه‌ته‌كان���ی‌ گه‌نده‌ڵ���ی‌ ئ���اگادار‬ ‫كردۆت���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا (‪)%66‬‬ ‫ی‬ ‫فه‌رمانبه‌ران بیرۆكه‌ی‌ ئاگاداركردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كانیان له‌حاڵه‌ته‌كانی‌ گه‌نده‌ڵ ‌‬

‫ره‌تكردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫توێژینه‌وه‌ك���ه‌‪،‬‬ ‫به‌گوێ���ره‌ی‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ران���ی‌ به‌غ���دا له‌هه‌م���و‬ ‫ی‬ ‫ی دیكه‌ زیات���ر دوچار ‌‬ ‫پارێزگاكان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رتی���ل بونه‌ته‌وه‌‪ .‬رێژه‌ ‌‬ ‫وه‌رگرتن ‌‬ ‫ی به‌رتیل له‌به‌غدا‬ ‫گه‌نده‌ڵ���ی‌‌و وه‌رگرتن ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌یشتۆته‌ (‪ ،)%29.3‬له‌پارێزگاكان ‌‬ ‫تر (‪‌)%10.2‬و له‌هه‌رێمی‌ كوردستانیش‬ ‫(‪ )%3.7‬بووه‌‪.‬‬ ‫ئاش���كراكردنی‌ ئ���ه‌و توێژینه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌كاتێكدایه‌‪ ،‬رێكخراوی‌ ش���ه‌فافیه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ س���اڵی‌ راب���ردو عێراق ‌‬ ‫به‌س���ێیه‌م گه‌نده‌ڵترین واڵتی‌ جیهان‬ ‫ی نیسانی‌ ئه‌مساڵیشدا‬ ‫دیاریكرد‪ .‬له‌مانگ ‌‬ ‫ی له‌عێراق گرت‬ ‫رێكخراوه‌ك ‌ه ره‌خن���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫چونكه‌ "گه‌نده‌ڵی‌ له‌هه‌مو جومگه‌كان ‌‬ ‫ی سه‌ندوه‌"‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌تدا ته‌شه‌نه‌ ‌‬

‫ی عێراق د‪.‬مۆفه‌ق روبه‌یعی‌‪:‬‬ ‫راوێژكاری‌ پێشوی‌ ئاسایشی‌ نه‌ته‌وه‌ی ‌‬

‫كورد وه‌كو گه‌الن ‌ی تر ماف ‌ی بڕیاردانی‌ چاره‌نوس ‌ی هه‌یه‌‬ ‫ئا‪ :‬بارام‬

‫مۆفه‌ق باقر روبه‌یعی‌‬

‫ی (‪ )1947‬له‌باوكێكی‌ شیعه‌و‬ ‫س���اڵ ‌‬ ‫ی له‌دایكبوه‌‬ ‫دایكێكی‌ سونن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پزیش���ك ‌‬ ‫ی (‪ )1977‬كۆلێژ ‌‬ ‫س���اڵ ‌‬ ‫زانكۆی‌ به‌غدای‌ ته‌واوكردوه‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌زانكۆیه‌ك ‌‬ ‫ی (‪ )1979‬ماسته‌ر ‌‬ ‫ساڵ ‌‬ ‫به‌ریتان���ی‌ هێناوه‌و ت���ا (‪ )2003‬له‌و‬ ‫واڵت ‌ه ماوه‌ته‌وه‌‬ ‫ی عێراقی‌ به‌جێهێش���توه‌‪،‬‬ ‫دوای‌ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌سێداره‌دان ‌‬ ‫رژێمی‌ به‌عس فه‌رمان ‌‬ ‫بۆ ده‌ركردوه‌‬ ‫ی‬ ‫ی حیزب ‌‬ ‫ل ‌ه (‪ )1991 - 1979‬ئه‌ندام ‌‬ ‫ده‌عوه‌ بوه‌‬ ‫ی‬ ‫دواتر چوه‌ت���ه‌ بزوتن���ه‌و‌هی‌ ویفاق ‌‬ ‫ئه‌ی���اد عه‌الوی‌‌و تا س���اڵی‌ (‪)1995‬‬ ‫تیایدا ماوه‌ته‌وه‌‬ ‫ی‬ ‫ی رژێم بوه‌ته‌ ئه‌ندام ‌‬ ‫ی روخان ‌‬ ‫له‌دوا ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ حوكم‬ ‫ی‬ ‫ی (‪ )2009 - 2004‬راوێ���ژكار ‌‬ ‫س���اڵ ‌‬ ‫ئاسایشی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ عێراق بوه‌‬ ‫ی‬ ‫دوات���ر بوه‌ت��� ‌ه ئه‌ندام���ی‌ پارله‌مان ‌‬ ‫عێراق‬

‫ی‬ ‫كورده‌كان فیدراڵیان بۆ هه‌رێم ‌‬ ‫كورستان‌و دیموكراتیان بۆ عێراق‬ ‫ده‌ویست‪ ،‬ئێمه‌ش ره‌خنه‌مان گرت‌و‬ ‫ی بۆ‬ ‫وتمان فیدراڵی‌‌و دیموكراس ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ردوكیان‪ ،‬راوێژكاری‌ پێشو ‌‬ ‫ئاسایشی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ عێراق د‪.‬مۆفه‌ق‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫روبه‌یعی‌‪ ،‬به‌م جۆره‌ هه‌ڵوێست ‌‬ ‫له‌باره‌ی‌ فیدراڵیه‌ته‌وه‌ راده‌گه‌یه‌نێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی خۆی‌ له‌باره‌ ‌‬ ‫هه‌روه‌ها هه‌ڵوێست ‌‬ ‫ی‬ ‫ره‌وشی‌ ئه‌منی‌‌و سیاسی‌‌و دۆخ ‌‬ ‫سوریاوه‌ ده‌خاته‌ڕوو‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژنامه‌وانیدا‪ ،‬روبه‌یع ‌‬ ‫له‌دیمانه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی گوزه‌رانی‌ هاواڵتیان‬ ‫له‌س���ه‌ر ره‌وش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ره‌خنه‌ی‌ ئه‌و‌ه ده‌گرێت هه‌زاران هاواڵت ‌‬ ‫ی مه‌ترێ���ك زه‌وی‌ نین له‌واڵتدا‬ ‫خاوه‌ن��� ‌‬ ‫"ئیتر چۆن ئینتیمایان بۆ عێراق هه‌بێت‌و‬ ‫ی‬ ‫شانازی‌ پێو‌ه بكه‌ن"‪ .‬له‌كاتێكدا به‌وته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆی‌ زه‌وی‌ عێراق "به‌شی‌ دانیشتوان ‌‬ ‫واڵتێكی‌ وه‌كو چینیش ده‌كات"‪.‬‬ ‫موحاسه‌سه‌ شێرپه‌نجه‌یه‌‬ ‫ی روخانی‌ رژێمی‌ به‌عسه‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫له‌دوا ‌‬ ‫ی عێراق‪،‬‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی سیستم ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌بردن ‌‬ ‫ی‬ ‫سیاسه‌تمه‌داران پش���تیان به‌سیستم ‌‬ ‫پشك پش���كێنه‌ "موحاسه‌سه‌" له‌سه‌ر‬ ‫ئاس���تی‌ نه‌ته‌وه‌ی���ی‌‌و حیزبی‌ به‌س���ت‬ ‫ی دان ب���ه‌وه‌دا ده‌نێت‬ ‫به‌س���ت‪ ،‬روبه‌یع ‌‬ ‫ی وه‌كو پێویس���تیه‌ك ئه‌و‬ ‫كاتی‌ خ���ۆ ‌‬ ‫میكانیزمه‌یان قبوڵكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستا‬ ‫بوه‌ت��� ‌ه "ش���ێرپه‌نجه‌و ئه‌زمونی‌ عێراق‬ ‫له‌ناوده‌ب���ات‌و واڵت دابه‌ش���ده‌كات"‪،‬‬ ‫دواتریش راش���كاوانه‌ ده‌ڵێ���ت "ئه‌گه‌ر‬ ‫ب���ه‌رده‌وام بین ل ‌ه پش���ك پش���كێنه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وا واڵت بۆ كوردس���تان‌و شیعستان‌و‬ ‫سونستان دابه‌شده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ی چاره‌نوس‬ ‫فیدراڵیه‌ت‌و ماف ‌‬ ‫ی‬ ‫ل���ه‌م دیمانه‌یه‌دا‪ ،‬مۆف���ه‌ق روبه‌یع ‌‬ ‫ی‬ ‫خ���ۆی‌ به‌یه‌كێ���ك له‌تیۆریس���ێنه‌كان ‌‬ ‫فیدراڵیه‌ت ناوده‌بات‌و ده‌ڵێت "یه‌كێكم‬ ‫ی واش���نتۆن‬ ‫له‌و كه‌س���انه‌ی‌ له‌كۆنگر‌ه ‌‬ ‫ی فیدراڵیه‌تم‬ ‫له‌س���اڵی‌ (‪ ،)1991‬بنه‌ما ‌‬ ‫ی‬ ‫ی الیه‌ن ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ی‌ دروشم ‌‬ ‫دانا"‪ .‬له‌باره‌ ‌‬ ‫ی له‌وكات���ه‌دا فیدراڵی���ه‌ت بۆ‬ ‫ك���ورد ‌‬

‫قانونی‌ هه‌ڵبژاردن‌و‬ ‫شێوازی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫ئه‌ندامانی‌ كۆمیسیۆن‬ ‫"خه‌نجه‌رێكی‌‬ ‫ژه‌هراوی‌ بو‬ ‫له‌سینگی‌‬ ‫دیموكراسیه‌ت‬ ‫له‌عێراق درا‬

‫عێراق‌و كوردستانیش بێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌وه‌اڵمی‌ ئه‌وه‌شدا كه‌ ئێستا هه‌رێم ‌‬ ‫ی سه‌ربه‌خۆ‬ ‫كوردستان وه‌كو ده‌وڵه‌تێك ‌‬ ‫ی ئام���اژ‌ه‬ ‫ره‌فت���ار ده‌كات‪ ،‬روبه‌یع��� ‌‬ ‫ی تورك‌و‬ ‫به‌وه‌ده‌كات وه‌كو چۆن گه‌الن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بڕیاردان ‌‬ ‫ئێران‌و عه‌ره‌ب‌و فارس ماف ‌‬ ‫ی كوردیش‬ ‫چاره‌نوس���یان هه‌ی ‌ه "گه‌ل��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چاره‌نوس���ی‌ خۆ ‌‬ ‫ی بڕیاردان��� ‌‬ ‫ماف��� ‌‬ ‫هه‌یه‌"‪ ،‬داواش���ده‌كات كێشه‌كانی‌ نێوان‬ ‫ی هه‌ندێكیان‬ ‫هه‌رێم‌و ناوه‌ند ك ‌ه "ریشه‌ ‌‬ ‫ب���ۆ س���ه‌رده‌می‌ رژێم���ی‌ به‌س���ه‌رچو‬ ‫ی ده‌س���توره‌و‌ه‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌"‪ ،‬له‌ڕێگ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫چاره‌س���ه‌ر بكرێ���ت‪ ،‬چونك��� ‌ه "هێز ‌‬ ‫كوردستان هێزه‌ بۆ هه‌مو عێراق"‪.‬‬

‫مۆبایل‌و تیرۆر‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌مس���اڵدا ره‌وش��� ‌‬ ‫له‌م���اوه‌ ‌‬ ‫ئه‌من���ی‌ عێراق ب���ه‌ره‌و داڕوخان چوه‌و‬ ‫تادێت ژم���اره‌ی‌ ته‌قین���ه‌وه‌و كرده‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫تیرۆركاریی���ه‌كان زیاتر ده‌بن‪ ،‬به‌وت ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌من ‌‬ ‫ی بۆ عێراق بوه‌‪ ،‬روبه‌یع���ی‌‪ ،‬تێكچونی‌ ره‌وش��� ‌‬ ‫كوردستان‌و دیموكرات ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاش���ته‌وای ‌‬ ‫ی نه‌بون ‌‬ ‫ی ده‌ڵێت "ئێم ‌ه ره‌خنه‌مان گرت‌و عێ���راق به‌ه���ۆ ‌‬ ‫روبه‌یع ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌زگا ‌‬ ‫وتمان فیدراڵی‌‌و دیموكراسی‌ ده‌بێت بۆ نیشتیمانی‌‪ ،‬گه‌ش���ه‌پێنه‌دان ‌‬

‫ی سوپای ‌ه‬ ‫ئه‌منی‌‌و هه‌واڵگری‌‪ ،‬رانه‌هێنان ‌‬ ‫ی تیرۆر‌و رێكخراو‌ه‬ ‫له‌به‌ره‌نگاربون���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫نهێنی���ه‌كان‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "دوژمن ‌‬ ‫ئێس���تامان قاعیده‌و به‌عس‌و هه‌ندێك‬ ‫ی‬ ‫له‌سیاس���ه‌تمه‌دارانه‌ ك���ه‌ ته‌به‌ن���ا ‌‬ ‫تایفه‌گه‌رایی‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ی نمون ‌ه به‌و‌ه‬ ‫ب���ۆ به‌ڵگانی‌ وته‌كان��� ‌‬ ‫ده‌هێنێته‌وه‌‪ ،‬كاتێك داوایان له‌پارله‌مان‬ ‫ی‬ ‫ی كش���انه‌وه‌ ‌‬ ‫ك���ردو‌ه رێككه‌وتننامه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌مریكا له‌عێراق په‌س���ه‌ند‬ ‫هێزه‌كان ‌‬ ‫ب���كات‪ ،‬تاریق هاش���می‌‌و هه‌ندێكی‌ تر‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌س���تانه‌وه‌‪ ،‬داوایانده‌كرد راز ‌‬ ‫"دژ ‌‬ ‫بین له‌س���ه‌ر قانونی‌ لێبوردن‌و هه‌ندێك‬ ‫داواكاری‌ تر‪ ،‬ك ‌ه په‌یوه‌ندیان به‌كشانه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫نه‌بو‪ ،‬كه‌چی‌ ئ���ه‌وان له‌وكاته‌دا ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوی���ان نا "موقاوه‌مه‌" ب���ۆ ده‌ركردن ‌‬ ‫هێزه‌كانی‌ ئه‌مریكا پێكهێنا"‪.‬‬ ‫ی ده‌كات "(‪)%82‬‬ ‫ناوبراو‪ ،‬ئاش���كرا ‌‬ ‫ی واڵت له‌ڕێ���ی‌ مۆبای���ل‌و‬ ‫روداوه‌كان��� ‌‬ ‫ئینته‌رنێت‌و نام���ه‌و چاته‌وه‌ ده‌كرێت"‪،‬‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌و‌ه به‌پێویس���تی‌ ده‌زانێ���ت‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ره‌تادا شه‌ڕی‌ "ئه‌منی‌‌و هه‌واڵگر ‌‬ ‫ی سه‌ربازی‌"‪.‬‬ ‫بكرێت‪ ،‬نه‌ك شه‌ڕ ‌‬

‫ی ژه‌هراوییه‌‬ ‫كۆمیسیۆن خه‌نجه‌رێك ‌‬ ‫س���اڵی‌ راب���ردو‪ ،‬پارله‌مان���ی‌ عێراق‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ كۆمیس���یۆن ‌‬ ‫ی نوێ��� ‌‬ ‫ده‌س���ته‌یه‌ك ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن���ه‌كان‬ ‫ب���ااڵی‌ س���ه‌ربه‌خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫دیاریكردو گۆڕانكاری‌ به‌س���ه‌ر قانون ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانیش���دا هێن���ا‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن‌و‬ ‫ی قانون ‌‬ ‫ی روبه‌یع ‌‬ ‫به‌بۆچون ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���ێوازی‌ هه‌ڵبژاردن���ی‌ ئه‌ندامان��� ‌‬ ‫ی بو‬ ‫ی ژه‌هراو ‌‬ ‫كۆمیس���یۆن "خه‌نجه‌رێك ‌‬ ‫له‌سینگی‌ دیموكراسیه‌ت له‌عێراق درا"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ناوبراو‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات له‌به‌رئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ندامان���ی‌ ئه‌نجوم���ه‌ن نوێنه‌رایه‌ت��� ‌‬ ‫پارته‌ سیاس���ی ‌ه بااڵده‌سته‌كان ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ربه‌خۆی ‌‬ ‫كۆمیس���یۆن س���یفه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ده‌س���تداوه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش ده‌بێت ‌ه هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "ه���ه‌ر كه‌س���ێك له‌ناوچه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی به‌بێ‌ لێپرس���ینه‌وه‌و چاودێری‌‪،‬‬ ‫خ���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ساخته‌كاری‌ بكات‪ .‬له‌كاتێكدا كۆڵه‌گه‌ ‌‬ ‫ی سیاسی‌‪ ،‬هه‌ڵبژاردنه‌"‪.‬‬ ‫پرۆسه‌ ‌‬ ‫ی له‌ئه‌سه‌د ناكه‌ین‬ ‫پشتیوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ێ‌ س���اڵ ‌ه ئاڵۆزییه‌كان ‌‬ ‫نزیك ‌ه ‌‬ ‫س���وریا به‌رده‌وام���ه‌و تائێس���تا‬ ‫چاره‌نوسه‌ك ‌هی‌ ناڕۆشنه‌‪ ،‬له‌م ماوه‌یه‌شدا‬ ‫ی به‌شێك له‌بڕیارو‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراق دژ ‌‬ ‫ی‬ ‫راس���پارده‌كانی‌ كۆم���كاری‌ عه‌ره‌ب��� ‌‬ ‫ی سوریا‬ ‫ی رژێم ‌‬ ‫وه‌ستاوه‌ته‌وه‌‪ ،‬كه‌ له‌دژ ‌‬ ‫ی رایده‌گه‌یه‌نێ���ت‬ ‫ده‌رچ���ون‪ .‬روبه‌یع��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق پشتیوان ‌‬ ‫حكومه‌تی‌ ئێس���تا ‌‬ ‫له‌ به‌شار ئه‌سه‌د ناكات‪ ،‬به‌ڵكو "له‌گه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫ی پله‌به‌ن���دی‌‌و ئاش���تیانه‌ ‌‬ ‫ئاڵوگ���ۆڕ ‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتین‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ین سه‌رجه‌م‬ ‫ی ماف ‌ه ئاینی‌‌و‬ ‫گه‌لی‌ س���وریا به‌ت���ه‌واو ‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و نه‌ته‌وه‌یی‌‌و مه‌زهه‌بیه‌كانیان‬ ‫شادبن"‪.‬‬ ‫ی پێنج س���اڵ‬ ‫ناوب���راو‪ ،‬ك���ه‌ م���اوه‌ ‌‬ ‫راوێژكاری‌ ئاسایش���ی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ عێراق‬ ‫ی‬ ‫بووه‌‪ ،‬پێیوای ‌ه یه‌كێ���ك له‌هۆكاره‌كان ‌‬ ‫ی ره‌وش���ی‌ ئه‌من���ی‌ عێراق‪،‬‬ ‫خراپ بون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���وریایه‌‪ ،‬له‌بار‌ه ‌‬ ‫ی دۆخ ‌‬ ‫تێكچون��� ‌‬ ‫داهاتوی‌ سوریاش���ه‌و‌ه ده‌ڵێ���ت "ئێم ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی زۆرم���ان له‌زاڵبون��� ‌‬ ‫نیگه‌رانیه‌ك��� ‌‬ ‫سه‌له‌فی‌‌و وه‌هابیه‌كان له‌سوریا هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ك هێما ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ش ده‌كات‬ ‫له‌هه‌ندێ���ك ناوچ ‌هی‌ عێراق���ه‌وه‌‪ ،‬پاره‌و‬ ‫ی‬ ‫چه‌ك‌و كه‌س���انی‌ خۆبه‌خ���ش ره‌وان ‌ه ‌‬ ‫سوریا ده‌كرێن‪.‬‬

‫واڵتێك به‌بێ‌‬ ‫سه‌رژمێری‌‬ ‫چاره‌كه‌ س���ه‌ده‌یه‌ك زیاتره‌ س���ه‌رژمێری‌‬ ‫دانیش���توان له‌عێراقدا ئه‌نج���ام نه‌دراوه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیران���ی‌ عێ���راق به‌ڵێن���ی‌‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ پرۆسه‌كه‌ ده‌دات‌و به‌رپرسانی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ پالندانانیش ده‌ڵێن له‌مس���اڵدا‬ ‫ئه‌نجام نادرێت‪.‬‬ ‫دوای‌ دروس���تكردنی‌ ده‌وڵه‌ت���ی‌ عێراق‬ ‫له‌سااڵنی‌ بیسته‌كانی‌ س���ه‌ده‌ی‌ پێشودا‪،‬‬ ‫بڕیاردرا هه‌ر ده‌ س���اڵ جارێك سه‌رژمێری‌‬ ‫دانیش���توان ئه‌نج���ام بدرێت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ بوو‬ ‫له‌س���اڵی‌ (‪)1927‬دا یه‌ك���ه‌م پرۆس���ه‌ی‌‬ ‫سه‌رژمێری‌ ئه‌نجامدرا‪ ،‬به‌دوای‌ ئه‌وه‌شدا تا‬ ‫س���اڵ ‌ی (‪ )1987‬پرۆسه‌كه‌ له‌كاتی‌ خۆیدا‬ ‫ئه‌نجامدرا‪ ،‬ژمار‌هی‌ دانیشتوان له‌و ساڵه‌دا‬ ‫(‪ )16‬ملی���ۆن‌و (‪ )335‬هه‌زار كه‌س بو‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌و س���اڵه‌ به‌دواوه‌ تائێس���تا هیچ‬ ‫پرۆس���ه‌یه‌كی‌ سه‌رتاسه‌ری‌ س���ه‌رژمێری‌‬ ‫دانیشتوان ئه‌نجام نه‌دراوه‌‪.‬‬ ‫س���اڵ ‌ی (‪ )1997‬حكومه‌ت���ی‌ ئه‌وكاتی‌‬ ‫عێراق به‌ده‌ر له‌س���ێ‌ پارێزگاكه‌ی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬س���ه‌رژمێری‌ دانیش���توانی‌‬ ‫ئه‌نجامداو ژمار‌هی‌ دانیش���توانی‌ به‌(‪)19‬‬ ‫ملی���ۆن‌و (‪ )184‬هه‌زار ك���ه‌س خه‌ماڵند‪.‬‬ ‫س���اڵی‌ (‪ )2003‬كۆتایی‌ به‌رژێمی‌ به‌عس‬ ‫ه���ات‌و حكومه‌تێكی‌ نوێ‌ پێكهات‪ ،‬به‌پێی‌‬ ‫خولی‌ سه‌رژمێری‌ ده‌بوو له‌ساڵی‌ (‪)2007‬‬ ‫دا پرۆسه‌كه‌ ئه‌نجام بدرایه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‌‬ ‫خراپی‌ باری‌ ئه‌منیه‌وه‌ بۆ ساڵی‌ (‪‌)2009‬و‬ ‫دواتر بۆ (‪ )2010‬دواخ���را‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‌‬ ‫ناكۆكی‌ الیه‌نه‌ سیاسیه‌كانه‌وه‌ تائێستا ئه‌و‬ ‫پرۆسه‌یه‌ ئه‌نجام نه‌دراوه‌‪.‬‬ ‫به‌ب���ڕوای‌ ش���اره‌زایان‪ ،‬ئه‌نجامدان���ی‌‬ ‫س���ه‌رژمێری‌ ته‌نه���ا بۆ زانین���ی‌ ژماره‌ی‌‬ ‫دانیشتوان نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ده‌بێته‌ بنه‌مایه‌كی‌‬ ‫گرنگ بۆ دابه‌شكردنی‌ داهاتی‌ واڵت به‌سه‌ر‬ ‫شاره‌كان‌و ئه‌نجامدانی‌ هه‌ڵبژاردنێكی‌ وردو‬ ‫دانانی‌ پالنێكی‌ ئابوری‌ تۆكمه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ راپ���ۆرت‌و ئاماره‌كانی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫پالندانان ك ‌ه له‌س���ه‌ر ماڵپ���ه‌ری‌ وه‌زاره‌ت‬ ‫باڵوكراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬رێ���ژ‌هی‌ گه‌ش���ه‌كردنی‌‬ ‫دانیش���توانی‌ عێراق له‌ئێس���تادا نزیكه‌ی‌‬ ‫(‪)%3‬ی���ه‌‌و ئه‌م���ه‌ش رێژه‌یه‌ك���ی‌ به‌رزه‌‬ ‫له‌جیهاندا‪ .‬وه‌زاره‌ت ژماره‌ی‌ دانیش���توانی‌‬ ‫له‌ئێستادا به‌نزیك ‌هی‌ (‪ )34‬ملیۆن‌و (‪)500‬‬ ‫هه‌زار كه‌س خه‌ماڵندوه‌‪.‬‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌نجام نه‌دانی‌ سه‌رژمێرییه‌وه‌‪،‬‬ ‫پالنی‌ گه‌شه‌پێدانی‌ پێنج ساڵه‌ی‌ حكومه‌ت‬ ‫بۆ كه‌مكردنه‌و‌هی‌ رێژه‌ی‌ هه‌ژاری‌ له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫پ���ڕۆژه‌ی‌ ق���ه‌رزی‌ بچ���وك‌و بنیادنان���ی‌‬ ‫قوتابخانه‌و كۆمه‌ڵگه‌ی‌ نیش���ته‌جێبون بۆ‬ ‫هه‌ژاران‪ ،‬شكس���تیهێنا‪ .‬چونكه‌ حكومه‌ت‬ ‫دات���ای‌ وردی‌ له‌بار‌هی‌ باری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫ئابوری‌ دانیشتوانه‌وه‌ له‌به‌رده‌ستدا نه‌بوو‪.‬‬ ‫ل���ه‌دوای‌ روخان���ی‌ رژێمی‌ به‌عس���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫پش���ك ‌ی (‪ )%17‬بودج��� ‌هی‌ عێ���راق ب���ۆ‬ ‫كوردس���تان ته‌رخانك���راوه‌‪ ،‬له‌س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫بنه‌مای���ه‌ی‌ ك���ورد (‪ )%17‬دانیش���توانی‌‬ ‫عێراق پێكده‌هێنێت‪ .‬به‌اڵم له‌سه‌روبه‌ندی‌‬ ‫په‌سه‌ندكردنی‌ بودج ‌هی‌ ئه‌مساڵدا‪ ،‬لیستی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ قانون داوایكرد پشكی‌ كورد بۆ‬ ‫(‪ )%13‬ك���ه‌م بكرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م داوایه‌‬ ‫سه‌رینه‌گرت‪.‬‬ ‫له‌م���او‌هی‌ ده‌ س���اڵی‌ راب���ردودا‪ ،‬دوو‬ ‫خولی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ پارله‌مان‌و س���ێ‌ خولی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ پارێ���زگاكان ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫س���ه‌رجه‌می‌ ئه‌م پرۆسانه‌ش كۆمیسیۆنی‌‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن پش���تی‌ به‌فۆرم���ی‌ خۆراك‬ ‫به‌س���توه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش به‌هۆی‌ ئه‌نجام نه‌دانی‌‬ ‫سه‌رژمێرییه‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ جگه‌له‌وه‌ی‌ قۆناغی‌‬ ‫دوه‌می‌ مادد‌هی‌ (‪ )140‬كه‌ ده‌بو تا كۆتایی‌‬ ‫س���اڵ ‌ی (‪ )2007‬جێبه‌جێ‌ بكرایه‌‪ ،‬بریتیه‌‬ ‫له‌ئه‌نجامدانی‌ س���ه‌رژمێری‌ دانیش���توان‪،‬‬ ‫كه‌چی‌ تائێستا سه‌رژمێری‌ نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫مانگ���ی‌ راب���ردو‪ ،‬س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‌‬ ‫عێراق سه‌ردانی‌ هه‌ولێری‌ كردو رایگه‌یاند‬ ‫حكوم���ه‌ت س���وره‌ له‌س���ه‌ر ئه‌نجامدانی‌‬ ‫س���ه‌رژمێری‌‪ .‬ب���ه‌اڵم به‌وت ‌هی‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫ده‌زگای‌ ناوه‌ن���دی‌ ئام���ار مه‌هدی‌ عه‌الق‪،‬‬ ‫ناتوان���ن له‌مس���اڵدا س���ه‌رژمێری‌ ئه‌نجام‬ ‫ب���ده‌ن‪ ،‬چونك���ه‌ له‌بودجه‌دا پ���ار‌هی‌ بۆ‬ ‫ته‌رخ���ان نه‌ك���راوه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ جگه‌له‌وه‌ی‌‬ ‫تائێس���تا ناكۆكیه‌ سیاس���یه‌كان له‌باره‌ی‌‬ ‫پرسی‌ ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان‌و بونی‌ خانه‌ی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی‌‌و مه‌زهه‌ب���ی‌ له‌س���ه‌ر فۆرمی‌‬ ‫سه‌رژمێری‌ یه‌كالنه‌كراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫عه‌الق ده‌ڵێت "ئه‌نجامدانی‌ س���ه‌رژمێری‌‬ ‫پێویس���تی‌ به‌زیات���ر ل���ه‌ (‪ )200‬ه���ه‌زار‬ ‫فه‌رمانبه‌ر ده‌بێت‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌له‌ چاپكردنی‌‬ ‫نه‌خش���ه‌و فۆرمی‌ تایبه‌ت به‌پرۆس���ه‌كه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر كۆی‌ ناكۆكیه‌ سیاس���یه‌كان چاره‌‬ ‫بكرێن‪ ،‬ئێمه‌ ئاماده‌ین پرۆس���ه‌كه‌ ئه‌نجام‬ ‫بده‌ین"‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابووری‬

‫)‪ )383‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/6/25‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫"قه‌رزی كشتوكاڵی‪ ،‬له‌چوارچێوه‌ی فه‌وزایه‌كی ئیداری گه‌وره‌دا به‌ڕێو‌ه ده‌چێت"‬

‫"حكومه‌ت هه‌م یارمه‌تیه‌كانی خۆی به‌هه‌ده‌ر ده‌دات‌و هه‌م پاشه‌كشه‌ش به‌كه‌رتی كشتوكاڵ ده‌كات"‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‬ ‫كه‌رتی كشتوكاڵ به‌ده‌ستكراوه‌ترین‬ ‫كه‌رتی كوردستان ئه‌ژمار ده‌كرێت‪،‬‬ ‫له‌كڕینی پێداویستی‌و هاوكاری‬ ‫جوتیاراندا به‌راورد به‌كه‌رته‌كانی‬ ‫تر‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م ده‌ستكراوه‌ییه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك ئه‌ندامێكی‌ مونته‌دای ئابوری‬ ‫كوردستان باسی‌ ده‌كات له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌رزی واقیع كه‌متر هه‌ستی‌ پێده‌كرێت‬ ‫"هه‌تا ئێستاش بازاڕی كوردستان‬ ‫له‌ڕوی پێداویستی خۆراكیه‌وه‌ پابه‌ند‌ه‬ ‫به‌بازاڕی جیهانی‌و واڵتانی ده‌وروپشت"‬ ‫ی‬ ‫بۆ به‌ئاگابون له‌كه‌رتی‌ كش���توكاڵ ‌‬ ‫ی ئه‌و كه‌رت ‌ه‬ ‫هه‌رێم‌و كێش���ه‌‌و گرفته‌كان ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ ئابوریناس‬ ‫ئاوێن ‌ه ئه‌م دیداره‌ ‌‬ ‫محه‌مه‌د كه‌ریم ئه‌نجامدا‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌وترێت هاوكاری حكومه‌ت‬ ‫بۆ جوتی���ار زۆره‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م هاوكاری ‌ه‬ ‫نابێت��� ‌ه به‌ره��� ‌هم‌و بێته‌ ب���ازاڕه‌و‌ه تا‬ ‫كوردستان له‌پاش���كۆیه‌تی خۆراكی بۆ‬ ‫ده‌ره‌و‌ه ڕزگار بكات؟‬ ‫محه‌م���ه‌د كه‌ریم‪ :‬ڕاس���ت ‌ه وه‌زاره‌تی‬ ‫كش���توكاڵ هاوكاری جوتیاری زۆره‌‪ ،‬چ‬ ‫وه‌ك كه‌ره‌س���ه‌ی خاو چ وه‌ك قه‌رزی‬ ‫كش���توكاڵی‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئ���ه‌م هاوكاریان ‌ه‬ ‫له‌چوارچێ���وه‌ی فه‌وزایه‌ك���ی ئی���داری‬ ‫گه‌وره‌دا به‌ڕێو‌ه ده‌چێت بۆیه‌ به‌شێكی‬ ‫گ���ه‌وره‌ی هاوكاریه‌ك��� ‌ه ده‌گۆڕێ���ت بۆ‬ ‫هه‌ده‌ردان كه‌ وه‌كو پێویس���ت جێگای‬ ‫خۆی ناگرێت‪ ،‬چونكه‌ هه‌مویان له‌ڕێگه‌ی‬ ‫ته‌نده‌رینگ���ه‌و‌ه ئه‌نجامده‌ده‌رێ���ت‌و‬ ‫پڕۆسێس���ێكه‌ له‌كۆتای���ی تونێله‌كه‌دا‬ ‫به‌نرخێك���ی گ���ران‪ ،‬كااڵیه‌ك���ی خراپ‬ ‫له‌كاتێكی نه‌گونجاودا ده‌گاته‌ ده‌س���ت‬ ‫جوتیار‪ ،‬ئه‌میش له‌به‌رئه‌وه‌ی به‌خۆڕایی‬ ‫ی���ان نیوه‌قیم���ه‌ت وه‌ریده‌گرێت گوێ‬ ‫به‌ده‌رئه‌نجامه‌كه‌ی نادات‪ .‬قه‌رزه‌كانیش‬ ‫قورسكراون به‌كۆتوبه‌ندی زۆری ڕۆتینی‬ ‫ئی���داری‌و هونه‌ری‌و مه‌رجی قورس���ی‬ ‫قه‌رزه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه ده‌رئه‌نجام به‌ڕه‌س���یدی‬ ‫گه‌وره‌ی ته‌رخانكراوه‌وه‌ ده‌رده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم بڕێك���ی كه‌م���ی به‌خه‌رجكراو ‌‬ ‫دێت���ه‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ب���ۆ نمون ‌ه ل��� ‌ه ‪2013‬‬

‫له‌كوردستان‬ ‫له‌زۆر بواردا‬ ‫ته‌نها دوكانداره‌كه‌‬ ‫كورده‌‌و هه‌مو‬ ‫كااڵكانی بێگانه‌یه‬ ‫چه‌ند جوتیارێک له‌کاتی دروێنه‌دا‬ ‫خانوی پالس���تیكی س���ودمه‌ند نه‌بون‬ ‫له‌قه‌رزی كشتوكاڵی له‌به‌ر زۆر هۆ وه‌ك‬ ‫داخڵكردنی مه‌رجی هونه‌ری ته‌عجیزی‬ ‫وه‌ك س���اردی‌و گه‌رم���ی ب���ۆ خانوی‬ ‫پالستیكی یان ڕۆتینی ئیداری زۆره‌و‌ه‬ ‫له‌كۆتایش���دا نه‌بون���ی پ���اره‌ی بانك‌و‬ ‫دواخستنی مامه‌ڵه‌ی تازه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬وتت���ان ته‌نده‌رینگێ���ك‬ ‫به‌پڕۆسێسێكی خراپ‪ ،‬چۆن؟‬ ‫محه‌مه‌د كه‌ریم‪ :‬ته‌نده‌رینگ زۆركات‬ ‫داڕێژانه‌ك���ه‌ی زۆر تایبه‌تمه‌ن���ده‌ ك ‌ه وا‬ ‫ده‌خوێندرێت���ه‌وه‌‪ ،‬الیه‌نی به‌رامبه‌ر زۆر‬ ‫ده‌مێك���ه‌ ئیش���ی تێدا ك���ردوه‌‌و خۆی‬ ‫بۆ ئام���اده‌ كردوه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش زۆرجار‬ ‫له‌ماوه‌ی دیاریكراوه‌كه‌یدا ده‌رده‌كه‌وێت‬ ‫ك��� ‌ه له‌چه‌ن���د ڕۆژێ���ك تێپ���ه‌ڕ ناكات‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی كه‌س���ی س���ێهه‌م‌و چواره‌م‬ ‫فریای هی���چ نه‌كه‌وێت‪ ،‬یاخود ئه‌وانه‌ی‬ ‫تایبه‌تمه‌ندنی���ن‬ ‫بۆیانده‌رده‌چێ���ت‬ ‫له‌كه‌ره‌س���ته‌ی داواك���راودا‌و ‪ ...‬هتد‬ ‫ئه‌م ‌ه بێجگ ‌ه له‌ناردنی سامپڵی تاقیگ ‌ه‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫به‌كوالێتی ب���اش‪ ،‬به‌اڵم خراپی له‌كۆی‬ ‫ماده‌ی ته‌نده‌رینگه‌ك���ه‌‌و زۆر فاكته‌ری‬ ‫تر س���ه‌ره‌ڕای درێژی تونێڵی زه‌مه‌نی‬ ‫دابینكردن ك ‌ه كه‌مساڵ هه‌یه‌ له‌وه‌رزی‬ ‫پێویستدا بگاته‌ ده‌ست جوتیار‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌وترێ���ت یه‌كێ���ك‬ ‫له‌شكس���ته‌كانی به‌رهه‌می كش���توكاڵ‬ ‫به‌سیاس���یكردنیه‌تی‪ ،‬چ له‌ناوخ���ۆی‬ ‫كوردستان یان به‌رهه‌می هاورده‌؟‬ ‫محه‌مه‌د كه‌ریم‪ :‬ئه‌م پرس���یار‌ه زۆر‬ ‫گرن���گ‌و س���تراتیژی ‌ه بۆی ‌ه پێویس���ت‬ ‫به‌هه‌ڵوه‌س���ته‌ی پێویس���ت ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌رهه‌می كشتوكاڵ له‌كوردستاندا دوجۆر‬ ‫گوشاری له‌س���ه‌ره‌‪ ،‬گوشاری ده‌ره‌كی‬ ‫وات ‌ه هاورده‌ك���ه‌ زۆر جار فه‌رزده‌كرێت‬ ‫له‌الی���ه‌ن ده‌وڵه‌تان���ی دراوس���ێو‌ه‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی ئێران‪ ،‬ئه‌م��� ‌ه فاكته‌رێكی‬ ‫سیاس���یه‌‪ ،‬فاكته‌رێكی تریش هه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫فاكته‌ری دراوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌هۆی الوازی‬ ‫تمه‌ن‌و لیره‌ی سوری به‌رامبه‌ر دینار ك ‌ه‬ ‫له‌كاتی كردنه‌وه‌ی سنوره‌كاندا به‌رهه‌می‬

‫خۆماڵی به‌رامبه‌ریان خۆگرنابێت له‌ڕوی كۆچیان پێده‌كات به‌وه‌ی جوتیار له‌گه‌ڵ‬ ‫نرخ���ه‌وه‌‪ .‬فاكته‌ری سیاس���ی دوه‌م‪ ،‬هه‌مو یارمه‌تیه‌كانی حكومه‌تیش هێشتا‬ ‫ناوخۆییه‌‪ .‬ئه‌م حاڵه‌ت ‌ه ترسه‌ له‌شه‌قام سااڵن ‌ه (به‌گشتی) زیان ده‌كه‌ن‪ .‬كۆی‬ ‫له‌حاڵه‌تی به‌رزبون���ه‌وه‌ی نرخ به‌هۆی ئه‌م واقیع��� ‌ه دژوار‌ه ده‌كرێت پێچه‌وان ‌ه‬ ‫داخرانی مه‌رزه‌كانه‌وه‌‪ .‬لێره‌دا حكومه‌ت بكرێت���ه‌وه‌ به‌میكانی���زم‌و ئالیه‌ت���ی‬ ‫قوربانی به‌جوتیارو كشتوكاڵ ده‌دات بۆ جۆراوج���ۆر‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ پێویس���تی‬ ‫به‌متمانه‌‌و دڵس���ۆزی هه‌ی ‌ه بۆ ئابوری‬ ‫ڕازیكردنی شه‌قام به‌نرخی هه‌رزانتر‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئ���ه‌ی نابێت ئ���ه‌وه‌ ڕۆڵی نیش���تیمانی ك���ه‌ هێش���تا له‌ئیراده‌ی‬ ‫حكوم���ه‌ت بێت كه‌ خ���واردن به‌نرخی ئه‌مڕۆی حكومه‌تدا غائیبه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌كرێت زیاتر قس��� ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫كه‌متر بۆ هاواڵتیانی دابین بكات؟‬ ‫محه‌م���ه‌د كه‌ری���م‪ :‬ئێم���ه‌ وه‌ك هه‌م ئالی ‌هت‌و هه‌م متمانه‌ك ‌ه بكه‌یت؟‬ ‫محه‌مه‌د كه‌ریم‪ :‬ده‌رب���اره‌ی ئالیه‌ت‬ ‫پس���پۆڕانی ئاب���وری ئه‌م���ه‌ ب���ه‌و‌ه‬ ‫ده‌خوێنین���ه‌و‌ه ك���ه‌ حكوم���ه‌ت ئه‌و‌ه ئ���ه‌وا حكومه‌ت بۆ زیاتر له‌نیوس���ه‌د‌ه‬ ‫ده‌كات له‌به‌رئه‌وه‌ی متمانه‌ی جه‌ماوه‌رو له‌بواری سیاسه‌تی ده‌عمی كشتوكاڵدا‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی له‌ده‌س���تداو‌ه به‌هۆی كۆی كارده‌كات به‌ش���ێوازی جۆراوج���ۆر بۆ‬ ‫گه‌نده‌ڵیه‌كانه‌وه‌ ك��� ‌ه ناتوانێ ته‌بریری نمون ‌ه كودی كش���توكاڵی‪ ،‬قه‌رز‪ ،‬تۆوی‬ ‫بكات ئێس���تا به‌به‌رژه‌وه‌ندی جوتیارو جۆراوجۆر‪ ،‬ده‌رمان���ی قڕكه‌ر‪ ،‬ئالیكی‬ ‫كه‌رتی كشتوكاڵ قه‌ره‌بوی ده‌كاته‌وه‌‪ .‬ئ���اژه‌ڵ‪ ،‬ده‌رم���ان‌و ڤاكس���ین‪ ،‬كرێی‬ ‫بۆیه‌ هه‌م یارمه‌تیه‌كانی خۆی به‌هه‌ده‌ر گواستنه‌وه‌ی به‌رهه‌م‌و‪ ...‬هتد‪ ،‬هێشتا‬ ‫ده‌دات ه���ه‌م پاشه‌كش���ه‌ش به‌كه‌رتی وه‌زعی كشتوكاڵ به‌م جۆره‌ی ‌ه ك ‌ه ته‌نها‬ ‫كش���توكاڵ ده‌كات‌و به‌ره‌و ش���اره‌كان دوكانداره‌كه‌ ك���ورده‌و هه‌مو كااڵكانی‬

‫پسپۆرێك ‌ی ئاو مه‌ترسی پیسبونی ئاوی ژێر زه‌وی كه‌الر راده‌گه‌یه‌نێت‬

‫"سااڵنه‌ ته‌نها ‪ %11‬ئاوی‌ باران تێكه‌ڵ به‌ئاوی‌ ژێر زه‌وی‌ ده‌بێت"‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫پسپۆرێكی بواری‌ ژینگه‌و سه‌رچاوه‌كانی‬ ‫ئاو له‌دیدارێكی‌ ئاوێنه‌دا سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ئاوی ژێر زه‌وی قه‌زای‌ كه‌الر‬ ‫ده‌دوێ‌‌و رایده‌گه‌یه‌نێت "هه‌رچه‌نده‌‬ ‫كه‌الر له‌سه‌رچاوه‌ی‌ ئاوی‌ سه‌رو ژێر‬ ‫زه‌وی‌ ده‌وڵه‌مه‌نده‌‪ ،‬كه‌چی ته‌نها‬ ‫ئاوی ژێر زه‌وی به‌كارده‌هێنرێت‪،‬‬ ‫روباری سیروانیش به‌و فراوانیه‌وه‌‬ ‫به‌فیڕۆ ده‌ڕوات‪ ،‬ئه‌مه‌ش مه‌ترسیه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌یه‌"‪.‬‬ ‫له‌ئێستادا له‌دوای‌ سامانی نه‌وت‪ ،‬ئاو‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌سه‌رچاوه‌ گرنگه‌كانی سامانی‬ ‫سروش���تی واڵت‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت ئاوی ژێر‬ ‫زه‌وی‪ ،‬له‌مباره‌ی���ه‌وه‌ پس���پۆری بواری‌‬ ‫ژینگه‌و سه‌رچاوه‌كانی ئاو عه‌بدولموته‌لیب‬ ‫ره‌فعه‌ت جه‌خ���ت له‌وه‌ ده‌كات���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫پێویسته‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ زانستی‌ مامه‌ڵه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئاوی ژێرزه‌ویدا بكرێت‌و به‌هه‌ده‌ر‬ ‫نه‌درێت‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ له‌ناوچه‌ی گه‌رمیان‬ ‫كه‌ رێ���ژه‌ی‌ بارانبارین تێیدا زۆر الوازه‌و‬ ‫بڕی‌ ئه‌و بارانه‌ ك���ه‌ ده‌بارێت قه‌ره‌بوی‌‬ ‫ئه‌و بڕه‌ ئ���اوه‌ ناكاته‌وه‌ كه‌ له‌ژێر زه‌وی‌‬ ‫ده‌رئه‌كرێت‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "له‌هه‌مو دونیادا‬ ‫ئاوی‌ ژێر زه‌وی‌ به‌سامانێكی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‌و‬ ‫به‌موڵكی‌ نه‌وه‌كان���ی‌ داهاتو داده‌نرێت‌و‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ زانس���تی‌ به‌رێوه‌ده‌برێت‌و‬ ‫دابه‌شده‌كرێت‪ ،‬بۆیه‌ به‌به‌رده‌وامی‌ ئاوی‌‬ ‫ژێر زه‌وی‌ ته‌نها له‌كاتی‌ زۆر پێویس���تدا‬ ‫به‌كارده‌هێنرێت"‪.‬‬ ‫س���ااڵنه‌ له‌قه‌زای‌ ك���ه‌الر ئاوێكی زۆر‬ ‫به‌فیڕۆده‌برێت‌و له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا ئاوی‬

‫ئاوه‌ڕۆ تێكه‌ڵ به‌روباری‌ سیروان ده‌بێت‪،‬‬ ‫عه‌بدولموته‌لی���ب له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ ده‌ڵێت‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ روباری‌ س���یروان به‌ش���اری‌‬ ‫كه‌الردا تێپه‌ڕده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ئاس���تی‌ زۆر‬ ‫كه‌مبوه‌ته‌وه‌ به‌به‌راورد له‌گه‌ڵ س���ااڵنی‌‬ ‫پێشو‪ ،‬سااڵنه‌ش زیاتر له‌ ‪ 2,5‬ملیار م‪3‬‬ ‫ئاو له‌به‌نداوی‌ ده‌ربه‌ندیخانه‌وه‌ به‌رده‌درێته‌‬ ‫روباری‌ س���یروانه‌وه‌و به‌بێ‌ هیچ سودێك‬ ‫تێپه‌ڕده‌بێت‪ ،‬كه‌چ���ی به‌به‌رده‌وامی ئه‌و‬ ‫ڕوباره‌ پیس���ده‌كرێت به‌پاشماوه‌ی‌ ڕه‌ق‌و‬ ‫ئ���اوه‌ڕۆ‪ ،‬رۆژان���ه‌ش زیاتر ل���ه‌‪ 8000‬م‪3‬‬ ‫ئ���اوی‌ ئاوه‌ڕۆ تێكه‌ل به‌ئاوی‌ ئه‌م ڕوباره‌‬ ‫ده‌كرێت ك���ه‌ بوه‌ته‌ هۆی‌ پیس���بونی‌‪،‬‬ ‫بۆ نمونه‌ رێ���ژه‌ی‌ هه‌ریه‌كه‌ له‌به‌كتریای‌‬ ‫(‪ )E.Coli‬و (‪)Total Coliform‬‬ ‫له‌روباری‌ س���یروان زیاتره‌ له‌‪100/16000‬‬ ‫مل‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش پێچه‌وانه‌ی‌ س���تانده‌ری‌‬ ‫جیهانییه‌و به‌وپێیه‌ بێت ئه‌م ئاوه‌ به‌كاری‌‬ ‫خواردنه‌وه‌ نایه‌ت"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌پاك‌وخاوێنی ئاوی ژێر‬

‫كاك‬ ‫نێچره‌ڤان‬ ‫بارزانی‌‪،‬‬ ‫فه‌رمانه‌كه‌ت‬ ‫جێبه‌جێ‌‬ ‫ناكرێت‬

‫زه‌وی كه‌الر كه‌ هاواڵتیان به‌كاریده‌هێنن‪،‬‬ ‫ئه‌و پس���پۆره‌ وت���ی "ئاوی‌ ژێ���ر زه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كه‌الر خاوێنه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌به‌راورد له‌گه‌ڵ‬ ‫ناوچه‌كانی‌ تری‌ گه‌رمیان توشی پیسبون‬ ‫بوه‌"‪ .‬ئه‌مه‌ش وه‌ك ئه‌و باس���ی‌ ده‌كات‬ ‫ره‌فعه‌ت ته‌مه‌ن ‪ 32‬ساڵ خاوه‌نی‬ ‫چه‌ن���د هۆكارێكی‌ هه‌یه‌‪ ،‬وه‌كو زیادبونی‌‬ ‫بڕوانامه‌ی‌ ماسته‌ر له‌ئه‌ندازیاری‌‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ڕێژه‌ی‌ دانیش���توان‪ ،‬نه‌بونی‌ شوێنێك‬ ‫ژینگه‌‪ ،‬به‌شی‌ به‌رێوه‌بردنی‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫تایبه‌ت به‌پاشه‌ڕۆ (ردم صحی) "كه‌ ئ‬ ‫سه‌رچاوه‌كانی‌ ئاو له‌زانكۆی‌ ئه‌دالید‬ ‫‌ندروست‬ ‫پاشماوانه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ناته‬ ‫فه‌رمانێكی به‌ڕێز س���ه‌رۆكی حكومه‌تی‬ ‫له‌ئوسترالیا‪.‬‬ ‫فرێده‌درێته‌ شوێنه‌ جیاجیاكانی‌ ئه‌و شاره‌‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تان س���ه‌باره‌ت‬ ‫یان له‌الیه‌ن شاره‌وانیه‌وه‌ كۆئه‌كرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌دواخس���تنی قه‌رزی بانكی كشتوكاڵی‬ ‫به‌اڵم هیچ رێگایه‌كی‌ زانستی‌ ناگیرێته‌به‌ر‬ ‫م‪ 3‬له‌كۆی‌ گش���تی‌ ئاوی‌ باران ئه‌چێته‌ سه‌ر جوتیاران‌و چه‌ند داواكارییه‌كی تر‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی‌ كه‌مكردنه‌وی‌ زیانه‌كانی‌‪،‬‬ ‫ژێر زه‌وی ك���ه‌الره‌وه‌‪ ،‬كه‌چی هه‌ش���ت جێبه‌جێناكرێن‪.‬‬ ‫ملی���ۆن م‪ 3‬به‌كارده‌هێنرێ���ت‪ ،‬به‌وه‌ش‬ ‫دواتر ئه‌و پاش���ماوه‌یه‌ ك��� ‌ه له‌مادده‌ی‌‬ ‫دوای ده‌رچون���ی بڕی���اری س���ه‌رۆكی‬ ‫كیمیاوی‌ ژه‌هراوی‌‌و ترس���ناك پێكدێت قه‌زای‌ كه‌الر‪ ،‬به‌اڵم ته‌نها پش���ت به‌ئاوی رێ���ژه‌ی‌ به‌فیڕۆدان���ی‌ ئاوی‌ ژێ���ر زه‌وی‌ حكومه‌ت س���ه‌باره‌ت به‌جێبه‌جێكردنی‬ ‫تێكه‌ڵ به‌ئاوی‌ باران ئه‌بێت‌و له‌ئه‌نجامدا ژێرزه‌وی به‌س���تراوه‌و رۆژانه‌ ‪ 23‬هه‌زار له‌كه‌الر زیاتره‌ له‌‪."%88‬‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك داواكاری ره‌وای جوتیارانی‬ ‫دزه‌ ئه‌كات���ه‌ ئ���اوی‌ ژێ���ر زه‌ویی���ه‌وه‌‪ ،‬م‪ 3‬و س���ااڵنه‌ زیات���ر له‌هه‌ش���ت ملیۆن‬ ‫ئه‌و ب���ه‌م جۆره‌ ب���اس له‌به‌فیڕۆدانی خانوی پالس���تیكی ژم���اره‌ (‪)10434‬‬ ‫هه‌روه‌ها زۆر ش���وێن هه‌ی ‌ه كه‌ ئاوه‌ڕۆی‌ م‪ 3‬ئ���اوی‌ ژێ���ر زه‌وی‌ به‌كارده‌هێنرێت‪ ،‬ئاوی ژێر زه‌وی ك���ه‌الر ده‌كات‌و ده‌ڵێت له‌به‌رواری ‪ 2012/9/4‬كه‌چی تائێستاش‬ ‫بۆ نه‌كراوه‌و به‌شێوه‌یه‌كی‌ ڕاسته‌خۆ ئه‌و "ئه‌م���ه‌ش نیش���انه‌ی‌ ئه‌وه‌ی���ه‌ له‌كه‌الر " هاواڵتیان ب���ه‌و جۆر‌ه ئاوی‌ ژێر زه‌وی‌ ئ���ه‌م بڕی���اره‌ ته‌نه���ا ره‌شنوس���ێكه‌و‬ ‫پاشماوه‌ ئاوییه‌ تێكه‌ڵ به‌ئاوی‌ ژێر زه‌وی‌ ئاوی‌ ژێ���ر زه‌وی‌ به‌فیرۆده‌درێت‪ ،‬به‌اڵم به‌فیڕۆ ده‌ده‌ن له‌كاتێكدا‪ ،‬دوری‌ روباری‌ جێبه‌جێكردن���ی فه‌رامۆش���كراوه‌‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ده‌توانرێت له‌روباری‌ سیروانه‌وه‌ ئه‌و بڕه‌ سیروان له‌ناوه‌ندی‌ شاره‌وه‌ ناگات ‌ه ‪300‬م‪ ،‬ئه‌مه‌ش بێ���زاری‌و ت���وڕه‌ی جوتیارانی‬ ‫ئه‌و پسپۆره‌ی‌ ژینگه‌ راشیده‌گه‌یه‌نێت به‌كاربهێنرێ���ت‌و به‌وه‌ش ئاوی‌ ژێر زه‌وی‌ ئه‌م���ه‌ش الوازی‌‌و بێبه‌رنامه‌ی���ی‌ الیه‌نی‌ لێكه‌وتۆته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر فه‌رمانه‌كه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیدار ده‌رده‌خات"‪.‬‬ ‫روب���اری‌ س���یروان له‌ڕێگ���ه‌ی‌ دانان���ی‌ رزگاری‌ ده‌بێت له‌به‌فیرۆدان"‪.‬‬ ‫جێبه‌جێبكرای���ه‌ زۆرب���ه‌ی كێش���ه‌كانی‬ ‫رێ���ژه‌ی‌ دانیش���توانی‌ ناوه‌ندی‌ قه‌زا ‌‬ ‫ره‌فع���ه‌ت ب���اس له‌به‌فیڕۆدانی ئاوی‬ ‫پااڵوگه‌یه‌كه‌وه‌ پێویس���تی به‌چاره‌سه‌ره‌‬ ‫ی چاره‌سه‌ر ده‌كرد‪ ،‬چونكه‌ بڕیاره‌كه‌ ده‌بو‬ ‫بۆ ڕێگه‌گرت���ن له‌پیس���بونی‌‪ ،‬هه‌روه‌ها كه‌الر ده‌كات‌و نمونه‌ی‌ ئه‌وه‌ ده‌هێنێته‌وه‌ ك���ه‌الر‪ ،‬به‌پشتبه‌س���تن به‌داتاكان���ی‌ پێش���تر بێت كه‌ جوتیاران توشی زیان‌و‬ ‫له‌ڕوی‌ فیزیایی���ه‌وه‌ به‌به‌رده‌وامی‌ ڕێژه‌ی‌ كه‌ رێژه‌ی‌ س���ااڵنه‌ی‌ بارانبارین له‌كه‌الر به‌رێوه‌به‌رایه‌تی‌ ئاماری‌ گه‌رمیان له‌ساڵی‌ بێ بازاڕی بونه‌ته‌وه‌و ئه‌مه‌ش وایكردوه‌‬ ‫لێڵی زیاد ده‌كات‪ ،‬ئه‌وه‌ش به‌هۆی‌ بونی‌ ‪278,81‬ملم‪ ،‬واتا س���ااڵنه‌ كۆی‌ گشتی‌ ‪ 128 ، 2009‬ه���ه‌زارو ‪ 687‬كه‌س بوه‌‪ ،‬كه‌ جوتیاران نه‌توانن پابه‌ندی دانه‌وه‌ی‬ ‫زیات���ر له‌ ‪ 25‬كارگه‌ی‌ چه‌وو لم له‌س���ه‌ر ئ���اوی‌ باران كه‌ ده‌كه‌وێته‌ س���ه‌ر زه‌وی‌ به‌وت���ه‌ی ئه‌و پس���پۆره‌ رۆژان���ه‌ ئاوی قه‌رزه‌كانی���ان ب���ن‪ ،‬جگ���ه‌ له‌چه‌ندین‬ ‫ڕوباری‌ س���یروان‪ ،‬بۆیه‌ وه‌ك ئه‌و ده‌ڵێت له‌كه‌الر هه‌ش���ت ملی���ۆن‌و ‪ 921‬هه‌زارو ژێ���رزه‌وی ده‌گاته‌ هه‌م���و گه‌ڕه‌كه‌كانی‌ كاره‌س���اتی سروش���تی ك��� ‌ه روبه‌ڕوی‬ ‫"ئه‌و كارگانه‌ پێویستیان به‌رێكخستنه‌‪ 920 ،‬م‪ ،3‬به‌پێی‌ چه‌ند هاوكێشه‌یه‌كیش كه‌الرو هه‌ر تاكێك رۆژانه‌ ‪ 170‬لیتر ئاوی به‌رهه‌م‌و خان���وه‌كان بونه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫چونكه‌ لێڵی‌ ئ���او زیانێكی‌ زۆر گه‌وره‌ی‌ له‌زانس���تی‌ ئاودێریدا سااڵنه‌ ته‌نها ‪ %11‬به‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌پێی‌ ستانده‌ری‌ داواكاری���ن قه‌رزه‌كانی س���ه‌ر جوتیاران‬ ‫هه‌یه‌ له‌سه‌ر ته‌ندروستی‌ مرۆڤ"‪.‬‬ ‫ل���ه‌و ب���ڕه‌ ئ���اوی‌ بارانه‌ ده‌چێت���ه‌ ژێر جیهانییه‌‪" ،‬به‌اڵم كێش���ه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ به‌پێی ناوه‌ڕۆكی فه‌رمانه‌كه‌ دوابخرێت‪.‬‬ ‫هه‌ر به‌وته‌ی‌ ئه‌و شاره‌زایه‌‪ ،‬سه‌ره‌ڕای‌ زه‌ویی���ه‌وه‌و تێكه‌ڵ به‌ئ���اوی‌ ژێر زه‌وی‌ ئه‌و ئ���اوه‌ ته‌نها له‌ئاوی‌ ژێ���ر زه‌وییه‌وه‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ی گه‌شه‌پێدانی خانوی‬ ‫بون���ی‌ ئ���اوی‌ س���ه‌ر زه‌وی‌ له‌ناوه‌ندی‌ ده‌بێت‪ ،‬واتا "س���ااڵنه‌ ته‌نها یه‌ك ملیۆن ده‌رده‌هێنرێت"‪.‬‬ ‫پالستیكی‬

‫ عه‌بدولموته‌لیب‬

‫سااڵنه‌ زیاتر‬ ‫له‌هه‌شت ملیۆن‬ ‫م‪ 3‬ئاوی‌ ژێر زه‌وی‌‬ ‫كه‌الر به‌فیڕۆده‌برێت‬

‫بێگانه‌ی ‌ه بۆیه‌ پێویست ‌ه حكومه‌ت بچێت ‌ه‬ ‫ب���واری بازاڕكردنی به‌رهه‌مه‌و‌ه به‌واتای‬ ‫گواستنه‌وه‌ی سیاسه‌تی ده‌عمی كێڵگ ‌ه‬ ‫به‌سیاس���ه‌تی ده‌عمی ده‌ره‌وه‌ی كێڵگ ‌ه‬ ‫(وات��� ‌ه نرخی به‌رهه‌می كش���توكاڵ)و‬ ‫ئه‌وانه‌ی تر هه‌مو بۆ جوتیار جێبهێڵێ‪.‬‬ ‫خاڵێك���ی تریش ه���ه‌ر له‌م ب���واره‌دا‬ ‫چاكس���ازی ‌ه له‌مافی به‌كارهێنانی زه‌وی ‌ه‬ ‫وات ‌ه مافی گواس���تنه‌وه‌ی خاوه‌ندارێتی‬ ‫زه‌وی ب���ۆ ئه‌و كه‌س���ه‌ی ب���ۆ به‌رهه‌م‬ ‫به‌كاریده‌هێن���ێ‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌مه‌رجێ���ك‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی سیاس���ه‌تی كشتوكاڵیدا‬ ‫بێت ل���ه‌ڕوی ب���ڕی به‌ره���ه‌م‪ ،‬جۆری‬ ‫به‌رهه‌م‌و كوالێتی به‌رهه‌م‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی خاڵی متمان ‌ه پێویس���ت ‌ه‬ ‫ئاماژ‌ه بۆ چاكسازی سیستمی بازرگانی‬ ‫كوردستان بكرێت‌و سیاس ‌هت‌و بازرگانی‬ ‫له‌كوردستاندا لێكجیابكرێنه‌وه‌و بازرگانی‬ ‫بگه‌ڕێته‌و‌ه بۆ مۆركی نیشتیمانی خۆی‬ ‫ئه‌مه‌ش پێویستی به‌ئیراده‌ی نیشتیمانی‬ ‫هه‌ی ‌ه كه‌ ئێستا نیه‌‪.‬‬

‫له‌روی‌ زانستیه‌وه‌‬ ‫ئاوی‌ رووباری‌‬ ‫سیروان‪ ،‬به‌كه‌ڵكی‌‬ ‫خواردنه‌وه‌ نایه‌ت‬

‫لۆکاڵ‬

‫)‪ )383‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/6/25‬‬

‫كێ‌ خه‌وتوه‌‪ ..‬منداڵی‌ ئیشكه‌ر یان حكومه‌ت؟!‬

‫‪9‬‬

‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫ی قوڵدا بو‪،‬‬ ‫ئه‌و له‌خه‌وێك ‌‬ ‫به‌شێك له‌ڕێبوارانیش‪ ،‬له‌پاش‬ ‫ئاخهه‌ڵكێشانێك‪ ،‬وه‌ك هاوغه‌میه‌ك‬ ‫ته‌نها (ویشش) ێك یان ده‌كردو‬ ‫ی‬ ‫ده‌رۆیشتن‪( ،‬ئه‌وان به‌زۆری‌ له‌ره‌گه‌ز ‌‬ ‫مێ‌ بون)‪ ،‬به‌شێكی تر له‌رێبواران‪،‬‬ ‫ك ‌ه زۆرینه‌یان كوڕه‌ گه‌نجه‌كان‬ ‫بون‪ ،‬به‌بینینی‌ دیمه‌نه‌كه‌‪ ،‬گورج‬ ‫به‌مۆبایله‌كه‌یان وێنه‌كیان ده‌گرت‪،‬‬ ‫ئه‌ویش بێئاگا له‌هه‌موان له‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی ره‌ق‪ ،‬چوبو‌ه خه‌وێك ‌‬ ‫سه‌كۆیه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی منداڵێك ‌‬ ‫ئارامه‌وه‌‪ .‬ئه‌وه‌ دیمه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیشكه‌ر كه‌ له‌سه‌ر شۆسته‌ ‌‬ ‫ی خه‌وی‌ لێكه‌وتوه‌‪.‬‬ ‫شه‌قامێكی‌ سلێمان ‌‬ ‫ی منداڵی‌ ئیش���كه‌ر‬ ‫دوای���ن ئام���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌رێم���دا‪ ،‬ل ‌ه ‪ 2010‬ك���راوه‌‌و نزیكه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪10‬هه‌زار بو‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی‌ پێشبینیه‌كان ‌‬ ‫ی ئه‌و ب���واره‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی ش���اره‌زا ‌‬ ‫كه‌س���ان ‌‬ ‫ی‬ ‫رێژ‌ه له‌ئێس���تادا زیاتره‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی رێكخ���راوی‌ منداڵپارێز ‌‬ ‫به‌رنامه‌كان ‌‬ ‫ی شه‌قام ده‌بێته‌ النه‌یه‌کی ئارام بۆ مندااڵن‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬نوعم���ان عه‌بدولره‌حمان‬ ‫ی‬ ‫بۆچون���ی‌ وایه‌‪ ،‬چاره‌س���ه‌ری‌ بنه‌ڕه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی من���دااڵن‪ ،‬ته‌نها ده‌رچون ‌‬ ‫گرفته‌كان ‌‬ ‫ی مندااڵنه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی مافه‌كان ‌‬ ‫ی پاراستن ‌‬ ‫یاسا ‌‬ ‫له‌ئێستادا پرۆژ‌ه یاسایه‌ك له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫ی حكومه‌ته‌‪.‬‬ ‫له‌ال ‌‬ ‫ئاماری‌‬ ‫منداڵی‌ ئیشكه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رنامه‌كانی‌ رێكخراو ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی كوردس���تان‪ ،‬نوعم���ان‬ ‫منداڵپارێ���ز ‌‬ ‫عه‌بدولره‌حم���ان ئاماژ‌ه به‌وه‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫ی له‌ئێس���تادا له‌هه‌رێمدا‬ ‫ئ���ه‌و مندااڵنه‌ ‌‬ ‫ێ گروپدا‬ ‫كار ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬به‌س���ه‌ر س��� ‌‬ ‫داب���ه‌ش ده‌ب���ن‪ ،‬گروپێكی���ان ئ���ه‌و‬ ‫منداڵنه‌ن كه‌ خێزانه‌كانیان ده‌وارنشینن‬ ‫به‌قه‌ره‌جه‌كان ناس���راون‪ ،‬گروپی‌ دوه‌م‬ ‫به‌ش���ێك له‌منداڵه‌ ئاواره‌ سوریه‌كانن‪،‬‬ ‫ی كه‌من‬ ‫ی س���ێیه‌میش كه‌ به‌شێك ‌‬ ‫گروپ ‌‬ ‫ی ناو هه‌رێمن‪.‬‬ ‫له‌مندااڵن ‌‬ ‫ی منداڵپارێز ئه‌و‌ه‬ ‫ئ���ه‌و به‌رپرس��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪2007‬دا به‌پێ ‌‬ ‫رونده‌كاته‌وه‌ له‌س���اڵ ‌‬ ‫س���ه‌رژمێریه‌ك ك ‌ه ئه‌وان ئه‌نجامیانداو‌ه‬ ‫زی���اد له‌‪14‬ه���ه‌زار منداڵی‌ ئیش���كه‌ر‬ ‫ی هه‌رێمدا هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫ێ ش���اره‌ك ‌ه ‌‬ ‫له‌هه‌رس ‌‬ ‫ی پالنێ���ك بۆ‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌پ���اش دانان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رێژه‌ك���ه‌و گرتنه‌به‌ر ‌‬ ‫كه‌مكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫چه‌ند رێوش���وێنێك‪ ،‬ك ‌ه یه‌كێك له‌وان ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی مانگانه‌یه‌ به‌بڕ ‌‬ ‫ی هاوكاریه‌ك ‌‬ ‫بڕینه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪100‬تا‪150‬هه‌زار دینار بۆ ئه‌و خێزانانه‌ ‌‬ ‫كه‌مده‌رامه‌تن‌و به‌ناچاری‌ منداڵه‌كانیان‬ ‫خس���تۆته‌ به‌ركار‪ ،‬رێژه‌ك ‌ه كه‌متربۆو‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌جۆرێك هه‌ر وه‌ك ئه‌و ده‌ڵێت "دوا ‌‬ ‫ی ‪ 2007‬ك��� ‌ه زیاتر ل ‌ه‬ ‫س���ه‌رژمێریه‌ك ‌ه ‌‬ ‫‪14‬ه���ه‌زار منداڵ���ی‌ ئیش���كه‌ر هه‌بو ل ‌ه‬ ‫ی ترمانكرد ‪14‬هه‌زار‬ ‫‪2010‬دا روپێویه‌ك��� ‌‬ ‫ی كردبو‪ ،‬وات ‌ه‬ ‫منداڵه‌ك ‌ه ل��� ‌ه ‪ %34‬كه‌م ‌‬ ‫ی منداڵی‌ ئیش���كه‌ر ل���ه‌‪2010‬دا‬ ‫رێ���ژه‌ ‌‬ ‫كه‌متربوه‌ له‌‪10‬هه‌زار منداڵ"‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫پێشبینی‌ ده‌كات ئه‌و رێژه‌ی ‌ه له‌ئێستادا‬ ‫ی‬ ‫ی ئاواره‌یه‌ك ‌‬ ‫زیاتربوبێت "به‌هۆی‌ هاتن ‌‬ ‫ی ئیشكه‌ر‬ ‫ی منداڵ ‌‬ ‫ی رێژه‌ ‌‬ ‫ی س���ور ‌‬ ‫زۆر ‌‬ ‫زۆر زیادی‌ كردوه‌"‪.‬‬ ‫ی به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ به‌رنامه‌كان‬ ‫به‌ب���ڕوا ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی سه‌رۆکی حکومه‌ت که‌ی یاسای پاراستنی مافه‌کانی منداڵ ده‌نێریته‌ په‌رله‌مان‬

‫له‌سه‌ر سنوریش قاچاخچێتی به‌مندااڵن ده‌کرێت؟‬ ‫ی كوردس���تان‪،‬‬ ‫له‌رێكخراوی‌ منداڵپارێز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گرفته‌كان��� ‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ بنه‌ڕه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫مندااڵن‌و كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ رێژه‌ی‌ منداڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یاس���ا ‌‬ ‫ئیش���كه‌ر‪ ،‬ته‌نه���ا ده‌رچون ‌‬ ‫ی مافه‌كان���ی‌ مندااڵن���ه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫پاراس���تن ‌‬ ‫له‌ئێستادا پرۆژه‌ یاسایه‌ك له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫ل���ه‌الی‌ حكومه‌ت���ه‌‪ ،‬نوعم���ان ده‌ڵێت‬ ‫ی‬ ‫ی پاراس���تنی‌ مافه‌كان ‌‬ ‫"پرۆژه‌ یاس���ا ‌‬ ‫مندااڵن‪ ،‬زیاد له‌دو ساڵ ‌ه ئاماده‌كراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ تائێس���تا نه‌گه‌یشتۆت ‌ه‬ ‫په‌رله‌م���ان‪ ،‬ه���ه‌ر ل���ه‌الی‌ حكوم���ه‌ت‬ ‫ی ئ���ه‌و‬ ‫ماوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌په‌س���ه‌ندكردن ‌‬ ‫ی منداڵن‬ ‫یاس���ای ‌ه زۆرێ���ك له‌گرفته‌كان ‌‬ ‫چاره‌سه‌رده‌بێت"‪.‬‬ ‫سواڵكرن به‌منداڵ‬ ‫ی‬ ‫س���واڵكردن به‌مندااڵن به‌ش���ێواز ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و‬ ‫ی ت���ر ‌‬ ‫جۆراوج���ۆر‪ ،‬الیه‌نێك��� ‌‬ ‫پێش���ێلكاریانه‌ی ‌ه ك ‌ه به‌رامبه‌ر منداڵن‬ ‫ی‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬س���ه‌یران س���ه‌اڵح سه‌رۆك ‌‬

‫ی ئه‌س���تێره‌ی‌ من���دااڵن ك ‌ه‬ ‫رێكخ���راو ‌‬ ‫ی‬ ‫ه���اوكات س���ه‌رۆكی‌ فیدراس���یۆن ‌‬ ‫ی مندااڵن���ه‌‪ ،‬له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫رێكخراوه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫باس له‌و‌ه ده‌كات‪ ،‬له‌چه‌ندین ش���وێن ‌‬ ‫جیاوازه‌وه‌ به‌گ���روپ منداڵ ده‌هێنرێت ‌ه‬ ‫ی دیاریكراو‪،‬‬ ‫هه‌رێم‌و له‌به‌رامبه‌ر كرێیه‌ك ‌‬ ‫س���واڵیان پێده‌كرێت "زۆرجار به‌گروپ‬ ‫منداڵ له‌موسڵه‌وه‌ ده‌هێنرێن‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ی ك���ه‌م‪ ،‬ك ‌ه رۆژان��� ‌ه ‪10‬هه‌زار‬ ‫كرێیه‌ك ‌‬ ‫دینار سواڵیان پێده‌كرێت‪ ،‬چه‌ندینجار‬ ‫ئه‌و حاڵه‌تانان���ه‌ دوباره‌بونه‌ته‌و‌ه هه‌تا‬ ‫ی‬ ‫له‌ته‌له‌فیزیۆنێك���ه‌و‌ه منداڵێ���ك خۆ ‌‬ ‫ی له‌و‌ه ك���رد كه‌ بۆ س���واڵكردن‬ ‫باس��� ‌‬ ‫ی بازگه‌كان ‌ه‬ ‫به‌كرێیانگرتوه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌رك ‌‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌و‌ه لێكۆڵین���ه‌وه‌ بكه‌ن‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ده‌بین���ن كۆمه‌ڵێ���ك من���داڵ له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫كه‌س���ێكدایه‌ ده‌بێ���ت بپرس���ن ئه‌مان ‌ه‬ ‫كێ���ن‌و بۆ كوێیان ده‌ب���ه‌ن"‪ .‬هه‌ندێجار‬ ‫ی ك��� ‌ه س���واڵده‌كه‌ن‬ ‫ئ���ه‌و مندااڵن��� ‌ه ‌‬ ‫له‌الیه‌ن پۆلیس���ه‌وه‌ ده‌ستگیرده‌كرێن‪،‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬ ‫ی بنبڕكردنی‌ یاخود‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌پاس���او ‌‬ ‫ی دیارده‌ك���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫كه‌مكردن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌ستێره‌ ‌‬ ‫به‌بڕوای‌ سه‌رۆكی‌ رێكخراو ‌‬ ‫مندااڵن‪ ،‬هه‌رگیز ئه‌و‌ه چاره‌سه‌ر نییه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫چونكه‌ وه‌ك ئه‌و ده‌ڵێت "جگه‌ له‌وه‌ ‌‬ ‫له‌كاتی‌ ده‌ستگیركردنیاندا توند‌وتیژییان‬ ‫به‌رامب���ه‌ر ده‌كرێت‪ ،‬ه���اوكات له‌پاش‬ ‫ماوه‌یه‌كیش ئازادیان ده‌كه‌ن‪ ،‬من خۆم‬ ‫ی‬ ‫به‌ته‌له‌فون قس���ه‌م له‌گه‌ڵ به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی نازانین چیان‬ ‫پۆلیس كردو‌ه ئه‌ویش وت ‌‬ ‫لێبكه‌ین ده‌یانگرین‌و ئازادیان ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫ی‬ ‫بۆی���ه‌ پێویس���ت ‌ه حكوم���ه‌ت پالنێك ‌‬ ‫تۆكمه‌‌و به‌رنام��� ‌ه بۆدرێژراوی‌ هه‌بێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی سواڵكردن ‌‬ ‫بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ دیارد‌ه ‌‬ ‫ێ‬ ‫ێ هه‌ند ‌‬ ‫ی نازان ‌‬ ‫مندااڵن"‪ .‬ئه‌و به‌دوریش ‌‬ ‫له‌و مندااڵنه‌ی‌‪ ،‬ك ‌ه سواڵیان پێده‌كرێت‬ ‫ی‬ ‫یان ب���ه‌زۆر كاریانپێده‌كرێت‪ ،‬روبه‌رو ‌‬ ‫ی سێكسی‌ ببنه‌و‌ه‬ ‫مه‌ترسی‌ ده‌ستدرێژ ‌‬ ‫"ئه‌گه‌ر منداڵێك به‌زۆر سواڵی‌ پێبكرێت‪،‬‬ ‫ی لێبكرێت‪،‬‬ ‫ده‌بێت چاوه‌ڕێی‌ ئه‌وه‌ش��� ‌‬

‫خه‌وێکی ئارام له‌سه‌ر سه‌کۆیه‌کی ڕه‌ق‬

‫فۆتۆ‪ :‬فه‌یسبوک‬

‫به‌زۆر شتی‌ كه‌شی‌ پێبكرێت"‪.‬‬ ‫ك ‌هی‌ پرۆژه‌ یاساكه‌ ده‌گاته‌ په‌رله‌مان؟‬ ‫ی به‌ش���ی‌ مندااڵن‬ ‫ی به‌رپرس��� ‌‬ ‫به‌وته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ی كاروكاروب���ار ‌‬ ‫له‌وه‌زارت ‌‬ ‫ره‌نجب���ه‌ر س���ابیر عوس���مان پ���رۆژ‌ه‬ ‫ی مندااڵن‬ ‫ی پاراس���تنی‌ مافه‌كان ‌‬ ‫یاس���ا ‌‬ ‫چه‌ن���د س���اڵێك له‌مه‌وب���ه‌ر له‌الی���ه‌ن‬ ‫ی رۆشنبیری‌‌و ته‌ندروستی‌‌و‬ ‫وه‌زارته‌كان ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫كاروكاروب���ار ‌‬ ‫ئاماده‌ك���راوه‌‪ ،‬زیات���ر له‌دوس���اڵ ‌ه‬ ‫پرۆژه‌ك���ه‌ له‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زیران���ه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم تائێس���تا نه‌گه‌یشتۆت ‌ه په‌رله‌مان‬ ‫ی "پرۆژه‌ك��� ‌ه زۆر باش���ه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وت��� ‌‬ ‫ی الیه‌ن ‌ه‬ ‫چونك��� ‌ه نه‌ك به‌ته‌نه���ا بۆچون ‌‬ ‫په‌یونداره‌كانه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌ئاماده‌كردنیدا‬ ‫ی مندااڵنیش وه‌رگیراوه‌‪،‬‬ ‫سود له‌بۆچون ‌‬ ‫ی په‌رله‌مانیش په‌یمانی‌ داو‌ه‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌په‌رله‌مان به‌زوی ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ گه‌یش���تن ‌‬ ‫كاری‌ تێدا ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم تائێس���تاش‬

‫به‌گروپ منداڵ‬ ‫له‌موسڵه‌وه‌‬ ‫ده‌هێنرێ بۆ‬ ‫سواڵکردن‬ ‫پرۆژه‌كه‌ ل���ه‌الی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیرانه‌‌و‬ ‫ئومێ���ده‌ ده‌كه‌ین ب���ه‌م زوان���ه‌ بگات ‌ه‬ ‫په‌رله‌مان"‪.‬‬

‫تێكه‌ڵکردنی به‌نزین ‌ی بێجی‌‌و سۆپه‌ر‌و موحه‌سه‌ن مه‌ترسیداره‌‬ ‫ئۆتۆمۆبێله‌كه‌ی‌ س����وتاوه‌‌و گۆڕیویه‌تی‌‪،‬‬ ‫به‌نزی����ن له‌به‌نزیخانه‌ ئه‌هلیه‌كان ناچارن‬ ‫ئا‪ :‬به‌ختیار حسێن‬ ‫بۆی����ه‌ بڕیاریداوه‌ جارێكی‌ ت����ر به‌نزینی‌‬ ‫رو له‌به‌نزینخان����ه‌ حكومه‌ی����ه‌كان بكات‬ ‫حكومی‌ وه‌رنه‌گرێت‪.‬‬ ‫خراپی‌ به‌نزینی‌ به‌نزینخانه‌كانی‌ حكومی‌ "زۆرجاری����ش به‌نزینه‌ك����ه‌ی‌ ئه‌وه‌ن����ده‌‬ ‫هه‌ر له‌باره‌ی‌ خراپی‌ به‌نزینی‌ حكومی‌‬ ‫خراپ����ه‌ كاریگ����ه‌ری‌ زۆر خراپی‌ ده‌بێت‬ ‫له‌هه‌ولێر شۆفێران بێزار ده‌كات‌و‬ ‫وه‌س����تا نازم فازل‪ ،‬كه‌ پیشه‌ی‌ فیته‌ره‌‬ ‫له‌س����ه‌ر پارچه‌كان����ی‌ ئۆتۆمبیله‌ك����ه‌‪،‬‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی‌ سوتانی‌ به‌رده‌وامی‌‬ ‫له‌س����ناعه‌ی‌ ش����ادی‌‪ ،‬به‌م ج����ۆره‌ دواو‬ ‫به‌جۆرێ����ك زۆرینه‌مان بوین����ه‌ فیته‌ری‌‬ ‫فیتپه‌مپی‌ ئۆتۆمۆبێله‌كانیان‪،‬‬ ‫وتی‌ "یه‌كێكی‌ تر له‌كێش����ه‌كانی‌ خراپی‌‬ ‫ئۆتۆمبیله‌كانم����ان"‪ .‬ئه‌و وه‌كو خۆی‌ دو‬ ‫به‌رپرسانی‌ سوته‌مه‌نی‌ ئه‌و شاره‌ش‬ ‫به‌نزین له‌هه‌ولێر ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫فیتپه‌مپی‌ به‌به‌رده‌وام����ی‌ زیادی‌ پێیه‌‪،‬‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نن كه‌ ئه‌و به‌نزینه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌و به‌نزینه‌ی‌ كه‌ له‌ش����وێنی‌ خۆی‌ دێت‬ ‫له‌هه‌ر ش����وێنێك فیتپه‌مپه‌كه‌ی‌ س����وتا‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ سامانه‌ سروشتیه‌كانه‌وه‌‬ ‫بۆ به‌نزینخانه‌كان ده‌ستكاری‌ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫دابینده‌كرێ‌و ئۆپتیم نه‌مبه‌ره‌كه‌ی‌ ‪ ،86‬ئ����ه‌وا بۆخ����ۆی‌ ده‌یگۆڕێت‌و س����ه‌ردانی‌‬ ‫به‌ش����ێوه‌یه‌ك بێجی‌ ده‌كه‌نه‌ س����وپه‌ر‌و‬ ‫فیته‌رناكات‪ ،‬ئه‌و شۆفێره‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ش‬ ‫ئه‌وه‌ش ره‌تده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ ئه‌وه‌نده‌‬ ‫موحه‌سه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش بۆته‌ هۆی‌ سوتانی‌‬ ‫ده‌كات كه‌ حكوم����ه‌ت هه‌فتانه‌ ‪ 80‬لیتر‬ ‫خراپ بێت كه‌ باسی‌ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌به‌رده‌وامی‌ فیتپه‌مپی‌ ئۆتۆمۆبێله‌كان‌و‬ ‫به‌نزین بۆ ئه‌وان دابین ده‌كات‪" ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫فیته‌رێكی‌ ئۆتۆمۆبێلیش پێیوایه‌ كه‌‬ ‫ش����كانی‌ رینگ‌و په‌یداكردن����ی‌ دوكه‌ڵی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ جۆره‌كه‌ی‌ زۆر خراپه‌‪ ،‬به‌ش����یش‬ ‫خراپی‌ جۆری‌ به‌نزینه‌كه‌ بۆته‌ هۆی‌‬ ‫شین له‌ئۆتۆمۆبێل"‪،‬‬ ‫سوتانی‌ به‌رده‌وامی‌ فیتپه‌مپی‌‌و شكانی‌ ناكات"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌پێوستیش����ی‌ ده‌زانێ‌ حكومه‌ت‬ ‫هه‌روه‌ها س����ه‌باح خالید‪ ،‬ته‌مه‌ن ‪34‬‬ ‫رینگ‌و په‌یداكردنی‌ دوكه‌ڵی‌ شین‬ ‫كه‌ره‌س����ته‌ی‌ تایبه‌ت����ی‌ هه‌بێ����ت ب����ۆ‬ ‫ساڵ كه‌ پیشه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ره‌ له‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫له‌ئۆتۆمۆبێله‌كان‪.‬‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌ ئام����اژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ حكومه‌ت دابه‌شی‌ ده‌كات‪ ،‬ده‌كرێت تاقیكردن����ه‌وه‌ی‌ ئ����ه‌و به‌نزینان����ه‌ی‌ كه‌‬ ‫دێت بۆ كوردستان‪" ،‬زۆرجار فیتپه‌مپم‬ ‫فاخیر موحه‌ممه‌د‪ ،‬ته‌مه‌ن ‪ 42‬س����اڵ له‌وكات����ه‌وه‌ی‌ نرخ����ی‌ به‌نزی����ن گرانبوه‌ بڵێین خراپترین جۆری‌ به‌نزینه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و باس����ی‌ ل����ه‌وه‌ش ك����رد ته‌نیا بینی����وه‌ ك����ه‌ تواوه‌ته‌وه‌ له‌ن����او تانكی‌‬ ‫كه‌ پیش����ه‌ی‌ ش����ۆفێری‌ ته‌كسیه‌ باس ئه‌و به‌كۆب����ۆن به‌نزین له‌به‌نزینخانه‌كانی‌‬ ‫ی له‌م����اوه‌ی‌ ‪ 1‬مانگدا دوج����ار فیتپه‌مپی‌ به‌نزین سه‌یربوه‌ كه‌ چۆن ئۆتۆمۆبێله‌كه‌‬ ‫ی حكومه‌ت تێده‌كات‪" ،‬ئه‌و جۆره‌ به‌نزینه‌ ‌‬ ‫ل����ه‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬له‌ب����ه‌ر گران����ی‌ نرخ ‌‬

‫زۆرجار فیتپه‌مپم‬ ‫بینیوه‌‌ له‌ناو تانكی‌‬ ‫به‌نزیندا تواوه‌ته‌وه‬

‫ئاگری‌ نه‌گرتوه‌‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫بۆئ����ه‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌و به‌نزینه‌ ده‌س����تكاری‌‬ ‫ده‌كرێ����ت‪ ،‬چونكه‌ به‌نزینی‌ بێجی‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌ش����وێنه‌كه‌ی‌ خۆی‌ بێت‌و ده‌ستكاری‌‬ ‫نه‌كرێت ئه‌وا جۆره‌كه‌ی‌ زۆر باشه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و فیته‌ره‌ داوا له‌شۆفێرانیش ده‌كات‪،‬‬ ‫كه‌ به‌نزین كه‌م كه‌مه‌ له‌ئۆتۆمۆبێله‌كانیان‬ ‫بك���� ‌هن‌و به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌كیش به‌نزینی‌‬ ‫بێج����ی‌‌و س����ۆپه‌ر‌و موحه‌س����ه‌ن له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كت����ری‌ تێك����ه‌اڵ‌و نه‌ك����ه‌ن‪ ،‬چونك����ه‌‬ ‫"تێكه‌ڵكردن زۆر مه‌ترس����یداره‌‌و زیانی‌‬ ‫گه‌وره‌ له‌ئۆتۆمبیل ده‌دات"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش����دا نوره‌دی����ن حامید‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌ س����وته‌مه‌نی‌ هه‌ولێ����ر‪،‬‬ ‫تیشكده‌خاته‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ی‌ ك���� ‌ه ئه‌و‬ ‫به‌نزینه‌ی‌ دابه‌ش����ی‌ ده‌ك����ه‌ن له‌هه‌ولێر‬ ‫له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تی‌ سامانه‌ سروشتیه‌كانی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمه‌وه‌ بۆیان دابینده‌كرێت‌و‬ ‫ئۆپتیم نه‌مبه‌ره‌كه‌ی‌ ‪ ،86‬ئه‌و وتی‌ "ئێمه‌‬ ‫ناڵێین به‌نزینه‌كه‌یان موحه‌س����ه‌نه‌‌و هیچ‬ ‫كێش����ه‌یه‌كی‌ نیه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌و شێوه‌یه‌ش‬

‫نی����ه‌ كه‌ ئێوه‌ باس����ی‌ ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ن����ده‌ش خراپبوایه‌ ئ����ه‌وا ده‌بوای ‌ه‬ ‫ئێس����تا له‌و ‪ 400‬ه����ه‌زار ئۆتۆمۆبێله‌ی‌‬ ‫كه‌ ئێمه‌ به‌نزین����ی‌ پێده‌ده‌ین‪ ،‬زیاتر له‌‬ ‫‪ 200‬هه‌زار ئۆتۆمۆبێل له‌سناعه‌ بوایه‌"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌ك����ه‌ی‌ س����وته‌مه‌نی‌ هه‌ولێر‬ ‫ئاماژه‌ ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ش ده‌كات كه‌ ئه‌وان‬ ‫لیژنه‌یان هه‌یه‌‌و سه‌ردانی‌ به‌نزینخانه‌كانی‌‬ ‫حكومی‌و ئه‌هلیه‌كانیش ده‌كات‌و له‌ڕوی‌‬ ‫كواڵێتی‌ مه‌نتوجه‌كه‌ی‌ له‌گه‌ڵ كاركردنی‌‬ ‫پێوه‌ره‌كانیان تاقیده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫*له‌ئێستادا رۆژانه‌ ‪1‬ملیۆن‌و ‪ 150‬هه‌زار‬ ‫لیتر به‌نزین له‌رێگ����ه‌ی‌ به‌نزینخانه‌كانی‌‬ ‫حكومه‌ت����ه‌وه‌ به‌نرخ����ی‌ ‪ 500‬دین����ار بۆ‬ ‫هه‌ر لیترێك دابه‌شی‌ س����ه‌ر ‪ 400‬هه‌زار‬ ‫ئۆتۆمۆبێ����ل ده‌كرێ����ت له‌هه‌ولێ����ر‪ ،‬له‌و‬ ‫رێژه‌ی����ه‌ش ‪ 900‬ه����ه‌زار لیت����ر له‌الیه‌ن‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ س����امانه‌ سروش����تیه‌كانه‌وه‌‬ ‫دابینده‌كرێ����ت‌و ‪ 250‬ه����ه‌زار لیتری����ش‬ ‫له‌الی����ه‌ن حكومه‌ت����ی‌ عێراق����ه‌وه‌ دابین‬ ‫ده‌كرێت‬

‫‪10‬‬

‫‪F‬‬

‫)‪ )383‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/6/25‬‬

‫‪ashion‬‬

‫گۆشه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌ به‌جل‌و به‌رگ‬ ‫ی ‪" fashion‬سه‌فین عارفی‌" ئاماده‌ی‌ ده‌كات‬ ‫دیزاین ‌هر‌و راوێژكار ‌‬

‫چاوه‌كانت ‪ ...‬باس له‌ گه‌شبینیت‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئاگاداربه‌!‬ ‫هه‌ری����ه‌ك له‌ئێم����ه‌ ئ����ه‌وه‌ ده‌زانین كه‌‬ ‫یه‌كێ����ك ببینی����ن چاوه‌كان����ی كه‌مێك‬ ‫تاریك ده‌ربكه‌وێت یاخود س����وربێته‌وه‌‬ ‫ڕاس����ته‌وخۆ ده‌ڵێین كه‌ هیالك دیاریت‬ ‫كه‌مێك پێویس����تت به‌حه‌وانه‌وه‌ هه‌یه‌!‬ ‫به‌هه‌مانشێوه‌ كاتێك له‌باشترین شێوه‌تدا‬ ‫بی����ت چاوه‌كانت ده‌ربڕین����ی زیاتره‌ بۆ‬ ‫كه‌سانی به‌رامبه‌رت‪ ،‬بۆ باشتر ده‌ربڕینی‬ ‫پێویس����ته‌ بزانیت چۆن یارمه‌تیده‌ری‬ ‫چاوه‌كانت بیت له‌هه‌مو بوارێكه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ خه‌وی ته‌واوو دروستكردنی‬ ‫بااڵنسێك له‌نێوان كات‪ ،‬خه‌وو خواردنت‬ ‫زانیاریه‌كی گشتییه‌ پێویسته‌ دڵنیابیته‌وه‌‬ ‫لێی‌و جێبه‌جێ����ی بكه‌یت‪ ،‬به‌اڵم له‌كاتی‬ ‫بۆنه‌یه‌كی تایبه‌ت‌و گرنگ ئه‌مانه‌ هه‌موی‬ ‫له‌بیرده‌كرێن كه‌متر گرنگییان پێده‌درێت‬ ‫بۆیه‌ پێویسته‌ بزانیت‪:‬‬ ‫• ئاماده‌كردن����ی ئ����ه‌و جلوبه‌رگه‌ی بۆ‬ ‫ڕۆژی بۆنه‌ك����ه‌ ده‌ته‌وێت پێش����وه‌خت‬ ‫بڕیاری له‌س����ه‌ر بده‌یت پاشان مكیاجی‬ ‫پێویس����ت به‌پێی جلوبه‌رگه‌كه‌ كه‌ ئه‌مه‌‬ ‫كات����ی بیركردن����ه‌وه‌ت ب����ۆ له‌به‌ركردن‬

‫ده‌گێڕێته‌وه‌ بۆت‪.‬‬ ‫• دوركه‌وتنه‌وه‌ت له‌ڕه‌شكردنی بازنه‌ی‬ ‫خواره‌وه‌ی چاوت له‌ناوه‌وه‌‪ ،‬ره‌سمكردنی‬ ‫له‌بازنه‌كه‌ی ده‌ره‌وه‌ بۆ س����ه‌ره‌وه‌ی الی‬ ‫برۆت هاوكارت ده‌بێت له‌وه‌ی كه‌ چاوت‬ ‫به‌گه‌شاوه‌ترو گه‌وره‌تر ده‌ركه‌وێت‪.‬‬ ‫• ره‌نگكردنی پشتی چاوت به‌ڕه‌ساسی‬ ‫بۆ تۆختر‪ ،‬له‌گه‌ڵ به‌كارهێنانی كه‌مێك‬ ‫په‌مه‌ی����ی له‌كات����ی گه‌یش����تنت به‌الی‬ ‫برۆته‌وه‌‪ ،‬وات لێده‌كات ك ‌ه به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫زۆر ت����ازه‌ جوانی چ����اوت ده‌ربكه‌وێت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ڕه‌نگی چاوت هه‌رچۆنێك بێت‪.‬‬ ‫• دڵنیابه‌ له‌به‌كارهێنانی قه‌ڵه‌می ڕه‌نگ‬ ‫بۆ برۆت‪ ،‬چونكه‌ ڕاسته‌ چاوت جوانی‌و‬ ‫ده‌ربڕینت ده‌رده‌خات به‌اڵم هه‌مو ئه‌مانه‌‬ ‫به‌بێ جوانی‌و ڕێكی‌و یه‌كس����انی برۆت‬ ‫هیچ مانایه‌كی نییه‌‪.‬‬ ‫• ئاسانبه‌ له‌هه‌ڵبژاردنی سوراو چونكه‌‬ ‫هه‌رچۆنێ����ك بێ ب����ا جوانییه‌كه‌ت وه‌ك‬ ‫خۆت بێت‪ ،‬تۆش خ����ۆت بێبه‌ش مه‌كه‌‬ ‫چونكه‌ ره‌نگه‌ ته‌نها كه‌مێك ڕاوێژكاری‌و‬ ‫یارمه‌تیت پێویست بێت‪.‬‬ ‫ ‪safeen.arif@yahoo.com‬‬ ‫‪Twitter @SafeenArif‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫كۆنترین وێنه‌كێشی‌ كورد‬ ‫ی هه‌رێم ده‌كات‬ ‫ی رۆشنبیر ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ئا‪ :‬به‌ختیار حسێن" هه‌ولێر‬ ‫كوردێكی‌ رۆژهه‌اڵت كه‌ زیاتر له‌نیو‬ ‫سه‌ده‌یه‌ له‌ڕێگه‌ی‌ كێشانی‌ تابلۆوه‌‬ ‫خزمه‌ت به‌هونه‌ر‌و كه‌لتوری‌ كوردی‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬داواكاره‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫هاوكاری‌ بكه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی‌ تابلۆكانی‌‬ ‫له‌هه‌مو به‌شه‌كانی‌ كوردستان نمایش‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫مامۆستا موسته‌فا شێرزاد‪ ،‬یه‌كێكه‌‬ ‫له‌كۆنترین وێنه‌كێش����انی‌ ك����ورد ك ‌ه‬ ‫تاوه‌كو ئێستا به‌رده‌وامه‌ له‌كاره‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫ئه‌و كه‌ ته‌مه‌نی‌ ‪ 72‬س����اڵه‌و به‌وته‌ی‌‬ ‫خۆش����ی‌ ئێستا س����ێیه‌م تابلۆكێشی‌‬ ‫ناوداره‌ له‌سه‌ر ئاستی‌ ئێران‌و یه‌كه‌می‌‬ ‫سه‌ر ئاستی‌ كوردستانیشه‌‪ ،‬له‌شاری‌‬ ‫بۆكان ده‌ژی‌‌و رۆژان����ه‌ له‌گه‌ڵ فلچه‌‌و‬ ‫بۆیاغ‌و وێنه‌كانی‌ ژیان به‌سه‌رده‌بات‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌مانه‌ش موس����ته‌فا ش����ێرزاد‬ ‫‪ 100‬خوێن����دكاری‌ ك����وردی‌ هه‌ی����ه‌‌و‬ ‫رۆژانه‌ خۆبه‌خش����انه‌ فێ����ری‌ هونه‌ری‌‬

‫کاوڕ‬ ‫ی‬ ‫ێ سود ‌‬ ‫ره‌نگه‌ دوركه‌وتنه‌وه‌ت هه‌ند ‌‬ ‫ی ته‌ندروس���تیتبه‌‪،‬‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬ئ���اگادار ‌‬ ‫ی درۆیه‌ك ببی���ت ك ‌ه‬ ‫ره‌نگ��� ‌ه توش��� ‌‬ ‫كه‌س���انێك به‌رامب���ه‌رت ده‌یكه‌ن‌و ك ‌ه‬ ‫هه‌رگیز بڕوانه‌كه‌یت‪.‬‬

‫گا‬ ‫رێكخس����تنه‌وه‌ی‌ ماڵه‌ك����ه‌ت كات����ی‌‬ ‫زۆری‌ لێتده‌وێت‪ ،‬ئ����ه‌م ماوه‌یه‌ هیچ‬ ‫پرۆژه‌یه‌ك ره‌تمه‌كه‌ره‌وه‌ كه‌ توشت‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم پاش دیراس����ه‌كردنی‌‬ ‫بڕیاربده‌‪.‬‬

‫ی ك ‌ه سه‌فه‌رت‬ ‫ی ئه‌و ماو‌ه كه‌م ‌ه ‌‬ ‫ئه‌توان ‌‬ ‫ی لێوه‌ربگریت بۆ‬ ‫تێ���دا كردوه‌ س���ود ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی له‌مه‌ودوات‪،‬دوای‌ هه‌ند ‌‬ ‫ئیش���ه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بێمانا مه‌كه‌وه‌‪ .‬شه‌مم ‌ه رۆژ ‌‬ ‫قس���ه‌ ‌‬ ‫به‌ختته‌‪.‬‬

‫هێن����ده‌ خ����ۆت س����ه‌رقاڵی‌ كاری‌‬ ‫ن����وێ‌ مه‌ك����ه‌و تۆزێك پش����وبده‌‪،‬‬ ‫ته‌ندروس����تیت تۆزێ����ك ناره‌حه‌تی‌‬ ‫به‌خۆی����ه‌وه‌ ده‌بینێ����ت‪ ،‬كاره‌كانت‬ ‫به‌باشی‌ ده‌ڕوات‪.‬‬

‫وێنه‌كێش����انیان ده‌كات‪ ،‬به‌وت����ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆیش����ی‌ ئ����ه‌و هه‌مو ژیان����ی‌ خۆی‌‬ ‫ب����ۆ وێنه‌كێش����ان‌و خوێندكاره‌كان����ی‌‬ ‫ته‌رخانك����ردوه‌‪ ،‬ئ����ه‌و له‌رێگ����ه‌ی‌‬ ‫ئاوێن����ه‌وه‌ داواكاره‌ ك����ه‌ حكومه‌ت‌و‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ رۆشنبیری‌ هه‌رێم هاوكاری‌‬ ‫مه‌عنه‌وی‌ بك����ه‌ن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ بتوانێت‬ ‫وێنه‌كانی‌ خۆی‌ ب����ۆ خه‌ڵكی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان نمایش ب����كات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫زۆربه‌ی تابلۆكانی‌ گوزارشت له‌دیمه‌نه‌‬ ‫جوانه‌كان����ی‌ سروش����ت‌و كه‌لت����وری‌‬ ‫هه‌رچوار پارچه‌ی‌ كوردستان ده‌كات‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئ����ه‌و وێنه‌كێش����ه‌ ده‌یه‌وێت له‌و‬ ‫رێگه‌یه‌وه‌ خزمه‌ت به‌هونه‌ری‌ كوردی‌‌و‬ ‫خه‌ڵكه‌كه‌ی‌ ب����كات‪ ،‬چونكه‌ به‌وته‌ی‌‬ ‫خۆی‌ هون����ه‌ر ئێس����تا ده‌روازه‌یه‌كی‌‬ ‫گرینگه‌ بۆ ناس����اندنی‌ گه‌الن به‌دونیا‪،‬‬ ‫بۆیه‌ هه‌رچه‌نده‌ چوه‌ته‌ ته‌مه‌نیشه‌وه‌‬ ‫به‌اڵم هه‌ر به‌رده‌وامه‌ له‌سه‌ر كێشانی‌‬ ‫وێنه‌كان����ی‌‪ ،‬چونكه‌ تابلۆ بوه‌ به‌هه‌مو‬ ‫ژیان����ی‌ ئه‌و ناتوانێت به‌بێ‌ تابلۆ ژیان‬ ‫به‌سه‌ر ببات‪.‬‬

‫ئ����ه‌و وێنه‌كێش����ه‌ی‌ ك����ورد به‌هۆی‌‬ ‫وێنه‌كانیه‌وه‌ تاوه‌كو ئێستا له‌چه‌ندین‬ ‫واڵتانی‌ دنیا بانگهێشتكراوه‌‌و له‌زۆرێك‬ ‫ڤیستیڤاڵ‌و پێش����انگایی‌ نێوده‌وڵتی‌‬ ‫وێنه‌كان����ی‌ نمایش����كراوه‌‌و به‌وهۆیه‌وه‌‬ ‫كه‌لتوری‌ ك����وردی‌ به‌واڵتان����ی‌ بیانی‌‬ ‫ناس����اندوه‌‪ ،‬تاوه‌كو ئێستاش سه‌دان‬ ‫وێنه‌ی‌ كێش����اوه‌و هه‌موی‌ پاراستوه‌‪،‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ خۆشی‌ چه‌ندین كه‌س داوای‌‬ ‫كردوه‌ كه‌ وێنه‌كانی‌ بفرۆشێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌و ئاماده‌ نه‌بوه‌ به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ك‬ ‫ده‌ستبه‌رداری‌ وێنه‌كانی‌ بێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌و بۆ پ����اره‌‌و بارزگان����ی‌ وێنه‌كانی‌‬ ‫نه‌كێش����اوه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئامانجی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫پاراس����تن‌و له‌ناونه‌چون����ی‌ كه‌لتوری‌‬ ‫كوردیه‌ بۆ نه‌وه‌كانی‌ ئێستا‌و ئاینده‌‪.‬‬ ‫موسته‌فا شێرزاد چه‌ندین بڕوانامه‌ی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت����ی‌ له‌بواری‌ وێنه‌كێش����ان‬ ‫به‌ده‌س����تهێناوه‌‪ ،‬له‌ئێستاشدا ئه‌و به‌‬ ‫به‌ته‌مه‌نترین وێنه‌كێش����ی‌ كوردستان‬ ‫داده‌ندرێ����ت به‌وته‌ی‌ خۆی‌ كه‌ تاوه‌كو‬ ‫ئێستا به‌رده‌وامه‌ له‌كاره‌كه‌ی‌‪.‬‬

‫حه‌سه‌ن زیره‌ک‬

‫مسته‌فا شێرزاد‬

‫په‌رله‌مانتارو سیاسیه‌كان‬ ‫له‌كافتریای "خۆشه‌ویستی"ن‬

‫خ���ۆی گونجاوترین ڕێگ���ه‌ی بریتی بو‌ه‬ ‫ئا‪ :‬ئاكۆ رابی‬ ‫له‌س���ه‌رهه‌ڵگرتن‌و هه‌ڵبژاردن���ی ژیانی‬ ‫ته‌نیای���ی‪ .‬عه‌لی عاش���ق ده‌ڵێت "دوای‬ ‫كه‌سێكی دانیشتوی سنوری قه‌زای‬ ‫ئه‌وه‌ی كه‌ به‌مه‌عشوقه‌كه‌م نه‌گه‌یشتم‪.‬‬ ‫سۆران پاش ئه‌وه‌ی عاشقی كچێك‬ ‫بڕیارمدا له‌هاوینه‌ه���ه‌واری گه‌لی عه‌لی‬ ‫ده‌بێت‌و بۆ یه‌كتر نابن‪ ،‬بڕیار ده‌دات‬ ‫سه‌ری خۆی هه‌ڵبگرێت‌و ژیانی ته‌نیایی به‌گ به‌ته‌نیا ژیان به‌س���ه‌رببه‌م‪ .‬هه‌مو‬ ‫هه‌ڵبژێرێت‪ .‬ئێستا ئه‌و كه‌سه‌ نزیكه‌ی شوێنێكیشم له‌خۆم حه‌رامكردوه‌‪ .‬جگه‌‬ ‫نیو سه‌ده‌یه‌ به‌ته‌نیا له‌كۆنه‌ حه‌مامێكی له‌و شوێنه‌ی كه‌ ئێس���تا تیایدا ده‌ژیم‪.‬‬ ‫وات���ه‌ نزیكه‌ په‌نجا س���اڵه‌ ته‌نها دوجار‬ ‫هاوینه‌هه‌واری گه‌لی عه‌لی به‌گ ژیان‬ ‫ئه‌ویش بۆ چاره‌س���ه‌ری نه‌خۆش���ی كه‌‬ ‫به‌سه‌رده‌بات‪.‬‬ ‫س���ه‌ردانی س���ۆرانم ك���رد‪ ،‬ئه‌گینا له‌و‬ ‫عه‌لی حه‌س���ه‌ن ناوی ئه‌و عاش���قه‌یه‌ ش���وێنه‌ ده‌رنه‌چوم‌و تا ده‌شمێنم ئێره‌‬ ‫كه‌ له‌الی���ه‌ن زۆربه‌ی خه‌ڵكی ناوچه‌كه‌و شوێنمه‌"‪.‬‬ ‫گه‌لی عه‌ل���ی ب���ه‌گ هاوینه‌هاوارێكه‌‬ ‫گه‌ش���تیارانه‌وه‌ نازناوی عه‌لی عاش���ق‌و‬ ‫به‌رخۆك���ه‌ی به‌س���ه‌ردابڕاوه‌‪ .‬ئ���ه‌و كه‌ نزیك���ه‌ی ‪ 100‬كیلۆمه‌ت���ر له‌باك���وری‬ ‫ئێستا سه‌روڕیش���ی سپی بوه‌و ته‌مه‌نی ڕۆژهه‌اڵتی ش���اری هه‌ولێ���ره‌وه‌ دوره‌و‬ ‫گه‌یش���تۆته‌ته‌ نزیك به‌هه‌ش���تا ساڵ‪ .‬نزیك���ه‌ی ‪ 15‬كیلۆمه‌تری���ش له‌ق���ه‌زای‬ ‫خۆزگه‌ به‌رۆژانی گه‌نج���ی ده‌خوازێت‪ ،‬س���ۆرانه‌وه‌ دوره‌‪ .‬ئ���ه‌و هاوینه‌هه‌واره‌‬ ‫هه‌ر كه‌ دێته‌ س���ه‌ر باسی ئه‌و قۆناغه‌ی په‌نجاساڵه‌ بۆته‌ جێگه‌ی نیشته‌جێبونی‌و‬ ‫ژیان���ی‪ ،‬كه‌مێ���ك ڕاده‌مێنێ���ت‌و ئینجا وه‌ك هاواڵتیان ده‌ڵێن "سه‌رس���ه‌خترین‬ ‫دوای ئاخ هه‌ڵكێش���انێك‪ ،‬به‌ئه‌س���پایی عاش���قی ناوچه‌كه‌ی���ه‌و زۆرجار به‌خۆی‬ ‫چیرۆكی ژیانی خۆی ده‌گێڕێته‌وه‌‪ .‬وه‌ك ده‌ڵێت من وه‌زی���ری ته‌نیاییم‪ .‬چونكه‌‬ ‫خۆی خس���تیه‌ڕو چیرۆكی عه‌لی عاشق ده‌یان ساڵه‌ عه‌شق ته‌نیای كردوم"‪.‬‬ ‫عه‌لی عاشق باس له‌وه‌ش ده‌كات كه‌‬ ‫به‌جۆرێكه‌ كه‌ وایكردوه‌ تائێستا چه‌ندین‬ ‫میدی���ای به‌ناوبانگی بیان���ی راپۆرتیان سه‌دام حوسێنی س���ه‌رۆكی له‌داردراوی‬ ‫پێشوی عێراق جارێك سه‌ردانی كردوه‌و‬ ‫له‌سه‌ر ژیانی ناوبراو ئاماده‌كردوه‌‪.‬‬ ‫عه‌لی عاش���ق وه‌ها باس���ی چیرۆكی پێش���ی گوتوه‌ كه‌ چی پێداویستیه‌كت‬ ‫عاشقبونه‌كه‌ی خۆی ده‌كات "ئێمه‌ پێشتر ده‌وێ���ت بۆتی جێبه‌جێبكه‌م‪" .‬به‌اڵم من‬ ‫ئاژه‌ڵداربوین‪ ،‬ه���ه‌ر له‌ته‌مه‌نێكی زوه‌وه‌ هی���چ داواكاریه‌كم نه‌ب���و ته‌نیا ئه‌وه‌نده‌‬ ‫كاری شوانكاریی‌و مه‌ڕداریم ده‌كرد‪ .‬من نه‌بێت وتم ده‌مه‌وێت لێره‌ بژیم‪ .‬ئه‌ویش‬ ‫ته‌مه‌ن���م له‌نێوان ‪20-19‬س���ااڵندا بو كه‌ هیچی نه‌وت"‪.‬‬ ‫به‌پێی زانیاریه‌كانی ئاوێنه‌ هاواڵتیه‌كی‬ ‫توشی داوی خۆشه‌ویستی خزمێكی خۆم‬ ‫بوم‪ ،‬كه‌ به‌یه‌ك���ه‌وه‌ كاری مه‌ڕداریمان دانیش���توی ش���اری س���لێمانی به‌ناوی‬ ‫ده‌ك���رد‪ .‬ئه‌و خۆشه‌ویس���تیه‌مان چه‌ند دكت���ۆر ته‌ها ره‌س���ول بڕیاری���داوه‌ كه‌‬ ‫س���اڵێك درێژه‌ی كێش���او هه‌ردوالمان له‌س���ه‌ر ئه‌ركی خۆی خانویه‌ك‌و كوخ‌و‬ ‫زۆر یه‌كترم���ان خۆشده‌ویس���ت‪ .‬به‌اڵم په‌یكه‌رێك له‌نزیك ئه‌و هاوینه‌هه‌واره‌ بۆ‬ ‫غ���ه‌دری رۆژگارو چاره‌ڕه‌ش���یی ئێمه‌و ئه‌م عه‌لی عاشقه‌ دروستبكات‪ .‬چونكه‌‬ ‫س���ته‌می چه‌ن���د كه‌س���ێك‪ ،‬به‌بیانوی به‌وت���ه‌ی ناوبراو "ئه‌م كه‌س���ه‌ ره‌مزی‬ ‫جۆراوجۆر نه‌یانهێشت بۆ یه‌كببین‌و ئه‌و جوانی‌و عه‌ش���قێكی راس���ته‌قینه‌ی ئه‌م‬ ‫واڵته‌یه‌"‪.‬‬ ‫خۆزگه‌یه‌مان بێته‌دی"‪.‬‬ ‫عه‌لی عاش���ق وه‌س���یه‌تی ئه‌وه‌ش���ی‬ ‫وه‌ك عه‌لی عاشق ئاماژه‌ی پێكرد له‌و‬ ‫رۆژه‌وه‌ی كه‌ ناگات به‌خۆشه‌ویسته‌كه‌ی ك���ردوه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر مرد ب���ا له‌خه‌ره‌ندی‬ ‫باری ده‌رونی ده‌شڵه‌ژێت‪ .‬ئیدی ئه‌و بیر ره‌وان���دز بنێژرێت‪" .‬چونك���ه‌ به‌المه‌وه‌‬ ‫‌ی‬ ‫ ‬ ‫له‌دۆزین���ه‌وه‌ی ڕێگه‌چاره‌یه‌ك ده‌كاته‌وه‌ خه‌ره‌ند جوانی‌و س���یمایه‌كی عاشقانه عه‌لی حه‌سه‌ن‬ ‫ب���ۆ رزگاربون ل���ه‌و دۆخ���ه‌‪ ،‬به‌وته‌ی هه‌یه‌"‪.‬‬

‫دوانه‌‬

‫سبه‌ینێ‌ یادی‬ ‫حه‌سه‌ن زیره‌ك‬ ‫له‌چه‌ند شوێنێك‬ ‫ده‌كرێته‌وه‌‬

‫ی حكومه‌ت‌و‬ ‫په‌یامێك ئاڕاسته‌ ‌‬

‫عه‌ل ‌ی عاشق‪ ..‬وه‌زیری ته‌نیایی‬

‫قرژاڵ‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )383‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/6/25‬‬

‫‪11‬‬

‫عومه‌ر كڵۆڵ‪ :‬جوته‌م له‌سه‌نته‌ری گه‌نجانی سه‌یدسادق دا‬ ‫سكرتێری حیزبی كه‌رگه‌لی كوردستان‪،‬‬ ‫س���ه‌نته‌ری گه‌نجانی سه‌یدسادق به‌بێ‬ ‫به‌ڵێن ناوده‌ب���ات‌و ده‌ڵێت "بڕیاردمداوه‌‬ ‫جوته‌یه‌ك له‌و س���ه‌نته‌رو مه‌نته‌ره‌ بده‌م‬ ‫چونكه‌ زۆر ئازاریانداوم"‪.‬‬ ‫عوم���ه‌ر كڵ���ۆڵ‪ ،‬له‌ب���اره‌ی ه���ۆكاری‬ ‫جوته‌لێدانی له‌و س���ه‌نته‌ره‌ به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫راگه‌یاند كه‌ هه‌فته‌ی رابردو س���ه‌نته‌ری‬ ‫گه‌نجان���ی سه‌یدس���ادق بۆ س���ازدانی‬ ‫كۆڕێ���ك بانگێش���تیانكردوه‌‪ ،‬ناوب���راو‬ ‫ده‌ڵێت‪" :‬س���ه‌ره‌تای‌ ئه‌م هه‌فته‌یه‌ هه‌ر‬ ‫به‌یانی زو له‌كه‌الره‌وه‌ به‌ره‌و سه‌یدسادق‬

‫ده‌رچوم‪ ،‬به‌اڵم كه‌ گه‌یشتمه‌ سه‌نته‌ره‌ك ‌ه‬ ‫هی���چ ئاماده‌س���ازییه‌كیان نه‌كردب���و‪،‬‬ ‫بیانوه‌كه‌ش���یان ئه‌وه‌بوه‌ گوایه‌ وتبێتم‬ ‫پرسه‌مان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫عومه‌ر كڵۆڵ‌ ئه‌و بیانوه‌ی س���ه‌نته‌ره‌كه‌‬ ‫ره‌تكرده‌وه‌و وتی "من پێموتون وه‌عدی‬ ‫كه‌ر بێت ش���ه‌ممه‌ دێم‪ ،‬به‌اڵم كه‌ چومه‌‬ ‫ئه‌وێ هیچ ئاماده‌سازییه‌كیان بۆ كۆڕه‌كه‌‬ ‫نه‌كردبو‪ .‬بۆیه‌ بڕیارمداوه‌ جوته‌یه‌ك له‌و‬ ‫سه‌نته‌رو مه‌نته‌ره‌ بده‌م"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی بابه‌تی كۆڕه‌كه‌ش���ه‌وه‌ ناوبراو‬ ‫وتی "بابه‌تێكی كه‌رانه‌ بو"‪.‬‬

‫له‌فه‌یسبوکه‌وه‌‬

‫ ‬ ‫كافتریای "خۆشه‌ویستی" له‌شاری سلێمانی‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاکۆ‬

‫شێر‬ ‫له‌گه‌ڵ ش���ه‌ریكه‌كه‌ت تۆزێ‌ كێش���ه‌ت‬ ‫ده‌بێ���ت‌و ناره‌حه‌ت���ی‌ ده‌كه‌وێت���ه‌‬ ‫نێوانتان���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ن���دێ‌ كات ب���ده‌‬ ‫به‌خێزانه‌كه‌ت چونكه‌ پێویستی‌ زۆریان‬ ‫پێته‌‪.‬‬

‫له‌ش����اری س����لێمانی‪ ،‬كافتریای����ه‌ك‬ ‫به‌ناوی "خۆشه‌ویس����تی" ناوده‌نرێت‌و‬ ‫خاوه‌نه‌كه‌شی ئه‌وه‌ ده‌خاته‌ڕو زۆربه‌ی‬ ‫ئ����ه‌و كه‌س����انه‌ی س����ه‌ردانیان ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌سانی به‌ناوبانگ‌و سیاسین‪ ،‬نه‌ك ئه‌و‬ ‫كوڕو كچانه‌ی خۆشه‌ویستی یه‌كترن‪.‬‬ ‫خاوه‌نی كافتریای خۆشه‌ویس����تی‪،‬‬ ‫بی��ل�ال محێدین‪ ،‬ك����ه‌ خه‌ڵكی باكوری‬ ‫كوردستانه‌و ته‌مه‌نی ‪ 29‬ساڵه‌‪ ،‬ماوه‌ی‬ ‫س����ێ س����اڵه‌ س����لێمانی بۆته‌ شوێنی‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ی ناخۆش ده‌بیس���تیت ك ‌ه زۆر‬ ‫هه‌واڵێك ‌‬ ‫ناره‌حه‌ت���ت ده‌كات‌و كار له‌پرۆژه‌كانت‬ ‫ێ‬ ‫ی خێزانی���ه‌و‌ه هه‌ند ‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ل���ه‌رو ‌‬ ‫ی نوێت بۆ دروست ده‌بێت‪.‬‬ ‫گرفت ‌‬

‫به‌رێوه‌به‌رێت���ی هونه‌ره‌كان���ی موزی���ك‬ ‫له‌س���لێمانی ئه‌مساڵ‌ یادی هونه‌رمه‌ندی‬ ‫كۆچكردو حه‌س���ه‌ن له‌چه‌ند ش���وێنێك‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬گروپ���ی موزیكی ڕۆژهه‌اڵت‬ ‫له‌ت���ه‌الری هونه‌ر كاتژمێ���ر ‪ 6‬ئێواره‌‪،‬‬ ‫گروپی موزیكی شنروێ له‌پاركی ئازادی‬ ‫كاتژمێر ‪6‬ی ئێ���واره‌‪ ،‬گروپی موزیكی‬ ‫باران���ی ش���ارباژێر له‌ناحی���ه‌ی ماوه‌ت‬ ‫كاتژمێر ‪6‬ی ئێواره‌‪.‬‬ ‫گۆرانیبێ���ژی ن���اوداری كوردس���تان‬ ‫"حه‌س���ه‌ن زی���ره‌ك"‪ ،‬یه‌كێك���ه‌ ل���ه‌و‬ ‫هونه‌رمه‌ن���ده‌ داهێنه‌ران���ه‌ی‌ س���ه‌دان‬ ‫ئاوازو گۆرانی‌ جوانی‌ ك���وردی‌ داناوه‌و‬ ‫تائێس���تاش جێ���ی‌ س���ه‌رنج‌و بایه‌خی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردستانه‌‪ ،‬زیره‌ك ساڵی ‪1953‬‬ ‫بۆ یه‌كه‌مج���ار ده‌نگی له‌رادیۆی كوردی‬ ‫به‌غدا بیس���تراوه‌‪ .‬له‌س���ااڵنی ‪– 1960‬‬ ‫‪ 1961‬له‌شاری سلێمانی له‌تیپی شانۆی‬ ‫هونه‌ره‌ جوانه‌كان له‌گه‌ڵ س���ێوه‌خان‌و‬ ‫ره‌شۆڵ عه‌بدواڵ له‌شانۆنامه‌كانی (بوكی‬ ‫ژێر ده‌واری ره‌ش‪ ،‬خه‌سو یان ئه‌ژدیها‪،‬‬ ‫ته‌ڕپیر) به‌شداری كردوه‌‪ .‬له‌نێوان سااڵنی‬ ‫‪ 1968 – 1967‬له‌شاری سه‌قز هۆتێلی‬ ‫سێ ئه‌ستێره‌ی هه‌بوه‌ كه‌ بۆخۆی له‌وێ‬ ‫گۆرانی گوت���وه‌‪ .‬رۆژی ‪1972 /6/26‬‬ ‫دوای‌ س���اڵێك گیرۆده‌بون به‌ده‌س���ت‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌وه‌‪ ،‬له‌ته‌مه‌نی‌ ‪ 51‬س���اڵیدا‬ ‫چاوی‌ لێكده‌نێت‌و له‌سه‌ر وه‌سێتی خۆی‬ ‫له‌داوێنی كێوی ناڵه‌شكێنه‌ كه‌ ده‌ڕوانێته‌‬ ‫بۆكان به‌خاك ده‌سپێردرێت‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬رامان‬

‫نیش����ته‌جێبونی‪ ،‬ئام����اژه‌ به‌وه‌ ده‌دات نیشتیمان‌و كوردس����تان‌و زۆر بابه‌تی‬ ‫به‌ر له‌ش����ه‌ش مان����گ كافتریاكه‌ی به‌و تریش خۆشه‌ویستی تێدایه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌ردانكه‌رانی‬ ‫له‌ب����اره‌ی‬ ‫ناوه‌وه‌ كردۆته‌وه‌و وتیشی‪ :‬له‌سلێمانی‬ ‫زۆر ن����اوی بیان����ی هه‌ی����ه‌و ئه‌می����ش كافتریاكه‌ش����یانه‌وه‌ ناوب����راو ئام����اژه‌‬ ‫بڕیاری����داوه‌ كه‌ به‌ناوێك����ی كوردییه‌وه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌دات كه‌متر ئه‌و كه‌س����انه‌ی‬ ‫كافتریاك����ه‌ ن����او بنێت‌و وت����ی‪ :‬ئه‌وه‌ عاش����قی یه‌كت����رن رو له‌كافتریاكه‌یان‬ ‫ن����اوه‌ش ناگه‌ڕێت����ه‌وه‌ ب����ۆ په‌یوه‌ندی ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌‌و وت����ی‌ "زۆربه‌ی ئه‌وانه‌ی‬ ‫نێ����وان دو ره‌گه‌ز‪ ،‬چونك����ه‌ مه‌رج نیه‌ كه‌ رومانتێده‌كه‌ن خه‌ڵكی به‌ناوبانگ‌و‬ ‫هه‌ر ئ����ه‌و په‌یوه‌ندییه‌ خۆشه‌ویس����تی سیاس����ی‌و په‌رله‌مانتاره‌كان‌و شاعیرو‬ ‫تێدا بێت‪ ،‬به‌ڵكو خۆشه‌ویستی خاك‌و هونه‌رمه‌ندانن"‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬

‫دوپشک‬

‫ره‌نگ��� ‌ه ل���ه‌روی‌ دارایی���ه‌و‌ه تۆزێ���ك ماوه‌یه‌ك���ی‌ خ���ۆش به‌س���ه‌ر ده‌به‌یت‬ ‫ی له‌گ���ه‌ڵ ئه‌زیزه‌كانت‪ ،‬تۆ پێویس���تیت‬ ‫كێشه‌ت بۆ دروس���تبێت ك ‌ه په‌یوه‌ند ‌‬ ‫به‌ئیش���ه‌ نوێیه‌كه‌ته‌و‌ه بێت‪ ،‬خۆت زۆر زۆر ب���ه‌و كاتانه‌ هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ كه‌س��� ‌ه‬ ‫خۆشه‌ویس���ته‌كانت به‌س���ه‌ربه‌ریت‌و‬ ‫سه‌رقاڵمه‌كه‌ به‌كاری‌ تره‌وه‌‪.‬‬ ‫دڵخۆشبیت‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫هه‌س���ت ناكه‌ی���ت ماوه‌یه‌ك��� ‌ه بویت��� ‌ه‬ ‫ی بۆ كه‌س ‌ه نزیكه‌كانت‪ ،‬هێند‌ه‬ ‫ناره‌حه‌ت ‌‬ ‫دڵ���ره‌ق مه‌به‌و هه‌رگیز دڵخۆش���نابیت‬ ‫ی‬ ‫به‌كارێ���ك ك��� ‌ه به‌قین���ه‌و‌ه ئه‌نجام��� ‌‬ ‫ده‌ده‌یت‪.‬‬

‫گیسک‬

‫سه‌‌تڵ‬

‫خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت هه‌ست به‌وه‌ده‌كات س���ه‌رله‌نوێ‌ كێش���ه‌كانت بۆ دروست‬ ‫ی لێده‌كه‌ی���ت‪ ،‬ره‌نگ ‌ه ده‌بێ���ت ك��� ‌ه ماوه‌یه‌ك پێش ئێس���تا‬ ‫ك ‌ه ت���ۆ خیانه‌ت ‌‬ ‫ئه‌مه‌ش په‌یوه‌ن���دی‌ به‌وه‌و‌ه هه‌بێت ك ‌ه روب���ه‌روت بۆت���ه‌وه‌‪ ،‬ماوه‌ی���ه‌ك خۆت‬ ‫زۆر ده‌مێكه‌ هیچ بایه‌خێكی‌ پێناده‌یت‪ .‬له‌هه‌م���و په‌یوه‌ندیه‌ك بپارێزه‌ ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌گه‌ڵ كه‌سه‌ نزیكه‌كانیشت‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی‬ ‫ی پێتده‌سپێردرێت به‌باش ‌‬ ‫ئه‌و شتان ‌ه ‌‬ ‫بیك���ه‌ با نه‌بێت ‌ه كێش��� ‌ه له‌نێوان تۆو‬ ‫ی داراییه‌و‌ه‬ ‫به‌رێوه‌به‌ره‌كانتان‪ ،‬ل���ه‌رو ‌‬ ‫به‌خت یاوه‌رت نابێت‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪10‬‬

‫‪F‬‬

‫)‪ )383‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/6/25‬‬

‫‪ashion‬‬

‫گۆشه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌ به‌جل‌و به‌رگ‬ ‫ی ‪" fashion‬سه‌فین عارفی‌" ئاماده‌ی‌ ده‌كات‬ ‫دیزاین ‌هر‌و راوێژكار ‌‬

‫چاوه‌كانت ‪ ...‬باس له‌ گه‌شبینیت‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئاگاداربه‌!‬ ‫هه‌ری����ه‌ك له‌ئێم����ه‌ ئ����ه‌وه‌ ده‌زانین كه‌‬ ‫یه‌كێ����ك ببینی����ن چاوه‌كان����ی كه‌مێك‬ ‫تاریك ده‌ربكه‌وێت یاخود س����وربێته‌وه‌‬ ‫ڕاس����ته‌وخۆ ده‌ڵێین كه‌ هیالك دیاریت‬ ‫كه‌مێك پێویس����تت به‌حه‌وانه‌وه‌ هه‌یه‌!‬ ‫به‌هه‌مانشێوه‌ كاتێك له‌باشترین شێوه‌تدا‬ ‫بی����ت چاوه‌كانت ده‌ربڕین����ی زیاتره‌ بۆ‬ ‫كه‌سانی به‌رامبه‌رت‪ ،‬بۆ باشتر ده‌ربڕینی‬ ‫پێویس����ته‌ بزانیت چۆن یارمه‌تیده‌ری‬ ‫چاوه‌كانت بیت له‌هه‌مو بوارێكه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ خه‌وی ته‌واوو دروستكردنی‬ ‫بااڵنسێك له‌نێوان كات‪ ،‬خه‌وو خواردنت‬ ‫زانیاریه‌كی گشتییه‌ پێویسته‌ دڵنیابیته‌وه‌‬ ‫لێی‌و جێبه‌جێ����ی بكه‌یت‪ ،‬به‌اڵم له‌كاتی‬ ‫بۆنه‌یه‌كی تایبه‌ت‌و گرنگ ئه‌مانه‌ هه‌موی‬ ‫له‌بیرده‌كرێن كه‌متر گرنگییان پێده‌درێت‬ ‫بۆیه‌ پێویسته‌ بزانیت‪:‬‬ ‫• ئاماده‌كردن����ی ئ����ه‌و جلوبه‌رگه‌ی بۆ‬ ‫ڕۆژی بۆنه‌ك����ه‌ ده‌ته‌وێت پێش����وه‌خت‬ ‫بڕیاری له‌س����ه‌ر بده‌یت پاشان مكیاجی‬ ‫پێویس����ت به‌پێی جلوبه‌رگه‌كه‌ كه‌ ئه‌مه‌‬ ‫كات����ی بیركردن����ه‌وه‌ت ب����ۆ له‌به‌ركردن‬

‫ده‌گێڕێته‌وه‌ بۆت‪.‬‬ ‫• دوركه‌وتنه‌وه‌ت له‌ڕه‌شكردنی بازنه‌ی‬ ‫خواره‌وه‌ی چاوت له‌ناوه‌وه‌‪ ،‬ره‌سمكردنی‬ ‫له‌بازنه‌كه‌ی ده‌ره‌وه‌ بۆ س����ه‌ره‌وه‌ی الی‬ ‫برۆت هاوكارت ده‌بێت له‌وه‌ی كه‌ چاوت‬ ‫به‌گه‌شاوه‌ترو گه‌وره‌تر ده‌ركه‌وێت‪.‬‬ ‫• ره‌نگكردنی پشتی چاوت به‌ڕه‌ساسی‬ ‫بۆ تۆختر‪ ،‬له‌گه‌ڵ به‌كارهێنانی كه‌مێك‬ ‫په‌مه‌ی����ی له‌كات����ی گه‌یش����تنت به‌الی‬ ‫برۆته‌وه‌‪ ،‬وات لێده‌كات ك ‌ه به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫زۆر ت����ازه‌ جوانی چ����اوت ده‌ربكه‌وێت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ڕه‌نگی چاوت هه‌رچۆنێك بێت‪.‬‬ ‫• دڵنیابه‌ له‌به‌كارهێنانی قه‌ڵه‌می ڕه‌نگ‬ ‫بۆ برۆت‪ ،‬چونكه‌ ڕاسته‌ چاوت جوانی‌و‬ ‫ده‌ربڕینت ده‌رده‌خات به‌اڵم هه‌مو ئه‌مانه‌‬ ‫به‌بێ جوانی‌و ڕێكی‌و یه‌كس����انی برۆت‬ ‫هیچ مانایه‌كی نییه‌‪.‬‬ ‫• ئاسانبه‌ له‌هه‌ڵبژاردنی سوراو چونكه‌‬ ‫هه‌رچۆنێ����ك بێ ب����ا جوانییه‌كه‌ت وه‌ك‬ ‫خۆت بێت‪ ،‬تۆش خ����ۆت بێبه‌ش مه‌كه‌‬ ‫چونكه‌ ره‌نگه‌ ته‌نها كه‌مێك ڕاوێژكاری‌و‬ ‫یارمه‌تیت پێویست بێت‪.‬‬ ‫ ‪safeen.arif@yahoo.com‬‬ ‫‪Twitter @SafeenArif‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫كۆنترین وێنه‌كێشی‌ كورد‬ ‫ی هه‌رێم ده‌كات‬ ‫ی رۆشنبیر ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ئا‪ :‬به‌ختیار حسێن" هه‌ولێر‬ ‫كوردێكی‌ رۆژهه‌اڵت كه‌ زیاتر له‌نیو‬ ‫سه‌ده‌یه‌ له‌ڕێگه‌ی‌ كێشانی‌ تابلۆوه‌‬ ‫خزمه‌ت به‌هونه‌ر‌و كه‌لتوری‌ كوردی‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬داواكاره‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫هاوكاری‌ بكه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی‌ تابلۆكانی‌‬ ‫له‌هه‌مو به‌شه‌كانی‌ كوردستان نمایش‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫مامۆستا موسته‌فا شێرزاد‪ ،‬یه‌كێكه‌‬ ‫له‌كۆنترین وێنه‌كێش����انی‌ ك����ورد ك ‌ه‬ ‫تاوه‌كو ئێستا به‌رده‌وامه‌ له‌كاره‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫ئه‌و كه‌ ته‌مه‌نی‌ ‪ 72‬س����اڵه‌و به‌وته‌ی‌‬ ‫خۆش����ی‌ ئێستا س����ێیه‌م تابلۆكێشی‌‬ ‫ناوداره‌ له‌سه‌ر ئاستی‌ ئێران‌و یه‌كه‌می‌‬ ‫سه‌ر ئاستی‌ كوردستانیشه‌‪ ،‬له‌شاری‌‬ ‫بۆكان ده‌ژی‌‌و رۆژان����ه‌ له‌گه‌ڵ فلچه‌‌و‬ ‫بۆیاغ‌و وێنه‌كانی‌ ژیان به‌سه‌رده‌بات‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌مانه‌ش موس����ته‌فا ش����ێرزاد‬ ‫‪ 100‬خوێن����دكاری‌ ك����وردی‌ هه‌ی����ه‌‌و‬ ‫رۆژانه‌ خۆبه‌خش����انه‌ فێ����ری‌ هونه‌ری‌‬

‫کاوڕ‬ ‫ی‬ ‫ێ سود ‌‬ ‫ره‌نگه‌ دوركه‌وتنه‌وه‌ت هه‌ند ‌‬ ‫ی ته‌ندروس���تیتبه‌‪،‬‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬ئ���اگادار ‌‬ ‫ی درۆیه‌ك ببی���ت ك ‌ه‬ ‫ره‌نگ��� ‌ه توش��� ‌‬ ‫كه‌س���انێك به‌رامب���ه‌رت ده‌یكه‌ن‌و ك ‌ه‬ ‫هه‌رگیز بڕوانه‌كه‌یت‪.‬‬

‫گا‬ ‫رێكخس����تنه‌وه‌ی‌ ماڵه‌ك����ه‌ت كات����ی‌‬ ‫زۆری‌ لێتده‌وێت‪ ،‬ئ����ه‌م ماوه‌یه‌ هیچ‬ ‫پرۆژه‌یه‌ك ره‌تمه‌كه‌ره‌وه‌ كه‌ توشت‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم پاش دیراس����ه‌كردنی‌‬ ‫بڕیاربده‌‪.‬‬

‫ی ك ‌ه سه‌فه‌رت‬ ‫ی ئه‌و ماو‌ه كه‌م ‌ه ‌‬ ‫ئه‌توان ‌‬ ‫ی لێوه‌ربگریت بۆ‬ ‫تێ���دا كردوه‌ س���ود ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی له‌مه‌ودوات‪،‬دوای‌ هه‌ند ‌‬ ‫ئیش���ه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بێمانا مه‌كه‌وه‌‪ .‬شه‌مم ‌ه رۆژ ‌‬ ‫قس���ه‌ ‌‬ ‫به‌ختته‌‪.‬‬

‫هێن����ده‌ خ����ۆت س����ه‌رقاڵی‌ كاری‌‬ ‫ن����وێ‌ مه‌ك����ه‌و تۆزێك پش����وبده‌‪،‬‬ ‫ته‌ندروس����تیت تۆزێ����ك ناره‌حه‌تی‌‬ ‫به‌خۆی����ه‌وه‌ ده‌بینێ����ت‪ ،‬كاره‌كانت‬ ‫به‌باشی‌ ده‌ڕوات‪.‬‬

‫وێنه‌كێش����انیان ده‌كات‪ ،‬به‌وت����ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆیش����ی‌ ئ����ه‌و هه‌مو ژیان����ی‌ خۆی‌‬ ‫ب����ۆ وێنه‌كێش����ان‌و خوێندكاره‌كان����ی‌‬ ‫ته‌رخانك����ردوه‌‪ ،‬ئ����ه‌و له‌رێگ����ه‌ی‌‬ ‫ئاوێن����ه‌وه‌ داواكاره‌ ك����ه‌ حكومه‌ت‌و‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ رۆشنبیری‌ هه‌رێم هاوكاری‌‬ ‫مه‌عنه‌وی‌ بك����ه‌ن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ بتوانێت‬ ‫وێنه‌كانی‌ خۆی‌ ب����ۆ خه‌ڵكی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان نمایش ب����كات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫زۆربه‌ی تابلۆكانی‌ گوزارشت له‌دیمه‌نه‌‬ ‫جوانه‌كان����ی‌ سروش����ت‌و كه‌لت����وری‌‬ ‫هه‌رچوار پارچه‌ی‌ كوردستان ده‌كات‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئ����ه‌و وێنه‌كێش����ه‌ ده‌یه‌وێت له‌و‬ ‫رێگه‌یه‌وه‌ خزمه‌ت به‌هونه‌ری‌ كوردی‌‌و‬ ‫خه‌ڵكه‌كه‌ی‌ ب����كات‪ ،‬چونكه‌ به‌وته‌ی‌‬ ‫خۆی‌ هون����ه‌ر ئێس����تا ده‌روازه‌یه‌كی‌‬ ‫گرینگه‌ بۆ ناس����اندنی‌ گه‌الن به‌دونیا‪،‬‬ ‫بۆیه‌ هه‌رچه‌نده‌ چوه‌ته‌ ته‌مه‌نیشه‌وه‌‬ ‫به‌اڵم هه‌ر به‌رده‌وامه‌ له‌سه‌ر كێشانی‌‬ ‫وێنه‌كان����ی‌‪ ،‬چونكه‌ تابلۆ بوه‌ به‌هه‌مو‬ ‫ژیان����ی‌ ئه‌و ناتوانێت به‌بێ‌ تابلۆ ژیان‬ ‫به‌سه‌ر ببات‪.‬‬

‫ئ����ه‌و وێنه‌كێش����ه‌ی‌ ك����ورد به‌هۆی‌‬ ‫وێنه‌كانیه‌وه‌ تاوه‌كو ئێستا له‌چه‌ندین‬ ‫واڵتانی‌ دنیا بانگهێشتكراوه‌‌و له‌زۆرێك‬ ‫ڤیستیڤاڵ‌و پێش����انگایی‌ نێوده‌وڵتی‌‬ ‫وێنه‌كان����ی‌ نمایش����كراوه‌‌و به‌وهۆیه‌وه‌‬ ‫كه‌لتوری‌ ك����وردی‌ به‌واڵتان����ی‌ بیانی‌‬ ‫ناس����اندوه‌‪ ،‬تاوه‌كو ئێستاش سه‌دان‬ ‫وێنه‌ی‌ كێش����اوه‌و هه‌موی‌ پاراستوه‌‪،‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ خۆشی‌ چه‌ندین كه‌س داوای‌‬ ‫كردوه‌ كه‌ وێنه‌كانی‌ بفرۆشێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌و ئاماده‌ نه‌بوه‌ به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ك‬ ‫ده‌ستبه‌رداری‌ وێنه‌كانی‌ بێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌و بۆ پ����اره‌‌و بارزگان����ی‌ وێنه‌كانی‌‬ ‫نه‌كێش����اوه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئامانجی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫پاراس����تن‌و له‌ناونه‌چون����ی‌ كه‌لتوری‌‬ ‫كوردیه‌ بۆ نه‌وه‌كانی‌ ئێستا‌و ئاینده‌‪.‬‬ ‫موسته‌فا شێرزاد چه‌ندین بڕوانامه‌ی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت����ی‌ له‌بواری‌ وێنه‌كێش����ان‬ ‫به‌ده‌س����تهێناوه‌‪ ،‬له‌ئێستاشدا ئه‌و به‌‬ ‫به‌ته‌مه‌نترین وێنه‌كێش����ی‌ كوردستان‬ ‫داده‌ندرێ����ت به‌وته‌ی‌ خۆی‌ كه‌ تاوه‌كو‬ ‫ئێستا به‌رده‌وامه‌ له‌كاره‌كه‌ی‌‪.‬‬

‫حه‌سه‌ن زیره‌ک‬

‫مسته‌فا شێرزاد‬

‫په‌رله‌مانتارو سیاسیه‌كان‬ ‫له‌كافتریای "خۆشه‌ویستی"ن‬

‫خ���ۆی گونجاوترین ڕێگ���ه‌ی بریتی بو‌ه‬ ‫ئا‪ :‬ئاكۆ رابی‬ ‫له‌س���ه‌رهه‌ڵگرتن‌و هه‌ڵبژاردن���ی ژیانی‬ ‫ته‌نیای���ی‪ .‬عه‌لی عاش���ق ده‌ڵێت "دوای‬ ‫كه‌سێكی دانیشتوی سنوری قه‌زای‬ ‫ئه‌وه‌ی كه‌ به‌مه‌عشوقه‌كه‌م نه‌گه‌یشتم‪.‬‬ ‫سۆران پاش ئه‌وه‌ی عاشقی كچێك‬ ‫بڕیارمدا له‌هاوینه‌ه���ه‌واری گه‌لی عه‌لی‬ ‫ده‌بێت‌و بۆ یه‌كتر نابن‪ ،‬بڕیار ده‌دات‬ ‫سه‌ری خۆی هه‌ڵبگرێت‌و ژیانی ته‌نیایی به‌گ به‌ته‌نیا ژیان به‌س���ه‌رببه‌م‪ .‬هه‌مو‬ ‫هه‌ڵبژێرێت‪ .‬ئێستا ئه‌و كه‌سه‌ نزیكه‌ی شوێنێكیشم له‌خۆم حه‌رامكردوه‌‪ .‬جگه‌‬ ‫نیو سه‌ده‌یه‌ به‌ته‌نیا له‌كۆنه‌ حه‌مامێكی له‌و شوێنه‌ی كه‌ ئێس���تا تیایدا ده‌ژیم‪.‬‬ ‫وات���ه‌ نزیكه‌ په‌نجا س���اڵه‌ ته‌نها دوجار‬ ‫هاوینه‌هه‌واری گه‌لی عه‌لی به‌گ ژیان‬ ‫ئه‌ویش بۆ چاره‌س���ه‌ری نه‌خۆش���ی كه‌‬ ‫به‌سه‌رده‌بات‪.‬‬ ‫س���ه‌ردانی س���ۆرانم ك���رد‪ ،‬ئه‌گینا له‌و‬ ‫عه‌لی حه‌س���ه‌ن ناوی ئه‌و عاش���قه‌یه‌ ش���وێنه‌ ده‌رنه‌چوم‌و تا ده‌شمێنم ئێره‌‬ ‫كه‌ له‌الی���ه‌ن زۆربه‌ی خه‌ڵكی ناوچه‌كه‌و شوێنمه‌"‪.‬‬ ‫گه‌لی عه‌ل���ی ب���ه‌گ هاوینه‌هاوارێكه‌‬ ‫گه‌ش���تیارانه‌وه‌ نازناوی عه‌لی عاش���ق‌و‬ ‫به‌رخۆك���ه‌ی به‌س���ه‌ردابڕاوه‌‪ .‬ئ���ه‌و كه‌ نزیك���ه‌ی ‪ 100‬كیلۆمه‌ت���ر له‌باك���وری‬ ‫ئێستا سه‌روڕیش���ی سپی بوه‌و ته‌مه‌نی ڕۆژهه‌اڵتی ش���اری هه‌ولێ���ره‌وه‌ دوره‌و‬ ‫گه‌یش���تۆته‌ته‌ نزیك به‌هه‌ش���تا ساڵ‪ .‬نزیك���ه‌ی ‪ 15‬كیلۆمه‌تری���ش له‌ق���ه‌زای‬ ‫خۆزگه‌ به‌رۆژانی گه‌نج���ی ده‌خوازێت‪ ،‬س���ۆرانه‌وه‌ دوره‌‪ .‬ئ���ه‌و هاوینه‌هه‌واره‌‬ ‫هه‌ر كه‌ دێته‌ س���ه‌ر باسی ئه‌و قۆناغه‌ی په‌نجاساڵه‌ بۆته‌ جێگه‌ی نیشته‌جێبونی‌و‬ ‫ژیان���ی‪ ،‬كه‌مێ���ك ڕاده‌مێنێ���ت‌و ئینجا وه‌ك هاواڵتیان ده‌ڵێن "سه‌رس���ه‌خترین‬ ‫دوای ئاخ هه‌ڵكێش���انێك‪ ،‬به‌ئه‌س���پایی عاش���قی ناوچه‌كه‌ی���ه‌و زۆرجار به‌خۆی‬ ‫چیرۆكی ژیانی خۆی ده‌گێڕێته‌وه‌‪ .‬وه‌ك ده‌ڵێت من وه‌زی���ری ته‌نیاییم‪ .‬چونكه‌‬ ‫خۆی خس���تیه‌ڕو چیرۆكی عه‌لی عاشق ده‌یان ساڵه‌ عه‌شق ته‌نیای كردوم"‪.‬‬ ‫عه‌لی عاشق باس له‌وه‌ش ده‌كات كه‌‬ ‫به‌جۆرێكه‌ كه‌ وایكردوه‌ تائێستا چه‌ندین‬ ‫میدی���ای به‌ناوبانگی بیان���ی راپۆرتیان سه‌دام حوسێنی س���ه‌رۆكی له‌داردراوی‬ ‫پێشوی عێراق جارێك سه‌ردانی كردوه‌و‬ ‫له‌سه‌ر ژیانی ناوبراو ئاماده‌كردوه‌‪.‬‬ ‫عه‌لی عاش���ق وه‌ها باس���ی چیرۆكی پێش���ی گوتوه‌ كه‌ چی پێداویستیه‌كت‬ ‫عاشقبونه‌كه‌ی خۆی ده‌كات "ئێمه‌ پێشتر ده‌وێ���ت بۆتی جێبه‌جێبكه‌م‪" .‬به‌اڵم من‬ ‫ئاژه‌ڵداربوین‪ ،‬ه���ه‌ر له‌ته‌مه‌نێكی زوه‌وه‌ هی���چ داواكاریه‌كم نه‌ب���و ته‌نیا ئه‌وه‌نده‌‬ ‫كاری شوانكاریی‌و مه‌ڕداریم ده‌كرد‪ .‬من نه‌بێت وتم ده‌مه‌وێت لێره‌ بژیم‪ .‬ئه‌ویش‬ ‫ته‌مه‌ن���م له‌نێوان ‪20-19‬س���ااڵندا بو كه‌ هیچی نه‌وت"‪.‬‬ ‫به‌پێی زانیاریه‌كانی ئاوێنه‌ هاواڵتیه‌كی‬ ‫توشی داوی خۆشه‌ویستی خزمێكی خۆم‬ ‫بوم‪ ،‬كه‌ به‌یه‌ك���ه‌وه‌ كاری مه‌ڕداریمان دانیش���توی ش���اری س���لێمانی به‌ناوی‬ ‫ده‌ك���رد‪ .‬ئه‌و خۆشه‌ویس���تیه‌مان چه‌ند دكت���ۆر ته‌ها ره‌س���ول بڕیاری���داوه‌ كه‌‬ ‫س���اڵێك درێژه‌ی كێش���او هه‌ردوالمان له‌س���ه‌ر ئه‌ركی خۆی خانویه‌ك‌و كوخ‌و‬ ‫زۆر یه‌كترم���ان خۆشده‌ویس���ت‪ .‬به‌اڵم په‌یكه‌رێك له‌نزیك ئه‌و هاوینه‌هه‌واره‌ بۆ‬ ‫غ���ه‌دری رۆژگارو چاره‌ڕه‌ش���یی ئێمه‌و ئه‌م عه‌لی عاشقه‌ دروستبكات‪ .‬چونكه‌‬ ‫س���ته‌می چه‌ن���د كه‌س���ێك‪ ،‬به‌بیانوی به‌وت���ه‌ی ناوبراو "ئه‌م كه‌س���ه‌ ره‌مزی‬ ‫جۆراوجۆر نه‌یانهێشت بۆ یه‌كببین‌و ئه‌و جوانی‌و عه‌ش���قێكی راس���ته‌قینه‌ی ئه‌م‬ ‫واڵته‌یه‌"‪.‬‬ ‫خۆزگه‌یه‌مان بێته‌دی"‪.‬‬ ‫عه‌لی عاش���ق وه‌س���یه‌تی ئه‌وه‌ش���ی‬ ‫وه‌ك عه‌لی عاشق ئاماژه‌ی پێكرد له‌و‬ ‫رۆژه‌وه‌ی كه‌ ناگات به‌خۆشه‌ویسته‌كه‌ی ك���ردوه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر مرد ب���ا له‌خه‌ره‌ندی‬ ‫باری ده‌رونی ده‌شڵه‌ژێت‪ .‬ئیدی ئه‌و بیر ره‌وان���دز بنێژرێت‪" .‬چونك���ه‌ به‌المه‌وه‌‬ ‫‌ی‬ ‫ ‬ ‫له‌دۆزین���ه‌وه‌ی ڕێگه‌چاره‌یه‌ك ده‌كاته‌وه‌ خه‌ره‌ند جوانی‌و س���یمایه‌كی عاشقانه عه‌لی حه‌سه‌ن‬ ‫ب���ۆ رزگاربون ل���ه‌و دۆخ���ه‌‪ ،‬به‌وته‌ی هه‌یه‌"‪.‬‬

‫دوانه‌‬

‫سبه‌ینێ‌ یادی‬ ‫حه‌سه‌ن زیره‌ك‬ ‫له‌چه‌ند شوێنێك‬ ‫ده‌كرێته‌وه‌‬

‫ی حكومه‌ت‌و‬ ‫په‌یامێك ئاڕاسته‌ ‌‬

‫عه‌ل ‌ی عاشق‪ ..‬وه‌زیری ته‌نیایی‬

‫قرژاڵ‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )383‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/6/25‬‬

‫‪11‬‬

‫عومه‌ر كڵۆڵ‪ :‬جوته‌م له‌سه‌نته‌ری گه‌نجانی سه‌یدسادق دا‬ ‫سكرتێری حیزبی كه‌رگه‌لی كوردستان‪،‬‬ ‫س���ه‌نته‌ری گه‌نجانی سه‌یدسادق به‌بێ‬ ‫به‌ڵێن ناوده‌ب���ات‌و ده‌ڵێت "بڕیاردمداوه‌‬ ‫جوته‌یه‌ك له‌و س���ه‌نته‌رو مه‌نته‌ره‌ بده‌م‬ ‫چونكه‌ زۆر ئازاریانداوم"‪.‬‬ ‫عوم���ه‌ر كڵ���ۆڵ‪ ،‬له‌ب���اره‌ی ه���ۆكاری‬ ‫جوته‌لێدانی له‌و س���ه‌نته‌ره‌ به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫راگه‌یاند كه‌ هه‌فته‌ی رابردو س���ه‌نته‌ری‬ ‫گه‌نجان���ی سه‌یدس���ادق بۆ س���ازدانی‬ ‫كۆڕێ���ك بانگێش���تیانكردوه‌‪ ،‬ناوب���راو‬ ‫ده‌ڵێت‪" :‬س���ه‌ره‌تای‌ ئه‌م هه‌فته‌یه‌ هه‌ر‬ ‫به‌یانی زو له‌كه‌الره‌وه‌ به‌ره‌و سه‌یدسادق‬

‫ده‌رچوم‪ ،‬به‌اڵم كه‌ گه‌یشتمه‌ سه‌نته‌ره‌ك ‌ه‬ ‫هی���چ ئاماده‌س���ازییه‌كیان نه‌كردب���و‪،‬‬ ‫بیانوه‌كه‌ش���یان ئه‌وه‌بوه‌ گوایه‌ وتبێتم‬ ‫پرسه‌مان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫عومه‌ر كڵۆڵ‌ ئه‌و بیانوه‌ی س���ه‌نته‌ره‌كه‌‬ ‫ره‌تكرده‌وه‌و وتی "من پێموتون وه‌عدی‬ ‫كه‌ر بێت ش���ه‌ممه‌ دێم‪ ،‬به‌اڵم كه‌ چومه‌‬ ‫ئه‌وێ هیچ ئاماده‌سازییه‌كیان بۆ كۆڕه‌كه‌‬ ‫نه‌كردبو‪ .‬بۆیه‌ بڕیارمداوه‌ جوته‌یه‌ك له‌و‬ ‫سه‌نته‌رو مه‌نته‌ره‌ بده‌م"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی بابه‌تی كۆڕه‌كه‌ش���ه‌وه‌ ناوبراو‬ ‫وتی "بابه‌تێكی كه‌رانه‌ بو"‪.‬‬

‫له‌فه‌یسبوکه‌وه‌‬

‫ ‬ ‫كافتریای "خۆشه‌ویستی" له‌شاری سلێمانی‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاکۆ‬

‫شێر‬ ‫له‌گه‌ڵ ش���ه‌ریكه‌كه‌ت تۆزێ‌ كێش���ه‌ت‬ ‫ده‌بێ���ت‌و ناره‌حه‌ت���ی‌ ده‌كه‌وێت���ه‌‬ ‫نێوانتان���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ن���دێ‌ كات ب���ده‌‬ ‫به‌خێزانه‌كه‌ت چونكه‌ پێویستی‌ زۆریان‬ ‫پێته‌‪.‬‬

‫له‌ش����اری س����لێمانی‪ ،‬كافتریای����ه‌ك‬ ‫به‌ناوی "خۆشه‌ویس����تی" ناوده‌نرێت‌و‬ ‫خاوه‌نه‌كه‌شی ئه‌وه‌ ده‌خاته‌ڕو زۆربه‌ی‬ ‫ئ����ه‌و كه‌س����انه‌ی س����ه‌ردانیان ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌سانی به‌ناوبانگ‌و سیاسین‪ ،‬نه‌ك ئه‌و‬ ‫كوڕو كچانه‌ی خۆشه‌ویستی یه‌كترن‪.‬‬ ‫خاوه‌نی كافتریای خۆشه‌ویس����تی‪،‬‬ ‫بی��ل�ال محێدین‪ ،‬ك����ه‌ خه‌ڵكی باكوری‬ ‫كوردستانه‌و ته‌مه‌نی ‪ 29‬ساڵه‌‪ ،‬ماوه‌ی‬ ‫س����ێ س����اڵه‌ س����لێمانی بۆته‌ شوێنی‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ی ناخۆش ده‌بیس���تیت ك ‌ه زۆر‬ ‫هه‌واڵێك ‌‬ ‫ناره‌حه‌ت���ت ده‌كات‌و كار له‌پرۆژه‌كانت‬ ‫ێ‬ ‫ی خێزانی���ه‌و‌ه هه‌ند ‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ل���ه‌رو ‌‬ ‫ی نوێت بۆ دروست ده‌بێت‪.‬‬ ‫گرفت ‌‬

‫به‌رێوه‌به‌رێت���ی هونه‌ره‌كان���ی موزی���ك‬ ‫له‌س���لێمانی ئه‌مساڵ‌ یادی هونه‌رمه‌ندی‬ ‫كۆچكردو حه‌س���ه‌ن له‌چه‌ند ش���وێنێك‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬گروپ���ی موزیكی ڕۆژهه‌اڵت‬ ‫له‌ت���ه‌الری هونه‌ر كاتژمێ���ر ‪ 6‬ئێواره‌‪،‬‬ ‫گروپی موزیكی شنروێ له‌پاركی ئازادی‬ ‫كاتژمێر ‪6‬ی ئێ���واره‌‪ ،‬گروپی موزیكی‬ ‫باران���ی ش���ارباژێر له‌ناحی���ه‌ی ماوه‌ت‬ ‫كاتژمێر ‪6‬ی ئێواره‌‪.‬‬ ‫گۆرانیبێ���ژی ن���اوداری كوردس���تان‬ ‫"حه‌س���ه‌ن زی���ره‌ك"‪ ،‬یه‌كێك���ه‌ ل���ه‌و‬ ‫هونه‌رمه‌ن���ده‌ داهێنه‌ران���ه‌ی‌ س���ه‌دان‬ ‫ئاوازو گۆرانی‌ جوانی‌ ك���وردی‌ داناوه‌و‬ ‫تائێس���تاش جێ���ی‌ س���ه‌رنج‌و بایه‌خی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردستانه‌‪ ،‬زیره‌ك ساڵی ‪1953‬‬ ‫بۆ یه‌كه‌مج���ار ده‌نگی له‌رادیۆی كوردی‬ ‫به‌غدا بیس���تراوه‌‪ .‬له‌س���ااڵنی ‪– 1960‬‬ ‫‪ 1961‬له‌شاری سلێمانی له‌تیپی شانۆی‬ ‫هونه‌ره‌ جوانه‌كان له‌گه‌ڵ س���ێوه‌خان‌و‬ ‫ره‌شۆڵ عه‌بدواڵ له‌شانۆنامه‌كانی (بوكی‬ ‫ژێر ده‌واری ره‌ش‪ ،‬خه‌سو یان ئه‌ژدیها‪،‬‬ ‫ته‌ڕپیر) به‌شداری كردوه‌‪ .‬له‌نێوان سااڵنی‬ ‫‪ 1968 – 1967‬له‌شاری سه‌قز هۆتێلی‬ ‫سێ ئه‌ستێره‌ی هه‌بوه‌ كه‌ بۆخۆی له‌وێ‬ ‫گۆرانی گوت���وه‌‪ .‬رۆژی ‪1972 /6/26‬‬ ‫دوای‌ س���اڵێك گیرۆده‌بون به‌ده‌س���ت‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌وه‌‪ ،‬له‌ته‌مه‌نی‌ ‪ 51‬س���اڵیدا‬ ‫چاوی‌ لێكده‌نێت‌و له‌سه‌ر وه‌سێتی خۆی‬ ‫له‌داوێنی كێوی ناڵه‌شكێنه‌ كه‌ ده‌ڕوانێته‌‬ ‫بۆكان به‌خاك ده‌سپێردرێت‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬رامان‬

‫نیش����ته‌جێبونی‪ ،‬ئام����اژه‌ به‌وه‌ ده‌دات نیشتیمان‌و كوردس����تان‌و زۆر بابه‌تی‬ ‫به‌ر له‌ش����ه‌ش مان����گ كافتریاكه‌ی به‌و تریش خۆشه‌ویستی تێدایه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌ردانكه‌رانی‬ ‫له‌ب����اره‌ی‬ ‫ناوه‌وه‌ كردۆته‌وه‌و وتیشی‪ :‬له‌سلێمانی‬ ‫زۆر ن����اوی بیان����ی هه‌ی����ه‌و ئه‌می����ش كافتریاكه‌ش����یانه‌وه‌ ناوب����راو ئام����اژه‌‬ ‫بڕیاری����داوه‌ كه‌ به‌ناوێك����ی كوردییه‌وه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌دات كه‌متر ئه‌و كه‌س����انه‌ی‬ ‫كافتریاك����ه‌ ن����او بنێت‌و وت����ی‪ :‬ئه‌وه‌ عاش����قی یه‌كت����رن رو له‌كافتریاكه‌یان‬ ‫ن����اوه‌ش ناگه‌ڕێت����ه‌وه‌ ب����ۆ په‌یوه‌ندی ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌‌و وت����ی‌ "زۆربه‌ی ئه‌وانه‌ی‬ ‫نێ����وان دو ره‌گه‌ز‪ ،‬چونك����ه‌ مه‌رج نیه‌ كه‌ رومانتێده‌كه‌ن خه‌ڵكی به‌ناوبانگ‌و‬ ‫هه‌ر ئ����ه‌و په‌یوه‌ندییه‌ خۆشه‌ویس����تی سیاس����ی‌و په‌رله‌مانتاره‌كان‌و شاعیرو‬ ‫تێدا بێت‪ ،‬به‌ڵكو خۆشه‌ویستی خاك‌و هونه‌رمه‌ندانن"‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬

‫دوپشک‬

‫ره‌نگ��� ‌ه ل���ه‌روی‌ دارایی���ه‌و‌ه تۆزێ���ك ماوه‌یه‌ك���ی‌ خ���ۆش به‌س���ه‌ر ده‌به‌یت‬ ‫ی له‌گ���ه‌ڵ ئه‌زیزه‌كانت‪ ،‬تۆ پێویس���تیت‬ ‫كێشه‌ت بۆ دروس���تبێت ك ‌ه په‌یوه‌ند ‌‬ ‫به‌ئیش���ه‌ نوێیه‌كه‌ته‌و‌ه بێت‪ ،‬خۆت زۆر زۆر ب���ه‌و كاتانه‌ هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ كه‌س��� ‌ه‬ ‫خۆشه‌ویس���ته‌كانت به‌س���ه‌ربه‌ریت‌و‬ ‫سه‌رقاڵمه‌كه‌ به‌كاری‌ تره‌وه‌‪.‬‬ ‫دڵخۆشبیت‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫هه‌س���ت ناكه‌ی���ت ماوه‌یه‌ك��� ‌ه بویت��� ‌ه‬ ‫ی بۆ كه‌س ‌ه نزیكه‌كانت‪ ،‬هێند‌ه‬ ‫ناره‌حه‌ت ‌‬ ‫دڵ���ره‌ق مه‌به‌و هه‌رگیز دڵخۆش���نابیت‬ ‫ی‬ ‫به‌كارێ���ك ك��� ‌ه به‌قین���ه‌و‌ه ئه‌نجام��� ‌‬ ‫ده‌ده‌یت‪.‬‬

‫گیسک‬

‫سه‌‌تڵ‬

‫خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت هه‌ست به‌وه‌ده‌كات س���ه‌رله‌نوێ‌ كێش���ه‌كانت بۆ دروست‬ ‫ی لێده‌كه‌ی���ت‪ ،‬ره‌نگ ‌ه ده‌بێ���ت ك��� ‌ه ماوه‌یه‌ك پێش ئێس���تا‬ ‫ك ‌ه ت���ۆ خیانه‌ت ‌‬ ‫ئه‌مه‌ش په‌یوه‌ن���دی‌ به‌وه‌و‌ه هه‌بێت ك ‌ه روب���ه‌روت بۆت���ه‌وه‌‪ ،‬ماوه‌ی���ه‌ك خۆت‬ ‫زۆر ده‌مێكه‌ هیچ بایه‌خێكی‌ پێناده‌یت‪ .‬له‌هه‌م���و په‌یوه‌ندیه‌ك بپارێزه‌ ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌گه‌ڵ كه‌سه‌ نزیكه‌كانیشت‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی‬ ‫ی پێتده‌سپێردرێت به‌باش ‌‬ ‫ئه‌و شتان ‌ه ‌‬ ‫بیك���ه‌ با نه‌بێت ‌ه كێش��� ‌ه له‌نێوان تۆو‬ ‫ی داراییه‌و‌ه‬ ‫به‌رێوه‌به‌ره‌كانتان‪ ،‬ل���ه‌رو ‌‬ ‫به‌خت یاوه‌رت نابێت‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )383‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/6/25‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫الیكی فه‌یسبوك‌و سه‌رئێشه‌كانی‬ ‫ئاراس وه‌هاب‬

‫ترس لەئینتەرنێت‬ ‫‪٢-٢‬‬ ‫بەش���ێکی زۆری ت���رس لەئینتەرنێ���ت‌و‬ ‫لەش���ێوازەکانی ت���ری تەکنۆلۆژیای نوێی‬ ‫پەیوەندیکردن ترسێکی دەرونی‌و کولتوری‬ ‫فوتێکراوو ناتەندروس���ت‌و کۆنەپارێزانەیە‪.‬‬ ‫بەشێکە لەو دیاردەیەی لەزمانی دەرونناسیدا‬ ‫پێیدەگوترێت ”تەکنۆفۆبی“‪ ،‬واتە ترسێکی‬ ‫ناعەقاڵنی لەتەکنۆلۆژیا‪ .‬ئەم نەخۆشیییە‬ ‫لەس���ەرجەمی کۆمەڵگاکانی دونیادا ھەیە‪،‬‬ ‫زۆرجاری���ش ھێما بۆ ئ���ەو کەس‌و گروپانە‬ ‫دەکات ک���ە ھەم چ���ارەی تەکنۆلۆژیایان‬ ‫ناوێت‌و ھەم دژ بەگەشەکردنی بەردەوامی‬ ‫تەکنۆلۆژیان‪.‬‬ ‫مرۆڤ پێویست ناکات ”تەکنۆفیل“ بێت‪،‬‬ ‫واتە کەس���ێکبێت حەزو خۆشەویستییەکی‬ ‫بێڕەخن���ەو بێم���ەرج‌و نەخۆش���انەی ب���ۆ‬ ‫تەکنۆلۆژی���ا ھەبێ���ت‪ ،‬بۆئ���ەوەی ئ���ەو‬ ‫ڕەھەندە گرنگانە ببینێت کە تەکنۆلۆژیای‬ ‫پەیوەندی مۆدێرن ھەڵگرین‪ ،‬بەئینتەرنێت‌و‬ ‫گوگڵیشەوە‪ .‬یەکێک لەو ڕەھەندە گرنگانە‬ ‫بریتیە لەزیادکردنی توانای پەیوەندیکردنە‬ ‫لەنێ���وان مرۆڤەکاندا‪ ،‬نەک تەنھا لەڕێگای‬ ‫گەورەکردنی ڕووب���ەری پەیوەندیکردنەوە‪،‬‬ ‫بەڵکو لەڕێگای دروس���تکردنی ش���ێوازی‬ ‫نوێ���ی پەیوەندیک���ردن‌و ش���ێوازی نوێی‬ ‫پێکەوەبوونی کۆمەاڵیەتییەوە‪ .‬دەرکەوتێکی‬ ‫تر بەخش���ینی ڕووبەرو ئەگەری نوێیە بۆ‬ ‫تەعبیرکردن���ی مرۆڤ���ەکان لەخۆیان‌و لەو‬ ‫ڕاو بۆچ���وون‌و ڕوانینانەی ھەیانە‪ ،‬چەندە‬ ‫س���ادەو بێقواڵی���ی‌و گرفتئامێزیش بێت‪.‬‬ ‫ئەم توانای تەعبیرکردنە تازەیە دەش���ێت‬ ‫وابکات مرۆڤ ھەس���ت بەبکەربوونی خۆی‬ ‫بکات‪ ،‬ھەس���ت بەوەبکات ک���ە دەتوانێت‬ ‫خاوەنڕاو خاوەن خەون‌و خاوەن ئارەزووی‬ ‫تایبەت���ە‪ ،‬ھاری���کاری مرۆڤ ب���کات ببێت‬ ‫ب���ە ”من“ێکی تایبەت‪ .‬ھەروەھا دەش���ێت‬ ‫ڕووبەری دیالۆگی کۆمەاڵیەتی گەورەبکات‌و‬ ‫واب���کات زی���اد ل���ەڕاو بۆچ���وون‌و دیدو‬ ‫خوێندنەوەیەک ڕێ���گای خۆیان بۆناو ئەو‬ ‫”ڕووب���ەرە گش���تییە“ بدۆزن���ەوە کە ئەم‬ ‫تەکنۆلۆژیایە دەستەبەریدەکات‪ .‬بێگومان‬ ‫دەش���ێت ئەم ڕووبەرە تازان���ە لەھەندێک‬ ‫ئاس���تدا خراپ بەکاربھێنرێن‌و ھەندێکیان‬ ‫بب���ن بەس���ەکۆیەک ب���ۆ دژایەتیک���ردن‌و‬ ‫ھێرشکردنە س���ەر ژیانی تایبەتی ئەم یان‬ ‫ئەو کەس‌و گ���روپ لەکۆمەڵگادا‪ ،‬یان ببنە‬ ‫ناوەندێک بۆ باڵوکردنەوەی درۆو دەلەسەی‬ ‫سیاسی‌و کولتوری‌و شەخسی‪ .‬بەبۆچوونی‬ ‫من س���ەرەڕای ئ���ەم ش���ێوازە خراپانەی‬ ‫بەکارھێنان���ی تەکنۆلۆژی���ای پەیوەندی‪،‬‬ ‫ھێشتا گەورەبوونی ڕووبەری تەعبیرکردن‬ ‫لەس���ەر ئینتەرنێ���ت دیاردەیەک���ی زۆر‬ ‫پۆزەتیڤەو سوودو قازانجەکانی بۆ کۆمەڵگا‬ ‫زۆر لەزیانەکانی زیاترە‪.‬‬ ‫خاڵێک���ی گرنگی تر ک���ە تەکنۆلۆژیای‬ ‫ئەنجامیەئ���دات‬ ‫پەیوەندیک���ردن‬ ‫دەس���تەبەرکردنی بڕێکی زۆر زانیارییە کە‬ ‫دەتوانێت بەش���ێوازی جی���اواز ھاریکاری‬ ‫تاکەکەس‌و گروپەکان بکات بۆ گەش���ەدان‬ ‫بەژیان���ی تایبەت���ی خۆی���ان‌و دۆزینەوەی‬ ‫چارەس���ەر بۆ ھەندێک لەکێشەکانیان‪ .‬کە‬ ‫ئەمە دەڵێم ئەو ڕاس���تییەم لەبەرچاوە کە‬ ‫چارەسەری کێشەو گرفتە کۆمەاڵیەتییەکان‬ ‫پێویس���تە لەڕێ���گای دەس���تکاریکردنی‬ ‫پەیەوەندییەکان���ەوە لەن���او دونی���ای‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی خۆی���دا بێت‪ ،‬نەک لەس���ەر‬ ‫الپەڕەکانی ئینتەرنێت‪ .‬مرۆڤ پێویس���تە‬ ‫ب���ەدوای ”چارەس���ەری کۆمەاڵیەت���ی“‬ ‫کێش���ەکانیدا بگەڕێ���ت‪ ،‬ن���ەک ب���ەدوای‬ ‫”چارەس���ەری تەکنۆلۆژی“دا‪ ،‬کێشەکانی‬ ‫لەناو واقیعدا چارەس���ەربکات نەک لەسەر‬ ‫الپەڕەکان���ی ئینتەرنێ���ت‪ .‬ھەروەھا مرۆڤ‬ ‫پێویس���تە ئارەزووەکان���ی لەن���او دونیادا‬ ‫ب���ژی‪ ،‬نەک لەن���او فەیس���بوک‌و تویتەرو‬ ‫دونیای دیگیتاڵدا‪ .‬دەڵێم س���ەرەڕای ئەم‬ ‫ڕاس���تییانە ھێش���تا ئەو خاڵە دەمێنێتەوە‬ ‫کە تەکنۆلۆژی���ای پەیوەن���دی کۆمەڵێک‬ ‫ئەگەری گرنگ‌و گ���ەورە دەخاتە بەردەمی‬ ‫مرۆڤ‌و دەش���ێت ئەو ئەگەرانە ھەنگاوێکی‬ ‫گرنگ���ی دۆزین���ەوەی چارەس���ەرەکان‬ ‫بێ���ت‪ .‬ب���ەم مانای���ە پەیوەندیەکانی ناو‬ ‫الپەڕەکان���ی ئینتەرنێ���ت پەیوەندییەکانی‬ ‫ناو واقی���ع وێرانناکەن‪ ،‬بەڵکو زۆرجار ئەو‬ ‫پەیوەندییانە دادەڕێژن���ەوەو مانای تریان‬ ‫پێدەبەخشن‪ ،‬نەک ناشبن بەئەلتەرناتیڤی‬ ‫پەیوەندییەکانی ن���او واقیع‪ ،‬بەڵکو دەبن‬ ‫بەتەواوکەری ئەو پەیوەندییانە‪.‬‬ ‫لەکۆمەڵگایەکی وەک کۆمەڵگای ئێمەدا‪،‬‬ ‫کە سیس���تمە ئەخالقییەکەی سیستمێکی‬ ‫دین���ی داخ���راوەو لەس���ەر جیاکردنەوەو‬ ‫لێکدابڕان���ی ڕەگەزی نێرو م���ێ لەیەکتری‬

‫دروس���تبووەو کاردەکات‪ ،‬کە سیس���تمە‬ ‫پەروەردەییەکەی لەس���ەر دروس���تکردنی‬ ‫مرۆڤی بێدەنگ‌و بێڕاو بێتەعبیر کاردەکات‪،‬‬ ‫ک���ە سیس���تمە سیاس���ییەکەی لەس���ەر‬ ‫”سەرکردەپەرستی“‌و داخران‌و وێرانکردنی‬ ‫چەمک���ی ھاواڵتیب���وون‌و مافداری���ی‬ ‫کاردەکات‪ ،‬کە بەشێکی گەورەی کولتورە‬ ‫کۆمەاڵیەتییەک���ەی لەس���ەر چەپاندن���ی‬ ‫ڕەھەندە تاکەکەسی‌و سەربەخۆکانی مرۆڤ‬ ‫کاردەکات‪ ،‬کە کوش���تنی ئ���ارەزوو لیبیدۆ‬ ‫بااڵدەس���تدەکات‪ ،‬ئ���ەوەی تەکنۆلۆژیای‬ ‫پەیوەن���دی لەدونیایەک���ی ل���ەو بابەتەدا‬ ‫مەیس���ەری دەکات‪ ،‬س���ەرەڕای ھەم���وو‬ ‫خراپبەکارھێنانەکان���ی‪ ،‬بەھەموو مانایەک‬ ‫کارێکی شۆڕش���گێڕانەو پێشکەوتنخوازەی‬ ‫گرنگ���ە‪ .‬ل���ەم ج���ۆرە کۆمەڵگایانەدا ئەم‬ ‫ش���ێوازە لەتەکنۆلۆژی���ای پەیوەن���دی‬ ‫ئەوەندەی لەپاڵ ئازایدایە لەپاڵ دژەئازادیدا‬ ‫نیی���ە‪ ،‬ئەوەن���دەی لەپ���اڵ مافدایە لەپاڵ‬ ‫بێمافیدا نییە‪ ،‬ئەوەندە لەپاڵ بەھێزکردنی‬ ‫ڕۆحی تاکبوون‌و گەش���ەدان بەشوناس���ی‬ ‫تاکەکەس���یدایە‪ ،‬ئەوەن���دەی لەپ���اڵ‬ ‫س���ەرکوتکردن‌و ش���اردەنەوەو داپۆشینی‬ ‫ح���ەزو ئارەزووە تاکەکەس���ییەکاندا نییە‪.‬‬ ‫بەبۆچوونی من دەرکەوتن‌و خۆنمایشکردن‌و‬ ‫باس���کردنی ح���ەزو ئ���ارەزوو گوم���ان‌و‬ ‫قەناعەتەکان‌و دروس���تکردنی ڕاو بۆچوون‬ ‫لەن���او ئینتەرنێت���دا‪ ،‬لەکۆمەڵگایەکی لەو‬ ‫بابەت���ەدا‪ ،‬دیاردەیەکی گرنگ‌و پۆزەتیڤ‌و‬ ‫مانادارە‪ ،‬ئەگەرچی بش���توانێت کۆمەڵێک‬ ‫ڕووب���ەرو دواندن���ی بێمان���او دژەمان���اش‬ ‫بەرھەمبھێنێت‪.‬‬

‫تەکنۆلۆژیای پەیوەندی‬ ‫بەھەموو مانایەک‬ ‫کارێکی شۆڕشگێڕانەو‬ ‫پێشکەوتنخوازەی‬ ‫گرنگە‬ ‫با لێ���رەدا نموونەیەکی زۆر س���ادە لەو‬ ‫جۆرە تەحەداکردنە ئەخالقییانە بھێنمەوە‬ ‫کە رۆژان���ە لەدونیای ئێم���ەدا ڕوودەدات‪،‬‬ ‫نموونەی ناردنی ”ئێس ئێم ئێس“ لەالیەن‬ ‫کچێ���ک یان کوڕێک���ی گەنج���ەوە بۆ ئەو‬ ‫بەرنامانەی زۆر تەماشادەکرێن‌و دەرکەوتنی‬ ‫ئەو ”ئێس ئێم ئێس“انە بۆ ماوەیەک لەسەر‬ ‫شاش���ەی تەلەفیزۆنەکان‪ .‬مرۆڤ پێویست‬ ‫ب���ەوە ناکات مارکس���ی یان نیومارکس���ی‬ ‫بێت بۆئ���ەوەی بزانێت لۆژیک���ی قازانجی‬ ‫س���ەرمایەداری لەپشتی ئیش���کردنی ئەو‬ ‫تەکنۆلۆژیایەوەیە کە ناردنی ئێس ئێم ئێس‬ ‫مەیس���ەردەکات‪ .‬مەبەستی من لێرەدا ئەو‬ ‫ڕەھەندەی���ە کە پەیوەندی بەتەحەداکردنی‬ ‫ئەخالقی‌و کۆمەاڵیەتییەوە ھەیە‪ .‬بێگومان‬ ‫دەش���ێت ھەندێک کەس ناردنی ئەو ئێست‬ ‫ئێم ئێس���انە وەک کردەیەکی ”ناڕەسەن“‌و‬ ‫”بەدڕەوش���ت“‌و ”بێمان���ا“ ببین���ن‪ ،‬وەک‬ ‫”داڕمان���ی ئەخالق“‌و ”کۆتای���ی کولتور“‌و‬ ‫”بەھاکان“ وێنایبکەن‪ .‬دەش���ێت ھەندێکی‬ ‫تر وەک مای���ەی نائومێدب���وون لەمرۆڤ‌و‬ ‫وەک بەش���ێک لەدەرکەوتە ناشیرینەکانی‬ ‫م���اس میدیا مامەڵەیبک���ەن‪ .‬ھەندێکی تر‬ ‫وەک دەلیلێ���ک بۆ ”گەمژەبوون“ی مرۆڤ‌و‬ ‫”وێرانبوون“ی ”عەش���ق“ نیش���انیبدەن‪.‬‬ ‫بەبۆچوونی من س���ەرجەمی ئەو ڕوانینە‪،‬‬ ‫کە دەش���ێت بەقوڕپێوانێکی کۆنەپارێزانە‬ ‫ناویببەین‪ ،‬لەسەر نابیناکردنی ڕاستییەکی‬ ‫سۆس���یۆلۆجی زۆر س���ادە دروستبوون‪،‬‬ ‫ڕاس���تی نەبینین���ی ئ���ەو چەپاندنە زۆرو‬ ‫بێوێنەی���ەی لەدونیای ئێم���ەدا ئامادەیە‪،‬‬ ‫کە ژێرخان���ە ئەخالق���ی‌و کولتورییەکەی‬ ‫بریتییە لەدروس���تکردنی دیوارێکی گەورە‬ ‫لەنێ���وان نێ���رو مێ���دا‪ ،‬جیاکردنەوەیەکی‬ ‫ترس���ناکی گەنجانی نێ���رو گەنجانی مێیە‬ ‫لەو کۆمەڵگای���ەدا‪ .‬ئەمە جگە لەھەوڵدانی‬ ‫ب���ەردەوام ب���ۆ بێدەنگکردن���ی گەنجان‌و‬ ‫ئافرەت���ان ل���ەو کۆمەڵگای���ەدا‪ .‬گەر ئێمە‬ ‫ل���ەم ڕوانگەیەوە لەو نام���ە ئەلەکترۆنییە‬ ‫کورتان���ە ڕابمێنین‪ ،‬ئەودەم لەباتی ئەوەی‬ ‫وەک داڕمان���ی عەش���ق بیبینین‌و بکەوینە‬ ‫ناو ”قوڕپێوان“ێک���ی تیوری‌و فیکرییەوە‪،‬‬ ‫ئ���ەودەم دەکرێ���ت وەک ”ھێمای���ەک“ی‬ ‫کولتوری لێیبڕوانین کە ھەڵگری وزەیەکی‬ ‫تایبەتی بەرگریکردنی ئینسانی‌و کولتورییە‬ ‫لەو کۆمەڵگایەدا‪.‬‬

‫الیك���ی فه‌یس���بوك ل���ه‌وه‌ ده‌رچ���وه‌‬ ‫ته‌نه���ا كلیكی ماوس���ێك بێ���ت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫گوزارشه‌ له‌سه‌رجه‌م هه‌ستونه‌سته‌كانی‬ ‫خاوه‌نكلیكه‌كه‌‪ .‬گوزارشه‌ له‌سه‌ره‌خۆشی‪،‬‬ ‫پیرۆزبایی‪ ،‬داخ‪ ،‬ئاسوده‌یی‪ ،‬دڵخۆشی‪،‬‬ ‫سه‌رسوڕمان‌و ده‌یان ده‌ربڕینی (‪)phrase‬‬ ‫ت���ر‪ .‬الیك���ی فه‌یس���بوك له‌ئێس���تاداو‬ ‫له‌نێو گێژاوی كێشمه‌كێشه‌ چینایه‌تی‪،‬‬ ‫پیش���ه‌یی‪ ،‬مه‌عریفی‌و سیاس���ییه‌كاندا‬ ‫بوه‌ت���ه‌ مه‌كۆی روبه‌رڕوبون���ه‌وه‌ی هێزه‌‬ ‫كۆمه‌الیه‌تیی���ه‌ جی���اوازه‌كان‪ .‬جگ���ه‌‬ ‫له‌و وت���ارو كۆمێنتانه‌ی له‌فه‌یس���بوك‬ ‫وه‌ك ڕوداو باڵوده‌بن���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ته‌نی���ا‬ ‫كلیككردنی الیك���ی ڕوداوێك (‪)event‬‬ ‫ده‌توانێ���ت ببێت���ه‌ مای���ه‌ی به‌یانكردنی‬ ‫هه‌ڵوێس���ت‌و كاركردنه‌ سه‌ر سه‌نگی ئه‌و‬ ‫ڕوداوه‌‪ .‬الیككردن���ی ڕوداوه‌ (‪)events‬‬ ‫سیاس���ییه‌كان له‌نێو كۆمه‌ڵگای ئێمه‌دا‬ ‫راس���ته‌وخۆ ده‌بێته‌ ه���ۆی پۆلێنكردنی‬ ‫مرۆڤه‌كان به‌س���ه‌ر فراكس���یۆن‌و ڕه‌وته‌‬ ‫جیاوازه‌كاندا‪ .‬الیكك���ردن بوه‌ته‌ ئه‌رك‪،‬‬ ‫ئه‌ركێكی گ���ران‌و هه‌میش���ه‌یی ڕۆژانه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ده‌توانی���ن به‌یه‌كتری بس���پێرین‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر ئه‌وه‌نده‌ی فه‌یس���بوكت كرده‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌رده‌وام ڕوداوه‌كان له‌هاوڕێی جیاجیاوه‌‬ ‫سه‌رنجتڕاده‌كێش���ن‪ ،‬خۆ ئه‌گه‌ر یه‌كێك‬ ‫ل���ه‌و هاوڕێیان���ه‌ الیكی ب���ۆ ڕوداوێكت‬ ‫كردبێت‪ ،‬ئه‌وا تۆیش ناچارده‌بیت الیكی‬ ‫بۆ بكه‌یته‌وه‌‪ ،‬گه‌ر زان���را تۆ ئۆنالینیت‬ ‫(له‌س���ه‌ر هێڵی���ت)‪ ،‬ب���ه‌اڵم الیكه‌كه‌ت‬ ‫نه‌ك���ردوه‌ ئ���ه‌وه‌ به‌و مانای���ه‌ دێت‪ ،‬كه‌‬ ‫تۆ هه‌ڵوێس���تت وه‌رگرتوه‌و ڕاسته‌وخۆ‬ ‫له‌سه‌رت ده‌كه‌وێت‪ .‬دواتر به‌رانبه‌ره‌كه‌ت‬ ‫له‌چاوه‌ڕوانی���دا ده‌بێت بۆ ئ���ه‌وه‌ی تۆ‬ ‫ڕوداوێ���ك باڵوبكه‌یته‌وه‌‪ ،‬تاوه‌كو ئه‌ویش‬ ‫به‌بێ الیكك���ردن بۆت���ی به‌جێبهێڵێت‪.‬‬ ‫زۆركات بۆ ڕاستكردنه‌وه‌ی ئه‌و هه‌ڵوێسته‌‬ ‫ناچارده‌بیت بۆسه‌ بنێیته‌وه‌و چاوه‌ڕوانی‬ ‫ڕوداوێكی به‌رانبه‌ربیت تاكو الیكی خۆتی‬ ‫بۆ بكه‌یت‌و دۆخه‌كه‌ ئارام بكه‌یته‌وه‌‪.‬‬ ‫ڕوداوێك له‌باره‌ی الیكی فه‌یسبوكه‌وه‌‬ ‫مانگ���ی ڕابردو زۆر جێگ���ه‌ی پێكه‌نین‌و‬ ‫سه‌رس���وڕمانم بو‪ ،‬له‌ته‌قته‌ق كۆمه‌ڵێك‬ ‫گه‌نج هه‌س���ت به‌وه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌ ده‌زگای‬ ‫ئاسایشه‌كه‌یان له‌ڕۆژانی ئاسایی‌و پشودا‬ ‫ئۆتۆمۆبێلی ده‌وڵه‌تی بۆ كاری تایبه‌تیی‬ ‫خۆیان به‌كارده‌هێنن‪ .‬ئه‌م پێشێلكارییه‌‬ ‫وا له‌گه‌نجێك ده‌كات ئه‌و هه‌واڵه‌ له‌په‌یجی‬ ‫فه‌یس���بوكی خۆی باڵوبكات���ه‌وه‌و دواتر‬ ‫هاوڕێكانیش���ی الیكی بۆ ده‌كه‌ن‪ .‬كاتێك‬ ‫ئه‌م الیك���ه‌ باڵوده‌بێت���ه‌وه‌و ژماره‌كه‌ی‬ ‫زی���ادده‌كات ده‌بێت���ه‌ ه���ۆی توڕه‌بونی‬

‫س���ه‌رجه‌م ده‌زگاكه‌‪ .‬له‌وێ���وه‌ ده‌زگاكه‌‬ ‫س���نوری بێده‌نگی ده‌به‌زێنێت‌و له‌ڕێگای‬ ‫كۆكردن���ه‌وه‌ی هێزێكه‌وه‌ هێرش���ده‌كاته‌‬ ‫س���ه‌ر لیس���تی ئ���ه‌و م���اڵ‌و ناوان���ه‌ی‬ ‫الیكیان بۆ ئ���ه‌و هه‌واڵه‌ كردوه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫من له‌شاش���ه‌ی كه‌ناڵه‌ ئاس���مانییه‌كان‬ ‫بینیم‪ ،‬توڕه‌ییی خاوه‌ن���ی كۆمپیوته‌رو‬ ‫هارددیس���كان بو‪ ،‬كه‌ هێرشیان كرابوه‌‬ ‫سه‌رو لێیانپێچرابونه‌وه‌‪.‬‬

‫خه‌ڵكی نه‌ك‬ ‫هه‌ر تواناو كاتی‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫بابه‌تی دورودرێژو‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌یان نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو زۆركات بۆ‬ ‫ئه‌و كۆمێنت‌و بابه‌ت ‌ه‬ ‫كورتانه‌ش ته‌نیا كلیكی‬ ‫الیكه‌كه‌ ده‌كه‌ن بێ‬ ‫خوێندنه‌وه‌‬ ‫به‌بۆچون���ی م���ن كێش���ه‌كه‌ ل���ه‌دو‬ ‫فاكته‌ره‌وه‌ سه‌رچاوه‌ی گرتوه‌‪ :‬فاكته‌ری‬ ‫یه‌كه‌م‪ ،‬بریتییه‌ له‌و كه‌موكوڕییانه‌ی‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌لیستی فه‌نكشنه‌كانی فه‌یسبوك خۆیدا‬ ‫هه‌ن‪ .‬له‌ژێ���ر ڕوداوه‌كانی فه‌یس���بوكدا‬ ‫ته‌نی���ا (الی���ك)‪ ،‬كه‌ به‌مان���ای (حه‌زم‬ ‫لێیه‌تی) دێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ (دیس�ل�ایك)‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌مانای (حه‌زم لێی نییه‌) دێت‪ .‬هه‌رچی‬ ‫(دیسالیكه‌) كاتێك ئاكتیڤ ده‌بێت‪ ،‬كه‌‬ ‫پێشتر كلیكی (الیك)ت كردبێت ئه‌وكات‬ ‫ده‌توانیت كلیكی (دس�ل�ایك) بكه‌یت‪.‬‬ ‫كه‌واته‌ خه‌ڵ���ك ناچارن یان (الیك)ه‌كه‌‬ ‫كلیك بكه‌ن‪ ،‬یاخود (دیس�ل�ایك)ه‌كه‌‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌و دوانه‌ هیچ هه‌ڵبژاردنێكی تری‬ ‫له‌به‌رده‌مدا نییه‌‪ .‬نه‌بونی ئه‌و ده‌ربڕینانه‌‬ ‫له‌ئێس���تادا له‌سه‌ر فه‌یس���بوك زۆركات‬ ‫ده‌بنه‌ هۆی به‌هه‌ڵه‌ له‌یه‌كترتێگه‌یشتنی‬ ‫هاوڕێكان‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ پێموایه‌ فه‌یسبوك‬ ‫خه‌ریكی چاره‌سه‌ركردنی ئه‌و گرفته‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وی���ش له‌ڕێ���گای دانان���ی كۆمه‌ڵێك‬ ‫فه‌نكش���نه‌وه‌ له‌ج���ۆری (ڕق���م ل���ه‌و‬

‫دیارده‌یه‌یه‌)‪( ،‬به‌داخه‌وه‌)‪( ،‬هاوبه‌ش���ی‬ ‫غه‌متم)‪( ،‬دڵته‌نگم بۆت)‪( ،‬كاره‌ساتێكی‬ ‫ناخۆش���ه‌)‪ ،‬زۆر جوان���ه‌‪.... ،‬هت���د‪.‬‬ ‫لێ���ره‌دا ڕه‌نگ���ه‌ خوێنه‌ر بڵێ���ت‪ ،‬به‌الم‬ ‫شوێنی كۆمێنتیش���مان هه‌یه‌و ده‌توانین‬ ‫ئه‌و ش���ته‌ بنوس���ین‪ ،‬ك���ه‌ ده‌مانه‌وێت‬ ‫گوزارش���تی‌ لێبكه‌ی���ن‪ .‬ڕاس���ته‌ ئێم���ه‌‬ ‫شوێنی كۆمێنتنوس���ینمان هه‌یه‌‪ ،‬به‌الم‬ ‫كۆمێنتنوس���ینیش به‌كۆمه‌ڵێك كێشه‌ی‬ ‫ته‌كنیك���ی گه‌مارۆ دراوه‌‪ .‬له‌و كێش���انه‌‬ ‫ده‌شێت نه‌بونی كیبۆردی پیتی كوردیی‬ ‫التینی بێت‪ ،‬تا بتوانێت گوزارش���ته‌كان‬ ‫پڕمانا بخاته‌ به‌رده‌م خوێنه‌ر‪ .‬كێش���ه‌ی‬ ‫تری كۆمێنتنوسین ده‌شێت نه‌بونی كات‬ ‫بێت‪ ،‬یاخود نه‌بونی شاره‌زایی ته‌كنیكی‬ ‫نوس���ین به‌كیبۆردی ك���وردی‌و هه‌ندێك‬ ‫ورده‌كاریی تر بێ���ت‪ .‬فاكته‌ری دوهه‌می‬ ‫كێش���ه‌كه‌‪ ،‬الی به‌كارهێنه‌ری فه‌یسبوك‬ ‫خۆیه‌ت���ی‪ .‬زۆرێ���ك له‌به‌كارهێنه‌ران���ی‬ ‫فه‌یس���بوك به‌ش���ێكی گ���ه‌وره‌ی ژیانی‬ ‫خۆیان ب���ۆ فه‌یس���بوك ته‌رخانكردوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڕاده‌یه‌ك كاتیان بۆ به‌ش���ه‌كانی تری‬ ‫ژیان نه‌هێشتوه‌ته‌وه‌‪ .‬ئه‌و فه‌نكشنانه‌شی‬ ‫له‌فه‌یس���بوكدا هه‌ن كارێكی وایانكردوه‌‬ ‫ئه‌و جۆر‌ه كه‌س���انه‌ س���ه‌رتاپای ژیانی‬ ‫پیش���ه‌یی‌و تایبه‌تیی خۆی���ان به‌كاڵی‌و‬ ‫ك���واڵوی ده‌خه‌ن���ه‌ ب���ه‌رده‌م هاوڕێیانی‬ ‫فه‌یس���بوكیان بێ ئ���ه‌وه‌ی توانیبێتیان‬ ‫هاوڕێی نزیك له‌هی دورو هه‌ردوكیشیان‬ ‫له‌خێزان(‪ )..‬جودا بكه‌نه‌وه‌‪ .‬الی من ئه‌و‬ ‫جۆره‌ له‌به‌كارهێنانه‌ زێده‌ڕۆییه‌‪ .‬ڕاس���ته‌‬ ‫فه‌یسبوك تۆڕێكی كۆمه‌اڵیه‌تیی به‌هێزه‌و‬ ‫باشترین مه‌كۆی پێكه‌وه‌ژیانی زۆرینه‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵگایه‌و هه‌ر له‌وێوه‌یه‌ ئێمه‌ ئاگاداری‬ ‫چركه‌س���اته‌كانی یه‌كترین‪ ،‬به‌اڵم كاتێك‬ ‫كار گه‌یشته‌ ئه‌وه‌ی من ڕۆژانه‌ چه‌ند ژه‌م‌و‬ ‫چ جۆره‌ خواردنێكم خوارد بیخه‌مه‌ سه‌ر‬ ‫فه‌یس���بوك‪ ،‬ئیت���ر زێده‌ڕۆییه‌كه‌ له‌وێوه‌‬ ‫ده‌س���تپێده‌كات‪ .‬هاتنه‌كایه‌ی فه‌یسبوك‬ ‫وه‌ك دیارده‌یه‌ك���ی ن���وێ كۆمه‌ڵێ���ك‬ ‫كه‌لتوری جوانی كۆمه‌ڵگای وه‌ده‌رناوه‌‪.‬‬ ‫به‌كارهێنانی كاتێكی زۆر به‌خوێندنه‌وه‌وه‌‬ ‫یه‌كێك ب���و له‌و كه‌لتورانه‌‪ ،‬كه‌ ئێس���تا‬ ‫به‌هۆی فه‌یسبوكه‌وه‌ وه‌النراوه‌‪ .‬خه‌ڵكی‬ ‫نه‌ك ه���ه‌ر تواناو كات���ی خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫بابه‌ت���ی دورودرێ���ژو لێكۆڵینه‌وه‌ی���ان‬ ‫نه‌ماوه‌‪ ،‬به‌ڵكو زۆركات بۆ ئه‌و كۆمێنت‌و‬ ‫بابه‌ته‌ كورتانه‌ش ته‌نیا كلیكی الیكه‌كه‌‬ ‫ده‌كه‌ن بێ خوێندن���ه‌وه‌‪ ،‬گرنگ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫الیك بكرێت‌و به‌رانبه‌ره‌كه‌ی ڕازی بكات‪.‬‬ ‫یه‌كێكیتر ل���ه‌و كه‌لت���وره‌ جوانانه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫فه‌یسبوك پێشێلیكردوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ جاران‬ ‫پۆلێنكردنی تاكه‌كان له‌ڕوی سیاس���ی‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌و ڕۆش���نبیرییه‌وه‌ له‌ڕێگای‬ ‫كۆنتاكت���ی فیزیایی���ه‌وه‌و له‌دانیش���تنه‌‬ ‫ڕوبه‌ڕوه‌كاندا ده‌كران‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا دور‬ ‫له‌كۆنتاكتی فیزیایی‌و زمانی جه‌س���ته‌وه‌‬ ‫ته‌نیا له‌ڕێگای الیكه‌وه‌یه‌ ده‌كرێت‪.‬‬

‫بێ ئ���ه‌وه‌ی به‌خۆم���ان بزانین‪ ،‬پێگه‌‬ ‫ئه‌له‌كترۆنییه‌كان به‌گش���تی‌و فه‌یسبوك‬ ‫به‌تایبه‌تی‪ ،‬ده‌س���تكه‌وتی گه‌وره‌یان بۆ‬ ‫مرۆڤایه‌تی به‌دیهێناوه‌‪ ،‬ئه‌ویش گۆڕینی‬ ‫ئاس���تی بونی هێ���زه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانه‌‬ ‫له‌فیزیقییه‌وه‌ بۆ مێتافیزیقی‪ ،‬له‌بینراوه‌وه‌‬ ‫(‪ )visible‬بۆ نه‌بینراو (‪.)non-visible‬‬ ‫ئه‌مه‌ به‌و مانایه‌ دێت‪ ،‬شوێنی پێكدادانی‬ ‫ئ���ه‌و هێزانه‌ش���یان له‌گ���ه‌ڵ خۆیان���دا‬ ‫گواس���توه‌ته‌وه‌ له‌بینراوه‌وه‌ بۆ نه‌بینراو‪.‬‬ ‫له‌ئێستادا هێزه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان له‌بری‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی به‌فیزیك���ی‌و له‌واقیعدا به‌ریه‌ك‬ ‫بك���ه‌ون ته‌نه���ا له‌ڕێگای س���یمبوڵه‌وه‌‬ ‫به‌ریه‌كده‌ك���ه‌ون‪ .‬ئ���ه‌و هێزان���ه‌ له‌بری‬ ‫ئه‌وه‌ی به‌ژماره‌ی ڕاس���ته‌قینه‌و به‌كه‌س‬ ‫گوزارشت له‌بونی خۆیان بكه‌ن له‌ڕێگای‬ ‫ماڵپه‌ڕو فه‌یس���بوكه‌ ئه‌لكترۆنییه‌كانه‌وه‌‬ ‫ته‌نی���ا به‌ژم���اره‌ خۆی���ان ده‌رده‌خه‌ن‪.‬‬ ‫جێ���ی خۆیه‌تی‪ ،‬گه‌ر لێره‌دا سیس���تمی‬ ‫بانكی���ی ئه‌له‌كترۆنیی مۆدێ���رن وه‌بیر‬ ‫خۆم���ان بهێنینه‌وه‌‪ ،‬كه‌ م���رۆڤ له‌بری‬ ‫قورس���كردنی گیرف���ان‌و خولقاندن���ی‬ ‫ڕیس���كی دزی���ن‌و له‌ناوچ���ون له‌ڕێگای‬ ‫هه‌ڵگرتنی پ���اره‌ی كاغه‌زو ئاس���نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ته‌نیا كارتێكی پالستیكی هه‌ڵده‌گرێت‪،‬‬ ‫كه‌ وه‌كو س���یمبوڵێكه‌‪ ،‬به‌اڵم كۆنترۆڵی‬ ‫ت���ه‌واوی س���ه‌رمایه‌كه‌ی ب���ۆ ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌ڕێگای ئ���ه‌م دیارده‌ نوێی���ه‌وه‌ دنیای‬ ‫ئه‌له‌كت���رۆن‌و فه‌یس���بوك توانیویان���ه‌‬ ‫پێكدادان���ه‌ فیزیاییه‌كان له‌خۆبگرن (‪to‬‬ ‫‪‌)contain‬و نه‌یه‌ڵ���ن به‌ریه‌ككه‌وتن���ه‌‬ ‫فیزیاییه‌كان له‌پانتایی واقیعدا ڕوبده‌ن‪.‬‬ ‫ئاكام���ی پێكدادانه‌ فیزیاییه‌كان زۆركات‬ ‫بوه‌ته‌ مایه‌ی وێرانكاری‪ ،‬به‌اڵم ئیس���تا‬ ‫ناتوانیت سنوری شاشه‌ی الپتۆپه‌كانمان‬ ‫ببه‌زێنێت‌و هی���چ وێرانكارییه‌كیش جگه‌‬ ‫له‌كاریگه‌ریی ده‌رونی به‌جێ ناهێڵێت‪ .‬بۆ‬ ‫نمونه‌‪ ،‬گه‌ر باس له‌دو گروپی دژبه‌یه‌ك‌و‬ ‫ڕكابه‌ری دوگۆڵی بكه‌ی���ن‪ .‬كاتی خۆی‬ ‫ئه‌م دو گروپه‌ ب���ۆ ده‌ربڕینی دژایه‌تی‌و‬ ‫به‌تاڵكردن���ه‌وه‌ی وزه‌كانی���ان هاتونه‌ته‌‬ ‫س���ه‌ر ش���ه‌قام‌و پێكدادان له‌نێوانیاندا‬ ‫ڕویداوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا هه‌مان دو گروپ‬ ‫له‌فه‌یسبوك ش���ه‌ڕه‌كانی خۆیان ده‌كه‌ن‬ ‫بێ ئه‌وه‌ی زیانی فیزیایی‌و جه‌س���ته‌یی‬ ‫به‌یه‌ك���دی بگه‌یه‌نن‌و بێ ئ���ه‌وه‌ی هیچ‬ ‫وێرانكارییه‌كیش به‌جێبهێڵن‪ .‬له‌م دونیا‬ ‫ئاڵ���ۆزو پ���ڕ له‌ناكۆكییه‌ ڕیش���ه‌ییانه‌دا‬ ‫فه‌یس���بوك توانیویه‌ت���ی بمانپارێزی���ت‬ ‫له‌سه‌دان‌و هه‌زاران شه‌ڕو پێكدادان‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ فه‌یسبوك ئه‌و هه‌مو سوده‌ی‬ ‫هه‌یه‌و بزوێنه‌ری س���ه‌ره‌كیی س���ه‌رجه‌م‬ ‫هێ���زه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌ جیاوازه‌كانه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫مادام ئێم���ه‌ ته‌نیا له‌ڕێگای تێكس���ت‌و‬ ‫وێن���ه‌وه‌ یه‌كت���ر ده‌دوێنی���ن‪ ،‬ڕوبه‌ری‬ ‫ئارامی‌و دانبه‌خۆداگرتنمان زۆر ته‌س���ك‬ ‫ده‌بن‌و ناش���ێت به‌پێوه‌ری س���ه‌ره‌كیی‬ ‫هه‌ڵوێسته‌كانمان هه‌ژماربكرێن‪.‬‬

‫تاریكستانی‌ كۆمه‌ڵگا له‌ڕۆژی گوندو شه‌و ‌ی عه‌شره‌تدا‬ ‫به‌ختیار شێخ عوسمان‬

‫ئی���راده‌ی‌ م���رۆڤ به‌بێ ئ���ازادی هیچ‬ ‫مان���او توانایه‌كی‌ ئه‌وتۆ نابه‌خش���ێت‪،‬‬ ‫ده‌س���تبه‌رداربونی‌ خ���ودی "ئ���ازادی"‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر "دس���پلین " دایه‌‪ .‬دسپلین‬ ‫هاوسه‌نگی نێوان ئه‌رك‌و ماف ڕاده‌گرێت‪،‬‬ ‫تێكچون���ی‌ ئه‌و هاوس���ه‌نگییه‌ به‌رهه‌می‌‬ ‫ئه‌و زوڵ���م و ناداپه‌روه‌ریه‌یه‌ كه‌ ئازادی‬ ‫مرۆڤ ده‌خاته‌ ژێر مه‌ترسییه‌وه‌ ‪ .‬كه‌واته‌‬ ‫له‌ژیانی‌ مرۆڤدا په‌یوه‌ندی نێوان ئازادی‌و‬ ‫دس���پلین په‌یوه‌ندییه‌ك���ی پێچه‌وانه‌یه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ دسپلین تا ئه‌و ش���وێنه‌ پێویسته‌‬ ‫كه‌ كه‌مترین كاریگه‌ری له‌س���ه‌ر ئازادی‬ ‫به‌جێبهێڵێ���ت‌و زۆرترین س���ود بۆ كۆی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگاو ده‌وروبه‌ری مرۆڤ بگه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و چركه‌س���اتانه‌ی‌ ك���ه‌ "هێگل"‬ ‫له‌ژیانی‌ مرۆڤدا به‌گرنگی ده‌زانێت ته‌نیا‬ ‫" خێزان‌و كۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نی‌‌و ده‌وڵه‌ت‬ ‫"ه‌‪ .‬كه‌واته‌ ئه‌و دسپلینانه‌ی‌ كه‌ له‌كات‌و‬ ‫ش���وێنی‌ خۆیدا ل���ه‌و چركه‌س���اتانه‌وه‌‬ ‫داده‌ب���ه‌زن‌و به‌رامب���ه‌ر ئ���ازادی مرۆڤ‬ ‫ڕاده‌وه‌س���تن‪ ،‬ده‌بێت به‌شێوه‌یه‌ك بێت‬ ‫كه‌ ئازادی مرۆڤ له‌باش���ترین ڕه‌وشی‬ ‫خۆیدا جێگیربێت‪ .‬ئه‌گه‌ر چركه‌ساته‌كانی‌‬ ‫" خێ���زان‪ ،‬كۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نی‌‪ ،‬ده‌وڵه‌ت‬ ‫" وه‌ك س���ێ بازن���ه‌ی‌ په‌یوه‌ند به‌یه‌ك‌و‬ ‫كاریگ���ه‌ر له‌س���ه‌ریه‌ك وێنابكه‌ین‪ ،‬هه‌ر‬ ‫بازنه‌یه‌كی تر تێهه‌ڵكێش���یان بێت ئه‌وا‬ ‫دۆخه‌كه‌ به‌ئاڕاسته‌یه‌كی‌ تردا ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م سێ بازنه‌یه‌دا‪ ،‬هیگل‬ ‫ده‌سته‌واژه‌ی‌ " به‌ها به‌رزه‌كان " ی‌ ته‌نیا‬

‫له‌ئاست "ده‌وڵه‌ت"دا به‌كارهێناوه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫الی كوردی ئه‌م هه‌رێمه‌ به‌ده‌س���ه‌اڵت‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگایش���ه‌وه‌ بێجگ���ه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ هیچ‬ ‫به‌هایه‌ك ب���ۆ ده‌وڵ���ه‌ت‌و به‌ده‌وڵه‌تبون‬ ‫دانه‌ن���راوه‌‪ ،‬بازنه‌یه‌ك���ی‌ ت���ر زیادكراوه‌‬ ‫كه‌ عه‌ش���ره‌ت‌و بنه‌ماڵه‌ی���ه‌ كه‌ ده‌بێته‌‬ ‫ئه‌و یاریزان���ه‌ی‌ كاریگه‌ری‌ خۆی له‌كۆی‬ ‫بازنه‌كاندا زۆر به‌خراپی به‌جێهێش���توه‌‪.‬‬ ‫تارمایی عه‌شره‌ت‌و عه‌قڵی خێڵ له‌سه‌ر‬ ‫بازنه‌ی‌ خێزان بێجگه‌ له‌وه‌ی‌ هاوسه‌نگی‌‬ ‫نێ���وان ئه‌ندامانی‌ خێ���زان تێكده‌دات‌و‬ ‫ئ���ازادی تاك ده‌خاته‌ ژێر پرس���یاره‌وه‌‪،‬‬ ‫كارده‌كات ب���ۆ زیندوكردن���ه‌وه‌ی‌ نه‌ریته‌‬ ‫كۆن���ه‌كان‪ .‬له‌ئاس���ت ڕێكخراوه‌كان���ی‌‬ ‫كۆمه‌ڵ���گای مه‌ده‌نیش���دا‪ ،‬نه‌گونجان���ی‌‬ ‫عه‌قڵ���ی خێ���ڵ‌و عه‌ش���ره‌ت له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌ی مه‌ده‌ن���ی‌ له‌ئاس���تێكدایه‌‬ ‫كه‌ گه‌ش���ه‌ی‌ هه‌ریه‌كێكی���ان هۆكاره‌ بۆ‬ ‫سستبون‌و وه‌س���تانی‌ ئه‌ویدییان‪ .‬پارتی‬ ‫سیاس���ی ك���ه‌ پێگه‌یه‌كی س���ه‌ره‌كییه‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نیدا په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ‬ ‫عه‌شره‌ت‌و خێڵدا په‌یوه‌ندییه‌كی‌ مادییه‌و‬ ‫له‌س���ه‌ر بناغه‌ی‌ ئیمتیازو به‌رژه‌وه‌ندی‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌‪ .‬به‌به‌ڵگه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫زۆرین���ه‌ی‌ س���ه‌رۆك عه‌ش���ره‌ته‌كانی‬ ‫كوردس���تان هه‌میش���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ حیزبی‬ ‫ده‌سه‌اڵتدا بوه‌ له‌ده‌سه‌اڵتی‌ به‌عسه‌و‌ه تا‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ پارتی‌و یه‌كێتی‌‪ .‬به‌هابه‌رزه‌كان‬ ‫كه‌ له‌چه‌مكی ده‌وڵه‌ت‌و ده‌وڵه‌تس���ازیدا‬ ‫كۆده‌بن���ه‌وه‌ له‌الی خێ���ڵ هێنده‌ گچكه‌‬

‫ده‌بێته‌وه‌ ك ‌ه ناوچه‌گه‌رێتی‌ خۆی ده‌كات‬ ‫ت���ا ئاس���تی‌ گون���د‪ ،‬ڕۆژه‌ پیرۆزه‌كانی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ه‌ك هێن���ده‌ بێبای���ه‌خ ده‌كات‬ ‫تا ئاس���تی‌ ڕۆژی گوند‪ .‬قه‌تیس���كردنی‌‬ ‫هونه‌رو ڕۆش���نبیری له‌و سه‌نته‌رانه‌دا كه‌‬ ‫خێ���ڵ‌و بنه‌ماڵه‌كان به‌بودجه‌ی گش���تی‌‬ ‫له‌ش���اره‌كاندا دایانمه‌زراندوه‌ خزمه‌تێكی‌‬ ‫ت���ره‌ ب���ه‌ڕۆژی گون���دو ش���ه‌وی‌ خێڵ‪.‬‬ ‫به‌رپرس���یارێتی‌ ڕه‌وش���ێكی له‌و جۆره‌‬ ‫كه‌ كۆمه‌ڵ���گا ده‌كاته‌ تاریكس���تانێكی‬ ‫هاوشێوه‌ی س���ه‌ده‌ كۆنه‌كان له‌ئه‌ستۆی‬ ‫ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌دایه‌ كه‌ دو حیزب حوكمڕانی‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬دو حی���زب ك���ه‌ ئامانجی���ان‬ ‫مانه‌وه‌ی‌ خۆیانه‌ به‌هه‌ر نرخێك بێت‪ .‬دو‬ ‫حیزب كه‌ دركیان به‌و ڕاستیه‌ كردوه‌ كه‌‬ ‫سه‌رقاڵكردنی‌ كۆم ‌هڵ‌و كۆمه‌ڵگا به‌شته‌‬ ‫الوه‌كییه‌كان���ه‌وه‌‪ ،‬ته‌مه‌ن���ی‌ مانه‌وه‌یان‬ ‫له‌ده‌س���ه‌اڵتدا درێژده‌كاته‌وه‌‪ .‬دو حیزب‬ ‫ك���ه‌ كۆمه‌ڵگایه‌ك���ی‌ الوازو حكومه‌تێكی‌‬ ‫په‌رت���ه‌وازه‌ به‌گرنتی‌ مان���ه‌وه‌ی‌ خۆیان‬ ‫ده‌زان���ن‪ ،‬بۆی���ه‌ كارناكه‌ن ب���ۆ بره‌وی‬ ‫كۆمه‌ڵگاو بۆ به‌ها به‌رزه‌كانی‌ ده‌وڵه‌ت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ڕوناكی‌ له‌ئاس���ۆی كۆمه‌ڵگای‬ ‫كوردی���دا كه‌مده‌كات���ه‌وه‌ بون���ی‌‬ ‫ئۆپۆزس���یوێنێكه‌ كه‌ به‌هه‌م���ان ڕیتمی‌‬ ‫پارته‌كانی‌ ده‌س���ه‌اڵت مامه‌ڵ���ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ڕه‌وش‌و بزاوته‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كاندا ده‌كات‌و‬ ‫هیچ به‌رنامه‌و تێڕوانینێكی‌ جیاواز له‌دو‬ ‫پارته‌كه‌ی‌ تری ناو ده‌سه‌اڵتیان نیه‌‪.‬‬ ‫هیواش���كێنه‌ كه‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫سه‌رمه‌شقی ئۆپۆزسیۆن بێت‌و له‌الیه‌ك‬ ‫ب���اس له‌گۆڕان���كاری ب���كات‌و له‌الیه‌ك‬ ‫ڕاگه‌یاندنه‌ك���ه‌ی‌ ڕوماڵ���ی ڤیس���تیڤاڵ‌و‬ ‫ئاهه‌نگی‌ عه‌شره‌ت‌و بنه‌ماڵه‌كان بكات‪.‬‬ ‫له‌م���ه‌ خراپت���ر ئه‌وه‌یه‌ كه‌ س���ه‌نته‌ری‌‬ ‫عه‌ش���ره‌ت هه‌بێت بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬

‫هیواشكێنه‌ ك ‌ه‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫سه‌رمه‌شقی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن بێت‌و‬ ‫له‌الیه‌ك باس‬ ‫له‌گۆڕانكاری بكات‌و‬ ‫له‌الیه‌ك ڕاگه‌یاندنه‌كه‌ ‌ی‬ ‫ڕوماڵی ڤیستیڤاڵ‌و‬ ‫ئاهه‌نگی‌ عه‌شره‌ت‌و‬ ‫بنه‌ماڵه‌كان بكات‬ ‫به‌نزیكی‌ له‌خۆی بزانێت‪ .‬لۆژیك نیه‌ كه‌‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن داوای گۆڕانكاری سیاسی‬ ‫ب���كات به‌ب���ێ گۆڕان���گاری له‌بونیاتی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و به‌بێ گه‌شه‌ی‌ كۆمه‌ڵگا‪.‬‬ ‫كه‌وات���ه‌ ده‌گه‌ینه‌ ئ���ه‌و ئه‌نجامه‌ی‌ كه‌‬ ‫به‌هۆی مامه‌ڵ���ه‌ی‌ نامه‌ده‌نیانه‌ی‌ حیزبه‌‬ ‫كالس���یكه‌كانه‌وه‌‪ ،‬بێجگه‌ له‌وه‌ی‌ خودی‬ ‫حی���زب بوه‌ به‌بار به‌س���ه‌ر كۆمه‌ڵگاوه‌‪،‬‬ ‫زیندوكردنه‌وه‌ی‌ گیانی‌ عه‌شره‌تگه‌رییش‬ ‫كۆت‌و به‌ندو پره‌نس���یپێكی تره‌ بۆ سه‌ر‬ ‫ماف‌و ئازادی تاك‪ ،‬پرسیاره‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌‪:‬‬ ‫داخۆ هێزه‌ ڕادیكاڵ‌و گۆڕانخوازه‌كان له‌و‬ ‫ئاس���ته‌دا ده‌بن كه‌ كۆمه‌ڵگایه‌كی ئازادو‬ ‫ته‌ندروست بنیاتبنێن؟‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )383‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/6/25‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫سه‌رۆكی دیوانی چاودێری دارایی‬ ‫له‌چاوه‌ڕوانی ئه‌ركێكی قورسدا‬ ‫هاوڕێ جه‌مال‬ ‫ب���ۆ دواج���ارو پاش نزیك���ه‌ی زیاتر‬ ‫له‌س���اڵێك له‌بێس���ه‌رۆكی‪ ،‬په‌رله‌مان���ی‬ ‫كوردس���تان توانی به‌زۆرینه‌ی ده‌نگی ‪75‬‬ ‫له‌ئه‌ندامه‌كانی سه‌رۆكێكی نوێ بۆ دیوانی‬ ‫چاودێ���ری دارای���ی هه‌ڵبژێرێ‪ ،‬س���ه‌ره‌تا‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌پرۆسه‌ی ده‌نگدانه‌كه‌وه‌ بڕوانینه‌‬ ‫ئه‌و متمانه‌یه‌ی كه‌ په‌رله‌مانی كوردستان‬ ‫به‌خشیویه‌تیه‌ ئه‌م س���ه‌رۆكه‌ نوێیه‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ئه‌وه‌مان بۆ رونده‌بێته‌وه‌ كه‌ سه‌رۆكی نوێ‌‬ ‫جێمتمانه‌ی زۆرینه‌ی ئه‌ندامانی په‌رله‌مانه‌‬ ‫به‌تێكڕای فراكسیۆنه‌كانه‌وه‌‪.‬‬ ‫بێگومان ده‌بێت س���ه‌رۆكی نوێ ئه‌م‬ ‫پێگه‌یه‌ی ك ‌ه له‌الی���ه‌ن په‌رله‌مانه‌وه‌ پێی‬ ‫ره‌وا بینراوه‌‪ ،‬بیكاته‌ ده‌ستپێكی پاڵنه‌ری‬ ‫هه‌نگاوه‌كانی له‌به‌جێهێنان���ی ئه‌و ئه‌ركه‌‬ ‫قورس‌و گران‌و پڕ ریسكه‌ی ك ‌ه پۆستێكی‬ ‫وه‌ك س���ه‌رۆكی دیوانی چاودێری دارایی‬ ‫لێیده‌خوازێ‪.‬‬ ‫ده‌زگای دیوانی چاودێری دارایی وه‌ك‬ ‫ده‌زگایه‌ك���ی دژه‌ گه‌ن���ده‌ڵ‌و گه‌نده‌خۆری‬ ‫به‌سه‌ر موڵك‌و ماڵی گشتییه‌وه‌‪ ،‬راسته‌وخۆ‬ ‫به‌س���تراوه‌ به‌په‌رله‌مانی كوردس���تانه‌وه‌و‬ ‫په‌رله‌مانی���ش نوێنه‌رایه‌ت���ی س���ه‌رجه‌م‬ ‫كۆمه‌ڵگا ده‌كات به‌بێ‌ جیاوازی‪ ،‬له‌به‌رئه‌مه‌‬ ‫دیوانی چاودێری دارایی له‌سه‌رۆكه‌ نوێك ‌هی‌‬ ‫ده‌خ���وازێ‌ ك���ه‌ به‌رژه‌وه‌ن���دی كۆمه‌ڵگاو‬ ‫پاككردن���ه‌وه‌ی له‌گه‌نده‌ڵ‌و مش���ه‌خۆران‬ ‫له‌به‌رچ���او بگرێ‪ ،‬ئه‌وانه‌ی به‌رۆژی روناك‬ ‫بێ ت���رس‌و بێباكان���ه‌ له‌به‌رامب���ه‌ر هه‌ر‬ ‫به‌رپرس���یارێتییه‌كی ئه‌خالق���ی‌و قانونی‬

‫ئه‌م پۆسته‌ سه‌نگی‬ ‫مه‌حه‌كه‌ بۆ ئاستی‬ ‫بوێری‌و لێهاتویی‬ ‫خاوه‌نه‌كه‌ی‬ ‫س���ه‌رگه‌رمی فه‌رهودكردنی س���ه‌روه‌ت‌و‬ ‫سامانی ئه‌م میلله‌ته‌ن‪ ،‬پێویسته‌ سه‌رۆكی‬ ‫ن���وێ‌ بێ هی���چ دودڵییه‌ك ت���ه‌واوی ئه‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵتانه‌ی كه‌ یاسای ژماره‌ ‪ 2‬ی دیوانی‬ ‫چاودێری دارایی ساڵی ‪ 2008‬پێیبه‌خشیوه‌‬ ‫له‌م پێناوه‌دا به‌كاریانبهێنێت‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی ن���وێ‌ ده‌بێ له‌و راس���تیه‌‬ ‫تێب���گات ك���ه‌ ل���ه‌و رۆژه‌وه‌ی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان هه‌ڵیبژارد بۆ سه‌رۆكی دیوانی‬ ‫چاودێ���ری دارای���ی‪ ،‬به‌رپرس���یارێتیه‌كی‬ ‫سه‌خت‌و قورس چاوه‌ڕێیده‌كات‪ ،‬وه‌رگرتنی‬ ‫پۆستی سه‌رۆكی دیوانی چاودێری دارایی‬ ‫به‌واتای رێكردنی هه‌ورازو نشێو‪ ،‬ته‌كلیف‬ ‫نه‌ك ته‌شریف‪ ،‬ته‌هدید نه‌ك ته‌مجید‪..‬‬ ‫به‌ك���وردی‌و به‌كورت���ی ئه‌م پۆس���ته‌‬ ‫س���ه‌نگی مه‌حه‌ك���ه‌ بۆ ئاس���تی بوێری‌و‬

‫مه‌رجی بڕوانام ‌ه‬

‫لێهاتوی���ی خاوه‌نه‌ك���ه‌ی‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫زێده‌رۆیی نیه‌ كه‌ بڵێم ئه‌و كه‌سه‌ی توانی‬ ‫مافی ته‌واو بدات به‌م پۆسته‌ له‌به‌جێهێنانی‬ ‫ئه‌ركه‌كانی‪ ،‬ئه‌وا ترسی ئه‌وه‌ت لێینه‌بێت‬ ‫چاره‌نوسی میلله‌تێكی بخه‌ره‌ده‌ست‪.‬‬ ‫ب���ه‌ده‌ر ل���ه‌و ده‌س���ه‌اڵتانه‌ی ك���ه‌‬ ‫له‌مادده‌ی شازده‌هه‌می یاسای ژماره‌ ‪2‬ی‬ ‫س���اڵی ‪2008‬ی دیوانی چاودێری دارایی‬ ‫به‌خشراون به‌س���ه‌رۆكی دیوان‪ ،‬پێمباشه‌‬ ‫لێ���ره‌دا ئاماژه‌ بۆ چه‌ند ئه‌ركێك بكه‌م كه‌‬ ‫پێویسته‌ سه‌رۆكی نوێ وه‌ك ده‌ستپێكی‬ ‫كاره‌كان���ی له‌به‌رچاویان بگ���رێ‪ ،‬تاوه‌كو‬ ‫ئ���ه‌و ئامانجانه‌ بپێكێت ك���ه‌ ده‌زگایه‌كی‬ ‫وه‌ك دیوانی چاودێ���ری دارایی له‌پێناودا‬ ‫دامه‌زراوه‌‪ ،‬ئه‌و ئه‌ركانه‌ش بریتین له‌‪:‬‬ ‫‪ -1‬پێویسته‌ س���ه‌رۆكی نوێ‌ ئه‌وه‌ی ال‬ ‫ئاش���كرابێت كه‌ له‌پێش خۆی میراتیه‌كی‬ ‫زۆری له‌راپ���ۆرت له‌س���ه‌ر گه‌نده‌ڵ���ی‌و‬ ‫سه‌رپێچی دارایی‌و دۆسیه‌ی هه‌ڵپه‌سێردراو‬ ‫له‌دادگاكان‌و داواكاری گشتی بۆ به‌جێماوه‌‪،‬‬ ‫كه‌ پێویس���ت به‌وه‌ ده‌كات به‌دواداچونیان‬ ‫بۆ بكرێت‪.‬‬ ‫‪ -2‬په‌له‌ك���ردن له‌دروس���تكردنی ئ���ه‌و‬ ‫بۆرده‌ی ك���ه‌ له‌یاس���اكه‌دا به‌ئه‌نجومه‌نی‬ ‫چاودێ���ری دارای���ی ناس���راوه‌‪ ،‬چونك���ه‌‬ ‫به‌بێ ئه‌م ئه‌نجومه‌نه‌ س���ه‌رۆك ناتوانێت‬ ‫ئه‌ركه‌كانی راپه‌ڕێنێت‪.‬‬ ‫‪ -3‬پێویس���ته‌ س���ه‌رۆكی نوێی‌ دیوانی‬ ‫چاودێ���ری دارای���ی رێگه‌ن���ه‌دات به‌هیچ‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ك ئه‌و به‌ش به‌ش���ێنه‌ حزبیه‌ی‬ ‫كه‌ ده‌زگاكانی ت���ری حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تانی گرتۆته‌وه‌و وه‌ك س���ێوێك‬

‫پەرلەمان‌و نامەکەی سەرۆکی هەرێم‬ ‫له‌الیه‌ن هه‌ردو پارتی ده‌سه‌اڵتداره‌وه‌ كراون‬ ‫به‌دوكه‌رته‌وه‌‪ ،‬له‌م ده‌زگایه‌دا ره‌نگبداته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی له‌دانان‌وپێكهێنان���ی جێگری‬ ‫س���ه‌ۆك‌و ئه‌نجومه‌نی چاودێ���ری دارایی‬ ‫ده‌زگاكه‌‪ ،‬چونك���ه‌ به‌دڵنیاییه‌وه‌ كارێكی‬ ‫له‌مجۆره‌ به‌مان���ای ئیفلیجكردن‌و دواجار‬ ‫راگه‌یاندنی مه‌رگی ئه‌م ده‌زگایه‌ دێت‪.‬‬ ‫‪ -4‬پێویسته‌ س���ه‌رۆكی نوێ ئاماده‌یی‬ ‫تێدابێ���ت بۆ ته‌حه‌داكردن���ی ئه‌و واقعه‌ی‬ ‫كه‌ له‌هه‌رێمی كوردستاندا هه‌یه‌و هه‌رگیز‬ ‫مل نه‌دا بۆ ئه‌و گوش���ارو هه‌ڕه‌شانه‌ی كه‌‬ ‫زۆر نزیكه‌ له‌كاتی راپه‌ڕاندنی ئه‌ركه‌كانیدا‬ ‫روبه‌ڕویانببێته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -5‬ئاش���كرایه‌ ماوه‌ی چه‌ند س���اڵێك‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌رێم���ی كوردس���تان له‌دو‬ ‫ئیداره‌ی جیاواز پێكهاتبو كه‌ تا ئێستاشی‬ ‫له‌گه‌ڵدابێ���ت كاریگه‌رییه‌كان���ی ئ���ه‌و دو‬ ‫ئیداره‌ییه‌ به‌سه‌ر پێكهاته‌و دامه‌زراوه‌كانی‬ ‫حكومه‌ته‌وه‌ دیاره‌‪ ،‬بۆیه‌ گرنگه‌ سه‌رۆكی‬ ‫ن���وێ‌ رێگه‌ن���ه‌دات ده‌رهاویش���ته‌كانی‬ ‫ئه‌و ره‌وش���ه‌و پاش���ماوه‌ س���لبیه‌كانی‪،‬‬ ‫ره‌نگدانه‌وه‌ی به‌س���ه‌ر كارو چاالكیه‌كانی‬ ‫دیوان���ی چاودێری داراییدا هه‌بێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫پێویس���ته‌ هه‌رێمی كوردستان وه‌ك یه‌ك‬ ‫زۆنی چاودێری دارایی ئه‌ژماربكرێت‪.‬‬ ‫‪ -6‬ه���اوكاری‌و هه‌ماهه‌نگیكردن له‌گه‌ڵ‬ ‫ئ���ه‌و ده‌زگاو دامه‌زراوان���ه‌ی كه‌ ئه‌ركیان‬ ‫به‌دواداچون‌و به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی گه‌نده‌ڵی‌و‬ ‫به‌فیڕۆدان���ی موڵ���ك‌و ماڵی گش���تییه‌‪،‬‬ ‫له‌ش���ێوه‌ی ده‌س���ته‌ی نه‌زاهه‌و داواكاری‬ ‫گش���تی‌و لیژن���ه‌ی نه‌زاه���ه‌ی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان‪.‬‬

‫له‌نێوان پۆلیسێك‌و پاڵێوراوی سه‌رۆكی هه‌رێم!‬ ‫پاڵێوراوان���ی هه‌ری���ه‌ك له‌پۆس���ته‌كانی‬ ‫س���ه‌رۆك كۆمارو ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫نوێن���ه‌ران به‌الیه‌نی كه‌م���ه‌وه‌ خاوه‌نی‬ ‫بڕوانامه‌ی زانكۆ بن‌و وه‌زاره‌تی خوێندنی‬ ‫ب���ااڵ‌و توێژینه‌وه‌ی زانس���تیی عێراقیش‬ ‫بڕوانامه‌كانی په‌سه‌ند كردبێت‪.‬‬ ‫ب���ۆ پاڵێوراوان���ی ئه‌نجومه‌ن���ی‬ ‫پارێزگاكانی���ش مه‌رجی ئه‌وه‌ دانراوه‌ كه‌‬ ‫ده‌بێ‌ ده‌رچوی قۆناغی ئاماده‌یی بن‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ی زۆر سه‌رس���امی كردم‪،‬‬ ‫مه‌رج���ی بڕوانام���ه‌و ئاس���تی خوێندنی‬ ‫پاڵێوراوان���ی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ���م‌و‬ ‫ئه‌ندامانی په‌رله‌مانی كوردستانه‌‪.‬‬ ‫ماده‌ی پێنجه‌می یاس���ای ژماره‌ (‪)1‬‬ ‫ی س���اڵی ‪2005‬ی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬ته‌نه���ا س���ێ‌ مه‌رجی بۆ‬ ‫پاڵێوراوی سه‌رۆكایه‌تی دیاری كردوه‌ كه‌‬ ‫ئه‌مانه‌ن‪:‬‬ ‫‪-1‬ته‌مه‌ن���ی له‌ ‪ 40‬س���اڵ كه‌متر نه‌بێ‌‬ ‫له‌رۆژی هه‌ڵبژاردندا‪.‬‬ ‫‪-2‬ده‌بێ‌ هاواڵتی‌و نیشته‌جێی هه‌رێمی‬ ‫كوردستانی عێراق بێ‌‪.‬‬

‫‪ -3‬ده‌بێ‌ مافه‌ مه‌ده‌نی‌و سیاسییه‌كانی‬ ‫هه‌بێ‌‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ش هه‌مان ئ���ه‌و مه‌رجانه‌ن كه‌‬ ‫ده‌قاوده‌ق له‌یاس���ای ژماره‌ دوی ساڵی‬ ‫‪1992‬ی رابه‌ری بزوتنه‌وه‌ی رزگاریخوازی‬ ‫كوردستانه‌وه‌ وه‌رگیراوه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی جێگ���ه‌ی س���ه‌رنجه‌ ل���ه‌و‬ ‫مه‌رجانه‌دا له‌دورو له‌نزیك باسی مه‌رجی‬ ‫بڕوانام���ه‌‌و ئاس���تی خوێن���دن نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش به‌مان���ای ئه‌وه‌ دێ���ت ئه‌گه‌ر‬ ‫هاواڵتیه‌ك ئه‌و سێ‌ مه‌رجه‌ی تێدا بێت‪،‬‬ ‫خوێنده‌واریشی نه‌بێ‌ بۆی هه‌یه‌ خۆی بۆ‬ ‫پۆستی سه‌رۆكی هه‌رێم بپاڵێوێت‌و هیچ‬ ‫رێگرییه‌كی یاس���ایی له‌وباره‌یه‌وه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ پاڵێوراوی سه‌رۆك‬ ‫كۆمار له‌عێراقدا ده‌بێ‌ به‌الیه‌نی كه‌مه‌وه‌‬ ‫خاوه‌نی بڕوانامه‌ی زانكۆ بێ‌‪.‬‬ ‫به‌پێی یاس���ای ژماره‌ (‪)1‬ی س���اڵی‬ ‫(‪)1992‬ی هه‌موارك���راوی هه‌ڵبژاردن���ی‬ ‫په‌رله‌مان���ی كوردس���تان‪ ،‬مه‌رج���ی‬ ‫بڕوانامه‌‌و ئاستی خوێندن بۆ پاڵێوراوی‬ ‫ئه‌ندامی په‌رله‌م���ان ته‌نها ئه‌وه‌نده‌یه‌ كه‌‬ ‫توان���ای خوێندنه‌وه‌و نوس���ینی هه‌بێ‌‪،‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ك ده‌ڵێن ره‌ش‌و س���پی له‌یه‌كتر‬ ‫جیابكات���ه‌وه‌!‪ .‬ئه‌م��� ‌ه له‌كاتێكدایه‌ كه‌‬ ‫پاڵێ���وراوی ئه‌ندامێت���ی ئه‌نجومه‌ن���ی‬ ‫نوێنه‌ران���ی عێ���راق ده‌ب���ێ‌ به‌الیه‌ن���ی‬ ‫كه‌مه‌وه‌ خاوه‌ن���ی بڕوانامه‌ی زانكۆ بێ‌‪.‬‬

‫چونكه‌ ئه‌رك���ی په‌رله‌مانتاری ئه‌ركێكی‬ ‫قورس���ه‌و پێویستی به‌كه‌س���انی خاوه‌ن‬ ‫بڕوانامه‌‌و شاره‌زای رش���ته‌ جیاجیاكانه‌‬ ‫ب���ۆ ده‌ركردن���ی یاس���او چاودێریكردنی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی جێبه‌جێكردن‪.‬‬ ‫له‌كۆتایی���دا له‌به‌راوردكردنی مه‌رجی‬ ‫بڕوانام���ه‌ی پاڵێوراوانی س���ه‌رۆكایه‌تی‌و‬ ‫په‌رله‌مان له‌عێراق‌و كوردستاندا ده‌گه‌ینه‌‬ ‫ئه‌و ئه‌نجامه‌ی كه‌ له‌عێراقدا زیاتر بایه‌خ‬ ‫به‌مه‌س���ه‌له‌ی بڕوانامه‌و ئاستی خوێندن‬ ‫دراوه‌و بڕوانامه‌ی زانكۆ كراوه‌ته‌ مه‌رجی‬ ‫خۆپااڵوت���ن بۆ پۆس���ته‌كانی س���ه‌رۆك‬ ‫كۆمارو ئه‌ندامێتی په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌هه‌رێمی كوردستان كه‌ زۆرجار‬ ‫خۆمان به‌مۆدیلێكی پێشكه‌وتوتر له‌وان‬ ‫پێناس���ه‌ ده‌كه‌ین‪ ،‬مه‌رج���ی بڕوانامه‌ی‬ ‫بااڵم���ان بۆ پاڵێوراوانی س���ه‌رۆكایه‌تی‌و‬ ‫ئه‌ندامان���ی په‌رله‌مان دانه‌ن���اوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫نه‌خوێنده‌وار یاخود ده‌رنه‌چوی قۆناغی‬ ‫سه‌ره‌تاییش بن ئاساییه‌‪ .‬ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌‬ ‫هیچ هاواڵتییه‌ك له‌هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫به‌پۆلی���س له‌س���ه‌ر میالك���ی وه‌زاره‌تی‬ ‫ناوخۆ دانامه‌زرێ‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر بڕوانامه‌ی سێی‬ ‫ناوه‌ندی نه‌بێ‌!ئ���ه‌وه‌ی جێگه‌ی تێڕامانه‌‬ ‫پاڵێوراوانی ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگاكانمان‬ ‫له‌پاڵێوراوانی س���ه‌رۆكایه‌تی‌و په‌رله‌مان‬ ‫پێ‌ گرنگتره‌ بۆیه‌ ده‌بێ‌ ئه‌وانه‌ ده‌رچوی‬ ‫ئاماده‌یی بن‪.‬‬

‫ی‬ ‫له‌هه‌فت���ه‌ی‌ راب���ردودا له‌الیه‌ن دادگا ‌‬ ‫ی هه‌ولێر‪،‬‬ ‫ته‌میزی‌ كوردس���تانه‌و‌ه له‌شار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دو خوش���كه‌كه‌ ‌‬ ‫هاواڵتی‌ (س)‪ .‬بكوژ ‌‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ ( ش���ۆخان‌و شادی‌)‪ .‬ك ‌ه ل ‌ه‬ ‫‪ 2011/1/2‬كوژران‪ ،‬ئازادكرا‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ی (که‌سێک)‬ ‫ی به‌ڵگه‌كان‌و دانپێدانان ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی گه‌رمیاندا‪،‬‬ ‫له‌به‌رده‌م دادوه‌ر ل���ه‌دادگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خس���توه‌ته‌ڕو كه‌ ئ���ه‌و بكوژ ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ڕاس���ته‌قینه‌ی‌ ئه‌و دو خوشك ‌ه بوه‌‪ .‬بۆی ‌ه‬ ‫ی به‌سه‌ردا‬ ‫ی تاهه‌تای ‌‬ ‫دادگا بڕیاری‌ زیندان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دادگا ‌‬ ‫س���ه‌پاند‪ .‬من ناڵێ���م بڕی���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌رمیان تا چه‌ند بێالیه‌نبوه‌‪ ،‬یا بڕیار ‌‬ ‫ی ته‌میزه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی له‌الی���ه‌ن دادگا ‌‬ ‫ئازادكردن ‌‬ ‫ی بوه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم ده‌بێت ئه‌و‬ ‫ی حزب ‌‬ ‫كارێك��� ‌‬ ‫ڕاس���تیه‌مان بۆ ڕونبێته‌وه‌‪ ،‬چۆن ده‌بێت‬ ‫ی‬ ‫ی تاهه‌تای ‌‬ ‫كه‌س���ێك بڕی���اری‌ زیندان��� ‌‬ ‫به‌سه‌ردا بسه‌پێنرێت‌و دواتر ئازادبكرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌بونی‌ ئه‌م گومانان ‌ه له‌س���ه‌ر دادگاكان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باوك ‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬ئه‌و قه‌ناعه‌ته‌ی‌ ال ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دروس���تكرد‪ ،‬جورئه‌ت ‌‬ ‫شۆخان‌و شاد ‌‬ ‫ئه‌و‌ه بكات‌و بڵێت ئێم ‌ه وه‌كو عه‌شیره‌ت‬

‫تۆڵه‌ی‌ خۆمان ده‌كه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫مه‌ترس���یه‌كان لێره‌و‌ه ده‌ستپێده‌كات‪،‬‬ ‫ی الوازی‌‌و‬ ‫ی تا دێت ئاس���ت ‌‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی كوردس���تان‪،‬‬ ‫ی دادگاكان ‌‬ ‫بێالیه‌ننه‌بون��� ‌‬ ‫متمانه‌ی‌ خۆیان له‌ده‌س���تده‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫ی بگه‌ن ‌ه‬ ‫ی كه‌ خه‌ڵك ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌بێت ‌ه هۆكار ‌‬ ‫ی مادام داگا كێش���ه‌كه‌یان‬ ‫ئه‌و ئاس���ته‌ ‌‬ ‫بۆ چاره‌س���ه‌رناكات‌و ماف بۆ مافخوراو‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی مافه‌كه‌ ‌‬ ‫ناگه‌ڕێنێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زیندومان كوشت ‌‬ ‫وه‌ربگرێته‌وه‌‪ ،‬نمونه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناحییه‌ ‌‬ ‫ئه‌و پێنج هاواڵتیه‌ی‌ س���نور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بو‪ ،‬كه‌ له‌سه‌ر كێشه‌ ‌‬ ‫ی جه‌بار ‌‬ ‫ته‌كیه‌ ‌‬ ‫زه‌وی‌‌وزار كوژران‪ .‬چونك ‌ه ئه‌وان دو ساڵبو‬ ‫ی چه‌مچه‌ماڵبو‪،‬‬ ‫كێش���ه‌كه‌یان ل���ه‌دادگا ‌‬ ‫به‌اڵم بۆیان چاره‌سه‌رنه‌كرا‪ ،‬بۆیه‌ خۆیان‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫په‌نایانب���رد‌ه ب���ه‌ر یه‌كالیكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ك ‌ه هه‌ردوال به‌هی‌ خۆیان‬ ‫پارچه‌ زه‌وییه‌ ‌‬ ‫ی به‌كه‌شتنی‌ پێنج‬ ‫ده‌زانی‌‪ ،‬ئه‌نجامه‌كه‌ش ‌‬ ‫ی هات‪.‬‬ ‫كه‌س كۆتای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دادگاكان‌و له‌ده‌ستدان ‌‬ ‫ئه‌م الوازییه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حزب ‌‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫بێالیه‌ن���ی‌‌و زاڵبون ‌‬

‫ی ده‌كات‬ ‫به‌س���ه‌ر یاس���ادا‪ .‬وا له‌خه‌ڵك ‌‬ ‫ئومێدیان ب���ه‌داگاكان نه‌مێنێت‌و خۆیان‬ ‫ی مافه‌كانیان بكه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫بیر له‌وه‌رگرتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ك ‌ه ئه‌وه‌ش وا ده‌كات كێشه‌كان ئاڵۆزترو‬ ‫گه‌وره‌ت���ر ببن���ه‌وه‌‪ .‬ئ���ه‌وه‌ش له‌چه‌ند‬ ‫ی كوردستان ڕویداوه‌و تا دێت‬ ‫ناوچه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (خۆم هه‌ق ‌‬ ‫ئاماژه‌كان���ی‌ ده‌ركه‌وتن��� ‌‬ ‫خۆم ده‌كه‌مه‌وه‌) زیاتر ده‌بێت‪.‬‬ ‫ی بیكردنه‌وه‌یه‌ش‬ ‫باڵوبونه‌وه‌ی‌ ئه‌م ژه‌هر ‌‬ ‫ی بۆ كه‌شتیه‌كه‌ دروست ده‌كات‌و‬ ‫مه‌ترس ‌‬ ‫ی هه‌مومان ده‌كه‌وێته‌ به‌ر ئه‌و‬ ‫چاره‌نوس ‌‬ ‫ژه‌هری‌ تۆڵه‌كردنه‌وه‌یه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی قس���ه‌ له‌سه‌ر ئه‌و‌ه‬ ‫پێویس���ت ‌ه به‌جد ‌‬ ‫ێ سیاس���یه‌كان‬ ‫بكرێت نابێ���ت‪ ،‬ملمالن ‌‬ ‫ی‬ ‫كاریگه‌ری���ان به‌س���ه‌ر س���ه‌ربه‌خۆ ‌‬ ‫دادگاكان���ه‌و‌ه هه‌بێت‪ ،‬چونكه‌ یاس���ا بۆ‬ ‫ی‬ ‫هه‌موان���ه‌و م���اف‌و ئه‌رك���ی‌ هه‌مومان ‌‬ ‫ی به‌یه‌ك���ه‌و‌ه‬ ‫دیاریك���ردوه‌و گوریس��� ‌‬ ‫به‌س���تنمانه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ربێت‌و ئه‌و گوریس��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫بپس���ێنین‪ ،‬ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ یاسا ‌‬ ‫دارستان‪.‬‬

‫پارێزه‌ر خه‌لیل عه‌بدواڵ‬

‫به‌پێ���ی یاس���او ده‌س���توری واڵت‪،‬‬ ‫چه‌ن���د مه‌رجێك دی���اری ده‌كرێ‌ بۆ ئه‌و‬ ‫هاواڵتیان���ه‌ی ك���ه‌ خۆیان بۆ پۆس���ته‌‬ ‫بااڵكان���ی ده‌زگاكان���ی جێبه‌جێك���ردن‌و‬ ‫یاسادانان ده‌پاڵێون‪ .‬هه‌ركه‌سێك ته‌واوی‬ ‫ئه‌و مه‌رجانه‌ی تێدا نه‌بێ‌ بۆی نییه‌ خۆی‬ ‫بۆ ئه‌و پۆستانه‌ بپاڵێوێ‌‪.‬‬ ‫یه‌كێ���ك ل���ه‌و مه‌رجان���ه‌ی ك���ه‌ من‬ ‫ده‌مه‌وێ‌ قس���ه‌ی له‌س���ه‌ربكه‌م مه‌رجی‬ ‫بڕوانامه‌و ئاس���تی خوێندن���ه‌‪ .‬بێگومان‬ ‫ده‌ب���ێ‌ پاڵێ���وراو بڕوانامه‌و ئاس���تێكی‬ ‫ئه‌وتۆی روناكبی���ری هه‌بێ‌ كه‌ متمانه‌ی‬ ‫پێ���درا‪ ،‬بتوانێ‌ ئه‌ركه‌كانی سه‌رش���انی‬ ‫وه‌ك( س���ه‌رۆك‪ ،‬په‌رله‌مانتار‪ ،‬ئه‌ندامی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پارێزگا) راپه‌رێنێت‪.‬‬ ‫ده‌ستورو یاس���اكانی عێراق‪ ،‬مه‌رجی‬ ‫بڕوانامه‌و ئاس���تی خوێندنی بۆ هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌پاڵێوراوانی پۆس���ته‌ بااڵكانی سه‌رۆك‬ ‫كۆمارو ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران‌و‬ ‫ئه‌ندامان���ی ئه‌نجومه‌ن���ی پارێ���زگاكان‬ ‫داناوه‌‪.‬‬ ‫بۆ نمونه‌ به‌پێی ده‌ستورو یاسا ده‌بێ‌‬

‫مه‌ترسیه‌كان ‌ی به‌رده‌م یاسا له‌كوردستان‬ ‫ئاكۆ محه‌مه‌د شوانی‌‬ ‫ی‬ ‫ی زه‌و ‌‬ ‫ی سه‌ر گۆ ‌‬ ‫ڕه‌نگ ‌ه له‌هیچ واڵتێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆمان باس له‌سه‌روه‌ر ‌‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی‌ ال ‌‬ ‫یاسا نه‌كرێت‪ ،‬هه‌مومان رامان وایه‌‪ ،‬تاك ‌ه‬ ‫زامنی‌ ئاشتیانه‌ی‌ ژیانكردنی‌ مرۆڤه‌كان‪،‬‬ ‫ی یاسایه‌كدا ك ‌ه‬ ‫ژیانكردن ‌ه له‌ژێر س���ایه‌ ‌‬ ‫ی بۆ دابینكردوی���ن‪ .‬ئه‌و‌ه‬ ‫ماف‌و ئه‌رك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یاسای ‌ه ك ‌ه مرۆڤه‌كان له‌شێو‌ه ژیان ‌‬ ‫بون ‌‬ ‫ئاژه‌ڵیه‌و‌ه ده‌گۆڕێت بۆ ژیان دۆس���تی‌‌و‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫هه‌مومان په‌یوه‌س���ت ده‌كات به‌وه‌ ‌‬ ‫رێز له‌ماف‌و ئازادیه‌كانی‌ یه‌كتر بگرین‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌نمونه‌یه‌ك ده‌مه‌وێت مه‌ترس���یه‌كان ‌‬ ‫به‌رده‌م یاس���ا له‌كوردس���تاندا بخه‌مه‌ڕو‪.‬‬ ‫ی هه‌مو تاكێكی‌ ئه‌م‬ ‫ك ‌ه ڕه‌نگ ‌ه داهات���و ‌‬ ‫نیشتیمان ‌ه بخات ‌ه ژێر مه‌ترسیه‌وه‌و به‌ره‌و‬ ‫یاسای‌ جه‌نگه‌ڵس���تانمان ببات‪ .‬چونك ‌ه‬ ‫وه‌كو وتویان ‌ه ئێم���ه‌ هه‌مومان به‌یه‌كه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌ترس ‌‬ ‫له‌ناو كه‌ش���تیه‌كداین‪ ،‬هه‌بون ‌‬ ‫بۆ سه‌ر كه‌ش���تیه‌كه‌‪ ،‬مه‌ترسی ‌ه بۆ سه‌ر‬ ‫هه‌مومان‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫رێبین هەردی‬ ‫سەرۆکی هەرێم تێبینی الیەنە سیاسیەکانی‬ ‫نارد بۆ پەرلەمان تاکو پێکەوە بەرێکەوتن‬ ‫بگ���ەن‌و بڕیارێک ب���دەن‪ .‬نامەکە کەمێک‬ ‫ب���ە تەمومژی مای���ەوە‪ .‬هەندێکمان وامان‬ ‫لێکدایەوە کە سەرۆکی هەرێم دواجار گوێی‬ ‫بۆ ناڕازیەکان گرتووە‌و بڕیاری داوە دەستور‬ ‫بەجۆریک هەموار بکرێت کە هەموو الکان‬ ‫پێ���ی رازی بن‪ .‬بەاڵم زۆری نەبرد هەندێک‬ ‫کادری ب���ااڵی پارت���ی رەدی���ان کردەوە‬ ‫ئەمە بەمانای گەڕانەوەی دەس���تور بێت‌و‬ ‫تەنها بۆ وەرگرتنی رایە لەس���ەر راپرسی‪.‬‬ ‫بەڕی���ز کەمال کەرکوکی وتبوی دەس���تور‬ ‫ناگەڕێت���ەوە پەرلەمان‌و ئەم پرس���یارەش‬ ‫تەنها خۆ ئامادەکردنە بۆ هەموارکردنەوەی‬ ‫لە پاش راپرسی‪ .‬ئەم لێدوانە نیگەرانیەکی‬ ‫دروستکرد‪ ،‬بەاڵم لەالیەن هیچ دەزگایەکی‬ ‫فەرمی پارتیەوە نە پشتڕاس���تکرایەوە‌و نە‬ ‫بەرپەچدرای���ەوە‪ .‬کۆبونەوەکانی پەرلەمان‬ ‫دەستی پێکرد‌و هەردوو حیزبی دەسەاڵتدار‬ ‫نامەکەی س���ەرۆکی هەرێمیان وا تەفسیر‬ ‫کرد ک���ە داوای کردووە پ���رس بەهەموو‬ ‫هێز‌و حیزبێکی سیاس���ی بکریت‪ ،‬تەنانەت‬ ‫ئەوانەش کە لەپەرلەماندا نوێنەریان نیە‪.‬‬ ‫ئۆپزسێۆن لە ترس���ی ئەوەی هێنانی ئەم‬ ‫هەموو حیزبە بۆ دروستکردنی زۆرینەیەکی‬ ‫درۆزنانە بێت لە وتوێژەکاندا‌و هیچ نیازێکی‬ ‫راس���تەقینە نەبێ���ت ب���ۆ هەموارکردن���ی‬ ‫دەس���تور‪ ،‬بەمکارە رازی نەبوون‌و بریاری‬ ‫بایکۆتی دانیش���تنەکانیاندا‪ .‬سەرۆکایەتی‬ ‫پەرلەم���ان کۆبونەوەکان���ی ل���ە نەبونی‬ ‫ئۆپۆزس���ێۆن‌و ب���ە ئامادەبونی ‪ ٢٢‬حیزب‬ ‫دەستپێکرد‪ .‬راگەیاندن‌و کادرەکانی پارتی‬ ‫دیموکراتی کوردس���تان کەوتن���ە ئەوەی‬ ‫ئۆپزسێۆن کە داوای سازانی نیشتیمانی‌و‬ ‫کۆدەنگی ئەکرد‪ ،‬ئێستا دژی راوەستاوە‌و‬ ‫بۆ هەم���وو خەلک دەرکەوت ک���ە ئەمانە‬ ‫راس���تناکەن‌و لەگەڵ س���ازانی نیشتیمانی‬ ‫نین‌و تەنها مەرام���ی حیزبیان هەیە‪ .‬واتە‬ ‫کوروت‌و موختەس���ەر دەسەاڵتی سیاسی‬ ‫کوردس���تان بەناوی ئەوەی کە ئەوە تەنها‬ ‫ئەواننن بەڕاستی بیر لە سازانی نیشتیمانی‬ ‫ئەکەنەوە‌و لەخەم���ی کۆدەنگیدان‪‌،‬و ئەوە‬ ‫ئۆپۆزس���یۆنە دژی کۆدەنگی���ە‪١٧ ،‬تا ‪١٨‬‬ ‫حیزبیان بۆ ناو ئ���ەو وتوێژانە هێناوە کە‬ ‫هیچ نوێنەرێکیان لە پەرلەمان نیە‪ ،‬گوێیان‬ ‫لە ‪ ٤‬حیزبی سیاس���ی نەگرت کە پێکەوە‬ ‫‪ ٣٧‬کورس���ی پەرلەمانیان هەیە‌و نزیک لە‬ ‫ملێۆنیک دەنگدەریان لەپش���تەوەیە‪ .‬ئەمە‬ ‫سازانی نیشتیمانی برادەرانە‪ .‬گوێ نەگرتن‬ ‫لە چەند هێزێکی سیاس���ی ک���ە نزیک لە‬ ‫ملیونێ���ک دەنگیان هێن���اوە‌و ریزگرتن لە‬ ‫‪ ١٧‬تا ‪ ١٨‬حیزبی سیاس���یکە رەنگە گەر‬ ‫پیکەوە یەک لیس���ت دروس���تبکەن‪ ،‬یەک‬ ‫کورس���ی پەرلەم���ان نەهێن���ن‪ .‬ئەمجۆرە‬ ‫هەنگاوان���ە ئەوەنەی تر بەدگومانی کردین‬ ‫بەرامبەر ئەوەی نامەکەی سەرۆکی هەرێم‪،‬‬ ‫بۆ ئەو س���ازان‌و هەم���وارە نیە کە هەموو‬ ‫چاوەڕێمان ئەکرد‪ ،‬بەلکو بۆ دروستکردنی‬ ‫س���یناریۆیەکە ب���ۆ ئ���ەوەی بگوترێت ‪٢٢‬‬ ‫حزیبی سیاسی کوردستان لەگەڵ بۆچونی‬ ‫ئێمەدان‌و تەنه���ا ‪ ٤‬حیزب لەگەڵمان نین‪.‬‬ ‫جا ‪ ٤‬حیزب چیە لەبەرامبەر ‪ ٢٢‬حیزبدا؟‪.‬‬ ‫سازان لەسەر دەستور بەمشێوەیە بەڕێوە‬ ‫ئەچێت‌و ئەمە ئەو کۆدەنگیە نیشتیمانیەیە‬ ‫کە ئەبێت لەژیر س���ایەی حوکـرانی پارتی‬ ‫ب���ە پلەی یەکەم‌و یەکێتی بە پلەی دوهەم‬ ‫دروست بکرێت‪.‬‬ ‫س���ەبارەت بە یەکێتی ئ���ەوەی دیارە هیچ‬ ‫هەڵوێس���تێکی رونیان نیە ‪ .‬لەوەدا هەموو‬ ‫دەستخۆش���یمانکرد ک���ە داوای س���ازان‬ ‫ئەک���ەن‌و لەگ���ەڵ پارتیدا ه���اوڕا نین بۆ‬ ‫ئەوەی دەس���تور بێ دەس���تکاری بچێت‬ ‫بۆ راپرس���ی‪ .‬بەاڵم بەوەدا کە س���ەرۆکی‬ ‫پەرلەمانی کوردس���تان هەنوکە یەکێتیەو‬ ‫بەمش���ێوەیە ئیدارەی دانیشتنەکان ئەکات‬ ‫کە لەنەبونی ئۆپۆزسیۆندا بەڕێوە ئەچێت‪،‬‬ ‫ئەبێ مرۆڤ گومان بکات لەوەی یەكیتیش‬ ‫وەک پارتی هەمان تەس���ەوری بۆ سازان‬ ‫هەی���ە‪٢٢ :‬حی���زب لەب���ەردەم ‪ ٤‬حیزبدا‪.‬‬ ‫س���ەیر ئەوەی���ە یەکێت���ی وەک هێزێکی‬ ‫سوشیال دیموکرات‌و وەک یەکێک لە باڵە‬ ‫چەپەکانی بزوتنەوەی سیاسی کوردستان‌و‬ ‫وەک یەکێ���ک لە کۆلەکە س���ەرەکیەکانی‬ ‫حوکمرانی کوردستان‪ ،‬هیچ رایەکی تایبەتی‬ ‫لەس���ەر هەمواری دەستور نیە‪ .‬واتە خۆی‬ ‫وەک حیزبێکی سیاس���ی هیچ پێش���نیار‌و‬ ‫رەخنەیەکی بۆ ئەم دەس���تورە نیە‌و لەوە‬ ‫ئەچێ���ت پابەندبێت ب���ەو دەنگدانەوە کە‬ ‫پێش���تر لە پەرلەماندا ب���ۆ مادەکانی ئەم‬ ‫دەس���تورەیان داوە‪ .‬هەڵوێس���تی هێزێکی‬ ‫سیاسی وا گرنگ کە ئەوەندە بێ پێشنیار‌و‬ ‫رەخنەیە‌و هەموو هەڵوێس���تەکانی لەوەدا‬ ‫کورتکردۆت���ەوە داوای س���ازان بکات‪ ،‬زۆر‬ ‫جێگەی سەرس���وڕمانە‪ .‬چونک���ە دواجار‬ ‫ئاشکرایە سازان هیچ نیە جگە لە رێکەوتن‬ ‫لەسەر دەس���تکاریکردنی ئەو مادانەی کە‬

‫ئەمرۆ یان‬ ‫ئەوەتا سەرەتای‬ ‫سیستەمێکی سیاسی‬ ‫دائەڕیژین کە ئەبیتە‬ ‫سەقفێکی سیاسی بۆ‬ ‫کۆکردنەوەی هەموو‬ ‫هێزە سیاسیەکان‪،‬‬ ‫یان دیوارێک دروست‬ ‫ئەکەین کە هێزەکان‬ ‫بەجۆرێک دائەبڕێت‬ ‫کە پێکگەیشتنیان‬ ‫زۆر ئەستەم ئەکات‬ ‫ناکۆکیان لەسەرە‌و زوربەشیان پەیوەندیان‬ ‫بە دەسەالتی س���ەرۆکی هەڕێمەوە هەیە‪.‬‬ ‫پرسیارەکە ئێستا ئەوەیە یەكێتی لەکاتی‬ ‫ئ���ەم ناکۆکیانەدا چی ئ���ەکات‌و رای چی‬ ‫ئەبێت؟ چونکە لەم ساتەوەختەدا ناتوانرێت‬ ‫تەنه���ا بە ناوەندگی���ری وازبێنێت‌و ئەبێت‬ ‫خۆی ی���ەک ال بکات���ەوە‪ :‬لەگەڵ بۆچونی‬ ‫پارتیدایە بۆ ئەو دەس���ەالتانەی س���ەرۆک‬ ‫کە هیچ مانایەک بۆ ئ���ەوە ناهێڵنەوە کە‬ ‫بگوترێت سیس���تەمەکە پەرلەمانیە؟ یان‬ ‫الیەنگری ئۆپزس���ێۆن ئەکات‌و پشتگیری‬ ‫لەو دەستکاریانە ئەکات کە پەیوەندی بە‬ ‫دەس���ەاڵتەکانی سەرۆکی هەرێمەوە هەیە‪.‬‬ ‫بەاڵم هیچ یەک لەمانە رون نین‌و پێناچێت‬ ‫یەکێتی ئیرادەی ئەوەی تیا مابێت بتوانێت‬ ‫بۆچونی خ���ۆی راش���کاوانە راگەیەنێت‌و‬ ‫ل���ەوەش ئەچێت گ���ەر ئەم ئی���رادەی بۆ‬ ‫بێتەوە‌و بە ئاش���کرا قسەبکات‪ ،‬الیەنگری‬ ‫بۆچونەکان���ی پارتی بێت‪ .‬ئەگەر دەرچون‬ ‫لەبەندی ‪ ٧‬نەتەوە یەکگرتوەکان بووە بە‬ ‫پرس���ێکی گرنگی سیاس���یە عێراقیەکان‪،‬‬ ‫ئەوا دەرچ���ون لە رێکەوتنی س���تراتیژی‬ ‫نێوان یەکیتی‌و پارتی بۆ ئێمەش بووە بە‬ ‫داواکاریەکی س���ەرەکی‪ .‬ئەم رێکەوتنە کە‬ ‫سەردەمێک بۆ کۆتایهێنان بەشەری ناوخۆ‌و‬ ‫یەکتر قەبوڵکردن بوو‪ ،‬لەپاش سەردەمێک‬ ‫لە خوێنری���ژی‌و ش���ەڕی ماڵوێرانکارانە‪،‬‬ ‫نەیتوانیوە هیچ یەک لەو داواکاریانە بینێتە‬ ‫دی کە بۆی دروستکرابوو‪ .‬ئەو زیانەی ئەم‬ ‫رێکەوتنە بەدنیای سیاس���ی کوردس���تانی‬ ‫دوای رژێمی بەعس���ی گەیان���دووە‪ ،‬هیچی‬ ‫ئەوتۆی لە زیانەکانی شەری ناوخۆ کەمتر‬ ‫نەبوو‪ .‬ئ���ەم رێکەوتنە لەهەموو رویەکەوە‬ ‫فەش���ەلی هێناوەو نەک ه���ەر نەیتوانیوە‬ ‫کۆتای���ی بەو رق‌و کینە ش���اراوەیە بێنێت‬ ‫کە لەپێناویدا دروستبووە‪ ،‬بەڵکو وەک لە‬ ‫زاری وتەبێژی مەکتەبی سیاسی پارتیەوە‬ ‫گوێم���ان لێبوو‪ ،‬س���ایکۆلۆژیای ئەندامانی‬ ‫حیزبە سیاس���یەکان هەمان سایکۆلۆژیای‬ ‫سەردەمی شەری ناوخۆیە‪ .‬ئەم رێکەوتنە‬ ‫ناکۆکیەکانی چارەس���ەر نەکردوە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫تەنها سەرکوتی کردووە کە ئامادەیە هەموو‬ ‫ساتێک بتەقێتەوە‪ .‬رێکەوتنەکە بووە بەوەی‬ ‫ئەبێت هەردووحیزبەکە یەک رایان هەبێت‌و‬ ‫هەردوال هەمان بۆچ���ون دوبارە بکەنەوە‪،‬‬ ‫چەند ئەو بۆچونە ناکۆک بێت بە بەرنامەی‬ ‫سیاس���ی خۆش���یان‪ .‬بەتایبەتی لە شتە‬ ‫هەرە چارەنوسس���ازەکاندا کە پێویستمان‬ ‫بەوەیە هەریەک بەرگ���ری لەرای جیاوازی‬ ‫خۆی بکات‌و ریگە نەدات یەک هیز بەتەنیا‬ ‫خواست‌و ویس���تی خۆی بەسەر هەمواندا‬ ‫بس���ەپێنێت‪ .‬لەهەموشیان لەپێشتر ئەمڕۆ‬ ‫مەسەلەی دەستورە کە پیدەچێت ئەمیش‬ ‫بکرێتە قوربانی رێکەوتنی ستراتیژی‌و بەم‬ ‫قوربانیکردنەش س���ەرەتای تەنگژەیەکی‬ ‫سیاسی گەورە دامەزرێنن کە بەس مەگەر‬ ‫خودا بزانێت ئاکام���ە خراپەکانی بە کوێ‬ ‫دەگات‪.‬‬ ‫ئەم���رۆ هەرێم���ی کوردس���تان لەبەردەم‬ ‫س���اتەوەختێکی مێ���ژوی گرنگدایە‪ .‬یان‬ ‫ئەوەتا س���ەرەتای سیس���تەمێکی سیاسی‬ ‫دائەڕیژین کە ئەبیتە س���ەقفێکی سیاسی‬ ‫بۆ کۆکردنەوەی هەموو هێزە سیاسیەکان‬ ‫لەژێری���دا‪ ،‬یان دیوارێک دروس���ت ئەکەین‬ ‫ک���ە هێ���زەکان بەجۆرێ���ک دائەبڕێت کە‬ ‫پێکگەیش���تنیان زۆر ئەس���تەم ئەکات‪ .‬لە‬ ‫کوێش بەیەک گەیشتن نەبوو‪ ،‬قسە‌و گوێ‬ ‫لەیەکگرت���ن نەبوو‪ ،‬هەرلەوێش مەترس���ی‬ ‫تەنگژەی گەورە‌و ترسناک هەیە‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )383‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/6/25‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫مەیدەن بەقەڵبەیەکدا‬ ‫ده‌ینوسێت‬

‫دالوەر سۆفی‬

‫ده‌ستور چیه؟‬ ‫وه‌ك زۆرێک���ی ت���ر له وش���ه‌و چه‌مکه‬ ‫یاسایی‌و ده‌وڵه‌تیه‌كان‪ ،‬ده‌ستور چه‌مکێکی‬ ‫نوێیه له ناو دونیای سیاس���ه‌تی کوردیدا‪.‬‬ ‫(ته‌نان���ه‌ت ل���ه س���ه‌رتاپا رۆژهه‌اڵت���ی‬ ‫ناوه‌راستیشدا)‪ .‬تێڕامان له مانای وشه‌که‪،‬‬ ‫ل���ه ره‌گی‪ ،‬چۆنێتی مانا پێبه‌خش���ێنی له‬ ‫س���اته‌جیاوازه‌کاندا‪ ،‬میتۆدێکی گرنگه بۆ‬ ‫روناکی خس���تنه س���ه‌ر ئ���ه‌م ده‌قه پێش‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی له هه‌ناویدا نقوم بین‪ .‬وه‌ك دیاره‬ ‫که وش���ه‌كه کوردی نیه‪ ،‬له رێگای زمانی‬ ‫عه‌ره‌بیه‌وه هاتوه‌ته نێ���و زمانی کوردی‪،‬‬ ‫به‌اڵم عه‌ره‌بیش نی���ه‪ .‬که‌واته به چه‌ندین‬ ‫ناوه‌ندی زمانی که‌لتوریدا سه‌فه‌ری کردوه‪.‬‬ ‫وه‌ک هه‌موو وش���ه‌یه‌كی ه���اورده‪ ،‬بۆ نێو‬ ‫زمان‪ ،‬ئاسان نیه بزانرێت که ره‌گ‌و ریشه‌ی‬ ‫چۆنه‪ ،‬یان چ خه‌یاڵێک له پشتیه‌وه‌یه‌تی‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت ل���ه‌الی به‌کاربه‌رانی له زمانێکی‬ ‫ت���ردا‪ .‬ئه‌مه وه‌ه���ا ده‌كات که وش���ه‌كه‬ ‫مان���ای س���اته‌وه‌ختی بدات‪ .‬ب���ه‌و مانایه‬ ‫ماناکه‌ی په‌یوه‌ست بێت به چۆنێتی دۆخی‬ ‫سیاس���ی‌و مامه‌ڵه‌كردن ل���ه گه‌ڵ چه‌مک‌و‬ ‫ده‌ق‌و پێکهاته‌ی ده‌ستوردا‪.‬‬

‫له ده‌ستوردا سێ‬ ‫پێکهاته هه‌یه‪:‬‬ ‫سه‌رۆک‪ ،‬حکومه‌ت‪،‬‬ ‫خه‌ڵك‪ .‬ده‌بێت خه‌ڵك‬ ‫سه‌روه‌ربێت‪ ،‬نه‌ك ته‌نها‬ ‫وه‌ك نوسراوێک به‌ڵکو‬ ‫به کردار‬ ‫ئه‌وه‌ی من مه‌به‌‌س���تمه له‌م نوس���ینه‌دا‬ ‫روونکردن���ه‌وه‌ی چیه‌تی ئ���ه‌و ده‌قه‌یه له‬ ‫رێ���گای ئ���ه‌م وش���ه‌یه‌وه‪ ،‬ئه‌م ن���اوه‌وه‪.‬‬ ‫ده‌س���تور چیه؟ چۆن کارده‌كات؟ ده‌بێت‬ ‫چ���ۆن بێت؟ وه���ك هه‌مووم���ان ده‌زانین‬ ‫که باش���ترین مۆزه‌خان���ه زمانه‪ ،‬جودا له‬ ‫مۆزه‌خانه‌ی شت‪ ،‬له زماندا ئه‌و شتانه‌شه‬ ‫هه‌‌ڵده‌گیرێ���ت‪ ،‬ک���ه زۆرج���ار ناخوازێت‬ ‫هه‌ڵبگیرێ���ت‪ .‬ئه‌وه‌ی گرنگ���ه لێره‌دا‪ ،‬که‬ ‫ئێم���ه وه‌ك خه‌ڵ���ك نه‌بین���ه قوربانی به‬ ‫سیاسیکردن‌و به ئامرازکردنی ده‌قه‌كه‪ .‬بۆ‬ ‫پێش���اندانی گرنگی ئه‌م ده‌قه‌و کاریگه‌ری‬ ‫سه‌فه‌رێک به ناو مانای چه‌مکی ده‌ستوردا‬ ‫ده‌که‌م له زمانه جیاوازه‌کاندا‪ ،‬که ده‌ربڕی‬ ‫خه‌یاڵدانی سیاسی‌و تێگه‌یشتنه ده‌رباره‌ی‬ ‫ئه‌م ده‌قه‪ .‬له زمانه‌کانی ده‌وروبه‌ری زمانی‬ ‫کوردی وه‌ك عه‌ره‌بی‪ ،‬فارسی یان تورکی‬ ‫چه‌مکی ده‌س���تور وه‌ك وشه‌یه‌كی ره‌سه‌ن‬ ‫ده‌رناکه‌وێت‪ .‬که نیش���انه‌ی ئه‌وه‌یه بیری‬ ‫ده‌ستوری ئاشنا نه‌بوه به‌م ناوچه‌یه‪ .‬دیاره‬ ‫له هه‌مانکاتدا ده‌بێت جه‌خت له سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫بکه‌ینه‌وه که ته‌ش���ریعاته‌كانی حه‌مورابی‬ ‫یه‌کێک���ه ل���ه ه���ه‌ره ده‌قه س���ه‌ره‌تاکان‬ ‫له‌م ناوچ���ه‌و جیهان ل���ه‌م رووه‌وه‪ .‬به‌اڵم‬ ‫یاس���اکانی حه‌مورابی‪ ،‬ئه‌گه‌ر لێی بنواڕی‬ ‫هه‌موو وه‌ها ده‌س���ت پێده‌ک���ه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫که‌‌سێک (پیاوێک‪ ،‬ژنێک‪ ،‬کۆیله‌یه‌ک)‪ .‬ئه‌م‬ ‫شێوازی دارشتنه به روونی پێمان ده‌ڵێت‬ ‫که یاس���ا یان ده‌س���تور یان ته‌شریعاتی‬ ‫حه‌مورابی مه‌به‌‌س���ت لێ���ی ئه‌وه‌بووه که‬ ‫له ش���اری باب���ل ئاش���تی به‌رقه‌راربێت‌و‬ ‫بۆ ئه‌مه‌ش پێویس���ته که خه‌ڵكی ش���اری‬ ‫باب���ل گوێڕایه‌ڵی حه‌موراب���ی بن‌و به رێی‬ ‫کۆده‌کانیه‌وه ژیانیان به‌ریوه‌به‌رن‪.‬‬ ‫ئه‌م شێوازه له یاسا دارشتن‪ ،‬ته‌بایه له‬ ‫گه‌ڵ ئه‌و به‌کاربردنه گشتیه‌ی که چه‌مکی‬ ‫ده‌س���تور به‌کارده‌برێت له ناو خه‌ڵكیدا له‬ ‫هه‌ندێک ناوچه‌دا‪ .‬ب���ۆ نموونه ده‌ربرینی‪:‬‬ ‫فاڵن ده‌س���توری‪-‬دا؛ یانی ف�ڵ�ان بریاری‪-‬‬ ‫دا‪ .‬وه‌ك هاورێیه‌ك���م بۆ روونکردمه‌وه که‬ ‫ئه‌گ���ه‌ری هه‌یه وش���ه‌ی ده‌س���ت له گه‌ڵ‬ ‫ئاوه‌ڵن���اوی ور به‌مانای خاوه‌ن ده‌س���ت‬ ‫یان خ���اوه‌ن ده‌س���ه‌اڵت هاتبێ���ت‪( ،‬له‬ ‫فارسی په‌هله‌ویدا)‪ .‬ئه‌گه‌ر بگه‌رێینه‌وه بۆ‬ ‫ده‌ربرینه ش���ه‌عبیه‌که‌ی ناو کورد ده‌بینی‪،‬‬ ‫که ده‌ڵێین فاڵنه که‌س ده‌ستوری‪-‬دا‪ ،‬یانی‬ ‫فاڵنه که‌‌س خاوه‌ن ده‌س���ه‌اڵته‪ ،‬بوونی له‬ ‫پێگه‌ی ده‌سه‌اڵتدا وه‌های لێده‌کات‪ ،‬توانای‬

‫پێده‌به‌خشێت‪ ،‬مافی ده‌داتێ که ده‌ستور‬ ‫بدات‪ .‬که له راس���تیدا له کردار‌و شێوازیدا‬ ‫زیاتر ده‌گه‌رێته‌وه بۆ شێوازه حه‌‌مورابیه‌که‪.‬‬ ‫به‌م پێیه له ئاگایی سیاس���ی رۆژهه‌اڵتدا‪،‬‬ ‫ده‌س���تور بریتیه له ئه‌و بری���اره یان ئه‌و‬ ‫ده‌قه‌ی که بری���اره‌كان له خۆی ده‌گرێت‪،‬‬ ‫که له الیه‌ن که‌س���ی خاوه‌ن ده‌سه‌اڵته‌وه‬ ‫ده‌رده‌چێ���ت‪ ،‬بۆئ���ه‌وه‌ی ش���ێوازی ژیان‬ ‫دابرێژێت له ژێر قه‌ڵه‌مڕه‌وی که‌‌سی خاوه‌ن‬ ‫ده‌سه‌اڵتدا‪ ،‬به‌پێی دیدی‌و خواستی که‌‌سی‬ ‫خاوه‌ن ده‌س���ه‌اڵت‪ .‬لێره‌دا حاکم ده‌چێته‬ ‫خان���ه‌ی ئیالهی���ه‌وه‪ .‬فه‌رمانه‌كانی ده‌بنه‬ ‫ئه‌مری ئیالهی‪ ،‬له س���ه‌ره‌وه دێن‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫له خوار‌ه‌وه په‌یره‌وه بکرێن‪.‬‬ ‫له‌م شێوازه‌دا ده‌س���تور یانی ده‌فته‌ری‬ ‫فه‌رمانه‌کان‪ .‬که که‌سی بااڵ یان فه‌رمانڕه‌وا‬ ‫خ���ۆی لێ���ی ب���ه‌ده‌ره‪ ،‬رێ���ک وه‌ك ئه‌و‬ ‫که‌س���ایه‌‌تیه‌ی که فه‌یله‌سوفی یاساناسی‬ ‫نازی ئه‌ڵمانی کارل ش���مت باسی ده‌کات‪:‬‬ ‫س���ه‌روه‌ر ئه‌و که‌س���ه‌یه ک���ه مافی هه‌یه‬ ‫دۆخی نائاس���یی رابگه‌یه‌نێ���ت‪ .‬به‌م پێیه‬ ‫سه‌روه‌ر به‌پێی یاس���ا مافی هه‌یه‌که یاسا‬ ‫یان ده‌س���تور له کار بخات‪ .‬له ده‌ستوری‬ ‫هه‌رێمدا له ماده‌ی شه‌س���ت‌و پێنج بڕگه‌ی‬ ‫هه‌‌شت هه‌مان ماف به‌خشراوه به سه‌رۆکی‬ ‫هه‌رێم به راوێژ له گه‌ڵ سه‌رۆکی په‌رله‌مان‌و‬ ‫س���ه‌رۆکی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‪ .‬له دۆخی‬ ‫ئێستادا هه‌میشه دوو له‌و سێ که‌سه سه‌ر‬ ‫به هه‌مان حیزبن‪.‬‬ ‫ده‌ستور له ش���ێوازه مۆدێرنه‌که‌یدا‪ ،‬که‬ ‫له رۆژئاواوه وه‌رگیراوه دیسانه‌وه به چه‌ند‬ ‫شێوازێک ده‌رده‌که‌وێت‪ .‬مه‌شروته له ئێران‬ ‫به مانای ئ���ه‌وه‌ ده‌هات ک���ه مه‌له‌كیه‌تی‬ ‫ده‌ستوری بهێنرێته ئاراوه‪ .‬به هه‌مانشێوه‬ ‫له تورکیا له سه‌رده‌می ته‌نزیماتدا‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫جێ���گای ئاماژه‌یه چه‌مکی ده‌س���توره له‬ ‫زمانه ئه‌وروپیه‌کاندا که به گشتی له زمانی‬ ‫التینیوه وه‌رگیراوه‪ .‬له زمانی فه‌ره‌نس���ی‪،‬‬ ‫ئه‌ڵمان���ی‪ ،‬ئینگلیزی‪ ،‬ئیتاڵ���ی هه‌موو له‬ ‫وشه‌ی کۆنستیتیوتوه سه‌رچاوه‌ی گرتوه‪.‬‬ ‫به‌پێی فه‌رهه‌نگی ئۆکس���فۆرد ئه‌م چه‌مکه‬ ‫ره‌هه‌ندی یاس���ایی‪ ،‬پێکهاته‌یی (فیزیكی‬ ‫ی���ان بایلۆج���ی)‪ ،‬هه‌روه‌ها ته‌ندروس���تی‬ ‫هه‌یه‪ .‬به‌م پێیه ده‌س���تور پرۆس���ه‌یه‌كی‬ ‫به‌رده‌وامه له بونیادنان‪ ،‬له به ته‌ندروست‬ ‫هێشتنه‌وه له رێپێش���اندانی پێکهاته‌یه‌ك‬ ‫که ن���اوی حکومه‌ت ی���ان ده‌وڵه‌ته‪ .‬ئه‌مه‬ ‫وه‌ه���ا ده‌کات که ده‌س���تور بریتی بێت له‬ ‫کارێکی بونیادنانی ب���ه‌رده‌وام‪ .‬ده‌كرێت‬ ‫بڵێین که ده‌س���تور ک���ۆده ئه‌‌خالقیه‌کانی‬ ‫ده‌وڵه‌ته‪ .‬له نێو ده‌س���توردا ده‌وڵه‌ت رێ‬ ‫پێدراو‌و رێگه‌پێنه‌دراوی ب���ۆ دیاریکراوه‪،‬‬ ‫چۆنێتی په‌یوه‌ن���دی له گه‌ڵ پێکهاته‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌رک‪ ،‬ماف‪ ،‬چۆنێتی هه‌ڵس���وکه‌ت‪ .‬گه‌ر‬ ‫ته‌ماشای مێژووی ئه‌وروپا بکه‌ین ده‌بینی‬ ‫ده‌س���تور زیاتر دیارده‌یه‌كی س���ه‌رده‌می‬ ‫پاشاییه‪ .‬له وانه‌یه‌ک له به‌رازیل له ساڵی‬ ‫‪ 1976‬میش���ێل فۆکۆ باس له خه‌بات بۆ‬ ‫م���اف ده‌کات ل���ه رۆژئ���اوا‪ .‬ده‌رئه‌نجامی‬ ‫خه‌بات بۆ ماف ده‌س���تور گه‌ش���ه‌ده‌کات‪.‬‬ ‫چونک���ه پاش���اکان هه‌م���وو مافێکیان بۆ‬ ‫خۆی���ان بردبوو‌و هیچیش بۆ خه‌ڵك‪ .‬ئه‌مه‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ی یاخیبوون‌و شۆرش���ه‌کانه‪.‬‬ ‫له‌‌مه‌وه فێرده‌بین که ده‌ستور ده‌رئه‌نجامی‬ ‫ملمالنێی دوو پێکهاته‌یه‪ :‬یه‌ک‪ ،‬ده‌سه‌اڵتی‬ ‫ره‌ها‪ ،‬دوو خواستی خه‌ڵک‪ .‬له کوردستان‬ ‫ئه‌‌م���رۆ هه‌م���ان ملمالنێی���ه‪ .‬الی���ه‌ک که‬ ‫ده‌خوازێت ده‌س���ه‌اڵتێکی ره‌ه���ا بهێنێته‬ ‫ئ���اراوه‪ ،‬خه‌ڵکێک که ده‌خ���وازن مافیان‬ ‫هه‌بێت‪ .‬ئایا ده‌س���تور بنه‌مای ده‌سه‌اڵتی‬ ‫ره‌ها ده‌چه‌سپێنێت یان مافی خه‌ڵك؟‬ ‫ده‌س���توری هه‌رێم به چه‌ن���د قۆناغێکدا‬ ‫رۆش���توه‪ ،‬ده‌قی سه‌ره‌تا فرسه‌ت ئه‌حمه‌د‬ ‫عه‌بدواڵ‌و تارق جامباز دایانرش���توه‪ ،‬یان‬ ‫س���ه‌رۆکایه‌تی لیژن���ه‌ی دارش���تنه‌که‌یان‬ ‫ک���ردوه‪ .‬ئه‌م ده‌قی ده‌س���توره پاش���ان‬ ‫گۆڕانی به‌س���ه‌ردا هاتووه‪ .‬له ده‌س���توردا‬ ‫س���ێ پێکهاته هه‌یه‪ :‬سه‌رۆک‪ ،‬حکومه‌ت‪،‬‬ ‫خه‌ڵك‪ .‬ده‌بێت خه‌ڵك س���ه‌روه‌ربێت‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ته‌نه���ا وه‌ك نوس���راوێک به‌ڵکو به کردار‪.‬‬ ‫ته‌نه���ا کاتێک خه‌ڵك س���ه‌روه‌رده‌بێت که‬ ‫هیچ هێزێک نه‌بێت له سه‌رۆک‌و حکومه‌ت‪،‬‬ ‫م���اف‌و ئازدیه‌كانی خه‌ڵك له قاڵبدات‪ .‬له‬ ‫کوردستانده‌ستور کراوه به دوو به‌شه‌وه‪:‬‬ ‫به‌ش���ی یه‌که‌م ئه‌و به‌ش���ه‌یه که جێبه‌‌جێ‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬به‌ش���ی دووه‌م ئه‌‌و به‌شه‌یه که‬ ‫ته‌نها ده‌وترێته‌وه‪ ،‬هه‌رگیز جێبه‌جێناکرێت‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه کرۆک���ی رۆژه���ه‌اڵت‌و رۆژئاوایه له‬ ‫ده‌س���توره‌كه‌دا‪ .‬به‌ش���ه رۆژهه‌اڵتیه‌كانی‬ ‫ده‌ستور که بریتیه له ماف‌و فه‌رمانه‌كانی‬ ‫سه‌روه‌ر به‌وپه‌ری باشی جێبه‌جێ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫به‌شه رۆژئاواییه‌كه‌ی ده‌ستور که بریتیه له‬ ‫مافی خه‌ڵك ته‌نها بۆ زه‌خره‌فه‌یه‪ ،‬هه‌ندێ‬ ‫جاریش بۆخۆشی ده‌وترێته‌وه‪.‬‬

‫لەسەرەتای ئەم مانگەدا پەردە لەسەر‬ ‫وێنەی نەخۆش���خانەی ‪ ٤٠٠‬قەرەوێڵەیی‬ ‫البراو هاتەکردنەوە‪ ،‬ل���ەم مەملەکەتەی‬ ‫ئێم���ەدا ئەگەر بەوردی س���ەیری بۆنەو‬ ‫ڕوداوو مەراس���یمەکان بکەی���ن‪ ،‬ش���تی‬ ‫سەیرو سەمەر ئەبینین‪ ،‬ئەوەی لەدنیادا‬ ‫باوە پەردە لەس���ەر پەیک���ەر الئەبرێ‪،‬‬ ‫پ���رۆژەش ئەکرێت���ەوە‪ ،‬پ���رۆژەش کە‬ ‫دێتەکردنەوە ئ���ەوا قردێلەیەک ئەخرێتە‬ ‫بەردەمی مقەستی دەستی بەرپرسێکی‬ ‫ش���یک پۆش‪ ،‬ب���ەاڵم الی ئێمە بەچوار‬ ‫پێنچ مقەس���ت ئەکەونە ئەو قردێلەیەو‬ ‫نەزان���راوە! هۆک���ەی چی���ە؟ ئەوەیە‬ ‫هەرکەس خ���ۆی بەکوێخ���ا ئەزانێ‪ ،‬یا‬ ‫حەزمان لەئیش���ی بەکۆمەڵە؟ باوەڕمان‬ ‫وای���ە چەن���د عەقڵێک لەی���ەک عەقڵ‬ ‫باش���ترە؟ ئاواش چەند مقەستێ لەیەک‬ ‫مقەست باشترە! ئیشەکانیشمان زۆری‬ ‫لەهی ئۆمەتی محەمەد ئەچێت کەمێکی‬ ‫ئەچێت���ەوە س���ەر ئ���ەو ئیش���انەی کە‬ ‫ئەیانوت گاور کردە‪ .‬من نامەوێ باس���ی‬ ‫ئەو داماوی‌و نەهامەتی���ە بکەم کە ئەو‬ ‫پرۆژەیەی پیاتێپ���ەڕی‪ ،‬یاخوا ئەوەی‬ ‫لەو خەس���تەخانەیە قەوما لەدوژمنیش‬ ‫نەقەوم���ێ‪ ،‬ئ���ەوەی س���ەیرە الی ئێمە‬ ‫زۆر پ���رۆژە لەبەرخات���ری بەرپرس���ان‬ ‫ئەکرێنەوە‪ ،‬کە هێشتا زۆریان ماوە لەڕوی‬ ‫پراکتیکیەوە بکەونە بواری خزمەتەوە‪،‬‬ ‫بۆ نمونە بینای خانەی دادی س���لێمانی‬ ‫کات���ێ لەبەرخات���ری دەنگکۆکردن���ەوە‬ ‫کرایەوە تەنها توێکڵەک���ەی تەواوبوبو‪،‬‬ ‫جگە لەو هەمو کەموکوڕییە کە تێیدایە‬ ‫چەندانی ترێش هاوشێوەی‪ ،‬بەودەردەچ‬ ‫ون‪.‬‬

‫پێئەچێت ئەم‬ ‫نەخۆشخانەیەش‬ ‫خۆی نەخۆشبخەن‬ ‫پێش ئەوەی‬ ‫نەخۆشی تیا‬ ‫چارەسەربکرێت‬ ‫ئەم نەخۆشخانەیەش پێئەچێت خۆی‬ ‫نەخۆشبخەن پێش ئەوەی نەخۆشی تیا‬ ‫چارەسەربکرێت‪ .‬ئەوەی باس ئەکرێت‪،‬‬ ‫زان���راوە بەهەر جۆرێب���ێ ئەوبارە الرە‬ ‫ڕاستکرایەوە دەستی ئەوانە خۆشبێ کە‬ ‫دەس���تیان هەبو لەوەدا کە خستیانەوە‬ ‫س���ەر ڕێی ڕاس���ت‪ ،‬لەقەڵب���ەی ڕۆژگار‬ ‫ڕزگاریانک���رد‪ ،‬لەهەق ئاو ڕائەوەس���تێ‪،‬‬ ‫باس لەوە ئەکرێ���ت ‪.‬کە زیاتر لەهەزارو‬ ‫پێنچس���ەد کارمەندی بۆ دامەزراوە زۆر‬ ‫لەو کارمەندانە تازە دەرچون‪ ،‬هێشتا هیچ‬ ‫ئەزمونێکیان نیە‪ ،‬لەوەها دامەزراوەیەکدا‪.‬‬

‫خزمەتگ���وزاری لەش���وێنێکی وادا تەنها‬ ‫بەوە نابێت ژمارەی���ەک دەرچوی تازەو‬ ‫جەند پەرس���تارو پزیشکێ کۆبکرێنەوەو‬ ‫بڵێی���ن وەک ئەو پەندەی ئەڵێ ئاش���ی‬ ‫نەزانەو خوا ئەیگێڕی بەندە ش بەجۆرێک‬ ‫لەجۆرەکان س���ەردانێکی خەستەخانەی‬ ‫شارم کرد‪ ،‬پاش وردبونەوەو باسکردن‌و‬ ‫چەند ڕونکردن���ەوەو زانیاریەک لەالیەن‬ ‫کەس���ێکی دڵس���ۆزەوە کە خ���ۆی زۆر‬ ‫لێبوردوانە کاری تیاکردوە‪ ،‬نەمئەزانی‪،‬‬ ‫دڵخۆش���بم یا دڵتەنگ‪ ،‬ڕەنگە بپرس���ن‬ ‫بۆ؟‬ ‫ئ���ەو نەخۆش���خانەیە ماوەیەک���ی‬ ‫زۆری خایان���د بۆ تەواوب���ون کە زیاترە‬ ‫لەهەشتس���اڵ وە نزیکەی سەدوپەنجا‬ ‫ملیۆن دۆالریشی تێچوە‪ ،‬زیاتر لەدەهەزار‬ ‫ئامێری مۆدێرنی بۆ هاتوە لەباش���ترێن‬ ‫جۆرو پێش���کەوتوترین واڵتانی دنیاوە‪،‬‬ ‫تازەتری���ن ئەزم���ون‌و پێش���کەوتوترین‬ ‫تەکنۆلۆجیای تیا خراوەتەگەڕ‪ ،‬سیستمی‬ ‫گاور کردی نایابی بۆ بەکارهاتوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫کێ لێخوڕێ؟‬ ‫دامەزراوەی���ەک ب���ەو گەورەییە بەو‬ ‫پێش���کەوتوییە ناکرێ بدرێتە دەس���ت‬ ‫کەسانێ کە بێئەزمون بن‪ ،‬بەندە هەر لەو‬ ‫سەردانەمدا کە چاوم بەو سوپا گەورەیە‬ ‫ک���ەوت لەکارمەندانی گەنج‌و تازەدەرچو‬ ‫هەس���تێکی ترسناک الم هوروژا بەداوای‬ ‫لێبوردنەوە ل���ەو کارمەندانە من لێرەدا‬ ‫نامەوێ کارەکەی ئەوان بەکەمبگرم بەاڵم‬ ‫تەنها بڕوانامە بەسنیە بۆ بواری کارکردن‬ ‫بەڵکو کەڵەکەبون���ی ئەزمون‌و پراکتیک‬ ‫گرنگترە‪ ،‬بگرە جۆری جلوبەرگەکانیان‬ ‫بەهیچ جۆرێ لەگ���ەل کارکردن لەوەها‬ ‫نەخۆش���خانەیەکدا نەگونجاوبو‪ ،‬چجای‬ ‫نەشارەزایی لەکارێکی ئاڵۆزی وەک ئەو‬

‫کارە ب���ە ئامێرو دام���ەزراوەوە‪ ،‬لێرەدا‬ ‫ڕەنگە داد بەرم بۆ گروپی چوارسەد کە‬ ‫وێڕای ماندوبونی پێش���ویان گرنگە ئەم‬ ‫پرس���ەش پش���تگوێنەخەن‪ ،‬تا ئێرە با‬ ‫خوێنەر سەرپشکبێت ئەم باسەی من ناو‬ ‫ئەنێ چی ‪ .‬ڕەخنە‪ ،‬خەمخۆری‪ ،‬ئازادبن‬ ‫بەاڵم ئەوەی ماوە بیڵیم پێشنیارێکە بۆ‬ ‫حکومەتی هەرێم‪ .‬کەس���یش بەوەسیەت‬ ‫نەمردوە!‬ ‫بەو وتەیەی ئەڵێ���ن حکومەت باوکی‬ ‫میللەتە بەندەش کەس���ێکە لەم میللەتە‬ ‫پێشنیارئەکەم کۆمپانیایەکی بیانی بێنن‬ ‫با ئەم کەشتیە لێخوڕێ خەڵکینە نەزانین‬ ‫عەیب نیە‪ ،‬عەیب ئەوەیە‪ ،‬بەنابەڵەدیی‌و‬ ‫نەشارەزایی سواری ملی بین بەدەردێکی‬ ‫بەرین کافر بەزەیی پیایدا بێتەوە‪.‬‬ ‫حکوم���ەت گی���ان‪ .‬ئێ���وە س���ەدو‬ ‫پەنجا ملی���ۆن دینارت���ان خەرجکردوە‬ ‫دەس���تانخۆش‪ ،‬بێبەاڵبن ‪،‬لەچاوی بەد‬ ‫بەدوربن‪ ،‬دە ناوی خوای لێبێنن با نۆش‬ ‫لەبان���ی دەی بێ چەن���د ملیۆنێکی تری‬ ‫سەرهاون‪ ،‬نمونەش���تان لەبەردەستایە‬ ‫(نەخۆش���خانەی ئیمێرجنس���ی)کاتێ‬ ‫ئیتالیەکان دایانمەزراند خۆیان ئەیانگێڕا‬ ‫پاش���ان س���تافێکی خۆماڵیی���ان لەبەر‬ ‫دەس���تدا پێگەش���ت‪ ،‬ب���ەو پەندەی کە‬ ‫ئەڵێ‪ ،‬شاگرد لەوەستا وەستاترە‪ ،‬لەوان‬ ‫باش���تر بەڕێوەی ئەبەن ‪ .‬بەر ڕەحمەتی‬ ‫خەڵکی شارکەون دەستیانخۆشبێت‪.‬‬ ‫م���ەردی چاکب���ن بەقس���ەمان بکەن‬ ‫خەس���تەخانەیەکی وا نازدار ئامێرگەلێ‬ ‫ڕەنگە الی دەرو دراوس���ێ هەرهێش���تا‬ ‫نەبێت‪ ،‬ئاواتی هەمو شارە‪ ،‬ئەوە گروپی‬ ‫چوارس���ەد لەوالوە بوەس���تێ‪ ،‬قسەی‬ ‫ناحەزانیش���مان مەهێننە سەر‪ ،‬مەیدەن‬ ‫بەقەڵبەیەکدا‪.‬‬

‫بۆنی‌ شه‌ڕێك ‌ی تر ‌ی ناوخۆ ده‌كه‌م‬ ‫عومه‌ری‌ حاجی‌ عینایه‌ت‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ س���ه‌رانی‌ ك���ورد له‌به‌رده‌م‬ ‫دوژمنی‌ ده‌ره‌ك���ی‌ الواز‌و به‌رامبه‌ر یه‌ك‬ ‫پاڵه‌وان���ن‪ ،‬ملكه‌چ‌و ئام���اده‌ی‌ گفتوگۆ‬ ‫له‌گه‌ڵ دیگه‌ران لوتب���ه‌رزو گوفتار ره‌ق‬ ‫به‌رامب���ه‌ر ب���راكان‪ ،‬ئه‌مه‌ خه‌س���ڵه‌تی‌‬ ‫زۆربه‌ی‌ سه‌ركرده‌و تاكه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگای‌‬ ‫كوردی بوه‌ له‌رابورداو به‌ئێستاشه‌وه‌‪.‬‬ ‫باری‌ سیاس���ی ناوچ���ه‌ی‌ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌راس���ت ت���ا دێ ئاڵ���ۆز ده‌بێ‌و رۆژ‬ ‫له‌دوای‌ رۆژ ئه‌م باره‌ ناسه‌قامگیره‌ به‌ره‌و‬ ‫كوردستان ده‌كش���ێ‌و سه‌رانی‌ كوردیش‬ ‫بێباكانه‌ پشی‌ پشی‌ بۆ ده‌كه‌ن‪ ،‬بیست‌و‬ ‫دو ساڵه‌ خه‌ڵك داوای‌ رێكخستنی‌ ناوماڵی‌‬ ‫كوردییان لێده‌كا مێش میوانیان نیه‌‪ ،‬دو‬ ‫پارته‌ تاقانه‌كه‌ی‌ كوردستان تازه‌ به‌تازه‌‬ ‫شه‌ڕه‌ په‌ڕۆی‌ نه‌وه‌ده‌كان زیندوده‌كه‌نه‌وه‌و‬ ‫ته‌قه‌ به‌س���ه‌ر باره‌گای‌ یه‌كتردا ده‌كه‌ن‌و‬ ‫به‌رد ده‌گرن���ه‌ هه‌وادارانی‌ یه‌كتر‪ ،‬كه‌س‬ ‫ئ���ه‌وی‌ دی‌ قه‌ب���وڵ نیه‌ به‌ده‌س���ه‌اڵت‌و‬ ‫ئۆپۆزسیۆنیش���ه‌وه‌‪ ،‬هی���چ كه‌س نامه‌ی‌‬ ‫به‌رامبه‌ره‌كه‌ی‌ ناخوێنێته‌وه‌‪ ،‬هه‌رالیه‌ك‬ ‫خۆی‌ به‌راست‌و به‌رامبه‌ره‌كه‌ی‌ به‌چه‌وت‪،‬‬ ‫خۆی‌ به‌فریش���ته‌و ئه‌وی‌ دی‌ به‌شه‌یتان‬ ‫ده‌زانێ‌‪ ،‬زمان���ی‌ گفتوگۆ له‌نێوان الیه‌نه‌‬ ‫كوردیه‌كاندا ونه‌‪ ،‬رێكه‌وتنی‌ س���تراتیجی‌‬ ‫وه‌ك ئێم���ه‌ ب���ۆی‌ چوی���ن‌و خۆش���یان‬ ‫دانیانپێدان���اوه‌ ته‌نها بۆ دابه‌ش���كردنی‌‬ ‫پۆس���ت‌و پاره‌بو وا به‌ره‌و هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌‬ ‫ده‌چ���ێ ن���ه‌ك له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ ماوه‌كه‌ی‌‬ ‫ب���ه‌ره‌و كۆتایی ده‌چێ به‌ڵك���و به‌هۆی‌‬ ‫ناهاوسه‌نگی‌ به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان‪ ،‬كوردستان‬ ‫بوه‌ته‌ مه‌یدانی‌ بیزنێسمانه‌كانی‌ جیهان‌و‬ ‫هه‌ردو حیزب له‌بری‌ كوردایه‌تی‌ بیزنێس‬ ‫ده‌كه‌ن‌و كۆمپانیاكانی‌ حیزب له‌حكومه‌ت‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندت���رن‌و چه‌ندی���ن كۆمپانیای‌‬ ‫ملیاردێری‌ حیزبی‌ دروستبوه‌‪ ،‬جیاوازی‌‬ ‫چینایه‌تی‌‌و نادادپه‌روه‌ری‌ تادێ فراوانتر‬ ‫ده‌بێ‌و زۆرینه‌ی‌ به‌رپرس���ه‌كانی‌ دوێنێی‬ ‫ش���اخ بونه‌ته‌ س���ه‌رمایه‌دارانی‌ ئه‌مڕۆ‪،‬‬ ‫هاوكێشه‌ ناوچه‌یی‌و نێوده‌وڵه‌تیه‌كان تا‬ ‫دێ ئاڵۆزتر ده‌ب���ن‪ ،‬حیزبه‌ كوردیه‌كان‬ ‫بێ ئ���اگاو به‌ئاگا دابه‌ش���بون به‌س���ه‌ر‬ ‫هاوكێش���ه‌كانداو هه‌ریه‌ك���ه‌ ب���ۆ الیه‌ك‬ ‫ئیش ده‌كات ئه‌وه‌ی‌ حس���ابی بۆ نه‌كه‌ن‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ كورده‌‪ 22 ،‬س���اڵه‌ شه‌قام‬ ‫داوای‌ س���وپای‌ نیش���تمانی‌‌و حكومه‌تی‌‬ ‫دامه‌زراوه‌ی���ی‌و گه‌ڕان���ه‌وه‌ی‌ ناوچ���ه‌‬ ‫دابڕاوه‌كانی���ان لێ���ده‌كا كه‌چی‌ ئه‌م دو‬ ‫حیزبه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵت ت���ازه‌ به‌تازه‌ له‌ناو‬ ‫سوپاو هێزی‌ پێش���مه‌رگه‌دا ئاهه‌نگ بۆ‬ ‫حیزب ده‌گێڕن‌و ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌ دی‌ مۆری‌‬ ‫حیزب ده‌نێن به‌نێوچاوانی‌ سوپاوه‌ له‌بری‌‬

‫س���وپای‌ نیشتمانی‌ س���وپا دابه‌ش بوه‌‬ ‫به‌سه‌ر به‌رپرسه‌كانداو هه‌ریه‌كه‌و دو لیوا‬ ‫لیوایه‌ك دو فه‌وج فه‌وجێك‪ ،‬سریه‌یه‌كیان‬ ‫بۆ خۆی���ان بردوه‌ پارێ���زگاری‌ خۆیان‌و‬ ‫ماڵ‌و منداڵ‌و پرۆژه‌كان‌و باخ‌و ڤێالكانیان‬ ‫ده‌كه‌ن‌و ئه‌وه‌ش���ی‌ ماوه‌ته‌وه‌ سوپای‌ دو‬ ‫حیزبه‌ نه‌ك نیشتمان‪ ،‬له‌فه‌رمانگه‌كانی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تدا ش���یرینی‌ ده‌به‌خش���نه‌وه‌ بۆ‬ ‫ی���ادی‌ حی���زب‌و ب���ه‌زۆر ئه‌یانب���ه‌ن بۆ‬ ‫ئاهه‌نگ���ی‌ حی���زب‌و به‌پ���اره‌ی‌ ده‌وڵه‌ت‬ ‫دروش���م بۆ حیزب ده‌نوس���ن‌و شیرینی‌‬ ‫ده‌ك���ڕن‪ ،‬مه‌ڵبه‌ندو لق���ه‌كان داینه‌مۆی‌‬ ‫جوڵه‌ی‌ وه‌زاره‌ت‌و فه‌رمانگه‌كانن‪ ،‬له‌بری‌‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ ماده‌ی‌ ‪‌140‬و گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫ناوچه‌ داگیركراوه‌كانی‌ كوردستان تا دێ‬ ‫روبه‌ڕی‌ ناوچ���ه‌ داگیركراوه‌كان فراوانتر‬ ‫ده‌بێ دانیشتوه‌ كورده‌كانی‌ دێنه‌ سنوری‌‬ ‫هه‌رێ���م‪ ،‬په‌یوه‌ندی‌ هه‌رێم له‌گه‌ڵ ناوه‌ند‬ ‫له‌دژوارتری���ن باردایه‌و تادێ‌ س���ه‌نگی‌‬ ‫هه‌رێم له‌ناوه‌ند س���وك ده‌بێ‪ ،‬له‌غیابی‬ ‫م���ام جه‌اللدا په‌یوه‌ندی‌ س���تراتیجی‌ تا‬ ‫دێ الوازت���ر ده‌بێ‌و پارت���ی‌‌و یه‌كیه‌تی‌‬ ‫هیچیان ئه‌وی‌ دی‌ قه‌بوڵ نیه‌ له‌ ‪5-26‬دا‬ ‫له‌پاركی‌ شانه‌ده‌ر س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‬ ‫وتی‌ ده‌س���تور ئه‌بێ بخرێته‌ راپرسیه‌وه‌‬ ‫له‌هه‌مان شوێنداو رۆژی‌ ‪ 6-1‬جێگره‌كه‌ی‌‬ ‫وتی‌ ده‌ستور ئه‌بێ س���ازانی‌ نیشتمانی‌‬ ‫له‌سه‌ربكرێت‌و زه‌مانی‌ حیزبی فه‌رمانده‌‬ ‫به‌س���ه‌رچو‪ ،‬ئ���ه‌م دو به‌ڕێزه‌ كه‌س���ی‬ ‫یه‌كه‌م���ی‌ هه‌ردو حیزبن ك���ه‌ رێكه‌وتنی‌‬ ‫س���تراتیجیان هه‌یه‌‪ ،‬پێش���تر كارگێڕی‌‬ ‫مه‌كته‌بی سیاسی یه‌كێتی‌ وتی‌‪ (-:‬كاك‬ ‫مه‌سعود له‌م كاته‌دا به‌دیلی‌ نیه‌)‪ .‬كه‌چی‌‬ ‫له‌بادینان ش���تێكی‌ دی‌‪ ،‬ده‌ڵێ ریزه‌كانی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ به‌رونی‌ ته‌كه‌تولیان پێوه‌دیاره‌و‬ ‫جه‌مس���ه‌ره‌كان له‌غیابی‌ مام جه‌اللدا تا‬ ‫دێ له‌یه‌ك دورده‌كه‌ونه‌وه‌و سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ له‌دۆڵێ���ك‌و رێكخس���تنه‌كانی‌‬ ‫له‌دۆڵێك‪ .‬قس���ه‌كه‌ره‌كانی‌ یه‌كێتی‌ فره‌و‬ ‫كرداره‌كان دژبه‌یه‌ك‌و ش���ڵه‌ژاو ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌رونی‌ ره‌نگدانه‌وه‌ی‌ غیابی تاڵه‌بانیه‌‪.‬‬ ‫هێش���تا واده‌ی‌ بانگه‌ش���ه‌ نه‌هاتوه‌‬ ‫ب���ه‌اڵم الی‌ دو حیزب���ی‌ (هاوپه‌یم���ان‬ ‫به‌رواڵه‌ت‌و نه‌یاری‌ سه‌رس���ه‌ختی‌ یه‌كتر‬ ‫له‌ناوه‌ڕۆكدا) بانگه‌ش���ه‌ ده‌ستیپێكردوه‌‪،‬‬ ‫س���ات له‌دوای‌ س���ات ب���ارودۆخ ئاڵۆز‬ ‫ده‌بێ‪ ،‬یه‌كێتی‌ به‌نیازه‌ به‌جیا به‌شداری‌‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن ب���كات‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر كاندیدی‌‬ ‫بۆ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم هه‌بێ���ت ئاگره‌كه‌‬ ‫خۆش���ترده‌بێت‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌ یه‌كێت���ی‌‬ ‫نیش���تمانی‌ كوردس���تان له‌ژێر فشاری‌‬ ‫ئه‌ندامان���ی‌ خ���واره‌وه‌و جه‌ماوه‌ره‌كه‌یدا‬ ‫بڕیاریداوه‌ به‌لیستی‌ سه‌ربه‌خۆ به‌شداری‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ه‌كان ب���كات ب���ه‌اڵم دورنیه‌‬

‫ئه‌م دو حیزب ‌ه‬ ‫توانییان زۆر ژیرانه‌‬ ‫له‌م سه‌روبه‌ندی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌دا‬ ‫قه‌یرانێك به‌ناوی‌‬ ‫ده‌ستور بخوڵقێنن‬ ‫كه‌ هه‌مو گه‌نده‌ڵی‌‌و‬ ‫نادادپه‌روه‌ری‌‌و‬ ‫ناسیستماتیكی‌‌و‬ ‫كه‌موكوڕیه‌كانی‌ ‪22‬‬ ‫ساڵ په‌رده‌ پۆش بكه‌ن‬

‫پاش ئه‌وه‌ی‌ ئه‌نجام���ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان‬ ‫ده‌رده‌چێ له‌گ���ه‌ڵ پارتی‌ دوباره‌ ببنه‌و‌ه‬ ‫هاوپه‌یم���ان‌و حكوم���ه‌ت پێكبهێننه‌وه‌‬ ‫به‌م شێوه‌یه‌ س���ه‌رانی‌ یه‌كێتی‌ توانیان‬ ‫الیه‌نگران‌و ئه‌ندامه‌كانیان بێده‌نگ بكه‌ن‌و‬ ‫له‌والشه‌و‌ه ده‌توانن پارێزگاری‌ له‌و هه‌مو‬ ‫سه‌ره‌وت‌و س���امانه‌ی‌ س���ه‌رانی‌ هه‌ردو‬ ‫حیزب بكه‌ن كه‌ له‌س���ایه‌ی‌ هاوپه‌یمانی‌‬ ‫به‌ده‌س���تیانهێناوه‌و‬ ‫س���تراتیجیدا‬ ‫به‌رده‌وام���ی‌ ب���ه‌و هاوپه‌یمانی���ه‌ بده‌ن‪،‬‬ ‫له‌والشه‌وه‌ ئیس�ل�امیه‌كان له‌نێوان ئه‌م‬ ‫ب���اره‌ ئاڵ���ۆزه‌و كه‌ش���وهه‌وا تۆزاویه‌ی‌‬ ‫حیزب���ه‌ عه‌لمانیه‌كان���دا چاالكترب���ون‌و‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‌ موفاجه‌ئه‌ ده‌كه‌ن‌و دوریش‬ ‫نیه‌ موفاجه‌ئه‌ش دروس���تبكه‌ن‪ ،‬به‌رای‌‬ ‫من پارتی‌ هه‌رگیز رازینابێت كوردستان‬ ‫راده‌س���تی‌ ئیس�ل�امیه‌كان ب���كات‌و‬ ‫ئیسالمیه‌كان سودیان له‌و كه‌شوهه‌وایه‌‬ ‫وه‌رگرت كه‌ له‌س���ایه‌ی‌ گۆڕاندا هاته‌دی‌‌و‬ ‫ژیرانه‌ وه‌به‌ریانهێناو خۆیان تۆكمه‌تركردو‬ ‫گ���ۆڕان له‌ئه‌نجامی‌ داب���ڕان‌و ناڕازیبونی‌‬

‫ژماره‌یه‌ك هه‌ڵس���وڕاوو سه‌ركرده‌ی‌ دیار‬ ‫الوازتربو‪ ،‬ئیس�ل�امیه‌كان ژیرانه‌ مامه‌ڵ ‌ه‬ ‫ده‌كه‌ن‌و گۆڕانیانكردوه‌ به‌س���ه‌ری‌ نێزه‌و‬ ‫خۆیان له‌پش���ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ وایكرد كه‌‬ ‫گ���ۆڕان ئ���ه‌و قورس���اییه‌ی‌ نه‌مێنێ كه‌‬ ‫بتوان���ێ به‌ته‌نه���ا گره‌وه‌ك���ه‌ بباته‌وه‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌گه‌ڵ یه‌كێتیش ببنه‌ یه‌ك لیست‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ش���ه‌ڕه‌ په‌ڕۆكه‌ گه‌رمت���ر ده‌بێ‌و‬ ‫پارتی‌ به‌ته‌نه���ا ده‌بێ‌و ده‌گه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ‬ ‫ن���ه‌وه‌ده‌كان‌و چوارگۆش���ه‌ی‌ یه‌كه‌م‪ ،‬بۆ‬ ‫ده‌ربازبون له‌م قه‌یرانه‌ باش���ترین چاره‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم خ���ۆی‌ كاندید‬ ‫ن���ه‌كات‌و جێگره‌ك���ه‌ی‌ كاندیدب���كات‌و‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا ده‌س���تور بچێته‌ راپرسیی‌‬ ‫ی���ان ده‌س���تور بگه‌ڕێت���ه‌وه‌ پارله‌مان‌و‬ ‫هه‌مواربكرێت‌و ده‌س���ه‌اڵتی‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم بكرێته‌ ته‌شریفاتی‌‌و له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫رێگه‌ به‌مه‌س���عود بارزانی‌ بدرێت خۆی‌‬ ‫كاندیدبكاته‌وه‌ یان واده‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێ���م بۆ دو س���اڵ درێژبكه‌ن���ه‌وه‌ تا‬ ‫ئه‌و ساته‌ی‌ س���ازانی‌ نیشتمانی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ده‌ستور ده‌كرێت‌و دواتر راپرسی له‌سه‌ر‬ ‫بكرێت گه‌ر وانه‌كه‌ن بۆنی‌ شه‌ڕی‌ ناوخۆ‬ ‫ده‌ك ‌هم‌و شه‌ڕی‌ ناخۆی‌ ئه‌مجاره‌ش وه‌ك‬ ‫ئه‌و ش���ه‌ڕانه‌ نابێت كه‌ تاكی‌ ساویلكه‌ی‌‬ ‫كورد له‌پێن���او دو بنه‌ماڵه‌دا ماوه‌ی‌ ‪50‬‬ ‫س���اڵه‌ خ���ۆ به‌كوش���تده‌ده‌ن بێئه‌وه‌ی‌‬ ‫ل���ه‌م ‪ 50‬س���اڵه‌دا یه‌ك ك���ه‌س له‌م دو‬ ‫بنه‌ماڵه‌یه‌ له‌كوڕ له‌كوڕه‌زا له‌كچ له‌كچه‌زا‬ ‫برینداریش بوبێت‪ ،‬ئه‌مجاره‌یان شه‌ڕه‌كه‌‬ ‫له‌هه‌رێمێكدا به‌رپاده‌بێ���ت كه‌ زیاتر له‌‬ ‫‪ 20‬كونس���وڵگه‌ری‌ واڵتانی‌ دونیای‌ لێیه‌‬ ‫به‌واڵته‌ زلهێزه‌كانیش���ه‌وه‌‪ ،‬له‌هه‌رێمێكدا‬ ‫به‌رپاده‌بێ���ت كه‌ خۆی���ان وته‌نی‌ چۆته‌‬ ‫جوگرافی���ای‌ نه‌وت���ی‌ جیه���ان‌و ده‌یان‬ ‫كۆمپانی���ای‌ نه‌وت‌و ب���واره‌ جیاجیاكان‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیان���ی‌ تێكه‌وت���وه‌و ئیتر ئه‌م‬ ‫دو حیزب���ه‌ ب���ه‌و س���اناییه‌ ناتوانن بۆ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ خۆیان به‌بیانوی‌ كوردایه‌تی‌‬ ‫كوڕی‌ كورد به‌كوش���تبده‌ن‪ ،‬ئه‌مجاره‌یان‬ ‫به‌رونی‌ شه‌ڕی‌ ده‌سه‌اڵت‌و پاره‌یه‌‪.‬‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌ بڵێین ئه‌م دو حیزبه‌ توانییان‬ ‫زۆر ژیرانه‌ له‌م سه‌روبه‌ندی‌ هه‌ڵبژاردنه‌دا‬ ‫قه‌یرانێ���ك به‌ناوی‌ ده‌س���تور بخوڵقێنن‬ ‫كه‌ هه‌م���و گه‌نده‌ڵی‌‌و نادادپ���ه‌روه‌ری‌‌و‬ ‫ناسیس���تماتیكی‌‌و كه‌موكوڕیه‌كان���ی‌ ‪22‬‬ ‫س���اڵ په‌رده‌ پ���ۆش بك���ه‌ن به‌قه‌یرانی‌‬ ‫ده‌س���تورێكه‌وه‌ هه‌م���و خه‌ڵ���ك‬ ‫به‌ئۆپۆزسیۆنیش���ه‌وه‌ وا سه‌رگه‌رمبكه‌ن‬ ‫كه‌ ئ���ه‌و هه‌مو كه‌موكوڕی���ه‌ له‌یادبكه‌ن‬ ‫بۆ ده‌س���تورێك كه‌ ب���ه‌رای‌ من هه‌بێت‌و‬ ‫نه‌بێت وه‌ك یه‌كه‌ چونكه‌ ده‌ستور كاتێك‬ ‫پی���رۆزه‌ زمان���ی‌ هێز له‌گۆڕێ���دا نه‌بێ‌و‬ ‫ده‌ستورو یاسا سه‌روه‌ربن‪.‬‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )383‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/6/25‬‬

‫پیسبونی‌ هه‌وا به‌هۆی‌ قه‌ره‌باڵغ ‌ی رێگه‌وبان‬ ‫هۆكارێك ‌ه بۆ نه‌خۆش ‌ی پاركینسنس (له‌رزینی‌ له‌ش)‬ ‫سه‌رخێڵ ئاراز‬ ‫پسپۆڕی‌ خۆپاراستنی‌ ته‌ندروستی‌ ‬ ‫نه‌خۆشی‌ پاركینسنس چییه‌؟‬ ‫نه‌خۆشی‌ پاركینس���نس(‪)Parkinson‌s‬‬ ‫یاخود له‌رزین (ش���لل الرعاش)‪ ،‬بریتیه‌‬ ‫ل���ه‌و نه‌خۆش���ییه‌ی‌ توش���ی‌ خانه‌كانی‌‬ ‫مێش���كی‌ م���رۆڤ ده‌بێت كه‌ به‌ش���ێكی‌‬ ‫كۆئه‌ندامی‌ ده‌مارن‪ ،‬ده‌بێته‌ هۆی‌ له‌رزینی‌‬ ‫ئه‌ندامه‌كانی‌ له‌ش وه‌ك ده‌س���ت‌و قاچ‌و‬ ‫گرژبونی‌ ماسولكه‌كانی‌ له‌ش‌و خاوبونه‌وه‌‬ ‫له‌جوڵه‌ی‌ ل���ه‌ش له‌مرۆڤدا‪ .‬نه‌خۆش���ی‌‬ ‫پاركینسنس بۆ یه‌كه‌مجار له‌الیه‌ن دكتۆر‬ ‫جه‌یمس پاركینس���نس كه‌ پزیش���كێكی‌‬ ‫نه‌ش���ته‌رگه‌ری‌ به‌ریتان���ی‌ بو له‌س���اڵی‌‬ ‫‪1817‬ز دا‪ ،‬پێناس���ه‌ی‌ ئه‌م نه‌خۆشیه‌ی‌‬ ‫له‌چه‌ند وت���اردا باڵوك���رده‌و‌ه كه‌ تیایدا‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌نیش���انه‌كانی‌ نه‌خۆش���یه‌كه‌‬ ‫ده‌ك���رد وه‌ك له‌رزین‪ ،‬به‌پێ���ی‌ ئاماژه‌ی‌‬ ‫سه‌نته‌ری‌ نه‌خۆشی‌ پاركینسنس له‌واڵتی‌‬ ‫به‌ریتانیا له‌كۆی‌ ‪ 500‬كه‌س یه‌كێك توشی‌‬ ‫ئه‌م نه‌خۆش���یه‌ بوه‌‪ ،‬له‌ئێس���تادا ڕێژه‌ی‌‬ ‫توش���بوان به‌و نه‌خۆش���یه‌ ل���ه‌و واڵته‌‬ ‫‪ 127000‬كه‌سه‌‪ ،‬ڕێژه‌ی‌ توشبونی‌ پیاوان‬ ‫جارو نیوێك زیاتره‌ له‌ژنان‪.‬‬ ‫هۆكاره‌كانی‌ نه‌خۆشیه‌كه‌‪:‬‬ ‫نه‌خۆشی‌ پاركینسنس به‌هۆی‌ له‌ده‌ستدان ‌ی‬ ‫به‌شێك له‌خانه‌كانی‌ مێشكی‌ مرۆڤ ده‌بێت‬ ‫ك���ه‌ پێیده‌وترێت ‪ substantia nigra‬كه‌‬ ‫كارده‌كاته‌ س���ه‌ر كاردانه‌وه‌ی‌ مێشك بۆ‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی‌ مادده‌ی‌ (دۆپامین)له‌نێو‬ ‫خانه‌كانی‌ مێش���كدا‪ ،‬ئه‌رك���ی‌ دۆپامین‬ ‫چاالك���ی‌ گه‌یاندن���ی‌ كاره‌كان���ی‌ نێوان‬ ‫مێشك‌و كۆئه‌ندامی‌ ده‌ماری‌ مرۆڤه‌‪ ،‬به‌و‬ ‫هۆیه‌شه‌وه‌ كـار له‌كۆنتڕۆڵكردنی‌ جوڵه‌ی‌‬ ‫مرۆڤ ده‌كات‪ .‬به‌پێی‌ هه‌ندێ‌ سه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫زانستی‌ پزیشكی‌ نه‌خۆشی‌ پاركینسنس‬ ‫به‌هۆی‌ چه‌ن���د هۆكارێكه‌وه‌ ڕوده‌دات كه‌‬ ‫ئه‌وانیش بریتین له‌‪:‬‬ ‫‪ .1‬هۆكاری‌ بۆماوه‌ی���ی‌ (جینی‌) به‌پێی‌‬ ‫هه‌ن���دێ‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ پزیش���كی‌ ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ك���راوه‌ كه‌ بۆماوه‌ی���ی‌ یه‌كێكه‌ له‌و‬

‫هۆكاران���ه‌ی‌ كه‌ ده‌بێته‌ هۆی‌ توش���بون‬ ‫به‌نه‌خۆشی‌ پاركینس���نس واته‌ له‌رزین‪،‬‬ ‫ئه‌می���ش به‌هۆی‌ گواس���تنه‌وه‌ له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫س���پێرمه‌وه‌ له‌باوانه‌وه‌ ب���ۆ وه‌چه‌كانی‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ تائێس���تا به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ورد‬ ‫ئه‌م بۆچونه‌ پشتڕاستنه‌كراوه‌ته‌وه‌ به‌اڵم‬ ‫زانایانی‌ پزیش���كی‌ مێشك‌و ده‌مار بڕوای‬ ‫ته‌واویان به‌م هۆكاره‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫‪ .2‬هۆكاری‌ ژینگ���ه‌ی‌‪ :‬به‌ركه‌وتن به‌گازه‌‬ ‫ژه‌هراویه‌كان���ی‌ ژینگ���ه‌ یاخ���ود م���اده‌‬ ‫كیمیاویه‌ مه‌ترس���یداره‌كان هۆكارێكه‌ بۆ‬ ‫دروستبون ‌ی نه‌خۆشیه‌كه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌هۆی‌‬ ‫ئه‌و ژه‌هرانه‌وه‌ دێت كه‌ س���ه‌رچاوه‌كانی‌‬ ‫بریتین له‌‪:‬‬ ‫أـ ئ���ه‌و مادانه‌ی‌ ب���ۆ له‌ناوبردنی‌ مێروو‬ ‫زین���ده‌وه‌ره‌ بچوكه‌كانی‌ ن���او كێلگه‌كان‬ ‫به‌كارده‌هێنرێت‪.‬‬ ‫أ‌‪ .‬ئ���ه‌و م���اده‌ ژه‌هراویان���ه‌ی‌ به‌ه���ۆی‌‬ ‫پیشه‌سازی‌‌و پاشه‌ڕۆی‌ پیشه‌سازیه‌كانه‌وه‌‬ ‫باڵوده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ب‌‪ .‬پیس���بونی‌ هه‌وا به‌تایب���ه‌ت به‌هۆی‌‬ ‫قه‌ره‌باڵغ���ی‌ ڕێ���گاكان‌و ده‌ردان���ی‌ ئه‌و‬ ‫گازانه‌ی‌ له‌ئامێره‌كانه‌وه‌ ده‌رده‌چێت وه‌ك‬ ‫ماده‌ی‌ دوانۆكسیدی‌ كاربۆن‪.‬‬ ‫‪ .3‬به‌پێی‌ دواین لێكۆڵینه‌وی‌ پزیش���كی‌‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ كراوه‌ خه‌مۆكی‌‌و توش���بون‬ ‫به‌نه‌خۆش���ی‌ ش���ه‌كره‌ هۆكارێك���ی‌ تری‌‬ ‫توشبونن به‌نه‌خۆشی‌ پاركینسنس‪.‬‬

‫نیشانه‌كانی‌‪:‬‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ نه‌خۆشی‌ پاركینسنس‪:‬‬ ‫نیگه‌ران���ی‌ له‌وه‌دایه‌ نیش���انه‌كانی‌ ئه‌م له‌ئێستادا له‌جیهاندا چه‌ندین چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌خۆش���یه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ زۆر هێواش ئه‌م نه‌خۆش���یه‌ هه‌ی���ه‌و چه‌ندین هه‌وڵی‌‬ ‫له‌مرۆڤ���دا ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ هه‌ندێ‌ كات به‌رده‌وامی���ش هه‌ی���ه‌ بۆ دۆزین���ه‌وه‌ی‌‬ ‫‪ 3-2‬س���اڵ ده‌خایه‌نێ���ت ك���ه‌ ئه‌وانیش چاره‌س���ه‌ری‌ ئاس���ان‌و خێ���را‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫بریتین له‌‪:‬‬ ‫له‌واڵتانی‌ هه‌ژارو تازه‌پێگه‌ش���توه‌كاندا‬ ‫‪ .1‬له‌رزی���ن له‌به‌ش���ێك یاخ���ود چه‌ند ته‌نها چاره‌س���ه‌ر له‌ڕێگه‌ی‌ ده‌رمانه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌شێكی‌ جه‌سته‌ی‌ مرۆڤ وه‌ك ده‌ست‌و چاره‌سه‌ره‌كانیش ته‌نها بۆ كه‌مكردنه‌وه‌و‬ ‫ق���اچ ك���ه‌ هه‌ندێكجار ته‌نها ده‌س���تێك نه‌هێشتنی‌ نیشانه‌كانی‌ نه‌خۆشیه‌كه‌ن كه‌‬ ‫ده‌بێت یاخود ده‌ست‌و قاچێك یان چه‌ند بریتین له‌‪:‬‬ ‫به‌شێكی‌ جه‌س���ته‌ی‌ ده‌بێت كه‌ ئه‌میش ‪ .1‬چاره‌سه‌ر له‌ڕێكه‌ی‌ ده‌رمان‪.‬‬ ‫به‌هۆی‌ كه‌می‌ ده‌ردانی‌ ماده‌ی‌ دۆپامینی‌ ‪ .2‬چاره‌سه‌ر ‌ی نه‌شته‌رگه‌ری‌ كه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫مێشكه‌وه‌ ده‌بێت‪.‬‬ ‫به‌چه‌ند شێوه‌یه‌ك ئه‌نجامده‌درێت له‌وانه‌‬ ‫‪ .2‬خاوبون���ه‌وه‌ی‌ جوڵه‌ی‌ له‌ش بۆنمون ‌ه بریتی���ه‌ له‌جێگیركردنی‌ ته‌زوی‌ كاره‌بایی‌‬ ‫هێواش ڕۆشتن به‌ڕێگادا واته‌ توشبوانی‌ كه‌ له‌ڕێگه‌ی‌ باتریه‌كه‌وه‌ كارده‌كات له‌ناو‬

‫ته‌نها ‪%5‬ی‌ خه‌ڵكی‌ ده‌ستیان‬

‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ ته‌ندروست ده‌شۆن‬

‫نۆێترین توێژینه‌وه‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌رخستوه‌‬ ‫ك���ه‌ ‪%95‬ی‌ خه‌ڵ���ك ده‌س���تیان‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ هه‌ڵه‌ ده‌ش���ۆن ئه‌مه‌‬ ‫له‌كاتێكدایه‌ كه‌ شوشتنی‌ ده‌سته‌كان‬ ‫رۆتینه‌و رۆژانه‌ چه‌ند جارێك دوباره‌‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫پاش ئه‌وه‌ی‌ كه‌ كۆمه‌ڵێك پزیش���ك‬ ‫له‌زانكۆی‌ مشیگان ئه‌م لێكۆڵینه‌وه‌یان‬ ‫له‌س���ه‌ر چه‌ن���د ده‌ستش���ۆرێكی‌‬ ‫ش���وێنه‌ گش���تێكان ئه‌نجام���داوه‌‪.‬‬ ‫بۆیانده‌ركه‌وت���وه‌ ك���ه‌ ته‌نها ‪%5‬ی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ته‌ندروس���ت‬ ‫ده‌ستیان ش���ۆردوه‌و توانیویانه‌ ئه‌و‬ ‫میكرۆبانه‌ له‌ده‌س���تیان بكه‌نه‌وه‌ كه‌‬ ‫هۆكارن بۆ گواس���تنه‌وه‌ی‌ نه‌خۆشیه‌‬ ‫گۆێزراوه‌كان‌و چه‌ندین نه‌خۆش���ی‌ تر‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی‌ په‌تاو هه‌اڵمه‌ت هه‌روه‌ها‬

‫ئه‌م نه‌خۆش���یه‌ جوڵه‌یان هێواش ده‌بێت‬ ‫له‌كاتی‌ ڕۆشتندا‪.‬‬ ‫‪ .3‬گرژبون���ی‌ هه‌ندێ‌ له‌ماس���ولكه‌كانی‌‬ ‫له‌ش���ی‌ م���رۆڤ له‌كاتی‌ توش���بون به‌م‬ ‫نه‌خۆشیه‌دا‪.‬‬

‫ئ���ه‌و نه‌خۆش���یانه‌ی‌ ك���ه‌ توش���ی‌‬ ‫كۆئه‌ندامی‌ هه‌رس ده‌بن‪.‬‬ ‫زان���اكان ك���ه‌ سه‌رپه‌رش���تیاری‌‬ ‫توێژینه‌وه‌كه‌یان كردوه‌ رایانگه‌یاندوه‌‬ ‫ده‌ستشۆردنی‌ ته‌ندروست ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫سه‌ره‌تا هه‌ردو له‌پی‌ ده‌ستت بخه‌یته‌‬ ‫پێش ئاوه‌كه‌و پاش���ان س���ابونه‌كه‌‬ ‫بهێنیت به‌ناوله‌په‌كان‌و چه‌ند جارێك‬ ‫له‌پی‌ ده‌س���ت له‌یه‌ك بخشێنی‌ دواتر‬ ‫به‌ینی‌ په‌نجه‌كان‌و س���ه‌ری‌ ده‌ست‌و‬ ‫چه‌ن���د جارێك ئه‌م ك���رداره‌ دوباره‌‬ ‫بكرێته‌وه‌ دواتر ده‌سته‌كان بۆ ماوه‌ی‌‬ ‫‪ 20‬چركه‌ له‌پێش ئاوه‌كه‌ بهێڵه‌ره‌وه‌و‬ ‫پاشان به‌خاولییه‌كی‌ پاك ده‌سته‌كان‬ ‫وش���كبكه‌ره‌وه‌ چونكه‌ ده‌ستی‌ ته‌ڕ‬ ‫زۆرتری���ن میك���رۆب له‌خۆده‌گرێ���ت‬ ‫به‌به‌راورد به‌ده‌ستی‌ وشك‪.‬‬

‫خانه‌كانی‌ مێشكدا كه‌ ئه‌م نه‌شته‌رگه‌ریه‌‬ ‫ماوه‌ی‌ ‪ 4‬كاتژمێر ده‌خایه‌نێت‌و بڕی‌ زیاتر‬ ‫ل���ه‌ ‪ 30000‬ب���ۆ ‪ 50000‬دۆالری‌ ئه‌مه‌ریكی‌‬ ‫تێده‌چێت ئه‌م نرخه‌ به‌پێی‌ واڵت گۆڕانی‌‬ ‫به‌س���ه‌ردادێت‪ ،‬به‌اڵم كێش���ه‌ی‌ گۆڕینی‌‬ ‫ش���وێنی‌ ته‌زوه‌كان‌و پات���ری ئامێره‌كه‌‬ ‫وایكردوه‌ ئه‌و ئامێره‌ جێگه‌ی‌ ڕه‌زامه‌ندی‌‬ ‫نه‌خ���ۆش نه‌بێ���ت‪ ،‬ڕێگایه‌ك���ی‌ نوێ���ی‌‬ ‫نه‌شته‌رگه‌ری‌ بریتیه‌ له‌چاندنی‌ خانه‌كان‌و‬ ‫گه‌شه‌ پێكردنیان‪.‬‬ ‫‪ .3‬چاره‌س���ه‌ری‌ سروش���تی‌‪ :‬چه‌ندی���ن‬ ‫جۆری‌ چاره‌سه‌ری‌ سروش���تی‌ هه‌یه‌ كه‌‬ ‫پزیش���كانی‌ مێش���ك‌و ده‌م���ار له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌ زانس���تیه‌كانه‌وه‌ ئاماژه‌یان‬ ‫پێكردوه‌ ئه‌ویش بریتین له‌‪:‬‬ ‫أ‌‪ .‬وه‌رزش���كردن‌و ڕێگا ڕۆش���تن‪ :‬ئه‌مه‌‬ ‫به‌ش���ێكی‌ گرنگ���ه‌ ب���ۆ چاره‌س���ه‌رو‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ نیش���انه‌كانی‌ نه‌خۆش���ی‌‬ ‫پاركینس���نس وات���ه‌ له‌رزی���ن ئه‌وی���ش‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ كار له‌سه‌ر ماسولكه‌كانی‌‬ ‫ل���ه‌ش ده‌كات له‌گرژب���ون بیانپارێزیت‪،‬‬

‫بۆیه‌ پێویس���ته‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ توشبون‬ ‫به‌نه‌خۆش���ی‌ له‌رزین ڕۆژان���ه‌ بۆ ماوه‌ی‌‬ ‫‪ 45 -30‬خول���ه‌ك هه‌ندی‌ جۆری‌ وه‌رزش‬ ‫ئه‌نجامبده‌ن وه‌ك ڕۆش���تن به‌پێ‌‪ ،‬مه‌له‌‪،‬‬ ‫به‌كارهێنانی‌ هه‌ندێك جۆری‌ پاس���كیلی‌‬ ‫پزیشكی‌‪.‬‬ ‫ب‌‪ .‬به‌كارهێنانی‌ ئ���ه‌و خوارده‌مه‌نیانه‌ی‌‬ ‫س���ودمه‌ندن ب���ۆ نه‌خۆش���یه‌كه‌و تایدا‬ ‫ڤیتامین���ی‌ جۆری‌ ‪ D‬و‪ E‬تیایاندا زۆره‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا خۆدانه‌ به‌ر تیش���كی‌ خۆر بۆ‬ ‫ده‌س���تكه‌وتنی‌ ڤیتامی���ن ‪D‬و هه‌روه‌ها‬ ‫وه‌رگرتن���ی‌ ‪ ،3 omega‬ك���ه‌ ئه‌م���ه‌ش‬ ‫له‌گۆشتی‌ ماسیدا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ گش���تی‌ نه‌خۆش���ی‌‬ ‫پاركینس���نس واته‌ له‌رزین نه‌خۆشیه‌كی‌‬ ‫نیش���انه‌ییه‌‪ ،‬وات���ه‌ ته‌نه���ا نیش���انه‌ی‌‬ ‫هه‌یه‌و له‌ڕوی‌ فیزیای���ی‌و ده‌رونیه‌وه‌ كار‬ ‫له‌نه‌خۆش���ه‌كه‌ ده‌كات‪ ،‬تائێس���تا هی���چ‬ ‫ئاماژه‌یه‌كی‌ پزیشكی‌‌و لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫ته‌ندروستی‌ نیه‌‪ ،‬ئاماژه‌ به‌هۆكاری‌ مردن‬ ‫بكات له‌ڕێگه‌ی‌ پاركینسنسه‌وه‌‪.‬‬

‫به‌دو رێگه‌ی‌ سروشت ‌ی‬ ‫ره‌شبون ‌ی ده‌وروبه‌ر ‌ی چاوت مه‌هێله‌‬ ‫زۆرن ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ كه‌ كێش���ه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫په‌ڵه‌ره‌ش���انه‌ی‌ ده‌وروب���ه‌ری‌ چاوی���ان‬ ‫هه‌ی���ه‌و ره‌نگ���ه‌ چه‌ندی���ن رێگه‌ی���ان‬ ‫به‌كارهێنابێت ب���ۆ له‌ناوبردنیان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نوێترین توێژینه‌وه‌ كه‌ پسپۆڕانی‌ بواری‌‬ ‫جوانكاری‌ باسی‌ ده‌كه‌ن بریتیه‌ له‌چه‌ند‬ ‫رێگه‌یه‌كی‌ سروشتی‌ كه‌ ئه‌مانه‌ن‪:‬‬ ‫‪ -1‬كه‌وچكێ���ك ئ���اوی‌ ته‌مات���ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫كه‌وچكێ���ك ئاوی‌ لیم���ۆ تێكه‌ڵ به‌یه‌ك‬ ‫بكه‌و ده‌وروبه‌ری‌ چاوی‌ پێ چه‌ور بكه‌و‬ ‫بۆ ماوه‌ی‌ ‪ 10‬خوله‌ك بیهێڵه‌ره‌وه‌ پاشان‬ ‫به‌ئاو بیشۆ‪ .‬ئه‌م كرداره‌ رۆژی‌ دو جار‬ ‫دوباره‌بكه‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬خه‌یار یه‌كێكی‌ تره‌ له‌و رێگایانه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ ئ���ه‌و ش���وێنانه‌ رونده‌كات���ه‌وه‌و توانیویانه‌ ئه‌و میكرۆبانه‌ له‌ده‌س���تیان په‌ڵه‌ره‌ش���انه‌ی‌ ده‌وروب���ه‌ری‌ چاوی���ان‬ ‫ره‌ش���ییه‌كانی‌ ناهێلێ���ت‪ .‬پێویس���ته‌ بكه‌نه‌وه‌ كه‌ هۆكارن بۆ گواس���تنه‌وه‌ی‌ هه‌ی���ه‌و ره‌نگ���ه‌ چه‌ندی���ن رێگه‌ی���ان‬ ‫خه‌یاره‌كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ بازنه‌یی‌ ببڕیت‌و نه‌خۆش���یه‌ گۆێ���زراوه‌كان‌و چه‌ندی���ن به‌كارهێنابێت ب���ۆ له‌ناوبردنیان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بخرێته‌ س���ه‌ر چاوه‌كان‌و بۆ ماوه‌ی‌ ‪ 10‬نه‌خۆشی‌ تر به‌تایبه‌تی‌ په‌تاو هه‌اڵمه‌ت نوێترین توێژینه‌وه‌ كه‌ پسپۆڕانی‌ بواری‌‬ ‫خوله‌ك پاشان به‌ئاو بشۆردرێت‪ ،‬به‌اڵم هه‌روه‌ها ئه‌و نه‌خۆش���یانه‌ی‌ كه‌ توشی‌ جوانكاری‌ باسی‌ ده‌كه‌ن بریتیه‌ له‌چه‌ند‬ ‫رێگه‌یه‌كی‌ سروشتی‌ كه‌ ئه‌مانه‌ن‪:‬‬ ‫گه‌ر هاتو ئه‌و ناوچانه‌ زۆر ره‌ش بو ئه‌وا كۆئه‌ندامی‌ هه‌رس ده‌بن‪.‬‬ ‫كه‌وچكێ���ك ئ���اوی‌ ته‌ماته‌‬ ‫باش���تره‌ كه‌وچكێك ئاوی‌ خه‌یار له‌گه‌ڵ زان���اكان ك���ه‌ سه‌رپه‌رش���تیاری‌ ‪ -1‬‬ ‫كه‌وچكێ���ك ئاوی‌ لیم���ۆ تێكه‌ڵ به‌یه‌ك توێژینه‌وه‌كه‌یان ك���ردوه‌ رایانگه‌یاندوه‌ له‌گ���ه‌ڵ كه‌وچكێك ئ���اوی‌ لیمۆ تێكه‌ڵ‬ ‫بكرێ���ت‌و ئه‌و ش���وێنانه‌ی‌ پ���ێ چه‌ور ده‌ستشۆردنی‌ ته‌ندروس���ت ئه‌وه‌یه‌ كه‌ به‌یه‌ك بكه‌و ده‌وروبه‌ری‌ چاوی‌ پێ چه‌ور‬ ‫بكرێت‌و بۆ م���اوه‌ی‌ ‪ 15‬خوله‌ك پێوه‌ی‌ س���ه‌ره‌تا هه‌ردو له‌پی‌ ده‌ستت بخه‌یته‌ بكه‌و بۆ ماوه‌ی‌ ‪ 10‬خوله‌ك بیهێڵه‌ره‌وه‌‬ ‫پێ���ش ئاوه‌ك���ه‌و پاش���ان س���ابونه‌كه‌ پاش���ان به‌ئاو بیشۆ‪ .‬ئه‌م كرداره‌ رۆژی‌‬ ‫بهێڵرێته‌وه‌و دواتر بشۆردرێت‪.‬‬ ‫ته‌نه���ا ‪%5‬ی‌ خه‌ڵك���ی‌ ده‌س���تیان بهێنیت به‌ناوله‌پ���ه‌كان‌و چه‌ند جارێك دو جار دوباره‌بكه‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫خه‌ی���ار یه‌كێكی‌ ت���ره‌ له‌و‬ ‫له‌پی‌ ده‌س���ت له‌یه‌ك بخش���ێنی‌ دواتر ‪ -2‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ ته‌ندروست ده‌شۆن‬ ‫نۆێترین توێژینه‌وه‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌رخس���توه‌ به‌ین���ی‌ په‌نجه‌كان‌و س���ه‌ری‌ ده‌س���ت‌و رێگایانه‌ی‌ كه‌ ئه‌و شوێنانه‌ رونده‌كاته‌وه‌و‬ ‫كه‌ ‪%95‬ی‌ خه‌ڵك ده‌ستیان به‌شێوه‌یه‌كی‌ چه‌ن���د جارێك ئ���ه‌م ك���رداره‌ دوباره‌ ره‌ش���ییه‌كانی‌ ناهێلێ���ت‪ .‬پێویس���ته‌‬ ‫هه‌ڵه‌ ده‌ش���ۆن ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ بكرێته‌وه‌ دواتر ده‌س���ته‌كان بۆ ماوه‌ی‌ خه‌یاره‌كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ بازنه‌یی‌ ببڕیت‌و‬ ‫شوشتنی‌ ده‌س���ته‌كان رۆتینه‌و رۆژانه‌ ‪ 20‬چركه‌ له‌پێ���ش ئاوه‌كه‌ بهێڵه‌ره‌وه‌و بخرێته‌ س���ه‌ر چاوه‌كان‌و بۆ ماوه‌ی‌ ‪10‬‬ ‫پاش���ان به‌خاولییه‌كی‌ پاك ده‌سته‌كان خوله‌ك پاشان به‌ئاو بشۆردرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫چه‌ند جارێك دوباره‌ ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫پاش ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌ كۆمه‌ڵێك پزیش���ك وش���كبكه‌ره‌وه‌ چونك���ه‌ ده‌س���تی‌ ته‌ڕ گه‌ر هاتو ئه‌و ناوچانه‌ زۆر ره‌ش بو ئه‌وا‬ ‫له‌زانكۆی‌ مشیگان ئه‌م لێكۆڵینه‌وه‌یان زۆرترین میكرۆب له‌خۆده‌گرێت به‌به‌راورد باش���تره‌ كه‌وچكێك ئاوی‌ خه‌یار له‌گه‌ڵ‬ ‫كه‌وچكێ���ك ئاوی‌ لیم���ۆ تێكه‌ڵ به‌یه‌ك‬ ‫له‌س���ه‌ر چه‌ند ده‌ستش���ۆرێكی‌ شوێنه‌ به‌ده‌ستی‌ وشك‪.‬‬ ‫گشتێكان ئه‌نجامداوه‌‪ .‬بۆیانده‌ركه‌وتوه‌ ب���ه‌دو رێگه‌ی‌ سروش���تی‌ ره‌ش���بونی‌ بكرێ���ت‌و ئه‌و ش���وێنانه‌ی‌ پ���ێ چه‌ور‬ ‫بكرێت‌و بۆ م���اوه‌ی‌ ‪ 15‬خوله‌ك پێوه‌ی‌‬ ‫ك ‌ه ته‌نها ‪%5‬ی‌ خه‌ڵكی‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ده‌وروبه‌ری‌ چاوت مه‌هێله‌‬ ‫ته‌ندروس���ت ده‌س���تیان ش���ۆردوه‌و زۆرن ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ كه‌ كێش���ه‌ی‌ ئه‌و بهێڵرێته‌وه‌و دواتر بشۆردرێت‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫نه‌شته‌ر‬ ‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫بۆچی کوێر بوین؟‬ ‫(‪)3‬‬

‫کوێرکردنی ‪ ٣٠‬هاواڵتی‌و دەرهێنانی چاوێکی‬ ‫نۆ کەس����یان‌و هەردو چ����اوی یەکێکیان‬ ‫بەتەنها پەیوەندی بەسەقەتیی‌و شکستی‬ ‫سیستمی تەندروستیی نیە لەئاستە ورد‬ ‫(‪)Micro‬و مامناوەندەکان����دا(‪،)Meso‬‬ ‫بەڵک����و ڕەنگدان����ەوەو دەرئەنجامێک����ی‬ ‫ڕاس����تەوخۆی کۆمەڵێ����ک گۆڕان����کاری‬ ‫ڕیشەیش����ە لەئاس����تە ب����ااڵو ب����ەرزو‬ ‫گەورەکان����دا(‪ .)Macro‬کارەس����اتێکی‬ ‫گ����ەورەی ل����ەم قەبارەیە تەنه����ا بەهۆی‬ ‫پابەندنەب����ون بەڕێنمای����ی‌و بەڵگ����ە‬ ‫زانس����تیە گلۆباڵی����ی‌و دانپێدانراوەکاندا‬ ‫ڕون����ادات‪ .‬دیس����ان ئەم کۆس����تە تەنها‬ ‫بەه����ۆی بێس����ەروبەری ڕێکخراوەی����ی‌و‬ ‫دەزگای����ی وەزارەت����ی تەندروس����تیی‌و‬ ‫سیس����تمی تەندروستیی بەگشتیەوە نیە‪.‬‬ ‫کارەساتێکی گەورەی لەئاست‌و قەبارەی‬ ‫کوێرکردن����ی ‪ ٣٠‬هاواڵتی‪ ،‬ڕاس����تەوخۆو‬ ‫ناڕاس����تەوخۆش پەیوەندی����ی ب����ەو‬ ‫سیستمە سیاس����ی‪-‬ئابورییەوە هەیە کە‬ ‫لەکوردستاندا بەخێراییەکی شێرپەنجەیی‬ ‫تەشەنەئەس����ەنێت‌و س����ەرلەبەری ژیانی‬ ‫ئێمەی گۆڕیوە ب����ۆ پانتاییەکی قازانجی‬ ‫ئابوری‪.‬‬ ‫لەدوای ش����ەڕی س����اڵی ‪٢٠٠٣‬ەوە‪ ،‬ئیتر‬ ‫بومەلەرزەیی����ەک لەکای����ەی سیاس����ی‪-‬‬ ‫ئابوری (‪ )Political economy‬عێراق‌و‬ ‫لەگەڵیشیدا کوردستان ڕودەدات‪ .‬ڕەگەزو‬ ‫خەس����ڵەتی س����ەرەکی ئەم گۆڕانکاریە‪،‬‬ ‫بەتایبەتک����ردن‌و بەبازاڕکردن����ی تەواوی‬ ‫جومگەکانی ئابوری����ی واڵتەکەیە‪ .‬گرنگە‬ ‫لێ����رە جیاکاریی����ەک بکەی����ن لەنێ����وان‬ ‫بەتایبەتکردن‌و بەبازاڕکردن‪ .‬ئەوەی یەکەم‬ ‫پەیوەندی بەخاوەندارێت����ی ئامرازەکانی‬ ‫بەرهەمێنان����ەوە هەی����ەو ئ����ەوەی دوەم‬ ‫مەرجی خاوەندارێتی تیا نیەو دەش����ێت‬ ‫بەتەنه����ا کەرەس����تەکانی ب����ازاڕی ئازاد‬ ‫بەکاربهێنێت‪ .‬کارکتەرو پاڵنەری سەرەکی‬ ‫ئ����ەم گۆڕانکارییانە‪ ،‬ئەو ڕێکخراوو بانک‌و‬ ‫دەزگاو سندوقانە بون کە لەدوای شەڕی‬ ‫‪٢٠٠٣‬ەوە عێراق‌و کوردس����تان بەجۆرێکی‬ ‫ن����ەرم داگیردەک����ەن‌و هەماهەنگ لەگەڵ‬ ‫داگیرکردنی س����ەربازییدا‪ ،‬س����ۆفتوێری‬ ‫ئابوریی‌و بازرگانیی‌و سیاس����یی عێراق‌و‬ ‫کوردستان فۆرماتدەکەنەوە‪.‬‬ ‫سەرەتای ئەم فۆرماتکردنە بەدەرکردنی‬ ‫ه����ەزاران فەرمانب����ەری حکوم����ەت‬ ‫دەستپێدەکات کە (پۆل بریمەر) بەناوی‬ ‫ڕیشەکێش����کردنی بەعسیەکانەوە ویستی‬ ‫حکوم����ەت بچوکبكاتەوەو بوار بۆ کەرتی‬ ‫تایب����ەت بڕەخس����ێنێت گەورەتربێ����ت‪.‬‬ ‫بێگومان سیس����تمی تەندروستیش بەشی‬ ‫خۆی بەرکەوت لەم بچوکردنەوەیە‪ .‬دوای‬ ‫ئ����ەوە‪ ،‬لیبراڵکردن����ی ب����ازاڕو بازرگانیی‬ ‫بەدوایاندا هاتن‪ .‬ئەم ش����ەپۆلە ئەوەندە‬ ‫توندو خێرا بو کە عێراق‌و کوردس����تانی‬ ‫کرد بەبەهەش����تی ئاڵۆێ����ری بازرگانی‌و‬ ‫کۆمەڵە یاس����او ڕێسایەک جێگیرکران کە‬ ‫ئەم هەرێم‌و واڵتەیان ک����رد بەلیبراڵترین‬ ‫واڵتەکان����ی ناوچەک����ە ل����ەڕوی ئالوێری‬ ‫بازرگان����ی‌و هێنانی کااڵوە‪ .‬ب����ۆ نمونە‪،‬‬ ‫باجی س����ەر هێنانی هەم����و کااڵکان بۆ‬ ‫‪ %٥‬کەمکرای����ەوە کە ب����ۆ هەمو کااڵیەک‬ ‫ه����ەر ئەوەندەیە بەدەرمان‌و کەرەس����تی‬ ‫پزیشکیشەوە‪ .‬ئەمە وایکرد کە کوردستان‌و‬ ‫عێراق ببن بەموگناتیسی کااڵی هەرزان‌و‬ ‫پرۆس����ەی ئاڵوێرکردنی ئ����ەو کااڵیانەی‬ ‫ئاس����انترکرد‪ .‬بۆی����ە دەرمانێک����ی وەکو‬ ‫ئاڤاس����تین ئەگەر لەواڵتێکی تردا بەهۆی‬ ‫باج����ەوە قازانجێکی ئەوتۆ بەبازرگانەکان‬ ‫دەس����تنەخات‪ ،‬لەکوردس����تاندا دەبێت����ە‬ ‫س����ەرچاوەیەکی چ����ەوری داهات بەهۆی‬ ‫باجی کەم‌و ئاسانبونی هێنان‌و بردنەوە‪.‬‬ ‫ه����اوکات لەگ����ەڵ ئ����ەم سیاس����ەتانە‪،‬‬ ‫بانک����ی نێودەوڵەتی‌و س����ەندوقی دراوی‬ ‫نێودەوڵەتی‪ ،‬بۆ لێخۆشبونیان لەقەرزەکانی‬ ‫عێراق‪ ،‬کۆمەڵێک پێش����مەرجیان لەسەر‬ ‫واڵتەکە س����ەپاند‪ ،‬وەک����و کەمکردنەوەی‬ ‫خەرجی����ی حکومەت لەکەرتی گش����تی‌و‬ ‫بوار ڕەخس����اندن بۆ کەرت����ی تایبەت کە‬ ‫<داینەمۆی س����ەرەکی ئاب����وری واڵتەکە‬ ‫بێت> (بەسیس����تمی تەندروستیشەوە)‪.‬‬ ‫سەرئەنجام‪ ،‬س����ەرەڕای زۆربونی داهاتی‬ ‫واڵتەکە لەڕێی فرۆشی نەوتەوە‪ ،‬هاوکات‬ ‫خەرجیی تەندروس����تی (لەپاڵ ئەویشدا‬ ‫خوێن����دن‌و خزمەتە کۆمەاڵیەتیەکانی تر)‬ ‫یا کەمیانکرد یا وەکو خۆیان مانەوە‪.‬‬ ‫ئ����ەم فاکت����ەرە سیاس����ی‪ -‬ئابورییان����ە‬ ‫گرنگ����ن بۆ ئەوەی ل����ەوە تێبگەین ئاخۆ‬ ‫بۆچ����ی دەرمانی ه����ەرزان‌و کواڵیتی نزم‬ ‫بەش����ەپۆل ڕو لەکوردس����تان دەکات‌و‬ ‫وەزارەتی تەندروستییش هەر پێیدەکرێت‬ ‫بیانسوتێنێت؟ بۆچی حکومەت ناتوانێت‬ ‫لوس����ینتس بکڕێ����ت ( ک����ە گران����ە)و‬ ‫بواردەدات ئاڤاستین بەکاربهێنرێت (کە‬ ‫هەرزانترە)؟‪.‬‬ ‫دواجار سیس����تمی تەندروستی بەشێکی‬ ‫دانەبڕاوە لەسیستمێکی سیاسی‪ -‬ئابوری‬ ‫فراوانترو ناش����ێت بەجودا لەوەی دوایی‬ ‫تەماشابکرێت‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwenden.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )383‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/6/25‬‬

‫خوێندن له‌قوتابخانه‌ی قوڕدا‬

‫ته‌خته سپی‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫کابینه‌ی حه‌وته‌م بواری په‌روه‌رد ‌ه له‌گونده‌کان په‌راوێزخراو ‌ه‬ ‫ئا‪ :‬ئاراس عوسمان‬ ‫ی حه‌وت‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ له‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫كابین ‌هی‌ نه‌یتوانیو‌ه خزمه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫گونده‌كان بكات‪ ،‬پارله‌مانتارێك ‌‬ ‫لیستی‌ كوردستانی‌ پێیوایه‌ ك ‌ه‬ ‫ی حكومه‌ت زۆر گه‌وره‌ن‌و‬ ‫كێشه‌كان ‌‬ ‫چاره‌سه‌ریان بۆ نه‌كراوه‌ به‌تایبه‌ت‬ ‫ی‬ ‫ی حه‌وته‌م‪ ،‬ئه‌ندامێك ‌‬ ‫له‌كابینه‌ ‌‬ ‫فراكسیۆنی‌ گۆرانیش ده‌ڵێت‬ ‫چه‌ندینجار وه‌زاره‌ت‌و حكومه‌تمان‬ ‫ئاگاداركردۆته‌وه‌ به‌راپۆرت‌و وێنه‌و‌ه‬ ‫له‌ره‌وشی‌ په‌روه‌رده‌ له‌گونده‌كان‪،‬‬ ‫به‌اڵم هیچیان بۆ نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫هه‌وڵی‌ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ هه‌ڵه‌ی ‌ه بۆ‬ ‫گونده‌كان‬ ‫ی‬ ‫دانا سه‌عید سۆفی‌‪ ،‬ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌و خوێندنی‌ بااڵ له‌پارله‌مان ‌‬ ‫كوردستان بۆ ئاوێن ‌ه وتی‌‪ :‬به‌داخه‌و‌ه ئه‌م‬ ‫ی نه‌كرد بۆ‬ ‫ی حكومه‌ت زۆر شت ‌‬ ‫كابینه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بواری‌ په‌روه‌رد‌ه له‌گونده‌كاندا‪ ،‬ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئێجگار‬ ‫ئێس���تا هه‌ی��� ‌ه كه‌موكورتیه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌ور‌ه به‌دی‌ ده‌كرێت‪ ،‬له‌وان ‌ه مامۆستا ‌‬ ‫پس���پۆڕو بیناو مه‌رجی‌ س���ه‌المه‌تی‌‌و‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ نیه‌‪ ،‬الیه‌نی‌ په‌یوه‌ندیدار‬ ‫ی خۆیان هه‌وڵیانداو‌ه له‌هه‌ر‬ ‫به‌حس���اب ‌‬ ‫گوندێك قوتابخانه‌یه‌ك هه‌بێت ك ‌ه ئه‌م ‌ه‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌‪ ،‬بۆ نمونه‌ گوندمان هه‌ی ‌ه چه‌ند‬ ‫ماڵێكه‌ قوتابخانه‌ی‌ هه‌یه‌و هه‌ش���مان ‌ه‬ ‫س���ه‌دان ماڵه‌ بێ بینای���ه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی ژینگه‌یه‌ك بۆ بوار ‌‬ ‫واده‌كات نه‌توان��� ‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ له‌گونده‌كان دروست بكه‌یت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫راپۆرتمانداوه‌ به‌حكومه‌ت‌و وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ هیچیان بۆ نه‌كراوه‌‬ ‫ی‬ ‫عه‌زیم��� ‌ه نه‌جمه‌دی���ن‪ ،‬پارله‌مانتار ‌‬ ‫ی پ���ه‌روه‌رد‌ه بۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫گۆران له‌لیژنه‌ ‌‬ ‫ی ئێم ‌ه‬ ‫وت���ی‌‪ :‬ئ���ه‌و ق���ه‌زاو ناوچان���ه‌ ‌‬ ‫ی كردوه‌‪ ،‬چه‌ندجار‬ ‫به‌دواداچونم���ان بۆ ‌‬ ‫داوامانك���ردوه‌ له‌پارله‌م���ان‌و حكومه‌ت‬ ‫ی‬ ‫چاره‌س���ه‌رێك بدۆزێته‌و‌ه بۆ كێش���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم هی���چ ش���تێك ‌‬ ‫وه‌ه���ا نه‌ك���راوه‌و پێش���نیارمانكردو‌ه‬ ‫ب���ۆ حكوم���ه‌ت‌و وه‌زاره‌ت‌و به‌وێنه‌و‌ه‬ ‫ی قوتابخان ‌ه هه‌ی ‌ه‬ ‫نیشانمانداون كه‌ پۆل ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌گونده‌كان���دا دو مه‌تر ب���وه‌و رێگه‌ ‌‬ ‫مامۆس���تاو قوتابی���ه‌كان نه‌بۆت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم تائێستا نه‌یانتوانیو‌ه چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫ئ���ه‌و گرفتان���ه‌ بك���ه‌ن‪ ،‬ك��� ‌ه چه‌ندین‬ ‫راپۆرتمان���داو‌ه پارله‌م���ان‌و حكومه‌ت‬

‫ئه‌م كابینه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫حكومه‌ت زۆر‬ ‫شتی‌ نه‌كرد بۆ‬ ‫بواری‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫له‌گونده‌كاندا‪‌،‬‬ ‫له‌هه‌ولێر گوندمان‬ ‫هه‌یه‌ مامۆستای‌‬ ‫ته‌واویان نیه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫‪ 20‬کارگوزاریان‬ ‫هه‌یه‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫ی‬ ‫به‌كاردێت له‌الیه‌ن���ی‌ وه‌زاره‌ت‌و الیه‌ن ‌‬ ‫جێبه‌جێكاره‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی چاره‌سه‌ری‌ ئه‌و قوڕاو باراناو‌ه‬ ‫هه‌وڵ ‌‬ ‫نه‌دراو‌ه كه‌ دێت ‌ه خوار به‌سه‌ر‬ ‫خوێندكاراندا‬ ‫ی‬ ‫ی گ���ۆڕان ئاماژ‌ه ‌‬ ‫پارله‌مانتاره‌ك���ه‌ ‌‬ ‫به‌وه‌ش���كرد" چه‌ندین گوندمان هه‌ی ‌ه‬ ‫بینای‌ تێدا نیه‌و هه‌یان ‌ه له‌كه‌ره‌ڤانه‌دای ‌ه‬ ‫یاخ���ود له‌ن���او خانویه‌ك ك���ه‌ قوڕاوو‬ ‫باران���او به‌س���ه‌ریان دێته‌ خ���واره‌وه‌‪،‬‬ ‫ی تائێس���تا ئێم ‌ه به‌دواداچونمان‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كردبێت له‌هیچ گوندێك له‌شه‌ش پۆل ‌‬ ‫زیاترمان نه‌بینیوه‌‪ ،‬وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رد‌ه‬ ‫هیچ چاره‌سه‌رێكی‌ بۆ بواری‌ په‌روه‌رد‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كێش���ه‌كان ‌‬ ‫پێ نه‌بوه‌و چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی په‌روه‌رده‌ له‌و ناوچانه‌دا‬ ‫نه‌كردوه‌و رۆڵ ‌‬ ‫ی زۆر خراپ���دا ده‌گوزه‌رێ‌‪.‬‬ ‫له‌ئاس���تێك ‌‬ ‫له‌ده‌ڤ���ه‌ری‌ هه‌ولێر ‪ 20‬كارگوزار هه‌بو‌ه‬ ‫كه‌ له‌ژماره‌ی‌ مامۆستاكان زیاتر بوه‌‬ ‫دانا س���ه‌عید باس���ی‌ له‌وه‌ش���كرد"‬

‫پۆلی‌ قوتابخانه‌ هه‌یه‌ له‌گونده‌كاندا‬ ‫دو مه‌تر بوه‌و جێگه‌ی‌ مامۆستاو‬ ‫قوتابیه‌كان نه‌بۆته‌وه‌‬ ‫له‌ده‌وروبه‌ری‌ هه‌ولێ���ر گوندمان هه‌ی ‌ه‬ ‫ی ته‌واویان نی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم ‪20‬‬ ‫مامۆس���تا ‌‬ ‫ی تر‬ ‫خزمه‌تگوزاری���ان هه‌یه‌و له‌ش���وێن ‌‬ ‫ی‬ ‫ژمار‌هی‌ مامۆس���تاكان له‌قوتابیه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫زیاتره‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه ئه‌مه‌ خراپ به‌كارهێنان ‌‬

‫بودج��� ‌هی‌ وه‌زارت نی���ه‌؟ بۆی���ه‌ زۆر‬ ‫ی‬ ‫ی زیاتر هه‌ی���ه‌و وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫كه‌موكورت��� ‌‬ ‫ی نه‌بو‌ه‬ ‫په‌روه‌رد‌ه پالن‌و به‌رنامه‌ی‌ خۆ ‌‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ركی‌ كێش���ه‌كان به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌گونده‌كانی‌ كوردستاندا‪.‬‬

‫یه‌كێتی مامۆستایان‪ :‬كه‌س نه‌به‌خشراوه‌ له‌و بڕ‌ه پاره‌ ‌ی‬ ‫وه‌كو پێشینه‌ به‌مامۆستیان دراوه‌و ده‌بێت بیگه‌ڕێننه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫به‌بڕیارێكی لقی هه‌ولێری یه‌كێتی‬ ‫مامۆستایانی كوردستان كه‌ ئاراسته‌ی‬ ‫به‌رێوبه‌رایه‌تی گشتی په‌روه‌رده‌ی‬ ‫هه‌ولێرو دواتر سه‌رجه‌م لقه‌كانی‬ ‫سنوره‌كه‌ی‌ كردوه‌‪ ،‬داواكراوه‌ ئه‌و‬ ‫بڕه‌ پاره‌ی كه‌ له‌ماوه‌ی رابردودا‬ ‫یه‌كێتی مامۆستایان وه‌كو پێشینه‌‬ ‫داویه‌تی به‌مامۆستایان وه‌ربگیرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌رپرسی لقی كۆیه‌ی یه‌كێتی‬ ‫مامۆستایان ده‌ڵێت به‌بڕیارێكی‬ ‫یه‌كێـتی مامۆستایان هه‌مو ئه‌و‬ ‫مامۆستایانه‌ی ئه‌و پێشینه‌یان‬ ‫وه‌رگرتوه‌ به‌خشراون‪.‬‬ ‫به‌رپرس���ی لق���ی هه‌ولێ���ری یه‌كێتی‬ ‫مامۆس���تایان ره‌تیده‌كات���ه‌وه‌ ك���ه‌‬ ‫ئ���ه‌وان نوس���راویان كردبێ���ت‌و داوای‬ ‫وه‌رگرتنه‌وه‌ی ئه‌و بڕه‌ پاره‌یان كردبێت‬ ‫به‌ڵك���و ئ���ه‌وان داوای ئ���ه‌و پاره‌ی���ان‬ ‫كردوه‌ته‌وه‌ كه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی تایبه‌ت‬ ‫دراوه‌ به‌مامۆستا‪.‬‬ ‫عه‌بدولره‌حمان ره‌ش���ید به‌رپرس���ی‬ ‫لق���ی هه‌ولێری یه‌كێتی مامۆس���تایانی‬ ‫كوردستان ئه‌وه‌ی بۆ ئاوێنه‌ رونكرده‌وه‌‬ ‫ك���ه‌" ئ���ه‌وان داوای ئه‌و ب���ڕه‌ پاره‌یان‬ ‫نه‌ك���ردوه‌ به‌ڵك���و له‌م���اوه‌ی رابردودا‬ ‫مامۆس���تا هه‌بوه‌ وه‌كو شه‌خسی هاتوه‌‬ ‫بۆ المان‌و داوای كردوه‌ یارمه‌تی بده‌ین‬ ‫ئێمه‌ش وه‌ك���و یه‌كێتی مامۆس���تایان‬ ‫به‌ده‌ر له‌رێنماییه‌كان ئه‌و هاوكاریه‌مان‬

‫داوه‌ به‌مامۆس���تایان به‌اڵم له‌ئێس���تادا‬ ‫ئێمه‌ به‌نوسراو داوامانكردوه‌ ئه‌و قه‌رزه‌‬ ‫بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ یه‌كێتی مامۆستایان"‪.‬‬ ‫ناوبراو جه‌ختی له‌سه‌ر ئه‌وه‌ كرده‌وه‌"‬ ‫ئه‌و مامۆس���تایانه‌ی له‌م���اوه‌ی رابردو‬ ‫پێش���ینه‌یان وه‌رگرت���وه‌ له‌یه‌كێت���ی‬ ‫مامۆس���تایان هه‌موی���ان به‌خش���راون‌و‬ ‫پاره‌یان لێوه‌رناگیرێته‌وه‌ به‌ڵكو ئه‌و بڕه‌‬ ‫پاره‌ وه‌رده‌گیرێته‌وه‌ كه‌ به‌شێوه‌ی قه‌رز‬ ‫دراوه‌ به‌مامۆستایان"‪.‬‬ ‫ئه‌و قسانه‌ی به‌رپرسی لقی هه‌ولێری‬ ‫یه‌كێت���ی مامۆس���تایان له‌كاتێكدای���ه‌‬ ‫جێگری سه‌رۆكی یه‌كێتی مامۆستایانی‬ ‫كوردس���تان ده‌ڵێ���ت ئه‌و پێش���ینه‌ی‬ ‫له‌ماوه‌ی رابردو به‌مامۆس���تایان دراوه‌‬ ‫وه‌كو خۆیه‌تی‌و نه‌به‌خشراون‪.‬‬ ‫عه‌بدولواحی���د محه‌م���ه‌د جێگ���ری‬ ‫س���ه‌رۆكی یه‌كێت���ی مامۆس���تایانی‬ ‫كوردس���تان له‌لێدوانێك���ی ب���ۆ ئاوێنه‌‬ ‫وتی" له‌كۆبون���ه‌وه‌ی ژماره‌ ‪ 13‬كۆتایی‬ ‫ساڵی ‪ 2009‬ئه‌نجومه‌نی ته‌نفیزی بڕیار‬ ‫دراوه‌ ئه‌و مامۆستایانه‌ی كه‌ پێشینه‌ی‬ ‫خانوبه‌ره‌و هاوس���ه‌رگیریان وه‌رگرتوه‌‬ ‫وه‌كو خۆیی ده‌مێنێته‌وه‌ تاكو یه‌كالیی‬ ‫ده‌كرێت���ه‌وه‌ به‌اڵم ئه‌و مامۆس���تایانه‌ی‬ ‫له‌دوای ئه‌و بڕیاره‌ پێش���ینه‌ وه‌رده‌گرن‬ ‫ده‌به‌خشرێن"‪.‬‬ ‫ناوبراو وت���ی" له‌و كاته‌دا به‌ش���ێك‬ ‫له‌به‌رپرس���ی لق���ه‌كان ئه‌وه‌ی���ان‬ ‫به‌مامۆس���تایان راگه‌یان���د ك���ه‌ ئ���ه‌و‬ ‫مامۆس���تایانه‌ی له‌دوای س���اڵی ‪2009‬‬ ‫وه‌ریانگرت���وه‌ به‌خش���راون ب���ه‌اڵم ئه‌و‬

‫نایه‌كسانی‌‌و ته‌مومژ‬ ‫له‌بڕیاره‌كان ‌ی‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫په‌روه‌رده‌دا‬ ‫‌‬

‫مندااڵن چاوه‌ڕێی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌یه‌و ئه‌وانیش چاوه‌ڕێی حیزبن‬ ‫ی‬ ‫بۆ پالن‌و چاره‌س���ه‌ركردنی‌ كێش��� ‌ه ‌‬ ‫په‌روه‌رد‌ه له‌گونده‌كان به‌تایبه‌ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌نگاویان بۆ نه‌ناوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تان ‌‬ ‫ئ���ه‌و پارله‌مانتاره‌ ‌‬ ‫ك���رده‌وه‌"‬ ‫ل���ه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫جه‌خت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م بواره‌دا به‌پل ‌ه ‌‬ ‫له‌كه‌موكورتیه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كه‌م حكومه‌ت به‌رپرس���ه‌و وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌روه‌رد‌ه مولزه‌مه‌ به‌سه‌رپه‌رشتیكردن ‌‬ ‫ی ساوایانه‌و‌ه‬ ‫ی په‌روه‌رد‌ه له‌باخچه‌ ‌‬ ‫بوار ‌‬ ‫تاك���و په‌یمان���گاكان‌و ئه‌مه‌ به‌یاس���ا‬ ‫رێكخراوه‌‪ ،‬به‌دواداچونك���راوه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫وه‌زاره‌ت‌و پارله‌مان���ه‌وه‌و كه‌موكورتی‌‌و‬ ‫چاره‌س���ه‌ریه‌كانیش خراونه‌ته‌رو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ێ نه‌گرێت‌و‬ ‫حكومه‌تێك���ت هه‌بێت گ���و ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌م ‌‬ ‫وه‌زاره‌تێك���ی‌ هه‌بێت بیان���و ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بكات��� ‌ه ه���ۆكار ‌‬ ‫بودج���ه‌و تازه‌ی��� ‌‬ ‫ی په‌روه‌رد‌ه‬ ‫چاره‌سه‌رنه‌كردنی‌ كێشه‌كان ‌‬ ‫ی په‌روه‌رد‌ه‬ ‫ك ‌ه ئه‌م ‌ه بیانو نیه‌‪ ،‬وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی تریشیان‬ ‫ی پاره‌ ‌‬ ‫ی بودجه‌كه‌ ‌‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ ته‌رخانكراوه‌ ك ‌ه ناتوانێت چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫گرفته‌كان بكات‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ به‌خراپ ‌‬

‫ئه‌و جۆر‌ه‬ ‫یارمه‌تیانه‌‬ ‫له‌په‌یڕه‌وو پرۆگرام‌و‬ ‫یاسای یه‌كێتی‬ ‫مامۆستایان نیه‌‬ ‫هه‌ركه‌سێكیش ئه‌و‬ ‫بڕیاره‌ی دابێت‬ ‫خۆی به‌رپرسیاره‌‬ ‫له‌جێبه‌جێكردنی‬ ‫مامۆس���تایانه‌ی له‌پێش س���اڵی ‪2009‬‬ ‫وه‌ریانگرت���وه‌ بڕیاره‌ك ‌ه وه‌كو خۆیه‌تی‌و‬ ‫نه‌به‌خشراون"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌قس���ه‌كانی به‌رپرسی‬ ‫لقی هه‌ولێری یه‌كێتی مامۆس���تایان كه‌‬ ‫وتبوی" یه‌كێتی مامۆس���تایان یارمه‌تی‬ ‫تایبه‌تی به‌مامۆس���تایان داوه‌و ئێس���تا‬

‫خوێندن‬

‫داوای وه‌رگرتن���ه‌وه‌ی ئ���ه‌و یارمه‌تی���ه‌ مامۆستایان ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌وان‬ ‫ده‌كات جێگ���ری س���ه‌رۆكی یه‌كێت���ی دوای بیس���تنی ئه‌و هه‌واڵه‌ راسته‌وخۆ‬ ‫مامۆستایان وتی" ئه‌و جۆره‌ یارمه‌تیانه‌ به‌دواداچونی���ان ب���ۆ بابه‌ته‌كه‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫له‌په‌ی���ڕه‌و پرۆگرام‌و یاس���ای یه‌كێتی س���كرتاریه‌تی یه‌كێـتی مامۆستایانیان‬ ‫مامۆس���تایان نیه‌ وه‌ هه‌ركه‌س���ێكیش لێئاگاداركردوه‌ته‌وه‌و دوای كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌و بڕیاره‌ی دابێت خۆی به‌رپرس���یاره‌ نائاس���ایی مه‌كته‌بی ته‌نفیزی بڕیاردرا‬ ‫ئه‌و بڕیاره‌ رابگیرێت‪.‬‬ ‫له‌جێبه‌جێكردنی‪.‬‬ ‫ه���اوكات عه‌بدولره‌حم���ان ره‌ش���ید‬ ‫به‌رپرس���ی لق���ی كۆی���ه‌ی یه‌كێتی‬ ‫مامۆس���تایانیش ده‌ڵێت گه‌رچی پێشتر به‌رپرس���ی لق���ی هه‌ولێ���ری یه‌كێت���ی‬ ‫یه‌كێتی مامۆس���تایان ل���ه‌و بڕه‌ پاره‌ی مامۆس���تایان ئ���ه‌وه‌ی خس���ته‌رو كه‌‬ ‫وه‌كو پێش���ینه‌ دراوه‌ به‌مامۆس���تایان ئ���ه‌وان له‌ئێس���تادت ئ���ه‌و بڕیاره‌یان‬ ‫به‌خشراون به‌اڵم لقی هه‌ولێری یه‌كێتی راگرتوه‌ كه‌ ئاراس���ته‌ی به‌رێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫مامۆس���تایان له‌رێگای نوس���راوێكه‌وه‌ گش���تی هه‌ولێریان كردبو به‌مه‌به‌ستی‬ ‫داوای وه‌رگرتن���ه‌وه‌ی ئ���ه‌و بڕه‌ پاره‌ی وه‌رگرتنه‌وه‌ی ئه‌و قه‌رزه‌ی به‌مامۆستایان‬ ‫دراوه‌‪.‬‬ ‫كردوه‌‪.‬‬ ‫به‌رزان شه‌الل به‌رپرسی لقی كۆیه‌ی‬ ‫به‌رزان شه‌الل به‌رپرسی لقی كۆیه‌ی‬ ‫یه‌كێتی مامۆس���تایانی كوردس���تان بۆ یه‌كێتی مامۆستایان ئاماژه‌ی به‌وه‌شكرد"‬ ‫ئاوێن���ه‌ وت���ی‪ :‬دیاره‌ ئه‌و ب���ڕه‌ پاره‌ی دوای ئه‌وه‌ی مه‌كته‌بی ته‌نفیزی یه‌كێتی‬ ‫له‌ماوه‌ی رابردو دراوه‌ به‌مامۆس���تایان مامۆس���تایان كۆبون���ه‌وه‌ی نائاس���ایی‬ ‫به‌ش���ێوه‌ی پێش���ینه‌ ب���وه‌و مانگانه‌ خ���ۆی ئه‌نجام���دا‪ ،‬كۆده‌نگییه‌ك هه‌بو‬ ‫له‌مامۆس���تایان وه‌رگیراوه‌ت���ه‌وه‌ به‌اڵم له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌و مامۆستایانه‌ی ئه‌و‬ ‫پێشینه‌یان وه‌رگرتوه‌ ببه‌خشرێن به‌اڵم‬ ‫له‌ساڵی ‪ 2009‬به‌بڕیارێك به‌خشراون‪.‬‬ ‫ناوبراو وتی" ماوه‌یه‌ك به‌ر له‌ئێس���تا دوای راوێژكردن له‌گه‌ڵ سه‌رجه‌م ستافی‬ ‫لقی هه‌ولێ���ری یه‌كێتی مامۆس���تایان لقه‌كانی یه‌كێتی مامۆستایان"‪.‬‬ ‫جێگ���ری س���ه‌رۆكی یه‌كێـت���ی‬ ‫له‌رێگای نوس���راوێكه‌وه‌ كه‌ ئاراسته‌ی‬ ‫به‌رێوبه‌رایه‌ت���ی گش���تی پ���ه‌روه‌رده‌ی مامۆس���تایانی كوردس���تانیش جه‌ختی‬ ‫هه‌ولێری كردوه‌و له‌وێشه‌وه‌ گشتاندنی كرده‌وه‌ك���ه‌" ئه‌و مامۆس���تایانه‌ی ئه‌و‬ ‫ب���ۆ ك���راوه‌ ب���ۆ س���ه‌رجه‌م لقه‌كانی پێش���ینه‌یان وه‌رگرت���وه‌ ببه‌خش���رێن‬ ‫س���نوره‌كه‌ داوای گه‌ڕاندنه‌وه‌ی ئه‌و بڕه‌ داوامان له‌سه‌رجه‌م لقه‌كان كردوه‌‪ ،‬بڕی‬ ‫پاره‌ی ك���ردوه‌و له‌موچ���ه‌ی مانگێكی پێشینه‌كانی خۆیان دیاری بكه‌ن‌و راوێژ‬ ‫به‌س���تافه‌كانیان بكه‌ن ب���ۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫مامۆستایانیشی‌ بڕیوه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی لق���ی كۆی���ه‌ی یه‌كێت���ی كێشه‌یه‌ به‌یه‌كجاری كۆتایی پێبێت‪.‬‬

‫مه‌ریوان سه‌الح حیلمی‬ ‫ی ناوه‌خ���ت‌و‬ ‫له‌چه‌ن���د بڕیارێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نایه‌كس���اندا كه‌ به‌ش ‌‬ ‫ته‌مومژاو ‌‬ ‫ی وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رد‌ه‬ ‫ئه‌زمونه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ریك���ردو‌ه (نه‌ب���ه‌روارو ن ‌ه ناو ‌‬ ‫ی پێوه‌یه‌و نوس���خه‌یه‌ك‬ ‫خاوه‌نبڕیار ‌‬ ‫له‌به‌رده‌س���تی‌ مندای���ه‌) هه‌روه‌ه���ا‬ ‫ی ‪ 18‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر له‌كه‌الر‬ ‫نزیك���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستیان له‌كاركێشایه‌وه‌و سه‌رتاپا ‌‬ ‫ی‬ ‫بڕیاره‌كانیش سه‌رئێش���ه‌و گرفتێك ‌‬ ‫ی بۆ خوێندنگه‌كان دروس���تكرد‬ ‫زۆر ‌‬ ‫ی خوێندكارانیشه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫به‌خود ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵدابێت‬ ‫خوێندكار ئێستاش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م دواییه‌ ‌‬ ‫ی بڕیاره‌كان ‌‬ ‫ورده‌كار ‌‬ ‫ی په‌روه‌رده‌ نازانێت‪ ،‬ته‌نها‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی���ه‌ك ش���ت ده‌زانێت ك���ه‌ بریتی ‌ه‬ ‫ی ‪ 15‬نمره‌‪.‬پێش ئه‌وه‌ی‌ بچین ‌ه‬ ‫له‌پێدان ‌‬ ‫ناو باس���ه‌كه‌وه‌ له‌و‌ه تێنه‌گه‌یشتوم‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م وه‌زاره‌ت ‌ه به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ك��� ‌ه بۆچ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌زمونه‌كان‌و خود ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌به‌ش ‌‬ ‫به‌ڕێز(باپیر به‌كر باپیر) ده‌رده‌چێت‬ ‫ئه‌وه‌ن���د‌ه ش���پرزه‌یی‌‌و ته‌مومژاوی‌‌و‬ ‫ی پێوه‌ دیار‌ه‬ ‫نایه‌كس���ان‌و ناوه‌خت ‌‬ ‫ی‬ ‫حه‌قوایه‌ نه‌ك ئه‌و ‪ 18‬به‌ڕێوه‌به‌ره‌ ‌‬ ‫كه‌الر به‌ڵكو زۆرێك له‌به‌ڕێوه‌به‌ران‌و‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ره‌سم ‌‬ ‫سه‌رپه‌شتیارانی‌ كارگێڕ ‌‬ ‫یه‌ك تۆز هه‌ڵوێس���تیان هه‌بێت‌و راو‬ ‫س���ه‌رنج‌و بۆچ���ون‌و ره‌خنه‌كانیان‬ ‫ی لێی���ان‬ ‫بخه‌ن���ه‌رو‪ ،‬ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫تێبگه‌ین‪،‬چونكه‌ خه‌ته‌ر ئه‌و كه‌س ‌ه‬ ‫نی ‌ه قس��� ‌ه ده‌كات‌و شت ده‌نوسێت‬ ‫به‌ڵكو خه‌ته‌ر ئه‌وانه‌ن كه‌ بێده‌نگن‪،‬‬ ‫ی ش���وێن‬ ‫به‌هه‌رح���اڵ له‌به‌ر نه‌بون ‌‬ ‫ی تر‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ هه‌ڵده‌گرم بۆ ده‌رفه‌تێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كارگێڕی‌ له‌دوا ‌‬ ‫سه‌رپه‌رشتیارێك ‌‬ ‫ی م‪.‬باپیر‪،‬‬ ‫رێنمایی‌‌و رونكردنه‌وه‌كان ‌‬ ‫ی به‌كۆمه‌ڵێك به‌ڕێوه‌به‌ر‬ ‫كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫كردبوو وتبوی‌ ئه‌گه‌ر خوێندكارێك‬ ‫ی‬ ‫‪35‬ی‌ هێنابو ئ���ه‌وا ‪5‬نمره‌ی‌ بڕیار ‌‬ ‫بده‌ن���ێ‌‌و ‪10‬نم���ره‌ش له‌رێنمایی��� ‌ه‬ ‫ێ وات ‌ه ده‌رچوه‌‪ ، .‬ده‌با‬ ‫ی بده‌ن ‌‬ ‫نوێكه‌ ‌‬ ‫بڕیار هه‌ر بڕیار نه‌بێت‌و م‪.‬باپیر بۆ‬ ‫خه‌ڵكی‌ رونبكاته‌و‌ه كه‌ ئه‌م ‌ه راست ‌ه‬ ‫ی من‬ ‫ی���ان ن���ا؟ له‌كاتێكدا ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫خوێندمه‌و‌ه له‌بڕیاره‌كانی‌ وه‌زاره‌تدا‬ ‫ی هه‌ی ‌ه‬ ‫ی وه‌ها نیه‌ به‌ڵكو ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ش���ت ‌‬ ‫ی بڕیار بۆ‬ ‫ی ‪5‬نمره‌ ‌‬ ‫بریتی ‌ه له‌پێدان��� ‌‬ ‫یه‌ك وان ‌ه ك ‌ه ‪ 45‬ی���ان زیاتر بێت‌و‬ ‫‪10‬نمره‌ش بۆ ی���ه‌ك وان ‌ه ك ‌ه له‌چل‬ ‫ی‬ ‫به‌ره‌وسه‌ر بێت‪ ،‬هه‌روه‌ها ده‌رباره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مرۆڤ‌و دیموكراسی‌ پۆل ‌‬ ‫ی ماف ‌‬ ‫وانه‌ ‌‬ ‫ده‌یه‌م وتبوی‌ هه‌مویان ده‌ربچێنن‪.‬‬ ‫ی تریشه‌و‌ه منیش په‌یوه‌ندیم‬ ‫له‌الیه‌ك ‌‬ ‫به‌چه‌ن���د به‌ڕێوه‌به‌رێكه‌و‌ه كرد وتم‪:‬‬ ‫ی ‪10‬و‬ ‫ی پۆله‌كان ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر خوێن���دكار ‌‬ ‫ی دوه‌مدا دو‬ ‫‪11‬ی‌ ئاماده‌ی���ی‌ له‌خول ‌‬ ‫ی هه‌ب���و هه‌ردوكیان بۆ نمون ‌ه‬ ‫وانه‌ ‌‬ ‫ی چی‌ ده‌بێت؟‬ ‫‪ 40‬بو ئه‌نجامه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫هه‌ندێكی���ان وتیان راس���ب ده‌بێت‪،‬‬ ‫هه‌ندێك���ی تریش���یان وتیان نه‌خێر‬ ‫ده‌رده‌چێت وتم ‪ :‬چۆن ده‌رده‌چێت؟‬ ‫وتی���ان ‪10‬نمر‌ه ب���ۆ رێنمایی‌ نوێ‌‌و‬ ‫ده‌رسێكیش���یان هه‌رچه‌ند بهێنێت‬ ‫به‌عب���ور ده‌ڕوات‌و ده‌رده‌چێ���ت؟‬ ‫م���ن له‌ م‪ .‬باپیر ده‌پرس���م كامیان‬ ‫راس���تن؟ ئایا ده‌بێ���ت وه‌زاره‌تێك‬ ‫بڕیاره‌كانی‌ ئه‌وه‌نده‌ ته‌مومژاوی‌ بێت‬ ‫چاره‌نوسی‌ خوێندكار بده‌یته‌ ده‌ست‬ ‫لێكدان���ه‌و‌هی‌ كه‌س���ه‌كانه‌وه‌؟ وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫له‌ناونیش���انه‌كه‌دا هاتوه‌ نایه‌كسان ‌‬ ‫ی ئه‌م ‪10‬نمره‌ی���ه‌ چیه‌؟ ئه‌م‬ ‫پێدان��� ‌‬ ‫‪10‬نمره‌یه‌ بڕیار نی���ه‌و ده‌درێت به‌و‬ ‫خوێندكاران���ه‌ی‌ بۆ ی���ه‌ك ده‌رس‌و‬ ‫ی لێوه‌رده‌گرن‪،‬‬ ‫له‌سه‌رو چله‌وه‌ سود ‌‬ ‫ی ‪10‬نمره‌ بدرێت ب ‌ه ‪40‬‬ ‫باش��� ‌ه بۆچ ‌‬ ‫‪ ،‬به‌اڵم هه‌م���ان ‪10‬نم���ره‌ نه‌درێت‬ ‫ی بڕیار‪ ،‬خۆ‬ ‫ی جگ ‌ه ل���ه‌‪‌ 5‬‬ ‫به‌دو ‪‌ 45‬‬ ‫ی وه‌زاره‌ت تێده‌گه‌م‬ ‫من له‌بڕیاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫به‌اڵم ئه‌و‌هی‌ كه‌ تێناگات خوێندكارو‬ ‫كه‌س‌و كاریان ‌ه وه‌ حه‌قیشیان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫چونك��� ‌ه نمر‌ه ده‌بێت وه‌كو ‪5‬نمره‌ ‌‬ ‫بڕیاره‌ك ‌ه یه‌كس���انی‌ تێدابێت نه‌ك‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌ی‌ خۆش���ی‌‌و س���ود بۆ‬ ‫ی‬ ‫هه‌ندێ���ك‌و رق‌و توڕه‌یی‌‌و نائومێد ‌‬ ‫ی تر‪ ،‬یان هه‌ی ‌ه سود ل ‌ه‬ ‫بۆ هه‌ندێك ‌‬ ‫‪ 10‬نمره‌ك��� ‌ه وه‌رده‌گرێت به‌اڵم هه‌ی ‌ه‬ ‫كه‌مت���ر ل ‌ه ‪10‬نم���ر‌هی‌ ده‌وێت به‌اڵم‬ ‫وه‌ریناگرێت‪ ،‬ئه‌م ‌ه نایه‌كسانی‌ نیه‌؟‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )383‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/6/25‬‬

‫‪17‬‬

‫به‌ریتانیا دایكێكی كورد‬ ‫به‌هۆی فڕێدانه‌ خواره‌وه‌ی منداڵه‌كه‌ی دو ساڵ‌و نیو سزادرا‬ ‫ ئا‪ :‬كاو‌ه ڕه‌ش‪ ،‬به‌ریتانیا‬ ‫ڕۆژنامه‌ی "‪ "mirror‬به‌ریتانی‬ ‫باڵویكردۆته‌وه‌‪ .‬ئه‌و دایكه‌ی منداڵ ‌ه‬ ‫شه‌ش ڕۆژییه‌كه‌ی له‌ئاپارتمانێكی‬ ‫شاری (بێرمینگهام)و له‌نهۆمی‬ ‫پێنجه‌مه‌وه‌ فرێدابو‌ه خواره‌وه‌‪ ،‬ڕۆژی‬ ‫‪ 20‬ئه‌م مانگه‌‪ ،‬سزای دو ساڵ‌و شه‌ش‬ ‫مانگی به‌سه‌ردا سه‌پێنرا‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫دادگای بااڵی شاری (بێرمینگهام)وه‌‪.‬‬ ‫ژیامی���ن عه‌بدولره‌حم���ان‪ ،.‬ته‌مه‌ن‬ ‫‪ 25‬س���اڵ‌و له‌دایكبوی عێڕاق‪ ،‬له‌دواین‬ ‫دانیش���تنی دادگاییكردن���ی به‌تۆمه‌تی‬ ‫هه‌وڵ���دان بۆ كوش���تنی منداڵ��� ‌ه تاز‌ه‬ ‫له‌دایكبوه‌ك���ه‌ی‪ ،‬س���كااڵی ده‌رباره‌ی‬ ‫ڕه‌وشی ته‌ندروس���تی خۆی بۆ دادوه‌ر‬ ‫ك���رد‪ ،‬به‌ه���ۆی بون���ی نه‌خۆش���ی‌و‬ ‫پاڵه‌په‌س���تۆی زۆری ده‌رونی‌‌و‪ ،‬گریانی‬ ‫زۆری منداڵه‌كه‌ی���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و كاره‌ی‬ ‫ئه‌نجام���داوه‌‪ .‬ئه‌و له‌ب���ه‌رده‌م دادوه‌رو‬ ‫له‌ڕێی وه‌رگێڕ‌ه كورده‌كه‌یه‌وه‌‪ ،‬چیرۆكی‬ ‫چۆنیه‌تی فڕێدانه‌خ���واره‌ی منداڵه‌كه‌ی‬ ‫باسكردوه‌و ده‌ڵێ‪ ،‬له‌وكاته‌دا خه‌ریكی‬ ‫پاككردن���ه‌وه‌ی ژوری دانیش���تن ب���وم‬ ‫منداڵ��� ‌ه كچه‌كه‌م ك ‌ه ته‌مه‌نی ش���ه‌ش‬ ‫ڕۆژه‌و ت���از‌ه له‌دایكبب���و زۆر ده‌گریا‪،‬‬ ‫منیش خستم ‌ه ناو پالستیكی ڕه‌شه‌و‌ه‬ ‫ك ‌ه بۆ فڕێدانی زب���ڵ به‌كاردێت‪ ،‬دواتر‬ ‫له‌ناو بۆڕی ئاپارتمانه‌ك ‌ه ك ‌ه بۆ فڕێدانی‬ ‫زبڵ له‌نهۆمی سه‌ره‌و‌ه بۆ ناو سندوقی‬ ‫زبڵدان���ی خ���واره‌و‌ه ده‌ڕوات‪ ،‬فڕێمدای ‌ه‬ ‫خواره‌وه‌‪ .‬له‌و كاته‌دا نازانم چیم ده‌كرد‪،‬‬ ‫له‌ناو شۆكدابوم ‪ ،‬به‌ته‌واوی كۆنتڕۆڵی‬ ‫خۆم له‌ده‌س���تدابو‪ ،‬له‌هه‌مو الیه‌كه‌و‌ه‬ ‫په‌ش���ۆكابوم‪ ،‬له‌ئێس���تادا ك ‌ه قسه‌تان‬

‫ئه‌و ژنه‌ی منداڵه‌که‌ی فڕێدایه‌ خواره‌وه‌‬ ‫ب���ۆ ده‌كه‌م‪ ،‬بڕواناكه‌م ب���ۆ وامكردوه‌‪ ،‬برینه‌كانی سارێژ ببێت‪ .‬تۆ دایكی ئه‌وی‪،‬‬ ‫من هه‌رگیز پالنم بۆ ئه‌و كاره‌م نه‌بوه‌‪ ،‬له‌جیاتی ئاگاداری���ی بكه‌ی ئازارتداوه‌‪.‬‬ ‫ته‌نها خستم ‌ه ناو پالستیكی ڕه‌شه‌وه‌و دوای ئه‌مه‌ش چیرۆكی درۆینه‌ت داوه‌ت ‌ه‬ ‫فڕێمدای ‌ه ناو بۆڕی زبڵه‌كه‌وه‌‪ .‬پێش���تر هاوسه‌رت‌و كارمه‌ندانی پۆلیس‪ ،‬به‌وه‌ی‬ ‫هی���چ ئازارێكی جه‌س���ته‌یم ن���ه‌داوه‌‪ ،‬پێتڕاگه‌یان���دون‪ ،‬كچه‌ك���ه‌ت له‌الی���ه‌ن‬ ‫ئێستاش ڕه‌وش���ی ته‌ندروستیم ته‌واو چه‌ن���د كه‌س���ێكه‌و‌ه فڕێن���دراوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫نیه‌ كه‌ قسه‌تان بۆ ده‌كه‌م‪.‬‬ ‫چیرۆكه‌شت هه‌مو بۆش‌و بێبایه‌خ بوه‌‪.‬‬ ‫خانم���ی دادوه‌ر‪ ،Kate Thirwall ،‬دادوه‌ر ئه‌وه‌شی ڕاگه‌یاندوه‌‪ ،‬ئێم ‌ه له‌و‌ه‬ ‫ب���ه‌و دایك���ه‌ی ڕاگه‌یاند‪ ،‬ت���ۆ ل ‌ه ‪2‬ی تێده‌گه‌ین به‌ش���ێك له‌دای���كان له‌كاتی‬ ‫س���ێپته‌مبه‌ری س���اڵی رابردو‪ ،‬منداڵ ‌ه له‌دایكبون���ی كۆرپه‌كانی���ان ڕه‌وش���ی‬ ‫كچه‌كه‌ت له‌دایكبوه‌‪ ،‬ش���ه‌ش ڕۆژ دواتر ده‌رونییان گۆڕانی به‌س���ه‌ردادێت‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫له‌پالس���تیكی زبڵ‌و خاشاكدا له‌نهۆمی دادگا به‌تۆمه‌تی هه‌وڵدان بۆ كوش���تنی‬ ‫پێنجه‌م‌و له‌به‌رزی ‪ 44‬پێدا‪ ،‬فڕێتداوه‌ت ‌ه كچه‌كه‌ت سزاتنادات‪ ،‬به‌ڵكو به‌تۆمه‌تی‬ ‫خواره‌وه‌و منداڵه‌كه‌ت زۆر به‌س���ه‌ختی ئازارو زیانگه‌یاندن‪ ،‬س���زای دو ساڵ‌و‬ ‫كه‌لله‌ی س���ه‌رو مێش���كی برینداربوه‌‪ ،‬نیوت بۆ ده‌بڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و دایك��� ‌ه له‌س���اڵی ‪ 2011‬هاتۆت ‌ه‬ ‫ك��� ‌ه له‌هه‌مو ژیانیدا ناتوانێت به‌ته‌واوی‬

‫واڵتی به‌ریتانیا‪ ،‬به‌ه���ۆی پێكه‌وه‌نانی‬ ‫ژیانی هاوس���ه‌ریه‌و‌ه له‌گه‌ڵ (محه‌مه‌د‬ ‫ئه‌مین)ی ته‌مه‌ن ‪ 32‬س���اڵ‪ .‬له‌دادگادا‬ ‫ئه‌وه‌شی گوتوه‌‪ ،‬خۆی‌و هاوسه‌ره‌كه‌ی‬ ‫خێزانێكی به‌خته‌وه‌رو ش���ادن‪ ،‬پالنیان‬ ‫هه‌بو ك ‌ه ژیانیكی خۆش بۆ كچه‌كه‌یان‬ ‫دابینبكه‌ن‪ ،‬له‌و كاته‌دا هه‌ستی كردو‌ه‬ ‫س���كی پ���ڕ‌ه به‌كۆرپه‌كه‌ی له‌س���اڵی‬ ‫‪.2012‬‬ ‫پۆلیس���دا‬ ‫له‌لێكۆڵینه‌وه‌كان���ی‬ ‫ده‌ركه‌وت���وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و ئافره‌ت��� ‌ه ب���ه‌ر‬ ‫له‌فڕێدان��� ‌ه خ���واره‌وه‌ی منداڵه‌ك���ه‌ی‬ ‫ل���ه‌و ڕۆژه‌دا‪ ،‬به‌ه���ۆی پاڵه‌په‌س���تۆی‬ ‫ده‌رونییه‌و‌ه س���ه‌به‌ته‌یه‌كی ماڵه‌وه‌ی‬ ‫ش���كاندوه‌‪ ،‬ك ‌ه پۆلیس له‌ن���او زبڵدانی‬ ‫ئاپارتمانه‌كه‌دا دۆزیویته‌وه‌‪ .‬ده‌رباره‌ی‬

‫چۆنیه‌تی كه‌وتنه‌خواره‌وی منداڵه‌كه‌ش‬ ‫له‌و به‌رزی���ه‌و‌ه پۆلی���س ده‌ڵێ‪2.2 ،‬‬ ‫چركه‌ی خایان���دوه‌و به‌خێرایی ‪ 30‬میل‬ ‫له‌كاتژمێرێك���دا‪ ،‬به‌ب���ۆڕی زبڵدانه‌كه‌دا‬ ‫كه‌وتۆت ‌ه خواره‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش هاوشێوه‌ی‬ ‫پێكدادانی ئۆتۆمبیل ‌ه له‌كاتی لێخوڕیندا‪،‬‬ ‫ك ‌ه منداڵی تێدابێت به‌بێ به‌س���تنه‌وه‌ی‬ ‫به‌قایش���ی س���ه‌المه‌تی‪ .‬پۆلیس له‌ڕێی‬ ‫ڤیدیۆیه‌كی دیجیتاڵیه‌و‌ه شێوازی كه‌وتن ‌ه‬ ‫خواره‌وه‌ی ئه‌و منداڵه‌ی دروس���تكردو‌ه‬ ‫له‌ڕێی س���كرینه‌و‌ه داتوانرێت ببینرێت‪،‬‬ ‫و‌ه له‌ڕێی ئه‌و لینكه‌و‌ه داتوانن له‌یوتوب‬ ‫سه‌یری بكه‌ن‪.‬‬ ‫‪http://www.youtube.com/‬‬ ‫_‪watch?feature=player‬‬ ‫‪embedded&v=zHYVBipNsno‬‬

‫منداڵه‌ كچه‌كه‌م ‬ ‫كه‌ ته‌مه‌نی‬ ‫شه‌ش ڕۆژه‌و تاز‌ه‬ ‫له‌دایكببو زۆر‬ ‫ده‌گریا‪ ،‬منیش‬ ‫خستم ‌ه ناو‬ ‫پالستیكی ڕه‌شه‌و‌ه‬ ‫كه‌ بۆ فڕێدانی‬ ‫زبڵ به‌كاردێت‪،‬‬ ‫دواتر له‌ناو بۆڕی‬ ‫ئاپارتمانه‌كه‌ ك ‌ه‬ ‫بۆ فڕێدانی زبڵ‬ ‫له‌نهۆمی سه‌ره‌و‌ه‬ ‫بۆ ناو سندوقی‬ ‫زبڵدانی خواره‌و‌ه‬ ‫ده‌ڕوات‪ ،‬فڕێمدای ‌ه‬ ‫خواره‌وه‬

‫روناك ئه‌حمه‌د‪ :‬ژنان ناتوانن سیفه‌تی‌ سه‌رۆكایه‌تیان هه‌بێت‬ ‫ ئا‪ :‬فه‌رمان خێاڵنی‌‬ ‫روناك ئه‌حمه‌د یه‌كێكه‌ له‌و ژن ‌ه‬ ‫ی كارو‬ ‫ی كورد‪ ،‬كه‌ له‌مه‌یدان ‌‬ ‫چاالكان ‌ه ‌‬ ‫ی سیاسی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تیدا رۆلیان‬ ‫چاالك ‌‬ ‫هه‌یه‌و ئێستا له‌واڵتی‌ ئه‌ڵمانیا ده‌ژی‌‪،‬‬ ‫ئه‌و له‌م چاوپێكه‌وتن ‌هی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫ی‬ ‫باس له‌الوازی‌ ژنان ده‌كات‪ ،‬ئه‌و پێ ‌‬ ‫وای ‌ه ژنان الوازن‪ ،‬هاوكات ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌سه‌ركه‌وتو نابینێت ك ‌ه ژنێك‬ ‫ی سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫خۆی‌ بۆ پۆست ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵبژێرێت‪ ،‬چه‌ندین باس‌و خواس ‌‬ ‫تر سه‌باره‌ت به‌ده‌ستورو هه‌ڵبژاردن‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستان باس ده‌كات‪:‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌ماوه‌ی رابردودا پرس���ی‬ ‫خۆكاندیدكردن���ی ژنێك بۆ س���ه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێ���م خرایه‌به‌رباس‪ ،‬ت���ۆ تا چه‌ند‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌دایت ژنێك خۆی كاندید‬ ‫بكات بۆ ئه‌و پۆسته؟‬ ‫روناك ئه‌حمه‌د‪ :‬زۆر گرنگە ژنان ئەو‬ ‫گرێکوێرە بکەنەوەو ئەو سنورانە ببەزێنن‬ ‫کە لەدنی���ای ئێمەدا بۆیانکێش���راوەو‬ ‫ڕۆڵی راستەقینەی خۆیان ببینن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەناو کۆمەڵگای کوردیدا کێش���ەی ژن‬ ‫کێش���ەیەکی گش���تگیرە‪ ،‬ئەگەرێتەوە‬ ‫بۆ ئەو کەلتورەی کە بەدەس���تی پیاو‬ ‫دروس���تبوەو رەگەزی مێینەی کردۆتە‬ ‫ش���تێک بۆ دەس���تی خۆی! هەر ئەمە‬ ‫وایکردوە کە هەمو مافێکی سروش���تی‬ ‫لێسەنراوەتەوەو کۆمەڵێ شتی الوەکی‬ ‫بۆت���ە کارو خولی���ای وەک جلوبەرگ‌و‬ ‫ی ماڵ���ه‌وه‌‪ ،‬هتد‪ ،‬ئەمانە‬ ‫ئاڵت���ون‌و كار ‌‬ ‫هەندێ���ک هۆکارن ئەتوانین بڵێین ژنان‬ ‫کاراکتەریان وردوخاش بوە‪ ،‬هەندێکجار‬ ‫بریاردەدەن‌و پەش���یماندەبنەوە‪ ،‬بۆیە‬ ‫ژنان ناتوانن س���یفەتی سەرۆکایەتییان‬ ‫هەبێت‪ ،‬لەالیەکی تره‌وە پێموانیە هەتا‬ ‫کۆمەڵگای ئێم���ەو حیزبەکان خاوەنی‬ ‫ئەو کەلتورو فکرەبن بەرامبەر رەگەزی‬ ‫مێینە‪ ،‬نە پێش���نیاری ژنێک دەکه‌ن‌و‬ ‫نە کاندیدیشی دەکه‌ن‪ ،‬لەگەڵ ئەوەشدا‬ ‫هەر ژنان خۆیان دەنگی نادەنێ‪ ،‬چونکە‬ ‫ئ���ەوەی کە باس���مکردوە لەس���ەرەوە‬ ‫وایک���ردوە زۆرێک لەژنان خۆیان رقیان‬ ‫لەرەگەزی خۆیان بێته‌وه‌‪ ،‬یان رەگەزی‬ ‫خۆی���ان بەکەمدەزان���ن‪ ،‬ئ���ەوە بۆتە‬

‫کەلتورێکی باو لەناو کۆمەڵگادا‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���اس ل���ەوە دەکرێت کە‬ ‫ژنان ئ���ەو رێژەیەی بۆیاندیاریکراوە بۆ‬ ‫ی په‌رله‌مان هەقی خۆیان‬ ‫كورس���یه‌كان ‌‬ ‫نیە‪ ،‬چونکە هەمیش���ە دەنگیان کەمتر‬ ‫هێناوەو کورس���ی کۆتای���ی پیاوێکیان‬ ‫ب���ۆ خۆیانب���ردوە‪ ،‬ت���ۆ راتچییە لەم‬ ‫بارەیەوە‪ ،‬ئایا ژنان خۆیان نەیانتوانیوە‬ ‫کاریگەریی���ان هەبێ���ت لەمەیدان���ی‬ ‫سیاس���یدا‪ ،‬یان رێگەی���ان پێنەدراوە‬ ‫بەشداری سیاسی بکەن؟‬ ‫روناك ئه‌حمه‌د‪ :‬ئەم پرسیارە شتێک‬ ‫بەبیری من دێنێتەوە‪ ،‬کاتێک دەچوینە‬ ‫ش���وێنە گش���تییەکان ی���ان ئەچوینە‬ ‫پاس‪ ،‬ئەگەر ژنێک بەپێوە بوەس���تایە ‬ ‫پیاوان ش���وێنیان بۆ چۆڵدەکرد‪ ،‬ژنان‬ ‫وایاندەزان���ی ئەم���ە رێزگرتن���ە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەراس���تیدا ئەوە جۆرێک لەبێڕێزی بو‪،‬‬ ‫لەدیدی پیاوانەوە ژنان کائینێکن دەبێت‬ ‫بەزەییان پیادابێتەوە‪ ،‬واتە نیشاندانی‬ ‫ئەو ڕێزە لەجێگە گش���تیەکاندا بۆخۆی‬ ‫پێناسەیەکی ناڕاستەوخۆیە بۆ الوازی‌و‬ ‫بەکەمس���ەیرکردنی ژنان‪ ،‬هەر لەوەوە‬ ‫ی‬ ‫بگرە تا زۆر ش���تی تر‪ ،‬ئەم کورس���ی ‌‬ ‫كۆتایان���ەش ه���ەر بێهێزبون���ی ژنان‬ ‫پیش���اندەدات‪ ،‬چونک���ە ژن���ان لەهیچ‬ ‫بوارێک���دا رێگەیان پێن���ەدراوە کاری‬ ‫سیاس���ی بک���ەن تەنانەت ل���ەدەزگاو‬ ‫کای���ە حیزبیەکانیش کاری سیاس���یان‬ ‫پێناس���پێردرێ‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر به‌ده‌گمه‌نیش‬ ‫هه‌ب���ێ ئ���ه‌و‌ه تەنه���ا وەک بوکەڵ���ە‬ ‫بەکاریاندێنن نەک وەک مرۆڤێک توانای‬ ‫بریارو پێش���نیاریان هەبێت‪ ،‬بۆیە وەک‬ ‫وتم تائێستا ژنان کەسایەتیان الوازەو‬ ‫توانای پێویستیان نیە‪ ،‬تەنانەت ئەگەر‬ ‫رێگاشیان بۆ بکرێتەوە‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتوای ‌ه ده‌س���تور مافه‌كانی‬ ‫ژنانی‌ تێدا پارێزراوه‌؟‬ ‫روناك ئه‌حمه‌د‪ :‬بەو حوکمەی لەناو‬ ‫کۆمەڵگای کوردی���دا لەهەمو کایەکاندا‬ ‫ژنان هیچ مافێکی ژیانی شایستەی بۆ‬ ‫دەستەبەرنەکراوە‪ ،‬ئیتر لەم دەستورە‬ ‫حیزبیەدا چی بۆ دەس���تەبەرده‌کرێت؟‬ ‫کە هەم الیەنی ئیس�ل�امی وهەم بەناو‬ ‫عیلمانی ژنان وەک ش���تێک بۆ دەستی‬ ‫خۆی���ان چ���اوی لێدەک���ەن‪ .‬م���ادەی‬ ‫شەشیش بەشێکی تری ئەو دەستورەیە‬

‫ک���ە پارتە ئیس�ل�امییەکان ئ���ەو کاتە‬ ‫پاش���کۆی دەس���ەاڵت ب���ون بۆئەوەی‬ ‫بەدڵ���ی هەموالیەکیان بنوس���رێتەوە‬ ‫ئیس�ل�امییەکانیش بەرژەوەندی���ان لەو‬ ‫مادەیەدا هەبو‪ ،‬ئێس���تاش کێش���ەکە‬ ‫لەوەدایە هەر الیەک کە باس لەدەستور‬ ‫دەکات چی ئەوانەی دەڵێن بگەرێتەوە‬ ‫بۆ پەرلەمان یان بخرێتە ریفراندۆمەوەو‬ ‫ی پارتیش‪ ،‬هەر پێکهاتەیەک قسەی‬ ‫چ‌‬ ‫لەس���ەربکات ئەی���ەوێ لەبەرژەوەندی‬ ‫خۆی���دا بێت ن���ەک کۆمەڵ���گا‪ ،‬بۆیە‬ ‫پێموانیە هیچ الیەک لەدەس���ەاڵتداران‌و‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن‌و هەر الیەنێک���ی تر ئەو‬ ‫ی‬ ‫پرس���ە بەهەندوەربگرێ���ت به‌خات���ر ‌‬ ‫ی كوردی‌‪.‬‬ ‫ی کۆمەڵگا ‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنی ئه‌مجار‌ه‬ ‫چۆن ده‌بینن؟‬ ‫روناك ئه‌حم���ه‌د‪ :‬بناغەی کۆمەڵگای‬ ‫ئێمە ل���ەدوای راپەرینەوە بەش���ێواوی‬ ‫بنیادن���راوە‪ ،‬هی���چ ش���تێک لەجێ���ی‬ ‫خۆیدا نی���ە‪ ،‬چەمک���ی هەڵبژاردنیش‬ ‫لەناوەرۆکەکەی بەتاڵکراوەتەوە‪.‬‬ ‫دەس���ەاڵت کە زیاتر مەبەس���ت لێی‬ ‫پارتی���ە‪ ،‬هەم���و رێکارێکی یاس���ایی‌و‬ ‫نایاس���ایی گرتۆتەبەر ب���ۆ زامنکردنی‬ ‫دەسەاڵتی رەهای خۆی‪ ،‬چ زیادکردنی‬ ‫ناوی دەنگدەر بێت یان بەخشینەوەی‬ ‫پارەو خس���تنەگەری تۆرێکی گەورەی‬ ‫راگەیان���دن بەپ���ارە ی خەڵک���ی‌و‬ ‫دروس���تکردنی کەش���ێکی نائارام کە‬ ‫بوارێ���ک ناهێڵێتەوە ب���ۆ تاکی کورد ‬ ‫بەئارامی‌و ئارەزومەندانە بچێتە س���ەر‬ ‫س���ندوقی هەڵبژاردن‌و بری���اری خۆی‬ ‫بدات‪ .‬لەهیچ رویەکەوە هیچ ش���تێک‬ ‫بەراس���تی وەرناگی���رێ لەهەمو بوارە‬ ‫جیاوازەکان���دا هەم لەالیەن کۆمەڵگاوە‬ ‫هەم لەالیەن دەس���ەالتەوە‪ ،‬دەسەاڵت‬ ‫چی لەبەرژەوەندی خۆی���دا بێت ئەوە‬ ‫دەکات‪ ،‬کۆمەڵگاش دابەشبوە‪ ،‬بەشێکی‬ ‫ملکەچی یاسای دەسەاڵتە بەشێکیشی‬ ‫لەخوارەوە بێئاگایە‪ ،‬بەشێکیشی لەگەڵ‬ ‫ئۆپۆزسیۆندایە کە هەندێکیان خەریکی‬ ‫ئەمس���ەرو ئەوس���ەرن‪ ،‬جارێ���ک الی‬ ‫دەسەاڵتن‌و جارێکیش الی ئۆپۆزسیۆنن‬ ‫مەبدەئیان بۆت���ە دوکان‌و بازارو یاری‬ ‫بەویژدانی خۆیان‌و چارەنوسی میللەتێک‬ ‫دەکەن‪ .‬بۆیە پێموانیە هەتا کۆمەڵگای‬

‫هەتا کۆمەڵگای‬ ‫ئێمەو حیزبەکان‬ ‫خاوەنی ئەو‬ ‫کەلتورو‬ ‫فکرەبن‬ ‫بەرامبەر‬ ‫رەگەزی مێینە‪،‬‬ ‫نە پێشنیاری ‬ ‫ژنێک دەکه‌ن‌و‬ ‫نە کاندیدیشی‬ ‫دەکه‌ن‪،‬‬ ‫لەگەڵ ئەوەشدا‬ ‫هەر ژنان‬ ‫خۆیان‬ ‫دەنگی‬ ‫نادەنێ‬

‫کاتێک دەچوینە‬ ‫شوێنە گشتییەکان‬ ‫یان ئەچوینە‬ ‫پاس‪ ،‬ئەگەر ژنێک‬ ‫بەپێوە بوەستایە ‬ ‫پیاوان شوێنیان‬ ‫بۆ چۆڵدەکرد‪،‬‬ ‫ژنان وایاندەزانی‬ ‫ئەمە رێزگرتنە‪،‬‬ ‫بەاڵم لەراستیدا‬ ‫ئەوە جۆرێک‬ ‫لەبێڕێزی بو‪،‬‬ ‫لەدیدی پیاوانەوە‬ ‫ژنان کائینێکن‬ ‫دەبێت بەزەییان‬ ‫پیادابێتەوە‬

‫ی چاالك ده‌ڵێیت‬ ‫ی به‌ژنان ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬چ ‌‬ ‫ک���وردی هۆش���یارنەبێتەوەو بودجەی‬ ‫هەرێم���ی کوردس���تان نەکەوێت���ەوە له‌كاتێكدا ژنان به‌الواز باس ده‌كه‌یت؟‬ ‫روناك ئه‌حمه‌د‪ :‬ژنانی چاالک دەبێت‬ ‫دەستی‌و س���وپایەک کە ئینتیمای بۆ‬ ‫کوردس���تان هەب���ێ ن���ەک پارتەکان‪ ،‬لەپێش هەموشتێکەوە دەرک بەو الوازییه‬ ‫هاوكات خەڵکی نەگاتە ئەو ئاس���تەی بکەن کە ژنانی گرتوەتەوە‪ ،‬هەرکاتێک‬ ‫ک���ە راس���تیەکان ببین���ێ‪ ،‬برواناکەم ژن���ان هۆش���یاربونەوە لەبەرامبەر ئەو‬ ‫هی���چ کاتێ���ک هەڵبژاردنێکی راس���ت هێ���زەی ک���ە الوازی ک���ردون‪ ،‬ئیدی‬ ‫بکرێ جگە لەس���اختەکاری‌و یاریکردن دەتوانێت بەدوای دەرفەتێکدا بگەرێت‬ ‫روناك ئه‌حمه‌د‬ ‫بۆ دەربازبون لەکێشەکان‪.‬‬ ‫بەتاکی کورد‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫ته‌وه‌ره‌یه‌ک بۆ گفتوگۆ‪ :‬قه‌یرانی رۆشنبیران‬

‫)‪ )383‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/6/25‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫جوڵه‌ی وه‌همی‬

‫ره‌خن ‌ه له‌رۆشنبیری رۆژنامه‌نوس‬ ‫شاهۆ سه‌عید‬ ‫جوڵ����ه‌ش‪ ،‬وه‌ك ه����ه‌ر دی����ارده‌و‬ ‫چاالكیه‌كی تر‪ ،‬دیوێكی واقعی‌و دیوێكی‬ ‫ساخته‌ی هه‌یه‌‪ .‬زۆرجار تاك‌و گروپه‌كان‬ ‫له‌دۆخی ستاتیك‌و وه‌ستاندان؛ به‌اڵم ئه‌و‬ ‫وه‌همه‌یان ال دروس����تده‌بێت كه‌ له‌باری‬ ‫داینامیك‌و بزاوتان‪ .‬یان به‌پێچه‌وانه‌وه‌‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵ����گا به‌ئاقارێك����دا ده‌ڕوات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ����ه‌وان وایده‌بین����ن كۆمه‌ڵ����گا ب����ه‌و‬ ‫ئاڕاسته‌یه‌دا ده‌بزوێت كه‌ ئه‌وان روویان‬ ‫لێیه‌تی‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ كێشه‌ی مرۆڤه‌ به‌گشتی‪ ،‬كێشه‌ی‬ ‫ئیدراكی س����نورداری مرۆڤه‌ له‌په‌یبردن‬ ‫به‌شته‌كان‌و گۆشه‌ جیاوازه‌كانی "دیارده‌"‬ ‫له‌كات‌و ش����وێنه‌ جیاوازه‌كاندا‪ .‬مرۆڤ‌و‬ ‫كۆمه‌ڵ����گاكان‪ ،‬به‌پێ����ی كه‌ڵه‌كه‌بوونی‬ ‫ئه‌زموونی����ان‪ ،‬س����اده‌یی دیده‌كان����ی‬ ‫رابردووی خۆیان ده‌بینن‪ .‬كاتێك منداڵ‬ ‫بۆ یه‌كه‌مینج����ار س����واربوونی ئامێری‬ ‫بزۆك ئه‌زموونده‌كات‪ ،‬ئه‌وه‌ی ده‌یبینێت‬ ‫جوڵه‌ی دره‌خت‌و س����توون‌و پیاده‌كانی‬ ‫ن����او كۆاڵن‌و ش����ه‌قامه‌كانه‌؛ ب����ه‌اڵم كه‌‬ ‫گه‌وره‌ ده‌بێت بۆی روونده‌بێته‌وه‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫ده‌جواڵ خۆی بوو‪ ،‬ئه‌وه‌یشی كه‌ وه‌ستاو‬ ‫بوو ئه‌وان بوون‪.‬‬ ‫داهێنه‌رو بلیمه‌ت����ه‌كان زۆرجار باجی‬ ‫هه‌ڵگێڕان����ه‌وه‌ی دوالیزمی (وه‌س����تاو‪/‬‬ ‫بزۆك)یان داوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی له‌دیدی گشتیدا‬ ‫وه‌س����تاو یان ب����زۆك ب����ووه‌‪ ،‬له‌دیدی‬ ‫ئه‌وان����دا پێچه‌وان����ه‌وه‌ ب����ووه‌‪ .‬گالیلۆ‬ ‫به‌هه‌ڵگه‌ڕاندنه‌وه‌ی ئه‌و دوالیزم ‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫كڵێس����او پارێزه‌رانی دیدی گش����تییه‌وه‌‬ ‫دادگاییك����را‪ ،‬كاتێ����ك په‌یوه‌ندی����ی‬ ‫س����تاتیك‪/‬داینامیكی نێ����وان خ����ۆرو‬ ‫زه‌مینی پێچه‌وانه‌كرده‌وه‌‪ .‬ده‌كرێت ناوی‬ ‫چه‌ندین داهێنه‌رو بلیمه‌تی هاوش����ێوه‌ی‬ ‫گالیلۆ له‌ئه‌ده‌ب‪ ،‬هونه‌ر‪ ،‬ده‌رونناس����ی‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵناسی‌و فه‌لسه‌فه‌دا ریزبكه‌ین‪ ،‬كه‌‬ ‫هه‌موویان كاریان له‌س����ه‌ر برینداركردنی‬ ‫دیدی گش����تی‪ ،‬بۆ دوالیزمی وه‌س����تاو‪/‬‬ ‫بزۆك‪ ،‬كردووه‌‪.‬‬ ‫ئایرۆن����ی س����ه‌یر له‌وه‌دای����ه‌ كاتێك‬ ‫رۆشنبیران‌و س����ه‌رگه‌رمانی بواری فیكر‬ ‫كاریان له‌س����ه‌ر هه‌ڵگه‌ڕان����ه‌وه‌ی به‌هاو‬ ‫نۆرمه‌ ب����اوه‌كان كردووه‌‪ ،‬ب����ه‌ر له‌هه‌ر‬ ‫كه‌س له‌الیه‌ن هاوشێوه‌و هاوپیشه‌كانی‬ ‫خۆیانه‌وه‌ په‌الماردراون‌و دادگاییكراون؛‬ ‫چونكه‌ نوس����ه‌ران‌و سه‌رگه‌رمانی بواری‬ ‫به‌رهه‌م����ی ره‌م����زی ته‌نه����ا ئه‌وانه‌ نین‬ ‫كه‌ نۆرم‌و نه‌ری����ت‌و هه‌قیقه‌ته‌ باوه‌كان‬ ‫ده‌ش����كێنن‪ ،‬به‌ڵك����و ئه‌وانه‌ش����ن ك����ه‌‬ ‫ده‌یانپارێ����زن‪ .‬له‌رژێمه‌ دواكه‌تووه‌كاندا‪،‬‬ ‫به‌ر له‌سیاسیه‌كان‪ ،‬زانایان‌و رۆشنبیرانی‬ ‫ئاینی ده‌بنه‌ پارێزه‌ری رێساو نه‌ریته‌كانی‬ ‫حوك����م‪ ،‬له‌رژێم����ه‌ تۆتالیتاره‌كان����دا‬ ‫پێ����ش ده‌س����ه‌اڵتداران‪ ،‬رۆش����نبیران‌و‬ ‫ئه‌كادیمیه‌كان داكۆكی له‌ئایدیۆلۆجیای‬ ‫ره‌س����می ده‌كه‌ن‪ .‬له‌هه‌م����وو دنیایه‌كی‬ ‫سیاس����ی‪ /‬رۆش����نبیری تریش����دا ك����ه‌‬ ‫نوخبه‌ی سیاسی تیایدا بااڵده‌سته‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫دنیای كوردی بۆ نمونه‌‪ ،‬رۆش����نبیران‌و‬ ‫به‌هه‌مهێنه‌ران����ی س����ه‌رمایه‌ی ره‌م����زی‬ ‫رۆڵێكی هاوشێوه‌ ده‌گێڕن‪ .‬ئه‌ڵبه‌ت جگه‌‬ ‫ل����ه‌و رۆش����نبیرو داهێنه‌رانه‌ی كه‌ كۆی‬ ‫بنیاتی گش����تی ده‌خه‌نه‌ ژێر پرس����یارو‬ ‫نابنه‌ پارێزه‌ری هیچ لقه‌ بنیاتێك له‌ناو‬ ‫بنیاته‌ گش����تیه‌كه‌دا‪ ،‬ئه‌وان گه‌ر له‌ڕووی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬یان له‌ڕووی سیاسیشه‌وه‌‬ ‫به‌رگری له‌دیدێك بكه‌ن‪ ،‬له‌سه‌ر ئاستی‬ ‫رۆشنبیریی تیۆرس����ازی بۆ هه‌ڵوێسته‌‬ ‫گۆڕاوو رۆژانه‌ییه‌كان����ی خۆیان ناكه‌ن‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌وه‌یان به‌پل����ه‌ی یه‌كه‌م كاری‬ ‫ئاكتیڤیست‌و سیاسیه‌كانه‌‪.‬‬ ‫له‌ناو رۆش����نبیراندا‪ ،‬ئه‌وانه‌ی خاوه‌ن‬ ‫پاش����خانی ماركس����ین‪ ،‬ی����ان خولیای‬ ‫تیۆرس����ازیی بۆ ش����ۆڕش‌و به‌ش����داری‬ ‫ئۆرگانیكی فیك����ر له‌مێ����ژوودا ده‌بێته‌‬ ‫ئایدیۆلۆجیای����ان‪ ،‬هه‌میش����ه‌ خوازیارن‬ ‫وانیشانی بده‌ن كه‌ دنیا‪ ،‬هاوته‌ریب له‌گه‌ڵ‬ ‫تێزه‌كان����ی فیكری ئه‌وان����دا‪ ،‬له‌بزاوت‌و‬ ‫پێش����كه‌وتندایه‌‪ ،‬ی����ان به‌پێچه‌وان����ه‌وه‌‬ ‫له‌چه‌قبه‌س����تن‌و وه‌س����تاندایه‌‪ .‬ئ����ه‌وان‬ ‫هێنده‌ی په‌یوه‌ن����دی‌و ملمالنێ له‌نێوان‬ ‫چه‌م����ك گریمانه‌كانی فیك����ری خۆیاندا‬ ‫داده‌مه‌زرێن����ن‪ ،‬كه‌مت����ر دیارده‌كان����ی‬ ‫ده‌ره‌وه‌و په‌یوه‌ن����دی‌و ملمالن����ێ له‌ناو‬ ‫كۆمه‌ڵ����گا ده‌بینن‪ .‬ئه‌وان پێش����وه‌خت‬ ‫دنیایان ته‌رجه‌مه‌ كردووه‌ بۆ كۆمه‌ڵێك‬ ‫بونه‌وه‌ری زه‌ینی‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ لێكدانه‌وه‌یان‬ ‫له‌ن����او جوغ����زی زه‌ین����دا ده‌مێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئیتر له‌نێوان ئ����ه‌وان‌و دنیادا كه‌لێنێك‌و‬ ‫له‌نێ����وان ئه‌نجامگیریه‌كان����ی ئ����ه‌وان‌و‬

‫شاهۆ سه‌عید‬ ‫په‌ره‌س����ه‌ندنه‌كانی مێژووشدا كه‌لێنێكی‬ ‫فراوانتر دروستده‌بێت‪.‬‬ ‫گرفتی سه‌ره‌كی ئه‌م تایپه‌ی رۆشنبیر‪،‬‬ ‫كه‌ زیاتر رۆش����نبیری رۆژنامه‌نوس����ن‪،‬‬ ‫له‌وه‌دایه‌ نێوكۆی كاری رۆشنبیری‌و كاری‬ ‫رۆژنامه‌وانی به‌جۆرێك تێكه‌ڵده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌‬ ‫نه‌ده‌توانن رۆڵی رۆشنبیر بگێڕن نه‌رۆڵی‬ ‫رۆژنامه‌ن����وس‪ ،‬كۆشش����ێكی بێه����ووده‌‬ ‫ده‌كه‌ن بۆ هێنانه‌وه‌ی پاساوی فیكریی‬ ‫قووڵ بۆ ئه‌و هه‌ڵوێست‌و رووداوانه‌ی‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌رۆژو سه‌عات‪ ،‬گۆڕانیان به‌سه‌ردێت‪..‬‬ ‫هه‌وڵ����ده‌ده‌ن وه‌ك وه‌رچه‌رخ����ان‪ ،‬یان‬ ‫وه‌ك دیارده‌ی مانادار‪ ،‬تیۆرس����ازی بۆ‬

‫ته‌نها نوخبه‌ی‬ ‫سیاسی‬ ‫له‌كوردستاندا‬ ‫كاریگه‌ره‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫نه‌ڵێین ته‌نها ئه‌و‬ ‫بوونی هه‌یه‌‪ .‬هه‌موو‬ ‫ئه‌وانه‌ی ناونراون‬ ‫نوخبه‌ی ئابووری‪،‬‬ ‫رۆشنبیری‪،‬‬ ‫ئه‌كادیمی‪،‬‬ ‫رۆژنامه‌وانی‪،‬‬ ‫مه‌ده‌نی‪ ،‬ئاینی‌و‬ ‫هتد‪ ..‬یان‬ ‫راسته‌وخۆ پاشكۆی‬ ‫نوخبه‌ی سیاسین‬ ‫په‌ره‌س����ه‌ندنه‌كان بكه‌ن‪ .‬ره‌خنه‌كردنی‬ ‫ئه‌م چه‌ش����نه‌ نووس����ه‌ره‌ ره‌خنه‌یه‌كی‬ ‫مۆراڵ����ی نیه‌‪ ،‬ره‌خنه‌یه‌كی سیاس����یش‬ ‫نیه‌؛ چونكه‌ ده‌ش����ێت ل����ه‌ڕووی مۆراڵ‌و‬ ‫سیاس����ه‌ته‌وه‌ رێگه‌یه‌كی ئایدیاڵیان بۆ‬ ‫خۆی����ان هه‌ڵبژاردبێ����ت‪ .‬به‌ڵك����و زیاتر‬ ‫ره‌خنه‌یه‌ك����ی مه‌عریفیی����ه‌‪ ،‬چونك����ه‌‬ ‫به‌حوكمی سه‌روكاریان له‌گه‌ڵ پێشهاته‌‬ ‫رۆژانه‌ییه‌كانی سیاس����ه‌ت‌و كۆمه‌ڵگادا‪،‬‬ ‫زیاتر له‌وێنه‌ی ئاكتیڤیستی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و‬ ‫سیاس����ی نزیكده‌كه‌ونه‌وه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌ڵبه‌ت‬

‫یه‌كێك‬ ‫له‌مه‌ترسیدارترین‬ ‫وێستگه‌كانی هه‌ر‬ ‫رۆشنبیرو هه‌ر‬ ‫نوسه‌رێك ئه‌و كاته‌‬ ‫ده‌ستپێده‌كات‬ ‫كه‌ سواڵی‬ ‫خوێندنه‌وه‌و‬ ‫ستایشی خوێنه‌رانی‬ ‫ده‌كات‬ ‫بوونی����ان گرنگ����ه‌؛ به‌اڵم له‌ژێ����ر ناوی‬ ‫ئاكتیڤیستدا‪ ،‬نه‌ك رۆشنبیر‪.‬‬ ‫ئاس����اییه‌ م����رۆڤ له‌یه‌ككات����دا‬ ‫رۆشنبیرو رۆژنامه‌نوس‪ ،‬یان رۆشنبیرو‬ ‫ئاكتیڤیستیش بێت؛ به‌اڵم له‌دوو كایه‌و‬ ‫له‌دوو نێوكۆی جی����اوازدا‪ .‬تێكه‌ڵكردنی‬ ‫نێوان رۆڵی رۆشنبیرو رۆڵی ئاكتیڤیست‪،‬‬ ‫یان رۆژنامه‌نوس����ی سیاس����ی‪ ،‬كارێكی‬ ‫وایك����ردووه‌ سیاس����یه‌كان‪ ،‬ته‌نان����ه‌ت‬ ‫خه‌ڵك����ی ئاس����اییش‪ ،‬هه‌میش����ه‌ داوای‬ ‫هه‌نگاوی عه‌مه‌لی‌و هه‌ڵوێس����تی رۆژانه‌‬ ‫له‌رۆش����نبیران ده‌ك����ه‌ن‪ .‬ئیت����ر ورده‌‪..‬‬ ‫ورده‌ رۆشنبیران به‌زمانێك قسه‌ده‌كه‌ن‬ ‫زیاتر زمان����ی رۆژنامه‌یه‌‪ ،‬هه‌ندێكجاریش‬ ‫زمانی وه‌عزه‌‪ ،‬ئه‌و هه‌ڵوێس����تانه‌ش كه‌‬ ‫وه‌ریده‌گرن په‌یوه‌ندییان به‌په‌ره‌سه‌ندنه‌‬ ‫رۆژه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫سوودمه‌ندی یه‌كه‌م له‌م تێكه‌ڵكردنه‌‪،‬‬ ‫نوخبه‌ی سیاس����ییه‌‪ ،‬له‌ب����ه‌ر دوو هۆ؛‬ ‫یه‌ك����ه‌م‪ :‬له‌به‌رئه‌وه‌ی ته‌نه����ا نوخبه‌ی‬ ‫سیاسی له‌كوردستاندا كاریگه‌ره‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫نه‌ڵێین ته‌نه����ا ئه‌و بوونی هه‌یه‌‪ .‬هه‌موو‬ ‫ئه‌وان����ه‌ی ناونراون نوخب����ه‌ی ئابووری‪،‬‬ ‫رۆش����نبیری‪ ،‬ئه‌كادیمی‪ ،‬رۆژنامه‌وانی‪،‬‬ ‫مه‌ده‌نی‪ ،‬ئاینی‌و هتد‪ ..‬یان راس����ته‌وخۆ‬ ‫پاش����كۆی نوخب����ه‌ی سیاس����ین؛ یان‬ ‫تووڕه‌و یاخی����ن‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌هه‌مان ئه‌و‬ ‫گۆڕه‌پان����ه‌دا یاریده‌ك����ه‌ن ده‌ك����ه‌ن كه‌‬ ‫گۆڕه‌پانی پش����ته‌وه‌ی سیاس����یه‌كانه‌‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی سیاس����ییه‌‬ ‫كورده‌كان خۆیان كه‌مترین قسه‌ده‌كه‌ن‌و‬ ‫زۆربه‌ش����یان گرفتی����ان له‌به‌كارهێنانی‬ ‫زم����ان‌و به‌ڵگاندن����ی لۆجیكی����دا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ هه‌میشه‌ پێویس����تیان به‌وه‌یه‌‬ ‫هاوته‌ری����ب له‌گه‌ڵ ش����ه‌ڕی خۆیاندا كه‌‬ ‫زیاتر ش����ه‌ڕێكی نهێن����ی‪ ،‬موخابه‌راتی‌و‬ ‫ژێربه‌ژێره‌‪ ...‬ش����ه‌ڕێكی تر له‌ئارادا بێت‬ ‫ك����ه‌ ش����ه‌ڕێكی ده‌نگداره‌‪ ،‬نوس����ه‌ران‌و‬ ‫رۆژنامه‌نوس����ان تیایدا به‌ش����دارن‪ .‬له‌و‬ ‫شه‌ڕه‌دا زۆرترین قسه‌‪ ،‬زۆرترین ره‌خنه‌‪،‬‬ ‫بگ����ره‌ برینداركه‌رتری����ن ناوونات����ۆره‌‬ ‫ئاڕاس����ته‌ی سیاسیه‌كان ده‌كرێت‪ .‬به‌اڵم‬ ‫سه‌ره‌نجام ئه‌و شه‌ڕه‌ قسه‌یه‌‪ ،‬شه‌ڕ نیه‌‬ ‫له‌ناو ماڵی سیاسیه‌كاندا‪ ،‬به‌ڵكو شه‌ڕه‌‬ ‫له‌كۆاڵن����ی پش����ته‌وه‌یان‪ ..‬ملمالنێیه‌ك‬ ‫نی����ه‌ به‌ئاراس����ته‌ی فراوانكردنی كایه‌ی‬ ‫رۆش����نبیری له‌س����ه‌ر حس����ابی كایه‌ی‬ ‫سیاسی‪ ،‬به‌ڵكو به‌پاشكۆكردنی كایه‌ی‬ ‫رۆشنبیرییه‌ بۆ كایه‌ی سیاسی‪ .‬شه‌ڕێكه‌‬ ‫دژی سیاس����ییه‌كان‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌پێن����او‬ ‫سیاسییه‌كاندا‪.‬‬ ‫رۆش����نبیران‪ ،‬كه‌ توانایه‌كی باش����یان‬ ‫له‌به‌كارهێنان����ی زم����ان‌و به‌ڵگاندن����ی‬ ‫لۆجیكی����دا هه‌ی����ه‌‪ ،‬ده‌ش����ێت جۆرێك‬ ‫له‌غ����روری س����اخته‌ الی خۆی����ان‌و الی‬ ‫چاودێرانیش����یان دروس����تبكه‌ن‪ ،‬به‌وه‌ی‬ ‫توانای بینینی گۆشه‌دوورو تاریكه‌كانیان‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬به‌اڵم له‌س����ه‌رده‌می فرانس����یس‬ ‫بیكۆنه‌وه‌ ئێمه‌ ئه‌وه‌ ده‌زانین كه‌ زمان‌و‬ ‫لۆجیك به‌هه‌مان ئه‌و ئه‌ندازه‌یه‌ی ئامێری‬ ‫رۆشنكردنه‌وه‌ن‪ ،‬ئامێری تاریكاندنیشن؛‬ ‫هه‌روه‌كچ����ۆن ده‌توانن پ����ه‌ی به‌لوغمه‌‬ ‫سیاس����ی‌و كولتورییه‌كان به‌رن‪ ،‬توانای‬

‫دانان����ی لوغمی هاوشێوه‌ش����یان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر پیش����ه‌ی رۆش����نبیر له‌م خاڵه‌دا‬ ‫به‌پیش����ه‌ی ده‌اڵڵ بچوێندرێت‪ ،‬ده‌كرێت‬ ‫بوترێ����ت‪ :‬كاتێ����ك ده‌اڵڵ ده‌خوازێ����ت‬ ‫خانوویه‌ك بفرۆش����ێت ده‌توانێت هه‌موو‬ ‫ئ����ه‌و به‌ڵگان����ه‌ ریزبكات ك����ه‌ خانوه‌كه‌‬ ‫ده‌كه‌نه‌ خانوویه‌ك����ی نموونه‌یی‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كاتێك ده‌یه‌وێ����ت هه‌مان خانوو بكڕێت‬ ‫ده‌توانێ����ت به‌ڵگ����ه‌كان به‌ش����ێوه‌یه‌ك‬ ‫پێچه‌وانان����ه‌ بكات����ه‌وه‌ ك����ه‌ خانوه‌كه‌‬ ‫له‌كه‌دارده‌كه‌ن‪ .‬ده‌شێت نوسه‌ران ره‌خنه‌‬ ‫له‌م نزیككارییه‌ی نێوان رۆشنبیرو ده‌اڵڵ‬ ‫بگرن‪ ،‬ره‌نگه‌ پێیانوابێ����ت بێویژدانییه‌‬ ‫چواندنی پیشه‌ی رۆش����نبیر به‌پیشه‌ی‬ ‫ده‌اڵڵ‪ .‬ئه‌مه‌ش����یان كێش����ه‌یه‌كی تری‬ ‫رۆش����نبیرانه‌ كاتێك پیشه‌كه‌ی خۆیان‬ ‫بااڵت����رو ئه‌خالقیتر له‌وانیت����ر ده‌بینن‪،‬‬ ‫له‌كاتێك����دا هی����چ پیش����ه‌یه‌ك‌و هی����چ‬ ‫چاالكیه‌ك����ی مرۆیی خۆی له‌خۆیدا بااڵو‬ ‫ئه‌خالق����ی نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو كه‌وتۆته‌ س����ه‌ر‬ ‫ش����ێوازی كارو بكه‌ری ن����او ئه‌و كایه‌و‬ ‫پیشه‌یه‌‪ .‬هه‌ر بۆیه‌ بیكۆن‪-‬یش له‌نێوان‬ ‫لۆجیكی سكۆالره‌كانی سه‌رده‌می خۆی‌و‬ ‫لۆجیكی شانۆكاران‪ ،‬ئه‌هلی بازاڕو خێڵ‌و‬ ‫ئه‌شكه‌وتدا چواندنی سازاند‪.‬‬ ‫زۆرج����ار رۆش����نبیران ده‌بنه‌ قوربانی‬ ‫بۆچونه‌كانی خۆی����ان كاتێك ماوه‌یه‌كی‬ ‫درێ����ژ ته‌رخانده‌كه‌ن ب����ۆ به‌رگریكردن‬ ‫له‌بیرۆكه‌یه‌ك‪ ،‬بۆ گه‌یشتن به‌ئه‌نجامێكی‬ ‫دیاریكراو؛ به‌اڵم كه‌ په‌ره‌س����ه‌ندنه‌كانی‬ ‫رووداو پێچه‌وانه‌ك����ه‌ی ده‌س����ه‌لمێنن‪،‬‬ ‫له‌بری راده‌ستبوون‪ ،‬میكانیزمی به‌رگری‬ ‫س����ایكۆلۆجی هه‌ڵده‌بژێرن‪ .‬واته‌ له‌بری‬ ‫ئه‌وه‌ی دان به‌نادروستی پێشه‌كیه‌كانی‬ ‫خۆیان����دا بنێ����ن‪ ،‬ك����ه‌ ده‌ره‌نجام����ی‬ ‫نادروستیان خس����تۆته‌وه‌‪ ،‬هه‌وڵده‌ده‌ن‬ ‫نادروستی دراوه‌ واقعیه‌كان بسه‌لمێنن‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ هه‌ر كێش����ه‌ی مه‌الكان����ی تاڵیبان‬ ‫نه‌ب����وو‪ ،‬كه‌ بۆ ئه‌وه‌ی دیدی س����ه‌له‌فی‬ ‫خۆیان بس����ه‌لمێنن‪ ،‬ده‌بوو ئه‌فغانستان‬ ‫بگه‌ڕێننه‌وه‌ بۆ واقعی به‌ر له‌سه‌دان ساڵ‪،‬‬ ‫هه‌ر كێشه‌ی رۆش����نبیره‌ ماركسیه‌كانی‬ ‫دنیای خۆرهه‌اڵت‌و دنیای خۆمان نه‌بوو‪،‬‬ ‫ك����ه‌ له‌په‌نجاكان����ه‌وه‌ ت����ا نه‌وه‌ده‌كانی‬ ‫سه‌ده‌ی رابردوو‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌كی هیستیری‬ ‫له‌هه‌وڵی دروستكردنی واقعێكی وه‌همیدا‬ ‫بوون كۆك بێ����ت به‌بیرۆكه‌و تیۆره‌كانی‬ ‫ئه‌وان‪ ..‬به‌ڵكو له‌ئێستاشدا كێشه‌ی ئه‌و‬ ‫رۆشنبیرانه‌ی دنیای كوردییه‌ كه‌ له‌هه‌وڵی‬ ‫دروس����تكردنی واقعێك����ی وه‌همی����دان‪،‬‬ ‫واقعێ����ك پ����ڕه‌ له‌داینامی����زم‪ ،‬جووڵه‌‪،‬‬ ‫ملمالنێی نێ����وان هێزه‌ سیاس����یه‌كان‌و‬ ‫گروپ‌و نوخب����ه‌ جیاوازه‌كانی كۆمه‌ڵگا‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم له‌راس����تیدا واقعێك����ه‌‪ ،‬له‌ڕووی‬ ‫سیاس����ییه‌وه‌‪ ،‬به‌مه‌نگ����ی ماوه‌ت����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫تیایدا قه‌ڵه‌مڕه‌وه‌كانی ده‌س����ه‌اڵت زیاتر‬ ‫ده‌چه‌سپێن‪ ،‬زیاتر ماكیاجی دیموكراتی‬ ‫بۆ روخساری ده‌س����ه‌اڵتداران ده‌كرێت‪،‬‬ ‫تیایدا ره‌خنه‌و ونه‌یاربوون له‌بری ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ره‌ش����ه‌ له‌پێكهاته‌ی ده‌سه‌اڵت بكات‬ ‫زیاتر ده‌یچه‌س����پێنێت‌و زیات����ر ده‌بێته‌‬ ‫ڤاكس����ین‌و میكانیزم����ی به‌رگری بۆی‪.‬‬ ‫واقعێكه‌ زیاتر ب����ه‌ره‌و به‌ده‌زگاییكردنی‬ ‫په‌یوه‌ندیی����ه‌ نه‌ریتییه‌كانی هێز‪ ،‬به‌ره‌و‬ ‫دابه‌ش����كردنه‌وه‌ی به‌ركه‌وت����ی الیه‌ن����ه‌‬ ‫پێكاهه‌ڵپژاوه‌كانی س����ه‌رده‌می شۆڕش‬ ‫ده‌ڕوات‪ ،‬كه‌ س����ه‌ره‌تاكه‌ی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ س����ه‌ره‌تای شه‌س����ته‌كانی سه‌ده‌ی‬ ‫رابردوو‪.‬‬ ‫ئه‌ڵبه‌ت ئاڵته‌رناتیڤی قسه‌ له‌م واقعه‌دا‬ ‫بێده‌نگی نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو گۆڕینی ستراتیجی‬ ‫قس����ه‌و ره‌خنه‌یه‌‪ ،‬ره‌خنه‌كردنی قسه‌یه‌‬ ‫كاتێ����ك ده‌بێت����ه‌ هاوت����ای بێده‌نگی‪،‬‬ ‫ره‌خنه‌كردن����ی تاكتیكه‌كانی نه‌یاربوونه‌‬ ‫كاتێ����ك ده‌ڕژێته‌ ناو س����تراتیجیه‌كانی‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی له‌دنی����ای سیاس����ه‌تی‬ ‫كوردیدا گ����ۆڕاوه‌ په‌یوه‌ندیه‌كانی هێز‪،‬‬ ‫ده‌ستاوده‌ستكردنی ده‌سه‌اڵت‪ ،‬ئاڵوگۆڕی‬ ‫رۆڵ����ی ن����ه‌وه‌كان‪ ،‬به‌ده‌زگاییكردن����ی‬ ‫رۆڵی دام����ه‌زراوه‌ نیش����تمانیه‌كان نیه‌‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ش له‌ئێس����تادا ده‌گوزه‌رێ����ت‪،‬‬ ‫له‌په‌یوه‌ندیدا به‌هه‌واڵه‌ خۆش����بینه‌كانی‬ ‫تێكچونی هاوس����ه‌نگی هێز له‌ناو بنیاتی‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتدا‪ ،‬گه‌ڕانه‌وه‌ یان نه‌گه‌ڕانه‌وی‬ ‫به‌دیموكراتیزه‌كردن����ی‬ ‫ده‌س����تور‪،‬‬ ‫كوردس����تان له‌ڕێگ����ه‌ی هه‌مواركردن����ی‬ ‫ماده‌یه‌كی ده‌س����تووره‌وه‌‪ ،‬ته‌ریكبوونی‬ ‫به‌ره‌ی ده‌س����ه‌اڵت‌و فراوانبوونی به‌ره‌ی‬ ‫نه‌یارانی‪ ،..‬هه‌موو هه‌واڵه‌ هاوشێوه‌كان‪،‬‬ ‫هاوپێچ له‌گه‌ڵ هه‌موو ئه‌و شیكاریانه‌ی‬ ‫له‌دنی����ای رۆش����نبیری‪ /‬رۆژنامه‌وانیدا‬ ‫بۆ ئ����ه‌و بابه‌تانه‌ ده‌كرێ����ن‪ ،‬گۆڕان نین‬

‫له‌چه‌مك‌و تێگه‌یش����تنی كاری سیاسی‌و‬ ‫فیكری سیاس����یدا؛ به‌ڵك����و درێژه‌دان ‌ه‬ ‫به‌هه‌م����ان ئ����اوزای شۆڕش����گێڕانه‌ی‬ ‫نوس����ه‌رانی س����ه‌رده‌می ش����اخ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌س����یاقێكی تردا‪ ،‬كه‌ وه‌ك هاوڕێیه‌كم‬ ‫وتی‪" :‬شیعریان ده‌نوسی به‌و ئومێده‌ی‬ ‫له‌ئیزگ����ه‌ی شۆڕش����ه‌وه‌ بخوێندرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ئێستاش����دا وتار ده‌نوسن‌و هه‌ڵوێست‬ ‫وه‌رده‌گرن‪ ،‬به‌و ئومێده‌ی له‌كه‌ناڵه‌كانی‬ ‫راگه‌یان����دن‌و كایه‌كانی ده‌ره‌وه‌ی كایه‌ی‬ ‫رۆشنبیریدا ده‌نگدانه‌وه‌ی هه‌بێت"‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌مه‌ترسیدارترین وێستگه‌كانی‬ ‫هه‌ر رۆشنبیرو هه‌ر نوسه‌رێك ئه‌و كاته‌‬ ‫ده‌س����تپێده‌كات كه‌ سواڵی خوێندنه‌وه‌و‬ ‫ستایش����ی خوێنه‌ران����ی ده‌كات‪ ،‬كاتێك‬ ‫ده‌خوازێت ده‌نگی بیس����تراوو نوسینی‬ ‫خوێندراوه‌ بێت له‌ناو كایه‌كانی ده‌ره‌وی‬ ‫كایه‌ی رۆش����نبیریدا‪ .‬له‌كاتێكی ئاوهادا‬ ‫نوس����ه‌ر ب����ۆ خوێن����ه‌ران ده‌نوس����ێت‪،‬‬ ‫به‌گوێره‌ی ئاستی تێگه‌یشتن‌و سانسۆره‌‬ ‫پێشوه‌خته‌كانی ئه‌وان ده‌ق تۆمارده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ ئه‌و تایپه‌ی نوسه‌ر بوو كه‌ وێڵفیگان‬ ‫ئایزه‌ر ره‌خنه‌ی ك����رد‪ ،‬چونكه‌ الی ئه‌و‬ ‫باشترین نوسه‌ر ئه‌و نوسه‌ره‌یه‌ كه‌ ته‌نها‬ ‫خ����ۆی خوێنه‌ری خۆیه‌تی‪ ،‬به‌و مانایه‌ی‬ ‫ته‌نها راستگۆیانه‌ بۆ خوێنه‌رێكی ناوه‌كی‬ ‫‪ Implied Reader‬ده‌نوس����ێت‪ ،‬ك����ه‌‬ ‫دی����وه‌ ره‌خنه‌گره‌كه‌ی خۆیه‌تی‌و خاوه‌ن‬ ‫سانس����ۆرێكی مه‌عریفی‌و میتۆدۆلۆجی‌و‬ ‫ویژدانی ورده‌ به‌سه‌ر نوسه‌ره‌وه‌‪ .‬نوسه‌ر‪،‬‬ ‫به‌پێی ئه‌م دیده‌‪ ،‬بێباكه‌ له‌ئاس����ت هه‌ر‬ ‫خوێنه‌رێكی ده‌ره‌كی‪ ،‬هه‌ر سانسۆرو هه‌ر‬ ‫چێژێك كه‌ ده‌بنه‌ سانسۆری ئه‌وانی ترو‬ ‫چێژی گشتی‪ .‬به‌اڵم سه‌ره‌نجام هه‌ر ئه‌م‬ ‫نوس����ه‌ره‌یه‌ كه‌ متمانه‌ی خوێنه‌ره‌كانی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ش ده‌بات����ه‌وه‌‪ ،‬چونك����ه‌ هه‌موو‬ ‫مۆنۆلۆگێك����ی راس����تگۆیانه‌ له‌نێ����وان‬ ‫(خودو خود)دا وه‌رده‌چه‌رخێته‌ س����ه‌ر‬ ‫دایه‌لۆگێكی راستگۆیانه‌ی نێوان (خود‬ ‫و ئه‌وان)‪ .‬هه‌موومان ئه‌و دێڕه‌ شیعرانه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وته‌زا گرنگانه‌‪ ،‬ئه‌و كه‌شف‌و شاكاره‌‬ ‫جوانانه‌مان له‌ی����اده‌ كه‌ وامانزانیوه‌ هی‬ ‫خۆمانه‌‪ ،‬به‌اڵم كه‌سێكی تر له‌بری ئێمه‌و‬

‫گرفتی سه‌ره‌كی‬ ‫ئه‌م تایپه‌ی‬ ‫رۆشنبیر‪،‬‬ ‫كه‌ زیاتر‬ ‫رۆشنبیری‬ ‫رۆژنامه‌نوسن‪،‬‬ ‫له‌وه‌دایه‌ نێوكۆی‬ ‫كاری رۆشنبیری‌و‬ ‫كاری رۆژنامه‌وانی‬ ‫به‌جۆرێك‬ ‫تێكه‌ڵده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫كه‌ نه‌ده‌توانن‬ ‫رۆڵی رۆشنبیر‬ ‫بگێڕن نه‌رۆڵی‬ ‫رۆژنامه‌نوس‬ ‫بێئه‌وه‌ی بمانناس����ێت‪ ،‬له‌گۆش����ه‌یه‌كدا‪،‬‬ ‫نوسیویه‌تی‪.‬‬ ‫له‌ئێستادا پێویسته‌ ره‌خنه‌ له‌هه‌موو ئه‌و‬ ‫رۆشنبیرانه‌ بگیردرێت كه‌ شیكردنه‌وه‌و‬ ‫تیۆریزه‌ بۆ جوڵ����ه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی جوڵه‌ی‬ ‫سیاس����ی‪ ،‬له‌كوردس����تاندا ده‌ك����ه‌ن‪.‬‬ ‫مه‌به‌س����ت له‌م ره‌خنه‌ی����ه‌ داكۆكیكردن‬ ‫نیه‌ له‌بیرۆكه‌یه‌كی پێچه‌وانه‌ كه‌ ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫كۆمه‌ڵگ����ه‌ی كوردی له‌دۆخی وه‌س����تان‬ ‫و چه‌قبه‌س����تنی به‌رده‌وامدای����ه‌‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫مه‌به‌ستی ره‌خنه‌ی من نیه‌ له‌تیۆرسازانی‬

‫جووڵه‌ له‌كوردستاندا‪ ،‬به‌ڵكو مه‌به‌ستم ‌ه‬ ‫بڵێم‪ :‬ئه‌گه‌ر جوڵه‌یه‌ك له‌دنیای كوردیدا‬ ‫هه‌بێ����ت ئه‌و جوڵ����ه‌ رواڵه‌تییه‌ نییه‌ كه‌‬ ‫هه‌واڵه‌كان����ی س����ایت‌و رۆژنامه‌كان����ی‬ ‫پڕك����ردووه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ نیه‌ كه‌ رۆش����نبیران‌و‬ ‫چاودێره‌ سیاسییه‌كانی سه‌رقاڵكردووه‌‪،‬‬ ‫راڤ����ه‌كاری‌و خوێنده‌نه‌وه‌ی جۆراوجۆری‬ ‫بۆده‌ك����ه‌ن‪ ،‬هه‌ندێكجاریش له‌ئاس����تیدا‬ ‫هه‌ڵوێس����ت وه‌رده‌گ����رن‪ ،‬هه‌ندێكی����ان‬ ‫مزگێنی سه‌ره‌تایه‌كی نوێی تێدا ده‌بینن‌و‬ ‫هه‌ندێكیش����یان وه‌ك نه‌فره‌ت ده‌یبینن‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی ده‌جوڵێ����ت له‌كوردس����تاندا‬ ‫جووڵه‌یه‌ك����ی كپه‌ له‌ژێ����ره‌وه‌‪ ،‬له‌بنیاته‌‬ ‫هه‌ره‌ قووڵه‌كانی كۆمه‌ڵگادا‪ ،‬كه‌ به‌زمانی‬ ‫رۆژنامه‌كان‌و له‌س����ه‌ر زاری سیاسیه‌كان‬ ‫گوزارش����تی لێناكرێت‪ .‬چونكه‌ یه‌كێك‬ ‫له‌ئه‌ركه‌كانی سیاس����ی‌و رۆژنامه‌نوسی‬ ‫سیاس����ی بریتیی����ه‌ له‌تۆخكردن����ه‌وه‌ی‬ ‫رواڵه‌ت����ی دی����ارده‌كان‌و كاڵكردنه‌وه‌ی‬ ‫كرۆكی����ان‪ ،‬ئه‌ڵبه‌ت له‌و س����یاقانه‌دا كه‌‬ ‫پێویس����تده‌كات‪ .‬له‌و سیاقانه‌ش����دا كه‌‬ ‫پێچه‌وانه‌ك����ه‌ی پێویس����تده‌كات بابه‌ته‌‬ ‫الوه‌كیه‌كان به‌جۆرێك قه‌به‌ده‌كه‌ن‪ ،‬كۆی‬ ‫رای گشتی پێوه‌ سه‌رگه‌رمده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌دیدی م����ن چه‌ن����ده‌ رۆژنامه‌نوس‌و‬ ‫نوس����ه‌ره‌كانی دنیای عه‌ره‌ب پێش����بنی‬ ‫بوومه‌له‌رزه‌ی به‌ه����اری واڵتانی خۆیان‬ ‫كرد‪ ،‬ك����ه‌ له‌ن����او بنیات����ه‌ قووڵه‌كانی‬ ‫كۆمه‌ڵ����گادا ده‌ك����واڵو گینگڵی����ده‌دا‪،‬‬ ‫زۆرب����ه‌ی رۆژنامه‌نوس����ان‌و نوس����ه‌رانی‬ ‫دنیای خۆش����مان هه‌ر هێنده‌ی ئه‌وان‪،‬‬ ‫ره‌نگ����ه‌ كه‌متریش‪ ،‬په‌ی به‌سروش����تی‬ ‫جووڵ����ه‌ی كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌و سیاس����ی‬ ‫له‌بنیاته‌ قووڵه‌كانی كۆمه‌ڵگای كوردیدا‬ ‫به‌رن؛ چونكه‌ له‌نێ����وان جووڵه‌ی ورده‌‬ ‫شه‌پۆلی س����ه‌رده‌ریاو گینگڵ‌و تسونامی‬ ‫بن ده‌ری����ادا‪ ،‬ته‌نها ئ����ه‌وه‌ی یه‌كه‌میان‬ ‫له‌رواڵه‌تدا بینراوه‌‪ .‬به‌اڵم له‌ڕاستیدا ئه‌و‬ ‫ورده‌ شه‌پۆالنه‌ هه‌ر هێنده‌ هێزیان پێیه‌‬ ‫كه‌شتی سیاسییه‌ ته‌قلیدییه‌كان‌و گروپه‌‬ ‫ب����اوه‌كان ده‌جوڵێنن‪ ،‬نه‌ك ئه‌و گرووپ‌و‬ ‫هێزانه‌ی كه‌ هێش����تا دروس����تنه‌بوون‪،‬‬ ‫یان له‌ژانی دروس����تبووندان‌و ره‌نگه‌ تا‬ ‫ئاینده‌یه‌كی بینراویش له‌دایك نه‌بن‪.‬‬ ‫هه‌رگی����ز رۆش����نبیر بارناكرێ����ت له‌و‬ ‫چاالكی‌و ئه‌ركان����ه‌ی كه‌ له‌توانای ئه‌ودا‬ ‫نین‪ ،‬رۆش����نبیریش مرۆڤێكی ئاساییه‌‪،‬‬ ‫توانایه‌ك����ی له‌ڕاده‌ب����ه‌ده‌ری نی����ه‌ ب����ۆ‬ ‫په‌یب����ردن به‌دیارده‌ نه‌بین����راوه‌كان‪ ،‬بۆ‬ ‫پێشبینیكردنی ئه‌و رووداوانه‌ی كه‌ هێشتا‬ ‫نه‌هاتوون‪ .‬به‌اڵم پێویس����ته‌ رۆش����نبیر‬ ‫هه‌میشه‌ به‌گومانه‌وه‌ بڕوانێته‌ پێشبینییه‌‬ ‫ساده‌كان‌و مزگێنییه‌ گه‌وره‌كان‪ .‬گومانی‬ ‫رۆشنبیر ره‌شبینییه‌كی سایكۆلۆجی‪ ،‬یان‬ ‫به‌دبینییه‌كی سیاسی نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو زیاتر‬ ‫گومانێكی میتۆدۆلۆجی‌و هه‌ڵپه‌ساردنێكی‬ ‫دیارده‌ناس����ییه‌ ‪Phenomenological‬‬ ‫‪ .Reduction‬ره‌نگه‌ میتۆدێكی له‌مجۆره‌‬ ‫له‌ه����ه‌ر میتۆدێكی ت����ر بایه‌خدارتر بێت‬ ‫بۆ واقعی رۆش����نبیریی كوردی له‌بواری‬ ‫مرۆڤناسی‌و زانس����ته‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كاندا‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ نوس����ه‌ران‌و توێ����ژه‌ران هی����چ‬ ‫داتایه‌كی دروس����ت‌و هیچ س����امپڵێكی‬ ‫رۆشنیان‪ ،‬وه‌ك كه‌ره‌سته‌ی پێشبنیی‌و‬ ‫گریمان����ه‌و ئه‌نجامگیری‪ ،‬له‌به‌رده‌س����تدا‬ ‫نیه‌‪ .‬سه‌رچاوه‌ مه‌یدانیه‌كانی رۆشنبیری‬ ‫ك����ورد ته‌نه����ا رۆژنام����ه‌كان‌و لێدوانی‬ ‫سیاس����ییه‌كان‌و دی����ارده‌ رواڵه‌تیه‌كانی‬ ‫كۆمه‌ڵگایه‌‪ ،‬كه‌ به‌ش����ێكی زۆر بچووك‌و‬ ‫هه‌ندێكجاری����ش س����اخته‌ی كۆمه‌ڵگای‬ ‫كوردی نیشانده‌ده‌ن‪ .‬واته‌ گه‌ر ته‌نانه‌ت‬ ‫نوس����ه‌ر خ����اوه‌ن میتۆدێك����ی باش����ی‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی سۆسیۆلۆجی‌و سیاسیش‬ ‫بێت‪ ،‬خاوه‌نی ئه‌و س����امپڵ‌و كه‌ره‌ستانه‌‬ ‫نی����ه‌ ك����ه‌ هاوكاریب����كات‪ ،‬ت����ا ببێته‌‬ ‫توێژه‌رێكی باش‌و نوسه‌رێكی ئۆرگانیكی‬ ‫ناو كۆمه‌ڵگا‪.‬‬ ‫له‌دۆخێكی وادا‪ ،‬یان ده‌بێت رۆشنبیر‬ ‫گومانكار بێ����ت به‌رامب����ه‌ر هه‌موو ئه‌و‬ ‫حوكم‌و وێناكردن‌و ناونانه‌ی ده‌درێنه‌ پاڵ‬ ‫دیارده‌كان‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌یان گرنگه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫رووبه‌ڕه‌كانی پرس����یار‪ ،‬دیارده‌ناس����ی‪،‬‬ ‫راڤه‌‪ ،‬كران����ه‌وه‌‪ ،‬گریمان����ه‌و گریمانه‌ی‬ ‫پێچه‌وان����ه‌ فراوان����ده‌كات‪ ..‬یان ده‌بێت‬ ‫په‌نابه‌رێته‌ ب����ه‌ر بابه‌تی تیۆریی په‌تی‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌مه‌ش����یان هه‌ر بایه‌خی خۆی هه‌یه‌‬ ‫به‌اڵم به‌پله‌یه‌كی دیاریكراو‪ .‬یان ده‌بێت‬ ‫په‌نابه‌رێته‌ به‌ر تۆماركرنی هه‌ڵوێس����تی‬ ‫سیاس����ی‌و كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‪ ،‬ك����ه‌ ئه‌ڵبه‌ت‬ ‫ئه‌مه‌ی����ان كاره‌س����اته‌‪ ،‬چونك����ه‌ زیاتر‬ ‫رۆشنبیر له‌وێنه‌ی واعیز نزیكده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌باش����ترین حاڵه‌تیش����دا ده‌یكات����ه‌‬ ‫راوێژكارێكی سیاسی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )383‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/6/25‬‬

‫سلێمانی‪ ...‬شاری شاران‪ ،‬شاری بێ پارێزگا‬ ‫هێمن كه‌ریم‬

‫گومانی تێدا نیه‌ كه‌ ش����اری س����لێمانی‬ ‫ئیشی تێداكراوه‌و گۆڕانكاری تێداكراوه‌‪،‬‬ ‫ژماره‌یه‌ك����ی زۆر گه‌ڕه‌ك زیادیكردوه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫زۆر به‌ش����ی خزمه‌تگوزاری بۆچوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫زۆرینه‌ی گه‌ڕه‌كه‌كان خزمه‌تگوزارییه‌كانی‬ ‫ته‌واونه‌ب����ون ی����ان به‌ته‌واونه‌ك����راوی‬ ‫به‌جێهێڵ����راوه‌ ی����ان پ����اش مانگێ����ك‬ ‫له‌ته‌واوبون����ی ت����ه‌واوی ش����ه‌قامه‌كانی‬ ‫تێكچۆت����ه‌وه‌‪ ،‬بۆ نمون����ه‌ گه‌ڕه‌كی برایم‬ ‫ئه‌حمه‌دو كازیوه‌و كوردسات شه‌قامه‌كانی‬ ‫به‌ته‌واوی تێكچون‪ ،‬له‌شه‌قامی سه‌ره‌كی‬ ‫برای����م ئه‌حم����ه‌د‪ ،‬چاڵ����ی وای تێدای����ه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ش����ۆفێر وریانه‌بێت به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫وه‌ریده‌گێڕێت‪ ،‬دور نیه‌ زیانی گیانیش����ی‬ ‫به‌دوادا بێت‪.‬‬ ‫له‌راس����تیدا كاربه‌ده‌س����تانی ئی����داره‌ی‬ ‫س����لێمانی پێویس����ته‌ تۆزێك به‌ده‌م ئه‌م‬ ‫شاره‌وه‌ بێن‌و خۆیان به‌به‌رپرسیار بزانن‬ ‫له‌زیانه‌كانی ئه‌مش����اره‌‪ ،‬ئه‌م وتاره‌ ته‌نها‬ ‫بۆ به‌ئاگاهێنانه‌وه‌یه‌كه‌ له‌و خه‌وه‌ قورسه‌‬ ‫هه‌س����تن‌و به‌ئه‌ركی سه‌رشانتان راپه‌ڕن‪،‬‬ ‫ئاخ����ر مانای تێدا نیه‌ ماوه‌ی دو س����اڵه‌‬ ‫جاده‌ی چه‌قچه‌ق ئیش����ی تێدا ده‌كرێت‪،‬‬

‫تائێس����تا ته‌واونه‌بوه‌‪ ،‬رۆژێك ئیشی تێدا‬ ‫ده‌كرێت‌و هه‌فته‌یه‌ك ئیش ناكه‌ن‪ ،‬كه‌س‬ ‫نیه‌ بپرسێته‌وه‌‪.‬‬ ‫تائێس����تا ج����اده‌ی چه‌قچ����ه‌ق ئه‌مبه‌رو‬ ‫ئه‌وبه‌ری جاده‌كه‌ رۆژانی پێنچ ش����ه‌ممه‌و‬ ‫هه‌ینی هاواڵتی ب����ۆ ده‌چێت بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫لێی بحه‌سێنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم رۆژێك ئه‌مبه‌ری‬ ‫جاده‌كه‌ هه‌ڵده‌كه‌نن‌و رۆژێك پڕیده‌كه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫رۆژێ����ك هه‌ڵیده‌كه‌نن����ه‌وه‌ له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‬ ‫وای����ه‌ری كاره‌بای����ان بیرچ����وه‌ رۆژێ����ك‬ ‫پڕیده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬رۆژێكیتر هه‌ڵیده‌كه‌ننه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی كێشه‌ی كاره‌بای تێكه‌وتوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌رێ به‌راس����ت ئه‌مه‌ نوكته‌ نیه‌‪ ،‬تكایه‌‬ ‫تۆزێك ره‌حم به‌داهاتی ئه‌م شاره‌ بكه‌ن‪،‬‬ ‫پارێزگار تۆزێك هیمه‌ت بۆ لێپرسینه‌وه‌‪.‬‬ ‫شه‌قامی سه‌ره‌كی شه‌ست مه‌ترییه‌كه‌ كه‌‬ ‫خوالنه‌وه‌یه‌ به‌ده‌وری ش����اری سلێمانیدا‪،‬‬ ‫گومانم نیه‌ له‌وه‌ی كه‌ زۆرینه‌ی دانیشوانی‬ ‫ئه‌م ش����اره‌ له‌ناو سه‌یاره‌كه‌ش����یاندابێت‬ ‫قس����ه‌ی خۆیان له‌سه‌ركردوه‌‪ ،‬كه‌ رۆژێك‬ ‫تاس����ه‌یه‌ك له‌قیری بێ فس����فۆر دروست‬ ‫ده‌كه‌ن‌و رۆژێك تاس����ه‌و ش����ه‌قامه‌كه‌ش‬ ‫هه‌ڵده‌كه‌نن به‌مه‌به‌س����تی نوێكردنه‌وه‌ی‪،‬‬

‫باش����ه‌ ناكرێ����ت پێش ئه‌وه‌ی تاس����ه‌كه‌‬ ‫دانێن ش����ه‌قامه‌كه‌ نوێبكه‌ن����ه‌وه‌‪ ،‬یاخود‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی كه‌ نوێشیده‌كه‌نه‌وه‌ دواجار‬ ‫تاس����ه‌یه‌كی مۆدێرن دابنێن‪ ،‬ئاخر كه‌ی‬ ‫ئێستا كار به‌تاس����ه‌ی قیر ده‌كرێت‪ ،‬كه‌‬ ‫شۆفێران زۆرترین گله‌ییان هه‌یه‌ لێی‪.‬‬ ‫ش����ه‌قامی زانك����ۆ تازه‌كه‌ی س����لێمانی‬ ‫ته‌واونه‌ب����وه‌و یه‌كس����اید كراوه‌ت����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم زۆرین����ه‌ی ش����وێنی ئه‌وس����ایده‌‬ ‫خراپكراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬كه‌چی سایده‌كه‌یتر تازه‌‬ ‫ده‌س����تپێده‌كات‪ ،‬باش����ه‌ كێ له‌به‌رانبه‌ر‬ ‫ئه‌مه‌ تاوانباره‌‪ ،‬تاوانبار ته‌نها بكوژه‌كان‬ ‫نین ده‌بێت بكوژه‌كانی ش����ه‌قامه‌كانیش‬ ‫بناسرێن‪.‬‬ ‫به‌رێزان پارێزگارو ش����اره‌وانی سلێمانی‬ ‫ئایا سه‌رچنار ده‌بینن؟ خۆتان ده‌زانن كه‌‬ ‫سه‌رچنار مێژویه‌كی دێرینی به‌سه‌ر شاری‬ ‫سلێمانیه‌وه‌ هه‌یه‌و له‌عێراقیشدا ناسراوه‌‬ ‫ته‌نان����ه‌ت له‌هه‌ندێك واڵت����ی ده‌وروبه‌ری‬ ‫عه‌ره‌بیش����دا‪ ،‬كه‌چی زۆر به‌داخه‌وه‌ هیچ‬ ‫گرنگییه‌ك����ی پێنادرێت مه‌به‌س����تی من‬ ‫له‌نوێكردن����ه‌وه‌ی نی����ه‌‪ ،‬نوێكرایه‌وه‌و زۆر‬ ‫قسه‌ش له‌س����ه‌ر الیه‌نی دارایی كراوه‌ كه‌‬ ‫گه‌نده‌ڵی ئیداری تێدا كرا‪.‬‬ ‫به‌هه‌رحاڵ جه‌نابی پارێزگارو شاره‌وانی‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر پیاس����ه‌یه‌ك به‌سه‌رچناردا بكه‌ن‪،‬‬ ‫دیارده‌یه‌كی زۆر عه‌جیب‌و غه‌ریب ده‌بینن‬ ‫ه����ه‌ر له‌به‌رده‌م����ی دوكانه‌كان����ه‌وه‌ تاكو‬ ‫نێوان جاده‌كان����ی كارگه‌ی چیمه‌نتۆكه‌ی‬

‫س����ه‌رچناری كۆن‪ ،‬نێوان هه‌ردو جاده‌ك ‌ه‬ ‫پڕك����راوه‌ له‌پ����وش‌و پ����ه‌اڵش‌و پ����ه‌ڕی‬ ‫مریش����ك‪ ،‬ئه‌م����ه‌ له‌كاتێكیش����دایه‌ كه‌‬ ‫نزیكی مه‌شته‌له‌كه‌ی سه‌رچناره‌ كه‌ سه‌ر‬ ‫به‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گش����تی كش����توكاڵه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌دو خاڵ به‌ده‌ر نیه‌ یان شاره‌وانی‌و‬ ‫باخچه‌كان����ی كه‌مته‌رخه‌من یان پارێزگار‬ ‫جه‌نابتان‪ ،‬ئه‌گه‌ر وانیه‌ وه‌اڵم‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی تره‌وه‌ گ����ه‌ر هه‌ژارێك مه‌ترێك‬ ‫زه‌وی ته‌جاوزبكات ش����اره‌وانی ده‌چێته‌‬ ‫س����ه‌ری‌و خانوه‌ك����ه‌ ده‌ڕوخێنێ����ت‌و‬ ‫بینیش����مان‪ ،‬ب����ه‌اڵم س����ه‌رچنار پڕبوه‌‬ ‫له‌مان����گاو مانگاكانیش ه����ی خانه‌كه‌ی‬ ‫پشتی س����ه‌رچناره‌‪ ،‬كه‌س����ێك نیه‌ بڵێ‬ ‫ئه‌رێ ئ����ه‌م خانانه‌ بۆ له‌وێ����دان یاخود‬ ‫بۆ تازه‌ له‌وێدا دروس����تكران‪ ،‬یاخود كه‌‬ ‫دروس����تكران بۆ به‌رده‌درێنه‌ ده‌ره‌وه‌ بۆ‬ ‫باخچه‌كانی سه‌رچنار‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‬ ‫خانه‌كان به‌وشكه‌كه‌ڵه‌ك دروستكراوه‌ كه‌‬ ‫له‌په‌نا هاوینه‌هه‌واری سه‌رچناره‌‪ ،‬ده‌ڵێی‬ ‫ئه‌م ش����اره‌ حكومه‌تی تێ����دا نیه‌‪ ،‬هێنده‌‬ ‫به‌ته‌جاوز كراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫نمونه‌یه‌كی تر جاده‌ی قوله‌ره‌یس����ی ك ‌ه‬ ‫تازه‌ دروستكراوه‌ سه‌ره‌تای دروستكردنی‬ ‫ئ����ه‌و جاده‌ی����ه‌ ماڵێك����ی ه����ه‌ژار هه‌بو‬ ‫ش����اره‌وانی به‌مه‌فره‌زه‌وه‌ چونه‌سه‌ریان‌و‬ ‫روخاندیان‪ ،‬زۆر باشه‌ ئه‌گه‌ر یاسا هه‌بێت‬ ‫با بۆ هه‌موان بێت‪ ،‬ئه‌ی بۆ ئیس����تا هه‌ر‬

‫له‌پشتی ئه‌و جاده‌یه‌وه‌ زۆربه‌ی خانوه‌كان‬ ‫ته‌جاوزن‌و ش����ه‌قامه‌كانی هیچ پێوه‌رێكی‬ ‫هه‌نده‌س����ی تێدا نه‌كراوه‌ له‌شوێنێك ‪30‬‬ ‫مه‌ت����ره‌و له‌ش����وێنێك هه‌م����ان جاده‌ ‪40‬‬ ‫مه‌تره‌‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ نیه‌ كه‌ هه‌ندێك‬ ‫م����اڵ له‌به‌رخاتری خاتران تائیس����تاش‬ ‫هه‌رته‌ج����اوزه‌و نه‌براونه‌ته‌ دواوه‌؟ ئه‌گه‌ر‬ ‫وانیه‌ بۆ ئه‌مه‌ش وه‌اڵم‪.‬‬ ‫م����ن ده‌زانم جه‌نابی پارێ����زگار ره‌نگه‌ بۆ‬ ‫ئه‌مان����ه‌ وه‌اڵمێ����ك هه‌بێت‪ ،‬ك����ه‌ بڵێت‬ ‫كێشه‌كه‌ سیاسیه‌و رۆچۆته‌ ناو ئیداره‌ی‬ ‫ئه‌م ش����اره‌وه‌‪ ،‬ده‌ی ئه‌گ����ه‌ر وابێت ئه‌وه‌‬ ‫پێویس����تی به‌ده‌س����ت له‌كاركێشانه‌وه‌ی‬ ‫جه‌نابتانه‌و گێڕانه‌وه‌ی حیكایه‌ته‌كانیه‌تی‪،‬‬ ‫ئاخ����ر ناكرێت ك����ه‌س نه‌وێرێ����ت پرۆژه‌‬ ‫له‌س����لێمانی وه‌ربگرێت‪ ،‬ئیداره‌ ئه‌وه‌نده‌‬ ‫خراپب����وه‌‪ ،‬هه‌ندێ����ك به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت����ی‬ ‫هه‌یه‌ له‌ش����اری س����لێمانی به‌ئاش����كراو‬ ‫به‌عه‌له‌ن����ی واده‌ك����ه‌ن ك����ه‌ به‌ڵێنده‌ری‬ ‫باش وازبێنێت‌و پ����رۆژه‌كان وه‌رنه‌گرێت‬ ‫بدرێت به‌به‌ڵینده‌رێكی تر كه‌ به‌مه‌به‌ست‬ ‫دیاریكراوه‌‪ ،‬له‌ماوه‌ی رابردوشدا جه‌نابتان‬ ‫ده‌زانن كه‌ له‌الی����ه‌ن به‌ڵێنده‌رێكه‌وه‌ وترا‬ ‫كه‌ پارێزگار له‌مه‌ به‌رپرس����ه‌ ده‌ی ماده‌م‬ ‫وایه‌ چاره‌سه‌ر الی تۆیه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رنا شاری‬ ‫ش����اران بێ پارێزگایه‌ ئه‌زیزم‪ ،‬بۆ هه‌مو‬ ‫ئه‌مانه‌ش ئاماده‌م ش����ه‌قام به‌ش����ه‌قام‌و‬ ‫شوێن به‌شوێن پیشانتان بده‌م‌و به‌ڵگه‌كان‬ ‫بخه‌مه‌ به‌رده‌ستت‪.‬‬

‫جوانییەکانی ناڕێکی‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ئەوە ئۆدیبۆسە موس����ا دروستدەکات‪،‬‬ ‫نەوەک موسا بێت ئۆدیبۆس بخولقێنێت‪.‬‬ ‫بە واتایەکی ت����ر‪ ،‬ئۆدیبۆس لە بناغەی‬ ‫هەموو ترس����ەکانماندایە‪ ،‬شێوەبەخشی‬ ‫ئەو جیهانی ستەم‌و پۆڵبەندی‌و سەرکوت‌و‬ ‫بیربردنەوە‌و ئەش����کەنجەیەیە کە هەیە‪،‬‬ ‫ئۆدیبۆس باوکی ناکوژێت بۆئەوەی باوک‬ ‫فەرامۆش����بکەین‪ ،‬دەیکوژێت بۆئەوەی‬ ‫بی����کات ب����ە س����ەمبولێکی ئەبەدیی‪،‬‬ ‫بی����کات بە ش����ەرعییەتی س����ەرەکی‪،‬‬ ‫بیگۆڕێ����ت ب����ۆ دانەری ش����ەریعەتێکی‬ ‫هەتاهەتای����ی‪ .‬ب����ەو مانای����ەش‪ ،‬ئەوە‬

‫ونبون‬

‫ترس����ەکانی ئۆدیبۆس����ە مۆنۆتای����زم‬ ‫«دیانەت����ی تاکخودایی» دەخولقێنێت‪،‬‬ ‫ن����ەوەک مۆنۆتای����زم بێ����ت ئۆدیبۆس‬ ‫دروس����تبکات‪ .‬تارمای����ی ئۆدیبۆس لە‬ ‫پشت هەموو یاسا‌و شەریعەتەکانەوەیە‪.‬‬ ‫کە دەلێی����ن کۆمەڵگای����ەک ئۆدیبییە‪،‬‬ ‫مانای کۆمەڵگایەک باوک یان «ئەویدی‬ ‫گەورە»‪ ،‬سروش����تی عەش����ق‌و هەموو‬ ‫یاس����ا گەورەکانی دیکەش دادەڕێژێت‪.‬‬ ‫کۆمەڵگای����ەک تەواوی دەس����ەاڵتەکانی‬ ‫بەخش����یوە ب����ە ب����اوک‪ ،‬باوکێ����ک کە‬ ‫بەجۆرێک����ی سەرس����ەختانە دوژم����ن‌و‬

‫نەیاری عەش����قە‪ .‬کۆمەڵ����گای ئۆدیبی‪،‬‬ ‫مانای کۆمەڵگایەک کە کوڕ هەمیش����ە‬ ‫لە پەیوەندییەکی عوس����ابیانەدا لەگەڵ‬ ‫دەسەاڵتدا دەژی‪.‬‬ ‫بەم پێیە دژایەتی عەشق‌و فۆبیا بەرامبەر‬ ‫خۆشەویس����تی‪ ،‬دۆخێک����ی کولتووری‬ ‫کاتی نییە‪ ،‬سروشتی تایبەتی شارێک‌و‬ ‫دینێک‌و نەتەوەی����ەک نییە‪ ،‬بەڵکو ئەو‬ ‫بنەم����ا یونیفرس����ال‌و گەردونییەیە کە‬ ‫بەدرێژایی مێژوو مرۆڤ لەگەڵیدا ژیاوە‌و‬ ‫گەورە بووە‪.‬‬ ‫بۆئ����ەوەی بزانین دەکرێ����ت لە دونیای‬

‫هه‌رێمی‌ كوردستان عێراق‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ داد‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گشتی‌ فه‌رمانگه‌كانی‌ داد‬ ‫فه‌رمانگه‌ی‌ دادنوسی‌ سلێمانی‪1/‬‬ ‫‪2013/6/20‬‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‌ ‬

‫ئێم����ەدا عەش����ق رادیکالیزەبکەینەوە‪،‬‬ ‫بۆئ����ەوەی تێبگەی����ن نەرس����یس ل����ەم‬ ‫ڕادیکالیزەکردن����ەدا دەتوانێت چ ڕۆڵێک‬ ‫بگێڕێت‪ ،‬دەبێت لە سروش����تی ش����ێوە‬ ‫حەرام‌و حەاڵڵەکانی عەشق تێبگەین‪ .‬لە‬ ‫ڕاس����تیدا ئۆدیبۆس لێرە نییە بۆئەوەی‬ ‫تەنی����ا لە زیناکردن لەگ����ەڵ مەحرەمدا‬ ‫بمانپارێزێت‪ ،‬بەڵکو وەزیفە گەورەکەی‬ ‫ئەوەی����ە هەم����وو ئارەزووەکانم����ان‬ ‫بکوژێ����ت‪ ...‬ئۆدیبۆس هۆکار‌و بەهانەی‬ ‫باوکە‪ ،‬بۆ ئەوەی چەقۆکەی بخاتەکار‌و‬ ‫لەش وەک سەنتەری سوبێکتی زیندوو‌و‬

‫کۆنترۆڵ نەکراو لە کاربخات‪.‬‬ ‫تێبینی ‪ :‬جوانییەکانی ناڕێکی‪ ،‬پڕۆژەی‬ ‫کتێبێکە‪ ،‬کە هەندێ لە بەشەکانی لەم‬ ‫گۆش����ەوە باڵودەبێتەوە‪ ...‬لە بەردرێژی‬ ‫بابەتەکە مەرج نیی����ە بتوانین‪ ،‬تەواوی‬ ‫بەشەکانی یەک لە دوای یەک داببەزێت‪،‬‬ ‫بۆی����ە خوێنەران����ی بەڕێ����ز‪ ،‬ئەوان����ەی‬ ‫دەیانەوێت هەموو وتارەکان بخوێننەوە‬ ‫ی����ان هەم����وو بەش����ەکانیان هەبێ����ت‪،‬‬ ‫ڕەچاوی ئەوەبکەن‪ ،‬کە جارجار لەوانەیە‬ ‫باڵوبوونەوەی ئەم بەشانە‪ ،‬بۆ بابەتی تر‬ ‫بوەستێنرێت «بەختیار عەلی»‬

‫هه‌رێمی‌ كوردستان عێراق‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ داد‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گشتی‌ فه‌رمانگه‌كانی‌ داد‬ ‫ ‬ ‫فه‌رمانگ ‌هی‌ دادنوسی‌ سلێمانی‪2/‬‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‌ ‬

‫ی‬ ‫ی بازرگان��� ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی (بورهان‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ن���او ‌‬ ‫س���لێمان ‌‬ ‫ق���ادر أحم���د) هه‌رك���ه‌س دۆزییه‌و‌ه‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی بازرگان��� ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ‬ ‫ی ونب���و‌ه به‌ن���اوی‌ (بابان‬ ‫س���لێمان ‌‬ ‫عمر حس���ین) هه‌رك���ه‌س دۆزییه‌و‌ه‬ ‫ی ك ‌ه له‌الیه‌ن داواكار پێشكه‌ش به‌م فه‌رمانگه‌یه‌ كراو‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫ی ئه‌و داوایه‌ ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی (دانا عبدالله‬ ‫ی كارگ ‌ه ‌‬ ‫ی ك���ه‌ له‌الی���ه‌ن ( عثمان حم���ه مصطفی) پێش���كه‌ش (دان���ا عبدالله محمود) ل ‌ه ( ‪ ) 2013 / 6 / 17‬خاوه‌ن ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و داوای���ه‌ ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تۆماركردن ‌‬ ‫ی بچ���وك) داوا ‌‬ ‫ی ئه‌له‌منیۆم‌و پالس���تیكی‌‪ /‬پرۆژه‌ ‌‬ ‫ی ئۆتۆمبێل) محمود بۆ كار ‌‬ ‫ی (ئۆكس بۆ له‌قتونانی‌ ڕۆن ‌‬ ‫ی كارگ ‌ه ‌‬ ‫به‌فه‌رمانگه‌كه‌مان كراو‌ه خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بازرگان��� ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی (‪)1953‬‬ ‫ی میكانیكی‌ ژماره‌ (‪ )65‬س���اڵ ‌‬ ‫ی كردو‌ه ك��� ‌ه له‌ئامێر ‌‬ ‫ی كردوه‌ ك ‌ه ل ‌ه ئ���ه‌و ئامێرانه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و ئامێران���ه‌ ‌‬ ‫ی تۆماركردن��� ‌‬ ‫له‌ب���ه‌رواری (‪ )2013/6/11‬داوا ‌‬ ‫ی ونب���وه‌ به‌ن���اوی‌ (محمد‬ ‫س���لێمان ‌‬ ‫ی هه‌ریه‌ك له‌و‬ ‫ی باڵویده‌كه‌ین���ه‌و‌ه هه‌ركه‌س���ێ‌ خ���ۆی‌ به‌په‌یوه‌ندیدار یان خاوه‌ن��� ‌‬ ‫ی كراو‌ه به‌پێ ‌‬ ‫ی تانجه‌رۆ) دانراون كه‌ ئامێره‌كانی���ان له‌خواره‌و‌ه دیار ‌‬ ‫(س���لێمان ‌‬ ‫أحم���د محمود) هه‌رك���ه‌س دۆزییه‌و‌ه‬ ‫ی ( ‪ ) 15‬پانزه‌ ڕۆژدا س���ه‌ردانی‌ ئه‌م فه‌رمانگه‌ی ‌ه بكات‬ ‫ێ له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی كوردستان ئامێرانه‌ داده‌ن ‌‬ ‫ی (‪ )1998‬به‌ركار له‌هه‌رێم ‌‬ ‫ی ژماره‌ ( ‪ ) 33‬ساڵ ‌‬ ‫ی دادنوسان ‌‬ ‫یاس���ا ‌‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی هه‌ریه‌ك له‌و ئامێران ‌ه به‌پێچه‌وانه‌وه‌ به‌ناوی‌ داواكاره‌وه‌ تۆمارده‌كرێت و‌ه بڕوانامه‌ی‌ پێده‌درێت‪.‬‬ ‫ی به‌په‌یوه‌ندیدار یان خاوه‌ن ‌‬ ‫باڵوده‌كه‌ینه‌وه‌ هه‌ركه‌سێ‌ خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بازرگان��� ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی (‪ )15‬پانزه‌ ڕۆژ سه‌ردانی‌ ئه‌م فه‌رمانگه‌یه‌ بكات‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌و‌ه له‌گه‌ ‌ڵ ڕێزدا‪...‬‬ ‫داده‌نێ‌ له‌ماوه‌ ‌‬ ‫س���لێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (س���یروان‬ ‫ی ‪ /‬دوو‬ ‫دادنوسی‌ سلێمان ‌‬ ‫ ‬ ‫ی ئامێره‌كانی‌ پێئه‌درێت‪.‬‬ ‫ی ده‌كه‌ین‌و بڕوانامه‌ی‌ تۆم���ار ‌‬ ‫به‌ناوی‌ داواكار تۆم���ار ‌‬ ‫عبدالله س���اڵح) هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه‬ ‫سۆران یادگار رشید‬ ‫ ‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ ڕێزدا ‪...‬‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫‪2013 / 6 / 23‬‬ ‫ ‬ ‫ی‬ ‫ی بازرگان��� ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‪1/‬‬ ‫دادنوس‪ /‬دادنوسی‌ سلێمان ‌‬ ‫ ‬ ‫ی ونب���و‌ه به‌ن���اوی‌ (جمال‬ ‫س���لێمان ‌‬ ‫ئامێره‌كان‪:‬‬ ‫فاروق كالن شریف‬ ‫ ‬ ‫عبدالق���ادر عبدالكری���م) هه‌رك���ه‌س‬ ‫ی ‪ 0.75‬مۆدیل ‪2013 /‬‬ ‫ی ژمار‌ه ‪ 10586‬كاره‌بای ‌‬ ‫ی ماسكه‌ ترك ‌‬ ‫‪ .1‬ئامێری‌ بڕین ‌‬ ‫‪2013/6/20‬‬ ‫ ‬ ‫ی‬ ‫دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ ‌‬ ‫ی ‪1kw‬‬ ‫ی ژماره‌ ‪ 10595‬مۆدیل ‪ 2013 /‬كاره‌بای ‌‬ ‫‪ .2‬تشریح كیلۆن ترك ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ژم���ار‌ه ‪ 10639‬مۆدی���ل ‪ 2013 /‬كاره‌بای ‌‬ ‫‪ .3‬ئامێ���ری‌ ح���رف ‪ T‬دیل���ه‌ ترك ‌‬ ‫ئامێره‌كان‪:‬‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێت��� ‌‬ ‫ناس���نامه‌یه‌كی‌‬ ‫*‬ ‫‪1.10KW‬‬ ‫ی كوردستان ونبو‌ه‬ ‫پیشه‌س���ازییه‌كان ‌‬ ‫ی ‪1KW /‬‬ ‫ی ژمار‌ه ‪ 10623‬مۆدیل ‪ 2013 /‬كاره‌بای ‌‬ ‫ێ ‪ .4‬لحیم ترك ‌‬ ‫‪ .1‬مكسه‌ر بۆ تێكه‌ڵكردن له‌گه‌ ‌ڵ خه‌زانێك بۆ رۆن‌و دو خه‌زان بۆ به‌رهه‌م ‪ .‬ب ‌‬ ‫ی (ش���رافت رش���ید عزی���ز)‬ ‫به‌ن���او ‌‬ ‫ێ ژمار‌ه‬ ‫ی ب‌‬ ‫‪ .5‬كۆمپرێسه‌ری‌ هه‌وا جۆر سوپرریشان ‪ 300LT 3KW‬ایران ‌‬ ‫ژمار‌ه ‪ /‬محلی‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ‬ ‫ی رۆن ت���ا چه‌ن���د پل ‌ه ‪ .6‬تش���ریح دیله‌ ژم���ار‌ه ‪ 2695‬كاره‌بایی‌ جۆر یه‌لم���از تركی‌ مۆدیل ‪/ 2005 /‬‬ ‫‪ .2‬ئامێ���ری‌ ‪ / cloud and pour point /‬ب���ۆ فه‌حس��� ‌‬ ‫پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫‪800W‬‬ ‫ی ‪ / 2012 /‬كاره‌با‪.‬‬ ‫ێ ژمار‌ه ‪ /‬ایران ‌‬ ‫ئه‌یبه‌ستێ‌‪ .‬ب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فاكه‌ڵت ‌‬ ‫ی سلیمان ‌‬ ‫ی زانكۆ ‌‬ ‫* باجێك ‌‬ ‫ی ‪ 1200W‬مۆدیل ‪2005 /‬‬ ‫ی ‪ .7‬تشریح كیلۆن ژمار‌ه ‪ 2992‬یه‌لماز تركی‌ كاره‌بای ‌‬ ‫ێ ژماره‌ ‪ /‬ایران ‌‬ ‫ی ڕۆن‪ .‬ب ‌‬ ‫ی خه‌ست ‌‬ ‫ی ‪ / viscometer /‬بۆ فه‌حسكردن ‌‬ ‫‪ .3‬ئامێر ‌‬ ‫ی‬ ‫زانسته‌ كشتوكاڵیه‌كان به‌شی‌ زانست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ما گور ‪ 1216‬مۆدیل ‪ 2005‬كاره‌بای ‌‬ ‫‪ .8‬س���نیه‌ر مش���ار یه‌لماز تركی‌ ژماره‌ ‌‬ ‫‪ / 2012 /‬كاره‌با‪.‬‬ ‫خ���ۆراك ونب���و‌ه به‌ن���اوی‌ ( به‌ناز‬ ‫‪1.1KW‬‬ ‫ێ ژمار‌ه‬ ‫ی گڕگرتن ‪ .‬ب ‌‬ ‫ی پله‌ ‌‬ ‫‪ .4‬ئامێ���ری‌ ف�ل�اش پۆنیت ‪ /‬بچوك ‪ /‬بۆ دیاریكردن ‌‬ ‫س���اڵح محمد) هه‌رك���ه‌س دۆزییه‌و‌ه‬ ‫ێ ژمار‌ه ‪ 2,10‬م‪.‬‬ ‫ی ب‌‬ ‫ی محل ‌‬ ‫‪ .9‬پریس ده‌ست ‌‬ ‫ی ‪ / 2012 /‬كاره‌با‪.‬‬ ‫‪ /‬ایران ‌‬ ‫ی ئاوێنه‪.‬‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌‬

‫ئاگاداری‌‬

‫ژماره‌‪1061 :‬‬ ‫به‌روار‪2013/6/23 :‬‬

‫ئاگاداری‌‬

‫‪19‬‬

‫رونكردنه‌وه‌‬ ‫رۆژی سێشه‌مم ‌ه به‌رواری (‪)2013/6/11‬‬ ‫راپۆرتێ���ك له‌رۆژنام���ه‌ی ئاوێن ‌ه ژمار‌ه‬ ‫(‪ )381‬له‌الپ���ه‌ڕه‌ی (‪)16‬دا تایب���ه‌ت‬ ‫به‌الپ���ه‌ڕه‌ی خوێن���دن باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫راپۆرته‌ك ‌ه س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و قوتابیه‌ی‬ ‫له‌ناحی���ه‌ی خه‌له‌كان س���ه‌ر به‌قه‌زای‬ ‫دوكان له‌كات���ی تاقیكردنه‌وه‌ی كۆتایی‬ ‫نیش���تمانی قۆناغ���ی (‪)9‬ی بنه‌ڕه‌تی ‌ه‬ ‫له‌ب���ه‌رواری (‪ )2013/6/2‬ك ‌ه ده‌كات ‌ه‬ ‫یه‌ك���ه‌م رۆژی تاقیكردنه‌وه‌كان له‌الیه‌ن‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌رده‌ی دوكان به‌هۆی‬ ‫هه‌وڵ���ی گزیك���ردن (غ���ش) ده‌كرێت ‌ه‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫هۆكاری رودانی روداوه‌كه‌ به‌م شێوه‌ی ‌ه‬ ‫بو‪:‬‬ ‫به‌ڕێز (س���ه‌ردار حه‌مه‌ره‌شید سۆفی)‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری پ���ه‌روه‌رده‌ی دوكان‬ ‫له‌س���ه‌ردانێكی مه‌یدانی���دا ب���ۆ هۆڵی‬ ‫تاقیكردن���ه‌وه‌كان س���ه‌ردانی ناحیه‌ی‬ ‫خه‌له‌كانی كرد له‌میانی س���ه‌ردانه‌كه‌یدا‬ ‫هۆڵ���ی تاقیكردن���ه‌وه‌ی قوتابخان���ه‌ی‬ ‫ئاس���وده‌ی بنه‌ڕه‌تی به‌س���ه‌ركرده‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌كاتی سه‌ردانیدا بۆ سه‌ر ئه‌و كه‌رته‌ی‬ ‫ك ‌ه قوتاب���ی (تاریق عه‌زی���ز)ی لێبو‌ه‬ ‫بینیوێتی ك ‌ه ناوبراو هه‌وڵی گزیكردن‌و‬ ‫وه‌رگرتن���ی وه‌اڵم���ی پرس���یاره‌كانی‬ ‫له‌ده‌وروب���ه‌ری داوه‌‪ .‬ل���ه‌و كات���ه‌دا‬ ‫به‌ڕێ���ز به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ئاگاداریكردۆته‌وه‌و‬ ‫ڕێنماییك���ردوه‌ كه‌ ئ���ه‌و كار‌ه نه‌كات‌و‬ ‫پابه‌ندبێ���ت به‌ڕێنماییه‌كان���ه‌و‌ه به‌اڵم‬ ‫ئ���ه‌و له‌به‌رامب���ه‌ردا ده‌نگ��� ‌ه ده‌نگ���ی‬ ‫دروستكردوه‌و په‌شێوی ناوه‌ته‌وه‌ له‌ناو‬ ‫هۆڵ���ی تاقیكردنه‌وه‌كان���دا وه‌هێمنی‌و‬ ‫ئارام���ی هۆڵه‌كه‌ی ش���ێواندو‌ه به‌مه‌ش‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ناچار له‌ب���ه‌ر گه‌ڕانه‌وه‌ی‬ ‫ئارامی ب���ۆ هۆڵه‌كه‌و تێكنه‌چونی باری‬ ‫ده‌رون���ی قوتابیه‌كان ئ���ه‌و قوتابیه‌ی‬ ‫كردۆت��� ‌ه ده‌ره‌وه‌‪ .‬ئه‌م���ه‌ش له‌ژێ���ر‬ ‫رۆش���نایی ماده‌ی (‪ )13‬له‌سیسته‌می‬ ‫تاقیكردنه‌و‌ه گش���تیه‌كان ژمار‌ه (‪)19‬‬ ‫ی س���اڵی (‪ )1972‬كه‌ تیای���دا هاتو‌ه‬ ‫هه‌ر (قوتابیه‌ك) خوێندكارێك له‌كاتی‬ ‫تاقیكردنه‌و‌ه گش���تیه‌كاندا گزی (غش)‬ ‫ب���كات یاخ���ود هه‌وڵی بۆ ب���دات یان‬ ‫ده‌نگ ‌ه ده‌نگ دروس���ت ب���كات له‌هۆڵی‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كان���داو هێمن���ی هۆڵه‌ك ‌ه‬ ‫تێكبدات ئه‌وه‌ ئه‌و ساڵه‌ی به‌كه‌وتو بۆ‬ ‫هه‌ژمارده‌كرێت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا له‌به‌ش���ێكی ڕاپۆرته‌ك���ه‌دا‬ ‫وت���ه‌ی ش���اخه‌وان س���وار‌ه ئه‌حمه‌د‪،‬‬ ‫پیش���ه‌ مامۆس���تا وه‌رگی���راو‌ه ك��� ‌ه‬ ‫هاوكات چاودێری ئ���ه‌و كه‌رت ‌ه بوه‌ ك ‌ه‬ ‫قوتاب���ی ناوبراوی لێب���وه‌ له‌وته‌كانیدا‬ ‫پش���تگیری ئ���ه‌و قوتابی���ه‌ ده‌كات‌و‬ ‫ده‌ڵێ���ت ته‌نها ئاوڕێك���ی داوه‌ته‌و‌ه بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی له‌وێنه‌گرتنه‌كه‌دا ده‌ربچێت و‌ه‬ ‫وته‌كانی به‌ڕێ���ز به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌رد‌ه‬ ‫به‌ناڕاس���ت له‌قه‌ڵه‌م ده‌دات كه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌ت���ه‌واوی پێچه‌وانه‌ی ‌ه له‌گه‌ڵ وته‌كانی‬ ‫ناوبراو ك ‌ه له‌و داواكارییه‌ی پێش���كه‌ش‬ ‫به‌به‌ڕێوه‌به‌ری پ���ه‌روه‌رده‌ی كردو‌ه بۆ‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی سزای سه‌رنجڕاكێشان‬ ‫ك ‌ه به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌رد‌ه ئاڕاس���ته‌ی‬ ‫ك���ردوه‌ به‌ه���ۆی كه‌مت���ه‌ر خه‌می ئه‌و‬ ‫مامۆس���تایه‌و‌ه له‌كاری چاودێریكردندا‬ ‫له‌تاقیكردنه‌وه‌كان‪.‬‬ ‫كه‌ له‌و داواكارییه‌یدا ئاماژ‌ه به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ك ‌ه خودی خۆی پێشتر ئه‌و قوتابیه‌ی‬ ‫ئاگاداركردۆت���ه‌و‌ه له‌س���ه‌رپێچیه‌كانی‬ ‫وه‌ه���ۆكاری ده‌رنه‌كردنیش���ی بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫گه‌ڕاندۆته‌و‌ه كه‌ له‌وكاته‌دا به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫په‌روه‌رده‌و سه‌رپه‌رشتیاره‌كان ئاماده‌بون‬ ‫له‌ب���ه‌ر ئه‌وان بێده‌نگب���و‌ه و‌ه هه‌روه‌ها‬ ‫مودیری قاعه‌ك���ه‌ش پێیڕاگه‌یاندو‌ه ك ‌ه‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‌ك قوتابی ناكه‌نه‌ ده‌ره‌و‌ه‬ ‫تا خ���ۆی ئاگادارنه‌كه‌نه‌و‌ه ك ‌ه ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌ت���ه‌واوی پێچه‌وان���ه‌ی وته‌كانێتی ك ‌ه‬ ‫له‌ڕۆژنامه‌كه‌تان ئاماژه‌ی پێداوه‌‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ رێزدا‪...‬‬ ‫راگه‌یاندنی په‌روه‌رده‌ی دوكان‬

‫رۆڵی دراماو فیلمی كوردی له‌باڵوكردنه‌وه‌ی جگه‌ره‌كێشان‬ ‫رێبین چاالك‬ ‫پێش���ه‌كی ده‌مه‌وێ���ت به‌كورت���ی باس‬ ‫له‌جگه‌ره‌كێش���ان بك���ه‌م ك���ه‌ بۆت��� ‌ه‬ ‫دیارده‌یه‌ك���ی به‌رباڵو له‌ت���ه‌واوی جیهان‬ ‫وه‌ زۆرجاری���ش ك���ه‌م ت���ا زۆر كاركراو‌ه‬ ‫ب���ۆ كه‌مكردن���ه‌وه‌ی جگه‌ره‌كێش���ان جا‬ ‫به‌هه‌ر ڕێگایه‌ك بێت ته‌نانه‌ت گه‌یشتۆت ‌ه‬

‫ئه‌و ڕاده‌یه‌ی كه‌ له‌س���ه‌ر خودی پاكه‌ت ‌ه‬ ‫جگه‌ره‌كانیش زیانه‌كه‌ی نوس���راو‌ه به‌اڵم‬ ‫به‌كارهێنه‌رانی له‌هه‌مو ته‌مه‌نه‌كاندا به‌دی‬ ‫ده‌كرێت‪ .‬ئه‌وه‌ی الی من گرنگه‌و ده‌مه‌وێت‬ ‫له‌ڕێگای ئه‌و بابه‌ته‌و‌ه تیشكی بخه‌مه‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی��� ‌ه كه‌ رۆڵی میدی���او دراماو فیلمی‬ ‫ك���وردی له‌زیادكردن���ی به‌كارهێنه‌ران���ی‬ ‫جگ���ه‌ر‌ه رونبكه‌م���ه‌وه‌ ئه‌گ���ه‌ر بێ���ت‌و‬

‫به‌چاوێكی ڕه‌خنه‌گرانه‌ سه‌یرێكی دراماو‬ ‫فیلمه‌ كوردیه‌كان بكه‌ی���ن ئه‌وا ده‌بینین‬ ‫ده‌ورێكی خراپیان بینی���و‌ه له‌و بابه‌ته‌دا‬ ‫چونكه‌ له‌زۆربه‌ی فیلم‌و دراماكان كاتێك‬ ‫گرته‌ی كه‌س���ێكی خوێنده‌وارو رۆشنبیر‬ ‫نیشانده‌درێت یان شاعیرێك ئه‌وا ده‌بێت‬ ‫له‌گه‌ڵ په‌ڕاوو پێنوسه‌كه‌ی جگه‌ره‌یه‌كیشی‬ ‫به‌ده‌س���ته‌و‌ه بێت‌و پێكێك عاره‌قیش���ی‬

‫له‌به‌رده‌مدابێت‪ .‬بۆی���ه‌ ده‌توانم بڵێم ك ‌ه‬ ‫هاوڕێیانی ده‌رهێن���ه‌ر جگه‌ره‌یان كردو‌ه‬ ‫به‌نیشانه‌ی ڕۆشنبیری زۆر به‌داخه‌وه‌م بۆ‬ ‫ئه‌و بابه‌ت ‌ه چونك ‌ه ئه‌وان ده‌بن ‌ه ڕێخۆشكه‌ر‬ ‫ب���ۆ زیادكردن���ی به‌كارهێنه‌رانی جگه‌ر‌ه‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی به‌بینین���ی ئ���ه‌و دیمه‌نان ‌ه‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌و مرۆڤانه‌ی ك ‌ه تازه‌ پێده‌گه‌ن‬ ‫واده‌كات ك ‌ه جگه‌ره‌یان الخۆشه‌ویس���ت‬

‫بێت‌و وا لێكیبده‌نه‌و‌ه ك ‌ه جگه‌ره‌كێش���ان‬ ‫كارێكی زۆر باش���ه‌‪ .‬كه‌ به‌پێچه‌وانه‌شه‌و‌ه‬ ‫هاوڕێیان���ی ده‌رهێن���ه‌ر ده‌بوای ‌ه ده‌وریان‬ ‫هه‌بێت له‌كه‌مكردن���ه‌وه‌ی به‌كارهێنه‌رانی‬ ‫جگه‌ره‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی تره‌وه‌ به‌ش���ێكی ئه‌و تاوان ‌ه‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ ئه‌ستۆی وه‌زاره‌تی ڕۆشنبیری‌و‬ ‫الوان ك��� ‌ه ده‌بو چه‌ن���د پێوه‌رێك دابنێن‬

‫ب���ۆ ئ���ه‌و به‌رهه‌مان���ه‌ی ك���ه‌ له‌كه‌ناڵه‌‬ ‫كوردیه‌كان په‌خ���ش ده‌كرێن كه‌ ده‌بێت‬ ‫له‌گه‌ڵ په‌روه‌رده‌كردن���ی تاكی كۆمه‌ڵگا‬ ‫بگونجێت‪.‬‬ ‫له‌كۆتایی���دا ده‌مه‌وێت داوا له‌هاورێیانی‬ ‫ده‌رهێن���ه‌ر بك���ه‌م چیت���ر هه‌وڵن���ه‌ده‌ن‬ ‫له‌به‌رهه‌مه‌كانیان���دا خزم���ه‌ت به‌جگه‌ره‌‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫مه‌ته‌ڵه‌كه‌ی‬ ‫ده‌ستور‬ ‫ ته‌ها ئه‌حمه‌د‬ ‫ماوه‌یه‌ك ‌ه پرس���ی دواخستنی خستنه‌راپرس���ی ده‌ستورو ده‌ستور‬ ‫خ���ۆی بۆت ‌ه ئه‌و مه‌ته‌ڵ ‌ه ك ‌ه ته‌واوی خه‌ڵكی ئه‌م هه‌رێمه‌ی به‌خۆو‌ه‬ ‫سه‌رقاڵكردوه‌‪.‬‬ ‫له‌وه‌ته‌ی ئه‌م باس���ی ده‌س���تورو هه‌مواركردنه‌وه‌ی ده‌ستور پێش‬ ‫خستنه‌راپرسیه‌و‌ه له‌ئارادای ‌ه زۆربه‌ی الیه‌نه‌كان‌و چاودێران ته‌نانه‌ت‬ ‫خه‌ڵكی ئاس���ایی ك ‌ه باس له‌پرس���ی دواخس���تنی خستن ‌ه راپرسی‬ ‫ده‌س���تور ده‌كه‌ن هه‌میش ‌ه وه‌ك پرسیارێك ئه‌و‌ه ئه‌خه‌نه‌رو‪ ،‬ده‌ڵێن‬ ‫بۆچی ئه‌م ده‌ستوره‌ی ك ‌ه هه‌ندێك بڕگه‌ی ته‌واو له‌قازانجی حزبێكی‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارو به‌تایبه‌تی كه‌سێكی دیاریكراودای ‌ه تائێستا دوایخستوه‌و‬ ‫نه‌یخس���تۆت ‌ه راپرسیه‌و‌ه له‌كاتێكدا چوارس���اڵ تێده‌په‌رێت به‌سه‌ر‬ ‫په‌سه‌ندكردنی ئه‌م ده‌ستوره‌دا؟‬ ‫رونتر پرسیاره‌ك ‌ه وه‌ك مه‌ته‌ڵێكی نه‌زانراوو لوغزێكی سه‌رسوڕهێنه‌ر‬ ‫ده‌خه‌نه‌رو‪ ،‬ته‌نانه‌ت زۆركات ده‌س���ه‌اڵت دواخستنه‌كه‌ش���ی ئه‌خات ‌ه‬ ‫ئه‌ستۆی ئه‌و الیه‌نانه‌ی مه‌به‌ستیان ‌ه چه‌ند بڕگه‌یه‌كی هه‌مواربكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫الیه‌نه‌كانی ئۆپۆزس���یۆنیش دۆش���داده‌مێنن وه‌اڵمێكی پێویس���ت‬ ‫ناده‌نه‌وه‌‪ ،‬هۆكه‌ش���ی بۆ نه‌زانینی مه‌ته‌ڵی دواخستنه‌كه‌ی ده‌ستور‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌‪ ،‬بۆچ���ی پارتی‌و یه‌كێتی ده‌س���توریان نه‌خس���تۆت ‌ه‬ ‫راپرس���یه‌وه‌؟ نه‌ك خه‌ڵكی س���اد‌ه ته‌نانه‌ت سیاس���یه‌كانیش ئه‌و‬ ‫پرسیار‌ه ئاراسته‌ی یه‌كێتی‌و پارتی ده‌كه‌ن ده‌ڵێن‪ ،‬بۆچی‌و له‌به‌رچی‬ ‫كاتی خۆی ده‌ستورتان نه‌خستۆته‌ راپرسیه‌وه‌؟‬ ‫له‌چه‌ندان گفتوگۆی نێوان ئۆپۆزس���یۆن‌و ده‌سه‌اڵت ئه‌م جه‌ده‌له‌م‬ ‫به‌رونی بیس���تو‌ه ئ���ه‌م مه‌ته‌ڵ‌و پرس���یار‌ه به‌ش���ێوه‌یه‌كی نادیار‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم مه‌ته‌ڵك ‌ه زۆر له‌و‌ه ئاس���انتر‌ه ك ‌ه سه‌ری ئه‌و خه‌ڵك ‌ه داماوه‌ی‬ ‫پێده‌یه‌ش���ێنن‪ .‬مه‌به‌ستی دواخستنه‌ك ‌ه ئه‌وه‌بو‌ه ئه‌گه‌ر له‌سه‌ره‌تای‬ ‫ماوه‌ی ئه‌م چوار س���اڵه‌ی كۆتایی س���ه‌رۆكایه‌تی سه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫ده‌س���تور بخرایه‌ت ‌ه راپرس���یه‌و‌ه ئه‌وا س���ه‌رۆك ته‌نها یه‌ك خولیتر‬ ‫ئه‌یتوانی خۆی بۆ س���ه‌رۆكی هه‌رێم كاندیدبكاته‌وه‌‪ ،‬جا بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌شتس���اڵی تر هه‌ر بمێنێته‌و‌ه به‌باش���یان نه‌زانیوه‌و به‌مه‌به‌ست‬ ‫خستن ‌ه راپرسی ده‌ستوریان دواخست بۆ ئه‌م كاته‌ هه‌ستیاره‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌گ���ه‌ر ئه‌وكات ‌ه بیانزانیای��� ‌ه روبه‌ڕوی ئه‌م هه‌م���و رێگری ‌ه‬ ‫ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا هه‌رزو راپرس���یان له‌سه‌ر ده‌س���تور ده‌كرد ئه‌وكات‬ ‫به‌پێی ده‌س���تور س���ه‌رۆك ئه‌یتوانی ته‌نها بۆی���ه‌ك خولیتر خۆی‬ ‫كاندیدبكاته‌وه‌و توش���ی ئه‌م هه‌مو سه‌ریه‌ش���ه‌یه‌ی ئۆپۆزس���یۆن‌و‬ ‫پش���تتێكردنی هاوپه‌یمانه‌كه‌یان‌و ماده‌ی دوی دیز‌ه به‌ده‌رخۆنه‌كراو‬ ‫نه‌ده‌بونه‌وه‌‪.‬‬ ‫ره‌نگ ‌ه ئێس���تاش س���ات‌و س���ه‌ودایه‌ك له‌نێوان پارت���ی‌‌و یه‌كێتی‌‌و‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆندا له‌ئارادا بێت‪ ،‬س���ات‌و س���ه‌ودایه‌ك ك ‌ه له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ی ئێستا‌و دواخستنی راپرسیدا‪،‬‬ ‫ی ده‌ستور به‌م شێوه‌ی ‌ه ‌‬ ‫تێنه‌په‌ڕاندن ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی تر درێژبكرێته‌وه‌! ك ‌‬ ‫ی بۆ دو س���اڵ ‌‬ ‫ی بارزان ‌‬ ‫ی س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ماو‌ه ‌‬ ‫ده‌زانێت ره‌نگ ‌ه س���ه‌ره‌نجام ئه‌مه‌یان ببێت به‌ڕاس���ت‌و سه‌ربگرێت!‬ ‫ی س���ه‌دان‬ ‫ئاخر بۆ نا؟ هیچ ش���تێك لێر‌ه مه‌حا ‌ڵ نییه‌‪ ،‬ئێر‌ه واڵت ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌ته‌ڵ���ی نه‌زانراوو س���ه‌دان لوغزی سه‌رس���وڕهێن ‌هر‌و ده‌یان كار ‌‬ ‫ژێربه‌ژێر‌و ماد‌هی‌ دیزه‌ به‌ده‌رخۆنه‌كراوه‌!‬ ‫‪tahaahmads@yahoo.com‬‬

‫ریکالم‬