ژمارە (553) ژمارەی نوێی ئاوێنە

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژماره‌ (‪)553‬‬ ‫سێشەممە ‪2016/11/22‬‬

‫‪Industry‬پیشه‌سازی‌‬ ‫سینۆما&بۆ بازرگانی‌‌و‬ ‫‪Sinoma‬‬ ‫‪Trade‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫‪Scope of business:‬‬ ‫بواری‌ كاركردن‪:‬‬ ‫ ‪t 4UFFM 4USVDUVSF EFTJHO NBOVGBDUVSF BOE JOTUBMMBUJPO‬‬ ‫ی ( نه‌خشه‌دانان‪ ،‬درووستكردن‪ ،‬دامه‌زراندن)‬ ‫ی ئاسن ‌‬ ‫‪1‬ـ په‌یكه‌ر ‌‬ ‫ ‪t (FOFSBM 5SBEJOH JNQPSU BOE FYQPSU‬‬ ‫‌كردن)‬ ‫ه‬ ‫‌نارد‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ن‬ ‫‌كرد‬ ‫ه‬ ‫هاورد‬ ‫(‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫گشت‬ ‫ی‬ ‫‪ 2‬ـ بازرگان ‌‬ ‫ "‪t -JHIUJOHT ."/5‬‬ ‫ ‬ ‫‪t -PHJTUJDT -$-)MANTA‬‬ ‫ی سوره‌یاو ڕووناكی‌ ( ماركه‌ی‬ ‫‪ - 3‬كار ‌‬ ‫ ‪5FM‬‬ ‫ی گواستنه‌وه‌و گیاندن (‪)LCL‬‬ ‫‪ 4‬ـ كار ‌‬ ‫ ‪4FF JU PO 1BH‬‬

‫په‌یامه‌که‌ی بارزانی‬ ‫سه‌باره‌ت "ئیرهابی‬ ‫فیکریی له‌سلێامنی"‬ ‫کاردانه‌وه‌ی‬ ‫لێده‌که‌وێته‌وه‌‬

‫بوژانەوەی‬ ‫"ناسیۆنالیزمی‬ ‫نوێ" لەجیهاندا‬

‫‪18‬‬

‫‪3‬‬

‫‪Mob. 0770 961 6966 0772 157 8372‬‬

‫ی زیاتر ل ‌ه الپه‌ڕ ‌ه (‪ )18‬ببینه‌‬ ‫ڕوونكردنه‌وه‌ ‌‬

‫ی شه‌هیدێكی‌‬ ‫هاوسه‌ر ‌‬ ‫ی داعش‪:‬‬ ‫ده‌ست ‌‬ ‫گه‌وره‌ترین خه‌مم له‌دوای‌‬ ‫ی هاوسه‌ره‌كه‌م‬ ‫له‌ده‌ستدان ‌‬ ‫كرێی‌ خانوه‌كه‌مه‌‬

‫ریکالم‬

‫‪8‬‬

‫"ئه‌گه‌ر بارزانی په‌شیمان نه‌بێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م ده‌ستپێشخه‌ریی ‌ه‬ ‫سه‌ره‌تای چاره‌سه‌ری قه‌یرانی سیاسی ده‌بێت"‬

‫بارزانی‬

‫الیه‌نه‌ سیاس���یه‌ س���ه‌ره‌كیه‌كانی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان جه‌خت له‌سه‌ر‬ ‫په‌یامه‌ك���ه‌ی مه‌س���عود بارزان���ی‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌ بۆ ده‌رچ���ون له‌قه‌یرانه‌‬ ‫سیاسیه‌كانی هه‌رێمی كوردستان‪،‬‬ ‫ئه‌ندامێكی س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی‬ ‫نیش���تمانی ده‌ڵێ���ت "ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫بارزان���ی په‌ش���یمان نه‌بێت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م ده‌سپێش���خه‌رییه‌ س���ه‌ره‌تای‬ ‫چاره‌س���ه‌ری قه‌یران���ی سیاس���ی‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‪ :‬فه‌ری���د‬

‫ئه‌سه‌سه‌رد ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی ن���وێ‪ ،‬گۆڕان���كاری له‌حكوم ‌هت‌و‬ ‫په‌رله‌مان���ی‬ ‫یه‌كێت���ی نیش���تمانی كوردس���تان س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یان���د تائێس���تا كوردس���تان"‪ .‬ئه‌مه‌ش ئێستا وه‌كو‬ ‫یه‌كێت���ی رایه‌كی فه‌رم���ی له‌باره‌ی وه‌ره‌قه‌یه‌كی كاری لێهاتوه‌ له‌سه‌ر‬ ‫په‌یامه‌ك���ه‌ی بارزانی���ه‌وه‌ نیه‌‪ ،‬ئه‌و مێزی الیه‌ن���ه‌كان تاوتوێده‌كرێت‪،‬‬ ‫وت���ی "چاوه‌ڕوان���ی كۆبون���ه‌وه‌ی ئه‌سه‌س���ه‌رد وتی "الچونی بارزانی‬ ‫له‌پۆستی سه‌رۆكی هه‌رێم رێگایه‌كی‬ ‫مه‌كته‌بی سیاسی ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫په‌یامه‌ك���ه‌ی مه‌س���عود بارزانی نوێ بۆ پێكهاتن له‌سه‌ر په‌رله‌مانی‬ ‫له‌كرۆك���دا هه‌ڵگری س���ێ په‌یامی كوردس���تان ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬سه‌باره‌ت‬ ‫ئه‌رێن���ی ب���و ب���ه‌الی الیه‌ن���ه‌ به‌حكومه‌تیش الیه‌ن���ه‌كان خۆیان‬ ‫سیاس���یه‌كانه‌وه‌ "ئه‌ویش گۆڕینی بڕیار ده‌ده‌ن بمێنێته‌وه‌ یان نا"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "ئه‌گ���ه‌ر بارزانی وه‌كو‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم‌و دانانی سه‌رۆكێكی‬

‫شته‌كانی تر له‌م وه‌ره‌قه‌یه‌ په‌شیمان‬ ‫نه‌بێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵێ ده‌ستپێشخه‌ریه‌كه‌ی‬ ‫س���ه‌ركه‌وتو ده‌بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئێمه‌‬ ‫چه‌ندی���ن ج���ار ئه‌وه‌م���ان بینوه‌‬ ‫له‌م���اوه‌ی ‪ 24‬كاتژمێ���ردا بارزانی‬ ‫له‌لێدوانه‌كان���ی خۆی په‌ش���یمان‬ ‫بوه‌ته‌وه‌‌‪ ،‬پێش���موایه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌‬ ‫سه‌ر بگرێت سه‌ره‌تای چاره‌سه‌ری‬ ‫قه‌یرانی سیاسی ده‌بێت"‪.‬‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان وابڕیاره‌ ئه‌مڕۆ‬ ‫به‌ڕاگه‌یه‌نراوێك���ی فه‌رمی وه‌اڵمی‬ ‫په‌یامه‌ك���ه‌ی بارزان���ی بده‌ن���ه‌وه‌‪،‬‬

‫هه‌رچه‌ن���ده‌ گ���ۆڕان په‌یامه‌ك���ه‌ی‬ ‫بارزانی به‌دوب���اره‌ ده‌زانێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نه‌رمی نواندنی بارزانی س���ه‌رنجی‬ ‫گۆڕان���ی راكێش���اوه‌‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫به‌رپرس���ی ژوری توێژین���ه‌وه‌ی‬ ‫سیاس���ی گ���ۆڕان‪ ،‬د‪.‬محمه‌د عه‌لی‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یان���د "بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گ���ۆڕان به‌ڕاگه‌یه‌نراوێ���ك وه‌اڵمی‬ ‫په‌یامه‌كه‌ی بارزانی ده‌داته‌وه‌"‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر تا كۆتایی‌ ئه‌م مانگه‌ داخوازییه‌كانیان جێبه‌جێ‌ نه‌كرێت‬

‫‪3‬‬

‫خۆپیشاندانه‌كان ‌ی مامۆستایان ده‌كرێنه‌ هه‌میشه‌یی‌‌و چادر هه‌ڵده‌درێت‬ ‫ده‌سته‌ی‌ مامۆس����تایانی‌ ناڕازی‌ ماوه‌یه‌ك‬ ‫ده‌ده‌ن به‌ده‌سه‌اڵتداران كه‌ ئه‌گه‌ر تاكۆتایی‌‬ ‫ئه‌م مانگ����ه‌ داواكارییه‌كانی����ان جێبه‌جێ‌‬ ‫نه‌كرێت شێوازی‌ چاالكییه‌كانیان ده‌گۆڕن‪،‬‬ ‫وابڕی����اره‌ له‌س����ه‌ره‌تای‌ مانگ����ی‌ ‪12‬ه‌وه‌‬ ‫خۆپیش����اندانه‌كانی‌ مامۆس����تایان بكرێنه‌‬ ‫هه‌میش����ه‌یی‌‌و له‌به‌رده‌م مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬

‫یه‌كێت����ی‌‌و نوس����ینه‌گه‌ی‌ ماڵ����ی‌ هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌كۆسره‌ت ره‌سوڵ‌‌و قوباد تاڵه‌بانی‌ چادر‬ ‫هه‌ڵبدرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬سلێمانی‌‪ :‬به‌پێی‌ ئه‌و زانیاریانه‌ی‌‬ ‫ده‌س����ت ئاوێنه‌ كه‌وتون ده‌سته‌ی‌ ناڕازی‌‬ ‫مامۆس����تایان له‌ئه‌م����ڕۆوه‌ س����ه‌ردانی‌‬ ‫س����ه‌ركرده‌ی‌ هه‌مو حزبه‌كانی‌ كوردستان‬

‫ده‌ك����ه‌ن به‌مه‌به‌س����تی‌ به‌ده‌س����تهێنانی‌ له‌خۆپیش����اندانی‌ ئه‌مڕۆیان����دا كه‌ به‌ره‌و‬ ‫پش����تگیریی‌ بۆ داواكارییه‌كانیان‪ ،‬هاوكات نوس����ینگه‌ی‌ قوباد تاڵه‌بانییه‌ له‌سلێمانی‌‪،‬‬ ‫له‌هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌دان كه‌ بچنه‌ به‌غداو چاویان راده‌ستی‌ به‌رپرسانی‌ نوسینگه‌ی‌ ناوبراوی‌‬ ‫به‌حه‌ی����ده‌ر عه‌ب����ادی‌ س����ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ بكه‌ن‪ ،‬ك����ه‌ گرنگترین خاڵی‌ یاداش����ته‌كه‌‬ ‫بریتیی����ه‌ له‌"كۆتاییهێنان به‌سیس����ته‌می‌‬ ‫عێراق بكه‌وێت‪.‬‬ ‫ده‌س����ته‌ی‌ مامۆس����تایانی‌ ن����اڕازی‌ پاشه‌كه‌وتی‌ مامۆس����تایان‌و فه‌رمانبه‌ران‪،‬‬ ‫یاداش����تێكیان ئام����اده‌ ك����ردوه‌‌و هه‌روه‌ها ئه‌و شایس����ته‌ داراییانه‌ی‌ هه‌یانه‌‬

‫ماڵی‌ هه‌ریه‌ك له‌قوباد تاڵه‌بانی‌‌و كۆسره‌ت‬ ‫بخرێته‌ سه‌ر حسابێكی‌ بانكی‌"‪.‬‬ ‫ده‌س����ته‌كه‌ هۆش����داری‌ ده‌ده‌ن���� ‌ه ره‌س����وڵ‌ چ����ادر هه‌ڵد‌هن‌و به‌ش����ه‌وو رۆژ‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتداران كه‌ ئه‌گ����ه‌ر تاكۆتایی‌ ئه‌م بمێننه‌وه‌ تا له‌و رێگه‌یه‌وه‌ فشارێك دروست‬ ‫مانگه‌ وه‌اڵمی‌ داواكارییه‌كانیان نه‌درێته‌وه‌‪ ،‬بكه‌ن بۆ وه‌اڵمدانه‌وه‌ی‌ داخوازییه‌كانیان‪.‬‬ ‫ش����ێوازی‌ چاالكیه‌كانی����ان گۆڕانكاری����ی‌‬ ‫به‌سه‌ردا دێت‪ ،‬به‌نیازن له‌به‌رده‌م مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسی‌ یه‌كێتی‌ له‌س����لێمانی‌‌و نوسینگه‌و‬

‫‪4‬‬

‫ئه‌ندامێکی سه‌ركردایه‌تی پارتی‪ :‬سه‌رۆكی‌ به‌ڵێنده‌ران‪:‬‬ ‫گۆڕان نه‌بێت‪ ،‬هه‌مو‬ ‫ترلیۆنێك دینارمان‬ ‫الیه‌نه‌کان‌‌ عاقڵ بون‬ ‫الی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمه‌‬ ‫ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫پارت���ی‪ ،‬فازیل ره‌ئوف ئاماژە بەوە‬ ‫دەكات بزوتنەوەی‌ گۆڕان كه‌س���ی‬ ‫قبوڵ نیه‌ به‌تایبه‌ت كاك مه‌سعود‪،‬‬ ‫ئەو دەڵێت "گ���ۆڕان نه‌بێت هه‌مو‬ ‫الیه‌نه‌کان‌‌ عاقڵ بون"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬هه‌ولێ���ر‪ :‬فازیل ره‌ئوف‬ ‫تایب���ه‌ت‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك���ی‌‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌دا رایگه‌یاند ئه‌گه‌ر گۆڕان‬ ‫ب���ه‌ده‌م ئ���ه‌م ده‌سپێش���خه‌رییه‌ی‬ ‫بارزانی���ه‌وه‌ نه‌ی���ه‌ت ئاینده‌ی باش‬ ‫نابێت‪ ،‬ئ���ەو وتی‌ "گ���ۆڕان ئه‌گه‌ر‬ ‫نه‌چێته‌ ده‌ره‌وه‌ی حكومه‌ت وه‌زیری‬ ‫هه‌ی���ه‌ به‌پێ���ی قورس���ایی خۆی‌و‬

‫ده‌توانێت له‌هه‌مو شوێنێك خزمه‌ت‬ ‫ب���كات‌و واز له‌ملمالن���ێ بهێنێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌گه‌ر چ���وه‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬هیچی‬ ‫نابێت ئه‌وكات���ه‌ ده‌بێت بۆ موچ ‌هو‌‬ ‫ئیمتیازات ده‌ستپانبكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "پارتی له‌گه‌ڵ دانوستانه‌‪،‬‬ ‫بەاڵم ئێمه‌ش بی���ر له‌به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫خۆم���ان ده‌كه‌ین���ه‌وه‌ وه‌كو چۆن‬ ‫هه‌م���و الیه‌نه‌كان به‌و ش���ێوه‌یه‌ن‪،‬‬ ‫هەم���و الیه‌نه‌کانی���ش‌ عاقڵ بون‪،‬‬ ‫گۆڕان نەبێت"‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫سه‌رۆكی لقی سلێمانی یه‌كێتی به‌ڵێنده‌ران ‌ی‬ ‫كوردستان ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه سلێمان ‌ی‬ ‫ب���ه‌ره‌و بێبازاڕییه‌ك��� ‌ی گه‌وره‌و ب���ێ‌ وێن ‌ه‬ ‫ده‌ڕوات‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "به‌ڵێنده‌ران ترلیۆنێك‬ ‫دیناریان ال ‌ی حكومه‌تی‌ هه‌رێمه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬سلێمانی‌‪ :‬سه‌رۆكی لقی سلێمانی‬ ‫یه‌كێت���ی به‌ڵێنده‌ران���ی‌ كوردس���تان ناج ‌ی‬ ‫ش���ێخ عیزه‌دین له‌چاوپێكه‌وتنێك ‌ی تایبه‌ت‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌دا رایگه‌یان���د تائێس���تا به‌هۆی‌‬ ‫قه‌یران���ی‌ دارایی���ه‌و‌ه له‌س���لێمان ‌ی له‌كۆ ‌ی‬ ‫‪ 1248‬كۆمپانی���ا نزیك���ه‌ ‌ی ‪ 800‬كۆمپانی���ا‬ ‫مایه‌پ���وچ بون‪ ،‬ئه‌و وت��� ‌ی "‪ 3600‬كۆمپانیا‬ ‫هه‌یه‌ له‌كوردستانداو به‌جارێك پاره‌یان ل ‌ێ‬ ‫بڕاوه‌‪ ،‬به‌هۆ ‌ی ئه‌و هه‌مو قورس���ایی‌و كێش ‌ه‬

‫ئیداریانه‌وه‌ كه‌ خراوه‌ته‌ س���ه‌ریان‪ ،‬هه‌ندێك‬ ‫له‌خاوه‌نه‌كانیان هه‌وڵی‌ خۆكوشتنیان داوه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ه���ه‌ر كۆمپانیایه‌ك مامه‌ڵه‌ ‌ی له‌گه‌ڵ‬ ‫چه‌ندین كه‌سدا هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیش��� ‌ی "ئێمه‌ چه‌ند جارێ���ك داواكار ‌ی‬ ‫گش���تیمان ئاگاداركردۆته‌وه‌ له‌كێش���ه‌كان‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم خ���او ب���ون‌و دره‌ن���گ وه‌اڵمدانه‌و‌ه‬ ‫كارێكی‌ وه‌های‌ كردوه‌ هیوامان پێی نه‌بێت‪،‬‬ ‫داواكاری‌ گشتی‌ خۆیش���ی‌ روبع ‌ه مه‌عاش ‌ی‬ ‫هه‌یه‌و دوایشكه‌وتوه‌و هیچیش ‌ی پێناكرێت"‪.‬‬

‫سكرتێر ‌ی په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪ :‬ئه‌م قسانه‌ ‌ی بارزان ‌ی تازه‌ نین‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێیه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫ ‬ ‫به‌شی ریکالم ‪07700600659 :‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪2‬‬

‫ریکالم‬ ‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )553‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/11/22‬‬

‫"ئه‌گه‌ر بارزانی په‌شیمان نه‌بێته‌وه‌‪ ،‬قه‌یرانی سیاسی چاره‌سه‌ر ده‌بێت"‬

‫‪3‬‬

‫الیه‌نه‌كان ئاماده‌كاری ده‌كه‌ن بۆ گفتوگۆكانی سه‌ر مێزی دانوستان‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬

‫الیه‌ن ‌ه سیاسی ‌ه سه‌ره‌كیه‌كانی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان جه‌خت له‌سه‌ر‬ ‫په‌یامه‌كه‌ی مه‌سعود بارزانی ده‌كه‌نه‌و‌ه‬ ‫بۆ ده‌رچون له‌قه‌یران ‌ه سیاسیه‌كانی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬ئه‌ندامێكی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی نیشتمانیش‬ ‫جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ده‌كاته‌وه‌ "ئه‌گه‌ر‬ ‫بارزانی په‌شیمان نه‌بێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ده‌سپێشخه‌رییه‌ به‌رهه‌می گرنگی‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬

‫له‌ماوه‌ی ‪24‬‬ ‫كاتژمێردا بارزانی‬ ‫له‌لێداونه‌كانی‬ ‫خۆی په‌شیمان‬ ‫بوه‌ته‌وه‌‌‪ ،‬پێشموای ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌م ‌ه سه‌ر‬ ‫بگرێت سه‌ره‌تای‬ ‫چاره‌سه‌ری قه‌یرانی‬ ‫سیاسی ده‌بێت‬

‫فه‌ری���د ئه‌سه‌س���ه‌رد ئه‌ندام���ی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێت���ی نیش���تمانی‬ ‫كوردس���تان باس���ی ئه‌وه‌ی بۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫كرد تائێس���تا یه‌كێتی رایه‌كی فه‌رمی‬ ‫له‌باره‌ی په‌یامه‌ك���ه‌ی بارزانیه‌وه‌ نیه‌‪،‬‬ ‫وتی "چاوه‌ڕوانی كۆبونه‌وه‌ی مه‌كته‌بی‬ ‫سیاس���ی ده‌كه‌ین‪ ،‬به‌اڵم به‌بێ ئه‌وه‌ش‬ ‫رای خۆم���ان له‌ب���اره‌ی په‌یامه‌ك���ه‌ی‬ ‫بارزانی���ه‌وه‌ رونده‌كه‌ین���ه‌وەو وه‌اڵمی‬ ‫ده‌ده‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫په‌یامه‌كه‌ی مه‌سعود بارزانی له‌کرۆکدا‬ ‫هه‌ڵگری سێ په‌یامی ئه‌رێنی بو به‌الی‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسیه‌كانه‌و‌ه "ئه‌ویش گۆڕینی‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێم‌و دانانی س���ه‌رۆكێكی‬ ‫ن���وێ‪ ،‬گۆڕان���كاری له‌حكوم���ه‌ت‌و‬ ‫په‌رله‌مانی كوردستان"‪ .‬ئه‌مه‌ش ئێستا‬ ‫وه‌ك���و وه‌رەقه‌یه‌ك���ی كاری لێهات���و‌ه قه‌یرانی سیاسی ده‌بێت"‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر مێزی الیه‌نه‌كان تاوتوێده‌كرێت‪،‬‬ ‫هاوت���ا یه‌كێتیه‌كەش���ی رزگار‬ ‫هه‌رئه‌مه‌ش ئێستا الیه‌نه‌ سیاسیه‌كانی‬ ‫عه‌ل���ی له‌ب���اره‌ی به‌ش���داری یه‌كێتی‬ ‫سه‌رقاڵكردوه‌ به‌خۆیه‌وه‌‪.‬‬ ‫فه‌ری���د ئه‌سه‌س���ه‌رد له‌ب���اره‌ی له‌دانیش���تنه‌كانی داهات���و له‌س���ه‌ر‬ ‫وه‌رەقه‌ك���ه‌ی بارزانی���ه‌و‌ه ك���ه‌ له‌دوا ده‌ستپێش���خه‌ریه‌كه‌ی بارزانی‪ ،‬باسی‬ ‫په‌یامیدا بۆ الیه‌نه‌كانی خس���توه‌ته‌ڕو ئه‌وه‌ ده‌كات "ئێمه‌ پش���تیوانی لەهه‌ر‬ ‫بڕوای وایه‌ "الچونی بارزانی له‌پۆستی پێشنیارێك یان رایه‌ك یان به‌یاننامه‌یه‌ك‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێم رێگایه‌ك���ی نوێ بۆ دەکەی���ن ب���ۆ ده‌س���تپێكردنه‌وه‌ی‬ ‫پێكهاتن له‌سه‌ر په‌رله‌مانی كوردستان ژیان���ی یاس���ایی و سیاس���ی هه‌رێمی‬ ‫ده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬س���ه‌باره‌ت به‌حكومه‌تیش كوردستان"‪.‬‬ ‫الیه‌نه‌كان خۆیان بڕیار ده‌ده‌ن بمنێته‌و‌ه‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان ك ‌ه الیه‌نی دوه‌می‬ ‫یان نا‪ ،‬وتیش���ی "ئه‌گه‌ر بارزانی وه‌كو‬ ‫ش���ته‌كانی تر له‌م وه‌ره‌قه‌یه‌ په‌شیمان ن���او دانوس���تانه‌كان ‌ه تائێس���تا خۆی‬ ‫نه‌بێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵێ ده‌ستپێش���خه‌ریه‌كه‌ی یه‌كالیی نه‌كردوه‌ت���ه‌وه‌و له‌كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫سه‌ركه‌وتو ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ئێم ‌ه چه‌ندین به‌رده‌وامدای���ه‌‪ ‌،‬وابڕی���اره‌ ئه‌م���ڕۆ‬ ‫ج���ار ئه‌وه‌م���ان بینو‌ه له‌م���اوه‌ی ‪ 24‬به‌ڕاگه‌یه‌نراوێك���ی فه‌رم���ی وه‌اڵم���ی‬ ‫كاتژمێردا بارزانی له‌لێداونه‌كانی خۆی په‌یامه‌كه‌ی بارزانی بده‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌گوێره‌ی‬ ‫په‌ش���یمان بوه‌ته‌وه‌‌‪ ،‬پێشموای ‌ه ئه‌گه‌ر زانیارییه‌كان���ی ئاوێن���ه‌ش بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌مه‌ سه‌ر بگرێت سه‌ره‌تای چاره‌سه‌ری گ���ۆڕان به‌یاننامه‌ك���ه‌ی ئاماده‌كردوە‌و‬

‫مەسعود بارزانی‬ ‫دوای كۆبونه‌وه‌و یه‌كالیكردنه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ‬ ‫باڵوی ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌ناوه‌ڕۆكی‬ ‫راگه‌یه‌نراوه‌كه‌ش سه‌رچاوه‌یه‌كی گۆڕان‬ ‫وت���ی "هه‌رچه‌ند‌ه گ���ۆڕان په‌یامه‌كه‌ی‬ ‫بارزانی به‌دوبار‌ه ده‌زانێت به‌اڵم نه‌رمی‬ ‫نواندن���ی بارزان���ی س���ه‌رنجی گۆڕانی‬ ‫راكێشاوه‌"‪.‬‬ ‫د‪.‬محم���ه‌د عه‌لی به‌رپرس���ی ژوری‬ ‫توێژینه‌وه‌ی سیاسی گۆڕان له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی وت "بزوتن���ه‌وه‌ی گ���ۆڕان‬ ‫به‌ڕاگه‌یه‌نراوێ���ك وه‌اڵم���ی په‌یامه‌كه‌ی‬ ‫بارزان���ی ده‌داته‌وه‌و تائه‌و كاته‌ش هیچ‬ ‫قسه‌یه‌ك ناكه‌ین"‪.‬‬ ‫بۆ دانوستانەكان كۆمه‌ڵی ئیسالمی‌و‬ ‫یه‌كگرتوی ئیس�ل�امی ئاماده‌ن‪ ،‬كۆمه‌ڵ‬ ‫چ���اوی له‌كاراكردن���ه‌وه‌ی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان ‌ه بۆ ئاسایكردنه‌وه‌ی دۆخه‌كه‌و‬ ‫یه‌كگرتوش جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ده‌كاته‌و‌ه‬ ‫ده‌بێ���ت الیه‌ن���ه‌كان رێكکه‌وتن بكه‌ن‬

‫له‌س���ه‌ر هه‌رسێ س���ه‌رۆكایه‌تییه‌كه‌ی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‪.‬‬ ‫عومه‌ر محەم���ه‌د ئه‌ندامی مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسی یه‌كگرتوی ئیسالمی كوردستان‬ ‫باس���ی ئه‌وه‌ده‌كات قورسایی‌و گرنگی‬ ‫په‌یامه‌ك���ه‌ی بارزان���ی له‌وه‌دای ‌ه ببێت ‌ه‬ ‫كردار‪ ،‬ده‌ڵێت "ئه‌م په‌یامه‌ گرنگی ئه‌وه‌ی‬ ‫تێدای ‌ه ك ‌ه هه‌رسێ س���ه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌ی‬ ‫پێك���ه‌وه‌ گرێ���داوه‌‪ ،‬وه‌ك���و پاكێجێك‬ ‫بتوانین رێکكه‌وتنه‌و‌ه بكه‌ین له‌سه‌ریان‬ ‫ئه‌مه‌ش هه‌نگاوێك���ی نوێیه‌ بۆ ئه‌وەی‬ ‫گفتگۆی له‌سه‌ر بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌ندامه‌ی مه‌كته‌بی سیاس���ی‬ ‫یه‌كگرت���وی ئیس�ل�امی كوردس���تان‬ ‫جه‌ختیش له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫پێویس���ته‌ له‌دوره‌وه‌ بڕی���ار نه‌درێت‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌مه‌ له‌به‌رده‌مماندایه‌و الیه‌نه‌‬ ‫سیاسیه‌كان پێویس���ته‌ هه‌نگاو بنێین‬ ‫بۆئه‌وه‌ی بزانین ئایا ئه‌مه‌ موزایه‌ده‌یه‌‬

‫كێشه‌ی زۆر ده‌هێنێته‌ ئاراوه‌"‪.‬‬ ‫یان نا‪ ،‬پاشان بڕیاربده‌ین"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "باش���ترین چاره‌س���ه‌ر‬ ‫هاوتا ئیس�ل�امیه‌كه‌ی یه‌كگرتویش‪ ،‬كاراكردنه‌وه‌ی په‌رله‌مانی كوردس���تانه‌‬ ‫كۆمه‌ڵی ئیس�ل�امی باسی ئه‌وه‌ده‌كات ئه‌وس���ا باسی كێش���ه‌كانی تربكه‌ین‪،‬‬ ‫باشترین چاره‌س���ه‌ر ئه‌وه‌یه‌ كه‌ پارتی به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌ ره‌نگه‌ الیه‌نی واهه‌بێت‬ ‫په‌ر‌له‌مان كارابكاته‌وه‌ پاش���ان باسی به‌ش���دارینه‌كات ئه‌وه‌ش كۆبونه‌وه‌كان‬ ‫شته‌كانی تر بكه‌ین‪ ،‬به‌ڕای شوان رابه‌ر به‌ئاكامی باش ناگه‌یه‌نێت‌و نوقسانیان‬ ‫بڕیارده‌ری ئه‌نجومه‌نی س���ه‌ركردایه‌تی ده‌كات‪ ،‬له‌س���ه‌رو ئه‌وه‌ش���ه‌وه‌ نیه‌تی‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كان نیه‌"‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵی ئیسالمی‪.‬‬ ‫ئه‌و باسی ئه‌وه‌ش���ی بۆ ئاوێنه‌ كرد‬ ‫په‌یامه‌كه‌ی بارزانی ره‌نگه‌ الیه‌نه‌كان‬ ‫پێویس���ته‌ تۆپه‌كه‌ بخرێته‌وه‌ ساحه‌ی‬ ‫پارتی‌و ده‌س���تبكرێت به‌گفتگۆكردن‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت (یه‌كێت���ی‌و یه‌كگرت���وو‬ ‫ب���ه‌اڵم هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی حكومه‌ت كۆمه‌ڵی ئیس�ل�امی) بباته‌ سه‌ر مێزی‬ ‫له‌مكات���ه‌دا كارێكی ب���اش نیەو‌ وتی گفتوگ���ۆ وه‌ك���و بینینی ئاس���ۆیه‌كی‬ ‫حكوم���ه‌ت‌و چاره‌سه‌ركردنی قه‌یرانی سیاسی‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫"هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی‬ ‫په‌رله‌مان له‌م كاته‌دا باش نیه‌‪ ،‬چونكه‌ "ئه‌نجامی گفتوگۆكانی ئاینده‌و نیازی‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌ڵبژی���ردراو له‌حاڵه‌تی پارتی تائێس���تا دڵنیای���ی ئه‌وه‌نادات‬ ‫ئاس���اییدا پێكهێنان���ه‌وەی‌ بۆ ماوه‌ی ئ���ه‌م په‌یام���ه‌ چاره‌س���ه‌ری قه‌یرانی‬ ‫ساڵێك دواكه‌وت‪ ،‬چ جای ئێستا ئه‌گه‌ر سیاسی ده‌كات یاخود نا" به‌ڕای فه‌رید‬ ‫حكومه‌ت‌و په‌رله‌مان هه‌ڵوه‌ش���ێته‌وه‌ ئه‌سه‌سه‌رد‪.‬‬

‫"سلێمانی هەر بەزیندویه‌تی هێناویەتی‌و بەو زیندویه‌تییەش دەمێنێتەوە"‬

‫په‌یامه‌که‌ی بارزانی سه‌باره‌ت "ئیرهابی فیکریی له‌سلێمانی" کاردانه‌وه‌ی لێده‌که‌وێته‌و‌ه‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محه‌مه‌د‬

‫ئەو بڕگەیەی نێو پەیامەكەی بارزانی‬ ‫كە رایگەیاندبو "چاك دەزانم شاری‬ ‫سلێمانی لەژێر ئیرهابی فیكریدایەو‬ ‫دەبێ ئەو ئیرهابە فیكرییەی سەر‬ ‫شاری سلێمانی بشكێت"‪ ،‬كاردانەوەی‬ ‫جۆراوجۆری بەدوای خۆیدا هێناو‬ ‫بەشێك لەحزبە سیاسییەكان‌و‬ ‫كەسایەتی‌و روناكبیری شاری سلێمانی‬ ‫لەگۆشەنیگای جیاوە لێیده‌ڕوانن‌و‬ ‫شرۆڤەی دەكەن‪.‬‬ ‫ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكگرتوی‬ ‫ئیس�ل�امی‪ ،‬ئەبوبەك���ر هەڵەدن���ی باس‬ ‫ل���ەوە دەكات ك���ە ئەگ���ەر رەخنەگرتن‬ ‫لەدەس���ەاڵت‌و دژایەتیكردنی گەندەڵی‌و‬ ‫وەس���تانەوە بەڕوی س���تەمدا ئیرهابی‬ ‫فیك���ری بێت ئەوا ئەو پێ���ی وایە ئەوە‬ ‫ناهەقییەك���ی گەورەیە بەرامبەر خەڵكی‬ ‫سلێمانی‌و دەش���ڵێت "ئێمە چاوەڕوانی‬ ‫ئەوە بوین كە لەجیاتی ئەو پێناس���ەیە‬ ‫ب���ۆ خەڵك���ی س���لێمانی‪ ،‬جەنابی كاك‬ ‫مەسعود بڵێ ئەوە من بەجدی حكومەتم‬ ‫راس���پاردوە كە ئەبێ وەاڵمی خواست‌و‬ ‫داواكارییەكانی ئێوە بدرێتەوە‪ ،‬لەبەرئەوە‬ ‫ئ���ەو پێناس���ەیە بۆ خەڵكی س���لێمانی‬ ‫پێناس���ەیەكی ناڕەوای���ە"‪ .‬ئەندامەكەی‬ ‫مەكتەبی سیاسی یەكگرتو لەوەش زیاتر‬ ‫پێی وایە هاتنە سەرش���ەقامی خەڵكی‬

‫سلێمانی ئەوپەڕی هۆشیارییەو "سلێمانی‬ ‫ه���ەر بەزیندوێت���ی هێناویەت���ی‌و ب���ەو‬ ‫زیندوێتییەش دەمێنێتەوە‪ ،‬پێش���تریش‬ ‫خەڵكی سلێمانی زیندوێتی هەڵبژاردوەو‬ ‫رازی نەبوە بەزوڵم‌و ستەم"‪.‬‬ ‫بەاڵم زیاد كاكەڕەزا ئەندامی ئەنجومەنی‬ ‫پارێزگای سلێمانی لەفراكسیۆنی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان پێی وایە بارزانی‬ ‫كێشەی لەگەڵ خۆپیشاندان‌و ناڕەزایەتی‬ ‫خەڵكدا نەبوەو ئ���ەو لەگەڵ ئەوەیە كە‬ ‫خەڵك بتوانن بەئازادی داوای مافەكانی‬ ‫خۆی���ان بكەن‪ ،‬ب���ەاڵم ئ���ەو ئەندامەی‬ ‫ئەنجومەنی س���لێمانی باسی لەوە كرد‬ ‫كێش���ەكە لەوەدایە الیەنێكی سیاس���ی‬ ‫دێت‌و سواری شەپۆلی ئەم ناڕەزایەتییەی‬ ‫خەڵك دەبێت‌و ئەیقۆزێتەوە بۆ مەرامی‬ ‫سیاسی خۆی دژ بەحكومەتەكەی خۆی‌و‬ ‫دژ بەسازانی نیش���تمانی‪ .‬ئەندامەكەی‬ ‫ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی ئەمە بە‬ ‫"ئیرهابی فیكری" ناو دەبات‪.‬‬ ‫زیاد كاكەڕەزا جەختیش لەوە ئەكاتەوە‬ ‫كە لەس���لێمانی "بەدڵنیاییەوە ئیرهابی‬ ‫فیك���ری" هەیەو بەئاوێنەش���ی وت" بۆ‬ ‫پەالماردانی بارەگاكانی ئێمەو سوتاندن‌و‬ ‫كوش���تنمان ئەمە ئیره���اب نییە؟ ئەو‬ ‫هێرشانەی كرانە سەر بارەگاكانی ئێمە‬ ‫بەو رق‌و كینەیە ك���ە خەڵك پڕ بكرێت‬ ‫لەتوڕەیی‌و لەقین ب���ۆ ئەوەی پەالماری‬ ‫بارەگاكانی پارتی بدات ئەی ئەمە چییە‬ ‫ئەگەر ئیرهاب نیە"‪.‬‬

‫ئەندامەك���ەی ئەنجومەن���ی پارێزگای‬ ‫س���لێمانی لەفراكس���یۆنی پارت���ی‬ ‫دەش���ڵێت"من لەبارەگاك���ەی خ���ۆم‬ ‫دانیش���توم ت���ۆ پێنج مانگ���ە موچەت‬ ‫وەرنەگرتوە‪ ،‬منیش پێنج مانگە موچەم‬ ‫وەرنەگرت���وە من تاوان���م چییە؟ پێنج‬ ‫الیەن لەم حكومەتە بەشدارن‪ ،‬عەجەبا‬ ‫پ���ارە بۆ الی منە بۆ الی جەنابت نییە؟‬ ‫م���ن بۆ وەزعی حكوم���ەت ئەزانم چۆنە‬ ‫تۆ بۆ نازانیت‪ ،‬ئەی تۆش لەكۆبونەوەی‬ ‫ئەنجومەن���ی وەزی���ران بەش���داریت‬ ‫لەپەرلەمان بەش���داریت‪ .‬ئ���ەی ئەگەر‬ ‫ئەم حكومەتە ئەوەندە خراپ‌و ئەوەندە‬ ‫بێخەمە لەمیللەت بۆ تائێس���تا ئیعالنی‬ ‫ناكەی���ت بڵێی ئەوە م���ن لەو حكومەتە‬ ‫كشامەوە؟"‬ ‫ئاسۆ عەلی سیاسەتمەداری سەربەخۆ‬ ‫باس���ی لەوە ك���رد ك���ە لەئەنجامی ئەو‬ ‫بارودۆخ���ە مێژویی���ەی ك���ە هەیە نەك‬ ‫وەكو منەت‌و دەستكەوتی هیچ الیەنێكی‬ ‫سیاس���ی‪ ،‬دۆخی سلێمانی جیاوازییەكی‬ ‫هەی���ە لەگەڵ دۆخی س���نوری هەولێرو‬ ‫بادین���ان‌و دەڵێ���ت "بەپێچەوانەی ئەو‬ ‫قس���ەیەی بارزانییەوە‪ ،‬لێرە بەحوكمی‬ ‫ئەو پێشینە مێژوییە ئازادی رادەربڕین‌و‬ ‫هەڵوێس���ت نیش���اندانی خەڵ���ك زۆر‬ ‫فەراهەمت���رە لەس���نوری دەس���ەاڵتی‬ ‫پارێ���زگای دهۆك‌و پارێ���زگای هەولێر‪،‬‬ ‫لەبەرئ���ەوە ئ���ەو قس���ەیەی بارزان���ی‬ ‫پێچەوانەكەی راستترە"‪.‬‬

‫دەكرا بەپێچەوانەوە‬ ‫دۆخەكە لەالیەن‬ ‫بارزانییەوە‬ ‫شیبكرێتەوە نەوەك‬ ‫ئەوەی لەهه‌ولێرو‬ ‫دهۆک ئازادییەكی‬ ‫زۆر هەبێت‌و‬ ‫له‌سلێمانی ئیرهابی‬ ‫فیكریی هەبێت‬ ‫لەدرێژەی قسەكانیدا بۆ ئاوێنە ئاسۆ‬ ‫عەلی باسیش���ی لەوەكرد كە سەرباری‬ ‫بێزاری‌و خراپی باری گوزەران هاوشێوەی‬ ‫خەڵكی س���نوری پارێزگای س���لێمانی‌و‬ ‫گەرمیان‌و راپەڕی���ن‌و هەڵەبجەیە‪ ،‬لەدو‬

‫پارێزگاكەی تر كە خەڵك نایەنە س���ەر‬ ‫جادە‪ ،‬ئاماژەیە بۆ ئەوەی كە لەوێ ئەو‬ ‫ئازادییە نییەو خەڵك ناتوانێت بەئازادی‬ ‫بۆچونەكانی خۆی دەربڕێت‪ ،‬لێرەش كە‬ ‫خەڵ���ك ناڕەزایەت���ی دەردەبڕێ دەلیلی‬ ‫ئەوەیە كە بوار بۆ دەربڕینی ناڕەزایەتی‌و‬ ‫ئازادی لێ���رە زیاترە لەوێ‌و دەش���ڵێت‬ ‫"بۆیە دەك���را بەپێچەوان���ەوە دۆخەكە‬ ‫لەالیەن بارزانییەوە شیبكرێتەوە نەوەك‬ ‫ئەوەی ل���ەوێ ئازادییەكی زۆر هەبێت‌و‬ ‫لێرە ئیرهابی فیكریی هەبێت"‪.‬‬ ‫الی خۆیش���ییەوە رەئ���وف بێگ���ەرد‬ ‫ئەدی���ب‌و چیرۆكن���ۆس‪ ،‬لەب���ارەی ئەو‬ ‫وتەی���ەی بارزانیی���ەوە بەئاوێن���ەی وت‬ ‫"لەس���لێمانی ئیرهاب���ی فیك���ری نییە‪،‬‬ ‫خەڵكی سلێمانی خۆی هۆشیارەو ئەزانێ‬ ‫چی ئ���ەكات‪ ،‬لەبەرئەوە كاریگەری هیچ‬ ‫حزب‌و ئایدۆلۆژیایەكی لەسەر نییە"‪.‬‬ ‫بێگەرد باسی لەوەشكرد كە ئەوانەی‬ ‫ئەمڕۆ لەسەر شەقامەكانن تێكەڵەیەكن‬ ‫لەهەم���و پێكهات���ە سیاس���ییەكان‬ ‫بەپارتیش���ەوە‪ ،‬لەبەرئ���ەوە هی���چ‬ ‫كاریگەرییەكی ئایدۆلۆژی لەسەر خەڵكی‬ ‫سلێمانی نییە‪ ،‬خەڵك لەبەر بێموچەیی‌و‬ ‫دژی گەندەڵی هاتۆتە سەرجادەو هیچی‬ ‫تر‪.‬‬ ‫پش���كۆ نەجمەدین‪ ،‬نوسەرو لێكۆڵەر‪،‬‬ ‫جۆرێكی دیكە س���ەیری ئ���ەو وتەیەی‬ ‫بارزانی دەكات‌و پێ���ی وایە "نێوەڕۆكی‬ ‫كێشەكە لەوێدا نییە كە داخۆ لەدەڤەری‬

‫سەوز ئیرهابی فیكری هەیە"‪.‬‬ ‫پش���كۆ نەجمەدین پێی وایە كێشەی‬ ‫سیاس���ەتی كوردی كێشەیەكە لەكرۆك‌و‬ ‫ترۆپكی حزبی سیاس���ی‌و دەس���ەاڵتی‬ ‫كوردی���دا هەی���ە بەس���ەرۆكایەتی‬ ‫هەرێمیشەوە بۆیە وتی "لەبەرئەوە ئەگەر‬ ‫ئەوان بیانەوێت ئەم قەیرانە سیاس���ییە‬ ‫لەكوردستان چارەسەر بكەن ناكرێت ئەو‬ ‫بڕوبیانوو پاس���اوانە بهێننەوە‪ ،‬چونكە‬ ‫چارەس���ەری كێش���ەكانی كورد لەڕوی‬ ‫سیاس���ییەوە لەم قۆناغەدا پێویس���تی‬ ‫بەجۆرێك لەدیالۆگ‌و دانوستان‌و جۆرێك‬ ‫لەبەكارهێنانی لۆژیكی سیاس���ییە نەك‬ ‫ئ���ەو تەعەنودەی كە هەم���و الیەنەكان‬ ‫دەیگرنەبەر"‪.‬‬ ‫لەدرێژەی قسەكانیدا پشكۆ نەجمەدین‬ ‫وتی"بۆی���ە مەس���عود بارزان���ی كە ئەو‬ ‫قس���ەیەی كردوە هیچ هۆكارێكی وانییە‬ ‫بۆ دروس���تبونی ئەم كێش���ەیەی ئێستا‬ ‫لەكوردس���تاندا هەی���ە‪ .‬هێنانەكای���ەی‬ ‫ئەم���ەش ئەجێندایەك���ی حزبییە یاخود‬ ‫هەوڵێكە بۆ داپۆش���ینی ماك‌و بنەڕەتی‬ ‫كێش���ە سیاس���ی‌و ئابوریی���ەكان ك���ە‬ ‫لەكوردستاندا هەیە"‪.‬‬ ‫نەجمەدی���ن پێش���ی وای���ە بەش���ێك‬ ‫لەحزبەكان���ی كوردس���تان "ئاخاوتن���ی‬ ‫سیاس���یان‪ ،‬جۆرێ���ك لەئیرهابی تیایە‪،‬‬ ‫ئەمەش هەر الیەنێك ناگرێتەوە دەتوانم‬ ‫بڵێ���م بەش���ێكی ئێج���گار زۆر لەالیەنە‬ ‫سیاسییەكانی كوردستان دەگرێتەوە"‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )553‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/11/22‬‬

‫سكرتێری‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪ :‬ئه‌م قسانه‌ی‌ بارزانی‌ تازه‌ نین‬

‫ك ‌ێ ئه‌م گۆبه‌نگه‌ ‌ی ناوه‌ته‌و‌ه با ئه‌ویش بێت چاكی بكات‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫سكرتێری‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫فه‌خره‌دین قادر ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ ده‌بێت پارتی‌ له‌ملهوریی‌ بێته‌‬ ‫خوار‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "په‌یامه‌كه‌و ئه‌م‬ ‫قسانه‌ی‌ مه‌سعود بارزانی‌ تازه‌ نین"‪.‬‬ ‫فه‌خره‌دین قادر‪ ،‬سكرتێری‌ په‌رلەمانی‌‬ ‫كوردس���تان له‌سه‌ر لیس���تی‌ كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیسالمی‌ له‌باره‌ی‌ قسه‌كانی‌ بارزانیه‌وه‌‬

‫به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند هیوادارین قسه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫بارزان���ی‌ ته‌نه���ا په‌یامێ���ك نه‌بێت بۆ‬ ‫ماوه‌یه‌ك خه‌ڵكی‌ پێوه‌ سه‌رقاڵبكرێت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وتی‌ "هیوادارم پارت���ی‌ ئه‌مجاره‌‬ ‫به‌جدی‌ بێته‌ پێش���ه‌وه‌ له‌قه‌یرانه‌كان‪،‬‬ ‫چیت���ر هاواڵتیانی‌ ئه‌م هه‌رێمه‌ س���زا‬ ‫نه‌درێن له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵتدارانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "من‌و س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتمان نیه‌ بۆیه‌ ده‌رده‌كرێین‪،‬‬ ‫له‌دورگه‌ی‌ واق���واق‌و مۆزه‌نبیقیش���دا‬ ‫نه‌بوه‌ به‌بااڵترین ده‌سه‌اڵتی‌ یاسادانان‌و‬

‫مه‌رجه‌ع ك���ه‌ خه‌ڵك ده‌نگ���ی‌ پێداو‌ه‬ ‫بڵێیت بڕۆنه‌وه‌ بۆ شارو شارۆچكه‌كانی‌‬ ‫خۆتان"‪.‬‬ ‫فه‌خره‌دین قادر ئه‌وه‌شی‌ رونكرده‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ بارزان���ی‌ پێش���تریش په‌یام���ی‌‬ ‫له‌مج���ۆره‌ی‌ داوه‌ به‌گوێ���ی‌ خه‌ڵ���ك‌و‬ ‫الیه‌نه‌كاندا كه‌ ئاماده‌ی���ه‌ وازبهێنێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم دوات���ر به‌ك���ردار پێچه‌وانه‌كه‌ی‌‬ ‫س���ه‌لماندوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "ئ���ه‌م جۆره‌‬ ‫قس���انه‌ له‌س���اڵی‌ پ���اره‌وه‌ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫ئه‌وكات بارزانی‌ داوای‌ له‌كۆمس���یۆنی‌‬

‫بااڵی‌ س���ه‌ربه‌خۆی‌ هه‌ڵبژاردكان كرد‬ ‫بابێن سه‌رۆكێك بۆ هه‌رێم هه‌ڵبژێرن‪،‬‬ ‫حزبه‌كانی‌ كۆكرده‌وه‌‌و وتی‌ فه‌رمون كێ‬ ‫ده‌بێت به‌سه‌رۆك باببێت‪ ،‬ئه‌م قسانه‌ی‌‬ ‫مه‌سعود بارزانی‌ تازه‌ نین"‪.‬‬ ‫ی ئه‌و‌هی‌ داعش لێمان‬ ‫وتیشی‌ "له‌دوا ‌‬ ‫دوركه‌وتۆت���ه‌وه‌ چاره‌یه‌ك���ی‌ دیكه‌ نی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌بێت له‌نزیكه‌و‌ه گفتوگۆ بكه‌ین‌و پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌و ملهوڕی��� ‌ه بێته‌خواره‌وه‌‌و حزبه‌كان ‌‬ ‫دیك���ه‌ش مه‌ردان���ه‌ بێن���ه‌ پێش���ه‌وه‌‌و‬ ‫ی فه‌رمانبه‌ران‌و مامۆس���تایان‬ ‫خه‌مه‌كان ‌‬

‫ی‬ ‫چاره‌س���ه‌ر بكرێ���ت‌و خ���ه‌م له‌خه‌ڵك ‌‬ ‫بخۆین‌و خه‌م له‌پۆست نه‌خۆین"‪.‬‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ش‬ ‫فه‌خره‌دین جه‌غت ‌‬ ‫ی‬ ‫ك���رده‌و‌ه ك��� ‌ه ده‌بێ���ت ئ���ه‌و دۆخه‌ ‌‬ ‫ی كوردستان دروستبو‌ه به‌دید‌و‬ ‫له‌هه‌رێم ‌‬ ‫ی ك���راوه‌و‌ه مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵدا‬ ‫بۆچونێك ‌‬ ‫ی‬ ‫بكرێ���ت‌و واز له‌قۆرخ���كاری‌و تاكڕه‌و ‌‬ ‫بهێنرێ���ت‌و هه‌موان پێك���ه‌وه‌ كاربكه‌ن‬ ‫چونك���ه‌ قه‌یرانی‌ سیاس���یمان هه‌یه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی داراییم���ان هه‌ی���ه‌‌و قه‌یران ‌‬ ‫قه‌یران��� ‌‬ ‫ی "كێ‌ ئه‌م‬ ‫یاس���اییمان هه‌یه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وت ‌‬

‫گۆبه‌نگ���ه‌ی‌ ناوه‌ت���ه‌و‌ه بائه‌ویش بێت‬ ‫ی پێویس���ته‌ ئێم ‌ه‬ ‫چاكیبكات‪ ،‬ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی په‌رله‌مانمان‬ ‫ی یاس���ایی‌‌و په‌یڕه‌و ‌‬ ‫كار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫جێبه‌جێكردوه‌‪ ،‬بۆیه‌ پرس��� ‌‬ ‫هه‌رێم پرسی‌ سه‌ره‌كی بو‌ه له‌په‌رله‌مان‬ ‫ێ‬ ‫دواتر قه‌یرانه‌كان قوڵ بونه‌ته‌و‌ه بۆ ب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فه‌رمانبه‌ران‌و داخوازییه‌كان ‌‬ ‫موچه‌ی ‌‬ ‫هاواڵتیان"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "من هیوام وایه‌ هه‌رس���ێ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌ی‌ هه‌رێم جارێكی‌ دیكه‌‬ ‫گفتوگۆی‌ له‌باره‌وه‌ بكرێته‌وه‌"‪.‬‬

‫ئه‌ندامێکی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی پارتی‪ :‬ئه‌م ده‌ستپێشخه‌ریه‌ی بارزانی‌ له‌به‌هێزیی پارتیه‌وه‌یه‌‬

‫‌کان عاقڵ بون‬ ‫گۆڕان نه‌بێت هه‌مو الیه‌نه ‌‌‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬ ‫فازیل ره‌ئوف ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی پارتی له‌م گفتوگۆیه‌ی‬ ‫ئاوێنه‌دا ده‌ڵیت "ئه‌گه‌ر گۆڕان‬ ‫نه‌یه‌نه‌‌ ناو دانوستانه‌كانه‌وه‌ هیچ‬ ‫كێشه‌یه‌ك دروستنابێت‌و باببن‬ ‫به‌ئۆپۆزسیۆن"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئ���ه‌م په‌یام���ه‌ی بارزان ‌‬ ‫ی‬ ‫چی له‌دۆخ���ی هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫ده‌گۆڕێت؟‬ ‫فازی���ل رەئوف‪ :‬ئه‌م په‌یامه‌ ده‌بێت‬ ‫گۆڕانكاری ب���كات‪ ،‬چونكه‌ ئه‌مه‌ رای‬ ‫به‌ڕێز كاك مه‌س���عود بوه‌ پێشتریش‬ ‫كاتێك له‌گ���ه‌ڵ كۆمه‌ڵێك له‌خه‌ڵكی‬ ‫سلێمانی س���ه‌ردانمانكرد رێك وه‌كو‬ ‫ئه‌م به‌یاننامه‌یه‌ قس���ه‌ی بۆ كردین‪،‬‬ ‫وت���ی ئه‌گه‌ر كێش���ه‌كان چاره‌س���ه‌ر‬ ‫بكرێ���ت به‌من‪ ،‬ئاماده‌یی���م هه‌یه‌و با‬

‫الیه‌نه‌كان كۆببنه‌وه‌ كێ داده‌نێن م ‌ن‬ ‫هاوكارو پش���تیوانی ده‌بم‪ ،‬هه‌میشه‌‬ ‫جه‌نابی س���ه‌رۆك داوای كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫الیه‌نه‌كانی كردوه‌ به‌اڵم چه‌ند الیه‌نێك‬ ‫وه‌كو كۆم��� ‌هڵ‌و گ���ۆڕان نه‌هاتونه‌ته‌‬ ‫پێش���ه‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت دانیشتنی ئه‌م‬ ‫دواییه‌ مامۆستا عه‌لی باپیر داوایكرد‬ ‫كۆببنه‌وه‌ كه‌چی خۆی ئاماده‌نه‌بو‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێش���بینی ده‌كرێ���ت‪،‬‬ ‫الیه‌نه‌كان به‌مزوانه‌ كۆببنه‌وه‌؟‬ ‫فازیل رەئوف‪ :‬له‌وبڕوایه‌دام به‌مزوانه‌‬ ‫كۆببنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆ گۆڕان نا چونكه‌‬ ‫گۆڕان خ���ۆی به‌گه‌وره‌ت���ر ده‌زانێت‬ ‫له‌دۆخه‌ك���ه‌‪ ،‬تائه‌وانی���ش كۆنه‌بنه‌وه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئه‌و چوار پێن���ج الیه‌نه‌ی تر‬ ‫كاره‌كان جێبه‌جێ نابن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچ���ی له‌وبڕوایه‌دایت كه‌‬ ‫گ���ۆڕان نای���ه‌ت ب���ه‌ده‌م په‌یامه‌كه‌ی‬ ‫بارزانی���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ زانیاریی���ه‌ یان‬ ‫پێشبینی؟‬

‫فازی���ل رەئ���وف‪ :‬گۆڕان كه‌س���ی‬ ‫قبوڵ نیه‌ به‌تایبه‌ت كاك مه‌س���عود‪،‬‬ ‫خۆش���یان‌و سه‌ركرده‌ش���یان ده‌زانن‬ ‫هه‌م���و كاتێ���ك باس���یان ك���ردوه‌‬ ‫كه‌سیان له‌مه‌س���عود بارزانی باشتر‬ ‫ده‌ستناكه‌وێت بۆ ئه‌و پۆسته‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫عینادی ده‌كه‌ن قبوڵیان نیه‌‪ ،‬ئه‌وه‌تا‬ ‫ئاژاوه‌و كێشه‌كان ده‌بینین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌گ���ه‌ر گ���ۆڕان نه‌یه‌ت ‌ه‬ ‫ناو دانوس���تانه‌كان چ كێشه‌یه‌ك بۆ‬ ‫دانوستانه‌كان دروستده‌بێت؟‬ ‫فازی���ل رەئوف‪ :‬هیچ كێش���ه‌یه‌ك‬ ‫دروستنابێت‪ ،‬ئه‌و چوارالیه‌نه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫الیه‌نه‌كان���ی تر ك���ه ‌ب���راوه ‌نه‌بون‬ ‫له‌په‌رله‌مان���دا كۆببن���ه‌وه‌ رێکكه‌وتن‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬با ئه‌وان ئۆپۆزسیۆن بن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬یانی پارتی كێشه‌ی له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌نیه‌‪ ،‬گۆڕان ئۆپۆزسیۆن بێت؟‬ ‫فازیل رەئوف‪ :‬نه‌خێر‪ ،‬تۆ حساب بۆ‬ ‫ریکالم‬

‫زۆرینه‌ ده‌كه‌یت ئه‌گه‌ر چوار الیه‌نه‌كه‌‬ ‫بێنه‌ پێشه‌وه‌و بڕیاریاندا چ كێشه‌یە ‌‬ ‫ک‬ ‫دروست ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پارتی پێی خۆش���ه‌ گۆڕان‬ ‫بێته‌ ناوحكومه‌ته‌وه‌؟‬ ‫فازیل رەئ���وف‪ :‬ئێمه‌ وه‌كو پارتی‬ ‫حه‌زمان له‌یه‌كپارچه‌یی‌و ئازادی‌و بێ‬ ‫كێشه‌ییه‌‪ ،‬چونكه‌ به‌رژه‌وندی میلله‌تی‬ ‫كورد له‌وه‌دایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬نیازت���ان چی���ه‌ ب���ۆ‬ ‫دانوستانه‌كان؟‬ ‫فازی���ل رەئ���وف‪ :‬پارت���ی له‌گه‌ڵ‬ ‫دانوس���تانه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌بێ���ت ئه‌وه‌‬ ‫بزانی���ن ئێمه‌ش بی���ر له‌به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫خۆمان ده‌كه‌ینه‌وه‌ وه‌كو چۆن هه‌مو‬ ‫الیه‌نه‌كان به‌و ش���ێوه‌یه‌ن‪ ،‬ئێستا تۆ‬ ‫سه‌یربكه‌ پۆس���تی جێگری سه‌رۆكی‬ ‫په‌رله‌مان���ی عێراق كه‌ ئارامی ش���ێخ‬ ‫محەمه‌د وه‌ریگرتوه‌ پۆس���تی پارتی‬ ‫ب���وه‌ هه‌مو عێراقیه‌كانی���ش ده‌زانن‪،‬‬

‫به‌اڵم كاك مه‌س���عود خ���ۆی وتی "با‬ ‫گ���ۆڕان دابنێی���ن ئه‌وان پش���تگوێ‬ ‫نه‌خه‌ین‌و دۆخه‌كه‌ هێوربێته‌وه‌"‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫فه‌رمو ئه‌وه‌ ده‌رئه‌نجامه‌كه‌یه‌تی‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬قسه‌یه‌ك له‌سه‌ر ئه‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م ده‌ستپێشخه‌ریه‌‪ ،‬له‌دوای جه‌نگی‬ ‫موسڵ خاڵی الوازی پارتی ده‌رده‌خات‪،‬‬ ‫چونكه‌ پێویستی به‌الیه‌نه‌كانه‌؟‬ ‫فازیل رەئوف‪ :‬ئه‌م ده‌ستپێشخه‌ریه‌‬ ‫له‌به‌هێ���زی پارتی���ه‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌ی‬ ‫گرت���وه‌‪ ،‬چونكه‌ پارت���ی له‌ناوچه‌ی‬ ‫موس���ڵ‌و له‌جه‌بهه‌دایه‌‪ ،‬هه‌مو واڵتان‬ ‫روده‌كه‌ن���ه‌ پایته‌خ���ت ك���ه‌ هه‌ولێرو‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێم كه‌ كاك مه‌سعوده‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ حكومه‌ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم رو ناكه‌نه‌‬ ‫سلێمانی یان الیه‌نێكی تر‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر گ���ۆڕان به‌ده‌م ئه‌م‬ ‫ده‌سپێشخه‌رییه‌ی بارزانیه‌و‌ه نه‌یه‌ت‪،‬‬ ‫ئاینده‌ی به‌ره‌و كوێ ده‌ڕوات؟‬ ‫فازیل رەئوف‪ :‬ئاینده‌ی گۆڕان باش‬

‫نابێ���ت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌م���ڕۆ ده‌رفه‌‌تێكه‌‬ ‫بۆ میلله‌ته‌كه‌مان هاتوه‌ته‌‌ پێش���ه‌وه‌و‬ ‫س���ود له‌ته‌بای���ی‌و یه‌كڕی���زی‌و یه‌ك‬ ‫حكومه‌ت���ی وه‌رده‌گرین‪ ،‬ئه‌گه‌ر هه‌مو‬ ‫سودی لێوه‌ربگرین سودمه‌ند ده‌بین‪،‬‬ ‫گ���ۆڕان ئه‌گ���ه‌ر نه‌چێت���ه‌ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫حكوم���ه‌ت وه‌زی���ری هه‌ی���ه‌ به‌پێی‬ ‫قورس���ایی خۆی‌و ده‌توانێت له‌هه‌مو‬ ‫شوێنێك خزمه‌تبكات‌و واز له‌ملمالنێ‬ ‫بهێنێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌ی ئه‌گ���ه‌ر چوه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ هیچی نابێت ئه‌وكاته‌ ده‌بێته‌‬ ‫ده‌س���تپانكه‌ره‌وه‌‪ ،‬ده‌بێت بۆ موچ ‌هو‌‬ ‫ئیمتیازات ده‌ستپانبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر ده‌سپێشخه‌ریه‌كه‌ی‬ ‫بارزانی س���ه‌رنه‌گرێت‪ ،‬له‌وبڕوایه‌دایت‬ ‫كه‌ ئاینده‌ی هه‌رێم ته‌ڵخ بێت؟‬ ‫فازیل رەئ���وف‪ :‬بڕواناكه‌م چونكه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر گۆڕان نه‌بێت هه‌مو الیه‌نه‌کان‌‌‬ ‫عاقڵب���ون‪ ،‬چونك���ه‌ به‌رژه‌وه‌ن���دی‬ ‫هه‌مومان له‌ته‌بایی‌و یه‌كڕیزیدایه‌‪.‬‬

‫هه‌وڵ بۆ دروستكردن ‌ی هه‌رێمێكی‬ ‫نوێ‌ له‌باشور ‌ی كوردستان ده‌درێت‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫پرسی‌ دروستكردنی‌ هه‌رێمێكی‌‬ ‫نوێ‌ له‌باشوری‌ كوردستان له‌نێو‬ ‫میدیا عێراقییه‌كاندا پرسێكی‌‬ ‫گه‌رمه‌‌و ئه‌ندام په‌رله‌مانێكی‌ كورد‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ عێراق بونی‌ هه‌وڵێكی‌‬ ‫وه‌ها پشتڕاستده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫میدیا عێراقییه‌كان باڵویان كردۆته‌وه‌‬ ‫كه‌ هه‌رێمه‌ نوێكه‌ی‌ باشوری‌ كوردستان‬ ‫هه‌ریه‌ك له‌پارێزگاكانی‌ (س����لێمانی‌‌و‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌‌و كه‌ركوك) ده‌گرێته‌ خۆ جگه‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ له‌ناوخۆی‌ عێراقدا به‌ش����ێكی‌‬ ‫هێزه‌ ش����یعه‌ عێراقییه‌كان پشتگیری‌‬ ‫ده‌كه‌ن له‌سه‌ر ئاستی‌ ئیقلیمیش ئێران‬ ‫بۆ بچوككردنه‌وه‌‌و سنورداركردنی‌ رۆڵی‌‬ ‫پارتی‌ پشتگیری‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫تاڤگ����ه‌ ئه‌حمه‌د ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫عێ����راق به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یان����د "ئه‌وه‌‬ ‫پێش����نیارێكه‌‌و نه‌بۆت����ه‌ پڕۆژه‌یه‌ك‌و‬ ‫پێشكه‌ش كرابێت‌و خرابێته‌ ده‌نگدان‬ ‫له‌ناو په‌رله‌مانی‌ عێراق"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئه‌مانه‌وێت ئه‌و پێشنیاره‌‬ ‫له‌ناو بودجه‌ی‌ ساڵی‌ ‪2017‬ی‌ عێراقدا‬ ‫وه‌كو ماده‌یه‌ك جێگیربكرێت‌و بۆ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌بێت ده‌نگی‌ پێویستی‌ په‌رله‌مانتارانی‌‬ ‫عێراق به‌ده‌ستبهێنێت"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و ئه‌ندام����ه‌ی‌ په‌رله‌مانی‌ عێراق‬ ‫جه‌غت له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر له‌نێو په‌رله‌مانی‌ عێراقیش����دا‬ ‫ئ����ه‌و پێش����نیاره‌ ده‌نگی‌ پێویس����ت‬ ‫به‌ده‌ستبهێنێت‌و بكرێته‌ پڕۆژه‌ش بۆی‌‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ ده‌چێته‌ به‌رده‌م ده‌س����ه‌اڵتی‌‬ ‫جێبه‌جێك����ردن‌و ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‬ ‫ئ����ه‌وان به‌و پڕۆژه‌ی����ه‌ رازی‌ نه‌بن یان‬ ‫بۆی‌ هه‌یه‌ تانه‌ی‌ لێ‌ بده‌ن‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "چونكه‌ داوای‌ به‌هه‌رێمبونێك‬

‫ده‌كه‌یت‌و ئه‌ویش ده‌بێت په‌یوه‌س����ت‬ ‫بێت به‌كۆمه‌ڵێك مه‌رجه‌وه‌ كه‌ یه‌كێك‬ ‫له‌مه‌رج����ه‌كان ئه‌وه‌یه‌ كه‌ له‌موازه‌نه‌ی‌‬ ‫عێراقیدا هاتوه‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان‬ ‫پابه‌ن����د بێ����ت له‌س����اڵی‌ ‪ 2004‬هه‌تا‬ ‫س����اڵی‌ ‪ 2014‬له‌ژێر چاودێری‌ دارایی‌‬ ‫عێراقدا بێت‌و له‌گه‌ڵ چاودێری‌ دارایی‌‬ ‫هه‌رێم هه‌رچ����ی‌ داهات‌و خه‌رجیه‌كان‌و‬ ‫ق����ه‌رزه‌كان هه‌ی����ه‌ بگه‌ڕێنرێته‌وه‌ بۆ‬ ‫چاودێ����ری‌ دارایی‌ به‌غدا‌و ئ����ه‌و كاته‌‬ ‫به‌شه‌ بودجه‌ی‌ هه‌رێم ده‌دات"‪.‬‬ ‫ئه‌و پێ����ی‌ وایه‌ ل����ه‌و حاڵه‌ته‌دا ئه‌و‬ ‫باس����ه‌ گه‌وره‌ترین كۆس����په‌ له‌به‌رده‌م‬ ‫ئه‌م ماده‌یه‌دا‌و ده‌پرسێ‌ "ئایا عه‌بادی‌‬ ‫رازی‌ ده‌بێت ئه‌و به‌شه‌ بودجه‌یه‌ بداته‌‬ ‫ئه‌و هه‌رێمه‌ نوێی����ه‌‌و هه‌رێمێك له‌ناو‬ ‫هه‌رێمێكی‌ تردا دروست بكرێت؟"‬ ‫"ئێمه‌ وه‌ك����و په‌رله‌مانتارانی‌ كورد‬ ‫مه‌به‌س����تمان له‌و پڕۆژه‌یه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫ده‌ریچه‌یه‌ك����ی‌ یاس����ایی‌ بدۆزینه‌وه‌‌و‬ ‫له‌رێگه‌ی����ه‌وه‌ بتوانی����ن بودجه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫ش����ارانه‌ دابین بكه‌ی����ن‪ ،‬چونكه‌ له‌ناو‬ ‫موازه‌نه‌دا باس له‌موچه‌ نه‌كراوه‌‌و باس‬ ‫له‌بودجه‌ ك����راوه‌" تاڤگه‌ ئه‌حمه‌د وای‌‬ ‫وت‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "له‌و رێگه‌یه‌وه‌ ده‌مانه‌وێت‬ ‫به‌ش����ه‌ بودجه‌ ب����ۆ ئ����ه‌و پارێزگایانه‌‬ ‫فه‌راهه‌م بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش����دا "ل����ه‌‪26‬ی‌ ئه‌م‬ ‫مانگ����ه‌دا له‌دانیش����تنی‌ په‌رله‌مان����ی‌‬ ‫عێراق����دا ئه‌م پێش����نیاره‌ ده‌خرێته‌ڕو‬ ‫ئ����ه‌وكات ده‌رده‌كه‌وێ����ت ك����ه‌ ده‌نگی‌‬ ‫پێویست ده‌هێنێت یان نا"‪.‬‬ ‫جه‌غتی له‌سه‌ر ئه‌وه‌ش كرده‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌ناو فراكسیۆنه‌ كوردییه‌كاندا پارتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان به‌ئاشكرا دژی‌‬ ‫وه‌ستایه‌وه‌‌و فراكسیۆنی‌ یه‌كێتی‌ یه‌كه‌م‬ ‫ج����ار له‌گه‌ڵی‌ بو دواتر پاش����گه‌زبۆوه‌‬

‫لێی‌‌و دیار نییه‌ كه‌ ئایا فراكس����یۆنییه‌‬ ‫ئیس��ل�امییه‌ كوردییه‌كان پش����تیوان ‌‬ ‫ی‬ ‫لێده‌كه‌ن یان نا!‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا ئه‌حمه‌د حاجی‌ ره‌شید‬ ‫سه‌رۆكی‌ فراكسیۆنی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‬ ‫له‌په‌رله‌مان����ی‌ عێراق بێ‌ ئاگایی‌ خۆی‌‬ ‫له‌بونی‌ پرۆژه‌یه‌كی‌ له‌و جۆره‌ ده‌ربڕی‌‌و‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "ئه‌گه‌ر پرۆژه‌یه‌كی‌‬ ‫له‌و ج����ۆره‌ش هه‌بێت ئێم����ه‌ ئاگامان‬ ‫لێی‌ نییه‌‌و له‌دور‌و نزیك په‌یوه‌ندیمان‬ ‫پێوه‌ی‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌"له‌هیچ هه‌وڵێكی‌ له‌و جۆره‌ش‬ ‫به‌شداری‌ ناكه‌ین"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ سه‌ركرده‌یه‌ك له‌حزبی‬ ‫ده‌عوه‌ی ئیس��ل�امی به‌س����ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫مالك����ی ئاماژه‌ی ب����ه‌وه‌ داوه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫پڕۆژه‌یه‌ قورس����ه‌ به‌اڵم قابیلی ئه‌وه‌یه‌‬ ‫بێته‌دی پاش ره‌زامه‌ندی ئێرانییه‌كان‪.‬‬ ‫ئه‌و سه‌ركرده‌یه‌ بۆ رۆژنامه‌ی‌ "العربی‬ ‫الجدید"ی رونكردۆت����ه‌وه‌ كه‌ "بارزانی‬ ‫بنكه‌ی سه‌ربازی ئه‌مریكی‌و به‌ریتانی‬ ‫له‌هه‌رێم دامه‌زراندوه‌و به‌ڕوی واڵتانی‬ ‫كه‌نداودا كراوه‌ته‌وه‌و له‌گه‌ڵ توركه‌كاندا‬ ‫هاوپه‌یمانێتیه‌كی نهێن����ی پێكهێناوه‌‬ ‫ك����ه‌ بێوێنه‌ی����ه‌ له‌مێ����ژودا‪ ،‬هه‌م����و‬ ‫ئه‌مان����ه‌ش به‌دڵنیاییه‌وه‌ ئێرانییه‌كانی‬ ‫بێزاركردوه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ر به‌پێی قسه‌ی ئه‌و سه‌ركرده‌یه‌ی‬ ‫حزب����ی ده‌ع����وه‌ "جیاكردن����ه‌وه‌ی‬ ‫سلێمانی‌و هه‌ڵه‌بجه‌و كه‌ركوك بارزانی‬ ‫ده‌كاته‌ ئه‌می����ری ناوچه‌یه‌كی بچوكی‬ ‫ناكاریگه‌ر"‪ .‬ئاماژه‌ی به‌وه‌ش����داوه‌ كه‌‬ ‫"سلێمانی ئه‌گه‌ر له‌ هێنانه‌دی ئه‌مه‌دا‬ ‫شكس����تی هێنا په‌ناده‌باته‌ به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫كه‌ به‌ڕه‌سمی داوا بكات بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ی‬ ‫بۆ سه‌ر به‌غدا وه‌ك پارێزگایه‌كی جیا‬ ‫له‌هه‌رێ����م ئه‌مه‌ش ده‌ك����رێ به‌(پالنی‌‬ ‫بی) ناوی ببه‌ین"‪.‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )553‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/11/22‬‬

‫فەیسەڵ ساری ییلدز‪ ،‬پەرلەمانتاری هەدەپە ک ‌ه بڕیاری دەستگیرکردنی بۆ دەرچوە‪:‬‬

‫‪5‬‬

‫داوای یاسایی لەدادگایەکی نێودەوڵەتی لەسەر ئەردۆغان تۆمار ده‌کەین‬ ‫ئا‪ :‬فەرمان خێاڵنی‬ ‫فەیسەڵ ساری ییلدز ئەندام پەرلەمانی‬ ‫هەدەپە لەشرنەخ‪ ،‬یەکێکە لەو‬ ‫ئەندام پەرلەمانانەی کە بڕیاری‬ ‫دەستگیرکردنی بۆ دەرچوە‪ ،‬ئەوەش‬ ‫بەتۆمەتی ئەوەی گوایە وێنەیەکی‬ ‫گیراوە کە لەناو ئۆتۆمبێلێکدایەو‬ ‫چەک بۆ هێزی گەریال دەبات‪ ،‬ئێستا‬ ‫فەیسەڵ ساری ییلدز لەگەڵ هەردو‬ ‫ئەندام پەرلەمانی تری فراکسیۆنەکەی‬ ‫توبا هەزەرو ئەرتوگرول کورکچو‪،‬‬ ‫لەئەوروپان‪ .‬لەم گفتوگۆیه‌ی ئاوێنەدا‬ ‫ساری ییلدز ده‌ڵێت "ئامانج لەو‬ ‫هێرشانەی سەرمان‪ ،‬داخستنی‬ ‫هەدەپەیە‪ ،‬بەاڵم ئامانجی هێرشەکانی‬ ‫ئاکەپە بۆ سەر دەنگی ئۆپۆزسیۆن‌و‬ ‫ئازاد‪ ،‬هێنانەکایەی سیستمی‬ ‫یەک حزبی‌و سەپاندنی سیستمی‬ ‫سەرۆکایەتییه‌"‪.‬‬

‫ئامانج لەو هێرشانەی‬ ‫سەرمان‪ ،‬داخستنی‬ ‫هەدەپەیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئامانجی هێرشەکانی‬ ‫ئاکەپە بۆ سەر دەنگی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‌و ئازاد‪،‬‬ ‫هێنانە کایەی سیستمی‬ ‫یەک حزبی‌و سەپاندنی‬ ‫سیستمی سەرۆکایەتیی‬

‫ئاوێن����ە‪ :‬ئەردۆغ����ان دەیەوێ����ت چی‬ ‫ب����کات‪ ،‬یان بەش����ێوەیەکی تر‪ ،‬تورکیا‬ ‫بەرەو کوێ هەنگاو دەنێت؟‬ ‫ئەردۆغان‬ ‫ییلدز‪:‬‬ ‫فەیس����ەڵ س����اری‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬ت����ۆ یەکێکیت ل����ەو ئەندام پارتی هەرێمە دیموکراتیەکان "دەبەپە"و‬ ‫کە‬ ‫کارەیە‬ ‫ئەو‬ ‫هەمان‬ ‫لەئێستادا سەرقاڵی‬ ‫پەرلەمانانەی کە بڕیاری دەستگیرکردنت رێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنیی‪ ،‬چ‬ ‫بەکارهێنانی‬ ‫ئەویش‬ ‫مۆسۆلۆنی کردی‪،‬‬ ‫بۆ دەرچوە‪ ،‬بەتۆمەتی ئەوەی وێنەیەکت ئامارێکتان الیە؟‬ ‫دەرئەنجامی‬ ‫���تییە‪،‬‬ ‫�‬ ‫نەتەوەپەرس‬ ‫ئاین‌و‬ ‫فەیس����ەڵ س����اری ییل����دز‪ :‬ل����ە‪١‬ی‬ ‫گیراوە کە لەناو ئۆتۆمبێلێکدایەو چەک‬ ‫پێ‬ ‫���ەری‬ ‫�‬ ‫ب‬ ‫ئەگەر‬ ‫���ەت‬ ‫�‬ ‫هەڵب‬ ‫���ەوەش‪،‬‬ ‫ئ�‬ ‫بۆ هێ����زی گەریال دەبه‌ی����ت‪ ،‬ئایا ئه‌مه‌ نۆڤەمبەری س����اڵی‪ ٢٠١٥‬ەوە تائێس����تا‬ ‫دیکتاتۆریەتێکی‬ ‫‌و‬ ‫م‬ ‫���یز‬ ‫�‬ ‫فاش‬ ‫���ت‪،‬‬ ‫�‬ ‫نەگیرێ‬ ‫ک����ە م����اوەی س����اڵێک دەکات‪ ،‬دو‬ ‫وایه‌؟‬ ‫نوێ����ی مەترس����یدار لەس����ەدەی ‪٢١‬دا‪،‬‬ ‫فەیسەڵ س����اری ییلدز‪ :‬ئەو وێنەیە ه����ەزارو‪ ٥٣٤‬ئەن����دام‌و بەڕێوەب����ەری‬ ‫دێنێت����ە ئاراوە‪ .‬ئەردۆغ����ان دەڵێت کە بەئاش����کرا دیارە کە دروستیان کردوە‪ ،‬دەبەپەیان دەس����تگیر ک����ردووە‪ ،‬لە‪٣٠‬‬ ‫ئەوان ئیمپراتۆریەتی عوس����مانی زیندو ئ����ەوە کاری من نیە چ����ەک بۆ گەریال ش����ارەداری باک����وری کوردس����تانیش‪،‬‬ ‫هاوش����ارەدارانیان دەرکردوەو کەسانی‬ ‫دەکەنەوە‪ ،‬مۆسۆلۆنیش دەیوت دەبێت ببەم‪.‬‬ ‫لەئیتاڵی����ا ئیمپراتۆریەت����ی رۆما زیندو‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬تائێس����تا چەن����د ئەن����دام نزیک لەخۆیانی����ان لەجێگەیان داناوە‪،‬‬ ‫هەروەها ‪ ٢٧‬هاوشارەداریی لەزینداندان‪،‬‬ ‫بکەن����ەوە‪ ،‬هەروەها ئەردۆغان ئێس����تا پەرلەمانی هەدەپە دەستگیر کراون؟‬ ‫هەوڵدەدات ئیسالم‌و ئاین بەکاربهێنێت‬ ‫فەیس����ەڵ س����اری ییل����دز‪ :‬ل����ە ‪ ٤‬ی ‪ ٣٤‬هاوش����ارەداری‌و بەڕێوەب����ەری‬ ‫بۆ بەهێزبونی دەس����ەاڵتدارێتیی خۆی‪ ،‬ئ����ەم مانگەوە تائێس����تا‪ ٤٤١‬ئەنداممان ش����ارەداریەکانیش لەکار دورخرانەوە‪،‬‬ ‫مۆس����ۆلۆنیش لەوکاتەدا کە هاتە سەر دەس����تگیرکراون‪ ،‬بەاڵم پ����اش هەوڵی لەئێستاش����دا بڕیاری دەستگیرکردنی‪٧‬‬ ‫دەسەاڵت‪ ،‬ئاینی فەرمی دەوڵەتی کردە کودەتای س����ەربازیی لە ‪ ١٥‬ی تەموزی هاوش����ارەداریی ت����ر هەی����ە‪ .‬دەربارەی‬ ‫ئاین����ی کاتۆلیک����ی‪ ،‬ئ����ەوەش چی الی ئەمس����اڵ‪ ،‬نزیکەی ‪ ٦‬هەزار ئەنداممان رێکخراوەکان����ی کۆمەڵگەی مەدەنیش‪،‬‬ ‫مۆسۆلۆنی‌و چی الی ئەردۆغان بۆ ئەوە بۆ لێکۆڵینەوە بانگهێش����تی بنکەکانی تەنها لەماوەی دو هەفتەی رابردودا‪ ،‬زیاتر‬ ‫بەکاردەهێنرێ����ت کە ب����اش دەزانن بەو پۆلی����س‌و ئاس����ایش ک����راون‪ ٢ ،‬هەزار لە‪ ٣٠٠‬رێکخراوی کۆمەڵگەی مەدەنیشیان‬ ‫داخستوە‪ ،‬ئەوە لەکاتێکدایە کە بەدەیان‬ ‫شێوەیە دەتوانن گەالنی ناو واڵتەکەیان ئەندامیشمان دەستگیرکراون‪.‬‬ ‫فریو بدەن‌و چۆن واڵت‌و سیس����تمێکیان‬ ‫ناوەندی راگەیاندنیان داخستوە‪.‬‬ ‫بوێت جێبەجێی بکەن‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئامانجی ئەو هێرشانە چیە؟‬ ‫ئاوێنە‪ :‬دەربارەی هێرش����ەکانی سەر‬

‫فەیسەڵ ساری ییلدز‬ ‫فەیس����ەڵ س����اری ییلدز‪ :‬ئامانجیش‬ ‫لەو هێرش����انەی س����ەرمان‪ ،‬داخستنی‬ ‫هەدەپەیە‪ ،‬بەاڵم ئامانجی هێرش����ەکانی‬ ‫ئاکەپە بۆ س����ەر دەنگی ئۆپۆزسیۆن‌و‬ ‫ئ����ازاد‪ ،‬هێنان����ە کای����ەی سیس����تمی‬ ‫ی����ەک حزبی‌و س����ەپاندنی سیس����تمی‬ ‫س����ەرۆکایەتیی‪ ،‬ب����ەوەش سیس����تمی‬ ‫پەرلەمان����ی لەتورکیا لەناو دەبەن‪ ،‬یان‬ ‫بێمان����ای دەکەن‪ ،‬وەک ئەوەی ئێس����تا‬ ‫بێمانایان کردوە‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬باش����ە دەنگدەرانت����ان چی‬ ‫دەکەن‪ ،‬بۆچی ناڕەزایەتیی جەماوەریی‬ ‫بەرفراوانی ئەوتۆ وەدی ناکرێن لەباکوری‬ ‫کوردستان؟‬ ‫فەیس����ەڵ س����اری ییلدز‪ :‬گەلەکەمان‬ ‫لەباکور‪ ،‬تێدەکۆش����ن‌و دژ بەفاشیزمی‬ ‫ئاکەپەو ئەردۆغان دەوەستنەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫رێگەیان پێنادرێت‌و بەحوکمی ئاگروئاسن‬ ‫سەرکوت دەکرێن‪ ،‬با ئاکەپە قەدەغەی‬ ‫سەر کۆبونەوەی جەماوەریی هەڵگرێت‪،‬‬ ‫ئ����ەوکات دەبین����ن کە بەدەی����ان هەزار‬ ‫کەس‪ ،‬دێنە س����ەر شەقام‌و ناڕەزایەتیی‬

‫دەردەبڕن‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئێ����وە لەئەوروپ����ا خەریکی‬ ‫چین؟‬ ‫فەیس����ەڵ س����اری ییلدز‪ :‬لەئەوروپا‪،‬‬ ‫دی����دارو چاوپێکەوت����ن لەگ����ەڵ پارتە‬ ‫سیاس����یەکانی واڵتان����ی ئەوروپ����ا‪،‬‬ ‫پەرلەمانی ئەوروپاو پەرلەمانی واڵتانی‬ ‫تری دنیا ساز دەدەین‪ ،‬لەوێش بە بەڵگە‬ ‫هێرشەکانی دەسەاڵتدارێتیی ئاکەپەیان‬ ‫بۆ باس دەکەین‪ ،‬داوایان لێ دەکەین کە‬ ‫هەڵویس����تی ناڕەزایەتیی خۆیان بخەنە‬ ‫رو‪ ،‬هەروەها داوامان کردوە کە گوشاری‬ ‫ئابوری وەک س����زا بخەنە سەر تورکیاو‬ ‫بەو ش����ێوەیە هەوڵ بدەن هێرشەکانیان‬ ‫رابگرن‪ ،‬تائێس����تاش لەالیەن پەرلەمانی‬ ‫بەریتانیا‪ ،‬سەرۆکی پەرلەمانی ئەوروپاو‬ ‫چەندین فراکسیۆنی پەرلەمانی واڵتانی‬ ‫نەمس����ا‪ ،‬ئەڵمانی����ا‪ ،‬هۆڵەندا‪ ،‬س����وید‪،‬‬ ‫دانیمارک‌و نەرویجەوە بانگهێشت کراوین‌و‬ ‫ئێمەش زانیاری دروس����تمان پێداون لەو‬ ‫بارەی����ەوە‪ ،‬جگەلەوان����ەش بەش����داری‬ ‫چاالکی کوردستانیانی تاراوگە دەکەین‌و‬

‫وتار بۆ گەلەکەمان دەدەین لێرە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئایا ئەوانە بەس����ن بۆئەوەی‬ ‫هێرشەکان‪ ،‬ناچار بەڕاگرتن بکەن؟‬ ‫فەیس����ەڵ س����اری ییلدز‪ :‬نا‪ ،‬ئەوانە‬ ‫بەس نین‪ ،‬لەئێستادا‪ ،‬ئێمە ئامادەکاریی‬ ‫دەکەی����ن بۆئ����ەوەی هێ����رش‌و تاوان����ە‬ ‫مرۆییەکان����ی ئاکەپەو ئەردۆغان بکەینە‬ ‫بەڵگەو دۆس����یەی یاس����ایی‪ ،‬بۆئەوەی‬ ‫پێش����کەش بەنەت����ەوە یەکگرتووەکانی‬ ‫بکەی����ن‪ ،‬بۆئ����ەوەی داوای یاس����ایی‬ ‫لەدادگایەک����ی نێودەوڵەت����ی لەس����ەر‬ ‫ئەردۆغان تۆمار بکەن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬بۆچ���ی خۆت���ان ناتوانن‬ ‫ئەو دۆس���یەیە بدەن���ە دادگای الهای‬ ‫نێودەوڵەتیی؟‬ ‫فەیسەڵ ساری ییلدز‪ :‬بەڵێ دەتوانین‬ ‫ئ���ەوەش بکەین‪ ،‬بەاڵم هیچ ئەنجامێک‬ ‫ن���ادات‪ ،‬چونکە تورکی���ا یەکێکە لەو‬ ‫واڵتانەی ک���ە ئیمزای خ���ۆی نەداوە‬ ‫لەپەیماننامەی رۆم���ا‪ ،‬بۆیە ناتوانین‬ ‫بەدۆسیە ئەردۆغان پەلکێشی دادگای‬ ‫الهای بکەین‪ ،‬تاکە رێگە بۆ ئەو کارە‪،‬‬ ‫نەتەوە یەکگرتووەکانە‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬تائێس���تا ئەنجام���ی‬ ‫دیدارەکان���ی ئەوروپات���ان چی بوە‪،‬‬ ‫یان بەمانایەکی ت���ر‪ ،‬ئومێد هەیە کە‬ ‫کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی لەبەرژەوەندی‬ ‫فراکسیۆنەکەتان بڕیارێک بدەن؟‬ ‫فەیسەڵ س���اری ییلدز‪ :‬دواین جار‬ ‫رۆژی‪ ١٢‬ی ئ���ەم مانگ���ە‪ ،‬س���ەرۆکی‬ ‫پەرلەمانی ئەوروپا‪ ،‬بانگهێشتی کردین‪،‬‬ ‫پێشتریش لەگەڵیدا دانیشتبوین‪ ،‬دواین‬ ‫جار مارتن شولز سەرۆکی پەرلەمانی‬ ‫ئەوروپ���ا‪ ،‬باس���ی لەئەگەری س���زای‬ ‫ئابوری کرد بەسەر تورکیادا‪ ،‬واڵتانی‬ ‫تری ئەوروپ���اش ناڕەزایەتیی توندی‬ ‫خۆیان نیش���انداوە لەدژی هێرشەکانی‬ ‫س���ەر فراکس���یۆنەکەمان‪ ،‬تەنان���ەت‬ ‫ئەمەری���کاش ناڕەزایەتی���ی خۆی���ان‬ ‫نیش���انداوە‪ ،‬بەاڵم هێش���تا بڕیارێکی‬ ‫جددی لەدژی دەوڵەتی تورک نەدراوە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم ئومی���د هەی���ەو ئێس���تا ئیتر‬ ‫کۆمەڵگ���ەی نێودەوڵەت���ی دەزانن کە‬ ‫ئەردۆغان‌و ئاکەپە گوێیان لێ ناگرن‪،‬‬ ‫ئەوەش فرسەتێکی باشەو تەواوی ئەو‬ ‫فرسەتەش بەکارده‌هێنین‪.‬‬

‫سه‌رۆكی‌ به‌ڵێنده‌ران‪ :‬داواكار ‌ی گشتی‌ خۆیش ‌ی روبع ‌ه مه‌عاشی‌ هه‌یه‌و دوایشكه‌وتوه‌و هیچیشی‌ پێناكرێت‬

‫به‌ڵێنده‌ران ترلیۆنێك دیناریان الی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمه‌‬ ‫ئا‪ :‬زانكۆ سه‌ردار‬

‫سه‌رۆكی لقی سلێمانی یه‌كێتی‬ ‫به‌ڵێنده‌رانی‌ كوردستان‪ ،‬ناجی‌‬ ‫شێخ عیزه‌دین له‌م گفتوگۆیه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "ئێستا له‌گه‌رمه‌ی‌‬ ‫مه‌ترسیداین‌و بازاڕی‌ سلێمانی‌ به‌ره‌و‬ ‫وه‌ستانێكی‌ قوڵ ده‌ڕوات"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ماوه‌ی‌ رابردودا هه‌وڵێكی‌‬ ‫زۆرتان هه‌بو بۆ چاره‌س���ه‌ری‌ كێشه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڵێن���ده‌ران‪ ،‬هه‌وڵه‌كانت���ان به‌كوێ‌‬ ‫گه‌یشتون‌و چیتان كردوه‌؟‬ ‫ناجی‌ ش���ێخ عیزه‌دی���ن‪ :‬هه‌وڵێكی‌‬ ‫زۆرمان دا بۆئه‌وه‌ی‌ بگه‌ینه‌ ئه‌نجامێك‬ ‫تاوه‌كو كه‌مێك دۆخی‌ به‌ڵێنده‌ران باش‬ ‫ببێت‪ ،‬كۆی‌ هه‌م���و هه‌وڵه‌كان ئه‌وه‌بو‬ ‫به‌نوس���راوێك كه‌ له‌مانگی‌ هه‌ش���تدا‬ ‫سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت ئاڕاسته‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫دارای���ی كردوه‌ تاوه‌كو شایس���ته‌یه‌كی‌‬ ‫مانگان���ه‌ ب���ۆ به‌ڵێن���ده‌ران دابنرێت‪،‬‬ ‫پاش���ان له‌گه‌ڵ وه‌زیری پالنداناندا كه‌‬ ‫ئه‌و شایس���ته‌یه‌یان به‌ ‪ 10‬ملیار دینار‬ ‫خه‌ماڵند بۆ هه‌مو كوردس���تان‪ ،‬دیاره‌‬ ‫پاره‌ك���ه‌ كه‌مبو به‌اڵم ئێم ‌ه كه‌مبونمان‬ ‫پێباشتره‌ له‌وه‌ی‌ كه‌ هه‌ر نه‌بێت‪ ،‬بڕیار‬ ‫بو‪ 2016/8/25‬یه‌ك���ه‌م به‌ش له‌و بڕه‌‬ ‫پاره‌یه‌ بدرێته‌ به‌ڵێنده‌رانی‌ هه‌رس���ێ‬ ‫پارێزگاك���ه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌تاوه‌كو ئێس���تا‬ ‫هی���چ ش���تێكمان نه‌دراوه‌تێ‌‌و ئه‌وه‌ش‬ ‫ناڕه‌حه‌تی‌ كردوین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌كاتێكدا ئه‌و نوس���راوه‌‬ ‫به‌پێ���ی‌ قس���ه‌ی‌ جه‌نابت���ان واژوی‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌تیش���ی‌ له‌سه‌ره‌‪ ،‬بۆ‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ دارایی به‌قسه‌ی‌ ئه‌و واژۆیه‌ی‬ ‫نه‌كردوه‌؟‬

‫ناج���ی‌ ش���ێخ عیزه‌دی���ن‪ :‬ره‌نگ��� ‌ه‬ ‫هۆكاره‌كانی‌ ئه‌وه‌ ئیشی‌ ئێمه‌ نه‌بێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ كه‌ كاره‌ س���ه‌ره‌كیه‌كه‌یه‌و‬ ‫ئێم���ه‌ی‌ نیگ���ه‌ران ك���ردوه‌ پێنه‌دانی‌‬ ‫پاره‌كه‌یه‌‪ ،‬ئێمه‌ هه‌مو هه‌وڵێكمان بگاته‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ قه‌ناعه‌ت به‌سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‬ ‫بكه‌ین ك���ه‌ دۆخمان خراپه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫كێشه‌كه‌مان ده‌بێته‌ نوسراوی‌ ره‌سمی‌‌و‬ ‫ئێمه‌ گه‌یش���تبینه‌ مریشكه‌ڕه‌شه‌‪ ،‬له‌م‬ ‫كاته‌دا وه‌زاره‌تێك بتوانێت كاره‌كانمان‬ ‫بوه‌ستێنێت شوێنی‌ پرسیاره‌‪ ،‬وه‌اڵمی‌‬ ‫قوڵی‌ ئه‌و پرس���یاره‌ش ره‌نگه‌ ئیشی‌‬ ‫ئێمه‌ نه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬هه‌وڵتان داوه‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌ت ببینن؟‬ ‫ناج���ی‌ ش���ێخ عیزه‌دی���ن‪ :‬چه‌ن���د‬ ‫جارێ���ك هه‌ڵمان���داوه‌‪ ،‬خ���ۆم جارێك‬ ‫جه‌ناب���ی‌ س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت���م‬ ‫بینی���وه‌ ل���ه‌‪2016/1/17‬داو بڕیاربوه‌‬ ‫له‌‪ 2016/1/20‬بچینه‌ الی‌‪ ،‬به‌اڵم چه‌ند‬ ‫جارێ���ك له‌ڕێگه‌ی‌ نوس���ینگه‌كانیه‌وه‌‬ ‫دانیش���تنه‌كه‌ دواخرا‪ ،‬بۆی���ه‌ تاوه‌كو‬ ‫ئێستا ئه‌و كۆبونه‌وه‌یه‌ نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬دۆخی‌ به‌ڵێنده‌ران تاوه‌كو ئه‌و‬ ‫ئاسته‌ مه‌ترسیداره‌ كه‌ ئێوه‌ سه‌ردانی‌‬ ‫كه‌سایه‌تی‌‌و حزب‌و الیه‌نه‌ سیاسیه‌كان‬ ‫بك���ه‌ن‪ ،‬له‌كاتێكدا كێش���ه‌كه‌ی‌ ئێوه‌‬ ‫كێش���ه‌یه‌كی‌ حزب���ی‌‌و سیاس���ی‌ نیه‌و‬ ‫كێشه‌تان نه‌بونی‌ پاره‌یه‌؟‬ ‫ناجی‌ ش���ێخ عیزه‌دی���ن‪ :‬له‌خۆمانی‌‬ ‫ده‌ش���ارینه‌وه‌ ئه‌گه‌ر ئێمه‌ وای‌ ببینین‬ ‫كه‌ هه‌رێمی‌ كوردستان ته‌نها حكومه‌ت‬ ‫بااڵده‌س���ته‌‪ ،‬ح���زب ده‌وری‌ به‌رچاوی‌‬ ‫هه‌یه‌و ئه‌وه‌شی‌ كه‌ حكومه‌تی‌ دروست‬ ‫ك���ردوه‌و ئه‌ندام���ان‌و فه‌رمانڕه‌واكانی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ دان���اوه‌ كادیره‌كانی‌ حزبن‪،‬‬

‫له‌به‌رئه‌وه‌ هه‌رگیز حزب نادیده‌ ناگیرێت‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌م دۆخه‌كه‌دا كه‌ ش���ته‌كان‬ ‫زۆر زه‌ق بونه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌ له‌هه‌وڵدانمان‬ ‫بۆ بینینی‌ ئه‌و كه‌سایه‌تیانه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫حكوم���ه‌ت‌و به‌واجبێك���ی‌ ئه‌خالق���ی‌‬ ‫خۆمان���ی‌ ده‌زانی���ن هه‌رچ���ی‌ نفوزو‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ خۆم���ان هه‌یه‌ بیخه‌ینه‌ كار‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ كه‌مێك له‌ئ���ازاری‌ به‌ڵێنده‌ر‬ ‫ك���ه‌م بكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬به‌ب���ێ‌ ره‌چاوكردنی‌‬ ‫ئه‌و كه‌س���ه‌ی‌ كه‌ ده‌توانێت قسه‌یه‌كی‌‬ ‫خێرم���ان بۆبكات ل���ه‌ چ حزبێكه‌ یان‬ ‫نا ئ���ه‌وه‌ تایبه‌ته‌ به‌خۆی���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫تایبه‌ت���ه‌ به‌ئێم���ه‌وه‌ هه‌وڵه‌كانمانه‌ بۆ‬ ‫كه‌متركردنه‌وه‌ی‌ زه‌ره‌رو ئیفالسكردن‌و‬ ‫ماڵوێرانی‌ به‌ڵێنده‌ران‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تاوه‌كو ئێس���تا به‌ڕه‌س���می‌‬ ‫به‌ه���ۆكاری‌ ئ���ه‌م قه‌یران���ه‌وه‌ چه‌ند‬ ‫كۆمپانیا توشی‌ زه‌ره‌ر بوه‌؟‬ ‫ناجی‌ ش���ێخ عیزه‌دین‪ :‬له‌س���لێمانی‌‬ ‫له‌ك���ۆی‌ ‪ 1248‬كۆمپانیا نزیكه‌ی‌ ‪800‬‬ ‫كۆمپانیا توشی مایه‌پوچ بون بون‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئ���ه‌م قه‌یران���ه‌ هه‌ولێ���ر‌و‬ ‫دهۆكیشی‌ گرتۆته‌وه‌ وه‌ك ئێوه‌؟‬ ‫ناج���ی‌ ش���ێخ عیزه‌دی���ن‪ :‬هه‌م���و‬ ‫به‌ڵێن���ده‌ران له‌ژێ���ر كارو بڕی���ارو‬ ‫پاره‌نه‌دانی‌ حكومه‌ت���دان‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫به‌رچاوه‌و رۆژانه‌ ده‌یبینین ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫هه‌مومان گیرۆده‌ی‌ ده‌س���تی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫دارایین‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ به‌رچ���اوه‌و ده‌یبینین‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌وانیش وه‌ك ئێمه‌ وه‌هان‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ه���ه‌ر ش���تێكیش هه‌بێت وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ده‌وترێ���ت ئه‌وه‌ ئێمه‌ ئاگاداری‌‬ ‫نین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ئێستادا قس���ه‌یه‌ك هه‌یه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و كۆمپانیایانه‌ی‌‬ ‫له‌س���نوری‌ س���لێمانیدا كار ده‌ك���ه‌ن‪،‬‬

‫خۆمان داوه‌ته‌ ده‌ست‬ ‫قه‌زاوقه‌ده‌ر‪ ،‬زیانی‬ ‫گه‌وره‌ی‌ سلێمان ‌ی ئێستا‬ ‫نایبینین دو سێ ساڵ ‌ی‬ ‫تر ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌ به‌رده‌وام‬ ‫بێت ئه‌وسا جیاوازیه‌ك ‌ه‬ ‫ده‌بینین ئه‌وسا ده‌زانین‬ ‫سلێمانی‌ چۆن بو‌ه‬ ‫به‌په‌راوێزو شوێنه‌كان ‌ی‬ ‫دیكه‌ش چۆن بون‬ ‫به‌سه‌نته‌ر‬ ‫ده‌چنه‌ پارێزگاكانی‌ دیكه‌‪ ،‬شتێك هه‌یه‌‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌؟‬ ‫ناجی‌ شێخ عیزه‌دین‪ :‬من باوه‌ڕناكه‌م‬ ‫كارێكی‌ زۆر هه‌بێت له‌هه‌ولێر هه‌تاوه‌كو‬ ‫به‌ڵێنده‌ران���ی‌ ئه‌وێ‌ فری���ای‌ نه‌كه‌ون‌و‬ ‫پێویس���تیان به‌ به‌ڵێنده‌رانی‌ سلێمانی‌‬ ‫بێت‪ ،‬پاشان ته‌نده‌راتی‌ تازه‌ ده‌رنه‌چوه‌‬ ‫قابیلێت���ی‌ ئه‌وه‌بێ���ت كۆمپانیای���ه‌ك‬

‫له‌سلێمانیه‌وه‌ ئۆفیس بگوازێته‌وه‌و دڵی‌‬ ‫به‌وه‌ خۆشبێت كاری‌ به‌ربكه‌وێت‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫من قه‌ناعه‌تم به‌شتێكی‌ له‌و جۆره‌ نیه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم زانیاریمان هه‌یه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫چه‌ند خێزانێك رۆیش���تونه‌ته‌ هه‌ولێر‬ ‫بۆئ���ه‌وه‌ی‌ خوێندن���ی‌ منداڵه‌كانی���ان‬ ‫نه‌فه‌وتێت؟‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌پێ���ی‌ زانیاریه‌كانی‌ ئێوه‌‪،‬‬ ‫چه‌ن���د به‌ڵێن���ده‌ر توش���ی هه‌ڵهاتن‬ ‫یاخ���ود خۆك���وژی ب���ون به‌ه���ۆی‌‬ ‫ئیفالسكردنیانه‌وه‌؟‬ ‫ناجی‌ ش���ێخ عیزه‌دین‪ :‬كێش���ه‌ زۆر‬ ‫بوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ خودی‌ خۆم بینیومه‌‬ ‫ته‌نه���ا كه‌س���ێك هه‌بو ك���ه‌ ئه‌ویش‬ ‫هه‌وڵ���ی‌ خۆك���وژی‌ ب���وه‌ نامانه‌وێت‬ ‫ناوی‌ ببه‌ی���ن له‌به‌ر رێ���ز‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫له‌هه‌ولێرو س���لێمانی‌ هه‌بوه‌ ئه‌گه‌رچی‌‬ ‫م���ن كه‌س���ه‌كانم نه‌بینی���وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫شتێكی‌ ئاساییه‌ ‪ 3600‬كۆمپانیا هه‌یه‌‬ ‫له‌كوردس���تانداو به‌جارێك پاره‌یان لێ‌‬ ‫ببڕێت‪ ،‬ئه‌و هه‌مو قورس���ایی‌و كێش���ه‌‬ ‫ئیداریانه‌ بخرێته‌ س���ه‌ریان‪ ،‬ش���تێكی‌‬ ‫ئاساییه‌ ش���ه‌ڕیش روده‌دا چونكه‌ هه‌ر‬ ‫كۆمپانیایه‌ك مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵ چه‌ندین‬ ‫كه‌سدا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬وه‌ك له‌م���اوه‌ی‌ راب���ردودا‬ ‫بینیمان مامۆستایانی‌ ناڕازی‌ له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫داواكاری‌ گشتیه‌وه‌ سكااڵیان تۆمار كرد‪،‬‬ ‫ئێوه‌ هیچ هه‌نگاوێكی‌ له‌وش���ێوه‌یه‌تان‬ ‫هه‌بوه‌؟‬ ‫ناج���ی‌ ش���ێخ عیزه‌دی���ن‪ :‬ئێم���ه‌‬ ‫چه‌ن���د جارێ���ك داواكاری‌ گش���تیمان‬ ‫ئاگاداركردۆته‌وه‌ له‌كێش���ه‌كان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خاو بون‌و دره‌نگ وه‌اڵمدانه‌وه‌ كارێكی‌‬ ‫وه‌های‌ كردوه‌ هیوامان پێی نه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كه‌وات���ه‌ چاره‌س���ه‌ری‌‬

‫كێشه‌كانتان گه‌یشتۆته‌ بنبه‌ست؟‬ ‫ناج���ی‌ ش���ێخ عیزه‌دی���ن‪ :‬ل���ه‌و‌ه‬ ‫گه‌وره‌ترەو داواكاری‌ گش���تی‌ خۆیشی‌‬ ‫روبعه‌ مه‌عاش���ی‌ هه‌یه‌و دوایشكه‌وتوه‌و‬ ‫هیچیشی‌ پێناكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كۆی‌ گش���تی‌ ئه‌و پاره‌یه‌ی‌‬ ‫ئێوه‌ كه‌ الی‌ حكومه‌ته‌ چه‌نده‌؟‬ ‫ناج���ی‌ ش���ێخ عیزه‌دی���ن‪ :‬پاره‌كه‌‬ ‫ترلیۆنێك دیناره‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬مه‌ترس���یی‌ هه‌یه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫بازاڕی‌ سلێمانی‌؟‬ ‫ناج���ی‌ ش���ێخ عیزه‌دین‪ :‬مه‌ترس���ی‌‬ ‫هه‌یه‌و روی���داوه‌ له‌بازاڕی‌ س���لێمانی‌‪،‬‬ ‫ئێم���ه‌ خه‌مخۆرانی‌ ش���اره‌كه‌مان له‌وه‌‬ ‫ئاگادار كردۆته‌وه‌‪ ،‬ئێس���تا له‌گه‌رمه‌ی‌‬ ‫مه‌ترس���یداین‌و بازاڕی‌ سلێمانی‌ به‌ره‌و‬ ‫وه‌س���تانێكی‌ قوڵ ده‌ڕوات‪ ،‬ژماره‌یه‌كی‌‬ ‫زۆر كه‌سمان هه‌یه‌ قسه‌ی‌ زۆر ده‌كه‌ن‬ ‫به‌اڵم تێناگه‌ن‪ ،‬وه‌زیفه‌ی‌ گه‌وره‌یان هه‌یه‌‬ ‫به‌اڵم هه‌ستی‌ ئه‌و وه‌زیفه‌ گه‌وره‌یه‌یان‬ ‫نی���ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش ی���ان له‌نه‌زانینه‌ یاخود‬ ‫به‌هۆكاری‌ تره‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێت���ان وایه‌ چه‌ندی‌ ده‌وێت‬ ‫تاوه‌كو دۆخه‌كه‌ ئاسایی‌ ده‌بێته‌وه‌؟‬ ‫ناجی‌ شێخ عیزه‌دین‪ :‬ئه‌وه‌ له‌داعش‌و‬ ‫ئه‌مه‌ری���كاو به‌ریتانیا بپرس���ه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫دۆخی‌ سیاس���ی باش نه‌بێ���ت دۆخی‌‬ ‫ئابوری‌ ب���اش نابێت‪ ،‬هه‌مو ش���ێتك‬ ‫له‌س���لێمانی‌ زیات���ر دابه‌زی���وه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫خۆم���ان داوه‌ته‌ ده‌س���ت قه‌زاوقه‌ده‌ر‪،‬‬ ‫زیانی گه‌وره‌ی‌ سلێمانی‌ ئێستا نایبینین‬ ‫دو سێ ساڵی‌ تر ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌ به‌رده‌وام‬ ‫بێت ئه‌وس���ا جیاوازیه‌ك���ه‌ ده‌بینین‪،‬‬ ‫ئه‌وس���ا ده‌زانین س���لێمانی‌ چۆن بوه‌‬ ‫به‌په‌راوێزو ش���وێنه‌كانی‌ دیكه‌ش چۆن‬ ‫بون به‌سه‌نته‌ر‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )553‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/11/22‬‬

‫خۆپیشاندانه‌كان ده‌كرێنه‌ هه‌میشه‌یی‌‌و چادر هه‌ڵده‌درێت‬

‫"پارت ‌ه سیاسیه‌كان ‌ی كوردستان به‌ئۆپۆزسیۆن‌و ده‌سه‌اڵته‌و‌ه راستگۆ نین له‌گه‌ڵ خه‌ڵكدا"‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫ماوه‌ی‌ دو مانگه‌ له‌شاری‌ سلێمانی‌‬ ‫مامۆستایان‌و فه‌رمانبه‌ران گردبونه‌وه‌‌و‬ ‫خۆپیشاندان ئه‌نجامده‌ده‌ن‌و داوای‌ پێدانی‌‬ ‫موچه‌كانیان‌و البردنی‌ سیستمی‌ پاشه‌كه‌وتی‌‬ ‫موچه‌ ده‌كه‌ن به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ تائێستا هیچی‌‬ ‫لێ‌ سه‌وز بوبێت‌و به‌رپرسانی‌ هه‌رێم‬ ‫وه‌اڵمیان بۆ داخوازییه‌كان هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌ندامێك����ی‌ لیژن����ه‌ی‌ ب����ااڵی‌ كار ‌ی‬ ‫هاوبه‌ش����ی‌ ناڕه‌زایه‌تیه‌كانیش رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫"خۆپیشاندانه‌كان ده‌كرێنه‌ هه‌میشه‌یی‌‌و چادر‬ ‫هه‌ڵده‌درێت"‪.‬‬ ‫رۆژ له‌دوای‌ رۆژ گروپه‌كانی‌ خۆپیش����اندان‬ ‫رو له‌زیادب����ون ده‌ك����ه‌ن به‌اڵم تائێس����تاش‬ ‫گرنگترین‌وكاریگه‌ریترینی����ان ئه‌نجومه‌ن����ی‌‬ ‫مامۆستایانی‌ ناڕازییه‌ كه‌ توانیویه‌تی‌ فشارێك‬ ‫دروست بكات‪.‬‬ ‫مامۆس����تا رێب����وار محه‌م����ه‌د ئه‌ندام����ی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ مامۆستایانی‌ ناڕازی‌‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند"به‌دڵنیایی خۆپیشاندانه‌كان به‌رده‌وام‬ ‫ده‌ب����ن‌و پێموایه‌ هیچ رێگه‌چاره‌یه‌كی‌ تر نییه‌‬ ‫جگه‌ له‌خۆپیشاندان"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌نیازین خۆپیشاندانه‌كان ببه‌ینه‌‬ ‫به‌رده‌می‌ نوسینگه‌ی‌ هه‌مو ئه‌و به‌رپرسانه‌ی‌‬ ‫ك����ه‌ په‌یوه‌ندیی����ان به‌داخوازییه‌كان����ی‌‬ ‫خۆپیش����انده‌رانه‌وه‌ هه‌ی����ه‌‌و ده‌مانه‌وێت له‌و‬ ‫رێگه‌ی����ه‌وه‌ فش����ارێك دروس����ت بكه‌ی����ن بۆ‬ ‫وه‌اڵمدانه‌وه‌ی‌ داخوازییه‌كانمان"‪.‬‬ ‫ئام����اژه‌ی‌ به‌وه‌ش دا" له‌ئه‌گ����ه‌ری‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ هه‌ر وه‌اڵمی����ش نه‌درێینه‌وه‌ ه����ه‌ر زیاتر‬ ‫س����ورده‌بین له‌س����ه‌ر داواكارییه‌كانمان‌و رۆژ‬ ‫ل����ه‌دوای‌ رۆژ خه‌ڵكانی‌ تر‌و چین‌و توێژه‌كانی‌‬ ‫تر دێنه‌ سه‌ر شه‌قام"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و جه‌غتی‌ له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ ك����رده‌وه‌ كه‌‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر پرۆس����ه‌ی‌ خوێندن په‌ك����ی‌ بكه‌وێت‬ ‫له‌هه‌مو هه‌رێمی‌ كوردس����تان په‌كی‌ ده‌كه‌وێت‬ ‫نه‌ك ته‌نها له‌پارێ����زگاو ناوچه‌یه‌ك‌و وتی‌"له‌و‬ ‫ناوچانه‌ی‌ كه‌ خۆپیشاندان نییه‌ ده‌وام نییه‌‌و‬ ‫ده‌وامی‌ خوێندنگه‌كان له‌هه‌فته‌یه‌كدا دو رۆژه‌‌و‬ ‫ئه‌وه‌ش به‌نیوه‌ناچڵی‌ هه‌ژمار ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "رێكخراوه‌كانی‌ یونسكۆ‌و یونسێف‬ ‫وه‌كو هه‌رێ����م مامه‌ڵه‌ ده‌كه‌ن نه‌ك له‌س����ه‌ر‬ ‫بنه‌م����ای‌ پارێزگایه‌ك بۆیه‌ ئه‌گه‌ر پرۆس����ه‌ی‌‬ ‫خوێندن شكس����ت بهێنێت‌و هه‌ژمار نه‌كرێت‬ ‫سه‌رجه‌می‌ هه‌رێم ده‌گرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و جه‌غتی‌ له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ ك����رده‌وه‌ كه‌‬ ‫سه‌رجه‌می‌ به‌رپرسه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫ب����ێ‌ به‌ڵێن ب����ون به‌رامبه‌ر به‌مامۆس����تایان‌و‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ داخوازییه‌كانی‌ مامۆستایان‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش دا هه‌مو ئه‌گه‌رێك له‌به‌رده‌م‬

‫كاری‌ ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ی����ان كراوه‌ی����ه‌‌و ره‌نگ���� ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌رێكی‌ دور نه‌بێت كه‌ خۆپیش����اندانه‌كان‬ ‫بكرێن����ه‌ خۆپیش����اندانی‌ هه‌میش����ه‌یی‌ وه‌كو‬ ‫واڵتانی‌ دیكه‌‌و چادری‌ تێدا هه‌ڵدرێت‪.‬‬ ‫ئه‌و ره‌تیكرده‌وه‌ كه‌ خۆپیشاندان كاریگه‌ریی‌‬ ‫نه‌بوبێت‌و نمونه‌ به‌وه‌ ده‌هێنێته‌وه‌ كه‌ چه‌ندین‬ ‫الیه‌ن له‌وباره‌یه‌وه‌ هاتونه‌ته‌ سه‌ر خه‌ت‌و وتی‌‬ ‫"ته‌نانه‌ت خ����ودی‌ خۆپیش����اندانه‌كان كاری‌‬ ‫كردۆته‌ س����ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ خۆی‌ ناوناوه‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێ����م‌و ئه‌یخات����ه‌ هه‌ڵه‌یه‌ك����ی‌ گ����ه‌وره‌وه‌و‬ ‫به‌هه‌ڵپه‌ڕین ناوزه‌دی‌ ده‌كات"‪.‬‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ ده‌سته‌ی‌ داكۆكی‌ له‌مامۆستایانی‌‬ ‫زانكۆ‌و په‌یمان����گاكان داخ����وازی‌ گروپه‌كان‬ ‫له‌یه‌كتر به‌جی����اواز ده‌بینێت‌و رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫"وه‌كو مامۆس����تایانی‌ زانكۆ هه‌ندێك كێش����ه‌‬ ‫هه‌ی����ه‌ تایبه‌ت����ه‌ به‌زانكۆ‌و گرفتی‌ دروس����ت‬ ‫كردوه‌"‪.‬‬ ‫گواڵڵه‌ محه‌مه‌د ئه‌ندامی‌ ده‌سته‌ی‌ داكۆكی‌‬ ‫له‌مامۆستایانی‌ زانكۆ‌و په‌یمانگاكان هۆكاری‌‬ ‫وه‌اڵمنه‌دانه‌وه‌ی‌ داخوازییه‌كانی‌ مامۆستایانی‌‬ ‫زانكۆ بۆ ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌ كه‌ س����ه‌رۆكی‌‬ ‫زانك����ۆ‌و جێگره‌كان����ی‌‌و س����ه‌رۆكی‌ ب����ه‌ش‌و‬ ‫بڕیارده‌ره‌كان ‪ %90‬یان به‌بێ‌ سیڤی‌ دانراون‌و‬ ‫وتی‌ "واته‌ كه‌سی‌ شیاو نین بۆ شوێنی‌ شیاو‌و‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ حزبه‌وه‌ دانراون"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئێس����تا زانكۆ بوه‌ته‌ ناوه‌ندێكی‌‬ ‫حزبی‌ نه‌ك ناوه‌ندێكی‌ زانستی‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و ئاماژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ س����ه‌رۆكی‌‬ ‫زانك����ۆ به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ حزب دایناوه‌ ملكه‌چی‌‬ ‫داواكارییه‌كان����ی‌ حزب����ه‌‌و داخوازییه‌كان����ی‌‬ ‫مامۆس����تایان‌و فه‌رمانبه‌ران به‌رزناكاته‌وه‌ بۆ‬ ‫سه‌روی‌ خۆی‌‪.‬‬ ‫"داواكاری‌ ئێم����ه‌ گه‌ڕان����ه‌وه‌ی‌ ش����كۆی‌‬ ‫زانستییه‌ بۆ ناو په‌یمانگا‌و زانكۆكان‌و كه‌سی‌‬ ‫ش����یاو له‌ش����وێنی‌ ش����یاو دابنرێت" گواڵڵه‌‬ ‫محه‌مه‌د وای‌ وت‪.‬‬ ‫ئه‌و جه‌غت له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر خوێندنی‌ س����اڵێكی‌ خوێندكارانیش‬ ‫بفه‌وتێت پێمان باش����تره‌ وه‌ك ل����ه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫ئاینده‌یان بفه‌وتێت‪.‬‬ ‫وتیشی‌"ئه‌گه‌ر ئێمه‌ ئه‌مساڵی‌ خوێندنیش‬ ‫بكه‌ی����ن به‌قوربانی‌ ه����ه‌ر ب����ه‌رده‌وام ده‌بین‬ ‫له‌داواكارییه‌كانم����ان تاداخوازییه‌كانم����ان‬ ‫جێبه‌جێده‌كرێت"‪.‬‬ ‫جه‌غتیش له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ ده‌كات����ه‌وه‌ كه‌‬ ‫"ئه‌مس����اڵ به‌بێ‌ بڕیاری‌ بێ‌ كردار ناچینه‌وه‌‬ ‫هۆڵه‌كانی‌ خوێندن‌و هه‌ڵه‌ی‌ ساڵی‌ پار دوباره‌‬ ‫ناكه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌رچی‌ س����امان حسێن سكرتێری‌ یه‌كێتی‌‬ ‫كه‌مئه‌ندامانی‌ كوردس����تان‌و ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫ب����ااڵی‌ كاری‌ هاوبه‌ش����ی‌ ناڕه‌زایه‌تی����ه‌كان‬ ‫ل����ه‌و بڕوایه‌دای����ه‌ ك����ه‌ ئاس����ۆیه‌كی‌ رون‬

‫ی‬ ‫له‌ئه‌گه‌ری‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫كه‌ هه‌ر وه‌اڵمیش‬ ‫نه‌درێینه‌و‌ه‬ ‫هه‌ر زیاتر‬ ‫سورده‌بین له‌سه‌ر‬ ‫داواكارییه‌كانمان‌و‬ ‫ی رۆژ‬ ‫رۆژ له‌دوا ‌‬ ‫خه‌ڵكانی‌ تر‌و‬ ‫ی‬ ‫چین‌و توێژه‌كان ‌‬ ‫تر دێن ‌ه سه‌ر‬ ‫شه‌قام‬ ‫له‌خۆپیش����اندانه‌كان ب����ه‌دی‌ ده‌كرێت له‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ خه‌ڵكه‌ك����ه‌ هه‌موی‌ به‌گش����تی‌ ناڕازییه‌‌و‬ ‫هه‌م����و چی����ن‌و توێژه‌كانی‌ گرتۆت����ه‌وه‌‌و وتی‌‬ ‫"ئه‌گه‌ر ته‌ماش����ا بكه‌یت پێش����تر هه‌ر چین‌و‬ ‫توێژێ����ك به‌جیا گردبون����ه‌وه‌ی‌ ده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێس����تا شه‌قام بوه‌ته‌ یه‌ك ش����ه‌قام‌و ده‌نگه‌‬ ‫ناڕازیی����ه‌كان بونه‌ته‌ یه‌ك ده‌نگ‌و ئه‌مه‌ خۆی‌‬ ‫له‌خۆیدا ئاسۆیه‌كی‌ رونه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌"به‌اڵم ل����ه‌وه‌دا رون نیی����ه‌ ك����ه‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتدارانی‌ هه‌رێم‌و هێزه‌ سیاس����یه‌كان‬ ‫كه‌ خۆیان به‌نوێنه‌ری‌ راس����ته‌قینه‌ی‌ خه‌ڵك‬ ‫ده‌زانن تائێس����تا ئه‌وان ئاسۆیان دیار نییه‌‌و‬ ‫هه‌ڵوێستێكی‌ رونیان نییه‌"‪.‬‬ ‫ئام����اژه‌ی‌ به‌وه‌ش دا "ره‌نگ����ه‌ ئه‌مه‌ش وا‬ ‫بكات به‌جۆرێك له‌ج����ۆره‌كان بمانه‌وێت یان‬ ‫ن����ا خۆپیش����اندانه‌كان به‌الڕێ����دا ببرێن یان‬ ‫بمرێنرێن‌و ئه‌و مه‌به‌س����ته‌ی‌ كه‌ خۆپیشانده‌ر‬ ‫ده‌یه‌وێت جێبه‌جێ‌ نه‌كرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و جه‌غت له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫قسه‌یه‌ك هه‌یه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ خۆپیشاندانه‌كان‬

‫وه‌كو واڵتانی‌ میسر‌و لیبیا ببێته‌ خۆپیشاندانی‌‬ ‫به‌رده‌وام‌و چادری‌ تیادا هه‌ڵبدرێت‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "راس����ته‌وخۆ خۆپیش����اندانه‌كان‬ ‫خۆڕس����كن‌و ه����ی‌ خه‌ڵك����ن‌و ك����ه‌س قبوڵی‌‬ ‫ئه‌وه‌ ناكات قس����ه‌یه‌كی‌ زبر یان قس����ه‌یه‌ك‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ ئه‌م ده‌سه‌اڵته‌ بكرێت"‪.‬‬ ‫ئام����اژه‌ی‌ ب����ه‌وه‌ش دا لیژنه‌كه‌یان لیژنه‌ی‌‬ ‫كاری‌ هاوبه‌ش����ی‌ ناڕه‌زایه‌تی����ه‌كان چه‌ن����د‬ ‫چاالكییه‌كی����ان ئه‌نجام����داوه‌‌و له‌رێگ����ه‌ی‌‬ ‫فۆڕمێكه‌وه‌ هه‌زاران واژۆی����ان كۆكردۆته‌وه‌‌و‬ ‫له‌ڕوی‌ یاس����اییه‌وه‌ ئیش����ی‌ له‌سه‌ر ده‌كرێت‌و‬ ‫ده‌نێردرێ����ت ب����ۆ دادگای‌ فیدراڵ����ی‌ عێراق‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر بڕینی‌ قوتی‌ خه‌ڵكدا‪.‬‬ ‫ئه‌و جه‌غتی‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌ وه‌ك‬ ‫لیژنه‌كه‌یان نه‌یانویس����توه‌ هیچ به‌رپرس����ێك‬ ‫ببینن‌و وتی‌ "ئه‌گه‌ر الیه‌نه‌كانی‌ ئۆپۆزس����یۆن‬ ‫به‌ڕاس����تی‌ ئۆپۆزس����یۆنن‌و ده‌نگیان له‌سه‌ر‬ ‫ئۆپۆزسیۆنبون كۆكردۆته‌وه‌ بابێن پشتیوانی‌‬ ‫خۆپیش����اندانه‌كان بكه‌ن كه‌ نایكه‌ن"‪ .‬ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ش ده‌كات له‌قسه‌كردندا له‌گه‌ڵمانن به‌اڵم‬ ‫كه‌ دێته‌ سه‌ر واقیع‌و شه‌قام به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫له‌گه‌ڵ خۆپیشانده‌ران نین‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا وتیش����ی‌"ده‌چیته‌ الی‌ دو حزبه‌‬ ‫بااڵده‌سته‌كه‌ش ته‌ماش����ا ده‌كه‌یت موعاناتی‌‬ ‫ئ����ه‌وان زۆر له‌ت����ۆ زیات����ره‌‌و ه����ه‌وڵ ده‌ده‌ن‬ ‫شه‌رعیه‌ت بده‌ن به‌پێنه‌دانی‌ موچه‌‌و سیستمی‌‬ ‫پاشه‌كه‌وتی‌ موچه‌"‪.‬‬ ‫به‌بڕوای‌ ئه‌و پارته‌ سیاسیه‌كانی‌ كوردستان‬ ‫به‌ئۆپۆزس����یۆن‌و ده‌س����ه‌اڵته‌وه‌ راستگۆ نین‬ ‫له‌گه‌ڵ خه‌ڵكدا‪.‬‬ ‫"به‌هیچ جۆرێك ئ����ه‌م خه‌ڵكه‌ نه‌ متمانه‌ی‌‬ ‫به‌ده‌سه‌اڵت نه‌ به‌ئۆپۆزسیۆن نه‌ماوه‌" سامان‬ ‫حسێن وای‌ وت‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و جه‌غتی‌ له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ ك����رده‌وه‌ كه‌‬ ‫مه‌ترس����ی‌ ئه‌وه‌ هه‌ی����ه‌ خۆپیش����اندانه‌كان‬ ‫رێڕه‌وی‌ توندوتیژی‌ بگرێت‌و له‌وباره‌یه‌وه‌ وتی‌‬ ‫"له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و بێڕێزی‌‌و ئه‌و وه‌اڵمنه‌دانه‌وه‌‌و‬ ‫لوتبه‌رزییه‌ی‌ كه‌ ده‌سه‌اڵتدارانی‌ هه‌رێم هه‌یانه‌‬ ‫به‌ڵێ‌ زۆر گونجاوه‌‌و رێی‌ تێده‌چێت كه‌ به‌ره‌و‬ ‫توندوتیژی‌ بچێت‌و ئه‌بێت به‌واقیع كه‌ ره‌نگه‌‬ ‫شتی‌ زۆر خراپ روبدات"‪.‬‬ ‫وتیشی‌"من وه‌كو خۆم ترسی‌ ئه‌وه‌م هه‌یه‌‬ ‫له‌خۆپیش����اندانێكدا ده‌یان كه‌س بكوژرێت‌و‬ ‫ش����تی‌ خراپتر له‌م واڵته‌دا روبدات كه‌ ئومێد‬ ‫ده‌كه‌م رونه‌دات"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش ب����ه‌وه‌ ده‌دات ك����ه‌ توانجه‌كه‌ی‌‬ ‫مه‌س����عود بارزانی‌ گاڵته‌كردن بو به‌ش����عوری‌‬ ‫زیات����ر له‌ملیۆنێ����ك‌و ‪ 200‬ه����ه‌زار كه‌س له‌م‬ ‫شاره‌دا‪.‬‬ ‫جه‌غت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ش ده‌كاته‌وه‌ كه‌ "هه‌تا‬ ‫به‌رپرسێكی‌ هه‌رێم قسه‌ی‌ له‌ده‌م بێته‌ ده‌ره‌وه‌‬ ‫خۆپیشاندانه‌كان زیاتر گه‌رمتر ده‌بێت"‪.‬‬

‫ی له‌شار‌و‬ ‫گروپه‌كانی‌ ناڕه‌زایه‌ت ‌‬ ‫شارۆچكه‌كانی‌ كوردستان کێن؟‬

‫له‌ماوه‌ی‌ ئه‌و دو مانگه‌ی‌ كه‌ مامۆستایان‌و‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌‌و هه‌ڵه‌بجه‌‌و‬ ‫ئیداره‌ی‌ گه‌رمیان‌و راپه‌ڕین دژ به‌دواكه‌وتنی‌‬ ‫موچه‌‌و سیس���تمی‌ پاش���ه‌كه‌وتكردنی‌ موچه‌‬ ‫گردبون���ه‌وه‌‌و خۆپیش���اندان ئه‌نجام ده‌ده‌ن‬ ‫چه‌ندین گروپی‌ جی���اواز خۆیان راگه‌یاند بۆ‬ ‫داكۆكیكردن له‌موچه‌خۆران‪.‬‬

‫سلێمانی‌‬ ‫چاودێرێكی‌ خۆپیش���اندانه‌كانی‌ سلێمان ‌ی‬ ‫رایگه‌یاند "چه‌ند گروپێك له‌شاری‌ سلێمانی‌‬ ‫له‌خۆپیش���اندانه‌كاندا ده‌رده‌ك���ه‌ون ك���ه‌‬ ‫گرنگتری���ن‌و كاریگه‌رترینی���ان ئه‌نجومه‌ن���ی‌‬ ‫مامۆستایانی‌ ناڕازییه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و چاودێ���ره‌ گروپه‌كان���ی‌ تریش���ی‌‬ ‫به‌مج���ۆره‌ ناس���اند"چه‌ند گروپێك���ی‌ تریش‬ ‫بونیان هه‌ی���ه‌ له‌خۆپیش���اندانه‌كان له‌وانه‌‪:‬‬ ‫ده‌س���ته‌ی‌ ناڕه‌زایه‌تیه‌كانی‌ خه‌ڵك‪ ،‬لیژنه‌ی‌‬ ‫كاری‌ هاوبه‌ش���ی‌ ناڕه‌زایه‌تیه‌كان���ه‌ كه‌ خۆی‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵێ���ك رێكخراو‌و گروپ‌و كه‌س���ایه‌تی‌‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌‪ ،‬گروپ���ی‌ فه‌رمانبه‌رانی‌ ناڕازی‌‪،‬‬ ‫ت���ۆڕی‌ ناڕه‌زایه‌ت���ی‌ خه‌ڵ���ك‪ ،‬داكۆكیكردن‬ ‫له‌مامۆستایانی‌ زانكۆ‌و په‌یمانگاكان‪ ،‬گه‌نجانی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆ‪ ،‬گروپی‌ چه‌په‌كان"‪.‬‬ ‫هه‌ڵه‌بج ‌ه‬ ‫مامۆس���تا دانا عه‌بدول ئه‌ندامی‌ ده‌سته‌ی‌‬ ‫هاوبه‌ش���ی‌ داكۆكی‌ له‌مافی‌ مامۆس���تایان‪،‬‬ ‫رایگه‌یاند"ئێم���ه‌ له‌پارێ���زگای‌ هه‌ڵه‌بج���ه‌‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تادا چه‌ند گروپێ���ك هه‌بون به‌اڵم‬ ‫دواتر گروپه‌كانمان كرد به‌یه‌ك‌و ئێستا وه‌كو‬ ‫یه‌ك ستاف كارده‌كه‌ین‌و تا ئه‌م ساته‌ش هه‌ر‬ ‫مامۆس���تایان سه‌رپه‌رشتی‌ خۆپیشاندانه‌كان‬ ‫ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫وتیشی‌"ده‌س���ته‌ی‌ هاوبه‌ش ب���ۆ داكۆكی‌‬ ‫له‌مافی‌ مامۆس���تایان له‌سێ‌ الیه‌نی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫پێكدێ���ت (ده‌س���ته‌ی‌ داكۆك���ی‌ له‌ماف���ی‌‬ ‫مامۆستایان كه‌ كاریگه‌رترین گروپن‌و زۆربه‌ی‌‬ ‫ئه‌ندامه‌كانیش���یان چاالكوان���ی‌ مه‌ده‌نی���ن‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ لقی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ی‌ یه‌كێتی‌ مامۆستایان‌و‬ ‫ده‌سته‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ره‌كان"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌ك���رد ك���ه‌ ئ���ه‌وان‬ ‫هه‌ماهه‌نگی���ان له‌گ���ه‌ڵ لیژنه‌یه‌ك���ی‌ كاری‌‬ ‫هاوبه‌شی‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌ هه‌یه‌‌و ئه‌ندامی‌‬

‫ئه‌و لیژنه‌یه‌ن كه‌ خۆی‌ له‌‪ 25‬ده‌سته‌‌و گروپ‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌‪.‬‬ ‫جه‌غتی���ش له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كات���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌ هه‌ماهه‌نگ���ی‌ په‌یوه‌ندییان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ گروپی‌ ش���اره‌كانی‌ ت���ر هه‌یه‌ نه‌ك‬ ‫له‌س���ه‌ر بنه‌م���ای‌ پاش���كۆیه‌تی‌‌و وتی‌"ئێمه‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی‌ خۆمان پاراس���توه‌‌و به‌رده‌وام‬ ‫په‌یوه‌ندیم���ان به‌گروپه‌ ناڕازییه‌كانی‌ ش���ار‌و‬ ‫ناوچه‌كانی‌ تره‌وه‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ‬ ‫مامۆس���تا فاروق م���ه‌ال عه‌ل���ی‌ ئه‌ندام ‌ی‬ ‫ده‌س���ته‌ی‌ داكۆك���ی‌ له‌مافی‌ مامۆس���تایان‌و‬ ‫فه‌رمانب���ه‌ران رایگه‌یان���د‪ :‬له‌ش���ارۆچكه‌ی‌‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ ته‌نها ده‌س���ته‌ی‌ داكۆكی‌ له‌مافی‌‬ ‫مامۆس���تایان‌و فه‌رمانب���ه‌ران هه‌ی���ه‌‌و هیچ‬ ‫گروپێكی‌ تر له‌چه‌مچه‌ماڵ بونی‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌"كاتی‌ خ���ۆی‌ چه‌ن���د گروپێ���ك‬ ‫ویس���تیان خۆیان رابگه‌یه‌نن به‌اڵم قایمقامی‌‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ رێگه‌ی‌ نه‌دا"‪.‬‬ ‫جه‌غتی���ش له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كات���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫هه‌ماهه‌نگیان له‌گه‌ڵ ئه‌نجومه‌نی‌ مامۆستایانی‌‬ ‫ناڕازی‌ له‌سلێمانی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫كه‌الر‬ ‫مامۆس���تا ئومێ���د عه‌ل���ی‌ رێكخ���ه‌ر ‌ی‬ ‫خۆپیشاندانه‌كانی‌ كه‌الر‪ ،‬رایگه‌یاند "له‌ئیداره‌ی‌‬ ‫گه‌رمیان له‌ناو خۆپیشاندانه‌كاندا ته‌نها یه‌ك‬ ‫گروپ هه‌یه‌ ئه‌ویش ده‌س���ته‌ی‌ مامۆستایانی‌‬ ‫ناڕازیی���ه‌ كه‌ رێكخه‌ری‌ خۆپیش���اندانه‌كانن‌و‬ ‫ب���ه‌رده‌وام هه‌ر ئه‌و گروپه‌م���ان هه‌یه‌‌و هیچ‬ ‫گروپێكی‌ تر بونی‌ نیه‌"‪.‬‬ ‫جه‌غتیش���ی‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ك���رده‌وه‌ كه‌‬ ‫ئه‌وان ب���ه‌ به‌رده‌وامی‌ به‌پله‌ی‌ یه‌كه‌م له‌گه‌ڵ‬ ‫سلێمانیدا هه‌ماهه‌نگیان هه‌یه‌‌و پاشان له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌‪.‬‬

‫پێشمه‌رگه‌ له‌ناوچه‌ رزگاركراوه‌كانی‌ موسڵ‌ ده‌كشێته‌وه‌ یان ناكشێته‌وه‌؟‬

‫كاردانه‌وه‌ ‌ی وته‌كان ‌ی بارزانی‌ له‌شه‌قام ‌ی عێراق ‌ی‬ ‫ئا‪ :‬زانا حه‌مه‌ غه‌ریب‬ ‫مه‌سعود بارزانی‌ رۆژی‌ چوارشه‌مه‌ ‪16‬ی‌‬ ‫تشرینی‌ دووه‌م له‌كاتی‌ سه‌ردانیكردنی‌‬ ‫بۆ سنوری‌ موسڵ‌و كۆبونه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫فه‌رمانده‌كانی‌ هێزی‌ پێشمه‌رگه‌ له‌و سنوره‌‬ ‫له‌وته‌یه‌كیدا رایگه‌یاند "له‌گه‌ڵ ئه‌مریكا‬ ‫رێككه‌وتوین له‌سه‌ر نه‌كشاندنه‌وه‌ی‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ له‌ناوچه‌ كوردستانیه‌كان" ئه‌م‬ ‫وته‌یه‌ی‌ بارزانی‌ وه‌ك بۆمبێك ته‌قیه‌وه‌‪.‬‬ ‫پاش ئه‌م وته‌ی���ه‌ی‌ بارزانی‌‪ ،‬زۆری‌ نه‌خایاند‬ ‫نوس���ینگه‌ی‌ عه‌بادی‌ سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق‌و‬ ‫باڵوێزی‌ ئه‌مریكاو به‌ش���ێك له‌سیاس���یه‌كانی‌‬ ‫عێراق رونكردنه‌وه‌یان دا له‌به‌رامبه‌ر كش���انه‌وه‌‬ ‫ی���ان نه‌كش���انه‌وه‌ی‌ هێزه‌كان���ی‌ پێش���مه‌رگه‌‬ ‫ل���ه‌و ناوچانه‌‪ ،‬دواتریش س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫رونكردنه‌وه‌یه‌ك���ی‌ باڵوك���رده‌وه‌و رایگه‌یان���د‬ ‫"مه‌سعود بارزانی‌ له‌وتاره‌كه‌یدا جه‌ختی‌ له‌سه‌ر‬ ‫پابه‌ندبونی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان كردۆته‌وه‌ بۆ‬ ‫ه���ه‌ر رێككه‌وتنێك���ی‌ واژوك���راو له‌وباره‌یه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌ندێك له‌ده‌زگاكانی‌ راگه‌یاندن به‌هه‌ڵه‌‬ ‫ئه‌و بڕگه‌یه‌یان ش���یكردۆته‌وه‌ كه‌ په‌یوه‌س���ته‌‬ ‫به‌مان���ه‌وه‌ی‌ هێزه‌كان���ی‌ پێش���مه‌رگه‌ له‌ناوچه‌‬ ‫ئازادكراوه‌كان‌و ئه‌وه‌ش بۆته‌ هۆی‌ الدان له‌ماناو‬ ‫ناوه‌ڕۆكی‌ رسته‌كه‌"‬ ‫هه‌ڵوێستی‌ ئه‌مریكا له‌سه‌ر وته‌كانی‌ بارزانی‌‬ ‫ل���ه‌‪22‬ی‌ حوزه‌ی���ران موزه‌ك���ه‌ره‌ی‌ له‌یه‌ك‬ ‫تێگه‌یش���تن له‌نێوان وه‌زاره‌تی‌ پێش���مه‌رگه‌ی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان به‌ئاماده‌بونی‌ مه‌س���عود‬ ‫بارزانی‌‌و س���تیروات جونز باڵی���ۆزی‌ ئه‌مریكا‬ ‫له‌عێراق واژو كرا سه‌باره‌ت به‌ به‌شداری‌ كردنی‌‬ ‫پێش���مه‌رگ ‌ه له‌پرۆس���ه‌ی‌ رزگاركردنی‌ موسڵ‌و‬ ‫چۆنیه‌تی‌ كشانه‌وه‌ی‌ ئه‌و هێزانه‌و دوگالس سلمین‬

‫له‌باڵیۆزخانه‌ی‌ ئه‌مریكا له‌عێراق رایگه‌یاند كه‌‬ ‫به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ هێزه‌كانی‌ پێش���مه‌رگه‌ له‌دوا ‌ی‬ ‫رزگاركردنی‌ موسڵ ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ ئه‌و شوێنانه‌ی‌‬ ‫كه‌ پێش شه‌ڕی‌ ئازادكردنی‌ موسڵ تیایدا بون‪،‬‬ ‫نوس���ینگه‌ی‌ باڵوێزخانه‌ی ئه‌مریكاش له‌عێراق‬ ‫له‌ڕاگه‌یه‌ندراوێك���دا س���ه‌باره‌ت به‌كش���انه‌وه‌ی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌و وته‌كانی‌ مه‌سعود بارزانی‌ رایگه‌یاند‬ ‫ده‌بێت هه‌موان پابه‌ندی‌ ئه‌و رێككه‌وتنامه‌یه‌ بن‬ ‫كه‌ رێككه‌وتنی‌ له‌سه‌ر كراوه‌ به‌تایبه‌ت له‌نێوان‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان‌و به‌غدا‪ .‬جه‌نه‌راڵ فرناند‬ ‫ئیمرایل راوێژكاری‌ س���ه‌ربازی‌ ئه‌مریكا له‌عێراق‬ ‫له‌پرۆس���ه‌ی‌ ئازادكردنه‌وه‌ی‌ موسڵ سه‌باره‌ت‬ ‫به‌جێگیربونی‌ هێزی‌ پێشمه‌رگه‌ له‌و ناوچانه‌ی‌‬ ‫له‌ژێ���ر كۆنترۆڵیاندای���ه‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫"له‌ئێس���تادا هێزه‌ عێراقیه‌كان‌و پێشمه‌رگه‌ش‬ ‫له‌هه‌وڵی‌ رزگاركردنه‌وه‌ی‌ موس���ڵدان‌و ش���ه‌ڕی‌‬ ‫تیرۆریس���تانی‌ داع���ش ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ل���ه‌دوای‌‬ ‫رزگاركردنه‌وه‌شی‌ س���تراتیژو پیالنی‌ چۆنیه‌تی‌‬ ‫مانه‌وه‌ی‌ ئه‌و هێزانه‌ تاوتوێ‌ ده‌كرێت‌و بێگومان‬ ‫رێككه‌وتنیش هه‌یه‌ بۆ چۆنیه‌تی‌ مانه‌وه‌ی‌ هێزه‌‬ ‫سه‌ربازییه‌كان له‌موسڵ‌و ده‌وروبه‌ری‌"‪.‬‬ ‫حكومه‌تی‌ ناوه‌ند دژی‌ وته‌كانی‌ بارزانییه‌‬ ‫وته‌كان���ی‌ بارزان���ی‌ كاردان���ه‌وه‌ی‌ جیاواز ‌ی‬ ‫ب���ه‌دوای‌ خۆی���دا هێناو ته‌نیا رۆژێ���ك له‌دوای‌‬ ‫قس���ه‌كانی‌ بارزان���ی‌ نوس���ینگه‌ی‌ راگه‌یاندنی‌‬ ‫حه‌یده‌ر عه‌بادی‌ رونكردنه‌وه‌یه‌كی‌ باڵوكرده‌وه‌و‬ ‫دژایه‌تی‌ خۆی‌ بۆ قس���ه‌كانی‌ بارزانی‌ ده‌ربڕی‌‪.‬‬ ‫سه‌عد حه‌دیسی‌‪ ،‬وته‌بێژی‌ نوسینگه‌ی‌ سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیرانی‌ عێراق له‌وباره‌یه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫"له‌نێوان حكومه‌تی‌ ناوه‌ندو هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫هی���چ رێككه‌وتنێك���ی‌ ب���ه‌و ش���ێوه‌یه‌ نیه‌ كه‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ له‌و ناوچانه‌ نه‌كشێته‌وه‌ كه‌ ده‌ستی‌‬ ‫به‌س���ه‌رداگرتوه‌ یان ده‌ستی‌ به‌سه‌رداده‌گرێت‌و‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ كه‌ بارزانیش ده‌ڵێت له‌گه‌ڵ‬

‫ئه‌مریكا رێككه‌وتوین له‌سه‌ر نه‌كشانه‌وه‌ی‌ كورد‬ ‫له‌ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان ئه‌وه‌ حكومه‌تی‌ عێراق ‌ی‬ ‫هیچ ئاگادارییه‌كی‌ نیه‌و به‌پێی ده‌ستورو یاساش‬ ‫هه‌رێم ناتوانێت هیچ رێككه‌وتنێكی‌ له‌و شێوه‌یه‌‬ ‫بكات له‌گه‌ڵ واڵتێكی‌ ده‌ره‌كی‌‌و ئه‌بێت هه‌موان‬ ‫ئه‌و راس���تیه‌ش بزانن كه‌ كێشه‌ ناوخۆییه‌كانی‌‬ ‫عێراق ده‌بێت به‌پێی ده‌س���تورو یاسا یه‌كالیی‌‬ ‫بكرێنه‌وه‌و هیچ واڵتێك یان الیه‌نێكی‌ ده‌ره‌كی‌‬ ‫ناتوانێت ده‌ست وه‌ربداته‌ كاروباری‌ ناوخۆیی‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو پێویس���ته‌ به‌پێی‌ ده‌س���تورو ته‌وافوقی‌‬ ‫نیشتیمانی‌ چاره‌س���ه‌ری‌ ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان‬ ‫بكرێت ن���ه‌وه‌ك به‌زه‌بری‌ هێز یان به‌فش���اری‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و ده‌س���تێوه‌ردانی‌ ده‌ره‌ك���ی‌ چونكه‌‬ ‫ئه‌وانه‌ رێگه‌پێنه‌دراون"‪.‬‬ ‫كاردانه‌وه‌ی‌ وته‌كانی‌ بارزانی‌‬ ‫عه‌بدول ره‌حمان ئه‌لویزی‌ ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌ی‬ ‫پارێزگای‌ موسڵ سه‌باره‌ت به‌قسه‌كانی‌ بارزانی‌‬ ‫له‌باره‌ی‌ نه‌كشانه‌وه‌یان له‌ناوچه‌ كوردستانیه‌كان‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د "لێدوانه‌كان���ی‌ بارزانی‌‬ ‫پێچه‌وانه‌ی‌ ده‌س���توره‌ چونك���ه‌ به‌پێی ماده‌ی‌‬ ‫‪ 143‬سنوری‌ هه‌رێمی‌ كوردستان دیاری‌ كراوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌رێ���م رێككه‌وتنی له‌گه‌ڵ ئه‌مریكا یان‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ به‌غداد ك���ردوه‌ ئ���ه‌وا به‌دڵنیایی‌‬ ‫رێككه‌وتنی‌ له‌وجۆره‌ هیچ به‌هایه‌كی‌ نیه‌ چونكه‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ فراوانكردنی‌ س���نوری‌ هه‌رێمه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫حس���ابی‌ پارێزگای‌ نه‌ینه‌واو نابێت رێگه‌ به‌هیچ‬ ‫جۆره‌ رێككه‌وتنێكی‌ له‌و شێوه‌یه‌ بدرێت"‪.‬‬ ‫حه‌نان فه‌تالوی‌‪ ،‬ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مانی‌ عێراقی‌‌و‬ ‫سه‌رۆكی‌ ره‌وتی‌ ئیراده‌ له‌وباره‌یه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند "ئه‌وه‌ی‌ بارزانی‌ ده‌یڵێت جێگه‌ی‌ قبوڵ‬ ‫ك���ردن نی���ه‌و رێگه‌پێدراو نیه‌‪ ،‬ئ���ه‌و ناتوانێت‬ ‫به‌ویس���تی‌ خۆی‌ یاری‌ بكات چ���ی‌ بوێت ئه‌وه‌‬ ‫ب���كات‌و كوێی‌ بوێت داگیری‌ بكات‪ ،‬رێگه‌پێدراو‬ ‫نیه‌ له‌پێناو رزگاركردنی‌ بس���ت به‌بستی‌ خاكی‌‬

‫عێراق‌و موسڵ‌و كه‌ركوك خوێن بڕژێنرێت‌و رۆڵ ‌ه‬ ‫عێراقیه‌كان گیانیان به‌خ���ت بكه‌ن‌و بارزانیش‬ ‫چۆن���ی‌ بوێت ئاوا بڕی���اری‌ داگیركردنی‌ بدات‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئ���ه‌و رێككه‌وتنه‌ ‌ی له‌گ���ه‌ڵ ئه‌مریكا‬ ‫بارزانی‌ باسی‌ لێوه‌كرد سه‌باره‌ت به‌نه‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ ل���ه‌و ناوچان���ه‌ی‌ رزگاری‌ كردون‬ ‫پێچه‌وانه‌كه‌ی‌ راسته‌و ئه‌بێت بكشێنه‌وه‌ چونكه‌‬ ‫ئه‌مریكا ناتوانێت بڕیار له‌س���ه‌ر ناوخۆی‌ عێراق‬ ‫بدات‌و ئه‌وه‌ په‌یوه‌سته‌ به‌ده‌ستوره‌وه‌"‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم یونادم كه‌ن���ا‪ ،‬س���ه‌رۆكی‌ كوتله‌ی‌‬ ‫رافیده‌ی���ن‌و نوێنه‌ری‌ مه‌س���یحیه‌كان له‌باره‌ی‌‬ ‫وته‌كان���ی‌ بارزان���ی‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌‬ ‫"هێزه‌كانی‌ پێشمه‌رگه‌ به‌شێك بون له‌و هێزانه‌ی‌‬ ‫به‌شداربون له‌رزگاركردنه‌وه‌ی‌ پارێزگای‌ موسڵ‌و‬ ‫ناكرێت به‌خێرایی‌‌و به‌زویی‌ پاشه‌كش���ه‌یان پێ‌‬ ‫بكرێـت چونكه‌ ئه‌وان پاراستنی‌ به‌شێكی‌ گرنگی‌‬ ‫ناوچه‌كه‌ی���ان له‌ئه‌س���تۆگرتوه‌ وه‌ك ته‌لكیف‌و‬ ‫به‌عشیقه‌و به‌رته‌له‌و به‌شێك له‌باكوری‌ شاره‌كه‌‪،‬‬ ‫به‌بڕوای‌ من ده‌بێت ئێس���تا باس له‌كشانه‌وه‌ی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ نه‌كرێت چونكه‌ كشانه‌وه‌ی‌ ئه‌وان‬ ‫یانی‌ جارێكی‌ تر ته‌س���لیم كردنه‌وه‌ی‌ موس���ڵ‬ ‫به‌داعش‌و دروس���تبونی‌ بۆش���اییه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫ئه‌منی‌‌و پێویس���ته‌ ئه‌و پرس���ه‌ هه‌ڵبگیرێت بۆ‬ ‫دوای‌ رزگاركردنی‌ شاره‌كه‌ به‌ته‌واوه‌تی‌ ئه‌وكاته‌‬ ‫بڕیاره‌كان بخرێنه‌ بواری‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫وته‌كانی‌ بارزانی‌ سوننه‌كان‬ ‫ده‌كات به‌دو به‌ره‌وه‌‬ ‫وته‌كانی‌ بارزانی‌ س���ه‌باره‌ت به‌نه‌كشانه‌وه‌ی‌‬ ‫هێزی‌ پێش���مه‌رگه‌ عه‌ره‌به‌ س���ونه‌كان دابه‌ش‬ ‫ده‌كات به‌س���ه‌ر دو ب���ه‌ره‌دا‪ ،‬ب���ه‌ره‌ی‌ دژو‬ ‫به‌ره‌ی‌ پش���تیوانی‌‪ ،‬ره‌وتی‌ عه‌ره‌بیه‌ كه‌ ساڵح‬ ‫موتڵه‌گ سه‌رۆكایه‌تی‌ ده‌كات له‌به‌یاننامه‌یه‌كدا‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت "له‌كاتێكدا پێش���مه‌رگه‌ قوربانی‌‬ ‫ده‌دات‌و شه‌ڕی‌ داعش ده‌كات‌و ئێمه‌ش رێز له‌و‬

‫قوربانیانه‌ی‌ پێشمه‌رگه‌ ده‌گرین به‌اڵم له‌هه‌مان‬ ‫كاتدا رێگه‌ی هه‌مو جۆره‌ لێدوان‌و راگه‌یاندنێك‬ ‫ره‌تده‌كه‌ینه‌وه‌ له‌الیه‌ن سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم كه‌‬ ‫به‌ئاراس���ته‌ی‌ قوڵبونه‌وه‌ی‌ ملمالنێێ‌ ناوخۆیی‌‬ ‫بێ���ت‪ ،‬دوپات���ی‌ ده‌كه‌ینه‌وه‌ ك���ه‌ رزگاركردنی‌‬ ‫هه‌رناوچه‌یه‌ك له‌الیه‌ن پێش���مه‌رگه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫س���نووری‌ هه‌رێ���م‌و نه‌كش���انه‌وه‌یان تیای���دا‬ ‫پێچه‌وان���ه‌ی‌ رێكه‌وتنه‌كانی‌ نێ���وان حكومه‌تی‌‬ ‫ناوه‌ندو هه‌رێمه‌‪ ،‬داوایه‌ك ئاراس���ته‌ی‌ بارزانی‌‬ ‫ده‌كه‌ی���ن ك���ه‌ ببێ���ت به‌س���ه‌رۆك‌و پارێزه‌ری‬ ‫عێراق‌و هه‌وڵ بدات بۆ پاراس���تنی‌ خاكه‌كه‌ی‌‌و‬ ‫گه‌له‌كه‌ی‌ به‌ع���ه‌ره‌ب‌و ك���ورده‌وه‌و نه‌بێـت به‌‬ ‫به‌ش���ێك له‌و سیاس���ه‌ته‌ی‌ كه‌ هه‌وڵ���ی‌ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌دات ریزی‌ نیش���تیمانی‌ عێراق���ی‌ له‌به‌ریه‌ك‬ ‫هه‌ڵبوه‌شێنێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا به‌ش���ێك له‌عه‌ش���ائیری‌‬ ‫سونه‌ی‌ عه‌ره‌ب پشتگیر ‌ی له‌وته‌كانی‌ مه‌سعود‬ ‫بارزان���ی‌ ده‌ك���ه‌ن‌و دژی‌ لێدوانه‌كانی‌ موتڵه‌گ‬ ‫ده‌وه‌س���تنه‌وه‌‪ ،‬له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ ش���ێخ مه‌زاحم‬ ‫ئه‌لحویت وته‌بێژی‌ فه‌رمی‌ عه‌ش���ائیری‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫نه‌ین���ه‌وا به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یان���د "ئێمه‌ به‌فه‌رمی‌‬ ‫پش���تیوانی‌ خۆمان بۆ به‌ڕێز مه‌سعود بارزانی‌‬ ‫ده‌ربڕیوه‌ له‌ب���اره‌ی‌ نه‌كش���انه‌وه‌ی‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ ل���ه‌و ناوچان���ه‌ی‌ ك���ه‌ له‌الی���ه‌ن‬ ‫پێشمه‌رگه‌وه‌ رزگار ده‌كرێن‪ ،‬راسته‌ ئه‌و ناوچانه‌‬ ‫له‌پێش داگیركردنی‌ موس���ڵ ناوچه‌ی‌ ناكۆكی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر بون به‌اڵم ئێس���تا كه‌ له‌الیه‌ن هێزی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی‌ كوردس���تانه‌وه‌ به‌خوێنی‌ پیرۆزی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ رزگارده‌كرێن ئه‌وا بونه‌ته‌ به‌شێك‬ ‫له‌خاكی‌ كوردس���تان‪ ،‬ئێمه‌ وه‌ك عه‌ش���ائیری‌‬ ‫ناوچه‌كه‌ هه‌رگیز ره‌زامه‌ندی‌ نانوێنین جارێكی‌‬ ‫تر بگه‌ڕێینه‌وه‌ سه‌ر حكومه‌تی‌ ناوه‌ندی‌‪ ،‬زیاتر‬ ‫له‌‪ 100‬ه���ه‌زار واژومان كۆكردۆت���ه‌وه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫خه‌ڵكی‌ ئه‌و ناوچانه‌وه‌ كه‌ پێش���مه‌رگه‌ ئازادی‌‬ ‫ك���ردون بۆ ئه‌وه‌ی‌ بگه‌ڕێینه‌وه‌ س���ه‌ر هه‌رێمی‌‬

‫به‌ساڵح موتڵه‌گ‌و‬ ‫هه‌مو سیاسی ‌ه‬ ‫هاوشێوه‌كانی‌ ده‌ڵێین‬ ‫ئێو‌ه مه‌بن ‌ه داكۆكیكار‬ ‫بۆ خه‌ڵك ‌ی موسڵ‬ ‫چونكه‌ ئێوه‌بون‬ ‫موسڵتان ته‌سلیم ‌ی‬ ‫داعش كرد‬ ‫كوردس���تان‌و مه‌س���عود بارزانیش به‌سه‌رۆك‌و‬ ‫فه‌رمانده‌ی‌ خۆمان ده‌زانین‌و خۆمان به‌ به‌شێك‬ ‫له‌گه‌لی‌ كوردس���تان ده‌زان���ی‌و دژایه‌تی‌ هه‌مو‬ ‫ئه‌وانه‌ ده‌كه‌ین كه‌ ده‌یانه‌وێت له‌نێوان عه‌ر‌هب‌و‬ ‫كورد فیتنه‌ بچێنن‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌ساڵح موتڵه‌گ‌و‬ ‫هه‌مو سیاس���یه‌ هاوش���ێوه‌كانی‌ ده‌ڵێین ئێوه‌‬ ‫مه‌بن���ه‌ داكۆكیكار بۆ خه‌ڵكی‌ موس���ڵ چونكه‌‬ ‫ئێوه‌ب���ون موس���ڵتان ته‌س���لیمی‌ داعش كردو‬ ‫زۆرتری���ن فه‌رمان���ده‌ س���ه‌ربازییه‌كانی‌ داعش‬ ‫له‌موس���ڵ ئه‌ن���دام‌و الیه‌نگره‌كان���ی‌ ئێوه‌بون‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ رابردو هه‌ربۆیه‌ ئێوه‌ ناتوانن‬ ‫ببن به‌بڕیارده‌ر له‌جێگای‌ موسڵیه‌كان"‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )553‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/11/22‬‬

‫ ‬

‫هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه‌‬

‫‪www.niqash.org‬‬

‫‪7‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌یه‌ به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی‬ ‫راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌کادیمیای راگه‌یاندنی ئه‌ڵامنی‬

‫شاری خۆشه‌ویستی‌و ئاشتی‬

‫خانه‌قین خۆی‌ له‌هه‌موو شاره‌كان ‌ی تر ‌ی عێراق جیا ده‌كاته‌وه‌‬

‫نقاش‪ ،‬دەشتی عەلی‬ ‫ئه‌م چه‌ند رۆژه‌ كه‌ سه‌ردانی خانه‌قین‬ ‫ده‌كه‌یت هه‌ستناكه‌یت جگه‌ له‌شیعه‌‬ ‫مه‌زهه‌ب‪ ،‬هیچ پێكهاته‌و مه‌زهه‌بێكی‬ ‫جیاوازی تێدایه‌‪ ،‬زۆربه‌ی‌ گه‌ڕه‌ك‌و بازاڕی‬ ‫خانه‌قین بۆ یادی ئیمام حوسێن ڕه‌ش‬ ‫داپۆشراون‪.‬‬ ‫زۆرب����ه‌ی‌ دانیش����توانی‌ له‌س����ه‌ربانی‬ ‫خانووه‌كانیان‌و دوكانه‌كانیان ئااڵی ڕه‌ش‌و‬ ‫وێنه‌ی‌ ئیمامی عه‌لییان به‌رزكردووه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ته‌نان����ه‌ت هه‌ندێ����ك له‌دوكان����داره‌كان‬ ‫به‌پارچه‌ی‌ په‌ڕۆی ڕه‌ش تابلۆو ناونیشانی‬ ‫شوێنی كاره‌كه‌یان شاردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ش����ارۆچكه‌ی‌ خانه‌قی����ن (باك����وری‬ ‫به‌عقوب����ه‌ی‌ ناوه‌ندی پارێزگای دیاله‌) هه‌ر‬ ‫سێ نه‌ته‌وه‌كانی كوردو عه‌ره‌ب‌و توركمان‬ ‫له‌خۆده‌گرێت‪ ،‬به‌پێی‌ ئاماره‌كانی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬كورد ‪%90‬ی پێكهێناوه‌و ئه‌و‬ ‫ڕێژه‌یه‌ش����ی ماوه‌ته‌وه‌ له‌عه‌ره‌ب‌و توركمان‬ ‫پێكهات����وون ك����ه‌ زۆرینه‌یان ئیس��ل�امن‌و‬ ‫كه‌مینه‌ك����ی كاكه‌ییش له‌ش����ارۆچكه‌كه‌دا‬ ‫ده‌ژین‪.‬‬ ‫موسڵمانه‌كانی خانه‌قین به‌سه‌ر هه‌ردوو‬ ‫مه‌زهه‌بی س����وننه‌و ش����یعه‌ دابه‌شبوون‪،‬‬ ‫به‌وت����ه‌ی‌ س����ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌ن����ی قه‌زای‬ ‫ش����ارۆچكه‌كه‌ش هه‌ردوو مه‌زهه‌به‌كه‌ نیوه‌‬ ‫به‌نیوه‌ی‌ موسڵمانان پێكده‌هێنن‪.‬‬ ‫له‌دوای ساڵی ‪-2003‬ه‌وه‌ له‌زۆربه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫شارو شارۆچكانه‌ی‌ عێراق كه‌ دانیشتوانه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌س����وننه‌و ش����یعه‌ پێكهاتبوون‪ ،‬هه‌ردوو‬ ‫مه‌زهه‌به‌كه‌ كه‌وتنه‌ دژایه‌تیكردنی یه‌كترو‬ ‫هه‌زاران كه‌سیان له‌یه‌كتر كوشتووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سوننه‌و شیعه‌كانی خانه‌قین به‌پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫ت����ه‌واوی عێراقه‌وه‌ نه‌ك دژایه‌تی یه‌كتریان‬ ‫نه‌كردووه‌‪ ،‬به‌ڵكو به‌ئاشتی پێكه‌وه‌ ده‌ژین‌و‬ ‫له‌بۆنه‌و مه‌راس����یمه‌ ئاینییه‌ تایبه‌ته‌كانی‬ ‫یه‌كتردا به‌شداریی ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫له‌مه‌راس����یمی عاش����وراداو له‌ی����ادی‬ ‫"ش����ه‌هیدكردنی" ئیمام حوسێن‌و چله‌دا‪،‬‬

‫رێوڕەسمی عاشورا لەخانەقین‬ ‫ش����یعه‌كانی خانه‌قی����ن به‌نێو ش����ه‌قام ‌ه‬ ‫سه‌ره‌كیه‌كانی ش����ارۆچكه‌كه‌دا به‌ڕێپێوان‌و‬ ‫له‌خۆدان ش����ین‌و ماته‌م ده‌گێڕن‪ ،‬به‌شێك‬ ‫له‌هاواڵتیه‌ س����وننه‌كانیش له‌نێو كاروانی‬ ‫ڕێبواراندان‪.‬‬ ‫عیم����اد قادر هاواڵتییه‌ك����ی ته‌مه‌ن ‪57‬‬ ‫س����اڵی س����وننه‌ مه‌زهه‌به‌‪ ،‬ئه‌و له‌س����ه‌ر‬ ‫یه‌كێك له‌شۆس����ته‌كانی بازاڕی خانه‌قیندا‬ ‫وش����كه‌ ده‌فرۆش����ێت به‌"نیق����اش"ی‌ وت‬ ‫"هی����چ جیاوازیی����ه‌ك له‌نێ����وان ئێم����ه‌و‬ ‫هاوشارییه‌ ش����یعه‌كانماندا نیه‌" عیماد بۆ‬ ‫جه‌ختكردن����ه‌وه‌ی‌ قس����ه‌كانی ته‌ماش����ای‬ ‫هاوس����ێ دوكانداره‌ شیعه‌كه‌ی‌ كرد تاوه‌كو‬ ‫ڕاستی وته‌كانی بسه‌لمێنێت‪.‬‬ ‫سوننه‌كانی خانه‌قین له‌مانگی موحه‌ره‌مدا‬ ‫ك����ه‌ مانگی ماته‌مگێڕانی ش����یعه‌یه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫هاوخه‌میی‌و هاوس����ۆزییه‌ك هی����چ جۆره‌‬

‫ئاهه‌نگێكی هاوس����ه‌رگیریی ئه‌نجامناد‌هن‌و‬ ‫ته‌نان����ه‌ت زۆر به‌كه‌می جلی ڕه‌نگاو ڕه‌نگ‬ ‫له‌به‌رده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫جه‌ب����ار ئیبراهیم ته‌مه‌نی ‪ 64‬س����اڵه‌و‬ ‫شیعه‌ مه‌زهه‌به‌‪ ،‬به‌سه‌رسوڕمانه‌وه‌ له‌بوونی‬ ‫كێش����ه‌ی‌ نێ����وان ه����ه‌ردوو مه‌زهه‌به‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌ڕوان����ی‌و بۆ "نیقاش" وت����ی "ئێمه‌ یه‌ك‬ ‫پێغه‌مب����ه‌رو یه‌ك قورئانم����ان هه‌یه‌‪ ،‬ئیتر‬ ‫بۆچی كێشه‌ له‌نێوانمان هه‌بێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و شانازی به‌شارۆچكه‌كه‌یه‌وه‌ ده‌كات‌و‬ ‫به‌س����یمبولی پێكه‌وه‌ژی����ان ناوبرد ده‌یوت‬ ‫"تێكه‌ڵی ئێمه‌ له‌گه‌ڵ‌ برا س����وننه‌كانماندا‬ ‫بۆ س����ه‌رده‌مانی ك����ۆن ده‌گه‌ڕێته‌وه‌و ژن‌و‬ ‫ژنخوازی به‌رده‌وام هه‌یه‌ له‌نێوانماندا"‪.‬‬ ‫جه‌ب����ار باس����ی له‌وه‌ك����رد‪ ،‬به‌ش����ێك‬ ‫له‌ش����یعه‌كان ن����اوی مناڵه‌كانی����ان جگه‌‬ ‫له‌عه‌ل����ی‪ ،‬به‌ن����اوی خه‌لیفه‌كان����ی دیكه‌ی‌‬

‫راش����دینه‌وه‌ ده‌نێن‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌ی‌ هه‌ندێ‌‬ ‫ناوچ����ه‌ی‌ تر كه‌ ناوه‌كان����ی‌ عه‌لی‌‌و عومه‌ر‬ ‫كوشتنی‌ له‌سه‌ره‌‪.‬‬ ‫وتیشی "من هه‌ركاتێك سه‌ردانی به‌غدا‬ ‫بكه‌م‪ ،‬زیاره‌تی شێخ عه‌بدولقادر گه‌یالنی‬ ‫ده‌كه‌م كه‌ سیمبولێكی پیرۆزی سوننه‌كانه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئێمه‌ی‌ هاواڵتی كێشه‌مان نیه‌‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫سیاس����ییه‌كانن گرف����ت‌و ناكۆكییه‌كانیان‬ ‫شۆڕده‌كه‌نه‌وه‌ بۆ ناومان"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ جه‌بار ش����یعه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫به‌ش����ێك له‌حه‌ش����دی‌ ش����ه‌عبی‌‌و الیه‌نه‌‬ ‫سیاس����ییه‌كانی‌ تۆمه‌تب����ار ده‌كرد به‌وه‌ی‌‬ ‫ویس����تویانه‌ دووبه‌ره‌كی‌ له‌نێوان ش����یعه‌و‬ ‫سوننه‌دا دروست بكه‌ن‪.‬‬ ‫بۆ پشتڕاستكردنه‌وه‌ی‌ وته‌كانی جه‌بار‪،‬‬ ‫س����ه‌میر محه‌مه‌د س����ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫ق����ه‌زای خانه‌قی����ن به‌"نیق����اش"ی‌ وت‬

‫(وێنه‪ :‬دشتي علي)‬

‫"له‌ماوه‌ی‌ ڕابردوودا هه‌ندێ‌ هێز هه‌وڵیداوه‌‬ ‫بێنه‌ ناو شارۆچكه‌كه‌‪ ،‬به‌هه‌موو شێوه‌یه‌ك‬ ‫ڕێگربووین له‌و هه‌وڵه‌‪ ،‬چونكه‌ بێگومانین‬ ‫ئه‌و جموجۆڵه‌ كێش����ه‌ی‌ مه‌زهه‌بی دروست‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی ئاماره‌ نافه‌رمیی����ه‌كان ژماره‌ی‌‬ ‫دانیش����توانی خانه‌قین نزیكه‌ی‌ دوو سه‌د‬ ‫ه����ه‌زار ك����ه‌س ده‌بێ����ت‌و ل����ه‌‪ 40‬گه‌ڕه‌كی‬ ‫ش����ارۆچكه‌كه‌ نیش����ته‌جێن‪ ،‬گه‌ڕه‌كه‌كان‬ ‫هاوبه‌شه‌ له‌هاواڵتیه‌ سوننه‌و شیعه‌كان‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرسه‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌شدا‪ ،‬له‌مێژا‬ ‫بابه‌تی پێكه‌وه‌ژی����ان له‌خانه‌قین به‌رپایه‌و‬ ‫له‌سااڵنی رابردوودا مه‌سیحی‌و جوله‌كه‌ش‬ ‫له‌ش����ارۆچكه‌كه‌دا ژیاون‪ ،‬سه‌میر محه‌مه‌د‬ ‫ه����ۆكاری ئ����ه‌و ش����ێوه‌ پێك����ه‌وه‌ ژیانه‌ی‌‬ ‫ب����ۆ نه‌بوون����ی گیان����ی تۆڵه‌كردنه‌وه‌ الی‬ ‫دانیش����توانه‌كه‌ی‌ گه‌ڕانده‌وه‌ وتیشی "من‬

‫خۆم س����وننه‌م كچه‌ك����ه‌م داوه‌ به‌كوڕێكی‬ ‫ش����یعه‌‪ ،‬براكانم ژنه‌كانیان ش����یعه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ژن‌و ژنخوازیی����ه‌ هۆكارێك����ی س����ه‌ره‌كییه‌‬ ‫ب����ۆ تێكه‌اڵوی����ی‌و یه‌كت����ر قبوڵك����ردن‬ ‫له‌خانه‌قیندا"‪.‬‬ ‫له‌ناوه‌ندی خانه‌قیندا دوو حوس����ێنییه‌و‬ ‫‪ 16‬مزگه‌وت����ی تێدای����ه‌‪ ،‬ب����ۆ به‌جێهێنانی‬ ‫فه‌ریزه‌كاندا سوننه‌و شیعه‌كان روو له‌جێگا‬ ‫پیرۆزه‌كانی خۆیان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫س����ه‌ید عه‌ب����اس نه‌جه‌ف����ی‪ ،‬س����ه‌یدی‬ ‫شیعه‌كانی خانه‌قینه‌و ئیمامی حوسێنییه‌ی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ شارۆچكه‌كه‌یه‌‪ ،‬ماوه‌ی‌ ‪ 75‬ساڵه‌‬ ‫له‌ش����ارۆچكه‌كه‌ ده‌ژی‌و له‌باره‌ی‌ هۆكاری‬ ‫پێكه‌وه‌ژی����ان له‌ناوچه‌كه‌یان بۆ "نیقاش"‬ ‫وتی "ئه‌و برایه‌تی‌و خۆشه‌ویستییه‌ی‌ لێره‌‬ ‫هه‌یه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ بوونی ژن‌و ژنخوازی‬ ‫نێوانمان‌و ڕۆش����نبیری دانیشتوانه‌كه‌یی‌و‬ ‫مامۆس����تایانی ئاینیی س����وننه‌‪ ،‬كه‌ هیچ‬ ‫دووبه‌ره‌كییه‌ك دروست ناكه‌ن‌و سه‌ردانی‬ ‫یه‌كتر ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫پێكه‌وه‌ ژیان ته‌نها له‌بازنه‌ی‌ س����وننه‌و‬ ‫ش����یعه‌ گرێنه‌دراوه‌‪ ،‬به‌ڵكو كاكه‌ییه‌كانی‬ ‫خانه‌قینیش له‌گه‌ڵ‌ هه‌ردوو مه‌زهه‌به‌كه‌دا‬ ‫به‌ئاش����تی‌و برایه‌تی ژیانیان ده‌گوزه‌رێنن‪،‬‬ ‫هه‌ڤاڵ‌ ناوخاس گه‌نجێكی كاكه‌ییه‌ ده‌یوت‬ ‫"دایكم له‌عاشورا هه‌ریسه‌ دروست ده‌كات‌و‬ ‫له‌جه‌ژنی قوربانیشدا قوربانی ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و گه‌نج����ه‌ جه‌ختیك����رده‌وه‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫هه‌رچیی����دا ناك����ۆك‌و دژب����ن دواج����ار‬ ‫له‌كوردبووندا یه‌كده‌گرنه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر ئه‌وه‌شی‬ ‫به‌هۆكاری س����ه‌ره‌كی ئ����ه‌و پێكه‌وه‌ژیانه‌‬ ‫له‌قه‌ڵه‌مدا‪.‬‬ ‫"خانه‌قی����ن ش����اری خۆشه‌ویس����تی‌و‬ ‫ئاشتی" ئه‌م نوسینه‌ له‌ئێستادا به‌بڕیاری‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ی قه‌زای خانه‌قی����ن‌و ئیداره‌ی‌‬ ‫شارۆچكه‌كه‌‪ ،‬له‌سه‌ر س����ه‌رجه‌م نوسراوه‌‬ ‫فه‌رمییه‌كانی قه‌زاكه‌دا ده‌نوس����رێت‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئاماژه‌ی����ه‌ك بۆ بوون����ی برایه‌تی‌و پێكه‌وه‌‬ ‫ژیان����ی ئاش����تیانه‌ له‌خانه‌قین����دا كه‌ هه‌ر‬ ‫به‌راس����تیش له‌ناو خه‌ڵكه‌كه‌ی����دا ره‌نگی‌‬ ‫داوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫مۆدێلێکی نوێی ریش لەکوردستان‬

‫ریش هێشتنەوە لەسیاسەتەوە گۆڕاوە بۆ جوانکاریی‬ ‫نقاش‪ ،‬موکریان کاوە‬ ‫ئه‌گه‌ر جاران ریش هێشتنه‌وه‌ له‌كوردستان‬ ‫به‌هۆی‌ سیاسه‌ت یان ئاینه‌وه‌ بووبێت‪،‬‬ ‫ئێستا ئه‌وانی‌ تێپه‌ڕاندووه‌و ئه‌و ریشه‌ی‌‬ ‫ده‌هێڵدرێته‌وه‌ بۆ مۆدێل‌و جوانكارییه‌‪.‬‬ ‫لەدوای س���اڵی ‪ ١٩٨٠‬کاتێ پێش���مەرگە‬ ‫لەچی���اکان هێزوبازووی���ان گەیش���تە‬ ‫ئەوپەڕی‪ ،‬ریش هێش���تنەوە بووە رەمزێکی‬ ‫ئەوان‪ .‬ئ���ەم تایبەتمەندییە تا س���ەرەتای‬ ‫نەوەدەکان���ی س���ەدەی راب���ردوو ه���ەروا‬ ‫مای���ەوە بۆیە هێش���تنەوەی ری���ش لەناو‬ ‫شارەکانی کوردس���تاندا‪ ،‬خرایە ناو لیستی‬ ‫قەدەغەکراوەکانەوە لەالیەن حکومەتی ئەو‬ ‫کاتی عێراقەوە‪.‬‬ ‫ئەفس���انەی پێش���مەرگە لەچی���اکان کە‬ ‫پیاوێکی خەڵکی گەرمیان بوو‪ ،‬نازناوەکەی‬ ‫"مام���ە ریش���ە" ب���وو‪ .‬هەر بۆیە س���ەدان‬ ‫پێش���مەرگە هەبوون "ریشە" بووە پاشگری‬ ‫ناوەکانیان‌و هەندێکیان تائێستاش هەر بەو‬ ‫نازناوە بانگ دەکرێن‪.‬‬ ‫دوای راپەڕین���ی خەڵک���ی کوردس���تان‬ ‫لەبەه���اری س���اڵی ‪١٩٩١‬و دامەزراندن���ی‬ ‫حکومەتی هەرێم‪ ،‬ئیتر ریش هێشتنەوە چیتر‬ ‫وەکو رەمزی پێش���مەرگە نەمایەوە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫تەنیا ئەندامانی هێزێکی وەکو (بزووتنەوەی‬

‫ئیسالمی لەکوردستان) ریشیان دەهێشتەوە‬ ‫جیاوازییەکەی���ان لەگەڵ ریش هێش���تنەوە‬ ‫پێش���مەرگە‪ ،‬لەبەرسمێڵکردنا بوو کە ئەمە‬ ‫نەریتێکی کۆنی موسڵمانانە‪.‬‬ ‫ساڵی ‪ ١٩٩٤‬کاتێ یەکگرتووی ئیسالمی‬ ‫کوردس���تان وەکو حزبێک���ی میانڕەو خۆی‬ ‫راگەیاند‪ ،‬ریشی ئیس�ل�امییەکان مۆدێلێکی‬ ‫دیک���ەی ب���ۆ زیادب���وو‪ ،‬ئەوی���ش ری���ش‬ ‫هێشتنەوەیەکی تەنک بوو کە لەناو کورددا‬ ‫بە "ریش���ی قەڵەمی" ناوی دەبەن‪ .‬ئەم دوو‬ ‫جۆرە لەریش هێش���تنەوە بەردەوام بوو تا‬ ‫دەرکەوتنی رەوتێک بەناوی سەلەفییەکان‪،‬‬ ‫ریش هێش���تنەوەی س���ەلەفییەکان لە هی‬ ‫هەردوو مۆدێلەکەی دیک���ە جیاوازە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەرسێکیان تایبەتمەندی کۆنی موسڵمانانی‬ ‫پێوە دیارە‪.‬‬ ‫بۆیە بەدرێژایی سێ دەیەی رابردوو ریش‬ ‫هێشتنەوە لەکوردستان‪ ،‬تایبەتمەندییەکی‬ ‫سیاس���ییانەی هەبووە‪ .‬بەاڵم ئێستا لەناو‬ ‫گەنجانی ک���ورد مۆدێلێک���ی دیکەی ریش‬ ‫هێش���تنەوە بۆت���ە باو کە پێش���تر وێنەی‬ ‫نەبووە‪.‬‬ ‫بۆ ئەم راپۆرتە قسە لەگەڵ چەندین گەنج‬ ‫کراوە کە بەو مۆدێلە ریشیان هێشتۆتەوە‪،‬‬ ‫هیچیان ناوی مۆدێلەکە نازانن‪ ،‬بەاڵم دەڵێن‬ ‫چونکە لەگەڵ سیماو روخساریان دەگونجێ‪،‬‬ ‫پێیانخۆشە ریش بهێڵنەوە‪ .‬بەشێک لەوانە‬

‫ئه‌م هه‌فته‌یه‌ له‌‬ ‫بۆ خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م راپۆرتانه‌و چه‌ندین راپۆرتی سه‌رنجراکێشی تر‬ ‫به‌زمانه‌کانی کوردی‌و عه‌ره‌بی‌و ئینگلیزی‪ ،‬سه‌ردانی نیقاش بکه‌ ‪www.niqash.org‬‬

‫رەسەن کامیل (وێنە‪ :‬موکریان کاوە)‬ ‫ئاماژەیان ب���ەوە دەکرد ک���ە هەلومەرجی‬ ‫سیاس���ی‌و ئابووری���ی کوردس���تان وای‬ ‫لێکردوون وەکو ناڕەزاییەک ریش بهێڵنەوە‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەوانە کەمینە بوون‪.‬‬ ‫رەس���ەن کامی���ل گەنجێک���ی تەمەن ‪٢٣‬‬ ‫سااڵن لەشاری س���لێمانی کە ریشێکی پڕو‬

‫زۆری هێشتۆتەوە بۆ "نیقاش" وتی "بۆ من‬ ‫گرن���گ نییە ناوی مۆدێلەک���ە چییە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫باش دەزان���م کە جوان‌و سەرنجڕاکێش���ەو‬ ‫هاوڕێ‌و خزمەکانم پێشوازیی لەهێشتنەوەی‬ ‫ریشەکەم دەکەن"‪.‬‬ ‫رەس���ەن کاتێ داوای لێکرا لەس���ێ الی‬

‫جیاوازەوە وێنەی بگیرێ‪ ،‬بەخۆشحاڵییەوە‬ ‫داواک���ەی قبوڵ کردو ئام���اژەی بەوەکرد‬ ‫خەڵکێکی زۆر هەن کە بەم مۆدێلە ریشیان‬ ‫هێش���تۆتەوە‪ ،‬ب���ەاڵم ئ���ەوان دەڵێ���ن کە‬ ‫بێزارن بەم رەوشە سیاس���ی‌و ئابوورییەی‬ ‫کوردستان‪.‬‬ ‫ل���ە پ���اڵ مۆدێل���ی ریش هێش���تنەوەی‬ ‫رەسەن‌و هاوشێوەکانی‪ ،‬بەشێک لەگەنجانی‬ ‫الیەنگرانی تەیارە ئیس�ل�امییەکان دەڵێن‪،‬‬ ‫ریش هێشتنەوە سوونەتی ئیسالمەو پێیان‬ ‫ناخۆشە کە گەنجانێک هەبن بۆ جوانکاریی‌و‬ ‫رازاندنەوەی دەموچاویان ریش بهێڵنەوە‪.‬‬ ‫کاروان موس���لیم گەنجێک���ی تەمەن ‪٢١‬‬ ‫س���ااڵنەو ریش���ی کە هێش���تا تەنکەو پڕ‬ ‫نەبۆت���ەوە‪ ،‬بەدرێژیی هێش���تووەتەوە کە‬ ‫روخس���اری بەجۆرێک نیشان دەدا گەورەتر‬ ‫بێ لەتەمەنی راستەقینەی خۆی‪.‬‬ ‫کاروان یەکێک���ە لەش���وێنکەوتووانی‬ ‫تەی���اری س���ەلەفی کە ئەوانە بەریش���ێکی‬ ‫درێژو س���مێڵێکی تاش���راو دەناس���رێنەوە‬ ‫بۆ نیقاش وتی "ریش هێش���تنەوە یەکێکە‬ ‫لەس���وننەتەکانی پێغەمبەری ئیسالم‪ ،‬من‬ ‫کە دەیبینم خەڵکانێکیش ریش دەهێڵنەوە‬ ‫لەگەڵ سمێڵێکی گەورە‪ ،‬بەراستی بێتاقەت‬ ‫دەبم‪ ،‬چونکە گوناحە بەناوی جوانکارییەوە‪،‬‬ ‫س���وننەت تێ���ک بدرێ‪ .‬بەس رێ���زی ئەوە‬ ‫دەگرم ئازادی شەخسی خۆیانە"‪.‬‬

‫لەپاڵ قسەی ئەو گەنجانەدا‪ ،‬شارەزایانی‬ ‫کۆمەڵناسیی دەڵێن ئەگەر پیشتر مۆرکێکی‬ ‫سیاس���ییانە زاڵ بووب���ێ بەس���ەر ری���ش‬ ‫هێش���تنەوەدا‪ ،‬ئەوا ئێستا بووەتە حەزێکی‬ ‫شەخس���یی‌و هی���چ پەیوەن���دی بەپەیام‌و‬ ‫خەس���ڵەتی سیاس���ییەوە نیی���ە‪ ...‬بێجگە‬ ‫لەالیەنگرانی ئیسالمییەکان‪.‬‬ ‫هاوژین م���ەال ئەمین مامۆس���تای زانکۆ‬ ‫لەبەش���ی کۆمەڵناس���یی زانکۆی سلێمانی‬ ‫س���ەبارەت بەم دی���اردە کۆمەاڵیەتییە بۆ‬ ‫نیقاش وتی "مۆدێلی هێشتنەوەی ریش بەم‬ ‫ستایلەی ئێستا‪ ،‬س���نوورێکی دیاریکردووە‬ ‫لەگ���ەڵ مۆدێل���ی ری���ش هێش���تنەوەی‬ ‫سیاس���ییانە‪ .‬ئەم���ەی ئێس���تا پەیوەندی‬ ‫بەدۆخی دەروونی ئەو کەسانەوە هەیە ریش‬ ‫دەهێڵنەوە کە گەنجان پێیانخۆشە جیاوازبن‬ ‫لەخەڵکی گشتی"‪.‬‬ ‫هاوژی���ن بێجگە لەمامۆس���تاییەکەی‪ ،‬بۆ‬ ‫خۆی پسپۆرێتی هەیە لەفەلسەی ئیسالمی‪،‬‬ ‫س���ەبارەت بەریش هێشتنەوەی موسڵمانان‬ ‫وتی "بهگشتی ئاین‌و ترادیشن – نەریتەکانی‬ ‫پێش مۆدێرنێتە‪ ،‬بەهایەکی کۆمەاڵیەتییان‬ ‫داوە بەری���ش‪ .‬ئاینی ئیس�ل�ام لەهەمووان‬ ‫زیاتر‪ .‬بەاڵم لەدنیای تازەدا ریش هێشتنەوە‬ ‫بابەتێکی شەخسییەو کەس تەکلیف لێکراو‬ ‫نییە بۆ ئەوەی بەهێشتنەوەی ریشی تەعبیر‬ ‫لەبیروڕای بکات"‪.‬‬

‫سه‌رۆكی‌ ئه‌مه‌ریكاش بوو به‌نوكته‌‬

‫به‌ئومێدی‌ گه‌ڕانه‌وه‌‬

‫ترامپ له‌ئه‌مه‌ریكا ده‌رچوو كه‌چ��ی‌‬

‫له‌قوتابخانه‌ داڕوخاوه‌كانی‌‬

‫له‌عێراق هه‌رایه‌ له‌سه‌ری‌‬

‫به‌غداوه‌ چاویان له‌ته‌له‌عفه‌ره‌‬

‫‪6‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )553‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/11/22‬‬

‫ئه‌م الپه‌ره‌یه‌ به‌سپۆنسه‌ری کۆمپانیای پیت ئۆیڵ‌‬ ‫"به‌ به‌های ‪ 5‬ملیۆن دۆالر گرێبه‌ست له‌پێشانگا‌كه‌دا كراوه‌"‬

‫پێشانگای نێوده‌وڵه‌تی سلێمانی‬ ‫دۆشاوی ته‌ماته‌ی شاره‌زور هه‌نارده‌ی ده‌ره‌وه‌ی واڵت ده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسین‬ ‫پێشانگای نێوده‌وڵه‌تی سلێمانی (دی‬ ‫بی ئێكس) به‌گرێبه‌ستی ‪ 5‬ملیۆن دۆالر‬ ‫كۆتایی به‌كاره‌كانی هێناو به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫پێشانگاكه‌ش جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌ "پێشانگای ئه‌مساڵ له‌ڕوی‬ ‫گه‌ورەیی‌و ژماره‌ی سه‌ردانكردنه‌وه‌ باشترین‬ ‫پێشانگا بوه‌ له‌سه‌ر ئاستی عێراق"‪.‬‬

‫زیاتر لە ‪٢٥‬‬ ‫کۆمپانیای‬ ‫گەورە بەشداری‬ ‫پێشانگای‬ ‫نێودەوڵەتی‬ ‫سلێمانیاین کردوە‬

‫ئ����ازاد ش����مقار وته‌بێ����ژی پێش����انگای‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی س����لێمانی ئه‌وه‌ی ب����ۆ ئاوێنه‌‬ ‫باس����كرد‪ ،‬پێش����انگاكه‌یان ئه‌مس����اڵ‬ ‫ل����ه‌ڕوی گه‌و‌ره‌ی����ی‌و زۆری به‌ش����داریكردنی‬ ‫كۆمپانیاكانه‌وه‌ گه‌وره‌ترین پێشانگای عێراق‬ ‫بوه‌و توانیویه‌تی سه‌ركه‌وتن به‌ده‌ستبهێنێت‪،‬‬ ‫وتیشی "پێش����انگای نێوده‌وڵه‌تی سلێمانی‬ ‫ش����ه‌ش رۆژ به‌رده‌وامی هه‌ب����و‪ ،‬تیایدا زیاتر‬ ‫له‌ ‪ ٢٠٠‬هه‌زارکه‌س س����ه‌ردانی پێشانگاکه‌یان‬ ‫کردوه‌ له‌وانه‌ کۆمه‌ڵێ����ک بازرگانیان تیابوه‌‬ ‫که‌ له‌م بارودۆخه‌ناهه‌مواره‌ی کوردس����تان‌و‬ ‫عێراق����ی پێ����دا تێپ����ه‌ڕ ده‌بێت توان����دراوه‌‬ ‫گرێبه‌س����ت ب����ه‌ به‌های پێنج ملی����ۆن دۆالر‬ ‫گرێبدرێت‪‌ ،‬رۆژانه‌ش زیاد له‌دو ملیۆن دۆالر‬ ‫"س����ه‌ركه‌وتنی پێش����انگاگه‌ له‌وه‌دای����ه‌ كه‌‬ ‫فرۆشتنی رۆژانه‌ هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫پێشانگای نێوده‌وڵه‌تی سلێمانی‪ ،‬نه‌ریتی توانیویه‌ت����ی جگه‌ل����ه‌وه‌ی كلت����وری كورد‬ ‫س����ااڵنه‌ی ژوری بازرگان����ی‌و پیشه‌س����ازی بگه‌یه‌ن����ن به‌میوانه‌كان‌و س����ودی ماددی به‌‬ ‫سلێمانیه‌و ئه‌مساڵ دوانزه‌هه‌مین خولی خۆی ب����ازاڕ بگه‌یه‌ن����ن‪ ،‬ه����اوكات توانیویانه‌ هه‌ل‬ ‫به‌ڕێكرد‪ ،‬كه‌ تێیدا ‪ ١٨٠‬کۆمپانیا له‌‪ ١٩‬واڵتی بڕەخس����ێنن بۆ ئه‌وه‌ی به‌رهه‌می س����لێمانی‬ ‫جیاوازه‌وه‌ به‌ش����داربون‪ ،‬له‌وانه‌ زیاد له‌ ‪ 25‬ئاڕاس����ته‌ی ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێم بكه‌ن له‌وێنه‌ی‬ ‫گرێبه‌س����تێك بۆ هه‌نارده‌كردنی دۆش����اوی‬ ‫كۆمپانیای گه‌وره‌بون"‪.‬‬ ‫وته‌بێ����ژی پێش����انگای نێوده‌وڵه‌ت����ی ته‌مات����ه‌ی ش����اره‌زور ب����ۆ ده‌ره‌وه‌ی واڵت‌و‬ ‫س����لێمانی جه‌خت له‌س����ه‌ر ئه‌وه ‌ده‌كاته‌وه‌ هه‌نارده‌ی خشتی عازل"‪.‬‬

‫باشبو بۆ هاواڵتیان تاوه‌كو ده‌ستیان بگات‬ ‫ب����ه‌و كه‌لوپه‌ل����ه‌ براندانه‌ی كه‌راس����ته‌وخۆ‬ ‫له‌الیه‌ن كۆمپانیاكانه‌وه‌ خرابونه‌ڕو‪ ،‬به‌شێكی‬ ‫تریشیان ته‌نها بۆ ته‌ماشاكردن هاتبون بۆیه‌‬ ‫كاتێك ده‌گه‌ڕانه‌وه‌ هیچ شتێكیان نه‌كڕیبو‪.‬‬ ‫كاروان خه‌ڵك����ی ش����اری كه‌ركوک بو ئه‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ خێزانی سه‌ردانی پێشانگاكه‌یان كردبو‬ ‫به‌ئامانجی ئه‌وه‌ی كه‌لوپه‌لی باش‌و كوالێتی‬ ‫ب����ه‌رز ببن����ه‌‌وه ماڵه‌كانیان‌‪ ،‬خۆش����به‌ختانه‌‬ ‫چه‌ندی����ن ج����ۆر كه‌لوپه‌ل����ی پاکكه‌ره‌وه‌یان‬ ‫ده‌س����تكه‌وتبو‪ ،‬ئه‌و وتی "من له‌كه‌ركوك‌و‬ ‫له‌س����لێمانی ش����ت ده‌كڕم‪ ،‬ب����ه‌اڵم هیچكات‬ ‫دڵنیانیم ئه‌و ش����تانه‌ی ده‌یكڕم باش����بێت‪،‬‬ ‫بۆی����ه‌ش هاتوم ب����ۆ ئێره‌ كه‌ راس����ته‌وخۆ‬ ‫لەكۆمپانیاكان شت بكڕم"‪.‬‬ ‫هاوسه‌ره‌كەیش����ی ك����ه‌ چاوی ب����ه‌رده‌وام‬ ‫له‌سه‌ر ئیكس����وارێك بو له‌الیه‌ن بازرگانێكی‬ ‫هیندیه‌وه‌ ده‌فرۆش����را‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ی ده‌وت "لێره‌‬ ‫به‌ڕاس����تی ئێكسس����وراو بابه‌تی زۆر جوانی‬ ‫رازاندنه‌وه‌ی لێیه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتیش����ی "م����ن به‌ به‌ه����ای نزیكه‌ی‬ ‫‪ 50‬هه‌زار دینار ئیكسس����وارو كاری ده‌ستیم‬ ‫پێشانگای نێودەوڵەتی سلێمانی‬ ‫فۆتۆ‪ :‬مەزهەر کەریم ب����ۆ خۆم بۆ رازاندن����ه‌وه‌ی ناوماڵه‌م كڕیوه‌‪،‬‬ ‫زۆریش جوانن"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌كو ئازاد شمقمار جه‌ختی لێكرده‌وه‌‬ ‫پێكهات����ه‌ی ئ����ه‌و كۆمپانیایان����ه‌ی ك����ه رابردودا ئه‌و سودی باشی بینیوه‌ له‌سه‌ردانی خ����واردن‌و خواردنه‌وه‌ی ل����ه‌ژوری تایبه‌تی‬ ‫‌به‌ش����داربون له‌پێش����انگاكه‌دا بریتیب����ون هاواڵتیان‌و بازرگانان بۆ پێشانگاكه‌ وتی "من خۆی نمایش����كردبو‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌رانی ژوره‌كه‌ پێش����انگای نێوده‌وڵه‌ت����ی س����لێمانی ب����ه‌و‬ ‫له‌(جلوبه‌رگ‌و ئیكسس����وارات‪ ،‬بیناس����ازی‪ ،‬له‌ناوخۆی عێراق����ه‌وه‌ هاتوم كارم كه‌لوپه‌لی له‌وه‌اڵمی پرس����یاری په‌یامنێ����ری ئاوێنه‌دا ش����ێوه‌یه‌ ك����ه‌ س����ه‌ردانكارێكی زۆری هه‌بو‬ ‫كاری ده‌ستی‪ ،‬خواردن‌و خواردنه‌وه‌‪ ،‬بانك‪ ،‬رازاندنه‌وه‌ی����ه‌و لێ����ره‌ش كاره‌كانم نمایش باس����ی ئه‌وه‌یان ده‌كرد "ك����ه‌ به‌رهه‌مه‌كانی له‌ڕوی كات‌و زۆری به‌شداری كۆمپانیاكانه‌وه‌‬ ‫كردوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌م جۆره‌ رازاندنه‌وه‌یه‌ له‌ناو براندی كارفور له‌پێش����انگاكه‌ نافرۆش����رێن‪ ،‬به‌هێزترین پێشانگای عێراقی وه‌سفده‌كرێت‪،‬‬ ‫كه‌ره‌سته‌ی پاككردنه‌وه‌)‪.‬‬ ‫به‌اڵم دوای پێش����انگاكه‌ هه‌م����و برانده‌كان بۆیه‌ ره‌نگه‌ له‌م قه‌یرانه‌دا ئه‌م پێش����انگایه‌‬ ‫محمه‌د ته‌میمی یه‌كێ����ك له‌و بارزگانانه‌ی خانمانی كوردیش زیاتر په‌ره‌بستێنێت"‪.‬‬ ‫هاوكات����ی ته‌میمی‪ ،‬چه‌ندی����ن كۆمپانیای ده‌خرێنه‌ بازاڕه‌وه‌ له‌سۆپه‌رماكێت له‌سلێمانی نه‌فه‌سێكی باشبێت بۆ ئابوری سلێمانی كه‌‬ ‫به‌ش����داری پێش����انگاكه‌ی كردب����و چه‌ندین‬ ‫به‌هۆی قه‌یرانی دارایی‌و سیاس����یه‌وه‌ توشی‬ ‫كاری ناوازه‌ی ئیكسس����وارتی نمایشكردبو‪ ،‬گه‌وره‌ هاتبونه‌ پێشانگاكه‌و به‌رهه‌می نوێیان ده‌ستده‌كه‌ون"‪.‬‬ ‫پێشانگای نێوده‌وڵه‌تی سلێمانی هه‌لێكی كێشه‌ی گه‌وره‌ هاتوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و باس����ی ئه‌وه‌ی ده‌كرد له‌ماوه‌ی ‪ 5‬رۆژی هێنابو‪ ،‬له‌وێنه‌ی (كارفور) كه‌ چه‌ندین جۆر‬

‫وه‌زیری كشتوكاڵ‪ :‬ئێران‌و توركیا له‌ئاودا ره‌چاوی هه‌رێم ناكه‌ن‬

‫دروستكردنی به‌نداوی داریان‪ ،‬هه‌ڵه‌بج ‌ه به‌ته‌واوی تینو ده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬عه‌زیز ره‌سوڵ‬ ‫کۆماری‌ ئیسالمیی‌ ئێران له‌ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫كوردستان به‌نداوێكی گه‌وره‌ی درست‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش مه‌ترسیی وشككردنی‬ ‫له‌سه‌ر روباری سیروان زیادكردوه‌‪ ‌،‬وه‌زیری‬ ‫كشتوكاڵ‌و سه‌رچاوه‌ئاوییه‌كانی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردستانیش ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات‬ ‫"له‌گه‌ڵ ئێران قسه‌مانكردوه‌‌نابێت‬ ‫پڕۆژه‌كه‌یان كێشه‌ی كه‌مئاوی بۆ روباری‬ ‫سیروان دروستبكات"‪.‬‬

‫روباری سیروان‬

‫‌ره‌حم����ان خان����ی به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری به‌نداوی‬ ‫ده‌ربه‌ندیخ����ان ب����ۆ ئاوێنه‌ وتی "له‌س����اڵی‬ ‫رابردو مانگ����ی ‪ 11‬حكومه‌تی ئێران كۆتایی‬ ‫ب����ه‌ به‌نداوی داریان هێن����اوه‌ هه‌ڵگرتنی ئاو‬ ‫ده‌س����تیپێكردو‌ه له‌و به‌نداوه‌‪ ،‬ك����ه ‌توانای‬ ‫گلدانه‌وه‌ی س����ه‌رو (‪)300‬ملیۆن مه‌ترسێجا‬ ‫ئاوی هه‌یه‌ ئه‌وه‌ش مه‌ترسیەكی زۆری هه‌یه‌‬ ‫بۆسه‌ر ئاینده‌ی روباری سیروان"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری به‌نداوی ده‌ربه‌ندیخان وتیشی‬ ‫"له‌به‌رئه‌وه‌ی ئه‌مساڵ بارینی باران دواكه‌وتوه‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنان����ی كاره‌ب����او گرتن����ه‌وه‌ی ئ����او‬ ‫له‌به‌نداوی داریان ئاوی به‌نداوی ده‌ربه‌ندیخان‬ ‫زۆر كه‌میكردوه‌‪ ،‬پێویسته‌ حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردس����تان‌و عێراق خه‌مێك له‌ئاینده‌ی ئه‌م‬ ‫روباره‌ بخ����ۆن‪ ،‬ئه‌گه‌ر بێت‌و ئێران به‌رده‌وام‬ ‫بێ����ت له‌گرتن����ه‌وه‌ی ئاو ئ����ه‌وه‌ زیانی زۆری‬ ‫ده‌بێت بۆ روباری سیروان"‪.‬‬ ‫دروس����تكردنی به‌نداوی داری����ان له‌ئێران‬ ‫مه‌ترس����یی له‌س����ه‌ر پڕۆژه‌ی ئاوی هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫دروستده‌كات كه‌ بڕی (‪ )175‬ملیۆن دۆالری‬ ‫له‌س����ه‌ر قه‌رزی یایابی تێچ����وه‌و ماوه‌یه‌كی‬ ‫كه‌مه‌ پڕۆژه‌كه‌ كراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫كاوه‌ عل����ی وتیش����ی "له‌وباره‌یەوه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێم‌و عێراق قس����ه‌مان كردوه‌‪،‬‬ ‫پێویسته‌ قس����ه‌ له‌گه‌ڵ ئێرانیه‌كان بكرێت‌و‬ ‫كێش����ه‌ی ئاوی روباری س����یروان چاره‌سه‌ر‬ ‫بك����ه‌ن چونكه‌ هه‌رنه‌ك زیان����ی بۆ پڕۆژه‌ی‬ ‫ئاوه‌كه‌ ده‌بێ����ت بگ����ره‌ له‌كه‌مبونه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫ئ����اوه‌ وش����كبونی ئ����ه‌وه‌ گرفت ب����ۆ زه‌ویه‌‬ ‫كشتوكاڵیه‌كانیش دروستده‌بێت‪ ،‬مه‌ترسیشی‬ ‫بۆ سه‌ر ژینگه‌ی ناوچه‌كه‌مان‌و سامانی ماسی‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬ ‫به‌كه‌مبون����ه‌وه‌ی ئاوی روباری س����یروان‬ ‫ترس له‌ژینگه‌و س����امانی ماسی له‌و روباره‌‬ ‫هه‌یه‪ ،‬هاواڵتیان هیوادارن حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان به‌گفتوگۆ له‌كه‌ڵ حكومه‌تی ئێرانی‬ ‫روباری سیروان له‌وشكبون بپارێزێت‪‌.‬‬ ‫عه‌بدوس����تار مه‌جید وه‌زیری كش����توكاڵ‌و‬ ‫س����ه‌رچاوه‌ ئاویه‌كانی حكومه‌ت����ی هه‌رێمی‬ ‫كوردس����تان ئام����اژه‌ ب����ه‌وه‌ده‌كات "ئێم����ه‌‬ ‫له‌س����ه‌ردانێكمان بۆ ئێ����ران له‌گه‌ڵ جێگری‬ ‫س����ه‌رۆك كۆماری ئێران‌و وه‌زیری كشتوكاڵ‬ ‫كۆبوین����ه‌وه‪ ‌،‬نیگه‌رانی خۆمان به‌ڕه‌س����می‬ ‫پێڕاگه‌یان����دن له‌س����ه‌ر دروس����تكردنی ئه‌و‬ ‫به‌نداوانه‌ی كه‌ له‌س����ه‌ر ئه‌و ئاوانه‌ی ده‌ڕژێنه‌‬ ‫هه‌رێم����ی كوردس����تانه‌وه‌‪ ،‬پێمانوت����ن ئێوه‌‬ ‫كاوه‌ عەلی جێگ����ری پارێزگاری هه‌ڵه‌بجه‌ ده‌توانن به‌ش����ێوه‌یەك ئه‌و به‌نداوانه‌ دروست‬ ‫له‌وبارەی����ه‌وه‌ به‌ئاوێن����ه‌ی راگه‌یاند "ئه‌گه‌ر بكه‌ن كه‌ زیان به‌س����ه‌رچاوه‌ی ئاوی هه‌رێمی‬ ‫بێت‌و حكومه‌تی ئێران به‌رده‌وامبێت له‌سه‌ر كوردستان نه‌گات"‪.‬‬ ‫عبدوس����تارمه‌جید وتیش����ی "له‌ئێس����تا‌دا‬ ‫گرتنه‌وه‌ی ئاوی س����یروان له‌به‌نداوی داریان‬ ‫دروس����تكردنی تونێل����ی تایب����ه‌ت له‌خواری بۆجارێكیت����ر نیگه‌رانی خۆمان ئاڕاس����ته‌ی‬ ‫به‌نداوه‌ك����ه‌ بۆ گۆڕینی رێ����ره‌وی ئاوه‌كه‌ بۆ ه����ه‌ردو كۆنس����وڵخانه‌ی ئێ����ران له‌هه‌ولێرو‬ ‫ناوخۆی ئێ����ران به‌جۆرێك نه‌یه‌ت بۆ روباری س����لێمانی كردوه‪ ‌،‬داوامان كردوه‌ هاوكاربن‬ ‫سیروان‌‪ ،‬ئه‌وا‌ مه‌ترسێكی زۆر گه‌ور‌ه له‌سه‌ر له‌چاره‌س����ه‌ركردنی كێش����ه‌ی ئەو به‌نداوانه‪‌،‬‬ ‫پڕۆژه‌ی س����تراتیژی ئاوی هه‌ڵه‌بجه‌ دروست له‌سه‌ردانی وه‌زیری كشتوكاڵی عێراقیش بۆ‬ ‫هه‌رێمی كوردس����تان من له‌گه‌ڵیدا ده‌رباره‌ی‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬

‫ئێران هەوڵی‬ ‫گۆڕینی رێڕەوەی‬ ‫ئاوی روباری‬ ‫سیراوان دەدات بۆ‬ ‫ناوخۆی واڵتەکەی‬

‫ئ����ه‌م به‌نداوه‌ قس����ه‌مان كرد پێ����م ڕاگه‌یاند‬ ‫به‌نداوه‌كان به‌نداوی سیادین پێویسته‌ ئێوه‌‬ ‫وه‌ك حكومه‌تی عێراق له‌گه‌ڵ ئێران قسه‌بكه‌ن‬ ‫ئاوی روباری سیروان نه‌گیرێته‌وه‌ ئه‌گه‌ربێت‌و‬ ‫ئاوی س����یروان وش����ك بكات یان كه‌مبكات‬ ‫ئه‌وكات كێش����ه‌ی ئاو ب����ۆ عێراقیش ده‌بێت‬ ‫به‌تایب����ه‌ت ئه‌و ناوچانه‌ی عێ����راق كه‌ ئاوی‬ ‫روباری سیروان به‌ناویدا تێپه‌ڕ ده‌كات‪.‬‬ ‫وه‌زیری كشتوكاڵ‌و س����ه‌رچاوه‌ ئاویه‌كان‬ ‫وتیش����ی "ئێم����ه‌ له‌ئێس����تادا ‪ 20‬به‌نداومان‬ ‫ل����ه‌ ژێ����ر جێبه‌جێكردندان‪ ،‬ب����ه‌اڵم به‌هۆی‬ ‫قه‌یران����ی داراییەوە ئیش له‌ ‪ 5‬له‌و به‌نداوانه‌‬ ‫ده‌كرێت(‪)15‬له‌به‌نداوه‌كان كاركردن تیایاندا‬ ‫وه‌س����تاوه‪ ‌،‬ئه‌گه‌ربێت‌و ئه‌وبه‌نداوانه‌ ته‌واوبن‬ ‫ئه‌وا هه‌رێمی كوردس����تان ئاوی زیاده‌ش����ی‬ ‫ده‌بێ����ت ك����ه‌ ده‌توانی����ن ب����ۆ كش����توكاڵ‌و‬ ‫پیشه‌سازی‌و خواردنه‌وه‌ به‌كاریانبهێنین‪ ،‬بۆ‬ ‫ئاوی ژێرزه‌ویش باشه‌ كه‌ ئێسته‌ ئێمه‌ كێشه‌ی‬ ‫ئاوی ژێرزه‌ویش����مان هه‌یه‌و به‌ڕێژه‌یه‌كی زۆر‬ ‫دابه‌زیوه‌‪ ،‬بۆیه‌ م����ن به‌ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانم‬ ‫وت����وه‌ نابێ����ت چاوه‌ڕێ����ی ئێ����ران‌و توركیا‬ ‫بكه‌ی����ن ه����اوكاری ئێمه‌ بك����ه‌ن‌و ئاومان بۆ‬ ‫به‌رده‌ن����ه‌وه‌ بۆی����ه‌ ده‌بێت خۆم����ان خه‌می‬ ‫خۆمان بخۆین‌و دڵنیام ئه‌وان قه‌ت هاوكاری‬ ‫ئێمه‌ ناك����ه‌ن‪ ،‬باش����ترین وه‌اڵم ته‌واوكردنی‬ ‫ئه‌و(‪)20‬به‌نداوه‌ی����ه‌و بودجه‌یه‌كی تایبه‌تیان‬ ‫بۆ دابینبكه‌ی����ن‌و ته‌واوی����ان بكه‌‌ین چونكه‌‬ ‫تائێس����تا‌ هیچ وه‌اڵمێكمان له‌ئێرانیه‌كانه‌وه‌‬ ‫وه‌رنه‌گرتوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫روب����اری س����یروان یه‌كێكه‌ له‌س����ه‌رچاوه‌‬ ‫سه‌رەكییه‌كانی ئاوی هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬كه‌‬ ‫روبه‌رێكی زۆری كشتوكاڵ‌و ئاوی خواردنه‌وه‌ی‬ ‫هاواڵتیانی له‌سه‌ره‌‪ ،‬به‌وش����كبونی زۆرترین‬ ‫زیان به‌ر كه‌رتی كشتوكاڵی ده‌كەوێت‪.‬‬

‫کوردستانێکی ئاوەدانت دەوێت‪ ،‬بەرهەمی خۆماڵی بەکاربهێنە‬

‫کوالێتی‬ ‫تەندروستی‬ ‫باشتر‬

‫ئه‌مه‌ریکا‬

‫)‪ )553‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/11/22‬‬

‫ئیداره‌ی‌ ترامپ له‌به‌رژه‌وه‌ند ‌ی كورد ده‌بێت؟‬

‫‪9‬‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫دو هه‌فته‌یه‌ زۆربه‌ی‌ میدیا‌و ناوه‌نده‌‬ ‫سیاسیه‌كانی‌ جیهان به‌م روداوه‌وه‌‬ ‫سه‌رقاڵن‪ :‬سه‌رمایه‌دارێكی‌ ملیاردێر‬ ‫بو‌ه به‌ ‪45‬هه‌مین سه‌رۆكی‌ ئه‌مه‌ریكا‪،‬‬ ‫هه‌مویان به‌سه‌رسوڕمانه‌وه‌ به‌دوای‌‬ ‫وه‌اڵمی‌ ئه‌و پرسیاره‌دا ده‌گه‌ڕێن‬ ‫چۆن نه‌ك هه‌ر حزبی‌ ده‌سه‌اڵتدار‬ ‫"دیموكراته‌كان"‪ ،‬به‌ڵكو زۆرێك‬ ‫له‌سه‌ركرده‌ كاریگه‌ره‌كانی‌ حزبی‌‬ ‫كۆماریخواز‌و زۆربه‌ی‌ میدیا‬ ‫ناوداره‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكاش له‌دژی‌ ترامپ‬ ‫سه‌نگه‌ریان گرت‌و راپرسییه‌كانیش تا‬ ‫دوا كاتژمێره‌كانی‌ به‌ر له‌راگه‌یاندنی‌‬ ‫ئه‌نجامه‌كان‪ ،‬پێشبینی‌ شكستی‌‬ ‫ئه‌ویان ده‌كرد‪ ،‬كه‌چی‌ ئه‌و بردیه‌وه‌؟‬ ‫له‌پاڵ ئه‌م پرسیاره‌ش���دا‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ ناوه‌ن���ده‌ سیاس���یه‌كانی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���ت ب���ه‌دوای‌ ئه‌و‬ ‫پرس���یاره‌دا ده‌گه‌ڕێ���ن كه‌ ئی���داره‌ی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ نوێی‌ ئه‌مه‌ریكا چی‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫خۆی���دا هه‌ڵگرت���وه‌ ب���ۆ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاست؟‬ ‫كورد به‌شێكه‌ له‌هاوكێشه‌ ئاڵۆزه‌كانی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‪ ،‬ئێستا پرسیاری‌‬ ‫گرن���گ بۆ كورد ئه‌وه‌ی���ه‌ كه‌ ئیداره‌ی‌‬ ‫ترامپ تاچه‌ند به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌ كورد‬ ‫ره‌چاو ده‌كات؟ به‌س���ه‌رنجدان له‌وه‌ی‌‬ ‫هێزی‌ ئه‌مه‌ری���كا هێزی‌ س���ه‌ره‌كییه‌‬ ‫له‌ئیداره‌كردنی‌ جیهاندا‪.‬‬ ‫وه‌ك ئاش���كرایه‌ ترامپ بێ‌ ئه‌زمونه‌‬ ‫له‌سیاس���ه‌تی‌ ده‌ره‌وه‌دا‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌درێژایی‌ هه‌ڵمه‌ت���ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ی‌‬ ‫رایگه‌یاندوه‌ پێویستیی‌ پڕ چه‌ككردنی‌‬ ‫كورد بو بۆ به‌ڕه‌نگاربونه‌وه‌ی‌ داعش!‬ ‫كه‌ ئ���ه‌م جۆره‌ لێدوانه‌ به‌هیچ جۆرێك‬ ‫ناچێته‌ خانه‌ی‌ پشتیوانی‌ كردن له‌مافه‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی‌ كورده‌وه‌‌و پێش���بینی‌‬ ‫كردنی‌ ئه‌وه‌ی‌ ترامپ له‌سه‌رۆكایه‌تییدا‬ ‫هه‌ڵوێس���تی‌ به‌رامب���ه‌ر به‌كورد چۆن‬ ‫ده‌بێ���ت تائه‌ندازه‌ی���ه‌ك قورس���ه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كاریگه‌ری زیاتری‌ سیاس���ه‌تی‌‬ ‫ئی���داره‌ی‌ ترامپ ده‌رده‌خات چۆنیه‌تی‌‬ ‫مامه‌ڵه‌كردنیه‌ت���ی‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ واڵتان���ی‌‬

‫ئیدار‌هی‌ نوێ‌ چ‬ ‫رۆڵێكی‌ ده‌بێت‬ ‫له‌پاراستنی‌ كورد‬ ‫له‌و گۆڕانكارییه‌‬ ‫مه‌ترسیدارانه‌ی‌‬ ‫له‌سوریا‌و عێراقدا‬ ‫روده‌ده‌ن؟‬

‫ترامپ‪ ،‬سەرۆکی ئەمەریکا‬ ‫ناوچه‌كه‌ به‌تایبه‌تی‌ ئێران‌و س���وریا‌و‬ ‫توركیا‌و عێراق‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ تائێستا به‌دیده‌كرێت ترامپ‌و‬ ‫ئ���ه‌و تیم���ه‌ی‌ كاری‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ ده‌كه‌ن‬ ‫ی سه‌رسه‌ختی‌ ئێرانن‪،‬‬ ‫ته‌وژمێكی‌ نه‌یار ‌‬ ‫كۆتایهێن���ان به‌گروپ���ه‌ ئیس�ل�امییه‌‬ ‫توندڕه‌وه‌كان���ی‌ س���وریایان ب���ه‌الوه‌‬ ‫گرنگتره‌ تاڕوخانی‌ ئه‌سه‌د‪ ،‬به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫توندوتۆڵی‌ ئابوریی���ان له‌گه‌ڵ‌ توركیا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬چاوه‌ڕوانی‌ ئه‌وه‌ش ده‌كرێت كه‌‬ ‫ئه‌و نه‌رمییه‌ی‌ ئیداره‌ی‌ ئۆباما به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌ش���یعه‌ هه‌بو له‌سه‌ر حسابی‌ سوننه‌‬ ‫له‌عێراق‌و ناوچه‌ك���ه‌دا گۆڕانكارییه‌كی‌‬ ‫ریشه‌یی‌ به‌خۆیه‌وه‌ ببینێت‪ .‬دو خاڵی‌‬ ‫س���تراتیژیی ئیداره‌ی‌ ترامپ سه‌باره‌ت‬

‫به‌رۆژهه‌اڵت���ی‌ ناوه‌ڕاس���ت‪ :‬داع���ش‌و‬ ‫گروپه‌ ئیسالمییه‌ توندڕه‌وه‌كان له‌گه‌ڵ‬ ‫دۆسیه‌ی‌ ئه‌تۆمی‌ ئێران ده‌بێت‪.‬‬ ‫بابه‌تێك���ی‌ گرنگی‌ دیك���ه‌ كه‌ به‌الی‌‬ ‫واڵت���ان‌و ناوه‌نده‌ سیاس���یه‌كانی‌ ئه‌م‬ ‫ناوچه‌یه‌وه‌ گرنگ���ه‌‪ ،‬تیمی‌ ئیداره‌كه‌ی‌‬ ‫ترامپ له‌ك���ێ‌ پێكدێ���ن؟ به‌تایبه‌تی‌‬ ‫وه‌زی���ری‌ ده‌ره‌وه‌و وه‌زی���ری‌ به‌رگری‌‌و‬ ‫راوێ���ژكاری‌ ئاسایش���ی‌ نه‌ته‌وه‌ی���ی‌‌و‬ ‫سه‌رۆكی‌ ‪.CIA‬‬ ‫ئام���اژه‌ روه‌و ئه‌و ئاڕاس���ته‌یه‌ن كه‌‬ ‫به‌شێكی‌ به‌رچاو له‌ئیداره‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫به‌دۆس���تی‌ كورد ناس���راون‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫له‌و كه‌س���انه‌ی‌ كه‌ پێش���تر مامه‌ڵه‌ی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ ك���ورد هه‌ب���وه‌ له‌هه‌رێم���ی‌‬

‫كوردس���تان "ژه‌نراڵ مای���ك فلین"ه‌‬ ‫كه‌ له‌الی���ه‌ن ترامپ���ه‌وه‌ به‌ڕاوێژكاری‬ ‫ئاسایش���ی نه‌ته‌وه‌یی‌ دیاریكراوه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ژه‌نراڵه‌ له‌سااڵنی‌ رابردودا شانبه‌شانی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌و ده‌زگا هه‌واڵگرییه‌كانی‬ ‫پارت���ی‌‌و یه‌كێت���ی‌ سه‌رپه‌رش���تی‌‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنی تایبه‌تی‌ كردوه‌‪ ،.‬جێف‬ ‫سێژنس‪ ،‬سیناتۆری ویالیه‌تی ئاالباما‬ ‫ك���ه‌ یه‌كێك بو له‌پش���تیوانانی‌ ترامپ‬ ‫له‌هه‌ڵمه‌تی‌ هه‌ڵبژاردن���دا‌و چاوه‌ڕوان‬ ‫ده‌كرێ���ت ببێت���ه‌ وه‌زی���ری به‌رگری‪،‬‬ ‫له‌ده‌یه‌ی‌ ‪ 1990‬بانگه‌ش���ه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌ك���رد كه‌ ئه‌مه‌ریكا ه���اوكاری‌ كورد‬ ‫بێت بۆ سه‌ربه‌خۆیی‌‪.‬‬ ‫زه‌ڵمای‌ خه‌لیل زاد‪ ،‬باڵیۆزی پێشوی‬

‫ئه‌مریكا له‌به‌غدا‪ ،‬كه‌ به‌پێی‌ رۆژنامه‌ی‌‬ ‫وال س���تریت جۆرن���ال یه‌كێك���ه‌ له‌و‬ ‫پێنج كه‌سه‌ی‌ كاندیدایه‌ بۆ وه‌رگرتنی‌‬ ‫پۆس���تی‌ وه‌زیری‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬پێشبینی‌‬ ‫ده‌كرێت ببێته‌ جێگری وه‌زیری ده‌ره‌وه‌‬ ‫بۆ كاروباری رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���ت‪،‬‬ ‫زاڵمای‌ س���ااڵنێك راوێژكاری بارزانی‬ ‫بوه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێكی‌ دیكه‌ له‌دۆسته‌كانی‌ بارزانی‌‪،‬‬ ‫كه‌ له‌تیم���ی‌ هه‌ڵمه‌ت���ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫ترامپ‌و راوێ���ژكاری‌ ئه‌و بو ده‌رباره‌ی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‪" ،‬وه‌لید فارس"ە‬ ‫كه‌ مه‌س���یحییه‌كی‌ لوبنانیه‌و پێش���تر‬ ‫له‌گ ‌هڵ‌ قواتی‌ لوبنانی‌‌و حزبی‌ كه‌تائیب‬ ‫كاری‌ ك���ردوه‌‪ ،‬ك���ه‌ س���ه‌ركرده‌كانی‌‬

‫په‌یوه‌ندی‌ توندوتۆڵیان له‌گه‌ڵ‌ بارزان ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬وه‌لی���د ف���ارس له‌كاتی‌ چه‌ند‬ ‫س���ه‌ردانێكی‌ بارزانیدا ب���ۆ ئه‌مه‌ریكا‪،‬‬ ‫له‌نزیك���ه‌وه‌ هاوكاریی ب���وه‌‪ ،‬چاوه‌ڕێ‬ ‫ده‌كرێ���ت وه‌لی���د فارس له‌ئی���داره‌ی‌‬ ‫ترامپدا ئه‌ركی گرنگی‌ پێبسپێردرێت‪.‬‬ ‫دۆناڵد ترامپ كه‌ ئێس���تا سه‌رقاڵی‬ ‫پێكهێنان���ی ئیداره‌كه‌یه‌ت���ی‌ ل���ه‌‬ ‫‪ 2017/1/20‬وه‌ك س���ه‌رۆكی نوێ���ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكا ده‌س���تبه‌كاربێت‪ ،‬سیاسه‌تی‌‬ ‫ئی���داره‌ی‌ ئه‌مه‌ری���كا به‌رامب���ه‌ر‬ ‫به‌كوردس���تان چۆن ده‌بێت؟ ئیداره‌ی‌‬ ‫نوێ‌ چ رۆڵێكی‌ ده‌بێت له‌پاراس���تنی‌‬ ‫كورد له‌و گۆڕانكارییه‌ مه‌ترسیدارانه‌ی‌‬ ‫له‌سوریا‌و عێراقدا روده‌ده‌ن؟‬

‫روانینی‌ سێ‌ شرۆڤه‌كاری‌ سیاسی‌ كورد بۆ هه‌ڵبژاردنی‌ دۆناڵد تره‌مپ‬

‫"سه‌رۆك ‌ی ئه‌مریكا ده‌توانێت سه‌رله‌به‌ر ‌ی سیاسه‌ت ‌ی ده‌ره‌وه‌ ‌ی ئه‌مریكا بگۆڕێت"‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬

‫دواجار به‌پێچه‌وانه‌ی‌ پێشبینییه‌كان‬ ‫دۆناڵد تره‌مپ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌مریكا سه‌ركه‌وتنی‌‬ ‫به‌ده‌ستهێنا‌و بوه‌ سه‌رۆكی‌ داهاتوی‌‬ ‫ئه‌مریكا‪ ،‬له‌دوای‌ ده‌ركه‌وتنی‌‬ ‫ئه‌نجامه‌كانی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌مریكا‬ ‫كورد هیوایه‌كی‌ زۆری‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵچنیوه‌ كه‌ له‌ئیداره‌ی‌ نوێی‌‬ ‫ئه‌مریكادا پرسی‌ كورد به‌ره‌و‬ ‫پێشه‌وه‌ بچێت‌و هه‌ڵبژاردنه‌كه‌‬ ‫به‌قازانجی‌ كورد بشكێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌رچی‌ ش����رۆڤه‌كارانی‌ سیاس���� ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردیش����ه‌ ئ����ه‌و هیوای����ه‌ی‌ ك����ورد‬ ‫به‌خه‌ون����ی‌ نه‌هات����وه‌دی‌ ده‌چوێنن‌و‬ ‫پێی����ان وایه‌ ده‌رچون����ی‌ تره‌مپ هیچ‬ ‫شتێك له‌سیاسه‌تی‌ ئه‌مریكا له‌هه‌مبه‌ر‬ ‫كورد ناگۆڕێت‪.‬‬ ‫ی سیاسه‌تی‌‬ ‫ئه‌مریكا له‌چوارچێوه‌ ‌‬ ‫عێراق ته‌ماشای‌ كورد ده‌كات‬ ‫ئاالن عه‌توف شرۆڤه‌كاری‌ سیاسی‌‬ ‫له‌و بڕوایه‌دایه‌ ك����ه‌ له‌ئیداره‌ی‌ نوێی‌‬ ‫ئه‌مری����كادا پش����تگیری‌ س����ه‌ربازی‌‌و‬ ‫لۆجستی حكومه‌تی‌ ئه‌مریكا بۆ هێزی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ به‌رده‌وام ده‌بێت‪.‬‬ ‫ل����ه‌و باره‌ی����ه‌وه‌ به‌ئاوێن����ه‌ی‌‬ ‫ی جه‌نگی‌ داعش‬ ‫راگه‌یاند"له‌به‌رئ����ه‌وه‌ ‌‬ ‫كۆتایی‌ نه‌هاتوه‌‌و له‌و بڕوایه‌ش����دانیم‬ ‫له‌م كاته‌دا ده‌س����تبه‌جێ‌ ده‌ستبكرێت‬ ‫به‌كش����انه‌وه‌ی‌ هاوكاریی‌‌و پشتگیری‌‬ ‫سه‌ربازی‌ ئیداره‌ی‌ تازه‌ی‌ ئه‌مریكی‌"‪.‬‬ ‫عه‌ت����وف ئ����ه‌و بڕوای����ه‌ی‌ خ����ۆی‌‬ ‫ده‌به‌ستێته‌وه‌ به‌په‌یامه‌كانی‌ هه‌ڵمه‌تی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن����ی‌ تره‌م����پ خۆی����ه‌وه‌‌و‬ ‫ده‌ڵێ‌"یه‌كێك له‌په‌یامه‌كانی‌ هه‌ڵمه‌تی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن����ی‌ تره‌م����پ ئ����ه‌وه‌ بو كه‌‬ ‫ده‌بێت داعش له‌ناوبه‌رین‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‌‬

‫پش����تگیری‌ س����ه‌ربازی‌‌و لۆجس����تی‬ ‫ئه‌مری����كا بۆ پێش����مه‌رگه‌ ب����ه‌رده‌وام‬ ‫ده‌بێت بۆ له‌ناوبردنی‌ داعش"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌"له‌ڕوی‌ سیاسیش����ه‌وه‌ له‌و‬ ‫بڕوایه‌دام ئی����داره‌ی‌ تره‌مپ به‌هه‌مان‬ ‫شێوه‌ی‌ ئیداره‌كانی‌ پێشو پێ به‌پێی‌‬ ‫پش����تگیرییه‌ س����ه‌ربازییه‌كان هه‌وڵی‌‬ ‫سیاسیش بدات بۆ رێككه‌وتن له‌سه‌ر‬ ‫موس����ڵ به‌هه‌مو ته‌عقیداته‌كانی‌‌و بۆ‬ ‫رێككه‌وتنی‌ هێزه‌ عێراقیه‌كان"‪.‬‬ ‫ئه‌و رونیكرده‌وه‌ كه‌ هه‌تا ئێستاش‬ ‫ئه‌مری����كا له‌چوارچێوه‌ی‌ سیاس����ه‌تی‌‬ ‫عێراق ته‌ماش����ای‌ كورد ده‌كات وه‌ك‬ ‫كوردستانی‌ عێراق‌و وه‌كو ناوچه‌كه‌ش‬ ‫تائێس����تا راوێژكاره‌ س����ه‌ربازییه‌كانی‌‬ ‫تره‌مپ كه‌ یه‌كێكیان مایكل فلین كه‌‬ ‫ژه‌نه‌ڕاڵێكی‌ خانه‌نش����ینی‌ ئه‌مریكایه‌‌و‬ ‫تره‌مپ پێش����نیاری‌ راوێژكاری‌ ئه‌منی‌‬ ‫قه‌ومی‌ بۆ كردوه‌ ده‌ڵێت ئه‌بێت ئێمه‌‬ ‫ده‌ستبكه‌ینه‌وه‌ به‌گه‌رموگوڕكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانمان له‌گ����ه‌ڵ توركیادا‬ ‫چونك����ه‌ توركی����ا هاوپه‌یمانێك����ی‌‬ ‫ستراتیژی‌ ئێمه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئ����االن عه‌ت����وف واده‌بینێ����ت كه‌‬ ‫به‌هێزبونه‌وه‌ی‌ توركیا یه‌كێك ده‌بێت‬ ‫له‌ئه‌جنداكانی‌ تره‌مپ‌و ده‌ڵێ‌ "ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌بڕوای‌ من هیچ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ كوردا‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "پاشان به‌پێی‌ ئه‌و دراوانه‌ی‌‬ ‫نێ����و كه‌مپینی‌ دۆناڵ����د تره‌مپ بێت‬ ‫تره‌مپ پێی‌ وایه‌ ده‌بێت رۆڵی‌ روسیا‬ ‫به‌هێزبكرێت����ه‌وه‌‌و په‌یوه‌ندییه‌كان����ی‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ئه‌مری����كا ب����اش بكرێته‌وه‌‌و‬ ‫هه‌ندێكجاریش مه‌س����جی‌ فڕێ‌ ده‌دا‌و‬ ‫ده‌ی����وت ده‌بێت مه‌س����ه‌له‌ی‌ س����وریا‬ ‫به‌جێبهێڵین بۆ روس����یا چاره‌سه‌ری‌‬ ‫ب����كات‌و به‌وپێیه‌ش روس����یا‌و ئێران‌و‬ ‫توركی����ا هاوپه‌یمانێت����ی‌ بكه‌ن����ه‌وه‌‬ ‫دۆخه‌ك����ه‌ ده‌چێت����ه‌وه‌ س����ه‌ر باری‌‬ ‫پێش����و كه‌ به‌هێزكردنه‌وه‌ی‌ ده‌وڵه‌تی‌‬

‫نه‌ته‌وه‌ی����ه‌ ل����ه‌و چوارچێوه‌ی����ه‌دا كه‌‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌به‌رژوه‌ندی‌ كورد نییه‌"‪.‬‬ ‫"به‌اڵم هێشتا زوه‌ پێشبینی‌ بكه‌ین‬ ‫بۆ دۆخه‌كه‌" ئاالن عه‌توف وای‌ وت‪.‬‬ ‫"تره‌مپ بڕوای‌ به‌گۆڕانكاری‌‬ ‫له‌سنوری‌ ناوچه‌كه‌دا نییه‌"‬ ‫سه‌ركه‌وت شه‌مس كه‌ شرۆڤه‌كارێكی‌‬ ‫سیاس����یه‌ له‌و بڕوایه‌دایه‌ س����ه‌رۆكی‌‬ ‫ئه‌مری����كا زۆرترین ده‌س����ه‌اڵتی‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌دیاریكردنی‌ سیاس����ه‌تی‌ ده‌ره‌وه‌دا‌و‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ وتی‌ "سیاسه‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌مری����كا یه‌كێكه‌ ل����ه‌و بوارانه‌ی‌ كه‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ ئه‌مریكا زۆرترین ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫هه‌ی����ه‌ له‌داڕش����تنیدا‌و یه‌كێك����ه‌ له‌و‬ ‫بواران����ه‌ی‌ ك����ه‌ كه‌متری����ن چاودێری‌‬ ‫كۆنگرێسی‌ له‌س����ه‌ره‌‌و تاكه‌ بوارێكه‌‬ ‫كه‌ ده‌توانێت ده‌ستكراوه‌یی‌ ته‌واوه‌تی‌‬ ‫هه‌بێت بۆ بڕیاردان"‪.‬‬ ‫وتیشی‌"سه‌رۆكی‌ ئه‌مریكا ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫زۆری‌ هه‌یه‌‌و ده‌توانێت س����ه‌رله‌به‌ری‌‬ ‫سیاس����ه‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌مری����كا‬ ‫بگۆڕێت"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌لێكه‌وته‌كانی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫تره‌مپ بۆ سه‌ر پرسی‌ كورد‪ ،‬شه‌مس‬ ‫وت����ی‌ "تائێس����تا به‌رچاوڕونییه‌ك����ی‌‬ ‫ته‌واومان نییه‌ كه‌ س����تراتیژی‌ تره‌مپ‬ ‫چۆن ده‌بێت‌و چ جیاوازییه‌كی‌ ته‌واوی‌‬ ‫هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ ئۆبامادا‪ .‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫رونه‌ ئه‌ویش سوره‌ له‌سه‌ر شه‌ڕكردنی‌‬ ‫داع����ش‌و روبه‌ڕوبون����ه‌وه‌ی‌ داع����ش‌و‬ ‫له‌میان����دا كورد جێگ����ه‌ی‌ ده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌وه‌ش به‌رچاوڕونی‌‬ ‫ته‌واو دیار نییه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئه‌وه‌ی‌ كه‌ هه‌یه‌ تره‌مپ‬ ‫باوه‌ڕی‌ به‌وه‌ هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ دیكتاتۆر‌و‬ ‫هێزه‌كان����ی‌ ئه‌و ناوچه‌ی����ه‌ رێبكه‌وێت‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ س����ه‌قامگیری‌ له‌رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاستدا هه‌بێت"‪.‬‬ ‫"پرس����ی‌ دیموكراس����ی‌‌و ماف����ی‌‬

‫به‌المه‌وه‌ سه‌یره‌‬ ‫كه‌ هه‌ندێك‬ ‫هه‌ڵبژاردنی ترامپ‬ ‫ده‌به‌ستنه‌وه‌‬ ‫به‌ده‌وڵه‌تی‬ ‫كوردیه‌وه‌‬ ‫له‌كاتێكدا ئه‌مه‌‬ ‫ئه‌ركی سه‌رۆكی‬ ‫ئه‌مریكا نییه‬ ‫ئه‌گه‌ر كورد خۆی‬ ‫ئه‌و هه‌نگاوه‌‬ ‫نه‌نێت‬ ‫مرۆڤ هێش����تا له‌ئه‌جنداكه‌یدا نییه‌‌و‬ ‫له‌كه‌مپینه‌ك����ه‌دا باس����ی‌ نه‌ك����ردوه‌‌و‬ ‫پێناچێت زۆر ب����اوه‌ڕی‌ به‌وه‌ هه‌بێت‌و‬ ‫به‌ڵك����و زۆرتر ب����اوه‌ڕی‌ به‌ه����ۆكاری‌‬ ‫س����ه‌قامگیربون هه‌ی����ه‌" س����ه‌ركه‌وت‬ ‫شه‌مس وای‌ وت‪.‬‬ ‫ئه‌و جه‌غتی‌ له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ كرده‌وه‌‬ ‫كه‌ "ئه‌گ����ه‌ر كورد ببێت����ه‌ هۆكارێك‬

‫ب����ۆ س����ه‌قامگیربون ل����ه‌و ناوچه‌یه‌‌و‬ ‫له‌چوارچێ����وه‌ی‌ ئ����ه‌و س����تراتیژه‌ی‌‬ ‫تره‌مپدا جێگ����ه‌ی‌ بێته‌وه‌ كه‌ ئارامی‌‌و‬ ‫سه‌قامگیری‌ بۆ ئه‌و ناوچه‌یه‌ دروست‬ ‫ب����كات ئه‌گ����ه‌ری‌ زۆر هه‌یه‌ ل����ه‌دوای‌‬ ‫داعش����یش ك����ورد ه����ه‌ر له‌ن����او ئه‌و‬ ‫س����تراتیژه‌دا بمێنێته‌وه‌ ك����ه‌ دۆناڵد‬ ‫تره‌مپ باوه‌ڕی‌ پێیه‌تی‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌گۆڕینی‌ سنوره‌كانیش‪،‬‬ ‫ش����ه‌مس وتی‌ "تره‌مپ باوه‌ڕی‌ به‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌ ك����ه‌ نابێت گۆڕانكاری‌ رادیكاڵی‌‬ ‫بكرێت به‌ڵكو باوه‌ڕی‌ به‌هێشتنه‌وه‌ی‌‬ ‫س����نوره‌كان هه‌ی����ه‌‌و ئ����ه‌و ب����اوه‌ڕی‌‬ ‫به‌گۆڕان����كاری‌ له‌س����نوری‌ ناوچه‌كه‌دا‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫سه‌یره‌ كه‌ هه‌ندێك هه‌ڵبژاردنی‬ ‫ترامپ ده‌به‌ستنه‌وه‌ به‌ده‌وڵه‌تی‬ ‫كوردییه‌وه‌‬ ‫به‌ڵێن ساڵح شرۆڤه‌كاری‌ سیاسی‌ كه‌‬ ‫سااڵنێكی‌ زۆره‌ له‌و واڵته‌ نیشته‌جێیه‌‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت "تا ئێستا دو یان سێ‬ ‫ج����ار له‌هه‌ڵمه‌ته‌كان����ی هه‌ڵبژاردندا‬ ‫دۆناڵد ترامپ باس����ی له‌كورد كردوه‌‬ ‫وه‌ك ده‌ڵێت "ك����ورده‌كان بوێرن یان‬ ‫پێویس����ته‌ پڕ چه‌ك بكرێن‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫كورد به‌كاربهێنین"‪.‬‬ ‫ئه‌و ل����ه‌و بڕوایه‌دایه‌ كه‌ "ئه‌م جۆره‌‬ ‫لێدوانان����ه‌ ته‌نه����ا له‌و س����ۆنگه‌یه‌وه‌‬ ‫سه‌رچاوه‌یان گرتون كه‌ كورد شه‌ڕی‬ ‫داع����ش ده‌كات‌و ن����ه‌ك وه‌ك ئه‌وه‌ی‬ ‫كورد وه‌ك نه‌ته‌وه‌ خه‌ونی له‌مێژینه‌ی‬ ‫سیاسی خۆیی هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ ناكرێت‬ ‫له‌سه‌ر بنچینه‌ی ئه‌م جۆره‌ لێدوانانه‌‬ ‫خه‌ونه‌ سیاسییه‌كه‌ت بێنیته‌ دی"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌المه‌وه‌ سه‌یر‌ه كه‌ هه‌ندێك‬ ‫هه‌ڵبژاردن����ی ترام����پ ده‌به‌س����تنه‌وه‌‬ ‫به‌ده‌وڵه‌تی كوردیه‌وه‌ له‌كاتێكدا ئه‌مه‌‬ ‫ئه‌ركی سه‌رۆكی ئه‌مریكا نییه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫كورد خ����ۆی ئه‌و هه‌ن����گاوه‌ نه‌نێت‪.‬‬

‫ب����ه‌دوری نازانم له‌ئه‌مری����كای دانۆڵد‬ ‫ترامپدا درێژه‌ به‌ كۆمه‌كه‌ له‌شكریه‌كان‬ ‫بدرێت به‌كورد (ئه‌گه‌ر شه‌ڕی داعش‬ ‫ی����ان رێكخراوێكی تری تێرۆریس����تی‬ ‫پاش داعش به‌رده‌وام بو)"‪.‬‬ ‫ئام����اژه‌ی‌ به‌وه‌ش����دا "ب����ه‌اڵم ئه‌و‬ ‫پش����تیوانیه‌ سیاسیه‌ بۆ جیابونه‌وه‌ی‬ ‫كورد له‌عێ����راق پێم وانیی����ه‌ له‌چوار‬ ‫س����اڵی داهات����وی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت����ی‬ ‫نوێ����ی ئه‌مری����كادا زه‌مین����ه‌ی ب����ۆ‬ ‫بڕه‌خسێت‪ .‬بۆچی؟ چونكه‌ هێشتاش‬ ‫له‌دامه‌زراوه‌كان����ی ئه‌مری����كادا باس‬ ‫له‌سه‌ر عێراقێكی یه‌كپارچه‌و یه‌كگرتوو‬ ‫گه‌رموگوڕه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ روانینی‌ دۆناڵد ترامپ بۆ‬ ‫ئێران‪ ،‬به‌ڵێن س����اڵح وتی‌‪ :‬تره‌مپ له‌‬ ‫هه‌ڵمه‌ته‌كانی هه‌ڵبژاردندا به‌دو شێوه‌‬ ‫باسی له‌ ئێران كرد‪ ،‬یه‌كه‌میان جه‌خت‬ ‫كردن����ه‌وه‌ ب����و له‌هه‌ڵوه‌ش����اندنه‌وه‌ی‬ ‫رێككه‌وتنه‌ ناوكیه‌كه‌و دوهه‌میش����یان‬ ‫ناوهێنانی ئێران بو به‌باش����ی‌و وه‌ك‬ ‫الیه‌نێك����ی باش له‌ ش����ه‌ڕی ناوخۆی‬ ‫سوریادا له‌سه‌ر ئه‌و بنچینه‌یه‌ی شه‌ڕی‬ ‫تیرۆریس����تانی ده‌وڵه‌تی ئیس��ل�امی‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "پێم وا نییه‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫ترام����پ بتوانێ����ت به‌ئاس����انی ئ����ه‌و‬ ‫ڕێككه‌وتنه‌ هه‌ڵبوه‌شێنێته‌وه‌ چونكه‌‬ ‫بێ له‌ئه‌مری����كا چوار زلهێزه‌كه‌ی تری‬ ‫جیهان تیایدا به‌ش����دارن (به‌ریتانیا‪،‬‬ ‫فه‌ڕه‌نس����ا‪ ،‬چین‪ ،‬روس����یا) هه‌روه‌ها‬ ‫ئه‌ڵمانیاش"‪.‬‬ ‫جه‌غتیشی‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ كرده‌وه‌"هه‌ر‬ ‫بۆیه‌ ده‌ش����ێت ئ����ه‌م به‌ڕێوبه‌رایه‌تیه‌‬ ‫نوێیه‌ پاش ده‌س����تبه‌كاربونی هه‌وڵ‬ ‫بدات تائه‌مریكا له‌م رێككه‌وتنه‌ بێنێته‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ به‌اڵم نازانرێت ئایا سه‌ركه‌وتو‬ ‫ده‌بێت یان نا‪ ،‬یانیش چۆن ده‌توانێت‬ ‫دڵنیایی به‌و واڵتانه‌ی ئاماژه‌م پێكردن‬ ‫بدات‪ .‬ئه‌ركێكی سانا نییه‌"‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )553‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/11/22‬‬

‫هاوسه‌ری‌ شه‌هیدێك ‌ی ده‌ست ‌ی داعش‪:‬‬ ‫گه‌وره‌ترین خه‌مم له‌دوای‌ له‌ده‌ستدانی‌ هاوسه‌ره‌كه‌م كرێ ‌ی خانوه‌كه‌مه‌‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫هاوسه‌ری‌ شه‌هیدێكی‌ ده‌ستی‌ داعش ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات كه‌ له‌دوای‌ گیانله‌ده‌ستدانی‌‬ ‫هاوسه‌ره‌كه‌ی‌ خه‌می‌ گه‌وره‌ی‌ دابینكردنی‌‬ ‫كرێی‌ خانوه‌كه‌یه‌تی‌ كه‌ پێنج مانگه‌‬ ‫نه‌یداوه‌‪ ،‬مامۆستایه‌كی‌ زانكۆش ده‌ڵێت‬ ‫"زۆر سیاسه‌تی ئابوری حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم هه‌یه‌ هێجگار هه‌ڵه‌ دیزاین كراوه‌‪،‬‬ ‫قه‌ره‌بوی پێشمه‌رگه‌ی شه‌هید یه‌كێكه‌ له‌م‬ ‫سیاسه‌تانه‌"‪.‬‬ ‫ش����ه‌هێن ئه‌حم����ه‌دی‌ ته‌مه‌نی‌ ‪ 30‬س����اڵه‌‬ ‫له‌دوای‌ شه‌هیدبونی‌ هاوسه‌ره‌كه‌ی‌ له‌گه‌ڕه‌ك ‌ی‬ ‫راپه‌رینی‌ ش����اری‌ س����لێمانی‌ له‌گ����ه‌ڵ كوڕه‌‬ ‫شه‌ش س����ااڵنه‌كه‌ی‌‌و كچه‌ دو س����ااڵنه‌كه‌ی‌‬ ‫ژیان به‌س����ه‌ر ده‌بات به‌خه‌مباریه‌وه‌ باس����ی‌‬ ‫ژیانی‌ دوای‌ له‌ده‌س����تدانی‌ دلێری‌ هاوسه‌ری‌‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬ئه‌‌و وتی‌ "كوڕه‌كه‌م له‌گه‌ڵ ئێواره‌ی‌‬ ‫لێدێت ده‌چێت ده‌رگای‌ حه‌وش����ه‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫چاوه‌ڕێ����ی‌ باوكی‌ ده‌كات‪ ،‬ب����ه‌زۆر ده‌یبه‌مه‌‬ ‫ژوره‌وه‌‌و سه‌رده‌كات به‌كۆشیاو بانگی‌ باوكی‌‬ ‫ده‌كات‌و ده‌گری‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "جانت����او كاتژمێری‌ ب����ۆ باوكی‌‬ ‫كڕی����وه‌‌و ده‌ڵێت دایكه‌ ك����ه‌ی‌ باوكم دێته‌وه‌‬ ‫كاتژمێره‌كه‌ی‌ بكه‌مه‌ ده‌س����ت‪ ،‬وتی‌ ئێواره‌‬ ‫دێمه‌وه‌ بۆ الت؟ توڕه‌بوه‌ لێمان نایه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ش����ه‌هێن ئام����اژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات ك����ه‌‬ ‫له‌ئێس����تادا ب����اری‌ ده‌رونی‌‌و ته‌ندروس����تی‌‬ ‫ته‌نها حه‌س����یرێكی‌ بچوك‌و دو س����ه‌رین‌و‬ ‫خۆی‌‌و منداڵه‌كانی‌ باش نیه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "له‌‌و‬ ‫كاته‌وه‌ی‌ هاوس����ه‌ره‌كه‌م رۆیش����توه‌ ماوه‌ی‌ ته‌له‌فزیۆنێك����ی‌ كۆن له‌ماڵه‌كه‌ی‌ ش����ه‌هێندا‬ ‫یان����زه‌ مانگه‌ كچه‌كه‌م توش����ی‌ نه‌خۆش����ی‌ ده‌بینرا‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "له‌شه‌وو رۆژێكدا یه‌ك ژه‌م‬ ‫بوه‌ چه‌ند جارێك س����ه‌ردانی‌ نه‌خۆشخانه‌م خواردن ده‌خۆین خۆم‌و منداڵه‌كان‪ ،‬ماوه‌ی‌‬ ‫پێكردوه‌ وه‌ك پێویست چاره‌ی‌ بۆ نه‌كراوه‌ چه‌ند مانگێك ده‌بێت چامان لێنه‌ناوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "س����ه‌ردانی‌ چه‌ندین به‌رپرسم‬ ‫ده‌مه‌وێ����ت بیبه‌مه‌ الی‌ پزیش����كی‌ تایبه‌ت‪،‬‬ ‫كردوه‌ ته‌نه����ا وه‌اڵمیان قه‌یران����ی‌ دارایی‌‌و‬ ‫پاره‌م پێ نییه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "منداڵه‌كانم بچوكن پێویستیان نه‌بونی‌ موچه‌یه‌‪ ،‬نازانم چی‌ بكه‌م؟! ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌چاودێریه‌ ناتوانم هیچ كارێكی‌ دیكه‌ بكه‌م‪ ،‬خه‌ڵكی‌ بۆمان نه‌هێنێ‌ هیچ نیه‌ بیخۆین"‪.‬‬ ‫موچه‌ی‌ ش����ه‌هیدانه‌ی‌ هاوسه‌ره‌كه‌م كه‌ ‪425‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ له‌كاتێكدای����ه‌ ك����ه‌ خێزان����ی‌‬ ‫هه‌زار دیناره‌ سێ‌ مانگه‌ وه‌رمان نه‌گرتوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ دلێری‌ هاوسه‌ری‌ ش����ه‌هید له‌هه‌مو واڵتانی‌ جیهان����دا بایه‌خ‌و‬ ‫كه‌س����وكاری‌ نیه‌‌و ئه‌میش ته‌نه����ا برایه‌كی‌ گرنگییه‌ك����ی‌ تایبه‌تیان پێده‌درێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫هه‌یه‌ له‌ش����اری‌ رانی����ه‌ ده‌ژی‌‌و فریای‌ ژیانی‌ به‌عس����ییه‌كانیش گرنگییه‌كی‌ زۆریان ده‌دا‬ ‫به‌كه‌س����وكاری‌ ئه‌و س����ه‌ربازانه‌ی‌ له‌جه‌نگ ‌ی‬ ‫خۆی‌ ده‌كه‌وێت‪.‬‬

‫چۆنیه‌ت ‌ی‬ ‫مامه‌ڵه‌كردن ‌ی‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ پێشمه‌رگه‌ ‌ی‬ ‫شه‌هیددا‬ ‫سیاسه‌تێك ‌ی‬ ‫نادروست‌و هه‌ڵه‌ی ‌ه‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌ڕو ‌ی‬ ‫ئابوریشه‌و‌ه نه‌ك‬ ‫هه‌ر مرۆیی‬ ‫پێشمەرگە لەشەڕی دژ بەداعشدا‬ ‫عێراق‌و ئێراندا ده‌كوژران‪.‬‬ ‫مه‌حمود س����دیق یه‌كێكه‌ له‌و كه‌س����انه‌ ‌ی‬ ‫له‌س����ااڵنی‌ هه‌شتاكانی‌ س����ه‌ده‌ی‌ رابردودا‬ ‫برا گه‌وره‌كه‌ی‌ له‌ش����ه‌ڕی‌ هه‌ش����ت ساڵه‌ی‌‬ ‫عێ����راق ئێراندا كوژراوه‌‪ ،‬ئ����ه‌و وتی‌ "براكه‌م‬ ‫ناوی‌ حامید بو‪ ،‬له‌س����اڵی‌ هه‌شتاو حه‌وتدا‬ ‫كوژرا‪ ،‬له‌دوای‌ خ����ۆی‌ ژنێك‌و چوار منداڵی‌‬ ‫به‌جێهێش����ت‪ ،‬ه����ه‌ر ئ����ه‌وكات حكومه‌تی‌‬ ‫عێراقی‌ خانویه‌كی‌ له‌ش����اری‌ س����لێمانی‌ بۆ‬ ‫دروس����تكردن‌و هه‌مو مانگێ����گ ‪ 300‬دیناری‌‬ ‫ئه‌وكاتی‌ ده‌دا به‌خێزانه‌كه‌مان"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ته‌نها خه‌ممان له‌ده‌س����تدانی‌‬ ‫براكه‌م بو‪ ،‬بیرمان له‌هیچی‌ دیكه‌ نه‌ده‌كردوه‌‪،‬‬ ‫حكوم����ه‌ت ت����ه‌واوی‌ پێداویس����ته‌یكانی‌ بۆ‬ ‫كه‌س����وكاری‌ ش����ه‌هیدان دابینكردبو به‌اڵم‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنە‬

‫به‌خێزانه‌كه‌ی ده‌به‌خشرێت‌و پاشان خانویان‬ ‫ئێستا موچه‌كه‌شیان نادرێتی‌ به‌داخه‌وه‌"‪.‬‬ ‫بۆ دروس����ت ده‌كرێ����ت‪ .‬ئه‌مه‌ له‌ زانس����تی‬ ‫ئابوریناس����ان پێیانوای����ه‌ چۆنیه‌ت����ی‌ ئابوریدا به‌قه‌ره‌بوی عه‌ینی (كااڵ) ناسراوه‌‪.‬‬ ‫مامه‌ڵه‌كردن����ی‌ حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێ����م له‌گه‌ڵ‌ خراپی ئه‌م سیاس����ه‌ته‌ ئه‌وه‌ی����ه‌ له‌ الیه‌ك‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ی‌ ش����ه‌هیددا‪ ،‬سیاس����ه‌تێكی‌ چه‌ند س����اڵێكی پێده‌چێت تا ئه‌م قه‌ره‌بووه‌‬ ‫نادروس����ت‌و هه‌ڵه‌ی����ه‌ ته‌نان����ه‌ت ل����ه‌ڕوی‌ ده‌گات به‌خێزان����ی پێش����مه‌رگه‌ (ه����ه‌ر له‌‬ ‫بڕیاری به‌خش����ینی پارچه‌ی����ه‌ك زه‌وییه‌وه‌‬ ‫ئابوریشه‌وه‌ نه‌ك هه‌ر مرۆیی‌‪.‬‬ ‫د‪.‬نیاز نه‌جمه‌دین كه‌ ئابوریناسه‌‪ ،‬ئاماژه‌ تا به‌ دروس����تكردنی خانووه‌ك����ه‌ ده‌گات)و‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات زۆر سیاسه‌تی ئابوری حكومه‌تی له‌الیه‌كیتره‌وه‌ حكومه‌ت كات‌و وزه‌یه‌كی زۆر‬ ‫هه‌رێم هه‌یه‌ ك����ه‌ له‌ڕیزی گه‌نده‌ڵی دانانرێت خه‌رج ده‌كات‪ .‬تاكتیك����ی حكومه‌ت لێره‌دا‬ ‫ب����ه‌اڵم زۆر هه‌ڵه‌ دیزاین ك����راون‌و ئامانجی ئه‌وه‌یه‌ له‌ماوه‌ی كورتخایه‌ندا خه‌رجییه‌كانی‬ ‫خۆی����ان ناپێكێن‌و به‌فیڕۆدان����ی زه‌به‌الحی كه‌م ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬دابه‌شی سه‌ر چه‌ند ساڵێكی‬ ‫لێده‌كه‌وێت����ه‌وه‌‪ .‬قه‌ره‌ب����وی پێش����مه‌رگه‌ی ده‌كات‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌م����اوه‌ی درێژخایه‌ن����دا‬ ‫ش����ه‌هید یه‌كێكه‌ له‌م سیاسه‌تانه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ خه‌رجییه‌كانی هه‌ر به‌زر ده‌بنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫"كاتێك پێش����مه‌رگه‌یه‌ك ده‌كوژرێت‪ ،‬زه‌وی‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌م قه‌ره‌بوه‌ نابێت به‌كااڵ بێت‪،‬‬

‫به‌ڵك���و ده‌بێت به‌نه‌خت بێ���ت‪ .‬له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫مه‌رگی ه���ه‌ر پێش���مه‌رگه‌یه‌كدا حكومه‌ت‬ ‫ده‌بێ���ت النیك���ه‌م دو س���ه‌د ه���ه‌زار دۆالر‬ ‫ته‌رخ���ان بكات بۆ خێزانه‌ك���ه‌ی‌و له‌ماوه‌ی‬ ‫كه‌متر له‌ ش���ه‌ش مانگدا پێ���ی بگات‪ .‬به‌م‬ ‫رێگای���ه‌ یه‌كه‌م خێزانی كوژراو (ش���ه‌هید)‬ ‫به‌خێرایی هاوكاری پێده‌گات‪ ،‬ئازادیشن ك ‌ه‬ ‫پاره‌ك ‌ه به‌چی ده‌ده‌ن (به‌خانو یان به‌بزنس‬ ‫یان‪...‬هتد)‪ .‬دوه‌م‪ ،‬حكومه‌ت به‌رپرسیارێتی‬ ‫خ���ۆی جێبه‌ج���ێ ده‌كات‌و كات‌و وزه‌ی بۆ‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ .‬سێیه‌م‪ ،‬حكومه‌ت ناچارده‌بێت‬ ‫باشتر بیر له‌سه‌المه‌تی پێشمه‌رگه‌ بكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ن���ه‌ك ته‌نیا له‌ب���ه‌ر روه‌ مرۆییه‌كه‌ی به‌ڵكو‬ ‫له‌پێن���اوی كه‌مكردن���ه‌وه‌ی خه‌رج���ی‬ ‫حكومه‌تیشدا"‪.‬‬

‫هاواڵتیان تاریك‌و رون سه‌ر‌ه بۆ چاره‌سه‌ری‌ سروشت ‌ی ده‌گرن‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫هاواڵتیان هێشتا دنیا تاریك ‌ه‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ وه‌رگرتنی‌ چاره‌سه‌ر ‌ی‬ ‫سروشتی‌ له‌به‌رده‌م سه‌نته‌ر ‌ی‬ ‫ژاد‌ه ماسته‌ر كۆده‌بنه‌و‌ه بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ ‌ی زو سه‌ره‌یان به‌ركه‌وێت ك ‌ه‬ ‫خزمه‌تگوزارییه‌كه‌یان به‌خۆڕاییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی سه‌نته‌ره‌كه‌ش ده‌ڵێت‬ ‫"رۆژان ‌ه ‪ 400‬كه‌س ب ‌ێ به‌رامبه‌ر‬ ‫چاره‌سه‌ر وه‌رده‌گرن"‪.‬‬ ‫هێش���تا دنی���ا تاریك���ه‌ ك���ه‌ ژنان��� ‌ی‬ ‫به‌ته‌م���ه‌ن له‌ب���ه‌رده‌م س���ه‌نته‌ری‌ ژاد‌ه‬ ‫ماس���ته‌ر كۆده‌بن���ه‌وه‌ كه‌ س���ه‌نته‌رێك ‌ی‬ ‫تایبه‌ته‌ به‌چاره‌س���ه‌ر ‌ی سروشتی‌‪ ،‬رابیع ‌ه‬ ‫یه‌كێك���ه‌ له‌و ژنان ‌ه كه‌ له‌گه‌ڵ‌ س���ێ‌ ژن ‌ی‬ ‫هاوڕێی‌ پێك���ه‌وه‌ كاتژمێر چوار ‌ی به‌یان ‌ی‬ ‫به‌شه‌قامی‌ ئاشتیدا ده‌هاتنه‌خوارو له‌سه‌ر‬ ‫پێپلیكانه‌كان ‌ی به‌رده‌م كۆمپانیای‌ ماژد‌ه‬ ‫تا زو سه‌ره‌ی چاره‌س���ه‌ری‌ سروشتییان‬ ‫به‌ربكه‌وێ‌‪ ،‬رابیعه‌ وت��� ‌ی "چه‌ند رۆژێك ‌ه‬ ‫نوێژ ‌ی به‌یانیان لێر‌ه ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ زۆرب���ه‌ ‌ی ئه‌و كه‌س���انه‌ ‌ی‬ ‫ك ‌ه رو له‌م ش���وێنه‌ ده‌كه‌ن ژنانن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ش���ێكی‌ كه‌میش���یان پیاوان‪ ،‬ئه‌حمه‌د‬ ‫ش���ه‌ریف یه‌كێك ‌ه له‌و كه‌س���انه‌ی‌ ماوه‌ ‌ی‬ ‫مانگێك ده‌بێت بۆ چاره‌س���ه‌ر روده‌كات ‌ه‬ ‫ئه‌و سه‌نته‌ره‌‪ ،‬ئه‌و كه‌ له‌به‌رده‌م ده‌رگا ‌ی‬ ‫س���ه‌نته‌ری‌ چاره‌سه‌ر ‌ی سروش���تی‌ ژاد‌ه‬ ‫ماسته‌ر دانیشتبو‪ ،‬جارجار چاوی‌ ده‌خست ‌ه‬ ‫سه‌ریه‌ك‌و خه‌و ته‌نگی‌ پێهه‌ڵچن ‌ی بو‪ ،‬زو‬ ‫زو س���ه‌یری‌ كاتژمێره‌كه‌ ‌ی ده‌ستیده‌كرد‬ ‫ك��� ‌ه ئه‌وكات چوار‌و نیو ‌ی به‌یان ‌ی بو‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وت��� ‌ی "من خۆم كارمه‌ندی‌ ته‌ندروس���تیم‬ ‫هاتوم س���ه‌ردان ‌ی ئه‌م س���ه‌نته‌ره‌ بكه‌م‬ ‫ماوه‌ی‌ مانگێ���ك ده‌بێت به‌یانیان زو دێم‬ ‫تاچاره‌سه‌ر وه‌ربگرم"‪.‬‬

‫كاره‌كانمان‬ ‫له‌سه‌ره‌تادا‬ ‫خزمه‌ته‌ دواتر‬ ‫بازرگانیه‌ ده‌بێت‬ ‫سه‌ره‌تا به‌بێ‌‬ ‫به‌رامبه‌ر خزمه‌تی‌‬ ‫هاواڵتیان بكه‌یت‬ ‫تائامێره‌كه‌یان‬ ‫پێده‌ناسێنین‌‬ ‫سەنتەری چارەسەری سروشتی لەسلێمانی‬ ‫وتیش���ی‌ "ده‌بێت چه‌ن���د كاتژمێرێك به‌كوردی‌‪ .‬پاشان چه‌پڵ ‌ه به‌نه‌خۆشه‌كان‬ ‫له‌چاوه‌ڕوانیدا س���ه‌ر‌ه بگرین تا نۆره‌مان لێ���ده‌ده‌ن وه‌ك دڵخۆش���ی‌‌و ش���ادییه‌ك‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌چاره‌س���ه‌ر‌و خۆئاماده‌كردن‪،‬‬ ‫دێت"‪.‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ روده‌كه‌نه‌ ئه‌م س���ه‌نته‌ر‌ه دوات���ر ده‌چن���ه‌ س���ه‌ر ده‌زگاكان ك��� ‌ه‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌وه‌ ‌ی ده‌برێن ‌ه ژوری‌ چاوه‌ڕوانی‌‪ ،‬له‌شێوه‌ی‌ سیس���ه‌م له‌سه‌ری‌ راده‌كشێن‌و‬ ‫دواتر بۆ ماوه‌ی‌ س���ێ‌ ده‌ق���ه‌ وه‌رزیمان به‌كاره‌با كارده‌كات‌و سه‌رتاپا ‌ی الشه‌یان‬ ‫پێده‌كرێ���ت‌و باس���ی‌ ش���ێوازی‌ ئ���ه‌و گه‌رم���ده‌كات‌و جوڵه‌ له‌س���ه‌ر له‌ش���یان‬ ‫چاره‌س���ه‌رانه‌یان بۆ ده‌كرێت كه‌ له‌الیه‌ن دروس���ت ده‌كات‌و هه‌ست به‌خاوبونه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ئامێره‌كانه‌و‌ه پێشكه‌ش���ده‌كرێن‪ ،‬زۆربه‌ ‌ی جه‌سته‌یان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌حم���ه‌د ئام���اژه‌ ب���ه‌و‌ه ده‌كات كه‌‬ ‫كارمه‌ن���ده‌كان تورك���ن‌و به‌زمان ‌ی تورك ‌ی‬ ‫ده‌دوێن‌و له‌الی���ه‌ن چه‌ن���د كارمه‌ندێك ‌ی سه‌ره‌تا له‌ڕێگه‌ ‌ی هاوڕێیه‌كی‌ كاره‌كه‌یه‌و‌ه‬ ‫ك���ورده‌وه‌ رێنمایی���ه‌كان ده‌كرێن���ه‌وه‌ ئاگادار كراوه‌ته‌وه‌ سه‌نته‌رێك ‌ی به‌مجۆر‌ه‬

‫فۆتۆ‪ :‬مەزهەر‬

‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی "چه‌ند جارێك س���ه‌ردان ‌ی به‌یانیه‌وه‌ تاچواری‌ ئێوار‌ه سودوه‌رگرتن‬ ‫پزیش���كم كردوه‌ ئه‌و سوده‌ی‌ نه‌بوه‌‪ ،‬له‌م له‌س���ه‌نته‌ره‌كه‌یان بێ به‌رامب���ه‌ر‌ه جگ ‌ه‬ ‫سه‌نته‌ر‌ه چاره‌سه‌ره‌كان به‌بێ‌ به‌رامبه‌رن‪ ،‬له‌ڕۆژانی‌ هه‌ینی‌‪.‬‬ ‫میكای���ل كلش ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه‬ ‫كه‌ بۆ زۆرب���ه‌ی‌ نه‌خۆش���یه‌كان ده‌بێت‬ ‫وه‌ك چ���ه‌وری‌ خوێن‌و ش���ه‌كره‌و زه‌خت‌و ده‌رگای‌ سه‌نته‌ره‌كه‌یان له‌سه‌ر پشت ‌ه بۆ‬ ‫سه‌رئێش���ه‌ی‌ به‌رده‌وام‌و ئازاری‌ پش���ت‌و هاواڵتیان تاچاره‌سه‌ر وه‌ربگرن به‌ئامێر ‌ی‬ ‫قاچ ئێشه‌‌و كزبونی‌ چاو‌و ئازاری‌ ده‌مارو سیس���ه‌می‌ ئۆتوماتیك���ی‌ چاره‌س���ه‌ر ‌ی‬ ‫سروشتی‌ دور له‌نه‌شته‌رگه‌ری‌ پزیشكی‌‪،‬‬ ‫ماسولكه‌ زۆر سودم لێبینیوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "له‌ئاینده‌یه‌كی‌ نزیكدا له‌سه‌رجه‌م‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ سه‌نته‌ر ‌ی ژاده‌ ماسته‌ریش شاره‌كانی‌ هه‌رێم لقمان ده‌بێت سه‌رقاڵ ‌ی‬ ‫له‌س���لێمانی‌‪ ،‬میكایل كلش ئاماژ‌ه به‌و‌ه چه‌ن���د به‌ش���ێك ‌ی دیكه‌ی���ن له‌هه‌ڵه‌بجه‌‌و‬ ‫ده‌كات ك��� ‌ه له‌كاتژمێ���ر پێن���ج‌و نیو ‌ی گه‌رمیان"‪.‬‬

‫وتیش���ی‌ "كاره‌كانم���ان له‌س���ه‌ره‌تادا‬ ‫خزمه‌ته‌ دواتر بازرگانیه‌‪ ،‬ده‌بێت سه‌ره‌تا‬ ‫به‌بێ‌ به‌رامبه‌ر خزمه‌تی‌ هاواڵتیان بكه‌یت‬ ‫تائامێره‌كه‌ی���ان پێده‌ناس���ێنین‌و خه‌ڵك ‌ی‬ ‫ده‌یناس���ن‪ ،‬دواتر خۆیان بڕی���ارده‌ده‌ن‬ ‫س���ودمه‌ندبون ئاخ���ۆ سیس���ه‌مه‌كه‌مان‬ ‫لێده‌كڕن یان نا ك���ه‌ نرخ ‌ی هه‌ریه‌كه‌یان‬ ‫‪ 4500‬دۆالری‌ ئه‌مریكیه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م سیس���ه‌مانه‌ كه‌ ب���ۆ یه‌كه‌مجار‬ ‫هاواڵتی���ان وه‌ك تاقیكردن���ه‌وه‌ س���ودی‌‬ ‫لێده‌بینن‌و دوات���ر ئه‌گه‌ر به‌الیانه‌و‌ه باش‬ ‫بو پێیانده‌فرۆش���رێت‪ ،‬له‌واڵت��� ‌ی كۆریا‬ ‫دروس���تده‌كرێن‌و پارچه‌كان���ی‌ له‌توركیا‬ ‫ده‌به‌س���ترێت كه‌ پێكهاته‌ك���ه‌ ‌ی به‌رد ‌ی‬ ‫شینی‌ تێدایه‌و گه‌رم ‌ی ده‌دات به‌جه‌سته‌‌و‬ ‫میكانیزمێك ‌ی تێدایه‌ مرۆڤه‌كان ده‌شێلێت‌و‬ ‫هه‌مو له‌ش���یان ده‌جوڵێنێت به‌شێوازێك ‌ی‬ ‫پزیش���كی‌ چاره‌ ‌ی چه‌ند نه‌خۆش���ییه‌ك‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫میكایل كلش ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ده‌كات ك ‌ه‬ ‫ستافی‌ كۆمپانیاكه‌یان سه‌ره‌تا له‌واڵتان ‌ی‬ ‫كۆریاو توركیاو ئه‌ڵمانیاو سویدو نه‌رویج‌و‬ ‫ئۆكرانیا‌و روس���یاو ئوس���ترالیاو ئه‌مریكا‬ ‫خزمه‌تیان پێش���كه‌ش ده‌كرد‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی‬ ‫"له‌مس���اڵدا ته‌نها له‌دو ش���وێنی‌ جیهان‬ ‫لقی‌ نوێم���ان كردۆته‌و‌ه ئه‌ویش پارێزگا ‌ی‬ ‫سلێمانی‌‌و واڵت ‌ی مه‌غریبه‌‪ ،‬خۆشبه‌ختان ‌ه‬ ‫توانیومانه‌ درێ���ژ‌ه به‌كاره‌كانمان بده‌ین‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای‌ ئ���ه‌و دۆخ���ه‌ ئابوری���ه‌ ‌ی ك ‌ه‬ ‫دروستبو‌ه خه‌ڵك ‌ی كوردستان كه‌سانێك ‌ی‬ ‫زۆر باشن پێشوازییه‌ك ‌ی باشیان لێكردوین‌و‬ ‫زۆر دڵخۆش���ن به‌خزمه‌تگوزاریه‌كانمان‌و‬ ‫رۆژانه‌ ‪ 400‬كه‌س بێ‌ به‌رامبه‌ر چاره‌سه‌ر‬ ‫وه‌رده‌گرن"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌ماوه‌یه‌ك���ی‌ نزیك���دا ئه‌و‬ ‫كێشه‌یه‌ش چاره‌سه‌رده‌كه‌ین تا هاواڵتیان‬ ‫ئه‌و ماوه‌ زۆره‌ له‌چاوه‌ڕوانیدا نه‌مێننه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌هه‌وڵی‌ دابینكردن��� ‌ی چه‌ند جێگه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫نوێداین له‌ناو شاری‌ سلێمانی‌"‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫وا ئێس���ت ‌ه‬ ‫ر باش���ن‌و‬ ‫ی خۆیانن"‪.‬‬ ‫ه‌كات ك��� ‌ه‬ ‫ات به‌هۆ ‌ی‬ ‫ه‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫تازه‌كان ‌ی‬ ‫�م‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫ه‌م‌و زۆرجار‬ ‫ایان كردو‌ه‬ ‫چاك بكه‌م‬ ‫ك وه‌ره‌قه‌ی‬ ‫ن بۆ چاك‬ ‫س���ه‌رده‌م ‌ه‬ ‫ناتوانم ئه‌و‬ ‫ێ بكه‌م كه‌‬ ‫باشتر‌ه بۆ‬

‫انی من ئه‌و‬ ‫یان سپیه‌‌و‬

‫رای ‌ی له‌سه‌ر‬ ‫تی‌"قه‌یرانی‬ ‫ه‌ته‌ س���ه‌ر‬ ‫موشته‌ریم‬ ‫پێویس���ت‬

‫ته‌ندروست ‌ی‬ ‫ش ده‌كات‌و‬ ‫یشك‌و له‌و‬ ‫ه‌عات به‌پێ‬ ‫ن‌و ئه‌وه‌ش‬ ‫زیش���كیه‌‌و‬ ‫یستم به‌و‌ه‬ ‫خان ‌ه بكه‌م‌و‬ ‫سوپاس بۆ‬

‫ی‌ س���اڵ ‌ی‬ ‫س���ه‌رگیر ‌ی‬ ‫ڕ‌و ‪ 4‬كچه‌‌و‬ ‫ه‌گ���ه‌ر خوا‬ ‫ه‌م به‌چوار‬

‫هه‌م بێت‌و‬ ‫زه‌"‪.‬‬ ‫چه‌ندی����ن‬ ‫ڵی ‪1973‬‬ ‫ی ده‌كه‌م‌و‬ ‫ك مقه‌ڵی‌و‬ ‫داناوه‌ بۆ‬

‫"زۆرینه‌ی‬ ‫به‌داخه‌وه‌‬ ‫نی ئێران‌و‬ ‫له‌ڕابردودا‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )553‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/11/22‬‬

‫به‌هزاد ده‌ورانی‌‪ :‬تائێستاش‬ ‫ی له‌گه‌ڵ مندایه‌‬ ‫ی به‌زیندوی ‌‬ ‫كیارۆسته‌م ‌‬

‫‪»æêīµ »ËĠňĥŎð‬‬

‫به‌هزاد ده‌ورانی‌ ئه‌كته‌رو ده‌رهێنه‌ری‌‬ ‫سینه‌مایی‌ ئێرانی‌ له‌دیدارێكی‌ تایبه‌تی‌‬ ‫رۆژنامه‌ی‌ ئاوێنه‌ باس له‌چۆنیه‌تی‌‬ ‫ئاشنابونی‌ به‌ده‌رهێنه‌ری‌ ناوداری‌ ئێرانی‌‬ ‫عه‌باس كیاڕۆسته‌می‌‌و كاریگه‌ری‌ سینه‌مای‌‬ ‫كیاڕۆسته‌می‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ رۆڵگێڕانی‌ له‌یه‌كێك له‌فیلمه‌كانی‌‬ ‫عه‌باس����ی‌ كیاڕۆس����ته‌می‌‌و ئه‌زمونی‌ نواندن ‌ی‬ ‫س����ینه‌ما‪ ،‬به‌هزاد ده‌وران����ی‌ وتی‌"به‌ر له‌فیلمی‌‬ ‫(باله‌گه‌ڵ خۆی‌ ده‌مانب����ات) له‌چه‌ندین كاری‌‬ ‫س����ینه‌مایی‌ له‌پش����تی‌ كامێ����را كارم كردوه‌‌و‬ ‫ب����ه‌رده‌وام س����ه‌رنجی‌ نوان����دن‌و ده‌رهێن����ان‌و‬ ‫كاره‌كانی‌ ت����رم داوه‌ هه‌تاوه‌كو ئه‌زمون په‌یدا‬ ‫بكه‌م"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌"ره‌نگه‌ كاركردنم له‌پشتی‌ كامێراوه‌‬ ‫هۆكاری‌ سه‌ره‌كی‌ بوبێت بۆ ئه‌وه‌ی‌ سه‌ركه‌وتوبم‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنم وه‌ك ئه‌كته‌ری‌ سه‌ره‌كی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫كیارۆس����ته‌مییه‌وه‌ له‌نێ����وان ‪ 450‬ك����ه‌س كه‌‬ ‫هه‌مویان كاستینگیان پێكرابو"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌شده‌كات "وه‌ك ئه‌كته‌ر یه‌كه‌مین‬ ‫نواندنم له‌فیلمی‌ (باله‌گه‌ڵ خۆی‌ ده‌مانبات) بو‬ ‫توانیم له‌ماوه‌ی‌ ‪ 72‬رۆژ كاركردنم له‌فیلمه‌كه‌دا‬ ‫زۆر ئه‌زمون����ی‌ گ����ه‌وره‌ له‌كیاڕۆس����ته‌میه‌وه‌‬ ‫فێرببم"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌جیاوازی‌ كیاڕۆسته‌می‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌رهێنه‌ره‌كانی‌ تریش‪ ،‬به‌ه����زاد ده‌ورانی‌ وتی‌‬ ‫"كیارۆسته‌می‌ به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌ جیاوازه‌‌و‬ ‫ئێمه‌ ناتوانین په‌نجه‌ له‌س����ه‌ر خاڵێك دابنێین‌و‬ ‫بڵێی����ن له‌ب����ه‌ر ئه‌م ه����ۆكاره‌ یان ئ����ه‌م خاڵه‌‬ ‫جیاوازه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "وات����ه‌ كیاڕۆس����ته‌می‌ له‌هه‌م����و‬ ‫خاڵێك����دا له‌ژیانیدا له‌ره‌فتاری����دا له‌فیلمه‌كانی‌‌و‬ ‫له‌چیرۆكه‌كانیشیدا دنیایه‌كی‌ جیاوازبو ده‌بینین‬ ‫ك����ه‌ چه‌ندی����ن ده‌رهێن����ه‌ر له‌ئێران به‌ش����داری‌‬ ‫فێستیڤاڵه‌كان بون‌و خه‌اڵتیان به‌ده‌ستهێنا به‌اڵم‬ ‫هیچكامیان نه‌یانتوانی‌ ببن به‌كیاڕۆسته‌می‌ واته‌‬ ‫كیاڕۆس����ته‌می‌ له‌س����ینه‌مادا دنیایه‌كی‌ جیاوازو‬ ‫تایبه‌ت به‌خۆی‌ هه‌بو"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ پێش����وازیكردنی‌ جیهان له‌سینه‌مای‌‬ ‫كیاڕۆس����ته‌می‌‪ ،‬به‌ه����زاد ده‌ورانی‌ وتی‌"س����ینه‌مای‌ ك����ه‌ من ده‌یخه‌مه‌ سه‌رپش����ت ب����ه‌اڵم دواتر كاتێك‬ ‫كیاڕۆس����ته‌می‌ دنیایه‌كی‌ س����اده‌و پاك‌و س����اكاره‌‌و م����ن دورده‌كه‌وم����ه‌وه‌ كیس����ه‌ڵه‌كه‌ به‌هه‌وڵی‌ خۆی‌‬ ‫هه‌ر به‌و س����اده‌ییه‌وه‌ توانیویه‌تی‌ له‌كاری‌ سینه‌مادا ده‌كه‌وێت����ه‌وه‌ س����ه‌رپێیه‌كانی‌‌و ده‌ڕوات ی����ان‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ شتێك په‌ی‌ پێ ببات كه‌ سینه‌ماكاره‌كانی‌ قالۆنچه‌یه‌ك نیش����ان ده‌دات كه‌ چۆن هه‌وڵی‌ ژیان‬ ‫كردن ده‌دات"‪.‬‬ ‫تر په‌ییان پێ‌ نه‌بردوه‌"‪.‬‬ ‫جه‌غتیش له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ ده‌كات����ه‌وه‌ كه‌ "هه‌مو‬ ‫وتیشی‌ "به‌هۆكاری‌ ئه‌و ساده‌ییبونه‌ی‌ توانیویه‌تی‌‬ ‫قسه‌و په‌یامی‌ خۆی‌و خه‌ڵك بكاته‌ فیلم‌و ئاراسته‌ی‌ ئه‌و س����اده‌ییانه‌ وا ‌ی كردوه‌ كیاڕۆسته‌می‌ جیاوازتر‬ ‫ته‌واوی‌ جیهانی‌ بكات‌و كاریگه‌ری دروست بكات"‪ .‬بێت له‌هه‌م����و ده‌رهێنه‌ره‌كانی‌ تری‌ ئێرانی‌‌و ته‌واوی‌‬ ‫ئه‌و نمونه‌ به‌وه‌ ده‌هێنێته‌وه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر شه‌قامێك دنیا"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ فیلمه‌كانی‌ كیاڕۆسته‌میش����ه‌وه‌‪ ،‬به‌هزاد‬ ‫بێت����ه‌ به‌رده‌مم����ان ره‌نگه‌ بێ‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ هیچ ببینین‬ ‫به‌س����اده‌یی‌ پیای����دا گ����وزه‌ر بكه‌ین ب����ه‌اڵم هه‌مان ده‌ورانی‌ ده‌ڵێ‌ "كیاڕۆس����ته‌می‌ له‌فیلمه‌كانیدا باس‬ ‫ش����ه‌قام له‌س����ینه‌مای‌ كیاڕۆس����ته‌می‌ ته‌واو جیاواز له‌ژی����ان‌و م����ه‌رگ ده‌كات ژیانێ����ك ك����ه‌ مرۆڤه‌كان‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێ����ت‌و له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ وتی‌ "كیاڕۆس����ته‌می‌ ئه‌زمونی‌ ژیان����ی‌ خۆیانی‌ تیادا ده‌كه‌ن‌و مه‌رگێكیش‬ ‫هه‌نگاو به‌هه‌نگاو ورده‌كارییه‌كانی‌ ده‌بینێت‌و پیشانی‌ كه‌ له‌به‌رده‌می‌ هه‌موماندا هه‌یه‌‪ ،‬راسته‌ له‌فیلمه‌كه‌دا‬ ‫پیره‌ژنێك هه‌یه‌ كه‌ ته‌مه‌نێكی‌ زۆری هه‌یه‌‌و مه‌رگی‌‬ ‫ئه‌دات له‌فیلمه‌كانیدا"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "له‌فیلمی‌ ب����ا له‌گه‌ڵ خ����ۆی‌ ده‌مانبات زۆرێ����ك له‌ئازیزان‌و نزیكه‌كانی‌ خۆی بینیوه‌‌و ره‌نگه‌‬ ‫كیاڕۆس����ته‌می‌ وێنه‌ی‌ كیس����ه‌ڵێك نیش����ان ده‌دات ئه‌و بیه‌وێت ه����ه‌ر بژی‌ به‌اڵم دواجار مه‌رگ مه‌ودای‌‬

‫ئا‪ :‬نزار سیده‌كانی‬

‫شه‌وبۆ جه‌بار كچه‌ شانۆكارێكی شاری رواندزه‌‪ ،‬به‌هۆی به‌هر‌ه‬ ‫و توانا و كاره‌ جوانه‌كانی له‌شانۆدا بووه‌ت ‌ه جێگه‌ی سه‌ره‌نجی‬ ‫خه‌ڵكی ده‌ڤه‌ره‌كه‌‪.‬‬ ‫ش���ه‌وبۆ جه‌بار له‌باره‌ی‌ ح���ه‌ز‌و خولیای‌ ب���ۆ كار ‌ی هونه‌ر ‌ی‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند"قوتابی قۆناغی ئاماده‌یم‌و له‌پۆلی یانزه‌هه‌می‬ ‫زانس���تی ده‌خوێنم‪ ،‬حه‌زی له‌مێژینه‌م بۆ ش���انۆ و به‌هاوكاریی‬ ‫خێزانه‌كه‌م كه‌ رێگه‌خۆشكه‌ر بون بۆم‪ ،‬كه‌ ڕۆڵی خۆم له‌و بوار‌ه‬ ‫ببینمه‌و‌ه و وه‌ك كچه‌ كوردێك به‌ش���داری له‌چه‌ندین شانۆگه‌ری‬ ‫بكه‌م و تائێستاش به‌رده‌وامم و شانازی به‌كاره‌كه‌م ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌"به‌هیوام بتوان���م خزمه‌تێك���ی زیاتر پێش���كه‌ش ب ‌ه‬ ‫كۆمه‌ڵگ ‌ه و واڵته‌كه‌م بكه‌م"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئاماژ‌ه به‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه ئێس���تا ئه‌ندامی گروپی هۆنه‌ر‌ه‬ ‫له‌شاری رواندز كه‌ژماره‌یه‌ك ئه‌كته‌ر و گه‌نجی به‌توانا له‌و گروپ ‌ه‬

‫نادات‌و راپێچی‌ ده‌كات له‌گه‌ڵ خۆی‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "له‌پیالن����ی‌ كۆتای����ی‌ فیلمه‌ك����ه‌دا ئه‌و‬ ‫ئێسقانه‌ی‌ له‌ئۆتۆمبێله‌كه‌ی‌ مندایه‌ من فڕێی‌ ده‌ده‌مه‌‬ ‫ن����او ئاوه‌كه‌ كه‌ ئێس����قانه‌كه‌ هێمایه‌ك����ه‌ بۆ مردن‌و‬ ‫ئه‌مه‌وێت مه‌رگ له‌خ����ۆم دوربخه‌مه‌وه‌ به‌اڵم ئاوه‌كه‌‬ ‫ئێس����قانه‌كه‌ له‌گه‌ڵ خۆی‌ ده‌بات به‌و مانایه‌ی‌ مه‌رگ‬ ‫هه‌رگیز لێمان دور ناكه‌وێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫"كیاڕۆسته‌می‌ ئه‌یه‌وێت بڵێت ئێمه‌ چه‌نده‌ به‌دیار‬ ‫ژیانه‌وه‌ دابنیشین هه‌ر ده‌بێت بمرین‌و پیالنی‌ مه‌رگ‬ ‫به‌ده‌س����ت مرۆڤه‌كان نییه‌ به‌ڵكو به‌ده‌ست خودایه‌"‬ ‫به‌هزاد ده‌ورانی‌ وای‌ وت‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ به‌شداریكردنی‌ له‌گه‌ڵ كیاڕۆسته‌می‌‬ ‫له‌فێس����تیڤاڵه‌كاندا‪ ،‬به‌هزاد ده‌ورانی‌ وتی‌ "له‌گه‌ڵیان‬ ‫به‌ش����داری‌ چه‌ن����د فێس����تیڤاڵێك ب����وم له‌وانه‌ش‬ ‫فێستیڤاڵی‌ ڤینیس����یا‌و تۆكیۆ‌و یۆنان‌و فێستیڤاڵی‌‬ ‫‪ 3‬كیش����وه‌ر له‌واڵتی‌ فه‌ڕه‌نس����او چه‌ند بڕوانامه‌ی‌‬ ‫رێزلێنانیشم پێبه‌خشراوه‌ وه‌ك ئه‌كته‌ری‌ فیلمه‌كه‌"‪.‬‬

‫وتیشی‌"له‌فێس����تیڤاڵی‌ ڤینیس����یا كیاڕۆسته‌می‌‬ ‫باس����ی‌ له‌وه‌كرد كه‌ ئیتر به‌شداری‌ له‌فێستیڤاڵه‌كان‬ ‫ناكات ئه‌ویش بۆ ئه‌وه‌ی‌ رێگه‌ بۆ ده‌رهێنه‌ره‌كانی‌ تر‬ ‫خۆش بكات فیلمه‌كانیان به‌شداری‌ له‌فێستیڤاڵه‌كان‬ ‫بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ئام����اژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ كیاڕۆس����ته‌می‌ وتویه‌تی‌‬ ‫ئه‌ئه‌گ����ه‌ر فیلمه‌كانم به‌ش����داری‌ له‌فێس����تیڤاڵه‌كان‬ ‫بكات چانسی‌ ده‌رهێنه‌ره‌كانی‌ تر كه‌متر ده‌بێته‌وه‌و‬ ‫خه‌اڵته‌كان ده‌درێنه‌ من‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌مه‌رگی‌ كیاڕۆسته‌می‌‪ ،‬به‌هزاد ده‌ورانی‌‬ ‫وتی‌"من هه‌وڵده‌ده‌م هیچ هه‌س����تێكی‌ خراپ نه‌كه‌م‌و‬ ‫ته‌نان����ه‌ت نه‌چوم����ه‌ مه‌راس����یمی‌ به‌خاكس����پاردنی‌‬ ‫كیاڕۆس����ته‌می‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ نه‌بینم كه‌ ئ����ه‌و كۆچی‌‬ ‫كردوه‌‌و هه‌میشه‌ به‌زیندویی‌ له‌هزرمدا بمێنێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "له‌وه‌وه‌ فێربوم كه‌ هه‌میش����ه‌ هه‌سته‌‬ ‫باشه‌كانم به‌سه‌ر هه‌س����ته‌ خراپه‌كانمدا زاڵ ببێـت‌و‬ ‫تائێستاش كیاڕۆسته‌می‌ به‌زیندویی‌ له‌گه‌ڵ مندایه‌"‪.‬‬

‫ده‌كه‌ویت���ه‌ بارودۆخێكی س���ه‌خته‌وه‌‬ ‫له‌شوێنی كاره‌كه‌ت‪ ،‬به‌اڵم به‌سه‌ریدا‬ ‫زاڵ ده‌بی���ت‌و به‌س���ه‌ر هه‌موان���دا‬ ‫سه‌رده‌كه‌ویت‪.‬‬

‫ئه‌ندامن‌و له‌و باره‌یه‌و‌ه وتی‌"توانیومان ‌ه چه‌ند كارێكی ش���انۆیی‬ ‫ئه‌نجام بده‌ین‪ ،‬سوپاسی هه‌ردو براكانم وشیار و سه‌ردار ده‌كه‌م‪،‬‬ ‫كه‌ زۆر هاوكارمن و به‌وپه‌ڕی تواناو‌ه پاڵپشتیم ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫جه‌غتیش له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و‌ه ده‌كات���ه‌و‌ه كه‌ ئ���ه‌وه‌ی زیاتریش‬ ‫پێی خۆش���حاڵ ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه كه‌ براكه‌ی‌ (س���ه‌ردار جه‌بار) كه‌ برا‬ ‫گه‌وره‌یه‌تی‌ ئه‌ویش سااڵنێكه‌ له‌بواری هونه‌ری شانۆ كارده‌كات‪،‬‬ ‫ئێستاش سه‌رپه‌رشتیاری گروپه‌كه‌یانه‌‪.‬‬ ‫"ئاواته‌خ���وازم رۆژێ���ك بێت وه‌ك كچێك له‌ڕێ���گای هونه‌ری‬ ‫ش���انۆوه‌ نه‌ته‌وه‌ی كورد به‌جیهان بناسێنم" شه‌وبۆ جه‌بار وا ‌ی‬ ‫وت‪.‬‬ ‫ئه‌م كچه‌ ش���انۆكاره‌ ئاماژه‌ش به‌وه‌ ده‌كات كه‌ جگه‌ له‌كار ‌ی‬ ‫ش���انۆ حه‌زی‌ به‌وه‌رزش���كردن هه‌یه‌‌و له‌و باره‌یه‌و‌ه وت ‌ی "جگ ‌ه‬ ‫له‌شانۆ حه‌زم له‌بواری وه‌رزشییه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت تۆپی پێ‌و له‌چه‌ند‬ ‫خولێكی تۆپی پێی قوتابخانه‌كه‌مان به‌شداریم كردووه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "هه‌روه‌ها هانده‌رێكی سه‌رسه‌ختی یانه‌ی بارسێلۆنا و‬ ‫هه‌ڵبژارده‌ی ئه‌رجه‌نتینم"‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫ئاس���اییه‌كه‌ جارجاره‌ هه‌ڵه‌ بكه‌یت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ده‌بێت ل���ه‌م ئه‌زمونانه‌وه‌ وان ‌ه‬ ‫وه‌ربگریت‪ ،‬ده‌بێت هه‌ر زو كێشه‌كانت‬ ‫یەكالیی‌ بكەیتەوە‪.‬‬

‫ژانی‌ گه‌ل‬

‫به‌هزاد ده‌ورانی‌ ده‌رهێنه‌رو‬ ‫ئه‌كته‌رو وێنه‌گری‌ سینه‌مای‌‬ ‫ئێرانی‌‪ ،‬له‌ساڵی ‪ 1958‬له‌ئێران‬ ‫له‌دایك بوه‌و ئه‌و وه‌ك ده‌رهێنه‌ر‬ ‫چه‌ند فیلمێكی‌ دروستكردوه‌و‬ ‫له‌چه‌ند فیلمێكدا وه‌ك وێنه‌گر‬ ‫كاری‌ كردوه‌و وه‌ك ئه‌كته‌ریش‬ ‫له‌فیلمه‌كانی‌ (با له‌گه‌ڵ خۆی‌‬ ‫ده‌مانبات) له‌ده‌رهێنانی‌ عه‌باس‬ ‫كیاڕۆسته‌می‌ (چه‌ند رۆژ دواتر)‬ ‫ده‌رهێنانی‌ نیكی‌ كه‌ریمی‌‌و (زه‌‬ ‫گامبلیر) ده‌رهێنانی‌ كه‌ریم‬ ‫له‌كزاده‌و (داستانهای‌ جزیره‌ )‬ ‫ده‌رهێنانی‌ داریوش مهرجویی‌‌و‬ ‫له‌چه‌ند فیلمی‌ تردا نواندنی‌‬ ‫كردوه‌‪.‬‬

‫ش‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫وب‬ ‫ۆ‬ ‫ج‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫با‬ ‫ر‪:‬‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫رێ‬ ‫گ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ش‬ ‫ان‬ ‫ۆ‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك‬ ‫و‬ ‫رد به‌جیهان دەناسێنم‬

‫ته‌‌رازو‬

‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬

‫بەهزاد دەورانی‬

‫ئا‪ :‬زانا حه‌مه‌ غه‌ریب‬

‫که‌‌وان‬ ‫پاش���گه‌ز مه‌به‌ره‌وه‌ له‌ه���ه‌ر كارێك‬ ‫خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت دڵخۆش ده‌كات‪،‬‬ ‫ئه‌م ماوەیە كۆمه‌ڵێك هه‌نگاوی گرنگ‬ ‫ده‌نێیت له‌بواری پیشه‌کەتدا‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫ئه‌مڕۆ پێشبڕكێ له‌گه‌ڵ هاوكاره‌كانتدا‬ ‫ده‌كه‌ی���ت ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی بگه‌ی���ت‬ ‫به‌ئامانجه‌كان���ت‪ ،‬زۆر بۆڵه‌بۆڵكردن‬ ‫لەش���وێنی‌ كارەك���ەت زیان���ت‬ ‫پێدەگەیەنێت‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫یه‌كه‌م نمایش‪2007/7/22:‬‬ ‫چیرۆكی‌‪ :‬ئیبراهیم ئه‌حمه‌د‬ ‫سیناریۆ‌و ده‌رهێنانی‌‪ :‬جه‌میل رۆسته‌م ‌ی‬ ‫وێنه‌گرتن‪:‬نادر موسه‌و ‌ی‬ ‫مۆسیقا‪:‬كارین هومایونفار‬ ‫مۆنتاژ‪:‬مورته‌زا موعین ‌ی‬ ‫به‌رهه‌می‌‪ :‬سۆلی‌ فیلم‪-‬هه‌رێم ‌ی كوردستان ‌ی عێراق‬ ‫نواندن‪ :‬نزار س���ه‌المی‌‪ ،‬رێناس وریا‪ ،‬عه‌بدول حه‌مه‌جوان‪،‬‬ ‫ژی���ان ئیبراهیم‪ ،‬ئاس���ۆ عومه‌ر‪ ،‬ن���ه‌وزاد مه‌جی���د‪ ،‬به‌هادین‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌یی‌‪ ،‬ئه‌حمه‌د مه‌حمود‪ ،‬سۆالف محه‌مه‌د غه‌ریب‪.‬‬ ‫سینه‌ماتۆگراف‪ :‬نادر معصومی‌‬ ‫فیلمه‌ك ‌ه نۆبه‌ره‌ به‌رهه‌م ‌ی یه‌كه‌مین كۆمپانیای‌ س���ینه‌مای ‌ی‬ ‫كوردییه‌ به‌ناو ‌ی سۆل ‌ی فیلم‪ .‬سۆلی‌ كورتكراوه‌ ‌ی ناو ‌ی شار ‌ی‬ ‫س���لێمانییه‌‌و ئه‌م كۆمپانیایه‌ له‌الیه‌ن هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د‬ ‫له‌شار ‌ی سلێمانی‌ دامه‌زرا‪.‬‬ ‫وێنه‌گرتنی‌ فیلمه‌كه‌ س���اڵێك ‌ی پێچوه‌‌و له‌‪‌ 23‬ی حوزه‌یران ‌ی‬ ‫‪ 2006‬ده‌ستیپێكرد‌و له‌‪14‬ی‌ ته‌موز ‌ی ‪ 2007‬كۆتایی‌ هات‪.‬‬ ‫روداوه‌كان ‌ی فیلمه‌كه‌ باس له‌س���ااڵن ‌ی ‪ 1957-1947‬ده‌كات‌و‬ ‫چیرۆكی‌ الوێك به‌ناو ‌ی جوامێر ده‌گێڕێته‌و‌ه ك ‌ه هاوسه‌ره‌كه‌ ‌ی‬ ‫له‌سه‌ر منداڵبونه‌‌و له‌به‌ره‌به‌یانییه‌كی‌ زودا ماڵ به‌جێده‌هێڵێت‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ مامانێك بدۆزێته‌وه‌‌و بیهێنێت بۆ ماڵه‌وه‌‌و یارمه‌ت ‌ی‬ ‫ژنه‌كه‌ی‌ بدات بۆ منداڵبونه‌كه‌ی‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌ب���ێ‌ ئیراده‌ ‌ی خ���ۆی‌و به‌ڕێك���ه‌وت ده‌كه‌وێت ‌ه ناو‬ ‫خۆپیش���اندانێك ‌ی جه‌ماوه‌ری‌ هاواڵتیانی‌ ش���ار ‌ی سلێمانی‌ دژ‬ ‫به‌ده‌س���ه‌اڵتی‌ ش���اهانه‌ی‌ ئه‌و كاته‌‌و له‌ئه‌نجام ‌ی پێكهه‌ڵپژان ‌ی‬ ‫نێوان پۆلیس‌و خۆپیشانده‌ران له‌به‌رده‌رك ‌ی سه‌رای‌ سلێمانیدا‬ ‫له‌هه‌مو الی���ه‌ك ته‌ق ‌ه ده‌كرێت‌و جوامێر ه���ه‌وڵ ده‌دات خۆ ‌ی‬ ‫ده‌رب���از بكات به‌اڵم دواتر به‌برینداری‌ ده‌كه‌وێته‌ به‌رده‌س���ت ‌ی‬ ‫مه‌فره‌زه‌كان���ی‌ پۆلی���س‌و ده‌خرێت ‌ه زیندان ‌ی رژێمی‌ ش���اهانه‌‌و‬ ‫به‌تۆمه‌تی‌ س���ه‌ركردایه‌تیكردنی‌ خۆپیش���اندانه‌كه‌ بڕیار ‌ی ‪10‬‬ ‫س���اڵ زیندانیكردن ‌ی به‌سه‌ردا ده‌سه‌پێنرێت‌و پاش سزادانێك ‌ی‬ ‫زۆر ‌ی جه‌س���ته‌یی‌ بۆ ئه‌وه‌ ‌ی دان به‌تاوانه‌كه‌ی���دا بنێت‌و ئه‌و‬ ‫الیه‌نانه‌ ئاش���كرا بكات ك ‌ه پشتگیریی‌‌و پاڵپشتی‌ كردون دوا ‌ی‬ ‫ته‌واوبون���ی‌ م���اوه‌ی‌ حوكمدانه‌كه‌ی‌ جوامێر ئ���ازاد ده‌كرێت‌و‬ ‫ده‌چێته‌ ماڵ ‌ی دالوه‌ری‌ ئامۆزا ‌ی كه‌ له‌هه‌مان كاتیشدا هاوڕێ ‌ی‬ ‫منداڵ ‌ی خۆیه‌تی‌‪.‬‬ ‫ئه‌و كه‌س���ه‌ ‌ی به‌درێژایی‌ ماوه‌ ‌ی زیندان ‌ی جوامێر نامه‌ ‌ی بۆ‬ ‫ده‌نارد‌و دڵنیای ده‌كرده‌وه‌ له‌س���ه‌المه‌ت ‌ی منداڵه‌كه‌ی‌و كاڵێ ‌ی‬ ‫هاوسه‌ری‌‪.‬‬ ‫كه‌ جوامێریش ئازاد ده‌كرێت هه‌ر هه‌وڵ ده‌دات راستیه‌كان ‌ی‬ ‫لێ‌ بش���ارێته‌وه‌‌و بانگه‌ش���ه‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات ك��� ‌ه كوڕه‌كه‌ی‌و‬ ‫ژنه‌كه‌ی‌ ناردو‌ه بۆ گوندێكی‌ ژێر ده‌س���ه‌اڵت ‌ی پێشمه‌رگه‌‌و دور‬ ‫له‌رژێم تا به‌سه‌المه‌تی‌ بژین‪ ،‬ئه‌و كاته‌ ‌ی جوامێر رێ ده‌گرێت ‌ه‬ ‫ب���ه‌ر بۆ ئه‌و گوند‌ه تابه‌دیدار ‌ی كوڕه‌كه‌ی‌و كاڵێی‌ هاوس���ه‌ر ‌ی‬ ‫ش���ادبێته‌و‌ه له‌الیه‌ن پێش���مه‌رگه‌وه‌ به‌تۆمه‌تی‌ سیخوڕیكردن‬ ‫ده‌س���تگیرده‌كرێت‌و پاشان كه‌ راس���تییه‌كان ئاشكرا ده‌بن‌و‬ ‫هێزه‌كانی‌ پێش���مه‌رگه‌ بۆیان ده‌رده‌كه‌وێت ئه‌و سیخوڕ نییه‌‌و‬ ‫شۆڕشگێڕه‌ ئازاد ‌ی ده‌كه‌ن‌و داوا ‌ی لێبوردنی‌ لێده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ل���ه‌وێ‌ جوامێر ب���ۆی‌ ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ ه���ه‌ر ئه‌وكاته‌ ‌ی ‪10‬‬ ‫س���اڵ له‌مه‌وبه‌ر كاڵێ ‌ی ژنی‌ به‌س���ه‌ر منداڵبوندا جێهێش���تو‌ه‬ ‫گیانی‌ له‌ده‌ستداوه‌‌و هه‌ر له‌وێش بڕیار ‌ی چه‌كهه‌ڵگرتن‌و مانه‌و‌ه‬ ‫له‌ڕیزه‌كانی‌ پێشمه‌رگه‌ ده‌دات‪.‬‬ ‫جه‌میل رۆس���ته‌می‌ له‌دایكبو ‌ی ساڵ ‌ی ‪1971‬ی‌ شار ‌ی سنه‌ ‌ی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ كوردس���تانه‌‪ .‬له‌ته‌مه‌ن ‌ی ‪ 16‬س���اڵییه‌و‌ه چو‌ه نێو‬ ‫جیهان ‌ی سینه‌ما‌و له‌سااڵن ‌ی ‪ 1988-1987‬به‌كرداری‌ ده‌ستیدای ‌ه‬ ‫كاری‌ سینه‌مایی‌‌و له‌ساڵ ‌ی ‪ 2003‬یه‌كه‌مین كورت ‌ه فیلم ‌ی خۆ ‌ی‬ ‫به‌ناوی‌ (گرفتی‌ نێرینه‌) ده‌رهێنا ك ‌ه ‪ 24‬خه‌اڵتی‌ نێوده‌وڵه‌ت ‌ی‬ ‫به‌ده‌س���تهێنا‌و پاش���ان فیلمێكی‌ درێژ ‌ی به‌ناوی‌ (ش���یوه‌ن ‌ی‬ ‫به‌فر) له‌س���اڵ ‌ی ‪ 2005‬ده‌رهێنا‌و یه‌كه‌مین فیلمی‌ كوردی‌ بو ك ‌ه‬ ‫نوێنه‌رایه‌تی‌ واڵتی‌ عێراق ‌ی كرد له‌فێس���تیڤاڵ ‌ی ئۆسكار‌و ئه‌م‬ ‫فیلم ‌ه چه‌ندین خه‌اڵتی‌ جیهانی‌ به‌ده‌ستهێنا‪.‬‬ ‫ژێده‌ر‪:‬‬ ‫ماڵپه‌ری‌ (‪)IMDB‬‬ ‫كتێب ‌ی (قضیه‌ شعب‪..‬جوله‌ مع الس���ینما الكردیه‌‪ ..‬مهد ‌ی‬ ‫عباس‪.)2009..‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫ده‌بێ���ت په‌یوه‌ندیت ب���اش بكه‌یت‬ ‫به‌كه‌س���انێكه‌وه‌ ت���ازه‌ هاتونه‌ت��� ‌ه‬ ‫شوێنی كاره‌كه‌ته‌وه‌‪ ،‬كێشەی‌ داراییت‬ ‫بۆدروست دەبێت‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫سەرپەرش���تی‌ ئیش���ێک دەكەی���ت‬ ‫كە لەوانەیە س���ودی‌ ب���ۆت هەبێت‬ ‫لەداهات���ودا‪ ،‬كێش���ە داراییەكانت‬ ‫ماوەیەك دەخایەنێت‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫زاهیر عه‌زیز ‪ 50‬ساڵ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫له‌یزه‌ر موه‌ ره‌قه‌كان‬

‫)‪ )553‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/11/22‬‬

‫به‌ته‌واوه‌تی‌ له‌ناو ده‌بات‬

‫له‌ی���زه‌ر رێگه‌یه‌ك���ی‌ زۆر باش���ه‌ موه‌كان به‌باشی‌ نه‌هاتۆته‌وه‌ تاوه‌كو‬ ‫بۆله‌ناوبردنی‌ مو‪ ،‬به‌اڵم پێویس���ته‌ ئامێره‌ك���ه‌ له‌ناوی‌ به‌رێت‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫هه‌مو ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ به‌كاری ئه‌هێنن نابێت له‌چل رۆژ زیاتر بێت‪ .‬باشتر‬ ‫چه‌ن���د زانیاریه‌كی‌ له‌س���ه‌ر بزانن وایه‌ ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ له‌یزه‌ر ده‌كه‌ن‬ ‫بۆئ���ه‌وه‌ی‌ زیاتر س���ودی‌ لێببینن‪ 6 .‬بۆ ‪ 10‬جه‌لسه‌ له‌سه‌ر یه‌ك بكات‬ ‫ده‌بێت ئه‌و كه‌س���ه‌ی‌ له‌یزه‌ر به‌كار چونكه‌ به‌و ش���ێوه‌یه‌ زیاتر سودی‌‬ ‫ئه‌هێنن نابێت به‌هیچ شێوه‌یه‌ك په‌ت ده‌بێ���ت‌و ره‌گی‌ موه‌كان به‌باش���ی‌‬ ‫یان شیله‌ یاخود هه‌ر رێگه‌یه‌كی‌ تر له‌ناو ده‌بات‪ ،‬نابێت ئه‌و كه‌س���ه‌ی‌‬ ‫كه‌ موه‌كان له‌ڕه‌گ���ه‌وه‌ ده‌رئه‌كه‌ن له‌یزه‌ر ده‌كات چاوه‌ڕێ بكات تاوه‌كو‬ ‫به‌كاری‌ بهێنێ���ت‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌بێت موه‌كان هه‌م���وی‌ بێت���ه‌وه‌ به‌ڵكو‬ ‫نێوان جه‌لس���ه‌كانی‌ له‌یزه‌ر مانگێك پێویس���ته‌ ئه‌و‪ 6‬بۆ‪ 10‬جه‌لس���ه‌یه‌‬ ‫كه‌متر نه‌بێت چونكه‌ ئه‌وكاته‌ ره‌گی‌ مانگانه‌ بیكات تاوه‌كو به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ناونیش���ان‪ :‬به‌ختیاری‌‪ -‬شه‌قامی‌ س���ه‌ره‌كی‌ به‌رامبه‌ری‌‬ ‫سالۆن ئه‌سته‌مبوڵ‬

‫سه‌نته‌ری‌ میدیكاڵ‬ ‫هاژه‌ حه‌سه‌ن شاره‌زای‌ بوار ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌یزه‌رو ئه‌زمونی‌ ‪ 3‬ساڵی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‌و هه‌شت ساڵی‌‬ ‫كوردستان‬

‫ژماره‌ ته‌له‌فۆنی‌ ‪0533183536 - 07706581971‬‬ ‫فه‌یسبوك‪medicalclinicsuly :‬‬

‫هه‌مو ژیانی له‌ناو خه‌ڵوزدا به‌سه‌ر ده‌بات‬

‫کاوڕ‬ ‫توانات هه‌یه‌ بگه‌یت به‌وه‌ی ده‌ته‌وێت‪،‬‬ ‫ده‌بێت ئیراده‌یه‌كی به‌هێزت هه‌بێت‪،‬‬ ‫هه‌ست به‌دڵته‌نگی ده‌كه‌یت به‌هۆی‬ ‫مانه‌وه‌ت به‌ته‌نهایی‪.‬‬

‫گا‬

‫به‌اڵم ئێس����تا ته‌نه����ا بۆ گۆش����ت برژاندن‌و‬ ‫گه‌شت‌و سه‌یران به‌كاری ده‌هێنن"‪.‬‬ ‫كه‌ریم ره‌ش����ید ئاماژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫پاره‌یه‌كی باش����ی‌ به‌كاری خه‌ڵوزفرۆش����ی‬ ‫په‌یداك����ردوه‌‌و ماڵ‌و منداڵی‌ پ����ێ ژیاندوه‌‌و‬ ‫وتی‌"ماوه‌ی شه‌ست‌و دو ساڵه‌ ئه‌وه‌ كارمه‌‌و‬ ‫تامردن وازی لێناهێنم‌و هیچی دیكه‌ نازانم"‪.‬‬ ‫وتیشی‌"له‌كاره‌كه‌شم زۆر رازیم وه‌ك كاری‬ ‫دیكه‌ نییه‌ بڵێم به‌سه‌ر ده‌چێت ته‌نها ئه‌وه‌یه‌‬ ‫وه‌ك س����ااڵنی زو بازاڕمان نه‌ماوه‌‌و زۆربه‌ی‬ ‫كڕیاره‌كانمان ده‌كه‌ونه‌ وه‌رزی به‌هار‌و رۆژانی‬ ‫هه‌ینی"‪.‬‬ ‫"نامه‌وێ����ت منداڵه‌كانم ئ����ه‌و كاره‌ بكه‌ن‬

‫دوانه‌‬

‫ماوەیەك���ی‌ باش���ه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی هه‌مو كه‌س���ێكی تایب���ه‌ت ده‌بینی���ت‪،‬‬ ‫ئه‌ركه‌كانت به‌ئاسانی جێبه‌جێبكه‌یت‪ ،‬ش���ه‌وێكی خ���ۆش به‌ڕێده‌كه‌ی���ت‬ ‫وریابه‌ له‌و كاره‌ قورسانه‌ی كه‌ڵه‌كه‌بون له‌گه‌ڵ خۆشه‌ویس���ته‌كه‌تداو به‌مه‌ش‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كه‌تان باشتر ده‌بێت‪.‬‬ ‫له‌سه‌رت‪.‬‬

‫سه‌رده‌تاشێ‌‬ ‫ئا‪ :‬عه‌زیز ره‌سوڵ‬ ‫زاهیر عه‌زیز ئه‌و پیاوه‌ی كه‌ هه‌مو‬ ‫ته‌مه‌نی به‌پیشه‌ی سه‌رتاشیه‌و‌ه‬ ‫بردوه‌ت ‌ه سه‌ر‪ ،‬یه‌كه‌م سه‌رتاشخان ‌ه‬ ‫كه‌ له‌ناحیه‌ی خورماڵ كراوه‌ته‌و‌ه‬ ‫زاهیر عه‌زیز كردویه‌تیه‌وه‌‪ ،‬له‌هه‌مو‬ ‫ته‌مه‌نیشیا به‌مه‌به‌ستی پشكنینی‬ ‫پزیشكی سه‌ردانی نه‌خۆشخانه‌ی‬ ‫نه‌كردوه‌‌و رۆژان ‌ه دو سه‌عات ده‌ڕوات‬ ‫به‌ڕێوه‌ به‌مه‌به‌ستی وه‌رزشكردن‪.‬‬ ‫زاهیر عه‌زیز به‌ده‌م سه‌رتاش���ینه‌و‌ه‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند"له‌س���اڵی ‪1950‬‬ ‫بۆ یه‌ك���ه‌م جار من سه‌رتاش���خانه‌م‬ ‫له‌ناحیه‌ی خورماڵ ك���رده‌وه‌ ك ‌ه زۆر‬ ‫كه‌س نه‌یده‌زانی ئه‌و پیش���ه‌یه‌ی من‬ ‫چی���ه‌‌و گه‌نجانی ئه‌و س���ه‌رده‌م ‌ه ل ‌ه‬ ‫ده‌ورم كۆده‌بونه‌وه‌ كه‌ س���ه‌رو ریشم‬ ‫بۆ مشته‌ریه‌كانم چاكده‌كرد‪.‬‬ ‫وتیشی"ئه‌و پێداویستیانه‌ی سااڵنی‬ ‫‪ 1950‬ك���ه‌ س���ه‌ری موش���ته‌ریه‌كانم‬ ‫پێتاش���یون تاوه‌كو ئێس���ته‌ ماون‌و‬ ‫نه‌مهێشتوه‌ بفه‌وتێن‌و چه‌كمه‌جه‌یه‌گی‬ ‫تایبه‌ت���م ب���ۆ دروس���تكردون‌و زۆر‬ ‫خۆشه‌ویستن الم"‪.‬‬ ‫جه‌غتیش���ی‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ كرده‌و‌ه‬ ‫رۆژانێكی زۆر بژێوی ژیان ‌ی له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫مه‌كینه‌ كۆن ‌ه تایبه‌تانه‌ی سه‌رتاشین‬ ‫بوه‌‪.‬‬ ‫دوكانه‌ك���ه‌ی وه‌س���تا زاهی���ر‬ ‫له‌ئێسته‌ش���دا زۆری جی���اوازی‌ نی��� ‌ه‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ دوكانه‌كه‌ی س���اڵی ‪‌1950‬و‬ ‫گۆڕانكارییه‌كی زۆر ‌ی لێ نه‌كردوه‌‌و ك ‌ه‬ ‫ده‌چیته‌ ناو دوكانه‌كه‌ی ئیدی سااڵنی‬ ‫كۆنی سه‌رتاشخانه‌كانی كوردستانت‬ ‫دێته‌وه‌ یاد‪.‬‬ ‫وه‌س���تا زاهی���ر وت���ی‌ "هیچ���كام‬ ‫له‌نه‌وه‌كانم نه‌هاتونه‌ته‌ سه‌ر پیشه‌كه‌ی‬ ‫خۆم‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ له‌گه‌ڵ كوڕه‌كانیشم‬ ‫خه‌ریك بوم به‌اڵم تاقه‌تیان نه‌بو ئه‌م‬ ‫پیشه‌ی من بگرن ‌ه به‌ر‌و منیش ئازادم‬ ‫كردن له‌پیشه‌ی خۆیان"‪.‬‬

‫باش موه‌كان كه‌م ببنه‌وه‌‪ .‬پێویسته‌‬ ‫هه‌مو ئه‌وه‌ بزانن كه‌ له‌یزه‌ر نابێت ‌ه‬ ‫ه���ۆی‌ بنبڕكردنی‌ م���و به‌یه‌كجاری‌‬ ‫به‌ڵكو موه‌ ره‌ق���ه‌كان به‌ته‌واوه‌تی‌‬ ‫له‌ناو ده‌ب���ات‌و گه‌نده‌مویه‌كی‌ كه‌م‬ ‫وه‌كو موی‌ منداڵی‌ ده‌مێنێته‌وه‌‪.‬‬

‫له‌كات����ی‌ وه‌اڵمدان����ه‌وه‌ی كڕیاره‌كانی كه‌ بۆ‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫خه‌ڵوز كڕین هاتب����ون‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند‬ ‫"له‌س����اڵی‌ ‪1954‬ه‌وه‌ كاری خه‌ڵوزفرۆش����ی‌‬ ‫كه‌ریم ره‌شید دانیشتوی‌ شاری‌ سلێمانی‌‬ ‫ده‌ك����ه‌م كه‌ ئه‌وكات من حه‌وت س����اڵ بوم‌و‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات له‌ته‌مه‌نی‌ حه‌وت‬ ‫ساڵیه‌وه‌ خه‌ڵوز ده‌فرۆشێت‌و بژێوی‌ ژیانی‌ باوكم چایخانه‌ی هه‌بو من بۆ خۆم خه‌ڵوزم‬ ‫ده‌فرۆشت"‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و كاره‌ دابین ده‌كات‪.‬‬ ‫وتیشی"س����ااڵنی په‌نجاو شه‌س����ته‌كان‌و‬ ‫ئ����ه‌و ده‌ڵێت " تامردن له‌خه‌ڵوزفرۆش����تن حه‌فتاكان خه‌ڵوز به‌ته‌كه‌ ده‌فرۆش����را وه‌ك‬ ‫ئێستا نه‌بو‪ ،‬ئه‌و كه‌سانه‌ی ده‌یانكڕی خه‌ڵكه‌‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بم‌و هیچی دیكه‌ نازانم"‪.‬‬ ‫وتیشی‌"كارێكی باشه‌‌و بژێوی منداڵه‌كانمی‌ ده‌وڵه‌مه‌نده‌كه‌ی ش����ار ب����ون له‌ماڵه‌كانیاندا‬ ‫وه‌جاخیان هه‌بو بۆ چێشت لێنان‌و چالێنان‌و‬ ‫پێ په‌یدا ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫كه‌ریم ره‌ش����ید به‌ده‌م كاره‌كه‌یه‌وه‌ له‌سه‌ر ئاو گه‌رمك����ردن به‌كاریان ده‌هێنا‌و له‌وه‌رزی‬ ‫ش����ه‌قامی حاجی كه‌ریم له‌شاری سلێمانی‌و زستاندا بۆ گه‌رمكردنه‌وه‌ به‌كاریان ده‌هێنا‪،‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫بابچ����ن كارێكی باش����تر بك����ه‌ن ته‌نها خۆم‬ ‫فریای‌ كاره‌كه‌م ده‌كه‌وم هه‌رچه‌ند‌ه زۆربه‌ی‬ ‫كات دێن یارمه‌تیم ده‌ده‌ن" كه‌ریم ره‌ش����ید‬ ‫وای‌ وت‪.‬‬ ‫ناوبراو جه‌غت له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ ئ����ه‌و خه‌ڵوزه‌ی بۆیان دێت هی ناوچه‌ی‬ ‫ش����ارباژێره‌و له‌گونده‌كانی هه‌وڵو هه‌رێله‌و‬ ‫عازه‌بان����ه‌‌و بزێنی����ان به‌ف����ه‌رده‌ی بیس����ت‬ ‫كیلۆیی دێته‌ شاری سلێمانی‌و وتی‌"ئه‌ویش‬ ‫مێژویه‌كی كۆنی هه‌یه‌ بۆ س����اڵی سییه‌كان‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌و خه‌ڵوزیش كه‌می كردوه‌ وه‌ك‬ ‫جاران نه‌ماوه‌‌و به‌هۆی كه‌می دارستانه‌كان‌و‬ ‫له‌ناوچونیان"‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫وتیشی‌"س���وپاس بۆ خو‬ ‫خاوه‌ن���ی بڕوانام���ه‌ی زۆر‬ ‫هه‌ریه‌كه‌و خه‌ریكی پیشه‌ی‬ ‫ئ���ه‌و ئام���اژه‌ ب���ه‌و‌ه ده‌‬ ‫س���ه‌ری‌ گه‌نج چاك ن���اكا‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بیانوی���ان زۆره‌‌و له‌‬ ‫وتی‌"له‌ئێس���تادا ئامێ���ره‌‬ ‫سه‌رتاش���ین به‌كارده‌هێن���‬ ‫س���ه‌ری‌ گه‌نج چاك ناك��� ‌ه‬ ‫گه‌نجان هاتونه‌ته‌ الم‌و داوا‬ ‫به‌حه‌زی خۆم سه‌ریان بۆ چ‬ ‫به‌اڵم وتومه‌ س���ه‌ری یه‌ك‬ ‫ئه‌مریكیم بده‌ه‌نێ س���ه‌رتان‬ ‫ناكه‌م چونكه‌ گه‌نجی ئه‌م س‬ ‫بیانوی���ان زۆره‌‌و منی���ش ن‬ ‫بیانوان ‌ه بۆ ئه‌وان جێبه‌جێ‬ ‫ئه‌یانه‌وێت بۆی ‌ه نه‌تاشینی‬ ‫من"‪.‬‬ ‫وتیشی‌"هه‌مو مشته‌ریه‌كا‬ ‫كه‌سانه‌ن كه‌ س���ه‌رو ریشی‬ ‫هاوته‌مه‌نی خۆمن"‪.‬‬ ‫ئه‌و كاریگه‌ری‌ قه‌یران ‌ی دار‬ ‫كاره‌كه‌ی‌ ناش���ارێته‌وه‌‌و وت‬ ‫دارای���ی كاریگ���ه‌ری كردوه‌‬ ‫پیشه‌كه‌ی من‌و له‌ئێسته‌دا‬ ‫زۆر ك���ه‌م بوه‌ته‌وه‌‌و وه‌ك‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رده‌وام ئاگا ‌ی له‌ت‬ ‫خۆیه‌ت���ی‌‌و رۆژان���ه‌ وه‌رزش‬ ‫تائێستاش نه‌چۆته‌ ال ‌ی پزی‬ ‫باره‌یه‌و‌ه وتی‌ "رۆژان ‌ه دو سه‌‬ ‫رێده‌كه‌م وه‌ك وه‌رزشكرد ‌ن‬ ‫باش���ترین چاره‌س���ه‌ری پز‬ ‫بۆیه‌ تاوه‌كو ئێس���ت ‌ه پێوی‬ ‫نه‌بوه‌ س���ه‌ردانی نه‌خۆشخ‬ ‫ته‌ندروستیم زۆر جێگیر‌ه س‬ ‫خوا"‪.‬‬ ‫وه‌س���تا زاهیر له‌دایكبوی‬ ‫‪1928‬ه‌‌و س���ێ ج���ار هاوس‬ ‫ك���رده‌وه‌‌و خاوه‌ن��� ‌ی ‪ 3‬كوڕ‌‬ ‫به‌پێكه‌نین���ه‌وه‌ وت���ی‌ "ئه‌‬ ‫یارمه‌تیم بدات به‌ته‌مام بیك‬ ‫ژن"‪.‬‬

‫وتیشی‌"خه‌ڵوز جۆری‌ زۆره‌و له‌خراپترینیان نه‌بێت تاخه‌ڵوزێكی باشی لێ به‌ره‬ ‫خه‌ڵوزی‌ له‌ته‌خته‌ دروس����تكراوه‌‌و هه‌روه‌ها ئه‌مه‌شیان گرانترین جۆری‌ خه‌ڵوز‬ ‫وتیش����ی"به‌درێژایی كاره‌ك����ه‌م‬ ‫خه‌ڵوزی كلۆ ئه‌ویش زۆر باش نییه‌ كه‌ له‌داری‬ ‫ته‌ڕ دروس����تده‌كرێت‌و له‌كاتی به‌كارهێناندا ش����وێنی كاره‌كه‌م گۆڕیوه‌‌و له‌ساڵ‬ ‫له‌و دوكانه‌دا كاری خه‌ڵوزفڕۆش����ی‬ ‫ده‌ته‌قێته‌وه‌‌و پڕیشكی لێده‌بێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و جه‌غت له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ چه‌ندین پێداویس����تی ت����ری‌ وه‌ك‬ ‫باش����ترین جۆری‌ خه‌ڵوز ج����ۆری‌ خه‌ڵوزی ومه‌قاش‌و شیشی گۆشت‌و كه‌بابم‬ ‫لوله‌ی����ه‌ كه‌ ب����اش ده‌س����وتێ‌و گه‌رمییه‌كی فڕۆشتن"‪.‬‬ ‫جه‌غتیش����ی له‌وه‌ ك����رده‌وه‌ كه‌‬ ‫باش����ی هه‌یه‌‌و زۆر ده‌مێنێته‌وه‌‌و له‌په‌له‌كانی‬ ‫ئه‌و پێداویستانه‌ی كاری ده‌ستین‬ ‫سه‌ره‌وه‌ی داره‌كان دروستده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و مه‌رجه‌كان����ی‌ باش����ترین خه‌ڵوزی‌ له‌هه‌رێم دروس����ت ناكرێن‌و له‌واڵتان‬ ‫خسته‌ڕو كه‌ به‌بڕوای‌ ئه‌و مه‌رجه‌ ئه‌و داره‌ی توركی����اوه‌ دێن‌و ده‌یانكڕن ك����ه‌ ل‬ ‫به‌كاردێت بۆ خه‌ڵوز وشك بێت‌و داری ته‌ڕ له‌سلێمانی دروست ده‌كران"‪.‬‬

‫شێر‬

‫به‌ڕۆژێك���ی باش���دا تێده‌په‌ڕی���ت‌و وادی���اره‌ س���وورتریت له‌س���ه‌ر‬ ‫توش���ی كێش���ه‌ نابیت‪ ،‬خۆشه‌ویستی روبه‌ڕوبون���ه‌وه‌ی به‌ربه‌س���ته‌كان‪،‬‬ ‫له‌ده‌وروبه‌رت���ه ‌ته‌نه���ا ده‌بێ���ت دڵت هه‌ست بەدڵخۆش���ی ده‌كه‌یت له‌گه‌ڵ‬ ‫خۆشه‌ویسته‌كه‌تدا‪.‬‬ ‫بكه‌یته‌وه‌ بۆ خۆشه‌ویسته‌كه‌ت‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ده‌بێت وریابی���ت له‌كاتی ئیمزاكردنی‬ ‫ه���ه‌ر به‌ڵێننامه‌یه‌ك���داو ئاگادارب���ه‬ ‫‌هاوكاره‌ك���ه‌ت ی���اری پێنه‌كردب���ن‪،‬‬ ‫كاتێكی‌ خۆش بەسەر بەرە‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )553‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/11/22‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫کۆمەڵگادا‪.‬‬ ‫ئەلتەرناتیڤ���ی یەکەمی���ان بریتییە‬ ‫لەدروس���تکردنی بلۆکێک���ی مێژوی���ی‬ ‫ک���ە بتوانێ���ت هەم���و ئ���ەو هێزانەی‬ ‫لەم���ڕۆدا‪ ،‬کە دۆخەکە ی���ان روبەڕوی‬ ‫هەڕەش���ەی گەورەی ژیانی سیاس���یی‬ ‫کردونەت���ەوە‪ ،‬یاخ���ود هەس���تێکی‬ ‫ئەخالقیی‌و ئینس���انیی دەیانجوڵێنێت‪،‬‬ ‫دەنگ‌و س���ەنگی خۆیان یەکبخەن‌و دژ‬ ‫بەدیکتاتۆرییەتی خێزانیی‌و تااڵنکردنی‬ ‫س���امانی واڵت‌و بێباکیی سیاس���یی‌و‬ ‫ئەخالقی���ی دەس���ەاڵتداران‪ ،‬لەگ���ەڵ‬ ‫هێزە ناڕەزاکانی کۆمەڵ���گا بەیەکەوە‬ ‫کۆببنەوەو بەرپرسیارێتییەکی مێژویی‬ ‫لەئەستۆبگرن‪ .‬ئەمەش بەتەنها بەهێزێک‬ ‫لەهێ���زەکان ناکرێ���ت‌و بەپڕۆژەیەکی‬ ‫سیاس���یی توندوتیژان���ەش ناکرێت کە‬ ‫"تی���رۆری سیاس���یی"بکات بەکردەی‬ ‫شۆڕشگێڕیی‌و"سەرپانکردنەوە"ی هەمو‬ ‫نەیارەکانی بکات بەستراتیژیی داهاتوی‬ ‫خۆی‪ ،‬بەڵکو بەکۆبونەوەی سەرجەمی‬ ‫ئ���ەو هێ���زو گ���روپ‌و تاکەکەس���انە‬ ‫دەکرێ���ت کە دەش���ێت هەڵگری دیدو‬ ‫خ���ەون‌و ئایدیۆلۆژی���ای جیاوازب���ن‪،‬‬ ‫بەاڵم هەس���تکردن بە بەرپرسیارێتیی‌و‬ ‫تێگەیشتن لەهەڕەشەو مەترسییەکانی‬ ‫دۆخەکە‪ ،‬بەیەک���ەوە کۆیاندەکاتەوە‪.‬‬ ‫بەمەرجێ���ک پ���رۆژەی ئ���ەم بلۆک���ە‬ ‫مێژوییە نوێیە‪ ،‬پرۆژەی روبەڕوبونەوەو‬ ‫چارەس���ەرکردنێکی بونیادی���ی ئ���ەو‬ ‫کێش���انەبێت کە ئەو هەم���و قەیرانەی‬ ‫دروس���تکردوەو ئەمڕۆ بەشێکی زۆری‬ ‫دانیش���توانی هەرێ���م بەدەس���تیانەوە‬ ‫دەناڵێنن‪.‬‬ ‫دوهەمیش���یان بریتییە لەتێپەڕاندنی‬ ‫قۆناغ���ی شکس���تی دابەش���کردنی‬ ‫دەس���ەاڵت لەناوەوەو هەنگاونان بەرەو‬ ‫دابەش���کردنی دەس���ەاڵت لەدەرەوە‪.‬‬ ‫واتە لەبری ئ���ەوەی لەهەولێر خەریکی‬ ‫دەس���تکاریکردنی پەیوەندییەکان���ی‬ ‫دەس���ەاڵت بن‪ ،‬دەکرێت لەس���لێمانی‌و‬ ‫هەڵەبج���ە تەنان���ەت کەرکوکیش ئەمە‬ ‫ئەنجامبدرێ���ت‌و نمونەیەک���ی نوێ بۆ‬ ‫سیاس���ەت‌و رێکخس���تن‌و ئیدارەدان‌و‬ ‫تەنانەت کوردبونیش‪ ،‬پێشکەشبکرێت‪.‬‬ ‫بۆ نمونە بیرکردنەوە لەالمەرکەزییەتێکی‬ ‫سیاسیی راستەقینە لەهەرێمدا دەشێت‬ ‫بەش���ێک بێ���ت لەچارەس���ەرکردنی‬ ‫دۆخەکە‪ .‬بۆیە بالەبری ریفراندۆم لەسەر‬ ‫س���ەربەخۆیی کوردس���تان کە پارتی‬ ‫لەس���ەر خۆی تاپۆیکردوەو ناشیکات‪،‬‬ ‫بیشیکات بێ هیچ دەسکەوتێکی کردەیی‬ ‫دەبێ���ت‪ ،‬چونکە نە زمینەس���ازییەکی‬ ‫دیموکراسیی لەناوەوە بۆ ئەم مەسەلەیە‬ ‫هەیەو نە هیچ کەس‌و الیەن‌و هێزێکیش‬ ‫لەناوچەکەو لەدونیادا بەم مەسەلەیەوە‬ ‫س���ەرقاڵە‪ .‬دەڵێین لەبات���ی ریفراندۆم‬ ‫لەس���ەر س���ەربەخۆیی کوردس���تان‪،‬‬ ‫باس���لێمانیی راپرسیی لەسەر چەشنی‬ ‫پەیوەندیی ئەم ش���ارە لەگەڵ هەولێرو‬ ‫بەغدادا بکات‪ .‬هەمو هێماکان ئەوەمان‬ ‫پێدەڵێ���ن پەیوەندییەکان���ی نێ���وان‬ ‫س���لێمانی وەک ناوچەیەک���ی ئیداریی‬ ‫گەورە لەگ���ەڵ دەس���ەاڵتدارێتیەکەی‬ ‫بارزان���ی لەهەولێ���ر بەش���ێوەیەک‬ ‫تێکچ���وە ک���ە رەوایەت���ی بەمج���ۆرە‬ ‫راپرس���ییە ئەدات‌و بەم���ەش دەکرێت‬ ‫دەروازەیەکی نوێ بۆ مۆدێلێکی دیکەی‬ ‫حوکمڕانیی‌و دابەشکردنەوەی دەسەاڵت‬ ‫لەکوردستاندا بکرێتەوە‪ .‬ئەمانە ئەگەری‬ ‫سیاسیین‌و دەبێت بەجورئەتەوە بیریان‬ ‫لێبکرێت���ەوە‌و کاریان لەس���ەر بکرێت‪،‬‬ ‫چونکە هەم کردەیەکی دیموکراسییانەو‬ ‫ناتوندوتیژانەی���ەو ه���ەم تێپەڕاندن���ی‬ ‫گوتارێکی نابەرپرس���انەو تاکالیەنانەی‬ ‫خورافەت���ی دروس���تکردنی دەوڵەتی‬ ‫کوردییە کە بوە بەکارەس���ات بۆ تاک‌و‬ ‫گروپەکانی هەرێم‪ .‬پشتکردنی بەشێک‬ ‫لەڕوبەرە ناڕازیی‌و هەژارەکەی کۆمەڵگای‬ ‫ئێم���ە لەدەس���ەاڵتداران‌و ڕوکردن���ە‬ ‫عەبادی‌و جبوریی بۆ چارەس���ەکردنی‬ ‫کێشەکانیان لەکوردستاندا‪ ،‬وەاڵمێکی‬ ‫تاڵی ئیفالس���یی سیاسیی‌و ئەخالقیی‌و‬ ‫مێژویی ئەو پڕۆژەی حوکمڕانییەیە کە‬ ‫پارت���ی‌و یەکێتیی دروس���تیان کردوە‪.‬‬ ‫وەکچ���ۆن رەتکردن���ەوەی ئ���ەو مژدە‬ ‫فریودەرانەش���ە کە پارت���ی لەهەولێرو‬ ‫دهۆک���ەوە بەخەڵکی دەدا‪ .‬دەش���ێت‬ ‫پرۆژەیەکی لەم بابەتە ببێتە ژێرخانی‬ ‫دروس���تکردنی ئەو بلۆک���ە مێژوییەی‬ ‫باسیدەکەین‪.‬‬ ‫(‪)٨‬‬ ‫بەبۆچونی ئێم���ە لەم جۆرە دۆخەدا‬ ‫پرسی سەرەکی ئەوە نییە کێ راست‌و‬ ‫لەسەر هەقەو کام تەفسیری تیۆری بۆ‬ ‫کۆمەڵگای ئێمە لەویتریان زانستییترە؟ چ‬

‫کاتێک هەمو‬ ‫هەوڵەکان بۆ‬ ‫دۆزینەوەی‬ ‫دەریچەیەکی‬ ‫سیاسیی بۆ پرسی‬ ‫دیموکراسیی‬ ‫لەواڵت‬ ‫شکستدەهێنێت‬ ‫ئەوە ئەرکی‬ ‫سیاسەتە وەک‬ ‫زانست‌و کردار‬ ‫ئیش لەسەر‬ ‫کۆنسێپتی نوێ‬ ‫بکات‪ ،‬بۆئەوەی‬ ‫بەرپرسیارێتی‬ ‫بەرامبەر بەکۆمەڵگا‬ ‫نیشانبدات‬ ‫تێزێ���ک س���ەر ب���ەچ قوتابخانەیەکی‬ ‫فەلس���ەفیی شۆڕش���گێڕانەیە‪ ،‬ی���ان‬ ‫لیب���راڵ‌و ریفۆرمخ���وازە؟ مەس���ەلەی‬ ‫س���ەرەکیی لەم���ڕۆدا مەس���ەلەی‬ ‫کۆکردنەوەی س���ەرجەمی ئەو هێزانەیە‬ ‫ک���ە ناتوان���ن تەحەمولی ئ���ەو دۆخە‬ ‫بک���ەن لەبلۆکێکی مێژویی���دا‪ ،‬دژ بەو‬ ‫هێزانەی کە ئەمڕۆک���ە بە بەردەوامیی‬ ‫هەمو س���ەرەتاکانی دیموکراس���ییەت‌و‬ ‫پلورالی���زم‌و حوکمڕانییەکی عەقاڵنیی‬ ‫ئەتک دەکەن‌و خەون بەمەرکەزییکردنی‬ ‫زیات���ری دەس���ەاڵتەوە دەبین���ن‌و‬ ‫دیکتاتۆربون���ی خێزانی���ی خۆش���یان‬ ‫قوڵترو فراوانتر دەسەپێنن‪ .‬دۆزینەوەی‬ ‫رێگای دیموکراس���ییانە بۆ چارەسەری‬ ‫کێش���ەکانی دونی���ای ئێم���ە‪ ،‬بەب���ێ‬ ‫خوێنڕش���تن‌و پێکدادان���ی چەکداریی‌و‬ ‫بەگەڕان���ەوە ب���ۆ دەنگ���ی خەڵ���ک‌و‬ ‫بەسەرپەرشتی چاودێران‌و رێکخراوانی‬ ‫بیان���ی‪ ،‬س���تراتیژیەتێکی گرنگە بیری‬ ‫لێبکرێت���ەوە‪ .‬ئ���ەو دەس���ەاڵتەی کە‬ ‫بەناوی ش���ەرعییەتی شۆڕش���گێڕانەی‬ ‫خێزانیی‌و ناس���یۆنالیزمێکی نەوتییەوە‬ ‫حوکمڕانێتی���ی ئەم واڵتە دەکات‌و جگە‬ ‫لەتااڵنبردنی سامانی نیشتیمانیی هیچ‬ ‫بەرهەمێکی سیاسیی تری بۆ ئەم خاک‌و‬ ‫میللەتە نەبوە‪ ،‬پێویستی بەستراتیژیی‬ ‫نوێی روبەڕوبونەوەیە‪.‬‬ ‫کاتێک هەمو هەوڵەکان بۆ دۆزینەوەی‬ ‫دەریچەیەک���ی سیاس���یی بۆ پرس���ی‬ ‫دیموکراس���یی لەواڵت شکستدەهێنێت‪،‬‬ ‫ئەوە ئەرکی سیاس���ەتە وەک زانست‌و‬ ‫ک���ردار‪ ،‬ئی���ش لەس���ەر کۆنس���ێپتی‬ ‫نوێ بکات‪ ،‬بۆئەوەی بەرپرس���یارێتی‬ ‫بەرامبەر بەکۆمەڵگا نیش���انبدات‪ ،‬نەک‬ ‫تەنها لەسەر شاشەی تەلەفیزیۆنەکان‌و‬ ‫رۆژنامەکان‌و فەیسبوک رەخنەبگرێت‌و‬ ‫کۆمێنت لەسەر خۆپیشاندان‌و بایکۆتی‬ ‫خەڵک���ی تەنهاکەوت���وی واڵتەک���ەت‬ ‫بدەیت‪.‬‬ ‫(‪)٩‬‬ ‫ئێمە لەک���ۆی ئەو ش���یکاریییانەی‬ ‫س���ااڵنێکە ب���ۆ ئەم مۆدێلە سۆس���یۆـ‬ ‫سیاس���ییەی کوردس���تان دەیکەی���ن‪،‬‬ ‫ئ���ەو دەرئەنجامەمان خس���تۆتەڕو کە‬ ‫ئەزمون���ی حوکمڕانێت���ی خۆماڵی���ی‬ ‫کوردیی‪ ،‬وەکو هەمو ئەزمونەکانی تری‬ ‫بزوتنەوەی رزگاریخوازیی نیش���تیمانی‬ ‫ت���ر لەجیهاندا کە دەس���ەاڵت دەگرنە‬ ‫دەست‪ ،‬شکس���تێکی مێژویی هێناوە‪.‬‬ ‫ئەم ئەزمونە شکس���تی هێناوە لەوەدا‬ ‫"کۆمەڵگای دوای جەنگ"ی ئێمە بەرەو‬ ‫ئارامیی کۆمەاڵیەتی���ی‌و بنیاتنانەوەی‬ ‫ژێرخانە داڕوخاوەکەی ببات‪ .‬شکستی‬ ‫هێنا لەبنیاتنانی کۆمەڵگایەکی سیاسیی‬ ‫پلورال کە چەمکی هاواڵتیبون‌و ئازادیی‌و‬ ‫یەکس���انیی‌و دادپەروەری���ی‪ ،‬کۆڵەکە‬

‫س���ەرەکییەکانی بن‪ ،‬شکس���تی هێنا‬ ‫لەدروس���تکردنی هەندێک چوارچێوەی‬ ‫نیشیمانییدا کە جێگەی هەمو پێکهاتە‬ ‫دینی‌و ئەتنی���ی‌و سیاس���ییەکانی ناو‬ ‫کوردس���تانی تێداببێت���ەوە بەجۆرێک‬ ‫هەموان ئەو چوارچێوانە بەهی خۆیان‬ ‫بزانن‌و وەک بەشێکی گرنگی شوناسی‬ ‫دەستەجەمعیان وێنایبکەن‪ .‬ئەم مۆدێلە‬ ‫لەدەس���ەاڵتدارێتی پاش ئەزمونکردنی‬ ‫بەعس���یزم‌و ئەنفال‪ ،‬بەتەنه���ا لەوەدا‬ ‫شکس���تی نەهێن���اوە ک���ە رێ���ز ب���ۆ‬ ‫مرۆڤ���ی ئێمە بگەڕێنێتەوەو لەش���ێوە‬ ‫جیاوازەکانی چەوساندنەوە بیپارێزێت‪،‬‬ ‫بەڵکو ئینسانی ئێمەی لەکۆیلەبونێکی‬ ‫دەرەکییەوە گواستەوە بۆ کۆیلەبونێکی‬ ‫ناوەکی���ی‪ .‬کۆمەڵ���گای ئێم���ە لەهیچ‬ ‫ئاستێکدا کۆمەڵگای دوای ئەنفال نییەو‬ ‫ئەگەری سڕینەوەی فیکریی‌و فیزیکیی‬ ‫ناوەکییش لەالی���ەن هێزە کوردییەکان‬ ‫خۆیانەوە بەرامبەر بەیەک‪ ،‬ئەگەرێکی‬ ‫کراوەو بەردەستە‪ .‬هاوکات عەقڵییەت‌و‬ ‫نوێی"بیرکردن���ەوەی‬ ‫ش���ێوازێکی‬ ‫شۆڕش���گێڕ"انەش لەدروستبوندایە کە‬ ‫بەتەنه���ا باس لە"س���ەرپانکردنەوە"ی‬ ‫دەس���ەاڵتداران ن���اکات‪ ،‬بەڵک���و باس‬ ‫لە"س���ەرپانکردنەوە"ی هەمو ئەوانەش‬ ‫دەکات ک���ە لەخۆیان ناچن‪ .‬ش���ایانی‬ ‫باس���ە‪ ،‬شکس���تی ئ���ەم ئەزمون���ە‬ ‫بەتەنه���ا کۆمەڵ���گا باج���ە ئابوریی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتییەک���ەی ن���ادات‪ ،‬وەک���و‬ ‫لەئێستادا دەیبینین چۆن مامۆستایان‌و‬ ‫فەرمانب���ەران نانی���ان نیی���ە بیخۆن‪،‬‬ ‫کەچی باس���ی دەوڵەت‌و سەربەخۆییان‬ ‫بۆ دەک���ەن! بەڵکو باجە سیاس���یی‌و‬ ‫ئەخالقییەک���ەی بەپلەی یەکەم ئەو دو‬ ‫هێزە س���ەرەکییە دەی���دەن کە بکەری‬ ‫سەرەکیی‌و بەرپرسی یەکەمی شکستی‬ ‫ئەم ئەزمونەن‪ .‬بەپلەی دوهەمیش ئەو‬ ‫هێزە"ئۆپۆزیس���یۆن"انەی تر باجەکەی‬ ‫دەدەن کە هیچ پڕۆژەیەکی سیاس���یی‬ ‫نوێی���ان پێ نییە ب���ۆ تێپەڕاندنی ئەم‬ ‫کارەس���اتە مرۆی���ی‌و نیش���تیمانییەی‬ ‫ئینسانی ئێمەی تیادا دەژیی‪ .‬هەر ئەم‬ ‫واقیعە تاڵەشە وایکردوە نائومێدییەکی‬ ‫سیاس���یی گ���ەورەو توڕەییەکی قوڵ‬ ‫لەبکەرەکانی دەسەاڵ‌ت‌و ئۆپۆزیسیۆن‪،‬‬ ‫ببێ���ت بەس���یمای س���ەرەکیی ن���او‬ ‫کۆمەڵگا‪ ،‬بەنەفرەتکردنی نیش���تیمان‬ ‫خۆشی ببێت بەگوتاری نوێی گەنجان‌و‬ ‫دەس���ەاڵتی کوردییش ببێت بەبابەتی‬ ‫گاڵتەجاڕی���ی هەمو ئەوانەی کە دڵیان‬ ‫بەحکومڕانییەتێک���ی خۆماڵیی خۆش‬ ‫بو‪.‬‬ ‫(‪)١٠‬‬ ‫لەکۆتایی���دا دەمانەوێت بڵێین ئەگەر‬ ‫ناچاربین بەزمانی ش���ۆڕش‌و راپەڕین‌و‬ ‫یاخیبون بدوێین‪ ،‬ئەوا بەلەبەرچاوگرتنی‬ ‫دۆخ���ی هەنوکەیی ناوەکیی کۆمەڵگای‬ ‫خۆمان‌و دەرەکی���ی ناوچەکەدا‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫فەیلەسوفی ئیتالی ئانتۆنیۆ گرامشیدا‬ ‫بەرگری���ی ل���ەو ش���ێوازە لەش���ۆڕش‬ ‫دەکەی���ن ک���ە ئ���ەو ناوی "شۆڕش���ی‬ ‫پاس���یڤ "‪ passive revolutio‬ی‬ ‫لێدەنێت "شۆڕشی پاس���یڤ" یەکێکە‬ ‫لەچەمکە گرنگەکانی ئەم بیرمەندە بۆ‬ ‫دەستنیش���انکردنی ئەو پرۆسانەی کە‬ ‫بەهۆیانەوە پێکهاتێکی سیاسیی نوێ‪،‬‬ ‫دەس���ەاڵت دەگرێتە دەس���ت‌و دەچێتە‬ ‫شوێنی پێکهاتە کۆنەکە‪ .‬ئەم پێکهاتە‬ ‫سیاس���ییە نوێیە تەنه���ا لەهێزەکانی‬ ‫دەرەوەی دەس���ەاڵت‌و تەنه���ا لەهێزە‬ ‫تازەکان دروستنەبوە‪ ،‬بەڵکو دەتوانێت‬ ‫ئ���ەو بڕە لەهێ���زە تەقلیدی���ی‌و گروپە‬ ‫کۆنزەرڤاتیڤەکانی���ش لەخۆبگرێت کە‬ ‫لەم دۆخە ناڕازیین‪ .‬شۆڕش���ی پاسیڤ‬ ‫مانای دەس���تکاریکردن‌و داڕشتنەوەی‬ ‫هێزەکانی ناو کۆمەڵگایە بەو شێوەیەی‬ ‫کە بەشی هەرەزۆریان رازیبکات‪.‬‬ ‫"شۆڕشی پاسیڤ" هێما بۆ لۆژیکێکی‬ ‫تایبەتی پیادەکردنی گۆڕانکاریی دەکات‬ ‫کە شۆڕشێکی کۆمەاڵیەتیی نییە بەمانا‬ ‫سونەتییەکەی‪ ،‬واتە البردنی دونیایەک‌و‬ ‫جێگرتن���ەوەی بەدونیایەکی تری تەواو‬ ‫تازە نیی���ە‪ ،‬بەڵکو دەس���تکاریکردن‌و‬ ‫داڕشتنەوەی ئەو دونیایەیە کە لەئێستادا‬ ‫لەئارادایە‪ ،‬بەجۆرێک لەگەڵ خواس���تی‬ ‫ئەو زۆرینەیەدا بێت���ەوە کە "بلۆکێکی‬ ‫مێژویی" دروس���تدەکەن‪ .‬لە"شۆڕش���ی‬ ‫پاسیڤ"دا مەرج نییە هەمو بەشەکانی‬ ‫هێزە دەس���ەاڵتدارو حاکمەکان بکرێنە‬ ‫دەرەوەی بازن���ە نوێکەی دەس���ەاڵت‌و‬ ‫دەرەوەی ک���ردەی دەس���تکاریکردن‌و‬ ‫گۆڕانکاری���ی کۆمەاڵیەتیی���ەوە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫دەش���ێت ناچاربکرێن ببن بە بەش���ێک‬ ‫لەک���ردەی گۆڕانکاری���ی‌و بەش���داربن‬ ‫لەداڕش���تنەوەیەکی نوێی کۆمەڵگادا‪.‬‬

‫لەئاستە کۆنکریتیی‌و مێژوییەکەیدا ئەمە‬ ‫مانای ئەکتیڤکردنی کەس���انی تایبەتی‬ ‫ناو پارتە سیاس���ییە بااڵدەس���تەکان‌و‬ ‫جەماوەرەکەی���ان‌و‬ ‫ئەکتیڤکردن���ی‬ ‫راکێش���انیانە بۆن���او پرۆژەیەک���ی‬ ‫تایبەتی���ی پیادەکردن���ی گۆڕانکاریی‪.‬‬ ‫شۆڕشی پاسیڤ مانای تازەکردنەوەی‬ ‫بەردەوام���ی ژیان���ی کۆمەاڵیەتی���ی‌و‬ ‫سیاس���یی‌و فەرهەنگیی‌و یاساییە بەبێ‬ ‫گۆڕانی سەرتاس���ەریی‌و جەوهەریی کە‬ ‫تیایدا "چینێک"‪ ،‬بەمانا مارکسییەکەی‪،‬‬ ‫ش���وێنی "چینێ���ک"ی ت���ر بگرێتەوە‪.‬‬ ‫بێگومان ئێمە ئەو راستییە دەزانین کە‬ ‫"شۆڕشی پاس���یڤ" هەمیشەو هەردەم‬ ‫ئەلتەرناتیڤ���ی "شۆڕش���ی ئەکتی���ڤ"‬ ‫نییە کە تیای���دا بونیادە کۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫سیاس���ییەکان لەژێ���رەوەو لەڕێ���گای‬ ‫یاخیبون���ی گش���تیی‌و جەماوەرییەوە‬ ‫بەشێوەیەکی ریشەیی دەگۆڕێن‪ ،‬بەڵکو‬ ‫یەکێک���ە لەو ئەگەران���ەی کە دەکرێت‬ ‫لەواقیع���ی سیاس���ییدا ئامادەبێ���ت‌و‬ ‫هاریکاربێ���ت ب���ۆ دەس���تکاریکردن‌و‬ ‫ریفۆرمکردنی هێڵە گش���تییەکانی ئەو‬ ‫دونیایەی بااڵدەستکراوە‪ .‬پیادەکردنی‬ ‫شۆڕشی پاس���یڤ پێویستی بەجۆرێک‬ ‫لەڕێکەوتن���ی کۆمەاڵیەتی���ی ت���ازەو‬ ‫کۆکردنەوەی هێزە جیاوازە ناڕازییەکانی‬ ‫ناو کۆمەڵگا هەیە لەدەوری پرۆژەیەکی‬ ‫سیاس���یی‌و کۆمەاڵیەتیی‌و جێندەریی‬ ‫وەک دەرچەیەک���ی عەقاڵنی���ی بۆ ئەو‬ ‫قەیرانانەی کە هەن و بەشێوازی جیاواز‬ ‫بەشێکی گەورەی کۆمەڵگای هەراسان‬ ‫کردوە‪ .‬واتە پێویستی بەهێنانەکایەی‬ ‫ئەو ب���ەرە فراوانە هەیە کە گرامش���ی‬ ‫ناوی "بلۆکی مێژویی" لێدەنێت‪.‬‬ ‫ل���ەدوای ئ���ەوەی شۆڕش���ی‬ ‫سۆسیالیستی لەئیتالیا سەریهەڵنەدا‪،‬‬ ‫پرس���ی س���ەرەکیی الی گرامش���ی بو‬ ‫بەپرسیاری"چی بکەین؟"لەدەرئەنجامی‬ ‫لێکۆڵینەوەکانیشیدا گەیشتە ئەو بڕوایەی‬ ‫کە دروستکردنی بلۆکێکی مێژویی نوێ‬ ‫تاکە میکانیزمێکە بۆ دەستکاریکردنی‬ ‫پەیوەندییەکانی دەس���ەاڵت لەئیتالیای‬ ‫دوای جەنگ���ی جیهان���ی یەکەم���دا‪.‬‬ ‫بەڕای ئێمە لەپاش هەڤدەی ش���وبات‌و‬ ‫دەرئەنجام���ە تراژیدییەکان���ی بەهاری‬ ‫عەرەبیی���ەوە‪ ،‬پرس���ی س���ەرەکیی‬ ‫لەکوردس���تاندا چۆنیەت���ی ش���ۆڕش‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵکو س���ەرنەکەوتنی شۆڕش‌و‬ ‫گەمارۆدانێتی لەناو دو دەسەاڵتدارێتیی‬ ‫س���وڵتانیی لۆکاڵی���دا‪ .‬بەکورتی هەمو‬ ‫ئ���ەو دیکتاتۆریی���ەت‌و تااڵنیب���ردن‌و‬ ‫ناعەدالەتی���ی‌و س���وکایەتیپێکردنەی‬ ‫ئینسانی ئێمە نەیتوانی ببێت بەفتیلی‬ ‫ئەو شۆڕشەی کە لەڕێگای توندوتیژییەوە‬ ‫دونیای ئێمە سەرەوژێربکات‪ .‬بۆیە ئێمە‬ ‫وایدەبینین کە دروس���تکردنی پارتێکی‬ ‫سیاس���یی نوێ‌و بزوتنەوەیەکی تازەی‬ ‫پێشڕەوو شتی دیکەی لەم بابەتانە کە‬ ‫خوازیاری"سەرپانکردنەوەو"ڕاماڵین"ی‬ ‫نەک تەنها دەسەاڵتداران‪ ،‬بەڵکو هەمو‬ ‫ئەوانەشن کە وەکو ئەوان بیرناکەنەوە‪،‬‬ ‫مەترسیدارە‪ ،‬ئەمە جگە لەوەی لەهیچ‬ ‫واڵتێکی ئەم جیهانەدا مۆڵەتی یاسایی‬ ‫بەرێکخراوێک���ی لەو مۆدێلە نادرێت کە‬ ‫بەرنامەی س���ەرەوژورکردنی سیستەم‌و‬ ‫لەناوبردن���ی چینێ���ک ی���ان هەم���و‬ ‫چینەکانی هەبێ���ت‪ ،‬بۆیە ناچاردەبێت‬ ‫خەبات���ی ژێرزەمینی���ی بکات‪ .‬س���ەیر‬ ‫ئەوەی���ە ئەم ش���ێوازە لەبیرکردنەوەی‬ ‫خورافی���ی‪ ،‬ک���ە بەرگێک���ی ڕادیکاڵی‬ ‫لەبەرکردوە‪ ،‬لەکاتێکدا لەدایکدەبێت کە‬ ‫کوردس���تان یەک هێزی ریفۆرمخوازیی‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنی تێدایە کە ئەم دەسەاڵتە‬ ‫پێی قوتناچێت‌و ڕێگەنەماوە نەیگرنەبەر‬ ‫بۆ ماندوکردن‌و بەزاندن‌و قەدەغەکردنی‬ ‫تەواوەت���ی‪ .‬بلۆک���ی مێژویی"ب���ەو‬ ‫ش���ێوەیەی ئێم���ە لێرەدا پێش���نیاری‬ ‫دەکەین‪ ،‬بینینی ئ���ەو واقیعەیە وەکو‬ ‫خۆی کە هەیەو بینین���ی بابەتییانەی‬ ‫ئەو هێ���زو توانایەیە کە کۆمەڵگاکەش‬ ‫بەرهەمیهێن���اوە‪ ،‬ن���ەک بینینی واقیع‬ ‫بەو ش���ێوەیە کە ئێمە حەزمان لێیبێت‬ ‫ک���ە هەبێت‪ .‬دی���دی ئێم���ە هەوڵدانی‬ ‫کۆکردنەوەی هەمو ئەو هێزانەیە لەناو‬ ‫ب���ەرەو بلۆکێک���ی مێژوی���ی نوێدا کە‬ ‫بڕوای بەش���ەرعییەتی شۆڕش���گێڕێتی‬ ‫دەس���ەاڵت‌و س���وڵتانیزمی سیاس���یی‬ ‫خێزانی���ی نەبێ���ت‪ .‬ئێمە وش���یارین‌و‬ ‫ل���ەوەش ئاگادارین ک���ە پیادەکردنی‬ ‫ئ���ەم پرۆژەیە زەحم���ەت‌و ماندوکەرەو‬ ‫هیچ گەرەنتییەکی پێش���ینیش نییە بۆ‬ ‫س���ەرکەوتنی‪ ،‬بەاڵم هاوکات پێمانوایە‬ ‫پرۆژەی هەڵگرتنی بەرپرسیارێتییەکی‬ ‫ئەخالقیی‌و مێژوییەی���ە کە لەمڕۆکەی‬ ‫کۆمەڵگای ئێمەدا ئەگەری پیادەکردنی‬ ‫هەبێت‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫لەتۆماس جیفرسۆنەوە‬ ‫بۆ دۆنالد ترامپ‬

‫رێبین هەردی‬ ‫ئامانجی رەوای یەکەم‌و یەکتای حکومەتێکی‬ ‫ب���اش‪ ،‬گرنگیدانە بەخۆش���بەختی‌و ژیانی‬ ‫مرۆڤ‬ ‫تۆماس جفرسۆن‬ ‫رەنگ���ە بردنەوەی ترام���پ یەکێک بێت‬ ‫ل���ەو روداوە چاوەڕواننەک���راوەی کە نەک‬ ‫هەر دنی���ای دەرەوەی ئەمەری���کا بەڵکو‬ ‫خودی ئەمەریکاش���ی توش���ی شۆک کرد‪.‬‬ ‫هەمو پێش���بینی‌و راپرس���یەکان ئەوەیان‬ ‫دەرئەخس���ت کە کلنتۆن لەپێش���ەوەیەو‬ ‫بەئاس���انی لەترەمپ ئەبات���ەوە‪ .‬ترەمپ‬ ‫لەلێدوانەکانیدا لەس���ەر ئەو راپرس���یانە‬ ‫ش���تێکی گوت کە پێئەچێت راست بێت‪:‬‬ ‫ترام���پ گوتی ئ���ەو راپرس���یانە هەڵەن‌و‬ ‫ئەوان���ەی پش���تگیری ئەک���ەن قس���ە بۆ‬ ‫راپرس���ی ناکەن‌و بێدەنگ���ن‪ .‬بێدەنگەکان‬ ‫دەنگێکی زۆریان بۆ ترەمپ مسۆگەر کرد‪.‬‬ ‫بگ���رە ترەمپ تەنانەت ل���ەو ویالیەتانەش‬ ‫بردیەوە کە ئەگوترێت نیو س���ەدە زیاترە‬ ‫دەنگ بەدیموکراتەکان ئەدات (میشگن)‪.‬‬ ‫ئەگوترێت گەر هۆکاری شکس���تی کلنتۆن‬ ‫هەرای ئیمەیلە دزراوەکان بێت‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫کە چەن���د رۆژێک پێش هەڵب���ژاردن‪FBI‬‬ ‫زیندوی کردەوە‪ ،‬ئ���ەوا ئەگوترێت یەکێک‬ ‫لەهۆکارە سەرەکیەکانی بردنەوەی ترامپ‬ ‫ئەوەی���ە زۆر س���ادەو رەوان‌و ئاس���ان‌و‬ ‫رون قس���ەی لەگەڵ خەڵ���ک ئەکردو زۆر‬ ‫بەڕاش���کاوی بۆچونەکانی خۆی ئەدرکاند‪.‬‬ ‫ئ���ەو بۆچونانە چی بون؟ دیارترینیان ئەو‬ ‫هێرش���انە بو کە کردیە سەر کۆچبەران‌و‬ ‫ئیسالمیەکان‌و رەخنەی توندی لەبەشداری‬ ‫ئەمەری���کا لەنات���ۆدا بێ هی���چ مەرجێک‬ ‫ئەگرت‪ .‬ئەم س���ەرۆکە تازەیە گوتارەکەی‬ ‫ئاراس���تەی ئەو توێژە کەم زانیاریە ئەکرد‬ ‫کە ژمارەیکی بەرفراوان لەخەڵکی ئەمەریکا‬ ‫پێکئەهێنن‌و بەزمانێکی سادە بۆچونەکانی‬ ‫خۆی پێ ئەگەیاندن کە هەمو هاواڵتییەکی‬ ‫سادە بەئاس���انی تێیئەگات‪ .‬خەیاڵی ئەو‬ ‫کەس���ە س���ادەو س���اویلکانەی داگیرکرد‬ ‫ک���ە قس���ەکانیان زۆر بەلۆژیک���ی دائەناو‬ ‫بەئاس���انی تێی ئەگەیـشتن‪ .‬کاتێک گوتی‬ ‫ئێمە بۆ شەڕی کوەیت‌و لیبیامان بە بەالش‬ ‫کرد؟ بۆ ملیارەها دۆالرمان بۆ ئەم ش���ەڕە‬ ‫خەرج ک���رد‪ ،‬بێئەوەی هی���چ وەربگرین؟‬ ‫کاتێک ئەیگوت کوەیت‌و لیبیا ئەبو لەپای‬ ‫ئازادکردنیان لەدەس���تی سەدام‌و قەزافی‪،‬‬ ‫نیوە ی���ان زیات���ری قازانجی فرۆش���تنی‬ ‫نەوتمان بدەنێ‪ .‬کاتێک ئەیگوت ئەم هەمو‬ ‫کااڵ چینی���ە چی ئەکات لەواڵتی ئێمە‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەبێت لەشەڕی سوریاوە بگلێین‌و یارمەتی‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆنێک بدەی���ن ک���ە زوربەیان‬ ‫توندڕەوی ئیسالمین‌و رقیان لێمانە‪ .‬کاتێک‬ ‫ئ���ەم ش���تانەی ئەگوت زۆری���ک لەخەڵک‬ ‫لەگەڵیدا بون‌و ئەیانگوت راس���ت ئەکات‪.‬‬ ‫رس���تەکان سادەن‌و زۆر س���ادەکردنەوەی‬ ‫ئاڵۆزییەکان���ی دنیای سیاس���ەتی تێدایە‬ ‫ک���ە بەئاس���انی بەخەڵکی ک���ەم زانیاری‬ ‫ه���ەرس ئەبو‪ .‬بەڵین���ی دا چی کۆچبەری‬ ‫نایاس���اییە دەربکات‌و دیوارێ���ک لەنێوان‬ ‫خۆیان‌و مەکسیکدا بکات کە رێگە لەهاتنی‬ ‫خەڵک بەقاچاغ بۆ ناو ئەمەریکا ئەگرێت‌و‬ ‫ئەش���یگوت ئەبێت مەکس���یک پارەی ئەو‬ ‫دیوارە بدات‪ .‬هەمو ئەم ش���تانە ختوکەی‬ ‫خەی���اڵ‌و بیرکردنەوەی خەڵکی س���ادەی‬ ‫ئەمەری���کای ئەداو قس���ەکانیان بەلۆژیکی‬ ‫ئەهاتە بەرچاو‪ .‬راستە لەپاش ئەوەی وەک‬ ‫س���ەرۆک هەڵبژێرا کەمێ���ک لەتوندی ئەو‬ ‫قسانەی کەم کردەوە‪ ،‬بەاڵم هەر ئەوەندەی‬ ‫توانی بەم قس���انە ک���ە وابڕیاربو هۆکاری‬ ‫سەرەکی شکستی بێت‪ ،‬گەمەی هەڵبژاردن‬ ‫ببات���ەوە‪ ،‬ئام���اژە بۆ گۆڕانێک���ی گەورە‬ ‫لەمیزاجی خەڵکی ئەمریکیدا ئەکات‪ .‬ئەم‬ ‫واڵتەی ترەمپ بەم قس���انەی هەڵبژاردنی‬ ‫تی���ا بردوە‪ ،‬واڵتی تۆماس جفرس���ۆنە کە‬ ‫بەمژدەی ئازادی بۆ هەمو جیهان‌و گەالنی‬ ‫دنیا‪ ،‬کە بەگوتارێکی دیموکراس���یخوازانە‬ ‫نەک بۆ ناو ئەمەریکا بەڵکو بۆ هەمو دنیا‪،‬‬ ‫خەڵک���ی بەخۆی سەرس���ام کردبو‪ .‬واڵتی‬ ‫ئ���ەو دامەزرێن���ە س���ەرەکیەی ئەمریکایە‬ ‫ک���ە بەیان���ی س���ەربەخۆیی ئەمەریکای‬ ‫نوسی‌و وەک یەكێک لەگرنگترین تێکستە‬ ‫دیموکراسیخوازەکان بۆ دنیا مایەوە‪ .‬واڵتی‬

‫ئەو س���ەرەک کۆم���ارەی ئەمەریکایە کە‬ ‫هاوڕێیەتی لەگەڵ فەیلەسوفانی رۆشنگەری‬ ‫فەڕەنس���ی‌و ئینگلیزیدا هەبو‪ ،‬سەرسام بو‬ ‫بەزۆرب���ەی ئەو بۆچونانەی رۆش���نگەرانی‬ ‫فەرەنسی داکۆکییان لێ ئەکرد‪ .‬لەو یەکەم‬ ‫کەس���انە بو کە دژی بازرگانیکردنی کۆیلە‬ ‫لەئەمەریکادا قس���ەی ئەکرد‪ .‬لەو سەرۆکە‬ ‫مێژوییان���ە بو کە بەرگری لەجیاکردنەوەی‬ ‫دی���ن لەدەوڵەت ک���ردو بناغ���ەی ئازادی‬ ‫دین���ی لەئەمەریکادا دانا‪ .‬بەش���ێکی زۆر‬ ‫لەڕاگەیاندن���ی مافی م���رۆڤ لەدەربڕین‌و‬ ‫نوسینەکانی ئەم س���ەرۆکەی ئەمەریکاوە‬ ‫وەرگیراون‪ .‬سەرۆکێک کە بێئەوەی دەستور‬ ‫رێگ���ەی لێبگرێت‪ ،‬رازی نەبو بۆ س���یهەم‬ ‫جار خۆی کاندید ب���کات‌و بڕوای بەوە بو‬ ‫س���ەرۆک لەدو دەورە زیاتر نابێت پۆستی‬ ‫سەرۆکایەتی وەربگیرێت‪ .‬هەڵوێستی لەخۆ‬ ‫کاندیدکردنەوە بۆ سێهەمجار بوە نەریتێکی‬ ‫دیموکراسیخوازانە کە دواترو بەدیاریکراوی‬ ‫لەدوای رۆزفێڵتەوە لەدەستوری ئەمەریکیدا‬ ‫چەسپێنرا‪.‬‬ ‫بەاڵم ئێستا ئەمەریکا دەنگی بەسەرۆکێک‬ ‫دا ک���ە ن���ەک ب���ڕوای بەهیچ ی���ەک لەو‬ ‫بیروڕایانە نیە‪ ،‬بەڵکو بەئاشکرا دژی دینی‬ ‫ئیسالم‌و بێگانە قسە ئەکات‌و وەک کارێکی‬ ‫بازرگانیش تەماشای پەیوەندیەکانی خۆی‬ ‫بەدنی���ای دەرەوە ئ���ەکات‪ .‬هەڵبژاردن���ی‬ ‫ترەمپ ئەوە ئاش���کرا ئەکات بەشێکی زۆر‬ ‫لەگەلی ئەمەری���کا چونەتە ژیر کاریگەری‬ ‫ئ���ەو راس���یزمەی تی���رۆرو خراپ���ەکاری‬ ‫ئەبەس���تێتەوە بەبێگانەوەو چی تەفسیری‬ ‫خ���ۆی بۆ دی���اردەکان هەیە‪ ،‬ئاراس���تەی‬ ‫ئەو گروپانە ئ���ەکات‪ .‬ئەمە بۆ واڵتێک کە‬ ‫خ���ۆی لەبنەڕەتدا بەه���ۆی کۆچبەرانەوە‬ ‫دروس���تکراوەو بەردەوام جێگەی کۆچبەر‬ ‫بوە‪ ،‬زۆر نامۆو دەگمەنە‪ .‬ترەمپ بەڕادەیەک‬ ‫تون���دڕەوە ک���ە تەنانەت بەش���ێکی زۆر‬ ‫لەڕەمزەکانی حزبی کۆماری لەگەڵی نین‌و‬ ‫دەنگیان پێنەداوە‪ .‬ئەگەرچی کۆماریەکان‬ ‫بەهۆی بردنەوەیان لەکۆنگرێس���دا ئەتوانن‬ ‫جڵ���ەوی ترەم���پ بکەن‌و رێگ���ەی نەدەن‬ ‫زیاد لەس���نوری خۆی بڕوات‪ ،‬بەالم لەگەڵ‬ ‫ئەوەش���دا خودی ئەو بنک���ە جەماوەریەی‬ ‫دەنگی بەترەمپ دا‪ ،‬ئاماژەیەکی ترسناکە‬ ‫بۆ ئ���ەوەی گۆڕانێک لەناو میزاجی زۆرێک‬ ‫لەئەمەریکیەکاندا رویداوە کە تەواو دوریان‬ ‫ئەخات���ەوە ل���ەو کولتورە دیموکراس���یە‬ ‫کراوەیەی دەوڵەتەکەی لەسەر دامەزراوە‪.‬‬ ‫ئەمەریکی���ەکان لەهەم���و کاتێ���ک زیاتر‬ ‫کەرتبون‌و کەرتبونەکەش���یان پەڕگیرانەو‬ ‫نادۆستانەیە‪ .‬راس���تە ئەم واڵتە واڵتێکی‬ ‫بەدەزگایی ب���وە کە بەئارامی پرۆس���ەی‬ ‫دەستاودەستکردنی دەسەاڵت زامن ئەکات‪،‬‬ ‫بەاڵم درزێ���ک لەکۆمەڵ���گای ئەمەریکیدا‬ ‫دروس���تبوە کە لکاندنی بەیەکەوە کارێکی‬ ‫ئاسان نیە‪ .‬تاپێش ترەمپ چ کۆماریەکان‌و‬ ‫چ دیموکراتەکان بەزمانێک قسەیان ئەکرد‬ ‫ک���ە لەیەکەوە نزیک بون‪ ،‬ب���ەاڵم لەدوای‬ ‫ترەمپ���ەوە ئەم جیاوازیە بو بەدەالقەیەکی‬ ‫گ���ەورە‪ .‬ئەمەری���کا لەواڵت���ی تۆم���اس‬ ‫جفرس���ۆنەوە کە بانگی ئ���ازادی مرۆڤ‌و‬ ‫گەالنی بەهەمو دنیا ئەدا‪ ،‬بەترەمپ ئەگات‬ ‫کە بی���ری یەکەم‌و دوای���ی ئەمەریکایە دژ‬ ‫بەهەر شتێکی دەرەوە‪.‬‬

‫هەڵبژاردنی ترەمپ ئەوە‬ ‫ئاشکرا ئەکات بەشێکی‬ ‫زۆر لەگەلی ئەمەریکا‬ ‫چونەتە ژیر کاریگەری‬ ‫ئەو راسیزمەی‬ ‫تیرۆرو خراپەکاری‬ ‫ئەبەستێتەوە‬ ‫بەبێگانەوەو چی‬ ‫تەفسیری خۆی بۆ‬ ‫دیاردەکان هەیە‪،‬‬ ‫ئاراستەی ئەو گروپانە‬ ‫ئەکات‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )553‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/11/22‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫بیروڕا‬

‫دەبێت چی بکەین؟ دەکرێت چی بکرێت؟‬

‫مه‌ریوان وریا قانع‬ ‫بەشی چوارهەم‌و کۆتایی‬

‫ئاراس فه‌تاح‬ ‫بەوازهێن���ان هەی���ە لەبیرۆکەی‬ ‫دروس���تکردنی"پارتی سیاسیی تازەی‬ ‫پێشڕەو"‪ ،‬دروس���تکردنی "بزوتنەوەی‬ ‫نوێ" کە ڕۆڵی"بزوتنەوەیەکی پێشڕەو"‬ ‫ببینێ���ت‪ .‬هەروەه���ا ب���ەوەش نابێت‬ ‫پێمانوابێت ئەوەی ئێستا پێویستمانە‬ ‫بریتییە لەبەرهەمهێنانی"هۆشیارییەکی‬ ‫شۆڕشگێڕانە" کە لەدەرەوەڕاو لەڕێگای‬ ‫پارتێکی سیاس���یی نوێوە بەکۆمەڵگا‬ ‫ببەخش���رێت‪ .‬یاخ���ود چاوەڕوان���ی‬ ‫س���ەرکردەیەکی لێنینی���ی کوردی���ی‬ ‫بکەین‪ ،‬تاوەکو لەهەندەران بگەڕێتەوەو‬ ‫جەماوەر بخاتە دوای خۆی‌و ئاڕاستەی‬ ‫ڕاستەئاسای مێژومان بکات‪ .‬هەروەها‬ ‫بەوەش نابێت پڕوپاگەندە بۆ مۆدێلێکی‬ ‫شۆڕش���گێڕانەی س���ەرۆکپەروەریی‬ ‫سیاس���یی ی���ان حزبی���ی‌و ئیداری���ی‬ ‫پارچەیەکی تری کوردستان بکەین‪ ،‬یان‬ ‫مۆدێلی"توندوتیژیی شۆڕش���گێڕانە"ی‬ ‫ناو فەیسبوک وەک ئامڕازی وێناکراوی‬ ‫پیادەکردن���ی گۆڕانکاری���ی لەواقیعدا‬ ‫ببینین‪ .‬بەکورتی ئەم پرسیارە لێنینیە‬ ‫لەدونیای ئێم���ەدا وەاڵمێکی لێنینیانە‬ ‫نادرێت���ەوە‪ ،‬چونکە ئەگ���ەری ئەوەی‬ ‫بەرهەمدێت دەش���ێت دوبارەکردنەوەی‬ ‫ئەزمونی خومەینی‌و قەزافیی‌و سەدام‌و‬ ‫ئەسەد بێت‪ ،‬لەکوردستاندا‪.‬‬

‫(‪)١‬‬ ‫ل���ەم بەش���ەدا دەمانەوێ���ت وەاڵمی‬ ‫ئەو پرس���یارە لێنینیی���ە بدەینەوە کە‬ ‫دەپرس���ێت‪ :‬چی بکەی���ن؟ چی بکەین‬ ‫بۆئەوەی لەدونی���ای ئەمڕۆو لەقەیران‌و‬ ‫لەبک���ەرە س���ەرەکییە خراپەکانی���ان‬ ‫ڕزگارم���ان ببێ���ت؟ ئ���ەم پرس���یارە‬ ‫لێنینیانە لەپرس���یارە سەرەکییەکانی‬ ‫ناو فیک���رو تیۆرەی سیاس���یین‌و بەر‬ ‫لەلێنی���ن‌و دوای لێنینیش بەش���ێوازی‬ ‫جیاواز ئامادەبون‌و ئامادەن‪ .‬لەڕاستیدا‬ ‫پرس���یاری س���ەرەکیی ناو فەلسەفەی‬ ‫سیاسیی‪ ،‬بەدرێژایی مێژو‪ ،‬پرسیارێکە‬ ‫لەو شێوازە‪ .‬لەسەردەمی ئەفالتونەوە‬ ‫فیکرو فەلسەفەی سیاسیی دەپرسێت‪:‬‬ ‫چ���ۆن سیس���تەمێکی سیاس���یی‬ ‫دادپ���ەروەر دروس���تبکەین تیای���دا‬ ‫مرۆڤ���ەکان نەبن بەدوژمن���ی یەکتر؟‬ ‫چۆن"ژیانێکی هاوبەش"دروس���تبکرێت‬ ‫تیای���دا دەس���تەیەکی بچ���وک هەمو‬ ‫ش���تێک بۆ خۆیان نەب���ەن‌و زۆرینەی‬ ‫کۆمەڵگاش وەک مرۆڤی زیادو بێنرخ‌و‬ ‫بێبەها مامەڵ���ە نەکرێن؟ ئایا دەکرێت‬ ‫کۆمەڵگایەک دروس���تبکەین سیاسەت‬ ‫لەناویدا ببێت بە"چاکەیەکی گشتیی"؟‬ ‫(‪)٢‬‬ ‫کۆمەڵگایەک���ی دادپەروەرترو ئازادترو‬ ‫ئێمە تائێس���تا چەندانجار بەرگریمان‬ ‫ئارامت���ر لەوەی ئەمڕۆ؟ ئەم ش���ێوازە‬ ‫لەپرسیارکردن‪ ،‬پرسیار نییە دەربارەی لەو تێزە کردوە کە پێیوایە س���ااڵنێکە‬ ‫کۆمەڵێک کێش���ەی ڕوت‌و ئەبستراکت‪ ،‬ب���ەرە‪ ،‬ی���ان بلۆک���ە بااڵدەس���ت‌و‬ ‫بەڵکو پرسیارە سەبارەت بەچارەنوسی حوکمڕانەک���ەی کوردس���تان هێزێکی‬ ‫دەس���تەجەمعیی خاوەن"هەیمەنە"نییە‪ ،‬واتە هێزێک نییە‬ ‫تاکەکەس���یی‌و‬ ‫مرۆڤەکان���ی ناو کۆمەڵگا‪ ،‬پرس���یارە زۆرینەی کۆمەڵگا باوەڕی بەحیکایەت‌و‬ ‫دەربارەی ئەوەی ئێمە لەئێستاو لێرەدا قس���ەکانی هەبێت‪ .‬نوخبەی حوکمڕان‬ ‫دەبێت چیبکەین‌و چۆن سیس���تمێکی لەکوردس���تاندا درۆیەک نەماوە بیکەن‬ ‫قابیل���ی ئەوە بێ���ت زۆرینەی کۆمەڵگا‬ ‫باشتر دروستبکەین؟‬ ‫قەناعەتی پێیبێت‪ .‬ئەم گروپە حوکمڕانە‬ ‫ب���ەر ل���ەوەی هەوڵی ئ���ەوە بدەین توانای سەرکردایەتییەکی ئایدیۆلۆژیی‌و‬ ‫هەندێک هێڵی گشتیی بۆ وەاڵمدانەوەی ئەخالقیی‌و کولتوریی کۆمەڵگای ئێمەی‬ ‫ئەم پرسیارە پێش���نیاربکەین‪ ،‬دەبێت نەم���اوە‪ ،‬هەمو متمان���ەو باوەڕێکیان‬ ‫خوێنەران لەس���ەرەتاوە لەو ڕاس���تییە لەدەس���تداوە‪ ،‬گوتارەکانی وێران بوە‪،‬‬ ‫ئاگاداربن کە واقیعێک چارەکە سەدەیەک لەگوتاری ناس���یۆنالیزمەوە بۆ گوتاری‬ ‫کاری شێوێنەرانەی بە بەرنامەو کردەی بەرخۆریی‌و لەگوتاری دیموکراسییەوە‬ ‫گەندەڵکاریی‌و یاساش���کێنیی‌و دزیی‌و بۆ گوتاری حوکمڕانی باش‌و چاکەکار‪.‬‬ ‫جەردەیەک���ی بێوێنەی بەش���ێوەیەکی ئ���ەوەی ئ���ەم ب���ەرە حوکمڕان���ەی‬ ‫سیس���تماتیکی تی���ادا ئەنجامدرابێت‌و هێشتۆتەوە فش���ارو ترس‌و هەڕەشەی‬ ‫بەعەقڵییەتێک���ی مافیایی‌و بنەماڵەیی بەکارهێنانی توندوتیژیی‌و ئامادەگییانە‬ ‫داخراو بەڕێوەبرابێت‪ ،‬واقیعێک پڕکرابێت بۆ کوشتن‌و بڕین‌و دەرکردن‌و نانبڕین‌و‬ ‫لەدەزگای تۆقێنەرو لەشکری تایبەت‌و گرت���ن‌و بێسەروش���وێنکردن‪ .‬ئەوەی‬ ‫میدیای میلیشیائاس���ا‪ ،‬زۆربەی نوخبە هێش���تونیەتەوە ئ���ەو ش���تەیە ک���ە‬ ‫سیاسیی‌و ئابوری‌و ڕۆش���نبیرییەکانی لەپاڵ گرامیش���یدا ناومانناوە"ش���ەڕی‬ ‫یان کڕدرابن‪ ،‬ی���ان بێدەنگکرابن‪ ،‬یان دەس���تەویەخە"لەگەڵ کۆمەڵ���گادا‪.‬‬ ‫توشی شکس���تباوەڕییەکی قوڵ کرابن‪ ،‬ئەم���ە جگە لەدەس���تگرتنی تەواوەتی‬ ‫لەزیاد لەئاستێکیش���دا هۆشیارییەکی بەسەر ئابوریی‌و داهاتی هەرێمداو لەم‬ ‫هەڵەو ناسیاسیی بەناودا باڵوکرابێتەوە‪ ،‬ڕێگەیەشەوە دەستگرتن بەسەر بژێوی‬ ‫دەڵێین واقیعێکی مێژویی لەو شێوەیە کۆمەڵگادا‪ .‬ه���اوکات دروس���تکردنی‬ ‫بەنوس���ینی ی���ەک دو ڕۆش���نبیرو کۆمەڵێک شتی تەواو تایبەت بەخۆیان‪،‬‬ ‫بەگەڕان���ەوە ب���ۆ ئەم یان ئ���ەو تێزو لەدروس���تکردنی پەیوەندی���ی ئیقلیمی‬ ‫تی���ورەی شۆڕش���گێڕانەو بەهەندێ���ک تایبەت���ەوە بۆ دروس���تکردنی گێتۆی‬ ‫نەس���یحەت‌و خواس���تی چاکەکارانەی تایبەت‌و لەش���کری تایبەت‌و پۆلیسی‬ ‫چەن���د مەالیەکی دژە س���تەمگەرایی‪ ،‬تایب���ەت‌و میدیای تایب���ەت‪ ،‬هتد‪....‬‬ ‫چارەسەر نابێت‪ .‬هاوکات بەوەش نابێت دەس���ەاڵت ل���ەوەدا س���ەرکەوتوە کە‬ ‫نائومێدیی گەورە ب���ەرەو ڕادیکاڵبونی هەرێ���م بۆ زۆنی جیاواز دابەش���بکات‌و‬ ‫گەورەت���ر بمانبات‌و باس لەش���ۆڕش‌و ه���ەر زۆنێکی���ش بەش���ێوازی تایبەت‬ ‫پەالم���ارو دروس���تکردنی بزوتن���ەوەو کۆنترۆڵبکات‪ .‬بەهەمو مانایەک گروپی‬ ‫هێزی ڕادی���کاڵ‌و ڕێکخراوی تر بکەین‪ ،‬دەس���ەاڵتدار تاوانب���اری ژم���ارە یەکە‬ ‫بەبێ هی���چ بکەرێک���ی کۆمەاڵیەتیی‌و لەوەدا کوردس���تان نەب���وەو ناتوانێت‬ ‫زەمینەیەکی فیکری���ی‌و توانای دارایی ببێت بەنیشتیمانێکی هاوبەش‌و پلوراڵ‬ ‫گونج���او‪ .‬دونیای���ەک ‪ ٢٥‬س���اڵ کاتی ب���ۆ هەمو ت���اک‌و گروپەکان���ی ناوی‪،‬‬ ‫ویس���تبێت بۆئەوەی ئ���ەو وێرانەیەی بەهەم���و ئایین‌و ئەتنیەت‌و شوناس���ە‬ ‫ئێستای لێدروستکرابێت‪ ،‬بەچەند وتارو لۆکاڵیی‌و نیمچە لۆکاڵییەکانەوە‪.‬‬ ‫نوسینێک چاکنابێتەوە‪ ،‬بەبڕیاری ئەم‬ ‫ئەم وێرانە سیاسیی‌و کۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫یان ئەو چاالکوانی سیاسیی‌و مەدەنیی‌و‬ ‫ڕۆشنبیریی چاکنابێت‪ ،‬بەدروستکردنی ئابوریی���ە ناڕەزایەتییەک���ی گ���ەورەی‬ ‫دابەشبونی نوێ لەناو کایەی سیاسییدا لەناو دونی���ای ئێمەدا دروس���تکردوە‬ ‫دروس���تنابێت‪ ،‬لەڕێگای دروستکردنی کە تەنه���ا ناڕەزایەتی گروپ‌و توێژێکی‬ ‫پارت���ی چ���ەپ‌و ڕاس���تی نوێ���وە‪ ،‬کۆمەاڵیەتیی دیاریک���راو نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بەحەماسەتێکی سیاسیی فوتێکراویش ناڕەزایەتییەک���ی گش���تگیرو فراوانی‬ ‫چارەس���ەرناکرێت کە پێیوابێت ئەوەی زۆرین���ەی کۆمەاڵیەتیی ن���او دونیای‬ ‫ئیرادە ویس���تی‪ ،‬بەئاسانی دەتوانرێت ئێمەیە‪ ،‬بەناڕەزایەتی���ی ناو ڕیزەکانی‬ ‫بکرێت بەواقیع‪ .‬بۆی���ە ڕای ئێمە وایە پارت���ی‌و یەکێتی خۆش���یانەوە‪ .‬ئێمە‬ ‫ئەو پرس���یارە لێنینیەی سەرەوە‪ ،‬کە ڕامانوایە ئەم"ڕوب���ەرە کۆمەاڵیەتییە"‬ ‫بێگومان پرسیاری سەرەکیی ناو دونیای فراوان���ەی ناڕەزای���ی‌و ه���ەژارو‬ ‫ئێمەیە‪ ،‬النیک���ەم لەدۆخی ئەمڕۆکەی پەراوێزخس���تن‪ ،‬دەکرێت بگۆڕدرێت بۆ‬ ‫کوردس���تاندا پێویس���تی بەوەاڵمێکی "ڕوبەرێکی سیاس���یی"و بەرەیەک یان‬ ‫نالێنینیان���ە هەی���ە‪ .‬واتە پێویس���تی "بلۆکێکی مێژویی" نوێی لێدروستبکرێت‬

‫لەو ش���ێوازەی کە گرامش���ی لەکتێبە‬ ‫گرنگەکەیدا‪"،‬دەفتەرەکان���ی زیندان"‪،‬‬ ‫باس���یدەکات‪ .‬بۆچونی ئێم���ە ئەوەیە‬ ‫ک���ە فراوانبون���ی یەک���ە ناڕازی���ی‌و‬ ‫کوردس���تان‬ ‫پەراوێزخراوەکان���ی‬ ‫بەجۆرێکە کە دەکرێت زیاد لەچینێک‌و‬ ‫زی���اد لەتوێژێک‌و زیاد لەگروپێک‌و زیاد‬ ‫لەهێزێکی کۆمەاڵیەتیی لەناو"بلۆکێکی‬ ‫مێژوی���ی"دا کۆبکرێتەوە بەمەبەس���تی‬ ‫بەگژاچونەوەی"نوخبەی حوکمڕان"‪.‬‬

‫ئەم نوخبەیەی‬ ‫دەسەاڵت لەڕێگای‬ ‫مۆنۆپۆلکردنی‬ ‫دەسەاڵت‌و‬ ‫ئابوریی‌و‬ ‫بونی جەنگ‌و‬ ‫نەبونی ئیرادەی‬ ‫سیاسیی‪ ،‬هێزە‬ ‫سیاسییەکانی تری‬ ‫لەناو حکومەتدا‬ ‫بەبارمتە گرتوەو‬ ‫دەستەمۆی کردون‬ ‫بۆئەوەی درێژە‬ ‫بەتاکبڕیاریی‌و‬ ‫تااڵنکردنی سامانی‬ ‫واڵت بدات‬

‫(‪)٣‬‬ ‫"بلۆک���ی مێژوی���ی" چەمکێک���ی‬ ‫سۆس���یۆلۆژیی سیاس���ییە بیرمەندی‬ ‫ئیتال���ی‪ ،‬ئەنتۆنی���ۆ گرامش���ی‬ ‫بەکاریدەهێنێ���ت ب���ۆ بیرکردنەوە لەو‬ ‫هێ���زە کۆمەاڵیەتییان���ەی لەهەندێ���ک‬ ‫هەلومەرجی مێژویی تایبەتدا دەتوانێت‬ ‫گۆڕانکاریی گرن���گ پیادەبکات‪ .‬بلۆکی‬ ‫مێژوی���ی هێما ب���ۆ کۆبون���ەوەی زیاد‬ ‫لەهێزێکی کۆمەاڵیەتی دەکات لەدەوری‬ ‫بەرنامەیەک���ی گش���تیی‪ ،‬لەفۆرم���ی‬ ‫پرۆژەیەکی سیاس���ییدا بۆ بەرپاکردنی‬ ‫کۆمەڵێ���ک گۆڕانکاری���ی ک���ە هەموان‬ ‫بەگرنگ���ی دەزانن‪ .‬ب���ەم مانایە بلۆکی‬ ‫مێژویی تەنها لەهێزێک پێکنایەت‪ ،‬تەنها‬ ‫چینێک لەچین���ەکان‌و توێژێک لەتوێژە‬ ‫کۆمەاڵیەتیی���ەکان ناگرێتە خۆی‌و ئەم‬ ‫ئەرکەش لەس���ەر یەک ک���ەس‪ ،‬یەک‬ ‫گروپ یان چینی وێناکراوی شۆڕشگێڕ‬ ‫تاپۆناکرێ���ت کە س���ەرکردایەتیبکات‪،‬‬ ‫بەڵکو چەندان هێ���ز دەگرێتەخۆی کە‬ ‫دەش���ێت لەنێوان خۆیان���دا ملمالنێ‌و‬ ‫ناکۆکیی جۆربەجۆری���ان لەگەڵ یەکدا‬ ‫هەبێت‪ .‬ئەوەی کۆیاندەکاتەوە هەوڵدانە‬ ‫بۆ جێگرتن���ەوەی بلۆکە حوکمڕانەکەو‬ ‫دەس���تکاریکردنی ئ���ەو جیهانەی ئەم‬ ‫بلۆکە دروستیکردوەو ئەم هێزانە تیایدا‬ ‫ڕوب���ەڕوی پاشەکش���ەو هەژارکەوتن‌و‬ ‫پەراوێزخس���تنەوە بونەت���ەوە‪ .‬ئەوەی‬ ‫ئ���ەم گش���تە تازەی���ە‪ ،‬ئ���ەم بلۆکە‬ ‫مێژوییە نوێیە‪ ،‬بەیەکەوە کۆدەکاتەوە هەبێ���ت‪ ،‬ب���ەاڵم توندوتیژیی ڕەگەزیی‬ ‫ئایدیۆلۆژیایەکی هاوبەش نییە‪ ،‬بەڵکو سەرەکیی ناوی نییە‪ .‬دەشکرێت هێزێک‬ ‫عەقاڵنییەتێکی هاوبەش���ە‪ .‬تێگەیشتنە سەرکردایەتی دروستکردنی ئەم بلۆکە‬ ‫لەوەی کە ئەوەی هەیەو بااڵدەس���تە‪ ،‬بکات‌و هەندێکجار لەڕێگای فش���ارەوە‬ ‫ئەوەی دروستکراوە‪ ،‬کاریگەری خراپ‌و بەس���ەر هێزەکانی تردا بس���ەپێنێت‪.‬‬ ‫وێرانک���ەری بۆس���ەر گش���تێتی ژیانی گرامش���ی ئەم ش���ێوازە لەتوندوتیژیی‬ ‫سیاس���یی‌و کۆمەاڵیەتیی���ەوە هەی���ە‪ ،‬بە"توندوتیژیی بەرهەمهێن"ناودەبات‪.‬‬ ‫بەژیانی ئ���ەوان خۆش���یانەوە‪ .‬بلۆکی‬ ‫(‪)٤‬‬ ‫مێژوی���ی چەمکێک���ە پەیوەندییەک���ی‬ ‫ئێستا ئیتر دەکرێت ئەنجامگیرییەکی‬ ‫بەهێ���زی بەفەلس���ەفەی پراکتیکەوە‬ ‫هەیە‪ ،‬بەدۆزین���ەوەی ئەگەری کرداری س���ادە بکەین‌و بڵێین‪ :‬ئەوەی ئەمڕۆکە‬ ‫نوێوە‪ ،‬ب���ەوەوە دەش���ێت چیبکرێت‌و لەکوردستاندا پێویس���تە کۆتاییهێنانە‬ ‫مێژوی���ی"ە‬ ‫ئ���ەو هێزان���ە دەش���ێت کامانەبن کە بەدەس���ەاڵتی"بلۆکە‬ ‫دەتوانن لەگۆڕانکاری���ی کۆمەاڵیەتییدا حوکمڕانەکەو جێگرتنەوەی بە"بلۆکێکی‬ ‫بەش���داربن‪ .‬ئەوەی لەپەیوەندیدا بەم مێژویی"ن���وێ‪ .‬بلۆک���ە بااڵدەس���تەکە‬ ‫چەمکەوە سەرەکیی‌و گرنگە‪ ،‬مەسەلەی تێکەڵێک���ە لەچەن���د خێزانێک���ی‬ ‫دەسپێش���خەریی سیاسییە‪ ،‬وێناکردنی سیاس���یی دیاریک���راو ک���ە لۆژیک���ی‬ ‫سیاس���ەتە وەک کردەی دروستکردنی سوڵتانیزمی سیاسیی دەیانجوڵێنێت‪،‬‬ ‫ژیانێکی گشتیی‌و هاوبەش کە زۆرینەی لەکۆمەڵێ���ک نوخب���ەی دروس���تکراوو‬ ‫زۆری کۆمەڵ���گا لێیڕازیبن‪ ،‬نەک یەک خ���اوەن ئیمتیازات���ی زۆرو ئینتیمای‬ ‫گروپی ئایدیۆلۆژی���ی کۆمەاڵیەتی یان بەهێز ب���ۆ حوکمڕان���ان‪ ،‬گرنگترینیان‬ ‫نوخبەیەک���ی س���ەربازیی‌و ئەمنی���ی‌و‬ ‫ئایینی‪.‬‬ ‫ئابوریی‌و حزبیی‌و میدیایی‌و یاس���ایی‬ ‫لەدروس���تکردنی بلۆک���ی مێژویی���دا تایبەتن‪ ،‬کە ئەم سیس���تمە دەپارێزن‪.‬‬ ‫هەس���تکردن بەقوڵیی‌و بە بەرفراوانی ئەمە س���ەرەڕای هەندێک ڕێککەوتنی‬ ‫قەیران���ەکان گرن���گ‌و بنەڕەتیی���ە‪ ،‬ئیقلیم���ی کە توانایەک���ی تایبەتی بەم‬ ‫هەس���تکردن بەوەی دونیای بااڵدەست خێ���زان‌و نوخبە داخراوانە بەخش���یوە‬ ‫دژ بەخواس���تی زی���اد لەهێزێک���ی بۆئەوەی بمێننەوەو بەردەوامبن‪ .‬بەبێ‬ ‫ن���او کۆمەڵگای���ەو ڕێگ���رە لەبەردەم تێگەیشتن لەم رەهەندە ئیقلیمییەش‪،‬‬ ‫تازەبونەوەو داڕش���تنەوەیەکی باشترو ناتوانین لەش���وێنگەی ه���ەردو هێزە‬ ‫پێش���کەوتوتری پەیوەندیی���ەکان‌و سیاسییە س���ەرەکییەکەی کوردستان‬ ‫دەزگاکان‌و میکانیزمەکان���دا‪ .‬ئ���ەم بگەی���ن‪ .‬جێگرتن���ەوەی ئ���ەم بلۆکە‬ ‫هەس���تکردنە‪ ،‬یان وردتر بدوێین‪ ،‬ئەم مێژوییە بااڵدەستە‪ ،‬بەبلۆکێکی مێژویی‬ ‫تێگەیش���تن‌و عەقاڵنییەتە سیاس���یی‌و نوێ کە پ���رۆژەی تێپەڕاندنی قەیرانە‬ ‫کۆمەاڵیەتییە‪ ،‬ئەو ژێرخانە سەرەکییەیە سەرەکییەکانی ناو ئەو دۆخە مێژوییە‬ ‫ک���ە نزیکبونەوەی هێ���زە ناڕازییەکان کۆیانبکاتەوە‪ ،‬ئەو گ���رەوە مێژوییەیە‬ ‫لەیەکتری���ی‌و کۆبونەوەی���ان لەن���او کە پێویستە لەدونیای ئێمەدا بکرێت‪.‬‬ ‫بلۆکێک���ی مێژویی نوێدا بەگەڕدەخات‪ .‬دروستکردنی ئەم"بلۆکە مێژوییە"نوێیە‬ ‫ئە ر کی " د ە ستپێش���خە ر یکر د نی کارێکی ئاس���ان نییە‪ ،‬ب���ەاڵم لەهەمو‬ ‫سیاس���یی"وەک گوتم���ان ئەرکێک���ی دۆخێکدا بەوە نابێت دابەشکردنی نوێ‬ ‫بنەڕەتییە‪ ،‬چونکە ئەم دەستپێشخەرییە لەناو کایەی سیاس���یی لەکوردستاندا‬ ‫دەتوانێت توانا کۆمەاڵیەتیی‌و ئابوریی‌و دروس���تببێت‪ ،‬ئ���ەم کایەی���ە ب���ەوە‬ ‫فەرهەنگییەکان‌و توانا سیاس���ییەکان ڕێکناخرێتەوە هێزی سیاس���یی نوێ‌و‬ ‫ئازادبکات بۆئەوەی بتوانن چاالکانەتر بزوتنەوەی نوێی تیادا دروس���تبکرێت‪،‬‬ ‫ئامادەب���ن‌و گەش���ەبکەن‌و بجوڵێنەوە‪ .‬بەڵک���و ب���ەوە دەبێ���ت "ڕێکەوتن���ی‬ ‫ئەوەی گرامشیی پێی لەسەر دادەگرێت نوێ"و"ستراتیژی نوێ"و"شێوازی نوێی‬ ‫ئەوەی���ە کە دروس���تکردنی ئەم بلۆکە کاری پێکەوەیی"تیادا دروستببێت‪.‬‬ ‫بێگومان ئەم���ە مانای ئەوە نییە کە‬ ‫مێژوییە کردەیەکی ئاسان نییە‪ ،‬ئاسان‬ ‫نییە هێزی جیاوازو گروپی جیاواز لەناو دروس���تکردنی هێ���زو بزوتنەوەی نوێ‬ ‫یەک بلۆکدا کۆبکەیت���ەوە‪ ،‬کردەکەش کارێکی حەرامەو کەس نابێت ئەرکی لەو‬ ‫کردەیەک���ی خۆبەخ���ۆی بێ کێش���ە بابەتە بگرێتە ئەستۆ‪ ،‬چونکە چ لەڕوی‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵک���و کردەیەک���ی ئاڵۆزە کە سیاس���یی‌و چ لەڕوی سۆسیۆلۆگییەوە‬ ‫عەقاڵنیەت���ی وەاڵمدانەوەیەکی مێژویی هێ���زە کۆمەاڵیەتییەکان���ی کۆمەڵ���گا‬ ‫بەقەیران���ەکان ئاراس���تەی دەکات‪ .‬خۆی���ان بڕی���ار دەدەن‪ ،‬بەڵکو مانای‬ ‫دروس���تکردنی"بلۆکێکی‬ ‫دروس���تکردنی ئ���ەم بلۆک���ە مێژوییە ئەوەی���ە‬ ‫تازەیە هەندێکجار دەش���ێت لەساتێکدا مێژوی���ی نوێ"پێویس���تی بەوەی���ە‬ ‫پێویس���تی بەپەنابردن بۆ توندوتیژیی س���نورێک بۆ دابەش���بونە گەورەکانی‬

‫ناو کایەی سیاس���یی دابنرێت‌و لەباتی‬ ‫دروس���تکردنی"بزوتنەوەی ن���وێ"‪ ،‬کە‬ ‫دوبارە هێزی بچوک‌و کەمهێزو لۆکاڵیی‬ ‫بێت‪ ،‬بیر لەدروس���تکردنی "ڕێکەوتنی‬ ‫نوێ"و"ستراتیژی نوێ"و"شێوازی نوێی‬ ‫کاری پێکەوەیی"بکرێتەوە‪.‬‬ ‫(‪)٥‬‬ ‫بەاڵم ئایا بلۆکی مێژویی چۆن‌و بەچ‬ ‫شێوەیەک دروستدەکرێت؟‬ ‫ب���ەر لەهەمو ش���تێک دروس���تبونی‬ ‫بلۆک���ی مێژوی���ی بنەمایەک���ی مادیی‬ ‫هەیەو پابەست نییە بەحەزو خواستی‬ ‫تاکەکەس���یی ئەم یان ئەو سەرکردەی‬ ‫سیاس���یی‌و خەونی ئەم کەس یان ئەو‬ ‫گروپ���ی تایبەت���ەوە بەتەنه���ا‪ .‬بلۆکی‬ ‫مێژویی لەدۆخێکدا دروس���تدەبێت کە‬ ‫زیاد لەهێزێکی کۆمەاڵیەتیی‌و سیاسیی‬ ‫گی���ر بەدەس���ت ئ���ەو دۆخ‌و واقیع���ە‬ ‫مێژویی���ەوە بخوات کە دروس���تکراوەو‬ ‫هیچیشیان بەتەنها ناتوانن دەستکاری‬ ‫پەیوەندییەکان���ی دەس���ەاڵت بک���ەن‪،‬‬ ‫بەردەوامی���ی ئ���ەو واقیع���ەش وەک‬ ‫بەردەوامی���ی بێتوانای���ی‌و نەهامەتیی‌و‬ ‫بیمارییەکانی خۆی ببینێت‪ .‬ئەم بنەما‬ ‫مادییە‪ ،‬بنەمای سەرەکیی کۆکردنەوەی‬ ‫بێهێزیی هێ���زە جیاوازەکانە بەیەکەوە‬ ‫لەهێزێک���دا‪ .‬بەبۆچون���ی ئێم���ە گەر‬ ‫بزوتنەوەی سیاس���یی نوێ دروس���ت‬ ‫نەبێ���ت‪ ،‬ئەوا ئ���ەم بنەم���ا مادییەی‬ ‫ئەمڕۆک���ە لەکوردس���تاندا ئامادەی���ە‪،‬‬ ‫لەس���ااڵنی داهاتوشدا بەهێزتر دەبێت‌و‬ ‫الوازتر نابێت‪ .‬هەر گوێ لەدەسەاڵتداران‬ ‫خۆیان بگرن‪ ،‬وەزیری نەوتەکە نەیگوت‬ ‫نرخی بەرمیلێک نەوت بەرزیش ببێتەوە‬ ‫ب���ۆ ‪ ١٠٠‬دۆالرو ڕۆژان���ەش یەک ملیۆن‬ ‫بەرمیل ن���ەوت بفرۆش���ین‪ ،‬دەرقەتی‬ ‫قەیرانەکان نایەین‌و بۆمان چارەس���ەر‬ ‫ناکرێت‪ .‬ب���ەاڵم ئامادەگیی ئەم بنەما‬ ‫مادیی���ە بەتەنها بەس نیی���ە‪ ،‬ئەوەی‬ ‫پێویس���تە ئەوەیە ئ���ەو هێزانە بتوانن‬ ‫وێنەی���ەک بۆ دونی���ا بەرهەمبهێنن کە‬ ‫هاوبەش بێت لەنێوانیانداو زمانێکیان بۆ‬ ‫لێکدانەوەی دۆخی خۆیان‌و دۆخی ئەو‬ ‫دونیایە هەبێت ک���ە زمانێکی هاوبەش‬ ‫بێ���ت لەنێوانیاندا‪ .‬بلۆکی مێژویی هەم‬ ‫خاوەن���ی وێناکردن‌و وێنەیەکی مێژویی‬ ‫باش���تری دونیایە‪ ،‬هەم خاوەنی زمان‌و‬ ‫سیاس���ەتێکی ڕاڤەکردن���ی هاوبەش���ە‬ ‫کە هێزە جی���اوازەکان هەڵگرین‪ .‬الی‬ ‫گرامش���ی دروس���تکردنی ئ���ەو وێنە‬ ‫گش���تییەو ئەو زمانی خۆباس���کردن‌و‬ ‫خۆش���یکردنەوەو دونیابینیی���ە کاری‬ ‫ڕۆش���نبیرانە‪ ،‬کاری ئەکادیمییەکان‌و‬ ‫میدیاکاران‌و فیلمسازان‌و هونەرمەندان‌و‬ ‫کادرە خاوەنوی���ژدان‌و تێگەیش���تنە‬ ‫سیاس���ییەکانی ن���او حزب���ەکان‌و‬ ‫خوێن���دەوارە دینی���ی‌و نادینییەکان‌و‬ ‫فێمینیس���ت‌و رێکخراوەکان���ی ژن���ان‌و‬ ‫چاالکوانان���ی کۆمەڵ���گای مەدەنیی‌و‬ ‫ئەوانیت���رە‪ .‬ئەمانە تەنه���ا دونیا ڕاڤە‬ ‫ناکەن‌و واقیعەکە ش���یناکەنەوە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫گەش���ە بەچەمک‌و مانای���ەک بەدونیا‬ ‫دەدەن کە بااڵترو باش���ترو ئەخالقیترە‬ ‫ل���ەوەی کە هەیەو دروس���تکراوە‪ .‬بەم‬ ‫مانەی���ە بلۆک���ی مێژویی بەب���ێ کارو‬ ‫ڕۆڵ���ی چاالک‌و بەرفراوان���ی گروپەکان‬ ‫دروس���تنابێت‪ ،‬بەش���داری چاالکانەی‬ ‫ڕۆشنبیران‌و هونەرمەندان‌و چاالکوانانی‬ ‫کۆمەڵگای مەدەنیی لەدروس���تکردنی‬ ‫ئەم بلۆکەداو بەخش���ینی زمان‌و وێنەو‬ ‫لێکدان���ەوەو دونیابینی���ی ب���ەو هێزو‬ ‫کەس���ە جیاوازانە‪ ،‬کارێکی بنەڕەتیی‌و‬ ‫بونیادیی‌و دەستنیشانکەرە‪.‬‬ ‫کاری ئەمانە هەوڵدانە بۆ کۆکردنەوەی‬ ‫زیاد لەهێزو گروپ‌و پارت‌و ڕێکخراوێکی‬ ‫ناو کۆمەڵگا ل���ەدەوری دونیابینییەک‬ ‫کە مەبەس���تی دەس���تکاریکردنی ئەو‬ ‫دونیایەیە بەرەو باشتر‪ .‬ئەمەش لەڕوە‬ ‫کردەییەکەی���ەوە مان���ای کۆکردنەوەی‬ ‫هەمو گروپ‌و هێ���زە کۆمەاڵیەتییانەی‬ ‫ک���ە ئەو دۆخە مێژوییەو ئەو ش���ێوازە‬ ‫بااڵدەس���تەی ڕێکخس���تنی کۆمەڵگاو‬ ‫پەیوەندییەکان���ی ن���اوی زیان���ی‬ ‫پێگەیاندون‪ ،‬یان هەڕەش���ەی ئەوەیان‬ ‫لێدەکات زیانی���ان پێبگەیەنێت‪ ،‬بەبێ‬ ‫گوێدانە ئینتیمای سیاس���یی‌و دینیی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتیی���ان‪ .‬هاوکات کۆکردنەوەی‬ ‫ئەو هێزو گروپ‌و کەسانەشە کە ڕەنگە‬ ‫ئەو دۆخ���ەی ئەمڕۆکەی کوردس���تان‬ ‫زیانی ڕاس���تەوخۆی پ���ێ نەگەیاندبن‪،‬‬ ‫بەاڵم ل���ەڕوی ئەخالقی���ی‌و ویژدانیی‌و‬ ‫ئینس���انییەوە درێژەپێدان���ی بەهەڵەو‬ ‫ناڕاست بزانن‪ ،‬ئەمەش دەشێت کەسانی‬ ‫ناو پارتە سیاسییەکان بێت‪ ،‬وەکچۆن‬ ‫دەشێت کەسانی دەرەوەی ئەو پارتانە‬ ‫بێت‪.‬‬

‫(‪)٦‬‬ ‫ل���ەڕوی ک���ردەی سیاس���ییەوە‬ ‫مەس���ەلەی س���ەرەکیی لەمڕۆدا چیتر‬ ‫پرسی کش���انەوەی هێزە سیاسییەکان‬ ‫نیی���ە لەحکوم���ەت کە ه���ەم خودی‬ ‫حکومەتەکەو هەم کش���انەوە خۆش���ی‬ ‫هیچ کاریگەری���ی‌و هێزێکی ئەخالقیی‌و‬ ‫سیاس���یی نەم���اوە‪ ،‬بەڵک���و پرس���ی‬ ‫سەرەکیی ئەمڕۆکە شکاندنی بازنەکانی‬ ‫ئەو دەس���ەاڵتەیە کە ب���ە بەردەوامی‬ ‫درێ���ژەدەدات بەدرۆی دروس���تکردنی‬ ‫دەوڵەت‌و وەهمی ئەنجامدانی ڕیفراندۆم‌و‬ ‫درۆی سەربەخۆیی ئابوریی‌و سیاسەتی‬ ‫بەخائینکردنی هەرکەسێک کە ئەم درۆو‬ ‫خورافەتان���ەی قبوڵنەبێت‪ .‬کێش���ەکە‬ ‫لەوەدای���ە ئ���ەم حکومەتە پێویس���تی‬ ‫بەهیچ کەس‌و حزبێک نەماوە‪ ،‬بۆئەوەی‬ ‫درێژە بەژیانی سیاس���یی خۆی بدات‪.‬‬ ‫ئ���ەم نوخبەیەی دەس���ەاڵت لەڕێگای‬ ‫مۆنۆپۆلکردن���ی دەس���ەاڵت‌و ئابوریی‌و‬ ‫بون���ی جەن���گ‌و نەبون���ی ئی���رادەی‬ ‫سیاس���یی‪ ،‬هێزە سیاس���ییەکانی تری‬ ‫لەن���او حکومەت���دا بەبارمت���ە گرتوەو‬ ‫دەس���تەمۆی کردون‪ ،‬بۆئەوەی درێژە‬ ‫بەتاکبڕیاریی‌و تااڵنکردنی سامانی واڵت‬ ‫بدات‪ .‬دۆخێک خوڵقێنراوە کە دەسەاڵت‬ ‫بێباکان���ە پ���اش دزی‌و تااڵنکردن���ی‬ ‫س���امانی واڵت کەوتۆتە برسییکردن‌و‬ ‫س���زادانی خەڵکانی مەدەنیی‌و کەرت‌و‬ ‫بەش���ە هەژارو الوازەک���ەی کۆمەڵگای‬ ‫ئێم���ە‪ ،‬ک���ە کەرت���ە کۆمەاڵیەتیی���ە‬ ‫گەورەک���ەی ئ���ەو کۆمەڵگایەیە‪ .‬هێزە‬ ‫سیاس���ییە ناڕازییەکانی���ش بەبێ هیچ‬ ‫ئایدی���او فەنتازیایەک���ی کۆنکریت���ی‬ ‫خەبات���ی سیاس���یی‌و مەدەنی���ی‪،‬‬ ‫دەستەوەستان تەماش���ای ڕوداوەکان‬ ‫دەک���ەن‪ .‬ئێمە یەکێ���ک لەگرفتە هەرە‬ ‫جەوهەرییەکانی حزبە دەسەاڵتدارەکان‌و‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنیشمان بەوە بینیوە مۆدێلێک‬ ‫لەسیاسەت دەکەن کە لەخودی خۆیدا‬ ‫هەڵگ���ری بێهێزیی‌و پەراوێزخس���تنی‬ ‫ک���ردەی سیاس���ەتە‪ ،‬چونک���ە هی���چ‬ ‫الیەکیان نەیویستوە کەسانی یەکەمی‬ ‫حزبەکەیان بنێرێتە ناو پەرلەمان‌و لەوێ‬ ‫کولتورێکی نوێ بۆ ملمالنێی سیاسیی‬ ‫دروس���تبکەن‪ .‬هەمویان تیپی دوهەم‌و‬ ‫س���ێهەمی سیاس���ەتکردنیان ناردۆتە‬ ‫پەرلەمان‌و بڕیارە ڕاستەقینەکانیش هەم‬ ‫لەدەرەوەی پەرلەمان‌و هەم لەدەرەوەی‬ ‫حکومەتدا دەدرێن‪ .‬لەناو کۆمەڵگاشدا‬ ‫بەهەمان ش���ێوە‪ ،‬تاوەک���و ئەمڕۆ هیچ‬ ‫حزبێ���ک بەڕەس���میی خۆپیش���اندانی‬ ‫نەک���ردوە دژ بەحکومەتی هەرێم‌و بەو‬ ‫وێرانەیەی ئەم حکومەتە دروستیکردوە‪.‬‬ ‫جارێک بەناوی"ت���رس لەتوندوتیژیی"و‬ ‫جارێکی ت���ر بەناوی"ترس لەش���ەڕی‬ ‫ناوخ���ۆ"و جارێ���ک بەناوی"بێهودەیی‬ ‫خۆپیش���اندان‌و بێئەنجامیی مانگرتن"‪،‬‬ ‫جگە لەمیدیاکانی���ان‌و هەوادارەکانیان‪،‬‬ ‫ی���ەک س���ەرکردەی حزبی ک���وردی‪،‬‬ ‫تەنانەت کەسانی دەرەجە دوو دەرەجە‬ ‫س���ێی ن���او حزبەکان���ی دەس���ەاڵت‌و‬ ‫دەرەوەی دەس���ەاڵت نابینی���ن هاتبنە‬ ‫ناو خۆپیش���اندانێکەوە‪ ،‬وەکو ئەوەی‬ ‫لەهەمو ش���وێنێکی دونیادا دەیبینین‪،‬‬ ‫بە بەغدای نزیک لەخۆیش���مانەوە‪ .‬ئەم‬ ‫تەنهاکەوتن‌و تەنهاخستنەی کۆمەڵگای‬ ‫ئێمە مەترس���یدار نییە ب���ۆ حزبەکانی‬ ‫دەس���ەاڵت‪ ،‬چونک���ە باکی���ان بەهیچ‬ ‫ش���تێک نەماوە‪ ،‬بەڵکو بەپلەی یەکەم‬ ‫مەترس���یدارە بۆ پێگەی ئەو حزبانەی‬ ‫کە رەخنەی دەس���ەاڵت دەکەن‪ .‬ئەگەر‬ ‫مەبەس���تە "بلۆکێک���ی مێژویی"ن���وێ‬ ‫دروس���تبکرێت‪ ،‬ئەوا دروستکردنی ئەم‬ ‫بلۆکە بەناو کردەی مێژویی ئەو کەس‌و‬ ‫بک���ەرو هێزان���ەدا تێدەپەڕێت کە بەو‬ ‫واقیع���ەوە دەرگی���رن‪ .‬ناکرێت واز لەو‬ ‫هەمو هێ���زە کۆمەاڵیەتییانە بهێندرێت‬ ‫بەتەنهاو بەدابڕاو لەبکەرە سیاسییەکان‬ ‫بەڕەنگاری���ی ئەو دۆخە سەرس���ەخت‌و‬ ‫نائینس���انییە ببنەوە‪ .‬پانۆراماکە بەم‬ ‫ش���ێوەیەیە‪ ،‬بارزانی زمانی هەڕەشەی‬ ‫گۆڕی���وە بۆ زمانی س���وکایەتیپێکردن‬ ‫بەهەمو ئەوانەی ل���ەم دۆخە ناڕازین‪،‬‬ ‫تاکالیەنان���ە بڕی���اری چارەنوسس���از‬ ‫دەدات‌و هێزە سیاسییەکانیش بەزمانی‬ ‫گوڵ ڕەخن���ەی دەکەن‪ ،‬یان بێدەنگیی‬ ‫هەڵدەبژێرن‪ ،‬یان جوڵەیەکی ڕاستەقینە‬ ‫دەستپێناکەن کە خۆیان بکەری دیارو‬ ‫بەرچاوی ناو ئەو جوڵەیە بن‪.‬‬ ‫(‪)٧‬‬ ‫لەئێس���تادا هەمو ئاراستەکان بەرەو‬ ‫ئ���ەوە دەڕۆن ک���ە دو رێ���گا هەبێت‌و‬ ‫سێهەمیش���یان وەک تائێستا چەندەها‬ ‫جار دوبارەمان کردۆتەوە‪ ،‬تەنهاخستنی‬ ‫کۆمەڵگای���ەو س���ەرەتای جەنگێک���ی‬ ‫دەس���تەویەخەی دەس���ەاڵتە لەگ���ەڵ‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrusti. sul@gmail. com‬‬

‫)‪ )553‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/11/22‬‬

‫‪15‬‬

‫الپەڕەی تەندروستی‪ ،‬ئامادەكردنی ڕاگەیاندنی تەندروستیی سلێمانی‬

‫ئه‌و هۆكارانه‌ ‌ی كارده‌كه‌نه‌ سه‌ر ته‌ندروستی‌ ئێسكه‌كان‬ ‫ئێسكه‌كان وه‌ك هه‌ر پێكهێنه‌رێكی تری جه‌سته‌مان ب ‌ه‬ ‫به‌رده‌وامی گۆڕانكاریان به‌سه‌ردادێت‌و كرداری دروستبون‌و‬ ‫ی ئیسكه‌كان‬ ‫له‌ناوچون تێیاندا روده‌دات‪ ،‬به‌اڵم پوكانه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ دروستبونه‌كه‌یدا له‌بااڵنسدایه‌‪ ،‬به‌تێكچونی ئه‌و بااڵنس ‌ه‬ ‫دوچاری گرفتی ته‌ندروستی ده‌بینه‌وه‌‪.‬‬ ‫زۆرترین هێزو توانای‌ ئێسك له‌ته‌مه‌نی ‪ 20‬ساڵیدایه‌‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫هۆكاریش كارده‌كات ‌ه سه‌ر ته‌ندروستی ئێسكه‌كان له‌وانه‌ش‪:‬‬ ‫‪ .1‬رێژه‌ی ئه‌و كالیسیۆمه‌ی وه‌ریده‌گرین له‌خواردن ‌ه‬ ‫رۆژانه‌كاندا‪ ،‬واتا كه‌م وه‌رگرتنی كالیسیۆم ده‌بێت ‌ه هۆی‬ ‫زیاتركردنی كه‌مبونه‌وه‌ی چڕی ئێسكه‌كان‪.‬‬ ‫‪ .2‬چاالكی‌و جواڵنی زیاد له‌پێویستی رۆژانه‌ ده‌بێت ‌ه هۆی‬ ‫زیاتركردنی كه‌مبونه‌وه‌ی چڕی ئێسكه‌كان‪.‬‬ ‫‪ .3‬كێشانی جگه‌ره‌و خواردنه‌و‌ه كحولیه‌كان ده‌بێته‌ هۆی‬ ‫الوازكردنی ئێسك‪.‬‬ ‫‪ .4‬ره‌گه‌زو كێش‌و ته‌مه‌ن كاریگه‌ری زۆری هه‌یه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئێسك به‌تایبه‌ت له‌خانماندا‪.‬‬ ‫‪ .5‬بۆماوه‌یی له‌خێزاندا كاریگه‌ریه‌كی زۆری هه‌یه‌ له‌سه‌ر‬ ‫به‌هێزبون‌و الوازبونی ئێسك‪.‬‬ ‫‪ .6‬زیاده‌ی هۆرمۆنی پایرۆید زۆرجار ده‌بێت ‌ه هۆی‬ ‫كه‌مبونه‌وه‌ی چڕی ئێسك‪.‬‬ ‫‪ .7‬ناڕێكی خواردن‌و هه‌ندێك نه‌شته‌رگه‌ری وه‌كو‬ ‫نه‌شته‌رگه‌ری گه‌ده‌و بچوككردنه‌وه‌ی گه‌ده‌و نه‌خۆشی ‌ه‬ ‫درێژخایه‌نه‌كان ‪.‬‬ ‫‪ .8‬هه‌ندێك ده‌رمانی درێژخایه‌ن ‌‬ ‫ی وه‌ك ‪ prednison‬و‬ ‫كۆرتیزۆن ئه‌بن ‌ه هۆی زیانگه‌یاندن به‌چڕی ئێسكه‌كان‪.‬‬

‫مه‌نگۆلی (متالزم ‌ه داون) چیه‌؟‬

‫ته‌نها بۆ خانمان‪..‬‬ ‫بۆچی خه‌وتن له‌كاتی‬ ‫سكپڕیدا ئه‌سته‌م ده‌بێـت؟‬

‫حاڵه‌تێك ‌ه‬ ‫مه‌نگۆلی‬ ‫كۆرپه‌له‌دا‬ ‫له‌كرۆمۆسۆمه‌كانی‬ ‫روئه‌دات كاتێك له‌سكی دایكیدای ‌ه‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌كرۆمۆسۆمی ژمار‌ه ‪ 21‬دا‬ ‫كه‌ له‌جیاتی دو پل سێ پل دروست‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫له‌وباره‌وه‌ د‪.‬ئاالن عبدالله پسپۆڕی‬ ‫نه‌خۆشیه‌كانی منااڵن زانیاری زیاتر‬ ‫ده‌خاته‌ڕو ده‌ڵێت "هه‌ندێك له‌دایكان‬ ‫كاتێك دوگیان ده‌بن له‌ته‌مه‌نی‪35‬‬ ‫ساڵ به‌ره‌و سه‌ره‌و‌ه زۆرجار‬ ‫مناڵه‌كانیان دوچاری ئه‌م حاڵه‌ت ‌ه‬ ‫ده‌بنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و پزیشك ‌ه پسپۆڕه‌ ده‌شڵێت‬ ‫"منااڵنی مه‌نگۆل ناتوانن وه‌كو‬ ‫منااڵنی ئاسایی بن‪ ،‬چونك ‌ه به‌گشتی‬ ‫هه‌میشه‌ كێشه‌ی دڵیان هه‌یه‌و كه‌متر‬ ‫ده‌ژین هه‌روه‌ها بیركۆڵن‌و توانای‬ ‫قسه‌كردنی ته‌واویان نیه‌"‪.‬‬ ‫د‪.‬ئاالن وتیشی "باشتروای ‌ه ژنانی‬ ‫دوگیان بۆ خۆپاراستن پێشوه‌خت ‌ه‬ ‫پشكنین بكه‌ن‌و له‌هه‌فته‌ی ‪ 16‬ی‬ ‫دوگیانیدا ئیكۆ بۆ دڵی مناڵه‌كه‌یان‬ ‫بكه‌ن تاوه‌كو دڵنیابن له‌ته‌ندروستی‬ ‫مناڵه‌كه‌یان"‪.‬‬

‫ره‌بۆ مه‌ترسیداره‌ك ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر ژیان ‌ی مرۆڤ بناسه‌‬ ‫ی پسپۆری‬ ‫د‪.‬كۆسار محه‌مه‌د پزیشك ‌‬ ‫نه‌خۆشیی ‌ه هه‌ناوییه‌كان ده‌ڵێت "ره‌بۆ‬ ‫نه‌خۆشییه‌كی درێژخایه‌نه‌و كۆنترۆڵكردنی‬ ‫ئه‌وێت‌و چاره‌سه‌ری بنه‌بڕو چاكبونه‌وه‌ی‬ ‫ی نیه‌‪ ،‬ئه‌و جۆره‌یان مه‌ترسیدار‌ه‬ ‫ته‌واوه‌ت ‌‬ ‫ی قورسه‌و به‌هۆیه‌و‌ه‬ ‫ك ‌ه كۆنتڕۆڵكردنیش ‌‬ ‫چه‌ند جۆرێك چاره‌سه‌ر به‌كاردێنن‪،‬‬ ‫ئه‌م جۆر‌ه نه‌خۆشانه‌ش مه‌ترسی هه‌ی ‌ه‬ ‫ی نه‌خۆشیه‌كه‌شیان‬ ‫له‌سه‌ر ژیانیان‌و جۆر ‌‬ ‫به‌ڕه‌بۆی شوشه‌یی (بریتڵ ئه‌سما)‬ ‫ناسراوه‌‪ ،‬ئه‌م جۆره‌یان وا له‌مرۆڤ‬ ‫ده‌كات به‌هه‌وایه‌كی كه‌م‌و په‌تایه‌كی‬ ‫ساد‌ه بكه‌وێت ‌ه ناو نه‌خۆشخانه‌و زۆرجار‬ ‫به‌هۆیه‌و‌ه گیانله‌ده‌ستدان روده‌دات‬

‫ناونیشانی وێبسایتی بەڕێوبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی‬

‫ی نه‌خۆشخان ‌ه‬ ‫ی فریا ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر بێت به‌زوی ‌‬ ‫نه‌كه‌وێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و پزیشك ‌ه پسپۆڕ‌ه له‌باره‌ ‌‬ ‫نه‌خۆشیی ‌ه‬ ‫كاریگه‌رییه‌كانی‌‬ ‫ی تر له‌سه‌ر ئه‌م نه‌خۆشان ‌ه‬ ‫درێژخایه‌نه‌كان ‌‬ ‫ده‌شڵێت "كاریگه‌ری‌ ته‌واویان هه‌ی ‌ه بۆ‬ ‫نمونه‌ ئه‌وانه‌ی نه‌خۆشی شه‌كره‌یان هه‌ی ‌ه‬ ‫به‌و پێیه‌ی به‌رگری له‌شیان داده‌به‌زێت‬ ‫به‌رده‌وام توشی په‌تا ده‌بن‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ی دروست بونی نۆره‌ڕه‌بۆ‬ ‫ده‌بێت ‌ه هۆ ‌‬ ‫كه‌ بۆ خۆی‌ كوشنده‌ ده‌بێت‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫نه‌خۆشییه‌ درێژخایه‌نه‌كان ئه‌گه‌ر هه‌بن‬ ‫له‌گه‌ڵ ره‌بۆدا ده‌بێت ‌ه هۆی قورس‌و گران‬ ‫ی ره‌بۆكه‌‪.‬‬ ‫بون ‌‬

‫‪http://www. dohsuli. com‬‬

‫چ جۆره‌ خه‌وتنێك بۆ دایكان‬ ‫ته‌ندروسته‌؟‬ ‫له‌كاتی دوگیانیدا خانمان گۆڕانكاری زۆر‬ ‫به‌سه‌ر جه‌سته‌و ده‌رونیشیدا دێت‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫گه‌وره‌بونی رۆژانه‌ی سكه‌كه‌یدا خه‌وی‌‬ ‫كه‌مده‌بێته‌وه‌ ئه‌مه‌ش به‌هۆی‪:‬‬ ‫‪ .1‬گه‌وره‌بونی سكه‌كه‌ی‌‪.‬‬ ‫‪ .2‬كشانی پێستی سك‪.‬‬ ‫‪ .3‬ئازاری پشت‌و كه‌مه‌ر‪.‬‬ ‫‪ .4‬دڵه‌كزه‌و ئازاری گه‌ده‌‪.‬‬ ‫‪ .5‬هه‌ناسه‌ توندبون‪.‬‬ ‫پزیشكانی‌ پسپۆڕ پێیانوایه‌ دو جۆر‬

‫خه‌وتن هه‌یه‌ خانمانی دوگیان نابێت‬ ‫به‌كاری بهێنن ئه‌وانیش بریتین له‌‪:‬‬ ‫* خه‌وتن له‌سه‌ر پشت‪ :‬ئه‌م حاڵه‌ته‌‬ ‫ئه‌بێته‌ هۆی ئازاری كه‌مه‌ر‪ ،‬كێشه‌‬ ‫له‌هه‌ناسه‌دان‌و كۆئه‌ندامی هه‌رس‌و‬ ‫نزمبونه‌وه‌ی فشاری خوێن‪.‬‬ ‫* خه‌وتن له‌سه‌ر سك‪ :‬خه‌وتنی دایك‬ ‫له‌سه‌ر سك ده‌بێته‌ هۆی ئازاردان بۆ‬ ‫مناڵه‌كه‌ت ‪.‬‬ ‫بۆیه‌ باشترین خه‌وتن بۆ خانمانی دوگیان‬ ‫له‌سه‌ر الی راسته‌و هه‌روه‌ها باشتروایه‌‬ ‫گۆشه‌یه‌ك یا سه‌رینێك بخاته‌ ژێر قاچی‬ ‫تاوه‌كو پشتی ئازاری پێ نه‌گات‪.‬‬

‫فەیسبوك‪https://www. facebook. com/tandroostyt :‬‬

‫‪14‬‬ ‫بەردەوامین‌و‬ ‫هەڵیشناچین‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )553‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/11/22‬‬

‫سەركردەی نائەقاڵنی‬

‫هه‌ژار مه‌عروف‬ ‫بەه���ۆی سیاس���ەتی برس���یکردنی‬ ‫زۆرین���ەی گەلەکەم���ان بینیمان پێش‬ ‫مامۆس���تایانی پەروەدەو زانکۆکان‪ ،‬لە‬ ‫دەڤەری دەرەوەی دەس���ەاڵتی پارتی‬ ‫دەیان ج���ار ئ���ەم دەس���تەو توێژانە‬ ‫گردبونەوەیان ئەنجامداو هەندێکیشیان‬ ‫دی���داری تایبەتییان لەگەڵ مەس���عود‬ ‫بارزانی س���ازکردو هەمو ئەوانە داوای‬ ‫چارەس���ەریان لێک���رد‪ :‬کەمئەندامان‌و‬ ‫خاوەنپێداویس���تی تایبەت‪ ،‬زیندانیانی‬ ‫سیاس���ی‪ ،‬پێش���مەرگە دێرین���ە‬ ‫(پۆلی���س‌و‬ ‫خانەنش���ینکراوەکان‬ ‫پێش���مەرگەو ئاس���ایش ک���ە ئێس���تا‬ ‫موچەخ���ۆرن ناوێ���رن خۆپیش���اندان‌و‬ ‫مانگرتن بکەن چونکە یاسای توند هەیە‬ ‫بۆ سزادانیان)‪ ،‬خانەنشینانی مەدەنی‪،‬‬ ‫بەڵێن���دەران ک���ە حکوم���ەت ناتوانێ‬ ‫چەکەکانی���ان بەپارە ب���ۆ بگۆڕێتەوە‪،‬‬ ‫پزیش���کان‌و کارمەندانی تەندروس���تی‪،‬‬ ‫کارمەندان���ی بەڕێوەبەرایەتەکانی ئاوو‬ ‫کارەباو باج‌و زانکۆو قوتابخانەکان‌و‪....‬‬ ‫دڵخۆشکەربو کە لەهەمو ئەو چاالکیانەدا‬ ‫هیچ توندوتیژیی جەستەیی یان زارەکی‬ ‫بەرامبەر هی���چ دەزگایەکی حکومەت‪،‬‬ ‫هی���چ بنکەیەکی حزب���ی‪ ،‬هیچ کەس‌و‬ ‫کەس���ایەتیەک نەکرا‪ .‬بەشداربوانی ئەو‬ ‫چاالکیانە زۆربەیان تەمەنیان لەس���ەرو‬ ‫س���ی س���اڵەوەیە‪ ،‬کەواتە دەسەاڵتی‬ ‫ک���وردی ناتوانێ بڵێت هەم���و ئەوانە‬ ‫هاندراون‌و خەڵەتێن���راون‌و هەرزەکاری‬ ‫بێئەزمون���ن‪ .‬دروش���می س���ەرەکیی‬ ‫زۆربەی بەش���داربوان سیاس���ی نیە بۆ‬ ‫نمونە بڵێن باحکومەت هەڵوەش���ێتەوە‬ ‫یان پەرلەمانێک���ی تازە هەڵبژێرێتەوە‪،‬‬ ‫دروش���مەکانیان نان‌و ش���یرو دەرمان‌و‬ ‫پۆش���اک‌و ن���ەوت‌و ‪ ...‬ب���ۆ خۆیان‌و‬ ‫منداڵەکانیان���ە‪ .‬ژنان بەش���دارییەکی‬ ‫کاریگەریان هەیە لەخۆپیش���اندانەکان‪،‬‬ ‫س���ەدان ژن���ی بەتەمەن���ی وام بینیوە‬ ‫لەژیانیاندا بەش���داری هیچ چاالکیەکی‬ ‫سیاسی‌و کۆمەاڵیەتیان نەکردوە کەچی‬ ‫ئێستا لەپێشەوەی خۆپیشاندانەکانن‪.‬‬ ‫ئەگ���ەر ئەوانەش���ی بخەیتە س���ەر کە‬ ‫لەڕاگەیاندنی بیس���راوو بینراوو نوسراو‬ ‫لەس���ەر کاغەزو لەڕادیۆو تەلەفیزۆن‌و‬ ‫ڤایب���ەرو فەیس���بوک‌و‪ ...‬ناڕەزایەتیی‬ ‫خۆیان بەرامبەر حکوم���ەت دەربڕیوە‬ ‫ئەوا لەسەرەتای ئەم قەیرانی داراییەوە‬ ‫ژمارەی���ان دەگاتە نزیک���ەی دو ملیۆن‬ ‫هاواڵت���ی کوردوس���تان‪ .‬مەس���عود‬ ‫بارزانی بەگ���رژی‌و هەڵچونەوە بەهەمو‬ ‫ئ���ەو هاواڵتیانەی کوردس���تانی گوت‬ ‫(باهەڵپەڕکێ���ی خۆی���ان بک���ەن‪.)...‬‬ ‫بەڕاس���تی غەمبارو نائومێدی کردین‪.‬‬ ‫بەاڵم باخۆی‌و هاوپەیمان‌و نیوهاوپەیمانە‬ ‫ئاشکراو نهێنیەکانی دڵنیابن غەمباری‌و‬ ‫نائومێدیم���ان وزەو ورەی زۆرترم���ان‬ ‫دەداتێ کە لەماڵەکانمان بێینە دەرەوەو‬ ‫بەردەوامبی���ن لەدەربڕین���ی رەخن���ەو‬ ‫ناڕەزایەتیەکانمان بەرامبەر بەحکومەتە‬ ‫شکس���تخواردوەکەی هەرێم کە هەردو‬ ‫حزب���ی پارتی‌و یەکێت���ی کۆڵەکەکانی‬ ‫پێکدەهێن���ن‪ .‬خەڵ���ک چاوەڕێی ئەوە‬ ‫لەمەس���عود بارزان���ی دەکات هەرچی‬ ‫زوت���رە لەپەیامێک���ی تەلەفیزۆن���ی‌و‬ ‫رادیۆیی‌و نوس���راودا راستەوخۆ کەسی‬ ‫خ���ۆی داوای لێب���وردن لەهاواڵتیانی‬ ‫کوردستان بکات‪.‬‬

‫خەڵک چاوەڕێی ئەوە‬ ‫لەمەسعود بارزانی‬ ‫دەکات هەرچی‬ ‫زوترە لەپەیامێکی‬ ‫تەلەفیزۆنی‌و‬ ‫رادیۆیی‌و نوسراودا‬ ‫راستەوخۆ کەسی‬ ‫خۆی داوای لێبوردن‬ ‫لەهاواڵتیانی‬ ‫کوردستان بکات‬

‫فوئاد سدیق‬ ‫بیركردنەوەی ئەقاڵنییەت لەبنەڕەتدا‬ ‫ب���ەوە دەردەكەوێ���ت ك���ە بریتی���ە‬ ‫لەئاس���ودەیی‌و تەندروس���تی دەرونی‬ ‫ب���ۆ ئێس���تاو داهاتو‪ ،‬چونك���ە هەمو‬ ‫بیركردنەوەیەك���ی ئەقاڵن���ی رۆڵێكی‬ ‫گرن���گ دەبینێ���ت لەكەمكردن���ەوەی‬ ‫گوش���اری دەرون���ی‪ .‬وات���ا هەمو ئەو‬ ‫سەركردانەی توشی هەڵچون‌و داچون‌و‬ ‫توشی بڕیاردانی ناواقیعی دەبن‪ ،‬مانای‬ ‫ئەوەی���ە ئەقاڵنی نی���ن بۆیە روبەڕوی‬ ‫دۆخێكی لەمجۆرە دەبنەوە‪.‬‬ ‫ئەقاڵنیەت خۆی لەخۆیدا هەم فیكرو‬ ‫روانینە‪ ،‬ه���ەم بزوتنەوەی���ە‪ .‬مێژوی‬ ‫ئەقاڵنیی���ەت وەك فەلس���ەفە زۆربەی‬ ‫س���ەرچاوەكان ب���ۆ الی ئەفاڵتون���ی‬ ‫دەبەنەوە‪ ،‬ب���ەو مانای���ەی ئەفاڵتون‬ ‫وتویەتی هەمو ش���ێوەكانی مەعریفە‬ ‫خۆرسكییە (زگماكییە)‪ ،‬سەرچاوەی‬ ‫ئ���ەو مەعریفەی���ەش ئەقڵ���ە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەڕاس���تیدا كاتێك بەناو فەلس���ەفەی‬ ‫كۆن���دا ورد دەبینەوە‪ ،‬رەگوڕیش���ەی‬ ‫ئەقاڵنییەت دەچێتەوە الی هیراكلیتیس‪،‬‬ ‫بەهەرحاڵ لێرە مەبەستمان تەنیا یەك‬ ‫خاڵە ئەویش ئەوەیە نیشانیبدەین‪ ،‬كە‬ ‫مێژوی ئەقاڵنیی���ەت زیاتر لە(‪)2500‬‬ ‫س���اڵە‪ ،‬وەك بزوتنەوەیەك���ی فیكری‬ ‫بەردەوام���ەو ج���اران س���ەدە لەدوای‬ ‫س���ەدە‪ ،‬ئێستاش س���اڵ لەدوای ساڵ‬ ‫ئەقاڵنییەت تۆكمەترو پێش���كەوتوتر‬ ‫دەبێت‪ .‬كەواتە هەمو ئەو كارەس���ات‌و‬ ‫مەرگەس���ات‌و هەمو ئ���ەو روداوانەی‬ ‫لەدژی ه���ەر تاكێك رودەدەن‪ ،‬ئەوەی‬ ‫لێی بەرپرسە نائەقاڵنییەتەكەیە‪،‬چونكە‬ ‫نائەقاڵنیی���ەت رامانێك���ی س���ەقەت‌و‬ ‫بیركردنەوەیەكی گەوجانەو گەمژانەیە‬ ‫لەهزرو مێشكی هەر سەركردەیەكدا كە‬ ‫خۆی دەسەپێنێت‌و ئینجا چارەنوسی‬ ‫خەڵكێكی زۆر بەنادیاری دەهێڵێتەوە‪.‬‬ ‫چونك���ە بیركردنەوەیەك���ی نائەقاڵنی‬ ‫ناتوانێ واقیع وەكو خۆی بخوێنێتەوەو‬ ‫هەزمی بكات‪ ،‬هەمیشە بەخواروخێچی‬ ‫واقیعەكە دەبینێ���ت‌و تەمومژێكی زۆر‬ ‫بەرچ���اوی دەگرێ���ت‪ .‬ئەقاڵنییەتیش‬ ‫پێویستی بەزەمینەڕەخساندن هەیە بۆ‬ ‫گەش���ەپێدانی فیكر‪ ،‬بۆیە سەركردەی‬ ‫ئەقاڵنی لەناو كۆمەڵگایەكی نائەقاڵنی‬ ‫زۆر بەزەحمەت دروستدەبێت‪ ،‬چونكە‬ ‫هەمو سەركردەیەك بەرهەمی كۆمەڵگای‬ ‫خ���ۆی‌و بەرهەمی واقیعی سیاس���ی‌و‬ ‫ئاب���وری‌و كۆمەاڵیەت���ی‌و كولت���وری‬ ‫خۆیەت���ی‪ ،‬زۆر دەگمەن���ن ئەوان���ەی‬ ‫لەكۆمەڵگایەك���ی دواكەوتودا‪،‬لەن���او‬ ‫ژینگەیەكی وێران‌و پیسدا گەورە بوبن‪،‬‬ ‫ئەقاڵنیانە بیریانكردبێتەوەو بەرنامەو‬ ‫پالنی سیاس���ەت بۆ ئێس���تاو ئایندە‬ ‫دابڕێژن‪.‬‬ ‫كۆمەڵ���گای ك���وردی كۆمەڵگایەكی‬ ‫بەت���ەواوی نائەقاڵن���ی‌و دواكەوتوە‪،‬‬ ‫كۆمەڵگایەك���ە هەمیش���ە ح���ەزی‬ ‫بەدروس���تكردنی جۆرە سەركردەیەكە‬ ‫كە بەشانازییەوە پێی بڵێت كاریزمایەو‬ ‫ئەو كاریزمای���ە ئەقڵی لەئەقڵی هەمو‬ ‫كۆمەڵ���گا باش���ترو پێش���كەوتوترە‪،‬‬ ‫كۆمەڵ���گای ك���وردی كۆمەڵگایەك���ە‬ ‫تائێس���تاش نغ���رۆی ن���او عاتیفەی‬ ‫روت‌و هەڵچون���ی س���اویلكانە ب���وەو‬ ‫گوێ بەهەڵچون‌و داچونەكانی نادات‪،‬‬ ‫گ���وێ بەو گرفت‌و كێش���انە نادات كە‬ ‫دروس���تیدەكات‪ ،‬بۆیە تائێستاش هیچ‬ ‫ئاس���ۆیەك بۆ دۆزینەوەی دەرچەیەك‬ ‫بۆ ئەو هەمو كێشەو گرفتانەی كەڵەكە‬ ‫بون دی���ار نییە‪ .‬ئەوەت���ا لەنێو ئەم‬ ‫هەمو قەیران���ە قواڵنەدا‪ ،‬لێكۆڵینەوەو‬ ‫زانس���تیانەمان‬ ‫ش���یكردنەوەی‬ ‫لەوبارەیەوە یەكجار كەمە‪ ،‬بەڕادەیەك‬ ‫دەتوانین بڵێین هەر نیمانە‪.‬‬ ‫لەنائەقاڵنیبون���ی‬ ‫لێكۆڵین���ەوە‬ ‫س���ەركردایەتی سیاس���ی پێویس���تی‬ ‫بەزانس���تی دەرونش���یكاری هەیە‪،‬كە‬ ‫فرۆید (‪ )1939–1856‬دامەزرێنەری‬ ‫ئ���ەو قوتابخانەیەی���ەو دوای ئەویش‬ ‫كارل گۆس���تاف یون���گ (‪- 1875‬‬ ‫‪)1960‬هەروەه���ا ئادل���ەر(‪– 1870‬‬ ‫‪ ،)1937‬ئەگ���ەر چی ئادلەر رەخنەی‬ ‫تون���دی لەس���ەر كتێبەك���ەی فرۆید‬ ‫بەناوی(لێكدانەوەی خەونەكان)هەبو‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم دوای ئەو رەخنان���ەی‪ ،‬فرۆیدو‬

‫ئادل���ەر لەنزیكەوە یەكتری���ان بینی‌و‬ ‫دواتری���ش ئادلەر ب���و بەدامەزرێنەری‬ ‫قوتابخانەی دەرونزانی تاك‪.‬‬ ‫بەكورت���ی هەمو ئەو س���ەركردانەی‬ ‫دەس���ەاڵتێكی زۆر ل���ەالی خۆی���ان‬ ‫كۆدەكەن���ەوە‪ ،‬ل���ەڕوی دەرونزان���ی‬ ‫سیاس���ییەوە ئەو جۆرە س���ەركردانە‬ ‫هەست بەجۆرێك لەالوازی كەسایەتیی‬ ‫خۆیان دەك���ەن‌و پێیانوای���ە بەهۆی‬ ‫ئ���ەم هەم���و دەس���ەاڵتەوە‪ ،‬الوازی‬ ‫كەس���ێتییەكەیان دەش���اردرێتەوە‪،‬‬ ‫لەڕوی دەرونزانی شیكاریش���ەوە‪ ،‬ئەو‬ ‫سەركردانە سەركردەیەكی نائەقاڵنین‪.‬‬ ‫لەڕوی دەرونزانی كۆمەاڵیەتیش���ەوە‪،‬‬ ‫ئەوج���ۆرە س���ەركردانە دیموكرات���ی‬ ‫نی���ن‌و دیكتات���ۆرو مله���وڕن‪ .‬چونكە‬ ‫ل���ەڕوی دەرونزان���ی كۆمەاڵیەتییەوە‬ ‫سەركردە بەهۆی سیس���تەمەكەیەوە‬ ‫دەستنیش���اندەكرێت ك���ە پەی���ڕەوی‬ ‫لێ���دەكات‪ ،‬نەك بەه���ۆی دانپێدانانی‬ ‫گروپێك���ەوە‪ ،‬وێڕای ئەوەی زانس���تی‬ ‫دەرونزانی كۆمەاڵیەتیی جەخت لەسەر‬ ‫ئەوە دەكاتەوە كە پێویستە سەركردە‬ ‫زمانپاراوو زی���رەك‌و متمانەی بەخۆی‬ ‫بێ���ت‌و لەگ���ەڵ خەڵ���ك تێكەڵبێت‌و‬ ‫‪...‬هتد‪.‬‬ ‫هەم���و س���ەركردە ك���وردەكان‬ ‫ه���ەر لەزەمان���ی لولوی���ی‌و گوت���ی‌و‬ ‫سوبارییەكانەوە تادەگاتە سەاڵحەدینی‬ ‫ئەییوبی‌و لەوێش���ەوە تادەگاتە شێخ‬ ‫مەحم���ودو لەشێخیش���ەوە ب���ۆ ئەو‬ ‫س���ەركردانەی لەماوەی نیو س���ەدەی‬ ‫رابردودا تێكۆشانیان كردوەو دەیكەن‪،‬‬ ‫تێكۆشانێكی نائەقاڵنی بوەو هەر لەبەر‬ ‫ئەوەشە ئەوەتا ئەمڕۆ لەخاڵی سفر زۆر‬ ‫نزیكدەبینەوە‪ ،‬هیچ ئەقاڵنییەك لەوەدا‬ ‫نادۆزیت���ەوە دوای ئ���ەوەی مێژویەكی‬ ‫خوێناویی���ت هەبوبێت‪ ،‬بەاڵم ئێس���تا‬ ‫تەنی���ا دونیایەك قەیران بەرهەمەكەی‬ ‫بوبێت‪.‬‬ ‫خەباتی نەتەوەییم���ان لەبەرئەوەی‬ ‫لەئەنجامی وردبون���ەوەو لێكۆڵینەوەو‬ ‫نەهاتۆت���ە‬ ‫ش���یكردنەوەیەكەوە‬ ‫دروس���تبون‪ ،‬ب���ۆ نمون���ە شۆڕش���ی‬ ‫ئەیلول نمونەیەكی زەقە لەوبارەیەوە‪،‬‬ ‫بۆیە سەركردەكانیش���مان نەیانتوانی‬ ‫تەنان���ەت لەن���او خەباتەكەش���یاندا‬ ‫كولتورێك���ی جوانمان نیش���انبدەن‪،‬‬ ‫بەڵك���و بەپێچەوان���ەوە گیان���ی‬ ‫خۆس���ەپاندن تام���ردن‪ ،‬دواتری���ش‬ ‫س���ەركردەی بۆماوەیی‌و پشتاوپشت‪،‬‬ ‫ئەمانەیان ك���رد بەكولتورو بەمیرات‌و‬ ‫ب���ۆ كوردیان جێهێش���ت‪ .‬چونكە هەر‬ ‫س���ەركردەیەك ئامانجی نیش���تمانی‌و‬ ‫بەرژەوەندی گش���تی نەبێت‪ ،‬بێگومان‬ ‫ناش���توانێ ئامانجی زانس���تی ببێت‪،‬‬ ‫ناش���توانێ لەئەدەب‌و هونەرو مۆسیقا‬ ‫تێبگات‪(،‬خۆ جیهان���ی ئەدەب تەنیا‬ ‫ش���یعری شاعیرانی كالس���یكی نییە‪،‬‬ ‫دونیایەك رێبازو قوتابخانەی سەختن‌و‬ ‫ئاسان نییە تێیان بگەیت)‪ ،‬ناشتوانێ‬ ‫لەسیاس���ەتی درۆك���ردن‌و ش���ەڕی‬ ‫فری���ودان‌و هەڵخەڵەتاندن‌و گەوجاندن‬ ‫خۆی بەدور بگرێت‪ .‬ئاخر گەوجاندنی‬ ‫كۆمەڵگا لەوە زیاتر دەبێت چی بێت‪،‬‬ ‫كاتێك ش���ەڕ لەس���ەر پەڕۆ دەكرێت‪،‬‬ ‫ش���ەڕ لەس���ەر ناوی عوم���ەرو عەلی‬ ‫دەكرێت‪ ،‬ش���ەڕ لەس���ەر ناوی كاكەو‬ ‫مامە دەكرێت‪ ،‬شەڕ دەكرێت بۆئەوەی‬ ‫كۆمەڵ���گا بەت���ەواوی نائەقاڵنی بێت‪.‬‬ ‫هیچ لۆژیكێ���ك ئەوە قەب���وڵ ناكات‬ ‫كۆمەڵگای���ەك زۆر نائەقاڵن���ی بێت‪،‬‬ ‫بەاڵم س���ەركردەكانی ئەقاڵنی بوبن‪،‬‬ ‫خۆ س���ەركردەكانمان لەئاس���مانەوە‬ ‫نەهات���ون‪ ،‬تەنان���ەت زۆرب���ەی هەرە‬ ‫زۆری س���ەركردەكانی ئێم���ە لەن���او‬ ‫گوندێكەوە هات���ون‌و كولتورەكەیان‪،‬‬ ‫رەفت���ارە‬ ‫كەس���ایەتییەكەیان‪،‬‬ ‫سیاس���ییەكەیان‪ ،‬رەوانبێژییەكەیان‪،‬‬ ‫هەموی بەرهەمی گوندەو سەرچاوەكەی‬ ‫لەگوندەوە وەرگرت���وە‪ ،‬دەگمەنن زۆر‬ ‫دەگمەن���ن ئ���ەو س���ەركردانەی لەناو‬ ‫ش���ارەوە هاتون‌و دروس���تبون‪ ،‬هەمو‬ ‫ئ���ەو س���ەركردانەی لەناو ش���ارەوە‬ ‫دروس���تبون‌و بون بەسەركردە دواجار‬ ‫تێكش���كاون‪ ،‬لەبرای���م ئەحمەدەوە تا‬ ‫نەوشیروان مستەفا‪ .‬هەر لەو روانگەوە‬ ‫دەڵێ���م نەوش���یروان مس���تەفا كوڕی‬ ‫ش���ەرعی برایم ئەحمەدە‪ ،‬هەوڵدەدەم‬ ‫لەبابەتێكی تایبەت‌و س���ەربەخۆدا ئەو‬ ‫بۆچون���ەی خۆم زیات���ر رونبكەمەوەو‬ ‫بیس���ەلمێنم‪ .‬هی���چ س���ەركردەیەكی‬ ‫نائەقاڵنی���ش لەمێ���ژودا نادۆزیت���ەوە‬ ‫توانیبێتی سیاسەتێكی ئەقاڵنی پەیڕەو‬ ‫بكات‪ ،‬بەڵكو سەركردە نائەقاڵنییەكان‬ ‫هەمیشە سیاسەتی نائەقاڵنی پەیڕەو‬ ‫دەكەن‪ ،‬ئەمە مێژوی هەمو ئیمپراتۆرو‬ ‫پاش���اكان لەس���ەرجۆنی ئەكەدییەوە‬

‫سەركردەكانمان‬ ‫نەیانتوانی تەنانەت‬ ‫لەناو خەباتەكەشیاندا‬ ‫كولتورێكی جوانمان‬ ‫نیشانبدەن‪ ،‬بەڵكو‬ ‫بەپێچەوانەوە گیانی‬ ‫خۆسەپاندن تامردن‬ ‫دواتریش سەركردەی‬ ‫بۆماوەیی‌و‬ ‫پشتاوپشت ئەمانەیان‬ ‫كرد بەكولتورو‬ ‫بەمیرات‌و بۆ كوردیان‬ ‫جێهێشت‬ ‫ك���ە یەكەم ئیمپراتۆر ب���وە لەجیهاندا‬ ‫تادەگات بەحاموڕابی كە شەش���ەمین‬ ‫پاش���او خاوەن هزریش بوە تادەگاتە‬ ‫ئیمپراتۆرو پاش���او میرو خەلیفەكان‪،‬‬ ‫هەمو ئەوانەی نائەقاڵنی بون سیاسەتی‬ ‫نائەقاڵنییان پەیڕەو كردوە‪.‬‬ ‫جا لەبەرئەوەی لەش���اخ سەركردەی‬ ‫مەدەن���ی لەناو حزبە سیاس���ییەكاندا‬ ‫یەكجار زۆر كەم بون‪ ،‬دەبینین لەدوای‬ ‫راپەڕینی���ش ك���ە ئەوە (‪)25‬س���اڵی‬ ‫تێپەڕكرد‪ ،‬ئەو س���ەركردایەتیانەی ناو‬ ‫زۆرێك لەحیزبەكان بەتایبەت پارتی‌و‬ ‫یەكێتی‪ ،‬ئەگەر بەوردی لێیبكۆڵیتەوە‪،‬‬ ‫رابردویەك���ی نیش���تمانپەروەرانەیان‬ ‫نەبوە‪ ،‬ناڵێم هەر هەموی بەاڵم زۆربەی‬ ‫ه���ەرە زۆریان‪ ،‬بالێرەوە پرس���یارێك‬ ‫بكەین‪ ،‬ئەوانەی پێش راپەڕین لەشاخ‬ ‫نەبون‌و ئەمڕۆ لێمان بونەتە سەركردە‪،‬‬ ‫ب���ا بۆم���ان رونبكەن���ەوە س���ااڵنی‬ ‫‪ 1988،1989،1990‬لەك���وێ ب���ون‪،‬‬ ‫بێگومان ئەوانەی لەناو شار بون‪ ،‬یان‬ ‫ئەوەتا بەعس���ییەكی پیس بون‪ ،‬یان‬ ‫جاش بون‪ ،‬یانیش سەربازی حكومەتی‬ ‫بەعس بون‪ ،‬كەواتە جگە لەم رێگایانە‬ ‫هیچ رێگایەكی دیكە نەبو‪،‬ئێس���تا لەم‬ ‫هەولێرە چەند سەركردەیەكی حیزبی‬ ‫دەس���ەاڵت هەن كە پێش���تر بەعسی‬ ‫ب���ون‌و ئێس���تاش بااڵدەس���تن‪ ،‬ئیتر‬ ‫بەش���ێك لەو جاش‌و بەعسییانە لێمان‬ ‫بونەتە فس���فس پاڵ���ەوان‌و تەنانەت‬ ‫بەن���اوی نەتەوەیەكی بەدبەختی وەكو‬ ‫كوردیش قسە دەكەن‪.‬‬ ‫هی���گڵ فەیلەس���وفی مۆدێرنەی���ە‪،‬‬ ‫لەبەرئەوەش فەیلەسوفی مۆدێرنەیە‪،‬‬ ‫چونك���ە مۆدێرنێت���ە بب���و بەبابەتی‬ ‫بیركردن���ەوەی هیگڵ‪ ،‬رەوتی فیكری‌و‬ ‫فەلسەفیشی خستبوە ناو چوارچێوەی‬ ‫پرۆس���ەیەكی سیاس���یی مێژوی���ی‬ ‫دیاردەناس���ییەوە‪ .‬بەبۆچون���ی هیگڵ‬ ‫فەلسەفە وەك فیكرێكی جیهانی تەنیا‬ ‫ئەوكاتانە سەرهەڵدەدات‌و دروستدەبێت‬ ‫ك���ە واقیع كۆتایی بەپرۆس���ەی وێناو‬ ‫فۆڕم���ی گرتنی خ���ۆی هێنابێت‪ ،‬واتا‬ ‫بەبڕوای هیگڵ بۆ تێگەیشتن لەمێژوی‬ ‫فەلس���ەفە پێویس���تە بەفەلس���ەفەی‬ ‫مێژودا بچینەوەو بیخوێنینەوەو وردی‬ ‫بكەین���ەوەو بەتەواوی پێی س���ەرقاڵ‬ ‫بین‪ .‬لەراستیدا ئێمەش ئەگەر بمانەوێ‬ ‫كۆمەڵ���گای ك���وردی ل���ەم هەرێمە‪،‬‬ ‫لەدەس���تی مافی���او چەتەو برس���ییە‬ ‫چاوچنۆكەكان دەربهێنین‪ ،‬لەدەس���تی‬ ‫ئەوان���ە دەربهێنی���ن ك���ە چارەگ���ە‬ ‫سەدەیەكە بەناوی شۆڕشگێڕییەوە دزی‬ ‫دەكەن‌و گەندەڵییان كردە ڤایرۆسێك‌و‬ ‫بەن���او كۆمەڵ���گادا باڵویانك���ردەوە‪،‬‬ ‫دەبێ���ت ب���ۆ دواوە بگەڕێین���ەوەو‬ ‫خوێندنەوەیەك���ی زانس���تیانەمان بۆ‬ ‫خەباتی یەك س���ەدەی رابردو هەبێت‬ ‫كە س���ەركردەی سیاس���ی‌و رەفتاری‬ ‫سیاس���ی‌و ئەقاڵنیەتی سەركردەكان‌و‬ ‫ه���ۆكاری گرتنە دەس���ت‌و جڵەوگیری‬

‫س���ەركردایەتی تێكۆش���انەكانمان بۆ‬ ‫كەس���انی نائەقاڵن���ی‌و هەم���و ئەوانە‬ ‫ش���یبكەینەوەو خۆمانی پێ سەرقاڵ‬ ‫بكەی���ن‌و لەژێر میتۆدی كۆمەڵناس���ی‬ ‫سیاس���ی‌و دەرونزان���ی سیاس���ی‬ ‫تاوتوێیەكی زانستیانەیان بكەین‪ ،‬دەنا‬ ‫بەبێ شیكردنەوەی زانستیانە ناتوانین‬ ‫بگەی���ن بەئامانجێك���ی رون‌و دوبارە‬ ‫مێژویەكی پ���ڕ لەتەمتومان بۆخۆمان‬ ‫دروس���تدەكەین‪ ،‬ك���ە ك���ورد وتەنی‬ ‫ریسەكەمان لێدەبێتەوە بەخوری‪.‬‬ ‫پێش هیگڵ هیچ فەیلەسوفێك وەكو‬ ‫هی���گڵ جیاوازی لەنێ���وان كۆمەڵگای‬ ‫مەدەنی‌و دەوڵ���ەت نەكردبو‪ ،‬زۆربەی‬ ‫فەیلەسوفەكانی پێش هیگڵ بەتایبەت‬ ‫(تۆماس هۆبز‪ ،‬سپینۆزا‪ ،‬لۆك‪ ،‬كانت)‬ ‫تێگەیش���تنیان بەواتایەك یەكسان بو‬ ‫بۆ هەردو چەمكی كۆمەڵگای مەدەنی‌و‬ ‫كۆمەڵگای سیاس���ی‪ ،‬ئەم جیاوازییەی‬ ‫هیگڵیش لەوەوە س���ەرچاوەی گرتوە‪،‬‬ ‫هیگڵ مێژوی زۆر دەوڵەتی بەربەری‌و‬ ‫ستەمكاری خوێندبۆوەو هەڵوەستەی‬ ‫جی���دی لەس���ەر كردب���و‪ ،‬لەالیەكی‬ ‫دیكەیش���ەوە لەس���ەردەمی هۆب���زو‬ ‫لۆك‌و ئەوانی دیكە هێش���تا دەوڵەتی‬ ‫دیكتاتۆری‌و س���تەمكاری بەوجۆرەی‬ ‫س���ەردەمی هیگڵ خ���ۆی دانەكوتابو‪.‬‬ ‫تۆ س���ەیری ئەم هەرێمەی كوردستان‬ ‫بكە هێش���تا نەبوین بەدەوڵەت كەچی‬ ‫كۆمەڵگایەكی سیاسی مایەپوچ‌و چەند‬ ‫دامەزراوەیەك���ی گەن���دەڵ‌و تااڵنچی‬ ‫لێهاتۆت���ە بەره���ەم كە چارەنوس���ی‬ ‫هەمومانی بەرەو هەڵدێرێكی ترسناك‬ ‫راپێچكردوە‪.‬‬ ‫ئێستا مێژوی سەد ساڵەی خەباتی‬ ‫ك���ورد‪ ،‬مێژویەك���ە پ���ڕە لەملمالنێی‬ ‫ناوەخۆو دوژمنداری‌و س���تەمكاری‌و‪،‬‬ ‫پڕە لەڤایرۆس‌و وەهم‪ ،‬پێویس���تیمان‬ ‫بەس���ەركردەیەكە هەمو ئەو س���تەم‌و‬ ‫ڤایرۆس���انە لەناو ببات‌و الپەڕەیەكی‬ ‫نوێ زۆر نوێ لەخەباتی نەتەوەییمان‬ ‫بنوس���ێتەوە‪ ،‬وەك چۆن ‪ 2500‬س���اڵ‬ ‫بو فەلس���ەفە لەدەرەوەی میتافیزیكا‬ ‫هیچ مانایەكی بۆخۆی نەهێش���تبۆوە‪،‬‬ ‫ئەفاڵتون ئەو دەردو پەتایەی خس���تە‬ ‫ناو فەلسەفەوە‪ ،‬بەاڵم نیچە زۆر ئازایانە‬ ‫هات بەو چەكوش���ەی هەڵیگرتبو خۆ‬ ‫هەر بەتەنیا س���ەروگوێالكی هیگڵ ی‬ ‫هەپ���ڕون بەهەپڕون نەك���رد‪ ،‬بەڵكو‬ ‫فەلسەفەیش���ی لەناو ئ���ەو ڤایرۆس‌و‬ ‫پەتایانە دەرهێن���ا كە میتافیزیك بو‪،‬‬ ‫واتە ئ���ەو رۆژەی گوتی خودا مردوە‪،‬‬ ‫ه���ەر ئەوچركەس���اتەش ب���و مەرگی‬ ‫میتافیزیكای راگەیاند‪ ،‬ئێس���تا ئێمەی‬ ‫ك���ورد پێویس���تیمان بەپاڵەوانێك���ی‬ ‫وەك���و نیچە هەیە‪ ،‬خەبات لەدەس���ت‬ ‫ئەو دزو درۆزن‌و گەن���دەڵ‌و تەمبەڵ‌و‬ ‫ئ���ەو مافیایانە دەربهێنێ���ت‌و مەرگی‬ ‫هەموی���ان رابگەیەنێ���ت‌و الپەڕەیەكی‬ ‫نوێ ب���ۆ خەباتی نوێم���ان بكاتەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم تائێستا كەس زاتی ئەوەی نییە‬ ‫ئەو چەكوش���ە هەڵبگرێ‪ .‬هەوڵەكانی‬ ‫نەوشیروان مستەفا زیاتر لەهەوڵەكانی‬ ‫ئەپیكۆرس ی���ان هەوڵەكان���ی داڤید‬ ‫هیوم دەچو لەبەرامبەر میتافیزیكادا‪،‬‬ ‫ل���ەوە زیاتر نەبو‪ ،‬چونك���ە نەیتوانی‬ ‫چەكوش���ەكەی نیچ���ە بەرزبكاتەوە‪.‬‬ ‫بەتایب���ەت ل���ەم هەرێم���ەدا دۆخ���ی‬ ‫سیاسی‌و ئابوری‌و كۆمەاڵیەتی ئەوەندە‬ ‫ئاڵۆز ب���وە وەك تەونی جاڵجالۆكەی‬ ‫لێهاتوە‪ ،‬ك���ەس ناتوانێت بەتەنیا ئەم‬ ‫دۆخە رێكبخاتەوە‪ ،‬چونكە ئەم دۆخە‬ ‫بەجۆرێك���ە وەك ئەوە وایە تۆ بتەوێ‬ ‫كتێبێ���ك بخوێنیتەوە ب���ەاڵم لەدواوە‬ ‫دەست بەخوێندنەوەی بكەی‪.‬‬ ‫ئەفریقا لەڕوی ژمارەی دانیشتوان‌و‬ ‫هەروەه���ا لەڕوی روپێ���وی زەوییەوە‬ ‫دوەم گەورەترین كیشوەرە لەجیهانداو‬ ‫زۆرترین سامانی سروشتی‌و ئابوریشی‬ ‫هەیە‪ ،‬بەاڵم هەژارترین كیشوەریش���ە‬ ‫لەجیهان���دا‪ ،‬ت���ا لەژێ���ر چەپۆك���ی‬ ‫فەڕەنسییەكاندا بون‪ ،‬تەنانەت خاوەنی‬ ‫ی���ەك ئەندازی���اری خۆی���ان نەبون‪،‬‬ ‫بەڵكو فەڕەنس���ییەكان لەفەڕەنساوە‬ ‫ئەندازیاری���ان بۆ دەهێنان! مانگانەش‬ ‫پارەیەك���ی خەیاڵی���ی زۆر چاكی���ان‬ ‫پێدەدان‪ ،‬ئێس���تا ئەفریقا بەهۆی ئەو‬ ‫س���ەركردە س���تەمكارانەوە گیری���ان‬ ‫خ���واردوە ك���ە كورس���ی دەس���ەاڵت‬ ‫جێناهێڵ���ن‪ ،‬دەن���ا ئەو واڵت���ە دەبو‬ ‫بەواڵتێك���ی زۆر پێش���كەوتو‪ ،‬ئ���ەو‬ ‫ئەفریقایەی كە س���ەرەتای مرۆڤایەتی‬ ‫لەوێ گەش���ەی كردوەو م���رۆڤ لەو‬ ‫ئەفریقایە بەر لەپێنج ملیۆن ساڵ خۆی‬ ‫لەمەیمونی شەمپانزی جیاكردۆتەوەو‬ ‫وردە وردە بەرەو رۆژهەاڵتی ناوەڕاست‌و‬ ‫چین‌و هیند باڵوبۆتەوەو‪ ،‬لەوێش���ەوە‬ ‫بۆ ئەوروپاو ئێران‌و زۆر شوێنی دیكە‬

‫باڵوبۆتەوە‪ ،‬ئێس���تا ئەو شوێنەی كە‬ ‫بێش���كەی مرۆڤایەتی بوە لەس���ایەی‬ ‫سەرۆكە س���تەمكارو دیكتاتۆرەكانەوە‬ ‫هەژارتری���ن واڵتن لەدونی���ادا‪ .‬بەاڵم‬ ‫ئیمارات بەهەمانشێوەی ئەفریقاو زۆر‬ ‫خراپتریش لەئەفریقا تا(‪)25‬ساڵ پێش‬ ‫ئێستا خاوەنی ئەندازیاری خۆی نەبو‪،‬‬ ‫خاوەنی نەوتی خ���ۆی نەبو‪ ،‬واڵتێكی‬ ‫داتەپیوو هیچ نەبو بو‪ ،‬بەاڵم لەساڵی‬ ‫‪ 1991-1990‬كۆمەڵێ���ك ئەندازی���اری‬ ‫ئەوروپ���ی هێنا بۆئ���ەوەی نەوتی بۆ‬ ‫دەربهێنن‪ ،‬ب���ەاڵم هەم���و ئەندازیارە‬ ‫ئەوروپیی���ەكان بەه���ۆی ئ���ەو ژینگە‬ ‫پیس���ەی ئیمارات هەیبو كە بەردەوام‬ ‫تۆزوبا بو‪ ،‬نەیانتوانی لەناو گەردەلولدا‬ ‫بمێننەوەو ئیماراتیان بەجێدەهێشت‪،‬‬ ‫ئیمارات ناچار بو ئەندازیار لەهیندستان‬ ‫بهێنێت‌و موچەیەكی خەیاڵیشی پێدان‬ ‫بۆئ���ەوەی بمێننەوە‪ ،‬ئا بەمش���ێوەیە‬ ‫ئیم���ارات بو بەجوانترین واڵتی جیهان‬ ‫لەس���ەر زەوییەك���ی بیاباننش���یندا‪،‬‬ ‫واڵتێك���ی دیك���ە نادۆزیت���ەوە لەناو‬ ‫بیاباندا ئاوەها لەماوەی یەك چارەگە‬ ‫سەدەدا پێشكەوتبێت‪ ،‬ئێستا ئیمارات‬ ‫ئەو پارەیەی لەدەرهێنانی نەوتیش���دا‬ ‫دەس���تیدەكەوێت كەمتر ل���ە‪ 30%‬لێ‬ ‫خەرج���دەكات‪ ،‬باق���ی ئ���ەوی دیكە‬ ‫هەڵدەگرێت ب���ۆ نەوەكانی داهاتوی‪،‬‬ ‫ئێمەش ئەوە یەك چارەگە س���ەدەیە‬ ‫حكومەتی خۆمان هەیە‪ ،‬بەاڵم داهاتی‬ ‫ئەم واڵتەیان بەجۆرێك هەڵڵوش���یوە‪،‬‬ ‫چەندی���ن نەوەی داهات���وش بێت هەر‬ ‫دەبێ���ت خەریك���ی دان���ەوەی قەرزە‬ ‫دزراوەكان���ی ئەم س���ەركردانەی بێت‬ ‫ك���ە ئێس���تا هەرێمێ���ك بەحوكمێكی‬ ‫فاشیل بەڕێوە دەبەن‪ .‬ئێستا كۆمەڵگا‬ ‫دواكەوتوەكان زۆر لەیەكدی دەچن با‬ ‫یەكێكیان لەمسەری دونیاو ئەویدیكەش‬ ‫لەوس���ەری دونیا بێت‪ ،‬گرنگ ئەوەیە‬ ‫لەیەكدەچن‌و ژیانێك���ی پڕ نەهامەتی‬ ‫بەسەر دەبەن‪.‬‬ ‫هیچ سەركردەیەك لەدونیادا نەبوە‪،‬‬ ‫هەر لەیەكەم رۆژی حوكمڕانییەكەیدا‪،‬‬ ‫بانگەشەی س���تەمكاری‌و دیكتاتۆری‌و‬ ‫حكومەتێكی گروپبەندی كردبێت‪ ،‬تۆ‬ ‫بڕوانە نزیكەی كەمتر لە(‪ )5‬ساڵ دوای‬ ‫ش���ەڕی یەكەمی جیهانی‪ ،‬ستالین كرا‬ ‫بەس���كرتێری یەكەمی حیزبی شیوعی‬ ‫س���ۆڤێت‌و هیتلەریش بو بەس���ەرۆكی‬ ‫حزبی سۆسیالیس���تی نەتەوەیی نوێ‬ ‫لەئەڵمانیاو مۆس���ۆلینی بو بەزەعیمی‬ ‫حیزبی فاشیس���تی ن���وێ لەئیتالیاو‬ ‫هاوكات ب���و بەس���ەرۆكی حكومەتی‬ ‫ئیئتیالف���ی لەئیتالی���ادا‪ ،‬هەر س���ێ‬ ‫س���ەركردە ملهوڕو دیكتاتۆرەكە‪ ،‬خۆ‬ ‫لەیەكەم رۆژی وەرگرتنی دەسەاڵتیانەوە‬ ‫بانگەش���ەی قەتلوعامكردنی خەڵكیان‬ ‫نەدا‪ ،‬بۆئەوەی ج���ێ‌و پێگەی خۆیان‬ ‫قایمبكەن پێویستیان بەچەند ساڵێك‬ ‫هەب���و‪ ،‬هەر واش���یان ك���رد‪ ،‬ئەنجام‬ ‫ئەوەبو س���ێ بنەم���ای دیكتاتۆرییان‬ ‫ل���ەدوای خۆی���ان جێهێش���ت بەناوی‬ ‫نازیزم‌و فاش���یزم‌و س���تالینیزم‪ ..‬یان‬ ‫كاس���ترۆی هاوڕێ���ی خەبات���ی گیڤارا‬ ‫لەكۆتای���ی پەنجاكانا كە هاتە س���ەر‬ ‫حوكم چ���ۆن بو‪ 10 ،‬س���اڵیش پێش‬ ‫ئێس���تا چۆن بو‪ ،‬ئێس���تاش والەسەر‬ ‫قەرەوێڵ���ە كەوت���وەو كەچ���ی ه���ەر‬ ‫خۆی حاكمی واڵتە‪ ،‬س���ەدام حوسێن‬ ‫هەمو خەڵكی عێراق���ی هەڵخەڵەتاند‬ ‫ب���ەوەی كە ب���ڕوای بەسۆش���یالیزمی‬ ‫ناسەرمایەداری هەیەو دۆستی یەكێتی‬ ‫سۆڤێت‌و كاسترۆیە‪ ،‬سۆڤیەت‌و حزبی‬ ‫شیوعی عێراقیش���ی هەڵخەڵەتاندبو‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم دوای���ی چ دیكتاتۆرێك���ی‬ ‫لێدەرچ���و‪ ،‬كەوات���ە بەدرێژایی مێژو‬ ‫كۆمەڵگای مرۆیی بەدەست سەركردەو‬ ‫سەرۆكەكانیانەوە فریو دراون‌و فێڵیان‬ ‫لێكراوەو كۆمەڵگای كوردیش لەماوەی‬ ‫ئ���ەو چارەگە س���ەدەیەی راب���ردودا‬ ‫روبەڕوی هەم���ان ئەو هەڵخەڵەتاندن‌و‬ ‫فێڵ لێكردنە بۆتەوەو ئەوەتا ئێس���تا‬ ‫كۆمەڵگایەك���ی بێ توان���او بێ ئیرادە‬ ‫بەرهەم���ی ئ���ەو س���تەمكارییەیە كە‬ ‫ه���ەروا رەگ دادەكوتێ‪ .‬كۆمەڵگایەك‬ ‫دروس���تبوە هێش���تا بەش���ەرمەوەش‬ ‫ناوێ���رێ بڵ���ێ ن���ا‪ ،‬ئاس���انیش نییە‬ ‫بەدەنگی ب���ەرز بیڵێی‪ ،‬تەنانەت لەناو‬ ‫فەیلەس���وفەكانیش نیچ���ە بەتوندی‌و‬ ‫بەدەنگ���ی بەرزەوە وتی ن���ا‪ ،‬ئەوانی‬ ‫دیكە هەر یەكەو بەجۆرە شەرمێكەوە‬ ‫دەیان���وت ن���ا‪ ،‬داچید هی���وم بەهۆی‬ ‫بۆچون���ە فیكرییەكان���ی لەناو خەڵك‬ ‫بەتەواوی ناشیرین ببو‪ ،‬نمونەكان زۆر‬ ‫زۆرن لەوبارەیەوە‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫کتێب‬

‫ئه‌مه‌ریكا ده‌بێته‌ گه‌وره‌ترین هه‌نارده‌كاری‌ نه‌وت له‌جیهاندا‬

‫)‪ )553‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/11/22‬‬

‫‪17‬‬

‫ئایا ئه‌مه‌ریكا خۆرهه‌اڵت ‌ی ناوین جێده‌هێڵێت؟‬ ‫ئاب����وری‌ له‌و س����ه‌رچاوه‌ گه‌وره‌یه‌‪ ،‬له‌س����اڵ ‌ی‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫(‪ )1990‬بوه‌‪ ،‬له‌ساڵ ‌ی (‪ )2003‬له‌بارنێت شیل‬ ‫سنور ‌ی دو ملیار یه‌كه‌ی‌ چوارگۆشه‌ له‌ڕۆژێكدا‬ ‫ئاژانسی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ وز‌ه پێشبین ‌ی‬ ‫گازی‌ شیل ده‌رهێنرا‪ ،‬ئه‌و ژماره‌یه‌ دوای‌ ساڵ ‌ی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬توانای‌ به‌رهه‌مهێنانی‌ نه‌وت ‌ی‬ ‫(‪ )2005‬به‌پێن����ج ملیار یه‌كه‌ ‌ی چوارگۆش���� ‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ریكا له‌سعودییه‌ زیاتر بێت‪ ،‬به‌بڕوا ‌ی‬ ‫له‌ڕۆژێكدا گه‌یشت‪.‬‬ ‫چه‌ند توێژه‌رێكیش دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫به‌گوێره‌ ‌ی مۆدیل����ی‌ جیهانی‌ گازی‌ زانكۆ ‌ی‬ ‫پێویستی‌ به‌نه‌وتی‌ ناوچه‌كه‌ نابێت‪ ،‬بون ‌ی‬ ‫رایس‪ ،‬له‌س����اڵی‌ (‪ )2009‬به‌رهه‌مهێنانی‌ گاز ‌ی‬ ‫سیاسی‌‌و سه‌ربازی‌ به‌رچاوی‌ له‌خۆرهه‌اڵت ‌ی‬ ‫شیل ‌ی ئه‌مه‌ریكا (‪ )64‬ملیار مه‌تر سێجا بوه‌‪،‬‬ ‫نزیك‌و ناوه‌ڕاست زۆر كه‌م ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌س����اڵی‌ (‪ )2030‬ده‌گات����ه‌ س����نوری‌ (‪)330‬‬ ‫كتێب����ی‌ ن����ه‌وت‌و گازی‌ ش����یلی‌ ئه‌مه‌ریكاو ملیار مه‌تر س����ێجا‪ ،‬به‌و ش����ێوه‌یه‌ گه‌وره‌ترین‬ ‫ئاكام ‌ه جیۆپۆلۆتیكه‌كانی‌‪ ،‬له‌نوسین ‌ی به‌هزاد به‌كارهێنه‌ری‌ وزه‌ی‌ جیهان ده‌توانێت زۆربه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌حمه‌د ‌ی لفوركی‌‌و مه‌س����عود دره‌خش����انه‌‪ ،‬پێداویس����تییه‌كانی‌ خۆی‌ له‌و رێگه‌یه‌وه‌ دابین‬ ‫ئه‌رس����ه‌الن حه‌س����ه‌ن كردویه‌ت����ی‌ به‌كوردی‌‌و بكات‪.‬‬ ‫ده‌زگای‌ ئایدیا له‌دوتوێ ‌ی سه‌د الپه‌ڕه‌دا چاپ‌و‬ ‫باڵویكردۆت����ه‌وه‌‪ .‬ناوه‌ڕۆك����ی‌ كتێبه‌كه‌ش بۆ‬ ‫گرفتی‌ نه‌وت‌و گازی‌ ئه‌مه‌ریكا چییه‌؟‬ ‫وه‌اڵمدانه‌وه‌ ‌ی ئه‌م پرس����یارانه‌ ته‌رخانكراوه‌‪:‬‬ ‫به‌بۆچون���� ‌ی ئه‌و توێژه‌ران����ه‌‪ ،‬نه‌وتی‌ خاو ‌ی‬ ‫گازو نه‌وتی‌ ش����یل چیی����ه‌؟ گیروگرفته‌كان ‌ی به‌رهه‌مهات����و له‌پاش����ه‌كه‌وتی‌ ش����یل ئۆیڵ ‌ی‬ ‫ئه‌مریكا بۆ ده‌رهێنانیان چییه‌؟ ئاكامه‌ ئابوری‌‌و ئه‌مه‌ری����كا‪ ،‬له‌ج����ۆری‌ زۆر س����وكه‌ ك���� ‌ه بۆ‬ ‫جیۆپۆله‌تیكه‌كان����ی‌ چی����ن‌و چ كاریگه‌رییه‌ك ‌ی سیس����تمی‌ پااڵوته‌ییه‌كان ‌ی ئه‌مه‌ریكا گونجاو‬ ‫له‌سه‌ر ئێران‌و خۆرهه‌اڵت ‌ی ناوه‌ڕاست‌و ئۆپیك نییه‌‪ ،‬پێویس����ته‌ جۆری‌ نه‌وت ‌ی ترش‌و قورس ‌ی‬ ‫ده‌بێت؟‬ ‫بۆ زی����اد بكرێت‪ .‬به‌م����ه‌ش پێناچێت له‌گه‌ڵ‬ ‫نوس����ه‌ران ‌ی كتێبه‌كه‌ ه����ۆكاری‌ هه‌ڵبژاردن ‌ی به‌رهه‌مهێنان����ی‌ گازو نه‌وت����ی‌ ش����یل‪ ،‬بازاڕ ‌ی‬ ‫ئه‌م بابه‌ته‌ ده‌گێڕێنه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ ‌ی له‌ئێس����تادا جۆره‌كانی‌ نه‌وتی‌ خاو زه‌ره‌رمه‌ندبێت‪.‬‬ ‫باس����ی‌ گازی‌ ش����یل (‪‌)Shale Gas‬و نه‌وت ‌ی‬ ‫توێ����ژه‌ره‌كان رایده‌گه‌یه‌ن����ن وابه‌س����ته‌یی‌‬ ‫كه‌ڵه‌كه‌بو‪ ،‬یان نه‌وتی‌ ش����یل ل����ه‌و بابه‌تانه‌ی ‌ه ئه‌مه‌ریكا به‌نه‌وتی‌ هاورد‌ه له‌م سااڵنه‌ی‌ دواییدا‬ ‫كه‌ ش����ێواز ‌ی گه‌مه‌ی‌ وزه‌ ‌ی له‌دنیادا گۆڕیوه‌‪ ،‬به‌خێرای ‌ی كه‌م بۆته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش زۆربونی‌ خێرا ‌ی‬ ‫چونكه‌ "به‌پێی‌ ئاماری‌ ئاژانس����ی‌ نێوده‌وڵه‌ت ‌ی به‌رهه‌مهێنانی‌ ناوخۆو دابه‌زین ‌ی خه‌رج ‌ی ناوخۆ‬ ‫وزه‌‪ ،‬پێشبینی‌ ده‌كرێت توانا ‌ی به‌رهه‌مهێنان ‌ی له‌الیه‌ك ‌ی دیكه‌‪ .‬به‌جۆرێك له‌س����اڵی‌ (‪)2012‬‬ ‫راده‌ی‌ به‌رهه‌مهێنان (‪ )30%‬له‌ساڵ ‌ی (‪)2004‬‬ ‫نه‌وتی‌ ئه‌مه‌ریكا له‌سعودییه‌ زیاتر بێت"‪.‬‬ ‫زیاتر بوه‌‪ .‬داواكاری‌ ناوخۆ له‌(‪ )2005‬بۆ ئێستا‬ ‫تا (‪ )%17‬كه‌م بۆت����ه‌وه‌‪ .‬ناوه‌ندی‌ هاورده‌ ‌ی‬ ‫گاز ‌ی شیل چییه‌؟‬ ‫له‌پێناسه‌ی‌ گاز ‌ی ش����یلدا ده‌ڵێن‪ :‬گازێك ‌ی نه‌وتی‌ ئه‌مه‌ریكا له‌س����اڵی‌ (‪ )2013‬گه‌یشتو‌ه‬ ‫په‌نگخواردوه‌ له‌ناو به‌رده‌ نیش����توه‌كانی‌ چاڵ ‌ه ب����ه‌(‪ )%8.7‬ملی����ۆن به‌رمی����ل له‌ڕۆژێك����دا‪،‬‬ ‫كۆنه‌كاندا‪ ،‬ده‌رهێنانی‌ له‌ڕێگه‌ی‌ ته‌كنه‌لۆژیایه‌ك ‌ی له‌كاتێكدا له‌ساڵی‌ (‪ )2005‬ئه‌و رێژه‌یه‌ (‪)%60‬‬ ‫ناس����راو به‌(ش����كاندنی‌ هایدرۆلیك) ده‌بێت‪ ،‬بو‪ .‬تێكڕا ‌ی به‌رهه‌مهێنان ‌ی نه‌وتی‌ شیل له‌ساڵ ‌ی‬ ‫بریتیی����ه‌ له‌تێكه‌ڵكردن���� ‌ی ئاوێك����ی‌ زۆری‌ پڕ (‪ )2010‬له‌ڕۆژێكدا (‪ )370‬هه‌زار به‌رمیل بوه‌‪،‬‬ ‫له‌ماده‌ی‌ كیمیاوی‌ له‌ن����او پێكهاته‌كانی‌ گاز ‌ی ب����ه‌اڵم به‌رهه‌مهێنان����ی‌ تێكڕا ‌ی نه‌وتی‌ ش����یل‬ ‫چاڵه‌ كۆنه‌كان به‌گوش����اركردن له‌س����ه‌ره‌وه‌‪ .‬له‌س����اڵی‌ (‪ )2016‬له‌ڕۆژێكدا (‪ )36.1‬ملیۆن‬ ‫به‌وته‌ی‌ ره‌خنه‌گرانی‌ ژینگه‌و جیۆفیزیك‪ ،‬ئه‌و به‌رمیل بوه‌‪ .‬له‌ب����واری‌ گازیش گۆڕانه‌كه‌ به‌م‬ ‫كاره‌ مه‌ترسی‌ ئالوده‌بونی‌ ئاوه‌كانی‌ ژێرزه‌وی‌‌و ج����ۆره‌ ب����وه‌‪ :‬راده‌ی‌ به‌رهه‌مهێنان له‌س����اڵ ‌ی‬ ‫(‪ )2005‬ه����ه‌ژده‌ ترلیۆن یه‌كه‌ی‌ چوارگۆش���� ‌ه‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانی‌ بومه‌له‌رزه‌ی‌ ده‌بێت‪.‬‬ ‫له‌ئێس����تادا ئه‌مه‌ری����كا گه‌وره‌تری����ن واڵت ‌ی بو‪ ،‬له‌س����اڵی‌ (‪ )2012‬گه‌یشت ‌ه (‪ )24‬تۆلیۆن‬ ‫خاوه‌ن پاش����ه‌كه‌وتی‌ گازی‌ ش����یله‌ له‌دنیادا‪ ،‬یه‌كه‌ی‌ چوارگۆشه‌‪.‬‬ ‫چونكه‌ به‌ته‌نها خاوه‌نی‌ (‪ )%32‬پاش����ه‌كه‌وت ‌ی‬ ‫سه‌رۆكه‌كانی‌ ئه‌مریكاو سه‌ربه‌خۆیی‌ وزه‌‬ ‫جیهانیی����ه‌‪ .‬یه‌ك����ه‌م یه‌ك����ه‌ی‌ به‌رهه‌مهێنان ‌ی‬ ‫بیرۆك����ه‌ی‌ گه‌یش����تن به‌س����ه‌ربه‌خۆی ‌ی‬ ‫گازی‌ ش����یل له‌س����اڵی‌ (‪ )1821‬له‌نیوی����ۆرك‬ ‫خراوه‌ته‌گه‌ڕ‪ ،‬به‌اڵم س����ودوه‌رگرتن ‌ی به‌رچاوو وزه‌ له‌ئه‌مه‌ری����كا‪ ،‬ده‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌ بۆ س����اڵ ‌ی‬

‫له‌ئێستاش����دا ده‌یڤد گۆڵدوین به‌مێش����ك ‌ی‬ ‫بیرك����ه‌ره‌وه‌ ‌ی هه‌نگاوه‌كان����ی‌ ب����واری‌ وزه‌ ‌ی‬ ‫ویالیه‌ته‌ یه‌كگرتوه‌كان له‌پانتایی‌ نێوده‌وڵه‌تیدا‬ ‫داده‌نرێ����ت‪ ،‬ئ����ه‌و راوێژكاری‌ ب����ااڵی‌ هیالری‌‬ ‫كلینتۆن ب����و‌ه له‌وه‌زاره‌تی‌ كاروبار ‌ی ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌پایز ‌ی ساڵی‌ (‪ )2009‬په‌یوه‌ندی‌ به‌حكومه‌ت ‌ی‬ ‫ئۆبام����اوه‌ ك����ردوه‌‪ .‬ئامانجیش���� ‌ی "گه‌ش����ه‌ی‌‬ ‫دیبلۆماس����ی‌ وزه‌ی‌ ویالیه‌ت���� ‌ه یه‌كگرتوه‌كان ‌ه‬ ‫وه‌كو كار ‌ی سیاسه‌ت ‌ی ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا"‪.‬‬ ‫تایبه‌تمه‌ندییه‌كان���� ‌ی گازو نه‌وت����ی‌ ش����یل ‌ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكی‌‬ ‫گازو نه‌وت����ی‌ ش����یل ‌ی ئه‌مه‌ریك����ی‌ به‌چه‌ند‬ ‫تایبه‌تمه‌ندیی����ه‌ك جیاده‌كرێن����ه‌وه‌‪ ،‬له‌وان����ه‌‪:‬‬ ‫تێچونه‌كانی‌ به‌رهه‌مهێن����ان له‌ئه‌مه‌ریكا زیاتر‬ ‫له‌سوده‌و‌ه نزیكه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ته‌نها ئه‌مه‌ریكای ‌ه‬ ‫ك ‌ه به‌رهه‌مهێنان ‌ی نه‌وت‌و گاز ‌ی شیل به‌شێواز ‌ی‬ ‫بازرگان ‌ی ئه‌نجامداوه‌‪ ،‬شوێنه‌كان ‌ی دیكه‌ ‌ی دنیا‬ ‫وه‌ك‪ :‬چین‪ ،‬ئه‌رجه‌نتین‪ ،‬ئه‌فریقیای‌ باش����ور‌و‬ ‫چه‌ن����د به‌ش����ێك له‌ئه‌وروپ����ا وه‌ك پۆڵه‌ندا‪،‬‬ ‫نه‌رویج‌و فه‌ره‌نس����ا‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ س����ه‌رچاوه‌ ‌ی‬ ‫گازی‌ ش����یلیان هه‌یه‌‪ ،‬نه‌یانتوانیو‌ه به‌شێوه‌ ‌ی‬ ‫بازرگان����ی‌ له‌س����ه‌رچاوه‌كانی‌ خۆی����ان كه‌ڵك‬ ‫(‪ ،)1973‬كاتێك ریچارد نیكس����ۆن سه‌رۆك ‌ی وه‌ربگرن‪.‬‬ ‫توێژه‌ره‌كان ده‌ڵێن‪ :‬ئه‌گه‌ر هه‌لومه‌رجه‌كان‬ ‫ئه‌وكات����ی‌ ئه‌مه‌ری����كا له‌كاردانه‌وه‌ی‌ ش����ۆك ‌ی‬ ‫نه‌وت����ی‌ عه‌ره‌ب����ه‌كان‪ ،‬پێش����نیاری‌ "پڕۆژه‌ ‌ی ب����ۆ به‌رهه‌مهێنان����ی‌ گازی‌ ش����یل له‌باربێت‪،‬‬ ‫س����ه‌ربه‌خۆیی‌" خسته‌ڕو‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ واڵته‌كه‌ ‌ی تاس����اڵی‌ (‪ )2030‬به‌رهه‌مهێنانی‌ ئ����ه‌و گاز‌ه‬ ‫له‌كۆتای ‌ی حه‌فتاكاندا بگاته‌ قۆناغ ‌ی سه‌رخۆی ‌ی ده‌توانێت یه‌ك له‌سه‌ر سێ ‌ی خستنه‌ڕوی‌ وزه‌ ‌ی‬ ‫وزه‌‪ ،‬به‌اڵم "ئه‌و پێش����نیار‌ه له‌كاتی‌ بڕیاردراو جیهان دابین بكات‪ ،‬پێش ‌ی نه‌وتی‌ خاو بگرێت‬ ‫نه‌هاته‌دی‌‪ ،‬بۆیه‌ س����ه‌رۆك كۆماره‌كانی‌ داهاتو ك ‌ه له‌پل����ه‌ ‌ی یه‌كه‌م����ی‌ وزه‌ی‌ دنیادایه‌‪ .‬بۆی ‌ه‬ ‫هه‌موی����ان به‌جۆرێك هه‌وڵیاندا تا ئه‌و ئاره‌زو‌ه توێژه‌ران����ی‌ بازاڕ ده‌ڵێن ئه‌مه‌ریكا تاماوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫دیكه‌ له‌هاورده‌كارێكه‌و‌ه ده‌بێته‌ هه‌نارده‌كارێك ‌ی‬ ‫بخه‌مڵێنن"‪.‬‬ ‫جۆرج بۆش����ی‌ كوڕ یاسای سیاسه‌تی‌ وز‌ه ‌ی گه‌وره‌‪ ،‬هه‌روه‌ها هه‌مو پێشبینییه‌كانی‌ پێشتر‬ ‫له‌ساڵ ‌ی (‪‌)2005‬و پاشان یاسای‌ سه‌ربه‌خۆی ‌ی له‌بازاڕ ‌ی گاز ده‌خاته‌ ژێر كاریگه‌رییه‌وه‌‪.‬‬ ‫وزه‌و ئاسایش���� ‌ی له‌س����اڵی‌ (‪ )2007‬پێشنیاز‬ ‫كاریگه‌رییه‌كانی‌ نه‌وت‌و گاز ‌ی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ك����رد‪ .‬ئه‌نجامی‌ سیاس����ه‌ته‌كانی‌ ناوبراو ئه‌و‌ه‬ ‫به‌پێ����ی‌ پێش����بینییه‌كان ل����ه‌(‪)2025‬‬ ‫بو ئه‌مه‌ریكا ش����ۆكی‌ نه‌وتی‌ س����اڵی‌ (‪)2005‬‬ ‫ئه‌زمون نه‌ك����رد‪ .‬نه‌ك ه����ه‌ر ئه‌وه‌نده‌ به‌ڵكو ئه‌مه‌ری����كای‌ باكور ب����ۆ هه‌نارده‌ك����ه‌ری‌ وز‌ه‬ ‫به‌پێ���� ‌ی به‌راورده‌كان����ی‌ زۆرین����ه‌ی‌ رێكخراو‌ه ده‌گۆڕێ����ت‪ ،‬ئه‌مه‌ریكا جێگه‌ی‌ روس����یا وه‌ك‬ ‫نێوده‌وڵه‌تییه‌ كاراكان له‌بواری‌ وزه‌ له‌دنیادا‪ ،‬باش����ترین هه‌ناره‌كاری‌ گازو س����عودیی ‌ه وه‌ك‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ پێنج س����اڵی‌ داهات����ودا‪ ،‬گه‌وره‌ترین باشترین هه‌نارده‌كار ‌ی نه‌وت ده‌گرێته‌وه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫هاورده‌كاران����ی‌ ن����ه‌وت له‌جیه����ان ب����ۆ یه‌كێ‌ توێژه‌رانه‌ پێشبین ‌ی ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌و دۆخ ‌ه ببێت ‌ه‬ ‫له‌گه‌وره‌ترین هه‌نارده‌كارانی‌ نه‌وت ده‌گۆڕێن‪ .‬هۆ ‌ی كه‌مبون����ه‌وه‌ ‌ی توانا ‌ی ركابه‌ر ‌ی به‌رهه‌م ‌ه‬ ‫ئاژانسی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ وزه‌ له‌(‪ )2013/5/14‬ئه‌وروپیی����ه‌كان له‌به‌رامب����ه‌ر ئه‌مه‌ری����كادا‪،‬‬ ‫راپۆرتێكی‌ باڵوكرده‌وه‌‌و رایگه‌یاند به‌شۆڕشێك به‌ه����ۆ ‌ی وزه‌ ‌ی هه‌رزانتری‌ به‌رده‌س����ت ‌ی كارگ ‌ه‬ ‫ك����ه‌ ده‌رهێنانی‌ نه‌وت����ی‌ له‌ناو چین���� ‌ه به‌رد‌ه پیشه‌سازییه‌كان ‌ی ئه‌مه‌ریكا‪.‬‬ ‫كاریگه‌رییه‌ك���� ‌ی دیكه‌ی‌ ئ����ه‌و دۆخ ‌ه نرخ ‌ی‬ ‫پته‌وه‌كان����دا دۆزیوه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ریكای‌ باكور‬ ‫ده‌بێته‌ پێش����ه‌نگی‌ گۆڕانێك ك ‌ه شه‌پۆله‌كان ‌ی گاز ‌ی هه‌ن����ارده‌ی‌ واڵتان����ی‌ دیك����ه‌‪ ،‬له‌وان���� ‌ه‬ ‫روس����یا داده‌به‌زێنێت‌و توان����ای‌ چه‌نه‌لێدان ‌ی‬ ‫سه‌رتاسه‌ری‌ جیهان داده‌گرێت‪.‬‬

‫قۆناغی‌ زێڕین ‌ی‬ ‫بونی‌ كاراو رۆڵ ‌ی‬ ‫یه‌كالكه‌ره‌وه‌ ‌ی‬ ‫كۆمپانیاكان ‌ی‬ ‫نه‌وتی‌ ده‌ره‌ك ‌ی‬ ‫له‌واڵتانی‌ گه‌وره‌ ‌ی‬ ‫هه‌نارده‌كاری‌ نه‌وت‬ ‫كۆتایهاتوه‬

‫ئه‌وروپا زیات����ر ده‌كات‪ .‬له‌كات ‌ی هاتنه‌د ‌ی ئه‌و‬ ‫ئاڵوگۆڕه‌ جیۆپۆله‌تیكیه‌‪ ،‬ئه‌وروپا تاسنورێك‬ ‫ده‌گۆڕێت‌و گاز له‌جیات ‌ی ئامڕازی‌ سیاس���� ‌ی بۆ‬ ‫ئامڕازی‌ ئابور ‌ی روسیا ده‌گۆڕێت‪ .‬له‌و دۆخه‌دا‬ ‫له‌ڕوانگه‌ی‌ ش����اره‌زایانی‌ خۆرئ����اواوه‌‪ ،‬واڵتان ‌ی‬ ‫خۆره����ه‌اڵت‌و ناوه‌ن����د ‌ی ئه‌وروپ����ا ده‌رفه‌ت ‌ی‬ ‫زیاتریان بۆ گه‌یشتن به‌سه‌ربه‌خۆیی‌ راسته‌قین ‌ه‬ ‫ده‌دۆزنه‌وه‌‪ .‬س����ه‌ره‌ڕا ‌ی ئه‌وان����ه‌‪ ،‬پۆڵه‌ندا بۆ‬ ‫خۆ ‌ی سه‌رچاوه‌ ‌ی زۆرو زه‌وه‌ند ‌ی نه‌وت‌و گاز ‌ی‬ ‫ش����یل ‌ی هه‌یه‌و ده‌توانێت هاوسه‌نگی‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫له‌ناوه‌ندی‌ ئه‌وروپا له‌ده‌ست ‌ی ئه‌ڵمانیاو روسیا‬ ‫ده‌ربێنێت‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌ئاینده‌ی‌ چین‪ ،‬ده‌ڵێن‪ :‬چین‬ ‫ده‌توانێت به‌كه‌ڵكوه‌رگرتن له‌س����ه‌رچاوه‌كان ‌ی‬ ‫ن����ه‌وت‌و گازی‌ ش����یلی‌ خ����ۆی‌‪ ،‬تاس����نورێك‬ ‫له‌وابه‌س����ته‌یی‌ به‌ه����اورده‌ی‌ وزه‌و هه‌روه‌ه����ا‬ ‫خه‌رج����ی‌ خه‌ڵ����وز ‌ی به‌ردین ك����ه‌م بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ كه‌نه‌داش����ه‌و‌ه ده‌ڵێن‪ :‬كه‌نه‌دا له‌به‌ر‬ ‫سه‌رچاو‌ه ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانی‌ نه‌وت‌و گازی‌ شیل‪،‬‬ ‫كاریگه‌ری‌ جیۆپۆله‌تیك ‌ی زیاتر ده‌بێت‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫گه‌شه‌ ‌ی دامه‌زراوه‌كان له‌ناوچه‌ی‌ ئۆقیانوس ‌ی‬ ‫ئ����ارام‪ ،‬به‌كرده‌وه‌ بازاڕی‌ ئاس����یا ده‌خاته‌ ژێر‬ ‫كاریگه‌رییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ریكاو خۆرهه‌اڵت ‌ی ناوه‌ڕاست‬ ‫له‌ب����اره‌ ‌ی ئاكامه‌كانی‌ گازو نه‌وتی‌ ش����یل ‌ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكا ب����ۆ خۆرهه‌اڵت ‌ی ناوین به‌گش����تی‌‌و‬ ‫كه‌ن����داوی‌ ف����ارس به‌ش����ێوه‌یه‌ك ‌ی تایبه‌تی‌‪،‬‬ ‫بۆچون���� ‌ی ئه‌و توێژه‌رانه‌ ب����ه‌م جۆره‌یه‌‪ :‬دوا ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا پێویستی‌ به‌نه‌وت ‌ی ناوچه‌ك ‌ه‬ ‫نابێت‪ ،‬بونی‌ سیاس����ی‌‌و س����ه‌ربازی‌ به‌رچاو ‌ی‬ ‫له‌خۆرهه‌اڵت����ی‌ نزی����ك‌و ناوه‌ڕاس����ت زۆر كه‌م‬ ‫ده‌بێت����ه‌وه‌‪ .‬له‌بارودۆخ���� ‌ی‬ ‫وابه‌سته‌نه‌بونی‌‬

‫ناوه‌ڕاس����ت‌و زۆر كاڵبونه‌وه‌ ‌ی به‌ڵێنه‌كه‌ی‌ بۆ‬ ‫ناوچه‌كه‌ ده‌بینین‪.‬‬ ‫پاش����ان ئام����اژه‌ ب����ه‌دژه‌ گێڕان����ه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫بۆچونه‌ ده‌ده‌ن‌و ده‌ڵێن‪ :‬به‌گش����ت ‌ی گرنگیه‌ت ‌ی‬ ‫نه‌وتی‌ خۆرهه‌اڵت ‌ی ناوه‌ڕاس����ت ب����ۆ ئابوری‌‌و‬ ‫سیاس����ه‌ت ‌ی جیهانی‌ بوه‌‪ ،‬ك ‌ه له‌پێناسه‌كردن ‌ی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ س����تراتیژی‌ هاوكار ‌ی ئه‌مه‌ریكا ‌ی‬ ‫كردوه‌ تاخود ‌ی نه‌وت‪ .‬بۆیه‌ پاشتریش گرنگ ‌ی‬ ‫خۆی‌ ده‌پارێزێت‌و له‌سااڵنی‌ داهاتودا‪ ،‬هاوكار ‌ی‬ ‫پاراستنی‌ گرنگیه‌تی‌ ستراتیژ ‌ی كه‌نداوی‌ فارس‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌و توێژه‌رانه‌ گرنگی‌ ئیسرائیل بۆ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌یاد ناكه‌ن‌و ده‌نوسن‪ :‬له‌په‌یوه‌ند ‌ی ئاكامه‌كان ‌ی‬ ‫نه‌وت‌و گاز ‌ی شیل بۆ خۆرهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‪،‬‬ ‫بیرهێنانه‌وه‌ی‌ ئه‌و خاڵه‌ پێویس����ت ‌ه كه‌ ته‌نیا‬ ‫مه‌س����ه‌له‌ ئابورییه‌كان ئاراسته‌ سیاسییه‌كان‬ ‫دیار ‌ی ناكه‌ن‪ ،‬نابێت له‌ئاكامه‌كانی‌ ستراتیژ ‌ی‬ ‫شۆڕشی‌ نه‌وت‌و گازی‌ شیل زێده‌ڕۆیی‌ بكرێت‪.‬‬ ‫به‌ڵێن���� ‌ی ئه‌مه‌ریكا بۆ ناوچه‌ ‌ی كه‌نداوی‌ فارس‬ ‫ته‌نیا له‌به‌ر خاتری‌ پێویستییه‌كان ‌ی وزه‌ نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو به‌رژه‌وه‌ند ‌ی نیشتیمان ‌ی وه‌ك ئاسایش ‌ی‬ ‫ئیسرائیلیش جێ ‌ی باسه‌‪.‬‬ ‫چاره‌نوسی‌ كۆمپانیاكانی‌ نه‌وت‬ ‫ئه‌و توێژه‌ران ‌ه ئاشكرای‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌ئێستادا‬ ‫كۆمپانیاكانی‌ ئێكسۆن مۆبیل‌و شێڵ له‌ئه‌وروپا‬ ‫توێژینه‌وه‌ی‌ زۆریان بۆ ده‌ستگه‌یشتن به‌گاز ‌ی‬ ‫شیل ده‌ستپێكردوه‌‪ .‬بۆیه‌ تێبینی‌ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫قۆناغی‌ زێڕین ‌ی بونی‌ كاراو رۆڵ ‌ی یه‌كالكه‌ره‌وه‌ ‌ی‬ ‫كۆمپانیاكانی‌ نه‌وتی‌ ده‌ره‌ك ‌ی له‌واڵتانی‌ گه‌وره‌ ‌ی‬ ‫هه‌نارده‌كار ‌ی نه‌وت كۆتایهاتوه‌‪ ،‬سودوه‌گرتن‬ ‫له‌كۆمپانیای‌ نه‌وت����ی‌ ده‌ره‌كی‌ بۆ دابینكردن ‌ی‬ ‫ئاسایش���� ‌ی خستنه‌ڕوی‌ نه‌وتی‌ خاو بۆ واڵتان ‌ی‬ ‫گه‌وره‌ی‌ پیشه‌س����از ‌ی كه‌ هاورده‌كاران ‌ی‬ ‫س����ه‌ره‌كی‌ نه‌وتی‌ خ����اون‪ ،‬كارای ‌ی‬ ‫خۆی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ بنچینه‌ی ‌ی‬ ‫له‌ده‌ستداوه‌‪.‬‬

‫ئه‌مه‌ریكا‬ ‫به‌هاورد ه‌ی‌‬ ‫نه‌وت‪ ،‬گه‌رو ‌ی‬ ‫هورم����ز گرنگ���� ‌ی‬ ‫خ����ۆی‌ النیك����ه‌م بۆ‬ ‫ئه‌مه‌ریكا له‌ده‌ستده‌دات‪،‬‬ ‫سه‌ره‌نجام كه‌م مامه‌ڵه‌كردن ‌ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكا له‌گ����ه‌ڵ خۆرهه‌اڵت ‌ی‬

‫خوێندنەوەیەک بۆ ئەدەبی تاراوگە‬ ‫چیرۆکێکی بەدران دەرە وەک نمونە‬ ‫فەرمان خێاڵنی‪ -‬برۆکسل‬ ‫لەدنی���ای ئەمڕۆدا‪ ،‬ه���ەر پێکهاتەیەک جا‬ ‫نەتەوەیی بێت یان ئاینیی‪ ،‬ئەگەر س���ەفەری‬ ‫تاراوگ���ە ب���کات‪ ،‬لەتاراوگ���ە ژیانێکی نوێ‬ ‫دەس���تپێدەکات‪ ،‬ئەگەرچی م���رۆڤ کلتورو‬ ‫بیرکردنەوەی خۆی لەدەست نادات لەتاراوگە‪،‬‬ ‫بەاڵم زۆربەی پەنابەران تێکەڵی ژیان‌و کلتوری‬ ‫خەڵکی ئەو واڵتە دەبن کە تێیدا دەژین‪.‬‬ ‫وەک هەر کایەیەکی تر‪ ،‬ئەدەبیش یەکێکە‬ ‫ل���ەو کایان���ەی کە مرۆڤ���ی تاراوگەنش���ین‪،‬‬ ‫کە ئ���ارەزوی ئەو ب���وارەی هەبێ���ت‪ ،‬خۆی‬ ‫بەئەدەبەوە خەریک دەکات‪.‬‬ ‫ب���ۆ منێکی خوێنەر‪ ،‬لەئێس���تادا ئەدەبێک‬ ‫هەیە کە ئەدەب���ی تاراوگەیە‪ ،‬ئەو کوردانەی‬ ‫ک���ە لەتاراوگە دەژی���ن تاڕادەیەک ئەدەبێکی‬ ‫تاراوگەی���ان ب���ۆ کتێبخان���ەی ک���وردی‬ ‫بونیادناوە‪ ،‬بەاڵم ئەو ئەدەبە پێویس���تی بە‬ ‫بەرفراوانترکردن‌و باشتربون هەیە‪.‬‬ ‫هەڵبەت زۆرن ئەو کوردانەی کە لەتاراوگەوە‬ ‫دەربارەی سیاس���ەت‌و فەلس���ەفە دەنوسن‪،‬‬ ‫تەنان���ەت دەرب���ارەی ئەدەبی���ش‪ ،‬بەاڵم ئەو‬ ‫کوردانەی ک���ە ئەدەبی تاراوگەیان پێکهێناوە‬ ‫ژمارەیان زۆر نیە‪.‬‬ ‫بەهۆی رەوشی سیاس���یی‌و نەبونی کیانی‬ ‫سیاس���یی‪ ،‬زۆربەی خاوەن خامەکانی کورد‬ ‫دەربارەی سیاسەت یان مێژو دەنوسن‪ ،‬ئەگەر‬ ‫خۆشیان لەبواری ئەدەبیدا قاڵ بکەنەوە‪ ،‬هەر‬ ‫لەچوارچێوەی شۆڕش‌و سیاسەتدا دەنوسن‪،‬‬ ‫بۆیە گرنگە لەئێس���تاوە ئیت���ر بۆ بوارەکانی‬ ‫تریش خامەی نوێی کوردی دەربکەون‪.‬‬ ‫یەکێک لەو ئەدەبدۆس���ت‪ ،‬یان ئەدیبانەی‬ ‫کورد کە لەتاراوگە پێیان ئاش���نام‪" ،‬بەدران‬ ‫دەرە"یە‪.‬‬ ‫ب���ەدران دەرە‪ ،‬س���ەرباری ئ���ەوەی‬ ‫هونەرمەندێک���ی وێنەکێ���ش‌و رۆژنامەوانێکی‬

‫دیارە‪ ،‬هاوکات کورتەچیرۆکی سەرنجڕاکیش‬ ‫بەزاراوەی کورمانجی���ی لەماڵپەری دیارنامە‪،‬‬ ‫باڵودەکاتەوە‪.‬‬ ‫ل���ەم بابەتەدا دەمەوێ���ت خوێندنەوەیەکی‬ ‫کورت بۆ چیرۆکێکی بکەم‪.‬‬ ‫بەهۆی ئ���ەوەی ک���ە چیرۆکەکانی لەهیچ‬ ‫شوێنێک بەسۆرانی باڵونەکراوەتەوە‪ ،‬ناچارم‬ ‫دەق���ی چیرۆکەکەی بکەم بەس���ۆرانی‌و لێرە‬ ‫دایبنێمەوە‪.‬‬ ‫ب���ەدران ل���ەم چیرۆکەیدا‪ ،‬باس���ی ژیانی‬ ‫رۆژانەی خوێندکارێکی تاراوگەنشین دەکات کە‬ ‫دەخوێنێ���ت‌و بۆئەوەی بتوانێت خوێندنەکەی‬ ‫تەواو بکات‪ ،‬لەریستۆرانتێکیشدا ئێواران کار‬ ‫دەکات‪.‬‬ ‫یەک لەکڕیارەکانی ریستۆرانتەکە‪ ،‬پیتزایەک‬ ‫کە بۆیان بردۆتە ماڵەکەی‌و س���اردبوە‪ ،‬رەت‬ ‫دەکات���ەوە‪ ،‬بۆئەوەی کە رون���ی بکاتەوە بۆ‬ ‫ئەو کڕی���ارە‪ ،‬لەپەیوەندیەک���ی تەلەفۆنیدا‪،‬‬ ‫گفتوگۆیەک���ی لەنێ���وان خوێندکارەک���ەو‬ ‫کڕیارەکەدا دروست دەبێت‪.‬‬ ‫لەگفتوگۆک���ەدا ژن���ە کڕیارەک���ە توڕەیە‪،‬‬ ‫بەاڵم خوێندکارەکە بەزمانێکی زۆر ش���یرین‪،‬‬ ‫بەش���ێوەیەکی وەها بۆ ژنە کڕیارەکەی رون‬ ‫دەکاتەوە‪ ،‬کە ژنە توش���ی ش���ەرم دەبێت‌و‬ ‫ئەمج���ار ژنەی کڕی���ار داوای لێب���وردن لەو‬ ‫دەکات‪.‬‬ ‫هەروەه���ا داوای ئەوەش دەکات کە ئەگەر‬ ‫جارێکی تر پیتزایان بۆ برد‪ ،‬ئەو خوێندکارە‬ ‫خ���ۆی بیبات‌و پیتزایەکی���ش بۆ خۆی ببات‪،‬‬ ‫بۆئەوەی پێکەوە نانێک بخۆن‌و یەکتر باشتر‬ ‫بناسن‪.‬‬ ‫ئەو ش���ێوە گفتوگۆی���ە‪ ،‬یەکێکە لەمیتۆدە‬ ‫س���ەرکەوتوەکانی پەیوەندیی کۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫بەزانستێکی تایبەت لەزانکۆ پێشکەوتوەکانی‬ ‫دنیای پیشکەوتودا دەخوێنرێت‪.‬‬ ‫لەبەش���ێکی تری چیرۆکەکەی���دا‪ ،‬کاتێک‬

‫کە لەزمان���ی خوێندکارەک���ەوە رونکردنەوە‬ ‫بەژن���ە کڕیارەکە دەدات‪ ،‬باس لەسیس���تمی‬ ‫نوێی ئیکۆلۆژی شارەوانی 'ژنێڤ'ی سویسرا‬ ‫دەکات کە کێشەی بۆ خزمەتگوزاریی گشتیی‬ ‫هاتوچۆ دروستکردوە‪.‬‬ ‫لێ���رەدا ب���ەدران دەیەوێت پێم���ان بڵێت‬ ‫"تەنانەت ئەو سیس���تمە ئیدیالیس���تەی کە‬ ‫لەمێشکی تۆش���دایە‪ ،‬هەر کەموکوڕی هەیەو‬ ‫کێش���ە دروس���ت دەکات"‪ .‬بۆی���ە هەرگی���ز‬ ‫پێتوانەبێت کە ئەوەی تۆ دەیزانیت راس���تی‬ ‫رەهایەو ئەوەی الی کەسانی تر هەیە راستی‬ ‫نیە‪.‬‬ ‫دەقی چیرۆکەکەی بەدران دەرە‪:‬‬ ‫م���ن هێن���دە ب���اش بی���رم لەپرس���ەکە‬ ‫نەکردبۆوە!‬

‫بەدران دەرە‬

‫زۆربەی خاوەن خامەکانی‬ ‫کورد دەربارەی سیاسەت‬ ‫یان مێژو دەنوسن‪،‬‬ ‫ئەگەر خۆشیان لەبواری‬ ‫ئەدەبیدا قاڵ بکەنەوە‪،‬‬ ‫هەر لەچوارچێوەی‬ ‫شۆڕش‌و سیاسەتدا‬ ‫دەنوسن‬

‫ئەلو‪ ...‬جەنابتان مادام هومبەرت"ن؟‬ ‫ بەڵێ‪ ،‬فەرمو؟!‬‫ مادام‪ ،‬ئێرە ریستۆرانتی پیزاالند"ە‪ ،‬ئەم‬‫ئێوارەی���ە پیتزایەکم بۆ بەڕێزتان نارد‪ ،‬بەاڵم‬ ‫قەبوڵت���ان نەکردو گەڕاندتانەوە‪ ،‬ئێس���تاش‬ ‫دیس���انەوە پەیوەندیت پێ���وە کردوینەتەوە‪،‬‬ ‫هۆکارەکەی چی بو؟‬ ‫ م���ن لەریکالمەکەتان���دا خوێندمەوە کە‬‫بەنیوکاتژمێر پیتزا بەگەرمیی دەگاتە دەست‬ ‫کڕیار‪ ،‬بەاڵم پیتزاکەتان بەس���اردی‌و بەزیاتر‬ ‫لەس���ێ چارەکە سەعات گەیش���تە من‪ ،‬بۆیە‬ ‫منیش ناردمەوە‪..‬‬ ‫ئەگەر گوێم بۆ ش���ل بکەیت چەند شتێکت‬ ‫ منیش بەدەنگێکی ن���زم‪ ،‬داوام لەمەدام‬‫بۆ رون دەکەمەوە‪:‬‬ ‫کرد کە گوێم بۆ بگرێت‌و پێم وت‪:‬‬ ‫کاتێک‪ ،‬ک���ە بەڕێزت���ان تەلەفۆنتان کرد‪،‬‬ ‫م���ادام‪ ،‬ئ���ەوەی بەڕێزت���ان دەفەرم���ون‬ ‫بەتەواوی راس���تەو باش لێ���ت تێدەگەم‪ .‬بۆ النیکەم ‪ ٧‬کەسی تر لەپێش تۆوە داواکاریان‬ ‫ئەوەی کە پیتزاکەمان دواکەوت‌و س���ارد بو‪ ،‬پیش���کەش کردبو‪ ،‬هەتا وەستاکەمان لەگەڵ‬ ‫دو ه���اوکاری خۆی هەویرەکەی���ان دەرهێناو‬ ‫داوای لێبوردن دەکەم‪.‬‬

‫پانی���ان ک���ردەوە‪ ،‬ه���اوکات ئەو ش���تانەی‬ ‫بەڕێزتان داواتان کردبو‪ ،‬بەزیادەوە لەسەریان‬ ‫داناو فڕێیان دای���ە ناو فڕنەکەوە‪ ٧ ،‬خولەک‬ ‫دەرباز بو‪.‬‬ ‫ماوەی ‪ ٦‬خولەکیش���ی پێویست بو تابرژا‪،‬‬ ‫ئەوە بو بە‪ ١٣‬خولەک‪.‬‬ ‫هەتا هاوکارەکەمان خس���تیە ناو جەنتاوەو‬ ‫بەمات���ۆڕ بەڕێک���ەوت‪ ١٦ ،‬خول���ەک دەرباز‬ ‫دەبێت‪ ،‬بەو شێوەیە نیو کاتژمێر دەخایەنێت‬ ‫تاپیزاکەتان پێ بگات‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم کێش���ەکە لێرە پیالن���ە نوێیەکەی‬ ‫ش���ارەوانی 'ژنێ���ف'ە‪ ،‬رەنگە بەرێزیش���تان‬ ‫ئاگادارب���ن‪ ،‬ش���ارەوانی سیس���تمێکی نوێی‬ ‫ترافیکی ئاوا کردوە کە هەر س���ەد مەترێک‌و‬ ‫ترافیک الیتێکیان داناوە‪ ،‬کە لەهەر ترافیکێکدا‪،‬‬ ‫النیکەم‪ ٢‬خولەک دەبێت بوەستیت‪.‬‬ ‫دیس���ان ب���ەو ش���ەوە‪ ،‬ک���ە هەوایەک���ی‬ ‫هەیە دەتبەس���تێت‪ ،‬هاوکارەکەمان بەس���ەر‬ ‫ماتۆڕێکەوە بەس���ەالمەتی ب���ۆ پیزایەکی‪١٤‬‬ ‫فرانک���ی‪ ،‬بە‪ ١٠‬خولەک خۆی گەیاندە بەردەم‬ ‫دەرگای ماڵەکەتان‪ ،‬بەاڵم کۆدی دەرگاکەتان‬ ‫لەکار کەوتبو‪ ،‬ئاسانسۆری بینایەکەتان تێک‬ ‫چو ب���و‪ ،‬بۆیە تاخ���ۆی بگەیەنێتە نهۆمی‪،٦‬‬ ‫النیکەم‪ ٣٥‬خولەک کاتی پێویست بوە‪.‬‬ ‫ئێم���ە‪ ٧‬کارمەندی���ن ل���ەم ریس���تۆرانتەو‬ ‫بۆئ���ەوەی پیتزایەکی "ناپۆلیتان���ا"‪ ،‬لەکاتی‬ ‫خۆی���دا بگەیەنین���ە بەڕێزت���ان‪ ،‬کاری‬ ‫پێکەوەییمان کردوەو ئەرکمان کێشاوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەکەشوهەوایەکی ئاوا سارددا کە ئەگەر فڕن‬ ‫ببەیتە دەرەوە دەیبەس���تێت‪ ،‬چۆن پیزایەک‬ ‫بەگەرم���ی دەگاتە دەس���ت بەڕێزت���ان مادام‬ ‫هومبەرت؟!‬ ‫ب���ەاڵم دیس���انیش بەڕێزت���ان‪ ١٤‬فرانکتان‬ ‫بەو هەمو رەن���ج‌و کارەی ئێمە رەوا نەبینی‌و‬ ‫پیتزاکەت���ان گەڕان���دەوە بۆمان‪ ،‬س���ەرباری‬ ‫ئەوەش دنیایەک قس���ەی رەق‌و ناخۆش���تان‬

‫کرد‪ ،‬بەاڵم کێشە نیەو خۆتان سەالمەت بن‪.‬‬ ‫ ئاه‪ ،‬ببورە‪ ،‬نازانم بڵێم چی؟!‬‫کاتێک ک���ە پیتزاکەم رەتکردەوە‪ ،‬ئەوەندە‬ ‫بەوردی بیرم نەکردبۆوە‪ ،‬ئێستا زۆر غەمگینم‪،‬‬ ‫ئەگەر بمزانیبا کە مەسەلەکە ئەوەندە قورسە‪،‬‬ ‫بەکەیفخۆش���یەوە پیتزاکەتانم قەبوڵ دەکرد‪،‬‬ ‫دەربارەی ئەو قسە رەق‌و ناخۆشانەش داوای‬ ‫لێبوردن دەکەم‪.‬‬ ‫بەڕاس���تی مەسەلەی ئەو سیستمە نوێیەی‬ ‫ش���ارەوانی کە لەچوارچێ���وەی "پارادیگمای‬ ‫ئیکۆل���ۆژی"دا‪ ،‬ترافیکی زیادەی���ان داناوە‪،‬‬ ‫ئ���ەوەش بەمەبەس���ت کراوە‪ ،‬بۆئ���ەوەی کە‬ ‫دانیش���توانی ن���او ش���اری ژنێ���ف‪ ،‬کەمتر‬ ‫ماش���ێنەکانیان بەکاربهێن���ن‪ ،‬لەجیاتی ئەوە‬ ‫هۆو پێناوەکانی گواس���تنەوەی گشتیی سەر‬ ‫بەدەوڵەت بەکاربهێنن‪.‬‬ ‫بەراس���تی من لێی ورد نەبوبومەوە‪ ،‬ببورە‬ ‫من ناوی تۆم نەپرسی؟!‬ ‫ من ناوم 'دەرە'یە‪ ،‬مسیۆ دەرە‪...‬‬‫ مس���یۆ دەرە‪ ،‬ئەگەر قایل بن‪ ،‬دەمەوێت‬‫پیتزا س���اردەکەی ئەمشەوم بۆ بگەڕێننەوەو‬ ‫پارەکەشی بەخۆشحاڵیەوە دەدەم؟‬ ‫ مادام هومبێرت‪ ،‬تازە ئەمش���ەو رۆیشت‪،‬‬‫جارێکی تر من بۆ خ���ۆم داواکاریەکەتان بۆ‬ ‫دێنم‪.‬‬ ‫ ئاه���ا‪ ،‬زۆر ش���ادومان دەبم بەناس���ینی‬‫بەڕێزتان‪ ،‬بەاڵم مادام وایە‪ ،‬پیشنیارێکم هەیە‬ ‫بۆت مس���یۆ دەرە‪ ،‬کاتێک کە پیتزایەکت بۆ‬ ‫من هێن���ا‪ ،‬یەکێکیش بۆ خۆت بێنەو پێکەوە‬ ‫نانێک دەخۆین‪.‬‬ ‫ ئاخ مادام هومبێرت ئاخ!‬‫لینکی چیرۆکەکە بەکورمانجی‪ ،‬لەوێبسایتی‬ ‫دیارنامە‪:‬‬

‫‪http://diyarname.com/article.‬‬ ‫‪php?Idx=4253‬‬

‫‪16‬‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )553‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/11/22‬‬

‫ێ هیچ هێزێكی سیاسی سواری شه‌پۆلی ناڕه‌زایی مامۆستایان بێت"‬ ‫"نامانه‌و ‌‬

‫مامۆستایان رێگ ‌ه ناده‌ن خۆپیشاندانه‌كانیان‬ ‫بۆ یه‌كالكردنه‌وه‌ ‌ی ملمالنێ ‌ی سیاسی‌ به‌كاربهێنرێت‬ ‫ئا‪ :‬سرو‌ه جه‌مال‬

‫ماوه‌ی‌ دو مانگ ‌ه مامۆستایان‬ ‫به‌رده‌وامن له‌بایكۆتكردن ‌ی ناوه‌نده‌كان ‌ی‬ ‫خوێندن‌و ناڕه‌زایی‌ ده‌ربڕین‪ ،‬هاوكات‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ توندبونه‌وه‌ی‌ كێش ‌ه سیاسیه‌كان ‌ی‬ ‫الیه‌نه‌كانی‌ كوردستاندا‪ ،‬مامۆستایه‌ك ‌ی‬ ‫ناڕازی‌ ده‌ڵێت "هه‌ر هێزێكی‌ سیاس ‌ی‬ ‫بیه‌وێت سوار ‌ی شه‌پۆلی‌ ناڕه‌زای ‌ی‬ ‫مامۆستایان بێت ئه‌وا خیانه‌ت له‌و‬ ‫خه‌ڵكه‌ ده‌كات بۆ مافی خۆیان هاتونه‌ت ‌ه‬ ‫سه‌ر شه‌قام"‪.‬‬ ‫"ش���ه‌ممه‌ی‌ رابردو‪ ،‬تاقیكردنه‌وه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫قورس بو بۆ ده‌س���ته‌ی‌ مامۆس���تایان ‌ی‬ ‫ناڕازی‌ تاس���ه‌ربه‌خۆیی‌ خۆیان بپارێزن‌و‬ ‫داواكاریی���ه‌ پیش���ه‌ییه‌كانیان تێك���ه‌ ‌ڵ‬ ‫به‌ملمالنێ ‌ی سیاسی‌ نه‌كرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ قس���ه‌ی‌ ئه‌ندام���ی ده‌س���ته‌ی‬ ‫مامۆس���تایانی ناڕازی‪ ،‬م‪.‬ئاك���ۆ جه‌مال ‌ه‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و خۆپیش���اندانه‌ گه‌وره‌یه‌ ‌ی‬ ‫كه‌ شه‌ممه‌ ‌ی رابردو له‌به‌رده‌م په‌روه‌رده‌ ‌ی‬ ‫رۆژئ���اوا له‌س���لێمانی‌ ئه‌نجام���دراو‬ ‫بانگه‌شه‌یه‌كی‌ زۆر ‌ی بۆ كرا‪.‬‬ ‫م‪.‬ئاكۆ جه‌غت له‌سه‌ر به‌سه‌ربه‌خۆی ‌ی‬ ‫خۆپیش���اندان‌و‬ ‫هێش���تنه‌وه‌ی‌‬ ‫داواكارییه‌كانیان ده‌كات‪ ،‬ئه‌و به‌ئاوێنه‌ ‌ی‬ ‫راگه‌یان���د ك��� ‌ه نایانه‌وێت هی���چ هێزێكی‌‬ ‫سیاس���ی‌ س���وار ‌ی ش���ه‌پۆلی‌ ناڕه‌زایی‌‌و‬ ‫خۆپیشاندان ‌ی سلێمان ‌ی ببێت‪ ،‬ئاكۆ وت ‌ی‬ ‫"هه‌ر هێزێكی سیاسی بیه‌وێ‌ ده‌ستبخات ‌ه‬ ‫خۆپیشاندانی مامۆستایانه‌وه‌ خیانه‌ت له‌و‬ ‫خه‌ڵك ‌ه ده‌كات بۆ مافی خۆیان هاتونه‌ت ‌ه‬ ‫سه‌ر شه‌قام"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "مامۆس���تایان ماوه‌ی ‪ 2‬ساڵ ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر شه‌قامن بۆ موچه‌و بژێویی ژیانی‬ ‫خۆی���ان‪ ،‬به‌یانی موچه‌كانمان بده‌نێ‌‪ ،‬دو‬ ‫به‌یانی ئێم���ه‌ گه‌ڕاوینه‌ت���ه‌وه‌ پۆله‌كانی‬ ‫خوێن���دن‌و ش���ه‌ڕی سیاس���ی الیه‌نه‌كان‬ ‫لێده‌گه‌ڕێین بۆ خۆیان بیكه‌ن”‪.‬‬ ‫ناوب���راو جه‌غ���ت ل���ه‌و‌ه ده‌كات ك��� ‌ه‬ ‫وه‌ك ده‌س���ته‌كه‌یان له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه كۆكن‬ ‫له‌خۆپیش���اندانه‌كانیاندا رێگ ‌ه به‌په‌یامی‬ ‫سیاس���ی هیچ هێزو الیه‌نێ���ك نه‌درێت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وتی‌ "چونكه‌ ل���ه‌ڕوی ئه‌خالقییه‌و‌ه‬ ‫بۆ خۆیشیان جوان نییه‌ جۆرێك په‌یامی‬ ‫سیاسی ئاڕاسته‌ی یه‌كتر بكه‌ن‌و له‌مه‌یدان ‌ی‬ ‫مامۆس���تایان شه‌ڕه‌ سیاسیه‌كانی خۆیان‬ ‫یه‌كالیی بكه‌نه‌وه‌”‪.‬‬ ‫وتیشی “مامۆس���تایان زۆر چاوكراوه‌و‬

‫هه‌ر هێزێكی‬ ‫سیاسی بیه‌و ‌ێ‬ ‫ده‌ستبخات ‌ه‬ ‫خۆپیشاندانی‬ ‫مامۆستایانه‌و‌ه‬ ‫خیانه‌ت له‌و‬ ‫خه‌ڵكه‌ ده‌كات‬ ‫بۆ مافی خۆیان‬ ‫هاتونه‌ت ‌ه سه‌ر‬ ‫شه‌قام‬ ‫خۆپیشاندانی مامۆستایان‬ ‫وریان‌و پێویست ناكات كه‌س ده‌ستبخات ‌ه مامۆس���تایان‌و تاكه‌كان ‌ی كۆمه‌ڵگا به‌اڵم مه‌یدانه‌ك���ه‌وه‌و پیش���تیوانی‌ هاواڵتی���ان‬ ‫هه‌م���و پێكه‌و‌ه وتیان نا‪ ،‬كه‌ مامۆس���تا بكات"‪.‬‬ ‫ناو خۆپیشاندانیانه‌وه‌”‪.‬‬ ‫له‌ ڕیزی‌ خۆپیش���انده‌راندا دروش���م ‌ی‬ ‫ئه‌م ‌ه له‌كاتێكدایه‌ ك ‌ه زۆرجار باس ل ‌ه پێشه‌نگی‌ ئه‌وه‌ بوه‌‪ ،‬حزبه‌كان شكستیان‬ ‫بونی‌ ده‌ستێك ‌ی حزب ‌ی ده‌كرێت له‌پشت ‌ی خ���وارد له‌به‌رامب���ه‌ر ئی���راده‌ ‌ی خه‌ڵك‌و جیاواز ده‌بینرێت‪ ،‬هه‌ندێك دروش���مه‌كان‬ ‫به‌حزب���ی‌ دائه‌نرێ���ن‪ ،‬ئ���اوات وت��� ‌ی‬ ‫هه‌ر خۆپیش���اندانێكه‌وه‌‪ ،‬خۆپیشاندان ‌ی مامۆستایان"‪.‬‬ ‫ئه‌و‌ه ته‌نه���ا مامۆس���تایان نین چین ‌ه "خۆپیش���اندانێكی‌ ئاوا ك ‌ه ده‌یان كه‌س‬ ‫مامۆستایانیش كه‌م تازۆر ئه‌م تۆمه‌تانه‌ ‌ی‬ ‫جیاوازه‌كان��� ‌ی كۆمه‌ڵ���گاش به‌ش���دار ‌ی به‌شداری‌ تیاده‌كات‌و حزبه‌كان ده‌یانه‌وێت‬ ‫خراوه‌ته‌ پاڵ‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌ندامی‌ ده‌س���ته‌ی‌ مامۆستایان ‌ی خۆپیش���اندانه‌كان ده‌ك���ه‌ن‌و ته‌نان���ه‌ت كۆنتڕۆڵ ‌ی بكه‌ن‪ ،‬لێره‌و له‌وێ‌ ره‌نگ ‌ه تاقم‌و‬ ‫ناڕازی‌‪ ،‬ئ���اوات حه‌س���ه‌ن به‌توندی‌ ئه‌و ئه‌ندامان ‌ی په‌رله‌مان ‌ی لیسته‌ جیاوازه‌كان‌و گروپی‌ بچوك دروس���ت بكرێت بۆئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫تۆمه‌تان���ه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "دیار‌ه به‌رپرس���انی‌ حزبی���ش‪ ،‬بۆی��� ‌ه زۆرجار هوتافێك بكێشێت كه‌ الیه‌نێكی‌ دیاریكراو‬ ‫خۆپیش���اندانه‌كان ه���ه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاو‌ه داوا ده‌ك���ه‌ن كه‌ وتارو وته‌ی���ان هه‌بێت ئه‌یخوازێ���ت‌و كه‌ناڵێكی‌ دیاریكراو ره‌نگ ‌ه‬ ‫خۆڕسك بون‌و ده‌ست ‌ی حزبی‌ له‌پشته‌و‌ه له‌خۆپیش���اندانه‌كاندا‪ ،‬له‌وباره‌ی���ه‌و‌ه بیقۆزێت���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌ك ئه‌نجوم���ه‌ن‬ ‫نه‌ب���وه‌‪ ،‬حزب هه‌رگیز له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ نه‌بو‌ه ئ���اوات وتی "ئێم���ه‌ وه‌ك���و ئه‌نجومه‌نی‌ ئێمه‌ له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌نین گۆڕه‌پانی‌ خه‌بات ‌ی‬ ‫تاكه‌كان خاوه‌نی‌ بۆچ���ون‌و رای خۆیان مامۆستایانی‌ ناڕازیی‌ فلته‌رێكمان داناو‌ه مه‌ده‌نی‌ مامۆس���تایان‌و هاواڵتیان بكرێت‬ ‫بن‪ ،‬ئه‌وكات���ه‌ ‌ی حزبه‌كان ئه‌یانویس���ت ك ‌ه هه‌ركه‌سێك بیه‌وێت وتاربدات ئه‌بێت به‌ش���وێنی‌ یه‌كالیی‌ كردنه‌وه‌ی‌ كێش���ه‌و‬ ‫ده‌نگ���ی‌ ناڕاز ‌ی كپ بكه‌ن مامۆس���تایان به‌و فلته‌ردا تێپه‌ڕێت‌و وتاره‌كه‌ ‌ی نوسراو ئاریش ‌ه سیاسیه‌كان"‪.‬‬ ‫ئاوات حه‌س���ه‌ن ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫هاتن ‌ه سه‌رش���ه‌قام‌و توانیی���ان حزبه‌كان بێ���ت ئه‌گه‌ر بانگه‌ش���ه‌ی‌ ب���ۆ حزبێك ‌ی‬ ‫دیاریك���راو تیا نه‌بێت یان بانگه‌ش���ه‌ بۆ كه‌ پرۆس���ه‌ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ ته‌نه���ا له‌ناو‬ ‫تێپه‌ڕێنن"‪.‬‬ ‫وتیش ‌ی "هه‌رچوار حزبه‌كه‌ له‌سلێمان ‌ی توندوتی���ژی‌و ناوزڕان���دن‌و س���وكایه‌ت ‌ی س���لێمانیدا په‌ك���ی‌ نه‌كه‌وت���وه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌ژێر فش���ار ‌ی پارتی‌ ویستیان جارێك ‌ی الیه‌نێك ‌ی تیانه‌بێ���ت‪ ،‬ئێمه‌ الریمان نیه‌و وه‌زیر ‌ی په‌روه‌رد‌ه له‌كۆبونه‌وه‌یدا له‌گه‌ڵ‬ ‫ت���ر هه‌ژمونی‌ حزب بگه‌ڕێننه‌وه‌ بۆس���ه‌ر سوپاس���ی‌ هه‌ر كه‌سێك ده‌كه‌ین كه‌ بێت ‌ه مامۆستایانی‌ ناڕازیی‌ له‌ئه‌بوسه‌نا له‌ ‪-19‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬مەزهەر کەریم‬

‫‪ 2016-11‬باسی‌ له‌وه‌كردو‌ه كه‌ ئه‌و كێشه‌و ده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وت���ی‌ "ب���ۆ نمون��� ‌ه‬ ‫گرفته‌ش له‌هه‌ولێرو دهۆك هه‌یه‌و له‌وێش كۆمه‌ڵێ���ك په‌رله‌مانت���اری‌ گ���ۆڕان هه‌ر‬ ‫ده‌وام ته‌واو نیه‌‪ ،‬بۆیه‌ كێشه‌ ‌ی پڕۆسه‌ ‌ی له‌یه‌كه‌م رۆژه‌و‌ه له‌ناو خۆپشانده‌راندان‪،‬‬ ‫پ���ه‌روه‌رد‌ه له‌سه‌رتاس���ه‌ر ‌ی هه‌رێم��� ‌ی خۆدروخس���تنه‌وه‌ ‌ی ئه‌ندامان ‌ی حزبه‌كان‬ ‫كوردس���تان روبه‌ڕوی‌ قه‌یران‌و كاره‌سات له‌م خۆپیش���اندانانه‌ واده‌كات ده‌سه‌اڵت‬ ‫بۆته‌وه‌و ئه‌وه‌ش مه‌ترس���یه‌كی‌ گه‌وره‌ی ‌ه بایه‌خ به‌داواكارییه‌كانیان نه‌دات"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "داواكارییه‌كانی‌ مامۆستایان‬ ‫كه‌ ده‌سه‌اڵتداران ده‌توانن داواكارییه‌كان ‌ی‬ ‫مامۆستایان جێبه‌ج ‌ێ بكه‌ن تاپرۆسه‌یه‌ك ‌ی پیشه‌یین‌و ده‌سته‌ی‌ مامۆستایانی‌ ناڕازی‌‌و‬ ‫وه‌ك یه‌كێتی‌ مامۆس���تایانیش سه‌ردان ‌ی‬ ‫ئاسایی‌ به‌ڕێوه‌بچێت‪.‬‬ ‫هه‌مو حزبه‌كانمان كردوه‌‌و خۆمان داوا ‌ی‬ ‫به‌اڵم به‌ش���ێك ‌ی دیك ‌ه له‌مامۆس���تایان ئه‌وه‌مان كردوه‌ ك ‌ه پشتگیریمان بكه‌ن"‪.‬‬ ‫م‪ .‬نه‌وش���یروان جه‌غت ل���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫به‌بایه‌خ���ه‌و‌ه له‌پش���تیوانی‌‌و ه���اوكار ‌ی‬ ‫حزب���ه‌كان ده‌ڕوانن ب���ۆ جێبه‌جێكردن‌و ك ‌ه تائێستا به‌شداری‌ حزبییه‌كان له‌سه‌ر‬ ‫به‌هه‌ندوه‌رگرتنی‌ داخوازی‌ مامۆستایان‪ .‬ئاس���تی‌ حزبی��� ‌ی نه‌بو‌ه به‌ڵكو له‌س���ه‌ر‬ ‫كارگێر ‌ی لقی‌ س���لێمانی‌ سكرتاریه‌ت ‌ی ئاستی‌ كه‌س��� ‌ی بوه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی "پێمباش ‌ه‬ ‫یه‌كێت���ی‌ مامۆس���تایانی‌ كوردس���تان‪ ،‬هه‌مو حزبه‌كان جگ��� ‌ه له‌پارتی‌‌و یه‌كێت ‌ی‬ ‫نه‌وش���یروان حه‌م���ه‌ غه‌ری���ب ئ���ه‌و پشتیوان ‌ی له‌خۆپیش���اندانی‌ مامۆستایان‬ ‫هه‌ڵمه‌ت���ه‌ به‌كارێك���ی‌ دروس���ت نازانێت بك ‌هن‌و به‌شداریی‌ تێدا بكه‌ن"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ناكرێت ئێمه‌ هه‌ر چاوه‌ڕوان‬ ‫ك���ه‌ پێیوای��� ‌ه به‌ش���داری‌‌و پش���تیوان ‌ی‬ ‫حزبه‌كان له‌س���ه‌ربه‌خۆیی‌ خۆپیشاندان‌و بی���ن‌و ده‌س���ه‌اڵتیش هی���چ وه‌اڵمێكیان‬ ‫داواكارییه‌كان���ی‌ مامۆس���تایان ك���ه‌م نه‌بێت"‪.‬‬

‫"مامۆستایان ‌ی كۆیه‌ له‌ژێر فشار ‌ی حزب بایكۆتیان شكاند"‬

‫په‌روه‌رد‌هی‌ كۆیه‌‪ :‬هیچ مامۆستایه‌ك له‌سه‌ر بایكۆت سزانه‌ دراوه‬ ‫بش����كێنرێت ب����ه‌وه‌ی‌ كۆی����ه‌ تاك����ه‌ ده‌رده‌بڕن‪.‬‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ ش����كاندنی‌ بایك����ۆت‌و‬ ‫قه‌زایه‌ له‌س����نوری‌ پارێزگای‌ هه‌ولێر‬ ‫ده‌وام‬ ‫پاش زیاتر له‌چل رۆژ له‌بایكۆتكردنی‌ بایكۆت‌و خۆپیشاندانی‌ ناڕه‌زایی‌ تێدا ده‌س����تپێكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ناوه‌نده‌كانی‌ خوێندن‪ ،‬مامۆستایانی‌ ئه‌نجامده‌درا‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ لێره‌ش مامۆستایه‌كی‌ كۆیه‌ كه‌پێی‌ باش نه‌بو‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌ی‌ كۆیه‌ ئه‌و فش����اره‌یان ن����اوی‌ بهێنرێت ده‌ڵێ����ت "به‌داخه‌وه‌‬ ‫شاری‌ كۆیه‌ بایكۆتیان شكاندو‬ ‫به‌بێ‌ جێبه‌جێكردنی‌ داواكاریه‌كانیان له‌س����ه‌ر مامۆس����تایان چڕ كرده‌وه‌و مامۆس����تایانی‌ كۆیه‌ یه‌ك هه‌ڵوێست‬ ‫له‌ڕێگای‌ فۆڕمێكه‌وه‌ ترس����یان له‌الی‌ نه‌ب����ون‌و نه‌یانتوان����ی‌ به‌ڵێنه‌ك����ه‌ی‌‬ ‫چونه‌وه‌ هۆڵه‌كانی‌ خوێندن‪،‬‬ ‫مامۆس����تا دروس����ت ك����رد ب����ه‌وه‌ی‌ خۆیان بگه‌یه‌ننه‌سه‌ر‪ ،‬راسته‌ فشاری‌‬ ‫به‌رپرسی‌ لقی‌ كۆیه‌ی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫ئه‌گه‌ر نه‌چن����ه‌وه‌ هۆڵه‌كانی‌ خوێندن زۆر له‌سه‌ر مامۆستایان هه‌بو به‌وه‌ی‌‬ ‫مامۆستایانیش ده‌ڵێت "به‌هۆی‌‬ ‫ئ����ه‌وا ده‌گوازرێن����ه‌وه‌ ب����ۆ ش����وێنه‌ ده‌بێت ده‌وام ده‌سپێبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫فشاری‌ حزبی‌ مامۆستایان‬ ‫دوره‌كان ی����ان مۆڵه‌تی‌ بێ موچه‌یان ئه‌گه‌ر هه‌مو مامۆستایان یه‌ك ده‌نگیان‬ ‫ناچاركراون بچنه‌وه‌ هۆڵه‌كانی‌‬ ‫پێده‌درێت یان ده‌رده‌كرێن‌و كه‌سانی‌ هه‌بوایه‌‌و نه‌چونایەت����ه‌وه‌ هۆڵه‌كانی‌‬ ‫خوێندن"‬ ‫ت����ر له‌ش����وێنه‌كه‌یان داده‌نرێت‪ ،‬هه‌ر خوێندن ئێستا بایكۆت به‌رده‌وام ده‌بو‬ ‫ب����ه‌رزان ش����ه‌الل به‌رپرس����ی‌ لقی‌ بۆیه‌ش ئه‌وه‌ش وایكرد كه‌ وا له‌كۆیه‌ فشاری‌ زیاتریشمان له‌سه‌ر ده‌سه‌اڵت‬ ‫كۆیه‌ی‌ یه‌كێتی‌ مامۆستایان له‌باره‌ی‌ بایكۆت بش����كێنرێت‌و ده‌وام ده‌ست دروست ده‌كرد‪ ،‬هه‌روه‌ها هۆكاری‌ تر‬ ‫بۆ ش����كاندنی‌ بایكۆت فشاری‌ حزبیه‌‬ ‫شكاندنی‌ بایكۆت له‌كۆیه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ پێكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئێس����تا له‌ش����اری‌ كۆی����ه‌ هه‌م����و به‌تایبه‌تی‌ یه‌كێتی‌ نیش����تیمانی‌ كه‌‬ ‫راگه‌یاند "ش����كاندنی‌ بایكۆت له‌كۆیه‌‬ ‫كراونه‌ت����ه‌وه‌و زۆربه‌ی‌ به‌ڕێوبه‌ره‌كانی‌ كۆیه‌ س����ه‌ر‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌و فش����اره‌ حزبیه‌ی‌ قوتابخان����ه‌كان‬ ‫له‌س����ه‌ر مامۆس����تایان بو ب����ه‌وه‌ی‌ مامۆستایانیش چونه‌ته‌وه‌ هۆڵه‌كانی‌ به‌یه‌كێت����ی‌ نیش����تیمانین‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌‬ ‫ش����اری‌ كۆیه‌ له‌ڕوی‌ ئیدارییه‌وه‌ سه‌ر خوێندن جگ����ه‌ له‌په‌یمانگای‌ هونه‌ر‌ه ئه‌وان ته‌س����لیمی‌ بڕیاری‌ حزب بون‌و‬ ‫به‌پارێ����زگای‌ هه‌ولێ����ره‌‪ ،‬وه‌زاره‌تی‌ جوانه‌كانی‌ شه‌هید جه‌عفه‌ر هه‌روه‌ها پش����تیان له‌داواكاری‌ مامۆس����تایان‬ ‫په‌روه‌رده‌ش ده‌یویست ناڕه‌زایه‌تیه‌كان په‌روه‌رده‌ی‌ وه‌رزشی‌ كۆیه‌ به‌رده‌وامن ك����رد‌و له‌قوتابخانه‌كانیان خوێندنیان‬ ‫ته‌نها له‌سنوری‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌‌و له‌بایك����ۆت‪ ،‬جگه‌له‌وه‌ش هه‌مو پێنج ده‌ستپێكردوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و مامۆستایه‌ ئاماژه‌ی به‌وه‌ش دا‬ ‫هه‌ڵه‌بج����ه‌ كۆبكاته‌وه‌‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ زۆر ش����ه‌ممانێك له‌به‌رده‌م پ����ه‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫ب����ۆی‌ گرنگ بو ك����ه‌ له‌كۆیه‌ بایكۆت كۆی����ه‌ مامۆس����تایان ناڕه‌زایه‌ت����ی‌ "هه‌ر له‌سه‌ره‌تای ده‌ستپێكردنه‌وه‌ی‌‬

‫ده‌وام له‌كۆی����ه‌ بایك����ۆت ك����را ب����ۆ‬ ‫داواكاری‌ ماف����ی‌ مامۆس����تا ب����و بۆ‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ فش����ار له‌س����ه‌ر حكومه‌ت‌و‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ دروس����ت بكه‌ین‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌ده‌م داواكارییه‌كانمانه‌وه‌‬ ‫بێ����ت‪ ،‬ب����ه‌اڵم ش����كاندنی‌ بایكۆت‌و‬ ‫چون����ه‌وه‌ هۆڵ����ی‌ خوێن����دن دو جار‬ ‫قوتابی‌ ده‌بێته‌ قوربانی‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئێم����ه‌ به‌ب����ێ جێبه‌ج����ێ‌ بونی‌ هیچ‬ ‫داواكاریی����ه‌ك بایكۆتم����ان ش����كاند‬ ‫به‌وه‌ش ش����كۆی‌ مامۆس����تا شكێنرا‬ ‫هه‌رگیز ئه‌و قه‌دره‌ی‌ جارانی‌ نامێنێت‬ ‫ل����ه‌الی‌ قوتابی‌‪ ،‬هه‌ر بۆی����ه‌ داواكارم‬ ‫مامۆستایانی‌ سلێمانی‌و چوار ده‌وری‌‬ ‫هه‌رگیز بایكۆت نه‌شكێنن‌و به‌رده‌وام‬ ‫بن له‌خۆپیشاندان‌و مێژو بۆ خۆتان‌و‬ ‫میلله‌ته‌كه‌تان تۆمار بكه‌ن"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌ پ����ه‌روه‌رده‌ی‌ كۆیه‌‬ ‫ره‌نج حه‌م����ه‌د ره‌تی‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ وا‬ ‫ئه‌وان فش����اریان له‌سه‌ر مامۆستایان‬ ‫دروس����ت كردبێ����ت ب����ه‌وه‌ی‌ ده‌وام‬ ‫ده‌س����تپێبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬له‌مباره‌یه‌وه‌ وتی‌‬ ‫"تاك����و ئێس����تا هیچ مامۆس����تایه‌ك‬ ‫له‌س����ه‌ر بایك����ۆت كردن له‌س����نوری‌‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌ی‌ كۆی����ه‌ س����زانه‌دراوه‌‬

‫هه‌روه‌ها هیچ فشارێكیشمان نه‌كردو‌ه‬ ‫كه‌ ئه‌وان بچنه‌وه‌ هۆڵه‌كانی‌ خوێندن‪،‬‬ ‫به‌ڵك����و ته‌نها ئه‌وه‌ن����ده‌ نه‌بێت ئێمه‌‬ ‫له‌پ����ه‌روه‌رده‌وه‌ كتابم����ان بۆ هه‌مو‬ ‫قوتابخان����ه‌كان كردوه‌ ب����ه‌وه‌ی‌ هه‌ر‬ ‫مامۆس����تایه‌ك هات����ه‌وه‌ ده‌وام ناوی‌‬ ‫بنوس����رێت ب����ۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌رپرس����یار‬ ‫نه‌بین له‌و مامۆستایانه‌ی‌ بایكۆتیان‬ ‫كردوه‌ یاخ����ود به‌هۆكارێ����ك نایه‌نه‌‬ ‫ده‌وام‪ ،‬چونك����ه‌ م����ه‌رج نیه‌ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫ده‌وام ناك����ه‌ن بایكۆتی����ان كردبێت‌و‬ ‫خۆپیش����اندان بك����ه‌ن هه‌ندێك له‌و‬ ‫مامۆستایانه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ن"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد كه‌ وا‬ ‫"هه‌ر له‌س����ه‌ره‌تای ده‌سپێكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫خوێن����دن‌و بایك����ۆت كردن����ی‬ ‫هۆڵه‌كانی‌ خوێندن ئێمه‌ پش����تگیری‌‬ ‫داواكارییه‌كان����ی‌ مامۆس����تایانمان‬ ‫ك����ردوه‌ هه‌روه‌ه����ا پش����تگیری‌ ئه‌و‬ ‫مامۆستایانه‌مان كردوه‌ كه‌ وا ده‌وام‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬هیچ مامۆستایه‌كیش له‌سه‌ر‬ ‫بایكۆت س����زا نه‌دراوه‌و هه‌ڕه‌ش����ه‌ی‌‬ ‫لێنه‌ك����راوه‌ له‌الی����ه‌ن پ����ه‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫كۆیه‌ش����ه‌وه‌ هیچ فش����ارێكی‌ له‌سه‌ر‬ ‫نه‌بوه‌"‪.‬‬

‫راسته‌ فشاری‌ زۆر‬ ‫له‌سه‌ر مامۆستایان‬ ‫هه‌بو به‌وه‌ی‌ ده‌بێت‬ ‫ده‌وام ده‌سپێبكه‌نه‌و‌ه‬ ‫به‌اڵم ئه‌گه‌ر هه‌مو‬ ‫مامۆستایان یه‌ك‬ ‫ده‌نگیان هه‌بوایه‌‌و‬ ‫نه‌چونایەته‌وه‌ هۆڵه‌كان ‌ی‬ ‫خوێندن ئێستا بایكۆت‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بو‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )553‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/11/22‬‬

‫چۆن شکۆ بۆ وشەی (گۆڕان) بگێڕینەوە‬ ‫ئەحمەد محەمەد ئاباڵخی‬ ‫سەردەمێک کە دو حیزبی دەسەاڵتدار‬ ‫لەکوردوستاندا بااڵدەست بون کە ئەوانیش‬ ‫(یەکێتی نیشتمانی کوردستان‌و پارتی‬ ‫دیموکراتی کوردس���تان) بون ‪ ،‬ئەگەر‬ ‫رەخنەت لەپارتی بگرتایە ئەیانوت ئەوە‬ ‫یەکێتی���ەو ئەگەر رەخن���ەت لەیەکێتی‬ ‫بگرتای���ە ئەیانوت ئ���ەوە پارتیە‪ ،‬خۆ‬ ‫ئەگەر رەخن���ەت لەهەردوکیان بگرتایە‬ ‫ئەیانوت ئەوە تاب���وری پێنجەمە‪ ،‬وای‬ ‫لێهاتبو قایل بیت بەناوبردنت بەتابوری‬ ‫پێنجەم کە مەبەس���ت لێ���ی تابورێکی‬ ‫ئاژاوەگێڕو دژەئیرادەی گەلە بەمەرجێ‬ ‫دەست بۆ موقەدەساتەکانی ترت نەبەن‪،‬‬ ‫چونکە ئەوەش���یان ئاسان بو بۆ ئەوان‬ ‫کە بێش���ەرەفت بکەن‌و بۆت هەڵبەستن‬ ‫کە دایک‌و خوش���ک‌و خێزانیش���ت بێ‬ ‫ئابڕوو لەشفرۆشن‪ ،‬هەر زۆریش ئاسان‬ ‫بو فایلت بۆ دروس���ت بکەن لەو فۆرم‌و‬ ‫مۆرو بەڵگەنام���ە زۆرو زەبەندانەی کە‬ ‫لەبەردەس���تیانابو بەئاس���انی بتکەنە‬ ‫کۆنەجاش‌و کۆنەبەعس���ی‪ ،‬رەنگە ئەم‬ ‫نوس���ینەی منیش وەک زۆر نوس���ینی‬ ‫ت���ری پێش���تر ئ���ەوەی لێبکەوێتەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم دڵنیام دەریا بەدەمی سەگ گاڵو‬ ‫نابێت‌و ئەم نوسینەشم نە الیەنداریە بۆ‬ ‫هیچ حزبێک‌و وێڕای ئەوەی کە لەئەدای‬ ‫هیچیان رازی نیم بەاڵم خەباتی رابردوی‬ ‫هەمویان ب���ەرز ئەنرخێنم‌و نە بەخۆم‌و‬ ‫نە بەکەس رەوا ئەبینم بەکەم س���ەیری‬ ‫بکات‪ ،‬ئێستاش کە هەندێک پیاچونەوە‬ ‫بکەین بەڕوداوی ئەم چەند ساڵەی ئەم‬ ‫دواییەی ناوەندی سیاسی کوردستان‌و‬ ‫دروستبونی (گۆڕان) ئەم کەفوکوڵەی‬ ‫شەقامی سیاس���ی رەنگە بدرێینە پاڵ‬ ‫پارتی یا یەکێ���ک لەباڵەکانی یەکێتی‬ ‫چونک���ە ئەوە بوە بەکلت���ور الی ئێمە‬ ‫کە لەگەڵ نەبویت مانای ئەوەیە دژیت‬ ‫یان مانای ئەوەیە لەبەرژەوەندی الیەک‬ ‫ئەنوس���یت‪ ،‬بەاڵم پێش ئاماژەی ئەوان‬ ‫لێ���رەوە رایئەگەیەنم کە هی���چ لەوانە‬ ‫نی���م‌و تاکێکی ئەم کۆمەڵەم‌و بۆم هەیە‬ ‫سەربەس���تانە بیروڕای خۆم بنوس���م‌و‬ ‫مەرجیش نیە لەسەدا سەد راستیەکانم‬ ‫پێکابێت‪ ،‬خ���ۆ ئەگەر ببێتە پرۆژەیەک‬ ‫بۆ گفتوگۆ رەنگە زیاتر بەرچاومان رون‬ ‫بکاتەوە‪.‬‬ ‫وەک ئاش���کرایە کاتێ���ک رێککەوتن‬ ‫لەنێ���وان یەکێت���ی‌و گ���ۆڕان پێکهات‪،‬‬

‫هەندێ���ک لەکادران���ی ن���او یەکێت���ی‬ ‫لەهەردو باڵەکە (باڵ���ی زۆرینەو باڵی‬ ‫ناوەن���دی بڕیار) پێیان خ���ۆش بو بۆ‬ ‫ئ���ەوەی پێگ���ەی یەکێتی پ���ێ بەهێز‬ ‫ببێت لەبەرانب���ەر رکەبەرایەتی پارتی‪،‬‬ ‫لەهەمان کاتدا هەندێکی ناو هەردو ئەو‬ ‫دوباڵ���ە پێیان ناخۆش بو چونکە وەک‬ ‫لەزاری هەندێکیانەوە ئەبیسترێ‪ ،‬گۆڕان‬ ‫یەکێتی لەت ک���ردو الوازی کردو وەک‬ ‫خۆیان ئەڵێن ئەوەندەی گۆڕان زەرەری‬ ‫لێ���داون نیو ئەوەندە پارتی لەش���ەڕی‬ ‫ناوخۆدا زەرەری لێنەداون‌و بەعس���یش‬ ‫لەشەڕی ش���اخدا ئەوەی پێنەکردون‪،‬‬ ‫ب���ەڕای منیش هەر وابوە چونکە گۆڕان‬ ‫لەسەر الشەی ئەوان دروست بو سواری‬ ‫شەپۆلی ناڕەزاییەکانی ناو یەکێتی بو‪.‬‬ ‫ک���وا کێ پێمئەڵێ گ���ۆڕان پارتیەک یا‬ ‫ش���یوعیەک یا حس���کێکی تیابو وازی‬ ‫لەحزبەکەی خۆی هێنابێت‌و چوبێتە ناو‬ ‫ئەوان‪ ،‬گۆڕان س���ەرەتا بەهاوکاری مام‬ ‫جەالل دروست بو‪ ،‬نەوشیروان پارەیەکی‬ ‫زۆری لەگەڵ بینایەکی باش لەمام جەالل‬ ‫وەرگ���رت بەبیانوی ئەوەی کە ئیتر ئەو‬ ‫کاری سیاسەت ناکات‌و خەریکی کاری‬ ‫رۆش���نبیری‌و کلتوری ئەبێ���ت‌و بۆ ئەو‬ ‫مەبەس���تەش کۆمپانیایەکی دروستکرد‬ ‫بەن���اوی کۆمپانی���ای وش���ەو کاری‬ ‫ئەوکۆمپانیای���ە راگەیاندن ئەبێت‪ ،‬ئەم‬ ‫دورکەوتنەوەیەی نەوشیروانیش لەوەوە‬ ‫س���ەری هەڵدا کاتێک ویستی ریفراندۆم‬ ‫لەناو یەکێتیدا ب���کات بەزەرەری خۆی‬ ‫ش���کایەوەو کۆس���رەت رەس���وڵ ب���و‬ ‫گۆڕان دوای ئەوەی شکس���تی خوارد‬ ‫بەجێگری یەکەم‪ ،‬کاتێکیش رۆیش���ت‌و‬ ‫بانگەوازی دروستکردنی گۆڕانی راگەیاند لەپیادەکردنی ئەو سیاسەتەی کە بریتی‬ ‫هەر ئەوانە لەگەڵی رۆیشتن کە ناڕازی ب���و لەدەرهێنانی بەڕەک���ە لەژێر پێی‬ ‫بون‌و ئ���ەم ناڕازیانەش‪ 3‬بەش بون ‪ -1‬یەکێت���ی‌و گەورەکردنی رێکخراوەکەی‌و‬ ‫ئەوانەی کەسانی خەمخۆرو رۆشنبیربون دوات���ر بەربەرەکان���ی پارت���ی‌و ئەگەر‬ ‫لەئەدای یەکێتی رازی نەبون‪ ،‬سەبارەت نەیتوان���ی دوب���ارە لەتکردن���ەوەی‬ ‫بەسیاسەتی یەکێتی لەهەندێک بوارداو باشوری کوردستان‌و دروستکردنەوەی‬ ‫دەسەاڵتی گۆڕانکاریش���یان نەبو لەناو دو ئیدارەی���ی کە ئێس���تاش هەوڵی بۆ‬ ‫حیزبدا‪ -2 .‬هەندێکیان کەسانی ناڕازی ئ���ەدا‪ ،‬بەناچ���اری پەنای ب���ردەوە بۆ‬ ‫بون لەبەرئەوەی هیچیان بەر نەکەوتبو ن���او یەکێتی ‪ ،‬ک���ە هەندێک لەکادرانی‬ ‫نە لەپول‌و پارەو نە لەپۆس���ت‌و پایەی یەکێتی پێیان وایە ئەم هاوپەیمانێتیە‬ ‫ناو حزب یا فەرمانگەکانی حکومەت‪ -3 .‬هەنگاوی یەکەمە ب���ۆ گەڕانەوە بۆ ناو‬ ‫ئەوانە بون کە ئەوەندەیان رق لەپارتی یەکێتی کە بۆ ئەمەش���یان دو بۆچونی‬ ‫بو یەکەم دژی رێکەوتنە ستراتیژیەکەی جیاواز هەیە لەناو یەکێتیدا‪ ،‬هەندێکیان‬ ‫پارت���ی‌و یەکێت���ی بون‌و ئەگ���ەڕان بۆ پێی���ان وایە ئ���ەم گەڕانەوەیە یەکێتی‬ ‫قوژبنێک کە زیات���ر دژ بەپارتی بێت‌و بەهێز ئ���ەکات‌و هەندێکیان ترس���یان‬ ‫نەوش���یروان مس���تەفاش لەسەرەتای هەی���ە لەسیاس���ەتە ژێربەژێرەکان���ی‬ ‫ژیانی���ەوە هەر بەوە ناس���راوە‪ ،‬کەواتە نەوشیروان کە ئەو هەوڵە بدات یەکێتی‬ ‫پەلکێش بکات ب���ۆ مەرامەکانی خۆی‌و‬ ‫پەنای ئەو بۆ ئەم بەشەیان باشە‪.‬‬

‫ئێستاش کە‬ ‫دەیانەوێ‬ ‫سواری شەپۆلی‬ ‫ناڕەزاییەکانی‬ ‫مامۆستایانی‬ ‫بێ موچەو‬ ‫فەرمانبەرانی بێ‬ ‫موچە ببن رویان‬ ‫نایەت‌و بەشەرمەوە‬ ‫هەندێک کادری‬ ‫خۆیان ئەنێرن‬

‫دوای ئەوەی لەناو یەکێتی بااڵدەس���ت‬ ‫بو یەک���ە یەکە ئەوکادران���ەی یەکێتی‬ ‫کە خۆی نایەوێن البب���ات‌‪ .‬پێیان وایە‬ ‫نەبنە س���تونێک بۆ راگرتن‌و داپۆشینی‬ ‫شکستەکانی گۆڕانێک کە پێشتر زیانی‬ ‫زۆری بەڕیزەکان���ی یەکێتی گەیاندوە‪،‬‬ ‫هەروەه���ا هەندێکی���ش لەکادرانی ناو‬ ‫گ���ۆڕان پێیان خۆش نی���ە بچنەوە ناو‬ ‫یەکێت���ی بەتایبەتی ئەوانەیان کە لەناو‬ ‫حزبە ئیس�ل�امیەکانەوە دزەیان کردۆتە‬ ‫ن���او گ���ۆڕان‌و ئێس���تاش هەندێکیان‬ ‫بااڵدەس���تن‪ ،‬ئەم دو جۆری بیروڕایەی‬ ‫هەردوال بەئاش���کرا دی���ارە بەبیروڕای‬ ‫کادران���ی ه���ەردوالوە بەتایبەت���ی لەم‬ ‫دوایی���ە ک���ە لەس���ەر لێدوانێکی مەال‬ ‫بەختی���ار لەراگەیاندنەکانا دەمەدەمێی‬ ‫هەردوالی لێکەوتەوە‪.‬‬ ‫لەسواربونی شەپۆلی‬ ‫ناڕەزایەتیەکانی ناو یەکێتیەوە بۆ‬ ‫سواربونی شەپۆلی ناڕەزایەتیەکانی‬ ‫خه‌ڵک‬ ‫گومان���ی تی���ا نی���ە ک���ە خەڵکێکی‬ ‫ناڕازی زۆر هەیە لەئ���ەدای حکومەت‌و‬ ‫لەدەستێوەردانی حزبەکان بۆ سەر ژیانی‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و ئابوری تاک‌و قۆرخکردنی‬ ‫زۆر لەب���وارەکان ه���ەر لەدامەزراندنی‬ ‫فەڕاش���ێکەوە بۆ گەورەترین پۆس���ت‌و‬ ‫هەر لەقۆرخکردنی کاروباری بازرگانی‌و‬ ‫خاوەندارێتی‌و بەڵێندەرایەتی تائەگاتە‬ ‫دزینی قوتی خەڵکی‌و بێ موچەکردن‌و‬ ‫برسیکردن‌و شکاندنی شکۆی هاواڵتیان‪،‬‬ ‫دیارە ئەم خەڵکە ناڕازیەش پەنا ئەبات‬ ‫بۆ هەر کەس‌و الیەنێک کە بەفریادڕەسی‬ ‫بزانێ‌و تروس���کایی هیوایەکی بداتێ یا‬ ‫بەڵێنێکی چاککردنی گوزەرانی بداتێ‪،‬‬ ‫بۆیە ئەم خەڵکە پێویستی بەڕیکخستن‌و‬ ‫پێشڕەوایەتی هەیە‪ ،‬لێرەوە رێکخراوی‬ ‫گۆڕان یان بزوتن���ەوەی گۆڕان هەوڵی‬ ‫ئەوەی دا کە ئەو ناڕەزایەتیە بقۆزێتەوەو‬ ‫بەهەمان ش���ێوەی ناڕەزایەتیەکانی ناو‬ ‫یەکێت���ی س���واری ئەم شەپۆلەش���یان‬ ‫ببێت‪ ،‬بەاڵم ئەمجارە شکستیان هێنا‪.‬‬ ‫هۆکارەکەشی ئەمانە بون‪:‬‬ ‫ه���ەر لەڕێکخەرەکەی���ەوە‬ ‫‪ .1‬‬ ‫تادوا ئەندامی گۆڕان ئەندامی حزبێکی‬ ‫بااڵدەستی کوردستان بون هەندێکیشیان‬ ‫لەڕیزی یەکەمی س���ەرەوەی ئەو حزبە‬ ‫بون‌و لەس���ەردەمێکدا کە دو ئیدارەیی‬ ‫بو حوکمڕانی زۆنی س���ەوز بون کەس‬ ‫بەرهەڵس���تکاریان نەب���و هەرخۆی���ان‬

‫‪19‬‬

‫ح���ەزی هەندێکیان بەس ب���ۆ ئەوەی‬ ‫بچنە ناو دەس���ەاڵتەوە بێ بیرکردنەوە‬ ‫لەوەی ئەتوانن چی بکەن لەوێ لەکاتی‬ ‫هەڵبژاردنەکان���دا دروش���می (ب���ەرەو‬ ‫دەسەاڵت) ی پێبەرزکردنەوە کە ئەویش‬ ‫رون نەب���و ئای���ا ئەیانەوێ دەس���ەاڵت‬ ‫بەت���ەواوی بگرنە دەس���ت کە ئەوەیان‬ ‫بەپێی حەجمی خۆیان موس���تەحیل بو‬ ‫ئەگەر نیازیشیان هەبوبێت یان ئەوەی‬ ‫بچنە ناو دەسەاڵتەوە کە ئەویش وەک‬ ‫وتم���ان بیری���ان ل���ەوە نەکردبۆوە کە‬ ‫کەمینە دەشێ دەنگی ناڕەزایی هەبێت‬ ‫بەاڵم بڕیار الی زۆرینەیە ‪ ،‬کاتێک چون‌و‬ ‫هیچیان پێنەکرا ئەمەش بێئومێدیەکی‬ ‫تری خەڵکی دروس���ت کرد پێیان‌و بوە‬ ‫هۆکارێک���ی تر بۆ شکس���تیان‪ .‬چونکە‬ ‫ناکرێت تۆ لەدەسەاڵتێکدا بەشدار بیت‌و‬ ‫لەهەم���ان کاتدا دژی ئەو دەس���ەاڵتە‬ ‫بی���ت‪ ،‬بۆیە کە گ���ۆڕان هیچی پێنەکرا‬ ‫لەدەس���ەاڵتداو وەزیرەکانی نەیانتوانی‬ ‫ئەجن���دای خۆی���ان جێبەج���ێ بکەن‬ ‫وەک خۆیان ئەڵێ���ن‌و رێگەیان پێنەدرا‬ ‫ئەب���و پێش ئ���ەوەی دەربکرێن خۆیان‬ ‫بهاتنایەت���ە دەرەوە‪ ،‬ئەوکات���ە گۆڕان‬ ‫دەیتوانی متمانەیەکی تری هەبێت‌و بۆی‬ ‫هەب���و پێش جەماوەری خۆپیش���اندەر‬ ‫بکەوێت‪ ،‬بەاڵم دیار بو ئەو متمانەیەیان‬ ‫دۆڕان‪ ،‬ئەوە بو دواییش رویان نەئەهات‬ ‫خۆیان بکەن بەخاوەنی‪ ،‬ئێس���تاش کە‬ ‫دەیانەوێ سواری شەپۆلی ناڕەزاییەکانی‬ ‫مامۆس���تایانی بێ موچەو فەرمانبەرانی‬ ‫بێ موچە ببن رویان نایەت‌و بەشەرمەوە‬ ‫هەندێ���ک کادری خۆیان ئەنێرن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەژێ���ر ن���اوی گۆڕاندا ن���ا تەنها وەک‬ ‫خۆشکردنی ئاگرەکە لەدورەوە‪.‬‬

‫لەس���احەکەدا ب���ون‪ ،‬ب���ۆ ئەوکات���ە‬ ‫گۆڕانکاری���ان نەک���رد کەس دەس���تی‬ ‫گرتبون‪ ،‬ئ���ەی خێرە ئێس���تا قۆڵیان‬ ‫لێهەڵماڵی���وە؟ ه���ەر لەوکاتەوە کە دو‬ ‫ئیدارەی���ی هەبو تائێس���تاش کە یەک‬ ‫ئیدارەییە لەس���ایەی پارتی‌و یەکێتیدا‬ ‫س���امانی خەلک بەتااڵن ئەبرێت‌و زوڵم‬ ‫لەخەڵک ئەکرێت‪.‬‬ ‫‪ .2‬کاتێک س���واری ناڕەزایەتیەکانی‬ ‫خەڵ���ک ب���ون‌و دەس���تیان ک���رد‬ ‫بەپڕوپاگەندەی ئۆپۆزسیۆن بون لەباتی‬ ‫ئەوەی لەگەڵ خەڵکی چەپ‌و رۆشنبیرو‬ ‫ئەوان���ەی دور ئەڕوانن‌و ورد ش���یکارو‬ ‫تاوتوێی مەسەلەکان ئەکەن‌و پاشەڕۆژ‬ ‫ئەبین���ن‌و لەم ج���ۆرە خەڵکە لەدەوری‬ ‫خۆیان کۆ بکەنەوە‪ ،‬لەگەڵ ئیسالمیەکان‬ ‫بون���ە هاوپەیمان‌و ب���ەوە دڵخۆش بون‬ ‫کە لە‪ 17‬ش���وبات لەبەردەرکی س���ەرا‬ ‫بەرماڵیان لێڕاخس���ت‌و کەوتنە السایی‬ ‫کردنەوەی ئیخوان موس���لمینی میسر‪،‬‬ ‫خەڵک���ی هۆش���یاری ئەم���ڕۆ تێئەگات‬ ‫کە هاتنەپێش���ەوەی حوکمی خەالفەت‬ ‫گەڕاندن���ەوەی کۆمەڵگای���ەو زیات���ر‬ ‫بەکۆیلەکردنێتی نەک بەرەو پێشبردنی‬ ‫شارستانیەت‌و مەدەنیەت‌و عەلمانیەت‪،‬‬ ‫ئەمەی���ان بێئاگاییەک���ی زۆری گۆڕان‬ ‫بو لەدنیای سیاس���ەت‌و پێش���ڕەویەتی‬ ‫میللەت‌و خەڵکی ستەمدیدەو ئەمە تەنها‬ ‫کۆکردنەوەی خەڵک بو دژی پارتی نەک‬ ‫هەوڵی چاککردنی ژیانی خەڵک بەڵکو‬ ‫بردنێتی لەخراپەوە بۆ خراپتر‪.‬‬ ‫ناڕەزایەت���ی خەڵ���ک بەدو‬ ‫‪ .3‬‬ ‫ئاراس���تەدا ئ���ەڕوات‪ ،‬وات���ە ک���ە تۆ‬ ‫ئۆپۆزسیۆن بویت دو رێگەت لەبەرە یان‬ ‫هەوڵی چاککردنی سیاس���ەتی حوکم‌و‬ ‫سیس���تمی بەڕێوەبردن ئەدەیت بەرەو‬ ‫بۆیە الی من گ���ۆڕان جێگەی هیواو‬ ‫باش���تر یان هەوڵی روخانی دەسەاڵت‬ ‫ئەدەیت تا لەشوێنی دەسەاڵتێکی باشتر ئومێ���دی گۆڕانخ���وازان نەم���اوە‪ ،‬من‬ ‫دروست بکەیت‪ ،‬دیاربو گۆڕان لەتوانایدا وەک چەپێ���ك کە گۆڕینی سیس���تمی‬ ‫نەبو باس لەالبردنی دەس���ەاڵت بکات بەڕێوەب���ردن‌و سیس���تمی ئاب���وری‌و‬ ‫هەرچەند بەپروپاگەندەکانی ناوخۆیان سیستمی کۆمەاڵیەتی ئەوپەڕی ئاواتمەو‬ ‫حەزی���ان لێب���و وەک کادرێکی یەکێتی ه���ەر بەو هیوای���ەوەم کە ئ���ەم واڵتە‬ ‫باس لەوە ئەکات کاتێ لەکۆبونەوەیەکی بەرەو س���ەربەخۆیی‌و شارس���تانیەت‌و‬ ‫گۆڕاندا دوای هەڵبژاردن کاتێ باس���ی مەدەنی���ەت‌و عەلمانی���ەت ب���ڕوا‪ ،‬من‌و‬ ‫یەکێت���ی ک���راوە وتویەتی ب���ۆ ماون هەم���و ئ���ەو هاوڕێیانەم کە ئ���اوا بیر‬ ‫هەروەه���ا کادرە بچوکەکانی���ان دیاربو ئەکەینەوە لەداهاتودا ئەگەر بیرمان لەو‬ ‫وابەگوێیان���دا درابو ئەیانوت ئینش���ەاڵ گۆڕانکاریانە کردەوە ئەبێ بەحەزەرەوە‬ ‫پارتی لەسنور ئەکەین بەودیوا‪ ،‬ئەمەبو وش���ەی (گۆڕان) بەکاربهێنین چونکە‬ ‫سیاس���ەتی ناڕونی گۆڕان ک���ە نە دژ ئەوەندە ئەو وشەیە لەبەرچاوی خەڵک‬ ‫لەگ���ەڵ حزب���ە دەس���ەاڵتدارەکان‌و نە کەوت کاتی زۆری ئەوێت تا شکۆی بۆ‬ ‫دۆست سەری لێتێکدابون‪ ،‬بەاڵم دیاربو بگەڕێتەوە‪.‬‬

‫سەركردەی نائەقاڵنی‪ ...‬پاشماوە‬ ‫ئێستا ئەو ترسەی لەسەر كۆمەڵگا نیشتوە‬ ‫بەجۆرێكە ئەقڵی لەدەستداوە‪ ،‬چونكە دوژمنی‬ ‫بابەكوش���تەی ئەقڵ‌و ئەقاڵنییەت تەنیاو تەنیا‬ ‫ترس���ە‪ ،‬بۆیە ترس‌و ئەقڵ دو گەوهەری ژیانن‬ ‫بۆ مرۆڤ‪ ،‬ئەگەرچی پەیوەندی نێوانیان تەواو‬ ‫ئاڵۆزو تەنان���ەت دژە‪ ،‬رەنگە هەندێكجار ئەقڵ‬ ‫ت���رس بەرهەمبهێنێ‪ ،‬بەاڵم بەوجۆرە بەرهەمی‬ ‫ناهێنێت كە ئیرادەك���ەت بكوژێت‌و چی هێزت‬ ‫هەیە لەن���اوی بب���ات‪ ،‬چونكە ت���رس ئەگەر‬ ‫بەڕوتی‌و بەپەتی وەرتگرت ئەوا بەتەواوی ئەقڵ‬ ‫لەناو دەبات‌و س���ەریدەبڕێ‪ ،‬بونی هەڕەش���ەی‬ ‫بەردەوام لەالیەن دەسەاڵتی ستەمكارەوە وای‬ ‫لەمرۆڤەكان كردوە بەتەواوی ئەو ترسە بەسەر‬ ‫ئەقڵیاندا زاڵ ببێت‪ ،‬ت���رس‌و نیگەرانی لەگەڵ‬ ‫ئەقاڵنییەت هەمیشە بەشێكی زیندون لەژیانی‬ ‫هەر تاكێكداو هەر بەمش���ێوەیەش دەمێننەوە‪،‬‬ ‫واتا نە ت���رس كۆتایی دێت‌و نە ئەقاڵنیەتیش‪،‬‬ ‫ئەمە بەشێكی ئاسایی‌و سروشتییە لەژیانی هەر‬

‫مرۆڤێكدا‪ ،‬هەردوكیش���یان(واتا ترس‌و ئەقڵ)‬ ‫بەتەواوی پێكناكۆكن‌و هەمیشە لەملمالنێیەكی‬ ‫تون���ددان لەناو بیركردن���ەوەی هەر مرۆڤێكدا‪،‬‬ ‫كۆكردنەوەی هەردوكی���ان بەیەكەوە‪ ،‬زۆرجار‬ ‫مرۆڤ توش���ی لێڵی‌و تاریكی‌و ناڕۆش���نی بۆ‬ ‫ئایندە دروستدەكات‪ ،‬كە ئێستا رێك كۆمەڵگای‬ ‫كوردی وای لێ بەس���ەرهاتوەو هیچ رامانێكی‬ ‫قوڵی بۆ ئایندەو دونیابینییەكی بۆ داهاتو پێ‬ ‫نییە‪،‬كۆمەڵگایەك���ە داتەپیوەو هیچ بەهایەكی‬ ‫بەخۆیەوە نەهێش���توە‪ ،‬بەاڵم لەبنەڕەتدا ترس‬ ‫ناتوانێ تاس���ەر ئەق���ڵ لەناو بب���ات‪ ،‬بەڵكو‬ ‫دواج���ار ئەقڵ بەخەبەر دێت���ەوەو راچەنینێك‬ ‫لەبیركردنەوەی مرۆڤدا دروس���تدەكات‌و دەبێتە‬ ‫هەڕەش���ەیەكی جیدی بۆس���ەر ت���رس‌و ترس‬ ‫لەن���او دەبات‪ ،‬لەوەدەچێ هێش���تا كۆمەڵگای‬ ‫كوردی ماویەتی بەخەبەربێتەوەو ئەو راچەنینە‬ ‫بەمێش���كیدا نەهات���وە‪ .‬چونك���ە دەبێت ئەوە‬ ‫بزانرێت قەناعەتپێكردن بەژیانێكی ستەمكاری‬ ‫عدد‪2056 :‬‬ ‫به‌روار‪2016/11/14 :‬‬

‫ی رزگار ‌ی‬ ‫ی شاره‌وان ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫كارگێری‌ و خۆیه‌ت ‌ی‬

‫ی‬ ‫ئاگادار ‌‬ ‫ی (‪-1987‬‬ ‫ی ئاگاداری‌ هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ ك ‌ه سااڵن ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگار ‌‬ ‫‪ )1989‬زه‌ویان له‌ناحیی ‌هی‌ رزگاری‌ (صمود) وه‌رگرتوه‌ ك ‌ه هاواڵتی‌ (عزیز س���عید محمد) خاوه‌ن‬ ‫زه‌وی‌ ژم���ار‌ه هه‌وائی‌ (‪ )5207‬داوای‌ ڕێگا پێدانی‌ كردوه‌ ب ‌ه مه‌به‌س���تی‌ دروس���تكردنی‌ خانوو‬ ‫ی‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و پارچ ‌ه زه‌ویی ‌ه هه‌ی ‌ه له‌م���او‌هی‌ (‪ )30‬ڕۆژدا ل ‌ه دوا ‌‬ ‫هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ش���اره‌وانیمان بكات���ه‌و‌ه ب ‌ه پێچه‌وانه‌و‌ه‬ ‫ی ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی بۆ ناوبراو ده‌كات‪.‬‬ ‫شاره‌وانیمان كاری‌ یاسای ‌‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ی رزگاری‌‬ ‫ی شاره‌وان ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ونبون‬

‫ێ س���ه‌د هه‌زار دیناره‌) ب ‌ه ژمار‌ه‬ ‫* وه‌س���ڵێكی‌ ش���اره‌وانی‌ كه‌الر‪ ،‬كه‌ بڕه‌ك ‌هی‌ (‪ 300000‬س��� ‌‬ ‫(‪ )0291131‬به‌ن���اوی‌ ( س���اڵح كریم احم���د) ونبوه‌‪،‬هه‌ركه‌س ده‌یدۆزێت���ه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ‬ ‫ی خـاك له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫كتێبخانه‌ ‌‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ناوی‌ (فازل سعید حسین) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه‬ ‫ی سلیمان ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازگان ‌‬ ‫بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (ئه‌نوه‌ر حه‌م ‌ه صالح حه‌مه‌ رشید)‬ ‫ی سلێمانی‌ ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوور ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێن ‌ه ‪.‬‬

‫یان ترس���اندن لەحوكمڕانیەك���ی دیكتاتۆری‪،‬‬ ‫هەركامێكی���ان بێ���ت‪ ،‬لەس���ەر بنەمای ئەقڵ‬ ‫پێكنەهات���وە‪ ،‬زیات���ر هێزو ب���ازوی ترس ئەو‬ ‫دۆخەی دروستكردوە‪ ،‬واتا دور لەئەقاڵنییەت‪،‬‬ ‫لەسەر یاریكردن بەسۆزو عاتیفەو پاڵنەرەكانی‬ ‫ناوەوەی خەڵك دروس���تبون‪ ،‬ئەمەش هەمیشە‬ ‫كۆتایی پێهات���وەو لەناو ب���ردراوە‪ .‬بەتایبەت‬ ‫لەرۆژگاری ئەمڕۆماندا كە لەس���ەدەی پازدەوە‬ ‫شۆڕش���ی زانیارییەكان دەستیپێكردوەو هێزی‬ ‫بیركردنەوە بەس���ەر هێزی بازو بەشێوەیەكی‬ ‫لەس���ەرەخۆو درێژخایەن لەئابوری سیاس���ی‬ ‫ئەوروپی���دا ش���وێنی گرتۆت���ەوە‪ .‬بەكورت���ی‬ ‫ئەقاڵنیی���ەت كاتێك دروس���تدەبێت كە لەگەڵ‬ ‫مەعریفە هاوس���ەنگ بێت‪ ،‬ئەقڵی بێ مەعریفە‬ ‫بەتاڵەو سەركردەی نائەقاڵنی دێنێتە بەرهەم‪.‬‬ ‫بەدرێژای���ی مێ���ژو پاش���اكان خۆیان وا‬ ‫دادەنا كە شكۆمەندییەكەیان لەدەسەاڵتەكەیان‬ ‫زیاترە‪ ،‬بۆی���ە بەدوای دەس���ەاڵتی زۆر زیاتر‬

‫سەرگەردان دەبون‌و دواتریش دەبونە دیكتاتۆرو‬ ‫ستەمكارێكی بێوێنە‪ ،‬تەنانەت ئامادەبون شەڕ‬ ‫لەگ���ەڵ واڵتانی���ش هەڵبگیرس���ێنن بۆئەوەی‬ ‫ش���كۆمەندی‌و دەس���ەاڵتەكەی خۆیان باشتر‬ ‫بسەلمێنن‪ .‬سەركردایەتی كوردی لەم هەرێمەش‬ ‫یەكەمجار ل���ەدوای هەڵبژاردنە پڕ تەزویرەكەی‬ ‫ئایاری ‪ 1992‬دۆخێكیان بۆ خەڵك دروستكرد‪،‬‬ ‫كە ئیدی هەمو دڵس���ۆزی‌و هەمو ئینتیمایەكی‬ ‫خەڵكیان تەنیا لەو دو حزبە (یەكێتی‌و پارتی)دا‪،‬‬ ‫نەخشاندبو‪،‬پێوەرێكیشیان بەدەستەوە گرتبو‬ ‫ئەوەی ئینتیمای بۆ حزب نەبێت‪ ،‬شۆڕش���گێڕ‬ ‫نییە تەنان���ەت هەوڵیاندەدا بەنانیش���تمانی‌و‬ ‫نادڵسۆزیش���ی بكەن‪ ،‬ئینتیماكەشیان لەڕێگای‬ ‫كڕی���ن‌و ئیمتیازات ب���و‪ ،‬لەبنەڕەتدا بازاڕێكیان‬ ‫جۆش���دابو لەب���ازاڕی رەش دەچو ك���ە تەنیا‬ ‫بانگەش���ەی مەزاتكردن‌و هەڕاجكردنی خەڵك‬ ‫ب���و‪ .‬ئیتر حكومەتێك لەس���ەر ئ���ەو بنەمایە‬ ‫دامەزرابوبێت بێگومان نائەقاڵنی‌و س���تەمكار‬

‫دەردەچێت‌و دەس���ەاڵتیش دەكەوێتە دەس���ت‬ ‫گروپێكی بچوك كە س���ەرچاوەی داهاتەكانیان‬ ‫بەدەس���تەوەیە‪ ،‬هەركاتێكی���ش دەس���ەاڵت‬ ‫لەدەست چەند كەسێك كۆ بوەوە‪ ،‬بەتەبیعەت‬ ‫ئ���ازادی فیكرو نوس���ین‌و هون���ەرو بوژانەوەی‬ ‫ب���ازاڕی ئازادو رای گش���تی‌و بەش���داریكردنی‬ ‫سیاس���ی‌و‪...‬هتد مانایەك���ی ب���ۆ نامێنێتەوە‪،‬‬ ‫چونك���ە سانس���ۆرێكی توند دەخرێتە س���ەر‬ ‫هەمو بوارەكانی ژیان‪ .‬هیچ حكومەتێك نابێتە‬ ‫حكومەتێكی دیموكراتی ئەگەر خەڵكێكی زۆر‬ ‫پشكیان لەدەسەاڵتی سیاسیدا نەبێت‪ ،‬كاتێك‬ ‫بەش���داریكردنی خەڵكی بەرتەسك بوەوە ئەو‬ ‫حكومەتە بەتەبیعەت حكومەتێكی س���تەمكارو‬ ‫دیكتات���ۆرە‪ .‬خەریك���ە هەرێمی كوردس���تان‬ ‫بەت���ەواوی دەبێتە حكومەتێكی ئۆلیگارش���ی‪،‬‬ ‫ك���ە هی���چ بەهایەك���ی ب���ۆ هاونیش���تمانیان‬ ‫نەهێشتۆتەوە‪ ،‬لەدۆخێكی وەهادا هیچ بەهایەك‬ ‫بۆ دیموكراسیش نامینێتەوە‪.‬‬

‫ئێستا لەم هەرێمی كوردستانە سێ بنەما‬ ‫بۆ لەناوبردن���ی دیموكراتی بەڕێوەدەچێت‪ ،‬كە‬ ‫بریتین لەس���ەروەت‌و س���امان‪ ،‬لەگەڵ ش���ەڕو‬ ‫ترس‪ ،‬ئەگەر س���ەیری مێژوی هەمو ستەمكارو‬ ‫ئیمپرات���ۆرو پاش���اكان بكەی���ن‪ ،‬دەبینین ئەو‬ ‫س���ێ چەكەیان ب���ەرز راگرت���وە‪ ،‬قۆرخكردنی‬ ‫س���امان‌و پارەوپول‪ ،‬گورزێكی كەمەرش���كێنە‬ ‫بەر دیموكراسی دەكەوێت‪ ،‬رونیشە هەركاتێك‬ ‫ش���ەڕ قس���ەی كرد‪ ،‬ئیدی واڵت دەكەوێتە بەر‬ ‫مەترس���ییەوەو ك���ەس بۆی نیی���ە لەدۆخێكی‬ ‫وەه���ادا نوقەی لێ���وە بێت‪ ،‬كاتێ���ك ترس‌و‬ ‫دڵەراوكێ لەتاكی مرۆڤەكان���دا رەگی داكوتا‪،‬‬ ‫دیموكراس���ی دەبێتە وش���ەیەكی گاڵتەجاڕی‪.‬‬ ‫ئێس���تا ئەم هەرێمە بەم سێ چەكە دەسەاڵتی‬ ‫خۆی بەڕێوە دەبات‪ ،‬سامانی گشتی بەردەوام‬ ‫دەبردرێ‪،‬بەه���ۆی هاتن���ی داعش���ەوە‪ ،‬نابێ‬ ‫كەس نوقە بكات‪ ،‬ترس���یش هەمو كۆمەڵگای‬ ‫خەساندوەو ئیرادەكەی كوشتوە‪.‬‬

‫ی رزگار ‌ی‬ ‫ی شاره‌وان ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫كارگێری‌ و خۆیه‌ت ‌ی‬

‫عدد‪2099 :‬‬ ‫به‌روار‪2016/11/20 :‬‬

‫ی‬ ‫ئاگادار ‌‬ ‫ی (‪-1987‬‬ ‫ی هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ ك ‌ه سااڵن ‌‬ ‫ی ئاگادار ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگار ‌‬ ‫ی (خاور محمد س���لیم) خاوه‌ن‬ ‫‪ )1989‬زه‌ویان له‌ناحییه‌ی‌ رزگاری‌ (صمود) وه‌رگرتوه‌ كه‌ هاواڵت ‌‬ ‫ی دروس���تكردنی‌ خانوو‬ ‫ی كردو‌ه به‌ مه‌به‌س���ت ‌‬ ‫ی (‪ )12448‬داوای‌ ڕێگا پێدان ‌‬ ‫زه‌وی‌ ژمار‌ه هه‌وائ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و پارچ ‌ه زه‌ویی ‌ه هه‌ی ‌ه له‌م���اوه‌ی‌ (‪ )30‬ڕۆژدا له‌ دوا ‌‬ ‫هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ش���اره‌وانیمان بكات���ه‌وه‌ به‌ پێچه‌وانه‌و‌ه‬ ‫ی س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫باڵوكردنه‌و‌هی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگادار ‌‬ ‫ی بۆ ناوبراو ده‌كات‪.‬‬ ‫شاره‌وانیمان كاری‌ یاسای ‌‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ی رزگاری‌‬ ‫ی شاره‌وان ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬

‫ئاگاداری‌‬ ‫ی (‪-1987‬‬ ‫ی ئاگاداری‌ هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ ك ‌ه سااڵن ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگار ‌‬ ‫ی (عبدالكریم مسته‌فا محمود)‬ ‫ی (صمود) وه‌رگرتو‌ه ك ‌ه هاواڵت ‌‬ ‫ی رزگار ‌‬ ‫‪ )1989‬زه‌ویان له‌ناحیی ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (‪ )11731‬داوای‌ ڕێگا پێدانی‌ كردو‌ه ب ‌ه مه‌به‌س���تی‌ دروس���تكردن ‌‬ ‫ی ژماره‌ هه‌وائ ‌‬ ‫خاوه‌ن زه‌و ‌‬ ‫ی (‪ )30‬ڕۆژدا ل ‌ه‬ ‫خان���وو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌و‌هی‌ له‌س���ه‌ر ئه‌و پارچه‌ زه‌ویی ‌ه هه‌ی��� ‌ه له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانیمان بكاته‌وه‌ به‌ پێچه‌وانه‌و‌ه‬ ‫دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگادار ‌‬ ‫شاره‌وانیمان كاری‌ یاسایی‌ بۆ ناوبراو ده‌كات‪.‬‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ی رزگاری‌‬ ‫ی شاره‌وان ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬

‫ی‬ ‫ی رزگار ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وان ‌‬ ‫كارگێری‌ و خۆیه‌ت ‌ی‬

‫عدد‪2120:‬‬ ‫به‌روار‪2016/11/21 :‬‬

‫عدد‪2078 :‬‬ ‫به‌روار‪2016/11/16 :‬‬

‫ئاگاداری‌‬

‫ی (‪-1987‬‬ ‫ی هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ ك ‌ه سااڵن ‌‬ ‫ی ئاگادار ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگار ‌‬ ‫ی (حس���ن حمید صدیق)‬ ‫ی (صم������ود) وه‌رگرتوه‌ كه‌ هاواڵت ‌‬ ‫‪ )1989‬زه‌وی���ان له‌ناحیی��� ‌هی‌ رزگار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دروس���تكردن ‌‬ ‫ی كردو‌ه به‌ مه‌به‌س���ت ‌‬ ‫ی ژماره‌ هه‌وائی‌ (‪ )12485‬داوای‌ ڕێگا پێدان ‌‬ ‫خاوه‌ن زه‌و ‌‬ ‫خان���وو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی‌ له‌س���ه‌ر ئه‌و پارچ ‌ه زه‌ویی ‌ه هه‌ی���ه‌ له‌ماوه‌ی‌ (‪ )30‬ڕۆژدا ل ‌ه‬ ‫ی سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانیمان بكاته‌وه‌ به‌ پێچه‌وانه‌و‌ه‬ ‫ی ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگادار ‌‬ ‫ی باڵوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی بۆ ناوبراو ده‌كات‪.‬‬ ‫شاره‌وانیمان كاری‌ یاسای ‌‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ی رزگاری‌‬ ‫ی شاره‌وان ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬

‫ی رزگار ‌ی‬ ‫ی شاره‌وان ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫كارگێری‌ و خۆیه‌ت ‌ی‬

‫عدد‪2061 :‬‬ ‫به‌روار‪2016/11/15 :‬‬

‫ی رزگار ‌ی‬ ‫ی شاره‌وان ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫كارگێری‌ و خۆیه‌ت ‌ی‬

‫ئاگاداری‌‬ ‫ی (‪-1987‬‬ ‫ی ئاگاداری‌ هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ ك ‌ه سااڵن ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگار ‌‬ ‫ی (فاتم ‌ه عبدالقادر محمود)‬ ‫ی (صمود) وه‌رگرتوه‌ كه‌ هاواڵت ‌‬ ‫‪ )1989‬زه‌وی���ان له‌ناحیی���ه‌ی‌ رزگار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كردو‌ه به‌ مه‌به‌س���تی‌ دروس���تكردن ‌‬ ‫ی (‪ )7084‬داوای‌ ڕێگا پێدان ‌‬ ‫ی ژماره‌ هه‌وائ ‌‬ ‫خ���اوه‌ن زه‌و ‌‬ ‫ی (‪ )30‬ڕۆژدا ل ‌ه‬ ‫خان���وو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌و‌هی‌ له‌س���ه‌ر ئه‌و پارچه‌ زه‌ویی ‌ه هه‌ی��� ‌ه له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانیمان بكاته‌وه‌ به‌ پێچه‌وانه‌و‌ه‬ ‫دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگادار ‌‬ ‫شاره‌وانیمان كاری‌ یاسایی‌ بۆ ناوبراو ده‌كات‪.‬‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ی رزگاری‌‬ ‫ی شاره‌وان ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )553‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/11/22‬‬

‫بوژانەوەی 'ناسیۆنالیزمی نوێ'‬ ‫لەجیهاندا‬ ‫نەوزاد جەمال‬ ‫برەوس����ەندنی 'ناس����یۆنالیزمی ن����وێ'‪،‬‬ ‫دەرکەوتێک����ە ناک����رێ ئەمڕۆ لەس����ەرکەوتنی‬ ‫کاندیدە سیاس����یەکاندا نادیدەبگیرێت‪ .‬ئەوەی‬ ‫مایەی س����ەرنجە‪ ،‬رۆژبەڕۆژ پارتە راس����تڕەوە‬ ‫نەژادپەرس����تەکان لەبەهێزبون����دان‪ .‬گوت����اری‬ ‫سیاسی لەهەڵبژاردندا‪ ،‬چەندە ئاوبکات بەئاشی‬ ‫نەتەوەپەرستی‌و س����ەروەری خاک‌و ناسنامەی‬ ‫میللی‌و بێزاندن����ی ئەویتری بیانیدا‪ ،‬ئەوەندەش‬ ‫ئەگەری دەرچونی زێترە‪.‬‬ ‫لەکاتێک����دا زیادەڕەوی نیی����ە ئەگەر بڵێین‪،‬‬ ‫سەردەمانێک وشەی 'ناس����یۆنالیزم' جنێوێکی‬ ‫سیاسی ناحەزبوە‪ .‬بەشێکی زۆر لەروناکبیران‌و‬ ‫سیاسییەکان خۆیان لێبەدورگرتوە‪ .‬چونکە ئەم‬ ‫جۆرە بیرکردنەوەیە یەکسانکراوە بەسەرهەڵدانی‬ ‫فاشیزم‌و نازیزم‌و راسیزم‪ .‬ئەو جەنگە کاولکاری‌و‬ ‫سیاسەتە پاکتاوکردنە نەژادییەی لەژێر پێستی‬ ‫ئ����ەم ئایدۆلۆجیە مەترس����یدارەوە هاتۆتەدەر‪،‬‬ ‫پەڵەیەکی خوێناوییە لەمێژودا‪.‬‬ ‫ب����ەاڵم زۆرم����ان پێمانوای����ە ک����ە بیرۆکەی‬ ‫ناس����یۆنالیزم ه����ی س����ەدەیەک لەمەوب����ەرە‪.‬‬ ‫پ����اش لێکەوت����ە وێرانکارییەکان����ی‪ ،‬چوەت����ە‬ ‫خان����ەی مێژوەو ئ����ەو پەڕە رەش����ەی لەمێژو‬ ‫هەڵدراوەتەوە‪ .‬لەکاتێکدا‪ ،‬ئەمڕۆ لەسەر ئاستی‬ ‫جیهان دەرکەوتی سیاس����ی‌و س����ەرکردەگەلێک‬ ‫دەبینی����ن‪ ،‬کە هەمان تەرزی گوتاری سیاس����ی‬ ‫هیتل����ەرو مۆس����ۆلینی‌و ک����ێ‌و کێی����ان هەیە‪.‬‬ ‫بەسەرنجدانی گوتاری سیاسی 'ترەمپ'و 'ماری‬ ‫لۆپین'(فەرەنس����ا)و 'خێرت ڤیلدەر'(هۆڵەندا)‪،‬‬ ‫'پوتین'و ئەردۆگان‌و چەندان کاراکتەری سیاسی‬ ‫لەچین‌و پۆڵەندا‪ ،‬هەنگاریاو نەمس����او بەلجیکاو‬ ‫بەریتانیاو س����ویدو هندس����تان‌و هتد‪ ...‬خاڵی‬ ‫هاوب����ەش‌و لێکچوی����ان لەوەدادەبینینەوە کە‪:‬‬ ‫ناسیۆنالیزمێکی فاشیستانە لەبوژانەوەدایە‪.‬‬ ‫س����ەرهەڵدانەوەو بەجەم����اوەری بون����ی ئەم‬ ‫کاراکت����ەرە ناسیۆنالیس����تە نوێیانە‪ ،‬جارێکیتر‬ ‫پرس����ی ئاوابونی ناسیۆنالیزم زیندو دەکاتەوە‪.‬‬ ‫پاڵێوراوەکان����ی لیس����تە ناسیۆنالیس����تە‬ ‫جەماوەری����ەکان‪ ،‬ل����ەزۆر ش����وێنی جیهان����دا‬ ‫نزیکن لەگەیشتن بەدەس����ەاڵت‪ .‬لێرەوە دەبێت‬ ‫سەرهەڵدانەوەی 'ناس����یۆنالیزمی نوێ' هۆکارو‬ ‫پاڵن����ەری خ����ۆی هەبێ����ت‪ .‬ئاخ����ر ناکرێ����ت‪،‬‬

‫دیموکراسی نوێنەرایەتی‌و دامەزراوەی سیاسی‪،‬‬ ‫دەس����تەبژێر(ئیلیتە)ی سیاس����ی وابەئاسانی‬ ‫الوازبن‪ .‬لەبەرامبەریش����دا کاراکت����ەری پەڕگیر‬ ‫بەدەنگ����ی جەماوەری����ی‌و بەهەگب����ەی خاڵ����ی‬ ‫لەئەزمونی سیاسیەوە‪ ،‬جێگەیان بگرنەوە‪.‬‬ ‫بزوتن����ەوەی بریکس����ت‪ -‬چون����ەدەرەوەی‬ ‫بەریتانی����ا لەیەکێت����ی ئەوروپ����ا‪ ،‬بەش����ێکی‬ ‫دەگەڕێتەوە بۆ گوتاری سیاس����ەتی ناس����نامە‪.‬‬ ‫بۆیە‪ ،‬زۆربەی پارتەکان‪ ،‬باش����ترین‌و ئاسانترین‬ ‫رێگە بۆ بەدەستهێنانی پشتیوانی دەنگدەران‪،‬‬ ‫ئەمڕۆ پرس����ی پەنابەرو کۆچبەرو مس����وڵمان‬ ‫بەکاردەهێنن‪ .‬چونکە‪ ،‬باش دەزانن کۆمەڵگەو‬ ‫تاک����ی ئەوروپی لەسیاس����ەتدا خەمس����اربوە‪.‬‬ ‫سیاس����ەتی ب����ۆ دام����ەزراوەی فەرمانڕەوای����ی‬ ‫بەجێهش����توە‪ .‬ئیدی بۆئ����ەوەی ئەو کارەکتەرە‬ ‫پۆپولیس����تیانە بگەن����ە دەس����ەاڵت‪ ،‬دەبێ����ت‬ ‫پرسی هەس����تیاری ئاین‌و نەژاد بکەنە پەیژەی‬ ‫گەیشتن‪.‬‬ ‫رەنگە س����ەیر بێ����ت کە چۆن سیاس����یەکی‬ ‫فاشیست لەم سەردەمەو لەواڵتێکی دیموکراسی‌و‬ ‫مافی مرۆڤ‌و پێش����کەوتنی زانست‌و کولتوردا‪،‬‬ ‫دەنگی زۆرینە بەرێت‪ .‬وەلێ سەیرنییە کەسێتی‬ ‫هاوش����ێوەی ئەردۆگان لەژێر گوتاری سیاسی‬ ‫'گێڕانەوەی مەزنێتی ب����ۆ تورکیا' زیندانەکانی‬ ‫پڕبکات لەنەیارەکانی‪ .‬س����ەرۆک 'پۆتین' چۆن‬ ‫بۆی دەچێتەسەر کە لەناوجەرگەی خۆرهەاڵتی‬ ‫ناوەڕاس����تدا‪ ،‬ش����ەڕ لەس����ەر مانەوەی رژێمی‬ ‫ئەس����ەدو بە بەهانەی لێدانی داعش����ەوە شارو‬ ‫واڵت کاول بکات؟ چۆن کەسێکی وەک ترەمپ‪،‬‬ ‫نەریتی دام����ەزراوەی سیاس����ی تێدەپەڕێنێت‌و‬ ‫دەبێتە کاریزمایەکی سیاسی؟‬ ‫بەهەمان ش����ێوە‪ ،‬ئەو پرس����یارەش راستە؛‬ ‫ئاخ����ۆ چ����ۆن 'هیتل����ەر'و 'مۆس����لینی'‌و رژێمە‬ ‫تۆتالیتێ����رەکان بەئاس����انی ملیۆنەها مرۆڤیان‬ ‫ک����ردە قوربانی ئەنگیزەو بیرۆکەی فاشیس����تی‬ ‫خۆی����ان؟ وەاڵمدان����ەوەی ئەوەی ئێس����تە کە‬ ‫لەجیهاندا دەگوزەرێت‪ ،‬ئ����ەو روبەرە تاریکەی‬ ‫مێژوش����مان ب����ۆ رۆش����ن بکات����ەوە‪ .‬ب����ەڕای‬ ‫سۆس����یۆلۆگی ناس����راو 'زیگمۆن����د باوم����ان'‬ ‫(لەوتارێکدا‪' :‬چۆن لیبرالیزم رێگەی بۆ ترەمپ‬ ‫خۆشکرد' لەماڵپەڕی‪socialeeurope.eu/ :‬‬ ‫‪ ،)zygmunt-bauman‬تێزەک����ەی بیرمەندنی‬ ‫ئەڵمانی 'کارڵ ش����مید' تیش����کێک دەخاتەسەر‬ ‫ئەوەی چۆن س����ەرکردەی فاشیست‪ ،‬پشتیوانی‬

‫هەمیشە دوژمن‌و‬ ‫نەیاریش ئەوانەن کە‬ ‫لەخۆمان جیاوازترو‬ ‫خاوەنی نەریتێکن کە‬ ‫لەهی ئێمە ناچێت!‬ ‫لێرەوە ئەو دوژمنەی‬ ‫ئەو کارەکتەرە‬ ‫سیاسیانە گرەوی‬ ‫لەسەردەکەن‪ ،‬ئەویتری‬ ‫نامۆو بیانییە‬ ‫جەماوەری بەدەستدەهێنێت‪.‬‬ ‫لەکتێب����ی(‪ )Political Theology‬ش����مید‬ ‫پێناسەی هەژمونی دەس����ەاڵت‪ /‬هێز بەڕێسای‬ ‫"بڕیاردەر"(‪ )decisionist‬ناودەبات‪ .‬هەژمونی‬ ‫دەسەاڵت بریتییە لەڕێس����ای بڕیاردان‌و توانای‬ ‫یەکالکردنەوەو س����ەپاندنی‪ .‬ئەو سەرکردەیەی‬ ‫کە بە بەڵێ‌و سەرس����امی جەماوەر دروش����می‬ ‫'یەکێتی گەل'‌و 'یەک دەوڵەت'‌و 'یەک سەرکردە'‬ ‫بەرزدەکات����ەوە‪ ،‬دەتوانێ����ت بەئاس����انی خۆی‬ ‫بسەپێنێت‪ .‬چونکە‪ ،‬بەهەمان میکانیزم هیتلەر‬ ‫لە(‪ )1935‬توانی رای زۆینە بۆخۆی بەرێت‪.‬‬ ‫س����ەرکردەی بڕی����اردەر جگ����ە لەگوێڕایەڵی‬ ‫جەماوەر هیچیت����ری ناوێت‪ .‬کاتێک بڕیارەکانی‬ ‫هی����چ رێگرو س����نورێکی بۆ نابێ����ت‪ ،‬وەکچۆن‬ ‫لەس����ەدەکانی ناوەڕاس����تدا‪ ،‬فەرمانڕەوایەت����ی‬ ‫وەک مافێک����ی خودای����ی‪ -‬یەزدان����ی تەماش����ا‬ ‫دەکرا‪ .‬بۆیە سەرکردەی بڕیاردەر‪ ،‬لەڕەهاگەری‬ ‫نزیکدەبێت����ەوەو وەک خودای����ەک رازی نابێت‬ ‫کاروبارەک����ەی خۆی بۆ کەس رونکاتەوە‪ .‬مافی‬ ‫پرس����یارکردن‌و لێپرسینەوەش لەهەمو کەسێک‬

‫ریکالم‬

‫‪Sinoma Industry & Trade‬‬

‫ ‬

‫ ‪+ , , , #& - ,‬ه‌ره ه‌مهێنان ‌ی‬ ‫‪ -1‬توانا ‌ی سااڵنه‌ی‌ به‌كاربردنی‌ (‪ ) 15000‬ته‌ن په‌یكه‌ری‌ ئاسنی جۆراوجۆره‌‪ ،‬وه‌ دروستكردن‌و ب‬ ‫ جێگیركردن ‌ی‬ ‫ و‌ه دانان‌و‬ ‫دروستكردن‪،‬‬ ‫‌ندازیاری‌ ‪،‬‬ ‫ ه‌ ‌ی ئه‬ ‫جوانترین نه‌خش‬ ‫بەباشتری‬ ‫

ئاسنی‌‌و پۆاڵ‬ ‫كاری‌ په‌یكه‌ر ‌ی‬ ‫ ‪ -‬‬ ‫ ‬ ‫ن‌و ‪. /‬‬ ‫ ‬ ‫

‬ ‫ ‪

0 -

-‬ه‌كو پڕۆژه‌ ‌ی‬ ‫به‌رهه‌مه‌ك���ه‌‌و هه‌مو خزمه‌تێك دوای‌ فرۆش���تنی‌ بۆ هه‌مو كارێكی‌ پیشه‌س���ازی‌‌و پ���ڕۆژه‌ی‌ و‬ ‫بیناو پڕۆژه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫ جۆره‌‬ ‫ ‪ .‬هه‌مو‬ ‫ ه‌نتۆ‪ ،‬وه‌‬ ‫ ‪ ,‬ی‌ چیم‬ ‫ ه‌وت‪ ،‬كارگه‌‬ ‫ پااڵوگه‌ ‌ی ن‬ ‫ ‌با ‪،‬‬ ‫ ‪ -‬كاره‬ ‫

‪2‬وزه‌ی‌‬ ‫‌رهه‌مهێنان ‌ی‬ ‫(كارگه‌ ‌ی به‬ ‫ ‪ 1‬‬ ‫ ‬ ‫ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ ‌ی مه‌ده‌ن ‌ی ‪.‬‬ ‫ * ‬ ‫

‪

3

2 2‬‬

‫ ه‌رزكردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫‌كو‪ :‬ئامێر ‌ی ب‬ ‫ ‪ 4‬چینی‌‪ ،‬وه‬ ‫‌نێدێك لەبه‌رهه‌م ‌ی‬ ‫ هه‬ ‫‌كردنی‌‬ ‫هاورده‬ ‫‌كردن‌و‬ ‫‌‪:‬كاری‌ هه‌نارده‬ ‫‪ -2‬بازرگان ‌ی گشت‬ ‫

‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫

‬ ‫ ی ‬ ‫ ‬ ‫خه‌بات ‌ه ‪ ،‬وه‌ هه‌روه‌ها هه‌ر شتێك كه‌ داوابكرێت لەالیه‌ن بازرگانان‌و كڕیارانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ ‪

3 . -

, , 2‬‬

‫

‬ ‫ ‪

3‬هه ‌یه‌‪.‬‬ ‫ ه‌ولێر لقمان‬ ‫سلێمانی‌‌و ه‬ ‫ ‪ : )MANTA(2‬لەهه‌ردو شار ‌ی‬ ‫ بۆ ماركه‌ ‌ی‬ ‫ سوره‌یا‬ ‫‪ -3‬كار ‌ی ڕوناكی‌‌و‬ ‫ * ‪ , , - ,‬‬

‫‪ -4‬كاری‌ گواس���تنه‌وه‌و لۆجس���تیك بەش���ێواز ‌ی ( ‪ : ) LCL‬كاری‌ گواس���تنه‌وه‌ ‌ی كه‌لوپه‌ل هه‌مو مانگێك‬ ‫بەهاوبه‌شی‌ له‌گه‌ڵ چه‌ند كه‌سێكدا لەواڵت ‌ی چینه‌وه‌ بۆ ته‌واو ‌ی كوردستان‪.‬‬

‫ ‬

‫ ‬

‫ ‬

‫چەند سەکردەیەکی ناسیۆنالیستی نوێ لەجیهاندا‬ ‫زەوت����دەکات‌و ماف����ی لێپرس����ینەوە لەهەموش‬ ‫بەخۆی دەدات‪ .‬دواجار بەئاس����انی باز بەسەر‬ ‫بنەمای جیاکردنەوەی دەسەاڵتەکانی یاسادانان‪،‬‬ ‫جێبەجێکردن‌و قەزاییدا دەدات‪.‬‬ ‫بیرۆک����ەی 'دوژمنس����ازیی' خاڵێکیت����رە کە‬ ‫'باومان' جەختی لێدەکاتەوەو ئاماژە بەتێزێکی‬ ‫ناس����راوی بیرمەندی ئیتال����ی 'ئومبێرتۆ ئیکۆ'‬ ‫بەن����اوی(‪ ) Making an Enemy‬دەدات‪.‬‬ ‫ب����ەڕای 'ئومبێرت����ۆ'‪ ،‬هەبونی دوژم����ن‌و نەیار‬ ‫نەک هەر گرنگ‌و پێویس����تە بۆ پێناس����ەکردنی‬ ‫ناس����نامە‪ ،‬بەڵکو مەرجە بۆئەوەی پێوەرەکانی‬ ‫سیس����تمی بەهایی خۆمان تێپەڕێنین‪ .‬هاوکات‬ ‫بەهای خۆمان لەبەرامبەر ئەویتردا نیشانبدەین‪.‬‬ ‫ئێم����ە دوژمنمان پێویس����تە تابزانی����ن خۆمان‬ ‫کێی����ن‌و کێش نین‪ .‬زانین����ی ئەمەش مەرجە بۆ‬ ‫خۆپەسەندیی‌و متمانە بەخۆ‪ .‬لەبەرئەوە ئەگەر‬ ‫دوژم����ن‌و نەیاریش نەبێ����ت‪ ،‬دەبێت دایبهێنین‌و‬ ‫دروستی بکەین!‬ ‫هەمیش����ە دوژم����ن‌و نەیاری����ش ئەوانەن کە‬ ‫لەخۆم����ان جیاوازت����رو خاوەن����ی نەریتێکن کە‬ ‫لەهی ئێمە ناچێ����ت! لێرەوە ئەو دوژمنەی ئەو‬ ‫کارەکتەرە سیاس����یانە گرەوی لەس����ەردەکەن‪،‬‬ ‫ئەویت����ری نامۆو بیانیی����ە‪ .‬جگەلەوەش 'خاک‌و‬ ‫خوێن‌و نەژاد' پێکهێنەری س����ەرەکی ئەم جۆرە‬ ‫ناس����یۆنالیزمەن‪ .‬بۆی����ە گۆڕانکارییەکی گەورە‬ ‫دەبینی����ن کە گوت����اری سیاس����ی لەبیرۆکەی‬ ‫هاواڵتی نیش����تمانیەوە بەرەو بیرۆکەی پیرۆزی‬ ‫خ����اک دەڕوات‌و بەپێش����مەرجی هاواڵتیبونیان‬ ‫دادەنێت‪ .‬جگەلەوەی دیدێکی رۆمانس����یانە بۆ‬ ‫بااڵیی نەرێتی ب����اوان‌و ناس����نامەی نەتەوەیی‬ ‫لەفۆرمێکی بەرتەسکدا کۆدەکاتەوە‪.‬‬ ‫ئەمڕۆ لەئەوروپاو خۆرئاوادا ئەویتری نامۆی‬ ‫س����ەرڕەش‌و موس����ڵمان‪ ،‬خۆرهەاڵتی‌و هتد‪...‬‬ ‫باش����ترین میکانیزمی سەنگەر بەهێزکردنی ئەم‬ ‫گوتارە ناسیۆنالیس����تەیە‪ .‬بۆنمون����ە‪' ،‬ئەویتر'‬ ‫لەسیاسەتی تورکیادا هەمیشە 'کورد'ی ناجۆر‬ ‫ب����وە‪ .‬ئەمڕۆ 'ئەردۆگان' بەئاس����انی هەس����ت‬

‫بەپشتیوانی خۆی دەکات‪ ،‬چونکە بەناوی لێدانی‬ ‫ئەویتری تیرۆریستەوە‪ ،‬کۆشکی دەسەاڵتی رەها‬ ‫قایمدەکات‪ .‬بەهەمان میکانیزمیش‪ ،‬س����ەرکردە‬ ‫فاشیس����تەکانی جیه����ان‪ ،‬پاس����اوی پەنابەر‪،‬‬ ‫زۆربون����ی بیان����ی‌و مەترس����ی هاتن����ی ئایینی‬ ‫خۆرهەاڵت‌و خراپی ئابوری‌و زۆربەی قەیرانەکان‬ ‫دەخەنە ئەستۆی ئەویترێکی بیانیی‪.‬‬ ‫لەپێناو ئەو دوژمنسازییەش����دا‪ ،‬ناس����نامەی‬ ‫کولتوری‪ ،‬نەژادو پێست‌و پاشخانی شارستانی‬ ‫دەکرێت����ە پاس����اوی رەوایەتی����دان‪ .‬هەڵبەت‪،‬‬ ‫گەڕانەوەی فاشیزم بۆ ناو کایەی سیاسەت بەو‬ ‫ئاس����انی‌و خێراییە‪ ،‬بەڕای نوس����ەری هۆڵەندی‬ ‫'رۆب ریمن' بۆ شکس����ت‌و کەوتنی دەستەبژێری‬ ‫سیاسی‪ ،‬قەیرانی کولتوری‌و رۆحی‌و مایەپوچی‬ ‫سیس����تمی پ����ەروەردە دەگەڕێت����ەوە‪ .‬ئەمەش‬ ‫هەمان ئەو چرکەس����اتە مێژوییە کە سەدەیەک‬ ‫لەمەوبەر لەئارادابوە کاتێک گەورە رۆماننوسی‬ ‫ئەڵمانی 'تۆماس مان' لەسییەکاندا‪ ،‬هۆشداری‬ ‫س����ەرهەڵدانی 'هیتل����ەر'ی دا‪ .‬ب����ەڕای ئ����ەو‪،‬‬ ‫زەمینەی سەرکەوتنی ئەو کارەکتەرە 'بۆشایی‌و‬ ‫کەلەبەری دەرونی'یە‪.‬‬ ‫دی����ارە‪' ،‬رۆب ریمن' راکەی 'نیتش����ە' دوبارە‬ ‫دەکات����ەوە ک����ە دەڵێ����ت‪' :‬کاتێ����ک خوێندن‌و‬ ‫پ����ەروەردە ل����ەوەدا کورتکرای����ەوە ک����ە تەنها‬ ‫بۆ ئابوری‌و دەوڵەت باش����ە'‪ ،‬ئیتر‪ ،‬بۆش����ایی‬ ‫دەرون����ی‌و قەیرانی کولتوری س����ەرهەڵدەدات‪.‬‬ ‫دواجاری����ش رێگەکە بۆ کەس����ێکی فاشیس����ت‬ ‫ئاس����انە کە جڵەوی دەس����ەاڵت بگرێتەدەست‪.‬‬ ‫لەم سۆنگەیەوە وتەکەی 'ترەمپ' لەمانگی (‪)٢‬‬ ‫دا ش����ایەتحاڵێکە کە وتی‪":‬من کەمخوێندەوارم‬ ‫خۆش����دەوێت"! چونک����ە‪ ،‬ئەو چین����ە بەرینە‪،‬‬ ‫پشتوپەنایەکی سەرکەوتنین‪.‬‬ ‫لێ����رەوە‪ ،‬ک����ە 'هیتل����ەر' بەئاس����انی ب����وە‬ ‫جێگەی متمانەی خەڵکی‪ ،‬لەبەرئەوەی س����ەر‬ ‫بەدەستەبژێری سیاسی نەبو‪ .‬چونکە‪ ،‬خەڵکی‬ ‫ئەم چینەی لەقەیرانەکانی ئەڵمانیا بەبەرپرسیار‬ ‫دەزانی‪ .‬بۆی����ە‪' ،‬هیتلەر'و 'ترەمپ' هەمیش����ە‬

‫رەخنەیان لەدامەزراوەی سیاسی دەگرت‌و خۆیان‬ ‫بە بەش����ێک لەو سیس����تمە دانەدەنا‪ .‬ئەمەش‬ ‫زەمینەی جەماوەرییانی بەهێزترکرد‪ .‬ش����ایەنی‬ ‫باس����ە کاتێک لەسااڵنی چلەکاندا 'تۆماس مان'‬ ‫س����ەمینارێکی لەبارەی هیتل����ەرەوە لەئەمریکا‬ ‫پێشکەش����کرد‪ ،‬ئاگاداری کردنەوە لەوەی کە‪:‬‬ ‫'ئەگەر فاش����یزم رۆژێک گەیشتە ئەمریکا‪ ،‬ئەوا‬ ‫ئەوسا بەناوی ئازادییەوە دەبێت'!‬ ‫کەوات����ە‪ ،‬برەوس����ەندن‌و س����ەرهەڵدانەوەی‬ ‫ناس����یۆنالیزمی نوێ‪ ،‬بەش����ێکی بۆ سیاس����ی‬ ‫فاشیس����ت دەگەڕێت����ەوە‪ .‬س����ەرکردەیەکی‬ ‫رەهاخوازو ئۆتۆکراس����ی‪ .‬ه����اوکات گەمەکردن‬ ‫لەس����ەر پەتی دوژمنایەتی خۆمان‌و لەبەرامبەر‬ ‫ئ����ەوان‌و نەت����ەوەی خۆم����ان لەس����ەرو هەمو‬ ‫شتێکەوەیە‪ .‬ئەمانە هەمو رێخۆشکەرن بۆ ئەو‬ ‫بارودۆخە سیاس����یەی جیه����ان ببێتە مەیدانی‬ ‫لەباری ناسیۆنالیستە نوێکان‪ .‬بەئاشکرا لەزۆر‬ ‫واڵتی خۆرئ����اوادا وەرچەرخانێک لەهاواڵتیبونی‬ ‫گەردون‌و نیشتمانیەوە‪ ،‬بۆ خوێن‌و خاک‌و نەژاد‬ ‫گ����ۆڕاوە‪ .‬هەس����تی نیش����تمانپەروەری ئەرێنی‬ ‫گۆڕاوە بەنەژادپەرس����تی‌و بەهەمو بەهانەیەکی‬ ‫فاشیستی پاساودراوەتەوە‪.‬‬ ‫ئیدی گوتاری داخس����تنی سنورەکان بەڕوی‬ ‫بیانیەکاندا‪ ،‬باشترین گوێگرو بەڵێی بۆ دەکرێت‪.‬‬ ‫لەهەمویش����ی س����ەیرتر ئەو پارادۆکسەی ئەم‬ ‫ناسیۆنالیزمە نوێیەیە‪ .‬بەدیوێکدا لەسەرئاستی‬ ‫نێودەوڵەت����ی کۆلۆنیالیزمان����ە فراوانخ����وازە‪.‬‬ ‫لەالیەکیش جەخت لەسەر دەمەزەردکردنەوەی‬ ‫ناسنامەی نەتەوەیی‌و نەژادی خۆی بەداخستنی‬ ‫سنورەکانییدا دەکات‪ .‬هاوکات دەستوەردەداتە‬ ‫بارودۆخ����ی واڵتانی پاش����کەوتوو پاڵپش����تی‬ ‫س����تەمکاری سیاس����ی دەکات‪ .‬پێدەچێت ئەو‬ ‫جۆرە واڵتانە دژبەلێشاوی پەنابەرو کۆچبەربن‪،‬‬ ‫بەاڵم پێویس����تیان بەزەرورەت����ی مانەوی ئەو‬ ‫مەترسیە هەیە تاوەک دوژمن‌و نەیار لەنیشتمانی‬ ‫خۆیاندا‪ ،‬بۆ بەدەستهێنانی پاڵپشتی جەماوەری‬ ‫سودی لێوەربگرن‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫لەسۆنگەی پەیامەکەی کاک مەسعود بارزانیەوە‬

‫ئایا ئیرهابی فیکریی‬ ‫باڵی بەسەر شاری سلێمانیدا کێشاوە؟‬

‫نیاز سەعید عەلی‬ ‫لەدوایین پەیامیداو لەدوایین بڕگەی پەیامەکەیدا؛ کاک مەس���عود بارزانی سەرۆکی پارتی وتی‪:‬‬ ‫(چاك دەزانم شاری سلێمانی لەژێر ئیرهابی فیكریدایەو دەبێ ئەو ئیرهابە فیكرییەی سەر شاری‬ ‫س���لێمانی بش���كێت)‪ .‬ئەم لێکدانەوەیە بۆ رەوشی شاری س���لێمانی؛ دەرهاویشتەی هەڵوێست‌و‬ ‫کاردانەوەی میللیی‌و شەقامی شاری سلێمانیە‪ ،‬لەبەرامبەر قەیران‌و کێشەکان‌و شێوازی ناتەندروست‌و‬ ‫نالۆژیکیی لەبەڕێوەبردنی ناکۆکیی‌و ملمالنێ سەرەکییەکانی کوردستان‌و تەشەنەسەندنیان‪ ،‬کە تیایدا‬ ‫پارتەکەی کاک مەس���عود؛ رۆڵی سەرەکیی هەبووە لەخوڵقاندنیداو بەهۆیانەوە دورکەوتوینەتەوە‬ ‫لەکەنارەکانی ئارامیی‌و کەوتوینەتە ناو تونێڵێکی تاریک‪ ،‬کە ئەوسەری دیار نیە‪ ،‬بەجۆرێک خەریکە‬ ‫مێژومان بەتراژیدییانە‪ ،‬جارێکیتر دوبارە ئەبێتەوە؛ ئەگەر ئەم رەوش���ە بەردەوام بێت‌‪ ،‬کێش���ەو‬ ‫ئاڵۆزیی‌و قەیرانەکان؛ دور لەبەرژەوەندیی تەس���ک‌و دەمارگیریی تایبەتیەوە؛ چارەس���ەر نەکرێن!‬ ‫سلێمانی یەکێک لەخەسڵەتەکانی ئەوەیە؛ هەتا توانیبێتیی؛ بەرەنگاری هەمو جۆرە داگیرکەرو هەمو‬ ‫جۆرە هێزێک بوەتەوە‪ ،‬کە ویستبێتی هەر جۆرێکی ستەم‌و ئیرهاب‌و داگیرکاریی‪ ،‬بەئیرهابی فیکریشەوە؛‬ ‫بەسەر سلێمانیدا بسەپێنێت‪،‬ئەم شارەو شارەکانی تریش؛ قوربانیی زۆریان لەو پێناوەدا بەخشیوە‪.‬‬ ‫س���لێمانی شارێکی خۆشەکراوو لەبارو زەمینەس���ازو ئامادە نیە‪ ،‬بۆ پەسەندکردن‌و ملکەچبون؛‬ ‫بۆ هەر دەس���ەاڵت‌و هێزێکی پەیڕەو ئیرهاب‌و توندڕەو‌و خۆسەپێنەرو تاکڕەو‪ ،‬ئەوەی لەم کاتەدا‬ ‫لەسلێمانی ئەگوزەرێت؛ گوزارشت لەزیندویی‌و بەرزیی ئاستی هوشیاریی‌و خەمخۆریی‌و پەرۆشیی‬ ‫خەڵکی ش���ار ئ���ەکات؛ لەپێناوی بەرژەوەندییە گش���تیەکانی خەڵک‪ ،‬بە بەرژەوەندیە سیاس���یە‬ ‫نەتەوەییەکانیش���ەوە‪ ،‬سلێمانی زەمینەی دیموکراس���یی‌و ئازادیی‌و فرەیی‌و پێکەوەژیانی ئاشتیی‬ ‫تیای���ە بۆ هەمو الی���ەک‪ ،‬کەلتوری س���لێمانی ناکۆکە لەگەڵ تاکڕەویی‌و ئیرهاب‌‌و س���تەمکاریی‪،‬‬ ‫س���لێمانی ئەیەوێت بەر بەتەشەنەس���ەندنی قەیرانەکانی گەندەڵیی‌و تاکڕەویی‌و خۆس���ەپاندن‌و‬ ‫موغامەرە بەچارەنوس���ی گش���تیەوە بکرێت؛ س���لێمانی ئەیەوێت بەرهەم���ی خەباتی ڕۆڵەکانی‬ ‫خۆی‌و ش���ەهیدەکانی شارەکەو هی سەرجەم شارو ش���ارۆچکەکانی تری کوردستان؛ بپارێزێت‌و‬ ‫گەش���ەی پێبدات‪ ،‬نەک قوربانیەکانی ببێت���ە قوربانیی بۆ بەرژەوەندی���ە تایبەتیە نانەتەوەیی‌و‬ ‫نانیش���تمانیەکان‪ .‬ئەوەی لەس���لێمانی ئەگوزەرێت؛ خەباتێکی ئاشتیی‌و مەدەنیی‌و دیموکراسیەو‬ ‫لەژێ���ر جڵ���ەوی هیچ هێزێکی سیاس���یدا نیە‪ ،‬بەبزوتن���ەوەی گۆڕانیش���ەوە‪ ،‬هەروەها لەپێناوی‬ ‫بەرژەوەندیی هیچ هێزێکی سیاس���یی دیاریکراویشدا نیە‪ ،‬بەڵکو بۆ بەرژەوەندی گشتیی خەڵکی‬ ‫کوردس���تانە‪ ،‬ئەمڕۆ سلێمانی لەبری هەمو شارو ش���ارۆچکەکانی تری کوردستان؛ بۆتە سمبوڵی‬ ‫دیموکراس���ی‌و مەش���خەڵی دەربڕینی دەنگی ناڕەزایی بۆ خەڵکی کوردستان‪ ،‬دڵنیام ئەگەر ئەو‬ ‫رەوش���ی ئازادی‌و دیموکراسی‌و فرەیی‌و کەلتورە سیاسییەی کە لەس���لێمانی هەیە؛ لەشارەکانی‬ ‫تری کوردس���تان هەبوایەو رێپێدراو بوایە؛ ئەوا ئەوانیش کەمتر لەش���اری س���لێمانی؛ نەئەهاتنە‬ ‫ناو گۆڕەپانی خۆنیش���اندان‌و هەڵوێس���توەرگرتنەوە؛ لەبەرامبەر خەمس���اردیی فەرمانڕەوایان بۆ‬ ‫چارەس���ەری قەیرانە ئابوریەکان‪ ،‬لەبەرامبەر تەشەنەس���ەندنی بێوێن���ەی گەندەڵیی‪ ،‬لەبەرامبەر‬ ‫ناڕونی دۆس���یەی نەوت‪ ،‬لەبەرامبەر تەشەنەس���ەندنی قەیرانی س���ەرۆکایەتی هەرێم‪ ،‬لەبەرامبەر‬ ‫نادادپەروەریی���ە گ���ەورەو زەقەکان‪ ،‬لەبەرامب���ەر قەرزداریی حکومەتی هەرێم بەزیاتر لەبیس���ت‬ ‫ملیار دۆالر؛ بەدانپیانانی وەزیری س���امانە سروشتیەکان‪ ،‬لەبەرامبەر تەشەنەسەندنی تاکڕەویی‌و‬ ‫تەشەنەس���ەندنی تیرۆر لەناوچەکانی تری کوردس���تان‪ ،‬لەبەرامبەر یاریکردن بەچارەنوسی ئەم‬ ‫ئەزمونە‪ ،‬لەبەرامبەر بێ مش���وریی‌و بێپالنی بۆ داهاتومان؛ لەدوای پاکسازیی عێراق‪ ،‬لەدەوڵەتی‬ ‫ئیس�ل�امیی خەالفەتی داعش! س���لێمانی لەمێژوی خۆیەوە فێربوو؛ کە هەرکاتێک پێویستی کرد؛‬ ‫دور لەدەمارگیری سیاسیی‌و دۆگمایی ئایدیۆلۆژیی‪ ،‬هەڵوێست لەبەرامبەر نادادپەروەریی‌و ستەم‌و‬ ‫کێشەو قەیرانەکان وەربگرێت‪ ،‬ئینجا کێ فەرمانڕەواو جڵەودار بێت لەکوردستان؛ ئەوە گرنگ نیە‬ ‫الی سلێمانیەکان‪ ،‬ئەم شارەش هەرگیز بەدەمارگیرانەو لەسەر بنەمای سۆزو کوێرانە؛ هەڵوێست‌و‬ ‫کاردانەوەو رەفتاری سیاس���یی نەنواندوە‪ ،‬ئەگەر وابوایە؛ ئەبو ئەم شارە ئێستا؛ لەسەر میتۆدی‬ ‫پەنجاکان‌و سەرەتای شەستەکانی سەدەی رابردوو؛ قەاڵی جەماوەریی پارتی کۆمۆنیستی عێراق‬ ‫بوایە یان لەس���ەر میتۆدی شەستەکان‌و تاهەرەسی س���اڵی (‪)١٩٧٥‬؛ ئەبوایە شاری یەکالبوەوە‬ ‫بوایە بۆ پارتی دیموکراتی کوردستان!‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیرو ویدات حسێن؟‬

‫کەمپی دانکیخی کوردەکان لەفەرەنسا بۆ پەڕینەوە بۆ بەریتانیا‬

‫فۆتۆستۆری‪ :‬جوتیار شەریف‪ ،‬فەرەنسا‬

‫ریکالم‬