Awene 593

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژماره‌ (‪)593‬‬ ‫سێشەممە ‪2017/9/13‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫لەبەردەم پرسیاری‬ ‫سەربەخۆییدا‪ ،‬دڵنیام‬ ‫"بەڵێ" دەیباتەوەو‬ ‫منیش لەوانم‬

‫ریکالم‬

‫‪20‬‬ ‫ریکالم‬

‫هەمو واڵتان بەو‬ ‫ئاراستەیە کاردەکەن‬ ‫کە کورد کەرت‌و پەرت‬ ‫بکەن‬ ‫‪5‬‬

‫توێژەرێکی كارا لەسەنتەری توێژینەوەی "مۆشێ دایان" لەئیسرائیل‌‪:‬‬

‫ریفراندۆم ئه‌گه‌ر راسته‌وخۆ راگه‌یاندنی سه‌ربه‌خۆیی‬ ‫به‌دوادا‌ نه‌هات هیچ گرنگییه‌كی نیه‌‬ ‫عوفرە بینجۆ‪ ،‬توێژەری كارا لەسەنتەری‬ ‫توێژینەوەی "مۆشێ دایان" لەئیسرائیل‬ ‫ئام����اژە بەوە دەکات ک����ە عه‌ره‌ب تاكه‌‬ ‫هه‌وڵیان بۆ ئه‌وه‌یه‌ له‌ناوچه‌كه‌دا واڵتێكی‬ ‫دیكه‌ی غه‌یره‌ عه‌ره‌ب س����ه‌رهه‌ڵنه‌دات‪،‬‬ ‫ئەو دەڵێت "ریفراندۆم ئه‌گه‌ر راسته‌وخۆ‬ ‫راگه‌یاندنی سه‌ربه‌خۆیی به‌دوادا‌ نه‌هات‬ ‫هیچ گرنگییه‌كی نییه"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬عوفرە بینج����ۆ‪ ،‬توێژەری كارا‬ ‫لەسەنتەری توێژینەوەی "مۆشێ دایان"‬ ‫لەئیس����رائیل له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ تایبه‌ت‬

‫به‌ئاوێنه‌دا رایگه‌یاند ئه‌گه‌ر كورد ده‌وڵه‌ت هه‌یه‌‌و پێیوایه‌ دوای ئه‌نجامی ریفراندۆم‬ ‫رابگه‌یه‌نن‪ ،‬ئیسرائیل یه‌كه‌م واڵت ده‌بێت بتوان����ن قه‌ناعه‌ت به‌ به‌غدا بكه‌ن‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫دان به‌و ده‌وڵه‌ته‌دا ده‌نێت‌و‌ هاوپه‌یمانی مه‌حاڵ����ه‌‪ .‬بۆیه‌ تاكه‌ ده‌رچه‌ راگه‌یاندنی‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌به‌ستێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "وا پێویست راس����ته‌وخۆی س����ه‌ربه‌خۆییه دوای‬ ‫ده‌كات ك����ورد به‌یه‌كج����اری‌و ه����ه‌ردو ریفراندۆم"‪‌.‬‬ ‫هه‌نگاوه‌ك����ه‌ ریفراندۆم‌و س����ه‌ربه‌خۆیی‌ بینجۆ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد تاكه‌ مه‌ترسی‬ ‫له‌یه‌ك هه‌نگاودا كۆبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌جارێك له‌س����ه‌ر كورد كه‌ده‌بێ����ت ئاماده‌كاری‬ ‫بۆ بك����ه‌ن‌ میلیش����یاكانی "حه‌ش����دی‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی رابگه‌یه‌نن"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "بۆچ����ی دوای ریفران����دۆم ش����ه‌عبی"ن‪ ،‬ئه‌و وت����ی‌ "ده‌بێت له‌روی‬ ‫جارێك����ی دیكه‌ خۆت����ان ده‌خه‌نه‌وه‌ نێو ده‌رونیه‌وه‌ خۆتان بۆ ه����ه‌ر ئه‌گه‌رێكی‬ ‫ئه‌م كێشمه‌كێشه‌؟ ئه‌گه‌ر بۆچونێكیش نه‌خ����وازراو ئام����اده‌ بك����ه‌ن‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬

‫پارتی‪ :‬ئاگاداری سەردانی بارزانی نین بۆ سلێمانی‬

‫‪2‬‬

‫ش����ه‌ڕیش‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ئێو‌ه له‌ئێس����تادا‌‬ ‫به‌كرده‌یی له‌شه‌ڕدان"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "‌ئێران‌و توركیا ته‌نها هەڵمەتێکی‬ ‫ترس����اندنیان ده‌س����تپێكردوه‌‪ ،‬جگ����ه‌‬ ‫له‌ترس����اندن من پێموانی����ه‌ هیچی دیكه‌‬ ‫ئه‌نجام ب����ده‌ن‪ ،‬ئه‌وان ناتوانن ده‌رگا بۆ‬ ‫شه‌ڕێك بكه‌نه‌وه‌ كه‌له‌زیان زیاتر هیچی‬ ‫دیكه‌ی بۆئه‌وان به‌دوادا نایه‌ت"‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫به‌رهه‌م ساڵح ده‌بێته‌ كاندیدی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‌‬

‫‪2‬‬ ‫ریکالم‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )593‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/19‬‬

‫"ئه‌گه‌ر كۆده‌نگییه‌ك له‌سه‌ر ‌ی دروستبێت‬ ‫به‌رهه‌م ساڵح ده‌بێت ‌ه كاندیدی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم"‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ بۆ دیموكراسی‌‌و دادپه‌وه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات ئه‌گه‌ر كۆده‌نگییه‌ك‬ ‫له‌نێوان گۆڕان‌و كۆمه‌ڵ‌‌و قه‌واره‌یه‌كه‌یاندا‬ ‫دروستبێت به‌رهه‌م ساڵد ئاماده‌یه‌ ببێته‌‬ ‫كانیدید بۆ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬س����لێمانی‌‪ :‬س����ه‌رچاوه‌یه‌ك‬ ‫له‌قه‌واره‌كه‌ی‌ د‪.‬به‌ره����ه‌م "هاوپه‌یمانی‌‬

‫بۆ دیموكراسی‌‌و دادپه‌وه‌ری‌" به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان����د كه‌ كار بۆ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن هه‌مو‬ ‫هێزه‌كان����ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ پارت����ی‌ پێكه‌وه‌‬ ‫كاندیدێكی����ان هه‌بێت بۆ س����ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێ����م‪ ،‬له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌ پێیانوای����ه‌ هه‌ر‬ ‫هێز‌و الیه‌نێ����ك به‌ته‌نها كاندیدی‌ هه‌بێت‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌كاندیدی‌ پارتی‌ س����ه‌ركه‌وتو‬

‫ئاوێنه‌ی روداوه‌کان‬

‫بارزانی‬

‫بكه‌ین ب����ۆ هه‌ڵبژاردنی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم بپاڵێوێت"‪.‬‬ ‫نابێت‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ جه‌غتی‌ له‌وه‌ش كرده‌و‌ه‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ كه‌ نه‌یویست ناوی‌ خۆی‌ هه‌رێم"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئه‌م����ه‌ هۆكارێ����ك ده‌بێت "ئه‌گ����ه‌ر ق����ادر حاجی‌ عه‌ل����ی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئاش����كرا بكات‪ ،‬وتی‌ "وه‌ك هاوپه‌یمانی‌‬ ‫بۆ دیموكراس����ی‌‌و دادپه‌روه‌ری‌ چاومان ب����ۆ كۆكردن����ه‌وه‌ی‌ هاوپه‌یمان����ی‌ ب����ۆ گۆڕانه‌وه‌ بكرێت به‌كاندید بۆ پۆس����تی‌‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌یه‌ به‌ره‌یه‌ك دروستبكه‌ین دیموكراس����ی‌‌و دادپه‌روه‌ری‌‌و ‌و گۆڕان‌و سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‪ ،‬ئه‌وا وه‌ك هاوپه‌یمانی‌‬ ‫كه‌ ئێمه‌و بزوتنه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان‌و كۆم ‌هڵ‌ كۆم ‌هڵ‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر كۆده‌نگییه‌كیش له‌سه‌ر بۆ دیموكراسی‌‌و دادپه‌روه‌ری‌ پشتیوانی‌‬ ‫له‌خۆبگرێ����ت‌و پێكه‌وه‌ كاندیدێك دیاری د‪.‬به‌رهه‌م دروستببێت ئاماده‌ی ‌ه خۆی‌ بۆ لێده‌ه‌كه‌ن"‪.‬‬

‫له‌هه‌ولێرو دهۆك بانگه‌شه‌ی‌ ریفراندۆم گه‌رمه‌و سلێمانیش كش‌و ماته‌‬

‫لێپرسراو ‌ی مه‌ڵبه‌ند‌‪ :‬ته‌نها خۆمان‌و به‌ب ‌ێ پارت ‌ی بانگه‌ش ‌ه بۆ ریفراندۆم ده‌كه‌ین‬

‫لێپرس���راوی‌ مه‌ڵبه‌ندی‌ یه‌كی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتمانی‌ كوردستان له‌سلێمانی‌‪ ،‬له‌تیف‬ ‫شێخ عومه‌ر ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ له‌كاتی‌‬ ‫پێویس���تدا ته‌نها خۆیان به‌ش���دار ده‌بن‬ ‫له‌بانگه‌ش���ه‌ی‌ ریفراندۆم���دا‌و هیچ الیه‌ن‌و‬ ‫حیزبێكی‌ دیكه‌یان له‌گه‌ڵ به‌شدار نابێت‪،‬‬ ‫سه‌باره‌ت ئه‌و ده‌ڵێت "چوار ڕۆژ به‌سه‌ بۆ‬ ‫بانگه‌شه‌ی‌ ریفراندۆم له‌سلێمانی‌"‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ ،‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‪ :‬له‌تیف ش���ێخ‬ ‫عوم���ه‌ر‪ ،‬لێپرس���راوی‌ مه‌ڵبه‌ن���دی‌ یه‌كی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ له‌ب���اره‌ی‌ بانگه‌ش���ه‌ نه‌كردن‬ ‫ب���ۆ ریفران���دۆم له‌پارێزگاری‌ س���لێمانی‌‪،‬‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د یه‌كیه‌ت���ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ ریفراندۆم‌و س���ه‌ربه‌خۆیدایه‌‌و‬ ‫له‌كاتی‌ پێویس���تدا بانگه‌شه‌ی‌ بۆ ده‌كات‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وتی‌ "ته‌نها خۆمان به‌ش���دار ده‌بین‬

‫له‌بانگه‌ش���ه‌ی‌ ریفراندۆم���داو هیچ الی ‌هن‌و‬ ‫حیزبێك���ی‌ دیكه‌م���ان له‌گ���ه‌ڵ به‌ش���دار‬ ‫نابێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌گه‌ڵ پارتی‌ ته‌نها ئامانجمان‬ ‫هاوبه‌ش���ه‌ ك���ه‌ پرس���ی‌ س���ه‌ربه‌خۆی‌‬ ‫كوردس���تانه‌‌و ت���ا هاواڵت���ی‌ هه‌رێم���ی‌‬ ‫كوردستان هانبدرێت بۆ به‌شداری‌ كردنی‌‬ ‫له‌ده‌نگدان"‪.‬‬

‫لێپرس���راوی‌ مه‌ڵبه‌ندی‌ یه‌ك ئه‌وه‌شی‌‬ ‫رونكرده‌وه‌ كه‌ هیچ مه‌ترس���یه‌ك له‌سه‌ر‬ ‫هیچ كه‌س‌و الیه‌نێك نیه‌ كه‌ بانگه‌ش���ه‌ی‌‬ ‫ریفراندۆم ئه‌نجامبدات‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پێویسته‌ بۆ گشتپرسی‌ له‌م چه‌ند ڕۆژه‌ی‌‬ ‫كه‌ ماوه‌ یه‌كیه‌تی‌ ئه‌نجامی‌ ده‌دات‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫پێمانوایه‌ ئه‌م چ���وار ڕۆژه‌ به‌س بێت بۆ‬ ‫بانگه‌شه‌ كردن كه‌ ئاماده‌كاری‌ ته‌واوی‌ بۆ‬

‫كراوه‌"‪.‬‬ ‫ته‌نها شه‌ش ڕۆژی‌ ماوه‌ بۆ ئه‌نجامدان ‌ی‬ ‫ریفراندۆم له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تاندا (‪25‬ی‌‬ ‫ئه‌یلول)‪ ،‬تا ئێس���تا له‌سنوری‌ پارێزگاری‌‬ ‫س���لێمانی‌‌و ده‌وربه‌ی‌ هیچ بانگه‌شه‌یه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌و به‌رچاو له‌ش���وێنه‌ گش���تییه‌كاندا‬ ‫بۆ ئه‌م پرس���ه‌ نابینرێ���ت ته‌نها له‌هۆڵی‌‬ ‫باره‌گای‌ حیزبێكی‌ دیاری‌ كراودا نه‌بێت‪.‬‬

‫وته‌بێژ ‌ی سه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌ له‌سلێمانی‌‌و هه‌ڵه‌بجه‌‪:‬‬

‫ئاگاداری‌ سه‌ردانی‌ بارزانی‌ نین بۆ سلێمانی‌‌و نازانین كه‌ی‌ دێت‬ ‫وته‌بێژی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌‬ ‫له‌س���لێمانی‌‌و هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬عه‌تا شێخ حسێن‬ ‫ب���ێ‌ ئاگایی‌ خۆی‌ به‌رامبه‌ر ب���ه‌وه‌ هه‌واڵه‌‬ ‫ده‌رده‌بڕێ���ت كه‌ ب���اس له‌هاتن���ی‌ بارزانی‌‬ ‫ده‌كه‌ن بۆ سلێمانی‌ له‌رۆژی‌ چوارشه‌ممه‌دا‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و ده‌ڵێت "ئ���اگاداری‌ س���ه‌ردانی‌ كاك‬ ‫مه‌س���عود نین بۆ شاری‌ سلێمانی‌‌و نازانین‬ ‫ك���ه‌ی‌ دێت‌و ناش���زانین هه‌ندێ���ك ماڵپه‌ڕ‬ ‫له‌كوێوه‌ ئه‌و هه‌واڵه‌یان بیس���توه‌‌و باڵویان‬ ‫كردوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬وته‌بێژی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬

‫ئاواز شێخ جه‌نگی‌‪ :‬به‌شدار ‌ی‬ ‫نه‌كردنم له‌دانیشتنه‌كه‌ ‌ی په‌رله‌مان‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌الهوری‌ برامه‌وه‌ نه‌بوه‌‬

‫هه‌رچه‌ن���ده‌ یه‌كێت���ی‌ نیش���تیمان ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان بریاری‌ به‌ش���داری‌ كردنی‌‬ ‫له‌دانیش���تنه‌كه‌ی‌ هه‌ین���ی‌ راب���ردو‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستان دابو‪ ،‬به‌اڵم چه‌ند‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی‌ ئ���ه‌و حزبه‌ پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫بریاری‌ حزب به‌ش���داریان نه‌كرد‪ ،‬ئاواز‬ ‫ش���ێخ جه‌نگی���ش ده‌ڵێت "به‌ش���داری‌‬ ‫نه‌كردنم په‌یوه‌ندی‌ به‌الهوری‌ برام‌و هیچ‬ ‫كه‌سێكه‌وه‌ نیه‌و هه‌ڵویستی‌ خۆم بوه‌"‪.‬‬ ‫كۆیه‌‪ ،‬ش���اهۆ ئه‌حمه‌د‪ :‬ئاواز ش���ێخ‬ ‫جه‌نگ���ی‌‪ ،‬په‌رله‌مانت���اری‌ فراكس���ۆنی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان له‌باره‌ی‌‬ ‫به‌ش���داری‌ نه‌كردنی‌ له‌دانیش���تنه‌كه‌ی‌‬ ‫هه‌ینی‌ رابردوی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‬ ‫بۆ ئاوێنه‌ وتی‌"من وه‌كو ئه‌و هه‌ڤااڵنه‌ی‌‬ ‫تر كه‌به‌ش���داریان نه‌ك���ردوه‌ میكانزمی‌‬ ‫كاراكردنه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مانم پێ باش نه‌بو‬ ‫‪،‬به‌ڵكو ده‌بو چه‌ند رۆژێكی‌ تر ده‌رفه‌ت‬ ‫بدرایه‌ به‌حزبه‌كانی‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌وانیش‬ ‫له‌پرس���ێكی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ وه‌كو ریفراندۆم‬ ‫به‌ش���داریان بكردایه‌ هه‌روه‌ها شێوازی‌‬ ‫كاراكردنه‌وه‌و به‌رێوه‌بردنی‌ دانیشتنه‌كه‌‬ ‫نایاسایی‌ بو "‪.‬‬ ‫ی نه‌كردنی‌‌و‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌به‌ش���دار ‌‬

‫ی‬ ‫ی هه‌ڵویس���تی‌ حزبه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫پێچه‌وان���ه‌ ‌‬ ‫ی به‌وه‌ كرد كه‌وا "له‌ناو‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باش ئ���ازاد ‌‬ ‫ی تاراده‌یه‌ك��� ‌‬ ‫یه‌كێت��� ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه كه‌ئه‌ندامه‌كانی‌ له‌و هه‌ڵویس���تان ‌ه‬ ‫ئازادان���ه‌ بی���ر بكات���ه‌و‌ه هه‌روه‌ه���ا‬ ‫چه‌ندین جار له‌كۆبونه‌و‌هی‌ فراكس���ۆن‌و‬ ‫ی س���ه‌ركردایه‌تیش‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ئاش���كرا بۆچونه‌كانی‌ خۆم له‌بار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌مان هه‌لوێس���ت ‌‬ ‫كاراكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ده‌ربری���و‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫ی یه‌كێت��� ‌‬ ‫سیاس��� ‌‬ ‫ی زۆر هه‌وڵیداوه‌و زۆریش‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫مان���دو بو‌ه بۆ كاراكردنه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان‬ ‫كه‌ده‌بو زوتر بكرێته‌و‌ه كۆمه‌ڵێك یاسا‬ ‫پێویس���ت بو ده‌رچێت هه‌روه‌ها ده‌بو‬ ‫ی هاواڵتیان باش���تر بكرێت‌و له‌و‬ ‫ژیان��� ‌‬ ‫بارودۆخ ‌ه رزگار بكرێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێت��� ‌‬ ‫ئ���ه‌و په‌رله‌مانت���اره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ره‌تیشده‌كاته‌و‌ه كه‌وا به‌شداری‌ نه‌كردن ‌‬ ‫ئ���ه‌و په‌یوه‌ن���دی‌ به‌هیچ كه‌س���ێكه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫هه‌بێ���ت له‌وباره‌یه‌و‌ه وتی‌"به‌ش���دار ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌كردنم له‌دانیش���تن ‌ه نایاس���اییه‌ك ‌ه ‌‬ ‫په‌رله‌مان په‌یوه‌ندی‌ به‌هیچ كه‌سێكه‌و‌ه‬ ‫نه‌بوه‌ به‌تایبه‌تی‌ الهوری‌ برام راس���ت ‌ه‬ ‫ئێمه‌ خوش���ك‌و براین ‪،‬به‌اڵم هاورێكانم‬ ‫ی‬ ‫له‌فراكس���ۆنی‌ یه‌كێتی‌‌و فراكسۆنه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫تریش باش ده‌زانن هه‌میش���ه‌ خاوه‌ن ‌‬ ‫هه‌ڵوێس���تی‌ خۆم بومه‌‪،‬هه‌روه‌ها الهور‬ ‫ی هه‌یه‌‌و‬ ‫ی ئه‌من ‌‬ ‫ی پۆستێك ‌‬ ‫له‌ناو یه‌كێت ‌‬ ‫ی به‌بابه‌تی‌ له‌و شێوه‌ نیه‌ ‪،‬هه‌ر‬ ‫په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاراكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫بۆی ‌ه به‌ه���ۆی‌ میكانزم ‌‬ ‫ی هه‌م���و‬ ‫په‌رله‌م���ان كه‌ریكه‌وتن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫الیه‌نه‌كان نه‌بوه‌ هه‌روه‌ها به‌رێوه‌چون ‌‬ ‫ی یاسایی‌ تێدا بو‬ ‫دانیش���تنه‌ك ‌ه خروقات ‌‬ ‫ی نه‌كردنم له‌و دانیشتن ‌ه‬ ‫بریاری‌ به‌شدار ‌‬ ‫داوه‌"‪.‬‬

‫سه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌ له‌سلێمانی‌‌و هه‌ڵه‌بجه‌‪،‬‬ ‫عه‌تا ش���ێخ حس���ێن له‌باره‌ی‌ بانگه‌شه‌ ‌ی‬ ‫ریفراندۆم���ه‌وه‌ له‌پارێ���زگاری‌ س���لێمانی‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ له‌بنكه‌و باره‌گاكانی‌‬ ‫له‌س���نوری‌ پارێ���زگای‌ س���لێمانی‌ خۆیان‬ ‫بانگه‌ش���ه‌یان بۆ ریفران���دۆم ئه‌نجامداوه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ وه‌ك پێویستیش نییه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"ده‌بێت پرسیار له‌هێزی‌ بااڵده‌ست بكرێت‬ ‫له‌سنوری‌ س���لێمانی‌ كه‌ به‌شدارن له‌پرسی‌‬ ‫ریفراندۆم‌و سه‌ربه‌خۆیی‌ كوردستان بۆچی‌‬ ‫بانگه‌شه‌ ناكه‌ن؟"‪.‬‬

‫وتیش���ی‌ "ماوه‌یه‌كی‌ زۆر‌ه چه‌ند الیه‌نێك‬ ‫ده‌یانه‌وێ���ت س���لێمانی‌ كۆنت���رۆڵ‌ بكه‌ن‪،‬‬ ‫ره‌نگه‌ كاریگه‌ریی‌ نێگه‌تیڤی‌ ئه‌و الیه‌نانه‌ی‌‬ ‫له‌سه‌ربێت"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات چ���ۆن‬ ‫پێشمه‌رگه‌ له‌سه‌نگه‌ره‌كانیاندا شه‌ڕده‌كه‌ن‬ ‫ئ���اواش به‌هه‌مان ڕۆحی‌ به‌رگ���ری‌ هه‌وڵی‌‬ ‫بانگه‌ش���ه‌ی‌ ریفراندۆم ده‌ده‌ن له‌سلێمانی‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "رۆژی‌ چوارشه‌ممه‌ كه‌رنه‌ڤاڵێكی‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ له‌س���لێمانی‌ ئه‌نج���ام ده‌درێ���ت‬ ‫به‌هه‌ماهه‌نگ���ی‌ له‌گ���ه‌ڵ س���ه‌رجه‌م ئ���ه‌و‬

‫الی���ه‌ن‌و حیزبانه‌ی‌ كه‌ له‌ن���او ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫بااڵی‌ گشتپرس���یدان‪ ،‬له‌سه‌ره‌تای‌ هه‌فته‌ ‌ی‬ ‫داهاتوشدا كه‌رنه‌ڤاڵی‌ گه‌وره‌ له‌پارێزگاری‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ رێكده‌خرێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌باڵوبون���ه‌وه‌ی‌ هه‌واڵ���ی‌‬ ‫هاتنی‌ بارزانی‌ بۆ س���لێمانی‌‪ ،‬وته‌بیژه‌كه‌ی‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ پارت���ی‌ وتی‌ "ئ���اگاداری‌‬ ‫س���ه‌ردانی‌ كاك مه‌س���عود نین بۆ ش���اری‌‬ ‫س���لێمانی‌‌و نازانی���ن هه‌ندێ���ك ماڵپ���ه‌ڕ‬ ‫له‌كوێوه‌ ئه‌و هه‌واڵه‌یان بیس���توه‌‌و باڵویان‬ ‫كردۆته‌وه‌"‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫سەردەکەوێت یان‬ ‫سەری‌ دەکەوێت‬

‫مەزن عوسمان‬

‫هەڵپەو گەش���کەی س���نوربەندی‬ ‫لە‌ئەجێندای سەربەخۆییدا بەجۆرێک‬ ‫جنگڵیداوە‪ ،‬کە هاوخەونانی دەوڵەتی‬ ‫نەتەوەی���ی مەتەق���ی مەنطقی���ان‬ ‫لێوەنایەت‌و ئەقڵی سیاسی‌و ئەنتی‬ ‫ناسیۆنالیستیشیان لەوەندتر بووە‪.‬‬ ‫قەزەم بینیی‌و بەرکوڵەی سیاس���ی‬ ‫ب���ۆ پرس���ەکانی رۆژەڤ‪ ،‬هەرێمی‬ ‫س���ەربەخۆی باشوری هەڵداوەتەوە‬ ‫دڕدۆنگییەکی بێ‌بنەوەو ئاراستەی‬ ‫فەهم���ی سیاس���یش لە‌ه���ەڕەدی‬ ‫الرێبونیەتی‪.‬‬ ‫دی���دی پەنتاگۆن ب���ۆ مانەوەی‬ ‫هەرێ���م لەفرەیم���ی عێراقێک���ی‬ ‫فیدراڵ���دا تەرجومەیەک���ی ت���اک‬ ‫رەهەندیی بۆکراوەو بەتەعەسوبێکی‬ ‫قەومیی‌و مێژویی "کس���ینجەر"ەوە‬ ‫گرێدراوە‪ .‬خوێندن���ەوەی ئەودیوی‬ ‫پێش���هاتەکان‌و بڕیارەکانی کۆشکی‬ ‫س���پی‪ ،‬راوێژکارێک���ی فرەئەزمون‬ ‫ئەقاڵن���ی گەرەکە‪ ،‬ت���ا دوا پەیامی‬ ‫مەکگۆرک ش���یتەڵ ب���کات‪ .‬بونی‬ ‫رۆژئاوا لە‌س���وریای نوێدا‪ ،‬دەس���ت‬ ‫پێوەگرنت���ی یەکپارچەی���ی خاكی‬ ‫س���وریا نیی���ە ب���ۆ پەنتاگ���ۆن‌و‬ ‫هاوپەیمانییەت���ی نێودەوڵەت���ی‪،‬‬ ‫بەڵک���و مان���ەوەی هەژمونی ئەوانە‬ ‫لە‌تەواوی شامدا‪ ،‬لە‌ڕێگەی بڵندگۆی‬ ‫ک���وردەوە‪ .‬هەروەها چاودێریکردنی‬ ‫هیاللی شیعی‪ ،‬ئیرانییە کە بەڕوحی‬ ‫رۆژهەاڵت���ی ناوەڕاس���تدا ق���ەرارە‬ ‫رێبکات‪.‬‬ ‫جیابون���ەوەی کوردیش لە‌عێراقی‬ ‫س���بەینێ‪ ،‬بەکەوتن���ی ئەمری���کا‬ ‫لە‌ناوەڕاست‌و باشور کۆتایی دێت‪،‬‬ ‫واتا هەیمەن���ەی لەهەمبەر ئێرانی‬ ‫ش���یعی دەبوژێت یاخود هەر بونی‬ ‫تەڵقی���ن دەدرێ���ت لە‌چوارچێوەی‬ ‫عێراقێکی ش���ەکەت ک���ە لەڕووی‬ ‫سەربازییەوە خاوەنی بوو‪ .‬لۆلۆکەی‬ ‫کۆش���کی س���پی ب���ۆ عێراقێک���ی‬ ‫خ���اوەن ئی���رادە نیی���ە‪ ،‬بەڵک���و‬ ‫درێژەدان���ە بەو جەنگە س���اردەی‬ ‫ک���ە لەناوچەکە دەس���تی داوەتێ‌و‬ ‫کوردستانیش���ی بە‌بەهێزتری���ن‬ ‫ئەڵتەرنەتیڤی ئینجەرلیک دەبینێت‪.‬‬ ‫نالوێ سیاس���ییەکانی ک���ورد لەو‬ ‫دەبەریەکڕاچون���ە جیۆسیاس���ییە‬ ‫س���ەاڵوەت بۆ کەش���کەک لێبدەن‌و‬ ‫دیموکراسییەت لە‌قەوارەی دەوڵەتدا‬ ‫دیفاین بکەن‪ ،‬کە ئەمە لە‌فەلسەفەی‬ ‫پۆلەتیکدا نامومکینە‪ .‬لە‌سیاسیەتی‬ ‫دوور مەوداش���دا‪ ،‬ئەگەر لەبارێکدا‬ ‫رۆژه���ەاڵت‌و باکوریش فیدراڵییەتی‬ ‫خۆیان وەرگرن‪ ،‬پەنتاگۆن لەبازنەی‬ ‫دەوڵەتی ناوەندیدا دەیانهێڵێتەوەو‬ ‫لەئەگەری دروس���تکردنی دەوڵەتی‬ ‫کوردس���تانی گ���ەورە مایەپ���وچ‬ ‫دەبێ���ت لە‌ئاقاس���ت لەغاوکردنی‬ ‫ئێکس���ترمیزمی ئیخوانی‌و ش���یعی‬ ‫لەهەر چوار پارچە‪.‬‬ ‫پەنتاگۆن هەمیشە چاوی لەسەر‬ ‫مافە سیاسی‌و یاساییەکانی کوردە‬ ‫لە‌ناوەند‪ ،‬بەدەر لەو بازارە رەشەی‬ ‫مەکتەب سیاس���ییەکان نەوتی تێدا‬ ‫س���اغدەکەنەوە‪ ،‬هەر بۆیە لەدوای‬ ‫کەوتنی بەعس س���یگناڵی سەوزی‬ ‫ب���ۆ هەڵکردن‪ ،‬ت���ا بەهەمو توانای‬ ‫خۆیانەوە رەوایەتی ویس���تەکانیان‬ ‫لەدەستوردا بچەسپێنن‪ .‬پرەستیجی‬ ‫کورد لەکۆش���کی س���پیدا‪ ،‬شەوی‬ ‫کەوتن���ی مەخم���ور دەرک���ەوت‪،‬‬ ‫ئەگەرچ���ی س���ێ بەش���ی عێراق‬ ‫دەس���تی بەس���ەرداگیرابوو‪ .‬بۆیە‬ ‫بارزانی درک بەوەبکات‪ ،‬لەو گەمە‬ ‫گەورەی���ەدا یاریزانێک���ی یەدەگە‪،‬‬ ‫ئەگ���ەر لە‌پرۆس���ەی ریفراندۆمیش‬ ‫س���ەرکەوێت‪ ،‬ک���ە پڕیەت���ی‬ ‫لە‌چاڵوچۆڵی یاس���ایی‌و سیاس���ی‪،‬‬ ‫ئەوا لە‌معادەلە‌ئیقلیمیەکەدا سەری‬ ‫دەکەوێ���ت‪ ،‬ئەگ���ەر خ���ۆی بکاتە‬ ‫خاڵی بەرکەوتەی س���تراتیجیەتی‬ ‫هاوپەیمانی نێودەوڵەتی‪.‬‬ ‫نە سیاسەت ئەو کەفوکوڵەیە کە‬ ‫لەبەردەم قەرەباڵغیدا حەماس���ەت‬ ‫بتگرێ���ت‪ ،‬نە دیموکراس���ییەت ئەو‬ ‫بس���ت‌و قوالنجەیە کە پیاوانی شاخ‬ ‫بە‌ریفراندۆم‌و مافی چارە دەیپێون‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )593‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/19‬‬

‫عوفرە بینجۆ‪ ،‬توێژەری كارا لەسەنتەری توێژینەوەی "مۆشێ دایان" لەئیسرائیل‌‪:‬‬

‫‪3‬‬

‫به‌جارێك سه‌ربه‌خۆیی رابگه‌یه‌نن‪ ،‬بۆچی دوای ریفراندۆم‬ ‫جارێكی دیك ‌ه خۆتان ده‌خه‌نه‌و‌ه نێو ئه‌م كێشمه‌كێشه‌؟‬ ‫ئا‪ :‬نزار گزالی‬ ‫*عوفرە بینجۆ‪ ،‬پرۆفیسۆر‌و توێژەری كارا‬ ‫لەسەنتەری توێژینەوەی (مۆشێ دایان)‬ ‫لەئیسرائیل‌‪ ،‬پسپۆر لەمەسەلەی كوردو‬ ‫توركیاناسیدا‌‪ ،‬کە خاوەنی كتێبی “كوردی‬ ‫عێراق‪ :‬بنیاتنانی دەوڵەت لەنێو دەوڵەتدا"‪،‬‬ ‫لەم گفتوگۆیەی ئاوێنەدا دەڵێت "ده‌بێت‬ ‫له‌روی ده‌رونیه‌و‌ه خۆتان بۆ هه‌ر ئه‌گه‌رێكی‬ ‫نه‌خوازراو ئاماد‌ه بكه‌ن‪ ،‬ته‌نانه‌ت شه‌ڕیش‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئێوه‌ له‌ئیستادا‌ به‌كرده‌یی‬ ‫له‌شه‌ڕدان"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬گرنگترین پرس���یار بۆ کورد ئەوەیە‬ ‫کە ئای���ا کاتی ریفراندۆم دوابخات یان لە‌‪٢٥‬ی‬ ‫ئەیلولدا بڕیاری خۆی بدات؟‬ ‫عوفره‌ بێنجۆ‪ :‬سه‌ره‌تاو به‌رله‌ده‌ستپێكردنی‬ ‫دیمانه‌كه‌ ده‌مه‌وێت چه‌ند وشه‌یه‌ك به‌كوردی‌و‬ ‫له‌رێگه‌ی ئاوێنه‌وه‌ بڵێم (بژی كوردس���تان)و‬ ‫(س�ڵ�او له‌كورد)‪ .‬بۆ وه‌اڵمی پرسیاره‌كه‌شت‬ ‫نه‌خێ���ر به‌هی���چ ش���ێوه‌یه‌ك دوای مه‌خه‌ن‌و‬ ‫گونجاوترین كاتتان له‌به‌رده‌س���ته‌ له‌به‌ر ئه‌م‬ ‫هۆكارا‌نه‌‪:‬‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ ،‬ج���ۆر‌ه پێگه‌یش���تنێك بۆ ئه‌م‬ ‫ریفراندۆمه‌ له‌كوردس���تان به‌دیده‌كرێت له‌روی‬ ‫بیركردنه‌وه‌و تێروانی���ن‌و دونیابینی‌و هه‌بونی‬ ‫پێشمه‌رگه‌‌و الیه‌نی ئابوری‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی ئێ���وه‌ له‌ئێس���تادا‬ ‫له‌نێ���وان دو زه‌مه‌ن���ی گرنگ���دان‪ ،‬زه‌مه‌ن���ی‬ ‫نێوان پێش داعش‌و دوای داعش‪ ،‬له‌ئێس���تادا‬ ‫ده‌وڵه‌تی عێراق زۆر الوازه‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌ئێس���تادا‬ ‫راینه‌گه‌یه‌نن حكومه‌ت���ی عێراقی به‌هێزبێته‌و‌ه‬ ‫ده‌تانگه‌ڕێنێت���ه‌وه‌ قۆناغه‌ س���ه‌ره‌تاییه‌كان‌و‬ ‫ده‌تان چه‌وسێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫سێیه‌م‪ ،‬له‌ئێس���تادا هه‌مو جیهان ده‌زانێت‬ ‫ئێوه‌ی ك���ورد چیتان كرد‌و چ���ۆن روبه‌روی‬ ‫داعش بون���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌م هه‌ن���گاوه‌ نه‌نێن‬ ‫ته‌واو له‌بیرده‌كرێن‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌و چه‌ندین هۆكاری دیكه‌ واده‌خوازن ئه‌م‬ ‫هه‌نگاوه‌ چاره‌نوسخوازه‌ بهاوێژن‪ ،‬ئه‌وانه‌ی ك ‌ه‬ ‫داوای دواخستنی ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌نمون ‌ه بۆ ساڵێك‬ ‫دوای بخه‌ن! دوای ئه‌م س���اڵه‌ چی روده‌دات؟‬ ‫چ زه‌مانه‌تێك هه‌ی���ه‌؟ له‌وه‌اڵمی هه‌مو ئه‌مان ‌ه‬ ‫ده‌ڵێم‪ :‬هی���چ‪ .‬تاك��� ‌ه رێگه‌چ���اره‌ی گونجاو‬ ‫به‌رده‌وامی به‌هه‌ڵوێس���ته‌كه‌ی خۆتان بده‌ن‪.‬‬ ‫گونجاوترین كاتتان له‌به‌رده‌سته‌‪ ،‬پێچه‌وانه‌ی‬ ‫ئه‌م���ه‌ پرس���ه‌كه‌تان پاشه‌كش���ه‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ده‌وڵه‌تیش���تان راگه‌یاند ئیس���رائیل‬ ‫یه‌ك���ه‌م واڵت ده‌بێ���ت كه‌ دان ب���ه‌و ده‌وڵه‌ت ‌ه‬ ‫داده‌نێت‌و به‌ئاش���كراش ئه‌مه‌مان راگه‌یاندوه‌‪.‬‬ ‫هیوای ئه‌وه‌ش���مان ده‌خواست واڵتی دیكه‌ش‬ ‫هاوهه‌ڵویس���تمان بونایه‌‪ .‬ئیس���رائیل له‌كاتی‬ ‫راگه‌یاندنی سه‌ربه‌خۆیی باشوری سودان هه‌مان‬ ‫هه‌ڵویس���تی نیشاندا‪ .‬ئاشكراش���ه‌ ئیسرائیل‬ ‫هی���چ په‌یوه‌ن���دی‌و به‌رژه‌وه‌ندییه‌ك���ی له‌گه‌ڵ‬ ‫باشوری سودان نه‌بوه‌‪ ،‬ده‌بێت ئه‌وه‌ش بزانین‬ ‫جیاوازیه‌كی زۆر له‌نێوان كوردستان‌و باشوری‬ ‫سوداندا هه‌یه‌‪ ،‬له‌ئیس���رائیل حه‌ماسێكی زۆر‬ ‫به‌تین به‌رانبه‌ر به‌س���ه‌ربه‌خۆیی كوردس���تان‬ ‫هه‌یه‌‌و هه‌ڵویستی ئیس���رائیل رون‌و گه‌شبین ‌ه‬ ‫به‌رانبه‌ر به‌ده‌وڵه‌تی كوردستان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ه‌اڵم س���ه‌ركرده‌ ك���ورده‌كان‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی بااڵی ریفران���دۆم زۆر جار باس‬ ‫له‌وه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌مه‌رج نی���ه‌ دوای ریفراندۆم‬ ‫راسته‌وخۆ سه‌ربه‌خۆیی رابگه‌یه‌نن‪ ،‬ئه‌م ‌ه چۆن‬ ‫ده‌بینی؟‬

‫عوف���ره‌ بێنج���ۆ‪ :‬خاڵێك���ی زۆر گرن���گ‌و‬ ‫پرسیارێكی زۆر وردت وروژاند‪ ،‬به‌ڕای من‌و كه‬ ‫‌ئێس���تا بیرم له‌گرنگی ئه‌م وه‌اڵمه‌ ده‌كرده‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌بێ���ت راس���ته‌وخۆ دوای ریفراندۆم ك ‌ه په‌نا‬ ‫به‌خوا زۆرین���ه‌ به‌به‌ڵێ ده‌نگی ب���ۆ ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی رابگه‌یه‌نن‪ ،‬ره‌نگه‌ بپرسی بۆ؟‬ ‫من هۆكاره‌كانت بۆ ده‌خه‌مه‌ رو‪ ،‬دوپاتیش���ی‬ ‫ده‌كه‌مه‌وه‌ ده‌بێ���ت كورد ئه‌م تێبینیه‌ به‌هه‌ند‬ ‫وه‌رگرێ���ت‪ ،‬گرنگی راگه‌یاندنی س���ه‌ربه‌خۆیی‬ ‫دوای ریفراندۆم له‌وه‌دای ‌ه چونك ‌ه هه‌مو جیهان‬ ‫له‌ئێستادا پێیانوایه‌ ك ‌ه میلله‌تی كورد ئامانجی‬ ‫له‌راپرسیه‌كه‌ راگه‌یاندنی سه‌ربه‌خۆییه‌‪ ،‬ئێوه‌ش‬ ‫له‌رێگ���ه‌ی هه‌نگاوه‌كانت���ان ئ���ه‌م په‌یامه‌تان‬ ‫به‌م ش���ێوه‌یه‌ گه‌یاندوه‌‪ ،‬ئه‌م تێڕوانینه‌ی ك ‌ه‬ ‫واڵتانی دیكه‌ دروس���تیان ك���ردوه‌‌و پێیانوای ‌ه‬ ‫ئێوه‌ دوای گشتپرسی جیاده‌بنه‌وه‌‪ ،‬وایكردو‌ه‬ ‫ترس���ێكی الی هه‌مو ئه‌وانه‌ دروستكردوه‌ ك ‌ه‬ ‫دژتان ده‌وه‌س���تن‌و رۆژان ‌ه شاندو نوێنه‌رانیان‬ ‫ده‌نێرن بۆ ئ���ه‌وه‌ی ریفراندۆم ئه‌نجام نه‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ده‌بێ���ت ئ���ه‌وه‌ بزان���ن گشتپرس���ی ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫راسته‌وخۆ راگه‌یاندنی س���ه‌ربه‌خۆیی به‌دواو‌ه‬ ‫نه‌ه���ات هیچ گرنگیه‌كی نی���ه‌‪ .‬خاڵێكی دیك ‌ه‬ ‫ئێوه‌ له‌ئیس���تادا له‌تیڕوانینی جیهان خۆتان‬ ‫خس���تۆت ‌ه قه‌یرانێكه‌وه‌‪ ،‬خۆتان خستۆته‌ نێو‬ ‫ته‌حەدایه‌كی ئاشكرا‪ ،‬روبه‌روی زۆربه‌ی ئه‌وان ‌ه‬ ‫بونه‌ته‌و‌ه كه‌دژایه‌تی گشتپرس���یه‌كه‌ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫داواكاری هه‌مو ئه‌وانه‌ ره‌تده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ ده‌ڵێن‬ ‫ئه‌نجامی مه‌ده‌ن‪ ،‬ئی���دی تا كۆتایی به‌رده‌وام‬ ‫بن‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌دیدی ئه‌وانەوە ئێوه‌ چونه‌ته‌ نێو‬ ‫ئالنگاریه‌كان‌و ئه‌م قه‌یرانه‌‪ ،‬بۆچی وازده‌هێنن؟‬ ‫به‌یه‌كجاری‌و هه‌ردو هه‌نگاوه‌ك ‌ه له‌یه‌ك هه‌نگاودا‬ ‫كۆبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌جارێك سه‌ربه‌خۆیی رابگه‌یه‌نن‪،‬‬ ‫بۆچی دوای راپرس���ی جارێك���ی دیكه‌ خۆتان‬ ‫ده‌خه‌نه‌وه‌ نێ���و ئه‌م كێشمه‌كێش���ه‌؟ ئه‌گه‌ر‬ ‫بۆچونێكیش هه‌یه‌‌و پێیوای���ه‌ دوای ئه‌نجامی‬ ‫ریفران���دۆم بتوانن قه‌ناع���ه‌ت بە‌به‌غدا بكه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ مه‌حاڵه‌‪ .‬به‌پێچه‌وانه‌و‌ه حكومه‌تی عێراق‬ ‫زیاتر دژایه‌تی ئه‌م هه‌نگاو‌ه ده‌كات‪ .‬بۆیه‌ تاك ‌ه‬ ‫ده‌رچه‌ راگه‌یاندنی راسته‌وخۆی سه‌ربه‌خۆییه‬ ‫دوای ریفراندۆم‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بەبڕوای تۆ ئەمەریکا بۆ ئەم فشارە‬ ‫گەورەیە دەکات لەسەر کورد بۆ پاشگەزبونەوە‬ ‫لەریفراندۆم‪ ،‬ئایا کورد دەتوانێت رای ئەمەریکا‬ ‫نادیدە بگرێت؟‬ ‫عوفره‌ بێنج���ۆ‪ :‬زیاتر له‌وه‌اڵمێكم بۆ ئه‌م ‌ه‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬س���ه‌ره‌تا كاتی خۆش���ی ئه‌مریكا دژی‬ ‫ده‌وڵه‌تی ئیس���رائیل بون‌و ئێمه‌ رامانگه‌یاند‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ئه‌مەری���كا به‌ه���ۆكاری هه‌مو ئه‌و‬ ‫ش���ه‌ڕانه‌ داده‌نرێت له‌عێراق له‌س���الی ‪1991‬‬ ‫تاكو ئه‌مڕۆ‪ .‬بۆیه‌ پێویس���ت بو دوای هه‌مو‬ ‫ئه‌م ش���ه‌ڕانه‌ دیموكراسی‌و خۆشگوزه‌رانی بۆ‬ ‫عێراق به‌دوای خۆیاندا هێنابایه‌‪ ،‬ئێستا وێرای‬ ‫ئه‌وه‌ی ئه‌وانه‌ی نه‌هێناونه‌ته‌ دی‪ ،‬جیابونه‌وه‌ی‬ ‫كوردستانیشی بێت ‌ه سه‌ر به‌شكست بۆ ئه‌مریكا‬ ‫هه‌ژمارده‌كرێ���ت‪ ،‬جگه‌ له‌بیانوی مه‌س���ه‌له‌ی‬ ‫داع���ش‪ .‬هه‌روه‌ه���ا ئه‌مری���كا له‌س���وریاش‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنی نه‌هێناو ئێستا جگه‌ له‌جواڵنه‌و‌ه‬ ‫كوردیه‌كان ئه‌مریكا هیچی به‌ده‌س���ت نه‌ماوه‌و‬ ‫له‌سوریادا روس���یا بااڵ ده‌سته‌‪ .‬ئه‌مریكا جگ ‌ه‬ ‫له‌مانه‌ له‌تێكرای جیهان كێشه‌ی دیكه‌ی هه‌ی ‌ه‬ ‫وه‌ك گرژیه‌كانی له‌گه‌ڵ كۆریای باكور‪ ،‬مه‌ترسی‬ ‫هه‌یه‌ وه‌ك كۆریای باكور‌و باشور شه‌روگرژی‬ ‫له‌نێوان ئێوه‌و حكومه‌تی عێراقی بێته‌ ئاراوه‌‪.‬‬ ‫له‌هه‌ماكاتدا ئه‌وه‌ له‌بیرنه‌كه‌ین مه‌ترسی ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ی ‌ه هه‌مان ئه‌وه‌ی ك ‌ه له‌باش���وری س���ودان‬ ‫رویدا‪ ،‬له‌كوردس���تانیش روبدات‪ .‬ئاشكرایه‌ تا‬

‫ئێران‌و تورکیا ته‌نها‬ ‫هەڵمەتێکی ترساندنیان‬ ‫ده‌ستپێكردوه‌‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌ترساندن من پێموانی ‌ه‬ ‫هیچی دیكه‌ ئه‌نجام‬ ‫بده‌ن‪ ،‬ئه‌وان ناتوانن‬ ‫ده‌رگا بۆ شه‌ڕێك‬ ‫بكه‌نه‌وه‌ كه‌له‌زیان‬ ‫زیاتر هیچی دیكه‌ی‬ ‫بۆئه‌وان به‌دوادا نایه‌ت‬ ‫ئیستاش باشوری سودان كه‌ ئه‌مریكا یه‌كێك‬ ‫له‌واڵتانە بو پشتگیری جیابونه‌وه‌ی باشوری‬ ‫س���ودانی كرد‌و ه���ه‌رزو دانیپێدان���ا‌‪ ،‬كه‌چی‬ ‫ئێس���تا به‌هۆی گرژیه‌ نێوخۆییه‌كان ئه‌زمونی‬ ‫باشوری سودان به‌ره‌و خراپتر رۆیشت‪ .‬به‌اڵم‬ ‫گرنگه‌ ئه‌مریكاو واڵتان���ی دیكه‌ش ئه‌و‌ه باش‬ ‫بزان���ن ك���ه‌ جیاوازیه‌كی زۆر هه‌ی���ه‌ له‌نێوان‬ ‫كوردستان‌و باش���وری كوردستان‪ ،‬كوردستان‬ ‫چ له‌روی پێكهاته‌و چ له‌روی ئابوری‌و چ له‌روی‬ ‫میلله‌ته‌وه‌ زۆر جیاوازه‌ له‌باشوری سودان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتوانیی��� ‌ه به‌هۆی‌ دژایه‌تی‌ توند ‌ی‬ ‫ئێ���ران‌و توركیاوه‌ ریفران���دۆم زیان ‌ی بۆ كورد‬ ‫زیات���ر ده‌بێت تا قازانج؟ ئایا تاچه‌ند ئه‌گه‌ری‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانی ش���ه‌ر‌و توندوتیژی ده‌بێت‪ ،‬كێ‬ ‫له‌س���ه‌رهه‌ڵدانی هه‌ر ئه‌گه‌رێك���ی نه‌خوازراو‬ ‫پاڵپشتی كورد ده‌كات؟‬ ‫عوف���ره‌ بێنج���ۆ‪ :‬م���ن له‌كۆت���ا بڕگ���ه‌ی‬ ‫پرسیاره‌كه‌ت ده‌س���تپێده‌كه‌م‌و ده‌ڵێم‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫له‌روی ده‌رونی���ه‌و‌ه خۆتان بۆ هه‌ر ئه‌گه‌رێكی‬ ‫نه‌خوازراو ئاماد‌ه بكه‌ن‪ ،‬ته‌نانه‌ت ش���ه‌ڕیش‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ ئێ���و‌ه له‌ئیس���تادا‌و به‌كرده‌ی���ی‬ ‫له‌ش���ه‌ڕدان‪ ،‬س���ه‌باره‌ت به‌ئێران‌و توركیاش‬ ‫ئ���ه‌م دوانه‌ ته‌نه���ا هەڵمەتێکی ترس���اندنیان‬ ‫ده‌ستپێكردوه‌‪ ،‬جگ ‌ه له‌ترساندن من پێموانی ‌ه‬ ‫هیچی دیك��� ‌ه ئه‌نجام بده‌ن‪ ،‬ئ���ه‌وان ناتوانن‬ ‫ده‌رگا بۆ ش���ه‌ڕێك بكه‌نه‌و‌ه كه‌له‌زیان زیاتر‬ ‫هیچی دیكه‌ی بۆئه‌وان به‌دوادا نایه‌ت‪ ،‬هه‌ردو‬ ‫واڵت خۆی���ان هه‌مان كێش���ه‌یان هه‌ی ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫كورده‌كان���ی خۆیان���دا‪ .‬به‌نمون���ه‌ له‌ئه‌گه‌ری‬ ‫كێشه‌و شه‌ڕ دروس���تكردن له‌الیه‌ن توركیاوه‌‪،‬‬ ‫كێش���ه‌كانی خۆیان گه‌وره‌تر ده‌ب���ن‪ ،‬توركیا‬ ‫ناتوانێ���ت ئاڵۆزیه‌كان���ی له‌گ���ه‌ڵ كورده‌كانی‬ ‫خۆیدا چاره‌س���ه‌ر ب���كات‌و ئاڵۆزتری ده‌كات‬ ‫ئه‌گه‌ر په‌الماری ئێوه‌ ب���دات‪ .‬له‌الیه‌كی دیك ‌ه‬ ‫توركیا به‌رژه‌وه‌ندی ئاب���وری‌و نه‌وتی گرنگی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئێوه‌ نه‌ب���ن‪ ،‬له‌كوێ ئه‌م نه‌وت ‌ه‬ ‫هه‌رزانه‌ی ده‌س���تده‌كه‌وێت؟ به‌هه‌مانش���ێو‌ه‬ ‫له‌روی گازی سروش���تی‌و جگ���ه‌ له‌ئالوگۆری‬ ‫بازرگانی له‌گه‌ڵ هه‌ردوال‪ .‬ئێوه‌ كارتی گرنگتان‬

‫عوفره‌ بێنجۆ‬ ‫هه‌ی ‌ه به‌رانب���ه‌ر به‌توركیا به‌كاریبهێنن‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌و ده‌توانێت س���نور دابخات‪ ،‬ئێو‌ه نه‌وتتان‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌ی ئه‌م هه‌م���و كۆمپانیا توركیانه‌ی‬ ‫ئیس���تا له‌هه‌رێمه‌ك���ه‌ی ئێوه‌ بونی���ان هه‌ی ‌ه‬ ‫روده‌كه‌ن���ه‌ كوێ‪ .‬تاكه‌ مه‌ترس���ی ب���ۆ ئێو‌ه‬ ‫كه‌ده‌بێ���ت ئاماده‌كاری بۆ بك���ه‌ن‌و پێموای ‌ه‬ ‫ئاماده‌كاریش���تان بۆ كردوه‌‪ ،‬میلیش���یاكانی‬ ‫حه‌ش���دی ش���ه‌عبین‪ .‬ماوه‌یه‌ك به‌ر له‌ئیستا‬ ‫ئێ���و‌ه له‌رێگه‌ی هه‌ڵكه‌ندنی خه‌نده‌ق له‌س���ه‌ر‬ ‫س���نور جۆرێك ئاماده‌كاریتان كرد‪ ،‬پێویست ‌ه‬ ‫بره‌و‌ی زیاتر به‌مه‌ بده‌ن‌و ئاماده‌باش���ی زیات‌ر‬ ‫وه‌ربگرن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچی‌ ئێ���وه‌ی‌ ئیس���رائیل ‌ی به‌م‬ ‫ئه‌ندازه‌ی ‌ه پشتگیریی‌ له‌سه‌ربه‌خۆیی‌ كوردستان‬ ‫ده‌كه‌ن؟‬ ‫عوفره‌ بێنجۆ‪ :‬ئیس���رائیل له‌چوارچیوه‌ی‬ ‫دادپ���ه‌روه‌ری كۆمه‌اڵیه‌ت���ی ده‌ڕوانێت��� ‌ه‬ ‫مه‌س���ه‌له‌كه‌‪ ،‬پێیوایه‌ بۆچی عه‌ره‌به‌كان هه‌مو‬ ‫ش���تێك بۆ خۆیان ب���ه‌ره‌وا ده‌بین���ن‪ ،‬بۆچی‬ ‫ب���ۆ ك���ورد قه‌ده‌غه‌یه‌؟ بۆچی هه‌م���وو دونیا‬ ‫له‌گه‌ڵ مه‌س���ه‌له‌ی فه‌له‌س���تین هاوس���ۆزه‌‌و‬ ‫داوای ده‌وڵه‌تی فه‌له‌س���تینی ده‌كه‌ن‪ ،‬بۆچی‬ ‫به‌كوردی ره‌وا نابینن؟ ع���ه‌ره‌ب بۆچی وه‌ك‬ ‫بیركردنه‌وه‌ك���ه‌ی مالیك���ی‌و لێدوانه‌كانی ئه‌م‬ ‫دواییای به‌ش���ۆڤێنیانه‌ بیر ده‌كه‌نه‌وه‌‌و بۆچی‬ ‫ئه‌و ماف ‌ه به‌كورد ره‌وا نابینن؟ ده‌زانی عه‌ره‌ب‬ ‫تاكه‌ هه‌وڵی بۆ ئه‌وه‌یه‌ له‌ناوچه‌كه‌دا واڵتێكی‬ ‫دیكه‌ی غه‌یر‌ه عه‌ره‌ب سه‌رهه‌ڵنه‌دات‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ئیسرائیل هیوای ئه‌وه‌ ده‌خوازێت كوردستانێكی‬ ‫به‌هێز له‌دایك بێت‌و به‌شانازیه‌وه‌ هاوپه‌یمانی‬ ‫له‌گه‌ڵ ببه‌س���تن‪ ،‬ئێمه‌ هیوای ئه‌وه‌ ده‌خوازین‬ ‫كورده‌كان ببن به‌ده‌وڵه‌ت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر كوردس���تان س���ه‌ربه‌خۆیی‌‬ ‫رابگه‌یه‌نێ���ت‪ ،‬ئیس���رائیل ده‌توانێت چی‌ بۆ‬ ‫ب���كات‌و چ���ۆن پش���تیوانی‌ لێب���كات لەروی‬ ‫کردەکییەوە؟‬ ‫عوفره‌ بێنجۆ‪ :‬له‌روی كرده‌ییه‌و‌ه به‌داخه‌و‌ه‬ ‫س���نوری هاوبه‌شمان نیه‌‪ ،‬ئه‌گینا ئاماده‌باشی‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم ئ���ه‌وه‌ی له‌ئێس���تادا ده‌كرێت‬

‫ل���ه‌روی كرده‌ییه‌وه‌ كاری لۆبیت���ان بۆبكات‌و‬ ‫باوه‌ڕ به‌جیه���ان بهێنێت‌و ئ���ه‌م هه‌نگاوه‌تان‬ ‫به‌ئه‌رێینانه‌ شیبكاته‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت له‌واشنتن‪.‬‬ ‫جگ���ه‌ له‌م���ه‌ له‌پش���تی پ���ه‌رد‌ه ده‌كرێ���ت‬ ‫له‌رێگه‌ی الیه‌نی س���ێیه‌م‪ ،‬واتا واڵتیكی دیك ‌ه‬ ‫له‌الیه‌نه‌كان���ی دیكه‌ هاوكار بێت‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی‬ ‫لە‌شه‌س���ته‌كان‌و حه‌فتاكان���دا به‌هۆی نه‌بونی‬ ‫س���نوری هاوبه‌ش له‌رێگه‌ی ئێ���ران هاوكاری‬ ‫ئێوه‌ی كرد‪ ،‬له‌ئێس���تادا پرس���یاره‌كه‌ ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫واڵتی س���ێیه‌م كه‌رۆڵی نێوه‌ندگیری ببینێت‪،‬‬ ‫ب���ۆ ره‌خس���اندنی مه‌جالی ه���اوكاری كردن‪،‬‬ ‫وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی ك ‌ه له‌كڕینی نه‌وت ئیس���رائیل‬ ‫هاوكار ب���وه‌‪ ،‬ده‌كرێت ئه‌م واڵته‌ ئوردن بێت‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ پێموای��� ‌ه په‌یوه‌ندیه‌كی ب���اش هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌نێ���وان ئێوه‌ی كورد‌و واڵت���ی ئوردن‪ .‬به‌اڵم‬ ‫به‌داخه‌و‌ه به‌ش���ێوه‌یه‌كی راس���ته‌وخۆ ئاسان‬ ‫نیه‌‪ ،‬س���ه‌باره‌ت به‌پشتگیری مه‌عنه‌ویش ئه‌و‌ه‬ ‫ئاش���كرایه‌ له‌ئاس���ته‌ جیاوازه‌كان ئیسرائیل‬ ‫به‌رده‌وام پاڵپش���تی خۆی دوپات كردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫لێدوانه‌كان���ی س���ه‌رۆكی وه‌زیرانیش به‌ڵگه‌ی‬ ‫حاشه‌هه‌ڵنه‌گرن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بونی‌ كوردس���تانێكی‌ سه‌ربه‌خۆ چ‬ ‫گرنگییه‌ك��� ‌ی ده‌بێت بۆ ئیس���رائیل؟ هه‌روه‌ها‬ ‫لێكه‌وته‌كانی‌ س���ه‌ربه‌خۆیی‌ كوردستان له‌سه‌ر‬ ‫كۆی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست چی‌ ده‌بێت؟‬ ‫عوف���ره‌ بێنج���ۆ‪ :‬گرنگیه‌ك���ه‌ی ته‌نها بۆ‬ ‫ئیس���رائیل نیه‌‪ ،‬ب���ۆ هه‌م���وو جیهانه‌‪ ،‬هه‌مو‬ ‫دونی���اش ده‌زانێت زیاتر لە‌‪ 25‬س���اڵ ‌ه نیمچ ‌ه‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیه‌‪ .‬بینیم���ان له‌په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ‬ ‫رۆژئ���اوا په‌یوه‌ندییه‌كان���ی چه‌ند ئاس���اییه‌‪،‬‬ ‫توندره‌وی ئیس�ل�امی نی���ه‌‪ ،‬ده‌رگاكانی وااڵن‬ ‫به‌رانب���ه‌ر به‌كه‌مینه‌كان‌و ته‌نانه‌ت نه‌ته‌وه‌كانی‬ ‫دیك���ه‌ی عێ���راق‪ ،‬س���وپایه‌كی چاونه‌ترس‌و‬ ‫به‌ناوبانگ���ی وه‌ك پێش���مه‌رگه‌ی هه‌ی���ه‌ ب���ۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی پارێزگاری له‌خۆی ب���كات‌و له‌رێگه‌ی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌وه‌ پارێ���زگاری له‌هه‌مو ئه‌وانه‌ش‬ ‫بك���ه‌ن له‌ع���ه‌ره‌ب‌و كه‌مین���ه‌كان ك���ه‌له‌ژێر‬ ‫ئاسمانی هه‌رێمی كوردیدا گوزه‌رده‌كه‌ن‪ .‬هه‌مو‬ ‫ئه‌مانه‌ نمونه‌ی واڵتێكی میانڕه‌و ك ‌ه تیایدا رێز‬

‫له‌به‌هاكانی مرۆڤایه‌تی گیراوه‌‪ .‬لێك ‌هو‌ته‌كانیشی‬ ‫بۆ رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت ك ‌ه هه‌ندێك كه‌سی‬ ‫ش���وفێنی‌و دوژمنی كورد ده‌ڵێ���ن‪ ،‬ده‌وڵه‌تی‬ ‫كوردی كارده‌كاته‌ سه‌ر سه‌قامگیری رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاست‪ ،‬من نازانم باسی كامه‌ سه‌قامگیری‬ ‫ده‌ك���ه‌ن؟! ك���وا س���ه‌قامگیری له‌رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاست؟ به‌پێچه‌وانه‌وه‌ راگه‌یاندنی ده‌وڵه‌تی‬ ‫كوردی پێشكه‌ش���كردنی وێنه‌یه‌كی زۆر جوان‬ ‫ده‌بێت له‌رۆ‌ژهه‌اڵتی ناوه‌راست‪ ،‬به‌ڵكو ده‌بێت‬ ‫بڵێین ناسه‌قامگیری له‌نێوان سونه‌و شیعه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌عیراق‌و له‌ش���وێنه‌كانی دیك���ه‌ش‪ .‬ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌س���وریاش كورد جگ ‌ه له‌س���ه‌قامگیری هیچ‬ ‫وێنه‌یه‌كی نه‌ش���یاوی نیشان نه‌داوه‌‪ .‬هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان تا گه‌یش���تنی داعش جوانترین‬ ‫وێنه‌ی بوژانه‌وه‌ی له‌ناوچه‌كه‌ نیشانداوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪:‬زۆر ب���اس له‌و‌ه ده‌كرێ���ت بارزان ‌ی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ ئ���ه‌م ریفراندۆم��� ‌ه ده‌كات‬ ‫به‌مه‌به‌س���ت ‌ی به‌هێزكردن ‌ی پێگه‌ ‌ی خۆی‌‪ ،‬چ ‌ی‬ ‫گرنگه‌ ب���ۆ الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كانی‌ كورد پێش‬ ‫راگه‌یاندن ‌ی سه‌ربه‌خۆیی‌ له‌سه‌ر ‌ی رێكبكه‌ون؟‬ ‫عوف���ره‌ بێنجۆ‪ :‬من پێموانی���ه‌ بارزانی به‌م‬ ‫هه‌ڵوێسته‌ی كاری خۆپه‌رستان ‌ه بكات‪ ،‬بارزانی‬ ‫به‌درێژایی مێژوی خه‌باتی خۆی كاری بۆ ئه‌م ‌ه‬ ‫كردوه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌م���ه‌ ئه‌نانیه‌ت نی ‌ه كه‌بارزانی‬ ‫ده‌ی���كات‪ ،‬به‌ڵكو خه‌ونێك ‌ه كار بۆ به‌دیهێنانی‬ ‫ده‌كات‪ .‬س���ه‌باره‌ت به‌پێگ���ه‌ی خۆی‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ئ���ه‌وه‌ بزانین بارزانی خۆی خاوه‌ن پێگه‌یه‌كی‬ ‫قیادیی���ه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت ل���ه‌م دوس���اڵه‌ی دوایی‬ ‫له‌هه‌رچوار پارچه‌ك���ه‌ وه‌ك لیده‌رێكی به‌هێز‬ ‫سه‌یری ده‌كرێت‪ ،‬كۆمه‌ڵگه‌ی نێوده‌وڵه‌تیشش‬ ‫حس���اب ب���ۆ پێگه‌ك���ه‌ی ده‌ك���ه‌ن‪ .‬له‌ماوه‌ی‬ ‫راب���ردودا به‌تایبه‌تی دوس���اڵی رابردو جۆر‌ه‬ ‫قه‌ڵەمبازێکی جۆری كرد له‌روی پێگه‌ی خۆی‪،‬‬ ‫خۆشی ئه‌وه‌ی راگه‌یاند ك ‌ه له‌گه‌ڵ به‌دیهێنانی‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی ئه‌ركی ئه‌و ت���ه‌واو ده‌بێت‪ .‬من‬ ‫پێموای ‌ه له‌م ‌ه راس���تگۆ بێت‪ ،‬ئه‌و ئه‌وه‌ش���ی‬ ‫راگه‌یان���دوه‌ نایه‌وێت س���ه‌رۆكایه‌تی بۆ ئ ‌هو‌و‬ ‫ب���ۆ یه‌كێكی دیك ‌ه له‌بنه‌ماڵه‌كه‌ی بێت‪ ،‬مه‌گه‌ر‬ ‫وه‌ك جاری پێشو كه بۆ جاری یه‌كه‌م ماوه‌ی‬ ‫بۆ درێژكرایه‌و‌ه كه‌سانی دیك ‌ه داوای لێبكه‌ن‪،‬‬ ‫لەبەرئەوە تاك ‌ه كه‌س له‌گۆره‌پانه‌كه‌دا بێت بۆ‬ ‫ئه‌م كاره‌ ئێستا بارزانیه‌‪ ،‬دوای نه‌خۆشكه‌وتنی‬ ‫تاڵه‌بانی كه‌سێك نه‌ما له‌گۆره‌پانه‌كه‌ كێبركیی‬ ‫ب���كات‪ ،‬نكۆڵی���ش له‌وه‌ ناكرێت‌و راس���ت ‌ه كه‬ ‫‌ده‌یه‌وێت سه‌ربه‌خۆیی له‌سه‌ر ده‌ستی ئه‌و بێت‌و‬ ‫به‌ناوی ئه‌وه‌وه‌ بنوس���رێت‪ ،‬مه‌به‌ست ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ك ‌ه له‌س���ه‌رده‌می ئه‌و ئه‌م كار‌ه ئه‌نجامبدرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم وه‌ك گوتم وه‌ك خۆپه‌رس���تی نا به‌ڵكو‬ ‫وه‌ك خه‌ون‪ ،‬خاوه‌نی كاریزمایه‌‌و له‌ئێس���تادا‬ ‫له‌گۆره‌پانه‌ك���ه‌دا ده‌جه‌نگێت ب���ۆ ئه‌م كاره‌و‬ ‫ركابه‌ری نی���ه‌‪ .‬پێموایه‌ كارێكی باش���ی كرد‬ ‫كه‌ په‌رله‌مانی كارا كرده‌وه‌‪ ،‬من به‌پێویس���تی‬ ‫ده‌بینم گۆران‌و به‌ش���ێكی یه‌كێتی ك ‌ه نه‌هاتن ‌ه‬ ‫په‌رله‌م���ان‪ ،‬داواكاری زۆریان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم من‬ ‫ده‌ڵێم س���ه‌ربه‌خۆیی بۆ خ���ودی بارزانی نیه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ بۆ میلله‌تێكه‌ خه‌باتی كردوه‌‪ ،‬شه‌هیدی‬ ‫زۆری داوه‌‪ ،‬جینوس���اید ك���راوه‌‪ ،‬پێویس���ت ‌ه‬ ‫ئه‌وانیش بێنه‌پێ���ش‪ .‬بارزانیش وه‌ك ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌م دوایی���ه‌ بریاریدا به‌بێ م���ه‌رج په‌رله‌مان‬ ‫كارا بكاته‌وه‌‪ ،‬پێویست ‌ه رۆڵی زیاترو به‌رده‌وام‬ ‫ببینێ���ت بۆ یه‌كخس���تنی نێوماڵ���ی كوردی‌و‬ ‫په‌یداكردنی كۆده‌نگی‪ ،‬هه‌موو ئه‌مان ‌ه پێگه‌ی‬ ‫ك���ورد به‌هێزت���ر ده‌ك���ه‌ن‪ .‬ب���ه‌اڵم دوباره‌ی‬ ‫ده‌كه‌مه‌و‌ه له‌ئیس���تادا ده‌بێ ناكۆكیه‌كان وه‌ال‬ ‫بنێ���ن‌و هه‌موتان یه‌ك ده‌نگ بن بۆ هه‌نگاونان‬ ‫به‌ره‌و سه‌ربه‌خۆیی‪.‬‬

‫ئااڵ تاڵەبانی‪ :‬من ئازادم‌و دەبێت پەرلەمانتار قسەی خۆی لەپەرلەمان بكات‬

‫بایكۆتكردنی دانیشتنەكانی پەرلەمانی عێراق لەالیەن فراكسیۆنە كوردستانییەكانەوە ئەنجامی نەبوە‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫ئااڵ تاڵەبانی‪ ،‬ئەندامی پەرلەمانی عێراق‬ ‫لە‌فراكسیۆنی یەكێتی لەم چاوپێكەوتنەی‬ ‫ئاوێنەدا باس لەوە دەكات كە بایكۆتكردنی‬ ‫دانیشتنەكانی پەرلەمانی عێراق لەالیەن‬ ‫فراكسیۆنە كوردستانییەكانەوە ئەنجامی‬ ‫نەبوە بۆیە باشترە بەشداری كۆبونەوەكان‬ ‫بكەن‪ ،‬ئەو دەڵێت "من نەڕۆیشتوم بۆ بەغدا‬ ‫لە‌كافتریا دابنیشم‌و چا بخۆمەوە"‪.‬‬

‫ئااڵ تاڵەبانی‬

‫ئاوێنە‪ :‬بۆچی تۆ دوێنێ لەگەڵ فراكسیۆنە‬ ‫كوردس����تانییەكان بایكۆت����ی دانیش����تنی‬ ‫پەرلەمانت نەكرد؟‬ ‫ئ����ااڵ تاڵەبان����ی‪ :‬من نازانم ئ����ەوان بۆچی‬ ‫بایكۆتی دانیشتنەكەیان كرد‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئەوان وەك خۆیان دەڵێن الیەنێكی‬

‫عێراقی ویستویەتی پرسی هەڵوەشاندنەوەی‬ ‫ئەنجومەن����ی پارێ����زگای كەركوك‌و پرس����ی‬ ‫س����ەندنەوەی متمانە لە‌سەرۆك كۆمار بخەنە‬ ‫كارنامەی دانیشتنەكەوە؟‬ ‫ئااڵ تاڵەبانی‪ :‬كارنامەی دانیشتنی پەرلەمان‬ ‫بەر لەدانیش����تن دابەش����دەكرێت‌و بەشێوەی‬ ‫ئەلكترۆنیش بۆ پەرلەمانت����اران دەنێردرێت‪.‬‬ ‫كارنامەك����ە هیچ ی����ەك لەو پرس����انەی تێدا‬ ‫نەب����وە‌و هەندێكیش دەڵێن پرس����ی یاس����ای‬ ‫هەڵبژاردنەكان����ی كەركوكی تێ����دا بوە بەاڵم‬ ‫كارنامەكە دیسان ئەوەشی تێدا نەبوە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬كەواتە ئێوە بۆیە چونەتە ژورەوە‬ ‫كە پێتانوایە بایكۆتكردن باش نییە؟‬ ‫ئ����ااڵ تاڵەبان����ی‪ :‬بایكۆتك����ردن دەبێ����ت‬ ‫هۆكاری هەبێت‪ ،‬ئەوە ك����ەی هۆكارە بڵێیت‬ ‫نەوەك����و ئەم����ە بكرێت‌و ی����ان نەوەكو فاڵن‬ ‫ش����تی دیكە بكرێ����ت‪ .‬دەبێ����ت بەرنامەیەكی‬

‫سیاس����ی رونمان هەبێت لەسەر ئەوەی كە بۆ‬ ‫ناچینە دانیش����تنەكان‌و چیمان دەوێت‌و كەی‬ ‫بڕیاردەدەی����ن بچینەوە كۆبون����ەوەكان‪ .‬من‬ ‫نەڕۆیش����توم بۆ بەغدا لە‌كافتریا دابنیشم‌و چا‬ ‫بخۆمەوە‪ .‬ئەگەر ترس����ی ئەوەش هەبێت كە‬ ‫بڕیاری دژی كورد هەبێت هەر باشتر وایە كە‬ ‫لە‌ژورەوە بیت‌و قس����ەی خۆت بكەیت‌و پاش‬ ‫ئەوە هۆڵەك����ە بەجێ بهێڵیت‪ .‬چونكە رەنگە‬ ‫بتوانیت بەرگ����ری بكەیت‪ .‬ئەوەی بڕیارەكەی‬ ‫دژی ریفراندۆمیش ل����ەوێ بوینایە یان لەوێ‬ ‫نەبوینای����ە دەڕۆیش����ت چونك����ە بەزۆرین����ە‬ ‫رۆیش����توە بەاڵم كە ل����ەوێ بوی����ن النیكەم‬ ‫بۆچونی كوردم����ان وت‌و رامانگەیاند كە ئەو‬ ‫بڕیارە دژی ئێمەی����ە‌و ئینجا هاتینە دەرەوە‪.‬‬ ‫من ئەمڕۆش كە بابەتی یاس����ای كۆمسیۆنی‬ ‫هەڵبژاردنەكان هەبو بۆ دەنگدان‌و گفتوگۆ كە‬ ‫خۆم ئەندامی لیژنەی هەڵبژاردنی كۆمسیۆنم‌و‬

‫راپۆرت����ی لیژنەكەم هەبوە‪ ،‬چومەتە ژورەوە‌و‬ ‫باسی ئیشوكارەكانی لیژنەكەم كرد‌و داكۆكیم‬ ‫لەوە كرد كەوا ك����ورد دو ئەندامی هەیە لەم‬ ‫كۆمس����یۆنە‌و دەبێت پشكی كورد وەكو خۆی‬ ‫بهێڵرێتەوە‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬ل����ەو دانیش����تنەی بڕی����اری‬ ‫دورخستنەوەی نەجمەدین كەریم‪ ،‬پارێزگاری‬ ‫كەركوكی تێدا درا ئەوەش باش����تر بو لەوێ‬ ‫بونایە؟‬ ‫ئااڵ تاڵەبانی‪ :‬من لەوەی نەجمەدین كەریم‬ ‫لەژورەوە نەبوم‌و هەمومان بایكۆتمان كردبو‬ ‫هیچ كوردێ����ك لەژورەوە نەبوە‪ .‬بەاڵم بابەتی‬ ‫بڕیاری دەنگدان بۆ البردنی دكتۆر نەجمەدین‬ ‫بەجیاوازی ‪ 8‬دەنگ تێپەڕیوە‪ .‬واتە ئەگەر ئێمە‬ ‫وەك فراكس����یۆنە كوردستانییەكان لەژورەوە‬ ‫بوینایە بە‌هەمو ك����وردەوە بەدڵنیاییەوە هەر‬ ‫بەدۆستایەتی‌و برادەرایەتیمان لەگەڵ هەندێ‬

‫الیەن دەمانتوانی كاریگەریمان لەسەر ‪ 8‬بۆ ‪9‬‬ ‫كەس هەبوایە نەهێڵین ئەو بڕیارە تێپەڕێت‪.‬‬ ‫هەروەها دەمانتوانی قس����ەی خۆمان بكەین‌و‬ ‫بەتوندیش قس����ەبكەین پاش����ان بهاتینایەتە‬ ‫دەرەوە‪ .‬واتە ئێس����تا تێگەیش����توین ئەگەر‬ ‫ئێمەش لەوێ نەبین دەتوانن باشتر بڕیارەكان‬ ‫یان یاساكان تێپەڕێنن‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬بۆچی فراكس����یۆنی یەكێتی لەوێ‬ ‫پابەندنابن بە‌بڕیاری فراكسیۆنەكەوە؟‬ ‫ئااڵ تاڵەبانی‪ :‬من س����ەرۆكی فراكس����یۆن‬ ‫نیم بەاڵم من ئازادم‌و لە‌ئەزمونی خۆش����مەوە‬ ‫ك����ە كۆنتری����ن پەرلەمانتاری ك����وردم لەوێ‬ ‫بایكۆتەكان����ی ك����ورد ئەنجام����ی نەبوە‪ .‬من‬ ‫پێموایە لە‌پەرلەمان دەبێت ئینس����ان قسەی‬ ‫خۆی بكات‪ ،‬توانی ش����تێك بكات بیكات كە‬ ‫بۆی نەكرا ئینج����ا هۆڵەكە جێبهێڵێت‪ .‬كاری‬ ‫پەرلەمانیش هەر ئەمەیە‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )593‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/19‬‬

‫قەوارەکەی د‪ .‬بەرهەم‪ :‬نیوەی زیاتری ئەندامانی لیستەكەمان ژن‌و گەنجن‬ ‫بەشێوازە تەقلیدییەكەی حزبی كوردی قەوارەكە بەڕێوەنابەین‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫قەوارەكەی بەرهەم ساڵح دەستی‬ ‫بە‌ئامادەكارییەكان بۆ خۆڕێكخستن‌و‬ ‫هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان كردوە‌و‬ ‫كەسێكی دیاری نزیك لە‌بەرهەم ساڵح‬ ‫دەڵێت "بە‌شێوازە تەقلیدییەكەی حزبی‬ ‫كوردی‪ ،‬قەوارەكە بەڕێوەنابەین"‪.‬‬ ‫رۆژی شەممەی رابردو پاش تۆماركردنی‬ ‫لەكۆمس���یۆنی ب���ااڵی س���ەربەخۆی‬ ‫هەڵبژاردنەکان‪ ،‬بەرهەم ئەحمەد س���اڵح‬ ‫جێگری دوەمی سكرتێری گشتی یەكێتی‪،‬‬ ‫قەوارەیەكی سیاس���ی نوێ���ی لەژێر ناوی‬ ‫"هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی‌و دادپەروەری"‬ ‫راگەیاند‪ .‬بڕی���ارە ق���ەوارە نوێكە لەپاڵ‬ ‫حزبەكانی دیكەو چەند قەوارەیەكی نوێدا‬ ‫بچێتە كێبڕكێی هەڵبژاردنەكانی داهاتوی‬ ‫هەرێمی كوردستانەوە كە تائێستا بڕیارە‬ ‫لە‌رۆژی ‪1‬ی تش���رینی دوەمی ئەمس���اڵدا‬ ‫بەڕێوەبچ���ن‪ .‬س���لێمان عەب���دواڵ یونس‪،‬‬ ‫رۆژنامەنوس‌و كەس���ی نزی���ك لە‌بەرهەم‬ ‫س���اڵح باس لەوە دەكات كە لەئێس���تادا‬ ‫پ���اش راگەیاندن���ی قەوارەكە دەس���تیان‬ ‫بە‌خۆڕێكخستن كردوە‪.‬‬ ‫پۆستەكانی ناو هاوپەیمانی‬ ‫بە‌كێ دەدرێن؟‬ ‫س���لێمان عەب���دواڵ یون���س وت���ی‬ ‫"دەس���تپێكێكی تازەمان ب���ۆ كاركردنی‬ ‫سیاس���ی‌و رێكخراوەی���ی لە‌كوردس���تان‬ ‫دەس���تپێكردوە‌و بە‌شێوازە تەقلیدییەكەی‬ ‫حزبی ك���وردی‪ ،‬قەوارەكە بەڕێوەنابەین"‪.‬‬ ‫باس���ی لەوەش���كرد تا دەنگدانی گشتی‬ ‫نەكرێت‌‪ ،‬قەوارەك���ە تیمێكی دیاریكراوی‬ ‫رەس���می نابێت‌و‪ ،‬هەڵبژاردن���ەكان تیمی‬ ‫قەوارەك���ە دی���اری دەك���ەن‌"‪ .‬وتیش���ی‬ ‫"دەستەی هەمیشەیی چوار ساڵی داهاتوی‬ ‫ئ���ەم قەوارەیە بەدەنگ���ی خەڵك دیاری‬ ‫دەكرێ���ت‌‪ .‬هەر كەس���ێك نەبێتە ئەندامی‬

‫پەرلەمان یان ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگا‪،‬‬ ‫ناتوانێت لەو قەوارەیەدا بەرپرس���یارێتی‬ ‫گەورە وەربگرێ���ت"‪ .‬بەوتەی ئەو‪ ،‬بڕیارە‬ ‫نیوەی زیاتری ئەندامانی لیستەكەش���یان‬ ‫بۆ هەڵبژاردنەكان‪ ،‬ژن‌و گەنج بن‪.‬‬ ‫كەسە دیارەكانی‬ ‫ناو هاوپەیمانی كێن؟‬ ‫بەپێ���ی زانیارییەكان���ی ئاوێن���ە چەند‬ ‫ئەندامێك���ی س���ەركردایەتی‌و مەكتەب���ی‬ ‫سیاس���ی لەن���او یەكێتی���دا پش���تیوانی‬ ‫قەوارەك���ەی بەره���ەم س���اڵح دەك���ەن‪.‬‬ ‫لەوان���ەش مەحمود س���ەنگاوی ئەندامی‬ ‫مەكتەب���ی سیاس���ی‪ ،‬عەدن���ان حەمەی‬ ‫مینا‪ ،‬بەرزان ئەحمەد ك���وردە‪ ،‬حامیدی‬ ‫حاجی غال���ی‪ ،‬جەمیل هەورامی‪ ،‬حەمەی‬ ‫حەمەس���ەعید‪ ،‬ئەندامانی سەركردایەتی‬ ‫یەكێتی‪ .‬هەر بەپێ���ی زانیارییەكان چەند‬ ‫پەرلەمانتارێكی ئێس���تا‌و پێشوی یەكێتی‬ ‫پشتیوانی هاوپەیمانی دەكەن لەوانە رازاو‬ ‫مەحمود فەرەج‪ ،‬سەروەر عەبدولڕەحمان‬ ‫ئەندامانی پێشوی پەرلەمانی كوردستان‪،‬‬ ‫س���االر مەحم���ود ئەندام���ی پەرلەمانی‬ ‫كوردس���تان‌و هەروەه���ا س���امان فەوزی‬ ‫ئەندام���ی پەرلەمان���ی عێ���راق‪ .‬لەن���او‬ ‫كەس���ایەتییە ئیسالمییەكانیشدا هەریەكە‬ ‫لە‌ئارام قادر ئەندامی پێش���وی مەكتەبی‬ ‫سیاس���ی كۆمەڵ���ی ئیس�ل�امی‌و محەمەد‬ ‫رەئوف ئەندامی پێشوی مەكتەبی سیاسی‬ ‫یەكگرتوی ئیسالمی پشتیوانی قەوارەكە‬ ‫دەك���ەن‪ .‬هەروەها س���ەرگوڵ قەرەداغی‪،‬‬ ‫ئەندامی پێش���وی پەرلەمانی كوردستان‬ ‫لە‌فراكس���یۆنی كۆمەڵ‌و دكت���ۆر نەزاكەت‬ ‫حس���ێن لە‌یەكگرتوی ئیسالمی پشتیوانی‬ ‫دەكەن‪.‬‬ ‫بەوتەی خانم رەحیم‪ ،‬چاالكوانی ژنان‌و‬ ‫مافی مرۆڤ‌‪ ،‬چەندین كەس���ی چاالكوان‌و‬ ‫ئەكادیمی پش���تیوانی قەوارەكەی بەرهەم‬ ‫س���اڵح دەك���ەن‪ .‬لەوانە دكت���ۆر رێبوار‬ ‫كەریم‪ ،‬مامۆس���تای زانك���ۆ‪ .‬خانم رەحیم‬

‫كە خۆی یەكێكە لەپشتیوانانی قەوارەكە‬ ‫پێیوایە لەبەرئ���ەوەی قەوارەكە دەیەوێت‬ ‫بەس���تراكچەرێكی نۆێ���وە خەبات بكات‌و‬ ‫كەسانی نوێ بهێنێتە پێشەوە كە خاوەن‬ ‫روئی���ای تازەن ب���ۆ كارك���ردن ئەوەش‬ ‫دەتوانێت ببێتە دەرچەیەك بۆ دەربازبون‬ ‫لەم دۆخەی ئێستای هەرێمی كوردستانی‬ ‫پێدا تێدەپەڕێت‪.‬‬ ‫جیاوازییەكانی لەگەڵ‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕان‬ ‫كاتێ���ك بزوتن���ەوەی گۆڕان لەس���اڵی‬ ‫‪٢٠٠٩‬دا دروس���ت بو‪ ،‬لەچ���او حزبەكانی‬ ‫دیك���ەدا ئەزمونێك���ی نوێ���ی ل���ە‌كاری‬ ‫حزبایەتی پێشكەشكرد‌و توانی خەڵکێكی‬ ‫زۆر لە‌چین‌و توێژە جیاكان لەدەوری خۆی‬ ‫كۆبكاتەوە‪.‬‬ ‫خانم رەحی���م دەڵێت"قەوارەكە بەدیلی‬ ‫گۆڕان‌و هیچ الیەكی تریش نابێت‪ ،‬ئاساییە‬ ‫خالی لەیەكچونیش هەبێت بەاڵم لەراستیدا‬ ‫جیاوازیی زۆریش���ی دەبێت لەگەڵ گۆڕان‪،‬‬ ‫بەتایبەت گۆران لەقۆناغێكی تردا دروست‬ ‫بوە‪ ،‬بۆیە لە‌ختابی سیاس���ی‌و میدیایی‌و‬ ‫پەیوەندی بەدنیای دەرەوە جیاوازییەكان‬ ‫چڕدەبنەوە‪.‬‬ ‫خان���م رەحی���م دەڵێت"میكانیزم���ی‬ ‫ئیش���كردنی هاوپەیمانی جیاواز دەبێت‪،‬‬ ‫بۆ نمونە ش���ێوازی كاركردن���ی قەوارەکە‬ ‫تاڕادەیەك پێكەوە ئیش���كردنی كۆمەڵێك‬ ‫دیدی جی���اوازە کە لەس���ەر بەرنامەیەك‬ ‫رێككەوت���ون‪ ،‬واتە زیات���ر لەفرەمینبەری‬ ‫دەچێت"‪.‬‬ ‫خانم رەحیم س���ەبارەت ب���ەوەی ئەم‬ ‫ف���رە دیدیی���ە گرف���ت دروس���تناكات‌و‬ ‫دەڵێت"دەكرێت بتوانین پێكەوە كاربكەین‪،‬‬ ‫ئەوانەی بیركردنەوەیان ئیسالمییە دەزانن‬ ‫كاتێ���ك كار لە‌قەوارەیەك���ی وادا دەكەن‬ ‫دەبێت سازش لەسەر هەندێك شت بكەن‬ ‫ئەوەش بۆ ئەوانەی كە خۆیان بە‌عیلمانی‬ ‫دەزانن هەمان ش���تە ئەمەش س���ەرەتای‬

‫میكانیزمی ئیشكردنی‬ ‫هاوپەیمانی جیاواز‬ ‫دەبێت‪ ،‬بۆ نمونە‬ ‫شێوازی كاركردنی‬ ‫قەوارەکە تاڕادەیەك‬ ‫پێكەوە ئیشكردنی‬ ‫كۆمەڵێك دیدی‬ ‫جیاوازە کە لەسەر‬ ‫بەرنامەیەك‬ ‫رێككەوتون‪ ،‬واتە زیاتر‬ ‫لەفرەمینبەری دەچێت‬ ‫دەركەوتنیێك���ی نوێیە بۆ ئیش���كردن كە‬ ‫جێگ���ەی ئومێدە تاچیت���ر كۆمەڵگە لەوە‬ ‫زیات���ر دابەش���نەكرێت‌و نەكرێت���ە نەیارو‬ ‫دوژمن���ی یەكتر بەناوی سیاس���ەت‌و ئاین‬ ‫وعەلمانیەتەوە"‪.‬‬ ‫ئایا بەرهەم ساڵح لەیەكێتی دەستی‬ ‫لەكاركێشاوەتەوە؟‬ ‫س���ڵێمان عەبدواڵ یونس لەوەاڵمدا وتی‬ ‫"كاك نەوش���یروان گۆڕانیشی دروستكرد‌و‬ ‫كۆچی دواییشی كرد لەناو یەكێتی دەستی‬ ‫لەكارنەكێشایەوە‪ ،‬هەمو ئەندامانی خانەی‬

‫بەرهەم ساڵح‬ ‫راپەڕاندن���ی گۆڕان كەس���یان دەس���تیان‬ ‫لە‌یەكێت���ی نەكێش���اوەتەوە"‪ .‬وتیش���ی‬ ‫"ئێم���ە بەرنام���ەی كارمان ل���ەدەرەوەی‬ ‫یەكێتییە‪ ،‬لەناو قەوارەیەكی سیاس���یداین‬ ‫بەن���اوی هاوپەیمان���ی بۆ دیموكراس���ی‌و‬ ‫دادپەروەری‪ ،‬ئەركی كاك بەرهەم بریتییە‬ ‫لە‌سەرۆكایەتیكردنی ئەو قەوارەیەیە"‪.‬‬ ‫"هاوپەیمانی‪ ،‬میدیای زمانحاڵ‌و میدیای‬ ‫سێبەری نابێت"‬ ‫ئەمە قسەی س���ڵێمان عەبدواڵ یونسە‌و‬ ‫پێش���ی وایە ك���ە قەوارەكەی���ان تێپەڕی‬ ‫میدیای زمانحاڵ‌و میدیای س���ێبەردەكات‪.‬‬

‫سڵێمان عەبدواڵ یونس خۆی سەرپەرشتی‬ ‫دام���ەزراوەی میدیای���ی خەن���دان دەكات‬ ‫ك���ە لەئێس���تادا س���ەرقاڵی دامەزراندنی‬ ‫كەناڵێكی تەلەفزیۆنی ئاس���مانین‌و بڕیارە‬ ‫بەم نزیكانە دەس���ت بە‌پەخش بكات‪ .‬ئەو‬ ‫رەتیدەكاتەوە دامەزراوەی خەندان ببێتە‬ ‫زمانحاڵی قەوارەكەی بەرهەم ساڵح‪ ،‬بەڵكو‬ ‫پش���تیوانیان دەكەن‪ .‬وتیشی "خەندان‪،‬‬ ‫پشتیوانی هەر قەوارەیەكی دیكەی نزیك‬ ‫لە‌بیروباوەڕەكانی هاوپەیمانی دەبێت‪ ،‬جا‬ ‫ئەو قەوارەیە گۆڕان بێت یان ئیسالمییەكان‬ ‫یان هەر الیەنێكی دیكە"‪.‬‬

‫باشترین رێگا بۆ گەیشتنە ئەوروپا کامەیە؟‬

‫شارەزایەکی یاسایی لەئەڵمانیا‪ :‬تکایە بەو کەسانە مەخەڵەتێنن دەڵێن بەپارە ڤیزەتان بۆ دابین دەکەین‬

‫بەڵگەی بونی کێشەت لەسەر بوو بۆ نمونە‬ ‫ئا‪ :‬هەڵۆ ئەحمەد‬ ‫هەڕەش���ەی سیاس���ی‌و کۆمەاڵیەتی مافی‬ ‫پەنابەریت زۆربەی کات پێدەدرێت‪.‬‬ ‫سەرهەنگ قادر گەنجێکی سلێمانییە‬ ‫ئاوێنە‪ :‬گەرکەس���ێک فی���زەی واڵتێکی‬ ‫سااڵنێکە لەواڵتی ئەڵمانیا نیشتەجێیە‌و‬ ‫کاری یاسایی دەکات‌و ناوبانگی ئەم‬ ‫ئەوروپ���ی وەربگرێ���ت دەتوان���ێ لەواڵتی‬ ‫گەنجە لەناو پەنابەرە کوردەکان‬ ‫ئـەڵمانیا داوای مافی پەنابەری بکات؟‬ ‫دەنگی داوەتەوە بەهۆی ئەو خزمەتەی‬ ‫س���ەرهەنگ قادر‪ :‬هەرکەس���ێک فیزەی‬ ‫ئەڵمانیا وەربگرێت دەتوانێ لێرە بمێنێتەوە‪،‬‬ ‫بەپەنابەرانی کردوە‪ ،‬لەم گفتوگۆیەی‬ ‫ب���ەاڵم زۆرکات پۆلیس بانگی دەکات دەڵێ‬ ‫ئاوێنەدا دەڵێت "کەسێک لەئەڵمانیا‬ ‫ئەو خانوە یان ئۆتۆمبێلەی لەکوردس���تان‬ ‫مافی پەنابەری وەربگرێت دەتوانێ‬ ‫لەماوەی حەوت مانگێک وەک خێزان یەک خەواندوت���ە دەبێتە موڵک���ی ئێمە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەو کەس���انە زۆرب���ەی کات مامەڵەکانیان‬ ‫بگرنەوە"‪.‬‬ ‫س���اختەیەو ئیتر ناتوان���ن هیچی لێبکەن‪،‬‬ ‫ئــاوێنە‪ :‬کاتێک کەسێک مافی پەنابەری بەاڵم فیزەی واڵتێکی ئەوروپی وەربگریت‌و‬ ‫وەردەگرێ���ت چ���ۆن بتوانێ���ت خێزاکەی بچیت���ە واڵتێکی تر زۆرب���ەی کات بەپێی‬ ‫بەرێت؟ هەروەها ئەو ش���تانە چین دەبێت یاس���ای دوبل���ن دیپۆرتی واڵت���ی یەکەم‬ ‫کەس���ی بەرامبەر لەکوردستان جێبەجێی دەکرێیتەوە کە پەنجە مۆرت لێکردووە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬لەئێستادا کەسێکی ئاسایی زۆر‬ ‫بکات تابتوانێت خێزان یەک بگرنەوە؟‬ ‫سەرهەنگ قــادر‪ :‬کەس���ێک لەئەڵمانیا بەزەحمەت‌و دەگم���ەن بتوانێت فیزەیەکی‬ ‫ماف���ی پەناب���ەری وەربگرێ���ت دەتوان���ێ شینگین وەربگرێت لەکاتێکدا سیاسیەکان‌و‬ ‫لەم���اوەی ح���ەوت مانگێ���ک وەک خێزان بەرپرسان بەئاسانی وەریدەگرن حکومەتی‬ ‫سەرهەنگ قادر‬ ‫یەک بگرن���ەوە‪ ،‬ئەمەش بەهۆی رێکخراوی ئەڵمانیا ئ���اگاداری ئەوە جیاوازی دەکرێت‬ ‫‪IOM‬کە ئیش ب���ۆ ئەوانە دەکات خێزانیان لەپێدانی فیزە؟‬ ‫لێکترازاوە بەهۆکارێک دەتوانرێ لەهەولێر‬ ‫سەرهەنگ قادر‪ :‬بێگومان بەڵێ ئاگاداری مانگێکی پێدەچێت تا فیزەکەت دێتەوە‪.‬‬ ‫کارە یاس���اییەکان بکەی���ت‌و گرێبەس���تی هەمو ش���تێکە‪ ،‬بۆ نمونە کەسێکی ئاسایی‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬وەک ئاگادارین تۆ س���ااڵنێکە‬ ‫هاوسەرگیریی‌و ناونیشانی هەردوال راستی بێت لەوانەیە ه���ەر نەڕواتەوە داوای مافی یارمەتی پەنابەردەدەیت‌و کاریان بۆدەکەیت‬ ‫بێت‪ ،‬خاوەن خێ���زان لەئەڵمانیا کۆمەڵێک پەنابەری بکات‪ ،‬بەاڵم کاتێک بەرپرس���ێک تەنانەت نەفەرت لەواڵتی ترەوە بەئاش���کرا‬ ‫رێ���کاری یاس���ایی دەگرێتە ب���ەرو ئەوەی دێت دڵنیان نامێنێتەوەو پارەیەکی باشیش هێنوەت���ەوە ئەڵمانی���اوە چۆن تووش���ی‬ ‫لەکوردستانیش���ە دەب���ێ س���ێ مانگێک لێرە سەرف دەکەن کە سودی بۆ ئەڵمانیا کێشەی یاسایی نەبویتەوەوە؟‬ ‫س���ەرهەنگ قادر‪ :‬لەبەرئەوەی خۆیش���م‬ ‫بخوێنێت تا بتوانرێ خێزانەکە کۆبکرێتەوە دەبێت‪ ،‬پێشدەچێت سیاسیەکان لەڕێگای‬ ‫لەهەمانکاتیش���دا دەبێ ئەوەی ئەو داوایە ناس���ین‌و دەعوەت‌و ئەوش���تانە بەئاسانی کەس���ێکی یاس���ایم لێ���رە لەبەرئ���ەوەی‬ ‫پێش���کەش دەکات ئیشی س���پی‌و خانوی فیزە پەیدابکەن‪.‬‬ ‫خۆش���م پش���تم هەیە‪ ،‬هەمو ئیشەکانیش‬ ‫هەبێ لەئەڵمانیا‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬لەئێس���تا کام واڵت فی���زەی بەشێوازێکە کە واڵتی ئەڵمانیا پێیخۆشە‪،‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬جی���اوازی دەکرێ���ت لەنێوان بەهاواڵتیانی کوردستان دەدات بەکەمترین ئێس���تە من وەکو ئەوە وای���ە ئەندامێکی‬ ‫(‪ )iom‬ب���م کەیارمەتی ئەو خەڵکە ئەدات‬ ‫پەناب���ەرە کوردەکان‌و ش���ارەکانی دیکەی نرخ‌و ئاسانترین شێوە؟‬ ‫س���ەرهەنگ قادر‪ :‬بۆ هاواڵتیانی هەرێم خێزان کۆئەکاتەوە‪ .‬من خۆم پێش���تریش‬ ‫عێراق بۆ مافی پەنابەری؟‬ ‫سەرهەنگ قادر‪ :‬بێگومان بەڵێ بەحوکمی دەتوانن لەڕێگای نوس���ینگەکانەوە فیزەی بانگ کراوم لەالیەن پۆلیس���ەوە‪ ،‬بەاڵم ئەو‬ ‫ئەوەی کوردستان ئارامی تیایەو لەئێستادا واڵت���ی چی���ک‌و ئیس���پانیاو رۆمانیا‪..‬هتد قسانەی کە من کردومەو ئەو بەڵگانەو ئەو‬ ‫ش���ەڕی داعش نەم���اوە‪ ،‬ب���ەاڵم خەڵکی بەپارە وەربگرن‪ ،‬بەاڵم گەر بتوانن لەڕێگای ڤیدۆیانەو رێگا دەستخۆش���یان لێکردوم‪،‬‬ ‫گوندەکانی خ���وار کەرکوک‌و جەالوالو ئەو کونس���ڵخانەوە وەریبگ���رن بەهەرزانت���رو چونک���ە ئەم���ە ئەوەیە نەفەرێ���ک لەڕێگا‬ ‫ناوچانە کە نائارامن هیوایەکی باشیان هەیە گونجاوتر وەریدەگرن هەم بەکاتێکی کەم‪ ،‬لەدەس���ت قاچاخچی���ەک رزگار دەکەیت‪،‬‬ ‫بۆ مافی پەنابەری‪ ،‬خەڵکی کوردستانیش بەاڵم هی ئەڵمانیا بەالیەنی کەمەوە هەشت ژنێک دەدەیتەوە بەپیاوەکەی‪ ،‬لەدزی کردن‬

‫هەرکەسێک فیزەی‬ ‫ئەڵمانیا وەربگرێت‬ ‫دەتوانێ لێرە‬ ‫بمێنێتەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫زۆرکات پۆلیس بانگی‬ ‫دەکات دەڵێ ئەو‬ ‫خانوە یان ئۆتۆمبێلەی‬ ‫لەکوردستان خەواندوتە‬ ‫دەبێتە موڵکی ئێمە‬ ‫لەلێدان لەهەمو شتێک لەپارە خواردن ئەو‬ ‫کەسە رزگاری دەبێت‪ ،‬یارمەتیەکەو خۆشم‬ ‫لێرە هەمو ش���تێکم پێئەکرێت‌و کۆنتاکتم‬ ‫هەیە لەگەڵ پۆلیسدا‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬س���اڵی پ���ار بەڤیدێ���ۆ رێگای‬ ‫ئەوروپات رونکردب���وە کە دەتوانن خۆتان‬ ‫لەتورکی���اوە بێن بەکەمترین پارە ئێس���تا‬ ‫هەمان رێگا هەیە؟‬ ‫س���ەرهەنگ قادر‪ :‬ئەو رێگایەش رۆژانە‬ ‫من مەس���جم ب���ۆ دێت خەڵک���ی پیادێت‪،‬‬ ‫گەنجی پیادێت‪ ،‬ب���ێ ئەوەی من ئاگاداربم‬ ‫تەنه���ا کە دەگەنە واڵت���ەکان وێنەیەکم بۆ‬ ‫دەنێرن‪ ،‬دەڵێن ئێس���تا گەیشتوینەتە ئەو‬ ‫ش���وێنە با ئاگاداربیت‪ ،‬بەاڵم ئێستا بەڕای‬ ‫م���ن لەبولغاری���اوە کاری پێئەکرێت‪ ،‬لەناو‬ ‫بولغاری���اوە هەتا ئەڵمانیا بێ کێش���ەو بێ‬ ‫موش���کیلەیە ئەتوانیت بگەیتە ئەو رێگایە‬ ‫خەڵکێک���ی زۆریش پێهاتوە لەو رێگایە کە‬ ‫ئێستا لەئەڵمانیایە‪.‬‬

‫ئاوێنە‪ :‬لەالیڤێک���دا دەڵێیت هەر کەس‬ ‫بەفیزە هات من یارمەتی دەدەم بمێنێتەوە‪،‬‬ ‫دەتوانی ئەوەمان بۆڕونبکەیتەوە ؟‬ ‫س���ەرهەنگ قادر‪ :‬واتا س���بەی کە ئەم‬ ‫کەس���ە دێت ئەم ش���تانەی بەس���ەرهات‬ ‫پێشئەوەی بەسەری بێت کە خۆی رادەست‬ ‫دەکات ئ���ەو سیس���تەمەی ک���ە هەیەتی‬ ‫لەکونسواڵتدا دەس���ڕێتەوە ئەویش لەوێدا‬ ‫کەسێکی ئەڵمانییە نەک تەنها لەوێ بەڵکو‬ ‫لەهەمو واڵتەکان نەک تەنها کورد‪ ،‬خەڵکی‬ ‫ئەڵمانییە خەڵکی پۆڵندایە هەریەک لەمانە‬ ‫دەیکەن بە‌‪ 1000‬یورۆ تا ‪ 1500‬یورۆ بەپێی‬ ‫پارەیە‪ ،‬ئیتر ئەوان کێشەیان نییە چونکە‬ ‫ئەوان دەیس���ڕنەوە بۆ ئەوەی سبەینێ ئەو‬ ‫دەعوایە نەیەتە س���ەریان بڵێن کوا خانو؟‬ ‫کوا پارە؟‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬وەک بەڕێزت���ان ئاگادارب���ن‬ ‫نەخۆشی دەبێتە هۆکارێک بۆ پێدانی مافی‬ ‫پەنابەری ؟‬ ‫س���ەرهەنگ قادر‪ :‬نەخۆشییەک دەبێتە‬ ‫ه���ۆکار بۆ پێدانی ئیقامە کە چارەس���ەری‬ ‫هەبێت‌و نەخۆش���ی درێژخای���ەن بێت واتە‬ ‫بەردەوام لەژێر چاودێری پزیش���کدا بێت‪،‬‬ ‫ئەوکات���ە کە نەخۆش���ێک چ���وار بۆ پێنج‬ ‫س���اڵ پێویس���تە لەژێر چاودێری پزیشکدا‬ ‫بێت کە ئایا دەمرێت یان چاک دەبێتەوە؟‬ ‫ناچارن ئیقامەی بدەن���ێ ناتوانن ئەوەندە‬ ‫بۆی تازە بکەنەوە بەئیقامەی یەک س���اڵی‬ ‫دەستپێدەکات‪ ،‬کە ئایدی کارتێکە پاشان‬ ‫ئەگەر ئەو کەسە پێشکەش بکات‌و پارێزەر‬ ‫بگرێت کێشەکی هەبێت بۆی دەکەن بەسێ‬ ‫ساڵی‪ ،‬بەاڵم نەخۆش���یەک کە چارە سەر‬ ‫بکرێ���ت‌و ماوەکەی کورت بێت‪ ،‬بەاڵم وەک‬ ‫هاوکاری پزیشکی هەمو شت بێبەرامبەر بۆ‬ ‫کەسی نەخۆش دەکرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬باشترین کەیس چیە تا بتوانرێت‬ ‫مافی پەنابەری پێوەرگیرێت؟‬ ‫س���ەرهەنگ ق���ادر‪ :‬باش���ترین کەیس‬ ‫سەلماندنە بەبەڵگە هەر کێشەیەک بێت‪،‬‬ ‫کۆمەاڵیەتی بێت‪ ،‬سیاس���ی بێت‪ ،‬ئایینی‬ ‫بێت لەسەرەتایشەوە هەر کەیسی ئایینی‬ ‫باش���ترە‪ ،‬ب���ەاڵم ئەویش بەس���ەلماندنە‬

‫بۆ نمونە کەس���ێک کە مەس���یحی بێت‬ ‫کێش���ەو گرفت���ی ت���وش ب���وە بەهۆی‬ ‫گۆڕین���ی ئاینەکەی���ەوە‪ ،‬ئەبێ���ت یەکەم‬ ‫تەوافی لەئاو هەڵکێش���انی کەنیس���ەی‬ ‫هەبێت لەکوردس���تان‪ ،‬ئ���ەدرەس‌و هەمو‬ ‫شتێکی هەبێت‪ ،‬دو پشتگیری قەشەکەی‬ ‫هەبێت‪ ،‬پش���تگیری ش���وانەکەی خۆی‬ ‫هەبێت کە بۆی نوسرابێت ئەمە ئەندامی‬ ‫ئێمەی���ە لە‌بەرواری ئەوەن���دەی ئەوەندە‬ ‫لەئ���او هەڵکێش���راوە‪ ،‬ب���ەاڵم بەه���ۆی‬ ‫کەس���وکارەکەیەوە هەڕەش���ەی لەسەر‬ ‫مۆری لەسەر بێت ئیمێڵ‌و فاکسی لەسەر‬ ‫بێت واتە کەیس بەو ش���ێوە نییە‪ ،‬ئێستا‬ ‫کەیس س���ەد کەیس���ی کۆمەاڵیەتی یەک‬ ‫دانەیان ئیقام���ە وەردەگرن‪ ،‬ئەویش هەر‬ ‫وەک ئەو وایە‪ ،‬ئ���ەی بۆچی ئەو ئیقامە‬ ‫وەردەگرێ���ت؟ چونکە ئەو بەڵگەی هەیە‬ ‫بۆیە بەڵگ���ە زۆر زۆر گرنگە‪ .‬بۆ ئەوەی‬ ‫کە شاریش ئەگۆڕێت توشی کێشە ئەبێت‬ ‫لەداهات���ودا لەبەرئ���ەوەی لەئەڵمانیا کە‬ ‫خۆت بەکەرکوک لەقەڵەم ئەدەیت داوای‬ ‫پاسپۆرتت لێدەکەن کە بڵێیت نیمە ئایدی‬ ‫کارتێکت ئەدەنێ ئیقامەیە بۆ ساڵێک‪ ،‬بۆ‬ ‫ساڵی دواتر داوای پەساپۆرتت لێئەکەن‬ ‫ب���ۆ نوێکردنەوە نەیبەیت ب���ۆت ناکەن‪،‬‬ ‫دەیبەیت ئاشکرا دەبیت‪ ،‬سزاکەشی یان‬ ‫لێسەندنەەوەیە یان غەرامەیەکی زۆر‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬چ زانیاریەک گرنگە تا خەڵکی‬ ‫کوردستان سوودی لێببینن؟‬ ‫س���ەرهەنگ ق���ادر‪ :‬تکات���ان لێدەکەم‬ ‫بەقس���ەی فەیس���بووک‌و ئەو کەس���انە‬ ‫مەخەڵەتێنن دەڵێ���ن بەپارە فیزەتان بۆ‬ ‫دابین دەکەین‪ ،‬گەر هەر مامەڵەیەکی لەو‬ ‫ش���ێوەیەتان کرد‪ ،‬یەک دینار پێش���ەکی‬ ‫مەدەن چونکە نوسینگەکان وەک پێشەکی‬ ‫بەبیانووی کاروباری فیزەکە دو سەد دۆالر‬ ‫وەردەگرن‌و دوایی لەسەدا نەوەدو پێنجی‬ ‫رەتدەکرێتەوە پارەکەی تۆش دەخورێت‪،‬‬ ‫گ���ەر بێتەوە نزیکەی یەک دەفتەردۆالرت‬ ‫لێدەس���ەنن‪ ،‬هەوڵبدەن خۆتان لەڕێگای‬ ‫کونس���ڵخانەوە وەریگرن کە سەد دۆالری‬ ‫تێدەچێت‪ ،‬ئەویش قورسە‪.‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )593‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/19‬‬

‫ئه‌نتۆن ‌ی كۆردیسمان‪ ،‬راوێژكار ‌ی پێشوی‌ پەنتاگۆن‌و وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ی ئەمەریکا‪:‬‬

‫‪5‬‬

‫هەمو واڵتان بەو ئاراستەیە کاردەکەن کە کورد کەرت‌و پەرت بکەن‬ ‫ئا‪ :‬نالی ‪ -‬واشنتۆن‬ ‫ئه‌نتۆنی‌ كوردسمان‪ ،‬توێژه‌ری‌‬ ‫ستراتیجی‌‌و راوێژكاری‌ پێشو ‌ی‬ ‫پەنتاگۆن‌و وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ی ئەمەریکا‬ ‫له‌كاتی‌ له‌شه‌ڕی‌ عێراق‌و ئه‌فغانستان‌و‬ ‫یاریده‌ده‌ری‌ سیناتۆر جۆن مه‌كین بۆ‬ ‫ئاسایشی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‌و راوێژكاری‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫هێزه‌ چه‌كداره‌كانی‌ سینات‌و شاره‌زا‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‌و جوگرافیای‌‬ ‫سیاسی‌‌و ئاسایشی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ له‌سه‌نته‌ری‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ ستراتیجی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫‪ ،CSIS‬كه‌ خاوه‌نی‌ ‪ 50‬كتێب‌و‬ ‫زنجیره‌یه‌كی‌ ‪ 4‬به‌رگی‌یە سه‌باره‌ت‬ ‫به‌جه‌نگه‌ هاوچه‌رخه‌كان‌و به‌شێكی‌ زۆری‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌كانیشی‌ سه‌باره‌ت به‌جه‌نگی‌‬ ‫عێراق‌و ئه‌فغانستانه‌‌و له‌زانكۆی‌ جۆرج‬ ‫تاون وانه‌ی‌ تۆژینه‌وه‌كانی‌ ئاسایشی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌ وتوه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌م گفتوگۆیه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "گرنگ هەر ئەوە نییە‬ ‫کە تۆ سەربەخۆ بیت هێنده‌ی ئەوەی کە‬ ‫تۆ پالنت هەبێت"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬ک����ورد لەس����ەر ئه‌نجامدانی‌‬ ‫ریفراندۆم س����ورە‪ ،‬س����ەرەڕای فش����اری‬ ‫دەوڵەتان����ی هەرێم����ی‌و واڵتان����ی زلهێز‪،‬‬ ‫به‌ب����ڕوای‌ تۆ ئ����ه‌م پێداگریی����ه‌ كارێكی‌‬ ‫باشه‌؟‪:‬‬ ‫ئەنتۆنی کۆردیس����مان‪ :‬ک����ە تۆ کار بۆ‬ ‫سەرخۆبون دەکەیت ده‌بێت به‌رپرسیاریه‌تی‌‬ ‫دەرئەنجامەکانیش����ی له‌ئه‌س����تۆ بگریت‪،‬‬ ‫ئەگ����ەر تۆ پالن����ت هەبێت‌و لەش����کرێكی‌‬ ‫پیش����ه‌یی‌ دروس����ت بکەی����ت‪ ،‬ئاس����انە‬ ‫نیش����تیمانێک بۆ خۆت دروس����ت بکەیت‪.‬‬ ‫کێشەکەی‌ كورد لەوەدایە چۆن سەرکەوتو‬ ‫دەبی����ت‌و واڵتێکی س����ەقامگیرت دەبێت؟‬ ‫کێشەی ئێوە ئه‌وه‌یە کە لەبەردەم پرسی‬ ‫ریفراندۆمدان‌و زۆر بەسانایی‌و خێرا ئێران‌و‬ ‫تورکیاو عێراق پەرچەک����رداری خراپیان‬ ‫دەبێ����ت‌و ئێ����وەش خاکێک����ی داخراوتان‬ ‫هەی����ە‪ .‬لەرابردوودا ئێوه‌ ه����ەرزو کەوتنە‬ ‫ش����وێنی دۆزینەوەی ن����ەوت‌و دەرکردنی‌‌و‬ ‫هەناردەکردنی‌و کۆکردنەوەی پارە‪ .‬وه‌ك‬ ‫بینیت����ان داهاتی نەوت پارەیەکی زۆر بو‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم به‌دەگمەن بوه‌ ه����ۆکای بوژانەوەو‬ ‫پەرەس����ەندنی ئاب����وری‌و پێشخس����تنی‌‬ ‫هەرێمەکە‪ .‬داهاتی نەوت لەناو نوخبەیەکی‬ ‫سیاسیدا دیار نییە‪ ،‬ده‌رهێنان‌و فرۆشتنی‌‬ ‫ناش����ەفافە‪ ،‬بەنەبونی پ��ل�ان‪ ،‬ئازادییەک‬ ‫لەگه‌نده‌ڵی����دا دروس����ت بوە‪ ،‬ب����ەردەوام‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ش����ه‌ ئەو داهاتە بەشێوەیەکی‬ ‫ب����اش به‌کارناهێنرێت‪ .‬هه‌روه‌ها گرفتێکی‬ ‫گەورەتان لەگ����ەڵ عێراقدا بۆ دێتەپێش‪،‬‬ ‫ك����ه‌ ئه‌وی����ش کێش����ەی ئ����ەو ناوچانەن‬ ‫لەس����ەردەمی داع����ش رزگار کراوەو کورد‬ ‫دەس����تی بەسەرداگرتوە‪ ،‬پێش ئەم دۆخە‬ ‫ئه‌م ناوچانه‌ سەر بەدەسەاڵتی ناوەند بوە‪،‬‬ ‫ئ����ەوەش چی بەدوای خۆی����دا ده‌هێنێت؟‬ ‫س����نوری هەرێمەکە لەکوێدای����ە؟ ئەگەر‬ ‫س����نوری هەرێمەکە پارێزگای کەرکوکەو‬ ‫ئەو کێڵگ����ە نەوتیان����ەی دەوروبەریه‌تی‪،‬‬ ‫دەبێ����ت چاوەروان����ی پەرچەک����رداری‬ ‫بەرامبەرەکەشت بیت‪ .‬ئێستا قسە لەسەر‬ ‫واقعێکی بەرجەستەکراو دەکەین نەوەکو‬ ‫خواست‌و هیواکان چین‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬ب����ەاڵم ئێس����تا به‌ش����ێك‬ ‫لەسیاس����ه‌تمه‌دارانی ک����ورد پێیانوای����ه‌‬ ‫کە ک����ورد یەکێکە لەبراوەکانی ش����ەڕی‌‬ ‫داع����ش‌و دەیان����ەوێ دەس����کەوتی زیاتر‬ ‫بەدەستبهێنن؟‬ ‫ئەنتۆنی کۆردیس����مان‪ :‬دەبێت بپرسیت‬ ‫لە‌‪ ٥‬ساڵی داهاتودا لە‌چ دۆخێکدا دەبیت؟‬

‫ئێستا ریفراندۆمت‬ ‫هەیە‪ ،‬ئەی دوای ئەوە‬ ‫چی؟ سنورەکەی‬ ‫دەگاتە کوێ؟‬ ‫ئەگەر کەوتیتە‬ ‫کێشەگەلێکەوە‬ ‫چارەنوسی ئەو هێڵە‬ ‫نەوتیانە چی دەبێت‬ ‫کە بەخاکی تورکیا‬ ‫دەڕواو هه‌ناردە‬ ‫دەکرێت‪ ،‬کە کۆنتڕۆڵی‬ ‫لەدەستی تۆدا نیە؟‬ ‫بابەتەک����ە ئ����ەوە نیی����ە ئێس����تا تۆ لە‌چ‬ ‫دۆخێکی سیاسیدایت‪ ،‬کورد زۆر بەباشی‬ ‫ش����ەڕی داعش����ی کرد‪ ،‬بەاڵم کێش����ەی‬ ‫نەتەوەیی‌و ئاینزایی‌و ئابوری چارەس����ەر‬ ‫نەکردوە‪ ،‬لەڕوی ئابوری‌و بەڕێوەبردنەوه‌‪.‬‬ ‫ئەگەر بڕوانیتە بانکی نێودەوڵەتی لەسەر‬ ‫عێراق بەهەرێمی کوردستانیش����ەوە چی‬ ‫دەڵێ����ت؟ ژم����ارەی دانیش����توان تا دێت‬ ‫دەچیتە سەرێ‪ ،‬هەردوال بەرزترین ئاستی‬ ‫گەندەڵیی����ان تۆم����ار کردوە‪ ،‬هەموش����ی‬ ‫لەخراپ بەکارهێنانی دەسەاڵتدایە‪ .‬راستە‬ ‫شەڕی داعش لەعێراق زیاتر شەڕی تایفی‬ ‫سونەو شیعەی قوڵتر کردوەتەوە‪ ،‬ئەوەش‬ ‫مانای ئەوە نییە کە کورد سەربەخۆ بێت‪.‬‬ ‫الی من ئەوەی واقیعە شتێکی ترە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫باس لەبونی نەوت‌و هاوردەکردن دەکەن‪،‬‬ ‫دەبێ����ت بچێت����ە خزمەت����ی بوژاندنەوەی‬ ‫ئابوری‪ ،‬چ����ۆن بەرگە دەگ����رن‌و ئابوری‬ ‫دەبوژێنن����ەوە‪ ،‬چ����ۆن پەرە بەئاس����تی‬ ‫خەڵکەکەت دەدەیت‪ ،‬چۆن سه‌قامگیریی‌‬ ‫سیاس����ی ده‌هێنیت����ە کای����ەوە‪ .‬دەبێ����ت‬ ‫س����ەرکردایەتی کورد بزان����ن کام رێگایە‬ ‫سەرکەوتووترینەو پشتیوانی تۆ دەکات‪،‬‬ ‫بەنمون����ە ک����ورد لەهەرێمی کوردس����تان‬ ‫دەتوانن لەگەڵ تورکیادا بەهەندێک مەرج‬ ‫کار ب����کات‪ ،‬بەاڵم ئ����ەوەش لەبیرمه‌كه‌ن‬ ‫لەم����اوەی دو س����اڵی راب����ردودا چ����ی‬ ‫لەتورکیا دەگوزەرێ����ت‪ .‬خاڵیکی تر ئەوە‬ ‫نادیدە مەگرن کە چ����ۆن ئێران خزاوەتە‬ ‫ناوچەکەوە‪ ،‬ئەمریکا پش����تیوانی شەڕی‬ ‫داعشی کردوە‪ ،‬وەکو شەڕکەر‪ ،‬شەڕکردن‬ ‫لەگەڵ دوژمنێکی هاوبەشی جیهان‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەبابەتی تردا هاوبەشیت ناکات‪ .‬سیاسەتی‬ ‫دەرەوەی ئەمریکا هەمو جیهان دەبینێت‪،‬‬ ‫نەوەکو ناوچەیەک‪ .‬یەکێک لەو گرفتانەی‬ ‫کە سەرەکییەو دەبێت لەبەرچاو بگیرێت‪،‬‬ ‫گرفتی ئابورییە‪ ،‬هەندێ تۆژینه‌وه‌ی‌ بانکی‬ ‫نێودەوڵەتی هەن لەسەر عێراق‌و هەرێمی‬ ‫کوردس����تانیش‪ ،‬گەورەتری����ن کێش����ەتان‬ ‫هەی����ە‪ ،‬زەحمەتە ئەگ����ەر هاوردەکردنی‬ ‫نەوتیش ب����ەردەوام بێت‪ ،‬ئ����ەو گرفتانە‬ ‫چاره‌سه‌ر بكرێن‪ ،‬بەڕێوه‌بردنی هەرێمەکە‬ ‫لەالی����ەن ئیدارەی حکومەت����ی هەرێمەوە‬ ‫لەریک����ۆردی گەندەڵیدا هیچی کەمتر نییە‬

‫ئەنتۆنی کۆردیسمان‬ ‫ل����ەوەی لەعێ����راق رودەدات‪ .‬ئ����ەو هەمو‬ ‫گرفتانە چارەس����ەر بکەن ئەوسا واڵتێکی‬ ‫جێگیرت����ان دەبێت‪ .‬بۆ نمونە چی دەکەن‬ ‫لەس����امانی ئاو؟ هەروەها جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫کەرت����ی ئاوەدانیی ل����ەو هەرێمە هەموی‬ ‫دراوه‌ به‌چه‌ن����د خێزانێك‪ ،‬ئەگەر واڵتێکی‬ ‫س����ەربەخۆ بیت ئ����ەی دوای ئەوە چی؟‬ ‫چی روودەدات لەو ناوچانەی دەوروبەری‬ ‫کەرکوک ی����ان موس����ڵ؟ بەتایبەتی ئەو‬ ‫ناوچان����ەی نەوتیان هەی����ە؟ لەداهاتودا‬ ‫رەنگە حکومەتی عێراقی لەس����ەری بێتە‬ ‫دەن����گ‪ .‬هەرچەندە هەندێ ل����ەو ناوچانە‬ ‫مێژویەکیان هەیە کە ناوچەی کورد بوە‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم حکومەتی عێراق����ی وای دەبینێت‬ ‫کە لەالیەن ک����وردەوە داگیرک����راوە‪ .‬من‬ ‫ئەو س����ەرخۆبونە بەئومێدبەخشی نابینم‪.‬‬ ‫دەبێتە‬ ‫بە ڵکو‬

‫کۆتاییهاتنی داعش نابیتە‬ ‫هۆکاری چارەسەر‌و‬ ‫هێنانی ئایندەیەکی گه‌ش‬ ‫بۆ كورد‬ ‫مایەی ملمالنێیەک����ی دیکەو بەکارهێنانی‬ ‫هێز لەهەرێمەکەدا‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬ت����ۆ لەحەفتاکاندا مس����تەفا‬ ‫بارزانیت بینیوە‪ ،‬تاچەند هەس����ت دەکەی‬ ‫ئێس����تا کورد لەبەردەم گەلەکۆمەکییەکی‬ ‫نێودەوڵەتیدایە یان بارودۆخەکە جیاوازە‌و‬ ‫کورد ئێستا دۆستی زیاترە؟‬ ‫ئەنتۆن����ی کۆردیس����مان‪ :‬کاتێک پارە‬ ‫لەئێ����ران وەربگری����ت ب����ۆ دابینکردن����ی‬ ‫پش����تیوانی ب����ۆ س����ەرهەڵدان‪ ،‬کارتێکی‬ ‫بەهی����زت بەدەس����تەوە نابێ����ت‪ ،‬کاتێک‬ ‫رێكکەوتننامەی جەزائیر لەس����اڵی‌ ‪١٩٧٥‬‬ ‫مۆرکرا‪ ،‬ش����ا ئەوەی ویس����تی بەدەستی‬ ‫هێن����ا‪ ،‬پارەی لەشۆڕش����ی ک����ورد بڕی‪،‬‬

‫لەڕاس����تیدا نیگەرانییەکە لێرەدا ئەوەیە‪،‬‬ ‫بەت����ەواوی ئەو هەم����و ملمالنێ‌و ناکۆکیە‬ ‫تایف����ی‌و ناوچەیی����ە‪ ،‬چ����ۆن دەتوانی����ت‬ ‫بگەیتە رەوش����ێکی جێگیری سیاس����ی‌و‬ ‫ئابوری‪ ،‬پەرچەکرداری هەرچۆنێکت بێت‌و‬ ‫حەماسەتی هەرچۆنێکت بێت کە بتەوێت‬ ‫دەوڵەتێک پێکبهێنیت‪ ،‬پێویستە لەگەڵیدا‬ ‫بژی‪ ،‬بەهەم����و زەحمەته‌کانییەوە‪ ،‬رامان‬ ‫لەداهاتو‪ ،‬کارکردن بۆ ئابورییەکی بەهێز‪،‬‬ ‫کارکردن لەگەڵ هاوس����ێکان باش کردنی‬ ‫پەیوەندیی����ەکان‪ ،‬لەواڵتێکی بچکۆلەدا کە‬ ‫دەورەدراوە بەواڵتانی بەهێزو بەرژەوەندی‬ ‫جی����اواز هەمیش����ە دەرگا وااڵ دەبێت بۆ‬ ‫ئاس����تەنگی جۆراوجۆر‪ ،‬تۆ لەدو س����اڵی‬ ‫رابردو ببینە چی لەتورکیا گوزەرا‪ ،‬چەند‬ ‫گرفتی دیش سەرهەڵدەدەن‪ ،‬ئەوە واڵتێکی‬ ‫بەهێزە‪ .‬هی����چ ئایدیایەکی‌ رون نییە چی‬ ‫لەس����وریا رودەدات‪ .‬نازان����ی پەیوەندی‬ ‫نێوان کوردو ئەسەد لەوێ بەچی دەگات؟‬ ‫بڕواناکەم بڕیاری سیاس����ی س����ەربەخۆی‬ ‫خۆیان هەبێت‪ .‬نازانیت چەند پش����تگیری‬ ‫روسیا بەدەس����تده‌هێنن‪ ،‬ئاگاداربن هەمو‬ ‫واڵتان بەو ئاراستەیە کاردەکەن کە کورد‬ ‫بەش بەش‌و کەرت‌و پەرت بکەن‪ .‬لەبیرتانە‬ ‫چی رویدا لەس����ەروەختی ش����ەڕی عێراق‬ ‫ئێران‪ ،‬شۆڕش����یکی ک����وردەکان لەعێراق‬ ‫هەبو‪ ،‬س����ەرهەڵدانی کوردەکانی ئێرانیش‬ ‫هەبو‪ ،‬کە لەماوەی چەند مانگێکدا کۆتایی‬ ‫پێهێنرا لەبەرئەوەی ئێران هیچ باوەڕێکی‬ ‫بەماف����ی نەت����ەوەی دیکە نییە‪ .‬ئێس����تا‬ ‫هەرێمی کوردس����تان لەکاتی پێشکەوتن‌و‬ ‫سەرکەوتندایە‪ ،‬پێویستە کاری زیاتری‌ بۆ‬ ‫بكرێت‪ ،‬پێویس����تە بەردەوام بێت‪ ،‬ئێستا‬ ‫ریفراندۆم����ت هەیە‪ ،‬ئەی دوای ئەوە چی؟‬ ‫سنورەکەی دەگاتە کوێ؟ ئەگەر کەوتیتە‬ ‫کێش����ەگەلێکەوە‪ ،‬چارەنوس����ی ئەو هێڵە‬ ‫نەوتیان����ە چی دەبێت کە بەخاکی تورکیا‬ ‫دەڕواو هه‌ن����اردە دەکرێت‪ ،‬کە کۆنتڕۆڵی‬ ‫لەدەس����تی ت����ۆدا نییە؟ چ����ی روودەدات‬ ‫ئەگەر تورکیا کوردەکان سەرکوت بکات‌و‬ ‫ناوچەکانی����ان پ����ێ چۆڵ ب����کات؟ چۆن‬ ‫سەروسەودای لەگەڵ دەکەیت؟ واباشترە‬ ‫لەچوارچێوەی عێراقدا بمێنیتەوە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫ئەوەت پێ چارەسەر بکرێت‪ ،‬بەاڵم چیت‬

‫داهاتی نەوت لەناو‬ ‫نوخبەیەکی سیاسیدا‬ ‫دیار نییە‬ ‫دەوێ����ت؟ فیدڕاڵیی����ەت‪ .‬ئ����ەی چ جۆرە‬ ‫فیداڵییەتێک؟ سه‌ربه‌خۆیش بژاردەیەکە‪،‬‬ ‫بەاڵم چ جۆرە سەربەخۆییەک؟‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬ل����ەدوای ‪٢٠٠٣‬ەوە ئەمری����کا‬ ‫کوردی وەک����و بااڵنس����ێک بەکارهێناوە‪،‬‬ ‫لەنێوان ش����ەڕی تائیفی شیعەو سونەدا‪،‬‬ ‫پێتوانییه‌ ئێس����تا کورد بێزار بوە لەوەی‬ ‫به‌مجۆره‌ بمێنێتەوە؟‬ ‫ئەنتۆن����ی کۆردیس����مان‪ :‬م����ن ل����ەو‬ ‫باوەڕەدا نیم کورد هۆکاری س����ەقامگیری‬ ‫بوبێت‪ ،‬گرفتی ناس����ه‌قامگیریی‌ سیاسی‬ ‫جێبەجێ نەکردنی بڕگەکانی دەس����توری‬ ‫عێراقیی����ە‪ ،‬ب����ەڕای من ئەو دەس����تورە‬ ‫خراپترین دۆکیمێنت����ە‪ ،‬ئەو خەڵکەی کە‬ ‫نوس����یویەتەوە‪ ،‬هەستی خراپیان هەبوە‪،‬‬ ‫هەس����تێکی ئەس����توری نەتەوەپەرستی‪،‬‬ ‫بەردەوام بەدوای به‌رژه‌وه‌ندی‌ ناوچەگەری‌و‬ ‫تائیفی����دا بون‪ ،‬دواتری����ش حکومەتێکیان‬ ‫هێنای����ه‌ س����ه‌ركار ک����ە نوێنەرایەتی ئەو‬ ‫گروپانەی نەکردوە‪ .‬رێز لەدەنگی خەڵک‬ ‫نەگیرا‪ ،‬پەرلەمانەکەش����ی کە دەبو رۆڵی‬ ‫چاودێرو یاس����ایی بگێڕێ����ت وا دەرنەچو‪،‬‬ ‫ئەڵبەتە بەپەرلەمانی کوردستانیش����ەوە‪.‬‬ ‫ئەگەر لە‌ساڵی ‪١٩٧٩‬ەوە لە‌عێراق بڕوانین‪،‬‬ ‫گیرۆده‌ بوە بەدەس����ەاڵتی داپڵۆس����ێنەر‪،‬‬ ‫ک����ەس نەیزانیوە چی بەس����ەر بودجەی‬ ‫گش����تی ئەو واڵت����ەدا هات����وە‪ ،‬خه‌ریكی‌‬ ‫چەندین ش����ەڕو ش����ۆڕ بوه‌‪ ،‬داهاتی واڵت‬ ‫ساڵ بەس����اڵ بەرەو خراپتر چوە‪ ،‬ببینە‬ ‫ئەگەر دەوڵەتی کوردستان هەبێت‪ ،‬ئەبێت‬ ‫چۆن بێت؟ کام پارتە‪ ،‬یان چەند پارتێک‬ ‫ئ����ەو دەوڵەت����ە دروس����تدەکەن‪ ،‬گرفتی‬ ‫عێراق‌و کوردستانێش لەڕوی سەرکردایەتی‬ ‫کردنەوە هاوش����ێوەن‪ ،‬هەمو شتێک خراپ‬

‫دەکەن دواتر دەیانەوێت لەدەرەوە خەڵک‬ ‫چارەس����ەری گرفتەکانیان بۆ بکەن‪ ،‬هیچ‬ ‫واڵتێ����ک ناتوانێ����ت کار بۆ چارەس����ەری‬ ‫گرفت����ی واڵتی دی ب����کات‪ ،‬ئەگەر خۆیان‬ ‫وەبەرهێن����ان لەخۆیان����دا نەکەن‌و خۆیان‬ ‫پێشنەخەن‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬زۆر لەشیکەرەوە سیاسییەکان‬ ‫باس لەوە دەکەن کە دوای نەمانی داعش‬ ‫گۆڕانکارییەک����ی سیاس����ی رودەدات‪ ،‬ئایا‬ ‫تۆش باوەڕت بەو گۆڕانکارییە هەیە؟‬ ‫ئەنتۆن����ی کۆردیس����مان‪ :‬خەڵک هەن‬ ‫لەعێراق کە دەیانەوێت گۆڕانکاریی بکەن‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەگەر یەکگرتو بن‪ ،‬پالنی باش����یان‬ ‫هەبێ����ت‪ ،‬گۆڕانکاری����ش دەبێ����ت‪ .‬عێراق‬ ‫زۆرترینی سامانەکەی جیا لەهەر واڵتێکی‬ ‫دنیا لەش����ەڕو ش����ۆڕدا داچه‌ندوه‌‪ ،‬دورە‬ ‫ک����ە بتوانن جڵەوی ئەو ش����ەڕە تائیفییە‬ ‫بگرن‪ ،‬ب����ەاڵم کاری زۆری دەوێت‪ ،‬ببینە‬ ‫کەرتی کش����توکاڵ کە کەرتێکی کارایە بۆ‬ ‫بوژاندنەوەی ئابوری لەخراپترین ئاستدایە‪،‬‬ ‫ئەوەش خراپی دەسەاڵتەکەیەتی‪ ،‬بژێوی‌‬ ‫ژیانی‌ خه‌ڵكی‌ زۆر الوازە‪ ،‬کێ پالنی ئابوری‌‬ ‫بۆ ئ����ەو گۆڕانکارییان����ە دادەنێت؟ چەند‬ ‫به‌رنامه‌ڕێژكراو دەبێت؟ کێ باسی ریفۆرم‬ ‫دەکات؟ ئای ئێم ئێف باسی دەکات ئەی‬ ‫لەعێراق کێ باس����ی دەکات؟ کۆتاییهاتنی‬ ‫داعش نابیتە هۆکاری چارەسەر‌و هێنانی‬ ‫ئایندەیەکی گه‌ش بۆ كورد‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬كه‌واته‌ کورد دەبێت چی بکات‌و‬ ‫چ رێگەیەک هەڵبژێرێت؟‬ ‫ئەنتۆنی کۆردیس����مان‪ :‬ریفراندۆم بەبێ‬ ‫دیاریکردنی سنورو پالنێک‪ ،‬ئاکامی باشی‬ ‫نابێت‪ ،‬نەبونی هیچ س����ەرنجێک لەس����ەر‬ ‫سەرخۆبون چی دەگەیەنێت‪ ،‬تۆ دەچیت‬ ‫دەنگ دەدەی لەس����ەر ئەوەی کەچی‌ هیچ‬ ‫پالنێکی رونت لەبەردەست نییە‪ ،‬ئەوانەی‬ ‫کە ئێستا بانگەش����ەی ریفراندۆم دەکەن‪،‬‬ ‫چ چارەس����ەرێکیان خس����تۆتەڕو؟ ک����وا‬ ‫پالنەکەیان؟ بۆ تێگه‌یشتن له‌و سوربون‌و‬ ‫پێداگریی����ه‌ی‌ بارزانی‪ ،‬پێویس����ته‌ مێژوی‬ ‫رابردوی‌ خۆی‌و باوکێش����ی لێکبدەیتەوە‪،‬‬ ‫پێویس����تە ئەو هۆکاران����ە ببینیت کە ئه‌و‬ ‫بژاردەیە هه‌ڵده‌بژێرێت‪ ،‬بەاڵم بەشێک کە‬ ‫ئێس����تا دەڵێن بوەس����تە‪ ،‬بوەستێ‌و چی‬ ‫تر؟ کێشەکە ئەوەیە لەالی عێراقیش هیچ‬ ‫پالنێک لەئارادا نییە‪ ،‬س����ەرۆک وەزیرانت‬ ‫هەی����ە‌و هەن����دێ الیەن����ی دیک����ەش كه‌‬ ‫لەقازانجی مالیکی کار دەکەن‪ ،‬کێش����ەکە‬ ‫الی م����ن گرنگ ه����ەر ئەوە نیی����ە کە تۆ‬ ‫س����ەربەخۆ بیت هێنده‌ی ئ����ەوەی کە تۆ‬ ‫پالنت هەبێت‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬ئەگەر کورد ل����ەدوای گفتوگۆ‬ ‫لەگەڵ واڵتانی دراوس����ێ ببێت بەده‌وڵه‌ت‬ ‫چی روو دەدات‌و ئای����ا ئەمریکا کۆمەکی‬ ‫دەکات؟‬ ‫ئەنتۆنی کۆردیسمان‪ :‬پرسیارەکە ئەوەیە‬ ‫چۆن واڵتی����ک دەبێ����ت؟ حکومەتەکەی‬ ‫چ����ۆن دەبێت؟ چ سیس����تمێکی دەبێت؟‬ ‫ئایا پالنی هەیە بۆ بەرەوپێش����چون؟ ئایا‬ ‫توانای بەرگەگرتن����ت هەیە لەناوچەیەکی‬ ‫پڕ لەملمالنێ؟ ئایا س����نورەکەت لەکوێدا‬ ‫دەبێت؟ ئەو واڵتان����ەی دەوروبەرت چۆن‬ ‫دەکەون����ە ملمالن����ێ لەگەڵ����ت‌و پەرچ����ە‬ ‫کردارییان چ����ۆن دەبێت؟ بەتایبەتی ئایا‬ ‫پێداویستییەکانت دەدەنێ؟ هەمو شتێکت‬ ‫لەئێ����ران‌و تورکیاوە دێت‪ ،‬ئایا دوای ئەوە‬ ‫بەردەوام دەبێت؟ ئەگەر داعشیش بڕوات‬ ‫گرفتی سنورداخس����تن‌و ئاو دەبنە مایەی‬ ‫گرفت‪ .‬هەروەها سەرچاوە ئابورییەکەشت‬ ‫کە نەوتە بەناوچ����ەی جێاکۆکدا دەڕوات‪،‬‬ ‫هەروەها هاوردەکردنیشت لەدەست خۆتدا‬ ‫نییە‪.‬‬

‫حزبی‌ دیموكراتی‌ كوردستان ‌ی ئێران‪ :‬هه‌ڕه‌شه‌كانی‌ ئێران به‌هه‌ند وه‌رده‌گرین‬

‫ریفراندۆم له‌ئێستاو‌ه كاریگه‌ریی‌ به‌سه‌ر پارچه‌كان ‌ی دیكه‌ ‌ی كوردستانه‌و‌ه دیاره‌‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫حزبی‌ دیموكرات ‌ی كوردستانی‌ ئێران‬ ‫هه‌مو ئاماده‌كارییه‌كی‌ بۆ روبه‌روبونه‌وه‌ ‌ی‬ ‫هه‌ره‌شه‌كانی‌ ئێران كردوه‌و رایده‌گه‌ێنن كه‌وا‬ ‫"هه‌ره‌شه‌كانی‌ ئێران به‌ساده‌یی‌ وه‌رناگرین‌و‬ ‫له‌ئه‌گه‌ری‌ ئه‌نجامدانی‌ هه‌ر هێرشێك به‌رگری‌‬ ‫له‌خۆمان ده‌كه‌ین‌و روبه‌رویان ده‌بینه‌وه‌"‪.‬‬

‫پێشمەرگەی دیموکرات‬

‫س����كرتێری‌ ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵی‌ ئاسایش���� ‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌ ئێران‪ ،‬عه‌لی‌ شه‌مخانی‌ رایگه‌یاندوه‌‬ ‫"له‌كات����ی‌ جیابونه‌وه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان‬ ‫له‌عێ����راق ت����ه‌واوی‌ س����نوره‌كان داده‌خه‌ن‌و‬

‫كۆتایی‌ به‌رێكه‌وتنه‌ سه‌ربازی‌‌و ئه‌منییه‌كان ‌ی‬ ‫هه‌ردوال ده‌هێنن‌و به‌جۆرێك����ی‌ ته‌واو جیاواز‬ ‫هه‌ڵس����وكه‌وت له‌گ����ه‌ڵ ئه‌و هێ����زه‌ دژبه‌رانی‌‬ ‫شۆرشی ئیس��ل�امی‌ ئێران ده‌كه‌ن كه‌له‌چه‌ند‬ ‫ناوچه‌یه‌ك ‌ی هه‌رێم بونیان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫به‌رپرسی‌ په‌یوه‌ندیه‌كانی‌ حزبی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردستانی‌ ئێران‪ ،‬فوادی‌ خاكیبه‌گی‌ له‌باره‌ی‌‬ ‫هه‌ره‌ش����ه‌كانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵی‌ ئاسایش����ی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌ ئێران به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند "ئێمه‌‬ ‫كۆماری‌ ئیس��ل�امی‌ ئێران به‌ته‌نها به‌دژبه‌ری‌‬ ‫حزبه‌كه‌مان‌و نه‌ته‌وه‌یی‌ ك����ورد ده‌زانین هیچ‬ ‫كاتێكیش هه‌ره‌ش����ه‌كانی‌ به‌رپرس����انی‌ ئێران‬ ‫به‌ساده‌یمان وه‌رنه‌گرتوه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌كو هێزێك‬

‫كه‌ئام����اده‌ی‌ قوربانی‌‌و گیانفیداین هه‌میش���� ‌ه‬ ‫ئاماده‌كارییم����ان ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ ك����ردوه‌ له‌هه‌ر‬ ‫كاتێك����دا هێرش بكرێته‌ س����ه‌ر ه����ه‌ر بنكه‌و‬ ‫باره‌گه‌یه‌كی‌ حزبه‌كه‌مان به‌هه‌مو ش����ێوه‌یه‌ك‬ ‫به‌رگر ‌ی له‌خۆمان بكه‌ین هه‌روه‌ها سكرتێری‌‬ ‫حزبی‌ دیموكراتی‌ كوردستان ئێران سه‌ردانی‌‬ ‫هه‌مو بنكه‌و باره‌گاكانی‌ حزبی كردوه‌ له‌شاخ‌و‬ ‫له‌نزیكه‌وه‌ ئاگاداری‌ جموجۆڵه‌كان بوه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ جموجۆڵ����ی‌ س����ه‌ربازی‌ حزبی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردس����تانی‌ ئێ����ران له‌رۆژهه‌اڵت‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش ك����رد كه‌وا "ماوه‌ی‌‬ ‫س����ێ س����اڵه‌ خه‌باتێك ده‌س����تی‌ پێكردوه‌‬ ‫به‌ن����اوی‌ راس����ان له‌رۆژهه‌اڵتی‌ كوردس����تان‌و‬

‫پێشمه‌رگه‌كانی‌ ناو شاره‌كانی‌ ئێران به‌هه‌مو‬ ‫ش����ێوه‌یه‌ك روبه‌روی‌ دوژم����ن ده‌بنه‌وه‌‌و هه‌ر‬ ‫كاتێكیش هێرش����یان بكرێته‌س����ه‌ر به‌رگری‌‬ ‫له‌خۆیان ده‌كه‌ن هه‌روه‌ها هۆكاری‌ س����ه‌ره‌كی‌‬ ‫هێرشه‌كانی‌ ئێران ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ریفراندۆمی‌‬ ‫باشوری‌ كوردس����تان كه‌تاكه‌ واڵته‌ به‌ئاشكرا‬ ‫دژایه‌تی‌ خۆی‌ بۆ ئه‌و پرۆس����ه‌یه‌ نیشانداوه‌‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ زه‌ره‌رمه‌ن����دی‌ یه‌ك����ه‌م خودی‌‬ ‫كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێرانه‌ له‌و بابه‌ته‌ هه‌روه‌ها‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ پرۆس����ه‌ی‌ ریفران����دۆم كاریگه‌ری‌‬ ‫هه‌یه‌ له‌س����ه‌ر پارچه‌كانی‌ تری‌ كوردس����تان‌و‬ ‫به‌رزكردنه‌وه‌ی‌ ئاس����تی‌ هۆشیاری‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‬ ‫كورده‌"‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )593‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/19‬‬

‫لەسلێمانی كۆمەڵگەیەكی تایبەت بەخۆراک نییە بۆ خەزنكردنی خۆراك‬ ‫"پرۆژەی دروستكردنی لەهەولێرو دهۆك جێبەجێ كرا بەاڵم لەسنوری سلێمانی كێشەی بۆ دروستكرا"‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬ ‫لەگەڵ نزیكبونەوەی وادەی ریفراندۆم‬ ‫هێشتا مەترسی داخستنی سنورەكان‬ ‫لەالیەن واڵتانی دراوسێوە ئەگەرێكە‌و‬ ‫سەرۆكی ژوری بازرگانی‌و بەڕێوەبەری‬ ‫گشتی وەبەرهێنانی سلێمانی نەبونی‬ ‫كۆگایەكی ستراتیژی تایبەت بە‌خەزنكردنی‬ ‫خۆراك لە‌سلێمانی بە‌كەموكوڕی دەزانن‬ ‫بەاڵم سەرۆكی شارەوانی سلێمانی پێی‬ ‫وایە تا ‪ 10‬ساڵیش خەڵك‌و بازرگانان‬ ‫شوێنیان هەیە خۆراك هەڵبگرن‪.‬‬ ‫بڕیارە هەرێمی كوردس���تان رۆژی ‪25‬ی‬ ‫ئ���ەم مانگ���ە ریفراندۆم ئەنج���ام بدات كە‬ ‫بەش���ێكی زۆری واڵتانی ناوچەكە‌و جیهان‬ ‫دژی وەس���تاونەتەوە‪ .‬دو رۆژ لەمەوبەریش‬ ‫ئێ���ران رایگەیاند كە جیابون���ەوەی هەرێم‬ ‫لەعێراق دەبێتە هۆی داخس���تنی دەروازە‬ ‫س���نورییەكانی نێوان واڵتەك���ەی‌و هەرێم‪،‬‬ ‫ئەوەش لەكاتێكدایە هەرێم لەس���ەدا ‪80‬ی‬ ‫پێداویس���تییە خۆراكییەكان���ی لەدەرەوە‬ ‫هاوردەدەكات‪.‬‬ ‫ژوری بازرگان���ی س���لێمانی بەپێ���ی‬ ‫قسەی س���ەرۆكەكەی لە‌س���اڵی ‪2012‬ەوە‬ ‫لەئەنجومەنی وەزیران دروستكردنی پرۆژەی دروستكرا"‪.‬‬ ‫بەپێی قسەی س���ەرۆكی ژوری بازرگانی‬ ‫كۆمەڵگایەكی بۆ خەزنكردنی خواردەمەنی‬ ‫خستۆتەڕو‌و بڕیاریش���ی لەسەردراوە بەاڵم بەڕێوەبەرایەت���ی وەبەرهێنان كێش���ەی بۆ‬ ‫تەنی���ا لە‌ده���ۆك‌و هەولێر ئ���ەو پرۆژەیە دروس���تكردن بۆیە پرۆژەكە لە‌س���لێمانی‬ ‫ئەنجامدراوە‌و لەسلێمانی بەهۆی رێگرییەوە دواكەوت���وە‌و نەبون���ی پرۆژەیەك���ی لەو‬ ‫شێوەیەش بە‌كەموكوڕی ناودەبات‪.‬‬ ‫پرۆژەكە زۆر دواكەوتوە‪.‬‬ ‫پرۆژەكەی عەربەت كە ئێستا شارەوانی‬ ‫س���یروان محەم���ەد‪ ،‬س���ەرۆكی ژوری‬ ‫بازرگان���ی س���لێمانی رایگەیاند گەنجینەی دەڵێت دەس���تیان كردوە بەجێبەجێكردنی‬ ‫رەسمی لە‌سلێمانی تەنیا ئەوانەی راپەڕین بەقس���ەی س���یروان محەمەد لە‌‪ 900‬كۆگا‬ ‫ه���ەن كە ئەوەش بەتەنیا هی خۆراك نین‌و پێك‌و تەنیا تایبەت دەبێت بە‌خۆراك‪.‬‬ ‫بەڕێوەب���ەری گش���تی وەبەرهێنان���ی‬ ‫كۆمەڵگەیەك���ی تایب���ەت لەس���لێمانی بۆ‬ ‫سلێمانی‪ ،‬فەرمان غەریب باسی لەوەكرد كە‬ ‫خەزنكردنی خۆراك نییە‪.‬‬ ‫وتیشی"من لە‌س���اڵی ‪ 2012‬ئەم پرۆژەی ئەو پرۆژەیە لە‌ئێستادا الی ئەوان نەماوە‌و‬ ‫دروستكردنی كۆمەڵگەیەك كە لە‌گەنجینەی رەوانەی شارەوانی سلێمانی كراوەتەوە بۆ‬ ‫تایبەت بەخ���ۆراك پێكبێت لە‌ئەنجومەنی ئەوەی داهات بۆ ش���ارەوانی سلێمانی زیاد‬ ‫وەزی���ران خس���تۆتەڕو‌و بڕیاری لەس���ەر بكەن‪.‬‬ ‫لەبارەی هۆكاری دواكەوتنییەوە رایگەیاند‬ ‫دەرچ���وە‌و لە‌هەولێ���ر‌و ده���ۆك جێبەجێ‬ ‫كرا بەاڵم لەس���نوری سلێمانی كێشەی بۆ یەكێ���ك لە‌پێداویس���تییەكان ب���ۆ ئەوەی‬

‫سوپەرمارکێتێک‬

‫بەشێكی زۆر‬ ‫لە‌بازرگانانی سلێمانی‬ ‫لەهەولێرو باشوری‬ ‫عێراق گەنجینەیان هەیە‬ ‫مۆڵەتی وەبەرهێنان وەربگیرێت ئەوەیە كە‬ ‫هەر پرۆژەیەك دەبێ���ت زەوییەكەی مافی‬ ‫كەس���ی بەس���ەرەوە نەمابێ���ت‌و قەرەبوی‬ ‫خ���اوەن ماف���ەكان كرابێتەوە ب���ەاڵم ئەم‬

‫پرۆس���ەیە زۆری پێچ���و‌و هەروەها بەپێی‬ ‫رێنماییەكان���ی دەس���تەی وەبەرهێن���ان‬ ‫دەبێ���ت زەوییەك���ە تۆماربكرێ���ت بەناوی‬ ‫وەبەرهێنانەوە‌و ش���ارەوانی س���لێمانی‪-‬ش‬ ‫لەس���ەر ئەم���ە تەحەفوزی هەب���وە‌و پێی‬ ‫باش نەب���وە بكرێ���ت بەناوی دەس���تەی‬ ‫وەبەرهێنان���ەوە‌و وتیش���ی"چونكە داهاتی‬ ‫ئێمە دەچێتەوە بۆ وەزارەتی دارایی بەاڵم‬ ‫ش���ارەوانی مەبەس���تیان بو داهاتەكە بۆ‬ ‫سلێمانی بگەڕێتەوە"‪.‬‬ ‫وتیشی"لەراس���تیدا ئەو ج���ۆرە پرۆژانە‬ ‫پ���رۆژەی س���تراتیژی‌و گرنگ���ن دەبوای���ە‬ ‫الیەن���ە پەیوەندی���دارەكان هیمەتی چاكی‬ ‫تێدا بكرێت‌و بەزویی دەس���تی پێ بكرێت‬ ‫بەتایب���ەت بۆ ئەو بارودۆخ���ەی ئەمڕۆ كە‬ ‫رەنگ���ە خوانەخواس���تە ئێ���ران‌و توركیا‬ ‫س���نورەكانمان لێ دابخەن ش���وێنێكی وا‬ ‫زەرور ب���و هەبوایە بۆ ئەوەی خواردنی تیا‬

‫خەزن بكرێت"‪.‬‬ ‫س���ەرۆكی شارەوانی س���لێمانی‪ ،‬یوسف‬ ‫یاس���ین لەگەڵ ئەوەی باس ل���ەوەدەكات‬ ‫كە مۆڵەتی پرۆژەكە تەواوبوە‌و لە‌ئێس���تادا‬ ‫شارەوانی ئیعالنی بۆ دروستكردنی سیاج‌و‬ ‫دروس���تكردنی رێگاوبانەكانی ناو پرۆژەكە‬ ‫كردوە‪.‬‬ ‫باسی لەوەشكرد كە كێشەی دواكەوتنی‬ ‫ئەو پرۆژەیە پەیوەندی بە‌ش���ارەوانییەوە‬ ‫نەب���وە‌و وتیش���ی"بۆ جێبەجێكردنی ئەو‬ ‫پرۆژەیە لەئێس���تادا كێش���ە نەماوە بەاڵم‬ ‫عەزابێك���ی چ���وار پێنج س���اڵی كێش���را‬ ‫ت���ا كەوتین���ە س���ەر جێبەجێكردن���ی‌و‬ ‫لە‌وەبەرهێنان وەرگیرایەوە ئێسا شارەوانی‬ ‫س���لێمانی ه���اوكار‌و یارمەتی���دەری ژوری‬ ‫بازرگانی سلێمانییە بۆ ئەوەی كە ئیشەكە‬ ‫بە‌رێكوپێك���ی بكرێ���ت‌و پەلەش���ی تێ���دا‬ ‫بكرێت"‪.‬‬

‫زەوییەكان���ی پرۆژەك���ە بەپێی قس���ەی‬ ‫سەرۆكی شارەوانی موڵكی شارەوانین‌و هەر‬ ‫بە‌موڵكی شارەوانی دەمێننەوە كە پرۆژەكە‬ ‫تەواوبو شارەوانی گرێبەستێك بازرگانان بۆ‬ ‫ماوەی ‪ 25‬س���اڵ دەكات‌و سااڵنە كرێیەكی‬ ‫رەمزی كەمیان لێوەردەگرێت‪.‬‬ ‫سەبارە بەوەی كە ئایا ئەوە تەواونەبونی‬ ‫پرۆژەیەكی وا ت���ا چەند كاریگەری خراپی‬ ‫دەبێت لە‌ئەگەری داخس���تنی سنورەكاندا‬ ‫وتی"بەش���ی دە س���اڵ ش���وێن هەی���ە بۆ‬ ‫خەزنكردن���ی خ���ۆراك‪ ،‬خەڵك‌و ب���ازرگان‬ ‫خۆیان شوێنیان هەیە‌و جێی مەترسی نییە‬ ‫لەو روەوە"‪.‬‬ ‫جەختیشدەكاتەوە كە لە‌سلێمانی ملمالنێی‬ ‫هێزە سیاسییەكان كاریگەری خراپی هەبوە‬ ‫لەسەر جێبەجێكردنی پرۆژەكان بەگشتی‪.‬‬ ‫حاج���ی جوتی���ار حەس���ەن‪ ،‬خاوەن���ی‬ ‫كۆمپانی���ای گوڵبەه���ار پێ���ی وای���ە ئەو‬ ‫گەنجینانەی لە‌س���لێمانی هەن لە‌ئێس���تادا‬ ‫لەئەگەری دروستبونی كێشە لەسنورەكاندا‬ ‫بۆ نمونە تەنیا ئەوپەڕی بۆ ماوەی ‪ 6‬مانگ‬ ‫بتوانن برنج گلبدەنەوە‪.‬‬ ‫وتیش���ی"ئەوەی پەیوەن���دی بە‌ك���ۆگای‬ ‫ستراتیژییەوە هەبێت لەسلێمانی نییە"‪.‬‬ ‫وتیش���ی"ئەوە چ���وار س���اڵە بەڵێنمان‬ ‫پێدراوە بۆ ئەو گەنجینانەی عەربەت بەاڵم‬ ‫تا ئێستا دروستنەكراوە"‪.‬‬ ‫ئەو باسی لەوەش���كرد كە ‪ 100‬گەنجینە‬ ‫لە‌راپەڕین هەن كە هەموشیان تایبەت نین‬ ‫بە‌خۆراك‌و ئەوانەی تانجەرۆش كە شەخسین‬ ‫زی���ادەڕۆن‌و بەناچ���اری دروس���تكراون‌و‬ ‫هەندێكیشیان بە‌شۆفڵ روخێنراون‌و ئەوانەی‬ ‫ماونەتەوە بەهۆی پەیوەن���دی‌و بەپارەدان‬ ‫ماونەتەوە‪.‬‬ ‫باسی لەوەش���كرد كە پارێزگای هەولیر‬ ‫باش���ترین نمونەیە لەوڕوەوە‌و بەشێكی زۆر‬ ‫لە‌بازرگانانی س���لێمانی لەوێ گەنجینەیان‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫وتیش���ی"پارێزگای س���لێمانی ك���ە‬ ‫دو دەروازەی لەگ���ەڵ ئێ���ران‌و لەگ���ەڵ‬ ‫پارێزگاكانی دیكەی عێراقیش سنوری هەیە‬ ‫كەمتەرخەمییە كە گەنجینەی س���تراتیری‬ ‫نییە"‪.‬‬

‫ئایا کوردستان لەڕوی ئابوریەوە بەرگەی قۆناغی پاش ریفراندۆم‌و سەربەخۆیی دەگرێت؟‬ ‫"چەند هەرێم دوژمنی ئێران‌و تورکیا بێت هێشتا بازاڕێکە بۆ ساغکردنەوەی کااڵکانیان بەئاسانی دەستی لێهەڵناگرن"‬

‫مەڕداری لەکوردستان‬ ‫ئا‪ :‬رێژوان‬ ‫بەپێی قسەی شارەزایان واڵتانی دراوسێ‬ ‫لە‌كاردانەوەدا بەرامبەر بە‌ریفراندۆمی‬ ‫هەرێمی كوردستان دەتوانن ئابوری‬ ‫هەرێمەكە توشی داڕوخان بكەن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەدوری دەزانن پەنابەرنە بەر هەنگاوێكی‬ ‫لەو جۆرە‪.‬‬ ‫هەرێمی كوردس���تان س���ات بەس���ات‬ ‫ل���ەوادەی ئەنجامدانی ریفران���دۆم نزیك‬ ‫دەبێت���ەوە‪ ،‬ریفراندۆمێك كە كاردانەوەی‬ ‫نەرێنی بەش���ێكی زۆری واڵتانی جیهان‌و‬ ‫ناوچەك���ەی ب���ەدوای خۆی���دا هێن���اوە‪،‬‬ ‫بەتایبەت واڵتانی دراوسێی وەك توركیا‌و‬ ‫ئێران‪.‬‬ ‫ریفراندۆمەك���ە هەرچەن���دە بەپێ���ی‬ ‫بانگەش���ەی بەرپرس���انی هەرێ���م ب���ۆ‬ ‫س���ەربەخۆیی دەبێت‪ ،‬لەگ���ەڵ ئەوەش‬ ‫هەندێك كەس گومانیان لەو بانگەش���ەیە‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫یاسین مەحمود‪ ،‬وتەبێژی وەبەرهێنەرانی‬

‫كوردس���تان پێیوای���ە دەبێ���ت جیاوازی‬ ‫بكرێت لەنێوان ریفراندۆمێكی ئاس���ایی‌و‬ ‫ریفراندۆمێك كە بەئامانجی سەربەخۆیی‌و‬ ‫دامەزراندن���ی دەوڵ���ەت دەكرێ���ت‌و باس‬ ‫لەوەشدەكات كە ئەو ئەگەرانە كاریگەری‬ ‫كاردانەوەكان لەس���ەر ئابوری هەرێم جیا‬ ‫دەكەنەوە‪.‬‬ ‫ناوبراو ئام���اژە بەوە دەکات لەئەگەری‬ ‫راگەیاندن���ی دەوڵەتێك���دا ك���ە لەالیەن‬ ‫نەتەوە یەكگرتوەكانەوە دانی پێدا بنرێت‬ ‫كاریگەرییەك���ە ئەرێنی دەبێت لەس���ەر‬ ‫هەرێمی كوردستان‪.‬‬ ‫ئ���ەوەش لەكاتێكدایە ك���ە ئێران وەك‬ ‫واڵتێك���ی دراوس���ێ رایگەیان���دوە ك���ە‬ ‫ئەگەر هەرێم جیاببێت���ەوە لە‌عێراق ئەوا‬ ‫س���نورەكانی بەڕوی ئەو واڵت���ە نوێیەدا‬ ‫دادەخ���ات‪ ،‬ب���ەاڵم وتەبێ���ژی یەكێت���ی‬ ‫وەبەرهێنەران لەسەر رایەكی خۆی سورە‌و‬ ‫پێی وایە ئەگەر گەلی كورد بو بە‌خاوەنی‬ ‫دەوڵەت���ی خ���ۆی ئەوا دەبێت���ە خاوەنی‬ ‫دراوی تایب���ەت بەخ���ۆی‌و بەوج���ۆرەش‬ ‫راس���تەوخۆ پەیوەندی بە‌سندوقی دراوی‬

‫نێودەوڵەتیی���ەوە دەبێ���ت‌و دەش���ڵێت‬ ‫"ئەو واڵتانەی ڕۆژهەاڵتی ناوەڕاس���ت كە‬ ‫ئەب���ن بەخاوەن���ی دراو ئەگ���ەر خاوەنی‬ ‫سامانی سروش���تی بون ئەوا دراوەکەیان‬ ‫بەهێزدەبێت"‪.‬‬ ‫پێش���بینیش دەكات دراوی كوردستان‬ ‫بەرامب���ەر بە‌دۆالری ئەمریک���ی‌و پاوەند‌و‬ ‫یۆرۆ بەهێزتر بێت لەچاو دراوی عێراقیداو‬ ‫دەش���ڵێت "هەر واڵتێک دراوی بەهێز بو‬ ‫ئابوری ئەو واڵتەش باش دەبێت‌و ئابوری‬ ‫كوردس���تان دەبوژێت���ەوە بەمەرجێ���ك‬ ‫كۆمەڵگای نێودەوڵەتی دانی پێدابنێت"‪.‬‬ ‫ئەمە جگەلەوەی ئاماژەی بەوەش���كرد‬ ‫كە دەتوانرێت تەنها بە‌کەرتی کشتوکاڵ‌و‬ ‫گەش���تیاری‌و پێشەس���ازی لەسەدا ‪70‬ی‬ ‫داهات���ی دەوڵەت���ی کوردس���تان دابین‬ ‫بكرێت‪.‬‬ ‫بەاڵم پێشی وایە لە‌ئەگەری ئەوەدا كە‬ ‫ریفراندۆمەكە ئامانج���ی خۆی نەپێكێت‌و‬ ‫كوردستان نەبێتە دەوڵەت ئەوە کاریگەری‬ ‫زۆر خراپی لەسەر ئابوری هەرێم دەبێت‌و‬ ‫وتیش���ی"دەبێت هەم���و چاوەڕوانی ئەوە‬

‫کوردستان هێشتا‬ ‫بازاڕێکە بۆ‬ ‫ساغکردنەوەی کااڵکانی‬ ‫ئێران‌و تورکیا ئەستەمە‬ ‫دەست لەم بازاڕە‬ ‫بەئاسانی هەڵبگرن‬ ‫بکەین کە هەرێمی کوردس���تان دوچاری‬ ‫داڕوخانی ئابوری ببێت ئەگەری زۆریشی‬ ‫هەیە لەالیەن واڵتانی دراوس���ێوە پەالمار‬ ‫بدرێت‌و بارودۆخی کوردستان بگەڕێتەوە‬ ‫بۆ زیاتر لە‌‪ ٢٠‬ساڵ پێش ئێستا"‪.‬‬

‫ریفراندۆمی هەرێمی كوردس���تان جگە‬ ‫لە‌ئیس���رائیل ل���ەم ناوچەی���ەدا تاوەكو‬ ‫ئێس���تا هیچ واڵتێك پشتیوانی خۆی بۆ‬ ‫رانەگەیاندوە لەكاتێكدا زۆربەی واڵتانی‬ ‫ناوچەكە‌و جیهان دژی وەس���تاونەتەوە‪،‬‬ ‫یاسین مەحمود ئەوەش بە‌خاڵی الوازی‬ ‫ریفراندۆمەك���ە دەزانێت‌و پێش���ی وایە‬ ‫دەبێت جێی مەترسیەكی گەورە بۆ سەر‬ ‫ئابوری هەرێم‌و هیچ گەرەنتیەكیش نابێت‬ ‫بۆ ئەوەی شتی خراپتر رونەدات‪.‬‬ ‫لەگەڵ ئەوەی ئەو هەمو كاردانەوانەی‬ ‫لەئاس���تی نێودەوڵەتی ب���ەدوای خۆیدا‬ ‫هێناوە‪ ،‬هێشتا بەشێكی زۆری هەرێمەكە‬ ‫خۆیان بڕوایان ب���ەوە نییە ریفراندۆمی‬ ‫هەرێمی ئەنجام بدرێت‌و ئەحمەد حاجی‬ ‫رەش���ید‪ ،‬بڕی���اردەری لیژن���ەی دارایی‬ ‫لە‌پەرلەمان���ی عێراق یەكێ���ك لەوانەیە‬ ‫كە ل���ەو بڕوایەدا نییە ریفراندۆم ئەنجام‬ ‫بدرێت‪.‬‬ ‫ئەو وێ���ڕای ئەوە باس لەوەدەكات كە‬ ‫بابەتی ریفراندۆم بۆ پەردەپۆش���كردنی‬ ‫بەردەوامیدان���ە‬ ‫كەموكوڕیی���ەكان‬

‫بە‌"كورسییەكەی مەسعود بارزانی"‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم لەگەڵ ئ���ەوەش س���ەبارەت‬ ‫بە‌ئەگ���ەری ئەنجامدان���ی ریفران���دۆم‌و‬ ‫كاریگەری لەسەر ئابوری هەرێم پێی وایە‬ ‫ئەوە كەوتۆتە س���ەر پەرچەكردارەكانی‬ ‫واڵتانی دراوسێ دژ بە‌هەرێم‪.‬‬ ‫وتیش���ی"ئەگەر ئەو واڵتانەی دەوری‬ ‫هەرێمیان داوە بیانەوێ هەرێم توش���ی‬ ‫ناڕەحەتی بکەن زۆر بە‌ئاسانی ئەتوانن‌و‬ ‫گەورەتری���ن کێش���ەی ئاب���وری لەناو‬ ‫کوردستان دروست دەکەن"‪.‬‬ ‫لەگەڵ ئ���ەوەش باس���ی لەوەكرد كە‬ ‫بابەتی بازاڕی ئابوری كوردستان چەندە‬ ‫هەرێم دوژمنی هەریەک لە‌ئێران‌و تورکیا‬ ‫بێت هێش���تا بازاڕێکە بۆ ساغکردنەوەی‬ ‫کااڵکانیان‌و بەدوری دەزانێت دەست لەم‬ ‫بازاڕە بەئاسانی هەڵبگرن‪.‬‬ ‫پاشەكش���ە‬ ‫وتیش���ی"هەرکامیان‬ ‫لە‌بازاڕەكە بکات‪ ،‬بەرامبەرەکەی قۆرغی‬ ‫دەکات‌و ش���وێنی دەگرێت���ەوە دوای���ی‬ ‫بەئاس���انی ئەو واڵت���ە ناتوانێت بێتەوە‬ ‫بازاڕەکە"‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )593‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/19‬‬

‫گەنجێکی شاری سلێمانی‪ ١٥٦ ،‬کۆچبەر لەمردن ڕزگار دەکات‬ ‫ئا‪ :‬زریان محەمەد‬ ‫لەگەڵ بەردەوامی کۆچی گەنجان بۆ واڵتانی‬ ‫ئەوروپا‪ ،‬روداوو کارەساتەکان بەردەوامن‪،‬‬ ‫لەدواهەمین ڕوداودا گەنجێکی شاری‬ ‫سلێمانی کە بەپاڵەوان لەناو کۆچبەراندا‬ ‫باس دەکرێت‪ ،‬ژیانی ‪ ١٥٦‬کۆچبەری‬ ‫لەمردن رزگار کرد‪.‬‬ ‫ئەحمەد لوقمان‪ ،‬ئەو گەنجەیە کە ماوەی‬ ‫مانگێکە لەگەڵ دایکی‌و خوش���ک‌و برایەکی‬ ‫س���لێمانیان بەجێهێش���تووە ب���ۆ گەش���تن‬ ‫بەواڵتی ئەڵمانیا‪ ،‬ئ���ەو بەئاوێنەی راگەیاند‬ ‫"لەگەڵ دایکم‌و خوش���ک‌و براکەم بڕیارماندا‬ ‫بگەڕێینەوە لەئەستەنبوڵ‪ ،‬ئێوارەی یەکشەمە‬ ‫قاچاخچیەک���ی ترم���ان دەس���تکەوت وتی‬ ‫ش���ەو دەردەچین بەیەخت بۆ ڕۆمانیا‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئێمەش بڕیارماندا لەگەڵی���ان بەڕێبکەوین‌و‬ ‫کاتژمێر ‪١٢‬ی شەوی یەکشەممە کە دەکاتە‬ ‫س���ەرەتای ڕۆژی دووش���ەممە بەڕێکەوتین‪،‬‬ ‫من بۆیەکەمجارم بو یەخت ببینم‌و س���واری‬ ‫بم بەالمەوە ترس���ناک‌و ناخ���ۆش بو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بڕیارێک بو دامان‌و ڕۆشتین"‪.‬‬ ‫ئەوگەنج���ە کە تەمەنی ‪ ١٧‬س���اڵە وەک‬ ‫خۆی ئاماژەی ب���ۆ دەکات هیچ داهاتویەکی‬ ‫لەکوردس���تان دیار نیە‪ ،‬کە ئیشێکی باشی‬

‫دەس���ت ناکەوێت‌و لەخوێن���دن دواکەوتوە‬ ‫بەه���ۆی ڕەوش���ی خوێندن لەکوردس���تان‌و‬ ‫قەرزاری باوکیەوە بڕیاریانداوە کوردس���تان‬ ‫بەجێبهێڵ���ن‌و ڕوبکەنە ئەڵمانی���ا‪ ،‬ئەو وتی‬ ‫"دوای ئ���ەوەی لەئەس���تەمبوڵ بەڕێکەوتین‬ ‫لەدەریای ڕەشەوە بەرەو ڕۆمانیا دەڕۆشتین‪،‬‬ ‫لەناو ئاودا ش���ەپۆلی دەریا زۆر ترسناک بو‪،‬‬ ‫هەموو ئەو نەفەرانەی لەناو یەختەکەدا بون‬ ‫دەترس���ان‌و هاواریان دەک���ردو دەپاڕانەوە‬ ‫تا ژیانیان س���ەالمەت بێت‪ ،‬ئەو ش���ەوە کە‬ ‫ڕۆژ بۆوە م���اوەی ‪ ٦٠‬کیلۆمەترمان مابو بۆ‬ ‫وش���کانی‪ ،‬بەاڵم مات���ۆڕی یەختەکە لەکار‬ ‫ک���ەوت‌و ش���ۆفێرەکەش نەیدەتوان���ی لێی‬ ‫بخوڕێ���ت‪ ،‬بۆیە من چومە الی ش���ۆفێرەکەو‬ ‫هاوکاریم کردو کەمێکیتر یەختەکە ڕۆش���ت‪،‬‬ ‫بەاڵم لەناکاو بەتەواوەتی ڕاوەستا"‪.‬‬ ‫گەنجەکەی سلێمانی بەهۆی زانینی زمانی‬ ‫ئینگلی���زی توانیویەتی س���ود وەرگرێت بۆ‬ ‫بەدەمەوە هاتنی هێزەکانی ناو دەریا‪ ،‬کاتێک‬ ‫ئامێ���ری بێتەلی ناو یەختەک���ە بەهاوکاری‬ ‫ش���ۆفێرەکەو ک���ۆدی بەدەم���ەوە هاتنیان‬ ‫بەکارهێناوەو داوایک���ردووە پۆلیس فریایان‬ ‫بکەوێت‪ ،‬ئەحم���ەد وتی "کاتێک بەئامێرەکە‬ ‫لەگەڵ پۆلیس قس���ەم ک���رد داوام کرد بێن‬ ‫بەدەمانەوە ک���ە یەختەکەمان ‪ ١٥٦‬نەفەری‬ ‫تێدایەو ماتۆڕەک���ەی لەکارکەوتووە‪ ،‬کاتێک‬

‫یەختەکە لەکاتی رزگارکردنیدا‬ ‫هاتن س���ەرەتا داوام کرد خ���واردن‌و ئاومان‬ ‫بۆ بهێنن چونکە هەموان برسیان بو پاشان‬ ‫چون سەمون‌و ئاویان هێناو بۆیان هەڵداین‌و‬ ‫خواردم���ان‪ ،‬پاش���ان یەختەکەمان بەس���ت‬ ‫بەیەختی پۆلیس���ەکانەوەو ڕایانکێش���این تا‬ ‫گەش���تینە وش���کانی‪ ،‬منی���ش یەختەکەم‬ ‫لێدەخوڕی"‪.‬‬ ‫ئاماژەی بۆ ئەوەش���کرد پاش گەشتنمان‬ ‫بۆ وش���کانی لەواڵتی ڕۆمانیا‪ ،‬ئەو نەفەرەی‬ ‫پێویستی بەنەخۆشخانە بو بردیان‪ ،‬ئەوانەی‬

‫تریشیان برد بۆ زیندان‌و دوای چەند ڕۆژێک‬ ‫ئازادکران‌و بەڵێنامەیان لێوەرگیراوە کە لەو‬ ‫واڵتە بڕۆن‪.‬‬ ‫لەگرتە ڤیدۆیەکەی ناو تۆڕە کۆمەاڵیەتیەکان‬ ‫کە باڵوبۆتەوە نەفەرەکان���ی ناو یەختەکە‪،‬‬ ‫ئەحمەد بەپاڵەوان ناودەبەن کە توانیویەتی‬ ‫ڕزگاری���ان بکات لەو مەترس���ییەی لەس���ەر‬ ‫ژیانیان هەبوە‪.‬‬ ‫باوکی ئەحمەدە کە لەش���اری س���لێمانی‬ ‫دەژی‪ ،‬بەئاوێنەی ڕاگەیان���د "کاتێک ئەوان‬

‫ئەحمەد لوقمان‬ ‫لەئەس���تەنبوڵەوە وتیان ئەمشەو بەڕێگەی‬ ‫یەخ���ت دەردەچی���ن زۆر دڵ���م الی���ان بو‪،‬‬ ‫ئ���ەوان بەڕێکەوت���ن‌و منی���ش لەچاوەڕوانی‬ ‫هەواڵی سەالمەتی‌و گەش���تنیان بوم‪ ،‬دوای‬ ‫‪ ٣٥‬کاتژمێ���ر تێلیان ک���ردو وتیان لەڕۆمانیا‬ ‫گیراوین‪ ،‬ئەوەش هەواڵێکی خۆش بو بۆمن‬ ‫کە خێزانەکەم سەالمەتن"‪.‬‬ ‫باوکی ئەحمەد کاتێک ئەو ڕوداوەی پەک‬ ‫کەوتنی یەختەکە دەبیس���تێت‌و هاوڕێیەکی‬ ‫ب���ۆی دەنێرێت بە‌سەرس���وڕمانەوە ئەحمەد‬

‫‪7‬‬

‫ھەموو ئەو نەفەرانەی‬ ‫لەناو یەختەکەدا بون‬ ‫دەترسان‌و ھاواریان‬ ‫دەکردو دەپاڕانەوە تا‬ ‫ژیانیان سەالمەت بێت‬ ‫دەبینێت کە بەو ش���ێوەیە ئ���ەو نەفەرانەی‬ ‫ڕزگار کردوەو بەپاڵەوان ناوی دەبەن‪ ،‬بۆیە‬ ‫وت���ی "کوڕەک���ەم کارێکی پی���رۆزی کردوە‬ ‫کە ژیان���ی خۆی‌و هەموان���ی ڕزگار کردووە‬ ‫هیوادارم کەس توشی ئەو ڕوداوە ناخۆشانە‬ ‫نەبێت"‪.‬‬ ‫كۆچی هاواڵتیانی هەرێمی کوردس���تان بۆ‬ ‫ئەوروپا لەئێستادا بەردەوامی هەیە‌و ڕۆژانە‬ ‫خەڵک دەچن���ە واڵتی تورکیاو لەوێش���ەوە‬ ‫بەرەو واڵتانی ئەوروپا بەڕێدەکەون‪.‬‬

‫كەتەلۆنیا‌و كوردستان‪ :‬لێكچون‌و جیاوازییەكانی دو ریفراندۆم‬ ‫‪ ،BBC‬ئاوێنە‬ ‫ریفراندۆمی سەربەخۆیی لەهەرێمی‬ ‫كوردستان‌و كەتەلۆنیای ئیسپانیا لەهەفتەی‬ ‫ئایندەدا ئەو روداوانەن كە كاریگەرییەكانی‬ ‫بۆ دەرەوەی سنوری ئەو دو واڵتە‬ ‫دەپەڕنەوە‌و بونەتە چەقی جێی سەرنجی‬ ‫جیهان‪ .‬زەمینە‪ ،‬پاڵنەر‌و ئاسۆكانی ئەم دو‬ ‫ریفراندۆمە چ لێكچون یان جیاوازییەكیان‬ ‫لەگەڵ یەكدی هەیە؟‬ ‫لە‌هەفت���ەی كۆتای���ی ئەیل���ول‌و هەفتەی‬ ‫سەرەتای تشرینی یەكەم بڕیارە دو ریفراندۆم‬ ‫لەدو الی جیهان بەڕێوەبچن كە هەستیاری‌و‬ ‫سەرنجێكی زۆریان بەدوای خۆیاندا هێناوە‪.‬‬ ‫هەرێم���ی كوردس���تانی عێ���راق‌و ویالیەتی‬ ‫كەتەلۆنیای ئیس���پانیا ش���انۆی نمایش���ی‬ ‫ئەم دو ریفراندۆمەن‪ .‬پالن���ی ئەنجامدەرانی‬ ‫ئ���ەو دو ریفراندۆمە ئەوەیە ك���ە لەئەگەری‬ ‫وەاڵم���ی بەڵێی زۆرین���ەی دەنگدەراندا‪ ،‬ئەو‬ ‫دو ناوچە ناوبراوە راس���تەوخۆ یاخود پاش‬ ‫ماوەیەك ببن���ە واڵتی س���ەربەخۆ‪ .‬تا ئێرە‬ ‫لێكچونەكان���ی كوردس���تان‌و كەتەلۆنیا زۆر‬ ‫دی���ارن‪ ،‬بەاڵم ه���ەردو ناوچەك���ە چ لەڕوی‬ ‫پاڵنەر‌و ئەو پرۆس���یجەرانەی گەیاندونیەتە‬ ‫ئەم بڕیارە لەس���ەر جیابون���ەوە‌و چ لەڕوی‬ ‫ئامادەكاری پرۆسیجەرەكان‌و قۆناغەكانی ئەو‬ ‫جیابونەوەیە‪ ،‬جیاوازی گەورەیان هەیە‪.‬‬ ‫لەكەتەلۆنیا وێڕای ئەو ستەمەی كە بەهۆی‬ ‫شكس���تەوە لەبەرامبەر ئیس���پانیا لەساڵی‬ ‫‪‌1714‬و لەدەستچونی سەربەخۆییەكی رێژەیی‬ ‫لەپەیوەندییەكانی لەگەڵ مەدرید هاتەئاراوە‪،‬‬ ‫خواس���تی جوداخوازی���ی ریش���ەیەكی دورو‬ ‫درێژی نییە‪ .‬تەنانەت س���ەركوتكارییەكانی‬ ‫سەردەمی فرانكۆ‌و سنورداركردنی مافەكانی‬ ‫كەتەلۆنییەكانی���ش ب���ەرەو جیابونەوە یان‬ ‫سەربەخۆیی نەڕۆیشت‪.‬‬ ‫دە ساڵ لەمەوبەر بەر بو كە كەتەلۆنییەكان‬ ‫بەهەماهەنگ���ی لەگ���ەڵ حكومەت���ە‬ ‫سۆسیالیس���تییەكەی ئەوكات���ی ئیس���پانیا‬ ‫دەستورێكی تازەیان بۆ ویالیەتەكەی خۆیان‬ ‫نوسیەوە‌و مافگەلێكی زیاتریان تێدا بۆ خۆیان‬ ‫چەسپاند‌و دەس���تورەكەش لەریفراندۆمێكدا‬ ‫خەڵك���ی كەتەلۆنی���ا پەس���ەندیان ك���رد‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم حزبە‌كۆنزەرڤاتیڤەكەی ئیس���پانیا دژ‬ ‫بەدەس���تورەكە لەدادگای دەستوری فیدراڵی‬ ‫سكااڵی تۆماركرد‌و بەحوكمی دادگاكە هەوڵی‬ ‫كەتەلۆنیا لەسیس���تمی فیدراڵ���دا‌و هەروەها‬ ‫بێدەنگەكردن���ی حكومەتە كۆنزەرڤاتیڤەكەی‬ ‫مەدرید بۆ گفتوگۆی جدی لەسەر رێكخستنی‬ ‫پەیوەندیگەلێك���ی نوێ لەگەڵ بەرس���ەلۆنە‬ ‫زیاد لەپێش���و بوە هۆی بەهێزتركردنی هێزە‬ ‫جوداخوازەكانی ویالیەتەكە‪.‬‬ ‫س���ەربەخۆییخوازی كەتەلۆنیی���ەكان‬ ‫لەئێستادا زیاد لەوەی رەهەندێكی نەتەوەیی‬ ‫هەبێت‪ ،‬لەس���ەر پێداگریی لەس���ەر پێكهاتە‬ ‫كەلتورییە سیاسییەكان راساوە‪ .‬ئەم كەلتورە‬ ‫سیاس���ییە پێش���ینەی كۆماریخوازیی هەیە‌و‬ ‫لەگەڵ پاشایەتی ئیس���پانیادا بەئاوەڕدانەوە‬ ‫لەپێش���ینە مێژوییەكەی لەس���ەركوتكردنی‬ ‫كەتەلۆنیادا لەس���ێ سەدەی رابردودا‪ ،‬هێندە‬ ‫نێوان���ی خۆش نەب���وە‌و زیاتر پێ لەس���ەر‬ ‫زیادكردن���ی مافە مەدەنیی���ەكان دادەگرێت‪.‬‬ ‫ئ���ەم س���ااڵنەی دوای���ی ك���ە بەدەركەوتنی‬ ‫قەیرانی دارایی لەئیس���پانیا دەناس���رێنەوە‪،‬‬ ‫كەتەلۆنییەكان ئەو سكااڵیەش���یان هەبو كە‬

‫وەك ویالیەتێك���ی دەوڵەمەن���د زیاد لەوەی‬ ‫عادیالنەیە پ���ارە‌و داراییان دەچێتە س���ەر‬ ‫حس���ابی حكومەت���ی فی���دراڵ‪ ،‬لەكاتێك���دا‬ ‫ك���ە خۆی���ان لە‌ویالیەتەكەی���ان لەهەن���دێ‬ ‫شوێن كێش���ەیان هەیە لەدەس���تەبەركردنی‬ ‫خەرجییەكاندا‪.‬‬ ‫بەمجۆرە كەتەلۆنییەكان پاش سەردەمێك‬ ‫لەهەوڵ���دان بۆ رێكخس���تنی پەیوەندی نوێ‬ ‫لەگەڵ حكومەتی فیدراڵ‌و پاش داخس���تنی‬ ‫دەرگا ش���ەرعییەكان ب���ۆ ریكخس���تنی‬ ‫پەیوەن���دی ن���وێ لەگەڵ مەدری���دا پەنایان‬ ‫بردۆت���ە ب���ەر جوداخوازی���ی‪ ،‬هەرچەن���دە‬ ‫هێش���تا دی���ار نییە ك���ە بەرگری���كاران لەم‬ ‫خواس���تە خاوەن���ی چ قورس���اییەكن لەناو‬ ‫دەنگدەران���دا‪ .‬كەم نین ئ���ەو كەتەلۆنیانەی‬ ‫ك���ە بەروانی���ن لەرەفتارەكان���ی حكومەتی‬ ‫ناوەند ب���ۆ ئەنجامدانی گفتوگۆیەكی جددی‌و‬ ‫هەروەها دژایەتی توندی حكومەتی ناوەندی‬ ‫ب���ۆ بەڕێوەچونی ریفراندۆمەكە‪ ،‬كێش���ەیان‬ ‫بەپێویس���ت جیابون���ەوە نییە لەئیس���پانیا‬ ‫بەڵكو جەخت كردنەوەیە لەس���ەرئەوەی كە‬ ‫ماف���ی ئەنجامدان���ی ریفراندۆمی���ان هەبێت‪.‬‬ ‫ئەوان ئام���اژە بەئەزمون���ی كیبیكی كەنەدا‬ ‫دەدەن كە وێڕای نەبونی مادەیەك یان چەند‬ ‫مادەیەكی راش���كاو لەب���ارەی جیابونەوەی‬ ‫ویالیەتەكانەوە‪ ،‬بەاڵم بەرپرسانی حكومەتی‬ ‫فی���دراڵ بەخوێندنەوەیەك���ی ئاس���ان‌و‬ ‫الستیكیانەی دەس���تورە فیدرالییەكەیان تا‬ ‫ئێستا دوجار مافی ئەنجامدانی ریفراندۆمێكی‬ ‫وایان بەڕەس���می داوەتەوە كیبیكییەكان كە‬ ‫جوداخ���وازەكان لەه���ەردو ریفراندۆمەكەدا‬ ‫دەنگی نەخێری زۆرینەیان بیست‪.‬‬ ‫ئەو مافانەی كە كەتەلۆنییەكان‬ ‫خاوەنی نین‬ ‫كوردس���تانی عێراق ئەگەرچ���ی بەرگەی‬ ‫مێژویی���ەك لەس���ەركوتكردن‌و تاوان���ی‬ ‫رەگەزپەرس���تانەی لەسەر دەستی حكومەتە‬ ‫س���تەمكارە ناوەندییەكانەوە كردوەو بەوەش‬ ‫سنورێكی عاتیفی‌و زەینی لەنێوان هەردوالدا‬ ‫دروس���ت بوە‪ ،‬بەاڵم لەئێستادا ئەم ناوچەیە‬ ‫زۆرب���ەی ئەو مافانەی هەن كە لەدەس���تورە‬ ‫شكس���تخواردوەكەی كەتەلۆنی���ادا هاتبون‪.‬‬ ‫ئێستاش حكومەتی ناوەندی ئیسپانیا بەپێی‬ ‫دەستور مافی ئەوەی هەیە كە بەرەزامەندی‬ ‫ئەنجومەنی پی���ران‪ ،‬حكومەت���ی كەتالۆنیا‬ ‫لەكاربخات‌و دەس���تبەجێ خۆی جڵەوی ئەو‬ ‫حكومەتە بگرێتە دەست‪ ،‬ئەمەش ئەو شتەیە‬ ‫كە لەپەیوەندی نێ���وان حكومەتی ناوەندی‬ ‫عێراق‌و حكومەتی هەرێمدا كارێكی مەحاڵە‪.‬‬ ‫ئەوەش هەیە كە لەپەیوەست بەكوردستانی‬ ‫عێراق���ەوە بەچاوپۆش���ین لەرەهەن���دە‬ ‫نەتەوەییەكەی جوداخ���وازی كە زۆر تۆخە‌و‬ ‫بەاڵم ئێس���تا موتوربە‌كراوە بەپرس���ەكانی‬ ‫دەستگەیش���تن بەسەرچاوەی دارایی‌و نەوتی‬ ‫زۆرتر‪ ،‬نیگەرانی ئەوە هەیە كە هەمو هەوڵ‌و‬ ‫تەقەالكان ب���ۆ چارەس���ەری ناوكۆكییەكان‬ ‫لەڕێگەی دانوس���تانەوە لەگ���ەڵ حكومەتی‬ ‫ناوەندی شێوەگیر ببن‪.‬‬ ‫كەتەلۆنی���ا نەوتی نییە‪ ،‬بەاڵم ئابورییەكی‬ ‫بەهێ���زی هەیە‌و ب���ەو دانیش���توانەیەوە كە‬ ‫لەسەدا ‪15‬ی دانیشتوانی ئیسپانیا پێكدێنێت‪،‬‬ ‫لەس���ەدا ‪20‬ی بەرهەمهێنانی ک���ۆی داهاتی‬ ‫نەتەوەیی واڵت پێكدێنێت‪ .‬دەستڕاگەیشتنی‬ ‫كەتەلۆنیا بەئاوە ئازادەكانیش پاراستویەتی‬ ‫لەمەترس���ی ئەو گەمارۆدان���ەی كە دەكرێت‬

‫ئااڵی کەتەلۆنیا‬ ‫كوردس���تانی عێ���راق روب���ەڕوی ببێت���ەوە‪.‬‬ ‫كوردس���تانی عێ���راق خاوەن���ی ئابورییەكی‬ ‫بەهێزی بەرهەمهێن���ان یاخود خزمەتگوزاری‬ ‫نییەو رەهەن���دە داراییەك���ەی جوداخوازیی‬ ‫زیاتر لەس���ەر بنەمای ش���ەڕكردن لەس���ەر‬ ‫پشكی زیاتری داهاتی نەوت وەستاوە‪ ،‬واتە‬ ‫هەمان س���ەرچاوەی داهاتێك كە رۆژ بەرۆژ‬ ‫بەس���ەرنجدان لەگۆڕانكارییەكانی پەیوەست‬ ‫بەب���واری وزەوە لەدنی���ادا‪ ،‬ئاس���ۆی لێڵ‌و‬ ‫لێڵتر دەبێت‪ .‬بەمجۆرە‪ ،‬جێی پرس���یارە كە‬ ‫دەستڕاگەیشتن بەچەند كێڵگەیەكی زیاتری‬ ‫نەوتدا یاخود سەربەخۆیی لەفرۆشتنی نەوتدا‪،‬‬ ‫واتە ئ���ەو ناكۆكیانەی كە پێناچێت دەرگای‬ ‫دانوستان بۆ چارەسەركردنیان داخراو بێت‪،‬‬ ‫تا چ رادەیەك دەكرێت پاڵنەرێكی جدی بێت‬ ‫بۆ جوداخوازیی‪.‬‬ ‫كەتەلۆنی���ا وەك كوردس���تانی عێ���راق‬ ‫پێش���مەرگە‌و هێزی س���ەربازی نییە‪ .‬هێزی‬ ‫پێش���مەرگە‪ ،‬بەتایب���ەت لەپەیوس���ت بەو‬ ‫رۆڵەیەوە كە لەشەڕ دژ بەداعش گێڕاویەتی‌و‬ ‫ئامادەبونی لەو ناوچانەی كە جێی ناكۆكین‬ ‫لەگەڵ حكومەتی ناوەندی رۆڵ‌و قورساییەكی‬ ‫تایب���ەت لەهاوكێش���ە سیاسییەكانیش���دا‬ ‫دەگێڕێ���ت‌و تەنان���ەت گەرەنتییەكیش���ە بۆ‬ ‫ئەنجامدان���ی ریفراندۆم���ی س���ەربەخۆیی‪.‬‬ ‫ئ���ەوەش ك���ە هاوپەیمانان���ی نێودەوڵەتی‬ ‫كوردستانی عێراق‪ ،‬وەك ئەمریكا‪ ،‬پشتێكی‬ ‫بەهێزن بۆ ش���ەڕكردن لەس���ەر ئەو ناوچانە‬ ‫لەدانوس���تانەكاندا لەگەڵ حكومەتی ناوەند‬ ‫كەمتر جێی گومانە‪.‬‬ ‫بە‌واتایەكی دیكە حكومەتی فیدراڵی عێراق‬ ‫لەبەرامبەر ریفراندۆمی هەرێمدا كارتگەلێكی‬ ‫زۆری بۆ ناكۆكییەكان نییە‌و تەنانەت ئەگەر‬ ‫دەس���ت بەدانوس���تان بۆ چارەس���ەركردنی‬ ‫ناكۆكیی���ەكان بكرێ���ت ب���ەدور نازانرێت كە‬ ‫لەژێر فشاری هاوپەیمانە نێودەوڵەتییەكانی‬ ‫كوردس���تاندا حكومەتی ناوەندی بچێتە ژێر‬ ‫ب���اری هێنان���ەدی خواس���تگەلێكی زیاتری‬ ‫هەرێمەوە لەو ناوچەیە‪ .‬ئ���ەوە لەكاتێكدایە‬ ‫كە كەتەلۆنییەكان لەبەكارهێنانی فش���ار دژ‬ ‫بەحكومەتی ناوەندی بۆ گەیشتن بەمافگەلێكی‬ ‫زیاتر هیچ هاوپەیمانێكیان لەئەوروپا یاخود‬ ‫لەسەر ش���انۆی نێودەوڵەتی نییە‌و لەو سێ‬ ‫هێزەی پۆلی���س كە لەكەتەلۆنی���ا جێگیرن‬ ‫تەنی���ا یەكێكیان لەژێ���ر چاودێری وەزارەتی‬ ‫ناوخ���ۆی ئەو ویالیەتەدای���ە‌و ئەویش بەپێی‬

‫دەستور دەبێت لەكۆتاییدا سەر بەحكومەتی‬ ‫ناوەندی بێت‪ .‬بەمجۆرە‪ ،‬حكومەتی كەتەلۆنیا‬ ‫لەپشتبەس���تن بەو هێزانە ب���ۆ ئەنجامدانی‬ ‫ریفراندۆم بێ كێشە‌و گرفت نییە‪.‬‬ ‫لەدیدێكی گش���تیترەوە هەم كوردستان‌و‬ ‫ه���ەم كەتەلۆنی���اش بۆ جیابون���ەوە كەمتر‬ ‫خاوەنی پشتیوانی ناوچەیی‌و نێودەوڵەتین‪.‬‬ ‫لەپەیوەس���ت بەكوردس���تانەوە النیك���ەم‬ ‫ئیس���رائیل پش���تیوانی خۆی ب���ۆ ریفراندۆم‬ ‫راگەیاندوە‪ ،‬ب���ەاڵم زۆربەی واڵتانی ناوچەكە‬ ‫ك���ەم تا زۆر وەك ئ���ەوەی دەركەوتوە دژی‬ ‫ریفراندۆم���ی كوردس���تانن‪ .‬بەتایب���ەت ئەو‬ ‫واڵتانەی���ان كە خاوەن���ی كەمینەی كوردن‪،‬‬ ‫وەك ئێ���ران‪ ،‬توركیا‌و س���وریا بەنیگەرانیان‬ ‫لەكاریگەریی جیابونەوەی كوردستانی عێراق‬ ‫لەسەر ناوچە كوردییەكانی خۆیان‪ ،‬دژایەتی‬ ‫خۆیان بۆ ریفراندۆم راگەیاندوە‪ .‬گەمارۆدراوی‬ ‫كوردستان لەنێو ئەو واڵتانەی دژ بەریفراندۆمن‬ ‫بەناچار دۆخێكی ه���اوكار نابێت بۆ قۆناغی‬ ‫پاش سەربەخۆیی هەرێمەكە‪.‬‬ ‫رۆژی دوای ریفراندۆم؟‬ ‫كەتەلۆنی���ا تایبەتمەندی دەستڕاگەیش���تنی‬ ‫ئازادان���ەی بەدەری���ای ئازاد هەی���ە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەگ���ەڵ ئ���ەوەش كەمت���ر واڵتێك���ی ناوچە‬ ‫لەئەوروپا پشتیوانی جیابونەوەی كردوە‪ .‬بۆ‬ ‫سەركردەكانی یەكێتی ئەوروپا جیابونەوەی‬ ‫كەتەلۆنی���ا لەبنەڕەت���ەوە ناكۆك���ە لەگەڵ‬ ‫فەلس���ەفەی بونی یەكێتییەك���ە كە بریتییە‬ ‫لەروبەڕوبونەوەی نەتەوەخوازیی‌و كێش���انی‬ ‫س���نوری نوێ‪ .‬لەگ���ەڵ هەمو ئەمانەش���دا‪،‬‬ ‫یەكێت���ی ئەوروپ���ا‌و واڵتان���ی ئەندام���ی‬ ‫یەكێتییەك���ە هەڵوێس���تێكی راش���كاویان‬ ‫لەبەرامب���ەر ریفراندۆمەك���ەی كەتەلۆنی���ان‬ ‫یاخ���ود پش���تیوانیكردنی حكومەتی مەدرید‬ ‫وەرنەگرت���وە‪ .‬لەالیەك���ی ت���رەوە ئەوروپا‬ ‫لەبەلجی���كا‌و باك���وری ئیتالی���ا‌و بەش���ێك‬ ‫لە‌ویالیەتەكانی دیكەی ئیس���پانیا لەبەردەم‬ ‫مەترس���ی چون���ە س���ەر دەس���ەاڵتی هێزە‬ ‫جوداخوازەكاندای���ە‌و نیش���اندانی هەرجۆرە‬ ‫نەرمییەك بۆ جیابونەوەی كەتەلۆنیا دەكرێت‬ ‫ببێت���ە پاڵنەر بۆ جیابونەوەی ئەو ناوچانەی‬ ‫دیكەش‪ .‬لەم روەوە ئومێدی جوداخوازەكانی‬ ‫كەتەلۆنی���ا ب���ەوەی كە دەس���تبەجێ پاش‬ ‫سەربەخۆیی‪ ،‬یەكێتی ئەوروپا لەبەر ئابورییە‬ ‫بەهێزەك���ەی ئەو ناوچەیە‪ ،‬كەتەلۆنیا‌ ئەندام‬

‫كەتەلۆنیا نەوتی نییە‬ ‫بەاڵم ئابورییەكی‬ ‫بەهێزی هەیە‌‪%15 ،‬‬ ‫دانیشتوانی ئیسپانیا‬ ‫پێكدێنێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫خاوەنی ‪ %20‬کۆی‬ ‫داهاتی نەتەوەیی واڵتە‬ ‫پەسەند دەكات رەنگە تێڕوانینێكی ئەوەندە‬ ‫واقعی نەبێ���ت‪ ،‬بەتایبەت كە ئیس���پانیاش‬ ‫سەرس���ەختانەی دژایەتی ئ���ەو ئەندامێتییە‬ ‫دەكات‪.‬‬ ‫كەتەلۆنیا سنوری ئاش���كرا‌و دیاریكراوە‌و‬ ‫هیچ ناوچەیەك نییە ك���ە لەگەڵ حكومەتی‬ ‫ناوەندی ناكۆكیان لەس���ەری هەبێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەكوردس���تان چ لەچوارچێوەی دەس���توری‬ ‫س���اڵی ‪‌2005‬و چ پ���اش ئ���ەوەی هێزەكانی‬ ‫پێش���مەرگە چونەتە ناوچ���ە جێناكۆكەكان‪،‬‬ ‫ناكۆكییەكی دوهێندە لەس���ەر ئەوە دروست‬ ‫بوە ك���ە ریفراندۆم دەبێت لەك���وێ ئەنجام‬ ‫بدرێت‪ .‬بەتایبەت ئەو ناكۆكییە دو هێندەیە‬ ‫دەكرێت قەیرانەكە لەرەهەندە سیاسییەكەی‬ ‫بەرزت���ر بكاتەوە ب���ۆ روبەڕوبونەوەی گەرم‌و‬ ‫توندوتیژی‌و رەهەندی ناوچەییش بەخۆیەوە‬ ‫بگرێت‪.‬‬ ‫ریفراندۆمی كوردس���تانی عێراق تا ئێستا‬ ‫پ���رۆژە‌و هاوپێچی لەگەڵدا نیی���ە كە رونی‬ ‫بكات���ەوە پاش ئەگ���ەری جیابونەوە‪ ،‬دۆخی‬ ‫سیاسی ئەو هەرێمە چۆن دەبێت‪ ،‬ستراكچەرە‬ ‫سیاس���ییەكانی‌و مافی ئۆپۆزس���یۆن چۆن‬ ‫دەبن‪ ،‬كەمین���ە نەتەوەی���ی‌و ئایینییەكان‌و‬ ‫زمانەكان چ مافێكیان دەبێت‌و گەرەنتییەكانی‬ ‫بەدیهێنانی ئەو مافانە كامانەن‪ ،‬دانوس���تان‬

‫لەگ���ەڵ حكومەت���ی ناوەن���دی چ ف���ۆرم‌و‬ ‫ماهیەتێك���ی دەبێت‌و قۆناغی گواس���تنەوە‬ ‫چۆن دەبێت‪ .‬پەیوەندییەكان لەگەڵ واڵتانی‬ ‫ناوچەك���ە كە زۆربەی���ان بەرەش���بینییەوە‬ ‫س���ەیری ریفراندۆم دەكەن چ ئاڕاس���تەیەك‬ ‫وەردەگرێ���ت‌و دیپلۆماس���یەتی كارا ل���ەم‬ ‫بوارەدا چ روخس���ارێكی دەبێ���ت‪ .‬ناكۆكییە‬ ‫ناوخۆییەكانی كوردەكان كە تەنانەت لەسەر‬ ‫ئەم ریفراندۆمەش سەریهەڵداوە چۆن ئیدارە‬ ‫دەكرێ���ت؟ ئابورییە وابەس���تەكە بەنەوتەوە‬ ‫ب���ە‌چ ش���ێوەیەك هەمەچەش���ن دەكرێت؟‬ ‫دو رەگەزنامەی���ی ه���ەم جێی پرس���یارە؟‬ ‫بەپشتبەس���تن بەئەزمونی بیس���ت س���اڵی‬ ‫رابردو‪ ،‬دەستوری كوردس���تان‌و یان ئەوەی‬ ‫كە "وەاڵمی ئەو پرس���یارانە دوای ریفراندۆم‬ ‫دەدەینەوە‪ "،‬ئ���ەو كاردانەوانەن لەم بوارەدا‬ ‫دەخرێنەڕو كە زۆر بەدژوای وەاڵم دەدرێنەوە‪.‬‬ ‫بەاڵم بەرگریكاران‌و ئەوان���ەی ریفراندۆمیان‬ ‫كردۆتە پرۆژەی خۆی���ان لەكەتەلۆنیا هەمو‬ ‫رێكارەكان���ی ئەو ریفراندۆمەیان بەش���ێوەی‬ ‫پەرلەمانی‌و ن���ەك تەنیا بەرێككەوتنی نێوان‬ ‫چەند حزب س���ەر رێخس���توە‌و پێش���تریش‬ ‫بەرنامەیان بۆ وەاڵمدانەوەی پرس���یارەكانی‬ ‫قۆناغ���ی ئەنجام���دان‌و پ���اش ریفراندۆمیش‬ ‫داڕش���توە‪ .‬لەو یاس���ایەدا كە بەم دواییانە‬ ‫لەئەنجومەنی كەتەلۆنیا پەس���ەندكرا‌و پاش‬ ‫ماوەیەكی كەم لەالیەن دادگای دەس���توری‬ ‫ئیسپانیاوە رەتكرایەوە‪ ،‬كەتەلۆنیا لەماوەی‬ ‫ش���ەش مانگی پاش ریفراندۆمدا‪ ،‬دەستوری‬ ‫نوێی خۆی دەبێت‌و دەس���تبەجێ پاش ئەوە‬ ‫هەڵبژاردن ئەنج���ام دەدات‪ .‬بۆ هەڵبژاردنی‬ ‫داهات���وی پەرلەمان���ی خۆجێ���ی لەكات���ی‬ ‫شكس���تهێنانی ریفراندۆمیش���دا وادەیەك���ی‬ ‫تاڕادەیەك دیاریكردوە‪.‬‬ ‫ئەنجامدان یان ئەنجامنەدانی‬ ‫ریفراندۆم‌و بەرئەنجامەكانی‬ ‫هەمو ئ���ەو ئامادەكارییانە نەبونەتە هۆی‬ ‫ئ���ەوەی كە رێگە لە‌دژایەتییەكانی حكومەتی‬ ‫ناوەندی ب���ۆ ئەنجامدانی ریفۆراندۆم بگرێت‪،‬‬ ‫بەڵكو هەوڵەكان���ی مەدریدی بۆ رێگریكردن‬ ‫لە‌ئەنجامدانی ریفراندۆمەك���ە توندتركردوە‪.‬‬ ‫ئێستا پۆلیس���ی فیدرال هەمو پڕوپاگەندە‌و‬ ‫كارت‌و س���ندوقێكی دەنگدان كە پەیوەندی‬ ‫بە‌ریفراندۆمەك���ەی ‪1‬ی تش���رینی یەكەمەوە‬ ‫هەبێت الدەبات‌و نامەی بۆ هەمو كارمەندان‌و‬ ‫هێزەكانی پۆلیس���ی كەتەلۆنیا نوس���یوە كە‬ ‫هاوكاریكردنی ئەنجامدان���ی ریفراندۆم بەبێ‬ ‫سزا نابێت‪.‬‬ ‫لە‌كوردستانی عێراق پێناچێت ئەنجامدانی‬ ‫ریفراندۆم ئەو كێشانەی كەتەلۆنیای هەبێت‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەوەی كە ئەگەری دەنگدانی زۆرینە بۆ‬ ‫جیابونەوە دەستەجێ‌و بێ كێشە‌و ئاڵنگاری‬ ‫لەداهاتودا قابیل���ی جێبەجێكردن بێت جێی‬ ‫دودڵییە‪ ،‬ئەنجامدانی ریفراندۆمەكە بەروانین‬ ‫لەو پرۆس���یجەرانەی كە گیراونەتەبەر‪ ،‬بەبێ‬ ‫كێش���ە نابێت‪ .‬لە‌كوردس���تانی عێراق ئەگەر‬ ‫پرسی ئەنجامنەدانی ریفراندۆم لەگۆڕدا بێت‬ ‫رەنگ���ە ئارەزومەندان���ە‌و بەرژەوەندیخوازانە‬ ‫بێت‌و بەپێچەوان���ەی كەتەلۆنیاوە كە رەنگە‬ ‫خ���ۆی روانینێكی دی بێت بۆ كەمكردنەوەی‬ ‫گ���رژی‌و ئاڵۆزییەكان‌و رێگە ب���ۆ قۆناغێكی‬ ‫دیك���ەی مامەڵ���ە‌و گفتوگ���ۆكان بكات���ەوە‬ ‫بە‌ئەنجامێكی چاوەڕواننەكراوەوە‪.‬‬ ‫* وەرگێڕانی‪ :‬نیاز محەمەد‬

‫‪8‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )593‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/19‬‬

‫جوانكاریی‌ له‌نوك ‌ی پێو‌ه تا ته‌وقی‌ سه‌ر‬

‫کە مرۆڤ شتێک نەبێ خۆی پێوە سەرقاڵ بکات بەر دەبێتە گیانی خۆی‬ ‫ئا‪ :‬تەرزە ته‌ها‬

‫نەشتەرگەریەکانی جوانکاری‬ ‫لە‌ئێستادا بونەتە دیاردەیەکی‬ ‫باو لەناو خەڵکداو کەسانێکی‬ ‫زۆر لە‌هەردوو رەگەزو له‌زۆربەی‬ ‫تەمەنەکان گرنگی بەڕوخسارو بابەتە‬ ‫جوانکاریەکان دەدەن‪ ،‬پزیشكێكی‌‬ ‫جوانكاریی‌ ده‌ڵێت "جوانکاریی‌و‬ ‫نەشتەرگەرییەکان بۆ سەرجەم‬ ‫بەشەکانی لەش دەکرێت"‪.‬‬ ‫س����ەرۆکی لیژن����ەی بەدواداچون����ی‬ ‫نەخۆش����خانە تایبەت‌و س����ەنتەرەکان‬ ‫له‌پارێ����زگای‌ س����لێمانی‌‪ ،‬ش����ێرزاد‬ ‫مەعروف به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند کە تەنیا‬ ‫لەمس����اڵدا ‪ ٦‬س����ەنتەری جوان����کاری‬ ‫مۆلەتی وەرگرتووەو دوانی تریش بەم‬ ‫زوان����ە مۆڵەت وەردەگ����رن‪ ،‬جگە لەو‬ ‫پزیش����کانەی کە کلینیک����ی تایبەتیان‬ ‫هەیە‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "لەدوای سااڵنی ‪٢٠١٣‬و‬ ‫‪ ٢٠١٤‬رێژەکە زی����ادی کردووە‪ ،‬چونکە‬ ‫خواستی زۆری لەسەرە"‪.‬‬

‫لوتمان پانەو ئێس����کی ب����ەرزی هەیە‪،‬‬ ‫کە یەکێکە لەهۆکارە س����ەرەکیەکانی‬ ‫جوانکاری‪ ،‬لەگەلیشیدا داکەوتنی لوت‪،‬‬ ‫کە خەڵک دەیانەوێت قنج ببێتەوە"‪.‬‬ ‫نەش����تەرگەریەکانی جوانکاری تەنیا‬ ‫ب����ۆ جوانکاری کەمالی����ات نیە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫هەر وەک د‪.‬ش����ەماڵ دەڵێ����ت "تەنیا‬ ‫جوانکاری ناگرێتەوە‪ ،‬بەڵکە رێککاریش‬ ‫دەگرێت����ەوە‪ ،‬بۆ نمونە ئەو حاڵەتانەی‬ ‫زکماکین ی����ان بەه����ۆی رووداوێکەوە‬ ‫توشی کەسێک دەبێت"‪.‬‬ ‫دەربارەی خودی جوانکاریش باسی‬ ‫لەوە ک����رد کە "وردە دەس����تکاریەکن‬ ‫بۆ ئەوەی ک����ە گەنجێتی بۆ ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫زیاتر بمێنێتەوەو روخسار بەو شێوەیە‬ ‫تێک نەچێت"‪ ،‬جیا لەوەش پێویس����تە‬ ‫ئەو نەش����تەرگەری‌و دەس����تکاریانەش‬ ‫بەجۆرێ بێت لەگەڵ روخساری کەسەکە‬ ‫بگونجێت نەک تەنیا گرنگی بەو ش����تە‬ ‫بدرێت کە مۆدێلەو باوە‪ ،‬د‪.‬شەماڵ وتی‌‬ ‫"ئێمە بەشێوەیەکی زانستی بەکەسەکە‬ ‫ئەڵێین کەچی گونجاوە لەگەڵی‪ ،‬ئەبێ‬ ‫ش����تێك بێت لەسروشتەوە نزیک بێت‪،‬‬ ‫وابێت کە هاوڕێکەت بڵێ شتێک گۆڕاوە‪،‬‬ ‫بەس نازانم چیە‪ ،‬جوانتر بوی"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "چەندین جۆر چارەس����ەر‬ ‫هەی����ە‪ ،‬ب����ەاڵم تا بکرێت چارەس����ەرە‬ ‫سروش����تیەکان بەکاربێ����ت چونک����ە‬ ‫باشترینن‪ ،‬تا چەرەس����ەری سروشتی‬ ‫هەب����ێ گوناح����ە م����اددەی کیمیایی‬ ‫بەکاربێت"‪.‬‬ ‫هۆکارەکان����ی زیادبون‌و ب����او بونی‬ ‫ئ����ەم جوانکاریان����ە زۆرە‪ ،‬د‪.‬ش����ەماڵ‬ ‫وت����ی "ئێس����تا ش����تەکان وەک جاران‬ ‫شاراوە نین‌و تۆڕە کۆمەاڵیەتیەکانیش‬ ‫هۆکارێکن"‪.‬‬

‫به‌پێی‌ لێدوانی‌ پزیشكێكی‌ جوانكاریی‌‬ ‫بۆ ئاوێنه‌‪ ،‬جوانکاری‌و نەشتەرگەرییەکان‬ ‫بۆ سەرجەم بەشەکانی لەش دەکرێت‪،‬‬ ‫بەالم ئەوانەی ئێستا زۆر باون‪ ،‬لووت‪،‬‬ ‫پیڵووی چ����اوەکان‪ ،‬دانانی چەوری بۆ‬ ‫دەموچاو‪،‬بەرزکردن����ەوەی برۆ‌و رەپی‬ ‫گوێ‌و خڕکردنی گۆن����او گەورەکردنی‬ ‫س����مت‌و چەندانی تریش‪ ،‬لوت یەکێکە‬ ‫لەو بەش����انەی کە زۆرترین خواس����تی‬ ‫لەسەرە بۆ نەشتەرگەری‪.‬‬ ‫د‪.‬شەماڵ کە پزیش����کی جوانکارییە‬ ‫لەس����ەنتەری ڤیکتۆری����ا‪ ،‬وتی "ئەگەر‬ ‫لێکدان����ەوەی ب����ۆ بکەی����ن بەگوێرەی‬ ‫بەگش����تی نرخی ئ����ەم جوانکاریانە‬ ‫رەگەزو بنەچەی گەلەکان‪ ،‬وەکو کورد‬ ‫بەگش����تی لوتمان جوان نیەو قاعیدەی بە‌گوێ����رەی بارودۆخ����ی کەس����ەکە‬

‫جوانکاری‌و‬ ‫نەشتەرگەرییەکان بۆ‬ ‫سەرجەم بەشەکانی‬ ‫لەش دەکرێت‪ ،‬لەلووت‬ ‫پێڵوی چاوەکانەوە‬ ‫بگرە تا دەگات‬ ‫بەخڕکردنی گۆناو‬ ‫گەورەکردنی سمت‌‬ ‫دەگۆڕێ����ت‪ ،‬ب����ۆ نمونە ل����وت لە‌نێوان‬ ‫ملی����ۆن‌و ‪ ٢٠٠‬هەزار ب����ۆ ملیۆن‌و ‪500‬‬ ‫ه����ه‌زار دیناردایه‌‪ ،‬ورگ ‪ ٢‬بۆ ‪ ٣‬ملیۆن‬ ‫دینارە‪ ،‬س����ینگ ‪ ٢‬ملیۆن بۆ ‪٢‬ملیۆن‌و‬ ‫‪ 500‬ه����ه‌زار دیناره‌‪ ،‬پێڵ����وەکان‪ ٥٠٠‬بۆ‬ ‫‪ ٦٠٠‬هەزار دین����ارە‪ ،‬بۆتۆکس نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ ١٥٠‬هەزار دیناره‌‪ ،‬فیلەریش ئەکەوێتە‬ ‫س����ەر ماددەکان بەنزیک����ەی ‪ $١٥٠‬بۆ‬ ‫‪.$٢٠٠‬‬ ‫فرمێس����ک ج����اف ک����ە ماس����تەری‬ ‫لەدەرونناس����ی هەی����ە‪ ،‬دەرب����ارەی‬ ‫هۆکارەکانی باس����ی لەوە کرد ئەوەی‬ ‫ئێس����تا خەڵک پێوەی سەرقاڵە تۆڕە‬ ‫کۆمەاڵیەتییەکان����ە‪ ،‬ئ����ەوەی زیات����ر‬

‫شلێر‌ لەسەربان خۆی سوتاند‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫كاتژمێر ‪ 5:30‬خوله‌كی‌ رۆژی‌ شه‌ممه‌‬ ‫‪ 2017 /9/8‬كچێكی‌ ته‌مه‌ن ‪30‬‬ ‫ساڵ به‌ناوی‌ شلێر ئاوات له‌ماڵه‌كه‌ی‌‬ ‫خۆیاندا له‌شارۆچكه‌ی‌ كه‌الر نه‌وت‬ ‫ده‌كات به‌خۆیداو خۆیده‌سوتێنێت‪.‬‬ ‫ئامۆزایه‌كیشی ده‌ڵێت " به‌داخه‌وه‌‬ ‫نه‌مانزانی‌ بۆچی‌ بێتاقه‌ته‌ یان بۆچی‌‬ ‫خۆی‌ سوتاند‪ .‬پێده‌چو به‌هۆی‌ زۆر‬ ‫بیركردنه‌وه‌وه‌ توشی‌ نه‌خۆشی‌ ده‌رونی‌‬ ‫بوبێت"‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ كه‌س���وكاره‌كه‌ی‌‪ ،‬ش���لێر كچ ‌ه‬ ‫گه‌وره‌ی‌ ماڵ بو‪ ،‬ماوه‌ی‌ ده‌ ساڵێك ده‌بو‬ ‫وازی‌ له‌خوێن���دن هێنابو‪ ،‬ژیانی‌ رۆژانه‌ی‌‬ ‫ته‌رخانكردب���و ب���ۆ خزمه‌ت���ی‌ دایك‌و برا‬ ‫تاقانه‌ی‌‪ .‬زۆر به‌كه‌می‌ خزم‌و كه‌س���وكار‬ ‫ده‌یانبین���ی‌‪ ،‬به‌رده‌وام س���ه‌رقاڵی‌ كاری‬ ‫ناوم���اڵ‌ بو‪ .‬دایك���ی‌‌و براك���ه‌ی‌ زۆریان‬ ‫خۆشده‌ویست‪.‬‬ ‫لوقم���ان ئام���ۆزای‌ ش���لێر مه‌رگ���ی‌‬ ‫ئامۆزاكه‌ی‌ ب���ۆ ئاوێنه‌ گێڕای���ه‌وه‌‌و وتی‌‬ ‫"ماوه‌ی‌ چه‌ند خوله‌كێك رۆژی‌ مابو‪ ،‬تازه‌‬ ‫له‌كاره‌ك���ه‌م گه‌ڕابومه‌وه‌‪ .‬كوڕه‌ س���یانزه‌‬ ‫س���ااڵنه‌كه‌م به‌ن���اوی‌ نزار خه‌ب���ه‌ری‌ بۆ‬ ‫هێن���ام‌و هاواری‌ كرد‪ ،‬وت���ی‌ "باوكه‌ داده‌‬ ‫شلێر خۆی‌ سوتاندوه‌"‪ .‬له‌گه‌ڵ قسه‌كانی‌‬ ‫ئه‌و زۆر به‌خێرای���ی‌ رامكرد‪ .‬نازانم چۆن‬ ‫چۆنی‌ گه‌یشتمه‌ به‌رده‌م ماڵی‌ ئامۆزاكه‌م‬ ‫كه‌ ماوه‌ی‌ چه‌ن���د خوله‌كێك لە‌خۆمانه‌وه‌‬ ‫دوره‌‪ .‬كاتێك سه‌یرمكرد ژن‌و پیاو‌و كوڕو‬ ‫ك���چ‌و منداڵی‌ ئه‌و كۆاڵن���ه‌ كۆبونه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫هێزه‌كانی‌ پۆلیس لێكۆلینه‌وه‌ له‌ڕوداوه‌كه‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ .‬چه‌ند ژنێكی‌ كۆاڵن ده‌س���تیان‬ ‫داوه‌ت���ه‌ ژیرباڵ���ی‌ مام���ۆژم‌و دڵنه‌وایی‌‬ ‫ده‌ده‌نه‌وه‌‪ .‬شلێر بە‌ئۆتۆمبیل ‌ی فریاكه‌وتن‬ ‫ره‌وانه‌ی‌ نه‌خۆشخانه‌ی‌ سوتاوی‌ سلێمانی‌‬ ‫كراو دوای‌ چه‌ند رۆژێك له‌به‌ر س���ه‌ختی‌‬ ‫برینه‌كه‌ی‌ گیانی‌ له‌ده‌ستدات"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ماوه‌ی‌ س���ێ‌ مانگێگ ده‌بو‬ ‫ش���لێر زۆر بێتاق���ه‌ت ب���و‪ .‬چه‌ندین جار‬ ‫قس���ه‌م له‌گه‌ڵ مام���ۆژم ده‌ك���رد بۆچی‌‬ ‫بێتاقه‌ته‌‪ ،‬ئه‌ویش ده‌یگوت نازانم باس���ی‌‬

‫ئه‌وه‌نده‌م زانی‌ كه‌سێك‬ ‫به‌گڕه‌وه‌ راده‌كات!‬ ‫سه‌ره‌تا باوه‌ڕم‬ ‫بە‌چاوه‌كانی خۆم نه‌كرد!‬ ‫چه‌ند جارێكی‌ دیكه‌‬ ‫سه‌یرمكردوه‌‌و چومه‌‬ ‫حه‌وشه‌كه‌‪ ،‬سه‌یرمکرد‬ ‫شلێره‌ به‌گڕه‌وه‌‬ ‫له‌سه‌ربان ده‌ڕوات‌و دێت‬ ‫هیچیش بۆمن ناكات ته‌نها ئه‌وه‌نده‌ نه‌بێت‬ ‫ده‌ڵێت له‌ژیان بێزارم‪ .‬پێش���تر چه‌ندین‬ ‫جار داوایان لێكردوه‌ س���ه‌ردانی‌ پزیشك‬ ‫بكات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و ره‌تی‌ ده‌كرده‌وه‌‌و گوێی‬ ‫له‌قس���ه‌ی‌ كه‌س نه‌ده‌گرت‪ .‬من به‌رده‌وام‬ ‫س���ه‌ردانم ده‌كردن‌و هه‌واڵم ده‌پرس���ین‬ ‫نه‌وه‌ك پێویستیان بە‌شتێك بێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ته‌نها ش���لێرو دایك‌و برایه‌كی‌ له‌ماڵه‌كه‌دا‬ ‫ده‌ژی���ان‌و باوكی‌ ژن���ی‌ هێنابوه‌وه‌‪ .‬چه‌ند‬ ‫رۆژێ���ك پێش ئه‌وه‌ی‌ خۆی‌ بس���وتێنێت‬ ‫شلێرم بینی‌‪ ،‬زۆرم قسه‌ له‌گه‌ڵ كرد به‌ڵكو‬ ‫ش���تێك بڵێت‌و بزانم ئاخۆ كێشه‌ی‌ چیه‌‪.‬‬ ‫ره‌نگی‌ زه‌رد هه‌ڵگه‌ڕابو‪ ،‬زۆر بێتاقه‌ت بو‬ ‫ئاره‌زوی‌ قسه‌كردنی‌ نه‌بو‪ .‬هه‌رچه‌ند هه‌وڵم‬ ‫دا تابزانم خه‌م���ی‌ چیه‌‪ ،‬ئه‌و هیچی‌ باس‬ ‫نه‌كرد‪ .‬له‌ناخه‌وه‌ زۆر خه‌فه‌تی‌ ده‌خوارد‪.‬‬ ‫به‌داخه‌وه‌ نه‌مانزانی‌ بۆچی‌ بێتاقه‌ته‌ یان‬ ‫بۆچی‌ خۆی‌ سوتاند‪ .‬پێده‌چو به‌هۆی‌ زۆر‬ ‫بیركردنه‌وه‌وه‌ توش���ی‌ نه‌خۆشی‌ ده‌رونی‌‬ ‫بوبێت‪ .‬ئه‌و سێ‌ خوش���كی‌ شویكردوه‌‌و‬ ‫خۆی كچه‌ بچوكی‌ ماڵبو"‪.‬‬

‫س����اڤە عل����ی یەکێ����ک لەخانمانەی‬ ‫نەش����تەرگەری جوان����کاری لوت����ی‬ ‫ئەنجامداوە‪ ،‬باسی لەنائارامی دەرونی‬ ‫خ����ۆی ک����رد دەربارەی ئەو بەش����ەی‬ ‫روخساری‌و ئەوەی کە خۆی کردویەتی‬ ‫بەگرێ����ی دەرونی‪ ،‬بەاڵم ئێس����تا دوای‬ ‫نەشتەرگەریەکە "زۆر لێی رازییەو زۆر‬ ‫هەس����ت بە‌ئارام����ی دەکات‪ ،‬ئەو وتی‬ ‫"بیردەکەمەوە باش����ە بۆ چەند س����اڵ‬ ‫پێش ئێستا نەم کردوە؟"‪.‬‬

‫جوانکاری لەڕێی بۆتوکس‬

‫پێش���ه‌نگ كوڕێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 25‬س���اڵ ‌ه‬ ‫دراوسێی‌ ماڵی‌ شلێره‌‪ .‬ئه‌وكاته‌ له‌ماڵه‌وه‌‬ ‫بوه‌ كه‌ ش���لێر خ���ۆی‌ س���وتاندوه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ ئێ���واره‌ دره‌نگ ب���و‪ ،‬ئاگرو دوكه‌ڵ‬ ‫له‌س���ه‌ربانی‌ دراوس���ێكه‌مان به‌رزبوه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وكات من له‌ژوری‌ پێشه‌وه‌ دانیشتبوم‪.‬‬ ‫وامزان���ی‌ ته‌نوریان گه‌رمك���ردوه‌ بۆ نان‌و‬ ‫كولێره‌ دروس���تكردن‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌نده‌م‬ ‫زانی‌ كه‌سێك به‌گڕه‌وه‌ راده‌كات! سه‌ره‌تا‬ ‫باوه‌ڕم بە‌چاوه‌كان���ی خۆم نه‌كرد! چه‌ند‬ ‫جارێك���ی‌ دیك���ه‌ س���ه‌یرمكردوه‌‌و چومه‌‬ ‫حه‌وشه‌كه‌‪ ،‬سه‌یرمکرد ش���لێره‌ به‌گڕه‌وه‌‬ ‫له‌س���ه‌ربان ده‌ڕوات‌و دێت"‪ .‬ئه‌و وتیشی‌‬ ‫"له‌گ���ه‌ڵ بینی���ی‌ ئاگره‌كه‌و س���وتاندنی‌‬ ‫شلێر له‌س���ه‌ربانه‌كه‌ی‌ ماڵی‌ خۆیان‪ ،‬من‬ ‫هاوارمكرد دایكه‌ شلێری‌ دراوسێمان سوتا‬ ‫ب���ا فریاكه‌وین‪ .‬من له‌م���اڵ چومه‌ده‌ره‌وه‌‬ ‫خێرا خۆم گه‌یانده‌ به‌رده‌م ماڵی‌ ش���لێرو‬ ‫له‌ده‌رگام دا‪ .‬كاتێك دایكی‌ ده‌رگای‌ كرده‌وه‌‬ ‫چومه‌ س���ه‌ربان‌و هاوارمك���رد فریاكه‌ون‪.‬‬ ‫چه‌ند س���ه‌تڵه‌ ئاوێكم به‌جه‌سته‌یدا كرد‬ ‫تا كۆتای���ی‌ بە‌ئاگره‌كه‌ بهێنم‪ .‬نه‌مده‌زانی‌‬ ‫چی‌ بك���ه‌م؟! له‌و كاته‌دا كه‌جه‌س���ته‌ی‌‬ ‫ده‌سوتا‌و خوێن‌و گۆشت‌و رۆن‌و جله‌كانی‌‬ ‫به‌ری‌ پێكه‌وه‌ گڕی���ان گرتبو ده‌توانه‌وه‌‌و‬ ‫ده‌كه‌وتن���ه‌ س���ه‌رزه‌ویه‌كه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌‬ ‫نه‌برد دراوس���ێكان كۆبونه‌وه‌‌و شلێرمان‬ ‫له‌به‌تانیه‌كه‌وه‌ پێچاو به‌ئۆتۆمبیل ره‌وانه‌ی‌‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ی‌ فریاكه‌وتن كرا‪ .‬زۆربه‌ی‌‬ ‫جه‌سته‌ی‌ سوتابو له‌تاوی‌ ئازاری‌ سوتاوی‌‬ ‫له‌هۆشخۆی‌ چوبو"‪.‬‬ ‫عه‌قی���د له‌میعه‌ محه‌م���ه‌د به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫توندوتیژی‌ گه‌رمیان به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫"كچێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 30‬س���اڵ به‌ناوی‌ شلێر‬ ‫لە‌ش���اروچكه‌ی‌ كه‌الر له‌س���ه‌ربانی‌ ماڵی‌‬ ‫خۆی���ان به‌نه‌وت خۆی‌ س���وتاندوه‌"‪ .‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "پ���ه‌ڕاوی‌ یاس���ایی‌ ب���ۆ روداوه‌كه‌‬ ‫كراوه‌ت���ه‌وه‌‌و وت���ه‌ی‌ كه‌س���وكاره‌كه‌ی‌‬ ‫وه‌رگیراوه‌‪ ،‬س���كااڵیان له‌سه‌ر كه‌س نیه‌و‬ ‫نازانن كچه‌كه‌یان بۆچی‌ خۆی‌ سوتاندوه‌‪.‬‬ ‫چاوه‌ڕوانی‌ بڕیاری‌ دادگاین"‪.‬‬

‫سەیری دەکەن مۆدێالت‌و شێوازەکانە‬ ‫کە دەبن����ە مۆدو باوی س����اڵ‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫ب����ەردەوام بینینی ئەم ش����ێوازانەش‬ ‫ناڕاستەوخۆ دەچنە ناو ئەو ژینگەیەوە‪،‬‬ ‫لەبەرئەوەی شتێکی تر نیە خۆی پێوە‬ ‫سەرقاڵ بکات‪.‬‬ ‫باس����ی لەوەش ک����رد زۆر چوینه‌تە‬ ‫ناو دنیای مۆدێالت‌و الیەنەکانی ترمان‬ ‫فەرامۆش کردووە‪ ،‬ئه‌و وتی "بە‌گشتی‬ ‫ئ����ەوەی خەڵ����ک پێ����وەی س����ەرقاڵە‬ ‫روکەش‌و روخس����ارە‪ ،‬ئەو کەس����انەی‬ ‫س����ەرقاڵیەکی تریان نیە بۆ ژیان‪ ،‬رۆژ‬ ‫تا ئێوارە مۆبایلەکانیان بەدەستەوەیەو‬ ‫لەبەردەم ئاوێنەدان‪ ،‬پێویس����تە ئەوانە‬ ‫چەند سەرقاڵیەکی تر بۆ ژیانیان زیاد‬

‫زۆر ج����ار ئ����ەم گالت����ە پێکردن����ە‬ ‫لە‌تەمەنێک����ی مناڵی ی����ان هەرزەکاری‬ ‫کاریگەری هەی����ە‌و دەبێتە بیروباوەڕی‬ ‫کەسەکە دەربارەی خۆی‌و رەنگدانەوەی‬ ‫لەژیانیدا دەردەکەوێت‪.‬‬ ‫یەکێک����ی تر لە‌هۆکارەکانی بۆ کەمی‬ ‫متمانەبەخ����ۆ بون‌و ن����ا ئارامی دەرون‬ ‫گەڕاندەوە‪ ،‬ئەو وتی "کاتێک شێوازێک‬ ‫قبوڵک����راوەو نەبووەت����ە جێ����ی تانەو‬ ‫تەشەر‪ ،‬ئەوە تا رادەیەک کەمی متمانە‬ ‫بەخۆ بونە"‪.‬‬ ‫وتیشی " راستە جوانی هەیە‪ ،‬بتەوێت‬ ‫جوان����کاری لە‌خۆت����ا بکەی����ت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەندی جار کە لە‌س����نوور الیدا‪ ،‬ئیتر‬ ‫ئەوە ئەگەیەنێت ئەم کەسە خۆی قبول‬ ‫نیەو خۆی ناوێت‪ ،‬ئێمە کۆمەڵگەیەکی‬ ‫رووکەش بینین‪ ،‬پێناس����ەی کەسەکان‬ ‫ئەکرێت لەسەر ئەوەی چی لەبەردایەو‬ ‫چۆنە"‪.‬‬

‫بکەن چونکە بیرکردنەوە تەنیا لەیەک‬ ‫بابەت ژیانیان داگیر دەکات"‪.‬‬ ‫وتیش����ی "کە مرۆڤ ش����تێک نەبێ‬ ‫لەجیهانی دەرەوە خۆی پێوە سەرقاڵ‬ ‫بکات بەر ئەبێتە گیانی خۆی"‪.‬‬ ‫یەکێکی ت����ر لە‌ه����ۆکارەکان الیەنی‬ ‫دەرونییە‪ ،‬رەخنە گرتن‪ ،‬تانەو تەشەر‬ ‫بەاڵم لەبەرامبەردا‪ ،‬د‪.‬ش����ەماڵ وتی‬ ‫لێ����دان‪ ،‬تەریقکردن����ەوە‪ ،‬لۆمەکردن‪،‬‬ ‫ب����ەراوردکاری‪ ،‬ج����ا بۆ ه����ەر تەمەن‌و "لێبوردەی����ی‌و توڕەنەب����ون‌و هێمنی‌و‬ ‫رەگەزێک بێ����ت یاخود گاڵتە پێکردن‪ ،‬هەڵنەچوون‌و چەندانی تریش‪ ،‬ئەمانەش‬ ‫فرمێسک دەربارەی ئەمە وتی "لەزۆربەی جوانکاری����ن بۆ ژیان‪ ،‬با ئیش لەس����ەر‬ ‫ئەو کەس����انەی نەشتەرگەریان کردووە ناخی����ش بکەین‪ ،‬هەر گرنگی بەڕواڵەت‬ ‫بپرسە‪ ،‬ئەڵێن من زۆر گاڵتەم پێکراوە‪ ،‬نەدەی����ن‪ ،‬ئەوەندەی هەوڵ����ی جوانی‬ ‫هەمووی����ان یەکێک ل����ەو چیرۆکانەیان روخس����ار دەدەین با نی����و ئەوەنەش‬ ‫هەوڵبدەین ناخمان جوان بێت"‪.‬‬ ‫هەیە"‬

‫چاكسازی‌ ژنان‌و مندااڵن‪:‬‬ ‫لە‌‪%80‬ی ژنان‬ ‫له‌سه‌ر ماده‌ی‌ هۆشبه‌ر ده‌ست به‌سه‌رن‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫به‌رێوه‌به‌ری‌ چاكسازی‌ ژنان‌و مندااڵن‬ ‫له‌سلێمانی‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات له‌شه‌ش‬ ‫مانگی‌ یه‌كه‌می‌ ئه‌مساڵدا ‪ 17‬ژن ره‌وانه‌ی‌‬ ‫چاكسازی‌ كراون ئه‌و ده‌ڵێت "سه‌رجه‌میان‬ ‫له‌سه‌ر ماده‌ی‌ هۆشبه‌ر سزادراون"‪ .‬رایشی‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێت "لە‌‪ %80‬ی‌ ژنان له‌سه‌ر‬ ‫ماده‌ی‌ هۆشبه‌ر سزادراون"‪.‬‬

‫ئومید محه‌مه‌د به‌ڕێوه‌به‌ری‌ چاكس���از ‌ی‬ ‫ژن���ان‌و من���دااڵن له‌س���لێمانی‌ بە‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د "چاكس���ازی‌ ژن���ان‌و من���دااڵن‬ ‫به‌رده‌وام سی‌ بۆ چل سزادراوی‌ ژنی‌ تێدایه‌‬ ‫كه‌ ته‌مه‌نیان جیاوازه‌‪ ،‬لە‌هه‌ژده‌ س���اڵه‌وه‌‬ ‫ده‌ست پێده‌كات بۆ شه‌ست ساڵ‪ .‬زۆرینه‌ی‌‬ ‫س���زا دراوان ته‌مه‌نیان له‌نێوان سی‌ ساڵ‬ ‫بۆ سی‌و حه‌وت ساڵدایه‌‌و به‌سزای‌ جیاجیا‬ ‫ده‌س���ت به‌سه‌رن‪ ،‬وه‌ك كوش���تن‌و ماده‌ی‌‬ ‫هۆش���به‌رو دزی‌‌و له‌شفرۆش���ی‌‌و ته‌زویرو‬ ‫خیانه‌تی‌ هاوس���ه‌رگیری‌‪ ،‬كه‌ س���زاكانیان‬ ‫لە‌ی���ه‌ك س���اڵه‌وه‌ ده‌س���ت پێ���ده‌كات تا‬ ‫له‌سێداره‌دان"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "زۆربه‌ی‌ سزادراوانی‌ ژنان خه‌ڵكی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ شاری‌ س���لێمانین‪ ،‬وه‌ك رانیه‌‪،‬‬ ‫قه‌اڵدزی‌‪ ،‬كه‌الر‪ ،‬چه‌مچه‌م���اڵ‪ ،‬هه‌ڵه‌بجه‌و‬ ‫سه‌یدس���ادق‪ .‬ژماره‌یه‌كیش���ان خه‌ڵك���ی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵت���ی‌ كوردس���تانن‪ .‬تۆمه‌تباره‌كان‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ بنكه‌كانی‌ پۆلیس���ه‌وه‌ ده‌س���ت‬ ‫به‌س���ه‌ر ده‌كرێن‪ ،‬دواتر ره‌وان���ه‌ی‌ دادگا‬ ‫ده‌كرێن‪ .‬پاش ئه‌وه‌ی له‌دادگا كه‌یسه‌كه‌یان‬ ‫یه‌كالده‌بێت���ه‌وه‌‌و به‌بڕی���اری‌ دادگا حكوم‬ ‫ده‌درێ���ن‪ ،‬ره‌وانه‌ی‌ چاكس���ازی‌ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫دواتر له‌چاكس���ازی‌ چاره‌سه‌ری ده‌رونی‌‌و‬ ‫ته‌ندروستیان بۆ ئه‌نجام ده‌درێت‪ .‬زۆرینه‌ی‌‬ ‫تێبین���ی‌‪ :‬هه‌مو ناوه‌كانی‌ ئ���ه‌م راپۆرته‌ ئه‌و ژنانه‌ له‌دۆخێكی‌ خراپدان‌و ژماره‌یەكی‌‬ ‫ناوی‌ خوازراون‬ ‫زۆریان قوربانین‌و له‌الیه‌ن كه‌سانی‌ دیكه‌وه‌‬

‫چاكسازی‌ ژنان‌و مندااڵن‬ ‫به‌رده‌وام سی‌ بۆ چل‬ ‫سزادراوی‌ ژنی‌ تێدایه‌‬ ‫كه‌ ته‌مه‌نیان جیاوازه‪،‬‬ ‫لە‌هه‌ژده‌ ساڵه‌وه‌ ده‌ست‬ ‫پێده‌كات بۆ شه‌ست‬ ‫ساڵ‬ ‫به‌كارهێن���راون‪ ،‬وه‌ك هاوس���ه‌ر‪ ،‬خ���زم‌و‬ ‫كه‌س���وكاریان‌و ئێستا په‌ش���یمانن‪ .‬نه‌یان‬ ‫زانیوه‌ تاوانه‌كه‌یان سزای‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌و س���زادراوانه‌ی‌ به‌ماده‌ی‌‬ ‫هۆش���به‌ر ده‌س���تگیركراون‪ ،‬پێویس���تیان‬ ‫به‌چاره‌سه‌ری‌ زیاتر هه‌یه‌ وه‌ك له‌ڕاگیراوانی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ چاكس���ازی‌‪ ،‬به‌ه���ۆی‌ ئالوده‌بون‬ ‫به‌ماده‌ی‌ هۆش���به‌ر‪ .‬زۆركات ته‌ندروستیان‬ ‫ناجێگی���ره‌‪ .‬له‌حاڵه‌تان���ه‌دا له‌ڕێگ���ه‌ی‌‬ ‫پزیش���كه‌وه‌ چاره‌سه‌ر دە‌كرێن‌و ده‌رمانیان‬ ‫بۆ ب���ه‌كار ده‌هێنرێت‪ .‬زۆركات لێره‌و له‌وێ‌‬ ‫باسی‌ به‌كارهێنانی‌ ماده‌ی‌ هۆشبه‌رده‌كرێت‬ ‫له‌الی���ه‌ن س���زادراوانه‌‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫ئاگاداربین (من باس���ی‌ چاكسازی‌ ژنان‌و‬

‫من���دااڵن ده‌ك���ه‌م)‪ ،‬ته‌حه‌داده‌ك���ه‌م ب���ا‬ ‫كه‌س���ێك بێ���ت‌و بڵێت ماده‌ی‌ هۆش���به‌ر‬ ‫به‌كار ده‌هێنرێ���ت یان بونی‌ هه‌یه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌وترێت ته‌نها قسه‌و ده‌نگۆیه‌و هیچی‌ دیكه‌‬ ‫نیه‌‪ .‬با بێن بە‌به‌ڵگه‌وه‌ بیس���ه‌لمێنن‪ .‬ئه‌وه‌‬ ‫هیچ راس���تیه‌كی‌ تێدانیه‌‪ ،‬م���ن په‌یوه‌ندیم‬ ‫به‌چاكس���ازیه‌كانی‌ دیكه‌وه‌ نیه‌و نازانم بۆ‬ ‫ئه‌وان"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌شی‌ به‌وه‌كرد رێكخراوه‌كانی‌ وه‌ك‬ ‫(وچان‪ ،‬ژیان‪ ،‬ئه‌ندێش���ه‌‪ ،‬سی دی‌ ئۆ‪-‬و‬ ‫منداڵپارێ���ز) زۆر هاوكارییان ده‌كه‌ن‪ .‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "ماوه‌ی‌ س���ێ‌ س���اڵه‌ ریكخ���راوه‌كان‬ ‫هه‌فتانه‌ ب���ه‌رده‌وام س���ه‌ردانمان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌ه���ۆی‌ قه‌یران���ی‌ دارایی���ه‌وه‌ زۆرب���ه‌ی‌‬ ‫كاره‌كانمان وه‌ك پێویست نیه‌‪ ،‬بۆیه‌ په‌نا‬ ‫ده‌به‌ینه‌ ب���ه‌ر ریكخراوه‌كان‌و زۆركاریان بۆ‬ ‫كردوی���ن‪ ،‬له‌كردنه‌وه‌ی‌ ده‌وره‌‌و رێنمایی‌ بۆ‬ ‫سزادراوان‪ ،‬چونكه‌ سزادراوان له‌ئاستێكی‌‬ ‫خوێنده‌واری‌ نزمدان‌و ئاس���تی‌ رۆشنبریان‬ ‫الوازه‌‪ ،‬ه���ه‌ر له‌ب���ه‌ر ئه‌وه‌ش به‌ئاس���انی‌‬ ‫هه‌ڵده‌خه‌ڵتێنرێن‌و به‌كارده‌هێنرێن"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌ماوه‌ی‌ شه‌ش مانگی‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫ئه‌م س���اڵدا حه‌ڤ���ده‌ ژن س���زادراون كه‌‬ ‫سه‌رجه‌میان به‌هۆی‌ به‌كارهێنان‌و بازرگانی‌‬ ‫كردن به‌ماده‌ی‌ هۆش���به‌ره‌وه‌ س���زادراون‪.‬‬ ‫ژماره‌یه‌كی���ان خه‌ڵك���ی‌ رۆژه���ه‌اڵت بون‪،‬‬ ‫ته‌مه‌نیان له‌نێوان بیس���ت‌و پێنج ساڵ بۆ‬ ‫س���ی‌و حه‌وت س���اڵدا بوه‌‪ .‬هه‌ر له‌شه‌ش‬ ‫مانگ���ی‌ یه‌كه‌می‌ ئه‌مس���اڵدا دوازه‌ منداڵ‬ ‫له‌ته‌مه‌نه‌ جیاوازه‌كان ره‌وانه‌ی‌ چاكس���ازی‌‬ ‫ك���راون ك���ه‌ به‌ه���ۆی‌ دزی‌‌و كوش���تنه‌وه‌‬ ‫راگیراون له‌چاكسازی‌ ‪.‬‬ ‫ئاماژه‌شی‌ به‌وه‌ كرد به‌شێكی‌ زیادبونی‌‬ ‫ژماره‌ی‌ س���زادراون ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫دۆخه‌ ئابورییه‌ی‌ روی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫كردوه‌‪ ،‬هه‌میش���ه‌ نه‌بون���ی ده‌بێته‌ هۆی‬ ‫زیادبونی تاوان"‪.‬‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )593‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/19‬‬

‫ ‬

‫هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه‌‬

‫‪www.niqash.org‬‬

‫‪9‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌یه‌ به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی‬ ‫راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌کادیمیای راگه‌یاندنی ئه‌ڵامنی‬

‫زۆن ‌ی سه‌وز‪ ،‬زه‌رد هه‌ڵده‌گه‌ڕ ‌ێ‬ ‫ده‌نگ ‌ه ناڕازییه‌كان له‌كوردستان جێیه‌ك نه‌ماوه‌ رووی‌ تێبكه‌ن‬ ‫نیقاش‪ ،‬مەعاز فەرحان‬ ‫جاران له‌هه‌رێمی‌ كوردستان كه‌ باس ده‌هات ‌ه‬ ‫سه‌ر باسی‌ ئازادی‌ قسه‌و راده‌ربڕین‪ ،‬هه‌ولێرو‬ ‫س���لێمانی‌ وه‌ك نموون���ه‌ی‌ ب���ه‌راوردكاری‌‬ ‫به‌س���ده‌كرا‪ ،‬به‌اڵم پێده‌چێت ئێستا ئه‌و دوو‬ ‫به‌ش���ه‌ی‌ كوردس���تان‪ ،‬هیچ جیاوازییه‌كیان‬ ‫نه‌مابێ‌‪.‬‬ ‫كاتێك له‌كوردستان باس���ی‌ پارێزگاكانی‌‬ ‫هه‌ولێ���رو س���لێمانی‌ ده‌كرێت‪ ،‬ته‌نیا قس��� ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر دوو پارێزگای‌ هاوسێی‌ یه‌ك نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ئه‌و دوو پارێزگایه‌ بونه‌ته‌ س���ومبولی‌‬ ‫دوو جۆر قه‌ڵه‌مڕه‌وی‌ جیاواز‪ ،‬كه‌ یه‌كه‌میان‬ ‫به‌زۆنی‌ زه‌ردو ئه‌وه‌ی‌ تریشیان به‌زۆنی‌ سه‌وز‬ ‫ده‌ناسرێت‪.‬‬ ‫له‌ناوه‌ڕاستی‌ سااڵنی‌ نه‌وه‌ده‌كانی‌ سه‌ده‌ی‌‬ ‫رابردووه‌وه‌ كاتێك ش���ه‌ڕی‌ ناوخۆ له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان گه‌یشته‌ ئه‌وپه‌ڕی‌ خۆی‌‪ ،‬پارێزگای‌‬ ‫هه‌ولێر وه‌ك پایته‌ختی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫كه‌وته‌ ده‌ست پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‌و‬ ‫سلێمانیش بۆ یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌ كوردستان‬ ‫یه‌كالیی‌ بۆوه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ ره‌نگی‌ ئااڵكه‌ی‌‬ ‫پارتی‌ زه‌ردو ئه‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‌ س���ه‌وزه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫له‌و كاته‌وه‌ هه‌ولێرو دهۆك‌و چه‌ند ناوچه‌كی‌‬ ‫ده‌وروبه‌ری���ان به‌"زۆنی‌ زه‌رد" ده‌ناس���رێن‪،‬‬ ‫چونكه‌ له‌رووی‌ هێ���زه‌وه‌ بۆ پارتی‌ یه‌كالیی‌‬ ‫بونه‌ته‌وه‌‪ ،‬سلێمانی‌‌و ئیداره‌كانی‌ گه‌رمیان‌و‬ ‫راپه‌ڕینیش ناوی‌ "زۆنی‌ سه‌وز"یان لێنراوه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌میش���یان به‌حوكم���ی‌ هێز بونه‌ته‌‬ ‫ناوچه‌ی‌ بااڵده‌ستی‌ یه‌كێتی‌‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ر ئاس���تی‌ ناوخۆی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫ده‌ره‌وه‌ش هه‌میشه‌ جۆرێك له‌به‌راوردكاریی‌‬ ‫له‌نێوان ئه‌و دوو زۆنه‌دا دروست ده‌كراو زۆر‬ ‫ك���ه‌س ده‌یانوت زۆنی‌ س���ه‌وز له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌وتووه‌ته‌ ژێر ده‌ستی‌ یه‌كێتیی‌ نیشتیمانی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬به‌هۆی‌ بیروباوه‌ڕی‌ ئه‌و حیزبه‌‪،‬‬ ‫زۆنێكی‌ كراوه‌تره‌ له‌رووی‌ ئازادی‌ راده‌ربڕین‌و‬ ‫ناڕه‌زایی‌‌و نواندنی‌ هه‌ڵوێس���ته‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫زۆنه‌ك���ه‌ی‌ پارتی‌ كه‌متر ئه‌و بواره‌ی‌ تێدایه‌‪،‬‬ ‫كه‌چ���ی‌ پێده‌چێت ئێس���تا ئ���ه‌و جیاوازییه‌‬ ‫به‌ته‌واوی‌ كاڵ بووبێته‌وه‌‪.‬‬ ‫رووداوه‌كان���ی‌ چه‌ند هه‌فت���ه‌ی‌ رابردوو‪،‬‬ ‫ب���ۆ ئازادیخوازان‌و ئه‌وان���ه‌ی‌ ره‌خنه‌ ده‌گرن‬ ‫وه‌ك هه‌ره‌س���ی‌ ق���ه‌اڵی‌ هی���وا ب���وو‪ ،‬ئه‌و‬ ‫په‌راوێ���زه‌ی‌ بۆ ئ���ازادی‌‌و ڕه‌خنه‌گرتن هه‌بو‬ ‫ئه‌ویش نیش���انه‌ی‌ پرس���یاری‌ له‌سه‌ر دانرا‪،‬‬ ‫كاتێك پێشێلكارییه‌كان له‌سنوری‌ پارێزگای‌‬ ‫س���لێمانی‌ یاخود ئه‌وه‌ی‌ پێیده‌وترێت "زۆنی‌‬ ‫سه‌وز" به‌ره‌و هه‌ڵكشان چوون‪.‬‬ ‫رۆژی هه‌ین���ی ‪18‬ی‌ ئ���اب له‌چه‌مچه‌ماڵ‬ ‫له‌به‌رده‌م مزگه‌وته‌كه‌یدا هێرش���كرایه‌ س���ه‌ر‬ ‫مه‌ال سامان سه‌نگاوی‪ ،‬پێشنوێژ‌و وتارخوێن‌و‬ ‫برینداركرا‪ ،‬ئه‌و مامۆس���تا ئاینیه‌ به‌توندی‌‬

‫ی‬ ‫خۆپیشاندانی‌ مامۆستایان له‌سلێمان ‌‬ ‫ره‌خن���ه‌ له‌ده‌س���ه‌اڵتدارانی‌ هه‌رێم ده‌گرێت‌و‬ ‫دژی‌ پرۆسه‌ی‌ ریفراندۆمه‌ له‌ئێستادا‪.‬‬ ‫مه‌ال س���امان گه‌رمیانی‌‪ ،‬به‌"نیقاش"ی‌ وت‬ ‫"ئێمه‌ له‌زۆنێكداین ده‌سه‌اڵت زۆرجار شانازی‌‬ ‫ب���ه‌وه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئازادی‌ راده‌ربڕین زۆره‌‪،‬‬ ‫تاڕاده‌یه‌ك له‌زۆنی‌ زه‌رد باشتره‌‪ ،‬ئه‌ویش تا‬ ‫ئه‌و كاته‌ی‌ كه‌ بزانن به‌رژه‌وه‌ندی‌‌و كه‌سیان‬ ‫ناكه‌وێته‌ مه‌ترسیه‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌ب���ڕوای‌ م���ه‌ال س���امان‪" ،‬ك���ه‌ بزان���ن‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ كه‌س���ی‌‌و حزبی���ان ده‌كه‌وێته‌‬ ‫مه‌ترسیه‌وه‌ ئه‌وا ئاماده‌ن نه‌ك هێرشت بكه‌نه‌‬ ‫س���ه‌ر‪ ،‬به‌ڵكو بتكوژن‪ ،‬ئه‌مه‌ش پێیناوترێت‬ ‫ئازادی‌‌و دیموكراسی‌"‪.‬‬ ‫كاتێك هێرشكرایه‌ سه‌ر مه‌ال سامان چه‌ند‬ ‫خوله‌كێك پێش ده‌ستپێكی‌ مه‌راسیمی‌ نوێژی‌‬ ‫هه‌ینی‌ بوو‪ ،‬ئاسایشی‌ ناوچه‌كه‌ كامێراكانی‌‬ ‫به‌رامبه‌ر مزگه‌وته‌كه‌یان بردوه‌‌و دواتر به‌مه‌ال‬ ‫سامانیان وتوه‌ "ئیش ناكه‌ن"‪.‬‬ ‫م���ه‌ال س���امان‪ ،‬ده‌ڵێت "ژیان���ی‌ خه‌ڵك‬ ‫له‌مه‌ترس���یدایه‌‪ ،‬یه‌كێتی���ش به‌رپرس���یاره‌‪،‬‬ ‫كێشه‌ی‌ كه‌سیم له‌گه‌ڵ كه‌سدا نیه‌‪ ،‬هۆكاری‌‬ ‫لێدان لە‌من ئه‌وه‌یه‌ قسه‌ به‌ده‌سه‌اڵت ده‌ڵێم‌و‬ ‫باسی‌ گه‌نده‌ڵی‌‌و نادادپه‌روه‌ری‌‌و برسی‌ كردنی‌‬ ‫خه‌ڵك‌و نا بۆ ریفراندۆم قسه‌ ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫له‌م���اوه‌ی‌ ‪ 26‬س���اڵی‌ فه‌رمانڕه‌وای���ی‌‬ ‫حیزبە‌كوردییه‌كان���دا‪ ،‬هه‌رچ���ی‌ ناڕه‌زایی‌‌و‬ ‫خۆپیش���اندانی‌ گ���ه‌وره‌ هه‌ی���ه‌ له‌پارێزگای‌‬ ‫س���لێمانی‌ به‌ڕێوه‌چ���ووه‌‪ ،‬ئ���ه‌و پارێزگایه‌‬ ‫النكه‌ی‌ ده‌نگه‌ ناڕازییه‌كان‌و هه‌رچی‌ میدیای‌‬ ‫ناحكومی‌‌و حیزبییه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش جگه‌ له‌كراوه‌یی‌‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ پارێزگاكه‌‪ ،‬هۆكاری‌ س���ه‌ره‌كی‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌گێڕدرایه‌وه‌ كه‌ ده‌سه‌اڵته‌كه‌ی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫زیاتر په‌راوێز بۆ ئازادی‌ ده‌ره‌خسێنێت‪.‬‬ ‫رووداوه‌كه‌ی‌ مه‌ال س���امان تاكه‌ رووداوی‌‬ ‫داب���ڕاوو ته‌نیا نییه‌‪ ،‬به‌ڵك���و رووداوه‌ یه‌ك‬

‫ل���ه‌دوا یه‌كه‌كه‌ن واده‌ریده‌خ���ه‌ن كه‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫رووده‌دات زنجیره‌یه‌كی‌ پێكه‌وه‌ گرێدراوه‌‪.‬‬ ‫رۆژی‌ ‪8‬ی‌ ئ���اب‪" ،‬جواڵن���ه‌وه‌ی نه‌خێ���ر‬ ‫له‌ئێس���تادا" ب���ۆ ڕیفران���دۆم له‌س���لێمانی‌‬ ‫ڕاگه‌یه‌ندراو داوای دواخس���تنی ڕیفراندۆمی‬ ‫‪25‬ی مانگی ئه‌یلول ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌دوای‌ راگه‌یاندنی‌ جواڵنه‌وه‌كه‌وه‌ فشاره‌كان‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌ندامه‌كانی‌ ده‌ستیانپێكرد‪ ،‬رۆژی‌ ‪20‬‬ ‫ئاب‪ ،‬فه‌رهاد سه‌نگاوی‪ ،‬ئه‌ندامی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان‌و ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی جواڵنه‌وه‌ی‬ ‫"نه‌خێر له‌ئێستادا" له‌سلێمانی له‌الیه‌ن چه‌ند‬ ‫چه‌كدارێكی نه‌ناسراوه‌وه‌ رفێنرا‪.‬‬ ‫هه‌رچ���ی‌ په‌نج���ه‌ی‌ تۆمه‌ت���ه‌كان بو بۆ‬ ‫به‌رپرس���انی‌ یه‌كێت���ی‌ راده‌كێش���را‪ ،‬هێزه‌‬ ‫ئه‌منییه‌كانیش جگ���ه‌ له‌بێده‌نگی‌ وه‌اڵمێكی‌‬ ‫روون‌و ره‌وانیان بۆ ئه‌و رووداوانه‌ نه‌بوو‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ له‌دوو س���اڵی‌ رابردوودا‬ ‫چه‌ندین چاالكوان‌و رۆژنامه‌نووس‌و كه‌سانی‌‬ ‫ره‌خنه‌گر باسیان له‌وه‌ كردووه‌ كه‌ له‌ناوچه‌ی‌‬ ‫ژێ���ر فه‌رمانڕه‌وای���ی‌ یه‌كێت���ی‌ كه‌وتوونه‌ته‌‬ ‫به‌رده‌م هه‌ڕه‌شه‌ی‌ جدی‌ تا ئاستی‌ كوشتن‌و‬ ‫له‌ناوبردنیش‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌داوی‌ ئه‌م رووداوان���ه‌ مێژوویه‌كی‌‬ ‫كۆنتری���ان هه‌ی���ه‌‪ ،‬راس���ته‌ ژم���اره‌ی‌‬ ‫پێش���ێلكارییه‌كان له‌پارێزگای‌ س���لێمانی‌‌و‬ ‫ده‌وربه‌ری‌ زۆرن‪ ،‬به‌اڵم له‌م سااڵنه‌ی‌ دواییدا‬ ‫چه‌ن���د دانه‌یه‌كی���ان هه‌یه‌ هه‌میش���ه‌ وه‌ك‬ ‫نموونه‌ی‌ ز‌هق‌و به‌رچاو ده‌هێنرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌چه‌ن���د مانگێ���ك دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫خۆپیش���اندانی‌ ناڕه‌زای���ی‌ شه‌س���ت رۆژه‌ی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ س���لێمانی‌ له‌نیسانی‌ ‪ 2011‬به‌زه‌بری‌‬ ‫هێ���ز كۆتای���ی‌ پێهێنراو زیات���ر لە‌‪ 10‬كه‌س‬ ‫كوژران‌و به‌سه‌دانیش بریندار بون‪ ،‬له‌مانگی‌‬ ‫ئابی‌ هه‌مانس���اڵ چه‌ند چه‌كدارێك هێرشیان‬ ‫كرده‌ س���ه‌ر ئاس���ۆس هه‌ردی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬

‫وێنه‪ :‬زانا س‪.‬ا‬

‫رێپێ���دراوی‌ كۆمپانی���ای‌ ئاوێنه‌و نوس���ه‌رو‬ ‫رۆژنامه‌نووس���ی‌ ناودار‪ ،‬په‌نجه‌ی‌ تۆمه‌ت بۆ‬ ‫به‌رپرس���ێكی‌ یه‌كێتی‌ درێژكرا له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫رۆژنامه‌كه‌ی‌ ئاسۆس له‌سه‌ر ئه‌و به‌رپرسه‌ی‌‬ ‫نوس���یبوو‪ ،‬به‌اڵم ئێستاش���ی‌ له‌گه‌ڵدا بێت‬ ‫دادگا دۆسێكه‌ی‌ یه‌كالیی‌ نه‌كرده‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌تشرینی‌ یه‌كه‌می‌ ‪ 2013‬چه‌ند چه‌كدارێك‬ ‫له‌س���لێمانی‌ هێرش���یان كرده‌ سه‌ر شاسوار‬ ‫عه‌بدولواحی���دی‌ خاوه‌نی‌ كه‌ناڵی‌ ئاس���مانی‌‬ ‫نالیاو به‌فیش���ه‌ك برینداری���ان كرد‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫دیس���انه‌وه‌ تۆمه‌ت خرایه‌ پاڵ به‌رپرس���انی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌‪ ،‬ب���ێ‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ تۆمه‌تب���اره‌كان‬ ‫بدۆزرێته‌وه‌‬ ‫له‌مانگ���ی‌ كانوونی‌ یه‌كه‌می‌ هه‌مانس���اڵ‬ ‫چه‌ند چه‌كدارێك له‌قه‌زای‌ كه‌الر‪ ،‬باش���وری‌‬ ‫س���لێمانی‌ له‌ن���او ماڵه‌كه‌ی‌ خۆی���دا (كاوه‌‬ ‫گه‌رمیانی‌) رۆژنامه‌نووسیان كوشت‪ ،‬هه‌رچی‌‬ ‫چاالكوان‌و رۆژنامه‌ن���ووی‌ ناوچه‌كه‌ بو ناوی‌‬ ‫به‌رپرس���ێكی‌ یه‌كێتیان دووباره‌ ده‌كرده‌وه‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ پێش���تر به‌ته‌له‌فۆن هه‌ڕه‌شه‌ی‌‬ ‫كوشتنی‌ له‌و رۆژنامه‌نووسه‌ كردبوو‪ ،‬ده‌نگه‌‬ ‫تۆماركراوه‌كه‌شی‌ باڵوبووبووه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم دادگا‬ ‫دیسان هیچی‌ نه‌سه‌لماند‪.‬‬ ‫مانگی‌ ته‌مموزی‌ ئه‌مس���اڵ له‌شارۆچكه‌ی‌‬ ‫ق���ه‌اڵدزێ‌ (خۆرهه‌اڵت���ی‌ س���لێمانی‌) چه‌ند‬ ‫چه‌كدارێك مامۆس���تایه‌كی‌ ئاین���ی‌ به‌ناوی‌‬ ‫(ئه‌حمه‌د دێ���رێ) ده‌ده‌نه‌ به‌رده‌س���تڕێژی‌‬ ‫گولل���ه‌و ده‌یكوژن‪ ،‬هۆكاره‌ك���ه‌ گرێدرایه‌وه‌‬ ‫به‌كێش���ه‌ی‌ سیاس���ییه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌زگا‬ ‫ئه‌منیی���ه‌كان رایانگه‌یاند به‌هۆی‌ كێش���ه‌ی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌وه‌ بووه‌‪.‬‬ ‫به‌ده‌ی���ان رووداوی‌ دیك���ه‌ش له‌م���اوه‌ی‌‬ ‫راب���ردوودا له‌ناوچه‌ی‌ قه‌ڵه‌م���ڕه‌وی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫روویانداوه‌‪ ،‬ب���ێ‌ ئه‌وه‌ی‌ الی���ه‌ك به‌الیه‌كدا‬ ‫بكه‌وێ���ت‌و ئ���ه‌و به‌رپرس���انه‌ی‌ په‌نج���ه‌ی‌‬

‫تۆمه‌تیان ب���ۆ درێژ ده‌كرێت بكه‌ونه‌ به‌رده‌م‬ ‫لێپرسینه‌وه‌‪.‬‬ ‫جاران ئه‌گه‌ر رۆژنامه‌نووس یا ره‌خنه‌گرو‬ ‫چاالكوانێ���ك له‌س���نوری‌ هه‌ولێ���ر بوای���ه‌و‬ ‫بیزانیایه‌ مه‌ترسی‌ له‌سه‌ر گیانی‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫په‌نای‌ بۆ سلێمانی‌ ده‌ربرد‪ ،‬چونكه‌ ده‌یزانی‌‬ ‫له‌وێ‌ ده‌توانێ‌ قسه‌ بكات‌و پارێزراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێستا ئه‌و هیوایه‌ش نه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫س���اڵی‌ رابردوو ئه‌م كاتانه‌‪ ،‬به‌دیاریكراوی‌‬ ‫له‌مانگی‌ ئه‌یلولدا‪ ،‬هێم���ن عه‌بدولخالق كه‌‬ ‫چاالكوانێكی‌ مه‌ده‌نی‌ بو له‌هه‌ولێر‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫ژماره‌یه‌ك چه‌كداره‌وه‌ رفڕێندراو دواتر سه‌رو‬ ‫برۆیان تاش���ی‌و له‌هه‌ولێر ده‌ریانكرد‌و ئێستا‬ ‫له‌سلێمانی‌ ده‌ژی‌‪.‬‬ ‫ئیبراهی���م عه‌باس���ی‌ رۆژنامه‌ن���ووس كه‌‬ ‫ماوه‌ی‌ ‪ 25‬س���اڵ ئه‌ندامی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردستان بووه‌‪ ،‬دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫بابه‌تێكی‌ ڕه‌خنه‌یی‌ مانگی‌ ته‌مموز له‌شاری‌‬ ‫هه‌ولێر لێیدرا‌و وه‌ك خۆی‌ ده‌ڵێت ئێستاش‬ ‫"هه‌ڕه‌شه‌ی‌ كوشتنی‌" لێده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئیبراهیم عه‌باس‪ ،‬پێیوایه‌‪ ،‬سه‌ركرده‌كانی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ "ئێستا چاوی‌ نه‌وشیروان مسته‌فا‌و‬ ‫جه‌الل تاڵه‌بانیان له‌س���ه‌ر نه‌ماوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫وایك���ردوه‌ هاوش���ێوه‌ی‌ پارت���ی‌ دژی‌ هه‌ر‬ ‫ده‌نگێك���ی‌ ئ���ازاد‌و ه���ه‌ر كه‌س���ێك بن كه‌‬ ‫به‌پێوه‌ره‌كانی‌ خۆیان مه‌ترس���ی‌ بن له‌سه‌ر‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی���ان‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ به‌رامب���ه‌ر‬ ‫فه‌رهاد س���ه‌نگاوی‌ كرا بۆ یه‌كێتی‌‌و بۆ زۆنی‌‬ ‫سه‌وز زۆر خراپ بوو"‪.‬‬ ‫جه‌الل تاڵه‌بانی‌ سكرتێری‌ یه‌كێتی‌ له‌ساڵی‌‬ ‫‪2012‬ه‌وه‌ نه‌خۆشه‌و نه‌وش���یروان مسته‌فای‌‬ ‫رێكخه‌ری‌ گشتی‌ گۆڕانیش له‌ئایاری‌ ئه‌مساڵ‌‬ ‫كۆچی‌ دوایی‌ ك���رد‪ ،‬وا باس ده‌كرا كه‌ ئه‌م‬ ‫دووو كه‌س���ایه‌تییه‌ رۆڵی‌ گه‌وره‌یان هه‌بووه‌‬ ‫له‌فراوان���ی‌ ئ���ازادی‌ راده‌ربڕین له‌س���نوری‌‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كه‌ی‌ یه‌كێتیدا‪.‬‬ ‫هێ���رش‌و هه‌ڕه‌ش���ه‌كان بۆ س���ه‌ر ده‌نگه‌‬ ‫جی���اوازه‌كان ئه‌و بڕوایه‌ی‌ ل���ه‌الی‌ ئیبراهیم‬ ‫عه‌باس دروس���تكردوه‌ نه‌یه‌ته‌ سنوری‌ زۆنی‌‬ ‫س���ه‌وز‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌ وت���ی "بێگومان ژیانم‬ ‫له‌مه‌ترسیدایه‌‪ ،‬ده‌توانم برۆمه‌ ژێر ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫یه‌كێتی‌‪ ،‬به‌اڵم له‌وێش زیاتر له‌مه‌ترسیدایه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ به‌راش���كاوی‌ ئه‌مریكیه‌كان پێیانوتم‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌س���لێمانی‌ بتك���وژن ده‌ڵێن گۆڕان‬ ‫كوش���تویه‌تی‌ به‌اڵم له‌هه‌ولێ���ر بیت ناوێرن‬ ‫بتكوژن"‪.‬‬ ‫دۆخه‌ك���ه‌ به‌نیس���به‌ت رۆژنامه‌نوس���ان‌و‬ ‫چاالكوانان���ه‌وه‌ هه‌ولێر‌و س���لێمانی‌ خه‌ریكه‌‬ ‫وه‌كویه‌كی‌ لێدێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر رۆژنامه‌نوس���ێك‬ ‫ل���ه‌وال تیرۆربكرێت لێره‌ش به‌هه‌مانش���ێوه‌‬ ‫مامۆس���تایه‌كی‌ ئاینی‌ بكوژرێت له‌س���نوری‌‬ ‫سلێمانیش ده‌بێت هه‌مان شت ڕووبدات‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ زۆنی‌ سه‌وز به‌شێوه‌یه‌ك سه‌یر‬ ‫ده‌كرێ���ت كه‌ ف���ه‌زای‌ ئ���ازادی‌ راده‌ربڕینی‌‬

‫فراوانتره‌‪ ،‬به‌اڵم زیادبونی‌ پێش���ێلكارییه‌كان‬ ‫خه‌ریكه‌ په‌رێزی‌ ئه‌می���ش وه‌ك زۆنی‌ زه‌رد‬ ‫لێده‌كات‪.‬‬ ‫س���اڵی‌ ‪ 2008‬س���ۆرانی‌ مامه‌حه‌م���ه‌‬ ‫(رۆژنامه‌نووس) لە‌كه‌ركوك تیرۆركرا‪ ،‬ساڵی‌‬ ‫‪ 2010‬سه‌رده‌شت عوسمان (رۆژنامه‌نووس)‬ ‫له‌هه‌ولێر تیرۆرك���را‪ 2013 ،‬كاوه‌ گه‌رمیانی‌‬ ‫(رۆژنامه‌نووس) له‌ك���ه‌الر تیرۆركرا‪2016 ،‬‬ ‫وه‌دات حس���ێن (رۆژنامه‌ن���ووس) له‌دهۆك‬ ‫تیرۆرك���را‪ ،‬مانگی‌ ‪11‬ی‌ ‪ 2016‬هۆش���یاری‌‬ ‫ئیس���ماعیل (مامۆس���تای‌ ئاینی‌) لە‌هه‌ولێر‬ ‫تیرۆرك���را‪ ،‬مانگ���ی‌ ته‌مم���وزی‌ ئه‌مس���اڵ‬ ‫ئه‌حم���ه‌دی‌ دێ���رێ‌ (مامۆس���تای‌ ئاین���ی‌)‬ ‫لە‌قه‌اڵدزێ‌ تیرۆركرا‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ له‌زۆن���ی‌ زه‌رد رێگ���ه‌‬ ‫به‌مامۆس���تایان ن���ه‌درا خۆپیش���اندان دژی‌‬ ‫دواكه‌وتن‌و پاش���ه‌كه‌وتی‌ موچه‌ بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫مامۆس���تایانی‌ س���لێمانی‌ زیاتر له‌دوو مانگ‬ ‫بایكۆت��� ‌ی ده‌وامیان كرد‌و خۆپیش���اندانیان‬ ‫ئه‌نجام���دا‪ ،‬بایكۆتكردنه‌ك���ه‌ به‌س���وتانی‌‬ ‫ئۆتۆمبێل���ی‌ رێكخه‌رانی‌ خۆپیش���اندانه‌كان‬ ‫كۆتاییان هات‪.‬‬ ‫س���ه‌نته‌ری‌ میترۆ ش���ه‌ش مانگ جارێك‬ ‫پێشێلكارییه‌كان به‌رامبه‌ر به‌رۆژنامه‌نوسان‬ ‫باڵوده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ڕه‌حم���ان غه‌ریب‪ ،‬رێكخه‌ری‌‬ ‫س���ه‌نته‌ره‌كه‌ ئاماژه‌ب���ه‌وه‌ده‌كات ئ���ه‌وان‬ ‫پێشێلكارییه‌كان له‌سه‌ر ئه‌ساسی‌ پارێزگا‌و‬ ‫ناوچه‌كان هه‌ژمارناكه‌ن له‌سه‌ر ئه‌ساسێكی‌‬ ‫نیشتمانی‌ پێشێلكارییه‌كان ده‌خه‌نه‌ڕوو‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌"نیقاش"ی‌ وت "وتومانه‌ ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫ئه‌م هه‌رێمه‌ هێش���تا وه‌كو عه‌قڵیه‌تی‌ شاخ‬ ‫س���ه‌یری‌ ئ���ازادی‌ رۆژنامه‌نوس���ی‌ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌دهۆك یان س���لێمانی‌‌و یان هه‌ولێر‬ ‫دانیشتوه‌ هه‌مان چاره‌نوسی‌ هه‌یه‌‪ ،‬هه‌رگیز‬ ‫نه‌مانوت���وه‌ س���لێمانی‌ له‌هه‌ولێر باش���تره‌‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك كه‌س ه���ه‌ن له‌ن���او حزبه‌كانی‌‬ ‫سلێمانی‌‌و ده‌ستڕۆیش���توو له‌ناو حكومه‌ت‬ ‫ئه‌گه‌ر بێتو بۆیان بلوێت وه‌كو س���ه‌رده‌می‌‬ ‫شاخ كارده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫رێكخه‌ری‌ سه‌نته‌ری‌ میترۆ‪ ،‬جه‌ختیكرده‌وه‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌ بارودۆخی‌ رۆژنامه‌وانی‌‬ ‫له‌هه‌رێم خراپه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندی‌ به‌و عه‌قڵیه‌ته‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ له‌ناو حزبه‌كاندا بااڵده‌سته‌‪.‬‬ ‫هه‌رچ���ی‌ ده‌زگا ئه‌منییه‌كانیش���ه‌ خۆیان‬ ‫له‌قسه‌كردن له‌سه‌ر ئه‌م حاڵه‌تانه‌ ده‌بوێرن‌و‬ ‫ده‌ڵێن دۆسێكان له‌دادگان‪ ،‬دادگاش تائێستا‬ ‫هیچیانی‌ بۆ یه‌كالیی‌ نه‌كراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئێس���تا خه‌می‌ ده‌نگه‌ ناڕازییه‌كان ئه‌وه‌یه‌‬ ‫له‌كوردس���تان جێیه‌ك نه‌م���اوه‌ په‌نای‌ بۆ‬ ‫ببه‌ن‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و س���نوره‌ی‌ به‌هۆی‌ شه‌ڕی‌‬ ‫ناوخۆوه‌ له‌نێوان دوو هێزه‌كه‌دا كێشرابوو‪،‬‬ ‫ئێس���تا هیچ جیاوازییه‌كی‌ ئه‌وتۆی‌ نه‌ماوه‌‬ ‫ب���ۆ ئه‌وان‌و ه���ه‌ردوو به‌ره‌ك���ه‌ وه‌ك یه‌كی‌‬ ‫لێهاتووه‌‪.‬‬

‫تاوانێك ‌ی ده‌گمه‌ن‪ ..‬چیرۆكی ئه‌و ئاوار‌ه موسڵییه‌ی له‌نه‌جه‌ف خێزانه‌كه‌ی سووتاند‬ ‫نیقاش‪ ،‬قاسم ئەلکەعبی‬ ‫پیاوێ���ك له‌ئاواره‌یی���دا هه‌م���وو ئه‌ندامان��� ‌ی‬ ‫خێزانه‌ك���ه‌ی‌ پێك���ه‌وه‌ ده‌س���وتێنێت‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫ناونیش���انی‌ ئ���ه‌و چیرۆكه‌ی���ه‌ ك��� ‌ه ناكرێت‬ ‫به‌ئاسانی‌ باوه‌ڕ ‌ی پێبكرێت‪.‬‬ ‫له‌كاتێكدا دایكه‌كه‌ ئاگری تێبه‌رببو هه‌وڵیدا‬ ‫حس���ێنی كوڕی رزگار ب���كات‌و لە‌ژێر قه‌راغی‬ ‫ده‌رگا كڵپه‌سه‌ندووه‌كه‌وه‌ ده‌ریكرده‌ ده‌ره‌وه‌‌و‬ ‫ئێس���تا له‌ژیانێكدای���ه‌ كه‌ ش���ه‌ش ئه‌ندامی‬ ‫خێزانه‌كه‌ی تێدا له‌ده‌ستداوه‌‌و ته‌نیا یه‌ك برا‌و‬ ‫باوكی بۆ ماوه‌ته‌و‌ه كه‌ ئه‌ویش لە‌زینداندایه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ خێزانه‌كه‌ی سوتاندووه‌‪.‬‬ ‫لە‌شوێنی رووداوه‌كه‌دا هه‌ندێك شوێنه‌واری‬ ‫ئاگره‌كه‌‌و جلوبه‌رگی په‌رش���وباڵو لێره‌‌و له‌وێ‬ ‫ده‌بینرێن‪ ،‬ئ���ه‌و خانووه‌ی خێزانێكی ئاواره‌ی‬ ‫قه‌زای ته‌له‌عفه‌ری موس���ڵی تێدا نیشته‌جێبو‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ پش���ت كه‌ژاوه‌ی حسێنییه‌كان ك ‌ه‬ ‫به‌درێژایی رێگای (‪ 37‬كم) له‌باكووری شاری‬ ‫نه‌جه‌ف باڵوبونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫دڵته‌نگ���ی باڵ���ی به‌س���ه‌ر خانووه‌ك���ه‌‌و‬ ‫دارخورماكان���ی ده‌وروب���ه‌ردا كێش���ابوو‪،‬‬ ‫دراوس���ێكه‌ ده‌رگاكه‌ی كرده‌وه‌‌و بینی پێاڵوی‬ ‫منداڵێك‌و گه‌نمی سووتا‌و له‌ناوه‌ڕاستی ژوور‌ه‬ ‫تێكچووه‌كان���ی خانووه‌ك���ه‌دا كه‌وت���وون ك ‌ه‬

‫رووبه‌ره‌كه‌ی لە‌‪ 200‬مه‌تر زیاتر نابێت‪ ،‬هاوكات‬ ‫لە‌ژوورێك���ی تردا كه‌مێ���ك خورما‌و كاڵوێك‌و‬ ‫پێاڵوی گه‌نجێك به‌دیده‌كرێن‪.‬‬ ‫حس���ێن (‪ 12‬س���اڵ) تاكه‌ رزگاربووی ئه‌و‬ ‫تاوانه‌ی ‌ه ك ‌ه باوكی لە‌س���ه‌عات دووی شه‌ودا‬ ‫ئه‌نجام���ی دا‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێ���ت "بە‌هاواری دایكم‬ ‫خه‌به‌رم ب���ووه‌و‌ه ك ‌ه هه‌وڵ���ی ده‌دا ده‌رگای‬ ‫ژووره‌ك���ه‌ بكاته‌وه‌ تا رزگارم ب���كات‪ ،‬دوای‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی هه‌موو هه‌وڵه‌كان شكس���تیان هێنا‪،‬‬ ‫كه‌مێك ده‌رگاكه‌ی راكێش���ا‌و بە‌توندی پاڵی‬ ‫پێوه‌نام بۆ ده‌ره‌وه‌‌و بە‌ترس‌و سه‌رسوڕمانێكی‬ ‫زۆره‌و‌ه ل���ه‌و كاره‌دا س���ه‌ركه‌وتووبووم‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌نده‌م پێكرا بچم��� ‌ه ئه‌و ژووره‌ی براكه‌م‌و‬ ‫هاوس���ه‌ره‌كه‌ی‌و تاك ‌ه كچه‌كه‌یانی تێدا ده‌ژین‬ ‫كه‌ ته‌مه‌نی لە‌پێنج مانگ زیاتر نابێت"‪.‬‬ ‫حسێن ك ‌ه بە‌ئارامی فرمێسك بە‌چاوه‌كانیدا‬ ‫ده‌هاتن���ه‌ خواره‌وه‌ كاتێك ئ���ه‌و بارودۆخه‌ی‬ ‫ده‌هات���ه‌وه‌ یاد ك���ه‌ پێیدا تێپه‌ڕی���وه‌‪ ،‬زیاتر‬ ‫وتی "تائێس���تاش ده‌نگ‌و هاواری خوش���ك‌و‬ ‫براكانم لە‌مێش���كمدایه‌‌و ته‌نانه‌ت لە‌خه‌ونیشدا‬ ‫ئه‌و بارودۆخه‌م بیرده‌كه‌وێته‌وه‌‌و لە‌ترس���اندا‬ ‫له‌خه‌و راده‌چڵه‌كم‪ ،‬حه‌سه‌نێنی برابچووكم بیر‬ ‫ده‌كه‌وێته‌وه‌ ك ‌ه دووه‌م به‌هاری ته‌مه‌نی ته‌واو‬ ‫نه‌كردب���و ئاگر لە‌هه‌موو الیه‌ك���ه‌وه‌ گه‌مارۆی‬ ‫داب���وو‪ ،‬هه‌رچی فاتمه‌ی خوشكیش���م ‌ه ئه‌وا‬ ‫ئاگری گرتبو بە‌نێو ژووره‌كه‌دا رایده‌كر‌و لە‌تاو‬

‫زۆری ئازار هاواری ده‌كرد"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‪" :‬دایكم له‌پێناوی مندا خۆیكرد‌ه‬ ‫قوربان���ی‪ ،‬هێش���تا هه‌س���ت بە‌په‌نجه‌كان���ی‬ ‫ده‌كه‌م كاتێك پاڵی���ان پێوه‌نام بۆ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫ژووره‌ك���ه‌‌و ئاگ���ر لە‌دامێن���ی جلوبه‌رگه‌كه‌ی‬ ‫به‌رببوو‪ ،‬به‌اڵم دڵته‌نگییه‌كه‌م زیاتر بو كاتێك‬ ‫هه‌وڵمدا ده‌رگای ژووره‌ك��� ‌ه بكه‌مه‌و‌ه كه‌چی‬ ‫باوكم بە‌به‌رد لێیده‌دام‌و هاواری كرد لێگه‌ڕ ‌ێ‬ ‫ب���ا ئاگره‌كه‌ بیانس���ووتێنێت له‌و كاته‌ش���دا‬ ‫به‌نزینی لە‌په‌نجه‌ره‌كه‌وه‌ فڕێ ده‌دا‪ ،‬ئیتر هیچ‬ ‫رێگه‌یه‌ك���م له‌به‌رده‌مدا نه‌ما ئه‌وه‌ نه‌بێت په‌نا‬ ‫بۆ دراوس���ێكه‌مان ببه‌م‪ ،‬ب���ه‌اڵم كات دره‌نگ‬ ‫بوو‪ ،‬ئاگره‌كه‌ ش���ه‌ش ئه‌ندامی خێزانه‌كه‌می‬ ‫برد"‪.‬‬ ‫نوری حسێن عه‌لی كوڕ‌ه گه‌وره‌ (‪ 21‬ساڵ)‬ ‫دیاربو هه‌ره‌س���ی هێناوه‌‪ ،‬چونكه‌ نه‌یتوانیو‌ه‬ ‫خێزانه‌كه‌ی له‌بڵێس���ه‌ی ئاگره‌كه‌ رزگار بكات‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی باوكی به‌ش���ێوه‌یه‌كی هیستیری‬ ‫به‌نزینی پێدا كردوون‪ ،‬ئ���ه‌و بە‌دڵته‌نگییه‌و‌ه‬ ‫ده‌ڵێت‪" :‬دوای نیوه‌ ش���ه‌و گوێ���م لە‌براكه‌م‬ ‫ب���و به‌تون���دی له‌ده‌رگاك���ه‌ی ده‌دا‌و هاواری‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬به‌په‌لە‌چووه‌مه‌ ده‌ره‌وه‌‌و بینیم ژووری‬ ‫خێزانه‌كه‌م گڕی گرتووه‌‌و ئاگر لە‌په‌نجه‌ره‌كه‌و‌ه‬ ‫دێت���ه‌ده‌ره‌وه‌‪ ،‬هه‌وڵمدا ده‌رگاك��� ‌ه بكه‌مه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ته‌زووی كاره‌با نه‌یهێشت‪ ،‬بارودۆخه‌ك ‌ه‬ ‫زۆر س���ه‌خت بوو‪ ،‬چونك��� ‌ه نه‌مده‌توانی هیچ‬

‫ش���تێك بكه‌م‌و سه‌یری خێزانه‌كه‌م ده‌كرد ك ‌ه‬ ‫ده‌سووتان"‪.‬‬ ‫نوری هه‌روه‌ها وتیش���ی "باوكم زه‌رخه‌نه‌ی‬ ‫ده‌كرد كاتێك س���ه‌یری ئاگره‌كه‌ی ده‌كرد ك ‌ه‬ ‫هه‌موو ش���تێكی ناو ژووره‌ك ‌ه ده‌سووتێنێت‪،‬‬ ‫له‌و كاته‌دا به‌خه‌یاڵم���دا نه‌ده‌هات باوكم ئه‌و‬ ‫كاره‌ی كردبێت‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌و‌ه ده‌ركه‌وت ك ‌ه‬ ‫باوكم ئاگری لە‌ژووره‌كه‌ به‌رداوه‌‌و به‌بێ ئه‌وه‌ی‬ ‫دایكم‌و براكانم هه‌س���تی پێبك���ه‌ن به‌نزینی‬ ‫بردوه‌ته‌ ژووره‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و وه‌س���فی بارودۆخی باوك���ی ده‌كات‌و‬ ‫ده‌ڵێت "باوكم نه‌خۆشی په‌ركه‌می هه‌یه‌‌و ناو‬ ‫به‌ناو لێیده‌دا‪ ،‬ئه‌و كاری نه‌ده‌كرد‪ ،‬منیش زوو‬ ‫چوومه‌ بازار تا كاربكه‌م بۆ بژێوی خێزانه‌كه‌م‪،‬‬ ‫خه‌ونیش���م ئه‌و‌ه بو خوشك‌و براكانم لە‌زانكۆ‬ ‫ببینم‪ ،‬به‌اڵم قه‌ده‌ر هه‌موو خه‌ون‌و ئاواته‌كانی‬ ‫بردم‪ ،‬بۆی���ه‌ بڕیارمدا له‌گ���ه‌ڵ ماڵی خاڵمدا‬ ‫نیش���ته‌جێ بم‌و ئومێدمان هه‌بو بگه‌ڕێینه‌و‌ه‬ ‫خانووه‌ داڕماوه‌كه‌مان لە‌ش���اری ته‌له‌عفه‌ر ك ‌ه‬ ‫له‌س���اڵی ‪2014‬وه‌ لێی ئ���اواره‌ بووین ئه‌ویش‬ ‫دوای ئازاداكردنی به‌م دواییانه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌وباره‌یه‌و‌ه فه‌یس���ه‌ڵ سادق دراوسێ‬ ‫خێزانه‌كه‌ كه‌ له‌و نزیكان ‌ه نیشته‌جێیه‌‪ ،‬وتی‪:‬‬ ‫"دوای نیوه‌ش���ه‌و دراوس���ێكه‌مان لە‌ده‌رگای‬ ‫دا‌و ل���ە‌رووداوی ئاگره‌كه‌ ئ���اگاداری كردین‪،‬‬ ‫بینیمان ژووره‌كه‌ گڕیگرتووه‌‌و به‌هۆی به‌هێزی‬

‫ئاگره‌كه‌وه‌ كه‌س ناتوانێ���ت خێزانه‌كه‌ رزگار‬ ‫بكات هه‌رچه‌نده‌ هه‌وڵی زۆر درا"‪.‬‬ ‫وتیشی "باوكی خێزانه‌كه‌ گرفتی ده‌ره‌وونی‬ ‫هه‌ب���و نه‌یده‌توانی تێك���ه‌اڵوی خه‌ڵك ببێت‪،‬‬ ‫هه‌میش���ه‌ ح���ه‌زی ده‌ك���رد ب���ۆ ماوه‌یه‌كی‬ ‫دوورودرێ���ژ بە‌ته‌نی���ا دابنیش���ێت‪ ،‬پێموای ‌ه‬ ‫ئاواره‌بون���ی لە‌ته‌له‌عف���ه‌ر كاریگ���ه‌ری زۆری‬ ‫له‌س���ه‌ر حاڵه‌ته‌كه‌ی هه‌بوو‪ ،‬ئه‌م ‌ه سه‌ره‌ڕای‬ ‫ئه‌وه‌ی خێزانه‌كه‌ كێشه‌ی داراییشی هه‌بوو"‪.‬‬ ‫عه‌مید ماجید عابدی فه‌رمانده‌ی پۆلیس���ی‬ ‫نه‌جه‌ف وتی "باوكه‌كه‌ دان���ی بە‌ئه‌نجامدانی‬ ‫تاوانه‌ك���ه‌دا ناوه‌‌و خراوه‌ت���ه‌ زیندانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫به‌ده‌س���ت گرفتی ده‌روونیی���ه‌وه‌ ده‌ناڵێنێت‬ ‫به‌ه���ۆی بارودۆخ���ی خراپی بژێ���وی‌و جگ ‌ه‬

‫له‌وه‌ش نه‌خۆشی په‌ركه‌می له‌گه‌ڵدایه‌"‪.‬‬ ‫دكت���ۆر مونی���ره‌ محه‌م���ه‌د پس���پۆری‬ ‫ده‌روونناس���ی ده‌ڵێت "ئه‌م حاڵه‌ت ‌ه بە‌یه‌كێك‬ ‫لە‌حاڵه‌ته‌ ش���ازه‌كان داده‌نرێت ك ‌ه له‌جیهاندا‬ ‫ئه‌نج���ام ده‌درێن‪ ،‬ئه‌ویش به‌هۆی گه‌یش���تنی‬ ‫كه‌س���ه‌كه‌ بە‌نائومێدبون لە‌ژی���ان له‌ئه‌نجامی‬ ‫فه‌راه���ه‌م نه‌بون���ی ژیانێك���ی ئاس���ووده‌ بۆ‬ ‫خێزانه‌كه‌ی یاخود به‌هۆی نه‌خۆشی ده‌روونی‬ ‫یان ده‌مارییه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ده‌ش���ڵێت "رووداوی ئ���ه‌و ئاواره‌ی���ه‌ی‬ ‫خێزانه‌كه‌ی س���ووتاندوو‌ه به‌شێكی ده‌كه‌وێت ‌ه‬ ‫ئه‌س���تۆی ده‌وڵه‌ت كه‌ ك��� ‌هش‌و هه‌وا‌و بژێوی‬ ‫بۆ ئه‌و ئاوارن ‌ه دابین نه‌كردووه‌ كه‌ بە‌نابه‌دڵی‬ ‫لە‌شاره‌كانیان ئاواره‌ بون"‪.‬‬

‫ئه‌و ژووره‌ی‌ ئاگره‌كه‌ی‌ تیا كه‌وته‌وه‌‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ری جوانی گره‌وی‌ شه‌ڕه‌ كه‌ڵه‌شێر سه‌ر ‌هی‌ بۆ‬ ‫چۆن خۆت لە‌چرچی‌‬ ‫"مه‌گه‌ر ته‌نها خۆم بزانم كاتێك كه‌ڵه‌شێره‌كه‌م كه‌ڵه‌شێری‬

‫)‪ )593‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/19‬‬

‫ده‌موچاو ئه‌پارێزیت؟‬

‫به‌چه‌ند هه‌نگاوێ���ك ده‌توانیت‬ ‫رێگری‌ بكه‌یت له‌دروست بوون ‌‬ ‫ی‬ ‫چرچی‌ ده‌موچاو كه‌ئه‌وانیش‪.‬‬ ‫ به‌كار هێنان���ی‌ دژه‌ لە‌هه‌موو‬‫كات‌و‌و ه‌رزێك���دا چونكه‌ نزیكه‌‬ ‫‪%90‬ی‌ چرچ���ی‌ ده‌موچ���او‬ ‫هۆكاره‌كه‌ی‌ تیشكی‌ هه‌تاوه‌‪.‬‬ ‫ به‌كارهێنانی‌ چاویلكه‌ی‌ هه‌تاو‬‫كه‌مرۆڤ ده‌پارێزێت له‌دروس���ت‬

‫بونی‌ چرچی‌ ده‌وروبه‌ری‌ چاو‪.‬‬ ‫ له‌سه‌رده‌م مه‌خه‌وه‌چونكه‌چه‌ند‬‫كاتژمێرێ���ك نوس���تن ب���ه‌و‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ئه‌بێته‌ هۆی‌ دروس���ت‬ ‫بوونی‌ چرچی‌ ده‌موچاو‪.‬‬ ‫ پش���ت به‌خواردنه‌ده‌ریایه‌كان‬‫ببه ‌س���ته ‌چو نكه ‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌نده‌به‌ئۆمیگا‪ 3‬كه‌یه‌كێكه‌‬ ‫له‌پێویستیه‌ سه‌ره‌كێانی‌ پێست‪.‬‬

‫س���ەنتەری میدیکاڵ‪ :‬به‌ختیاری ـ ش���ه‌قامی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫به‌رامبه‌ری‌ سالۆن ئه‌سته‌نبوڵ‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫چایخانه‌یه‌ك له‌سلێمانی‌ هه‌وادارنی‌‬ ‫شه‌ڕه‌كه‌ڵه‌شێر له‌ده‌روی‌ خۆی‌ كۆده‌كاته‌وه‌‬ ‫به‌جۆرێك كاتێك ده‌چیته‌ ئه‌و چایخانه‌یه‌‬ ‫له‌به‌ر خوێندنی‌ كه‌ڵه‌شێرو مامه‌ڵه‌ی‌ گره‌وی‌‬ ‫خاوه‌نی‌ كه‌ڵه‌شێره‌كان له‌گه‌ڵ یه‌كتری‌‬ ‫گوێت له‌هیچی‌ دیكه‌ نابێت‪.‬‬

‫ دوركه‌وتنه‌وه‌له‌خواردنی‌ خو ‌‬‫ێ‬ ‫زۆر چونك���ه‌ ئه‌بێته‌هه‌ڵمژین���ی‌‬ ‫ئاوێك���ی‌ زۆر‌و دوات���ر ئ���اوی‌‬ ‫پێویس���ت بۆل���ه‌ش نامێنێت‌و‌و‬ ‫شك ده‌بێت‪.‬‬ ‫ دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌جگه‌ره‌كێشان‬‫چونكه‌ئه‌بێته‌ه���ۆی‌ له‌ناوبردنی‌‬ ‫مادده‌ی‌ كۆالجین كه‌ له‌ژێرپێستدا‬ ‫هه‌یه‌و گه‌نجی‌ پێده‌به‌خشێت‪.‬‬

‫ژماره‌ ته‌له‌فۆنی‌ ‪0533183536 - 07706581971‬‬ ‫فه‌یسبوك‪medicalclinicsuly :‬‬

‫س���یروان گه‌نجێك���ی‌ ته‌م���ه‌ن ‪38‬‬ ‫س���اڵه‌و لە‌هه‌ڵه‌بجه‌وه‌ هاتۆته‌ س���لێمانی‌‌و‬ ‫كه‌ڵه‌شێره‌كه‌ی‌ هێناوه‌ بۆ چایخانه‌كه‌و چه‌ند‬ ‫ئۆتۆمبێلێكی‌ ش���وێن كه‌وت���ون له‌هاوڕێ‌‌و‬ ‫خزمان���ی‌ تا له‌مه‌یدانی‌ ش���ه‌ڕه‌ كه‌ڵه‌ش���ێر‬ ‫گره‌و له‌گه‌ڵ كه‌س���ێكی‌ دیكه‌دا ببه‌س���تێت‬ ‫ئاخۆ كه‌ڵه‌ش���ێره‌كه‌ی‌ ماوه‌ی‌ چه‌ند كاتژمێر‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بێت له‌ش���ه‌ڕكردن‌و ش���ه‌ڕه‌كه‌‬ ‫ده‌بات���ه‌وه‌ ی���ان ن���ا‪ ،‬كه‌ماوه‌ی‌ دو س���اڵه‌‬ ‫به‌خێوی‌ ده‌كات‌و‌و ه‌ك كه‌ڵه‌ش���ێری‌ ش���ه‌ڕ‬ ‫ئاماده‌ی‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫سیروان‌و تی‌ "شه‌ڕه‌ كه‌ڵه‌شێر گه‌وره‌ترین‬ ‫خولی���ای‌ ژیانم���ه‌‪ ،‬له‌پێناوی‌ ئ���ه‌و كاره‌دا‬ ‫چه‌ندین شه‌وو رۆژم له‌شارو قه‌زاو ناحیه‌كانی‌‬ ‫كوردس���تان به‌س���ه‌ربردوه‌ تا بتوانم شه‌ڕه‌‬ ‫كه‌ڵه‌ش���ێری‌ كه‌س���انی‌ دیكه‌ ببینم‌و خۆشم‬ ‫كه‌ڵه‌ش���ێر بكڕم‌و ئاماده‌ی بكه‌م بۆ ش���ه‌ڕ‪،‬‬ ‫مه‌گه‌ر ته‌نها خۆم بزانم كاتێك كه‌ڵه‌شێره‌كه‌م‬ ‫ش���ه‌ڕده‌كات‌و دواجار كه‌ڵه‌شێری‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫ده‌به‌زێنێ‌ چه‌ند دڵخۆش���م كه‌خۆش���یه‌كه‌ی‌‬ ‫باس ناكرێت‪ ،‬هه‌ركه‌سه‌و هیوایه‌تێكی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫منیش ئه‌وه‌ هیوایه‌ته‌مه‌"‪.‬‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ چاوه‌ڕوانی‌ ش���ه‌ڕه‌ كه‌ڵه‌ش���ێردا‬ ‫ه���ه‌ردو كه‌ڵه‌ش���ێری‌ س���یروان‌و پش���كۆ‬ ‫پێگ هه‌ڵپڕژان بۆ ش���ه‌ڕ‪ ،‬ل���ه‌و نێوه‌نده‌دا‬ ‫هه‌رچی‌ هه‌ڵده‌س���تا له‌میوانانی‌ ئه‌و ش���ه‌ڕه‌‬ ‫كه‌ڵه‌ش���ێره‌‪ ،‬كه‌ كه‌ڵه‌شێره‌كه‌ی‌ سیروان دو‬ ‫س���اڵی‌ ته‌مه‌ن بو له‌جۆری‌ ش���امی‌ توركی‌‬ ‫بو هه‌رچی‌ كه‌ڵه‌ش���ێره‌كه‌ی‌ پش���كۆش بو‬ ‫ساڵیك‌و هه‌شت مانگ بو‪ ،‬ناوبژیوان ناوبژی‌‬ ‫ده‌كردو جه‌ماوه‌ری‌ ش���ه‌ڕه‌ كه‌ڵه‌ش���ێره‌كه‌‬ ‫به‌دیقه‌ته‌وه‌‌و رد ده‌بونه‌وه‌‌و گره‌ویان ده‌كرد‪،‬‬

‫یه‌كێك له‌به‌شداربوان بیست هه‌زاری‌ له‌سه‌ر‬ ‫كه‌ڵه‌شێره‌كه‌ی‌ سیروان كرده‌ گره‌و یه‌كێكی‌‬ ‫دیك���ه‌ش له‌والت���ر كه‌دانیش���تبو‌و تی‌ ئه‌وه‌‬ ‫منیش بیس���ت هه‌زار له‌سه‌ر كه‌ڵه‌شێره‌كه‌ی‌‬ ‫پشكۆ داده‌نیم‌و شه‌ڕه‌كه‌ به‌رده‌وام بو گره‌و‬ ‫كردن له‌س���ه‌ر شه‌ڕه‌كه‌ڵه‌ش���ێری‌ سیروان‌و‬ ‫پش���كۆ تا سێ‌ س���ه‌د دۆالر رۆیشت بو‪ ،‬كه‌‬ ‫شه‌ڕه‌ كه‌ڵه‌ش���ێریش به‌رده‌وام بو هیچكام‬ ‫له‌كه‌ڵه‌ش���ێره‌كان نه‌به‌زیی‌ ب���ون هه‌رچه‌ند‬

‫ده‌رون كاره‌ ده‌ستیه‌كانی‌ ده‌گاته‌ ئه‌وروپا‬ ‫"زۆربەی کارە هونەرییەکانم بۆ رازاندنەوەی ماڵە"‬

‫شیروان كه‌ركوكی‌‪:‬‬

‫گۆرانییەک بۆ س‬

‫ه‌ك گڵ‌و توكڵ���ی‌ دارو به‌ردو گه‌اڵو‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫چه‌ندین پێكهاته‌ی‌ دیكه‌‌وه‌‪ ،‬زۆربه‌ی‌‬ ‫كاره‌كانم‌و ه‌ك گۆزه‌و جێگه‌ی‌ مۆم‌و‬ ‫ده‌رون ماوه‌ی‌ ده‌ ساڵه‌ خه‌ریكی‌‬ ‫كاری‌ س���یرامیك‌و چ���وار چێوه‌ی‌‬ ‫كاری‌ ده‌ستییه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫ئاوێنه‌‌و جێگه‌ی‌ كلینێكس‌و جێگه‌ی‌‬ ‫"زۆربه‌ی‌ كاره‌كانم بۆ فه‌رمانگه‌و‬ ‫كافتریاكان‌و هاواڵتیانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‌و خۆڵ سه‌رجه‌م ئه‌و كارانه‌ی‌ ده‌بێته‌‬ ‫هۆی‌ رازاندنه‌وه‌‌و جوانكردنی‌ ناوماڵ‬ ‫اڵته‌"‪.‬‬ ‫كه‌ زۆرینه‌یان كاری‌ هه‌ڵواسینن"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "به‌ه���ۆی‌ ده‌ركه‌وتنی‌‬ ‫ده‌رون س���ابیر له‌شاری‌ سلێمانی‌‬ ‫نیش���ته‌جێیه‌‌و رۆژان���ه‌ پێن���ج بۆ كاره‌كان���م‌و ده‌ركه‌وتنم ب���ه‌وكاره‌‬ ‫ش���ه‌ش كاتژمێرێ���ك س���ه‌رقاڵی‌ به‌شداری‌ چه‌ندین فستیڤاڵم كردوه‌‬ ‫كاره‌ ده‌س���تیه‌كانیه‌تی‌ـ ئ��� ‌هو‌و كاره‌كان���م جێگ���ه‌ی‌ ره‌زامه‌ن���دی‌‬ ‫ت���ی‌ "له‌قۆناغ���ی‌ س���ه‌ره‌تایی‌ زۆر به‌ش���داربوان ب���وه‌و به‌گه‌رم���ی‌‬ ‫ئ���اره‌زوی‌‌و ێنه‌كێش���انم ده‌ك���رد‌و پێشوازی‌ لێكراوه‌‌و ماوه‌ی‌ دو ساڵ‬ ‫به‌شداری‌ چه‌ندین پێشانگای‌‌و ێنه‌م ده‌بێت ئه‌ندام���ی‌ كارای‌ ریكخراوی‌‬ ‫ده‌كرد‌و چه‌ندین خه‌اڵتم‌و ه‌رگرتوه‌ گه‌ڕۆكم بۆكاره‌ده‌ستیه‌كانی‌ ژنان‌و‬ ‫دواتر كه‌ چومه‌ قۆناغی‌ دواناوه‌ندی‌ كچان‌و به‌هاوكاری‌ ئ���ه‌و ریكخراوه‌‬ ‫خولیاكه‌م په‌ره‌پێداو ده‌س���تمكرد زۆرتری���ن جێگه‌كانی‌ كوردس���تان‬ ‫ب���ه‌كاری‌ س���یرامیك‌و ه‌ك گۆزه‌و چوی���ن‌و كاره‌كانم���ان پیش���انی‌‬ ‫كوپ���ه‌‌و چه‌ندی���ن كاری‌ دیكه‌ كه‌ كڕیاران���دوه‌ كه‌ زۆرب���ه‌ی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫سه‌ره‌تای‌ كاره‌كانم بۆ رازاندنه‌وه‌ی‌ به‌گه‌رم���ی‌ پێش���وازیان لێك���ردوم‬ ‫ژوره‌ك���ه‌م‌و دواتر بۆ ماڵی‌ خۆمان‌و به‌هۆی‌ سه‌رنج راكێشی‌ كاره‌كانم‌و‬ ‫به‌دی���اری‌ ده‌مبرد ب���ۆ هاوڕێكانم هه‌رزانی‌ نرخه‌كه‌ی‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش���ی‌ ب���ه‌وه‌ ك���رد ماوه‌ی‌‬ ‫زۆریان به‌الوه‌ جوان بو‪ ،‬پێشوازیان‬ ‫كاره‌كان���ی‌ چه‌ندین ش���ه‌وو رۆژی‌‬ ‫لێده‌كردم"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "دواتر بیرۆكه‌ی‌ كاره‌كانم ده‌وێت‪ ،‬ئه‌و‌و تی‌ "ماوه‌ی‌ دو بۆ سێ‌‬ ‫گ���ۆڕی‌ ب���ه‌و كاره‌ نوێیان���ه‌ی‌ كه‌ شه‌و رۆش���ی‌ ده‌وێت بۆ هه‌ركارێك‬ ‫ش���ێوه‌یه‌كی‌ سروش���تیان هه‌یه‌ بۆ تابتوانی���ت كارێك بكه‌یت جیاوازی‌‬ ‫ناوماڵ‌و ئاره‌زوو خولیاو س���ه‌رنجی‌ نه‌بێت له‌گ���ه‌ڵ كاره‌كان���ی‌ بازاڕ‌و‬ ‫خه‌ڵكی‌ راده‌كێشت كه‌ پێكهاته‌كه‌یان كڕیاری‌ هه‌بێت س���ه‌رنجی‌ كڕیاران‬ ‫سه‌رجه‌م كه‌ره‌سته‌ سرۆشتیه‌كانی‌‌و رابكێشێت"‪.‬‬

‫کاوڕ‬ ‫داواکارییەکان���ی‬ ‫خەریک���ە‬ ‫خۆشەویس���تەکەت زی���اد دەکەن‌و‬ ‫دەبن بە‌قورس���اییەك لەسەر شانی‬ ‫تۆ‪ ،‬هەوڵبدە سنوری بۆ دابنێیت‪.‬‬

‫گا‬

‫یه‌كتریان به‌هیالك بردبو‪.‬‬ ‫پشكۆی‌ ته‌مه‌ن ‪ 45‬ساڵ كه‌ موی‌ سه‌ر ‌ی‬ ‫س���پی‌ بوب���ون‌و چاویلكه‌یه‌ك���ی‌ له‌چاودابو‬ ‫له‌چاوه‌ڕوان���ی‌ بردنه‌وه‌ی‌ كه‌ڵه‌ش���ێره‌كه‌ی‌‬ ‫س���ه‌یری‌ كه‌ڵه‌ش���ێره‌كه‌ی‌ ده‌كردو گره‌وی‌‬ ‫هه‌زار دۆالری‌ له‌گ ‌هڵ‌ س���یروان به‌ستبو كه‌‬ ‫كه‌ڵه‌ش���ێره‌كه‌ی‌ له‌ش���ه‌ڕه‌كه‌دا بیبات���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و‌و تی‌ "ته‌مه‌نا ده‌ك���ه‌م بیبمه‌وه‌ چونكه‌‬ ‫چه‌ندین جاری‌ دیكه‌ كه‌ڵه‌شێره‌كه‌م له‌شه‌ڕدا‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫شیروان ماوه‌ی‌ سیانزه‌ ساڵه‌‬ ‫ده‌ستی‌ كردوه‌ به‌كاری‌ هونه‌ری‌‌و‬ ‫هه‌ریه‌ك له‌ئامێره‌كانی‌ كه‌مانچه‌و‬ ‫عود‌و گیتارو جمبوش‌و پیانۆ‬ ‫ده‌ژه‌نێت‌و نوێترین گۆرانی‌ بۆ‬ ‫گشتپرسی‌ تۆماركردوه‌ ئه‌و ده‌ڵێت‬

‫دوانه‌‬

‫رزگارت دەبێ���ت لە‌هەندێك دڵەڕاوکێ‬ ‫ئازاد دەبیت لە‌هەڵس���وکەوتەکانتداو‬ ‫هەندێ���ك بابەت���ی ماددی چارەس���ەر کە بە‌هۆی پەس���تانی زۆری کارکردنەوە‬ ‫دەکەیت‌و رێککەوت���ن دەکەیت لەگەڵ دروس���ت بووب���وون‪ ،‬کەش���ێکی خۆش‬ ‫روودەکاتە ژیانی سۆزداریت‌و داهاتوویەکی‬ ‫دەزگایەکی گەورە‪.‬‬ ‫ئەرێنیتان بۆ دیاری دەکات‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫هەندێ���ك زانیاری���ت پێ���دەگات یان‬ ‫بە‌ج���ۆش‌و خرۆش���ەوە کارەکەکانت‬ ‫ئەنج���ام دەدەی���ت ئەم���ەش‌و ادەکات کۆمەڵێك نهێنی���ت پێدەڵێن‪ ،‬هەوڵبدە‬ ‫کەسانی دەورووبەرەت ئارەزوو بکەن‌و گوێ لەوەبگریت کە دەیڵێن بەبێ ئەوەی‌و‬ ‫ەاڵمدان���ەوەی خراپت هەبێت‪ ،‬بە‌هێمنی‬ ‫ەك تۆ کارەکان ئەنجام بدەن‪.‬‬ ‫مامەڵە لەگەڵ خۆشەویستەکەتدا بکە‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫س���ەرقاڵی کارکردن دەبی���ت بۆ هەندێك‬ ‫پ���ڕۆژە‌و کاری ن���وێ‌و قازان���ج دەکەیت‪،‬‬ ‫کێش���ەکانت لەگەڵ خۆشەویس���تەکەتدا‬ ‫بەرەو تەواوبون دەچێت بۆیە گەش���بین‬ ‫ببە‌و لە‌ئێس���تاوە س���وپرایزی بۆ ئامادە‬ ‫بکە‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫ۆ ده‌گیرێت‬

‫ێ چه‌ند دڵخۆشم"‬ ‫ی به‌رامبه‌ر ده‌به‌زێن ‌‬ ‫‌‬

‫بردویه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م جاره‌ش ئه‌یباته‌وه‌ س���اڵ ‌ی‬ ‫پار له‌شاری‌ كه‌ركوك باوكی‌ ئه‌م كه‌ڵه‌شێره‌ی‌‬ ‫ئێستا شه‌ڕی‌ پێده‌كه‌م گره‌وی‌ حه‌وت هه‌زارو‬ ‫پێنج س���ه‌د دۆالری‌ له‌سه‌ركراوه‌‌و بردۆتیه‌وه‌‬ ‫ئێس���تا هه‌ردو چاوی‌ كوێ���ر بوه‌ به‌كوێریش‬ ‫هه‌ر شه‌ڕده‌كات به‌خێوی‌ ده‌ك ‌هم‌و دڵم نایه‌ت‬ ‫سه‌ری‌ ببڕم‪ ،‬ده‌بێت بمێنێت خزمه‌تی‌ ده‌كه‌م‬ ‫دڵم نایه‌ت بیفه‌وتێنم‌و سه‌ری‌ ببڕم"‪.‬‬ ‫له‌گ���ه‌ل به‌رده‌وامی‌ ش���ه‌ڕه‌ كه‌ڵه‌ش���ێرو‬

‫كۆبونه‌وه‌ی‌ ئه‌و خه‌ڵكانه‌ی‌ بینه‌ری‌ ش���ه‌ڕ‌ه‬ ‫كه‌ڵه‌ش���ێر بون ناوبه‌ناو ی���ه‌ك به‌یه‌كی‌ ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ دانیش���تبون بانگی‌ چایچیه‌كه‌یان‬ ‫ده‌كرد تا چاوو ئاویان ب���ۆ بهێنێت‪ ،‬دڵیان‬ ‫ل���ه‌الی‌ هیچی‌ دیك���ه‌ نه‌مابو ل���ه‌م دنیایه‌دا‬ ‫ته‌نها س���ه‌یری‌ كه‌ڵه‌ش���ێره‌كانیان ده‌كرد‌و‬ ‫له‌پ���ڕ ناوبژیوان���ی‌ كه‌ڵه‌ش���ێره‌كان هه‌ر ده‌‬ ‫خوله‌ك جارێك هاواری‌ ده‌كرد كاتی‌ پشوی‌‬ ‫كه‌ڵه‌شێره‌كانه‌‪ .‬هه‌ریه‌ك له‌سیروان‌و پشكۆ‬ ‫كه‌ڵه‌ش���ێره‌كانیان ده‌گرت‌و سه‌یری‌ نینۆك‌و‬ ‫سه‌رو چاویان ده‌كردن‌و جێ برینداره‌كانیان‬ ‫بۆ ده‌سڕینه‌وه‌ كه‌ پۆپنه‌ی‌ خۆیان خه‌ڵتانی‌‬ ‫خوێن كرد بو‪.‬‬ ‫ئه‌و كه‌ڵه‌ش���ێرانه‌ی‌ ش���ه‌ڕیان پێده‌كرێت‬ ‫سه‌رجه‌میان شامین كه‌ له‌توركیاو ئیرانه‌وه‌‬ ‫دێنه‌ كوردستان‌و ژماره‌یه‌كیشیان له‌ناوخۆدا‬ ‫هه‌ن‌و س���ااڵنه‌ به‌چكه‌یان لێده‌گیرێت كه‌ڵه‌‬ ‫نۆمانگ بۆ س���ێ‌ ساڵ به‌كه‌ڵكی‌ شه‌ڕ كردن‬ ‫دێت كه‌ ته‌مه‌نیان تا چوار س���اڵ به‌ره‌و ژور‬ ‫ده‌ژین"‪.‬‬ ‫ش���ه‌ڕه‌ كه‌ڵه‌ش���ێری‌ پش���كۆ‌و س���یروان‬ ‫كاتژمێ���رو نیوێك���ه‌ به‌رده‌وام���ه‌ ه���ه‌ردو‬ ‫كه‌ڵه‌ش���ێره‌كه‌ هیالك بون خوله‌كی‌ كۆتایی‌‬ ‫نزیكه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی‌ نه‌ب���رد ناوبژیوان كۆتایی‌‬ ‫به‌شه‌ڕه‌ كه‌ڵه‌ش���ێره‌كه‌ هێنا‪ ،‬پشكۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پێشبینی‌ ده‌كرد ده‌رباره‌ی‌ كه‌ڵه‌شێره‌كه‌ی‌‌و‬ ‫اده‌رنه‌چ���و‪ ،‬كه‌ڵه‌ش���ێره‌كه‌ی‌ س���یروان‬ ‫ش���ه‌ڕه‌كه‌ی‌ برده‌وه‌‪ ،‬ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ گره‌ویان‬ ‫كردب���و له‌نێوان خۆیاندا پێكهاتن ناوبژوانی‌‬ ‫س���یروان‌و پش���كۆ‌و چه‌ند كه‌س���ێكی‌ دیكه‌‬ ‫دوركه‌تنه‌وه‌ له‌قه‌ره‌باڵخی‌‌و ده‌ورو ته‌س���لیم‬ ‫كرا‌و هه‌ریه‌كه‌و كه‌ڵه‌شێری‌ خۆی‌ برده‌وه‌ كه‌‬ ‫خه‌ریكی‌ ده‌رمان كردنیان بون‪.‬‬ ‫خاوه‌ن���ی‌ چایخانه‌كه‌‌و ت���ی‌ "ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫دورودرێژه‌ ئه‌م ش���ه‌ڕه‌ كه‌ڵه‌ش���ێره‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫مێژوه‌كه‌ی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ساڵی‌ هه‌شتاكانی‌‬ ‫سه‌ده‌ی‌ رابردو له‌شاری‌ سلێمانی‌ كه‌ داهاتی‌‬ ‫رۆژانه‌مان له‌سه‌ر ئه‌و كاره‌یه‌‪ ،‬خه‌ڵكی‌ چاو‌و‬ ‫ئاو ده‌خۆن‌و له‌گره‌وی‌ ش���ه‌ڕه‌ كه‌ڵه‌شێریش‬ ‫هه‌ر الیه‌ك بیباته‌وه‌‌و به‌ڕێژه‌یه‌كی‌ دیاریكراو‬ ‫شه‌ریكین له‌گه‌ڵیاندا"‪.‬‬

‫)‪ )593‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/19‬‬

‫ئومێد باڵه‌بان‪ :‬هونه‌رو كلتور‬ ‫وایكرد كوردانی‌ جو بزر نه‌بن‬

‫‪11‬‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ ئومێد باڵه‌بانی‌‬ ‫هونه‌رمه‌ند پێشوازیكرد له‌چه‌ند‬ ‫خێزانێكی‌ ئیسرائیلی‌ له‌هه‌ولێر‪،‬‬ ‫باس له‌وه‌ ده‌كات بۆ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫ئاهه‌نگێك ده‌چێته‌ ئۆرشه‌لیم‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "جوله‌كه‌كان خۆشه‌ویستێكی‌‬ ‫بێسنوریان هه‌یه‌ بۆ كورد‌و‬ ‫كوردستان"‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ن���د ئومێ���د باڵه‌ب���ان‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د كه‌ له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪2000‬ه‌وه‌ تامه‌زرۆی‌ بینینی‌ ژه‌نیارێكی‌‬ ‫ی رۆنیۆ‪،‬‬ ‫نه‌یی‌ ئیس���رائیلی‌ بوه‌ به‌ناو ‌‬ ‫هه‌ر ئه‌م تامه‌زرۆ بونه‌ بوه‌ ده‌روازه‌ی‌‬ ‫دروس���تكردنی‌ په‌یوه‌ن���دی له‌گ���ه‌ڵ‌‬ ‫ئیس���رائیلییه‌كان ب���ۆ كردوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ خۆیشی‌ ژه‌نیاری‌ باڵه‌بان‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬ئ ‌هو‌و تی‌ "ك���ه‌ له‌ئاهه‌نگه‌كان‬ ‫جوم ده‌دی‌ به‌جلوبه‌رگی‌ كوردییه‌وه‌‬ ‫گۆرانی���ان به‌كوردی‌ ده‌گ���وت‪ ،‬زۆر‬ ‫سه‌رنجیانڕاده‌كێش���ام‪ ،‬هه‌س���تمكرد‬ ‫ئه‌وه‌ هونه‌رو كلتوره‌‌و ایكردوه‌ له‌وێ‌‬ ‫كوردانی‌ جو بزر نه‌بن"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ته‌كنه‌لۆژی���او ت���ۆڕی‌‬ ‫كۆمه‌الیه‌تی‌ فه‌یس���بوك ئاسانكاریان‬ ‫ب���ۆ ك���ردم له‌دروس���تكردنی‌ ئ���ه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییان���ه‌دا له‌گ���ه‌ڵ‌ كوردان���ی‌‬ ‫ئیس���رائیلی‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت���ی‌ خێزان���ی‌‬ ‫یۆنا"‪.‬‬ ‫ئومێد ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ئیسرائیل جوی‌ به‌ره‌گه‌ز كوردی‌ زۆر‬ ‫تیایه‌‌و تا ئێستاش هه‌ندێكیان كوردی‌‬ ‫ده‌زان���ن‌و هه‌ندێكیش���یان كوردییان‬ ‫له‌بیرچۆته‌وه‌‪ ،‬ئ ‌هو‌و تی‌ "جویه‌ك هه‌یه‌‬ ‫ن���اوی‌ دانیال���ه‌‌و هونه‌رمه‌نده‌و چه‌ند‬ ‫س���اڵێكه‌ په‌یوه‌ندییم هه‌یه‌ له‌گه‌ڵی‌‌و‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ ته‌له‌فونه‌وه‌ قس���ه‌ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫زۆر حه‌زی‌ له‌ئیشه‌كانی‌ منه‌وه‌و هه‌ر‬ ‫له‌ڕێی‌ ئه‌وه‌وه‌ چه‌ند خێزانێكی‌ جوم‬

‫ئومێد باڵەبان لەگەڵ میوانە جوەکانی‬ ‫ناس���ی‌ كه‌ نه‌ورۆزی‌ راب���ردو هاتن‌و‬ ‫ماوه‌ی‌ مانگێك ل���ه‌الی‌ من له‌هه‌ولێر‬ ‫مانه‌وه‌‌و ژماره‌یان ‪ 17‬كه‌س بو"‪.‬‬ ‫ناوب���راو باس ل���ه‌وه‌ش ده‌كات كه‌‬ ‫جوه‌كان زۆر هونه‌ردۆستن‌و هونه‌ری‌‬ ‫كوردییان زۆر خ���ۆش ده‌وێت‪ ،‬ئه‌و‌و‬ ‫تی‌ "ئ���ه‌و خێزانان���ه‌ی‌ به‌میوانداری‌‬ ‫هاتن جوی‌ شنۆو بۆكان بون‌و پێش‬ ‫هاتنه‌س���ه‌ركاری‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌‪،‬‬ ‫ئێرانیان به‌جێهێش���توه‌‪ ،‬زۆر حه‌زیان‬ ‫له‌گۆرانی‌ حه‌سه‌ن زیره‌ك بو‪ ،‬ئه‌وانه‌‬ ‫زۆر تام���ه‌زرۆی‌ مۆس���یقا‌و هون���ه‌رو‬ ‫میلۆدی‌‌و تێكس���تی‌ ك���وردی‌ بون‪،‬‬ ‫كوردییه‌كه‌ی���ان زۆر باش نه‌بو به‌اڵم‬ ‫تیایاندا بو هێش���تا كوردی‌ زۆر باش‬

‫ده‌زانی‌‪ ،‬تایبه‌تی‌ دای���ه‌ مازهار‪ ،‬من‬ ‫به‌كوردی‌ قسه‌م له‌گه‌ڵ‌ ده‌كردن"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "پێم س���ه‌یره‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ چه‌ن���د‌و ێنه‌یه‌كم له‌گه‌ڵ‌ ئه‌م‬ ‫دۆس���ته‌ جوان���ه‌ له‌فه‌یس���بوكه‌كه‌م‬ ‫باڵوك���رده‌وه‌‪ ،‬روب���ه‌ڕوی‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌‬ ‫بوم���ه‌وه‌و چه‌ند جارێ���ك به‌ژماره‌ی‌‬ ‫نه‌ناسراو هه‌ڕه‌شه‌م لێكرا‪ ،‬چاوه‌ڕوانم‬ ‫نه‌ده‌كرد باڵوكردن���ه‌وه‌ی‌ ئه‌و‌و ێنانه‌‬ ‫كاردانه‌وه‌ی‌‌و ا خراپی‌ لێبكه‌وێته‌وه‌‪،‬‬ ‫پێمس���ه‌یره‌ ئاس���تی‌ رۆش���نبیریی‌‬ ‫خه‌ڵكێ���ك بگاته‌ ئه‌و ئاس���ته‌ نزمه‌‌و‬ ‫الیه‌نی‌ په‌یوه‌ندیداریشم له‌م هه‌ڕه‌شانه‌‬ ‫ئاگادار كردوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئومێ����د ب����اس ل����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬

‫تا ئێس����تا نه‌چ����وه‌ بۆ ئیس����رائیل‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ پێشتریش داوه‌ت كراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌م نزیكانه‌ ده‌چێته‌ ئیسرائیل‌و‬ ‫ئاهه‌نگێ����ك س����از ده‌كات‪ ،‬ئ ‌هو‌و تی‌‬ ‫"زۆر سه‌رس����امم به‌هونه‌رمه‌ندان����ی‌‬ ‫كوردی‌ ئیس����رائیلی‌‌و ه‌ك حه‌داسا‌و‬ ‫دانیال‌و رۆنیۆ"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئ����ه‌م جوان����ه‌ له‌كورد‬ ‫به‌په‌رۆش����ترن ب����ۆ س����ه‌ربه‌خۆیی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬مه‌گه‌ر دایكی‌ شه‌هید ئه‌و‬ ‫هه‌س����ته‌ی‌ هه‌بێت به‌رامبه‌ر به‌كورد‬ ‫ب����ون‌و س����ه‌ربه‌خۆیی‌ كوردس����تان‪،‬‬ ‫ئه‌وان ش����ه‌ڕ ده‌ك����ه‌ن له‌پێناو ئه‌و‬ ‫مه‌س����ه‌له‌یه‌دا‌و خۆشه‌ویستییان بۆ‬ ‫كورد‌و كوردستان بێسنوره‌"‪.‬‬

‫ئاكۆ سه‌نگاوی‌‪:‬‬ ‫سەربەخۆیی کوردستان دەڵێم دوجار له‌سه‌ر كاره‌ هونه‌رییه‌كانم ده‌ستگیرکراوم‬

‫"له‌چه‌ند ڕۆژی‌ داهاتودا ئه‌لبومێكی‌‬ ‫نوێ‌ گۆرانی‌ باڵو ده‌كه‌وه‌‬ ‫كه‌لە‌دوانزه‌ تراك پێكهاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ند شیروان عبدوللە‌ناوسراو‬ ‫بە‌(شیروان كه‌ركوكی‌) كه‌ ده‌رچوی‌‬ ‫زانكۆی‌ زانسته‌ له‌ش���اری‌ كه‌ركوك‬ ‫به‌شی‌ كۆمپیوته‌ر ئێستا له‌كۆمپانیای‌‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫پێدەچێ���ت ئەم���ڕۆ کیش���ەیەك‬ ‫لە‌کارەکەتتدا دروس���ت ببێت‌و بەمەش‬ ‫بگەڕێیتەوە بۆ کەشێك کە‌و ات دەزانی‬ ‫رزگارت بووە لێی‪ ،‬تەنها پێکەنین کلیلی‬ ‫باشکردنەوە هەموو بابەتە ئاڵۆزەکانە‬

‫باكور كارده‌كات ئه‌و‌و تی‌ "له‌س���اڵی‌‬ ‫‪2006‬دا یه‌ك���ه‌م به‌رهه‌م���ی‌ هونه‌ریم‬ ‫به‌ناوی‌ فریش���ته‌كه‌م تۆماركردوه‌ كه‌‬ ‫ئاوازو هۆنراوه‌ی‌ خۆمه‌و كاری‌ كلیپی‌‬ ‫بۆ ئه‌نجام دراوه‌ كه‌ ده‌نگدانه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫باش���ی‌ له‌ن���او جه‌م���اوه‌ردا هه‌بوه‌‬ ‫هه‌رئه‌وه‌ش‌و ای‌ لێك���ردم به‌رده‌وام‬ ‫بم له‌گۆرانی‌‌و تن كه‌تائێستا خاوه‌نی‌‬ ‫هه‌شت گۆرانیم‌و سه‌رجه‌میان كاری‌‬ ‫كلیپی‌ بۆ ئه‌نجام دراوه‌ كه‌ گۆرانیه‌كان‬ ‫جیاوازن له‌خۆشه‌ویستی‌‌و نیشتمانی‌‬ ‫عیرفانی‌ تێدایه‌‌و له‌كاره‌كانی‌ ئاینده‌مدا‬ ‫بە‌شێوازی‌ كرمانجیش گۆرانی ده‌ڵێم‪،‬‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪2000‬وه‌ ده‌ستم كردوه‌"‪.‬‬ ‫شیروان ئاماژه‌شی‌ به‌وه‌كرد به‌ده‌ر‬ ‫ل���ه‌كاری‌ هونه‌ری‌‌و ش���یعر نوس���ین‬ ‫ده‌س���تڕه‌نگینێكی‌ به‌توانای���ه‌ ئه‌و‌و‬ ‫تی‌ "كاری‌ ئ���اواز دانانم بۆ چه‌ندین‬ ‫هونه‌رمه‌ند كردوه‌‌و زۆربه‌ی‌ به‌رهه‌مه‌‬ ‫هونه‌ریه‌كانم ئ���اوازی‌ خۆمه‌‌و باوكم‬ ‫زۆر هاوكارم ب���وه‌ كه‌ كاری‌ ژه‌نینی‌‬ ‫نه‌ی‌ ده‌كات"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "نوێترین ئه‌لبومی‌ هونه‌ریم‬ ‫به‌م نزیكانه‌ باڵوده‌كه‌وه‌ كه‌لە‌دوانزه‌‬ ‫ت���راك پێكهات���ه‌وه‌ نوێتری���ن كاری‌‬ ‫هونه‌ریم بۆ س���ه‌ربه‌خۆی‌ كوردستان‬ ‫كلیپی‌ بۆ ئه‌نجام دراوه‌ كه‌ش���یعری‌‬ ‫محه‌م���ه‌د پاك���ژه‌و كاری‌ موزیك���ی‌‬ ‫له‌الیه‌ن هێمن حس���ینه‌وه‌ بۆ ئه‌نجام‬ ‫دراوه‌‌و ده‌رهێنان���ی‌ دلێ���ر عوم���ه‌ر‬ ‫بوه‌"‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫بابەتێک���ی م���ادی‌و قەرزێکی کۆن‬ ‫چارەس���ەر دەکەیت‌و ناچ���ار دەبیت‬ ‫رووب���ەڕووی راس���تیەك ببیتەوە کە‬ ‫ئ���ارەزووی ناکەیت‪ ،‬بە‌تەنها قس���ەی‬ ‫خۆش ناتگەیەنێت بە‌هیچ شوێنێك‪.‬‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫هونه‌رمه‌ندی‌ كۆمیدی‌ ئاكۆ‬ ‫ی ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫سه‌نگاو ‌‬ ‫ی‬ ‫دو جار له‌سه‌ر كاری‌ هونه‌ری ‌‬ ‫ی دور‬ ‫ده‌ستگیركراوه‌و له‌كاره‌كه‌ ‌‬ ‫خراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "به‌م‬ ‫ی‬ ‫نزیكان ‌ه به‌رنامه‌یكی‌ ته‌له‌فزیۆن ‌‬ ‫ی ته‌نز ئامێزم ده‌بێت"‪.‬‬ ‫كۆمید ‌‬ ‫ئاك���ۆ محه‌مه‌د‪ ،‬ناوس���راو به‌ئاكۆ‬ ‫ی باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه‬ ‫س���ه‌نگاو ‌‬ ‫ی ‪ 2003‬ب���ۆ یه‌ك���ه‌م ج���ار‬ ‫له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی پێش���كه‌ش كردوه‌‌و‬ ‫نوكت ‌هی‌ مۆبایل ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���یانز‌ه به‌رهه‌می‌ نوكته‌ ‌‬ ‫خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫موبایل���ه‌‌و خ���اوه‌ن هه‌ش���ت فلیم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هونه‌ری‌ خولیایه‌ك ‌‬ ‫كۆمیدییه‌و كار ‌‬ ‫منداڵییه‌تی‌‌و خوازیار‌ه به‌رده‌وامیش‬ ‫ی نواندن‪ ،‬ئه‌و‌و‬ ‫بێت ل���ه‌كاری‌ هونه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاینده‌دا س���ه‌رقاڵ ‌‬ ‫ی "له‌س���اڵ ‌‬ ‫ت‌‬ ‫ی ده‌بم‬ ‫فلیمیك���ی‌ تراژی���دی‌‌و كۆمید ‌‬ ‫ی پێشمه‌رگ ‌ه ك ‌ه باس‬ ‫له‌سه‌نگه‌ره‌كان ‌‬ ‫ی بكات‬ ‫له‌كۆی‌ ژیانی‌ پێش���مه‌رگایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌س���ه‌نگه‌ره‌كانی‌ دژی‌ تیرۆرستان ‌‬ ‫داعش"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی زۆرشت ‌‬ ‫ی هونه‌ر ‌‬ ‫وتیش���ی‌ "كار ‌‬ ‫ی‬ ‫پێبه‌خشیوم له‌ژیانمداو زۆر شتیش ‌‬ ‫ی پێبه‌خشیوم‬ ‫لێوه‌رگرتومه‌ت���ه‌و‌ه ك��� ‌ه به‌داخه‌و‌ه زۆر خه‌مبار بوم به‌اڵم چه‌ند كه‌سێك به‌اڵم هونه‌ر ئه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫زۆركات‌و ه‌ك پێویست ناتوانم بچم ‌ه هاتون‌و تویان ‌ه نوكته‌مان بۆ بگێڕه‌و‌ه ك���ه‌ ده‌چم���ه‌ ه���ه‌ر جێگه‌ی���ه‌ك بۆ‬ ‫زۆر جێگ ‌ه توش���ی‌ قس���ه‌ ده‌بمه‌و‌ه نابێ���ت هونه‌رمه‌ند خه‌مبار بێت كه‌‌و كاروباره‌كانم زۆر ری���زم لێده‌گر ‌نو‌و‬ ‫ی خێزانه‌كه‌ی���ان‌و‬ ‫له‌الیه‌ن خه‌ڵكی���ه‌وه‌‪ ،‬زۆركات هه‌بو‌ه ه‌ك پێویس���ت ناتوانی���ت ئازادبێت‪ ،‬ه‌ك ئه‌ندامێك��� ‌‬

‫که‌‌وان‬ ‫ه���ەوڵ ب���دە بە‌ش���ێوازێکی جدی‬ ‫ت���ر س���ەیری بابەت���ەکان بکەیت بۆ‬ ‫ئەوەی بوونی خۆت بس���ەلمێنیت بۆ‬ ‫ی كاریان له‌گه‌ڵده‌كه‌یت‬ ‫ئه‌وكه‌س���انه‌ ‌‬ ‫ئه‌م هه‌فته‌یه‌ هه‌واڵێك ده‌بیستی‌‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫بە‌هێمن���ی مامەڵ���ە لەگ���ەڵ‬ ‫خۆشەویس���تەکەتدا بک���ە چونک���ە‬ ‫ئەو زۆر هەس���تیارە‌و لە‌هەمان کاتدا‬ ‫کەلەڕەقیشە‪ ،‬ده‌ست كه‌وتێكی‌ دارایت‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫س���ەرکەوتن ل���ە‌دەرگات دەدات‌و‬ ‫پڕۆژەیەک���ی گرنگ‌و نوێ چاوەڕوانت‬ ‫دەکات کە رێڕەوی ژیانت دەگۆڕێت‪،‬‬ ‫لە‌پەیوەندییەک���ی س���ۆزداری نوێدا‬ ‫دەژیت‪.‬‬

‫ی خۆیان سه‌یرم ده‌كه‌ن‌و‬ ‫كه‌س���وكار ‌‬ ‫رێزم لێده‌گرن"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژ‌هی‌ ب���ه‌وه‌ش كرد ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی هاواڵتیانه‌وه‌ زۆری ‌ه ‌‬ ‫ی داخواز ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی كۆمیدیادایه‌و‬ ‫كاره‌كان���ی‌ له‌ب���وار ‌‬ ‫ی نه‌كردۆته‌و‌ه‬ ‫ی تراژی���د ‌‬ ‫بیرم له‌كار ‌‬ ‫ی ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ ب���ۆ‬ ‫ك���ه‌ ه���ۆكار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و جه‌ماوه‌ر‌هی‌ بیس���ه‌رو بینه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كار ‌‬ ‫كاره‌كانیه‌ت���ی‌‌و ئ���اره‌زو ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمیدی‌ ده‌كه‌ن به‌هۆی‌ ئه‌و دۆخ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫روی‌ له‌كوردس���تان كردوه‌‪ ،‬ئه‌و‌و ت ‌‬ ‫ی تراژیدیدا ژیان‬ ‫ی له‌ژیانێك��� ‌‬ ‫"خه‌ڵك ‌‬ ‫به‌سه‌رده‌به‌ن هه‌ربۆی ‌ه پێویست ‌ه ئێم ‌ه‬ ‫ی هاواڵتیان‬ ‫ی رۆژان ‌ه ‌‬ ‫جیاواز له‌ژیان��� ‌‬ ‫كاربكه‌ین"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ناڕه‌زایی‌ به‌رامبه‌ر به‌وه‌ش ده‌ربڕ ‌‬ ‫كه‌ هیچ یاس���ایه‌ك نی ‌ه له‌كوردستان‬ ‫ی هونه‌رمه‌ندان پارێزراوبێت‪،‬‬ ‫تا ماف��� ‌‬ ‫ئه‌و‌و ت���ی‌ "س���ه‌رجه‌م به‌رهه‌مه‌كانم‬ ‫ی نه‌بوای ‌ه‬ ‫ی كراون‌و گه‌ربێتو كۆپ ‌‬ ‫كۆپ ‌‬ ‫سودێکی ماددی زۆرمان دەبو لەبواری‬ ‫ی من‬ ‫بەتایبەتی فیلمدا ئه‌و به‌رهه‌مانه‌ ‌‬ ‫پێشكه‌شم كردون له‌بواری‌ فیلمدا"‪.‬‬ ‫ی "له‌س���ه‌ركاره‌ هونه‌ریه‌كانم‬ ‫وتیش ‌‬ ‫ی‬ ‫دو جار ده‌س���تگیر كراوم به‌بیانو ‌‬ ‫ی كاری‌ سیاسیم كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ئه‌وه‌ راس���تییه‌و له‌چوارچێوی كار‌ه‬ ‫هونه‌ریه‌كانم ده‌رنه‌چوه‌ به‌رده‌وامیش‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ش���ێوه‌ ‌‬ ‫ده‌بم ل���ه‌كاری‌ هونه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌نزئامێ���ز ئه‌و‌ه داخ���وازی‌ خه‌ڵك ‌‬ ‫كوردستانه‌"‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫س���وپرایزی گ���ەورە چاوەڕوانت‬ ‫دەکات‌و قازانجەکان���ت زیات���ر دەبن‬ ‫بۆیە لەم کاتەدا س���وود لەو هەالنە‌و‬ ‫ربگرە کە بۆت دەڕەخسێن‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )593‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/19‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫بیروڕا‬

‫كوردو جو!‬ ‫ئازاد چاالك‬ ‫زۆرجار برا عه‌ره‌به‌كانمان بە‌باش‌و خراپیانه‌و‌ه‬ ‫ئه‌مان شوبهێنن به‌ئسرائیل‌و بە‌جو‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫وه‌ك كورد به‌شێكمان پێی نیگه‌ران ده‌بین‌و‬ ‫هه‌شمانه‌ به‌خۆش���حاڵییه‌و‌ه خه‌ونی سه‌وزو‬ ‫س���وری پێو‌ه ئه‌بینێ! م���ن ناچم ‌ه ناو ئه‌و‬ ‫باس���ه‌ی كه‌ ئای���ا هۆكاره‌كانی ئه‌و باس��� ‌ه‬ ‫نه‌ته‌وه‌یین ی���ا ئاینی‪ ،‬یاخ���ود په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌و گوت���اره‌وه‌ هه‌یه‌ ك���ه‌ به‌درێژایی زیاتر‬ ‫لە‌نیو سه‌ده‌ گوێمان لێی ده‌بێ‌و ئیسرائیل‌و‬ ‫جوله‌كه‌مان وه‌ك شه‌یتان‌و خوێنمژ بۆ وێنا‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ .‬پرس���یاره‌كه‌ ئه‌وه‌ی���ه‌ كورد چی‬ ‫لە‌ج���و ئه‌چێت‌و هه‌رێمی كوردس���تان چی‬ ‫لە‌ئیسرائیل ده‌چێ؟‬ ‫جوله‌ك���ه‌و حی���زب‌و رێكخراوه‌كانی���ان‬ ‫چ���ۆن ئیس���رائیلیان دروس���تكردو چ���ۆن‬ ‫دوای هۆڵۆكۆس���ت توانیان هه‌س���تنه‌وه‌و‬ ‫واڵتیش به‌ڕێو‌ه به‌رن؟ چ���ۆن لە‌ڕوبه‌رێكی‬ ‫زۆر بچوك���دا توانیان ژیان‌و پێش���كه‌وتن‌و‬ ‫ئ���ازادی بۆ خۆیان به‌ده‌س���تبهێنن‌و ده‌ورو‬ ‫به‌ره‌كه‌یان قوتیان ن���ه‌ده‌ن یاخود فڕێیان‬ ‫نه‌ده‌ن���ه‌ ده‌ری���اوه‌؟ ئه‌وه‌ی ك���ه‌ ده‌مه‌وێ‬ ‫باس���ی بكه‌م سیاس���ه‌ت‌و به‌رنامه‌ی كوردو‬ ‫ج���وه‌‪ ،‬ئێم ‌ه چ���ۆن لە‌ی���ه‌ك ده‌چین‌و ئه‌و‬ ‫بواران��� ‌ه كامانه‌ن كه‌ س���ه‌ركرده‌كانی كورد‬ ‫هاوش���انی س���ه‌ركرده‌كانی جوله‌ك ‌ه بیریان‬ ‫ل���ێ كردۆته‌وه‌و هه‌نگاوی جدییان بۆ ناوه‌؟‬ ‫دڵنی���ام ئه‌م بابه‌ت ‌ه گرنگه‌ ناكرێ به‌وتارێك‬ ‫وه‌اڵم بدرێت���ه‌وه‌ به‌ڵكو ده‌بێت ده‌روازه‌یه‌ك‬ ‫بێت بۆ لێكوڵینه‌وه‌و باس���ێكی قوڵ ‌ی تێرو‬ ‫ته‌سه‌ل‪.‬‬ ‫ساڵی ‪ ،1909‬لە‌كه‌ناری ده‌ریاچه‌ی ته‌به‌ریا‬ ‫ج���وه‌كان یه‌كه‌م كۆمه‌ڵگ���ه‌ی هه‌ره‌وه‌زی‌و‬ ‫سه‌ربازی تایبه‌ت به‌خۆیان به‌ناوی كیبۆتس‬ ‫دامه‌زراند‪ .‬ژماره‌ی كیبۆتس���ه‌كان گه‌یشت ‌ه‬ ‫‪ 300‬دانه‌‪ ،‬له‌ساڵی ‪ 2004‬ژماره‌یان دابه‌زی‬ ‫ب���ۆ ‪ 278‬یه‌كه‌‪ ،‬كه‌ هه‌ر یه‌كێكیان لە‌نێوان‬ ‫‪ 40‬ب���ۆ ‪ 1500‬دانە تیای���دا ده‌ژی‌و ژماره‌ی‬

‫تێك���ڕای دانیش���توانی‌ ئه‌و یه‌كان���ه‌ ته‌نها‬ ‫(‪ 126800‬سه‌دوبیس���ت‌و ش���ه‌ش هه‌زار‌و‬ ‫هه‌شت سه‌د) كه‌سه‌‪.‬‬ ‫له‌س���اڵ ‌ی ‪ 1948‬بزوتنه‌وه‌ی س���ه‌هیۆنزمی‬ ‫جیهان���ی س���ودێكی زۆر گ���ه‌وره‌ی‬ ‫له‌كیبۆتس���ه‌كان وه‌رگ���رت‪ ،‬چونك��� ‌ه ئه‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگایانه‌ رێكخراوب���ون‌و هه‌ر یه‌كێكیان‬ ‫حكوم���ه‌ت‌و په‌رله‌مانێك���ی بچوكی تایبه‌ت‬ ‫به‌خ���ۆی هه‌یه‌‌و بڕیارو پێداویس���تیه‌كانیان‬ ‫بە‌ش���ێوه‌یه‌كی ده‌س���ته‌جه‌معی‌‌و یاس���ایی‬ ‫دور لە‌ده‌س���تی دام���و ده‌زگاكان���ی واڵت‬ ‫جێبه‌ج���ێ ده‌كات‪ ،‬س���كرتاریه‌ت‌و دارایی‌و‬ ‫هێزی س���ه‌ربازی بۆ به‌رگریكردن لە‌خۆیان‬ ‫سازكردوه‌‪ ،‬كشتوكاڵ‌و پیشه‌سازی بچوك‌و‬ ‫ئاژه‌ڵ���داری‌و خوێندن‌و گێڕان���ی ئاهه‌نگ‌و‬ ‫بۆن��� ‌ه تایبه‌تیه‌كانیان هه‌موی له‌وێ ئه‌نجام‬ ‫ده‌درێت‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌دا چل���ی به‌رهه‌م���ی كش���توكاڵی‬ ‫ئیس���رائیل‌و له‌س���ه‌دا حه‌وت���ی هه‌نارده‌ی‬ ‫به‌روبوم���ی كش���توكاڵی هی ئه‌م���ان بوه‌‪،‬‬ ‫له‌سه‌دا هه‌شتی وه‌به‌رهێنانی پیشه‌سازیان‬ ‫پێكهێن���او‌ه لە‌كاتێكدا رێژه‌ی دانیش���توانی‬ ‫كیبۆتس���ه‌كان ته‌نها له‌س���ه‌دا دوی رێژه‌ی‬ ‫دانیش���تۆانی ئیس���رائیل ب���وه‌‪ .‬لە‌ماوه‌ی‬ ‫‪ 30‬ساڵی دروس���تبونی ئیسرائیل له‌‪1948‬‬ ‫وه‌ رێ���ژه‌ی به‌ش���داربونی كیبۆتس���ه‌كان‬ ‫لە‌ده‌س���ه‌اڵت‌و حكومه‌ت���دا ‪ 7‬ئه‌وه‌ن���ده‌ی‬ ‫باقی كۆمه‌ڵگای ئیسرائیلە‌له‌وانه‌ بنگۆریۆن‪،‬‬ ‫مۆشێدایان‪ ،‬ش���یمۆن پێرس‌و ئیگال ئالۆن‬ ‫ئه‌م ‌ه جگ ‌ه له‌وه‌ی س���ێ یه‌كی وه‌زیره‌كانی‬ ‫ئیس���رائیل ل���ە‌‪ 1949‬وه‌ هه‌ت���ا ‪ 1967‬هی‬ ‫ئه‌وان بون كه‌ ئ���ه‌وه‌ش ئاماژه‌یه‌كی دیار‌ه‬ ‫بۆ گرنگی فاكته‌ری خۆ رێكخس���تن‌و هێزی‬ ‫ئابوری‌و وه‌به‌رهێنان‪.‬‬ ‫پاش قه‌یرانی ئابوری حكومه‌تی ئیسرائیل‬ ‫س���اڵ ‌ی ‪ 1977‬هاوكاری���ه‌ دارییه‌كان���ی بۆ‬ ‫كیبۆتس���ه‌كان كه‌مك���رده‌وه‌و به‌ش���ێك‬ ‫لە‌ئه‌ندامه‌كانیان چونه‌وه‌ شاره‌كان‌و ژیانێكی‬ ‫جیاوازیان بۆ خۆیان هه‌ڵبژارد‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ته‌نه���ا هه‌ندێك ده‌رس���وو په‌ند‬

‫لە‌جوه‌كان وه‌ربگری���ن‌و به‌راوردیان بكه‌ین‬ ‫به‌كوردو حكومه‌ت‌و حیزبه‌كانی كوردستان‬ ‫بۆمان ده‌رده‌كه‌وێ‌‪:‬‬ ‫‪_1‬ج���و لە‌ه���ه‌ر ش���وێنێك ب���وه‌ هه‌وڵی‬ ‫پاراستنی خۆی‌و سود وه‌رگرتنی داو‌ه لە‌وزه‌و‬ ‫تواناكانی‌و ده‌سته‌وه‌ستان نه‌وه‌ستاوه‌و ته‌نها‬ ‫چاوه‌ڕێی یارمه‌تی ده‌ره‌كی نه‌بوه‌‪ ،‬ن ‌ه له‌كاتی‬ ‫ده‌وڵه‌تی عوس���مانی‌و ن ‌ه له‌كاتی حوكمڕانی‬ ‫ئینگلی���ز‪ ،‬هه‌وڵیانداوه‌ ژی���ان‌و گوزه‌رانیان‬ ‫رێكبخ ‌هن‌و ببنه‌ هێزی حازر به‌ده‌س���ت بۆ‬ ‫پاراستنی بون‌و به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانیان‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئاوڕێك لە‌جۆری بیركردنه‌وه‌ی سیاسیه‌كانی‬ ‫كورد بده‌ینه‌وه‌ ده‌بینین كه‌ زیاتر چاوه‌ڕێی‬ ‫قه‌ده‌رو جواڵندنی سۆزو ده‌ستكه‌وتی حیزبی‬ ‫وكورت مه‌ودا بون‪ ،‬بۆ نمونه‌ پاش راپه‌ڕین‬ ‫به‌هۆی ملمالنێ‌و بیری ته‌سكی حیزبایه‌تی‬ ‫لە‌جیات���ی ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ی كوردس���تان‌و‬ ‫بوژاندنه‌وه‌ی كه‌رتی كشتوكاڵ‌و ئاژه‌ڵداری‌و‬ ‫خزمه‌تكردنی گوندنشینه‌كان به‌پێچه‌وانه‌و‌ه‬ ‫كه‌وتن ‌ه به‌لێش���او دامه‌زراندنی جوتیاران‌و‬ ‫گوندنشینان لە‌حیزب‌و حكومه‌ت‌و خه‌ڵكیان‬ ‫فێ���ری موچه‌ی ب���ه‌الش‌و ته‌مه‌ڵ���ی كردو‬ ‫دێهاته‌كانیان جارێكی تر كوێر كرده‌وه‌!‬ ‫‪_2‬بزاڤ‌و سیاسه‌تمه‌دارو ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانی‬ ‫ج���و ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی ئیس���رائیل هه‌وڵ���ی‬ ‫به‌ده‌ستهێنانی پشتگیری نێو ده‌وڵه‌تیانداوه‌‪،‬‬ ‫بۆ دۆزه‌كه‌یان‌و بە‌شێنه‌یی هانی خه‌ڵكیاندا‬ ‫بچن���ه‌ ئیس���رائیل‌و ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانی���ان‬ ‫لە‌پ���اره‌ی خۆیان كه‌وتن��� ‌ه كڕینی گه‌ڕه‌كی‬ ‫عه‌ره‌ب به‌نرخی به‌رز‌و جوه‌ كۆچكردوه‌كان‬ ‫زۆربه‌یان لە‌كیبۆتس���ه‌كان وناوچه‌كانی تر‬ ‫نیشته‌جێكرد‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ حاڵ‌و كۆششه‌كانی جوه‌كان بو‪ ،‬ئه‌ی‬ ‫س���ه‌ركرده‌‌و حیزبە‌كوردیه‌كان چییانكرد؟‬ ‫سه‌روه‌ت‌و سامانی واڵتیان لە‌نێوان خۆیاندا‬ ‫به‌ش���كرد‪ ،‬خه‌ڵكی���ان روتو ره‌ج���اڵ كرد‪،‬‬ ‫ش���كۆو كه‌رامه‌تی���ان ش���كاندن‪ ،‬لە‌جیاتی‬ ‫هاندان���ی گه‌نجی ك���وردی ده‌ره‌وه‌ی واڵت‬ ‫بۆ گه‌ڕاندنه‌وه‌و خزمه‌تكردنی كوردس���تان‬ ‫بە‌ده‌ی���ان هه‌زار گه‌نجی كوردیان ناچار كرد‬

‫عه‌ره‌ب ناهه‌قیه‌كی‬ ‫گه‌وره‌ی به‌رامبه‌ر‬ ‫ئیسرائیل كرد‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫به‌ده‌سه‌اڵتی كوردی‬ ‫شوبهان‬ ‫خاكی خۆیان به‌جێ بێڵن‌و خۆیان ته‌سلیمی‬ ‫ده‌ستی قه‌ده‌ر بكه‌ن‪.‬‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی كوردی هه‌تا ئه‌مڕۆ‪ ،‬س���ه‌ری‬ ‫زم���ان‌و بن���ی زمانی���ان گله‌ی���ی كردن��� ‌ه‬ ‫لە‌مالیكی‌و لە‌حكومه‌تی‌ عێراق‪ ،‬كه‌ڕێگربون‬ ‫له‌سه‌رفكردنی پاره‌ی ماده‌ی ‪ 140‬له‌كاتێكدا‬ ‫ئه‌یانتوان���ی به‌ش���ێك لە‌س���ه‌دا حه‌ڤده‌ی‬ ‫بودجه‌ی عێراقیان بۆ كه‌ركوك سه‌رفكردایه‌و‬ ‫خزمه‌تگوزاری���ان بێ‌ جیاواز ‌ی پێشكه‌ش���ی‬ ‫هه‌م���وو هاواڵتیانی كه‌رك���وك‌و ناوچه‌كانی‬ ‫ت���ر بكردایه‌‪ ،‬ئ���ه‌وكات نه‌ك ك���وردی ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌ به‌ڵكو عه‌ره‌ب‌و توركمانیش داوای‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی���ان ده‌ك���رد بۆ س���ه‌ر هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬به‌اڵم كه‌ ئه‌مه‌ش���یان نه‌كرد‬ ‫هاتن نه‌وتی كه‌ركوكیش���یان به‌تااڵن بردو‬ ‫كێشه‌و ناكۆكیه‌كانیان بە‌ناشیرینترین شێو‌ه‬ ‫برده‌ كه‌ركوك‪.‬‬ ‫‪3‬ــ جوه‌كان توانیان ده‌وڵه‌ت دروستبكه‌ن‌و‬ ‫به‌رده‌وامی پێبده‌ن‌و گه‌شه‌ی به‌رچاویشیان‬ ‫به‌ده‌ستهێنا‪ ،‬خه‌ڵك وحكومه‌ت بونه‌ پشت‌و‬ ‫په‌ن���ای یه‌كتر‪ ،‬ئ���ه‌وان ده‌وڵه‌تی یاس���او‬ ‫دیموكراتی���ان دامه‌زراندو خۆی���ان پێوه‌ی‬ ‫ملك���ه‌چ‌و پابه‌ند بون‪ ،‬س���ه‌رۆك وه‌زیران‌و‬

‫س���ه‌رۆكی واڵت‌و وه‌زیره‌كان به‌گیر ده‌هێنن‬ ‫لە‌س���ه‌ر گه‌نده‌ڵ���ی‌و خ���راپ به‌كارهێنانی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت‌و ده‌یانخه‌نه‌ زیندانه‌وه‌و ناچاری‬ ‫ده‌ست لە‌كاركێشانه‌وه‌ ده‌كرێن‪ .‬گه‌لۆ ئه‌ی‬ ‫حاڵ لە‌كوردستان چۆنه‌؟ كه‌س هه‌ی ‌ه نه‌ڵێ‬ ‫ت���ه‌واو پێچه‌وانه‌یه‌و ئێم ‌ه لە‌ك���وێ‌و ئه‌وان‬ ‫له‌كوێ !‬ ‫ئه‌رێ ده‌وروپشتی ئیسرائیل گوڵڕێژكراوه‌و‬ ‫هه‌م���و یارو دۆس���تی ئ���ه‌ون‌و ته‌نها كورد‬ ‫ده‌وری به‌دوژمن گیراوه‌؟ ئه‌گه‌ر مه‌سه‌له‌ك ‌ه‬ ‫ئه‌مریكایه‌ خ���ۆ كوردیش كه‌س ده‌س���تی‬ ‫نه‌گرت���وه‌و هه‌م���وكات هه‌ر دۆس���تی بوه‌و‬ ‫ته‌ماعی نه‌وت وگازیشی خراوه‌ت ‌ه به‌رده‌ست‌و‬ ‫لە‌ئیس���رائیل زیاتر گوێڕایه‌ڵ���ی ئه‌مریكایه‌‪،‬‬ ‫كه‌س نازانێ كه‌ی ده‌س���ه‌اڵتی كوردی واز‬ ‫لە‌بڕو بیانوو پرته‌و بۆڵه‌ دێنێ‌و نوقورچێك‬ ‫لە‌خ���ۆی ئه‌گرێ‌و ل���ه‌و خه‌وه‌ قورس���ه‌ را‬ ‫ئه‌چڵه‌ك���ێ‪ ،‬كه‌ی جورئه‌تی ئ���ه‌وه‌ ئه‌كات‬ ‫دان بە‌كه‌موو كورتی‌و شكست‌و تاوانه‌كانی‬ ‫ده‌رهه‌ق به‌گه‌ل‌و نیشتیمان دێنێ؟!‬ ‫‪4‬ــ ئیس���رائیل ده‌وڵه‌تێكی بێهێزو فاش���یل‬ ‫نی���ه‌‪ ،‬میرنش���ینێكی چاخی ك���ۆن یا هی‬ ‫عه‌ره‌ب نیه‌‪ ،‬ئه‌وان دیموكراتخوازو شه‌فاف‌و‬ ‫رێز لە‌یاس���ا ده‌گ���رن‪ ،‬به‌به‌رنام���ه‌و پالنی‬ ‫س���تراتیجی كار ب���ۆ به‌رژه‌وه‌ن���دی تاك‌و‬ ‫كۆمه‌ڵ‌و نه‌وه‌كانی داهاتویان ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌ی‬ ‫الی ئێمه‌چی؟ ده‌س���ه‌اڵتداران‌و حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان بیر لە‌كۆمه‌ڵگاو تاك‌و‬ ‫دواڕۆژ ده‌كه‌نه‌وه‌‌و بیر لە‌خۆش���گوزه‌رانیان‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬هیچیان بۆ پاشه‌كه‌وت كردون جگ ‌ه‬ ‫لە‌قه‌رزو ره‌شبینی؟ باوه‌اڵمی ئه‌م پرسیار‌ه‬ ‫سادانه‌ش هه‌ر بۆ خوێنه‌ر به‌جێبهێڵین!‬ ‫جوله‌كه‌یه‌ك���ی ع���ه‌ره‌ب كه‌باس���ی‬ ‫كیبۆتس���اته‌كانی ده‌كرد ده‌ی���وت له‌وێ ك ‌ه‬ ‫گه‌ن���ج بێزار ئه‌بێ���ت لە‌ڕۆتینی ئیش‌و ژیان‬ ‫س���ندوقێكیان ئاماده‌كردوه‌ بۆ یارمه‌تیدانی‬ ‫گه‌نج���ان‌و ئه‌گ���ه‌ر بی���ه‌وێ ده‌ینێ���رن بۆ‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی واڵت‌و كه‌ی بێزار بو ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫بۆ س���ه‌ر ئیش���وو كاره‌كه‌ی‪ .‬لە‌ناوه‌راست ‌ی‬ ‫هه‌شتاكان لە‌به‌رگه‌ڵوو كاك یوسف زۆزانی‬

‫شتێكی له‌باره‌ی رێزگرتن لە‌كات‌و دوربینی‬ ‫الی جوله‌ك��� ‌ه گێڕایه‌و‌ه ك ‌ه چۆن توانیویان ‌ه‬ ‫كارو كاس���بی‌و بازاڕ بگرن ‌ه ده‌ست‪ ،‬باسی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ك���رد كه‌ج���وه‌كان كۆمپانیایه‌كی‬ ‫گواس���تنه‌وه‌یان دامه‌زراندو‪ ،‬چه‌ند پاسێكی‬ ‫باش���یان ئاماده‌كردو س���ه‌عات‌و خش���ته‌ی‬ ‫س���ه‌فه‌رو گه‌ش���تیان ب���ۆ دیاریكردب���و‪،‬‬ ‫عه‌ره‌ب���ه‌كان رازی نه‌ده‌بون له‌گه‌ڵ جوه‌كان‬ ‫س���ه‌فه‌ر بكه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ به‌ناچ���اری چاوه‌ڕێی‬ ‫نه‌فه‌ره‌كانیان ده‌كرد هه‌تا سه‌یاره‌كه‌ قه‌پات‬ ‫ئه‌بو به‌وه‌ش كاتێكی زۆریان له‌كیس ده‌چو‪،‬‬ ‫به‌اڵم جوه‌كان له‌كات���ی دیاریكراودا ئه‌گه‌ر‬ ‫دونه‌فه‌ریش���یان هه‌بوای ‌ه هه‌ر ده‌ڕۆیشتن‪..‬‬ ‫پاش چه‌ند هه‌فته‌یه‌ك عه‌ره‌ب ومه‌سیحی‌و‬ ‫موس���ڵمان هه‌مو رویانكرده‌ الی جوه‌كان‌و‬ ‫له‌كات���ی خۆیداو بێچاوه‌ڕوان���ی‌و دواكه‌وتن‬ ‫گه‌ش���تی خۆی���ان ده‌كرد‪ ،‬تاكار گه‌یش���ت ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ی عه‌ره‌به‌كان سه‌یاره‌كانیان فرۆشت‌و‬ ‫بێكارو كاسبی مانه‌وه‌!‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و كاته‌ی كاك یوس���ف ئه‌مه‌ی لە‌زمانی‬ ‫عه‌ره‌بێك���ی فه‌ڵه‌س���تینی گێڕای���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫نه‌مانده‌زان���ی ئێمه‌ی كوردیش له‌و عه‌قڵه‌ی‬ ‫ع���ه‌ره‌ب باش���ترمان پێنی���ه‌‪ ،‬نه‌مانده‌زانی‬ ‫كه‌ ك���ورد بوه‌خاوه‌ن واڵت‌و ن���ه‌وت‌و گازو‬ ‫بودجه‌ به‌مشێوه‌یه‌ی ئێستا بۆ په‌نجا ساڵی‬ ‫داهاتوش فه‌رهودی ده‌كاو ئێمه‌و نه‌وه‌كانی‬ ‫داهاتوش���مان ئه‌خرێین ‌ه ژێر قه‌رزی په‌نجا‬ ‫ساڵه‌و هه‌تا هه‌تاییه‌وه‌!‬ ‫پێشتر بیستبومان كه‌ كه‌سانێك هه‌وڵئه‌ده‌ن‬ ‫دزی له‌حكومه‌ت بكه‌ن به‌اڵم نه‌مان بیستبو‬ ‫حكومه‌ت خۆی دزی لە‌خۆی بكات!‬ ‫ع���ه‌ره‌ب ناهه‌قیه‌ك���ی گ���ه‌وره‌ی به‌رامبه‌ر‬ ‫ئیس���رائیل كرد‪ ،‬ك ‌ه به‌ده‌س���ه‌اڵتی كوردی‬ ‫ش���وبهاند‪ ،‬ئه‌مه‌ش ب���ه‌و مانای���ه‌ نی ‌ه ك ‌ه‬ ‫هه‌موو كارو كرده‌وه‌كانی ئیس���رائیل ره‌واو‪،‬‬ ‫م���روڤ دۆس���تانه‌بون به‌رامب���ه‌ر عه‌ره‌ب‌و‬ ‫فه‌ڵه‌س���تینیه‌كان‌و به‌دڵنییایی���ه‌وه‌ تاوانی‬ ‫گه‌وره‌ش���ی ئه‌نجام���داو‌ه به‌رامبه‌ر خه‌ڵكی‬ ‫س���ڤیل به‌ن���اوی پارێزگاریك���ردن له‌بونی‬ ‫ئیسرائیل‪.‬‬

‫کوردستان‪ ،‬شوناسێکی ئایدیۆلۆژیزەکراو‬ ‫یان شوناسێک بەبێ ئایدیۆلۆژیا‬ ‫ئەحمەد رەسوڵ‬ ‫ئایدیۆلۆژیزەکردنی شوناس‬ ‫ئەمڕۆژان���ە بڕێک���ی زۆر لە‌هەوڵ���ی‬ ‫چەواشەکارانە‌و نوس���ینی عەوامفریودەرانە‬ ‫بە‌گوتارێک���ی نەژادیی‪-‬نەتەوەی���ی لە‌پ���اڵ‬ ‫گوتارێک���ی دینیی‪-‬مەزهەبی مەترس���یدار‬ ‫ل���ە‌کاردان کە هەم���وو تواناکان���ی خۆیان‬ ‫خس���تۆتەگەڕ بەمەبەس���تی هەرچی زیاتر‬ ‫راکێشانی سۆزی میللیگەرایانە‌و ختوکەدانی‬ ‫هەس���تی دین���ی‪ -‬مەزهەبیان���ەی خەڵ���ک‬ ‫بە‌ئامانجی پاڵپێوەنانی خەڵکی کوردستان‬ ‫بەئاڕاس���تەی بەرەیەک���ی تائیفی‪-‬مەزهەبی‬ ‫دیاریک���راو لە‌دژی بەرەیەکیت���ری تائیفی‪-‬‬ ‫مەزهەبی‪.‬‬ ‫هەڵبەت ئەو نوس���ینە تاری���ک‌و هەوڵە‬ ‫رەش���انە بۆ ئایدیۆلۆژیزەکردنی شوناس���ی‬ ‫هەرێمی کوردس���تان‌و دەوڵەتی کوردستانە‬ ‫لە‌ئەگەری دروستبونیدا‪ .‬تێکهەڵهێکێشانی‬ ‫ئ���ەم دو گوت���ارە‪ ،‬گوتارێک���ی نەژادیی‪-‬‬ ‫نەتەوەیی‌و گوتارێکی دینیی‪-‬مەزهەبی‪ ،‬کە‬ ‫فۆڕمێک لە‌ئایدۆلۆژیا بەخۆیەوە دەگرێت جگە‬ ‫لەوەی کە بەدەست هەژاری‌و ئاستنزمیەکی‬ ‫فیک���ری‌و تێنەگەیش���تن لە‌مێ���ژووی‬ ‫جەنگ‌و خوێن���ی ئەم ناوچەی���ە‌و تراژیدیا‬ ‫بەردەوامەکانی بە‌تراژیدیاکانی نێو مێژووی‬ ‫ئێمەشەوە دەناڵێنێت‪ ،‬هەروەها دەرگیریشە‬ ‫لەگەڵ جیهانبینیەکی بەرتەسک‌و نیگایەکی‬ ‫کۆنەپەرس���تانە لە‌ئاس���ت ئازادی‪ ،‬ماف‌و‬ ‫ش���کۆی ئینس���ان‌و بەرژەوەندیە سیاسی‪-‬‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‪ ،‬فەرهەنگ���ی‌و کلتوریەکانی‬ ‫کۆمەڵگای ئێمەش‪.‬‬ ‫ئەم ج���ۆرە لە‌ه���ەوڵ‌و نوس���ین هەموو‬ ‫ئارگیومێنتی خۆی ل���ەوەدا چر کردۆتەوە‪،‬‬ ‫کە دەس���ەاڵتدارێتیەکی نەتەوەیی‌و دینی‪-‬‬ ‫مەزهەبی لە‌عێراقدا س���ەریهەڵداوە‌و جێگیر‬ ‫ب���ووە ک���ە بنەماکان���ی پێک���ەوە ژیان‌و‬ ‫هاوبەشیی راس���تەقینەی لەنێوبردوە‪ ،‬بۆیە‬ ‫لەس���ەر ئەم بنەمایە ئێمە خۆبەخۆ‌و وەک‬ ‫پێوس���تیەکی حەتمی دەبێت بەرامبەر ئەو‬ ‫دەس���ەاڵتدارێتیە نەتەوەیی���ە‪ ،‬فوو بکەین‬ ‫بە‌کەڕەنای نەژادیی‪-‬نەتەوەیی خۆماندا‌و تا‬ ‫دەتوانین حەماسەتی ناسیۆنالیستی خۆمان‬

‫تا دواهەمین ئاست بەرزبکەینەوە‪ ،‬هەروەها‬ ‫بەرامبەر ئەو جەمس���ەرە دینیی‪-‬مەزهەبیە‪،‬‬ ‫ئێمەش پاڵبدەین بە‌دژەجەمس���ەرەوە‌و بۆ‬ ‫ئەمەش جەخت بکەینە سەر تۆخکردنەوە‌و‬ ‫زەقکردنەوەی شوناس���ی دینیی‪ -‬مەزهەبی‬ ‫خۆمان‪.‬‬ ‫دو تایپ لە‌گوتار‌و سێهەمیش هەردوکیان‬ ‫هەڵبەت هیچ یەکێک لە‌بانگەش���ەکارانی‬ ‫ئەم تێزانە راس���تەوخۆ‪ ،‬ئاشکرا‌و بەوشێوە‬ ‫زەقەی کە من لەسەرەوە هێمام بۆ کردوە‪،‬‬ ‫قس���ەی خۆیان ناک���ەن‌و تێ���زەی خۆیان‬ ‫ناخەنەڕوو‪ ،‬بەڵکو تا راددەیەک ژێرەوانکێ‌و‬ ‫ناڕاس���تەوخۆ پەیامەکەی���ان دەگەیەن���ن‬ ‫هەندێج���ار‌و هەندێجاری���ش بە‌کاڵی���ی‌و‬ ‫بە‌نەرمیی بەاڵم راستەوخۆ‌و ئاشکرا‪ .‬تایپی‬ ‫یەک���ەم‪ :‬هەندێکیان تەنها گوتارە نەژادیی‪-‬‬ ‫نەتەوەییەک���ە زەق دەکەن���ەوە‌و جەختی‬ ‫دەکەنە سەر‪ ،‬تایپی دوەم‪ :‬هەندێکیان زیاتر‬ ‫گوتارە دینیی‪-‬مەزهەبیەکە‌و تایپی سێیەم‪:‬‬ ‫هەندێکیتریان "کە ئەمە مەترسیدارترینیانە"‬ ‫ه���ەردو گوتارەک���ە بەتەنیش���ت یەکەوە‌و‬ ‫بە‌تێکهەڵکێش���راوی دەرخواردی مێش���کی‬ ‫خوینەران دەدات‪.‬‬ ‫هەڵب���ەت ل���ەم س���ەروبەندەی پڕبونی‬ ‫روبەری مێدیایی لە‌کوردس���تاندا لە‌گفتوگۆ‌و‬ ‫قسە لەسەر ریفراندۆم‌و مەسەلەی دەوڵەت‪،‬‬ ‫باشترین ساتەوەختی خۆنمایشکردنی ئەم‬ ‫گوتارانەی���ە گوایا ئامانجی���ان تەنها بردنی‬ ‫کۆمەڵگا‌و کایەی سیاسیە بە‌ئاقاری دەوڵەت‌و‬ ‫خۆبەرجەس���تەکردنی کۆمەڵ���گای ئێمەیە‬ ‫وەک جەستەیەکی س���ەربەخۆ ـ سیاسی ـ‬ ‫نەژادیی ـ مەزهەب���ی جودا لە‌کۆمەڵگاکانی‬ ‫دەوروبەری‪ .‬هەروەه���ا بەگوێرەی لۆژیکی‬ ‫ئ���ەم جۆرە لەگوتار‪ ،‬کۆمەڵگای ئێمە تەنها‬ ‫لە‌ڕێ���ی جەختکردن���ەوە‌و خۆجیاکردنەوە‬ ‫لەسەر بنەمای نەژاد‪-‬نەتەوە‌و دین‪-‬مەزهەب‬ ‫توانایی‌و ئەگ���ەری ئەوەی دێت���ە بەردەم‬ ‫کە بچیت���ە نێو مێ���ژووەوە‌و وەک بکەرێک‬ ‫دەربکەوێت‪.‬‬ ‫لە‌ڕاس���تیدا ئەم تێگەیشتنە جگە لەوەی‬ ‫روانگەیەکی ئایدیۆلۆژی دژ بە‌سەرەتاکانی‬ ‫ماف���ی مرۆڤ���ی لەنێوخۆی���دا هەڵگرتووە‌و‬ ‫ف���ەزا ئینس���انیە گەردونی���ە فراوانەکەی‬ ‫نێ���و هەناوی ه���ەر دەوڵەتێک���ی مۆدێرن‌و‬

‫شانداداو لەسەر بنەماکانی مافی ئینسان‌و‬ ‫س���ێنتراڵیزەکردنی ئازادی‪ ،‬م���اف‌و ژیانی‬ ‫تاکەکەس‌و هاونیشتمانی بێلەبەرچاوگرتنی‬ ‫نەت���ەوە‪ ،‬ئیتنیک‪ ،‬زمان‪ ،‬دی���ن‌و مەزهەب‬ ‫وەردەگێڕێت بۆ فەلس���ەفەیەکی دەوڵەتیی‬ ‫تاریک‌و مەترسیدار‌و بۆ دیدێکی ئایدیۆلۆژی‬ ‫بەرتەس���ک‌و داخ���راو‪ .‬تێپەڕینی دەوڵەت‌و‬ ‫پڕۆژەی دەوڵەتس���ازی بەنێ���و ئەم جۆرە‬ ‫لە‌گوت���اردا جگ���ە ل���ەوەی دەوڵەتێک���ی‬ ‫فاشیستی‪-‬راسیستی بە‌فەندەمێنتالیزمێکی‬ ‫دینیی‪-‬مەزهەبی���ەوە ک���ە لە‌دژایەتیەک���ی‬ ‫قوڵدا دەبێت بەرامبەر دیموکراس���یەتێکی‬ ‫راستەقینە‪ ،‬پلورالیزم‪ ،‬مافی مرۆڤ‪ ،‬رۆحی‬ ‫ئەم س���ەردەمە‌و بەها‌و نۆرمە گەردونیەکان‬ ‫وە لە‌باش���ترین حاڵدا دەوڵەتێکی داخراوی‬ ‫نیمچە فاشیستی لێوە دێتەدەر‪.‬‬ ‫پڕۆبلێماتیککردن‌و وەژێر پرسیارخستنی‬ ‫ئەم جۆرە لە‌گوتار‬ ‫با بپرس���ین ئای���ا خەڵکی کوردس���تان‬ ‫بە‌درێژای���ی مێژووی سیاس���ی‪-‬کۆمەاڵیەتی‬ ‫خۆی بە‌ئێستاشەوە هیچ کێشەیەکی لەگەڵ‬ ‫ئایین‌و ئایینزا جیاوازەکانی ئەم ناوچەیەدا‬ ‫هەبووە تا ئێس���تا بچێتە س���ەنگەرێکەوە‬ ‫ل���ە‌دژی ئەو یان ئەم ئایی���ن‌و ئایینزا؟ ئایا‬ ‫خەڵک���ی کوردس���تان لە‌درێژای���ی مێژووی‬ ‫خۆیدا ئێستاش���ی لەگەڵدا بێ‪ ،‬کێشەیەکی‬ ‫ن���ەک ق���وڵ وگ���ەورە بەڵکو زۆر س���ادە‌و‬ ‫بچوکیشی هەبووە لە‌بەریەککەوتنە میڵڵیە‬ ‫رۆژانەییەکانی خۆیدا بە‌نەتەوە‌و زمانەکانی‬ ‫دیکەوە؟ وەاڵم بۆ هەردو پرسیارەکە ئەوەیە‬ ‫کە ئاش���کرایە خەڵکی کوردستان هیچ کات‬ ‫کێشەیەکی نەبووە لەگەڵ بونە نەتەوەیی‪-‬‬ ‫ئیتنیکی‪-‬دینی‪-‬مەزهەبیە جیاوازەکانی ئەم‬ ‫ناوچەیە‪ .‬ئەوەی کێشەی ئێمە بووە‪ ،‬کێشە‬ ‫بووە لەگەڵ رژێم‌و دەسەاڵتدارێتیەکانی ئەم‬ ‫ناوچەیە کە دەسەاڵتدارێتی نادیموکراتیک‪،‬‬ ‫دژ بە‌ئ���ازادی‌و مافی م���رۆڤ بون هەروەک‬ ‫چۆن خەڵکی کوردستان لە‌کێشەدایە لەگەڵ‬ ‫دەسەاڵتدارێتیەکەی هەرێمی کوردستانیش‬ ‫کە دەس���ەاڵتدارێتیەکی نادیموکراتیک‪ ،‬دژ‬ ‫بە‌ئازادی‌و مافی مرۆڤە‪.‬‬ ‫دیس���انەوە ب���ا بپرس���ین ئای���ا ئ���ەم‬ ‫س���ەنگەربەندی نەژادی‪-‬نەتەوەیی‌و دینیی‪-‬‬ ‫مەزهەبیە دەتوانێت کوردس���تان بگەیەنێت‬

‫ئەم سەنگەربەندیە‬ ‫نەژادی‪-‬نەتەوەیی‌و‬ ‫دینیی‪-‬مەزهەبیە نەک‬ ‫کوردستان ناگەیەنێت‬ ‫بە‌دەوڵەت بەڵکو‬ ‫هەڕەشە لەم دۆخەی‬ ‫ئێستای هەرێمی‬ ‫کوردستانیش دەکات‌و‬ ‫بە‌کردەیی کوردستان‬ ‫پەلکێشدەکات بۆ‬ ‫نێو جەنگێک کە‬ ‫ئەوسەری دیار نیە‬

‫ه���ەر کەس���ێک بە‌النیکەم���ی خوێندنەوە‪،‬‬ ‫بەدواداچوون‌و تێگەش���تنەوە‪ ،‬دەزانێت کە‬ ‫ئ���ەم س���ەنگەربەندیە نەژادی‪-‬نەتەوەیی‌و‬ ‫دینیی‪-‬مەزهەبیە نەک کوردستان ناگەیەنێت‬ ‫بە‌دەوڵەت بەڵکو هەڕەش���ە ل���ەم دۆخەی‬ ‫ئێس���تای هەرێمی کوردس���تانیش دەکات‌و‬ ‫بە‌کردەیی کوردس���تان پەلکێش���دەکات بۆ‬ ‫نێو جەنگێک کە ئەوسەری دیار نیە‪ .‬بەڵێ‬ ‫بە‌هەموو دڵنیاییەکەوە ئەو گوتارە هەڵگری‬ ‫جۆرێ���ک لە‌جەوه���ەری فاشیس���تیانەیە‬ ‫ک���ە هەمان جەوه���ەر دەبەخش���ێتە بونە‬ ‫نەتەوەی���ی‌و مەزهەبیەکان���ی دەروبەرمان‪.‬‬ ‫واتا ئەگەر لە‌ئێستادا بە‌جۆرێک لە‌جۆرەکان‬ ‫لە‌گونج���ان‌و ئارامیەکی ب���اش‌و رێژەییداین‬ ‫لەگەڵ بونە نەتەوەی���ی‪ ،‬ئیتنیکی‪ ،‬دینی‌و‬ ‫مەزهەبی���ە جیاوازەکانی دەوروبەرمان ئەوا‬ ‫لە‌دوای پەرەگرتن‌و هەڵکش���انی ئەم جۆرە‬ ‫لە‌گوت���ار نەک هەر ئەو گونج���ان‌و ئارامیە‬ ‫رێژەیی���ە لەبەین دەچێ���ت بەڵکو جەنگ‌و‬ ‫ئاش���وبێکی گ���ەورەش ئێخ���ەی خەڵکی‬ ‫کوردس���تان‌و ناوچەک���ەش دەگرێ���ت کە‬ ‫هیچمان پێناگەیەنێت جگە لە‌کارەس���ات‌و‬ ‫وێرانەی���ی‪ ،‬ئەم���ەش بەوەی ک���ە تۆ نەک‬ ‫ه���ەر خۆت���ت خزاندۆتە ژێر شوناس���ێکی‬ ‫نەتەوەیی‪-‬ن���ەژادی‌و دینیی‪-‬مەزهەبی���ەوە‬ ‫بەڵک���و بونەکانی دەوروبەریش���ت بارگاوی‬ ‫دەکەی���ت‌و رەنگ دەکەیت بە‌دژەش���وناس‬ ‫لەبەرامبەر خۆت‪ .‬وات���ا ئەم گوتارە چەند‬ ‫کاردەکات لەس���ەر ئایدیۆلۆژیزەکردن���ی‬ ‫شوناس���ی ئێمە دژ بەئەوانی���دی هێندەش‬ ‫کاریگ���ەر دەبێ���ت لە‌ئایدیۆلۆژیزەکردن���ی‬ ‫شوناس���ی ئەوانیدیش بە‌دژی ئێمە‪ .‬لێرەوە‬ ‫ئ���ەم جۆرە لە‌گوتار‌و بانگەش���ەکارانی‪ ،‬کە‬ ‫بڕواناک���ەم لە‌ئاگاییەوە بێت بەڵکو پێموایە‬ ‫لە‌دەس���تکورتی مەعریفیەوەی���ە هەرچەند‬ ‫هەندێکیان لە‌ڕوانگەیەکی ئایدیۆلۆژیەوەیە‪،‬‬ ‫هی���چ بۆ ئێم���ە ناهێنن جگ���ە لە‌ڕۆچوون‌و‬ ‫هەرەسی زیاتر‪.‬‬

‫بە‌دەوڵ���ەت؟ ئای���ا لە‌ئەگ���ەری بە‌دەوڵەت‬ ‫گەیشتنی خەڵکی کوردستانیشدا دەتوانێت‬ ‫ئارام���ی‌و جێگی���ری بەرپ���ا ب���کات؟ ئایا‬ ‫ئ���ەم بەرەگرتن���ە دەتوانێت کوردس���تان‌و‬ ‫ناوچەکە بەدوربگرێت لە‌جەنگ‌و ئاش���وبی‬ ‫گ���ەورەی نەتەوەی���ی؟ ئایا ئ���ەم گوتارە‪،‬‬ ‫کە خەڵک‪ ،‬کایەی سیاس���ی کوردس���تان‌و‬ ‫دەس���ەاڵتدارێتیەکەی پاڵپێوەدەنێت بەرەو‬ ‫هەڵگرتنی شوناس���ێکی دینیی‪-‬مەزهەبی‪،‬‬ ‫شوناسێک بەبێ ئایدیۆلۆژیا‬ ‫دەتوانێت لەو خوێن‌و کوش���تارەی کە وەک‬ ‫یان چ جۆرێک لە‌گوتار؟‬ ‫ئاگرێکی نەکوژاوە ئ���ەم ناوچەیەی تەنیوە‬ ‫پێدەچێ���ت بانگەش���ەکارانی ئەو جۆرە‬ ‫بێدەربەست‌و سەربەخۆ بێت‌و کوردستانیش‬ ‫لە‌گوت���ار ک���ە پێش���تر هێمای���ان بۆکرا‪،‬‬ ‫تێوەنەگلێنێت؟‬ ‫لە‌وەاڵم���ی ئ���ەو پرس���یارانەدا‪ ،‬ب���ۆ بێخۆماندوک���ردن تۆمەتی حازربەدەس���ت‌و‬

‫بێئارگیومێنت���ی خۆی���ان ئاڕاس���تەی من‌و‬ ‫هەرکەسێکیدی کە نزیک‪ ،‬الیەنگر‌و هەڵگری‬ ‫ئ���ەم ج���ۆرە لە‌بیرکردنەوە‌و تێگەیش���تن‬ ‫بێ���ت دەکەن ب���ەوەی ک���ە دژ بە‌دەوڵەت‌و‬ ‫س���ەربەخۆیی‌و مافی چارەی خۆنوس���ینی‬ ‫خەڵکی کوردس���تانن‪ .‬هەڵب���ەت ئەمجۆرە‬ ‫تۆمەتە داتاش���راو‌و حازربەدەس���تانە نەک‬ ‫بێبنەم���ا‌و بێناوەڕۆکن بەڵکو بۆ خۆ بەدور‬ ‫گرتنە ل���ەوەی بێت���ە نێ���و ئارگیومێنت‌و‬ ‫گفتوگۆوە‪ ،‬چونکە لە‌بناغەوە ئارگیومێنتێکی‬ ‫هەم عەقاڵنی‌و هەم ئینس���انی لەپشتی ئەو‬ ‫جۆرە گوتارانەوە نەوەس���تاوە‪ .‬بەهەرحاڵ‪،‬‬ ‫ئەوەی من دەمەوێ بیڵێم ئەوەیە‪ ،‬کە من‌و‬ ‫هەر کەسێکیتری بەئاگا لە‌مێژووی کۆمەڵگای‬ ‫ئێمە‌و کۆمەڵگاکانی دەوروبەر‌و بە‌ئاستێکی‬ ‫دیاریکراوی تیگەیش���تنێکی ئینس���انیەوە‪،‬‬ ‫ئ���ەوا نەک ه���ەر دژ‌و ناکۆک نی���ە بە‌مافی‬ ‫چارەی خۆنوس���ینی خەڵکی کوردستان تا‬ ‫ئاستی دەوڵەتێکی س���ەربەخۆ‌و ئازاد‪ ،‬کە‬ ‫هاونیش���تمانیان تێیدا ئازاد‪ ،‬س���ەربەخۆ‪،‬‬ ‫خاوەن ماف‪ ،‬کەرامەت‌و شکۆی خۆیان بن‪،‬‬ ‫بەڵکو بە‌توندی پش���تگیر‌و پاڵپشتین نەک‬ ‫هەر بۆ خەڵکی کوردس���تان بە‌تەنها بەڵکو‬ ‫بۆ هەر گ���روپ‌و کۆمەڵ���ە خەڵکێکی تری‬ ‫چەوس���اوە‌و نائازاد لە‌نێو هەر چوارچێوە‌و‬ ‫کیانێکیتردا‪.‬‬ ‫با بپرس���ین‪ ،‬ئایا چ گوتارێک دەتوانێت‬ ‫هەم دابڕان‌و جیابونەوەیەکی قوڵ‌و ریشەیی‬ ‫لە‌نێ���وان هەرێم���ی کوردس���تان لەالیەک‌و‬ ‫عێ���راق‌و دەوڵەتانی دیک���ەی دەروروبەر‌و‬ ‫ناوچەکە لەالیەی دیکەوە دروست بکات؟‬ ‫هەم لەسەر ئاستی گوتار‌و لەسەر ئاستی‬ ‫کایەی سیاس���ی‌و دەس���ەاڵتدارێتیش هەم‬ ‫لەسەر ئاس���تی ژیانی میللی‪-‬کۆمەاڵیەتی‪،‬‬ ‫فەرهەنگ���ی‌و کلتوری خەڵکی کوردس���تان‬ ‫ئ���ەوەی دەتوانێ���ت جیابون���ەوە‌و دابڕان‬ ‫بخوڵقێنی���ت لە‌باق���ی بەش���ەکانی عێراق‌و‬ ‫کۆمەڵ���گا‌و وواڵتانی دەوروب���ەر‌و ناوچەکە‬ ‫کە ش���اگوتار‌و تاکە گوت���ار بێت‪ ،‬گوتاری‬ ‫دیموکراس���یەتێکی راس���تەقینە‪ ،‬مافەکانی‬ ‫مرۆڤ‪ ،‬پلورالیزمی سیاس���ی‪ ،‬تۆلێرانس���ی‬ ‫دین���ی‌و کۆمەاڵیەت���ی‪ ،‬م���اف‌و ئازادیی���ە‬ ‫کەسییەکان‪،‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )593‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/19‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫لە‌بازن ‌ه ‌ی راپرس ‌ی گشتیدا‬ ‫سه‌باح ‌ی غالیب‬ ‫ب���ه‌ر لە‌هه‌موو ش���تێك‪ ،‬ئێم���ه‌ هه‌موومان‬ ‫پێویس���تمان بە‌تۆزێك هێمنی‌ هه‌یه‌‌و ده‌بێ‌‬ ‫خۆم���ان لە‌توڕه‌ی���ی‌‌و ده‌مارتون���دی‌ بە‌دور‬ ‫بگری���ن‪ .‬هه‌ر ی���ه‌ك لە‌ئێم���ه‌ خاوه‌نی‌ بیر‌و‬ ‫بۆچوونی‌ تایبه‌تییه‌‪ ،‬له‌وه‌دا ده‌شێ‌ لە‌یه‌كێكی‌‬ ‫دیكه‌ جیاواز بین‪ ،‬ب���ه‌اڵم ناكرێ‌ له‌ناو ماڵ‬ ‫لە‌یه‌ك بترازێی���ن‌و لە‌یه‌ك���دی‌ جیابینه‌وه‌‪.‬‬ ‫رێز‌و حورمه‌تی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‪ ،‬كولتوورێكی‌‬ ‫لە‌مێژین���ه‌ی‌ ئ���ه‌م نه‌ته‌وه‌یه‌ی���ه‌‌و بە‌هی���چ‬ ‫بیانوویه‌ك ناك���رێ‌ لە‌یه‌كدی‌ دڕدۆنگ بین‌و‬ ‫قس���ه‌ لە‌یه‌كدی‌ داببڕین‪ ،.‬هه‌ڵبه‌ت مانه‌وه‌ی‌‬ ‫پ���رد‌و په‌یوه‌ندییه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‪ ،‬زامنی‌‬ ‫هه‌ره‌ سه‌ره‌كی‌ ئاشتی‌‌و به‌رقه‌راری‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫سروشتی‌‌و سیاسی‌‌و ئاساییه‌ لە‌كۆمه‌ڵگادا‪.‬‬ ‫لە‌بیركردنه‌وه‌دا‪ ،‬ده‌شێ‌‌و زۆر ئاساییه‌ له‌سه‌ر‬ ‫كۆمه‌ڵێك بۆچوون وێ���ك نه‌یه‌ینه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ناكرێ‌ له‌س���ه‌ر مه‌سه‌لە‌چاره‌نووسییه‌كان‌و‬ ‫بابه‌ته‌ س���تراتیژییه‌كان س���ه‌نگه‌ر لە‌یه‌كدی‌‬ ‫بگرین‪.‬‬ ‫دی���اره‌ هه‌موو نه‌ت���ه‌وه‌كان‪ ،‬پێی���ان وایه‌‬ ‫ك���ه‌ تایبه‌تمه‌ندێتی‌ خۆی���ان هه‌یه‌‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫نه‌ته‌وه‌كان���ی‌ دیكه‌دا‪ ،‬جی���اوازن‪ .‬هه‌ڵبه‌ت‬ ‫له‌ناو كوردیش���دا خه‌ڵكێك���ی‌ زۆر هه‌ن ئه‌و‬ ‫بانگاش���ه‌یه‌ ده‌كه‌ن‌و خۆیان بە‌نه‌ته‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫جی���اواز لە‌هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌ك���ی‌ دیكه‌ ده‌زانن‪.‬‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی‌ باوه‌ڕیان بە‌مه‌س���ه‌لە‌نه‌ته‌وه‌یی‌‌و‬ ‫نیش���تمانییه‌كان هه‌ی���ه‌‪ ،‬پێی���ان وایه‌ كه‌‬ ‫یه‌كێ���ك لە‌بنه‌ما ه���ه‌ره‌ س���ه‌ره‌كییه‌كانی‌‬ ‫ناسیۆنالیزم‪ ،‬گیانی‌ پێكه‌وه‌یی‌‪ ،‬هه‌ڵكردن‌و‬ ‫هاوچاره‌نووس���ییه‌‪ .‬من بۆخۆم باوه‌ڕم وایه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر چه‌نده‌ له‌گه‌ڵ هه‌ر كوردێكدا‪ ،‬جیاوازی‌‬ ‫بیر‌و بۆچوونمان هه‌بێ‌‪ ،‬لە‌كۆتاییدا دوژمنان‌و‬ ‫داگیركه‌ران‪ ،‬هه‌ر یه‌كێك لە‌ئێمه‌ وه‌ك كورد‬ ‫مامه‌ڵ���ه‌ ده‌كا‪ .‬لێره‌دا‪ ،‬ره‌نگه‌ ناخۆش نه‌بێ‌‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌یه‌كی‌ ناخۆش���ی‌ خۆم لە‌ئێران‬ ‫بگێڕم���ه‌وه‌‪ .‬لە‌س���اڵی‌ ‪1981‬دا‪ ،‬گرتیان���م‪،‬‬ ‫گووتیان تۆ عێراقی‌‪ ،‬گووتم خوێنی‌ عێراقیم‬ ‫تێدا نییه‌‪ ،‬من كوردێكی‌ موسڵمانم‪ ،‬گوتیان‬ ‫درۆ ده‌كه‌ی‌‪ ،‬گوتم ئه‌گه‌ر ئێوه‌ موسڵمان بن‪،‬‬ ‫ده‌بێ‌ وا بزانن كه‌ موسڵمانێك لە‌ئێوه‌ نزیكه‌‌و‬ ‫لە‌ڕوانگه‌ی‌ ئایینه‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌ براین‪ ،‬گوتیان درۆ‬ ‫ده‌كه‌ی‌‪ ،‬ئایه‌تێكم بۆ هێنانه‌وه‌ كه‌ ماناكه‌ی‌‬ ‫وا بو كه‌ جگه‌ لە‌هاوتاپه‌یداكردن(ش���یرك)‪،‬‬ ‫خ���ودا لە‌هه‌م���وو گوناهێك خ���ۆش ده‌بێ‌‪،‬‬ ‫كه‌ڵكی‌ نه‌بوو‪ ،‬هه‌ر ده‌یانگوت درۆ ده‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫ئیدی‌ گوتم لە‌ئیسالمدا بۆ درۆ سزای‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌پێی‌ ج���ۆری‌ درۆكه‌ كه‌ ئێوه‌ پێتان وایه‌‪،‬‬ ‫جه‌نابم درۆ ده‌كا‪ ،‬س���زام بده‌ن‪ ،‬جا چی‌ بێ‌‬ ‫لە‌ئێوه‌ نهێنی‌‪ ،‬هه‌ردو چاویش���م به‌سترابوو‪،‬‬ ‫دیسان گوتیان شما درۆ ده‌كه‌ی‌‪ .‬بە‌كورتی‌‪،‬‬ ‫نازانم كتێبی‌ (ئافره‌ت لە‌چیرۆكی‌ كوردیدا)‬ ‫ك���ه‌ لە‌س���اڵی‌ ‪ ،1979‬باڵوكراب���ۆوه‌‪ ،‬چۆن‬ ‫ده‌س���تیان كه‌وتبوو‪ ،‬له‌س���ه‌ر ئه‌و كتێبه‌‪،‬‬

‫هه‌ڵیان پێچابووم‪ ،‬گوتم‪ ،‬ئه‌و كتێبە‌لە‌س���ێ‌‬ ‫الوه‌ په‌یوه‌ندی‌ بە‌حكومه‌تی‌ ئێرانه‌وه‌ نییه‌‪،‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬به‌ر له‌وه‌ی‌ جمهوری‌ ئیسالمی‌ ئێرانی‌‬ ‫دابم���ه‌زرێ‌‪ ،‬ئه‌و كتێبە‌ده‌رچووه‌‪ ،‬دوه‌م‪ :‬خۆ‬ ‫هی���چ په‌یوه‌ن���دی‌ بە‌واڵتی‌ ئێ���وه‌وه‌ نییه‌‌و‬ ‫لە‌عێراق ده‌رچووه‌‪ ،‬س���ێیه‌م‪ :‬هیچ خیالفی‌‬ ‫شه‌رعیش���ی‌ تێدا نییه‌‪ .‬ئیدی‌ بە‌هه‌ر حاڵ‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ یه‌كێك بو لە‌قازانجه‌كانی‌ ئه‌و كتێبە‌بۆ‬ ‫من‪ ،‬هه‌ر زووش رژێم���ی‌ به‌عس پێچایه‌وه‌‌و‬ ‫قه‌ده‌غه‌ی‌ كرد‪.‬‬ ‫هیچ گومانێك نییه‌ ك���ه‌ هه‌زاران‪ ،‬چیرۆكی‌‬ ‫له‌و ش���ێوه‌ لە‌خه‌ڵكی‌ كوردی‌ ساده‌ی‌ وه‌ك‬ ‫من لە‌به‌ش���ه‌ داگیركراوه‌كانی‌ كوردس���تان‬ ‫روویداوه‌‪ ،‬نه‌یس���ه‌‪ ،‬ئه‌و كاتیش‌و ئێستاش‪،‬‬ ‫م���ن پێم وایه‌‪ ،‬ئێران له‌س���ه‌ر ح���ه‌ق بوو‪،‬‬ ‫چاك ده‌یزانی‌ من ك���وردم‪ ،‬ئیدی‌ كوردیش‬ ‫ئه‌گه‌ر ره‌س���ه‌ن بێ‌ ه���ه‌ر ك���ورده‌‌و ده‌بێ‌‬ ‫بە‌درۆزن���ی‌ بزان���ن! واتا ب���ه‌الی‌ ئه‌وانه‌وه‌‪،‬‬ ‫كوردی‌ بون هه‌ڵه‌ی���ه‌‌و تاوانه‌‪ .‬دیاره‌ من بۆ‬ ‫خۆم لە‌توركیا‌و لە‌س���وریاش هه‌مان به‌زمم‬ ‫لێقه‌وماوه‌‪ .‬پێش���ه‌كی‌ وه‌اڵمی‌ ئه‌و پرسیاره‌‬ ‫ده‌زان���م‪ ،‬ت���ۆ بڵێی‌ جیاوازی‌ م���ن كه‌ بڵێم‬ ‫(به‌ڵێ‌) ب���ۆ دامه‌زراندنی‌ ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ دێهاتییه‌ك یا رۆش���نبیرێك كه‌ بڵێ‌‬ ‫(نه‌خێر)‪ ،‬الی‌ عێراقی‌ داگیركه‌ری‌ ش���یعه‌‌و‬ ‫سوننه‌ی‌ عه‌ره‌ب بكرێ‌؟!‬ ‫به‌ه���ه‌ر جۆر‪ ،‬با بێمه‌وه‌ س���ه‌ر مه‌به‌س���تی‌‬ ‫س���ه‌ره‌كی‌ ئه‌م وت���اره‌ كه‌ له‌س���ه‌ر به‌ره‌ی‌‬ ‫(به‌ڵێ‌)ی���ه‌‪ .‬هه‌ڵوێس���ت‌و ب���اوه‌ڕ به‌رامبه‌ر‬ ‫بە‌راپرسی‌ گشتی‌ بە‌هه‌ر شێوه‌یه‌ك بێ‌‪ ،‬به‌ڵێ‌‪،‬‬ ‫نه‌خێر یا دواخس���تن‪ ،‬هه‌ر یه‌كه‌ بە‌جۆرێك‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندییان بە‌ده‌سه‌اڵتی‌ سیاسی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‌و شێوه‌ی‌ فه‌رمانڕه‌وایه‌تی‌ بیست‌و‬ ‫پێنج س���اڵه‌كه‌یه‌وه‌ هه‌یه‌‪ .‬ل���ه‌م لێكدانه‌وه‌‬ ‫كورته‌دا ئه‌م���ن باس ل���ە‌ڕه‌وت‌و بۆچوونی‌‬ ‫(به‌ڵێ‌) ده‌كه‌م كه‌ لە‌كۆتاییدا خۆی‌ لە‌خۆیدا‬ ‫ده‌بێته‌ لێكدان���ه‌وه‌ش بە‌رامبه‌ر بە‌دو الیه‌نی‌‬ ‫(نه‌خێر)‌و (داواكاری‌ دواخستن)ی‌ راپرسی‌‬ ‫گش���تی‌‪ .‬لە‌باوه‌ڕ‌و تێگه‌یش���تنی‌ (به‌ڵێ‌)دا‪،‬‬ ‫س���ێ‌ بۆچوون ده‌بینرێن‪ ،‬یه‌ك���ه‌م‪ :‬ده‌نگی‌‬ ‫ره‌س���می‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م‌و حیزبه‌كانی‌‬ ‫ناوبازنه‌ی‌ حكومه‌ت‪ ،‬هی���چ گومانێكی‌ تێدا‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬كه‌ لە‌ماوه‌ی‌ بیس���ت‌و پێنج س���اڵی‌‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایه‌ت���ی‌ هه‌رێم���ی‌ كوردس���تاندا‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وان بە‌تایبه‌ت���ی‌ یه‌كێت���ی‌ نیش���تمانی‌‬ ‫كوردس���تان‌و پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫كارگێڕییه‌كی‌ ناكرامه‌‌و ش���ێواویان به‌رهه‌م‬ ‫هێناوه‌‪ ،‬ل���ه‌و روانگه‌یه‌وه‌ خۆی���ان بونه‌ته‌‬ ‫هۆكاری‌ ده‌روستكردنی‌ بۆشاییه‌كی‌ فراوان‪،‬‬ ‫لە‌نێ���وان خۆیان‌و خه‌ڵك���ی‌ ره‌ش‌و رووت‌و‬ ‫زه‌حمه‌تكێش���ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تاندا‪ ،‬له‌م‬ ‫ب���اره‌وه‌ هه‌ر چه‌ن���ده‌ قس���ه‌بكرێ‌‌و ره‌خنه‌‬ ‫بگی���رێ‌ هه‌ر كه‌م���ه‌‪ .‬ئ���ه‌و فه‌رمانڕه‌وایانه‌‬ ‫خۆیان ده‌ڵێن "خۆم���ان كردومانه‌‌و خۆمان‬ ‫ده‌یخۆین‪ ،‬گوایا پێش���مه‌رگایه‌تییان كردوه‌‌و‬ ‫قوربانیی���ان داوه‌‪ ".‬وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌زاران‬

‫من ده‌وڵه‌تم ده‌وێ‬ ‫ئه‌وجا ئه‌گه‌ر‬ ‫حكومه‌ته‌كه‌م بە‌دڵ‬ ‫نه‌بێ‌‪ ،‬چیم له‌ده‌ست‬ ‫بێ‌‪ ،‬بۆ گۆڕینی‌ ده‌یكه‌م‬ ‫ه���ه‌زاری‌ وه‌ك ئێمه‌ مانان س���ه‌پانی‌ پوش‬ ‫بووبی���ن‪ ،‬هی‌ ئه‌وان حس���ێبه‌‪ ،‬هی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫دیك���ه‌ش هیچ‪ ،‬ئه‌وه‌ش ه���ه‌ر له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئێستا لە‌یه‌كێك له‌و دو حیزبه‌دا كارناكه‌ی‌!‬ ‫خ���ۆ ئه‌گ���ه‌ر پێش���مه‌رگایه‌تی‌ كرێ���كاری‌‬ ‫بووبێ‌‪ ،‬ئ���ه‌وا ده‌بێ‌ هه‌ر كه‌س بە‌پێی‌ كاتی‌‬ ‫ئیش���كردنه‌كه‌ی‌‪ ،‬پاداش���تی‌ به‌ربكه‌وێ‌‪ .‬بێ‌‬ ‫گومان‪ ،‬پێش���مه‌رگایه‌تی‌ ئ���ه‌وان‌و خه‌باتی‌‬ ‫حیزبایه‌تی‌ ئ���ه‌وان‪ ،‬جۆرێكه‌‌و هی‌ خه‌ڵكی‌‪،‬‬ ‫جۆرێكی‌ دیكه‌یه‌‪ .‬بۆیه‌ (به‌ڵێ‌)ی‌ ده‌سه‌اڵت‪،‬‬ ‫(به‌ڵ���ێ‌)ی‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌‌و ده‌س���ه‌اڵته‌‪ .‬به‌و‬ ‫هیوایه‌ی‌ لە‌ده‌وڵه‌تی‌ باشووری‌ كوردستاندا‪،‬‬ ‫ده‌سه‌اڵت كه‌ڵگا نه‌بێ‌‪ ،‬دادپه‌روه‌ر بێ‌‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬خه‌ڵك���ی‌ ك���ورد‌و به‌ش���ێكی‌ زۆری‌‬ ‫كوردس���تانییه‌كانیش ك���ه‌ لە‌هه‌م���ووان‬ ‫كاریگه‌رتر‌و فراوانترن‪ ،‬بە‌هه‌ستی‌ سروشتی‌‌و‬ ‫گیان���ی‌ كوردبون‌و كوردس���تانیبون‪ ،‬بە‌دڵ‌و‬ ‫بە‌گی���ان ده‌یان���ه‌وێ‌ ئێم���ه‌ش وه‌ك ه���ه‌ر‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌كی‌ دیكه‌‪ ،‬ده‌وڵه‌تی‌ س���ه‌ربه‌خۆی‌‬ ‫خۆم���ان هه‌بێ‌‪ .‬ه���ه‌ر بە‌هه‌م���ان پێوانه‌ی‌‬ ‫سروشتی‌‌و خۆڕسك‪ ،‬ئه‌مان كه‌ لە‌كوردستان‬ ‫ده‌ژی���ن‌و حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایه‌تیی���ان ده‌كا‪ ،‬گه‌نده‌ڵ���ی‌‌و ن���ا‬ ‫عه‌داله‌تی‌ ده‌بینن‌و باجیش���یان داوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫لە‌ژێر س���ایه‌ی‌ داگیركه‌ردا‪ ،‬باجی‌ قورستر‌و‬ ‫ئازاری‌ بە‌سوێتریان چه‌شتووه‌‪ ،‬داگیركه‌ری‌‬ ‫كوردس���تان لە‌هه‌ر به‌ش���ێكی‌ كودس���تاندا‬ ‫بووب���ێ‌‪ ،‬خ���ۆ كاری‌ به‌وه‌ نه‌بووه‌ ده‌س���ت‬ ‫بۆ خه‌ڵكی‌ گش���تی‌ نه‌با‪ ،‬ه���ه‌ر ئه‌وان به‌ر‬ ‫ش���ااڵوی‌ ئه‌نف���ال‌و كیمیاڕێ���ژ كه‌وت���وون‪،‬‬ ‫له‌و كاره‌س���اتانه‌دا‪ ،‬من���داڵ له‌به‌ر منداڵی‌‪،‬‬ ‫ئاف���ره‌ت له‌به‌ر ئافره‌تی‌‪ ،‬پی���ره‌ ژن‌و پیره‌‬ ‫پیاو‪ ،‬ئاژ‌هڵ‌و س���ه‌وزایی‌‪ ،‬له‌و ش���ااڵوانه‌دا‬ ‫جیاوازی‌ نه‌ك���راون‌و پارێزراو نه‌بون‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ حیزبی‌‪ ،‬لێگه‌ڕێن‌و لە‌خشته‌یان‬ ‫نه‌به‌ن‪ ،‬خه‌ڵك���ی‌ گش���تی‌‪ ،‬فه‌رمانڕه‌وایانی‌‬ ‫ناعه‌داله‌ت���ی‌ كوردس���تان‪ ،‬بە‌فه‌رمانڕه‌وای‌‬ ‫هیچ داگیركه‌رێك���ی‌ به‌غدا‪ ،‬تاران‪ ،‬ئه‌نقه‌ره‌‌و‬ ‫دیمه‌ش���ق ناگۆڕنه‌وه‌‪ .‬خه‌ڵكی‌ كوردس���تان‬

‫خۆ به‌نه‌وشیروان‬ ‫ده‌بێ‌ فێربكرێن یاده‌وه‌رییه‌كانیان بپارێزن‌و‬ ‫ب���ۆ وه‌چه‌كان���ی‌ ئاینده‌یان بنووس���نه‌وه‌‌و‬ ‫بگێڕنه‌وه‌‪ ،‬ل���ه‌و بازاڕی‌ س���ه‌ودا هه‌رزانه‌ی‌‬ ‫داگیرك���ه‌ر بە‌ك���وردی‌ ك���ردوه‌‪ ،‬مێ���ژووی‌‬ ‫مرۆڤایه‌تی‌ ش���ه‌رمی‌ لێ���ده‌كا‌و نه‌ته‌وه‌كانی‌‬ ‫گێت���ی‌ داگیركه‌رانیان ش���ه‌رمه‌زار‌و تاوانبار‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ئی���دی‌ ئه‌گه‌ر هه‌ر ده‌رفه‌تێك هه‌بێ‌‬ ‫بۆ خه‌ڵكی‌ گشتیی‌ كوردستان‪ ،‬ده‌یه‌وێ‌ بۆ‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی‌‌و ئازادی‌ كه‌ڵكی‌ لێوه‌ربگرێ‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ (به‌ڵێ‌)ی‌ ئه‌م���ان هه‌تا بڵێی‌ خاوێن‌و‬ ‫ب���ه‌رزه‌‪ ،‬خاتر‌و خۆتری‌ تێ���دا نییه‌‪ ،‬هه‌موو‬ ‫مه‌به‌ستیان رزگاری‌‌و مانه‌وه‌ی‌ سه‌رفرازانه‌ی‌‬ ‫خۆیان‌و نه‌وه‌كانی‌ ئاینده‌ن‪.‬‬ ‫س���ێیه‌م‪ :‬ره‌وت���ی‌ ئه‌وان���ه‌ی‌ لە‌ئه‌نجام���ی‌‬ ‫چاودێرییه‌كی‌ ورد‌و لێكۆڵینه‌وه‌‌و توێژینه‌وه‌وه‌‪،‬‬ ‫زیاتر هه‌ست ده‌كه‌ن‪ ،‬بە‌دزی‌‌و نه‌شاره‌زایی‌‌و‬ ‫نه‌بونی‌ دادی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪ ،‬نه‌بونی‌ ده‌زگای‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت���داری‌‪ ،‬نه‌بونی‌ س���وپای‌ رێكخراوی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬نه‌بونی‌ سیسته‌می‌ په‌روه‌رده‌‌و‬ ‫زۆر ش���تی‌ دیكه‌ش‪ ،‬له‌سه‌روو هه‌موویانه‌وه‌‬ ‫كه‌ڵه‌گایه‌ت���ی‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ لە‌ش���ێوه‌ی‌‬ ‫حكومڕانی���دا‪ ،‬وه‌ك ئ���اگاداری‌ ئه‌وه‌ن‪ ،‬زۆر‬ ‫چاكیش ئ���اگاداری‌ مێژووی‌ كاره‌س���اتاوی‌‬ ‫كوردیش���ن بە‌ده‌س���ت كاربه‌ده‌ستانی‌ یه‌ك‬ ‫ل���ە‌دوای‌ یه‌ك���ی‌ ده‌وڵه‌تان���ی‌ داگیرك���ه‌ر‌و‬ ‫چه‌وسێنه‌ری‌ باش���ووری‌ كوردستان‌و به‌شه‌‬ ‫داگیركراوه‌كانی‌ دیكه‌ی‌ كوردس���تان‪ ،‬به‌الی‌‬ ‫ئه‌مان���ه‌وه‌‪ ،‬راپرس���ی‌ گش���تی‌‌و هه‌وڵ���دان‬ ‫ب���ۆ دامه‌زراندن���ی‌ ده‌وڵه‌تی‌ كوردس���تان‪،‬‬ ‫مه‌س���ه‌له‌یه‌كی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‌و نیشتمانییه‌‪ ،‬له‌م‬ ‫روانگ���ه‌وه‌‪ ،‬دۆزی‌ كورد یه‌كج���ار گه‌وره‌تره‌‬ ‫لە‌ڕه‌خنه‌گرت���ن‌و ناڕه‌زایه‌ت���ی‌ به‌رامب���ه‌ر‬ ‫بە‌(ج���ۆری‌) فه‌رمانڕه‌وایه‌تی‌ هه‌رێم‪ ،‬لێره‌دا‬ ‫كه‌ ده‌س���ته‌واژه‌ی‌ (جۆری‌ فه‌رمانڕه‌وایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم) به‌كاردێنم‪ ،‬مه‌به‌س���تمه‌‪ ،‬كه‌ بزانرێ‌‬ ‫ره‌خنه‌ روو ده‌كات���ه‌ ئه‌وانه‌ی‌ جۆری‌ خراپ‬ ‫لە‌حكومداریدا به‌كار دێن���ن‪ ،‬ده‌نا بە‌هه‌موو‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ك باوه‌ڕی���ان بە‌بە‌ج���ۆری‌ چاك‌و‬ ‫دادپ���ه‌روه‌ری‌ فه‌رمانڕه‌وایه‌ت���ی‌ ك���وردی‌‌و‬ ‫كوردستانییه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر كاریش بۆ چاكتركردنی‌‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایه‌تی‌ بكرێ‌‪ ،‬ئ���ه‌وا بە‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫لە‌سایه‌ی‌ ده‌وڵه‌تی‌ كوردستاندا‪ ،‬ئازادانه‌تر‌و‬ ‫چاالكانه‌ت���ر‪ ،‬ده‌توان���رێ‌ گۆڕانكاری‌ بكرێ‌‪،‬‬ ‫بە‌مانایه‌ك���ی‌ دیكه‌ هه‌رگی���ز ناكرێ‌‪ ،‬لە‌ڕق‌و‬ ‫ناڕه‌زای���ی‌ لە‌ده‌س���ه‌اڵتدارانی‌ هه‌رێم‪ ،‬بگاته‌‬ ‫ئاستێك كه‌ هه‌رچی‌ شتێكی‌ ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌‬ ‫بیكا‪ ،‬ره‌تبكرێته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ هه‌رچه‌نده‌ ره‌خنه‌‌و‬ ‫ناڕه‌زایه‌تیمان به‌رامبه‌ر بە‌ده‌س���ه‌اڵت هه‌بێ‌‪،‬‬ ‫(به‌ڵێ‌) بۆ راپرس���ی‌ گش���تی‌‌و دامه‌زراندنی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ باش���ووری‌ كوردس���تان ده‌ڵێین‌و‬ ‫بە‌كارێكی‌ پێویست‌و مافێكه‌ كه‌ هه‌ر كه‌سه‌‬ ‫خۆی‌ ده‌توانێ‌ پیاده‌ی‌ بكا‪.‬‬ ‫ڕه‌نگه‌ خه‌ڵكانی‌ وه‌ك ئێمه‌ كه‌ تۆزێك زیاتر‬ ‫لە‌بار‌و دۆخی‌ مێژوویی‌ داگیركردنی‌ باشووری‌‬ ‫كوردس���تان بزانی���ن‪ ،‬ل���ه‌وه‌دا قس���ه‌ زۆر‬ ‫هه‌ڵده‌گرێ‌‪ ،‬با جارێ‌ واز لە‌ده‌وری‌ ناس���ازی‌‬

‫س���ه‌رانی‌ كورد له‌و قۆناغ���ه‌دا بێنین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌وه‌ته‌ی‌ به‌شی‌ باشووری‌ كوردستان كراوه‌ت ‌ه‬ ‫به‌ش���ێكی‌ داگیركراوی‌ عێراق‪ ،‬س���ه‌ره‌ڕای‌‬ ‫هه‌موو ئازاردان‌و چه‌وس���اندنه‌وه‌یه‌ك‪ ،‬له‌ناو‬ ‫ك���ورد خۆیدا بە‌گش���تی‌‪ ،‬بە‌درێژایی‌ رۆژگار‬ ‫وه‌ك مه‌س���ه‌له‌یه‌كی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‌و نیشتمانی‌‬ ‫مامه‌ڵ���ه‌ی‌ له‌گه‌ڵدا كراوه‌‪ ،‬واتا ئێمه‌ عه‌ره‌ب‬ ‫نی���ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم ب���ە‌زۆر كراوین بە‌به‌ش���ێك‬ ‫لە‌واڵتێك���ی‌ عه‌ره‌ب���ی‌‪ ،‬ئێمه‌ بە‌ئ���اره‌زووی‌‬ ‫خۆمان نه‌بووین بە‌به‌شێك له‌و واڵته‌‪ ،‬بە‌زۆر‬ ‫كراوی���ن‪ ،‬ناوی‌ عێراق هی���چ په‌یوه‌ندییه‌كی‌‬ ‫كولت���ووری‌‪ ،‬مێژووی���ی‌‌و رۆح���ی‌ بە‌ئێمه‌وه‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌اڵم بە‌بڕی���ار كراوین بە‌عێراقی‌‪ ،‬من‬ ‫بۆ خۆم له‌وه‌ته‌ی‌ عه‌قڵم بە‌دونیا ده‌ش���كێ‌‪،‬‬ ‫بۆ س���اتێكیش خۆم بە‌عێراق���ی‌ نه‌زانیوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش یه‌كێ لە‌هۆكاره‌كان بووه‌ كه‌ لە‌الیه‌ن‬ ‫پێش���كه‌وتووخوازانی‌ ك���ورده‌وه‌‪ ،‬م���ۆری‌‬ ‫(كۆنه‌په‌رس���ت)یان لێداوم‪ ،‬ئێمه‌ هه‌تا ئه‌و‬ ‫رۆژه‌ی‌ نه‌بین بە‌ده‌وڵه‌ت‪ ،‬لە‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌تان‌و‬ ‫حكومه‌تانی‌ عه‌ره‌ب‪ ،‬فارس‌و تورك برا نین‪،‬‬ ‫چونكه‌ هه‌رگیز لە‌سایه‌ی‌ ئه‌و داگیركه‌رانه‌دا‪،‬‬ ‫ماف‌و ئه‌ركی‌ یه‌كسانمان نه‌بووه‌‪ ،‬وه‌ختێك‬ ‫ئێمه‌ش بووین بە‌ده‌وڵه‌ت‪ ،‬لە‌گه‌ڵ ئه‌وانیشدا‬ ‫ده‌بین بە‌ب���را‪ .‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ر بكرێ‌‪ ،‬دو ده‌نگ‬ ‫وه‌ربگی���رێ‌‪ ،‬من دو ج���ار ده‌نگ بە‌(به‌ڵێ‌)‬ ‫ده‌ده‌م‪ ،‬ج���اری‌ یه‌كه‌م‪ ،‬وه‌ك هه‌ر كوردێكی‌‬ ‫ساده‌‌و س���اكاری‌ دێهاتی‌‌و ش���اری‌‪ ،‬ده‌ڵێم‬ ‫(به‌ڵ���ێ‌)‪ ،‬ج���اری‌ دوه‌می���ان وه‌ك كۆلكه‌‬ ‫خوێنده‌وارێ���ك كه‌ گوای���ا لە‌تاقیكردنه‌وه‌‌و‬ ‫مێ���ژووی‌ نه‌ته‌وه‌ك���ه‌م‪ ،‬ش���تێك فێربووم‪،‬‬ ‫ده‌ڵێمه‌وه‌ (به‌ڵێ‌)‪.‬‬ ‫لە‌كاتی‌ بونی‌ ده‌وڵه‌تی‌ كوردستاندا‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫زۆرانبازی‌ حیزبی‌‌و سیاسیی‌ ناوخۆی‌ كورد‪،‬‬ ‫نه‌گاته‌ ئاستی‌ بێ‌ س���نووری‌ لە‌ڕاده‌به‌ده‌ر‌و‬ ‫عه‌قڵ لە‌میوانی‌ هه‌ڵنه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌وا قه‌واره‌كه‌‌و‬ ‫س���نووره‌كه‌‌و ده‌وڵه‌ته‌كه‌ هه‌ر ده‌مێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫نموونه‌ی‌ ئه‌فغانس���تان‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌و هه‌موو‬ ‫دژواریی���ه‌ی‌ ل���ه‌و ده‌وڵه‌ت���ه‌دا روو ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌فغانستان هه‌ر ئه‌فغانس���تانه‌‪ ،‬هه‌ر وه‌ك‬ ‫ده‌وڵه‌ت ماوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‌ من بۆخۆم‬ ‫س���ه‌رنجم لە‌باره‌ی‌ ئه‌و ده‌وڵه‌ت���ه‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم لە‌هه‌موو حاڵه‌تێك���دا‪ ،‬هه‌ر ده‌وڵه‌ته‌‌و‬ ‫هاواڵتیان شانازی‌ بە‌بە‌ئینتیما‌و پاسپۆرت‌و‬ ‫به‌یداخه‌كه‌ی���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن‪ .‬ئه‌م���ه‌ش بە‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌ك ئه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێ‌‪ ،‬كه‌ من بە‌جۆری‌‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایه‌تی‌ ئ���ه‌وێ‌ رازیم‪ ،‬من ده‌وڵه‌تم‬ ‫ده‌وێ‌‪ ،‬ئه‌وج���ا ئه‌گ���ه‌ر حكومه‌ته‌كه‌م بە‌دڵ‬ ‫نه‌بێ‌‪ ،‬چیم له‌ده‌ست بێ‌‪ ،‬بۆ گۆڕینی‌ ده‌یكه‌م‪.‬‬ ‫لە‌كۆتایی���دا‪ ،‬ده‌م���ه‌وێ‌ بڵێ���م‪ :‬بە‌كورتی‌‌و‬ ‫بە‌ك���وردی‌‪ ،‬س���ه‌ربه‌خۆیی‌‌و دامه‌زراندن���ی‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی‌ كوردی‌‪ ،‬كاری‌ ك���ورد خۆیه‌تی‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌رفه‌ت هه‌بوو‪ ،‬ده‌بێ‌ كه‌ڵك لە‌كات‌و‬ ‫توان���ای‌ خۆمان ببینین‪ ،‬نه‌ك هه‌ر (به‌ڵێ‌)‪،‬‬ ‫بە‌كرده‌وه‌ش كاری‌ بۆ بكه‌ین‪.‬‬ ‫‪sabahghalib@yahoo.co.uk‬‬

‫كوردستان لەلێواری دۆزەخدا‬ ‫(لەشینكردنەوە بۆ هەستانەوە)‬ ‫نەجات نوری‬ ‫ئەوە تەنیا مردنە قسەكردن‬ ‫لە‌مرۆڤ حەرام دەكات‪...‬‬ ‫ئەدۆنیس‬ ‫كۆمەڵگا‌و هەڵە‬ ‫بەدرێژایی ئەم بیست‌و شەش ساڵە بەردەوام‬ ‫كۆمەڵگای ك���وردی هەڵەی گەورەی كردوەو‬ ‫دەی���كات‪ ،‬بەش���ێكی زۆری تاكەكانی ئێمە‬ ‫كەوتوبن���ە ژێر هەژموون���ی كۆمەڵێك وێنە‌و‬ ‫بیری نەنەس���راو‌و فریودەرانەوە‪ ،‬ئەو وێنەو‬ ‫بیران���ەی لە‌نەخوێندن���ەوەی زۆربەمان���دا‬ ‫كەڵەكەب���ون‌و بون���ە ه���ۆكاری كردنەوەی‬ ‫دەرگای دۆزەخ ب���ەڕوی ئاین���دەو داخزانی‬ ‫كۆمەڵگاكەماندا‪ ،‬سەرەتا ئەم هەڵە گەورانە‬ ‫كۆمەڵگا بەگش���تی خۆی بەره���ەم هێنەری‬ ‫بوو‪ ،‬خۆی بێئاگا‌و نا وشیاری بو بۆ رەفتارو‬ ‫نەناسینی بەرپرس‌و حیزبی كوردی‪ ،‬هەر لەم‬ ‫بێئاگای‌و نا وش���یاریەوە بو كە ئەم حیزبانە‬ ‫هەلەكەی���ان قۆس���تەوەو كۆمەڵگایان كردە‬ ‫گۆڕەپانێك بۆ بردنە سەری داخوازیە پیس‌و‬ ‫قێزەونەكانی خۆیان‪ ،‬ئەو دیدەیش زۆر راستە‬ ‫كە لەكوێ كۆمەڵگایەكی بێ ئاگا‌و ناوش���یار‬ ‫هەب���و هەر لەوێ ئەو حیزبانە پەیدادەبن كە‬ ‫هەموو بەها مرۆڤایەتیەكان لە‌ژێر پێ دەنێن‪.‬‬ ‫بەمەش كۆمەڵگای ئێمە خۆی دروس���تكەری‬ ‫سەرەكی بو لە‌هێنانی ئەو مرۆڤە ناسیاسی‌و‬ ‫ن���ا رۆش���نبیرو روخس���ارە تۆقێنەرانەدا بۆ‬ ‫كۆشتنی ئایندەی خۆی‪ ،‬گران نییە كە بڵێین‬ ‫خۆمان خۆمان كرد بە‌داردەس���ت‌و پارێزەی‬ ‫ئەو بەناو شۆڕش���گێڕانەی كە ئێستا بونەتە‬

‫س���تەمكارێكی بێ وێن���ە لە‌ژیانماندا‌و تادێ‬ ‫ئامانجەكان���ی كۆمەڵگا دەخەنە ناو هەگبەی‬ ‫بەرژەوەندی���ە قێزەونەكان���ی خۆیان���ەوە‪.‬‬ ‫ئ���ەوە خەڵك بو كە لە‌خ���ۆڕای‌و بەبێ هیچ‬ ‫خوێندنەوەی���ەك بۆ ئاین���دەی خۆی بڕیاری‬ ‫كوش���تنی خۆیدا لەبەردەم ئەو ناوانەدا كە‬ ‫رۆژگارێك فریودەرانە هاتبونە گۆڕەپانەكەوە‬ ‫بە‌ن���اوی رزگاربونمانەوە‌و بەناوی ش���ەهید‌و‬ ‫مێژوی شۆڕش���ەوە‪ .‬ئەوە خۆمان بووین كە‬ ‫س���ەرگەردانانە‌و وەكو ئەوەی لە‌خەوندابین‬ ‫یان جادومان لێكرابێت هاتین ماڵ‌و تەمەن‌و‬ ‫ژیان‌و رۆحم���ان كردە قوربان���ی ئەو تاقم‌و‬ ‫گروپانەی كە لە‌ژێر ناوی نەتەوەو سۆسیالیزم‬ ‫دا بەهەڵەیاندا بردین‪ ،‬كۆمەڵگا لە‌خەونێكی‬ ‫قوڵداب���و لەژێر دەی���ان بەڵێن‌و دروش���می‬ ‫س���واودا دەژیا‪ ،‬كاتێكی���ش بەخەبەرهاتین‬ ‫بینیم���ان لە‌لێ���واری دۆزەخدای���ن‌و جگ���ە‬ ‫لە‌كۆمەڵێك كەسی دڕندەو گەندەڵ كەسی تر‬ ‫دەسەاڵتدارنیە لەم هەرێمەدا‪ ،‬لە‌هێنانەكایەی‬ ‫ئ���ەم رۆژگارە پڕ س���تەمەدا ج���ارێ دەبێت‬ ‫ئێمە خۆمان بە‌تاوانبار بزانین‌و تێبگەین كە‬ ‫خۆمان چ دەردەسەریەكمان بەسەر ئایندەی‬ ‫خۆماندا هێناوە لە‌سایەی ئەو هەڵە گەورانەی‬ ‫ك���ە كردومانە‪ ،‬ئ���ەوە كۆمەڵگا خۆی بو كە‬ ‫كەوتب���ووە ناو دونیایەكی پ���ڕ لە‌وەهمەوە‌و‬ ‫وای دەزان���ی بەناو شۆڕش���گێڕەكانی كورد‬ ‫ئەو فریشتانەن كە هاتوون بۆ دروستكردنی‬ ‫بەهەش���ت بۆیان‪ ،‬كەم ك���ەس دەیزانی لەو‬ ‫دی���وو وێنەی ئەو گەمەكەرانەی كەباس���یان‬ ‫ل���ە‌رزگاری‌و دیموكرات���ی‌و كۆمۆنیزم دەكرد‬ ‫ش���ەیتانێك هەی���ە ئاین���دەی ب���ۆ دەكاتە‬ ‫بەاڵو دروس���تكەری رێگاكان���ی مەرگ نەك‬ ‫داد پ���ەروەری‪ ،‬دواتر ئ���ەم تاقمانە بەناوی‬

‫كۆمەڵگا‬ ‫رەنگە زۆركات‬ ‫بخەڵەتێندرێت یان‬ ‫لە‌ژێر هەندێك ناو‌و‬ ‫دروشمدا رۆژگارێك‬ ‫ئایندەی خۆی‬ ‫بیربچێتەوە‬ ‫سۆس���یالیزم‌و رزگاری‌و سەربەس���تیەوە بۆ‬ ‫مەرامەكانی خۆیان دەچنەوە س���ەر رێگای‬ ‫ستەمكاری‌و دروستكردنی بەرەیەكی تۆقێنەر‬ ‫دژ بە‌داواكارییەكان���ی كۆمەڵگا‪ ...‬زۆربەمان‬ ‫هیچ تێڕامانێكمان نەبو بۆ ئەو بەناو هێزانەی‬ ‫كە باسیان لە‌دیموكراس���ی‌و ئازادی دەكرد‪،‬‬ ‫تێنەدەگەیشتین كە دواتر لە‌یاسای ئەم هێزە‬ ‫قێزەونانەدا ئێم���ە دەكرێینە كۆیلەو خاك‌و‬ ‫س���امان‌و ئایندەمان بەتااڵن دەبەن‌و بەرەی‬ ‫بەناو دیموكراتی دەس���ەاڵت بۆ خۆی قۆرخ‬ ‫دەكات‪ ،‬چەند بێئاگاو بێ دەربەستانە خۆمان‬ ‫دایە دەست كەسانێك كە گەڕاندینیانەوە بۆ‬ ‫س���ەردەمی تاریكی‌و نەهامەت���ی‪ .‬لە‌هەموو‬ ‫بێدەنگی‌و چەپڵەكوتان‌و راكە راكە كردنێكمان‬

‫‪13‬‬

‫دا بۆ بەناو شۆڕشگێڕەكانی كورد لە‌كۆتایدا‬ ‫گەیش���تینە لێوارەكان���ی دۆزەخ‪ .‬لە‌هەڵەی‬ ‫كۆمەڵگا خۆیدا كۆمەڵگایەكی برسی‌و نەدارو‬ ‫بێ كەس ئێس���تا ش���ین بۆ ئایندەی خۆی‬ ‫دەكات‪.‬‬ ‫لە‌شینكردنەوە بۆ هەستانەوە‬ ‫كۆمەڵ���گا رەنگە زۆركات بخەڵەتێندرێت یان‬ ‫لە‌ژێ���ر هەندێك ن���او‌و دروش���مدا رۆژگارێك‬ ‫ئاین���دەی خ���ۆی بیربچێتەوە‪ ،‬ب���ەاڵم هەر‬ ‫ئەوەن���دەی بە‌ئ���اگا هات‌و بین���ی كە غەدر‬ ‫ئێس���قانی ش���كاندوە‌و مەینەتیەكان���ی زۆر‬ ‫زیاتربون‪ ،‬ئیتر وردە وردە دێتەوە سەر رێگای‬ ‫بەئاگا هاتن���ەوەو دەكەوێت���ە هەڵتەكاندنی‬ ‫هەموو ئ���ەو بەربەس���تە كۆنكرێتیانەی كە‬ ‫زۆركەسی ناسیاسی‌و ناو رۆشنبیر رۆژگارێك‬ ‫لەبەردەمیدا دروس���تی كردون‪ ،‬ئیتر هاواڵتی‬ ‫دێنەوە س���ەر ش���انۆی قس���ەكردن‌و هاتنە‬ ‫دەنگ لە‌دژی ئەو مشەخۆرانەی كە هۆكاری‬ ‫داڕزان‌و كەوتنیانب���ون‪ ،‬ئەوە هاواڵتییە ئیتر‬ ‫دوایی بەئ���اگا هاتنەوەی واز لە‌ش���ینكردن‬ ‫ب���ۆ ئازارەكانی خ���ۆی دێنێ���ت‌و دەكەوێتە‬ ‫دادگای كردنی ئەو بەناو رۆش���نبیرانەی كە‬ ‫تەگەرەی گەورەبون بۆ گەیش���تن بە‌ئازادی‌و‬ ‫ئاواتەكانی���ان‪ ،‬دێت���ە دەنگ لە‌ئ���ەو بەناو‬ ‫سیاس���یانەی كە سااڵنێكە وەكو دەسەاڵتدار‬ ‫هەم���وو بنەماكانی ژی���ان‌و كۆمەڵگایان بۆ‬ ‫خزمەتی خۆیان بە‌وێرابون سپاردوە‪ .‬رەنگە‬ ‫ئەو كاتانەی كە كۆمەڵگا ئیتر لە‌ش���ینكردن‬ ‫بۆ ئازارەكان���ی خۆی بێدەنگ دەبێت‌و وەكو‬ ‫وەاڵم دەرێك���ی ج���دی بە‌ئاگادێ���ت‌و بەگژ‬ ‫هەموو ئەو تاكە س���تەمكارانەی دەوروبەریدا‬ ‫دەچێت���ەوە ئەوكاتان���ە دەبێتە س���اتێكی‬

‫مێ���ژوی‌و هێنانەكایەی داڕمانی ئەو هێزانەی‬ ‫كە رۆژگارێك گی���رۆدەی كردوە بە‌كۆمەڵێك‬ ‫كێشەی تۆقێنەرەوە‪.‬‬ ‫لە‌دەوروبەری ئێمەدا زۆر دەرەنگ كۆمەڵگا‬ ‫بە‌مەینەتیەكانی خۆی دەزانێت‌و بەئاگادێت‪،‬‬ ‫كەئەم���ەش تاكو ئێس���تا یەكێكە لە‌هۆكاری‬ ‫داڕزان���ی ب���ەردەوام ل���ەالی ئێم���ە‪ ،‬تا ئەو‬ ‫كاتانەی كۆمەڵگا بە‌ئ���اگا دێتەوە زۆركەس‬ ‫ئازار دراوەو زۆرش���وێن كروانەت���ە وێرانە‌و‬ ‫زۆر دام‌ودەزگا پەراوێ���ز خ���راون‪ ،‬ب���ەاڵم‬ ‫هەر ئەوەن���دەی كۆمەڵ���گا لە‌دەالقەیەكەوە‬ ‫وش���یاربووە ئیتر لە‌س���ەر خاكی وێرانبووی‬ ‫لە‌س���ەر مەینەتیەكانی گیانی رێگای رزگاری‬ ‫خ���ۆی دەگرێتە بەر‪ ،‬پ���ێ دەچێت ئەمە بۆ‬ ‫كۆمەڵگای ئێستای ئێمە كاتی بێت‪ ،‬كاتێكە‬ ‫كە ئیتر شینكردن‌و بێدەنگی كۆتایی هاتووە‪،‬‬ ‫بیست‌و شەش ساڵە دو هێزی وەكو یەك‪ ،‬دو‬ ‫گەمەكەری تۆقێنەر‪ ،‬دو دەسەاڵتی بێ وێنە‬ ‫لە‌بێ بەرنامەیدا سێ شاریان كردوە بە‌دۆزەخ‬ ‫ب���ۆ خەڵ���ك‌و تادێ ئ���ەم دۆزە گ���ەرم ترو‬ ‫سوتێنەر تر دەكەن بۆ خەڵكی بەشمەینەت‪،‬‬ ‫ئەم دو هێزە كە بریتین لە‌(یەكێتی‌و پارتی)‬ ‫لەپ���ای ئەوەی كە مێژوی���ان وەكو چاكەكار‬ ‫لەالی خەڵ���ك كۆتای هات���ووە‪ ،‬بونەتە دو‬ ‫هێز ش���ان بەشانی یەكتری خاك‌و خەڵكیان‬ ‫پێكەوە هاڕی���وە‪ ،‬هاتوون ژیان���ی جوتیارو‬ ‫مامۆس���تاو فەرمانبەرو بازرگان‌و خاوەنكار‌و‬ ‫كەس���وكاری ش���ەهیدان‌و كەمئەندام���ان‌و‬ ‫خانەنیشنان‌و قوتابیان‌و كرێكارو رەنجدەرانی‬ ‫ئەم هەرێمەیان خستۆتە بەردەم مەرگ‌و لێك‬ ‫هەڵوەشاندنەوە‪،‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫زانین!‬ ‫كامیل عومه‌ر‬

‫به‌ه���ۆی‌ پێش���اندانی‌ ئ���ه‌و جیاوازییه‌ ‌ی‬ ‫له‌ش���ێوازی‌ خه‌بات���ی‌ مه‌ده‌ن���ی‌ ئه‌زموونی‌‬ ‫ك���رد‪ ،‬نه‌وش���یروان مس���ته‌فای‌ رێكخه‌ری‌‬ ‫كۆچك���ردوی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان‪ ،‬گرێی‬ ‫الس���ایكردنه‌وه‌‌و خۆ به‌نه‌وش���یروان زانینی‌‬ ‫الی‌ هه‌ندێ���ك له‌ده‌س���ته‌بژێره‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫بازرگان‌و میدیاییه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫دروستكردوه‌‪.‬‬ ‫دوای‌ زیات���ر ل���ە‌‪ 30‬س���اڵ خه‌ب���ات‌و‬ ‫به‌پرسیارێتی‌‪ ،‬له‌ساڵی‌ ‪2006‬دا‪ ،‬نه‌وشیروان‬ ‫مسته‌فای‌ جێگری‌ سكرتێری‌ گشتی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتیمانی‌ كوردستان‪ ،‬بۆ هه‌میشه‌ ماڵئاوایی‌‬ ‫له‌ژیانی‌ سیاس���ی‌ حزبه‌كه‌ی‌ كرد‌و وازیهێنا‪.‬‬ ‫له‌یه‌كه‌م هه‌نگاویش���دا‪ ،‬پرۆژه‌یه‌كی‌ میدیایی‌‬ ‫به‌ن���اوی‌ "كۆمپانیای‌ وش���ه‌"ه‌وه‌ دامه‌زراند‪،‬‬ ‫ك���ه‌ خ���ۆی‌ له‌ماڵپه‌ڕێ���ك‌و رۆژنامه‌ی���ه‌ك‌و‬ ‫رادیۆیه‌ك‌و ته‌له‌فزیۆنێكدا ده‌بینیه‌وه‌‪ .‬دوای‌‬ ‫دو ساڵ له‌به‌رده‌وامی‌ ئه‌م پرۆژه‌ میدیاییه‌ی‌‪،‬‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فا له‌ژێر فشاری‌ الیه‌نگرانی‌‌و‬ ‫خه‌ڵكی‌ ناڕازی‌ له‌دۆخی‌ سیاسی‌‌و حكومڕانی‌‬ ‫هه‌رێ���م‪ ،‬جارێكی‌ تر گه‌ڕایه‌وه‌ ن���او كایه‌ی‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و به‌لیس���تێكی‌ هه‌ڵبژاردن به‌ناوی‌‬ ‫"گۆڕان" به‌ش���داری‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ ‪25‬ی‌‬ ‫ته‌موزی‌ ‪ 2009‬كردو (‪ )25‬كورسی‌ پارله‌مانی‌‬ ‫كوردستانی‌ به‌ده‌س���تهێنا‌و بۆ یه‌كه‌مجاریش‬ ‫له‌ئه‌زمونی‌ حكومڕانیی‌ هه‌رێمی‌ كوردستاندا‪،‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆنێكی‌ پارله‌مانی‌ دروستكرد‪.‬‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنی‌ ئه‌م ئه‌زموون‌و هه‌نگاوانه‌ی‌‬ ‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فا له‌و م���اوه‌ كه‌مه‌دا‪،‬‬ ‫كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر به‌ش���ێك له‌ده‌سته‌بژێری‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و میدیای���ی‌‌و بازرگانی���ی‌ هه‌رێ���م‬ ‫دروس���تكردوه‌‌و به‌جۆرێ���ك ح���ه‌زی‌‬ ‫الس���ایكردنه‌وه‌ی‌ ل���ه‌ال دروس���تكردون‪ ،‬كه‌‬ ‫هه‌م���ووان خۆیان ل���ێ‌ ببێته‌ نه‌وش���یروان‬ ‫مسته‌فا‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچی‌ الس���ایكردنه‌وه‌ی‌ نه‌وش���یروان‬ ‫مس���ته‌فا به‌و رێچك���ه‌‌و ش���ێوازه‌ مه‌ده‌نییه‌‬ ‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فا‪ ،‬كارێكی‌ مه‌ش���روع‌و‬ ‫دروسته‌‪ ،‬به‌اڵم كێش���ه‌ له‌هه‌ڵه‌ تێگه‌یشتنی‌‬ ‫ئه‌م ده‌سته‌بژێره‌یه‌ بۆ السایكردنه‌وه‌كه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫پێیانوایه‌ نه‌وش���یروان به‌و دو س���ێ‌ ساڵه‌ی‌‬ ‫پرۆژه‌ میدیاییه‌كه‌ی‌ توانیویه‌تی‌ ئه‌و خه‌ڵكه‌‬ ‫له‌خ���ۆی‌ كۆبكات���ه‌وه‌‌و ببێته‌ هێ���زی‌ دوه‌م‬ ‫له‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‪ .‬هه‌ربۆیه‌ هه‌ندێك‬ ‫له‌سیاسیه‌ ده‌س���ه‌اڵتداره‌كان له‌هه‌ردو زۆنی‌‬ ‫سه‌وز‌و زه‌رد‪ ،‬به‌دامه‌زراندنی‌ پرۆژه‌ میدیایی‌‬ ‫زه‌به‌الح كه‌وتنه‌ السایكردنه‌وه‌ی‌ نه‌وشیروان‬ ‫به‌و مه‌به‌سته‌ی‌ له‌ئاینده‌ سیاسیاندا‪ ،‬له‌ڕێی‌‬ ‫به‌كارهێنان���ی‌ ئه‌و دام���ه‌زراوه‌ میدیاییانه‌وه‌‬ ‫هه‌مان هه‌نگاوی‌ نه‌وشیروان ئه‌زموون بكه‌ن‪،‬‬ ‫كه‌ ئێس���تا‌و له‌س���ه‌روبه‌ندی‌ نزیكبونه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی‌ داهات���ووی‌ هه‌رێ���م‬ ‫لە‌س���لێمانی‌‪ ،‬س���ه‌ره‌تای‌ ئه‌و السایكردنه‌وه‌‬ ‫ده‌ستیپێكردوه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ته‌نه���ا پرۆژه‌یه‌كی‌ میدیایی‌ س���ێ‌‬ ‫س���اڵه‌ نیه‌‪ ،‬پرۆژه‌ی‌ سیاس���ی نه‌وشیروان‬ ‫مس���ته‌فا س���ه‌رده‌خات‌و ده‌یكاته‌ كاریزما‌و‬ ‫دیارده‌یه‌كی‌ سیاس���ی‌ ده‌گمه‌ن له‌رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاس���تدا‪ ،‬به‌ڵك���و ئ���ه‌و س���ه‌ركه‌وتنه‌‬ ‫ئیلهام���ی‌ له‌مێ���ژووی‌ خوێنده‌وارییه‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫وه‌رگرت���ووه‌ كه‌ له‌شه‌س���ته‌كانی‌ س���ه‌ده‌ی‌‬ ‫رابردودا‪ ،‬به‌به‌ڕێوه‌بردنی‌ گۆڤارێكی‌ سیاسیی‌‬ ‫كاریگه‌ر له‌ته‌مه‌نی‌ الوێتیه‌وه‌ ده‌ستپێده‌كات‌و‬ ‫به‌نوس���ینه‌كانی‌ ده‌كه‌وێت���ه‌ ملمالنێ‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫س���ه‌ركرده‌‌و هێ���زه‌ سیاس���یه‌ كۆنه‌خواز‌و‬ ‫كالس���یكیه‌كانی‌ ئ���ه‌و ده‌م���ه‌‪ .‬ئیلهامی‌ له‌و‬ ‫ئه‌زمون���ه‌ خه‌باتگێڕیی���ه‌وه‌ وه‌رگرتب���و كه‌‬ ‫خ���ۆی‌ بناغه‌دانه‌ری‌ ب���ه‌ردی‌ جواڵنه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫س���ه‌ربازی‌‌و سیاس���یی‌ گه‌وره‌ بوه‌‌و زۆربه‌ی‌‬ ‫كات كه‌س���ی‌ یه‌كه‌م‌و دی���اری‌ ئه‌و جواڵنه‌وه‌‬ ‫سیاس���یه‌ بوه‌ كه‌ ن���اوی‌ شۆڕش���ی‌ نوێ‌‌و‬ ‫یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌ كوردستان بوه‌‪ .‬ئیلهامی‌‬ ‫له‌ئه‌زم���وون‌و دنیابین���ی‌‌و خوێندنه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫قوڵه‌وه‌ وه‌رگرتووه‌ بۆ گۆڕانكارییه‌ سیاسیه‌‬ ‫ناوچه‌یی‌‌و نێوده‌وڵه‌تیه‌كان كه‌ له‌ڕێی‌ نوسین‌و‬ ‫به‌رهه‌مه‌كانیه‌وه‌ ده‌یخوێنینه‌وه‌‪ .‬ئیلهامی‌ له‌و‬ ‫رۆحی‌ ئۆپۆزس���یۆن بون���ه‌وه‌ وه‌رگرتوه‌ كه‌‬ ‫له‌ده‌س���تپێكی‌ راپه‌ڕین���ه‌وه‌ تاوه‌كو كۆتایی‌‬ ‫ژیان���ی‌‪ ،‬ره‌خنه‌گری‌ به‌رده‌وامی‌ پرۆس���ه‌ی‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و حكومڕانیی‌ ناته‌ندروستی‌ هه‌رێم‬ ‫ب���وه‌‪ .‬ئه‌وه‌ چل په‌نجا س���اڵ‌ نه‌س���ره‌وتن‌و‬ ‫خه‌بات���ی‌ به‌رده‌وام‌و هه‌ڵوێس���تی‌ جوامێرانه‌‬ ‫بوه‌ كه‌ نه‌وشیروان مسته‌فای‌ دروستكردوه‌‪،‬‬ ‫نه‌ك ئه‌وه‌ی‌ ته‌نها دامه‌زراندنی‌ كۆمپانیایه‌كی‌‬ ‫راگه‌یان���دن‌و كه‌ناڵێك���ی‌ ته‌له‌فزیۆن���ی‌ ئه‌م‬ ‫جه‌ماوه‌ره‌ زۆروزه‌به‌نده‌ له‌ده‌وری‌ بیرۆكه‌یه‌ك‬ ‫كۆبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌ب���ێ‌ ئ���ه‌م سیاس���یی‌‌و بازرگان���ه‌ خۆ‬ ‫به‌نه‌وش���یروان زانان���ه‌ له‌وه‌ تێبگ���ه‌ن‪ ،‬كه‌‬ ‫الس���ایكردنه‌وه‌ی‌ نه‌وش���یروان مس���ته‌فای‌‬ ‫دیارده‌‌و خوڵقاوی‌ مێژ‌و خوڵقێنه‌ری‌ رووداو‌و‬ ‫مێژو‪ ،‬به‌ئاكامی‌ باش‌و گه‌وره‌تان ناگه‌یه‌نێ‌‪،‬‬ ‫له‌كاتێك���دا ئه‌و به‌و نه‌وش���یروانیه‌ی‌ خۆی‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌م گروپه‌ ده‌سه‌اڵتداره‌ خۆسه‌پێنه‌ی‌‬ ‫هه‌رێم گه‌یشته‌ بنبه‌ستێك كه‌ له‌دواساته‌كانی‌‬ ‫ته‌مه‌نیدا بڵێ���ت "مه‌گ���ه‌ر بومه‌له‌رزه‌یه‌كی‌‬ ‫سیاسی ئه‌م دۆخه‌ بگۆڕێت"‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )593‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/19‬‬

‫فكری‌ سه‌ركه‌وتن الی‌ بێكه‌س‌و له‌ریفراندۆمه‌كه‌ی‌ ئه‌مڕۆ ‌ی هه‌رێم ‌ی كوردستاندا‬ ‫جه‌مال بابان‬ ‫بیكه‌س‪ :‬فكری‌ سه‌ركه‌وتن به‌بێ‌ شك‪،‬‬ ‫ئه‌ی‌ ره‌فیقان‪ ،‬غیره‌ته‌‬ ‫ف� � � �ه‌وزو ئیقبال‌و ته‌عالی‌‪ ،‬هه‌ر به‌س � � ��ایه‌ی‌‬ ‫هیمه‌ته‌‬ ‫قه‌وم� � � �ی‌ كورد ئه‌مڕۆ كه‌دائ � � ��م والە‌حاڵی‌‬ ‫حه‌سره‌ته‌‬ ‫باعیس� � � �ی‌ فیتنه‌و فه‌س � � ��ادو دو دڵی‌ ناو‬ ‫میلله‌ته‌‬ ‫گه‌ر به‌دڵ‌ بێت‌و هه‌وڵ‌ ده‌ین بۆ ته‌ره‌ققی‌‬ ‫قه‌ومی‌ كورد‬ ‫نائیل� � � �ی‌ جێگه‌و حقوقی‌ خ � � ��ۆ ئه‌بێ‌ ئه‌م‬ ‫میلله‌ته‌‬ ‫هه‌وڵ‌‌و تێكۆشان به‌ته‌نها‌و هه‌ر به‌ده‌م كه‌‬ ‫كه‌ڵكی‌ نییە‌‬ ‫گرمه‌گرمی‌ هه‌وری‌ بێ‌ باران نیشانه‌ی‌‬ ‫زه‌یقه‌ته‌ بێكه‌س ‪1925‬‬ ‫ئاشكراش����ه‌ ریفراندومه‌كه‌ی‌ ئه‌مڕۆی‌‬ ‫ئێمه‌ له‌ڕۆژی‌ باڵوبونه‌وه‌یه‌وه‌ (وه‌ك فكر)‬ ‫تا ئه‌مڕۆ (‪2017 /8/25‬رۆژی‌ نووسینی‌‬ ‫ئه‌و وتاره‌) نه‌ده‌وڵه‌تێكی‌ گه‌وره‌ی‌ وه‌ك‬ ‫ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬نه‌ عێراقی‌ خۆمان به‌تایبه‌تی‌‪،‬‬ ‫كه‌ب����ۆ پرۆس����ه‌ی‌ ریفراندۆمه‌كه‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫ره‌نگ هه‌ی����ه‌ له‌ئه‌مه‌ریكاش له‌پێش����تر‬ ‫بێت‪ ،‬نه‌ توركیاو نه‌ ئێران‪ ،‬نه‌ده‌وڵه‌تانی‌‬ ‫عه‌ره‌بی‌‌و ئه‌وروپی‌‌و نه‌روسیاو نه‌ چین‪..‬‬ ‫هت����د‪ ،‬یه‌كێكیان به‌ده‌نگمانه‌وه‌ نه‌هاتن‌و‬ ‫روویه‌كی‌ گ ‌هش‌و قس����ه‌یه‌كی‌ خۆش����یان‬ ‫پیش����ان نه‌دا له‌خواستی‌ (تأجیل‪ -‬واتا‬ ‫دواخستن بۆ كاتێكی‌ كه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌و كاته‌یان‬ ‫پیشان نه‌داوه‌‪ .)...‬خۆئه‌گه‌ر بێ‌ینه‌ سه‌ر‬ ‫سه‌رباری‌ ناوخۆی‌ خۆمان‪ ،‬به‌ڵێ‌ هه‌ندێك‬ ‫یاخ����ود زۆرب����ه‌ی‌ حیزبه‌كان(ئه‌رێنی‌)‬ ‫دی����ارن‪ .‬هه‌روه‌ها كه‌س����انی‌ بێالی ‌هن‌و‬ ‫دور له‌حی����زب‌و حیزبایه‌تی‌ ئه‌وان ‌ه كه‌س‬ ‫لێیان ناپرس����یته‌وه‌و وه‌ك خه‌ڵكی‌ ئه‌م‬ ‫واڵت����ه‌ نه‌ب����ن‌و به‌ته‌واوه‌تی‌ پش����تگوێ‌‬ ‫خراون‪،‬كه‌یه‌كێك ل����ه‌و (غه‌ریبانه‌) ئه‌م‬ ‫جه‌مال بابانه‌یه‌ كه‌بابانه‌كان حوكمرانی‌‬ ‫ئه‌م كوردس����تانه‌ ب����ون‌و ئه‌م ش����اری‌‬ ‫س����لێمانیه‌یان دروستكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم من‌و‬ ‫ئه‌ندامانی‌ بنه‌ماڵه‌كه‌م‌و هه‌رچی‌ راپرسی‌‬ ‫من بێت هه‌میشه‌(به‌ڵێ‌)مان لە‌خزمه‌تی‌‬ ‫ریفراندۆمای����ه‌و ئه‌م����ه‌ خه‌وێكه‌ بۆ من‬ ‫هاتۆت����ه‌ دی‌‪ ،‬كه‌ ته‌مه‌نم وا گه‌یش����ته‌‬ ‫نه‌وه‌د س����اڵ‌ ماوم‌و هێش����تا سه‌فه‌ری‌‬ ‫دوای����م نه‌كردوه‌ تكا كارم به‌چاوی‌ خۆم‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ كوردس����تان یاخود حكومه‌تی‌‬ ‫كوردی‌ به‌چاوی‌ خۆم ببینم‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌‬ ‫بشمرم كوردو كوردستان خۆش‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانه‌ گ����وڵ‌ به‌ده‌مه‌كه‌ی‌ كورد‪،‬‬ ‫كه‌ یه‌كه‌م په‌رله‌مانی‌ راس����تی‌‌و حه‌قیقی‌‬ ‫به‌ده‌نگی‌ ك����وردی‌ هه‌رێ����م‌و به‌گوێره‌ی‌‬ ‫ده‌ستوروقانون‪ ،‬ئه‌ندامه‌كانی‌ هه‌ڵبژێران‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌بڕی����اری‌ په‌له‌و ناده‌س����توری‌‌و‬ ‫نایاس����ایی له‌كارخراو تائێس����تا ده‌یه‌ها‬ ‫كۆبون����ه‌وه‌و دانیش����تن‌و هاتوچۆكرا بۆ‬ ‫كه‌وتن����ه‌وه‌ كاری‌‌و ب����ۆ به‌جێهێنان����ی‌‬ ‫ئه‌ركه‌كان����ی‌ سه‌رش����ان‪ ،‬ه����ه‌ر هی����چ‬ ‫دیارنیه‌‪ ،‬له‌وه‌ ئه‌كات دوعاكه‌ی‌ (عه‌لی‌‬ ‫به‌رده‌ش����انی‌ بۆ كه‌وتبێته‌كار لە‌دیوانی‌‬ ‫كردكاردا كه‌له‌(به‌دكاری‌ كردوه‌)‪:2‬‬ ‫به‌ڵی‌ ه����ه‌ر گه‌لێ����ك داوای‌ ئازادی‌‌و‬ ‫سه‌ربه‌س����تی‌ بكات ئه‌بێ‌ قوربانی‌ بداو‬ ‫خۆبه‌خش بێت‪ ..‬به‌اڵم له‌راس����تیدا ئه‌م‬ ‫گه‌له‌ی‌ ئێمه‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌ شه‌هیدو ئه‌وه‌نده‌‬ ‫ماڵ وێرانی‌‌و ئه‌وه‌نده‌ له‌رێی‌ نیش����تمان‌و‬ ‫سه‌ربه‌ستیا خۆبه‌خش بوە كه‌م وێنه‌یه‌‪:‬‬ ‫جا بزانین‪ 3‬بێكه‌س به‌ده‌نگه‌ دلێره‌كه‌ی‌‬ ‫چی‌ به‌میلله‌ته‌كه‌ی‌ خۆی‌ ئه‌ڵێت‪:‬‬ ‫بێك����ه‌س‪ :‬ئه‌مرۆ ك����ه‌ رۆژی‌ ماته‌مه‌‪-‬‬ ‫عاله‌م دڵی‌ پڕ له‌غه‌مه‌‪ -‬رووی‌ ئاس����مان‬ ‫هه‌ورو ته‌مه‌‪ -‬بۆ جوانه‌مه‌رگانی‌ وه‌ته‌ن‬ ‫وه‌ته‌ن ده‌رون����ی‌ له‌ت له‌ته‌‪ -‬گیرۆده‌ی‌‬ ‫داوی‌ نه‌گبه‌ته‌‪ -‬خه‌وو خۆراكی‌ میحنه‌ته‌‬ ‫بۆ جوانه‌مه‌رگانی‌ وه‌ته‌ن‬ ‫ش����ه‌هیدانی‌ وه‌ته‌ن‪ .‬تكات لێ‌ ئه‌كه‌ن‬ ‫– ش����یوه‌ن مه‌كه‌ن‪ -‬دوژم����ن به‌خۆتان‬ ‫خۆش مه‌كه‌ن‪ -‬هه‌م����و له‌چه‌پڵه‌ده‌ن بۆ‬ ‫شه‌هیدانی‌ وه‌ته‌ن‪...‬‬ ‫هه‌روه‌ها به‌بۆنه‌ی‌ شه‌ڕی‌ به‌ناوبانگی‌‬ ‫به‌رده‌رگای‌ س����ه‌رای‌‪ 4‬س����لێمانی‌ ساڵی‌‬ ‫‪1930‬لە‌شیعره‌كه‌ی‌ (وه‌فدی‌)كوردستاندا‬ ‫ئه‌ڵێت‪:‬‬ ‫قه‌ت����ه‌ وا تێنه‌گه‌ن چاومان ش����كاوه‌‪-‬‬ ‫كوشتن‌و بڕین دایم بۆ پیاوه‌‬ ‫له‌ناو دۆش����ه‌كا كه‌ی‌ حه‌ق سه‌نراوه‌‪-‬‬ ‫خه‌یاڵتان خاوه‌ كورد نه‌فه‌وتاوه‌‪ .‬به‌راتی‌‬ ‫نه‌جات به‌خوێن نوسراوه‌‪.‬‬ ‫میلله‌ت مه‌تینه‌‪ ،‬عه‌زمی‌ نانه‌وێ‌‪-‬‬ ‫لە‌غایه‌ی‌ به‌رزی‌ خۆی‌ هه‌ر ناكه‌وێ‌‬ ‫له‌ت‌و په‌ت كرێ‌ حقوقی‌ خۆی‌ ئه‌وێ‌‪-‬‬ ‫من ره‌نگی‌ سورم بۆیه‌ خۆش ئه‌وێ‌‬ ‫مژده‌ی‌ شه‌فه‌قی‌ لێ‌ ده‌ركه‌وێ‌‬

‫جگه‌ لە‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان چه‌ند‌ه ئه‌گه‌ڕینه‌وه‌ سه‌ر (أربیل‪ -‬هه‌ولێر)‪.‬‬ ‫كاری‌ گرنگ����ی‌ ت����ر م����اون ئه‌وانیش بۆ‬ ‫ق����ه‌زای‌ كفری‌‪ :‬ه����ه‌ر له‌س����ه‌ره‌تای‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ هه‌ڵوێس����تی‌ ك����ورد به‌رامبه‌ر‬ ‫ته‌ره‌فی‌ به‌رامب����ه‌ر ته‌ره‌فی‌ دوه‌م به‌هێز حكومه‌تی‌ عێراقه‌وه‌‪ ،‬س����ه‌ربە‌پارێزگای‌‬ ‫بێت پێویس����تیان به‌ده‌س����تكاری‌‌و چاو كه‌رك����وك بوە‪ .‬به‌عس به‌مه‌به‌س����تێكی‌‬ ‫پیاخشانه‌وه‌و بناغه‌ی‌ قایم‌و په‌یوه‌ست‌و سیاسی‌ خس����تیه‌ س����ه‌ر (دیالی‌)‪ .‬بۆ‬ ‫به‌هێز هه‌یه‌‪ ،‬ماوه‌ش ئه‌وه‌نده‌ی‌ نه‌ماوه‌ ئه‌وه‌ی‌ لە‌ژماره‌ی‌ كوردی‌ كه‌ركوك كه‌م‬ ‫رای‌ زۆرب����ه‌ی‌ حیزب����ه‌كان‌و ناحیزب����ی‌‌و بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫بێالیه‌نه‌كانیش روو زیاتر لە‌(به‌ڵێ‌)ن‪.‬‬ ‫ق����ه‌زای‌ گ����وز‪( :‬گ����وز خورمات����و)‬ ‫ده‌نگ����ی‌ ده‌ره‌وه‌ش‪ :‬هێج����گار‪،‬‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی‌ زلهێ����زی‌ وه‌ك ئه‌مه‌ریكایه‌ له‌س����ه‌ره‌تای‌ حكومه‌تی‌ عێراقه‌وه‌ سه‌ر‬ ‫له‌مرۆدا‪،‬دوای‌ ئه‌مه‌ریكا بۆ ئێمه‌و به‌الی‌ به‌پارێ����زگای‌ كه‌رك����وك ب����وه‌و زۆریش‬ ‫ئێم����ه‌وه‌ عێراقه‌ ك����ه‌زۆر گرنگه‌ چونكه‌ نزیكیه‌تی‌‪ .‬به‌عس به‌مه‌به‌ستی‌ سیاسی‌‬ ‫لێپرس����راوی‌ س����ه‌رجه‌م كاره‌كانم����ان‌و زۆر دوری‌ خس����ته‌وه‌و خس����تیه‌ س����ه‌ر‬ ‫مافه‌كانمانه‌و لێپرس����راوی‌ گشت به‌شه‌ پارێزگای‌ تكریت‪...‬‬ ‫پش����تگوێ‌ خراوه‌كانمانه‌ كه‌ به‌ده‌ستی‌‬ ‫ق����ه‌زای‌ چه‌مچه‌م����اڵ‌‪ :‬به‌ڵ����ێ‌ له‌وه‌‬ ‫ئه‌نقه‌س����ت‌و بۆ زیان گه‌یاندن‌و فڕوفێڵ‌‌و‬ ‫ناحه‌زان����ه‌ به‌درێژایی ئه‌م هه‌مو س����اڵه‌ پێش����تر س����ه‌ر به‌كه‌ركوك بوو‪ ،‬به‌عس‬ ‫كه‌ ژێرده‌س����ته‌یان بووین‪ ،‬كه‌به‌كورتی‌ به‌مه‌به‌س����تی‌ سیاس����ی‌ له‌رۆژگارێك����ی‌‬ ‫به‌ك����وردی‌ ئ����ه‌م خاڵ����ه‌ گرنگانه‌م����ان تایبه‌تیدا له‌كه‌ركوكی‌ سه‌نده‌وه‌و خستیه‌‬ ‫قه‌رزاری‌ چه‌ند س����اڵه‌مانن‌و لە‌قوڕگیان سه‌ر سلێمانی‌ كه‌ئه‌بوایه‌ بیخستایه‌ته‌وه‌‬ ‫دایه‌‪ -‬ق����ه‌رزی‌ چه‌ند كۆن بێت نافه‌وتێ‌ سه‌ر كه‌ركوك‪.‬‬ ‫به‌عس ئه‌م مه‌به‌سته‌ گاڵوانه‌ی‌ هه‌مو‬ ‫به‌تایبه‌ت����ی‌ ئه‌گه‌ر نه‌ك هه‌ر ته‌نها قه‌رز‬ ‫ی ده‌س����توری‌‌و قانونی‌‌و دۆران����دو هیچیان س����ه‌ركه‌وتوو نه‌بون‪.‬‬ ‫ب����ن به‌ڵكو ماف ‌‬ ‫ش����ه‌رعین هه‌م����و راڤ����ه‌و ده‌ربڕینێكی‌ هه‌روه‌ك س����ه‌دام‌و گروپه‌ك����ه‌ی‌ هه‌مو‬ ‫سیاس����ی‌‌و ئاب����وری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ كه‌له‌م ملی����ان كرا بە‌په‌تدا‪ ..‬بۆیه‌ ئێس����تا زۆر‬ ‫به‌ئاس����انی‌ به‌بڕیاری‌ وه‌زی����ری‌ ناوه‌وه‌و‬ ‫چه‌ند خاڵه‌دا گوزارشت ئه‌كرێت‪-:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬ب����ۆ جێبه‌جێ‌ كردنی‌ مادده‌ی‌ بڕی����اری‌ ئه‌نجومه‌ن����ی‌ وه‌زیرانی‌ عێراق‬ ‫(‪ )140‬له‌ده‌س����توری‌ عێراقی‌ پێویست یاخود هه‌رێم به‌ئاس����انی‌ ئ����ه‌و قه‌زایانه‌‬ ‫بو به‌زووترین كات(س����ه‌رژمێری‌‪ -‬تعداد له‌توانادایه‌ بگه‌ڕێنه‌وه‌ شوێنی‌ پێشووی‌‬ ‫الس����كان) وه‌زاره‌تی‌ (پالندان‪ -‬تخطیط) خۆیان‪.‬‬ ‫ئینج����ا لێره‌دا كاتی‌ ئ����ه‌وه‌ هاتوه‌ كه‬ ‫رۆژی‌ ‪2010 /10/24‬هه‌س����تێ‌ به‌م سه‌ر‬ ‫ژماردنه‌ لە‌هه‌مو عێراقدا‪ ،‬به‌اڵم به‌نانه‌وه‌ی‌ ‌بڵێم‪-:‬‬ ‫پێویس����ته‌ ك����وردو توركم����ان وه‌ك‬ ‫جۆره‌ها گێچه‌ڵ‌‌و فریودان له‌الیه‌ن خاوه‌ن‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان سه‌رژماردن دواخرا تاكو جاران هه‌ر به‌ندو یه‌خس����یری‌ ئه‌و بیره‌‬ ‫حكومه‌تی‌ (مالیكی‌)دوای‌ (ژان گرتنێكی‌ ش����ۆڤیه‌نیه‌ی‌ پێش����وو به‌رامب����ه‌ر یه‌ك‬ ‫قورس) دوای‌ هه‌شت مانگ زیاتر ئه‌ویش نه‌مێنن����ه‌وه‌ هه‌ردوال وه‌ك ب����را پێكه‌وه‌‬ ‫به‌كه‌موكوڕی‌ نه‌ك به‌ته‌واوه‌تی‌ پێكهات بژین‪..‬‬ ‫تۆ بڵێی‌ (لۆل����ۆ ‪ -‬گۆتیه‌كان) باپیره‌‬ ‫(وه‌زیری‌ ناوه‌و به‌رگری‌‌و ئاسایشی‌ تیا‬ ‫نه‌ب����وو‪ ،‬ئه‌وانه‌ش به‌فڕوفێ����ڵ‌ له‌دوایدا گه‌وره‌كانی‌ ئێس����تای‌ كورد‪ ،‬كاتی‌ خۆی‌‬ ‫درای����ه‌ ده‌س����ت كه‌س����انێك به‌وكاله‌ت هه‌س����تیان به‌و بیره‌ زۆرانه‌ی‌ (نه‌وتی‌)‬ ‫بۆ به‌ڕێوه‌بردنی‌ به‌رنام����ه‌ی‌ (مالیكی‌) واڵته‌كه‌یان كردبێ����ت كاتێك كه‌ ئه‌وان‬ ‫به‌ئاره‌زوی‌ خۆی‌‪ .‬سه‌ره‌ک وه‌زیر‪ ،‬نوری‌ هه‌س����تیان به‌بنیاتنانی‌ شاری‌ كه‌ركوك‬ ‫المالیك����ی‌ كه‌به‌رنام����ه‌ی‌ حكومه‌ته‌كه‌ی‌ له‌م شوێنه‌ ستراتیجیه‌ی‌ ئێستادا؟؟‬ ‫ئ����ه‌ی‌ ت����ۆ بڵێ����ی‌ پێش����بینیان‬ ‫رۆژی‌ ‪ 2010/12/22‬حكومه‌تی‌ پێشكه‌ش‬ ‫ك����رد گوایه‌(حكومه‌ت����ی‌ هاوبه‌ش����ی‌‪ -‬به‌س����ه‌رهه‌ڵدانی‌ (باباگوڕگ����وڕی‌ پیرۆز‬ ‫شراكه‌)و گوایه‌ حكومه‌ته‌كه‌ی‌ به‌رده‌وام كردبێ����ت ك����ه‌ (به‌ره‌)كانی����ان لە‌ژن‌و‬ ‫ده‌بێت لە‌نه‌هێش����تنی‌ هه‌ر گیروگرفتێك پیاو ئه‌چنه‌ خزمه‌تی‌ له‌ئاس����مانی‌ به‌رز‬ ‫به‌ین����ی‌ حكوم����ه‌ت‌و حكومه‌ته‌كان����ی‌ ئه‌پارێنه‌وه‌‪( :‬بابا گوڕگوڕ به‌گوڕ هاتین‪-‬‬ ‫پارێزگاو هه‌رێم‪ ،‬وه‌ هیچ گۆڕانێك نابێ‌ باباگوڕگوڕ بۆ كوڕ هاتین)؟؟ ئێمه‌ بابا‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ مادده‌ی‌ (‪ )142‬له‌ده‌س����تور گیان (به‌ره‌) و ئه‌والدی‌ تۆین‪.‬‬ ‫ئه‌ی‌ گڕه‌ ئاگره‌ هه‌میش����ه‌ییه‌كه‌‪ ،‬ئایا‬ ‫نه‌بێت‌و به‌دواداچون����ی‌ مادده‌ی‌ (‪)140‬‬ ‫كه‌ئه‌م����ه‌ش یه‌كێك له‌و (‪ )43‬بڕگه‌یه‌ی‌ ئه‌زانی‌ به‌عسیه‌كان كه‌حوكمی‌ عێراقیان‬ ‫له‌به‌رنامه‌ی‌ حكومه‌ته‌كه‌ی‌ مالیكیدا بو‪ ..‬ئه‌كرد‪ ،‬چی����ان به‌ئێمه‌ی‌ كورد ئه‌ووت؟‬ ‫ب����ه‌اڵم تا ئێره‌ هه‌موی‌ قس����ه‌ بو هیچی‌ ئه‌یانگ����وت ئێم����ه‌ زۆر ب����اش ئه‌زانین‬ ‫جێبه‌جێ‌ نه‌كرا‪ ...‬هه‌ربۆیه‌ هاوپه‌یمانی‌ كه‌ركوك ناوچه‌یه‌ك����ی‌ كوردیه‌و‪ ،‬له‌گ ‌هڵ‌‬ ‫كوردستان دیسانه‌وه‌ پێ‌ یان له‌سه‌ر ئه‌و ئه‌وه‌ش����ا رێگات����ان پێناده‌ی����ن ته‌نه����ا‬ ‫نامه‌یه‌دا گرت‌و كه‌ سیاس����یه‌كانی‌ كورد ماف����ی‌ گریان‌و ئ����اخ‌و داخ نه‌بێ‌ كاتێك‬ ‫پێشكه‌ش����یان كرد ك����ه‌ ‪( 19‬بڕگه‌) بو كه‌بە‌كه‌ركوكدا گ����وزه‌ر ئه‌كه‌ن‪ ..‬طارق‬ ‫بڕگه‌یه‌كیان مادده‌ی‌ (‪)140‬ی‌ ده‌س����تور عه‌زیزیش ئه‌ی����ووت (كه‌ركوك له‌بیری‌‬ ‫بو له‌گه‌ڵ‌ ده‌س����تكردن بە‌سه‌ر ژماردنی‌ خۆتان به‌رن����ه‌وه‌‪ ،‬ه����ه‌ر وه‌ك عه‌ره‌ب‬ ‫گشتی‌‪ ...‬له‌مه‌دا (محسن السعدون‪ ،‬كه‌ كه‌(ئه‌نده‌لوس)یان له‌بیر خۆیانبرده‌وه‌‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ كوردستان بوو‪ ،‬دو پاتی‌ ئه‌وه‌ی‌ نه‌ ئه‌زان����ی‌ كه‌ئه‌نده‌لوس ئه‌رزو‬ ‫كرده‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌و پابه‌ندوبونه‌ی‌ ده‌سته‌ شوێنی‌ عه‌ره‌ب نه‌بو له‌بنه‌ره‌تدا‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫هاوكاره‌ سیاسیه‌كان كه‌به‌گوێره‌ی‌ نامه‌ عه‌ره‌ب داگیریان كردبو‪ ،‬به‌اڵم كه‌ركوك‬ ‫كوردس����تانیه‌كه‌ پابه‌ندب����ون‌و له‌س����ه‌ر ئه‌رزو ش����وێنی‌ باوو باپی����ری‌ كورده‌و‬ ‫ئ����ه‌و بنه‌مای����ه‌ هاوبه‌ش����یان پێك هێنا ئه‌وان دروستیان كردوه‌‪ ،‬چۆن لە‌بیرمان‬ ‫لە‌حكومه‌ت����دا‪ ..،‬ئ����ه‌م حكومه‌ت����ه‌ش ئه‌چێته‌وه‌؟ ئه‌وه‌بو (بیرساو ژیر بێژیی‬ ‫به‌رنامه‌ك����ه‌ی‌ خ����ۆی‌ به‌ه����ه‌ر (‪ )43‬به‌ع����س)‪ .‬ئابه‌م ج����ۆره‌ بابه‌گیان ئێمه‌‬ ‫بڕگه‌كه‌یه‌وه‌ به‌جێنه‌هێنا‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌م سه‌ر قوربانی زۆرو رێبازی‌ رژێمی‌ جۆراوجۆرو‬ ‫ژماردنه‌و مادده‌(‪)140‬یه‌كه‌ی‌ ده‌س����تور یه‌ك له‌دوای‌ یه‌كی‌ عێراق بوین‪.‬‬ ‫بابا گیان گه‌لی‌ (گوتی‌‪ -‬خوری‌‪ -‬حوزی‌)‬ ‫س����ێ‌ (كابینه‌)ی‌ یه‌ك له‌دوا یه‌ك هاتن‬ ‫یه‌كێكی����ان جێبه‌جێ‌یان كرد‪ .‬جا نازانم خاوه‌نی‌ (نوزی‌)ن بیرت ئه‌خه‌مه‌وه‌ كه‌‬ ‫یه‌كێكیان تیانه‌بوو‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ جورئه‌تی‌ ئێس����تاو ل����ه‌م رۆژگاره‌دا پێی‌ ئه‌وترێ‌‌و‬ ‫هه‌بێ����ت‌و ئازا بێ����ت (س����ه‌ر ژماردن‌و ناوی‌ (یۆرغان ته‌په‌‪ -‬گردی‌ یورغان)ـه‌‬ ‫مادد‌هی‌ ‪140‬ی‌ ده‌ستور جێبه‌جێ‌ بكات كه‌ گروپێكی‌ ئه‌مه‌ریكایی سه‌ر بە‌زانكۆی‌‬ ‫یاخود چاویان به‌ك����ورد هه‌ڵنه‌ئه‌هات‌و هارڤارد له‌گ����ه‌ڵ‌ تیمێكی‌ (مۆزه‌خانه‌ی‌‬ ‫له‌هه‌م����و رویه‌ك����ه‌وه‌ دژو ناحه‌زو الیان عێ����راق) س����اڵی‌ ‪ 1931-1925‬دوای‌‬ ‫س����ته‌م بو مافی‌ كورد بده‌ن‪ .‬هه‌ر بۆیه‌ گه‌ڕان هه‌زاره‌ه����ا تابلۆیان دۆزیه‌و‌ه كه‌‬ ‫كوردیش كه‌وته‌ خ����ۆی‌ وه‌ك له‌مه‌ودوا لە‌قوڕ دروستكرابون‪ ،‬هه‌ندێكیان نامه‌و‬ ‫هه‌ندێكیان (ده‌قی‌ ئابوری‌) هه‌نده‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێ‌‪.‬‬ ‫تریان (به‌ڵگه‌نامه‌ی‌ یاسایی (قانونی‌)‬ ‫مادد‌هی‌ ‪140‬‬ ‫ئه‌مانه‌ هه‌مو ده‌ری‌ ئه‌خه‌ن كه‌ (نوزی‌)‬ ‫كه‌ركوك‌و شوێنه‌ ناكۆكی‌ له‌سه‌ره‌كان نیش����ته‌جێیه‌كی‌ گ����ه‌وره‌ی‌ (ح����وری‌‬ ‫(المناطق المتنازع علیها)‬ ‫یه‌كان) بوه‌ له‌نی����وه‌ی‌ هه‌زاره‌ی‌ دوه‌می‌‬ ‫پێ����ش زاییندا‪ .‬له‌ناو ئ����ه‌و تابلۆیانه‌دا‪،‬‬ ‫ئه‌م (متن����ازع علیها‪ -‬ناكۆكی‌ له‌به‌ر) تابلۆیه‌كی‌ لە‌قوڕ دروس����تكراو كه‌بریتی‌‬ ‫به‌عس دروستیكرد‪ .‬ئه‌گینا‬ ‫بو له‌نه‌خشه‌یه‌كی‌ كۆنی‌ شاری‌ (نوزی‌)‬ ‫خۆی‌‪ ،‬كه‌ئ����ه‌وه‌ كۆنترین نه‌خش����ه‌ بو‬ ‫ق����ه‌زای‌ مه‌خم����ور‪ :‬له‌س����ه‌رده‌می‌ له‌جۆری‌ خۆیان مێژوه‌كه‌ی‌ ئه‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫عوسمانیه‌وه‌و دوای‌ ئه‌مه‌ش له‌رۆژگاری‌ بۆ (‪)2300‬ی‌ پێش زایین‪.‬‬ ‫ش����اهانه‌دا ه����ه‌ر س����ه‌ر به‌پارێ����زگای‌‬ ‫باب����ا گی����ان‪ :‬ئێس����تا وا زۆرداره‌كان‬ ‫(أربیل‪ -‬هه‌ولێر بو ته‌نها ‪ 97‬كیلومه‌تر خۆی����ان‌و مێژوه‌ ره‌ش����ه‌ پیس����ه‌كه‌یان‬ ‫دوره‌ لێوه‌ی‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم دو ئه‌وه‌نده‌ زیاتر فڕێدرانه‌ ته‌نه‌كه‌ی‌ خۆڵه‌وه‌‪ ،‬رۆیش����تن‌و‬ ‫له‌موسڵه‌وه‌ دوره‌‪ .‬به‌عس به‌مه‌به‌ستێكی‌ گه‌ڕانه‌وه‌یان نابێته‌وه‌‪...‬‬ ‫سیاسی‌ خستیه‌ سه‌ر موسڵ‌‪ .‬ئێستاش‬ ‫گه‌ل����ی‌ ك����ورد‌و هه‌روه‌ه����ا توركمان‌و‬ ‫به‌پێشنیارێك له‌وه‌زیری‌ ناوه‌وه‌ی‌ عێراق چه‌وسانه‌وه‌مان هه‌میشه‌ له‌كاتی‌ ده‌ست‬ ‫یاخ����ودا هه‌رێ����م‌و بڕی����اری‌ ئه‌نجومه‌نی‌ به‌سه‌راگرتنی‌ ئازادی‌ دیمۆكراتی‌ دا بوە‬ ‫وه‌زیرانی‌ عێراق یاخود هه‌رێم به‌ئاسانی‌ كه‌وابو‪ ،‬پێویس����ته‌ ئێمه‌و توركمانیش‪،‬‬

‫ئه‌بوایه‌ ئه‌م فكره‌‬ ‫پیرۆزه‌ له‌جێی‌‬ ‫خۆیدا بمایه‌ته‌وه‌‬ ‫به‌وپه‌ڕی‌ نهێنیه‌وه‌و‬ ‫هیچ په‌له‌ی‌‬ ‫لێنه‌كرایه‌ هه‌تاوه‌كو‬ ‫هه‌ر به‌نهێنی‌‌و‬ ‫به‌شێنه‌یی هه‌مو‬ ‫شتێكی‌ بۆ ئاماده‌‬ ‫ئه‌كرا‬ ‫ده‌س����تگیرۆی‌ ئه‌ندێش����ه‌و گومان‌و دو‬ ‫دڵ����ی‌ نه‌بی����ن‌و خۆمان ل����ه‌و ناحه‌زیانه‌‬ ‫رزگاركه‌ین‌و هه‌روه‌ك����و برا بژین‌و براش‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ برا ب����ێ‌ مه‌گه‌ر قه‌زا له‌الی‌ خودا‬ ‫ب����ێ‌‪ .‬هۆ بابه‌گیان‪ :‬وه‌زی����ری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫روسیا له‌كاتی‌ خۆیا شتێكی‌ ووت دوای‌‬ ‫ئه‌و چه‌رچل‪ ،‬ئنجا گۆڕباش����وف‌و دوای‌‬ ‫هه‌مویان مه‌لیك حسێنی‌ ئوردون هه‌مو‬ ‫دوپاتیان كرده‌وه‌‪:‬‬ ‫(له‌سیاس����ه‌تدا نه‌هاورێیه‌تی‌ تا سه‌ر‬ ‫ونه‌ (نه‌یاری‌‌و دوژمنایه‌تی‌ تا سه‌ر هه‌یه‌‬ ‫به‌ڵكو ه����ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ له‌به‌ین����ا ئه‌مێنێت‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ هه‌میشه‌ییه‌)‪.‬‬ ‫ئێمه‌ی‌ كورد هه‌رچه‌نده‌ ئێستا ده‌وڵه‌ت‬ ‫نی����ن‪ ،‬به‌ڵك����و حكومه‌تێكی‌ ناس����راوی‌‬ ‫خۆجێتین له‌عێراق‌و لە‌ش����اری‌ هه‌ولێری‌‬ ‫پایته‌ختمانا كۆنسۆلی‌ چه‌نده‌ها ده‌وڵه‌ت‬ ‫هه‌یه‌و له‌زیادبونیشدان بۆ جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫ئیش����وكاری‌ ده‌وڵه‌ته‌كانیان كه‌له‌هه‌مان‬ ‫كاتدا پێویسته‌ له‌س����ه‌ر ده‌وڵه‌ته‌كانیان‬ ‫چاودێری‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ ئابوری‌‌و سیاسی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ فیدراڵی‌ كوردستان بن‪.‬‬ ‫دوا قس����ه‌مان لێ����ره‌دا‪ :‬له‌بابه‌ت ئه‌و‬ ‫به‌خت����ه‌ گه‌وره‌یه‌وه‌یه‌‪( .‬الخ����ط العظیم)‬ ‫كه‌دێ����ت ته‌نه����ا یه‌كج����ار ل����ه‌ده‌رگای‌‬ ‫ماڵه‌كه‌ت ئه‌دا‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر هاتو گوێت لێ‌‬ ‫نه‌ب����و یاخ����ود به‌ده‌نگی����ه‌وه‌ نه‌چویت‪،‬‬ ‫ئیتر ئ����ه‌و ئ����ه‌ڕواو به‌جێ����ت ئه‌هێڵێ‌‌و‬ ‫جارێكی‌ ت����ر نایبینینه‌وه‌‪ ...‬كه‌وابو ئه‌م‬ ‫هه‌لە‌ئێمه‌ی‌ ك����وردو توركمان‌و عه‌ره‌ب‬ ‫هه‌مو له‌كه‌ركوكداو له‌عێراقیش����دا نابێ‌‬ ‫ئه‌م هه‌ لە‌‌له‌ده‌ست بده‌ین‌و په‌شیمانیش‬ ‫له‌دواییدا سوودی‌ نابێت‪.‬‬ ‫پێویس����ته‌ هه‌مومان گوێ‌ له‌و قسانه‌و‬ ‫ئ����ه‌و نوس����ینه‌ برایان����ه‌و قانونیان����ه‌ی‌‬ ‫به‌رێزان(د‪ .‬من����ذر الفضل‌و مامۆس����تایان‬ ‫كاظ����م حبی����ب‌و زهی����ر كاظ����م عب����ود‬ ‫وعبدالمنع����م اال‌عس����م‌و حمی����د مجی����د‬ ‫موس����ی‌‌و صالح قالب‌و كه‌سانی‌ به‌رێزی‌‬

‫ت����ر به‌تایبه‌تی‌ ئه‌و به‌رێزان����ه‌ی‌ كه ‌بۆ‬ ‫چاره‌س����ه‌ری‌ گیروگرفت����ی‌ كه‌رك����وك‬ ‫نوسیویانه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ واقیعانه‌و دور‬ ‫له‌سۆزو هه‌ست‌و نه‌س����ت وه‌ك به‌ڕێزان‬ ‫موك����ه‌ڕه‌م تاڵه‌بانی‌‌و د‪ .‬كه‌مال مه‌زهه‌ر‬ ‫ئه‌حم����ه‌دو د‪ .‬نوری‌ تاڵه‌بانی‌‌و د‪ .‬فوئاد‬ ‫حه‌مه‌خورشید‌و باقی‌ به‌رێزانی‌ تر كه‌له‌م‬ ‫بابه‌ته‌وه‌ نوسیویانه‌‪ .‬منیش خاوه‌نی‌ ئه‌م‬ ‫نوس����ینه‌م كه‌ به‌ناوی‌ (واق����ع كركوك)‬ ‫دراس����ات تاریخیة‌‪ ،‬قانونی����ة‪ ،‬احصائیة‪.‬‬ ‫س����اڵی‌ ‪ 2012‬ل����ه‌دار ا‌راس له‌هه‌ولێ����ر‬ ‫ده‌رچوه‌‪ .‬زیاتر له‌بابه‌ت كه‌ركوكه‌وه‌یه‌و‬ ‫جگه‌ له‌زنجیره‌ نووس����ینێك كه‌ وه‌ختی‌‬ ‫خ����ۆی‌ له‌م بابه‌ته‌وه‌ ب��ڵ�اوم كردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫واتا له‌بابه‌ت كه‌ركوكه‌وه‌ كه‌سیاسی‌ یه‌‬ ‫هه‌ره‌ به‌ناوبانگه‌كانی‌ عێراق‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌س����ه‌ددام‌و مالیك����ی‌‌و ئه‌وانی‌‬ ‫ئێس����تاش كه‌س����ێكیان نه‌غی����ره‌ت‌و‬ ‫نه‌جورئه‌ت‌و نه‌دڵپاكی‌‌و راس����تی‌‌و پیاو‬ ‫چاكی‌ ئه‌وه‌یان نه‌ب����وو‪ ،‬مادده‌ی‌ ‪140‬ی‌‬ ‫ده‌ستوری‌ عێراق بخه‌نه‌ كارو جێبه‌جێ‌ی‌‬ ‫بكه‌ن‪ ...‬ئه‌وانه‌ نه‌مان‌و كوردیش ماوه‌و‬ ‫هه‌ر ئه‌بێ‌ جێبه‌جێ‌ بكرێت‪.‬‬

‫فكری‌ ریفراندۆم به‌و جۆره‌ی‌‬ ‫باڵوكرایه‌وه‌ له‌جێ‌ی‌ خۆیدا بوو؟‬ ‫به‌بۆچونی‌ م����ن ئه‌بوایه‌ ئ����ه‌م فكره‌‬ ‫پیرۆزه‌ له‌جێی‌ خۆیدا بمایه‌ته‌وه‌ به‌وپه‌ڕی‌‬ ‫نهێنی����ه‌وه‌و هی����چ په‌ل����ه‌ی‌ لێنه‌كرایه‌‪،‬‬ ‫هه‌تاوه‌ك����و هه‌ر به‌نهێنی‌‌و به‌ش����ێنه‌یی‬

‫هه‌مو شتێكی‌ بۆ ئاماده‌ ئه‌كرا‪ ،‬گۆڕه‌پانی‌‬ ‫سیاس����ی‌‌و ئاب����وری‌‌و كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌‪،‬‬ ‫له‌ن����اوه‌وه‌ی‌ هه‌رێم‌و ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ ئه‌ویش‬ ‫تابكرایه‌ ه����ه‌ر لە‌ژێ����ره‌وه‌و به‌نه‌هێنی‌‪،‬‬ ‫كاری‌ ب����ۆ بكرایه‌ تا دڵنیا بونی‌ ته‌واو‪..‬‬ ‫چونكه‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ش����تی‌ وا گرنگ‌و‬ ‫چاره‌ن����ووس ئامێ����زی‌ گه‌ل پێویس����ته‌‬ ‫له‌یه‌ك����ه‌م هه‌ن����گاوه‌وه‌ زۆر به‌وریایی‌و‬ ‫بێده‌نگ مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گ����ه‌ڵ‌ بكرێت هه‌تا‬ ‫نه‌ش����ونما ئه‌كات‌و پێ‌ ئه‌گات‪ ،‬ئه‌و كاته‌‬ ‫خۆی‌ خ����ۆی‌ فه‌رز ئه‌كات ب����ۆ ریكالم‌و‬ ‫باڵوكردن����ه‌وه‌‪ ،‬بگره‌ ئه‌وس����ا میدیا زۆر‬ ‫به‌رێ����زه‌وه‌ باوه‌ش����ی‌ ب����ۆ ئه‌گرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌باڵویش����ی‌ كرده‌وه‌ ئه‌توانم بڵێم چه‌ند‬ ‫هه‌نگاوێك میدیا له‌گه‌ڵیا ئه‌بێت‪.‬‬ ‫له‌م بابه‌ته‌وه‌ نوس����ینێكی‌ مامۆس����تا‬ ‫س����ه‌میع س����دیقم له‌رۆژنامه‌ی‌ ئاژانسی‌‬ ‫ژم����اری‌ (‪)52‬ی‌ رۆژ ‪2017/8/16‬‬ ‫(ریفراندۆم له‌ژێ����ر ره‌حمه‌تی‌ میدیادام‬ ‫ب����ه‌دڵ‌ ب����و ئه‌وی����ش ئه‌ڵێ����ت (له‌گه‌ڵ‌‬ ‫دیاریكردن����ی‌ رۆژی‌ ریفراندۆم له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬هه‌س����ت ب����ه‌وه‌ ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫كه‌ئه‌م پرسه‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌ بۆته‌ بابه‌تێكی‌‬ ‫راگه‌یان����دن‪ ،‬به‌ق����ه‌ده‌ر ئ����ه‌وه‌ نه‌بۆته‌‬ ‫بابه‌تێكی‌ ستراتیجی‌ نیشتمانی‌ تا هه‌مو‬ ‫پێك����ه‌وه‌ كاری‌ هاوب���� ‌هش‌و خه‌م����ی‌ بۆ‬ ‫بخۆین‪ ..‬بێئاگا له‌وه‌ی‌ كاتێك ئه‌م پرسه‌‬ ‫كه‌وته‌ س����ه‌ر زاری‌ راگه‌یاندنه‌كان‪ ،‬ئه‌م‬ ‫كۆ ده‌نگیه‌ نیش����تمانیه‌ چه‌نده‌ ئاسته‌م‬ ‫ب����و به‌تایبه‌تی‌ كه‌هه‌رێمی‌ كوردس����تان‬ ‫له‌فه‌وزایه‌كی‌ ئیعالمی‌ دا ده‌ژی‌ به‌جۆرێك‬ ‫ئه‌م دۆخه‌ ش����یرازه‌ی‌ گشتی‌‌و كۆده‌نگی‌‬ ‫نێوان الیه‌نه‌كانی‌ تێكداوه‌‪...‬‬ ‫(تنفی����ذی‌ ریفران����دۆم‌و ته‌ئجیل����ی‌‬ ‫ریفراندۆم) (ده‌ستپێكردن‌و دواخستن)‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی‌ مرۆڤ بیر له‌م ریفراندۆمه‌‬ ‫ئه‌كات����ه‌وه‌‪ ..‬هه‌رچه‌ند ئ����ه‌كات ناگاته‌‬ ‫خاڵێ����ك ی����ا چاره‌ی����ه‌ك ئای����ا بۆچی‌‬ ‫كاربه‌ده‌س����تانی‌ به‌رێ����ز ئه‌وه‌نده‌ (پێ‌‬ ‫دائه‌گ����رن) له‌س����ه‌ر رۆژی‌ ‪2017/9/25‬‬ ‫كه‌ل����ه‌و رۆژه‌دا گه‌ل����ی‌ ك����وردی‌ هه‌رێم‬ ‫ئه‌وی‌ ماف����ی‌ ده‌نگدانی‌ هه‌یه‌ بە‌(به‌ڵێ‌)‬ ‫یاخود (نه‌خێ����ر) رای‌ خ����ۆی‌ بهاوێته‌‬ ‫س����ندوقی‌ ده‌نگدانه‌وه‌ له‌كاتێكدا سه‌یر‬ ‫ئه‌كه‌یت ئ����ه‌و ئاماده‌كاری����ه‌ش بۆ ئه‌م‬ ‫كاره‌و پێویس����تیه‌كانی‌ به‌ت����ه‌واوی‌‬ ‫كۆتایی نه‌هاتوە‪ ،‬خۆ ئه‌گه‌ر ده‌ستیشی‌‬ ‫پێكرابێت هیچ دیار نییە‌ كه‌وابو باش����ه‌‬ ‫ئه‌ی‌ ئ����ه‌م وروژانی‌ خه‌ڵكه‌ له‌پای‌ چیه‌و‬ ‫بۆچی‌ ئه‌م ده‌نگدانه‌ به‌خۆڕایی‌و بێسوود‬ ‫بروات؟؟ بێگومانیش ئه‌و كاربه‌ده‌سته‌ی‌‬ ‫ئ����ه‌م بڕیاره‌ی‌ داوه‌‪ ،‬پیاوێكی‌ دنیادیده‌و‬ ‫تێگه‌یشتو كارمه‌نده‌و له‌گۆمی‌ سیاس ‌هت‌و‬ ‫سیاس����ه‌ت بازی‌ دا تا بیناقاقه‌ی‌ غه‌رقه‌‬ ‫بێجگ����ه‌ی‌ له‌وه‌ی‌ ئه‌م پی����اوه‌ نه‌خۆی‌‌و‬ ‫نه‌ب����اوك‌و نه‌باپی����رو نه‌كه‌س����ێك له‌و‬ ‫بنه‌ماڵه‌یه‌ هه‌رگیز میلله‌تیان به‌سووكی‌‬ ‫سه‌یر نه‌كردوه‌‪ ،‬مه‌ال مسته‌فای‌ باوكی‌‌و‬ ‫ش����ێخ عه‌بدولس����ه‌المیش كه‌لە‌رۆژگاری‌‬ ‫حوكمی‌ عوس����مانیه‌كاندا له‌به‌ندیخانه‌ی‌‬ ‫موسڵ‌ هه‌ر له‌س����ه‌ر كوردایه‌تی‌ شه‌هید‬ ‫كرا‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها بارودۆخ����ی‌ ئه‌مڕۆی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌وه‌دا نییە‌ پێشوازی‌ دڵسۆزانه‌ی‌ ته‌واو‬ ‫بۆ ئ����ه‌م كاره‌مێژوینه‌ ه����ه‌ره‌ گه‌وره‌یه‌‬ ‫بكرێت‌و به‌ده‌می‌ پێكه‌نین‌و رووی‌ خۆشه‌وه‌‬ ‫باوه‌ش����ی‌ ب����ۆ بگیرێته‌وه‌‪.‬حیزبه‌كان����ی‌‬ ‫هه‌رێمیش هه‌ریه‌ك����ه‌ راوبۆچونی‌ خۆی‌‬ ‫هه‌یه‌و هێشتا دوای‌ چه‌نده‌ها كۆبونه‌وه‌و‬ ‫تاوتوێی‌ باری‌ واڵت‌و لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫كاره‌ ه����ه‌ره‌ گه‌وره‌یه‌ نه‌گه‌یش����تونه‌ته‌‬ ‫بڕیارێك����ی‌ كۆتای����ی به‌تایبه‌تی‌ بۆ ئه‌و‬ ‫په‌رله‌مانه‌ له‌كارخراوه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌گ ‌هڵ‌ ئه‌وانه‌ش����دا من نائومێد‬ ‫نیم پیاو هه‌ر ئه‌بێ‌ گه‌شبین بێ‌‌و به‌هێز‬ ‫دیس����ان جگه‌ له‌په‌رله‌مان گه‌لێك كاری‌‬ ‫گرنگی‌ تر ماوه‌ كه‌ هه‌مویان پێویستیان‬ ‫به‌ده‌ست لێدان‌و چاوپێاخشاندنه‌وه‌ن‪..‬‬ ‫ماوه‌ش وه‌ك وتمان ئه‌وه‌نده‌ی‌ نه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫رای‌ زۆرین����ه‌ی‌ گه‌ل(ئه‌وه‌ن����ده‌ی‌ من‬ ‫بزانم‌و تێگه‌یشتبم‪ ،‬ئه‌مه‌ رای‌ حیزبه‌كان‌و‬ ‫ناحیزب����ی‌‌و زیات����ری‌ ب����ێ‌ الیه‌نه‌كانیش‬ ‫به‌سه‌ر زاری‌ جا نازانم (راستی‌ بۆچوم‬ ‫یاخود هه‌ڵه‌م؟)‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا ده‌نگ����ی‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬هێجگار‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی‌ هه‌ره‌ دیار كه‌ زیاتر له‌هه‌مو‬ ‫جیهانی‌ ئه‌مڕۆدا ده‌نگی‌ خۆی‌ قس����ه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ به‌رامب����ه‌ر ئ����ه‌روات ئه‌مه‌ریكایه‌‬ ‫دوای‌ ئ����ه‌و بۆ ئێم����ه‌ ك����ه‌ زۆر گرنگه‌‬ ‫عێراقه‌ چونكه‌ لێپرس����راوی‌ س����ه‌رجه‌م‬ ‫ماف����ه‌كان‌و كاره‌كانی‌ ئێمه‌یه‌‪ .‬دوای‌ ئه‌و‬ ‫هه‌مو ده‌وڵه‌تانه‌ی‌ كه‌ داوای‌ (تأجیل ‪-‬‬ ‫دواخس����تن)ی‌ ریفراندۆمیان كردوه‌‪ .‬من‬ ‫زۆر به‌سودی‌ خۆمانی‌ ته‌ماشا ئه‌كه‌م كه‌‬ ‫به‌قس����ه‌ی‌ داواكه‌رانی‌ (تأجیل) له‌پێش‬ ‫هه‌مویان����ه‌وه‌ ئه‌مه‌ری����كا بكرێ����ت ئنجا‬ ‫عێ����راق‌و دوای‌ ئه‌وان توركی����او ئێران‌و‬ ‫ده‌وڵه‌تانی‌ تر با (تأجیل بكرێت) به‌اڵم‬ ‫ئه‌و ته‌ئجیلە‌به‌رامبه‌ر به‌م مه‌رجانه‌‪-:‬‬

‫یه‌ك����ه‌م‪ :‬ده‌س����ته‌به‌ربونی‌ فه‌رم����ی‌‌و‬ ‫واژۆی‌ لێپرس����راوی‌ ه����ه‌ر ده‌وڵه‌تێ����ك‬ ‫(ئه‌گ����ه‌ر بكرێ����ت) به‌ئاماده‌بون����ی‌‬ ‫نوێنه‌ری‌ (كۆمه‌اڵن����ی‌ گه‌النییە‌كگرتوو)‬ ‫كه‌حكومه‌ت����ی‌ عێ����راق هه‌رچ����ی‌ مافی‌‬ ‫هه‌ڵواس����راوو دواخراوی‌ ك����ورد هه‌یه‌‌و‬ ‫تاكو ئێستا كه‌نه‌دراوه‌ به‌كوردو ده‌ستی‌‬ ‫ده‌ستی‌ پێكراوه‌‪ ،‬خاوه‌نی‌ واژۆ كه‌ (بۆ‬ ‫نمونه‌) ئه‌مه‌ریكای����ه‌‪ ،‬یاخود حكومه‌تی‌‬ ‫عێ����راق خۆیه‌تی‌ ده‌س����ته‌به‌ر بێت به‌و‬ ‫پابه‌ندبونه‌‌و هه‌رگیز خاوه‌نی‌ واژۆو بۆی‌‬ ‫نیه‌ وه‌ك یه‌ك الیه‌ن (من طرف واحد)‬ ‫له‌و گفت‌و په‌یمان‌و به‌ڵێنه‌ی‌ كه‌داویه‌تی‌‬ ‫په‌شیمان یاخود پاشگه‌زبێته‌وه‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫ش����تێكی‌ وا رووی‌ دا خاوه‌ن ئیمزا ئه‌بێ‌‬ ‫خۆی‌ ئه‌وماف‌و داوایانه‌ی‌ كورد جێبه‌جێ‌‬ ‫بكات‌و لە‌(میزانیه‌)ی‌ خۆی‌ پێشكه‌شی‌‬ ‫كوردی‌ بكات‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬ده‌سته‌یه‌ك راوێژكاری‌ یاسایی‬ ‫ن����اودارو باوه‌ڕپێك����راو یاخ����ود ده‌ولی‌‬ ‫له‌الیه‌ن كورده‌وه‌ (الیه‌نییە‌كه‌م) له‌سه‌ر‬ ‫حس����ابی‌ الیه‌ن����ی‌ دوه‌م دابمه‌زرێت بۆ‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ ئ����ه‌م كاره‌ له‌ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫دیاریكراودا‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ دیسانه‌وه‌ كاره‌كه‌‬ ‫نه‌كه‌وێته‌وه‌ قاڵبی‌ ئه‌مڕۆ به‌سبه‌ی‌ وه‌ك‬ ‫هه‌زاره‌ها په‌یمانی‌ له‌بابه‌ت مادده‌ ‪.140‬‬ ‫س����ێیه‌م‪ :‬الیه‌نییە‌ك����ه‌م ك����ورد بۆی‌‬ ‫هه‌ی����ه‌ ه����ه‌ر مادده‌یه‌كی‌ ت����ر دابنێت‬ ‫بۆ مس����ۆگه‌ركردنی‌ ماف����ی‌ خۆی‌ وه‌ك‬ ‫جیابونه‌وه‌و سه‌ربه‌ستی‌‪...‬‬ ‫چواره‌م‪ :‬ئه‌م ده‌س����ته‌به‌ر بون‌و قه‌ول‬ ‫پێدانه‌ له‌ژێر چاودێری‌ الیه‌نێكی‌ ده‌ولی‌‬ ‫بڕواپێكراودا وه‌ك(ش����اهید) جێبه‌جێ‬ ‫بكرێ����ت‌و له‌ماوه‌یه‌ك����ی‌ دیاریك����راوو‬ ‫سنوورداردا بێت‪.‬‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌م بنكه‌و پایا‌نه‌و به‌م جۆره‌‬ ‫لێپرسراوانی‌ كورد ئه‌گه‌ر ریفراندۆمه‌كه‌‬ ‫دوا بخ����ه‌ن (تأجیل)ی‌ بك����ه‌ن له‌هه‌مو‬ ‫الیه‌ك����ه‌وه‌ ك����ورد س����وودمه‌ند ئه‌بێت‌و‬ ‫هه‌رچی‌ مافێكی‌ هه‌یه‌و ئه‌م چه‌ند ساڵه‌‬ ‫ن����ه‌دراوه‌و دواخراوه‌ ئه‌توانی‌ بێ‌ من ‌هت‌و‬ ‫بە‌ئاسانی‌ ده‌ستی‌ كه‌وێ‌‌و دوای‌ ئه‌وه‌ بۆ‬ ‫جیابونه‌وه‌و سه‌ربه‌س����تیش له‌ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫دیاریكراودا كورد بڕیاری‌ خۆی‌ ئه‌دات‌و‬ ‫ك����ه‌س ناتوانێ����ت رێگای‌ ل����ێ‌ بگرێت‬ ‫چونكه‌ هه‌مو ده‌س����تورو قانون‌و مافی‌‬ ‫م����رۆڤ‌و بڕیاره‌كان����ی‌ گه‌النییە‌كگرتوو‬ ‫له‌گه‌ڵیایه‌تی‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ هه‌لێكی‌ گونج����اوه‌ كه‌ جارێكی‌‬ ‫ت����ر له‌م����اوه‌ی‌ چه‌نده‌ها س����اڵی‌ كه‌دا‬ ‫بۆم����ان رێناكه‌وێت����ه‌وه‌‪ ،‬ئێم����ه‌ش‬ ‫له‌سایه‌وس����ێبه‌ری‌ حكومه‌تێكی‌ كوردی‌‬ ‫دیمۆكرات����ی‌ دور له‌گه‌نده‌ڵی‌‌و منصب‌و‬ ‫دوالر هه‌مو له‌س����ایه‌ی‌ خ����وای‌ گه‌وره‌دا‬ ‫ئه‌حه‌سێینه‌وه‌‪.‬‬ ‫م����ن (جه‌م����ال باب����ان) وه‌ك‬ ‫نیش����تمانپه‌روه‌رێكی‌ دڵس����ۆزی‌ ته‌مه‌ن‬ ‫نه‌وه‌د س����اڵ‌ خاوه‌نی‌ ئه‌زمونی‌ ئیداری‌‬ ‫(به‌ڕێوه‌بردن)و یاساناسی‌ قانونی‌ كه‌ بۆ‬ ‫ماوه‌ی‌ چه‌نده‌ها ساڵ‌ محامی‌ (پارێزه‌ر)‬ ‫ب����ووم له‌به‌غداو له‌م دوایی����ه‌دا كه‌مێك‬ ‫له‌س����لێمانی‌‪ ،‬له‌هه‌موی‌ زیات����ر پیرێكی‌‬ ‫خۆبه‌خش بۆ خزمه‌تی‌ گه‌لە‌چه‌وساوه‌ ‪-40‬‬ ‫تا ‪ 50‬ملیۆنیه‌كه‌م كه‌لە‌ئێس����تا كیانێكی‌‬ ‫نیی����ە‌‌و كه‌س لێ����ی‌ نه‌پرس����یوه‌ته‌وه‌و‬ ‫له‌رۆژگاری‌ ش����اهانه‌وه‌ تا ئێستا چه‌نده‌‬ ‫وه‌زاره‌ت هاتوه‌ یه‌كێكیان داواو مافێكی‌‬ ‫س����ه‌ره‌كی‌ كوردیان جێبه‌جێ‌ نه‌كردوه‌‬ ‫هه‌ر هه‌موی����ان له‌مڕۆ س����به‌ینێ‌ زیاتر‬ ‫بڕشتیان نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫بێكه‌س ئه‌ڵێت‪ :‬س����ه‌د هه‌زار جارمان‬ ‫سیاسه‌ ته‌جروبە‌كردو كه‌چی‌‬ ‫ئیس����ته‌كه‌ش زۆرمان به‌فیشاڵی‌ ئه‌مو‬ ‫ئه‌و سه‌رمه‌ست ئه‌بێ‌‬ ‫ك����ه‌ی‌ حوقووق ئه‌درێ‌؟ ئه‌س����ه‌نرێ‌‪.‬‬ ‫عه‌یبە‌ئیتر تێ‌ بگه‌ن‬ ‫بیك����ه‌س نیش����تمان پ����ه‌روه‌رو ئازاو‬ ‫نه‌ت����رس هه‌ر له‌س����ه‌ر فه‌رموده‌ی‌ خۆی‌‬ ‫ئه‌ڕوات‪-:‬‬ ‫كاكه‌ خوا ئیشی‌ نابه‌جێ‌ ناكا‪-‬‬ ‫تا كێو نه‌بینێ‌ به‌فری‌ تێناكا‬ ‫داری‌ ئازادی‌ به‌خوێ � � ��ن ئاو نه‌درێ‌ قه‌ت‬ ‫به‌ر ناگرێ‌‬ ‫س� � � �ه‌ربه‌خۆیی ب� � � �ێ‌ فی � � ��داكاری ئه‌ب� � � �ه‌د‬ ‫سه‌رناگرێ‌‬ ‫پیاو ئه‌بێ‌ بۆ سه‌ندنی‌ حه‌ققی‌ له‌مردن سڵ‌‬ ‫نه‌كا‬ ‫هه‌ر بڕوخێ‌ به‌س نییە‌‪ ،‬تاكو نه‌س� � � �ه‌نرێ‌‬ ‫نادرێ‌‬ ‫كورد ئه‌گه‌ر چ� � � �ی‌ موده‌تێكه‌ دیل‌و داماوه‌‬ ‫به‌اڵم‬ ‫باوه‌رت ب� � � �ێ‌ روحی‌ میللی‌ هه‌ر ئه‌مێنێ‌‪،‬‬ ‫نامرێ‌‪...‬‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )593‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/19‬‬

‫لە‌هه‌رچوار ژنێك یه‌كێكیان توشی خه‌مۆك ‌ی ئه‌بێت‬

‫‪15‬‬

‫ی‬ ‫ی مه‌زاج ‌‬ ‫ی بریتی���ه ‌لە‌تێكچون ‌‬ ‫خه‌مۆك ‌‬ ‫كه‌س���ه‌كه بەپێ���ی لێكۆڵین���ه‌وه‌كان‬ ‫لە‌هه‌رچ���وار ژنێك یه‌كێ���ك له‌ژیانیدا‬ ‫ی خه‌مۆكی‌ ده‌بێت‪ .‬ئه‌م‬ ‫ی حاڵه‌ت ‌‬ ‫توش��� ‌‬ ‫نه‌خۆش���ییە وه‌ك هه‌رنه‌خۆشیه‌كی‌ تر‬ ‫ی دوگیان ده‌بێت‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ی ژنان ‌‬ ‫توش��� ‌‬ ‫ی ئه‌و گۆڕانكاری‌ە هۆرمۆنیه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی مێشك‪.‬‬ ‫ك ‌ه كارده‌كات ‌ه سه‌ر كیمیا ‌‬ ‫نیشانه‌كانی‌ نه‌خۆشییه‌كه‌‬ ‫ دڵته‌نگی‌ به‌رده‌وام‬‫ی یان زۆرخه‌وی‌‬ ‫ كه‌مخه‌و ‌‬‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و چاالكیان���ه‌ ‌‬ ‫ كه‌مبون���ه‌و‌ه ‌‬‫كه‌پێشتر ئه‌یكرد‬ ‫ بیركردنه‌وه‌ له‌خۆكوشتن‬‫ تێكچونی‌ خواردن‬‫ ترس ودڵه‌راوكێ‌‬‫چی‌ هۆكار ‌ه بۆ زیاتر‬ ‫ی خه‌مۆكی‌ دوگیانی‌؟‬ ‫ده‌ركه‌وتن ‌‬ ‫ی به‌تایبه‌تی‌ نێوان ژن‌و‬ ‫ كێشه‌ی‌ خێزان ‌‬‫مێرد‬ ‫ی پێشتر كێش ‌هی‌ نه‌زۆكییان‬ ‫ ئه‌و ژنان ‌ه ‌‬‫هه‌بووه‌‬ ‫ی سكی‌ پێشوت‬ ‫ له‌ده‌ستچون ‌‬‫ی ئابوری‌‪.‬‬ ‫ی ژیان‌و بار ‌‬ ‫ كێشه‌كان ‌‬‫مه‌ترسێكانی‌ خه‌مۆكی‌ دوگیانی‌ چین؟‬ ‫وه‌ك ه���ه‌ر نه‌خۆش���یه‌كی‌تر گه‌ر زوو‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌ترس ‌‬ ‫ت ده‌بێته‌ هۆ ‌‬ ‫چاره‌سه‌ر نه‌كرێ ‌‬ ‫بۆ دایك‌و كۆرپه‌له‌کە‪ ،‬هه‌روه‌ها ده‌بێت ‌ه‬ ‫ی كێش بۆ هه‌ردوکیان‌و‬ ‫ه���ۆی‌ الوازبوون ‌‬ ‫ی پێ���ش وه‌خت‌و‬ ‫له‌دایكبوون���ی‌ منداڵ ‌‬ ‫هه‌روه‌ها دایكه‌كه‌ به‌پێی پێویست بایه‌خ‬ ‫به‌خۆی‌و منداڵه‌كه‌ی‌ ناوسكی‌ نادات زۆر‬ ‫جار دایكه‌كه‌ په‌ناده‌بات ‌ه به‌رخۆكوشتن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌ربۆیه‌ پێویس���ته‌ له‌كاتی‌ ده‌ركه‌وتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌كاتی‌ دوگیان ‌‬ ‫نیشانه‌كانی‌ خه‌مۆك ‌‬ ‫ی پزیشك بكرێت‬ ‫به‌زوترین كات سه‌ردان ‌‬ ‫بۆچاره‌سه‌ركردنی‌ دۆخه‌ك ‌هی‌‪.‬‬

‫به‌م شێوه‌یه‌ خۆراك بد‌ه به‌منداڵه‌كه‌ت نیشانه‌كان ‌ی كیسی‌ هێلكه‌دان چین؟‬ ‫كیسی‌ هێلكه‌دان یه‌كێكه‌ له‌و گرفتان ‌ه‬ ‫كه‌ توشی‌ ئافره‌تان ده‌بێت‌و كاریگه‌ری‌‬ ‫نه‌رێنی‌ له‌سه‌ریان دروست ده‌كات كه‌‬ ‫گرنگترینیان نه‌زۆكیه‌‪.‬‬ ‫نیشانه‌كانی‌ نه‌خۆشێكه‌؟‬ ‫به‌گش���تی‌ نیش���انه‌كان له‌یه‌كێكه‌و‌ه‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌تر ده‌گۆڕدرێت به‌پێی جۆرو‬ ‫پێكهاته‌ی‌ له‌ش‌و ته‌مه‌نی نەخۆشەکە‪،‬‬

‫پێویس���ته‌ دایكان ئ���ه‌وه‌ بزانن ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫پێدانی‌ خ���واردن به‌من���داڵ لە‌دوا ‌‬ ‫ش���ه‌ش مانگیه‌و‌ه ده‌بێ���ت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫تاوه‌ك���و ئه‌و ته‌مه‌نە ته‌نها ش���یر بۆ‬ ‫منداڵ به‌س���وده‌‌و ته‌ندروسته‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌پاش ئه‌و‌ه ته‌مه‌نه‌و‌ه له‌ش���ی‌ منداڵ‬ ‫ی‬ ‫ی تر‌ه بۆ گه‌شه‌ ‌‬ ‫ی بە‌خۆراك ‌‬ ‫پێویست ‌‬ ‫جه‌س���ته‌‪ ،‬كاتێكیش ده‌ست ده‌كه‌یت‬ ‫بە‌پێدان���ی‌ خۆراك ره‌چ���اوی‌ ئه‌مان ‌ه‬ ‫بكه‌‪.‬‬ ‫ی ده‌ست پێبك ‌ه‬ ‫ سه‌ره‌تا به‌شله‌مه‌ن ‌‬‫ی ده‌كه‌یت‬ ‫ئه‌و ش���ۆربایه‌ی‌ دروس���ت ‌‬ ‫با تۆزێك لە‌ش���یر خه‌س���ت تربێت‌و‬

‫له‌سه‌ره‌تاوه‌ رۆژانه‌ یه‌ك جار پێبده‌‪.‬‬ ‫ی بێچه‌وری‌‌و گێ���زه‌رو برنج‬ ‫ گۆش���ت ‌‬‫پێویسته‌ لە‌شۆربادا هه‌بێت‪.‬‬ ‫ سه‌وزه‌ بۆ شۆرباك ‌ه زیاد بكه‌‪ ،‬به‌اڵم‬‫ی‬ ‫به‌جی���ا بیكۆڵێنه‌وه‌ دوات���ر تێكه‌ڵ ‌‬ ‫ی بكه‌‪.‬‬ ‫پێکهاتەکانی تر ‌‬ ‫ی زۆر‬ ‫ شه‌كر به‌كارمه‌هێنه‌و خوێیه‌ك ‌‬‫كه‌م به‌كاربێنه‌‪.‬‬ ‫ كوله‌ك���ه‌و س���پێناغ‌و هه‌نگوی���ن‌و‬‫برۆكلی‌‌و كه‌له‌رم‌و بیبه‌ر به‌كارمه‌هێن ‌ه‬ ‫بۆ منداڵی‌ خوارته‌مه‌ن یه‌ك ساڵ‪.‬‬ ‫ ه���ه‌ر جۆره‌ش���ۆربایه‌ك ده‌س���ت‬‫ێ رۆژ هه‌ر ئه‌و‬ ‫پێده‌كه‌یت تاوه‌كو س��� ‌‬ ‫ی لێتێبگه‌یت‬ ‫شۆربایه‌ی‌ پێبده‌ بۆ ئه‌وه‌ ‌‬

‫سودەکانی‬ ‫گێزەر‬

‫لەگەڵ ئەوەی چاو بە‌هێز دەکات‪،‬‬ ‫چەندین سودی تری هەیە‬

‫ب���ه‌اڵم ئه‌مانه‌ی‌ خواره‌وه‌ لە‌نیش���انه‬ ‫‌گرنگه‌كانن‪.‬‬ ‫ ناڕێك���ی‌و دواکەوتن���ی‌ ‌س���وڕی‌‬‫مانگانه‌‬ ‫ هه‌س���تكردن به‌په‌س���تان له‌سه‌ر‬‫كۆم‌و میزەڵدان‌و هه‌روه‌ها كه‌س���ه‌كه‌‬ ‫ناتوانێ���ت به‌ته‌واوه‌ت���ی‌ میزەڵدانی‌‬ ‫به‌تاڵ بكات له‌كاتی‌ میز كردن‪.‬‬ ‫‪ -‬زیادبونی‌ م���وی‌ ره‌ق له‌ده‌موچاوو‬

‫ئایا هه‌ستیاری‌ بۆ منداڵه‌كه‌ت دروست‬ ‫ده‌كات یاخود نا‪.‬‬ ‫ی ‪ 9‬مانگییه‌و‌ه ده‌توانیت‬ ‫ له‌ته‌مه‌ن��� ‌‬‫پاقله‌مه‌نێ���كان‌و دانه‌وێڵه‌كان تێكه‌ڵ‬ ‫ی بكه‌یت‪.‬‬ ‫به‌شۆرباكه‌ ‌‬ ‫ ده‌توانیت میو‌ه به‌شێوه‌ی‌ شه‌ربه‌ت‬‫بدەیت بەمنداڵەکە‪ ،‬به‌اڵم هیچ كاتێك‬ ‫لەسەرەتادا میوەی نەدەیتێ‪ ،‬چونکە‬ ‫هیچ شتێكی‌تر ناخوات‪.‬‬ ‫ به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك ش���یری‌ خۆت‬‫ی‬ ‫یاخود ئه‌گه‌ر شیری قتوی‌ ده‌ده‌یت ‌‬ ‫ی مه‌ب���ڕه‌وه‌ تاوه‌ك���و تەمەنی دو‬ ‫لێ ‌‬ ‫ساڵی‌‪ ،‬چونك ‌ه شیر یه‌كێكه‌ لەخۆراکە‬ ‫‌پێویسته‌کانی‌ منداڵ‪.‬‬

‫دژە‬ ‫شێرپەنجەیە‬

‫کەمکردنەوەی توشبون‬ ‫بەنەخۆشییەکانی دڵ‬

‫پاڵنەرێکی بەهێزە‬ ‫بۆ لەناودانی‬ ‫ئاوسانی ناو لەش‬

‫هاوکارە بۆ کۆنرتۆڵکردنی‬ ‫ئەو رژێنانەی پەیوەسنت‬ ‫بەدروستکردنی کۆلسرتۆلەوە‬

‫س���ه‌رگۆی‌ مه‌مك���ه‌كان‌و ده‌وروبه‌ری‌‬ ‫ناوك‌و رانه‌كان‪.‬‬ ‫ تێكچونی‌ هۆرم���ۆن‌و به‌رزبونه‌وه‌ی‌‬‫هۆرمۆنی‌ نێرینه‌‬ ‫ هه‌س���ت كردن به‌ئازار له‌ناوه‌چه‌ی‌‬‫ح���ه‌وز به‌تایبه‌تی‌ له‌كاتی‌ س���وڕی‌‬ ‫مانگانه‌‪.‬‬ ‫ گه‌وره‌بوون���ی‌ هێلك���ه‌كان زیات���ر‬‫لە‌قه‌باره‌ی‌ خۆی‌‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )593‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/19‬‬

‫ئه‌گه‌ر هه‌مو قوتابخانه‌كان ‌ی باشوریش دابخرێن‬ ‫حكومه‌ت به‌خه‌یاڵیدا نایه‌ت‬

‫"گه‌ر بته‌وێت ئێستاو داهاتوی‌ كۆمه‌ڵگایه‌ك بشێوێنی‌ بڕۆ مامۆستاكانی‌ زه‌لیل‌و بێده‌رتان بكه‌"‬ ‫ئا‪ :‬سروه‌‬ ‫شاره‌زایان‌و نوسه‌رانی‌ بواری‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫له‌باره‌ی‌ كاریگه‌ری‌ دۆخی‌ ئابوری‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌دای‌ مامۆستایان‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌رده‌وامبون‬ ‫له‌سه‌ر بایكۆتكردن هاوشێوه‌ی‌ ساڵی‌‬ ‫رابردو یان كردنه‌وه‌ی‌ ده‌رگای‌ قوتابخانه‌كان‬ ‫ده‌دوێن‪،‬ماوه‌ی‌ سێ‌ ساڵه‌ مامۆستایان‬ ‫به‌دۆخێكی‌ خراپی‌ ئابوریدا تێده‌په‌ڕن به‌هۆی‌‬ ‫سیسته‌می‌ پاشكه‌وتی‌ موچه‌وه‌‪.‬‬ ‫عه‌بدوڕه‌حم���ان ئه‌حمه‌د وه‌ه���اب‪ ،‬دكتۆرا‬ ‫لە‌كۆمه‌ڵناسی‌‌و سیاسه‌تی‌ په‌روه‌رده‌یی‌‪ ،‬باس‬ ‫له‌كاریگ���ه‌ری‌ كه‌م���ی‌ موچه‌ ده‌كات له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌داو ئه‌نجامی‌ كاری‌ مامۆستایان‌و به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د" له‌ڕووی‌ مادیی���ه‌وه‌ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫موچه‌و خراپكردنی‌ باری‌ گوزه‌رانی‌ مامۆس���تا‬ ‫دژی‌ هه‌ر په‌یامێكی‌ مه‌عریفی‌ ده‌وه‌س���تێته‌وه‌‬ ‫كه‌ده‌س���ه‌اڵتی‌ په‌روه‌رده‌یی‌و سیاسی‌ له‌واڵتدا‬ ‫بانگه‌شه‌ی‌ بۆ ده‌كات‪ .‬له‌سیسته‌می‌ په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫نوێ���دا كه‌پیش���ه‌ی‌ مامۆس���تایه‌تی‌ كراوه‌ته‌‬ ‫هه‌ڵگرتنه‌وه‌ی‌ هه‌نگاوه‌ رۆتینیه‌كانی‌ فێركردنی‌‬ ‫ره‌سمی‌‪ ،‬كه‌می‌ موچه‌ی‌ مامۆستا زیاتر ده‌یان‬ ‫كات به‌كۆیله‌ی‌ ئه‌و هه‌نگاوه‌ س���تانداردكراوو‬ ‫رۆتینییانه‌‪ .‬كۆیله‌ش یان ملكه‌چ‪ ،‬ده‌س���توپێ‌‬ ‫سپی‌ ئه‌مڕۆبێت یان سبه‌ی‌ راده‌په‌ڕێت‌و ته‌ڕو‬ ‫وشك ده‌سوتێنێت"‪.‬‬ ‫عه‌بدوڕه‌حم���ان وه‌هاب ب���اس لە‌كاریگه‌ریه‌‬ ‫مه‌عنه‌ویه‌كان���ی‌ ئ���ه‌و دۆخ���ه‌ ئابوریه‌ ده‌كات‬ ‫وت���ی‌" خراپكردنی‌ باری‌ گوزه‌رانی‌ مامۆس���تا‬ ‫رۆحی‌ مامۆس���تا ده‌كوژێت‌و پێگه‌ی‌ ئه‌خالقی‌‬ ‫له‌پۆل‌و خوێنندنگه‌و كۆمه‌ڵگ���ه‌ ده‌له‌قێنێت‪.‬‬ ‫گه‌ر مامۆستا هه‌ست بە‌نرخ‌و مانای‌ مه‌عنه‌وی‌‬

‫خۆی‌ نه‌كات ده‌بێت���ه‌ كۆیله‌ی‌ مادده‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫پێگه‌ی‌ پڕۆفیش���ناڵبون له‌كاری‌ مامۆس���تایی‌‬ ‫داده‌ڕنێت‪ .‬ناپڕۆفیشناڵبون یانی‌ ته‌سلیمبونی‌‬ ‫مامۆس���تا به‌ئه‌م���ری‌ واقیع‌و به‌وابه‌س���ته‌بون‬ ‫به‌په‌یوه‌ندیی���ه‌ سیاس���یه‌ ئایدۆلۆجیی���ه‌كان‬ ‫به‌نمونه‌ (جێبه‌جێكردنی‌ كتومتی‌ رێنماییه‌كان)‬ ‫له‌ئه‌نجامدا مامۆس���تا له‌پ���ۆل‌و خوێندنگه‌دا‬ ‫ده‌بێت���ه‌ قاڵبێك���ی‌ به‌ت���اڵ‌و داروده‌س���تێكی‌‬ ‫ئاسانی‌ ده‌سه‌اڵت‌و هێزی‌ سیاسی‌‌و ئایدۆلۆجی‌‬ ‫بااڵده‌ست‌و هه‌ژموندار"‪.‬‬ ‫عه‌بدولڕه‌حمان وه‌هاب‪ ،‬كه‌ به‌رده‌وام سه‌رنج‌و‬ ‫تێبنی‌ هه‌یه‌ له‌سه‌ر كۆی‌ سیسته‌می‌ په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫كوردستان‌و هه‌تا له‌كتێبی‌ مه‌له‌ی‌ دژه‌ ره‌وتیشدا‬ ‫باس���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ ده‌كات له‌ڕوانگه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫ره‌خنه‌گرانه‌وه‌‪ ،‬به‌رده‌وام بو له‌سه‌ر باسكردنی‌‬ ‫كاریگه‌ریه‌ خراپه‌كان "خراپكردنی‌ باری‌ ئابوری‌‬ ‫مامۆس���تا‪ ،‬مامۆس���تا ده‌كات���ه‌ بونه‌وه‌رێكی‌‬ ‫زاڵم‌و زۆردار به‌س���ه‌ر مندااڵن‌و خوێندكارانه‌وه‌‬ ‫له‌خوێندنگه‌داو ده‌یخاته‌ په‌راوێزی‌ گۆڕانكارییه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و سیاس���یه‌كانه‌وه‌ به‌ڕاس���تی‌ گه‌ر‬ ‫بته‌وێ���ت ئێس���ته‌و داهات���وی‌ كۆمه‌ڵگای���ه‌ك‬ ‫بشێوێنی‌ بڕۆ مامۆستاكانی‌ زه‌لیل‌و بێده‌رتان‬ ‫بكه‌‪ .‬به‌پێچه‌وانه‌ش���ه‌وه‌ به‌ڕێگه‌خۆش���كردن‬ ‫بۆ په‌روه‌رده‌كردن‌و پێگه‌یاندنی‌ مامۆس���تای‌‬ ‫پڕۆفیش���ناڵ‌و ئازا‌و س���ه‌ربه‌رز نه‌ك لوتبه‌رز‬ ‫ده‌توانی���ن دڵنیابی���ن كه‌ كۆمه‌ڵگ���ه‌ رێڕه‌وی‌‬ ‫ئه‌خالقی‌ خۆی‌ گرتوه‌"‪.‬‬ ‫به‌ه���ۆی‌ ئ���ه‌و دۆخ���ه‌ خراپه‌ئابوریه‌یی‌ كه‌‬ ‫مامۆس���تایانی‌ تێدا ده‌ژین له‌دوساڵی‌ رابردودا‬ ‫مامۆس���تایان چه‌ندی���ن ش���ێواز‌و رێگ���ه‌ی‌ س���اڵی‌ رابردو مامۆس���تایان گرتیانه‌ به‌ر بۆ‬ ‫ناڕه‌زایه‌تی‌ ده‌ربڕینیان تاقیكرده‌وه‌و وابڕیاره‌ وه‌رگرتنه‌وه‌ی‌ مافه‌كانیان ده‌ڵێت "مامۆستایان‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌ س���اڵی‌ نوێش���دا رێگ���ه‌ی‌ نوێ به‌هه‌نگاوێكی‌ دروس���ت ده‌س���تیان پێكرد بۆ‬ ‫بگرنه‌ به‌ر‪ ،‬فایه‌ق س���ه‌عید نوسه‌رو شاره‌زایی‌ ئه‌وه‌ی‌ ببنه‌ فشارێك له‌سه‌ر حكومه‌ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بواری‌ په‌روه‌رده‌ له‌باره‌ی‌ ئه‌و ش���ێوازانه‌ی‌ كه‌ له‌م كاره‌دا سه‌ركه‌وتو نه‌بون ئه‌وان نه‌توانیان‬

‫به‌هۆی‌ ئه‌و دۆخ ‌ه‬ ‫خراپه‌ئابوریه‌یی‌ كه‌‬ ‫مامۆستایانی‌ تێدا‬ ‫ده‌ژین له‌دوساڵی‌‬ ‫رابردودا مامۆستایان‬ ‫چه‌ندین شێواز‌و رێگه‌ی‌‬ ‫ناڕه‌زایه‌تی‌ ده‌ربڕینیان‬ ‫تاقیكرده‌وه‌و وابڕیاره‌‬ ‫له‌سه‌ره‌تای‌ ساڵی‌‬ ‫نوێشدا رێگه‌ی‌ نوێ‬ ‫بگرنه‌ به‌ر‬

‫كۆی‌ مامۆستایانی‌ كوردستان كۆبكه‌نه‌وه‌و نه‌‬ ‫توانیان توێژو چینه‌كانی‌ دیكه‌ش به‌الی‌ خۆیاندا‬ ‫رابكێش���ن ئه‌وه‌ش به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫ئێم���ه‌ تۆزقاڵێك خه‌می‌ هاواڵتیانی‌ خۆی‌ نیه‌‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر هه‌مو قوتابخانه‌كانی‌ باشوریش‬ ‫دابخرێن به‌خه‌یاڵیدا نایه‌ت‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ تریشه‌وه‌‬ ‫ئه‌م توێژه‌ له‌ڕوی‌ به‌ڕێوه‌بردنی‌ ناڕه‌زایه‌تیه‌كان‬ ‫وه‌ كۆی‌ حیزب‌و ده‌زگاكانی‌ دیكه‌ الوازن"‪.‬‬ ‫فایه‌ق س����ه‌عید باوه‌ڕی‌ وایه‌ مامۆس����تایان‬ ‫ته‌نه����ا دوبژارده‌ی����ان له‌به‌رده‌مدای����ه‌ "ده‌بێ‌‬ ‫ب����ژارده‌و ش����ێوازی‌ زۆربه‌هێزت����ر بدۆزن����ه‌وه‌‬ ‫كه‌له‌توانایدا هه‌بێت مامۆس����تایان‌و به‌شێكی‌‬ ‫زۆری‌ توێژه‌كانی‌ كوردستان له‌ده‌وری‌ خۆیان‬ ‫كۆبكه‌نه‌وه‌و دواتری����ش حكومه‌ت ناچاربكه‌ن‬ ‫كه‌گۆڕانكاری‌ له‌هه‌ڵوێس����تی‌ خۆی����دا بكات‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌بێت واز لە‌مانگرتن بهێنن‌و ده‌وامی‌‬ ‫ئاسایی‌ خۆیان بك ‌هن‌و له‌هه‌مان كاتیشدا په‌ره‌‬ ‫به‌ناڕه‌زایه‌تیه‌كان بده‌ن"‪.‬‬ ‫فایه‌ق سه‌عید كه‌هه‌میش����ه‌ به‌نوسینه‌كانی‌‬ ‫له‌كتێ����ب‌و وتاره‌كانیدا جگه‌ له‌خس����تنه‌ڕوی‌‬ ‫تیۆریاو زانیاری‌ ن����وێ‌‪ ،‬جه‌خت له‌گۆڕانكاری‌‬ ‫له‌پڕۆس����ه‌ی‌ پ����ه‌روه‌رده‌ ده‌كات����ه‌وه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌وه‌ی‌ ئێس����تا ده‌یبینم نه‌بژارده‌یه‌كی‌ به‌هێز‬ ‫له‌ده‌ستی‌ مامۆس����تایاندایه‌ نه‌له‌ده‌ستی‌ كۆی‌‬ ‫گروپه‌ ناڕه‌زایی����ه‌كان‌و حیزبە‌سیاس����یه‌كاندا‬ ‫هه‌یه‌‪.‬من پێم وایه‌ كارتی‌ فشاری‌ مامۆستایان‬ ‫ب����ۆ راگرتن����ی‌ ده‌وام‌و فشارخس����تنه‌ س����ه‌ر‬ ‫حكومه‌ت ب����ه‌و فۆڕم����ه‌ی‌ كه‌ پ����ار بینیمان‬ ‫كارتێك����ی‌ ئه‌كتیڤ نییه‌‪ ،‬بۆیه‌ پێم خۆش����ه‌‬ ‫ده‌وامی‌ ئاس����ایی‌ قوتابخان����ه‌كان وه‌كو هه‌مو‬ ‫دام����و ده‌زگاكانی‌ دیكه‌ هه‌بێت‪ ،‬مرۆڤ كاتێك‬ ‫له‌كارێكدا س����ه‌ركه‌وتونابێت زۆر ئاساییه‌ دان‬ ‫به‌وه‌دابنێت‪ ،‬ئی����دی‌ هۆكاره‌كه‌ی‌ هه‌ر چییه‌ك‬ ‫بێت"‪.‬‬

‫"به‌هۆ ‌ی نه‌بون ‌ی ده‌زگا ‌ی چاودێری‌ واسیت ‌ه‬ ‫له‌سیسته‌م ‌ی راسته‌وخۆدا ده‌كرێت"‬

‫ده‌زگایه‌كی‌ چاودێریمان نییه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌ته‌واو ‌ی سه‌رپه‌رشتی‌ ئه‌م سیسته‌م ‌ه بكات‬ ‫چاودێریم����ان نیی����ه‌ ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ به‌ت����ه‌واو ‌‬ ‫ی‬ ‫ئا‪ :‬سروه‌ جه‌مال‬ ‫سه‌رپه‌رش����تی‌ ئ����ه‌م سیس����ته‌مه‌ ب����كات‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫راگرو س����ه‌رۆك به‌ش����ه‌كان به‌ئاس����انی‌ ئه‌توانن‬ ‫ماوه‌ی‌ دوساڵه‌ سیستمی‌ راسته‌وخۆ بۆ‬ ‫ده‌س����ت بخه‌نه‌ ئه‌نجامه‌كانه‌وه‌ به‌مه‌ش واس����ته‌و‬ ‫وه‌رگرتنی‌ خوێندكاران له‌زانكۆو په‌یمانگا‬ ‫واس����ته‌كاری‌ تیائه‌كرێ‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ دۆزینه‌وه‌ی‌‬ ‫حكومیه‌كان جێبه‌جێده‌كرێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ڵگه‌ی‌ نوسراو له‌م سیس����ته‌مه‌دا زۆر قورسه‌‪،‬‬ ‫به‌شێك له‌خوێندكاران‌و مامۆستایانی‌‬ ‫چونكه‌ وه‌ره‌قه‌ی‌ تاقیكردنه‌وه‌كان له‌الیه‌ن راگرو‬ ‫زانكۆ به‌سیسته‌مێكی‌ باشی‌ ده‌زانن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سه‌رۆك به‌شه‌كانه‌وه‌ به‌ته‌نیا ئه‌بینرێ‌‌و دەرفەت‬ ‫راوێژكارێكی‌ خۆبه‌خش له‌زانكۆالین ده‌ڵێت‬ ‫ناهێڵێت����ه‌وه‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ ده‌س����تمان بكه‌وێت‪،‬‬ ‫"به‌هۆی‌ نه‌بونی‌ ده‌زگایه‌كی‌ چاودێرییه‌وه‌‬ ‫به‌اڵم زۆر ئاس����ان ئه‌توانی‌ خ����ۆت ده‌ربازبكه‌یت‬ ‫واسته‌ی‌ تیاده‌كرێت"‪.‬‬ ‫له‌تاقیكردنه‌وه‌ به‌ناس����ینی‌ كه‌سێكی‌ ئه‌و به‌شه‌‪،‬‬ ‫وه‌زاره‌ت����ی‌ خوێندن����ی‌ ب����ااڵ‌و توێژین����ه‌وه‌ی‌ به‌سه‌دان نمونه‌ش هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫به‌رزان شێخ عومه‌ر كه‌ سااڵنێكه‌ خۆبه‌خشانه‌‬ ‫زانس����تی‌ بڕیاریدا له‌پاڵ سیسته‌می‌ زانكۆ الین‪،‬‬ ‫سیسته‌می‌ راسته‌وخۆ بۆ ساڵی‌ خوێندنی‌ ‪ -2017‬له‌گه‌ڵ خوێندكاراندا فۆڕمی‌ وه‌رگرتنیان له‌زانكۆ‬ ‫‪2018‬فراوانتربكرێت‪ ،‬له‌سێ‌سه‌دو حه‌فتاو حه‌وت پڕده‌كاته‌وه‌و ئاگاداری‌ ئاریش����ه‌و هه‌تا خواستی‌‬ ‫به‌ش‌و كۆلێ����ژ جێبه‌جێبكرێ����ت‪ ،‬كه‌ته‌نها چه‌ند خوێندكاران����ه‌و پڕۆژه‌یه‌ك����ی‌ ئاماده‌ك����ردوه‌ بۆ‬ ‫به‌ره‌وپێشچونی‌ سیسته‌می‌ وه‌رگرتنی‌ خوێندكار‬ ‫به‌شێكی‌ كه‌م له‌ڕیزبه‌ندیه‌كه‌دانین‪.‬‬ ‫له‌وه‌رگرتن����ی‌ راس����ته‌وخۆی‌ زانكۆیی‌‪ ،‬ریژه‌یی‌ له‌زانكۆو په‌یمان����گاكان "پڕۆژه‌ك����ه‌م به‌ته‌واوی‌‬ ‫‪%30‬بۆ تاقیكردنه‌وه‌ی‌ به‌شه‌كان ده‌بێت‌و رێژه‌ی‌ سیسته‌مێكی‌ پێش����كه‌وتوه‌و واده‌كات له‌داهاتودا‬ ‫‪%70‬ی‌ كۆنم����ره‌ی‌ پۆل����ی‌ دوان����زده‌ی‌ ئاماده‌یی‌ كادری‌ س����ه‌ركه‌وتو له‌بواره‌ جیاوازه‌كاندا به‌رهه‌م‬ ‫هه‌ژمارده‌كرێت‪ ،‬وه‌خوێن����دكار ده‌توانێت له‌یه‌ك بهێنین بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ گرنگیی وه‌رگرتن‌و پشت‬ ‫به‌س����تن به‌نمره‌ی‌ پۆلی‌ دوانزده‌‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫كاتدا داواكاری‌ بۆ سێ‌ به‌ش پێشكه‌ش بكات‪.‬‬ ‫به‌رزان ش����ێخ عومه‌ر‪ ،‬ئه‌ندازی����ارو راوێژكاری‌ ئێس����تاوه‌ كه‌زۆربه‌ی‌ خوێندكارانی‌ زانكۆكان بێ‌‬ ‫خۆبه‌خ����ش له‌ب����واری‌ زانك����ۆ الین پێ����ی‌ وایه‌ ئامانجن‌و بێزاریه‌كی‌ زۆری����ان تیابه‌دی ئه‌كرێت‌و‬ ‫سیستمێكی‌ زۆرباش‌و سه‌ركه‌وتوه‌ "له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ زۆربه‌یان تەنه����ا رۆژه‌كان به‌ڕێده‌كه‌ن بێ‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ی به‌ش����ێك بزان����ن بۆ ده‌خوێنن كه‌ئ����ه‌وه‌ش به‌هۆی‌ هه‌ڵه‌ی‌‬ ‫هه‌لده‌دات به‌خوێندكار تابه‌دڵی‌ خۆ ‌‬ ‫هه‌ڵبژێرێ����ت جیاواز له‌زانكۆ الی����ن‪ ،‬به‌اڵم لێره‌دا سیسته‌می‌ زانكۆالینه‌وه‌ توش بون كه‌ زۆربه‌یان‬ ‫سیس����ته‌مه‌كه‌ جی����اوازه‌ له‌‪ %70‬له‌س����ه‌ر زانكۆ بەڕێکەوت له‌و به‌ش����ه‌ وه‌رگی����راون كه‌ حه‌زیان‬ ‫الین‌و ‪ %30‬له‌س����ه‌ر تاقیكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و به‌شه‌یه‌ لێنیه‌"‪.‬‬ ‫به‌هرۆز جاف‪ ،‬س����ه‌رۆكی‌ به‌ش����ی‌ بایه‌لۆجیه‌‬ ‫كه ‌فۆڕمی‌ لێوه‌رئه‌گرێت‌و خولیای‌ خوێندكاره‌كه‌‬ ‫هه‌ڵده‌س����ه‌نگێنرێت ك����ه‌ تاچه‌ن����د ح����ه‌زی‌ له‌و له‌كۆلێژی‌ په‌روه‌رده‌و له‌به‌رنامه‌یه‌كی‌ ته‌له‌فزێونیدا‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪2004‬باسی‌ دانانی‌ ئه‌و سیسته‌مه‌ی‌ كردوه‌‬ ‫به‌شه‌یه‌"‪.‬‬ ‫به‌رزان ش����ێخ عومه‌ر هاوكات باس����ی‌ الیه‌نه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "ئه‌م سیستمه‌م زۆر پێباشتره‌‬ ‫ی له‌زانكۆالی����ن‪ ،‬الی‌ ئێم����ه‌ له‌كۆلێجی‌ په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫سلبیه‌كانیش����ی‌ ده‌كات "چونك����ه‌ ده‌زگایه‌ك���� ‌‬

‫زانسته‌كان هه‌ندێك به‌ش له‌سااڵنی‌ رابردو رێژه‌ی‌‬ ‫كه‌وتن زۆرترب����وه‌ له‌ده‌رچوان كه‌ پرس����یارمان‬ ‫له‌خوێندكاران ئه‌ك����رد ده‌یانوت ئێمه‌ به‌ئاره‌زوی‌‬ ‫خۆم����ان نه‌هاتوی����ن بۆ ئه‌م به‌ش����انه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌م‬ ‫سیسته‌مه‌ باشتره‪ ‌،‬راسته‌ كۆنمره‌كانیان كه‌متره‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئاس����تی‌ زانس����تیان له‌بواری‌ پس����پۆڕییان‬ ‫باش����تره‌‪ ،‬خوێندكار به‌پێی‌ مه‌رجی‌ به‌ش����ه‌كان‬ ‫هاتوه‌ كه‌ هه‌ر به‌ش����ه‌و مه‌رج����ی‌ خۆی‌ هه‌یه‌ بۆ‬ ‫نمون����ه‌ نمره‌ی‌ ب����ه‌رز له‌و وانه‌یه‌ی����ی‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫هه‌یه‌ به‌به‌ش����ه‌كه‌وه‌‪ ،‬جگه‌له‌ئه‌زمونی‌ نوس����ین‌و‬ ‫چاوپێكه‌وتن‌و هه‌روه‌ها به‌پێی‌ ئاره‌زویان"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر وته‌كانی‌ به‌رزان ش����ێخ عومه‌ر كه‬ ‫‌له‌سیس����ته‌مه‌كه‌دا خوێندكار به‌واسته‌و ناسیاوی‌‬ ‫وه‌رده‌گیرێ����ت‪ ،‬راگری‌ كۆلێژی‌ پ����ه‌روه‌رده‌ له‌و‬ ‫باره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت "به‌ڕاس����تی‌ م����ن نازانم‪ ،‬به‌س‬ ‫وه‌ك به‌ش����ی‌ خۆمان به‌پێی‌ مه‌رج����ه‌كان فۆڕم‬ ‫پڕده‌كرێته‌وه‌ گه‌ر ئه‌و مه‌رجانه‌ی‌ تیا نه‌بێت به‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌ك به‌واسته‌ وه‌رناگیرێت‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌پێی‌‬ ‫ئه‌و ژماره‌یه‌ی‌ داوامان كردوه‌ بۆ نمونه‌ بیس����ت‌و‬ ‫پێن����ج خوێندکارمان داواكردوه‌ گه‌ر په‌نجا كه‌س‬ ‫پێشكه‌شی‌ كردبێت به‌رزترین كۆنمره‌ وه‌رده‌گرین‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و ئه‌زمونه‌ی‌ ئه‌نجامی‌ ده‌ده‌ن‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫پرس����یاره‌كان هه‌ڵبژاردنه‌یان وایه‌ یان نیه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫گه‌ر واس����ته‌ له‌شوێنێكی‌ تر هه‌بێت ئه‌وه‌ ئاگادار‬ ‫نیم الی‌ ئێمه‌ زۆر تۆكمه‌یه‌"‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی‌ به‌شی‌ بایه‌لۆجی‌ وتیشی‌ "له‌سیستمی‌‬ ‫راس����ته‌وخۆدا چاوپێكه‌وتن ئه‌نج����ام ده‌درێت بۆ‬ ‫شیاوی‌ كه‌سه‌كه‌ پاش����ان تاقیكردنه‌وه‌ بۆ نمونه‌‬ ‫له‌كۆلێژی‌ په‌روه‌رده‌ ئامانجمان ئه‌وه‌یه‌ ئه‌و كه‌سه‌‬ ‫ببێـته‌ مامۆستا‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وه‌ له‌به‌رچاوده‌گرین ئایا‬ ‫ئه‌و كه‌س����ه‌ تاچه‌ند ش����یاوه‌ له‌ڕوی‌ قسه‌كردن‌و‬ ‫زم����ان‌و جه‌س����ته‌و چ����او‪ ،‬چونك����ه‌ الی‌ ئێم����ه‌‬ ‫مایكرۆسكۆب به‌كاردێت‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ساڵی‌ رابردو‬ ‫هه‌موی‌ شیاوبون"‪.‬‬

‫له‌سیستمی‌ راسته‌وخۆدا‬ ‫چاوپێكه‌وتن ئه‌نجام‬ ‫ده‌درێت بۆ شیاوی‌‬ ‫كه‌سه‌كه‌ پاشان‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌‬

‫ته‌خته سپی‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫ساڵنامه‌ی‌‬ ‫خوێندنیشی‌ نیه‌!‬ ‫سه‌ریاس سه‌مین‬ ‫سه‌ره‌تای‌ نوسینه‌كه‌م به‌وه‌ ده‌ست پێده‌كه‌م‬ ‫كه‌ هه‌رچی‌ پێش���كه‌وتن‌و گۆڕانی‌ فه‌رهه‌نگی‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و سیاس���یه‌ لە‌سایه‌ی‌ خوێندن‌و‪،‬‬ ‫بره‌ودان بە‌پرۆس���ه‌ی‌ خوێندنه‌وه‌ هاتۆته‌دی‌‪،‬‬ ‫وات���ه‌ بۆ هه‌ر گ���ۆڕان‌و پێش���كه‌وتنێك گه‌ر‬ ‫پرۆس���ه‌ی‌ خوێندن نه‌كرێ���ت بە‌پێوه‌ر‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫بە‌به‌رده‌وامی‌ هه‌ڵكش���ان‌و داكشان لە‌ئاسته‌‬ ‫جیاوازه‌كانی‌ ژیانی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و سیاس���ی‌‌و‬ ‫فه‌رهه‌نگی���دا روو ده‌ده‌ن‪ ،‬مه‌به‌س���تمه‌ بڵێم‬ ‫ت���اك بە‌جۆرێك بڕیاره‌كان���ی‌ ژیانی‌ رۆژانه‌ی‌‬ ‫ده‌دات ك���ه‌ هه‌رجاره‌و له‌س���ه‌ر بنه‌مایه‌ك‌و‪،‬‬ ‫زۆرجاری���ش به‌ب���ێ‌ پش���ت به‌س���تن بە‌هیچ‬ ‫بنه‌مایه‌ك‌و "هه‌ڕه‌مه‌كی‌" ئه‌ركه‌كانی‌ رۆژانه‌ی‌‬ ‫جێبه‌جێده‌كات‌و‪ ،‬له‌زۆرینه‌ی‌ دۆخه‌كانیش���دا‬ ‫شكست چاوه‌ڕوانی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌و كێش���ه‌و گرفتانه‌ی‌ كه‌ سااڵن ‌ه‬ ‫رووبه‌ڕووی‌ پرۆس���ه‌ی‌ خوێن���دن لە‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬نه‌بونی‌ ساڵنامه‌یه‌كی‌‬ ‫خوێندنه‌ ك���ه‌ كاتی‌ ده‌س���تپێكردنی‌ ده‌وام‌و‬ ‫پش���وەكان‌و كۆتایی‌ ده‌وامی‌ خوێندن دیاری‌‬ ‫بكات‪ ،‬لە‌ماوه‌ی‌ حوكمڕانی‌ خۆماڵیدا وه‌زاره‌تی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ نه‌یتوانیوه‌ خاوه‌نی‌ ساڵنامه‌یه‌كی‌‬ ‫خوێن���دن بێت‪ ،‬كه‌ هه‌مو ناوچه‌ جیاوازه‌كانی‌‬ ‫هه‌رێ���م پێی���ه‌وه‌ پابه‌ندب���ن‌و‪ ،‬ناوه‌نده‌كانی‌‬ ‫خوێن���دن بتوان���ن پالن‌و به‌رنام���ه‌ی‌ كاریان‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و ساڵنامه‌یه‌ دابڕێژن‪.‬‬ ‫بە‌درێژای���ی‌ ئه‌و س���ااڵنه‌ی‌ ك���ه‌ ئه‌زمون‌و‬ ‫به‌ركه‌وتنم���ان له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌ت���ی‌ په‌روه‌رده‌و‬ ‫ده‌س���تپێكی‌ خوێندن���دا هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ر س���اڵه‌و‬ ‫لە‌كاتێك‌و رۆژێكی‌ جیاواز بۆ ده‌س���تپێكردنی‌‬ ‫ده‌وامی‌ خوێن���دن دیاری‌ ده‌كرێ���ت‪ ،‬ئه‌مه‌و‬ ‫دیاریكردن���ی‌ پش���وەكانیش بە‌جۆرێكه‌ هیچ‬ ‫لە‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ پرۆس���ه‌ی‌ خوێندن‌و پشووی‌‬ ‫خوێندكاران���دا نی���ه‌‪ ،‬زۆرن ئ���ه‌و رۆژان���ه‌ی‌‬ ‫خوێن���دكار بە‌نیازی‌ ده‌وامی‌ خوێندنه‌و‪ ،‬به‌بێ‌‬ ‫ئاگاداری‌‌و كتوپڕ ده‌كرێت بە‌پش���وو‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫متمان���ه‌ی‌ خوێن���دكار بە‌كۆی‌ پرۆس���ه‌كه‌و‪،‬‬ ‫ده‌وامی‌ خوێندن كه‌م ده‌كاته‌وه‌و‪ ،‬الفاو‌و دۆخی‌‬ ‫ك ‌هش‌و به‌فرو ئه‌م بابه‌تان���ه‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌كان سه‌رپش���ك ده‌كات ل���ه‌وه‌ی‌‬ ‫پش���ووبێت‌و‪ ،‬زۆرجاریش بیانووی‌ دیكه‌ هه‌ن‬ ‫كه‌ به‌شێكن لە‌په‌كخس���تنی‌ ده‌وام‌و كه‌ هیچ‬ ‫پاساوێكی دروستیان نیه‌‪.‬‬ ‫س���ێرچێكی‌ خێرایی‌ گوگڵم كرد بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بزان���م لە‌وێن���ه‌ی‌ س���اڵنامه‌ی‌ خوێندنه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێ���م لە‌كوێ���دا هه‌ی���ه‌‪ ،‬ب���ۆم رون بوه‌وه‌‬ ‫هی���چ نمونه‌یه‌ك���ی‌ هاوش���ێوه‌ لە‌واڵتان���ی‌‬ ‫پێش���كه‌وتوو‌و ته‌نانه‌ت واڵتانی‌ دراوسێش���دا‬ ‫بونی‌ نیه‌و‪ ،‬به‌ش���ێكی‌ زۆریان ساڵنامه‌یه‌كی‌‬ ‫په‌س���ه‌ندكراویان هه‌یه‌و‪ ،‬پشوەكانی‌ كۆتایی‌‬ ‫وه‌رز‌و رۆژه‌كان���ی‌ دیكه‌ش���یان دیاریكردوە‪،‬‬ ‫به‌ش���ێكی‌ دیكه‌شیان پێش ده‌س���تپێكردنی‌‬ ‫ده‌وامی‌ خوێندن س���اڵنامه‌یه‌ك باڵوده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫كه‌ سه‌رجه‌می‌ پش���وەكانی‌ تێدایه‌و‪ ،‬به‌رچاو‬ ‫رونی‌ ت���ه‌واو بە‌ناوه‌ن���ده‌ په‌روه‌ره‌ده‌ییه‌كان‌و‬ ‫خوێندكارانی���ش ده‌دات‪ ،‬ئه‌ڵب���ه‌ت لە‌دۆخی‌‬ ‫بون���ی‌ وه‌ها س���اڵنامه‌یه‌ك مامۆس���تایانیش‬ ‫ده‌توانن پالنی‌ س���ااڵنه‌ی‌ خۆی���ان دابنێن‌و‪،‬‬ ‫سه‌رجه‌می‌ ئه‌و رێكارانه‌ی‌ پێویستن ده‌توانێت‬ ‫بە‌سه‌ركه‌وتوویی‌ جێبه‌جێیان بكات‪.‬‬ ‫یه‌كێ���ك له‌و نمونه‌ زیندوانه‌ ئه‌مس���اڵه‌ كه‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ په‌روه‌رده‌ بڕیاری���دا ‪20‬ی‌ ئه‌یلول‬ ‫ده‌سپێكی‌ ده‌وامی‌ خوێندن بێت‪ ،‬به‌اڵم وه‌كو‬ ‫س���ه‌رجه‌م بڕی���ار‌و راس���پارده‌كانی‌ دیكه‌یان‬ ‫بڕیاره‌كه‌یان بۆ ‪2‬ی‌ تشرینییە‌كه‌م گۆڕی‌‌و‪ ،‬تا‬ ‫ئێستاش رون نیه‌ كه‌ ئایا ئه‌و به‌رواره‌ ده‌بێت‬ ‫بە‌سه‌ره‌تای‌ ده‌وامی‌ خوێندن یا نه‌؟!‬ ‫گرنگی‌ دانانی‌ س���اڵنامه‌یه‌كی‌ خوێندن بۆ‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ به‌هایه‌كی‌ په‌روه‌رده‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫گ���ه‌وره‌ی‌ هه‌یه‌و‪ ،‬لە‌كۆنه‌س���تی‌ مامۆس���تا‌و‬ ‫خوێندكاره‌كانیش���دا متمانه‌و به‌رپرسیارێتی‌‬ ‫راسته‌قینه‌ ده‌خوڵقێنێت‪ ،‬وه‌ نه‌بونیشی‌ هیچ‬ ‫پاساوێكی‌ نیه‌و‪ ،‬ته‌نها بڕیارێكه‌و هیچی‌ تر‪.‬‬ ‫چه‌ندی���ن كۆبون���ه‌وه‌ی‌ ب���ێ‌ ده‌رنج���ام‬ ‫ئه‌نجام���دراون‪ ،‬ده‌كرێ���ت كۆبونه‌وه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ تایبه‌ت بكرێت‬ ‫به‌م پرس���ه‌و‪ ،‬بڕیار لە‌دانانی‌ س���اڵنامه‌یه‌كی‌‬ ‫خوێن���دن بدات‪ ،‬ك���ه‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ گش���تی‌‬ ‫ده‌خاته‌ پێش هه‌مو به‌رژه‌وه‌ندیه‌كه‌وه‌‪.‬‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )593‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/19‬‬

‫په‌رله‌مان دوا سه‌نگه‌ری به‌رگری‬

‫په‌رله‌مان شوێنی لێكترازانی هێزه‌كان‬

‫‪17‬‬

‫ڕێكه‌وتن ‌ی دوا ساته‌كان‬ ‫یان شه‌ڕێكی‌ حه‌تمی‌‬ ‫ئارام مەحمود‬

‫محه‌مه‌د ره‌ئوف‬

‫په‌رله‌مان بوە جێگه‌یه‌ك‬ ‫بۆ بۆڕبۆڕینی هێزه‌كان‬ ‫له‌ناو ئه‌و ملمالنێیانه‌دا‬ ‫زۆرترین ده‌ستكه‌وت بۆ‬ ‫پارتی بوە‬

‫په‌رله‌م���ان‬ ‫ئاس���اییكردنه‌وه‌ی‬ ‫لە‌‪ 2017/9/16‬ته‌نه���ا هه‌وڵێك نه‌بو بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی كێشه‌ی یاسایی رێفراندۆم چاره‌سه‌ر‬ ‫بكات‪ ،‬به‌ڵك���و ل���ه‌دوای كۆنترۆڵكردنی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تیه‌كانی (هه‌رێم‌و حكومه‌ت‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی دادوه‌ری) له‌الیه‌ن پارتیه‌وه‌‬ ‫په‌رله‌مان بوە دوا سه‌نگه‌ری به‌رگری كه‌‬ ‫ئه‌ویش له‌الیه‌ن پارتی���ه‌وه‌ كۆنترۆڵكراو‬ ‫ئه‌ویشی خسته‌ ژێر هه‌ژمونی خۆیه‌وه‌‪.‬‬ ‫دانیش���تنی په‌رله‌مان���ی كوردس���تان‬ ‫لە‌‪ 2017/9/16‬به‌بێ س���ه‌رۆكی هه‌رێم‌و‬ ‫س���كرتێره‌كه‌ی‌و كۆبون���ه‌وه‌ی په‌رله‌مان‬ ‫بە‌كۆمه‌ڵێك فراكسیۆن‌و نه‌چونی كۆمه‌ڵێك‬ ‫فراكسیۆنی دیكه‌ دووباره‌كردنه‌وه‌ی هه‌مان زه‌حمه‌تكێشان‌و سۆسیالیست) له‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫مێ���ژوی دوای ‪31‬ی ئاب���ه‌‪ ،‬ب���ه‌و پێیه‌ی په‌رله‌مان مانه‌وه‌‪ ،‬لە‌‪ 2017‬دا (یه‌كێتی‌و‬ ‫لە‌دانیش���تنی ‪ 2017/9/16‬په‌رله‌م���ان سۆسیالیست چونه‌وه‌ په‌رله‌مان) گۆڕان‌و‬ ‫دوای زیاترل���ە‌دوو س���اڵ لە‌كۆنه‌بونه‌وه‌ی كۆم���ه‌ڵ‌و بزوتنه‌وه‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ مانه‌وه‌‪،‬‬ ‫بە‌كۆمه‌ڵێك فراكس���یۆن‪ ،‬ك���ه‌ پێكهاتون خاڵی هاوبه‌شی نێوان هه‌ردوو روداوه‌كه‌‬ ‫لە‌(پارت���ی ‪ 38‬كورس���ی‪ ،‬یه‌كێت���ی ‪( 12‬پارتی په‌رله‌مان ئاس���ایی ده‌كاته‌وه‌)‌و‬ ‫كورسی‪ ،‬یه‌كگرتوو ‪ 10‬كورسی‪ ،‬شیوعی له‌ه���ه‌ردوو روداوه‌كه‌ش���دا (یه‌كگرت���وو‬ ‫‪ 1‬كورس���ی‪ ،‬سۆسیالیس���ت ‪ 1‬كورسی‪ ،‬ش���یوعی) پش���تیوانی پارتی ده‌كات بۆ‬ ‫ئاراسته‌ی سێیه‌م ‪ 1‬كورسی‪ 8 ،‬كورسی كاراكردنه‌وه‌ی په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫دوای هه‌م���و توندبون���ه‌وه‌و كێش���ه‌و‬ ‫كۆت���اكان)‌و له‌به‌رامبه‌ریش���د هه‌ر یه‌ك‬ ‫لە‌(گۆڕان ‪ 24‬كورسی‪ ،‬كۆمه‌ڵ ‪ 6‬كورسی‪ ،‬ملمالنێیه‌ك���ی نێ���وان هێ���زه‌كان‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی ئیس�ل�امی ‪ 1‬كورسی‪ ،‬لیستی ناكۆكیه‌كانی���ان بردۆته‌ ن���او په‌رله‌مان‌و‬ ‫رافیده‌ین ‪ 2‬كورسی‪ ،‬به‌ره‌ی توركمانی ‪ 1‬له‌وێ���دا ته‌قاندویان���ه‌وه‌و كێش���ه‌كانیان‬ ‫كورسی) واتا په‌رله‌مان به‌سه‌ر دوو به‌ره‌دا گه‌یاندۆته‌ لێكترازان‌و په‌رت بون‪.‬‬ ‫لە‌ساڵی ‪‌1994‬و لە‌دوای درووست بونی‬ ‫دابه‌ش بوو‪ ،‬بۆ ئاساییكردنه‌وه‌ی‪.‬‬ ‫بە‌هه‌مان ش���ێوه‌ لە‌دوای رووداوه‌كانی ش���ه‌ڕی ناوخۆ كۆبونه‌وه‌كانی په‌رله‌مانی‬ ‫‪31‬ی ئاب���ه‌وه‌‌و ده‌ركردن���ی یە‌كێت���ی‌و كوردستان وه‌ستاوه‌و دوایین كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫هاوپه‌یمانه‌كان���ی‪ ،‬پارت���ی دیموكرات���ی لە‌‪ 1995/5/27‬لە‌گوندی دابه‌رن گرێدراوه‌‪،‬‬ ‫كوردس���تان له‌گ���ه‌ڵ ژماره‌ی���ه‌ك حیزب به‌هۆی ش���ه‌ری ناوخ���ۆوه‌‪ ،‬له‌دوای ‪31‬ی‬ ‫هه‌وڵی به‌گه‌ڕخس���تنه‌وه‌ی په‌رله‌مانیدا‪ ،‬ئابیش���ه‌وه‌و په‌رله‌مان ل���ە‌‪1996/9/23‬‬ ‫له‌و كاته‌دا سه‌رۆك‌و سكرتێری په‌رله‌مان یه‌كه‌م دانیشتنی په‌رله‌مان به‌بێ یه‌كێتی‬ ‫الی پارت���ی ب���وو‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا جێگ���ری گرێدرا‪ ،‬بە‌پشتیوانی شیوعی‌و یه‌كگرتوو‬ ‫س���ه‌رۆكی په‌رلم���ان ك���ه‌ یه‌كێت���ی بوو پێكهاته‌كان‪.‬‬ ‫لە‌ساڵی ‪ 2005‬دوای هه‌ڵبژاردنی خولی‬ ‫ئه‌ویش مای���ه‌وه‌و له‌گه‌ڵ یه‌كێتی نه‌ڕۆی‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ ل���ه‌و كات���ه‌دا پارت���ی په‌رله‌مانی دوەم���ی په‌رله‌مانی كوردس���تان لە‌‪2005‬‬ ‫به‌گه‌ڕخستنه‌وه‌ به‌م شێوه‌یه‌ (پارتی ‪ 50‬كۆبون���ه‌وه‌ی په‌رله‌مان���ی كوردس���تان‬ ‫كورسی‪ ،‬له‌گه‌ڵ ‪ 5‬كورسی پێكهاته‌كان‪ ،‬گرێنه‌درا تا مانگ���ی ‪ 2005/6‬كه‌ ئه‌ویش‬ ‫له‌گه‌ڵ یه‌كگرتوو‪ ،‬بزوتنه‌وه‌ی ئیسالمی‪ ،‬به‌هۆی كێش���ه‌ی یاسای س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫شیوعی كه‌ كورسیان له‌په‌رله‌مان نه‌بوو) هه‌رێمه‌وه‌‪.‬‬ ‫لە‌س���اڵی ‪ 2013‬به‌هۆی درێژكردنه‌وه‌ی‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا‪ ،‬ب���ه‌ره‌ی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫په‌رله‌م���ان پێكهاتب���وو لە‌(یه‌كێتی ‪ 49‬ویالیه‌ته‌كه‌ی مه‌سعود به‌رزانیه‌وه‌ لە‌‪30‬ی‬ ‫كورس���ی‪ ،‬به‌بێ جێگر كه‌ مایه‌وه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ حوزه‌یران���ی ‪ 2013‬ه‌وه‌ یاس���ای ژم���اره‌‬ ‫‪ 19‬ده‌رچ���وو‪ ،‬كۆبونه‌وه‌كانی په‌رله‌مانی‬ ‫سۆسیالیست‌و زه‌حمه‌تكێشان)‪.‬‬ ‫جیاوازیه‌كان���ی نێوان ‪‌1996‬و ‪ 2017‬بۆ كوردستان وه‌ستێنرا تا ‪ 2014/5/13‬كه‌‬ ‫ئاس���اییكردنه‌وه‌ی په‌رله‌م���ان‪ ،‬له‌وه‌دایه‌ خولی چواره‌می په‌رله‌مانی كوردس���تان‬ ‫ك���ه‌ ل���ە‌‪31‬ی ئاب���ی ‪ 1996‬دا(یه‌كێتی‌و یه‌ك���ه‌م یاس���ای ده‌ركرد ك���ه‌ هه‌مواری‬

‫بڕگه‌یه‌كی یاسای سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم بوو‬ ‫تایبه‌ت بە‌ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‪.‬‬ ‫دواتریش په‌رله‌مان لە‌‪19‬ی ئابی ‪2015‬‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌كی كرد به‌بێ ئه‌وه‌ی نیساب‬ ‫ته‌واو بێ���ت‪ ،‬بۆیه‌ تا ئاس���اییكردنه‌وه‌ی‬ ‫ل���ە‌‪ 2017/9/16‬په‌رله‌م���ان هی���چ‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌كی نه‌ك���رد واتا بۆ ماوه‌ی ‪2‬‬ ‫ساڵ‌و نزیكه‌ی یه‌ك مانگ واتا بۆ ماوه‌ی‬ ‫(‪ )758‬رۆژ په‌رله‌مان هیچ كۆبونه‌وه‌یه‌كی‬ ‫نه‌ك���رد‪ ،‬س���ه‌ره‌رای ئ���ه‌وه‌ی ل���ە‌‪12‬ی‬ ‫ئۆكتۆب���ه‌ری ‪ 2015‬رێگری له‌س���ه‌رۆكی‬ ‫په‌رله‌مانكراو سه‌رۆكی په‌رله‌مان نه‌چۆوه‌‬ ‫هۆڵی په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫تا ئێس���تا لە‌هه‌رێمی كوردستان چوار‬ ‫هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی كوردستان كراوه‌‬ ‫(‪ ،)2013 ،2009 ،2005 ،1992‬لە‌خول���ی‬ ‫یه‌كه‌م���ی په‌رله‌مان���ی كوردس���تان كه‌‬ ‫لە‌‪ 1992/5/19‬به‌رێوه‌چوو كورسیه‌كانی‬ ‫په‌رله‌مان به‌م شێوه‌یه‌ بوو ‪:‬‬ ‫(یه‌كێت���ی ‪ 50‬كورس���ی‪ ،‬پارت���ی ‪50‬‬ ‫كورسی‪ 5 ،‬كورسیش بۆ كۆتاكان)‪.‬‬ ‫لە‌خولی دوەمی په‌رله‌مانی كوردستان‬ ‫ك���ه‌ ل���ە‌‪31‬ی ‪ 2005 /1/‬كورس���یه‌كانی‬ ‫په‌رله‌مان‪:‬‬ ‫یه‌كێتی‌و پارتی‌و یه‌كگرتوو‌و ش���یوعی‌و‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ كۆتاكان به‌یه‌ك لیس���ت بون كه‌‬ ‫‪ 104‬كورسی په‌رله‌مان‌و كۆمه‌ڵی ئیسالمی‬ ‫به‌جیا ‪ 6‬كورسی‌و لیستی زه‌حمه‌تكێشان‬ ‫‪ 1‬كورسی‪.‬‬ ‫لە‌خولی سێیه‌م په‌رله‌مانی كوردستان‬ ‫لە‌‪ 2009/7/25‬كورسیه‌كانی په‌رله‌مان‪:‬‬ ‫لیس���تی پارت���ی‌و یه‌كێت���ی پێك���ه‌وه‌‬ ‫‪ 59‬كورس���ی‌و گ���ۆڕان ‪ 25‬كورس���ی‌و‬ ‫لیس���تی خزمه‌تگوزاری‌و چاكسازی (‪13‬‬ ‫كورس���ی ك���ه‌ لە‌(یه‌كگرت���وو‪ ،‬كۆمه‌ڵ‪،‬‬ ‫زه‌حمه‌تكێش���ان‪ ،‬سۆسیالیست) لیستی‬

‫بارزانی قەت تەنها نییە‬ ‫محەمەد نوری‬ ‫عوبەی���دواڵی كوڕە گ���ەورەی مەال‬ ‫مس���تەفا وتویەتی‪ :‬باوك���م حەزناكات‬ ‫یاس���ای ئۆتۆنۆمی جێ بەجێبكرێت‪.،‬‬ ‫باوكم دەیەوێت تا سەر فەرمانڕەوایەكی‬ ‫موتڵەقی واڵت بێت (دیڤید مەكداوڵ‪،‬‬ ‫مێژوی هاوچەرخی كورد‪،‬ال‪.)٥٥٢‬‬ ‫دوای نزیك���ەی چ���ل س���اڵ زیاتر‬ ‫بەس���ەر ئەم قس���ەیەدا ئێستا هەمان‬ ‫س���یماو هەڵس���وكەوت لە‌كوڕەكەی���دا‬ ‫دەردەكەوێت���ەوە‪ .‬هەمو ئاماژەكان بۆ‬ ‫ئەوە دەچن ك���ە بارزانی كوڕ بیەوێت‬ ‫وەك پادشایەك‪ ،‬وەك هەتاهەتاییەك‬ ‫لەس���ەر كورس���ییەكەی بمێنێت���ەوە‪.‬‬ ‫پێش���تر بە‌بیانوی دۆخی هەرێم‪ ،‬دواتر‬ ‫ش���ەڕی داع���ش‪ ،‬ئێس���تا ریفراندۆم‪،‬‬ ‫س���بەی دروس���تكردنی دەوڵ���ەت‪،‬‬ ‫گریمان دەوڵەتیش دروس���تكرا ئینجا‬ ‫دونیای���ەك بیان���وی تر ب���ۆ مانەوەی‬ ‫هەمیش���ەیی ئەو لە‌سەر كورسییەكەی‬ ‫دەهێنرێتەوە‪ .‬بەكورتی بارزانی خەون‬ ‫بە‌پادشایەتیی‌و میرایەتی بەردەوامەوە‬ ‫دەبینێت‪ .‬بەاڵم ئای���ا بارزانی تەنهایە‬ ‫ل���ەم ج���ۆرە بیركردنەوەی���ەدا؟ ئایا‬ ‫ئ���ەوە ه���ەر خۆیەت���ی كەڵكەڵ���ەی‬ ‫مانەوەی هەتاهەتایی لەمێش���كدایە؟‬ ‫ئایا تەنه���ا پارتییە دەیەوێت بارزانی‌و‬ ‫كورس���ییەكەی هەر بمێننەوە؟ رەنگە‬ ‫غەدربكەی���ن ئەم هەم���و خولیایە بۆ‬

‫تاكڕەویی دەس���ەاڵت تەنها لە‌خەیاڵی‬ ‫بارزانی���دا كورتبكەین���ەوە‪ ،‬بەهەمان‬ ‫ش���ێوەش تێنەگیش���تنە ئەگەر المان‬ ‫وابێت ئەوە بەتەنها پارتییە دەیەویت‬ ‫سیستەمی تاكدەس���ەاڵتی‌و دەسەاڵتی‬ ‫هەتاسەری بدا بە‌بارزانی‪ .‬لەبەرئەوەی‬ ‫واقع ش���تێكی تر دەڵێ���ت‪ .‬دیمەنەكە‬ ‫بەمشێوەیەیە ئەوەی پاڵپشتی سەرەكی‬ ‫مان���ەوەی ئەم ج���ۆرە بیركردنەوەیە‪:‬‬ ‫س���تراتیژەكەیەتی‬ ‫هاوپەیمان���ە‬ ‫ك���ە یەكێتیی���ە‪ ،‬تەفس���یركەری‬ ‫خەونەكەیەتی‪ .‬سەركردایەتی یەكێتی‬ ‫هەمیش���ە لەپش���تەوەی خولیاك���ەی‬ ‫بارزانیی���ەوە وەس���تاوە‌و ناهێڵێت بۆ‬ ‫س���اتێكیش ئەم خولیاییەی شكس���ت‬ ‫بهێنی���ت‪ .‬ئ���ەوە یەكێتیی���ە دەچێتە‬ ‫سەری رەش رابەرایەتی ریفراندۆم دەدا‬ ‫بە‌بازران���ی بۆ ئ���ەوەی بە‌ئااڵهەڵگری‬ ‫نەتەوەیی بیناسێنێت‪ .‬ئەوە یەكێتییە‬ ‫پەرلەمان���ی لەگەڵ���دا كارادەكات���ەوە‬ ‫ب���ۆ ئ���ەوەی ش���ەرعیەت بە‌هەنگاوە‬ ‫شكستخواردوەكانی بدات‪ .‬هەمیشەش‬ ‫لە‌وێس���تگە تەنهاكاندا لەو شوێنانەی‬ ‫بارزان���ی‌و پارتی بەتەنه���ا دەمێننەوە‬ ‫دەرچەیەك نادۆزن���ەوە بۆ دەربازبون‬ ‫ئ���ەوا یەكس���ەر یەكێت���ی كەش���تی‬ ‫فریاكەوتن���ی بۆ دەنێرێ���ت‌و ناهێڵێت‬ ‫قەت تەنها بمێنیتەوە‌و واز لەخەیاڵی‬ ‫تاكدەسەاڵتی‌و تاكڕەوانە بهێنێت‪.‬‬ ‫دوا دیمەن���ی دەربازكردن���ی ئ���ەم‬ ‫سیاسەتە شكس���تخواردوە كردنەوەی‬

‫گریمان ریفراندۆم‬ ‫شكستی گەورەی‬ ‫بە‌ئەزمونی سیاسی‬ ‫كورد گەیاند ئەوا‬ ‫ئەو دەموچاوانەش‬ ‫بەرپرسن كە ئەو رۆژەی‬ ‫بڕیاری ریفراندۆمیاندا‌و‬ ‫وێنەیەكیان گرت‌و‬ ‫ناویاننا رۆژە مێژوییەكە‬ ‫دەرگای پەرلەم���ان ب���و‪ ،‬لەڕێی���ەوە‬ ‫نمایش���ێكی بێ لەزەتتر لە‌بەزمی بەزم‬ ‫پێش���كەش بە‌هاواڵتیان���ی هەرێم كرا‪.‬‬ ‫لەڕێی ئەم دیمەنەوە یەكێتی بەئاشكرا‌و‬ ‫لەڕێ���ی زمانی پارتیی���ەوە وتی‪ :‬ئێمە‬ ‫هەمیش���ە لەگەڵ تۆداین سەرۆك‪ ،‬تۆ‬ ‫تاس���ەر لەسەر كورس���ییەكەی خۆت‬

‫بزوتنه‌وه‌ی ئیسالمی ‪ 2‬كورسی‌و ئازادی‌و‬ ‫عه‌داله‌تی ‪ 1‬كورس���ی له‌گه‌ڵ ‪ 11‬كورسی‬ ‫كۆتاكان‪.‬‬ ‫لە‌خول���ی چواره‌م���ی په‌رله‌مان���ی‬ ‫كوردس���تان لە‌‪ 2013/9/21‬كورسیه‌كانی‬ ‫په‌رله‌مان‪:‬‬ ‫پارتی ‪ 38‬كورسی‪ ،‬گۆڕان ‪ 24‬كورسی‪،‬‬ ‫یه‌كێت���ی ‪ 18‬كورس���ی‪ ،‬یه‌كگرت���وو ‪10‬‬ ‫كورسی‪ ،‬كۆمه‌ڵ ‪ 6‬كورسی‪ ،‬سۆسیالیست‬ ‫‪ 1‬كورسی‪ ،‬شیوعی ‪ 1‬كورسی‪ ،‬ئاراسته‌ی‬ ‫سێیه‌م ‪ 1‬كورسی‪ ،‬بزووتنه‌وه‌ ‪ 1‬كورسی‪.‬‬ ‫یه‌كه‌م هه‌نگاوو كورد لە‌دوای راپه‌ڕینی‬ ‫به‌هاری ‪ 1991‬درووستكردنی په‌رله‌مان‬ ‫ب���وو‪ ،‬كه‌ ب���وە دایك���ی دامه‌زراوه‌كانی‬ ‫دیكه‌ی هه‌رێم‪ ،‬واتا هه‌مو دامه‌زراوه‌كانی‬ ‫كوردستان لە‌هه‌ناوی په‌رله‌مانه‌وه‌ هاتنه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ یاخود له‌په‌رله‌مانه‌وه‌ یاس���ایان‬ ‫بۆ ده‌رچوێنرا‪ ،‬هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تای وه‌ك‌و‬ ‫مه‌رجه‌عی خه‌ڵكی كوردستان مامه‌ڵه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ كراو زۆرینه‌ی پرسه‌ سیاسیه‌كان‬ ‫له‌وێوه‌ ی���ه‌كال ده‌كرایه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌دوای‬ ‫درووس���ت بونی ناكۆكیه‌كان‌و درووست‬ ‫بونی شه‌ڕی ناخۆوه‌ ئیتر په‌رله‌مان بوە‬ ‫شوێنی ملمالنێی س���ه‌خت‌و هه‌ر هێزه‌و‬ ‫لە‌هه‌وڵ���ی مۆنۆپۆڵكردنی���دا ب���وو‪ ،‬تا‬ ‫ئه‌م���رۆش بۆته‌ جێگه‌یه‌ك بۆ بۆڕبۆڕینی‬ ‫هێ���زه‌كان‪ ،‬له‌ن���او ئ���ه‌و ملمالنێیانه‌دا‬ ‫زۆرترین ده‌س���تكه‌وت بۆ پارتی بوە‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌دوای هه‌مو ملمالنێیه‌كی توند دواجار‬ ‫په‌رله‌مانی ب���ه‌الی خۆیدا راكێش���اوه‌و‬ ‫هێزه‌كان���ی دیك���ه‌ی لە‌پارله‌مان���ه‌وه‌‬ ‫خستۆته‌ ژێر باڵیه‌وه‌‪ ،‬سه‌ره‌رای ئه‌وه‌ش‬ ‫پارله‌مان دوا سه‌نگه‌ر بوو كه‌ ته‌سلیمی‬ ‫پارتی نابوو‪ ،‬ل���ە‌‪ 2017/9/16‬وه‌ ئیتر‬ ‫په‌رله‌مانیش���ی خس���ته‌ ژێ���ر هه‌ژمونی‬ ‫خۆیه‌وه‌‪.‬‬

‫دابنیش���ە ئێم���ە تا س���ەر پارێزگاری‬ ‫نایاساییت لێدەكەین‪.‬‬ ‫بۆی���ە خەیاڵ���ی بردن���ی واڵت ب���ۆ‬ ‫حوكمی بنەماڵەیی‌و گۆڕینی سیستەم‬ ‫تاكدەس���ەاڵتی‌و‬ ‫بە‌سیس���تەمێكی‬ ‫بەخش���ینی س���یمایەكی س���تەمگەر‬ ‫لە‌بەڕێوبردندا تەنه���ا خەیاڵ‌و خولیای‬ ‫پارتی‌و بارزانی نیی���ە‪ ،‬بەڵكو ئەوەی‬ ‫ئێس���تا س���ەركردایەتی یەكێتی���ش‬ ‫دەیكات پش���تگیری تەواوی هەمو ئەو‬ ‫هەنگاوانەیە‪.‬‬ ‫بۆی���ە گریمان ریفراندۆم شكس���تی‬ ‫گ���ەورەی بە‌ئەزمونی سیاس���ی كورد‬ ‫گەیاند ئەوا ئەو دەموچاوانەش بەرپرسن‬ ‫كە ئەو رۆژەی بڕیاری ریفراندۆمیاندا‌و‬ ‫وێنەیەكی���ان گ���رت‌و ناویانن���ا رۆژە‬ ‫مێژوییەك���ە‪ .‬لەو رۆژەدا بەئاش���كرا‬ ‫بە‌بارزانیی���ان وت فەرمو رابەرمان بە‪.‬‬ ‫ئەو رۆژەی پەرلەمانیش كاراكرایەوە‌و‬ ‫بەخێرای���ی س���كرتێرێكی كات���ی بۆ‬ ‫دانرا بۆ ئەوەی فرس���ەت لە‌دەركردنی‬ ‫پاڵپش���تییەكی پەرلەمانیی بهێنن بۆ‬ ‫ریفران���دۆم‪ ،‬ئ���ەو ئێوارەی���ە بە‌پارتی‬ ‫وترا تۆ پێش���ڕەومان ب���ە‪ .‬بۆیە چیتر‬ ‫تەنها پارتی بەرپرس نییە لەوەی لەم‬ ‫واڵتەدا دەستاودەس���تكردنی دەسەاڵت‬ ‫لە‌گۆڕنراوە‌و پرۆس���ەی تاكدەسەاڵتی‌و‬ ‫ستەمگەری بوەتە پرۆژەی حكومڕانی‬ ‫ك���وردی‪ ،‬بەڵكو یەكێتیش بەتەواوەتی‬ ‫بەشدارە لەپێدانی شەرعیەت بە‌خولیای‬ ‫تاكدەسەاڵتی‌و ستەمگەری لەهەرێمدا‪.‬‬

‫هاوپه‌یمانی‌ ش����یعه‌كان گره‌و له‌س����ه‌ر‬ ‫رێكه‌وتنی‌ دوا س����اته‌كان ده‌ك����ه‌ن لە‌دوا‬ ‫دانوس����تانیان له‌گه‌ڵ هه‌رێمی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫به‌پێی‌ زانیارییه‌كان له‌چه‌ند رۆژی‌ رابردودا‬ ‫گفتوگۆكانیان له‌گه‌ڵ هه‌ولێر چڕكردۆته‌وه‌و‬ ‫گه‌یشتونه‌ته‌ جۆرێك له‌ڕێكه‌وتنی‌ مه‌بده‌ئی‌‬ ‫بۆ ئه‌نجامدانی‌ گفتوگۆیه‌كی‌ یه‌كالكه‌ره‌وه‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ئ����ه‌و وه‌ف����ده‌ی‌ بڕی����اره‌ له‌چه‌ند‬ ‫س����ه‌عاتی‌ داهاتودا لە‌هه‌ولێ����ره‌وه‌ بگه‌نه‌‬ ‫به‌غدا كه‌ ره‌نگه‌ له‌ئاس����تی‌ نوێنه‌رایه‌تیدا‬ ‫بااڵتر‌و توانای‌ بڕیاردان‌و رێكه‌وتنی‌ هه‌بێت‬ ‫به‌وپێی����ه‌ی‌ تێپه‌ڕبونی‌ ئ����ه‌و كاته‌ كه‌مه‌ی‌‬ ‫له‌به‌رده‌س����تدا م����اوه‌ لە‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ هیچ‬ ‫الیه‌كیاندا نیه‌‪.‬‬ ‫عه‌مار حه‌كیم‪ ،‬سه‌رۆكی‌ ره‌وتی‌ حیكمه‌‬ ‫رۆژی‌ یه‌كشه‌ممه‌ی‌ رابوردو وتی‌‪ ،‬پێشبینی‌‬ ‫ده‌كه‌ی����ن ل����ە‌‪ 72‬كاتژمێ����ری‌ داهات����ودا‬ ‫موفاجه‌ئه‌ لە‌پرس����ی‌ ریفران����دۆم روبدات‌و‬ ‫ئومێدمان وایه‌ جوڵه‌ سیاس����یه‌كان هه‌مو‬ ‫الیه‌ك لە‌مه‌ترس����یه‌كان دوربخاته‌وه‌‪ ،‬جگه‌‬ ‫لە‌حه‌كیم‪-‬ی����ش چه‌ند س����ه‌ركرده‌یه‌كی‌ تر‬ ‫شیعه‌كان به‌متمانه‌و گه‌شبینیه‌وه‌ باسیان‬ ‫له‌ڕێكه‌وتن كردوه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و وه‌فده‌ی‌ دێته‌‬ ‫به‌غ����دا بێئ����ه‌وه‌ی‌ ورده‌كاری‌ رێكه‌وتنه‌كه‌‬ ‫ئاشكرابكه‌ن‪.‬‬ ‫ڕه‌تكردنه‌وه‌ی‌ پێشنیازه‌كانی‌ ئه‌مریكا‌و‬ ‫به‌ریتانیا‌و نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتوه‌كان‌و خس����تنه‌‬ ‫سه‌رپش����تی‌ ده‌رگا ب����ه‌ڕوی‌ دیال����ۆگ‌و‬ ‫گفتوگ����ۆ له‌ی����ه‌ك كاتدا له‌الی����ه‌ن لیژنه‌ی‌‬ ‫بااڵی‌ ریفراندۆمه‌وه‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌ په‌یوه‌س����ته‌‬ ‫بە‌به‌هێزكردنی‌ كارته‌كان بۆ ئه‌م دانوستانه‌‬ ‫چاوه‌ڕوانك����راوه‌ی‌ به‌غ����دا‪ ،‬به‌ق����ه‌د ئه‌وه‌‬ ‫سوربون نیه‌ له‌سه‌ر ئه‌نجامدانی‌ پرۆسه‌كه‌‬ ‫به‌تایبه‌ت دانوس����تانی‌ به‌غداش به‌دورنیه‌‬ ‫لە‌چاودێ����ری‌‌و به‌ش����داری‌ راس����ته‌وحۆ‌و‬ ‫ناڕاسته‌وخۆی‌ ته‌ره‌فی‌ سێییه‌م‪.‬‬ ‫چاوه‌ڕوانناكرێ����ت دانوس����تانی‌ به‌غ����دا‬ ‫حیوارێكی‌ نه‌رم‌و ئاسان بێت‪ ،‬هه‌روه‌ك چۆن‬ ‫هه‌رێم داوای‌ گه‌ره‌نتی‌ ده‌كات‪ ،‬به‌رپرسانی‌‬ ‫به‌غداش گه‌ره‌نتیان ده‌وێت‪ ،‬به‌نیس����به‌ت‬ ‫به‌رپرس����انی‌ هه‌رێمه‌وه‌ ئه‌م����ه‌ دوا كارته‌‬ ‫بۆ گێڕانه‌وه‌ی‌ كۆی‌ ئه‌و ده‌س����تكه‌وتانه‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌دوای‌ ‪2003‬وه‌ ت����ا ئه‌مڕۆ له‌ملمالنێ‬ ‫سیاس����یه‌كاندا دۆڕاندویان����ه‌‪ ،‬بۆ به‌غداش‬ ‫رێگریكردنه‌ دوڕیانێكی‌ مێژویی‌‌و به‌رگرتنه‌‬ ‫له‌‌كۆتایهاتنی‌ ده‌وڵه‌تی‌ عێراق‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و دۆس����یه‌ گه‌رمانه‌ی‌ پێش����بینی‌‬ ‫ده‌كرێت وه‌فدكه‌ی‌ هه‌رێم كه‌ زیاتر ته‌عبیره‌‬ ‫لە‌ڕاو روئیای‌ پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‌و‬ ‫هه‌ر ئه‌ویش عه‌رابیه‌تی‌ بیخاته‌ سه‌ر مێزی‌‬ ‫گفتوگۆ دو مه‌سه‌له‌یان زۆر ئانی‌‌و گرنگن‪،‬‬ ‫یه‌كه‌میان مه‌سه‌له‌ی‌ شه‌راكه‌ت‌و پاراستنی‌‬ ‫بنه‌م����ای‌ ته‌وافوق‌و به‌ش����داری‌ له‌ناوه‌ندی‌‬ ‫بڕی����اری‌ سیاس����ی‌ ك����ه‌ له‌وێنه‌ گش����تی‌و‬ ‫روكه‌شه‌كه‌یدا زامنی‌ پێگه‌ی‌ كورد ده‌كات‬ ‫وه‌ك پێكهاته‌یه‌كی‌ به‌ش����دار له‌پرۆس����ه‌ی‌‬ ‫سیاس����ی‌ لە‌به‌غدا‪ ،‬له‌ب����اره‌ واقیعی‌‌و وێنه‌‬ ‫راسته‌قینه‌كه‌دا وردكردنه‌وه‌ی‌ جارێكی‌ تر‬ ‫نوێنه‌رایه‌تی‌ نه‌ته‌وه‌یه‌ بۆ حزب‌و زامنكردنی‌‬ ‫ده‌ستكه‌وته‌كانێتی‌‪.‬‬ ‫خاڵ����ی‌ دوه‌میان مه‌س����ه‌له‌ی‌ پش����ك‌و‬ ‫به‌ركه‌وت����ی‌ بودجه‌یه‌‪ ،‬كه‌ ئ����ه‌م خاڵه‌یان‬ ‫چاوه‌ڕوانده‌كرێت ملمالنێیه‌كی‌ گه‌رم‌و گوڕی‌‬ ‫له‌س����ه‌ربێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ پیش����اندانی‌‬ ‫نه‌رمی له‌الیه‌ن به‌غداوه‌ ئه‌گه‌رێكی‌ به‌هێزه‌‬ ‫به‌اڵم گه‌یش����تن به‌ڕێكه‌وتن له‌س����ه‌ر ئه‌و‬ ‫بنه‌مایه‌ی‌ هه‌رێم نه‌وتی‌ خۆی‌ بفرۆش����ێت‌و‬ ‫به‌غ����دا موچ����ه‌ی‌ فه‌رمانب����ه‌ران ب����دات‬ ‫كارێك ‌ی مه‌حاڵه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ پێش����بینی‌ كراوه‌‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ رێكه‌وتنێكی‌ نوێیه‌ س����ه‌باره‌ت‬ ‫به‌و ب����ڕه‌ نه‌وته‌ی‌ كه‌ پێش����تر رێكه‌وتنی‌‬ ‫له‌س����ه‌ركراو بڕی����اڕ بو هه‌رێم راده‌س����تی‌‬ ‫س����ۆمۆی‌ بكات‪ ،‬یان به‌غدا ده‌ستبه‌رداری‌‬ ‫ئه‌و سانس����ۆره‌ بێت له‌سه‌ر نه‌وتی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌ب����ازاڕه‌ جیهانی����ه‌كان دروس����تیكردوه‌‌و‬ ‫شه‌رعیه‌تی‌ فرۆش����تنی‌ پێبدات كه‌ ره‌نگه‌‬ ‫به‌رپرسانی‌ هه‌رێم زیاتر خوازیاری‌ ئه‌مه‌یان‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫خاڵه‌ الوازه‌كان‌و خوێندنه‌وه‌ هه‌ڵه‌كان‬ ‫خاڵی‌ هه‌رە الوازی‌ به‌غداد له‌م ملمالنێ‬ ‫تازه‌یه‌دا‪ ،‬ئه‌نجامدانی‌ ریفراندۆم ده‌ستپێكی‌‬ ‫پرۆس����ه‌ی‌ پارچه‌پارچه‌بون‌و كۆتاییهاتنی‌‬ ‫ئه‌و جه‌س����ته‌ سیاسیه‌یه‌ كه‌ ناوی‌ عێراقه‌‪،‬‬ ‫به‌وپێیه‌ ‌ی ئه‌م هه‌نگاوه‌ شه‌هیه‌‌و خواستی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ به‌س����ره‌ پێش ناوچه‌ سونییه‌كان‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ ب����ۆ جیابونه‌وه‌و ته‌حه‌كومكردن‬ ‫به‌س����امانی‌ ناوچه‌كانی����ان به‌وپێی����ه‌ی‌‬ ‫خۆیان به‌قوربانی‌‌و مه‌غدور‌و په‌راوێزخراو‬ ‫ده‌زانن‪ ،‬هه‌رئه‌مه‌ش����ه‌ مه‌ترس����ی‌ گه‌وره‌ی‌‬

‫چاوه‌ڕوانناكرێت‬ ‫دانوستانی‌ به‌غدا‬ ‫حیوارێكی‌ نه‌رم‌و ئاسان‬ ‫بێت‪ ،‬هه‌روه‌ك چۆن‬ ‫هه‌رێم داوای‌ گه‌ره‌نت ‌ی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌رپرسان ‌ی‬ ‫به‌غداش گه‌ره‌نتیان‬ ‫ده‌وێت‪ ،‬به‌نیسبه‌ت‬ ‫به‌رپرسانی‌ هه‌رێمه‌و‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ دوا كارت ‌ه بۆ‬ ‫گێڕانه‌وه‌ی‌ كۆ ‌ی‬ ‫ئه‌و ده‌ستكه‌وتانه‌ ‌ی‬ ‫كه‌ له‌دوا ‌ی ‪2003‬وه‌‬ ‫تا ئه‌مڕۆ له‌ملمالنێ‬ ‫سیاسیه‌كاندا‬ ‫دۆڕاندویانه‬ ‫شیعه‌كان‌و وایان لێده‌كات به‌ئاشكرا باس‬ ‫له‌به‌كارهێنان����ی‌ هێز‌و ش����ه‌ڕێكی‌ حه‌تمی‌‬ ‫بكه‌ن له‌ئه‌گ����ه‌ری‌ ئه‌نجامدانی‌ ریفراندۆم‌و‬ ‫جیابونه‌وه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان له‌عێراق‪.‬‬ ‫له‌مه‌ بترازێت كارته‌كانی‌ به‌غداد له‌هه‌مو‬ ‫ئاس����ته‌كاندا له‌كارته‌كان����ی‌ هه‌رێم زۆرترو‬ ‫به‌هێزترن‪ ،‬تاكه‌ كارتی‌ به‌رپرسانی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌ملمالنێی����ه‌دا رێكخس����تنی‌ كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫جه‌ماوه‌ری����ی‌و به‌كارهێنان����ی‌ خه‌ڵكه‌ نه‌ك‬ ‫لێبون����ه‌وه‌ له‌دروس����تكردن‌و ته‌واوكردنی‌‬ ‫پایه‌كانی‌ ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌‪.‬‬ ‫دیوێكی‌ تری‌ ئه‌م باس����ه‌‪ ،‬خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵه‌ی‌ سیاسه‌تی‌ ناوچه‌یی‌‌و نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫له‌الیه‌ك‌و پێگ����ه‌و كاریگه‌ری‌ به‌غدا له‌ڕوی‌‬ ‫دبلۆماس����ی‌‌و هه‌م ل����ه‌ڕوی‌ س����ه‌ربازیش‬ ‫له‌الیه‌ك����ی‌ ت����ره‌وه‌‪ ،‬ئه‌مان����ه‌ هه‌موی‌ ئه‌و‬ ‫هه‌ڵ����ه‌ گ����ه‌وره‌‌و س����تراتیجییانه‌ن ك����ه‌‬ ‫به‌رپرس����انی‌ هه‌رێم تێكه‌وتون‌و ئه‌م تاك‬ ‫كه‌وتنه‌ی‌ ئێستاشی‌ په‌یوه‌ندی‌ قوڵی‌ به‌م‬ ‫تێگه‌یشتنه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫خه‌ڵك����ی‌ هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان‬ ‫واتێگه‌یه‌ندرابو كه‌ ریفراندۆم پشتیوانیه‌كی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ گ����ه‌وره‌ی‌ ده‌بێت به‌اڵم رێك‬ ‫پێچه‌وانه‌كه‌ی‌ كه‌وته‌وه‌‌و ئه‌و پش����تیوانیه‌‬ ‫هه‌موی‌ چ����وه‌ گیرفانی‌ به‌غ����دا‌و جارێكی‌‬ ‫تر ئه‌وه‌ی‌ س����ه‌لماند كه‌ كورد تائێس����تا‬ ‫خاوه‌ن����ی‌ دبلۆماس����یه‌تێكی‌ به‌هێز‌و نیه‌‌و‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ كاریگه‌ری‌ ته‌نانه‌ت له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫ده‌وڵه‌تانه‌ش دابنێت كه‌ خۆیان به‌دۆست‌و‬ ‫نزیكی‌ ده‌زانن‪.‬‬ ‫خاڵێكی‌ تر كه‌ زۆر گرنگه‌‪ ،‬به‌لێكدانه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌رپرس����انی‌ هه‌رێم سوپای‌ عێراق هه‌مان‬ ‫ئه‌و سوپایه‌یه‌ كه‌ لە‌‪ 2014‬له‌به‌رده‌م داعش‬ ‫هه‌اڵت‌و به‌شێكی‌ زۆری‌ خاكی‌ عێراقی‌ به‌بێ‌‬ ‫ته‌قه‌ راده‌س����ت كرد‪ ،‬ئه‌م لێكدانه‌وه‌یه‌ش‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌‌و خوێندنه‌وه‌یه‌كی‌ نامه‌دروس����ه‌ بۆ‬ ‫واقیعه‌كه‌‪ ،‬له‌ئێستادا سوپای‌ عێراق جگه‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ غ����روری كۆمه‌ڵێك س����ه‌ركه‌وتنی‌‬ ‫گ����ه‌وره‌ی‌ هه‌ی����ه‪ ،‬به‌ه����ۆی‌ هاوكاریی����ه‌‬ ‫كراوه‌كانی‌ هاوپه‌یمانانیشه‌وه‌ بۆته‌ خاوه‌نی‌‬ ‫جۆره‌ها چه‌كی‌ پێش����كه‌تو‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫هێزێكی‌ عه‌قائدی‌ س����ه‌دان هه‌زار كه‌سیش‬ ‫له‌پشتیه‌وه‌ راوه‌ستاوه‌‪ ،‬له‌حاڵه‌تی‌ رودانی‌‬ ‫هه‌رگرژییه‌كدا ئه‌گه‌ر پشتیوانی‌ مه‌یدانیشی‌‬ ‫نه‌بێت ئه‌وا وااڵكردنی‌ ده‌ستی‌‌و هه‌ڵكردنی‌‬ ‫گڵۆپی‌ س����ه‌وز بۆ جوڵه‌ی‌ س����ه‌ربازی‌ دژ‬ ‫به‌هه‌رێمی‌ كوردستان بۆخۆی‌ گه‌وره‌ترین‬ ‫پش����تیوانیه‌‌و ل����ه‌م گۆڕه‌پانه‌ش����دا كورد‬ ‫به‌ته‌نی����ا ده‌مێنێت����ه‌وه‌‪ ،‬یان له‌باش����ترین‬ ‫حاڵه‌ت����دا هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان ده‌بێته‌‬ ‫گۆڕه‌پان����ی‌ ملمالنێیه‌ك����ی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‌و‬ ‫گرنگه‌ به‌رپرسانی‌ هه‌رێم خوێندنه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫وردیان بۆ هه‌ر پێش����هاتێكی‌ له‌وشێوه‌یه‌‬ ‫هه‌بێ و‪ ،‬هه‌ڵه‌ی‌ چاوه‌ڕوانیی‌ پش����تیوانیه‌‬ ‫دبلۆماسیه‌كان دوباره‌ نه‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )593‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/19‬‬

‫کورتە وەاڵمێک بۆ دوو کۆلکە نوسەر‬ ‫ئەحمەد محەمەد ئاباڵخی‬

‫م���ن لە‌ڕۆژنام���ەی ئاوێنە ژم���ارە (‪)590‬‬ ‫رۆژی ‪ 2017/8/22‬قس���ەی خ���ۆم لەس���ەر‬ ‫کتێبەک���ەی جەمال نەبەز ک���رد کە بەناوی‬ ‫(بیرەوەرینام���ەی ئەو رۆژانەی جارێکی دی‬ ‫ناگەڕین���ەوە)‪ ،‬وەلێ تەنها ئەوەم بیرچوبوو‬ ‫کە بڵێ���م ئ���ەو بیرەوەریانەی نوس���ەران‌و‬ ‫سیاس���ەتمەداران ک���ە ئێم���ە تا ئێس���تا‬ ‫خوێندومانەتەوە بە‌چەند شێوازێک نوسراون‪،‬‬ ‫یەکێ���ک ل���ەو ش���ێوازانە بە‌زنجیرەیەک���ی‬ ‫مێژوبەند نوس���راون وەک دیاریکردنی رۆژ‌و‬ ‫مانگ‌و ساڵ‪ ،‬یا ش���ێوازی قۆناغ‪ ،‬بۆ نمونە‬ ‫قۆناغی مناڵی‌و دواتر هەرزەکاری‌و خوێندن‌و‬ ‫دواتر هاوس���ەرگیری و‪ .....‬هتد‪ ،‬یا ئەوەتا‬ ‫بە‌ش���یوازی رۆمانێکی زمانپاراو‌و خۆش کە‬ ‫خوێنەری حەزی بە‌شوێنکەوتنی روداوەکان‬ ‫هەبێت تا کۆتایی‪ ،‬بەاڵم لەبەر ئەوەی جەمال‬ ‫نەبەز تەنها مەبەس���تی تانەو تەش���ەر بوە‬ ‫لە‌کەسانێک کە خۆشی نەویستون‌و مەنجەڵی‬ ‫رق���ی خۆی بە‌س���ەریاندا قڵ���پ کردۆتەوە‪،‬‬ ‫لەبەر ئ���ەوە گوێی نەداوەت���ە هیچ جۆرێک‬ ‫لەو شیوازانەی یادەوەری نوسینەوە‪،‬چونکە‬ ‫پێش���وەخت خۆی ئەزانێ ئەوانە یادەوەری‬ ‫نین‌و زۆری���ش لەو روداوانە کە ئەو باس���ی‬ ‫کردون نەل���ەدور‌و نە لەنزی���ک پەیوەندیان‬ ‫بە‌یادەوەری ئەوەوە نی���ە‪ ،‬ئەو کتێبەی ئەو‬ ‫زۆری کەلێن تیایە کە پێوس���تی بە‌لەس���ەر‬ ‫وەستان هەیە‪،‬بەاڵم با بمێنێ بۆ دەرفەتێکی‬ ‫ت���ر‪ ،‬با واز لە‌جەمال نەبەز بهێنین‪،‬من حەزم‬ ‫دەکرد کەسێکی زمانزان لە‌وەاڵمی مندا ئەوە‬ ‫بنوسێت‪،‬کە ئەو رێنوسەی جەمال نەبەز ئەو‬ ‫کتێبەی پێنوسیوە‌و ئەو پیتانەی (ق‪.‬غ‪.‬ع)‬ ‫لێدەرهێناوە راستە‌و ئێمە پێویستە لەمەودوا‬ ‫لە‌نوس���ینەکانماندا وا بکەین‪،‬ی���ا هەڵەی���ەو‬ ‫بۆ ئێس���تا س���ەرناگرێت‪ ،‬کەچی بە‌داخەوە‬ ‫لە‌دەروێش���ەکانی ئەو کە دڵنیام زۆریان بەو‬ ‫نوس���ینەی من قاڵس بون‌و خاوەن قەڵەمی‬ ‫باشیش���یان تیای���ە‪ ،‬کەچ���ی دوو کۆلک���ە‬ ‫چیرۆکن���وس هاتنە دەنگ کە ئەوانیش کاک‬ ‫(فوئاد سەڕاج)‌و کاک(زاهیر سەوز) بون‪،‬کە‬ ‫ن���ەک ه���ەر زمانزانێکی باش نی���ن بەڵکو‬ ‫لە‌بوارەکەی خۆش���یاندا دوو چیرۆکنوس���ی‬ ‫کۆڵەوارن‌و س���ەرکەوتو نین‪ ،‬ئەگەر کەسێک‬ ‫گومانی لەم قسەیەی من هەیە با دوا چیرۆکی‬ ‫هەردوکیان بخوێنێتەوە کە ئەوەی س���ەڕاج‬ ‫باس���ی (نەوت) ئەکات ول���ە‌‪ 2016‬دا باڵوی‬ ‫کردۆتەوە‪ ،‬ئەوەی زاهیر س���ەوزیش بە‌ناوی‬ ‫(هەواڵێک���ی بە‌پەلە‌) لە‌یەکێتی نوس���ەران‬ ‫لە‌‪ 2017‬دا لە‌کۆڕێک���دا خوێندیەوە‪ ،‬کە دوو‬

‫چیرۆکی کاڵ‌و کرچن دوای ‪ 40‬سال ئەزمون‌و‬ ‫چیرۆکنوس���ین ئەوە بەرهەمیانە کە نزمترین‬ ‫پرنس���یپی چیرۆکیان پێوە دیار نیە‪،‬ئەگەر‬ ‫خۆش���یان ب���ەم رایەی م���ن ناڕازی���ن ئەوا‬ ‫ئامادەم لە‌نوسینێکی تردا نەک هەر ئەو دوو‬ ‫چیرۆکەیان بەڵکو چیرۆکەکانی پێشوش���یان‬ ‫بخەمە بەردەم روناکی لێکۆڵینەوەو شیکاری‬ ‫ورد‪.‬‬ ‫لە‌ڕاس���تیدا نەمئەویس���ت هی���چ وەاڵمێک‬ ‫بنوس���م‪ ،‬هەندێ���ک لە‌هاوڕێیانیش���م ئ���ەو‬ ‫پێش���نیارەیان کرد‌و وەاڵمدانەوەکانی ئەوان‬ ‫ب���ۆ من الیان ب���ێ بەها‌و الواز ب���وو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بە‌کارهێنانی هەندێک دەس���تەواژەی نابەجێ‬ ‫بەرانب���ەر بە‌من‪،‬پێویس���تی بە‌وەاڵمدان���ەوە‬ ‫ئەک���رد‪ ،‬ئەگەر حس���ابی ئەوەی���ان بۆ من‬ ‫کردبێت کە من هێرش���ی ن���اڕەوام کردۆتە‬ ‫س���ەر جەمال نەبەز‪ ،‬ئەوە خ���ۆی زیندوەو‬ ‫توانای نوسینیش���ی م���اوەو مافی خۆی بو‬ ‫هەرچی بڵێ���ت‪ ،‬بەاڵم ئەم���ان بۆیان هەبو‬ ‫کە رەخنەکانی من لەس���ەر زمانەکەی وەاڵم‬ ‫بدەنەوە نەک ش���تی تر‪ ،‬ب���ەاڵم ئەمان وەک‬ ‫دوو دەروێشی خۆیان کردە پارێزەری‪.‬‬ ‫کاک فوئاد س���ەڕاج لە‌ئاوێنەی ژمارە ‪591‬‬ ‫رۆژی ‪ 2017/8/29‬لە‌وتارەکەی���دا بەرانبەر‬ ‫بە‌من هەندێ وشەی نابەجێی بەکار هێناوە‪،‬‬ ‫(لەوانە نازانستی‌و توندڕەو وخۆ سەپاندن‌و‬ ‫فەریکە مارکس���ی)و هەروەها ئەڵی ئەوانەی‬ ‫کە ناوی���ان لە‌کتێبەکەدا هات���وە‌و ئەحمەد‬ ‫بەرگریان لێئەکات با خۆیان بەرگری لە‌خۆیا‬ ‫بک���ەن ک لەگ���ەڵ ئەوەی من ناوی کەس���م‬ ‫نەهێناوە‌و بەرگریش���م لە‌ک���ەس نەکردوە‌و‬ ‫ئەوانەی ئەو مەبەس���تێتی هیچ پێویستیان‬ ‫بە‌من نی���ە بەرگریان لێبک���ەم‪ ،‬بەاڵم دیارە‬ ‫هەمو ئەزانن تۆمەت هەڵبەس���تن‌و ناوناتۆرە‬ ‫کاری بەردەوامی جەمال نەبەزەو هەمو کەس‬ ‫ئەو راستیە ئەزانێت وکەس باوەڕی پێناکات‪،‬‬ ‫بۆیە بە‌پێویس���تی نازان���ن وەاڵمی بدەنەوە‪،‬‬ ‫کاک فوئاد‌و کاک زاهیریش هەر بە‌شان‌و باڵی‬ ‫جەمال نەبەزدا هەڵئەدەن وەک وەاڵمێک بۆ‬ ‫من کە م���ن هیچ تۆمەتێکی جاسوس���ی یا‬ ‫جاش���ایەتیم بۆ ئەو نەهۆنیوەتەوە تا ئەوان‬ ‫بێن بەرگری لێبکەن‪ ،‬ئاگادارم کە کەس���ێک‬ ‫هاوکاری نوس���ینەکەی کاک فوئادی کردوە‬ ‫کە ش���ارەزایی باشی هەیە لە‌زماندا‪ ،‬کە ئەو‬ ‫هاوبی���رەی وەک زمانزانێ���ک ئەبوو رێنمایی‬ ‫کاک فوئاد ب���کات وبۆ بابەتە زمانەوانیەکان‬ ‫سەرنجی هەبێت‪ ،‬کە ئەوە تەواو مافی ئەوبو‪،‬‬ ‫سەبارەت بە‌فەریکە مارکسی نازانم الی کاک‬ ‫فوئاد مارکس���ی چی���ەو فەریکە مارکس���ی‬ ‫چی���ە ؟ من ب���ەش بە‌حاڵی خ���ۆم هەرچی‬ ‫بەرهەمەکانی مارکس وئەنگلس‌و لینین هەیە‬

‫خوێندومەت���ەوە‌و وەک کۆلکە مەالیەک چۆن‬ ‫هەندێک ئایەت���ی قورعان���ی لەبەرە‪،‬منیش‬ ‫هەندێک دەس���تەواژەم لە‌نوس���ینەکانی ئەو‬ ‫بیرمەندانە لەبەرەو تا ئێستا چوار کتێبیشم‬ ‫لەوانەی ئەوان وسەبارەت بە‌بیرو فەلسەفەی‬ ‫ئەوان ک���ردوە بە‌کوردی‪ ،‬ئینجا ش���انازیش‬ ‫ئەکەم کە بە‌کۆلکە مارکس���ی قبوڵ بکرێم‪،‬‬ ‫گرنگ ئەوەیە ئەو بیر‌و فەلس���ەفەیە کۆنیش‬ ‫ببێ���ت بەهای خ���ۆی هەر ئەمێنێ���ت‌و بیر‌و‬ ‫فەلس���ەفەیەکی مرۆڤ دۆس���تەو بەردەوام‬ ‫داکۆکی لە‌مافی مرۆڤ‌و ئازادی‌و یەکس���انی‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی ئ���ەکات‪ ،‬بەاڵم بی���رو باوەڕە‬ ‫نەتەوە پەرس���تیەکەی فوئاد‌و مامۆستاکەی‬ ‫بەس���ەرچوە‪ ،‬ک���ەس نیە نەت���ەوەی خۆی‬ ‫خۆش نەوێت لەوپەڕی چەپەوە تا ئەوپەڕی‬ ‫راس���ت‪ ،‬من یەکێکم لەوانەی وەک چەپێک‬ ‫ئاوەتەخوازی س���ەربەخۆیی کوردس���تانم‌و‬ ‫ئازادی گەلەکەم���م ئەوێت‪ ،‬بەاڵم قەت وەک‬ ‫کوردێکی شۆڤێنی رقم لە‌نەتەوەکانی تر نیە‪،‬‬ ‫من دژی دەس���ەاڵتی عەرەب‌و فارس‌و تورکم‬ ‫کە کورد ئەچەوس���ێننەوە بەاڵم وەک گەل‌و‬ ‫وەک م���رۆڤ دژی عەرەب‌و ف���ارس‌و تورک‬ ‫نیم‪ ،‬ئەمەی���ە جیاوازییەکەی م���ن‌و فوئاد‌و‬ ‫هاوکارەکەی‌و مامۆستاکەی‪.‬‬ ‫کاک زاهیر سەوز لە‌ئاوێنەی ژمارە ‪592‬ی‬ ‫رۆژی ‪ 2017/9/12‬وتارێک���ی دورو درێ���ژی‬ ‫نوس���یوە‪ ،‬هەر لە‌پێن���او درێژدادڕیدا چەن‬ ‫مەسەلەیەکی دوبارە کردۆتەوە‪ ،‬لەوە ئەچێت‬ ‫بە‌چەن���د رۆژێک نوس���یبێتی‌و بیری چوبێت‬ ‫رۆژی پێش���تر چی نوس���یوە بۆی���ە دوبارە‬ ‫هەمان قەوانی لێداوەتەوە‪ ،‬کە خۆشی نازانێ‬ ‫ئەڵێ چی‪ ،‬ئەمیش ش���پرزەیی پێوە دیارە‌و‬ ‫دیارە ئەیەوی هاوبەش بۆ خۆی پەیدا بکات‬ ‫کە ئەگ���ەر من وەاڵمم دای���ەوە‪ ،‬بۆیە ناوی‬ ‫کاژیک‌و پاس���ۆک‌و وەک خ���ۆی ئەڵی ناوی‬ ‫حەوتەوانەک���ەی دامەزرێنەرانی کاژیکی ریز‬ ‫کردوە‪ ،‬کە م���ن بە‌هیچ جۆرێک وەک حیزب‬ ‫یا گروپ باس���ی ئەوانم نەکردوە‪ ،‬من باسی‬ ‫دەمارگیری نەتەوەیی جەمال نەبەزم کردوە‬ ‫لە‌ڕینوس���ی کوردیدا‪ ،‬کە دڵنی���ام نە ئەوە‬ ‫پرۆگرامی هەمو کاژیکەکانەو زۆریشیان بەو‬ ‫رێنوسە نانوسن‪ ،‬با کاک زاهیر بزانێت ئەمە‬ ‫موناقەشەیەکی نێوان دو کەسە‪ ،‬من‌و جەمال‬ ‫نەبەز‪ ،‬هەر وەها با ئەوەش بزانێت کە ئەمە‬ ‫ش���ەڕی حیزبی ش���یوعی‌و کاژی���ک نیە‌و با‬ ‫خەڵکی تری تێوە نەگلێنین‪،‬هەردوکیش���مان‬ ‫ماوی���ن‌و من بەش���بەحاڵی خۆم پێویس���تم‬ ‫بە‌موحامی نیە‌و باوەڕناکەم جەمال نەبەزیش‬ ‫پێویس���تی پێی بێت‪ ،‬ئەگەر پێویستیش���ی‬ ‫پێی بێت موحامی شارەزا را ئەسپێرێت نەک‬ ‫نەزان‪ ،‬من لەم چەند خاڵەدا هەندێک بەرچاو‬

‫ریکالم‬

‫ئەگەر حسابی ئەوەیان‬ ‫بۆ من کردبێت کە‬ ‫من هێرشی ناڕەوام‬ ‫کردۆتە سەر جەمال‬ ‫نەبەز‪ ،‬ئەوە خۆی‬ ‫زیندوەو توانای‬ ‫نوسینیشی ماوەو‬ ‫مافی خۆی بو هەرچی‬ ‫بڵێت‪ ،‬بەاڵم ئەمان‬ ‫بۆیان هەبو کە‬ ‫رەخنەکانی من لەسەر‬ ‫زمانەکەی وەاڵم‬ ‫بدەنەوە نەک شتی تر‬ ‫روونی ئەدەم بە‌کاک زاهیر ‪:‬‬ ‫‪ -1‬لەسەرەتاوە کاک زاهیر ئەڵێت ئەحمەد‬ ‫ئاباڵخ���ی رەخنەیەکی نا زانس���تی لە‌زانای‬ ‫گ���ەورەی کورد جەمال نەب���ەز ئەگرێت‪ ،‬من‬ ‫نازانم ئاخ���ۆ کاک زاهی���ر ئەزانێ رەخنەی‬ ‫زانستی‌و نا زانستی چیە ؟ ئەبو بۆمان رون‬ ‫بکاتەوە‪ ،‬من باس���ی زمانم کردوە کە زمان‬ ‫زانستە‪ ،‬بەاڵم ئەو بە‌یەک وشە باسی زمانی‬ ‫نەکردوە‪ ،‬من شارەزایی باشم نیە لە‌ڕێنوس‌و‬ ‫زمان���دا ئەوەندە نیە ت���ا وەک ئەکادیمیەک‬ ‫بمنوس���یایە‪ ،‬تەنها ب���ە‌رەوام نەزانیوە ئەو‬ ‫پیتانە ال ببرێت چونکە رێنوس���ی ئێس���تای‬ ‫ک���وردی بەو بەدیالنە پ���ڕ نابێتەوە کە ئەو‬ ‫دایناوە‪ ،‬ئەبو کاک زاهیر بۆی بسەلماندمایە‬ ‫کە ئەش���ێت ال ببرێت‌و خۆش���ی وتارەکەی‬ ‫ئاوێنەی وا بنوسیایە‪ ،‬وەک وتم زمانزانێکی‬ ‫ب���اش نیم ب���ەاڵم ئەگ���ەر ورد بە‌کتێبەکەی‬

‫جەم���ال نەب���ەزدا بچمەوە س���ەدان هەڵەی‬ ‫رێنوسی تیا ئەدۆزمەوە‪ ،‬ئەوە هەڵەی تریش‬ ‫لەوالوە بوەستێت‬ ‫‪ -2‬کاک زاهی���ر س���ەوز ئەڵ���ێ دڵنی���ام‬ ‫کە ئەحم���ەد ئاباڵخی باش جەم���ال نەبەز‬ ‫ناناسێت(هەمو جارێک وشەی زانای گەورەی‬ ‫کورد ی خس���تۆتە پێ���ش ناوەکەی جەمال‬ ‫نەبەز بەاڵم لەبەر ئەوەی من وای نابینم بۆیە‬ ‫وەک ئەوی نانوس���مەوە) ‪ ،‬راستە من وەک‬ ‫پەیوەندی کەسایەتی هەڵس‌و کەوتم لەگەڵی‬ ‫نیە‌و نەبوە‪،‬ب���ەاڵم وەک فک���ر‌و بیر‌و باوەڕ‬ ‫دەمێکە ئەیناسم‌و کاک زاهیر لەوە بێئاگایە‬ ‫کە من لە‌س���اڵەکانی ‪ 1970‬لە‌پال مامۆستا‬ ‫محەمەدی مەال کەریم‌و فازیلی مەال مەحمود‌و‬ ‫سەربەس���ت بامەرنی‌و فوئ���اد قەرەداخیدا‬ ‫بە‌ناوێکی ترەوە هاوبەشی ئەو نوسینانە بوم‬ ‫کە دەربارەی بیری شۆڤێنی ئەو‌و هاوڕیکانی‬ ‫لە‌ڕۆژنامەی هاوکاریدا ئەنوس���را کە ئەوکات‬ ‫تەمەنم تەنیا ‪ 17‬ساڵ بوو‪.‬‬ ‫‪ -3‬کاک زاهی���ر کنەی ئ���ەوە ئەکات کە‬ ‫جەمال نەب���ەز هان بدات کە نوس���ینەکەی‬ ‫من تەش���هیرەو بۆی هەیە س���کاالی یاسایی‬ ‫لەس���ەرم تۆمار بکات‪ ،‬ئەی ئەو ئاگای لەوە‬ ‫نیە کە لە‌نی���وەی زیاتری کتێبەکەی جەمال‬ ‫نەبەز تانەو تەشەر‌و تەشهیر کردنە بە‌خەڵک‬ ‫ئەگەر ئەوانە لێی راست ببنەوە ئەبێت دەیان‬ ‫سکااڵی لەس���ەر تۆمار بکرێت‪،‬جگە لەوەی‬ ‫پێشتریش چەند س���کااڵیەکی لەسەر تۆمار‬ ‫کراوەو ئێستا ئەو داواکراوە لە‌الیەن دادگاوە‪،‬‬ ‫هەر ی���ەک دانە لەو تانەو تەش���ەرانەی کە‬ ‫زۆر بە‌توندی ش���ایانی س���کااڵ لەسەر تۆمار‬ ‫کردنە ب���اس ئەکەم‪ ،‬دەربارەی کەس���ێکی‬ ‫ناوداری س���لێمانییە کە من ن���اوی ناهێنم‪،‬‬ ‫ئەڵی ئافرەتان ک���ە مناڵیان نەئەبو ئەچونە‬ ‫الی ئەویش ئەیبردن���ە ژورە تاریکەکانەوە‌و‬ ‫سکیانی پڕ ئەکرد‪ ،‬جگەلەوەی نازانم ئەمە چ‬ ‫پەیوەندیەکی بە‌یادەوەری ئەو زانا گەورەیەی‬ ‫کوردەوە هەیە‪ ،‬ئەی ن���ە ئەبو هاوبیرەکانی‬ ‫وەک کاک زاهی���ر‌و کاک فوئ���اد چاوەڕی���ی‬ ‫داهێنانی گ���ەورە بکەن ل���ەو زانایە لە‌بری‬ ‫ئەم قسە پروپوچانە‪ ،‬ئەی کاک زاهیر ئەوە‬ ‫نازانی کە ش���ارەزایانی مۆڵەت‌و بەخشینی‬ ‫ژمارەی سپاردن لە‌سلێمانی مۆڵەتی نەداوە‬ ‫بۆ کتێبەکە لەب���ەر ئەوەی پڕێتی لەو تانەو‬ ‫تەش���ەرانەو دواتر براوەت���ە هەولێر ولەوێوە‬ ‫تێپەڕێنراوە‌و مۆڵەتی بۆ وەرگیراوە ؟!‬ ‫‪ -4‬کاک زاهیر سەوز لە‌نوسینەکەیدا نقورچ‬ ‫لە‌چەن کەسو الیەنێک ئەگرێت وەک ئەوەی‬ ‫ئەڵێت کەس���انی دەستڕۆشتوی ناو پاسۆک‬ ‫چونە ناو پارتی‌و س���ودمەند بون‪ ،‬کە دیارە‬ ‫مەبەس���تی کێیە ول���ەو ماوەی پێشوش���دا‬

‫مامۆستاکەی لێی هەڵپێچابو‪ ،‬هەروەها پالر‬ ‫ئەگرێت���ە حیزب���ی ش���یوعی‌و ئەوانەی تازە‬ ‫دەوڵەمەند بوون‪ ،‬بەاڵم ترسنۆکانە پالرەکانی‬ ‫هاویش���توەو نەیوێراوە ناوی کەس بهێنێت‪،‬‬ ‫لەمەیاندا نەچۆتەوە سەر مامۆستاکەی‪.‬‬ ‫‪ -5‬کاک زاهی���ر س���ەوز وای دائەنێت کە‬ ‫نوسینەکەی من کەسانی تری لە‌پشتەوەیە‪،‬‬ ‫دڵنیای ئەکەم کە هیچ کەسێک نوسینەکەی‬ ‫منی نەبیبیوە تا کات���ی باڵوبونەوە ی‪ ،‬خۆ‬ ‫ئەگ���ەر وابوایە ئەڵبەت ئ���ەو هەڵەیەیان بۆ‬ ‫راس���ت ئەکردمەوە کە ئەو لە‌‪ 50‬ساڵ زیاترە‬ ‫چۆت���ە دەرەوەی کوردس���تان‌و م���ن وتومە‬ ‫نزیکەی ‪ 40‬س���اڵ ئەبێت کوردستانی بەجی‬ ‫هێشتوە‪.‬‬ ‫‪ -6‬کاک زاهی���ر هات���وە ه���ەر لە‌پێناوی‬ ‫درێژەدان بە‌باس���ەکەی سەرجەم کتێبەکانی‬ ‫جەمال نەبەزی بۆ من ریز کردوە‪ ،‬من ئەگەر‬ ‫هەموشیانم لەبەر دەستا نەبێت ناو‌و وێنەی‬ ‫کتێبەکان لەو کتێبەدا هەیە کە من دەربارەی‬ ‫نوسیومە‪ ،‬بۆیە نەدەبو خۆی ماندو بکات‪.‬‬ ‫‪ -7‬کاک زاهیر ئەڵێ���ت ئەو‪ ،‬واتە جەمال‬ ‫نەبەز ئاگاداری هەمو ش���تێکی کوردستانەو‬ ‫بەر دەوام کتێ���ب وباڵوکراوەکانی بۆ چوە‪،‬‬ ‫ئەمە مایەی پێکەنینە‪ ،‬کەسێک کە هاوکاری‬ ‫کردوە بۆ دەرچونی ئەم بەرهەمەی نوسەرێکی‬ ‫دیار‌و ناس���راوی شاری س���لێمانیە‌و هەرچی‬ ‫دوو الپ���ەڕەی خوێندبێتەوە ناوی خۆی‌و باو‬ ‫باپیری ئەزانێ کە مامۆستا (عومەر مارف‬ ‫بەرزنج) یە کەچی کاتێک کە سوپاسی ئەکات‬ ‫ئەنوسێت (ئومەر ئارف بەرزنجی) مەبەستی‬ ‫(عومەر ع���ارف بەرزنجی) واتە ناوی باوکی‬ ‫گۆڕیوە لە‌مارف���ەوە بۆ عارف‪ ،‬ئای کە باش‬ ‫ئاگای لە‌دنیایە‪.‬‬ ‫‪ -8‬لە‌هەموی س���ەیر‌و وسەمەرەتر ئەوەیە‬ ‫کاک زاهیر لە‌س���ایەی سس���تمی سۆش���یال‬ ‫دیموکراتدا لە‌سوید پاڵی لێداوەتەوە‌و خۆی‌و‬ ‫ماڵ‌و مناڵی مووچ���ە وەر ئەگرن بێ ئەوەی‬ ‫رەش بخەنە س���ەر س���پی‪ ،‬کەچی دژی ئەو‬ ‫سستمەو بیرو باوەڕی ئێمەومانانە‌و دەوڵەتی‬ ‫قەومی پێباش���ە‪ ،‬نازانم ئەتوانێ ناوی یەک‬ ‫دەوڵەتی قەومی یا دەس���ەاڵتی نەتەوەییمان‬ ‫پێبڵێ کە وەک ئەو سۆش���یال دیموکراتانە‬ ‫یارمەتی خەڵکانی خۆش���یان‌و لێقەوماوانی‬ ‫دنیاش بدەن‪.‬‬ ‫لە‌کۆتاییدا ئەڵێم رەنگە چەند‌و چونی نێوان‬ ‫بیرو فەلسەفەی چەپ‌و پێشکەوتنخواز لەگەڵ‬ ‫کۆنەپەرستی‌و شۆڤینیزم‌و ناسیۆنالستی لەم‬ ‫نوس����ینە کورتانەی ئێمەدا س����اغ نەبێتەوە‪.‬‬ ‫بەاڵم گەشەسەندنی کۆمەڵ وگۆڕانکارییەکانی‬ ‫سەردەم‌و داهاتو یەک الیی ئەکاتەوە‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )593‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/19‬‬

‫كوردستان لەلێواری دۆزەخدا‪ ..‬پاشماوە‬ ‫ئێستا گەش���تێك بكە بە‌ناو بازاڕ‌و كوچەو‬ ‫كۆاڵنەكانی ئەم سێ شارەدا‪ ،‬بە‌قەزاو ناحیەو‬ ‫گوندەكانی���دا‪ ،‬هاواڵتیان بدوێن���ە بزانە چۆن‬ ‫چۆنی بەدەس���ت ئەم دو هێ���زە نەزانەوە ئەو‬ ‫مرۆڤ���ە غەدرلێكراوان���ە دەناڵێن لە‌س���ایەی‬ ‫شۆڕش���ی كورد خۆیدا‪ .‬گەمەكەرێكی تۆقێنەر‬ ‫بەردەوام پااڵ بەم دو هێزەوە دەنێت تا زیاتر‬ ‫میللەت بخەنە ناو تەڵەی برسی كردن‌و نەدارو‬ ‫س���ەرگەردانیەوە‪ ،‬ئەوە بەناو رۆشنبیر‌و بەناو‬ ‫سیاس���یەكانی ئەم دوهێزەن تا ئێستا وەكو‬ ‫ئەوەی ه���ەر هیچ نەبووبێ���ت هەموو رۆژێك‬ ‫دونیایەك وشەی سواو بەڵێنی درۆ بە‌كۆمەاڵنی‬ ‫خەڵك دەدەن‪ ،‬شاش���ەی كەن���ااڵ‌و الپەڕەی‬ ‫رۆژنامەكانیان بكەرەوە بزانن كە چۆن چۆنی‬ ‫بە‌بەرنامە كار بۆ هەڵتەكاندن‌و خۆسەپاندنی‬ ‫خۆیان دەكەن‪ ،‬ببینن كە چۆن چۆنی لە‌بەناو‬ ‫رۆش���نبیرێكیانەوە ت���ا كاربەدەس���تەكانیان‬ ‫ب���ێ بەزەیانە گاڵت���ە بە‌ئی���رادەو حورمەتی‬ ‫كۆمەڵگایەكی برس���ی‌و بێ���كار دەكەن‪ ،‬ئەم‬ ‫گروپانە بۆ ئ���ەوەی نەیەڵ���ن كۆمەڵگا لەوە‬ ‫زیاتر بە‌ئاگابێت بە‌كۆنە چەپ‌و بە‌رۆش���نبیرو‬ ‫بە‌سیاسی كاڵفامیانەوە هەموو رۆژێك كار بۆ‬ ‫بێدەنگ كردن‌و چاوبەستنی كۆمەڵگا دەكەن‪.‬‬ ‫بەاڵم پێ دەچێت ئیتر سیحری ئەمانە كۆتای‬ ‫هاتبێ���ت‌و كۆمەڵگا لەوە زۆر وش���یار ترە كە‬ ‫ئەمان���ە بتوانن گەمە ب���ە‌رۆح‌و ماڵیان بكەن‬ ‫لە‌ئایندەدا‪ .‬زۆریش دڵنیام كە بەناو رۆشنبیرو‬ ‫بەناو سیاس���یەكانی ناو ئ���ەم دو هێزە باش‬ ‫لە‌ئی���رادەی كۆمەڵ���گا تێگەیش���توون‌و زۆر‬ ‫باش���یش دەزانن كە كۆمەڵگا ئێستا لە‌كوێوە‬ ‫كار بۆ رزگاربونی خۆی دەكات‪.‬‬ ‫حكومەت وەكو باند‬ ‫ئەوەی ئێمە توش���ی سەرس���وڕمان دەكات‬ ‫ئەو ش���وێنەیە كە پێی دەڵێ���ن (ئەنجومەنی‬ ‫وەزیران) س���ەرۆك‌و جێگ���رو وەزیرەكانی ناو‬ ‫ئەم شوێنە لەو كەسانەن كە بونەتە هۆكاری‬ ‫تێك���دان‌و لەبەری���ەك هەڵوەش���انی هەموو‬

‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‌‬

‫بنەماكانی كۆمەڵگای كوردی‪ ،‬جارێ سەرۆك‌و‬ ‫جێگرەكەی لە‌دو كەسی خێڵەكی دەچن‪ ،‬نەك‬ ‫دو كەس���ی شارستانی‪ ،‬مرۆڤ كاتێك ئەم دو‬ ‫كەس���ە دەبینێت هەستناكەیت شتێك هەبێت‬ ‫ن���اوی حكومەت بێت‪ ،‬بە‌بڕی���ارە هەڵەكانیان‬ ‫كە لە‌حیزبەكانیان���ەوە وەری دەگرن تێكڕای‬ ‫كۆمەڵگای كوردیان خس���تۆتە س���ەر ئازارو‬ ‫نەداری‌و داخزان‪ ،‬ئ���ەم ئەنجوومەنی وەزیرانە‬ ‫ش���وێنێكە بۆ دەست بەس���ەراگرتنی داهاتی‬ ‫واڵت ئەم���ەش تەنی���ا لەبەرژەوەن���دی چەند‬ ‫كەس���ێكی وەكو خۆیاندایە‪ ،‬كاتێك دەپرسین‬ ‫ئ���ەم ئەنجومەنە لە‌پێناو چی���دا كاردەكات؟‬ ‫ببینن بەش���ێكی زۆری هاواڵتیان بەدەست بێ‬ ‫بەرنامەو بڕیارە هەڵەكانی ئەم ئەنجوومەنەوە‬ ‫دەناڵێن‪ ،‬واڵتیان خس���تۆتە بەردەم قەرزێكی‬ ‫نەزان���راوە وەكو خۆی���ان لێ���ی دەدوێن كە‬ ‫ئەم���ە درۆیەكی گ���ەورەی ب���ۆ بە‌تااڵنبردنی‬ ‫داهاتی خەڵكی‪ ،‬ببینن ئەم ئەنجومەنە ژیانی‬ ‫هەزاران فەرمانبەرو مامۆس���تاو خانەنش���ین‌و‬ ‫خاوەنكاریان خس���تۆتە مەترسیەوە‪ ،‬ناتوانن‬ ‫پێداویستیە س���ەرەتایەكانی رۆژانەی خەڵك‬ ‫لە‌موچ���ەو ئ���او‌و كارەباو كار ب���ۆ هاواڵتیان‬ ‫مس���ۆگەربكەن‪ ،‬لە‌زس���تاندا خەڵك بە‌دەست‬ ‫نەبونی س���وتەمەنیەوە دەناڵێ���ن‪ ،‬لە‌هاویندا‬ ‫بەدەس���ت بێ كارەبای‌و بێ ئاویەوە میلەتێك‬ ‫ئازار دەنۆشێ‪ ،‬سەدان پڕۆژە لە‌سایەی بڕیارە‬ ‫كوش���ندەكانی ئەم ئەنجومەن���ەدا كۆتاییان‬ ‫پێهات‪ ،‬لە‌س���ایەی ئەم ئەنجومەنە حیزبیەدا‬ ‫كۆمەڵگا بەدەس���ت سەدان‌و هەزاران گرفتەوە‬ ‫گیرۆدەب���ووە‪ ،‬كەچی س���ەرۆك‌و جێگرەكەی‬ ‫وەك���و ئ���ەوەی هەر هی���چ نەبووبێ���ت تادێ‬ ‫میلەتیان پەراوێزخس���تووەو لە‌پێناو ئامانجی‬ ‫حیزبەكانیان���دا كار بۆ كۆمەڵ كوژی كۆمەڵگا‬ ‫دەك���ەن‪ ،‬لە‌كوێ هەبووە لە‌پێناو دەس���ەاڵتی‬ ‫حیزب دا كۆمەڵگا ئاوا بەم دەردە ببرێت؟ بۆیە‬ ‫ئەم حكومەتە حكومەت نیە باندێكە میللەتی‬ ‫بۆ لێواری دۆزەخ بردوە‪ ،‬تێكڕای كارەكانی ئەم‬ ‫حكومەتە جگە لە‌زیان‌و ئازار ئیتر هیچی تری‬

‫بۆ ئەم میللەتە نەهێناوە‪ ،‬ناشبینین سەرۆك‌و‬ ‫جێگرەكەی‌و وەزیرەكانی ئەم بەناو حكومەتە‬ ‫لە‌پای ئەم هەموو قەیرانە تاقەت پڕۆكێنانەدا‬ ‫دەست لەكاربكێشنەوە‪ ،‬ئاخر ئەمە ناودەنێن‬ ‫چ���ی‪ ،‬لە‌كوێ هەبووە گروپێ���ك ناوی خۆیان‬ ‫بنێن حكومەت كەچی موچ���ەو ئاو‌و كارەباو‬ ‫كاری���ان بۆ خەڵك پێ دابی���ن نەكرێت؟ ئەم‬ ‫گروپە گروپێكن هیچ پێناسەیەك نایانخاتە ناو‬ ‫خانەی حكومەت���ەوە‪ ،‬ئاخر چ گاڵتەجاڕیەكە‬ ‫ك���ە میلەتێك ئاوا بەدەس���ت ئ���ەم گروپەوە‬ ‫بناڵێنێت‌و نەیش توانن دەس���تبەرداری كارە‬ ‫ناڕەواكانیش���یان بببن؟ ئەنجومەنێك كە پێی‬ ‫دەڵێن ئەنجومەنی وەزیران تێكڕای كۆمەڵگای‬ ‫ئێمەیان خس���تبێتە بەردەم س���ەرگەردانیەوە‬ ‫دەبێت لە‌باندێكی دڕندەو مشەخۆر چی تریان‬ ‫ناوبنرێت؟‬ ‫هۆكانی تری فریودان‬ ‫لە‌لێ���واری ئەم دۆزەخەدا ك���ە گەل تێیدا‬ ‫دەناڵێنێت‪ ،‬دەبینین كە ئەم دەس���ەاڵتە هەر‬ ‫س���اڵی جارێك بە‌هۆكارێكی فریودەرانە دێت‬ ‫دەیان وێنەی شێواو بۆ كۆمەڵگا دەخاتە روو‬ ‫تا فریوی بدات‌و پاساو بۆ خراپەو شكستەكانی‬ ‫خۆی بهێنێتەوە‪ ،‬لەناو ئەم گروپەی دەسەاڵتدا‬ ‫ئێس���تا ئەو باندەی كە جاران خەڵكیان لە‌ژێر‬ ‫ناوی گەیشتن بە‌سۆس���یالیزم‌و دادپەروەریدا‬ ‫فری���ودەدا‪ ،‬ئەم بان���دە ئێس���تا كەوتوونەتە‬ ‫كارێك���ی س���ەیر بۆ خۆی���ان تا پێی���ان كرا‬ ‫ئەن���دام‌و الیەنگران‌و كەس���انی تریان فریودا‪،‬‬ ‫كەچی ئێس���تا دەیان دەیان نمونەی پەرش‌و‬ ‫باڵو‌و ش���ێواو دێننەوە بۆ ئەم دەس���ەاڵتە تا‬ ‫بمێنێت���ەوە‪ ،‬بونەت���ە براب���ەش‌و هۆكارێكی‬ ‫تۆقێنەر بۆ مەرگی كۆمەڵگا‪ ...‬س���ەردەمێك‬ ‫ئ���ەم گروپان���ە تاس���ەر مەرگ���ی یەكتریان‬ ‫رادەگەیان���د‪ ،‬گاڵتەی���ان بە‌بیروباوەڕو مێژوی‬ ‫یەكت���ری دەك���رد‌و یەكتری���ان بە‌خیانەتكارو‬ ‫دوژمن‌و بەكرێگیراو دەدایە قەڵەم‌و خەڵكیان‬ ‫پێ فریودەدا‌و دەیان كەس���یان لەم پێناوەدا‬

‫عدد‪1772 :‬‬ ‫به‌روار‪2017/9/12 :‬‬

‫ئاگاداری‌‬

‫ی (‪ )1989-1987‬زه‌ویان له‌ناحییه‌ی‌‬ ‫س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگاداری‌ هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ س������ااڵن ‌‬ ‫رزگاری‌ (صمود) وه‌رگرتوه‌ كه‌ هاواڵتی‌ (حلیمه‌ صالح مجید) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژماره‌ هه‌وائی‌ (‪ )12104‬داوای‌ ڕێگا پێدانی‌ كردو‌ه‬ ‫به‌ مه‌به‌س������تی‌ دروس������تكردنی‌ خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی‌ له‌س������ه‌ر ئه‌و پارچ ‌ه زه‌وییه‌ هه‌یه‌ له‌ماو‌هی‌ (‪ )30‬ڕۆژدا له‌ دوای‌‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانیمان بكاته‌وه‌ به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ شاره‌وانیمان كاری‌ یاسایی‌ بۆ ناوبراو‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫ هونه‌ری‌‬

‫عدد‪1790 :‬‬ ‫به‌روار‪2017/9/13 :‬‬

‫بابه‌ت‪ /‬بانگه‌واز‬ ‫پشت به‌ستن بە‌ئه‌حكامی‌ یاسایی‌ ژماره‌ (‪ )6‬ساڵی‌ ‪ 1993‬كارپێكراو‪:‬‬ ‫ئاماژه‌ بە‌نوس������راوی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گشتی‌ ش������اره‌وانییه‌كانی‌ گه‌رمیان ژماره‌ (‪ )2243/400‬له‌به‌رواری‌ ‪ :2017/9/13‬وه‌ ئاماژ‌ه‬ ‫بە‌نوسراوی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ نه‌خشه‌دانان‌و ئاوه‌دانی‌ گه‌رمیان ژماره‌ (‪ )314‬له‌به‌رواری‌ ‪ :2017/9/12‬ئه‌نجومه‌نی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫كۆبوونه‌وه‌ی‌ ئاسایی‌ خۆی‌ سازدا به‌بڕیاری‌ ژماره‌ (‪ )21‬له‌به‌رواری‌ (‪ )2017/8/28‬به‌مه‌به‌ستی‌ راستكردنه‌و‌هی‌ رووبه‌ری‌ موڵكی‌‬ ‫ژم������اره‌ (‪ )7/6545‬كه‌رت������ی‌ (‪ )102‬كه‌الر‪ ،‬كه‌ رووبه‌ره‌ك ‌هی‌ به‌پێی‌ وێنه‌ی‌ تۆمار (‪)238.66‬م‪ 2‬به‌اڵم نه‌خش������ ‌هی‌ بنه‌ڕه‌تی‌ بریتیه‌‬ ‫ل������ە‌(‪ )312.66‬م‪ 2‬ب������ه‌اڵم لە‌واقع حاڵدا رووبه‌ره‌كه‌ی‌ بریتیه‌ لە‌(‪) 268.66‬م‪ .2‬بە‌پێی‌ واقع حاڵی‌ ئه‌و موڵكه‌ واته‌ (‪ )30‬م‪ 2‬زیادی‌‬ ‫كردووه‌‪ ،‬بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ هاواڵتیان‌و گشت الیه‌نێك ئاگادارده‌كه‌ینه‌وه‌‪ ،‬كه‌ ره‌خنه‌و پێشنیاریان هه‌یه‌ باسه‌ردانی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌‬ ‫رزگاری‌ ب������كات له‌ماو‌هی‌ (‪ )30‬رۆژدا لە‌یه‌كه‌م رۆژی‌ باڵوبوونه‌وه‌ی‌ ئه‌م بانگه‌وازه‌ وه‌ بە‌پێچه‌وانه‌وه‌ له‌پاش تێپه‌ڕبوونی‌ ئه‌و ماوه‌یه‌‬ ‫كاری‌ یاسایی‌ بۆ جێ‌ به‌جێ‌ ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‌‬

‫ئاگاداری‌‬

‫اراز محمد محمود‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬

‫عدد‪1771 :‬‬ ‫به‌روار‪2017/9/11 :‬‬

‫ی (‪ )1989-1987‬زه‌ویان له‌ناحییه‌ی‌‬ ‫س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگاداری‌ هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ س������ااڵن ‌‬ ‫رزگاری‌ (صم������ود) وه‌رگرتوه‌ كه‌ هاواڵتی‌ (گورجیه‌ محمد خورش������ید) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژم������اره‌ هه‌وائی‌ (‪ )7119‬داوای‌ رێگا پێدان ‌‬ ‫ی‬ ‫كردوه‌ بە‌مه‌به‌س������تی‌ دروستكردنی‌ خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی‌ له‌سه‌ر ئه‌و پارچه‌ زه‌وییه‌ هه‌یه‌ له‌ماو‌هی‌ (‪ )30‬رۆژدا لە‌دوای‌‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانیمان بكاته‌وه‌ بە‌پێچه‌وانه‌وه‌ ش������اره‌وانیمان كاری‌ یاسایی‌ بۆ ناوبراو‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫ ‬

‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‌‬

‫ئاگاداری‌‬

‫عدد‪1797 :‬‬ ‫به‌روار‪2017/9/17 :‬‬

‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگاداری‌ هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ سااڵنی‌ (‪ )1989-1987‬زه‌ویان له‌ناحیی ‌هی‌ رزگاری‌‬ ‫(صمود) وه‌رگرتوه‌ كه‌ هاواڵتی‌ (محمد فرج حسین) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژماره‌ هه‌وائی‌ (‪ )7627‬داوای‌ رێگا پێدانی‌ كردو‌ه بە‌مه‌به‌ست ‌‬ ‫ی‬ ‫دروس������تكردنی‌ خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی‌ له‌سه‌ر ئه‌و پارچه‌ زه‌وییه‌ هه‌یه‌ له‌ماوه‌ی‌ (‪ )30‬رۆژدا لە‌دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانیمان بكاته‌وه‌ بە‌پێچه‌وانه‌وه‌ شاره‌وانیمان كاری‌ یاسایی‌ بۆ ناوبراو ده‌كات‪.‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ ‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬

‫بە‌كوش���تدا‪ ،‬كەچی ئێس���تا پێكەوە چونكە‬ ‫بەرژەوەندی هاوبەش���یان هەیە‪ ،‬هاتون دەیان‬ ‫ه���ۆكاری فریودەرانە بۆ مان���ەوەی خۆیان‌و‬ ‫چەواش���ەكردنی كۆمەڵگا دێنن���ەوە‌و پێكەوە‬ ‫بونەتە باندێكی گەورەی مەترس���یدار كە هیچ‬ ‫درێغیان نەكردوە لە‌ئازاردان‌و چەوساندنەوەی‬ ‫كۆمەڵگادا‪...‬‬ ‫ل���ەم گێ���ژاوی كۆمەڵگایەدا ئ���ەم گروپە‬ ‫حیزبیانە هاتوون بۆ فریودان‌و بێدەنگ كردنی‬ ‫كۆمەڵگا‪ ،‬گەمەی (ریفراندۆم‌و س���ەربەخۆی)‬ ‫رادەگەیەنن‪ ،‬گەمەیەك هەر لەس���ەرەتاوە بۆ‬ ‫كۆمەڵ���گا بو بە‌بەاڵو دەی���ان دوژمنی كوردی‬ ‫پێك���ەوە كۆك���ردەوە‪ ،‬گەم���ەی ریفران���دۆم‬ ‫گەمەیەكە كە زۆر زوو كۆمەڵگای كوردی خستە‬ ‫سەر لێواری دۆزەخ‪ ،‬لەم دیدەوە دەبینین كە‬ ‫ریفران���دۆم چۆن چۆنی تاكە دۆس���تێكی بۆ‬ ‫كورد نەهێن���اوە‪ ،‬بەپێچەوانەوە تادێ هەموو‬ ‫زلهێزەكانی جیهان‌و واڵتە دراوس���ێكانی كورد‬ ‫خ���ۆی هێناوەتە دەنگ‌و بە‌باڵك���راوەو گوتارو‬ ‫بانگ���ەواز دژایەتی خۆیان بۆ ئ���ەم داوایەی‬ ‫كورد راگەیاندوە‪ ...‬لەكاتێكدا دەسەاڵتدارانی‬ ‫كورد باسی ریفراندۆم دەكەن كە چ لە‌ناو خۆ‌و‬ ‫دەرەوەدا هی���چ ئامادەكاریەك���ی بۆ نەكراوە‌و‬ ‫زۆرب���ەی زۆری واڵت���ان كەوتوونەتە وەالنانی‬ ‫ریفران���دۆم‌و داوادەك���ەن كە لەگ���ەاڵ بەغادا‬ ‫پێكەوە بژین‌و كێش���ەكانیان چارەس���ەربكەن‬ ‫ك���ە ئەم���ە بۆخ���ۆی شكس���تی گ���ەورەی‬ ‫دەس���ەاڵتدارانی ئەم هەرێمەی���ە لە‌روی كاری‬ ‫دیبلۆماس���ی‌و پەیداكردنی دۆست بۆ ئامانجە‬ ‫رەواك���ەی‪ ،‬لە‌كاتێك���دا كورد ئێس���تا بە‌هۆی‬ ‫دەیان كێشەی كۆمەاڵیەتی‌و ئابوری‌و شكستی‬ ‫حكومەتەكەیەوە لەناو خۆیدا گەیشتە لێواری‬ ‫دۆزەخ‌و بەش���ێكی هێجگار زۆری خێزانی ئەم‬ ‫كۆمەڵگایە توش���ی نائومێدی بون‪ ...‬كەچی‬ ‫لەپای ئ���ەم هەم���وو نەخێرە لە‌ن���او خۆدا‌و‬ ‫لە‌پای نەبونی هیچ پش���تیوانیەك لە‌جیهاندا‬ ‫ب���ۆ ریفراندۆم كەچی یەك دو حیزبی ناو ئەم‬ ‫كۆمەڵگای���ە وەكو ئەوەی واڵتەكەیان لە‌هیچی‬

‫كەم نەبێت لەروی خۆشگوزەرانی‌و ئارامیەوە‬ ‫ن���ە گوێ بە‌دەنگی ناو خ���ۆ دەدەن‌و نە گوێ‬ ‫بە‌دەنگی جیهان دەدەن بۆ دواخس���تنی ئەم‬ ‫گەمە ترس���ناكە ك���ە لە‌دواج���اردا كۆمەڵگا‬ ‫لە‌لێ���واری دۆزەخەكەوە دەخات���ە ناو قواڵیی‬ ‫دۆزەخەكەوە‌و دواتریش كەس نابێتە قوربانی‬ ‫جگ���ە لە‌بەش���ێكی هێج���گار زۆری كۆمەڵگا‬ ‫نەبێت‪...‬‬ ‫ئاخر ئەگەر ریفراندۆم گەمەیەكی ترس���ناك‬ ‫نەبێت بە‌چارەنوسی كۆمەڵگاوە ئەی چی ترە؟‬ ‫ئەگەر ریفراندۆم گەمەنەبێت بۆ خۆحەشاردانی‬ ‫دەیان هۆكاری گەندەڵی‌و مانەوە لە‌دەسەاڵتدا‬ ‫ئەی چی ترە؟ ئەمە ئەو هۆكارە فریودەرانەن‬ ‫كە هەر س���اڵەی جارێك ئەم دەس���ەاڵتدارانە‬ ‫بۆ مان���ەوەی خۆی���ان ب���ەكاری دەهێنن بۆ‬ ‫فریودان���ی كۆمەڵ���گا تا خۆیان���ی زیاتر پێ‬ ‫بهێڵن���ەوە‪ .‬هەموومان بەوە دەزانین كە كورد‬ ‫دەبێت رۆژێك لە‌رۆژان بە‌ئاوات‌و س���ەربەخۆی‬ ‫خۆی بگات‪ ،‬بەاڵم ئەم دەسەاڵتدارانەی ئێمە‬ ‫س���ااڵنێكە بونەتە مۆتەكەی داوخستنی ئەم‬ ‫ئومێدەگ���ەورەی كورد خ���ۆی‪ ...‬هیچ كاتێك‬ ‫نەبووە بەبێ بەرنام���ەو بەبێ هیچ بنەمایەك‬ ‫بانگەواز ب���ۆ دامەزراندن���ی دەوڵەتێكی نوێ‬ ‫بكەیت لە‌جیهاندا‪ ...‬لە‌كوێیش لە‌ناو جەرگەی‬ ‫خۆرهەاڵت���ی ناوەڕاس���تدا ك���ە ی���ەك واڵتی‬ ‫عەقاڵنی تیدا نییە‪ ،‬ئەم دەسەاڵتدارانی كورد‬ ‫پێ دەچێ���ت هیچ كاتێك جی���اوازای نەكەن‬ ‫لە‌نێوان عەقاڵنی‌و ناعەقاڵنیەتدا‪ ،‬دێن باس���ی‬ ‫ریفراندۆم‌و س���ەربەخۆی دەك���ەن كە خۆیان‬ ‫لەناو خۆدا ناعەقاڵنیانە سااڵنێكە كەوتوونەتە‬ ‫گیان���ی میلەتەكەی خۆیان‌و دای���ان رزاندوە‌و‬ ‫مافەكانی مرۆڤ پێش���ێل دەكەن‌و ویس���تیان‬ ‫مانەوەیە لە‌سەر كورسی دەسەاڵت‌و لە‌هەموو‬ ‫هەڵبژاردنەكانیشدا گەمە بە‌دەنگی هاواڵتیان‬ ‫دەكەن‪ .‬كەچی دێن ب���ەم هەموو ناعەقاڵنی‌و‬ ‫كەم���وو كوڕیانەی خۆیان���ەوە داوا لە‌واڵتانی‬ ‫ئەمەریكاو ئەوروپا دەكەن پشتیوانیان بكەن بۆ‬ ‫دەوڵەتی سەربەخۆی كە ئەم واڵتانە زۆرباش‬

‫‪19‬‬

‫دەزانن لە‌ناوخۆدا چ���ۆن چۆنی گەمە بە‌بیرو‬ ‫داواكانی خەڵكی دەكرێت لە‌سەر دەستی ئەم‬ ‫دەسەاڵتدارە شكست خواردوانەدا‪.‬‬ ‫ئ���ەو كاتان���ەی ك���ە ئەورپ���ا‌و ئەمەریكا‬ ‫دەنگی نەخێریان ب���ۆ وەالوە نانی ریفراندۆم‬ ‫بەرزكردەوە‪ ،‬دەبو ئەم كاربەدەستانەی ئێمە‬ ‫ئیتر خۆی���ان بە‌خێرای وازیان لە‌دەس���ەاڵت‌و‬ ‫كورس���یەكانیان بهێنایە‪ ،‬چونك���ە بە‌درێژای‬ ‫بیست‌و ش���ەش س���اڵ ئەمانە جگە لە‌دوژمن‬ ‫پەیداكردن بۆ كورد نەیانتوانی یەك دۆس���ت‬ ‫بۆكورد لە‌جیهاندا پەیەدابكەن‪...‬‬ ‫ئیتر ك���ورد خۆی لە‌ناوخ���ۆدا دەبێت لەم‬ ‫خاڵ���ەدا بوەس���تێت‪ ،‬دەبێ���ت هاواڵتی���ان‌و‬ ‫رۆشنبیرو سیاسیە چاكەكارەكان بێنە دەنگ‪،‬‬ ‫تا نەهێڵن ئیتر دەن���گ‌و ئومێدەكانیان لە‌ژێر‬ ‫ئەم دەسەاڵتە ش���وومەدا هەر شینكردن بێت‬ ‫تا م���ردن‪ ،‬ئەمڕۆ كاتی ئەوەی���ە كە میللەت‬ ‫لە‌ش���وانێكەوە تا پزیشكێك تا باخەوانێك تا‬ ‫مامۆستایەك تا كرێكارێك تا نەبووەیەك ئیتر‬ ‫بێنەدەنگ بۆ ئەوەی بتوانن لە‌ش���ینكردنەوە‬ ‫هەنگاو بۆ هەڵسانەوە بنێن‪ ...‬ئەوەندەی من‬ ‫دەیبینم پێ دەچێت ئەم كۆمەڵگایە زۆر باش‬ ‫رەفت���ارو بەرنامە شكس���ت خواردۆكانی ئەم‬ ‫دەس���ەاڵتدارانە بەئاگای هێنابێت‪ ،‬درككردنی‬ ‫كۆمەڵ���گا لە‌ئێس���تادا ب���ۆ مەینەتیەكان���ی‬ ‫خۆی گەیش���تۆتە ئاس���تێكی گرن���گ‌و هیوا‬ ‫بەخ���ش‪ ،‬ئیتر پێ دەچێت لەدوای س���ااڵنێك‬ ‫لە‌بەدەخت���ی كۆمەڵگا ئەوەی الگرنگ بێت كە‬ ‫كار بۆ هەڵس���انەی خۆیبكات لەم گۆڕستانە‬ ‫نغرۆبووەدا‪ ...‬ئەم هەنگاوە لە‌ئێس���تادا لە‌ناو‬ ‫هەموو چی���ن‌و توێژە زیندۆكان���ی كۆمەڵگادا‬ ‫زۆربە‌رون���ی درك���ی پێ دەكرێت ب���ۆ ئەوەی‬ ‫ئیتر بێنەدەنگ‌و كار بۆ رزگاری خۆیان بكەن‬ ‫لە‌دەست ئەم دەس���ەاڵتدارانەی كە سااڵنێكە‬ ‫جگە لە‌مەرگ هیچی تری���ان بۆ نەهێناون‪...‬‬ ‫ئەمەش ئەو قۆناغەیە ك���ە كۆمەڵگا لە‌مردن‬ ‫رزگاردەكات‪.‬‬

‫کوردستان‪ ،‬شوناسێکی ئایدیۆلۆژیزەکراو‪ ..‬پاشماوە‬ ‫عەدالەت���ی کۆمەاڵیەتی‪ ،‬س���ەروەری ژیانی‬ ‫دەزگای���ی‌و یاس���ایی بێت‪ .‬کۆمەڵ���گای ئێمە‬ ‫هێزێکی راس���تەقینە ک���ە دەتوانێت هەیبێت‪،‬‬ ‫دەس���تگرتنیەتی بە‌بەها‌و نۆڕم���ە گەردونیە‬ ‫بااڵ‌و ئینسانیەکانەوە‪ .‬ترانسپالنتی "چاندنی"‬ ‫بنەماییبونی ئینس���ان‌و ماف‪ ،‬ئ���ازادی‪ ،‬رێز‌و‬ ‫کەرامەت‪ ،‬ژیانی تاک‌و هاونیش���تمانیان لە‌نێو‬ ‫دەزگاکان‌و یاس���ا‪ ،‬بەه���ا‪ ،‬فەرهەنگ‌و رێس���ا‬ ‫کۆمەاڵیەتیەکان���دا‪ .‬هاوس���ۆزی‌و هاودەردی‬ ‫کۆمەڵ���گای نێودەوڵەت���ی ب���ۆ تراژیدیاکانی‬ ‫ئێم���ە جگە لە‌ئینس���انییەت‌و بەه���ا‌و نۆڕمە‬ ‫گەردونی���ە ب���ااڵ‌و ئینس���انیەکانە‌و هیچیتر‪.‬‬ ‫ئێستاش کۆمەڵگای ئێمە نە خاوەنی هێزێکی‬

‫س���ەربازی‌و ئابوری وەهایە کە بتوانێت بچێتە‬ ‫کێبڕکێ‌و جەنگەوە لەگەڵ واڵتانی دەوروبەر‪،‬‬ ‫ن���ە یەکگرتووییەک���ی ناوەکیش���ی هەیە تا‬ ‫بتوانێ���ت پش���تی پێببەس���تێت لە‌حاڵەت���ی‬ ‫وەستانەوە بەڕووی دنیای دەوروبەردا‪ .‬بەاڵم‬ ‫لە‌حاڵەتی دەستگرتنی بەو شاگوتارەوە هەم‬ ‫دەتوانێت یەکێتیەکی ناوەکی‌و هەم پشتگیری‬ ‫نێودەوڵەتی مس���ۆگەر بکات ک���ە ئەمانەش‬ ‫خاڵ���ی گرن���گ‌و بنەمایین بۆ دروس���تکردنی‬ ‫دەوڵەت‪ .‬س���ەرباری ئەوانەش کە ش���اگوتار‌و‬ ‫تەنها گوتاری تۆ‪ ،‬ئازادی‪ ،‬دیموکراس���یەتێکی‬ ‫راستەقینە‌و مرۆڤدۆستیەکی خالس بوو‪ ،‬ئەوا‬ ‫هەم ناچیتە بەرەی دژ بە‌بونە نەتەوەیی‪-‬دینی‪-‬‬

‫مەزهەبیەکانی دەوروب���ەرەوە‌و هەم کاریگەر‬ ‫دەبیت لە‌ڕەنگکردن‌و بارگاویکردنی شوناس���ی‬ ‫ئەوانیدیش بە‌شوناس���ی خ���ۆت‪ ،‬کە ئەمەش‬ ‫دیسانەوە رێگاکە تەخت‌و ئاسانتر دەکات‪.‬‬ ‫دەرئەنجامی���ش ئ���ەم ش���اگوتارە دەبێتە‬ ‫ش���وناس‌و جەوه���ەری ئ���ەو دەوڵەت���ەی‬ ‫داهاتوو کە دەتوانێت ه���ەم بەهرەمەند بێت‬ ‫لە‌ئارام���ی‌و جێگی���ری بە‌دنی���ای دەوروبەر‌و‬ ‫جیهانەوە هەم ئارامی‌و جێگیری‌و یەکێتیەکی‬ ‫نێوخۆیی‪ ،‬ئەمە جگە لەوەی لە‌پەیوەندیەکی‬ ‫تەندروست‪ ،‬بەهێز‌و بەردەوامدا دەبێت لەگەڵ‬ ‫جیهانی دەرەوەدا‌و دەوڵەتێکی سەرکەوتووش‬ ‫دەبێت‪.‬‬

‫بەشێک لەدیوانی (نفوس)‪ ،‬ڕونکردنەوەیەک‬ ‫ستارە عارف‬ ‫کۆتایی ساڵی‪ ٢٠١٦‬لەسەر داوای نەوەیەکی‬ ‫عەبدولڕەحم����ان بەگ����ی بابان‪ ،‬هەس����تام بە‬ ‫نوسینەوەی دیوانەکەی عەبدولڕەحمان بەگی‬ ‫بابان (نفوس)‪ ،‬بە ناوی بەش����ێک لەدیوانی‬ ‫ئەوڕەحمان����ی بەگی باب����ان‪ ،‬چاپی یەکەمی‬ ‫لەئامادەکردنی مەحم����ود ئەحمەد محەمەد‌و‬ ‫لەس����اڵی‪١٩٨٩‬ز چاپکراوە‪ ،‬ئ����ەو وتارانەی‬ ‫لەس����ەری نوس����رابون‌و ئەو هۆنراوانەیش����ی‬ ‫لەدیوانەکەی����دا نەب����ون‪ ،‬لەش����وێنی ت����ر‬ ‫باڵوکرابون����ەوە‌و بۆ ئەم چاپ����ە نوێیەم زیاد‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫زۆر ل����ەو وت����ار‌و هۆنراوان����ەی ب����ۆ چاپە‬ ‫نوێکەمان زیاد کرد‪ ،‬لەبەرئەوەی لەس����ااڵنی‬ ‫کۆن����دا باڵوکرابون����ەوە‌و ماوەیەک����ی زۆریان‬ ‫بەسەردا تێپەڕی بو‪ ،‬بە هۆی قەدکردنی ئەو‬ ‫الپەڕە‌و ڕۆژنامانەیش����ەوە‪ ،‬بۆیە زۆربەیان بە‬ ‫باش����ی نەدەخوێنرانەوە‪ ،‬یان هەر کۆمەڵێک‬ ‫وش����ە‌و ڕستەیان دیار نەمابو‌و پێویستیان بە‬ ‫دۆزینەوە‌و ساغکردنەوە هەبو‌و ماندوبونێکی‬ ‫زۆرت����ری دەویس����ت‪ ،‬جگە ل����ەوەی دیوانە‬ ‫کۆنەکەی����ش چونکە لەس����اڵی‪١٩٨٩‬دا چاپ‬ ‫کراب����و‪ ،‬الپەڕەکان����ی ک����ۆن بب����ون‌و باش‬ ‫نەدەخوێنرانەوە‌و وش����ە‌و ڕستەی کاڵەوەبوی‬ ‫زۆر بون‌و الپەڕەکانیشی ناسک ببونەوە‪ ،‬ئیتر‬ ‫بە هۆی باش نەپاراستنی وە بوبێت‪ ،‬یان بە‬ ‫هۆی کۆنی چاپەوە بوبێت‪.‬‬ ‫ئەوەی لەس����ەر من بو جگە لەنوسینەوەی‬ ‫دیوانەک����ە ب����ۆ چاپ����ی دوهەم‪ ،‬ئەو وش����ە‌و‬

‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‌‬

‫ڕستانەیش����م دۆزیوەت����ەوە‌و س����ەر لەن����وێ‬ ‫خس����تومەتەوە ناو چاپە نوێک����ەوە‪ ،‬بێجگە‬ ‫ل����ەوەی چەند جار بەس����ەریدا هاتومەتەوە‌و‬ ‫هەڵەچنی‌و نەخشەسازی سەرەتام بۆ کرد بو‪،‬‬ ‫بۆیە لەس����ەرەتای چاپی نوێی ئەو نوسینەدا‬ ‫نوس����یبوم‪ ،‬کۆکردن����ەوە‌و ئامادەکردن����ی بۆ‬ ‫چاپ����ی یەکەم م����ەال مەحم����ودی گەاڵڵەیی‪،‬‬ ‫ئامادەکردن����ەوەی بۆ چاپی دوهەم س����تارە‬ ‫عارف‪ ،‬بەمجۆرە‌و ب����ە ئەمانەتەوە بۆ الیەنی‬ ‫پەیوەندی����دارم ناردەوە‪ ،‬ل����ەو کارەدا هەوڵم‬ ‫داوە خزمەتێکی دڵسۆزانە بەو چاپە نوێیە‌و‬ ‫پڕۆس����ەی نوس����ین بە گش����تی بکەم‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دوای ئ����ەوەی پەرتوکەکە لەش����اری هەولێر‬

‫ئاگاداری‌‬

‫بە چاپ گەیەنرا‌و بە دەس����تم گەیش����تەوە‪،‬‬ ‫بینیم بێ وەرگرتنی بۆچونم وەک تایپ ناوم‬ ‫لەپەرتوکەکەدا نوس����راوە‌و لەس����ەر پەرگ‌و‬ ‫ناواخنەکەیش ناوی مەال مەحمودی گەاڵڵەیی‬ ‫وەک کۆکردن����ەوە‌و ئامادەکردنەوەی بۆ چاپ‬ ‫هاتوە‪ ،‬کە دەبوایە لەکاتی ئەو گۆڕانکاریەدا‬ ‫ڕای منیش����یان وەربگرتای����ە‪ ،‬چونکە ئەو بۆ‬ ‫چاپی دوهەمی ئام����ادە نەکردۆتەوە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫ئ����اگادار بومایە هەر نەمدەهێش����ت بە هیچ‬ ‫جۆرێک ناوم لەپەرتوکەکەدا بهێنرێت‪ ،‬چونکە‬ ‫ئێس����تا مۆدێلی نوس����ینی ناوی تایپ لەسەر‬ ‫پەرت����وک نەم����اوە‪ ،‬خانەوادەیەی����ش وتیان‬ ‫ئاگادار نەکراوینەتەوە‪ ،‬کەواتە مەال مەحمود‬ ‫بێ ئاگاداری هیچ الیەک ئەم کارەی کردوە‪.‬‬ ‫بۆ من ن���او هێنانم گرنگ نیە‌و ش���انازی‬ ‫ب���ە کار‌و چاالکیەکانمەوە لەبواری نوس���ین‌و‬ ‫هەر خزمەتێکی ت���ری واڵتەکەمەوە دەکەم‌و‬ ‫ئ���ەم ڕەفتارانەی���ش کارم تێناک���ەن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ژمێرە کردن‌و ڕێزگرتن لەبۆچون‌و ماندوبونی‬ ‫بەرامبەر‪ ،‬گەورەی ئەوان نیش���اندەدات‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەی ئەگەر منی���ش هەڵەم کردبێت بۆیان‬ ‫ڕاست بکردمایەتمەوە‪.‬‬ ‫نەخشەس���ازی‌و فۆنت���ی نوسینیش���ی‬ ‫پەرتوکەکەیش سەرنجڕاکێش نین‪ ،‬لەکۆتایی‬ ‫پەرتوکەکەیش���دا مژار‌و هۆنراوەیەک بۆ مەال‬ ‫مس���تەفای بارزان���ی ڕیز ک���راوە‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫ئاسانکاری بە چاپگەیاندنی لەهەولێر بکات‪،‬‬ ‫ک���ە ئەوە من تایپم نەک���ردوە‌و جیا لەکردنە‬ ‫عەرەب���ی بەش���ێک لەژیان���ی ش���اعیرەکە‪،‬‬ ‫کە هەس���ت دەک���ەم تەنی���ا ب���ۆ قەبارەی‬ ‫پەرتوکەکەیە‪.‬‬

‫عدد‪768 :‬‬ ‫به‌روار‪2017/9/11 :‬‬

‫ی (صمود)‬ ‫ی (‪ )1989-1987‬زه‌ویان له‌ناحییه‌ی‌ رزگار ‌‬ ‫ی هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌و‌ه ك‌ه سااڵن ‌‬ ‫ی ئاگادار ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رێگا پێدانی‌ كردوه‌ بە‌مه‌به‌س������تی‌ دروس������تكردن ‌‬ ‫ی ژمار‌ه هه‌وائی‌ (‪ )8268‬داوا ‌‬ ‫وه‌رگرت������وه‌ ك������ه‌ هاواڵتی‌ (خلیل ابراهیم كریم) خاوه‌ن زه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (‪ )30‬رۆژدا لە‌دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگادار ‌‬ ‫ی له‌س������ه‌ر ئه‌و پارچه‌ زه‌ویی‌ه هه‌ی‌ه له‌ماوه‌ ‌‬ ‫خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی بۆ ناوبراو ده‌كات‪ .‬‬ ‫ی یاسای ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانیمان بكاته‌و‌ه بە‌پێچه‌وانه‌وه‌ شاره‌وانیمان كار ‌‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫ ‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاهیرو ویدات حسێن؟‬

‫ریفراندۆم‬

‫شەپۆلەکانی ریفراندۆم‌و سەربەخۆیی‬

‫ئاسۆس هەردی‬ ‫زۆر باش دەزانم ئەوانەی ئەمڕۆ خۆیان کردۆتە سەرقافڵەی سەربەخۆیی‌و مێژوی‬ ‫درۆی "خەبات لەپێناوی سەربەخۆییدا" بۆ خۆیان دەنوسنەوە‪ ،‬هەر ئەوانە بون کە‬ ‫لەسەردەمی کۆمارەکەی "الزعیم االوحد"ەوە عێراقی بونیان بەسەردا سەپاندین‪ .‬هەر‬ ‫ئەوانە بون لەناو ریزەکانی شۆڕشیشدا دژایەتی نەتەوەییەکان‌و سەربەخۆییخوازەکانیان‬ ‫دەکرد‪ .‬هەر ئەوانە بون تا دوێنێ بەدروشمی "ئۆتۆنۆمی"یەوە چەسپیبون‪ .‬هەر ئەوان‬ ‫بون لەیەکەمین پەرلەمانی هەڵبژێردراوی کوردستاندا‪ ،‬شەڕێکی گەورەیان لەسەر‬ ‫ئەوە کرد کە دەبێ ئااڵی عێراق لەناو هۆڵی پەرلەمانی کوردستان دابنرێت چونکە‬ ‫"ئێمە عێراقین!"‪ .‬هەر ئەوان بون لەدوای راپەڕین یانە وەرزشییەکانیان دەنارد بۆ‬ ‫ئەوەی لەخولی تۆپی پێی عێراقدا بەشداربن‪ ،‬کە ناوی نرابو خولی (میالد سید‬ ‫الرئیس!)‪. ..‬هتد‪.‬‬ ‫رەنگە یەکێک بڵێت‪ :‬جا با وایش بوبێ‪ ،‬ئەی ناکرێ کەسێک یان گروپێک بەخۆیاندا‬ ‫بچنەوەو هەڵەکانی خۆیان راست بکەنەوە؟ بێگومان دەکرێ‪ ،‬بەاڵم هەرچەند لێیان‬ ‫دەڕوانم‪ ،‬ئەو پەندە کوردییەم بیردەکەوێتەوە کە دەڵێ "بەردی زل هەڵگرتن‪."...‬‬ ‫ئاخر چۆن باوەڕ بەکەسێک بکەم کە هەر خۆی‌و لەپێناوی کورسییەکەی خۆیدا‪ ،‬بۆتە‬ ‫گەورەترین ئاستەنگی بەردەمی یەکخستنی بەرەی ناوخۆی واڵت‪ ،‬لەرۆژێکدا کە لەهەمو‬ ‫کات زیاتر پێویستمان پێیەتی؟ هەر خۆی ئاستەنگی بەردەم بەدامودەزگاکردنی واڵتەو‬ ‫بەبڕیارێک پەرلەمان دادەخا؟ هەر خۆی‌و هاوپەیمانەکانی رێگری سەرەکیی یەکخستنی‬ ‫هێزە چەکدارەکانن‌و ناهێڵن لەدەستی خۆیان‌و حیزبەکانیان دەرچن‌و ببنە هێزی‬ ‫دەوڵەتی؟ هەر خۆی‌و هاوپەیمانەکانی بەناوی "ئابوریی سەربەخۆوە!" واڵتیان وێران‌و‬ ‫تااڵنکردو خەڵکیان خستە سواڵ؟ ئاخر بەم وێرانەیەوە شەڕی سەختی سەربەخۆیی‬ ‫دەکرێ‪ ،‬ئەویش لەجوگرافیایەکدا کە بەدوژمن تەنراوە؟‬ ‫سبەی ‪ ٥٤‬ساڵی تەمەنم تەواو دەکەم‪ .‬لەوەتەی فامم کردۆتەوە ئاواتم ئەوە بوە‬ ‫ئەو رۆژە ببینم کە کوردستان دەبێتە دەوڵەت‪ .‬بەتێگەیشتنی خۆم هەرچیم کردبێ‌و‬ ‫هەرچیم نوسیبێ‪ ،‬لەپێناوی ئەو خەونەدا بوەو هەر لەو پێناوەشدایە‪ .‬خەون بەواڵتێکی‬ ‫ئازادو سەربەخۆوە‪ ،‬کە لەسایەیدا خاوەنی ماف‌و کەرامەت‌و ئازادی بین‪ .‬بۆیە بەتەواوی‬ ‫قەناعەتەوە لەبەردەم پرسیاری سەربەخۆییدا‪ ،‬جگە لە"بەڵێ" هیچ وەاڵمێکم نابێت‪،‬‬ ‫بەتایبەت کە زۆر باش دەزانم عێراق بەو دەسەاڵت‌و پێکهاتەو عەقلییەتە بااڵدەستەی‬ ‫ئێستایەوە‪ ،‬هیوای ئەوەی لێناکرێت بەمزوانە ببێتە دەوڵەتێک‪ ،‬کە لەسایەیدا هەمو‬ ‫ماف‌و ئازادییەکانم پارێزراو بێت‪ .‬بەاڵم ئەوەی دەیبینین‌ بەرونی پێمان دەڵێ ئەوانەی‬ ‫دروشمی سەربەخۆییمان پێدەفرۆشن‪ ،‬هەمو سیاسەت‌و رەفتارەکانیان لەناوخۆو‬ ‫دەرەوەی کوردستانیشدا راستەوخۆ رێگر بون‌و رێگرن لەگەیشتن بەو ئامانجە‪ ،‬بۆیە‬ ‫مافی خۆمە گومان بکەم‪.‬‬ ‫هاوڕێیەکم وتی‪" :‬ریفراندوم یا لەدواساتەکاندا دوادەخرێت‪ ،‬یا ئەگەر دوایش نەخرێ‬ ‫هیچ کارێک بەئەنجامەکەی ناکرێت‌و لێی پەشیمان دەبنەوە"‪ .‬پێموایە یەکەمیان‪،‬‬ ‫ئەگەر لەبەرامبەر قایم کردنی پێگەی کوردو دەستکەوتی ستراتیجی نوێدا بێت‪،‬‬ ‫نەک هەر خۆالدانە لەو مەترسی‌و هەڕەشانەی روبەڕومان دەبنەوە‪ ،‬بەڵکو دەشێت‬ ‫لەم قۆناغەدا وەک سەرکەوتنێک لەسەردەمێکی ئاڵۆزو پڕ مەترسیدا لەقەڵەم‬ ‫بدرێت‪ .‬دوەمیشیان قومارێکە بەژیان‌و داهاتوی خەڵکەوە‪ ،‬لەپێناوی بەرژەوەندی‌و‬ ‫ناوو ناوبانگی تاکەکەسێک‌و گروپێکی بەرتەسکی هاوپەیمانیدا‪ ،‬بێ ئەوەی هیچمان‬ ‫دەستگیر ببێت‪.‬‬ ‫من دڵنیام بەڵێ دەیباتەوەو منیش لەوانم‪ .‬پرسیارەکە ئەوەیە‪ :‬چی بە"بەڵێ"کەمان‬ ‫دەکەن؟ دەتوانن شەڕی بۆ بکەن‪ ،‬یان بازرگانی پێوەدەکەن؟ دەتوانن بەرگری‬ ‫لەدەوڵەتی سەربەخۆ بکەن‪ ،‬یان کە دۆخەکە گرژ بو دەچنە پاڵ دەوڵەتێکی ناوچەکەو‬ ‫بۆ پاراستنی خۆتان هەموو شتێک دەکەن؟‬

‫هەرێمی کوردستان‬

‫هەرێمی باسک‬

‫ئیسپانیا‬

‫عێراق‬

‫بەدەستهێنانی سەربەخۆیی لە‪ :‬چین بەدەستهێنانی سەربەخۆیی لە‪ :‬ئیسپانیا‬ ‫‪ 2.1‬ملیۆن‬ ‫ ‬ ‫‪ 8.3‬ملیۆن دانیشتوان‪:‬‬ ‫دانیشتوان‪ :‬‬ ‫ ‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ 7.234‬کم‬ ‫ ‬ ‫‪ 78.736‬کم‪ 2‬روبەر‪:‬‬ ‫روبەر‪ :‬‬ ‫ئااڵ‪ :‬‬ ‫ئااڵ‪ :‬‬

‫شینجاک‬

‫کەتەلۆنیا‬

‫ئیسپانیا‬

‫بەدەستهێنانی سەربەخۆیی لە‪ :‬ئیسپانیا‬ ‫‪ 7.5‬ملیۆن‬ ‫ ‬ ‫دانیشتوان‪:‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ 32.114‬کم‬ ‫ ‬ ‫روبەر‪:‬‬ ‫ئااڵ‪ :‬‬

‫فالندەر‬

‫واڵۆنیا‬ ‫بەلجیکا‬

‫بەلجیکا‬

‫چین‬

‫ریکالم‬

‫بەدەستهێنانی سەربەخۆیی لە‪ :‬چین‬ ‫‪ 21.8‬ملیۆن‬ ‫دانیشتوان‪ :‬‬ ‫ ‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ 1.664.900‬کم‬ ‫روبەر‪ :‬‬ ‫ئااڵ‪ :‬‬

‫بەدەستهێنانی سەربەخۆیی لە‪ :‬بەلجیکا‬ ‫‪ 3.5‬ملیۆن‬ ‫ ‬ ‫دانیشتوان‪ :‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ 16.840‬کم‬ ‫روبەر‪ :‬‬ ‫ئااڵ‪ :‬‬

‫بەدەستهێنانی سەربەخۆیی لە‪ :‬بەلجیکا‬ ‫دانیشتوان‪ :‬‬ ‫‪ 6.3‬ملیۆن‬ ‫ ‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ 13.520‬کم‬ ‫روبەر‪ :‬‬ ‫ئااڵ‪ :‬‬

‫کیبک‬

‫نۆڤۆرۆسیا‬

‫ڤینتۆ‬

‫کەنەدا‬

‫بەدەستهێنانی سەربەخۆیی لە‪ :‬کەنەدا‬ ‫‪ 7.9‬ملیۆن‬ ‫ ‬ ‫دانیشتوان‪ :‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ 1.500.000‬کم‬ ‫روبەر‪ :‬‬ ‫ئااڵ‪ :‬‬

‫ئۆکرانیا‬

‫بەدەستهێنانی سەربەخۆیی لە‪ :‬ئۆکرانیا‬ ‫‪ 6.7‬ملیۆن‬ ‫ ‬ ‫دانیشتوان‪ :‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ 43.220‬کم‬ ‫روبەر‪ :‬‬ ‫ئااڵ‪ :‬‬

‫ئیتاڵیا‬

‫بەدەستهێنانی سەربەخۆیی لە‪ :‬ئیتاڵیا‬ ‫‪ 4.8‬ملیۆن‬ ‫ ‬ ‫دانیشتوان‪:‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ 18.400‬کم‬ ‫ ‬ ‫روبەر‪:‬‬ ‫ئااڵ‪ :‬‬