Awene 599

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژماره‌ (‪)599‬‬ ‫سێشەممە ‪2017/10/31‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫كه‌ته‌لۆنیه‌كان راپرسیەکی جیاواز‬

‫‪14‬‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫ئاسۆی‬ ‫دابینكردنی‬ ‫موچە هێشتا‬ ‫رون نییە‬

‫‪6‬‬

‫پێویست ‌ه هیچ حزب‌و الیه‌نێك ‌ی كوردستان‬ ‫به‌ته‌نها گفتوگۆو رێككه‌وتن له‌گه‌ ‌ڵ به‌غدا نه‌كات‬ ‫له‌كاتێكدا كه‌ به‌غ����داو هه‌ولێر به‌ره‌و‬ ‫گه‌یش����تنه‌ رێككه‌وتنێكی‌ سه‌ره‌تایی‌‬ ‫ده‌چ����ن‪ ،‬س����ه‌رۆكی‌ فراكس����یۆنی‌‬ ‫یه‌كێت����ی‌ له‌ئه‌نجومه‌ن����ی‌ نویچنه‌رانی‌‬ ‫عێراق ده‌ڵێت "پێویس����ته‌ هیچ حزب‌و‬ ‫الیه‌نێكی‌ كوردستان به‌ته‌نها گفتوگۆو‬ ‫رێككه‌وتن له‌گه‌ڵ‌ به‌غدا نه‌كات"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬به‌غدا‪ :‬س����ه‌رۆكی‌ فراكسیۆنی‌‬ ‫یه‌كێت����ی‌ له‌ئه‌نجومه‌ن����ی‌ نوێنه‌ران����ی‌‬ ‫عێ����راق‪ ،‬ئارێ����ز عه‌ب����دواڵ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان����د ئه‌مه‌ریكا له‌س����ه‌ر خه‌ته‌و‬ ‫هه‌وڵده‌دات كوردو حكومه‌تی‌ ناوه‌ندی‌‬ ‫بگه‌نه‌ رێككه‌وتن‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "پێویسته‌‬ ‫هیچ الیه‌نێكی‌ سیاسی‌ كورد گفتوگۆی‌‬ ‫البه‌ال له‌گه‌ڵ‌ حكومه‌تی‌ ناوه‌ندی‌ عێراق‬ ‫ن����ه‌كات‪ ،‬به‌ڵكو ده‌بێ����ت حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم ئ����ه‌و كاره‌ بكات‪ ،‬ئه‌مه‌ریكاش‬ ‫پش����تیوانییه‌كه‌ی‌ رونه‌‌و هه‌ستی‌ به‌و‬ ‫مه‌ترسییه‌ كردوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ده‌بێت زۆر وریا بین‌و رێگه‌‬ ‫نه‌ده‌ی����ن‪ ،‬ئ����ه‌و جی����اوازی‌ بۆچون‌و‬ ‫ناكۆكییه‌ی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستان هه‌ن‬ ‫كاریگه‌ریی‌ له‌سه‌ر گفتوگۆكانی‌ نێوان‬ ‫هه‌ولێر‌و به‌غدا نه‌بێت"‪.‬‬ ‫ناوب����راو ئه‌وه‌ش����ی‌ رونك����رده‌وه‌ كه‌‬

‫په‌نابردنه‌ به‌ر دو ئیداره‌یی‌‌و داواكاریی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگاكان له‌به‌غدا نه‌ك‬ ‫كێش����ه‌ ئابورییه‌كانی����ان چاره‌س����ه‌ر‬ ‫ناكات‌و موچه‌ش����یان بۆ دابین ناكات‪،‬‬ ‫به‌ڵكو روب����ه‌روی‌ گرفتی‌ گه‌وره‌تریان‬ ‫ده‌كات����ه‌وه‌‌و كێشه‌كانییش����یان زیاتر‬ ‫ی "حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫كوردستان حكومه‌تێكی‌ ده‌ستوریی‌و‬ ‫یاس����اییه‌و حكومه‌تێكه‌ ده‌س����توری‌‬ ‫عێ����راق دان����ی‌ پێدان����اوه‌‪ ،‬ناوچ����ه‌‬ ‫جێناكۆكه‌كانیش كه‌ باس����ی‌ ده‌كه‌ین‬ ‫ناوچ����ه‌ ج����ێ‌ ناكۆكه‌كان����ه‌ له‌نێوان‬ ‫حكومه‌ت����ی‌ ناوه‌ن����دی‌‌و حكومه‌ت����ی‌‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر حكومه‌تی‌ هه‌رێم به‌و‬ ‫یه‌كگرتویی����ه‌وه‌ نه‌توان����ێ‌ ناوچه‌ جێ‌‬ ‫ناكۆكه‌كان یه‌كالی����ی‌ بكاته‌وه‌‪ ،‬ئیتر‬ ‫چ����ۆن دو ئیداره‌یی‌ ی����ان پارێزگاكان‬ ‫ده‌توان����ن؟ ئ����ه‌وه‌ مه‌ترس����ییه‌ ب����ۆ‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ ماده‌ی‌ ‪140‬ی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "حكومه‌تی‌ ناوه‌ندی‌ عێراق‬ ‫ئه‌گه‌ر موچه‌ش ب����دات‪ ،‬ره‌نگه‌ ته‌نها‬ ‫موچ����ه‌ی‌ ئ����ه‌و فه‌رمانبارانه‌ بدات كه‌‬ ‫پێش س����اڵی‌ ‪ 2013‬ناویان له‌لیستی‌‬ ‫موچه‌دا هه‌بوه‌"‪.‬‬

‫بارزانی‌ له‌به‌رده‌م ده‌روازه‌ی‌ سه‌ربه‌خۆییدا‪ ،‬كه‌وت‬

‫نوێنه‌ری‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم له‌تاران‪:‬‬ ‫سه‌رزه‌مینی‌ كورد له‌بنه‌ڕه‌تدا‬ ‫‪3‬‬ ‫‌رابردودا‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئاریایی‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌مین‬ ‫ه‬ ‫‌رز‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌مان‬ ‫ه‬ ‫‌رل‬ ‫ه‬ ‫پ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌بات‬ ‫ه‬ ‫خ‬ ‫گۆڕان‪:‬‬ ‫‌مانتارێكی‬ ‫ه‬ ‫‌رل‬ ‫ه‬ ‫پ‬ ‫میدیای کوردی‬ ‫به‌شێك بوه‌ له‌ئیمپراتۆریه‌تی‌ ئێرانی له‌كوردستان به‌سه‌رچوه‌‌و هیچی‌ به‌سه‌ر هیچه‌وه‌ نه‌ماوه‌ لەدوژمنەكانمان‬ ‫نوێن���ه‌ر ‌ی حكومه‌تی‌ هه‌رێ���م له‌تاران‪ ،‬نازم به‌نامه‌ی‌ ره‌سمی‌ نارد بۆ مه‌كته‌بی‌ سیاس ‌ی‬ ‫ده‌ب���اغ ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه قاس���م ‌ی یه‌كێت ‌ی نیشتمانی‌ كوردستان‌و به‌ته‌له‌فون‌و‬ ‫سلێمان ‌ی كۆبونه‌وه‌ ‌ی دو قۆڵی‌‌و زۆر تایبه‌ت ‌ی زاره‌كیش ناردومه‌ ب���ۆ حكومه‌ت ‌ی هه‌رێم ‌ی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ بارزانی‌ كردوه‌ پێ���ش ئه‌نجامدان ‌ی كوردستان‪ .‬قاسم ‌ی سلێمان ‌ی له‌و په‌یامه‌یدا‬ ‫ریفراندۆم‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "س���ه‌رزه‌مینی‌ كورد پێیوتم به‌سه‌ركردایه‌تی‌ سیاس ‌ی كوردستان‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌تدا سه‌رزه‌مینی‌ ئاریاییه‌و له‌رابردودا بڵێ‌ كه‌ ئاماده‌یی‌ ئه‌وه‌ی���ن له‌چوارچێوه‌ ‌ی‬ ‫ده‌س���تور‌و یه‌كپارچه‌یی‌ عێراق���دا به‌رگر ‌ی‬ ‫به‌شێك بو‌ه له‌ئیمپراتۆریه‌ت ‌ی ئێرانی‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬ن���ازم ده‌ب���اغ له‌مافه‌كان ‌ی ئێو‌ه بكه‌ی���ن‌و ماده‌ ‌ی ‪140‬یش‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك���ی‌ تایب���ه‌ت به‌ئاوێن���ه‌دا جێبه‌ج ‌ێ بكه‌ین"‪.‬‬ ‫رایگه‌یان���د كه‌ له‌كات���ی‌ دیاریكردن ‌ی واده‌ ‌ی وتیش ‌ی "دڵنیاشم له‌قۆناغ ‌ی ئاینده‌دا ئێران‬ ‫ریفراندۆمه‌وه‌ تا ئ���ه‌و كاته‌ی‌ ریفراندۆمه‌ك ‌ه هه‌وڵ���ده‌دات هاوپه‌یمان���ی‌ كوردو ش���یعه‌‬ ‫ئه‌نجام���درا‪ ،‬ش���اندی‌ ئێ���ران ‪ 70‬ت���ا ‪ 80‬بپارێزێت‪ .‬كه‌واته‌ ئێ���ران دژی‌ كورد نییه‌‪،‬‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی���ان له‌گه‌ڵ‌ س���ه‌ركرده‌ی‌ الیه‌ن ‌ه به‌ڵك���و دژی‌ ئه‌و سیاس���ه‌ته‌یه‌ كه‌ په‌یڕه‌و‬ ‫سیاسیه‌كان ‌ی كوردستان ئه‌نجامدا‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی كرا"‪.‬‬ ‫"خۆم په‌یامێك ‌ی تایبه‌تی‌ قاسم ‌ی سلێمانیم‬

‫‪3‬‬

‫په‌رله‌مانتارانی‌ گۆڕان‌و كۆمه‌ڵ‌ ئه‌وه‌ په‌رله‌مانتاره‌كان ده‌بنه‌ "په‌رله‌مانتاری‌‬ ‫ره‌تده‌كه‌نه‌وه‌ له‌پێناوی‌ له‌ده‌ستنه‌دانی‌ ماوه‌ بۆ درێژكراوه‌"‪ ،‬بێستون فایه‌ق‬ ‫ئیمتیازه‌كانی���ان گه‌ڕابێتن���ه‌وه‌ ب���ۆ ئه‌ندامی فراكسیۆنی گۆڕان سه‌باره‌ت‬ ‫په‌رله‌م���ان‪ ،‬كه‌ ماوه‌ك���ه‌ی‌ بۆ درێژ به‌گه‌ڕانه‌وه‌ی���ان ب���ۆ په‌رله‌م���ان‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێك���ی‌ به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یان���د "نازانم بۆچی‌‬ ‫كراوه‌ت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫گۆڕانیش ده‌ڵێت "خه‌باتی‌ په‌رله‌مانی‌ چوینه‌ت���ه‌وه‌ په‌رله‌مان! له‌ڕاس���تیدا‬ ‫له‌كوردس���تان به‌س���ه‌رچوه‌‌و هیچی‌ خه‌بات���ی‌ په‌رله‌مانی‌ له‌كوردس���تان‬ ‫به‌س���ه‌رچوه‌‌و هیچی‌ به‌سه‌ر هیچه‌وه‌‬ ‫به‌سه‌ر هیچه‌وه‌ نه‌ماوه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬هەولێ���ر‪ :‬گه‌ڕان���ه‌وه‌ی‌ نه‌ماوه‌‪ .‬په‌رله‌مان هیچ ده‌سه‌اڵتێكی‬ ‫په‌رله‌مانتارانی‌ هه‌ردو فراكس���یۆنی‌ نه‌ماوه‌‪ .‬پێویس���ته‌ ڕێگایه‌كی‌ دیكه‌‬ ‫گۆڕان‌و كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌ له‌كاتێكدایه‌ بدۆزینه‌وه‌ بۆ خه‌باتكردن‌و چاكردنی‌‬ ‫ی ژیانی‌ خه‌ڵك"‪.‬‬ ‫كه‌ بڕی���اری‌ درێژكردن���ه‌وه‌ی‌ ماوه‌ ‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان بۆ دو خول وتیش���ی‌ "به‌درێژای‌ ئه‌و دو ساڵه‌ی‌‬ ‫دراوه‌و له‌ئێس���تا ب���ه‌دواوه‌ هه‌م���و نه‌چوینه‌ت���ه‌وه‌ په‌رله‌م���ان‪ ،‬موچه‌‌و‬

‫ئیمتیازاته‌كانم���ان وه‌رگرت���وه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫ده‌نگۆیان���ه‌ ڕه‌ت ده‌كه‌ینه‌وه‌ كه‌ بۆ‬ ‫موچه‌و ئیمتیازه‌ته‌كانمان چوبینه‌وه‌‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬به‌ڵك���و له‌پێناوی‌ ئه‌وه‌دا‬ ‫چوینه‌ت���ه‌وه‌ وه‌ك په‌رله‌مانتاران���ی‌‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان ل���ه‌م دۆخه‌دا‬ ‫به‌گرنگی‌ ده‌زانین قسه‌و كاریگه‌ریمان‬ ‫هه‌بێ���ت‪ .‬دۆخی‌ ئێس���تا له‌گه‌ڵ دو‬ ‫ساڵی‌ دیكه‌دا زۆر جیاوازه‌"‪.‬‬

‫زیاتر زیانی‬ ‫پێگەیاندوین‬

‫‪4‬‬

‫ی لوبنان‪ ،‬حوسییه‌كان‬ ‫ی شه‌عبی‌ حزبواڵ ‌‬ ‫ی پاسداران‪ ،‬حه‌شد ‌‬ ‫ی ئێران‪ :‬سوپا ‌‬ ‫ی ئیمپراتۆریه‌ت ‌‬ ‫سوپاكان ‌‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێیه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫به‌شی ریکالم ‪ 07700600659 :‬ـ ‪ 07500600659‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪4‬‬

‫‪5‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )599‬سێشه‌ممه ‪2017/10/31‬‬

‫هه‌وڵێك هه‌ی ‌ه له‌ناو په‌رله‌مان ‌ی عێراق تا ده‌ستور هه‌موار بكرێته‌وه‌‬ ‫كه‌مو كوڕی‌ زۆری‌ تێدایه‌و پێویس����ت ‌ه خۆش���یان باش ده‌زان���ن به‌كۆده‌نگی‌ ب���ه‌اڵم ده‌بێ���ت ئه‌وه‌م���ان بیرنه‌چێت‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫نیش���تمانی‌ نه‌بێت ده‌س���تور هه‌موار ئه‌و الیه‌نه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵتداره‌ ده‌یه‌وێت‬ ‫هه‌موار بكرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌گه‌ر بێتو ده‌ستور هه‌موار ناكرێت ئه‌م دۆخه‌ی‌ ئێستا كوردستانی‌ ده‌ستور به‌و شێوه‌یه‌ بنوسرێته‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌ناو په‌رله‌مانی‌ عێراق باس‌و‬ ‫بكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا ك���ورد ده‌بێت هه‌مو تێكه‌وتوه‌ ده‌یاوێت وه‌ك گوش���ارێكی‌ خۆی‌ ده‌یه‌وێت"‪.‬‬ ‫خواسێكی‌ گه‌رم سه‌باره‌ت‬ ‫وتیش���ی‌ "سیاس���یه‌كانی‌ عێ���راق‬ ‫ڕێگ���ه‌كان بگرێته‌به‌ر بۆ رێگری‌ كردنی‌ سیاسی‌ به‌كاری‌ بهێنن"‪.‬‬ ‫به‌هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌ ده‌ستور‬ ‫په‌رله‌مانت���اری‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌ ده‌یانه‌وێ���ت ب���ه‌و ش���ێوه‌ی‌ خۆی���ان‬ ‫له‌هه‌موركردن���ه‌وه‌ ده‌س���تور‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫له‌ئارادایه‌‪ ،‬په‌له‌مانتارێكی‌ كورد‬ ‫بیرمان نه‌چێت ماد‌هی‌ ‪142‬ی‌ ده‌ستوری‌ له‌په‌رله‌مان���ی‌ عێراق‪ ،‬س���ه‌لیم هه‌مزه‌ ده‌یانه‌وێت ده‌س���ه‌اڵت به‌سه‌ر كوردو‬ ‫له‌به‌غدا ده‌ڵێت "ئه‌و الیه‌نه‌ی‌ ئێستا‬ ‫عێراقی‌ ده‌ڵێت هه‌ر ده‌سكاری‌ كردنێكی‌ جیاواز له‌په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ی‌ یه‌كێتی‌ س���ونه‌دا جێ‌ به‌جێ‌ بك���ه‌ن كه‌خۆیان‬ ‫له‌به‌غدا ده‌سه‌اڵتداره‌ ده‌یه‌وێت‬ ‫ده‌ستور به‌و شێوه‌یه‌ بنوسرێته‌وه‌ كه‌ ده‌س���تور پێویستی‌ به‌ڕاپرسی‌ گه‌النی‌ وت���ی‌ "ئه‌وكات���ه‌ی‌ په‌رله‌مانی‌ عێراق خوێندن���ه‌وه‌ی‌ بۆ ده‌كه‌ن له‌ئێس���تادا‬ ‫عێ���راق هه‌یه‌ ده‌بێت هه‌مو پارێزگاكان له‌ساڵی‌ ‪ 2005‬ده‌نگی‌ له‌سه‌ر ده‌ستور ده‌س���تكاری‌ كردنی‌ ده‌س���تور زیانی‌‬ ‫خۆی‌ ده‌یه‌وێت"‪.‬‬ ‫ده‌نگ���ی‌ پێب���ده‌ن گه‌ر س���ێ‌ پارێزگا درا هاوس���ه‌نگی‌ هێ���ز له‌عێراقدا بونی‌ گه‌وره‌ی‌ ده‌بێت بۆ كورد كه‌له‌س���ه‌دا‬ ‫به‌ختیار شاوه‌یش ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مانی‌ ئام���اده‌ نه‌بون ده‌نگ���ی‌ پێبده‌ن ئه‌وه‌ هه‌بو ش���یعه‌ له‌به‌رامبه‌ر س���نونه‌كانی‌ په‌نجاو یه‌كی‌ خاكه‌كه‌ی‌ له‌ده‌ستداوه‌‌و‬ ‫عێ���راق له‌پێگ���ه‌ی‌ هێزی‌ ئێس���تایدا له‌ته‌نازولدایه‌‌و س���نونه‌كانی‌ عێراقیش‬ ‫عێراق له‌فراكیسۆنی‌ یه‌كێتی‌ له‌مباره‌وه‌ ده‌ستور هه‌موار ناكرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد ده‌ستور به‌كۆ نه‌بون‪ ،‬س���ونه‌كانیش هێنده‌ی‌ ئێستا خاك‌و ئاویان نه‌ماوه‌وه‌ ش���اره‌كانیان‬ ‫وت����ی‌ "هه‌وڵێك هه‌یه‌ له‌ناو په‌رله‌مانی‌‬ ‫عێراق تا ده‌س����تور هه‌موار بكرێته‌وه‌ ده‌نگی‌ نیش���تمانی‌ هه‌موار ده‌كرێت‪ ،‬الواز نه‌بون‪ ،‬به‌هه‌مان ش���ێوه‌ی‌ كورد خاپ���ور ب���وه‌و ب���ۆ خۆی���ان پارچه‌‬ ‫به‌بیان����وی‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌س����تور له‌الیه‌ن ئه‌و وتی‌ " ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ قسه‌ له‌سه‌ر له‌م دۆخه‌ی‌ ئێس���تایدا نه‌بوه‌ هه‌ربۆیه‌ پارچه‌ ب���ون‌و یه‌كگرتونی���ن هه‌ربۆیه‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتی‌ ئه‌وس����ای‌ ئه‌مریكیه‌كان ده‌ستور ده‌كه‌ن‌و باسی‌ ماده‌ی‌ سه‌دو ئه‌و ده‌س���توره‌ تاڕاده‌یه‌كی‌ باش مافی‌ ئه‌وانیش وه‌ك كورد گه‌ربێتو ئێس���تا‬ ‫ی كراوه‌‌و چ���ل‌و فیدڕاڵ���ی‌ كوردس���تان ده‌كه‌ن گه‌الن���ی‌ عێراقی‌ تێدا نوس���راوه‌ته‌وه‌‪ ،‬بێنه‌وه‌‌و بیانه‌وێت ده‌س���تور جارێكی‌‬ ‫له‌عێراق په‌له‌ له‌نوس����ینه‌وه‌ ‌‬

‫وتیشی‌ " حكومه‌تی‌ عێراقی‌ به‌هیچ‬ ‫دیك���ه‌ بنوس���رێته‌وه‌ ئ���ه‌و‌ه نی���وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و مافه‌نه‌ی���ان ده‌س���ناكه‌وێته‌وه‌ جۆرێك ناتوانێت ده‌س����توری‌ عێراقی‌‬ ‫هه‌م����وار بكات ك����ه‌ ده‌بێت یاس����ای‌‬ ‫كه‌له‌ده‌ستوردا نوسراوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا‪ ،‬مه‌حم���ود ڕه‌زا بۆ ده‌ربچێ����ت له‌په‌رله‌م����ان‌و بخرێته‌‬ ‫ی گۆڕان گشتپرسیه‌وه‌ به‌بێ‌ رێكه‌وتنی‌ سه‌رجه‌م‬ ‫ئه‌ندامی‌ س���ه‌ر به‌فراكس���یۆن ‌‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ عێراق جی���اواز له‌هه‌ردو الیه‌نه‌كان ده‌س����تور هه‌م����وار ناكرێت‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‌ یه‌كێتی‌‌و كۆمه‌ڵ وتی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ ده‌وترێ����ت پروپاگه‌نده‌ی����ه‌و‬ ‫"هه‌موار كردنه‌و‌هی‌ ده‌س���توری‌ عێراق ب����ۆ به‌هێزكردن����ی‌ ئه‌من����ی‌ قه‌ومیه‌‌و‬ ‫به‌ده‌س���تی‌ ده‌وڵه‌تی‌ عێراق نیه‌و ئه‌و چاوه‌ش����ه‌كردنی‌ هاواڵتیان����ی‌ داماوه‌‬ ‫كه‌س���ه‌ی‌ شاره‌زای‌ ده‌س���توری‌ عێراق كه‌ش����اره‌زایان له‌ده‌س����توردا نیه‌ ئه‌م‬ ‫بێت ده‌زانێت ده‌س���توری‌ عێراق چه‌ق پرسه‌ ده‌ستی‌ سیاسی‌ له‌پشته‌وه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش����ی‌ به‌وه‌ ك����رد "ئه‌وكاته‌ی‌‬ ‫به‌س���توه‌و هه‌مواركردن���ه‌وه‌ی‌ به‌ب���ێ‌‬ ‫ڕێكه‌وتن كارێكی‌ ئاس���ان نیه‌ هه‌ندێك ده‌س����تور ده‌س����كاری‌ ده‌كرێت كورد‬ ‫به‌رپ���رس له‌خۆیان���ه‌وه‌ كه‌وتونه‌ت���ه‌ جی����ا بۆت����ه‌وه‌ له‌عێراق ئ����ه‌وكات بۆ‬ ‫ته‌پڵ لێدان كه‌نامه‌وێ���ت ناو یانبهێنم خۆیان چۆن ده‌ستور ده‌سكارده‌كه‌ن‬ ‫حه‌زده‌كه‌ن به‌رده‌وام شتبڵێن‌و ناویان ب����ۆ خۆیان ب����ا بیكه‌ن ئێس����تا به‌بێ‌‬ ‫هه‌بێت یان نه‌ش���اره‌زان له‌ده‌س���توری‌ ڕه‌زامه‌ندی‌ كورد ده‌س����تور ده‌سكاری‌‬ ‫ناكرێت"‪.‬‬ ‫عێراقدا"‪.‬‬

‫حکومەتی عێراقی کێشە بۆ هەناردەکردنی بەرهەمە‬ ‫ناوخۆییەکانی کوردستان دروست دەکات بۆ خواروی عێراق‬ ‫ئا‪ :‬زریان محەمەد‬ ‫لەدوای تێکچونی ڕەوشی سیاسی‌و‬ ‫سەربازی هەرێمی کوردستان‌و‬ ‫حکومەتی عێراق گرفتو کێشە‬ ‫بازرگانیەکانیش سەریان هەڵداوەو‬ ‫کێشە بۆ کاسبکاران‌و بەرهەمە‬ ‫ناوخۆیەکانی هەریم دروستبووە کە‬ ‫ڕەوانەی خواروی عێراق دەکرێت‪.‬‬ ‫ئەوکارگانەی لەش���اری س���لیمانی‬ ‫کاردەکەن‌و بەرهەمی ناوخۆیان هەیە‬ ‫ڕەوانەی شارەکانی خواروی عێراقی‬ ‫دەکەن‌و ل���ەوێ بەرهەمەکان س���اغ‬ ‫دەکرێتەوە بەاڵم لەئێس���تادا ڕێگری‬ ‫لەچون���ە ن���اوەوەی ئ���ەو بەرهەمە‬ ‫ناوخۆییان���ە دەگیرێت ک���ە مۆڵەتی‬ ‫کارگەکانیان لە‌هەرێمی کوردس���تان‬ ‫دەرکردووە‪.‬‬

‫کەی���وان عل���ی خاوەن���ی یەکێک‬ ‫لەکارگەکانی دروستکردنی مۆبیلیات‬ ‫لەشاری سلیمانی بە‌ڕۆژنامەی ئاوێنەی‬ ‫ڕاگەیاند "ئێمە لەش���اری سلێامانی‬ ‫کارگەمان هەیە لەبواری دروستکردنی‬ ‫قەنەف���ە‌و کورس���ی کاردەکەی���ن‬ ‫کەسەرجەمیان دەستکردی ناوخۆین‌و‬ ‫بەدەس���تی خۆم���ان بەرهەمی���ان‬ ‫دەهێنین ب���ەاڵم بەه���ۆی بێبازاڕی‬ ‫لەهەرێم���ی کوردس���تاندا ناچاری���ن‬ ‫ئەوکەلوپەالنەی بەرهەمیان دەهێنین‬ ‫ڕەوانەی شارەکانی خواروی عێراقیان‬ ‫بکەین‌و لەوێ ساغیان بکەینەوە"‪.‬‬

‫گومرگی سەفرا دەچونە جنوب بەاڵم‬ ‫لەئێس���تادا بارەکانمان ڕادەگیرێت‌و‬ ‫ناهێڵدرێت بڕۆنە ش���ارەکان بۆهۆی‬ ‫نەبونی مۆڵەت���ی عێراقی کەدەبێت‬ ‫لەبەغداد مۆڵەتمان هەبێت"‪.‬‬

‫لەش���اری س���لێمانی چەندی���ن‬ ‫کارگ���ەی بچوک هەیە ئ���ەم کارگانە‬ ‫بۆس���اغکردنەوەی بەرهەمەکانی���ان‬ ‫زیاتر پش���ت بە‌ش���ارەکانی خواروی‬ ‫عێ���راق دەبەس���تن لەئێستاش���دا‬ ‫ئەوکارگان���ە گرفتی ڕێگە پێنەدانیان‬ ‫بۆدروستبووە کەنابێت بەرهەمەکانیان‬ ‫بڕوات بۆش���ارەکانی خواروی عێراق‬ ‫بەبیانوی نەبون���ی مۆڵەتی کارکردن‬ ‫ڕاش���یگەیاند "پێش���تر بارەکانمان عێراقی‪.‬‬ ‫گرفتیان بۆ دروست نەدەکرا بە‌مۆڵەتی‬ ‫ئیس���ماعیل عوم���ەر یەکێ���ک لەو‬ ‫هەرێمی کوردس���تان کەدراوە پێمان‬ ‫بۆ کارک���ردن بارەکانم���ان لە‌خاڵی پیش���ەوەرانەی ش���اری س���لیمانیە‬

‫بەیاننامەكەی ئەمەریکا‬ ‫دەستلەكاركێشانەوەی بارزانییان قبوڵ كردوە‬ ‫ئا‪ :‬ئومێد عومەر‬ ‫لەبەیاننامەیەكدا وەزارەتی دەرەوەی‬ ‫ئەمریكا‪ ،‬پێشوازی لەبریاری‬ ‫دەستلەكاركێشانەوەی مەسعود‬ ‫بارزانی دەكات‪ ،‬هەروەها رۆڵی‬ ‫لەروبەروبونەوەی داعش وەك‬ ‫سەركردەیەك بەرز دەنرخێنێت‪ ،‬ئەم‬ ‫بەیاننامەیەی وەزارەتی دەرەوەی‬ ‫ئەمریكا‪ ،‬الی حزبەسیاسیەكانی‬ ‫كوردستان خوێندنەوەی جیاوازی بۆ‬ ‫دەكرێ‪.‬‬ ‫بەرپرس����ی پێگەیاندن����ی كادیرانی‬ ‫یەكێت����ی نیش����تمانی كوردس����تان‪،‬‬ ‫بێس����تون س����ابوراوایی پێل����ی وایە‬ ‫سیاس����ەتی ئەمری����كا لەبەرامب����ەر‬ ‫هەرێم گۆرانكاری بەس����ەردا نەهاتوە‪،‬‬ ‫ئەو وتی" لەبەیاننامەك����ەدا ئەمریكا‬ ‫پش����تیوانی خ����ۆی ب����ۆ هەرێك����ی‬ ‫كوردس����تان دوپاتكردۆتەوە‪ ،‬هاوكات‬ ‫جەختیش����ی لەس����ەر بەردەوام بون‬ ‫لەسەر سیاسەتی پێشویان كردۆتەوە‬ ‫ك����ە ئەوی����ش یەكپارچەی����ی خاكی‬ ‫عێراقە"‪.‬‬ ‫ئام����اژە ب����ەوەش دەكات ئەمریكا‬ ‫باوەری بەدیاری كردنی مافی چارەی‬ ‫خۆنوسینی خەڵكی كوردستان هەیە‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم بۆ واقع����ی ئەم����رۆ كاتەكەی‬ ‫بەگونج����او نازانێت‪ ،‬ئ����ەو وتی" لەم‬ ‫روداوانەی رابردو ئەمریكا سیاسەتی‬ ‫هەرێمی ب����ەدڵ نەب����وە‪ ،‬بەتایبەتتر‬ ‫لەسەر پرسی ریفراندۆم"‪ .‬پێشی وایە‬ ‫ئەوەی ل����ە‪16‬ی مان����گ لەكەركوك‌و‬ ‫ناوچەكانی ت����ر رویداوە بەجۆرێك لە‬ ‫ج����ۆرەكان ئەمریكا س����زای بارزانی‌و‬ ‫هەرێمی كوردس����تانی داوە‪ ،‬لەئاست‬

‫گوێنەگرتنەكانی‪ .‬ئاماژەی بەوەشكرد‬ ‫لەم بەیاننامەی����ەدا ئەمریكا دەیەوێت‬ ‫جارێكی پشتیوانی خۆی بۆ هەرێمی‬ ‫كوردس����تان رابگەیەنێت����ەوە ب����ەاڵم‬ ‫لەچوارچێوەی خاكی عێراق‪.‬‬

‫بۆ حكومەتی بەغدا تێدایە بەوەی كە‬ ‫دەبێت ئەم كەسە وەك سەركردەیەكی‬ ‫گەلی كوردستان قبوڵ بكەن"‪.‬‬ ‫هەروەها ئاراس وەلی‪ ،‬هەڵسوراوی‬ ‫بزوتنەوەی گۆران ب����ە ئاوێنەی وت"‬ ‫بەش����ێكی زۆری واڵتانی دونیا لەسەر‬ ‫خەتن بۆ پرسی كورد نایانەوێت گەلی‬ ‫كوردس����تا تەس����لیمی ئەو عەقڵیەتە‬ ‫ببێ����ت كە ئێس����تا لەبەغ����دا حكوم‬ ‫دەكات‪ ،‬بەاڵم ئەوەشمان لەبیر نەچێت‬ ‫ئ����ەم بابەتە بەدەر نیە لەبەرژەوەندی‬ ‫واڵتانی ناوچەكە‌و جیهان"‪.‬‬

‫ئەن����دام پەرلەمانێك����ی عێراقیش‬ ‫پێی وای����ە ئەمری����كا لەچوارچێوەی‬ ‫بەرژەوەندیەكانی خۆی مامەڵە لەگەڵ‬ ‫هەرێ����م كوردس����تان دەكات‪ ،‬ئاماژە‬ ‫ب����ەوەش بكات ئەمری����كا بۆ گۆرینی‬ ‫سیاس����ەتی خ����ۆی ش����ەرم لەكەس‬ ‫ناكات‪.‬‬ ‫موس����ەننا ئەمی����ن‪ ،‬پەرلەمانتاری‬ ‫ئەو پێیی وایە هەرێمی كوردس����تان‬ ‫عێ����راق لە فراكس����یۆنی یەكگرتو بە‬ ‫ئاوێنەی وت" ئەمریكا هەمیشە وەك ئەم����رۆ لەلێ����واری دارمانێكدای����ە‬ ‫س����ەرۆكی هەرێم مامەڵ����ەی لەگەڵ بەتایبەت دوای ئ����ەوەی ناوچەیەكی‬ ‫بارزانی كردوە‪ ،‬هیچ كاتێكیش گوێیان زۆری بەكەركوكیشەوە لەدەستداوە‪،‬‬ ‫لەوە نەبوە كوردس����تان دیموكراسیە لەالیەكی دیكەش����ەوە حكومەت لەو‬ ‫یاخود نا‪ ،‬ویالیەتەكەی تەواو بوە یان پەری الوازیدای����ە‌و متمانەش لەنێوان‬ ‫نا‪ ،‬الی ئەوان ئەم بابەتانە كێش����ەی الیەن����ەكان رۆژ ل����ەدوای رۆژ بەرەو‬ ‫نەمان دەچێت‪.‬‬ ‫ناوخۆیی هەرێمی كوردستان بون"‪.‬‬ ‫راش����یدەگەیەنێت ئەمریكا مامەڵە‬ ‫ئەو وتی" ئ����ەوەی گرنگە ناوخۆی‬ ‫لەگەڵ ئەمری واق����ع دەكات‪ ،‬مامەڵە‬ ‫لەگەڵ كەسێك دەكەن كە دەسەاڵتی كوردس����تانە ك����ە دەبێت چ����ۆن كار‬ ‫لەناوچەكەی خۆی هەبێت‌و هەر بۆیە ب����ۆ دروس����تكردنی خیت����اب بكات‪،‬‬ ‫قس����ەكانیان لەگەڵ ئەو دایە‪ .‬پێشی بابەت����ی دەستلەكاركێش����انەوەكەی‬ ‫وای����ە بەیاننامەكە نیش����انی دەدات بارزانی هەنگاوی باشە‌و ئەمرۆ میدیا‬ ‫كە ئەمریكا دەستلەكاركێش����انەوەی جیهانیەكان وەك خاڵێكی پۆزەتیف‬ ‫بارزانی قبوڵ كردوە‪ ،‬هێمایەكیش����ە باسی لێوە دەكەن"‪.‬‬ ‫ب����ۆ دەس����تپێكردنی قۆناغێكی نوێ‌‬ ‫راش����یگەیاند دوای دەس����تلەكار‬ ‫لەهەرێمی كوردس����تان‌و مامەڵكردن‬ ‫لەگەڵ سەرۆكایەتی حكومەت لەبری كێشانەوەكەی بارزانی قۆناغێكی نوێ‌‬ ‫لەهەرێمی كوردستان دەستپێدەكات‪،‬‬ ‫سەرۆكایەتی هەرێم‪.‬‬ ‫ئەو وتی" ئەمریكا جۆرێك لەنرخاندن بەتایبەت كەماوەی چوارساڵە پۆستی‬ ‫بۆ هەڵوێس����تەكەی بارزانی نیش����ان سەرۆكی هەرێم بۆتە چەقی ناكۆكی‌و‬ ‫دەدات‪ ،‬پەیامێكی نا رراستەوخۆشی ملمالنێنانی ناوخۆ‪.‬‬

‫س���لیمانی کەمۆڵەت���ی کارکردن���ی‬ ‫داوەتە ئەوخاوەن کارگانە لەئێستادا‬ ‫خ���اوەن کارگ���ەکان ب���ۆ ن���ارەزای‬ ‫دەچنە ئەوێوداوادەک���ەن بەدەمیانە‬ ‫بچ���ن‌و کێش���ەکەیان بۆ چارەس���ەر‬ ‫بک���ەن ژووری بازرگانیش لەڕێگەی‬ ‫نوس���راوەوە الیەنی عێراقی ئاگادار‬ ‫دەکاتەوە لەو ڕێگریانە‪.‬‬

‫ک���ە کارگەیەک���ی بەره���ەم هێنانی‬ ‫مۆبیلیات���ی هەی���ە ئەو ب���ۆ ئاوێنە‬ ‫وت���ی" چەن���د ڕۆژێک���ە بارەکانمان‬ ‫لە‌خاڵی گومرگی سەفرا ڕاوەستاون‌و‬ ‫ڕێگەی���ان پینادرێ���ت بچێت���ە ن���او‬ ‫ش���ارەکانی دیکەی عێراق کەئەمەش‬ ‫زیانێک���ی زۆرم���ان پێدەگەیەنێ���ت‬ ‫لەبەرئەوەی ئێمە بۆس���اغکردنەوەی‬ ‫بەرهەمەکانم���ان پش���تمان بە‌جنوب‬ ‫س���یروان محەمەد سەرۆکی ژووری‬ ‫بەستووە لەبەرئەوەی ڕەوشی هەرێم‬ ‫زۆر خراپەو مادەکانمان نافرۆشرێت بازرگانی‌و پیشەس���ازی س���لێمانی‬ ‫گەر ئەوێ نەبێت ئ���ەوا ناچاردەبین بەڕۆژنام���ەی ئاوێن���ەی راگەیان���د"‬ ‫کارگەکەش���مان دابخەی���ن‌و چیت���ر پێش���تر هی���چ گرفتێکم���ان نەبوو‬ ‫کارنەکەین بۆیە داواکارین حکومەتی بە‌نوسراوی ئێمە خالەسنوریەکانمان‬ ‫هەرێ���م لەس���ەر ئەم باس���ە زوبێتە ئاگادار دەکردەوە کە ئەم بەرهەمانە‬ ‫دەنگ‌و هەماهەنگی تەواوبکات لەگەڵ ناوخۆین‌و لەسلێمانی دروستدەکرێت‬ ‫دوات���ر ڕێگەدەدراو ئ���ەو کەلوپەالنە‬ ‫الیەنە پەیوەندی دارەکان"‪.‬‬ ‫دەچونە ناو ش���ارەکانی عێراق بەاڵم‬ ‫ژووری بازرگان���ی‌و پیشەس���ازی لەئێستادا ڕێگریان لێ دەکرێت"‪.‬‬

‫دەشڵێت" لەئێس���تادا نوسراومان‬ ‫ئاراس���تەی یەکێتی پیشەسازیەکانی‬ ‫عێراق ک���ردووە تابتوانین لەڕیگەی‬ ‫ه���ەردوالوە ئ���ەو خالە س���نوریانە‬ ‫لەوە ئ���اگادار بکرێنەوە کە بەرهەمە‬ ‫ناوخۆی���ەکان مۆڵەت���ی کارکردنیان‬ ‫هەی���ەو دەتوان���ن کەلوپەلەکانی���ان‬ ‫ڕەوانەی شارەکان عێراق بکەن"‪.‬‬ ‫مۆڵەت���ی کارگ���ە ناوخۆیی���ەکان‬ ‫کەلەالیەن هەریمەوە دراوە بەخاوەن‬ ‫کارگەکان وە کارپینەکردنی لەالیەنن‬ ‫حکومەت���ی عێراقەوە وەک یەکێکیتر‬ ‫لەکارت���ە فش���ارەکان حکومەت���ی‬ ‫عێراق بەرامبەر بەکوردس���تان بەکار‬ ‫دەهێندرێ���ت‌و خ���اوەن کارگ���ەکان‬ ‫ناچ���اردەکات ڕول���ە بەغ���داد بکەن‬ ‫مۆڵەتی کارکردن دەربهینن‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )599‬سێشه‌ممه ‪2017/10/31‬‬

‫بارزانی‌ له‌به‌رده‌م ده‌روازه‌ی‌ سه‌ربه‌خۆییدا‪ ،‬كه‌وت‬

‫‪3‬‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫بارزانی‌ دوای‌ ‪ 42‬ساڵ‌ به‌سه‌ر ئه‌و رۆژه‌‬ ‫خه‌مناكانه‌ی‌ نسكۆی‌ ‪1975‬دا‪ ،‬جارێكیتر‬ ‫هه‌ست به‌ته‌نیایی‌‌و هه‌ست به‌تامی‌ تاڵی‌‬ ‫شكست ده‌كات‪ ،‬له‌دوا په‌یامیدا رسته‌یه‌كی‌‬ ‫مسته‌فا بارزانی‌ باوكی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ دیكه‌‬ ‫دوباره‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ "له‌گه‌له‌كۆمه‌كی‌‬ ‫ئه‌م هه‌مو بێ‌ ویژدانانه‌ دژمان‪ ،‬به‌ته‌نیا‬ ‫به‌جێماین"‪.‬‬ ‫مه‌س���عود بارزانی‌‪ ،‬ك���ه‌ یه‌كه‌مین‌و تاكه‌‬ ‫س���ه‌ركرده‌ی كورده‌ له‌مێ���ژوی‌ هاوچه‌رخ ‌ی‬ ‫كوردستان‌و له‌نێو حزبە‌سیاسیه‌ كوردییه‌كاندا‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ پارته‌كه‌ی‌ به‌میرات له‌باوكییه‌وه‌‬ ‫ب���ۆ به‌جێمابێت‪ ،‬دو مانگی‌ پ���ڕ له‌روداوی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ له‌دوای‌ خۆیه‌وه‌ به‌جێهێش���ت‪ ،‬ئه‌م‬ ‫دو مانگه‌ هێنده‌ی‌ دو ده‌یه‌ی‌ رابردو روداوی‌‬ ‫هه‌ژێن���ه‌رو چاره‌نوسس���ازیی له‌ژیانی‌ ئه‌وو‬ ‫له‌گۆڕه‌پانی‌ سیاسی‌ كوردستاندا به‌خۆیه‌وه‌‬ ‫بینی‌‪.‬‬ ‫‪ 45‬رۆژ له‌مه‌وب���ه‌ر له‌دو مانگ له‌مه‌وبه‌ر‪،‬‬ ‫مه‌س���عود بارزانی‌ به‌گوڕ‌و تینێكی‌ س���ه‌یرو‬ ‫به‌وپه‌ڕی‌ كه‌یفس���ازییه‌وه‌ ش���ار به‌ش���ار‌و‬ ‫شارۆچكه‌ به‌ش���ارۆچكه‌ ده‌گه‌ڕا وه‌ك خۆی‌‬ ‫ده‌یوت "تا خه‌ونی‌ منداڵی‌‌و گه‌نجێتی‌ خۆی‌‌و‬ ‫ئاواتی‌ له‌مێژینه‌ی‌ نه‌ته‌وه‌كه‌ی‌ به‌دیبهێنێت‬ ‫كه‌ سه‌ربه‌خۆییه‌"‪ ،‬كه‌چی‌ له‌دوا ده‌ركه‌وتنیدا‬ ‫به‌گه‌روییه‌كی‌ پڕ له‌خه‌م‌و كه‌سه‌ر‌و به‌دڵێكی‌‬ ‫پڕ له‌خۆزگ���ه‌ی‌ نه‌دی���وه‌وه‌ ده‌ڵێت "كه‌س‬ ‫له‌پشتمان نه‌وه‌ستا"!‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ مه‌س���عود بارزان���ی‌ ل���ه‌دوا‬ ‫په‌یامیدا وه‌ك س���ه‌ركرده‌یه‌كی‌ كالس���یكی‌ ‬ ‫واده‌ركه‌وت كه‌ هه‌ڵخه‌ڵتێنراوه‌! به‌اڵم ده‌بو‬ ‫له‌ئه‌س���تۆگرتنی‌ ئ���ه‌م ئ���ه‌رك‌و هه‌ڵگرتنی‌‬ ‫به‌رده‌ قورس���ه‌دا‌و به‌ر له‌دیاریكردنی‌ واده‌ی‌‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ ریفراندۆم له‌‪25‬ی‌ ئه‌یلول‌و ئه‌و‬ ‫هه‌ڵمه‌ته‌ فراوانه‌ی‌ له‌زاخۆوه‌ ده‌ستیپێكرد تا‬ ‫ده‌گات به‌سلێمانی‌‌و هه‌ولێر‪ ،‬له‌ئاستی‌ ناوخۆدا‬ ‫زه‌مینه‌س���ازی‌ ته‌واوی‌ بۆ ئاش���تكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫هێزه‌ ركه‌به‌ره‌كانی‌ بكردایه‌و فاكته‌ری‌ زاتی‌‌و‬ ‫ئیراده‌ی‌ كوردی‌ تۆكمه‌و به‌هێز بكردایه‌ بۆ‬ ‫روبه‌روبونه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‌ مه‌ترسییه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و نه‌ك هه‌ر چاره‌سه‌ری‌ كێشه‌ی‌ داخستنی‌‬ ‫په‌رله‌م���ان‌و كردن���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ وه‌زیره‌كانی‌‬ ‫گۆڕانی‌ له‌حكومه‌ت نه‌كرد‪ ،‬به‌ڵكو له‌یه‌كه‌م‬ ‫هه‌نگاویدا بۆ به‌ده‌س���تهێنانی‌ پش���تیوانی‌‬

‫ته‌مه‌نی‌ ‪ 72‬ساڵ ‌ی‬ ‫بۆ مسته‌فا بارزانی‌‌و‬ ‫مه‌سعود بارزانیش‬ ‫ته‌مه‌نێكی‌ شوم بوه‌‪،‬‬ ‫مسته‌فا بارزانی‌‬ ‫له‌ته‌مه‌نی‌ ‪ 72‬ساڵیدا‬ ‫توشی‌ نسكۆی‌‬ ‫‪ 1975‬بو‪ ،‬مه‌سعود‬ ‫بارزانیش له‌ته‌مه‌نی‌‬ ‫‪ 72‬ساڵیدا گه‌مارۆ‬ ‫دراو توشی‌ ئه‌م‬ ‫شكسته‌ هه‌ژێنه‌ره‌ كرا‬ ‫له‌ریفران���دۆم‪ ،‬له‌برۆكس���له‌وه‌ ئاڕاس���ته‌ی‌ به‌رچاوی‌ كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ كورده‌واری‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫تۆپخانه‌ك���ه‌ی‌ كرده‌ "بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان"‌و به‌ئامانجێك���ی‌ بااڵی‌ بزاڤ���ی‌ رزگاریخواز ‌ی‬ ‫هه‌مو هه‌وڵه‌كانی‌ چاره‌س���ه‌ركردنی‌ كێشه‌ی‌ ك���ورد هێنای���ه‌ ئ���اراوه‌‌و نه‌یتوان���ی‌ هه‌مو‬ ‫نێوان پارتی‌‌و گۆڕان���ی‌ له‌دوای‌ كۆچیدوایی‌ ك���ورد به‌یه‌كڕیزی���ی‌‌و یه‌كگرتوی���ی‌ به‌ره‌و‬ ‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فاوه‌ دا به‌"با"‪ .‬بارزانی‌ "سه‌ربه‌خۆیی" ئاڕاسته‌ بكات‪.‬‬ ‫هاوكات مانه‌وه‌ی‌ ‪ 12‬ساڵی‌ بارزانی‌ له‌سه‌ر‬ ‫كاتێك بی���ری‌ له‌پێویس���ت ‌ی كاراكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كورس���ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‌و ه‌ك تاقه‌‬ ‫په‌رله‌مان كرده‌وه‌‪ ،‬ئیتر كات دره‌نگ بو‪.‬‬ ‫له‌كاتێكیش���دا ك���ه‌ پش���تیوانی‌ گۆڕانی‌ خاوه‌ن بڕیاری‌ سیاسی‌ كورد‪ ،‬كێشمه‌كێش‌و‬ ‫بۆ ئ���ه‌م پڕۆژه‌یه‌ی‌ ده‌س���ته‌به‌ر نه‌كردبو‪ ،‬دۆخێكی‌ ئاڵۆزی‌ له‌كوردستاندا دروستكرد‪،‬‬ ‫یه‌كێتی‌ نیش���تمان ‌ی كوردستانیش ئه‌و هێزه‌ هه‌رچه‌ن���ده‌ پارتیی���ه‌كان سه‌رس���ه‌ختانه‌‬ ‫نه‌ب���و به‌ت���ه‌واو ‌ی گره‌وی‌ له‌س���ه‌ر بكرێت‪ ،‬ش���ه‌ڕیان له‌س���ه‌ر مان���ه‌وه‌ی‌ بارزان���ی‌‬ ‫سه‌ره‌نجام ده‌ریشكه‌وت دابه‌شبونی‌ یه‌كێتی‌ له‌پۆسته‌كه‌یدا ده‌كرد‪ ،‬هێزه‌ ركه‌به‌ركانیشی‌‬ ‫له‌مه‌س���ه‌ل ‌هی‌ ریفراندۆمدا به‌سه‌ر دو به‌ره‌ی‌ زیاتر پێداگرییان له‌س���ه‌ر لێس���ه‌ندنه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ڵ���ێ‌‌و نه‌خێ���ردا‪ ،‬چه‌ن���د خراپ به‌س���ه‌ر ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ ده‌كرد‪.‬‬ ‫خاڵێكی‌ دیك���ه‌ی‌ الوازی‌ بارزانی‌‪ ،‬نه‌بونی‌‬ ‫بارزانیدا شكایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ جگه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ قه‌یران���ی‌ دارایی‌‌و هێزێكی‌ پێش���مه‌رگه‌ی‌ نیشتمانی‌‌و پیشه‌یی‌‬ ‫نه‌دان���ی‌ موچ���ه‌و خراپی‌ باری‌ گ���وزه‌ران‌و بو‪ ،‬كه‌ ئه‌رك���ی‌ كورتكرابێته‌وه‌ بۆ به‌رگری‌‬ ‫بژێویی‌ خه‌ڵ���ك‌و ناعه‌داله‌ت���ی‌‌و گه‌نده‌ڵی‌‌و كردن له‌كوردس���تان‪ ،‬ن���ه‌ك له‌فاڵنه‌ كه‌س‌و‬ ‫ناش���ه‌فافیه‌تی‌ داهات‪ ،‬دڵساردیی‌ به‌شێكی‌ له‌فیس���اره‌ حزب‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ له‌ساته‌وه‌ختی‌‬

‫بارزانی‪ ،‬رۆژی ئەنجامدانی ریفراندۆم‬ ‫چاره‌نوسس���ازدا نه‌یتوانی‌ روبه‌روی‌ سوپا‌و‬ ‫حه‌ش���دێكی‌ له‌خ���ۆی‌ مه‌ش���قپێكراوترو‬ ‫رێكخراوتر‌و پالنداڕێژراوتر بێته‌وه‌‌و ئه‌نجامدانی‌‬ ‫ریفراندۆمیش به‌بێ‌ پشتیوانییه‌كی‌ ئیقلیمی‌‌و‬ ‫جیهان���ی‌‪ ،‬له‌چه‌ند رۆژێكی‌ كه‌م���دا بارزانی‌‬ ‫له‌ترۆپك���ی‌ ده‌س���ه‌اڵت‌و ده‌ركه‌وتندا به‌ره‌و‬ ‫گه‌مه‌ی���ه‌ك په‌لكێ���ش كرد كه‌ ب���ه‌دۆڕاوی‌‬ ‫لێی‌ هاته‌ده‌ر‪ ،‬ئیت���ر مانۆرو جموجۆڵه‌كانی‌‬ ‫پارتی‌‌و بارزان���ی‌ به‌جۆرێك گه‌مارۆدران كه‌‬ ‫جگه‌ له‌ده‌س���ت له‌كاركێش���انه‌وه‌و كه‌وتن‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م ده‌روازه‌ی‌ ئه‌و س���ه‌ربه‌خۆییه‌ی‌‬ ‫وایده‌زانی‌ خه‌ریكه‌ ده‌س���تی‌ ده‌یگاتێ‌‌و ئیتر‬ ‫"بش���مرێت به‌ئاس���وده‌یی‌ ده‌مرێ���ت"‪ ،‬هیچ‬ ‫رێگه‌یه‌كی‌ دیكه‌ی‌ له‌به‌رده‌مدا نه‌ما‪.‬‬ ‫بێگومان ئێ���ران رۆڵی‌ س���ه‌ره‌كی‌ هه‌بو‬ ‫له‌كه‌وتنی‌ بارزانیدا‪ ،‬دیاره‌ زیاد له‌هۆكارێكیش‬ ‫هه‌ن كه‌ رقی‌ ئێران‌و ش���یعه‌كانیان به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌بارزانی‌ ئه‌ستورتر كردبو‪ ،‬هه‌ر له‌داڵده‌دانی‌‬ ‫س���ه‌ركرده‌كانی‌ س���وننه‌ی‌ دژ به‌غ���داوه‌‬

‫بگ���ره‌ ت���ا ده‌گات به‌دژایه‌تیكردنی‌ توندی‌‬ ‫نوری‌ مالیك���ی‌‌و گرێبه‌س���ته‌ نه‌وتییه‌كان‌و‬ ‫نزیككه‌وتنه‌وه‌ی‌ له‌سعودیه‌و واڵتانی‌ كه‌نداوو‬ ‫هاوكاریكردنی‌ نه‌یاره‌كانی‌ به‌ش���ار ئه‌سه‌د‪.‬‬ ‫هاوكات توركیاش له‌دژایه‌تیكردنی‌ بارزانیدا‬ ‫به‌توندی‌ هاته‌س���ه‌رخه‌ت‌و وه‌ك هه‌میش���ه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ تاران‌و به‌غ���دا هاوهه‌ڵوێس���ت بو‬ ‫به‌رامبه‌ر هه‌ر جموجۆڵێكی‌ كورد كه‌ ئامانجی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی‌‌و به‌دیهێنانی‌ مافه‌كانی‌ بێت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ دیمه‌نی‌ كه‌وتنه‌كه‌ی‌ بارزانی زیاتر‬ ‫دراماتیك ك���ردوه‌‪ ،‬ته‌نها چه‌ند رۆژێك به‌ر‬ ‫له‌هێرشه‌كانی‌ ‪16‬ی‌ ئۆكتۆبه‌ر‪ ،‬بارزانی‌ زیاد‬ ‫له‌پێویس���ت‌و گه‌وره‌تر له‌وه‌ی‌ كه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ئ���ه‌رزی‌ واقیع هه‌بو‪ ،‬هێ���زو‌و توانای‌ خۆی‌‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌عێراق‌و دوژمنان���ی‌ ریفراندۆم‬ ‫نمایش ده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم كاتی‌ ده‌س���تپێكردنی‌‬ ‫هێرش���ی‌ حه‌شد بۆ س���ه‌ر كه‌ركوك‌و ناوچه‌‬ ‫دابڕاوه‌كانی‌ كوردس���تان‪ ،‬ده‌ركه‌وت بارزانی‌‬ ‫چه‌ند "ته‌نیایه‌"‪.‬‬

‫ته‌نیایی���ه‌ك هاوش���ێو‌هی‌ ته‌نیایی‌ باوكی‌‬ ‫له‌نس���كۆی‌ ‪1975‬دا‪ ،‬ك���ه‌ وه‌ك مه‌س���عود‬ ‫بارزانی‌ خۆی‌ ده‌ڵێت "ئیتر مسته‌فا بارزانی‌‬ ‫چاری‌ نه‌ما ن���اوو ناوبانگی‌ خۆی‌ دا به‌ده‌م‬ ‫باوه‌"‪.‬‬ ‫خاڵێكی‌ س���ه‌رنجڕاكێش ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ته‌مه‌نی‌‬ ‫‪ 72‬س���اڵی‌ بۆ مس���ته‌فا بارزانی‌‌و مه‌سعود‬ ‫بارزانیش ته‌مه‌نێكی‌ ش���وم بوه‌‪ ،‬مس���ته‌فا‬ ‫بارزانی‌ له‌ته‌مه‌نی‌ ‪ 72‬س���اڵیدا كه‌ له‌وپه‌ڕی‌‬ ‫ناوبانگ‌و ده‌س���ه‌اڵتیدا بو‪ ،‬توشی‌ نسكۆی‌‬ ‫‪ 1975‬بو‪ ،‬مه‌سعود بارزانیش له‌ته‌مه‌نی‌ ‪72‬‬ ‫ساڵیدا كه‌ ده‌یویس���ت سه‌ركردایه‌تی‌ كورد‬ ‫بكات به‌ره‌و س���ه‌ربه‌خۆیی‌‌و وه‌ك قاره‌مانی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی‌ بچێته‌ مێ���ژوه‌وه‌‪ ،‬گه‌مارۆ دراو‬ ‫توشی‌ ئه‌م شكسته‌ هه‌ژێنه‌ره‌ كرا‪.‬‬ ‫له‌هه‌ردو شكسته‌كه‌ش���دا‪ ،‬چ ئه‌وس���او چ‬ ‫ئێستاش مسته‌فا بارزانی‌‌و مه‌سعود بارزانیش‬ ‫به‌باشی‌ گوێیان له‌ركه‌به‌ره‌كانیانه‌ كه‌ ده‌ڵێن‬ ‫"ئه‌مه‌ ئه‌و رۆژه‌یه‌ چاوه‌ڕوانی‌ بوین"‪.‬‬

‫نوێنه‌ری‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم له‌تاران‪ :‬سه‌رزه‌مین ‌ی كورد له‌بنه‌ڕه‌تدا‬ ‫سه‌رزه‌مین ‌ی ئاریاییه‌و له‌رابردودا به‌شێك بو‌ه له‌ئیمپراتۆریه‌ت ‌ی ئێرانی‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬ ‫نوێنه‌ری‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم له‌تاران‪،‬‬ ‫نازم ده‌باغ له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫ده‌ڵێت "دڵنیام له‌قۆناغی‌ ئاینده‌دا ئێران‬ ‫هه‌وڵده‌دات هاوپه‌یمانی‌ كوردو شیعه‌‬ ‫بپارێزێت"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬وه‌ك باس���ده‌كرێت قاس���م ‌ی‬ ‫س���لێمانی‌ ل���ه‌دوای‌ راگه‌یاندن���ی‌ واده‌ی‌‬ ‫ریفراندۆم���ه‌وه‌ كۆبونه‌وه‌كان���ی له‌گ���ه‌ڵ‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ سیای‌س كورد چڕ كردبۆوه‌‌و‬ ‫به‌رده‌وام له‌كوردستان بوه‌‪ ،‬ئایا راسته‌؟‬ ‫ن���ازم ده‌ب���اغ‪ :‬له‌كات���ی‌ راگه‌یاندن���ی‌‬ ‫ریفراندۆم���ه‌وه‌ تا ئه‌و كات���ه‌ی‌ ریفراندۆم‬ ‫ئه‌نجام���درا‪ ،‬ش���اندی‌ ئێ���ران ‪ 70‬ت���ا ‪80‬‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی���ان له‌گه‌ڵ‌ س���ه‌ركرده‌ی‌ الیه‌نه‌‬ ‫سیاسیه‌كانی‌ كوردس���تان ئه‌نجامدا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌مو ش���انده‌كان به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌ حاجی‌‬ ‫قاسم نه‌بون‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا قاس���می‌ س���لێمانی‌ خۆی‌‬ ‫رۆژان���ی‌ پێش ریفراندۆم زیاتر هاته‌ س���ه‌ر‬ ‫خه‌ت؟‬ ‫نازم ده‌باغ‪ :‬به‌ڵێ‌‪ ،‬مه‌به‌س���تی‌ ئه‌وه‌ بو‬ ‫ریفراندۆم نه‌كرێت چونكه‌ توشی‌ شكستێكی‌‬ ‫گه‌وره‌ ده‌بین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئایا خ���ۆت په‌یامی‌ قاس���می‌‬ ‫سلێمانیت گه‌یاندوه‌ به‌الیه‌نه‌ سیاسیه‌كانی‌‬ ‫كوردستان؟‬ ‫نازم ده‌ب���اغ‪ :‬به‌ڵ���ێ‌‪ ،‬م���ن په‌یامێكی‌‬ ‫تایبه‌ت���ی‌ قاس���می‌ س���لێمانیم به‌نام���ه‌ی‌‬ ‫ره‌سمی‌ نارد بۆ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیش���تمانی‌ كوردس���تان‌و به‌ته‌له‌ف���ون‌و‬ ‫زاره‌كیش ناردومه‌ ب���ۆ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‪ .‬قاسمی‌ سلێمانی‌ له‌و په‌یامه‌یدا‬ ‫پێیوتم به‌سه‌ركردایه‌تی‌ سیاسی‌ كوردستان‬ ‫بڵێ‌ كه‌ ئاماده‌ی‌ ئه‌وه‌ی���ن له‌چوارچێوه‌ی‌‬ ‫ده‌س���تور‌و یه‌كپارچه‌یی‌ عێراق���دا به‌رگری‌‬

‫له‌مافه‌كانی‌ ئێ���وه‌ بكه‌ین‌و ماده‌ی‌ ‪140‬یش‬ ‫جێبه‌جێ‌ بكه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬وه‌ك باس���ده‌كرێت قاس���می‌‬ ‫س���لێمانی‌ كۆبون���ه‌وه‌ی‌ دو قۆڵ���ی‌‌و زۆر‬ ‫تایبه‌ت���ی‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ بارزانی‌ ك���ردوه‌ پێش‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ ریفراندۆم؟‬ ‫ن���ازم ده‌باغ‪ :‬به‌ڵ���ێ‌ كۆبون���ه‌وه‌ی‌ دو‬ ‫قۆڵی‌ له‌گه‌ڵ‌ مه‌س���عود بارزانی‌‌و نێچیرڤان‬ ‫بارزان���ی‌‌و س���ه‌ركرده‌ی‌ هه‌م���و الیه‌ن���ه‌‬ ‫سیاسیه‌كانی‌ كوردستان كردوه‌‌و به‌ڵێنیشی‌‬ ‫پێداون ده‌توانن له‌چوارچێوه‌ی‌ ده‌ستوری‌‬ ‫عێ���راق كێش���ه‌كانتان چاره‌س���ه‌ر بكه‌ن‌و‬ ‫وتویه‌شیه‌تی‌ درك به‌وه‌ ده‌كه‌ین كه‌ عێراق‬ ‫هه‌م���و داخوازییه‌كانی‌ ك���وردی‌ جێبه‌جێ‌‬ ‫نه‌كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌مو ئه‌و ده‌س���كه‌وتانه‌ی‌‬ ‫هه‌شتانه‌ له‌سایه‌ی‌ ئه‌م ده‌وڵه‌ته‌ی‌ ئێستای‌ كاریگه‌رتر‌و واوه‌ت���ره‌‪ ،‬من خۆم دیومه‌ كه‌‬ ‫عێراقدایه‌‪.‬‬ ‫زۆر شت به‌بێ‌ كاریگه‌ریی‌ ئه‌و نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬باش���ه‌ قاس���می‌ س���لێمانی‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ئه‌وه‌نده‌ كاریگه‌ره‌ كه‌ هێزه‌‬ ‫فه‌رمانده‌ی‌ سه‌ربازییه‌ یان وه‌ك دبلۆماتكار كوردییه‌كان به‌قسه‌ی‌ ئه‌و هه‌ڵسوڕێن؟‬ ‫رۆڵ‌ ده‌بینێت؟‬ ‫نازم ده‌ب���اغ‪ :‬ئه‌گه‌ر به‌قس���ه‌ی ئه‌ویان‬ ‫ن���ازم ده‌ب���اغ‪ :‬حاجی‌ قاس���م پیاوێكه‌ بكردایه‌ ریفراندۆمیان نه‌ده‌كرد‪.‬‬ ‫له‌روی‌ بیركردنه‌وه‌و قسه‌كردنه‌وه‌ پیاوێكی‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا هاتنه‌ناوه‌وه‌ی‌ ئیس���رائیل‌و‬ ‫دیبلۆماتكاره‌‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌مانكاتیشدا له‌روی‌ پشتگیریی‌ له‌ریفراندۆمه‌ك ‌ه كاریگه‌ری‌ نه‌بو‬ ‫سه‌ربازییه‌وه‌ فه‌رمانده‌یه‌كی‌ مه‌یدانییه‌‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر كاردانه‌وه‌ی‌ توندی‌ ئێران به‌رامبه‌ر‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌كه‌یه‌وه‌ قاس���می‌ س���لێمانی‌ به‌كوردستان؟‬ ‫ده‌ناسیت؟‬ ‫ن���ازم ده‌باغ‪ :‬هاتنه‌ناوه‌وه‌ی‌ ئیس���رائیل‬ ‫‌ندی‬ ‫ه‬ ‫‌یو‬ ‫ه‬ ‫پ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‪1991‬‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ساڵ‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌باغ‪:‬‬ ‫نازم ده‬ ‫ته‌نها مانایه‌كی‌ هه‌ی���ه‌ ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫قاسم‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫حاج‬ ‫ڵ‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌گ‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌وخۆم‬ ‫راسته‬ ‫هه‌رچ���ی‌ واڵتان���ی‌ ئیس�ل�امییه‌ ئه‌گه‌رچی‌‬ ‫‌و‬ ‫ن‬ ‫‌تارا‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫بوم‬ ‫‌الل‬ ‫ه‬ ‫ج‬ ‫مام‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫نوێن‬ ‫‌وكات‬ ‫ئه‬ ‫خۆش���یان په‌یوه‌ندیی���ان له‌گه‌ڵی‌ هه‌بێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫حاج‬ ‫ك���رد‪.‬‬ ‫دیدارمان‬ ‫ش���اندێك‬ ‫ڵ‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌گ‬ ‫له‬ ‫لێت���ده‌كات به‌دوژم���ن‪ ،‬ئێرانیش كه‌ وه‌ك‬ ‫مام‬ ‫ڵ‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌گ‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫نزیك���‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫‌ندیی‬ ‫ه‬ ‫‌یو‬ ‫ه‬ ‫پ‬ ‫قاس���م‬ ‫دوژمنێكی‌ سه‌رس���ه‌ختی‌ خۆی‌ س���ه‌یری‌‬ ‫جه‌الل‌و هه‌روه‌ها له‌گه‌ڵ‌ مه‌سعود بارزانی‌‌و ئیس���رائیل ده‌كات‪ ،‬نایه‌وێ���ت روبه‌رێك���ی‌‬ ‫نێچیرڤان بارزانیش هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫وه‌ك هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان له‌الی���ه‌ن‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫رۆڵ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫س���لێمان‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا قاس���می‌‬ ‫ئیسرائیله‌وه‌ پشتیوانی‌ بكرێت كه‌ سنوری‌‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌دیاریكردن���‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌بینێ���ت‬ ‫یه‌كالك���ه‌ره‌وه‌ ده‬ ‫به‌سنوره‌كه‌وه‌یه‌تی‌‪ .‬له‌كاتێكدا كه‌ هه‌مومان‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ ئێ���ران به‌رامب���ه‌ر به‌هه‌رێمی‌ ده‌زانین س���ه‌رزه‌مینی‌ ك���ورد له‌بنه‌ڕه‌تدا‬ ‫كوردستان؟‬ ‫س���ه‌رزه‌مینی‌ ئاریاییه‌و له‌رابردودا به‌شێك‬ ‫ن���ازم ده‌ب���اغ‪ :‬م���ن پێموای���ه‌ له‌وه‌ش بوه‌ له‌ئیمپراتۆریه‌تی‌ ئێرانی‌‪.‬‬

‫م���ادام ئێران بی���ر له‌هاوپه‌یمان���ی‌ كوردو‬ ‫شیعه‌‌و به‌شێك له‌سوننه‌ ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬دەبێت‬ ‫مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ‌ سه‌ركردایه‌تی‌ سیاسی‌ كورد‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا ئێ���ران پش���تگیریی‬ ‫له‌دروس���تكردنی‌ دو ئیداره‌ی���ی‌ له‌هه‌رێمدا‬ ‫ده‌كات؟‬ ‫نازم ده‌باغ‪ :‬من وا هه‌ستناكه‌م‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ په‌یوه‌ن���دی‌ به‌گه‌ل���ی‌ كوردس���تان‬ ‫خۆیه‌وه‌تی‌‪ ،‬س���به‌ینێ‌ ئه‌گ���ه‌ر پارێزگای‌‬ ‫س���لێمانی‌ جیابێته‌وه‌ خۆ ئێران ناتوانێت‬ ‫ب���ه‌زۆر به‌هه‌ولێ���ره‌وه‌ی‌ بلكێنێته‌وه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫چۆن ئه‌نجامدانی‌ ریفراندۆمی‌ پێپه‌كنه‌خرا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ئێران ده‌ست له‌كاركێشانه‌وه‌ی‌‬ ‫نازم ده‌باغ‬ ‫بارزانی‌ له‌سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم پێخۆشه‌؟‬ ‫ن���ازم ده‌باغ‪ :‬ئ���ه‌م پی���اوه‌ به‌درێژایی‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئ���ه‌ی‌ بۆچ���ی‌ ئێس���تا ئێران‬ ‫پشتگیری‌ هێزێكی‌ عه‌ره‌بی‌ ده‌كات له‌دژی‌ په‌نج���ا س���اڵه‌ شكس���ت‌و س���ه‌ركه‌وتنی‌‬ ‫به‌خۆیه‌وه‌ بینوه‌و كه‌س���ێكه‌ حس���ابی‌ بۆ‬ ‫ئه‌م سه‌رزه‌مینه‌ ئاریاییه‌؟‬ ‫نازم ده‌باغ‪ :‬ئێران پش���تیوانی‌ عه‌ره‌بی‌ ده‌كرێت‪ ،‬پێموانیی���ه‌ ئێران پێیخۆش بێت‬ ‫نه‌كردوه‌‪ ،‬وتویه‌تی‌ ئه‌گه‌ر ئێو‌ه س���به‌ینێ‌ س���ه‌ركرده‌كانی‌ ك���ورد بزر ب���ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫توش���ی‌ ش���ه‌ڕ بن ئێم��� ‌ه پش���تیوانیتان به‌ش���ێوه‌یه‌ك له‌ش���ێوه‌كان ئێران به‌زیانی‌‬ ‫ناكه‌ین‪ ،‬حكومه‌تی‌ عێراقیش حكومه‌تێكی‌ ده‌زانن‌و هه‌وڵیش���دا ئ���ه‌وه‌ رونه‌دات به‌اڵم‬ ‫ش���یعه‌یه‌‪ ،‬دڵنیاش���م له‌قۆناغ���ی‌ ئاینده‌دا به‌قسه‌ی‌ نه‌كرا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬واته‌ ئه‌گه‌ر به‌قس���ه‌ی‌ قاس���می‌‬ ‫ئێران هه‌وڵده‌دات هاوپه‌یمانی‌ كوردو شیعه‌‬ ‫بپارێزێ���ت‪ .‬كه‌واته‌ ئێران دژی‌ كورد نییه‌‪ ،‬س���لێمانی‌ بكرایه‌ چاره‌نوس���ی‌ كورد وای‌‬ ‫به‌ڵك���و دژ ‌ی ئه‌و سیاس���ه‌ته‌یه‌ كه‌ په‌یڕه‌و لێنه‌ده‌هات؟‬ ‫ن���ازم ده‌ب���اغ‪ :‬ئه‌م���ه‌ هه‌ر له‌قاس���می‌‬ ‫كرا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬سیاس���ه‌تی‌ ئێران له‌م قۆناغه‌دا سلێمانیدا قه‌تیس مه‌كه‌ن‪ ،‬هه‌مو دنیا داوای‌‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان چۆن لێكردین ریفراندۆم نه‌كه‌ین‪ ،‬كه‌واته‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ده‌بێت پاش ده‌س���ت له‌كاركێش���انه‌وه‌ی‌ به‌قسه‌ی‌ دۆس���ته‌كان‌و هاوپه‌یه‌مانه‌كانمان‬ ‫بكردایه‌ وامان لێنه‌ده‌هات‪ ،‬ئێستاش ده‌بێت‬ ‫مه‌سعود بارزانی‌؟‬ ‫نازم ده‌باغ‪ :‬من سیاس���ه‌تی‌ ئێس���تای‌ دراوسێكانمان له‌پێشتر بن بۆ نێوانگیریی‌‬ ‫نازانم‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌ده‌ست له‌كاركێشانه‌وه‌ی‌ له‌و واڵتانه‌ی‌ كه‌ ئه‌مڕۆ لێره‌ن‌و س���به‌ینێ‌‬ ‫بارزانی‌ كه‌سانێكی‌ ئه‌وتۆم نه‌بینیوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌جێمانده‌هێڵن‌و ده‌ڕۆنه‌وه‌‪ ،‬كه‌ به‌درێژایی‌‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر بگه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ راب���ردوی‌ ئێران‌و مێژو به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانیان مسۆگه‌ر كرابێت‬ ‫كه‌سی‌ حاجی‌ قاس���م زۆرجار گوێم لێبوه‌ پشتیان تێكردوین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم باس له‌وه‌ ده‌كرێت ئێران‌و‬ ‫وتویه‌تی‌ كه‌ پێویس���ته‌ كورد كاریزماكانی‌‬ ‫خۆیان بپارێزن‌و نه‌یانش���كێنن‪ ،‬به‌دڵنیایی‌ قاس���می‌ س���لێمانی‌ ئه‌ندازیاری‌ گرتنه‌وه‌ی‌‬

‫موسڵ‌‌و ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان بون؟‬ ‫ن���ازم ده‌باغ‪ :‬باش���ه‌ بۆچ���ی‌ ئێمه‌ بۆ‬ ‫هۆكاره‌كان نه‌گه‌ڕێینه‌وه‌؟ كه‌ دۆس���تێكی‌‬ ‫دێرینی‌ ك���وردی‌ عێراق ك���ه‌ رۆڵی‌ هه‌بوه‌‬ ‫له‌هاوكاری‌ كردن���ی‌ به‌رنامه‌یه‌ك داده‌نێیت‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌زمونه‌ی‌ هه‌ته‌ بیش���ێوێنێ‌؟ بۆچی‌‬ ‫په‌یامه‌ك���ه‌ وا ناگه‌یه‌ن���ن ك���ه‌ بڵێ���ن بۆ‬ ‫حاجی‌ س���لێمانی‌ وایلێهات به‌شداری‌ بكات‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ حه‌ش���دی‌ ش���ه‌عبی‌ بۆ په‌الماردانی‌‬ ‫كوردستان؟‬

‫من په‌یامێك ‌ی‬ ‫تایبه‌تی‌ قاسمی‌‬ ‫سلێمانیم به‌نامه‌ی‌‬ ‫ره‌سمی‌ نارد بۆ‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌‬ ‫كوردستان‌و‬ ‫به‌ته‌له‌فون‌و زاره‌كیش‬ ‫ناردومه‌ بۆ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )599‬سێشه‌ممه ‪2017/10/31‬‬

‫"میدیای کوردی لەدوژمنەكانمان زیاتر زیانی پێگەیاندوین"‬ ‫"ئەگەر ئیتیک پێوەر بوایە دەبو بەشێک لەمیدیاکان دابخرێن"‬ ‫ئا‪ :‬ئومێد عومەر‬ ‫لە روداوەکانی چەند رۆژی رابردودا‪،‬‬ ‫جارێکی تر روماڵی کەناڵەکانی‬ ‫راگەیاندن لەکوردستاندا بو بەجێگەی‬ ‫مشتومڕ‪ .‬هەندێک پێیان وایە‬ ‫کێشەکە لە روماڵدا نیە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫لەو واقیعە تاڵ‌و قەیراناوییەدایە کە‬ ‫لەکوردستاندا هەیەو میدیاکانیش‬ ‫روماڵی ئەو واقیعە دەکەن‪ .‬هەندێکی‬ ‫تریش دەڵێن بەوپێیەی زۆربەی هەرە‬ ‫زۆری کەناڵەکان حیزبین یا سێبەری‬ ‫حیزبەکانن‪ ،‬لەبری گواستنەوەی‬ ‫واقیع وەکو خۆی‪ ،‬وەکو مەکینەیەکی‬ ‫راگەیاندنی حیزبی کاردەکەن‌و‬ ‫لەئەنجامیشدا کێشەو قەیرانەکان‬ ‫قوڵتر دەکەنەوە‪ .‬مامۆستایەکی‬ ‫زانکۆش پێی وایە "میدیای کوردی‬ ‫لەدوژمنەكانمان زیاتر زیانی‬ ‫پێگەیاندوین"‪.‬‬ ‫رەنج س���ەنگاوی‪ ،‬میدیاكار لەكەناڵی‬ ‫روداو ب���ە ئاوێنەی وت "ئ���ەم ماوەیە‬ ‫تێبینیم كردوە‪ ،‬هەمو الیەنە سیاسیەكان‬ ‫رەخنە لەئ���ەدای میدایا دەگرن بەوەی‬ ‫وادەزانن ئ���ەو هەلومەرج���ە ئاڵۆزەی ه���ەوڵ دەدەن دەس���تی چەوریان بە بە هەندێ‌ میدیای س���ێبەر‪ ،‬بەاڵم وەك ن���ەك ئ���ەوەی ئیس���تا دەبینرێت هەر‬ ‫لەهەرێم خوڵقاوە میدیا دروستیكردوە‪ ،‬میدی���اكاران بس���ڕن‪ .‬ئەو وت���ی "لەم بینیم���ان ئ���ەو میدیا س���ێبەرانە وەك میدیایە‌و گوزارشت لەو بەرە سیاسەی‬ ‫بەاڵم ئەوەیان لەبیرچوە كە میدیا خۆی ماوەیەدا بینیومە چەندین جار میدیاكار مەكینەیەك���ی راگەیاندنی حزبی كاریان خۆی دەكات"‪ .‬داواش دەكات میدیاكان‬ ‫فیعلی سیاس���ی نی���ە بەڵكو نەتیجەی لەبەین���ی حیزبەکان���دا ش���ەق‌و زلەی بۆ بەرژەوەن���دی حزبی ك���ردوە‪ .‬ئەو بەشێوەیەکی هێمنانە بیر‌و بۆچونەكانیان‬ ‫خواردوە‪ .‬ئەوان فێ���رن‪ ،‬داخی دڵیان پێ���ی وایە میدیای س���ێبەری حزبەكان دەرببڕن‪ ،‬ناش���بێت پێی���ان وابێت هەر‬ ‫فعلی سیاسیە"‪.‬‬ ‫ئەوەی ئ���ەوان دەیڵێن راس���تیەكەیە‪.‬‬ ‫پێش���ی وای���ە ئەم���رۆ میدی���ا لەوە بە رۆژنامەنوس���ێكی فەقی���ر دەرێژن‪" ،‬مەترسیدار‌و ژەهراوین"‪.‬‬ ‫عەدنان عوسمان وتی "جگە لەچەند جەختیش���ی ک���ردەوە "هەركاتێ���ك‬ ‫دەرچوە سێبەری تەواوی بیركردنەوەی كەچی لەگەڵ بەرپرس���ی حزبەكە یان‬ ‫مەكتەبی سیاس���ی حزبەكان بێت‪ .‬هەر بەرپرس���ی تەلەفزیۆنە ئۆپۆزسیۆنەكە میدیایەكی كەم نەبێت كە لەبازنەیەكی روداوێك رو دەدات‪ ،‬هەمومان هەریەكەو‬ ‫ئەمەش وایك���ردوە كاتێك وەك خۆی یان دەسەاڵتەكە دەس���ت لەملی یەك بچوكی س���ەربەخۆ ماونەت���ەوە‪ ،‬میدیا الی خۆیەوە دەچێتەەوە كەوڵی راستی‬ ‫مامەڵە لەگ���ەڵ هەواڵێك دەكات‪ ،‬ئیتر دەكەن‌"‪ .‬جەختیش���ی کردەوە "ئەگەر گەورە‌و زەبەالحەكان ئەمرۆ لەكوردستان حزبی خۆیەوە"‪.‬‬ ‫دەنگی نارەزایی‌و گلەیی بەرزدەبێتەوەو سیاس���ەتمەداران نەبن بەمەترس���ی‪ ،‬موڵك���ی حزبەكان���ن"‪ .‬پێش���ی وای���ە‬ ‫ل���ەالی خۆی���ەوە كاروان ئەن���وە‬ ‫"ئەگ���ەر حزبەكان توانیان ملمالنێیەكی‬ ‫بەناوی پاراستنی یەكڕیزی نیشتمانیەوە میدیاكاران نابن بە مەترسی"‪.‬‬ ‫تەندروست‌و بەرپرسانە بكەن‪ ،‬ئەو كات س���ەرۆكی لقی سلێمانی س���ەندیكای‬ ‫تۆمەتباری دەكەن‪ .‬بەاڵم لەراس���تیدا‬ ‫رۆژنامەنوسانی كوردستان‪ ،‬بەئاوێنەی‬ ‫عەدن���ان عوس���مان رۆژنامەن���وس‌و وەرن قسەش لەسەر میدیا بكەن"‪.‬‬ ‫بابەتەكە ئەوەیە ب���ا ئەوان یەكڕیزبن‌و‬ ‫ستران عەبدواڵ سەرنوسەری رۆژنامەی وت "چەندین س���اڵە لەمیدیای كوردیدا‬ ‫ئێمەش وێنەی ئەو یەكڕیزیەیان بگرین‪ .‬چاودێری سیاسی پێی وایە وەستانەوەی‬ ‫ئەو وتیش���ی "ناكرێت ئ���ەوان خەنجەر میدیا لەبەرامبەر یەك شتێكی نامۆ نیە كوردستانی نوێ‌ بەنیگەرانیەوە رەخنە ئەو كێشەیەمان هەیە‪ ،‬كاتێك روداوێك‬ ‫لەیەكتر بدەن‌و ئێم���ەی میدیاكارانیش لەكوردس���تان‪ ،‬بەڵكو میدیا هەمیش���ە لەكاركردنی میدی���ای كوردی دەگرێت‌و رو دەدات میدی���اكاران دەب���ن بەچەند‬ ‫درۆ بكەین بۆ خەڵك‪ ،‬رۆژنامەنوس���ی بەش���ێك بوە لەملمالنێ���كان‪ .‬ئەو وتی پێی وایە ئێس���تا لەبری ئەوەی بڵێین گروپ‌و بەش���ێكەوە‪ .‬میدی���ای كوردی‬ ‫پیشەیی ناتوانێت جوانیەكان ناشیرین "سااڵنێكی دورودرێژ میدیای حزبی زاڵبو میدیا دابەش بوە بەس���ەر دو بەرەدا‪ ،‬پەرت‌و باڵوە‪ ،‬بەداخ���ەوە كە خاوەنی‬ ‫لەكوردس���تان‌و بۆ هەڵمەتی شەركردن دەبێت بلێین بوەت���ە چەندین بەرەیی‪ .‬یەك میدیای نیشتمانی نین"‪.‬‬ ‫بكات‌و بەپێچەوانەشەوە"‪.‬‬ ‫كاروان ئەنوەر ش���كاندنی حەرەمی‬ ‫پێش���ی وایە كاركردن لەگەڵ واقع‪ ،‬لەدژی یەكتر بەكار دەهێنران"‪ .‬بەوتەی ئەو وتی" ئ���ازادی لەهەڵس���ەنگاندن‌و‬ ‫دژە واقع���ەكان نیگ���ەران دەكات ب���ە ئەو دوای سەرهەڵدانی میدیای ئازادیش قس���ەكردن لەس���ەر بی���ر‌و بۆچون���ە پەرلەمان���ی كوردس���تان بەنزیكترین‬ ‫هەمو حزب‌و الیەنەكان���ەوە‪ .‬دواتریش هەر زو هەوڵدرا ئەوانیش گەمارۆ بدرێن جیاوازەكان بابەتێكی ئاس���اییە‪ ،‬بەاڵم نمون���ە دەهێنێت���ەوە بۆ قس���ەكانی‌و‬

‫بانگەوازم لەهەند ‌ێ‬ ‫كەسەوە بینیوە‬ ‫دەڵێت تكاتان‬ ‫لێدەكەین‪ ،‬هەر‬ ‫كەس الی خۆیەوە‬ ‫كەناڵەكانی ماڵی خۆی‬ ‫بكوژێنێتەوە تا زیاتر‬ ‫ترس‌و دڵەراوكێ‌‌و‬ ‫ئازاری دەرونی دروست‬ ‫نەكرێت‬ ‫دەڵێت "لەكاتی روماڵكردنی روداوەكاندا‬ ‫مافی هیچ كەس���ێك نیە بە تەورێكەوە‬ ‫حەرەمی پەرلەمان بشكێنێت‌و پەالماری‬ ‫چەند میدیاكاریك ب���دات‪ .‬كە ئەمەش‬ ‫رودەدات‪ ،‬جێگەی پرسیارە سەندیكای‬ ‫رۆژنامەنوس���انی كوردس���تان ك���ە‬ ‫بارەگاكەی لە هەولێرە بەیاننامەیەكیش‬ ‫بۆ ئیدانەكردنی دەرناكات‪ ،‬بەاڵم كاتێك‬ ‫حكومەتی بەغدا داوای داخس���تنی دو‬ ‫كەناڵ دەكات كە نزیكن لە پارتییەوە‪،‬‬ ‫بەزمان���ی ك���وردی‌و عەرەبی ش���ەش‬ ‫بەیاننامە دەردەكات ‪.‬‬ ‫ئ���ەو وت���ی "هەرێمی كوردس���تان‬ ‫كەوتۆت���ە قەیرانێكەوە بەاڵم بەداخەوە‬ ‫میدیا بەهەمو بەشەكانیەوە حاڵەتێكی‬ ‫س���ایكۆلۆجی خرابی لەسەر هاواڵتیان‬ ‫ێ‬ ‫دروس���تكردوە‪ .‬بانگ���ەوازم لەهەند ‌‬ ‫كەس���ەوە بینی���وە دەڵێ���ت تكات���ان‬ ‫لێدەكەی���ن‪ ،‬هەر ك���ەس الی خۆیەوە‬ ‫كەناڵەكان���ی ماڵی خۆی بكوژێنێتەوە‪،‬‬ ‫ت���ا زیاتر ت���رس‌و دڵەراوك���ێ‌‌و ئازاری‬ ‫دەرونی دروست نەكرێت"‪.‬‬ ‫د‪ .‬هەژار مەجید مامۆس���تای بەشی‬

‫راگەیان���دن ل���ە زانك���ۆی س���لێمانی‬ ‫بەنیگەرانیەوە هەڵس���ەنگاندن بۆ ئەو‬ ‫ێ میدیاییەی ئەم���رۆی هەرێم‬ ‫ملمالن��� ‌‬ ‫دەكات‪ .‬ئەو وت���ی "بەداخەوە ئەوەی‬ ‫دەبینرێت‪ ،‬هیچ ش���تێك نیە تەنها ئەو‬ ‫مێژوە خراپەی رابردوی میدیای كوردیە‬ ‫كە لەچەند س���اڵی راب���ردودا تۆماری‬ ‫ك���ردوە‪ .‬من وەك ئەكادیمیس���تێك بە‬ ‫میدیایەكی هەژاری ش���ەرمن‌و ترسنۆك‬ ‫ناوی دەهێنم‪ .‬لەروداوەكانی ئەم چەند‬ ‫رۆژەی رابردودا میدیا لەدوژمنەكانمان‬ ‫زیاتر زیانی پێگەیاندوین"‪.‬‬ ‫د‪ .‬ه���ەژار بەش���ێکی گ���ەورەی‬ ‫بەرپرس���یارێتی ئاوارەبونی خەڵک لە‬ ‫ناوچە دابڕێنراوەکان دەخاتە ئەستۆی‬ ‫چەن���د میدیای���ەک کە ب���اری دەرونی‬ ‫خەڵک تێک���دەدەن‌و ت���رس‌و تۆقاندن‬ ‫باڵودەکەنەوە‪ .‬وتیشی" ئەگەر سیستم‌و‬ ‫لەم هەرێم���ەدا هەبوایە‌و ئیتیك پێوەر‬ ‫بوایە‪ ،‬دەبو بەش���ێك ل���ەو میدیایانە‬ ‫داخرێن ی���ان غەرامەیەكی وەها بکرێن‬ ‫جارێكی تر نەتوانن نا بەرپرس���انە كار‬ ‫بکەن"‪.‬‬

‫گۆڕان‌و کۆمەڵ گەڕانەوە بۆ پەرلەمانی ماوە بەسەرچو‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی گۆڕان‪ :‬خه‌باتی‌ په‌رله‌مان ‌ی له‌كوردستان‬ ‫به‌سه‌رچوه‌‌و هیچ ‌ی به‌سه‌ر هیچه‌و‌ه نه‌ماوه‌‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫ئه‌گه‌رچی هه‌ریه‌كه‌ له‌ گۆڕان‌و‬ ‫كۆمه‌ڵ ره‌خنه‌یان له‌ "كاراكردنه‌وه‌ی‬ ‫په‌رله‌مان"‌و درێژكردنه‌وه‌ی ماوه‌كه‌ی‬ ‫له‌الیه‌ن پارتی‌و یه‌كێتی‌و یه‌كگرتوه‌وه‌‬ ‫ده‌گرت‪ ،‬به‌اڵم دواجار هه‌ردوال به‌شداری‬ ‫ئه‌و دانیشتنه‌ بون كه‌ رۆژی ‪29‬ی ئه‌م‬ ‫مانگه‌ بۆ دابه‌شكردنی ده‌سه‌اڵته‌كانی‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم سازكرابو‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫له‌كاتێكدایه‌ كه‌ په‌رله‌مانتارێكی گۆڕان‬ ‫پێی وایه‌ خه‌باتی په‌رله‌مانی له‌‬ ‫كوردستان به‌سه‌رچوه‌‪.‬‬ ‫فای����ه‌ق مس����ته‌فا‪ ،‬په‌رله‌مانت����اری‌‬ ‫بزوتن����ه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان له‌په‌رله‌مان���� ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس����تان له‌باره‌ی‌ به‌شداری‌ كردنیان‬ ‫له‌دانیش����تنه‌كانی‌ په‌رله‌ماندا بۆ ئاوێنه‌‬ ‫وتی‌ "ئێم����ه‌ وه‌ك په‌رله‌مانتارانی‌ گۆران‬ ‫بڕوامان وابوه‌ په‌رله‌م����ان مینیبه‌رێكه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ پێویسته‌ بچین‌و كاری‌ تێدا بكه‌ین‪.‬‬ ‫پێشتر له‌تواناو ده‌سه‌اڵتی‌ ئێمه‌دا نه‌بوه‌‬ ‫په‌رله‌م����ان درێژ بكرێت����ه‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌ دژی‌‬ ‫بوی����ن‌و نه‌مانویس����توه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم دواجار‬ ‫په‌رله‌م����ان جێگه‌یه‌ ب����ۆ خه‌بات كردن‪.‬‬ ‫تا ئێس����تا په‌رله‌مان ماوه‌كه‌ی‌ به‌س����ه‌ر‬ ‫نه‌چوه‌‪ ،‬له‌ شه‌شی‌ مانگی‌ یانزه‌ ماوه‌ی‌‬ ‫به‌س����ه‌ر ده‌چێت‪ .‬ئه‌وكات ئێمه‌ بڕیاری‌‬

‫خۆم����ان ده‌ده‌ی����ن‪ ،‬ئایا ب����ه‌م دۆخه‌ی‌‬ ‫ئێستاوه‌ وه‌ك په‌رله‌مانتاری‌ ماوه‌ درێژ‬ ‫كراوه‌ بچینه‌وه‌ یان نا‪ .‬كۆمه‌ڵێك دۆخی‌‬ ‫ناجێگیر هه‌یه‌ كوردس����تاندا كه‌ نازانین‬ ‫چی‌ ده‌گوزه‌رێت‌و بڕیاری‌ چی‌ بده‌ین"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌ماوه‌كانی‌ پێشودا په‌رله‌مان‬ ‫كارا كرای����ه‌وه‌‪ .‬یه‌كێت����ی‌‌و پارت����ی‌‌و‬ ‫یه‌كگرتوو ئه‌و یاس����ایانه‌یان تێپه‌ڕاندوه‌‬ ‫كه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ خه‌ڵكی‌ كوردس����تاندا‬ ‫نی����ن‪ .‬ئێمه‌ ئێس����تا ده‌توانی����ن كاریان‬ ‫له‌س����ه‌ربكه‌ین له‌پێن����اوی‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫گشتی‌ هاواڵتیاندا"‪.‬‬ ‫فایه‌ق مس����ته‌فا له‌وه‌اڵم����ی ئه‌وانه‌دا‬ ‫كه‌ ده‌ڵێ����ن گه‌ڕانه‌وه‌ی په‌رله‌مانتاره‌كان‬ ‫په‌یوه‌ن����دی به‌وه‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌م‬ ‫دانیش����تنه‌ به‌ش����دار نه‌بونای����ه‌‪ ،‬به‌پێی‌‬ ‫په‌یڕه‌وی‌ ناوخۆی‌ په‌رله‌مان كه‌ له‌س����ێ‌‬ ‫دانیش����تنی‌ یه‌ك به‌دوای‌ یه‌كدا به‌شدار‬ ‫نه‌بن موچه‌‌و خانه‌نشینی‌‌و ئیمتیازه‌كانیان‬ ‫له‌ده‌ست ده‌دا‪ ،‬ئه‌مه‌ش سێهه‌م دانیشتنی‌‬ ‫په‌رله‌مان بو ل����ه‌دوای‌ كاراكردنه‌وه‌یه‌وه‌‬ ‫له‌مانگی‌ رابردودا‪ ،‬ئ����ه‌و ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌‬ ‫كرد به‌پێی په‌یڕه‌وی‌ ناوخۆی‌ په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫ئه‌و بڕیارانه‌ نایان گرێته‌وه‌‪ .‬جه‌ختیشی‬ ‫كرده‌وه‌ "په‌رله‌مانتارانی‌ گۆڕان بایكۆتی‌‬ ‫سیاس����یان ئه‌نجام داوه‌‌و نه‌چونه‌وه‌یان‬ ‫به‌هۆی‌ هه‌ڵویس����تی‌ سیاس����یه‌وه‌ بوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ جیاوازه‌ له‌وه‌ی‌ په‌رله‌مانتار به‌بێ‌‬

‫هیچ پاس����اوێك نه‌هاتبێته‌وه‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫به‌ش����داری‌ دانیش����ته‌كانی‌ نه‌كردبێت‪.‬‬ ‫په‌یڕه‌وی‌ ناوخۆی‌ په‌رله‌مانیش ئاماژه‌ی‌‬ ‫ب����ه‌وه‌ داوه‌ كه‌ هه‌ڵویس����تی‌ سیاس����ی‌‬ ‫جی����اوازه‌ له‌گ����ه‌ڵ غیابی‌ بێ‌ پاس����او‪.‬‬ ‫بۆی����ه‌ ئێمه‌ باكم����ان به‌وه‌ نی����ه‌ له‌به‌ر‬ ‫ئیمتیازاته‌كان‌و بڕینی‌ موچه‌ چوبینه‌وه‌‬ ‫به‌رله‌م����ان‪ ،‬ئێم����ه‌ به‌ ب����ڕوای‌ خۆمان‌و‬ ‫بزوتنه‌وه‌كه‌ چوینه‌ته‌وه‌ په‌رله‌مان"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئه‌مڕۆ ڕۆژێك����ی‌ زۆر گرنگ‬ ‫بو كه‌ ده‌س����ه‌اڵته‌كانی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫به‌پێی په‌ی����ڕه‌وی‌ ناوخ����ۆی‌ په‌رله‌مان‬ ‫ده‌بێت ڕاده‌س����تی‌ س����ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‬ ‫بكرێت‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ به‌ داتاش����ینی‌‬ ‫یاس����ایه‌ك له‌الیه‌ن یه‌كێت����ی‌‌و پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كگرتوه‌وه‌‪ ،‬ده‌س����ه‌اڵته‌كانی سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێمیان نه‌دایه‌ س����ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ئێمه‌ ئه‌و دانیشتنه‌مان ڕه‌تكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ به‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ حیزبی‌ یاس����اكه‌یان‬ ‫داتاشیوه‌"‪.‬‬ ‫گه‌ڕان����ه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مانتاران����ی‌ هه‌ردو‬ ‫فراكس����یۆنی‌ گۆڕان‌و كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‬ ‫له‌كاتێكدایه‌ ك����ه‌ بڕیاری‌ درێژكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫م����اوه‌ی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان بۆ دو‬ ‫خول كراوه‌و له‌ئێس����تا ب����ه‌دواوه‌ هه‌مو‬ ‫په‌رله‌مانت����اره‌كان ده‌بنه‌ "په‌رله‌مانتاری‌ له‌درێژكردن����ه‌وه‌ی‌ م����اوه‌ی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫ماوه‌ بۆ درێژكراوه‌"‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ پێشتر سه‌رۆكی‌ هه‌رێم هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫بێس����تون فایه‌ق ئه‌ندامی فراكسیۆنی‬ ‫گ����ۆڕان‌و كۆمه‌ڵیش ره‌خن����ه‌ی‌ توندیان‬

‫ئه‌و ده‌نگۆیانه‌ش‬ ‫ڕه‌تده‌كه‌مه‌وه‌ كه‌‬ ‫ده‌ڵێن ئێمه‌ بۆیه‌‬ ‫چوینه‌ته‌وه‌ په‌رله‌مان‬ ‫تا ئیمتیازه‌كانمان‬ ‫نه‌فه‌وتێ‌‪ .‬ئێمه‌ بۆیه‌‬ ‫چوینه‌ته‌وه‌ په‌رله‌مان‬ ‫تا بیسه‌لمێنین نوێنه‌ری‌‬ ‫ڕاسته‌قینه‌ی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردستانین‬

‫گۆڕان س����ه‌باره‌ت ب����ه‌ گه‌ڕانه‌وه‌یان بۆ ده‌بوی����ن ل����ه‌كارو چاالكیه‌كانمان‪ .‬ئێمه‌‬ ‫دانیش����ته‌كان پ����اش درێژكردن����ه‌وه‌ی نوێنه‌ری‌ خه‌ڵكی‌ كوردستانین‪ ،‬له‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ماوه‌كه‌ی‪ ،‬له‌كاتێكدا خۆیان ره‌خنه‌یان گۆران����كاری‌ له‌دۆخه‌دا به‌پێویس����تمان‬ ‫له‌ س����ه‌رۆكی ماوه‌به‌سه‌رچو ده‌گرت‪ ،‬به‌ زانی‌ جارێك����ی‌ دیكه‌ به‌ش����داربین له‌م‬ ‫ئاوێن����ه‌ی وت "نازانم بۆچی‌ چوینه‌ته‌وه‌ دانیش����تنانه‌ی‌ په‌رله‌ماندا‪ ،‬ت����ا پڕۆژه‌‬ ‫په‌رله‌مان! له‌ڕاستیدا خه‌باتی‌ په‌رله‌مانی‌ یاس����ای‌ دابه‌شكردنی‌ ده‌س����ه‌اڵته‌كانی‌‬ ‫له‌كوردس����تان به‌س����ه‌رچوه‌‌و هیچ����ی‌ س����ه‌رۆكی‌ هه‌رێم ڕه‌تبكه‌ین����ه‌وه‌‪ ،‬دژی‌‬ ‫به‌س����ه‌ر هیچه‌وه‌ نه‌ماوه‌‪ .‬په‌رله‌مان هیچ بۆس����تین‌و تانه‌ی‌ لێبده‌ین كه‌ به‌داخه‌وه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتێكی نه‌ماوه‌‪ .‬پێویسته‌ ڕێگایه‌كی‌ به‌ده‌سه‌اڵتی‌ زۆرینه‌‌و كه‌مینه‌‪ ،‬زۆرینه‌ی‌‬ ‫دیك����ه‌ بدۆزین����ه‌وه‌ ب����ۆ خه‌باتك����ردن‌و بڕگه‌و خاڵه‌كانیان تێپه‌ڕاند"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌م خوله‌ی‌ په‌رله‌مان بۆماوه‌ی‌‬ ‫چاكردنی‌ ژیانی‌ خه‌ڵك"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "به‌درێژای‌ ئه‌و دو س����اڵه‌ی‌ هه‌ش����ت مانگی‌ دیكه‌ درێژكراوه‌ته‌وه‌ كه‌‬ ‫نه‌چوینه‌ت����ه‌وه‌ په‌رله‌م����ان‪ ،‬موچ����ه‌‌و كۆمه‌ڵی‌ ئیس��ل�امی‌ له‌گه‌لێ����دا نه‌بوه‌‌و‬ ‫ئیمتیازاته‌كانم����ان وه‌رگرت����وه‌‪ .‬ئ����ه‌و بایكۆتی‌ دانیشتنه‌كه‌شمان كردوه‌‪ .‬پێمان‬ ‫ده‌نگۆیانه‌ ڕه‌ت ده‌كه‌ینه‌وه‌ كه‌ بۆ موچه‌و وابوه‌ كۆمسیۆن‌و حیزبه‌ ده‌سه‌اڵتداره‌كان‬ ‫ئیمتیازه‌ته‌كانمان چوبینه‌وه‌ په‌رله‌مان‪ ،‬له‌بنه‌ڕه‌ت����دا نه‌یانده‌ویس����ت هه‌ڵبژاردن‬ ‫به‌ڵك����و له‌پێناوی‌ ئ����ه‌وه‌دا چوینه‌ته‌وه‌ بكرێت‪ .‬گه‌ر ئ����ه‌و نیه‌ته‌ی����ان هه‌بوایه‌‬ ‫وه‌ك په‌رله‌مانتارانی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان ده‌یانتوان����ی‌ مانگێكی‌ دیكه‌ ئاماده‌كاری‌‬ ‫ل����ه‌م دۆخه‌دا به‌گرنگی‌ ده‌زانین قس����ه‌و بكه‌ن ب����ۆ هه‌ڵبژاردن‪ .‬ئێم����ه‌ ناچارین‬ ‫كاریگه‌ریم����ان هه‌بێت‪ .‬دۆخی‌ ئێس����تا به‌ش����داری‌ دانیش����تنه‌كانی‌ دیك����ه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ دو ساڵی‌ دیكه‌دا زۆر جیاوازه‌"‪ .‬په‌رله‌م����ان بكه‌ین‪ ،‬ی����ان ئه‌وه‌تا ده‌بێت‬ ‫ش����وكریه‌ ئیس����ماعیل ئه‌ندام����ی‌ ده‌س����له‌كار بكێش����ینه‌وه‌ ی����ان ده‌بێت‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان له‌ فراكس����ۆنی‌ بچینه‌و‌ه په‌رله‌م����ان‪ .‬ئه‌و ده‌نگۆیانه‌ش‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیس��ل�امی‌ له‌باره‌ی‌ چونه‌وه‌یان ڕه‌تده‌كه‌م����ه‌وه‌ كه‌ ده‌ڵێ����ن ئێمه‌ بۆیه‌‬ ‫بۆ په‌رله‌م����ان وتی‌ "ماوه‌ی‌ دو س����اڵه‌ چوینه‌ته‌وه‌ په‌رله‌مان تا ئیمتیازه‌كانمان‬ ‫له‌الیه‌ن حیزب‌و الیه‌نێكی‌ دیاری‌ كراوه‌وه‌ نه‌فه‌وت����ێ‌‪ .‬ئێم����ه‌ بۆی����ه‌ چوینه‌ته‌وه‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان په‌كخراوه‌‪ .‬گه‌ر په‌رله‌م����ان ت����ا بیس����ه‌لمێنین نوێنه‌ری‌‬ ‫به‌و دۆخه‌دا نه‌ڕۆشتایه‌‪ ،‬ئێمه‌ به‌رده‌وام ڕاسته‌قینه‌ی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستانین"‪.‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )599‬سێشه‌ممه ‪2017/10/31‬‬

‫‪5‬‬

‫"حەشد" تێکشکێنەری داعش‌و مەترسی سەر سەقامگیریی عێراق‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫حەشدی شەعبی پاش داگیركردنی‬ ‫خاكێكی زۆری عێراق لەالیەن رێكخراوی‬ ‫داعشەوە لە‌ساڵی ‪2014‬دا بە‌فتوای‬ ‫مەرجەعی بااڵی شیعەكان ئایەتواڵ عەلی‬ ‫سیستانی بۆ روبەڕوبونەوەی تیرۆر‬ ‫پێكهێنرا‪ .‬بەاڵم ئێستا خۆی‪ ،‬وەكو یەكێك‬ ‫لە‌مەترسییەكانی سەر سەقامگیریی عێراق‬ ‫سەیردەكرێت‪.‬‬ ‫هێزەكانی حەشدی شەعبی دەوترێت لەژێر‬ ‫فەرمانی حەیدەر عەبادی فەرماندەی گشتی‬ ‫هێ����زە چەكدارەكانی عێراقدایە‪ .‬دەس����تەی‬ ‫حەشدی ش����ەعبی فالح فەیاز سەرۆكایەتی‬ ‫دەكات‪ ،‬ئەب����و مەه����دی موهەندیس‌و تامر‬ ‫تەمیمی جێگری سەرۆكی دەستەی حەشدی‬ ‫شەعبین‪.‬‬ ‫هێزەكان����ی حەش����دی ش����ەعبی زیات����ر‬ ‫لە‌‪ 60‬گروپ����ی جیاوازن ك����ە لەژێر چەتری‬

‫دەستەی حەشدی ش����ەعبیدا كۆبونەتەوە‪.‬‬ ‫لە‌ئۆكتۆبەری ساڵی ‪2016‬دا بەپێی یاسایەک‬ ‫کە لەپەرلەمانی عیراقەوە دەرچو‪ ،‬حەشدی‬ ‫شەعبی وەك هێزێكی رەسمی لەچوارچێوەی‬ ‫سیس����تمی س����ەربازی عێراقدا پەسەندكراو‬ ‫چەندین پەرلەمانتاری کوردیش لەئەنجومەنی‬ ‫نوێنەرانی عێراق دەنگیان بۆدا‪.‬‬ ‫هێزەكە پاش ئەوەی لەگەڵ سوپای عێراقدا‬ ‫توانیویەتی داعش لەعێراق تێكبش����كێنێت‪،‬‬ ‫بەاڵم لە‌ئێستادا خۆی بە‌مەترسی دەزانرێت‬ ‫بۆ س����ەر واڵتەك����ە‪ .‬لەوبارەیەوە موس����ەنا‬ ‫ئەمین س����ەرۆكی فراكس����یۆنی یەكگرتوی‬ ‫ئیس��ل�امی لە‌پەرلەمان����ی عێ����راق وتی "بۆ‬ ‫ئ����ەوەی عێراقێكی س����ەقامگیرمان هەبێت‬ ‫دەبێت حەشدی شەعبی هەڵبوەشێنرێتەوە‌و‬ ‫لێپێچینەوە لەگەڵ ئەوانەش����یاندا بكرێت كە‬ ‫تاوانیان ئەنجامداوە"‪.‬‬ ‫حەشدی ش����ەعبی لە‌پاڵ سوپای عێراقدا‬ ‫لە‌ئێس����تادا خاوەن����ی دەزگای هەواڵگری����ی‬ ‫تایبەت����ی خۆی‌و هەروەه����ا زیندان‌و چەك‌و‬

‫فڕۆكەی بێ فرۆكەوانی خۆیەتی‪.‬‬ ‫هێزەكانی سەر بە‌حەشدی شەعبی لەالیەن‬ ‫رێكخ����راوە نێودەوڵەتییەكانەوە لە‌ش����ەڕی‬ ‫دژ بە‌داعشدا لەناوچە س����ونییەكانی عێراق‬ ‫لەوانە فەلوجە‌و موس����ڵ‪ ،‬تۆمەتباردەكرێن‬ ‫بە‌تااڵنكردنی مااڵن‪ ،‬س����ەربڕین‌و كوش����تنی‬ ‫هاواڵتی مەدەنی‌و چەندی����ن تاوانی دیكەی‬ ‫فڕاندن‌و بێسەروشوێنكردنی هاواڵتیان‪.‬‬ ‫پ����اش هێرش����ەكانیان لەگ����ەڵ هێ����زە‬ ‫عێراقییەكان����دا ب����ۆ س����ەر كەرك����وك‌و‬ ‫ناوچ����ە جێناكۆك����ەكان‪ ،‬رێكخ����راوە‬ ‫نێودەوڵەتیی����ەكان‪ ،‬هێزەكان����ی حەش����دی‬ ‫ش����ەعبییان بە‌ئەش����كەنجەدانی هاواڵتیانی‬ ‫ك����ورد‌و س����وتاندن‌و بەتااڵنبردن����ی ماڵ����ی‬ ‫هاواڵتیان بەتایبەت لە‌ق����ەزای دوزخورماتو‬ ‫تۆمەتباركردوە‪.‬‬ ‫حەش����دی ش����ەعبی وەك هێزێكی نزیك‬ ‫لە‌ئێ����ران‪ ،‬تۆمەتباردەكرێ����ت ب����ەوەی كە‬ ‫پیادەكەری سیاسەتە تائیفییەكانی كۆماری‬ ‫ئیس��ل�امی ئێرانە‪ ،‬بەتایبەت لە‌دروستكردنی‬

‫هیاللی شیعی بۆ گەیاندنی تاران بە‌دیمەشق‌و‬ ‫بەیروت‪ .‬س����ەركردەكانیان ئەمە ناشارنەوە‪.‬‬ ‫خەزعەل����ی دەڵێت"ن����ەك هیاللی ش����یعی‪،‬‬ ‫دەمانەوێت بەدری شیعی دروست بكەین"‪.‬‬ ‫ئەمری����كا لەس����ەر ئاس����تی لێدوان����ی‬ ‫بەرپرس����ەكانی دژایەتی خۆی بۆ بونی ئەو‬ ‫هێزە لە‌عێراق راگەیاندوە‪.‬‬ ‫لەئێس����تادا ئ����ەو هێزان����ە لەگ����ەڵ هێزە‬ ‫عێراقییەكان لەسەر س����نورەكانی هەرێمی‬ ‫كوردستانن‌و لە‌ناوچە جێناكۆكەكان‌و شاری‬ ‫كەرك����وك جێگیرن كە ئ����ەوەش بۆ هەرێم‬ ‫بە‌مەترسی دەزانرێت‪.‬‬ ‫سەرۆكی فراكسیۆنی یەكگرتو لە‌پەرلەمانی‬ ‫عێراق موس����ەننا ئەمین ب����ەدوری دەزانێت‬ ‫ئ����ەو هێزانە‌و هێزە عێراقیی����ەكان بێنە ناو‬ ‫پارێزگاكانی هەرێمی كوردس����تانەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لێدوانەكەی ش����ەوی یەكش����ەممەی حەیدەر‬ ‫عەبادی لەبارەی روداوەكانی ناو پەرلەمانی‬ ‫كوردس����تان بەجێی پرسیار دەزانێت كە بۆ‬ ‫یەكەمجارە حكومەتی ناوەند بەوشێوەیەك‬

‫گرنگرتین كەسایەتییەكانی نێو حەشدی شەعبی‬ ‫فالح فەیاز‬ ‫ئەو كە س����ەرۆكایەتی دەستەی حەشدی‬ ‫ش����ەعبی دەكات‌و راوێ����ژكاری ئاسایش����ی‬ ‫نیش����تمانی عێراقە‪ ،‬ب����ە پیاوێكی بێدەنگ‌و‬ ‫خۆحەش����اردەر ناس����راوە‪ .‬پەیوەندی����ی‬ ‫بەردەوامی لەگەڵ واڵتانی دەوروبەری عێراق‬ ‫هەیە‌و پەیوەندییەكانیشی لە بەرەی مۆسكۆ‪-‬‬ ‫تاران‪-‬دیمەش����قدا كورتنابێت����ەوە‪ ،‬بەڵك����و‬ ‫خاوەنی متمانەی بەرەكەی دیكەشە‪.‬‬ ‫لەس����اڵی ‪ 1956‬ل����ە دای����ك‌و باوكێكی‬ ‫عەرەبی شیعە لە بەغدا لەدایكبوە‪ ،‬خاوەنی‬ ‫بەكالۆریۆس����ە ل����ە ئەندازی����اری كارەبادا‪.‬‬ ‫لە تەمەنێكی كەم����دا پەیوەندی كردوە بە‬ ‫حزبی دەعوەی ئیسالمییەوە‪ .‬لەسەردەمی‬ ‫رژێمی بەعسدا دەستگیركراوە‌و بە زیندانی‬ ‫هەتاهەتای����ی حوكم دراوە‪ ،‬ب����ەاڵم تەنیا ‪5‬‬ ‫ساڵ زیندان بوە لە زیندانی ئەبوغرێب‪.‬‬ ‫فەیاز س����ەر بە عەش����یرەتی ئەلبوعامرە‬ ‫ك����ە عەش����یرەتێكی گەورەی����ە لەعێ����راق‪.‬‬ ‫ئەمان����ە وایكردوە بە كارك����ردن بە نهێنێ‪،‬‬ ‫كەسایەتیەكی عەشائیریی‌و پرۆفیشناڵێتی‬ ‫بناسرێتەوە‌‪ .‬بەوەش ناسراوە پەیوەندییەكی‬ ‫باشی لەگەڵ سەرۆك عەشیرەتە سوننەكانی‬ ‫عێراقدا هەیە‪.‬‬ ‫قەیس خەزعەلی‬ ‫قەیس خەزعەلی كە سەرۆكی عەسائیبی‬ ‫ئەهلی حەقە‌و بە كەس����ێكی تائیفی توند‌و‬ ‫نزیك لە ئێران دەناسرێت‪ ،‬لە ساڵی ‪1974‬دا‬ ‫لە مەدین����ە س����ەدری بەغ����دا لەدایكبوە‪،‬‬ ‫دەرچوی بەشی جیۆلۆجی كۆلێژی زانستە‪.‬‬

‫ی ئێران‬ ‫سوپاكانی‌ ئیمپراتۆریه‌ت ‌‬ ‫سوپای‌ پاسداران‪ ،‬حه‌شدی‌ شه‌عبی‌‬ ‫حزبواڵی‌ لوبنان‪ ،‬حوسییه‌كان‬

‫حەشدی شەعبی وەك‬ ‫هێزێكی نزیك لە‌ئێران‬ ‫تۆمەتباردەكرێت‬ ‫بەوەی كە پیادەكەری‬ ‫سیاسەتە تائیفییەكانی‬ ‫كۆماری ئیسالمی ئێرانە‬ ‫هادی عامری‬ ‫لەس����اڵی ‪1954‬دا ل����ە پارێ����زگای‬ ‫دیال����ە لەدایكب����وە‪ ،‬خاوەن����ی بڕوانامەی‬ ‫بەكالۆریۆس����ە لە ئاماردا‪ .‬لەس����ەرەتای‬ ‫هەشتاكانی س����ەدەی رابردوەوە دەستی‬ ‫بەچاالكی كردوە‌و چوەتە ئێران‌و پەیوەندی‬ ‫كردوە بە ئەنجومەنی بااڵی ئیسالمییەوە‌‪.‬‬ ‫لەوێ بەشداری لە دروستكردنی فەیلەقی‬ ‫بەدردا كردوە‪ .‬كەسێكی نزیكە لە ئێران‌و‬ ‫فەیلەقی ق����ودس بە فەرماندەیی قاس����م‬ ‫سلێمانی‪ .‬لەشەڕی عێراق ئێراندا بەشداری‬ ‫چەند شەڕێكی لەگەڵ سوپای پاسداراندا‬ ‫كردوە‪.‬‬ ‫لەشەڕەكانی س����نوری پارێزگای دیالە‪،‬‬ ‫لەوانە ش����ەڕی ئامرلی‌و س����ەعدیەدا دژی‬ ‫داعش رۆڵی سەرەكی بینیوە‪.‬‬

‫مەهدی ئەبو موهەندیس‬ ‫جێگری س���ەرۆكی دەس���تەی حەشدی‬ ‫ش���ەعبییە‪ ،‬تەمەنی ‪ 63‬س���اڵە‪ ،‬لەشاری‬ ‫بەس���رەی باش���وری عێ���راق لەدای���ك‬ ‫ب���وە‪ .‬لەالی���ەن پۆلیس���ی ئینتەرپوڵەوە‬ ‫بەتۆمەتی كاری تیرۆرستی‌و تەقاندنەوەی‬ ‫باڵوێزخانەی ئەمریكا‌و فەرەنسا‪ ،‬لەشاری‬ ‫بەی���روت لەس���اڵی ‪1983‬دا داوا كراوە‪.‬‬ ‫هەروەه���ا دادگای واڵت���ی كۆیت‪ ،‬بریاری‬ ‫لەس���ێدارەدانی بۆ دەركردوە‌و تۆمەتباری‬ ‫كردوە بەئەنجامدانی تەقینەوەكەی ساڵی‬ ‫‪ 1984‬ی واڵتەكەی‪.‬‬ ‫هەروەه����ا لەهێرش����ەكانی حەش����دی‬ ‫شەعبی‪ ،‬بۆ دەستبەس����ەرداگرتنی شاری‬ ‫كەركوك‌و ناوچەكێشەلەسەرەكانی نێوان‬ ‫حكومەت����ی هەرێمی كوردس����تان‌و بەغدا‪،‬‬

‫ئاماژە بە رۆڵی سەرەكی جەمال جەعفەر‬ ‫ئال ئیبراهیم‪ ،‬ناس����راو ب����ە ئەبو مەهدی‬ ‫موهەندیس‪ ،‬جێگری فەرماندەی گش����تی‬ ‫حەشدی شەعبی دەكرێت‪ ،‬لەئاڕاستەكردن‌و‬ ‫پێشرەویەكانی حەشدی شەعبیدا‪.‬‬ ‫ئەم سەركردانەی ناو حەشدی شەعبی‬ ‫بەوە ناسراون كە پەیوەندییەكی بەهێزیان‬ ‫لەگەڵ فەیلەقی قودس���ی سەر بە سوپای‬ ‫پاس���دارانی ئێران‌و فەرماندەكەی قاس���م‬ ‫سلێمانی‪-‬دا هەیە‪.‬‬ ‫ئێ���ران لەم���اوەی ‪ 10‬س���اڵی رابردودا‬ ‫پ���ێ بەپێ���ی هەژمونی خ���ۆی لەڕێگەی‬ ‫پش���تیوانیكردنی ئ���ەم كەس���انە ه���ەم‬ ‫لەڕوی سیاسییەوەو پاش هاتنی داعش‪-‬‬ ‫ی���ش ل���ەروی س���ەربازییەوە‪ ،‬لەعێراق‬ ‫بەهێزكردوە‪.‬‬

‫هادی‌ عامری‌‌و حه‌سه‌ن نه‌رسواڵ دیارترین هێزەکانی حەشد‬ ‫یه‌ك دید بۆ هه‌ولێر‬

‫هادی‌ عامری‌ س���ه‌ركرده‌ی‌ رێكخراوی‌‬ ‫به‌درو فه‌رمانده‌ی‌ حه‌ش���دی‌ ش���ه‌عبی‌‪،‬‬ ‫هه‌فته‌ی‌ رابردو رایگه‌یاند كاتێك داعش‬ ‫په‌الماری‌ ئه‌نبار‌و تكریت‌و موس���ڵی‌ دا‬ ‫ب���ه‌الی‌ ئه‌مه‌ریكاوه‌ تیرۆریس���ت نه‌بو‪،‬‬ ‫به‌ڵكو وا وێنای���ان ده‌كرد كه‌ راپه‌ڕینی‌‬ ‫هۆزه‌ س���ونییه‌كانه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم كاتێك كه‌‬ ‫داع���ش گه‌یش���ته‌ ب���ه‌رده‌م ده‌روازه‌ی‌‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬ئه‌مه‌ریكا راسته‌وخۆ هاته‌ سه‌ر‬ ‫هێڵ‌‌و پێشڕه‌وه‌كانی‌ راوه‌ستاند"‪.‬‬ ‫ئه‌م قس���ه‌یه‌ی‌ هادی‌ عامری‌‪ ،‬هه‌مان‬ ‫ئ���ه‌و قس���ه‌یه‌یه‌ ك���ه‌ س���اڵی‌ ‪،2014‬‬ ‫س���ه‌ركرده‌ی‌ حزبواڵی‌ لوبنان "حه‌سه‌ن‬ ‫نه‌سرواڵ" به‌رامبه‌ر به‌هه‌ولێر كردی‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وت���ی‌ "كاتێك كه‌ داعش هێرش���یكرده‌‬ ‫س���ه‌ر تكری���ت‌و موس���ڵ‌‌و كوش���تاری‌‬ ‫مه‌س���یحییه‌كانی‌ له‌عێ���راق‌و س���وریادا‬

‫قسە لەس����ەر كێش����ەكانی ناوخۆی هەرێم‬ ‫دەكات‪.‬‬ ‫لەگەڵ ئەوەش وت����ی "ئەگەر ناكۆك بین‬ ‫لەناوخۆمان����دا‪ ،‬ئەوا خۆمان دەتوانین هەمو‬ ‫هێزێك بێنینە سەر خۆمان‪ ،‬ئەگەر یەكڕیزیش‬ ‫بوینایە تەنانەت ئ����ەوەی لە‌كەركوك رویدا‪،‬‬ ‫روی نەدەدا"‪.‬‬ ‫سەرۆكی فراكس����یۆنی یەكگرتو جەختی‬ ‫ك����ردەوە ك����ە حەش����دی ش����ەعبی بەهۆی‬ ‫ئەوەی لە‌ژمارەیەك����ی زۆر گروپ پێكهاتوە‪،‬‬ ‫گروپەكان����ی ناوی هەریەكە س����ەربەخۆیە‌‪.‬‬ ‫وتیش����ی "هەندێك لە‌گروپەكانی حەش����دی‬ ‫ش����ەعبی ئەجێن����دای ناعێراق����ی جێبەجێ‬ ‫دەك����ەن‌و لەس����وریاش بەش����داریان هەبوە‬ ‫لە‌شەڕەكاندا‌و كوژراوی زۆریشیان هەبوە"‪.‬‬ ‫بەبڕوای موسەنا ئەمین بەهۆی كاریگەری‬ ‫حەش����دی ش����ەعبیەوە تەنانەت س����وپای‬

‫عێراقی����ش لەئێس����تادا وای لێهات����وە وەك‬ ‫هێزێك����ی تائیفی دەبینرێ����ت‌و لەبری ئااڵی‬ ‫عێراق زیاتر ئااڵی تائیفی بە‌تانك‌و ئۆتۆمبێلە‬ ‫سەربازییەكانی ئەو سوپایەوە دەبینرێن‪.‬‬ ‫حەشدی ش����ەعبی كە بۆ روبەڕوبونەوەی‬ ‫تی����رۆر پێكهێن����را‪ ،‬بەب����ڕوای موس����ەنا‬ ‫ئەمی����ن دەبێ����ت دوای كۆتای����ی داع����ش‬ ‫هەڵبوەش����ێنرێتەوە‌و دەشڵێت "هەوڵ هەیە‬ ‫بە‌ئاڕاستەی هەڵوەشاندنەوەی"‪.‬‬ ‫لەگەڵ ئەوەش����دا پێی وانییە حەش����دی‬ ‫ش����ەعبی لەژێر فەرمانی حەیدەر عەبادی‪-‬دا‬ ‫بێت‌‪ .‬وتیش����ی "بەبڕوای من ئێس����تا ئەگەر‬ ‫بڕیاری تەواو لە‌دەس����تی س����ەرۆك وەزیران‬ ‫خۆی����دا بێت‌و هی����چ فش����ارێكی ناوخۆیی‌و‬ ‫دەرەكی لەسەر نەبێت‪ ،‬یەكەم بڕیاری ئەوە‬ ‫دەبێت دوای ش����ەڕی تیرۆر ئ����ەو هێزانەی‬ ‫حەشدی شەعبی هەڵوەشێنێتەوە چونكە بۆ‬ ‫سەر ئەویش مەترسین"‪.‬‬

‫كرد‌و ش���یعه‌و س���وننه‌و ئێزیدییه‌كان‌و‬ ‫توركومانیان كوش���ت‪ ،‬ئه‌مه‌ریكییه‌كان‬ ‫نه‌هاتنه‌ده‌نگ‪ ،‬به‌اڵم كه‌ مه‌ترسی‌ داعش‬ ‫گه‌یشته‌ سنوری‌ هه‌ولێر‪ ،‬ئه‌مه‌ریكییه‌كان‬ ‫پێیانوتن هه‌ولێر نا‪ ،‬ئێوه‌ رێگه‌پێدراوه‌‬ ‫مه‌س���یحی‌‌و عه‌ره‌ب‌و ئێزیدی‌‌و توركمان‬ ‫كۆمه‌ڵكوژ بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم كوردستان به‌هۆی‌‬ ‫بایه‌خی‌ سیاسی‌‌و ئه‌منی‌‌و ئابورییه‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌مه‌ریكاو رۆژئاوا رێگه‌پێدراو نییه‌"‪.‬‬

‫رۆڵی‌ سیاس���ی‌‌و س���ه‌ربازی‌ ئێران له‌ناوچه‌ی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاستدا رۆژ به‌رۆژ‬ ‫گه‌وره‌تر ده‌بێت‪ ،‬ئێستا ئه‌وه‌ی‌ تێبینی‌ ده‌كرێت هه‌زاران چه‌كداره‌ كه‌ له‌روبه‌رێكی‌‬ ‫فراوانی‌ ئێران‌و عێراق‌و س���وریا‌و لوبنان‌و یه‌مه‌ندا خۆیان به‌س���ه‌ربازی‌ دڵسۆزو‬ ‫گوێڕایه‌ڵی‌ "والیه‌تی‌ فه‌قه‌"ن‪.‬‬ ‫سوپای‌ پاسداران به‌ده‌سه‌اڵتداری‌ راس���ته‌قینه‌ی‌ سیاسی‌‌و سه‌ربازی‌‌و ئابوری‌‬ ‫ئێران داده‌نرێت‪ ،‬حه‌ش���دی‌ ش���ه‌عبی‌ رۆژ به‌رۆژ له‌عێراقدا رۆڵی‌ كارا‌و گه‌وره‌تر‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬حزبواڵی‌ خاوه‌نی‌ بڕیاری‌ راس���ته‌قینه‌ی‌ لوبنانه‌‪ ،‬پاس���دار‌و حه‌ش���دو‬ ‫حزبواڵش رۆڵی‌ یه‌كالكه‌ره‌وه‌ له‌شه‌ڕی‌ سوریادا ده‌بینن‪ .‬له‌یه‌مه‌نیش حوسییه‌كان‬ ‫یاری‌ به‌چاره‌نوسی‌ ئه‌و واڵته‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌ به‌النكی‌ عه‌ره‌ب داده‌نرێت‪.‬‬

‫رێكخ���راوی ب���ەدر بە س���ەرۆكایەتی‬ ‫هادی عامری‪ ،‬عەس���ائیبی ئەهلی حەق‬ ‫ب���ە س���ەرۆكایەتی قەی���س خەزعەلی‪،‬‬ ‫كەتیبەكان���ی حزب���واڵی عێ���راق ك���ە‬ ‫س���ەرۆكایەتییەكەی نەناسراوە‌و بەنهێنی‬ ‫كاردەكەن‪ ،‬س���ەرایای س���ەالم سەر بە‬ ‫رەوتی سەدر بە سەرۆكایەتی كازم حسێن‬ ‫عیس���اوی‪ ،‬كەتیبەكان���ی جوندولئیمام‬ ‫بەسەرۆكایەتی ئەحمەد ئەسەدی‪ ،‬لیوای‬ ‫عەلی االكبر بە سەرۆكایەتی عبدولمەهدی‬ ‫كەربەالئی‪ ،‬بزوتنەوەی حزبواڵی نوجەبا‬ ‫بەسەرۆكایەتی ئەكرەم عەباس كەعبی‪،‬‬ ‫كەتیبەكانی ئیمامی عەلی بەسەرۆكایەیت‬ ‫شەبل زەیدی‪ ،‬كەتیبەكانی جوندولئیمام‬ ‫بەسەرۆكایەتی ئەحمەد ئەسەدی‪.‬‬ ‫عەس���ائیبی ئەهلی ح���ەق‪ ،‬رێكخراوی‬ ‫بەدر‌و كەتیبەكانی حزبواڵی عێراقی وەک‬ ‫سێ بەهێزترین گروپەكانی ناو حەشدی‬ ‫شەعبی ناسراون‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )599‬سێشه‌ممه ‪2017/10/31‬‬

‫ئاسۆی دابینكردنی موچە هێشتا رون نییە‬

‫هەرێم ئێستا ملیۆنێک‌و ‪ 450‬هەزار موچەخۆری هەیە‪ ،‬لەكاتێكدا الی عێراق‬ ‫بەپێی بودجەی ساڵی ‪ 2013‬ژمارەی موچەخۆرانی هەرێم تەنیا ‪ 682‬هەزارە‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫چارەنوسی موچەی موچەخۆرانی‬ ‫هەرێم لەنێوان بەرداشی بەغدا‌و‬ ‫هەولێردا تائێستا رون نییە‪،‬‬ ‫پێدەچێت حكومەتی هەرێم بتوانێت‬ ‫تەنیا موچەی یەك مانگی دیكە‬ ‫دابینبكات‌و ئاسۆی رێكەوتنیش‬ ‫لەگەڵ عێراق هێشتا لێڵە‪.‬‬

‫تا ئێستا هیچ‬ ‫هەوڵێك نیە بۆ دابین‬ ‫کردنی موچە لەالیەن‬ ‫حکومەتی عێراقەوە‬ ‫رەنگە لەهەفتەی‬ ‫داهاتوەوە ئەوە رون‬ ‫ببێتەوە كە ئایا‬ ‫هەرێم رودەكاتەوە‬ ‫بەغدا یاخود چۆن‬ ‫موچە‌و بودجەی‬ ‫خۆی دابین دەكات‬

‫حكومەت���ی هەرێم تەنی���ا وادەی‬ ‫دابەشكردنی موچەی مانگی هەشتی‬ ‫وەزارەت���ی پێش���مەرگەی راگەیاندبو‬ ‫كاتێك لەن���اوكاو هێزە عێراقییەكان‌و‬ ‫حەشدی شەعبی لە ‪16‬ی ئۆكتۆبەردا‬ ‫هێرشیان بۆ س���ەر كەركوك‌و ناوچە‬ ‫جێناكۆكەكان دەستپێكرد‌و لەماوەی‬ ‫چەن���د رۆژێك���دا ئ���ەو ناوچانەیان‬ ‫خستەوە ژێر دەستی خۆیان‪.‬‬ ‫بەش���ێكی زۆری داهاتی هەرێم لەو‬ ‫بی���رە نەوتان���ەوە دابی���ن دەكرا كە‬ ‫دەكەوتە ئەو ناوچانە‪ ،‬وێڕای ئەوەی‬ ‫بەش���ێك لەدەروازە س���نورییەكان‌و‬ ‫هەردو فڕۆكەخانەكەی هەرێم لەسەر‬ ‫داوای بەغدا داخراون‪.‬‬ ‫بەپێ���ی قس���ەی س���ەرچاوەیەك‬ ‫ل���ە ئەنجومەنی وەزیران���ی هەرێمی‬ ‫كوردس���تان ئاین���دەی دابینكردنی‬ ‫موچە هێش���تا رون نییە‌و حكومەتی‬ ‫هەرێم رەنگە تەنیا بتوانێت ئەم مانگە‬ ‫موچەی موچەخۆران بەش���ێوەیەكی‬ ‫لەسەرخۆ بدات كە لەم هەفتەیەدا دو‬ ‫شوێنی دیكەش موچەیان وەرگرتوە‪.‬‬ ‫ئەو س���ەرچاوەیە لەب���ارەی بونی هەناردەی ن���ەوت‪ ،‬ئی���دارەی خاڵە‬ ‫هەوڵ بۆ دابینكردنی موچە لەڕێگەی سنورییەكان‌و فڕۆكەخانەكان رادەستی‬ ‫بەغداوە باس���ی لەوە كرد تا ئێس���تا حكومەتی ناوەند بكاتەوە‌و حكومەتی‬ ‫هیچ هەوڵێك نییە‌و رەنگە لە هەفتەی ناوەند وردبین���ی ناوی موچەخۆرانی‬ ‫داهاتوەوە ئەوە رون ببێتەوە كە ئایا هەرێم ب���كات تا بگات���ە ژمارەیەكی‬ ‫هەرێم رودەكاتەوە بەغدا یاخود چۆن راستەقینەی موچەخۆران‪.‬‬ ‫ئەحم���ەدی حاج���ی رەش���ید‪،‬‬ ‫موچە‌و بودجەی خۆی دابین دەكات‪.‬‬ ‫دابینكردنی موچە‌و بودجەی هەرێم بڕیاردەری لیژنەی دارایی پەرلەمانی‬ ‫لەالیەن بەغداوە بەپێی قسەی سەرۆك عێراق لەگەڵ ئام���اژەدان بەوەی كە‬ ‫وەزیرانەكەی عێراق وەستاوەتە سەر حكومەتی عێراق لەڕوی مەبدەئیەوە‬ ‫ئەوەی ك���ە هەرێم ت���ەواوی داهاتی لەگەڵ ئەوەیە موچەی موچەخۆرانی‬

‫خۆپیشادان بۆ موچە‬ ‫هەرێم دابین ب���كات بەاڵم جەختیش‬ ‫لەسەر مەرجەكانی سەرۆك وەزیران‬ ‫حەیدەر عەبادی دەكاتەوە‪.‬‬ ‫بەپێی وتەی ئەو هەرێم لەئێستادا‬ ‫باس ل���ەوە دەكات یەك ملیۆن‌و ‪450‬‬ ‫هەزار موچەخۆری هەی���ە لەكاتێكدا‬ ‫الی عێ���راق ژم���ارەی موچەخۆرانی‬ ‫هەرێم تەنیا ‪ 682‬هەزار موچەخۆرە‪،‬‬ ‫ئەوەش پێویس���تی ب���ە هەماهەنگی‬ ‫ه���ەردو ال هەی���ە بۆ ئ���ەوەی بگەنە‬ ‫ژمارەیەكی راستەقینەی موچەخۆری‬

‫هەرێم‪ .‬وتیشی"بەپێی بودجەی ساڵی‬ ‫‪ 2013‬لە هەرێم ژمارەی موچەخۆران‬ ‫‪ 784‬هەزارە"‪.‬‬ ‫ئەنجومەن���ی پارێزگای س���لێمانی‬ ‫ناچارك���رد هەفت���ەی راب���ردو‬ ‫لەكۆبونەوەیەك���ی نائاس���اییدا تەنیا‬ ‫مۆڵەت���ی ‪ 15‬رۆژی دای���ە حكومەتی‬ ‫هەرێم بۆ دابینكردنی موچە‌و بودجەی‬ ‫پارێزگاكە ئەگەرن���ا بێ گەڕانەوە بۆ‬ ‫حكومەت���ی هەرێ���م پەنادەبەنە بەر‬ ‫حكومەتی عێراق‪.‬‬

‫غالب محەمەد‪ ،‬س���ەرۆكی لیژنەی‬ ‫پیشەسازی‌و بازرگانی لەئەنجومەنی‬ ‫پارێزگای س���لێمانی جەختی كردەوە‬ ‫ئەگەر لەو ماوەیەدا حكومەتی هەرێم‬ ‫موچە دابی���ن نەكات ئەوان هەنگاوی‬ ‫دیك���ە دەگرنە ب���ەر كە باش���ترین‬ ‫هەنگاویش بەبڕوای ئ���ەو داواكردنە‬ ‫ل���ە بەغدا ت���ا راس���تەوخۆ موچەی‬ ‫موچەخۆرانی پارێزگاكە دابین بكات‪.‬‬ ‫وتیش���ی"ئێمە وەك پارێ���زگای‬ ‫س���لێمانی ل���ەم هاوكێش���ەی نەوتە‬

‫هی���چ س���ودمەندنەبوین‪ ،‬ئەوەی كە‬ ‫سودمەند دەبێت لێی تەنیا دو حزبە‬ ‫ك���ە پارت���ی‌و یەكێتی���ن‪ ،‬بۆیە ئێمە‬ ‫هەقی خۆمان هەیە لە عێراق‌و داوای‬ ‫ئەكەین‪ ،‬عێراقی���ش دەیەوێت بەهەر‬ ‫ش���ێوەیەك بوە داوای مافانەی بكات‬ ‫كە لەدەس���ەاڵتی فیدراڵین با بچێت‬ ‫ل���ەم دو حزب���ەی بس���ەنێتەوە نەك‬ ‫خەڵك ببێتە قوربانی لەو بەینەدا"‪.‬‬ ‫وتیشی"مەعقول نییە ئەمانە چون‬ ‫بەڕێكەوت���ن لەس���ەدا ‪52‬ی خاك���ی‬ ‫كوردستانیان رادەستی عێراق كردوە‬ ‫ب���ەاڵم رێكەوتنیان لەس���ەر موچەی‬ ‫خەڵك نەكردوە‪ ،‬چونكە ئەوان تەنیا‬ ‫بەرژەوەندی خۆیان‌و بنەماڵەكانیان ال‬ ‫مەبەست بوە"‪.‬‬ ‫بەش���ێك لەموچەخۆرانی سلێمانی‬ ‫فەرمانب���ەران‬ ‫لەمامۆس���تایان‌و‬ ‫رایانگەیاندوە كە دەست بە بایكۆتی‬ ‫دەوام دەكەن‪ .‬غالب محەمەد ئاماژەی‬ ‫ب���ەوەدا ئەگ���ەر حكومەت���ی هەرێم‬ ‫بەردەوام بێت لەس���ەر دابینەكردنی‬ ‫موچە ئ���ەوە خەڵكیش دێتە س���ەر‬ ‫ش���ەقام بۆی���ە ئەمان پێیان باش���ە‬ ‫روبكەن���ە بەغ���دا‌و وتیش���ی ئەگەر‬ ‫بەغ���دا موچەی موچەخ���ۆران دابین‬ ‫نەكات ل���ەدادگای فیدراڵی س���كااڵ‬ ‫تۆماردەكەین‪.‬‬ ‫بەب���ڕوای ئەحم���ەدی حاج���ی‬ ‫رەش���ید كە بەوتەی خ���ۆی لەالیەن‬ ‫فراكس���یۆنەكانی كۆم���ەڵ‪ ،‬گۆڕان‌و‬ ‫بەش���ێك لە یەكێتییەوە راسپێردراوە‬ ‫بۆ ئ���ەوەی نوێنەریان بێت لە بواری‬ ‫داراییدا‪ ،‬چارەس���ەری ئەو پرسانەی‬ ‫نێوان هەرێم‌و بەغدا بۆ رەوانەكردنی‬ ‫بودجە‌و موچە كات���ی دەوێت‪ .‬بەاڵم‬ ‫بەه���ۆی ئەوەی پێویس���تی موچەی‬ ‫خەڵك���ی هەرێم بابەتێك���ی پەلەیە‬ ‫لەم هەفتەیەدا رەنگە لەگەڵ سەرۆك‬ ‫وەزیرانی عێراق دابنیش���ن‌و داوای لێ‬ ‫بكەن بەشێوەی سولفە پارە بدات بە‬ ‫هەرێم تا ئەو كات���ەی ژمارە‌و داتای‬ ‫راس���تەقینەی موچەخۆرانی دەست‬ ‫دەكەوێت‪.‬‬

‫‪ %70‬بازاڕ ‌ی كڕین‌و فرۆشتن ‌ی زێڕ له‌كوردستان دابه‌زینی به‌خۆیه‌و‌ه بینیوه‌‬ ‫به‌ش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كه‌م���ان‌و‬ ‫ئا‪ :‬فه‌تاح حه‌سه‌ن قه‌اڵتی‌‬ ‫ئابووری‌ ئاسایش‌و نوێنه‌ری‌ سه‌ندیكای‌‬ ‫به‌هۆی‌ سه‌رهه‌ڵدانی‌ قه‌یرانی‌ دارایی‌و زێڕنگران‌و ش���اره‌زایانی‌ ئابووری‌ له‌خۆ‬ ‫ده‌گرێت‌و لیژنه‌كانیش بریتین له‌هه‌ریه‌ك‬ ‫كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر ژیانی‌ هاواڵتیان‌و‬ ‫فه‌رمانبه‌ران‪ ،‬بازاڕی‌ كڕین‌و فرۆشتنی‌ له‌(لیژن���ه‌ی‌ چاودێری‌ ب���ازاڕو لیژنه‌ی‌‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌و لیژنه‌ی‌ پش���كنینی زێڕو‬ ‫خشڵ‌و زێڕ سستیه‌كی‌ به‌رچاوی‌‬ ‫لیژنه‌ی‌ پشكنینی ش���وێنی‌ فرۆشتنی‌‬ ‫به‌خۆیه‌وه‌ بینیوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫زێڕ)و هه‌ر لیژنه‌یه‌كیش له‌مانه‌ له‌كاتی‌‬ ‫كۆنترۆڵی‌ جۆری‌ خشڵ له‌هه‌ولێر‬ ‫پێویس���ت چاودێری‌ جموجۆڵی‌ بازاڕی‌‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ "به‌هۆی‌‬ ‫نه‌بونی‌ متمانه‌ی‌ هاواڵتیان به‌سیستمی‌ فرۆشتنی‌ زێڕ له‌ڕووی‌ دروستی‌‌و پاكی‌‬ ‫زێڕو دیاریكردنی‌ نرخی‌ فرۆش���تنی‌ زێڕ‬ ‫پاشه‌كه‌وتكردنی‌ بانكی‌ وایكردووه‌‬ ‫ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫بازاڕی‌ كڕین‌و فرۆشتنی‌ زێڕ هه‌ر‬ ‫وتیشی‌ "تاكو ئێستا زیاتر له‌(‪)1400‬‬ ‫له‌بره‌ودا بێت"‪.‬‬ ‫مۆڵه‌ت���ی‌ زێڕه‌نگ���ه‌ری‌ به‌هاواڵتیان���ی‌‬ ‫به‌كر عه‌زی���ز به‌ڕێوه‌به‌ری‌ كۆنترۆڵی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان دراوه‌و كاری‌ كڕین‌و‬ ‫جۆری‌ خش���ڵ له‌هه‌ولێر‪ ،‬س���ه‌باره‌ت فرۆشتنی‌ زێڕ ده‌ك ‌هن‌و نزیكه‌ی‌ (‪)120‬‬ ‫به‌ه���اورده‌ ك���ردن‌و كۆنترۆڵی‌ جۆری‌ وه‌رشه‌ی‌ دروستكردن‌و چاككردنه‌وه‌ی‌‬ ‫خشڵ له‌هه‌رێمی‌ كوردستان به‌ئاوێنه‌ی‌ زێڕیش له‌هه‌رێمی‌ كوردستان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ كۆنترۆڵی‌ جۆری‌ هه‌ولێر‪،‬‬ ‫راگه‌یاند كه‌ له‌س���اڵی‌ (‪)2016‬وه‌ تاكو‬ ‫ئێستا زیاتر له‌(‪ )38‬تۆن زێڕ (خشڵ) سه‌باره‌ت به‌هاوورده‌ كردن‌و كۆنترۆڵی‌‬ ‫هاورده‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان كراوه‌و جۆری‌ خش���ڵ له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫پش���كنینی بۆ ك���راوه‌ له‌مه‌ش (‪ )22‬ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌ بازاڕی‌ فرۆشتنی‌‬ ‫ت���ۆن‌و (‪ )520‬كیلۆگ���رام له‌هه‌ولێرو خش���ڵ‌و زێ���ڕ له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫(‪ )15‬ت���ۆن‌و (‪ )900‬كیلۆگ���رام له‌گه‌رم‌و گوڕیدایه‌‌و هۆكاره‌كه‌ش���ی بۆ‬ ‫له‌سلێمانی‌‌و (‪ )870‬كیلۆگرام له‌دهۆك نه‌بونی‌ متمانه‌ی‌ هاواڵتیان به‌سیستمی‌‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌ش���ێكی‌ زۆری‌ دانان‌و پاش���ه‌كه‌وتكردنی‌ پاره‌كانیان‬ ‫ئ���ه‌م زێڕه‌ هاورده‌ ك���راوه‌ش ره‌وانه‌ی‌ له‌بانك���ه‌كان‌و پابه‌ندبونی‌ هاوواڵتیانی‌‬ ‫ناوچه‌كانی‌ ناوه‌راست‌و باشووری‌ عێراق كوردستان به‌ئایین‌و كه‌لتوورو هه‌ندێ‌‬ ‫ك���راوه‌و هه‌موو ئه‌م زێ���ڕه‌ش له‌واڵتی‌ بنه‌م���ای‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و نه‌بونی‌ پڕۆژه‌ی‌‬ ‫توركیا‌و دوب���ه‌ی‌‌و هه‌ندێ‌ واڵتی‌ تره‌وه‌ بچووكی‌ كه‌رتی‌ تایب���ه‌ت ده‌گرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌رێگ���ه‌ی‌ ه���ه‌ردوو فرۆكه‌خانه‌ی‌ نێو به‌م���ه‌ش هاواڵتیان له‌كاتی‌ پێویس���ت‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ هه‌ولێرو سلێمانی‌ هاوورده‌ی‌ رو له‌بازاڕه‌كانی‌ كڕین‌و فرۆش���تنی‌ زێڕ‬ ‫هه‌رێم ك���راوه‌‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "كاره‌كانی‌ ده‌كه‌ن‌و بڕێكی‌ پێویستی‌ زێڕ ده‌كڕن‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كه‌م���ان له‌رێگ���ه‌ی‌ وه‌ك پاش���ه‌كه‌وت‌و س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫(‪ )4‬لیژن���ه‌ كه‌ هه‌ری���ه‌ك له‌نوێنه‌ری‌ داهاتی‌ ئابووری‌ س���ه‌یری ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌و‬

‫وتی‌ "ساڵی‌ (‪ )2015‬خراپترین‌و سست‬ ‫ترین ساڵی‌ هاوورده‌ كردن‌و فرۆشتنی‌‬ ‫زێ���ڕ ب���ووه‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫هۆكاره‌كه‌شی بۆ ناسه‌قامگیری‌ ره‌وشی‌‬ ‫سیاس���ی‌و ئابووری‌ عێراق به‌گش���تی‌‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌ كه‌ له‌ناوه‌راس���تی‌ س���اڵی‌‬ ‫(‪ )2014‬بو كه‌ داعش ش���اری‌ موسڵ‌و‬ ‫ناوچه‌كانی‌ ت���ری‌ داگیر كرد‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌ عیراقه‌وه‌ بودجه‌ی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان ب���ڕدرا ئه‌مه‌ش‬ ‫وایكرد ك���ه‌ تاراده‌یه‌كی زۆر كاریگه‌ری‌‬ ‫خراپی‌ له‌سه‌ر جموجۆڵی‌ بازاڕی‌ كڕین‌و‬ ‫فرۆشتنی‌ زێڕ هه‌بێت"‪.‬‬ ‫ش���وان خالید خاوه‌ن���ی‌ زیڕنگه‌ری‌‬ ‫ئه‌یوب له‌شاری‌ هه‌ولێر‪ ،‬هه‌ر سه‌باره‌ت‬ ‫به‌جموجۆڵ���ی‌ كڕین‌و فرۆش���تنی‌ زێڕ‬ ‫له‌كاتی‌ ئێس���تادا ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد‬ ‫ك���ه‌ قه‌یران���ی‌ دارای���ی كاریگه‌ریه‌كی‌‬ ‫خراپ���ی‌ كردوه‌ت���ه‌ س���ه‌ر ره‌وش���ی‌‬ ‫ژیان���ی‌ هاواڵتی���ان‌و به‌م هۆیه‌ش���ه‌وه‌‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ پڕۆس���ه‌ی‌ هاوس���ه‌رگیری‌‬ ‫رووی‌ له‌كه‌م بونه‌وه‌ كردووه‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫راس���ته‌وخۆ كاری‌ كردۆته‌ سه‌ر سست‬ ‫بونی‌ بازاڕی‌ فرۆش���تنی‌ خش���ڵ‌و زێڕ‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ر له‌س���ه‌ر هه‌ڵدان���ی‌ قه‌یرانی‌‬ ‫دارای���ی له‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان ئه‌م‬ ‫بازاڕه‌ جوڵه‌‌و گه‌رم‌و گوڕیه‌كی‌ باش���ی‌‬ ‫پێوه‌ دیار بو كه‌ رۆژانه‌ به‌مه‌به‌س���تی‌‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ پڕۆس���ه‌ی‌ هاوس���ه‌رگیری‌‬ ‫یاخ���ود كڕینی‌ خش���ڵ‌و زێ���ڕ له‌الیه‌ن‬ ‫هاواڵتی���ان‌و فه‌رمانبه‌ران���ه‌وه‌ چه‌ندین‬ ‫كه‌س س���ه‌ردانیان ده‌ك���ردن‪ ،‬كه‌چی‬ ‫ئێستا مانگانه‌ (‪ )2‬هاواڵتی‌ سه‌ردانیان‬ ‫ناك���ه‌ن به‌مه‌به‌س���تی‌ ئه‌نجامدان���ی‌‬ ‫پڕۆسه‌ی‌ هاوسه‌رگیری‌‌و كڕینی‌ خشڵ‌و‬

‫ناوه‌ن���ده‌و له‌هه‌م���ان كاتی���ش رۆژانه‌‬ ‫هاواڵتیه‌ك���ی‌ زۆر س���ه‌ردانمان ده‌كه‌ن‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی‌ فرۆش���تنی‌ ئه‌و خشڵ‌و‬ ‫زێڕه‌ی‌ ك���ه‌ هه‌یبووه‌ ب���ۆ دابینكردنی‌‬ ‫بژێوی‌ ژیان‌و پێداویس���تیه‌كانی‌ ژیانی‌‬ ‫رۆژانه‌ی‌ خۆیانیان"‪.‬‬ ‫ش���وان محه‌مه‌د‪ ،‬جێگری‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫لقی هه‌ولێری‌ س���ه‌ندیكای‌ زێڕه‌نگرانی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬س���ه‌باره‌ت به‌جموجۆڵی‌‬ ‫كڕین‌و فرۆش���تنی‌ زێڕ له‌كاتی‌ ئێستادا‬ ‫وتی‌‪ :‬له‌كاتی‌ ئێس���تادا بازاڕی‌ كڕین‌و‬ ‫فرۆش���تنی‌ زێر سس���تیه‌كی‌ به‌رچاوی‌‬ ‫به‌خۆیه‌وه‌ بینیوه‌ به‌ه���ۆی‌ كاریگه‌ری‌‬ ‫راس���ته‌وخۆو رۆژ ل���ه‌دوای‌ رۆژی‌‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانی‌ قه‌یرانی‌ دارایی‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫وایكردووه‌ كه‌ هاواڵتیان‌و فه‌رمانبه‌ران‬ ‫به‌پێی‌ ئ���ه‌و داهات‌و مووچ���ه‌ كه‌مه‌ی‌‬ ‫مانگان���ه‌ وه‌ریده‌گرن زیات���ر په‌نا بۆ‬ ‫دابینكردن���ی‌ پێداویس���تیه‌كانی‌ ژیانی‌‬ ‫رۆژان���ه‌ به‌رن‌و زیات���ر كه‌لوپه‌لی‌ وه‌كو‬ ‫خوارده‌مه‌نی‌‌و داوو ده‌رمان‌و پۆش���اك‬ ‫له‌ب���ازاڕ بك���ڕن‌و توانای���ان نه‌بێ���ت‬ ‫ب���ۆ كڕینی‌ خش���ڵ‌و زێ���ڕو كه‌لوپه‌لی‌‬ ‫خۆرازاندنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ده‌توانم بڵێم‬ ‫له‌كات���ی‌ ئیس���تادا به‌ڕێ���ژه‌ی‌ (‪)%70‬‬ ‫بازاڕی‌ كڕین‌و فرۆش���تنی‌ زێڕ دابه‌زینی‬ ‫به‌خۆیه‌وه‌ بینیوه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی "پێش سه‌رهه‌ڵدانی‌ قه‌یرانی‌‬ ‫دارایی س���ااڵنه‌ زیات���ر له‌چه‌ندین تۆن‬ ‫زێڕی‌ ه���اوورده‌ له‌رێگه‌ی‌ فرۆكه‌خانه‌ی‌‬ ‫زێ���ڕه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "له‌ئێس���تادا زیاتر هه‌ولێ���ری‌ نێوده‌وڵه‌ت���ی‌ هێنراوه‌ت���ه‌‬ ‫زێڕی‌ عه‌ی���ار (‪ )21‬له‌جۆری‌ خه‌لیجی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‪ ،‬به‌اڵم له‌ماوه‌ی‌‬ ‫له‌بازاره‌كانی‌ كوردستان ده‌فرۆشرێت‌و ساڵی‌ رابردوو كه‌متر له‌(‪ )300‬كیلۆگرام‬ ‫ئه‌و خه‌ڵكانه‌ش كه‌ سه‌ردانمان ده‌كه‌ن زێڕ ه���اوورده‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫ئاس���تی‌ داهات‌و بژێ���وی‌ ژیانیان مام كراوه‌و زۆرب���ه‌ی‌ زێڕی‌ هاوورده‌ كراوی‌‬

‫له‌ساڵ ‌ی (‪)‌2016‬‬ ‫تاكو ئێستا زیاتر‬ ‫له‌(‪ )38‬تۆن زێڕ‬ ‫(خشڵ) هاورده‌ی‌‬ ‫كوردستان كراوه‌‬ ‫(‪ )22‬تۆن‌و (‪)520‬‬ ‫كیلۆگرام له‌هه‌ولێرو‬ ‫(‪ )15‬تۆن‌و (‪)900‬‬ ‫كیلۆگرام له‌سلێمانی‌و‬ ‫(‪ )870‬كیلۆگرام‬ ‫له‌دهۆك ده‌گرێته‌وه‌‬

‫هه‌رێمی‌ كوردستانیش له‌ڕێگه‌ی‌ بازاڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫دوب���ه‌ی‌‌و واڵت���ی‌ توركیاوه‌ ه���اوورده‌‬ ‫ده‌كرێت‌و به‌مه‌ش رێژه‌ی‌ (‪ )%30‬زێڕی‌‬ ‫هاوورده‌ كراوه‌كه‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫ده‌فرۆش���رێت‌و رێ���ژه‌ی‌ (‪ )%70‬كه‌ی‌‬ ‫تری���ش ره‌وان���ه‌ی‌ ش���اره‌كانی‌ ت���ری‌‬ ‫ناوه‌راست‌و باشووری‌ عێراق ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫به‌ش���دار حمد ئه‌مین وه‌ك گه‌نجێك‬ ‫كه‌ سه‌رقاڵی‌ كڕینی‌ زێر بو به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫پێكهێنان���ی‌ ژیان���ی‌ هاوس���ه‌رگیری‌‬ ‫له‌بازاڕی‌ زێڕه‌نگه‌رانی‌ ش���اری‌ هه‌ولێر‪،‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌گرانی‌ نرخی‌ زێرو داهاتی‌‬ ‫هاواڵتی���ان وت���ی‌ "به‌ه���ۆی‌ قه‌یرانی‌‬ ‫دارایی‌و زۆری‌ باش���ه‌كه‌وتی‌ مووچه‌ی‌‬ ‫فه‌رمانب���ه‌ران هاواڵتی���ان به‌تایبه‌تی‌‬ ‫گه‌نج���ان ناتوانن بچنه‌ نێو ژڕۆس���ه‌ی‌‬ ‫هاوسه‌رگیری‌‌و ژیانێكی‌ تازه‌ بۆ خۆیان‬ ‫پێ���ك بهێنن چونكه‌ نرخ���ی‌ زێڕ هه‌ر‬ ‫به‌رزه‌و مووچه‌ی‌‌و داهاتی‌ هاواڵتیانیش‬ ‫به‌هۆی‌ پاشه‌كه‌وته‌وه‌ زۆر كه‌م بۆته‌وه‌و‬ ‫له‌هه‌مان كاتیش هیچ كارو كاس���بیه‌ك‬ ‫نیه‌ ك���ه‌ گه‌نجان بتوان���ن كار بك ‌هن‌و‬ ‫بژێوی‌ ژیانیان دابین بكه‌ن"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "پێویسته‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی‌ كه‌رتی‌ گش���تی‌‌و تایبه‌ته‌وه‌‬ ‫بتوانێت هه‌ل���ی‌ كار بۆ گه‌نجان‌و الوان‬ ‫ده‌س���ته‌به‌ر بكات‪ ،‬له‌هه‌م���ان كاتیش‬ ‫پێویس���ته‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێ���م پێدانی‌‬ ‫پێشینه‌ی‌ هاوس���ه‌رگیری‌ بۆ هاواڵتیان‬ ‫كارا بكاته‌وه‌و س���ااڵنه‌ی‌ بودجه‌یه‌كی‌‬ ‫تایب���ه‌ت بۆ ئ���ه‌م مه‌به‌س���ته‌ ته‌رخان‬ ‫بكات‪ ،‬بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ هانی‌ گه‌نجان بدات‬ ‫كه‌ژیان���ی‌ هاوس���ه‌رگیری‌ پێك بهێنن‌و‬ ‫بتوانن ژی���ان‌و گوزه‌رانی‌ خۆیان دابین‬ ‫بكه‌ن"‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )599‬سێشه‌ممه ‪2017/10/31‬‬

‫ئەو رۆژانەی نیشتمان‪ ،‬هی کەس نەبوو!‬ ‫لێبکەیتۆ‪ ..‬بیرت لێک����ردۆ بۆتناکرێ‪..‬‬ ‫کامەران سوبحان‬ ‫دوای ئەو هەمووەی بەسەرمهات ئەگەر‬ ‫ئێس����ە یەکێ لێم بپرس����ێ‪ ،‬ئەتوانی وە‬ ‫دەرزی چی����ای زەردە کونک����ەی؟‪...‬‬ ‫‪-١‬‬‫هەڤاڵ کوێستانی‪ ،‬شاعیر‌و پێشمەرگە‪ .‬ب����ێ بیرکردن����ەوە پێ����ی ئێ����ژم‪ :‬بەڵێ‬ ‫لە‌بیرەوەریی (ئەو رۆژانەی نیشتمان‪ ،‬هی ئەتوانم‪(!.‬ال‪)٤٣‬‬ ‫هەمووان بوو) چیرۆکە شاراوەکانی ئەو‬ ‫‪-٢‬‬‫رۆژانەمان ب����ۆ دەگیڕێتەوە کە بە‌خۆی‌و‬ ‫هاڕمۆنییەتێک لە‌گێڕانەوەکەدا هەیە‪،‬‬ ‫سەرێکی پڕ لە‌خەون‌و خولیاوە‪ ،‬بە‌خۆی‌و‬ ‫خەیاڵدانێک����ی گەورە بۆ ئازادیی خاک‌و ک����ە زۆر جار تێکەڵ����ە لە‌گێڕانەوەیەکی‬ ‫نەتەوەکەی‪ ،‬خ����ۆی‌و یادەوەرییەکانی‪ ،‬تەنزئامێ����ز‌و گاڵتەجاڕی����ی‌و هەندێجار‬ ‫لە‌ش����ارەوە دەچێت����ە ش����اخ‌و دەبێتە پێکەنیناویی‪ .‬ئەم ش����ێوازە لە‌گێڕانەوە‬ ‫پێش����مەرگە‪ .‬ل����ەم بیرەوەرییان����ەدا‪ ،‬بە‌گێڕانەوەی چیخۆفییانە ناو دەبرێت‪،‬‬ ‫پێچەوانەی زۆر لە‌بیرەوەرییەکانی تری بە‌زمانێکی تەنز‪ ،‬گوزارش����ت لە‌تاریکی‌و‬ ‫شۆڕش����ی کوردیی‪ ،‬هەردوو دیوە تاریک خەمەکانی مرۆڤ بکەیت‪ .‬کوێس����تانی‬ ‫وگەشەکانی ش����ۆڕش (نادادپەوەریی‪ ،‬زۆر لەسەر ئەم رەهەندە‪ ،‬کاری کردووە‪،‬‬ ‫مل ش����کاندنی یەکتر‪ ،‬دیل کووش����تن‪ ،‬لەدوای دیمەنە تراژیدی‌و غەمگینەکاندا‪،‬‬ ‫هاوسەنگەر‌و برا کووشتن)‌و زۆر سیمای دیمەنێکی گاڵتەئامیزی گێڕاوەتەوە‪ ،‬یان‬ ‫ناش����یرینی تری ئەو رۆژانە‪ ،‬بە‌زمانێکی بە‌زمانێکی وا نووس����راوەتەوە خوێنەر‬ ‫ن����ەرم‌و پڕ لە‌ئیس����تاتیکا‌و بێ الیەنانە‪ ،‬نەتوانێ لە‌روداوەکان دابڕێت‪.‬‬ ‫ڕوداوی بیرەوەرییەکان����ی ئەم کتێبە‪،‬‬ ‫بۆ خوێن����ەران دەگێڕێتەوە‪ !.‬جیاوازیی‬ ‫ئەم یاداشتانە‪ ،‬لە‌یاداشت‌و بیرەوەرییە ژیان����ی پێش����مەرگایەتی ش����اعیرێکە‬ ‫تەقلیدییەکانیت����ر‪ ،‬لە(زمانی گێڕانەوە‪ ،‬لە‌‪ ١٩٨5-١٩٧9‬گەرچی خۆی تا کۆتایی‬ ‫ئیستاتیکای وشەو چیرۆکەکانی رۆژانی س����اڵی ‪ ١٩٩٠‬پێش����مەرگە بووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫راب����ردوو‪ ،‬پانتایی خەی����اڵ‌و یاریکردن بیرەوەرییەکان����ی تا س����اڵی ‪ ١٩٨٥‬لەم‬ ‫لەگەڵ هۆش‌و یادەوەریی‪ ،‬بەستنەوەی بەرگەدا نووسیوەتەوە‪.‬‬ ‫کاتێ ئااڵی ش����ۆڕش جیا دەبێتەوە‪،‬‬ ‫روداوە غەمگین‌و ش����اراوەکانی شۆڕشی‬ ‫پارتیزانی‪ ،‬دوورکەوتنەوە لە‌ئەفسانەی بەرپرس����ە بااڵکانی یەکێت����ی‪ ،‬گومانی‬ ‫ئ����ەوەی لێدەک����ەن (ئااڵی ش����ۆڕش)‬ ‫خۆبە‌پاڵەوانکردن‪).‬‬ ‫ئەم����ە جگ����ە ل����ەوەی چەندی����ن بێ‪ .‬جارێ مام ج����ەالل بانگی دەکات‪،‬‬ ‫چیرۆک����ی ئەڤینداری����ی‌و بابەتی دوور نامەیەکی دەستوخەتی(مەال بەختیار‪،‬‬ ‫لە‌سیاس����ەت‌و ژیان‌و بیرەوەریی لەگەڵ شێخ عەلی‪ ،‬پشکۆ نەجمەدین)ی بەڕوودا‬ ‫چەندین نووس����ەر‌و هونەرمەندی کورد هەڵدەبڕێ‪ ،‬وەک ئەوەی س����ەری بیری‬ ‫دەنووسێتەوە‪ ،‬لەوانە(شێرکۆ بێکەس‪ ،‬نهێنییەکی گەورەی هەڵدابێتەوە‪ ،‬پەنجە‬ ‫مەزهەری خالقی‪ ،‬تایەر تۆفیق‪ ،‬لەتیف دەخاتە سەر هەر سێ ئیمزاکان‪ ،‬ئەوەتا‬ ‫هەڵم����ەت‪ ،‬عەبدولخال����ق مەع����روف‪ ،‬بە‌خەت‌و ئیمزای خۆیان دەڵێن‪(:‬بەرامبەر‬ ‫بە‌هەم����وو ئەو کاران����ەی دژ بە‌کۆمەڵە‌و‬ ‫مەدحەت کاکەیی‪..‬هتد)‪.‬‬ ‫لەنزیکەوە هاوڕێیەتی‌و بەس����ەرهات‌و یەکێتی کردوومانە‪ ،‬خۆم����ان بە‌خائین‬ ‫ملمالنێ‌و گرفتی سیاسی خۆی‪ ،‬لەگەڵ دەزانین‌و پەشیمانین‪)!..‬‬ ‫بە‌مام ج����ەالل دەڵێم‪ :‬تەنانەت ئەگەر‬ ‫چەندین کەسایەتی سیاسیی ئەو رۆژگارە‬ ‫بە‌زمانێک����ی دراماتیکی‌و ب����ەرز‌و نزمی خ����ەت‌و ئیمزاش هی‌ ئ����ەوان بێ‪ ،‬مادام‬ ‫تۆن‌و ریتم دەنووسێتەوە‪ .‬بەتایبەتیش لە‌ژێر ئەش����کەنجەو هەڕەشەی‌ کوشتندا‬ ‫لەگەڵ(مام جەالل‪ ،‬نەوشیروان مستەفا‪ ،‬پێیانک����راوە‪ ،‬هەم ئیعتباری‌ یاس����ایی‌‬ ‫شەهید ئارام‪ ،‬ئازاد هەورامی‪ ،‬فەرەیدون نیەو هەمی����ش دژی‌ ماف‌و ئازادییەکانی‌‬ ‫عەبدولق����ادر‪ ،‬مەال بەختی����ار‪ ،‬مەحمود مرۆڤە‪!.‬‬ ‫عوس����مان‪ ،‬م��ل�ازم عوم����ەر)‪ .‬جۆرێک‬ ‫مام ج���ەالل ه���ەر ئەوەن���دە گوێی‬ ‫پرس����یار‌و گوم����ان درووس����ت دەکات‪ ،‬لەوشەی یاس���ایی‌و مافی مرۆڤ دەبێ‪،‬‬ ‫خوێنەر هەس����تدەکات نووسیاریی ئەم دەبێتە گەواڵە هەورێ���ک لە‌هەڵچوون‌و‬ ‫بیرەوەرییان����ە‪ ،‬بە‌یەک ئاس����ت لە‌هەمو تووڕەیی‪( :‬ئەتوو یاس���ا‌و مافی مرۆڤ‬ ‫ئەو کەسانەوە وەستاوە‌و لەژێر چەتری فێری من دەکەی؟! ئەتوو لەوەتەی هەی‬ ‫ئایدۆلۆژیا دەرب����از بووەو هێندە خەمی ئاش���ی‪...‬هەمو ئەو شتانەش تا ئێستا‬ ‫نووس����ینەوەی راس����تییەکانییەتی‪ ،‬ئەو نووسیوتن‪ ،‬هەر هەموی دژی یەکێتی‌و‬ ‫راس����تییانەی خۆی بینیوویەتی‪ ،‬هێندە کۆمەڵە بون بە‌وتاری (ئاش���بەتاڵمان‬ ‫خەم����ی ئەوەی نەبووە ک����ێ لێی زوویر بە‌ئاش���بەتاڵ کرد)یش���ەوە‪ !.‬من هیچ‬ ‫دەبێ‌و کێ ئەم روداوانەی پیناخۆشە‪ !.‬ناڵێم‪ .‬هەر ش���تێکی تر بڵێم‪ ،‬قوڕەکە‬ ‫زۆرێ����ک ل����ەو روداو‌و چیرۆکان����ەش‪ ،‬خەستر دەکەم‪ .‬مام جەالل بە‌دەنگێکی‬ ‫بەهۆی کێش����ە ناوخۆییەکانی یەکێتی زۆر بەرز دەڵ���ێ‪ :‬هەقی ئەوەت هەیە‪،‬‬ ‫لەش����اخ‌و ملمالنێی ئ����ەو بااڵنە لەگەڵ هەر ئێستا بە‌قۆڵبەستراوی بتنێرمە کن‬ ‫یەکتری����ی رویانداوە‪ .‬کێش����ەی رادیۆ‌و هاوڕێ خائینەکانت‪ ...‬ش���وێنی تۆ الی‬ ‫دەزگای ناوەن����دی راگەیاندن‌و یەکێتی ئەوانە‪ ،‬نەک بەری مەرگە‪( )!.‬ال‪)٤٠١-‬‬ ‫نووس����ەرانی ک����ورد‌و ئۆرگانەکانی تری‬ ‫م���ن ئەگەرچی‌ لە‌ناخم���دا‪ ،‬دنیایەک‬ ‫یەکێت����ی ‪ .‬کێش����ەی ئااڵی ش����ۆڕش‌و لە‌هەڵوێس���تی‌ پاکانەی‌ م���ەال بەختیار‬ ‫دەرهاویشتەکانی‪ ،‬پریشکی ئەو کێشەیە ت���ووڕەم‪ ،‬تووڕەم ل���ەوەی‌ ئەو هەموو‬ ‫بۆ س����ەر کەس����انی تر‌و ب����ۆ ناوخۆیی ئەندام‌و کادیر‌و پێش���مەرگە دڵسۆزەی‌‬ ‫یەکێتی‪ ..‬هەمو ئ����ەم روداوانە‪ ،‬هەڤاڵ ئ���ەم‪ ،‬بەن���اوی‌ فک���ر‌و پرانس���یپەوە‪،‬‬ ‫کوێس����تانی بە‌تام‌و چێژێک����ی تایبەتی س���ەرگەردانی‌ ک���ردوون‪ ،‬ئێس���تا بۆ‬ ‫نووس����یوویەتییەوە‪ ،‬بە‌جۆرێک خوێنەر رزگارکردن���ی‌ کەوڵی‌ خ���ۆی‌‪ ،‬داوایان‬ ‫وا هەس����ت دەکات‪ ،‬رۆمانێکی مێژوویی لێ���دەکا‪(:‬دان بە‌هەڵەکان���ی‌ خۆیان���دا‬ ‫دەخوێنێتەوەو هەندێ جار سنوورەکانی بنێن‌و بگەڕێنەوە ناو ریزی‌ پیشمەرگە‌و‬ ‫نێوان واقیع‌و خەیاڵ‪ ،‬تێکەڵ بە‌هۆش����ی براکانیان لە‌یەکێتیدا‪).‬‬ ‫خوێنەر دەبن‪ ،‬لە‌ساتێکدا خوێنەر لە‌دوو‬ ‫(ئەمن پێمخۆش���ە گوێ لە‌ڕەخنەی‌‬ ‫ش����وێنی جیاوازە‪ ،‬شوێنێک ناوەڕاستی ئەوانە بگرم کە ماس���تاو نازانن‪ ).‬ئای‌‬ ‫هەش����تاکان لە‌ب����ەری (مەرگە‌و خڕەی کە لەو ش���ەوەی‌ س���اواندا‪ ،‬مام جەالل‬ ‫ناوزەنگ‌و قەرەداخ‌و یاخسەمەر‌و دەشتی ئەمەی‌ وت‪ ،‬چەند پێی‌ دڵخۆش بووم‪.‬‬ ‫کۆیە‌و هەولێ����ر‌و هەکاریی) ش����وێنێک بەخۆمم دەگووت خودایە شوکر‪ ،‬هێشتا‬ ‫سەردەمی ئێس����تایە‌و لەم چرکەساتەی سیاسیەک ماوە رەخنەی‌ پێ لەماستاو‬ ‫کە کتێبەکەی بەدەستەوەیە‌و روداوەکان خۆشتربێ‪)!.‬‬ ‫لەدیمەنێک���ی ت���ردا‪ ،‬گفتوگۆیەکی‬ ‫دەخوێنێتەوە‪!.‬‬ ‫ل����ەم بیرەوەرییان����ەدا‪ ،‬خەرمانێ����ک خۆی‌و نەوشیروان مستەفا بەم شێوە‬ ‫ووش����ەی نوێ����ی ک����وردی‪ ،‬ئەوان����ەی دەگێڕێتەوە‪( :‬لەئێوارەی دووەم رۆژی‬ ‫لەس����ەر زمان����ی گوندنش����ینان ل����ەو رادەس���تكردنی نامەكەمدا‪ ،‬نەوشیروان‬ ‫رۆژگارەدا بەکارهات����وون‪ ،‬جارێکی تر‌و مستەفا دەبینم‪ .‬بۆ كورتە پیاسەیەك‪،‬‬ ‫بە‌بەرگێکی ئیستاتیکاوە لەڕستەکانیدا بانگ���م دەكاتە س���ەربانی ب���ارەگای‬ ‫لەدایکدەبن����ەوە‪ .‬زۆرێک ل����ەو دیمەن‌و ناوەندی‪ .‬لە‌باسی راپۆرتەكەدا پێمدەڵێ‬ ‫بەسەرهاتانەی دەیگێڕێتەوە‪ ،‬کارەکتەری كە فەرامۆشی كەم‌و سەری خۆمی پێوە‬ ‫ناوچە جیاوازەکانی کوردستانی تێدایە‪ ،‬نەیەشێنم‪ .‬بایی جگەرە داگیرساندنێك‬ ‫لە‌گێڕانەوەی هەر روداوێک لەسەر زمانی دەوەس���تێ‪ .‬دواتر دەچێتە س���ەر ئەو‬ ‫هەر کەسێ‪ ،‬ئەو کەس����ە خۆی دەبێت بابەتەی خۆی دەیەوێ قس���ەی لەسەر‬ ‫بە‌گێڕەرەوەو روداوەکە بە‌زمانی ناوچە‌و بكا‪ .‬حەزدەك���ەم ی���ەك ئامۆژگاریت‬ ‫دیالکێتی خ����ۆی دەگێڕێتەوە‪ ،‬ئەمەش بك���ەم‪( :‬تۆ ش���اعیری‌و ئێم���ە لەناو‬ ‫تایبەتمەندییەک����ی ت����ری گێران����ەوەی كۆمەڵ���ەدا‪ ،‬تەنه���ا یەك ش���اعیرمان‬ ‫درامییانەی شانۆ‌و فیلمە سینەماییەکانە‪ ،‬هەیە‪ ،‬بەاڵم دەیان كادری سیاس���ی‌و‬ ‫کە سیناریست‌و دەرهێنەر کارەکتەرەکان رێكخستنمان هەن‪ .‬بەڕای من ئەكەی‪،‬‬ ‫ئازاد دەکەن‪ ،‬بە‌زمانی خۆیان گوزارشت تۆ هەر بەشاعیری بمێنەرەوە‌و هەقت‬ ‫لە‌ن����اخ‌و بیرکردنەوەکانی خۆیان بکەن‪ .‬بەس���ەر ناكۆكیەكانی بەین���ی ئێمەدا‬ ‫بۆ ئ����ەم بیرەوەرییان����ەش‪ ،‬هێندەی تر نەب���ێ‪ .‬خۆت مەكە بەت���ەرەف لەگەڵ‬ ‫هیچ الیەكماندا‪ .‬تۆ شاعیری هەمومان‬ ‫چێژی گێڕانەوە زیاتر دەکات‪.‬‬ ‫(ش����ۆڕش وەک دین وایە‪ ،‬ناوێ بیری ب���ە‪ ...‬ئەمە بۆ خۆت‌و ب���ۆ كۆمەڵە‌و‬

‫‪7‬‬

‫بینەر‌و ئەو شاش����ەیەیە کە س����ەیریی‬ ‫فیلمێک����ی مێژوویی دەکات‪ .‬گەر هۆش‌و‬ ‫یادەوەری����ی یارمەتی ب����دات‪ ،‬دەتوانێ‬ ‫دیمەنەکە بوەس����تێنێ‌و کەمێ لە‌ڕەنگ‌و‬ ‫وردەکاریی ئ����ەو توندوتیژیی‌و توڕەبونە‬ ‫زیاتر وردبێتەوە‪!.‬‬ ‫هەڤاڵ کوێس����تانی‪ ،‬بە‌وێنەی دیمەن‌و‬ ‫کەش����ی روداوەکان����دا ویس����توویەتی‬ ‫بەهەم����ان ش����ێوەی ش����یعرەکانی‪،‬‬ ‫بیرەوەرییەکانیشی پڕ لە‌وێنەی رەنگاو‬ ‫رەنگ ب����ن‪ .‬جیاوازییەکەی����ان ئەوەیە‪،‬‬ ‫وێن����ەی بیرەوەریی����ەکان‪ ،‬جواڵوت����ر‌و‬ ‫س����ینەمایی ترن‪ !.‬ئەمەش درێژکراوەی‬ ‫ئەو شێوازە نووس����ینەی کە لە‌کۆتایی‬ ‫حەفت����اکان کتێب����ی (ئاف����رەت‌و ژانی‬ ‫لەدایکبونێکی نوێ)ی پێ نووسی‪.‬‬ ‫ڕوداوی ن����او بیرەوەرییەکان‪ ،‬بەیەک‬ ‫ریت����م‌و هێڵ ن����اڕۆن‪ ،‬چەندێ باس����ی‬ ‫رەقی ش����اخ‌و تووندوتیژیی‌و کووشتن‌و‬ ‫ملمالنێ پارتیزانی����ە توندەکان دەکات‪،‬‬ ‫هێندەش دیمەنی ئەڤینداریی‌و ناس����کی‬ ‫دەنووسێتەوە‪(:‬چاوەکانی سەوز سەوز‪،‬‬ ‫لەسەوزایی گۆماویی ژێر سێبەری پەڵە‬ ‫داربییەکی چڕ س����ەوزترن‪ .‬پێس����تێکی‬ ‫کاڵ‌و تەنک‪ .‬لێوە ئاڵەکانی‪ ،‬لە‌چوزەوە‬ ‫رێواس����ی ت����ازە لەبەف����ر دەرهات����ووی‬ ‫الپاڵ����ی قەندی����ل دەچ����ن‪ .‬دەنگی ئەو‬ ‫لە‌هەمو مۆسیقایەک زیاتر چرای هەژان‬ ‫لە‌ناخم����دا هەڵدەکا‪ )!.‬ئەم����ە دیمەنی‬ ‫ساتی بینینی (کاڵێ)یە‪ ،‬ئەو رۆژگارەی‬ ‫پۆلێ پێش����مەرگە دۆڵی ش����اوریان لێ‬ ‫وون دەب����ێ‌و لە‌(کوێس����تانی مەک����ێ)‬ ‫س����ەردەردێنن‌و دەچنە رەش����ماڵەکەی‬ ‫ماڵ����ی کاڵێ‪ ،‬ئەو کیژە هەوارنش����ینەی‬ ‫دڵ����ی ئ����ەم پێش����مەرگە‌و ش����اعیرەی‬ ‫رفاندووەو بەو ش����ێوە ئیستاتیکییە ئەو‬ ‫دیمەنە دەگێڕێتەوە‪(.‬ال‪)١٥٧‬‬ ‫ل����ە ناس����ینی هەن����دێ کارەکتەریی ساڵوێكی گەرم‌و پیشاندانی رێزێكی زۆر‪،‬‬ ‫نووس����ەر‌و هونەرمەن����ددا‪ ،‬هێندەی تر وەسڵی پارەدان‌و پارەكە دەخەمە سەر‬ ‫زمانی نووس����ینەکەی پڕ لە‌تام‌و چێژتر مێزەكەی بەردەمی‪( :‬دەوام نەمایە‪ ،‬بڕۆ‬ ‫دەکات‪ .‬بەجۆرێک هەریەک لەو نووسەر‌و سپەینێ وەرەوە‪ .‬مامۆستا گیان‪ ،‬دەزانم‬ ‫هونەرمەندانە بە‌زمانی خۆیان‌و بە‌رەنگی زۆرماندووی‪ ،‬ب����ەاڵم من لە‌چوارقورنەوە‬ ‫خۆیان‪ ،‬لەم بیرەوەرییانەدا دەردەکەون‌و هات����ووم‪ .‬زۆر مەمن����ون دەب����م‪ ،‬ئەگەر‬ ‫چیرۆکی ئ����ەو س����اتەوەختەیان لەگەڵ پارەك����ەم لێوەرگری‪ .‬با ب����ۆ ئەو تۆزە‬ ‫ئیشە‪ ،‬ئیمش����ەو لە‌هەولێر نەمێنمەوە‪.‬‬ ‫هەڤاڵ کوێستانی دەگێڕنەوە‪.‬‬ ‫پێ����م گوت����ی دەوام نەمایە‪ .‬ش����ەوێش‬ ‫لە‌هەولێ����رێ دەمێنی����ەوە‪ ،‬نامێنی����ەوە‬ ‫‪-4‬‬‫خالق����ی‪ ،‬ئێران����ی بەجێهێش����ت‌و موش����كیلەی خۆت����ە‪ !.‬بە‌نائومێ����دی‌و‬ ‫بووبە‌میوانی یەكێتی‪ .‬بەتەمای سەفەری بە‌دڵێكی ش����كاوەوە‪ ،‬دەس����كی دەرگا‬ ‫بەریتانی����ا بوو‪....‬ش����ەوانیش‪ ،‬دوای دەس����ووڕێنم‌و دەمەوێ بچم����ە دەرێ‪.‬‬ ‫تەواوبونم‪ ،‬لە‌نووسینی وتار‌و شتەكانی پیاوێكی كەڵەگەتی چوارشانەی جامانە‬ ‫دیكەی رۆژانە‪ ،‬دەهاتە ژوورەكەم‪ .‬زۆرتر بەسەر‪ ،‬خۆی بە‌ژوورێدا دەكا‪ .‬مامۆستا‬ ‫گوێمان لە‌میوزیك دەگرت‪ ،‬یان باس����ی لەبەری هەڵدەس����تێ‌و فەرموو فەرمووی‬ ‫بەسەرهاتێك لە‌بەسەرهاتەكانی خۆی‌و دانیش����تنی لێدەكا‪ .‬كابرا وەسڵی پارە‬ ‫ئێران����ی دەكرد‪ .‬بەرلەوەش س����ەفەری دانەكەی وەردەگرێ‌و دەچێتە دەرەوە‪.‬‬ ‫ب����ەو خەیاڵەوە‪ ،‬مادام ئیش����ی ئەوی‬ ‫دەرەوە بكا‪ ،‬داوای نووسینی دوو پارچە‬ ‫هۆنراوەی لێكردم ب����ۆ ئەوەی بیانكاتە كرد‪ ،‬رەنگ����ە ئیش����ەكەی منیش بكا‪،‬‬ ‫گۆرانی‪...‬ئەدرەسی لەندەنیشی دامێ‪ ،‬تا دەگەڕێمەوە بەردەمی‌و بە‌ئەدەبەوە‪ ،‬پێی‬ ‫كەی نوسیمن بۆی رەوانەكەم‪ .‬پڕ بەدڵ دەڵێم‪ :‬مامۆستا گیان‪ ،‬بەڵكو ئیشەكەی‬ ‫حەزم دەكرد‪ ،‬بەو دەنگە سازگارەی ئەو‪ ،‬منیش راهی كەی‌و تووشی مانەوەی شەو‬ ‫گوێم لە‌هەست‌و سۆزە شیعریەكانی خۆم نەبم‪ .‬چم پێ گۆتی؟ پێم نەگۆتی دەوام‬ ‫بێ‪ ،‬بەاڵم وا رێكنەكەوت بیان نووسم‪ ...‬نەمایە؟ مامۆس����تا گیان‪ ،‬خۆ بۆ ئیشی‬ ‫رەنگ����ە هۆكارەکەش����ی‌ ئەوەبێ كە من ئ����ەو بەڕێ����زەش دەوام نەمابوو‪ !.‬لەوە‬ ‫قەت شیعرم لەس����ەر داوا نەنووسیوە‪ .‬قسان زیاتر نەكەی‪ .‬دەوام مایە نەمایە‪،‬‬ ‫ه����ەر لە‌هەمان ژوورداو س����اڵێك دواتر‪ ،‬مشكیلەی تو نیە‪ ،‬ئەو دۆستمە‪ .‬دەوام‬ ‫یەك لە‌فەرماندە سەربازییەكان‪ ،‬داوای هەب����ێ یان نەبێ ل����ۆی دەكەم‪ .‬لێرەش‬ ‫لە‌شێركۆ بێكەس كرد‪ ،‬شیعرێكی لەسەر نەب����ێ‪ ،‬دەچمە مارێی����ان‪ ).‬بەبێدەنگی‬ ‫فاڵنە داس����تان بۆ بنووس����ێ‪ ...‬ئەویش ژوورەك����ەی‌ بە‌جێدەهێڵ����م‪ .‬لە‌ترس����ی‬ ‫لە‌وەاڵمدا ووتی‪" :‬کاکە من خەیات نیم‪ ،‬ئەوە نەبێ‪ ،‬بەیانی دووبارە ئیش����م تێی‬ ‫دەكەوێت����ەوە‪ ،‬پێی دەڵێم‪ :‬ش����ەرت بێ‬ ‫شاعیرم‪!.‬‬ ‫بەدەم نووس����ینی وتارێك����ەوە‪ ،‬گوێم قەت جارێكی تر گ����وێ لە‌گۆرانیەكانت‬ ‫لە‌گۆرانیەكان����ی خالقی گرت����ووە‪ .‬دێتە نەگرمەوە‪( !.‬ال ‪)262‬‬ ‫ژوورێ‪ ،‬ه����ەر لەگەڵ بیس����تنی دەنگی‬ ‫خۆی����دا دەڵ����ێ‪( :‬بوەخش����ە‪ ،‬دەكرێ‬ ‫نەوارێكی تر بنێیت����ە بان زەبتەکە؟ بۆ‬ ‫كاك مەزهەر‪ ،‬مەگەر تۆ حەزت لە‌دەنگی‬ ‫خۆت نی����ە؟! مەس����ەلەكە خۆش هاتن‬ ‫نیە‪ .‬ترسی‌ ئەوەم هەس‪ ،‬ئێسا یەكێک‬ ‫ل����ەو رەفیقانەی‌ مەقەڕ‪ ،‬بێتە ناو‌و لە‌دڵ‬ ‫خۆیا بێژێ "تواشا تواشا‪ ،‬چەنێ ئاشق‬ ‫سەدای‌ خۆیەسی‪( !.‬ال‪)267‬‬ ‫لەبەش����ێکی تری گێڕان����ەوەدا‪ ،‬دوای‬ ‫نووس����ینەوەی دەیان دیمەنی سیاسی‌و‬ ‫پارتیزانی����ی‪ ،‬یاری����ی ب����ە‌کات دەکات‌و‬ ‫دەمانگەڕێنێت����ەوە بۆ س����اڵی ‪‌١٩٧٥‬و‬ ‫چیرۆکێک����ی تەنزئامێزی خ����ۆی‌و تایەر‬ ‫تۆفیقی هونەرمەند دەگێڕێتەوە‪.‬‬ ‫(لەپۆلی شەش����ی ئامادەیی بووم‪ ،‬بۆ‬ ‫نوێكردنەوەی سااڵنەی ئۆتۆمبیلەكەمان‪،‬‬ ‫لە‌بەڕێوەبەرایەتی پۆلیس����ی هاتووچۆی‬ ‫هەولێرب����وو‪ .‬دەوام خەریك����ە ب����ەرەو‬ ‫كۆتای����ی دەچ����ێ‪ .‬ه����ەر ئەوەن����دەم‬ ‫ماوە پارەكە رادەس����تكەم‌و س����ااڵنەكە‬ ‫وەرگرم����ەوە‪ .‬ژووری ژمێری����ار لە‌قاتی‬ ‫س����ەرەوەیە‪ .‬بەڕاك����ردن بە‌قادرمەكاندا‬ ‫سەردەكەوم‪ .‬دەرگای ژوور دەكەمەوە‪،‬‬ ‫بەدیمەنی پش����ت مێزی مامۆستا تایەر‬ ‫تۆفیق‪ ،‬دنیایەك خۆشحاڵ دەبم‪ .‬دوای‬

‫شۆڕش وەک دین‬ ‫وایە‪ ،‬ناوێ بیری‬ ‫لێبکەیتۆ‪ ..‬بیرت‬ ‫لێکردۆ بۆت ناکرێ‪..‬‬ ‫دوای ئەو هەمووەی‬ ‫بەسەرمهات ئەگەر‬ ‫ئێسە یەکێ لێم‬ ‫بپرسێ‪ ،‬ئەتوانی‬ ‫وە دەرزی چیای‬ ‫زەردە کونکەی؟‪...‬‬ ‫بێ بیرکردنەوە پێی‬ ‫ئێژم‪ :‬بەڵێ ئەتوانم‬

‫هەڤاڵ کوێستانی‬

‫من ئەگەرچ ‌ی‬ ‫لە‌ناخمدا‪ ،‬دنیایەک‬ ‫لە‌هەڵوێستی‌ پاکانەی‌‬ ‫مەال بەختیار تووڕەم‬ ‫تووڕەم لەوەی‌ ئەو‬ ‫هەموو ئەندام‌و کادیر‌و‬ ‫پێشمەرگە دڵسۆزەی‌‬ ‫ئەم‪ ،‬بەناوی‌‬ ‫فکر‌و پرانسیپەوە‬ ‫سەرگەردانی‌ کردوون‬ ‫ئێستا بۆ رزگارکردنی‌‬ ‫کەوڵی‌ خۆی‌‪،‬‬ ‫داوایان لێدەکا‪ :‬دان‬ ‫بە‌هەڵەکانی‌ خۆیاندا‬ ‫بنێن‌و بگەڕێنەوە ناو‬ ‫ریزی‌ پیشمەرگە‌و‬ ‫براکانیان لە‌یەکێتیدا‬ ‫بۆ شۆڕش���یش باش���ترە‪ .‬من ئەمەت‬ ‫لە‌تەجرەب���ەی خۆم���ەوە پێئەڵێم‪ .‬من‬ ‫ئەگەر وەختی خۆی ئەو بیركردنەوەیەی‬ ‫ئێستام هەبووایە‪ ،‬هەر خەریكی كاری‬ ‫رۆژنامەوان���ی‌و ئەدەبی���ات ئەب���ووم‌و‬ ‫توخنی سیاس���ەت نەئەكەوتم‪ ...‬ئەوە‬ ‫تازە بۆ من درەنگە‪ ،‬بەاڵم بۆ تۆ هێشتا‬ ‫زووە‪ ).‬من ئەوەم وەک ئامۆژگارییەکی‌‬ ‫زۆر بەس���وود وەرنەگ���رت‪ .‬بۆیە زۆر‬ ‫بە‌متمانەیەکی‌ بێماناوە گووتم‪(:‬ئەگەر‬ ‫من كاری سیاس���ەت نەكەم‪ ،‬بۆ بووم‬ ‫بە‌پێش���مەرگە! خۆ ئەگ���ەر لێرە هەر‬ ‫خەریكی شیعربم‪ ،‬ناوشارم باشتربوو‪،‬‬ ‫لەوێ باشتر دەمتوانی پەرە بە‌توانای‬ ‫شیعریی خۆم بدەم‪)!.‬‬ ‫ئ���ەو رۆی‌و بەاڵم م���ن‪ ،‬زۆر درەنگ‬ ‫تێگەیشتم‪ ،‬ئەو راست‌و من هەڵەبووم‪.‬‬ ‫مەبەست هەرچیەك بووبێ‪ ،‬دواجار من‬ ‫قازانجم لێدەكرد‌و ناكۆكی‌و ملمالنێكانی‬ ‫ناو كۆمەڵەش‪ ،‬ئەوەندە سیاسەتیان‪،‬‬

‫لەبەرچاوان رەش نەدەكردم‪(.‬ال‪-١٩٨‬‬ ‫‪)١٩٩‬‬ ‫ل����ە پەڕەگرافێک����ی تردا س����ەبارەت‬ ‫بە‌کەس����ایەتی فەرەی����دون عەبدولقادر‪،‬‬ ‫روداوێ����ک بەش����ێوەی دیمەن����ی درامی‬ ‫فیلمێ����ک دەگێڕێت����ەوە‪( .‬جارێک مام‬ ‫جەالل‌و ش����ەهابی‌ ش����یخ ن����وری‌‪ ،‬داوا‬ ‫لە‌باڵوێ����زی چین لە‌بەغ����دا دەكەن كە‬ ‫س����ەفەرێكی چینیان ب����ۆ رێكخەن‪ ،‬تا‬ ‫چاویان بە(سەرۆك ماو)‌و سەركردایەتی‬ ‫پارت����ی كۆمۆنیس����تی چین����ی بكەوێ‪.‬‬ ‫ئەوان پەیمان دەدەن ئەو س����ەفەرەیان‬ ‫ب����ۆ رێکخ����ەن‪ ،‬مەرجی����ان ئەوەی����ە‬ ‫س����ەردانەکە زۆر نهێن����ی بێ‌و جگە لەو‬ ‫دوو کەسە کەسی تر نەزانێ‪ !.‬ئەمانیش‬ ‫پەیم����ان دەدەن‪ ،‬زۆر نهێن����ی بێ����ت‪!.‬‬ ‫پاش ماوەیەک مام ج����ەالل بەخەیاڵی‬ ‫وەرگرتنەوەی پاسەپۆرتی فیزا لێدراو‪،‬‬ ‫س����ەردانی س����ەفارەت دەكات‪ .‬ه����ەر‬ ‫کە م����ام ج����ەالل دەگاتە س����ەفارەت‪،‬‬ ‫پێیدەڵێن‪(:‬لەبەرئ����ەوەی ئێ����وە ئەهلی‬ ‫پاراس����تنی نهێن����ی نی����ن‌و بەكەڵك����ی‬ ‫پەیوەندی ئێمە نایەن‪ ،‬لەم ساتەشەوە‪،‬‬ ‫وابزانن كە ئێوە نە ئێمەتان دیوە‌و نەهیچ‬ ‫پەیوەندیەكیش لە‌نێوانماندا روویداوە‪)!.‬‬ ‫مام جەالل پێداگری لەسەر هۆكاری ئەو‬ ‫مەسەلەیە دەكات‪ ،‬پێی دەڵێن كەسێك‬ ‫لە‌برادەرانی‌ ئێ����وە بەناوی‌ (فەرەیدوون‬ ‫عەبدولق����ادر)ەوە هات����ووە‌و خۆی وەك‬ ‫دامەزرێن����ەر‌و ئەندامی س����ەركردایەتی‬ ‫كۆمەڵە ناساندوە‪ .‬داوای كردوە كە ڤیزا‬ ‫بخرێتە سەر پاسەپۆرتەكەی‪ ،‬ئەویش‌و‬ ‫ناویشی بخرێتە پاڵ دوو ناوەكەی ترەوە‬ ‫ب����ۆ ئەو س����ەفەرەی بەتەمان بۆ چینی‬ ‫بك����ەن‪ !.‬مام ج����ەالل‪ ،‬رووداوێکی‌ تری‌‬ ‫هاوشێوەی‌ لەسەر هەوڵی‌ درووستکردنی‌‬ ‫پەیوەن����دی‌‪ ،‬لەگەڵ میس����ردا گێڕایەوە‬ ‫ک����ە هەم����ان کاراکت����ەر‪ ،‬ئەویش����ی‌‬ ‫بەهەڵوەشانەوە داوە‪!.‬‬ ‫مام جەالل‪ ،‬دەیویست لەو گێڕانەوەیدا‬ ‫بڵێ‪ ،‬ئ����ەو زاتە کەخ����ۆی‌ بە‌بیرمەندی‌‬ ‫کۆمەڵەو ریشس����پیی‌ گروپی‌ زیندانیش‬ ‫دەزانێ‪ ،‬کەس����ێکە هەڵپەهەڵپی‌ زۆرە‌و‬ ‫زۆری����ش بە‌پەلەی����ە‪ ،‬ل����ەوەی‌ بەزوویی‌‬ ‫بەخواس����تە شەخسیەکانی‌ خۆی‌ بگات‪.‬‬ ‫(ال‪)٩٥-٩٤‬‬ ‫‪-3‬‬‫کەشی ئەم دیمەن‌و روداوە سیاسییە‬ ‫توندو پڕ لە‌هەڵچونان����ە‪ ،‬بە‌زمانێکی وا‬ ‫نوسراوەتەوە‪ ،‬نەس����تی خوێنەر تێکەڵ‬ ‫بەڕوداوەکان����ی ئ����ەو رۆژە دەکات‪،‬‬ ‫بەجۆرێک (کات) الی خوێنەر نامێنێ‪،‬‬ ‫لەچرکەساتێکی وەک ئێستادا کە کاتی‬ ‫روداوەکان نزیکەی ‪ ٣٣‬ساڵ تێپەڕیوە‪،‬‬ ‫بەاڵم هاڕمۆنییەتی وشە‌و گێڕانەوەکەی‪،‬‬ ‫خوێنەر وا هەس����ت دەکات روداوەکانی‬ ‫لەم رۆژگارە‌و لەم چرکەس����اتەدایە کە‬ ‫کتێبەی تێدا دەخوێنێتەوە‪ .‬یان نزیکی‬ ‫خۆی‌و روداوەکە‪ ،‬هێندەی نزیکی نێوان‬

‫نەوشیروان پێیوتم‪:‬‬ ‫من ئەگەر‬ ‫وەختی خۆی ئەو‬ ‫بیركردنەوەیەی‬ ‫ئێستام هەبووایە‬ ‫هەر خەریكی‬ ‫كاری رۆژنامەوانی‌و‬ ‫ئەدەبیات ئەبووم‌و‬ ‫توخنی سیاسەت‬ ‫نەئەكەوتم‬

‫‪8‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )599‬سێشه‌ممه ‪2017/10/31‬‬

‫له‌سویسرا گه‌ڕایه‌وه‌و له‌سلێمان ‌ی خۆی‌ كوشت‬

‫له‌دوای‌ به‌جێهێشتنی‌ نامه‌یه‌ك بۆ هاوسه‌ره‌كه‌ی‌ به‌فیشه‌كێك خۆی‌ ده‌كوژێت‬ ‫نوسراوه‌ ده‌ستنوس���ی‌ ئه‌وه‌ یان نا؟ وته‌ ‌ی‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫كه‌سوكاره‌كه‌ش��� ‌ی وه‌رگی���راوه‌‌و گومانیان‬ ‫له‌كه‌س نی‌یه‌ تا ئێس���تا نازانن كوڕه‌كه‌یان‬ ‫له‌گه‌ڕه‌كی‌ به‌ختیاری‌ شاری‌ سلێمان ‌ی‬ ‫پیاوێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 30‬ساڵ له‌دوا ‌ی نوسین ‌ی بۆچ��� ‌ی خ���ۆ ‌ی كوش���توه‌‪ ،‬لێكۆلین���ه‌و‌ه‬ ‫به‌رده‌وامه‌"‪.‬‬ ‫نامه‌یه‌ك بۆ هاوسه‌ره‌كه‌ی‌ به‌فیشه‌كێك‬ ‫وتیش���ی‌ "كه‌س���ی‌ خۆكوژ به‌ناو ‌ی هێمن‬ ‫خۆی‌ ده‌كوژێت‪.‬‬ ‫فه‌ریقه‌‪ ،‬دانیش���تو ‌ی گه‌ڕه‌ك��� ‌ی به‌ختیاریی ‌ه‬ ‫كاتژمێر ‪ 12:30‬خوله‌ك��� ‌ی به‌یانی‌ رۆژ ‌ی له‌ش���اری‌ س���لێمانی‌ ژیانی‌ هاوس���ه‌رگیر ‌ی‬ ‫دو ش���ه‌مم ‌ه ‪ 2017/10/23‬پیاوێك ‌ی ته‌مه‌ن پێكهێن���اوه‌ خاوه‌نی‌ دو منداڵه‌و پیش���ه‌ ‌ی‬ ‫‪ 30‬س���اڵ به‌ناوی‌ هێمن فه‌ریق له‌گه‌رماو ‌ی كاسپه‌‪ ،‬به‌وته‌ ‌ی كه‌س���وكاره‌كه‌ی‌ ماوه‌یه‌ك‬ ‫ماڵی‌ خۆیاندا به‌فشه‌كێكی‌ ده‌مانچ ‌ه ك ‌ه به‌ر پێش ئێس���تا له‌واڵت���ی‌ سویس���را ژیاوه‌و‬ ‫ئه‌وه‌ن���ده‌ نابێت هاتۆته‌وه‌ كوردس���تان ك ‌ه‬ ‫سه‌ری‌ كه‌وتوه‌ خۆی‌ ده‌كوژێت‪.‬‬ ‫وته‌بێژ ‌ی پۆلیس���ی‌ پارێزگاری‌ سلێمانی‌‪ ،‬باری‌ دارای ‌ی زۆر باش���بوه‌ كێش���ه‌ ‌ی له‌گه‌ڵ‬ ‫نه‌قی���ب س���ه‌ركه‌وت ئه‌حم���ه‌د به‌ئاوێنه‌ ‌ی كه‌س نه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫كه‌یوان پ���ورزای‌ هێمن‪ ،‬له‌باره‌ ‌ی مه‌رگ ‌ی‬ ‫راگه‌یاند "لێكۆلینه‌وه‌ له‌ڕوداوه‌ك ‌ه به‌رده‌وامه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و نامه‌یه‌ی‌ خ���ۆ كوژه‌ك ‌ه نوس���یویه‌ت ‌ی پورزاكه‌یه‌و‌ه وت ‌ی "ئه‌و به‌یانیه‌ له‌س���ه‌ر كار‬ ‫له‌الی‌ هێزه‌كانی‌ پۆلیس���ه‌ ت���ا بزانین ئه‌و بوم ته‌له‌فونی���ان بۆ كردم‌و وتی���ان وه‌ر‌ه‬

‫هێمن خۆی‌ كوش���توه‌‪ ،‬ك ‌ه م���ن قه‌ت له‌و‬ ‫ب���اوه‌ڕه‌دا نه‌بوم چونك���ه‌ زۆركات چاومان‬ ‫به‌یه‌ك ده‌ك���ه‌وت‌و قس���ه‌مان ده‌كرد‪ ،‬ئه‌و‬ ‫هیچ خه‌ف��� ‌هت‌و مه‌راقێك به‌ڕوخس���اریه‌و‌ه‬ ‫به‌د ‌ی نه‌ده‌كرا‌و له‌گ���ه‌ڵ هیوای‌ برای‌ كار ‌ی‬ ‫كۆمپانیا ‌ی ده‌كرد"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "تا من فریاكه‌وتم بگه‌مه‌ ماڵ ‌ی‬ ‫هێم���ن‪ ،‬ته‌رمه‌كه‌ی���ان ره‌وانه‌ ‌ی پزیش���ك ‌ی‬ ‫دادوه‌ری‌ كردبو تا پش���كنین بۆ الشه‌كه‌ ‌ی‬ ‫بكرێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌وكات هێزه‌كان��� ‌ی پۆلی���س‬ ‫گه‌ش���تبونه‌ س���ه‌ر روداوه‌كه‌‪ ،‬ته‌رمه‌كه‌یان‬ ‫ره‌وانه‌ی‌ پزیش���كی‌ دادوه‌ری‌ كردبو له‌دوا ‌ی‬ ‫دو كاتژمێر له‌پزیش���كی‌ دادوه‌ر ‌ی سلێمان ‌ی‬ ‫ته‌رمه‌ك���ه‌ی‌ هێمنم���ان وه‌رگرت���ه‌وه‌ ك��� ‌ه‬ ‫فیش���ه‌كێك به‌ر س���ه‌ری‌ كه‌وتبو مێشك ‌ی‬ ‫ته‌قاندبو"‪.‬‬ ‫كه‌یوان ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد هێمن له‌دوا ‌ی‬

‫خۆی‌ ته‌نها نامه‌یه‌ك ‌ی بۆ به‌جێهێشتون‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "ئه‌و به‌یانی ‌ه هێمن پێش ئه‌وه‌ی‌ خۆ ‌ی‬ ‫بكوژێت له‌نامه‌یه‌كدا نوس���یویه‌تی‌ كه‌ هیچ‬ ‫كه‌سێك ده‌ست ‌ی نی ‌ه له‌كوشتنمدا به‌ده‌ست ‌ی‬ ‫خۆم كۆتای���م به‌ژیان ‌ی خۆم هێناوه‌‌و بێزارم‬ ‫له‌ژی���ان‪ ،‬ئێم���ه‌ وه‌ك كه‌س���وكاری‌ هێمن‬ ‫به‌داخه‌وه‌ین نازانین بۆچی‌ خۆ ‌ی كوشت!"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌و چه‌ند رۆژه‌ ‌ی پرس���ه‌كه‌یدا‬ ‫كه‌م تا زۆر قس ‌ه له‌سه‌ر ئه‌و روداوه‌ كراوه‌‪،‬‬ ‫هیوای‌ برای‌‌و هاوس���ه‌ره‌كه‌ی‌‌و كه‌س���وكارو‬ ‫خزمان هه‌رچه‌نده‌ بی���ر ده‌كه‌ینه‌و‌ه نازانین‬ ‫بۆچی‌ خ���ۆی‌ كوش���توه‌‪ ،‬ق���ه‌رزار نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫كێش���ه‌ ‌ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌ی نه‌بوه‌‪ ،‬باری‌ ده‌رون ‌ی‬ ‫زۆر جێگی���ر ب���وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ ‌ی هه‌ب���و له‌گه‌ڵ‬ ‫مردن���ی‌ خۆی‌ بردیه‌ ژێر گڵ‪ ،‬كه‌س نه‌یزان ‌ی‬ ‫له‌سه‌رچی‌ خۆی‌ كوش���ت مه‌گه‌ر له‌و دونیا‬ ‫بزانین بۆچ ‌ی خۆی‌ كوشتوه‌"‪.‬‬

‫هاوڕێیه‌ك��� ‌ی گیانی‌ به‌گیان��� ‌ی هێمن‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫له‌س���اڵ ‌ی هه‌شتاكانی‌ س���ه‌ده‌ی‌ رابردوه‌و‌ه‬ ‫پێك���ه‌وه‌ هاوڕێ���ن‌و ماڵه‌كانی���ان له‌ی���ه‌ك‬ ‫گه‌ڕه‌دایه‌‪ ،‬له‌مباره‌وه‌ وت ‌ی "س��� ‌ێ رۆژ پێش‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هێمن خ���ۆی‌ بكوژێت پێكه‌وه‌ بوین‬ ‫له‌ن���او ب���ازاڕ ‌ی به‌ختیاری‌‪ ،‬هێمن قس���ه‌ ‌ی‬ ‫ده‌كردو پێده‌كه‌ن ‌ی هیچ باس‌و خواس���تێك ‌ی‬ ‫نامۆ له‌قسه‌كانیدا به‌دی‌ نه‌ده‌كرا"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "هێمن كێشه‌ ‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌ نه‌بو‪،‬‬ ‫خێزانێكی‌ زۆر بێده‌نگ بون كێش���ه‌یان بۆ‬ ‫كه‌س نه‌بو‪ ،‬قه‌ت نه‌مبینیوه‌ رۆژێك له‌ڕۆژان‬ ‫كه‌س���ێك خراپه‌ی‌ بڵێت ك���ه‌ زۆركات من‬ ‫بیركردن���ه‌وه‌‌و خه‌فه‌تێك���م هه‌بوای ‌ه هێمن‬ ‫دڵنه‌وایی‌ ده‌كردم‌و قس���ه‌ی‌ ب���ۆ ده‌كردم‌و‬ ‫ده‌یوت بێزار مه‌بە‌ئه‌م قۆناغه‌ش تێده‌په‌ڕێت‪،‬‬ ‫كه‌چ���ی‌ نازانم بۆ له‌پر خۆی‌ كوش���ت زۆر‬ ‫سه‌یرم لێدێت"‪.‬‬

‫ئه‌و به‌یانیه‌ هێمن پێش‬ ‫ئه‌وه‌ ‌ی خۆ ‌ی بكوژێت‬ ‫له‌نامه‌یه‌كدا نوسیویه‌ت ‌ی‬ ‫ك ‌ه هیچ كه‌سێك ده‌ست ‌ی‬ ‫نی ‌ه له‌كوشتنمدا به‌ده‌ست ‌ی‬ ‫خۆم كۆتایم به‌ژیان ‌ی خۆم‬ ‫هێناوه‌‌و بێزارم له‌ژیان‬

‫له‌سه‌ر ده‌ست شكاندنه‌وه‌ی‌ ئۆتۆمبیل دو هاواڵتی‌ ده‌كوژرێن‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫كاتژمێر ‪ 11:15‬خوله‌كی‌ به‌یانی‌ رۆژی‌‬ ‫دو شه‌ممه‌ ‪ 2017/10/23‬له‌سه‌ر ده‌ست‬ ‫شكانه‌وه‌ی‌ ئۆتۆمبیل بۆ سه‌ر یه‌كتری‌‪،‬‬ ‫پیاوێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 38‬ساڵ به‌ناوی‌ رێبوار‬ ‫حه‌س ‌هن‌و كه‌سێكی‌ دیكه‌ به‌ناوی‌ سه‌الم‬ ‫شه‌ریف ته‌مه‌ن ‪ 27‬ساڵ له‌ناو بازاڕی‌‬ ‫شاری‌ سلێمانی‌ له‌ته‌نیشت مزگه‌وتی‌‬ ‫خانه‌قا به‌فیشه‌ك ده‌كوژرێن‪.‬‬ ‫رێباز‪ ،‬پورزای‌ رێبوار له‌باره‌ی‌ كوژران ‌ی‬ ‫پورزاكه‌ی‌ وتی‌ "ئه‌و به‌یانییه‌ من له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫شار سه‌رقاڵی‌ كاری‌ رۆژانه‌م بوم له‌الیه‌ن‬ ‫خزمێكی‌ نزیكمه‌وه‌ ئاگادار كرام كه‌ شه‌ڕه‌‬ ‫ته‌قه‌ رویداوه‌ له‌نێوان رێبوارو كه‌س����ێكی‌‬ ‫دیك����ه‌دا له‌نزیك مزگه‌وتی‌ خانه‌قا له‌ناو‬ ‫بازاڕی‌ شاری‌ سلێمانی‌ ریبوار به‌سه‌ختی‌‬ ‫بریداره‌ تا فریای بكه‌وین‪ ،‬كاتێك گه‌شتینه‌‬ ‫ئه‌و جێگه‌یه‌ی‌ رێبوار شه‌ڕه‌كه‌ی‌ لێكردبو‪،‬‬ ‫هێزه‌كان����ی‌ پۆلیس له‌جێگ����ه‌ی‌ روداوه‌كه‌‬ ‫بون ش����ه‌ڕه‌كه‌ كۆتای‌ هاتب����و ریبواریان‬ ‫ره‌وان����ه‌ی‌ نه‌خۆش����خانه‌ كردب����و كاتێك‬

‫گه‌ش����تمه‌ نه‌خۆش����خانه‌ به‌ر نه‌ده‌كه‌وت‬ ‫خزم‌و كه‌س����وكار كۆببونه‌وه‌ پزیشكه‌كان‬ ‫چه‌ن����د كاتژمێرێكیان بۆ م����ان‌و نه‌مانی‌‬ ‫رێب����وار داناب����و‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‌ س����ه‌ختی‌‬ ‫برینه‌كه‌ی����ه‌وه‌ رێبوار گیانی‌ له‌ده‌س����تداو‬ ‫نه‌ژیا دواتر ته‌رمه‌كه‌یان ره‌وانه‌ی‌ پزیشكی‌‬ ‫دادوه‌ری‌ سلێمانی‌ كرد بۆ پشكنین"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ڕێبوار چه‌ند س����اڵێك پێش‬ ‫ئێس����تا كێش����ه‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌ هه‌ب����وه‌‬ ‫به‌هاوكاری‌ خزم‌و كه‌س����وكار چاره‌سه‌ری‌‬ ‫كێشه‌كه‌ی‌ بۆ چاره‌س����ه‌ر كرابو ئه‌و هیچ‬ ‫كێشه‌یه‌كی‌ نه‌بوه‌ رۆژانه‌ به‌كاروبارو ژیانی‌‬ ‫خۆیه‌وه‌ س����ه‌رقاڵ بو‪ ،‬له‌ڕێ����گادا ریبوارو‬ ‫ئه‌و كه‌س����انه‌ی‌ دیك����ه‌ ئۆتۆمبیله‌كانیان‬ ‫ش����كاندۆته‌وه‌ سه‌ر یه‌كتر كه‌ هه‌ر دوكیان‬ ‫ئۆتۆمبیلیان پێبوه‌ دواتر كه‌ ده‌چنه‌وه‌ناو‬ ‫ب����ازاڕو به‌رده‌م مزگه‌وت����ی‌ خانه‌قا یه‌كتر‬ ‫ده‌بینه‌وه‌‌و ده‌بێته‌ ده‌نگه‌ دەنگیان‌و دواتر‬ ‫میل����ی‌ ده‌مانچه‌ له‌یه‌كتر راده‌كێش����ن كه‌‬ ‫كوژراوه‌كان ته‌نها خۆی����ان نابن له‌هه‌ردو‬ ‫الیان چه‌ند كه‌س����ێكیان له‌گ����ه‌ڵ ده‌بێت‬ ‫په‌الم����اردان دروس����ت ده‌بێ����ت دوا جار‬ ‫رێبوارو كه‌سێكی‌ تر ده‌كوژرێن"‪.‬‬

‫كوڕ ئه‌و كوڕه‌بو خۆ ‌ی‬ ‫بشارێته‌وه‌‪ ،‬هه‌رچ ‌ی‬ ‫هه‌ڵده‌ستا ته‌قه‌ ‌ی ده‌كرد‬ ‫له‌كات ‌ی ته‌قه‌كاندا دوكه‌س‬ ‫برینداربون ناو دوكان‌و‬ ‫سه‌ر شۆسته‌و شه‌قامه‌ك ‌ه‬ ‫خه‌ڵتانی‌ خوێن ببون‬ ‫ش����ێركۆ كه‌سیی‌ نزیكی‌ س����ه‌الم‪ ،‬وت ‌ی‬ ‫"ئێم����ه‌ نازانین خه‌تای‌ رێب����وار بوه‌ یان‬

‫له‌تاو حه‌شدی‌ شه‌عب ‌ی لەكه‌ركوك‬ ‫هه‌ڵهات‌‌و لەسلێمان ‌ی كوژرا‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫باوكی‌ دو منداڵ‪ ،‬كه‌ ماوه‌ی‌ حه‌وت رۆژ‬ ‫ده‌بو له‌شاری‌ كه‌ركوكه‌وه‌ هه‌ڵهاتبو بۆ‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬سه‌رله‌به‌یانی‌ رۆژی‌ شه‌مم ‌هی‌‬ ‫رابردو له‌به‌رده‌م ماڵه‌كه‌یدا له‌گه‌ڕه‌كی‌‬ ‫راپه‌ڕین به‌ده‌ستڕێژی‌ گولله‌ كوژرا‪.‬‬ ‫مه‌ریوان‪ ،‬ئه‌و به‌یانی ‌هی‌ (هـ‪ .‬س) ده‌كوژرێت‬ ‫له‌ب����ه‌رده‌رگای‌ ماڵ����ی‌ خۆیان ب����وه‌ كه‌چه‌ند‬ ‫هه‌نگاوێ����ك له‌ماڵی‌ (هـ‪ .‬س) دوره‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"ئه‌و به‌یانیه‌ چاوه‌ڕی‌ هاورێیه‌كم بوم به‌ناوی‌‬ ‫( ق ش ) ئه‌وه‌نده‌م زانی‌ ماتۆڕێكی‌ دو تایی‌‬ ‫له‌وس����ه‌ری‌ كۆاڵنه‌كه‌وه‌ ده‌ركه‌وت كه‌ سێكی‌‬ ‫به‌س����ه‌ره‌وه‌ بو له‌و كاته‌شدا (هـ‪ .‬س) چه‌ند‬ ‫هه‌نگاوێ����ك له‌ماڵی‌ خۆی����ان دوركه‌وتبوه‌‌وەو‬ ‫ده‌ڕۆشت ئه‌وه‌نده‌مزانی‌ ماتۆڕ سواره‌كه‌ چه‌ند‬ ‫گوڵه‌یه‌كی‌ ته‌قاندو (هـ‪ .‬س) كه‌وت كه‌ كه‌س‬ ‫نه‌یده‌وێرا لێی‌ نزیك بێته‌وه‌ به‌ده‌مدا له‌س����ه‌ر‬ ‫زه‌ویه‌كه‌ كه‌وتبو"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ل����ه‌دوای‌ ته‌ق����ه‌كان‌و چه‌ن����د‬ ‫ده‌قه‌یه‌كی‌ پێچ����و خه‌ڵكی‌ كۆبن����ه‌وه‌ چه‌ند‬ ‫كه‌س����ێك له‌و چوار ده‌وره‌ له‌(هـ‪ .‬س) نزیك‬ ‫بونه‌وه‌ كه‌ خوێنی‌ لێ ده‌ڕۆشت‌و شان‌و سنگی‌‬ ‫خه‌ڵتانی‌ خوێن ببون خوێن س����ه‌ر زه‌ویه‌كه‌ی‌‬ ‫سوركردبو له‌وكاته‌دا هاوسه‌ره‌ك ‌هی‌ (هـ‪ .‬س)‬ ‫په‌یداب����و له‌هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌دابوی����ن بیگه‌یه‌نینه‌‬ ‫نه‌خۆشخان ‌هی‌ فریاكه‌وتن كه‌به‌هۆی‌ سه‌خستی‌‬ ‫برینه‌كه‌یه‌وه‌ له‌هۆش خۆی‌ چوبو‪ ،‬هێزه‌كانی‌‬ ‫پۆلیس گه‌ش����تنه‌ ئه‌و ش����وێنه‌ی‌ (هـ‪ .‬س)‬ ‫ته‌قه‌كانی‌ لێكراو دواتر ئۆتۆمبێلی‌ فریاكه‌وتن‬ ‫هات‌و ره‌وان ‌هی‌ نه‌خۆشخانه‌یان كرد‌و ده‌ستیان‬ ‫كرد به‌لێكۆڵینه‌وه‌ له‌ڕوداوه‌كه‌"‪.‬‬ ‫لوقمان كه‌ دی����واری‌ ماڵه‌كانیان پێكه‌وه‌یه‌‬

‫هاواڵتیان به‌هۆی‌ نه‌بون ‌ی‬ ‫هۆشیاری‌‌و ناڕۆشنبیریان‬ ‫كێشه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانیان‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ چه‌كه‌وه‌‬ ‫چاره‌سه‌ر ده‌كه‌ن‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌م دۆخه‌ی‌‬ ‫ئێستادا كه‌سانێك‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ناته‌ندروست له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی‌‬ ‫كێشه‌كانیان په‌نا ده‌به‌نه‌‬ ‫به‌ر چه‌ك‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ماڵی‌ (ه����ـ‪ .‬س) ‪ ،‬وت����ی‌ "هه‌ر ئه‌و‬ ‫رۆژه‌ (هـ‪ .‬س) به‌هۆی‌ سه‌ختی‌ برینه‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫له‌نه‌خۆشخانه‌ گیانی‌ له‌ده‌ستدا دواتر خێزان‌و‬ ‫دو منداڵكه‌ی‌ كه‌ دانیشتوی‌ شاری‌ كه‌ركوكن‬ ‫ته‌له‌فونیان كرد بۆ كه‌س����وكاری‌ (هـ‪ .‬س)‌و‬ ‫خزمه‌كانیان هاتن به‌هانایانه‌وه‌‌و گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌‬

‫بۆ شاری‌ كه‌ركوك تا ئێستا نه‌گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌ بۆ‬ ‫ماڵه‌كه‌یان له‌سلێمانی‌ ره‌نگه‌ هه‌ر نه‌گه‌ڕێنه‌وه‌‬ ‫كه‌ماوه‌ی‌ حه‌وت رۆژ ده‌بو هاتبونه‌ ئه‌و گه‌ڕه‌كه‌‬ ‫خێزانێكی‌ زۆر بیده‌نگ بون كێشه‌یان له‌گه‌ڵ‬ ‫كه‌س نه‌بو هاوسه‌رەكه‌ی‌ (هـ‪ .‬س) ده‌یگوت‬ ‫له‌تاو حه‌ش����دی‌ ش����ه‌عبی‌‌و دۆخی‌ كه‌ركوك‌و‬ ‫هاتوین ت����ا ژیان����ی‌ خۆم����ان‌و مداڵه‌كانمان‬ ‫پارێزراوبێت ب����ه‌اڵم به‌داخه‌وه‌ كه‌س نه‌یزانی‌‬ ‫(هـ‪ .‬س) بۆچی‌ كوژرا ئه‌و كه‌س����انه‌ی‌ (هـ‪.‬‬ ‫س) یان كوشت كێ‌ بون"‪.‬‬ ‫وته‌بێ����ژی‌ پۆلیس����ی‌ ق����ه‌زاو ناحیه‌كان����ی‌‬ ‫پارێزگای‌ س����لێمانی‌ رائی����د ئیقباڵ محه‌مه‌د‬ ‫به‌ئاوێن ‌هی‌ راگه‌یاند "كاتژمێر ‪ 11:20‬خوله‌كی‌‬ ‫به‌یان���� ‌ی پیاوێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 23‬س����اڵ به‌ناوی‌‬ ‫(هـ‪ .‬س) له‌به‌رده‌م����ی‌ ماڵه‌كه‌یدا له‌گه‌ڕه‌كی‌‬ ‫راپه‌ڕینی‌ شاری‌ سلێمانی‌ به‌چوار فیشه‌ك كه‬ ‫‌به‌ر سنگ‌و ش����انی‌ ده‌كه‌وێت گیان له‌ده‌ست‬ ‫دا"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "كوژراوه‌كه‌ دانیش����توی‌ ش����اری‌‬ ‫كه‌ركوكه‌‪ ،‬به‌هۆی‌ ئه‌و دۆخه‌ی‌ روی‌ له‌ش����اری‌‬ ‫كه‌رك����وك كردبو ماو‌هی‌ چه‌ند رۆژێك ده‌بێت‬ ‫هاتۆته‌ ش����اری‌ س����لێمانی‌ تا ئێستا نازانرێت‬ ‫بۆچی‌ كوژراوه‌ وت ‌هی‌ هاوسه‌رەك ‌هی‌ وه‌رگیراوه‌‬ ‫ك����ه‌ ده‌ڵێت كێش����ه‌یان له‌گه‌ڵ ك����ه‌س نیه‌‪,‬‬ ‫په‌ڕاوی‌ یاس����ای‌ ب����ۆ روداوه‌ك����ه‌ كراوه‌ته‌وه‌‬ ‫ته‌رمه‌كه‌ ره‌وانه‌ی‌ پزیش����كی‌ دادوه‌ری‌ كراوه‌‬ ‫لێكۆلینه‌وه‌ له‌ڕوداوه‌كه‌ ده‌ستی‌ پێكردوه‌"‪.‬‬ ‫ڕائید ئیقباڵ محه‌مه‌د ئاماژه‌ش����ی‌ به‌وه‌كرد‬ ‫هاواڵتی����ان به‌ه����ۆی‌ نه‌بون����ی‌ هۆش����یاری‌‌و‬ ‫ناڕۆش����نبیریان كێش����ه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانی����ان‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ چه‌كه‌وه‌ چاره‌سه‌ر ده‌كه‌ن به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌م دۆخه‌ی‌ ئێستادا كه‌سانێك به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ناته‌ندروس����ت له‌به‌رامبه‌ر چاره‌س����ه‌ركردنی‌‬ ‫كێشه‌كانیان په‌نا ده‌به‌نه‌ به‌ر چه‌ك"‪.‬‬

‫س����ه‌الم به‌اڵم ئه‌وه‌ن����ده‌ ده‌زان����م ده‌ڵێن‬ ‫به‌هۆی‌ ده‌ست ش����كانه‌وی‌ ئۆتۆمبیل بو‌ه‬ ‫بۆ س����ه‌ر یه‌كتری‌ ئایا ئ����ه‌و كاره‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫دهێنا مۆڕه‌و ده‌نگه‌ ده‌نگ‌و دواجار میلی‌‬ ‫ده‌مانچه‌ له‌یه‌كتر رابكێشن‌و یه‌كتر بكوژن‬ ‫ه����ه‌ر كارو تاوا‌نێكی‌ دیكه‌ش بوایه‌ قابیلی‌‬ ‫ئه‌وه‌ نه‌بو دو كه‌س����ی‌ له‌س����ه‌ر بكوژرێت‬ ‫گیانی‌‌و ژیانی‌ مرۆڤه‌كان زۆر له‌وه‌ گرنتره‌‬ ‫به‌داخ����ه‌وه‌ گیانی‌ مرۆڤ له‌م واڵته‌ به‌های‌‬ ‫نه‌ماوه‌"‪.‬‬ ‫ش����ه‌وكه‌ت عێزه‌ت كه ‌ماوه‌ی‌ بیس����ت‬ ‫س����اڵه‌ له‌نزی����ك مزگه‌وت����ی‌ خانه‌قاو ناو‬ ‫بازاڕی‌ سلێمانی‌ دوكانی‌ كاری‌ چایچیه‌تی‌‬ ‫هه‌ی����ه‌ ئه‌و رۆژه‌ی‌ ته‌قه‌كان رویداوه‌ چه‌ند‬ ‫مه‌ترێ����ك له‌ته‌قه‌كان����ه‌وه‌ دور ب����وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "له‌دوكانی‌ جگه‌رچیه‌كه‌ی‌ خوارمه‌وه‌‬ ‫ته‌ق����ه‌ په‌یدابو كوڕ ئه‌و كوڕه‌بو خۆی‌ دور‬ ‫بگرێت‌و خۆی‌ بش����ارێته‌وه‌ هه‌ر ئه‌وه‌نده‌م‬ ‫پێكرا جامخان����ه‌ی‌ دوكانه‌كه‌م داده‌مه‌وه‌و‬ ‫له‌دوكانه‌ك����ه‌دا خۆم بده‌م ‌ه په‌نایه‌ك ئه‌وه‌‬ ‫یه‌كه‌م جار نیه‌ به‌درێژایی‌ ئه‌و بیست ساڵه‌ی‌‬ ‫له‌م گوزه‌ره‌دا كار ده‌كه‌م ش����ه‌ش حه‌وت‬ ‫جاری‌ دیكه‌ ئه‌م حاڵه‌تانه‌ رویانداوه‌‌و ته‌قه‌‬

‫له‌ڕوداوێكی‌ شه‌ڕه‌ته‌قه‌ له‌ناو بازاری‌ شار ‌ی‬ ‫سلێمانی‌‌و ده‌چنه‌ ش����وێنی‌ روداوه‌كه‌ كه‌‬ ‫دوكه‌س گیانیان له‌ده‌ستداوه‌ به‌ناوه‌كانی‌‬ ‫ریبوارو سه‌الم كه‌ پیشه‌یان كاسپه‌"‪.‬‬ ‫وتی "لێكۆلینه‌وه‌ له‌ڕوداوه‌كه‌ به‌رده‌وامه‌‬ ‫س����ه‌رقاڵی‌ لێكۆلینه‌وه‌ی����ن له‌كامێ����ره‌ی‌‬ ‫چاودێری‌ ئاخۆ روداوه‌كه‌ چۆن بوه‌ وته‌ی‌‬ ‫كه‌س����وكاری‌ كوژراوه‌ كانم����ان وه‌رگرتوه‌‬ ‫وه‌رگیراوه‌ كه‌به‌هۆی‌ ده‌س����ت شكانه‌وه‌ی‌‬ ‫ئۆتۆمبیل بوه‌ له‌ڕێگادا دواتر له‌و بازاڕه‌دا‬ ‫به‌س����وتفه‌ یه‌كتریان بینیوه‌‌و بۆته‌ ده‌مه‌‬ ‫بۆڵه‌ی����ان په‌الماری‌ یه‌كیان داوه‌‌و ش����ه‌ڕ‬ ‫دروست بوه‌ له‌نێوانیاندا"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش����ی‌ به‌وه‌ك����رد دۆخ����ی‌ ئابوری‌‬ ‫كوردس����تان گاریگ����ه‌ری‌ له‌س����ه‌ر دۆخی‌‬ ‫ئه‌منی‌ دروستكردوه‌ خه‌ڵكی‌ ناتوانن یه‌كتر‬ ‫قه‌بوڵ بكه‌ن له‌س����ه‌ر ش����تی‌ زۆر ئاسان‌و‬ ‫بێ‌ به‌ه����ا هاواڵتیان ده‌بێت����ه‌ ده‌مه‌بۆڵه‌و‬ ‫ده‌بێته‌ش����ه‌ڕیان ك����ه‌ دواج����ار روداوی‌‬ ‫نه‌خوازراوی‌ لێده‌كه‌وێته‌وه‌ به‌داخه‌وه‌"‪.‬‬

‫بوه‌‌و كوژراو برین����دار هه‌بوه‌ هه‌ربۆیه‌ من‬ ‫زۆر به‌گرنگیه‌وه‌ س����ه‌یری‌ ناكه‌م‌و نه‌چوم ‌ه‬ ‫پێش����ه‌وه‌ به‌س دواتر خه‌ڵكی‌ كۆبونه‌وه‌‌و‬ ‫هێزه‌كانی‌ پۆلیس‌و ئاسایش هاتن"‪.‬‬ ‫شێركۆ حه‌مه‌ڕه‌ش����ید كه‌چه‌ند مه‌ترێك‬ ‫له‌ڕیب����وارو س����ه‌الم دور ب����وه‌ له‌كات����ی‌‬ ‫ته‌قه‌كاندا‪ ،‬ئ����ه‌و وتی‌ "ئه‌وه‌ن����ده‌م زانی‌‬ ‫بو بە‌ته‌قه‌ هاواڵتیه‌كی‌ ته‌مه‌ن ‪ 38‬س����اڵ‬ ‫بریندار ب����و خوێنی‌ لێده‌ڕۆیش����ت كه‌وته‌‬ ‫س����ه‌ر زه‌ویه‌كه‌‌و چه‌ند كه‌س����ێكی‌ دیكه‌‬ ‫ته‌قه‌یان كرد كوڕێك چه‌ند هه‌نگاوێك له‌و‬ ‫كه‌سانه‌وه‌ دوربو كه‌ ته‌قه‌كانی‌ لێكردبون‌و‬ ‫بریندارب����و كه‌وت‌و له‌تاوا كوڕ ئه‌و كوڕه‌بو‬ ‫خۆی‌ بشارێته‌وه‌ كه‌س له‌كه‌س بو هه‌رچی‌‬ ‫هه‌ڵده‌س����تا ته‌قه‌ی‌ ده‌كرد به‌س من بینیم‬ ‫له‌كات����ی‌ ته‌قه‌كاندا دوك����ه‌س برینداربون‬ ‫ناو دوكان‌و س����ه‌ر شۆس����ته‌و شه‌قامه‌كه‌‬ ‫خه‌ڵتانی‌ خوێن ببون"‪.‬‬ ‫نه‌قیب س����ه‌ركه‌وت ئه‌حم����ه‌د وته‌بێژی‌‬ ‫پۆلیسی‌ پارێزگای‌ س����لێمانی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند "كاتژمێر ‪ 11:30‬خوله‌كی‌ به‌یانی‌‬ ‫رۆژی‌ دو شه‌ممه‌ ‪ 2017/10/23‬تیمه‌كانی‌ تێبینی‌‪ :‬به‌شێك له‌ناوه‌كانی‌ ئه‌م‬ ‫پۆلیسی‌ به‌ڵگه‌و تاوان ئاگادار ده‌كرێنه‌وه‌ راپۆرته‌ ناوی‌ خوازراون‪.‬‬

‫رۆژانه‌ ‪ 400-300‬نه‌خۆش‬ ‫له‌نه‌خۆشخانه‌ی‌ گشتی‌ شاره‌زور ده‌بینرێت‬ ‫ئا‪ :‬ئیمان زه‌ندی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ كارگیڕی‌ نه‌خۆشخانه‌ی‌ شه‌هید‬ ‫ره‌ئوف به‌گ‪ ،‬رێبین حسێن له‌م گفتوگۆیه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "به‌هۆی‌ قه‌یرانی‌ دارای‌و‬ ‫پاشه‌كه‌وتی‌ موچه‌وه‌ ‪ 11‬پزیشكی‌ پسپۆڕ‬ ‫شوێنی‌ كاریان جێهێشتوه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌قه‌زای‌ ش���اره‌زور چه‌ند دامه‌زراوه‌ی‌‬ ‫ته‌ندروستی‌ هه‌یه‌؟‬ ‫ڕێبین حس���ێن‪ :‬له‌ق���ه‌زای ش���اره‌زوور ئێمه‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك دامه‌زراوه‌ی ته‌ندروستیمان هه‌یه‌ كۆی‬ ‫دامه‌زراوه‌كه‌ ده‌گاته‌ ‪ 17‬دامه‌زراوه‌و ‪10‬ده‌ بنكه‌ی‬ ‫ته‌ندروس���تی له‌گه‌ڵ سێ مه‌ڵبه‌ندی ته‌ندروستی‌و‬ ‫بنكه‌یه‌كی خۆپاراس���تن له‌گه‌ڵ نه‌خۆشخانه‌یه‌ك‪،‬‬ ‫ئێمه‌ له‌قه‌زای ش���اره‌زوور نه‌خۆش���خانه‌یه‌كی ‪24‬‬ ‫كاتژمێریمان هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ مه‌ڵبه‌ندی ته‌ندروستی‬ ‫زمناكۆ ك���ه‌ ئه‌ویش ‪ 24‬كاتژمێرییه‌‪ ،‬بێجگه‌ له‌وه‌‬ ‫مه‌ڵبه‌ندی شه‌هید سه‌ردارمان هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ به‌شی‬ ‫خۆپاراس���تنی ته‌ندروس���تی‌‪ ،‬ئه‌م نه‌خۆشخانه‌یه‌‬ ‫په‌نجا بێدیه‌(قه‌روێڵه‌) ته‌نها ئه‌م نه‌خۆشخانه‌یه‌مان‬ ‫هه‌یه‌ له‌قه‌زای ش���اره‌زوور كه‌ به‌شی خۆپاراستن‬ ‫وس���ه‌رجه‌م ئه‌و به‌شه‌ پێویس���تیانه‌ی تێدایه‌ كه‌‬ ‫له‌نه‌خۆشخانه‌یه‌كدا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬قه‌یرانی دارای تاچه‌ند كاری كردووه‌ته‌‬ ‫سه‌ر كارمه‌ندان وپزیشكانی نه‌خۆشخانه‌كه‌؟‬ ‫ڕێبین حسێن‪ :‬خۆت ئه‌زانی كاتێك پزیشكێك‬ ‫پێده‌گات كه‌ ده‌بێته‌ پزیشكێكی پسپۆڕ ‪ 30‬ساڵ‬ ‫له‌ته‌مه‌نی تێده‌په‌ڕێت‪ ،‬چونكه‌ هه‌ر له‌كولیه‌ی توب‬ ‫ت���ا ته‌واوی ده‌كات ده‌بێت به‌موقیم ئینجا ده‌بێت‬ ‫به‌ته‌ده‌روج دواتر موقیم عه‌قده‌م پاشان پزیشكێكی‬ ‫پس���پۆڕ تا كلینیكی تایبه‌تی خۆی هه‌بێت زۆری‬ ‫پێده‌چێت‪ ،‬ئێمه‌ پزیشكه‌كانمان هه‌م كارمه‌ندانی‬ ‫ته‌ندروس���تیمان له‌گه‌ڵ كارمه‌ندانی ئیداریشمان‬ ‫پێش قه‌ی���ران مه‌بله‌غێكی زۆری���ان وه‌رده‌گرت‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌هۆی ئه‌و قه‌یرانه‌ی كه‌ هات‪ ،‬به‌ش���ێكی‬ ‫زۆری پزیشكان وكارمه‌ندان وكارمه‌ندانی ئیداری‬

‫مۆڵه‌ت���ی بێموچه‌یان وه‌رگرت‪ ،‬ل���ه‌دوای هاتنی‬ ‫داعش به‌هۆی پاش���ه‌كه‌وتی موچه‌وه‌ ‪ 11‬پزیشك‬ ‫شوێنی كاریان جێهێشت ئێستا له‌ئه‌وروپا ده‌ژین‪،‬‬ ‫به‌هۆی پاش���ه‌كه‌وتی مووچه‌وه‌ له‌سااڵنی ‪-2013‬‬ ‫‪ 2014‬زۆرێك له‌كارمه‌ندانیش���مان كه‌ به‌ش���ێكی‬ ‫گرنگی ناوه‌نده‌كه‌مانه‌ به‌هۆی ئه‌و پاشه‌كه‌وته‌وه‌‬ ‫مۆڵه‌ت���ی بێموچه‌یی���ان ده‌كرد ب���ه‌اڵم رێگریمان‬ ‫كرد وانه‌بوای���ه‌ به‌داخه‌وه‌ زۆرێ���ك له‌كارمه‌ندان‬ ‫وپزیشكان شوێنی كاریان به‌جێده‌هێشت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تائێس���تاش ئه‌و كێش���ه‌یه‌ به‌رده‌وامه‌‬ ‫یاخود باشتر بووه‌؟‬ ‫ڕێبین حسێن‪ :‬ئێستا باشتر بووه‌‪ ،‬به‌س ئه‌وه‌ی‬ ‫من ئاگام لێی���ه‌ له‌م رۆژانه‌ی راب���ردوودا دكتۆر‬ ‫خاڵ���س كه‌ وته‌بێ���ژی وه‌زاره‌تی ته‌ندروس���تییه‌‬ ‫ئامارێك���ی باڵوك���رده‌وه‌ نزیكه‌ی ‪ 500‬پزیش���ك‬ ‫وكارمه‌ن���دی ته‌ندروس���تی‌و كارمه‌ن���دی ئیداری‬ ‫مۆڵه‌ت���ی بێمووچه‌یانك���ردوه‌ چونه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫واڵت مه‌به‌س���ت له‌وه‌یه‌ كه‌ ش���وێنی كاره‌كانیان‬ ‫جێهێشتوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ماوه‌یه‌ك پێش ئێس���تا نه‌خۆشخانه‌ی‬ ‫ش���ه‌هید ره‌ئوف به‌گ رووبه‌ڕووی چه‌ند كێش���ه‌و‬ ‫گرفتێك بوویه‌وه‌ هۆكار چی‌ بو؟‬ ‫ڕێبین حسێن‪ :‬ئێمه‌ له‌س���ه‌ره‌تای ئه‌مساڵه‌وه‌‬ ‫له‌به‌رواری‌ ‪2017/1/1‬وه‌ مه‌رسومی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێ���م له‌س���اڵی ‪ 2013‬بۆ هه‌ڵه‌بجه‌ی ش���ه‌هید‬ ‫ده‌رچ���وو واته‌ وه‌ك پارێزگا هه‌ڵه‌بجه‌ی ش���ه‌هید‬ ‫ناسرا ئێمه‌ كه‌وتینه‌ فه‌راغی ئیدارییه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ق���ه‌زای ش���اره‌زوور ‪ 25‬فه‌رمانگ���ه‌ی تێدایه‌ ‪20‬‬ ‫فه‌رمانگه‌ی س���ه‌ر به‌پارێزگای س���لێمانیه‌و پێنج‬ ‫فه‌رمانگه‌ی سه‌ر به‌پارێزگای هه‌ڵه‌بجه‌یه‌‪ ،‬به‌پێی‬ ‫ئه‌و مه‌رسوماته‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم ناوه‌ندی‬ ‫ئ���ه‌و قه‌زاو ناحیانه‌ ده‌بێت له‌س���نوری پارێزگای‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ بن وه‌كو بیاره‌و س���یروان‪..‬هتد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ش���اره‌زوورو سه‌یدس���ادق له‌زمنی ئه‌وپارێزگایه‌‬ ‫نه‌ب���وون بۆی���ه‌ ئێم���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ به‌ڕێ���ز وه‌زیری‬ ‫ته‌ندروس���تی‌و ئه‌نجومه‌نی وه‌زی���ران كاك قوباد‬ ‫قس���ه‌مانكرد دوای لێكدانه‌وه‌ی یاسای‌و نایاسای‬

‫ئ���ه‌م بابه‌ته‌ بڕیاری ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران ده‌رچوو‬ ‫كه‌ شازه‌رورو سه‌یدسادق له‌ڕووی ئیداری‌و كه‌رتی‬ ‫ته‌ندروستی بگه‌ڕێته‌وه‌ سه‌ر پارێزگای سلێمانی‪،‬‬ ‫گرفته‌كان لێره‌وه‌ سه‌ری هه‌ڵدا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كێشه‌و گرفیته‌كان چین؟‬ ‫ڕێبین حسێن‪ :‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی سه‌ره‌تا بوو هه‌موو‬ ‫ئه‌و كۆمپانیان���ه‌ی وه‌كو كۆمپانیای ئاماده‌كردنی‬ ‫خواردن وپاك���ه‌ره‌وه‌كان عه‌قده‌كانیان له‌س���ه‌ر‬ ‫پارێزگای هه‌ڵه‌بجه‌ بوو‪ ،‬دواتر كه‌ گه‌شتینه‌ مانگی‬ ‫پێنج‌و شه‌شی ‪ 2017‬عه‌قدی ئه‌و كۆمپانیانه‌ ته‌واو‬ ‫بوو گرفته‌كه‌ له‌وه‌دا بوو كه‌وتبوینه‌ فه‌راغی ئه‌م‬ ‫دوو ئیداره‌یه‌وه‌ پاشان دوو كۆمپانیایان راسپارد‬ ‫تابه‌شی خواردن وپاككه‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌م نه‌خۆشخانه‌یه‌‬ ‫وه‌رگرن‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی زۆر گرفتی بۆ دروس���تكردین‬ ‫كۆمپانی���ای پاككره‌وه‌ك���ه‌ بوو ل���ه‌‪ 5\1‬كۆتای‬ ‫به‌گرێبه‌س���ته‌كه‌ هات له‌گه‌ڵ هه‌ڵه‌بجه‌ به‌وهۆیه‌وه‌‬ ‫كارمه‌نده‌كانم���ان له‌مانگی هه‌ش���ت به‌خۆبه‌خش‬ ‫سێ مانگ كاریانكرد‪ ،‬چونكه‌ پاشه‌ڕۆكان ده‌بێت‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی زانس���تی له‌ناوببرێ���ت‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫به‌شی نه‌شته‌رگه‌ری‌و به‌شی فریاكه‌وتنمان هه‌یه‌‬ ‫عاده‌ته‌ن له‌گه‌ڵ به‌شی والده‌ پاشه‌ڕۆی پزیشكیان‬ ‫هه‌یه‌ نابێت تێكه‌ڵ به‌مه‌جره‌ئه‌و ئاوی خواردنه‌وه‌‬ ‫بكرێت‪ ،‬به‌مه‌ش كارمه‌ندانی پاككه‌ره‌وه‌ ده‌ستیان‬ ‫به‌مانگرتنك���رد له‌ب���ه‌ر نه‌بوون���ی ئ���ه‌وه‌ی هیچ‬ ‫كۆمپانیایه‌ك وه‌رینه‌ده‌گرت���ن‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ كه‌وتینه‌‬ ‫ئه‌و فه‌راغه‌وه‌ فه‌تره‌یه‌ك پاش���ه‌ڕۆ پزیشكیه‌كان‬ ‫بوو ب���وو به‌گرفت‪ ،‬دوات���ر كۆمانیایه‌ك له‌مانگی‬ ‫‪10‬ده‌ عه‌قدی له‌گه‌ڵ به‌ڕێوبه‌رایه‌تی ته‌ندروس���تی‬ ‫سلێمانی كرد ئێستا الی ئێمه‌ ده‌ستبه‌كارن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئاماره‌كان چیمان پێده‌ڵێن؟‬ ‫ڕێبین حسێن‪ :‬رۆژانه‌ ‪ 400-300‬نه‌خۆش ده‌بینین‬ ‫له‌نه‌خۆش���خانه‌كه‌ تائه‌مڕۆ كه‌ له‌مانگی ‪10‬دا ‪53‬‬ ‫هه‌زار نه‌خۆش س���ه‌ردانی نه‌خۆش���خانه‌كانمانی‬ ‫كردوه‌‪ ،‬رووداوه‌كانیش ئه‌مساڵ رووداومان هه‌بوو‬ ‫نزیكه‌ی ‪ 25‬هاواڵتی بریندارو گیان له‌ده‌ستدانمان‬ ‫هه‌ب���وه‌ له‌نێوان رێ���گای ده‌ربه‌ندیخان وناحیه‌ی‬ ‫زه‌ڕایه‌ن‪.‬‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )599‬سێشه‌ممه ‪2017/10/31‬‬

‫هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه‌‬

‫‪www.niqash.org‬‬

‫‪9‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌یه‌ به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی‬ ‫راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌کادیمیای راگه‌یاندنی ئه‌ڵامنی‬

‫نیقاش سه‌ره‌داوه‌كان ئاشكرا ده‌كات‬ ‫سوپاو پێشمه‌رگه‌و حه‌شد شه‌ڕ به‌چه‌كی‌ ئه‌مه‌ریكی‌‌و ئه‌ڵمانی‌ ده‌كه‌ن‬ ‫نیقاش‪ ،‬شااڵو محەمەد‬ ‫له‌شه‌ڕه‌كانی‌ ده‌ رۆژی‌ رابردووی‌ سوپای‌‬ ‫عێراقی‌‌و پێشمه‌رگه‌ هه‌ردووال یه‌كتری‌‬ ‫تۆمه‌تبار ده‌كه‌ن به‌وه‌ی‌ ئه‌و چه‌كانه‌ی‌ بۆ‬ ‫شه‌ڕی‌ داعش پێیان دراوه‌ ئێستا له‌دژی‌‬ ‫یه‌كتری‌ به‌كاری‌ ده‌هێنن‪.‬‬ ‫رۆژ ‌ی ‪16‬ی مان����گ له‌خ����وارووی‌ كه‌ركوك‬ ‫شه‌ڕی‌ سوپای‌ عێراقی‌‌و پێشمه‌رگه‌ له‌الیه‌ك‌و‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ش له‌الیه‌ك����ه‌ی‌ ت����ر ده‌س����تی‌‬ ‫پێكرد‪ ،‬هه‌ندێ‌ له‌و فه‌رمانده‌ س����ه‌ربازییانه‌ی‌‬ ‫له‌شه‌ڕه‌كه‌ی‌ كه‌ركوك كش����انه‌وه‌ رایانگه‌یاند‬ ‫چه‌ك����ی‌ وای����ان دژ به‌كارهاتووه‌ كه‌ پێش����تر‬ ‫له‌ژیان����ی‌ س����ه‌ربازی‌ خۆیان����دا نه‌یانبینیوه‌‪،‬‬ ‫دواتری����ش ئه‌نجومه‌ن����ی‌ ئاسایش����ی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫هێزه‌كانی‌ پێشمه‌رگه‌ له‌چه‌ند به‌یاننامه‌یه‌كی‌‬ ‫جیاوازدا وتیان س����وپاو حه‌ش����د ئه‌و چه‌كه‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكیانه‌ دژی‌ پێش����مه‌رگه‌ به‌كارده‌هێنن‬ ‫كه‌ بۆ شه‌ڕی‌ داعش پێیان دراوه‌‪.‬‬ ‫چ����وار رۆژ دوات����ر هێ����زه‌ كوردیی����ه‌كان‬ ‫له‌ش����ه‌ڕی‌ پ����ردێ‌ – ئاڵتون كۆپ����ری‌ وێنه‌و‬ ‫ڤیدیۆی‌ چه‌ند تانك‌و ئۆتۆمبێلێكی سوتاویان‬ ‫باڵوكرده‌وه‌و رایانگه‌یاند توانیویانه‌ تانكێكی‌‬ ‫(ئابرامس)ی‌ ئه‌مه‌ریكی‌ بسوتێنن كه‌ یه‌كێكه‌‬ ‫له‌پێشكه‌وتوترین تانكه‌كانی‌ جیهان‪.‬‬ ‫هه‌مان ڕۆژ ش����ان ‌هی‌ راگه‌یاندنی‌ سه‌ربازی‌‬ ‫سه‌ر به‌فه‌رمانده‌یی‌ ئۆپراسیۆنه‌ هاوبه‌شه‌كانی‌‬ ‫عێراق له‌به‌یاننامه‌یه‌كدا رایگه‌یاند پێشمه‌رگه‌‬ ‫ئ����ه‌و رۆكێت����ه‌ ئه‌ڵمانیه‌ی����ان دژی‌ س����وپا‬ ‫به‌كارهێن����اوه‌ ك����ه‌ بۆ ش����ه‌ڕی‌ داعش پێیان‬ ‫دراوه‌و ده‌ب����وو ته‌نیا بۆ ئه‌و ش����ه‌ڕه‌ به‌كاری‌‬ ‫بهێنن‪.‬‬ ‫وه‌اڵمی‌ پێشمه‌رگه‌ زوو هاته‌وه‌و میحوه‌ری‌‬ ‫رۆژئ����اوای‌ كه‌ركوكی‌ پێش����مه‌رگه‌ رایگه‌یاند‬ ‫ئه‌وان به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ك چه‌ك����ی‌ میالنیان‬ ‫به‌كارنه‌هێناوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م بێنه‌و به‌رده‌یه‌ وا به‌زوویی‌ نابڕێته‌وه‌و‬ ‫ه����ه‌ردوو الیه‌ن����ی‌ ناكۆكییه‌ك����ه‌ش داوای‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ ده‌كه‌ن له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌ته‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ روونه‌ ئه‌و چه‌كه‌ زۆرو زه‌وه‌ندانه‌ی‌ بۆ‬ ‫شه‌ڕی‌ داعش وه‌رگیراون‪ ،‬بێگومان به‌شێكیان‬ ‫ده‌خزێنه‌ ناو شه‌ڕه‌ ناوخۆییه‌كانه‌وه‌‪.‬‬

‫له‌كاتێكدا س����وپای‌ عێ����راق له‌حوزه‌یرانی‌‬ ‫‪ 2014‬له‌س����ێ‌ پارێ����زگای‌ گ����ه‌وره‌ی‌ عێراق‬ ‫ل����ه‌دژی‌ داع����ش ش����كا (نه‌ین����ه‌وا‪ ،‬ئه‌نبار‪،‬‬ ‫س����ه‌الحه‌دین) به‌هه‌زاران چه‌كی‌ ئه‌و سوپایه‌‬ ‫كه‌وتنه‌ ده‌س����ت داعش كه‌ تانك‌و زرێپۆش‌و‬ ‫ئۆتۆمبێل����ی‌ جه‌نگیان تێدا ب����وو‪ ،‬به‌هه‌مان‬ ‫ش����ێوه‌ به‌شێك له‌و چه‌كانه‌ بۆ پێشمه‌رگه‌ش‬ ‫جێمان‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ سێ‌ ساڵی‌ شه‌ڕی‌ داعش دیسانه‌وه‌‬ ‫له‌الی����ه‌ن ئه‌مه‌ریكاو واڵتانی‌ ده‌ره‌وه‌ كۆمه‌كی‌‬ ‫س����ه‌ربازی‌ سوپاو پێشمه‌رگه‌ ده‌كرا‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫راپۆرت����ی‌ میدیایی����ش باڵوبوونه‌وه‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ك����ه‌ ره‌نگه‌ رۆژێك ئ����ه‌م چه‌كانه‌ بۆ‬ ‫ملمالنێ‌ ناوخۆیی����ه‌كان به‌كاربێن‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌‬ ‫كه‌ له‌رێی‌ حكومه‌تی‌ عێراقییه‌وه‌ به‌شێك له‌و‬ ‫چه‌كانه‌ دیس����انه‌وه‌ ده‌درای����ه‌وه‌ به‌هێزه‌كانی‌‬ ‫حه‌شدی‌ شه‌عبی‌‌و پێشمه‌رگه‌ش به‌شی‌ خۆی‌‬ ‫وه‌رده‌گرت‪.‬‬ ‫حاكم زاملی‌ س����ه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ ئاسایش‌و‬ ‫به‌رگ����ری‌ له‌په‌رله‌مانی‌ عێ����راق ده‌ڵێت "ئه‌و‬ ‫چ����ه‌ك‌و تانكان����ه‌ی‌ هاوپه‌یمان����ان به‌عێراق‌و‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس����تانیان داوه‌ ب����ۆ ئه‌وه‌ بووه‌‬ ‫ته‌نیا بۆ ش����ه‌ڕی‌ داع����ش به‌كاریبێنن‌و هه‌ر‬ ‫جموجۆڵێكیان ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌وه‌ پێبكرێت‬ ‫نایاساییه‌"‪.‬‬

‫حاكم زاملی‌ دڵنیا نه‌بوو له‌به‌كارهێنانی‌ ئه‌و‬ ‫چه‌كانه‌ له‌م ش����ه‌ڕه‌ی‌ دواییداو به‌"نیقاش"ی‌‬ ‫وت "ه����ه‌ردووال یه‌كتری‌ تۆمه‌تب����ار ده‌كه‌ن‬ ‫به‌به‌كارهێنان����ی‌ چه‌كی‌ ئه‌ڵمانی‌‌و ئه‌مه‌ریكی‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ش ده‌ب����ێ‌ لێكۆڵینه‌وه‌ بكه‌ین بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌وه‌ دڵنیا بین"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئ����ه‌و ڤیدی����ۆو وێنان����ه‌ی‌ له‌نزیك‬ ‫كه‌ركوك له‌شه‌ڕه‌كه‌ی‌ ئه‌م دواییه‌دا ده‌ركه‌وتن‪،‬‬ ‫هێزه‌كانی‌ س����وپاو حه‌شدی‌ شه‌عبی‌ چه‌ندین‬ ‫تانك����ی‌ (ئابرام����ز)و ئۆتۆمبێلی‌ س����ه‌ربازی‌‬ ‫(هامفی‌)‌و چه‌كی‌ پێش����كه‌وتوویان پێبوو كه‌‬ ‫به‌شێكیان بۆ شه‌ڕی‌ داعش وه‌ریانگرتبوو‪.‬‬ ‫ه����ه‌ر له‌ب����ه‌ر ئه‌م ه����ۆكاره‌ش ب����وو زوو‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ هاواری‌ لێهه‌ستاو فه‌رمانده‌كانی‌‬ ‫رایانگه‌یاند "چۆن ده‌بێت میلیشیاكانی‌ سه‌ر‬ ‫به‌ئێ����ران به‌چه‌كی‌ ئه‌مه‌ریكی‌ ش����ه‌ڕی‌ ئێمه‌‬ ‫بكه‌ن"‪.‬‬ ‫لیوا عه‌لی‌ فازڵ‌ فه‌رمانده‌ی‌ ئۆپه‌راسیۆنی‌‬ ‫خۆرهه‌اڵتی‌ دیجله‌ پێداگری‌ ده‌كات له‌س����ه‌ر‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ پێش����مه‌رگه‌ چه‌كی‌ میالنی����ان دژی‌‬ ‫هێزه‌كان����ی‌ پۆلیس����ی‌ فیدراڵ����ی‌‌و س����وپاو‬ ‫چه‌كدارانی‌ حه‌شدی‌ شه‌عبی‌‌و هێزی‌ ئاڵتوونی‌‬ ‫به‌كارهێناوه‌‪.‬‬ ‫لی����وا ف����ازڵ ناراس����ته‌وخۆ دان ده‌نێ����ت‬ ‫به‌به‌كارهێنان����ی‌ ئه‌و چه‌ك����ه‌ نوێیانه‌ له‌الیه‌ن‬

‫س����وپاوه‌ له‌هه‌ن����دێ‌ س����نوری‌ دیاریكراوداو‬ ‫به‌"نیق����اش"ی‌ وت "ه����ه‌ر كه‌س����ێك ده‌ڵێت‬ ‫س����وپا چه‌كی‌ وه‌رگیراوی‌ بۆ ش����ه‌ڕی‌ داعش‬ ‫به‌كارهێنراوه‌ دژی‌ پێش����مه‌رگه‌ با به‌ڵگه‌كانی‌‬ ‫بخاته‌ڕوو‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ به‌كارمان هێناوه‌ له‌م‬ ‫شه‌ڕه‌دا پێداویستیه‌ سه‌ربازییه‌كانی‌ سوپای‌‬ ‫پێش����ووی‌ عێراقیی����ه‌‪ ،‬به‌اڵم ل����ه‌و كاتانه‌ی‌‬ ‫به‌شێك له‌كه‌ره‌سته‌ سه‌ربازییه‌ نوێیه‌كانمان‬ ‫ده‌گواس����ته‌وه‌ ب����ۆ پارێ����زگای‌ كه‌ركوك كه‌‬ ‫له‌هاوپه‌یمانان وه‌رمانگرتووه‌‪ ،‬له‌هه‌ندێ‌ شوێن‬ ‫هێرش����یان كراوه‌ته‌ سه‌رو ئه‌وانیش به‌رگریان‬ ‫له‌خۆیان كردووه‌"‪.‬‬ ‫قسه‌و باسی‌ زۆر له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ هه‌بوو كه‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ش به‌هه‌مان شێوه‌ چه‌كه‌ ئه‌ڵمانی‌‌و‬ ‫ئه‌مه‌ریكییه‌كانی‌ شه‌ڕی‌ داعشی‌ له‌و شه‌ڕه‌دا‬ ‫به‌كارهێناوه‌‪.‬‬ ‫تیمی‌ "نیقاش" وردبینی‌ بۆ ئه‌و ڤیدیۆیانه‌‬ ‫كرد كه‌ رۆژی‌ شه‌ڕه‌كه‌ی‌ پردێ‌ له‌میدیاكانه‌وه‌‬ ‫باڵوده‌بوونه‌وه‌‪ ،‬له‌هی����چ یه‌كێك له‌ڤیدیۆكاندا‬ ‫چه‌كی‌ میالن����ی‌ ئه‌ڵمان����ی‌ به‌ده‌رنه‌كه‌وت كه‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ بۆ ش����ه‌ڕی‌ داعش وه‌ریگرتبوون‌و‬ ‫كاریگه‌ری‌ گه‌وره‌یان هه‌بوو بۆ تێكش����كاندنی‌‬ ‫ئۆتۆمبێله‌ بۆمبڕێژكراوه‌كان‪ ،‬به‌اڵم له‌یه‌كێك‬ ‫له‌ڤیدیۆكان����دا زیاد له‌جارێك جۆره‌ چه‌كێكی‌‬ ‫تایب����ه‌ت به‌ده‌س����ت پێش����مه‌رگه‌یه‌كه‌وه‌‬

‫ده‌رده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫به‌وردبوون����ه‌وه‌ له‌جۆری‌ چه‌كه‌كه‌و گه‌ڕان‌و‬ ‫كنه‌كردن‌و پرس����كردنی‌ كه‌س����انی‌ ش����اره‌زا‪،‬‬ ‫ده‌ركه‌وت ئه‌و جۆره‌ چه‌ك����ه‌ له‌نه‌وه‌ی‌ نوێی‌‬ ‫چه‌ك���� ‌ی (‪)Panzerfaust‬ی‌ ئه‌ڵمانیی����ه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م چه‌ك����ه‌ له‌كات ‌ی جه‌نگی‌ دووه‌می‌ جیهانی‌‬ ‫له‌س����اڵ ‌ی ‪ 1943‬په‌ره‌ی‌ پێدراوه‌و دژه‌ تانك‌و‬ ‫زرێپۆشه‌و ئێستا چه‌ندین جۆری‌ پێشكه‌وتووی‌‬ ‫هه‌ی����ه‌‪ ،‬ج����ۆر ‌ی (‪)Panzerfaust 3‬‬ ‫نوێترینیان ‌ه كه‌ هه‌مان ئه‌و چه‌كه‌یه‌ به‌ده‌ست‬ ‫پێشمه‌رگه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌سێپته‌مبه‌ر ‌ی ساڵی‌ ‪ 2015‬ئه‌ڵمانیا بڕێك‬ ‫چه‌كی‌ بۆ هێزه‌كانی‌ پێش����مه‌رگه‌و س����وپای‌‬ ‫عێراقی‌ نارد ب����ۆ رووبه‌رووبوونه‌وه‌ی‌ داعش‪،‬‬ ‫باس له‌وه‌ش ده‌كرا كه‌ سه‌دان چه‌كی‌ میالن‌و‬ ‫‪ 400‬چه‌ك����ی‌ (‪)Panzerfaust‬و بیس����ت‬ ‫هه‌زار چه‌كی‌ سوك‌و چه‌ند ملیۆن فیشه‌كێك‬ ‫بووه‌‪.‬‬ ‫كه‌وات����ه‌ پێش����مه‌رگه‌ ئ����ه‌م چه‌كان����ه‌ی‌‬ ‫له‌سه‌رده‌می‌ شه‌ڕی‌ داعش����دا وه‌رگرتووه‌ كه‌‬ ‫ئێستا به‌ده‌ست پێش����مه‌رگه‌كانه‌وه‌ له‌به‌ره‌ی‌‬ ‫شه‌ڕه‌كانی‌ نزیك كه‌ركوك ده‌بینرێت‪.‬‬ ‫لیوا محه‌م����ه‌د رێگر جێگ����ری‌ فه‌رمانده‌ی‌‬ ‫میحوه‌ری‌ رۆژئ����اوای‌ كه‌ركوك����ی‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی‌ كوردستان به‌كارهێنانی‌ چه‌كی‌‬ ‫ئه‌ڵمانی‌ نوێ‌ له‌و ش����ه‌ڕه‌دا ره‌ت ده‌كاته‌وه‌و‬ ‫ده‌ڵێ����ت "هه‌ینی‌ راب����ردوو چه‌ن����د تانكێكی‌‬ ‫حه‌ش����دی‌ ش����ه‌عبی‌ له‌كه‌ركوكه‌وه‌ له‌هه‌وڵی‌‬ ‫ئه‌وه‌دابوون به‌ره‌و پارێ����زگاری‌ هه‌ولێر بچن‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ئێم����ه‌ له‌ناحیه‌ی‌ پ����ردێ‌ رووبه‌ڕویان‬ ‫بوینه‌وه‌‪ ،‬پێش����مه‌رگه‌ جگه‌ ل����ه‌ چه‌كه‌كانی‌‬ ‫خۆیی‌‌و ده‌بابه‌ی‌ (‪)T55‬ی‌ روسی‌ كه‌ به‌هۆی‌‬ ‫شكستی‌ س����وپای‌ عێراق له‌حوزه‌یرانی‌ ‪2014‬‬ ‫كه‌وت����ه‌ ده‌س����تمان‪ ،‬هیچ ج����ۆره‌ چه‌كێكی‌‬ ‫دیكه‌مان به‌كار نه‌هێناوه‌"‪.‬‬ ‫لیوا محه‌مه‌د به‌"نیقاش"ی‌ وت "چه‌كدارانی‌‬ ‫حه‌شدی‌ ش����ه‌عبی‌ به‌تانكی‌ ئه‌برامس‌و تانكی‌‬ ‫(‪ )T72‬هه‌م����ه‌ری‌ گوله‌نب����ڕی‌ ئه‌مریك����ی‌‬ ‫هێرشیان كرده‌ س����ه‌ر هێزه‌كانی‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫له‌رۆژئاوا ‌ی كه‌ركوك"‪.‬‬ ‫ه����ه‌ردوو الیه‌ن����ی‌ ناك����ۆك تۆمه‌ته‌كان����ی‌‬ ‫س����ه‌ریان ره‌ت ده‌كه‌ن����ه‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌وێنه‌و ڤیدیۆكاندا ده‌بینرێن ش����تێكی‌ ترن‪،‬‬

‫ته‌نانه‌ت پس����پۆڕانی‌ له‌خوێندنه‌وه‌یان بۆ ئه‌و‬ ‫وێنه‌و ڤیدیۆیانه‌ به‌كارهێنانیان پش����ت راست‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫هیوا ئه‌سعه‌د شاره‌زایی‌ بواری‌ سه‌ربازی‌‌و‬ ‫ئه‌فسه‌ری‌ كوردی‌ هێزه‌ تایبه‌ته‌كانی‌ سوپای‌‬ ‫پێش����ووی‌ عێ����راق جه‌خت ل����ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫ه����ه‌ردوو الیه‌ن����ی‌ دژ به‌یه‌ك زۆرب����ه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫چه‌كانه‌یان دژی‌ یه‌كت����ر به‌كارهێناوه‌ كه‌ بۆ‬ ‫شه‌ڕی‌ دژی‌ داعش وه‌ریانگرتووه‌‪.‬‬ ‫هیوا به‌"نیقاش"ی‌ وت "به‌هه‌موو شێوه‌یه‌ك‬ ‫به‌كارهێنان����ی‌ ئ����ه‌و چ����ه‌ك‌و تانكان����ه‌ ب����ۆ‬ ‫یه‌كالكردنه‌وه‌ی‌ كێشه‌ ناوخۆییه‌كان قه‌ده‌غه‌‬ ‫ك����راوه‌‪ ،‬چونكه‌ ه����ه‌ردوو الیه‌ن����ی‌ كوردی‌‌و‬ ‫عێراقی‌ له‌كاتی‌ وه‌رگرتن����ی‌ چه‌كه‌كاندا به‌وه‌‬ ‫رازی‌ ب����وون‌و واژۆیان ك����ردووه‌ كه‌ ته‌نیا بۆ‬ ‫شه‌ڕی‌ داعش به‌كاربێت"‪.‬‬ ‫هیوا ده‌شڵێت "ئه‌م دۆسێیه‌ دادگا ده‌توانێ‌‬ ‫یه‌كالی����ی‌ بكاته‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ن����ده‌ من بێهیوام‬ ‫ل����ه‌وه‌ی‌ دادگا ئه‌نجامێك����ی‌ هه‌بێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هه‌ردووال ده‌توانن فێڵ له‌رێره‌وی‌ یاسایی‌ ئه‌و‬ ‫دۆسێی ‌ه بكه‌ن"‪.‬‬ ‫له‌هه‌مان رووه‌وه‌ ئه‌فس����ه‌رێكی‌ هه‌واڵگری‌‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگه‌ كه‌ له‌نزیكه‌وه‌ ئاگاداری‌‬ ‫ئه‌و دۆسێیه‌یه‌و به‌مه‌رجی‌ ناو نه‌هێنانی‌ قسه‌ی‌‬ ‫بۆ "نیقاش" كرد‪ ،‬باس����ی‌ ل����ه‌وه‌ كرد هه‌موو‬ ‫الیه‌نه‌كان����ی‌ ئه‌و ش����ه‌ڕه‌ به‌س����وپای‌ عێراق‌و‬ ‫حه‌شدی‌ شه‌عبی‌‌و ته‌نانه‌ت پێشمه‌رگه‌شه‌وه‌‬ ‫زۆربه‌ی‌ جۆری‌ ئه‌و چه‌كانه‌یان به‌كارهێنانه‌وه‌‬ ‫كه‌ بۆ شه‌ڕی‌ داعش وه‌ریانگرتووه‌‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و ئه‌فس����ه‌ره‌ لیس����تی‌ چه‌كه‌كانی‌ بۆ‬ ‫"نیق����اش" ریزكرد‪ ،‬به‌جۆرێك ئه‌وانه‌ی‌ الیه‌نی‌‬ ‫عێراق����ی‌ به‌كاریانهێناوه‌ برتی����ن له‌‪ :‬تانكی‌‬ ‫ئابرام����س‪)AT4( ،‬ی‌ دژه‌ تانكی‌ ئه‌مه‌ریكی‌‪،‬‬ ‫رۆكێتی‌ گرات‌و ئۆتۆمبێلی‌ هامفی‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا ئ����ه‌وه‌ ‌ی الیه‌نی‌ پێش����مه‌رگه‌ش‬ ‫به‌كاریانهێن����اوه‌ بریتین ل����ه‌‪ :‬چه‌كی‌ (‪)M4‬‬ ‫ی‌ ئه‌مه‌ریك����ی‌‌و (‪)G36‬ی‌ ئه‌ڵمانی‌‌و چه‌كی‌‬ ‫میالن‌و دۆشك ‌ه ‌ی (‪)Cal 50‬ی‌ ئه‌مه‌ریكی‌‪.‬‬ ‫به‌هۆی‌ ب����اری‌ گرژی‌ ناوخ����ۆی‌ عێراقه‌وه‌‬ ‫به‌الی‌ زۆربه‌ی‌ چاودێرانه‌وه‌ چاوه‌ڕوانكراوبوو‬ ‫رۆژێك له‌رۆژانه‌ هێزه‌ ناكۆكه‌كان ئه‌و چه‌كانه‌‬ ‫له‌ناوخۆدا دژی‌ یه‌كت����ری‌ به‌كاربهێنن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫مه‌زه‌نده‌ نه‌ده‌كرا وا به‌زویی ئه‌وه‌ رووبدات‪.‬‬

‫‪31‬ی‌ ئاب‌و ‪16‬ی‌ ئۆكتۆبه‌ر‬

‫هێزه‌ كوردییه‌كان رۆژو مانگ بۆ یه‌كتری‌ ده‌ژمێرن‬

‫نیقاش‪ ،‬مەعاز فەرحان‬

‫ناكۆكییه‌كانی‌ نێوان به‌غداو هه‌رێم ده‌رگای‌‬ ‫ناكۆكییه‌كی‌ تری‌ له‌ناو كوردستاندا كرده‌و‌ه‬ ‫كه‌ ره‌نگه‌ سه‌ر بكێشێ‌ بۆ په‌رته‌وازه‌یی‌‬ ‫زیاترو قوڵبوونه‌وه‌ی‌ گرفته‌كان‪.‬‬ ‫ئێس���تا به‌نزیكه‌ی���ی‌ هه‌م���وو الیه‌ن���ه‌‬ ‫سیاس���ییه‌كانی‌ كوردس���تان ده‌زان���ن ئه‌و‬ ‫هه‌نگاوان���ه‌ی‌ له‌راب���ردوودا هه‌ڵیانهێن���اوه‌‬ ‫هه‌م���ووی‌ شكس���تی‌ هێناوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم هیچ‬ ‫یه‌كێكیان راس���ته‌وخۆ دان به‌و راس���تییه‌دا‬ ‫نانێ���ت‌و ده‌س���ته‌ چه‌وره‌ك���ه‌ به‌یه‌كت���ری‌‬ ‫ده‌س���ڕن‪ ،‬ئه‌م جۆره‌ نوشوستانه‌ش ده‌كه‌نه‌‬ ‫بۆنه‌یه‌ك بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ برینه‌ كۆن‌و نوێیه‌كان‬ ‫بكولێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫كاتێ���ك رۆژی‌ ‪16‬ی‌ ئه‌م مانگه‌ س���وپای‌‬ ‫عێ���راق‌و حه‌ش���دی‌ ش���ه‌عبی‌‌و پۆلیس���ی‌‬ ‫فیدراڵ���ی‌ ئۆپه‌راس���یۆنێكیان ب���ۆ س���ه‌ر‬ ‫كه‌ركوك ده‌س���تپێكردو پێشمه‌رگ ‌ه بێ‌ هیچ‬ ‫به‌رگرییه‌كی‌ ئه‌وتۆ له‌و پارێزگایه‌ كشایه‌وه‌‪،‬‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ به‌رپرس���انی‌ پارت���ی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردس���تان‌و ته‌نانه‌ت مه‌س���عود بارزانیش‬ ‫به‌شێك له‌سه‌ركرده‌كانی‌ یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌‬ ‫كوردس���تانیان تۆمه‌تبارك���رد ب���ه‌وه‌ی‌‬ ‫"خیانه‌ت"ی���ان كردووه‌و ده‌س���تیان له‌گه‌ڵ‬

‫حه‌شدی‌ شه‌عبی‌ تێكه‌ڵكردووه‌و كه‌ركوكیان‬ ‫ته‌سلیم كردوون‪.‬‬ ‫به‌رپرس���انی‌ پارتی‌ پێی���ان وایه‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫رووی���داوه‌ به‌ش���ێكی‌ پیالنگێڕان���ه‌ له‌دژی‌‬ ‫ئه‌وان‪ ،‬چونكه‌ به‌هۆی‌ حه‌ش���دی‌ شه‌عبی‌‌و‬ ‫سوپای‌ عێراقییه‌وه‌ هه‌موو هێزه‌كانی‌ پارتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان له‌كه‌ركوك ده‌ركراون‪،‬‬ ‫به‌اڵم زۆربه‌ی‌ هێ���زه‌ ئه‌منییه‌كانی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫له‌شوێنی‌ خۆیان ماون‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا ژماره‌یه‌ك له‌به‌رپرسانی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ سه‌ره‌ڕای‌ ره‌تكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و قسانه‌‪،‬‬ ‫رایانگه‌یان���د هه‌موو ئه‌وه‌ی‌ روویداوه‌ به‌هۆی‌‬ ‫"بڕی���اره‌ هه‌ڵه‌كان���ی‌" پارت���ی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردس���تان ب���ووه‌و سه‌ركێش���یان كردووه‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ی‌ ریفراندۆمی���ان ب���ۆ س���ه‌ربه‌خۆی‌‬ ‫كوردستان ئه‌نجامداوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م بێنه‌و به‌رده‌و یه‌كتری‌ تۆمه‌تباركردنه‌‬ ‫له‌ناو هێ���زه‌ كوردییه‌كاندا نابڕێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌مجاره‌ش یه‌كێتی‌ بۆ راده‌ستكردنی‌ كه‌ركوك‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ حه‌ش���دی‌ ش���ه‌عبی‌ رێككه‌وتبێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا له‌مێژووی‌ ئه‌و هێزانه‌دا ش���تێكی‌ تازه‌‬ ‫نیی���ه‌و چه‌ندین ج���ار الیه‌ن���ه‌ كوردییه‌كان‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌گه‌ڵ دوژمنه‌كانیش���یان ده‌ستیان‬ ‫تێكه‌ڵكردووه‌ بۆ ملشكاندنی‌ یه‌كتری‌‪.‬‬ ‫له‌مێ���ژووی‌ شۆڕش���ه‌ كوردییه‌كان���دا‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ له‌س���ااڵنی‌ شه‌سته‌كانی‌ سه‌ده‌ی‌‬

‫ئه‌م هه‌فته‌یه‌ له‌‬ ‫بۆ خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م راپۆرتانه‌و چه‌ندین راپۆرتی سه‌رنجراکێشی تر‬ ‫به‌زمانه‌کانی کوردی‌و عه‌ره‌بی‌و ئینگلیزی‪ ،‬سه‌ردانی نیقاش بکه‌ ‪www.niqash.org‬‬

‫رابردووه‌وه‌ هه‌تا راپه‌ڕینی‌ س���اڵی‌ ‪ 1991‬ك ‌ه‬ ‫دواتر به‌هۆیه‌وه‌ حكومه‌تی‌ كوردی‌ دامه‌زرا‪،‬‬ ‫چه‌ندینجار الیه‌نه‌ كوردییه‌كان به‌جیا له‌گه‌ڵ‬ ‫حكومه‌ته‌كان���ی‌ عێ���راق‌و ئێ���ران‌و توركیاو‬ ‫ته‌نانه‌ت س���وریاش رێككه‌وتوون بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كتری‌ له‌ناو ببه‌ن‪.‬‬ ‫دوای‌ راپه‌ڕینیش ئه‌مه‌ هه‌ر به‌رده‌وام بوو‪،‬‬ ‫ساڵی‌ ‪ 1993‬هه‌ردوو حیزبه‌ ده‌سه‌اڵتداره‌كه‌ی‌‬ ‫كوردستان (پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‌و‬ ‫یه‌كێتی‌ نیش���تیمانی‌ كوردس���تان) له‌گه‌ڵ‬ ‫س���وپای‌ توركی���ا رێككه‌وت���ن ب���ۆ لێدانی‌‬ ‫گه‌ریالكانی‌ پارتی‌ كرێكارانی‌ كوردس���تان‪،‬‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌وه‌ش له‌كات���ی‌ ش���ه‌ڕی‌ ناوخۆی‌‬ ‫هه‌ردوو حیزبه‌كه‌ دیسان په‌نایان بۆ واڵتانی‌‬ ‫ده‌رودراوسێ‌ برد‪.‬‬ ‫گه‌وره‌رترین ئه‌و ده‌ست تێكه‌ڵكردنانه‌ش‬ ‫ئه‌وه‌یان بوو كه‌ له‌ ‪31‬ی‌ ئابی‌ ساڵی‌ ‪1996‬‬ ‫پارت���ی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تان په‌نای‌ بۆ‬ ‫رژێمه‌كه‌ی‌ سه‌دام حسێن بردو له‌رێی‌ ده‌بابه‌ی‌‬ ‫سوپای‌ عێراقییه‌وه‌ ده‌ستی‌ گرته‌وه‌ به‌سه‌ر‬ ‫هه‌ولێ���ری‌ پایته‌ختداو یه‌كێتی‌ ده‌ركرد‪ ،‬به‌ر‬ ‫ل���ه‌وه‌ش یه‌كێتی‌ بۆ لێدانی‌ پارتی‌ په‌نای‌ بۆ‬ ‫سوپای‌ پاسدارانی‌ ئێرانی‌ بردبوو‪.‬‬ ‫هه‌ر كه‌ باس���ی‌ ش���ه‌ڕی‌ ناوخۆ ده‌كرێت‬ ‫یه‌كس���ه‌ر الیه‌نگرانی‌ یه‌كێت���ی‌ ناوی‌ (‪31‬ی‌‬ ‫ئ���اب) ده‌هێن���ن‌و وه‌ك رۆژی‌ "خیانه‌ت"ی‌‬

‫پارتی‌ ده‌یناس���ێنن‪ ،‬به‌اڵم ئێستا الیه‌نگرانی‌‬ ‫پارتیش رۆژێكیان ده‌ستكه‌وتووه‌ بۆ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫وه‌اڵمی‌ یه‌كێت���ی‌ پێ بده‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وانیش‬ ‫ن���اوی‌ (‪16‬ی‌ ئۆكتۆب���ه‌ر) ده‌هێن���ن‌و وه‌ك‬ ‫رۆژی‌ "خیانه‌ت"ی‌ یه‌كێتی‌ ده‌یناس���ێنن كه‌‬ ‫ده‌س���تی‌ له‌گه‌ڵ حكومه‌تی‌ ئێس���تا عێراقدا‬ ‫تێكه‌ڵكردووه‌‪.‬‬ ‫له‌وه‌ ناچێت ئه‌م جۆره‌ پاش���قوالنه‌ له‌ناو‬ ‫هێ���زه‌ كوردییه‌كان���دا ببڕێت���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌هێزه‌كانی���ش ئ���ه‌م ج���ۆره‌ قه‌یرانان���ه‌‬ ‫به‌ده‌رف���ه‌ت ده‌زانن ب���ۆ لۆمه‌كردنی‌ یه‌كتر‪،‬‬ ‫به‌اڵم ترسی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستان له‌مه‌ترسییه‌‬ ‫ده‌ره‌كییه‌كان نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌وه‌ ده‌ترس���ن‬ ‫ناكۆكی‌ هێزه‌ س���ه‌ره‌كییه‌كان سه‌ر بكێشێ‌‬ ‫بۆ رووبه‌رووبوونه‌وه‌ی‌ چه‌كداری‌‪ ،‬بۆیه‌ داوای‌‬ ‫یه‌كڕیزیان لێده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌تای‌ ئ���ه‌م هه‌فته‌ی���ه‌ ژماره‌ی���ه‌ك‬ ‫له‌رێكخراوه‌كان���ی كۆمه‌ڵ���ی مه‌ده‌ن���ی‌و‬ ‫هونه‌رمه‌ندان‌و رۆژنامه‌نووس���ان له‌ش���اری‌‬ ‫س���لێمانی‌ كه‌مپین���ی "یه‌كری���زی ن���ه‌ك‬ ‫لێكترازان"یان راگه‌یان���دو داوایان له‌هه‌موو‬ ‫الیه‌نه‌كان كرد رێگری بكرێت له‌بانگه‌ش���ه‌ی‬ ‫دووبه‌ره‌كی‌و هه‌موو وتارێكی ئاراسته‌كراو بۆ‬ ‫تێكدانی یه‌كڕیزی‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ تائێس���تا هه‌ی���ه‌ ئ���ه‌م هه‌وڵه‌‬ ‫له‌سه‌ری‌ ئاستی‌ لێدوان الیه‌نه‌ سیاسییه‌كان‬

‫ی ئه‌حمه‌د پیر ‌ه بۆ نیقاش‪:‬‬ ‫سه‌عد ‌‬ ‫له‌ریفراندۆم‌و فرۆشتنی‌ نه‌وتدا‬ ‫سه‌ركه‌وتوو نه‌بووین‬

‫به‌ده‌میه‌وه‌ چوون‪ ،‬ب���ه‌اڵم هیچ هه‌نگاوێكی‌‬ ‫كرداره‌كیان بۆ نه‌ناوه‌‪.‬‬ ‫فازل به‌ش���اره‌تی‌‪ ،‬ئه‌ندامی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‪ ،‬به‌ "نیقاش"ی‌‬ ‫وت "نه‌هاتن���ه‌دی‌ یه‌كڕی���زی‌ په‌یوه‌ن���دی‌‬ ‫به‌به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ كه‌س���ییه‌وه‌ هه‌یه‌و هه‌موو‬ ‫الیه‌نه‌كانیش ئه‌وه‌نده‌ی‌ پێویس���ته‌ پابه‌ندی‌‬ ‫بابه‌ته‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‌و نیشتمانیه‌كان بن‪ ،‬زیاتر‬ ‫پابه‌ندی‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌ حزبی‌‌و تایبه‌تیه‌كان‬ ‫ده‌بن"‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای‌ لێكترازانه‌كان���ی‌ ئه‌مدواییه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌شاره‌تی‌ ئومێدی‌ زۆرتره‌ یه‌كڕیزی‌‌و‬ ‫یه‌كبونه‌ك���ه‌ بێت���ه‌دی‌‪ ،‬به‌و پێی���ه‌ی‌ ئه‌وه‌‬ ‫خواستی خه‌ڵكه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م بۆچوونه‌ عه‌دنانی‌ حه‌م���ه‌ی‌ مینا‪،‬‬ ‫ئه‌ندامی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌‬ ‫كوردس���تان پش���تگیری‌ ده‌كات‌و ده‌ڵێ���ت‬ ‫"هه‌ر ك���ه‌س له‌ئه‌جێن���دای‌ تایبه‌تی‌ خۆی‌و‬ ‫حزبایه‌تی���ه‌وه‌ كار ده‌كات‌و به‌رژه‌وه‌ن���دی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌ فه‌رامۆش ده‌كات"‪.‬‬ ‫عه‌دنانی‌ حه‌م���ه‌ی‌ مینا به‌"نیقاش"ی‌ وت‬ ‫"هه‌مووان قس���ه‌ ده‌ك���ه‌ن‌و داوای‌ یه‌كڕیزی‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم كاری‌ بۆ ناك���ه‌ن‌و زیاتر‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی���ه‌ حزبیه‌كانی‌ ب���ه‌الوه‌ گرنگه‌‪،‬‬ ‫پێویس���ته‌ ئیتر بی���ر له‌به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫میلـله‌ته‌كه‌م���ان بكه‌ین���ه‌وه‌‌و به‌رژه‌وه‌ندی‌‬

‫حزب���ی‌ تێپه‌ڕێنی���ن‪ ،‬چونك���ه‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫میلل ‌هت‌و واڵته‌كه‌مان له‌مه‌ترسیدایه‌"‪.‬‬ ‫قس���ه‌ی‌ به‌رپرس���انی‌ ه���ه‌ردوو الیه‌نه‌كه‌‬ ‫هیچ���ی‌ ل���ه‌و هه‌ڵمه‌ت���ه‌ كه‌منه‌كردووه‌ته‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ الیه‌نگرانی‌ ه���ه‌ردوو حی���زب له‌تۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌كان دژی‌ یه‌كت���ر به‌رپای���ان‬ ‫كردووه‌‌و رۆژو مانگه‌كانی‌ "خیانه‌تكردن" بۆ‬ ‫یه‌كتر ده‌ژمێرن‪ ،‬هه‌ر ئه‌مه‌ش���ه‌ وایكردووه‌‬ ‫چاودێران پێی���ان وابێت زه‌حمه‌ت بێت له‌م‬ ‫قه‌یرانه‌ی‌ ئه‌مجاره‌ش���دا هێ���زه‌ كوردییه‌كان‬ ‫په‌ند وه‌ربگ���رن‪ ،‬به‌ڵكو به‌پێچه‌وانه‌وه‌ زیاتر‬ ‫یه‌كتری‌ تۆمه‌تبار ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ماجید خه‌لیل‪ ،‬مامۆس���تای‌ به‌شی‌ مێژوو‬ ‫له‌زانكۆی‌ س���لێمانی‌‪ ،‬پێ���ی‌ زه‌حمه‌ته‌ هێزه‌‬ ‫كوردییه‌كان بگه‌نه‌ ته‌بایی‌‌و ده‌ڵێت "یه‌كڕیزی‌‬ ‫الیه‌نه‌ كوردییه‌كان زیاتر له‌خه‌و ده‌چێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و كه‌ شاره‌زایه‌كی‌ وردی‌ مێژووی‌ كورده‌‬ ‫چه‌ندین نموونه‌ی‌ ناكۆكی‌‌و پشتكردنه‌ یه‌كتری‌‬ ‫الیه‌نه‌ كوردییه‌كانی‌ الیه‌‪ ،‬به‌"نیقاش"ی‌ وت‬ ‫"شكست‌و خیانه‌ته‌كان وایكردووه‌ كه‌ كورد‬ ‫هێش���تا ش���یرینی س���ه‌ركه‌وتن‌و یه‌كڕیزی‌‬ ‫نه‌چه‌شتووه‌"‪.‬‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ كوردس���تان ده‌زان���ن قه‌یرانی‌‬ ‫ئه‌مج���اره‌ش تێده‌په‌ڕێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم زه‌حمه‌ته‌‬ ‫تێپه‌ڕبوون���ی‌ رۆژگار ئ���ه‌م ج���ۆره‌ رۆژانه‌‬ ‫له‌مێژووی‌ هێزه‌ كوردییه‌كاندا بسڕێته‌وه‌‪.‬‬

‫هه‌مواركردنێكی دره‌نگوه‌خت‬ ‫له‌قه‌یرانی نێوان به‌غداو هه‌ولێردا‬ ‫دەستوور خەتای نییە؟‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ری جوان ساالر مه‌حمود‪:‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌توانیت له‌م كاتانه‌‬

‫)‪ )599‬سێشه‌ممه ‪2017/10/31‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫یب‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫پێویسته‌ هونه‌ری‌ ره‌سه‌ن ‌‬

‫جوانكاری‌ لوت بكه‌یت‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫هومه‌رمه‌ند ساالر محمود ئاماژه‌ بۆ‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ره‌سه‌نایه‌تی‌ ده‌كات‬ ‫ی هونه‌رییدا‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "تا‬ ‫له‌كار ‌‬ ‫ی‬ ‫مردن گۆرانییه‌ك ده‌ڵێم كه‌ مۆرك ‌‬ ‫كوردایه‌تی پێوه‌ دیار بێت"‪.‬‬

‫ی‬ ‫ده‌توانیت ل���ه‌م كاتانه‌ جوانكار ‌‬ ‫ی‬ ‫لوت بكه‌یت بۆئه‌وه‌ی‌ روخس���ارێك ‌‬ ‫جوانترت هه‌بێت‪.‬‬ ‫ كاتێ���ك لوت گه‌ور‌ه بو بااڵنس‌و‬‫هه‌وتا نه‌بو له‌گه‌ڵ ده‌موچاو‪.‬‬

‫ سه‌ری‌ لوت كاتێك زۆر شۆریان‬‫به‌رزه‌ یان خواره‌ یان گه‌وره‌یه‌‪.‬‬ ‫ی كوڵه‌ك���ه‌ی‌ لوت یان‬ ‫ گه‌وره‌ی��� ‌‬‫ی‬ ‫خ���واری‌‪ .‬ی���ان نارێكی‌ له‌ش���وێن ‌‬ ‫ی لوت‪.‬‬ ‫كونه‌كان ‌‬

‫س���ەنتەری میدیکاڵ‪ :‬به‌ختیاری ـ ش���ه‌قامی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫به‌رامبه‌ری‌ ساڵۆن ئه‌سته‌نبوڵ‬

‫ی لوت كاتێك قه‌وسی‌ یان‬ ‫ شێوه‌ ‌‬‫چاڵی‌ تێداهه‌بێت‪.‬‬ ‫ هه‌ر نارێكیه‌ك ك ‌ه له‌نێوان دوو‬‫ئه‌مالو ئه‌والی‌ لوت هه‌بێت‪.‬‬

‫ژماره‌ ته‌له‌فۆنی‌ ‪0533183536 - 07706581971‬‬ ‫فه‌یسبوك‪medicalclinicsuly :‬‬

‫س���االر مه‌حمود باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ك��� ‌ه به‌درێژای���ی‌ م���اوه‌ی‌ كاركردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫له‌دونیای‌ هونه‌ردا كاری‌ بۆ ره‌سه‌نایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كردوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وت ‌‬ ‫هون���ه‌ری‌ ك���ورد ‌‬ ‫"له‌سااڵنی‌ هه‌شتاكانی‌ سه‌ده‌ی‌ رابردودا‬ ‫هونه‌رمه‌ن���دان گرنگیان به‌كارو هونه‌ری‌‬ ‫دراوس���ێ‌‌و بێگانه‌ ن���ه‌ده‌دا كاریان بۆ‬ ‫ره‌س���ه‌نایه‌تی‌ هونه‌ری‌ كوردی‌ ده‌كرد‌و‬ ‫به‌گیانێكی‌ نیش���تمانپه‌روه‌رانه‌ كارمان‬ ‫ی‬ ‫ده‌كرد مه‌به‌ستمان بو خزمه‌تی‌ هونه‌ر ‌‬ ‫كوردی‌ بكه‌ین گوێمان به‌هونه‌ری‌ بێگان ‌ه‬ ‫نه‌ده‌داو س���ه‌ركه‌وتوش بوین ئامانجمان‬ ‫بو هونه‌ری‌ كوردی‌ له‌ناونه‌چێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "هونه‌رمه‌ن���د‌ه الوه‌كان‬ ‫به‌ئ���اره‌زوی‌ خۆی���ان ئ���اوازی‌ توركی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫فارسی‌‌و بیانی‌ ده‌هێنن ده‌یكه‌نه‌ گۆران ‌‬ ‫له‌م���اوه‌ی‌ چه‌ن���د رۆژێك���دا گۆرانیه‌ك‬ ‫ده‌خ���ه‌ ب���ازاڕاوه‌‌و باڵویده‌كه‌ن���ه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م���ه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ ب���ۆ ئه‌و دۆخه‌ ‌‬ ‫كوردس���تانی‌ پێ���دا تێپ���ه‌ڕ ده‌بێت ك ‌ه‬ ‫هی���چ لێپرس���ینه‌وه‌یه‌ك نی��� ‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫حكوم ‌هت‌و الیه‌نی‌ په‌یوه‌ندیداره‌وه‌ هه‌ر‬ ‫ی‬ ‫به‌و هۆی���ه‌وه‌ هونه‌رمه‌ن���د به‌رهه‌مێك ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫هونه‌ری‌ بێگانه‌ ده‌هێنن‌و وه‌رگێران ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ به‌هیچ به‌هایه‌كی‌ هونه‌ر ‌‬ ‫ده‌كه‌ن‌و گو ‌‬ ‫كوردی‌ ن���اده‌ن‌و هیچ لێپرس���ینه‌وه‌ك‬ ‫ی له‌ژێر‬ ‫نیه‌و به‌داخ���ه‌وه‌ هونه‌ری‌ كورد ‌‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی‌ له‌ناوچوندایه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو باس���ی‌ ل���ه‌وه‌ش ك���رد ك ‌ه‬ ‫ی الو واز‬ ‫پێویس���ته‌ هونه‌رمه‌ندان��� ‌‬ ‫له‌هونه‌ری‌ بێگان���ه‌‌و وه‌رگیڕاو بهێنن تا‬

‫هه‌ورامان بو به‌خاوه‌ن ر‬

‫پێنجه‌مین ڤیستڤاڵی‌‬ ‫شانۆی‌ شه‌قامی‬ ‫نێودەوڵەتی‌ده‌ربه‌ندیخان‬ ‫پێشكه‌ش ده‌كرێت‬ ‫ی‬ ‫به‌سپۆنس���ه‌ری‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆشنبیری‌‌و هونه‌ری‌ سلێمانی‌ له‌به‌روار ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 2017/11/1‬پێنجه‌می���ن ڤیس���تڤاڵ ‌‬ ‫ی ده‌ربه‌دیخان ‌ه‬ ‫شانۆی‌ ش���ه‌قام له‌قه‌زار ‌‬ ‫ێ رۆژ‬ ‫ی س‌‬ ‫پێشكه‌ش ده‌كرێت كه‌ ماوه‌ ‌‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بێت‪.‬‬ ‫حه‌س���ه‌ن محه‌م���ه‌د به‌ڕیوه‌ب���ه‌ری‌‬ ‫ی ده‌ربه‌ندیخان‬ ‫رۆش���نبیری‌و هون���ه‌ر ‌‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د " ئ���ه‌و‌ه یه‌كه‌م‬ ‫ڤستڤاڵ ‌ه له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‌و عێراق‬ ‫ی س���ێ‌ رۆژ‬ ‫ئه‌نج���ام ده‌درێ���ت م���اوه‌ ‌‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بێت‌و له‌س���ه‌رجه‌م ش���ارو‬ ‫ی هه‌رێمی‌ كوردستانه‌و‌ه‬ ‫قه‌زاو ناحیه‌كان ‌‬ ‫هاواڵتیان به‌ش���دار ده‌ب���ن‌و ژماره‌ یه‌ك‬ ‫ی واڵته‌وه‌ بانگێش���ت‬ ‫میوان له‌ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫كراون له‌ش���اره‌كانی‌ ئێ���ران‌و جه‌زائیرو‬ ‫میس���رو مه‌غری���ب‌و لیبی���او تونس تا‬ ‫به‌شداربن له‌ڤستڤاڵه‌كه‌دا"‪.‬‬ ‫وت���ی "ژم���ار‌ه یه‌ك خ���ه‌اڵت بۆ ئه‌و‬

‫ئا‪ :‬ئیمان زه‌ندی‬ ‫گه‌نجێكی‌ هه‌ورامی‌ رۆبۆتێكی‌‬ ‫ئه‌لیكترۆنی‌ زیره‌ك نمایشده‌كات‬ ‫له‌فیستیڤاڵێكداو پله‌ی‌ یه‌كه‌م‬ ‫به‌ده‌ستده‌هێنێت‪.‬‬ ‫فه‌ره‌ی���دون یاس���ین‪ ،‬ناس���راو‬ ‫به‌فه‌ری���ده‌ون گوڵپ���ی توان���ی پله‌ی‬ ‫یه‌ك���ه‌م له‌(یه‌كه‌می���ن فیس���تیڤاڵی‬ ‫ته‌كنه‌لۆجێ رۆبۆتێك له‌كوردس���تان)‬ ‫به‌ده‌س���تبهێنێهت‪ ،‬ئ���ه‌و ب���ۆ ئاوێنه‌‬ ‫رایگه‌یان���د "ئه‌م فیس���تیڤاڵه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫رێكخراوی‌ تێك ئای ‪ Techeye‬له‌ژێر‬ ‫چاودێری‌ كونس���ڵی‌ كۆریای‌ باش���وور‬ ‫رێكخرا"‪.‬‬ ‫فه‌ری���دون گۆڵپ���ی له‌دایكب���وی‬ ‫هه‌ورامان���ه‌و نیش���ته‌جێی ش���اری‬ ‫س���لێمانییه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌رچ���وی زانكۆی‬ ‫زمان���ی ئینگلیزییه‌و به‌اڵم وه‌كو خۆی‬ ‫ئام���اژه‌ی پێ���ده‌كات بیرۆك���ه‌ی ئه‌م‬ ‫پڕۆژه‌یه‌ی���ی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ س���اڵێك‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر ئه‌وه‌ش ده‌ڵێت خولیای من‬ ‫بۆ ئ���ه‌م كاره‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ حه‌زی‬ ‫منداڵی���م‪ ،‬گوڵپ���ی له‌ب���اره‌ی‌ كاره‌‬ ‫مه‌زنه‌كه‌یه‌وه‌ وتی‌ "سه‌ره‌تای‌ بیرۆكه‌ی‌‬ ‫ئه‌م پرۆژه‌یه‌(رۆبۆته‌) ده‌گه‌رێته‌وه‌ بۆ‬ ‫ساڵێك له‌مه‌وبه‌ر‪ ،‬ئه‌م ئامێره‌(رۆبۆته‌)‬ ‫ن���اوی‌ ‪High precision 3D‬‬

‫كه‌س���انه‌ ئاماده‌ك���راوه‌ ك���ه‌ ده‌بن��� ‌ه‬ ‫ب���راوه‌ی‌ یه‌كه‌م‌و دوه‌می‌ ڤیس���تڤاڵه‌ك ‌ه‬ ‫خه‌اڵته‌كان زۆرینه‌یان گیراوه‌ی‌ ئاڵتونن‬ ‫ی خه‌اڵت���ه‌كان‬ ‫ئامان���ج له‌ئاماده‌كردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ش���داربوان ‌‬ ‫له‌به‌رچاوگرتن‌و هاندان ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���انۆ كاران��� ‌ه بە‌له‌به‌رچاوگرتن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كاره‌كانی���ان‌و هاندانی���ان ب���ۆ كار ‌‬ ‫باشتر"‪.‬‬ ‫ی ‪ 2010‬دا له‌پێناو‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌س���اڵ ‌‬ ‫گرنگیدا به‌ش���انۆو هونه‌ری‌ ش���انۆ بۆ‬ ‫یه‌كه‌م جار ده‌س���تمان پێكرد به‌رده‌وام‬ ‫ی‬ ‫ی قه‌یران ‌‬ ‫ی ‪ 2013‬به‌هۆ ‌‬ ‫بوین تا س���اڵ ‌‬ ‫ی داعشه‌وه‌ چه‌ند ساڵێك‬ ‫دارای‌‌و ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ڤستڤاڵه‌كه‌مان راگرت له‌م ساڵدا جارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫دیك���ه‌ به‌سپۆنس���ه‌ری‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫رۆش���نبیری‌و هونه‌ری‌ سلێمانی‌‌و چه‌ند‬ ‫ی پێنجه‌م‬ ‫هاوكارێك���ی‌ دیكه‌ بۆ ج���ار ‌‬ ‫ی شه‌قام‬ ‫پێنجه‌مین ڤس���تڤاڵی‌ ش���انۆ ‌‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بێت"‪.‬‬

‫‪printing، plotting and CNC‬‬

‫پەیجی بەڕێوەبەرێتی گشتی رۆشنبیری‌و هونەری سلێامنی‬

‫کاوڕ‬ ‫دەبێ���ت زیات���ر دیبلۆماس���ی بی���ت‬ ‫لە‌پەیوەندیت لەگ���ەڵ هاوڕێکانتدا بۆ‬ ‫ئەوەی بەیەک���ەوە بتوانن رێکبکەون‪،‬‬ ‫کەس باشتر نابێت لە‌خۆشەویستەکەت‬ ‫چونک���ە یارمەتی���ت دەدات بۆ ئەوەی‬ ‫لە‌هەموو ناخۆشییەکان رزگارت ببێت‪.‬‬

‫گا‬ ‫دەبێت ئاگاداری هەڵس���وکەوتەکانت‬ ‫بیت چونکە کەسانێکی زۆر چاودێری‬ ‫جوڵەکانت دەکەن‌و چاوەڕێن هەڵەیەك‬ ‫بکەیت‪ ،‬هەس���ت بە‌ئارام���ی ناکەیت‬ ‫لە‌پەیوەن���دی س���ۆزداریتدا‌و نازانیت‬ ‫بەرەو کوێ دەتبات‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی هونه‌ر ‌‬ ‫پێك���ه‌وه‌ بتوانن جه‌م���اوه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ك���وردی‌ ئاش���ت بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هونه‌ری‌ ره‌س���ن ‌‬ ‫"من تامردن خزمه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردی‌ ده‌كه‌م‌و گۆرانیه‌ك ده‌ڵێم مۆرك ‌‬ ‫نه‌ته‌وایه‌ت���ی‌‌و كوردایه‌ت���ی‌ پێوه‌بێ���ت‬ ‫ی دیك ‌ه بڵێمه‌و‌ه‬ ‫نامه‌وێت گۆرانی‌ واڵتان ‌‬

‫ك���ه‌ ئ���ه‌وه‌ كاری‌ الس���ایكردنه‌وه‌یه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی نیگه‌رانیه‌ ك ‌ه هونه‌ری‌ كورد ‌‬ ‫جێگ���ه‌ ‌‬ ‫به‌وشێوه‌یه‌ شێوێنراوه‌"‪.‬‬ ‫ی به‌وه‌ش‬ ‫س���االر مه‌حم���ود ئام���اژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ك���رد پێویس���ت ‌ه هونه‌رمه‌ن���دان فێر ‌‬ ‫ی ببن‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌و‌ه‬ ‫به‌رپرس���یاریه‌ت ‌‬

‫‪www.facebook.com/www.dcysul.org‬‬

‫دوانه‌‬ ‫ئارەزوو دەکەیت هاوکاری هاوڕێیەکت‬ ‫بکەیت لەس���ەر کارەکەت‌و هەندێك‬ ‫ئ���ەرك بخەیتە سەرش���انی خۆت‪،‬‬ ‫رۆژێکی شڵەژاوە‌و هەندێك تێکچوون‬ ‫روودەدات لە‌پەیوەندی سۆزداریتدا‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫هەوڵبدە نەرم دەربکەویت‌و رەوش���تت‬ ‫بەرزبێ���ت‌و هیچ کارێكی مەترس���یدار‬ ‫ئەنجام مەدە‪ ،‬ئەمڕۆ زیاتر دانبەخۆتدا‬ ‫دەگریت‌و وەاڵمدانەوەکانت لە‌سنورێكدا‬ ‫دەبن‌و بڕوات بە‌خۆت هەیە‪.‬‬

‫‪ machine‬ئه‌م ئامێره‌ به‌ش���ێوه‌ی‬ ‫رۆبۆتێ���ك كار ده‌كات ك���ه‌ له‌رێگایی‬ ‫كۆمپوت���ه‌ره‌وه‌ كۆنت���رۆڵ ده‌كرێ���ت‌و‬ ‫به‌رنامه‌ڕی���ژی ب���ۆ ده‌كرێ���ت به‌هۆی‬

‫شێر‬ ‫هەندێ���ك بڕی���اری گرن���گ دەدەیت‬ ‫لە‌ئەنجام���ی کۆمەڵێ���ك گ���ۆڕان‌و‬ ‫بارودۆخ���ی لە‌ن���اکاودا‪ ،‬هەلب���دە‬ ‫بە‌خۆشەویس���تەکەت بۆئەوەی رای‬ ‫خۆی دەرببڕێت پێ���ش ئەوەی هەر‬ ‫بڕیارێكی لەسەر بدەیت‪.‬‬

‫سۆفتوێرێكی تایبه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "هه‌روه‌ها ده‌تواندرێت بۆ‬ ‫هه‌ر س���ێ مه‌به‌ستی بڕین وهه‌ڵكۆڵین‬ ‫وپرێنتكردن به‌كاربهێنرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و س���ه‌باره‌ت به‌به‌ش���داریكردنی‌‬ ‫له‌فیستیڤاڵه‌كه‌دا وتی‌ "به‌شداریكردنمان‬ ‫له‌فیس���تیڤاڵێكی‌ له‌و ش���ێوه‌یه‌دا كه‌‬ ‫له‌سه‌رتاس���ه‌ری‌ كوردس���تاندا ته‌نها‬ ‫‪27‬پرۆژه‌ قبوڵكراب���وون كه‌ توانیم‬ ‫پله‌ی یه‌كه‌م به‌ده‌ست بهێنم به‌هاوكاری‌‬ ‫هاورێی به‌ڕێزم (مامۆس���تا هه‌ڵگورد‬ ‫ن���ه‌وزاد) ك���ه‌ هه‌وڵه‌كانم���ان چرترو‬ ‫خێراتركرد بۆ ته‌واوكردنی‌ ئامێره‌كه‌"‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫زیاتر هەوڵدەدەی���ت‌و دەتەوێت بگەیت‬ ‫بە‌پلەیەکی بەرزتر لە‌کارەکەتدا بەتایبەت‬ ‫لە‌ئێستادا کە دەزانیت بارودۆخ گونجاوە‬ ‫بۆت‪ ،‬رێگە مەدە س���ەرقاڵیت کاریگەری‬ ‫نەرێن���ی لەس���ەر پەیوەندی���ت لەگەڵ‬ ‫خۆشەویستەکەتدا هەبێت‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )599‬سێشه‌ممه ‪2017/10/31‬‬

‫جێگر میدیا حسین‪ :‬من به‌ندبێژ نیم‌و‬ ‫ببوژێنینه‌وه‌ له‌گه‌ڵ هونه‌رمه‌ندانی‌ میللی‌ گۆرانی‌ ناڵیم‬

‫‪11‬‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬

‫هونه‌رمه‌ند جێگر میدیا حسین ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات كلپێكی‌ نوێ به‌ناوی‌‬ ‫تارا كچه‌ تاقانه‌ باڵوده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "خۆم بە‌به‌ندبێژ نازانم‪ ،‬ته‌نها‬ ‫له‌گه‌ڵ هونه‌رمه‌ندان نوری‌ گه‌رمیانی‌‌و‬ ‫رێبواری‌ مه‌الزاده‌ گۆرانیم وتوه‌"‪.‬‬

‫به‌ته‌نه���ا هونه‌مه‌ندێك‌و دوان‌و س���یان‬ ‫ناتوان���ن كار ب���ۆ ئه‌وه‌ بك���ه‌ن به‌ڵكو‬ ‫ده‌بێت هونه‌رمه‌ندان فێ���ری‌ ئه‌وه‌ ببن‬ ‫ی‬ ‫هونه‌ره‌كه‌یان خۆشبوێت كار بۆ هونه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بكه‌ن بگه‌ڕینه‌وه‌ بۆ ره‌سه‌نایه‌ت ‌‬ ‫كورد ‌‬ ‫هونه‌ری‌ كوردی‌"‪.‬‬

‫جێگی���ر ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌كات ك��� ‌ه‬ ‫ه���ه‌ر له‌منداڵییه‌وه‌ خولی���ای‌ گۆرانی‌‬ ‫وتنی‌ هه‌ب���وه‌‪ ،‬چونك���ه‌ له‌خێزانێكی‌‬ ‫هونه‌ردۆس���تدا په‌روه‌رده‌ بوه‌و باوكی‌‬ ‫زۆر ه���اوكاری‌ ب���وه‌و زۆر ئ���اره‌زوی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ك���ردوه‌ ببێته‌ هونه‌رمه‌ند‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "میدیای‌ باوكم له‌سه‌ره‌تای‌ كاره‌‬ ‫هونه‌ریه‌كانمه‌وه‌ تا ئێس���تا به‌رده‌وام‬ ‫هاوكاری���م ده‌كات‪ ،‬به‌نوس���ینه‌وه‌ی‌‬ ‫تێكس���ت‌و پێدانی‌ ئاوازو موزیك هانم‬ ‫ده‌دات ب���ۆ كاره‌ هونه‌ری���ه‌كان ك���ه‌‬ ‫ب���ه‌رده‌وام چاودێ���ری‌‌و تێبینی‌ هه‌یه‌‬ ‫ب���ۆ كاره‌كانم تا به‌رهه‌م���ی‌ هونه‌ری‌‌و‬ ‫جوانترو باشتر پێشكه‌شی‌ هه‌وادارانی‌‬ ‫هون���ه‌ری‌ كوردی‌ بك���ه‌م‌و به‌رده‌وامبم‬ ‫له‌گۆرانی‌ وتن"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌شی‌ موزیكم له‌په‌یمانگای‌‬ ‫هون���ه‌ره‌ جوان���ه‌كان ت���ه‌واو كردوه‌‌و‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ئه‌كادیم���ی‌ هاتومه‌ته‌‬ ‫ن���او دونیای‌ هونه‌رو زۆرب���ه‌ی‌ ئامێره‌‬ ‫موزیك���ه‌كان ده‌زان���م‌و رۆژانه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫كاره‌ هونه‌ریه‌كانم���دا پڕۆڤه‌ به‌ئامێره‌‬ ‫موزیكیه‌كان ده‌كه‌م‌و زۆرینه‌ی‌ تێكستی‌‬ ‫گۆرانیه‌كانم باوكم بۆم ده‌نوس���ێته‌وه‌‌و‬ ‫یارمه‌تی���م ده‌دات ك���ه‌ هونه‌رمه‌ندانی‌‬ ‫دیكه‌ش به‌هه‌مانش���ێوه‌ كه‌سانی‌ دیكه‌‬ ‫تێكس���ته‌كانیان بۆ ئام���اده‌ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫چونكه‌ هونه‌رمه‌ند مه‌رج نیه‌ سه‌رجه‌می‌‬ ‫كاره‌كان���ی‌ خ���ۆی‌ ئام���اده‌ی‌ ب���كات‬ ‫به‌ڵكو ده‌بێت پش���ت بە‌هاو كاره‌كانی‌‬ ‫ببه‌ستێت تا كارێكی‌ جوان پێشكه‌شی‌‬

‫رۆبۆتی ئه‌لیكرتۆنی‬

‫ڕاش���یگه‌یاند "له‌كۆتاییدا هیوادارم‬ ‫بتوانی���ن س���وود به‌كۆمه‌اڵنی‌ خه‌ڵك ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان بگه‌یه‌نی���ن له‌ڕێگ���ه‌ی‌‬ ‫دروستكردنی‌ ئه‌م ئامێره‌وه‌"‪.‬‬ ‫فه‌ره‌ی���دون هه‌ورام���ی له‌ب���اره‌ی‬ ‫پارچه‌كان���ی‌ رۆبۆته‌ك���ه‌وه‌ وتی" ئه‌م‬ ‫رۆبۆت���ه‌ ده‌توانرێ���ت به‌س���ێ دوری‌و‬ ‫پلۆتك���ردن به‌ش���ێوه‌ی دوو دوری‬ ‫به‌كاربهێندرێ���ت به‌پێ���ی ویس���تی‬ ‫به‌كارهێن���ه‌ر‪ ،‬پارچه‌ پێویس���ته‌كانی‬ ‫ل���ه‌ده‌روه‌ی كوردس���تان ب���ۆم په‌یدا‬ ‫كردوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌م ئامێ���ره‌ ده‌تواندریت‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫مامەڵەک���ردن بە‌خراپ���ی لەگ���ەڵ‬ ‫هاوپیش���ەکانتدا کاریگەری نەرێنیان‬ ‫لەس���ەر کارەکەت دەبێت‪ ،‬ئەم رۆژە‬ ‫قورس���انە تێپەڕ دەب���ن بۆیە لەگەڵ‬ ‫هاوبەشی ژیانتدا ئارام بگرن تا رۆژە‬ ‫خۆشەکان دەگەن‪.‬‬

‫ب���ۆ ‪ 4‬مه‌به‌س���تی جی���اوازو تایبه‌ت‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫به‌كاربهێندرێ���ت‪،‬‬ ‫دیزاینكراوه‌ ك���ه‌ ده‌توانێت به‌گۆڕینی‬ ‫ته‌نها به‌ش���ێكی ئامێره‌كه‌ به‌ته‌واوه‌تی‬ ‫وه‌ك ئامێرێكیت���ر كارب���كات له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫هێشتنه‌وه‌ی ته‌واوی به‌شه‌كانیتری بێ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ده‌ستكاری بكرێت"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و له‌ب���اره‌ی‌ كاره‌كان���ی‌ رۆبۆته‌‬ ‫ئه‌لیكترۆنه‌ك���ه‌ وت���ی‌ "ئامێری بڕینی‬ ‫س���ێ دووری‪ :‬له‌به‌ش���ی میكانیك���ی‬ ‫ئامێره‌كه‌دا درێ���ل به‌كارده‌هێندرێت‌و‬ ‫ل���ه‌م كاته‌ش���دا ئامێره‌ك���ه‌ توان���ای‬ ‫بڕینی ئه‌م مادانه‌ی هه‌یه‌ به‌ش���ێوه‌ی‬ ‫‪ 3D‬ته‌خته‌‪ ،‬ئه‌كریلیك‪ ،‬پالس���تیك‪،‬‬ ‫پی س���ی بی‪ ،‬ئه‌له‌منی���ۆم‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ئامێ���ری پرینته‌ری ‪ :3D‬له‌به‌ش���ی‬ ‫میكانیكی ئامێره‌كه‌دا(ئێكس���تروده‌ر)‬ ‫به‌كارده‌هێندرێ���ت ل���ه‌م كاته‌ش���دا‬ ‫ئامێره‌كه‌ توان���ای پرێنتكردنی هه‌یه‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌ی ‪ 3D‬به‌مادده‌ی پالستیك‬ ‫وئه‌ی بی ئێس چه‌ندین جۆر مادده‌ی‬ ‫تر"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئامێری بڕی���ن به‌له‌یزه‌ر‪:‬‬ ‫له‌به‌شی میكانیكی ئامێره‌كه‌دا له‌یزه‌ری‬ ‫لێده‌بس���ترێت وبه‌كارده‌هیندرێ���ت بۆ‬ ‫بڕی���ن وهه‌ڵكۆڵین���ی چه‌ندین مادده‌‪،‬‬ ‫جی���اوازی له‌گه‌ڵ بڕین به‌درێل ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ك���ه‌ به‌خێراییه‌كی زیات���ر كارده‌كات‬ ‫وتوانای بڕینی به‌ئاڕاس���ته‌ی س���ێیه‌م‬ ‫زیات���ره‌‪ ،‬چواره‌م كاری‌ ئ���ه‌م رۆبۆته‌‬ ‫ئامێری پلۆته‌ره‌ له‌م به‌شه‌دا پێنوسی‬ ‫تایبه‌ت���ی ب���ۆ به‌كارده‌هێندرێ���ت بۆ‬ ‫نوس���ین‌و وێنه‌كێش���ان به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫تایبه‌تی‪...،‬هتد"‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫ڕۆژێک���ی باش���ە‌و لە‌ئەم���ڕۆدا‬ ‫پەیوەندیی���ەکان باش���تر دەب���ن‪،‬‬ ‫پەیوەندیت لەگەڵ خۆشەویستەکەتدا‬ ‫پێویستی بە‌هەست‌و سۆزێکی زیاترە‬ ‫لە‌تۆوە‪ ،‬پێش ئەوەی پەیوەندییەکە‬ ‫تێکبچێت‪.‬‬

‫جه‌ماوه‌ره‌كه‌ی‌ بكات"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌ئێستادا كار بۆ گۆرانیه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���اد ده‌كه‌م به‌ناوی‌ تارا كچه‌ تاقانه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ئاوازو هۆنراوه‌ی‌ باوكمه‌ تا ئێس���تا‬ ‫بڕی���ارم نه‌داوه‌ له‌چی‌ جێگه‌یه‌ك كاری‌‬ ‫موزیكی‌ ب���ۆ ئه‌نجامب���ده‌م له‌كۆتای‌‬ ‫مانگی‌ دوانزه‌ كاره‌كانی‌ ته‌واو ده‌بێت‌و‬ ‫بۆ س���ه‌ری‌ س���اڵی‌ ت���ازه‌ له‌تۆمارگا‌و‬ ‫ده‌زگاكانی‌ راگه‌یاند باڵوده‌كرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫جێگر ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌كات نایه‌وێت‬

‫وه‌ك به‌ندبێژ ناوی‌ بهێنرێت‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫ی‬ ‫"هونه‌رمه‌ندێكی‌ وه‌ك م���ن‌و به‌ختیار‬ ‫س���اڵح كاری‌ گۆرانی‌ ش���ادی‌ ده‌كه‌ین‬ ‫پێویس���ته‌ له‌گه‌ڵ ئ���ه‌و هونه‌رمه‌ندانه‌‬ ‫جیا بكرێینه‌وه‌ كه‌ به‌ش���داری‌ ش���ه‌وه‌‬ ‫ئاهه‌نگ���ه‌كان‌و ئاهه‌نگی‌ ب���وك‌و زاوا‬ ‫ده‌كه‌ن‌و كاری‌ به‌ندبێژی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫من خاوه‌نی‌ چه‌ندی���ن كلیپی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌خۆم���م گۆانیه‌كان���م به‌ندبێژی‌ نیه‌‬ ‫پێویس���ته‌ خه‌ڵكی‌ ئ���ه‌و دوانه‌ له‌یه‌ك‬

‫جیابكات���ه‌وه‌‪ ،‬نامه‌وێت كاری‌ هونه‌ری‌‬ ‫به‌ندبێژی‌ بكه‌م"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ " هونه‌رمه‌ندان���ی‌ الوو‬ ‫تازه‌ پێگه‌ش���تو كاریگ���ه‌ری‌ هونه‌ری‌‬ ‫توركی‌‌و فارس���یان له‌س���ه‌ره‌‪ ،‬گرنگی‌‬ ‫ی به‌ئه‌زم���ون نادرێت‬ ‫به‌هونه‌رمه‌ندان��� ‌‬ ‫تا هونه‌ری‌ كوردی‌ ل���ه‌وه‌ زیاتر له‌ناو‬ ‫نه‌چێ���ت پێویس���ته‌ هونه‌رمه‌ندان���ی‌‬ ‫به‌ته‌م���ه‌ن رێزی���ان ل���ێ‌ بگیرێ���ت‌و‬ ‫پرس‌و راوێژیان پ���ێ بكرێت‌و پێكه‌وه‌‬

‫هه‌وڵبده‌ین ت���ا چیتر هونه‌ری‌ كوردی‌‬ ‫له‌ناو نه‌چێت"‪.‬‬ ‫له‌و بڕوایه‌شدایه‌ ده‌بێت هونه‌رمه‌ندانی‌‬ ‫به‌ته‌مه‌ن په‌راوێز نه‌خرێن‌و ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫الیه‌ن���ی‌ به‌رپرس كاریان ب���ۆ بكات‌و‬ ‫خزمه‌ت بكرێن‌و وه‌ال نه‌نرێن كه‌ ئه‌وان‬ ‫به‌درێژایی‌ ته‌مه‌نی���ان كاریان بۆ به‌رز‬ ‫راگرتنی‌ هونه‌ری‌ میله‌ته‌كه‌یان كردوه‌‬ ‫ته‌مه‌نێكی���ان ل���ه‌و پێناوه‌دا به‌س���ه‌ر‬ ‫بردوه‌‪.‬‬

‫یه‌ریڤان نوره‌دین‪ :‬به‌رپرسان به‌مه‌رج‬ ‫هاوكاری‌ هونه‌رمه‌ندانی‌ ژن ده‌كه‌ن‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫هونه‌رمه‌ند یه‌ریڤان نوره‌دین ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ماوه‌ی‌ ساڵێك‌و‬ ‫حه‌وت مانگه‌ سه‌رقاڵی‌ به‌رهه‌مێكی‌‬ ‫نوێیه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "به‌رپرسان‬ ‫به‌مه‌رج هاوكاری هونه‌رمه‌ندانی‌ ژن‬ ‫ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫یه‌ریڤ����ان ب����اس ل����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫توانیه‌ك����ی‌ باش����ی‌ ژه‌ندن����ی‌ ئامێر‌ه‬ ‫موزیكیه‌كیه‌كان����ی‌ هه‌ی����ه‌ به‌تایبه‌ت‬ ‫ئامێری‌ سازو تارباز‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ماوه‌ی‌‬ ‫نۆ س����اڵه‌ به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ ئه‌كادیمی‌‬ ‫موزی����ك ده‌خوێن����م‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ خولیای‌‬ ‫ژیان����م ب����وه‌‌و كار بۆ ره‌س����ه‌نایه‌تی‌‬ ‫هون����ه‌ری‌ ك����وردی‌ ده‌ك����ه‌م‌و یه‌كه‌م‬ ‫به‌رهه‌م����ی‌ هونه‌ریم بە‌به‌رهه‌مێكی‌ لوڕ‬ ‫ده‌ستپێكرد"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "به‌داخ����ه‌وه‌ هونه‌رمه‌ن����د‬ ‫ل����ه‌دوای‌ ب��ڵ�او كردن����ه‌وه‌ی‌ چه‌ن����د‬ ‫گۆرانیه‌ك به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ هیچ وانه‌یه‌كی‌‬ ‫هون����ه‌ری‌ بخوێنێت‌و ش����اره‌زاییه‌كی‌‬ ‫ئه‌وتۆیان هه‌بێ����ت به‌هونه‌رمه‌ند بانگ‬ ‫ده‌كرێن‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئێمه‌ له‌دوای‌ چه‌ندین‬ ‫ساڵ خوێندنی‌ وانه‌ی‌ هونه‌ر له‌زانكۆو‬ ‫په‌یمان����گاكان به‌هۆی‌ كه‌می‌ به‌رهه‌مه‌‬ ‫هونه‌ریه‌كانمان وه‌ك هونه‌رمه‌ند بانگ‬ ‫ناكرێین‌و وه‌ك هونه‌رمه‌ند كارمان بۆ‬ ‫ناكرێت"‪.‬‬ ‫ناوب����راو گلله‌یی‌ ئ����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫هی����چ لێپرس����ینه‌وه‌یه‌ك به‌رامب����ه‌ر‬

‫که‌‌وان‬ ‫خۆت بەدوور بگرە لەو هیالکی‌و ئەو‬ ‫ناخۆش���ییانەی کە تووشت دەبن‌و‬ ‫وادەک���ەن کارەک���ەت دوابکەوێت‪،‬‬ ‫کاتێک���ی خۆش لەگەڵ هاوبەش���ی‬ ‫ژیانتدا بەسەر دەبەیت‪.‬‬

‫به‌هونه‌رمه‌ندانی‌ به‌ندبێژ له‌ئارادانییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "س����ه‌یر ئه‌وه‌ی����ه‌ به‌ندبێژان‬ ‫چه‌ن����د كاتژمێرێك گۆران����ی‌ ده‌ڵێن‌و‬ ‫پاره‌یه‌كی‌ باشیان ده‌س����تده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫به‌مه‌رجێك زۆربه‌یان هونه‌ری‌ كوردیان‬ ‫شێواندوه‌و به‌ده‌نگێكی‌ نه‌شاز گۆرانی‌‬ ‫ده‌ڵێن‪ ،‬هاواڵت����ی‌ ئێمه‌ش به‌تایبه‌ت‬ ‫گه‌نج����ه‌كان به‌گرنگی����ه‌وه‌ س����ه‌یری‌‬ ‫كاره‌كانیان ده‌كه‌ن‌و پاره‌یه‌كی‌ خه‌یاڵی‌‬ ‫له‌ئاهه‌نگه‌كانیاندا داده‌نێن"‪.‬‬ ‫یه‌ریڤ����ان ئام����اژه‌ی‌ ب����ه‌وه‌ش كرد‬ ‫زۆربه‌ی‌ ئ����ه‌و هاوكاریان����ه‌ی‌ له‌الیه‌ن‬

‫گیسک‬ ‫هاوپیشەکانت هەوڵدەدەن ناوبانگت‬ ‫بش���ێوێنن‌و کارەکان���ت بە‌خراپ���ی‬ ‫بشکێننەوە بەس���ەرتدا بۆیە وریابە‪،‬‬ ‫راستی هەس���تەکانت بەو کەسە بڵێ‬ ‫ک���ە خۆش���ت دەوێت چونک���ە ئەو‬ ‫چاوەڕوانی تۆیە‪.‬‬

‫به‌رپرسانه‌وه‌ پێشكه‌شی‌ كراوه‌ ره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫كردۆته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "وه‌ك پێویس����ت‬ ‫كاره‌كانم ناڕواته‌ پێش����ه‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌م كاته‌دا ك����ه‌ دۆخی‌ ئابوریه‌ی‌ زۆر‬ ‫خراپه‌‪ ،‬ماوه‌ی‌ ساڵێك‌و حه‌وت مانگه‌‬ ‫سه‌رقاڵی‌ به‌رهه‌مێكی‌ هونه‌ری نوێم تا‬ ‫ئێستا كاره‌كانی‌ ته‌واو نه‌بوه‌‪ ،‬به‌هۆی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ یارمه‌تی‌‌و هاوكاری‌ كه‌سانێكم‬ ‫وه‌رنه‌رگرت����وه‌ كه‌ مه‌رجی����ان هه‌بوه‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر هاوكاریه‌كانیان به‌تایبه‌ت‬ ‫به‌رپرسان"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "چه‌ن����د جارێ����ك داوایان‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫ڕۆژەکەت س���وپرایزێكی خۆشی بۆ تۆ‬ ‫هەڵگرتووە‪ ،‬ئارام‌و لەسەرخۆبە‌و قبوڵی‬ ‫هەم���وو رووداوە نوێی���ەکان بکە چونکە‬ ‫لە‌قازانج���ی تۆدا دەبن‪ ،‬بەو ش���ێوازەی‬ ‫کە هەیت بەردەوام بە‌لەگەڵ هاوبەش���ی‬ ‫ژیانت‌و بە‌ئارامی بمێنەرەوە‪.‬‬

‫لێك����ردوم هاوكاری����م بك����ه‌ن كاتێك‬ ‫ویس����تومه‌ هاوكاریه‌كه‌یان قه‌بوڵبكه‌م‬ ‫ئه‌وان مه‌رجیان هه‌ب����وه‌‪ ،‬منیش ئه‌و‬ ‫داواكاریانه‌ی‌ ئه‌وانم پێ‌قه‌بوڵنه‌كراوه‌‬ ‫هه‌ربۆیه‌ هاوكاریه‌كانم ره‌تكردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ب����ڕوای‌ م����ن زۆرینه‌ی‌ به‌رپرس����ان‬ ‫مه‌رجیان هه‌ی����ه‌ ب����ۆ هونه‌رمه‌ندانی‌‬ ‫ژن����ان‌و كچ����ان كاتێ����ك ده‌یانه‌وێت‬ ‫هاوكاری����ان بكه‌ن مه‌رجت بۆ داده‌نین‬ ‫ئه‌وه‌ش به‌م����ن ناكرێت مه‌رجی‌ كه‌س‬ ‫قه‌بوڵ ناكه‌م"‪.‬‬ ‫یه‌ریڤان ئه‌وه‌شی‌ رونكرده‌وه‌ كه‌ كار‬ ‫بۆ هونه‌ری‌ كوردی‌ ده‌كات له‌كاتێكدا‬ ‫به‌ش����ێكی‌ زۆری‌ هونه‌رمه‌ندانی‌ ئێستا‬ ‫كار بۆ ناوو ناوبانگ ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"به‌شێك له‌و هونه‌رمه‌ندانه‌ دێن بزانن‬ ‫كام گۆرانی‌ بیانی‌ له‌یوتیوب زۆرترین‬ ‫ه����ه‌وادارو بین����ه‌ری‌ هه‌ب����وه‌‪ ،‬دوباره‌‬ ‫جارێكی‌ دیك����ه‌ به‌كوردی‌ ده‌یڵێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫من له‌س����ه‌ر ناوبان����گ كارم بكردایه‌‬ ‫ئێستا جیاوازتر كارم ده‌كرد‪ ،‬من كار‬ ‫له‌سه‌ر ره‌س����ه‌نایه‌تی‌ هونه‌ری‌ كوردی‌‬ ‫ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫نه‌ش����ی‌ ش����ارده‌وه‌ ئ����ه‌و چه‌ن����د‬ ‫س����اڵه‌ی‌ له‌زانكۆو په‌یمان����گا وانه‌ی‌‬ ‫موزیكی‌ خوێندوه‌ س����ودێكی‌ باش����ی‌‬ ‫له‌مامۆستاكانی‌ وه‌رگرتوه‌‌و له‌ئێستادا‬ ‫پیشتوانی‌ كاره‌ هونه‌رییه‌كانی ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "س����ه‌ره‌ڕای‌ ئه‌و رێگریانه‌ی‌‬ ‫ب����ۆ كاره‌ هونه‌ریه‌كانم هاتونه‌ته‌ پێش‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بم‪ ،‬چونكه‌ هونه‌ر خه‌ونی‌‬ ‫له‌مێژینه‌مه‌ وه‌ك كچه‌ كوردێك"‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫خۆت ب���ەدوور بگرە لە‌دەس���ت‬ ‫تێوەردان���ی کاری کەس���انی دیکە‬ ‫چونک���ە زیانی بۆ خ���ۆت دەبێت‪،‬‬ ‫هەموو الیەنە گرنگەکانی پەیوەندی‬ ‫س���ۆزداریت دیاری دەکەیت لەگەڵ‬ ‫خۆشەویستەکەتدا‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )599‬سێشه‌ممه ‪2017/10/31‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫بیروڕا‬

‫حیزبه‌كان‌و چاره‌سه‌ر ‌ی كاره‌سات ‌ی تشرین‬ ‫سه‌باحی‌ غالیب‬ ‫به‌ر له‌هه‌موو ش����تێك‪ ،‬ده‌ب����ێ‌ ئه‌وه‌ بڵێم‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌م چه‌ند رۆژه‌ی‌ رابووردوودا‪،‬‬ ‫واتا له‌‪16‬ی‌ تش����رینی‌ یه‌كه‌م����دا قه‌وما‪،‬‬ ‫له‌كاره‌سات گه‌وره‌تره‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ بخرێته‌‬ ‫چوارچێوه‌یه‌كی‌ مێژوویی‌‌و سیاس����ییه‌وه‌‪،‬‬ ‫پێویس����تی‌ بە‌لێكۆڵین����ه‌وه‌ی‌ ورد‌و‬ ‫تێروته‌س����ه‌ل‌و كات هه‌یه‌‪ ،‬هه‌تا ئه‌و ده‌مه‌‬ ‫(كاره‌ساتی‌ تشرینی‌) بۆ به‌كار ده‌هێنم‪.‬‬ ‫ڕووداوی‌ ‪16‬ی‌ ئه‌م مانگه‌‪ ،‬وه‌رچه‌رخانێكی‌‬ ‫مه‌ترس����یدار‌و لێكترازاندنێك����ی‌ ف����راوان‌و‬ ‫درێژخایه‌ن����ه‌‪ ،‬له‌چاره‌نووس����ی‌ نه‌ته‌وه‌ی‌‬ ‫ك����وردی‌ بە‌ده‌س����تخۆوه‌ س����ته‌ملێكراو‪،‬‬ ‫له‌ناوخ����ۆدا په‌رت په‌رتكراو‪ ،‬هه‌موو كایه‌‌و‬ ‫هاوكێشه‌ سیاسییه‌كانی‌ ته‌واوی‌ به‌شه‌كانی‌‬ ‫كوردستان بە‌گشتی‌‌و باشووری‌ كوردستانی‌‬ ‫قڵپكرده‌وه‌‪ ،‬كارێك����ی‌ هێنده‌ گه‌وره‌ بوو‪،‬‬ ‫هه‌رچی‌ مرۆڤی‌ بە‌ویژدان‌و دڵسۆزی‌ كورد‬ ‫هه‌یه‌ كاس‌و ش����ڵه‌ژاند‪ .‬حیزبه‌كانیش هه‌ر‬ ‫یه‌ك����ه‌‌و له‌ب����اری‌ خۆی‌ حیس����اب‌و كیتاب‬ ‫ده‌كا‌و نه‌خش����ه‌ی‌ په‌ل����ه‌ پ����ه‌ل ده‌هاوێته‌‬ ‫مه‌یدان����ی‌ ئاین����ده‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌تا ه����ه‌ر یه‌كه‌‬ ‫ئازا بێ‌‪ ،‬تاوانی‌ تێكش����كان‌و ئابڕووبردنی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی����ه‌ك له‌خ����ۆی‌ دوور ده‌خاته‌وه‌‌و‬ ‫ده‌یكێش����ێ‌ بە‌سه‌ر‌و س����نگی‌ ئه‌وه‌ی‌ رقی‌‬ ‫لێیه‌تی‌‪ ،‬ئه‌وان له‌هه‌م����وو كاته‌كاندا‪ ،‬به‌ر‬ ‫له‌داگیركه‌ر‌و دوژمنانی‌ كورد‪ ،‬له‌بۆس����ه‌ی‌‬ ‫تۆڵه‌كردنه‌وه‌ی‌ یه‌كدیدان‪ ،‬بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ هێز‌و‬ ‫غیره‌تی‌ ئه‌وه‌یان هه‌بێ‌ وه‌اڵمێكیان هه‌بێ‌‬ ‫بۆ ئه‌و كاراس����اته‌ بۆ؟ كێ‌؟ بە‌نه‌خش����ه‌ی‌‬ ‫ك����ێ‌؟ بۆ چ مه‌به‌س����تێك؟ له‌كینه‌ی‌ كێ‌‌و‬ ‫له‌تۆڵ����ه‌ی‌ چ����ی‌؟ له‌به‌رژه‌وه‌ن����دی‌ كێ‌؟‬ ‫الیه‌نه‌كانی‌ ئێران‌و عێ����راق‌و كورد خۆی‌‌و‬ ‫هه‌ر یه‌كه‌ چ رۆڵێكیان هه‌بووه‌؟ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫ئایینده‌ له‌ناوخۆی‌ كوردستاندا؟ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫كورد‌و عێراقی‌ داگیركه‌ر‌و واڵتانی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫داگیركه‌ر‪ ،‬چۆن ده‌ب����ن‌و تا كوێ‌ ده‌ڕوا؟‬ ‫ده‌یان پرسیاری‌ دیكه‌ وه‌اڵم بده‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫گۆڕان‌و كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‌و هیدیكه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫هه‌نگیان له‌ش����اخدا دۆزیبێته‌وه‌‪ ،‬خه‌ریكی‌‬

‫البردنی‌ ئه‌و الیه‌نانه‌‌و قۆزتنه‌وه‌ی‌ ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫وه‌ده‌س����ت گرتنی‌ فه‌رمانڕه‌وایه‌تین‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫له‌كاتێكدا هه‌ر دوو الیان‪ ،‬هه‌تا نووسینی‌‬ ‫ئ����ه‌م وت����اره‌‪ ،‬له‌ڕوانگ����ه‌ی‌ قانوون����ی‌!‌و‬ ‫ئیدارییه‌وه‌‪ ،‬به‌شێكن له‌ده‌سه‌اڵتی‌ كوردی‌‬ ‫بە‌په‌رله‌م����ان‌و وه‌زاره‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬بە‌داخه‌وه‌‪،‬‬ ‫گۆڕان‌و كۆمه‌ڵ ئه‌وه‌نده‌ ده‌ست‌و پێ‌ سپی‌‬ ‫بون نه‌یانتوانی‌ ده‌ستبه‌رداری‌ وه‌زیفه‌ بن‌و‬ ‫له‌ئه‌وه‌ی‌ پێی‌ ده‌وترا په‌رله‌مان‌و حكومه‌ت‬ ‫بكشێنه‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ له‌كاتێكدا ئه‌گه‌ر دوێنێ‌‪،‬‬ ‫واتا له‌مانگی‌ تشرینی‌ یه‌كه‌می‌ ‪2015‬ه‌وه‌‪،‬‬ ‫س����ێ‌ ده‌زگاكان����ی‌ ده‌س����ه‌اڵت‪ ،‬جارێ����ك‬ ‫ناش����ه‌رعی‌ بووبن‪ ،‬ئه‌وا له‌دوای‌ كاره‌ساتی‌‬ ‫‪16‬ی‌ تش����رین‪ ،‬دوو جار ش����ه‌رعییه‌تیان‬ ‫نه‌ماوه‌‪ ،‬پرس����یاری‌ هه‌ره‌ سه‌خت‌و دژوار‬ ‫ئه‌وه‌ی����ه‌‪ ،‬چ����اره‌ چییه‌ ب����ۆ پڕكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫بۆش����ایی‌ ده‌س����ه‌اڵت؟ گ����ۆڕان‌و كۆمه‌ڵ‌و‬ ‫الیه‌ن����ی‌ دیك����ه‌ش له‌به‌ی����ان‌و كۆنگره‌ی‌‬ ‫رۆژنامه‌نووس����یدا‪ ،‬داوای‌ پێكهێنان����ی‌‬ ‫حكومه‌تێكی‌ نیش����تمانی‌ ده‌كه‌ن! له‌و داوا‬ ‫كارییه‌دا‪ ،‬تۆزێك نه‌شاره‌زایی‌ له‌سیاس ‌هت‌و‬ ‫كه‌مێكیش بێ‌ ئاگای����ی‌ له‌واقیع‌و هێنده‌ی‌‬ ‫هه‌ردووكیش����یان ن����اكار له‌سیس����ته‌می‌‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایه‌تییان پێوه‌ دیاره‌!‬ ‫ده‌ب����ێ‌ گۆڕان‌و كۆم ‌هڵ‌و الیه‌نی‌ دیكه‌ ئه‌وه‌‬ ‫بزانن كه‌ له‌باش����ووری‌ كوردستاندا‪ ،‬هیچ‬ ‫ه����ه‌ل‌و مه‌رجێكی‌ ده‌س����تووری‌‌و قانوونی‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬كه‌ زه‌مینه‌س����ازی‌ ب����ۆ پێكهێنانی‌‬ ‫حكومه‌ت ‌ی نیشتمانی‌ بكا‪ ،‬بە‌كورتی‌ له‌به‌ر‬ ‫ئه‌م هۆیانه‌‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬نه‌بونی‌ ده‌زگای‌ فه‌رمانڕه‌وایه‌تیی‌‬ ‫نیشتمانی‌‌و نه‌ته‌وه‌یی‌‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬نه‌بونی‌ ده‌زگای‌ كارگێڕی‌‪.‬‬ ‫سێیه‌م‪ :‬نه‌بونی‌ سیسته‌می‌ دارایی‌‪.‬‬ ‫چواره‌م‪ :‬نه‌بونی‌ هێزی‌ سوپای‌ نیشتمانی‌‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌‪.‬‬ ‫پێنج����ه‌م‪ :‬الیه‌نگ����ری‌ هێ����زی‌ چه‌كدار بۆ‬ ‫یه‌كێت����ی‌‌و پارت����ی‌‪ ،‬م����ن دڵنی����ام له‌ناو‬ ‫پێش����مه‌رگه‌دا‪ ،‬خه‌ڵكی‌ دڵسۆز‌و گیانفیدا‬ ‫هه‌ن‪ ،‬به‌اڵم زوربه‌ی‌ هه‌ره‌ زۆریان بێ‌ چه‌ند‌و‬ ‫چوون سه‌ر بە‌الیه‌كیانه‌‪ ،‬بە‌مانایه‌كی‌ دیكه‌‬ ‫ئه‌وان هێزی‌ پاراستنی‌ ئه‌و دوو حیزبه‌ن‪.‬‬

‫باوه‌ڕ نه‌بون‬ ‫بە‌دیموكراسی‬ ‫باوه‌ڕ نه‌بون‬ ‫بە‌ده‌ستاوده‌ستكردن ‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵت‪ ،‬باوه‌ڕ‬ ‫نه‌بون بە‌گوێگرتن‌و‬ ‫حورمه‌تی‌ یه‌كدی‬ ‫شه‌قڵ ‌ی سه‌ره‌ك ‌ی‬ ‫حیزبی‌ كوردیی ‌ه‬ ‫دیموكراس ‌ی جگ ‌ه‬ ‫له‌ناوه‌كه‌ی‌‪ ،‬له‌ڕوو ‌ی‬ ‫ئه‌خالق‌و كولتور‌و‬ ‫پیاده‌كردنه‌وه‌وه‌‪،‬‬ ‫یه‌كجار زۆری‌ ماوه‌‬ ‫باوه‌ڕ ناكرێ‌ بتوانرێ‌ ئه‌و هێزه‌ چه‌كداره‌ی‌‬ ‫له‌كوردس����تاندا هه‌ی����ه‌ له‌نێ����وان پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێت����ی‌‌و ئه‌وانی‌ دیكه‌دا بێ‌ الیه‌ن بكرێ‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش یه‌كێكه‌ له‌كێشه‌ ستراتیژییه‌كانی‌‬ ‫كه‌م هێزی‌ سیاس����ه‌تی‌ كورد‪ .‬با گۆڕان‌و‬ ‫كۆمه‌ڵ‌و هه‌موو كورد‪ ،‬ج����اك بزانن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫چوار لیوا هاوبه‌شه‌ی‌ پێشمرگه‌ كه‌ هه‌بوو‪،‬‬

‫هه‌ر له‌گه‌ڵ یه‌كه‌م ته‌قه‌‌و هێنانی‌ حه‌شدی‌‬ ‫شیعی‌‌و سوپای‌ داگیركه‌ری‌ عێراق بۆ سه‌ر‬ ‫ش����ه‌ره‌ف‌و سه‌ر‌و ماڵی‌ كورد‌و كوردستان‪،‬‬ ‫هه‌ڵوه‌ش����انه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ یه‌كێتی ‌ی بون بۆ‬ ‫الی‌ یه‌كێتی‌‌و ئ����ه‌وه‌ی‌ پارتی‌ بون بۆ الی‌‬ ‫پارتی‌‪ ،‬ته‌شریفیان برده‌وه‌!‬ ‫شه‌ش����ه‌م‪ :‬نه‌بون����ی‌ ئیتعیراف����ی‌ واڵتان‬ ‫بە‌ده‌س����ه‌اڵتی‌ ك����وردی‌ جگ����ه‌ له‌پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی‌‪.‬‬ ‫حه‌وت����ه‌م‪ :‬دابه‌ش����بونی‌ خه‌ڵ����ك له‌نێوان‬ ‫حیزبە‌سیاس����ییه‌كاندا‪ ،‬ره‌نگ����ه‌ ه����ه‌ر‬ ‫دابه‌ش����بونیش نه‌بێ‌‪ ،‬به‌ڵك����و حیزبه‌كان‬ ‫دوژمنایه‌تییان په‌ره‌پێداوه‌ له‌ناو ریزه‌كانی‌‬ ‫جه‌ماوه‌ری‌ كورددا‪ ،‬ئه‌مه‌ش ش����ۆڕبۆته‌وه‌‬ ‫بۆ ناو هه‌موو ماڵه‌ كوردێك‪.‬‬ ‫هه‌ش����ته‌م‪ :‬نه‌هێش����تنی‌ پیاوی‌ پیاوانه‌‌و‬ ‫قه‌اڵچۆكردن����ی‌ ژنی‌ ژنان����ه‌ له‌ناو خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردس����تاندا‪ ،‬حیزبی‌ كوردی‌ هه‌میش����ه‌‬ ‫له‌پێناوی‌ س����ووكایه‌تی‌ بە‌مرۆڤی‌ كورددا‬ ‫كاری‌ كردووه‌‌و هه‌رگیز گرنگییان بە‌ڕۆحی‌‬ ‫ئینسانی‌ كورد‌و كه‌سایه‌تی‌ نه‌داوه‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫ویس����توویانه‌ پله‌ی‌ به‌رزی‌ مرۆڤی‌ كورد‪،‬‬ ‫ب����ە‌زۆر بێننه‌ خواره‌وه‌‪ ،‬ب����ۆ ئه‌وه‌ی‌ وه‌ك‬ ‫خۆیان����ی‌ لێبێ‌‪ .‬وه‌ك قه‌ت زه‌مینه‌ی‌ كاری‌‬ ‫هاوبه‌ش له‌نێوان حیزبی‌ كوردیدا نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌س����ته‌مه‌ ئه‌وان له‌سه‌ر بیست یا بیست‌و‬ ‫پێنج ژن‌و پیاوی‌ شاره‌زا‪ ،‬دڵسۆز‪ ،‬خاوێن‌و‬ ‫ئازا رێكبكه‌ون كه‌ حكومه‌تی‌ نیش����تمانی‌‬ ‫به‌ڕێ����وه‌ ب����ه‌رن‪ .‬دابه‌ش����كردنی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬یه‌كێكه‌ له‌مه‌ترسیترین تاوان‬ ‫ك����ه‌ حیزب����ه‌كان به‌رامب����ه‌ر بە‌كۆمه‌ڵگای‌‬ ‫ك����وردی‌ ئه‌نجامی����ان داوه‌‪ ،‬هه‌ڵب����ه‌ت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئ����ه‌م لێكترازان����ه‌ نه‌بوایه‌‪ ،‬عێراق‌و‬ ‫ئێران����ی‌ داگیرك����ه‌ر‪ ،‬نه‌ی����ان ده‌توانی‌ وا‬ ‫بە‌ئاسانی‌‪ ،‬نیوه‌ی‌ باش����ووری‌ كوردستان‬ ‫داگیربكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫نۆیه‌م‪ :‬باوه‌ڕ نه‌بون بە‌دیموكراسی‌‪ ،‬باوه‌ڕ‬ ‫نه‌بون بە‌ده‌ستاوده‌س����تكردنی‌ ده‌سه‌اڵت‪،‬‬ ‫ب����اوه‌ڕ نه‌ب����ون بە‌گوێگرت����ن‌و حورمه‌تی‌‬ ‫یه‌كدی‌‪ ،‬شه‌قڵی‌ سه‌ره‌كی‌ حیزبی‌ كوردییه‌‪،‬‬ ‫دیموكراس����ی‌ جگه‌ له‌ناوه‌ك����ه‌ی‌‪ ،‬له‌ڕووی‌‬ ‫ئه‌خ��ل�اق‌و كولت����وور‌و پیاده‌كردنه‌وه‌وه‌‪،‬‬

‫مندا‪ ،‬سه‌وز ده‌بێ‌ (ئه‌و سه‌وزه‌ی‌ هه‌رگیز‬ ‫ره‌نگ����ی‌ یه‌كێت����ی‌ نییه‌ ی����ا زه‌رد هه‌رگیز‬ ‫ره‌نگی‌ پارتی‌ نیی����ه‌)‪ .‬بۆیه‌ بە‌باوه‌ڕی‌ من‬ ‫ئه‌م حیزبە‌كوردیانه‌ بێ‌ جیاوازی‌‪:‬‬ ‫هه‌موو ئێوه‌‪ ،‬یه‌ك‌و دووتان لێناكرێ‌‬ ‫كاری‌ چاك‌و حوكمه‌تیتان پێناكرێ‌‬ ‫ئێوه‌ نه‌ پیاوی‌ ئاشتی‌ ناوخۆبون‬ ‫نه‌ كه‌ڵی‌ به‌ره‌نگاری‌ دوژمنان بون‬ ‫له‌ كۆتاییدا‪ ،‬س����ه‌رێك ده‌كێش����م بۆ الی‌‬ ‫رۆحی‌ دیالنی‌ مام‌و مامۆستام‪ ،‬بۆ سااڵنی‌‬ ‫شه‌سته‌كان‌و حه‌فتاكانی‌ سه‌ده‌ی‌ بیسته‌م‪،‬‬ ‫بزان����م ئه‌و ش����تێكی‌ بۆ ئه‌م كاره‌س����اته‌‬ ‫نووسیوه‌‪ .‬ئه‌ویش هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ی‌ وت‪ ،‬كه‌‬ ‫هه‌ر كاتێك كورد كاره‌ساتی‌ به‌سه‌ردا هات‬ ‫شیعری‌ (پایزی‌ جاران) بڵێنه‌وه‌‪ .‬با بچمه‌‬ ‫الی‌ كۆپله‌یه‌ك له‌شیعره‌كه‌‪ .‬له‌به‌ره‌ به‌یانی‌‬ ‫تش����ریندا‪ ،‬دی��ل�ان دیالنی‌ ك����وڕی‌ كورد‌و‬ ‫رۆڵه‌ی‌ سنه‌‌و مه‌هاباد‪ ،‬دیالنی‌ نه‌وجه‌وانی‌‬ ‫سلێمانی‌‌و دهۆك‪ ،‬دیالنی‌ جوامێری‌ ئامه‌د‌و‬ ‫قامیشلو‪ ،‬له‌گردی‌ سه‌یوانی‌ سلێمانییه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌گۆڕ هه‌ڵده‌ستێته‌وه‌‌و بە‌سه‌ر كوردستاندا‪،‬‬ ‫بە‌سه‌ر سه‌ركردایه‌تی‌ سیاسیی‌ حیزبه‌كاندا‬ ‫ده‌ش����ریخێنێ‌‌و ده‌ڵێ‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێ‌‌و ئێمه‌ی‌‬ ‫الواز‌و بێ‌ تواناكراو له‌پرس����یاردا‪ ،‬ئێمه‌ی‌‬ ‫له‌عه‌ق����ڵ‌و تێگه‌یش����تنخراو بە‌ده‌س����ت‬ ‫سیاس����ه‌تمه‌داری‌ حیزب����ی‌ كوردیی����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫بە‌دوای‌ دیالندا ده‌یڵێینه‌وه‌‪:‬‬ ‫ئه‌م واڵته‌ پڕ بو له‌پیت‌و پڕ سامانه‌‬ ‫جێگه‌ی‌ فه‌ڕ بو پڕ بو له‌شه‌قڵی‌ پیاوانه‌‬ ‫ئه‌وا دیسان پایز هات گه‌اڵ رێزانه‌‬ ‫ه����ه‌وری‌ په‌ڵ����ه‌‪ ،‬رووه‌و ش����اخ‌و رووه‌و‬ ‫كوێستانه‌‬ ‫ئه‌ی‌ هه‌وره‌كه‌ داڕێژه‌ سه‌ری‌ تشرینه‌‬ ‫واده‌ی‌ په‌ڵه‌‌و ناشتنی‌ ته‌رمی‌ هاوینه‌‬ ‫نۆره‌ی‌ تۆیه‌ بگری‌ به‌سه‌ر هه‌موومانا‬ ‫به‌سه‌ر ئێسك‌و پروسكی‌ رابردوومانا‬ ‫بیشۆره‌وه‌ با سه‌ر له‌ده‌س دیاریی‌ بێ‌‬ ‫با قوڕ خه‌س����ت بێ‌‪ ،‬بۆ سه‌ری‌ شه‌رمه‌زاری‌‬ ‫بێ‌‬

‫یه‌كجار زۆری‌ ماوه‌‪.‬‬ ‫ده‌ی����ه‌م‪ :‬حكومه‌ت هی‌ نیش����تمانی‌ بێ‌ یا‬ ‫نانیشتمانی‌‪ ،‬جگه‌ له‌ده‌یان‌و سه‌دان‪ ،‬دام‌و‬ ‫ده‌زگا‪ ،‬پێویس����تی‌ بە‌هیزی‌ دارایی‌‌و هێزی‌‬ ‫س����وپا هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی‌ م����ن بیزانم‪ ،‬ئه‌و‬ ‫حكومه‌ته‌ نیش����تمانییه‌ی‌ داوای‌ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫پۆلیس����ێكی‌ پێناجووڵێ‌‌و سكی‌ یه‌كێكیش‬ ‫ناخوسێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫گۆڕان‌و كۆمه‌ڵ‌و هی‌ دیكه‌ش‪ ،‬هه‌تا ئێستا‬ ‫ب����ه‌و خه‌یاڵ����ه‌وه‌ن‪ ،‬كه‌ دوای‌ دوو س����اڵ‬ ‫زیاتر له‌نه‌مانی‌ ش����ه‌رعییه‌تی‌ په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫تازه‌ بە‌ت����ازه‌ ده‌یانه‌وێ‌ رۆح����ی‌ به‌به‌ردا‬ ‫بكه‌ن����ه‌وه‌‪ ،‬په‌رله‌مانێك كه‌ ئه‌ندامانی‌ چی‌‬ ‫سووكایه‌تی‌ نه‌ماوه‌ بە‌یه‌كدی‌ نه‌كه‌ن‪ ،‬بە‌چ‬ ‫روویه‌ك����ه‌وه‌ ده‌چنه‌وه‌‌و پێك����ه‌وه‌ كار بۆ‬ ‫كوردی‌ دابه‌شكرا‌و س����ته‌ملێكراو ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ئ����ای‌ چ كاره‌س����اتێكی‌ دیكه‌ی����ه‌‪ .‬له‌ناو‬ ‫سیاس����ه‌تمه‌داری‌ حیزبی����دا‪ ،‬ته‌نه����ا كاك‬ ‫قادری‌ حاجی‌ عه‌لی‌‪ ،‬هه‌ڵس����وڕاوی‌ دیاری‌‬ ‫گۆڕان‪ ،‬ئه‌و جه‌ساره‌ته‌ی‌ تێدا بو كه‌ بڵێ‌‪:‬‬ ‫"ش����ه‌رعییه‌تی‌ هه‌موو ده‌زگاكانی‌ هه‌بون‪،‬‬ ‫له‌ژێر پرس����یاردایه‌؟!"بۆ ئه‌م تێگه‌یشتن‌و‬ ‫ئازایه‌تییه‌‪ ،‬ئافه‌رینی‌ سیاس����یانه‌‌و واقیع‬ ‫بیینان����ه‌ی‌ ده‌وێ‌‪ ،‬هیچ نه‌بێ‌ له‌حیزبه‌كه‌ی‌‬ ‫خۆشیدا‪ ،‬ده‌بێ‌ به‌و ئاراسته‌یه‌ كاربكا‪.‬‬ ‫ی����ازده‌‪ :‬كاره‌س����اتێكی‌ دیك����ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫كه‌ له‌باش����ووردا‪ ،‬حیزبێكی‌ نیش����تمانی‌‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی����ی‌ له‌مه‌یداندا نیی����ه‌ بتوانێ‌ كار‬ ‫بگرێته‌ ئه‌ستۆ‪ ،‬بۆیه‌ بە‌ناچاری‌ هه‌ر ئه‌وه‌یه‌!‬ ‫كه‌ ئه‌و حیزبانه‌ پیاوانه‌! به‌اڵم وه‌ك جاران‬ ‫ن����ا‪ ،‬پێكه‌وه‌ رێكبكه‌ون‪ ،‬ده‌س����ه‌اڵته‌كانی‌‬ ‫هه‌ریم له‌س����ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‌و په‌رله‌مان‌و‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬هه‌ڵوه‌شێننه‌وه‌‌و له‌ماوه‌ی‌ سێ‌‬ ‫بۆ شه‌ش مانگدا هه‌ڵبژاردنی‌ گشتی‌ بكرێ‌‪.‬‬ ‫ئه‌وجا ئه‌و په‌رله‌مانه‌ بتوانێ‌ نه‌خشه‌یه‌ك‬ ‫بۆ ئاینده‌ دابڕێژێ‌‪ ،‬پێشم خۆش نییه‌ بڵێم‪،‬‬ ‫له‌تواناو ش����اره‌زایی‌‌و پێك����ه‌وه‌ هه‌ڵكردنی‌‬ ‫هه‌موو حیزبه‌كان‪ ،‬گه‌شبین نیم‪.‬‬ ‫ده‌ش����ێ‌ هۆكاری‌ دیكه‌ش هه‌بن بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌س����ته‌م ب����ێ‌ حكومه‌تێكی‌ نیش����تمانی‌‬ ‫دابمه‌زرێ‌‪ ،‬به‌اڵم له‌م كاتی‌ گێژاوی‌ سڕبونی‌ له‌نده‌ن ـ ‪22‬ی‌ تشرینی‌ یه‌كه‌می‌ ‪2017‬‬ ‫بیر‌و لێكدانه‌وه‌یه‌دا‪ ،‬هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ له‌مێشكی‌ ‪sabahghalib@yahoo.co.uk‬‬

‫نیفاق‌و حەسادەت‬ ‫نەجات نوری‬ ‫(مەگەر خوا بە‌قودرەتی خۆی تاعونێك‬ ‫بخات���ە ناو ئوم���ەڕای بەب���ەوە بە‌غیری‬ ‫یەكێك كەس���یان نەهێڵێ) ئەمە ناڵەی‬ ‫(مەحم���ود پاش���ا) ب���ووە لەدەس���ت‬ ‫دەردەسەری‌و رەفتاری براو دۆستەكانی‬ ‫خ���ۆی لە‌ن���او میرایەتی باب���ان دا‪ .‬كە‬ ‫هۆكاربون ب���ۆ وێرانبونی ئەم میرایەتیە‬ ‫بە‌درێژای دووس���ەد ساڵ لە‌لەشكركێشی‬ ‫والیەكانی بەغداو هێ���زی ئێرانیەكان بۆ‬ ‫س���ەركوتكردنی یەكت���ری‪ ...‬بێگومان‬ ‫ئەمەش بەكرێگیراوێتی دەس���ەاڵتدارانی‬ ‫بابانی���ەكان بووە بۆ ئێ���ران‌و دەوڵەتی‬ ‫عوس���مانی لە‌پێن���او دەس���ەاڵت گرتنە‬ ‫دەستی خۆیاندا‪.‬‬ ‫(حەس���ودی بەینی ئومەڕای ئێمە بۆتە‬ ‫س���ەبەبی م���اڵ وێرانی بە‌ب���ە‪ .‬واقیعەن‬ ‫ئەگەر نیفاق‌و حەسادەتی بەینی ئومەڕای‬ ‫بەبە‌نەبوای���ە ت���ورك‌و نە ئێ���ران نەیان‬ ‫ئەتوانی زەفەرمان پێ بەرن) ئەمە نمونە‬ ‫زیندۆكەی س���ەردەمی دەس���ەاڵتدارانی‬ ‫بابانی���ەكان ب���ووە‪ ،‬كە ش���ایەتحالێكی‬ ‫دیاری ئەو كاتانە ئاوا بۆ(مس���تەر ریچ)‬ ‫ی بەیان دەكات‪ ،‬ئەمە چەند دێڕێكە بۆ‬ ‫بەكێگیراوێتی ب���راو خزمەكانی یەكتری‬ ‫لە‌ناو میرایەت���ی بابانیەكاندا‪ ،‬وێنەیەكە‬ ‫ب���ۆ هەمیش���ە دەبێت���ە ه���ۆكاری ئەو‬ ‫وێرانەخاكەی كە ئاوا كەسانی بەكرێگیراو‬ ‫بۆ تورك‌و ئێران دەیهێنن بەس���ەر واڵتی‬ ‫خۆیاندا‪ .‬ئەم���ەش وێنە مەینەتبارەكانی‬ ‫س���ەردەمی میرایەت���ی بابانیەكان‪ ،‬ئەی‬ ‫ل���ەو كاتانەوە بۆ رۆژگاری ئێس���تا چی‬ ‫دەگوزەرێ���ت؟ بەمە دەچمە س���ەر ئەم‬ ‫ناونیش���انە (نمونەی بەكرێگیراوێتی) بۆ‬ ‫نوسینی ئەم دێڕانە‪:‬‬ ‫چەند ساڵێك بەر لە‌ئێستا بو كە كتێبەكەی‬ ‫(محەمەد ئەمین زەكی بەگ)م (تاریخی‬ ‫س���لیمانی وە واڵت���ی) خوێندبووە‪ ،‬لەم‬ ‫رۆژانەشدا جاریكی تر بۆ بە‌بیرهێنانەوەی‬ ‫ئەو هەموو مەرگەسات‌و وێرانبونەوەی كە‬ ‫لە‌سەر دەس���ەاڵتی براكان‌و برازاو مامم‌و‬ ‫خزمە نزیكەكانی یەكتری لە‌ناو میرایەتی‬ ‫(بابان)دا هێنابوویان بە‌سەر خاكی ئەم‬ ‫میرایەتی���ەدا خوێن���دەوە‪ ...‬ئەم جارە‬ ‫باشتر زانیم كە بەڵگەو نوسراوەكانی ناو‬

‫ئەم كتێبە‌چەند جێگەی سەر سوڕمانن بۆ‬ ‫نمونەی بەكرێگیراویەتی دەسەاڵتدارانی‬ ‫ك���ورد لە‌مێ���ژودا‪ .‬ب���ەاڵم پێناچێت بۆ‬ ‫ئێستا زۆر لە‌دەس���ەاڵتداران‌و نوسەرانی‬ ‫دەرباریان تاكو ئێس���تا یەك الپەڕەیان‬ ‫لەم كتێبە‌خوێندبێت���ەوە‪ ،‬پێم وایە هەچ‬ ‫سەركردەو نوس���ەرێك الپەڕەكانی ئەم‬ ‫كتێبەی خوێندبێتەوە هیچ كاتێك ناتوانێت‬ ‫ببێت���ە بەكرێگیراو نۆكەری هیچ واڵتێك‪،‬‬ ‫چونكە دەزانن سەردەمی بابانیەكان بە‌چ‬ ‫دەردێك ب���ۆ بەكرێگیراویەتی براكان بۆ‬ ‫ئێران ‌وعوس���مانیەكان چ وێرانەیەكیان‬ ‫بە‌س���ەر خاكی ئەم میرایەتیەدا هێناوە‌و‬ ‫دوای خۆی���ان چ رۆژگارێك���ی تاریكیان‬ ‫بۆ خەڵك بە‌دی���اری جێهێاڵوە‪ ،‬خۆزگەم‬ ‫دەخواس���ت هەموو كاربەدەس���تانی ئەم‬ ‫واڵت���ە بە‌ش���ەرمەوە دوا الپ���ەڕەی ئەم‬ ‫كتێبەیان بخوێندایەتەوە تا فرێبووبونایە‬ ‫كە خۆیان دەس���ەاڵتداربن نەك تورك‌و‬ ‫ئێران دەسەاڵتداریان بن‪.‬‬ ‫بەڵگەكان���ی كتێبەك���ە دەبێت���ە ئ���ەو‬ ‫نمونە زین���دووەی ك���ە لە‌بابانیەكانەوە‬ ‫بۆ ئێس���تای دەس���ەاڵتدارانی كورد لەم‬ ‫هەرێم���ەدا ئێمە بۆ عەقڵ‌و سیاس���ەتی‬ ‫ئ���ەو دەس���ەاڵتدارانە رادەكێش���ێت كە‬ ‫هەمیش���ە نمونەی بەكرێگیراویەتی بون‬ ‫لە‌كاتی دەس���ەاڵتداری خۆیاندا‪ ،‬مرۆڤ‬ ‫سەرس���ام دەبێت بۆ دەبێت هیچ كاتێك‬ ‫ئەم دەسەاڵتدارانە بە‌بێ ئێران‌و توركیا‌و‬ ‫عێراق نەتوانن خۆی���ان ئیدارەی خۆیان‬ ‫ب���دەن‪ .‬دەس���ەاڵتدارانی بابانیەكان كە‬ ‫زیات���ر جەنگی نێوان ب���راكان بو بۆ مل‬ ‫شكاندن‌و تەفروتوناكردنی یەكتری لە‌ناو‬ ‫ئەم میرایەتیەدا بە‌درێژای دووسەد ساڵ‬ ‫لە‌تەمەنی میرایەت���ی بابانیەكان دابەش‬ ‫بون بە‌س���ەر نۆكەرایەتی ب���ۆ والیەكانی‬ ‫بەغداو دەس���ەاڵتی پاش���اكانی ئێرانی‬ ‫سەفەوی دا‪ ،‬خراپەی كاری‌و هێرشی ئەم‬ ‫برایانە لەو رۆژگارەدا دەمانخاتە بەردەم‬ ‫نمونەك���ەی ئەم رۆژگارەوە‪ ،‬كە دەبینین‬ ‫كوڕو دەس���ەاڵتدارانی ن���او بنەماڵەكانی‬ ‫ئێستای ئەم هەرێمە چۆن چۆنی مەرگی‬ ‫یەكتری رادەگەیەنن‌و بۆ مانەوەی خۆیان‬ ‫وەكو براكانی ن���او میرایەتی بابانیەكان‬ ‫هەر رۆژە پەلكێش���ی هێزێك���ی بێگانە‬ ‫دەكەن بۆ سەر رۆحی شەڕانی یەكتری‪،‬‬ ‫دەبینین ك���ە هەولێر بۆت���ە پایتەختی‬

‫توركەكان‌و س���لێمانیش بۆتە پایتەختی‬ ‫ئێرانەی���ەكان‪ .‬ئ���ەم رۆژگارە رێ���ك‬ ‫دەمانباتەوە بۆ سەردەمی دەسەاڵتدارانی‬ ‫بابانی���ەكان‪ ،‬رۆژگاری بەكرێگیراوێت���ی‬ ‫دێت���ەوە بیرم���ان‪ ،‬رۆژگاری وێرانوون‌و‬ ‫مەرگ���ی خەڵك دێت���ەوە بەرچاومان كە‬ ‫چ���ۆن چۆنی ب���ۆ ئێس���تا درێژبۆتەوە‪.‬‬ ‫گرنگە ك���وڕو دەس���ەاڵتدارانی ناو ئەم‬ ‫بنەمااڵن���ە زۆر زوو بێ���ن بۆ یەكجار ئەم‬ ‫كتێبە‌بخوێن���ەوە‌و لە‌نمونەكانی ناویەوە‬ ‫كەمێك ش���ەرم لە‌خۆیان بكەن‌و تێبگەن‬ ‫كە هی���چ كاتێ���ك ت���ورك‌و ئێرانیەكان‬ ‫لە‌مێژودا نەبونەتە فریادرەسی كۆیلەكانی‬ ‫خۆی���ان‌و بەكرێگیراوەكانیان‪ ،‬هەمیش���ە‬ ‫س���ەری دەس���ەاڵتدارانی كورد لە‌مێژودا‬ ‫چەند خزمەت���كاری پاش���اكانی ئێران‌و‬ ‫والیەكانی بەغداو ئەس���تەنبوڵ بون هەر‬ ‫بە‌سەری رمەوە س���ەریان بیندراوە نەك‬ ‫لە‌سەر كورسی دەسەاڵت‪.‬‬ ‫ببین���ن چەن���د مەرگە س���ات‌و جێگەی‬ ‫تێڕامانە كە دوای دوو سەد ساڵ لە‌تەمەنی‬ ‫میرایەتی بابان كەسێكی وەكو (سلێمان‬ ‫پاش���ا) نەتوانێ���ت تەنی���ا (‪)200‬تومان‬ ‫ب���ۆ گەڕیدەیەك پەیدا ب���كات تا بیدات‬ ‫بە‌پاسەوانەكەی‪ ،‬ئەمە ئەو مەرگەسات‌و‬ ‫وێرانە خاكە بو كە زیاتر لە‌سەر دەستی‬ ‫هەردوو برا (س���لیمان پاش���ا‌و مەحمود‬ ‫پاشا)دا بە‌سەر خاك‌و خەڵكی بابانیەكاندا‬ ‫هات‪ .‬بە‌كێرێگیراوێت���ی براكانی ناو ئەم‬ ‫میرایەت���ی یە‪ ،‬دەبێت ببێت���ە نمونە بۆ‬ ‫دەس���ەاڵتدارانی ئێستای ئەم هەرێمە كە‬ ‫چەند پ���ارەو س���امانتان هەبێت‪ ،‬چەند‬ ‫قاسەكانتان پڕبێت لە‌زێڕو زیوبێت‪ ،‬چەند‬ ‫خاوەنی موڵك‌و پارەبن لە‌دەرەوە‪ ،‬سەر‬ ‫ئەنجام ئەم رفتارو ملكەچیەی ئێستاتان‬ ‫بۆ تاران‌و ئەنقەرە دەتانخاتە سەر ساجی‬ ‫عەلی‌و دواجار ئێوە دەرەقەتی سیاسەتی‬ ‫فریودەرانی ئەم دوو واڵتە نایەن‌و وەكو‬ ‫سلیمان پاش���ا دواجار ناتوانن دوو سەد‬ ‫دینار بۆ كەس���ێك پەیدا بكەن تا ناوتان‬ ‫لەس���ەر كێل���ی گۆڕەكانتان بنوس���ێت‪.‬‬ ‫لەم رفتارانەی ئێوەوە دەچینەوە س���ەر خەڵكی خۆی���ان‪ ،‬ئێوەش ئەوە بۆ زیاتر‬ ‫رفتارەكان���ی میرەكان���ی بابانی���ەكان‪ ،‬لە‌حەفتا س���اڵ دەچێت هەمیشە پشتان‬ ‫ك���ە ئیت���ر هی���چ ش���تێك لەیەكتریتان بە‌دەس���ەاڵتدارانی عێراق‌و ئێران‌و توركیا‬ ‫جیاناكاتەوە‪ ،‬ئەوان بە‌درێژای دوو سەد بەستووە‪ ،‬ئێوە وەكو بابانیەكان لەكاتی‬ ‫ساڵ خەریكی پەلكێشكردنی دەسەاڵتی شكس���تەكانتان دا خێ���را پەنات���ان بۆ‬ ‫بێگان���ەكان بون بۆ س���ەر خاك‌و رۆحی پەلكێش كردنی بەعس‌و تورك‌و پاسدار‬

‫ئیتر ئەمە قەدەرو‬ ‫وێنەی ئێمە بووە‬ ‫لە‌مێژودا بە‌دەست‬ ‫كاربەدەستی ملكەچ‌و‬ ‫نەزانەوە‪ ...‬دەبێت‬ ‫ئێمەش دوای دەیان‬ ‫ساڵ لە‌نەمانی‬ ‫میرایەتی بابان‬ ‫هەر ئەم دوعایە‬ ‫بكەینەوە (مەگەر‬ ‫خوا بە‌قودرەتی‬ ‫خۆی تاعونێك‬ ‫بخاتە ناو ئومەڕای‬ ‫ئێستامانەوەو بە‌غیری‬ ‫یەكێك كەسیان‬ ‫نەهێڵێ) ئامین‬

‫ب���ردووە‪ ،‬ئێوە خۆت���ان دەبینن كە بەم‬ ‫رفتارانەتان چیتان بە‌سەر خەڵك‌و خاكی‬ ‫ئەم هەرێم���ەدا هێن���اوە‪ ،‬وەكو خۆتان‬ ‫ناخوێننەوەو نابین���ن‌و بێئاگان لە‌مێژو‪،‬‬ ‫كەمێك بە‌نوسەرو رۆشنبیرە دەربارەكانی‬ ‫خۆت���ان بڵێن ب���ا بۆتان باس���بكەن كە‬ ‫لە‌مێژودا دەسەاڵتداری بەكرێگیراو دواجار‬ ‫خاك دەكات بە‌خۆڵەمیش‌و خۆیش���یان‬ ‫جگە لە‌دەربەدەری هیچ نایەتە رێگەیان‪.‬‬ ‫ئێوە تێناگ���ەن كە لە‌مێژودا ئێرانیەكان‌و‬ ‫توركەكان چ وێرانە خاكێكیان بۆ میللەتی‬ ‫كورد بە‌جێهێ�ڵ�اوە‪ ،‬پێ دەچێت هیچتان‬ ‫پەندتان لە‌یەك وشەی رۆژگاری بابانیەكان‬ ‫وەرنەگرتبێت‪ ...‬ئێستا دەبینین كە ئێوە‬ ‫نیفاقی گەورە لە‌نێوانتاندایە‪ ،‬دەبینین كە‬ ‫ئێوە ئێستا خاوەن ئیرادەی خۆتانن نین‪،‬‬ ‫دەسەاڵتی تورك‌و ئێرانیەكان هۆكارن بۆ‬ ‫مان���ەو بونتان‪ ،‬لە‌خۆتان بپرس���ن كەی‬ ‫لە‌مێژودا ئ���ەم دوو داگیركەرە هۆكاربون‬ ‫بۆ سەركەوتنی كورد‌و مافەكانی؟ دیارە‬ ‫ئێ���وەی دەس���ەاڵتدارانی ئەم���ڕۆی ئەم‬ ‫هەرێم���ە وەك���و س���ەردەمی بابانیەكان‬ ‫پەلكێش���ی هێزی تورك‌و فارس بە‌گرنگ‬ ‫دەزانن ب���ۆ مانەوەی خۆت���ان‪ ،‬ئەمەش‬ ‫دەتانخان���ە بەردەم دوو ه���ۆكار دواجار‬ ‫ئەم خاكە بە‌هۆی سیاسەتە هەڵە‌و بیرە‬ ‫نەزانەكانی ئێ���وەوە وەها وێران دەبێت‬ ‫ك���ە ئاوەدانی تێدا نامێنێت‪ ،‬كە ئەمەش‬ ‫خواستی گەورەی تورك‌و فارسەكانە كە‬ ‫ئێوە بۆ ئ���ەم وێرانبونە بەكار دەهێنن‌و‬ ‫خۆیش���تان وەه���ا دەربەدەردەكەن كە‬ ‫هیچ پەش���یمانیەك بەفریاتانەوە نایەت‪،‬‬ ‫وەك���و چۆن لە‌میرایەتی باباندا ئەم وێنە‬ ‫ترس���ناكە رویدا‪ ...‬ئەم وێنە ترس���ناكە‬ ‫بۆ ئێس���تا درێژدەبێتەوە‪ ،‬بۆتە هۆكاری‬ ‫ترس‌و پرس���یاری گەورە لە‌الی بەشێكی‬ ‫زۆری كۆمەاڵن���ی خەڵك ك���ە لە‌خۆیان‬ ‫دەپرس���ن تورك‌و ئێرانی���ەكان چی بۆ‬ ‫ئێمە دەك���ەن لە‌كاتێكدا خۆیان ملوێنان‬ ‫كوردی ژێر دەسەاڵتی خۆیان قڕدەكەن؟‬ ‫ئەوە خەڵكە كە دەپرس���ن‌و دەبینن كە‬ ‫چۆن چۆنی بنەماڵە دەس���ەاڵتدارەكانی‬ ‫ئێس���تای ك���ورد وەك���و جاران پش���ت‬ ‫بە‌بێگانەو هێزی تورك‌و فارس دەبەستن‬ ‫بۆ مانەوەی خۆیان‌و بۆ س���ەركوتكردن‌و‬ ‫نەمان���ی یەكت���ری ب���ەكاری دەهێنن‪...‬‬ ‫ئەمە پرس���یارە گەورەكەی خەڵكە بەاڵم‬

‫پێناچێت هیچ كاتێك كوڕی بنەماڵەكان‬ ‫لە‌مێژوی ئێمەدا وەاڵمی خەڵكیان بە‌باشە‬ ‫دابێتەوە‪.‬‬ ‫ئێس���تا رۆژگاری ئێمە دەچێتەوە س���ەر‬ ‫رۆژگاری بابانیەكان ب���ۆ كۆتایی هێنان‬ ‫بە‌دەس���ەاڵت‌و وێرانبونی خاكەكەیان كە‬ ‫هۆكارەكەی نیفاقی نێوان براو میرەكانیان‬ ‫بوو‪ .‬لێرە ئەم���ڕۆ بنەماڵەكان بەهەمان‬ ‫حالی جاران بونەتە دوو دەسەاڵتدار كە‬ ‫هەریەكەیان پشتیان بە‌دوو هێزی بیگانەی‬ ‫ترسناك بەس���تووە بۆ مانەوەی خۆیان‪،‬‬ ‫بێگوم���ان ئەوەی هەس���تی پێ دەكات‌و‬ ‫رێگا تۆقێنەرەك���ە وەكو خۆی دەبینێت‬ ‫كە تورك‌و ئێرانی���ەكان لە‌ئەمڕۆدا چەند‬ ‫گەمەیەكی ترس���ناك لە‌سەر خاكی ئێمە‬ ‫بە‌رێوە دەبەن‪ ،‬كاربۆئەوە دەكەن لە‌سەر‬ ‫هەمان نەخشەی جاران ئەم دوو بنەماڵە‬ ‫دەس���ەاڵتدارە بك���ەن بە‌گ���ژ یەكتریداو‬ ‫نەهێڵ���ن میلل���ەت بە‌خواس���تی خ���ۆی‬ ‫دەوڵەت‌و پەرلەمان‌و هێزی خۆی هەبێت‪،‬‬ ‫ترسناكیەكە لەوەدایە دەسەاڵتدارانی ناو‬ ‫ئەم دوو بنەماڵە پێیان وایە كە فەرشی‬ ‫س���وریان بۆ راخرا‌و دەرگای كۆش���كی‬ ‫س���ەرۆكایەتی ت���اران‌و ئەنقەرەی���ان بۆ‬ ‫كرایەوە ئیتر دەتوانن ببنە ئەو كەسەی‬ ‫ك���ە دەیانەوێت‪ ،‬هەر ئ���ەم هەڵە زەق‌و‬ ‫نەخوازراوان���ە بو كە لە‌مێژودا س���ەری‬ ‫هەموو میرو سوڵتانە كوردەكانی خواردو‬ ‫میللەتەكەیشیان تەفرو تونابوو‪ ...‬ئێستا‬ ‫ئیتر دەس���ەاڵتدارانی ئەم دوو بنەماڵەیە‬ ‫دوای دەیان س���اڵ‌و دوای دەیان نمونە‌و‬ ‫وێنەی پش���ت شكێن لە‌گەمەی ترسناكی‬ ‫تورك‌و فارس تێناگەن كە ئەم دوو واڵتە‬ ‫هەمیشە هێزی بەكرێگیراویان دەوێت بۆ‬ ‫دوو هۆكار‪ :‬جارێك بۆ تەفروتواناكردنی‬ ‫هێ���زە نەیارەكانی خۆی���ان‪ ،‬جارێكیش‬ ‫ب���ۆ لەناوبردن���ی یەكتری لە‌ن���او خۆدا‌و‬ ‫هەڵتەكاندن���ی هەم���وو خواس���تەكانی‬ ‫خەڵك‪...‬‬ ‫ئیتر ئەم���ە قەدەرو وێن���ەی ئێمە بووە‬ ‫لە‌مێژودا بە‌دەست كاربەدەستی ملكەچ‌و‬ ‫نەزانەوە‪ ...‬دەبێت ئێمەش دوای دەیان‬ ‫س���اڵ لە‌نەمان���ی میرایەت���ی بابان هەر‬ ‫ئ���ەم دوعای���ە بكەین���ەوە (مەگەر خوا‬ ‫بە‌قودرەت���ی خۆی تاعونێ���ك بخاتە ناو‬ ‫ئومەڕای ئێس���تامانەوەو بە‌غیری یەكێك‬ ‫كەسیان نەهێڵێ) ئامین‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )599‬سێشه‌ممه ‪2017/10/31‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫عەبادی‌و سەدام‪ ،‬چی کۆیاندەکاتەوە؟‬ ‫شێرکۆ کرمانج‬ ‫سوربونی حەیدەر عەبادی‌و عێراقییەکان‬ ‫لەس���ەر دەرپەڕاندن���ی دەس���ەاڵتی‬ ‫کوردس���تانیان‌و هێزی پێشمەرگە لە‌ناوچە‬ ‫داب���ڕاوەکان بۆ پش���ت ئەو س���نورانەی‬ ‫کە لە‌‪ ١٩٩١‬کێش���اویەتی ئەو پرس���یارە‬ ‫دێنێتەگۆڕی کە داخۆ دەبێت سەرچاوەی‬ ‫مکوڕبونی عەبادی لەسەر ئەم سنورە چی‬ ‫بێ���ت‪ .‬ئەم بابەتە پێداگری لەس���ەر ئەوە‬ ‫دەکات کە ئەو هۆکارانەی کە وای لە‌سەدام‬ ‫حوسێن کرد کە سنورەکە بکێشێت هەمان‬ ‫هۆکاری س���وربونی عەبادین‪ .‬ئەم بابەتە‬ ‫هەوڵێکە ب���ۆ دیاریکردنی ئ���ەو هۆکارانە‬ ‫ئەویش بە‌وردبونەوە لە‌سنورە کێشراوەکە‬ ‫لەالی���ەن س���ەدام‪ .‬ب���ۆ وەاڵمدان���ەوەش‬ ‫دەگەڕێینەوە بۆ مێژوو‪.‬‬ ‫هێرش���ەکانی حکومەت���ی عێ���راق بۆ‬ ‫سەر ش���ارو ش���ارۆچکەکانی کوردستان‬ ‫لە‌ئ���ازاری ‪ ١٩٩١‬لەگ���ەڵ ترس���ی خەڵک‬ ‫لە‌دووبارەبونەوەی ئەنفال وای لە‌کوردەکان‬ ‫کرد کە بە‌کۆمەڵ زێدی خۆیان بەجێبێڵن‌و‬ ‫بەرەو دۆڵ‌و شاخەکان لە‌نزیک سنورەکانی‬ ‫ئێران‌و تورکی���ا کۆچبک���ەن‪ .‬لەئەنجامی‬ ‫ئەو دەردەس���ەرییەی کە ملیۆنان منداڵ‌و‬ ‫ژن‌و پی���رو پەککەوت���ە لە‌دۆڵ‌و ش���اخە‬ ‫ساردوس���وڕەکاندا رووب���ەڕووی بونەوە‪،‬‬ ‫هەروەها‪ ،‬ئ���ەو روماڵە چڕەی کە لەالیەن‬ ‫میدیای رۆژئاواوە لە‌خەڵکە ئاوارەکە کرا‪،‬‬ ‫فش���ارێکی گەورە لەس���ەر حکومەتەکانی‬ ‫رۆژئاوا دروس���تبو کە ناچاربون بەهانای‬ ‫ئ���اوارەو پەناب���ەرە ک���وردەکان بێ���ن‪.‬‬ ‫بەهاناوەهاتنی رۆژئاواییەکان دروستکردنی‬ ‫ناوچەی ئارام‌و س���ەپاندنی ناوچەی دژە‪-‬‬ ‫فڕینی لەس���ەروی هێڵ���ی تەریبی ‪ ٣٦‬ی‬ ‫لێکەوتەوە‪.‬‬ ‫س���ەرەڕای ئەوەی کە حکومەتی سەدام‬ ‫دژایەتیکردن���ی خۆی ب���ۆ جێبەجێکردنی‬ ‫بڕیارەک���ە دەرب���ڕی ب���ەاڵم لەبەرئەوەی‪:‬‬ ‫یەک���ەم‪ ،‬عێراق ت���ازە لە‌ش���ەڕی کوێت‬ ‫بەدۆڕاویی‌و بەشپڕێوی دەرچووبوو‪ .‬دووەم‪،‬‬ ‫عێراق هێشتان سەرقاڵبو بە‌دامرکاندنەوەی‬ ‫پاشماوەی راپەڕینەکەی شیعەکان لە‌باشور‪.‬‬ ‫س���ێیەم‪ ،‬عێراق لە‌هاوکێش���ە سیاس���ییە‬ ‫نێودەوڵەتیی���ەکان هێش���تان پێگەی زۆر‬ ‫الوازبوو‪ .‬بۆیە هاتوهاوارەکانی نە بەرگوێی‬ ‫کەس کەوتن نەتوانیش���ی پەرچەکردارێک‬ ‫لەخۆنیش���اندا‪ .‬بۆئەوەی خەڵکە ئاوارەکە‬ ‫وەک فەلەستینییەکان پەڕاگەندەی واڵتان‬ ‫نەبن‌و هەلێک بڕەخسێ بۆ گەڕانەوەیان بۆ‬

‫زێدی خۆیان سەرکردایەتی سیاسی کورد‬ ‫لە‌نیس���انی ‪ ١٩٩١‬دا بڕیاریدا کە دانوسان‬ ‫لەگەڵ حکومەتی عێراق بکات‪.‬‬ ‫دانوس���انەکان ت���ا ناوەڕاس���تی ‪١٩٩١‬‬ ‫بەردەوام بون بەاڵم سەرەڕای ئەو هەموو‬ ‫تەنگژان���ەی حکومەت���ی مەرک���ەزی لەو‬ ‫ئانوس���اتانەدا رووبەڕووی ببۆوە‪ ،‬لەوانە‪:‬‬ ‫پەراوێزخراوەی���ی نێودەوڵەتیی‪ ،‬کێش���ەو‬ ‫گرفت���ە ئابوری���ی‌و کۆمەاڵیەتیی���ەکان‌و‬ ‫ئابڵوق���ەی ئابوریی‌و نائارامی باری ئەمنی‬ ‫لە‌باش���ور کەچ���ی ئامادەی س���ازان نەبو‬ ‫لەگەڵ کوردەکان‪.‬‬ ‫حکومەتەکەی س���ەدام پێداگری لەسەر‬ ‫هەم���ان ئەو س���نورانە دەک���رد کە کاتی‬ ‫خ���ۆی ل���ە‌‪ ١٩٧٤‬تاکالیەنانە ب���ۆ ناوچە‬ ‫ئۆتۆنۆمییەکەی دیاریکردبون‪ .‬لەبەرابەردا‬ ‫کوردەکان سوربون لەسەرئەوەی کە فاکتە‬ ‫مێژوویی‌و جوگرافیی���ەکان بکرێن بە‌بنەما‬ ‫بۆ دیاریکردن���ی ناوانی ناوچە ئۆتۆنۆمییە‬ ‫پێش���نیازکراوەکە‪ .‬وەک گاڵتەپێکردنێک‬ ‫بە‌ئەندامان���ی وەف���دە دانوس���انکارەکەی‬ ‫کوردان‪ ،‬تاریق عەزیز‪ ،‬یەکێک لە‌نوێنەرانی‬ ‫حکومەتەکەی س���ەدام لە‌دانوسانەکاندا‪،‬‬ ‫بە‌کوردەکانی گوتبو کاتی خۆی ئەندەلوس‬ ‫(ئیسپانیا) بەش���ێک بو لە‌خاکی عەرەب‬ ‫بەاڵم هیچ عەرەبێک ئێس���تا داوای ناکات‪.‬‬ ‫لەوەدەچێت مەبەس���تی تاریق عەزیز لەم‬ ‫گێڕانەوەی���ە ئەوە بووبێ���ت کە کوردەکان‬ ‫رازیبکات کە دەبێت ئەوان دەستبەرداری‬ ‫مافە مێژووییەکانیان بن‌و کەرکوک‌و ناوچە‬ ‫کێشەلەس���ەرەکان لەبیربکەن وەک چۆن‬ ‫عەرەبەکان 'ئەندەلوس'یان لەبیرکرد‪.‬‬ ‫لە ئاداری ‪ ١٩٩١‬دا‪ ،‬لەچاوپێکەوتنێکدا‬ ‫سەدام بەیانیکرد کە مکوڕبونی کوردەکان‬ ‫"لەس���ەر لکاندن���ی کەرک���وک بە‌ناوچەی‬ ‫ئۆتۆنۆم���ی کوردس���تان ئاماژەیەک���ە بۆ‬ ‫ئارەزویان لە‌جیابون���ەوە"‪ .‬ئەم ملمالنێیە‬ ‫لەس���ەر خ���اک ئ���ەوە نیش���اندەدا ک���ە‬ ‫دیاریکردنی سنوری کوردستان جەوهەری‬ ‫کێشەی کوردستانیان لە‌عێراق پێکدێنێت‪،‬‬ ‫لە‌سەدام بۆ عەبادی‪ ،‬دواتریش‪.‬‬ ‫بەهەرحاڵ‪ ،‬دانوستانەکان تا ناوەڕاستی‬ ‫تەم���وز درێژەی���ان کێش���ا‪ .‬لە‌تەم���وزی‬ ‫‪١٩٩١‬دا‪ ،‬خۆپیش���اندان ش���ارەکانی‬ ‫س���لێمانی‌و هەولێرو چەند شارۆچکەیەکی‬ ‫دیک���ەی گرت���ەوە‪ .‬خەڵک���ە ناڕازییەکە‪،‬‬ ‫کە زیاتر هێ���زە چەپەکانی کوردس���تان‬ ‫وەگەڕیانخستبون‪ ،‬لەوانە‪ :‬ئااڵی شۆڕش‪،‬‬ ‫هەستەی کرێکارانی سۆشیالیست‪ ،‬رەوتی‬ ‫کۆمۆنیست‌و بزوتنەوەی شوراکان‪ ،‬داوای‬ ‫دەرچونی هێزەکانی س���ەدامیان دەکردو‬

‫وەک "داگیرکەر"ناویاندەبرد‪ .‬رق‌و ناڕەزایی‬ ‫خەڵک‌و درێژبونەوەی خۆپیش���اندانەکان‬ ‫پێکدادان���ی چەکداری���ی لەنێ���وان هێزە‬ ‫ئەمنییەکان���ی حکومەت‌و ئ���ەو هێزانەی‬ ‫پێش���مەرگەی لێکەوت���ەوە ک���ە لەگ���ەڵ‬ ‫درێژەی پڕۆسەی دانوس���انەکان هاتبونە‬ ‫ناو شارەکان‪ .‬فشاری جەماوەری‌و الوازی‬ ‫هێزە ئەمنیی‌و س���ەربازییەکانی حکومەت‬ ‫لەگ���ەڵ بەردەوامی���ی خۆپیش���اندانەکان‬ ‫ب���ون بەمای���ەی کێش���انەوەی هێزەکانی‬ ‫حکومەت لە‌تشرینی یەکەمی ‪ ١٩٩١‬دا‪ ،‬کە‬ ‫کێشانەوەی دامودەزگا دەوڵەتییەکانیشی‬ ‫بەدوایخۆیدا هێنا‪.‬‬ ‫دوای کێش���انەوەی دام���ودەزگاکان‌و‬ ‫س���وپا‪ ،‬س���ەدام دەیگوت ئێمە سوپامان‬ ‫کێش���اوەتەوە بەاڵم پاش ماوەیەکی دیکە‬ ‫دەبینن کوردەکان چۆن بۆ س���وپاکەیان‬ ‫دەگری���ن‌و داوای یارمەتی���ان لێ دەکەن‪.‬‬ ‫ئەو جەختی لەسەر ئەوەش دەکردەوە کە‬ ‫"دوو یان سێ عێراق بونی نییە‪ ...‬گەلیش‬ ‫یەک گەل���ە نەک دوو‪"،‬کەچی س���ەرەڕای‬ ‫بونی توانای سەربازی‌و نیشاندانی هیوای‬ ‫گێڕانەوەی کوردس���تان بۆ باوەشی عێراق‬ ‫لەالیەن سەدام‪ ،‬دەوڵەتی عێراقی لە‌‪١٩٩١‬‬ ‫تا ‪ ٢٠٠٣‬هیچ رێوش���وێنێکی نەگرتەبەر بۆ‬ ‫دووبارە‪-‬گێڕانەوەی دەس���ەاڵت بۆ ناوچە‬ ‫کوردییەکان‪.‬‬ ‫هەندێک ئەکادیمی‌و توێژەر هێرشنەکردنە‬ ‫س���ەر کوردس���تان‌و داگیرنەکردن���ەوەی‬ ‫دەگێڕن���ەوە بۆ چەن���د هۆکارێک‪ .‬لەوانە‪،‬‬ ‫یەک���ەم‪ ،‬بون���ی ناوچ���ەی دژە‪-‬فڕین کە‬ ‫جوڵەو چاالکیی���ەکان‌و توانای مناوەرەی‬ ‫هێزە ئاسمانییەکانی عێراقی پەکخستبو‌و‬ ‫هێ���زە زەمینییەکانی عێراقی دەخس���تە‬ ‫مەترسییەوە ئەگەر هەوڵی داگیرکردنەوەی‬ ‫کوردستانیان بدابا‪ .‬دووەم‪ ،‬ئاساییکردنەوەو‬ ‫کۆنتڕۆڵکردن���ەوەی ناوچەکانی باش���ورو لە‌ڕاپەڕینەکانی ‪ ١٩٩١‬دا دڵس���ۆزییان بۆ‬ ‫ناوەڕاست بۆ سەدام لەپێشتربون چونکە رژێم نواند‪ ،‬وەک ناوچە سوننییەکان‪.‬‬ ‫س���ەرەڕای بون���ی راس���تیی لە‌زۆربەی‬ ‫نائارامییەکانی ئەوێ ترسی راستەوخۆتری‬ ‫لەس���ەر رژێمەک���ەی بەع���س هەب���وو‪ .‬ئەو دیدو تێگەیش���تن‌و ش���رۆڤانە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫س���ێیەم‪ ،‬رژێمەک���ەی س���ەدام چاوەڕێی وردبون���ەوە لەو س���نورانەی کە س���ەدام‬ ‫کاریگەرییەکان���ی ئابڵوقە ئابورییەکان بو دوای کێشانەوەی دامودەزگاکانی لە‌ناوچە‬ ‫لەس���ەر کوردس���تان چونکە پێیوابو کە کوردیی���ەکان ب���ۆ هەرێمی کوردس���تان‬ ‫دواج���ار کوردەکان بەرگ���ەی ئابڵوقەکان کێش���ای‌‪ ،‬هاوکات‪ ،‬بەڕەچاوکردنی ئەوەی‬ ‫ناگرن‌و ملدەدەن‌و خۆیان دەگەڕێنەوە بن کە حکومەتی مەرکەزی توانای سەربازیی‬ ‫باڵی دەوڵەت‪ .‬چوارەم‪ ،‬گوایە رژێمی عێراق داگیرکردنەوەی کوردس���تانی هەبو وەک‬ ‫نەیدەویس���ت لەو بارودۆخە سەختەی کە لە‌داگیرکردنەوەی هەولێر لە‌ئابی ‪ ١٩٩٦‬دا‬ ‫خۆی پێیداتێپەڕدەبو داهات بۆ کوردستان دەرکەوت‪ ،‬بۆمان دەردەکەوێت کە رژێمی‬ ‫لە‌خەزێنەی دەوڵەتەوە دابینبکات‪ ،‬بەڵکو عێراقی نیازو پالنێکی ستراتیجی لەپشت‬ ‫دەیویست ئەو پارەیەی کە بۆ کوردستان کێشانەوەو هێرشنەکردنە سەر کوردستانی‬ ‫تەرخاندەکرا بنێرێت بۆ ئەو ناوچانەی کە هەبوو‪.‬‬

‫سنورە نوێکە‬ ‫زۆر وریایانەو‬ ‫ستراتیجیانە‬ ‫کێشرابون‪ .‬مەبەست‬ ‫لێی بێبەشکردنی‬ ‫ناوچە کوردییەکان‬ ‫بو لە‌سەرچاوە‬ ‫سروشتییەکان‬ ‫بەتایبەتی نەوت‌و‬ ‫گاز‪ .‬لەکێشانی‬ ‫سنورەکان دیدە‬ ‫سەربازیی‌و‬ ‫تۆپۆگرافییەکانیش‬ ‫رەچاوکرابون‬

‫‪13‬‬

‫نەگەڕانەوەی حکومەت دەگەڕێتەوە بۆ‬ ‫چەن���د هۆکارێکی دیک���ە‪ ،‬لەوانە‪ :‬یەکەم‪،‬‬ ‫کەمتوانای���ی ی���ان بێتوانای���ی حکومەتی‬ ‫مەرکەزی لە‌کۆنتڕۆڵکردنی سیاس���یانەی‬ ‫ناوچ���ە کوردییەکان نەک س���ەربازییانە؛‬ ‫دووەم‪ ،‬ئ���ەو ناوچان���ەی ک���ە حکومەت‬ ‫لێیانکش���ایەوە بایەخێک���ی ئابوری���ی‌و‬ ‫ستراتیجیی ئەوتۆی بۆ دەوڵەت نەبوو‪.‬‬ ‫س���ەدام هەم���وو ش���ێوازو ئامرازێکی‬ ‫بەکارهێن���ا هەر لە‌چۆڵک���ردن‌و راگوێزان‌و‬ ‫تەعریب���ەوە بگرە تادەگات���ە کیمیاباران‌و‬ ‫کۆمەڵک���وژی دژی کورد کەچ���ی بەپێی‬ ‫تێگەیش���تنی خۆی‌و هاوڕێکانی لە‌بەعس‬ ‫هەر س���ودی نەب���وو‪ .‬بۆی���ە لەوەدەچێت‬ ‫لەس���ەرەتای نەوەتەکانەوە سەرکردەکانی‬ ‫بەع���س ب���ەو قەناعەت���ە گەیش���تبن کە‬ ‫دوای زیات���ر لە‌بیس���ت س���اڵ حوکمڕانی‬ ‫نەیاتوانیبێ���ت وەک پێویس���ت بەش���ێک‬ ‫لە‌ناوچ���ە کوردییەکان‪ ،‬هەرێمی ئێس���تا‪،‬‬ ‫بخەنە ژێردەس���تی خۆی���ان‌و خەڵکەکەی‬ ‫ئاوێزانی دیدە نەتەوەییە‪-‬عەرەبییەکانیان‬ ‫بک���ەن‪ ،‬بۆی���ە پێیانوابووە ک���ە دابڕینی‬ ‫یەکجارەک���ی ئ���ەو ناوچانە بەمەبەس���تی‬ ‫لەکۆڵکردن���ەوەی سەرئێش���ەیەک ک���ە‬ ‫لەگ���ەڵ دامەزراندنی دەوڵەتی عێراقییەوە‬ ‫بە‌لکاندنی کوردس���تان بۆ دەوڵەتی عێراق‬ ‫دروس���تبووە‪ ،‬چاکترە‪ .‬لەئەنجامدا بڕینی‬ ‫بەشێک لەو ناوچە کوردییانەی کە بایەخی‬ ‫ئابوریی‌و ستراتیجییان نەبو وەک چاکترین‬ ‫چارەس���ەر دەهاتەبەرچاو‌و جێبەجێشکرا‪.‬‬ ‫بەکورتی مەبەست لە‌سنورە نوێکە کێشانی‬ ‫سنورێکی نوێ بو بۆ باکوری عێراق‪.‬‬ ‫ئەوەی جێ���گای س���ەرنجە ئەوەیە کە‬ ‫ئەو س���نورەی حکومەتەکەی س���ەدام بۆ‬ ‫ناوچە کوردییەکانی کێش���ا دوای روخانی‬ ‫رژێمی���ش لەالی���ەن حکومەتەکانی دوای‬ ‫س���ەدام‪ ،‬مەبەس���ت مالیک���ی‌و عەبادی‬ ‫یە‪ ،‬هەمان ئەو س���نورانە وەک س���نوری‬ ‫هەرێمی کوردس���تان قەبوڵک���ران‪ .‬ئەمە‬ ‫نیش���انەی بونی کۆدەنگییەک���ە لەالیەن‬ ‫عەرەبە‪-‬عێراقییەکانەوە لەس���ەر س���نورو‬ ‫خاکی کوردس���تان‪ .‬ئەم���ەش ئەو خاڵەیە‬ ‫کە سەدام‌و عەبادی وەک دوو سەرکردەی‬ ‫عێراق کۆدەکاتەوە‪ ،‬ئ���ەوە ئەگەر نەڵێین‬ ‫هەموو عەرەبە‌عێراقییەکان‪.‬‬

‫کاتێک س���ەدام هێ���زو دامودەزگاکانی‬ ‫خ���ۆی کێش���ایەوە ئەوە ئەو س���نورێکی‬ ‫نوێی بۆ ناوچە کوردییەکان کێشا ئەویش‬ ‫بە‌بڕینی ئەو ناوچانەی ک���ە لەو دواییانە‬ ‫نەوتی���ان تێدا دۆزراب���ۆوە وەک مەخمورو‬ ‫دیبەگە لەگەڵ چاڵەنەوتەکانی خورمەڵە‪،‬‬ ‫کە درێژکراوەی چاڵەنەوتەکانی 'ئاڤانە'یەو‬ ‫وەک بابەگوڕگوڕ لە‌گەورە‪-‬چاڵەنەوتەکانی‬ ‫ناوچەکەن‪ .‬خورمەڵ���ەو دیبەگەو مەخمور‬ ‫پێشتر بەشێک بون لەو ناوچە ئۆتۆنۆمییەی‬ ‫کە حکومەتی عێراقی تاکالیەنانە لە‌‪١٩٧٤‬‬ ‫دا رایگەیاندبو کەچی لە‌کێش���انی سنورە‬ ‫نوێک���ەی س���ەدام ل���ە‌‪ ١٩٩١‬دا لە‌ناوچە‬ ‫ئۆتۆنۆمەکە دابڕێنران‪ .‬چەند ناوچەیەکی‬ ‫دیکەش کە پێشتر بەشێک نەبون لە‌ناوچە‬ ‫ئۆتۆنۆمیەک���ەی ‪ ١٩٧٤‬دا‪ ،‬وەک ئاکرێ‌و‬ ‫کفری‌و کەالر‪ ،‬لەگەڵ سنورکێشانەوەکەی‬ ‫ئەمجارە خرانە س���ەر ئ���ەو ناوچانەی کە‬ ‫دواتر وەک هەرێمی کوردس���تان ناس���ران‬ ‫(تەماشای نەخشەکە بکە)‪.‬‬ ‫سنورە نوێکە زۆر وریایانەو ستراتیجیانە‬ ‫کێش���رابون‪ .‬مەبەس���ت لێی بێبەشکردنی‬ ‫ناوچ���ە کوردیی���ەکان ب���و لە‌س���ەرچاوە‬ ‫سروش���تییەکان‪ ،‬بەتایبەت���ی نەوت‌و گاز‪.‬‬ ‫لەکێش���انی س���نورەکان دیدە سەربازیی‌و‬ ‫تۆپۆگرافییەکانیش رەچاوکرابون‪.‬‬ ‫ل���ەڕووی س���ەربازیی‌ س���تراتیجیەوە‪،‬‬ ‫سنورەکان بەدرێژایی‪ ،‬یان لە‌نزیک‪ ،‬زنجیرە‬ ‫بەرزاییەکان���ی بانی مەق���ان‌‌و زورگەزراوو‬ ‫چیای زەرد کێش���راون بۆئەوەی کە وەک‬ ‫پش���تێنەیەک ب���ۆ بەرگریک���ردن لە‌عێراق‬ ‫بەکاربێ���ن لە‌ئەگەری روودان���ی ملمالنێ‬ ‫ی���ان پێکدادان لەنێوان عێ���راق‌و هەرێمی‬ ‫کوردستان‪.‬‬ ‫لەڕووی ئابورییەوە‪ ،‬لە‌هێڵی س���نورەکە‬ ‫بەئاش���کرا دیارە کە مەبەس���تی سەرەکی‬ ‫س���ەدام پچڕاندن���ی ناوچ���ە دەوڵەمەند‬ ‫بەنەوتەکان بو پێش هەر شتێکی دیکە‪ .‬ئەو‬ ‫ئارگیومێنتانەی کە باس لە‌بونی ناوچەی‬ ‫دژە‪-‬فڕین دەکەن ئەو راس���تییەیان نادیدە‬ ‫گرتوە کە نیوەی زیات���ری ئەو ناوچانەی‬ ‫ک���ە حکوم���ەت لێیکش���ایەوە لە‌خواروی‬ ‫هێڵی تەریبی ‪ ٣٦‬ـە ک���ە دژە‪-‬فڕین هەر‬ ‫نەیدەگرتەوە‪ ،‬وەک کفری‌‪ ،‬کەالر‪ ،‬بەشێک‬ ‫لە‌پارێ���زگای هەولێرو زۆرب���ەی پارێزگای‬ ‫سلێمانی (تەماشای نەخشەکە بکە)‪.‬‬ ‫تێبینی‪ ،‬بۆ گەڕانەوە بۆ سەرچاوەکانی‬ ‫بۆیە ئەو تێگەیش���تنەی ک���ە پێداگری‬ ‫لەس���ەر ئ���ەوە دەکات کە س���ەدام لەبەر ئەم بابەتە تکایە تەماش���ای الپەڕەکانی‬ ‫ناوچ���ەی دژە‪-‬فڕین ی���ان الوازی توانای ‪ ٤٣٢‬ت���ا ‪ ٤٤٠‬بک���ە لە‌کتێبی شوناس���ی‬ ‫س���ەربازیی کوردس���تانی داگیرنەک���ردوە عێراق‪ :‬ملمالنێ نەتەوەیی‌و مەزهەبییەکان‬ ‫لە‌نوسینی شێرکۆ کرمانج‪.‬‬ ‫ئارگیومێنتێکی الوازە‪.‬‬

‫سیناریۆكانی روبه‌ڕو بونه‌وه‌ی ئه‌م بار‌و دۆخه‌!‬ ‫عه‌بدواڵ ساڵح‬ ‫كوردس���تان بە‌قۆناغێك���ی دژوار‌و پ���ڕ‬ ‫مه‌ترس���یدا تێپه‌ڕ ده‌بێ‪ ،‬بارو دۆخی دوای‬ ‫‪ ١٦‬ئۆكتۆبه‌ر ئه‌م ناوچه‌یه‌ی خسته‌ به‌رده‌م‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك ئالۆگ���ۆڕی ریش���ه‌یی‪ ،‬ره‌نگه‌‬ ‫ئاكامه‌كانی یه‌ك ل���ه‌دوای یه‌ك ده‌ركه‌ون‪،‬‬ ‫نامه‌ك���ەی ئه‌مڕۆی بارزانی بۆ په‌رله‌مان –‬ ‫وه‌ك نمونه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌یاریكه‌ره‌ س���ه‌ره‌كیه‌كانی ئه‌م‬ ‫گۆڕه‌پانه‌ یه‌كیه‌تی نیشتمانی‪ ،‬یا ده‌قیق تر‬ ‫بڵێین باڵێكی ن���او یه‌كیه‌تی بو‪ ،‬هه‌ركه‌س‬ ‫به‌سیاس���ه‌تی ئ���ه‌م باڵه‌ بڵ���ێ خیانه‌ت یا‬ ‫موئام���ه‌ره‌ ئه‌وا له‌سروش���ت وسیاس���ه‌تی‬ ‫ئه‌حزابی ناسیۆنالستی كوردی‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫یه‌كیه‌ت���ی‌و پارت���ی‪ ،‬نه‌گه‌یش���توه‌ یاخود‬ ‫ساده‌و س���ه‌تحی بیر له‌سیاس���ه‌ته‌كانیان‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪ .‬ئه‌م سیاسه‌ته‌ی باڵی بنه‌ماڵه‌ی‬ ‫تاڵه‌بانی له‌ناو یه‌كیه‌تیدا به‌ردێك بو بە‌دوو‬ ‫ئاراسته‌دا!‬ ‫یه‌ك���ه‌م ‪ /‬ئ���ه‌وان دڵنیا ب���ون له‌وه‌ی‬ ‫پارت���ی بۆت���ه‌ تاك���ه‌ حزبی بااڵ ده‌س���ت‬ ‫له‌كوردس���تاندا وهه‌ن���گاو ده‌ن���ێ ب���ه‌ره‌و‬ ‫سه‌ركه‌وتنی ریفراندۆمه‌كه‌ی خۆی‌و فه‌زای‬ ‫كۆمه‌ڵگاش���ی بە‌جۆرێ���ك ش���ه‌حن كردوه‌‌‬ ‫ته‌نانه‌ت نه‌یاره‌كانیش���یان ناتوانن بە‌به‌ڵێ‬ ‫ده‌نگ نه‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌م جواڵندنی شه‌قامه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫حیزبه‪ ،‬به‌تایبه‌تیش س���ه‌رۆكه‌كه‌ی دواتر‬ ‫وه‌ك (پاڵه‌وانی قه‌ومی) وێنا ده‌كا‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌م هه‌ل‌و مه‌رج���داە فری���ای له‌باربردنی‬ ‫نه‌ك���ه‌ون ره‌نگ���ه‌ دووباره‌ بون���ه‌وه‌ی ئه‌م‬ ‫ده‌رفه‌ته‌ بۆ شكستهێنان بە‌بارزانی له‌نزیك‬ ‫ماوه‌دا ئه‌سته‌م بێ‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ /‬كورس���یه‌كه‌ی ج���ه‌الل تاڵه‌بانی‬

‫چۆڵه!‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و بنه‌ماڵه‌یه‌ فریا نه‌كه‌ون له‌دوا س���اته‌كانی ئه‌نجامدانی ئه‌و پرس���ه‌‬ ‫ئ���ه‌وا پ���ڕۆ پارتیه‌كان���ی نێ���و یه‌كیه‌تی‪ ،‬سیاس���ه‌تی ( هه‌لور بل���ور‌ )ی گرته‌ به‌رو‬ ‫به‌تایب���ه‌ت – كۆس���ره‌ت ره‌س���وڵ‌و مه‌ال رێكخ���ه‌ره‌ گشتیه‌كه‌ش���ی پێش���ه‌نگی ئه‌و‬ ‫به‌ختی���ار – ئ���ه‌و هه‌ل���ه‌ی بااڵ ده‌س���تی سیاسه‌ته‌ بوو! ئاخۆ به‌م سیاسه‌ته‌ ش ‌هل‌و‬ ‫پارتی‌ ده‌قۆزنه‌وه‌‌و كێش���ه‌كانی نێو ماڵی س���ه‌قه‌ته‌ ده‌توانێ له‌ژێر ب���اری ئه‌م ه ‌هل‌و‬ ‫یه‌كیه‌تی بە‌قازانجی خۆیان ده‌ش���كێننه‌وه‌ مه‌رجه‌ سه‌خته‌دا بێته‌ ده‌ر ؟ كۆمه‌ڵیش كه‌‬ ‫ب���ه‌ره‌و كورس���یه‌ چۆڵه‌كه‌‪ ،‬یاخ���ود باڵ تا ئێستا به‌شداره‌ له‌م حوكمه‌تی مه‌وجوده‌‬ ‫باڵێنی نێو یه‌كیه‌ت���ی ئیدامه‌ی ده‌بێت كه‌ مه‌گ���ه‌ر بە‌دوع���او نوش���ته‌ بچێت���ه‌ پای‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی پارتیه‌و ده‌رفه‌تی (ڕزگاری نیشتمانیه‌وه‌)‪ ،‬به‌رهه‌م ساڵحیش‬ ‫جێگیركردن���ه‌وه‌ی كورس���یه‌كه‌ی تاڵه‌بانی كه‌ شانس���ی خۆی له‌حوكمڕانی كوردستان‬ ‫بۆ ئ���ه‌وان س���ه‌ختتر ده‌كا‪ ،‬ئ���ه‌م باڵه‌ی تاقی كردۆته‌وه‌‪ ،‬وه‌ ئه‌م ‪ ٢٦‬ساڵ شكست‌و‬ ‫ن���او یه‌كیه‌تی‪ ‌،‬وه‌ك سروش���تی ئه‌حزابی فه‌شه‌له‌ پرۆس���ه‌یه‌ك بو ئه‌ویش بێ پشك‬ ‫ناسیونالیس���تی كورد‪ ،‬به‌بێ گوێدانه‌ هیچ نه‌بو تیایدا‪.‬‬ ‫(ن���ه‌وه‌ی ن���وێ) ك���ه‌ی شاس���وار‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌ك جگه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی ته‌سكی‬ ‫حیزبایه‌ت���ی‌و بنه‌ماڵه‌ی���ی خۆی���ان‪ ،‬ئه‌م عه‌بدولواحدی���ش‪ ،‬ئه‌گه‌رچ���ی ده‌نگێك���ی‬ ‫سیاس���ه‌ته‌یان پیاده‌ كرد‪ ،‬هه‌ر وه‌ك چۆن نوێیه‌و له‌غیابی سه‌ر‌و سه‌كتی ئه‌و هێزانه‌ی‬ ‫پارتی���ش بۆ هه‌م���ان به‌رژه‌وه‌ندی ‪ ٣١‬ی خۆیان بە‌ئۆپۆزسیون ده‌زانن هه‌ڵتۆقی‪،‬وه‌‬ ‫ئاب���ی پیاده‌كرد‪ ،‬ئه‌م شكس���ته‌ مێژوویه‌ی بە‌پاڵپش���تی ده‌زگایه‌ك���ی زه‌به‌لالح���ی‬ ‫ئه‌مڕۆ به‌رهه‌می پرۆسه‌یه‌كی ‪ ٢٦‬ساڵیه‌ كه‌ ئیعالمی‌و سه‌روه‌ت‌و سامانێكی زۆر‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ریفراندۆم دوا پ���ه‌رده‌ی بو‪ ،‬ئه‌و قه‌تره‌‌ بو رێگا چاره‌ك���ه‌ی له‌چوار چێ���وه‌ی هه‌مان‬ ‫مۆدیلی حوكمڕانی ناچێت���ه‌ ده‌رو ناتوانێ‬ ‫كاسه‌كه‌ی پڕكرد‪.‬‬ ‫دوای ئ���ه‌م روداوانه‌‪ ،‬حیزبه‌كانی س���ه‌ر بچێته‌ ده‌ر ! ئه‌وه‌تا له‌قس���ه‌كانیدا موژده‌‬ ‫گۆڕه‌پانی سیاسی كوردستان هه‌ر یه‌كه‌یان ده‌دا بە‌گه‌نجان كه‪ :‬ده‌توانن هه‌موتان وه‌ك‬ ‫په‌رچه‌ كردار‌و ئه‌ڵته‌رناتیڤی خۆی خس���ته‌ من ببنه‌ ملێۆنێر!!‬ ‫ڕیفران���دۆم هه‌ر وه‌ك چ���ۆن كۆمه‌ڵگای‬ ‫روو‪ ،‬دیارترینی���ان (حكومه‌ت���ی رزگاری‬ ‫نیش���تمانی ) یه‌ له‌الیه‌ن گۆڕان‌و كۆمه‌ڵ ! كوردس���تانی ش���ه‌ق ك���رد‪ ،‬چ���ه‌پ‌و‬ ‫فه‌شه‌لی ئه‌م مۆدێله‌ له‌به‌دیل رونكردنه‌وه‌ی كۆمونیسته‌كانیش���ی ك���رده‌ دوو ب���ه‌ره‌‪،‬‬ ‫زۆری ن���اوێ‪ ،‬ئ���ه‌م حوكمه‌ت���ی رزگاری به‌ره‌ی به‌ڵێ له‌الیه‌ك‌و بایكۆت‌و نه‌خێریش‬ ‫نیشتمانیه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر سه‌ربگرێ‪ ،‬تێكه‌ڵه‌یه‌ك له‌الكه‌ی دیكه‌‪ ،‬ئێستا كه‌ ئه‌م هه‌ل‌و مه‌رجه‌‬ ‫ده‌بێ له‌نوێنه‌رانی هه‌مان ئه‌حزابی مه‌وجود هاتۆته‌ پێش به‌ره‌ی به‌ڵێ ئه‌لته‌رناتیڤێكی‬ ‫كه‌ پێشتر له‌بنكه‌ فراوانه‌كه‌دا به‌شدار بون‪ ،‬جیاوازت���ر له‌وه‌ی پێش���تر ده‌یانخس���ته‌ڕو‬ ‫بە‌جیاوازیه‌كه‌وه‌ كه‌گۆڕینی ده‌م‌و چاوه‌كانه‌‪ ،‬بانگه‌ش���ه‌ ناكه‌ن‪،‬مه‌گ���ه‌ر (ناوه‌ن���دی‬ ‫ده‌نا سیاسه‌ت هه‌ر هه‌مانه‌و ده‌رئه‌نجامیش سه‌ربه‌خۆیی كوردس���تان)ه‌ كه‌یان نه‌بێ!‪.‬‬ ‫ئه‌مانه‌ ه���ه‌ر له‌س���ه‌ره‌تای پێكهاتنیانه‌وه‌‬ ‫له‌وه‌ باشتر نابێ‪.‬‬ ‫گۆڕانێ���ك ك���ه‌ بە‌نزیك ی���ه‌ك ملێۆن بانگه‌وازی خۆ رێكخس���تن له‌شوێنی كار‌و‬ ‫ده‌نگ���ده‌رو ‪ ٢٦‬كورس���ی (په‌رله‌م���ان)‌ ژی���ان‌و جیا كردن���ه‌وه‌ی ری���زی كرێكار‌و‬ ‫له‌پرسێكی چاره‌نوسازی وه‌ك ریفراندۆمدا زه‌حمه‌تكێش له‌ڕیزی ئه‌حزابی بۆرجوازی‌و‬

‫ئه‌م شیعارانه‌دا نیه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه تاكو‬ ‫ئێس���تا هه‌ر له‌چوار چێوه‌ی شیعار به‌والوه‌‬ ‫تر نه‌چووه‌!‬ ‫به‌ره‌كه‌ی تر بە‌پشتبه‌س���تن بە‌باش���تر‬ ‫ناس���ینی خسڵه‌تی ناس���یۆنالیزمی كورد‌و‬ ‫ن���ه‌ چوونه‌ پای ئه‌م ریفراندۆمه‌ شكس���ت‬ ‫خواردوه‌‪ ،‬هه‌مان ئه‌و ش���یعارانه‌ی باس���م‬ ‫كردن به‌رز ده‌كه‌ن���ه‌وه‌ به‌ده‌نگێكی زواڵلتر‬ ‫وپێداگری له‌س���ه‌ر هاوچاره‌نوس���ی له‌گه‌ڵ‬ ‫باق���ی كرێكار وزه‌حمه‌تكێش���انی عێراقداو‌‬ ‫س���ه‌پاندنی كۆمه‌ڵێك ریفۆرم – ناوه‌ندی‬ ‫خه‌بات���ی كرێكاری‌و جه‌م���اوه‌ری – وه‌ك‬ ‫نمونه‌‪ ‌.‬به‌شێكیش���یان مودێل���ی – یه‌ په‌‬ ‫گ���ه‌ ‪ -‬وه‌ك ئه‌لته‌رناتیڤێكی س���ه‌ركه‌وتوو‬ ‫ده‌خه‌نه‌ به‌ر چاو‪.‬‬ ‫ده‌نگێكی جیاواز له‌هه‌موو ئه‌وانه‌ هه‌یه‌كه‌‌‬ ‫له‌داخی ده‌سه‌اڵتی گه‌نده‌ڵی كوردی‪ ،‬پێیان‬ ‫وایه‌ بااڵ ده‌س���تی عه‌ببادی له‌كوردستان‌و‬ ‫راماڵین���ی ده‌س���ه‌اڵتی ك���وردی النی كه‌م‬ ‫گ���وزه‌ران‌و ژیان���ی خه‌ڵك باش���تر ده‌كا‪،‬‬ ‫ئه‌م بۆچونه‌ نه‌ك زۆر س���ه‌قه‌ته‌ بگره‌ زۆر‬ ‫خه‌ته‌ریشه‌‪ ،‬ئه‌م حوكمه‌ته‌ی به‌غدا‌ له‌‪٢٠٠٣‬‬ ‫وه‌ تاكو ئه‌مڕۆش نه‌یتوانیوه‌ النی كه‌می ژیان‬ ‫وگوزه‌ران‌و خزمه‌تگوزاریه‌ س���ه‌ره‌تاییه‌كان‬ ‫بۆ دانیشتوانی ناوه‌ڕاست‌و خواروی عێڕاق‬ ‫دابین بكا‪ ،‬چجای بۆ كوردستان ! خه‌ته‌ره‌‬ ‫گه‌وره‌كه‌ش له‌وه‌دای���ه‌ په‌الماره‌كه‌ی به‌غدا‬ ‫ب���ه‌ره‌و له‌بار بردنو س���ه‌ندنه‌وه‌ی ته‌نانه‌ت‬ ‫هه‌موو ئه‌و ده‌سكه‌وته‌ كه‌م وكوڕان ‌هش‌ كه‌‬ ‫بۆ خه‌ڵكی كوردس���تان تاكو ئێستا دابین‬ ‫كراوه‌و چونه‌وه‌ ژێر چه‌پۆكی ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫تایفی ش���یعه‌‌و قه‌ومپه‌رستی عه‌ره‌بی واته‌‬ ‫دابه‌زین بۆ كلك���ی ماره‌كه‌ له‌گه‌مه‌ی مارو‬ ‫پێكهێنانی شوراو خه‌بات بۆ راماڵینی ئه‌م په‌یژه‌دا‪.‬‬ ‫خه‌ڵكی كوردستان ئه‌ركی ده‌سبه‌جێیانه‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌یان وه‌ك شیعار به‌رزكردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫ حیزبی كۆمۆنیستی كرێكاری كوردستان ئه‌م���ڕۆ بوه‌س���تنه‌وه‌ به‌رامبه‌ر ش���ااڵوی‬‫– وه‌ك نمونه‌‪ .‬كه‌س ش���كی له‌دروستی دڕندان���ه‌ی هێ���زه‌ عێراقیه‌كان���ی س���ه‌ر‬

‫ئه‌وان دڵنیا بون‬ ‫له‌وه‌ی پارتی بۆت ‌ه‬ ‫تاك ‌ه حزبی بااڵده‌ست‬ ‫له‌كوردستاندا‬ ‫وهه‌نگاو ده‌نێ‬ ‫به‌ره‌و سه‌ركه‌وتنی‬ ‫ریفراندۆمه‌كه‌ی خۆی‌و‬ ‫فه‌زای كۆمه‌ڵگاشی‬ ‫بە‌جۆرێك شه‌حن‬ ‫كردوه‌‌ ته‌نانه‌ت‬ ‫نه‌یاره‌كانیشیان‬ ‫ناتوانن بە‌به‌ڵێ ده‌نگ‬ ‫نه‌ده‌ن‬

‫بە‌ده‌وڵه‌تی مه‌ركه‌زی كه‌ پێش���قه‌ره‌وڵیان‬ ‫هێزێكی تایفی قه‌ومی فاشیس���تی جه‌نگ‬ ‫بە‌خوێنی وه‌ك (حه‌شدی شەعبی )یه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫هێزه‌ كه‌ راس���ته‌وخۆ فه‌رم���ان له‌ده‌وڵه‌تی‬ ‫كۆنه‌په‌رست‌و فاشیستی جمهوری ئیسالمی‬ ‫ئێران وه‌ر ده‌گرێ بە‌شیعاری – شه‌لم كوێرم‬ ‫كه‌س نابوێرم – خه‌ریكه‌ هه‌مان سینار‌یۆی‬ ‫پاكتاوی ره‌گه‌زی‌و تایفی ده‌س���ه‌اڵتدارانی‬ ‫پێشوی عێراق دووباره‌ ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬هێرشه‌‬ ‫دڕندانه‌كه‌یان بۆ سه‌ر خه‌ڵكی كورد زمانی‬ ‫دوزخورماتو وه‌ كه‌ركوك ‪ -‬وه‌ك نمونه‌‪.‬‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی ئه‌حزاب���ی ناسیونالیس���تی‬ ‫شكس���تخواردوی كورد له‌ئێستادا ئاماده‌ی‬ ‫هه‌موو سازشێك‌و چۆكدادانێكن له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدارانی به‌غدا له‌پێناو پاراس���تنی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانیان‪ .‬له‌به‌رامبه‌ردا پێداگری‬ ‫حكومه‌ته‌ تایفی وقه‌ومیه‌كه‌ی به‌غدا له‌سه‌ر‬ ‫هه‌رچی زیاتر پاشه‌كشه‌كردن بە‌(ده‌سه‌اڵتی‬ ‫كوردی ) ترس���ی ئ���ه‌وه‌ دێنێت���ه‌ كایه‌وه‌‬ ‫كه‌ باڵی ش���و‌می ئه‌م حوكمه‌ت���ه‌ دووباره‌‬ ‫بكشێته‌وه‌ به‌س���ه‌ر كوردستاندا له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫زه‌بونی‌و بێده‌س���ه‌اڵتی حیزبە‌كوردیه‌كاندا‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ پێویس���ته‌ بە‌هه‌م���وو ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫به‌رگری دژ بەو سیاسه‌ته‌ كۆنه‌په‌رستانه‌ی‬ ‫حكومه‌ته‌ك���ه‌ی عه‌بب���ادی بك���رێ‌و ئ���ه‌م‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌ كوردیه‌ ئێكسپایه‌ره‌ش كۆتایی پێ‬ ‫بێت‪ ،‬بیر كردنه‌وه‌ له‌سیاسه‌تێكی عه‌مه‌لی‌و‬ ‫مومكین كه‌ ئه‌م ده‌سه‌اڵته‌ گه‌ند‌هڵ‌و فاشیله‌‬ ‫كۆتایی پێبێنێ‌و ده‌سه‌اڵتی هه‌ڵبژێردراوی‬ ‫خه‌ڵ���ك به‌رق���ه‌رار ب���كا‪ ،‬میكانیزمه‌كه‌ی‬ ‫په‌روه‌نده‌یه‌ك���ه‌ی كراوه‌یه‌ ده‌كرێ قس���ه‌ی‬ ‫زیاتری له‌س���ه‌ر بكرێ !‌ نابێ ئه‌وه‌ش���مان‬ ‫بیرچێ كه‌ ناوچه‌كه‌ له‌چاوه‌ڕوانی ئاڵوگۆڕی‬ ‫سیاس���ی گه‌وره‌دایه‌و بێشك كوردستانیش‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌‌و یه‌كێك له‌كاردانه‌وه‌كانیش���ی‬ ‫س���نوردانانێك ده‌بێ بۆ ئه‌م ده‌ستدرێژی‌و‬ ‫لوتبه‌رزیه‌ی حكومه‌ته‌كه‌ی عه‌ببادی‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )599‬سێشه‌ممه ‪2017/10/31‬‬

‫چمك‬ ‫كه‌ته‌لۆنیه‌كان راپرسیەکی جیاوازی سیاسیی‌و كۆمه‌اڵیه‌تییان كرد‬

‫گۆشەیەکە د‪.‬شوان ئاده‌م ئه‌یڤه‌س ده‌ینوسێت‬

‫ی كوردی‌و‬ ‫میدیا ‌‬ ‫پێویستیی چاودێرییكردنی‌‬

‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تانی‌ عێ���راق‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ خ���اوه‌ن فه‌لس���ه‌فه‌و سیس���تمێكی‌‬ ‫روونی سیاس���یی‌و میدیایی نییه‌ نه‌ش���بووه‌ته‌‬ ‫ژینگه‌یه‌ك���ی‌ ئ���ازاد‌و ك���راوه‌ ب���ۆ كاركردنی‌‬ ‫ره‌خنه‌یی‌و پیشه‌یی رۆژنامه‌نوسانی‌ بنكۆڵكار‬ ‫(‪ .)Investigative journalists‬تێكه‌اڵویی‌و‬ ‫جیانه‌كردنه‌وه‌ی‌ ده‌س���ته‌اڵته‌كانی‌ یاسادانان‪،‬‬ ‫جێبه‌جێك���ردن‌و دادوه‌ریی دۆخێك���ی‌ وه‌های‌‬ ‫دروس���تكردووه‌ ك���ه‌ میدی���ا وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌س���تاندارده‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌كانی‌ پیش���ه‌كه‌دا‬ ‫ده‌ستنیشان كراوه‌ نه‌بێته‌ ده‌سته‌اڵتی‌ چواره‌م‌و‬ ‫رۆڵ���ی‌ چاودێریی یاخود س���ه‌گی‌ پاس���ه‌وانی‬ ‫رۆژنامه‌گه‌ری���ی (‪)Watchdog journalism‬‬ ‫ببینێت‪ .‬له‌به‌رامبه‌ریشدا‪ ،‬س���ه‌لیقه‌و میزاجی‌‬ ‫رۆژانه‌ی‌ خاوه‌نمیدیا جێی سیاسه‌تی‌ میدیایی‬ ‫گرتوه‌ته‌وه‌و میدیاكارانیش به‌پێی به‌رزو نزمیی‬ ‫ره‌وت���ی‌ به‌رژه‌وه‌ندیی���ه‌كان‌و نزیكیی‌و دووریی‬ ‫سه‌رچاوه‌كانی‌ بژێوییان هه‌وڵی‌ گه‌رمكردنه‌وه‌و‬ ‫به‌رده‌وامی���ی رووماڵ���ه‌ رۆژنامه‌وانییه‌كانی���ان‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌رچ���ی‌ راس���ت‌و دروستیش���یان‬ ‫پشتڕاس���ت نه‌كرابێت���ه‌وه‌‪ .‬هه‌ربۆی���ه‌ گرنگه‌‬ ‫ئ���ه‌رك‌و رۆڵی‌ میدی���ا به‌به‌رده‌وامی���ی بخرێته‌‬ ‫ژێرپرسیاره‌وه‌و چاودێریی ورد بكرێن‪.‬‬ ‫توێژینه‌وه‌ زانستییه‌كانی‌ ئه‌م‌ ده‌‌یه‌‌ی‌ دوایی‌‬ ‫جه‌خت له‌وه‌ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ له‌واڵتانی‌ دیموكراسیی‬ ‫راگوزه‌رو هه‌رێمه‌ كێشه‌له‌سه‌ره‌كانی‌ هاوشێوه‌ی‌‬ ‫كوردس���تاندا‪ ،‬زۆرین���ه‌ی‌ میدی���ا‌و میدیاوانان‬ ‫له‌سه‌روه‌ختی‌ قه‌یران‌و ملمالنێ سیاسییه‌كاندا‬ ‫هێنده‌ی‌ یاریی���ان پێده‌كرێت‌و به‌كارده‌هێنرێن‪،‬‬ ‫نیوهێنده‌ به‌رۆڵ‌و به‌رپرس���یارێتی‌ پیش���ه‌یی‬ ‫خۆی���ان هه‌ڵناس���تن‪ .‬هێن���ده‌ی‌ نوێن���ه‌ری‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ تایبه‌تیی‌ خاوه‌نمیدیا‌و راپه‌ڕێنه‌ری‌‬ ‫كارنام���ه‌ی‌ مه‌به‌س���تداری‌ نانپێده‌ره‌كانیانن‪،‬‬ ‫نیوهێن���ده‌ گه‌یه‌ن���ه‌ری‌ ك���ۆژان‌و داكۆكیكاری‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌ گش���تییه‌كان‌و دابینكه‌ری‌ مافی‌‬ ‫زانی���ن نی���ن بۆهاوواڵتیان‪ .‬هێن���ده‌ی‌ په‌یام‌و‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ میدیایی بۆ خۆش���كردنی‌ ئاگری‌‬ ‫ملمالنێكان‌و په‌رده‌پۆشكردنی‌ گرێ ده‌روونیی‌و‬ ‫ئایدۆلۆژییه‌كانه‌‪ ،‬نیوهێنده‌ بۆ به‌رفراوانكردنی‌‬ ‫س���نوره‌كانی‌ ئازادیی ده‌ربڕین‌و رۆژنامه‌گه‌ریی‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬تاوه‌كو ببێت���ه‌ هانده‌‌ری‌ س���ه‌ربه‌خۆ‬ ‫كاركردنی‌ ده‌سته‌اڵ جیاوازه‌كان‌و چه‌سپێنه‌ری‌‬ ‫بنه‌ماكان���ی‌ دیموكراس���ییه‌كی‌ لیب���راڵ‪ .‬وه‌ك‬ ‫ئۆرگانێكی‌ ئایدۆلۆژییش‪ ،‬ناندان‌و قه‌ڵه‌وكردنی‌‬ ‫ده‌زگا میدیاییه‌كانی‌ ئه‌مڕۆی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫هێن���ده‌ی‌ ب���ۆ داڕش���تنی‌ هه‌واڵی‌ س���اخته‌و‬ ‫هه‌ڵمژینی‌ ده‌نگه‌ ناڕازییه‌‌كان‌و كۆكردنه‌وه‌یانه‌‬ ‫له‌چوارچێ���وه‌ی‌ پرۆژه‌یه‌ك���ی‌ هه‌ژموونگ���ه‌ری‬ ‫یه‌كخراودا‪ ،‬نیوهێن���ده‌ په‌یوه‌ندیی به‌كێبركێی‬ ‫ب���ازاڕ ‌ی كه‌ناڵه‌ ركه‌‌به‌ره‌كانی‌ میدیا‌و جیاوازیی‬ ‫كواڵیت���ی‌ به‌رهه‌م���ه‌ رۆژنامه‌وانییه‌كانیان���ه‌وه‌‬ ‫نییه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچ���ی‌ ل���ه‌رۆژگاری‌ ئه‌م���ڕۆدا‪ ،‬میدیاو‬ ‫خزمه‌تگوزارییه‌كان���ی‌ ب���ۆ ده‌س���ته‌بژێرێكی‌‬ ‫دیاریكراو بونه‌ته‌ بازرگانییه‌كی‌ بێده‌س���تمایه‌و‬ ‫رایه‌ڵی‌ ده‌ستگه‌یشتن به‌پله‌و پۆست‌و سندوقی‌‬ ‫پ���ڕ داهات‪ ،‬به‌اڵم بۆ هه‌ندێك���ی‌ دیكه‌ بونه‌ته‌‬ ‫به‌اڵی‌ سه‌رو ده‌س���تێوه‌رده‌ری‌ ژیانی‌ تایبه‌تی‌‬ ‫كه‌س���ه‌كان‌و بكوژی‌ رۆح���ی‌ پێكه‌وه‌گونجانی‌‬ ‫پێكهاته‌كان���ی‌ كۆمه‌ڵ���گا‪ .‬له‌نێ���وان بینینی‌‬ ‫رۆڵی‌ چاودێری���ی‌و چاودێرییكردنی‌ ناوه‌ڕۆكی‌‬ ‫په‌یامه‌كانیی���دا‪ ،‬نێوه‌نده‌ جیاوازه‌كانی‌ میدیای‌‬ ‫ك���وردی كراونه‌ته‌ مش���ه‌خۆرو دروس���تكه‌ری‌‬ ‫نێ���ره‌رو وه‌رگ���ری‌ ناوچه‌ی���ی بارگاوییك���راو‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش له‌سه‌ر حیسابی ته‌ماوییكردنی‌ وردیی‬ ‫زانیاریی���ه‌كان‌و خس���تنه‌ڕووی‌ راس���تیی وێنه‌‬ ‫گه‌وره‌كه‌ی‌ رووداوه‌كان‪ .‬هه‌ربۆیه‌ ئه‌وانه‌ی‌ له‌م‬ ‫جۆره‌ ژینگه‌ میدیایه‌دا كارده‌كه‌ن‪ ،‬به‌به‌رنامه‌‌و‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ رێكخراو سنوری‌ ئازادییه‌كانیان‬ ‫به‌رته‌سك ده‌كرێته‌وه‌و ده‌ستكراوه‌نابن له‌وه‌ی‌‬ ‫ره‌چاوی‌ بنه‌ما پیش���ه‌ییه‌كانیان بك ‌هن‌و وردتر‬ ‫به‌هه‌ندی‌ وه‌ربگرن‪.‬‬ ‫ل���ه‌و روانگه‌ی���ه‌وه‌‪ ،‬چاودێری���ی میدی���ای‌‬ ‫كوردی‌ (چمك) پێویس���تییه‌كی‌ هه‌نوكه‌ییه‌‌و‬ ‫به‌ره‌نجامی‌ په‌یپێبردنی‌ خه‌وش‌و پێشێلكارییه‌‬ ‫ئیتیكی���ی‌و یاس���اییه‌كانی‌ راگه‌یان���دن‌و‬ ‫ناپیش���ه‌ییبونی‌ رۆژنامه‌نووس���انه‌‪ .‬پێویستیی‌‬ ‫به‌پ�ل�ان‌و به‌دواداچوونی‌ رێكخراوی‌ تایبه‌تمه‌ند‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندن‪،‬‬ ‫به‌ده‌ستنیش���انكردن‪،‬‬ ‫توێژینه‌وه‌‪ ،‬راپرس���یی‌و راپۆرتكردنه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و دی���ارده‌و ده‌رهاویش���ته‌ نه‌رێنیان���ه‌ی‌‬ ‫له‌میدیاكان���ی‌ كوردس���تانه‌وه‌ به‌ره���ه‌م‬ ‫ده‌هێنرێ���ن‌و به‌جوانكارییه‌ك���ی‌ بارگاوییكراو‌و‬ ‫ته‌كنیكێكی‌ به‌رز چ���اپ‌و په‌خش ده‌كرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئامانج���ی‌ ئ���ه‌م چاودێریی���ه‌‪ ،‬به‌رزكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئاس���تی‌ هۆش���یاری تاكه‌كه‌س‌و مافه‌ مرۆییه‌‬ ‫یاساییه‌كانی ده‌بێت له‌هه‌مبه‌ر په‌ڕاوێزخستن‌و‬ ‫ده‌س���تێوه‌ردانی‌ ناپیشه‌یی میدیا‌و میدیاوانانی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬تاوه‌كو هه‌رچی‌ زووتر بتوانرێت‬ ‫كارنامه‌یه‌كی‌ پیش���ه‌یی‌ كرداریی گه‌اڵڵه‌ بكرێت‬ ‫ب���ۆ راس���تكردنه‌وه‌ی‌ هه‌ڵ���ه‌ی‌ مه‌به‌س���تدارو‬ ‫پێشكه‌ش���كردنی‌ ش���ێوازێكی‌ نوێی كاركردن‪.‬‬ ‫به‌ش���ێكی‌ تری‌ ئه‌م چاودێرییكردنه‌ ده‌ش���ێت‬ ‫له‌رێی راهێنانی‌ نه‌وه‌ی‌ نوێی رۆژنامه‌نووس���ان‬ ‫بێت له‌سه‌ر ش���ێوازه‌كانی‌ نووسین‪ ،‬ژانره‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌ته‌كێ���ت‌و ئیتیك���ی‌ پیش���ه‌یی له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫پێشكه‌شكردنی‌ یاسا‌و رێس���ای‌ په‌یوه‌ندییدار‬ ‫به‌كه‌لێن‌و گرفته‌كانی‌ میدی���ا له‌پێناو هه‌رچی‌‬ ‫باش���تر رێكخس���تنه‌وه‌ی‌ ناوه‌ڕۆك���ی‌ په‌یامه‌‬ ‫رۆژنامه‌وانییه‌كانی‌‪.‬‬

‫یاسین نادر ره‌حمان‬ ‫گ���ه‌ر له‌دیوێك���ی ت���ره‌وه‌ باس���ی بڕی���اری‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆبون ‌ی كه‌ته‌لۆنیه‌كان بكه‌ین ده‌بینین‪،‬‬ ‫ئه‌م ناوچه‌یه‌ له‌باكووری‌ رۆژئاوایی ئیسپانیادایه‌و‬ ‫هاوس���نوورێت ‌ی له‌گ���ه‌ڵ فه‌ڕه‌نس���ه‌دا هه‌ی���ه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌م ناوچه‌یه‌‪ ،‬نزیك���ه‌ ‌ی حه‌وت ملی���ۆن‌و نیو‬ ‫دانیشتوان‌و یان خود نفوس دانیشتوانی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ بە‌گووتنێك رووب���ه‌ر ‌ی ئه‌وه‌نده‌ی‌ ویالیه‌ت ‌ی‬ ‫نورد له‌ویستفاڵن ‌ی ئه‌ڵمانیایه‌‪ .‬كه‌ته‌لۆنیا یه‌كێك‬ ‫له‌حه‌وت ناوچه‌یی‌ خۆبه‌ڕێوبه‌رییه‌‪ ،‬كه‌ له‌ڕوانگه‌ ‌ی‬ ‫ئیدارییه‌وه‌‪ ،‬وه‌كوو ویالیه‌ته‌كانی‌ ئه‌ڵمانیایه‌‪.‬‬ ‫ناوچ���ه‌ كه‌ته‌لۆنی���ای‌ ئیس���پانیا نس���به‌ت‬ ‫بە‌ناوچه‌كانی‌ تری‌ له‌مافی سه‌ربه‌خۆبونی‌ زیاتر‬ ‫به‌هره‌مه‌نده‌‪ .‬بۆ نموونه‌ ئه‌م ناوچه‌و سنووره‌ی ‌ه‬ ‫پۆلیس‌و یاس���ای فێركاری‌و ناوه‌ندی‌ فێركاری‌‌و‬ ‫كه‌لت���وور‌و مێ���ژو‌و ئابووریی‪...‬تایبه‌ت به‌خۆ ‌ی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم بۆ س���ه‌ربه‌خۆبون ‌ی ئه‌مانه‌ به‌س‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌ڵكوو ئه‌وان ده‌یانه‌وێت له‌هه‌موو بوارێك ‌ی‬ ‫چاره‌نووسسازی‌ خۆیاندا سه‌ربه‌خۆبن‪.‬‬ ‫ه���ۆكار ‌ی ئه‌مان���ه‌ی‌ س���ه‌ره‌وه‌ش ئه‌وه‌ی���ه‌‪،‬‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‌ی ئیس���پانیا به‌س روانگه‌و چاوخستنی‬ ‫سیاس���یانه‌ ‌ی به‌م ناوچه‌ی ‌ه هه‌ی���ه‌و زۆر بایه‌خ‬ ‫بە‌كه‌لتوور‌و زمان ‌ی كه‌ته‌لۆنیه‌كان‌و شته‌كانیتر ‌ی‬ ‫نادات‪ ،‬له‌كاتێكدا تاكی جۆراوجۆر بە‌ناسنامه‌ ‌ی‬ ‫جۆراوج���ۆر له‌قه‌وم‌و نه‌ت���ه‌وه‌ جیاوازه‌كان‪ ،‬له‌م‬ ‫سنوورو ناوچه‌یه‌دا ده‌ژین‪.‬‬ ‫خاڵێك ‌ی تر بۆ كه‌ته‌لۆنیه‌كان‪ ،‬مه‌سه‌له‌ی‌ پول‌و‬ ‫پاره‌یه‌‪ ،‬ناوچه‌ی‌ كه‌ته‌لۆنیا بە‌نسبه‌ت ناوچه‌كان ‌ی‬ ‫تر ‌ی ئیسپانیاوه‌ ده‌وڵه‌مه‌ندتره‌و یه‌كێك له‌پێنج‬ ‫جه‌مسه‌ره‌كه‌ی‌ ئابور ‌ی ئیسپانیا به‌هەژمار دێت‌و‬ ‫زۆربه‌ی‌ كۆمپانیاو كارگه‌كان له‌م ناوچه‌یه‌دان‌و‬ ‫له‌زیادبون��� ‌ی باجه‌كانی���ان هه‌میش��� ‌ه بێتاقه‌ت‌و‬ ‫نیگه‌رانن‪.‬‬

‫له‌پاڵ ئه‌مه‌ش���دا حكومه‌تی‌ خۆبه‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی‬ ‫كه‌ته‌لۆنیاش ئه‌بێت هه‌مو س���اڵێك بڕێكی‌ زۆر‬ ‫باج‌و س���ه‌رانه‌ ببژێرێت‪ ،‬ك ‌ه ئه‌م هه‌نگاوه‌ش بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ گیراوه‌ته‌ به‌ر‪ ،‬تا هاوتاكردن‌و رێكخس���تن ‌ی‬ ‫دۆخی‌ ئابوورێت ‌ی یه‌كس���ان‌و هاوتا له‌ناوچه‌ كه‌م‬ ‫ده‌رامه‌ته‌كانیی‌ تری‌ ئیسپانیا به‌د ‌ی بێت‪.‬‬ ‫زۆر له‌كه‌ته‌لۆنی���ه‌كان ل���ه‌و ب���اوه‌ڕه‌دان ك ‌ه‬ ‫حكومه‌تی‌ ناوه‌ند له‌به‌رانب���ه‌ر هه‌موو ئه‌م باج‌و‬ ‫س���ه‌رانانه‌دا خزمه‌تگ���وزاری‌ كه‌مت���ر ب���ۆ ئه‌م‬ ‫ناوچه‌یه‌ی���ان ئه‌نجام ده‌دات‪ ،‬هه‌روه‌ك ئه‌وان بۆ‬ ‫نموون���ه‌ ئاماژه‌ به‌و‌ه ده‌ك���ه‌ن‌و ده‌ڵێن‪ :‬له‌هێڵی‬ ‫ئاس���نین‌و گۆڕه‌پ���ان‌و ناوچ���ه‌ ‌ی فڕوكه‌وان���ی‌‬ ‫بێبه‌شن‪.‬‬ ‫هاواڵتیانی كه‌ته‌لۆنی‌ له‌ئاستی‌ هاواڵتیانییه‌و‌ه‬ ‫بگره‌ هه‌ت���ا وه‌رزش���وانه‌ ناوبان���گ‌و چاودێڕ‌ه‬ ‫سیاس���ییه‌كانی ئ���ه‌م ناوچه‌ی ‌ه له‌ب���اره‌ ‌ی ئه‌م‬ ‫دۆخه‌یان���ه‌وه‌ ده‌ڵێ���ن‪ :‬كه‌ چه‌نده‌ه���ا جار ئه‌م‬ ‫هه‌وڵه‌ له‌الیه‌ن هاواڵتیانی ‌ی ئه‌م ناوچه‌ی ‌ه بۆ ئه‌م‬ ‫مه‌به‌س���ته‌ نراوه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌موو جارێك بە‌وه‌اڵم ‌ی‬ ‫نه‌خێ���ری‌ ده‌س���ه‌اڵتداران رووب���ه‌ڕو بونه‌ته‌وه‌و‬ ‫وه‌اڵمی نه‌رێنییان پێداون‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیران���ی‌ ئیس���پانیا ماریان���و‬ ‫راخوی هه‌میش��� ‌ه ئه‌وه‌ی‌ گووت���وه‌ كه‌ له‌باره‌ ‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ كه‌ته‌لۆنیاو حكومه‌تی‌ ناوه‌ند ‌ی‬ ‫ئیس���پانیا ئاماده‌یه‌ له‌باره‌ی‌ كێش���ه‌كانیانه‌و‌ه‬ ‫دانیش���ێت‌و بە‌گفتوگۆ چاره‌سه‌ر ‌ی كێشه‌كانیان‬ ‫بكات‪ ،‬به‌اڵم هه‌رگیز ناتوانێت یاس���ای بنه‌ڕه‌ت ‌ی‬ ‫واڵته‌كه‌ی‌ بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ بگۆڕێت‪.‬‬ ‫به‌هه‌رح���اڵ یه‌ك���ی‌ ئوكتۆب���ه‌ر راپرس���یی‌و‬ ‫گشتپرس���ییه‌كه‌ی‌ كه‌ته‌لۆنی���اش به‌ڕێوه‌چ���وو‬ ‫هه‌موو ئه‌م خه‌ونانه‌ی‌ س���ه‌ره‌وه‌ تا به‌ڕێوچوون‌و‬ ‫ئه‌نجامی‌ به‌دیهات‌و له‌سه‌دا ‪‌ %90‬ی به‌شداربووان‬ ‫له‌ڕاپرسییه‌كه‌دا ده‌نگیان بە‌به‌لێ له‌جیابونه‌وه‌و‬ ‫سه‌ربه‌خۆییداو ئه‌ركی‌ هاواڵتی‌‌و هاونیشتیمانیی‬ ‫له‌م هه‌رێم ‌ه تا راده‌یه‌ك بە‌كۆتا گه‌یش���ت‌و چیتر‬

‫چه‌نده‌ها جار ئه‌م هه‌وڵ ‌ه‬ ‫له‌الیه‌ن هاواڵتیانیی‌ ئه‌م‬ ‫ناوچه‌یه‌ بۆ ئەنجامدانی‬ ‫سەربەخۆیی نراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌مو جارێك بە‌وه‌اڵمی‌‬ ‫نه‌خێری‌ ده‌سه‌اڵتداران‬ ‫رووبه‌ڕو بونه‌ته‌وه‌و‬ ‫وه‌اڵمی نه‌رێنییان پێداون‬ ‫حكومه‌ت ‌ی خۆجێ���ی هه‌رێمی‌ كه‌ته‌لۆنیا كه‌‪135‬‬ ‫كورس���یی په‌رله‌مان���ی‌ هه‌یه‌و‪72‬كورس���یی ئه‌و‬ ‫الیه‌نگ���ری‌ س���ه‌ربه‌خۆیین‌و هه‌ندێكیش���یان بێ‬ ‫الیه‌ن‌و ئه‌وانیتریش دژی‌ بڕیاری س���ه‌ربه‌خۆیین‬ ‫قورستر له‌جاران له‌بڕیاردانه‌كانیان بوو‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ش ده‌بێت بزانین له‌په‌رله‌مانی‌ ئه‌وێدا‬ ‫هه‌نگاوی‌ ژێر به‌ژێر دژ ‌ی به‌ره‌ی‌ س���ه‌ربه‌خۆیی‌و‬ ‫زۆر بواریتر له‌به‌رانبه‌ر ئ���ه‌وان ناگرنه‌ به‌رو رێز‬ ‫له‌بڕی���اری زۆرینه‌یان ده‌گ���رن‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‌ دژ ‌ی‬ ‫هه‌ڵوێسته‌كانی‌ خوێانیان ده‌زانن‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ به‌نس���به‌ت خه‌ڵكیشه‌و‌ه پێش‌و پاش‬ ‫راگه‌یاندن��� ‌ی ئه‌نجام���ه‌كان هاته‌پێش���ه‌وه‌‪ ،‬ت���ا‬

‫لەسەرۆکایەتیەوە بۆ مەرجەع‪ ،‬چی‬ ‫لەگۆڕەپانی سیاسی کوردستاندا دەگۆڕدرێت؟‬ ‫ڤینۆس فایەق‬

‫چوار س���اڵە زۆرینەی خەڵ���ک لەبەر‬ ‫شاش���ەی تەلەفزیۆنەکان���ەوە چاوەڕێی‬ ‫راگەیاندن���ی دەستلەکارکێش���انەوەی‬ ‫سەرۆکی هەرێمی کوردس���تانن‪ ،‬دواجار‬ ‫دەس���تی لە‌کارکێش���ایەوە‪ ،‬بەاڵم چۆن؟‬ ‫رەهەن���د‌و فەلس���ەفە‌و لێکەوتەکانی ئەو‬ ‫دەستلەکارکێشانەوەیە چین‌و بۆ لەمەودوا‬ ‫مەش���هەدی سیاسی کوردس���تان چۆن‬ ‫دەبێت؟‬ ‫ب���ەر لە‌ئێس���تا وش���ەی مەرجعی���ەت‬ ‫بە‌دینەوە بەس���ترابۆوە‪ ،‬ب���ەاڵم لەدوای‬ ‫گۆڕانکاریە سیاس���یەکانی ناو مەشهەدی‬ ‫سیاس���ی عێراق بە‌گش���تی‌و کوردستان‬ ‫لە‌ئێستادا وشەی مەرجعیەت بە‌جەختەوە‬ ‫بە‌پاشناوی ترەوە‌و بە‌دەسەاڵت‌و وەزیفەی‬ ‫ترەوە سەرهەڵدەداتەوە‪.‬‬ ‫مەرجەع‪ ،‬کە بەتایبەت مەبەس���ت لێی‬ ‫مەرجەعی شیعەیە‌و (بەداخەوە وشەیەکی‬ ‫گونجاوم لە‌زمانی کوردیدا بۆ نەدۆزیەوە)‪،‬‬ ‫بریتیە لەو کەسەی کە لە‌خەمی زانستی‬ ‫دینیدایە‌و لە‌(حەوزە علمیەکان)دا وەکوو‬ ‫حەوزەی نەجەف خوێندنی تەواوکردوە‌و‬ ‫‪ ،‬س���ااڵنێکی زۆری لە‌تەمەن���ی ب���ۆ‬ ‫بەدواداچوون‌و لێکۆڵینەوە‌و خوێندنی بااڵ‬ ‫تەرخان کردوە‪ ،‬هەتا گەیش���تۆتە پلەی‬ ‫(ئیجتیه���اد)‌و رێگەپێدراوبێ���ت (فەتوا)‬ ‫ب���دات‪ .‬نمونەی ئەو مەرجەعیەتانە عەلی‬ ‫سیس���تانی کە مەرجەعی ب���ااڵی هەموو‬ ‫ش���یعەیە لە‌جیهان���دا‌و عەل���ی خامنەئی‬ ‫لە‌تاران‌و محەمەد سەعید گەباگبائی‌و زۆری‬ ‫تر‪ ..‬ئەم پێگە دینی���ە لە‌غیابی ئیمامی‬ ‫مەهدی‪ ،‬ئەو غیاب���ەی ئیمامی مەهدیش‬ ‫واتا مانەوەی (ئیمامی مەهدی) لە‌پشت‬ ‫پەردەی خوداوە‪ ،‬بە‌مانای ئەوەی خەڵک‬ ‫خودی خ���ۆی نابینن‪ ،‬بەاڵم بە‌فەتواکانی‬ ‫حزوری هەیە‌و ئەم بیروباوەڕە الی شیعەی‬ ‫ئیمامی زەرورەتێکە بۆ مەزهەبەکەیان‪..‬‬ ‫دەرئەنجام ئەو مەرجەعە کە جێگرەوەی‬ ‫ئیمامی مەهدیە تەنها پێگەی فەقیهەکانە‌و‬ ‫بۆ کەسیتر نیە ئەو پێگەیەی هەبێت‪ ،‬ئەم‬ ‫مەرجەعە دەس���ەاڵتی رەهای لە‌کاروباری‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‌و دەوڵەت‌و ئەوەش���ی دژی‬ ‫بێ���ت‪ ،‬دژی ئیمامی مەهدیە‌و ئەوەش���ی‬ ‫دژی ئیمام���ی مەه���دی بێ���ت واتا دژی‬ ‫خودایە‌و وەکوو ئەوە وایە ش���ەریکی بۆ‬ ‫خودا پەیداکردبێت‪ ،‬ئەوەش لە‌شەریعەتدا‬ ‫س���زاکەی دیارە‪ ..‬ئەم مەرجەعە ئاگای‬ ‫لە‌هەموو کاروباری دەوڵەت‌و دادگا‌و حەل‌و‬ ‫‪ shwanadam@gmail.com‬فەس���لی ناو خەڵکە‌و دەسەاڵتی یەکەمی‬

‫سەرۆکایەتی پرسێکە‬ ‫لە‌دونیای سیاسەتی‬ ‫سەردەمیانەدا بە‌یاسا‬ ‫رێکدەخرێت‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەی هیچ کەسێک‬ ‫بەزۆر ئەو پرسە بۆ‬ ‫خۆی قۆرخ نەکات‬ ‫تی���ادا هەیە‪ ..‬لەگەڵ ئەوەش���دا لە‌رووی‬ ‫داراییەوە ئەو بەش���ەی بەردەکەوێت کە‬ ‫دەبێ���ت ب���ەر ئیمامی مەه���دی بکەوێت‬ ‫لە‌کاتی (غیابیدا)‪..‬‬ ‫لەس���ەر دەس���تی پارت���ی دیموکراتی‬ ‫کوردس���تان ک���ە مێژوویەک���ی درێ���ژی‬ ‫لە‌خەبات���ی سیاس���ی‌و حزبی���دا هەیە‪،‬‬ ‫بە‌پشتبەستن بە‌زەمینەیەکی عەشایەری‬ ‫تێکەڵ بە‌دین‌و کەش���وهەوایەکی سیاسی‬ ‫بە‌لەبەرچاگرتن���ی فاکت���ۆری جوگرافی‌و‬ ‫پێکهات���ەی کۆمەاڵیەت���ی عەش���یرەتی‬ ‫بارزان‪ ،‬چەمکی مەرجعیەت بەشێوەیەک‬ ‫لە‌مەش���هەدی سیاس���ی کوردس���تاندا‬ ‫س���ەرهەڵدەدات‌و لە‌س���یاقێکی سیاسیدا‬ ‫خۆی ئەکتی���ف دەکات کە لە‌ئێس���تادا‬ ‫رەنگە خەڵک کاتی بوێت بۆ ئەوەی لەمە‬ ‫تێبگات‪.‬‬ ‫بیرۆک���ەی لەغووکردن���ەوە یان وەکوو‬ ‫ئ���ەوەی ناوی���ان لێن���اوە (س���ڕکردن)‬ ‫ی پۆس���تی س���ەرۆکایەتی هەرێ���م هیچ‬ ‫بنەمایەک���ی قانون���ی‌و ئەقاڵن���ی نی���ە‪،‬‬ ‫بەڵکوو‪ ،‬بەس���تراوەتەوە بە‌هێنانەکایەی‬ ‫پۆس���تی (مەرجەع) بە‌واتای ئەوەی کە‬ ‫مەس���عود بەرزانی خۆی س���ەرۆک نەبوو‬ ‫نابێ���ت کەس���ی دیک���ە س���ەرۆک بێت‪،‬‬ ‫هەروەه���ا مەس���ەلەی (مەرج���ەع) ئەو‬ ‫چارەس���ەرەیە بۆ کەس���ێک خۆی لە‌ناو‬ ‫خەڵکدا نابینێتەوە‪ ..‬ئەمە خۆی لە‌خۆیدا‬ ‫تەنها گۆڕینی ن���اوە‌و هیچیتر‪ ،‬دەنا ئەو‬ ‫دەس���ەاڵتانەش کە دابەش���دەکرێن هەر‬

‫هەموویان لەناو دەس���تی هەمان خێزاندا‬ ‫دابەش دەبن���ەوە‌و دواجار بە‌گەڕانەوە بۆ‬ ‫مەرجەعە ئایدیۆلۆژیەکە حوکم دەکەن‪..‬‬ ‫س���ەرۆکایەتی پرس���ێکە لە‌دونی���ای‬ ‫سیاس���ەتی س���ەردەمیانەدا بە‌یاس���ا‬ ‫رێکدەخرێ���ت‪ ،‬بۆ ئەوەی هیچ کەس���ێک‬ ‫بەزۆر ئەو پرس���ە بۆ خۆی قۆرخ نەکات‪،‬‬ ‫لە‌کاتێکدا مەرجەع پرس���ێکە لە‌سیاقێکی‬ ‫دینیدا بە‌پێی شەریعەت دروستدەبێت‪ ،‬کە‬ ‫دروس���تیش دەبێت ئیتر هەڵوەشانەوەی‬ ‫نی���ە‌و بۆی نیە هەڵبژاردن���ی بۆ بکرێت‪،‬‬ ‫هیچ قانونێکی مەدەن���ی نایگرێتەوە‌و بۆ‬ ‫کەسانی دیکە ناگوێزرێتەوە‌و ماوەکەشی‬ ‫نەبەستراوەتەوە بە‌کاتێکی دیاریکراوەوە‬ ‫وەکوو پۆستی س���ەرۆکایەتی کە هەموو‬ ‫چوار ساڵێک بە‌هەڵبژاردن دەساودەسی‬ ‫پێدەکرێت‪..‬‬ ‫بەهەمان پرەنسیپ چەمکەکانی بەپیرۆز‬ ‫راگرتن���ی تەنها کەس���ێک هەردەمێنێت‌و‬ ‫بڕیارەکان���ی مەرجەع س���ەنگی مەحەک‬ ‫دەبن‪ ،‬بەشێوەیەک کە چیدی قسەکردن‬ ‫لە‌پێگە‌و حزوری مەرجەع لە‌مەش���هەدی‬ ‫سیاس���ی کوردس���تاندا دەبێتە هێڵێکی‬ ‫س���ووری ئێجگار تۆخ‪ ،‬کەکەس بۆی نیە‬ ‫دەس���تی بۆ بەرێت‪ ..‬پێش ئەوەی ببێتە‬ ‫مەرج���ەع خەڵک بە‌ئاس���انی رەخنەیان‬ ‫دەگرت‌و دەڕژانە س���ەرجادە‌و دروش���می‬ ‫دەستلەکارکێش���انەوەی س���ەرۆکیان‬ ‫بەرزدەک���ردەوە چونکە یاس���ایەک هەیە‬ ‫ئەو پۆستەی رێکخستوە‪ ،‬بەاڵم لە‌ئێستا‬ ‫بەدواوە هەر قسەکردنێک لە‌پێگە‌و حزوری‬ ‫ئەو مەرجەعە دەچێتە خانەی کوفرەوە‌و‬ ‫بە‌ی���ەک فەت���وای مەرجەع ب���ۆی هەیە‬ ‫خەڵک لە‌سێدارە بدەن‪ ..‬لە‌ئێستا بە‌دواوە‬ ‫پارتی دەتوانێت زۆر لە‌جاران قورس���تر‬ ‫لە‌مەشهەدی سیاسی کوردستاندا حزوری‬ ‫هەبێت‌و لە‌جاران زیاتر قورس���ایی دەبێت‬ ‫لەس���ەر بڕیارە چارەنوسسازەکان‪ ،‬ئیتر‬ ‫ئەو کاتەی کە خەڵک بە‌دڵی دەگات نازانم‬ ‫قانون لە‌کوێ دەهێنن ئەو هەلومەرجەی‬ ‫پێبگۆڕن‪ ..‬ئەمە لە‌پاشاگەردانی پتەوتر‌و‬ ‫بەهێزترە‪.‬‬ ‫دواجار تەواوی کێشە‌و گرفتەکانی ناو‬ ‫کوردس���تان تەنها‌و تەنها سەرۆکی هەرێم‬ ‫نەب���وو کە ئەوەندە زەقکرایەوە هەتا بەم‬ ‫کۆتاییە گەیش���ت‪ ،‬بەڵک���وو گەورەترین‬ ‫کێش���ە الی خەڵکە‪ ،‬الی ئ���ەو حزبانەی‬ ‫ترە کە هیچیان نەیانتوانی هەڵوێستێکی‬ ‫مێژوویی تۆماربکەن‌و الوازیان لە‌ئاس���ت‬ ‫کێشەکانی خەڵکدا‌و دواجار سەرۆکێکیان‬ ‫کردە مەرج���ەع کە ئیتر هیچ هێزێک نیە‬ ‫لەغوویکاتەوە‪.‬‬

‫راده‌یه‌ك ‌ی زۆر توشی توندوتیژی‌‌و زۆر سوكایه‌ت ‌ی‬ ‫له‌الیه‌ن حكومه‌ت���ی‌ واڵته‌كه‌یانه‌وه‌ بون‌و هه‌موو‬ ‫یه‌كده‌نگ‌و یه‌كهه‌ڵویست پاش ئه‌نجامه‌كان هه‌ر‬ ‫پشتیوانییان له‌م راو ده‌نگه‌یان كرد‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر‬ ‫پاش راگه‌یاندن ‌ی ئه‌نجامه‌كان ده‌وڵه‌تی‌ مه‌ركه‌ز ‌ی‬ ‫بە‌ڕاش���كاو ‌ی رایگه‌یاند كه‌ حوكمی‌ راس���ته‌وخۆ‬ ‫له‌م ناوچه‌ی ‌ه به‌پێی‌ ماده‌ ‌ی ‪‌ 155‬ی ده‌س���توورو‬ ‫یاس���ای واڵت پیاده‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ك ‌ه ئه‌مه‌ش ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ل���ێ به‌دیده‌كرا به‌ره‌و ته‌نانه‌ت ش���ه‌ڕو ئاڵۆز ‌ی‬ ‫چه‌كدارانه‌ش له‌داهاتوودا په‌لبكێش���ێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌شدا "كارلۆس پوجدمۆن"سه‌رۆك ‌ی هه‌رێم ‌ی‬ ‫كه‌ته‌لۆن له‌په‌رله‌مان���ی‌ ناوه‌ندی‌ واڵتدا گووتی‌‪:‬‬ ‫ئێمه‌ هه‌ر مه‌جالی گفتگۆ ده‌هێڵینه‌وه‌ بۆی ‌ه له‌و‬ ‫كاته‌دا بە‌سڕكراوی‌‌و مه‌جال بۆ هێڵراو‪ ،‬ئه‌نجام ‌ی‬ ‫گشتپرس���ییه‌كه‌ ده‌هێڵینه‌وه‌‪ ،‬وا دیار بو چیتر‬ ‫گوێ له‌م داوایه‌ ‌ی ئه‌وان نه‌گیراو دژایه‌تییه‌كانیان‬ ‫هه‌ر به‌رده‌وامی‌ پێداو كه‌لتووری‌ هێز ‌ی مه‌ركه‌ز ‌ی‬ ‫واڵتی���ان ل���ه‌دژی‌ كه‌ته‌لۆنیی���ه‌كان به‌رده‌وامیی‬ ‫پێدا‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش له‌بیرك���راو نابێت بهێڵین���ه‌وه‌ ئه‌م‬ ‫گوش���اره‌ ‌ی حكومه‌ت��� ‌ی ناوه‌ند له‌پ���اش بڕیارو‬ ‫بۆچوون��� ‌ی یه‌كێت ‌ی ئه‌وروپادا زیاتر ته‌ش���ه‌نه‌ ‌ی‬ ‫سه‌ند كه‌ بە‌ئاشكرا بە‌حكومه‌تی‌ ناوه‌ند ‌ی واڵتیان‬ ‫گووت‪ :‬ك���ه‌ ئه‌گه‌ر كه‌ته‌لۆنیا له‌ئیس���پانیا جیا‬ ‫ببێته‌وه‌‪ ،‬ئیتر ئه‌و بە‌به‌شێك له‌یه‌كێت ‌ی ئه‌وروپا‬ ‫بە‌هەژمار نایه‌ت‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر بە‌كورته‌ جیاوازیه‌كیش لێره‌دا بوه‌ستین‬ ‫بە‌نسبه‌ت یاسای عێراقه‌وه‌ له‌مباره‌یه‌وه‌‪ ،‬ده‌بینین‬ ‫له‌ده‌ستووری‌ عێراقدا به‌مشێوه‌یه‌ هاتووه‌ كه‌‪:‬‬ ‫به‌یه‌كه‌وه‌ بون له‌عێراقدا ده‌توانێت له‌هه‌ندێك‬ ‫ئه‌گ���ه‌ردا ئاره‌زوومه‌ندان���ه‌ بێ���ت‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫په‌رله‌مان ‌ی ئیس���پانیا هه‌ر وه‌ك گوتم له‌ئه‌گه‌ر ‌ی‬ ‫په‌س���ه‌ندكردن ‌ی بە‌زۆرینه‌ی‌ ده‌نگه‌وه‌ ده‌توانێت‬ ‫جیابونه‌وه‌و ریفراندۆمی‌ خۆ ‌ی بە‌ج ‌ی بگه‌یاندایاو‬ ‫جیا ببێته‌وه‌‪ ،‬كه‌چی‌ له‌ئێستادا ده‌بینین له‌عێراقدا‬

‫وه‌اڵمی‌ هێزدارێت ‌ی چه‌كداری‌‌و ئه‌نفال‌و ئاواره‌یی‌و‬ ‫ماڵ سوتانی‌‌و توندوتیژی‌ بە‌پشتیوانیی واڵتان ‌ی‬ ‫ناوچه‌یی‌و ئیقلیم ‌ی له‌گشتپرس���یی سه‌ركه‌وتو ‌ی‬ ‫گه‌لی‌ كورد به‌دواوه‌ بوو‪ ،‬ك ‌ه ئه‌مه‌ پێشێلكردن ‌ی‬ ‫نامه‌نتیق���ی‌و نه‌فامێتی‌‌و نه‌زانان���ه‌ ‌ی حكومه‌ت ‌ی‬ ‫ناوه‌ن���د ‌ی له‌باره‌ی‌ مافی به‌ش���خوراو ‌ی گه‌لێك ‌ی‬ ‫وه‌ك كورد بوو‪.‬‬ ‫حكومه‌ت ‌ی ناوه‌ندی‌ ئیسپانیا پاش ئه‌و هه‌موو‬ ‫هینان‌و بردن‌و خواس���تنانه‌ دواج���ار بە‌ئیراده‌‌و‬ ‫خواس���تی‌ ل���ه‌ڕاده‌ی‌ دانیش���توانی‌ كه‌ته‌لۆنی���ا‬ ‫نه‌یتوانی چۆك دابنێت‌و دواجار هه‌ر وه‌ك گوتم‬ ‫ل���ه‌م هه‌رێمه‌دا گشتپرس���یی بە‌ده‌نگی‌ زۆرینه‌ ‌ی‬ ‫به‌ڵ���ێ له‌یه‌كی‌ مانگی‌ ئوكتۆبه‌ر به‌ڕێوه‌چو‌و هه‌ر‬ ‫ئه‌مڕۆش سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ واڵت بۆ رێگریكردن‬ ‫له‌س���ه‌ربه‌خۆبونی‌ كه‌ته‌لۆنی���ا ئه‌نجومه‌ن��� ‌ی‬ ‫كه‌ته‌لۆنی���ای الب���راو راگه‌یاندو بڕی���ارو فرمان ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ هه‌رچی‌ زووت���ر ‌ی له‌م ناوچه‌ی ‌ه داو‬ ‫هه‌رێمی‌ كه‌ته‌لۆن‌و به‌رپرسان ‌ی ئه‌وێی‌ بە‌فه‌رمیی‬ ‫له‌كار الدا‪ .‬ك ‌ه به‌مشێوه‌ی ‌ه رێبه‌ری‌ ئه‌م هه‌رێمه‌و‬ ‫كابینه‌كه‌ی‌ ئه‌و ده‌ركراو بە‌هەژمار كران‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و هه‌روه‌ه���ا گووت���ی‌‪ :‬هاواڵتیان ‌ی واڵت‬ ‫ده‌بێ���ت له‌س���ه‌رخۆبن‌و به‌ڵێنی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ پێدان‬ ‫ك ‌ه حكومه‌ت ‌ی یاس���ا له‌واڵت���دا ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه له‌ڕابردووشدا ئه‌و گوتبو ‌ی له‌ئه‌گه‌ر ‌ی‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی‌ ئه‌نجامی‌ ریفراندۆم ده‌س���ت‬ ‫بە‌گفتوگۆ له‌گه‌ڵ ئه‌وان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌هه‌رحاڵ هه‌موو ئه‌م گووتانه‌ی‌ س���ه‌ره‌و‌ه‬ ‫وای‌ له‌س���ه‌رۆك ‌ی هه‌رێمی‌ كه‌ته‌لۆن‌و كابینه‌كه‌ ‌ی‬ ‫كرد له‌به‌ر رێزنه‌گرتن له‌خواس���ت ‌ی ئه‌م هه‌رێمه‌‪،‬‬ ‫وا ئێمه‌ ئیعالن ‌ی س���ه‌ربه‌خۆییمان له‌مڕۆدا ‪/ 27‬‬ ‫‪2017/10‬دا كردو چیتر نابێت خواس���ت ‌ی گه‌ل‌و‬ ‫خولیای گه‌لێك پێش���ێل بكریت كه‌ هه‌میش��� ‌ه‬ ‫خوازی���ار ‌ی ئه‌و ب���ووه‌و چاوه‌ڕوانی‌‌و ته‌حه‌مول ‌ی‬ ‫زۆر باج‌و ش���تی تریش���ی ده‌كه‌ین‌و سه‌ركه‌وتن‬ ‫ودانپیانان ‌ی هه‌ر نزیكه‌و هه‌ر بۆمان به‌د ‌ی دێت‪.‬‬

‫کوردستان لەپاش مەسعود بارزانی‬ ‫سەروەت هەڵەبجەیی‬ ‫هێش���تا لەو بڕوایەدام ک���ە بارزانی دەیتوانی‬ ‫نەک تەنیا سەرۆکی هەرێمی کوردستان بەڵکوو‬ ‫ڕێبەرو سەرکردەی هەموو کوردێک بوایەو ڕۆڵی‬ ‫لەبەدیهاتن���ی ئاوات‌و خەونەکان���ی ئەم گەلەی‬ ‫هەبوایە‪ ،‬ب���ەاڵم حیزبەکەی‌و هەندێک کەس���ی‬ ‫نزی���ک‪ ،‬بارزانیی���ان لەژیانی سیاس���یدا مراند‪،‬‬ ‫ئەوەش ڕەنگە وەک سەرۆکی پارتی دیمۆکراتی‬ ‫کوردستان لێپرس���ینەوەو بەدواداچوون بۆ ئەو‬ ‫کەس‌و الیەنانەی بکات کە چارەنووس���یان بەم‬ ‫ڕۆژە گەیان���د‪ .‬دەش���ڵێم کە ه���ەر تاکێکی ئەم‬ ‫کوردس���تانە کە چرکەیەک هەوڵ‌و تێکۆش���انی‬ ‫بۆ خزمەت گەیاندن بەم خەڵکە دابێت ش���یاوی‬ ‫ڕێزلێنان���ەو مەس���عود بارزانیش ک���ە تەمەنێک‬ ‫خەباتی شاخ‌و شاری لەکارنامەی سیاسی خۆیدا‬ ‫هەیە‪ ،‬شیاوی سوپاس‌و پێزانینەو نابێت بەتەنیا‬ ‫باس لەم چەند ساڵەی پاش تەواوبوونی وادەی‬ ‫سەرۆکایەتییەکەی بکەین‪.‬‬ ‫بەاڵم کوردستانی پاش سەرۆکایەتی بارزانی‬ ‫قۆناغێکی سیاسی نوێ دەبێت‪ ،‬کۆمەڵە کێشەو‬ ‫گرفتێک لەکوردس���تان پێش ڕووداوەکانی ‪١٦‬ی‬ ‫ئۆکتۆبەر بەدی دەکراو لەئێستاشدا ئەو قەیرانە‬ ‫سیاسی ‪ -‬سەربازییەی هاتووەتە سەر کە بەتەنیا‬ ‫بەیەکڕیزی سیاسی‌و جەماوەری لەئاستی ناوخۆی‬ ‫کوردس���تان‌و پابەندبوون بەدەستووری عێراقی‬ ‫تێپەڕ دەبێت‪ .‬دۆخی هەنووکەیی کوردستان بەو‬ ‫ئاس���تە گەیش���تووە کە پێویست دەکات چیدی‬ ‫بەبێ ئامادەکاری‌و خوڵقاندنی بەستێنی گونجاو‪،‬‬ ‫هەندێک درووشمی وا بەرزنەکەینەوە کە دواجار‬ ‫بەزەرەری گەلەکەمان بش���کێتەوە‪ .‬بۆ ئەمەش‬ ‫چ س���تراتیژێک کورد لەشەپۆلی نەهامەتییەکان‬ ‫ڕزگار دەکات؟‬ ‫پارتی دیمۆکراتی کوردستان لەپاش بارزانی‬ ‫بەردەوام حوکمڕانی هەرێمی کوردستان دەبێت‪،‬‬ ‫کۆمەڵ���ە دەس���ەاڵتێکی گرنگ لە‌دام���ەزراوەی‬ ‫سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستانەوە گەیشتووەتە‬ ‫نێچیرڤ���ان بارزانی کە بەس���یفەتی س���ەرۆکی‬ ‫حکومەت���ی هەرێمی کوردس���تان مومارس���ەی‬ ‫دەس���ەاڵتەکانی پێش���ووی مامی خۆی دەکات‪.‬‬ ‫برازاکەی بارزان���ی ڕۆڵی گرنگی لەبنیاتنانەوەی‬ ‫سیاس���ی‪ ،‬ئاب���وری‪ ،‬کۆمەاڵیەتی‌و س���ەربازی‬ ‫هەرێم���ی کوردس���تان دەبێ���ت‪ .‬س���ەرکەوتنی‬ ‫لە‌بەدیهاتن���ی پ�ل�ان‌و بەرنامەکان���ی داهاتووی‬ ‫حکومەت دەتوانێت نەک تەنیا وەک پاڵەوانێکی‬ ‫نیش���تمانی ناوی لە‌مێژووی کوردس���تاندا تۆمار‬ ‫ب���کات بە‌پێچەوان���ەوە الوازبوون‌و شکس���تیش‬ ‫بە‌هەمان ش���ێوە دەرفەتەکانی لە‌کیس دەدات‌و‬ ‫ڕەنگە ڕۆژێک ببێت پەنا بۆ وازهێنان لە‌پۆست‌و‬ ‫دەسەاڵتە فراوانبووەکەی ببات‪.‬‬ ‫نێچیرڤ���ان بارزانی کە ئێس���تا حاکمی نوێی‬ ‫کوردستانە‪ ،‬لە‌یەکەم هەنگاودا پێویستە نێوماڵی‬ ‫کورد ڕێک بخات���ەوە‌و پەیوەن���دی حیزبەکانی‬ ‫کوردستان بە‌ئاراستەیەکی نیشتمانیدا ڕێنمایی‬ ‫ب���کات‪ ،‬ئەو دەبێت فەلس���ەفەیەکی سیاس���ی‬ ‫نیش���تمانی لە‌کوردس���تاندا بێنێتە ئاراوە کە تا‬ ‫ئێستا نەبینراوە‌و هەردەم حیزبەکان الوازبوونی‬ ‫گوتاری نەتەوەییان لێکەوتووەتەوە‪.‬‬ ‫دووەم هەنگاوی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی‬

‫کوردس���تان‪ ،‬ڕێکخس���تنەوەی پەیوەندییەکانە‬ ‫لە‌گەڵ بەغدا کە لەپاش ڕووداوەکانی کەرکوک‌و‬ ‫ناوچ���ە کێش���ە لە‌س���ەرەکان زیان���ی زۆری‬ ‫بەرکەوتووە (بەدەرل���ەوەی کێی پێ تۆمەتبار‬ ‫بکرێت‌و ب���اس لەهەر بۆچوونێک���ی تێکدەرانە‬ ‫بکرێ���ت)‪ .‬گەر نێچیرڤان بارزان���ی بتوانێت ئەو‬ ‫پەیوەندییانە بەپاڵپشتی کۆمەڵگای نێودەوڵەتی‬ ‫لەچوارچێوەی دەستووری عێراقدا بنیاتبنێتەوە‪،‬‬ ‫النیک���ەم بۆ ئ���ەم قۆناغە دەس���کەوتی گرنگی‬ ‫بۆ کورد تێدای���ە وەک جێبەجێ کردنی مادەی‬ ‫‪‌١٤٠‬و چارەسەربوونی کێشەی بودجە‌و مووچەی‬ ‫فەرمانبەران کە بەڕاس���تی خەڵکی کوردستانی‬ ‫بێزار کردووە‪.‬‬ ‫هەنگاوی س���ێهەمی بارزان���ی بریتی دەبێت‬ ‫لە‌بەهێزکردن���ی پەیوەندییەکانی هەولێر لە‌گەڵ‬ ‫ه���ەر دوو واڵتی ئێران‌و تورکی���ا‪ ،‬ئەڵبەت نەک‬ ‫هاوش���ێوەی پەیوەندییەکانی پێش ڕیفراندۆم‪،‬‬ ‫بە‌پێچەوانەوە کورد پێویستی بە‌پەیوەندییەکی‬ ‫بەهێز لە‌س���ەر بنەمای ڕێ���زی بەرامبەر لە‌گەڵ‬ ‫تاران‌و ئەنکەرە هەی���ە‪ ،‬ڕەنگە هەندێک بڵێن چ‬ ‫پێویستمان بەم واڵتانە هەیە‪ ،‬لە‌ماوەی ڕابردوو‬ ‫ئ���ەوە بۆ خەڵکی کوردس���تان ڕوون بووەتەوە‪،‬‬ ‫ئێمە بە‌پێ���ی هەلومەرجی سیاس���ی‪ ،‬ئابوری‌و‬ ‫جوغراف���ی پێویس���تمان بە‌پەیوەن���دی لە‌گەڵ‬ ‫دراوسێکانی عێراق هەیە‪.‬‬ ‫باش���تربوونی دۆخی ئابوری ئەرکێکی گرنگی‬ ‫دیکەی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان‬ ‫دەبێت‪ .‬زۆر جێی داخە حیزبە‌دەسەاڵتدارەکانی‬ ‫هەرێمی کوردستان لە‌ماوەی ‪ ٢٥‬ساڵ ئەزموونی‬ ‫حکومەتداری هێشتا خزمەتگوزاری پێویستیان‬ ‫بۆ ئەو خەڵکە دابین نەکردووە‪ .‬ش���ەرمەزارییە‬ ‫ب���ۆ حکومەتێ���ک ک���ە لە‌پ���اش ئ���ەم هەموو‬ ‫س���اڵە‪ ،‬ئەنجومەنی پارێزگای س���لێمانی داوای‬ ‫دابینکردن���ی نەوتی س���پی لە‌حکومەتی ناوەند‬ ‫ب���کات‌و فەرمانبەرەکانی هەڕەش���ەی مانگرتنی‬ ‫سەرتاس���ەری بکەن‌و هەر لە‌ئێس���تاوە خەڵک‬ ‫دڵەڕاوکێی نەبوونی کارەبای وەرزی زس���تانیان‬ ‫هەبێت‪.‬‬ ‫ئەڵبەت نێچیرڤان بارزانی وەک چۆن لە‌خاڵی‬ ‫یەکەمدا ئاماژەم پێداوە کە دەبێت یەکگرتوویی‬ ‫نێوماڵی کورد مس���ۆگەر بکات بە‌هەمان شێوە‬ ‫دەبێت لە‌حیزبەکەی خۆیشی ڕێگری لە‌هەندێک‬ ‫گوت���اری توندی سیاس���ی بەرامب���ەر بە‌الیەنە‬ ‫ناوخۆییەکان‪ ،‬عێ���راق‌و واڵتانی ناوچەکە بکات‪،‬‬ ‫ئەو ڕاوێ���ژکارە بێ ئەزموونان���ەش کە لە‌پێش‬ ‫ڕیفراندۆم پشکیان لەو ئەزموونە تاڵەدا بووە کە‬ ‫بە‌س���ەرماندا هاتووە لە‌گۆڕەپانی سیاسی هەرێم‬ ‫دوور بخات���ەوە کە بە‌ڕاس���تی لە‌تاقیکردنەوەی‬ ‫خۆیان شکستی گەورەیان هێناوە‪.‬‬ ‫گەر بارزانی وەک دەسەاڵتداری ئێستای هەرێم‬ ‫لە‌تێپەڕاندنی ئەم قۆناغە دژوار‌و هەس���تیارەدا‬ ‫س���ەرکەوتوو بێت‌و بە‌پالن‌و ستراتیژەوە مامەڵە‬ ‫لە‌گەڵ دۆخەکەدا بکات دەتوانێت ناوی لە‌مێژووی‬ ‫سیاسی کوردستاندا تۆمار بکات‪ ،‬بە‌پێچەوانەوە‬ ‫گەر نەتوانێ���ت لە‌جێبەجێ کردنی س���تراتیژی‬ ‫پێویستی خەڵک‌و کوردستان سەرکەوتوو بێت‌و‬ ‫دیمەنەکان���ی ئەمڕۆی هەولێ���ر لە‌هێڕش کردنە‬ ‫س���ەر پەرلەمان(وەک نموون���ە) لە‌ژیانی نوێی‬ ‫سیاس���ی ئەودا دووبارە ببنەوە‪ ،‬هەر لە‌ئێستاوە‬ ‫شکستەکەی بە‌بەرچاویدا هەڵدەواسرێت‪.‬‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )599‬سێشه‌ممه ‪2017/10/31‬‬

‫‪15‬‬

‫كێشانی نێرگەل ‌ه بۆ ماوه‌ی یه‌ك كاتژمێر به‌قه‌د كێشانی دوكه‌ڵی ‪ 100‬بۆ ‪ 200‬جگه‌ره‌یه‌‬ ‫به‌‌پێێ چه‌‌ند لێكوڵینه‌‌وه‌‌یه‌‌كی زانستی پسپۆران ‌ی‬ ‫ئه‌ڵمانیا ده‌‌ریان خستووه‌‌ڕاسته‌‌كێشانی توتن كه‬ ‫‌‌به‌ناو ئاودا تێپه‌ڕ ده‌بێت گه‌رمیه‌كه‌ی كه‌متره‌‌وه‌ك‬ ‫كێشانی جگه‌ره‌‌ نیه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م تێپه‌ڕكردنه‌‌یان بڵق‬ ‫پێكردنه‌‌ به‌‌ناو ئاو له‌توش���بوون به‌نه‌خۆشییەكان ‌ی‬ ‫شێرپه‌نجه ‌كه‌م ناكاته‌وه‌‪ ،‬به‌قه‌د كێشانی جگه‌ره‬ ‫‌‌زیان به‌‌سنگ‌و دڵ ده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫‌له‌‌س���ه‌ختتره‌‌له‌كێشانی جگه‌ره‬ ‫كێش���انی نێرگه ‌‌‬ ‫‌‌چونك���ه ده‌بێته‌‌ه���ۆی ئالوده‌‌ب���ون‪ ،‬هه‌ردوكیان‬ ‫‌‌‬ ‫سوتاندنی‌و كێش���انی توتنه‌‌كه‌‌ماده‌ی نیكۆتینی‬ ‫‌له‌‌بۆن���دار ده‌كرێت به‌‌بۆنی‬ ‫تێدای���ه‌‪ ،‬توتنی نێرگه ‌‌‬ ‫میوه‌ی جیاواز له‌گه‌ڵ هه‌نگوین‌و ش���یرینی تێكه‌ڵ‬ ‫ده‌كرێ���ت به‌اڵم ه���ه‌ر توتنه‌‌‪ ،‬به‌‌ب���ه‌راورد له‌گه‌ڵ‬ ‫‌له ‌‌برێكی زیات���ر له‌ماده‌ی‬ ‫جگه‌رەكێش���ان نێرگه ‌‌‬ ‫ئارس���نك‌و قورقوش���م‌و نیكڵی تێدای���ه‌‌هه‌روه‌ها‬ ‫‪ 36‬ج���ار زیاتر ت���اره‌و ‪ 15‬ج���ار زیاتریش یه‌كه‬ ‫‌‌ئۆكس���یدی كاربۆن���ی تێدایه‌‪ ،‬لێره‌دا مه‌به‌س���ت‬ ‫ك���ه جگه‌رە باش���تره‌‌له‌نێرگه‌له‌‌‌‌ به‌ڵكو‬ ‫له‌وه‌‌نیه‌‌ ‌‌‬ ‫هه‌ردوكی���ان هۆكاری س���ه‌ره‌كی نه‌خۆش���یه‌كان‬ ‫دڵ‌و س���یه‌كانن‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌‌مه‌ترسییەكانی‌ تر ‌ی‬ ‫نێرگه‌ل���ه‌‌ ئه‌وه‌یه‌‌به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ ‌ی چه‌ند كه‌س���ێك‬ ‫ب���ه‌كار ‌ی ئه‌هێن��� ‌ێ ئه‌كرێ���ت رێگه‌ی���ه‌ك بێت بۆ‬ ‫گۆاستنه‌وه‌ی‌ نه‌خۆش���ییەكانی‌ سیل‌و هه‌وكردن ‌ی‬ ‫‌مه جگه‌‌له‌وه‌ ‌ی به‌ه���ۆ ‌ی ئه‌و تامو‬ ‫ڤایرۆس���ی‌‪ ،‬ئه ‌‌‬ ‫‌له‬ ‫بۆنه‌یه‌‌به‌كارده‌هێنرێ���ت بۆ ئاماده‌كردنی‌ نێرگه ‌‌‬ ‫وا له‌كه‌سه‌كان ده‌كات زیاتر به‌كاری‌ بێنن‪.‬‬

‫چه‌ند زانیاریه‌ك ده‌رباره‌ی فیتامین ‪D‬‬ ‫توێژینه‌وه‌كان ئه‌وه‌ دهر‌ئه‌خه‌ن ڤیتامین(‪)D‬‬ ‫به‌سود‌ه بۆ ڕێگه‌گرتن له‌شێرپه‌نجه‌ی كۆڵۆن‬ ‫له‌ڕێگه‌ی به‌هێزكردنی سیسته‌می به‌رگری‪.‬‬ ‫‪Colorectal cancer‬‬

‫جۆره‌ ش���ێرپه‌نجه‌یه‌كه‌ په‌یوه‌ن���دی هه‌ی ‌ه‬ ‫به‌كۆڵ���ۆن(‪‌)rectum‬و به‌س���ێیه‌م جۆری‬ ‫ش���ێرپه‌نجه‌ی به‌رباڵو داده‌ن���رێ هه‌روه‌ها‬ ‫چواره‌م شێرپه‌نجه‌یه‌ كه‌ئه‌بێته‌ هۆی مردن‬ ‫له‌جیهاندا‪.‬‬ ‫له‌ئه‌مریكا ئه‌م جۆر‌ه ده‌بێته‌ دوه‌م هۆكاری‬ ‫مردن به‌هۆی ش���ێرپه‌نجه‌‪ .‬به‌پێی ڕاپۆرتی‬ ‫س���ه‌نته‌ری كۆنت���رۆڵ كردنی نه‌خۆش���ی‌و‬ ‫كه ‪51783‬‬ ‫ڕێگه‌گرتن (‪ )CDC‬ده‌ركه‌وتوه ‌‌‬ ‫كه‌س مردوه‌ له‌ ساڵی ‪2011‬دا‪.‬‬ ‫ڕۆڵ���ی ڤیتامی���ن ‪ D‬له‌ناو له‌ش���دا بریتی ‌ه‬ ‫له‌یارمه‌تیدان���ی سیس���ته‌می به‌رگ���ری‌و‬ ‫به‌ش���داری كردن له‌هه‌ڵمژینی كالس���یۆم‌و‬ ‫گه‌ش���ه‌‌و چاكبونه‌وه‌ی ئێسكه‌كان‪ .‬هه‌ندێ‬

‫له‌توێژین���ه‌وه‌كان ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن ك ‌ه‬ ‫ڤیتامین ‪ D‬په‌یوه‌ندی هه‌یه‌ به‌كه‌مكردنه‌وه‌ی‬ ‫مه‌ترسی فر‌ه ڕه‌قبونی شانه‌كان‪ ،‬نیشانه‌كانی‬ ‫ته‌نگه‌نه‌فه‌سی‌و نه‌خۆشیه‌كانی دڵ‪.‬‬ ‫خه‌ڵ���ك له‌گه‌ڵ ڕێژه‌ی ب���ه‌رزی ڤیتامین ‪D‬‬ ‫له‌خوێنیاندا به‌ش���ێوه‌یه‌كی گش���تی كه‌متر‬ ‫مه‌ترس���ی ده‌ركه‌وتنی شێرپه‌نجه‌ی كۆڵۆن‬ ‫ده‌كرێ‪ ‌.‬لێكۆله‌ران پێشنیاری ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫ك���ه‌ ڤیتامی���ن ‪ D‬فرمانه‌كانی سیس���ته‌می‬ ‫به‌رگ���ری به‌هێ���ز ده‌‌كات‪ ،‬به‌چاالككردن���ی‬ ‫خان���ه‌ی ‪ T‬كه‌ خان���ه‌ ش���ێرپه‌نجه‌ییه‌كان‬ ‫ده‌ناسنه‌وه‌‌و په‌الماری ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كانی‌ ڤیتامین دی‌‪-:‬‬ ‫ گۆشتی‌ ماسی‌‬‫ شیرو به‌رهه‌مه‌كانی‌‬‫ سپێنه‌ ‌ی هێلكه‌‬‫ دانه‌وێڵه‌كان‬‫‪ -‬تیشکی‌ خۆر‬

‫ئه‌م چوارنیشانه‌ی ‌ه ده‌ریده‌خه‌ن‬ ‫ك ‌ه نه‌خۆش ‌ی دڵت هه‌یه‌‬

‫رێژەی ئاو لەسەوزەدا‬ ‫کەرەوز ‪%95‬‬

‫کاهو‬

‫‪%96‬‬

‫‪%94‬‬

‫خەیار‬

‫‪%96‬‬

‫تەماتە‬

‫كه‌له‌رم ‪%93‬‬ ‫به‌ش����ێكی‌ زۆری‌ خه‌ڵكی‌ به‌هۆی‌ نه‌خۆشێكانی‌‬ ‫دڵ‌و نیشانه‌كانی‌ ده‌ناڵێنن‪ ،‬به‌شێك له‌و نیشانان ‌ه‬ ‫ئێمه‌ هه‌ستی‌ پێناكه‌ین تاوه‌كو ئامانجی‌ خراپی‌‬ ‫لێده‌كه‌وێت����ه‌وه‌ ئه‌مانه‌ی‌ خواره‌وه‌ به‌ش����ێكن‬ ‫له‌نیشانه‌كانی‌ نه‌خۆشی‌ دڵ‪.‬‬ ‫ ته‌نگه‌نه‌فه‌س����ی‌‪ .‬گه‌رماوه‌ی����ه‌ك هه‌س����تت‬‫به‌ش����ه‌كه‌تی‌‌و ته‌نگه‌نه‌فه‌س����ی‌ كرد‌و هه‌روه‌ها‬ ‫هه‌م����ان نیش����انه‌ له‌كات����ی‌ خ����ه‌ودا هه‌ب����وو‬ ‫ئه‌وه‌ئه‌گه‌ری‌ زۆره‌ نه‌خۆشی‌ دڵت هه‌بێت‪.‬‬ ‫ ئاوس����انی‌ پێی����ه‌كان‪ .‬هه‌ركاتێك قاچه‌كانت‬‫ئاوس����ا ئه‌وه‌ به‌س����وكی‌ وه‌ر ‌ی مه‌گره‌ چونكه‌‬

‫ئه‌گه‌ری‌ زۆره‌ نه‌خۆشی‌ دڵت هه‌بێت به‌تایبه‌تی‌‬ ‫ئه‌گه‌ر دڵ تێكه‌ڵ هاتن‌و ئازاری‌ سك‌و گێژبون ‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵدابوو‪.‬‬ ‫ دابه‌زین����ی‌ كێ����ش‪ .‬ئه‌گه‌رهه‌س����تت ك����رد‬‫له‌ماوه‌یه‌ك����ی‌ كه‌مدا كێش����ت زۆردابه‌زی‌ ئه‌وه‌‬ ‫به‌هه‌ند وه‌ریبگره‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌گه‌رهه‌ستت كرد‬ ‫زیادبون����ی‌ لێدانی‌ دڵت هه‌ی����ه‌ به‌زوترین كات‬ ‫سه‌ردانی‌ پزیشك بكه‌‪.‬‬ ‫ الوازی‌ سێكس����ی‌‪ .‬به‌پ����ێ‌ توێژین����ه‌وه‌كان‬‫په‌یوه‌ندیه‌ك����ی‌ پت����ه‌و هه‌یه‌ له‌نێ����وان الوازی‌‬ ‫سێكسی‌ له‌پیاوان‌و نه‌خۆشێكانی‌ دڵ‪..‬‬

‫برۆکلی ‪%91‬‬

‫كولەکە ‪%95‬‬ ‫تور‬

‫‪%95‬‬

‫سەوزە بەڕێژەیەکی باش ئاوی تێدایەو لەڕوی تەندروستییەوە بەسودە‪ ،‬ئەمەش‬ ‫وادەکات مرۆڤ لەکاتی خواردنیدا هەست بەتێری بکات‌و کێشی زیاد ناکات‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )599‬سێشه‌ممه ‪2017/10/31‬‬

‫پاش مانگێك له‌ده‌وامكردن‬ ‫به‌شێك له‌مامۆستایان بایكۆتی‌ ناوه‌نده‌كان ‌ی خوێندنیان كرد‬ ‫ئا‪ :‬سروه‌ جه‌مال‬ ‫پاش مانگێك له‌ده‌وامكردن به‌شێك‬ ‫له‌مامۆستایان بڕیاریانداوه‌ له‌ڕۆژی‌ ‪11-1‬‬ ‫بایكۆتی‌ ناوه‌نده‌كانی‌ خوێندن بك ‌هن‌و‬ ‫خۆپیشاندان ئه‌نجام بده‌ن‪ ،‬هاوكات به‌شێك‬ ‫له‌ مامۆستایانیش دژی‌ بایكۆتكردنن‪.‬‬ ‫تۆڕه‌كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان‌و گروپه‌كانی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌په‌روه‌رده‌و فێركردن‌و مامۆس����تایان پڕن‬ ‫له‌و دروشم‌و وته‌و ئاگادارییانه‌ی‌ كه‌ بانگه‌شه‌‬ ‫بۆ خۆپیشاندان‌و بایكۆتكردنی‌ ناوه‌نده‌كانی‌‬ ‫خوێندن ده‌كه‌ن له‌ ‪2017-11-1‬دا‪ ،‬دڵش����اد‬ ‫بابانی‌ له‌ده‌س����ته‌ی‌ مامۆس����تایانی‌ ناڕازی‌‪،‬‬ ‫ده‌ڵێ����ت "ئه‌مس����اڵ ته‌نه����ا مامۆس����تایان‬ ‫خۆپیشاندان ئه‌نجام ناده‌ن‪ ،‬به‌ڵكو سه‌رجه‌م‬ ‫چین‌و توێژه‌كان به‌شدارئه‌بن‌و داواكاریه‌كانیش‬ ‫جیاوازترن له‌ساڵی‌ رابردو‪ ،‬چونكه‌ له‌سااڵنی‌‬ ‫پێشو داواكاریه‌كانمان ته‌نها موچه‌‌و بژێوی‌‬ ‫خه‌ڵك بو‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مس����اڵ رۆیش����تنی‌ ئه‌م‬ ‫حكومه‌ت����ه‌ شكس����تخوارده‌یه‌ یان ده‌س����ت‬ ‫له‌كاركێش����انه‌وه‌یان‪ ،‬چونكه‌ نه‌یان توانیوه‌‬ ‫له‌ئیداره‌دان ‌ی ئه‌م واڵته‌ سه‌ركه‌وتوبن‌و له‌بری‌‬ ‫ئه‌وه‌ حكومه‌تێكی‌ كاتی‌ نیشتمانی‌ پێك بێت‬ ‫كه‌بتوانێت كاروباری‌ خه‌ڵكی‌ به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫رێكوپێ����ك به‌ڕێوه‌ببات����وكاری‌ س����ه‌ره‌كی‌‬ ‫ئه‌وه‌ بێ����ت له‌زوتری����ن كات����دا هه‌ڵبژاردن‬ ‫ئه‌نج����ام بدرێت‌و تۆم����اری‌ ده‌نگده‌ران پاك‬ ‫بكرێت����ه‌وه‌ له‌ناوی‌ م����ردوو وه‌همی‌ هه‌روه‌ها‬ ‫به‌پێی‌ ده‌س����تور له‌گه‌ڵ‌ حكومه‌تی‌ عێراقیدا‬ ‫رێكه‌وتن بك����ه‌ن‪ ،‬هه‌روه‌ها قه‌ره‌بوی‌ ناوچه‌‬ ‫دابڕێنراوه‌كان بكرێته‌وه‌ بۆ ئه‌و زیانانه‌ ‌ی كه‌‬ ‫به‌ریان كه‌وتوه‌ له‌م دواییانه‌دا"‪.‬‬ ‫نازانرێ����ت بایكۆتكردن����ی‌ ناوه‌نده‌كان����ی‌‬ ‫خوێندن تاكه‌ی‌ به‌رده‌وام ده‌بێت‌و دڵش����اد‬ ‫بابانی‌ له‌وباره‌یه‌وه‌ بۆ ئاوێنه‌ وتی‌"له‌شه‌قام‬ ‫بڕیارده‌ده‌ی����ن ك����ه‌ ئایا خۆپیش����اندانه‌كان‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بێت یان ناوبه‌ناو دێینه‌ شه‌قام‪،‬‬ ‫ه����اوكات ه����اوكاری‌‌و هه‌ماهه‌نگیمان له‌گ ‌هڵ‌‬ ‫هه‌م����و چین‌و توێژه‌كانی‌ تر هه‌یه‌و بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫بتوانی����ن جوانترین وێنه‌ی‌ خۆپیش����اندانی‌‬ ‫مه‌ده‌نیان����ه‌ پیش����انی‌ هه‌مو دونی����ا بده‌ینو‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی‌ هه‌رێم فێری‌ ئه‌وه‌ بكه‌ین كه‌‬ ‫گه‌لی‌ كوردس����تان شێوازی‌ خه‌باتی‌ مه‌ده‌نی‌‬ ‫هه‌ڵب����ژاردوه‌ دور له‌هه‌م����و توندوتیژییه‌ك‪،‬‬ ‫ده‌مانه‌ویت خه‌ڵكی‌ كوردس����تان به‌شادی‌‌و‬ ‫ئ����ازادی‌ بژی����ن دور له‌هه‌م����وو كێش����ه‌و‬ ‫گیروگرفتێك"‪.‬‬ ‫دڵشاد بابانی‌‪ ،‬مامۆستای‌ ناڕازی‌ وتیشی‌‬ ‫"هاواڵتیان‌و مامۆس����تایانی‌ كوردستان ئه‌و‬ ‫به‌رپرسیاریه‌تیه‌ ده‌كه‌وێته‌ سه‌ر شانیان كه‌‬ ‫تا چه‌ند هه‌ر تاكێك له‌هه‌ر چین‌و توێژه‌ێكه‌‬ ‫مافی‌ خوراوه‌و دێت به‌ده‌م بانگه‌وازه‌كه‌مان بۆ‬ ‫ئه‌و مه‌به‌سته‌ نا كه‌ هێرش بكه‌نه‌ سه‌ر دامو‬ ‫ده‌زگایه‌ك یان باره‌گایه‌ك‪ ،‬به‌ڵكو بۆئه‌وه‌ی‌‬

‫خۆپیشاندانی مامۆستایان‬ ‫داوای‌ ماف����ی‌ خۆیان بكه‌ن به‌ش����ێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫مه‌ده‌نی‌ تا ده‌سه‌اڵتداران فێربكه‌ین كه‌چیدی‌‬ ‫باوی‌ ده‌سه‌اڵتی‌ پۆلیسی‌‌و شه‌ڕ نه‌ماوه‌"‪.‬‬ ‫هاوكات به‌شێك له‌مامۆستایانیش له‌گه‌ڵ‌‬ ‫بایكۆتدانی����ن‪ ،‬خه‌رمان كه‌ری����م یه‌كێكه‌ له‌و‬ ‫مامۆس����تایانه‌و ده‌ڵێت "بایك����ۆت كارتێكی‌‬ ‫فشار بو كه‌ مامۆستایان وه‌ك مافێكی‌ خۆیان‬ ‫به‌كاریان هێناو ئاڕاسته‌ی‌ حكومه‌تیان كرد‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم كاتێك وه‌اڵمێك له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌وه‌‬ ‫نه‌درایه‌وه‌ واته‌ ئه‌مساڵ قسه‌كردنێكه‌و هیچی‌‬ ‫تر‪ ،‬دواتر كه‌ ئه‌م بایكۆته‌ شكێنرا تاڕاده‌یه‌ك‬ ‫مامۆس����تایان له‌الی����ه‌ن به‌ڕێوبه‌ره‌كان����ه‌وه‌‬ ‫زیاتر فش����اریان لێ‌ ده‌كرا‪ ،‬چونكه‌ چینه‌كه‌‬ ‫به‌ڕاس����تی‌ هاوهه‌ڵوێس����ت نی����ن‪ ،‬من وه‌ك‬ ‫مامۆس����تایه‌ك ئاماده‌نی����م بایك����ۆت بكه‌م‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ گرێبه‌س����تم‌و شوێنه‌كه‌ش����م زۆر‬ ‫دوره‌‪ ،‬به‌اڵم زۆرترین به‌شه‌وانه‌م الیه‌‌و خه‌می‌‬ ‫گ����ه‌وره‌م خوێندكاره‌كانمه‌ ئام����اده‌م ئه‌گه‌ر‬ ‫ده‌رگای‌ خوێندنگه‌ك����ه‌م دابخرێت له‌ماڵه‌وه‌‬ ‫وانه‌كانم بڵێمه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ پڕۆگرامی‌ ساڵێك‬ ‫به‌دو مانگ ناوترێته‌وه‌ خوێندكاریش تاقه‌تی‌‬ ‫نامێنێ����ت له‌ڕۆژێك����دا چه‌ن����د بابه‌تێكی‌ بۆ‬ ‫هه‌ڵپڕوكێت‌و بیخوێنێ����ت ئه‌مه‌یه‌خه‌می‌ من‬

‫یه‌كێتیی‌ مامۆستایان له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ نیه‌ بایكۆت‬ ‫رابگه‌یه‌نرێت مه‌گه‌ر بۆ كاتێكی‌ دیاریكراو ك ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ش له‌ده‌سه‌اڵت ‌ی مه‌كته‌بی‌ جێبه‌جێكردندایه‬ ‫نه‌وه‌ك بایكۆت ك����ه‌ دواتر ناچار بكرێینه‌وه‌ ده‌ڵێ����ن گه‌ر خۆپیش����اندان ده‌ك����ه‌ن ماف ‌ی‬ ‫به‌ده‌وام‪ ،‬به‌ڕاس����تی‌ یان یه‌كج����ار هه‌موی‌ خۆتانه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم تا كۆتایی‌ ن����ه‌ك مانگێك‬ ‫هه‌س����تێت‌و ساڵێك بفه‌وتێت باشتره‌ له‌وه‌ی‌ بیكه‌ن‌و ئێمه‌ش دوابكه‌وی����ن له‌وانه‌كانمان‌و‬ ‫گاڵته‌ج����اری‌ سه‌رشۆس����ته‌كان بین به‌ته‌نها به‌ش����ێكی‌ زۆریش����یان ده‌ڵێن دیسان ئێمه‌‬ ‫زه‌ره‌رمه‌ند ده‌بین له‌م بارودۆخانه‌دا‪ ،‬په‌یام‬ ‫به‌بێ‌ هاوكاری‌ موچه‌خۆرانی‌ تر"‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ مامۆس����تایان داوای‌ ماف����ی‌ هادی‌ خوێندكاری‌ پۆلی‌ دوانزده‌ی‌ ئاماده‌ییه‌و‬ ‫خۆی����ان ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌م بانگه‌ش����ه‌و به‌بیس����تنی‌ ئه‌و هه‌واڵه‌ نیگ����ه‌ران ده‌بێت‌و‬ ‫ئاگاداركردنه‌وان����ه‌ به‌ش����ێك له‌خوێندكارانی‌ له‌گه‌ڵ ده‌ستپێكی‌ هه‌فته‌و رۆژی‌ یه‌ك شه‌مه‌‬ ‫نیگه‌ران ك����ردوه‌ به‌تایب����ه‌ت خوێندكارانی‌ یه‌كه‌م كاری‌ پرس����یاركردنه‌ له‌مامۆستاكانی‌‬ ‫پۆلی‌ دوان����زده‌ی‌ ئاماده‌ی����ی‌‌و هه‌ریه‌كه‌یان ك����ه‌ ئایا بایك����ۆت ده‌كه‌ن یان ن����ا‪ ،‬ئه‌و بۆ‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك ناڕه‌زایه‌تیان ده‌ربڕیوه‌ هه‌ندێك ئاوێن����ه‌ دواو وتی‌ "ئێم����ه‌ زه‌ررمه‌ندترینین‬

‫راسته‌ مامۆس����تا داوای‌ مافی‌ خۆی‌ ده‌كات‬ ‫باشه‌ ئه‌ی‌ قوتابی‌ داماو ئه‌ویش مافی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ س����ێ‌ س����اڵه‌ خوێندكار حاڵی‌ نیه‌ پار‬ ‫پاش س����ێ‌ مانگ بایكۆت ئینج����ا هاتنه‌وه‌‬ ‫ده‌وام ئ����ێ‌ خۆ ناك����رێ‌ ئه‌مس����اڵیش ئاوا‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ خوێندكاری‌ داماو بكرێت‪ ،‬هیچ كه‌س‬ ‫وه‌ك خوێندكار زه‌ره‌رمه‌ند نابێت‪ ،‬هه‌ندێك‬ ‫مامۆستا زۆر دڵسۆزه‌ دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ پرسیارم‬ ‫له‌مامۆس����تاكانم ك����رد زۆربه‌ی����ان وتیان تا‬ ‫پێمان بكرێت ده‌وام ئه‌كه‌ین به‌ڕاستی‌ ئه‌وه‌م‬ ‫زۆر پێخۆشبو‪ ،‬به‌اڵم حه‌یف خۆ به‌هه‌ندێك‬ ‫مامۆستا ش����ته‌كان ناگۆڕێن بۆیه‌ هیوادارم‬ ‫بایكۆت نه‌كرێت"‪.‬‬ ‫عه‌تا ئه‌حمه‌د‪ ،‬جێگری‌ سه‌رۆكی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫مامۆس���تایانی‌ كوردس���تان به‌ئاوێن���ه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د "یه‌كێتی‌ مامۆس���تایان له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌دایه‌ كه‌ فشار له‌سه‌ر حكوم ‌هت‌و هه‌ردو‬ ‫حیزبی‌ ده‌سه‌اڵتدار دروست بكه‌ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌وان به‌رپرس���ن له‌و دۆخه‌ی‌ كه‌به‌س���ه‌ر‬ ‫پڕۆس���ه‌ی‌ په‌روه‌رده‌و مامۆستایاندا هاتوه‌‬ ‫یه‌خه‌ی‌ ئه‌وان بگیرێت له‌بری‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌وام‬ ‫رابگیرێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ یه‌كێتی‌ مامۆستایان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌نی���ه‌ بایك���ۆت رابگه‌یه‌نرێت‬

‫مه‌گ���ه‌ر بۆ كاتێكی‌ دیاریك���راو كه‌ئه‌وه‌ش‬ ‫له‌ده‌س���ه‌اڵتی‌ مه‌كته‌بی‌ جێبه‌جێكردندایه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ هێش���تا یه‌كێتی‌ مامۆس���تایان‬ ‫كۆنه‌بۆت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم بڕیاری‌ پێش���وترمان‬ ‫هه‌ی���ه‌ كه‌له‌گه‌ڵ‌ بایكۆت‌و راگرتنی‌ ده‌وامدا‬ ‫نین"‪.‬‬ ‫عه‌ت���ا ئه‌حم���ه‌د وتیش���ی‌ "یه‌كێت���ی‌‬ ‫مامۆس���تایان له‌سه‌داس���ه‌د پش���تگیری‌‬ ‫داخ���وازی‌ مامۆس���تایان ده‌كات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫غه‌درێك���ی‌ زۆریان لێكراوه‌ وه‌ مامۆس���تا‬ ‫ته‌نها ب���ۆ گیرفان‌و موچه‌ی‌ خۆی‌ ش���ه‌ڕ‬ ‫ناكات‪ ،‬به‌ڵكو ش���ه‌ڕی‌ پڕۆسه‌ی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫ئ���ه‌كات كه‌نابێت په‌ك���ی‌ بكه‌وێت‌و نابێت‬ ‫زه‌ره‌ری‌ لێبكه‌وێت ئ���ه‌وه‌ ئه‌و دوحیزبه‌ن‬ ‫كه‌ به‌رپرس���ن له‌وه‌و باكیان به‌پڕۆس���ه‌ی‌‬ ‫خوێندن نیه‌‪ ،‬ئومێدده‌كه‌ین كه‌ فشاره‌كان‬ ‫ب���ه‌ ئاڕاس���ته‌یه‌كدابێت كه‌ بێ���ن به‌ده‌م‬ ‫داخ���وازی‌ مامۆس���تایانه‌وه‌و خوێن���دن‬ ‫رانه‌وه‌ستێت‪ ،‬له‌هه‌وڵداین كه‌ موچه‌ پێش‬ ‫بخرێت یان النی‌ كه‌م كاته‌كه‌ی‌ دیاریبكرێت‬ ‫به‌اڵم تا ئێستا وه‌اڵمان وه‌رنه‌گرتوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دابه‌ش���كردنی‌ پاره‌ی‌ هاندان له‌ژێر فشاری‌‬ ‫ئێمه‌دابو"‪.‬‬

‫"له‌سیسته‌م ‌ی زانكۆالیندا‬ ‫زوڵم له‌خوێندكارانی‌ خول ‌ی دووه‌م كراوه‌"‬ ‫ئا‪ :‬سروه‌‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ خوێندن ‌ی بااڵو‬ ‫توێژینه‌وه‌ی‌ زانست ‌ی ناوی‌ خوێندكاران ‌ی‬ ‫وه‌رگیراو له‌زانكۆو په‌یمانگاحكومیه‌كان‬ ‫به‌شێوه‌ ‌ی سیسته‌می‌ زانكۆالین‬ ‫باڵوكرده‌وه‌‪ ,‬خوێندكاران ناڕازیبون‬ ‫له‌ئه‌نجامه‌كان‪ ,‬به‌شێكیان ناویان‬ ‫نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌و هه‌ندێكیشیان نیگه‌رانن‬ ‫له‌و به‌شه‌ی‌ لێی‌ وه‌رگیراون‪.‬‬ ‫ئێواره‌ ‌ی ‪ 2017-10-24‬یه‌‪ ,‬گه‌شتیاریش‬ ‫وه‌ك ه���ه‌ر خوێندكارێك ‌ی تری‌ دوانزده‌ ‌ی‬ ‫ئاماده‌یی‌ ئارامی‌ لێبڕاوه‌و ده‌یه‌وێت پاش‬ ‫‪ 12‬س���ا ‌ڵ هه‌وڵ‌و ماندوب���ون بزانێت له‌چ‬ ‫به‌ش‌و كولێژێك ناوی‌ هاتۆته‌وه‌ گه‌شتیار‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ی‌ كۆنمره‌ك���ه‌ ‌ی ‪,96.4‬‬ ‫به‌اڵم ناو ‌ی نه‌هاتۆته‌وه‌‪ ,‬ده‌ڵێت "ڕاست ‌ی‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تادا زۆر زۆر شكۆبوم كه‌ بینیم‬ ‫ناوم نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‪ ,‬چونكه‌ پێش���بین ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌م نه‌ئه‌كردو نمره‌كه‌شم به‌رزه‌و ده‌بوای ‌ه‬ ‫النی‌ كه‌م له‌یه‌كێك له‌به‌شه‌ پزیشكییه‌كان‬ ‫به‌تایبه‌ت ده‌رمانساز ‌ی ناوم بگه‌ڕایه‌ته‌وه‌‪,‬‬ ‫به‌اڵم دوات���ر زانیم خوێن���دكار ‌ی تریش‬

‫هاوش���ێوه‌ی‌ من كێش���ه‌ ‌ی هه‌یه‌ كه‌مێك‬ ‫هێوربومه‌وه‌و به‌دواداچونم كرد‪ ,‬زانیم ك ‌ه‬ ‫كه‌م وكورتیه‌كه‌ له‌وه‌زاره‌ته‌وه‌یه‌"‪.‬‬ ‫گه‌ش���تیار كه‌به‌خول ‌ی یه‌كه‌م ده‌رچوه‌و‬ ‫له‌گ���ه‌ ‌ڵ كه‌س���ێكی‌ ش���اره‌زاو نزیك��� ‌ی‬ ‫فۆڕمه‌كه‌ی‌ پڕكردۆت���ه‌وه‌و ده‌ڵێت "هیچ‬ ‫كێشه‌یه‌ك ‌ی تیانه‌بوه‌ وه‌ك هه‌مو ئه‌وانه‌ ‌ی‬ ‫ت���ر پڕم كردۆت���ه‌وه‌ كه‌له‌پزیش���كیه‌كان‬ ‫ناوی���ان هاتۆت���ه‌وه‌‪ ,‬پێ���م وای��� ‌ه ئه‌و‬ ‫هه‌ڵه‌ی ‌ه له‌وه‌زاره‌تدا رویداوه‌‪ ,‬ئه‌وه‌نده‌ ‌ی‬ ‫ئاگاداریش���بم زۆر خوێن���دكاری‌ تر ناو ‌ی‬ ‫نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‪ ,‬كه‌ هیوادارم به‌زوترین كات‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ بكه‌ن زوڵمه‌ ره‌نجی‌ دوانزد‌ه‬ ‫س���اڵ ‌ی خوێندنت به‌فیڕۆبڕوات به‌تایبه‌ت‬ ‫ئه‌وانه‌ش ك���ه‌ كۆنمره‌یان به‌رزه‌و هه‌وڵ‌و‬ ‫كۆششی‌ زۆریان داو‌ه ك ‌ه به‌داخه‌و‌ه هه‌مو‬ ‫س���اڵێك ئه‌و كێش���ه‌یه‌ هه‌بوه‌و ناوه‌كان‬ ‫به‌چه‌ن���د به‌ش���ێك گه‌ڕاوه‌ت���ه‌وه‌‪ ,‬بۆی ‌ه‬ ‫پێویسته‌ كارێك بكه‌ن له‌م جۆره‌ كێشان ‌ه‬ ‫رونه‌داته‌وه‌و بڕیارم داوه‌ س���كااڵ بكه‌م‪,‬‬ ‫چونكه‌ له‌كۆنمره‌ك���ه‌ی‌ من كه‌متر هه‌یه‌و‬ ‫ناوی‌ له‌و به‌شه‌ پزیشكیانه‌ گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وه‌رزی���ن ئ���اراس یه‌كێك���ی‌ ت���ر‌ه‬ ‫له‌وخوێندكارانه‌ی‌ كه‌ناوی‌ له‌هیچ به‌ش‌و‬

‫كۆلێژێ���ك نه‌گه‌ڕاوه‌ت���ه‌وه‌و كۆنمره‌كه‌ ‌ی به‌ش���ێوه‌ی‌ رێژه‌یی‌ قوتاب���ی‌ وه‌ربگرن‪,‬‬ ‫‪ 92,4‬مامۆس���تایه‌كی‌ قوتابخانه‌ك���ه‌ی به‌اڵم له‌كۆتایدا وه‌زاره‌ت قسه‌كه‌ی‌ خۆ ‌ی‬ ‫فۆڕمه‌ك���ه‌ی‌ ب���ۆ پڕده‌كات���ه‌وه‌ " ك���ه‌ نه‌ب���رده‌ س���ه‌ر كه‌له‌چه‌ندی���ن كه‌ناڵه‌و‌ه‬ ‫گ���ه‌ڕام‌و ناوم نه‌بو راس���تیه‌كه‌ ‌ی زۆر ب ‌ێ ئه‌ی���ان وت ئه‌مس���اڵ جی���اواز ‌ی خول ‌ی‬ ‫هیوابوم له‌م واڵت���ه‌‪ ,‬باوه‌ڕناكه‌م هه‌ڵه‌م یه‌كه‌م���و دووه‌م نیی���ه‌‌و ده‌ره‌جه‌ نادر ‌ێ‬ ‫كردبێت له‌پڕكردنه‌وه‌‪ ,‬چونكه‌ نزمیترین به‌خول��� ‌ی یه‌ك���ه‌م‪ ,‬به‌اڵم كاتێ���ك نمر‌ه‬ ‫به‌ش���م تێكردوه‌ كه‌ س���اڵی‌ پ���ار ‪‌ 87‬ی هاته‌وه‌ نزیكه‌ ‌ی ‪ 2-1‬نمره‌ له‌خولی‌ دووه‌م‬ ‫شكێنراوه‌‪ ,‬له‌بری‌ رێژه‌ ‌ی ‪ %55‬بۆ خول ‌ی‬ ‫وه‌رگرتوه‌"‪.‬‬ ‫وه‌رزی���ن كه‌ به‌خول��� ‌ی دووه‌م ده‌رچو‌ه یه‌كه‌م‌و ‪%45‬ب���ۆ خول���ی‌ دووه‌م رێژه‌ ‌ی‬ ‫ده‌یه‌وێ���ت س���كااڵ تۆمار ب���كات ده‌ڵێت ‪%95‬بۆ خولی‌ یه‌كه‌م‌و ‪%5‬بۆ خولی‌ دووه‌م‬ ‫"غه‌درێك��� ‌ی زۆر له‌خول��� ‌ی دووه‌م كراو‌ه بوه‌ واته‌ به‌سێ‌ به‌شه‌ پزیشكیه‌كه‌ له‌‪360‬‬ ‫ئه‌و بڕیار‌ه جێبه‌جێنه‌كراو‌ه كه‌ له‌س���ه‌دا قوتاب��� ‌ی ‪340‬ی‌ ب���ۆ خول��� ‌ی یه‌كه‌م‌و ‪20‬‬ ‫په‌نج���او پێن���ج بۆ خول ‌ی یه‌ك���ه‌م بێت‌و بۆخولی‌ دووه‌م بو‌ه به‌وه‌ش زوڵم له‌خول ‌ی‬ ‫له‌سه‌دا چلوپێنج بۆ خول ‌ی دووه‌م ئه‌وه‌تا دووه‌م ك���راوه‌‪ ,‬ئه‌بوایه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫نه‌وه‌دو حه‌وت ‌ی خولی‌ یه‌كه‌م له‌پزیشك ‌ی گونجاو بوایه‌ بۆئه‌وه‌ ‌ی یه‌كسان ‌ی هه‌بوای ‌ه‬ ‫گش���تی‌ وه‌رگیراوه‌و نه‌وه‌دوحه‌وت ‌ی خول ‌ی له‌وه‌رگرتندا"‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د ب���ه‌رده‌وام بو له‌س���ه‌ر وتن ‌ی‬ ‫دووه‌م له‌ده‌رمانسازی‌ وه‌رگیراوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د یه‌كێكی‌ ت���ر‌ه له‌و خوێندكار‌ه ناڕه‌زای���ی‌‌و نیگه‌رانیه‌كان ‌ی "جگه‌له‌وه‌ش‬ ‫ناڕازییانه‌و ناوی‌ له‌به‌شی‌ ئه‌ندازیار ‌ی نه‌وت ئ���ه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ نم���ره‌ی‌ به‌وش���ێوه‌یه‌‬ ‫هاتۆته‌وه‌‪ ,‬ب���ه‌اڵم نیگه‌رانه‌و به‌ئاوێنه‌ ‌ی به‌رزكردۆته‌و‌ه به‌ڕاده‌یه‌ك له‌خولی‌ دووه‌م‬ ‫راگه‌یاند "وه‌زاره‌تی‌ خوێندنی‌ بااڵ ئه‌مساڵ ‪97.33‬ناو ‌ی له‌هیچ به‌ش���ێك ‌ی پزیشك ‌ی‬ ‫كاره‌كانیان زۆر بێ‌سه‌روبه‌ربوه‌‪ ,‬چونك ‌ه نه‌هاتۆته‌وه‌‪ ,‬كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ كورسییه‌كان ‌ه‬ ‫هیچ بڕیارێك بۆ پێدانی‌ سێ‌ نمره‌ك ‌ه نه‌بو واتا ئه‌مساڵ وه‌رگرتن ‌ی قوتاب ‌ی له‌چاو پار‬ ‫واته‌ ئه‌م بڕیار‌ه هه‌ڵوه‌شابویه‌و‌ه ئه‌بوای ‌ه زۆر كه‌متربوه‌ بۆیه‌ پێویس���ته‌ وه‌زاره‌ت‬

‫رێژه‌ك���ه‌ بۆ خول���ی‌ دووه‌م زی���اد بكاتو‬ ‫هه‌ره‌وه‌ها زانكۆكان ژم���اره‌ی‌ وه‌رگرتن ‌ی‬ ‫قوتابی���ان كه‌كه‌میان كردۆت���ه‌وه‌ باوه‌ك‬ ‫خۆ ‌ی لێبكه‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌حم���ه‌د وتیش���ی‌ "هه‌رچه‌ند‌ه باوه‌ڕم‬ ‫نی ‌ه كه‌ كاریگه‌ر ‌ی هه‌بێت‪ ,‬به‌اڵم س���كااڵ‬ ‫تۆمارده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫وابڕیاره‌ له‌الی���ه‌ن وه‌زاره‌تی‌ خوێندن ‌ی‬ ‫بااڵو توێژینه‌وه‌ی‌ زانستی‌ ده‌رگای‌ سكااڵ‬ ‫تۆماركردن���و ماوه‌ی‌ س���كااڵ تۆماركردن‬ ‫له‌س���ه‌ر وێبس���ایتی‌ زانكۆ الین دابنرێتو‬ ‫ده‌رچوان���ی‌ پۆل���ی‌ دوانزد‌ه به‌ش���ێوه‌ ‌ی‬ ‫ئۆنالی���ن بتوان���ن س���كااڵ تۆماربكه‌ن‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا ئاوێن��� ‌ه په‌یوه‌ن���د ‌ی كرد‬ ‫به‌وته‌بێ���ژ ‌ی وه‌زاره‌ت��� ‌ی خوێندن��� ‌ی بااڵ‬ ‫رایگه‌یاند دوای‌ سكااڵكان له‌باره‌ی‌ هه‌مو‬ ‫شتێكه‌وه‌ ده‌دوێن‪.‬‬ ‫بۆ ساڵی‌ خوێندن ‌ی ‪2018-2017‬له‌زانكۆو‬ ‫په‌یمان���گا حكومیه‌كاندا ‪7273‬خوێندكار‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی‌ زانكۆالین���ه‌و‌ه وه‌رگیراون ك ‌ه‬ ‫‪ 2017-10-24‬باڵوكرای���ه‌وه‌‪ ,‬جگه‌له‌وه‌ ‌ی‬ ‫‪18437‬خوێن���دكاری‌ دیك���ه‌ له‌ڕێگ���ه‌ ‌ی‬ ‫سیسته‌م ‌ی راسته‌وخۆ ‌ی زانكۆی ‌ی له‌زانكۆ‌و‬ ‫په‌یمانگاكان وه‌رگیراون‪.‬‬

‫غه‌درێكی‌ زۆر له‌خول ‌ی‬ ‫دوه‌م كراوه‌ ئه‌و بڕیار‌ه‬ ‫جێبه‌جێنه‌كراو‌ه كه‌‬ ‫له‌سه‌دا په‌نجاو پێنج بۆ‬ ‫خولی‌ یه‌كه‌م بێت‌‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )599‬سێشه‌ممه ‪2017/10/31‬‬

‫پارادۆکس‌و برسێتی‪ ..‬دیالەکتیکی تاک‌و کۆمەڵگە‬

‫‪17‬‬

‫خوێندنەوەیەکی تر بۆ رۆمانی برسێتی‪ ،‬کنووت هامسۆن‬ ‫نەبەز محەمەد‬ ‫تێبینی‪ ،‬یان بازدانی نوسین تەڵەی‬ ‫نەتەقین‪:‬‬

‫ ئ���ەم رۆمان���ە کتێبێ���ک نیی���ە تەنها بۆ‬‫خوێندنەوە‌و چێژ‪ ،‬بەڵکو کتێبێکە بۆ گفتوگۆ‌و‬ ‫مش���تومڕ‪ ،‬کتێبێکە ب���ۆ ئارگۆمێنت‌و دیالۆگ‪،‬‬ ‫کتێبێکە بۆ هەڵوێس���تە‌و رامان بۆ تێگەیشتن‬ ‫لە‌وانیت���ر‌و گوێگرت���ن لە‌خ���ۆت‪ ،‬کتێبێکە بۆ‬ ‫ووراژندن وچونە ناو شەڕو ئەزمونی ناوازە‌و‬ ‫دەروازەی ن���وێ‌و‪ ،‬الن���ی کەم ب���ەکار هێنانی‬ ‫ویژدان‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم بەب���ڕوای من ئ���ەوەی وایک���ردووە‬ ‫ئ���ەم رۆمانە نوس���ین‌و گفتوگۆیەکی ئەو تۆی‬ ‫لێنەکەوتۆت���ەوە لە‌نێو روب���ەری باڵوکراوە‌و‬ ‫رۆژنام���ەکان‌و ناوەن���د‌و س���ەکۆکانی ئەدەبی‬ ‫کوردی دا ‪ .‬ئەو خوێنەندەوە قوڵ‌و ناوێزەیەی‬ ‫(پۆل ئاوس���تەرە‪ ،‬هونەری برسێتی) کە برای‬ ‫ئازیزو وەرگێڕی رۆمانەکە (حەمە قادر) وەکو‬ ‫پاشکۆیەک لە‌کۆتایی رۆمانەکەدا دایناوە‪.‬‬ ‫ئ���ەم نوس���ین‌و رەخن���ە قوڵەی ئاوس���تەر‬ ‫وایک���ردووە ک���ە پانتایی���ەک نەمێنێتەوە و‪،‬‬ ‫بەئاس���انی بیانویەک‌و س���ەرەداوێک دەست‬ ‫خوینەری ئێمە نەکەوێت بۆ قسەکردن‪.‬‬ ‫حەم���ە ش ب���ەم کارەی ئەوەن���دەی ت���ر‬ ‫بابەتەکەی حەسم کردووە‪ ،‬وەک بڵێی قوفڵێکی‬ ‫لە‌دەرگای گفتوگۆی کتێبەکەداوە‌و پێمان بڵێت‬ ‫ئەگەر سەرنج‌و قسەیەکی جدی‌و فەلسەفیتات‬ ‫هەیە باش ئەگەرنا هیچ مەڵێن‪.‬‬ ‫ئەمش وایکردووە تا ئێس���تا بێدەنگی باڵ‬ ‫بکێشیت لە‌ئاس���ت ئەم کتێبە‌نایاب‌و تێکستە‬ ‫جیهانییەدا‪ ،‬الیەنی باشیش���ی رەنگە ئەوەبێت‬ ‫حەمە ب���ەم کارەی ه���ەم تێکس���تەکە‌و هەم‬ ‫هەڵبژاردن‌و ماندوبونی خۆی نرخاندووە‌و ئیتر‬ ‫رێگە نادات بە‌خوێندنەوە ی سەرپێی‌و سادە‌و‬ ‫خوێندن���ەوەی البەال ئاس���تی ئەم تێکس���تە‬ ‫جیهانییە بهێنرێتە خوار‪.‬‬ ‫بەاڵم ئێمە وەکو مومارەس���کردنی مافێکی‬ ‫خۆمان جورئەتی ئەوەمان کردووە بازێک بدەین‬ ‫بۆ ئەوەی قس���ەی خۆمان بکەین‌و هەم هەوڵ‬ ‫بدەین س���ەرنجێکی ترمان لە‌تێکستەکە هەبێت‬ ‫بێ ئەوەی سڵ لەوە بکەینەوە تەڵەکەمان پیا‬ ‫دەتەقێت یان نا‪.‬‬ ‫دیمەنەکانی برسێتی‪ ،‬فێڵەکانی ناونیشان‬ ‫ئەم رۆمانە لە‌ناونیش���انەکەیەوە یەکس���ەر‬ ‫بیرم���ان ب���ۆ الی رۆمانێک���ی مێژووی���ی یان‬ ‫چینایەتی دەچێت‪ ،‬بیرمان بۆ الی چەش���نێک‬ ‫برس���ێتی دەچێت کە گەلێک ئاوارەو دەربەدەر‬ ‫دەکات‪ ،‬ش���ارێک دادەڕزێنێ���ت‌و دەیکات���ە‬ ‫چۆڵەوان���ی خێزانەکان هەڵدەوەش���ێنێتەوە‪،‬‬ ‫یان تیرەیەک دەخاتە س���ەر کۆچ‌و رەو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئ���ەم رۆمانە لە‌بنەڕەت دا باس���ی برس���ێتی‬ ‫ن���اکات وەک���و دەرئەنجام���ی کارەس���اتێکی‬ ‫سروش���تی‌و ئافاتێکی وەرزی‌و کشتوکاڵی یان‬ ‫بەرئەنجامی نەخۆش���ی‌و قاتوقڕی‌و جەنگ یان‬ ‫برس���ێتی وەکو چەوسانەوەی مرۆڤ بەدەستی‬ ‫فی���ودال‌و دەرەبەگەکانی قۆناغ‌و س���ەردەمە‬ ‫تاڵ‌و تاریکەکانی مێژوو‪ ،‬هەروەها ئەم رۆمانە‬ ‫باس���ی برس���ێتی ناکات وەک���و هاوارکردنێک‬ ‫لەدەست سیس���تەمی سەرمایەداری‌و خەڵکانی‬ ‫هەل پەرست‌و چاوچنۆک کە لە‌پێناوی کەڵەکە‬ ‫کردن���ی پارەو پ���ول دا م���رۆڤ وەک ئاژەڵ‬ ‫دەکەنە ژێر دەستە‌و دەیچەوسێننەوە‪.‬‬ ‫بەڵکو برس���ێتی لەم رۆمان���ەدا بابەتێک‌و‬ ‫دەرئەنجامێکی هەڵبژێردراوە‪ ،‬واتە تۆ برس���ی‬ ‫دەبیت لەبەر ئەوەی تۆ پارەت ناوێت سەروەت‌و‬ ‫سامان‌و کۆشکت ناوێت‪ ،‬لەبەر ئەوەی تۆ ئیشی‬ ‫ترت هەیە ‪.‬‬ ‫تۆ برسی دەبیت لەبەر ئەوەی بە‌بای کۆمەڵگە‬ ‫شەن ناکەیت‪ ،‬ئەسڵەن تۆ روبەڕووی ئەو بایە‬ ‫وەستاویت‪ ،‬بۆیە هەموو خەوشوخاڵێک بەرەو‬ ‫رووی تۆ دێت‪ ،‬تۆش دەبێت هەڵی مژیت‪ ،‬پێی‬ ‫هەراسان نەبیت‪ ،‬دەبێت لێی تێبگەیت‪ ،‬چونکە‬ ‫تۆ چویتە سەنگەرێکەوە‌و دەتوانیت بڵێیت من‬ ‫ه���ەم‪ ،‬تۆ توانای ئەوەت هەیە بڵێیت نا‪ ،‬تۆ نا‬ ‫بەرز دەکەیتەوە بە‌ڕووی سیستم‌و شێوە ژیان‌و‬ ‫کەلچەرێک���دا کە مرۆڤایەت���ی رەنگە بە‌دەیان‬ ‫سەدە ئینجا پێی گەیشتبێت‪.‬‬ ‫تۆ برس���ی دەبیت‌و بڕستیش���ت لێ دەبڕێت‬ ‫چونکە تۆ کارێکت هەڵب���ژاردووە کە خەریکە‬ ‫دەستکاری بونیاد‌و پێکهاتەی کۆمەڵگە دەکەیت‬ ‫کە لە‌هەزاران پایەو بنەمای ریش���ەدارو پتەو‬ ‫پێکهاتووە‪ ،‬لەق کردنی ئەم پایەو کۆڵەکانەش‬ ‫ریس���کە‪ ،‬لێرەوە تۆ ریسکێک ئەنجام دەدەیت‬ ‫کە دەرئەنجامەکەی ئەوەیە فڕێ دەدرێتە سەر‬ ‫جادەو بێ شوێن‌و بێ النە دەبیت‌و رەنگە چیتر‬ ‫کەس ئیتر بە‌شایەنی اللێکردنەوەشت نەزانێت‌و‬ ‫دواجار بە‌نەخۆش���ی‌و برسێتی یەوە بناڵیت تا‬ ‫چۆک ئەدەیت‪ .‬هەرئەمەشە کلیلی سەرکەوتنی‬ ‫ئەم رۆمانە تا ئاستێک کە رەخنەگران بە‌باوکی‬ ‫(شەپۆلی زەین)‌و بە‌دەروازە‌و بە‌داڕێژەری پایە‌و‬ ‫بنەم���ا‌و بە‌ڕچەش���کێنی ئەدەبیاتی مۆدێڕنی‬ ‫بزانن بە‌چەش���نێک لەبارەی نوس���ەرەکەیەوە‬ ‫بڵێن‪ " :‬هەموو ریبازە ئەدەبیەکانی س���ەدەی‬ ‫(‪)1‬‬ ‫بیستەم لە‌هامسۆنەوە سەرچاوە دەگرێت"‬ ‫لەم رۆمانەدا برس���ێتی دەگاتە ئاس���تێک‌و‬

‫هەندێ���ک دیمەن کە هی ب���اوەڕ نەکردنە بۆ‬ ‫نمونە؛‬ ‫‪ ...‬ب���ۆ ئەوەی ورگم نە لکێت بە‌پش���تمەوە‬ ‫بەردەوام تفم قوت دەدا ل ‪ .. ،٩٢‬زۆر برسیم بو‬ ‫چنگێک تەاڵشە دارم لەسەر عەرزەکە هەڵگرت‌و‬ ‫جوی���م‪ ....‬ل ‪ .. ،١٠٦‬لە‌ن���او ووردە دارەکاندا‬ ‫دوو تەاڵش���ی بریقەدارم هەڵگ���رت‪ ،‬یەکێکیانم‬ ‫خس���تە دەممەوە‌و ئەوی دیکەم ش���اردەوە کە‬ ‫دواتر بیخ���ۆم‪..‬ل ‪ ،١١٠‬دەنکە زیخێکی ووردم‬ ‫لەس���ەر ئەرزەکە هەڵگرت‌و پاکم کردەوە‌و بۆ‬ ‫نەهێشتنی برسێتی خستمە دەممەوە مژیم‪...‬ل‬ ‫‪ ....،١٢٦‬کەمێک پوش���م بۆ جوین هەڵگرت‌و‬ ‫شیلگیرانە خۆم بە‌نوسینەوە سەرقاڵ کرد‪ ..‬ل‬ ‫‪ ...،١٥٥‬پەنجەی شایەتمانم خستە دەممەوە‌و‬ ‫مژیم‪ ،‬هیواش هیواش مێش���کم کەوتەوە ئیش‌و‬ ‫بیرۆکەیەک���ی تیادا بریس���کایەوە‪ ،‬ئەو بیرۆکە‬ ‫شێتانەیە لە‌کەلەی دام گاز لە‌پەنجەم بگرم‪....‬ل‬ ‫‪ ١٥٦‬هەڵبەتە بیرۆکەکە ئەوەیە پەنجەی خۆی‬ ‫بخوات‪ ،‬یەکێ���ک لە‌گیرفانەکانی چاکەتەکەم‬ ‫لێکردەوە‌و خس���تمە دەممەوە‌و دەس���تم کرد‬ ‫بە‌جوین���ی‪ ..‬ل ‪ ..،١٨٨‬پارچ���ە ئێس���قانێک‬ ‫بێزەحم���ەت بۆ ئ���ەوەی بیدەم بە‌س���ەگەکە‪،‬‬ ‫هیچی ترم ناوێت تەنها ئێس���قانێک بۆ ئەوەی‬ ‫ئەو بەس���تە زمانە بیخاتە دەمییەوە‪...‬دەستم‬ ‫کرد بە‌خواردنی گۆش���تێک کە بە‌ئیسقانەکەوە‬ ‫نوسابو‪ ،‬هیچ تامێکی نەبو بۆنی خوێنی مردوو‬ ‫لە‌یێس���قانەکەوە دەهات یەکسەر رشامەوە‪ ..‬ل‬ ‫‪ ،١٨٩ – ١٨٨‬دەکرێ کەمێک توتنم بدەنێ بۆ‬ ‫(‪)2‬‬ ‫جوین ؟ ل ‪..١٩٣‬‬ ‫لەم دیمەنانەی برس���ێتی ئێم���ە دەتوانین‬ ‫دوو ئەنج���ام هەڵگوێزین یان دوو س���ەرنجمان‬ ‫هەبێت‪:‬‬ ‫‪ – ١‬برسێتی وەکو هەڵبژاردنێک بۆ ویقار‌و‬ ‫پیشاندانی ئیرادە‬ ‫‪ – ٢‬پارادۆکس‬ ‫‪ - ١‬برسێتی وەک لەمپەر‬ ‫بەهاکان وەک تەوەر‬ ‫لەیەک���ەم دا دەتوانین بڵێین لەم رۆمانەدا‬ ‫ت���ۆ برس���ی دەبیت‪ ،‬ب���ەاڵم نەک لە‌برس���ێتی‬ ‫بێزار نابیت‌و پێ���ی ناکوڕوزێیتەوە بەلکو پێی‬ ‫دەنازیت‌و ویقاری پێوە دەنوێنیت لەم رۆمانەدا‬ ‫برسێتی نەک هەر دەرەنجامێکی پەسەند کراوە‬ ‫بەڵکو هەس���ت دەکەیت تا رادەی چێژ بینین‌و‬ ‫ش���انازی کردن هەڵبژێ���رداوە‪ ،‬چونکە تۆ بەم‬ ‫هەموو ئازاری برسێتییەوە کە جاری وا هەیە‬ ‫جەستە‌و مێشکت خەریکە دەپوکێنەوە کەچی‬ ‫ت���ۆ هەر خایاڵت الی ئەوەیە کە چۆن بتوانیت‬ ‫مۆمێک بکڕیت‌و لەبەریدا ش���ەوانە بنوس���یت‌و‬ ‫نوسینەکانت تەواو بکەیت چونکە تۆ لە‌بەرانبەر‬ ‫ئەویتردا وەستاویتەوە کە کۆمەڵگەیە‪.‬‬ ‫ت���ۆ لە‌بیری ئەوەدا نیت کە بڕە پارەیەک‬ ‫پەیدا بکەیت یان قەرز بکەیت کە چەند ژەمێک‬ ‫زکت تێر بکەیت‌و برس���ێتی چارەسەر بکەیت‬ ‫بەڵکو دەتەوێت ق���ەرز بکەیت بۆ ئەوەی مۆم‬ ‫بکڕیت‌و ئیشەکانت نوسینەکانت تەواو بکەیت‬ ‫(لەم بارەوە بروانە ل ‪ ،١٤٧‬هەروەها لە‌ل ‪١٥٣‬‬ ‫دا دەڵێت‪ :‬خۆزگە مۆمیکم هەبوایەو وتارەکەم‬ ‫تەواو کردایە) (‪ ،)3‬کەواتە تۆ ئیشی ترت هەیە‬ ‫کە نوس���ین‌و روناکردنەوەیە‪ ،‬لێرەدا نوس���ین‌و‬ ‫روناکردن���ەوە (مۆم) دەبن���ە دوانەیەک کە‬ ‫بەسەر بیری برسێتی دا زاڵ دەبن‌و لەبەرانبەر‬ ‫شەو تاریکی‌و کۆمەڵگەدا دەوەستن ‪..‬‬ ‫(کە پێم نایە ناو کۆاڵنەکە‪ ،‬وام هەس���تکرد‬ ‫باشترە نان قەرزبکەم لە‌بری مۆم‪ ،‬بەاڵم لەبەر‬ ‫ئەوەی دوودڵ ب���ووم‪ ،‬ماوەیەک هێنام‌و بردم‪،‬‬ ‫دواج���ار ووتم جا کڕینی ن���ان بۆچی‪ ،‬چونکە‬ ‫بە‌داخەوە حالم بە‌جۆرێک بو‪ ،‬هەرچی بە‌قوڕگم‬ ‫دا بڕۆیش���تایەتە خ���وارەوە‪ ،‬گ���ەدەم وەری‬ ‫نەدەگرت‪ ....،‬دواجار یەکس���ەر بڕیارم دا مۆم‬ ‫(‪)4‬‬ ‫وەربگرم‪ ..‬ل ‪)١٥٧‬‬ ‫کەوات���ە ل���ەم رۆمانەدا برس���ێتی لەمپەرە‪،‬‬ ‫ئاس���تەنگە دەبێت تێبپەڕنرێت نەک سەرقاڵ‬ ‫ب���ون پێ���وەی‌و بە‌ئامانجگرتن‌و بە‌ت���ەوەرە‌و‬ ‫بە‌چەقگرتنی وەکو جەوهەری ژیان‌و هەڵخوالن‬ ‫ب���ە‌دەوری دا وەک ئ���ەوەی ئایدۆلۆژی���ای‬ ‫کۆمەنیستی دەیکات‪.‬‬ ‫هەرچەن���دە م���ن وادەزان���م وەک ئەوەی‬ ‫مارکسیش دەیڵێت‌و فەلسەفەکەی لەسەر بنیات‬ ‫ناوە‪ ،‬ئەوەیە کە هەژاری شتێکی سروشتی نییە‬ ‫دەکرێت چارەس���ەر بکرێت‌و تێپەڕێنرێت واتە‬ ‫مارکس لە‌مرۆڤ رادەبینێت هەژاری حەل بکات‌و‬ ‫نەیهێڵێت‪ ،‬لێ���رەوە دەتوانین بڵێین ؛ مارکس‬ ‫بە‌دوای بابەتێکی ئاڵۆزتر‌و فەلس���ەفیترەوەیە‬ ‫ک���ە چەمکی دادپەروەرییەو س���ەرتر دەچێت‬ ‫لە‌کڕوزانەوەی ئایدۆلۆژی کۆمەنیستی‪.‬‬ ‫واتە نە برسێتی ئەسڵی بابەتە‌و نە تێری‌و‬ ‫خۆش���خوانیش ئامانج نین وەک ئ���ەم رۆمانە‬ ‫پێم���ان دەلێت بەڵکو تۆ لێ���ڕەدا مرۆڤێکیت‬ ‫ی���ان مرۆڤێک���ت هەی���ە ک���ە دەیەوێت پێت‬ ‫بڵێت‪ :‬بەهای تر هەن کە نرخی ژیان‌و مرۆڤ‬ ‫بەرزڕادەگرن‌و دەتوانیت خۆتی پێ بنرخێنیت‬ ‫ودەستی پێوەبگریت بۆ ژیان‪.‬‬ ‫بەه���ای وەک���و خۆشەوس���یتی‪ ،‬ئ���ازادی‬ ‫(هەڵبەتە ئازادی تاک بە‌س���ەنتەرگرتنی تاک‌و‬ ‫بە‌بنەماگرتنی ت���اک) هاوڕێیەتی‪ ،‬یەکتر قبوڵ‬ ‫ک���ردن‪ ،‬دابەش���بونی هەقیقەت ی���ان پێدانی‬ ‫هەق‌و هەقیق���ەت بە‌وان���ی دی (وەک ئەوەی‬ ‫لە‌ڕۆمانەک���ەدا ئەم هەق ئ���ەدات بەو ژنە کە‬

‫ئەم رۆمانە لە‌زۆر‬ ‫رەهەندەوە‪ ،‬جێگەی‬ ‫لەسەر وەستان‌و‬ ‫تێڕامان‌و خوێندنەوەی‬ ‫قوڵە پڕە لە‌مەشهەدی‬ ‫جوان‌و نایاب‌و دەگمەن‪.‬‬ ‫لەگەڵ دەستکورتی‌و‬ ‫هەژاری‌و نەبونی دا‬ ‫فێرمان دەکات هێشتا‬ ‫دەستبەرداری هەیبەت‌و‬ ‫ویقار‌و شکۆی مرۆڤانەی‬ ‫خۆمان نەبین ئەگەر‬ ‫چی دواجار ئێمە تێک‬ ‫دەشکێین‬ ‫لە‌ماڵەک���ە دەری دەکات‪ ،‬چونکە ئەم ناتوانێت‬ ‫ک���رێ ب���دات‌و چەندجاری���ش ژەم���ە خۆراکی‬ ‫بە‌خۆڕایی داوەتێ)‪.‬‬ ‫هەروەه���ا داهێن���ان (لێ���رەدا داهێنانی‬ ‫ووش���ەیەک کۆدێکی ترە ک���ە هەمان مەغزای‬ ‫هەی���ە ل���ەم رۆمان���ەدا مەغزایەک ک���ە ئێمە‬ ‫لەبەرچاومان گرتووە بۆ ئەم رۆمانە کە ئەویش‬ ‫مەغزای بەهاکانە ب���ۆ نمونە بەهای داهێنان‪،‬‬ ‫واتە بە‌پێی ئەم بەهای���ە مرۆڤ لەڕێی ئەرک‌و‬ ‫دۆزینەوەکانیی���ەوە س���ەنگ‌و ئایدنتێتییەکی‬ ‫هەیە‪ ،‬دیارە لێرەدا ئێمە مەبەس���تمان لە‌تاکە‬ ‫م���رۆڤ نییە بەڵک���و مرۆڤ بە‌گش���تی مرۆڤ‬ ‫وەکو بونەوەرێکی بیر کەرەوە‌و هۆش���مەند‬ ‫نەک ئەوە کە فەیلەس���وفێک لە‌نەخوێنەوارێک‬ ‫بەهای زیات���ر بێت‪ ،‬چونکە دواجار هەردوکیان‬ ‫مرۆڤن)‪.‬‬ ‫هەرچەن���دە لە‌ڕوانگ���ەی ت���اک گەریی���ەوە‬ ‫دەتوانین ئەوەش بڵێین‪ ،‬کە مرۆڤ وەکو تاک‬ ‫دەبێ���ت ژیانی خ���ۆی دابهێنێت‌و رێگەی خۆی‬ ‫بدۆزێت���ەوە‌و بونی خۆی بس���ەلمێنێت لێرەوە‬ ‫مانا‌و نرخ‌و بەهای ژیانی تاکیی خۆی بەدەست‬ ‫دەهێنێ���ت ‪ .‬وات���ە لەهەر دوو ئاس���تەکەدا‬ ‫ئاستی تاکی‌و ئاستی گشتیشدا داهێنان ژیانی‬ ‫مرۆڤیان نرخاندووە‌و واتاداریان کردووە‪.‬‬ ‫لێرەدا ت���ۆ مرڤێکت هەیە ک���ە دەیەوێت‬ ‫بڵێ���ت نابێت بەهۆی خۆش���خوانی‌و تێرکردنی‬ ‫غەریزەکان‌و هەڵپەی وورگەوە بەها گش���تی‌و‬ ‫مرۆڤییەکانم���ان لە‌بی���ر بچێت���ەوە‪ ،‬کە ئەمە‬ ‫دواج���ار وا دەکات ببین���ە مێگ���ەل‌و ئەرکە‬ ‫مرۆڤیەکانم���ان بەرانبەر خۆم���ان‌و دەوروبەر‌و‬ ‫سروش���ت بیر بچێتەوە‪ .‬کەواتە لەم رۆمانەدا‬ ‫بەهاکان بەتایبەتی بەهاکان���ی وەکو ئازادی‌و‬ ‫خۆشەویس���تی‌و داهێنان تەوەرەن‌و ئەس���ڵی‬ ‫مەبەس���تن‪ ،‬برس���ێتی لەمپەر‌و گیرۆدەبونێکە‬ ‫ک���ە کۆمەڵگە خۆی دایهێن���اوە‌و نایەوێت لێی‬ ‫دەرچێت‪.‬‬ ‫‪ - ٢‬پارادۆکس‬ ‫ئەم رۆمانە شانی لە‌سەر کۆمەڵێک پاردۆکس‬ ‫داناوە‌و خۆی لەس���ەر هەندێ هێل���ی لێکدژ‌و‬ ‫تەنانەت تەریب بەی���ەک‌و هەڵگێڕانەوەی مانا‬ ‫بیناکردووە کە خوێنەر توشی شۆک دەکات‪،‬‬ ‫بۆ نمون���ە ویقارو برس���ێتی درۆو هەقیقەت‬ ‫تاک‌و کۆمەڵگە مێگەل‌و نوخبە‌‌و هتد‪..‬‬ ‫درۆ‌و هەقیقەت‬ ‫ئ���ەم کارەکت���ەرە ب���ەردەوام درۆ دەکات‬ ‫درۆ بۆ فری���ودان‌و هەڵخەاڵتاندنی ئەوی ترنا‪،‬‬ ‫درۆ بۆ سەرخس���تنی خۆی نا بەس���ەر ئەوانی‬ ‫تردا بۆ مل ش���کاندنی ئەوان ن���ا‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫ش���کۆی مرۆڤانەی خۆی بپارێزێت‌و بەزەییان‬ ‫پێی���دا نەیەتەوە‪ ،‬بۆ ئەوەی بڵێت من برس���ی‬ ‫نیم من بێ ش���وێن نیم‪ ،‬بەداخەوە دوێ ش���ەو‬ ‫زۆر ل���ەدەرەوە مام���ەوە لە‌یانەیەکی ش���ەوانە‬ ‫خەریکی رابواردن‌و خۆشخوانی بووم‪ ..‬ل ‪،١٠٥‬‬ ‫لە‌دەرەوە ماومەتەوە‪ ،‬ه���ەر بەهەوەس لێرەدا‬ ‫دانیشتووم ل ‪ ،١٢٠‬کاتێ قەشەکە لە‌ماڵ نییە‪،‬‬ ‫لێی دەپرس���ن کارێکی تایبەتتان هەبو ناڵێت‬ ‫خەریکە دەمرم لە‌برسا‪ ،‬دەڵێت هەوا خۆشە‌و‬ ‫تەنها وسیستم ساڵوێک بکەم ل ‪ ،١٢٢‬چونکە‬ ‫نایەوێت بشکێت‌و ریسوا ببێت‪ ،‬چونکە ئەسڵی‬ ‫م���رۆڤ ئەوەیە ش���کۆمەند بێت نەک ریس���وا‬ ‫سەربڵند بێت‌و بونێکی رەسەنی هەبێت‪ ،‬واتە‬ ‫بونێکی سەربەخۆ‌و خاوەن ئیرادە‌و شکۆدار ‪..‬‬ ‫لێ���رەوە درۆ زەرەر ب���ەوی دی ناگەیەنێت‬ ‫لە‌ڕویی مە عنەویش���ەوە شکۆداری‌و سەنگی‬

‫ئەم دەپارێزێت تەنها ئەوەیە ئەم لە‌برسێتی دا‬ ‫دەهێڵێتەوە ئەمەش بە‌شێکە لە‌کاری رۆمانەکە‬ ‫یان زەرورەت‌و بەردەوامی رۆمانەکە بۆیە پۆل‬ ‫ئاوس���تەر دەلێت (هونەری برس���ێتی) بەم‬ ‫پییە درۆ بەتاڵ دەبێتەوە لە‌مانا ناشیرینەکەی‌و‬ ‫هەڵدەگەڕیتەوە بۆ رەهەندی تر‌و مانای تر‪..‬‬ ‫مێگەل‌و نوخبە‌‬ ‫پارادۆکسێکی جوان‌و قوڵ لە‌نێوان (پوش‌و‬ ‫نوسین) دا‪ ،‬لە‌نێوان (دوانەی ئێسقان‌و سەگ‌و‬ ‫مرۆڤ) دا‪ ،‬بەرجەس���تە دەبێ���ت ؛ هەڵبەتە‬ ‫کەسێک کە دەنوسێت کەسێکی بیرکەرەوەیە‪،‬‬ ‫کەس���ێکە قسەی هەیە بەرانبەر ئەو سیتمە م‌و‬ ‫ژیانەی کە هەی���ە بەرانبەر خەڵک‪ ،‬خەڵک کە‬ ‫حەشاماتێکی گەورەیە‌و گوێ ناگرێت‌و سارقاڵە‪،‬‬ ‫دیارە سەرقاڵی حەز‌و تام‌و چێژە تێپەڕ‌و کورت‬ ‫خایەن‌و رۆتینەکانی ژیانی رۆژانەیە‌و نایەوێت‬ ‫لێی تێکدەن‌و ئەرکی ق���ورس بکەن‪ ،‬چونکە‬ ‫لەڕاس���تی دا ئ���ەم حەش���اماتە چێژ لە‌ش���تە‬ ‫عەقڵییەکان نابینێت‌و تەنها بە‌دوای تێرکردنی‬ ‫ورگ‌و غەریزەکانەوەی���ە کە دی���ارە ئەمانەش‬ ‫چیژی کاتی‌و تێپ���ەڕن لێرەوە بیرمەندان بەم‬ ‫حەش���امات‌و زۆرینەیە دەڵێن مێگەل‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەم وێنەیەدا تاکێک کە بیردەکاتەوە بە‌ئەرکە‬ ‫قورس���ەکە هەڵدەس���تێت‌و بڕیاری داوە بڵێت‬ ‫نا‪‌،‬و دەیەوێت دەس���تکاری بنەماکان‌و بونیادی‬ ‫کەمەڵگە بکات قس���ەی هەی���ە‪ ،‬دەبینین ئەو‬ ‫پوش هەڵدەگرێت بۆ جوین‌و ووردە وردە جێی‬ ‫ئاژەڵ دەگرێتەوە‪ ،‬واتە حەش���اماتێکی مێگەل‬ ‫لە‌خۆشگوزەرانی زەوق‌و س���ەمای خۆیاندان‌و‬ ‫وورگ تێردەک���ەن‌و بە‌تامترین خواردنە بەرهەم‬ ‫هاتوەکان‌و دەس���تکەوت‌و ئام���راز‌و داهێنراوە‬ ‫زانس���تی‌و مرۆڤیی���ەکان [ کە لە‌ڕاس���تی دا‬ ‫هەم���وو ئەمانە کە ئەوان س���ەریان تێکردوە‌و‬ ‫لەسەری دەلەوەڕێن‌و مەست مەستن لەسەری‬ ‫دەس���کەوتی رەنج‌و عەقڵە مرۆڤی‌و نوخبەکانن‬ ‫] ئەمان دەیچننەوە‌و لێی س���ودمەندن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەم الوە تاکێکی قەڵەم بەدەس���ت‌و نوخبە‌کە‬ ‫بیردەکاتەوە‌و بەردەوام زەنگ لێدەدات‌و وەکو‬ ‫مێشەکەی سوقرات بەردەوام بە‌گای کۆمەڵگەوە‬ ‫دەدات‪ ،‬ووردە ووردە دەبێ���ت بە‌ئاژەڵ‌و دەبێت‬ ‫پ���وش بجوێ���ت‪ ،‬دەبێت بە‌س���ەگ‌و دەبێت‬ ‫ئیسقان بکرینێتەوە ‪ !.‬بەم پێیە مەفهوم‌و‬ ‫دەس���تەواژەی مێگ���ەل پێچەوانە دەبێتەوە‌و‬ ‫لە‌ماناکانی خۆیان هەڵدەگەڕێنەوە‬ ‫دیالەکتیکی تاک‌و کۆمەڵگە‬ ‫هەروەها ئەم رۆمانە لە‌ناو پارادۆکس���ێکدا‬ ‫کار دەکات ک���ە رەنگە یەکێ���ک بێت لە‌هەرە‬ ‫ئاڵۆزترین بابەتە فەلس���ەفییەکان کە ئەویش‬ ‫دیالەکتیکی تاک‌و کۆمەڵگەیە‪.‬‬ ‫دیالەکتیک���ی تاک‌و کۆمەڵگە یەکێک لە‌هەرە‬ ‫ئاڵۆزترین گرێکانی فەلس���ەفەی سیاس���ییە‌و‬ ‫تاهەنوک���ەش مش���تومڕی زۆر هەیە لەس���ەر‬ ‫ئ���ەوەی تاک یان کۆم���ەڵ – یان کۆمەلگە –‬ ‫بە‌ئەسڵ دانێین یان بە‌بنەما بگرین‪.‬‬ ‫چونکە یەکێک لەو پرسیارە جەوهەرییانەی‬ ‫کە جیاوازی بۆچون لەفەلس���ەفەی سیاس���یدا‬ ‫دەهێنێت���ە ئاراوە ئەوەیە کە ئایا بە‌سروش���ت‬ ‫م���رۆڤ بونەوەرێکی تاک گەرایە یان – کۆ –‬ ‫گەرایە ؟(‪ )5‬بێگومان ئەم پرس���یارەش بە‌هەر‬ ‫دوو بارو هەردوو دیودا ئەندێش���ە‌و بیری خۆی‬ ‫بەره���ەم هێناوە‌و لەس���ەردەم‌و کاتی جیاواز‌و‬ ‫الی بیرمەن���د‌و رێبازی جی���اواز وەاڵم‌و هزری‬ ‫جی���اوازی لێکەوتۆتەوە‪ .‬تەنانەت هەندێکیان‬

‫بە‌توندی رایان لەسەرئەوەیە کە تاک لە‌دەروەی‬ ‫کۆمەڵگە‌و کۆمەڵ ناتوانێت ژیان مانا بکاتەوە‌و‬ ‫بونێکی راستقینەی هەبێت‪.‬‬ ‫بێگومان ئەرستۆ زەعیمی ئەم بەرەیە‌و هەر‬ ‫زوو لەم کێش���ەیەی کۆڵییەوە‌و رای گەیاند کە‬ ‫چۆن دەس���ت ناتوانێت لەدەرەوەی جەس���تە‬ ‫هەبێت‌و ماناکانی لەدەس���ت دەدات چونکە کار‬ ‫ناکات‌و ش���یدەبێتەوە‌و دەفەوتێت ئاواش تاک‬ ‫لەدەرەوەی کۆمەڵ مانای نییەوە ناتوانێت بونی‬ ‫هەبێ���ت) (‪ . )6‬لەبەرانب���ەردا الی لیبراڵەکان‬ ‫ت���اک بە‌س���ەنتەر دادەنرێ���ت‌و ت���اک گەرایی‬ ‫یەکێکە لە‌ئەلیمێنتەکان���ی لیبرالیزم‪ .‬چونکە‬ ‫بە‌بڕوای ئەوان ت���اک عاقڵە‌و دەبێت دەرفەتی‬ ‫بدرێتێ‌و لێیگەڕیی���ن کار بکات‪ ،‬بیر بکاتەوە‌و‬ ‫دابهێنێت‪ ...‬هەرچەن���دە بە‌بڕوای من دەکرێت‬ ‫ل���ەم روانگەیەوە ئەو بۆچونە س���ەرڕی بخەین‬ ‫کە سوقرات چەندین س���ەدە بەر لە‌لیبراڵەکان‬ ‫گرنگ���ی بە‌ت���اک دەدات‌و رووی بیرکردنەوە‌و‬ ‫کارکردنی ئەو لەگەڵ تاکە‪ ،‬لەو روانگەوەی کە‬ ‫س���وقرات نە گۆشگیرەو نە قوتابخانەی هەیە‪،‬‬ ‫بەڵکو ئەو لە‌ناو کۆم���ەڵ دایە‌و گفتوگۆی ئەو‬ ‫رووی دەمی ئەو لە‌تاکە‌و بڕوای بە‌پەروەردەکرنی‬ ‫ت���اک هەیە‪ ،‬هەروەها لە‌الیەکی ترەوە ئەو پێی‬ ‫وای���ە کاری کەس عاقڵکردن���ی تاکەکان نییە‬ ‫بەڵک���و تەنه���ا کاری بیرهێنانەوەیان لەگەڵ‬ ‫ئەنجام دەدرێ���ت‌و هاندەدرێن بۆ بیرکردنەوە‌و‬ ‫بەدەست هێنانەوەی زانین لە‌ناو خودی خۆیدا‬ ‫(‪ ،)7‬ئەم���ەش واتای ئەوەیە ت���اک لە‌خۆی دا‬ ‫عاقڵە‌و دەکرێت پش���تی پێ ببەسترێت وگوێی‬ ‫لێبگیرێت‌و بایەخ بە‌ئازادی‌و بونی بدرێت‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم لە‌بەرانبەردا کەم نین ئ���ەو بیریار‌و‬ ‫خاوەن تێزانەی پێان وایە ناتوانین بڕوا بە‌تاک‬ ‫بهێنی���ن‪ ،‬تەنانەت بڕوا بە‌عەقڵ بکەین بە‌نمونە‬ ‫کۆنزەرڤاتیزمەکان لە‌بنەڕەت دا کۆنزەرڤاتیزم‬ ‫كاردانه‌وه‌ی���ه‌ك ب���و به‌رامب���ه‌ر لیبرالی���زم‌و‬ ‫عه‌قڵگه‌رایی‌و بزاوتی رۆشنگه‌ری‬ ‫بە‌بۆچونی مانهایم س���ه‌رچاوه‌ی س���ه‌ره‌كی‬ ‫ئایدۆل���ۆژی كۆنه‌پارێ���زی ی���ان کۆنزەرڤاتیزم‬ ‫دژایه‌تی���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ چه‌مك���ه‌ بنه‌ڕه‌تیه‌كان���ی‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌ی بۆرژوازی‪ ،‬وات���ه‌ دژایه‌تی له‌گه‌ڵ‬ ‫فه‌لس���ه‌فه‌ی ماف���ی سروش���تی –په‌یمان���ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی –ده‌س���ه‌اڵتدارێتی خه‌ڵ���ك‬ ‫–بنچین���ه‌ی لۆژیكی –تاك گ���ه‌ری –ئازادی‪-‬‬ ‫(‪)8‬‬ ‫یه‌كسانی‌و هتد‪...‬‬ ‫بە‌بڕوای ئەوان پاڵنه‌ری كرداره‌كانی مرۆڤ‬ ‫زیاتر س���ۆزه‌وه‌ری‌و ناعه‌قاڵنیه‌‪ ،‬كه‌واته‌ عه‌قڵی‬ ‫تاكی ناتوانێت داوه‌ری فه‌رمانه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان‬ ‫بێت ;له‌ به‌رامبه‌ردا‪ ،‬س���وننه‌ت ده‌س���كه‌وتی‬ ‫عه‌قڵی كۆی���ی‌و هه‌موو س���ه‌رده‌مه‌كانه‌(تاك‬ ‫ئه‌حمه‌قه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ندێ مرۆڤ ژیرن) دامه‌زراوه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌كان ده‌س���كه‌وتی ژیریی هه‌ندێ‬ ‫مرۆڤه‌‪ ،‬نه‌ك په‌یمانی كۆمه‌اڵیه‌تی‪ ....‬تەنانەت‬ ‫یکێک لە‌ئەلیمێنتەکانی کۆنزەرڤاتیزم ره‌شبینی‬ ‫(‪)9‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر عه‌قڵی مرۆڤدا‪:‬‬ ‫لێ���رەوە دەکرێت بڵێین ئ���ەم رۆمانە لە‌نێو‬ ‫کێشمەکێشی ئەم شەڕەدا دەخولێتەوە‌و تاک‬ ‫گەرایەو نوێنەرایەتی بیری تاک گەری دەکات‌و‬ ‫تاک بە‌س���ەنتەر دەگرێت دواجار ئەنجامەکەش‬ ‫ئەوەی���ە کە کۆمەڵگە قبوڵ���ی ناکات‌و ئەویش‬ ‫ب���ێ رێ‌و ش���وێن دەمێنێتەوە‌و ناش���توانێت‬ ‫تەس���لیمی خواست‌و ویس���تی کوێرانە مێگەل‬ ‫بێت‌و بە‌ناچاری هەموو قەرز وقۆڵەکانی پاکتاو‬ ‫دەکات‌و ب���ێ ئەوەی خۆیش���ی بزانێت بۆ کوێ‬ ‫بەرە دوورگە چۆڵەکان یان ناش���وێن س���وار‬ ‫کەشتییەک دەبێت کۆمەڵگە بەجێ دەهێڵێت‪.‬‬

‫پاڵەوانی رۆمانەکە ناوی نییە دەشێت من یان‬ ‫تۆ یان هەرتاکێک���ی کۆمەڵگە بێت بۆیە ئێمە‬ ‫لەم نوسینەدا راناوی کەسی دووەمی تاک واتە‬ ‫(تۆ) مان بەکار هێناوە لە‌خوێندنەوەکەمان دا‬ ‫بۆ ئەم رۆمانە‪.‬‬ ‫ئەنجام‌و کۆتایی‬ ‫‪ – ١‬ئەم رۆمانە لە‌ناونیشانەکەیەوە فێڵمان‬ ‫لێدەکات‪ ،‬برس���ێتی تەوەر نی���ەو بیانوویەکە‬ ‫بۆ قس���ەکردن لەس���ەر هەندێ بەهای مرۆڤی‬ ‫کە لە‌هەموو س���ەردەم‌و قۆناغێکادا مرۆڤ بێ‬ ‫دەس���تگرتن بەو بەهایان���ەوە‪ ،‬دەبێتە ئاژەڵ‌و‬ ‫دڕندە‪.‬‬ ‫‪ - ٢‬برسێتی ئاستەنگە‌و دەبێت تێبپەڕنرێت‌و‬ ‫نەبێتە چەق‌و تەوەرە‌و بەدەوریدا خول بخۆین‪،‬‬ ‫واتە نە برس���ێتی ئەس���ڵی بابەتە‌و نە تێری‌و‬ ‫خۆش���خوانیش ئامانج نین وەک ئ���ەم رۆمانە‬ ‫پێمان دەلێت بەڵکو بەهای تر هەن کە نرخی‬ ‫ژیان‌و مرۆڤ بەرزڕادەگ���رن‌و دەتوانیت خۆتی‬ ‫پێ بنرخێنیت ودەستی پێوەبگریت بۆ ژیان ‪.‬‬ ‫‪ – ٤‬ئەم رۆمانە پێمان دەڵێت نابێت بەهۆی‬ ‫خۆش���خوانی‌و تێرکردنی غەریزەکان‌و هەڵپەی‬ ‫وورگەوە بەها گش���تی‌و مرۆڤییەکانمان لە‌بیر‬ ‫بچێت���ەوە‪ ،‬کە ئەمە دواج���ار وا دەکات ببینە‬ ‫مێگەل‌و ئەرکە مرۆڤیەکانمان بەرانبەر خۆمان‌و‬ ‫دەوروبەر‌و سروشت بیر بچێتەوە‪.‬‬ ‫‪ - ٥‬هەروەه���ا کارکردن���ی ئ���ەم رۆمان���ە‬ ‫لە‌ن���او هەن���دێ چەمکی لێک���دژو پارادۆکس‌و‬ ‫هەڵگێڕان���ەوەی واتای باو‪ ،‬وا دەکات کە بیری‬ ‫خوێن���ەر هان ب���دات بۆ ناو هەندێ کیش���ەی‬ ‫فەلس���ەفی کە پێش���تر زەینمان بەشێوەیکی‬ ‫ئارام‌و سەقامگرتوو لەس���ەری وەستاوەتەوە‪،‬‬ ‫ئەمش زینمان توشی ش���ڵەژان‌و بیرکردنەوەی‬ ‫نوێ دەکات‪.‬‬ ‫‪ – ٦‬هەروەه���ا بەو ئەنجام���ە دەگەین کە‬ ‫کۆمەڵ ئەوەندە بێ باک‌و بێ هەس���تە بەرانبەر‬ ‫تاکەکانی دوور نییە ک���ە تاکێک لە‌بەرانبەری‬ ‫دا دەوەس���تێتەوە دەس���ت بۆ پیرۆزی‌و بنەما‬ ‫س���ەرەکییەکانی دەبیات‪ ،‬بیخاتە س���ەرجادەو‬ ‫لە‌خ���ۆی فڕێباتە دەرەوە ناچار بە‌مردنی بکات‬ ‫بە‌برسێتی‪.‬‬ ‫‪ – ٧‬ش���ەڕی ئیرادە‌و ئازادی تاک تاکگەری‬ ‫سەنتەرو تەوەرەی سەرەکی پشت روداوەکانی‬ ‫ئەم رۆمانەیە‌و دەرەنجامەکەیش���ی برس���ێتی‌و‬ ‫قبوڵنکەردن‌و بێ ش���وێنی‌و چوونە دەرەوەیە‬ ‫لە‌کۆمەڵگە‪.‬‬ ‫بەاڵم دی���ارە یەکێکیتر لە‌خەس���ڵەتەکانی‬ ‫تری ئەم رۆمانە ب���ەردەوام بەرهەمهێنانەوەی‬ ‫پارادۆکسە دەشتوانی هەر لێرەوە ئەوە بڵێین‬ ‫؛ کەسی جەمسیرگیر یان ئەم جەمسەرگیرییەی‬ ‫ت���اک لەبەرانب���ەر ئەویتردا ک���ە کۆمەڵگەیە‬ ‫نوس���ین‌و مۆم لەبەرانب���ەر تاریکی‌و نابینایی‬ ‫کۆمەڵگ���ەدا لە‌دواجاردا دەتخات���ە گومانەوە‬ ‫چونکە کاتێ ئەم سەرهەڵدەگرێت شار روناکی‬ ‫لە‌دیوارەکانی دەچۆڕێت‪.‬‬ ‫لەکۆتایی���ش دا دەمەوێت بڵێم‪ :‬ئەم رۆمانە‬ ‫لە‌زۆر رەهەندەوە‪ ،‬جێگەی لەس���ەر وەستان‌و‬ ‫تێڕامان‌و خوێندنەوەی قوڵە پڕە لە‌مەش���هەدی‬ ‫جوان‌و نایاب‌و دەگمەن‪ .‬لەگەڵ دەستکورتی‌و‬ ‫ه���ەژاری‌و نەبونی دا فێرمان دەکات هێش���تا‬ ‫دەس���تبەرداری هەیب���ەت‌و ویق���ار‌و ش���کۆی‬ ‫مرۆڤان���ەی خۆمان نەبین ئەگ���ەر چی دواجار‬ ‫ئێمە تێک دەش���کێین ب���ەاڵم هیوا هەر دەبێت‬ ‫هەبێت ئەم ش���اکارە پڕە لە‌ڕازو رەمزو کۆدی‬ ‫گەورەک���ە کردنەوەی���ان هەس���ت‌و ئی���دراک‌و‬ ‫کەڵکەڵەی بەهێزی دەوێت هەروەها نەترس���ان‬ ‫لە‌تەقینی تەڵەکان‪.‬‬ ‫پەراوێز‪:‬‬ ‫‪ .1‬کن����وت هامس����ون ؛ برن����د نوبل‌و پدر‬ ‫جریان س����یال ژهن‪ ،‬س����یمرغ ‪ ،‬هەروەها‬ ‫بڕوان����ە ؛ مد‌و م����ە ‪ -‬کنوت هامس����ون‌و‬ ‫راهکشایی ادبیات مدرن‬ ‫‪ .2‬برس����ێتی‪ ،‬کن����ووت هامس����ۆن‪‌،‬و حەمە‬ ‫قادر‪ ،‬سلێمانی‪ ،‬غەزەلنوس‪٢٠١٦ ،‬‬ ‫‪ .3‬هەمان سەرچاوە‬ ‫‪ .4‬هەمان سەرچاوە‬ ‫‪ .5‬د‪ .‬حسین بشیریە عقل در سیاست‬ ‫‪ .6‬هەمان سەرچاوە‬ ‫‪ .7‬بڕوانە سقراگ‪ ،‬نوشتە کارل یاسپەرز‪،‬‬ ‫ترجمە محمد حسن لگفی‪ ،‬ص ‪٦٩ -٦٨‬‬ ‫‪ .8‬د‪ .‬حس����ین بش����یریە‪ ،‬لیبرالیس����م‌و‬ ‫محافضەکاری‬ ‫‪ .9‬هەمان سەرچاوە‬ ‫سەرچاوکان‬ ‫کتێب‪:‬‬ ‫ برس����ێتی‪ ،‬کن����ووت هامس����ۆن‪‌،‬و حەمە‬‫قادر‪ ،‬سلێمانی‪ ،‬غەزەلنوس‪٢٠١٦ ،‬‬ ‫‪ -٢‬د‪ .‬حسین بشیریە عقل در سیاست‬ ‫‪ -٤‬سقراط‪ ،‬نوشتە کارل یاسپرز‪ ،‬ترجمە‬ ‫محمد حسن لطفی‬ ‫‪ -٥‬د‪ .‬حس����ین بش����یریە‪ ،‬لیبرالیس����م‌و‬ ‫محافضەکاری‬ ‫ئینتەرنێت‪:‬‬ ‫‪١‬ـ کن����وت هامس����ون ؛ برن����د نوب����ل‌و پدر‬ ‫جریان سیال ذهن‪ ،‬سیمرغ‬ ‫‪ ٢‬ـ مد‌و مە ـ کنوت هامسون‌و راهگشایی‬ ‫ادبیات مدرن‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )599‬سێشه‌ممه ‪2017/10/31‬‬

‫نارین بڕیار‪ :‬هیوادارم رۆژێك له‌رۆژان‬ ‫له‌گه‌ڵ نادی ‌ه موراد پێكه‌و‌ه كار بكه‌ین‬ ‫سازدانی‪ :‬دره‌و مه‌هدی‬ ‫كاتێك هه‌لی ئه‌وه‌م بۆ هه‌ڵكه‌وت‬ ‫چاوم بە‌كه‌سانی وه‌كو جۆن كێری‌و‬ ‫جۆ كه‌نه‌دی بكه‌وێت‌و ئۆفه‌ری پێدانی‬ ‫كاریان بۆكردم‪ ،‬بڕیارمدا زانستی‌‬ ‫سیاسی‌ بخوێنم‪ .‬ئاوات‌و خه‌ونی من‬ ‫بریتیه‌ له‌خوێندنی یاساو كاركردن‬ ‫بۆ گه‌یشتن بە‌كۆنگرێس‪ .‬كچه‌‬ ‫خوێندكارێكی‌ كورد كه‌ له‌ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ده‌خوێنێت واده‌ڵێت‪.‬‬ ‫ناری���ن بڕی���ار ل���ه‌(‪)١٩٩٨/٤/٢٧‬‬ ‫له‌ئه‌مه‌ری���كا له‌دایكبووه‌‪ ،‬له‌ئێس���تادا‬ ‫قوتابی ساڵی یه‌كه‌مه‌ له‌بۆستن كۆلیج‬ ‫بۆ به‌ده‌ستهێنانی ماجستێر له‌زانستی‬ ‫سیاس���ی‌و به‌كالۆری���ۆس له‌ئابوریدا‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌چۆنێت���ی‌ وه‌رگرتن���ی‌‬ ‫ل���ه‌و كۆلێ���ژه‌‪ ،‬وت���ی‌‪ :‬بە‌وه‌رگرتن���ی‬ ‫وان���ه‌ی پێش���كه‌وتوو له‌ئاماده‌یی���دا‪،‬‬ ‫سه‌ركردایه‌تیكردنی هه‌ندێك ڕێكخراوو‬ ‫یانه‌ هه‌روه‌ها كاركردن وه‌ك خۆبه‌خش‬ ‫بۆ چه‌ن���د كاتژمێرێك هه‌فتانه‌‪ .‬ئه‌مانه‌‬ ‫هۆكار بوون له‌بۆستن كۆلیج وه‌ربگیرێم‬ ‫ك���ه‌ ڕیزبه‌ندی ‪٢١‬هه‌مین���ی هه‌یه‌ له‌له‌‬ ‫ناوه‌ن���ده‌ مه‌عریفیه‌كان���ی ئه‌مه‌ریكادا‬ ‫به‌پێی ڕیزبه‌ندی (‪.)Forbes list‬‬ ‫ناری���ن وه‌ك���و ه���ه‌ر خوێندكارێكی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ كورد له‌سه‌ره‌تاوه‌ دایك‌و باوكی‌‬ ‫هانیان���داوه‌ بچێت كۆلێژی‌ پزیش���كی‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم دواتر له‌و خواس���ته‌ی‌ په‌شیمان‬ ‫بۆته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ "هه‌ستمكرد ئه‌مه‌ ئه‌و‬ ‫ب���واره‌ نییه‌ كه‌ م���ن ده‌مه‌وێت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫بڕیارمدا ئ���ه‌و بواره‌ بخوێنم كه‌ حه‌زی‬ ‫خۆمه‌‪ ،‬ئه‌وی���ش رامیاری‌و ئابوورییه‌"‪.‬‬ ‫هۆكاری‌ سه‌ره‌كی‌ ئه‌م بڕیاره‌ی‌ نارین‪،‬‬ ‫بینینی‌ هه‌ندێك كه‌س���ایه‌تی‌ سیاسی‌‬

‫ئه‌مه‌ریكای���ه‌‪ ،‬وه‌ك���و خ���ۆی‌ ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫كاتێ���ك هه‌ل���ی ئه‌وه‌م ب���ۆ هه‌ڵكه‌وت‬ ‫چاوم بە‌كه‌س���انی وه‌كو جۆن كێری‌و‬ ‫جۆ كه‌نه‌دی بكه‌وێت‌و ئۆفه‌ری پێدانی‬ ‫كاریان بۆكردم‪ ،‬ئه‌مانه‌ وایكرد كه‌ زیاتر‬ ‫ڕویه‌كی س���ه‌ركه‌وتوو نیشانبده‌م له‌و‬ ‫بواره‌ی كه‌ بۆی ده‌خوێنم‌و له‌ئێستاشدا‬ ‫دایكم‌و باوكم پش���تیوانییه‌كی‌ به‌هێزم‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ب���ه‌ده‌ر له‌خوێندنی‌ زانك���ۆ‪ ،‬نارین‬ ‫رۆژانه‌ كاته‌كانی‌ خ���ۆی‌ بە‌لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫له‌ڕه‌وش���ی ڕۆژهه‌اڵت���ی ناوه‌ڕاس���ت‪،‬‬ ‫فێربونی ژه‌نینی ئامێری سازو كاركردنی‌‬ ‫وه‌ك���و خۆبه‌خش���ێك له‌رێكخ���راوی‬ ‫‪New‬‬ ‫‪England‬‬ ‫"‪Kurdish‬‬ ‫‪ "Association‬به‌س���ه‌رده‌بات‪ ،‬كه‌‬ ‫ڕێكخراوێكی كوردییه‌ بۆ كۆكردنه‌وه‌ی‬ ‫كوردانی باكوری رۆژهه‌اڵتی ئه‌مه‌ریكا‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ ئه‌مساڵی‌ خوێندنیدا‪ ،‬نارین‬ ‫هه‌وڵیداوه‌ بۆ ناس���اندنی‌ دۆزی‌ كورد‬ ‫بە‌هاوپۆل‌و مامۆستاكانی‌‪ ،‬له‌و باره‌یه‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬له‌م���اوه‌ی پێش���وودا له‌بۆنه‌‬ ‫جیاوازه‌كان���دا توانی���م هه‌ندێك وتار‬ ‫له‌باره‌ی كێش���ه‌كانی كورد پێشكه‌ش‬ ‫بك���ه‌م‪ ،‬به‌مه‌به‌س���تی‌ نیش���اندانی‬ ‫ئازاره‌كانی گه‌لی كوردو له‌و كاره‌ش���دا‬ ‫پرۆفیس���ۆره‌كانم هاوكاری���م ده‌كه‌ن‌و‬ ‫هێزم پێده‌به‌خشن"‪.‬‬ ‫زانكۆك���ه‌ی‌ ناری���ن س���ه‌ر به‌كه‌رتی‌‬ ‫تایبه‌ت���ه‌‪ ،‬ژماره‌یه‌كی‌ ك���ه‌م هاواڵتی‌‬ ‫بیان���ی‌ تێی���دا ده‌خوێن���ن‌و زۆرینه‌ی‌ "ه���ه‌رده‌م بۆ ب���ه‌رزی ده‌ڕوانم‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫خوێندكاران س���پی‌ پێس���تن‌و س���ه‌ر خوێندنم ته‌واوكردو خوێندنه‌كانی ترم‬ ‫بە‌چینه‌ ئه‌رس���تۆكراته‌كانن‪ .‬له‌وه‌اڵمی‌ رێگ���ه‌م پێبده‌ن‪ ،‬حه‌زده‌ك���ه‌م رۆژێك‬ ‫ئه‌وه‌ش���دا نارین ده‌یه‌وێت له‌داهاتودا له‌رۆژان له‌كۆش���كی سپیه‌وه‌ خزمه‌تی‬ ‫ببێته‌ چی‌‪ ،‬وتی‌ "ئ���اوات‌و خه‌ونی من گه‌له‌كه‌م بكه‌م"‪.‬‬ ‫نارین له‌شارۆچكه‌ی وایڵی له‌ویالیه‌تی‬ ‫بریتیه‌ له‌خوێندنی یاس���او كاركردن بۆ‬ ‫گه‌یشتن بە‌كۆنگرێس"‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت ته‌كس���اس ده‌ژێ���ت‪ ،‬رونیده‌كات���ه‌وه‌‬

‫حه‌زده‌كه‌م رۆژێك‬ ‫له‌رۆژان له‌كۆشكی‬ ‫سپیه‌و‌ه خزمه‌تی‬ ‫گه‌له‌كه‌م بكه‌م‬

‫نارین‌و جۆن کیری‬ ‫زۆربه‌ی‌ دانیش���توانی‌ ئه‌و شارۆچكه‌ی ‌ه‬ ‫هی���چ زانیارییه‌كیان له‌ب���اره‌ی‌ كوردو‬ ‫كوردستانه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌كۆلێجه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ سیاس���ه‌ت بە‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫چڕو پڕ تێیدا ده‌خوێندرێت‪ ،‬زۆرێكیان‬ ‫له‌باره‌ی ك���ورده‌وه‌ زانیاری���ان هه‌یه‌و‬ ‫ك���ورد بە‌هاوپه‌یمانی خۆی���ان ده‌زانن‬

‫ب���ۆ نمون���ه‌ "یه‌كینه‌كانی پاراس���تنی‬ ‫گه‌ل"‪ ،‬به‌اڵم "زۆر كه‌س���یش بە‌ئازارو‬ ‫به‌شمه‌ینه‌تی كوردانی توركیاو سوریاو‬ ‫ئێران نازانن"‪.‬‬ ‫یه‌كێ���ك له‌روداوه‌ ه���ه‌ره‌ دیاره‌كانی‌‬ ‫س���ێ‌ س���اڵی‌ رابردو كۆمه‌ڵكوژكردنی‌‬ ‫كوردان���ی‌ ئێزدی‌ بو‪ ،‬له‌و كۆمكوژییه‌دا‬

‫نادیه‌ موراد وه‌كو سیمبول ده‌ركه‌وت‪،‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ وه‌كو كوردو وه‌كو‬ ‫كچێك چ���ی‌ بۆ ئێزدیی���ه‌كان كردوه‌‪،‬‬ ‫نارین وتی‌‪ :‬له‌ڕابردودا چه‌ندین ووتارم‬ ‫ده‌رب���اره‌ی جینۆس���ایدی ئێزدیه‌كان‬ ‫پێشكه‌ش���كردوه‌‪ ،‬هیواخ���وازم رۆژێك‬ ‫ل���ه‌رۆژان له‌گ���ه‌ڵ نادی���ه‌ م���وراددا‬ ‫پێك���ه‌وه‌ كاربكه‌ی���ن‪ ،‬جێگ���ه‌ی داخه‌‬ ‫ئه‌م جێنۆس���ایده‌ وه‌ك قه‌باره‌ی خۆی‬ ‫بە‌كۆمه‌ڵ���گای ئه‌مریكا نه‌ناس���ێنراوه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌و هۆكاره‌یه‌ پێشكه‌ش���كردنی‬ ‫كۆڕو باڵوكردنه‌وه‌ی له‌ڕێگه‌ی میدیاوه‌‬ ‫له‌ناو كۆلیج‌و له‌ناوچه‌ی بۆستن بە‌كاری‬ ‫خۆم ده‌زانم"‪.‬‬ ‫به‌بڕوای‌ نارین سیس���تمی گش���تی‬ ‫خوێن���دن له‌ئه‌مری���كا پێویس���تی‬ ‫بە‌چاكس���ازییه‌‪ ،‬چونك���ه‌ "له‌س���ایه‌ی‌‬ ‫ئیداره‌ی ئێستادا زۆربه‌ی ئه‌و بودجانه‌ی‬ ‫كه‌ پاڵپشتی له‌خێزانه‌ داهات كه‌مه‌كان‬ ‫ده‌كات (ئه‌و خێزانانه‌ی كه‌ ده‌یانه‌وێت‬ ‫منداڵه‌كانیان بە‌خوێنده‌وار گه‌وره‌ بكه‌ن)‬ ‫بڕدراوه‌‪ .‬هیوادارم ئه‌مه‌ به‌زوترین كات‬ ‫بگۆڕدرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر ن���ا ئه‌وا ڕێژه‌یه‌كی‬ ‫ك���ه‌م له‌خه‌ڵكی ئه‌مریكا ده‌بنه‌ خاوه‌ن‬ ‫خوێندنێك���ی كوالێتی ب���ه‌رز‪ ،‬ئه‌وانی‬ ‫ده‌یك���ه‌ له‌به‌ده‌س���تهێانی خویندنێكی‬ ‫كوالێتی به‌رز به‌جێده‌مێنن"‪.‬‬ ‫نارین داواده‌كات ژنانی‌ كوردس���تان‬ ‫له‌بواره‌كانی په‌روه‌رده‌و فێركردن‌و كارو‬ ‫بواره‌كانی‌ دیكه‌دا هه‌وڵی دامه‌زراندنی‬ ‫كۆمه‌ڵگایه‌ك���ی یه‌كس���انی جه‌نده‌ری‌‬ ‫بده‌ن‪ .‬پاشان ده‌ڵێت "داواكارم كچان‌و‬ ‫خانمانی‌ كوردستان له‌شێوازی ژیانیاندا‬ ‫راده‌ستی ستایلی نێر ساالری‌و كلتوره‌‬ ‫كالس���یكه‌كان (ترادسیۆنه‌كان) نه‌بن‌و‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر به‌و سیستمه‌ نادادپه‌روه‌ره‌‬ ‫چۆك دانه‌ده‌ن"‪.‬‬

‫(بە‌حه‌یا بێره‌ حزور‌و بە‌ئه‌ده‌ب سوجده‌ به‌ره‌)‬

‫(شعر یان وش ‌ه ڕیزكردن؟)‬ ‫عومه‌ر عه‌بدولكه‌ریم (كه‌سان)‬

‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌و بابه‌ته‌ی له‌ژماره‌ (‪)1009‬‬ ‫ی (ئه‌ده‌ب‌و هونه‌ر)ی رۆژنامه‌ی(كوردستانی‬ ‫نوێ) ی ئازیز ژماره‌‪ 7363‬له‌(‪)2017/9/14‬‬ ‫دا به‌ن���اوی هه‌س���تیار كه‌مال‪ -‬س���وید!!!‬ ‫ب�ڵ�او بۆت���ه‌وه‌و وه‌ك مافێك���ی پارێزراوی‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ی ئه‌م بابه‌ته‌م نارد بۆ هه‌مان‬ ‫ش���وێن وه‌ك مافی خۆم ب���ۆ وه‌اڵم دانه‌وه‌‬ ‫بە‌داخ���ه‌وه‌ به‌رپرس���ی (ئ���ه‌ده‌ب‌و هونه‌ر)‬ ‫(نه‌ك ته‌واوی ستافی رۆژنامه‌ی كوردستانی‬ ‫نوێی به‌ڕێز) نابه‌رپرسانه‌و زه‌وتكردنی مافی‬ ‫ره‌وای خۆم كه‌ له‌هه‌مان پاشكۆدا بابه‌تێكی‬ ‫ناڕه‌وام له‌س���ه‌ر نووسرابوو كه‌چی سه‌ره‌ڕای‬ ‫ئه‌وه‌ وه‌اڵمه‌كه‌می بە‌ك���ه‌م‌و كوڕییه‌وه‌‪،‬وه‌ك‬ ‫ویس���تی خۆی كه‌پێش���تر هۆكاربوو له‌باڵو‬ ‫بوونه‌وه‌ی ئه‌و نووسینه‌‌و پاشهاته‌كانی بۆیه‌‬ ‫وه‌ك مافێكی س���ه‌ره‌تایی خۆم له‌رۆژنامه‌ی‬ ‫ئاوێنه‌ی ئازیزدا باڵو ده‌كه‌مه‌وه‌‪...‬‬ ‫سه‌ره‌تای باسه‌كه‌ی له‌ئه‌ده‌بی جیهانییه‌وه‌‬ ‫ده‌س���تپێده‌كات وه‌ك(بۆدلێ���ر‌و ڕامب���ۆ‌و‬ ‫سوهراب‌و ئه‌دۆنیس‌و مه‌حمود ده‌روێش)‪...‬‬ ‫هتد كه‌ له‌چ ئاستێكی به‌رزدان‪..‬‬ ‫كه‌ دێته‌ س���ه‌ر ش���عری ك���وردی ده‌ڵێت‬ ‫ئێمه‌ش له‌ش���ێركۆ بێكه‌س���ه‌وه‌ تاكو ئازاد‬ ‫س���وبحی‌و ته‌ڵعه‌ت تاهیرو‪...‬هتد كه‌سی تر‬ ‫شك نابه‌ین‪!..‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ده‌ڵێ له‌(كوردس���تانی ئازاد‌و‬ ‫ن���ه‌وزاددا)؟‪ ،‬هه‌رچی هه‌ڵده‌س���تێ به‌یت‌و‬ ‫بالۆره‌ی ڕیزكراو ده‌ڵێ‌و دێته‌ س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫شاعیرانی كوردستان السایی كردنه‌وه‌یه‌كی‬ ‫كوێران���ه‌ی ش���عری هاوچه‌رخی فارس���یه‌‌و‬ ‫زیاتریش نووس���یویه‌تی كه‌ ماوه‌یه‌ك باوی‬ ‫هایك���ۆی ژاپۆنی ب���وو! ماوه‌یه‌كیش باوی‬ ‫السایی كردنه‌وه‌ی (سوهراب)بوو‪..‬‬ ‫دیس���انه‌وه‌ هێرش ده‌كاته‌ سه‌ر شاعیرانی‬ ‫كورد به‌وه‌ی دووركه‌وتوونه‌ته‌وه‌ له‌ش���عری‬ ‫كوردی‌و السایی شاعیرانی دنیا ده‌كه‌نه‌وه‌‪..‬‬ ‫زیاتریش هه‌ندێ وته‌ی بێ ڕێزی‌و ته‌ش���هیر‬ ‫به‌كۆی شاعیرانی كورد له‌(ئه‌ده‌ب‌و هونه‌ردا)‬ ‫وه‌ك (وڕێن���ه‌ی دوای دوانزه‌ی ش���ه‌و) كه‌‬ ‫ئه‌مانه‌ دوورن له‌ئاس���تی جوان���ی مێژووی‬ ‫پاش���كۆی (ئه‌ده‌ب‌و هون���ه‌ر)ی ئازیزه‌وه‌‌و‬ ‫ده‌ڵێ به‌ناوی ش���عری (حوڕه‌وه‌) ش���یعری‬ ‫جوانیان له‌بیر بردووینه‌ته‌وه‌‪..‬‬

‫زیاتریش سووكایه‌تی به‌و چه‌مكه‌ گرنگه‌ی‬ ‫ئه‌ده‌ب ده‌ب ده‌كات‌و ده‌ڵێ (وه‌ك ڕێوی وای ‌ه‬ ‫هه‌ركه‌س كلكی ڕاده‌كێشێ‌و به‌ناوی شعره‌وه‌‬ ‫وش���ه‌ ڕیز ده‌كات)‪ .‬زیاترو زیاتریش هێرش‬ ‫ده‌كاته‌ سه‌رئاستی ڕۆشنبیری شعری كوردی‬ ‫كه‌زۆر كه‌مه‌‌و ده‌ڵێ ده‌بوایه‌ شعریش هه‌روه‌كو‬ ‫ه���ه‌ر ژانرێكی تر پێویس���تی به‌خوێندنه‌وه‌و‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌ هه‌یه‌‪ !..‬لێ���ره‌وه‌ بۆ دواتر من‬ ‫كارم به‌م قس���ه‌یه‌ هه‌یه‌ (واته‌ پێویس���تی‬ ‫بە‌خوێندنه‌وه‌‌و لێكۆڵینه‌وه‌) هه‌یه‌ كه‌ نووسه‌ر‬ ‫خۆی باوه‌ڕی پێیه‌تی!!الم س���ه‌یربوو باسی‬ ‫دزی له‌ده‌قی شعری عه‌ره‌بییه‌وه‌ نه‌كردبوو!‬ ‫كه‌نمون���ه‌ زۆرن‪ ،‬زه‌قترینی���ان له‌س���ااڵنی‬ ‫حه‌فت���اوه‌ ش���اعیرێكی ناس���راوی ئه‌و كات‬ ‫ده‌قێكی عه‌ربی وه‌كو شعرێكی كوردی خۆی‬ ‫باڵو كردبۆوه‌‪ ،‬پاش���ان كه‌سێكی تر! هه‌مان‬ ‫ده‌قی بە‌كه‌مێك ده‌ستكارییه‌وه‌ وه‌ك شعری‬ ‫خۆی ناساندووه‌و له‌وه‌ش زیاتر كه‌سێكیش‬ ‫ئه‌مه‌ی كردووه‌ به‌گۆرانی ! كه‌چی بە‌ئه‌وساو‬ ‫ئێستاش���ه‌وه‌ ده‌ق���ی ناوبراو ده‌ق���ا‌و ده‌ق‪،‬‬ ‫گۆرانییه‌كی ناوازه‌ی س���اڵه‌كانی حه‌فتاكانی‬ ‫گۆرانی بێژی لوبنانی (فیروز) بوو!!!‬ ‫جارێكی تریش هێرش���ی توندتر ده‌كات‌و‬ ‫ده‌ڵی (له‌سه‌ر باس���ی شعر‌و ئاستی شعری‬ ‫ك���وردی به‌تایبه‌تی له‌م س���ااڵنه‌ی دواییدا‬ ‫تاكو شعرێك ده‌بینی سه‌دان ناشعر ده‌بینی‬ ‫به‌ناوی شعره‌وه‌ باڵو ده‌بێته‌وه‌ ‪..‬‬ ‫تاكو ئێره‌ هێرش���ی كوێران���ه‌و ناڕه‌وا بۆ‬ ‫سه‌ر ش���اعرانی كوردە جگه‌ له‌و سێ ناوه‌ی‬ ‫كه‌ له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ باس���م كرد كه‌بە‌مه‌به‌ست‬ ‫نووسیوییه‌تی! له‌وه‌ به‌والوه‌ كۆی شاعیرانی‬ ‫كورد ده‌گرێته‌وه‌‪!..‬‬ ‫هه‌فته‌یه‌ك زیاتره‌ لێره‌و له‌واڵتی س���وید‬ ‫پرسیاری ئه‌م ناوه‌ (هه‌ستیار كه‌مال) ده‌كه‌م‬ ‫وه‌ك بواری نووسینی ئه‌ده‌ب كه‌س ئه‌و ناوه‌‬ ‫ناناسێت‪ ،‬بۆیه‌ كه‌وتمه‌ گومانه‌وه‌ كه‌ ناوێكی‬ ‫خوازی���اره‌ كه‌ ئه‌س���ته‌مه‌ له‌رۆژنامه‌یه‌كی وا‬ ‫ناس���راودا بە‌ناوی خوازیاره‌وه‌ ئ���ه‌و بابه‌ته‌‬ ‫باڵو بێت���ه‌وه‌ كه‌ وێڕای ئه‌و س���وكایه‌تیه‌ی‬ ‫بە‌شعر‌و ئه‌ده‌ب‌و رۆشنبیری كوردی كردووه‌‬ ‫هۆكارێكی سه‌ره‌كی بوون بۆ نووسینی ئه‌م‬ ‫وه‌اڵمه‌م‪.‬‬ ‫‪ -1‬ئه‌و به‌ڕێزه‌ نووسیوییه‌تی پتر له‌شه‌ش‬ ‫ج���اران ش���عره‌كه‌م خوێن���ده‌وه‌‌و لێی تێ‬ ‫نه‌گه‌یشتم‬ ‫لێره‌دا ئاشكرایه‌ خوێندنه‌وه‌ی پتر له‌شه‌ش‬

‫جاری ش���عره‌كه‌ راس���تترین وه‌اڵمه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫به‌ڕێزه‌ كه‌ هۆكاریك هه‌یه‌ ئه‌ویش‪-:‬‬ ‫ا‪ -‬ده‌قێك ساده‌‌و بێ مانا‌و وێنه‌ی شعری‬ ‫بێت زۆر جار خوێن���ه‌ر‌و تایبه‌تتر خوێنه‌ری‬ ‫شاره‌زا ره‌نگه‌ جارێكیشی خوێندنه‌وه‌كه‌ی بۆ‬ ‫ته‌واو نه‌كرێت!‪.‬‬ ‫ب‪ -‬خوێندن���ه‌وه‌ی زیاتر له‌ش���ه‌ش جاری‬ ‫ده‌قه‌كه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ گومانی تیا‬ ‫نییه‌ كه‌ ئه‌و ده‌قه‌ س���اده‌‌و ئاسایی نییه‌ كه‌‬ ‫وای له‌و خوێنه‌ره‌ كردووه‌ كه‌ زیاتر له‌شه‌ش‬ ‫جار ئ���ه‌و ده‌قه‌ بچووكه‌ بخوێنێته‌وه‌‪ .‬یاخود‬ ‫زیاتر ئه‌وه‌ ده‌س���ه‌لمێنێت كه‌ كلیلی ده‌قه‌كه‌‬ ‫ب���زر بووه‌‌و وا له‌خوێنه‌ر ده‌كات بە‌دوای ئه‌و‬ ‫كلیل���ه‌دا بگه‌ڕێت تا له‌ماهییه‌ت���ی ده‌قه‌كه‌‬ ‫بگات‪.‬‬ ‫د‪ -‬یاخ���ود ئه‌و كه‌س���ه‌ میل���ی ره‌خنه‌ی‬ ‫ش���كاندنی من���ی هێناوه‌ته‌وه‌ ئیت���ر به‌هه‌ر‬ ‫هۆكارێ���ك بێ���ت له‌س���ه‌رم بنووس���ێت‬ ‫به‌ڕێخۆش���كردنی باڵوبوونه‌وه‌ك���ه‌ له‌الی���ه‌ن‬ ‫(لێپرسراوی ئه‌ده‌ب‌و هونه‌ر)ه‌وه‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر ب���ۆ روونكردن���ه‌وه‌ی زیات���ر‪،‬‬ ‫ل���ه‌‪ 2017/8/31‬ش���عره‌كه‌ (به‌ختنام���ه‌)‬ ‫له‌ئ���ه‌ده‌ب‌و هونه‌ردا ب�ڵ�او بۆته‌وه‌ من رۆژی‬ ‫سێ ش���ه‌ممه‌ كه‌ده‌كاته‌ ‪ 2017/9/11‬چووم‬ ‫ب���ۆ الی به‌رپرس���ی ئ���ه‌د‌هب‌و هون���ه‌ر وتم‬ ‫كاك���ی خۆم ئه‌و ش���عره‌ی من كه‌ باس���ی‬ ‫(زار) ده‌ك���ه‌م‌و كه‌ له‌خۆی���دا یه‌كه‌م دێڕی‬ ‫شعره‌كه‌یه‌‌و (وه‌ك فه‌نتازیا‌و خه‌یاڵی شعری‬ ‫مه‌به‌س���تم بووه‌ كه‌ (زار) ته‌نیا بۆ خه‌نده‌یه‌‬ ‫كه‌چی ئه‌و یه‌كه‌م دێڕه‌ په‌ڕیوه‌‌و شعره‌كه‌ بێ‬ ‫مانا ده‌رده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫‪ -2‬له‌ب���ه‌ر نزیك���ی خ���ۆم ل���ه‌و به‌ڕێزه‌‌و‬ ‫كوردستانی نوێ )ی ئازیزه‌وه‌ هه‌فتانه‌ هه‌ر‬ ‫له‌رۆژانی ‪2‬ش���ه‌ممه‌وه‌ الپه‌ڕه‌كانی (ئه‌ده‌ب‌و‬ ‫هون���ه‌ر) ئاماده‌ ده‌كرێت ت���ا بۆ رۆژی پێنج‬ ‫ش���ه‌ممه‌ باڵو بكرێته‌وه‌‪ ..‬به‌هه‌مو پێوه‌رێك‬ ‫ئ���ه‌و بابه‌ته‌ كه‌له‌س���ه‌ر منیش نووس���راوه‌‬ ‫ئه‌و كات له‌به‌ر ده‌س���تیدا بووه‌و هیچ نه‌بێ‬ ‫كه‌متر له‌ش���ه‌ش جاریش خوێندوویه‌تییه‌وه‌‬ ‫ئه‌ی له‌و كاته‌ ب���ۆ به‌منی نه‌وت؟ ئه‌ی كه‌‬ ‫په‌ڕینی وشه‌ی س���ه‌ره‌كی شعره‌كه‌م پێووت‬ ‫بۆ هه‌س���تی نه‌جواڵ بۆ ئه‌و هه‌ڵه‌یه‌‘ كه‌ به‌و‬ ‫ناته‌واوییه‌ ش���عره‌كه‌ ب�ڵ�او بۆته‌وه‌وبه‌النی‬ ‫كه‌مه‌وه‌ بۆته‌ هۆكاری ئه‌و نووسینه‌ ناڕه‌وایه‌‬ ‫؟؟! (خۆ ئه‌گه‌ر بۆ مه‌به‌س���ت نه‌بووایه‌!!!‬ ‫بە‌هه‌مو پێوه‌رێكی رۆژنامه‌ نووس���ی ده‌بووا‬

‫ئ���ه‌و وه‌اڵمه‌ باڵو نه‌بوایه‌ته‌وه‌ كه‌ ره‌نگه‌ ئه‌م‬ ‫وه‌اڵمه‌و هیتریش���ی لێ بكه‌وێته‌وه‌ )‪ .‬لێره‌دا‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ گومانی تی���ادا نه‌ما كه‌ په‌ڕینی‬ ‫دێ���ڕی یه‌كه‌می ده‌قه‌كه‌ بە‌ئه‌نقه‌س���ت بووه‌‬ ‫خۆ ئه‌گه‌ر بە‌هه‌ڵه‌ الی منیشه‌وه‌ په‌ڕاندبێتم‬ ‫له‌و كاته‌دا ئه‌و بابه‌ته‌ی كه‌ خاوه‌نه‌كه‌ش���ی‬ ‫ناس���راو نییه‌‌و ئه‌و هه‌مو سووكایه‌تیه‌ش���ی‬ ‫بە‌رۆشنبیری كوردی‌و شعر‌و ئه‌ده‌بی كوردی‬ ‫كردووه‌ له‌(ئه‌د‌هب‌و هونه‌ر)ی ئازیزدا ده‌بوا‬ ‫باڵوی نه‌كردایه‌ته‌وه‌‪ .‬بۆكه‌سێكی وه‌كو منیش‬ ‫كه‌ مایه‌ی ش���انازیمه‌‌و به‌سوپاسه‌وه‌ گه‌ر ‪3‬‬ ‫شاعیری كورد زۆرترین ده‌قیان له‌(ئه‌ده‌ب‌و‬ ‫هونه‌ری )ئازیزدا باڵو بووبێته‌وه‌ تاكو ئێستا‬ ‫بە‌شانازییه‌وه‌ یه‌كێكیان به‌نده‌یه‌‪..‬‬ ‫‪ -3‬كه‌سێكی دڵسۆز پێی وتم(له‌ ئه‌ده‌ب‌و‬ ‫هونه‌ر)كه‌سێك كوێرانه‌ له‌سه‌ری نووسیویت‬ ‫پاش خوێندنه‌وه‌ی چووم بۆ الی به‌رپرس���ی‬ ‫ئه‌د‌هب‌و هون���ه‌ر ‘ پێم وت ئه‌م نووس���ینه‌‬ ‫چیی���ه‌؟ ئه‌ویش وتی نازان���م تۆش وه‌اڵمی‬ ‫ب���ده‌ره‌وه‌‪ .‬وتم چۆن ب���ه‌و گورجییه‌ باڵوت‬ ‫كرده‌وه‌!!‬ ‫ئه‌مه‌ له‌پای چی؟ ئه‌ی كه‌ س���ێ شه‌ممه‌‬ ‫هاتم بۆ الت كه‌ باسی په‌ڕینی دێڕی یه‌كه‌می‬ ‫ده‌قه‌كه‌م كرد بۆ باست نه‌كرد‪ !.‬پرسیم ئه‌ی‬ ‫ئه‌و كه‌س���ه‌ كێیه‌؟ وتی نازانم له‌(سوید)ه‌!‬ ‫(س���ه‌یره‌ كه‌سێك نازانێت كێیه‌‪ ،‬نه‌ناسراوه‌‬ ‫سوكایه‌تی به‌كۆی رۆشنبیری كوردی‌و شعر‌و‬ ‫ئه‌ده‌بی كوردی بكات‌و ناڕه‌وا دابه‌زێته‌س���ه‌ر‬ ‫كه‌س���ێكی بە‌ئه‌زمون‌و ئاگاداریش كرابیته‌وه‌‬ ‫كه‌ كلیلی ده‌قه‌كه‌ په‌ڕیوه‌‌و بۆ كه‌متر له‌چوار‬ ‫رۆژیش بابه‌ته‌كه‌ی ب�ڵ�او بكه‌یته‌وه‌ ئا ئه‌مه‌‬ ‫له‌خۆیدا چی ده‌گه‌یه‌نێت ! ئینجا وتم ده‌ركه‌وت‬ ‫وشه‌ی (زار)ه‌كه‌ به‌ده‌ستی ئه‌نقه‌ست خۆت‬ ‫په‌ڕاندووته‌‪ ..‬له‌وه‌اڵمدا وتی نه‌خێر ئێس���تا‬ ‫ده‌چمه‌ س���ه‌ر كۆمپیوته‌ره‌كه‌‌و پێتی نیشان‬ ‫ده‌ده‌م‌و منیش له‌پشتی سه‌رییه‌وه‌ راوه‌ستام‬ ‫بۆ سه‌لماندنی راستییه‌كه‌‪.‬‬ ‫كه‌چی هه‌ستا‌و ژووره‌كه‌ی جێهێشت !!‬ ‫ه���ه‌ر بۆیه‌ مافی ره‌وای خۆمه‌ جارێكی تر‬ ‫لێره‌دا ئه‌و ده‌قه‌ بە‌دێڕه‌ په‌ڕیوه‌كه‌شه‌وه‌ باڵو‬ ‫بكه‌مه‌وه‌‪.‬‬ ‫(به‌ختنامه‌)‬

‫زار ‪...‬‬ ‫ته‌نیا بۆ خه‌نده‌ كراوه‌‬ ‫هی‌ تۆ ‪....‬‬

‫پێكه‌نین پرژێنه‌‬ ‫زه‌رده‌خه‌نه‌ سیمای‌ جوانت‬ ‫لێوان لێو ڕووخساری‌ گه‌شت‬ ‫گه‌شاوه‌یه‌ بۆ جوانی‌‬ ‫خۆشی‌ ژیان‬ ‫ده‌نكه‌ هه‌نارێكی‌ سوور‬ ‫له‌ سینه‌ی‌ به‌فرێكی‌ شه‌كه‌ت‬ ‫پێكه‌نین له‌زارت ناڕوا‬ ‫چاك ده‌زانم ناخت چۆنه‌‬ ‫له‌ هه‌وری‌ دڵمه‌وه‌ فێربووم‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ زاری‌‬ ‫پڕ له‌خه‌نده‌و‬ ‫په‌یڤ جوانه‌‬ ‫ناخی‌ پاكی‌‬ ‫له‌ خه‌می‌ خۆی‌‬ ‫له‌ به‌ختی‌ خۆی‌‬ ‫كه‌الوه‌ی‌ حاڵی‌ وێرانه‌‬ ‫دۆش داماوه‌‬ ‫منیش ده‌گریم‬ ‫بە‌فرمێسكی‌ بارانی‌ ڕۆح‬ ‫بۆ هه‌ردووكمان‬ ‫تۆی‌ نغرۆی‌ به‌فرێكی‌ ته‌زیوو‬ ‫منیش شه‌كه‌تی‌ هه‌وری‌ تار‬ ‫بە‌ڕه‌هێڵه‌‌و شه‌سته‌ی‌ كوڵم‬ ‫نه‌ بە‌سته‌ڵه‌كی‌ تۆ ده‌ڕوا‬ ‫نه‌ هه‌وری‌ دڵه‌ی‌ ته‌نگ‌و تاڵ‬ ‫ئێس���تا ده‌رده‌كه‌وێت په‌ڕینی ئه‌و وشه‌ی‬ ‫(زار)ه‌ چ كاریگه‌رییه‌ك���ی گه‌وره‌ی به‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌قه‌كه‌وه‌ هه‌بووه‌‪.‬‬ ‫لێره‌دا ده‌پرس���م گریمان ئه‌م ده‌قه‌ی من‬ ‫ده‌قێكی س���اده‌‌و سپی بوو! ئایا هه‌ر ئه‌م‬ ‫ده‌قه‌ی من سپی بوو؟‬ ‫له‌كاتێكدا لێپرسراوی (ئه‌ده‌ب‌و هونه‌ر)‌و‬ ‫ئه‌و كه‌سه‌ش���ی كه‌ بابه‌ته‌كه‌ی نووس���یوه‌‬ ‫له‌سه‌رم ده‌بوا حسابێكیان بۆ ئه‌زمونی چه‌ند‬ ‫ساڵه‌ی شعری من بكردایه‌ كه‌ ناچارم ده‌كات‬ ‫هه‌ندێك ش���تی خۆم باس بكه‌م بە‌ناچاری‪.‬‬ ‫نوسه‌ری بابه‌ته‌كه‌ كه‌ نووسیویه‌تی باوه‌ڕی‬ ‫بە‌(خوێندنه‌وه‌و لێكۆڵینه‌وه‌) هه‌یه‌ هه‌ربۆیه‌‬ ‫ده‌ڵێم من زیاتر له‌(‪ )16‬بابه‌تی لێكۆڵینه‌وه‌‌و‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی درێژ بۆ شعره‌كانم كراوه‌ وێڕای‬ ‫ده‌یان نوس���ینی كورت‪،‬له‌الیه‌ن كه‌س���انی‬ ‫پس���پۆڕی ئه‌ده‌ب‌و دكتۆر‌و پرۆفیس���ۆره‌وه‌‬ ‫ناچارترم كه‌ باس���ی یه‌كێك له‌نووسینه‌كان‬ ‫بكه‌م كه‌ ئه‌ویش له‌الیه‌ن به‌ڕێز (پرۆفیسۆر‬ ‫د‪ .‬زاهیر له‌تیف)ه‌وه‌ ك���ه‌ خوێندنه‌وه‌ی بۆ‬

‫ش���عری (ئه‌ق���ڵ‌و ته‌مه‌ن )ی م���ن كردوو‌ه‬ ‫كه‌ زیاتر له‌(‪ )2500‬وش���ه‌یه‌‌و به‌شانازییه‌وه‌‬ ‫به‌راوردی ده‌قه‌كه‌ی له‌گه‌ڵ ده‌قه‌كانی (نالی‌و‬ ‫گ���ۆران‌و بێكه‌س)دا ك���ردووه‌ له‌وه‌ش زیاتر‬ ‫له‌جێگه‌یه‌كدا بۆ ئه‌و ده‌قه‌ كه‌ باسی داڕمانی‬ ‫ناخ ده‌كات‪ ،‬نووس���یویه‌تی (زه‌مه‌نی نالی‌و‬ ‫هه‌ره‌سه‌كه‌ی سه‌رچاوه‌یه‌ بۆ زه‌مه‌نی گۆران‪،‬‬ ‫زه‌مه‌نی گۆران‌و هه‌ره‌سه‌كه‌ی سه‌رچاوه‌یه‌ بۆ‬ ‫زه‌مه‌نی ئێستای عومه‌ر عه‌بدولكه‌ریم‌و شتی‬ ‫تریش‪)!،،‬‬ ‫نه‌ ئه‌ونووس���ین‌و لێكۆڵینه‌وه‌ ئه‌رێنیانه‌م‬ ‫ك���ردووه‌ بە‌پێ���وه‌ری كۆت���ا ب���ۆ ئاس���تی‬ ‫شعره‌كانم‌و نه‌ به‌و نوس���ینه‌ نه‌رێنی‌و به‌رد‬ ‫هاویش���تنه‌ كوێران���ه‌ی ئه‌م���ڕۆ له‌ئه‌ده‌بی‬ ‫كوردیدا هه‌ی���ه‌ زویر ده‌بم ‪ ،‬نه‌خوازه‌اڵ دوور‬ ‫بكه‌ومه‌وه‌ له‌دنیای ش���عر! وێ���ڕای ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌م���و به‌ردێك كه‌ كوێرانه‌ تێ���م ده‌گیرێت‬ ‫ده‌بێت���ه‌ ه���ۆكاری به‌رزبوون���ه‌وه‌ی زیاتری‬ ‫ئاستی شعریم‌و هه‌ڵكشان‪ ،‬نووسه‌ری بابه‌ت‬ ‫كه‌ ده‌ڵێ ش���اعیرانی ئه‌م���ڕۆ هه‌ر خه‌ریكی‬ ‫وش���ه‌ ریزكردن���ن م���ن له‌جیات���ی زۆریان‬ ‫وه‌اڵم���ی ده‌ده‌مه‌وه‌‪،‬خۆ بل���ۆك ریز ناكه‌ین!‬ ‫به‌ڵێ وش���ه‌ ریز ده‌كه‌ین ئه‌مما وش���ه‌! بۆیه‌‬ ‫ناچارم لێره‌ش���دا باسی هه‌ندێك له‌ده‌قه‌كانم‬ ‫له‌الیه‌ن به‌ڕێزان (ئه‌نوه‌ر قه‌ره‌داغی‌و ناسری‬ ‫ره‌زازی‌و حه‌مه‌ جه‌زا‌و كه‌مال محه‌م ‌هد‌و میدیا‬ ‫حسین‌و لوقمان س���ه‌لیم‌و سه‌باح شێخانی‌و‬ ‫رێناس وریا‌و زامبیا و‪..‬هتد)كراونه‌ته‌ سرودی‬ ‫نیشتمانی‌و له‌نێو خه‌ڵكیدا ناسراون به‌رهه‌م‬ ‫نه‌ده‌هات‪!..‬‬ ‫ئه‌وه‌ی سه‌یره‌ وه‌ك ئه‌و ئاماژه‌ی پێكردووه‌‬ ‫نه‌ خوێنه‌ری كورد داماوه‌‌و نه‌ جه‌نابیش���ت‬ ‫وارس���ی شعری كوردیت تا سیفه‌ی شاعیری‬ ‫ببه‌خش���یت‌و هه‌ر بۆیه‌ ب���ۆی ده‌چم تۆ ئه‌و‬ ‫كه‌س���ه‌ی كه‌ ته‌مه‌نێكت بە‌هه‌وڵدان بردۆته‌‬ ‫سه‌ر بۆ ئه‌وه‌ی ببیته‌ شاعیر‌و هه‌ر نه‌شبویت!‬ ‫ئه‌وه‌ی داماوه‌ كه‌س���ێكی كاتبه‌خشی وه‌كو‬ ‫تۆیه‌ كه‌ له‌ش���عرێك نه‌گات‌و زیاتر له‌شه‌ش‬ ‫جاریش بخوێنێته‌وه‌ بە‌پاڵپش���تی كه‌س���ێك‬ ‫كاری پی���رۆزی رۆژنامه‌نووس���ی ب���ه‌كار‬ ‫ده‌هێنێت‌و ده‌بێته‌ هۆكار بۆ سوكایه‌تی كردن‬ ‫بە‌ئه‌د‌هب‌و رۆش���نبیری كوردی‌و ش���اعیران!‬ ‫قسه‌ زۆری ماوه‌ بۆ كاتی خۆی‪.‬‬ ‫(كه‌سان)‬ ‫‪2017/9/26‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫چۆن بازنه‌ی خیانه‌ت‌و شكست تێپه‌ڕێنین؟‬ ‫وریا مه‌عروف‬

‫كورده‌كان له‌وه‌ت����ه‌ی هه‌ن خه‌بات ده‌كه‌ن‬ ‫له‌پێناو گه‌یشتن بە‌سه‌ربه‌خۆیدا‪ ،‬مێژوویه‌كی‬ ‫درێژ‌و پ����ڕ خه‌باتی����ان هه‌بووه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم بێ‬ ‫ب����ه‌ش نه‌ب����ووه‌ له‌ناپاكی‌و خیان����ه‌ت‌و دژی‬ ‫ی����ه‌ك وه‌س����تانه‌وه‌‪ ،‬بۆیه الیه‌ن����ی به‌رانبه‌ر‬ ‫هه‌میش����ه‌ س����وودی له‌وه‌ بین����وه‌ دژی یه‌ك‬ ‫هانی����ان ب����دات‌و بیانخه‌ته‌ ش����ه‌ڕێكه‌وه‌ كه‌‬ ‫ئامانج����ه‌ ڕاس����ته‌قینه‌كه‌یان له‌بیربكه‌ن كه‌‬ ‫س����ه‌ربه‌خۆییه‌‪ ،‬بۆی����ه‌ مێژووی ك����ورد جگه‌‬ ‫له‌وه‌ی پڕه‌ له‌خه‌بات‌و قوربانیدان بێ به‌شیش‬ ‫نیه‌ له‌خیانه‌ت‌و ناپاكی‌و ش����ه‌ڕی ناوخۆیی‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش هۆكارێكی س����ه‌ره‌كی شكست بووه‌‬ ‫له‌پاڵ كۆمه‌ڵێك هۆكاری تر‪ ،‬ئه‌م دووبه‌ره‌كی‬ ‫ناوخۆیی‌و نه‌زانینی سیاس����ه‌تكردن هه‌میشه‌‬ ‫نسكۆیه‌كی گه‌وره‌ی دووچاری كورد كردووه‌‪،‬‬ ‫ب����ۆ تێپه‌ڕاندن‌و ده‌ربازبوون ل����ه‌م دۆخه‌ كه‌‬ ‫به‌درێژای����ی مێژوو یه‌خه‌ی ك����ورد به‌رنادات‌و‬ ‫به‌فۆرمی جیاواز هه‌میشه‌ دووباره‌ ده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫پێویس����ته‌ نه‌وه‌یه‌كی نیش����تیمانی په‌روه‌رده‌‬ ‫بكه‌ی����ن‪ ،‬پ����ه‌روه‌رده‌ی حیزب����ی له‌ڕه‌گ����ه‌وه‌‬ ‫ده‌ربكێرش����رێ ئه‌گه‌رنا نه‌وه‌ی دوای ئێمه‌ش‬ ‫له‌به‌رده‌م هه‌م����ان بارودۆخ����دا ده‌بێت‪ .‬له‌م‬ ‫ش����رۆڤه‌یه‌دا هه‌وڵمداوه‌ په‌نجه‌ بخه‌مه‌ س����ه‌ر‬ ‫ده‌رده‌كان‌و به‌شێك له‌هۆكاره‌ سه‌ره‌كیه‌كان‌و‬ ‫ده‌ربازبوونێكی واقیعی بخه‌مه‌ ڕوو جیاواز له‌و‬ ‫قه‌ره‌باڵغی‌و فه‌وزا‌و یه‌كتر شكاندنه‌‪:‬‬

‫شتێك ڕێكده‌خه‌یت كار بۆ به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‬ ‫ده‌وڵ����ه‌ت ب����كات ن����ه‌ك ئه‌و ش����وێنه‌ی لێی‬ ‫هاتووه‌‪ ،‬بۆ نموونه‌ عیراق‌ س����ه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی‬ ‫ده‌وڵه‌تێك����ی له‌رزۆك‌و له‌وپ����ه‌ڕی الوازیدایه‌‪‌،‬‬ ‫چونكه‌ ده‌وڵه‌ته‌ تۆ س����ه‌رۆك كۆمار‌و ده‌یان‬ ‫پۆستی سیادی‌و ده‌یان په‌رله‌مانتاری كوردت‬ ‫هه‌یه‪ ‌،‬به‌اڵم ناتوان����ن خزمه‌ت بە‌كورد بكه‌ن‬ ‫ده‌بێت خزمه‌ت بە‌عیراق بكه‌ن‪.‬‬ ‫ت����ۆ ته‌نیا له‌ن����او ده‌وڵه‌تدا چاره‌نووس����ت‬ ‫دیاره‌‌و چاره‌نووست گه‌شه‌ده‌كات‌و پارێزراوی‬ ‫ئه‌گه‌رن����ا له‌دۆخی بێ ده‌وڵه‌تیدا هه‌میش����ه‌‬ ‫له‌به‌رده‌م هه‌ڕه‌ش����ه‌‌و ماڵوێرانی‌و ده‌ربه‌ده‌ری‬ ‫دایت‌و چاره‌نووس����ت ونه‌‪ ،‬كورد ئێس����تا نه‌‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌‌و نه‌ له‌چوارچێوه‌ی ده‌وڵه‌تێكیشدایه‌‬ ‫پارێزگاری لێ بكات‪ ،‬كورد هه‌نگاوی هه‌ڵێنا‬ ‫بۆ دروستكردنی ده‌وڵه‌ت‪ ،‬به‌اڵم ئاماده‌كاری‬ ‫بۆ نه‌كرد‪ ،‬ده‌وڵه‌ت دروس����ت كردن به‌هه‌ست‬ ‫نابێت‪ ،‬ئێمه‌ له‌هه‌موو سێكته‌ره‌كان قه‌یرانمان‬ ‫هه‌یه‪ ،‬حكومه‌ت له‌به‌رده‌م ئیفالس����بووندایه‌‌‪،‬‬ ‫هاواڵتی����ان متمانه‌ی����ان‌ به‌هیچ س����ێكته‌رێك‬ ‫نه‌ماوه‪ ‌،‬پێویس����تبوو ‌ئه‌و متمانه‌یه‌ دروست‬ ‫بكرێته‌وه‌‪ .‬ڕاس����ته‌ هی����چ واڵتێك هه‌ڕه‌مه‌كی‬ ‫له‌خۆیه‌ نه‌بۆته‌ واڵتێكی پیش����كه‌وتوو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌بێت هه‌نگاو بنرێ‌و بناغه‌یه‌كی باش هه‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی لێره‌ هه‌بوو ته‌نها هه‌ستبوو هه‌نگاوی‬ ‫بۆ نه‌نرا‪ .‬له‌داهاتوودا پێویسته‌ سه‌ره‌تا كاری‬ ‫بنه‌ڕه‌تی‌و ڕێش����ه‌یی له‌په‌روه‌رده‌وه‌ ده‌س����ت‬ ‫پێبكه‌ی����ن‪ ،‬په‌روه‌رده‌ گرنگترین س����ێكته‌ره‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ تاكێك����ی په‌روه‌رده‌كراوی به‌مه‌عریفه‌‬ ‫مرۆڤێكی دیكه‌ی به‌مه‌عریفه‌ی ترت بۆ دروست‬ ‫بكات‪(.‬له‌م شرۆڤه‌یه‌دا له‌كۆتاییه‌كه‌یدا باسم‬ ‫له‌په‌روه‌رده‌ كردووه‌)‪.‬‬

‫ده‌وڵه‌ت‬ ‫مه‌سه‌له‌ی ده‌وڵه‌ت په‌یوه‌ندی بە‌شكۆمه‌ندی‬ ‫مرۆڤه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬کار بۆ ئەوە دەکات سەرجەم‬ ‫ئەندامانی کۆمەڵگایەک لەژێر چوارچێوەیەکی ‌ هه‌رێمی كوردستان له‌چوارچێوه‌ی ده‌وڵه‌تی‬ ‫سیاس����یدا ک����ۆ بکات����ەوە‌و ل����ە‌ھەر ج����ۆره‌‬ ‫عیراقدا‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌یه‌ك‌و دەس����تدرێژییەک بیانپارێزێت‪.‬‬ ‫هه‌رێمی كوردستان له‌س����اڵی ‪ 2003‬دوای‬ ‫تاك له‌ده‌ره‌وه‌ی ده‌وڵه‌تدا تاكێكی الوازه‪ .‬تۆ ڕوخانی حكومه‌ته‌كه‌ی س����ه‌دام حسه‌ین ڕۆژ‬ ‫كاتێك هه‌ستت كرد له‌ده‌وڵه‌تێكی عه‌قاڵنی‌و به‌ڕۆژ ده‌سه‌اڵتی فراوانتر ده‌بوو هه‌م له‌ڕووی‬ ‫هه‌قیقی دایت هه‌ست بە‌به‌رپرسیارێتی زیاتر سیاسیه‌وه‌ هه‌م له‌ڕووی ئابووریه‌وه‌ به‌هێزتر‬ ‫ده‌كه‌یت‪ ،‬ش����انازی بە‌هه‌موو ش����تێكی واڵتی ده‌بوو‪ ،‬س����ه‌ره‌ڕای ئ����ه‌وه‌ی دوای ڕووخانی‬ ‫خۆت ده‌كه‌یت‪.‬‬ ‫سه‌دام ئه‌وكات زۆر له‌بارتر‌و گونجاوتربوو بۆ‬ ‫تۆ له‌ده‌وڵه‌تدا نوێن����ه‌ری هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌ك دروس����تكردنی ده‌وڵه‌ت‪ ،‬به‌اڵم سه‌رانی كورد‬ ‫یان ئاینێكت هه‌بیت به‌یاسا‌و ده‌ستوور هه‌مو به‌ه����ۆی الوازیانه‌وه‌ له‌چوارچێ����وه‌ی عیراقدا‬

‫مانه‌وه‌ له‌بری ده‌وڵه‌ت هه‌وڵی پشكی پۆست‌و‬ ‫بودج����ه‌ی زیاتری����ان ده‌دا له‌چوارچێ����وه‌ی‬ ‫عیراق����دا وه‌ریبگرن‪ .‬س����ه‌رباری ئه‌م س����اته‌‬ ‫له‌ده‌س����تچووه‌ش‪ ،‬س����وودیان له‌فراوانبوونی‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتی سیاس����ی‌و ئابووری وه‌رنه‌گرت‪،‬‬ ‫به‌ڵكوو كار‌و ئامانج‌و پڕۆژه‌یان له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫حیزب‌و شه‌خس����دا بچووككرده‌وه‌ تاكوو ئه‌م‬ ‫ئاره‌زووه‌ كه‌س����یانه‌یان بووه‌ سه‌ره‌خۆره‌ بۆ‬ ‫كورد‪.‬‬ ‫هه‌رێم����ی كوردس����تان گه‌یش����تبووه‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆییه‌كی ته‌واو خاوه‌نی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێم‌و سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان‌و سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫حكومه‌ت بوو وای لێه����ات حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫نه‌وتی س����ه‌ربه‌خۆ ده‌فرۆش����ت‌و س����نووری‬ ‫ده‌س����ه‌اڵته‌كانی به‌ته‌واوی فراوانبوو‪ ،‬بە‌پێی‬ ‫گووته‌ی به‌رپرس����ه‌ پله‌ یه‌كه‌كانی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم ئێمه‌ ته‌واو گه‌یش����تووینه‌ته‌ ئابووری‬ ‫سه‌ربه‌خۆ‪ ،‬حكومه‌ت بووه‌ خاوه‌نی گرێبه‌ستی‬ ‫‪ 50‬ساڵی‌و ‪ 20‬س����اڵی له‌گه‌ڵ واڵتانی زلهێز‌و‬ ‫گه‌وره‌ی جیهاندا‪ ،‬سه‌ره‌ڕای بوونی داهاتێكی‬ ‫باشی ناوخۆیی‪ ،‬به‌اڵم بۆ خزمه‌تی هاواڵتیان‬ ‫به‌كارنه‌هێن����را‌و فه‌رمانبه‌ران����ی حكومه‌ت����ی‬ ‫هه‌رێم ماوه‌ی س����ێ ب����ۆ چوار س����اڵ له‌بێ‬ ‫مووچه‌یی‌و نی����وه‌ مووچه‌‌و چاره‌گه‌ مووچه‌ی‬ ‫تێپه‌ڕان����د‌و له‌چاوه‌ڕوان����ی چاككردندا بوون‪،‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ هۆكارێكی دیار‌و زه‌قی ئه‌م شكس����ته‌‬ ‫گه‌وره‌‌و مێژووییه كه‌ بووه‌ هۆی له‌ده‌ستدانی‬ ‫به‌شێكی خاكی كوردستان‪ ،‬ئه‌و ناپاكیه‌شی‬ ‫كه‌ باس����ی ده‌كه‌ن پێكنه‌هاتنیان بوو له‌سه‌ر‬ ‫سه‌روه‌ت‌و سامان‌و پاره‌ی واڵت (وه‌ك ئه‌وه‌ی‌‬ ‫الیه‌نێكی ده‌س����ه‌اڵتداری كوردستان باسیان‬ ‫لێوه‌ ده‌كرد)‌‪.‬‬ ‫زۆر به‌الیان����ه‌وه‌ ئاس����اییه‌ هێزێكی بێگانه‌‬ ‫بێ����ت حوكمی ش����ارێكی ئه‌س����ڵه‌ن حوكمی‬ ‫هه‌رێمی كوردس����تان بكات ن����ه‌ك الیه‌نه‌ دژه‌‬ ‫كوردیه‌كه‌ی ئه‌مه‌ په‌ڵه‌یه‌كی ڕه‌شه‌‌و له‌مێژوودا‬ ‫تۆم����ار ده‌كرێ����ت‌و هه‌رگیز له‌بی����ر ناكرێت‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ له‌بری ئه‌وه‌ی ببێت����ه‌ په‌ند‌و عیبره‌ت‬ ‫ب����ۆ الیه‌نه‌ كوردی����ه‌كان تاك����وو یه‌كگرتبن‌و‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ هاواڵتیانی خۆیان ئاش����ت ببنه‌وه‪‌،‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ بووه‌ رێگه‌ خۆش����كه‌ر بۆ ئه‌وه‌‬ ‫دژایه‌تیه‌كانیان تۆختر بكه‌نه‌وه‌‌و دیس����انه‌وه‌‬ ‫هاواڵتیان له‌ڕێگه‌ی فه‌یس����بووكه‌وه‌ به‌ربوونه‌‬

‫ریکالم‬

‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‌‬

‫عدد‪2012 :‬‬ ‫به‌روار‪2017/10/30 :‬‬

‫ئاگاداری‌‬ ‫س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگاداری‌ هه‌مو ئه‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ س������ااڵنی‌ (‪ )1989-1987‬زه‌ویان له‌ناحییه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫رزگاری‌ (صمود) وه‌رگرتوه‌ كه‌ هاواڵتی‌ (عبدالله‌ ساڵح علی‌) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژماره‌ هه‌وائی‌ (‪ )8987‬داوای‌ ڕێگا پێدانی‌ كردوه‌‬ ‫بە‌مه‌به‌س������تی‌ دروس������تكردنی‌ خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی‌ له‌س������ه‌ر ئه‌و پارچه‌ زه‌وییه‌ هه‌یه‌ له‌ماوه‌ی‌ (‪ )30‬ڕۆژدا له‌دوای‌‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانیمان بكاته‌وه‌ بە‌پێچه‌وانه‌وه‌ شاره‌وانیمان كاری‌ یاسایی‌ بۆ ناوبراو‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬

‫گیان����ی یه‌كت����ر‌و تۆمه‌تباركردن����ی یه‌كت����ر‌و‬ ‫ش����ارچیه‌تی به‌ته‌واوی تۆخكرایه‌وه‌‌و خه‌می‬ ‫نیش����تیمان له‌ده‌س����تچوونی به‌شێكی خاك‌و‬ ‫گه‌وره‌یی ك����ورد به‌هۆی دژیه‌كی‌ ناوخۆییه‌وه‌‬ ‫خه‌ریكه‌ ده‌بێته‌ پرسێكی الوه‌كی‪.‬‬ ‫ئێمه‌ به‌م ج����ۆره‌ بیركردنه‌وه‌‌و به‌م جۆره‌‬ ‫تێپه‌ڕاندنه‌ هه‌رگی����ز ناگه‌ینه‌ ئامانج‌و ئه‌وه‌ی‬ ‫ده‌مانه‌وێ����ت هه‌رگی����ز به‌ده‌س����تی ناهێنین‬ ‫به‌ڵكوو هه‌میش����ه‌ ده‌كه‌وین����ه‌ دۆخێكی له‌و‬ ‫ش����ێوه‌یه‌وه‌‌و ڕووداوه‌كان هه‌میش����ه‌ دووباره‌‬ ‫ده‌بنه‌وه‌ به‌زیان‌و قه‌باره‌ی گه‌وره‌تر‪.‬‬ ‫په‌یوه‌ندیی ناوخۆیی پارته‌ سیاس����یه‌كانی‬ ‫هه‌رێمی كوردس����تان دژیه‌كب����وو به‌جۆرێك‬ ‫به‌الیانه‌وه‌ ئاس����ایی بوو ژێرده‌سته‌ی هێزێكی‬ ‫بێگانه‌بن نه‌ك هی یه‌كتر‪.‬‬ ‫سه‌رانی كورد له‌به‌ر دژیه‌كی فریای هاواڵتیان‬ ‫نه‌كه‌وتن نیشتیمانیان فه‌رمۆش كرد‪ ،‬خاك‌و‬ ‫سامان‌و داهات‌و بودجه‌یان له‌نێوانی خۆیاندا‬ ‫دابه‌ش ك����رد خه‌می گه‌وره‌یان ب����وو ئه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌هه‌ر چوارپارچه‌ی كوردس����تان كورده‌كان‬ ‫خاوه‌نی هیزن‌و كاریگه‌رن به‌س����ه‌ر هه‌رچوار‬ ‫ده‌وڵه‌تدا‪ ،‬هێ����زه‌ كوردی����ه‌كان زۆر گه‌وره‌‌و‬ ‫به‌هێزن هه‌موو واڵتان حس����ێبێكی تایبه‌تیان‬ ‫بۆ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی جێگای داخه‌ كورد‬ ‫تا ئیستا نه‌یتوانیوه‌ كۆنگره‌یه‌كی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫له‌هه‌ر چوار پارچ����ه‌ ڕابگه‌یه‌نێ‌و له‌دۆخێكی‬ ‫ئاوادا هاوكار‌و هه‌ماهه‌نگ‌و پاڵپش����ت بن بۆ‬ ‫یه‌كتری‪ ،‬ئێمه‌ ئێستا له‌م دۆخه‌ی تێكه‌وتووین‬ ‫گرنگی‌و گه‌وره‌یی گۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌ییمان بۆ‬ ‫ده‌ركه‌وت‪.‬‬ ‫ڕیفراندۆم‬ ‫ئه‌نجامدان����ی ڕیفران����دۆم پێویس����تی‬ ‫بە‌زه‌مینه‌س����ازی بوو‪ ،‬به‌اڵم ن����ه‌ك له‌ده‌ره‌وه‌‬ ‫به‌ڵكوو له‌ناوه‌خۆش����دا هی����چ ئاماده‌كاری بۆ‬ ‫نه‌كرابوو‪ ،‬ئه‌نجامدانی پرۆسه‌یه‌كی وه‌ها گرنگ‬ ‫بێگومان بێ زیان تێپه‌ڕ نابێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‬ ‫نائاس����اییه‌ حكومه‌تی هه‌رێم چه‌ندین س����اڵه‌‬ ‫نه‌وت ده‌فرۆش����ێت خاوه‌نی داهاتی ناوخۆیه‌‬ ‫كه‌چ����ی ناتوانێ����ت مووچ����ه‌ی فه‌رمانبه‌رانی‬ ‫به‌ته‌واوی بدات‪ .‬ئه‌مه‌ كێش����ه‌یه‌كی گه‌وره‌بوو‬ ‫بۆ ڕیفراندۆم‪.‬‬ ‫پڕۆژه‌ی س����ه‌ربه‌خۆیی‌و ب����وون به‌ده‌وڵه‌ت‬ ‫زۆر به‌ب����ێ به‌رنامه‌یی‌و بێ پالن به‌ڕێوه‌چوو‪،‬‬ ‫ده‌ركه‌وت كه‌ سه‌رانی كورد په‌یوه‌ندییه‌كانیان‬ ‫له‌گه‌ل ده‌ره‌وه‌ زۆر الواز بوو‪ ‌،‬زیاتر له‌ئاستی‬ ‫شه‌خس����ی بووه‌‪ ،‬ده‌ش����ێ بڵێین ل����ه‌ڕووی‬ ‫دبلۆماسیه‌وه‌ زۆر الوازبووه‌ سه‌ره‌ڕای بوونی‬ ‫ده‌زگای فه‌رم����ی‌و نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫له‌واڵتان‪ ،‬هۆكاری ئه‌م����ه‌ش ئه‌و قۆرخكاری‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌و فه‌رهوودخۆرییه‌ی ده‌سه‌اڵتدارانی‬ ‫كوردبوو كه‌ ته‌ماحی س����ه‌رو‌هت‌و س����امان‪،‬‬ ‫هاواڵتیان‌و نیشتیمان‌و خاكی بیربردبوونه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌م دۆخه‌ ق����ورس‌و دژواره‌ی تێكه‌وتووین‬ ‫دوای ڕیفران����دۆم ك����ه‌ ئ����ه‌م ش����ه‌ڕه‌ی دژی‬ ‫پێش����مه‌رگه‌و كوردس����تان‌ ده‌كرێت‪ ،‬الیه‌نێك‬ ‫دان به‌شكسته‌كه‌ی خۆی دانانێت‌و الیه‌نه‌كه‌ی‬ ‫تری����ش له‌ژێر حوكمی حه‌ش����دی ش����ه‌عبیدا‬ ‫بانگه‌ش����ه‌ی ئارام����ی ده‌كات‪ ،‬زۆر به‌توندی‬ ‫ه����ه‌ردوو حزب����ی ده‌س����ه‌اڵتدار دژی ی����ه‌ك‬ ‫وه‌س����تانه‌وه‌ تا لێواری شه‌ڕی ناوخۆ چوون‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وه‌ك ده‌ڵێن دونیا پش����تی له‌كورد‬ ‫ك����ردووه‌ نه‌خێر به‌و ڕاده‌ی����ه‌ش نیه‌ ئه‌گه‌رنا‬ ‫عێ����راق‌و هێ����زه‌ هاوكاره‌كانی ت����ری هه‌رچی‬ ‫هێزی ئاس����مانی‌و زه‌مینی هه‌ی����ه‌ به‌كاریان‬ ‫ده‌هێنا دژی شوناسی كوردستان‌و سڕینه‌وه‌‬ ‫هه‌رێمه‌ تاقانه‌كه‌ی كوردان بۆیه‌ ڕه‌نگه‌ ڕێگری‬ ‫نێوده‌وله‌تی هه‌بێت‪ .‬ئه‌گه‌ر هاتنیان ئاس����ان‬ ‫بێت هه‌رگیز ناوه‌ستن‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رانبه‌ریاندا‬ ‫هێزی پێشمه‌رگه‌ وه‌س����تاوه‌ كه‌ بە‌وره‌یه‌كی‬ ‫ب����ه‌رزه‌وه‌ به‌رگ����ری له‌كوردس����تان ده‌كات‌و‬ ‫هێرشه‌كانیان تێكده‌ش����كێنێت‪ ،‬ئه‌گه‌رنا له‌و‬ ‫شوێنانه‌ی ئێستادا زیاتر دێنه‌ پێشه‌وه‌‪.‬‬ ‫شه‌ڕی كه‌ركوك‌و سه‌رجه‌م ناوچ ‌ه‬ ‫كوردستانیه‌كانی ده‌ره‌وه‌ی هه‌ریم‬ ‫بۆیه‌ له‌كه‌ركوكه‌وه‌ ده‌س����ت پێده‌كه‌م‪ ،‬له‌م‬ ‫شه‌ڕه‌دا یه‌كه‌م ش����وێن كه‌ركوك بوو شه‌ڕی‬ ‫تیادا ئه‌نجامدرا‪ ،‬س����ه‌ره‌تا له‌به‌ره‌باینی ‪16‬ی‬ ‫ئۆكتۆبه‌ردا پێشمه‌رگه‌ به‌رگری كردو شه‌ڕێكی‬ ‫قورس����ی ئه‌نجام����دا‪ ،‬ب����ه‌اڵم دوات����ر به‌هۆی‬ ‫كشانه‌وه‌ی هێزێك‌و ڕێككه‌وتنی له‌گه‌ڵ الیه‌نی‬ ‫دژ پێشمه‌رگه‌ له‌سه‌رجه‌م ناوچه‌كان كشایه‌وه‌‬ ‫( به‌پێ����ی به‌یاننام����ه‌ی فه‌رمان����ده‌ بااڵكانی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی كوردستان)‪،‬‬ ‫له‌سه‌رجه‌م ئه‌و ناوچانه‌ هێزه‌ كوردیه‌كانی‬ ‫لێبوو حوكمی ئه‌و ناوچانه‌ به‌ده‌ستی كورده‌وه‌‬ ‫بوو‪ ،‬سه‌رجه‌م داهاته‌كانیشی بۆ كوردبوو كه‌‬ ‫چه‌ندین بیره‌ نه‌وتی لێبوو‪ ،‬كه‌ پێش����مه‌رگه‌‬ ‫ش����ه‌هید‌و قوربانی زۆریدا تاكوو له‌ده‌س����تی‬ ‫چه‌كداره‌ تیرۆریسته‌كانی داعش ئازادی كرد‪،‬‬ ‫به‌اڵم دوای ‪ 16‬ئۆكتۆبه‌ر كه‌ سه‌رجه‌م هێزه‌كانی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ له‌كه‌ركوك‌و ده‌وروبه‌ری كشانه‌وه‌‪،‬‬ ‫هێزه‌چه‌كداره‌كانی عیراق ده‌س����تیان به‌سه‌ر‬ ‫كه‌ركوكدا گرت‌و به‌ش����ێكی زۆری كورده‌كانی‬ ‫دانیش����تووی شاره‌كه‌ ده‌ربه‌رده‌ربوون ڕوویان‬ ‫له‌ش����اره‌كانی تری هه‌رێمی كوردستان كرد‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی ماونه‌ته‌وه‌ش له‌ژیانێكی نائارام‌و پڕ‬ ‫مه‌ترسی دان‪ .‬دوای ‪ 16‬ئۆكتۆبه‌ر له‌سه‌رجه‌م‬ ‫ش����وێنه‌كانی تری ناوچه‌ كوردس����تانیه‌كانی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێ����م هێزه‌كان����ی پیش����مه‌رگه‌‬ ‫كشانه‌وه‌‪ ،‬دوای چه‌ند ڕۆژێك ئه‌مجاره‌ هێزه‌‬ ‫عیراقیه‌كان هێرش����یان كرده‌ سه‌ر شارۆكه‌ی‬

‫)‪ )599‬سێشه‌ممه ‪2017/10/31‬‬

‫پردێ‌و پێشمه‌رگه‌ زۆر جوامێرانه‌ ڕووبه‌ڕوویان‬ ‫بوونه‌وه‌ سه‌رجه‌م هێرشه‌كانیان تێكشاندن‪،‬‬ ‫هه‌واڵ����ه‌كان ئام����اژه‌ به‌وه‌ ده‌ك����ه‌ن هێزێكی‬ ‫زۆری عیراقی ل����ه‌و ناوچه‌یه‌دا كۆكرابوویه‌وه‌‬ ‫ئامانجی����ان پردێ نه‌بوو به‌ڵك����وو ئامانجیان‬ ‫زیاتر هاتنه‌ پێش����ه‌وه‌ ب����وو بۆ ئه‌وه‌ی زیانی‬ ‫زیاتر بە‌كوردستان‌و پیشمه‌رگه‌ بگه‌ینن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌هۆی شكانیان له‌الیه‌ن هێزی پێشمه‌رگه‌وه‌‬ ‫نه‌یانتوانی پێش����ڕه‌وی بكه‌ن‪ .‬هه‌روه‌ها دواتر‬ ‫له‌سه‌رجه‌م میحوه‌ره‌كانی تری وه‌ك مخمور‌و‬ ‫تلس����قوق‌و زم����ار‌و ڕه‌بیع����ه‌وه‌‪ ..‬چه‌كدارانی‬ ‫عێراقی هێرشیان ده‌كرده‌ سه‌ر سه‌نگه‌ره‌كانی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی كوردس����تان‪ ،‬به‌اڵم له‌سه‌رجه‌م‬ ‫میح����وه‌ره‌كان له‌الی����ه‌ن پێش����مه‌رگه‌وه‌‬ ‫تێكده‌ش����كێندران‪ ،‬ئه‌گه‌ر هێزی پێشمه‌رگه‌‬ ‫به‌و وره‌ به‌رز‌و ئیراده‌ به‌هێزه‌وه‌‌ به‌ره‌نگاریان‬ ‫نه‌بونایه‌وه‌‌و شكستیان پێ نه‌هێنابان‪ ،‬ڕه‌نگه‌‬ ‫به‌وه‌نده‌ نه‌وه‌س����تابان‌و كاول����كاری دیكه‌یان‬ ‫هاوش����ێوه‌ی خورمات����وو له‌زۆر ش����وێنی تر‬ ‫ئه‌نجامدابا‪.‬‬ ‫ئه‌م ش����ه‌ڕه‌ی كه‌ هه‌یه‌ زۆر له‌وه‌ گه‌وره‌تره‌‬ ‫كه‌ ته‌نیا عیراق ئه‌نجامی بدات هاوكاری ته‌واو‬ ‫ده‌كرێت له‌الیه‌ن س����ه‌رجه‌م ئه‌و واڵتانه‌ی كه‌‬ ‫دژی كوردس����تانن‪ ،‬ئه‌وان نای����ه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫گه‌نده‌ڵی نه‌هێڵ����ن‌و دیموكراس����ی به‌رقه‌رار‬ ‫بكه‌ن ئه‌وان دێن بۆ ئه‌وه‌ی شوناسی كوردی‬ ‫بس����ڕنه‌وه‌‪ .‬به‌اڵم هیچ هێزێك ناتوانێت ئه‌مه‌‬ ‫دژی كوردستان بكات‪.‬‬ ‫ڕیفران����دۆم هۆكاری ئه‌م ش����ه‌ڕه‌ نه‌بوو‪،‬‬ ‫ئ����ه‌م ش����ه‌ڕه‌ ه����ه‌ر ڕووی ده‌دا ڕه‌نگ����ه‌‬ ‫ڕیفران����دۆم كه‌مێك����ی هینابێته‌ پێش����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌رێم����ی كوردس����تان ئه‌مج����اره‌ له‌به‌رده‌م‬ ‫گه‌له‌كۆمه‌كێیه‌ك����ی ترس����ناكدابوو‪ ،‬له‌لێواری‬ ‫كه‌وتن گه‌ڕایه‌وه‌‪ ،‬عیراق جگه‌ له‌وه‌ی هێرشی‬ ‫چه‌ك����داری بۆس����ه‌ر كوردس����تان ئه‌نجامدا‬ ‫به‌هاوكاری سه‌رجه‌م نه‌یار‌و دوژمنانی كورد‪،‬‬ ‫كاریان له‌سه‌ر دووبه‌ره‌كی ناوخۆش ده‌كرد بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی شه‌ڕی ناوخۆ هه‌ڵگیرسێنن‌و هه‌رێمی‬ ‫كوردستان به‌ته‌واو بسڕنه‌وه‪.‬‬ ‫قه‌ب����اره‌ی زیان����ه‌كان وه‌ك نه‌یارانی كورد‬ ‫دایانڕشتبوو زۆر له‌وه‌ زیاتریان دانابوو‪ ،‬كورد‬ ‫هه‌رگیز حوكمی حه‌شد‌و عه‌ره‌بی قه‌بوڵ نیه‌‬ ‫ئه‌وانه‌ی له‌ژێر حوكمی حه‌ش����دی ش����ه‌عبیدا‬ ‫هه‌س����ت بە‌ئارامی ده‌كه‌ن له‌په‌نجه‌ی ده‌ست‬ ‫تێپه‌ڕناكه‌ن‪ ،‬ڕه‌نگه‌ ئێس����تا ئه‌وانیش هه‌ست‬ ‫بە‌شه‌رمه‌زاری ڕیس����وای بكه‌ن‪ ،‬ئه‌وان ته‌نیا‬ ‫به‌كاریان ده‌هێنن هه‌رگیز هێز‌و ده‌س����ه‌اڵتیان‬ ‫پێناده‌ن‪ .‬كوردس����تان به‌و هه‌موو هه‌ڕه‌شه‌‌و‬ ‫گوشاره‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كانیش ناتوانێت له‌گه‌ڵ‬ ‫عیراقدا هه‌ڵبكات‪ ،‬ئ����ه‌م یه‌كپارچه‌یی خاكی‬ ‫عیراقه‌ به‌رده‌وام نابێت‪ ،‬به‌اڵم پێویسته‌ هێزی‬ ‫پیش����مه‌رگه‌ یه‌ك بخ ‌هن‌و ئاسایش‌و پۆلیس‌و‬ ‫هه‌موو هێزه‌ چه‌كداره‌كان یه‌كبخه‌ن‌و بیكه‌نه‌‬ ‫هێزێكی نیش����تیمانی تاكوو دووچاری هه‌مان‬ ‫بارودۆخ نه‌بینه‌وه‌ له‌داهاتوودا‪.‬‬ ‫په‌روه‌رده‌‌و دووباره‌ بونیادنانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئەو دۆخ����ەی پیی گەیش����تووین ھەمووی‬ ‫دەرەنجامی خراپی پەروەردەیە‪ ،‬س����ااڵنێكی‬ ‫زۆره‌ په‌روه‌رده‌ی كۆمه‌ڵگای كوردی چ خێزان‬ ‫چ سیس����ه‌ته‌م ئیسنان ده‌ش����كێنێت مرۆڤ‬ ‫له‌به‌ی����ن ده‌كات‪ ،‬جه‌س����ته‌یه‌كی پڕ له‌گورگ‬ ‫م����ه‌ڕ دروس����ت ده‌كات‪ ،‬له‌هه‌م����وو بارێكدا‬ ‫جه‌سته‌ی ئینسانی كوردی دارستانه‌‪ ،‬له‌باری‬ ‫الوازیدا م����ه‌ڕه‌‌و له‌به‌هێزی����دا گورگه‌ (ئه‌مه‌‬ ‫به‌ش����ێكی ڕێژه‌ییه‪ ‌،‬به‌اڵم زاڵ����ه‌)‪ ،‬ناتوانێت‬ ‫به‌رپرس����یارێتی هه‌ڵگرێت‪ ،‬له‌ب����ری ئه‌وه‌ی‬ ‫بارودۆخێكی ئینس����انی دروس����ت بكات كه‌‬ ‫شیاوی هه‌ناسه‌دان بێت كه‌چی بارودۆخه‌كه‌‬ ‫ئینسانی ئێمه‌ ئاراس����ته‌ ده‌كات‪ ،‬تاكی ئێمه‌‬ ‫ب����ه‌رده‌وام خ����ۆی وه‌ك كائینێكی بێ ئیراده‌‬ ‫وێنا ده‌كات‪ ،‬هه‌میش����ه‌ ده‌ڵێت( چی بكه‌ین‬ ‫وا فێركراوی����ن ) ناتوانێت خۆی فێربكات وا‬ ‫ده‌زانێت فێربوون یه‌كجاره‌‪ ،‬ته‌نیا له‌ئه‌ستۆی‬ ‫دایك‌و باوكیه‌ت����ی كه‌ چۆنی فێركردووه‌ ئیتر‬ ‫ت����ا ئه‌به‌د تا دوا هه‌ناس����ه‌ ته‌واو ده‌بێت هه‌ر‬ ‫به‌و ڕێگایه‌دا بڕوات‪ ،‬ئه‌و ته‌سلیمبوونه‌ فكریه‌‬ ‫مرۆڤ ده‌كوژێ����ت كۆمه‌ڵگا به‌ره‌وه‌ ده‌به‌نگی‬ ‫گش����تی ده‌بات‪ ،‬ئه‌ركی فێربوون له‌ئه‌ستۆی‬ ‫خۆتدایه‌ جگه‌ له‌خۆت كه‌س����ی تر به‌هاناته‌وه‌‬ ‫نایه‌ت‪ ،‬ژیان له‌وه‌ ئاڵۆزتره‌ تۆ به‌و ساده‌ییه‌‬ ‫وه‌رت گرتووه‌‪ ،‬درێژبوونه‌وه‌ی ئه‌م س����اده‌ییه‌‬ ‫وه‌ك گه‌مژه‌یه‌ك ده‌رت ده‌خات‪ ،‬تا ئه‌به‌د وه‌ك‬ ‫كه‌سێكی هیچ له‌بارادانه‌بوو ده‌تهێڵێته‌وه‌‪.‬‬ ‫نیڵسۆن ماندێال لەسەرەتایی‌ بونیادنانەوەی‌‬ ‫ئەفریقای باشوور گووتی‌؛ (بۆ ئەوەی‌ بتوانین‬ ‫ئەفریق����ای‌ باش����وور بەرەو پێش����ەوە ببەین‬ ‫پێویس����تیمان بە‌نەوەیەکە بە‌پەروەردەیەکی‌‬ ‫ن����وێ)‪ ،‬له‌ئه‌س����تۆی ئ����ه‌م نه‌وه‌یه‌دای����ه بۆ‬ ‫دووباره‌ بونیادنان����ه‌وه‌‌ گۆڕانكاری ڕادیكاڵی‬ ‫له‌په‌روه‌رده‌دا بكات منداڵه‌كانی به‌رپرسیارانه‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ بكات‪ ،‬به‌خێوكردن ته‌نیا به‌س نیه‌‬ ‫ده‌بێت ت����ۆ منداڵه‌كه‌ت پ����ه‌روه‌رده‌ بكه‌یت‪،‬‬ ‫وه‌ك به‌رپرس����یارێتی س����ه‌یری پ����ه‌روه‌رده‬ ‫‌بكات‪ ،‬له‌پیناو پێگه‌یاندنی ئینسان‪ ،‬له‌پیناو‬ ‫دروستكردنی كۆمه‌ڵگایه‌كی مرۆیی كه‌ ئینسان‬ ‫بتوانێت هه‌ناس����ه‌ی تیادا بدات‪ .‬ده‌بێت درك‬ ‫به‌وه‌ بكه‌یت ئامرازه‌كانی په‌روه‌رده‌ ده‌توانێت‬ ‫ڕێگایه‌كی دروستت نیشان بدات تاكوو سوودی‬ ‫لێ ببینیت ئه‌گه‌رنا بایكۆتی بكه‌یت‪.‬‬ ‫ئامرازەکانی پەروەردەکردن‪:‬‬ ‫‪ -١‬خێزان ‪ -٢‬قوتابخانە‬ ‫‪ -٣‬حیزب ‪ -٤‬مزگەوت ‪ -٥‬میدیا‬

‫‪19‬‬

‫ك����ۆی ئ����ه‌و ئامرازان����ه‌ پش����كیان هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌ده‌به‌نگكردن����ی گش����تی مرۆڤ����ی كوردیان‬ ‫له‌مرۆڤه‌وه‌ كردووه‌ بە‌ئامێر‌و ش����وێن په‌نجه‌ی‬ ‫خۆیان جێهێشتووه‌‪ ،‬كه‌سڕینه‌وه‌یان سه‌خت‌و‬ ‫دژواره‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌كرێ ئ����ه‌و ڕێگایه‌ی ئه‌و بۆ‬ ‫ئێمه‌یان دروست كردووه‌ بە‌به‌ردی كۆنكریتی‬ ‫بیگری����ن‌و لێنه‌گه‌ڕێ����ن ن����ه‌وه‌ی داهاتوو ئه‌م‬ ‫ڕێگایه‌ بگرێت‪ ،‬ته‌نه����ا په‌روه‌رده‌یه‌كی باش‬ ‫په‌روه‌رده‌یه‌كی ئینسانی ده‌توانێت كۆمه‌ڵگا‬ ‫بخاته‌ سه‌ر رێگای مرۆڤ‪ ،‬ئێمه‌ به‌رپرسیارین‬ ‫له‌به‌رانبه‌ر داهاتووی منداڵه‌كانمان‪ ‌،‬ئه‌وپه‌ڕی‬ ‫بێ ویژدانیه‌‌و دووره‌ له‌به‌های ئه‌خاڵقی مرۆڤ‬ ‫كه‌ خ����ۆی بە‌ئازارێك����ه‌وه‌ قه‌ه����ر ده‌خوات‌و‬ ‫ده‌تلێته‌وه‌ لێبگه‌ڕێت منداڵه‌كه‌ش����ی به‌هه‌مان‬ ‫ده‌رده‌وه‌ ب����روات‪ ،‬گه‌ر به‌رپرس����یارێتی ئه‌مه‌‬ ‫هه‌ڵنه‌گری����ت به‌نه‌ف����ره‌ت ده‌كرێت به‌جۆرێك‬ ‫ش����ه‌رمه‌زار ده‌كرێت له‌گۆڕه‌كه‌شتدا به‌رگه‌ی‬ ‫ئه‌و ڕیسواییه‌ ناگری‪.‬‬ ‫كێشه‌ی هه‌ره‌ گه‌وره‌ له‌كۆمه‌ڵگای كوردیدا‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ ئه‌و ئامرازانه‌ی په‌روه‌رده‌كردن خۆیان‬ ‫پیویس����تیان بە‌دووب����ارە پەروەردەکردنەوە‬ ‫ھەیە‪ ،‬خۆیان وەک دەردێکی کوش����ندەن بۆ‬ ‫ئیسنان بۆ کۆمەڵگا بۆ نەتەوە بۆ نیشتیمان‪،‬‬ ‫چ����ۆن دەتوان����ن ئینس����انێک‪ -‬منداڵێ����ک‪-‬‬ ‫کۆمەڵگایەکی باش بەرھەم بھێنن‪ ،‬کێشەکە‬ ‫زۆر ل����ەوە گەورەترە كه‌ ت����ۆ لێی ده‌ڕوانیت‪،‬‬ ‫ئەم بارودۆخە درێژەی دەبیت‌و بەردەوام درێژ‬ ‫دەبێت����ەوە تا ئەو کاتەی نەوەیەکی جیاوازتر‬ ‫دروست بیت‌و خاوەن ڕوئیا‌و بیرکردنەوەیەکی‬ ‫جیاوازتر بێت‪.‬‬ ‫چۆن گۆڕانكاری له‌په‌روه‌رده‌دا ده‌كرێت؟‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌ وه‌ك سیس����ته‌می ده‌وڵ����ه‌ت‬ ‫له‌زۆرب����ه‌ی هه‌ره‌ زۆری واڵتان����ی ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاس����ت ته‌نیا چاولێك����ه‌ری خۆرئاوایه‌‌و‬ ‫كاریگه‌ریه‌كی ئه‌وه‌تۆی له‌سه‌ر دروستكردنی‬ ‫ئینس����ان نیه‌‪ ،‬پارته‌ سیاس����یه‌كانیش ئه‌وه‌‬ ‫هه‌ی����ه‌‌و له‌ڕاب����ردوودا بینیومان����ه‌‌و ئه‌گ����ه‌ر‬ ‫ڕاب����ردوو‌و ئه‌زموونیان بكه‌ین����ه‌ پێوه‌ر‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫كار له‌ته‌سلیمبوون ده‌كه‌ن‌و جوڵه‌ی ئینسان‬ ‫له‌چوارچێوه‌یه‌كی خنكێن����ه‌ردا له‌چوارچێوه‌‬ ‫ده‌ده‌ن‪ .‬به‌ش����ێكی مزگه‌وته‌كانی����ش ب����ه‌ش‬ ‫ب����ه‌ش ك����راوه‌‌و ئاراس����ته‌كراوه‌‪ ،‬زۆرب����ه‌ی‬ ‫میدیاكانیش پابه‌ندن بە‌به‌رژه‌وه‌ندی حیزب‌و‬ ‫تاك����ه‌ كه‌س����ی‪ ،‬كار ب����ۆ قازانجی كه‌س����ی‌و‬ ‫حیزب����ی ده‌كه‌ن‪ .‬له‌م نێوه‌نده‌دا ته‌نیا خێزان‬ ‫مایه‌وه‪ ‌،‬ئەرکی‌ قورس‌و گەورەی‌ پەروەردەی‌‬ ‫منداڵ دەکەوێتە ئەس����تۆی‌ خێزان‌و بناغەی‌‬ ‫دروستکردنی‌ ئینس����انە به‌لكو ئه‌مه‌ وه‌زیفه‌‬ ‫س����ه‌ره‌كیه‌كه‌ی خێزانه‌ نابێت له‌و وه‌زیفه‌یه‌‬ ‫ماندووبێت‪ ،‬ده‌كرێ هه‌م����وو ئامرازه‌كانی تر‬ ‫له‌پێن����او به‌رژه‌وه‌ندیدا به‌كار بهێنرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خێزان ئامرازێكی خوێنی ڕۆحیه‌‪ ،‬دڵسۆزی‌و‬ ‫میهره‌بان����ی له‌خێزاندا به‌رجه‌س����ته‌ ده‌بێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ده‌بێت خێزان له‌ئێستادا به‌رپرسیارێتی‬ ‫ت����ه‌واوی په‌روه‌رده‌كردنی منداڵه‌كه‌ی بگرێته‌‬ ‫ئه‌ستۆ‪ .‬بۆ دروستكردنی نەوەیەکی خۆڕاگر‌و‬ ‫خاوەن مەبدەئی ئینسانی‪،‬‬ ‫بەپێچەوانەش����ەوە ئەگ����ەر لەخێزان����دا‬ ‫دای����ک‌و ب����اوک بەش����ێوەیەکی‌ دروس����ت‌و‬ ‫گونجاو په‌روه‌رده‌ نەک����رد ئەوا منداڵه‌كه‌یان‬ ‫له‌داهاتوودا ڕێگای‌ باش‌و خراپ له‌یه‌ك جودا‬ ‫ناكاته‌وه‌‌و ڕاس����ت‌و ب����اش‌و چاک‌و گونجاوی‌‬ ‫لەبەر بزر دەبیت‪ .‬کاتێک منداڵ وەک تاکێکی‌‬ ‫خاوەن هەس����ت‌و ماف س����ەیر ناکرێت‪ ،‬تاکە‬ ‫ش����تێک کە بۆ پێگەیاندنی‌ بکرێت کۆمەڵێک‬ ‫هەنگاوی‌ س����واوی‌ ب����ێ مانابێت ک����ە نابنە‬ ‫بونیادێکی‌ چاک ب����ۆ پێگەیاندنی‌‪ ،‬هەروەها‬ ‫هی����چ خەمێکیش بۆ ئەم����ە نەخورێت‌و وەک‬ ‫پرس����ێکی‌ بێ بایەخ سەیر بکرێت‪ ،‬داهاتووی‌‬ ‫کۆمەڵ����گا بەرەو ش����ێواوی ده‌چێ����ت‌و ئه‌م‬ ‫دۆخه‌ی كه‌ هه‌یه‌ درێژده‌بێته‌وه‌ بۆ س����ه‌دان‬ ‫ش����ت هه‌موو ئه‌و ئازارانه‌ی ئێمه‌ بینیمان بۆ‬ ‫نه‌وه‌كانی داهاتووشمان دووباره‌ ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫مرۆڤ ئامانجە ئامێر نیە‪ ،‬پێویستە هەموو‬ ‫شتێک بکەین لەپێناو بەپیرۆز ڕاگرتنی‌‪.‬‬ ‫زۆر جاران پ����ەروەردە پاک����ی‌‌و پیرۆزی‌‌و‬ ‫باش����یەکان لە‌من����داڵ دەس����تێنێتەوە پڕی‌‬ ‫دەکات لە‌س����یفاتی‌ خ����راپ‪ .‬جوانتری����ن ئەو‬ ‫سیفاتانەی‌ کە پێویستە فێری‌ منداڵ بکریت‬ ‫(ڕاس����تگۆیی‌‪ ،‬متمانەبەخۆبوون‪ ،‬ڕێزگرتن‪،‬‬ ‫خۆشەویس����تی‌‪ ،‬لێبوردەی����ی‌‪ ،‬یەکس����انی‌‪،‬‬ ‫بەخشین ‪...‬هتد)‪ ،‬گەر تاک ئەو سیفاتانەی‌‬ ‫تێدابوو بەو ش����ێوەیە پەروەردەکرا ئەوکات‬ ‫فێردەبی����ت لەپێن����او بەرژەوەندی‌ گش����تی‌‌و‬ ‫مرۆڤایەتی‌ کار بکات‪ ،‬گەرنا دەبێتە کەسێکی‌‬ ‫خۆپەرس����ت‌و زۆرجاری����ش لەوانەی����ە ببێتە‬ ‫کەسێکی‌ ستەمکار‌و الدەر‪.‬‬ ‫بونیاد‌و سەرەتایی‌ پێگەیاندن‌و پەروەردەی‌‬ ‫ت����اک لەخێزانەوەی����ەوە‪ ،‬بۆیە پش����تگیری‌‌و‬ ‫پاڵپش����تی‌ خێزان هێزی‌ ئاس����نین بە‌ئینسان‬ ‫دەبەخشێت‌و متمانە بەخۆبوونی تێدا بەهێز‬ ‫دەکات‪ ،‬بەپێچەوانەشەوە کاتێک تاک پەراوێز‬ ‫دەخرێ لەالیەن خێزانەوە ئەوە کەسایەتیەکی‌‬ ‫دروستی لێده‌رناچێت‪.‬‬ ‫ب����ۆ ڕێكخس����تنه‌وه‌ باودۆخ����ی ناوخ����ۆ‬ ‫پێویس����تیمان بە‌په‌روه‌رده‌یه‌كی ئینس����انی‬ ‫نیشتیمانیه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی نه‌یه‌وه‌كی به‌رپرسیار‬ ‫دورست بێت‌و نیش����تیمانی خۆی خۆشبوێت‬ ‫نه‌ك حیزب‌و بیره‌ نه‌وت‪.‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫سەدان ساڵ له‌کاره سات‪ ،‬چارەنوسی‬ ‫کوردستانی باشوور بەرەو کوێ؟‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاهیرو ویدات حسێن؟‬

‫سوپای عێراق‌و هێزەکانی حەشدی شەعبی سنورەکان کۆنترۆڵدەکەنەوە‬

‫ئەنوەر حەمە عەلی‬ ‫ئەم کارەساتانە کە هەر چەندساڵ جارێک خەڵکی کوردستان خەڵتانی ماڵوێرانی‌و‬ ‫خوێن ئەکەن‪ ،‬لە‌بنچینەدا ئایدۆلۆژیا‪ ،‬دیموکراسی‪ ،‬نیشتمان پەروەری یان ناپاکی‬ ‫ئ���ەم حیزب‌و ئەو بنامەڵە بەرهەمیان ناهێنێت‪ ،‬بە‌ڵکو س���تراکچەری ڕێکخس���تنی‬ ‫حیزبایەتی‪ ،‬کۆمەاڵیەتی‪ ،‬ئابوری‪ ،‬س���ەربازی‌و دەسەاڵت لە‌کوردستاندا بەرهەمیان‬ ‫دێنێت‪ .‬کارەس���اتی کەرکوک تەنه���ا ئەڵقەیەکە لە‌زنجیرەیەکی درێژ لە‌کارەس���ات‬ ‫کە لە‌ماوەی هەژمونی‌‌دەس���ەاڵتی یەکیەتی‌و پارتیدا بە‌س���ەر خەڵکی کوردستانی‬ ‫باشووردا هێنراوە‪ .‬س���ازدانی دەزگای میدیایی زەبەالحی حیزبی بێ ئاشکراکردنی‬ ‫س���ەرچاوەی دارای���ی‪ ،‬رێککەوتنی ژێربەژێر لە‌گەڵ ئەم واڵت‌و ئەو واڵت‪ ،‬تەس���لیم‬ ‫کردنی بازار بە‌تورکیا‌و ئێران‌و وێرانکردنی بەرهەمی ناوخۆ‪ ،‬دەستەمۆکردنی کولتور‌و‬ ‫بیرکردنەوە‪ ،‬دەستەمۆکردنی سەرچاوەی داهات‌و سیستەمی فێرکردن لە‌کوردستان‬ ‫لە‌بەرامب���ەر ویالی حیزبدا وچەندین کاری تری لەم ش���ێوانە‪ ،‬ئەم زنجیرە درێژەی‬ ‫لە‌کارەس���ات دروستکردووە کە ئێس���تا لە‌ملی خۆیان‌و خەڵکی کوردستانی باشور‬ ‫ئااڵوە‪.‬‬ ‫ئەوەن���دەی س���تراتیژی کورت بین‌و درێ���ژ بینی یەکیەتی‌و پارت���ی لە‌دژایەتیی‬ ‫کردنی یەکتردا بنیات نراوە‪ ،‬نیو ئەوەندە لە‌پێناوی بەرژەوەندی گشتگیری خەڵکی‬ ‫کوردس���تانی باش���ور‌و دۆزی کورد بنیات نەنراوە‪ .‬مان���ەوەی هەژمونی یەکییەتی‌و‬ ‫پارتی بە‌سەر حوکومڕانی کوردس���تاندا ئەم زنجیرە درێژتر دەکاتەوە‌و حوکومڕانی‬ ‫کورد لە‌باش���وری کوردستاندا ئەگێڕێتەوە بۆسەردەمی ئەمارەتەکانی بابان‌و سۆران‬ ‫کە س���ەرئەنجامەکەی هەر ناجێگیری سیاس���ی‌و کۆمەاڵیەت���ی‌و ئابووری دەبێت‌و‬ ‫ئامانجی گش���تگیری خەڵکی کوردستان لە‌سەرفرازی‌و پێش���کەوتنی کۆمەاڵیەتیدا‬ ‫بە‌تەواویدەکەوێتە ژێر مەترسییەوە‪.‬‬ ‫پرسیارە قورس���ەکە ئەوەیە‪ ،‬ئایا ئەڵتەرناتیڤمان چییە؟ بزوتنەوەی گۆڕان وەک‬ ‫هێزێکی س���ەرەکی ئۆپۆزیسیۆنی سیاس���ی بەرەو هەمان ستراکچەر وترادیسیۆنی‬ ‫سیاس���ی ملی ناوە‌و نەیتوانیوە‪ ،‬هەتا ئێس���تا‪ ،‬ئەو بزوتنەوە ناڕازاییەی خەڵک کە‬ ‫لە‌دەوری کۆ بونەوە وەک هێزێکی کۆمەاڵیەتی چاالک‌و فش���ار دروستکەر ڕێکبخات‌و‬ ‫ئاراس���تە بکات‪ ،‬تەنانەت بۆ بەرژەوەندییە حیزبییەکانی خۆش���ی‪ .‬چەندین گونا‌‌ه‌و‬ ‫ناڕەوای���ی بەرامبەر بەم بزوتنەوەیە‌و خەڵکی کوردس���تان کراوە لە‌جەند س���اڵی‬ ‫راب���وردوودا‪ ،‬گۆڕان دەس���تی نەبرد بۆ رێکخس���تنی خەڵکی ناڕازی‌و س���ازدانی‬ ‫خۆپیشاندان‌و مانگرتنی گەورە‌و کاریگەر‪ .‬ڵە بەرامبەردا ئە ویش کەوتە ناو بازنەی‬ ‫داخراوی حیزبە‌کۆبونەوەچییەکا ن‌و سازانی سیاسی لە‌گەڵ ئەم الیەن‌و ئەوالیان وە‬ ‫ستراتیژێک لە‌سیاسەت کە بەڕاس���تی بزوتنەوەی گۆڕانی کردوە بە‌ئۆپۆزیسۆنێکی‬ ‫سیاس���ی ڕووت‌و تا ڕادەیەک لۆکاڵ (ئەگەر بتوانین ناوی ئۆپۆزیسیۆنی تەواوی لێ‬ ‫بنێن چونکە هەتا پەکخستنی پەرلەمان‪ ،‬بە‌فەرمی بەشێک بووە لە‌دەسەاڵت) ‪ .‬ئەم‬ ‫مۆدیلە لە‌سیاس���ەت کردنی بزووتنەوەی گۆڕان هەوادارەکانی کردوە بە‌تەماشاکەر‌و‬ ‫چەپڵە لێدەر بۆ حیکمەت‌و ش���ەهامەتی هەڵبژێراوەکانی لە‌دێبەیت‌و کۆبونەوەکاندا‬ ‫نەک بەڕیکخراوێک‌و هێزێکی کۆمەاڵیەتی چاالک‌و فش���ارهێنەر‌و قابیلی گەشەکردن‪.‬‬ ‫‌هەر ئەم س���تراکچەرە لە‌ڕێکخس���تنی کۆمەالیەتی‌و وتاری ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی‬ ‫ڕێگ���رە لە‌بەردەم خەڵکدا کە لە‌ڕودانی کارەس���اتەکانی وەکو ئ���ەوەی لە‌کەرکوک‬ ‫ڕوی���دا ‪ ،‬خەمباری‌و توڕەی خۆی لە‌خۆپیش���اندان‌و مانگرتنی گەورەدا بهێنێەتە ناو‬ ‫شەقام‌و کۆاڵنەکانەوە‌و ئەوەندە هەست بە‌تەنهایی‌و داڕمان نەکات بە‌دیار تەلفیزیۆن‬ ‫و(بیرمەندە) حیزبییەکانی دەسەاڵت‌و ئۆپۆزیسیۆن‪.‬‬

‫یەکەی هێزی زرێپۆش‬ ‫هێزی زرێپۆش‬ ‫هێزی فریاکەوتن‬ ‫پۆلیسی فیدراڵی‬ ‫پێشمەرگە‬ ‫حەشدی شەعبی (‪)PMF‬‬ ‫هێزی بەدر‬ ‫عەسائیبی ئەهلولحەق‬ ‫کەتائیبی حزبواڵ‬ ‫کەتائیبی ئەبو فەزڵی عەباس‬ ‫کەتائیبی عەلی ئەلئەکبەر‬ ‫عەسائیبی شەنگال‬ ‫لیوای دوی حەشد‪ :‬فیرقەی ئیمام عەلی (‪)FIAQ‬‬ ‫لیوای ‪6‬ی حەشد‪ :‬کەتائیب جوند ئەلئیمام‬ ‫لیوای ‪11‬ی حەشد‪ :‬عەلی ئەلئەکبەر‬ ‫لیوای ‪14‬ی حەشد‪ :‬کەتائیب سەید ئەلشوهەدا(‪)KSAS‬‬ ‫لیوای ‪40‬ی حەشد‪ :‬کەتائیب ئیما عەلی(‪)KAIA‬‬ ‫لیوای ‪53‬ی حەشد‪ :‬لیوای ئەلحوسەین‬ ‫سەرکردە سەربازەکانی سەر بەئێران هەماهەنگییان لەگەڵ سوپای عێراقدا هەیەو ئەگەر دانوستان لەگەڵ حکومەتی هەرێم بەرەوپێش نەچو‪ ،‬ئەوا دەست دەکەن بەهێرشی سەربازی‪ ،‬سەرەتا‬ ‫لەدەروازەی فیشخابورەوە دەست پێدەکەن کە دەکەوێتە نێوان عێراق‌و سوریا‪ .‬ئەو هێزانەی حەشدی شەعبی شەڕدەکەن بریتین لەڕێکخراوی بەدر کە هادی عامری سەرپەرشتی دەکات‌و هێزی‬ ‫عەس���ائیب ئەهلولحەق کە قەیس خەزعەلی سەرپەرش���تیان دەکات لەو ناوچانە جێگیر کراون‪ .‬لەهەمان کاتدا عەبادی داوادەکات لەماوەیەکی کورتدا ئەو دەروازە س���نوریانە رادەست بکرێنەوە‬ ‫ئەگەر کورد رازی نەبون ئەوا هێز بەکاردەهێنێت‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬