Awene 589

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژماره‌ (‪)589‬‬ ‫سێشەممە ‪2017/8/15‬‬

‫ریکالم‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫عیادەی شەوانە رۆژی پسپۆڕیی ئاشتی‬

‫دۆشاوی‌ ته‌ماته‌ی‌‬ ‫شاره‌زوور‬ ‫تاكه‌ به‌رهه‌می‌‬ ‫خۆماڵی كه‌ هیچ‬ ‫مادده‌یه‌كی‌ حافیزه‌ی‌‬ ‫تێدانیه‌‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫بۆ نەخۆشییەکانی‪:‬‬ ‫ژنان و مناڵبون و نەزۆکی‬ ‫قورگ و لوت و گوێ‬ ‫البردنی موو بە لێزەر‬

‫نەشتەرگەری گشتی‬ ‫هەناوی و دڵ‬ ‫مندااڵن‬ ‫پێست‬ ‫گەڕەکی ئاشتی پشت شیرینی تابان‬

‫تەنها‬ ‫هەزار‬

‫‪0770 771 1011‬‬

‫هێمن هه‌ورامی‌‪:‬‬ ‫هه‌تا گۆڕان به‌ره‌سم ‌ی په‌یوه‌ندی‌ به‌پارتییه‌وه‌ نه‌كات بۆ كۆبونه‌و‌ه‬ ‫جارێكیتر ئێم ‌ه په‌یوه‌ندی‌ به‌گۆڕانه‌و‌ه ناكه‌ینه‌وه‌‬ ‫هێم���ن هه‌ورامی‪ ،‬ئاماژ‌ه به‌و‌ه ده‌كات‬ ‫ی‬ ‫كه‌ هه‌م���و نه‌رمی‌ نواندێك���ی‌ پارت ‌‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان‬ ‫له‌پێناوی‌ سه‌رخستنی‌ ریفراندۆمدایه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر گۆڕان له‌سه‌ر پرسی‌ ریفراندۆم‬ ‫نه‌رمی‌ نه‌نوێنێت‪ ،‬ئه‌وا چاوه‌ڕوان نه‌بن‬ ‫له‌پارتی‌ نه‌رمی‌ بنوێنێت‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫ی‬ ‫ی په‌یوه‌ند ‌‬ ‫"هه‌ت���ا گۆڕان به‌ره‌س���م ‌‬ ‫به‌پارتییه‌و‌ه نه‌كات بۆ كۆبونه‌وه‌‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌گۆڕانه‌وه‌ ناكه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬هێم���ن هه‌ورامی‌‪،‬‬ ‫ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی س���ه‌ركردایه‌تی‬ ‫پارتی‌‌و به‌رپرس له‌به‌دواداچونی كار‌ه‬ ‫سیاس���ی‌و په‌یوه‌ندییه‌ گش���تیه‌كانی‬

‫ی‬ ‫مه‌كته‌بی سه‌رۆكی پارتی به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫راگه‌یاند ل���ه‌‪7/17‬دا فازیل میرانی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ به‌فه‌رم ‌‬ ‫سكرتێر ‌‬ ‫ی سیاسی‌ پارتییه‌و‌ه‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫به‌ناو ‌‬ ‫ی سه‌ید عه‌لییه‌و‌ه‬ ‫ی به‌عومه‌ر ‌‬ ‫په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ك���ردو‌ه به‌مه‌به‌س���تی‌ كۆبون���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دوقۆڵ���ی‌ به‌اڵم تا ئێس���تا به‌فه‌رم ‌‬ ‫له‌الی���ه‌ن بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان���ه‌و‌ه‬ ‫به‌فه‌رمی‌ وه‌اڵمیان نه‌دراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی به‌كاك عومه‌ر ‌‬ ‫وتی‌ "فازی���ل میران ‌‬ ‫راگه‌یان���د م���ن به‌ن���اوی‌ پارتی���ه‌و‌ه‬ ‫ی ئاماده‌ی ‌ه‬ ‫ی پێتده‌ڵێم پارت ‌‬ ‫به‌ره‌س���م ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ دانیشتنی‌ دوقۆڵی‌‌و بۆ هه‌ڵگرتن ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌مو مه‌رجه‌كان ب���ۆ كاراكردنه‌وه‌ ‌‬

‫ی‬ ‫ی الپه‌ڕه‌یه‌ك ‌‬ ‫په‌رله‌م���ان‌و هه‌ڵدانه‌وه‌ ‌‬ ‫ێ له‌گ���ه‌ڵ‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‪.‬‬ ‫ن���و ‌‬ ‫ی زۆر سوپاستان‬ ‫ئه‌ویش له‌وه‌اڵمدا وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬ئێم���ه‌ ‪ 7/25‬هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫رێكخ���ه‌رو خان���ه‌ی‌ راپه‌ڕاندنم���ان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬چاوه‌ڕوانمان ب���ن دوای‌ ئه‌و‌ه‬ ‫واڵمی‌ ره‌س���میتان ده‌ده‌ینه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی���ان ك���ردو ئ���ه‌و‌ه ‪‌ 15‬‬ ‫ی وه‌اڵمی‬ ‫هه‌ش���ته‌و هێش���تا به‌فه‌رم ‌‬ ‫پارتیان نه‌داوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫وتیشی‌ "ئێم ‌ه به‌یاننامه‌ مه‌رجداره‌كه‌ ‌‬ ‫گۆڕان به‌شێكی‌ ئیعالمی‌ ده‌زانین نه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ی فه‌رمی‌‪ ،‬ئێمه‌ له‌میدیاو‌ه وه‌اڵم ‌‬ ‫قسه‌ ‌‬ ‫گ���ۆڕان وه‌رناگرین���ه‌وه‌و دانوس���تان‬

‫ناكه‌ی���ن‪ ،‬په‌یوه‌ندی���ش به‌گۆڕانه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ناكه‌ی���ن بۆ كۆبون���ه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫یه‌كج���ار داوامان كردوه‌‪ ،‬جاری دوه‌م‬ ‫ی‬ ‫ی ره‌س���م ‌‬ ‫داوا ناكه‌ین���ه‌وه‌ تا وه‌اڵم ‌‬ ‫ئه‌وان نه‌یه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی له‌وه‌ش كرد‬ ‫هێم���ن هه‌ورامی‌ جه‌غت ‌‬ ‫ی گۆڕان له‌گه‌ ‌ڵ ریفراندۆم‬ ‫كه‌ بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی نه‌رمی‌ زیاتر نه‌بن‬ ‫نه‌بن چاوه‌ڕوان��� ‌‬ ‫ی "پێمانخۆش��� ‌ه‬ ‫له‌پارت���ی‌‪ ،‬ئ���ه‌و وت ‌‬ ‫ی ‪ 9‬له‌گ���ه‌ ‌ڵ‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ ل���ه‌‪‌ 25‬‬ ‫ریفراندۆمدا ب���ن‪ ،‬نایه‌ڵین ریفراندۆم‬ ‫ی بكه‌وێت‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫له‌سه‌ر گۆڕان په‌ك ‌‬ ‫ی خۆی���دا ئه‌نجام‬ ‫ریفران���دۆم له‌كات ‌‬ ‫بدرێت"‪.‬‬

‫له‌سه‌ر دو دۆسیه‌ی‌ گه‌نده‌ڵی‌‬

‫دادگای‌ تاوانه‌كان ‌ی سلێمان ‌ی داوای‌ لێكۆڵینه‌و‌ه له‌نێچیرڤان بارزان ‌ی ده‌كات‬

‫ی‬ ‫ی به‌سیفه‌ت ‌‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی تاوانه‌كان ‌‬ ‫دادگا ‌‬ ‫ی‬ ‫پێداچونه‌و‌ه له‌سه‌ر دو دۆسیه‌ی‌ گه‌نده‌ڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫دو بڕی���اری‌ دادگای‌ لێكۆڵین���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵده‌وه‌شێنێته‌وه‌و داوا ‌‬ ‫ده‌س���تپاك ‌‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌ له‌س���ه‌رۆك وه‌زی���ران‌و‬ ‫ی حكومه‌ت‬ ‫وه‌زیرو كاربه‌ده‌ست ‌ه بااڵكان ‌‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬سلێمانی‌‪ :‬به‌پێی‌ دو به‌ڵگه‌نام ‌ه‬ ‫ی‬ ‫كه‌ ده‌س���ت ئاوێنه‌ كه‌وت���ون‪ ،‬دادگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌س���یفه‌ت ‌‬ ‫تاوانه‌كان���ی‌ س���لێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دادگا ‌‬ ‫پێداچون���ه‌وه‌‪ ،‬دو بڕی���ار ‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ ده‌س���تپاكی‌ س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌دو دۆس���یه‌ی‌ گه‌نده‌ڵی‌ به‌"ناڕاست"‬ ‫ی لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ زیاتر‬ ‫ده‌زانێ���ت‌و داوا ‌‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌به‌ڵگه‌نامه‌ی‌ یه‌كه‌مدا‪ ،‬كپ ژمار‌ه ‪/204‬‬ ‫ی‬ ‫پ‪.‬ت‪2017/‬یه‌‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌سكااڵیه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫"عه‌لی‌ حه‌م��� ‌ه س���اڵح" په‌رله‌مانتار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیارنه‌مان��� ‌‬ ‫كوردس���تان ده‌رب���اره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پاره‌ی‌ گه‌ش���ه‌پێدان ‌‬ ‫برڕێك���ی‌ زۆر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫پارێزگاكان ك ‌ه بۆ پارێزگا ‌‬

‫ته‌رخان كراوه‌و نی���وه‌ی‌ خه‌رج كراوه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی لێكراوه‌‪ ،‬دادگا ‌‬ ‫ی دیارنییه‌ چ ‌‬ ‫ئه‌ودوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م سكااڵیه‌ ‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ ده‌ستپاك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تاوانه‌كان ‌‬ ‫ره‌تكردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم دادگا ‌‬ ‫ی پێداچون���ه‌و‌ه‬ ‫س���لێمانی‌ به‌س���یفه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و بڕی���اره‌ی‌ دادگای‌ لێكۆڵینه‌وه‌ ‌‬ ‫ی به‌"هه‌ڵ���ه‌" ده‌زانێ���ت‌و‬ ‫ده‌س���تپاك ‌‬ ‫هه‌ڵیوه‌ش���اندوه‌ته‌وه‌‌و داوا ده‌كات‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیران‌و وه‌زی���ری‌ دارایی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی پالندانان‌و ئ���ه‌و پارێزگارانه‌ ‌‬ ‫وه‌زیر ‌‬ ‫ی ‪‌2012‬و ‪ 2013‬ده‌س���تبه‌كار‬ ‫له‌س���اڵ ‌‬ ‫بون‪ ،‬بانگ بكرێنه‌و‌ه بۆ به‌رده‌م دادگاو‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌یان له‌گ���ه‌ڵ‌ بكرێته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫له‌و س���ه‌رده‌مه‌دا "نێچیرڤان بارزانی‌گ‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیران بوه‌‪.‬‬ ‫ی دوه‌میش���دا‪ ،‬به‌ژمار‌ه‬ ‫له‌به‌ڵگه‌نام���ه‌ ‌‬ ‫‪/357‬پ‪ 2017/‬ك��� ‌ه س���ه‌باره‌ت‬ ‫ی دو كه‌س ‌ه‬ ‫به‌سكااڵیه‌ك‌و تۆمه‌تبار كردن ‌‬ ‫ی پارچه‌ زه‌وییه‌ك‬ ‫له‌لیژن���ه‌ی‌ خه‌ماڵندن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نۆكان به‌پێ ‌‬ ‫ك ‌ه دراو‌ه به‌كۆمپانی���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی ژمار‌ه ‪‌ 1998/121‬‬ ‫بڕیار ‌‬

‫کێ بون ئەوانەی‬ ‫واژۆیان لەسەر وەاڵمی‬ ‫کۆمسیۆن کرد؟‬ ‫‪2‬‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێیه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫وه‌زیران ك ‌ه ره‌زامه‌ندبوه‌ به‌پێدانی‌ ئه‌و‬ ‫پارچ��� ‌ه زه‌وییه‌ به‌كۆمپانی���ای‌ ناوبراو‬ ‫ی‬ ‫ی بڕیاری‌ س���ه‌رۆكی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌زیران به‌ژمار‌ه ‪ 182‬له‌‪12‬ی‌ نیس���ان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ستپاك ‌‬ ‫‪ ،2005‬دادگای‌ لێكۆڵینه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌م دۆسیه‌یه‌‪،‬‬ ‫بڕیاریداوه‌ به‌داخستن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌سیفه‌ت ‌‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی تاوانه‌كان ‌‬ ‫دادگا ‌‬ ‫ی ئ���ه‌م بڕیاره‌ش به‌"ناڕاس���ت‌و‬ ‫ته‌میز ‌‬ ‫ی یاسا" ناوده‌بات‌و داواده‌كات‬ ‫پێچه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق ‌‬ ‫ی سزادان ‌‬ ‫ی ‪‌ 316‬‬ ‫ی ماده‌ ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫لێكۆڵینه‌و‌ه بكرێ���ت له‌گه‌ ‌ڵ له‌هه‌ریه‌ك‬ ‫ی شاره‌وانی‌‌و‬ ‫له‌سه‌رۆك وه‌زیران‌و وه‌زیر ‌‬ ‫سه‌رۆك‌و ئه‌ندامانی‌ شاره‌وانی‌ سلێمانی‌‌و‬ ‫ی نۆكان بكات‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ كۆمپانیا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدای���ه‌ ئه‌و ده‌س���ته‌ی ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫ی تاوانه‌كان��� ‌‬ ‫دادگا ‌‬ ‫به‌س���یفه‌تی‌ پێداچون���ه‌و‌ه ك��� ‌ه ئ���ه‌م‬ ‫ی ده‌رك���ردوه‌‪ ،‬چه‌ند رۆژێك‬ ‫بڕیاران���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دادگا ‌‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر له‌الیه‌ن سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی ناوچه‌ی‌ س���لێمانییه‌و‌ه‬ ‫تێهه‌ڵچونه‌وه‌ ‌‬ ‫گوازراونه‌ته‌وه‌ بۆ دادگاكانی‌ تر‪.‬‬

‫حكومەت زیاتر لە‌یەك ملیار‌و‬ ‫‪ 500‬ملیۆن دۆالر قەرزاری‬ ‫كۆمپانیایەکی کوردستانە‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫به‌شی ریکالم ‪ 07700600659 :‬ـ ‪ 07500600659‬‬

‫‪6‬‬

‫‪19‬ی‌ ئاب ‪ ،‬رۆژی‬ ‫بێمتمانەیی هێزە‬ ‫سیاسییەكان‬ ‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪4‬‬ ‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )589‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/8/15‬‬

‫"لەسلێمانی مەسعود بارزان ‌ی بە‌‪ 25‬هه‌زارو وەاڵمی کۆمسیۆن بۆ سەرۆکایەتی هەرێم‌و‬ ‫الهور شێخ جەنگی بە‌‪ 75‬هه‌زار دینارە" سەرۆکی پەرلەمان‬ ‫بڕیاره‌كانی‌ كۆنوسی‌ ژماره‌ (‪ )١٨‬له‌به‌رواری‌ ‪2017/8/14‬‬

‫ئه‌نجومه‌نی‌ كۆمسیاران به‌زۆرینه‌ی‌ ده‌نگ بڕیاریدا وه‌اڵمی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‌و سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫بداته‌وه‌ به‌م شێوه‌یه‌‪:‬‬

‫به‌ڕێز‪ /‬سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫بابه‌ت‪ /‬وه‌اڵم‬

‫پێشانگای فرۆشتنی وێنەی سەرکردەکان‬ ‫له‌فرۆشتنی‌ وێنه‌ی‌ س����ه‌ركرده‌كاندا‪ ،‬الهور‬ ‫ش����ێخ جه‌نگی‌ ب����ازاڕی‌ له‌هه‌مویان گه‌رمتره‌‪،‬‬ ‫خ����اوه‌ن نوس����ینگه‌یه‌كی‌ فرۆش����تنی‌ وێن����ه‌‬ ‫له‌سلێمانی‌ ده‌ڵێت "وێنه‌ی‌ الهور شێخ جه‌نگی‌‬ ‫خواستی‌ له‌سه‌ر زۆره‌‪ ،‬نرخی‌ وێنه‌یه‌كی‌ قه‌باره‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ ئ����ه‌و به‌‪ 75‬هه‌زار دیناره‌و وێنه‌یه‌كی‌‬ ‫مه‌س����عود بارزانیش به‌هه‌م����ان قه‌باره‌ بە‌‪25‬‬ ‫هه‌زار دیناره‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ ،‬مه‌زه����ه‌ر كه‌ریم‪ :‬ب����ژار ئه‌حمه‌د‪،‬‬ ‫خاوه‌نی‌ پێشنگای‌ ترێ‌ كه‌ تایبه‌ته‌ به‌فرۆشتنی‌‬ ‫وێنه‌ له‌ش����ه‌قامی‌ مه‌وله‌وی‌ شاری‌ سلێمانی‌‌و‬ ‫وێنه‌ی‌ چه‌ند به‌رپرس����ێكی‌ ناوداری‌ ئێس����تاو‬ ‫رابردوی‌ كوردستانی‌ به‌پێش����ی‌ دوكانه‌كه‌یدا‬

‫هه‌ڵواس����یوه‌‌و به‌نرخی‌ جیاواز ده‌یانفرۆشێت‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "له‌و وێنانه‌ی‌ له‌به‌ش����ی‌ س����ه‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫پێشی‌ دوكانه‌كه‌م دانراون بۆ فرۆشتن‪ ،‬الهور‬ ‫ش����ێخ جه‌نگی‌‌و قوباد تاڵه‌بانی‌‌و نه‌ش����یروان‬ ‫مس����ته‌فا‌و جه‌الل تاڵه‌بانی‌‌و مه‌ال مس����ته‌فا‪،‬‬ ‫له‌هه‌مویان زیاتر وێنه‌ی‌ الهور ده‌فرۆشرێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "وێنه‌كان����ی‌ مه‌س����عود بارزانی‌‌و‬ ‫نێچیرڤ����ان بارزان����ی‌‌و مه‌س����رور بارزان����ی‌‬ ‫كه‌مترین خواستیان له‌سه‌ره‌‌و زۆر به‌ده‌گمه‌ن‬ ‫ده‌فرۆشرێن"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌ نرخی‌ وێنه‌ی‌‬ ‫الهور ش����ێخ جه‌نگی‌ له‌به‌ر زۆری‌ خواس����ت‬ ‫ده‌گات����ه‌ ‪ 75‬هه‌زار دینار‪ ،‬به‌اڵم نرخی‌ وێنه‌ی‌‬

‫مه‌س����عود بارزانی‌ به‌هه‌مان قه‌باره‌ ‪ 25‬هه‌زار‬ ‫دیناره‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "وێنه‌ی‌ نه‌وشیروان مسته‌فاو‬ ‫ج����ه‌الل تاڵه‌بانی‌‌و قوباد تاڵه‌بانی‌‌و مس����ته‌فا‬ ‫بارزانی‌ خواستیان له‌سه‌ر كه‌متره‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ته‌نها وێنه‌ی‌ پێنج س����ه‌ركرده‌م‬ ‫له‌به‌ش����ی‌ س����ه‌ره‌وه‌ی‌ پێش����ی‌ دوكانه‌ك����ه‌م‬ ‫هه‌ڵواس����یوه‌ كه‌ فرۆش����ریان هه‌ی����ه‌و ڕۆژانه‌‬ ‫به‌رامب����ه‌ر به‌هه‌ڵواس����ینیان له‌الی����ه‌ن‬ ‫هه‌وادارانیانه‌وه‌ بڕه‌ پاره‌یه‌ك وه‌رده‌گرم‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌شی‌ پاره‌كه‌م ده‌ده‌نێ‌ هه‌وادارانی‌ ئه‌و‬ ‫س����ه‌ركردانه‌ن‌و ڕۆژانه‌ دێنه‌ دوكانه‌كه‌م داوام‬ ‫لێده‌كه‌ن پاره‌ت ده‌ده‌ینی‌ ئه‌و ڕه‌سمه‌ له‌ڕیزی‌‬ ‫فاڵن سه‌ركرده‌ هه‌ڵواسه‌"‪.‬‬

‫لەحەوت ئەندامی وەفدی ریفراندۆمی‬ ‫كوردستان بۆ بەغدا‪ ،‬پێنجیان پارتین‬ ‫وەف���دی ئەنجومەن���ی ب���ااڵی ریفراندۆم���ی‬ ‫كوردس���تان بۆ دانوس���تان لەگەڵ عێراق كە‬ ‫دوێنێ(دوش���ەممە) گەیشتە بەغدا‪ ،‬لە حەوت‬ ‫ئەندام پێكهاتون پێنجیان سەر بەپارتین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ ،‬بەغ���دا‪ :‬وەفدەك���ەی ئەنجومەن���ی‬ ‫ب���ااڵی ریفراندۆم���ی هەرێمی كوردس���تان بۆ‬ ‫س���ەردانكردنی بەغ���دا پێكهات���ون ل���ە(رۆژ‬ ‫نوری ش���اوەیس‪ ،‬ئەندامی مەكتەبی سیاسی‬ ‫پارتی‪ ،‬فوئاد حوس���ێن سەر بەپارتییە‪ ،‬ڤیان‬ ‫دەخیل پەرلەمانتاری پارتی‪ ،‬رۆمیۆ هەكاریی‬ ‫هەرچەن���دە وەک پێكهاتەی كلدۆ ئاش���وری‬ ‫ناودەبرێت ب���ەاڵم پارتیی���ە‪ ،‬ماجید بازرگان‬

‫لەپێكهاتەی توركمانەو ئەمیش بەكەس���ێكی‬ ‫نزیك لە پارتی دەناسرێت‪.‬‬ ‫جگ���ە لەوانە لەپێكهات���ەی وەفدەكە تەنیا‬ ‫كەس���ێك لەیەكێت���ی‌و كەس���ێكی دیكەی لە‬ ‫یەكگرتوی ئیسالمی كوردستانی تێدایە كە لە‬ ‫هەریەكە لە س���ەعدی ئەحمەد پیرەو محەمەد‬ ‫ئەحمەدن‪.‬‬ ‫ئەم���ەش لەكاتێكدای���ە كە ل���ەو وەفدەی‬ ‫ئەنجومەن���ی بااڵی ریفراندۆمیش���دا پێش���تر‬ ‫سەردانی برۆكسلی پایتەختی بەلجیكایان كرد‪،‬‬ ‫پارتی پش���كی ش���ێری بەركەوتبو‪ ،‬لەهەشت‬ ‫ئەندام شەش ئەندامیان پارتی بون‪.‬‬

‫پێكهاتەی وەف���دی برۆكس���ل پێكهاتبون‬ ‫لە"مەس���عود بارزانی‪ ،‬سەرۆكی پارتی‪ ،‬فوئاد‬ ‫حوسێن لەپارتی‪ ،‬هۆش���یار زێباری لەپارتی‪،‬‬ ‫ف���ەالح مس���تەفا لەپارتی‪ ،‬ش���ێخ ش���ەمۆ‬ ‫لەپێكهاتەی ئێزیدی‌و سەر بەپارتی‪ ،‬وەحیدە‬ ‫یاقو کەهەرچەن���دە وەک نوێنەری پێكهاتەی‬ ‫كلدۆئاشوری دەناسرێت بەاڵم لەپرۆفایلەکەیدا‬ ‫لەسەر له‌ماڵپەڕی پەرلەمان ئاماژە بەوە کراوە‬ ‫سەر بەپارتییە‪.‬‬ ‫ل���ە پێكهاتەی وەفدەكە تەنی���ا نەجمەدین‬ ‫كەری���م لەیەكێت���ی‌و محەم���ەد هاودیان���ی‬ ‫لەیەكگرتوی ئیسالمی كوردستان بون‪.‬‬ ‫ریکالم‬

‫ئاماژه‌ به‌فه‌رمانی‌ هه‌رێمی‌ ژماره‌ (‪ )109‬لە‌‪ 2017/6/8‬س���ه‌باره‌ت به‌ئه‌نجامدانی‌ پرۆسه‌ی‌ راپرسی‌‪ ،‬كۆمسیۆن ئاماده‌كاری‌‬ ‫كردووه‌ بۆ ئه‌نجامدانی‌ راپرسی‌ لە‌‪ .2017/9/25‬هه‌روه‌ها هیواخوازه‌ كه‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان ئاسایی‌ بكرێته‌وه‌ بۆ پاڵپشت ‌ی‬ ‫رێكاره‌ یاساییه‌كانی‌ پرۆسه‌كه‌ بۆ به‌ڕێوه‌چوونی‌ راپرسی‌ له‌كاتی‌ خۆیدا‪.‬‬ ‫له‌گ ‌هڵ‌ رێزدا‪.‬‬

‫به‌ڕێز‪ /‬سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫بابه‌ت‪ /‬وه‌اڵم‬

‫ئاماژه‌ به‌فه‌رمانی‌ هه‌رێمی‌ ژماره‌ (‪ )128‬لە‌‪ 2017/7/15‬سه‌باره‌ت به‌ئه‌نجامدانی‌ پرۆسه‌ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫خولی‌ پێنجه‌می‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان كۆمسیۆن ئاماده‌كاری‌ كردووه‌ بۆ ئه‌نجامدانی‌ ئه‌و دوو پرۆسه‌یه‌ له‌‪.2017/11/1‬‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ رێزدا‬

‫به‌ڕێز‪ /‬سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫بابه‌ت‪ /‬وه‌اڵم‬

‫ئاماژه‌ به‌نوس���راوتان ژماره‌ (‪ )20‬لە‌‪ 2017/5/29‬سه‌باره‌ت به‌ئه‌نجامدانی‌ پرۆسه‌ی‌ راپرسی‌ كۆمسیۆن ئاماده‌كاری‌ كردوه‌‬ ‫بۆ ئه‌نجامدانی‌ راپرسی‌ لە‌‪ .2017/9/25‬هه‌روه‌ها هیواخوازه‌ كه‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان ئاسایی‌ بكرێته‌وه‌ بۆ پاڵپشتی‌ رێكار‌ه‬ ‫یاس���اییه‌كانی‌ پرۆس���ه‌كه‌ بۆ به‌ڕێوه‌چوونی‌ راپرس���ی‌ له‌كاتی‌ خۆیدا‪ .‬هه‌روه‌ها ئاماده‌كاری‌ كردووه‌ بۆ ئه‌نجامدانی‌ پرۆسه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‌و خولی‌ پێنجه‌می‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان له‌‪.2017/11/1‬‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ رێزدا‬

‫ئه‌وانه‌ی‌ واژۆیان له‌س����ه‌ر ئه‌م كۆنوس����ه‌ نوێنه‌ری‌ یه‌كگرتوی‌ ئیس��ل�امییه‌‪ ،‬نه‌هرۆ‬ ‫سه‌لیم حه‌نا نوێنه‌ری‌ یه‌كێتییه‌‪ ،‬شیروان‬ ‫كردوه‌ بریتین له‌‪:‬‬ ‫هه‌ندرێن محه‌مه‌د‪ ،‬سه‌رۆكی‌ ئه‌نجومه‌ن زرار نوێن����ه‌ری‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیس��ل�امییه‌‪.‬‬ ‫ك����ه‌ س����ه‌ر به‌پارتیی����ه‌‪ ،‬جوتی����ار عادل س����یاح كوره‌چی‌ نوێن����ه‌ری‌ پێكهاته‌ی‌‬ ‫نوێنه‌ری‌ پارتییه‌‪ ،‬ئیسماعیل حه‌م ‌ه عه‌لی‌ توركمانه‌‪.‬‬

‫ئه‌وانه‌ی‌ واژۆیان نه‌كردوه‌ بریتین له‌‪:‬‬ ‫س����لێمان مس����ته‌فا حه‌س����ه‌ن نوێنه‌ر ‌ی‬ ‫یه‌كێتی‌‪ ،‬عه‌بدولس����ه‌مه‌د عومه‌ر (س����ه‌مه‌د‬ ‫بێتوات����ه‌) نوێنه‌ری‌ گۆڕان‪ ،‬رێ����زان حه‌مه‌‬ ‫ره‌شید نوێنه‌ری‌ گۆڕان‪.‬‬

‫عیادەی شەوانەو رۆژی پسپۆڕیی ئاشتی‬

‫ریکالم‬

‫دکتۆر فائق محەمەد گوڵپی‬ ‫ئەندامی کۆلیژی نەشتەرگەری شاهانەی بەریتانی‬ ‫دبلۆمی بااڵی نەشتەرگەری زانکۆی سلێمانی‬ ‫بکالۆریۆسی هەناوی‌و نەشتەرگەری زانکۆی موصڵ‬ ‫دبلۆمی بااڵی نەشتەرگەری هەناوبینی هیندستان‪ ،‬نیودەلهی‬ ‫ئەندامی کۆمەڵەی هەناوبینی نەشتەرگەری جیهانی‬

‫‪MRCSEd MRCS UK‬‬ ‫‪HDGS‬‬ ‫‪MBChB‬‬ ‫‪D MAS‬‬ ‫‪WALS‬‬

‫بۆ نەشتەرگەری‪ :‬بەردی زراو ـ ریخۆڵە کوێرە ـ هەمو‬ ‫جۆرەکانی فتق بەئامێری هەناوبینی پێشکەوتو (ناظور)‬

‫چارەسەری نەخۆشییەکانی‪ :‬مایەسیری‬ ‫قڵیشی کۆم ـ دومەڵی کۆم ـ ناسوری پشت‬

‫تەنها‬ ‫‪ 5000‬دینار‬

‫چارەسەرکردنی نەخۆشییەکانی‪ :‬غودەی دەرەقی ـ سورێنچک ـ گەدە‬ ‫دوانزەگرێ ـ جگەر ـ ریخۆڵە کوێرە ـ ریخۆڵە ئەستورە‬

‫‪053 329 2900‬‬

‫‪0770 7711 011‬‬

‫سلێمانی ـ گەڕەکی ئاشتی ـ پشت شیرینی تابان ـ تەنیشت باخچەی ساوایانی هەنگ‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )589‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/8/15‬‬

‫"بڕیارەکانی مەکتەبی سیاسی یەکێتی "چا"یان لەسەر دادەنرێت"‬

‫‪3‬‬

‫تا ئێستا ئاڵوگۆڕ لەسەرۆکی فراکسیۆنی یەکێتی لەبەغدا نەکراوە‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬

‫فەرهاد سەنگاوی پاش بڕیاری دەرکردنی‬ ‫لەیەکێتی نیشتمانی کوردستان‬ ‫رایگەیاند "کە بڕیارەکەیان بۆ هێنام‬ ‫خەریکی چا خواردنەوە بوم‪ ،‬چاکەم‬ ‫لەسەر داناو خوساو نەمخوێندەوە"‪،‬‬ ‫ماوەیەکە مەکتەبی سیاسی بڕیارو کاری‬ ‫بەشێوەیەکی ئاسایی لەبەر ناڕوات‪،‬‬ ‫لێپرسراوی مەڵبەندی یەكی سلێمانی‬ ‫یەكێتی دەڵێت "پرۆسەی بڕیاردان‬ ‫بەپێی پەیڕەو لەناو یەكێتی رێكخراوەو‬ ‫هەندێكجار بەپێی پەیڕەو ئەو بڕیارانە‬ ‫دەرناچن"‪.‬‬ ‫لەماوەی چەند مانگی رابردودا مەكتەبی‬ ‫سیاس����ی یەكێتی نیش����تمانی كوردستان‬ ‫چەند بڕیارێكی بۆ گۆڕانكاری لەپۆس����تە‬ ‫حزبی‌و حكومییەكان‌و هەروەها س����زادانی‬ ‫هەندێك لە‌كادرەكانی خۆی دەركردوە بەاڵم‬ ‫بەشێك لەو بڕیارانە وەك خۆیان جێبەجێ‬ ‫نەكراون بەه����ۆی ناکۆکییە ناوخۆییەکانی‬ ‫ئەو حزبەوە‪ .‬جگە لە‌بڕی����اری دەركردنی‬ ‫فەره����اد س����ەنگاوی لە‌ریزەكانی یەكێتی‬ ‫بەه����ۆی بەش����داریكردنی لەجواڵن����ەوەی‬ ‫نەخێر‪ ،‬دوابڕیاری س����زادان كە مەكتەبی‬ ‫سیاسی دەریكرد بۆ دورخستنەوەی شاناز‬ ‫ئیبراهیم ئەحمەد بو لە‌پۆستی لێپرسراوی‬ ‫ناوەندی رێكخس����تنی دەرەوەی حزبەكە‪،‬‬ ‫بەاڵم بەپێی قس����ەی ش����اناز‪ ،‬بڕیارەكەی‬ ‫مەكتەبی سیاس����ی یەكێت����ی لەالیەن ئەو‬ ‫لیژنەیەی مەكتەبی رێكخس����تنەوە كە بۆ‬ ‫لێكۆڵینەوە پێكهێنرابو‪ ،‬رەتكراوەتەوە‪.‬‬ ‫پێش����تریش مەكتەبی سیاسی یەكێتی‬ ‫بڕیاری س����زادانی چەند س����ەركردەیەكی‬ ‫دیكەی حزبەكەی ك����ە دیارترینیان عادل‬ ‫موراد سكرتێری ئەنجومەنی ناوەند‌و الهور‬

‫هەندێكجار بەپێی‬ ‫پەیڕەو ئەو بڕیارانە‬ ‫دەرناچن بۆیە كۆمیتەی‬ ‫سەركردایەتی‌و‬ ‫مەكتەبی سیاسی‬ ‫یان مەكتەبەكانی‬ ‫دیكە پێیدادەچنەوە‌و‬ ‫دەیخەنەوە سەر‬ ‫رێگەكەی خۆی‬ ‫ش����ێخ جەنگی‌و سیروانی کوێخا نەجم بو‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەو بڕیارانەش جێبەجێ نەكران‪.‬‬ ‫هەروەه����ا مەكتەبی سیاس����ی یەكێتی‬ ‫نیشتمانی كوردس����تان لە‌مانگی تەمموزی‬ ‫ئەمساڵدا بڕیاریدا بە‌ئاڵوگۆڕكردنی پۆستی‬ ‫سەرۆكی فراكسیۆنی یەكێتی لە‌پەرلەمانی‬ ‫عێ����راق لە‌ئ����ااڵ تاڵەبانیی����ەوە ب����ۆ ئارێز‬ ‫عەبدواڵ‪ ،‬بەاڵم ئ����ەو بڕیارە وێڕای ئەوەی‬ ‫جەخت لەسەر جێبەجێكردنی كراوەتەوە‪،‬‬ ‫هێشتا ئاڵوگۆڕەكە نەكراوە‪.‬‬ ‫لەتی����ف ش����ێخ عوم����ەر‪ ،‬ئەندام����ی‬ ‫س����ەركردایەتی‌و لێپرس����راوی مەڵبەندی‬ ‫یەك����ی رێكخس����تنی س����لێمانی لەبارەی‬ ‫جێبەجێنەبونی بەش����ێك ل����ەو بڕیارانەی‬ ‫مەكتەب����ی سیاس����ی یەكێتی����ەوە وت����ی‬

‫"پرۆس����ەی بڕیاردان بەپێی پەیڕەو لەناو‬ ‫یەكێتی رێكخ����راوە‌و هەندێكج����ار بەپێی‬ ‫پەی����ڕەو ئ����ەو بڕیاران����ە دەرناچ����ن بۆیە‬ ‫كۆمیتەی سەركردایەتی‌و مەكتەبی سیاسی‬ ‫یان مەكتەبەكانی دیك����ە پێیدادەچنەوە‌و‬ ‫دەیخەنەوە سەر رێگەكەی خۆی"‪.‬‬ ‫ئ����ەو س����ەركردەیەی یەكێتی باس����ی‬ ‫لەوەش����كرد كە هەندێ جار هەبوە بڕیار‬ ‫دراوە ب����ەاڵم مەكتەب����ی سیاس����ی خۆی‬ ‫یەكالیی كردونەتەوە‌و لەوەش����دا پەیرەوی‬ ‫ناوخۆی یەكێتی دادوەر بوە‪.‬‬ ‫لێپرس����راوی مەڵبەندی یەكی سلێمانی‬ ‫یەكێتی باسی لەوەشكرد ئەو سەركردانەی‬ ‫یەكێتی لە‌ئەنجومەنی ناوەند كە سزادرابون‬ ‫مەكتەبی سیاس����ی لە‌كۆبون����ەوەی خۆیدا‬

‫پێداچون����ەوەی بۆ بڕیارەك����ەی كرد بۆیە‬ ‫جێبەجێ نەكرا چونكە بڕیارەكە خرایەوە‬ ‫سەر رێگا راستەكەی خۆی‪.‬‬ ‫سەبارەت بە‌بڕیارەكە مەكتەبی سیاسی‬ ‫بۆ س����زادانی ش����اناز ئیبراهیم ئەحمەد‪،‬‬ ‫لەتیف ش����ێخ عومەر ئاماژەی بەوەدا كە‬ ‫مەكتەبی رێكخس����تن لیژنەیەكی پێكهێنا‬ ‫بۆ لێكۆڵین����ەوە‌و ئەنجامی لێكۆڵینەوەكە‬ ‫دراوەتەوە بە‌مەكتەبی سیاسی‪.‬‬ ‫وتیش����ی" بەپێی پەیڕەوی ناوخۆ هەر‬ ‫مەكتەبە‌دەس����ەاڵتی خۆی هەیە‌و بڕیاری‬ ‫هەر مەكتەبەش س����ەبارەت بە‌پرسەكانی‬ ‫ناوخۆی لەپێش����ترە تاوەكو ش����وێنێكی‬ ‫دیكە"‪.‬‬ ‫ئارێز عەبدواڵ‪ ،‬ئەندامی س����ەركردایەتی‬

‫یەكێتی‪ ،‬كە بەپێی بڕیاری مەكتەبی سیاسی‬ ‫یەكێتی لەجێی ئااڵ تاڵەبانی بە‌س����ەرۆكی‬ ‫فراكس����یۆنی یەكێتی لە‌پەرلەمانی عێراق‬ ‫بە‌وەكال����ەت دان����راوە‪ ،‬جەخت����ی كردەوە‬ ‫كە ه����ەر بڕیارێك لە‌مەكتەبی سیاس����ی‌و‬ ‫ئەنجومەن����ی س����ەركردایەتی دەربچێ����ت‬ ‫دەبێ وەكو خۆی جێبەجێ بكرێت مەگەر‬ ‫مەكتەب����ی سیاس����ی خ����ۆی پێداچونەوە‬ ‫بە‌بڕیارەكەیدا بكات‪.‬‬ ‫ئ����ەو س����ەركردەیەی یەكێتی باس����ی‬ ‫لەوەش����كرد ك����ە بڕیارەك����ەی مەكتەبی‬ ‫سیاس����ی بۆ ئاڵوگۆڕ لە‌پۆستی سەرۆكی‬ ‫فراكسیۆنی سەوزدا لە‌پەرلەمانی عێراق كە‬ ‫لە‌‪12‬ی تەمم����وزدا دەرچوە بەوجۆرە بوە‬ ‫ك����ە جێبەجێ نەكرێت تاوەكو كۆبونەوەی‬

‫مەكتەب����ی سیاس����ی لەگەڵ فراكس����یۆن‬ ‫دەكرێت‌و دوای ئەوەی كۆبونەوەی مەكتەبی‬ ‫سیاسی‌و فراكس����یۆنیش لە‌سەرەتا مانگی‬ ‫ئابدا كرا‪ ،‬جەخت لەس����ەر جێبەجێكردنی‬ ‫كرایەوە‪.‬‬ ‫وتیشی"بەاڵم بەهۆی ئەوەی من مۆڵەتم‬ ‫وەرگرتبو‌و نەچومەتەوە بەغدا لەبەرئەوە‬ ‫پرس����ی ئاڵۆگۆڕكردنەك����ە دواكەوت����وە‪،‬‬ ‫ئەگەرنا وەك خۆی جێبەجێ دەكرێت"‪.‬‬ ‫ب����ەاڵم هەڵ����ۆ پێنجوێن����ی‪ ،‬ئەندام����ی‬ ‫سەركرایەتی یەكێتی پێی وایە ئەو پرسانە‬ ‫پەیوەندیان بەكاروباری حزبەكەوە هەیە‌و‬ ‫پێویس����ت ناكات راگەیاندنەكان تیشكیان‬ ‫بخەنەسەر‌و لەس����ەر روپەڕی رۆژنامەكان‬ ‫باس بكرێن‪.‬‬

‫ئه‌و س ‌ێ مه‌الیه‌ی‌ یه‌كێتیی‌ زانایان به‌یاننامه‌ی له‌سه‌ر باڵوكردنه‌وه‌‪ ،‬سكااڵ تۆمار ده‌كه‌ن‬

‫گەر زەردەشتییەکان جارێکی دیکە بانگهێشتمان بکەنەوە‬ ‫ئامادەین بچینەوەو لۆگۆکەیان بدەینەوە لەسەر سنگمان‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫به‌شداریكردنی سێ مامۆستای‬ ‫ئاینی له‌مه‌راسیمی پێكه‌و‌ه ژیانی‬ ‫زه‌رده‌شتییه‌كان‪ ،‬بوه‌ مایه‌ی‬ ‫ناڕه‌زایه‌تی هه‌ندێك ناوه‌ندی ئاینی‌و‬ ‫هه‌ندێك تۆمه‌تباریان كردن به‌وه‌ی‬ ‫بونه‌ت ‌ه زه‌رده‌شتی‪ ،‬یه‌كێتی زانایانی‬ ‫ئایینیش به‌یاننامه‌ی له‌سه‌ر ده‌ركردن‪،‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا ئه‌و سێ مامۆستای ‌ه‬ ‫به‌نیازن سكااڵی یاسایی تۆمار بكه‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌رێوه‌به‌ری‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وق���اف‪ ،‬مه‌ری���وان نه‌قش���ه‌به‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ڕاگه‌یاند "ئ���ه‌و مه‌الیان ‌ه ‌‬ ‫به‌ئاوێن��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێكه‌وه‌ژیان��� ‌‬ ‫به‌ش���دارییان له‌ی���اد ‌‬ ‫زه‌رده‌شتیاندا كردوه‌‪ ،‬ته‌نها یه‌كێكیان‬ ‫ی زانا خه‌یام له‌وه‌زارتی‌ ئه‌وقاف‬ ‫به‌ن���او ‌‬ ‫ی‬ ‫پێش���نوێژ خوێنه‌‪ .‬ئه‌و چه‌ند مه‌الی ‌ه ‌‬ ‫دیك ‌ه وه‌ك س���یفه‌تی‌ مه‌ال ناویان نیه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی چونیان نی���ن‌و په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ئ���اگادار ‌‬ ‫به‌وه‌زارتی‌ ئه‌وقافه‌وه‌ نیه‌"‪.‬‬ ‫ی زانای���ان‬ ‫ه���اوكات یه‌كێت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌یاننامه‌یه‌كدا به‌توندی‌ دژایه‌تی‌ خۆ ‌‬ ‫ی ئه‌م سێ‌ مه‌الی ‌ه‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ش���داربون ‌‬ ‫ی به‌ش���داربونیانه‌و‌ه‬ ‫ده‌رده‌بڕێت به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌جه‌ژنێكی‌ زه‌رده‌شتییه‌كاندا كه‌ رۆژ ‌‬ ‫ی رابردو سازكراوه‌‪.‬‬ ‫شه‌مم ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫م���ه‌ال ج���ه‌الل خه‌یالنی‌‪ ،‬س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی ئاینیش له‌مباره‌یه‌و‌ه‬ ‫ی زانایان��� ‌‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫به‌ئاوێن��� ‌هی‌ راگه‌یاند "ئه‌وانه‌ مه‌ال نین‪،‬‬ ‫ی‬ ‫كارمه‌ندن‪ ،‬خزمه‌تگ���وزارن له‌وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ئه‌وق���اف‌و مێزه‌رو جب���ه‌ی‌ مه‌الیه‌تیان‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رك���ردوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و دیموكراتی��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كوردستان هه‌ی ‌ه كارێكی‌ كردوه‌ مه‌ال ‌‬ ‫نامه‌ال ببێت ‌ه مه‌ال‌و هیچ لێپرسینه‌وه‌یه‌ك‬ ‫نیه‌‪ ،‬ئێم ‌ه ڕونكردنه‌وه‌شمان داو‌ه ئه‌وان ‌ه‬ ‫ی‬ ‫نه‌ مه‌الن‪ ،‬ن ‌ه ئه‌ندامیش���ن له‌یه‌كیه‌ت ‌‬ ‫ی ئه‌وقاف‬ ‫زانای���ان‪ ،‬ده‌بێ���ت وه‌زارت��� ‌‬

‫لێپێچنه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ بكات"‪.‬‬ ‫خه‌یالنی‌ ئه‌وه‌شی‌ وت "نوێژخوێنی‌و‬ ‫ی نیه‌‪،‬‬ ‫وتارخوێن���ی به‌ڵگ���ه‌ی‌ مه‌الیه‌ت ‌‬ ‫ی زیره‌ك‌و‬ ‫زۆر ك���ه‌س هه‌یه‌ كه‌س���ێك ‌‬ ‫به‌توانای���ه‌و ده‌توانێ���ت وتارێ���ك‬ ‫بخوێنێت���ه‌وه‌‌و كردویان���ه‌ به‌مه‌ال‪ ،‬یان‬ ‫خ���ۆی كردوه‌ به‌مه‌ال‪ ،‬ئێم��� ‌ه گله‌ییمان‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وقاف هه‌یه‌‪ .‬با وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫له‌وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وقاف‌و كاك مه‌ریوان بێت ناونیشان ‌‬ ‫ئه‌و مه‌الیه‌مان پێبڵێت‪ .‬ناونیشانی‌ ئه‌و‬ ‫مه‌الیان ‌ه چین؟ خزمه‌تگوزاری‌ مزگه‌وتن‬ ‫یان پێشنوێژخوێن؟"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا‪ ،‬ئ���ه‌و مه‌الیان���ه‌ ‌‬ ‫ی زه‌رده‌شتیه‌كاندا‬ ‫به‌شدارییان له‌جه‌ژن ‌‬ ‫كردو‌ه ئاماژه‌ به‌و‌ه ده‌كه‌ن ك ‌ه باوه‌ڕیان‬ ‫ی زانای���ان نیی���ه‌و كار ب���ۆ‬ ‫به‌یه‌كێت��� ‌‬ ‫پێكه‌وه‌ژیانی‌ ئایینه‌كان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی رێكخراو ‌‬ ‫مه‌ال زانا خه‌یام‪ ،‬سه‌رۆك ‌‬ ‫ی ب���اوه‌ڕو کلت���ور‪ ،‬ك��� ‌ه‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێك ب���و‌ه له‌به‌ش���داربوانی‌ جه‌ژن ‌‬ ‫له‌مباره‌ی���ه‌و‌ه‬ ‫زه‌رده‌ش���تییه‌كان‪،‬‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یان���د "ئێمه‌ نه‌بوینه‌ت ‌ه‬ ‫ی خۆیان بۆ‬ ‫زه‌رده‌ش���تی‌‪ ،‬ئه‌وان ئایین ‌‬ ‫خۆی���ان‌و ئێمه‌ش ئایین���ی‌ خۆمان بۆ‬ ‫ی‬ ‫خۆمان‪ ،‬ئێم ‌ه باوه‌ڕم���ان به‌رێكخراو ‌‬ ‫ی زانایان نیه‌‪ ،‬ئ���ه‌وان له‌ژێر‬ ‫یه‌كیه‌ت��� ‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ چه‌ند كه‌سێكدا ئه‌و تۆمه‌ت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌ده‌ن ‌ه پاڵمان‪ .‬ئێمه‌ به‌ناوی‌ یه‌كیه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫زانایانه‌وه‌ نه‌چوین‌و وه‌ك مامۆستایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاینی‌‌و سه‌رۆكی‌ رێكخراوی‌ نێوده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ب���اوه‌ڕو کلتور به‌ش���دار بوی���ن‪ .‬ئێم ‌ه‬ ‫باوه‌ڕم���ان به‌پێكه‌و‌ه ژیانی‌ ئاینی‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌كوردس���تاندا‪ .‬گه‌ر به‌یانی‌‌و ئێستاش‬ ‫جارێكی‌ دیكه‌ بانگێش���تمان بكه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئام���اده‌م جارێكی‌ دیكه‌ بچمه‌وه‌‌و وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫دیارییه‌ك ئه‌و لۆگۆی ‌ه وه‌ربگرم‪ ،‬دیاری ‌‬ ‫ڕه‌تناكرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی بە‌من ده‌ڵێن‬ ‫ی "ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫خه‌یام وتیش ‌‬

‫م���ه‌ال نیه‌‪ ،‬ب���اش ده‌زانن من پێش���تر‬ ‫ی‬ ‫ی ڕه‌شید له‌شاری‌ هه‌ولێر كار ‌‬ ‫له‌مزگه‌وت ‌‬ ‫ی‬ ‫پێشنوێژیم كردوه‌‪ ،‬ئێم ‌ه له‌حوجره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان خوێندومان���ه‌و په‌یمانگا ‌‬ ‫زانست ‌ه ئیس�ل�امیه‌كانمان ته‌واوكردوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم چونك���ه‌ به‌دڵ���ی‌ الیه‌نێك نین‪،‬‬ ‫باوه‌ڕمان پێناكه‌ن"‪.‬‬ ‫ی به‌و‌ه كرد ئه‌وان بێده‌نگ نابن‬ ‫ئاماژه‌ش ‌‬ ‫ی له‌هه‌ر ك ‌هس‌و الیه‌نێكه‌و‌ه‬ ‫له‌و قس���انه‌ ‌‬ ‫ی "یه‌كێك‬ ‫له‌س���ه‌ریان ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌‌و وت ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌و مامۆستایان ‌هی‌ له‌گه‌ڵمان به‌شدار ‌‬ ‫بۆنه‌كه‌ بوه‌‪ ،‬لێیانداوه‌‌و له‌ژێر هه‌ڕه‌شه‌و‬ ‫ترسدا مۆبایله‌كه‌ی‌ داخستوه‌‪ ،‬هه‌ڕه‌شه‌و‬ ‫قس���ه‌یه‌كی‌ زۆریش هه‌ی ‌ه له‌سه‌ر ئێم ‌ه‬ ‫ك���ه‌ به‌رده‌وام ته‌له‌فونم���ان بۆده‌كه‌ن‌و‬ ‫پێمانده‌ڵێن ئێو‌ه بونه‌ت ‌ه زه‌رده‌ش���تی‌‪،‬‬ ‫ی له‌س���ه‌ر‬ ‫ی زانایان ڕونكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاینی‌‌و خه‌ڵك ‌‬ ‫ئێمه‌ داوه‌‌و مامۆستایان ‌‬ ‫ی په‌یج‌و فه‌یس���بوكه‌و‌ه‬ ‫دیك��� ‌ه له‌رێگ ‌ه ‌‬ ‫هێرش ده‌كه‌ن ‌ه س���ه‌رمان‪ ،‬به‌اڵم ئێم ‌ه‬ ‫بێده‌نگ نابین‪ ،‬س���كااڵ تۆمار ده‌كه‌ین‌و‬ ‫هه‌ڵوێستمان ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫مه‌ال الوه‌ن���د چوارباخ���ی‌‪ ،‬یه‌كێك ‌‬ ‫ی‬ ‫دیكه‌ی��� ‌ه ل���ه‌و مه‌الیانه‌ی به‌ش���دار ‌‬ ‫ی كردوه‌‪،‬‬ ‫پێكه‌وه‌ژیانی‌ ئاینی‌ زه‌رده‌شت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫ی "م���ن وه‌ك ئه‌ندام ‌‬ ‫ئ���ه‌و وت ‌‬ ‫زانای���ان‌و وه‌زاره‌ت���ی‌ ئه‌وق���اف‌و وه‌ك‬ ‫ی ئه‌م خاك‌و نیشتمانه‌‪،‬‬ ‫مامۆس���تایه‌ك ‌‬ ‫ی ئایینه‌كان‬ ‫ب���اوه‌ڕم به‌پێكه‌و‌ه ژیان��� ‌‬ ‫هه‌ب���وه‌‌و رۆش���توم‌و به‌ش���داربوم‪،‬‬ ‫ی دیكه‌ش بانگهێشتم بكه‌نه‌وه‌‌و‬ ‫جارێك ‌‬ ‫ئه‌و لۆگۆی ‌ه بده‌نه‌و‌ه له‌س���ه‌ر س���نگم‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌شانازییه‌و‌ه وه‌ریده‌گرم‪ ،‬پێغه‌مبه‌ر ‌‬ ‫خودا هه‌دی���ه‌ی‌ ڕه‌تنه‌كردۆته‌وه‌‪ ،‬نازانم‬ ‫زانایان له‌كوێ‌ كه‌وتون"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌وره‌ ‌‬ ‫ی "من له‌مزگه‌وت��� ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی وتارخوێنم‪.‬‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫ێ له‌ش���ار ‌‬ ‫كێل ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ڵێت من مه‌ال نیم‪ ،‬با هه‌یین ‌‬ ‫هه‌رچ ‌‬ ‫بێت‌و گ���وێ له‌وتاره‌ك���ه‌م بگرێت‪ ،‬من‬

‫من ئه‌گه‌ر مه‌الژنم‬ ‫به‌دڵ نه‌بێت ئاماده‌م‬ ‫هه‌زار بوختانی‌‬ ‫بۆبكه‌م‪ ،‬كه‌ چه‌ند‬ ‫ساڵه‌ هاوسه‌رمه‌‬

‫ی‬ ‫له‌وتاری‌ هه‌یین���ی‌ به‌رده‌وامم‪ .‬مۆڵه‌ت ‌‬ ‫مه‌الیه‌ت���ی‌ ڕێگه‌پێ���دراوم هه‌یه‌‪ .‬ئه‌وان‬ ‫بوختان ده‌به‌خشنه‌وه‌‌و بوختان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫من ئه‌گه‌ر مه‌الژنم به‌دڵ نه‌بێت ئاماده‌م‬ ‫هه‌زار بوختانی‌ بۆبكه‌م‪ ،‬كه‌ چه‌ند ساڵ ‌ه‬ ‫هاوسه‌رمه‌"‪.‬‬

‫ئەو سێ مەالیەی بەشداری جەژنی زەردەشتیەکانیان کردوە‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )589‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/8/15‬‬

‫‪‌ 19‬ی ئاب‬

‫رۆژی قوڵتربونەوە‌ی بێمتمانەیی نێوان هێزەكا ‌ن سیاسییەكان‬ ‫ب���ەاڵم لەبارەی هیچ یەك لەكێش���ەكانەوە‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫نەگەیشتونەتە رێككەوتن‪.‬‬ ‫ئەبوبەك���ر كاروانی‪ ،‬چاودێر‌ی سیاس���ی‬ ‫كۆبونەوەی ‪19‬ی ئابی ‪2015‬ی پەرلەمانی‬ ‫س���ەربەخۆی ئیسالمی پێی وایە ‪19‬ی ئاب‬ ‫كوردستان‪ ،‬كە بەدواخستنی ئەو‬ ‫ئەو رۆژە بو كە تێی���دا بێمتمانەیی نێوان‬ ‫دانیشتنە بەبێ تەواوكردنی نیسابی‬ ‫هێ���زەكان‌و بەرەبەندیی���ەكان لەهەرێم���ی‬ ‫یاسایی كۆتایی هات‪ ،‬سەرەتای‬ ‫كوردستان قوڵتربونەوە‌و هێزە سیاسییەكان‬ ‫قوڵبونەوەی زیاتری ناكۆكییەكانی‬ ‫لەبری ئەوەی لەس���ەر مێزی گفتوگۆ قسە‬ ‫نێوان الیەنە سیاسییەكانی هەرێم بو‬ ‫لەگ���ەڵ یەكتر بك���ەن لەراگەیاندنەكانەوە‬ ‫بەشێوەیەك كە پەكخستنی پەرلەمانی‬ ‫كوردستانی بەدوای خۆیدا هێنا‪ ،‬درێژەی قس���ەبكەن‌و دەرفەت���ی گفتوگ���ۆی نێوان‬ ‫الیەنەكانی كەمكردەوە‌و جیاوازی نێوانیانی‬ ‫بەبەردەوامی كێشەكان دا لەماوەی دو‬ ‫زۆرتر كرد‪.‬‬ ‫ساڵی رابردودا‪.‬‬ ‫رۆژانی بەر لە‌‪19‬ی ئاب بەش���ێكی زۆری‬ ‫روداوی ‪19‬ی ئابی ‪ 2015‬لەوێوە دروستبو الیەنە سیاس���ییەكان لەبەرامب���ەر پارتیدا‬ ‫كە بەش���ێك لەالیەن���ەكان دەیانویس���ت لەس���ایەی یەك دیدی هاوبەشدا هاودەنگ‬ ‫لەڕێگ���ەی پەرلەمانی كوردس���تانەوە كار بون لەس���ەر ئەوەی پێویس���تە سیستمی‬ ‫لەس���ەر گۆڕین���ی سیس���تمی حوكمڕانی‌و فەرمانڕەوای���ی هەرێ���م ب���ۆ پەرلەمان���ی‬ ‫هەمواركردنی یاس���ای سەرۆكایەتی هەرێم بگۆڕدرێت‪ ،‬بەاڵم بە‌بڕوای ئەبوبەكر كاروانی‬ ‫بكەن كە گۆڕان پێش���ڕەوی ئەم بەرەیەی ئەو رۆژە ب���وە هۆی ئەوەی ئ���ەو هێزانە‬ ‫دەكرد‌‪ .‬پارتی دیموكراتی كوردس���تانیش لەبەرامبەر پارتیدا نەتوانن ناس���نامەیەكی‬ ‫هەوڵی بۆ ئەوە بو كە الیەنەكان لە‌دەرەوەی هاوب���ەش بەخۆی���ان ب���دەن‪ ،‬لەبەرئەوەی‬ ‫پەرلەمانی كوردس���تان بگەن���ە رێككەوتن بەش���ێك لە‌كێبڕكێكە لەو رۆژەدا لەنێوان‬ ‫لەسەر كێشەی سەرۆكایەتی هەرێم‌و دەست خودی خۆیاندا بو‪ ،‬ن���ەك لەنێوان ئەوان‌و‬ ‫بۆ دەستكاریكردنی سیستمی فەرمانڕەوایی پارتیدا‪ .‬ئەمەش بوە هۆی دروس���تكردنی‬ ‫بەبێ رێككەوتنی پێش���وەختی الیەنەكان جۆرێك لە‌لێڵی لە‌ناسنامەی ئەو هێزانەدا‪.‬‬ ‫بە‌بڕوای ئەبوبەكر كاروانی تۆمەتباركردنی‬ ‫نەبرێت‪.‬‬ ‫روداوەكە تاوەكو ئێس���تاش لێكەوتە‌و یەكدی لەالیەن هێزە سیاسییەكانەوە لەسەر ئەوەش بەبڕوای ئەو "زیانێكی زۆری بە‌ریزی ئاماژە نەبو بە‌رۆڵی كاریگەری ئەو دەزگایە‌و‬ ‫عەقلی سیاس���ی كوردی بۆ چارەس���ەری‬ ‫شوێنەوارەكانی بەسەر جەستەی پرۆسەی بناغەی روداوی ‪19‬ی ئ���اب یەكێكی دیكە ئۆپۆزسیۆنی كۆن گەیاند"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "ئ���ەو رۆژە هێن���دەی ئاماژە كێشەكان"‪.‬‬ ‫سیاسی هەرێمی كوردستانەوە ماون‌و هێشتا بوە لە‌لێكەوتەكانی ئ���ەو رۆژە‪ ،‬بەجۆرێك‬ ‫لەبارەی ئەوەی کە ئایا ئێس���تا زەمینە‬ ‫الیەن���ەكان هەرچەندە ب���اس لەوە دەكەن كە روداوەكە خۆی كرایە كەرەس���تەیەكی ب���و بە‌نائومێدی‌و بە‌بنبەس���ت گەیش���تنی‬ ‫هەرێم بەدۆخێکی هەستیاردا تێدەپەڕێت‪ ،‬پۆلێنكردن ب���ۆ یەكت���ری تۆمەتباركردن‌و پەرلەم���ان‌و هێ���زە سیاس���ییەكان‪ ،‬هێندە لەبارە بۆئەوەی ئ���ەو دۆخە تێپەڕێندرێت‪،‬‬

‫ئەبوبەكر كاروانی پێی وایە ئێس���تا دۆخی‬ ‫چارەسەكردنی كێشەكان نییە بەڵكو دۆخی‬ ‫كەمكردنەوەی شوێنەواری كێشەكانە‪.‬‬ ‫باسی لەوەشكرد كە تاڕادەیەك هێزەكان‬ ‫ئەو ئەزمونەی���ان لەبەرچاوە‌و دەزانن چۆن‬ ‫مامەڵەدەكەن‌و دەش���زانن باسكردن لەوەی‬ ‫كە پەرلەمان بتوانێت چارەسەری كێشەكان‬ ‫بكات بەبێ رێككەوتنی هێزەكان لە‌دەرەوەی‬ ‫پەرلەمان قورس���ە‪ ،‬لەكاتێكدا كە بەرپرسە‬ ‫یەكەمەكانی حزب���ەكان لە‌پەرلەماندا نین‌و‬ ‫ئەوەش لەخۆیدا جۆرێكە لە‌بێ هەیبەتكردنی‬ ‫پەرلەمان‌و شكاندنییەتی‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم ئاسۆعەلی‪،‬سیاس���ەتمەداری‬ ‫س���ەربەخۆ پێیوایە ‪19‬ی ئ���اب بوە هۆی‬ ‫ئەوەی هەندێك دەرفەت‌وهەلی پێشكەوتنی‬ ‫سیاسی لەدەست هەرێمی كوردستان بدات‬ ‫ك���ە بەبڕوای ئ���ەو ئەگەر لەو دو س���اڵەدا‬ ‫دۆخی سیاس���ی بەش���ێوەیەكی سروشتی‬ ‫بەردەوامبوایە ئێستا رەنگبو ئاسانبوایە باس‬ ‫لەریفراندۆمێكی نیمچە سەركەتو‌و كاریگەر‬ ‫بكرایە‪ ،‬بەاڵم یەكێك لەدەرهاویش���تەكانی‬ ‫‪19‬ی ئاب بەبڕوای ئاس���ۆعەلی ئەوەیە كە‬ ‫وێڕای شكس���تی لەوەوپێش‪ ،‬شكستی ئەم‬ ‫دو ساڵەی رابردوش بۆتە سەربار كە قابیلی‬ ‫ئەوە نییە بیر لەوە بكەیتەوە بەسەركەوتویی‬ ‫پرۆسەی ریفراندۆم ئەنجامبدەیت‪.‬‬ ‫ئاس���ۆعەلی پێش���یوایە ‪19‬ی ئ���اب هەر‬ ‫كاریگەری لەس���ەر دۆخی سیاسی نەبوە‪،‬‬ ‫بەڵكو دۆخی ئابوری‌و دارایی‌و كۆمەاڵیەتیشی‬ ‫گەیاندۆتە دۆخێكی وا بەشێك لەتاوانەكانی‬ ‫وەك كوشتن‌و خۆكوشتن‌و دزیكردن‌و فێڵ‌و‬

‫دەس���تبڕین‌و كۆچ‪ ،‬لەحاڵەتەوە بگۆڕێن بۆ‬ ‫دیاردە‪.‬‬ ‫پێشیوایە كورد هێشتا لەهەمان روداوی‬ ‫‪19‬ی ئابدایەو لێیدەرنەچوەو لێكەوتەكانی‬ ‫هێش���تا بەردەوام���ن‌و دۆخەك���ە دۆخێكی‬ ‫ئاڵۆس���كاوە‪ .‬تا ئەوعەقڵیەتە سیاسییەی‬ ‫كە عەقڵیەتێكە لەئاس���ت بەرپرسیارێتیدا‬ ‫نیی���ەو هەژمونخ���وازو خۆس���ەپێنە‪،‬‬ ‫زاڵبێ���ت دەرچونی���ش لەكاریگەرییەكانی‬ ‫ئەوروداووهەاڵنە ئەس���تەمە‪ .‬وتیش���ی "من‬ ‫زۆرگەش���بین نیم كە بتوانرێ���ت دۆخەكە‬ ‫كەمێك راس���تبكرێتەوە‪ .‬ئ���ەو عەقڵییەتە‬ ‫سیاس���یە نەگۆڕێت دۆخی كوردستان زۆر‬ ‫خراپتر دەبێت"‪.‬‬ ‫ئەو فاكتەری خودی بەرپرسانی سیاسی‬ ‫لە‌ئێستادا بە‌هاندەر نازانێت بۆ گۆڕانكاری‪،‬‬ ‫چونكە بەبڕوای ئەو بەرپرس���انی سیاسی‬ ‫پەند لە‌ئەزمونەكان وەرناگرن‌و لەو باوەڕەدا‬ ‫نی���ن پێویس���تە پێداچون���ەوە بەعەقڵی‬ ‫سیاس���یدا هەبێ���ت‌‪ .‬هەروەها گوش���اری‬ ‫خەڵكیش وەك فاكتەرێكی دی بەدەس���ت‬ ‫نائامادەیی‌و ناهۆشیارییەوە گیری كردوە‌و‬ ‫هیوای گۆڕانكاری لێ ناكرێت‪.‬‬ ‫بەاڵم باس���ی لەوەش ك���رد كە ئەگەری‬ ‫ئەوە هەی���ە دوای داعش بەناكۆكی لەگەڵ‬ ‫پێكهاتەكانی دیكەی عێراقدا كوردس���تان‬ ‫توش���ی دۆخێكی نەخوازراوی دیكە ببێت‌و‬ ‫ئینجا الیەنەسیاسیەكان وەكو دوای ئەنفال‌و‬ ‫كیمیاب���اران بی���ر لەش���ێوازێكی لەیەكتر‬ ‫نزیكبون���ەوەی وەكو بەرەی كوردس���تانی‬ ‫بكەنەوە‪.‬‬

‫‪١٩‬ی ئاب چی رویدا؟‬

‫هەندێ لەپەرلەمانتارەكان لەسەر بنەمای موزایەدەكردن بەسەر یەكرتیدا چونە ناو هۆڵی پەرلەمان‌‬ ‫ئا‪ :‬نیاز‬

‫ئەبو كاروان‪ ،‬سەرۆكی فراكسیۆنی ئازادی‬ ‫لە‌پەرلەمانی كوردستان‪ ،‬لە‌گێڕانەوەی‬ ‫وردەكاری روداوەكانی رۆژی ‪19‬ی ئابی‬ ‫‪2015‬ی پەرلەمانی كوردستاندا باسی‬ ‫لەوە كرد كە پاش ئەوەی شەوی رابردوی‬ ‫ئەو رۆژە حزب‌و الیەنە سیاسییەكان‪،‬‬ ‫بە‌ئامادەبونی نوێنەرانی ئەمریكا‌و‬ ‫بەریتانیا‌و نەتەوە یەكگرتوەكان‪ ،‬رێككەوتن‬ ‫لەسەرئەوەی كۆبونەوەی ‪19‬ی ئابی‬ ‫پەرلەمان دوابخرێت‪ ،‬ئەو پەرلەمانتارانەی‬ ‫‪19‬ی ئاب چونەتەوە پەرلەمان كەسیان‬ ‫داوایان نەكردوە ئەو كۆبونەوەیە ئەنجام‬ ‫بدرێت‪.‬‬

‫ئەبو كاروان لەسەرەتای قسەكانی ئاماژەی‬ ‫بەوەدا كە ئەو رۆژە هیچ پەرلەمانتارێك بۆ‬ ‫ئەوە نەهاتۆتە پەرلەم���ان كە كۆبونەوەكە‬ ‫بكرێت‪.‬‬ ‫بەوت���ەی ئ���ەو پەرلەمانتارە ئ���ەو رۆژە‬ ‫كاتژمێر ‪10‬ی س���ەرلەبەیانی كۆبونەوەیەكی‬ ‫دەستەی سەرۆكایەتی پەرلەمانی كوردستان‌و‬ ‫س���ەرۆكی فراكس���یۆنەكان ئەنجام���دراوە‌و‬ ‫لە‌كۆبونەوەكەدا باس لە‌بونی س���ێ رێگا بۆ‬ ‫دواخستنی كۆبونەوەی پەرلەمان كراوە‪.‬‬ ‫ئەب���وكاروان س���ەبارەت بە‌س���ێ رێگاكە‬ ‫ئام���اژەی بەوەدا كە یەكەمی���ان؛ ئەوە بوە‬ ‫كە دەستەی س���ەرۆكایەتی لەدەسەاڵتیدایە‬ ‫ئەو كۆبونەوەیە دوابخات‪ ،‬بەاڵم س���ەرۆكی‬ ‫پەرلەم���ان وتویەتی كە ئێمە خۆمان وادەی‬ ‫دانیش���تنەكەمان دیاریكردوە‌و ناكرێت هەر‬

‫ئێمەیش وەك س���ەرۆكایەتی دوای بخەین‪،‬‬ ‫لەگەڵ ئ���ەوەش ئێم���ە دژی دواخس���تنی‬ ‫دانیش���تنەكە نابین بۆیە باش���ترە لەرێگەی‬ ‫سەرۆكی فراكسیۆنەكانەوە دوابخرێت‪.‬‬ ‫رێ���گای دوەمی���ان؛ كە دواخس���تنی بو‬ ‫لەڕێگەی سەرۆكی فراكسیۆنەكانەوە‪ ،‬گفتوگۆ‬ ‫لەس���ەر ئەوە كرا لەم رێگەیەوە دانیشتنەكە‬ ‫دوابخرێت‪ .‬س���ەرۆكی فراكسیۆنی یەكگرتو‪،‬‬ ‫وت���ی زۆر ئاس���اییە‌و باش���ە ب���ا لەڕێگەی‬ ‫سەرۆكی فراكسیۆنەكانەوە دوابخرێت‪ .‬بەاڵم‬ ‫لەو كاتەدا س���ەرۆكی فراكس���یۆنی كۆمەڵی‬ ‫ئیس�ل�امی وەاڵم���ی دایەوە ك���ە ئێمە دژی‬ ‫دواخستنی نابین‪ ،‬بەاڵم ئێوە ئیمزای بكەن‌و‬ ‫ئێم���ە ئیمزای ناكەی���ن‪ .‬لە‌وەاڵمدا ئەبوبەكر‬ ‫هەڵەدنی‪ ،‬س���ەرۆكی فراكس���یۆنی یەكگرتو‬ ‫پێ���ی وت ئەمە كەی سیاس���ەتە بەش���ەو‬

‫‪١٩‬ی ئاب‪ ..‬زۆرانبازی پارتی‌و گۆڕان‬

‫لەبەه���اری ‪٢٠١٥‬ەوە ملمالنێ���ی نێوان‬ ‫الیه‌نه‌كان له‌س���ه‌ر پرسی س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هەرێم توندتر‌بوەوە‌‪ ،‬دو جه‌مسه‌ری هه‌ره‌‬ ‫س���ه‌ره‌كی ئه‌م ملمالنێیه‌ش پارتی‌و گۆڕان‬ ‫بون‪ ،‬یان دروستر زۆرانبازی سه‌ره‌كی سه‌ر‬ ‫شانۆی‌ سیاسی‌ ئه‌مڕۆی‌ كوردستان له‌نێوان‬ ‫س���ه‌ركرده‌ی ئه‌و دو حیزب���ه‌دا چڕ بۆ‌وه‌‪:‬‬ ‫مه‌سعود بارزانی‌ونه‌وشیروان مسته‌فا‌‪.‬‬ ‫بارزان���ی‪ ،‬له‌مانگی نیس���انی ‪٢٠١٥‬ەوە‪،‬‬ ‫به‌گومان���ه‌وه‌ له‌یه‌كڕیزی‌و هاوهه‌ڵوێس���تی‬ ‫یه‌كێت���ی‌و گ���ۆڕان‌و كۆم���ه‌ڵ‌‌و یه‌كگرتوی‬ ‫ده‌ڕوانی‌و به‌"كوده‌تا" ناویبرد‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ئه‌و الیه‌نانه‌ جه‌غتی���ان له‌وه‌ دەكرد‌وه‌ كه‌‬ ‫هاوهه‌ڵوێس���تییان به‌رامبه‌ر به‌پێش���هاته‌‬ ‫جی���اوازه‌كان‪ ،‬گه‌له‌كۆمه‌كی‌و كوده‌تا نییه‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌پارتی‪ ،‬به‌اڵم بارزانی به‌گومان‬ ‫بو‌ له‌وه‌ی كارێك���ی به‌رنامه‌ بۆ داڕێژراوه‌و‬

‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فاش س���ه‌ركردایه‌تی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬كه‌ سه‌ره‌نجام ئاسته‌نگ له‌به‌رده‌م‬ ‫دوباره‌بونه‌وه‌ به‌س���ه‌رۆكی هه‌رێمی ئه‌مدا‬ ‫دروس���تده‌كات به‌و ده‌س���ه‌اڵته‌ زۆرانه‌وه‌ی‬ ‫ئێستا پراكتیزه‌ی ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌دوای ئ���ه‌و یه‌كڕیزییه‌ی‌ نێوان گۆڕان‌و‬ ‫یه‌كێتی‌‌و كۆمه‌ڵ‌‌و یه‌كگرتودا‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫ساردوسڕه‌كه‌ی‌ نێوان بارزانی‌‌و نه‌وشیروان‬ ‫مس���ته‌فا په‌لی كێشا بۆ لێكدابڕانی ته‌واوو‬ ‫ئیتر له‌وس���اوه‌ هیچ جۆره‌ په‌یوه‌ندییه‌كی‬ ‫راس���ته‌وخۆیان به‌یه‌ك���ه‌وه‌ نه‌ما‪ .‬ته‌نانه‌ت‬ ‫به‌رله‌وه‌ی ك���ه‌ بارزانی ب���ه‌ره‌و ئه‌مه‌ریكا‬ ‫گه‌ش���ت بكات‪ ،‬كاتێك هاته‌ س���لێمانی‌و‬ ‫س���ه‌ردانی تاڵه‌بان���ی ک���رد‪ ،‬نەچوە الی‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فا هه‌رچه‌نده‌ ناوبراو له‌دو‬ ‫ساڵی رابردودا چه‌ندینجار سه‌ردانی سه‌ری‬ ‫ره‌ش‌و بارزانی كردبو‪ ،‬س���ه‌ردان نه‌كردنی‬

‫نه‌شیروان مس���ته‌فا گه‌یاندنی په‌یامێك بو‬ ‫له‌الی���ه‌ن بارزانیه‌وه‌ بۆ ناوب���راو كه‌ "لێت‬ ‫ناڕازیم"‪.‬‬ ‫بەدوای ئەوەش���دا‪ ،‬سه‌ڕه‌رای‌ ئه‌و هه‌مو‬ ‫هه‌وڵه‌ی‌ له‌الی���ه‌ن چه‌ندین كه‌س���ایه‌تی‌‌و‬ ‫الی���ه‌ن‌و ته‌نانه‌ت ده‌وڵه‌تانیش���ه‌وه‌‌دران‪،‬‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فا ئاماده‌ نەبو جارێکیتر‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ بارزان���ی‌ كۆبێته‌وه‌و ت���ا کۆتایی‬ ‫ژیانیش���ی لەسەر ئەم هه‌ڵوێستە‌ نه‌گۆڕەی‌‬ ‫خۆی‌ سور بو‪‌.‬‬ ‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فا به‌هه‌مو ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند كه‌ لەدو رۆژی بەر لەکۆبونەوەی‬ ‫نائاسایی پەرلەماندا س���ه‌ردانیان كرد بو‬ ‫کە‪" :‬مه‌س���ه‌له‌ی‌ هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌ یاسای‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم مه‌سه‌له‌یه‌كی‌ مه‌بده‌ئی‌‬ ‫بێ‌ پاش���گه‌زبونه‌وه‌یه‌و سازش���ی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ناكرێت"‪.‬‬

‫رێكدەكەون بۆ دواخس���تنی دانیش���تنەكە‌و‬ ‫ئێستاش لێرە موزایەدە دەكەن‌و ئەڵێن ئێمە‬ ‫ئیمزای ناكەین با خەڵكی تر دوای بخات‪.‬‬ ‫ئەو پەرلەمانتارە هێمای بۆ ئەوەش���كرد‬ ‫لە‌كۆبونەوەك���ە رێگ���ەی س���ێیەم؛ ك���ە‬ ‫دواخس���تنی دانیش���تنەكەی پەرلەم���ان بو‬ ‫لەڕێ���گای ‪ 37‬ئیم���زای پەرلەمانتاران���ەوە‬ ‫خرای���ەڕو‌و تەنان���ەت وتیش���یان دەكرێ���ت‬ ‫لەڕێگ���ەی ‪ 38‬پەرلەمانتارەكەی پارتییەوە‬ ‫ئ���ەو داوایە بكرێ���ت‌و دوابخرێ���ت‪ .‬ئێمەش‬ ‫وەك ئەو فراكس���یۆنانەی یەك كورس���یمان‬ ‫هەیە لە‌پەرلەمان وتم���ان مادام ئێوە هەمو‬ ‫فراكسیۆنەكان دژی دواخس���تنی نین‪ ،‬زۆر‬ ‫ئاس���اییە لەبەر بەرژەوەندی گشتی ئیمزای‬ ‫داواكە بكەین بۆ دواخس���تنی دانیشتنەكە‌و‬ ‫بوار بدەین چەن���د رۆژێكی دیكەش گفتوگۆ‬

‫لەسەر ئەم پرسە بكرێت‪.‬‬ ‫بەاڵم بەوتەی ئەبو كاروان كێشەكە لەوێوە‬ ‫دروس���ت بوە كە وتراوە با ئیمزاكان ببرێتە‬ ‫هۆڵ���ی پەرلەمان‌و دەنگی لەس���ەر بدرێت‌و‬ ‫وتیش���ی"هەمو ئەمانە سەرۆكی فراكسیۆن‌و‬ ‫فراكسیۆنەكان‪ ،‬سەرۆكی پەرلەمان‌و تەنانەت‬ ‫سكرتێرەكەش���ی كە لە‌كۆمەڵی ئیسالمییە‬ ‫دژی دەنگی���ان ن���ەدەدا ئەمەش���م لە‌دەمی‬ ‫خۆیان بیستوە‌و شایەتم لەسەر ئەوە"‪.‬‬ ‫لەگەڵ باس���كردنی ئەوەی ك���ە ئیمزاكان‬ ‫ببرێتە ناو هۆڵی پەرلەمان‌و دەنگی لەس���ەر‬ ‫بدرێ���ت‪ ،‬بەوتەی ئەبوكاروان ئەوە بوە هۆی‬ ‫دروس���تبونی "موزایەدەی سیاسی"‌و هەندێ‬ ‫لە‌پەرلەمانتارەكانی���ش لەس���ەر بنەم���ای‬ ‫موزایەدەك���ردن بەس���ەریەكتریدا چونە ناو‬ ‫هۆڵی پەرلەمان‌و دەس���تەی سەرۆكایەتیش‬

‫ب���ەو بۆنەوەی���ە ناچاربو بچێت���ە ناو هۆڵی‬ ‫پەرلەمانی كوردستان‌و لەماوەی دو خولەكدا‬ ‫بڵێت ئەوە نیس���ابی یاس���ایی تەواو نەبوە‌و‬ ‫كۆبونەوەكە كۆتایی هات‪.‬‬ ‫وتیش���ی "من وەك���و ئەب���و كاروان هەر‬ ‫لە‌سەرەتاوە لەو كۆبونەوەیە بوم‪ ،‬تەحەداش‬ ‫دەك���ەم ی���ەك فراكس���یۆن وتبێت���ی ئەو‬ ‫كۆبونەوەی���ە دوانەخرێ���ت‌و ئەنجام بدرێت‪،‬‬ ‫دواتری���ش دەركەوت یەك فراكس���یۆن نەبو‬ ‫لە‌كەناڵەكانی راگەیاندن‌و پەرلەمانتارەكانیش‬ ‫ك���ە باس لەوە بكەن ئ���ەو چونە ناو هۆڵی‬ ‫پەرلەمان���ە هەڵ���ە نەبوبێ���ت‪ ،‬قس���ەكانی‬ ‫هەمویانم الی���ە بە‌بەڵگەوە"‪ .‬اش تێپەڕبونی‬ ‫دو ساڵ بەس���ەر ئەو رۆژەدا ئێستاش پێی‬ ‫وایە ئەو بابەتە هەر بۆ موزایەدەی سیاسی‬ ‫بوە‪.‬‬

‫یه‌كگرتو رۆڵی یه‌كالكه‌ره‌وه‌ی بینی‬ ‫یه‌كگرتوی ئیس�ل�امی كوردستان‪ ،‬دوای‬ ‫دانیش���تنی ‪23‬ی حوزه‌یران���ی په‌رله‌مان���ی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬روبه‌ڕوی هه‌لومه‌رجێكی ئاڵۆز‬ ‫بۆوه‌ كاتێك به‌ش���ێك له‌ئه‌ندامه‌ بااڵكانیان‌و‬ ‫په‌رله‌مانتاران���ی بادین���ان ره‌خنه‌ی توندیان‬ ‫ئاڕاسته‌ی‌ هه‌ڵوێستی حیزبه‌كه‌یان كرد له‌سه‌ر‬ ‫به‌شداربون له‌و دانیش���تنه‌داو به‌شێكیشیان‬ ‫ده‌ستیان له‌كاركێشایه‌وه‌‪.‬‬ ‫یه‌كگرتو بۆ ده‌رچ���ون له‌و دۆخه‌ ئاڵۆزه‌‪،‬‬ ‫هه‌وڵیدا‌ كه‌ زیاتر رۆڵ���ی‌ نێوانگری ببینێت‬ ‫له‌وه‌ی ببێته‌ الیه‌نێك له‌م ملمالنێ‌‌و هاوكێشه‌‬ ‫سیاسیه‌دا‪ .‬ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ی یه‌كگرتو‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌هۆكاریی ناوخۆیی په‌یوه‌ندی به‌ئاڕاسته‌ی‬ ‫كاری ئیخوان‌و هه‌ڵوێس���تی توركیاش���ە‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌ س���ه‌باره‌ت به‌م پرسه‌‪ ،‬كه‌ زیاتر به‌الی‬ ‫مانه‌وه‌ی بارزانیدا دایانشکاند‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر كۆبونه‌وه‌كه‌ رێژه‌ی‌ یاسایی‌ ته‌واو بكردایه‌‬

‫په‌الماری‌ هۆڵی‌ په‌رله‌مان ده‌درا‬

‫دوای کۆبونەوەی ‪١٩‬ی ئاب‪ ،‬په‌رله‌مانتارێك‬ ‫ئام���اژه‌ی به‌وه‌ ک���رد کە پارت���ی‌ له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫پالنێكه‌وه‌ به‌رنامه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ داڕشتبو‌ له‌‪19‬ی‌‬ ‫ئابدا كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ په‌رله‌مان رێژه‌ی‌ یاسایی‌‬ ‫ت���ه‌واو ب���كات‪ ،‬به‌ناوی‌ خۆپیش���انده‌رانه‌وه‌‬ ‫هێزێكی‌ پاراس���تن هه‌ڵكوتێته‌ س���ه‌ر هۆڵی‌‬ ‫په‌رله‌مان‌ بده‌ن‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ س���ه‌ر به‌فراكسیۆنی‌ كۆمه‌ڵ‌‬ ‫"س���ۆران عوم���ه‌ر" بەئاوێن���ەی راگەیان���د‬ ‫به‌ره‌به‌یانی‌ ‪19‬ی‌ ئاب‪ ،‬كه‌ بڕیاربو دانیشتنی‌‬

‫نائاسایی‌ بۆ خوێندنه‌وه‌ی‌ هه‌مواركردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫یاسای‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم بكرێت‪ ،‬پارت‬ ‫هێزێكی‌ زۆری‌ له‌ناوه‌وه‌و ده‌ره‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان‬ ‫به‌جل���ی‌ مه‌ده‌نی‌و چەک���ەوە‌ جێگیر كردبو‪،‬‬ ‫پالنی‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌بوه‌ ئه‌گ���ه‌ر كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌‬ ‫ئه‌و رۆژه‌ رێژه‌ی‌ یاس���ایی‌ ته‌واو بكات‪ ،‬ئه‌و‬ ‫هێزه‌ به‌ناوی‌ خۆپیشاندانه‌وه‌ هه‌ڵكوتنه‌ سه‌ر‬ ‫هۆڵی‌ په‌رله‌مان‌‬ ‫ئەو وتی‌ "ئه‌و شه‌وه‌ی‌ بۆ به‌یانی‌ ‪19‬ی‌ ئاب‬ ‫بو‪ ،‬شاری‌ ئیتاڵی‌ كه‌ ش���وێنی‌ حه‌وانه‌وه‌ی‌‬

‫په‌رله‌مانتاران���ه‌ له‌س���ه‌ربازگه‌ ده‌چ���و‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی‌ چه‌ك���دار لێب���و‪ ،‬په‌رله‌مانتارن ‌ی‬ ‫گۆڕان‌و كۆمه‌ڵ‌ پاسه‌وانێكی‌ زۆریان له‌گه‌ڵدا‬ ‫ب���و‪ ،‬په‌رله‌مانتارانی‌ یه‌كێتی���ش هێزی‌ دژه‌‬ ‫تیرۆری���ان هێنابو ب���ۆ پاراس���تنی‌ خۆیان‬ ‫به‌هه‌مو ئاماده‌كارییه‌كه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو جه‌غت ل���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ په‌رله‌مان له‌‪19‬ی‌ ئابدا رێژه‌ی‌‬ ‫یاس���ایی‌ ته‌واو بكردایه‌‪ ،‬پارتی‌ پالنه‌كه‌یان‬ ‫جێبه‌جێده‌كرد‪.‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )589‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/8/15‬‬

‫باڵیۆز نه‌زمی حه‌زوری‪ ،‬كونسوڵ ‌ی گشتی‌ فه‌له‌ستین له‌هه‌ولێر‪:‬‬

‫‪5‬‬

‫یه‌كڕیزیی‌ ماڵی‌ كورد هێزێكی زیاتر ده‌به‌خشێت به‌كوردستان بۆ گفتوگۆ له‌گه‌ڵ جیهان‬ ‫ئا‪ :‬نزار گزالی‬ ‫باڵیۆز نه‌زمی حه‌زوری‪ ،‬عه‌میدی سلكی‬ ‫دبلۆماسی‌و كونسڵی گشتی واڵتی‬ ‫فه‌له‌ستین له‌هه‌ولێر‪ ،‬له‌م گفتوگۆیه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "پێویسته‌ كورد به‌وریاییه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵسوكه‌وت له‌گه‌ڵ هه‌ڵویستی‌ ئیسرائیل‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ریفراندۆم‌و پشتیوانی‌ كردنی‌‬ ‫له‌سه‌ربه‌خۆیی‌ كوردستان بكات"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ریفراندۆمی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫وه‌ك تارمایی‌ به‌س���ه‌ر عێ���راق‌و رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاسته‌وه‌یه‌‪ ،‬ئێوه‌ فه‌له‌ستینییه‌كان چۆن‬ ‫له‌م ریفراندۆمه‌ ده‌ڕوانن؟‬ ‫نه‌زم���ی حه‌زوری‪ :‬س���ه‌ره‌تا ده‌ب���ێ ئه‌وه‌‬ ‫بزانی���ن دۆزی كوردو هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫بۆ دۆزێكی هه‌ڵوه‌س���ته‌ له‌س���ه‌ركراو‪ ،‬دوای‬ ‫هه‌لومه‌رجه‌كان���ی ئه‌م دوایی���ه‌ی ناوچه‌كه‌‌و‬ ‫گۆڕانكاریه‌كانی‌ وه‌ك س���ه‌رهه‌ڵدانی به‌هاری‬ ‫عه‌ره‌ب���ی‌و ده‌رهاویش���ته‌كانی‪ ،‬وه‌ك دۆخی‬ ‫عێراق‌و سروشتی په‌یوه‌ندی‌و ژیانی سیاسی‬ ‫نێوان حكومه‌تی هه‌رێم‌و حكومه‌تی ناوه‌ندی‪،‬‬ ‫كه‌ تا ئیس���تاش هه‌ر به‌رده‌وامه‌‪ .‬هۆكارێك‬ ‫بون وه‌ك س���ه‌ركرده‌كانی كورد ئاماژه‌ی بۆ‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ پرسی شه‌راكه‌ت له‌عێراق روبه‌روی‌‬ ‫قه‌یران بێته‌وه‌و ئه‌مه‌ش قه‌یرانی له‌سروشتی‬ ‫په‌یوه‌ندی نێ���وان هه‌ردوال دروس���تكردوه‌و‬ ‫پرس���ی روانینه‌ داهات���وو دیاریكردنی‌ مافی‌‬ ‫چاره‌ن���وس‌و ریفراندۆم���ی ب���ه‌دوای خۆیدا‬ ‫هێناوه‌‪ .‬هه‌روه‌ها به‌تێڕوانینی من‌و له‌رێگه‌ی‬ ‫ئه‌و دانیش���تانانه‌ی قس���ه‌و باسی لێوه‌كراوه‌‬ ‫له‌الیه‌ن سه‌رۆكی هه‌رێم‌و سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‬ ‫ك���ه‌ جه‌ختكراوه‌ته‌وه‌ له‌س���ه‌ر مه‌س���ه‌له‌ی‬ ‫پێكهێنان���ی چه‌ند لێژنه‌ی���ه‌ك بۆ دیاركردنی‬ ‫سروش���تی په‌یوه‌ندیه‌كانی���ان له‌گه‌ڵ‌ به‌غداو‬ ‫گفتوگۆك���ردن له‌گه‌ڵ حكومه‌ت���ی‌ ناوه‌ندی‌و‬ ‫پێیانوای���ه‌ ئه‌م���ه‌ ده‌روازه‌ی یه‌كه‌م���ه‌ ب���ۆ‬ ‫گه‌یشتن به‌ئامانجه‌كان‪ ،‬بۆیه‌ من ده‌ڵێم ئه‌مه‌‬ ‫رێگه‌ی دروس���ته‌‪ ،‬چونكه‌ پرسی ریفراندۆم‌و‬ ‫س���ه‌ركه‌وتن‌و س���ه‌رنه‌كه‌وتنی به‌ته‌نها پشت‬ ‫بە‌له‌گ���ه‌ڵ بونی واڵتان نابه‌س���تێت‪ ،‬به‌وه‌ی‬ ‫ئه‌م واڵته‌ له‌گه‌ڵیه‌تی‌و ئه‌مه‌ ره‌تیده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌قه‌د ئه‌وه‌ی په‌یوه‌ندی به‌رێككه‌وتن له‌گه‌ڵ‬ ‫حكومه‌تی ناوه‌ند له‌و پرسه‌دا رۆڵی ئه‌رێیانه‌ی‬ ‫ده‌بێ���ت بۆ سه‌رخس���تنی‪ ،‬لێ���ره‌وه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێم‌و حكومه‌تی ناوه‌ند گه‌یشتنه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی ئیتر ناتوانن هاوبه‌ش���ی نیش���تمانی‬ ‫بن‪ ،‬به‌تایبه‌ت كه‌ ئه‌وه‌ له‌هه‌رێم ده‌بیس���تین‬ ‫به‌رده‌وام په‌رۆشییان هه‌یه‌ له‌سه‌ر پاراستنی‬ ‫پرس���ی شه‌راكه‌تی نیش���تمانی‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌ردوال گه‌یشتنه‌ ئه‌و باوه‌ڕه‌ كه‌ ناتوانن ئه‌م‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ بپارێزن‌و له‌مه‌سه‌له‌ی هاوبه‌شی‬ ‫نیشتمانی گه‌شتنه‌ رێگایه‌كی داخراو‪ ،‬ئه‌وكات‬ ‫به‌رێكه‌وتن���ی هه‌ردوال له‌س���ه‌ر مه‌س���ه‌له‌ی‬ ‫ریفراندۆم هه‌نگاوێكی س���ه‌ره‌تایی ده‌بێت بۆ‬ ‫روانینه‌ داهاتۆی هه‌رێمی كوردس���تان‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫پێمانوایه‌ گفتوگۆ له‌نێوان حكومه‌تی هه‌رێم‌و‬ ‫حكومه‌ت���ی ناوه‌ند له‌مه‌ر پرس���ی ریفراندۆم‬ ‫ئه‌نجام���ی ئه‌رێیانه‌ی ده‌بێت‌و كاریكی گرنگه‌‬ ‫به‌ر له‌به‌ده‌س���تهێنانی پاڵپشتی هه‌ر واڵتێك‬ ‫بۆ ریفراندۆم گفتوگۆ له‌گه‌ڵ به‌غدا بكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ئێوه‌ وه‌ك ئیداره‌ی‌ فه‌له‌ستینی‌‬ ‫یان وه‌ك رێكخراوی‌ ئازادیبه‌خشی‌ فه‌له‌ستین‬ ‫هیچ هه‌ڵوێستێكتان سه‌باره‌ت به‌ریفراندۆمی‌‬ ‫كوردستان ده‌ربڕیوه‌؟‬ ‫نه‌زمی حه‌زوری‪ :‬بێگومان هه‌ڵویس���تێكی‬ ‫راگه‌یاندراونمان نه‌بوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش كاری نێوه‌ندی‬ ‫بڕیاری فه‌له‌ستینیه‌ به‌سه‌رۆكایه‌تی مه‌حمود‬ ‫عه‌باس‪ ،‬س���ه‌رۆك‌و حكومه‌تی فه‌له‌س���تینی‬ ‫ئه‌و مافه‌یان هه‌ی���ه‌ ئه‌گه‌ر كاری ئاوا بكه‌ن‌و‬ ‫تیڕوانینی خۆیان سه‌باره‌ت به‌پرسی ریفراندۆم‬ ‫بخه‌نه‌رو‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ده‌بێت ئه‌وه‌ له‌بیر‬ ‫نه‌كه‌ین كه‌ ئێمه‌ وه‌كو فه‌سه‌له‌س���تینیه‌كان‬ ‫تێڕوانین���ی خۆمان هه‌ی���ه‌ به‌رانبه‌ر به‌دۆزی‬ ‫كورد‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش په‌یوه‌نداره‌ به‌و په‌یوه‌ندییه‌‬

‫ئێمه‌ په‌یوه‌ندیه‌كی‬ ‫پته‌وو مێژویانه‌مان‬ ‫له‌گه‌ڵ ئێو‌ه هه‌ی ‌ه‬ ‫به‌اڵم له‌ئێستادا‬ ‫هیچ راسپارده‌یه‌كی‬ ‫فه‌رمیمان سەبارەت‬ ‫بەریفراندۆم بۆ‬ ‫ئێوە نه‌بوه‬ ‫مێژویی���ه‌ی نێوان ئێم���ه‌و برایانی كورد‪ ،‬كه‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی دورودرێژه‌و له‌س���ه‌ر بنه‌مای‬ ‫تێگه‌یش���تن ل���ه‌دۆزی كوردو پرس���ی مافی‬ ‫چاره‌نوس‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ت���ۆ باس���ی ئ���ه‌و په‌یوه‌ندی���ه‌‬ ‫له‌مێژینه‌ییه‌ ه���ه‌ردوال ده‌كه‌ی‌و له‌هه‌مانكاتدا‬ ‫مه‌حم���ود عه‌ب���اس به‌دۆس���تی‌ ك���وردو‬ ‫سه‌ركرده‌كانی‌ ناسراوه‌‪ ،‬له‌مباره‌وه‌ له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫كه‌ناڵی‌ دبلۆماسییه‌وه‌ هیچ راسپارده‌یه‌كی‌ بۆ‬ ‫بارزانی‌ هه‌بوه‌؟‬ ‫نه‌زمی حه‌زوری‪ :‬ئێم���ه‌ دڵنیاین‌و دوپاتی‬ ‫ده‌كه‌ینه‌وه‌ كه‌ س���ه‌ردانی سه‌رۆك مه‌حمود‬ ‫عه‌باس له‌رابردودا بۆ هه‌رێمی كوردس���تان‌و‬ ‫هه‌روه‌ه���ا س���ه‌ردانی دكت���ۆر ری���از مالكی‬ ‫وه‌زی���ری ده‌ره‌وه‌ی فه‌له‌س���تین له‌س���اڵی‬ ‫‪ 2011‬بۆ هه‌رێمی كوردس���تان‪ ،‬تا گه‌یش���تن‬ ‫به‌كردنه‌وه‌ی كونس���ڵخانه‌ی گش���تی واڵتی‬ ‫فه‌له‌س���تین له‌هه‌رێم���ی كوردس���تان‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫هه‌م���وی دوپاتی ئ���ه‌و په‌یوه‌ندی���ه‌ پته‌وه‌و‬ ‫نامه‌یه‌كی هه‌میش���ه‌ییه‌ بۆ هه‌رێم‪ ،‬كه‌ ئێمه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كی پته‌وو مێژویانه‌مان له‌گه‌ڵ ئێوه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێس���تادا هیچ راسپارده‌یه‌كی‬ ‫فه‌رمی نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬حه‌م���اس وه‌ك به‌ش���ێك‬ ‫له‌فه‌له‌س���تینییه‌كان دژ ب���ه‌م ریفراندۆمه‌ن‪،‬‬ ‫ئ���ه‌م هه‌ڵوێس���ته‌یان له‌چییه‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌‬ ‫ده‌گرێت بۆ ئه‌وان دژ به‌مافێكی‌ ره‌وای‌ گه‌لی‌‬ ‫كوردستانن؟‬ ‫نه‌زمی ح���ه‌زوری‪ :‬بزوتن���ه‌وه‌ی حه‌ماس‬ ‫بێگومان بزوتنه‌وه‌یه‌كی فه‌له‌س���تینیه‌و رای‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیان هه‌یه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ له‌تێڕوانینان بۆ‬ ‫یه‌كپارچه‌ی���ی خاكی عێراقه‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌ی‬ ‫گرتبێت‪ ،‬به‌اڵم دواج���ار ئه‌م رایه‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌حه‌ماس���ه‌وه‌ هه‌یه‌ من ناتوانم له‌بری ئه‌وان‬ ‫ته‌فس���یری بكه‌م‪ .‬ب���ه‌اڵم لێ���ره‌ رۆڵی ئه‌و‬ ‫لێژنانه‌ ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ هه‌رێمی كوردستان‬ ‫بڕی���اری دامه‌زراندن���ی داون‪ ،‬به‌تایبه‌ت ئه‌و‬ ‫لێژنه‌یه‌ی په‌یوه‌ندی���داره‌ به‌په‌یوه‌ندی كردن‬ ‫به‌جیهانی عه‌ره‌بی‪ ،‬ك���ه‌ له‌رێگه‌ی گه‌یاندنی‬ ‫په‌یامێكی دروس���ت‌و رونكردنه‌وه‌ی بیرۆكه‌ی‬ ‫ریفراندۆم‪ ،‬بتوانن تێڕوانینی ئه‌وانه‌ش بگۆڕن‬ ‫كه‌ پرس���ه‌كه‌یان به‌دڵ نیه‌ ج���ا له‌به‌ر هه‌ر‬ ‫هۆكارێك‪،.‬له‌گ���ه‌ڵ گه‌یاندن���ی ئه‌و په‌یامه‌ی‬ ‫س���ه‌رۆك بارزانی كه‌ ده‌ڵێت ئه‌م راپرس���یه‌‬ ‫مه‌ترس���ی بۆس���ه‌ر هیچ الیه‌ن‌و ش���وێنێك‬ ‫دروستناكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌وه‌نده‌ی‌ ئێوه‌ تێبینیتان كردبێت‬ ‫ئیمارات‌و سعودیه‌ پش���تگیری‌ له‌ریفراندۆمی‌‬ ‫كوردستان ده‌كه‌ن وه‌ك باس ده‌كرێت؟‬ ‫نه‌زم���ی حه‌زوری‪ :‬من ئ���ه‌وه‌ی كه‌ ده‌زانم‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كی باشیان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم پاڵپشتی‬ ‫ده‌كه‌ن یان نا؟ ئه‌مه‌ په‌یوه‌ندی به‌خۆیانه‌وه‌‬

‫نه‌زمی حه‌زوری‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬قه‌ته‌ر به‌راسته‌وخۆو ناڕاسته‌وخۆ‬ ‫دژی‌ ریفراندۆم���ی‌ كوردس���تانه‌‪ ،‬پێتانوای���ه‌‬ ‫ئ���ه‌م هه‌ڵوێس���ته‌ له‌چوارچێ���وه‌ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫جه‌مسه‌ربه‌ندییه‌دایه‌ كه‌ ناوچه‌كه‌ به‌خۆیه‌وه‌‬ ‫ده‌بینێت؟‬ ‫نه‌زمی حه‌زوری‪ :‬تائێستا ده‌كرێت به‌مه‌ بڵێن‬ ‫ئازادی هه‌ڵوێست‪ ،‬ئێمه‌ وه‌كو فه‌له‌ستینیه‌كان‬ ‫ناتوانین ده‌ستوه‌ربده‌ینه‌ كاروباری سیاسی‌و‬ ‫هه‌ڵوێستی سیاسی هه‌ر واڵتێك‪ ،‬جا عه‌ره‌بی‬ ‫بێت یان جیهانی‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ڵویستی چۆن‬ ‫دیار ب���كات‪ .‬ئه‌مه‌ پرس���ێكی په‌یوه‌ندیداره‌‬ ‫به‌قه‌ته‌ر‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌ك پێش���تریش ئاماژه‌م‬ ‫بۆ ك���رد‪ ،‬گرنگه‌ له‌چوارچێ���وه‌ی لێژنه‌كانی‬ ‫رێفراندۆم كه‌ ده‌گوترێت پێكهێنراون هه‌رچی‬ ‫زو بكه‌ون���ه‌ كارو هه‌وڵبده‌ن تێڕوانینی الیه‌نه‌‬ ‫نه‌یاره‌كان���ی ئه‌م پرس���ه‌ به‌ئه‌رێنیانه‌بكه‌ن‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها رێكه‌وت���ن له‌گه‌ڵ حكومه‌تی ناوه‌ند‬ ‫سه‌باره‌ت به‌پرس���ی ریفراندۆم ئه‌مه‌ جۆرێك‬ ‫له‌ئاس���انكاری‌و هه‌ڵس���وكه‌وتی ئه‌رێیان���ه‌‬ ‫به‌رانبه‌ر به‌ریفراندۆم له‌الیه‌ن به‌شێكی زۆری‬ ‫واڵتانی دیكه‌ دروست ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وه‌ك ده‌زانن چه‌ندین كاربه‌ده‌ستی‌‬ ‫ئیسرائیلی‌ پشتگیریی‌ خۆیان بۆ ریفراندۆم‌و‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی‌ كوردستان راگه‌یاندوه‌‪ ،‬به‌بڕوای‌‬ ‫ئێوه‌ ئیس���رائیل بۆچ���ی‌ ده‌یه‌وێت كۆمه‌ك‬ ‫به‌كورد بكات؟‬ ‫نه‌زمی حه‌زوری‪ :‬ئیسرائیل وه‌ك كیانێكی‬ ‫داگی���ركار هه‌وڵده‌دات پاس���او بداته‌ مانای‬ ‫هه‌بونی له‌ناوچه‌كه‌دا‌و په‌رده‌پۆشی تاوانه‌كانی‬ ‫بكات‪ ،‬به‌هه‌ڵس���ه‌نگاندنی من‌و دور له‌پرسی‬ ‫ریفراندۆم‌و تێڕوانینی ك���ورد بۆ ریفراندۆم‌و‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی‪ ،‬به‌اڵم ئیسرائیل به‌رده‌وام كار‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌ڵوه‌ش���ندنه‌وه‌ی عێراق ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ په‌یوه‌ندی به‌ره‌هه‌ندێك���ی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو بۆ دروس���تكردنی قه‌یرانه‌ له‌نێو‬ ‫عێراقدا‪ .‬بۆ مه‌س���ه‌له‌ی پاڵپشتی كردن كه‌‬ ‫ئه‌مه‌ش په‌یوه‌ندی به‌ئیسرائیل خۆیه‌وه‌ هه‌یه‌و‬ ‫پرس���ێكی نێوخۆیی ئه‌مانه‌‪ ،‬به‌اڵم وا تێبینی‬ ‫ده‌كرێ���ت ئه‌وان پاڵپش���تی ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێویس���ته‌ كورد به‌وریاییه‌وه‌ هه‌ڵس���وكه‌وت‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌م هه‌ڵویسته‌یان بكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچی؟‬ ‫نه‌زمی ح���ه‌زوری‪ :‬س���ه‌ره‌تا س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌ئێمه‌ی فه‌له‌س���تینی ئیسرائیل داگیركاره‌‪،‬‬ ‫له‌دۆخێك���ی دوژمنكاران���ه‌ی رۆژانه‌دای���ه‌‬ ‫به‌رانبه‌ر به‌هاواڵتیانی فه‌له‌ستینی‪ ،‬جگه‌ له‌م‬ ‫هه‌مو گرتوخانه‌و كوش���ت‌و تی���رۆر كردنه‌ی‬ ‫فه‌له‌س���تینیه‌كان‪ .‬نه‌ك ته‌نانه‌ت دژ به‌گه‌لی‬ ‫فه‌له‌س���تین به‌ڵك���و به‌رانبه‌ر به‌پرۆس���ه‌ی‬ ‫ئاش���ته‌وایش‪ ،‬بۆیه‌ ئیس���رائیل هه‌وڵده‌دات‬ ‫له‌رێگ���ه‌ی نواندن���ی هه‌ندێك هه‌ڵویس���تی‬

‫س���اخته‌كارانه‌و كۆكردن���ه‌وه‌ی هه‌ندێ���ك‬ ‫له‌و ج���ۆره‌ كارتانه‌ كه‌ پێیوای���ه‌ گرنگن بۆ‬ ‫شه‌رعیه‌تی خۆی له‌هه‌رێم‌و له‌ناوچه‌كه‌ش‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گ���ه‌ر بارزانی‌ ببینن قس���ه‌تان‬ ‫چ���ی‌ ده‌ببێت بۆ ناوب���راو ده‌رب���اره‌ی‌ ئه‌م‬ ‫ریفرانۆمه‌؟‬ ‫نه‌زم���ی ح���ه‌زوری‪ :‬هه‌ڵس���ه‌نگاندنی من‬ ‫ب���ۆ س���ه‌ركردایه‌تی له‌هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندنێكی ئه‌رێیانه‌ی���ه‌‪ ،‬س���ه‌رۆك‬ ‫بارزانی ئازایانه‌و خاوه‌ن هه‌ڵویستێكی باش‬ ‫ب���وه‌ له‌روبه‌روبونه‌وه‌ی تی���رۆر‪ .‬هێزه‌كانی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌و كارامه‌ی���ی‌و قوربانیدانی���ان‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌م هه‌مو ش���ه‌هیدانه‌ی بونه‌ قوربانی‬ ‫روبه‌روبونه‌وه‌ی تیرۆرس���تان‪ .‬رۆڵی گرنگی‬ ‫ك���ورد له‌ش���ه‌ڕی ئازادكردن���ی موس���ڵ‌و‪..‬‬ ‫ت���اد‪ .‬س���ه‌رۆك حیكمه‌تێكی باش���ی هه‌بو‬ ‫له‌روبه‌روبون���ه‌وه‌ی تی���رۆر‪ ،‬له‌هه‌مانكات���دا‬ ‫حیكمه‌تیش���ی هه‌یه‌ بۆ یه‌كخستنی یه‌كڕیزی‬ ‫كوردی‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و یه‌كخستنه‌ بتوانێت‬ ‫تێروانینی كوردو خواس���تی كورد له‌س���ه‌ر‬ ‫ئاس���تی ئیقلیمی‌و نێوده‌وڵه‌تی به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫باش بگه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌دیاریكراوی پێش���نیاری تۆ بۆ‬ ‫بارزانی ئه‌وه‌ ده‌بێت‪ ،‬كه‌ پێویسته‌ به‌ر له‌هه‌مو‬ ‫شتێك نێو ماڵی كوردی یه‌كبخاته‌وه‌؟‬ ‫نه‌زمی ح���ه‌زوری‪ :‬من پێموایه‌ له‌ئێس���تا‬ ‫س���ه‌رقاڵی ئه‌مه‌یه‌و ئ���ه‌وه‌ش ده‌كات‪ ،‬وه‌ك‬ ‫پرس���ی ئێمه‌ی فه‌له‌س���تینی كه‌ له‌ئێستادا‬ ‫ده‌جه‌نگی���ن له‌نه‌ت���ه‌وه‌ یه‌كگرت���وه‌كان بۆ‬ ‫دیاركردنی ناسنامه‌ی نه‌ته‌وه‌ییمان‌و داننانی‌‬ ‫ته‌واو به‌ده‌وڵه‌تی فه‌له‌س���تینی‪ ،‬لێردا نابێت‬ ‫كه‌موكورت���ی‌ نێوخۆیمان هه‌بێ���ت‌و ده‌بێت‬ ‫دیواره‌كانم���ان پت���ه‌و ب���ن‪ .‬بۆی���ه‌ ده‌بێت‬ ‫كوردستانیش به‌هه‌مان شێوه‌ بێت‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌بێ���ت به‌رانب���ه‌ر رای گش���تی لۆكاڵ���ی‌و‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی بابه‌تی په‌كخس���تنی په‌رله‌مان‬ ‫چاره‌سه‌ر بكرێت‪ ،‬چونكه‌ مانه‌وه‌ی به‌شێوه‌ی‬ ‫ئێس���تا به‌ره‌ی نێوخۆیی الواز ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌رێگه‌ی دانیش���تنه‌كانمان له‌گه‌ڵ به‌ڕێزیان‬ ‫مژده‌ی دوباره‌ كاراكردنه‌وه‌مان پێبه‌خش���را‪،‬‬ ‫هیوامان وایه‌ كاراكردنه‌وه‌كه‌ی بگاته‌ قۆناغی‬ ‫سه‌ركه‌وتن‪ ،‬ئه‌مه‌ هێزێكی پاڵنه‌ر ده‌به‌خشێته‌‬ ‫كوردس���تان‌و بۆ ئ���ه‌وه‌ی بتوانێت گفتگۆگۆ‬ ‫له‌گه‌ڵ جیهان بكات وه‌ك یه‌ك ماڵ‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫متمانه‌و دڵنیابون ده‌به‌خش���ێته‌ به‌ش���داری‬ ‫كردنی هه‌موان بۆ دیاركرنی دیدگاو رێره‌وی‬ ‫نیشتمانی بۆ سروشتی هه‌رێمی كوردستان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێش���بینی‌ ده‌ك���ه‌ن ریفراندۆم‪،‬‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی‌ كوردس���تان ب���ه‌دوای‌ خۆیدا‬ ‫بهێنێت؟‬ ‫نه‌زم���ی ح���ه‌زوری‪ :‬ئه‌گ���ه‌ر ریفران���دۆم‬ ‫له‌كوردس���تان یان له‌ه���ه‌ر واڵتێكی دیكه‌دا‬

‫ئه‌نجام���درا‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ كارتێك���ه‌ به‌ده‌س���تی‬ ‫دانوس���تانكارانه‌وه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی له‌داهاتودا‬ ‫بڵێت چی ده‌كه‌م‌و چۆن ده‌یكه‌م‪ .‬ره‌نگه‌ ئه‌م‬ ‫داهاتوه‌ دوای ساڵێك یان دوان‌و سیان بێت‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت ئه‌وه‌ی له‌كوردستان خراوه‌ته‌رو كه‌‬ ‫ریفراندۆم به‌ئامانجی سه‌ربه‌خۆییه‌‪ .‬به‌اڵم ئایا‬ ‫ده‌رهاویش���ته‌كان‌و زه‌مینه‌سازی له‌بار هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت ئه‌گ���ه‌ر هه‌مو خه‌ڵكی���ش به‌به‌ڵێ‬ ‫ده‌نگیان دا‪ ،‬بۆیه‌ به‌ڵ���ێ‌ به‌مانای ئه‌وه‌ نیه‌‬ ‫كه‌ بۆ رۆژی دواتر سه‌ربه‌خۆیی ده‌بێت‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫وه‌ك چاودێرو وه‌ك تێبینیكار ده‌كرێ بڵێین‬ ‫ریفراندۆم���ی هه‌ر واڵتێك واته‌ به‌ئاڕاس���ته‌ی‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی‌و ئه‌م سه‌ربه‌خۆییه‌ ره‌نگه‌ دوای‬ ‫مانگێك یان س���اڵێك ی���ان دوان‌و زیاتریش‬ ‫بێت‪ ،‬به‌تایبه‌ت دوای به‌دیهێنانی ئه‌وه‌ی كه‌‬ ‫ریفراندۆمه‌كه‌ ئامانجیه‌تی‌و له‌گه‌ڵ‌ له‌باربونی‬ ‫دۆخی گونجاو‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتوانییه‌ واڵتانی‌ وه‌ك س���وریا‌و‬ ‫عێراق‪ ،‬واڵتی‌ شكستخواردو بون‌و سه‌رله‌نوێ‌‬ ‫بنیاتنانه‌وه‌یان قورس‌و ئه‌سته‌مه‌؟‬ ‫نه‌زمی حه‌زوری‪ :‬نا به‌پێچه‌وانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫نیه‌تاكان باش ب���ن‪ ،‬تێڕوانینه‌كان له‌یه‌كتری‬ ‫نزیكرانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر یه‌كگرتن له‌سه‌ر بنچینه‌ی‬ ‫به‌نیشتمانی بون‌و هاوبه‌شی بو‪ ،‬ره‌نگه‌ دوباره‌‬ ‫بنیاتنانه‌وه‌ی���ان كارێكی ئه‌س���ته‌م نه‌بێت‪.‬‬ ‫عێ���راق مێژویه‌ك���ی دێرینی هه‌ی���ه‌‪ ،‬نه‌وه‌ی‬ ‫باش‌و توانای‌ باش���ی هه‌یه‌‪ ،‬به‌هه‌مانش���ێوه‌‬ ‫سوریاش‪ .‬به‌اڵم ده‌بێت دوژمنكاری ده‌ره‌كی‌و‬ ‫ده‌س���تێوه‌ردانی ده‌ره‌ك���ی به‌رانبه‌ری���ان‬ ‫رابگیرێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی له‌س���وریا ده‌گوزه‌رێت‬ ‫ده‌رئه‌نجام���ی دوژمنكاریان���ه‌ی ده‌ره‌كیه‌ بۆ‬ ‫سڕینه‌وه‌ی ناسنامه‌ی نێوده‌وڵه‌تی‌و هه‌ندێك‬ ‫له‌چه‌ته‌و له‌مافیا ده‌بینین له‌ژێر ناوی جیاواز‪،‬‬ ‫به‌اڵم پرسیاره‌كه‌ لێره‌یه‌ كێ له‌پشتیانه‌و كێ‬ ‫س���نوری به‌رودا كردونه‌ت���ه‌وه‌و كێ پاره‌یان‬ ‫بۆ دابین���ده‌كات؟ ئه‌گه‌ر كێش���ه‌یه‌ك له‌نێو‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌ی س���وری‌و گه‌لی س���وریا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ده‌ك���رێ په‌نا ببرێته‌ ب���ه‌ر دادوه‌ری‌و ده‌زگا‬ ‫نیش���تمانیه‌كان‌و گفتۆگۆی س���وری له‌گه‌ڵ‬ ‫سوری‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ گوێبیستی ده‌بین‬ ‫كه‌ ‪ 120‬واڵت خۆیان به‌هاوڕێی سوریا ناساندبو‬ ‫داوای روخان���ی رژێمیان ده‌ك���رد‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ده‌ستێوه‌ردانی راس���ته‌وخۆیه‌ له‌سیاسیه‌تی‬ ‫نێوخۆیی س���وریا‪ .‬بۆیه‌ ئه‌م ده‌ستێوه‌ردانه‌‬ ‫ده‌ره‌كیان���ه‌و له‌ژێ���ر ناونیش���انی جیاجیا‪،‬‬ ‫راس���ته‌وخۆ دژ به‌عێراق‌و س���وریان‌و ده‌بنه‌‬ ‫هۆی س���ه‌رهه‌ڵدانی قه‌یرانی جیاجیا‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫زه‌مینه‌ خۆشبكرێت بۆ ده‌زگا نێوخۆیه‌كانی‬ ‫عێراق‌و سوریاو به‌ربگیرێ‌ له‌پاڵپشتی تیرۆر‬ ‫به‌جۆره‌كانی���ه‌وه‌ بكرێ���ت‌و ده‌س���تێوه‌ردان‬ ‫ده‌ره‌كی نه‌هێڵدرێت‪ ،‬بێگومان ئه‌م دو واڵته‌‬ ‫ده‌توانن هه‌ڵسنه‌وه‌و ببوژێنه‌وه‌‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬پرسی فه‌له‌ستین‌و پرۆسه‌ی‌ ئاشت ‌ی‬ ‫نێوان فه‌له‌س���تین‌و ئیس���رائیل به‌ربه‌س���تی‌‬ ‫خۆاوه‌ته‌ به‌رده‌م‪ ،‬بۆچی‌؟‬ ‫نه‌زم���ی حه‌زوری‪ :‬س���ه‌باره‌ت به‌پرس���ی‬ ‫ئاشته‌وایی‪ ،‬ده‌بێت هه‌مو دونیا ئه‌وه‌ بزانێت‌و‬ ‫ب���ۆی رونبكرێته‌وه‌ كه‌ ش���تێك نیه‌ به‌ناوی‬ ‫ئاشته‌وایی‌و پرۆسه‌ی‌ ئاش���تی‪ .‬گفتوگۆكان‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌ له‌گه‌ڵ ئیس���رائیل وه‌س���تاون‪.‬‬ ‫هی���چ هه‌نگاوێ���ك نیه‌ ب���ه‌م ئاراس���ته‌یه‌‪،‬‬ ‫هۆكاری سه‌ره‌كی‌و راسته‌وخۆش هه‌ڵویستی‬ ‫ئیسرائیلی تاكڕه‌وانه‌و ره‌تكه‌ره‌وه‌ی ئاشتی‌و‬ ‫ئاش���ته‌واییه‌‪ ،‬جێگه‌ی داخه‌ واقیعی عه‌ره‌بی‬ ‫ئه‌م هه‌مو قه‌یرانان���ه‌ی كه‌تێیكه‌وتوه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ڵویستی نێوده‌وڵه‌تی هه‌موو ئه‌مانه‌ جۆره‌‬ ‫كه‌شێكیان بۆ ئیسرائیل ره‌خساندوه‌ له‌سایه‌یدا‬ ‫بتوانێت له‌پابه‌ندبون به‌پرۆسه‌ی ئاشته‌وایی‬ ‫راب���كات‌و ته‌نانه‌ت ئام���اده‌ی گفتوگۆكردن‬ ‫نه‌بێ���ت‪ ،‬هیچ هه‌ڵوێس���تێكی نێوده‌وڵه‌تیش‬ ‫نیه‌ كه‌ببێته‌ هۆی گوش���ار دروس���تكردن بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی ئیسرائیل بگه‌ڕێته‌وه‌ مێزی گفتوگۆ‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی پابه‌ند بێت به‌رێكه‌وتنی ئۆس���ڵۆ‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و ده‌رگا به‌روی ئیس���رائیلدا وااڵكراوه‌‬ ‫به‌وه‌ی چی ده‌وێت بیكات‪ ،‬نه‌ك به‌ئاراسته‌ی‬ ‫نزیكبونه‌وه‌ له‌ئاش���ته‌وایی‪ .‬رۆژانه‌ پرۆسه‌ی‬ ‫داگی���ركاری له‌س���ه‌ر خاك���ی فه‌له‌س���ه‌تین‬ ‫به‌رده‌وامه‌‪ ،‬رۆژانه‌ ده‌ستگیركردنی هاواڵتیان‬ ‫به‌رده‌وامه‌‪ ،‬ژماره‌ی دیله‌كه‌مان گه‌یش���تۆته‌‬ ‫زیاتر له‌(‪ )7‬هه‌زارو (‪)5‬سه‌د دیل‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌گه‌ڵ دروستكردنی دیواره‌كانیان له‌كه‌ناری‌‬ ‫خۆرئاواو له‌غه‌زه‌ش‪ .‬جگ ‌ه له‌تاوانی گه‌وره‌یان‬ ‫كه‌ س���ه‌پاندنی دابه‌ش���كاری كاتی‌و شوێنیه‌‬ ‫ب���ۆ مزگه‌وتی ئه‌قس���ای پی���رۆزو ته‌نانه‌ت‬ ‫ده‌س���تدێژیكردنه‌ س���ه‌ر پیرۆزیی ئاینه‌كانی‬ ‫تریش وه‌ك كه‌نیس���ه‌كانی برا مه‌سیحیه‌كان‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ دانانی ده‌روازه‌ی ئه‌لیكترۆنی‌و كامێرای‬ ‫چاودێری له‌ئه‌قس���ای پی���رۆز‪ ،‬ئه‌مه‌ش بوه‌‬ ‫هۆی ره‌تكردنه‌وه‌ی گه‌له‌كه‌مان‌و به‌پاڵپشتی‬ ‫واڵتان���ی دیك���ه‌ی عه‌ره‌بی‌و ئیس�ل�امی ئه‌م‬ ‫ده‌روازه‌ ئه‌لیكترۆنیان���ه‌ هه‌ڵگی���ران‪ .‬جگه‌‬ ‫له‌م���ه‌ رۆژانه‌ خه‌ڵكی ئیمه‌ بێبه‌ش ده‌كرێت‌و‬ ‫رێگی���ری لێده‌كرێت بۆ س���ه‌ردانی مزگه‌وتی‬ ‫ئه‌قس���ای پیرۆز‪ ،‬ته‌نانه‌ت رێگه‌ بە‌به‌شێكی‬ ‫ته‌مه‌ن���ی دیارك���راو ده‌درێ���ت‌و دواجار بۆ‬ ‫ته‌مه‌نی (‪ )50‬س���اڵ ب���ه‌ره‌و ژور بوو‪ ،‬واتا‬ ‫له‌مه‌س���ه‌له‌ی ئاینیش دژ به‌هه‌مو رێكه‌وتنه‌‬ ‫جیهانی���ه‌كان مامه‌ڵ���ه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ب���ه‌رده‌وام‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ی رێنمایی‌و رێكه‌وتنی ئۆسلۆ كار‬ ‫له‌سه‌ر به‌جوله‌كه‌كردنی قودس ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌بێ‬ ‫گوێدانه‌ ش���ه‌رعیه‌تی نێوده‌وڵه‌تی‌و رێزگرتن‬ ‫له‌رێكه‌وتنه‌كان‪.‬‬

‫پێویست ‌ه كورد‬ ‫به‌وریاییه‌و‌ه‬ ‫هه‌ڵسوكه‌وت له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ڵویستی‌ ئیسرائیل‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ریفراندۆم‌و‬ ‫پشتیوانی‌ كردن ‌ی‬ ‫له‌سه‌ربه‌خۆی ‌ی‬ ‫كوردستان بكات‬

‫"بۆ دانوستان لەسوریاو عێراق راوێژم لەقاسمی سلێمانی وەردەگرت"‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬ ‫حسێن ئەمیر عەبدئیالهیان‪ ،‬یاریدەدەری‬ ‫تایبەتی سەرۆكی پەرلەمانی ئێران‪،‬‬ ‫لەچاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ رۆژنامەی‬ ‫شەرق‪-‬ی ئێرانی باسی لەڕۆڵی سوپای‬ ‫قودس‌و قاسمی سلێمانی كردوە‬ ‫لەسیاسەتی دەرەوەی ئێراندا بەتایبەت‬ ‫لەپەیوەست بە‌سوریا‌و عێراقەوە كە‬ ‫رۆڵێكی كارا‌و گەورە دەبینێت‪.‬‬ ‫ناوبراو پێشتر لەسەردەمی عەلی ئەكبەر‬ ‫س���اڵحی‌و محەمەد ج���ەواد زەریفدا كە‬ ‫وەزیری دەرەوەی ئێران بون یاریدەدەری‬ ‫كاروب���اری واڵتانی عەرەبی‌و ئەفریقا بوە‬

‫لەو وەزارەت���ە‌و لەكۆبونەوەكانی وەفدە‬ ‫كوردییەكانیش���دا لەگ���ەڵ ئێ���ران رۆڵ‌و‬ ‫ئامادەیی هەبوە‪.‬‬ ‫ئەو باس���ی لەوەش���كردوە كە لەهەمو‬ ‫واڵتاندا چەندی���ن دام���ەزراوەی جیاواز‬ ‫كاریگەریان لەسەر سیاس���ەتی دەرەوە‬ ‫هەیە‪ ،‬هەندێك لەم دامەزراوانە لەرەوتی‬ ‫كردەكی سیاس���ەتی دەرەكیدا كاریگەری‬ ‫خۆیان هەیە بۆ ئەوەی دوای سیاسەتێكی‬ ‫مان���ادار‌و ئامانج���دار بكەون پێویس���تە‬ ‫هەماهەنگی بكەن‪.‬‬ ‫ئاماژەی بەوەش���داوە ك���ە ئەوكاتەی‬ ‫ك���ە دانوس���تانی ئێ���ران‌و ئەمەری���كاو‬ ‫عێراق لەبەغ���دا بەڕێوەچ���وە‪ ،‬ئەندامی‬ ‫تیم���ی دانوس���تانكاری ئێ���ران بوە كە‬

‫الریجانی‌‌و قاسمی س���لێمانی كارەكەیان‬ ‫بەڕێوەدەبردوە‪.‬‬ ‫وتوش���یەتی"روداوەكانی ناوچەك���ە‬ ‫پەیوەندییەك���ی راس���تەوخۆی لەگ���ەڵ‬ ‫ئاسایشی نەتەوەیی ئێمەدا هەیە‪ ،‬ناكرێت‬ ‫لەم هەلومەرجەدا دەستەوسان دانیشین‬ ‫هیچ نەكەین"‪.‬‬ ‫ئاماژەی بەوەشداوە لەسەرەتای چونی‬ ‫بۆ وەزارەت���ی دەرەوە پێ���ی وابوە كە‬ ‫تەنیا وەزارەت���ی دەرەوە رۆڵ دەگێڕێت‬ ‫لە‌دیاریكردنی سیاسەت‌و دیپلۆماسیەتی‬ ‫واڵتەكەی���دا بەاڵم دواتر بۆی دەركەوتوە‬ ‫بەو شێوەیە نییە‪.‬‬ ‫جەختیشی لەوە كردۆتەوە كە ناكرێت‬ ‫قاس���می س���لێمانی كە بۆ ئاسایش���ی‬

‫نەتەوەی���ی ئێ���ران لە‌عێ���راق ئەركێكی‬ ‫تایبەت���ی هەی���ە‪ ،‬هەماهەنگ���ی لەگەڵ‬ ‫نەكرێ���ت لە‌پەیوەس���ت بە‌پرس���ەكانی‬ ‫ناوچەكەوە‌و وتویەت���ی"چ لە‌گفتوگۆ‌و چ‬ ‫لە‌دانوس���تانەكاندا‪ ،‬قاس���می سلێمانی‌و‬ ‫وەزیری ئیتالعاتیش دەبێت لەچوارچێوە‬ ‫س���ەربازی‌و ئەمنییەكەی خۆیاندا قسە‌و‬ ‫رۆڵیان هەبێت"‪.‬‬ ‫ئاماژەی بەوەش���داوە ك���ە هەركاتێك‬ ‫لە‌وەزارەت���ی دەرەوە ویس���تویەتی ب���ۆ‬ ‫دانوس���تان بەرەو س���وریا ی���ان عێراق‬ ‫بەڕێبكەوێت جگە لە‌شارەزایان‌و وەزیری‬ ‫دەرەوە‌و چەن���د دام���ەزراوەی دیك���ەی‬ ‫ئەمنی‪ ،‬راوێژی لەقاس���می سلێمانی‪-‬ش‬ ‫وەرگرتوە‪.‬‬

‫حسێن ئەمیر عەبدئیالهیان‬

‫لەسوریاو عێراق‬ ‫جگەلە وەزارەتی‬ ‫دەرەوە سوپای‬ ‫قودس رۆڵێكی كاراو‬ ‫گەورە دەبینێت‬

‫‪6‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )589‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/8/15‬‬

‫پڕۆژەی وێستگەی بەرهەمهێنانی كارەبای سلێمانی‬ ‫لەسەر ئاستی جیهان بەباشترین پڕۆژەی ساڵ لەبواری وزەدا دیاریدەکرێت‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫پڕۆژەی وێستگەی بەرهەمهێنانی‬ ‫كارەبای سلێمانی‪ ،‬لەسەر ئاستی‬ ‫جیهان لەبواری بەرهەمهێنانی‬ ‫وزەدا بە‌پرۆژەی ساڵ دەستنیشان‬ ‫دەكرێت‪ ،‬بەاڵم وەك بەڕێوەبەری‬ ‫گشتی وێستگەكە ئاماژەی پێدەكات‬ ‫وێڕای بونی توانا‪ ،‬پشتیوانی ناكرێن‌و‬ ‫لە‌ئێستادا زیاتر لە‌یەك ملیار‌و ‪500‬‬ ‫ملیۆن دۆالریان الی حكومەتی‬ ‫هەرێمی كوردستانە‪.‬‬ ‫گۆڤارێك���ی ئەمریك���ی تایب���ەت‬ ‫بە‌هەڵس���ەنگاندنی پ���رۆژە نوێكان‪،‬‬ ‫س���ااڵنە هەڵدەس���تێت بە‌دیاریكردنی‬ ‫باش���ترین پرۆژەكان لەس���ەر ئاستی‬ ‫جیه���ان لەب���وارە جیاجیاكان���دا‪.‬‬ ‫پرۆژەی ماس لەسلێمانی‬ ‫دادوەرانی گۆڤارەكە لەنێو پرۆژەكانی‬ ‫بەشدارەكانی شەش كیشوەری جیهاندا‬ ‫پ���رۆژەی وێس���تگەی بەرهەمهێنانی‬ ‫كارەبای س���لێمانییان‪ ،‬بە‌باش���ترین سوتەمەنی غاز‌و گازوایل كاردەكات‪ .‬س���وتەمەنییەوە ك���ە بە‌یەكێ���ك لە‌ی���ەك ملی���ار‌و ‪ 500‬ملی���ۆن دۆالر كارەبای سلێمانی لەسەر ئاستی جیهان‬ ‫یەكێك لە‌جیاك���ەرەوە گرنگەكانی لە‌كۆس���پەكانی ب���ەردەم كاركردنیان قەرزی���ان كەوتۆت���ە الی حكومەتی وەك پرۆژەی ساڵ هەڵبژێردراوە بەاڵم‬ ‫پرۆژەی ساڵ لەس���ەر ئاستی جیهان‬ ‫پرۆژەكە ئەوەیە كە لەو ‪ 1500‬مێگاوات ن���اوی دەبات‪ ،‬لە‌ئێس���تادا ش���ەش هەرێمی كوردستان‌و ئەوەش بە‌یەكێكی هێش����تا حكومەت رۆژانە تەنیا چەند‬ ‫لە‌بواری وزەدا هەڵبژاردوە‪.‬‬ ‫بەڕێوەب���ەری گش���تی وێس���تگەی كارەبایەی بەرهەمی دەهێنێت‪ 1000 ،‬لە‌تۆرباینەكانی وێستگەكە كاردەكەن‌و دیكە لە‌كۆسپەكانی بەردەم كاركردنی كاتژمێرێكی كەم كارەبای نیش����تمانی‬ ‫دەداتە هاواڵتیان‪.‬‬ ‫بەرهەمهێنانی كارەبای سلێمانی ئەوە مێگاوات���ی بەهۆی س���وتەمەنییەوە وتیشی"س���وتەمەنییەكە لەالی���ەن تەواوەتی وێستگەكان دەزانێت‪.‬‬ ‫ئ����ارام عوس����مان لەوبارەی����ەوە‬ ‫وتیشی"تەنیا ماوەی یەك دو مانگێكە‪،‬‬ ‫دەس���تكەوتێكی گەورە بۆ سلێمانی‌و بەرهەمدەهێنرێت‌و ‪ 500‬مێگاواتەكەی حكومەتی هەرێم���ەوە دابین دەكرێت‬ ‫هەرێم���ی كوردس���تان ناودەب���ات‌و دیك���ەی بەس���ودوەرگرتن لەو وزەی ب���ەاڵم بەه���ۆی قەیرانەوە لە‌س���اڵی بڕە پارەیەكی����ان بۆ خەرجكردوین بۆ وتی"ئ����ەوەی ئێم����ە ئەنجاممان داوە‬ ‫ئاماژەی بەوەش���دا ك���ە پرۆژەكەیان گەرم���ی‌و هەڵم���ەی ك���ە لە‌ئەنجامی ‪2014‬ەوە حكومەت���ی هەرێم گازوایلی ئەوەی بتوانین س����یانەی وێستگەكان نیش����انەی ئەوەی����ە ك����ە كۆمپانی����ا‬ ‫لەبواری وزەدا لەسەر بنەمای توانای سوتاندنی سوتەمەنی ‪ 8‬تۆرباینەكەوە دابی���ن نەكردوە‌و تەنی���ا غازی دابین بكەین‪ ،‬چونكە راستیەكەی لەبەر بێ خۆماڵییەكان توانایان بەرزە‌و دەتوانن‬ ‫بەرهەمهێنان‪ ،‬كوالێتی بەرز‪ ،‬دیزاین‪ ،‬دەكەوێتەوە‪ ،‬بەرهەمدەهێنرێت‪.‬‬ ‫كردوە ئەوەش���ی ك���ە دابینی دەكات پارەیی سیانەمان پێنەدەكرا‌و خەریك كاری ئاس����ت ب����ەرز ئەنج����ام بدەن‬ ‫بەش���ی كارپێكردن���ی ‪ 6‬تۆرباین���ی بۆ ئ����ەو تۆرباینانەش بوەس����تن كە بەاڵم ئەمە پێویس����تی بە‌پش����تیوانی‬ ‫رێكارەكانی س���ەالمەتی‪ ،‬پاراس���تنی‬ ‫حكومەتە"‪.‬‬ ‫ئێستا كاردەكەن‪.‬‬ ‫ژینگە‪ ،‬بە‌پرۆژەی ساڵ هەڵبژێردراوە حكومەتی هەرێم ناتوانێت سوتەمەنی وێستگەكە دەكات"‪.‬‬ ‫ئام����اژەی بەوەش����دا ك����ە هەرێ����م‬ ‫ئاماژەی بەوەش����دا ك����ە لەو قەرزە‬ ‫بەوهۆیەوە لە‌ئێستادا بەوتەی ئارام‬ ‫تەواو بۆ وێستگەكە دابین بكات‬ ‫ئەوەش لەكاتێكدایە كە كوردس���تان‬ ‫ئەندازیار ئارام عوسمان‪ ،‬بەڕێوەبەری عوسمان وێستگەكە رۆژانە ‪ 750‬بۆ ‪ 850‬حكوم����ەت تاوەك����و ئێس����تا هیچی غ����ازی زۆرە‌و حكوم����ەت دەبێت بیر‬ ‫بە‌قەیرانی داراییدا تێپەڕدەبێت‪.‬‬ ‫پارەیەكی نەداونەت����ەوە‌و مانگانەش لە‌پەرەپێدان����ی كێڵگ����ە غازیی����ەكان‬ ‫پرۆژەی وێس���تگەی بەرهەمهێنانی گشتی وێستگەكە رونیكردەوە كە هەر مێگاوات كارەبا بەرهەمدەهێنێت‪.‬‬ ‫قەرزەكانیان لەس����ەر حكومەت زیاد بكاتەوە بۆ ئ����ەوەی بتوانێت النیكەم‬ ‫كارەبای س���لێمانی‪ ،‬لە‌س���اڵی ‪ 2017‬یەك لە‌تۆرباینەكانی وێستگەكە ئەگەر‬ ‫بەشی وێس����تگەكان غاز دابین بكات‌و‬ ‫دەكات‪.‬‬ ‫حكومەت زیاتر لە‌یەك ملیار‌و ‪500‬‬ ‫تەواوك���راوە‌و كۆمپانی���ای ماس كە بە‌گازوای���ل كارب���كات لە‌كاتژمێرێكدا‬ ‫وتیش����ی"دڵنیام ئەگەر س����وتەمەنی‬ ‫كۆمپانیایەكی خۆماڵییە خاوەنییەتی‌و پێویس���تی بە‌‪ 36‬هەزار لیتر گازوایل ملیۆن دۆالر قەرزاری كۆمپانیاكەیە‬ ‫ب����ۆ هەمو وێس����تگەكان دابین بكرێت‬ ‫ئەگەر سوتەمەنی تەواو بۆ‬ ‫كۆمپانیای ماس‪ ،‬خاوەنی هەرس���ێ‬ ‫لەالیەن كۆمپانیای ئینكای توركییەوە هەیە‪ ،‬بەاڵم لەكاتی كاركردنیدا بە‌غاز‪،‬‬ ‫ئەوە قەیرانی كارەبا نامێنێت چونكە‬ ‫وێستگەكان دابین بكرێت كارەبای‬ ‫ه���ەر یەك لە‌تۆرباینەكان پێویس���تی پ���رۆژەی بەرهەمهێنان���ی كارەب���ای‬ ‫وەك بەڵێندەر جێبەجێكراوە‪.‬‬ ‫ئێمە لەروی توان����ای بەرهەمهێنانەوە‬ ‫تەواو دەدرێتە هاواڵتیان‬ ‫وێس���تگەكە توانای بەرهەمهێنانی بە‌‪ 25‬ملیۆن پێ س���ێجا غاز هەیە بۆ س���لێمانی‪ ،‬هەولێ���ر‌و دهۆكە‌و بەپێی‬ ‫لەگ����ەڵ ئ����ەوەی پرۆژەیەك����ی لەو كێش����ەمان نییە‌و ئەوەش پێویستی‬ ‫وت���ەی ئارام عوس���مان لەماوەی ئەم‬ ‫‪ 1500‬مێگاوات كارەب���ای هەیە‌و لە‌‪ 8‬یەك رۆژ‪.‬‬ ‫باس���ی لەوەش���كرد بەهۆی كەمی چەند س���اڵەی قەیرانی داراییدا زیاتر شێوەیەی وێس����تگەی بەرهەمهێنانی بە‌ئیرادەیە"‪.‬‬ ‫تۆربای���ن پێ���ك دێت‌و ب���ە‌دو جۆری‬

‫ئەوەی ئێمە ئەنجاممان‬ ‫داوە نیشانەی‬ ‫ئەوەیە كە كۆمپانیا‬ ‫خۆماڵییەكان توانایان‬ ‫بەرزە‌و دەتوانن كاری‬ ‫ئاست بەرز ئەنجام بدەن‬ ‫بەاڵم ئەمە پێویستی‬ ‫بە‌پشتیوانی حكومەتە‬ ‫"فرۆشتنی كارەبا بە‌حكومەتی‬ ‫عێراق ئاساییە"‬ ‫بەڕێوەبەری گش����تی وێستگەی‬ ‫بەرهەمهێنانی كارەبای س����لێمانی‬ ‫ئاماژە بەوە دەكات كە رێككەوتنێكی‬ ‫سەرەتایی هەیە بۆ ئەوەی كارەبا‬ ‫بفرۆشرێت بە‌حكومەتی عێراق بۆ‬ ‫موس����ڵ‪ ،‬ئەوەش بەشێوەیەك كە‬ ‫سوتەمەنی وێس����تگەكان لەالیەن‬ ‫حكومەت����ی عیراقیی����ەوە دابی����ن‬ ‫بكرێت‪.‬‬ ‫ئ����ارام عوس����مان ئ����ەو كارە‬ ‫بە‌كارێكی ئاس����ایی ناودەبات‪ .‬ئەو‬ ‫وتی "چونكە لەئێس����تادا خۆمان‬ ‫ناتوانین س����وتەمەنی ب����ۆ هەمو‬ ‫تۆرباینەكانی ئەو وێستگانە دابین‬ ‫بكەین"‪.‬‬ ‫بڕیارە لە‌‪25‬ی ئۆكتۆبەری ئەمساڵدا‬ ‫پرۆژە براوەكانی پێنجەمین ساڵی‬ ‫گۆڤاری ئینجینیەرین نیوزریكۆرد‬ ‫لە‌نیویۆرك لە‌رێوڕەسمێكدا رێزیان‬ ‫لێ بنرێ����ت‌و كۆمپانیای ماس‪-‬یش‬ ‫بۆ ئەو رێوڕەسمە بانگهێشتكراوە‪.‬‬

‫"به‌هۆی‌ ریفراندۆمه‌وه‌‪ ،‬كه‌س له‌شوقه‌و خانو ناپرسێت"‬

‫بازاڕی شوقه‌و خانوبه‌ر‌ه وێرانه‌‬ ‫ئا‪ :‬رێژوان جه‌زا‬ ‫بازاڕ ‌ی خانوبه‌ره‌ له‌داكشانێك ‌ی‬ ‫به‌رده‌وامدایه‌‪ ،‬پیاوێك ئاماژ‌ه به‌و‌ه‬ ‫ده‌كات ك ‌ه حه‌وت مانگ ‌ه خانوه‌كه‌ ‌ی‬ ‫داناو‌ه بۆ فرۆشتن‌و الفیته‌شی‌ پێكردوه‌‪،‬‬ ‫كه‌چ ‌ی كه‌س لێیناپۆسێت‪ ،‬خاوه‌ن‬ ‫نوسینگه‌یه‌ك ‌ی خانوبه‌ره‌ش ده‌ڵێت‬ ‫"بازاڕی‌ شوقه‌و خانوبه‌ره‌ وێرانه‌"‪.‬‬ ‫شێخ عەلیو کە خاوەن نوسینگەیەکی‬ ‫خانووبەرەیە لەناو ش���اری س���لێمانی‌و‬ ‫زیاتر له‌‪ 17‬ساڵه‌ کاری کڕین‌و فرۆشتنی‬ ‫خانووبەرە دەکات‪ ،‬سه‌رس���وڕمانی‌ خۆ ‌ی‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌كه‌وتن���ی‌ ب���ازاڕی‌ زه‌وی‌‌و‬ ‫خانوب���ه‌ره‌ ده‌رده‌بڕێت‪ ،‬ئەو وت ‌ی "ماوەی‬ ‫دو بۆ سێ ساڵ دەچێت بازاڕی خانوبەرە‬ ‫لەهەرێم���ی کورس���تاندا رو لەکزب���ون‌و‬ ‫داڕمان���ه‌‪ ،‬بەه���ۆی نەهەم���وی موچەو‬ ‫قەیرانی دارایی‌و شەڕی داعش‌و ئێستاش‬ ‫ریفراندۆمی‌ هاتوه‌ته‌سه‌ر"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌م‬ ‫داكش���انه‌ بەش���ێوەیەکی گش���تی هەمو‬ ‫شوێنێکی كوردستانی‌ گرتۆتەوە نەوەک‬ ‫تەنها ناوچەیەکی‌ دیاریكراو یاخود شارێک‬ ‫بەتەنها‪ ،‬ئه‌و وت��� ‌ی "نرخی خانووپارچە‬ ‫زەوی‌و ش���وقە لەناو شاردا بەشێوەیەکی‬ ‫بەرچاو دابەزیوە‪ ،‬به‌راورد به‌س���ێ‌ سا ‌ڵ‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر نرخ بەڕێ���ژەی لە‌‪ %40‬بۆ ‪%50‬‬ ‫دابەزیوە‪ ،،‬بۆ نمون���ە ئەگەر خانوویەک‬ ‫جاران نرخی ‪ ١٠‬دەفتەر دۆالر بوایە ئەوا‬ ‫ئێستا نرخی دابەزیوە بۆ کەمتر لە‌شەش‬ ‫دەفتەر دۆالر‌و پێنج ده‌فته‌ر دۆالر"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ل���ە دوای راگەیاندن���ی‬ ‫ریفران���دۆم‌و دیاریكردنی‌ رۆژه‌كه‌ ‌ی تەواو‬ ‫کڕین وەس���تاوە‪ ،‬بۆ ماوەی زیاتر لەسێ‬ ‫مان���گ دەچێت تەنانەت یەک خانوش���م‬

‫كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ناوه‌ڕاس���تی‌ ئه‌مساڵه‌وه‌‪،‬‬ ‫مه‌س���ه‌له‌ی‌ ریفراندۆم ئه‌م بێ‌ بازاڕییه‌ ‌ی‬ ‫زیاتر كردوه‌‪.‬‬ ‫ئارام محه‌مه‌د فەقێ‪ ،‬یەکێک ‌ه لەخاوەن‬ ‫نوسینگەکانی دەرەوەی شاری سلێمانی‪،‬‬ ‫ك���ه‌ باس له‌وه‌ ده‌كات ل���ەم کاتەدا هیچ‬ ‫کەس���ێک پارەی پێنییە تا زه‌وی‌‌و خانو‬ ‫بكڕێ���ت‪ ،‬هه‌ر ئه‌مه‌ش��� ‌ه ئه‌م ب���ازاڕه‌ ‌ی‬ ‫شكاندوه‌و جموجوڵێک له‌کڕین‌و فرۆشتنی‬ ‫خانوو پارچەزەویدا به‌دیناكرێت‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی‬ ‫"بازاڕه‌ك���ه‌ وەکو ج���اران نەماوە‪ ،‬نرخی‬ ‫خانوو زه‌وی���ش زۆر دابەزی���وە‪ ،‬كه‌چ ‌ی‬ ‫كه‌س لێیناپرسێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌ئێس���تادا هۆکاری سەرەکی‬ ‫پرس���ی ریفراندۆمە‪ ،‬کە به‌ته‌واوی‌ بازاڕ ‌ی‬ ‫زه‌وی‌‌و خانوبه‌ره‌ی‌ مراندوه‌"‪.‬‬

‫كه‌سێك خانویه‌ك‬ ‫بفرۆشێت وه‌ك ئه‌و‌ه‬ ‫وایه‌ ده‌سكه‌وتێك ‌ی‬ ‫گه‌وره‌ ‌ی‬ ‫به‌ده‌ستهێنابێت‬

‫شاری سلێمانی‬ ‫لەنوس���ینگەکەمدا نەفرۆش���تووە‪ ،‬کڕیار‬ ‫هەبوە کە خانوی کڕیوە بەاڵم دوای چەند‬ ‫رۆژێک پەشیمان بۆتەوەو گرێبەستەکەی‬ ‫هەڵوەشاندۆتەوە"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ رێژه‌ ‌ی‬ ‫فرۆش���تنی خان���و لەم کات���ەدا زۆر زۆر‬ ‫زیاتره‌ له‌كڕینی‌ خان���و‪ ،‬بگر‌ه كڕین هه‌ر‬ ‫نه‌م���اوه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی "كه‌س���ێك خانویه‌ك‬ ‫بفرۆش���ێت وه‌ك ئه‌و‌ه وای ‌ه ده‌سكه‌وتێك ‌ی‬ ‫گ���ه‌وره‌ ‌ی به‌ده‌س���تهێنابێت‪ ،‬به‌اڵم چەند‬ ‫س���اڵێک له‌مه‌وبه‌ر‌و پێش ئەم رووداوانە‬ ‫خانو هەبوه‌ لەماوەی یەک حەفتەدا چەند‬ ‫دەستێکی کردوه‌‪ ،‬ده‌كڕاو دەفرۆشرایەوە‪،‬‬

‫بە‌بێ هیچ زەرەرو زیانێك"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئێس���تا زۆر کەس دەیانەوێت‬ ‫خانوەکانی���ان یان پارچ���ە زەویەکانیان‬ ‫بفرۆشن‪ ،‬ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی‬ ‫زۆربەی هاواڵتیان متمانەیان بەباشهەموی‬ ‫بارودۆخەکە نه‌ماوه‌و هیوایان به‌ئاینده‌ش‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌ش رونده‌كاته‌و‌ه كه‌ خه‌ریك ‌ه‬ ‫پ���اش گەڕاندن���ەوەی ئاوارەعه‌رەبەکان‬ ‫خان���وی چۆڵیش بۆ ک���رێ زۆر ده‌بێت‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت خواست بۆ به‌كرێگرتن ‌ی خانوش‬ ‫ک���ەم ده‌بێتەوە‌و نرخ���ی کرێ ‌ی خانووش‬ ‫بەشێوەیەکی بەر چاو دابه‌زیوه‌‪.‬‬

‫ئێس���تا له‌به‌ش���ێكی‌ زۆری‌ ك���ۆاڵن‌و‬ ‫گه‌ڕه‌ك‌و شه‌قامی‌ شاره‌كانی‌ كوردستاندا‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ سه‌رنجت راده‌كێشێت هه‌ڵواسین ‌ی‬ ‫الفیته‌یه‌ بۆ فرۆش���تنی‌ خان���وو دوكان‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌ر رێگاكان ‌ی ده‌ره‌وه‌ی‌ شاره‌كانیش‬ ‫ریكالم بۆ فرۆش���تن ‌ی باخ‌و زه‌وی‌ به‌دۆنم‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬

‫ماوەی زیاتر لەیەک س���اڵ‌و نیو دەچێت‬ ‫خانوەک���ەم لەچەن���د نوس���ینگەیه‌ک‬ ‫داناوە ب���ۆ فرۆش���تن‪ ،‬الفیته‌یه‌كیش���م‬ ‫كردو‌ه به‌دی���وار ‌ی ماڵه‌كه‌مه‌وه‌‌و ژماره‌ ‌ی‬ ‫مۆبایله‌كه‌م ‌ی له‌سه‌ره‌‪ ،‬کە چی تا ئێستا‬ ‫نەمفرۆشتووەو هه‌ر چاوەڕێی فرۆشتنیم‪،‬‬ ‫لەم ماوەی ئه‌م یەک ساڵ‌و نیوەدا تەنها‬ ‫دو هاواڵت���ی پەیوەندیان پێ���وە کردوم‬ ‫بۆ پرس���یار کردنی خانووەکەم‌و هیچیان‬ ‫کڕیار نەبون "‪.‬‬

‫جەزا محه‌مه‌د کە پیشه‌ی‌ پێشمەرگەیە‪،‬‬ ‫ئام���اژه‌ ب���ه‌و‌ه ده‌كات ماوه‌ی‌ س���اڵێك ‌ه‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك ه���ۆكاری‌ جیاواز ب���ازاڕ ‌ی‬ ‫دەیەوێت خانووەکەی‌ بفرۆش���ێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كڕیارێكی‌ ده‌س���تناكه‌وێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "بۆ زه‌وی‌‌و خانوبه‌ره‌یان ته‌واو سس���ت‌و الواز‬

‫ب���ێ‌ بازاڕیی‌ نه‌ك هه‌ر له‌پارچ ‌ه زه‌وی‌‌و‬ ‫خانوب���ه‌ره‌دا رویداوه‌‪ ،‬به‌ڵك���و پڕۆژه‌ ‌ی‬ ‫شوقه‌كانیشی‌ زیاتر گرتوه‌ته‌وه‌‪ ،‬كه‌ كه‌س‬ ‫لێیناپرسێت‪.‬‬ ‫خاوەن نوسینگەی نینا‪ ،‬گۆران فازیل‬ ‫ئه‌مین كه‌ زیاتر كڕین‌و فرۆش���تن ‌ی شوق ‌ه‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌نیگه‌رانیه‌و‌ه ئه‌و‌ه رونده‌كاته‌و‌ه‬ ‫بازاڕ ‌ی شوقه‌ وێرانه‌و بەهەمو شێوەیەک‬ ‫وەس���تاوە‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "خواس���ت له‌سه‌ر‬ ‫كڕینی ش���وقە لە‌‪ %80‬بۆ ‪ %85‬دابەزیوە‪،‬‬ ‫كه‌چی‌ شوقه‌ هه‌ر نافرۆش���رێ‌و کڕیار ‌ی‬ ‫نییە"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "هۆکارەکەش���ی دەگەڕێتەوە‬ ‫ب���ۆ ئ���ەوەی س���ەرجەم خزمەتگوزارییە‬ ‫س���ەرەتایەکان نین‪ ،‬وەک ئ���اوو کارەباو‬ ‫‪...‬هت���د‪ ،‬خەڵک بەتەم���ای ژیان کردن‬ ‫نەماوە ل���ەم واڵتەدا‪ ،‬بەڵک���و چاوەڕێی‬ ‫هەڵهاتنە"‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )589‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/8/15‬‬

‫عومه‌ری ئێلخانی زاده‌‪:‬‬

‫‪7‬‬

‫بەتەما مەبن كه‌س بێ ‌ت ده‌ستی كورد بگرێت بۆ به‌ره‌و سه‌ربه‌خۆیی رۆیشتن‬ ‫ئا‪ :‬م‪ .‬ئازاد‬ ‫عومەری ئێلخانی زادە‪ ،‬سكرتێری‬ ‫كۆمەڵەی زەحمەتكێشانی كوردستان لەم‬ ‫گفتوگۆیەی ئاوێنەدا دەڵێت " ئه‌نجامە‬ ‫نه‌رێییەکانی ریفراندۆم بۆ خه‌ڵكی كورد‬ ‫زۆر كه‌متره‌ له‌ئه‌نجامه‌ ئه‌رێنیه‌كانی"‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬پرس���ی ریفران���دۆم‪ ،‬نیگه‌رانی‬ ‫هه‌ندێ���ك له‌‌واڵتانی دنی���ای لێكه‌وتۆته‌وه‌‬ ‫رای ئێ���وه‌ س���ه‌باره‌ت بە‌ڕیفران���دۆم‬ ‫لە‌ئێس���تادا چییه‌‌و ئه‌و نیگه‌رانیانه‌ بۆچی‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌؟‬ ‫عومه‌ری ئێلخان���ی زاده‌‪ :‬ریفراندۆم له‌م‬ ‫هه‌لومه‌رج���ه‌دا مافێكی ره‌واو دروس���ته‌‪،‬‬ ‫خه‌ڵكی كوردس���تان ده‌بێ���ت له‌جێگه‌یه‌ك‬ ‫ئیراده‌ی خۆی نیش���انبدات‪ ،‬ریفراندۆمێك‬ ‫هه‌م ناوچ���ه‌ جێناكۆك���ه‌كان ده‌گرێته‌وه‌و‬ ‫كورد هێزی خۆی تاقیده‌كاته‌وه‌‪ ،‬له‌الیه‌كی‬ ‫دیكه‌ش���ه‌وه‌ مه‌س���ه‌له‌ی س���ه‌ربه‌خۆیی‬ ‫كوردستان هۆكارێكی تر حكومه‌تی ناوەندی‬ ‫هه‌م���و ئ���ه‌و بڕیارانه‌ی هه‌ب���و جێبه‌جێی‬ ‫نه‌كردووه‌و ئاماده‌ نییه‌ مل بدات‪ ،‬مه‌ترسی‬ ‫ئه‌وه‌ هه‌یه‌ دوای ته‌واوبونی‌ ش���ه‌ڕی داعش‬ ‫ئێم���ه‌ دڵنیاین ك���ه‌ حكومه‌ت���ی ناوه‌ندی‬ ‫عێراق فشاره‌كانی بۆ سه‌ر كوردستان زیاد‬ ‫ده‌كات‪ ،‬هاوپه‌یمان بو له‌ش���ه‌ڕی داعشدا‬ ‫به‌بێ‌ كوردستان نه‌یده‌توانی شه‌ڕی موسڵ‬ ‫بكات‪ ،‬هێزه‌كانی له‌ڕێگه‌ی كوردس���تانه‌وه‌‬ ‫ناردووه‌ كه‌چی ه���ه‌ر ئه‌و كاتانه‌ بودجه‌ی‬ ‫كوردس���تانی بڕی‪ ،‬به‌هه‌مو ئ���ه‌و لێدوان‌و‬ ‫قس���انه‌ من بڕواناك���ه‌م داهاتوویه‌ك بێت‪،‬‬ ‫مێ���ژوش نیش���انیده‌دات كه‌ ئ���ه‌و جۆره‌‬ ‫بڕیاردانان���ه‌ له‌گه‌ڵ دوژمنی كوردس���تان‬ ‫بتوانێ���ت ب���ه‌رده‌وام بێ���ت‪ ،‬له‌كۆتایی���دا‬ ‫كوردس���تان گه‌یش���تۆته‌ بارودۆخێ���ك‬ ‫ك���ه‌ چاره‌یه‌ك���ی دیكه‌ی نییه‌ ئ���ه‌و هه‌م‬ ‫رێگه‌یه‌كی ئاساییه‌‪ ،‬مه‌ده‌نی‌و دیموكراتییه‌‬ ‫پرس به‌گه‌لی خۆی بكات‪ ،‬پشتگیری هه‌ر‬ ‫بڕیارێك ده‌كه‌ین كه‌ باشووری كوردستان‬ ‫ده‌یدات‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬كه‌وات���ه‌ ره‌زامه‌ندی حكومه‌تی‬ ‫ناوه‌ندی له‌سه‌ر پرسی ریفراندۆم له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردستان تا چه‌ند گرنگه‌؟‬ ‫عومه‌ری ئێلخانی زاده‌‪ :‬حكومه‌تی ناوه‌ند‬ ‫له‌هه‌مو ئه‌و ش���وێنانه‌ی كه‌ كوردی تێدایه‌‬ ‫قه‌ت قه‌ت ره‌زامه‌ندی نادات‪ ،‬قس���ه‌كه‌یان‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ كه‌ گه‌لی عێراق بێت یاخود گه‌لی‬ ‫عێراق به‌شێكی به‌و كولتور‌ه گه‌وره‌ بوه‌ كه‌‬ ‫كولتوری نه‌ته‌وه‌یی بانده‌س���ته‪ ‌،‬عێراقیش‬ ‫به‌واڵتێك���ی عه‌ره‌ب���ی ده‌ناس���رێت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫نادیموكراس���ییه‌ ریفراندۆم له‌واڵتانی دیكه‌‬ ‫كراوه‌ له‌و گه‌لە‌ده‌پرس���ن كه‌ چاره‌نوس���ی‬ ‫خ���ۆی دیاری���ده‌كات ئ���ه‌وه‌ مافێكی هه‌م‬ ‫یاساییه‌‪ ،‬هه‌م به‌شێك له‌مافه‌كانی مرۆڤه‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتویه‌كانیش قبوڵیكردوه‌‪ ،‬هه‌م‬ ‫مافێكی دیموكراتیكی ئه‌و گه‌له‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ قه‌ت‬ ‫ره‌زامه‌ندی حكومه‌تی ناوه‌ند نه‌ده‌بینیین‪،‬‬ ‫نه‌ق���ه‌ت ره‌زامه‌ن���دی ده‌رده‌بڕێت‪ ،‬نه‌قه‌ت‬ ‫به‌بڕیاریی ئێم���ه‌ش رازی ده‌بێت‪ ،‬ده‌بێت‬

‫ئیراده‌ی ئ���ه‌و گه‌لە‌به‌دنیا نیش���انبدرێت‪،‬‬ ‫دیاره‌ كێشه‌ی ناوخۆیی‌و گیر‌و گرفت هه‌یه‪‌،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌مانه‌ لە‌جێگه‌ی خۆی‪ ،‬بێجگه‌ له‌مانه‌‬ ‫ئێمه‌ چ ئاماده‌كارییەک‌ بۆ ریفراندۆم بكه‌ین‬ ‫مافێكی ره‌وایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬ناكۆكی هه‌ندێ���ك لە‌الیه‌نه‌كان‬ ‫لە‌ناوخ���ۆی هه‌رێمی كوردس���تان تا چه‌ند‬ ‫كاریگه‌ری داده‌نێت له‌س���ه‌ر به‌ڕێوه‌چونی‬ ‫ئه‌م پرسه‌؟‬ ‫عوم���ه‌ری ئێلخان���ی زاده‌‪ :‬به‌دڵنیایه‌وه‌‬ ‫ئه‌و كه‌موكورتیانه‌ی له‌هه‌رێمی كوردستان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و كه‌موكورتیانه‌ی له‌ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫كوردی له‌و به‌ش���ه‌دا هه‌یه‌‪ ،‬له‌سه‌ر ده‌نگی‬ ‫خه‌ڵ���ك كاریگه‌ری هه‌ی���ه‌‪ ،‬ناكۆكی‌و كه‌م‬ ‫ته‌بایی‪ ،‬به‌اڵم پێموایه‌ كاتی ئه‌وه‌یه‌ گه‌لی‬ ‫كورد‌و هێزه‌ سیاسه‌كانی هه‌وڵبده‌ن به‌سه‌ر‬ ‫كێشه‌كاندا زاڵبن‪ ،‬پێكه‌وه‌ هاوبه‌شی بكه‌ن‪،‬‬ ‫خه‌ڵك زیاتر پشتیان بگرێت هیچ تاكێكی‬ ‫ك���ورد نییه‌ س���ه‌ربه‌خۆیی كوردس���تانی‬ ‫نه‌وێت‪ ،‬هیچ تاكێك نییه‌ كه‌ركوك‌و ناوچه‌‬ ‫كێش���ه‌ له‌س���ه‌ره‌كان بێته‌وه‌ سه‌ر هه‌رێم‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌هه‌مانكات���دا نیگه‌رانی���ان هه‌یه‌‬ ‫جێگه‌ی خۆیه‌تی كه‌ الیه‌نه‌ سیاس���ییه‌كان‬ ‫نیگه‌رانییه‌كان بڕه‌وێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬تاچه‌ن���د راگه‌یاندنی ده‌وڵه‌تی‬ ‫كوردی كارێك���ی لە‌ئیمكانهات���ووه‌‪ ،‬باری‬ ‫جوگرافی���ا‌و جیۆپۆلەتیكی كوردس���تان‬ ‫له‌باره‌ بۆ دروستكردنی ده‌وڵه‌تی كوردی؟‬ ‫عوم���ه‌ری ئێلخان���ی زاده‌‪ :‬ب���اری‬ ‫جیۆپۆلەتیكییه‌كه‌ی گرنگه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئێستا‬ ‫له‌بار نه‌بێ���ت هه‌تا كاتی قیام���ه‌ت له‌بار‬ ‫نابێت‪ .‬هیچ كاتێ���ك له‌وه‌ته‌ی بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫ك���ورد هه‌یه‌ له‌گه‌وره‌تری���ن مێژویدا گه‌لی‬ ‫ك���ورد هه‌لی له‌مه‌ باش���تری نه‌بوه‌ ئێمه‪‌،‬‬ ‫ه���ه‌م له‌ڕۆژئاوا‪ ،‬هه‌م له‌باش���ور ش���ه‌ڕی‬ ‫داعشمان كردوه‪ ‌،‬هێزێكین له‌سیكۆالریزم‌و‬ ‫دیموكراسی به‌رگریمان كردوه‪ ‌،‬له‌كۆماری‬ ‫كوردستانه‌وه‌ تا دواتریش داعش هه‌ستێكی‬ ‫گرنگ���ی جه‌م���اوه‌ری له‌هه‌م���و جیهان���دا‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌پێشمه‌رگه‌‌و ش���ه‌ڕڤان‌و گه‌لی‬ ‫ك���ورد هه‌یه‌ به‌رامبه‌ر بەو‌ خه‌باته‌ی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌هه‌مانكاتدا ناكۆكی له‌نێوان داگیركه‌رانی‬ ‫كوردستانیش���دا هه‌ی���ه‌‪ ،‬روس���یا وه‌زیری‬ ‫دەرەوەیە‌كی‌ كه‌دۆس���تی عێ���راق‌و ئێرانه‌‬ ‫ناچارە ده‌ڵێت مافێكی ره‌وای ئه‌و گه‌له‌یه‌‪،‬‬ ‫كه‌س نییه‌ بێت‌و ده‌س���تی كورد بگرێت بۆ‬ ‫به‌ره‌و سه‌ربه‌خۆیی رۆیشتن هیچ واڵتێكیش‬ ‫ئاوا سه‌ربه‌خۆ نه‌بوه‌‪ ،‬عێراق ناوچه‌ كێشه‌‬ ‫له‌سه‌ره‌كانی ده‌وێت‌و خه‌ریكی پیالنگێڕییه‌‬ ‫ئێمه‌ ئه‌م گرفتانه‌مان هه‌ر له‌س���ه‌ره‌ هه‌م‬ ‫توركیا‪ ،‬هه‌م ئێران جۆره‌ها ته‌حه‌دا ده‌كه‌ن‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردس���تان‪ ،‬ته‌نی���ا رێگه‌مان‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ واڵتێكی سه‌ربه‌خۆمان هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬پێتوایه‌ ئێس���تا بارودۆخه‌كه‌‬ ‫گونجاوه‌ بۆ س���ه‌ربه‌خۆیی كوردس���تان‌و‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی جدی كاری بۆ كراوه‌؟‬ ‫عومه‌ری ئێلخانی زاده‌‪ :‬ئه‌وه‌ی ده‌بینین‬ ‫هێزه‌ سیاس���ییه‌كان ده‌ڵێن جدیین‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫كای���ه‌ به‌م مه‌س���ه‌له‌یه‌ بك���ه‌ن هه‌ڵه‌یه‌كی‬ ‫گه‌وره‌ی���ه‌ بارودۆخه‌كه‌ گونج���اوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬

‫ته‌نیا رێگه‌مان‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ واڵتێكی‬ ‫سه‌ربه‌خۆمان هه‌بێت‬

‫ئه‌نجامە نه‌رێییەکانی‬ ‫ریفراندۆم بۆ‬ ‫خه‌ڵكی كورد زۆر‬ ‫كه‌متره‌ له‌ئه‌نجامه‌‬ ‫ئه‌رێنیه‌كانی‬ ‫عومه‌ری ئێلخانی زاده‬ ‫گه‌لی ك���ورد بۆ ریفران���دۆم ده‌نگی دا بۆ‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی‌و جیابونه‌وه‌ جا یان ئه‌و كات ‌ه‬ ‫ب���ا كۆنفیدڕاڵی بێت پڕۆس���ه‌ هه‌یه‌ ناوچه‌‬ ‫جێناكۆك���ه‌كان كوردس���تانن له‌ماوه‌ی ‪14‬‬ ‫س���اڵی عێراقدا نه‌یانتوانی م���اده‌ی ‪140‬‬ ‫ببڕنه‌وه‌‌و ناشیبڕنه‌وه‌‪ ،‬ریفراندۆم ئاسانترین‬ ‫رێگه‌یه‌ بۆ خه‌ڵكی كوردستان‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئاش���ته‌وایی‌و یه‌كڕی���زی نێوان‬ ‫الیه‌نه‌كان له‌ئێستادا بۆ پرسی سه‌ربه‌خۆیی‬ ‫یاخود له‌هه‌ر چوار پارچه‌ی كوردس���تان‪،‬‬ ‫تا چه‌ند له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی كورددا كاریگه‌ر‬ ‫ده‌بێت یاخود پێویسته‌؟‬ ‫عومه‌ری ئێلخانی زاده‌‪ :‬زۆر پێویس���ته‌‬ ‫به‌تایبه‌ت ئێستا كه‌ هه‌رێمی كوردستان ئه‌م‬ ‫دروش���مه‌ی هه‌ڵگرتووه‌‪ ،‬ئاشته‌وایی هێزه‌‬ ‫سیاسییه‌كان‌و پێكه‌وه‌بونیان‪ ،‬یه‌كڕیزبونیان‬ ‫هه‌مویان به‌رژه‌وه‌ندی نه‌ته‌وه‌یی له‌به‌رچاو‬ ‫بگ���رن‪ ،‬به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی ك���ه‌ مه‌یلی جیاواز‪،‬‬ ‫فكری جیاواز‪ ،‬سیاس���ه‌تی جیاواز هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌ب���ێ‌ ئ���ه‌وه‌ ریفراندۆم هه‌ر س���ه‌ركه‌وتو‬ ‫نابێ���ت‌و كه‌لێنمان ده‌بێ���ت‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێت‬ ‫كارێك بكرێت كه‌ هه‌مو الیه‌ك هه‌وڵی ئه‌وه‌‬ ‫بده‌ن‪ ،‬بەو‌په‌ڕی سه‌ركه‌وتوویی ئه‌م بڕیاره‌‬ ‫بدرێت‪ ،‬به‌وپ���ه‌ڕی یه‌كگرتوویی به‌ره‌و ئه‌و‬ ‫قۆناغه‌ بچین کە ح���ه‌ق وایه‌ به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسییه‌كان‌ وه‌البنرێت‪.‬‬

‫ئاوێن���ە‪ :‬هه‌ڵوێس���تی هێزه‌كان���ی‬ ‫رۆژهه‌اڵت له‌ئێس���تادا به‌تایبه‌ت كۆمه‌ڵه‌ی‬ ‫زه‌حمه‌تكێش���انی كوردس���تان بۆ پرسی‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی چییه‪ ‌،‬یاخ���ود ئه‌گه‌ر بێتو‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی رابگه‌یه‌نرێت كاریگه‌ری له‌سه‌ر‬ ‫به‌ش���ه‌كانی دیكه‌ی كوردستان‌و به‌تایبه‌ت‬ ‫رۆژهه‌اڵتی كوردستان چۆن ده‌بێت؟‬ ‫عومه‌ری ئێلخانی زاده‌‪ :‬كاریگه‌ری‌ باش‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬ئێمه‌ پش���تیوانی س���ه‌ربه‌خۆیی‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تانین‪ ،‬له‌هه‌مانكاتدا بۆ‬ ‫رۆژئاواش ئه‌گه‌ر گه‌ل���ی ئێمه‌ ئه‌م بڕیاره‌‬ ‫ب���دات‪ ،‬به‌هه‌م���و بونمانه‌وه‌ پش���تیوانی‬ ‫لێده‌كەین‪ ،‬مافی بێ‌ ئه‌مالو ئه‌والی خه‌ڵكی‬ ‫كوردس���تانه‌ ئه‌مه‌ یاس���ایی هه‌رێمایه‌تی‬ ‫نیی���ه‪ ‌،‬یاس���ایی ده‌وڵه‌تێك���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫دراوس���ێكانی دیاریكراویه‌ك���ی زۆرت���ر بۆ‬ ‫هێزه‌كانی رۆژه���ه‌اڵت یاخود رۆژئاوا هه‌یه‌‬ ‫ئه‌وه‌ش دێته‌ ئاراوه‌‪ ،‬س���ه‌ربه‌خۆیی گه‌لی‬ ‫كورد له‌باش���وری كوردستان‌و چون به‌ره‌و‬ ‫ئه‌و پرۆسه‌یه‌ قازانجه‌كانی زۆر له‌وه‌ زیاتره‌‬ ‫پێده‌چێت هه‌ندێ���ك دیاریكردنیش بۆ ئه‌م‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ه‌ هه‌بێت بۆی���ه‌ له‌قازانجی هه‌مو‬ ‫كورده‌‪ ،‬له‌هه‌مو به‌ش���ه‌كانی كوردس���تان‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی كه‌ جی���اوازی فكریی‌و‬ ‫روانین له‌نێوان هه‌مو به‌شه‌كانی كوردستان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬پرس���ی ك���ورد له‌ڕۆژهه‌اڵتی ناڤین‬

‫به‌قازانج���ه‌و هه‌مومان به‌ه���ره‌ی لێده‌به‌ین‬ ‫وه‌ك بزوتنه‌وه‌ی رزگاریخوازی كورد‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬كه‌وات���ه‌ له‌پاڵ ئ���ه‌و ئه‌نجامه‌‬ ‫پۆزه‌تی���ڤ‌و ئه‌رێنیان���ه‌ی ك���ه‌ هه‌یه‌تی‪،‬‬ ‫ریفراندۆم ب���ۆ خه‌ڵكی كورد ب���ۆی هه‌یه‌‬ ‫ئه‌نجامی نه‌رێنیشی هه‌بێت؟‬ ‫عومه‌ری ئێلخان���ی زاده‌‪ :‬به‌دڵنیایه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئ���ه‌وه‌ زۆر كه‌مت���ره‌ له‌ئه‌نجام���ه‌‬ ‫ئه‌رێنیه‌كانی ئه‌گه‌ر سه‌رجه‌م لێكبده‌ینه‌وه‌‬ ‫بۆ رۆژهه‌اڵت‌و ب���ۆ رۆژئاواش بزووتنه‌وه‌ی‬ ‫ك���وردی قازانج���ی تێ���داده‌كات ده‌یباته‌‬ ‫ئاس���تێكی دیكه‌‪ ،‬هه‌ر بۆی���ه‌ داگیركارانی‬ ‫كوردستان دژایه‌تی ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬رای ئێوه‌ بۆ به‌ستن‌و پێكهێنانی‬ ‫كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی له‌ئێستادا چییه‌؟ ئایا‬ ‫ئێوه‌ له‌كۆنگره‌كه‌دا به‌شداریتان كرد؟‬ ‫عومه‌ری ئێلخان���ی زاده‌‪ :‬ئێمه‌ چووینه‌‬ ‫كۆنگره‌كه‪ ‌،‬به‌هۆی ئه‌وه‌ی بێ‌ سه‌روبه‌ره‌یی‬ ‫تێدابو ئه‌و رێككه‌وتنانه‌ی كه‌ ئێمه‌ هه‌مانبو‬ ‫قبوڵیان نه‌بو نوێن���ه‌ری ئێمه‌ له‌وێ‌ هاته‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ دانیشتنێكی راوێژكاری بو‪،‬‬ ‫كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی نه‌بو‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬كێش���ه‌‌و گرفته‌كان له‌سه‌ر چی‬ ‫بون؟‬ ‫عومه‌ری ئێلخان���ی زاده‌‪ :‬راس���تییه‌كه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ نه(‌كه‌نه‌كه)‌ئ���ه‌وه‌ی (په‌كه‌كه‌)‬ ‫نوێنه‌رایه‌ت���ی ده‌كات‪ ،‬م���ن پێموایه‌ ئاوا‬ ‫كۆنگ���ره‌ی نه‌ته‌وه‌ی���ی دروس���ت نابێت‪،‬‬ ‫كه‌نه‌كه‌ خۆی ئۆرگانێك���ی بێالیه‌ن نییه‌‪،‬‬ ‫(كه‌نه‌كه‌) به‌ش���ێكه‌ له‌ئۆرگانێك‌و بێالیه‌ن‬ ‫نیی���ه‌‪( ،‬كه‌نه‌كه‌) به‌ش���ێكه‌ له‌پێكهاتەی‌‬ ‫په‌كه‌كه‌‌ له‌دامه‌زراوه‌‪ ،‬پ���اره‪ ،‬ئیمكانیه‌ت‪،‬‬ ‫هه‌ر په‌كه‌كه‌یه‌‌و هیچ كه‌س���ێكی تری تێدا‬ ‫نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئه‌و كێش���ه‌‌و گرفتانه‌ی له‌ئابی‬ ‫‪ 2013‬به‌هۆی هه‌ندێك كێش���ه‌و گرفت كه‌‬ ‫له‌نێوان الیه‌نه‌كانی پارتی‌و په‌كه‌كه‌ رویدا‬ ‫ببێت���ه‌ هۆی ئ���ه‌وه‌ی كه‌ جارێك���ی دیكه‌‬ ‫كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی پێكنه‌یه‌ت یاخود ئه‌و‬ ‫كێشانه‌ دوباره‌ ببێته‌وه‌؟‬ ‫عوم���ه‌ری ئێلخانی زاده‌‪ :‬هێش���تا كاتی‬ ‫نه‌هات���وه‌ دیالۆگێكی دیكه‌ ده‌بێت بكرێت‪،‬‬ ‫ئۆرگانیزمێك���ی دیكه‌ ده‌بێت بكرێـت‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی ‪ 2013‬به‌شێك كێشه‌ بو بۆ رۆژئاوا‪،‬‬ ‫باك���ور‌و باش���ور هه‌تا ویس���تیان كوردی‬ ‫رۆژهه‌اڵت له‌شادی‌و شیندا بكه‌نه‌ قوربانی‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ دانیش���تنی حزبە‌سیاس���ییه‌كانی‬ ‫ده‌وێ���ت له‌هه‌مو پارچه‌كانی كوردس���تان‪،‬‬ ‫(‪ )6‬مان���گ‌و س���اڵیك ده‌بێ���ت میدی���ا‌و‬ ‫موزایه‌ده‌كردن له‌س���ه‌ركردن قسه‌ بكه‌ن‌و‬ ‫رێگه‌ی بۆ بدۆزنه‌وه‌‪ ،‬چه‌ترێكی هه‌ماهه‌نگی‬ ‫بۆ كورد پێویس���ته‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌داخه‌وه‌ من‬ ‫ئه‌مه‌ به‌نزیك نابینم‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬پێتوایه‌ ئه‌گه‌ر هه‌ژمونی خۆیان‬ ‫زاڵبكه‌ن به‌س���ه‌ر كۆنگره‌كه‌دا‪ ،‬ئه‌نجامێكی‬ ‫ببێت له‌داهاتوودا؟‬ ‫عومه‌ری ئێلخان���ی زاده‌‪ :‬نا ئه‌نجامێكی‬ ‫نابێت خودی ئه‌و كه‌نه‌كه‌یه‌ی كه‌ دروستكرا‬ ‫ئه‌وكاته‌ ئێم���ه‌ كۆنفرانس���ی ئاماده‌كاری‬ ‫كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی له‌وێ‌ بووین حزبه‌كانی‬

‫هه‌مو كوردس���تان له‌وێ‌ بون ته‌نها مایه‌و‌ه‬ ‫په‌كه‌كه‌ ته‌نانه‌ت كه‌س���ایه‌تی سه‌ربه‌خۆش‬ ‫چ له‌ڕۆژهه‌اڵت‪ ،‬چ له‌به‌ش���ه‌كانی دیكه‌ لێی‬ ‫‌دوركه‌وتن���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌نجامه‌كه‌ی ه���ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫ده‌بێت كه‌ ئێستا هه‌یه‌‪ ،‬كه‌نه‌كه‌یه‌كی دیكه‌‬ ‫له‌ئه‌مه‌ریكا دروس���تبوو‪ ،‬ئه‌ویش كۆنگره‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی كورد نه‌بو بۆیه‌ ده‌بێت ده‌س���ت‬ ‫له‌و واقیعه‌ هه‌ڵبگرین پێویسته‌ حزبه‌كانی‬ ‫كوردس���تان‌و به‌ش���ه‌كانی تری كوردستان‬ ‫دیالۆگێكی چر‌و پڕ ئه‌نجامبده‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬ئه‌گ���ه‌ر ئ���ه‌و یه‌كڕی���زی‌‌و‬ ‫یه‌كگرتوییەی نێوان چ���وار پارچه‌ یاخود‬ ‫به‌تایبه‌ت پارچه‌ی���ه‌ك نابینرێت‪ ،‬پێتوایه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌نجامێكی ببێت ئه‌و یه‌كگرتوویی‌و‬ ‫یه‌كڕیزیی���ه‌ نابینرێ���ت له‌نێ���وان هێ���ز‌و‬ ‫الیه‌نه‌كاندا؟‬ ‫عوم���ه‌ری ئێلخان���ی زاده‌‪ :‬یه‌كگرتوویی‬ ‫ن���ه‌ له‌ڕۆژئاوا هه‌یه‪ ‌،‬ن���ه‌ له‌ڕۆژهه‌اڵت‪ ،‬نه‌‬ ‫له‌باشوور هه‌یه‌ نه‌ له‌باكوور‪ ،‬كه‌ كۆنگره‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی ئه‌نجامبده‌ین خۆی گیروگرفته‌كان‬ ‫ده‌ستنیش���ان ده‌بێت‪ .‬یه‌كێك له‌ڕێگاكانی‬ ‫ئاس���انكاری ب���ۆ كۆنگ���ره‌ی نه‌ته‌وه‌ی���ی‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كێشه‌ ناوخۆییه‌كانی هه‌ر به‌شێكی‬ ‫كوردس���تان چاره‌س���ه‌ربكرێت‪ ،‬جۆرێ���ك‬ ‫یاس���ا‌و رێس���ای ناوخۆیی په‌یڕەو بكه‌ین‬ ‫دیموكراتیك ئه‌وه‌مان قبووڵبێت‪ ،‬ئه‌وكاته‌‬ ‫ده‌توانین ئاسانتر به‌ش���ه‌كانی كوردستان‬ ‫لێكنزیك بكه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬ئێس���تا كاتی ئ���ه‌وه‌ نییه‌ كه‌‬ ‫حزبه‌كان به‌رژه‌وه‌ن���دی حزبایه‌تی خۆیان‬ ‫وه‌البنێن���ن له‌به‌رژوه‌ن���دی خه‌ڵكی كووردا‬ ‫هه‌نگاو بنێن؟‬ ‫عوم���ه‌ری ئێلخانی زاده‌‪ :‬م���ن پێموایه‌‬ ‫ده‌بێت‌ بزوتنه‌وه‌كه‌ بچێته‌ پێشێ‪ ‌،‬به‌داخه‌وه‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی حزبی هێش���تا ده‌وری هه‌یه‌‬ ‫به‌ده‌لیلی ئه‌وه‌ی هێش���تا ش���عور‌و ده‌وری‬ ‫به‌نه‌ته‌وه‌ بون له‌ناو ئێمه‌دا كه‌مه‪ ‌،‬هێش���تا‬ ‫ئه‌وه‌ گشتگیر نه‌بوه‌ ده‌بێت هه‌موان كار بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ بكه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬ئامانجی سیاس���ی‌و نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی هه‌ر‌وه‌ك دروش���مێك‬ ‫ده‌مێنێته‌وه‌؟‬ ‫عومه‌ری ئێلخانی زاده‌‪ :‬هه‌مو دروشمێك‬ ‫ده‌كرێت ببێت به‌هیوایەک‌‪ ،‬تا ئیستا دروشم‬ ‫بوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم رێگه‌ی به‌ئه‌نج���ام گه‌یاندن‌و‬ ‫به‌ك���رده‌وه‌كردن���ی ئه‌و دروش���مه‌ چییه‌‬ ‫هیچ كه‌س نییه‌ دژی ئه‌و دروش���مه‌ بێت‌و‬ ‫هۆكاره‌كه‌ی نه‌زانێت‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێت بزانین‬ ‫ئه‌و دروشمه‌ چۆن ده‌كرێت به‌كرده‌وه‌ ئه‌وه‌‬ ‫جێگه‌ی قسه‌ كردنه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬كۆنگ���ره‌ی نه‌ته‌وه‌یی ده‌توانین‬ ‫وه‌ك ئه‌س���اس‌و بنه‌مای���ه‌ک دابنێی���ن بۆ‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی هه‌رێمی كوردستان؟‬ ‫عوم���ه‌ری ئێلخان���ی زاده‌‪ :‬ئه‌گ���ه‌ر وای‬ ‫دابنێی���ن ده‌بێ���ت هه‌رێم���ی كوردس���تان‬ ‫سه‌ربه‌خۆ نه‌بێت‪ ،‬س���ه‌ربه‌خۆیی هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان كۆمه‌ك ده‌كات به‌وه‌ی پرسی‬ ‫كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی باشتر بچێته‌ پێشه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێستا هه‌رێمی كوردس���تان نابێت له‌سه‌ر‬ ‫كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی رابوه‌ستێت‪.‬‬

‫پژاك‪ :‬ریفراندۆم الیەنێكی سیاسی بانگەشەی لەسەر دەكات بۆ ئەوەی‬ ‫پێگەی خۆی جێگیربكات‬ ‫ش���ەڕێكی قورس���دایە لە‌باكوور‪ ،‬شەرێكی‬ ‫ئا‪ :‬باران‬ ‫تون���د لەئارادایە‪ ،‬لە‌ڕۆژئاوای كوردس���تان‬ ‫بە‌هەمان ش���ێوە لە‌باش���وور كوردس���تان‬ ‫ئامەد شاهۆ‪ ،‬ئەندامی مەجلیسی پارتی‬ ‫پرس���ی ریفراندۆم تەنیا تایبەت بە‌باشوور‬ ‫ژیانی ئازادی كوردستان (پژاك) لەم‬ ‫نیە‪ ،‬پرس���ی ریفراندۆم گرێدراوی سەرجەم‬ ‫گفتوگۆیەی ئاوێنەدا دەڵێت "ئەمڕۆ‬ ‫بەشەكانی تری كوردستانە‪ ،‬واتە بەشەكانی‬ ‫لەڕۆژئاوایی كوردستاندا شۆڕش‬ ‫تری كوردس���تانیش پەیوەندی���دار دەكات‪،‬‬ ‫لەئارادایە لەسەر سنوورەكان خەندەق‬ ‫بۆ ئەوەی ئەو پرس���ە س���ەركەوتوو ببێت‪،‬‬ ‫دروستدەكرێت‪ ،‬رێگاكان دادەخرێن‪،‬‬ ‫پێویس���تە ئێمە هەلومەرج��� ‌ی ناوچەكان ‌ی‬ ‫ئایا بەو زەهنیەتە دەتوانێت ریفراندۆم‬ ‫تری���ش لەبەرچاوبگری���ن‪ ،‬پێویس���تە را‌و‬ ‫سەركەوتوو بێت؟"‪.‬‬ ‫بۆچونی سەرجەم الیەنەكان لەبەرچاوبگرین‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئێ���وە وەك پارتی ژیانی‌ ئازادی پێویستی بە‌چارەسەركردنی بەربەستەكان‬ ‫كوردس���تان (پژاك) چ قسەیەكتان هەیە هەیە‪:‬‬ ‫‪ .1‬شەڕی داعش هەیە بۆ پاراستنی كورد‬ ‫لەس���ەر بەڕێوەچونی پڕۆس���ەی ریفراندۆم‬ ‫هەندێك میكانیزم هەیە‪ ،‬كە پێویست دەكات‬ ‫لەباشووری كوردستان؟‬ ‫ئامەد شاهۆ‪ :‬بێگومان كورد مافی ئەوەی گەلی ك���ورد بپارێزرێت‪ ،‬میكانیزم یەكێتیی‬ ‫هەیە چارەنووس���ی خۆی بەدەستی خۆی نەتەوەیی���ە‪ ،‬میكانیزمی هێزە چەكدارەكانە‬ ‫دەستنیش���ان بكات‪ ،‬هەندێك بەربەس���ت پێویستە یەكڕیزی لەنێوان ئەوانەدا دروست‬ ‫هەی���ە لە‌ب���ەردەم ئەنجامدانی پرۆس���ەی ببێت‪ ،‬كە كورد دەپارێزن‪.‬‬ ‫‪ .2‬دەبینین لەنێوان هەندێك لە‌الیەنەكاندا‬ ‫ریفراندۆمدا هەر پرۆسەیەك بۆئەوەی بگاتە‬ ‫ئەنجام‌و س���ەركەوتن پێویستە تۆ شیكاری دیال���ۆگ راگیراوە‪ ،‬یاخ���ود كاری هاوبەش‬ ‫لەس���ەر ئ���ەو بابەتانە بكەی���ت‪ ،‬بەتایبەت ناكرێ���ت‪ ،‬خەباتی نەتەوەی���ی بەرەوپێش‬ ‫ئ���ەوەی كە ك���ورد لە‌بارودۆخێكی قورس‌و ناچێ���ت‪ ،‬ئەوكات���ە بۆئ���ەوەی پرۆس���ەی‬

‫ریفراندۆم س���ەركەوتوو ببێت‪ ،‬پێویس���تە‬ ‫زەهنیەتی یەكێتیی نەتەوەیی لەنێوان هەمو‬ ‫هێز‌و الیەنەكانی كوردستاندا دروست ببێت‪،‬‬ ‫بەاڵم تا ئێستا پێكنەهاتووە‪.‬‬ ‫‪ .3‬پێدەچێ���ت پرۆس���ەی ریفران���دۆم‬ ‫س���ەركەوتوو نەبێت‪ ،‬بەهۆی كێشەی نێوان‬ ‫الیەنە سیاس���ییەكان تەنان���ەت پەرلەمان‬ ‫كارانەكراوەت���ەوە‪ ،‬زۆر ناوەن���دی حكومی‬ ‫هەیە ك���ە داخ���راون‪ ،‬ئ���ەو ریفراندۆمەی‬ ‫كە ئێس���تا لەئارادایە الیەنێكی سیاس���ی‬ ‫بانگەشەی لەس���ەردەكات‪ ،‬پێگەی الواز بو‬ ‫لە‌كاتی ش���ەڕی داعش���دا بۆئەوەیە پێگەی‬ ‫خ���ۆی جێگیرب���كات‪ ،‬دۆس���یەیەكی وەك‬ ‫ریفراندۆم لەم بارودۆخ���ەدا دەورووژێنرت‪،‬‬ ‫گەل���ی ك���ورد ل���ەم دۆخ���ەدا ئەنجامدانی‬ ‫ریفراندۆم‌و دروستكردنی حكومەتی كوردی‬ ‫لەم دۆخەدا گەلی كورد تووشی زەرەرێكی‬ ‫گ���ەورە دەكات‪ ،‬لەبەرئەوەی هیچ واڵتێكی‬ ‫دەرەكی پش���تگیری ناكات تەنانەت هێزە‬ ‫ناوخۆیی‌و جیهانییەكانیش‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئەو بارودۆخەی كە لە‌ناوچەكەدا‬ ‫دەبینرێ���ت‪ ،‬دەرفەتێك���ی زێڕینە بۆ گەلی‬ ‫كورد ئەم دەس���تكەوتە لە‌دەس���ت نەدات‬

‫هێزەكان‌و ریزەكانیان یەكبخەن بە‌مافەكانی‬ ‫خۆی���ان بگ���ەن قس���ەی ئێ���وە چیی���ە‪،‬‬ ‫خەڵكی كوردس���تان چ���ی بكەن بۆ ئەوەی‬ ‫ریفراندۆمێكی سەركەوتووانە ئەنجامبدەن؟‬ ‫ئامەد شاهۆ‪ :‬ئێمە لە‌هەر بارودۆخێكدا‬ ‫بێ���ت پش���تگیریی ئ���ەو گەل���ە دەكەین‪،‬‬ ‫بە‌بڕوای ئێمە ریفراندۆم تەنیا بۆ باشووری‬ ‫كوردستان نیە‪ ،‬چونكە سەرجەم بەشەكانی‬ ‫تری كوردستان دەگرێتەوە‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬لە‌كۆبونەوەكان���دا الیەنەكان���ە‬ ‫سیاسییەكان باسیان لەوە دەكرد‪ ،‬كە هەر‬ ‫پارچەیەك لە‌پارچەكانی كوردس���تان هەر قورس رووبەڕووی گەل���ی كورد دەبێتەوە‪،‬‬ ‫بەشێك لە‌بەشەكانی كوردستان كۆمەڵێك ئ���ەو كاتە دەبێت گەلی كورد بۆ ئەو دۆخە‬ ‫تایبەتمەندی���ی خۆی هەی���ە نابێت تێكەڵ خۆی ئامادەبكات بۆ خۆئامادەكردنی ئەوە‬ ‫هەندێك هەنگاوی دیكەی ئێمە پێویس���تە‬ ‫بە‌بەشەكانی تر بكرێت؟‬ ‫ئامەد ش���اهۆ‪ :‬هەر پارچەیەك دەتوانێت تا ئەو دەس���تكەوتانەی‪ ،‬كە كورد هەیەتی‬ ‫ئەو سیس���تمەی‪ ،‬كە تایب���ەت بە‌خۆیەتی بیپارێزێت‪ ،‬پێویست دەكات لە‌بواری هێزی‬ ‫بەكاری بهێنێت‪ ،‬پەیوەندییەكان‌و میكانیزمی س���ەربازییەوە‪ ،‬ئێمە لە‌هەمو بەش���ەكانی‬ ‫پەیوەندییەكانی لەگەڵ بەش���ەكانی دیكەدا كوردستان یەكگرتنەوەیەكی هەمو بەشەكان‬ ‫چی دەبێت‪ ،‬ئێستا لە‌دۆخێكدا ژیان دەكەین لەنێ���وان ئێمەدا هەبێ���ت‪ ،‬هەماهەنگییەك‬ ‫ش���ەڕی جیهانیی سێیەم لەئارادایە قۆناغی لەنێوان هێزەكانی ئێمەدا هەبێت‪.‬‬ ‫دوای داعش دەستپێدەكات‪ ،‬كەواتە ئاماژە‬ ‫»» ‪19‬‬ ‫بەوە دەكەن لە‌قۆناغی پێش ئێمەدا شەڕێكی‬

‫دەبێت ئەو‬ ‫ناكۆكییانەی كە‬ ‫هەبووە وەالبنرێن‪،‬‬ ‫ناوەندی ئەو‬ ‫جێگەیەش كۆنگرەی‬ ‫نەتەوەیی كوردە‬ ‫هەوڵدانەكانی كەنەكە‬ ‫بۆ رێكخستنی ئەوەیە‬

‫‪8‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )589‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/8/15‬‬

‫ئومێد كوڕ‌ه گه‌وره‌ی‌ حه‌مدیه‌‪ :‬دایكم لەچاوه‌ڕوانی‌و‬ ‫پاڵه‌په‌ستۆو گەرمادا گیانی لەدەست دا‬ ‫ئا‪ :‬مەزهەر کەریم‬ ‫به‌یانی‌ ڕۆژی‌ سێ‌ شه‌ممه‌ ‪8/8‬‬ ‫ژنێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 66‬ساڵ به‌ناوی‌‬ ‫حه‌مدی ‌ه سدیق كه‌ له‌قه‌زای‌‬ ‫باوه‌نوره‌وه‌ ده‌چێته‌ شاروچكه‌ی‌‬ ‫كه‌الر بۆ وه‌رگرتنی‌ موچه‌ی‌‬ ‫خانه‌نشینی‌‪ ،‬به‌هۆی‌ به‌رزی‌ پله‌ی‌‬ ‫گه‌رماو پاڵه‌په‌ستۆ‌و چاوه‌ڕوانییه‌وه‌‬ ‫جه‌ڵده‌ی‌ دڵ لێیده‌دات‌و ده‌مرێت"‪.‬‬ ‫ئومی����د عوس����مان كوڕه‌گ����ه‌وره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫حه‌مدیه‌ به‌مجۆره‌ باسی مه‌رگی دایكی‬ ‫بۆ ئاوێنه‌ گێڕایه‌وه‌‪" :‬من به‌ڕێگاوه‌ بوم‬ ‫ده‌چومه‌وه‌ بۆ س����لێمانی‌‪ ،‬ته‌لفونیان‬ ‫بۆك����ردم وتی����ان دایكت له‌س����ه‌ره‌ی‌‬ ‫موچه‌دا له‌هۆشخۆی‌ چوه‌ بگه‌ڕێره‌وه‌‌و‬

‫وه‌ره‌ بۆ ك����ه‌الر‪ .‬كاتێ����ك گه‌ڕامه‌وه‌‬ ‫پێی����ان ڕاگه‌یاندم ك����ه‌ دایكم له‌كات ‌‬ ‫ی‬ ‫چاوه‌ڕوان����ی‌‌و قه‌ره‌باڵخ����ی‌‌و گه‌رمادا‬ ‫جه‌ڵته‌ لێی����داوه‌و م����ردوه‌‪ .‬دوای‌ دو‬ ‫كاتژمێر له‌نه‌خۆشخانه‌ ته‌رمه‌كه‌یمان‬ ‫وه‌رگرته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئ����ه‌و به‌یانی����ه‌ له‌گ����ه‌ڵ‬ ‫س����ه‌رجه‌م ئه‌ندامان����ی‌ خێزانه‌ك����ه‌م‬ ‫پێكه‌وه‌ بوی����ن‪ .‬دایكم زۆر به‌په‌له‌بو‪،‬‬ ‫زو نان����ی‌ ئاماده‌ك����رد‪ .‬له‌گه‌ڵ باوكم‌و‬ ‫هاوس����ه‌ره‌كه‌م‌و خوش����ك‌و براكان����م‬ ‫پێك����ه‌وه‌ نان����ی‌ به‌یانیم����ان خوارد‪.‬‬ ‫كاتژمێر حه‌وت‌و سی‌ خوله‌كی‌ به‌یانی‌‬ ‫وتی‌ ده‌ڕۆم هاورێكانم چاوه‌رێمن"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش����ی‌ ب����ه‌وه‌دا دایك����ی‌ پێی‬ ‫گوتون كه‌ نایه‌ته‌وه‌ وتی‌ "ئه‌و به‌یانی ‌ه‬

‫دایكم زۆر جیاواز ده‌رده‌كه‌وت‪ .‬سه‌ری‌‬ ‫هاوس����ه‌رو خوش����ه‌كانمی‌ ماچك����ردو‬ ‫ماڵئ����اوای‌ لێكردی����ن‪ .‬وت����ی‌ ڕه‌نگه‌‬ ‫نه‌یه‌مه‌وه‌ گه‌ردم ئازادكه‌ن"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "زۆرب ‌هی‌ كات����ه‌كان دایكم‬ ‫ده‌چ����وه‌ كه‌الر بۆ موچ����ه‌ وه‌رگرتن‪.‬‬ ‫زۆر نیگه‌ران بو له‌و ش����ێوازه‌ی‌ موچه‌‬ ‫وه‌رگرتن‌و هه‌میش����ه‌ باسی‌ هیالكی‌‌و‬ ‫ماندوبون‌و بێدادی‌ خۆی‌‌و هاوڕێكانی‌‬ ‫ده‌كرد كه‌ چه‌ن����د كاتژمێر له‌گه‌رماو‬ ‫چاوه‌ڕوانیدا به‌س����ه‌رده‌به‌ن‌و توش����ی‌‬ ‫پاڵه‌په‌س����تۆو هیالك����ی‌ ده‌بن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫چاریان نیه‌‌و هیچ یاسایه‌كیش نیه‌ تا‬ ‫له‌كاتی‌ موچه‌ وه‌رگرتندا كارئاس����انی‬ ‫بۆ به‌سااڵچوان بكات"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت ب����ه‌م روداوه‌ ئ����ه‌ركان‬

‫مه‌جی����د به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌ خانه‌نش����ین ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌رمی����ان به‌ئاوێن����ه‌ی‌ ڕاگه‌یان����د‬ ‫"حه‌مدیه‌ ش����ه‌ریف ئه‌و ڕۆژه‌ هاتۆته‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كه‌م����ان ب����ۆ موچه‌ی‌‬ ‫خانه‌نشینی‌ كوڕه‌كه‌ی‌‪ .‬دواتر ڕه‌وانه‌ی‌‬ ‫بانكی‌ كه‌الر كراوه‌‪ .‬ئه‌و ژنه‌ له‌به‌رده‌م‬ ‫بانكدا له‌كاتی‌ موچه‌وه‌رگرتندا گیانی‬ ‫س����پاردوه‌‪ .‬ئه‌وه‌نده‌ی‌ ئێمه‌ پرسیاری‌‬ ‫كه‌س����وكاره‌كه‌یمان ك����ردوه‌‪ ،‬خ����ۆی‬ ‫نه‌خۆش����بوه‌‌و جاری‌ دیكه‌ش به‌كاتی‬ ‫موچه‌وه‌رگرتندا له‌هۆش خۆی‌ چوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "پێش ئ����ه‌وه‌ی‌ قه‌یرانی‌‬ ‫ئاب����وری‌ دروس����ت ببێ����ت‪ ،‬موچ����ه‌‬ ‫به‌شێوه‌ی‌ خشته‌ دابه‌شده‌كرا‌و له‌كاتی‌‬ ‫خۆیدا به‌شه‌ جیاجیاكانی‌ فه‌رمانبه‌ران‬ ‫موچه‌یان وه‌رده‌گرت‪ .‬به‌اڵم له‌ئێستادا‬ ‫به‌رنامه‌یەكی‌ دیاریكراو نیه‌و خه‌ڵكیش‬

‫شاره‌زایەکی‌ بواری‌ هاككردن‪:‬‬ ‫‪‌ %80‬ی كوڕان داوای‌ هاككردن ‌ی كچانم لێده‌كه‌ن‬ ‫ئا‪ :‬ئیمان زه‌ندی‌‪ ،‬ته‌الر حیكمه‌ت‬ ‫په‌ره‌سه‌ندنی‌ سۆشیال میدیا رێگای‌‬ ‫هاككردنی‌ تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی‌‬ ‫ئاسانكردوه‌‪ ،‬به‌هۆی‌ ئه‌و فێركارییانه‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌الیه‌ن هاككه‌رانه‌وه‌ داده‌به‌زێته‌ ناو‬ ‫یوتوبه‌وه‌‪ ،‬كچێكیش ده‌ڵێت "هاككرام‪،‬‬ ‫دوای‌ ئه‌شكه‌نجه‌یه‌كی‌ زۆری‌ ده‌رونی‌‬ ‫نه‌مزانی‌ كێیه‌‪ ،‬به‌اڵم شكم له‌چه‌ند‬ ‫هاوڕێیه‌كی‌ په‌یمانگام هه‌بو"‪.‬‬ ‫زۆرێك له‌كوڕان دژی‌ هاككردنن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫زۆربه‌ی‌ هاككه‌رانی���ش له‌ره‌گه‌زی‌ نێرن‪،‬‬ ‫زۆرجار بۆ ده‌س���تكه‌وتنی‌ زانیاری‌ كه‌سی‌‬ ‫به‌رامبه‌ریی���ان هاك ده‌ك���ه‌ن به‌تایبه‌تی‌‬ ‫به‌رامب���ه‌ر ره‌گه‌زی‌ م���ێ‌‪ ،‬یه‌حیا حه‌بیب‬ ‫گه‌نجێك���ی‌ ‪ 18‬س���اڵه‌و رای‌ وایه‌ زۆرێك‬ ‫له‌و كه‌س���انه‌ی‌ كه‌ هاك ده‌كه‌ن ته‌مه‌نیان‬ ‫خواروی‌ ‪ 18‬ساڵه‌‪ ،‬یه‌حیا سه‌رچاوه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێنێت���ه‌وه‌ ب���ۆ دای���ك‌و باوكیان‪" ،‬‬ ‫دایك‌و ب���اوك منداڵه‌كانیان ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بێزارییان نه‌كه‌ن مۆبای���ل‌و ئه‌نته‌رنێتیان‬ ‫پ���ێ‌ ده‌ده‌ن یاخ���ود بۆی���ان ده‌كڕن ئه‌م‬ ‫كێش���ه‌یه‌ش هۆكاره‌كه‌ی‌ دایكان‌و باوكانه‌‬ ‫ك���ه‌ له‌ته‌مه‌نێك���ی‌ منداڵی���دا ئامێ���ره‌‬ ‫هۆش���مه‌نده‌كان‌و ئینته‌رنێ���ت ده‌خه‌ن���ه‌‬ ‫به‌رده‌می���ان تا به‌كاریبهێن���ن‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌‬ ‫من وه‌ك���و گه‌نجێ���ك هاككردن���ی‌ تۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان به‌كارێكی‌ باش نازانم"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و گه‌نج���ه‌ هاككردن���ی‌ ت���ۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌كان ده‌گه‌ڕێنێت���ه‌وه‌ ب���ۆ‬ ‫دو ه���ۆكار‪ ،‬هۆكارێكی���ان رق هه‌ڵگرتنه‌‬ ‫له‌كه‌س���ی‌ به‌رامبه‌ر‪ ،‬دوه‌میان‪ ،‬بۆ بردنی‌‬ ‫ئ���ه‌و زانیارییانه‌یه‌ كه‌ له‌ڕێی‌ سۆش���یال‬ ‫میدی���اوه‌ به‌ده‌س���تی‌ ده‌گات تا ناوی‌ پێ‌‬ ‫بزڕێنێ‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ هاكك���ردن‌و دزی‌ چ‬ ‫جیاوازییه‌كیان هه‌یه‌؟ ئ���ه‌و وتی‌ "به‌ڕای‌‬ ‫م���ن هاككردن‌و دزی‌ هی���چ جیاوازییه‌كی‌‬ ‫وه‌های‌ نی���ه‌ چونكه‌ دزی‌ ته‌نه���ا بردنی‌‬ ‫ماڵو سامانی‌ خه‌ڵكه‌‪ ،‬هاككردنیش دزینی‌‬ ‫ئه‌كاونت���ی‌ تایبه‌تی‌ كه‌س���ێكه‌ هه‌ر بۆیه‌‬ ‫به‌دزی‌ هه‌ژمار ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ش���ه‌ونم س���ه‌اڵح كه‌ ناوی‌ خ���وازراوی‌‬ ‫كچێك���ی‌ ته‌م���ه‌ن ‪ 23‬س���اڵه‌‪ ،‬چیرۆكی‌‬ ‫هاككردنی‌ خۆی‌ ب���ۆ ئاوێنه‌ ده‌گێرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "كاتێك هاككرام هه‌ستێكی‌ زۆر‬ ‫ناخۆش‌و ده‌رونێكی‌ ماندوم هه‌بو چونكه‌‬ ‫له‌كاتی‌ خوێندنه‌وه‌ی‌ وانه‌كانی‌ په‌یمانگامدا‬ ‫هاوڕێیه‌ك���م په‌یوه‌ندی‌ پێوه‌كردم هه‌واڵی‌‬ ‫پرس���یم هێش���تر به‌وش���ێوه‌یه‌ هه‌واڵی‌‬ ‫نه‌پرس���یبوم‪ ،‬دواتر خاڵۆزایه‌كم ئاگاداری‌‬ ‫كردمه‌وه‌ وتی‌ هاككراوی‌ شۆك گرتمی‌ زۆر‬ ‫ناخۆش بو"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "گومانم هه‌بو له‌چه‌ند هاوڕێیه‌كی‌‬ ‫خ���ۆم چ كچ چ كوڕ ئ���ه‌و كاته‌ی‌ له‌ده‌وام‬ ‫بوم هه‌ر دڵنیایش���م ئ���ه‌وان هاكییانكردم‬ ‫خۆی���ان بێده‌نگ كردبوو‪ ،‬چونكه‌ س���ه‌د‬ ‫له‌س���ه‌د نه‌مده‌زانی‌ كێیه‌ هه‌روه‌ها دڵیشم‬ ‫زۆر پاك بو به‌رامبه‌رییان له‌دڵی‌ خۆمه‌وه‌‬ ‫له‌هه‌مویانم روانی‌"‪.‬‬ ‫ش���ه‌ونم ئاشكراش���ی‌ كرد ك��� ‌ه له‌ڕوی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌وه‌ هیچ گرفتێكی‌ بۆ دروست‬ ‫نه‌ب���وه‌‪" ،‬چونكه‌ هیچی‌ ش���اراوه‌م نه‌بو‬

‫له‌ماڵه‌وه‌ هه‌رچی‌ رویبدایه‌ دایك‌و براكانم‬ ‫ئ���اگادار بون ل���ه‌م روداوه‌ش���دا زۆربه‌ ‌ی‬ ‫هاوڕێیانی‌ په‌یمانگام هاوكارم بون"‪.‬‬ ‫بۆ یه‌كه‌مجار له‌س���اڵی ‪ 1960‬وش���ه‌ی‌‬ ‫هاك به‌كارهێنراوه‌ وه‌كو تاكه‌ كه‌س���ێك‬ ‫له‌په‌یمانگای‌ ته‌كنه‌لۆجی‌ ماساشوارتس‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها جۆرج هۆت���ز یه‌كه‌م كه‌س بوه‌‬ ‫ك���ه‌ هاكی‌ سیس���ته‌می‌ ئای‌ ئۆ ئێس���ی‌‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ئه‌و كه‌س���ه‌ ئامانجی‌ په‌ره‌پێدانی‌‬ ‫پڕۆگرامێك بوه‌ كه‌ ناچار بوه‌ به‌هاككردن‬ ‫ئه‌م كاره‌ بكات‪.‬‬ ‫عه‌ب���دواڵ ش���اد‪ ،‬ش���اره‌زای‌ ب���واری‌‬ ‫هاككردن پێناس���ه‌ی‌ هاكك���ردن ده‌كات‌و‬ ‫ده‌ڵێت "هاككردن به‌گش���تی‌ ئ���ه‌م كاره‌‬ ‫ب���ۆ به‌ده‌س���تهێنانی‌ زانیاری‌ كه‌س���ێكی‌‬ ‫ت���ره‌ یاخ���ود له‌ئاس���تی‌ ده‌وڵه‌ت���دا بۆ‬ ‫به‌ده‌س���تهێنانی‌ زانی���اری‌ ده‌وڵه‌تێك���ی‌‬ ‫تره‌(س���یخوری‌)‪ ،‬له‌ڕوی‌ تاكه‌ كه‌سییه‌وه‌‬ ‫ه���ۆكاره‌كان جی���اوازن ده‌كه‌وێته‌ س���ه‌ر‬ ‫ئامانج ‌ی كه‌س���ه‌كه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا هاككردن‬ ‫ل���ه‌ڕوی سیس���ته‌مه‌وه‌ وات���ه‌ كه‌س���ێك‬ ‫سیس���ته‌می كه‌س���ێكی تر به‌كاربهێنێت‬ ‫به‌ب���ێ ئه‌وه‌ی رێ���گای پێبدرێت ئه‌وا ئه‌و‬ ‫كه‌س���انه‌ی كه‌ كاری ه���اك ده‌كه‌ن پێی‌‬ ‫ده‌ڵێن هاككه‌ر"‪.‬‬ ‫عه‌بدواڵ ش���اد بۆ ئاوێنه‌ی‌ ئاشكراكردو‬ ‫ده‌ڵێ���ت ح���ه‌وت ج���ۆر هاكك���ه‌ر هه‌یه‌‪،‬‬ ‫"یه‌كه‌میان‪ ،‬س���كریپت كای���د‪ :‬ئه‌م جۆره‌‬ ‫هاككه‌ره‌یان ئه‌و كه‌سانه‌ن كه‌ ئاره‌زوویان‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ ه���اك بكه‌ن به‌بێ‌ گوێدانه‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫بۆ چ مه‌به‌س���تێك ئه‌م كاره‌ ئه‌كه‌ن واته‌‬ ‫هاككردن هیوایه‌تێكه‌ الیان‪ .‬دوه‌م‪ ،‬وایت‬ ‫هات‪ :‬واته‌ كاڵو س���پی‌ ئه‌مانه‌ به‌هاككه‌ره‌‬ ‫به‌ڕه‌وش���ته‌كان ناس���راون زیاتر كاریان‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئیشی پاراستن بكه‌ن‪ .‬سیێه‌م‪،‬‬ ‫بالك هات‪ :‬كاڵو ره‌ش ئه‌مانه‌ به‌هاككه‌ره‌‬ ‫ئاگرینیه‌كان ناسراون‪ ،‬كاری هاك كردنی‬ ‫بانك���ه‌كان ئه‌ك���ه‌ن به‌مه‌به‌س���تی دزینی‬ ‫پاره‌و زانی���اری‌‌و هاككردنی‌ كۆمپانیاكان‪.‬‬ ‫چ���واره‌م‪ ،‬گری‌ ه���ات‪ :‬ئه‌مان���ه‌ له‌نێوان‬ ‫كاڵوی‌ ر‌هش‌و سپیدان‪ ،‬كاری‌ هاك ده‌كه‌ن‬ ‫وه‌كو كاڵوه‌ ره‌شه‌كان به‌اڵم بۆ مه‌به‌ستی‌‬ ‫دزی‌ نا ده‌توانن یارمه‌تی‌ خه‌ڵكیش بده‌ن‌و‬ ‫نه‌یده‌ن ئه‌م جۆره‌شیان به‌رباڵوترینیانه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا هاككه‌ری‌ رێد هات‌و گرین هات‬ ‫له‌گه‌ڵ بلو هات"‪.‬‬ ‫ئه‌و ش���اره‌زایه‌ ده‌ڵێت ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌‬ ‫ه���اك ده‌كه‌ن ئه‌مان���ه‌ن "یه‌كه‌م‪ :‬له‌پێناو‬ ‫پاره‌دا‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌كاونتێك ه���اك ده‌كه‌ن‌و‬ ‫داوای‌ پ���اره‌ له‌خه‌ڵك���ی‌ ده‌ك���ه‌ن ب���ۆ‬ ‫دان���ه‌وه‌ی‌‪ ،‬یاخ���ود داوای‌ بااڵنس ده‌كه‌ن‬ ‫له‌كه‌س���ه‌ هاككراوه‌كه‌‪ ،‬ی���ان ئه‌كاونته‌كه‌‬ ‫ده‌فرۆش���نه‌وه‌ كه‌ به‌شێكیان پاره‌ ده‌ده‌ن‬ ‫به‌په‌یجی‌ گه‌وره‌ی‌ ئه‌كاونته‌كان‪ .‬هەموه‌م‪:‬‬ ‫رقی‌ له‌كه‌س���ێكه‌ ده‌یه‌وێت ئازاری‌ بدات‪.‬‬ ‫س���ێیه‌م‪ :‬زۆرجار داوام لێكراوه‌ ئافره‌تێك‬ ‫ه���اك بكه‌م‪ ،‬ته‌نها بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ بزانن ئه‌م‬ ‫كچ���ه‌ له‌گه‌ڵ كه‌س���ێكی‌ ت���ر په‌یوه‌ندی‌‬ ‫سۆزداری‌ هه‌یه‌ یان نا"‪.‬‬ ‫ڕونیشیكرده‌وه‌ "هاككه‌ر ئه‌و كه‌سه‌یه‌ كه‌‬ ‫پڕۆگرامێك یاخود سیسته‌مێك به‌كاردێنێت‬ ‫بۆ چونه‌ نێو سیسته‌می‌ كه‌سی‌ به‌رامبه‌ر‪،‬‬ ‫به‌اڵم دزین یان بردن���ی‌ ئه‌كاونتێك ئه‌مه‌‬ ‫ته‌نها فێڵكردنێكه‌و هیچی‌ تر‪ ،‬له‌و س���ێ‬

‫پیاو هه‌بوه‌ ڤیدیۆو‬ ‫نامه‌كانی‌ باڵوبونه‌ته‌و‌ه‬ ‫خێزانی‌ لێی‌ جیابوه‌ته‌و‌ه‬ ‫خاڵه‌ی‌ باس���مانكرد به‌گش���تی‌ بو ئه‌گه‌ر‬ ‫خاڵی‌ چواره‌میشی‌ بۆ زیاد بكه‌ین ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ به‌شێكیان وه‌كو ئاره‌زویه‌ك ده‌یكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌زۆری���ش ئافره‌ت هاك ده‌كرێن‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ كه‌ ئافره‌ت زانیاریان‬ ‫كه‌متره‌ له‌پی���او‪ ،‬یان ئه‌گه‌ر كوڕێك هاك‬ ‫بكه‌یت قازانجی‌ ماددی‌ لێناكه‌یت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫بۆ كوڕه‌ك���ه‌ ئاس���اییه‌ ره‌س���می‌ چاتی‌‬ ‫هه‌رش���تێكی‌ باڵوبكرێته‌وه‌و هه‌ڕه‌شه‌كانت‬ ‫نایترس���ێنیت ب���ه‌اڵم ب���ۆ ئاف���ره‌ت زۆر‬ ‫جیاوازه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌ڕاس���تیدا من هاككه‌ر نیم‬ ‫ب���ه‌و مانایه‌ی‌ س���ه‌ره‌وه‌ كه‌ باس���م كرد‬ ‫هه‌روه‌ها له‌‪2015‬وه‌ دیزاینی‌ ئه‌كاونتیش���م‬ ‫نه‌كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم رۆژانه‌ ده‌یان كه‌س داوای‌‬ ‫هاكم لێده‌كه‌ن ك���ه‌ ‪80%‬ی‌ كوڕان داوای‌‬ ‫هاككردنی‌ كچانیان كردوه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ گرف���ت بۆ كام ره‌گه‌ز‬ ‫زیاتر دروس���ت ده‌بێت‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "ئه‌مه‌‬ ‫به‌پێی‌ رۆش���نبیری‌ خێزانی‌ هاككراوه‌كه‌‬ ‫ده‌گۆڕێت‪ ،‬هه‌یه‌ گوێی‌ پێنادات‌و كێشه‌ی‌‬ ‫بۆ دروس���ت نابێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌داخه‌وه‌‬ ‫له‌كوردستانی‌ ئێمه‌ ئاستی‌ رۆشنبیرییمان‬ ‫كه‌مه‌‪ ،‬ب���ۆ نمونه‌ هه‌بوه‌ پی���او ته‌مه‌نی‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ بوه‌ خێزانی‌ هاكك���راوه‌ وتویه‌تی‌‬ ‫پێاڵوه‌كانت ماچ ده‌كه‌م ش���تێكم بۆ بكه‌‪،‬‬ ‫ئاف���ره‌ت هاتوه‌ت���ه‌ الم له‌ته‌اڵق���دان بوه‌‬ ‫به‌هۆی‌ هاك���ه‌وه‌ بۆم چاره‌س���ه‌ركردوه‌‪،‬‬ ‫له‌وانه‌یه‌ زۆرێك هه‌بن بێ چاره‌ مابێتنه‌وه‌و‬ ‫ته‌اڵق درابن‪ ،‬له‌هه‌مانكاتدا پیاویش هه‌بوه‌‬ ‫ڤیدیۆو نامه‌كان���ی‌ باڵوبونه‌ته‌وه‌ خێزانی‌‬ ‫لێی‌ جیابوه‌ته‌وه‌ ئه‌م كه‌س���ان ‌ه هاتونه‌ته‌‬ ‫الم‌و شاهیدی‌ حاڵم"‪.‬‬ ‫مه‌ترس���ی‌ هاكك���ردن زیاتر بۆ س���ه‌ر‬ ‫ره‌گ���ه‌زی‌ مێیه‌‪ ،‬ده‌رونناس���ێك پێی‌ وایه‌‬ ‫ه���ه‌ر له‌به‌ر ئ���ه‌م هۆیه‌یه‌ ك���ه‌ ئافره‌تان‬ ‫ناتوانن ناوی‌ راسته‌قینه‌ی‌ خۆیان له‌تۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان دانێن‪.‬‬ ‫ده‌رونن���اس زان���ا ئه‌حمه‌د قه‌س���اب‪،‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ته‌كنه‌لۆجیا وتی‌ "ته‌كنه‌لۆجیا‬ ‫وه‌ك���و چەکێ���ک وایه‌ به‌ب���اش‌و خراپ‬ ‫به‌كارده‌هێنرێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌داخه‌وه‌ له‌ناو‬ ‫گه‌نجاندا زۆر به‌دروس���تی‌ ب���ه‌كار نایه‌ت‬ ‫زیاتر به‌كار ده‌هێنرێت له‌ڕوی‌ چاتكردن‌و‬ ‫هه‌ندێك ش���تی‌ بێ‌ سودتری‌ تر‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫په‌روه‌رده‌یه‌ك���ی‌ باش نه‌كراوی���ن له‌ڕوی‌‬ ‫ته‌كنه‌لۆجیاوه‌ كه‌ چۆن‌و بۆ چ مه‌به‌ستێك‬ ‫به‌كاریبهێنی���ن‪ ،‬زیانێك���ی‌ زۆری‌ داوه‌‬ ‫له‌گه‌نجان به‌هۆی‌ خراپ به‌كارهێنانه‌وه‌"‪.‬‬

‫س���ه‌باره‌ت به‌هاككردن���ی ئ���ه‌و وت���ی‌‬ ‫"هۆكاری‌ هاككردن به‌شێكیان بۆ فزوڵیه‌ت‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ هه‌روه‌ه���ا ده‌س���توه‌ردانه‌‬ ‫ژیانی‌ تایبه‌تی‌ كه‌س���انه‌ یان هه‌ندێكیان‬ ‫غیره‌كردنه‌وه‌ی���ه‌ له‌یه‌كت���ر ی���ان ب���ۆ‬ ‫قۆرخكردنی‌ به‌رامبه‌ریان‪ ،‬هه‌ر له‌به‌ر ئه‌م‬ ‫هۆكاره‌یه‌ كه‌ زۆربه‌ی‌ گه‌نجان به‌تایبه‌تی‌‬ ‫كچان ناتوانن ناوی‌ راستی‌ خۆیان بنوسن‬ ‫له‌فه‌یسبوك له‌ترسی‌ هاك"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "به‌ڕای‌ من هاككردن ترس���ی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ه���ه‌ردو ره‌گ���ه‌ز هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ كچان ئه‌ویش به‌هۆی‌ كۆمه‌ڵگاو‬ ‫قسه‌ی‌ خه‌ڵكه‌وه‌یه‌‪ ،‬گه‌نجانی‌ ئێمه‌ زۆڵمی‌‬ ‫زۆری‌ لێكراوه‌ له‌هه‌مو رویه‌كه‌وه‌ خۆشیان‬ ‫زۆڵم له‌خۆیان ده‌كه‌ن‪ ،‬پێویس���ته‌ هه‌مو‬ ‫كه‌س���ێك له‌خۆیه‌وه‌ ده‌س���ت پێبكات كه‌‬ ‫فێری‌ ئه‌وه‌ بین ده‌ست وه‌رنه‌ده‌ینه‌ ژیانی‌‬ ‫هیچ كه‌سێك"‪.‬‬ ‫پارێزه‌رێكی���ش ده‌ڵێت هه‌ر كه‌س���ێك‬ ‫ته‌كنه‌لۆجیا به‌شێوه‌ی رێز شكاندن یاخود‬ ‫دزینی‌ زانی���اری‌‌و به‌كارهێنانه‌وه‌ی‌ بكات‬ ‫به‌پێی‌ یاسا سزا ده‌درێت‪.‬‬ ‫پارێزه‌ر ئاریان عوس���مان له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫بۆ ئاوێنه‌ وتی‌ "به‌پێی‌ یاسای‌ ‪6‬ی‌ ساڵی‌‬ ‫‪ 2008‬كه‌ یاس���ای‌ خ���راپ به‌كارهێنانی‌‬ ‫ته‌كنه‌لۆجیایه‌‪ ،‬له‌ماده‌ی‌ یه‌كه‌می‌ یاساكه‌دا‬ ‫هاتوه‌ هه‌ریه‌ك له‌كێشه‌كانی‌ ته‌كنه‌لۆجیا‬ ‫ببێته‌ هۆی‌ ش���كاندنی‌ رێ���زو حورمه‌تی‌‬ ‫كه‌س���ی‌ به‌رامبه‌ر یاخ���ود دزینی‌ زانیاری‌‬ ‫به‌رامب���ه‌ر‌و به‌كارهێنان���ه‌وه‌ی‌ ئه‌كه‌وێته‌‬ ‫ژێر ركێفی‌ ئه‌م یاس���ایه‌‪ ،‬بۆنمونه‌ دزینی‌‬ ‫زانیاری‌ به‌رامبه‌ر یاخ���ود باڵوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫وێنه‌و هه‌ڕه‌شه‌كردن‌و چه‌ندین بابه‌تی‌ تر‬ ‫یاسا سزای‌ داناوه‌ كه‌ سزاكه‌ی‌ له‌‪ 6‬مانگ‬ ‫كه‌متر نه‌بێ���ت‌و له‌پێنج س���اڵ زیاتریش‬ ‫نه‌بێ���ت‪ ،‬هه‌روه‌ها غه‌رامه‌كه‌ش��� ‌ی له‌یه‌ك‬ ‫ملیۆن دینار كه‌متر نه‌بێت‌و له‌پێنج ملیۆن‬ ‫دیناریش زیاتر نه‌بێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و پارێزه‌ره‌ باس���ی‌ كه‌یسی‌ گه‌نجێك‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ هه‌ڵ���ه‌ ته‌كنه‌لۆجی���ای‌‬ ‫به‌كارهێناوه‌و ده‌ش���ڵێت زیات���ر گه‌نجان‬ ‫ئه‌و كاره‌ ده‌كه‌ن‌و چه‌ندین كه‌یس���ی‌ له‌و‬ ‫جۆره‌ش هاتوه‌ته‌ به‌رده‌س���تم‪ ،‬ئه‌و وتی‌"‬ ‫ب���ۆ هه‌مو كه‌س���ێك هه‌مان یاس���ا به‌كار‬ ‫ده‌هێنرێت‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی‌ ئه‌نجامدانی‌ كاری‌‬ ‫كه‌س���ه‌كه‌ س���زاكه‌ ده‌گۆڕێت‪ ،‬چه‌نده‌ها‬ ‫كه‌س هه‌یه‌ له‌سه‌ر ئه‌و ماده‌یه‌ سزا دراوه‌و‬ ‫كه‌یسی‌ له‌و شێوه‌یه‌ش له‌به‌رده‌ستم بوه‌‪،‬‬ ‫بۆنمونه‌ كه‌یسی‌ كه‌سێكم البو كه‌ ته‌مه‌نی‌‬ ‫خوار ‪ 18‬س���اڵ بو تائێس���تا ئه‌م كه‌یسه‌‬ ‫یه‌كالی‌ نه‌بوه‌ته‌وه‌ ل���ه‌دادگا له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ ته‌مه‌ن���ی‌ له‌خوار ‪ 18‬س���اڵه‌وه‌ بوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم دادگا له‌ڕێ���گای‌ خۆیه‌وه‌ ده‌ینێرێت‬ ‫بۆ دادگای‌ نه‌وجه‌وانان له‌وێش���ه‌وه‌ به‌پێی‌‬ ‫یاس���ای‌ تایبه‌تی‌ خۆیان چاره‌س���ه‌ری‌ بۆ‬ ‫ده‌ك���ه‌ن چونكه‌ خوار ته‌مه‌ن ‪ 18‬س���اڵ‬ ‫بوه‌ ئه‌م���ه‌ش پێی‌ ناوترێ‌ س���زا‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫پێی‌ ئه‌وترێ‌ چاره‌س���ه‌ر ب���ه‌وه‌ی‌ من كه‌‬ ‫پارێزه‌ری���م بۆ كردوه‌ ئه‌و گه‌نجه‌ ته‌نها بۆ‬ ‫مه‌به‌ستی‌ چێژ وه‌رگرتن ئه‌و كاره‌ی‌ كردوه‌‬ ‫هیچ مه‌به‌ستێكی‌ خراپی‌ نه‌بوه‌ نه‌یویستوه‌‬ ‫ئازاری‌ به‌رامبه‌ر بدات‪ ،‬به‌ڵكو ته‌نها وه‌كو‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌كی‌ هه‌رزه‌كارانه‌ توشی‌ بوه‌‪ ،‬زیاتر‬ ‫ئه‌م حاڵه‌ته‌ گه‌نجان ده‌یكه‌ن"‪.‬‬

‫به‌هۆی‌ قه‌یرانی‌ دارایی����ه‌وه‌ چاوه‌ڕێ‌‬ ‫ناك����ه‌ن‪ ،‬قه‌رباڵخ����ی‌‌و چاوه‌ڕوان���� ‌‬ ‫ی‬ ‫زۆر دروس����ت ده‌بێت‌و ئ����ه‌و حاڵه‌ت‬ ‫ڕوده‌دات ك����ه‌ به‌ش����ێكی‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫بە‌چاوه‌ڕێنه‌كردنی خه‌ڵكه‌وه‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئارام جه‌مال پزیش����كی‌ قه‌سته‌ره‌و‬ ‫دڵ سه‌باره‌ت وه‌ستانی‌ دڵی‌ حه‌مدیه‌‬ ‫شه‌ریف له‌كاتی‌ وه‌رگرتنی‌ موچه‌كه‌یدا‬ ‫وتی‌ "زۆركات ڕه‌نگه‌ ئه‌و كه‌سه‌ هه‌ست‬ ‫نه‌كات ده‌ماری‌ دڵ����ی‌ ‪ %50‬یان ‪%70‬‬ ‫ته‌سك بۆته‌وه‌‪ .‬له‌و كاتانه‌دا هیالكی‌‌و‬ ‫ماندون‌و قه‌له‌ق����ی‌ كاریگه‌ری‌ ده‌بێت‌و‬ ‫ده‌شێت توشی‌ وه‌ستانی‌ دڵ ببێت"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌ ب����ۆ به‌دواداچوونی زیاتر‬ ‫په‌وه‌ندی‌ ك����رد بە‌به‌رێوه‌به‌ری‌ بانكی‌‬ ‫ك����ه‌الره‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئ����ه‌و ئاماده‌نه‌بو‬ ‫له‌باره‌یه‌وه‌ هیچ لێدوانێك بدات‪.‬‬

‫ئه‌و به‌یانیه‌ دایكم زۆر‬ ‫جیاواز ده‌رده‌كه‌وت‬ ‫سه‌ر ‌ی هاوسه‌رو‬ ‫خوشه‌كانمی‌ ماچكردو‬ ‫ماڵئاوایی‌ لێكردین‌و وت ‌ی‬ ‫ڕه‌نگه‌ نه‌یه‌مه‌وه‌ گه‌ردم‬ ‫ئازادكه‌ن‬

‫ژنێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 25‬ساڵ له‌به‌رچاو ‌ی‬ ‫هاوسه‌ره‌كه‌ی خۆ ‌ی ده‌سوتێنێت‬ ‫ئا‪ :‬مەزهەر‬ ‫به‌ره‌به‌یانی ڕۆژی‌ هه‌ینی‌ ‪8/4‬‬ ‫ژنێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 25‬ساڵ به‌ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاسك له‌ماڵه‌كه‌ی‌ خۆیدا به‌به‌ر‬ ‫چاوی هاوسه‌ره‌كه‌یه‌وه‌ نه‌وت‬ ‫ده‌كات به‌گیانیداو خۆیده‌سوتێنێت‪.‬‬ ‫كه‌سوكاره‌كه‌یشی هاوسه‌ره‌كه‌ی‬ ‫بە‌هۆكاری خۆسوتاندنی كچه‌كه‌یان‬ ‫تۆمه‌تبار ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫مه‌حم���ود عه‌زی���ز باوكی‌ ئاس���ك‪،‬‬ ‫چیرۆكی‌ مه‌رگ���ی‌ كچه‌كه‌ی‌ گێڕایه‌وه‌‌و‬ ‫وت���ی‌ "ئه‌وڕۆژه‌ له‌ماڵه‌وه‌ دانیش���تبوم‬ ‫خه‌به‌ریان ب���ۆ هێنام ئاس���ك نه‌وتی‌‬ ‫ك���ردوه‌ به‌خۆی���داو خۆیس���وتاندوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وكات خ���ۆم‌و ئه‌ندامانی‌ خێزانه‌كه‌م‬ ‫چوی���ن به‌هانای���ه‌وه‌ ك���ه‌ گه‌یه‌نرابوه‌‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‌ سه‌ختی‌‬ ‫برینه‌كه‌یه‌وه‌ گیانی‌ له‌ده‌س���تدا‌و دواتر‬ ‫ته‌رمه‌كه‌یم���ان له‌پزیش���كی‌ داوه‌ری‌‬ ‫وه‌رگرته‌وه‌"‪.‬‬

‫له‌دوا ساته‌كانی‌ ژیانیدا‬ ‫له‌نه‌خۆشخانه‌ ئه‌و‬ ‫قسانه‌ ‌ی بۆ ده‌گێڕامه‌و‌ه‬ ‫كه‌ ئاوات به‌رده‌وام‬ ‫ئازار ‌ی داوه‌‌و لێیداوه‌و‬ ‫ژیانی‌ هه‌راسانكردوه‬ ‫"ئ���اوات باری‌ دارای���ی‌ زۆر خراپ بو‪.‬‬ ‫چه‌ند ڕۆژێك پێش���ه‌وه‌ی‌ ئاسك خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫بس���وتێنێت هاوس���ه‌ره‌كه‌م سه‌ردانی‌‬ ‫ماڵ���ی‌ ئاس���ك ده‌كات‪ ،‬هیچ���ی‌ وه‌ها‬ ‫له‌ماڵیان���دا نه‌ب���وه‌‪ .‬م���ن نازانم به‌چ‬ ‫سه‌روه‌ت‌و س���امانێك ئاوات به‌رده‌وام‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌مێش���كابوه‌ ك���ه‌ ژنی‌ دیكه‌‬ ‫بهێنێت"‪.‬‬ ‫مه‌حمود ده‌ش���ڵێت "له‌دوای‌ مردنی‌‬ ‫ئاس���ك سكااڵی‌ یاسایم له‌سه‌ر ئاوات‬ ‫تۆم���ار ك���ردوه‌‪ .‬داوا ده‌كه‌م یاس���ا‬ ‫سه‌روه‌ربێت‌و خوێنی‌ كچه‌كه‌م به‌هه‌ده‌ر‬ ‫نه‌ڕوات‪ ،‬چونكه‌ ئاس���ك بێ تاوان بو‬ ‫غه‌دریان لێكرد"‪.‬‬ ‫ئاوه‌ڵزاوای‌ ئاوات سه‌باره‌ت به‌مه‌رگی‌‬ ‫ئاسك وتی‌ "ئاوات نه‌یده‌هێشت ئاسك‬ ‫بێت���ه‌ ماڵی‌ خوش���كه‌كه‌ی‌‪ .‬به‌رده‌وام‬ ‫دڵ���ی‌ پیس���بو‪ .‬زۆركات ئامۆزگاری���م‬ ‫ده‌كرد كه‌ بۆ ئاسكی‌ خێزانی‌ باشبێت‪.‬‬ ‫چه‌ن���د جارێك ده‌نگ���ه‌ ده‌نگیان ببو‪.‬‬ ‫هۆكاره‌كه‌ش���ی‌ ئه‌وه‌بو باری‌ دارییان‬ ‫زۆر خ���راپ ب���و‪ .‬ئ���اوات هه‌ركارێكی‌‬ ‫ده‌كرد زه‌ره‌ری‌ ده‌ك���رد‪ ،‬له‌كاركردندا‬ ‫سه‌ركه‌وتونه‌بو"‪.‬‬

‫وتیش���ی‌ "ئاس���ك له‌داخ���ی‌ ئاواتی‬ ‫هاوسه‌ری‌ خۆیس���وتاند‪ .‬ماوه‌ی‌ چوار‬ ‫س���اڵه‌ ئ���اوات ژیانی‌ هاوس���ه‌رگیری‬ ‫له‌گه‌ڵ ئاس���ك پێكهێن���اوه‌‪ .‬ئه‌و هیچ‬ ‫خزمایه‌تیه‌ك���ی‌ له‌گ���ه‌ڵ خێزانه‌كه‌ی‌‬ ‫ئێم���ه‌ نه‌ب���و‪ .‬ئ���ه‌وكات له‌رێگ���ه‌ی‌‬ ‫هاوس���ه‌ری‌ كچێكمه‌وه‌ هاته‌ داخوازی‌‬ ‫ئاس���ك‪ .‬زاواكه‌م زۆر باسی‌ باشی‌ ئه‌و‬ ‫ماڵه‌ی‌ كرد‪ .‬ئاس���ك‌و ئ���اوات ئه‌وكات‬ ‫هه‌ردوكی���ان ڕه‌زامه‌ندب���ون‌و ئێمه‌ش‬ ‫ئه‌وه‌مان له‌سه‌ربو پیرۆزبای‌ بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش���ی‌ به‌وه‌دا ئاس���كی‌ كچی‌‬ ‫زۆركات خه‌مباربوه‌ وتی‌ "زۆربه‌ی‌ كات‬ ‫ئاوات ئازاری‌ ئاس���كی‌ ده‌دا‪ .‬به‌رده‌وام‬ ‫پێیده‌وت من ت���ۆم ناوێت‪ ،‬ژنی‌ دیكه‌‬ ‫ده‌هێنم بڕۆ‪ .‬به‌اڵم ئاسك به‌هۆی‌ منداڵه‌‬ ‫دو سااڵنه‌كه‌یه‌وه‌ گرنگی‌ به‌و قسانه‌ی‌‬ ‫ئ���اوات ن���ه‌ده‌دا‪ .‬زۆركات پرس���یارم‬ ‫لێده‌ك���رد ئه‌و هیچی‌ ب���اس نه‌ده‌كرد‪.‬‬ ‫له‌دوا ساته‌كانی‌ ژیانیدا له‌نه‌خۆشخانه‌‬ ‫ئه‌و قسانه‌ی‌ بۆ ده‌گێڕامه‌وه‌ كه‌ ئاوات‬ ‫براگه‌وره‌ی‌ ئاوات كه‌ ئه‌و بۆ دواجار‬ ‫به‌رده‌وام ئازاری‌ داوه‌‌و لێیداوه‌و ژیانی‌‬ ‫داوا له‌كه‌س���وكاری‌ ده‌كات تا جارێكی‌‬ ‫هه‌راسانكردوه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "پار ساڵ دراوسێیه‌كی‌ ماڵی‌ دیكه‌ ئاسك بگه‌رێته‌وه‌ بۆ الی‌ ئاوات‪،‬‬ ‫ئاس���ك ته‌له‌فونی‌ بۆ كردم كه‌ ئاسك سه‌باره‌ت به‌ڕوداوی‌ خۆسوتاندنی‌ ئاسك‬ ‫له‌ماڵی‌ ئه‌وانه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئاوات شه‌ڕیان نه‌یویست هیچ شتێك باسبكات"‪.‬‬ ‫وته‌بێژی‌ پۆلیسی‌ قه‌زاو ناحیه‌كانی‌‬ ‫بوه‌‪ ،‬ده‌ستی‌ ناوه‌ته‌ ملی‌ تا بیخنكێنێت‪.‬‬ ‫وه‌ره‌ بۆ ئێ���ره‌و فریاكه‌وه‌‪ .‬منیش ئه‌و پارێزگای‌ سلێمانی‌ ڕائیدی‌ مافپه‌روه‌ر‬ ‫كات داوام له‌دراوسێكه‌ی‌ ماڵی‌ ئاسك ئیقباڵ محه‌م���ه‌د به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند‬ ‫كرد له‌ماڵی‌ خۆیان بیهێڵته‌وه‌ تا ژیانی‌ "به‌یانی‌ ڕۆژی‌ هه‌ینی‌ ژنێكی‌ ته‌مه‌ن ‪25‬‬ ‫ئاس���ك پارێزراوبێ���ت‪ .‬ئ���ه‌و ڕۆژه‌ بۆ ساڵ به‌ناوی‌ ئاسك مه‌حمود له‌ماڵه‌ی‌‬ ‫ئێواره‌كه‌ی‌ ئاسكم هێنایه‌وه‌ بۆ ماڵه‌وه‌‪ .‬خۆیدا به‌نه‌وت خۆی سوتاندوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "هێزه‌كانمان گه‌یشتونه‌ته‌‬ ‫بڕیارمدا چیتر ئاسكی‌ نه‌ده‌مه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی ئاوات شوێنی‌ ڕوداوه‌كه‌‪ .‬ئه‌و هاواڵتیایه‌ی‌ خۆی‬ ‫دوات���ر چه‌ند كه‌س���ێكی‌ نزیك ‌‬ ‫داوایان كرد كه‌ ئاس���ك جارێكی‌ دیكه‌ سوتاندوه‌ ڕه‌وانه‌ی‌ نه‌خۆشخانه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫بچێته‌وه‌ الی‌‪ .‬له‌وج���اره‌وه‌ ئیتر گوێ‌ كه‌سوكاره‌كه‌ی‌ سكااڵیان هه‌یه‌ له‌سه‌ر‬ ‫بیس���تی‌ تۆران‌و ناخۆشیان نه‌بوم‪ ،‬تا هاوس���ه‌ره‌كه‌ی‌‪ ،‬بۆی���ه‌ به‌بڕیاری‌ داگا‬ ‫دوا س���اته‌كانی‌ ژیانی‌ ئاسك كه‌ وه‌ك ده‌ستبه‌سه‌ره‌"‪.‬‬ ‫خۆی خۆی‌ باس���ی‌ ده‌ك���رد‪ ،‬له‌داخی‌‬ ‫تێبینی‪ :‬ئه‌و ناوان���ه‌ی له‌م راپۆرته‌دا‬ ‫هاوسه‌ره‌كه‌ی‌ خۆی سوتاندوه‌"‪.‬‬ ‫مه‌حمود باوكی‌ ئاسك ئه‌وه‌شی‌ وت به‌كار هاتون‪ ،‬ناوی خواستراون‪.‬‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )589‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/8/15‬‬

‫ ‬

‫هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه‌‬

‫‪www.niqash.org‬‬

‫‪9‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌یه‌ به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی‬ ‫راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌کادیمیای راگه‌یاندنی ئه‌ڵامنی‬

‫ماڵئاواییه‌كی‌ به‌ئازار‬

‫گه‌ڕانه‌وه‌ ‌ی ئاواره‌كان ئه‌مجار‌ه به‌زیان بۆ هه‌رێم ‌ی كوردستان ته‌واو ده‌بێت‬ ‫نیقاش‪ ،‬سەرچین ساڵح‬ ‫په‌ندێكی‌ به‌ناوبانگی‌ عه‌ره‌بی‌ هه‌یه‌ كه‌‬ ‫ده‌ڵێت ده‌روبه‌اڵی‌ كه‌سانێك بۆ كه‌سانێكی‌‬ ‫دیكه‌ ده‌بێت مایه‌ی‌ سوود‪ ،‬ئه‌مه‌ رێك‬ ‫بۆ بارودۆخی‌ سێ‌ ساڵه‌ی‌ ئاواره‌كان‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستان ده‌گونجا ‪.‬‬ ‫له‌دوای‌ هه‌ڵگیرسانی‌ ش����ه‌ڕی‌ داعشه‌وه‌‬ ‫به‌س����ه‌دان ه����ه‌زار ئ����اواره‌ له‌ناوچ����ه‌ پڕ‬ ‫ناكۆكییه‌كان����ی‌ عێراقه‌وه‌ روویان له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان ك����رد‪ ،‬راس����ته‌ ل����ه‌رووی‌‬ ‫نیشته‌جێبوون‌و دابینكردنی‌ خزمه‌تگوزارییه‌‬ ‫س����ه‌ره‌كییه‌كانی‌ وه‌ك ئ����اوو كاره‌ب����او‬ ‫پێداویستییه‌كانی‌ كه‌رتی‌ ته‌ندروستی‌ بوونه‌‬ ‫بارگرانی‌ ب����ۆ هه‌رێمی‌ كوردس����تان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌هه‌مان كاتیشدا كۆڵه‌كه‌یه‌كی‌ گرنگ بوون‬ ‫بۆ ئابوری‌ كوردستان‌و بوژاندنه‌وه‌ی‌ بازاڕ‪.‬‬ ‫به‌شی‌ زۆری‌ ئه‌و ئاوارانه‌ سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و داهاته‌ی‌ ده‌ستیان ده‌كه‌وت له‌شاره‌كانی‌‬ ‫كورستاندا ساغیان ده‌كرده‌وه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌شیان‬ ‫كه‌ ده‌س����تڕه‌نگین ب����وون‌و پیش����ه‌یه‌كیان‬ ‫ده‌زانی‌ پرۆژه‌ی‌ بچووكی‌ خۆیان پێكه‌وه‌ناو‬ ‫جموجۆڵیان خس����ته‌ بازاڕ‪ ،‬به‌شێكیش����یان‬ ‫بوونه‌ ه����ۆكاری‌ بوژاندن����ه‌وه‌ی‌ گونده‌كان‌و‬ ‫گه‌شه‌سه‌ندنی‌ س����امانی‌ ئاژه‌ڵداریی‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫پاش گه‌ڕانه‌وه‌یان‪ ،‬بۆش����اییه‌كه‌یان به‌ده‌ر‬ ‫ده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫عه‌لی‌ ره‌حیم (‪ 55‬س����اڵ)‪ ،‬س����ێ‌ ساڵی‌‬ ‫راب����ردوو س����ه‌رمایه‌كه‌ی‌ ك����ه‌ له‌ب����واری‌‬ ‫ئاژه‌ڵدارییدای����ه‌ بره‌وێك����ی‌ گرنگی‌ به‌خۆوه‌‬ ‫بینی‌‪ ،‬به‌اڵم ئێس����تا تووش����ی‌ كێشه‌یه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌ب����ووه‌و نازانێ����ت چاره‌نووس����ی‌‬ ‫ئاژه‌ڵه‌كان����ی‌ به‌كوێ‌ ده‌گ����ه‌ن‌و ماوه‌ی‌ دوو‬

‫مانگه‌ ب����ه‌دوای‌ خێزانێك����دا ده‌گه‌ڕێت ك ‌ه‬ ‫ئاژه‌ڵه‌كان����ی‌ بۆ به‌خێو بك����ه‌ن‪ ،‬چونكه‌ نه‌‬ ‫ته‌مه‌ن‌و نه‌ راهاتنی‌ له‌س����ه‌ر ژیانی‌ ناوشار‬ ‫یارمه‌تی‌ ناده‌ن بۆ ئه‌وه‌ی‌ خۆی‌ سه‌روكاری‌‬ ‫ئیشه‌كه‌ی‌ بكات‪.‬‬ ‫عه‌ل����ی‌ دانیش����تووی‌ گون����دی‌ دێوانه‌یه‌‬ ‫كه‌ س����ێ كیلۆمه‌تر ده‌كه‌وێته‌ باش����ووری‬ ‫خۆرئاوای‌ قه‌زای‌ ده‌ربه‌ندیخان له‌پارێزگای‌‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬ئه‌و سێ ساڵ له‌مه‌وبه‌ر سوودی‬ ‫له‌هاتنی‌ به‌لێشاوی ئاواره‌ عه‌ره‌به‌كان بینی‌‌و‬ ‫مه‌ڕو مااڵته‌كه‌ی‌ سپارد به‌چه‌ند خێزانێكی‌‬ ‫عه‌ره‌ب بۆ ئه‌وه‌ی‌ بۆی‌ به‌خێو بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌م پرۆس����ه‌یه‌ هه‌م ب����ۆ عه‌لی‌‌و هه‌م بۆ‬ ‫ماڵه‌ عه‌ره‌به‌كانیش سودبه‌خش بوو‪ ،‬چونكه‌‬ ‫عه‌لی‌ ئه‌وه‌ی‌ مسۆگه‌ر ده‌كرد كه‌ به‌كرێیه‌كی‌‬ ‫كه‌م م����ه‌ڕو مااڵته‌كه‌ی‌ به‌خێو بكرێت‪ ،‬ماڵه‌‬ ‫عه‌ره‌به‌كانیش هه‌م له‌ناو گونددا خانوویه‌كی‌‬ ‫خۆڕاییان ده‌ست ده‌كه‌وێت‌و هه‌م پاره‌یه‌كی‌‬ ‫ئه‌وت����ۆ په‌یدا ده‌كه‌ن كه‌ ژیانی‌ خۆیانی‌ پێ‬ ‫مه‌یسه‌ر بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئێستا كێشه‌كه‌ی‌ عه‌لی‌ گه‌وره‌یه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ماڵه‌ عه‌ره‌به‌كان گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌ بۆ شاره‌كانی‌‬ ‫خۆیان‌و ئه‌وانه‌ش����یان كه‌ ماونه‌ته‌وه‌ ئاماده‌‬ ‫نین به‌كرێیه‌كی‌ كه‌م كاره‌كه‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫عه‌لی‌ به‌"نیقاش"ی‌ وت "جاران سێس����ه‌د‬ ‫هه‌زار دینارم ده‌دا به‌خێزانێك له‌گه‌ڵ شوێنی‌‬ ‫مانه‌وه‌‪ ،‬ئیتر كاره‌كه‌یان بۆ ده‌كردم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێس����تا هیچ كه‌س به‌و پاره‌یه‌ ئاماده‌ نییه‌‬ ‫كارێكی‌ له‌و شێوه‌یه‌ بكات"‪.‬‬ ‫عه‌لی‌ خاوه‌نی‌ سێ كوڕو چوار كچه‌ له‌دوای‌‬ ‫س����اڵ ‌ی ‪ 2003‬گونده‌كه‌یانی‌ به‌جێهێشتوه‌و‬ ‫چوه‌ت����ه‌ ق����ه‌زای‌ ده‌ربه‌ندیخ����ان‪ ،‬به‌هۆی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ یه‌كێ����ك له‌منداڵه‌كان����ی‌ له‌كه‌رتی‌‬ ‫گشتی‌ دامه‌زراوه‌و منداڵێكی‌ تری‌ خوێندكار‬

‫شوانێکی عەرەب‬ ‫بووه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم مه‌ڕو مااڵته‌كه‌ی‌ له‌گونده‌كه‌ی‌‬ ‫خۆیان هه‌ر ماوه‌ته‌وه‌و به‌كه‌س����انی‌ دیكه‌ ‌ی‬ ‫سپاردووه‌‪ ،‬باش����ترین ماوه‌ی‌ بوژاندنه‌وه‌ی‌‬ ‫سه‌رمایه‌كه‌ش����ی‌ سێ‌ س����اڵی‌ رابردوو بووه‌‬ ‫ك����ه‌ به‌ كرێیه‌ك����ی‌ ك����ه‌م قازانجێكی‌ زۆری‌‬ ‫ده‌ستكه‌وتووه‌‌و له‌و ماوه‌یه‌دا پێنج خێزانی‌‬ ‫عه‌ره‌ب‪ ،‬شه‌ش سه‌د سه‌ر مه‌ڕو مااڵتیان بۆ‬ ‫به‌خێوكردووه‌‪.‬‬ ‫هاتن����ی‌ خێزانه‌ عه‌ره‌ب����ه‌كان بۆ خاوه‌ن‬ ‫كاره‌كان مای����ه‌ی‌ خێروبێرێك����ی‌ زۆرو ب����ۆ‬ ‫كرێكاره‌ كورده‌كانی����ش مایه‌ی‌ بێزارییه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌ بوو‪ ،‬چونك����ه‌ یه‌كه‌میان به‌كرێیه‌كی‌‬ ‫كه‌م كاره‌كه‌یان بۆ راده‌په‌ڕا‪ ،‬دووهه‌میشیان‬ ‫به‌هۆی‌ هاتن����ی‌ ش����وێنگره‌وه‌ی‌ عه‌ره‌به‌وه‌‬ ‫له‌كارو كاس����پی‌ بوون‌و به‌نرخه‌كه‌ی‌ جاران‬ ‫هیچ كارێكیان ده‌ست نه‌ده‌كه‌وت‪.‬‬ ‫ئه‌و كه‌س����انه‌ی‌ له‌گونده‌كاندا كشتوكاڵ‌و‬ ‫مه‌ڕومااڵتیان هه‌بوو‪ ،‬س����ێ‌ س����اڵه‌ بێخه‌م‬ ‫پاڵیان لێداوه‌ت����ه‌وه‌و ئ����اواره‌ عه‌ره‌به‌كان‬ ‫به‌كرێیه‌كی‌ كه‌م كاره‌كه‌ی����ان بۆ ده‌كردن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێس����تا ده‌س����تیان له‌بنی‌ هه‌مانه‌كه‌‬ ‫ده‌رچووه‌و هیچیان پێ‌ ناكرێت‪.‬‬

‫حه‌سه‌ن قاره‌مان (‪ 70‬ساڵ) دانیشتوو ‌ی‬ ‫گوندی‌ (وڕێڵه‌)ی‌ سه‌ربه‌ناحیه‌ی‌ باوه‌نوره‌‬ ‫له‌باش����ووری‌ سلێمانی‌ س����ێ‌ ساڵه‌ ئه‌ویش‬ ‫چه‌ند خێزانێكی‌ ع����ه‌ره‌ب كاری‌ مه‌ڕداریان‬ ‫بۆ كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم ئیدی‌ ئه‌وان ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌‬ ‫بۆ ناوچه‌كه‌ی‌ خۆیان‌و به‌و كارو كرێیه‌ رازی‌‬ ‫نابن‪.‬‬ ‫منداڵه‌كانی‌ حه‌سه‌ن گوندیان جێهێشتووه‌و‬ ‫هه‌ریه‌كه‌ له‌شاره‌كاندا خه‌ركی‌ كارو خوێندنی‌‬ ‫خۆیانن‪ ،‬خۆیش����ی‌ به‌و ته‌مه‌ن����ه‌وه‌ توانای‌‬ ‫ئاژه‌ڵداریی‌ نه‌ماوه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئاواره‌ عه‌ره‌به‌كان‬ ‫بۆی‌ بووبوونه‌ فریادڕه‌س‪.‬‬ ‫حه‌س����ه‌ن به‌"نیق����اش"ی‌ وت "هاتن����ی‌‬ ‫ئاواره‌كان����م به‌هه‌لێ����ك زان����ی‌ ب����ۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بگه‌ڕێمه‌وه‌ بۆ گوند‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ ئاره‌زووی‌‬ ‫ژیانی‌ ش����ارم نییه‌‪ ،‬وام به‌باش زانی‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫س����ااڵنه‌ داهاتێكی‌ كه‌میشم ده‌ست بكه‌وێت‬ ‫گرنگ ئه‌وه‌یه‌ له‌زێدو خاكی‌ خۆمدا ده‌ژیم"‪.‬‬ ‫گونده‌ك����ه‌ی‌ حه‌س����ه‌ن ده‌كه‌وێت����ه‌ ‪30‬‬ ‫كیلۆمه‌تری‌ باكوری‌ قه‌زای‌ كه‌الری‌ ناوه‌ندی‌‬ ‫ئی����داره‌ی‌ گه‌رمیان‪ ،‬پاش ئ����ه‌وه‌ی‌ خێزانه‌‬ ‫عه‌ره‌به‌كان رۆیشتوونه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئێستا له‌گه‌ڵ‬

‫وێنه‪ :‬سەرچین ساڵح‬

‫ماڵێك����ی‌ كورد رێككه‌وت����ووه‌ كاره‌كه‌ی‌ بۆ‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم به‌پاره‌یه‌كی‌ زۆر زیاتر‪.‬‬ ‫حه‌سه‌ن ده‌ڵێت "ئێستا ئاواره‌كان داوای‌‬ ‫نرخێك����ی‌ زۆر ده‌كه‌ن ی����ان داوای‌ نیوه‌ی‌‬ ‫به‌رهه‌می‌ م����ه‌ڕه‌كان‌و دابینكردنی‌ ش����وێن‬ ‫خه‌رج����ی‌ رۆژانه‌ی����ان ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫نرخیكی‌ زۆره‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌وه‌ ڕازی بین كۆتایی‌‬ ‫ساڵ هیچ خێرێكمان ده‌ست ناكه‌وێت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫به‌ناچ����اری‌ په‌نام بردۆته‌ ب����ه‌ر خێزانێكی‌‬ ‫كورد بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌مساڵ مه‌ڕومااڵته‌كه‌م بۆ‬ ‫به‌خێوبكات تاوه‌كو ڕێگایه‌ك ‌ی تر ده‌دۆزمه‌‬ ‫بۆ به‌خێوكردنیان"‪.‬‬ ‫به‌خێوكردنی‌ مه‌ڕوم����ااڵت له‌گونده‌كاندا‬ ‫جگ����ه‌ له‌ش����وانی م����ه‌ڕه‌كان‌و ده‌ركردنیان‬ ‫له‌رۆژدا بۆ ل����ه‌وه‌ڕگا‪ ،‬له‌وه‌رزی‌ زس����تاندا‬ ‫ده‌بێت ئالیك بدرێ����ن‌و رۆژانه‌ جێگه‌كه‌یان‬ ‫له‌پاش����ه‌ڕۆكانیان پاكبكرێت����ه‌وه‌‪ ،‬له‌گ����ه‌ڵ‬ ‫به‌خێوكردن����ی‌ به‌رخه‌كانی����ان ت����ا كات����ی‌‬ ‫فرۆشتنیان‪.‬‬ ‫ئێس����تا زۆربه‌ی‌ ئ����اواره‌ عه‌ره‌به‌كان یان‬ ‫گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌ س����ه‌ر زێ����دی‌ خۆیان‪ ،‬یاخود‬ ‫به‌هۆی‌ ش����اره‌زایی‌ په‌یداكردن‌و ناسراوییان‬

‫ئاماده‌نین به‌كرێكه‌ی‌ جاران كاربكه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ی‌ هاوكاری‌ حكومه‌ت‌و رێكخڕاو‌ه‬ ‫مرۆڤ دۆس����ته‌كان بژێوی‌ به‌شێكیان دابین‬ ‫ده‌كات‌و ئ����ه‌وه‌ ناهێنێ����ت هێن����ده‌ خۆیان‬ ‫به‌مه‌ڕدارییه‌وه‌ ماندوو بكه‌ن‪.‬‬ ‫س����ه‌ره‌ڕای‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێم‬ ‫چه‌ن����د جارێ����ك رایگه‌یاندووه‌ ك����ه‌ هاتنی‌‬ ‫به‌لێشاوی‌ ئاواره‌كان قورساییه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫دروس����تكردووه‌ له‌بواری‌ نیش����ته‌جێبوون‌و‬ ‫خزمه‌تگوزاریی‌‪ ،‬به‌اڵم زیاد له‌به‌رپرس����ێكی‌‬ ‫حكوم����ی‌ دانی‌ ب����ه‌وه‌دا ن����اوه‌ له‌ب����واری‌‬ ‫جۆربه‌جۆردا س����وودیان له‌هاتنی‌ ئاواره‌كان‬ ‫بینیوه‌‪.‬‬ ‫شاكر یاسین به‌ڕێوه‌به‌ری‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫ك����ۆچ‌و كۆچبه‌ران����ی‌ هه‌رێ����م به‌"نیقاش"ی‌‬ ‫وت "ئاواره‌كان ده‌ورێكی‌ باش����یان بینیوه‌‬ ‫له‌ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ی‌ گونده‌كاندا‪ ،‬به‌ش����ێكی‌‬ ‫زۆری‌ ئاواره‌كان ده‌س����تی‌ كاران‌و ته‌مه‌نیان‬ ‫له‌نێوان ‪ 18‬بۆ ‪ 35‬ساڵ دایه‌ بۆیه‌ توانیویانه‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ باش����یان هه‌بێت له‌په‌ره‌پێدانی‌‬ ‫كه‌رت����ی‌ كش����توكاڵی‌‌و ئاژه‌ڵ����داری‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌شدا به‌كرێیه‌كی‌ كه‌م كارده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتیش����ی‌ "گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ ئاواره‌كان‬ ‫كاریگ����ه‌ری‌ گ����ه‌وره‌ی‌ ده‌بێ����ت له‌س����ه‌ر‬ ‫گوندنشینان‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ خێزانه‌ ئاواره‌كان‬ ‫بۆشایی‌ ده‌ستی‌ كاریان پڕ كردبۆوه‌"‪.‬‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ ئاواره‌كان‪ ،‬عه‌لی‌‌و حه‌س ‌هن‌و‬ ‫هاوش����ێوه‌كانیانی‌ له‌خ����اوه‌ن كاره‌كان‬ ‫خستووه‌ته‌ به‌رده‌م قه‌یرانێك كه‌ نازانن چۆن‬ ‫چاره‌ی‌ بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم كرێكاره‌ كورده‌كانیش‬ ‫ئاسووده‌ن به‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ ئاواره‌كان‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئیتر خاوه‌نكاره‌كان ده‌بێت بگه‌ڕێنه‌وه‌ سه‌ر‬ ‫تواناكانی‌ ئه‌وان‌و ئه‌وانیش گیرفانیان گه‌رم‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫یاسای نوێی هه‌ڵبژاردن‪ ..‬نه‌هه‌نگ ‌ه گه‌وره‌كان ماسیی ‌ه بچووكه‌كان قووت ده‌ده‌ن‬ ‫نیقاش‪ ،‬موسته‌فا حه‌بیب‬ ‫دوای سێ رۆژ له‌و خۆپیشاندانه‌ی داوای‬ ‫له‌په‌رله‌مان ده‌كرد یاسایه‌كی دادپه‌روه‌رانه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن په‌سه‌ند بكات‪ ،‬په‌رله‌مانتاره‌كان‬ ‫فه‌رامۆشیان كردو كوتله‌ گه‌وره‌كان له‌سه‌ر‬ ‫یاسایه‌ك رێككه‌وتن سه‌ركه‌وتنیان مسۆگه‌ر‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫دووش���ه‌ممه‌ی راب���ردوو په‌رله‌مانی عێراق‬ ‫یاسایه‌كی نوێی هه‌ڵبژاردنی خۆجێی په‌سه‌ند‬ ‫كرد كه‌ ده‌بووایه‌ له‌مانگی نیسانی رابردوودا‬ ‫به‌ڕێوه‌بچێ���ت‪ ،‬به‌اڵم جه‌نگ���ی دژ به‌داعش‌و‬ ‫ئاواره‌بوونی ملیۆنان دانیش���تووی سوننه‌ له‌‬ ‫ناوچه‌كانی���ان بوونه‌هۆی ئ���ه‌وه‌ی له‌ واده‌ی‬ ‫دیاریكراویدا ئه‌نج���ام نه‌درێت‪ ،‬به‌اڵم واده‌ی‬ ‫نوێش بۆ هه‌ڵبژاردن دیاری نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ناڕه‌زایی سیاس���ی‌و جه‌ماوه‌ری به‌رفراوان‬ ‫س���ه‌ریهه‌ڵدا له‌دوای په‌س���ه‌ندكردنی یاس���ا‬ ‫نوێیه‌ك���ه‌ ك���ه‌ هاوئاهه‌ن���گ ب���وو له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی حزبه‌ عێراقییه‌ گ���ه‌وره‌كان‌و‬ ‫زیانی���ش ب���ه‌و حزب���ه‌ سیاس���یه‌ بچووكانه‌‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێت كه‌ هه‌وڵی به‌ش���داریی سیاسی‌و‬ ‫راس���تكردنه‌وه‌ی هه‌ڵه‌كان���ی ئ���ه‌و حزبانه‌‬ ‫ده‌ده‌ن كه‌ ماوه‌ی ‪ 14‬ساڵه‌ ده‌ستیان به‌سه‌ر‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدا گرتووه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و ئه‌ركه‌ ئاسان‬ ‫نییه‌ له‌كاتێكدا حزبه‌ گه‌وره‌كان جومگه‌كانی‬ ‫حكومه‌ت‌و په‌رله‌مانیان كۆنترۆڵ كردووه‌‪.‬‬ ‫په‌رله‌م���ان ل���ه‌ رۆژی ‪1‬ی ئاب���دا ده‌نگی‬ ‫له‌س���ه‌ر ‪ 25‬بڕگه‌ی یاساكه‌ دا‌و تێیدا رێژه‌ی‬ ‫ده‌نگی ده‌نگده‌رانی به‌ (‪ )1.9‬ئه‌ژماركردووه‌‬ ‫به‌پێی سیستمی "س���انت لیگۆ" كه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫ناڕه‌زاییه‌كی جه‌ماوه‌ری به‌رفراوانی دروس���ت‬ ‫كرد‌و ره‌وتی س���ه‌دری هاندا خۆپیشاندانێكی‬ ‫جه‌م���اوه‌ری به‌رف���راوان ل���ه‌ گۆڕه‌پان���ی‬ ‫ته‌حریری ناوه‌ڕاس���تی به‌غدا س���از بكات بۆ‬ ‫گوشارخستنه‌س���ه‌ر په‌رله‌مان به‌مه‌به‌س���تی‬ ‫هه‌مواركردنی یاساكه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم په‌رله‌م���ان رۆژی دووش���ه‌ممه‌ی‬

‫راب���ردوو هه‌موارێكی كه‌م���ی له‌ماددی ‪12‬ی‬ ‫جێمش���تومڕدا كرد ئه‌ویش به‌ ئه‌ژماركردنی‬ ‫ده‌نگی ده‌نگده‌ران به‌پێی سیس���تمی "سانت‬ ‫لیگ���ۆ" به‌گوێ���ره‌ی دابه‌ش���كردنی ده‌نگی‬ ‫هه‌ر حزبێك به‌س���ه‌ر ژم���اره‌ (‪ )1.7‬له‌بری‬ ‫(‪ ،)1.9‬ك���ه‌ ئه‌وه‌ش ل���ه‌ به‌رژه‌وه‌ندی ئه‌و‬ ‫حزبه‌ گه‌ورانه‌شدا ده‌بێت كه‌ زۆرترین ده‌نگ‬ ‫به‌ده‌س���ت ده‌هێنن له‌كاتێكدا ئه‌و ده‌نگانه‌ی‬ ‫حزب���ه‌ بچووك���ه‌كان به‌ده‌س���تیان ده‌هێنن‬ ‫ده‌درێنه‌وه‌ به‌ حزبه‌ گه‌وره‌كان‪.‬‬ ‫كوتل���ه‌ سیاس���ییه‌ ناڕازی���ه‌كان داوایان‬ ‫ده‌ك���رد ئه‌و ژماره‌یه‌ی ده‌نگ���ی ده‌نگده‌رانی‬ ‫به‌س���ه‌ردا دابه‌ش ده‌كرێت ك���ه‌م بكرێته‌وه‌‬ ‫ب���ۆ (‪ ،)1.4‬چونك���ه‌ رێگ���ه‌ ده‌دات ب���ه‌‬ ‫حزبه‌ بچووكه‌كان كورس���ی به‌ده‌س���تبهێنن‪،‬‬ ‫دیارتری���ن به‌رهه‌ڵس���تكاره‌كانیش بریتی���ن‬ ‫ل���ه‌ كوتله‌ی "ئه‌حرار"ی س���ه‌ر ب���ه‌ ره‌وتی‬ ‫س���ه‌در به‌ س���ه‌ركردایه‌تی موقته‌دا سه‌در‌و‬ ‫حزب���ی "فه‌زیله‌"‌و هاوپه‌یمان���ی "وته‌نیه‌" به‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی ئه‌یاد عه‌الوی جێگری سه‌رۆك‬ ‫كۆمار‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتارانی ره‌وتی س���ه‌در هه‌وڵیان دا‬ ‫به‌هاتنه‌ده‌ره‌وه‌یان له‌ هۆڵی په‌رله‌مان‪ ،‬رێژه‌ی‬ ‫یاس���ایی تایبه‌ت به‌ دانیش���تنه‌كه‌ شكست‬ ‫پێبهێنن‪ ،‬به‌اڵم هه‌وڵه‌كه‌یان شكستی هێنا‪.‬‬ ‫زیا ئه‌سه‌دی س���ه‌ركرده‌ له‌ ره‌وتی سه‌در‬ ‫ب���ه‌ "نیق���اش"ی وت‪" :‬كوتله‌ گ���ه‌وره‌كان‬ ‫س���ووربوون له‌س���ه‌ر هه‌ڵوێس���تیان ب���ۆ‬ ‫هێنانه‌دی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانیان به‌بێ گوێدانه‌‬ ‫داواكارییه‌كانی گه‌ل له‌ خۆپیش���اندانه‌كانی‬ ‫هه‌ینی���دا‪ ،‬رێژه‌ی (‪ )1.7‬ل���ه‌ به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫حزبه‌ گه‌وره‌كاندا ده‌بێ���ت‪ ،‬به‌اڵم بۆ حزب‌و‬ ‫كوتله‌ بچووكه‌كان قورسه‌"‪.‬‬ ‫حزبی "فه‌زیله‌"یش كه‌ ش���ه‌ش كورسی له‌‬ ‫په‌رله‌مان هه‌یه‌‪ ،‬ناڕه‌زایی به‌رامبه‌ر یاس���اكه‌‬ ‫ده‌رب���ڕی‌و ل���ه‌ راگه‌یه‌ندراوێكی ره‌س���میدا‬ ‫رایگه‌یاند ئه‌و شێوازه‌ی ئێستا ده‌بێته‌ مایه‌ی‬ ‫به‌هه‌ده‌ردانێكی زۆری ده‌نگی عێراقییه‌كان‌و‬ ‫ده‌درێن���ه‌ كوتل���ه‌ گ���ه‌وره‌كان‪ ،‬ه���ه‌روه‌ك‬

‫ئه‌م هه‌فته‌یه‌ له‌‬ ‫بۆ خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م راپۆرتانه‌و چه‌ندین راپۆرتی سه‌رنجراکێشی تر‬ ‫به‌زمانه‌کانی کوردی‌و عه‌ره‌بی‌و ئینگلیزی‪ ،‬سه‌ردانی نیقاش بکه‌ ‪www.niqash.org‬‬

‫هاوپه‌یمان���ی "وه‌ته‌نی���ه‌"ش به‌رهه‌ڵس���تی‬ ‫یاساكه‌ی كردووه‌‪.‬‬ ‫په‌رله‌مان بڕیاریشدا هه‌ڵبژاردنی خۆجێیی‬ ‫له‌ هه‌مان ئه‌و رۆژه‌دا بكرێت كه‌ هه‌ڵبژاردنی‬ ‫په‌رله‌مان���ی تێ���دا به‌ڕێوه‌ده‌چێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫یه‌كه‌مج���اره‌ ه���ه‌ردوو هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ تێكه‌ڵ‬ ‫ده‌كرێ���ن له‌ یه‌ك واده‌دا‪ ،‬پێش���تر جیاوازی‬ ‫ماوه‌ی نێ���وان ئه‌نجامدانی هه‌ردووكیان دوو‬ ‫س���اڵ بوو‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ هه‌ڵبژاردنی داهاتوو‬ ‫ئاڵنگارییه‌ك���ی گ���ه‌وره‌ ده‌بێت ب���ۆ كوتله‌‬ ‫سیاسییه‌كانی عێراق‪.‬‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی خۆجێ���ی ب���ه‌ پێوه‌رێ���ك‬ ‫داده‌نرێت بۆ ئاس���تی جه‌ماوه‌ری���ی كوتله‌‬ ‫سیاسییه‌ ناسراوه‌كان‌و زانینی سه‌نگیان له‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و له‌به‌ر رۆشنایی ئه‌ویشدا كوتله‌‬ ‫سیاس���ییه‌كان ده‌س���ت به‌ چاره‌سه‌ركردنی‬ ‫هه‌ڵه‌كانی���ان‌و ئاماده‌كاری ب���ۆ هه‌ڵبژاردنی‬ ‫په‌رله‌م���ان ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم تێكه‌ڵكردنی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان پێكه‌وه‌ واده‌كات سه‌ركێشی‬ ‫بێت بۆ هه‌مووان‪.‬‬ ‫دوا هه‌ڵبژاردن كه‌ عێراق به‌ڕێوه‌چووه‌ له‌‬ ‫‪2014‬دا بوو كه‌ تایب���ه‌ت بوو به‌ په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫له‌ماوه‌ی س���ێ س���اڵی رابردووش���دا واڵت‬ ‫په‌ره‌سه‌ندنی سیاسی‌و ئه‌منی زۆری به‌خۆوه‌‬ ‫بینی���وه‌‪ ،‬چونك���ه‌ جه‌نگ���ی درێژخایه‌ن���ی‬ ‫دژ ب���ه‌ رێكخ���راوی داعش هێزی سیاس���ی‬ ‫نوێ���ی هێناوه‌ته‌ئارا له‌نێویش���یاندا گرووپه‌‬ ‫چه‌كداره‌كانی "حه‌ش���دی ش���ه‌عبی"‌و هێزی‬ ‫عه‌شایر‪ ،‬هه‌روه‌ها بووه‌ته‌ هۆی گه‌شه‌سه‌ندنی‬ ‫ئه‌دای سیاس���ی ره‌وتی مه‌ده‌نی له‌ واڵت كه‌‬ ‫م���اوه‌ی دوو س���اڵه‌ رێبه‌ری خۆپیش���اندان‬ ‫له‌دژی حكومه‌ت ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ر پاشه‌كش���ه‌كردنی ئاس���تی‬ ‫جه‌ماوه‌ری���ی چه‌ن���د كوتله‌یه‌كی سیاس���ی‬ ‫ته‌قلیدی ش���یعه‌‌و سوننه‌‌و كوردی‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫به‌بێ بوونی تاقیكردنه‌وه‌یه‌ك بۆ پێوانه‌كردنی‬ ‫بۆچوونه‌كانی رایگشتی ئێستای عێراق له‌رێی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی خۆجێیی���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا هه‌ڵبژاردنی‬ ‫داهات���وو بایه‌خدارترین‌و مه‌ترس���یدارترین‬

‫هه‌ڵبژاردن���ی واڵت ده‌بێت له‌ دوای س���اڵی‬ ‫‪2003‬وه‌‪.‬‬ ‫ش���رۆڤه‌كاری سیاس���ی زیاد ئه‌حمه‌د به‌‬ ‫"نیق���اش"ی وت‪" :‬كێش���ه‌ پێش���بیكراوه‌كه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ پێكهێنانی حكومه‌تی نوێی عێراق‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی پارێ���زگاكان ئاڵ���ۆز ده‌بێت‪،‬‬ ‫پێش���تر ماوه‌ی نێوان ه���ه‌ردوو هه‌ڵبژاردنی‬ ‫خۆجێیی‌و په‌رله‌مان دوو س���اڵ بوو‪ ،‬كوتله‌‬ ‫سیاس���ییه‌كانیش كاتێك���ی دوور‌ودرێژیان‬ ‫پێده‌چ���وو ب���ۆ پێكهێنان���ی حكوم���ه‌ت‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی پارێ���زگاكان‪ ،‬هه‌ڵبژاردن���ی‬ ‫داهاتووش ئاڵۆزت���ر ده‌بێت‌و ره‌نگه‌ كاتێكی‬ ‫زۆرتریش���ی پێ بچێت‪ ،‬چونكه‌ گه‌یشتن به‌‬ ‫سازان بۆ دابه‌شكردنی پۆسته‌ حكومییه‌كان‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگاكان ل���ه‌ هه‌مان كاتدا‪،‬‬ ‫پێویستی به‌ دانوستانی دوور‌ودرێژ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫بازنه‌ دیاریكراوه‌كانی هه‌ڵبژاردن‬ ‫یه‌كێ���ك ل���ه‌ گرنگترین ئ���ه‌و ره‌خنانه‌ی‬ ‫ئاڕاسته‌ی پرۆس���ه‌ی دیموكراسی له‌ عێراق‬ ‫ده‌كرێت له‌دوای ‪2003‬وه‌‪ ،‬ژماره‌ی بازنه‌كانی‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌ یه‌كه‌م پرۆس���ه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردندا كه‌ له‌ ساڵی ‪ 2005‬به‌ڕێوه‌چوو‪،‬‬ ‫حزبه‌ سیاس���ییه‌كانی عێراق له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫رێككه‌وتن عێراق ی���ه‌ك بازنه‌ی هه‌ڵبژاردن‬ ‫بێت‌و لیس���تی داخراویش بێت كه‌ ده‌نگده‌ر‬ ‫ناتوانێ���ت كاندیدێ���ك هه‌ڵبژێرێ���ت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ده‌بێت لیستێكی ته‌واو هه‌ڵبژێرێت‪.‬‬ ‫ل���ه‌ هه‌ڵبژاردنی ‪2010‬دا یاس���اكه‌ له‌دوای‬ ‫رخنه‌ ناوخۆیی‌و نێوده‌وڵه‌كان گه‌ش���ه‌یه‌كی‬ ‫كه‌م���ی به‌خۆوه‌بینی‪ ،‬حزب���ه‌كان رێككه‌وتن‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی عێراق بكرێته‌ ‪18‬ی‌ بازنه‌ی‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن له‌ب���ری یه‌ك بازن���ه‌‪ ،‬هه‌رچی‬ ‫سیس���تمی لیس���تی كاندیده‌كانیش���ه‌ ئه‌وا‬ ‫نیمچه‌ ك���راوه‌ بوو كه‌ ده‌نگ���ده‌ر ده‌توانێت‬ ‫یه‌ك كاندید هه‌ڵبژێرێت‪ ،‬به‌اڵم دواجر ره‌نگه‌‬ ‫ده‌نگی ئ���ه‌و كاندیده‌ بچێت بۆ كاندیده‌كانی‬ ‫دیكه‌‪ ،‬هاوكات چه‌ند ئه‌كادیمی‌و سیاسییه‌كی‬ ‫سه‌ربه‌خۆ داوا ده‌كه‌ن بازنه‌كانی هه‌ڵبژاردن‬

‫بچووك‬ ‫حوكمی گه‌وره‌ ده‌كات‬ ‫حه‌كیم ئه‌ندامانی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ زیقار ده‌چنێته‌وه‌‬

‫له‌سه‌ر ئاستی ش���ارۆچكه‌ بچووكه‌كانی هه‌ر‬ ‫پارێزگایه‌ك بن له‌بری ئه‌وه‌ی پارێزگاكه‌ یه‌ك‬ ‫بازنه‌ بێت‪.‬‬ ‫دیس���انه‌وه‌ش گه‌وترین كێش���ه‌ پارێزگای‬ ‫كه‌ركوكه‌‪ ،‬چونكه‌ ش���اره‌كه‌ به‌ پێچه‌وانه‌ی‬ ‫پارێزگاكان���ی دیكه‌ی عێراقه‌وه‌ له‌ س���اڵی‬ ‫‪2005‬وه‌ به‌ه���ۆی ملمالن���ێ سیاس���ییه‌كانی‬ ‫هه‌رسێ پێكهاته‌ی كورد‌و عه‌ره‌ب‌و توركمان‪،‬‬ ‫هیچ هه‌ڵبژاردنێك���ی تێدا نه‌كراوه‌‪ ،‬له‌ماوه‌ی‬ ‫چه‌ند س���اڵی رابردووش���دا سیاس���ییه‌كانی‬ ‫عێراق بۆجاری س���ێیه‌م شكستیان هێنا له‌‬ ‫یه‌كالكردنه‌وه‌ی ئه‌و كێشه‌یه‌دا‪.‬‬ ‫له‌دانیش���تنی رۆژی دووش���ه‌ممه‌ی‬ ‫په‌رله‌مانیشدا كاتێك په‌رله‌مانتاران گه‌یشتنه‌‬ ‫گفتوگۆك���ردن له‌ب���اره‌ی م���ادده‌ی ‪ 37‬له‌‬ ‫یاساكه‌ كه‌ تایبه‌ته‌ به‌ كه‌ركوك‪ ،‬یاسادانه‌ران‬ ‫بڕیاریان دا گفتوگۆله‌س���ه‌ركردنی دوابخه‌ن‌و‬ ‫ره‌زامه‌ندیشیان له‌سه‌ر پێشنیارێكی حكومه‌ت‬ ‫ده‌ربڕی كه‌ داوای س���ه‌رله‌نوێ دواخس���تنی‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن ب���ۆ چوار س���اڵی دیكه‌ ده‌كات‬ ‫له‌دوای ته‌واوكردنی سه‌رژمێری دانیشتووان‌و‬ ‫نوێكردن���ه‌وه‌ی تۆم���اری ده‌نگ���ده‌ران ل���ه‌‬ ‫پارێزگاكه‌‪.‬‬ ‫عێراق به‌بێ كۆمسیۆنی هه‌ڵبژاردن‬ ‫كۆمس���یۆنی هه‌ڵب���ژاردن ده‌زگایه‌ك���ی‬ ‫جێبه‌جێكاره‌ به‌رپرس���یاره‌ ل���ه‌ ئه‌نجامدانی‬ ‫پرۆس���ه‌كانی هه‌ڵبژاردن له‌ عێ���راق‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كێش���ه‌كه‌ داواكاریی هێزه‌ سیاس���ییه‌كانه‌‬ ‫له‌ گۆڕینی ئه‌ندامانی ئێس���تای كۆمسیۆنی‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن كه‌ ده‌س���توور به‌پێی مادده‌ی‬ ‫ژماره‌ (‪ )102‬مه‌رجی ئه‌وه‌ی داناوه‌ كۆمسیۆن‬ ‫ده‌سته‌یه‌كی سه‌ربه‌خۆ بێت‌و له‌ژێر چاودێری‬ ‫په‌رله‌ماندا بێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌ندامه‌كانی س���ه‌ربه‌‬ ‫حزبه‌ گه‌وره‌ شیعی‌و سوننی‌و كوردیه‌كان بن‬ ‫به‌یه‌كسانی‪.‬‬ ‫له‌ نیسانی رابردوودا په‌رله‌مان لیژنه‌یه‌كی‬ ‫تایبه‌تی بۆ ده‌ستنیش���انكردنی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫نوێ���ی كۆمیس���یاران پێكهێن���ا‪ ،‬لیژنه‌ك���ه‌‬

‫كردن���ه‌وه‌ی ده‌رگای خۆكاندیدكردن���ی ب���ۆ‬ ‫هه‌م���وو عێراقیی���ه‌كان راگه‌یان���د‌و نزیكه‌ی‬ ‫پێنج هه‌زار كاندید داواكارییان پێش���كه‌ش‬ ‫ك���رد‌و پێویس���ته‌ لیژنه‌كه‌ نۆ كه‌س���یان لێ‬ ‫هه‌ڵبژێرێت‪ ،‬پاش تێپه‌ڕبوونی چوار مانگیش‬ ‫لیژنه‌ك���ه‌ نه‌یتوانی���وه‌ ئه‌ندام���ه‌ نوێیه‌كان‬ ‫هه‌ڵبژێرێ���ت‪ ،‬چونكه‌ كوتله‌ سیاس���ییه‌كان‬ ‫ده‌یانه‌وێ���ت كاندیده‌كانیان له‌نێو ئه‌ندامانی‬ ‫كۆمس���یۆنه‌ نوێیه‌كه‌دا بن وه‌كو پێشتر كه‌‬ ‫به‌پێی سیس���تمی به‌شبه‌ش���كاری بووه‌ له‌‬ ‫دابه‌شكردنی پۆسته‌كاندا‪.‬‬ ‫ئه‌م دواخس���تنه‌ سیاس���ییه‌كانی عێراقی‬ ‫نیگه‌ران كردووه‌‌و هه‌ریه‌ك له‌ فوئاد مه‌عسوم‬ ‫س���ه‌رۆك كۆمار‌و حه‌یده‌ر عه‌بادی سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران‌و سه‌لیم جبوری سه‌رۆكی په‌رله‌مانی‬ ‫ناچ���ار ك���رد ل���ه‌ میان���ی كۆبوونه‌وه‌یه‌كی‬ ‫هاوبه‌ش���یاندا كه‌ له‌ ‪3‬ی ئاب���دا ئه‌جامیاندا‬ ‫داوا بك���ه‌ن په‌ل���ه‌ بكرێت ل���ه‌ هه‌ڵبژاردنی‬ ‫كۆمسیۆنێكی نوێی هه‌ڵبژاردن‪.‬‬ ‫س���ه‌رباری هه‌م���وو ئه‌وان���ه‌ش هێش���تا‬ ‫واده‌ی ئه‌نجامدان���ی هه‌ڵب���ژاردن دی���اری‬ ‫نه‌ك���راوه‌‪ ،‬به‌پێی ده‌س���تووریش ده‌بێت له‌‬ ‫نیس���انی س���اڵی داهاتوودا ئه‌نجام بدرێت‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم حكومه‌ت تا ئێس���تا واده‌ی كۆتایی‬ ‫ئه‌نجامدانی دیاری نه‌كردووه‌‪ ،‬ترسیش له‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌ ك���ه‌ هه‌ڵبژاردنه‌ك���ه‌ دوابخرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ی گومانی تێدا نییه‌ ئه‌وه‌یه‌ هه‌ڵبژاردنی‬ ‫خۆجێیی‌و په‌رله‌مانی داهات���وو گرنگترین‌و‬ ‫س���ه‌ختترین هه‌ڵبژاردن ده‌بێ���ت له‌ واڵتدا‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی یه‌كه‌م پرۆس���ه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌‬ ‫ل���ه‌دوای قۆناغی رێكخ���راوی داعش ئه‌نجام‬ ‫بدرێت‪.‬‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی داهات���وو وێن���ه‌ی ئاینده‌ی‬ ‫والت ده‌كێش���ێت ل���ه‌دوای كۆتاییهاتن���ی‬ ‫ئاڵنگارییه‌ سه‌ربازییه‌كان‌و هه‌نگاونان به‌ره‌و‬ ‫ئاڵنگارییه‌كان���ی هێنان���ه‌دی س���ه‌قامگیری‬ ‫سیاسی‌و بنیاتنان‌و ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ كه‌ چه‌ند‬ ‫دۆسێیه‌كن سه‌ختییه‌كه‌یان هیچی له‌ جه‌نگ‬ ‫كه‌متر نییه‌‪.‬‬

‫شارێك بێ چایخانه‌‌و چێشتخانه‌‬ ‫لێر ‌ه به‌كارهێنانی وشه‌ی شیعه‌‌و‬ ‫سونن ‌ه قه‌ده‌غه‌یه‌‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫پیاوێك بەشێالن چاره‌سه‌ری‌‬ ‫ی‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫ی ناوچه‌ هه‌ستیاره‌كانت‬ ‫ره‌شبون ‌‬ ‫ی ناوسك ده‌كات‬ ‫نه‌خۆشیه‌كان ‌‬ ‫)‪ )589‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/8/15‬‬

‫به‌مشێوه‌یه‌ سپی‌ بكه‌ره‌وه‌‬

‫زۆربه‌ی‌ خانمان كێش���ه‌ی‌ ره‌شبون ‌ی‬ ‫ناوچه‌ هه‌س���تیاره‌كانی‌ له‌شیان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫بۆئه‌م���ه‌ش ده‌توانیت س���ود له‌ماده‌ی‌‬ ‫سروشتی‌ وه‌رگریت بۆسپیكردنه‌وه‌یان‪.‬‬ ‫ په‌تات���ه‌‪ .‬ده‌توان���ی‌ په‌تاته‌ك���ه‌‬‫له‌تكه‌یت‌و بەکاریب‌ێنیت به‌و شوێنانه‌ ‌ی‬ ‫كه‌ هه‌س���ت به‌ره‌ش بونی���ان ده‌كه‌یت‬

‫بۆم���اوه‌ی‌ یه‌ك خوله‌ک پاش���ان به‌ئاو‬ ‫بیشۆ‪.‬‬ ‫ لیم���ۆ‪ .‬به‌ه���ۆی‌ ڤیتامین‪‌C‬و ئه‌و‬‫ماده‌ ترش���ییه‌ی‌ كه‌ تێدای���ه‌یارمه‌تی‌‬ ‫له‌ناوبردنی‌ خانه‌مردوەكان ده‌كات ئه‌و‬ ‫شوێنانه‌ س���پیده‌كاته‌وه‌‪ .‬بۆماوه‌ی‌ دو‬ ‫خوله‌ك له‌تێك لیمۆ بیهێنه‌ به‌ش���وێنه‬ ‫‌هه‌س���تیاره‌كانت‪ ،‬پاش���ان لێگه‌ڕێ‌ تا‬

‫س���ەنتەری میدیکاڵ‪ :‬به‌ختیاری ـ ش���ه‌قامی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫به‌رامبه‌ری‌ سالۆن ئه‌سته‌نبوڵ‬

‫وشك ده‌بێت‌و دواتر به‌ئاو بیشۆ‪.‬‬ ‫ خه‌ی���ار‪ .‬ده‌توانی���ت خه‌یاره‌ك��� ‌ه‬‫به‌بازن���ه‌ی‌ ببڕیت‌و بهێنیت به‌ش���وێنه‌‬ ‫هه‌ستیاره‌كانت دواتر پاش وشكبونه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ئاو بیشۆ‪.‬‬ ‫ س���ه‌رجه‌م ئه‌م رێگایانه‌ی سه‌ره‌وه‌‬‫هه‌فت���ه‌ی‌ دو بۆ س���ێ‌ ج���ار دوباره‌ی‌‬ ‫بكه‌ره‌وه‌‪.‬‬

‫ژماره‌ ته‌له‌فۆنی‌ ‪0533183536 - 07706581971‬‬ ‫فه‌یسبوك‪medicalclinicsuly :‬‬

‫س���االر س���لێمان نیش���ته‌جێی ش���اری‌‬ ‫سلێمانی‌ ماوه‌ی‌ ‪ 23‬س���اڵه‌ به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫سروش���تی‌ ئازاری‌ ریخۆڵ���ه‌‪ ،‬دوانزه‌گرێ‌‪،‬‬ ‫مه‌عیده‌‪ ،‬میزه‌اڵن‌و ناوك چاره‌سه‌ر ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێ���ت "ڕۆژانه‌ چه‌ندی���ن به‌رپرس‌و‬ ‫پزیش���ك‌و مامۆس���تاو دوكاندار‌و گه‌وره‌و‬ ‫بچوك دێن���ه‌ دیده‌نی���م به‌ب���ێ‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫چاره‌سه‌ر وه‌رده‌گرن"‪.‬‬ ‫(س���االر س���لێمان)ی ته‌مه‌ن ‪64‬ساڵ‪،‬‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند "بەهه‌شتاكانی‌ سه‌ده‌ی‌‬ ‫ڕابردوه‌وه‌ وه‌ك هیوایه‌تێك ئاره‌زوی‌ كاری‌‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ سروشتیم كردوه‌‪ .‬له‌سه‌ره‌تادا‬ ‫ته‌نه���ا كاری‌ ناوك هێنان���ه‌وه‌م بۆ خزم‌و‬ ‫ه���اوڕی‌ نزیكه‌كانی‌ خۆم ده‌كرد‪ .‬ئێس���تا‬ ‫خه‌ڵكێك���ی زۆر له‌س���ه‌رجه‌م ش���اره‌كانی‌‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌ س���ه‌ردانم ده‌كه‌ن بۆ وه‌رگرتنی‌‬ ‫چاره‌سه‌ر"‪.‬‬ ‫ئه‌و له‌و ماوه‌یه‌دا كه‌ كاری‌ چاره‌س���ه‌ری‌‬

‫سروش���تی‌ ئه‌نجامداوه‌‪ ،‬شۆفێری‌ پاسبوه‌‌و‬ ‫ب���ه‌و كاره‌ی‌ ماڵ‌و منداڵ���ی‌ به‌خێوكردوه‌‪.‬‬ ‫له‌دوای‌ ته‌واوبون���ی‌ كاره‌كه‌ی‌ گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‬ ‫بۆ ماڵه‌وه‌‌و به‌بێ‌ به‌رامبه‌ر چاره‌سه‌ری‌ بۆ‬ ‫هاواڵتیان ئه‌نجام���داوه‌‪ .‬ئه‌وه‌ هیوایه‌تێكی‌‬ ‫ژیانی‌ بوه‌‪.‬‬ ‫به‌درێژای���ی‌ ئ���ه‌و م���اوه‌ زۆره‌ی‌ كاری‌‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ سروشتی‌ كردوه‌‪ ،‬شاره‌زایه‌كی‌‬ ‫زۆری‌ په‌یداك���ردوه‌‪ .‬س���ه‌ره‌تا كاری‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ ناوك كه‌وتنی‌ كردوه‌‌و دواتر‬ ‫بڕیاری‌ داوه‌ چاره‌سه‌رێكی‌ سروشتی‌ جیاواز‬ ‫ئه‌نجامب���دات‪ .‬زۆركات بیری‌ كردۆته‌و‌ه كه‌‬ ‫زۆربه‌ی‌ نه‌خۆشیه‌كانی‌ مرۆڤ پێویستیان‬ ‫بەده‌رزیی‌‌و ده‌رم���ان نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو به‌رێگه‌ی‌‬ ‫سروش���تی‌ چاره‌س���ه‌ر ده‌كرێن‌و پێویست‬ ‫به‌سه‌ردانی‌ پزیشك ناكات‪.‬‬ ‫س���االر وت��� ‌ی "به‌به‌رده‌وامی‌ له‌س���اڵ ‌ی‬ ‫‪1994‬وه‌ خه‌ڵكی‌ ده‌مناس���ن‌و ده‌سه‌ردانم‬

‫ده‌كه‌ن بۆ چاره‌سه‌ر‌و زۆركات خۆم ده‌چم‬ ‫سه‌ردانی‌ ماڵه‌كانیان ده‌كه‌م به‌رپرس هه‌بو‌ه‬ ‫س���ه‌ردانی‌ پزیش���كی‌ كردوه‌ چاره‌سه‌ری‌‬ ‫وه‌رنه‌گرتوه‌ ئازاری‌ ریخۆڵه‌وگه‌ده‌ی‌ هه‌بوه‌‬ ‫چه‌ند جارێك سه‌ردانی‌ كردوم دواتر خێزان‌و‬ ‫خزم‌و كه‌سوكاره‌كه‌ی‌ هاتون یان پزیشكی‌‬ ‫ته‌ندروستی‌ كه‌ توشی‌ ئازاری‌ دوانزه‌ گرێ‌‌و‬ ‫هه‌رس هاتوه‌ ده‌رمانی‌ چاره‌سه‌ری‌ البردوه‌‌و‬ ‫به‌ده‌س���تی‌ م���ن چاره‌س���ه‌ری‌ وه‌رگرتوه‌‬ ‫ڕۆژانه‌ چه‌نین هاواڵتی‌ له‌س���ه‌رجه‌م چین‌و‬ ‫توێ���ژه‌كان‌و له‌جێگ���ه‌ جیا جی���ا كانه‌وه‌‬ ‫س���ه‌ردانم ده‌كه‌ن كه‌ سه‌ردانی‌ پزیشكیان‬ ‫ك���ردوه‌‌و چاره‌س���ه‌ریان وه‌ك پێویس���ت‬ ‫وه‌رنه‌گرتوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "نه‌خۆش����یه‌كان جی����اوازن‬ ‫نه‌خۆش����ی‌ ناوك كه‌وتن به‌ه����ۆی‌ ترس‌و‬ ‫خه‌وبینین����ی‌ ناخۆش دروس����ت ده‌بێت‌و‬ ‫هاوس����ه‌نگی‌ دڵ تێك����ده‌دات‌و دواتر ئه‌و‬ ‫كه‌سه‌ توشی‌ توڕه‌ی‌‌و ده‌م وشكی‌‌و بێهێزی‌‬

‫رێبواری‌ ده‌الك‪:‬‬ ‫زۆرب ‌هی‌ شیعره‌كانم كراون ب‬

‫هونه‌رمه‌ند نه‌رمین ڕه‌زا‪ :‬بۆ كاری‌ هونه‌ری ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌بێت پاره‌ له‌پێوستیی‌ ڕۆژانه‌ت بگریته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬مەزهەر‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬

‫هونه‌رمه‌ند نه‌رمین ڕه‌زا‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ پاش ئه‌وه‌ی‌ له‌ماوه‌ی‌ كاری‬ ‫هونه‌ریدا توشی‌ نه‌خۆشی‌ شێرپه‌نجه‌ بوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌هۆی‌ كاری‌ گۆرانیوتنه‌وه‌ جارێكی‌‬ ‫دیكه‌ ژیانی‌ بۆ گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫نه‌رمی���ن ڕه‌زای‌ هونه‌رمه‌ن���د به‌ئاوێنه‌ ‌ی‬ ‫ڕاگه‌یاند ماوه‌ی‌ ‪ 22‬ساڵه‌ سه‌رقاڵی‌ كاری‌‬ ‫گۆرانی‌ وتنه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئێس���تا سه‌رقاڵی‌‬ ‫چه‌ن���د كارێكی‌ نوێم كه‌ هۆنراوه‌ی‌ س���اڵح‬ ‫بێچارو ئ���اوازی‌ فۆلكلۆره‌و له‌الیه‌ن چاالك‬ ‫س���دیق كاری‌ دابه‌ش���كردنی‌ موسیقی‌ بۆ‬ ‫ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "زۆر ئ���اره‌زوی‌ ده‌نگ���ی‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندان���ی‌ محه‌م���ه‌د مامل���ێ‌‌و تایه‌ر‬ ‫تۆفیق‌و حه‌سه‌ن زیره‌ك ده‌كه‌م‪ ،‬وه‌سیه‌تم‬ ‫ك���ردوه‌ ئ���ه‌و ڕۆژه‌ی‌ ده‌م���رم‌و ده‌مخه‌نه‌‬ ‫گۆڕه‌وه‌‌و پرسه‌م بۆ ڕاده‌گه‌یه‌نن له‌و ڕۆژه‌دا‬ ‫گۆرانیه‌كی‌ حه‌سه‌ن زیره‌ك گوێ لێبگرن"‪.‬‬ ‫نه‌رمی����ن ب����اس ل����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ وه‌ك‬ ‫ژنێ����ك له‌س����ه‌ره‌تای‌ كاره‌ هونه‌ریه‌كانیوه‌‬ ‫توشی‌ كێش����ه‌ی‌ زۆر هاتوه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ بانگی‌ كردم‌و وتی‌ هاوڕێكانم گۆرانیه‌كانی‌‬ ‫باوك����ی‌ نه‌یویس����توه‌ ببێت����ه‌ گۆرانیبێژو تۆیان زۆر به‌الوه‌ باشه‌و چه‌ند گۆرانیه‌كی‌‬ ‫گۆران����ی‌ بڵێت‪ ،‬به‌اڵم ب����را ناوه‌نجیه‌كه‌ی‌ خۆتم له‌سه‌ر كاس����ێتێك بۆ ئاماده‌ بكه‌‪،‬‬ ‫زۆر ه����اوكاری‌ كردوه‌‪ ،‬ئ����ه‌و وتی‌ "باوكم هاوڕێكان����م داوایان ك����ردوه‌ تا بیانده‌مێ‌‌و‬ ‫ده‌یگوت له‌به‌ر كۆمه‌ڵگاو قس����ه‌ی‌ خه‌ڵك ده‌یانه‌وێت گوێی‌ لێبگرن"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌دوای‌ ژیانی‌ هاوسه‌رگیریی‌‬ ‫نامه‌وێ����ت ببێته‌ گۆرانیببێژ‪ ،‬به‌اڵم له‌دوای‌‬ ‫باڵوبون����ه‌وه‌ی‌ چه‌ند گۆڕانیه‌كم له‌س����اڵی‌ هاوس���ه‌ره‌كه‌م زۆر هاوكارم بوه‌‌و به‌شێك‬ ‫نه‌وه‌ده‌كانی‌ سه‌ده‌ی‌ رابردو‪ ،‬باوكم ڕۆژێك له‌به‌رهه‌مه‌كانم له‌الیه‌ن هاوس���ه‌ره‌كه‌مه‌وه‌‬

‫کاوڕ‬ ‫لە وەرزش����کردن دامەب����ڕێ‪ ،‬دواتر‬ ‫پەشیمان دەبیتەوە‪ ،‬گەدەت هەستیارە‬ ‫دەبێت ئاگاداری جۆری ئەو خۆراكانەبیت‬ ‫ك����ە دەیخۆی����ت‌و كەمكردن����ەوەی ئەو‬ ‫خۆراكانەی كە كێش����ەی تەندروستیت‬ ‫بۆ دروست دەكەن‬

‫گا‬

‫"وه‌رزی‌ ئه‌وین" نوێترین دیوان ‌ه شیعر ‌ی‬ ‫چاپكراوی‌ رێبواری‌ ده‌الك ‌ی شاعیره‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫له‌دوتوێی‌ دو سه‌د الپه‌ڕه‌دا باڵوده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌شێك له‌م شیعرانه‌ له‌الیه‌ن هونه‌رمه‌ندان‬ ‫"فرمێسك‌و ڕه‌وا جه‌مال‌و كه‌مال محه‌م ‌هد‌و‬ ‫بورهان مه‌جید" كراون به‌گۆرانی‌‪.‬‬

‫كاری‌ هونه‌ریی‌ بۆ ئه‌نجام دراوه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫به‌دو ش���ێوازی‌ جی���اواز كارده‌كه‌ین‪ ،‬من‬ ‫ئ���اره‌زوی‌ گۆرانی‌‌و هونه‌ری‌ كالس���یكه‌و‬ ‫هاوس���ه‌ره‌كه‌م س���ه‌رقاڵی‌ كاری‌ هونه‌ری‌‬ ‫ئۆركسترایه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ منداڵه‌كانی‌‬ ‫به‌هه‌مانش���ێوه‌ی‌ خۆی‌‌و هاوس���ه‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫ئاره‌زوی���ان ب���ۆ كاری‌ هون���ه‌ری‌ هه‌یه‌‪،‬‬

‫دوانه‌‬

‫کەمێ����ک کارەکانت قورس����تر دەبێت‪،‬‬ ‫ئەم����ڕۆ زیات����ر لە‌هاوبەش����ەکەت‬ ‫نزیکببەرەوە‪ ،‬تێگەیش����تن‌و نەرمی نواندن چۆكدام����ەدە ب����ا ئەم����ڕۆ بە‌خۆش����ی‬ ‫لە‌نێوانتاندا‌و دورکەوتنەوە لە‌كێشە ژیانتان بگوزەرێت‪ ،‬سبەینێ بەدڵنیاییەوە باشتر‬ ‫دەبێت‪ ،‬مەهێڵە گومان كار بكاتە س����ەر‬ ‫ئارامتر‌و سەقامگیرتر دەكات‪.‬‬ ‫پەیوەندیت بە‌هاوبەشەكەتەوە‪.‬‬

‫به‌اڵم به‌هۆی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ كاری‌ هونه‌ری‌ له‌م‬ ‫هه‌رێمه‌ ده‌بێت پاره‌ له‌پێوستی‌ ڕۆژانه‌ت‬ ‫بگریته‌وه‌‌و هیچ هاوكاریه‌كی‌ حكومی‌ نیه‌‪،‬‬ ‫به‌الیه‌وه‌ باش نیه‌ سه‌رقاڵی‌ كاری‌ هونه‌ری‌‬ ‫ب���ن‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "له‌م���اوه‌ی‌ كاری‌ هونه‌ریم‬ ‫ده‌ ه���ه‌زار دۆالر زیاترم له‌پێناو هونه‌ریدا‬ ‫خه‌رج كردوه‌ كه‌ زۆربه‌ی‌ كاره‌كانم گۆرانی‌‬ ‫میلی‌ بوه‌"‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫ئەم ماوەی����ە واز لە‌خۆشەویس����تەكەت‬ ‫مەهێنە‪ ،‬ئەوەی دەیناس����یت زۆر باشترە‬ ‫ل����ەوەی نایناس����یت‪ ،‬گرنگ����ی بە‌كێش����ە‬ ‫تەندروس����تییەكانت دەدەیت یان بە‌كارێك‬ ‫كە لەپڕ تووشت دەبێت‪.‬‬

‫رێبوار محه‌مه‌د میرزا‪ ،‬ناسراو به‌"رێبوار ‌ی‬ ‫ده‌الك" به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "به‌ده‌ر له‌وه‌ ‌ی‬ ‫ژماره‌یه‌كی‌ زۆر شیعری‌ نیشتمانی‌‌و دڵداریم‬ ‫نوس���یوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌ش���ێك له‌ش���یعره‌كانم‬ ‫تایبه‌تكردو‌ه به‌ڕۆژنامه‌نوس���انی‌ ش���ه‌هید‌و‬ ‫شیعرم بۆ هه‌ریه‌ك له‌سۆران ‌ی مام ‌ه حه‌مه‌و‬ ‫سه‌رده‌شت عوسمان‌و كاو‌ه گه‌رمیانی‌‌و ویداد‬ ‫حسێن نوسیوه‌"‪.‬‬ ‫رێبوار وتی‌ "شیعرم بۆ زۆربه‌ ‌ی مژاره‌كان‬ ‫نوس���یوه‌‪ ،‬ئاست ‌ی ته‌مه‌نیشم ره‌چاو كردوه‌‪،‬‬ ‫ش���یعرم ب���ۆ خۆشه‌ویس���تی‌‌و ڕامی���اری‌‌و‬ ‫سیاس���یش نوس���یوه‌ بۆ روداوه‌كان ‌ی هه‌ر‬ ‫چوار پارچه‌ی‌ كوردس���تان‪ ،‬بۆ شه‌ڕڤانان‌و‬ ‫پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬بۆش���اره‌كانی‌ وه‌ك كۆبانی‌‌و‬ ‫قامیشلۆو سلێمانی‌‌و هه‌ولێر‌و بۆ سه‌رجه‌م‬ ‫چین‌و توێژه‌كانم ش���یعرم نوس���یوه‌ له‌بیرم‬ ‫نه‌كردون"‪.‬‬ ‫وتیش��� ‌ی "مه‌رجی‌ ش���اعیربون هه‌سته‌و‬ ‫بیروباوه‌ڕه‌‪ ،‬كه‌س���ێك بیه‌وێت شاعیر بێت‬ ‫ده‌بێ���ت ئاگاداری‌ ئ���ه‌و ڕۆژگار‌ه بێت تێیدا‬ ‫ده‌ژی‌‪ ،‬ك ‌ه دواجار ده‌بێته‌ كه‌سێك شیعر ‌ی‬

‫شێر‬ ‫ئامادەی زیاد لە‌ئاهەنگ‌و كۆبونەوەیەك‬ ‫دەبی����ت‪ ،‬لەوانەی����ە لەو ش����وێنانە زیاد‬ ‫لە‌هاوڕێیەك����ت ببینیت‪،‬بی����رت نەچێت‬ ‫ئاگاداری هاوبەشەكەت‌و خێزانەكەتبیت‪.‬‬

‫زیندو بنوس���یت له‌گه‌ڵ ئ���ازاری‌ هاواڵتی‌‌و‬ ‫خه‌مه‌كان ‌ی واڵته‌كه‌دا بێت به‌وش���ه‌و رسته‌و‬ ‫ش���یعر گوزارش���ت له‌خه‌مه‌كان���ی‌ خه‌ڵك ‌ی‬ ‫بكات"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش���ی‌ به‌وه‌كرد "له‌ته‌مه‌نی‌ منداڵیدا‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫هەمو باس����ەكان لەگەڵ ئەو كەسانەدا‬ ‫دەرب����ارەی بەرەوپێش����بردنی پالن����ی‬ ‫كارك����ردن‌و ئابوورییە‪ ،‬بی����رت نەچێت‬ ‫ئاگاداری هاوبەشەكەت‌و خێزانەكەتبیت‪،‬‬ ‫وا چ����اوەڕوان دەكرێ����ت ب����ەم نزیكانە‬ ‫پەیوەندیتان نەمێنێت‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫ده‌بێت‌و تواناو تاقه‌تی‌ ڕۆش����تنی‌ نامێنێت‬ ‫چاره‌س����ه‌ره‌كه‌ی‌ ش����ێالنی‌ ئه‌و ده‌ماره‌یه‌‬ ‫كه‌به‌س����ه‌ر گه‌ده‌و گورچیل����ه‌دا درێژبوه‌‌و‬ ‫كرژبۆته‌وه‌و پێویستی‌ به‌ده‌ستلێدان هه‌یه‌‬ ‫دواتر خاوده‌بێته‌وه‌ كه‌ ئه‌و كه‌سه‌ له‌دوای‌‬ ‫چاره‌س����ه‌ر ئاره‌زوی‌ نان خواردن ده‌كات‌و‬ ‫توانای‌ ڕۆشتن ده‌كات"‪.‬‬ ‫س����االر مه‌رجی‌ هه‌یه‌ بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫دێنه‌ س����ه‌ردانی‌‌و چاره‌س����ه‌ری‌ سروشتی‌‬ ‫وه‌رده‌گرن وتی‌ " ئه‌و هاواڵتیانه‌ی‌ سه‌ردانم‬ ‫ده‌كه‌ن بۆ چاره‌سه‌ر ده‌بێت نه‌شته‌رگه‌ریان‬ ‫ب����ۆ نه‌كرابێ����ت زۆركات ئه‌و كه‌س����انه‌ی‌‬ ‫نه‌ش����ته‌رگه‌ریان بۆكرابێ����ت به‌ه����ۆكاری‌‬ ‫نه‌ش����ته‌رگه‌ریه‌كه‌ی‌ ناتوانرێت چاره‌س����ه‌ر‬ ‫وه‌ربگرێت‌و ژیانی‌ ده‌كه‌وێته‌ مه‌ترسیه‌وه‌‌و‬ ‫ژنانیش به‌ڕێژه‌یه‌كی‌ دیاری‌ كراو چاره‌سه‌ر‬ ‫وه‌رده‌گرن ك����ه‌ زۆركات گه‌ر دو گیان بن‬ ‫ناتوانرێت چاره‌س����ه‌ر وه‌ربگرن به‌هۆی‌ دو‬ ‫گیانیه‌كه‌یانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ " زۆرینه‌ی‌ نه‌خۆشیه‌كانی‌ ناو‬ ‫سك به‌هۆی‌ ده‌ماره‌وه‌یه‌و ئه‌و كه‌سانه‌شی‌‬ ‫ده‌چنه‌ سه‌ردانی‌ پزیشك ده‌رمان وه‌رده‌گرن‬ ‫تا كرژی‌ ده‌ماریان نه‌مێنی‌ به‌اڵم من به‌هۆی‌‬ ‫شاره‌زایی‌‌و ئازمونی‌ كاره‌كه‌م ده‌ست له‌سكی‌‬ ‫بده‌م ده‌زانم ئازاره‌كه‌ی‌ چیه‌و كام ده‌ماره‌و‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ بۆ ئه‌نجام ده‌ده‌م كه‌ نه‌خۆش‬ ‫دێنه‌ سه‌ردانم س���ه‌ردانی‌ چه‌نین پزیشك‌و‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵتیات���ی‌ كردوه‌ چاره‌س���ه‌ری‬ ‫وه‌رنه‌گرت���وه‌ دێت���ه‌ الی‌ من‌وچاره‌س���ه‌ر‬ ‫وه‌رده‌گرت خه‌ڵكی‌ هه‌بوه‌ له‌ده‌روه‌ی‌ واڵت‬ ‫هاتۆته‌وه‌ سه‌ردانی‌ كردوم"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش����ی‌ به‌وه‌كرد له‌بنه‌ماڵه‌كه‌یاندا‬ ‫ته‌نه����ا خ����ۆی‌ ئ����ه‌وكاره‌ ده‌كات‌و له‌ب����او‬ ‫باپیرانی����ه‌وه‌ ب����ۆی‌ به‌جێ‌ نه‌م����اوه‌‌و هیچ‬ ‫كه‌س����ێك له‌منداڵه‌كانی‌ ئ����ه‌وكاره‌ ناكه‌ن‬ ‫وتی‌ " هه‌تا ده‌مرم ئه‌وه‌ كاری‌ من ده‌بێت‬ ‫زۆر خۆش����حاڵم كه‌ به‌هۆی‌ ئ����ه‌و كاره‌وه‌‬ ‫خه‌ڵكێكی‌ زۆر له‌سه‌رجه‌م چین‌و توێژه‌كان‬ ‫ده‌مناس����ن‌و ڕۆژانه‌ به‌وشه‌ی‌ دكتۆر بانگم‬ ‫ده‌كه‌ن منی����ش درێخی‌ ناكه‌م جاری‌ وه‌ها‬ ‫هه‌ی����ه‌ خه‌ڵكی‌ دوی‌ ش����ه‌و دێنه‌ ماڵه‌كه‌م‬ ‫ده‌رگام به‌ڕوی‌ خه‌ڵكیدا وااڵیه‌"‪.‬‬

‫)‪ )589‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/8/15‬‬

‫سلێامنی دەبێتە شانۆی‬ ‫زنجیرەیەک چاالکیی هونەری‬

‫‪11‬‬

‫ئا‪ :‬ئاراس عەبدولاڵ‬ ‫س���ەرەڕای بونی قەیران���ی دارایی‪،‬‬ ‫لە‌ئەمس���اڵدا زنجیرەی���ەک چاالکی���ی‬ ‫هونەری لە‌ش���اری س���لێمانی ئەنجام‬ ‫دراون کە زۆرینەی���ان لەالیەن کەرتی‬ ‫تایبەتەوە جێ بەجێ کراون‪ .‬لەنێویاندا‬ ‫هێنانی هونەرمەندان���ی بیانی بوە بۆ‬ ‫شاری س���لێمانی کە "هاوکات سودی‬ ‫هەیە بۆ هێنانی گەشتیاران"‪.‬‬ ‫هوتێلی گراند ملینیۆم لە‌س���لێمانی‪،‬‬ ‫لەماوەی ڕاب���ردوودا چەندین چاالکیی‬ ‫هونەری ئەنج���ام داوە‪ ،‬بەم دواییەش‬ ‫کۆنسێرتی دوو هونەرمەندی ناسراوی‬ ‫ئێران���ی عەل���ی ڕەزا قوربانی‌و موعین‬ ‫ئەسفەهانی‪ ،‬ئەنجام دەدات‪.‬‬ ‫دەرب���ارەی چۆنییەت���ی هێنان���ی‬ ‫هونەرمەن���دە بیانییەکان بۆ ش���اری‬ ‫س���لێمانی‪ ،‬هیوا حەمەخ���ان ئەندامی‬ ‫دەس���تەی کارگێڕیی گراند ملینیۆم‪،‬‬ ‫بە‌ڕۆژنام���ەی ئاوێنەی ڕاگەیاند‪" :‬ئێمە‬ ‫زیاتر لەڕێگ���ەی پەیوەندیی تایبەتی‌و‬ ‫هونەرمەندانی ترەوە ئەو هونەرمەندانە‬ ‫دەهێنی���ن ب���ۆ ش���اری س���لێمانی‪.‬‬ ‫لە‌ئێستادا زۆربەی ئەو چاالکییانەی کە‬ ‫لە‌هۆتێلەکەمان ئەنجاممان داوە وەک‬ ‫ڕێکالمێک بووە بۆ هۆتێلەکەو هاوکات‬ ‫چاالکییەک بووە بۆ شاری سلێمانی‪".‬‬ ‫ناوبراو وتیشی‪"‌:‬جگە لەوەی هێنانی‬ ‫هونەرمەن���دە بیانییەکان چاالکییەکی‬ ‫هونەری‌و بازرگانییە‪ ،‬هاوکات سوودی‬ ‫هەیە بۆ هێنانی گەش���تیارانی واڵتانی‬ ‫دیکە بۆ شاری سلێمانی‪ ،‬هەر بۆ نمونە‬ ‫بۆ کۆنس���ێرتی موعین ئەس���فەهانی‬ ‫دەی���ان خێزانی ف���ارس پەیوەندییان‬ ‫کردووە‌و دەیانەوێت لە‌کۆنس���ێرتەکە‬

‫ئامادە بن‪".‬‬ ‫سەبارەت بە‌ئەنجامدانی ئەم چاالکییە‬ ‫هونەرییانە‪ ،‬نووسەر‌و وەرگێڕ مەریوان‬ ‫هەڵەبجەی���ی بە‌ئاوێن���ەی وت‪"‌:‬زۆر‬ ‫گرنگە چاالکی فەرهەنگی‌و پەیوەندی‬ ‫چڕوپڕمان لە‌گەڵ س���ەرجەم واڵتان‌و‬ ‫بە‌تایبەت واڵتانی دراوسێ‌و کولتووری‬ ‫ناوچەکەدا هەبێت‪ ،‬هەمیش���ەش ئەم‬ ‫ج���ۆرە پەیوەندییان���ە ڕەنگدان���ەوەو‬ ‫کاریگەری زۆر باشی دەبێت‌و دەتوانێت‬ ‫ئاس���تی بینین‌و بیستن‌و چێژو زەوق‌و‬ ‫دونیابین���ی مرۆڤ���ی ئێم���ە بگۆڕێت‌و‬

‫بیباتە ئاستێکی بااڵترەوە‪ .‬فەرهەنگی‬ ‫ناوچەک���ە فەرهەنگێک���ی دەوڵەمەند‌و‬ ‫کاریگ���ەرە لە‌دونی���ادا‌و هەڵگ���ری‬ ‫جیاوازی‌و جوانی تایبەت بە‌خۆیەتی‌و‬ ‫دەتوانێت الیەنی ئەرێنی زۆری هەبێت‬ ‫بۆ ئێمە‪ .‬بە‌تایبەت کاریگەری لەس���ەر‬ ‫نەوەی نوێش دروست بکات لەسەرجەم‬ ‫ئاست‌و بوارەکاندا‪".‬‬ ‫ڕوونیشی کردەوە‪"‌:‬لەڕۆژگارێکدا کە‬ ‫دەزگاکان���ی حکومەت بودجەیان نیە‌و‬ ‫ناتوانن لە‌بوارە کولتوورییەکاندا کارو‬ ‫چاالکی بک���ەن ئەرکی کەرتی تایبەتە‬

‫بە‌باش���ترین ش���ێوە ئەو کارە ئەنجام‬ ‫بدات‌و نە هێڵێت نەک هەر سلێمانی‌و‬ ‫دەوروبەری بە‌ڵکو سەرجەم شارەکانی‬ ‫هەرێ���م بە‌قەزاکانیش���ەوە ناچ���االک‬ ‫بێت‌و بە‌هەموو ش���ێوەیەک پاڵپشتی‬ ‫ئەو جۆرەکارو چاالکییە فەرهەنگییانە‬ ‫بێت‪".‬‬ ‫سروە عەبدول‪ ،‬خوێندکاری زانکۆی‬ ‫س���لێمانی‪ ،‬ئەنجامدان���ی ئ���ەم جۆرە‬ ‫چاالکییانە بە‌کارێک���ی باش دەزانێت‬ ‫ب���ەاڵم ئاماژە بە‌گرانی���ی نرخی بلیتی‬ ‫کۆنسێرتەکان دەکات‌و دەڵێت‪"‌:‬هێنانی‬

‫هونەرمەندان���ی ناس���راوی واڵت���ان‬ ‫کارێکی باش���ە‪ ،‬بەاڵم نرخ���ی بلیتی‬ ‫کۆنس���ێرتەکانیان یەکجار گرانە‌و من‬ ‫وەکو گەنجێکی ئەم ش���ارە کە پێشم‬ ‫خۆش���ە لە‌کۆنس���ێرتەکە ئامادە بم‪،‬‬ ‫بەاڵم بەهۆی گرانی���ی نرخی بلیتەوە‬ ‫ناتوانم‪".‬‬ ‫ل���ە م���اوەی ڕاب���ردودا چەندی���ن‬ ‫کۆنس���ێرتی هونەرمەندان���ی عەرەب‌و‬ ‫فارس لە‌شاری سلێمانی ئەنجام دراوە‬ ‫ک���ە ئەوانی���ش هەر لەالی���ەن کەرتی‬ ‫تایبەتەوە هێنرابوونە سلێمانی‪.‬‬

‫شێوه‌كارێك‪ :‬كێشه‌كانی كه‌سانی خاوه‌ن پێداویستی‬ ‫تایبه‌ت ب ‌ه شێوه‌یه‌كی هونه‌ری ده‌خات ‌ه ڕو‬

‫به‌گۆرانی‌‬

‫ئا‪ :‬سابات عباس‬ ‫كێشه‌كانی كه‌سانی خاوه‌ن پێداویستی‬ ‫تایب���ه‌ت لە‌پیش���انگه‌یه‌كی تایبه‌ت���ی‌‬ ‫سارا عوسمان (تۆ لە‌بوكێنی مندا)ی‬ ‫لە‌ڕۆژانی ‪ 2017/8/8.9.10‬لە‌گه‌له‌ری‬ ‫مۆزه‌خانه‌ی ئه‌منه‌سوره‌كه‌ لە‌سلێمانی‬ ‫نمایشكرا‪.‬‬

‫مامۆستا ‌ی نیشتمان په‌روه‌ری ‌ی وه‌ك دڵشاد‬ ‫مه‌ریوان���ی‌‌و ڕه‌ئ���وف بێگ���ه‌رد له‌وانه‌كان ‌ی‬ ‫قوتابخانه‌دا شیعر ‌ی نیشتمانیان فێركردون‌و‬ ‫زۆر كاریگه‌ربون له‌س���ه‌ر ژی���ان‌و هانده‌ر ‌ی‬ ‫ئیلهامی‌ شیعریان بون"‪.‬‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫ژمارەیەك لە‌هاوكارەكانت لە‌ش����وێنی‬ ‫ئیش����ەكەت داوات لێدەك����ەن پالن����ی‬ ‫كاركردنیان بۆ دابنێیت‪ ،‬ئەمەش بەهۆی‬ ‫متمانەیانەوەیە بە‌خۆت‌و تواناكانت‪.‬‬

‫لە‌گه‌له‌ری‌ مۆزه‌خانه‌ی ئه‌منه‌ س���وره‌ك ‌ه‬ ‫پێش���انگایه‌كی تایبه‌تی‌ سارا عوسمان‬ ‫تایب���ه‌ت ب���ه‌ كێش���ه‌كانی كه‌س���انی‬ ‫خاوه‌ن پێداویس���تی تایبه‌ت نمایشكرا‪.‬‬ ‫سارا عوسمان س���ه‌باره‌ت به‌ كاره‌كانی‬ ‫به‌ ئاوێنه‌ی ڕاگه‌یان���د "كاره‌كانم زیاتر‬ ‫هێزو توان���او هیوا به‌خ���ش بوون بۆ‬ ‫كه‌س���انی خاوه‌ن پێداویستی تایبه‌ت‪،‬‬ ‫ك���ه‌ توانیومه‌ به‌ ش���ێوه‌یه‌كی هونه‌ری‬ ‫لە‌چوار كاردا كێش���ه‌كانی كه‌س���انی‬ ‫خاوه‌نپێداویس���تی تایبه‌ت پیشانبده‌م‪.‬‬ ‫یه‌كێك لە‌كاره‌كان پێرفۆرمانس���ێك بو‬ ‫بۆ كچانی خاوه‌ن پێداویستی تایبه‌ت"‪.‬‬ ‫گوتیش���ی‌ "خۆشم وه‌ك كچێك به‌شێكم‬ ‫له‌وان‌و لە‌كێشه‌كانیان تێده‌گه‌م"‪.‬‬ ‫نمایشه‌كه‌ لە‌پێش���انگه‌كانی تر جیاواز‬ ‫بوو‪ ،‬چونكه‌ زۆرینه‌ی بینه‌ران كه‌سانی‬

‫خاوه‌نپێداویستی تایبه‌ت بون‪.‬‬ ‫س���ارا عوس���مان لە‌دایكب���وی ‪1991‬‬ ‫س���لێمانی‪،‬ده‌رچوی‌ كۆلێ���ژی‌ هونه‌ری‬ ‫زانك���ۆی سلێمانییه‌‪،‬ئێس���تاش وه‌ك‬ ‫چاالكوانی مه‌ده‌نی له‌گه‌ڵ ڕێكخراوه‌كانی‬ ‫خاوه‌ن پێداویستی تایبه‌ت كارده‌كات‪.‬‬ ‫فۆتۆگرافه‌ر ‪:‬فه‌ریق هه‌ڵه‌بجه‌یی‬

‫پەیجی بەڕێوەبەرێتی گشتی رۆشنبیری‌و هونەری سلێامنی‬ ‫دوپشک‬ ‫ئ����ەو گۆڕانكارییان����ەی بەس����ەر‬ ‫كەس����ایەتیتدا دێت هەندێك کەس بێزار‬ ‫دەكات‪ ،‬هەوڵبدە كە دەوروبەرەكەت ئەم‬ ‫گۆڕانە بە‌هەڵە تێنەگەن تا ئەو كەسانە‬ ‫لەدەست نەدەیت كە گرنگن لە‌ژیانتدا‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫ئەگ����ەر كاروبارەكانی ژیانی تایبەتیت‬ ‫بە‌ش����ێوەیەكی ب����اش ن����اڕوات‪ ،‬دەبێت‬ ‫هەڵوێستێكی یەكالكەرەوە بگریتەبەر بۆ‬ ‫كۆتایهێنان بە‌كاروب����ارەكان‪ ،‬ئەگەر كرا‬ ‫دەبێت هەندێك بڕیاری قورس بدەیت‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫ئەگەر ئەم ماوەیە كارت كرد لەس����ەر‬ ‫بەرەوپێش����بردنی تواناكان����ت‪ ،‬ب����ۆت‬ ‫دەردەكەوێت تێپەڕاندنی بەربەس����تەكان‬ ‫لەوە ئاس����انترە كە بیرت لێدەكردەوە‌و‬ ‫دەتوانیت لە‌زووترین كاتدا ئامانجەكانت‬ ‫بەدەستبهێنیت‪.‬‬

‫‪www.facebook.com/www.dcysul.org‬‬ ‫سه‌‌تڵ‬ ‫ئەم ماوەیە کەسانێکی زۆر دژایەتیان‬ ‫کردوی����ت‪ ،‬لەوانەی����ە ئ����ەم ش����ێوازە‬ ‫مامەڵەكردن����ە پاش����گەزت بكاتەوە لەو‬ ‫هەنگاوانەی ماوەی پێشوو ناوتن‪ ،‬باش‬ ‫بیربكەرەوە پێش ئەوەی پاشگەزببیتەوە‬ ‫لە‌هەر هەنگاوێك‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫خۆشەویس����تەکەت گرنگ����ی زۆرت‬ ‫پێ����دەدات‪ ،‬هۆكارەكەش ئەو ش����ێوازە‬ ‫نەرمەی����ە ك����ە بەكاریدەهێنیت لە‌كاتی‬ ‫قسەكردن‌و گفتوگۆكردن لەگەڵیدا‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )589‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/8/15‬‬

‫نەوشیروان مستەفا‬

‫وەک پێوەر‬

‫د‪ .‬هەژار مەعروف‬ ‫پ���ارەو پل���ەو پای���ەو خۆدەرخس���تن‌و‬ ‫چێژو خۆش���ییە مادیی���ە جۆراوجۆرەکانی‬ ‫ت���اک (س���ێکس‪ ،‬خ���واردن‌و پۆش���اکی‬ ‫نای���اب‌و جۆراوجۆر‪ ،‬ڤیال‌و باخ‌و گەش���ت‌و‬ ‫گوزاری‌واڵتان‌و‪ )...‬لە‌نیش���انە‌و سیما زەق‌و‬ ‫دیارەکان���ی ئەم ڕۆژگار‌و ئ���ەم دونیایەن‪.‬‬ ‫بێگومان هەم���و ئەمانە لە‌ژیانی ئاس���ایی‬ ‫زۆربەی مرۆڤەکاندا هەن‌و ئامادەن‌و دەشێ‬ ‫ببنە بنەمای بەختیاری‌و ئاسودەیی مرۆڤ‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم جیاوازیەک���ە لە‌چەندێتی‌و چۆنێتیی‬ ‫بەدەس���تهێنانیان دای���ە‌و لە‌وەدای���ە ک���ە‬ ‫کەسەکە بۆ بەدەسهێنانی هەمو ئەوانە چەند‬ ‫زیانی بە‌نیشتمان‌و خەڵک گەیاندوە‪ .‬ئیمڕۆ‬ ‫لە‌هەرێمی کوردوستاندا س���ەدان ملیۆنێر‌و‬ ‫دەی���ان ملیاردێر هەڵتۆقی���ون کە هەمویان‬ ‫بەرهەمی ناسروشتیی دوای ڕاپەڕینی بەهاری‬ ‫‪‌١٩٩١‬و دوای ڕوخانی ڕژێمی سەدامن‪ .‬هەمو‬ ‫ئەمانە پارتی‌و یەکێتی���ان بەکارهێناوە بۆ‬ ‫کەڵەکەکردنی س���ەرمایەکانیان بە‌شێوازی‬ ‫نایاس���ایی‌و فرت‌و فێڵ���ی جۆراوجۆر‪ ،‬هەر‬ ‫ئەمانەش بون پێش���مەرگە پێاڵوالس���تیک‬ ‫لە‌پێکانیان فێری بەرتیل‌و دیاری‌و پاداشت‌و‬ ‫ش���یرینی‌و کۆکردن���ەوەی س���ەرمایە کرد‌و‬ ‫کردیانن بەم سیاس���ی‪ -‬س���ەرمایەدارانەی‬ ‫ئێس���تا‪ .‬بەدەگم���ەن س���ەرمایەدارێکی‬ ‫کوردی دوای ڕاپەڕی���ن دەبینی پرۆژەیەکی‬ ‫بەرهەمهێنانی دروستکردبێ بۆ دابینکردنی‬ ‫پێویستیەکانی ناوخۆی هەرێم لە‌کەرتەکانی‬ ‫کشتوکاڵ‌و پیشەسازی‌و بازرگانی‪ ،‬لە‌هە مو‬ ‫هەرێمدا پرۆژەیەکی کەرتی تایبەت نابینی‬ ‫کە هەزاران ئیش���کەری ک���ورد کاری تێدا‬ ‫بکەن‪ ،‬پرۆژەیەک���ی خێرخوازیی بەردەوام‬ ‫ک���ە خزمەت���ی من���دااڵن‌و کەمئەندامان���ی‬ ‫دەرونی‌و جەس���تەیی بکات‪ ،‬یا پرۆژەیەکی‬ ‫ڕۆش���نبیری‌و هونەری‌و کولت���وری نابینی‬ ‫لە‌الیەن س���ەرمایەدارانی دوای ڕاپەڕینەوە‬ ‫دروس���تکرابێ‌و بەردەوامبێ‪ .‬ئەمێستا زۆر‬ ‫س���ەیرە بەالمەوە خەڵکێک هەبێ ش���وێنی‬ ‫پەیمان‌و پرۆژەی سیاس���یی سەرمایەدارانی‬ ‫ک���ورد بکەوێت کە زۆرینەی���ان ڕوت‌و قوتن‬ ‫لە‌هەمو هەستێکی نیشتمانی‌و مرۆڤدۆستی‪.‬‬ ‫زۆرین���ەی ئەوانەی ش���یوەنی بەکوڵیان بۆ‬ ‫مردنی نەوش���یروان مس���تەفا دەکرد لە‌بەر‬ ‫ئەوە ب���و کە نە لە‌ژیانا‌و ن���ە دوای مردنی‬ ‫خاوەنی هیچ س���ەرمایەیەکی ماددی نەبو‪،‬‬ ‫تاقە خولی���ای ئەو خزمەت ب���و بۆ کورد‌و‬ ‫کوردوس���تان‪ .‬بۆیە چۆن لە‌دونیای زانستدا‬ ‫پێوەرەکانی‌وەک مەت���ر‌و ئینج‌و کیلۆگرام‌و‬ ‫لیتر‌و‪ ...‬ه���ەن‌و ش���تەکانیان پێدەپێوین‪،‬‬ ‫دەبێ���ت ئاوای���ش لە‌دونی���ای سیاس���ەت‌و‬ ‫خەباتک���ردن بۆ کورد‌و کوردوس���تان یەکێ‬ ‫لە‌گرنگترین‌و بنەماییترین پێوەرەکان ئەوە‬ ‫بێت کە کەسەکە‌و خزمە نزیکەکانی خاوەنی‬ ‫چەند پارە‌و موڵک‌و پرۆژەی ئابورین؟ دەبێت‬ ‫کەس���ەکە بە‌(یەکەی نەوشیروان) بپێوین‌و‬ ‫پرس���یاری لێبکەین تۆ لە‌پارە‌و سامانداریدا‬ ‫لە‌س���ەدا چەندی نەوش���یروانیت؟ ئەوانەی‬ ‫لە‌سەر حس���ابی کورد بون بە‌فرەملیۆندار‌و‬ ‫فرەملی���ارداری دۆالر ئەگەر بۆ کورد‌وازیان‬ ‫لە‌نەوەدو پێنج لە‌س���ەدی س���ەرمایەکەیان‬ ‫هێناو لەو پێنج لە‌سەدەی ماوەتەوە بەشێکی‬ ‫زۆریان بۆ خەباتی سیاسی خستەگەڕ ئینجا‬ ‫دەتوانین لە‌نیازپاکیی���ان دڵنیا بین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هێش���تا ئەمەش بەس نیە بۆ ئەوەی ببنە‬ ‫سەرکردە‌و سەرۆک‌و ڕابەر‪.‬‬

‫زۆر سەیرە بەالمەوە‬ ‫خەڵکێک هەبێ‬ ‫شوێنی پەیمان‌و‬ ‫پرۆژەی سیاسیی‬ ‫سەرمایەدارانی کورد‬ ‫بکەوێت‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫بیروڕا‬

‫شێركۆ بێكه‌س ده‌رفه‌تی‌ ئه‌و‌ه ‌ی نیی ‌ه بمرێت‬

‫زیره‌ك كه‌مال‬ ‫زیاتر لە‌سێ‌ ساڵ به‌ر لە‌ئێستا مردن‬ ‫ی پڕكرد له‌هاش‌و‬ ‫كردی‌ بە‌هه‌ڵاڵ دنی���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب���ه‌ری‌‪ ،‬خۆ ‌‬ ‫ه���وش‌و پڕ به‌كراس��� ‌‬ ‫ی گه‌وره‌ترین‬ ‫هه‌ڵكێشا‪ ،‬گوای ‌ه توانیویه‌ت ‌‬ ‫شاعیرو شانشینی‌ سه‌ر عه‌رشی‌ شیعری‬ ‫ی خۆی‌‌و‬ ‫ك���وردی‌ بخات ‌ه ژێ���ر چه‌پۆك ‌‬ ‫ی كردو‌ه بۆ پێچاو پێنج تونێڵ ‌ه‬ ‫راكێش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆی‌‪ ،‬به‌كورتی‌‌و به‌كورد ‌‬ ‫تاریكه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫گوایه‌ (ش���ێركۆ بێكه‌س) ی‌ پێشه‌وا ‌‬ ‫ی داو‌ه به‌زه‌وی���داو‬ ‫ش���یعری ك���ورد ‌‬ ‫ی له‌به‌ر بڕب���وو‌هی‌ به‌داخه‌و‌ه‬ ‫هه‌ناس���ه‌ ‌‬ ‫میدیای‌ له‌مه‌ر خۆشمان له‌سه‌ر هه‌مان‬ ‫ی‬ ‫ریتم‌و كه‌ڕه‌نای‌ مردن هه‌ر به‌په‌لە‌هه‌واڵ ‌‬ ‫مردن���ی‌ ئه‌و ش���اعیره‌یان باڵوكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ێ ئه‌وه‌ی‌ له‌مانا قووڵ‌و شاراوه‌كان ‌‬ ‫به‌ب ‌‬ ‫م���ردن تێ بگه‌ن‪ ،‬ئه‌و راس���تی ‌ه ده‌زانم‬ ‫ی‬ ‫ك��� ‌ه مردن هێ���زو مانای‌ بون���ی‌ خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ده‌س���ت درێژیكردن بۆ س���ه‌ر ژیان ‌‬ ‫مرۆڤی‌ دروس���ت ده‌كات‪ ،‬ده‌زانم مردن‬ ‫ی‬ ‫هه‌میش ‌ه روخس���اره‌ جوانه‌كان بۆخۆ ‌‬ ‫ی هەمو‬ ‫ی به‌زاندن ‌‬ ‫ده‌بات‪ ،‬به‌اڵم توان���ا ‌‬ ‫ی نییه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ شاعیرێك‬ ‫كه‌سێكیش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فێركرد ئه‌وه‌ ‌‬ ‫كه‌ به‌ش���یعر هەمومان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌مان���ا جه‌وه���ه‌رو ئاس���ۆی ئ���ازاد ‌‬ ‫تێنه‌گات له‌زیندانیش���دا ئاس���ووده‌یه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم ده‌شزانم ك ‌ه له‌گه‌ڵ باڵوبونه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌واڵ���ی‌ (گوای���ه‌ ش���ێركۆ بێكه‌س)‬ ‫م���ردوه‌!! ه���ه‌ر زوو ش���اعیره‌كه‌مان‬ ‫چوو‌ه س���ه‌ر لوتكه‌ی‌ واڵتی‌ شیعرو بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی مردن ‌‬ ‫هه‌تا هه‌تای��� ‌ه جاڕی‌ به‌زین��� ‌‬ ‫ی راگه‌یاند‌و هه‌ربۆیه‌ش‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر خۆ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ شێركۆبو له‌و رۆژه‌دا ك ‌ه هەمومان‬ ‫هه‌ناس���ه‌مان ته‌نگ ببو مردنی‌ خست ‌ه‬ ‫ن���او چاڵی‌ م���ردن ئه‌گه‌ر ب���ۆ مرۆڤ‬ ‫جێهێش���تنی‌‌و فیراقی ئازیز تووندترین‬ ‫ی‬ ‫ی كوش���تن بێت‪ ،‬ئه‌وا رۆیشتن ‌‬ ‫شێواز ‌‬ ‫ش���ێركۆ بێك���ه‌س لە‌ژیان���ی‌ ئه‌ده‌بی‌‌و‬ ‫ی ئێمه‌دا س���ڕینه‌و‌هی‌ به‌هار بو‬ ‫جوان��� ‌‬ ‫ی ریزێك‬ ‫له‌وه‌رزه‌كانی‌ س���اڵ‪ ،‬كوژانه‌وه‌ ‌‬ ‫چرای‌ عه‌قڵ بو ك ‌ه زیاتر لە‌چل ساڵ بو‬ ‫له‌سه‌ر دیوارو شه‌قام ‌ه تاریكه‌كانی‌ ئێم ‌ه‬ ‫به‌ده‌ست‌و په‌نج ‌هی‌ شێركۆ پێكرابون‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و ش���اعیره‌ لە‌بزربون ‌‬ ‫رۆیش���تن ‌‬

‫ده‌ڵێن له‌گه‌ڵ‬ ‫مردن ‌ی حه‌زره‌تی‌‬ ‫موسادا سه‌رده‌می‌‬ ‫موعجیزه‌ش‬ ‫به‌سه‌رچوو‪ ،‬پێ‬ ‫ده‌چێت له‌گه‌ڵ مردن ‌ی‬ ‫شێركۆی‌ ئێمه‌شدا‬ ‫سه‌رده‌م ‌ی شیعر‬ ‫به‌سه‌ر چووبێت‬ ‫ی‬ ‫شه‌مس���ی‌ ته‌ورێزی‌ ده‌چێ���ت لە‌ژیان ‌‬ ‫ی رۆمی���دا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫مه‌والن���ا جه‌الله‌دین��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌داخ‌و كه‌سه‌رو حه‌سره‌ت ‌‬ ‫مه‌والنای ‌ه ‌‬ ‫ی ته‌ورێزی‌ ب���و بە‌ته‌نیاترین‬ ‫فه‌نابون��� ‌‬ ‫مرۆڤ���ی‌ دنیاو هه‌ر ئه‌و حه‌س���ره‌ته‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی پایز ‌‬ ‫به‌غه‌ریبی به‌وێن ‌هی‌ په‌پووله‌یه‌ك ‌‬ ‫سه‌ری پێ نایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ش���ێركۆ بێك���ه‌س به‌ته‌نه���ا ه���ه‌ر‬ ‫ش���اعیرێك نه‌ب���و كه‌ ئێمه‌ ده‌س���ت‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ش���ه‌خت ‌ه به‌ستوو ‌‬ ‫پلی ته‌زیوو رۆح ‌‬ ‫خۆم���ان پێ گه‌رم ده‌ك���رده‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ی‬ ‫ش���یعرو نووس���ین‌و هه‌ڵوێس���ته‌كان ‌‬ ‫وزه‌یه‌كی‌ هه‌میش��� ‌ه گه‌رم بو به‌رامبه‌ر‬ ‫ی فیكری‌و سیاسی‌و كولتوریـ‬ ‫سه‌له‌فیه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئێم ‌ه ‌‬ ‫ی جیهان��� ‌‬ ‫ئ���ه‌و س���ه‌له‌فیه‌ته‌ ‌‬ ‫له‌نێوان ره‌ش‌و س���پیدا دابه‌شكردبوو‪،‬‬ ‫ی ئێم ‌ه‬ ‫ی ژیان��� ‌‬ ‫لێنه‌ده‌گ���ه‌را كایه‌كان��� ‌‬ ‫لە‌ش���وێنی‌ خۆیدا بجولێن‪ ،‬ئه‌و به‌شیعر‬ ‫به‌گ���ژ ئه‌و ئاشتیه‌ش���دا ده‌چووه‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫ی ئیمزاكردنیدا‬ ‫سیاس���یه‌كانی‌ له‌كات��� ‌‬ ‫خۆیان وه‌كو فریشت ‌ه وێنا ده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ر خودی‌ ئه‌و ئاش���تیه‌یان ده‌خست ‌ه‬ ‫ی خۆیان ئه‌و شاعیر‌ه‬ ‫خزمه‌تی‌ شه‌ره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫هێنده‌ چوو بووه‌ قواڵیی خۆشه‌ویست ‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌كه‌ی‌‌و نیش���تمانه‌ك ‌هی‌‪ ،‬مرۆڤ‌و‬ ‫ئ���اژه‌ڵ‌و باڵن���ده‌و سروش���ت ‌ه جوانی‌‌و‬ ‫ناش���یرینه‌كانی‌ واڵته‌كه‌شی‌ له‌ناو چل‬ ‫ی ش���یعردا‬ ‫ی هه‌زار ره‌نگ ‌‬ ‫چ���راو جیهان ‌‬ ‫بە‌قه‌شه‌نگترین شێوه‌ وێنا ده‌كرد‪.‬‬ ‫هه‌ر به‌ڕاس���تی‌ وه‌كو چۆن سۆفیه‌ك‬ ‫كاری به‌سه‌ر دنیاو‌ه نه‌مابێت‌و ده‌چێت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كات‌و ش���وێن‪ ،‬ش���ێركۆ ‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ئێمه‌ش ئ���اوا چوو بووه‌ ن���او قواڵیی‬

‫ی سه‌رامه‌دی‌‌و پڕ‬ ‫ش���یعرو له‌ناو ده‌ریا ‌‬ ‫لە‌دور مرواری وشه‌دا نقووم ببوو‪.‬‬ ‫پێ ده‌چ����وو ش����ێركۆ كلیلی هەمو‬ ‫ده‌رگاكان����ی‌ ون كردبێ����ت ته‌نها ئه‌و‬ ‫كلیلە‌نه‌بێ����ت ك����ه‌ ده‌رگای‌ ب����ۆ ئێمه‌‬ ‫پ����ێ ده‌ك����رده‌وه‌‪ ،‬له‌تاریكترین رۆژانی‌‬ ‫گه‌له‌كه‌ی‌‌و له‌هه‌ورازو نشێوه‌ ترسناك‌و‬ ‫تونێلە‌تاریكانه‌ی‌ ك����ورد گوزه‌ری پێدا‬ ‫ده‌ك����رد‪ ،‬ئه‌و به‌چراخانی‌ ش����یعر ببوه‌‬ ‫سه‌ر قافڵه‌ی‌ كاروانی‌ خه‌بات‌و ئێمه‌ی‌‬ ‫راده‌هێنا له‌سه‌ر خۆڕاگری‌و تۆوی‌ هیواو‬ ‫ئومێ����دی‌ له‌ناخی ئێم����ه‌ ده‌چاند‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كاته‌ی‌ وه‌كو خۆی‌ ده‌یگوت له‌ترس����ان‬ ‫كه‌روێشك خۆی‌ ده‌كرده‌ په‌یكه‌رو ره‌گ‬ ‫دره‌ختی‌ به‌جێده‌هێشت‌و باخچه‌ گوڵ‌و‬ ‫گه‌اڵو هەم����و جوانیه‌كان����ی‌ به‌خه‌زان‬ ‫ده‌فرۆش����یت‪ ،‬ئ����ه‌و هه‌ر پێش����ره‌وی‌‬ ‫كاروانی‌ بروس����كه‌ بوو‪ ،‬هه‌ر حه‌لالجی‌‬ ‫ده‌م به‌هاراوی‌ (أن����ا الحق)‌و هه‌ر ئه‌و‬ ‫عیس����ایه‌ بو هاواری ده‌كرد خوایه‌ بۆ‬ ‫ته‌نها به‌س����ه‌ر خاچه‌و به‌جێتهێش����تم‪،‬‬ ‫ئه‌و كوردس����تانه‌ی‌ به‌عس كاولی‌ كرد‌و‬ ‫ره‌نگ‌و خوێنی‌ لێ بڕی‌ شێركۆ بێكه‌س‬ ‫له‌ن����او ده‌ربه‌ن����دی‌ په‌پول����ه‌دا جوانتر‬ ‫له‌سه‌رده‌می‌ جوانیدا وێنای‌ كرده‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌ڵێن له‌گه‌ڵ مردنی‌ حه‌زره‌تی‌ موسادا‬ ‫سه‌رده‌می‌ موعجیزه‌ش به‌سه‌رچوو‪ ،‬پێ‬ ‫ده‌چێت له‌گه‌ڵ مردنی‌ شێركۆی‌ ئێمه‌شدا‬ ‫سه‌رده‌می‌ شیعر به‌سه‌ر چووبێت‪ ،‬نانا‬ ‫من هه‌ڵه‌م‌و له‌ن����او گریانی‌ به‌كوڵم بۆ‬ ‫ئه‌و په‌یامبه‌ره‌ گه‌وره‌ی‌ شیعر خه‌ریكه‌‬ ‫جڵه‌و بۆ عاتیفه‌كانم شل ده‌كه‌م‌و دور‬ ‫ده‌كه‌ومه‌وه‌ لە‌تێگه‌یش����تن لە‌گه‌وره‌یی‬

‫ش����ێركۆ‪ ،‬چونكه‌ دیوانه‌ شیعریه‌كانی‌‬ ‫ئه‌و چوار وه‌رزی‌ ساڵی‌ عومری ئێمه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كردوه‌ به‌به‌هارێكی‌ هه‌میش����ه‌یی‌و هه‌ر‬ ‫كاتێ����ك ئومێدمان به‌ژی����ان نه‌مێنێت‌و‬ ‫تاریك����ی‌ روناكیه‌كانم����ان بخنكێنێت‌و‬ ‫ره‌گه‌كانی‌ ژیانمان س����ڕ ببێت‌و شارو‬ ‫گوندمان هیواو بونمان ببێته‌ ئاش����ی‌‬ ‫ئ����او لێب����راو‪ ،‬ش����یعره‌كانی‌ ئ����ه‌و بۆ‬ ‫ده‌ستپێكردنه‌وه‌یه‌ به‌سه‌‪.‬‬ ‫ئێرانیه‌كان ده‌ڵێن ده‌ریای‌ خه‌زه‌ر له‌وه‌‬ ‫بچوكتره‌ سه‌مه‌دی‌ بهره‌نگی‌ بخنكێنێت‪،‬‬ ‫ئێمه‌ش ده‌ڵێین‪ ،‬مردن له‌وه‌ بچوكتره‌‬ ‫ش����ێركۆ بێكه‌س لە‌ئێمه‌ بش����ارێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئاخر ش����اعیرێك به‌ده‌س����ت ش����یعر‬ ‫هەمو به‌یانیان خۆری‌ لە‌پش����ت كه‌لی‌‬ ‫شاخه‌كان لە‌خه‌و هه‌ڵساندبێت گه‌رووی‌‬ ‫نووس����اوی‌ تین����ووه‌ گه‌مارۆدراوه‌كانی‌‬ ‫قه‌اڵی‌ دمدم����ی‌ ته‌ڕ كردبێ����ت‌و له‌ناو‬ ‫ته‌پ‌و تۆزی‌ دارمانی‌ سه‌رده‌می‌ ئه‌نفال‌و‬ ‫به‌زینی‌ جه‌نگاوه‌ره‌كانی‌ رێگای‌ ئاشتی‌‪،‬‬ ‫ده‌ربه‌ن����دی‌ په‌پول����ه‌و م����ن تینوێتیم‬ ‫به‌گڕ ده‌ش����كێ كردبێته‌وه‌ ده‌سپێكی‌‬ ‫هه‌ڵس����اندنەوه‌‪ ،‬شاعیرێك كه‌ ده‌یگوت‬ ‫ئاسمانیش����ی‌ ئ����ه‌و كۆیالن����ه‌ به‌رزیان‬ ‫كردۆته‌وه‌ ك����ه‌ روحیه‌تی‌ ته‌حه‌ددایان‬ ‫نییه‌‪.‬‬ ‫ده‌زانم شێركۆ بێكه‌س له‌ڕوی‌ فیزیكی‌‬ ‫جه‌سته‌یی مرد‪ ،‬نه‌ك مردن توانیبێتی‌‬ ‫هەمو مه‌رجه‌كانی‌ خۆی‌ به‌س����ه‌ر ئه‌و‬ ‫ش����اعیره‌دا بسه‌پێنێت‪ ،‬به‌اڵم ده‌شزانم‬ ‫هه‌ر ئ����ه‌و مردنه‌ دنیای‌ هه‌ڵوێس����ت‌و‬ ‫شیعری ئێمه‌ی‌ كرده‌ سارایه‌كی‌ روون‌و‬ ‫بیابانێكی‌ چۆڵه‌وانی‌‪.‬‬

‫زۆرجار بیرده‌كه‌مه‌وه‌ ئه‌گه‌ر شێركۆ‬ ‫بماب����ا چی‌ ب����ۆ ش����ه‌نگال‌و ئازایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫پێش����مه‌رگه‌و ش����ه‌رڤانان ده‌ك����رد؟‬ ‫ئه‌گه‌ر بمابا به‌ر له‌وه‌ی‌ پێش����مه‌رگه‌و‬ ‫هاوپه‌یمان����ان پایته‌خت����ی‌ خه‌الفه‌تی‌‬ ‫ئیسالمی‌ داعش بگرن‪ ،‬چۆن بە‌شیعر‬ ‫ته‌خ����ت‌و تارام����ی‌ ئ����ه‌و خه‌الفه‌ته‌ی‌‬ ‫ده‌سوتاند! چ گریان‌و گه‌رمه‌شینێكی‌‬ ‫بۆ ئه‌و كچ‌و ئافره‌ت����ه‌ ئیزدیانه‌ به‌رپا‬ ‫ده‌كرد كه‌ لە‌بازاره‌ نوێیه‌كانی‌ عوكازی‌‬ ‫موس����ڵ‌و ره‌ق����ه‌ فڕۆش����ران‪ ،‬باله‌وه‌‬ ‫گه‌ڕێی����ن ئه‌ی‌ چی‌ ب����ه‌و هەمو ده‌نگ‬ ‫گڕو زمان زبرو چاودێره‌ ناسیاس����ی‌و‬ ‫كادی����ره‌ پێش����نه‌كه‌وتوو خواج����ه‌و‬ ‫گزب����ره‌ ده‌گوت كه‌ ش����ه‌وانه‌ س����ه‌ر‬ ‫شاش����ه‌ی‌ ته‌له‌فزیۆنه‌كان����ی‌ لە‌نه‌ته‌وه‌‬ ‫برینداره‌‌كان ده‌گرن‌و به‌وێنه‌ی‌ فه‌قێ‌و‬ ‫مونه‌جیم����ه‌كان زه‌نگ����ی‌ ئاجیزه‌ت����ی‌‬ ‫هه‌قانی‌ بو بۆ حزبه‌كانیان لێ ده‌ده‌ن‌و‬ ‫چی به‌ه����ای‌ مرۆیی‌و جوانی‌‌و پیرۆزی‌‬ ‫هه‌یه‌ كه‌هه‌وێنی‌ ش����یعره‌كانی‌ شێركۆ‬ ‫بون خس����تویانه‌ته‌ ژێر سمی‌ هێستری‬ ‫سیاسی خۆیان‪.‬‬ ‫ئۆ‌غرت خێر یادت به‌خێر مامۆستای‌‬ ‫جوانی‌‌و شیعر شێركۆ بێكه‌س‪ ،‬دیوانه‌‬ ‫شیعره‌كانت به‌س����ن بۆ میلله‌تێك كه‌‬ ‫له‌سایه‌یدا خۆی‌ لە‌فه‌وتان بپارێزێت‪.‬‬ ‫فه‌ڕه‌نسیه‌كان ده‌ڵێن ده‌ستبه‌رداری‬ ‫بورج����ی‌ ئیڤ����ل ده‌بی����ن‪ ،‬ب����ه‌اڵم‬ ‫ده‌ستبه‌رداری رۆژنامه‌ی‌ لۆمۆند نابین‪،‬‬ ‫ئێمه‌ش ده‌ڵێن ده‌س����تبه‌رداری هەمو‬ ‫ش����تێك ده‌بین‪ ،‬به‌اڵم ده‌ستبه‌رداری‬ ‫شێركۆ بێكه‌س نابین‪.‬‬

‫حه‌قیقه‌ت ‌ی یاساكار ‌ی لە‌ته‌مه‌نی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستاندا‬ ‫عه‌بدولقادر ساڵح*‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستان لە‌ماوه‌ی‌ نێوان‬ ‫(‪ )1992/7/15‬ت���ا (‪،)2014/12/31‬‬ ‫واته‌ لە‌ماوه‌ی‌ (‪ )22‬ساڵ‌و پێنج مانگ‌و‬ ‫پانزه‌ رۆژدا‪ ،‬جگه‌لە‌بڕیاره‌كانی‌‪)342( ،‬‬ ‫() یاس���ای‌ ده‌ركردوه‌‪ ،‬ل���ه‌م رێژه‌یه‌ش‬ ‫(‪ )142‬یاس���ای په‌یوه‌ن���دی‌ هه‌ب���ووه‌‬ ‫بە‌ته‌ش���كیلكردن‌و هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و خانه‌نشینكردنی‌ ئه‌ندامانی‌‬ ‫داموده‌زگاكان���ی‌ وه‌ك س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم‌و په‌رله‌مان‌و ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‌و‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كان‌و ده‌سته‌كان‌و دامه‌زراوه‌كانی‌‬ ‫ت���ر‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا هه‌مواركردنه‌وه‌كانیان‬ ‫ك���ه‌ له‌كۆی‌ هه‌موویدا (‪)%42‬ی‌ گش���ت‬ ‫ئه‌و یاس���ایانه‌پێكده‌هێنن كه‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس���تان‌ ده‌ریك���ردون لە‌م���اوه‌ی‌‬ ‫ته‌مه‌نی‌ رابردوی‌ خۆیدا‪ ،‬لە‌كۆی‌ یاس���ا‬ ‫ده‌رچووه‌كانی‌ لە‌په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‬ ‫پشكی‌ شێر پێكده‌هێنن!‬ ‫له‌هه‌مانكات���دا له‌كۆی‌ ئ���ه‌و (‪‌ )342‬‬ ‫یاس���ایه‌ی‌ په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان‬ ‫ده‌رك���ردون‪ )45( ،‬یاس���ایان تایب���ه‌ت‬ ‫بون بە‌یاس���ای‌ دامه‌زراندن‌و پێكهێنانی‌‬ ‫س���ه‌ندیكاو یه‌كێتی‌‌و رێكخ���راوه‌كان كه‌‬ ‫ئه‌مه‌ش ده‌كاته‌ نزیك���ه‌ی‌ (‪ )%13‬كۆی‌‬ ‫یاس���اكانی‌ په‌رله‌مان‪ ،‬ب���ه‌اڵم لە‌ماوه‌ی‬ ‫ته‌مه‌نی‌ خۆیدا په‌رله‌مانی‌ كوردستان ته‌نها‬ ‫(‪)36‬ی‌ یاس���ای‌ ده‌ركردوه‌ كه‌ تایبه‌ت‬ ‫بون بە‌رێكخستنی‌ ژیانی‌ گشتی‌ كۆمه‌ڵگا‬

‫وه‌ك یاس���اكانی‌ چ���ه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌ن���ی‌‌و‬ ‫خ���راپ به‌كارهێنان���ی‌ ئامرازه‌كان���ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیكردنی‌‌و ده‌ستخستنی‌ زانیاری‌‌و‬ ‫یاسای‌ ئازادی‌ رۆژنامه‌گه‌ری‌ كه‌ به‌بڕوای‌‬ ‫ئێمه‌ ده‌بوا ئه‌م���ه‌ گۆڕه‌پانی‌ بنه‌ڕه‌تی‌‌و‬ ‫س���ه‌ره‌كی‌ كاری‌ په‌رله‌م���ان بوای���ه‌و‬ ‫پش���كی‌ ش���ێر به‌ر ئه‌م بواره‌ بكه‌وتایه‌‬ ‫ك���ه‌ به‌داخه‌وه‌ وا نه‌ب���ووه‌و هه‌موو ئه‌و‬ ‫یاسایانه‌یش���ی‌ په‌رله‌مان له‌م باره‌یه‌وه‌‬ ‫ده‌ریكردون ده‌كاته‌ نزیكه‌ی‌ (‪ )%11‬كۆی‌‬ ‫یاساكانی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان!‬ ‫له‌هه‌مانكات���داو هه‌ر له‌و ماوه‌یه‌ش���دا‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان نزیك���ه‌ی‌‬ ‫(‪ )26‬یاس���ای‌ ده‌رك���ردوه‌ تایب���ه‌ت‬ ‫لە‌كارخس���تن‌و‬ ‫بە‌هه‌مواركردن���ه‌وه‌و‬ ‫كارپێكردنی‌ یاسا عێراقییه‌كان كه‌ ده‌كاته‌‬ ‫نزیكه‌ی‌ (‪)%7‬ی‌ یاس���اكانی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬ئیتر پاشماوه‌ی‌ یاساكانی‌‬ ‫دیكه‌ به‌شێوه‌ی‌ په‌رش‌و باڵو ده‌رچوون‌و‬ ‫زیاتر تایبه‌ت بون بە‌زه‌مه‌نێكی‌ دیاریكراو‬ ‫یان توێژیكی‌ دیاریكراو‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ جێگه‌ی‌ س���ه‌رنجه‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس���تان له‌و م���اوه‌ دوردرێ���ژه‌داو‬ ‫س���ه‌ڕه‌رای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ فه‌رمانبه‌ران‬ ‫لە‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان زۆرینه‌ی‌ زۆری‌‬ ‫كۆمه‌ڵگای���ان پێكهێناوه‌‪ ،‬پێویس���ت بو‬ ‫ئه‌م ده‌س���ه‌اڵته‌ له‌ڕووی‌ یاس���اكارییه‌وه‌‬ ‫زۆر بە‌گرنگییه‌وه‌ كاری‌ له‌سه‌ر ئه‌م بواره‌‬ ‫بكردایه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ رێكخس���تنی‌‬ ‫كاروباره‌كانی‌ تایبه‌ت بە‌وه‌زیفه‌ی‌ گشتی‌‬ ‫له‌الی���ه‌ن ئه‌م ده‌زگایه‌وه‌ به‌جۆرێك بووه‌‬ ‫ك���ه‌ ده‌توانم بڵێ���م لە‌ئاس���ت ‌ی نه‌بوودا‬

‫بە‌فه‌رمانبه‌ران‌و مووچ���ه‌و ده‌رماڵه‌كان‌و‬ ‫می�ل�اكات‌و خانه‌نش���ینی‌ ‪....‬هتد)‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌ڕاس���تی‌ مای���ه‌ی‌ نیگه‌رانییه‌و‬ ‫بووه‌ته‌ هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ یاس���اكانی‌ تایبه‌ت‬ ‫ب���ه‌م ب���واره‌ پێش���كه‌وتن‌و نوێبونه‌وه‌‬ ‫به‌خۆیان���ه‌وه‌ نه‌بینی���ن‌و فه‌رمانبه‌رانی‌‬ ‫هه‌رێ���م له‌س���ه‌ر یاس���ا كۆنه‌كان���ی‌‬ ‫س���ه‌رده‌می‌ س���ااڵنی‌ هه‌ش���تاو حه‌فتاو‬ ‫شه‌س���ته‌كانی‌ سه‌ده‌ی‌ رابردو بڕۆن‪ ،‬له‌م‬ ‫به‌ره‌نجامه‌شه‌وه‌ كه‌رتی‌ وه‌زیفه‌ی‌ گشتی‌‬ ‫به‌رده‌وام لە‌په‌راوێزخس���تندا بێت‌و زیاتر‬ ‫هه‌ژموون‌و ئاراسته‌ی‌ حیزبی‌ ئه‌م كه‌رته‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ببات نه‌ك یاس���او رێنماییه‌كان‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ئه‌مه‌ نیش���انه‌یه‌كی‌ مه‌ترس���یدارو‬ ‫گه‌وره‌یه‌ له‌سه‌ر داهاتووی‌ كاروباره‌كانی‌‬ ‫حكومه‌ت���داری‌ لە‌هه‌رێم‌و پێویس���ت بو‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان له‌ڕووی‌ ئه‌ركی‌‬ ‫چاودێ���ری‌ خۆیه‌وه‌ دركی‌ ب���ه‌م بابه‌ته‌‬ ‫بكردای���ه‌‪ ،‬چونكه‌ بە‌سروش���تی‌ خۆیان‬ ‫یاس���اكانی‌ تایبه‌ت بە‌وه‌زیفه‌ی‌ گش���تی‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ رۆژانه‌ په‌یڕه‌و ده‌كرێن ئه‌وا‬ ‫زۆر ئاس���اییه‌ النیكه‌م هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫زۆریان به‌سه‌ردا بێت یان هه‌ڵبوه‌شێنه‌وه‌و‬ ‫یاسای‌ دیكه‌و نوێ‌ جێگه‌یان بگرنه‌وه‌ تا‬ ‫بووه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌كۆی‌ (‪ )342‬یاس���ا كه‌ له‌گه‌ڵ واقیعی‌ تازه‌ی‌ ب���واری‌ وه‌زیفیدا‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستان ده‌ریكردوه‌‪ ،‬ته‌نها بگونجێ���ن‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ س���ه‌رنج ده‌ده‌ین‬ ‫حه‌وت یاسا په‌یوه‌ندیدار بون بە‌وه‌زیفه‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌م بواره‌دا ویس���توویه‌تی‌ ئه‌م‬ ‫گش���تی‌ كه‌ ده‌كات���ه‌ نزیك���ه‌ی‌ (‪ )%2‬كه‌لێنه‌ پ���ڕ بكات���ه‌وه‌ وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌‬ ‫كوردستان ب���ووه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌ویش له‌رێگ���ه‌ی‌ رێنمایی‌‌و‬ ‫كۆی‌ یاس���اكاری‌ لە‌هه‌رێمی‌‬ ‫یاسایانه‌‪ ،‬بریتییه‌ گش���تاندنه‌كانیه‌وه‌ ب���ووه‌ ك���ه‌ ل���ه‌م‬ ‫(مه‌به‌ستم له‌م جۆره‌‬ ‫ی بواره‌ش���داو لە‌ژماره‌یه‌كی‌ به‌رچاوی‌ ئه‌و‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌راژ‬ ‫ە‬ ‫ب���‬ ‫‌ت���ن‬ ‫ه‬ ‫تایب‬ ‫ل���ه‌و یاس���ایانه‌ی‌‬ ‫‌و رێككاره‌كانی‌ تایبه‌ت رێنمایی‌‌و گشتاندن‌و نوسراوانه‌ ته‌جاوزی‌‬ ‫وه‌زیفی‌‌و دیسپلین‬

‫واقیعی‌ كاری‌ ئه‌م‬ ‫ده‌زگا گرنگه‌ی‌‬ ‫یاسادانان ئەوەیە‬ ‫كه‌لە‌ماوه‌ی‌ ته‌مه‌نی‌‬ ‫خۆیدا نه‌یتوانیوه‌ وه‌ك‬ ‫ده‌زگایه‌كی‌ چاالك‌و‬ ‫كارا كاری‌ گه‌وره‌‬ ‫بكات له‌سه‌ر یاسا‬ ‫گرنگ‌و په‌یوه‌سته‌كان‬ ‫بە‌ژیانی‌ كۆمه‌ڵگا‬

‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ ك���ردوه‌و هه‌ندێكجارخ���ۆی‌‬ ‫خستۆته‌ ش���وێنی‌ یاس���ادانه‌رو به‌ده‌ر‬ ‫لە‌رۆحی‌ یاس���ا وه‌زیفیی���ه‌كان رێنمایی‌‌و‬ ‫گش���تاندنی‌ ده‌ركردوه‌‪ ،‬كه‌ لێره‌دا بواری‌‬ ‫وه‌س���تان‌و قس���ه‌كردنمان له‌باره‌یانه‌وه‌‬ ‫نییه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌پێش���ه‌وه‌ ئاماژه‌م���ان پێدا‬ ‫واقیع���ی‌ كاری‌ ئ���ه‌م ده‌زگا گرنگ���ه‌ی‌‬ ‫یاس���ادانان ده‌خات���ه‌ڕوو كه‌لە‌م���اوه‌ی‌‬ ‫ته‌مه‌ن���ی‌ خۆی���دا نه‌یتوانی���وه‌ وه‌ك‬ ‫ده‌زگایه‌كی‌ چ���االك‌و كارا كاری‌ گه‌وره‌‬ ‫بكات له‌سه‌ر یاسا گرنگ‌و په‌یوه‌سته‌كان‬ ‫بە‌ژیان���ی‌ كۆمه‌ڵگا‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش وایكردوه‌‬ ‫ت���ا زیاتر له‌نێو بازنه‌یه‌كی‌ به‌رته‌س���كدا‬ ‫بسوڕێته‌وه‌و نه‌توانێت وه‌ك ده‌سه‌اڵتێكی‌‬ ‫یاساكاری‌‌و خاوه‌ن هه‌ژموون‌و له‌ڕوانگه‌ی‌‬ ‫گرنگایه‌تی‌ خ���ۆی‌و هه‌روه‌ها زه‌روره‌تی‌‬ ‫واقیعی‌ كۆمه‌ڵ���گاو ئه‌وله‌وییه‌ته‌كانیه‌وه‌‬ ‫كاری‌ یاس���اكاری‌ ئه‌نجام ب���دات‌و ببێته‌‬ ‫زه‌روره‌تێكی‌ واقیعی‌‌و ژیانیی‌ بۆ كۆمه‌ڵگاو‬ ‫بون‌و نه‌بونی‌ زۆر لە‌واقیعه‌كه‌ نه‌گۆڕێت‪،‬‬ ‫بێگوم���ان ئ���ه‌م دۆخ���ه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫یاس���ادانانیش ره‌نگه‌ ب���ۆ زۆر هۆكاری‌‬ ‫بگه‌رێته‌وه‌ له‌سه‌روو هه‌مووشیانه‌وه‌ ئه‌و‬ ‫ئیراده‌یه‌یه‌ كه‌ ته‌حه‌كومی‌ بە‌ئاراسته‌كانی‌‬ ‫كاری‌ ئ���ه‌م ده‌زگا گرنگ���ه‌وه‌ ك���ردوه‌و‬ ‫رێنمون���ی‌ كردوه‌ به‌ره‌و ئ���ه‌و ئامانجه‌ی‌‬ ‫كه‌ خۆی‌ ویس���تویه‌تی‌‪ ،‬نه‌ك ئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫رۆڵ‌و ئه‌ركی‌ راسته‌قینه‌ی‌ ئه‌م ده‌زگایه‌و‬ ‫خواستی‌ كۆمه‌ڵگا بیخوازێت‪.‬‬ ‫* دبلۆمی‌ بااڵ لە‌یاسای‌ گشتی‌‬

‫بیروڕا‬

‫‪13‬‬ ‫بە‌دەم رێگاوە‪ :‬گوڵچنین‬ ‫تێرامان لە‌ناونیشان‬ ‫)‪ )589‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/8/15‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫لە‌نێوان به‌ڵی‌‌و نه‌خێر‬ ‫ئارێز عه‌بدوڵاڵ‬ ‫ریفران���دۆم رێگایه‌كی‌ دیموكراس���ی‌‌و‬ ‫شێوازێكی‌ ئاش���تیخوازیانه‌یه‌ بۆ به‌ده‌ست‬ ‫هێنان���ی‌ ئامانجێكی‌ دیار‪ .‬ئێمه‌ ئێس���تا‬ ‫له‌به‌رده‌م ریفراندۆمین بۆ س���ه‌ر به‌خۆیی‌‪.‬‬ ‫كات‌و ش���ێوازی‌ دروس���تكردنی‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫عێراق‌و مێژوی‌ ئه‌و ده‌وڵه‌ته‌ش باش���ترین‬ ‫پاس���او‌و هان���ده‌ری‌ بڕیاردان���ی‌ ماف���ی‌‬ ‫چاره‌یخۆنوسینی‌ گه‌لی‌ كوردستانن‪.‬‬ ‫من بڕواناكه‌م كوردستانییه‌ك هه‌بێ‌ دژی‌‬ ‫ماف���ی‌ ڕه‌وا ‌ی گه‌له‌كه‌ی‌ خۆی‌ بێ‌‌و بڕواش‬ ‫ناك���ه‌م مرۆڤێكی‌ ژیر هه‌ب���ێ‌ ریفراندۆم‬ ‫بە‌خراپ بزانێ‌‪.‬‬

‫ریفران���دۆم ی���ان گشتپرس��� ‌ی وات��� ‌ه‬ ‫پرس���یاركردن لە‌خه‌ڵك ئای���ا تۆ له‌گه‌ڵ‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی‌ یان نا؟‬ ‫پرس���یاره‌كه‌ ئاس���انه‌‪ ،‬رێگاك���ه‌ش‬ ‫دیمۆكراس���یه‌‪ ،‬شێوازه‌كه‌ ئاش���تیانه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم مشتومڕ‌و دیالۆك دروست ده‌بێ‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ مشتومڕه‌كه‌ ئاشتیانه‌‌و رێگاكه‌ش‬ ‫به‌پیرۆز بمێنێت���ه‌وه‌ لە‌پێناوی‌ ئامانجێكی‌‬ ‫پیرۆز ده‌بێ‌ كه‌شی‌ هێمن‌و ئازادی‌ ته‌واوی‌‬ ‫ده‌ربڕی���ن‌و راگه‌یان���دن‌و ده‌نگدان���ی‌ بێ‌‬ ‫فرتوفێڵ دروست بكرێ‌‪.‬‬ ‫لە‌ئێس���تا هه‌ن���دێ‌ لێدوان‌و نوس���ین‌و‬ ‫قس���ه‌ی‌ وا لێره‌‌و له‌وێ‌ ده‌بیستم كه‌ ته‌نیا‬ ‫په‌ڵه‌یه‌ بۆ سه‌ر پرۆسیسه‌كه‌‪ .‬كاتێك ئێمه‌‬ ‫وه‌ك گ���ه‌ل ماف به‌خۆم���ان ده‌ده‌ین دوا‬ ‫رۆژی‌ خۆمان ده‌ست نیشان بكه‌ین‪ ،‬ده‌بێ‌‬ ‫مافیش به‌تاك بدرێ‌ كه‌ به‌و په‌ڕی‌ ئازادی‌‬ ‫بۆ چوونی‌ خۆی‌ ده‌رببڕێ‌‪ .‬سه‌ربه‌خۆیی‌‬ ‫ئامانجێكی‌ پیرۆز‌و مافێكی‌ ڕه‌وای‌ خۆمانه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ناك���رێ‌‌و نابێ‌ لە‌ژێر س���ایه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫پیرۆزیه‌ ئامانجه‌كه‌ به‌الرێدا ببرێ‌‪.‬‬ ‫ئێس���تا قس���ه‌ زۆره‌ له‌سه‌ر ش���ێوازی‌‬ ‫بڕیاری‌ ریفراندۆم‪ ،‬هه‌ڵوێستی‌ نیشتیمانی‌‪،‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ی‌ بڕیار‪ ،‬كات���ی‌ ریفراندۆم‪....‬‬ ‫ئه‌و بابه‌تانه‌ لە‌ڕووی‌ یاس���ایی‌‌و سیاسی‌‌و‬

‫ئابوری���ش بابه‌تگه‌لێكن كه‌ قس���ه‌ی‌ زۆر‌و‬ ‫ره‌خنه‌ی‌ زۆریش هه‌ڵده‌گرن‌و ئه‌گه‌ر له‌به‌ر‬ ‫ئ���ه‌و هۆكارانه‌ الیه‌ن‌و كه‌ س���انێك هه‌بن‬ ‫دژی‌ ریفرادۆم بوه‌س���تنه‌وه‌ ئ���ه‌وه‌ مانای‌‬ ‫دژه‌ سه‌ربه‌خۆیی‌‌و س���ه‌ر به‌و الیه‌ن‌و به‌و‬ ‫الیه‌نه‌ ناگه‌ینێ‌‪ .‬پرسیارێك ده‌كرێ‌ بە‌به‌لێ‌‬ ‫ی���ان بە‌نه‌خێر وه‌اڵم ده‌درێته‌وه‌‪ .‬بێگومان‬ ‫چ بە‌به‌ل���ێ‌‌و چ بە‌نه‌خێر مافی‌ هاواڵتیانه‌‌و‬ ‫ناكرێ‌ ئه‌وان���ه‌ی‌ بە‌نه‌خێ���ر ده‌نگده‌ده‌ن‬ ‫بە‌خائین بژمێر درێن‪ ،‬ئه‌گه‌ر وایه‌ راپرسی‌‬ ‫بۆچیه‌ ؟!‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌مانه‌وێ‌ ده‌نگی‌ زۆربه‌ی‌ هه‌ره‌‬ ‫زۆری‌ هاواڵتیان بە‌به‌لێ‌ مس���ۆگه‌ر بكه‌ین‪،‬‬ ‫ده‌ب���ێ‌ له‌و پێناوه‌دا زه‌مینه‌س���ازی‌ ته‌واو‬ ‫بك���رێ‌‌و هه‌موو ئه‌و هه‌له‌و ك���ه‌م‌و كوڕیه‌‬ ‫یاس���ایی‌‌و سیاس���یانه‌ بنه‌ب���ڕ بكرێن كه‌‬ ‫مایه‌ی‌ توان���ج‌و ره‌خن���ه‌‌و نیگه‌رانیه‌كانی‌‬ ‫هاواڵتیانن‪.‬‬ ‫من ئومێد ده‌كه‌م له‌م ماوه‌یه‌دا هه‌نگاوی‌‬ ‫وابنرێن كه‌ ه���ه‌م زه‌مینه‌س���ازی‌ ته‌واو‌و‬ ‫هه‌میش یه‌ك هه‌ڵوێس���تی‌ نیش���تیمانیی‌‬ ‫دروس���ت بكرێ‌ ت���ا گوم���ان لە‌ئه‌نجامی‌‬ ‫ریفران���دۆم نه‌ك���رێ‌‌و گومان���ی‌ نێ���وان‬ ‫هاواڵتی���ان‌و ده‌س���ه‌اڵتیش النی‌ كه‌م كه‌م‬ ‫بكرێته‌وه‌‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر ده‌مانه‌و ‌ێ‬ ‫ده‌نگی‌ زۆربه‌ی‌ هه‌ره‌‬ ‫زۆری‌ هاواڵتیان بە‌به‌لێ‌‬ ‫مسۆگه‌ر بكه‌ین‪،‬‬ ‫ده‌بێ‌ له‌و پێناوه‌دا‬ ‫زه‌مینه‌سازی‌ ته‌واو‬ ‫بكرێ‌‌‬

‫(‪19‬ی ئاب)‪ ..‬رۆژی جیهانی موزایه‌ده‌‪!..‬‬ ‫راستگۆ محه‌مه‌د‬ ‫له‌ڕووی س���ایكۆلۆژییه‌و‌ه دیموكراسیه‌ت‬ ‫واته‌ دانن���ان بە‌كه‌موكورتی‌و س���نورداری‬ ‫ژیری مرۆڤدا‪ ،‬به‌وه‌ی‌ كه‌ عه‌قڵی یه‌ك كه‌س‬ ‫به‌س نیه‌و الوازه‌و به‌ته‌نها ناتوانێت ده‌ركی‬ ‫هه‌موو ش���تێك بكات‪ ،‬بۆیه‌ ناچاره‌ پش���ت‬ ‫بە‌عه‌قڵی چه‌ند كه‌س���ێكی دیك ‌ه ببه‌ستێت‪،‬‬ ‫ت���ا هه‌موو پێكه‌وه‌ باش���ترین بڕیاڕو رێكار‬ ‫هه‌ڵبژێرن بۆ جێبه‌جێكردنی‌ كاروباره‌كان‌و‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌و گرفته‌كان‪ ،‬لێره‌و‌ه‬ ‫چه‌مكی (ش���وری‌)و په‌ڕله‌مان دێته‌ ئاراو‌ه‬ ‫وه‌ك زه‌روره‌تێ���ك‌و بۆ به‌عه‌مه‌لیكردنی ئه‌و‬ ‫فیكره‌یه‌‪..‬‬ ‫س���نورداری عه‌قڵی مرۆڤه‌كان راستیه‌كی‬ ‫به‌ڵگه‌نه‌ویسته‌‪ ،‬هاوكات فره‌ڕه‌هه‌ندی سیمای‬ ‫زۆربه‌ی‌ زۆری مه‌وجوده‌كانی ده‌وروبه‌رمان ‌ه‬ ‫(م���ادی بن ی���ا ئیعتب���اری)‪ ،‬بۆیه‌ كاتێك‬ ‫گۆشه‌ ‌ی ته‌ماشاكردنی ش���ته‌كان ده‌گۆڕین‬ ‫خێرا واتاو وێنه‌و شێوه‌شیان ده‌گۆڕێن‪!.‬‬ ‫سیاسه‌ت پرۆسه‌یه‌كی عه‌قاڵنیه‌و به‌شه‌ڕی‬ ‫كۆنه‌قی���ن‌و عوق���ده‌وه‌ ناكرێ���ت‪ ،‬به‌ڵك���و‬ ‫پێویستیه‌كی زۆری بە‌واقیعبینی‌و تێگه‌یشتن‬ ‫لە‌هاوكێشه‌كانی هاوسه‌نگی هێز هه‌یه‌‪ ،‬كورت‬ ‫نابێت���ه‌وه‌ لە‌هه‌ڵگرتنی به‌ردی زل‌و گوتاری‬ ‫شه‌عبه‌وی‪ ،‬بڕیارو هه‌ڵوێست‌و خیتابی هه‌ر‬ ‫حیزبێكی سیاس���یش هه‌لومه‌رجی تایبه‌تی‬ ‫خ���ۆی هه‌یه‌و تاك���ه‌ ش���تێك مۆتیڤی ئه‌و‬ ‫بڕیارو هه‌ڵوێستان ‌ه نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌یه‌ككاتداو‬ ‫له‌چه‌ن���د ره‌هه‌ندێكه‌و‌ه كارتێكه‌ری بابه‌تی‌و‬ ‫مه‌كان���ی‌و زه‌مان���ی زۆرو زه‌وه‌ن���ده‌ هه‌ن‬ ‫كه‌ نابێ���ت نادی���د‌ه وه‌ربگیردرێن‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫دان ب���ه‌وه‌دا بنێین كه‌ ئه‌گ���ه‌ر حیكمه‌ت‌و‬ ‫ئه‌خالق لە‌سیاس���ه‌ت به‌ده‌ربكه‌ین بێگومان‬ ‫كاره‌سات ده‌قه‌ومێت‪ ،‬جگه‌لە‌چه‌واشه‌كاری‌و‬ ‫چ���اڵ بۆی���ه‌ك هه‌ڵكه‌ن���دن‌و موزایه‌دات‌و‬ ‫خ���ۆڵ له‌چاوكردن پێناس���ه‌یه‌كی دیكه‌ بۆ‬ ‫سیاسه‌تكردن نامێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫لێره‌و‌ه سه‌باره‌ت بە‌دۆخی په‌ڕله‌مان‌و ئه‌و‬ ‫كێش���ه‌و ئاڵۆزییانه‌ی‌ كه‌ له‌سه‌ر په‌رله‌مان‌و‬ ‫له‌نێوان الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كاندا دروست بون‬ ‫ك���ه‌ هه‌رێمی برده‌ لێواری له‌یه‌ك ترازانێكی‬ ‫ترسناك ك ‌ه تائێستاش ئه‌و ترس‌و خه‌ته‌ر‌ه‬ ‫نه‌ڕه‌ویوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌داخ���ه‌و‌ه زۆر كه‌من ئه‌و‬ ‫سیاس���ی‌و نوس���ه‌رو روناكبی���رو چاودێرو‬ ‫ش���رۆڤه‌كارانه‌ ‌ی كه‌ بابه‌تیان ‌ه له‌س���ه‌ر ئه‌م‬ ‫بابه‌ت���ه‌ دواون‪ ،‬زۆربه‌ی‌ زۆری ئه‌و گفتوگۆو‬ ‫قس���انه‌ ‌ی كه‌ ل���ه‌م باره‌ی���ه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رنام ‌ه‬ ‫ته‌له‌فزیۆنیه‌كان���دا ك���راون ته‌نها له‌پێناوی‬ ‫موناقه‌ش���ه‌و یه‌كتر به‌زاندن���دا كراون نه‌ك‬ ‫له‌پێن���اوی‌ بیروڕا گۆڕین���ه‌وه‌و هه‌وڵدان بۆ‬ ‫گه‌ڕان به‌دوای قس���ه‌ ‌ی سێیه‌م‌و دۆزینه‌وه‌ ‌ی‬ ‫هه‌قیقه‌تدا بوبێت ‪!.‬‬ ‫به‌و پێیه‌ی‌ كه‌ هه‌میشه‌ له‌كاتی ته‌نگاوی‌و‬ ‫ئه‌زمه‌و قه‌یرانه‌كاندا‪ ،‬لە‌وێس���تگ ‌ه ناس���ك‌و‬ ‫هه‌س���تیاره‌كاندا‪ ،‬له‌كات���ی روبه‌ڕوبونه‌وه‌ ‌ی‬ ‫گرفت‌و ئاریش���ه‌كاندا‪ ،‬نوس���خه‌ی‌ ئه‌سڵی‌و‬ ‫ئۆرجیناڵی كه‌س‌و الیه‌نه‌كان به‌ده‌رده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫بۆی ‌ه له‌م بابه‌ته‌دا به‌ڕوونی جیاوازی نێوان‬ ‫(سیاس���یه‌ به‌رژه‌وه‌ندخوازه‌كان‌و سیاسی ‌ه‬ ‫ژیره‌كان)‪( ،‬میدیا چه‌واشه‌كاره‌كان‌و میدیا‬ ‫راس���تگۆكان)‪( ،‬رۆش���نبیره‌ تاكڕه‌هه‌ندی‌و‬ ‫رۆشنبیر‌ه فڕه‌ڕه‌هه‌ندییه‌كان)‪( ،‬رۆژنامه‌نوس ‌ه‬

‫هه‌واڵفرۆشه‌كان‌و رۆژنامه‌نوسه‌ جددیه‌كان)‪،‬‬ ‫(نوسه‌ر‌ه سه‌تحیه‌كان‌و نوسه‌ره‌ قوڵه‌كان)‬ ‫له‌یه‌كتر ده‌ركه‌وت ‪!.‬‬ ‫ئاخر ده‌بێت ئ���ه‌وه‌ چ مه‌نتیق‌و عه‌قڵێك‬ ‫بێت ك���ه‌ الیه‌نێك لە‌(‪23‬ـ���ی‌ حوزه‌یران)‬ ‫ده‌كات���ه‌ پاڵه‌وان‌و نیش���تمانپه‌روه‌ر‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌م���ان الی���ه‌ن لە‌(‪19‬ـی‌ ئ���اب)دا ده‌كات‬ ‫بە‌خائ���ن‌و خۆف���رۆش‪ ،‬عه‌قڵیه‌تێ���ك ك��� ‌ه‬ ‫هێنان���ه‌وه‌ی‌ پاس���اوی رونه‌دانی ش���ه‌ڕی‬ ‫ناوخۆو دروس���ت نه‌بونه‌وه‌ی‌ دو ئیداره‌یی‬ ‫ب���ۆ به‌رامبه‌ر وه‌ك نوكته‌و مه‌س���خه‌ره‌و‌ه‬ ‫ته‌ماش���ا ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم پاش ماوه‌یه‌كی زۆر‬ ‫كورت بۆ موماره‌سه‌نه‌كردنی ده‌سه‌اڵته‌كانی‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێم‌و نه‌په‌ڕین���ه‌وه‌ لە‌بازگه‌ ‌ی‬ ‫پردێ هه‌مان پاساو ده‌هێنێته‌وه‌‪ ..‬بێگومان‬ ‫ئ���ه‌و‌ه عه‌قڵی ‌هت‌و دنیابینی��� ‌ه ته‌نها ره‌ش‌و‬ ‫س���پی ده‌بینێت‌و ناتوانێ���ت ده‌ركی جوانی‬ ‫ئه‌و سه‌دان ره‌نگه‌ ‌ی دیك ‌ه بكات‌و مه‌نتقێكی‬ ‫زۆر هه‌ڵه‌یه‌و مه‌نهه‌جیه‌تێكی سه‌قه‌ت پیاد‌ه‬ ‫ده‌كات‪!..‬‬ ‫له‌كاتی قسه‌كردن له‌س���ه‌ر چه‌مكه‌كانی‬ ‫سه‌روه‌ری یاساو دیموكراسیه‌ت‌و شه‌رعیه‌ت‬ ‫ده‌بێت سنوری كتێب‌و تیۆرییه‌كان ببه‌زێنین‌و‬ ‫واقیع���ی بین‌و عه‌قڵ���كاری تێ���دا بكه‌ین‪،‬‬ ‫ئاخر ئێمه‌ به‌درێژایی چاره‌كه‌ س���ه‌ده‌یه‌ك‬ ‫لە‌حوكم���ی خۆماڵ���ی ه���ه‌ر لە‌پێكهێنانی‬ ‫به‌ره‌ ‌ی كوردس���تانی‌و ت���ا حوكمی فیفتی‬ ‫بە‌فیفتی‌و تا ده‌گاته‌ ش���ێوازی پێكهێنانی‬ ‫هه‌یكه‌لیه‌ ‌ی په‌رله‌مان‌و كابینه‌ ‌ی هه‌شته‌می‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬چ بابه‌ت‌و مه‌سه‌له‌و كه‌یسێكمان‬ ‫بە‌یاساو به‌شێوه‌یه‌كی دیموكراسی یه‌كالیی‬ ‫كردۆت���ه‌وه‌‪ ،‬ت���ا چ���اوه‌ڕێ‌و به‌ته‌مابین ك ‌ه‬ ‫هه‌س���تیارترین‌و ئاڵۆزتری���ن مه‌س���ه‌له‌ ‌ی‬ ‫هه‌ره‌می (كه‌ پۆستی س���ه‌رۆكی هه‌رێمه‌)‬ ‫بە‌یاس���او بە‌دیموكراسیه‌تی زۆرین ‌ه یه‌كالیی‬ ‫بكه‌ین���ه‌وه‌‪!..‬؟ ئه‌گ���ه‌ر یاساس���ه‌روه‌ری‌و‬ ‫كێبه‌ركێی‌و ده‌ستاوده‌ستكردنی ئاشتیانه‌ ‌ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت پره‌نس���یپێكه‌ ك ‌ه ناكرێت لێی‬ ‫البدرێت‪ ،‬ئه‌ ‌ی كه‌وات ‌ه بۆچی كه‌س نه‌یتوانی‬ ‫ی���ان نه‌یویس���ت بڵێت من ده‌بم���ه‌ به‌دیلی‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێم‪!.‬؟ یان له‌دوای ته‌واوبونی‬ ‫ویالیه‌تی سه‌رۆكی هه‌رێم‌و دوای ‪19‬ـ ‌ی ئاب‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان بۆچی راینه‌گه‌یاند‬ ‫كه‌ لە‌ئێس���تا به‌دواو‌ه ئێمه‌ موماره‌س���ه‌ ‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كان ‌ی سه‌رۆكی هه‌رێم ده‌كه‌ین‪!!.‬؟‬ ‫وه‌اڵمه‌كان رونن‪ ،‬نابێت ئینتقائی بین له‌و‬ ‫شوێنه‌ ‌ی كه‌ لە‌به‌رژوه‌ندیمان نی ‌ه داوای یاسا‬ ‫سه‌روه‌ری‌و دیموكراسیه‌ت بكه‌ین‪ ،‬به‌اڵم بۆ‬ ‫پۆس���ته‌كانی حكوم ‌هت‌و په‌رله‌مان‌و دانانی‬ ‫پارێ���زگارو به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌و به‌ڕێوه‌به‌ر‌ه‬ ‫گشتییه‌كان‌و ‪...‬هتد حه‌زمان لە‌ته‌وافوق‌و‬ ‫رێكه‌وتن‌و سه‌وداو مامه‌ڵ ‌ه بێت‪!.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر لە‌تێڕوانین بۆ دۆخ ‌ه سیاس���یه‌ك ‌ه‬ ‫هه‌ر لێڵ���ی‌و ناڕوونیه‌ك یان دورو نزیكیه‌ك‬ ‫لە‌هه‌ڵوێست‌و دۆخی الیه‌نه‌كاندا بینرا سه‌ره‌تا‬ ‫پێویست ‌ه چێكی چاویلكه‌كه‌ی‌ خۆمان بكه‌ین‬ ‫ن���ه‌وه‌ك گرفته‌كه‌ له‌وێ بێت‪ ،‬له‌وه‌ش زیاتر‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌كی مه‌نهه‌جییه‌ هه‌ڵوێست‌و گوتاری‬ ‫الیه‌نێكی دیاریكراو بكرێت ‌ه پێوه‌رو مه‌حه‌كی‬ ‫پێوانه‌كردن‌و به‌ڕاس���ت‌و دروس���ت زانینی‬ ‫هه‌ڵوێست‌و گوتاری الیه‌نه‌كانی دیكه‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫بشزانین گرنگ لە‌مه‌واقیف موته‌مه‌ییز بونه‌‪،‬‬ ‫نه‌ك بوه‌س���تی بزانی ئه‌وانی دی چیانكرد‬ ‫تۆش وه‌ها بكه‌یت‪!!..‬‬

‫ئه‌گه‌ر یاساسه‌روه‌ری‌و‬ ‫كێبه‌ركێی‌و‬ ‫ده‌ستاوده‌ستكردنی‬ ‫ئاشتیانه‌ ‌ی ده‌سه‌اڵت‬ ‫پره‌نسیپێكه‌ ك ‌ه‬ ‫ناكرێت لێی البدرێت‪،‬‬ ‫ئه‌ی‌ كه‌واته‌ بۆچی‬ ‫كه‌س نه‌یتوانی یان‬ ‫نه‌یویست بڵێت‬ ‫من ده‌بم ‌ه به‌دیلی‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم‪!.‬‬ ‫كۆبونه‌وه‌ س���ێ خوله‌كیه‌كه‌ی‌ په‌ڕله‌مان‬ ‫لە‌‪19‬ـی‌ ئاب���دا هه‌ڵه‌یه‌ك���ی مێژویی بو ك ‌ه‬ ‫ب���ێ هه‌یبه‌تبونی په‌رله‌مان���ی لێكه‌وته‌وه‌و‬ ‫چونك���ه‌ دژی ئیراده‌ ‌ی هه‌م���وو ئه‌و الیه‌ن ‌ه‬ ‫سیاسیان ‌ه بو كه‌ په‌رله‌مانیان بە‌بە‌ته‌وافوق‬ ‫پێكهێناب���وو‪ ،‬له‌كاتێكدا ئ���ه‌و كۆبونه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫بە‌ئ���اگاداری نوێن���ه‌ری واڵتان���ی ئه‌مریكاو‬ ‫به‌ریتانیاو نوێنه‌ری نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان‬ ‫(‪ )UN‬دواخرابو ‪.‬‬ ‫هه‌ندێ���ك پێیانواب���و ك��� ‌ه ته‌واونه‌بونی‬ ‫نیس���اب ل���ە‌رۆژی ‪19‬ـ���ی‌ ئاب���دا رێگر بو‬ ‫لە‌ده‌ستاوده‌س���تكردنی ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬بوو‌ه‬ ‫مایه‌ی‌ مان���ه‌وه‌ی بارزانی لە‌پۆس���ته‌كه‌یدا‬ ‫وه‌ك س���ه‌رۆكی هه‌رێم‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌مه‌ش هه‌ڵ ‌ه‬ ‫تێگه‌یش���تنه‌ لە‌به‌رنام���ه‌ی‌ كاری په‌رله‌مان‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌و كۆبونه‌وه‌ی���ه‌و تێنه‌گه‌یش���تنه‌‬ ‫لە‌قۆناغه‌كانی پێشكه‌شكردنی پرۆژ‌ه یاسا بۆ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان هه‌ر لە‌خوێندنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫یه‌كه‌م تا ده‌گاته‌ واژوكردن‌و باڵوكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫لە‌وه‌قائیع‪ ،‬ئه‌گه‌رنا بە‌زانینی ئه‌و قۆناغان ‌ه‬ ‫روونه‌ كه‌ ته‌واوكردنی نیساب كافی نیه‌ بۆ‬ ‫یه‌كالیی كردنه‌وه‌ی‌ پرۆژه‌ یاس���ایه‌ك‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫جگه‌ل���ه‌وه‌ی‌ ئه‌و كۆبونه‌وه‌ی��� ‌ه بۆ ده‌نگدان‬ ‫نه‌بوو‌ه بۆ البردن یان هێشتنه‌وه‌ی‌ سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم ‪!..‬‬ ‫له‌الیه‌ك���ی دیك���ه‌وه‌ هه‌ندێ���ك ك���ۆی‬ ‫ئ���ه‌و هه‌م���و نه‌هامه‌تی‌و قه‌ی���ران‌و نه‌مانی‬ ‫بودجه‌و مووچه‌یه‌ دیس���ان ده‌به‌س���تنه‌و‌ه‬ ‫بە‌كۆبونه‌وه‌كه‌ ‌ی ‪19‬ـ ‌ی ئابه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه له‌ڕاستیدا‬ ‫ئه‌وه‌ ‌ی ئه‌و هه‌موو نائومێدی‌و بێ هیواییه‌ ‌ی‬ ‫دروس���تكرد به‌رزكردنه‌وه‌ی‌ سه‌قفی تموح‌و‬ ‫پێش���بین ‌ی خه‌ڵكی بو نه‌ك ته‌واونه‌كردنی‬ ‫نیساب‌و كۆنه‌بونه‌وه‌ی‌ ‪19‬ـ ‌ی ئاب‪..‬‬ ‫به‌داخ���ه‌وه‌ له‌م مه‌مله‌كه‌ت���ه‌ هه‌ر هێزێك‬ ‫بیه‌وێ���ت بە‌هێزی لۆژیك مامه‌ڵ ‌ه بكات‪ ،‬كار‬

‫بكات له‌سه‌ر پاراستنی ئاشتی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و‬ ‫گه‌ڕان���ه‌وه‌ ‌ی ئه‌خالق‌و به‌ه���ا بااڵكان بۆ ناو‬ ‫كای���ه‌ی‌ سیاس���ی‪ ،‬ده‌بین���ی به‌به‌رچاوی‬ ‫(ئازادیخ���وازو دیموكراتخوازانه‌وه‌) ئیهان ‌ه‬ ‫ده‌كرێت‌و ده‌بێت باجی ئه‌و كارانه‌ی‌ بدات‪،‬‬ ‫الی نوخبه‌یه‌ك���ی كه‌م نه‌بێ���ت الی عامی‬ ‫خه‌ڵك حاڵی خراپ ‌ه چونكه‌ لێره‌ لۆژیكی هێز‬ ‫به‌ركار‌ه نه‌ك هێزی لۆژیك ‪ !.‬له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ خه‌ریكی موزایه‌ده‌و دروس���تكردنی‬ ‫ته‌پوتۆزو مانۆڕو نمایش���ه‌ ده‌بێت ستایش‬ ‫بكرێت‪!.‬‬ ‫پێموایه‌ دابه‌شبونی فراكسیۆنی یه‌كگرتوو‬ ‫ل���ە‌ڕۆژی ‪19‬ـی‌ ئابدا ش���تێكی ئاس���اییه‌‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ په‌ڕله‌مانتاری بادین���ان نوێنه‌ری‬ ‫خه‌ڵكی بادینان���ه‌ وه‌ك چۆن په‌رله‌مانتاری‬ ‫سلێمانی نوێنه‌ری خه‌ڵكی سلێمانیه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫زۆر ئاس���ایی ‌ه هه‌ر په‌رله‌مانت���اره‌و بیه‌وێت‬ ‫خواس���تی ده‌نگده‌ری خ���ۆی به‌دیبهێنێت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ نائاس���اییه‌ ئه‌وه‌یه‌ چ���اوه‌ڕێ بین‬ ‫په‌رله‌مانتارێك���ی بادین���ان وه‌ك ئ���ه‌وه‌ ‌ی‬ ‫س���لێمانی بیر بكاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ دابه‌ش���بون ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌ساس���ی رای جی���اواز كه‌ ده‌بو‬ ‫ستایش بكرێت كه‌ په‌رله‌مانتار ئاوا ئازاده‌و‬ ‫له‌الی���ه‌ن حیزب���ه‌و‌ه بە‌رۆب���ۆت نه‌ك���راوه‌‪،‬‬ ‫دابه‌ش���بون له‌سه‌ر فیكرو دنیابینی جیاواز‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌ساسی به‌رژوه‌ندی ماددی‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫پۆلێن���ی گه‌ن���ج‌و پیرو ملمالنێی قورس���ی‬ ‫نێوانی���ان‪ ،‬له‌س���ه‌ر ئه‌ساس���ی بنه‌ماڵ���ه‌و‬ ‫باڵباڵێن‌و خێ���زان‌و ژن‌و ژنخوازی‪ ،‬گرفت‌و‬ ‫كێش���ه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ له‌م نێوه‌نده‌دا ئاسایی‌و‬ ‫ته‌ندروست ‌ه دابه‌ش���بون ‌ه له‌سه‌ر رای جیاواز‬ ‫له‌سه‌ر پرسێكی یاسایی‌و سیاسی‪.‬‬ ‫له‌كۆتاییدا پێموای ‌ه وه‌ك چۆن چه‌مكه‌كانی‬ ‫(ئاشتی‪ ،‬خۆشه‌ویستی‪ ،‬شه‌هید‪ ،‬كرێكاران‪،‬‬ ‫دایك‪ ،‬ب���اوك‪ ،‬منااڵن‪ ،‬ژن���ان‪ ،‬قوتابیان‪،‬‬ ‫الوان‪ ،‬مامۆس���تایان‪ ،‬په‌رس���تاران‪ ،‬ژینگه‌‪،‬‬ ‫درۆ‪ ،‬شێرپه‌نجه‌‪ ،‬ئۆتیزم‪...،‬تاد) له‌ساڵێكدا‬ ‫رۆژێكی���ان بۆ دیاریك���راوه‌و ل���ه‌و رۆژه‌دا‬ ‫ی���اد ده‌كرێن���ه‌وه‌‪ ،‬جێی خۆیه‌ت���ی هه‌موو‬ ‫س���اڵێك (‪19‬ـی‌‪ )8‬بكرێت بە‌رۆژی جیهانی‬ ‫(موزایه‌ده‌)‪ ،‬با ئێمه‌ش وه‌ك كوردانی ئه‌م‬ ‫مه‌مله‌كه‌ت��� ‌ه ئه‌م داهێنان ‌ه بكه‌ین‌و ئه‌و رۆژ‌ه‬ ‫ئیزاف ‌ه بكه‌ین ك ‌ه پڕ به‌پێستیه‌تی‪!!.‬‬

‫سیاسه‌ت پرۆسه‌یه‌كی‬ ‫عه‌قاڵنیه‌و به‌شه‌ڕی‬ ‫كۆنه‌قین‌و عوقده‌و‌ه‬ ‫ناكرێت‬

‫سەردار عەزیز‬ ‫ئەم ناونیشانە‪ ،‬وەک دەربڕینێکی شیعری‬ ‫هەروەها زیات���ر میتافۆری‪ ،‬ئەوەندە جێگەی‬ ‫سەرس���وڕمان بووە‪ ،‬کە نوسەرەکەی خۆی‬ ‫لە‌س���ەرەتای ئەو زنجیرە کارانەی کە لە‌ژێر‬ ‫ئ���ەم ناونیش���انەدان‪ ،‬بە‌پێویس���تی زانیوە‬ ‫روونکردنەوەی���ەک بدات‪ ”.‬هەر کەس لە‌ژیان‬ ‫دا رێگەیەک���ی گرت���وە و‪ ،‬کارێک���ی کردۆتە‬ ‫پیشەی س���ەرەکی خۆی‪ ،‬لە‌پاڵ ئەو کارەدا‬ ‫رەنگ���ە هەندێ کاری الوەکی بکا‪ ،‬یا هەندێ‬ ‫س���ەرگەرمی ت���ری هەبێ کاتە بۆش���ەکانی‬ ‫ژیان���ی تێ���دا بە‌س���ەر ب���ەرێ‪ ... .‬بەندە‪،‬‬ ‫رێبواری رێگەی کاری سیاسی بوم‪ ،‬بە‌هەمو‬ ‫الیەن���ە جیاوازەکانیەوە‪ :‬کاری رێکخراوەیی‪،‬‬ ‫پێشمەرگەیی‪ ،‬میدیایی‪ ...‬رێگایەک کە خۆم‬ ‫هەڵم بژارد‪ .‬بەاڵم بە‌دەم بڕینی ئەو رێگایەوە‪،‬‬ ‫ئەوەن���دەی بوارم بوبێ و‪ ،‬کاری س���ەرەکی‬ ‫م���اوەی دا ب���م‪ ،‬خەریک���ی جێبەجێکردنی‬ ‫س���ەرگەرمیەکانی خۆم بوم‪ ،‬کە بەش���ێکی‬ ‫گوڵچنین بوە لە‌گوڵزاری ئەدەبی کوردی‪.‬‬ ‫ئێمە ئەم روونکردنەوەیە س���ود لێدەبینین‬ ‫بۆ تێگەیشتن لە‌کۆمەڵێك خەسڵەتی دەقەکە‪:‬‬ ‫یەک���ەم‪ ،‬میتۆدی دەقەکە‪ ،‬دوەم‪ ،‬ش���ێوازی‬ ‫کۆکردنەوەی داتا‪ ،‬سێیەم‪ ،‬پەیوەندی نوسەر‬ ‫لە‌گەڵ دەقەکەدا‪ ،‬چوارهەم‪ ،‬زانس���تی بونی‬ ‫داتاکان‪.‬‬ ‫ناونیشانەکە میتافۆرە‪ :‬جۆنسون‌و الکۆف‬ ‫لە‌کتێب���ی” ئەو میتافۆران���ەی پێی دەژین”‪،‬‬ ‫پێناس���ەی میتاف���ۆر وەه���ا دەک���ەن کە‪”،‬‬ ‫تێگەیش���تن‌و ئەزمونکردنی شتێکە لە‌فۆرمی‬ ‫ش���تێکی تردا‪ ”.‬هەروەها پێش���نیاری ئەوە‬ ‫دەکەن کە میتافۆر بنەمایەکی زمانەوانی نیە‪،‬‬ ‫بەڵکو بنەمایەکی چەمکی (کۆنس���ێپچواڵی)‬ ‫هەیە‪ .‬بە‌پێی کۆڤیس���ێس ‪،Kövecses‬‬ ‫میتاف���ۆر تێگەیش���تنە لە‌بوارێکی چەمکی‪،‬‬ ‫بە‌تێرمی بوارێکی چەمکی تر‪.‬‬ ‫ل���ە ناونیش���انەکەدا دو چەمکی ئاڵۆزمان‬ ‫هەی���ە‪ :‬رێگا لە‌گەڵ گوڵچنی���ن‪ .‬رێگا ڕەنگە‬ ‫کۆنترین ش���ێوازی میتافۆری بێت بۆ ژیان‪.‬‬ ‫ئ���ەم میتاف���ۆرە لە‌بواری ئاین���ی‌و ئەدەبی‌و‬ ‫سیاس���یدا ئامادەییەکی زاڵ���ی هەیە‪ .‬ڕیگا‬ ‫بریتیە لە‌پانتاییەک‪ ،‬پڕ لە‌هەڵبەز‌و دابەز‪ ،‬بۆ‬ ‫گەیشتن بە‌ئامانجێک‪.‬‬ ‫رێگا لە‌ناونیش���انەکە ئاماژەیە بۆ ئامانجی‬ ‫سەرەکی‌و بابەتی سەرەکی ژیان‪ .‬لە‌کاتێکدا‬ ‫گوڵچینی���ن‪ ،‬کارێکی س���ەرەکی نیە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫کارێکی الوەکیە‪ .‬دەکرێت پەیوەندی هەبێت‬ ‫لە‌نێوان رێگا‌و کاری گوڵچنیندا‪ ،‬بەاڵم نوسەر‬ ‫وەک ئارەزوی���ەک دەیبینێت‪ .‬ئێمە لە‌س���ێ‬ ‫ڕوانگ���ەوە لێی دەڕوانی���ن‪ :‬ڕوانگەی یەکەم‬ ‫بریتیه لە‌خەس���ڵەتێکی گشتی ڕۆشنبیربون‌و‬ ‫چون���ە نێو کای���ەی مەعریف���ەوە‪ ،‬کە هەتا‬ ‫ئێس���تاش ئەدەبە‪ .‬ئەدەب وەک کایەکی زاڵ‬ ‫لە‌کۆمەڵگایەک���دا کە بوارەکان���ی تر تیایدا‬ ‫الوازن‪ ،‬دەبێتە بواری بونیادنان‌و تێگەیشتن‪.‬‬ ‫دوەم‪ ،‬پەیوەن���دی نیوان بە‌رێگادا ڕۆش���تن‌و‬ ‫گوڵچنین‪ ،‬وەک دەرئەنجام‌و پاش���خانێکە بۆ‬ ‫تێگەیش���تن لە‌کۆمەڵگایەک ک���ە دەخوازێت‬ ‫لە‌گەڵ بەرێگای چوونی خۆتدا‪ ،‬لە‌گەڵ خۆتدا‬ ‫بیبەیت‪ .‬سێیەم‪ ،‬بریتیه لە‌سیاسەتکردن‪.‬‬ ‫وەک لە‌ناونیشانەکەدا ڕوونە میتۆدی زاڵی‬ ‫داتا کۆکردنەوە لێ���رەدا بریتیه لە‌چاودێری‬ ‫(ئۆبزێرڤەیش���ن)‪ ،‬لە‌گەڵ تێڕام���ان‪ .‬بەاڵم‬ ‫نەوش���یروان مس���تەفا چاودێرێ���ک نیە کە‬ ‫لە‌پێناو توێژینەوە یان کارێکی ئەنترۆپۆلۆژی‬ ‫ئ���ەم کارە بکات‪ ،‬بەڵکو وەک خۆی ئاماژەی‬ ‫پێ���دەدات ئارەزویەک���ە لە‌پ���اڵ کارەکەیدا‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم ئەم ئ���ارەزووە‪ ،‬ک���ە دەتوانین ناوی‬ ‫بنێین پرۆس���ەی بەرهەمهێنان���ی مەعریفە‪،‬‬ ‫توێ���ژەر دەکاتە کەس���ێک ک���ە بە‌چاوێکی‬ ‫جیاوازتر بنواڕیت‪ .‬چاوی تێگەیشتن‪ ،‬چوونە‬ ‫قواڵی���ی‪ ،‬پاش���ان کۆمێنت دان‪ .‬هەمیش���ە‬ ‫نزیک لە‌سیاسەت‪ .‬وەک پاشان زیاتر قسەی‬ ‫لە‌سەر دەکەین‪ ،‬ئامانجەکە ئەوەیە کە چۆن‬ ‫س���ەرەتا تێبگەین بۆ ئەوەی بتوانین باشتر‬ ‫بیگۆڕین‪ ،‬دیارە بە‌لنگەوقوچکردنی مارکس‪،‬‬ ‫یان تەبابون لە‌گەڵ نیومارکسیزمدا‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەوەی نەوشیروان مستەفا نەیکردوە‬ ‫وەک توێژەرێک���ی پرۆفیش���ناڵ ئەوەیە کە‬ ‫لە‌س���ەرەتاوە میتۆدەکەی بەیانکات‌و پێمان‬ ‫بڵێ���ت من ئەم کارانە دەکەم بۆ ڕاڤەکردنی‬ ‫بنەماکان���ی پەرتبونی کۆمەڵ���گای کوردی‌و‬ ‫میکانیزمەکان���ی درێژەدان���ی پەرتب���ون‌و‬ ‫هۆکارەکانی س���ەرنەکەوتنی بۆ گواستنەوە‬ ‫لە‌قۆناغێکی نامۆدرێن یان پێشمۆدرێنەوە بۆ‬ ‫سەردەمی مۆدرێن‌و خۆڕێکخستن لە‌شێوازی‬

‫نەت���ەوەدا‪ ،‬کە بااڵتر‌و بەرفروانتر‌و تۆکمەترە‬ ‫لە‌خێڵ‌و عەشیرەت‌و عێل‌و بنەماڵە‪.‬‬ ‫بەاڵم وەک گوڵچنین‪ ،‬نوسەر کارێک ناکات‬ ‫بە‌یەک ئامان���ج‪ ،‬بەیەک ڕەنگ‪ ،‬بەیەک بۆن‪،‬‬ ‫بەڵکو لە‌زۆر شوێندا دەچێتە تان‌و پۆ‪ ،‬وورد‌و‬ ‫دڕشت‪ ،‬کە وەها دەکات زۆرجار نوسینەکان‬ ‫س���ەربەخۆیی خۆیان وەربگرن وەک دەقێک‬ ‫لەب���ڕی ئ���ەوەی کارێک���ی تێکهەڵکێش بن‪.‬‬ ‫لێرەدا ئەم زانیاریە زیادانە یان پەراوێزیانە‪،‬‬ ‫وەه���ا لە‌دەقەکە دەکات کە خوێنراوەبێت بۆ‬ ‫خەڵک���ی بە‌زۆری بەب���ێ ماندوکردن‪ ،‬لە‌بڕی‬ ‫کارێکی وشکی ئەکادیمی‪ ،‬کە بۆ ناوەندێکی‬ ‫بچوک دەنوسرێت‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم ئ���ەم خەس���ڵەتە لە‌هەمانکات���دا‬ ‫وەهایک���ردوە‪ ،‬کە کارەکە بە‌س���ەربەخۆیی‌و‬ ‫چڕی بمێنێتەوە‪ .‬لە‌ڕاستیدا بونیاد‌و داڕشتنی‬ ‫دەقەکە لە‌زۆر ئاستدا رەنگدانەوەی بابەتەکەیە‬ ‫یان کۆمەڵگایەکەیە کە باس���ی دەکات‪ .‬هەر‬ ‫بابەتێک س���ەربەخۆییەکی خۆی هەیە بەاڵم‬ ‫پەیوەندیی���ەک‌و ڕایەڵەیەک لە‌نێوانیادا هەیە‬ ‫ک���ە ئاگاییەکی تایبەت���ی دەوێت هەتا بۆنی‬ ‫بکات‪.‬‬ ‫ئ���ەم کارە پ���رە لە‌هێڵ���ی ت���ۆخ‌و چڕ‪،‬‬ ‫لە‌بنەمادا دەکرێت دۆلۆزیانە بخوێندرێتەوە‪،‬‬ ‫کۆچەرێت���ی‪ ،‬س���یگمێنت‪ ،‬نیش���تەجێبون‪،‬‬ ‫ئامێ���ری جەنگ‪ ،‬گیا‪ ،‬دار‪ .‬ب���ەاڵم دەکرێت‬ ‫بە‌میت���ۆدی بەرهەمهێن���راوی پەراوێ���ز‬ ‫بخوێندرێتەوە‪ ،‬پەراوێزی ئیمپراتۆریەتەکان‪،‬‬ ‫پەرتبون بە‌سەر ئیمپراتۆریەتەکاندا‪ ،‬جەنگ‬ ‫وەک ژیار‪ ،‬پرۆسەی بچوککردنەوەی دونیا‪.‬‬ ‫بەاڵم دەکرێت لە‌هەمانکاتدا وەک ناڵەیەکی‬ ‫نەتەوەی���ی ببینرێ���ت‪ :‬بۆچی ئێم���ە هێندە‬ ‫بە‌ئاس���انی دەبینە ئامرازی هێزەکانی تر دژ‬ ‫بە‌یەک‪.‬‬ ‫نەوشیروان مس���تەفا بە‌ناڕاستەوخۆیی دو‬ ‫ئارگومێت دەهێنێتە ئ���اراوە‪ :‬یەکەم‪ ،‬کورد‬ ‫مۆدرێن نیە‪ ،‬هێشتا لە‌پێکهاتە نامۆدرێنەکاندا‬ ‫خ���ۆی ڕێکدەخ���ات‪ ،‬دوەم‪ ،‬هێزەکان���ی‬ ‫دەوروب���ەری کورد س���ودیان ل���ە‌و دۆخەی‬ ‫ک���ورد بینیوە‪ ،‬بەوەی کە چۆن بە‌ئاس���انی‬ ‫بیکەن بە‌ئام���راز‪ .‬کاتێک ک���ورد یەکەیەک‬ ‫نی���ە‪ ،‬خ���اوەن خەیاڵێکی هاوب���ەش نیە‪،‬‬ ‫لە‌ئەنجامدا بەرژەوەندی هاوبەشیش���ی نیە‪،‬‬ ‫بۆیە ئاسانە‪ ،‬نەک کورد بەڵکو عەشیرەتێکی‬ ‫ک���ورد پەرتبکرێت‌و بدرێ���ن بە‌گژ یەکتردا‪،‬‬ ‫وەک لە‌نموون���ەی جاف���دا دەیبینین‪ .‬هەوڵی‬ ‫نەوش���یروان مس���تەفا ئەوەندە هەوڵێکە بۆ‬ ‫کۆتایی هێنان بە‌شەڕی کورد بەرامبەر کورد‬ ‫هێندە ه���ەوڵ نیە بۆ نەتەوەگەرایی‪ .‬چونکە‬ ‫سەرتاپا کتێبەکە دەربارەی میکانیزمەکانی‬ ‫پەرتبونن‪ ،‬بەاڵم هیچ ش���تێک نیە دەربارەی‬ ‫چۆنێت���ی دروس���تکردنی پێکەوەبون‪ .‬دیارە‬ ‫ئەم���ە بە‌مانای ئ���ەوە نیە کە نەوش���یروان‬ ‫مستەفا ئاگاداری ئەمە نەبوە‪ ،‬یان هەوڵی بۆ‬ ‫نەداوە‪ ،‬بەاڵم لەم دەقەی ئێمە کاری لە‌سەر‬ ‫دەکەین باس���ی نەک���راوە‪ .‬ڕەنگە ناونانی‬ ‫دەقەک���ە بە‌چەند بابەتێکی کۆمەڵناس���ی‬ ‫ئامانج لێی ئەوەبێت کە ناس���ینی کۆمەڵگای‬ ‫کوردی بێت بە‌میتۆدی کۆمەڵناس���یانە نەک‬ ‫سیاس���یانە‪ .‬ئەگەر ئامانجی سۆس���یولۆژی‬ ‫ی���ان کۆمەڵناس���ی بریتی���ە لە‌تێگەیش���تن‬ ‫لە‌چاالکیەکان���ی م���رۆڤ‌و ئاگای���ی کە چۆن‬ ‫لە‌قاڵ���ب ئەدەن‌و لە‌قاڵ���ب ئەدرێن لە‌الیەن‬ ‫کەلتوری بونیادە کۆمەاڵیەتیەکان‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم کۆمەڵناس���ی بۆخ���ۆی دیدێک���ی‬ ‫قەیراناوی���ە‪ .‬چونکە کورد کۆمەڵ نیە هێندە‬ ‫پەرتەوازەیە‪ .‬دۆلۆزیان���ە بیری لیبکەینەوە‪،‬‬ ‫ک���ورد وەک گیای���ە‪ ،‬لە‌جێگایەکدا دەڕوێت‪،‬‬ ‫ڕەگی کەمی هەیە‪ ،‬بۆ ماوەیەکی کەم‪ ،‬گیا‪،‬‬ ‫بۆ نمونە هەرێز‪ ،‬بە‌ئاس���انی بە‌س���ەر ڕووی‬ ‫زەویدا باڵودەبێتەوە‪ ،‬بەاڵم بە‌پێچەوانەی دار‬ ‫ڕەگی پتەوی نیە‪.‬‬ ‫گەر ناونیش���انە گش���تیەکە‌و ناونیش���انە‬ ‫تایبەتەکە پێکەوە گرێبدەین ئەوا ئەم نوسینە‬ ‫دەربارەی ئەو گواڵنەیە کە تایبەت بە‌دۆخی‬ ‫کۆمەڵگای ک���وردی‪ .‬ئەم دۆخ���ە لە‌قۆناغ‌و‬ ‫بونی���اد‌و ئاگایی‌و رەفت���اری تایبەتدایە‪ .‬کە‬ ‫لە‌درێژەی ئەم نوسینەدا ئەکادیمیانە‌و وورد‬ ‫کاری لە‌سەر دەکەین‪.‬‬

‫کاتێک کورد یەکەیەک‬ ‫نیە‪ ،‬خاوەن خەیاڵ‌و‬ ‫بەرژەوەندییەکی‬ ‫هاوبەش نیە‪ ،‬ئاسانە‬ ‫نەک کورد بەڵکو‬ ‫عەشیرەتێکی کورد‬ ‫پەرتبکرێت‌و بدرێن‬ ‫بە‌گژ یەکتردا‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )589‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/8/15‬‬

‫لەپەراوێزی ژاوەژاوی به‌ڵێ‌و نه‌خێردا‬

‫کاک مەسعود‪ ،‬هه‌رچیه‌ک بۆ هاواڵتیان‌ بکه‌یت‬ ‫هێشتا کەمە‌و لەگەڵ گۆڕانیش رێبکەوە‬

‫یه‌حیا به‌رزنجی‬ ‫کوردس���تان روبەرێکی سەرنجڕاکێشە‬ ‫بەس���ەر نەخش���ەی جوگرافی���ای‬ ‫رۆژهەاڵت���ی ناوەڕاس���تەوە‪ ،‬ک���ە‬ ‫بەئاگرو کێشەی گەورە دەورەدراوەو‬ ‫س���نورەکانی ئ���ازارو خوێنی���ان‬ ‫لێدەچ���ۆڕێ‪ ،‬ب���ەاڵم لەناوخۆش���دا‬ ‫پەرتبون���ی کۆمەڵگەی ک���وردەواری‬ ‫بڕستی هەنگاونانی گەورەی لێبڕیوە‪،‬‬ ‫بەتایبەت���ی ل���ەم چرکەس���اتەدا کە‬ ‫ناوچەکە بەگۆڕانکارییەکی هەژێنەردا‬ ‫تێدەپەڕێ‌‪ ،‬حەیف���ە کورد ئەم هەل‌و‬ ‫دەرفەتە لەدەستبدات‪.‬‬ ‫هەرێمی کوردستان پڕ بوە لەژاوەژاو‪،‬‬ ‫هەمو قسە دەکەن‌و بێ ئەوەی کەس‬ ‫گوێ بگرێ‪ ،‬خەریکە ژمارەی وتاربێژو‬ ‫وتارن���وس‌و راوێ���ژکارو چاودێ���ری‬ ‫سیاسی لەژمارەی خوێنەرو بینەر زۆر‬ ‫زیاتر دەبن‌‪ ،‬چی ماوە باس نەکرێت‌و‬

‫نەوترێ���ت س���ەبارەت بە"تەوریس"و‬ ‫گەندەڵی‌و بەتااڵنبردنی دارایی گشتی‌و‬ ‫قۆرغکردنی دەسەاڵت؟!‬ ‫ئێس���تا خەریک���ە دەگەی���ن بەوەی‬ ‫بەرامبەر بەچارەنوس���ی خۆش���مان‬ ‫کەمتەرخ���ەم‌و بێ دەربەس���ت بین‌و‬ ‫لەنێوان "نەخێرو بەڵێ"دا س���ەرمان‬ ‫لێبشێوێت‪ .‬له‌سه‌روه‌ختی نزیکبونه‌وه‌‬ ‫له‌خه‌ونێکی ئه‌زه‌لی‪ ،‬خه‌ونی هه‌زاران‬ ‫دایک���ی جه‌رگ س���وتاوو خه‌ونی ئه‌و‬ ‫هه‌موو قوربانیانه‌ی لەپێناوی ئازادی‌و‬ ‫س���ەربڵندیی ئەم خاک‌و نیشتمانەدا‬ ‫گیانی���ان بەخش���ی‪ ،‬چەند س���ەیرو‬ ‫کاره‌س���اته‪ ‌،‬من بڵێم "نەخێر" واڵتی‬ ‫سه‌ربه‌خۆی خۆمم نا‌وێت؟!‬ ‫رەوا نیی���ە ب���ۆ ک���ورد لەدی���دی‬ ‫بزنس���مانێکی سیاس���ییەوە ی���ان‬ ‫بازرگانی تازه‌ پیاهه‌ڵکه‌وتوییەوە کە‬ ‫جگە لە"قازانج" بی���ر لەهیچی دیکە‬ ‫ناکات���ەوە لەم مەس���ەلەیە بڕوانین‪.‬‬ ‫کوردس���تان‌و ناوچەک���ەش له‌لێواری‬ ‫وەرچەرخان���دان‪ ،‬وا چاک���ە ک���ورد‬ ‫وه‌ک یه‌کێ���ک له‌براوه‌کانی ش���ه‌ڕی‬ ‫داعش‪ ،‬ده‌س���که‌وت به‌ده‌ستبهێنێت‪،‬‬ ‫نەک ئەوەی دەستەوەس���تان سەیری‬ ‫دیزاین کردنی ناوچەکە لەسەردەستی‬ ‫زلهێزان‌و هێ���زه‌ ناوچه‌ییه‌کان بکات‪،‬‬ ‫ک���ورد کاتیەتی "فاع���ل" بێت نەک‬ ‫"مەفعول"‪.‬‬ ‫له‌س���ەروەختی روخانی س���ەدامدا‪،‬‬ ‫ئە‌گ���ه‌ر کورد رۆڵ���ی لەبنیاتنانەوەی‬ ‫‌عێ���ڕاق نەبینای���ه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر فش���اری‬ ‫ئه‌مریکا‪ ،‬یاخود بڵێم حه‌زی سیاسی‬ ‫کوردو چونه‌ نێو هاوکێشەی سیاسی‬

‫زلهێزێک���ی وه‌ک ئه‌مری���کا نه‌بوایه‌‪،‬‬ ‫عێڕاق نه‌مابو‪ .‬ئێس���تاش پرۆس���ەکە‬ ‫هاوش���ێوه‌یه‌‪ ،‬بڕوان���ن ش���یعه‌ چۆن‬ ‫مش���تی ل���ه‌دژی هاوزمانه‌کانی خۆی‬ ‫بەرزکردوەتەوە‪ ،‬چ���ۆن که‌وتوونه‌‌ته‌‬ ‫گیان���ی عەرەبە‌س���ونه‌کان‌‪ ،‬ئه‌و دوو‬ ‫تایه‌فه‌ی���ه‌ مه‌زهه‌بییە کە هەردوکیان‬ ‫عەرەب���ن‌‪ ،‬هه‌رکات بۆیان هه‌ڵبکه‌وێت‬ ‫ئێس���کی یه‌کتر ده‌ش���کێنن‪ ،‬بڕوانن‬ ‫چ���ی به‌س���ه‌ر ش���اره‌ عەرەبەکانی‬ ‫س���ونه‌دا هاتووه‌‪ ،‬حەشدی شەعبی‌و‬ ‫ئه‌و میلیش���ا ش���یعانه‌ی ئێ���ران کە‬ ‫بەباس���ک‌و درێژک���راوەی س���وپای‬ ‫پاس���داران دادەنرێن‪ ،‬ئاسته‌مه‌ دوای‬ ‫کۆتایهاتنی ش���ەڕی داعش‪ ،‬ش���ه‌ڕی‬ ‫کورد نه‌ک���ه‌ن‌و لەمەیدان���ی جەنگدا‬ ‫نەک بەگفتوگۆ ملمالنێکانیان لەگەڵ‬ ‫کورد یه‌کالیینه‌که‌نه‌وه‌‪ .‬خۆبه‌ستنه‌وه‌‬ ‫به‌عێراقێ���ک کە بۆنی خوێنی لێدێت‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌خۆکوش���تنی سیاس���ی ناوی‬ ‫چی لێبنێین؟ له‌وه‌ش مه‌ترس���یدارتر‬ ‫خۆش���باوەڕی ئەوانەیە کە پێیانوابێ‬ ‫دژایەت���ی ده‌وڵه‌تی تورکی���او ئێران‬ ‫بەرامبەر بەپرۆسەی ریفراندۆم‪ ،‬یەکسان‬ ‫نییە بەدژایەتییان بۆ س���ەرەتاییترین‬ ‫مافی کورد‪ ،‬ئەو دەوڵەتانە کە دەڵێن‬ ‫"دژی ریفراندۆمی���ن"‪ ،‬بەزمانێک���ی‬ ‫س���ادەو رەوان دەبێت لەوە تێبگەین‬ ‫کە دەڵێن "دژی کوردین"‪.‬‬ ‫هاتن���ی ئ���ه‌و رۆژه‌ی چاوه‌ڕوان���ی‬ ‫بووی���ن‌و ئێس���تا بانگه‌ش���ه‌ی ب���ۆ‬ ‫ده‌کرێ���ت‪ ،‬وات���ە ئەنجامدان���ی‬ ‫"ریفراندۆم‌و س���ەربەخۆیی" به‌هه‌موو‬ ‫ت���رس‌و گومانه‌کانمان���ه‌وه‌‪ ،‬به‌هه‌مو‬

‫پێچوپه‌ن���ای س���ه‌رکرده‌کانمانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ناتوانیت هه‌مب���ه‌ری بکه‌یت به‌خه‌می‬ ‫بێ واڵتی‪ .‬ئه‌س���ته‌مه‌ لەبه‌رامبه‌ریدا‬ ‫به‌"نه‌خێر" بوه‌س���تیته‌وه‌‪ .‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ئێس���تا بەش���ێک لەو کاربەدەست‌و‬ ‫‌په‌رله‌مانتاران���ەی له‌به‌غ���دا دەمیان‬ ‫ل���ەدژی ئەم پرۆس���ەیە هەراش���ە‪،‬‬ ‫لەڕاس���تیدا بیانوەکەیان هەرچییەک‬ ‫بێت ئەو راس���تییە نادی���دە ناگیرێت‬ ‫ئەم���ان بەه���ۆی بەغ���داوە کە وەک‬ ‫نوێنەرانی کورد هیچیان بەهیچ نەکرد‬ ‫لەپەرلەم���ان‌و حکومەت���ی عێراقدا‪،‬‬ ‫تەنها ئەوە نەبێت گیرفانی خۆیان پڕ‬ ‫کردو چاویان لەس���ەر ئەوەیە خه‌نی‬ ‫بن به‌موچه‌ی خانه‌نشینی‌و لەڕێگەی‬ ‫دژایەتی ریفراندۆم‌و س���ەربەخۆییەوە‬ ‫ش���ین بۆ ئایندەی خۆی���ان دەکەن‪،‬‬ ‫ئەمانیش وەک بازرگان خەریکی پارە‬ ‫کۆکردنەوەن‪ ،‬من ل���ه‌وه‌ تێناگه‌م که‌‬ ‫س���ه‌رقافڵه‌چییه‌که‌ت بازرگان بێت‌و‌‬ ‫به‌رده‌وام بیر له‌ده‌سکه‌وت‌و زیادبونی‬ ‫سەروەت‌و سامانه‌که‌ی بکاتەوە له‌هه‌ر‬ ‫رێگه‌یه‌ک���ه‌وه‌ بێ���ت‪ ،‬دەکرێت هیوای‬ ‫لەسەر بنیاتبنرێت؟!‬ ‫ئێس���تا الیه‌ن���ه‌ سیاس���ییه‌کان‬ ‫بە‌تایبه‌ت���ی گۆڕان‌و پارت���ی ده‌توانن‬ ‫ئ���ه‌و ژاوەژاوە رابگ���رن‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫مه‌س���عود به‌رزانی ئه‌گه‌ر به‌دوای ئه‌و‬ ‫ش���ه‌ره‌فه‌ میژوویه‌دایه‌ دەگەڕێت که‌‬ ‫بیکات به‌قه‌دی ژیانی پێشمه‌رگایه‌تی‬ ‫خ���ۆی‌و بنه‌ماڵ���ه‌و پارتەکەیدا‪ ،‬ئەوا‬ ‫دەبێت پێش���مەرجەکانی بزوتنەوەی‬ ‫گ���ۆڕان رەتنەکات���ەوە بۆ ئاس���ایی‬ ‫کردنەوەی پەرلەمان‌و دۆخی سیاسی‬

‫کوردس���تان‌و دەستپێش���خەر بێ���ت‬ ‫ل���ەوەی ئاش���ته‌واییه‌ک له‌نێو ماڵی‬ ‫کورددا دروس���ت بکات‪ ،‬ک���ە هەمو‬ ‫ئ���ەو مەرجانەی جڤاتی نیش���تمانی‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕان خس���تویەتییەرو‪،‬‬ ‫لەخزمەتی بەرژەوەندی گشتی خەڵکی‬ ‫کوردستاندان‌و پێویستە رەچاو بکرێن‪،‬‬ ‫رەچاوکردنیش���یان زەمینەسازیی بۆ‬ ‫سەرخس���تنی پرۆس���ەی ریفراندۆم‌و‬ ‫سەربەخۆیی کوردستان دەکات‪.‬‬ ‫کاک مەس���عود‪ ،‬هه‌رچیی���ه‌ک ب���ۆ‬ ‫هاواڵتیان بکه‌یت له‌کوردستان هێستا‬ ‫کەمە‪ ،‬ک���ە بەم دۆخ���ە نالەبارە بێ‬ ‫موجەیی‌و قەیرانی داراییەوە بەرگەیان‬ ‫گ���رت‌و بەرگرییان ک���رد لەبەرامبەر‬ ‫شەڕەنگێزترین تیرۆریستانی جیهاندا‌‪.‬‬ ‫هەر رێککەوتنێکیش لەگەڵ بزوتنەوەی‬ ‫گۆڕان بکەیت‪ ،‬کە هێزێکی جەماوەری‬ ‫لەپشتەو نوێنەرایەتی بەشێکی گرنگی‬ ‫خەڵکی کوردستان دەکات‪ ،‬بەتەنازولی‬ ‫مەزان���ە‪ ،‬ه���ه‌ر رێکه‌وتنێ���ك لەگەڵ‬ ‫گۆڕان هیوایه‌کی زیاتر دەبەخش���ێت‬ ‫بەخەڵک‌و هێزێک���ی زیاتریش دەدات‬ ‫بەخواستی س���ەربەخۆیی‪ .‬گه‌یشتن‬ ‫به‌رێکه‌وتنێک لەگەڵ گۆڕان‌و یەکێتی‌و‬ ‫کۆمەڵ‌و یەکگرت���وو هەمو هێزەکانی‬ ‫دیکە‪ ،‬بارودۆخی کوردستان ئاسایی‬ ‫ده‌کات���ەوە‌‪ ،‬زه‌مینه‌ خۆش ده‌بێت بۆ‬ ‫هه‌ر بڕیارێکی سیاسی چارەنوسساز‪ ،‬‬ ‫ب���ا ئه‌مج���اره‌ هاواڵتی ک���ورد دڵنیا‬ ‫بێت‌ده‌نگ���ه‌ "به‌ڵێ"که‌ی به‌دیهێنانی‬ ‫خه‌ونێک���ه‌ که‌ خه‌ونی ه���ەزاران ژن‌و‬ ‫بی���اوی جوامێ���ری ئێمە ب���ون‌و‌ بەو‬ ‫ئاواتەوە سه‌ریان نایه‌وه‌‪.‬‬

‫هه‌ر رێکه‌وتنێك‬ ‫لەگەڵ گۆڕان‬ ‫هیوایه‌کی زیاتر‬ ‫دەبەخشێت‬ ‫بەخەڵک‌و هێزێکی‬ ‫زیاتریش دەدات‬ ‫بەخواستی‬ ‫سەربەخۆیی‬

‫هەڵوێستێکی جدی لەسەر ریفراندۆم‬ ‫د‪ .‬شوان عەبدواڵ حەمەد *‬ ‫ریفراندۆم لەهەرێمی کوردستانی عێراق‬ ‫ئەگەر بۆ سەربەخۆیی هەرێمەکە لە‬ ‫دەوڵەتی مەرکەزی عێراق نەبێت‪ ،‬ئەی‬ ‫بۆ چیە؟ سەربەخۆیی هەرێم لەعێراق‪،‬‬ ‫واتا دروست کردنی دەوڵەت ـ نەتەوە‬ ‫بۆ ک���وردەکان‪ .‬دەوڵ���ەت ـ نەتەوە‬ ‫بەپێناسە واتە بەستنەوەی قەوارەی‬ ‫سیاسی دەوڵەت بە قەوارەی کەلتوری‬ ‫نەتەوەیەک‪ .‬نمونەی ئەم دەوڵەتانە‬ ‫لەجیهاندا زۆرن هەر لەدەوروپش���تی‬ ‫خۆم���ان وەکو دەوڵەتان���ی تورکیا‌و‬ ‫ئێران‌و س���وریا‌و عێراقیش کە بابەتی‬ ‫سەرەکی مشتوومڕەکەیە‪ .‬لەراستیدا‬ ‫لەجیهان���دا س���ەردەمی دەوڵ���ەت ـ ‬ ‫نەت���ەوە بەس���ەرچووە‪ ،‬ه���ەر خۆی‬ ‫بۆتە س���ەرچاوەی قەیران‌و کێش���ە‪.‬‬ ‫تەماش���ایەکی دەوڵەت ـ نەتەوەکانی‬ ‫دراوس���ێمان‌و ئەوان���ی باک���وری‬ ‫ئەفریکا(جەزائیر‌و تونس‌و میس���ر)‬ ‫بکەی‪ ،‬ئیتر بۆت روون‌و ئاشکرا ئەبێت‬ ‫کە چۆن خۆیان لەجیاتی چارەسەری‬ ‫ب���وون ب���ە س���ەرچاوەی قەی���ران‌و‬ ‫نەهامەت���ی‪ .‬هەر لە دروس���تکردنی‬ ‫جیاوازی چینایەت���ی‌و رەگەزی هەتا‬ ‫دەگات بە کارەس���اتی دروستکردنی‬ ‫دیکتاتۆرە یەک ب���ەدوای یەکەکان‪،‬‬ ‫دەوڵەت ـ نەتەوەکان کەلێنی گەورەی‬ ‫نێوان دەوڵەمەند‌و هەژارەکان زیاتر‌و‬ ‫زیاتر دەکەن‪ .‬لە سیستمی دەوڵەت ـ ‬ ‫نەتەوەدا هیچ جۆرە بایەخ پێدانێک بۆ‬ ‫نەتەوە‌و کەلتور‌و زمان‌و فەرهەنگێکی‬ ‫تر نیە جگە لە نەتەوەی سەردەست‬ ‫ک���ە دەوڵەتەک���ە نوێنەرایەت���ی‬ ‫دەکات‪ .‬دەوڵ���ەت نەت���ەوە لەس���ەر‬ ‫بنەمای کۆکرنەوەی س���امان لەالیەن‬ ‫س���ەرمایەدارە دەس���ەاڵتدارەکانەوە‬ ‫ئەنجام دەگرێت‌و لە بەرئەوە بەتەواوی‬ ‫گرێدراوی سیستەمی سەرمایەداریە!‬ ‫لەژێر رۆشنایی ئەم راستیانەدا مرۆڤی‬ ‫ئازادیخواز‌و یەکس���انیخواز لۆجیکانە‬ ‫دەوڵەت ـ نەتەوە‌و سیس���تەمەکەی‬ ‫رەددەکاتەوە! پێم وایە هیچ پێویست‬ ‫بەروونکردنەوەی تر ناکات کە بۆچی‬

‫دەبێت بەهەموو‬ ‫شێوەیەک راوێژ‬ ‫بە کوردانی‬ ‫پارچەکانی‬ ‫تر بکرێت‌و‬ ‫پشتگیری ئەوان‬ ‫بۆ سەرخستنی‬ ‫دەنگی بەڵێ‬ ‫مسۆگەربکرێت‬ ‫دروس���تکردنی دەوڵەت ـ نەتەوەیەک‬ ‫بۆ کورد لە باشوور نە پێویستیەکە‌و‬ ‫ن���ە ئەقاڵنیە‌و ن���ە هیچ لەکێش���ە‌و‬ ‫گرفتەکانی کۆمەڵگە کەم دەکاتەوە‪،‬‬ ‫ئیتر باشە ئەم دەوڵەتە بۆچی؟!‬ ‫گریمان ویس���تمان بەهەرحاڵێک بێت‬ ‫دەوڵەتێ���ک بۆ نەت���ەوەی کورد لە‬ ‫باشووری کوردستان دروست بکەین‪،‬‬ ‫بۆ ئەو مەبەس���تەش پێویس���ت بە‬ ‫ریفران���دۆم یان گشتپرس���ی دەکات‪.‬‬ ‫دەبێ���ت ئەو گشتپرس���یە چۆن بێت‬ ‫هەتا سەرکەوتووبێت؟‬ ‫من ئام���ادەکاری ئەو ریفراندۆمە لەم‬ ‫خااڵنەی خوارەوەدا کۆدەکەمەوە‪:‬‬ ‫‪ .1‬دەبێ���ت دەس���ەاڵتدارانی هەرێم‬ ‫پەیوەندی���ە ناوخۆییەکانیان لەگەڵ‬ ‫هەموو حیزب‌و الیەن‌و رێکخراوەکانی‬ ‫ناو هەرێم رێک بخەنەوە‌و هاودەنگیەکی‬ ‫تۆکمە بۆبابەتی ریفراندۆم دروس���ت‬ ‫بکەن‪ .‬بە رێککەوتن���ی هەمە الیەنە‬ ‫پەرلەم���ان‌و حکومەت بخەنەوە گەڕ‌و‬ ‫پەرلەمان بکەن بە مەرجەعی سەرەکی‬ ‫ب���ۆ هەم���وو بریارەکانی س���ەبارەت‬

‫ب���ە هەرێ���م بەگش���تی‌و ریفراندۆم‬ ‫بەتایبەتی‪ .‬یەکێک لەو بریارانە ئەشێ‬ ‫بابەت���ی کات���ی ریفراندۆمەکە بێت‪،‬‬ ‫کە م���ن پێموایە بەهیچ ش���ێوەیەک‬ ‫هەرێ���م ئامادەنابێت لە ‪ 25‬ی مانگی‬ ‫ئەیلول ئەنجامی بدات‪ ،‬بۆیە باشترە‬ ‫ریفراندۆم‌و هەڵبژاردنی گشتی بخرێنە‬ ‫یەک کاتەوە‌و وادەکەشی دوانەخرێت‪.‬‬ ‫دەبێ���ت جگە لەالیەنەسیاس���یەکان‪،‬‬ ‫رێکخ���راوە حکوم���ی‌و مەدەنیەکانی‬ ‫ژنان‌و الوان‌و خوێندکاران بەشداریان‬ ‫پێبکرێ���ت‌و راوێ���ژ بە رۆش���نبیران‌و‬ ‫نوس���ەران‌و پزیش���ک‌و مامۆستایان‌و‬ ‫هتد بکرێت‪.‬‬ ‫‪ .2‬دەبێ���ت پێناس���ەیەکی ووردی‬ ‫پرۆس���ەکە بکرێت‪ ،‬ئای���ا ریفراندۆم‬ ‫تەنه���ا لەهەرێم دەکرێ یاخود ناوچە‬ ‫دابڕاوەکانی���ش دەگرێت���ەوە؟ ئای���ا‬ ‫حس���ابی ئەوە کراوە کە ئەو ناوچانە‬ ‫ئاسایی نەکراونەتەوە‌و ئەگەری ئەوە‬ ‫هەیە کە دەنگی نەخێر سەربکەوێت‪،‬‬ ‫بەحوکمی ئەوەی ک���ە زۆرینەی ئەو‬ ‫ناوچانە لەئێستادا کوردنین‪ .‬دەبێت‬

‫ئەوەش بە روونی پێناس���ەبکرێت کە‬ ‫ئەنجام���ی ریفراندۆم چی لێدەکرێت؟‬ ‫ئەگ���ەر ب���ە بەڵێ بۆ س���ەربەخۆیی‬ ‫بوو‪ ،‬کەی‌و چۆن ئەو س���ەربەخۆییە‬ ‫رادەگەیەنرێت؟ ئەگەر هەر لەبنەمادا‬ ‫بەنیازبن سەربەخۆیی رابگەیەنن‪.‬‬ ‫‪ .3‬دەبێت بەهەموو شێوەیەک راوێژ‬ ‫بە کوردان���ی پارچەکانی تر بکرێت‌و‬ ‫پش���تگیری ئەوان بۆ سەرخس���تنی‬ ‫دەنگی بەڵێ مسۆگەربکرێت‪ .‬بۆ ئەو‬ ‫مەبەستە داوای پشتگیری‌و کۆمەکیان‬ ‫لێبکرێت‌و س���ود لەپەیوەندی توند‌و‬ ‫تۆڵی هەن���دێ رێکخراوی سیاس���ی‬ ‫تایبەتی وەکو کەجەکە وەربگیردرێت‬ ‫ب���ۆ مس���ۆگەرکردنی پش���تگیری‬ ‫کوردەکان���ی پارچەکانی تر‪ .‬دەبێت‬ ‫بە هەموو ش���ێوەیەک پەیوەندیەکی‬ ‫توند‌و تۆڵ لەگ���ەڵ کوردانی رۆژئاوا‬ ‫دروست بکرێت‌و س���ود لە ئەزمون‌و‬ ‫پالندانان���ی ئ���ەوان وەربگیردرێت‌و‬ ‫س���نورەکان بە ڕوویان���دا وااڵبکرێت‬ ‫هەت���ا بتوانی���ن کۆمەک���ی م���ادی‌و‬ ‫مەعنەوی یەکتربکەین‪ ،‬لێرەدا دەبێت‬

‫حکومەت���ی هەرێم‌و بەتایبەتی پارتی‬ ‫پەیوەندی خۆی لەگ���ەڵ حکومەتی‬ ‫تورکیا س���ەرلەنوێ پێناسەبکاتەوە‪،‬‬ ‫بۆ خەڵکی کورد لەهەموو پارچەکان‬ ‫روون���ی بکات���ەوە ئەم���ە چ ج���ۆرە‬ ‫پەیوەندیەک���ەو ت���ا چ رادەی���ەک‬ ‫ئامادەیی تێدایە دەس���تبەرداری ئەم‬ ‫پەیوەندی���ە گوماناویە ببێت لە پێناو‬ ‫بەرژەوەندی گش���تی‌و بەدەستهێنانی‬ ‫پش���تگیری کوردان بۆ سەرخستنی‬ ‫ریفران���دۆم‪ .‬دەبێ���ت لەهەمان کاتدا‬ ‫هەرێم‌و بەتایبەتی یەکێتی پەیوەندی‬ ‫خۆی لەگ���ەڵ ئێران ئاش���کرابکات‌و‬ ‫پش���تگیری کوردان���ی رۆژهەاڵت بۆ‬ ‫باش���وور‌و ریفراندۆمەکەی مس���ۆگەر‬ ‫بکات‪.‬‬ ‫‪ .4‬پالن���ی پێش ریفران���دۆم‌و پاش‬ ‫ریفراندۆم چیە؟ لەهەموو بوارەکانی‬ ‫سیاسی‌و عەسکەری‌و بەتایبەت ئابوری‬ ‫چی ک���راوە‌و چی دەکرێت بۆ ئەوەی‬ ‫زەخی���رەی چاک بخرێ���ت لەئەگەری‬ ‫رودانی ه���ەر کارەس���اتێک؟ ئەگەر‬ ‫هاتوو نەتوانرا پش���تگیری وواڵتانی‬

‫دراوس���ێ وەربگری���ن‪ ،‬ل���ەو کاتەدا‬ ‫چی دەکەین؟ چ���ۆن داو‌و دەرمان‌و‬ ‫ئازوق���ە‪ ،‬نان‌و ئ���او‌و کارەبا‌و گاز بۆ‬ ‫هاواڵتی���ان دابین دەکرێ؟ چۆن رێگا‬ ‫لە رودانی کارەساتی برسێتی‌و قات‌و‬ ‫ق���ڕی دەگیرێت؟ چۆن داهاتی هەرێم‬ ‫رێک دەخرێتەوە‌و بەرهەم‌و سەرچاوە‬ ‫سروش���تیەکان چ���ۆن لەبازارەکاندا‬ ‫س���اغ دەکرێتەوە‌و لە چ رێگایەکەوە‬ ‫هەناردە دەکرێن؟ چۆن کەرەس���تەی‬ ‫خ���اوی بیناس���ازی‌و رێ���گا‌و ب���ان‌و‬ ‫کارخانە‌و شوێنە پیشەسازیەکانی تر‬ ‫دابین دەکرێ؟‬ ‫‪ .5‬لە کۆتا خاڵ���دا‪ ،‬دەبێت پالنێکی‬ ‫تێ���ر وتەس���ەل‌و ش���یێلگیر بۆ ئەم‬ ‫بابەت���ی ریفراندۆم‌و س���ەربەخۆییە‬ ‫بکرێت‌و هەمووکون‌و قوژبنە ئاشکرا‌و‬ ‫شاراوەکانی بپش���کنرێت هەتا رێگە‬ ‫بە کەمترین نەفەس���ی سەرنەکەوتنی‬ ‫بگیردرێت‪ .‬ئەگەر ریفراندۆمێکی لەو‬ ‫جۆرەی باسمان کرد بەرێوەببرێت با‬ ‫دەنگی ئێمە بەڵێ بێت‪ .‬بەاڵم ئەگەر‬ ‫بەهەرجۆر‌و ش���ێوازێکی تر بیانەوێ‬ ‫ریفران���دۆم بۆ س���ەربەخۆیی بکەن‪،‬‬ ‫کارەس���اتی گەورەی لێدەکەوێتەوە‪،‬‬ ‫چونک���ە ئەگ���ەر دەوڵەتێکی کوردی‬ ‫بەم حاڵەی ئێستاوە دروست ببێت‪،‬‬ ‫ئەوا دەوڵەتی جی���اوازی چینایەتی‌و‬ ‫رەگەزی دەبێ���ت‌و دەوڵەتێک دەبێت‬ ‫ب���ەردەوام س���امانی وواڵت تیای���دا‬ ‫دەدزرێت‌و داهاتەکەی لووش دەدرێت‬ ‫بۆ گیرفان‌و بانکەکانی چەند کەسێکی‬ ‫دیاریکراو‪ .‬لەو دەوڵەتەدا کارەساتی‬ ‫گەورەی پ���ەروەردە‌و تەندروس���تی‬ ‫ڕوودەدات‌و کەسایەتی مرۆڤی کوردی‬ ‫بەتەواوی تیا وورد‌و خاش دەکرێت‪.‬‬ ‫ژنان‌و الوان تیایدا پەراوێز دەخرێن‪‌،‬و‬ ‫ئەوس���ا خۆزگە بەم بێ دەوڵەتیەی‬ ‫ئێس���تامان دەخوازین‪ .‬ئەگەر بریارە‬ ‫ریفراندۆمەک���ە بۆ دەوڵەتێکی لەمەی‬ ‫دوای���ی بێ���ت ئەوا دەنگ���ی ئێمە بە‬ ‫نەخێر‌و هەزار ج���ار نەخێر دەبێت‪.‬‬ ‫ئەمەش هەڵوێس���تێکی جدی لەسەر‬ ‫ریفراندۆم!‬ ‫* مامۆستای زانکۆ‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )589‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/8/15‬‬

‫هۆكار ‌ی دروست بونی‌ گۆشت ‌ی زیاده‌ی‌ پێست‬

‫‪15‬‬

‫ئه‌م زیاده‌ گۆش���تانه‌ ئه‌گه‌ری‌ هه‌یه‌‬ ‫هه‌موو ته‌مه‌نێك توش���ی‌ ببێت به‌اڵم‬ ‫لە‌منداڵدا‌كه‌م���ه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ تاوه‌كو‬ ‫ئێستا هۆكاری‌ دروستبونی‌ رون نیه‌‬ ‫به‌اڵم توێژینه‌وه‌ زانستییەكان ئاماژه‌‬ ‫به‌وه ‌ده‌كه‌ن ك���ه‌ ‪ %46‬هۆكاره‌كه‌ی‌‬ ‫بۆماوه‌ییه‌‪ .‬ئه‌و زیاده‌ گۆشتانه‌ زیاتر‬ ‫ره‌نگی���ان په‌مه‌یی���ه‌و له‌ده‌وروبه‌ری‌‬ ‫م���ل‌و ژێ���ر ب���اڵ‌و به‌ین���ی‌ رانه‌كان‬ ‫دروس���ت ده‌بێ هه‌رچه‌ن���ده‌ بونیان‬ ‫مه‌ترس���یدار نی���ه‌ به‌اڵم ش���ێوه‌یان‬ ‫ناش���یرینه‌و ناره‌حه‌تی‌ بۆ كه‌س���ه‌كه‌‬ ‫دروس���ت ده‌كات‪ ،‬ب���ۆ له‌ناوبردنیان‬ ‫باش���تر وایه‌ هیچ رێگه‌یه‌كی‌ ماڵه‌وه‌‬ ‫به‌كار نه‌هێنرێت س���ه‌ردانی‌ پزیشك‬ ‫بكرێ���ت هه‌ندێجاریش به‌هۆی‌ الوازی‌‬ ‫ئه‌و گۆشته‌ زیادانه‌ خۆیان ده‌كه‌ون‪.‬‬ ‫به‌گش���تی‌ چه‌ند هۆكارێ���ك هه‌یه‌ بۆ‬ ‫دروستبونیان‬ ‫ قه‌ڵه‌وی‌‪ .‬له‌ئه‌نجام���ی‌ به‌ركه‌وتنی‌‬‫گۆشته‌كان به‌یه‌كتر كه‌ ئه‌مه‌ش زیاتر‬ ‫له‌ڕانه‌كان دروست ده‌بن‪.‬‬ ‫ گۆڕانكاریه‌ هۆرمۆنییەكان به‌تایبه‌تی‌‬‫له‌كاتی‌ دوگیانی‌‪.‬‬ ‫ به‌كارهێنانی‌ وه‌زه‌به‌خشه‌كان‪.‬‬‫ بۆماوه‌‪.‬‬‫ جۆره‌ ڤایرۆسێك‪.‬‬‫‪ -‬نه‌خۆشی‌ شه‌كره‌‪.‬‬

‫هۆكاره‌كان ‌ی توش بون‬ ‫به‌شێرپه‌نجه‌ی‌ پێست‬ ‫یه‌كێكه‌له‌شێرپه‌نجه‌ باوه‌كان‌و سااڵنه‌ یه‌ك گه‌وره‌ ده‌بێت‪.‬‬ ‫ملیۆن كه‌س له‌جیهانداتوشی‌ ده‌بێت وئه‌م هۆكاره‌كانی‌ نه‌خۆشییه‌كه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م جۆره‌ شێرپه‌نجه‌یه‌ زیاتر توشی‌ سپی‌‬ ‫رێژه‌یه‌ ساڵ به‌ساڵ زیاد ده‌كات‪.‬‬ ‫پێسته‌كان ئه‌بێت‪ ،‬هه‌روه‌ها تیشكی‌ خۆرو‬ ‫نیشانه‌كانی‌ نه‌خۆشییه‌كه‌‪.‬‬ ‫دروس���ت بونی‌ بر ینێك له‌س���ه‌ر پێست‌و ته‌مه‌ن رۆلێكی‌ گرینگیان هه‌یه‌ له‌توشبون‬ ‫چ���اك نابێت���ه‌وه‌‪ ،‬یاخ���ود ده‌ركه‌وتنی‌ به‌نه‌خۆش���ییه‌كه‌‪ ،‬ئه‌مه‌جگه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌م‬ ‫گۆش���تی‌ زیادله‌سه‌ر پێس���ت‌و ورده‌ورد‌ه بونه‌وه‌ی‌ به‌رگری‌ ل���ه‌ش هۆكارێكی‌ تری‌‬

‫نه‌خۆشییه‌كه‌یه‌‪.‬‬ ‫خۆپاراستن‪.‬‬ ‫ به‌كار هێنان���ی‌ دژه‌ خۆر‌و له‌به‌ر كردنی‌‬‫جلی‌ درێژو داپۆش���راو‌و به‌كارهێنانی‌ كاڵو‬ ‫چاویلكه‌ی‌ هه‌تاو له‌كاتی‌ چونه‌ده‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫ پش���كنین وراوێژ ك���ردن له‌كاتی‌ بونی‌‬‫هه‌رنیشانه‌یه‌كی‌ نامۆ له‌سه‌ر پێست‪.‬‬

‫به‌ده‌موچاوتدا‬ ‫ئه‌زانیت ئه‌م نه‌خۆشیانه‌ت هه‌یه‌‬

‫ئه‌م سه‌وزانه‌ بخۆ له‌به‌ر ئه‌م هۆیانه‌‬ ‫ی كه‌س���ه‌وز‌ه زۆر ئه‌خۆیت ئه‌وا تۆ‬ ‫ی روه‌كیت یاخود له‌و كه‌س���انه‌ ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر تۆ كه‌س���ێك ‌‬ ‫كه‌سێكی‌ ته‌ندروستیت‪ ،‬به‌اڵم بۆ زانیاری‌ زیاتر ئه‌م سه‌وزانه‌ش بخۆ له‌به‌ر ئه‌م هۆیانه‌‪:‬‬

‫چه‌وه‌نه‌ر‬

‫ی په‌ستانی‌ خوێن‌و‬ ‫ی نیتراته‌و به‌سوده‌ بۆدابه‌زاندن ‌‬ ‫ی باش ‌‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی باشه‌‪..‬‬ ‫ی خۆراك ‌‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌وڵه‌مه‌نده‌ به‌ریشاڵ‌و سه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬

‫جەرجیر‬

‫سپێناغ‬

‫ده‌توانین هه‌ندیێ گرفتی‌ ته‌ندروستی‌‬ ‫ده‌ستنیش���ان بكه‌ین ته‌نها له‌ڕه‌نگ‌و‬ ‫ش���ێوه‌ی‌ روخس���اره‌وه‌ ئه‌مان���ه‌ی‌‬ ‫خ���واره‌وه‌ به‌ش���ێكی‌ ئ���ه‌و گرفته‌‬ ‫ته‌ندروستیانه‌ن‪.‬‬ ‫ ئه‌گه‌ر ره‌نگی‌ ده‌مو چاوت بێره‌نگ‬‫ب���و یاخود ره‌نگی‌ كاڵ بوو‪ .‬ئه‌گره‌ی‌‬ ‫زۆره‌ كه‌می‌ ڤیتامین ‪ B12‬هه‌بێت‪.‬‬ ‫بۆئه‌مه‌ش سود له‌خواردنی‌ گۆشت‌و‬

‫ماس���ی‌و مریش���ك‌و هێلكه‌و گوێزو‬ ‫وه‌رگره‌‪.‬‬ ‫ ئه‌گه‌ر قژت وش���كه‌ ئه‌وه‌ كێشه‌ی‌‬‫ڤیتامین ‪ B7‬هه‌یه‌ بۆئه‌مه‌ش س���ود‬ ‫له‌خواردن���ی‌ مۆزو پاقل���ه‌و كه‌له‌رم‌و‬ ‫گێالس وه‌رگره‌‪.‬‬ ‫ ئه‌گه‌ر چاوت ئاوساوه‌ ئه‌وه‌ كێشه‌ی‌‬‫كه‌می‌ مادده‌ی‌ یۆدت هه‌یه‌‪ .‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫پێویس���ته‌ كه‌له‌رم‌و گێزه‌رو قا‌رچك‌و‬

‫رۆبیان بخۆیت‪.‬‬ ‫ ئه‌گه‌ر لێوه‌كانت بێره‌نگ‌و كاڵ بون‬‫ئه‌وه‌ كه‌می‌ مادده‌ی‌ ئاس���نت هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ده‌توانیت جگه‌رو قه‌یس���ی‌‌و كاڵه‌ك‌و‬ ‫پیازو نیسك بخۆیت‪.‬‬ ‫ ئه‌گه‌ر خوێن به‌ربونی‌ پوكت هه‌بو‬‫ئه‌وه‌ نیش���انه‌ی‌ كه‌می‌ ڤیتامین ‪C‬‬ ‫بۆئه‌مه‌ش ده‌توانیت لیمۆو پرته‌قاڵ‌و‬ ‫شاتوو ته‌ماته‌و ترێ بخۆیت‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی تێدایه‌ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫ی كالسیۆم‌و مەگنسیۆم ‌‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫بڕێك ‌‬ ‫ی جۆری‌ دو كه‌مده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫توش بون به‌شه‌كر‌ه ‌‬

‫برۆكلی‌‬

‫بەزالیا‬

‫ده‌وڵمه‌ن���ده‌ به‌ڤیتامین ‪‌.C,A‬و كالس���یۆم‪ ،‬دژ‌ه ئۆكس���انه‌و‬ ‫ده‌توانێ وه‌كو سه‌وز‌ه بخورێت یاخود بكرێته‌ شۆرباوه‌‪.‬‬

‫ی توش���بون‬ ‫مادده‌ی‌ كیمیایی‌ سروش���تی‌ تێدایه‌و ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫به‌جۆره‌كانی‌ شێرپه‌نجه‌ كه‌مده‌كاته‌وه‌‪.‬‬

‫ی زۆر تێدایه‌و زو هه‌ست به‌تێربون ده‌كه‌یت‪،‬‬ ‫ئه‌م جۆره‌ س���ه‌وزه‌یه‌ ریشاڵ ‌‬ ‫یارمه‌تی‌ هه‌رس ده‌دات‌و رێژ‌هی‌ كۆلیسترۆلی‌ زیانبه‌خش كه‌مده‌كاته‌وه‌‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )589‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/8/15‬‬

‫بایکۆت‪ ،‬ژمارەی یەکەمەکانی لەسلێمانی کەم نەکرد‬

‫مامۆستایان ئەمساڵ بەشێوەیەکی رێکخراوتر بایکۆتی خوێندن دەکەن‬ ‫ئا‪ :‬ساڤان ئاکۆ‬ ‫بەڕێوەبەری پەروەردەی ڕۆژئاوا‬ ‫پێی وایە بەهۆی بایکۆتەوە ژمارەی‬ ‫یەکەمەکان لە‌سلێمانی کەمی کردوە‪،‬‬ ‫بەاڵم وتەبێژی مامۆستایانی ناڕازی‬ ‫ڕەتیدەکاتەوە‌و دەڵێت "زۆرینەی‬ ‫یەکەمەکان لە‌سنوری دەڤەری‬ ‫بایکۆتدایە"‪ ،‬چونکە وەکو ئەو‬ ‫دەڵێت مامۆستایان هەوڵیان داوە‬ ‫قەرەبوی ئەو ماوەیە بکەنەوە کە‬ ‫فەوتاوە"‪.‬‬ ‫ئەنجام���ی‬ ‫راگەیاندن���ی‬ ‫تاقیکردنەوەکان���ی پۆل���ی ن���ۆو‬ ‫دوان���زە‪ ،‬مش���تومڕی س���ەبارەت‬ ‫بە‌کاریگەرییەکان���ی بایکۆت لەس���ەر‬ ‫ئاستی خوێندن لە‌س���اڵی ڕابردودا‪،‬‬ ‫بەدوای خۆیدا هێنا‪ .‬ل���ەم بارەیەوە‬ ‫کەمال نوری بەڕێوبەری پەروەردەی‬ ‫ڕۆژئاوا بە‌ئاوێنەی ڕاگەیاند "بایکۆت‬ ‫کاریگەری زۆر خراپ���ی لە‌زۆر بواردا‬ ‫هەب���و‪ ،‬لەوان���ە ب���واری دەرون���ی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و زانستی‪ .‬ئەم کاریگەریانە‬ ‫نەک هەر بۆ قوتابی خراپبون‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بۆ مامۆستاکانیان‌و خێزانەکانیشیان‪.‬‬

‫هەروەها س���ااڵنی پێشو یەکەمەکانی‬ ‫کوردستان لەس���ەر ئاستی سلێمانی‬ ‫بون‪ ،‬بەاڵم ئەمساڵ بەڕێژەیەکی زۆر‬ ‫دابەزیوە"‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم ڕێب���وار محەم���ەد ئەندامی‬ ‫ئەنجومەن���ی مامۆس���تایانی ناڕازی‬ ‫س���ەبارەت بە‌دواکەوتن���ی خوێندن‌و‬ ‫کاریگەرییەک���ەی گوتی "هەموکاتێک‬ ‫دواکەوتنی خوێندن نەک هەر بەهۆی‬ ‫بایکۆتەوە‪ ،‬بەهۆی هەر کارەساتێکەوە‬ ‫ب���ێ‪ ،‬کاریگەری لەس���ەر خوێندکارو‬ ‫پرۆس���ەکە‌و خودی مامۆستاکانیش‬ ‫دروس���تدەکات‪ .‬بێگوم���ان بایکۆت‬ ‫کاریگ���ەری نەرێنی دروس���تکردوە‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌و‬ ‫ئەم���ەش وایکردوە هەم مامۆس���تا‌و‬ ‫هەم خوێندکار پشت سارد ببێتەوە‪.‬‬ ‫بەاڵم دواتر کە بایکۆت ش���کێندراوە‬ ‫یاخود بە‌شێوەیەک بایکۆت نەماوە‪،‬‬ ‫مامۆس���تاکان‌و خوێندکارەکانی���ش‬ ‫هەوڵی���ان داوە قەرەبوی ئەو ماوەیە‬ ‫بکەنەوە ک���ە فەوت���اوە"‪ .‬هەروەها‬ ‫گوتیش���ی "کاریگەرییەکانی���ش بەو‬ ‫ڕادەیە خراپ نین‌و باشترین نمونەش بە‌دابەزین���ی ئاس���تی یەکەمەکان���ی‬ ‫ڕێژەی دەرچوانمانە کە زۆر باش���بوە کوردستان لە‌ناوجەی سلێمانی ڕێبوار‬ ‫ئەگ���ەر هاوت���ای س���ااڵنی پاری���ش محەمەد گوتی "زۆرینەی یەکەمەکان‬ ‫نەبوبێت‪ ،‬باش���تر بوە"‪ .‬س���ەبارەت لە‌س���نوری دەڤ���ەری بایکۆتایە کە‬

‫بو‪ ،‬ئەمساڵیش یەکەمەکان کەوتۆنەتە‬ ‫ئەو ناوەندانەوە"‪.‬‬ ‫هەرێم ئەحمەد مامۆستای کۆلێژی‬ ‫کارگێڕی‌و ئابوری سەبارەت بە‌بایکۆتی‬ ‫س���اڵی پ���ار گوت���ی "بایکۆتم���ان‬ ‫دەکەوێتەوە س���ەر مەس���جەکەمان‪،‬‬ ‫بایکۆتی پار تەنها موچە نەبو‪ ،‬بەڵکو‬ ‫زۆر داواکاری تریش���ی لەگەڵداب���و‪،‬‬ ‫بەاڵم لەبەر ئ���ەوەی ڕەوتەکە گەورە‬ ‫نەهەموپەیاممان نەگەیشتە جێ لەبەر‬ ‫ئەوە وازمان هێنا"‪.‬‬ ‫گوتیشی "بەبڕوای من دوبارە گەر‬ ‫بێ���ت‌و الیەنی پەیوەندی���داری وەک‬ ‫دەس���ەاڵت گوێن���ەدات بە‌داواکاریی‬ ‫خەڵکی‪ ،‬مامۆس���تایان بە‌کۆی گشتی‬ ‫لەوانەی���ە بیانەوێ���ت چەکێکی دی‬ ‫بەکاربهێنن‪ ،‬بەاڵم ئەمس���اڵ ئیشەکە‬ ‫بە‌ڕێکخراوەییت���ر ئ���ەڕوات‪ ،‬چونکە‬ ‫ئەمساڵ لە‌زۆربەی پەیمانگا‌و زانکۆکان‬ ‫دەس���تەی داکۆک���ی لە‌مافەکان���ی‬ ‫مامۆس���تایان پێکهێنراوە"‪ .‬هەروەها‬ ‫هەرێم ئەحمەد سەبارەت بە‌کاریگەری‬ ‫بایکۆت‌و قەیران بۆس���ەر پرۆس���ەی‬ ‫خوێن���دن گوتی "بەڵ���ێ کاریگەری‬ ‫کۆیەش���ی دەگرت���ەوە‌و س���لێمانی هەب���وە زۆر بە‌دڵنیای���ەوە‌و بە‌الیەنی‬ ‫بو‪،‬هەڵەبجە ب���و‪ ،‬ڕاپەڕین بو‪ ،‬کفری خراپیشدا"‪.‬‬

‫ئەمساڵیش کە‬ ‫سیستمی‬ ‫کێشەگەلی ئابوری‌و‬ ‫خوێندنێک کە‬ ‫سیاسی سەری‬ ‫نەتوانێت تاکێکی هەڵدا‪ ،‬هێندەی تر‬ ‫تەندروست دروست کۆمەڵگە بێهیوا بو‬ ‫بکات‪ ،‬هەر بۆ‬ ‫لە‌وەزارەتی خوێدنی‬ ‫بایکۆتکردن باشە بااڵ"‬

‫منداڵێك به‌هۆی‌ ڕوخسارییه‌و‌ه‬ ‫له‌قوتابخان ‌ه وه‌رناگیرێت‬

‫"ئاكار هیوا" سێیه‌م ‌ی وێژه‌ییه‌كان بو‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و پله‌یه‌ ‌ی پێنه‌به‌خشرا‬

‫"هیوادارم پله‌ی‌ سێیه‌میم پێببه‌خشن‪،‬‬ ‫چونكه‌ كۆنمره‌كه‌م له‌سێیه‌م ‌ی وێژه‌ییه‌كان به‌رزتره‌"‬

‫ئا‪ :‬سرو‌ه جه‌مال‬ ‫ی‬ ‫ی قه‌ڵه‌مو كاغه‌زه‌كه‌ ‌‬ ‫لیا له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی وێن ‌ه‬ ‫ده‌ستیه‌وه‌ به‌كێشان ‌‬ ‫ی‬ ‫جیاوازه‌كانی‌‌و هه‌ڵگرتنی‌ جانتاكه‌ ‌‬ ‫ی ده‌دات ك ‌ه‬ ‫ی پیشان ‌‬ ‫به‌به‌رده‌وام ‌‬ ‫حه‌زی‌ له‌قوتابخانه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك‬ ‫ی ده‌ڵێت‬ ‫ڕێبین محه‌مه‌دی‌ باوك ‌‬ ‫"سه‌ردانی‌ سێ‌ قوتابخانه‌م كردو‌ه‬ ‫هیچیان وه‌ریان نه‌گرتوه‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫پێشتریش بردومه‌ بۆ دایه‌نگه‌و‬ ‫باخچه‌ی‌ ساوایان ئه‌وانیش به‌هه‌مان‬ ‫شێوه‌ وه‌ریان نه‌گرت‪ ،‬به‌ڵگه‌شم‬ ‫ی‬ ‫پێیه‌ جارێك وتیان وه‌ره‌قه‌ ‌‬ ‫ی تر وتیان‬ ‫پارێزگار بهێنن‌و جارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ڕاپۆرتی‌ پزیشكی‌ بهێنن‌و یه‌كێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی منداڵه‌كانی‌ تر لێ ‌‬ ‫تریشیان وت ‌‬ ‫ده‌ترسن‪ ،‬بۆیه‌ قسه‌و به‌ڵگه‌ زۆر‌ه‬ ‫هیالك بوین له‌بێ هه‌ڵوێستی‌"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬سروه‌‬ ‫زیاتر له‌بیست ڕۆژه‌ ئه‌نجامی‌‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌ی‌ به‌كالۆری‌ قۆناغ ‌‬ ‫ی‬ ‫دوانزده‌ی‌ ئاماده‌یی‌ ڕاگه‌یاندراوه‌و‬ ‫ئاكار هیوا وه‌ك قوتابیه‌كی‌ نابینا‬ ‫كۆنمره‌ی‌ ‪ 97،3‬به‌ده‌ستهێنا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌و نیگه‌رانه‌و ده‌ڵێت "تا ئێستا‬ ‫وه‌زاره‌ت په‌یوه‌ندیان نه‌كردوه‌‬ ‫له‌كاتێكدا كۆنمره‌كه‌م له‌كۆنمره‌ی‌‬ ‫ئه‌و خوێندكاره‌ زیاتره‌ كه‌ سێیه‌می‌‬ ‫وێژه‌ییه‌كانه‌"‬

‫ی‬ ‫لیا لە‌‪ 2010-3-19‬له‌شاری‌ سلێمان ‌‬ ‫ی ده‌مو‬ ‫له‌دای���ك بوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و به‌زگماگ ‌‬ ‫ی‬ ‫چ���او له‌دایك ب���وه‌و ه���ه‌ردو گوێ ‌‬ ‫دروست نه‌بوه‌و چاوی‌ ڕاستی‌ ئیفلیج ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ڕاست ‌‬ ‫ی نه‌بونی‌ ئێس���ك له‌ال ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی ده‌می‌ ناڕێك ‌ه‬ ‫ی شه‌ویلگه‌ ‌‬ ‫ده‌موچاو ‌‬ ‫ی ‪trecher‬‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌كه‌ی‌ ن���او ‌‬ ‫‪.))collin cendrom‬‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌خۆش���ییه‌كه‌ ‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫لی���ا له‌ئه‌ڵمانیای���ه‌و ب���ه‌اڵم نه‌بون ‌‬ ‫ڕێگه‌ن���ادات بە‌ڕێبی���ن محه‌م���ه‌د‬ ‫ی بكات‬ ‫ت���ا چاره‌س���ه‌ری‌ كچه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫"په‌یوه‌ندی���م به‌چه‌ندی���ن ده‌زگا ‌‬ ‫حكوم���ی‌‌و ئه‌هلییه‌وه‌ ك���ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تا ئێس���تا كه‌س به‌ده‌م داواكه‌مانه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫نه‌هات���وه‌‪ ،‬به‌خوا قه‌رزاری���ن‌و كرێ ‌‬ ‫س���ێ‌ مانگی‌ خانوو ئ���اوو كاره‌بامان‬ ‫ێ ئیشم پێشتر‬ ‫ێ مانگه‌ ب ‌‬ ‫نه‌یاوه‌‪ ،‬س��� ‌‬ ‫ته‌كسیم پێبو ئێستاخه‌ڵك هاوكاریم‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ناچارم گورچیله‌م‬ ‫بفرۆشم"‪.‬‬ ‫ی ته‌مه‌نی‌‌و‬ ‫لیا پێده‌نێت ‌ه شه‌ش ساڵ ‌‬ ‫ی ده‌یانه‌وێت وه‌ك هه‌ر‬ ‫دایك‌و باوك��� ‌‬ ‫منداڵێك���ی‌ ت���ر بچێت���ه‌ قوتابخان ‌ه‬ ‫"سه‌رجه‌م پێداویستیه‌كانی‌ قوتابخانه‌م‬ ‫ی‬ ‫بۆ كڕیوه‌‪ ،‬لی���ا زیره‌كیی‌‌و عاقڵیه‌ك ‌‬ ‫ی خوشكه‌كه‌ی‌ كه‌ گواره‌ی‌ لە‌گوێدایه‌"‪.‬‬ ‫تایبه‌ت���ی‌ هه‌یه‌ كه‌ خۆی‌ له‌ئاس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ لی���ا له‌قوتابخانه‌ ‌‬ ‫كه‌سێكی‌ گه‌وره‌یا ده‌بینێت هه‌روه‌ها‬ ‫ی وه‌رنه‌گی���راوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫زۆر ش���ت لە‌ئینته‌رنێ���ت‌و موبایله‌و‌ه ئاس���ای ‌‬ ‫ی هه‌ژار‬ ‫ی مامۆس���تایه‌ك به‌ن���اوی‌ چان ‌‬ ‫فێربوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و نه‌خۆش���ییه‌ وا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تایبه‌تی‌ خۆیه‌وه‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی له‌ئه‌كاونت ‌‬ ‫لێكردو‌ه ك ‌ه هه‌س���ت بە‌كه‌می‌ خۆ ‌‬ ‫بكات به‌تایب���ه‌ت ك ‌ه ده‌چێت ‌ه به‌رده‌م ڕاگه‌یان���دوه‌ كه‌خۆبه‌خش���انه‌ وان��� ‌ه‬ ‫ئاوێنه‌‌و ده‌بینێت گواره‌ی‌ لە‌گوێدانیه‌‌و ده‌ڵێته‌و‌ه به‌و منداڵه‌ گه‌ر له‌قوتابخان ‌ه‬ ‫ب���ه‌راوردی‌ خ���ۆی‌ ئ���ه‌كات له‌گ���ه‌ڵ وه‌رنه‌گیرێ���ت لە‌هه‌مان كاتدا چه‌ندین‬

‫په‌یوه‌ندیم‬ ‫به‌چه‌ندین‬ ‫ده‌زگای‌ حكومی‌‌و‬ ‫ئه‌هلییه‌وه‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم تا ئێستا‬ ‫كه‌س به‌ده‌م‬ ‫داواكه‌مانه‌وه‌‬ ‫نه‌هاتوه‌‬

‫لۆڤ���ان عوم���ەر ک���ە س���اڵی پار‬ ‫خوێن���دکاری قۆناغی چواری کۆلێژی‬ ‫زم���ان بوە‪ ،‬س���ەبارەت بە‌کێش���ەی‬ ‫زانکۆ‌و خوێندنەکەی گوتی "کێش���ە‬ ‫بنەڕەتییەکان���ی ئەمس���اڵ لەگ���ەڵ‬ ‫سااڵنی پێش���ترهیچ جیاوازی نەبو‪،‬‬ ‫چونکە زانکۆی س���لێمانی کێش���ەی‬ ‫قوڵتری هەیە کە لە‌کێش���ەی دارایی‌و‬ ‫دواکەوتنی دەوام گرنگترە‪ :‬کێش���ەی‬ ‫نەبونی مەعریفە‪ ،‬نەبونی ناوەندێکی‬ ‫وەک ناوەندی زانس���تی‌و توێژینەوەی‬ ‫ئەکادیمی‪ ،‬بونی مەنهەجێکی خراپ‌و‬ ‫مامۆستاگەلی کەممەعریفە"‪ .‬هەروەها‬ ‫گوتیشی "ئەمساڵیش کە کێشەگەلی‬ ‫ئاب���وری‌و سیاس���ی س���ەری هەڵدا‪،‬‬ ‫هێن���دەی ت���ر کۆمەڵگ���ە بێهیوا بو‬ ‫لە‌وەزارەتی خوێدنی بااڵ"‪ .‬سەبارەت‬ ‫بە‌کاریگ���ەری بایکۆتی���ش لەس���ەر‬ ‫خوێندن گوتی "بێگومان کاریگەری‬ ‫هەب���و‪ ،‬بەاڵم سیس���تمی خوێندنێک‬ ‫ک���ە نەتوانێت تاکێکی تەندروس���ت‬ ‫دروس���ت بکات‪ ،‬هەر بۆ بایکۆتکردن‬ ‫باشە‪ .‬پێویست دەکات بایکۆتکردن‌و‬ ‫فۆڕمەکان���ی ت���ری ناڕەزاییدەربڕین‬ ‫بە‌جۆرێکی بەرفراوان بگیرێنە بەر تا‬ ‫ئەم سستمە دەگۆڕێت"‪.‬‬

‫لیا رێبین‬ ‫مامۆس���تای‌ تریش ئاماده‌یی‌ خۆیان‬ ‫ده‌ربڕیو‌ه كه‌ خۆبه‌خش���انه‌ وانه‌ به‌و‬ ‫منداڵه‌ بڵێن���ه‌وه‌ له‌به‌رامبه‌ردا ڕێبین‬ ‫محه‌م���ه‌د "سوپاس���ی‌ هه‌م���وو ئه‌و‬ ‫مامۆس���تا دڵس���ۆزانه‌و هه‌ر كه‌سێك‬ ‫ی هه‌ی ‌ه‬ ‫ده‌كه‌م ك ‌ه نیه‌تی‌ هاوكاری‌ لیا ‌‬ ‫به‌دڵ‌"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ باوك���ی‌ لیا هێش���تا‬ ‫ی به‌و په‌یمانگا تایبه‌تانه‌و‌ه‬ ‫په‌یوه‌ند ‌‬ ‫نه‌كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌كوردس���تان چه‌ند‬ ‫جێگ���ه‌و په‌یمانگایه‌ك���ی‌ تایب���ه‌ت‬ ‫ی خاوه‌ن پێداویستی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌كه‌سان ‌‬ ‫هه‌یه‌و یه‌كێك له‌وان ‌ه په‌یمانگای‌ هیوای ‌ه‬ ‫ی كه‌ تێدا‬ ‫بۆ نابیس���تان له‌س���لێمان ‌‬ ‫خوێن���دكاران به‌زمانی‌ ئاماژه‌و هێماو‬ ‫ی لێو فێرده‌كرێن‌و وه‌ك هه‌موو‬ ‫جوڵه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خوێندكارێكی‌ ئاس���ایی‌ قۆناغه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫خوێندن به‌هه‌مان پڕۆگرامی‌ خوێندن ‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ ته‌واوده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌ه���ار عه‌بدوڕه‌حی���م نه‌ج���م‪،‬‬ ‫ی په‌یمان���گای‌ هی���وا بۆ‬ ‫به‌ڕێوەب���ه‌ر ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی وه‌رگرتن ‌‬ ‫نابیس���تان له‌ب���اره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫منداڵه‌وه‌ لە‌په‌یمانگاكه‌یان بە‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لە‌په‌یمانگاكه‌ ‌‬ ‫ڕاگه‌یاند"له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ئێم ‌ه به‌ئاماژ‌ه فێر ده‌بن‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێت‬ ‫بینایی‌ ته‌واوبێت چونكه‌ گه‌ر وانه‌بێت‬ ‫به‌چی‌ ببینێ���ت هه‌روه‌ه���ا بتوانێت‬ ‫ی بجوڵێنێت‌و وات ‌ه كه‌م‬ ‫ده‌ست‌و قاچ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جه‌س���ته‌یی‌ هه‌روه‌ها ژیر ‌‬ ‫ئه‌ندام ‌‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬نابیست بێت ئه‌وا له‌الی‌ ئێم ‌ه‬ ‫وه‌رئه‌گیرێت"‪.‬‬

‫ئ���اكار قوتاب���ی‌ به‌ش���ی‌ وێژه‌ییه‌و‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌ی‌ له‌شه‌ش وانه‌دا كردوه‌و‬ ‫له‌وانه‌ی‌ بیركاریدا به‌خش���راوه‌ "ئه‌وان‬ ‫ده‌ڵێن ڕێنمایم���ان هه‌یه‌و تۆناگرێته‌وه‌‬ ‫كه‌ده‌بێت تاقیكردنه‌وه‌ی‌ حه‌وت وانه‌كه‌‬ ‫بكه‌یت‪ ،‬ئێمه‌ گله‌یی‌ خۆمانكردوه‌ ئیتر‬ ‫نازان���م هۆكاره‌كه‌ی‌‪ ،‬سوپاس���ی‌ خوا‬ ‫ئه‌كه‌م كه‌ ئه‌و نمره‌یه‌م هێناوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خۆشتر ده‌بو هیوادارم شتێكم بۆ بكه‌ن‬ ‫هی���چ نه‌بێت منیش بكه‌ن به‌س���ێیه‌م‬ ‫له‌گه‌ڵ ئ���ه‌و ب���راده‌ره‌ی‌ كه‌نمره‌كه‌ی‌‬ ‫له‌كۆنمره‌ی‌ من كه‌متره‌"‪.‬‬ ‫رێكخ���راوی‌ نابینای���ان په‌یوه‌ن���دی‌‬ ‫بە‌ئ���اكاره‌وه‌ ك���ردوه‌و بە‌وت���ه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫"س���ه‌ره‌ڕایی‌ خۆش���حاڵی‌ ئه‌وانی���ش‬ ‫نیگه‌رانن له‌وه‌ی‌ كه‌ ناویان نه‌هێناوه‌و‬ ‫پێیان ڕاگه‌یاندوه‌ كه‌ داوایان له‌وه‌زاره‌ت‬ ‫كردوه‌ به‌جدی‌ وه‌اڵم بده‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاكار هه‌م���وو قۆناغه‌كانی‌ خوێندنی‌‬ ‫به‌س���ه‌ركه‌وتویی‌‬ ‫له‌قوتابخان���ه‌‬ ‫ته‌واوكردوه‌و هیچ ساڵێك نه‌ماوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم وه‌ك هه‌ر خوێندكارێكی‌ تر پۆلی‌‬ ‫دوانزده‌ بۆ ئه‌ویش بارێكی‌ قورس بوه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ وه‌ك خۆی‌ ده‌ڵێت له‌م س���اڵه‌دا‬ ‫هه‌مو شته‌الوه‌كیه‌كانم وه‌الناوه‌و زۆربه‌ی‌‬ ‫كاته‌كان���م بۆ كۆشش���كردن ته‌رخان‬ ‫كردوه‌ ته‌نانه‌ت له‌كاتی‌ تاقیكردنه‌وه‌كان‬ ‫بیست كاتژمێر كۆششم كردوه‌ ئه‌ویش‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ ئ���ه‌و تۆماره‌ی‌ كه‌ ڕێكخراوی‌‬ ‫نابینایان وانه‌كانیان تیا تۆماركردوه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ئه‌و كاتانه‌ش ل���ه‌و ئیزعاج‬ ‫ده‌ب���وم خێزانه‌ك���ه‌م بابه‌ته‌كانیان بۆ‬ ‫ده‌خوێندمه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئ���اكار به‌ه���ۆی‌ زیره‌ك���ی‌‌و‬ ‫له‌په‌یمان���گاو‬ ‫لێهاتوییه‌كانی���ه‌وه‌‬ ‫قوتابخانه‌كان���ی‌ تایب���ه‌ت به‌خ���اوه‌ن‬ ‫پێداویس���تیه‌كان نه‌ب���وه‌‪ ،‬به‌ڵك���و‬

‫ئاكار هیوا‬ ‫له‌قوتابخانه‌یه‌كی‌ ئاسایی‌ بوه‌ "زۆر ئه‌و‬ ‫كێشانه‌م نه‌بوه‌ كه‌ مامۆستاكان بڵێن‬ ‫ئێمه‌ تۆ وه‌رناگرین له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ خاوه‌ن‬ ‫پێداویس���تی‌ تایبه‌ت���ی‌‪ ،‬به‌ڵكو توانام‬ ‫له‌س���ه‌رو قوتابیه‌ ئاساییه‌كانیش���ه‌وه‌‬ ‫بوه‌‪ ،‬هه‌رگی���ز مامۆس���تای‌ تایبه‌ت‌و‬ ‫خولیشم نه‌بوه‌ سوپاسی‌ مامۆستاكانی‌‬ ‫قوتابخانه‌كه‌م ده‌كه‌م كه‌ پشكیان هه‌یه‌‬ ‫له‌سه‌ركه‌وتنه‌كه‌ی‌ مندا‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وان‬ ‫هه‌میش���ه‌ ده‌یانوت دڵنیاین سه‌رمان‬ ‫به‌رزده‌كه‌یته‌وه‌ ئ���ه‌وه‌ش هانده‌رێكی‌‬ ‫ب���اش ب���وم‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا خێزانه‌كه‌م‬ ‫كه‌ماندوب���ون‌و هه‌روه‌ه���ا ڕێكخ���راوی‌‬ ‫نابینایان كه‌ تۆماره‌كه‌ی‌ پێ به‌خشیم‬ ‫هه‌مو پێكه‌وه‌ یارمه‌تیان دام"‬ ‫ئاكار له‌گ���ه‌ڵ‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ زیره‌كیه‌كی‌‬ ‫تایبه‌ت���ی‌ هه‌یه‌ ه���اوكات وه‌ك خۆی‌‬ ‫ده‌ڵێت "به‌ه���ره‌دارم‌و ئه‌گه‌ر خوێندن‬ ‫نه‌بوایه‌ حه‌زم ئه‌كرد ببم به‌هونه‌رمه‌ند‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێس���تا ده‌مه‌وێت له‌به‌شی‌ یاسا‬ ‫بخوێنم خواستی زۆرم هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئاكار له‌گه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌و نمره‌یه‌یی‌‬ ‫هێن���اوه‌ ڕه‌خن���ه‌و س���ه‌رنج‌و تێبینی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ش���ێوازی‌ خوێن���دن‌و هه‌تا‬ ‫پڕۆگرامه‌كانیش هه‌یه‌و ده‌ڵێت "هه‌ست‬ ‫بكه‌م كه‌م‌و كوڕیی���ه‌ك هه‌یه‌ هه‌ر زوو‬ ‫ڕه‌خنه‌ ده‌گرم‌و ئوس���لوبی‌ ڕه‌خنه‌یشم‬ ‫باش���ه‌‪ ،‬الی‌ ئێمه‌ بابه‌ت���ه‌كان هه‌موی‌‬ ‫له‌به‌ركردن���ه‌و پرس���یاره‌كانیش هه‌ر‬ ‫به‌وش���ێوه‌یه‌ن هی���وادارم وه‌زاره‌ت���ی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ گۆڕانكاری‌ بكات بۆنمونه‌ كه‌‬

‫قوتابی���ه‌ك ‪ 6‬الپه‌ڕه‌ی‌ كتێبه‌كه‌ له‌به‌ر‬ ‫ده‌كات‪ ،‬زانی���اری‌ ده‌ره‌كیش له‌باره‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌و بابه‌ته‌وه‌ بهێنێ���ت نه‌ك هه‌ر هی‌‬ ‫كتێبه‌كه‌ بێت"‬ ‫ئ���اكار وه‌ك قوتابیه‌ك���ی‌ خ���اوه‌ن‬ ‫پێداویس���تی‌ تایب���ه‌ت كه‌ ئ���ه‌و نمره‌‬ ‫ب���ه‌رزه‌ی‌ به‌ده‌س���ت هێن���اوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وه‌ك خۆی‌ ده‌ڵێت "تا ئێس���تا له‌ڕوی‌‬ ‫مادییه‌وه‌ خه‌اڵتێكی‌ وا نه‌كراوم له‌الیه‌ن‬ ‫به‌رپرسانی‌ حیزبی‌‌و حكومیه‌وه‌ كه‌متر‬ ‫گرنگییان ب���ه‌و توانایه‌‌ من داوه‌ جگه‌‬ ‫له‌وه‌زی���ری‌ كاروب���اری‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‬ ‫ك���ه‌ من‌و چه‌ن���د قوتابیه‌ك���ی‌ خاوه‌ن‬ ‫پێداویستی تایبه‌تی‌ خه‌اڵتكرد"‪.‬‬ ‫ئاكار په‌یامی‌ هه‌ی���ه‌ بۆ هه‌موو ئه‌و‬ ‫خوێندكارانه‌ی‌ ك���ه‌ به‌هه‌رهۆیه‌ك بێت‬ ‫ده‌رنه‌چون‌و ده‌ڵێت "مرۆڤ پێویس���ته‌‬ ‫ه���ه‌ر ڕێگه‌یه‌كی‌ گ���رت درێغی‌ نه‌كات‬ ‫له‌وه‌ی‌ ده‌توانێت پێشكه‌ش���ی‌ بكات‪،‬‬ ‫ده‌بێت هه‌وڵبدات گه‌ر نه‌یتوانی‌ باشتره‌‬ ‫بچێت كارێكی‌ تر بكات"‪.‬‬

‫مرۆڤ پێویست ‌ه‬ ‫هه‌ر ڕێگه‌یه‌كی‌‬ ‫گرت درێغی‌ نه‌كات‬ ‫له‌وه‌ی‌ ده‌توانێت‬ ‫پێشكه‌شی‌ بكات‪،‬‬ ‫ده‌بێت هه‌وڵبدات‬ ‫گه‌ر نه‌یتوانی‌‬ ‫باشتره‌ بچێت‬ ‫كارێك ‌ی تر بكات‬

‫کتێب‬

‫)‪ )589‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/8/15‬‬

‫خوێندنه‌وه‌یه‌ک بۆ کتێبی 'وه‌همێک'‬ ‫بێریڤان جه‌‌مال حه‌م ‌ه سه‌عید‬ ‫ ‬ ‫کتێب���ی 'وەهمێ���ک'‪ ،‬لە‌نووس���ینی‬ ‫ریچارد داوکینزە‌و لەالیەن نوری کەریمەوە‬ ‫لە‌زمان���ی ئینگلیزیی���ەوە وەرگێرداوەتە‬ ‫س���ەر زمانی ک���وردی‌و هەروەها لەالیەن‬ ‫ناوەندی رۆش���نبیری ئەندێشەوە چاپ‌و‬ ‫باڵوکراوەتەوە‪ .‬چاپ���ی یەکەمی بە‌زمانی‬ ‫ئینگلیزی دەگەڕێتەوە بۆ س���اڵی ‪‌2006‬و‬ ‫تاکو ئێس���تا ب���ۆ زۆربەی ه���ەرە زۆری‬ ‫زمانەکان وەرگێڕدراوە‪.‬‬ ‫'وه‌همێک'‪ ،‬به‌ناوبانگترین به‌رهه‌می‬ ‫زینده‌وه‌رزان���ی گه‌ش���ه‌یی‪ ،‬ئیپییس���ت‌و‬ ‫پرۆفیسۆری پێشووی زانکۆی ئوکسفۆردی‬ ‫به‌ریتانیا ریچارد داوکینزه‪ .1941‬نووسەر‬ ‫ئەزمونێکی پڕ نووسینی بابەتی زانستی‬ ‫هەی���ە‌و لەم پەیوەن���دەدا‪ ،‬یەکەم کتێبی‬ ‫'جین���ی خۆویس���ت ‪The Selfish‬‬ ‫‪'Gene‬ـــە کە دەگەڕێتەوە بە‌س���اڵی‬ ‫‪.1976‬‬ ‫'وه‌همێک' لێکۆڵینه‌وه‌یه‌کی ئه‌کادیمیی‬ ‫زانس���تیی هەمەالیەنەیە سه‌باره‌ت بە‌ئاین‬ ‫لە‌گۆش���ەنیگای داروینیزم���ەوە‪ ،‬بۆی���ە‬ ‫خوێندنه‌وە‌و تێگەیش���تنی ت���ەواوی ئەم‬ ‫کتێبە‪ ،‬پێویستی بە‌ئاستێک لە‌رۆشنبیرییە‬ ‫لە‌پەیوەند بەم زانس���تەدا‪ ،‬بە‌دیاریکراوی‬ ‫خوێندنەوەی رەچەڵەکی چەشن ــ چارلز‬ ‫داروی���ن‌و هەروەها لە‌بواری گه‌ردونزانیدا‪.‬‬ ‫بابەت���ە زانس���تییەکانی ئ���ەم کتێبە‌زۆر‬ ‫ل���ەوە زێترە کە تەنی���ا لێکۆڵینەوەیەکی‬ ‫ئەکادیم���ی بێ���ت دەرب���ارەی ئای���ن‪.‬‬ ‫خوێندن���ەوەی‌و قس���ەوباس لەس���ەری‪،‬‬ ‫ئاس���تی رۆش���نبیری خوێن���ەر دەباتە‬ ‫سەرەوە‪ ،‬کە ئەمە یەکێکە لە‌ئامانجەکانی‬ ‫نووس���ەر لە‌نووس���ینی ئەم کتێبەدا‪ .‬دە‬ ‫س���اڵ تێپەڕی���وە بەس���ەر باڵوبونەوەی‬ ‫ئەم کتێبەدا‪ ،‬کەچی هێش���تا قسەوباسی‬ ‫بابەتەکانی‌و کۆڕ‌و سیمیناربەس���تن لەم‬ ‫پەیوەنددا نەک هەر که‌م بۆتەوە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بە‌هۆی ئەو هەلومەرجەی سیاس���ییانەی‬ ‫هاتوونەتە ئ���اراوە‪ ،‬تاوێک���ی بە‌تینتری‬ ‫بە‌خۆی���ەوە گرتووە‪ .‬مەبەس���تی منیش‬ ‫لە‌خوێندنەوەی ئەم کتێبە‪ ،‬بانگەوازە بۆ‬ ‫خوێندەنەوە‌و چەندب���ار خوێنەوەی ئەم‬ ‫کتێبە‌و کردنەوەی دەرگای قس���ەوباس‌و‬ ‫توێژینەوەی بابەتە زانستییەکانی‪.‬‬ ‫بێباوه‌ڕمه‌ندێکی ئاینیی تۆخ‬ ‫هەوڵ نادەم خوایەکی کەسی‬ ‫بهێنمە بەرچاوی خۆم؛ ئەوەندە بەسە‬ ‫بە‌ترسەوە لە‌بەردەم پێکهاتی جیهاندا‬ ‫رابوەستین‪ ،‬تا ئەوهندهی رێگە دەدات‪،‬‬ ‫هەستی هەڵسەنگاندنی ناتەواومان بەرز‬ ‫دەینرخێنێت‪.‬‬ ‫ئالبرت ئەنیشتاین‬ ‫نوسه‌ر لە‌سه‌ره‌تای به‌ش���ی یه‌که‌مدا‪،‬‬ ‫ئام���اژ‌ه ده‌کات بە‌بیروب���اوه‌ڕی چه‌ن���د‬ ‫بیرمه‌ند‌و زانای وه‌کو ئه‌نشتاین‌و هاوکینگ‪،‬‬ ‫کە لە‌ناو بابەتە زانستییەکانیاندا ئاماژیان‬ ‫بە‌'خوا' کردوە‪ .‬ئەمە بۆتە س���ەرچاوەی‬ ‫بە‌هەڵە لێکدانەوەی یه‌کخواگه‌ره‌کان‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫گوای ‌ه ئه‌م بیرمه‌ندان��� ‌ه بیرباوەڕی ئاینی‬ ‫یەکخواگەریی���ان هەی���ە‪ .‬به‌و ش���یوه‌یه‬ ‫سەرلێش���ێوادنێکی ئالۆز دروست بووە‪.‬‬ ‫دی���ار‌ه ئه‌م���ه‌ش لە‌ئاکام���ی نەتوانینی‬ ‫جیاکردن���ەوەی ئەوەی پێ���ی دەوترێت‬ ‫ئاینی ئەنیشتاینی لە‌ئاینی سروشتبەدەر‪.‬‬ ‫هەندێ���ک جار ئەنیش���تاین ناوی 'خوا'ی‬ ‫بردوە به‌اڵم نەک 'خوای کەس���ی'‪ ،‬بەڵکو‬ ‫'خوا' بە‌واتا مەجازییەکەی‪ ،‬هەر ش���تێک‬ ‫کە بۆی ناڕوون بووە‌و لێیتێنەگەیشتووە‬ ‫بە‌'خ���وا' ناوی بردوە‪ .‬خ���وای ئاینەکەی‬ ‫ئەنیش���تاین 'هەمەخوایی'یە نەک 'خوای‬ ‫کەسی' هەر سێ ئاینە ئیبراهیمییەکە‪.‬‬ ‫فیزیازان���ی وەرگ���ری خەاڵت���ی نۆبڵ‬ ‫(هەروەها ههندێک ئیسییس���تی تریش)‪،‬‬ ‫س���تێڤین وینبێ���رگ لە‌خەونەکان���ی‬ ‫دوابیردۆزدا‪ ،‬ئام���اژەی بەم خاڵە کردوه‬ ‫باشتر لە‌هەرکەسێکی تر‪:‬‬ ‫هەندێک خەڵک بۆچوونگەلێکیان هەیە‬ ‫لەس���ەر خوا‪ ،‬کە زۆر بەرین‌و الستیکییە‪،‬‬ ‫بەناچ���اری لە‌هەم���و ش���وێنێکدا ب���ۆی‬ ‫دەگەڕێن بیدۆزنەوە‪ .‬کەسێک گوێبیست‬ ‫دەبێ���ت‪ ،‬کە 'خ���وا ئەوپ���ەڕە (مگلقه‌)'‬ ‫یان'خوا باش���ترین سروشتمانە” یان‌خوا‬ ‫گەردونە‪ ‌.‬بێگومان وەک هەر وش���ەیەکی‬ ‫تر‪ ،‬دەتوانین چۆنمان پێ خۆش���ە‪ ،‬وەها‬ ‫واتای وش���ەی‌خوا‌ لێک بدەینەوە‪ .‬ئەگەر‬ ‫ویستت بڵێیت‪‘ ،‬خوا وزەیە‌‪ ،‬ئیتر ئەوسا‬ ‫دەتوانی���ت خ���وا لە‌کڵۆی���ەک خەڵوزدا‬ ‫بدۆزیتەوە‪.‬‬ ‫بێگوم���ان وینبێ���رگ راس���ت دەکات‪،‬‬ ‫ئەگەر وش���ەی خ���وا بەت���ەواوی لەکار‬ ‫نەکەوێ���ت‪ ،‬دەبێت بە‌ش���ێوەیەک بەکار‬

‫بهێنرێ���ت‪ ،‬ک���ە خەڵک بەگش���تی تێی‬ ‫بگات‪ :‬وەک نیشانەیەک بۆ ئافرێندەرێکی‬ ‫سروش���تبەدەر ب���ۆ ئەوەی‌بۆمان گونجاو‬ ‫بێ���ت ب���ۆ پەرس���تن‪ ‌.‬ئ���ەوە روونە کە‬ ‫هەندێک لە‌زانایان لەناو نووسینەکانیاندا‬ ‫ناوی 'خوا' دەب���ن‪ ،‬هەر بەو واتایەی کە‬ ‫ئەنشتاینی لێرەدا ئاماژەی پێدەکات‪:‬‬ ‫"من بێباوەڕمەندێک���ی ئاینیی تۆخم‪.‬‬ ‫ئەمەش بۆخۆی جۆرێکی تازەیە لە‌ئاین‪.‬‬ ‫هەرگیز سروشتم بە‌هییچ مەبەستێک یان‬ ‫ئامانجێک یان هەرش���تێک نەزانیوە‪ ،‬کە‬ ‫بکرێ���ت وەک ش���تێکی مرۆیی چاوی لێ‬ ‫بکرێت‪ .‬ئەوەی من لە‌سروشتدا دەیبینم‪،‬‬ ‫پێکهاتێکی مەزنە‪ ،‬ک���ە تەنیا دەتوانین‬ ‫بە‌ش���ێوەیەکی نات���ەواو تێیبگەی���ن‌و‬ ‫ئەم���ەش وا دەکات‪ ،‬کەس���ی بیرکەرەوە‬ ‫هەس���ت بە‌خۆبەزلنەزانی ب���کات‪ .‬ئەمە‬ ‫هەستێکی راستەقینەی ئاینییە‪ ،‬کە هیچ‬ ‫پەیوەندییەک���ی بە‌خواناس���ییەوە نییە‪.‬‬ ‫بیرۆکەی خوای کەس���ی‪ ،‬تەواو بێگانەیە‬ ‫بە‌من‌و هەت���ا وا دەردەکەوێ���ت بیرێکی‬ ‫ساویلکانە بێت‪'.‬‬ ‫ب���ۆ هەرچی زێت���ر روونکردنەوەی‬ ‫ئاینی ئەنشتاینی‪ ،‬نووسەر وتەیەکی تری‬ ‫ئەنشتاین دەهێنێتەوە‌‪“ :‬وا هەست بکرێت‬ ‫لەپش���ت هەر ش���تێکەوە ک���ە بتوانرێت‬ ‫دەس���توپەنجەی لەگەڵ ن���ەرم بکرێت‪،‬‬ ‫شتێک هەیە مێشکی ئێمە ناتوانێت لێی‬ ‫تێب���گات‌و جوانی‌و مەزنییەک���ەی تەنیا‬ ‫ناڕاس���توخۆیانە پێم���ان دەگات‌و وەکوو‬ ‫رەنگدانەوەیەکی الواز‪ ،‬ئەمە ئایندارێتییە‪.‬‬ ‫ب���ەم واتایە‪ ،‬م���ن کەس���ێکی ئاینیم‪”.‬‬ ‫بەم واتایە‪ ،‬نوس���ه‌ریش ده‌ڵیت‪ ،‬منیش‬ ‫کەس���ێکی ئاینیم‪ ،‬بەو مەرجەی ئەوەی‬ ‫ئێس���تا “لە توانای تێگەیشتن بەدەرە‪”،‬‬ ‫بەو واتای���ە نییە‪ ،‬کە “ب���ۆ هەتاهەتایە‬ ‫شیاوی تێگەیشتن نییە‪ ”.‬بەاڵم ئه‌و پێی‬ ‫باش���ە‪ ،‬بە‌خۆی نەڵێت ئاین���ی‪ ،‬چونکە‬ ‫ئەم ش���ێوە بەیانکردن���ە بەهەڵەدابەرە‪.‬‬ ‫چەواش���ەکارێکی وێرانکەرە‪ ،‬لەبەرئەوەی‬ ‫بۆ زۆربەی ه���ەرە زۆری خەڵک‪” ،‬ئاین”‬ ‫وات���ای “سروش���تبەدەری” دەگەیەنێت‪.‬‬ ‫کارل س���اگان ل���ەالی خۆی���ەوە ئەمەی‬ ‫ب���اش روون کردۆت���ەوە‪ ...»:‬ئەگ���ەر‬ ‫کەسێک مەبەس���تی لە‌(خوا)‪ ،‬کۆمەڵێک‬ ‫یاس���ای فیزیاوی بێت ب���ۆ بەڕێوەبردنی‬ ‫گەردون‪ ،‬ئاوا ئیتر ئاش���کرایە خوایەکی‬ ‫وەها هەیە‪ .‬ئیتر ئەم خوایە پێویس���تییە‬ ‫هەستییەکانمان بەئەنجام ناگەیەنێت‪...‬‬ ‫نابەج���ێ دەر دەچێت‪ ،‬نوێژ بۆ یاس���ای‬ ‫کێشی زەوی بکەیت‪”.‬‬ ‫لە ئیسییزم؛ پێشەکییەکی زۆر کورتدا‪،‬‬ ‫جولیان باجینی پەیوەندیی ئیسییس���ت‬ ‫بە‌سروش���تخوازییەوە روون دەکات���ەوە‪:‬‬ ‫"زۆربەی ئیسییس���تان لەو ب���اوەڕەدان‪،‬‬ ‫بەدیاریک���راوی ی���ەک جۆر ش���ت هەیە‬ ‫لە‌گەردوندا‪ ،‬ک���ە ئەویش مادده‌یە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هۆش‪ ،‬جوانی‪ ،‬هەست‪ ،‬بەهای رەوشتی‪،‬‬ ‫لەو ش���تەوە دێ���ت ـ���ـ بەکورتییەکەی‪،‬‬ ‫ت���ەواوی ئ���ەو دیاردان���ەی دەوڵەمەندی‬ ‫دەدەن بە‌ژیانی مرۆڤ‪ .‬هەس���تی مرۆڤ‪،‬‬ ‫لە‌پێکەوەبەس���تنەوەی پڕئاڵۆزی ئێجگار‬ ‫زۆری ق���ەوارە فیزیکیی���ەکان لەگ���ەڵ‬ ‫مێش���ک‪ ،‬سەرچاوە دەگرێت‪ .‬بەم واتایە‪،‬‬ ‫ئیسییس���ت لە‌بۆچوونی فەیلەس���وفێکی‬ ‫سروش���تخوازدا‪ ،‬ئ���ەو کەس���ێکە ل���ەو‬ ‫باوەڕەدایە‪ ،‬کە هیچ ش���تێک لە‌دەرەوەی‬ ‫سروش���ت‪ ،‬ل���ە‌ده‌ره‌وه‌ی جیهانی ماددی‬ ‫بون���ی نییە‪ ،‬هی���چ بونەوەرێکی زیرەکی‬ ‫ئافرێن���دەری سروش���تبەدەر‪ ،‬لەپش���ت‬ ‫گەردونی بەرچاو بەنهێنی نابزووێت‪ ،‬هیچ‬ ‫گیانۆکەی���ەک زێتر لە‌ل���ەش ناژی‌و هیچ‬ ‫پەرجوویەک لەئارادا نییە‪ ،‬مەگەر ئەوەی‬ ‫دیاردەیه‌ک���ی سروش���تیی هەبێ���ت‪ ،‬کە‬ ‫هێشتا تێی نەگەیشتووین‪ .‬ئەگەر شتێک‬ ‫هەبێت‪ ،‬ک���ە وا دەر دەکەوێت دەکەوێتە‬ ‫پشتی جیهانی سرووشتەوە‪ ،‬وەک ئەوەی‬ ‫کە تائێستا بەتەواوی تێینەگەیشتووین‪،‬‬ ‫ئومێدەوارین لە‌ئاکامدا تێیبگەین‌و بیکەین‬ ‫بە‌بەشێک لە‌سروشت‪ .‬ئیتر پەلکەڕه‌نگین ‌ه‬ ‫کەمتر بۆمان جێگەی پرس���یارە‪ ،‬چونکە‬ ‫دەزانین لە‌چییەوە س���ەرچاوە دەگرێت‪.‬‬ ‫هەمو شتێکی تریش هەر ئاوایە‪".‬‬ ‫ئەگ���ەر بێت���و بە‌وردییەکی زێترەوە‬ ‫تاووتوێ���ی بیروبۆچوونەکان���ی ئەو زانا‬ ‫لێهاتووانەی ئەم س���ەردەمەمان بکەین‪،‬‬ ‫ئەوانەی کە وا باس���یان لێ���وە دەکرێت‬ ‫ئاینی بن‪ ،‬ئ���ەوا بۆمان دەردەکەوێت کە‬ ‫وەها نی���ن‪ .‬بەدڵنیاییی���ەوە لەپەیوەند‬ ‫بە‌ئەنیش���تاین‌و هاوکینگ���دا ه���ەر ئەمە‬ ‫دروس���تە‪ .‬مارتین ریس‪ ،‬ئەستێرەناسی‬ ‫هاوچەرخ‌و بەرپرسی رێکخراوی پاشایەتی‪،‬‬ ‫وەک "بەریتانییەک���ی بێب���اوەڕ‪ ...‬وەک‬ ‫وەفادارییەک بۆ خزم‌و کەسوکاری' دەچێت‬ ‫بۆ کڵێسا‪ ،‬نە وەکو ئەوەی بیروباوەڕێکی‬ ‫یەکخواگەران���ەی هەبێت‪ .‬هەروەها خۆی‬ ‫بە‌بەش���دار دەزانێت لەو سروشتخوازییە‬ ‫هۆنراوەییی���ەی گەردون لەنێ���و زانایانی‬

‫'وه‌همێک'‬ ‫لێکۆڵینه‌وه‌یه‌کی‬ ‫ئه‌کادیمیی زانستیی‬ ‫هەمەالیەنەیە سه‌باره‌ت‬ ‫بە‌ئاین لە‌گۆشەنیگای‬ ‫داروینیزمەوە‪ ،‬بۆیە‬ ‫خوێندنه‌وە‌و تێگەیشتنی‬ ‫تەواوی ئەم کتێبە‪،‬‬ ‫پێویستی بە‌ئاستێک‬ ‫لە‌رۆشنبیرییە‬ ‫لە‌پەیوەند بەم زانستەدا‬ ‫ت���ر‌و گەلێک ئیسییس���تی رۆش���نبیردا‬ ‫هەیە‪ ،‬کە بە‌شانازییەوە بە‌خۆیان دەڵێن‬ ‫جوولەک���ە‌و پەیڕەوی مەڕاس���یمی ئاینی‬ ‫دەک���ەن‪ ،‬کە لەوانەی���ە لە‌وەفادارییانەوە‬ ‫بێت بۆ دابونەریتی کۆن یان بۆ خزمانی‬ ‫کوژراویان‪ ،‬یان دەکرێت لەبەر ویستێکی‬ ‫ناڕۆش���ن‌و سەرلێشێواوانە بێت بۆ لێدانی‬ ‫مارکەی "ئای���ن" بەو رێزە هەمەخوایییە‪،‬‬ ‫ک���ە گەلێک لە‌ئێمە خۆم���ان دەبینینەوە‬ ‫لەگەڵ دیارترین مرۆڤی بەتوانا‪ ،‬ئەلبێرت‬ ‫ئەنش���تاین‪ .‬لەوانەیە باوەڕی���ان نەبێت‪،‬‬ ‫بەاڵم باوەڕیان بە‌باوەڕ هەیە‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا له‌م به‌ش���ه‌دا نووس���ه‌ر‬ ‫تیش���ک ده‌خاته‌ س���ه‌ر ئه‌و بۆچوونانه‌ی‬ ‫ک ‌ه به‌شێوه‌یه‌کی به‌رباڵو لە‌ناو کۆمه‌ڵگادا‬ ‫په‌یره‌و ده‌کرێن‪‌،‬و زۆربەی خەڵک قبووڵی‬ ‫دەک���ەن هەتا ب���ەو کەسانەش���ەوە‪ ،‬کە‬ ‫دانوویان لەگەڵ ئاین ناکوڵێت ــ یەکێک‬ ‫لەو بۆچوونانە ئەوەیە کە باوەڕی ئاینی‬ ‫بەتایبەتی بەرگەنەگرە‌و دەبێت بپارێزرێت‬ ‫بە‌دیوارێكی ئەستووری نائاسایی لە‌رێز‪،‬‬ ‫جۆرێک لە‌رێ���ز کە تەواو جی���اوازە لەو‬ ‫رێ���زەی دەبێت هەر م���رۆڤ هەیبێت بۆ‬ ‫مرۆڤ���ی بەرامب���ەری‪ .‬ک���ە رێزێکی زۆر‬ ‫زێت���ر لە‌پێویس���ت لە‌ئای���ن دەگیرێت‪،‬‬ ‫نابێت ره‌خنه‌ی لێبگیرێت‪ .‬باش���ە بۆچی‬ ‫ئەمە ئاوایە‪ ،‬ک���ە تەواو رەوایە الیەنگری‬ ‫بکەیت لە‌پارتێکی کرێکاری یان پارتێکی‬ ‫کۆنەپارێز‪ ،‬کۆم���اری یا دیمۆکراتی‪ ،‬ئەم‬ ‫مۆدێلە ئابوورییە لەبەرامبەر ئەوی تردا‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەگەر بۆچوونێک هەبێت لەس���ەر‬ ‫ئەوەی چۆن گەردون دەستی پێ کردوە‪،‬‬ ‫لەس���ەر ئەوەی کێ گەردونی دروس���ت‬ ‫کردوە‪ ..‬نا‪ ،‬ئەوە پیرۆزە؟‪ ...‬ئێمە وەها‬ ‫خوومان گرت���ووە‪ ،‬کە بیروباوەڕی ئاینی‬ ‫نەخەین���ە ژێر پرس���یارەوە‪ .‬ئاین لەالی‬ ‫کۆمەڵگا‪ ،‬زۆر زێتر‌و لەپێش���ترە لە‌رێز بۆ‬ ‫مرۆڤ‪.‬‬ ‫ل���ه‌م به‌ش���ه‌دا چه‌ن���د زاراوه‌ی���ه‌ک‬ ‫به‌کارهات���وه‌‪ ،‬وه‌ک���و گەردونخوای���ی‪،‬‬ ‫هەمەخوایی‪ ،‬یەکخواگەری‪....،‬‬ ‫گەردونخ���وا بڕوای بە‌هۆش���مەندێکی‬ ‫سروش���تبەدەر هەیە‪ ،‬ب���ەاڵم کارەکانی‬ ‫لە‌چوارچێوەی دامەزراندنی یاساگەلێکدا‬ ‫بووە بۆ بەڕێوەبردن���ی گەردون بە‌پلەی‬ ‫یەکەم‪ .‬ئیتر لەپاش ئ���ەوە خۆی بە‌دور‬ ‫گرت���ووە لە‌هەر خ���ۆ تێهەڵقورتاندنێک‌و‬ ‫بەدڵنیاییی���ەوە‪ ،‬هی���چ بەرژەوەندییەکی‬ ‫تایبەتی نییە لە‌کاروباری خەڵکدا‪.‬‬ ‫یەکخواگەر ب���ڕوای بە‌هۆش���مەندێکی‬ ‫سروش���تبەدەرە‪ ،‬ک���ە س���ەرەڕای کاری‬ ‫سەرەکیی ئافراندنی گەردون لە‌سەرەتاوە‪،‬‬ ‫هێش���تا لە‌جێگەی خۆی ماوە‪ ،‬چاودێریی‬ ‫دەکات‌و دەس���تکاریی چارەنووسی کاری‬ ‫س���ەرەتای خ���ۆی دەکات‪ .‬خەریک���ی‬ ‫کاروب���اری مرۆڤە‪ .‬وەاڵم���ی نویژکەران‬ ‫دەدات���ەوە؛ لە‌گوناهکاران دەبوورێت یان‬ ‫س���زایان دەدات؛ لە‌رێگ���ەی ئەنجامدانی‬ ‫پەرج���ووەوە‪ ،‬لە‌کاروباری جیهاندا خۆی‬ ‫هەڵدەقورتێنێت؛ مەراق���ی کاری چاکە‌و‬ ‫خراپ���ە دەخوات‌و ب���ەو پێی���ە مامەڵە‬ ‫دەکات‪.‬‬ ‫هەمەخوایان بەهی���چ جۆرێک بڕوایان‬ ‫بە‌خوایەک���ی سروش���تبەدەر نییە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫وشەی خوا بەکار دەهێنن وەک وشەیەکی‬ ‫هاوواتای ناسروشتبەدەر بۆ سروشت‪ ،‬یان‬ ‫بۆ گەردون‪ ،‬یان بۆ سستمی یاسایییەک‬

‫بۆ بەڕیوەبردنی کارەکانی‪ .‬گەردونخوایان‬ ‫خۆیان جیا دەکەن���ەوە لە‌یەکخواگەران‪،‬‬ ‫بەوەی ک���ە خواکەیان وەاڵمی نوێژکەران‬ ‫ناداتەوە‪ ،‬گوێ ن���ادات بە‌گوناهـ‌و داننان‬ ‫بە‌گوناه���دا‪ ،‬مێش���کمان ناخوێنێتەوە‌و‬ ‫هەوەسبازانە لە‌رێگەی پەرجووەوە خۆی‬ ‫هەڵناقورتێنێ���ت‪ .‬گەردونخوایان خۆیان‬ ‫جیا دەکەن���ەوە لە‌هەمەخوایان‪ ،‬بەوەی‬ ‫کە خواکەیان جۆرێکە لە‌هۆش���مەندێکی‬ ‫گەردون���ی‪ ،‬وەک ل���ەوەی هاوواتایەک���ی‬ ‫شاعیریانە یان مەجازییانەی هەمەخوایەک‬ ‫بێت بۆ یاس���اکان‌و گەردون‪ .‬هەمەخوایی‬ ‫رتووشکردنی ئیس���ییزمە‪ .‬گەردونخوایی‬ ‫هێزداچۆڕینی یەکخواگەرییە‪.‬‬ ‫گریمانی خوا‬ ‫ئایینی چاخێک‪ ،‬سه‌رگه‌رمی وێژه‌ییی‬ ‫سه‌رده‌می داهاتووه‌‬ ‫رالف والدو ئیمرسون‬ ‫نووس���ەر لە‌به‌ش���ی دوه‌می کتێبکەیدا‪،‬‬ ‫دەچێتە سەر باسی‌ گریمانی خوا‪‌.‬گریمانی‬ ‫بون‌و نەبووی خ���وا‪ ،‬وەک هەر گریمانێکی‬ ‫زانس���تیی تر‪ ،‬دەکرێ���ت روون بکرێتەوە‪.‬‬ ‫لەم پەیوەندەدا‪ ،‬نووس���ەر لەڕێگای یاسای‬ ‫شیانەوە ئەم گریمانانە تاوتوێ دەکات‪.‬‬ ‫لەبەرامب���ەر ئ���ەم بون‌و نەبون���ەدا‪ ،‬یان‬ ‫بەواتایەکی ت���ر‪ ،‬لەبەرامبەر یەکخواگەری‌و‬ ‫ئیس���ییزمدا بۆچوون���ی نەزانیەت���ی هەیە‪،‬‬ ‫کە پێیوایە‪ ،‬پرس���ی خوا بابه‌تێکه‌ شیاوی‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندن‌و دەس���تتێوەدان نییە‪ ،‬بۆ‬ ‫هەتاهەتایە لە‌س���ەرو ئەوەوەیە‪ ،‬کە زانست‬ ‫بتوانێت دەس���تی بۆ بەرێت‪ .‬نەزانیەتییان‬ ‫پێیانوای���ه‪ ،‬بون���ی خ���وا ن���ه‌ دە‌توانرێت‬ ‫بسه‌لمێنرێت‌و نه‌ ده‌توانرێت رەتبکرێتەوە‪.‬‬ ‫نووس���ەریش پێوای���ە‪ ،‬کە ب���ون‌و نەبونی‬ ‫جنۆک���ەی ددان ی���ان دەعبای س���پاگێتی‬ ‫باڵدار نەدەکرێت بس���ەلمێنرێت‌و نەدەشێت‬ ‫رەتبکرێتەوە‪.‬‬ ‫لێره‌دا نوس����ه‌ر ئاماژه‌ بە‌جیاکردنەوەی‬ ‫دو ج����ۆر لە‌نەزانێت����ی دەکات‪( :‬نەزانێتی‬ ‫کات����ی بە‌ک����ردەوە)‪ ،‬کە بەم ئاڕاس����تەیە‬ ‫بێ����ت یان ئاڕاس����تەیەکی ت����ر‪ ،‬لە‌کۆتاییدا‬ ‫دەگەی����ن بە‌وەاڵمێک����ی ت����ەواو رۆش����ن‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم هێش����تا نەگەیش����تووین بە‌بەڵگەی‬ ‫پێویس����ت (یان لە‌بەڵگەکە تێناگەین‪ ،‬یان‬ ‫کاتمان بە‌دەس����تەوە نییە بۆ تاوتوێکردنی‬ ‫بەڵگەکە‪ ،‬هتد‪ .).‬بۆ نمونه‌ چی بۆته‌ هۆی‬ ‫قرتێکه‌وتنی کۆتاییی س����ه‌رده‌می پرمیان‪،‬‬ ‫قڕتێکه‌وتن����ی بە‌کۆمه‌ڵی گ����ه‌وره‌ی مێژوی‬ ‫پاش����ماوه‌ی به‌ردینی گیاندار‌و رووه‌ک‪ ،‬یان‬ ‫قربون����ی دواتری دایناس����ۆره‌کان‪ ،‬لە‌هەمو‬ ‫ئەم حاڵەتانەدا ئێمە بەڵگەمان بەدەستەوە‬ ‫نییە بۆ ئەوەی بزانین‪ ،‬بەاڵم ئەگەری هەیە‬ ‫رۆژێ����ک لە‌رۆژان بەڵگەمان دەس����بکەوێت‌و‬ ‫بزانین‪ .‬بەاڵم جۆرێکی تر لە‌نه‌زانێتی هەیە‪،‬‬ ‫نوسه‌ر بە‌(نەزانێتیی هەمیشەیی بەگشتی)‬ ‫ن����اوی ده‌بات‪ .‬ئەم جۆرەی����ان‌ گونجاوە بۆ‬ ‫پرس����یارگەلێک‪ ،‬کە هەرگیز وەاڵمی نییە‪،‬‬ ‫چەند بەڵگەش����ی بۆ کۆ بکەینەوە‪ ،‬دەوری‬ ‫نیی����ە‪ ،‬چونکە بیرۆکەی خ����ودی بەڵگەکە‬ ‫کارپێکراو نییە‪ .‬پرس����یارەکە لە‌ئاستێکی‬ ‫جیاوازدایە یان لە‌ئەندازەیەکی جیاوازدایە‪،‬‬ ‫لەودی����و ناوچەگەلێک����ەوە‪ ،‬ک����ە تێیان����دا‬ ‫دەتوانرێت بەڵگە بەدەس����ت بێت‪ .‬دەکرێت‬ ‫کەس����تەنەی فەلس����ەفی نمونەیەک بێت‪،‬‬

‫پرسیاری ئەوەی ئایا تۆ رەنگی سوور بەو‬ ‫شێوەیە دەبینیت کە من دەیبینم‪ .‬لەوانەیە‬ ‫س����وورەکەی تۆ‪ ،‬س����ەوز بێت الی من یان‬ ‫ش����تێکی ت����ەواو جیاواز لە‌ه����ەر رەنگێک‪،‬‬ ‫ک����ە من دەتوانم بیهێنم����ە بەرچاوی خۆم‪.‬‬ ‫زان����اکان ئ����ەم پرس����یارەیان وەک نمونە‬ ‫هێناوەت����ەوە‪ ،‬کە هەرگی����ز وەاڵمی نییە‪،‬‬ ‫رۆژێ����ک لە‌رۆژانی����ش بەڵگەیەکی تازە دەر‬ ‫بکەوێت‪ ،‬هیچ کاریگەری����ی نابێت‪ .‬گەلێک‬ ‫لە‌زانای����ان‌و رووناکبیرانی تر لەو باوەڕەدان‬ ‫ــ زۆر پەرۆش����انە بە‌بۆچوونی نوس����ه‌ر ــ‬ ‫کە پرس����ی بونی خ����وا دەگەڕێت����ەوە بۆ‬ ‫خانەی " نه‌زانێتی هه‌میش����ه‌یی بەگشتی"‬ ‫دەستپێڕانەگەیش����تووی هەتاهەتایی‪ .‬وەک‬ ‫دەیبینین‪ ،‬ه����ەر لێ����رەوە ئاکامگیرییەکی‬ ‫ناژیربێژان����ەی ل����ێ دەکەن‪ ،‬ک����ە گریمانی‬ ‫بونی خوا‌و گریمان����ی نەبونی خوا‪ ،‬وەکوو‬ ‫یەک‪ ،‬بە‌ی����ەک چاو س����ەیری دەکەن‪ .‬ئەو‬ ‫بۆچوونەی نوس����ه‌ر الیەنگریی لێ دەکات‪،‬‬ ‫تەواو جی����اوازە‪ :‬نەزانێت����ی لەبارەی بونی‬ ‫خواوە‪ ،‬بەت����ەواوی دەگەڕێتەوە بۆ خانەی‬ ‫نه‌زانێت����ی کاتی بە‌ک����رده‌وه‌‪ .‬روونتر بلێین‬ ‫ئه‌و بەجۆرێ����ک بۆچوونی نەزانیەتی هەیە‪،‬‬ ‫بەاڵم نەزانیەتییەکەی کاتییە‌و پێیوا نییە‪،‬‬ ‫کە بون‌و نەبونی خوا لە‌یەک ئاس����تدا بەن‌و‬ ‫وەکو یەک شیاو‪ .‬دەبێت ئەوە رۆشن بێت‪،‬‬ ‫کە ئەم نەزانیەتییە کاتییە‪ ،‬تەواو دیدێکی‬ ‫زانس����تییە بەرامبەر ه����ەر دیاردەیەک‪ ،‬کە‬ ‫ئێمە زانیاری لە‌سەدا سەدمان نییە لەبارەی‬ ‫دیاردەیەکی دیاریک����راوە‪ ،‬ئەمەش دەرگای‬ ‫قس����ەوباس‌و لێکۆڵین����ەوە بۆ هەمیش����ە‬ ‫بەڕوویدا دەکاتەوە‪.‬‬ ‫باس����ێکی ت����ری زۆر گرن����گ لە‌بەش����ی‬ ‫دوەم����دا ئەوەیە‪ ،‬کە ل����ە‌رووی ژیربێژییەوە‬ ‫بەرپرس����یارییەتی س����ەلماندنی بونی هەر‬ ‫دیاردەیەک دەکەوێتە س����ەر ش����انی کێ‪.‬‬ ‫کەس����ێک دێت‌و بانگەش����ەی ئەوە دەکات‪،‬‬ ‫کە هەس����ارەی زەوی لەسەر پشتی گایەک‬ ‫دانراوە‌و گاکە لەس����ەر پش����تی ماسییەک‬ ‫راوەس����تاوە‪ ،‬ئەرک����ی س����ەر ش����انییەتی‬ ‫بیسەلمێنێت‪ ،‬کە ئەمە وایە‪ ،‬نەک منێک کە‬ ‫باوەڕم پێی نییە‪ .‬هەڵوێستی من ئاسایی‌و‬ ‫جێگەی قبووڵە‪ ،‬هەتا ئەگەر بەو واتایەش‬ ‫بێت‪ ،‬کە ئێم����ە هەرگیز بەڕەهایی ناتوانین‬ ‫نەبونی هیچ شتێکی وەکو ئەمە بسەلمێنین‪.‬‬ ‫ئەوەی لێرەدا گرنگە ئ����ەوە نییە‪ ،‬کە ئایا‬ ‫شیاوە خوا رەت بکرێتەوە (کە ناکرێتەوە)‪،‬‬ ‫بەڵک����وو ئەوەیە ئایا بون����ی رێیتێدەچێت‪.‬‬ ‫هەندێک ش����تی نەسەلمێندراو هەیە‪ ،‬ژیرانە‬ ‫بڕیاری����ان لەس����ەر دەدرێ����ت‪ ،‬بونیان زۆر‬ ‫کەمتر ش����یاون لە‌شتگەلێکی تر‪ ،‬سەرەڕای‬ ‫ئەوەش کە ناکرێ����ت رەت بکرێنەوە‪ .‬ئێمە‬ ‫هی����چ هۆیەکمان بەدەس����تەوە نییە‪ ،‬وەها‬ ‫چ����او لە‌خوا بکەین‪ ،‬ک����ە پارێزاروە‌و نابێت‬ ‫جێگەیەکی هەبێت لەس����ەر پێوەری شیان‪.‬‬ ‫هەروەها بەدڵنیایییەوە هیچ هۆیەک نییە‪،‬‬ ‫وەه����ا بزانین تەنیا لەبەر ئ����ەوەی ناکرێت‬ ‫خوا بس����ەلمێندرێت ی����ان رەت بکرێتەوە‪،‬‬ ‫ئیتر ش����یانی بون����ی لە‌س����ەددا پەنجایە‪.‬‬ ‫بە‌پێچەوان����ەوە‪ ،‬وەک دەیبینین‪ .‬نووس����ەر‬ ‫لەم پەیوەندەدا دەڵێت‪:‬‬ ‫'بونی خوا‪ ،‬گریمانێکی زانس����تییە وەک‬ ‫هەرش����تێکی تر‪ .‬هەتا ئەگەر س����ەلماندنی‬ ‫بە‌ک����ردەوەش دژوار بێت‪ ،‬ب����ەاڵم دەچێتە‬ ‫چوارچێوەی خانەی نەزانیەتیی کاتی‪ ،‬بون‬ ‫یان نەبونی خوا‪ ،‬راس����تییەکی زانس����تییە‬ ‫لەبارەی گەردونەوە‪ ،‬لە‌رووی پرنسیپییەوە‬

‫‪17‬‬

‫دەکرێت بزانرێت‪ ،‬هەتا ئەگەر بەکردەوەش‬ ‫نەبێت‪ .‬ئەگەر خوا هەبووایە‌و حەزی بکردایە‬ ‫خ����ۆی دەر بخ����ات‪ ،‬ئەوا ه����ەر خۆی ئەم‬ ‫قسەوباس����ەی رێکوڕەوان‌و بە‌دەنگی بەرز‪،‬‬ ‫لە‌بەرژەوەندیی خۆی ت����ەواو دەکرد‪ .‬هەتا‬ ‫ئەگەر بونی خوا‪ ،‬بەدڵنیایییەوە‪ ،‬ناتوانین‬ ‫جیای بکەینەوە لە‌نەبون����ی‪ ،‬ئاوا دەکرێت‬ ‫بە‌بەڵگەی بەردەست‌و قسەوباسی ژیربێژانە‬ ‫هەڵسەنگاندنێکی شیان بدەین بە‌دەستەوە‪،‬‬ ‫کە زۆر زێتر لە‌سەددا پەنجا بێت‪'.‬‬ ‫نوس����ه‌ر بیرۆک����ەی پێ����وەری ش����یان‪،‬‬ ‫هەڵس����ەنگاندنەکانی مرۆڤ لەبارەی بونی‬ ‫خ����واوە‪ ،‬لەنێوان دو ئەوپ����ەڕی بێگومانی‬ ‫(قەناعەتی) دژ بە‌یەک داده‌نێت‪ .‬پێوەرەکە‬ ‫ح����ەوت خاڵی وەرچەرخان����ی یەک لەدوای‬ ‫یەکە کە ئه‌مانه‌نن‪:‬‬ ‫‪ .1‬باوەڕمەندێک����ی بەهێز‪ .‬ش����یانی خوا‬ ‫لە‌سەددا سەدە‪" .‬لەو باوەڕەدا نیم‪ ،‬بەڵکوو‬ ‫دەزانم‪".‬‬ ‫‪ .2‬ش����یانی ب����ەرزی زۆر‪ ،‬ب����ەاڵم کەمتر‬ ‫لە‌سەددا س����ەد‪ .‬باوەڕمەندێکی راستبینە‪.‬‬ ‫”م����ن ناتوانم بەدڵنیاییی����ەوە بزانم‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەت����ەواوی ب����ڕوام بە‌خوای����ە‌و ژیانی خۆم‬ ‫بە‌جۆرێک دەبەمە س����ەر‪ ،‬کە وای دادەنێم‬ ‫هەیە‪”.‬‬ ‫‪ .3‬بەرزتر لە‌سەددا پەنجا‪ ،‬بەاڵم زۆر بەرز‬ ‫نا‪ .‬بەجۆرێک‪ ،‬بۆچوونێکی نەزانێتیی هەیە‪،‬‬ ‫بەاڵم بەالی یەکخواگەریدا دەیشکێنێتەوە‪.‬‬ ‫”م����ن زۆر نادڵنی����ام‪ ،‬ب����ەاڵم مەیلم هەیە‬ ‫بە‌باوەڕکردن بە‌خوا‪”.‬‬ ‫‪ .4‬رێک لە‌س����ەددا پەنجا‪ .‬نەزانێتییەکی‬ ‫ت����ەواو بێالیەن‪” .‬بون‌و نەبون����ی خوا‪ ،‬دو‬ ‫ئەگەری تەواو وەک یەکن‪”.‬‬ ‫‪ .5‬کەمتر لە‌سەددا پەنجا‪ ،‬بەاڵم زۆر نزم‬ ‫نا‪ .‬بە‌جۆرێک‪ ،‬بۆچوونێکی نەزانێتیی هەیە‪،‬‬ ‫بەاڵم بەالی ئیسییزمدا دەیشکێنێتەوە‪” .‬من‬ ‫نازانم ئایا خوا هەی����ە یان نا‪ ،‬بەاڵم مەیلم‬ ‫بەرەو گومانە‪”.‬‬ ‫‪ .6‬ش����یانی نزم����ی زۆر‪ ،‬ب����ەاڵم ناگاتە‬ ‫سفر‪ .‬ئیسییستێکی راستبینە‪” .‬من ناتوانم‬ ‫بەدڵنیایییەوە بزانم‪ ،‬بەاڵم لەو باوەڕەدام‪،‬‬ ‫بون����ی خ����وا زۆر مەحاڵ����ە‌و ژیان����ی خۆم‬ ‫بە‌جۆرێک دەبەمە س����ەر‪ ،‬کە وای دادەنێم‬ ‫نییە‪”.‬‬ ‫‪ .7‬ئیسییس����تێکی بەهێ����ز‪” .‬من دەزانم‬ ‫خوا نییە‪ ،‬بە‌هەمان ئەو قەناعەتەی جونگ‬ ‫دەڵێت‪‹ ،‬دەزانە›م خوا هەیە‪”.‬‬ ‫ئه‌مه‌ دەبێتە مایەی سەرسامی نووسەر‪،‬‬ ‫ک����ە ئەگەر خەڵکێک����ی زۆر بکەونە خانەی‬ ‫حەوتەم����ەوە‪ ،‬بەاڵم وەک خ����ۆی دەڵێت‪،‬‬ ‫ئەم����ە‌ی هێناوەت����ەوە ب����ۆ هاوس����ەنگی‬ ‫لەبەرامبەر خانەی یەکەمدا‪ ،‬کە خەڵکێکی‬ ‫زۆر دەگرێت����ەوە ک����ە ئەمەش سروش����تی‬ ‫باوەڕە‪ ،‬بەتایبەتی باوەڕی ئاینی‪ .‬نوس����ه‌ر‬ ‫خۆی لە‌خان����ەی شەش����ەمدا دەبینێته‌وه‌‪،‬‬ ‫بەاڵم بەرەو خان����ەی حەوتەم مەیلی هەیە‬ ‫ــ ده‌لێت ‪ :‬من نەزانێتیم تا ئەو ئاس����تەیە‪،‬‬ ‫کە نەزانێتیم سەبارەت بە‌جنۆکەیە لەپشتی‬ ‫باخچەکە‪.‬‬ ‫نوس����ه‌ر لە‌سه‌ر پرسی بون‌و نه‌بونی خوا‬ ‫نمونه‌یه‌ک ده‌هێنێته‌وه‌ که‌ لەالیەن بێرتراند‬ ‫روس����لەوە قاییلکەرانە رۆش����ن کراوەتەوە‪،‬‬ ‫کە بەراوردی دەکات بە‌قۆریی ئاس����مانی‪.‬‬ ‫"هەندێک خەڵکی ئوسوڵگەرا وەها دەدوێن‪،‬‬ ‫کە ئەوە ئەرکی گومانمەندانە‪ ،‬وش����کەبڕوا‬ ‫قبووڵک����راوەکان ب����ەدرۆ بخەن����ەوە‪ ،‬زێتر‬ ‫ل����ەوەی ئەرکی وش����کەبڕواکەران بێت‪ ،‬کە‬ ‫بیانسەلمێنن‪ .‬بێگومان ئەمە هەڵەیە‪ .‬ئەگەر‬ ‫من وتبێتم‪ ،‬ک����ە لەنێوان زەمین‌و مەریخدا‪،‬‬ ‫قۆرییەکی چینی لەس����ەر س����ووڕگەیەکی‬ ‫هێلکەی����ی ب����ەدەوری رۆژدا دەخولێتەوە‪،‬‬ ‫هیچ کەس����ێک ناتوانێت ئ����ەم وتەیە بەدرۆ‬ ‫بخاتەوە‪ ،‬بەو مەرج����ەی من ئەوەندە وریا‬ ‫بووبێتم‪ ،‬ئەم سەرنجەش����م لەگەڵ دابێت‪،‬‬ ‫ک����ە قۆرییەک����ە ئەوەندە بچووک����ە‪ ،‬هەتا‬ ‫بە‌بەهێزتری����ن دوربی����ن نابینرێ����ت‪ .‬بەاڵم‬ ‫ئەگەر هات‌و پێم لێ راکێش����ا‌و وتم‪ ،‬لەبەر‬ ‫ئ����ەوەی ئەم وتەیەی من بەدرۆ ناخرێتەوە‪،‬‬ ‫ئیتر پڕڕوویییەکی قبووڵنەکراوە‪ ،‬کەسێک‬ ‫بێت‌و گومان لە‌بانگەش����ەکەم بکات‪ ،‬ئیتر‬ ‫ئەمە دەری دەخ����ات وڕێنە دەکەم‪ .‬ئەگەر‬ ‫بهاتایە بونی قۆرییەک����ی وەها‪ ،‬بە‌جۆرێک‬ ‫لەناو کتێبە‌کۆنەکاندا ناوی هاتبایە‌و هەمو‬ ‫رۆژانێکی یەکش����ەممان‪ ،‬وەک راستییەکی‬ ‫پی����رۆز‪ ،‬بە‌گوێ����ی خەڵک����دا هەڵبدرای����ە‌و‬ ‫لە‌قوتابخان����ەدا مێش����کی مندااڵنی پێ پڕ‬ ‫بکرای����ە‪ ،‬ئیت����ر ئەوس����ا ه����ەر دودڵییەک‬ ‫لە‌باوەڕکردن بە‌بونیدا‪ ،‬وەک نیش����انەیەکی‬ ‫الدان چ����اوی لێ دەک����را‌و وەه����ا بە‌باش‬ ‫دەزان����را‪ ،‬گومانمەندک����ە بچێ����ت ب����ۆ الی‬ ‫پزیشکی دەروونی لە‌س����ەردەمی وشیاریی‬ ‫ئیم����ڕۆدا ی����ان ببرێت بۆ ب����ەردەم دادگای‬ ‫کڵێسا لە‌سەردەمانی زووتردا"‪.‬‬ ‫تێبین����ی‪ :‬ئەمە بەش����ێکە لەڕانانی ئەم‬ ‫کتێب����ە‪ ،‬بۆ خوێندنیەوەی ک����ۆی رانانەکە‬ ‫سەردانی ماڵپەری ئاوێنە بکە‪:‬‬ ‫‪www.awene.com‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )589‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/8/15‬‬

‫نزیكبونه‌وه‌ ‌ی ئێران‌و سعودی ‌ه چ مه‌ترسییه‌ك بۆ كورد دروستده‌كات؟‬

‫"ئێران نزیكبونه‌وه‌ ‌ی سعودیه‌ به‌كارێك ‌ی گرنك ده‌زانێت‬ ‫بۆ په‌كخستنی‌ ریفراندۆم ‌ی كوردستان"‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫سعودیه‌ داوای‌ له‌عێراق كردوه‌ كه‌ له‌نێوان‬ ‫تاران‌و ریازدا نێوانگیریی‌ بكات‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫یه‌كه‌مجاره‌ سعودیه‌ داوایه‌كی‌ له‌وجۆره‌‬ ‫ئاڕاسته‌ی‌ واڵتێك بكات به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫كۆتایهێنان به‌گرژی‌‌و ناكۆكییه‌كانی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ئێران‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكی‌ كورد‬ ‫له‌به‌غدا ده‌ڵێت "نزیكبونه‌وه‌ی‌ ئێران‌و‬ ‫سعودیه‌ كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر ته‌واوی‌ عێراق‬ ‫به‌كوردستانیشه‌وه‌ ده‌بێت‪ ،‬ده‌ته‌رسین هه‌ر‬ ‫رێكه‌وتنێكی‌ واڵتانی‌ ناوچه‌كه‌ زیانی‌ بۆ‬ ‫دۆخی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان هه‌بێت"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانت����اری‌ كۆمه‌ڵ����ی‌ ئیس��ل�ام ‌ی‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ عێراق‪ ،‬زانا ڕۆستایی ئاماژه‌‬ ‫ب����ه‌وه‌ ده‌كات ك����ه‌ نزیكبون����ه‌وه‌ی‌ ئێران‌و‬ ‫س����عودیه‌ كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر ته‌واوی‌ عێراق‬ ‫ده‌بێت‌و به‌دوری‌ نازانین كاریگه‌ری‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫كوردستانیش هه‌بێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌مه‌سه‌له‌ی‌ ریفراندۆمدا هه‌ڵوێستی‌ سعودیه‌‬ ‫نه‌رمتره‌ وه‌ك له‌ئێران‪ ،‬ئێمه‌ ترسمان هه‌یه‌‬ ‫هه‌ر رێكه‌وتنێكی‌ واڵتانی‌ ناوچه‌كه‌ زیانی‌ بۆ‬ ‫دۆخی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان هه‌بێت‌و هه‌رچی‌‬ ‫جارێك واڵتان����ی‌ چوارده‌ورمان كۆبونه‌ته‌وه‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌كانیان مه‌ترس����ی بۆ كوردستان‌و‬ ‫كێشه‌ی‌ كورد هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "پێویسه‌ كورد په‌یوه‌ندیه‌كانی‌‬ ‫به‌هاوس����ه‌نگی‌ بپارێزێ����ت له‌وكاته‌دا كورد‬ ‫ناتوانێ����ت دوژمنایه‌تی‌ ئ����ه‌و واڵتانه‌ بكات‬ ‫له‌به‌ر ئ����ه‌وه‌ ك����ورد الواتزی����ن الیه‌نه‌ له‌و‬ ‫هاوكێشه‌یه‌دا نابێت له‌گه‌ڵ‌ شیعه‌ یان سونه‌‬ ‫بوه‌ستێت"‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ئه‌ندام����ی‌ په‌له‌مان����ی‌ عێ����راق‬ ‫له‌فراكس����یۆنی‌ پارتی‌‪ ،‬ش����اخه‌وان عه‌بدواڵ‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ نێوه‌ندگیری‌ عێراق‬ ‫له‌نێوان سعودیه‌و ئێران هیچ كاریگه‌ریه‌كی‌‬ ‫له‌س����ه‌ر كورد نابێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "سعودیه‌و‬ ‫واڵتانی‌ كه‌نداو له‌وه‌ تێگه‌شتون چیتر عێراق‬

‫یه‌كێك له‌كێشه‌كان ‌ی‬ ‫كورد ئه‌وه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫ناتوانێت نێوماڵی‌ خۆ ‌ی‬ ‫یه‌كبخات‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه‬ ‫كورد یاری‌ بێده‌كرێت‌و‬ ‫ناتوانێت ببێته‌ گه‌مه‌كار‬

‫خامەنەئی‬ ‫نابێت����ه‌ ده‌وڵه‌تێكی‌ س����ونه‌‪ ،‬به‌ڵكو به‌ره‌و‬ ‫عێراقێكی‌ ش����یعه‌و تافه‌گه‌ری����ی‌ ده‌چێت‪،‬‬ ‫زۆركات له‌كۆبونه‌وه‌كانی‌ به‌رپرسانی‌ واڵتانی‌‬ ‫كه‌نداو هه‌س����تمكردوه‌ ده‌وڵه‌تێكی‌ كوردیان‬ ‫زۆر ب����ه‌الوه‌ باش����تره‌ وه‌ك له‌ده‌وڵه‌تێكی‌‬ ‫عێراقی‌ له‌ژێر گاریگه‌ری‌‌و هه‌ژمونی‌ ئێراندا‬ ‫بێت له‌ناوچه‌كه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها په‌له‌مانتاری‌ یه‌كیه‌تی‌ نیشتمانی‌‬ ‫كوردس����تان له‌په‌رله‌مانی‌ عێراق‪ ،‬ش����وان‬ ‫داودی‌ ئام����اژه‌ی‌ ب����ه‌وه‌دا ده‌وڵه‌تی‌ عێراق‬

‫دراوس����ێی‌ هه‌ر دو واڵته‌كه‌ی����ه‌ كه‌م تا زۆر‬ ‫كاریگه‌ریان هه‌یه‌ له‌س����ه‌ر ده‌وڵه‌تی‌ عێراق‪،‬‬ ‫ئه‌و وت����ی‌ " زۆر كارێكی‌ قورس����ه‌ ئه‌و دو‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌ ئه‌جنداكانی����ان له‌عێراقدا به‌یه‌ك‬ ‫بگات����ه‌وه‌ له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌ ئێ����ران له‌عێراقدا‬ ‫پێگه‌ی‌ به‌هێزی‌ هه‌ی����ه‌ به‌تایبه‌ت له‌ناوچه‌‬ ‫شیعیه‌كان‌و له‌كوردس����تان تا ڕاده‌یه‌كیش‪،‬‬ ‫له‌ناو سونه‌كانیش����دا كار بۆ دروستكردنی‌‬ ‫پێگ����ه‌ی‌ ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم ده‌وڵه‌تی‌ س����عودیه‌‬ ‫له‌عێراق����دا ته‌نها پاره‌ی‌ هه‌ی����ه‌و ده‌یه‌وێت‬

‫ریکالم‬

‫له‌ڕێگه‌ی‌ پاره‌وه‌ ئه‌جیندای‌ هه‌بێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "له‌ڕێكه‌وتن‌و نزی����ك بونه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ئێران‌و س����عودیه‌دا كورد ده‌بێ����ت بزانێت‬ ‫چۆن یاری‌ ده‌كات‌و له‌ناو ئه‌و به‌رژه‌وه‌ندیه‌‬ ‫گه‌ورانه‌ی‌ ئه‌و ده‌وڵه‌تانه‌دا ده‌بێته‌ میحوه‌ر‪،‬‬ ‫یه‌كێ����ك له‌كێش����ه‌كانی‌ ك����ورد ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫ناتوانێ����ت نێوماڵ����ی‌ خ����ۆی‌ یه‌كبخ����ات‪،‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ كورد ی����اری‌ بێده‌كرێت‌و ناتوانێت‬ ‫ببێت����ه‌ گه‌مه‌كار‪ ،‬ل����ه‌دوای‌ غیابی‌ تاڵه‌بانی‌‬ ‫هاوكێشه‌ی‌ ئیقلیمیمان له‌ده‌ستداوه‌‌و پێشتر‬

‫شا سەلمان‬ ‫توانیبومان هاوسه‌نگی‌ خۆمان بپارێزین"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ سه‌ر به‌فراكسیۆنی‌ گۆڕان‬ ‫له‌په‌رله‌مان����ی‌ عێراق‪ ،‬كاوه‌ محه‌مه‌د جیاواز‬ ‫له‌په‌رله‌مانتاران����ی‌ دیكه‌ی‌ ك����ورد له‌به‌غدا‬ ‫ئام����اژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئێ����ران له‌گه‌ڵ‬ ‫ریفراندۆمی‌ كوردس����تان نیه‌‪ ،‬س����عودیه‌ش‬ ‫به‌هۆی‌ ملمالنێی‌ تایه‌فی‌ له‌عێراقدا به‌الیه‌وه‌‬ ‫گرنگ����ه‌ ریفراندۆم����ی‌ كوردس����تان بكرێت‪،‬‬ ‫هه‌ربۆی����ه‌ ئێ����ران نزیكبونه‌وه‌ی‌ س����عودیه‌‬ ‫به‌كارێكی‌ گرنك ده‌زانێت‌و كاری‌ بۆ ده‌كات‪،‬‬

‫ئه‌و وتی‌ "بێگومان نزیكبونه‌وه‌ی‌ سعودیه‌و‬ ‫ئێران زیانی‌ بۆ كورد ده‌بێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "پێویس����ته‌ ك����ورد له‌عێراقدا‬ ‫نێوماڵ����ی‌ خ����ۆی‌ رێكبخات به‌چاكس����ازی‌‬ ‫له‌موچ����ه‌ی‌ فه‌رمانب����ه‌ران‌و ئاش����ته‌وایی‌‬ ‫نێوماڵ����ی‌ خ����ۆی‌‌و گفتوگۆ له‌گ����ه‌ڵ به‌غدا‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ كێشه‌ هه‌ڵواسراوه‌كانی‌ نێوانیان‌و‬ ‫ئه‌وكات به‌كۆده‌نگی‌ بتوانین ریفراندۆمێكی‌‬ ‫س����ه‌ركه‌وتو ئه‌نجام بده‌ی����ن له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان"‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )589‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/8/15‬‬

‫هەرەشەكانی سەر بودجەو رێژەی‬ ‫راستەقینە بۆ هەرێمی كوردستان‬ ‫سەنار شێرۆكی‬ ‫ئەگەر بە‌زمانی دەس����تور بدوێین بە‌پێی‬ ‫ئ����ەوەی ك����ە لە‌چوارچێ����وەی حكومەتی‬ ‫فیدرالیداین دەبینین كە دەبیت بە‌پێی دەقە‬ ‫دەس����تورییەكان بە‌هاوبەش����ی‌و سەراكەت‬ ‫لە‌گ����ەڵ حكومەتی عێراق����ی فیدراڵ دابین‬ ‫بەاڵم ئەگەر بێت‌و لێكدانەوەیەكی وردمان‬ ‫س����ەبارەت بە‌ئەو بابەتە هەبیت دەبینین‬ ‫نەوەك كە هەرێمی كوردس����تان شەریكی‬ ‫راستەقینە نییە تەنانەت ئەو نسبەیەی كە‬ ‫تەرخانیش كراوە لە‌هەموو بوارەكان وەكوو‬ ‫خۆی ناگات‌و بە‌بەردەوامیش هەرەس����ەی‬ ‫پێش����ەڵ كردنی ماف‌و خواستەكانی گەڵی‬ ‫كورد دەكرێت‪.‬‬ ‫بودجەی حكومەتی هەرێمی كوردستان‬ ‫تاوەك����وو س����اڵی ‪ 2014‬س����ااڵنە لە‌الیەن‬ ‫بودجەی گش����تی عێراقەوە دابین كراوە‌و‬ ‫ئ����ەو رێژەیەی كە بۆ ك����ورد دابین كراوە‬ ‫‪%17‬بودجەی گش����تی بووە ب����ەاڵم ئەوە‬ ‫راستی بابەتەكە نییە‌و هەموو ئەو بودجەیە‬ ‫رەوانەی كوردس����تان نەك����راوە‌و ناكرێت‬ ‫ئەوەش بۆ هندەك لە‌بنەماكانی ئیدارەدان‬ ‫لە‌رووی ئابوری‌و سیاسییەوە دەگەرێتەوە‬ ‫ئەویش گەرانەوە بۆ خەرجییەكانی سیادی‬ ‫هەر چوار دەستەاڵتەكەی دەوڵەتی عێراق‬ ‫دەگەرێت����ەوە ب����ەوەش بەش����ە بودجەی‬ ‫هەرێم����ی كوردس����تان لەوەی ك����ە بۆی‬ ‫دابینك����راوە كەمتر دەكات بە‌ش����ێوەیەك‬ ‫كە ئەو بە‌ش����ەبودجەیە لە‌‪ %17‬بۆ كەمتر‬ ‫ل����ە‌‪، %13‬هەن����دەك كاتیش ب����ۆ ‪%11‬ی‬ ‫بودجەی گشتی عێراق دەكات‪.‬‬

‫‪19‬‬ ‫پژاک‪ :‬ریفراندۆم الیەنێكی سیاسی بانگەشەی‪ ..‬پاشماوە‬

‫بۆ ئەوەی باشتر بابەتەكە شی بكەینەوە‬ ‫باش����ترلە بابەتەكە ورد دەبینەوە‪ .‬پڕۆژە‬ ‫یاس����ای بوودجە كۆمەلێك خەرجی لە‌خۆ‬ ‫دەگرێ����ت‪ ،‬ئەوانیش بریتی����ن لە‌خەرجیی‬ ‫سیادی‌و حاكمییە‌و خەرجی گشتی‌و داهاتی‬ ‫گش����تی و‪ ،‬هەر یەك ل����ەو خەرجیانەش‬ ‫كۆمەڵێك بەش‌و س����ێكتەر لە‌خۆ دەگرێت‬ ‫و‪ ،‬س����ااڵنە لە‌بوودجەی گش����تی پارەیان‬ ‫بۆ دابین دەكرێت‪ ،‬لەوانەداهاتی گش����تی‬ ‫بریتیە لە‌هەموو ئەو داهاتانەی لە‌فرۆشتنی‬ ‫نەوت‌و وەرگرتنی باج‌و كەرتی گەشتیاری‌و‬ ‫سنوورەكان دەست دەكەوێت‪.‬‬ ‫لە بوودجەی ‪2015‬ـی عێراق ئەولەویەتی‬ ‫خەرجییەكان بۆ كەرتی سەربازی‌و ئەمنی‌و‬ ‫ئاوارەكان‌و وزە تەرخانكراوە‪.‬‬ ‫خەرجی س����یادی كە خەرجی هەر سێ‬ ‫سەرۆكایەتی‌و سەربازی‌و ئەمنی‌و دانەوەی‬ ‫قەرزەكان‌و پڕۆژەی گەورە‌و كۆمس����یۆنی‬ ‫ماف����ی مرۆڤ‌و دەس����تەی نەزاه����ە لە‌خۆ‬ ‫دەگرێ����ت‪ ،‬لە‌بوودج����ەی عێ����راق ‪ %30‬تا‬ ‫‪%40‬ی بۆ دان����راوە‪ ،‬تەنیا بۆ بەرگری ‪14‬‬ ‫ترلیۆن دینار دابین كراوە‪.‬‬ ‫هەرچی خەرج����ی حاكمیەی����ە‪ ،‬بریتیە‬ ‫لە‌كۆی ئەو خەرجیان����ەی لە‌بوودجەدا بۆ‬ ‫دروس����ت كردنی فۆرمی خۆراك‌و پڕۆسەی‬ ‫هەڵب����ژاردن‌و دابینكردنی س����ووتەمەنی‌و‬ ‫كڕینی دەرمان‌و هاوردەكردنی گەنم‌و جۆ‌و‬ ‫دەستەی حەج‌و عومرە تەرخان دەكرێن‪.‬‬ ‫هەرچ����ی خەرج����ی گشتیش����ە‪ ،‬هەموو‬ ‫خەرجییەكان����ی بەكارب����ردن‌و پارێزگاكان‬ ‫لە‌خۆ دەگرێت‬ ‫ئەگەر بەراوەردی ئەو داتایانی بودجەی‬ ‫گش����تی عێراق‌و ئەو رێژەیەی كە بۆ نمونە‬

‫بۆ پێشمەرگە وەكوو هێزی بەرگری دەبیت‬ ‫لە‌چوارچێوەی س����وپای عێ����راق دا بیت‌و‬ ‫خەرجییەكان����ی دەبی����ت لە‌چوارچێ����وەی‬ ‫خەرجییەكانی سیادی دابیت بەاڵم نەوەك‬ ‫ئ����ەوە نەكراوە بەڵك����و لە‌پێدانی ئەو برە‬ ‫پارەیە وەكوو شایستەی دارایی حكومەتی‬ ‫هەرێمی خۆی دەپارێزیت‪.‬‬ ‫حكوومەت����ی عێ����راق ‪ 19‬ترلی����ۆن‬ ‫دین����ار بوودجەی پێش����مەرگە ق����ەرزارە‪،‬‬ ‫ك����ە لە‌‪2007‬ـەوە ت����ا ئێس����تا بوودجەی‬ ‫پێش����مەرگە الی حكوومەت����ی بەغدای����ە‌و‬ ‫نەی����داوە‪ ،‬ل����ەو كاتەوە س����ااڵنە مووچە‌و‬ ‫پڕچەككردن‌و تەس����جیلی پێشمەرگە دێتە‬ ‫ناو بوودجە‪ ،‬بەاڵم ی����ەك دینار نەدراوە‪،‬‬ ‫بەپێی دەستوور‌و یاسا وەزارەتی بەرگری‬ ‫دەبێ����ت بوودج����ەی پێش����مەرگە بدات‪.‬‬ ‫لە‌س����اڵی ‪2015‬بۆ یەكەمج����ار بوودجەی‬ ‫پێشمەرگە خراوەتە ناو بوودجەی گشتی‌و‬ ‫وەك س����ەربازێكی عێ����راق مامەلە لەگەڵ‬ ‫پێش����مەرگە بكرێت‌و بڕەكەشی ترلیۆنێك‌و‬ ‫‪ 200‬ملیار دینار دەبیت بەاڵم ئەو جارەش‬ ‫وەكوو سااڵنەكانی تر سەرەرای شەڕی دژی‬ ‫داعش نەوەك ئ����ەو پارەیە نەدرا تەنانەت‬ ‫تەواوی بودجە‌و موچەی كوردستانیش����ی‬ ‫بری‌و ئەوەی پەیوەست بە‌كۆمەڵەك برگە‌و‬ ‫بابەتی الوەك����ی كرد بۆ ئەوەی بودجەی‬ ‫هەرێمی كوردستان نەدات‪.‬‬ ‫ئەوە ئەو راس����تییە یە كە كورد بریاری‬ ‫خۆیداوە بۆ ئ����ەوەی چیتر لە‌چوارچێوەیە‬ ‫ئ����ەو عێراقە نەمینیت كە هەر جارە‌و پێی‬ ‫خ����ۆش بیت بە‌ش����ێوەیەك لە‌ش����ێوەكان‬ ‫هەرەش����ەی برین����ی بودج����ەو شایس����تە‬ ‫داراییەكانی لێ‌ بكات‪.‬‬

‫ئاوێن���ە‪ :‬كۆنگ���رەی نەتەوەی���ی ئەمە‬ ‫چارەس���ەردەكات تێڕوانینت���ان بەرامبەر‬ ‫هێزەكانی باشوور چیە؟‬ ‫ئامەد ش���اهۆ‪ :‬بە‌ب���ڕوای ئێمە كۆنگرەی‬ ‫نەتەوەیی تاكە رێگەیەك���ە‪ ،‬كە دەتوانێت‬ ‫چارەس���ەری ب���كات‪ ،‬ئ���ەو زەرورت���رە تا‬ ‫هەندێك هەن���گاوی دیك���ە چونكە كلیلی‬ ‫چارەس���ەركردنی كێش���ەكانی ك���ورد‪،‬‬ ‫دەگەڕێتەوە ب���ۆ یەكێتیی نەتەوەیی گەلی‬ ‫ك���ورد‪ ،‬یەكڕی���زی ئەگەر له‌نێ���وان الیەنە‬ ‫سیاسییەكاندا دروست ببێت‪ ،‬بەدڵنیاییەوە‬ ‫ئەگ���ەر ریفراندۆمی���ش بكرێ���ت گرەنتی‬ ‫پاراس���تنی هەیە‪ ،‬پرس���یارەكە ئەوەیە چ‬ ‫گرنتیەك هەیە بۆ ئەم ریفراندۆمە؟ كۆماری‬ ‫مهاب���اد وەك كۆمارێك راگەیەنرا ‪ 11‬مانگ‬ ‫حكومەتێك���ی خۆبەڕێوب���ەری گەلی كورد‬ ‫بەڕێوەچوو‪ .‬ئەمڕۆ لەڕۆژئاوایی كوردستاندا‬ ‫ش���ۆڕش لەئارادایە لەس���ەر س���نوورەكان‬ ‫خەندەق دروستدەكرێت‪ ،‬رێگاكان دادەخرێن‪،‬‬ ‫ئایا ب���ەو زەهنیەتە دەتوانێ���ت ریفراندۆم‬ ‫سەركەوتوو بێت؟ ئایا كە هێزێكی سوپای‬ ‫توركیا بهێنێتە باش���وری كوردس���تان بۆ‬ ‫لەناوبردن‌و الوازكردنی هێزە كوردییەكان‌و‬ ‫بەشەكانی تری كوردستان بەكاری بهێنێت‪،‬‬ ‫ئایا ئەم ریفراندۆمە تا چەند س���ەركەوتوو‬ ‫دەبێت؟ بۆئەوەی ریفراندۆم س���ەركەوتوو‬ ‫بێ���ت‪ ،‬دەبێ���ت ئێم���ە ناوماڵ���ی خۆمان‬ ‫پاكبكەینەوە‪ ،‬دەبێت ئەو ناكۆكییانەی‪ ،‬كە‬ ‫هەبووە وەالبنرێن‪ ،‬ناوەندی ئەو جێگەیەش‬ ‫كۆنگرەی نەتەوەیی كوردە‪ ،‬هەوڵدانەكانی‬ ‫كەنەكە بۆ رێكخستنی ئەوەیە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬فشارەكانی واڵتانی نێودەوڵەتی‬ ‫لە‌كاتی ورووژاندنی ئەم باس���ە‪ ،‬كە پرسی‬ ‫ریفراندۆم���ە چیی���ە‪ ،‬بەتایب���ەت دەوترێت‬ ‫كۆماری ئیسالمیی ئێران‪ ،‬دیارترین الیەنە‬ ‫كە هەڵوێستی توندی هەیە لەچاو توركیا‌و‬ ‫عێراقدا؟‬ ‫ئامەد شاهۆ‪ :‬ئەوە راستییه‌كەیە‪ ،‬چونكە‬ ‫هێڵی شیعە كە ئەمرۆ نوێنەرایەتیی ئێران‬

‫دەكات‪ ،‬ئێران لەو ناوچانەدا سێبەری خۆی‬ ‫دروس���تكردووە‪ ،‬چونكە بەرژەوەندییەكانی‬ ‫كۆم���اری ئیس�ل�امیی ئێ���ران دەپارێزێت‬ ‫لە‌عێراقدا بە‌هەمان شێوە‪ ،‬ئەمڕۆ حەشدی‬ ‫شەعبی هەیە یاسا‌و رێسای عێراقی ئەمرۆ‬ ‫ئێران زاڵە بەس���ەریدا‪ ،‬ئەو لێدوانانەی كە‬ ‫كاربەدەس���تانی‌و كۆماری ئیسالمیی ئێران‬ ‫راگەیان���د‪ ،‬كە ئێمە بە‌هی���چ جۆرێك رێگە‬ ‫بەوە نادەی���ن‪ ،‬كە عێراق پارچ���ە پارچه‌‬ ‫بكرێت وات���ە وەك پارچەكردن ناویدەبەن‪،‬‬ ‫ریفران���دۆم نابێتە هۆی ئەوەی لەم دۆخەدا‬ ‫جارێك���ی دیك���ە هەندێ���ك كۆمەڵك���وژی‬ ‫لە‌باشووری كوردستان دروست ببێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬پاش���گەزبونەوە لە‌ڕیفران���دۆم‬ ‫تەسلیمبونە؟‬ ‫ئام���ەد ش���اهۆ‪ :‬ریفراندۆم پێویس���تە‬ ‫بكرێت‪ ،‬بەاڵم لە‌چ مەرجێكدا بكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬لە‌باشووری كوردستان هەوڵێك‬ ‫هەیە لەنێ���وان الیەنە سیاس���ییەكان ئەو‬ ‫كۆتەی‪ ،‬كە لەسەر كاراكردنەوەی پەرلەمان‌و‬ ‫ئەو مەرج‌و مەرجكارییەی كە لەنێوان الیەنە‬ ‫سیاسییەكاندا هەبو نەماوە هەوڵێك هەیە‪،‬‬ ‫ك���ە بارودۆخەكە بەرەو ئاس���ایی بچێت‌و‬ ‫پەرلەمانی كوردستان كارابكرێتەوە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫ئەمانەبكرێت ریفراندۆم هەر تووشی گرفتی‬ ‫گەورە دەبێت؟‬ ‫ئامەد ش���اهۆ‪ :‬تۆ بۆئەوەی كە بتەوێت‬ ‫ریفران���دۆم رابگەیەنی���ت‪ ،‬گەل���ی ك���ورد‬ ‫مافی خۆبەڕێوبەری خ���ۆی هەبێت یاخود‬ ‫دەوڵەت���ی ك���وردی‪ ،‬ك���ە باس���دەكرێت‬ ‫ئابوورییەك���ی س���ەربەخۆی دەوێ���ت‪،‬‬ ‫سیاسەتێكی س���ەربەخۆی دەوێت دەبێت‬ ‫هێزێكی پاراس���تنی س���ەربەخۆت هەبێت‪،‬‬ ‫ئایا ئەو هەلومەرجە لە‌باشووری كوردستان‬ ‫رەخس���اوە یان نا؟ ئایا ئەگەر ئەو واڵتانە‬ ‫ئابڵوقەیەك لە‌سەر كوردستان دروستبكەن‪،‬‬ ‫كوردس���تان ت���ا چ راددەی���ەك دەتوانێت‬ ‫خۆڕاگری بكات‪ ،‬چونك���ە ئێران ئاوەكانی‬ ‫دەگرێتەوە لە‌باشووری كوردستان تەنگاوی‬

‫دروس���ت دەبێت‪ ،‬لێرەدا لە‌بواری ئابووری‬ ‫هەندێك دەروازەی ئابووری دادەخەن‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬نەك ریفراندۆم هەر پرسێكی تری‬ ‫نیشتمانی لە‌باشووری كوردستان هاتەپێش‪،‬‬ ‫ئێستا كە باس لە‌ڕیفراندۆم دەكرێت خەڵكی‬ ‫كوردس���تان‌و الیەنە سیاسییەكانی باشوور‬ ‫بڕیاریان���داوە‪ ،‬گشتپرس���ی ئەنجامب���دەن‬ ‫لە‌باش���ووری كوردس���تان ئەرك���ی هێز‌و‬ ‫الیەنەكانی تر لە‌پارچەكانی تری كوردستان‬ ‫چی دەبێت دەبێت چۆن مامەڵە لەگەڵ ئەم‬ ‫پرسە بكەن؟‬ ‫ئام���ەد ش���اهۆ‪ :‬ئەگ���ەر هەرپرس���ێك‬ ‫خزمەت بە‌بەرژەوەندیی گەلی كورد‪ ،‬چ لەو‬ ‫پارچەی���ە یاخ���ود بەرژەوەندیی نەتەوەیی‬ ‫لە‌بەش���ەكانی تری كوردستاندا بكات‪ ،‬هەم‬ ‫بە‌ئەرك���ی خۆمانی دەزانی���ن‪ ،‬هەم ئەركی‬ ‫ه���ەر الیەنێكە كە پش���تگیریی پرس���ێكی‬ ‫وه‌ها بكات‪ ،‬بەتایبەت لەبەرئەوەی ئێس���تا‬ ‫مەترسی لەسەر گەلی كورد هەیە‪ ،‬بۆئەوەی‬ ‫مەترس���ییەكان لەس���ەر خۆمان الببەین‪،‬‬ ‫پێویستە ئەو بەربەستانە لەبەردەم ئێمەدا‬ ‫دروست بون الیان ببەین‪ ،‬تا ئێستا ئەگەر‬ ‫حزبێك مەسەلەی نەتەوەیی بەالیەوە گرنگ‬ ‫نەبێت‪ ،‬مەسەلەی بەشێكی تری كوردستان‬ ‫بە‌الیەوە گرنگ نەبێت‪ ،‬دەستپێشخەری هەر‬ ‫كارێك بكات خزمەت بە‌گەلی كورد ناكات‪،‬‬ ‫چونكە ئەگەر بەش���ێكی كوردستان بێ‌هێز‬ ‫ببێت‪ ،‬پشتگیری‌و هاوكاریكردنی بەشەكانی‬ ‫كوردستان بە‌مانای دەست تێوەردان نییە‪،‬‬ ‫بە‌مانای پاراستنی بەرژەوەندیی نەتەوەییە‪،‬‬ ‫هەربەش���ێك بە‌ئەركی خۆی دەزانێت‪ ،‬كە‬ ‫خاوەنداریەتیی دەس���تكەوتی ئەو بەشەی‬ ‫تری كوردس���تان بكات‌و بەهێزیشی بكات‪،‬‬ ‫ئەگ���ەر ئ���ەو كێش���انەی كە باس���مانكرد‬ ‫الیەنەكان هەوڵی چارەس���ەركردنی بدەن‪،‬‬ ‫یاخ���ود س���ەرجەم ئ���ەو الیەنان���ەی كە‬ ‫ناش���ەفافن‪ ،‬شەفاف‌و زەاڵڵ بكرێت بۆ رای‬ ‫گش���تی دەكاتە ئەركی هەمو الیەنەێكە كە‬ ‫خاوەندارێتی بكات‌و بپارێزێت‪.‬‬

‫رونكردنەوەیەك لەبەڕێوەبەرایەتی‬ ‫دەستەبەری كۆمەاڵیەتی بۆ كرێكاران‪/‬سلێمانی‬ ‫وەك وەاڵمێ���ك بۆ ئ���ەو زانیاریانەی‬ ‫س���ەرۆكی ژوری بازرگانی‌و پیشەسازی‬ ‫س���لێمانی كە لە‌ژمارە ‪586‬ی بەرواری‬ ‫‪2017/7/25‬دا لەالپ���ەڕە (‪‌1‬و ‪)6‬‬ ‫ی رۆژنامەی ئاوێن���ەدا باڵوكراوەتەوە‪،‬‬ ‫ئێمە وەك بەڕێوەبەرایەتی دەستەبەری‬ ‫كۆمەاڵیەتی بۆ كرێكاران كار بە‌یاس���ا‌و‬ ‫رێنمایی���ەكان دەكەی���ن‪ ،‬وات���ە كار‬ ‫بە‌یاس���ای ژمارە ‪39‬ی س���اڵی ‪1971‬‬ ‫دەكەین كە هەمواركراوەتەوە بە‌یاس���ای‬ ‫ژم���ارە (‪)4‬ی س���اڵی ‪ 2012‬لەالی���ەن‬ ‫حكومەت���ی هەرێم���ی كوردس���تانەوە‪.‬‬ ‫لێرەدا دەمانەوێ���ت هەندێ رونكردنەوە‬ ‫بدەی���ن لەس���ەر چۆنێت���ی وەرگرتنی‬ ‫پارەی بەش���دارییەكان لە‌خاوەنكار كە‬ ‫پرۆژەكانیان دەستەبەركراوە المان‪.‬‬ ‫بەپێ���ی م���ادەی (‪ )27‬لە‌یاس���اكە‬ ‫ئ���ەو خاوەنكارانەی ك���ە پرۆژەكانیان‬

‫دەس���تەبەركراوە پێویس���تە مانگان���ە‬ ‫ب���ڕی ‪%17‬ی هاوبەش���ی دەف���ع بكات‬ ‫بۆ كارمەندەكانی ك���ە ‪%5‬ی لە‌موچەی‬ ‫كرێكارەك���ە وەردەگیرێ���ت‌و ‪%12‬ی‬ ‫لە‌خاوەنكار وەردەگیرێت‪ ،‬ئەم پارەیەش‬ ‫لە‌حس���ابێكی بانكی���دا دەپارێزرێ���ت‌و‬ ‫تەنها بۆ ئ���ەو مەبەس���تانە بەكاردێت‬ ‫كە خزمەتی كرێكاری دەس���تەبەركراو‬ ‫دەكات كە بریتییە لە‌(پاداشتی كۆتایی‬ ‫راژە‌و موچەی خانەنش���ینی‌و پاداشتی‬ ‫توش���بو لەكاتی كاركردن���دا‪‌)...‬و ئەم‬ ‫یاس���ایە لە‌هەم���و واڵتان���دا جێبەجێ‬ ‫دەكرێت بەاڵم لەڕوی رێژەی وەرگرتنی‬ ‫بەش���داری‌و خزمەتگ���وزاری جی���اوازە‬ ‫ئەگەر بەراوردی یاس���اكە بكەین هەمو‬ ‫بەندەكان���ی لەخزمەت���ی كرێكاراندایە‌و‬ ‫زۆر نزیكە لە‌یاس���ای شارستانی كە بۆ‬ ‫كارمەندانی می���ری جێبەجێدەكرێت كە‬

‫تیای���دا بەهەمان ش���ێوە مانگانە بڕی‬ ‫‪ %7‬لە‌موچ���ەی فەرمانب���ەر دەبڕدرێت‬ ‫بۆ مەبەس���تی خانەنش���ینی‪ .‬هەروەها‬ ‫بەپێی مادەی (‪ )42‬لە‌یاساكە پێویستە‬ ‫لەكاتی دەرچونی لیژنەكانی پشكنینی‬ ‫بەڕێوەبەرایەتیمان���دا نوێنەری هەریەك‬ ‫لە‌ژوری بازرگانی‌و پیشەسازی‌و نوێنەری‬ ‫س���ەندیكای كرێكاران بونی���ان هەبێت‬ ‫ب���ەاڵم چەندین ج���ار داوام���ان كردوە‬ ‫ل���ە‌ژوری بازرگان���ی‌و پیشەس���ازی كە‬ ‫نوێنەریان ئامادەبێت بەاڵم كەمتەرخەم‬ ‫بون‌و نوێنەر نانێرن لەگەڵ لیژنەكانماندا‬ ‫تاكو وەك داكۆكیكار لە‌مافی خاوەنكار‬ ‫لەنزیك���ەوە ئ���اگاداری بەڕێوەچون���ی‬ ‫ئیش���وكارەكانمان ب���ن چونك���ە بەبێ‬ ‫زانیاری نابێ هەندێ شت باڵوبكرێتەوە‬ ‫كە لەنزیك���ەوە ئ���اگاداری كارەكانمان‬ ‫نەبن‪.‬‬

‫ئاگاداری‬ ‫* گۆڤاری (ئیسالمی سیاس������ی‌) باڵودەکرێتەوەو وێبسایتی(‪ )C.M.K‬پەخشدەکرێت‪ .‬هەرکەسێک تێبینی‬ ‫هەیە بفەرموێت بۆ پەیوەندی کردن بەژمارە ‪ 07701422674‬ــ ‪07501422674‬‬ ‫لەگەڵ رێزدا‬

‫ ‬

‫عدد‪1590 :‬‬ ‫به‌روار‪2017/8/8 :‬‬

‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‌‬

‫ئاگاداری‌‬ ‫س������ه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگاداری‌ هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ سااڵنی‌ (‪ )1989 -1987‬زه‌ویان له‌ناحیی‌هی‌ رزگاری‌ (صمود) وه‌رگرتوه‌‬ ‫كه‌ هاواڵتی‌ (حمید محمد عبدالله‌) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژماره‌ هه‌وائی‌ (‪ )10739‬داوای‌ ڕێگا پێدانی‌ كردوه‌ بە‌مه‌به‌س������تی‌ دروس������تكردنی‌ خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك‬ ‫گلدانه‌وه‌ی‌ له‌س������ه‌ر ئه‌و پارچه‌ زه‌وییه‌ هه‌یه‌ له‌ماوه‌ی‌ (‪ )30‬ڕۆژدا لە‌دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانیمان بكاته‌وه‌‬ ‫بە‌پێچه‌وانه‌وه‌ شاره‌وانیمان كاری‌ یاسایی‌ بۆ ناوبراو ده‌كات‪.‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‌‬

‫ ‬

‫اراز محمد محمود‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬

‫عدد‪1528 :‬‬ ‫به‌روار‪2017/8/7 :‬‬

‫ئاگاداری‌‬

‫س������ه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگاداری‌ هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ سااڵنی‌ (‪ )1989 -1987‬زه‌ویان له‌ناحیی‌هی‌ رزگاری‌ (صمود) وه‌رگرتوه‌‬ ‫ی كردوه‌ بە‌مه‌به‌ستی‌ دروستكردنی‌ خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك‬ ‫كه‌ هاواڵتی‌ (لیلی‌ محمد ڕه‌شید احمد) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژماره‌ هه‌وائی‌ (‪ )3596‬داوای‌ ڕێگا پێدان ‌‬ ‫گلدانه‌وه‌ی‌ له‌س������ه‌ر ئه‌و پارچه‌ زه‌وییه‌ هه‌یه‌ له‌ماوه‌ی‌ (‪ )30‬ڕۆژدا لە‌دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانیمان بكاته‌وه‌‬ ‫بە‌پێچه‌وانه‌وه‌ شاره‌وانیمان كاری‌ یاسایی‌ بۆ ناوبراو ده‌كات‪.‬‬

‫ ‬ ‫ ‬

‫ ‬

‫اراز محمد محمود‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬

‫ڕۆژنام����ە‌و س����ایتی ئاوێن����ە دەیانەوێ����ت وەک دو ڕووبەر بۆ ی����ان ناردنی کۆمەک����ی دارای����ی‪ ،‬بە‌ئیمەیل ی����ان تەلەفۆن‬ ‫گواستنەوەی وێنەی ڕاستەقینەی کۆمەڵگای ئێمە‪ ،‬بەردەوام ئاگادارم����ان بکەنەوە‪ ،‬بۆئ����ەوەی ئاوێنە هەم����و ژمارەیەکی‬ ‫نوێ����ی خ����ۆی بە‌فۆرمات����ی ‪ PDF‬بگەیەنێتە دەس����تتان‌و‬ ‫بن‪.‬‬ ‫لە‌خزمەتگوزارییەکانی بێبەش نەبن‪.‬‬ ‫بەپێ����ی نوێترین ڕاپرس����یی کە ئەمس����اڵ ‪ ،2016‬لەالیەن‬ ‫رێکخ����راوی ‪IMS‬ی دانیمارکیی����ەوە ئەنجام����دراوە‪ ،‬ئاوێنە ب����ۆ پەیوەندیک����ردن‪ ،‬یان وەاڵم����ی هەر پرس����یارێک‪ ،‬تکایە‬ ‫پڕخوێنەرتری����ن ڕۆژنام����ەی هەرێم����ی کوردس����تانە‪ .‬ه����ەر پەیوەندی بکەن بە‌بەرپرس����ی خزمەتگوزارییەکانی کەمپینی‬ ‫ئەمساڵیش بەپێی نوێترین توێژینەوەی رێکخراوی ‪ Stop‬بۆ "ئاوێنە ڕۆژنامەی منە"‪.‬‬ ‫دژە گەندەڵی����ی کە بەهاوکاری رێکخراوی ‪NED‬ی ئەمریکی کوردستان عەبدولکەریم‬ ‫ئەنجام����دراوە‪ ،‬ڕۆژنام����ەی ئاوێنە لە‌نێو ک����ۆی ‪ 22‬میدیای ئیمەیل‪endorseawene@gmail.com :‬‬ ‫بیس����تراو‌و بینراو‌و ئەلکترۆنیدا کە کاریان لەسەر ڕوماڵکردن‌و تەلەفۆن‪00964 770 0600 659 :‬‬ ‫هەڵدانەوەی دۆس����ییەکانی گەندەڵیی کردوە‪ ،‬پلەی یەکەمی ناونیش����ان‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنە‪ ،‬تەالری زارا‪ ،‬نهۆمی سێهەم‪،‬‬ ‫ئاپارتمان����ی ژمارە ‪ ،32‬س����لێمانی‪ ،‬هەرێمی کوردس����تان ـ‬ ‫بەدەستهێنا‪.‬‬ ‫عێراق‪.‬‬ ‫سەرەڕای ئەوەی لەم قۆناغەدا وێنەی ڕاستەقینەی کۆمەڵگای بۆ بەش����داریکردن لەکەمپینی "ئاوێن����ە ڕۆژنامەی منە"‪ ،‬یان‬ ‫ئێمە بریتییە لە‌بنبەس����تی سیاس����یی‌و داوەشانی سیستەمی پشتیوانیکردنی خۆبەخشانەی رۆژنامەی ئاوێنە‌و سایتەکەی‪،‬‬ ‫ئابووری دارایی کە بووەتە هۆکارێک بۆ مردنی یەک لە‌دوای تکایە لەڕێگای ئەم حیس����ابی بانکییان����ەوە هاوکارییەکانتان‬ ‫یەکی پ����رۆژە میدیاییە س����ەربەخۆکان‪ ،‬ئاوێن����ە وەکو تاکە بنێرن‪.‬‬ ‫هەفتەنامەیەکی سەربەخۆ‪ ،‬ڕاس����تگۆیانە‌و بوێرانە بەردەوامە‬ ‫حسابی بانکی بۆ دەرەوەی هەرێمی کوردستان‬ ‫لە‌کاری پرۆفشنااڵنەی ڕۆژنامەگەریی خۆی‪.‬‬ ‫بۆئ����ەوەی کوردس����تان نەبێت بە‌گۆڕس����تانی ڕۆژنامەگەریی‬ ‫سەربەخۆ‌و بیر‌و دەنگی ئازاد‪ ،‬پێویستە ئاوێنە بەردەوامببێت‪.‬‬ ‫بۆئەوەی ئاوێنەش بەردەوامبێت‪ ،‬پێویس����تمان بە‌پشتیوانی‬ ‫خوێنەران‌و بەرپرس����یارێتی دڵس����ۆزانی میدیای سەربەخۆیە‬ ‫لە‌کوردستان‌و دەرەوەی واڵت‪.‬‬ ‫بۆ گەیشتن بەم ئامانجەش بەشدار بە‌لەکەمپینی‬ ‫"ئاوێنە ڕۆژنامەی منە“‪.‬‬ ‫بۆئەم مەبەس����تەش کۆمپانیای ئاوێنە ژمارەیەکی حیس����ابی‬ ‫بانکیی بۆ هاوڕێیانی خۆی لە‌دەرەوەی واڵت دروس����تکردوە‪.‬‬ ‫تکایە پ����اش بڕیاردانتان بۆ هەر بژاردەیەکی بەش����داریکردن‬

‫ونبون‬

‫‪Vienna Knowlledge Net VKNN‬‬ ‫‪Erste oesterreichische Spar-Casse-Bank‬‬ ‫‪BLZ: 20111‬‬ ‫‪BIC: GIBAATWWXXX‬‬ ‫‪IBAN: AT74 2011 1310 0410 1654‬‬

‫حسابی بانکی بۆ ناوخۆی هەرێمی کوردستان‬ ‫‪Bank: Trade Bank of Irak / Sulaimaniah‬‬ ‫‪Branch‬‬ ‫‪Swift Code: TRIQIQBAXXX‬‬ ‫‪Account Name: Awene Company‬‬ ‫‪Account No.: 0004003247001‬‬

‫* ناسنامەیەکی ژووری بازرگانی‌و پیشەسازی سلێمانی ونبوە بەناوی (لقمان کریم عبدالله)‪ ،‬هەرکەس دۆزییەوە بیگه‌ڕێنێتەوە‬ ‫بۆ نوسینگەی ئاوێنە‪.‬‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫نەوزاد جەمال‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاهیرو ویدات حسێن؟‬

‫گوتاری تۆقاندن لەبەڵێ‌و‬ ‫نەخێر بۆ ریفراندۆمدا‬

‫ئەوەندەی ژینگە سروشتییەکەی سەختە‪ ،‬ژیانی کۆمەاڵیەتی‌و سیاسی‌و ئابوری کوردستانیش‬ ‫تاقەتپڕوکێنە‪ .‬تەنها گەرماپڕوکێنەرەکەی هاوین نییە کە تەنگی بەزۆربەمان هەڵچنیووەو بێزارو‬ ‫وەڕسیشیکردووین لەخۆمان‪ ،‬بەڵکو دۆخە بێمانا سیاسییەکە باری دەروونی‌و ئەقڵی زۆربەمانی‬ ‫بەبانگەشەکانی تیرۆرکردوە‪ .‬هەر لەهەواڵی موچەوە بیگرە کە هەر رۆژەی پەیامێکی ناراستی تێدایە‬ ‫لەبارەی چاکبوون یا کەمکردنەوەی پاشەکەوتەوە تاکو هەاڵی ریفراندۆم‪ ،‬پەستانی دەروونی‌و ئابوری‬ ‫لەم هەرێمەدا زیادکردووە‪.‬‬ ‫راگەیاندنەکان (بەسێبەرو حزبیەکانەوە)‪ ،‬بازاڕییان بەو باس‌و خواسە گەرمکردووەو هیستیریانە‬ ‫پرسەکەیان تەوزیفکردووە‪ .‬ئاخر‪ ،‬زۆرئاسانە لەمیدیای کوردیدا بەبابەتێکی زەقوزۆپ‌و تەنانەت‬ ‫بێناوەڕۆک‪ ،‬ببیتە پاڵەوانی سەرەکی شاشە‪ .‬بەاڵم بوکەڵەکانی میدیاو تۆڕە کۆمەاڵیەتییەکان‬ ‫پاڵەوانێکن لەکاغەز‪ ،‬کە زو زو دەردەکەون‪ ،‬بەناگەهانێکیش ئاوادەبن‪ .‬ئەو بیچمە میدیاییانەی‬ ‫بەردەوام پێویستیان بەجواڵندنی رای گشتییە تاوەکو لەپەراوێزەوە بێنەوە بەردەم زومی کامێراکان‌و‬ ‫سەرتۆپی هەواڵەکان! راستە‪ ،‬هەرگیز دەسەاڵت بەبێ هاوبەشی میدیا نەیتوانیوە کاریگەری تەواوی‬ ‫بەسەر خەڵکەوە هەبێت‪.‬‬ ‫سەیر نییە‪ ،‬ئەوانەی پۆست‌و پێگەی ئابوری‌و سیاسیان هەیە‪ ،‬داوای قوربانییدان گەورە لەخەڵکی‬ ‫ئاسایی دەکەن‪ .‬لەبەرئەوەی‪ ،‬پێیانوایە ئەو چینە هیچیان نییە لەدەستیبدەن‪ .‬جگەلەوەش هەرگیز‬ ‫خۆیان دەستبەرداری پێگەوخۆشگوزەرانییان نابن لەپێناو چینە الوازو ناسکەکانی کۆمەڵگەدا!‬ ‫بۆیە‪ ،‬بەئاسانی‌و بێسڵەمینەوە دەنگ‌و رایان خۆیان هەڵدەبڕن بەسەر جەماوەردا‪ .‬هێشتا رون‬ ‫نییە ئاخۆ کێبەرکێی نەخێرو بەڵێ تەنها دەگاتە بەردەم سندوقەکان‌و دەوەستێت‪ ،‬یا لەناو کارتی‬ ‫دەنگدانەکانیشدا مافی نەخێر وەک بەڵێ هەیە؟ بەڵێ‌و نەخێر هەنگاوێکی سادەو سەرەتایی‬ ‫دیموکراسییە لەوەرگرتنی رای گشتییدا‪ .‬راوەرگرتنیش مانای ئەوەیە کە رای جیاوازو یەکنەچوو‬ ‫هەیە‪ .‬بەاڵم‪ ،‬هەم نەخێرخوازەکان‌و هەم بەڵێباشەکانیش بۆخۆیان ئەو راستیە سادەیە لەبیردەکەن‪.‬‬ ‫لەئێستەوە خەریکی تۆقاندن‌و ترساندنن بەفەرزکردنی رای خۆیانن بەسەر خەڵکیدا‪.‬‬ ‫دواجار گوتارێکی توندو زبر کەوتۆتەوە کە ئەوەندە تۆقینەرو ترسێنەرە تا رادەی ئەوەی یەکتر لەمافی‬ ‫بیرکردنەوەی جیاواز بێبەش بکەن‪ .‬تەنانەت تۆمەتی ئەجێندای نێودەوڵەتی دەدەنەپاڵ یەکتر‪ ،‬وەک‬ ‫ئەوەی هەریەکەیان خەڵکی واڵتێکی تر بن! خیانەت‪ ،‬جاشایەتی‪ ،‬دەرچوون لەبازنەی کوردایەتی بۆ‬ ‫نەخێرە‪ .‬لەبەرامەبەردا‪ ،‬هەرچی بڵێ بەڵێ گەندەڵخوازە‪ ،‬کۆیالیەتی پەسەندە‪ ،‬ترسنۆکە‪ ،‬بێهەڵوێستە‪،‬‬ ‫گێلە‪ .‬الی بەرەی نەخێر ئەو راستییە لەبیرکراوە کە <نەخێر> پێش پرۆسەکە ‪-‬ریفراندۆم‪ -‬دەبێت‬ ‫یا دواتر؟ ئەو مافە لەبیرکراوە کە لەسەر کارتی دەنگدان پێویستە لەپاڵ <بەڵێ>دا‪ ،‬نەخێریش‬ ‫هەبێت‪ .‬ئەگەرنا دەنگدان بۆ دەکەن؟! مایەی پرسیارە‪ :‬ئایا ئەم جواڵنەوەیە دەیەوێت ببێتەوە بە‪١٧‬ی‬ ‫شوباتێکی تر؟ یان درێژەدەری ئەو ساتەو ئەڵقەیەکی تەواوکەریەتی؟‬ ‫لەگەڵ ئەوەشدا ئەگەرچی بەرەی نەخێر‪ ،‬بەگوتار دژ بە بەرەی بەڵێییە‪ ،‬بەاڵم جەمسەرێکی تەواوکاری‬ ‫گەمەکەیە ‪-‬دەنگدانەکەیە‪ -‬لەبنەڕەتدا‪ .‬چونکە‪ ،‬ئەم بەڵێ‌و نەخێرە لەگەمەیەک دەچێت کە پێویسیتی‬ ‫بەدو تیپ هەبێت تا رکابەریی یارییەکە بەڕێوەبچێت‪ .‬چونکە‪ ،‬رێسای گەمەکە دو هەڵوێستی جیا‬ ‫لەیەک دەخوازێت‪.‬‬ ‫ئەوەش سەیر نییە کە زۆربەی کاراکتەرە سیاسی‌و میدیاییەکان‪ ،‬لەخۆڕا بونەتە زمانحاڵی ئەمریکا‪،‬‬ ‫ئێران‌و تورکیاو واڵتانی تر؟ لەکاتێکدا ئەمە چەند هێندە سەرلێشێوایی بۆ خەڵکی ئاسایی دروستکردوە!‬ ‫گرانی رومان تێدەکات‪ ،‬چونکە سنورەکان دادەخرێن بەڕوماندا! بازرگانە زەبەالحەکان بەم قسانە‬ ‫قازانج دەکەن تا کااڵکانیان زیاتر بئاخنن‌و بەنرخی گرانتر بفرۆشنەوە! بەشێکی دیکەش پێیانوایە‪،‬‬ ‫هەرچی نەڵێ <بەڵێ>‪ .‬ئیتر تەاڵقی کوردایەتی دەکەوێت! لەوەگەڕێ کە مقۆمقۆی پەرلەمان‌و‬ ‫پیکهاتنی حزبەکان‪ ،‬بۆخۆی پشێوییەکی سیاسییە کە هێشتا ئاکامێکی رونی نییە‪.‬‬ ‫هاوالتیانیش لەو مەنگەنەیەدا‪ ،‬لەنێو ئەو دو گوتارە پەڕگیرەدا گیریانخواردوە‪ .‬جگەلەوەی بەدەست‬ ‫سەختی گوزەران‌و خراپی خزمەتگوزارییە سەرەتاییەکان لەسەردەمی تەکنۆلجیا باوەشێندا‪ ،‬ژیان‬ ‫بێماناتربووە! کۆچی بێئەندازە لەپیناو ژیانێکی بەڕێزدا‪ ،‬مانای النە لێکتووچوون‌و سەرگەردانییەکی‬ ‫سەرتاسەرییە‪ .‬دەبێت ئەم گەوجاندن‌و گێالندنە ترسناکە راگیرێت‌و لەوەزیاتر نەبێتە مخۆرکەی‬ ‫سایکۆلۆجی ئێمە‪ .‬باشە‪ ،‬ئەم واڵتەی ئێمە بۆ وا تێکوپێکدەدرێت‌و ئاشوب‌و هەرای تێدا دەنرێتەوە؟‬

‫ریکالم‬

‫کۆمپانیای ئاپت‬ ‫تەنها لەماوەی ‪ 4‬مانگدا‬ ‫ببە بەخاوەنی پاسپۆرت‌و‬ ‫رەگەزنامەی کۆماری‬ ‫دۆمەنیکان‬

‫گەشت بکە بۆ زیاتر‬ ‫لە ‪ 120‬وواڵت بەبێ ڤیزا‬ ‫‪07509991000‬‬ ‫‪07509992000‬‬

‫نیوەی دانیشتوانی جیهان لە ‪ 6‬واڵتدا دەژین‬

‫دانیشتوانی جیهان بەپێی دوا ئاماری باڵوكراوەی نەتەوە یەكگرتوەكان‬

‫‪600 3‬‬ ‫‪ 4‬واڵت لەو ‪ 6‬واڵتە دەكەونە ئاسیا‬ ‫ملیۆنی لە‬

‫ملیار‌و‬

‫‪6‬‬

‫واڵتدا دەژین‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫واڵتیش‬ ‫ئەمریكای باكورە‬

‫واڵتیان‬ ‫لەئەمریكای باشورە‬

‫‪.1‬چین‬

‫ژمارەی دانیشتوانی ‪ 1‬ملیار‌و‬ ‫‪ 388‬ملیۆن‌و ‪ 817‬هەزار كەسە‬

‫‪ 7‬ملیار‌و ‪200‬‬

‫ملیۆن كەسە‬

‫‪2‬‬ ‫‪.‬‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫ن‬ ‫د‬ ‫س‬ ‫تا‬

‫‪ .3‬ئەمریكا‬ ‫ن‬

‫ژمارە‬ ‫ی‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫هەزار كە یشتوان‬ ‫ی‬ ‫‪1‬‬ ‫م‬ ‫سە‬ ‫لیار‌و‬ ‫‪1‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪17.9‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪%‬‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫ر‬ ‫ۆ‬ ‫ێ‬ ‫ن‌‬ ‫لە هەر خول ژەی دا‬ ‫و ‪935‬‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫ش‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ە‬ ‫لە هەر خو كێكدا ‪ 34‬ك نی جی‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫پ‬ ‫لەكێكدا ‪ 10‬ەس لەدای ێكدە‬ ‫ه‬ ‫ێ‬ ‫ن‬ ‫ێ‬ ‫ت‬ ‫ك‬ ‫كەس دەمرێ دەبێت‬ ‫ت‬

‫ژمارەی دانیشتوانی ‪ 326‬ملیۆن‌و ‪625‬‬ ‫هەزار كەسە‬ ‫‪%4.3‬ی رێژەی دانیشتوانی جیهان‬ ‫پێكدەهێنێت‬ ‫لەهەمو ‪ 8‬چركەیەكدا یەك كەس لەدایك‬ ‫دەبێت‬ ‫لەهەمو ‪ 12‬چركەیەكدا كەسێك دەمرێت‬

‫‪ .4‬ئەندەنوسیا ‪ .5‬بەرازیل‬

‫ژمارەی دانیشتوانی ‪ 207‬ملیۆن‬ ‫و‪ 353‬هەزار كەسە‬ ‫‪%2.8‬ی رێژەی دانیشتوانی جیهان‬ ‫پێكدەهێنێت‬ ‫سااڵنە لە هەر ‪ 1000‬كەسێك ‪14.3‬‬ ‫كەس لەدایك دەبن‌و ‪ 6.6‬كەس دەمرن‬

‫‪%18.5‬ی رێژەی‬ ‫دانیشتوانی جیهان‬ ‫پێكدەهێنێت‬ ‫لە هەر ‪ 1000‬كەسێك‬ ‫‪ 12.37‬كەس لەدایك‬ ‫دەین‌و ‪ 7.16‬كەس‬ ‫دەمرن‬

‫ژمارەی دانیشتوانی ‪ 269‬ملیۆن‌و‬ ‫‪ 580‬هەزار كەسە‬ ‫‪%3.5‬ی رێژەی دانیشتوانی‬ ‫جیهان پێكدەهێنێت‬ ‫لە هەر ‪ 1000‬كەسێك‬ ‫‪ 18.45‬كەس لەدایك دەبن‌و‬ ‫‪ 6.25‬كەس دەمرن‬

‫ریکالم‬

‫‪ .6‬پاكستان‬

‫ژمارەی دانیشتوانی ‪ 204‬ملیۆن‌و ‪ 924‬هەزار كەسە‬ ‫‪%2.6‬ی دانیشتوانی جیهان پێكدەهێنێت‬ ‫سااڵنە لە هەر ‪ 1000‬كەسێك‪ 23.9 ،‬كەس لەدایك‬ ‫دەبن‌و ‪ 6.58‬كەس دەمرن‬

‫ریکالم‬