Awene 590

‫ریکالم‬

‫بەرەی "بەڵێ‌"و "نەخێر"‬ ‫ئیشیان كه‌وتوه‌ته‌ مه‌الكان‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژماره‌ (‪)590‬‬ ‫سێشەممە ‪2017/8/22‬‬

‫ریکالم‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫عیادەی شەوانە رۆژی پسپۆڕیی ئاشتی‬

‫‪3‬‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫بۆ نەخۆشییەکانی‪:‬‬ ‫ژنان و مناڵبون و نەزۆکی‬ ‫قورگ و لوت و گوێ‬ ‫البردنی موو بە لێزەر‬

‫نەشتەرگەری گشتی‬ ‫هەناوی و دڵ‬ ‫مندااڵن‬ ‫پێست‬ ‫گەڕەکی ئاشتی پشت شیرینی تابان‬

‫تەنها‬ ‫هەزار‬

‫‪0770 771 1011‬‬

‫كۆبونه‌وه‌ی‌ پارتی‌‌و گۆڕان ب ‌ێ ئه‌نجام بو‬ ‫پارتی‌‌و گۆڕان له‌س���ه‌ر هه‌ڵوێس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌گۆڕی‌ خۆیان س���ورن‪ ،‬ئه‌ندامێكی‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ پارت���ی‌ ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ "بژێوی خەڵك بەش���ێك‬ ‫نیی���ە لەگفتوگۆی سیاس���ی نێوان‬ ‫دوالی���ەن"‪ ،‬ئه‌ندامێك���ی‌ جڤات���ی‌‬ ‫نیش���تمانی‌ گۆڕانی���ش ده‌ڵێ���ت‬

‫"كۆبونه‌وه‌ك���ه‌ی‌ دوێنێ���ی‌ پارت���ی‌‌و‬ ‫گۆڕان بی‌ ئه‌نجام بو"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬ئاسۆ مەحمود‪،‬‬ ‫ئەندامی جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی‬ ‫گ���ۆڕان ك���ە لەكۆبونەوەكەی نێوان‬ ‫حزبەك���ەی‌و پارتی���دا بەش���دار‬ ‫بوە‪ ،‬بەئاوێن���ەی راگەیان���د "ئێمە‬

‫ئەوەندە تێگەیش���تین كە پارتی تا‬ ‫ئێس���تاش قەناعەتی وای���ە دەبێت‬ ‫سیس���تمی سیاس���ی ل���ەم واڵتەدا‬ ‫نیمچ���ە پەرلەمانی بێ���ت‪ ،‬ئێمەش‬ ‫قەناعەتمان بەسیس���تمی پەرلەمانی‬ ‫هەیە"‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "لەكۆبونەوەكەدا‬ ‫ئێمه‌ پێداگریمان لەسەر چاككردنی‬

‫بژێ���وی‌و ژیانی خەڵك كردو داوامان‬ ‫کرد هەرچییەك كراوە چارەس���ەری‬ ‫ئەم قەیرانی دارایی‌و نیوموچەییەی‬ ‫خەڵك بكرێت‪ ،‬ب���ەاڵم ئه‌وان وتیان‬ ‫حكوم���ەت ل���ەوە زیات���ر ناتوانێت‬ ‫بكات"‪.‬‬ ‫لەبەرامبەریش���دا‪ ،‬دڵش���اد شەهاب‬

‫ئەندام���ی س���ەركردایەتی پارت���ی‬ ‫پێیوایە پرس���ی چاككردنی بژێوی‌و‬ ‫ژیانی خەڵك پەیوەندی بەگفتوگۆی‬ ‫سیاسی نێوان دو الیەنی سیاسییەوە‬ ‫نییە كە بزوتنەوەی گۆڕان بەوشێوەیە‬ ‫جەختی لەس���ەر دەكاتەوە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫پەیوەن���دی ب���ە كاری حكومەتەوە‬

‫هەیە‪.‬‬ ‫ئەمە لەکاتێکدایە کە کۆبونەوەکەی‬ ‫دوێنێ بەبێ دیاریکردنی وادەیەک بۆ‬ ‫کۆبونەوەی داهاتوی پارتی‌و گۆڕان‬ ‫کۆتاییهات‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫مانگانە زیاتر ل ‌ه ‪ ٤٠٠‬حاڵەتی ته‌اڵق‌و جیابونەوە لەسلێمانی تۆمار دەکرێت‬

‫‪ 2016‬كه‌مترین رێژه‌ ‌ی هاوسه‌رگیریی‌‌و زۆرترین رێژه‌ ‌ی ته‌اڵق‌و جیابونه‌وه‌ تۆمار كراوه‌‬

‫ی ك ‌ه كۆپیه‌كی‌ ده‌ست‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی ئامارێك مانگان ‌ه زیاتر دادگا ‌‬ ‫ی ته‌اڵق‌و جیابونه‌وه‌ له‌كوردستاندا كراوه‌‪ ،‬به‌پێ��� ‌‬ ‫رێژه‌ ‌‬ ‫ی ت���ه‌اڵق‌و جیابونه‌و‌ه ئاوێنه‌ كه‌وتوه‌‪ ،‬له‌ساڵی‌ رابردودا زۆرترین‬ ‫ی هاوس���ه‌رگیریش ل���ه‌‪ 400‬حاڵه‌ت��� ‌‬ ‫له‌هه‌ڵكش���ان‌و رێژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪2016‬دا كه‌مترین تۆم���ار ده‌كرێ���ت‪ ،‬دادوه‌رێ���ك ده‌ڵێت رێژه‌ی‌ ت���ه‌اڵق‌و جیابونه‌و‌ه له‌پارێزگا ‌‬ ‫له‌داكشاندایه‌‪ ،‬له‌ساڵ ‌‬ ‫ی تۆمار كراوه‌ ك ‌ه ‪ ٤٦٧٤‬حاڵەت‬ ‫ی "ئێستا وشه‌ی‌ ته‌اڵق‌و جیابونەوە بوەتە سلێمان ‌‬ ‫ی هاوسه‌رگیریی‌‌و زۆرترین رێژه‌ ‌‬ ‫رێژه‌ ‌‬ ‫ی ‪2016‬‬ ‫بوه‌‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریش���دا س���اڵ ‌‬ ‫ی وشەیەکی زۆر ئاسان‌و سەرزاره‌كی"‪.‬‬ ‫ی ‪ 20‬ساڵ ‌‬ ‫ته‌اڵق‌و جیابونه‌وه‌ له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی هاوسه‌رگیری ‌‬ ‫ی كه‌مترین رێژ‌ه ‌‬ ‫ی ئامارێك ‌‬ ‫رابردودا له‌پارێزگای‌ س���لێمانی‌ تۆمار ئاوێنه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬به‌پێ��� ‌‬

‫بریكاری وەزارەتی ناوخۆ‪:‬‬

‫دو وه‌زیر‬ ‫له‌سه‌ر دۆسیه‌ی‌‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌ لێكۆڵینه‌وه‌یان‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ده‌كرێت‬ ‫له‌سه‌ر دۆسیه‌ی‌ گه‌نده‌ڵی‌ ده‌سته‌ی‌ ده‌ستپاك ‌ی‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‌ دو وه‌زیر ده‌كات‪ ،‬سه‌رۆكی‌‬ ‫ده‌سته‌كه‌ ده‌ڵێت "شه‌ڕكردن له‌گه‌ڵ‌ گه‌نده‌ڵی‌‬ ‫له‌كوردستان كارێكی‌ ئاسان نییه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬ئه‌حمه‌د ئه‌نوه‌ر‪ ،‬س����ه‌رۆكی‌‬ ‫ده‌س����ته‌ی‌ ده‌س����تپاكی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یان����د گه‌نده‌ڵی‌ به‌ئاس����انی‌‬ ‫له‌كوردس����تاندا بنه‌ب����ڕ ناكرێت‌و پێویس����تی‌‬ ‫ب����ه‌كات‌و هه‌وڵ����ی‌ زیاتره‌‪ ،‬ئ����ه‌و وتی‌ "دو‬ ‫وه‌زیر له‌س����ه‌ر دۆس����یه‌ی‌ گه‌نده‌ڵی‌ ئێس����تا‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ‌ ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم هێشتا‬ ‫دۆس����یه‌كه‌یان نه‌بونه‌ته‌ كه‌یس����ێك‌و بخرێته‌‬ ‫به‌رده‌می‌ دادوه‌ر"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "تا ئێس����تا توانیومان����ه‌ چه‌ندین‬ ‫كاربه‌ده‌س����تی‌ پل����ه‌ ب����ااڵ روب����ه‌روی‌ دادگا‬ ‫بكه‌ین����ه‌وه‌و ژماره‌یه‌كیش����یان حوكمیان بۆ‬ ‫ده‌رچ����وه‌‌و له‌رۆژان����ی‌ ئاین����ده‌دا ناوه‌كانیان‬ ‫به‌پیت‌و كه‌یسه‌كانیشیان باڵوده‌كه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫بازرگانان ‌ی‬ ‫هه‌رێم ده‌چن‬ ‫كارگه‌ له‌توركیا‬ ‫دادەمەزرێنن‬

‫ی‬ ‫‪ 20‬ساڵی‌ رابردودا له‌پارێزگای‌ سلێمان ‌‬ ‫ی ‪2012‬‬ ‫تۆمار كراوه‌‪ ،‬ك ‌ه به‌راورد به‌ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫زیاتر ل ‌ه ‪ 7000‬حاڵه‌تی‌ هاوس���ه‌رگیری ‌‬ ‫كه‌می‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫کامەران حه‌س���ه‌ن فه‌ره‌ج کە دادوەری‬ ‫پل���ە یەکی دادگای س���لێمانیە‪ ،‬ئاماژ‌ه‬

‫ب���ه‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه هۆكاره‌كانی‌ پش���ت‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌م دیارده‌ی ‌ه زۆرن‪ ،‬ه���ه‌ر له‌قه‌یران ‌‬ ‫ی هاوس���ه‌ره‌و‌ه بگره‌ تا‬ ‫دارایی‌و ناپاك ‌‬ ‫ده‌گات ب���ه‌ كاریگه‌ری���ی‌ ته‌كنه‌لۆژیاو‬ ‫ی‬ ‫تۆڕە کۆمەاڵیەتییەکان‌و س���ه‌یركردن ‌‬ ‫ی "یەکێک‬ ‫دراما توركی���ه‌كان ‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬

‫بری���كاری وەزارەتی ناوخۆ‪ ،‬جەالل‬ ‫ش���ێخ كەریم ئاماژە ب���ەوە دەکات‬ ‫ک���ە فەرهاد س���ەنگاوی س���كااڵی‬ ‫لەس���ەر كەس تۆم���ار نەكردوە تا‬ ‫وەزارەتی ناوخۆ رێوشوێنی یاسایی‬ ‫بگرێتەب���ەر‪ ،‬ئەو دەڵێ���ت "فەرهاد‬ ‫س���ەنگاوی نەڕفێن���راوەو لێ���دان‬ ‫لەمەال سامان سەنگاویش کێشەی‬ ‫شەخسییە"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ ،‬هەولێ���ر‪ :‬جەالل ش���ێخ‬ ‫كەریم‪ ،‬بری���كاری وەزارەتی ناوخۆ‬ ‫لەب���ارەی روداوی رفاندنی فەرهاد‬ ‫س���ەنگاوی‪ ،‬ئەندام���ی ئەنجومەنی‬ ‫جواڵن���ەوەی نەخێر لەئێس���تادا‪،‬‬ ‫بەئاوێن���ەی راگەیاند ك���ە "فەرهاد‬ ‫سەنگاوی وەك خۆی باسی كردوە‬ ‫نەڕفێنراوە‪ ،‬بەڵكو كۆمەڵێك كەس‬ ‫رۆیش���تون داوای ئۆتۆمبێلێك���ی‬

‫‪4‬‬

‫فەرهاد سەنگاوی‬ ‫مەالی ئ���ەو مزگەوت���ە نییە‪ ،‬بۆیە‬ ‫رەنگە كێشەكە بەوهۆیەوە دروست‬ ‫بوبێت"‪.‬‬ ‫رۆژی هەینی رابردو چەند كەسێک‬ ‫هێرشیان كردە س���ەر مەال سامان‬

‫هه‌ڵبژاردن چی‬ ‫له‌دونیای ئێمه‌‬ ‫گۆڕی؟‬ ‫‪7‬‬

‫‪6‬‬

‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێیه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫‪5‬‬ ‫ئه‌بوبه‌كر هه‌ڵه‌دنی‌‪:‬‬ ‫پێویسته‌ پارتی‌‌و‬ ‫گۆڕان وه‌ك دو‬ ‫ساڵی‌ ڕابردو‬ ‫مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كتری‌ نه‌كه‌ن‬

‫فەرهاد سەنگاوی نەڕفێنراوەو‬ ‫لێدان لەمەال سامان سەنگاویش کێشەی شەخسییە‬ ‫یەكێتی���ان لێكردۆت���ەوە ك���ە الی‬ ‫بوە"‪ ،‬ئەو وتی "فەرهاد سەنگاوی‬ ‫سكااڵی لەسەر كەس تۆمارنەكردوە‬ ‫ت���ا وەزارەتی ناوخۆ رێوش���وێنی‬ ‫یاسایی بگرێتەبەر"‪.‬‬ ‫وتیشی "هەر كەسێك سكااڵ تۆمار‬ ‫بكات‪ ،‬وەزارەت���ی ناوخۆو پۆلیس‬ ‫بەبڕیاری دادوەر ئیجرائات دەكەن‪،‬‬ ‫وەزارەتی ناوخۆ سەربەخۆ ناتوانێت‬ ‫بەبێ ئەوەی بزانێت كێ سكااڵكارەو‬ ‫سكااڵی لەسەر كێ هەیە ئیجرائات‬ ‫بكات "‪.‬‬ ‫ج���ەالل ش���ێخ كەری���م‪ ،‬لەبارەی‬ ‫لێدان لەمەال س���امان س���ەنگاوی‬ ‫لەچەمچەماڵ رایگەیاند <پێدەچێت‬ ‫كێشەكەی شەخسی بوبێت چونكە‬ ‫مەال س���امان لەكاتێك���دا لێیدراوە‬ ‫لەبەردەم مزگەوتێك بوە كە خۆی‬

‫ی‬ ‫ی ش���یراز‌ه ‌‬ ‫ی تێكچون ‌‬ ‫لەهۆکاره‌كان��� ‌‬ ‫خێزان���ه‌كان‪ ،‬زۆر بەکارهێنان���ی‬ ‫تەکنەلۆژیایە بەشێوەیەکی خراپ"‪.‬‬

‫مەال سامان سەنگاوی‬ ‫س���ەنگاوی لەبەردەم مزگەوتێكدا‬ ‫لەچەمچەماڵ‌و برینداریان كرد‪ .‬دو‬ ‫رۆژ پاش ئەوەش فەرهاد سەنگاوی‬ ‫لەگەڕەكی كانی بای شاری سلێمانی‬ ‫لەالیەن چەندچەكدارێكەوە رفێنرا‪.‬‬

‫"بێ‌ متمانه‌ی ‌ی‬ ‫به‌قوتابخانه‌ حكومیه‌كان‬ ‫هۆكاری‌ زیادبونی‌‬ ‫خوێندنگا ئه‌هلیه‌كانه‌"‬

‫به‌شی ریکالم ‪ 07700600659 :‬ـ ‪ 07500600659‬‬

‫سلێمانی‌ عه‌به‌ك ‌ه‬ ‫وه‌سیه‌تی‌ كردوه‌ كه‌‬ ‫مرد پاسكیلێك بخه‌نه‌‬ ‫گۆڕه‌كه‌یه‌وه‌‬

‫‪16‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪11‬‬ ‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )590‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/8/22‬‬

‫له‌سه‌ر دۆسیه‌ ‌ی گه‌نده‌ڵ ‌ی ده‌سته‌ ‌ی ده‌ستپاكی‌‬ ‫لێكۆڵینه‌و‌ه له‌گه‌ ‌ڵ دو وه‌زیر ده‌كات‬

‫ئاوێنه‌ی روداوه‌کان‬

‫دیارنه‌مانی‌ پاره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سلێامنی‌‬ ‫پرۆژه‌كان ‌‬

‫ئه‌حمه‌د ئه‌نوه‌ر‪ :‬شه‌ڕی‌ گه‌نده‌ڵ ‌ی له‌كوردستاندا ئاسان نییه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌سته‌ ‌‬ ‫ئه‌حمه‌د ئه‌نوه‌ر‪ ،‬سه‌رۆك ‌‬ ‫ده‌ستپاكی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫ی‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات گه‌نده‌ڵ ‌‬ ‫به‌ئاسانی‌ له‌كوردستاندا بنه‌بڕ‬ ‫ی‬ ‫ی به‌كات‌و هه‌وڵ ‌‬ ‫ناكرێت‌و پێویست ‌‬ ‫زیاتره‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "دو وه‌زیر‬ ‫ی ئێستا‬ ‫له‌سه‌ر دۆسیه‌ی‌ گه‌نده‌ڵ ‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ‌ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم هێشتا دۆسیه‌كه‌یان نه‌بونه‌ت ‌ه‬ ‫كه‌یسێك‌و بخرێت ‌ه به‌رده‌می‌ دادوه‌ر"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌حم���ه‌د ئه‌ن���وه‌ر‪ ،‬به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫راگه‌یاند كه‌ له‌م���اوه‌ی‌ كاركردنیاندا‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫ی ده‌س���تپاك ‌‬ ‫وه‌ك ده‌سته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان كاریان له‌س���ه‌ر نزیكه‌ ‌‬ ‫‪ 400‬دۆس���یه‌ی‌ گه‌نده‌ڵ���ی‌ ك���ردوه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌نده‌ڵ��� ‌‬ ‫ی ‪ 90‬دۆس���یه‌ ‌‬ ‫نویك���ه‌ ‌‬ ‫گه‌وره‌ش���یان ره‌وان���ه‌ی‌ دادگاكان‬ ‫ی‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌مانه‌ س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫ی‬ ‫باش���ن‪ ،‬به‌اڵم بنه‌بڕكردنی‌ گه‌نده‌ڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاسان نییه‌و كات‌و سااڵنێك ‌‬ ‫كارێك ‌‬ ‫ی ده‌وێت"‪.‬‬ ‫زۆر ‌‬ ‫وتیش���ی‌ "گه‌نده‌ڵی‌‌و پاره‌ خواردن‬ ‫ی‬ ‫وه‌ك تاوانی‌ كوشتن‌و هه‌مو تاوانێك ‌‬ ‫تر له‌هه‌م���و كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك���دا هه‌یه‌و‬ ‫ترسناكیشه‌ بۆ كۆمه‌ڵگه‌"‪.‬‬

‫ئه‌و پێیوای ‌ه نه‌ك له‌كوردس���تانێكدا‬ ‫ی‬ ‫كه‌ ئاش���كرایه‌ چ���ۆن چه‌ندین بوار ‌‬ ‫گرنگ���ی‌ ژی���ان له‌الی���ه‌ن حی���زب‌و‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌وه‌ كۆنترۆڵ‌ كراوه‌‌و ژیان ‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و ئابوری‌‌و پۆس���ته‌ بااڵكان‬ ‫ی به‌رژه‌وه‌ندی‌ ئ���ه‌وان ته‌رتیب‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫كراوه‌‪ ،‬كه‌لێن‌و ده‌رفه‌ت بۆ ئه‌نجامدان ‌‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌ ره‌خساوه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌كۆمه‌ڵگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫گه‌نده‌ڵ��� ‌‬ ‫پێشكه‌وتوه‌كانیش���دا‬ ‫روده‌دات‪ ،‬ئ���ه‌و به‌ریتانی���ا به‌نمون ‌ه‬ ‫ی كۆمه‌ڵێك‬ ‫ده‌هێنێته‌وه‌ ك���ه‌ خاوه‌ن ‌‬ ‫دام���ه‌زراوه‌ی‌ چاودێری���ی‌ ك���ردن‌و‬ ‫ی گه‌نده‌لییه‌‪،‬‬ ‫ی قه‌الچۆكردن��� ‌‬ ‫ده‌زگا ‌‬ ‫به‌اڵم به‌رتیل وه‌رگرتن‌و پاره‌خواردن‬ ‫ی تۆپێكه‌ی���دا روده‌دات‪،‬‬ ‫له‌یه‌كێت��� ‌‬ ‫ئه‌و وت���ی‌ "له‌گه‌ڵ‌ هاتنه‌ئ���ارای‌ هه‌ر‬ ‫دامه‌زراوه‌یه‌ك���ی‌ چاودێریی‌ كردندا‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ش���ێوازی‌ نوێ���ش ب���ۆ ئه‌نجامدان ‌‬ ‫گه‌نده‌ڵی داده‌هێنرێت"‪.‬‬ ‫ی وه‌ك���و هه‌مو‬ ‫وتیش���ی‌ "گه‌نده‌ل��� ‌‬ ‫ی ت���ر بنه‌بڕكردنی‌ ئاس���ان‬ ‫تاوانێك��� ‌‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ ده‌سته‌ی‌ ده‌س���تپاك ‌‬ ‫ئاماژه‌ ب���ه‌و‌ه ده‌كات كه‌ پێویس���ت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌كوردستان كار له‌سه‌ر هێنانه‌خوار ‌‬ ‫ئاستی‌ گه‌نده‌ڵی‌ بكرێت‌و ساڵ‌ به‌سا ‌ڵ‬ ‫ی كه‌متر بكرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م‬ ‫رێژه‌كه‌ ‌‬ ‫ی به‌كۆمه‌ڵێك فاكته‌رو‬ ‫كاره‌ پێویست ‌‬

‫ئه‌حمه‌د ئه‌نوه‌ر‬ ‫میكانیزمه‌‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "كاركردن بۆ‬ ‫ی گه‌نده‌ڵی‌ له‌كوردس���تاندا‬ ‫بنه‌بڕكردن ‌‬ ‫ی به‌میكانیزم���ی‌ تۆكم���ه‌و‬ ‫پێویس���ت ‌‬ ‫ش���ه‌فافیه‌ت‪ ،‬به‌س���ه‌روه‌ری‌ یاس���ا‌و‬ ‫ی دامه‌زراوه‌كان‪ ،‬به‌كات‌و‬ ‫به‌كاراكردن��� ‌‬ ‫چاككردن���ی‌ پرۆس���ه‌ی‌ سیاس���ی‌‪،‬‬ ‫ی به‌هێ���ز‪،‬‬ ‫به‌ئی���راده‌‌و ئیداره‌یه‌ك��� ‌‬

‫ی‬ ‫ی نیشتمانی‌‌و په‌رله‌مان ‌‬ ‫به‌هه‌ماهه‌نگ ‌‬ ‫كارا‪ ،‬به‌ده‌س���ه‌اڵتی‌ دادوه‌ری‌‌و‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی‌ دادگاكان‌و چاودێری ‌‬ ‫دارای���ی‌‪ ،‬به‌په‌رۆش���یی‌ حزب���ه‌كان‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ مه‌ده‌ن���ی‌ س���ه‌ربه‌خۆو‬ ‫میدیایه‌كی‌ وریا‌و ئه‌كتیڤه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫وتیش���ی‌ "گرفتێكی‌ به‌رده‌م كار ‌‬ ‫ی ده‌ست‬ ‫ئێم ‌ه له‌م چه‌ند ساڵه‌ كه‌مه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌كاربونماندا ئه‌و‌ه بو‌ه ك ‌ه مه‌سه‌له‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پلە‌یه‌ك ‌‬ ‫ی نه‌بوه‌ به‌مه‌سله‌ ‌‬ ‫گه‌نده‌ڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گشتلی‌‪ ،‬له‌دو ساڵ ‌‬ ‫جێی‌ بایه‌خی‌ را ‌‬ ‫ی‬ ‫رابردودا سه‌رنجی‌ خه‌ڵك له‌سه‌ر شه‌ڕ ‌‬ ‫داعش بوه‌‌و ئێس���تاش س���ه‌رنجیان‬ ‫له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ی‌ ریفراندۆمه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د ئه‌نوه‌ر ئه‌وه‌ش رونده‌كاته‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫كه‌ سه‌رباری‌ هه‌مو ئه‌وانه‌ش ده‌سته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌پێی‌ توانای‌ خۆی‌ كار ‌‬ ‫ده‌ستپاك ‌‬ ‫ی گه‌نده‌ڵی‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر دۆسیه‌كان ‌‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه چه‌ندی���ن گروپی‌ كاریگه‌ر‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی���ان تێهه‌ڵكێ���ش ب���وه‌‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ گه‌نده‌ڵی‌‌و پاره‌خواردندا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "تا ئێس���تا توانیومان ‌ه چه‌ندین‬ ‫ی پلە‌بااڵ روبه‌روی‌ دادگا‬ ‫كاربه‌ده‌س���ت ‌‬ ‫بكه‌ینه‌وه‌و ژماره‌یه‌كیشیان حوكمیان‬ ‫ی ئاینده‌دا‬ ‫ب���ۆ ده‌رچ���وه‌‌و له‌رۆژان��� ‌‬ ‫ناوه‌كانیان به‌پیت‌و كه‌یسه‌كانیشیان‬ ‫باڵوده‌كه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی "دو وه‌زیری���ش له‌س���ه‌ر‬ ‫وتیش��� ‌‬

‫ی لێكۆڵینه‌وه‌یان‬ ‫ی گه‌نده‌ڵ ‌‬ ‫دۆس���یه‌ ‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ ده‌كرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم تا ئێس���تا‬ ‫ی‬ ‫دۆسیه‌كه‌یان نه‌گه‌یش���توه‌ت ‌ه ئاست ‌‬ ‫رێوش���وێنی‌ داوای‌ یاسایی‌و نه‌بونه‌ت ‌ه‬ ‫كه‌یسێك‌و بخرێته‌ به‌رده‌می‌ دادوه‌ر"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئ���ه‌وه‌ی‌ رونك���رده‌و‌ه كه‌‬ ‫ی‬ ‫لێكۆڵینه‌و‌ه له‌وه‌زیر‌و پلە‌بااڵكان به‌پێ ‌‬ ‫میكانیزمێكی‌ جی���اوازه‌‪ ،‬ك ‌ه ده‌بێت‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن���ی‌ دادوه‌رییه‌وه‌‌و‬ ‫له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ره‌زامه‌ندی‌ س���ه‌رۆكی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌زیرانی���ش ئه‌نجامبدرێت‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫ی‬ ‫"رێگریییه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌ به‌رده‌م كار ‌‬ ‫ئێم��� ‌ه ئه‌وه‌یه‌ كوردس���تان ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫پارێزبه‌ن���دی‌ تیایه‌ ك���ه‌ له‌ژماۆردن‬ ‫ی‬ ‫نای��� ‌هن‌و پێویس���تیان به‌ره‌زامه‌ند ‌‬ ‫مه‌رجه‌عه‌كانیان���ه‌‪ ،‬پۆلی���س ده‌بێت‬ ‫ی‬ ‫ره‌زامه‌ن���دی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ ناوخ���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬پێشمه‌رگه‌ ده‌بێت وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫پێش���مه‌رگ ‌ه ره‌زامه‌ن���دی‌ بنوێنێت‪،‬‬ ‫پارێزه‌ر ده‌بێت سه‌ندیكای‌ پارێزه‌ران‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ندیكا ‌‬ ‫بێت‌و پزیشك ره‌زامه‌ند ‌‬ ‫پزیشكان‌و تا دوایی‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش زۆرجار‬ ‫ئیشوكار دواده‌خات"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫وتیش���ی‌ "ئێم���ه‌ وه‌ك ده‌س���ته‌ ‌‬ ‫ی زۆر‬ ‫ی ئه‌گ���ه‌ر كار ‌‬ ‫ده‌س���تپاك ‌‬ ‫گه‌وره‌شمان نه‌كردبێت‪ ،‬سه‌ره‌تایه‌كمان‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تپێكردوه‌ ب���ۆ كه‌مكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫رێژه‌ی‌ گه‌نده‌ڵی‌"‪.‬‬

‫كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‪ :‬له‌گه‌ ‌ڵ پارت ‌ی كۆده‌بینه‌وه‌‬ ‫بڕیارده‌ری‌ ئه‌نجومه‌نی‌ سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیس��ل�امی‌‪ ،‬ش����وان ڕابه‌ر‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ له‌داهاتویه‌كی‌‬ ‫نزیك����دا له‌گه‌ڵ پارت����ی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردستان كۆده‌بنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"تا ئێستا واده‌ی‌ كۆبونه‌وه‌كه‌ دیاری‌‬ ‫نه‌كراوه‌"‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ ،‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‪ :‬شوان رابه‌ر‪،‬‬ ‫بڕیارده‌ری‌ ئه‌نجومه‌نی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫كۆمه‌ڵ����ی‌ ئیس��ل�امی‌ به‌ئاوێن����ه‌ی‌‬ ‫ڕاگه‌یان����د وا بڕی����اره‌ له‌داهاتویه‌كی‌‬ ‫نزیك����دا كۆبونه‌وه‌ له‌گ����ه‌ڵ پارتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان ئه‌نجام بده‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌و وت����ی‌ "به‌نیازین له‌س����ۆنگه‌ی‌‬

‫به‌رپرسیارێتمانه‌وه‌ له‌كۆبونه‌وه‌ماندا‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ‌ پارتی‌ جه‌غ����ت له‌گرنگی ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌م����ان‌و‬ ‫ئاس����اییكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫بڕیاردان له‌سه‌ر ریفراندۆمی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان له‌ڕێگه‌ی‌ په‌رله‌مانه‌وه‌‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌وه‌ی‌ به‌المانه‌وه‌‬ ‫مه‌به‌سته‌ هه‌موار كردنه‌وه‌ی‌ یاسای‌‬

‫ریکالم‬

‫س����ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‌و باش����كردنی‌‬ ‫ژیان‌و گوزه‌رانی‌ هاواڵتیان‌و نه‌مان ‌‬ ‫ی‬ ‫پاش����ه‌كه‌وتی‌ موچ����ه‌‌و ئه‌نجامدانی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان له‌كاتی‌ خۆیدا"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ت����ا ئێس����تا واده‌ی‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌م����ان له‌گه‌ڵ‌ پارتی‌ دیاری‌‬ ‫نه‌كراوه‌"‪.‬‬

‫ناوب����راو ئه‌وه‌ش����ی‌ رونك����رده‌وه‌‬ ‫پێش����بینی‌ ده‌كات ك����ه‌ له‌میانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆبونه‌وه‌یان����دا له‌گ����ه‌ڵ‌ پارت����ی‌‪،‬‬ ‫به‌هه‌مانش����ێوه‌ی‌ كۆبونه‌وه‌ی����ان‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان‪ ،‬پارتی‌‬ ‫چه‌ند خاڵێك پێشكه‌ش به‌كۆمه‌ڵی‌‬ ‫ئیسالمی‌ بكات‪.‬‬

‫عیادەی شەوانەو رۆژی پسپۆڕیی ئاشتی‬

‫ریکالم‬

‫دکتۆر فائق محەمەد گوڵپی‬ ‫ئەندامی کۆلیژی نەشتەرگەری شاهانەی بەریتانی‬

‫‪MRCSEd MRCS‬‬ ‫‪HDGS‬‬ ‫‪MBChB‬‬

‫دبلۆمی بااڵی نەشتەرگەری زانکۆی سلێمانی‬ ‫بکالۆریۆسی هەناوی‌و نەشتەرگەری زانکۆی موصڵ‬ ‫دبلۆمی بااڵی نەشتەرگەری هەناوبینی هیندستان‪ ،‬نیودەلهی‬

‫‪D MAS‬‬ ‫‪WALS‬‬

‫بۆ نەشتەرگەری‬ ‫بەردی زراو ـ ریخۆڵە کوێرە ـ هەموو جۆرەکانی فتق‬ ‫بەئامێری هەناوبینی پێشکەوتو (ناظور)‬ ‫چارەسەرکردنی نەخۆشییەکانی غودەی دەرەقی‬ ‫ـ سورێنچک ـ گەدە ـ دوانزەگرێ‬ ‫جگەر ـ ریخۆڵە کوێرە ـ ریخۆڵە ئەستورە‬

‫تەنها‬ ‫‪ 5000‬دینار‬

‫چارەسەری نەخۆشییەکانی‬ ‫مایەسیری ـ قڵیشی کۆم ـ دومەڵی کۆم ـ ناسوری پشت‬ ‫‪053 329 2900‬‬

‫‪0770 771 1011‬‬

‫سلێمانی ـ گەڕەکی ئاشتی ـ پشت شیرینی تابان ـ تەنیشت باخچەی ساوایانی هەنگ‬

‫بێئومێدبوون‬ ‫لە‌دادگا‬ ‫عه‌لی‌ حه‌مه‌ ساڵح‬

‫ی رابردوودا ‪84‬‬ ‫له‌ماو‌هی‌ چوار ساڵ ‌‬ ‫ی گشتی‌‌و‬ ‫ی داواكار ‌‬ ‫دۆسییه‌م لە‌رێگا ‌‬ ‫ده‌س���ته‌ی‌ نه‌زاه���ه‌وه‌ حس���تووه‌ت ‌ه‬ ‫به‌رده‌س���ت دادگا‪ ،‬من س���كااڵ كارم‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫ی بااڵ ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر به‌رپرس���ان ‌‬ ‫ی سكااڵكان له‌سه‌ر‬ ‫كوردستان زۆرینه‌ ‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ حكوم���ه‌ت‌و جێگره‌كه‌ی‌‌و‬ ‫وه‌زی���ره‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان���ی‌ ئ���ه‌م‬ ‫ی‬ ‫كابینه‌یه‌ی‌ حكوم���ه‌ت‌و كابینه‌كان ‌‬ ‫پێشوون‪ .‬دۆس���ییه‌كان په‌یوه‌ستن‬ ‫بە‌گه‌نده‌ڵ���ی‌‌و زی���ان گه‌یان���دن‬ ‫ی‬ ‫بە‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ گش���تی‌‪ ،‬دیارنه‌مان ‌‬ ‫ی زه‌وی‌و‬ ‫داهات‌و خ���راپ به‌كارهێنان ‌‬ ‫گش���تی‌‌و داگیركردن���ی‌ زه‌وی‪،‬‬ ‫گه‌نده‌ڵییه‌كانی‌ دۆسییه‌ی‌ نه‌وت‪.‬‬ ‫تاوه‌ك���و ئ���ه‌م س���اته‌ هی���چ كام‬ ‫ی حكومه‌ت له‌سه‌ر‬ ‫ی بااڵ ‌‬ ‫لە‌به‌رپرسان ‌‬ ‫ئ���ه‌م دۆس���یان ‌ه دادگای‌ نه‌ك���راون‌و‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م دادگا ئاماده‌نه‌ب���وون‪.‬‬ ‫ی پێویست‬ ‫ی هه‌بوونی‌ به‌ڵگه‌ ‌‬ ‫سه‌ربار ‌‬ ‫بۆ هه‌ر دۆسییه‌ك؟‬ ‫ی ك��� ‌ه‬ ‫یه‌كێ���ك ل���ه‌و دۆس���یانه‌ ‌‬ ‫س���كااڵم له‌س���ه‌ری‌ جواڵن���دووه‌و‬ ‫به‌ڵگ ‌هی‌ پێویس���تمان بۆ خسته‌ڕوو‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی پرۆژه‌كان��� ‌‬ ‫دیارنه‌بوون���ی‌ پ���ار‌ه ‌‬ ‫سلێمانیه‌ لە‌‪2013‬دا‪.‬‬ ‫لە‌‪2015/1/12‬دا بە‌پش���ت به‌ستن‬ ‫ی داریی‬ ‫ی چاودێر ‌‬ ‫ی دیوان��� ‌‬ ‫بە‌راپۆرت ‌‬ ‫سكااڵم تۆماركردووه‌‪.‬‬ ‫ی پ���اره‌ی‌ ته‌رخانك���راو بۆ‬ ‫ك���ۆ ‌‬ ‫ی ‪368‬‬ ‫ی پارێزگای‌ سلێمان ‌‬ ‫پرۆژه‌كان ‌‬ ‫ی خه‌رجكراو‬ ‫ملیار دیناره‌‪ ،‬به‌اڵم كۆ ‌‬ ‫‪ 192‬ملی���ار دین���اره‌‪ ،‬به‌مه‌ش ته‌نیا‬ ‫ی‬ ‫ی ‪2013‬دا ‪ 176‬ملیار دینار ‌‬ ‫لە‌ساڵ ‌‬ ‫ی پ���رۆژه‌كان ك��� ‌ه هاتووه‌ت ‌ه‬ ‫پ���اره‌ ‌‬ ‫س���لێمانی‌ دیارنیی��� ‌ه چی‌ به‌س���ه‌ر‬ ‫هاتووه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئایا دهۆك بۆ ده‌بێت ‪ %102‬پاره‌ ‌‬ ‫ی بۆ خه‌رجبكرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ته‌رخانكراو ‌‬ ‫ی ‪. %52‬‬ ‫سلێمان ‌‬ ‫ئایا ده‌كرێت بۆ پرۆژه‌كانی‌ دهۆك‬ ‫ی‬ ‫‪ 34‬ملی���ار دینار زیاتر لە‌س���لێمان ‌‬ ‫خه‌رجبكرێت‪.‬‬ ‫ی ‪ 2013‬نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ته‌نی���ا س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫ی دیكه‌شدا پاره‌یه‌ك ‌‬ ‫لە‌ساڵه‌كان ‌‬ ‫ی خه‌رجنه‌كراوه‌و‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫پرۆژه‌كان ‌‬ ‫دیارنیی ‌ه بۆ چی‌‌و كێ‌ براوه‌‪.‬‬ ‫ی پێویس���ت‌و‬ ‫ی به‌دواداچون��� ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی پێویست‬ ‫ی به‌ڵگه‌ ‌‬ ‫پێشكه‌ش���كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بان���ك‌و راپۆرت��� ‌‬ ‫لە‌نوس���راوه‌كان ‌‬ ‫ی دارایی‪ ،‬ب���ه‌اڵم لە‌الیه‌ن‬ ‫چاودێ���ر ‌‬ ‫ێ وه‌رگرتنی‌ وت ‌ه‬ ‫ی نه‌زاهه‌وه‌ به‌ب ‌‬ ‫دادگا ‌‬ ‫له‌من‌و ئاگاداركردنه‌وه‌م دۆس���ییه‌ك ‌ه‬ ‫داخراوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه دادگای‌ تاوانه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫س���لێمانی‌‪ 1 /‬ئه‌م بڕیاره‌ی‌ دادگا ‌‬ ‫نه‌زاه ‌هی‌ به‌" هه‌ڵه‌" وه‌س���فكردووه‌‪،‬‬ ‫ی ب���ێ‌ ئومێدیی ‌ه ئه‌م‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ جێگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تاوانه‌كان��� ‌‬ ‫دۆس���یانه‌ ل���ە‌دادگا ‌‬ ‫س���لێمانی‌‪ 1/‬وه‌رگیراونه‌ت���ه‌وه‌و‬ ‫به‌ش���ێك ل���ه‌و دادوه‌ر‌ه به‌رێزانه‌ش‬ ‫گواستراونه‌ته‌وه‌ بۆ شوێنی‌ دیكه‌‪.‬‬ ‫من له‌سه‌ر ئه‌م دۆسیه‌ی ‌ه به‌رده‌وام‬ ‫ده‌بم‌و كارو قسه‌ی‌ جیدم ده‌بێت‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )590‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/8/22‬‬

‫پارتی‌و گۆڕان لەسەر هەڵوێستی نەگۆڕی خۆیان سورن‬

‫‪3‬‬

‫"هەردوال پێداگرییان لەخاڵەكانی خۆیان كرد"‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬

‫پاش دو ساڵ گرژی‌و ناكۆكی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان‌و بزوتنەوەی‬ ‫گۆڕان دوێنێ بۆ یەکەمجار روبەڕو‬ ‫دوقۆڵی كۆبونەوە‪ ،‬گۆڕان زیاتر پێداگری‬ ‫لەسەر چاككردنی بژێوی خەڵك‌و‬ ‫پارتیش جەختی لەسەر كاراكردنەوەی‬ ‫پەرلەمان كردۆتەوە‪ ،‬ئەندامێكی جڤاتی‬ ‫نیشتمانی كۆبونەوەكە بە‌"بێ ئەنجام"‬ ‫ناودەبات‌و سەركردەیەكی پارتیش‬ ‫دەڵێت "بژێوی خەڵك بەشێك نییە‬ ‫لەگفتوگۆی سیاسی نێوان دوالیەن"‪.‬‬ ‫ل���ەدوای روداوەكانی نێ���و پەرلەمانی‬ ‫كوردس���تان لەمانگ���ی ئاب���ی ‪2015‬دا‪،‬‬ ‫پەیوەندییەكانی پارت���ی‌و گۆڕان گرژی‌و‬ ‫ئاڵۆزیی���ان بەخۆوە بین���ی‪ ،‬تاوەكو لەم‬ ‫چەند مانگەی دواییدا جارێكی دیكە پارتی‬ ‫بەڕەسمی داوای كۆبونەوەی راستەوخۆی‬ ‫لەبزوتن���ەوەی گۆڕان ك���رد‪ .‬بزوتنەوەی‬ ‫گۆڕان ل���ە‌دوا كۆبون���ەوەی ئەنجومەنی‬ ‫نیشتمانیدا پێنج خاڵی بۆ هەر گفتوگۆیەك‬ ‫لەگەڵ الیەنەكاندا خستەڕو كە لەیەكەمین‬ ‫خاڵدا جەختی لەسەر هەڵوەشاندنەوەی‬ ‫سیس���تمی پاش���ەكەوتی موچ���ە‬ ‫كردۆتەوە‌و پێش���یوایە "حكومەتی هەرێم‬ ‫بەنایاسایی بەس���ەرخەڵكی كوردستاندا‬ ‫س���ەپاندویەتی"‪ .‬خاڵەکان���ی دیک���ەش‬ ‫بریتین لە"دەس���تەبەركردنی شەفافیەت‬ ‫لەداهات���دا‪ ،‬دواخس���تنی ئەنجامدان���ی‬ ‫ریفراندۆم‪ ،‬ئاسایی کردنەوەی پەرلەمان‌و‬ ‫بەردەوامبونی لەس���ەر هەمواركردنەوەی‬ ‫یاسای سەرۆكایەتی هەرێم بۆ چەسپاندنی‬ ‫سیس���تمی پەرلەمان���ی‪ ،‬ئەنجامدان���ی‬ ‫هەڵبژاردنەگش���تییەكان لەوادەی یاسایی‬ ‫دیاریكراوی خۆیاندا"‪.‬‬ ‫لەكۆبونەوەی دوێنێی نێوان بزوتنەوەی‬ ‫گ���ۆڕان‌و پارتی���دا‪ ،‬وەف���دی پارت���ی‬

‫بژێوی خەڵك بەشێك‬ ‫نییە لە‌ناكۆكی سیاسی‬ ‫تا دو حزب لەسەری‬ ‫رێكبكەون‬ ‫کۆبونەوەی پارتی‌و گۆڕان‬ ‫دیموكراتی كوردستان لەبەرامبەر ئەوەدا‬ ‫وەرەقەیەك���ی ش���ەش خاڵی خس���تۆتە‬ ‫بەردەم گ���ۆڕان كە بریتین لە"ئاس���ایی‬ ‫کردن���ەوەی پەیوەندییەکان���ی پارت���ی‌و‬ ‫گۆڕان‪ ،‬کاراکردنەوەو ئاس���اییکردنەوەی‬ ‫کاری پەرلەمانی‪ ،‬پالپش���تی بۆ پرۆسەی‬ ‫ریفران���دۆم‪ ،‬پش���تیوانیکردنی حکومەت‬ ‫ب���ۆ باش���ترکردنی بژێ���وی‌و موچ���ەی‬ ‫خەڵک‪ ،‬رەخس���اندنی زەمینەی لەبار بۆ‬ ‫هەڵبژاردنەکان‪ ،‬هەموالیەنەکان پاڵپشتی‬ ‫چاکسازییەکانی حکومەت بکەن"‪.‬‬ ‫ئاس���ۆ مەحم���ود‪ ،‬ئەندام���ی جڤاتی‬ ‫نیش���تمانی بزوتن���ەوەی گ���ۆڕان ك���ە‬ ‫لەكۆبونەوەكەی نێوان حزبەكەی‌و پارتیدا‬ ‫بەشدار بوە‪ ،‬بە‌ئاوێنەی راگەیاند لەوەاڵمی‬ ‫بڕیارە پێن���ج خاڵییەك���ەی ئەنجومەنی‬ ‫نیش���تمانی بزوتن���ەوەی گۆڕاندا‪ ،‬پارتی‬ ‫وەرەقەیەكی ش���ەش خاڵ���ی هێنابو كە‬ ‫شەش خاڵی "روكەش بون‌و‪ ،‬وەفدەكەی‬ ‫پارت���ی هیچ میكانیزمێكی���ان پێنەبو بۆ‬ ‫جێبەجێكردنی���ان"‪ ،‬ئەو وت���ی "دەتوانم‬ ‫بڵێم كۆبونەوەكە هیچ ئەنجامێكی نەبو"‪.‬‬ ‫ئ���ەو ئەندام���ەی جڤاتی نیش���تمانی‬ ‫بزوتن���ەوەی گۆڕان باس���ی لەوەش���كرد‬

‫كە لە‌كۆبونەوەكەدا ه���ەردوال پێداگریان‬ ‫لەخاڵەكانی خۆیان كردوە‪.‬‬ ‫پێش���یوایە كە خاڵەكانی وەرەقەكەی‬ ‫پارتی هەندێ ش���تی تێدایە كە پێش���تر‬ ‫وتراون‪ .‬لەوانە چاكس���ازی لەحكومەتدا‪،‬‬ ‫ئەو وت���ی "كاتی ئەوە نیی���ە الیەنەكان‬ ‫وەرەقەباران���ی یەكت���ر بك���ەن‪ ،‬ئ���ەوان‬ ‫س���ەرۆكایەتی حكوم���ەت دەك���ەن ب���ا‬ ‫چاكسازی تێدا بكەن"‪.‬‬ ‫ئاس���اییكردنەوەی‬ ‫لەب���ارەی‬ ‫پەیوەندییەكانیان كە یەكێكە لەخاڵەكانی‬ ‫وەرەقەكەی پارتی‪ ،‬ئاس���ۆ مەحمود وتی‬ ‫"ئێمە لەو روەوە هیچ كێشەیەكمان نییە‪،‬‬ ‫پێمانوایە هەردوالمان دو حزبی سیاسین‌و‬ ‫پێویستە پەیوەندیمان هەبێت"‪.‬‬ ‫بە‌وتەی ئاس���ۆ مەحم���ود‪ ،‬وەفدەكەی‬ ‫پارتی هەوڵیان بۆ ئەوە بوە كە پەرلەمان‬ ‫كارابكرێت���ەوە‌و دوات���ر قس���ە لەس���ەر‬ ‫خاڵەكانی دیكە بكرێت‪.‬‬ ‫ئەو وتی "ئێمە ئەوەندە تێگەیشتین كە‬ ‫پارتی تا ئێستاش قەناعەتی وایە دەبێت‬ ‫سیس���تمی سیاس���ی لەم واڵتەدا نیمچە‬ ‫پەرلەمان���ی بێت‪ ،‬ئێم���ەش قەناعەتمان‬ ‫بەسیستمی پەرلەمانی هەیە"‪.‬‬

‫پارتی وەرەقەیەكی‬ ‫شەش خاڵی هێنابو‬ ‫كە شەش خاڵی‬ ‫روكەش بون‌و هیچ‬ ‫میكانیزمێكیان پێنەبو‬ ‫بۆ جێبەجێكردنیان‬ ‫ئەندامەك���ەی جڤاتی نیش���تمانی باس‬ ‫لەوە دەكات ك���ە الی بزوتنەوەی گۆڕان‬ ‫ریفران���دۆم بابەتێكە زۆر گ���ەورە كراوە‪،‬‬ ‫چونك���ە ریفراندۆم دەبێ زەمینەس���ازی‬ ‫سیاسی‪ ،‬ئابوری‪ ،‬كۆمەاڵیەتی بۆ بكرێت‬

‫فۆتۆ‪ :‬بڕیار نامیق‬

‫ب���ەر لەئەنجامدان���ی‌‪ .‬ئەو وت���ی "بۆیە‬ ‫لەكۆبونەوەكەدا زۆر نەچوینە وردەكاری‬ ‫ئەو پرسەوە"‪.‬‬ ‫وتیشی "لەئێس���تادا دۆخەكە ئەوەندە‬ ‫خراپ���ە خەڵك خەریكە ناك���ۆك دەبێت‬ ‫لەس���ەر پرسێكی نیش���تمانی وا گرنگ‪،‬‬ ‫بۆیە ئەمە پێویس���تی بەدروس���تكردنی‬ ‫كۆدەنگ���ی‌و باش���كردنی دۆخی خەڵكە‪.‬‬ ‫پێویستە وابكەیت خەڵك خۆی پشتیوانی‬ ‫لەریفران���دۆم بكات‪ ،‬ن���ەك ئەوەی ببێت‬ ‫بەكەیسێكی حزبی‌و خەڵك بۆ بەرژەوەندی‬ ‫حزبی‌و شەخسی بەكاریبهێنێت"‪.‬‬ ‫ئاس���ۆ مەحمود ئاماژەی بەوەش کرد‬ ‫لەكۆبونەوەك���ەدا بەتایب���ەت پێداگرییان‬ ‫لەس���ەر چاككردنی بژێوی‌و ژیانی خەڵك‬ ‫ك���ردوەو داوای���ان ک���ردوە هەرچییەك‬ ‫كراوە چارەس���ەری ئەم قەیرانی دارایی‌و‬ ‫نیوموچەیی���ەی خەڵ���ك بكرێ���ت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫پارت���ی قەناعەتیان وابوە حكومەت لەوە‬ ‫زیاتر ناتوانێت بكات‪.‬‬ ‫لەبەرامبەریش���دا‪ ،‬پارت���ی دیموکراتی‬ ‫کوردس���تان پێیوایە پرس���ی چاككردنی‬ ‫بژێ���وی‌و ژیان���ی خەڵ���ك پەیوەن���دی‬ ‫بەگفتوگۆی سیاس���ی نێ���وان دو الیەنی‬

‫سیاس���ییەوە نییە كە بزوتنەوەی گۆڕان‬ ‫بەوشێوەیە جەختی لەس���ەر دەكاتەوە‪،‬‬ ‫بەڵك���و پەیوەندی ب���ە‌كاری حكومەتەوە‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫دڵشاد شەهاب ئەندامی سەركردایەتی‬ ‫پارتی لەوبارەی���ەوە وتی "بژێوی خەڵك‬ ‫پرس���ێكە پەیوەن���دی بە‌پل���ەی یەكەم‬ ‫بە‌حكومەتەوە هەیە‪ ،‬ئەگەر پەیوەندیشی‬ ‫بە‌الیەنەكان���ەوە هەبێ���ت‪ ،‬پەیوەن���دی‬ ‫بە‌س���ەرجەم الیەنەكان���ەوە هەی���ە نەك‬ ‫گفتوگۆی نێوان دو الیەن"‪.‬‬ ‫جەختیش���یكردەوە "بژێ���وی خەڵ���ك‬ ‫بەشێك نییە لە‌ناكۆكی سیاسی بۆ ئەوەی‬ ‫دو ح���زب لەس���ەری رێكبك���ەون‌و بڕیار‬ ‫بدەن موچە چاك بكرێت‪ ،‬چونكە ئەگەر‬ ‫حكوم���ەت لە‌توانایدا بێ���ت موچە چاك‬ ‫ب���كات چاوەڕوانی رێككەوتنی سیاس���ی‬ ‫حزبەكان ناكات‌و موچە چاك دەكات"‪.‬‬ ‫ئەوەش���ی خس���تەڕو كە لە‌ئێستاشدا‬ ‫هەوڵەكانی حكومەت بۆ ئەو مەبەس���تە‬ ‫بەردەوام���ن‌و حزبەكان بگەنە ئەنجام یان‬ ‫نەگەن���ە ئەنجام بۆ رێككەوتنی نێوانیان‪،‬‬ ‫حكومەت بەردەوام دەبێت لە‌هەوڵەكانی‬ ‫بۆ چاككردنی بژێوی خەڵكی‪.‬‬

‫بەرەی "بەڵێ‌"و "نەخێر"ی ریفراندۆم ئیشیان كه‌وتوه‌ته‌ مه‌الكان‬

‫"لەم دۆخەدا مەبەستی الیەنەكان بەكارهێنانی مێزەرەكەی مامۆستای ئاینییە"‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫بەرەی بەڵێ‌و نەخێری ریفراندۆم‬ ‫هەوڵەكانیان چڕكردۆتەوە بۆ راكێشانی‬ ‫سەرنج‌و پێگەی مامۆستایانی ئایینی‬ ‫بەالی خۆیاندا‪ ،‬بەاڵم مامۆستایەكی‬ ‫ئایینی دیار داوا لە‌مامۆستایان دەكات‬ ‫خۆیان بەدوربگرن لە‌بەشداری لە‌هەردو‬ ‫كەمپەینەكەدا‌‪ ،‬چونکە ریفراندۆم كراوەتە‬ ‫گەمەیەكی سیاسی‪.‬‬ ‫ل����ە چەن����د رۆژی راب����ردودا‪ ،‬هەرێمی‬ ‫كوردس����تان س����ێ كۆبونەوەی جیاجیای‬ ‫بەرپرس����انی الیەنە سیاسییەكانی لەگەڵ‬ ‫مامۆس����تایانی ئایینی بەخۆی����ەوە بینی‪،‬‬ ‫فازڵ بەش����ارەتی‪ ،‬ئەندام����ی ئەنجومەنی‬ ‫سەركردایەتی پارتی لەگەڵ ئەوەی جەختی‬ ‫لەس����ەر گرنگی پێگە‌و رۆڵی مامۆستایانی‬ ‫ئایینی کردەوە‪ ،‬بەاڵم بە‌بۆچونی ئەو بەم‬ ‫دواییان����ە كۆمەڵێك مامۆس����تای ئایینی‪،‬‬ ‫فیكری ئایینی‌و زانس����تی خۆیان تێكەڵی‬ ‫بیروڕای سیاس����ی هەندێك الیەن كردوە‪.‬‬ ‫ئەوەش رۆڵی "لەكەدار" كردون‌و وتیش����ی‬ ‫"هەندێك مامۆس����تای ئایین����ی رۆڵی زۆر‬ ‫نەرێنیان هەیە‪ ،‬بەاڵم ئەوە ناگەیەنێت كە رێکخستنەکانی دەرەوەی یەکێتی‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫كۆی مامۆستایانی ئایینی وابن"‪.‬‬ ‫ژمارەیەک مامۆستای ئاینیدا کۆبۆوە‪.‬‬ ‫هەندێك‬ ‫پێیوایە‬ ‫ئەو سەركردەیەی پارتی‬ ‫بەاڵم فازڵ بەش����ارەتی پێیوایە ناكرێت‬ ‫رۆڵیان‬ ‫���ییەكان‬ ‫لەحزبە‌ئیسالمییە سیاس�‬ ‫دانیشتنی مەسعود بارزانی تێكەڵ بكرێت‬ ‫هۆی‬ ‫بونەتە‬ ‫‌و‬ ‫ت‬ ‫سیاسە‬ ‫هەبوە لەشێواندنی‬ ‫لەگەڵ دانیش����تنی خەڵك����ی دیكە لەگەڵ‬ ‫خەڵك‬ ‫لەبەرچاوی‬ ‫ئیسالم‬ ‫ئەوەی ئایینی‬ ‫مامۆس����تایانی ئایینیدا‌‪ ،‬ئ����ه‌و وتی‌ "زۆر‬ ‫هەینیان‬ ‫نوێژی‬ ‫"مینبەری‬ ‫‌و‬ ‫ن‬ ‫"ناشرین" بكە‬ ‫عەیبە‌بە‌یەكدی بەراوردبكرێن"‪.‬‬ ‫بەكاربهێنن"‪.‬‬ ‫خۆیان‬ ‫سیاسی‬ ‫بۆ پرسی‬ ‫وتیش����ی "كاك مەس����عود جی����اوازە‌و‬ ‫بەرەی‬ ‫رێبەرایەتی‬ ‫كە‬ ‫بارزانی‪،‬‬ ‫مەسعود‬ ‫رۆڵی گ����ەورەی لەناو تەواوی پرۆس����ەی‬ ‫بەڵێ ب����ۆ ریفراندۆم دەكات‪ ،‬دانیش����تنی رۆژهەاڵتی ناوەڕاستدا هەیە‪ .‬مامۆستایانی‬ ‫یەكەمی خۆی لەگەڵ مامۆستایانی ئایینی ئایین����ی نابێ����ت خۆیان ئەوەن����دە بچوك‬ ‫دەس����ت پێكرد‪ .‬پاش كۆبونەوەكەی ئەو‪ ،‬بكەنەوە لەگەڵ هەمو كەس����ێك دابنیشن‪.‬‬ ‫شاسوار عەبدولواحید لە‌ئەنجومەنی نەخێر لەراستیدا دەتوانم بڵێم ئەو مامۆستایانەی‬ ‫بۆ ریفراندۆم لە‌ئێس����تادا‪ ،‬لەگەڵ بەشێك لەگەڵ شاس����وار عەبدولواحید دانیشتن‪،‬‬ ‫لە‌مامۆس����تایانی ئایین����ی كۆبوەوە‪ .‬جگە شاسواریان بەپەند كرد نەك چوبن گوێی‬ ‫لەوەش شاناز ئیبراهیم ئەحمەد بەرپرسی لێبگرن‪ ،‬دەستخۆشیشیان لێ دەكەم"‪.‬‬

‫بەدرێژایی ‪ 26‬ساڵی‬ ‫رابردو دەسەاڵت پێگەی‬ ‫مامۆستایانی ئایینی‬ ‫خراپ بەكارهێناوە‬

‫کۆبونەوەی بارزانی لەگەڵ مامۆستایانی ئایینی‬ ‫ب����ەاڵم راب����ون مەع����روف‪ ،‬وتەبێ����ژی‬ ‫جواڵن����ەوەی نەخێر لەئێس����تادا پێی وایە‬ ‫بەه����ۆی ئ����ەوەی مامۆس����تایانی ئایینی‬ ‫پێگ����ەی كۆمەاڵیەتی‌و ئایین����ی بەهێزیان‬ ‫هەی����ە‪ ،‬بۆیە الیەنە سیاس����ییەكان‌و بەرە‬ ‫سیاس����ییە جیاوازەكان لەكاتی هەستیار‌و‬ ‫چارەنوسس����ازدا بۆی����ان گرنگە كە دیدی‬ ‫خۆیان سەبارەت بە‌كێشە جیاجیاكان بەو‬ ‫توێژە بگەیەنن‪.‬‬ ‫جەختیش����ی کردەوە كە مامۆستایانی‬ ‫ئایینی بەشێكن لە‌كۆمەڵگا‌و دەتوانن دیدی‬ ‫سیاس����یانەی خۆیان بخەنەڕو‌و بەشداری‬ ‫سیاسیانەش بكەن‪.‬‬ ‫وتیش����ی "ب����ەاڵم گرن����گ ئەوەی����ە‬ ‫ك����ە مامۆس����تایانی ئایین����ی‌و پێگ����ەی‬ ‫دامودەزگاكانی دەوڵەتییەکانی پەیوەست‬

‫بە‌وەزارەتی ئەوقاف‪ ،‬بۆ بەرەیەكی سیاسی‬ ‫دیاریك����راو‌ بەكارنەهێنرێ����ن‌و بەرەیەك����ی‬ ‫دیكەی لێ بێبەش بكرێت"‪.‬‬ ‫ل����ە واڵتانی ئ����ەم ناوچەی����ەدا زۆرجار‬ ‫مامۆس����تایانی ئایین����ی ئیس��ل�ام لەالیەن‬ ‫دەسەاڵتدارانی سەركوتكارەوە بەكارهێنراون‬ ‫بۆ بەرژەوەندییە سیاسیەكان‪ ،‬زۆرجاریش‬ ‫مزگ����ەوت وەک میدیایەک����ی خۆڕایی بۆ‬ ‫بانگەشە سیاسییەکناین سەیر کراوە‪.‬‬ ‫لەهەرێم����ی كوردس����تاندا هەرچەن����دە‬ ‫بەشێك لە‌الیەنە سەرەكییەكان بانگەشەی‬ ‫عیلمان����ی بون����ی خۆیان دەك����ەن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لە‌ملمالنێكردن لەسەر پێگەی مامۆستایانی‬ ‫ئایینی درێغی ناكەن‪ .‬رابون مەعروف پێی‬ ‫وایە بەدرێژایی ‪ 26‬ساڵی رابردو دەسەاڵت‬ ‫پێگ����ەی مامۆس����تایانی ئایین����ی خراپ‬

‫بەكارهێناوە‪.‬‬ ‫سەبارەت بەوەی ئایا خۆیشیان هەوڵی‬ ‫بەكارهێنانی پێگەی مامۆستایانی ئایینی‬ ‫ن����ادەن‪ ،‬ئەو وتی "ئێمە حزبی سیاس����ی‬ ‫نی����ن‌و جواڵنەوەیەك����ی ش����ەعبین‌‪ ،‬داوا‬ ‫لە‌خەڵك دەكەی����ن ئەگەر لە‌‪25‬ی ئەیلولدا‬ ‫ریفراندۆمەكە كرا‪ ،‬دەنگ بدەن بە‌نەخێر"‪.‬‬ ‫ب����ەاڵم مامۆس����تا كام����ەران عەلی‪ ،‬كە‬ ‫مامۆستایەكی ئایینی دیارە‪ ،‬وێڕای ئەوەی‬ ‫پێی وایە بەش����داریكردنی مامۆس����تایانی‬ ‫ئایین����ی لە‌كۆڕ‌و كۆبونەوەكاندا ئەس����ڵە‪،‬‬ ‫بەاڵم خۆی ب����ۆ هیچ یەك لەو كۆبونەوانە‬ ‫نەچوە هەرچەندە بانگهێشتیش كراوە‪.‬‬ ‫وتیش����ی "لەم دۆخەدا كە پرس����ەكان‬ ‫ك����راون بە‌گەمەی سیاس����ی‌‪ ،‬مەبەس����تی‬ ‫الیەنەكان بەكارهێنانی رەنگ‌و مێزەرەكەی‬

‫مامۆس����تایە‪ ،‬ن����ەك گوێگرت����ن لە‌دەنگ‌و‬ ‫قەناعەت‌و فیكری مامۆستای ئایینی‪ .‬بۆیە‬ ‫ئەگەر مامۆس����تای ئایینی ل����ەم كاتانەدا‬ ‫خ����ۆی بپارێزێ����ت بەتایب����ەت لەبەردەم‬ ‫كامێراكاندا بە‌بڕوای من باشترە"‪.‬‬ ‫پێشی وایە مامۆستای ئایینی لە‌شوێنی‬ ‫خۆیەوە چ لەگ����ەڵ بەڵێ بێت یان نەخێر‬ ‫یان هەر پێش����نیارێكی دیك����ەی هەبێت‪،‬‬ ‫دەتوانێت هۆكار‌و پاساوەكانی رونبكاتەوە‬ ‫بەبێ ئەوەی خۆی بداتە پاڵ هیچ الیەن‌و‬ ‫بەرەیەك‪.‬‬ ‫وتیش����ی "دەنگی من لە‌ئێستادا نەخێرە‬ ‫ب����ۆ ریفراندۆم‪ ،‬بەاڵم كەس����یش بە‌خائین‬ ‫ناك����ەم ك����ە بڵێ����ت بەڵ����ێ‌‪ .‬بەش����داری‬ ‫كۆبونەوەی كەس����یش ناك����ەم بۆئەوەی‬ ‫بیكات بە‌دەستكەوتی خۆی"‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )590‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/8/22‬‬

‫ئه‌بوبه‌كر هه‌ڵه‌دنی‌‪:‬‬

‫پێویسته‌ پارتی‌‌و گۆڕان وه‌ك دو ساڵی‌ ڕابردو مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ یه‌كتری‌ نه‌كه‌ن‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫ئه‌بوبه‌كر هه‌ڵه‌دنی‌ ئه‌ندام ‌ی سه‌ركردایه‌ت ‌ی‬ ‫یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌ كوردستان ئاماژ‌ه‬ ‫به‌و‌ه ده‌كات ئه‌گه‌ر گۆران‌و پارت ‌ی‬ ‫نه‌گه‌شتنه‌ ڕێككه‌وتن وا چاك ‌ه حیزبه‌كان‬ ‫به‌زۆرینه‌یه‌كی‌ سیاسی‌ په‌رله‌مان‬ ‫كارابكه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "پێویسته‌ پارتی‌‌و‬ ‫گۆڕان وه‌ك دو ساڵی‌ ڕابردو مامه‌ڵ ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ یه‌كتری‌ نه‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ئه‌بوبه‌كر هه‌ڵه‌دن ‌ی له‌ئه‌گه‌ری‌ به‌بنبه‌ست‬ ‫گه‌ش���تنی‌ كۆبونه‌وه‌كانی‌ گ���ۆڕان‌و پارت ‌ی‬ ‫نیگه‌ران���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وت��� ‌ی "ئه‌گه‌ر گ���ۆران‌و‬ ‫پارتی‌ نه‌گه‌ش���تنه‌ ڕێككه‌وتن با حیزبه‌كان‬ ‫به‌زۆرینه‌یه‌كی‌ سیاسی‌ په‌رله‌مان كارابكه‌نه‌و‌ه‬ ‫ی���ان ده‌بێت ئه‌م دۆخ ‌ه نه‌خ���وازراوه‌ وه‌ك‬

‫خۆ ‌ی بمێنێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گینا بژارده‌ ‌ی دیكه‌مان‬ ‫نیه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "خه‌ڵكی‌ كوردس���تان نیگه‌ریان‬ ‫تێپه‌ڕاندوه‌‌و گه‌ش���تونه‌ت ‌ه ئه‌وپه‌ڕی‌ بێزار ‌ی‬ ‫به‌رامبه‌ر ئه‌م دۆخه‌ ‌ی ئێستا‪ ،‬كۆبونه‌وه‌كان ‌ی‬ ‫گ���ۆڕان‌و پارتی‌ پێویس���ت ‌ه س���نورێك ‌ی بۆ‬ ‫دابنرێ���ت‌و كۆبون���ه‌وه‌ له‌پێن���ا‌و كۆبونه‌و‌ه‬ ‫نه‌بێت‌و هیچ سودێكیشی‌ نه‌بێت‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و دوالیه‌نه‌‌و دانیش���تنیان‬ ‫پێكه‌وه‌ كارێك ‌ی باشه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ڵه‌دنی‌ ئاماژه‌ ‌ی به‌و‌ه كرد ك ‌ه پێویست ‌ه‬ ‫ئه‌و ش���ه‌ش خاڵ���ه‌ی‌ پارت���ی‌ دیموكرات ‌ی‬ ‫كوردستان‌و پێنج خاڵه‌كه‌ی‌ جڤات ‌ی نیشتمان ‌ی‬ ‫گ���ۆران بكرێت ‌ه بنه‌م���ا ‌ی كۆبونه‌وه‌كانیان‌و‬ ‫مه‌رج نی��� ‌ه هه‌مو خاڵه‌كان��� ‌ی هه‌ردوال ج ‌ێ‬ ‫به‌جێ‌ بكرێن‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "به‌نمون ‌ه له‌خاڵه‌كان ‌ی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گ���ۆران س���یانیان جێ‌ به‌ج ‌ێ‬

‫بكرێت‪ ،‬له‌شه‌ش خواستی‌ پارتیش چواریان‬ ‫جێبه‌جێ‌ بكرێن‪ ,‬ناكرێت كۆبونه‌و‌ه له‌دوا ‌ی‬ ‫كۆبونه‌و‌ه بكرێت‌و ده‌رئه‌نجامی‌ نه‌بێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "پێویس���ته‌ پارتی‌‌و گۆڕان وه‌ك‬ ‫دو س���اڵی‌ ڕابردو مامه‌ڵ���ه‌ له‌گه‌ڵ یه‌كتر ‌ی‬ ‫نه‌كه‌ن كه‌ دو ساڵی‌ ڕابردو ئه‌وه‌ی‌ سه‌لماند‬ ‫هیچكامی���ان نه‌یانتوان���ی‌ ئ���ه‌وی‌ دیكه‌یان‬ ‫فه‌رامۆش���بكات‌و بیخات ‌ه په‌راوێزه‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ڕێككه‌وت���ن به‌هێلێك���ی‌ ناوه‌ن���د له‌قازان ‌ی‬ ‫هاواڵت��� ‌ی هه‌رێم���ی‌ كوردس���تاندایه‌‪ ،‬ب���ۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئه‌م دۆخ ‌ه تێپه‌ڕێنین كه‌ خواس���ت ‌ی‬ ‫جه‌ماوه‌ری‌ كوردستانه‌"‪.‬‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش ك���رد "زه‌مان���ه‌"‬ ‫پێمانده‌ڵێت ك���ه‌ ده‌بێت گ���ۆران‌و پارتی‌‬ ‫بگه‌ن���ه‌ ئه‌نج���ام له‌كۆبونه‌وه‌كانیادا"‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "كه‌متر له‌سێ‌ مانگمان ماوه‌ بۆ خولی‌‬ ‫چواره‌م���ی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬

‫خول���ی‌ چواره‌می‌ په‌رله‌مانی���ش ته‌واوبێت‬ ‫نه‌گه‌نه‌ رێككه‌وتن هی���چ مانایه‌ك نامێنێت‬ ‫بۆ دام���ه‌زراوه‌ ش���ه‌رعی‌‌و یاس���اییه‌كان‌و‬ ‫ده‌گه‌ڕێین���ه‌وه‌ ب���ۆ س���ه‌رده‌می‌ ب���ه‌ره‌ی‌‬ ‫كوردستانی‌‌و تۆخبونه‌وه‌ی‌ ڕۆلی‌ حیزبه‌كان‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ یاس���ا‌و په‌رله‌م���ان‌و ده‌زگا‬ ‫ش���ه‌رعیه‌كان كه‌ ئه‌مه‌ش پاشه‌كشه‌یه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌یه‌ له‌پرۆسه‌ی‌ دیموكراسی هه‌رێمدا"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "هی���چ حیزبێك گره‌و له‌س���ه‌ر‬ ‫هه‌ڵبژاردن نه‌كات به‌م دۆخه‌ی‌ ئێس���تاوه‌‪،‬‬ ‫نه‌فه‌زای‌ گش���تی‌ ئاماده‌ی���ه‌‪ ،‬نه‌خه‌ڵكیش‬ ‫ئاماده‌یه‌‌و هێزه‌ سیاسیه‌كانیش متمانه‌یان‬ ‫به‌یه‌كتری‌ نه‌ماوه‌‌و له‌كۆمسیۆنیش تۆماری‌‬ ‫ده‌نگده‌ران پاك نه‌كراوه‌ته‌وه‌‌و وه‌اڵمه‌كانی‌‬ ‫كۆمس���یۆنیش به‌ڵگه‌ی���ه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن ناكرێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "باش���ترین میكانی���زم ئه‌وه‌یه‌‬

‫به‌یه‌ك پاكێجی‌ هاوبه‌ش كۆی‌ كێش���ه‌كان‬ ‫بخرێنه‌ س���ه‌ر مێزی‌ گفتوگ���ۆ‌و ئه‌وله‌ویه‌ت‬ ‫بۆ هه‌ندێك كێش���ه‌ی‌ س���ه‌ره‌كی‌ بێت وه‌ك‬ ‫كێشه‌ی‌ موچه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ڵه‌ندن���ی‌ جه‌غت���ی‌ له‌وه‌ش ك���رده‌وه‌‬ ‫كه‌ ئه‌گ���ه‌ر كۆبونه‌وه‌كانی‌ نێ���وان گۆڕان‌و‬ ‫پارتی‌ هیچ ده‌رئه‌نجامێك���ی‌ لێنه‌كه‌وته‌وه‌‬ ‫ب���ا حیزب���ه‌كان به‌زۆرینه‌یه‌كی‌ سیاس���ی‌‬ ‫دۆخه‌كه‌ تێپه‌ڕێنن‪ ،‬چاره‌س���ه‌ری‌ قه‌یرانی‌‬ ‫دارایی‌ بكرێ���ت‌و كاراكردنه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس���تان ئه‌نجامب���ده‌ن‌و چه‌ند هێزێكی‌‬ ‫سیاس���ی‌ نیس���ابی‌ یاس���ای‌ په‌رله‌مان���ی‌‬ ‫كوردس���تان ته‌واوبك���ه‌ن ی���ان دۆخه‌ك���ه‌‬ ‫وه‌ك خ���ۆی‌ بمێنێت���ه‌وه‌‌و خولی‌ چواره‌می‌‬ ‫په‌رله‌مان به‌سه‌ربچێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "به‌بڕوای‌‬ ‫م���ن ئه‌مه‌ش ئاماژه‌یه‌كی‌ ترس���ناكه‌‌و هیچ‬ ‫بژارده‌یه‌كی‌ دیكه‌شمان نیه‌"‪.‬‬

‫كۆبونه‌وه‌كانی‌ گۆڕان‌و‬ ‫پارت ‌ی پێویست ‌ه‬ ‫سنورێكی‌ بۆ دابنرێت‌و‬ ‫كۆبونه‌وه‌ له‌پێنا‌و‬ ‫كۆبونه‌وه‌ نه‌بێت‬

‫وه‌فد‌ی‌ هه‌رێم به‌ده‌ستبه‌تاڵ ‌ی له‌به‌غدا گه‌ڕایه‌وه‌ ئێران‌و توركیا هه‌وڵه‌كانیان‬ ‫بۆ شكستپێهێنانی‌ ریفراندۆم چڕ ده‌كه‌نه‌و‌ه‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ‬ ‫حزبی‌ دیموكراتی‌ كوردستان پێیوایه‌‬ ‫هه‌میشه‌ ئێران‌و توركیا له‌مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫دژایه‌تی‌ كردنی‌ كورد یه‌كده‌نگ بون‌و‬ ‫له‌ئێستاشدا هه‌مو هه‌وڵێكی‌ ئه‌وان بۆ‬ ‫شكستپێهێنانی‌ ریفراندۆمه‌ له‌باشوری‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌‬ ‫ئێران كه‌ هه‌مو هه‌وڵێكی‌ خۆی‌ ده‌دات‬ ‫تاكو گێره‌شێوێنی‌ دروست بكات‪.‬‬

‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫به‌شێك له‌نوێنه‌رانی‌ كورد‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ عێراق ره‌خنه‌ی‌ توند‬ ‫ی هه‌رێمی‌ كوردستان ده‌گرن‪،‬‬ ‫له‌وه‌فد ‌‬ ‫پێیانوایه‌ ئه‌وان نوێنه‌رایه‌تی‌ كورد‬ ‫ناكه‌ن‌و زیاتر حزبین‪ ،‬ئه‌ندامێكی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌رانی‌ عێراقیش‬ ‫ی هه‌رێم به‌دوای‌‬ ‫ده‌ڵێت "وه‌فده‌كه‌ ‌‬ ‫بیانوییه‌كدا ده‌گه‌ڕێن بۆ دواخستنی‌‬ ‫ریفراندۆم"‪.‬‬ ‫ئه‌می����ن به‌كر په‌رله‌مانت����اری‌ كورد‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ عێراق له‌فراكسۆنی‌ گۆڕان‬ ‫له‌باره‌ی‌ سه‌ردانه‌كه‌ی وه‌فده‌كه‌ی‌ هه‌رێم‬ ‫بۆ به‌غدا‌و كۆبونه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌‬ ‫عێراقیه‌كان����دا به‌ ئاوێن����ه‌ی راگه‌یاند‬ ‫"ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ له‌الیه‌نه‌ عێراقیه‌كانمان‬ ‫بیستوه‌ ئه‌و وه‌فده‌ی‌ هه‌رێم هاتون بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ده‌رچه‌یه‌ك بدۆزنه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بیكه‌نه‌ بیانوییه‌ك بۆ ئه‌وه‌ی‌ ریفراندۆم‬ ‫دوابخه‌ن‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌یانه‌وێت له‌گه‌ڵ‬ ‫حكومه‌تی‌ عێ����راق بگه‌نه‌ رێكه‌وتنێك‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌ كێشه‌كانی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫به‌غ����دا‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ ئه‌و پۆس����تانه‌ی‌‬ ‫له‌كورد وه‌ریگیراونه‌ته‌وه‌‪ ،‬مه‌س����ه‌له‌ی‌‬ ‫نه‌وت‌و بودجه‌و كێشه‌ی‌ پێشمه‌رگه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد "تاكو‬ ‫ئێستا حكومه‌تی‌ عێراق هیچ هه‌وڵێكی‌‬ ‫نه‌داوه‌ بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌ كێشه‌كان‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌ فشارێكی‌ ده‌وڵه‌تان‬ ‫هه‌یه‌ له‌س����ه‌ر عێراق ب����ه‌وه‌ی‌ ده‌بێت‬ ‫نه‌رم����ی‌ بنوێنێت‌و هه‌وڵی‌ چاره‌س����ه‌ر‬ ‫كردنی‌ كێشه‌كانی نێوان هه‌رێم‌و به‌غدا‬ ‫ب����دات ‪.‬له‌به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌ش����دا هه‌رێم‬ ‫له‌مه‌س����ه‌له‌ی‌ ئه‌نجامدان����ی‌ ریفراندۆم‬ ‫پاشه‌كش����ه‌ بكات‪ .‬هه‌روه‌ها هه‌ردوال‬ ‫كار ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ ده‌ك����ه‌ن وه‌ره‌قه‌یه‌ك‬ ‫ئاماده‌ بك����ه‌ن بۆ چاره‌س����ه‌ر كردنی‌‬ ‫كێش����ه‌كانی‌ نێوانیان‪ ،‬ئه‌وه‌ش به‌ڵگه‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌نجامنه‌دانی‌ ریفراندۆم"‪.‬‬ ‫ل����ه‌الی خۆی����ه‌وه‌ ئه‌ش����واق جاف‬ ‫په‌رله‌مانت����اری‌ پارت����ی‌ له‌ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫نوێنه‌رانی‌ عێراق له‌باره‌ی‌ سه‌ردانه‌كه‌ی‬ ‫وه‌ف����دی‌ هه‌رێم بۆ به‌غداو كاردانه‌وه‌ی‌‬

‫وه‌فده‌كه‌ی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌به‌غدا به‌دوا ‌ی‬ ‫بیانویه‌كدا ده‌گه‌ڕێن‬ ‫بۆ دواخستن ‌ی‬ ‫ریفراندۆم‬

‫الیه‌نه‌ عێراقیه‌كان به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫"له‌پرۆسه‌ی‌ سیاس����ی‌ هه‌مو جیهاندا‬ ‫هی����چ ش����تێك له‌سیاس����ه‌تدا گرێنتی‌‬ ‫نی����ه‌‪ .‬س����ه‌ردانی‌ وه‌فده‌ك����ه‌ی‌ هه‌رێم‬ ‫ب����ۆ وه‌رگرتنی‌ پش����تگیری‌ به‌غدا نیه‌‬ ‫له‌سه‌ر مه‌س����ه‌له‌ی‌ ریفراندۆم ‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ده‌یانه‌وێت گفتوگۆ له‌سه‌ر ئه‌و په‌نجاو‬ ‫پێنج پێش����ڵكارییه‌ ده‌ستورییه‌ بكه‌ن‬ ‫كه‌ به‌غدا به‌رامبه‌ر هه‌رێم كردویه‌تی‌‪.‬‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراق‌و الیه‌نه‌ عێراقییه‌كان‬ ‫داوایان له‌ وه‌فده‌ك����ه‌ی هه‌رێم كردوه‌‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ ریفراندۆم دوابخه‌ن له‌به‌ر‬ ‫شه‌ڕی‌ داعش‪ .‬له‌به‌رامبه‌ردا وه‌فده‌كه‌ی‌‬ ‫هه‌رێ����م رونكردن����ه‌وه‌ی‌ پێویس����تیان‬ ‫له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ داوه‌‌و رایاگه‌یاندوه‌ كه‌وا‬ ‫ئه‌وان ریفراندۆمیان پێشكه‌ش كردوه‌‌و‬ ‫چاوه‌ڕێ����ی به‌غدا ده‌ك����ه‌ن بزانن چی‌‬ ‫پێش����كه‌ش ده‌كات‌و چ����ی‌ ب����ۆ كورد‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی‌ پارتی‌ جه‌ختی‬

‫ك����رده‌وه‌ ك����ه‌ الیه‌ن����ه‌ عێراقییه‌كان‬ ‫له‌ب����ه‌رده‌م میدیادا ده‌لێن ئێمه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كپارچه‌یی‌ خاك����ی‌ عێراقین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ژوره‌كان‌و له‌پش����تی‌ كامیرا ده‌ڵێن‬ ‫ئێوه‌ كاره‌س����اتی‌ زۆرتان به‌س����ه‌ردا‬ ‫هاتوه‌‌و مافی‌ خۆتانه‌ داوای‌ جیابونه‌وه‌‬ ‫بكه‌ن‪ .‬وتیشی "دواخستنی‌ ریفراندۆم‬ ‫په‌یوه‌ن����دی‌ به‌حزبه‌كانه‌وه‌ نیه‌‌و ته‌نیا‬ ‫میلله‌ت ده‌توانێت دوایبخات‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ئه‌و وه‌فده‌ی‌ سه‌ردانی‌ به‌غداشی‌ كردوه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتی ئه‌وه‌ی نیه‌ دوایبخات"‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د حاجی‌ ره‌ش���ید ئه‌ندامی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ نوێنه‌ران���ی‌ عێ���راق‬ ‫له‌فراكس���ۆنی‌ كۆم���ه‌ڵ له‌ب���اره‌ی‌‬ ‫س���ه‌ردانی‌ وه‌فدی‌ هه‌رێ���م بۆ به‌غدا‬ ‫ب���ۆ ئاوێنه‌ وتی‌ "ئێمه‌ وه‌كو كۆمه‌ڵی‌‬ ‫ئیسالمی‌ به‌ش���داریمان له‌و وه‌فده‌دا‬ ‫نه‌كردوه‌‪ ،‬ئه‌ندامی���ش نین له‌لیژنه‌ی‌‬ ‫بااڵی‌ ریفراندۆم‪ ،‬بۆی���ه‌ نازانین ئه‌و‬ ‫وه‌فده‌ چ���ی‌ كردوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌راگه‌یاندنه‌ عێراقییه‌كان بیستومانه‌‬ ‫ئه‌و وه‌فده‌ بۆ ریفران���دۆم نه‌هاتوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و بۆ به‌ده‌س���تهێنانی‌ هه‌ندێك‬ ‫پۆس���تی‌ حزب���ی‌ هاتوه‌ ب���ۆ به‌غدا‌و‬ ‫له‌س���ه‌ر كێش���ه‌كانی نێوان هه‌رێم‌و‬ ‫به‌غدا كۆبون���ه‌وه‌ له‌گه‌ڵ حكومه‌ت‌و‬ ‫الیه‌نه‌ عێراقییه‌كان���دا ده‌كه‌ن‪ .‬هه‌ر‬ ‫بۆی���ه‌ ئێمه‌ رامانگه‌یاندوه‌ ئه‌و وه‌فده‌‬ ‫نوێنه‌رایه‌ت���ی‌ ئێم���ه‌ ن���اكات‌و هی‌‬ ‫كوردیش ناكات‪ ،‬چونك���ه‌ وه‌فده‌كه‌‬ ‫حزبیی���ه‌و ئێمه‌ به‌ش���داری‌ ناكه‌ین‌و‬ ‫كۆبونه‌وه‌شیان له‌گه‌ڵ ناكه‌ین"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد "ئه‌و‬ ‫وه‌فده‌ ئه‌جێندایه‌ك���ی‌ دیاری‌ كراوی‌‬ ‫نیه‌‪ .‬ئ���ه‌وان هاتون بۆ قس���ه‌كردن‬ ‫له‌س���ه‌ر كێش���ه‌كانی‌ هه‌رێم‌و به‌غدا‬ ‫له‌مه‌سه‌له‌ی‌ بودجه‌و فرۆشتنی‌ نه‌وت‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ دامه‌زراوه‌ی‌ سۆمۆ‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫كۆمه‌لێك كێش���ه‌ی‌ هه‌ردوال‪ .‬الیه‌نه‌‬ ‫عێراقییه‌كانی���ش پێان وت���ون ئێوه‌‬ ‫نوێنه‌رایه‌ت���ی‌ كورد ناك���ه‌ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هه‌مو الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كانتان له‌گه‌ڵ‬ ‫نیه‌‌و په‌رله‌مانتان كارا نیه‌‌و كۆمه‌ڵێك‬ ‫كێش���ه‌ی‌ تر هه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ له‌ كاته‌دا وا‬ ‫باشتره‌ ریفراندۆم دوابخه‌ن"‪.‬‬

‫چه‌ن���د رۆژێ���ك له‌مه‌وب���ه‌ر محه‌م���ه‌د‬ ‫حس���ێنی باقری سوپاس���االری كۆماری‬ ‫ئیسالمی ئێران به‌ س���ه‌ردانێكی ره‌سمی‬ ‫گه‌یش���ته‌ ئه‌نكه‌ره‌ی پایته‌ختی توركیا‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ سه‌رۆك كۆمار‌و سه‌رۆكی ئه‌ركانی‬ ‫سوپای توركیادا كۆبونه‌وه‌‪ .‬پاش نزیكه‌ی‬ ‫چل س���اڵ‌و ئه‌م���ه‌ یه‌كه‌مین س���ه‌ردانی‬ ‫به‌رپرسێكی سه‌ربازی پله‌ یه‌كی ئێرانه‌ بۆ‬ ‫توركیا‪ .‬سه‌رچاوه‌كانی هه‌واڵ‌ رایانگه‌یاند‬ ‫كه‌ مه‌س���ه‌له‌ی كورد‌و بارودۆخی سوریا‪،‬‬ ‫بابه‌تی س���ه‌ره‌كیی گفتوگۆكانی نێوانیان‬ ‫بووه‌‪.‬‬ ‫عه‌مبه‌رین زه‌مان رۆژنامه‌نوسی ناسراوی‬ ‫تورك له‌ ماڵپه‌ڕی (ئال مۆنیته‌ر)دا باس‬ ‫ل���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ س���ه‌رباری ملمالنێی‬ ‫مێژوویی نێوان ئه‌م دو زلهێزه‌ ناوچه‌ییه‌‪،‬‬ ‫له‌ ئێستادا گه‌لێك كێش���ه‌ لێكیان نزیك‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪ .‬له‌پێش هه‌موشیانه‌وه‌ كێشه‌ی‬ ‫كورد‌و بارودۆخی سوریا‪ .‬توركیا به‌ یه‌ك‬ ‫چاو س���ه‌یری په‌كه‌كه‌‌و په‌ی���ه‌ده‌‌و پژاك‬ ‫ده‌كات‌و به‌هه‌ڕه‌شه‌یه‌كیان ده‌زانێت له‌سه‌ر‬ ‫داهات���وی توركیا‪ .‬بااڵگرتنی هێز‌و نفوزی‬ ‫په‌یه‌ده‌ی���ش له‌رۆژئ���اوا‪ ،‬به‌تایبه‌ت پاش‬ ‫رێكه‌وتنی له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ریكا بۆ گرتنه‌وه‌ی‬ ‫ره‌ق���ه‌‪ ،‬بۆته‌ كابوس���ێك ب���ۆ ئه‌ردغان‌و‬ ‫حكومه‌ته‌كه‌ی‪ .‬له‌و روه‌شه‌وه‌ كه‌ تائێستا‬ ‫ئه‌مه‌ریكا پش���تیوانی له‌په‌یه‌ده‌ ده‌كات‌و‬ ‫رێگه‌ به‌توركیا ن���ادات په‌الماری رۆژئاوا‬ ‫ب���دات‪ ،‬توركیا به‌دوای ئ���ه‌وه‌دا ده‌گه‌ڕێ‬ ‫به‌هاوكاری ئێران‌و سوریا كێشه‌ی رۆژئاوا‬ ‫یه‌كالبكاته‌وه‌‪ .‬له‌به‌رامبه‌ردا هاوكاری ئێران‬ ‫بكات بۆ به‌گژداچونه‌وه‌ی پژاك‪ .‬هه‌رچی‬ ‫ئێران���ه‌‪ ،‬ده‌یه‌وێ توركیا گوش���ار بخاته‌‬ ‫س���ه‌ر بارزانیی هاوپه‌یمان���ی بۆ ئه‌وه‌ی‬

‫ئه‌وه‌ی‌ زیاتر‬ ‫به‌مه‌سه‌له‌ی‌ ریفراندۆم‬ ‫ته‌نگه‌تاو بوه‌و‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ ده‌كات‌و‬ ‫سنوره‌كانی‌ زیاتر‬ ‫توند ده‌كات‪ ،‬كۆمار ‌ی‬ ‫ئیسالمی‌ ئێرانه‌‬ ‫له‌بڕیاری ریفراندوم په‌ش���یمانی بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌سوریاشدا شه‌ڕی به‌ره‌ی نوسره‌ بكات‌و‬ ‫له‌گرتنی (ئیدلب)دا رۆڵ‌ ببینێت‪.‬‬ ‫به‌ بۆچونی عه‌مبه‌ری���ن زه‌مان‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫توركیا رازی بێت له‌سوریا شه‌ڕی به‌ره‌ی‬ ‫نوس���ره‌ ب���كات‌و بارزان���ی له‌ریفران���دوم‬ ‫په‌ش���یمان بكات���ه‌وه‌‪ ،‬ده‌ش���ێت ئێ���ران‬ ‫له‌به‌رمبه‌ردا س���وریا‌و روسیا رازی بكات‬ ‫رێگه‌ به‌ئه‌ردوغان بده‌ن په‌الماری رۆژئاوا‬ ‫بدات‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدای���ه‌ ك���ه‌ دوێن���ێ‬ ‫(دووش���ه‌ممه‌)‪ ،‬ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان‬ ‫س���ه‌رۆك كۆم���اری توركی���ا رایگه‌یاند‪،‬‬ ‫له‌كۆبون���ه‌وه‌ له‌گه‌ڵ وه‌فده‌ س���ه‌ربازییه‌‬ ‫بااڵكه‌ی ئێراندا‪ ،‬باس له‌ ئه‌گه‌ری كرده‌وه‌ی‬ ‫س���ه‌ربازیی هاوبه‌ش���ی هه‌ردو س���وپای‬ ‫ئێران‌و توركیادا ك���راوه‌ "دژی رێكخراوه‌‬ ‫تیرۆریستییه‌كان"‪ .‬هه‌روه‌ها باقری له‌الی‬ ‫خۆیه‌وه‌ پێش���وازی له‌ هه‌وڵه‌كانی توركیا‬ ‫ك���رد بۆ دروس���تكردنی دیوارێكی ئه‌منی‬

‫سەرۆک ئەرکانی ئێران‌و تورکیا‬

‫له‌س���ه‌ر س���نوری ئێران ب���ۆ رێگه‌گرتن‬ ‫له‌"دزه‌كردنی قاچاخچی‌و تیرۆریستان"‪.‬‬ ‫ه���اوكات ماڵپ���ه‌ڕی‌ فه‌رمی‌ س���وپای‌‬ ‫پاس���داران ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌ یه‌كێك‬ ‫له‌ته‌وه‌ره‌كانی‌ گفتوگۆی‌ باقری‌ له‌ئه‌نقه‌ره‌‬ ‫له‌گ ‌هڵ‌ كاربه‌ده‌س���تانی‌ توركیا مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫ریفراندۆم���ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان بوه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ پێتر خامه‌نه‌ئ���ی‌ راب���ه‌ری‌ كۆماری‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ ئێران دژایه‌تی‌ خۆی‌ به‌ارمبه‌ر‬ ‫به‌ریفراندۆم���ی‌ كوردس���تان راگه‌یاندوه‌‪،‬‬ ‫محه‌م���ه‌د حس���ێن باقریش له‌مب���اره‌وه‌‬ ‫هۆش���داری‌ داوه‌ته‌ به‌رپرس���انی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان كه‌ "س���ه‌ربه‌خۆیی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‌و جیابونه‌وه‌ی‌ له‌عێراق به‌هیچ‬ ‫جۆرێ���ك جێی‌ ره‌زامه‌ندی‌ دراوس���ێكانی‌‬ ‫عێراق" نییه‌‪.‬‬ ‫عوم���ه‌ر باڵه‌ك���ی‌ ئه‌ندام���ی‌ ده‌فته‌ری‌‬ ‫سیاس���ی‌ حزبی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تان‬ ‫له‌باره‌ی‌ س���ه‌ردانه‌كه‌ی‌ سه‌رۆك ئه‌ركانی‌‬ ‫س���وپای‌ ئێ���ران‌و كۆبون���ه‌وه‌ی‌ له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ئه‌ردۆغان س���ه‌رۆكی‌ كۆم���اری‌ توركیا به‌‬ ‫ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "ئه‌و س���ه‌ردانه‌ شتێكی‌‬ ‫تازه‌ نیه‌‪ ،‬له‌و كات���ه‌وه‌ی‌ توركیای‌ دوای‌‬ ‫عوس���مانی‌ دروس���ت بوه‌و ئێرانیش هه‌م‬ ‫له‌سه‌رده‌می‌ پاش���ایی‌‌و هه‌م له‌سه‌رده‌می‌‬ ‫كۆماریدا‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌زۆر مه‌س���ه‌له‌ی‌ نێوان‬ ‫خۆیان ناكۆك بن‪ ،‬هه‌میشه‌ ئه‌و دو واڵته‌‬ ‫له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ی‌ كورد كۆكن‪ .‬ئه‌و كاته‌شی‌‬ ‫سوریا به‌و شێوه‌ نه‌بو‪ ،‬هه‌روه‌ها عێراقیش‬ ‫له‌وه‌زعی‌ ئێس���تادا نه‌بو‪ ،‬ئه‌و چوار واڵته‌‬ ‫هه‌ر ج���اره‌و له‌یه‌كێ���ك له‌پایته‌خته‌كان‬ ‫كۆده‌بونه‌وه‌و له‌گه‌ڵ هه‌مو جیاوازییه‌كانی‌‬ ‫نێوانیان له‌مه‌س���ه‌له‌ی‌ كورددا كۆك بون‪.‬‬ ‫هه‌ر بۆیه‌ ئه‌و س���ه‌ردانه‌ی‌ سوپاس���االری‌‬ ‫ئێرانیش ده‌چێته‌ ئه‌و چوارچێوه‌یه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ ‌ی به‌وه‌ش كرد "سه‌ردان ‌ی‬ ‫سوپاساالری‌ ئێران بۆ توركیا‌و كۆبونه‌وه‌ ‌ی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئه‌ردۆغ���ان زیات���ر په‌یوه‌ن���دی‌‬ ‫به‌باشور ‌ی كوردستانه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌ی‬ ‫له‌ئێس���تادا ك���ورد ب���ه‌ره‌و ریفران���دۆم‌و‬ ‫مافی‌ چاره‌ی‌ خۆنوس���ین ده‌ڕوات‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ئه‌وان���ی‌ ته‌نگه‌تاو ك���ردوه‌و كۆده‌بنه‌وه‌و‬ ‫ده‌یانه‌وێت رێگه‌یه‌ك بدۆزنه‌و‌ه چۆن ئه‌م‬ ‫دۆخه‌ تێكب���ده‌ن‪ .‬هه‌ردوالی���ش هه‌رچ ‌ی‬ ‫له‌ده‌س���ه‌اڵتیاندا بێت درێخ���ی‌ لێناك ‌هن‌و‬ ‫ئه‌نجامی‌ ده‌ده‌ن"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ ‌ی ده‌فته‌ری‌ سیاس ‌ی حزب ‌ی‬ ‫دیموكرات ئه‌وه‌ش ‌ی خسته‌رو كه‌وا "ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫زیاتر به‌مه‌س���ه‌له‌ی‌ ریفران���دۆم ته‌نگه‌تاو‬ ‫ب���وه‌و هه‌ڕه‌ش��� ‌ه ده‌كات‌و س���نوره‌كان ‌ی‬ ‫زیات���ر توند ده‌كات‪ ،‬كۆماری‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫ئێرانه‌‪ .‬به‌اڵم پێموانیه‌ دژایه‌تی‌ ئه‌وان بۆ‬ ‫ریفراندۆم به‌هێز ‌ی چه‌كدار ‌ی بێت‪،‬چونك ‌ه‬ ‫له‌ئێس���تادا مه‌س���ه‌له‌ ‌ی كورد جیهانییه‌‌و‬ ‫حكومه‌تی‌ ناوه‌ندیش له‌وباره‌یه‌وه‌ نه‌رم ‌ی‬ ‫نواندوه‌"‪ .‬ئه‌و وتیشی‌ "له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ ‌ی ئه‌و‬ ‫دو واڵته‌ به‌تایبه‌تی‌ ئێران هه‌مو هه‌وڵێك‬ ‫ده‌دات بۆ دروست كردن ‌ی گێره‌شێوێنی‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌راس���تیدا ئه‌و هه‌واڵنه‌ سه‌ركه‌وتو‬ ‫نابن‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌و‌ه ده‌وه‌س���تێته‌ س���ه‌ر‬ ‫ئیراده‌ی‌ خه‌ڵكی‌ باشوری‌ كوردستان ك ‌ه‬ ‫تاچه‌ند له‌سه‌ر ئه‌و پرسه‌ سورن‌و هه‌وڵ ‌ی‬ ‫ته‌واوی‌ بۆ ده‌ده‌ن"‪.‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )590‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/8/22‬‬

‫‪5‬‬

‫مانگانە زیاتر لە‌‪ ٤٠٠‬حاڵەتی تەاڵق‌و جیابونەوە لەسلێمانی تۆمار دەکرێت‬ ‫"ساڵی رابردو ‪ ٤٦٧٤‬حاڵەتی تەاڵق‌و جیابونەوە تۆمار کراوە"‬ ‫ئا‪ :‬تەرزە تەها‬ ‫رێ���ژه‌ی‌ جیابونه‌وه‌ س���اڵ‌ به‌س���ا ‌ڵ‬ ‫له‌به‌رزبونه‌وه‌دایه‌‪ ،‬له‌س���لێمانی‌ ساڵی‌‬ ‫‪ 2016‬رێ���ژه‌ی‌ جیابون���ه‌وه‌ ب���ه‌راورد‬ ‫به‌س���اڵی‌ ‪ ،2015‬نزیكه‌ی‌ ‪ 800‬حاڵه‌تی‌‬ ‫جیابونه‌وه‌ زیادی‌ ك���ردوه‌‪ ،‬دادوه‌رێك‬ ‫ده‌ڵێت "ئێس���تا جیابون���ەوە‌و ته‌اڵق‬ ‫بووەت���ە وش���ەیەکی زۆر ئاس���ان‌و‬ ‫سەرزاره‌كی"‪.‬‬ ‫جوان "ناوێكی‌ خوازراوه‌"‪ ،‬یەکێکه‌ لەو‬ ‫خانمانەی هاتوه‌ بۆ دادگا به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫جیابونەوە لەهاوسەرەکەی‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ماوەی ‪ ٢٠‬ساڵە هاوسەرگیریان کردوە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم بەهۆی ئەوەی هاوس���ه‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫وه‌ك خۆی‌ ئاماژه‌ی‌ پێده‌كات "ناپاکی‬ ‫لێ���دەکات‌و لەگەڵ ئاف���رەت دەچێتە‬ ‫دەرەوە‌و هی���چ خەرجیان ناکێش���ێت‪،‬‬ ‫خواردنەوە کهولیەکان بەکاردەهێنێت"‪،‬‬ ‫ده‌یه‌وێ���ت لێی‌ جیابێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئەو وتی‬ ‫"پارەمان ناداتێ‪ ،‬بەس بۆ مەش���روب‬ ‫هەیەتی‪ ،‬بۆ ئافرەت هەیەتی"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "کابرا ئاوابێت لەگەڵما ژیان‬ ‫چۆن ئەڕوات؟ کەس هەیە ژیان لەگەڵ‬ ‫شتی وا بکات؟!"‪.‬‬ ‫ج���وان نمونه‌یه‌ك���ه‌ له‌س���ه‌دان ئه‌و‬ ‫ژنان���ه‌ی‌ به‌ه���ۆكاری‌ جیاواز س���ااڵنه‌‬ ‫له‌یه‌كتر جیاده‌بن���ه‌وه‌‌و خێزانه‌كانیان‬ ‫هه‌ڵده‌وه‌ش���ێته‌وه‌‪ ،‬به‌پێ���ی‌ ئامارێكی‌‬ ‫فه‌رمی‌ كه‌ ده‌س���ت ئاوێن���ه‌ كه‌وتوه‌‬ ‫س���اڵی راب���ردو مانگانە لەس���لێمانی‬ ‫نزیکی ‪ ٤٠٠‬خێ���زان لێکجیا بونه‌ته‌وە‪،‬‬ ‫كه‌ ‪ ٤٦٧٤‬حاڵه‌ت���ی جیانونەوە تۆمار‬ ‫کراوە‪ ،‬ئەمەش بەراورد بەساڵی ‪٢٠١٥‬‬ ‫نزیکەی ‪ ٨٠٠‬حاڵ���ەت زیادی کردوە‪،‬‬ ‫لەهەمان کاتیشدا رێژەی هاوسەرگیری‬ ‫کەم���ی ک���ردوە‪ ،‬لەس���اڵی ‪٢٠١٥‬دا‬ ‫‪ ١٤٢٣٢‬هاوس���ەرگیری ک���راوە‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫لەس���اڵی ‪٢٠١٦‬دا ک���ەم بووەتەوە بۆ‬ ‫‪ ،١٠٩٣٧‬ئەم���ەس واتە نزیکەی ‪٣٣٠٠‬‬ ‫هاوسەرگیری کەمی کردوە‪.‬‬ ‫هۆکارەکانی جیابونەوەی خێزانەکانن‬ ‫زۆرن ب���ەاڵم ئەوەی ک���ە دیارترینیانە‬ ‫تەکنەلۆژی���او تۆرەلۆمەاڵیەتیی���ەکان‪،‬‬ ‫تێکەڵ بونی کەس���ی س���ێیەم بۆ نا‬ ‫خێزانەکان‪ ،‬كێش���ه‌ی‌ دارایی‌و ناپاکی‬ ‫هاوسەرو چاولێکەرییە‪.‬‬ ‫تەکنەلۆژیاو تۆڕە کۆمەاڵیەتییەکان‬ ‫لەئێس���تادا زۆر پێش���کەوتوەو بووتە‬ ‫بەش���ێک لەژیانی زۆربەی کەسەکان‪،‬‬ ‫الیەنی باش‌و الیەنی خراپیشی هەیە‪،‬‬ ‫خراپ بەکارهێنانیش���ی کێشەی زۆری‬ ‫بۆ خێزانەکان دروستکردوە‪.‬‬

‫دادگای سلێمانی‬ ‫کام���ەران حه‌س���ه‌ن ف���ه‌ره‌ج ک���ە‬ ‫دادوەری پلە یەکی دادگای سلێمانیە‪،‬‬ ‫دەرب���ارەی كاریگ���ه‌ری‌ ته‌كنه‌لۆژیاو‬ ‫ت���ۆڕە کۆمەاڵیەتیی���ەکان له‌س���ه‌ر‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی‌ خێ���زان‪ ،‬ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات كه‌ یەکێک لەهۆکاره‌كانی‌‬ ‫تێكچونی‌ ش���یرازه‌ی‌ خێزانه‌كان‪ ،‬زۆر‬ ‫بەکارهێنانی تەکنەلۆژیایە بەشێوەیەکی‬ ‫خراپ‪ ،‬كه‌ زۆر جار ناپاکی هاوسەری‌‬ ‫لێكه‌وتوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌بڕوای‌ ئ���ه‌م دادوه‌ره‌ یەکێکی تر‬ ‫لە‌هۆکارەکان دەستخس���تنە ناو ژیانی‬ ‫تایبەتی هاوسەرەکانە لەالیەن کەسی‬ ‫سێیەم جا چ دایک‪ ،‬باوک‪ ،‬برا‪،‬خوشک‬ ‫بێت لە‌ه���ەر یەک لە‌الیەن���ەکان‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "هەمو ژن‌و مێردەکان کێش���ەیان‬ ‫هەی���ە‪ ،‬زۆرجار کێش���ەکەیان بچوکە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم بەخۆهەڵقورتاندنە ناو ژیانیان‬ ‫لەالیەن کەسی س���ێیەمەوە کێشەکان‬ ‫گەورە دەبن"‪.‬‬ ‫یەکێ���ک لەو دیاردانەی کە ئێس���تا‬ ‫لە‌زۆربەی کەناڵ���ە کوردیەکان هەیە‪،‬‬ ‫پەخش���کردنی دراما وەرگێڕدراوەکانی‬ ‫واڵتان���ی ت���رە به‌تایبه‌ت���ی‌ درام���ا‬ ‫توركیی���ه‌كان‪ ،‬ک���ە کلتورێکی جیاواز‬ ‫لەکلتوری ک���وردی نیش���انی‌ خه‌ڵك‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر خه‌ڵك هوش���یار نه‌بن‪،‬‬ ‫ب���ه‌م درامایانه‌ فریوده‌خ���ۆن‌و ژیانی‌‬

‫كۆمه‌الیه‌تییان لێتێكده‌چێت‪.‬‬ ‫ج���وان حامد کە داواکاری گش���تیە‬ ‫لەدادگای باری کەس���ێتی س���لێمانی‪،‬‬ ‫دەربارەی دراماکان باس له‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ کاریگەری خراپیان هەیە لەس���ەر‬ ‫کۆمەڵگ���ەو لەبەرئ���ەوەی ریكالم بۆ‬ ‫دابونەریتێ���ک ده‌كه‌ن ک���ە الی ئێمە‬ ‫نیە‪ ،‬کێشە دەکەوێتە نێوان نەوەکان‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "هاوس���ەر هەبووە الس���ایی‬ ‫یەکێک لەئەکتەرەکان���ی کردوەتەوە‪،‬‬ ‫هاوس���ەرەکەی رازی نەبوە بەم کارەو‬ ‫بوەتە هۆی لێکجیابونەوەیان"‪.‬‬ ‫دادوەر کامەرانیش جه‌عت له‌س���ه‌ر‬ ‫هه‌مان شت ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی "بەڵێ‬ ‫کێش���ەمان زۆر هەیە کە لەس���ەر ئەم‬ ‫درامایان���ە جیا ئەبن���ەوە‪ ،‬لەدراماکان‬ ‫مێ���ردی هەیەو پەیوەندیش���ی لەگەڵ‬ ‫کەسێکی تر هه‌یه‌و پێشیان ئاساییە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئای���ا الی ئێمە رێگ���ە پێدراوە‬ ‫چ ل���ەڕووی کلت���ور ی���ان ش���ەرع‌و‬ ‫دینەوە؟!"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "یەکێکی تر لەهۆکارەکان‬ ‫ناپاکی هاوس���ەرییە‪ ،‬نامەگۆڕینەوەی‬ ‫ناش���ەرعیە لەڕێی ئینتەرنێتەوە‪ ،‬کە‬ ‫الیەنی بەرامبەر دەزانێت دڵی لێپیس‬ ‫دەکات‪ ،‬زۆرجار ئەبێ بەناپاکی"‪.‬‬ ‫قەیرانی دارایی وەک هەموالیەنەکانی‬ ‫ت���ر کاریگەری���ی کردوەت���ە س���ەر‬

‫خێزانەکان‪ ،‬ج���وان حامد پێیوابو کە‬ ‫دوای قەیران���ی دارای���ی جیابونەوەش‬ ‫زی���ادی ک���ردوە‪ ،‬کێش���ە داراییەکان‬ ‫لەبونی قەیرانی داراییەوە دەبێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "لەهەمو بارودۆخەکاندا کێش���ەی‬ ‫دارایی هۆکارێکی س���ەرەکییەو کێشە‬ ‫ئەخاتە ن���او خێزانەکان لەدابینکردنی‬ ‫پێداویس���تیەکانی ژیان یاخود حەزو‬ ‫ئارەزووەکان"‪.‬‬ ‫یەکێ���ک لەوانەی ک���ە زۆر دەچنە‬ ‫دادگاکان ب���ۆ جیابون���ەوە‪ ،‬ئەوانەن‬ ‫کە بەمنداڵی هاوس���ەرگیریان کردوە‪،‬‬ ‫دادوەر کام���ەران وت���ی "زۆربەی ئەو‬ ‫کەس���انەی ئێس���تا هاوس���ەرگیریی‬ ‫دەکەن له‌دایكبوی‌ ‪٢٠٠٠‬کانن‪ ،‬كێشەی‬ ‫زۆربەشیان زۆر سەرەتاییە"‪.‬‬ ‫جوان حامد ئ���ەوەی رونکردەوە کە‬ ‫ئەوانە کە دەچنە دادگاکان سكااڵیانه‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ی‌ هاوس���ه‌ره‌كانیان خەرجیان‬ ‫ناکێشن‪ ،‬هەمیش���ە خەریکی مۆبایلن‪،‬‬ ‫رێ���زی بەرامبەرەکەیان ناگرنت‪ ،‬مافی‬ ‫بەرامبەرەکەیان ناده‌ن‌و وەک هاوسەر‬ ‫ی���ان ت���ا درەنگانی ش���ەو نایەنەوەو‬ ‫چەندانی تریش‪ ،‬ب���ەاڵم ئەگەر بچیتە‬ ‫س���ەر راس���تی بابەتەک���ە "ئەمان���ە‬ ‫کاتێک هاوس���ەرگیریان ک���ردوە تەنیا‬ ‫بیریان لەئاهەنگێ���ک کردوەتەوە یان‬ ‫ماڵێکی���ان دەبێت‪ ،‬بیرێکی قوڵیان بۆ‬

‫هاوسەرگیری نییە"‪ ،‬ئه‌و وتی "‪ ١٦‬ساڵ‬ ‫هاتووە قس���ەی لەگەڵ بکەم‌و ئیزنی‬ ‫هاوسەرگیری بدەم‪ ،‬کە هاتووە بۆ الم‬ ‫ئەقڵی نەبووە س���ه‌المێ بکات‪ ،‬ئەڵێم‬ ‫باوکە ئەگەر ناتوانی س���ەالمێ بکەی‪،‬‬ ‫سبەینێ چۆن خێزان بەڕێوەدەبەیت‌و‬ ‫دڵی میوان رائەگریت‌و مافی پیاوەکەت‬ ‫دەدەیت؟!"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "کێش���ەی س���ەرەکی‬ ‫گەنجەکانم���ان ب���ێ لە‌داراییەکە‪،‬تۆڕە‬ ‫کۆمەاڵیەتییەکان���ە‪ ،‬لەبەرئ���ەوەی‬ ‫الی ئێم���ە بە‌دروس���تی بەکارنایەت‪،‬‬ ‫بەاڵم کێش���ەی ئ���ەو کەس���انەی کە‬ ‫س���ااڵنێکە هاوس���ەرگیریان ک���ردوە‬ ‫جی���اوازە وەک لێدان‪،‬س���وکایەتی‬ ‫پێک���ردن‪ ،‬جنێو دڵپیس���ی‌و چەندانی‬ ‫تری���ش‪ ،‬لەهەژارەکانیش���دا زیاترە تا‬ ‫دەوڵەمەندەکان ک���ە ئەویش بۆ باری‬ ‫دارایی دەگەڕێتەوە"‪.‬‬ ‫جیابون���ەوە‌و ت���ەاڵق کاریگ���ەری‬ ‫زۆری هەیە لەس���ەر کۆمەڵگا‌و هەردو‬ ‫الیەنەک���ە‌و بە‌پلەی یەکیش لەس���ەر‬ ‫مناڵ���ەکان‪ ،‬بە‌پێ���ی یاس���اکان مناڵ‬ ‫هی دایکە‪ ،‬ئەگەر نەیویس���ت ئەدرێت‬ ‫بە‌باوک‪ ،‬ئەگەر ئەویش بەخێوی نەکرد‬ ‫ئەدرێ���ت بەخزم‌و کەس���ەکان‪ ،‬ئەگەر‬ ‫ه���ەر کەس نەب���و ئ���ەدرێ بەخانەی‬ ‫ب���ێ سەرپەرش���تان‪ ،‬دادوەر کامەران‬

‫لەساڵی‬ ‫‪٢٠١٥‬دا ‪١٤٢٣٢‬‬ ‫هاوسەرگیری‬ ‫کراوە‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫لەساڵی ‪٢٠١٦‬دا‬ ‫کەم بووەتەوە بۆ‬ ‫‪ ،١٠٩٣٧‬ئەمەس‬ ‫واتە نزیکەی ‪٣٣٠٠‬‬ ‫هاوسەرگیری‬ ‫کەمی کردوە‬ ‫دەربارەی مناڵ���ەکان وتی "مناڵەکان‬ ‫زەرەرمەندی یەکەمن لەڕووی دەرونی‌و‬ ‫پێش���کەوتن‌و خوێن���دن‪ ،‬واتە لە‌هەمو‬ ‫روویەک���ەوە زۆر زۆر زەرەرمەن���دن‪،‬‬ ‫ك���ه‌ دواتریان ژیانی���ان بێنازیی‌ پێوە‬ ‫دیارە"‪.‬‬ ‫پێ���ی یاس���اکانی باری کەس���ێتی‬ ‫چەندی���ن ج���ۆر ش���ێواز‌و ه���ۆکاری‬ ‫جیابون���ەوە هەیە‪ ،‬هەر ی���ەک لە‌ژن‌و‬ ‫پی���او ماف���ی داوای جیابونەوەی���ان‬ ‫هەیە‪ ،‬پێویس���تە دادەرەکانیش وریا‌و‬ ‫هۆش���یار بن هەروەک دادوەر کامەران‬ ‫دەڵێت"حاک���م‪ ،‬ئەب���ێ حاک���م بێت‌و‬ ‫حەکی���م بێت"‪،‬ڕۆش���نبیری گش���تی‌و‬ ‫سەرجەم جۆرەکانی رۆشنبیری رۆڵی‬ ‫خ���ۆی هەیە‪،‬ئەبێ کەس���ەکان لە‌نرخ‌و‬ ‫پیرۆزی هاوس���ەرگیری تێبگەیەنرێت‪،‬‬ ‫دادوەر کام���ەران وتیش���ی" ئێس���تا‬ ‫جیابون���ەوە بووەتە وش���ەیەکی زۆر‬ ‫ئاسان‌و س���ەرزاری‪ ،‬ئەوەی هیچ نەبێ‬ ‫الی���ان گەاڵقە"‪،‬باس���ی ل���ەوەش کرد‬ ‫کە "هاوس���ەرگیری یەکێک���ە لەوانەی‬ ‫ئەبێ بە‌ئەقڵ بی���ری لێبکرێتەوە نەک‬ ‫بەس���ۆزداری‪ ،‬بەس ئێس���تا زۆربەی‬ ‫زۆری الیەن���ی س���ۆزداریە‪ ،‬بیر لەوە‬ ‫ناکەنەوە دوای چ���ی روودەدات‪،‬بەاڵم‬ ‫کاریگەریەکان���ی دوای هاوس���ەگیری‬ ‫دەردەکەون"‪.‬‬

‫چه‌كدارانی‌ داعش له‌ته‌له‌عفه‌ره‌وه‌ به‌قاچاغ به‌ره‌و كوردستان هه‌ڵدێن‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنی‌ رزگاركردنی‌ ته‌له‌عفه‌ر‬ ‫ده‌ستیپێكرد‪ ،‬حه‌یده‌ر عه‌بادی‌‬ ‫چه‌كدارانی‌ داعشی‌ له‌به‌رده‌م دو‬ ‫بژارده‌دا راگرت‪" :‬یان ته‌سلیم بون یان‬ ‫كوشتن"‪ ،‬چه‌كدارانی‌ داعش ده‌یانه‌وێ‌‬ ‫به‌قاچاغ له‌كوردستانه‌وه‌ به‌ره‌و سوریا‬ ‫هه‌ڵبێن‪.‬‬ ‫م���اوه‌ی‌ دو رۆژه‌ ئۆپه‌راس���یۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫رزگاركردن���ی‌ ته‌له‌عف���ه‌ر له‌الیه‌ن هێزه‌‬ ‫چه‌كدار‌ه‌كان���ی‌ عێراق���ه‌وه‌ ده‌س���تی‌‬ ‫پێكردوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ هێشتا‬ ‫مانگێك به‌سه‌ر رزگاركردنی‌ شاری‌ موسل‬ ‫له‌ده‌س���تی‌ داعش تێنه‌په‌ڕیوه‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫هێزه‌كانی‌ عێراق له‌هه‌وڵی‌ ده‌رپه‌ڕاندنی‌‬ ‫دوا س���ه‌نگه‌ره‌كانی‌ داعش���دان له‌سه‌ر‬ ‫سنوری‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫چاودێرانی‌ س���ه‌ربازی‌ ئام���اژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن ك���ه‌ كۆنتڕۆڵكردنی‌ ق���ه‌زای‌‬ ‫ته‌له‌عفه‌ر به‌ئه‌ندازه‌ی‌ كۆنترۆڵكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ش���اری‌ موس���ڵ‌ قورس‌و گران نابێت‪.‬‬ ‫ته‌له‌عفه‌ر كه‌ شارێكی‌ زۆرینه‌ توركمانی‌‬ ‫شیعه‌نش���ینه‌‪ ،‬س���ێ‌ س���اڵ‌ له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫له‌الیه‌ن داعش���ه‌وه‌ ده‌س���تی‌ به‌سه‌ردا‬ ‫گی���را‪ ،‬به‌مه‌زه‌ن���ده‌ی‌ كاربه‌ده‌س���تانی‌‬ ‫عێراقی‌ ‪ 1500‬تا ‪ 2000‬چه‌كداری‌ داعش‬ ‫له‌م ش���اره‌دا س���ه‌نگه‌ریان له‌هێزه‌كانی‌‬ ‫عێراق گرتوه‌‪ ،‬ك���ه‌ زۆربه‌یان عه‌ره‌ب‌و‬

‫لە‌چه‌ند رۆژ ‌ی‬ ‫رابردودا ژماره‌یه‌ك‬ ‫چه‌كدار‌ ‌ی هەاڵتوی‬ ‫داعش له‌الیه‌ن‬ ‫هێزی‌ پێشمه‌رگه‌و‌ه‬ ‫ده‌ستگیركراون ك ‌ه‬ ‫له‌ناو ئوتومبێل ‌ی باردا‬ ‫خۆیان حه‌شارداوه‌‬ ‫بیانی���ن‌و به‌خێزان���ه‌وه‌ رویانكردوه‌ت��� ‌ه‬ ‫ته‌له‌عفه‌ر‌و پێش���بینی‌ ده‌كرێت شه‌ڕی‌‬ ‫مان‌و نه‌مانیان له‌م شاره‌دا بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌م ش���اره‌دا كه‌ پێشتر نزیكه‌ی‌ ‪200‬‬ ‫هه‌زار كه‌س���ی‌ تیا ژیاوه‌و له‌س���نوری‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‌و توركیا‌و سوریاوه‌‬ ‫نزیكه‌‪ ،‬به‌شوێنێكی‌ ستراتیژی‌ داده‌نرێت‬ ‫بۆ هه‌مو الیه‌نه‌ ناكۆك‌و به‌شه‌ڕهاتوه‌كان‪،‬‬

‫سەنگەرێکی پێشمەرگە‬ ‫پێش���تر تەلەعف���ەر راره‌وی‌ هاتوچۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌كدارانی‌ داعش بو له‌نێوان موس���ڵ‌‌و‬ ‫ره‌قه‌دا‪ ،‬ك���ه‌ دو مه‌ڵبه‌ن���دی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫ژێرده‌سه‌اڵتی‌ داعش بون‪.‬‬ ‫ی زانیاریی���ه‌كان ئێس���تا‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شار ‌‬ ‫ی نیشته‌جێ ‌‬ ‫ی داعش��� ‌‬ ‫چه‌كداران ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی زه‌ب���ر ‌‬ ‫ته‌له‌عفه‌ر‪ ،‬به‌هۆ ‌‬ ‫ی ئاسمانی‌‌و زه‌وییه‌وه‌‪ ،‬به‌قاچاغ‬ ‫هێرش ‌‬

‫ی ژێر‬ ‫له‌و ش���اره‌و‌ه ب���ه‌ره‌و ناوچه‌كان ‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ پێش���مه‌رگ ‌ه هه‌ڵدێ���ن‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و زانیاریانه‌ به‌ش���ێك له‌خێڵ ‌ه‬ ‫عه‌ره‌به‌كانی‌ ده‌ورب���ه‌ری‌ ته‌له‌عفه‌ر ك ‌ه‬ ‫زۆربه‌یان حه‌دیدی‌‌و ش���ه‌مه‌رو جبوری‌‌و‬ ‫ی زۆر‬ ‫جحێش���ین به‌قاچاغ‌و به‌پاره‌یه‌ك ‌‬ ‫ئه‌و چه‌كداران���ه‌ ده‌گوازنه‌وه‌ بۆ نزیك‬ ‫ی‬ ‫چیای‌ شه‌نگال‌و له‌وێشه‌و‌ه به‌ره‌و شار ‌‬

‫ی سوریا هه‌ڵدێن‪.‬‬ ‫حه‌سه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی ئاوێن���ه‌‪،‬‬ ‫ی زانیاریه‌كان��� ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی رابردودا ژماره‌یه‌ك له‌م‬ ‫له‌چه‌ن���د رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌كداران���ه‌ی‌ داع���ش له‌الی���ه‌ن هێز ‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌و‌ه ده‌ستگیركراون ك ‌ه له‌ناو‬ ‫ی باردا خۆیان حه‌ش���ارداوه‌و‬ ‫ئوتومبێل ‌‬ ‫ی كوردس���تانه‌و‌ه‬ ‫ویس���تویان ‌ه له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫خۆی���ان بگه‌یه‌نن��� ‌ه ناوچه‌كان���ی‌ ژێر‬

‫ی داعش له‌سوریا‪.‬‬ ‫ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫ی زیاتر س���ه‌باره‌ت‬ ‫ئاوێن ‌ه بۆ زانیار ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌هه‌اڵت���ن‌و خۆراده‌س���ت كردن��� ‌‬ ‫چه‌كدارانی‌ داعش به‌هێزی‌ پێشمه‌رگه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی كرد به‌وته‌بێ���ژ ‌‬ ‫په‌یوه‌ند ‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ هه‌ڵگورد حیکمەت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ناوب���ارو ئاماده‌ نه‌ب���و له‌مباره‌و‌ه هیچ‬ ‫لێدوانێك بدات‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )590‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/8/22‬‬

‫بازرگانانی‌ هه‌رێم ده‌چن كارگ ‌ه له‌توركیا دادەمەزرێنن‬

‫"كه‌ ‌ی ره‌وای ‌ه زەوییه‌كی به‌پیتی‌ کشتوکاڵیمان هه‌ی ‌ه بۆ چاندنی نۆک‪ ،‬كه‌چ ‌ی نۆک لەمەکسیکەوە ده‌هێنین"‬ ‫ئا‪ :‬رێژه‌ن سه‌ردار‬ ‫به‌شێك له‌بازرگانانی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان به‌هۆی‌ دابینكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌ڵێك ئاسانكارییه‌وه‌‬ ‫له‌توركیا‪ ،‬ده‌چن له‌و واڵته‌ كارگه‌‬ ‫داده‌مه‌زرێنن‪ ،‬خاوه‌ن كۆمپانیایه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ كوردستان ده‌ڵێت "‪%70‬ی‌‬ ‫کارگەو كۆگاكانمان لەتورکیایە‪،‬‬ ‫لەبەرئەوەی حکومەتی تورکیا‬ ‫یارمەتی زۆری بازرگانان ئەدات‬ ‫لەڕوی‌ پێدانی کارەباو هەلی کارو‬ ‫سوتەمەنی"‪.‬‬

‫خاوەن کۆمپانیایەک‪:‬‬ ‫هەر جوتیارێک‬ ‫بتوانێت نۆک‌و‬ ‫قەرەخەرمان‬ ‫بچێنێت ئێمە‬ ‫ئامادەین‬ ‫گرێبەستی‬ ‫لەگەڵدا بکەین‬ ‫کە بەرهەمەکەی‬ ‫پێگەیشت نەقد‬ ‫پارەکەی ئەدەینێ‬

‫خاوەن���ی کۆمپانیان���ی نەورەس‪،‬‬ ‫حاج���ی مەجی���د مس���تەفا ك���ه‌‬ ‫كۆمپانیاك���ه‌ی‌ له‌ب���واری‌ خۆراك���دا‬ ‫كارده‌كات‌و زۆربه‌ی‌ به‌رهه‌مه‌كانیشی‌‬ ‫به‌روبوم���ی‌ كش���توكاڵین‪ ،‬ئام���اژه‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ ده‌كات ‪%70‬ی‌ بەرهەمەکانیان‬ ‫ل���ەدەرەوەی واڵت ه���اوردە دەکەن‬ ‫لەکاتێک���دا زۆربەی ئ���ەو به‌رهه‌مانه‌‬ ‫دەتوانرێ���ت لەکوردس���تان بەرهەم‬ ‫بهێنرێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌و وت���ی‌ "زۆرب���ەی‬ ‫جوتیارانی‌ ئێم���ه‌ خەریکی چاندنی‬ ‫گەنم���ن‪ ،‬چونک���ە حکومەتی عێراق‬ ‫گەنم بەنرخێکی گ���ران دەکرێتەوە‪،‬‬ ‫ئەگ���ەر وانه‌بوایه‌ جوتی���اران ناچار‬ ‫دەب���ون نیس���ک‌و نۆک‌و فاس���ۆلیاو‬ ‫فۆتۆ‪ :‬مەزهەر‬ ‫کڕینی نۆک‌و نیسک لەسوپەرمارکێتێک لەالیەن هاواڵتییەکی کوردستانەوە‬ ‫ساوەرو قەرەخەرمان به‌رهه‌مبهێنن‪،‬‬ ‫ك���ه‌ قازانج���ی‌ ئ���ه‌م به‌رهه‌مانه‌ بۆ‬ ‫جوتی���اران زۆرتر ده‌ب���و‪ ،‬پارەیه‌كی‌ له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌ ئەرکی زۆر قورس����ە‪ ،‬خاوه‌نی‌ زەوییەک����ی فراوانه‌و كاتێك وت���ی‌ "ئێمە لەواڵتان���ی تریش لقمان کردوە‪ ،‬هۆکارگێکی ترش���ی ئەوەیە هاوكارییەك‌و كارئاسانییەك نییە بۆ‬ ‫زۆریشمان نه‌ده‌برایه‌ دەرەوە"‪.‬‬ ‫لەدەسکەنەو کوتان‌و پاکكردنی‪ ،‬ئەگەر له‌س����اڵی‌ ‪١٩٩٠‬دا نرخ����ی‌ تەنێ����ک هەی���ەو دەتوانین بەرهەمی جوتیاران خەڵ���ک کاتێ���ک دەبینێت لەس���ەر كاری وەبەرهێنان بەتایبەت لەبواری‬ ‫وتیشی‌ "ئێمە نۆک لەمەکسیەکەوە وەزارەتی کش����توکاڵ ی����ان بازرگانان نیس����ک گه‌یش����توه‌ته‌ ‪ ٣٠٠٠‬ه����ەزار ببه‌ینە دەرەوە‪ ،‬س���ااڵنە مازوو ترش شتێک نوس���راوە س���لێمانی عێراق پیشەس���ازی‌و كش���توكاڵیدا لەوانە‬ ‫ه���اوردە دەکەی���ن بەنرخێک���ی زۆر بتوانن دوو دەراس����ە بهێنن دەتوانین دۆالر‪ ،‬حکومەت����ی ئه‌و واڵته‌ گرەنتی دەنرێت���ە دەرەوەی کوردس���تان‪ ،‬بۆ نایکڕێت‪ ،‬ئەچێ���ت تورکی دەکڕێت‪ ،‬بانك���ەكان بەش���ێوەی درێژخایەن‬ ‫بەرز‪ ،‬پارەیەکی زۆر لەواڵتی ئێمەوه‌ نۆک بۆ باش����وری عێراقیش هەناردە بازرگانه‌كانی‌ کردوه‌ کە نیسک بچێنن ناردنە دەرەوەی ش���ت‌ومەک هەولێر خەڵکی ئێمە پێیخۆشە خواردنەکانی ناتوانن ق���ەرز بدەن بۆ ئەو پرۆژانە‪،‬‬ ‫دەچێت���ە دەرەوە ته‌نه���ا ب���ۆ نۆک‪ ،‬بکەی����ن‪ ،‬نەک پ����ارەی کوردس����تان چی‌ زیانیان ك����رد بۆیان ده‌ژمێرێت‪ ،‬هاوکاری باشی بازرگان دەکات بەاڵم لەتورکی���اوە بێ���ت وەک ل���ەوەی ئەمەش وایكردوە هەرێمی كوردستان‬ ‫لەروی پیشەس���ازی‌و كشتوكاڵییەوە‬ ‫لەکوردستان دروست بکرێت"‪.‬‬ ‫لەکاتێکدا دو س���اڵە جوتیارێک ئەو نەبەینە دەرەوە‪ ،‬بەڵکو دەیان ملیۆن لەئێستادا یەکەم واڵتی بەرهەمهێننی لەسلیمانی تۆزێک قورسە"‪.‬‬ ‫نۆکەی لەمەکسیک هاوردە ‌‬ ‫هی���چ پێش���كەوتنێك بەخۆی���ەوە‬ ‫وتیش���ی‌ "لەواڵت���ان جوتیار پێش‬ ‫ی ده‌كه‌ین دۆالر بهێنینە کوردس����تان‌و ئاسایشی نیس����ک له‌ئاس����تی‌ جیهاندا کەندایە‌و‬ ‫دامه‌زراوه‌كانی‌ بازرگان���ان ئاماژه‌ نەبینێت"‪.‬‬ ‫لەشارەزوور چاندویه‌تی‌و ئه‌زمونمان خۆراکی کوردستانیش����ی پێ بەهێزتر س����ااڵنە س����ه‌رمایه‌یه‌كی‌ زۆروزه‌به‌ند ئ���ەوەی گرێبه‌س���ت ب���كات بکات‬ ‫وتیش���ی‌ "هەرێم���ی كوردس���تان‬ ‫دەچێتە کەنەداوە لەرێگەی نیسکەوە‪ ،‬دەچێت���ە الی بازرگانی خۆراک‌و نرخ به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ ه���اوكاری‌ نه‌كردنی‌‬ ‫کردوە نۆکەکەی دەش���تی شارەزوور بکەین"‪.‬‬ ‫زۆر جوانترو تام خۆشتر بووە"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "خواردنەکانی وەک نیسک‌و ئه‌و وتی‌ "ئەگەر وەزارەتی کشتوکاڵ وەردەگرێت‪ ،‬چ به‌رهه‌مێك نرخی بەرز بازرگان���ان له‌الی���ه‌ن دام���ه‌زراوه‌ دەیتوان���ی لە‌كەرتی پیشەس���ازی‌و‬ ‫خاوه‌ن����ی‌ كۆمپانی����ای‌ ن����ه‌وره‌س قەرەخەرمان لەواڵتی ئێمە زۆر سەرف هاوکاریمان بکات ئێمە دەتوانین گرەنتی بێت ئەوە دەچێنێت‪ ،‬واتە بەرهەمەکە په‌یوه‌ندیداره‌كان���ه‌وه‌‪ ،‬وایك���ردوه‌ كشتوكاڵدا بەشێوەیەك كاربكات كە‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ ‪ ١٠٠‬جوتیاری‌ دەبن‪ ،‬ئێم����ە نیس����کمان لە‌کەنه‌داو فۆرش����تنی بەرهەمە کشتوکاڵیەکانی پێش ئەوەی پێبگات دەیفرۆش���ێت‪ ،‬ك���ه‌ بازرگانان بیر له‌گواس���تنه‌وه‌ی‌ پاش ‪ 2003‬بتوانێ���ت لەبری واڵتانی‬ ‫ده‌س����یتكه‌وێت ئاماده‌یه‌ گرێبه‌ستیان تورکی����اوە بۆ دێ����ت قەرەخەرمانیش جوتی����اران بکەین‪ ،‬ه����ەر جوتیارێک پێویستە حکومەتی هەرێمیش هەوڵی سه‌رمایه‌كانیان بۆ توركیا بكه‌نه‌وه‌و دەرەوە ئەو بازاڕە گەورەیەی عێراق‬ ‫تێ���ر بكات‪ ،‬ب���ەاڵم ل���ەو دو روەوە‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ‌ ب����كات ب����ۆ به‌رهه‌مهێنانی‌ لەسوریاو میسرەوە دەهێنین‪ ،‬تۆنی ‪ ٤‬بتوانێت نۆک‌و قەرەخەرمان بچێنێت هۆش���یارکردنەوەی جوتیاران بدات‪ ،‬له‌وێ‌ كارگه‌ دامه‌زرێنن‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ ژووری‌ بازرگان���ی‌‌و كوردستان لەژێر سفرەوەیە"‪.‬‬ ‫ئێم����ە ئامادەین گرێبەس����تی لەگەڵدا من خۆم هەفتەی پێش���وو سەردانی‬ ‫نۆک‌و ئاماده‌ش����ه‌ به‌نرخ����ی جیهانی هەزار دۆالر لەسەرمان دەکەوێت"‪.‬‬ ‫لێیانبكڕێ����ت‪ ،‬لەکاتێکدا لەبازارەکانی‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ ژووری‌ بازرگان���ی‌‌و‬ ‫ناوبراو جه‌غت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كات بکەین کە بەرهەمەکەی پێگەیش����ت بەرێوبەرایەت���ی کش���توکاڵم ک���ردو پیشه‌س���ازی‌ س���لێمانی‌‪ ،‬س���یروان‬ ‫پێموتن ئامادەم نۆک‌و قەرەخەرمانی محه‌مه‌د ه���ۆكاری ئەوەی بازرگانانی پیشه‌س���ازی‌ س���لێمانی‌ پێش���یوایە‬ ‫کوردس����تاندا نرخی ن����ۆک پێنج قات بەرهەمەکان����ی كۆمپانیاكه‌ی����ان ‪ %70‬نەقد پارەکەی ئەدەینێ"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ره‌وا نییه‌ زەوی به‌پیتی‌ جوتیاران بکڕن بەاڵم ئەوان تائێستا كوردس���تان روده‌كه‌ن���ه‌ واڵت���ی دەبوایە لەبودج���ەی هەرێم ‪5%25‬ی‬ ‫لە‌گەن����م زیاترە‪ ،‬ك����ه‌ کیلۆیەک نۆک ه����اوردەن‌و ته‌نه����ا ‪ %30‬لەناوخ����ۆدا‬ ‫توركی���ا ب���ۆ دامه‌زراندن���ی‌ كارگه‌‪ ،‬بۆ پێشخستنی كەرتی پیشەسازی‌و‬ ‫ی کشتوکاڵیمان هه‌یه‌ بۆ چاندنی نۆک‪ ،‬وه‌اڵمیان نەداومەتەوە"‪.‬‬ ‫بە‌‪ ٣٠٠٠‬دینارە‪ ،‬بەاڵم کیلۆیەک گەنم به‌رهه‌مده‌هێنرێ����ن‪ ،‬ئ����ه‌و وت���� ‌‬ ‫بە‌‪ ٤٠٠‬دینارە‪.‬‬ ‫حاجی‌ مه‌جید ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ لەواڵتان كش���توكاڵ ته‌رخ���ان بكرایه‌‪ ،‬لەبری‬ ‫"زۆرترین هەوڵمان داوە زیاتر پش����ت ئێمە نۆک لە‌مەکسیکەوە بهێنین"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ رونكرده‌وه‌ ك���ه‌ لقیان ك���ه‌ ‪%70‬ی‌ کارگ���ەو كۆگاكانی���ان لەوانەش توركیا زەمینە خۆشكراوە ئەوەی بودجە بۆ پەرەپێدانی كەرتی‬ ‫حاج����ی مەجی����د وت����ی "لەواڵتان بە‌بەرهەمی ناوخۆ ببەستین‪ ،‬چونکە‬ ‫دەراسەی تایبەت بەدورینەوەی نۆک ئەو خواردنانەی ل����ەدەرەوە دەیهێنن لەس���ەرجەم ش���ارەکانی عێ���راق لەتورکیایە لەبەرئ���ەوەی حکومەتی ب���ۆ وەبەرهێنان‌و كارئاس���انی ته‌واو نیشتەجێبون دابینبكات‪ ،‬لەكاتێكدا‬ ‫هەیە‪ ،‬كه‌چی‌ وەزارەتی کش����توکاڵی هەموی����ان دەکرێ����ت لەواڵتی خۆمان هەیە‌و بەئاس���انی دەتوانن بەرهەمی تورکی���ا یارمەت���ی زۆری بازرگانان كراوە ه���ەر لەدابینكردنی زەوییەوە هەمو ئەو كەرەس���تەی بیناسازییەی‬ ‫جوتیارانی کوردس���تان لەباش���وری ئ���ەدات لەپێدانی کارەباو هەلی کارو بگرە ت���ا دابینكردنی ئ���اوو كارەبا لەكەرت���ی نیش���تەجێبوندا بەكارت‬ ‫هەرێ����م تا ئێس����تا نەیتوانی����وە ئەم بەرهەمی بهێنین"‪.‬‬ ‫ده‌ڕاسانه‌ هاورده‌ی‌ کوردستان بكات‪،‬‬ ‫حاج����ی‌ مه‌جی����د ئه‌زمون����ی‌ واڵتی‌ عێراق س���اغ بکەن���ەوەو پارەیەکی س���وتەمەنی‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "له‌كوردستان ب���ۆ پ���رۆژەكان‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "بەاڵم هێناوە زۆربەی هەرە زۆری لە‌دەرەوە‬ ‫جوتیارانی کوردستانیش نۆک ناچێنن كه‌ن����ه‌دا به‌نمونه‌ ده‌هێنێت����ه‌وه‌‪ ،‬کە زۆر بهێنن���ە کوردس���تانەوە‪ ،‬ئ���ه‌و نرخی کارەباو سوتەمەنی زۆر زیادی لەهەرێم���ی كوردس���تان هیچ جۆرە هێنراوە‪.‬‬

‫"هیچ گرەنتیەك نیە بۆ ئەوەی حكومەت پاشەكەوتی موچەی فەرمانبەران بداتەوە"‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫سەرۆكی لیژنەی دارایی‌و‬ ‫ئابوری لە‌پەرلەمانی كوردستان‬ ‫رایدەگەیەنێت كە حكومەت پالنی‬ ‫هەیە لەگەڵ جێبەجێكردنی‬ ‫سیستمی بایۆمەتری موچەخۆراندا‪،‬‬ ‫پاشەكەوتی موچەی فەرمانبەران‬ ‫بخرێتە سەر حسابێكی بانكی‬ ‫بەاڵم ئەندامێكی ئەو لیژنەیە باس‬ ‫لەوەدەكات كە "هیچ گرەنتییەك‬ ‫نییە بۆ ئەوەی حكومەت‬ ‫پاشەكەوتی موچەی فەرمانبەران‬ ‫بداتەوە"‪.‬‬ ‫حكومەت���ی هەرێمی كوردس���تان‬ ‫لەسەرەتای ساڵی ‪2016‬ەوە بڕیاریدا‬ ‫بە‌پاش���ەكەوتكردنی بڕێك لە‌موچەی‬ ‫مانگان���ەی موچەخ���ۆران بەڕێژەی‬ ‫جیاواز‪.‬‬ ‫بەپێی پەیڕەوكردنی ئەو سیستمی‬ ‫پاش���ەكەوتەوە تاوەك���و ئێس���تا‬ ‫حكومەت���ی هەرێم زیات���ر لە‌‪ 6‬ملیار‬ ‫دۆالری موچەخۆرانی خۆی قەرزارە‪،‬‬ ‫ئەمە وێڕای ئ���ەوەی بە‌دەیان ملیار‬ ‫دۆالری دیك���ەی كۆمپانیا نێوخۆیی‌و‬ ‫بیانییەكانیش بەتایبەت كۆمپانیاكانی‬ ‫نەوت غاز قەرزارە‪.‬‬

‫لەگەڵ ئەوەش بەرپرسانی حكومەت‬ ‫بەردەوام دڵنیایی دەدەنە موچەخۆران‬ ‫كە پاش���ەكەوتی موچەكانیان لەگەڵ‬ ‫زیادبونی داهاتدا بەپێی میكانیزمێك‬ ‫بۆ دەگێڕدرێتەوە‪ ،‬بەاڵم مۆچەخۆران‬ ‫بە‌گومانن بەرامبەر ب���ەو بەڵێنانەی‬ ‫حكومەت‌و لەبارەیەش���ەوە دەنگۆی‬ ‫جیاجیا باڵودەكرێتەوە‪.‬‬ ‫یەكێ���ك لە‌دەنگۆكان ك���ە ماوەی‬ ‫چەند رۆژێكە باڵودەكرێتەوە ئەوەیە‬ ‫كە بەپێی "یاس���ا" پاش تێپەڕبونی‬ ‫سێ س���اڵ بەس���ەر پاش���ەكەوتدا‪،‬‬ ‫موچەخ���ۆران ماف���ی وەرگرتنەوەی‬ ‫ئەو پاشەكەوتەیان دەفەوتێت بەاڵم‬ ‫سێ س���ەرۆك‌و بڕیاردەر‌و ئەندامێكی‬ ‫لیژنەی دارایی‌و ئاب���وری پەرلەمانی‬ ‫كوردس���تان ئام���اژە بەوەدەك���ەن‬ ‫كە "یاس���ا"ی لەوج���ۆرە بونی نیە‌و‬ ‫حكومەت دەبێت ئەو پاش���ەكەوتانە‬ ‫بگێڕێتەوە‪.‬‬ ‫عیزەت سابیر‪ ،‬س���ەرۆكی لیژنەی‬ ‫دارای���ی‌و ئاب���وری لەپەرلەمان���ی‬ ‫كوردستان باس لەوە دەكات كە پاش‬ ‫جێبەجێكردنی سیستمی بایۆمەتری‬ ‫موچەخ���ۆران‪ ،‬حكومەت پالنی هەیە‬ ‫پارەی پاشەكەوت بخاتە سەر حسابی‬ ‫بانكی م���وچ ەخ���ۆران‌و بەوپێیەش‬ ‫بتوانن لەو پارەی���ە قەرزەكانی ئاو‪،‬‬

‫كارەبا‪ ،‬باج‌و سلفەكانی لێ بدەنەوە‪.‬‬ ‫س���ەرۆكی لیژنەی دارایی‌و ئابوری‬ ‫ئەو رێگەیەی پ���ێ باش نییە‌و باس‬ ‫لەوەدەكات كە دەبێ بۆ باش���كردنی‬ ‫گوزەران���ی موچەخ���ۆران حكومەت‬ ‫هەوڵ بدات ئەو پارە پاش���ەكەوتانە‬ ‫بەشێوەی نەقد بداتەوە‪.‬‬ ‫جەختی���ش دەكات���ەوە لە‌ئەگەری‬ ‫كاراكردن���ەوەی پەرلەمان���دا كاری‬ ‫یەكەمیان چارەس���ەركردنی كێشەی‬ ‫موچەی هاواڵتیان دەبێت‌و ئەوپەڕی‬ ‫هەوڵ���ی خۆش���یان دەدەن ك���ە‬ ‫چارەسەرێكی گونجاو بۆ گێڕانەوەی‬ ‫پارەی پاشەكەوتكراو بدۆزنەوە‪.‬‬ ‫بەاڵم ش���ێركۆ جەودەت‪ ،‬ئەندامی‬ ‫لیژنەی دارایی‌و ئاب���وری پەرلەمانی‬ ‫كوردس���تان پێ���ی وای���ە ئەگ���ەر‬ ‫پەرلەمانی���ش كارابكرێتەوە بەهۆی‬ ‫ئەوەی كە "دەس���ەاڵتی پەرلەمانیی"‬ ‫لە‌هەرێ���م پەكخ���راوە‪ ،‬كاركردن بۆ‬ ‫گێڕان���ەوەی موچ���ە‌و پاش���ەكەوتی‬ ‫موچە بە‌زەحم���ەت دەبینێت چونكە‬ ‫ئەو پێ���ی وایە پەرلەم���ان دەمێكە‬ ‫دەس���ەاڵتەكانی ب���ۆ لێپێچین���ەوە‌و‬ ‫س���زادان‌و جێبەجێكردنی یاس���اكان‬ ‫پەكخراون‪.‬‬ ‫جەختیش دەكاتەوە پەرلەمان ئەگەر‬ ‫بتوانێت دەسەاڵتەكانی پەیڕەوبكات‬

‫موچەخۆران بگێڕێتەوە‪.‬‬

‫پاشەکەوتی‬ ‫موچەی‬ ‫موچەخۆران زۆر‬ ‫بوە‌و تا ئێستا‬ ‫حكومەت هیچ‬ ‫كارێكی نەكردوە‬ ‫بۆ دانەوەی‬ ‫دەبێت ئەوانەی بڕیاری پاشەكەوتی‬ ‫موچەی���ان داوە س���زا بدرێ���ن‌و ئەو‬ ‫بڕیارەش هەڵبوەشێنرێتەوە‪.‬‬ ‫وتیشی"كەس گرەنتی ئەوە ناكات‬ ‫ئەم حكومەتە ئەو پارە پاشەكەوتانە‬ ‫بدات���ەوە لەكاتێك���دا حكومەت هیچ‬

‫حسابێكی بۆ پەرلەمان نەكردوە لەو‬ ‫بڕیارەیدا"‪.‬‬ ‫بەاڵم دكت���ۆر محەم���ەد رەئوف‪،‬‬ ‫هیڤا میرخ���ان‪ ،‬بڕیارده‌ری‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫دارای���ی‌‌و ئاب���وری‌ لە‌پەرلەمان���ی شارەزای بواری ئابوری‌و مامۆستای‬ ‫كوردس���تان پێ���ی وای���ە بڕی���اری زانك���ۆ‪ ،‬بڕی پاش���ەكەوتی موچەی‬ ‫پاش���ەكەوتی موچ���ە لەالی���ەن موچەخ���ۆران زۆر بوە‌و تا ئێس���تا‬ ‫حكومەت���ی هەرێمی كوردس���تانەوە حكومەت هی���چ كارێكی نەكردوە بۆ‬ ‫یاس���ا نییە لە‌پەرلەمانی كوردستان دانەوەی‪.‬‬ ‫پێش���ی وای���ە حكومەت���ی هەرێم‬ ‫دەرچوبێ���ت‌و حكومەتی���ش م���ادام‬ ‫بەناوی پاش���ەكەوتەوە گلیداوەتەوە ئەگ���ەر نیازی دان���ەوەی ئەو پارەی‬ ‫پابەنددەبێ���ت بەدان���ەوەی هەروەك پاش���ەكەوتەی هەبێ���ت دەبێ���ت‬ ‫ئەوەی حكومەت خۆی بانگەش���ە بۆ لەپێش���دا بڕی���اری پاش���ەكەوتەكە‬ ‫هەڵبوەشێنێتەوە‪.‬‬ ‫ئەوە دەكات‪.‬‬ ‫ئ���ەو ش���ارەزایە پێش���ی وایە كە‬ ‫ب���اس ل���ەوەش دەكات كە لەگەڵ‬ ‫زیادبونی داهاتی هەرێم حكومەت ئەو قسەی الیەنە سیاسییەكان لەبارەی‬ ‫پارەیە دەدات���ەوە بە‌موچەخۆرانی‌و چاككردنی بژێ���وی ژیانی خەڵكەوە‬ ‫وتیشی"مومكنە لەسەرەتادا مانگانە "تەنی���ا موزایەدەی���ە"‌و ئەوان���ەی‬ ‫بڕێ���ك ل���ەو پاش���ەكەوتە بدرێتەوە لە‌حكومەتدان دەتوانن لەوێ كاربكەن‬ ‫بۆ ئەو مەبەس���تە نەك لە‌دەرەوەی‬ ‫موچەخۆران"‪.‬‬ ‫لەگ���ەڵ ئ���ەوەش هێڤ���ا میرخان حكومەت قس���ەبكەن‌و ب���ۆ ئەوەش‬ ‫بڕین���ی بودج���ەی هەرێ���م لەالیەن "یەكێتی نیشتمانی كوردستان" وەك‬ ‫حكومەتی بەغداوە بە‌هۆكاری بڕیاری نمونە دەهێنێتەوە‪.‬‬ ‫ئەو پێش���ی وای���ە قەیرانی دارایی‬ ‫پاشەكەوتكردنی موچەی فەرمانبەران‬ ‫دەزانێ���ت وەكو بڕیارێك���ی لەناوكاو لە‌هەرێمی قەیرانێكی دروس���تكراوە‌و‬ ‫ب���ۆ قەیرانێكی لەناوكاو پێش���یوایە لە‌س���ایەی نەبونی سیس���تمەوە ئەو‬ ‫حكومەت���ی عێ���راق بەرپرس���یاری داهاتانەی هەرێم "دەبرێن"‌و پێش���ی‬ ‫یەكەمی ئەو دۆخ���ەی موچەخۆرانی وایە حكوم���ەت "ش���تێكی بچوكە"‬ ‫هەرێمە‌و پێویس���تە ئەو پارەكان بۆ بەدەست ژمارەیەك دەسەاڵتدارەوە‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )590‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/8/22‬‬

‫هه‌ڵبژاردن چی له‌دونیای ئێمه‌ گۆڕی؟‬

‫‪7‬‬

‫هه‌ڵبژاردنه‌كان كاریگه‌ری گه‌ور‌هی‌ له‌سه‌ر پێگه‌و ده‌سه‌اڵتی پارتی‌‌و یه‌كێت ‌ی دروست نه‌كردوه‌‬ ‫ئا‪ :‬محه‌مه‌د ره‌ئوف‬

‫ئه‌گه‌رچی له‌دوای راپه‌رینی به‌هاری ‪1991‬‬ ‫یه‌كه‌م هه‌نگاوی به‌ره‌ی كوردستانی‬ ‫پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی كوردستان‬ ‫بوو‪ ،‬وه‌ك دامه‌زراوه‌یه‌ك بۆ یاسادانان‌و‬ ‫سه‌رچاوه‌ی ده‌سه‌اڵت‌و مه‌رجه‌عی پرسه‌‬ ‫سیاسی‌و چاره‌نووسسازه‌كان‪ ،‬به‌اڵم دوای‬ ‫شه‌ڕی ناوخۆ‌و دو ئیداره‌یی‌و رێگری كردن‬ ‫له‌سه‌رۆكی په‌رله‌مان‌و داخستنی په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫ئێستا پرسیاری جه‌وهه‌ری الی هاواڵتیانی‬ ‫كوردستان ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ئایا په‌رله‌مان كه‌‬ ‫به‌هه‌ڵبژاردنی خه‌ڵكی‌و ده‌نگی خه‌ڵكی‬ ‫پێكده‌هێنرێت هیچ گرنگیه‌كی ماوه‌؟ ئایا‬ ‫خودی هه‌ڵبژاردن گرنگی ماوه‌؟ ئایا‬ ‫هه‌ڵبژاردن چی له‌ژیانی سیاسی‌و ئابوری‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی خه‌ڵكی گۆڕیوه‌؟ له‌كاتێكدا‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان گۆڕانیان له‌ئاست‌و رێژه‌ی‬ ‫ده‌نگ‌و كورسی هێزه‌كاندا درووست كردوه‌‪،‬‬ ‫بۆچی گۆڕانگاری لە‌نه‌خشه‌ی سیاسی‌و‬ ‫پێگه‌و ده‌سه‌اڵتی هێزه‌كاندا درووست‬ ‫نه‌كردوه‌؟‬ ‫س����ه‌ره‌رای هه‌م����و ئ����ه‌و گرفت‌و كێش����ه‌و‬ ‫به‌ربه‌ستانه‌ی له‌به‌رده‌م په‌رله‌مانی كوردستاندا‬ ‫درووستبون‌و پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنیش به‌هۆی‬ ‫س����اخته‌كاری‌و ناوی دوباره‌و مردو‪ ،‬ناشرین‬ ‫كراوه‌‪ ،‬تاكه‌ رێگه‌ی دیموكراس����یه‌ بۆ گۆڕینی‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و گۆڕینی نه‌خشه‌‌و پێكه‌ی سیاسی‬ ‫هێ����زه‌ سیاس����یه‌كانی هه‌رێمی كوردس����تان‪،‬‬ ‫بە‌به‌راوردكردنی كۆی پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كان‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ هه‌ڵبژاردن����ه‌كان كاریگه‌ری‬ ‫له‌سه‌ر زیادكردن‌و كه‌مكردنی ده‌نگ‌و كورسی‬ ‫حیزبە‌سیاسیه‌كان دروست كردوه‌و بە‌جۆرێك‬ ‫ئه‌گه‌ر كاریگه‌ری له‌س����ه‌ر پێگه‌ی هێزه‌كانیش‬ ‫درووس����ت نه‌كردبێ����ت‪ ،‬ئ����ه‌وا كاریگ����ه‌ری‬ ‫راس����ته‌وخۆی له‌سه‌ر ژماره‌ی ده‌نگ‌و كورسی‬ ‫هێ����زه‌كان دروس����ت ك����ردوه‌ له‌په‌رله‌مان����ی‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫لە‌هه‌رێمی كوردس����تان چ����وار هه‌ڵبژاردنی‬ ‫په‌رله‌مانی كوردستان كراوه‌ (‪،2005 ،1992‬‬ ‫‪ ،)2013 ،2009‬لێره‌دا به‌ووردی ئاستی ده‌نگ‌و‬ ‫كورس����ی هێزه‌ سیاسیه‌كان ده‌خه‌ینه‌ روو له‌و‬ ‫چوار هه‌ڵبژاردنه‌ی په‌رله‌مانی كوردس����تاندا‪،‬‬ ‫كه‌ له‌ماوه‌ی ‪ 21‬س����اڵه‌دا چ����ی گۆڕانكاریه‌ك‬ ‫به‌سه‌ر ده‌نگ‌و كورسی ئه‌و هێزانه‌دا هاتووه‌‪،‬‬ ‫لە‌هه‌ڵبژاردن����ی ‪ 1992‬دا كه‌ (‪ 1‬ملیۆن‌و ‪112‬‬ ‫ه����ه‌زار) كه‌س ماف����ی ده‌نگدانی هه‌بو (‪971‬‬ ‫ه����ه‌زارو ‪ )953‬ك����ه‌س ده‌نگیان����دا به‌رێژه‌ی‬ ‫(‪ ،)%87.4‬هه‌رچه‌نده‌ (لە‌هه‌ڵبژاردنی ‪1992‬‬ ‫لە‌پارێزگای ده����ۆك ‪ 178‬هه‌زار كه‌س مافی‬ ‫ده‌نگدانی هه‌بو ‪ 198‬هه‌زار كه‌س ده‌نگیدا‌واتا‬ ‫رێژه‌كه‌ ‪ %111‬بوو) به‌اڵم به‌هۆی دیاریكردنی‬ ‫رێژه‌ی ‪ %7‬بۆ چونه‌ په‌رله‌مان ئه‌ویش به‌پێی‬ ‫بڕگه‌ی ‪ 3‬له‌ماده‌ی ‪36‬ی یاس����ای ئه‌نجومه‌نی‬ ‫نیش����تیمانی كوردستان‪ 7 ،‬لیست به‌شداریان‬ ‫تێدا كردو ته‌نها لێستی یه‌كێتی‌و لیستی پارتی‬ ‫ئه‌و رێژه‌یه‌یان تێپه‌راندو چونه‌ په‌رله‌مانه‌وه‌و‬ ‫دواتر ده‌نگه‌كانی ئه‌و لیستانه‌ش����یان به‌سه‌ر‬ ‫خۆیان����دا دابه‌ش����كرد ك����ه‌ رێ����ژه‌ی ‪ %7‬یان‬ ‫نه‌هێناب����و لە‌هه‌ڵبژاردن����ی ‪ 1992‬دا لیس����تی‬ ‫پارت����ی دیموكراتی كوردس����تان (‪)438339‬‬

‫له‌كاتێكدا‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان‬ ‫گۆڕانیان له‌ئاست‌و‬ ‫رێژه‌ی ده‌نگ‌و كورسی‬ ‫هێزه‌كاندا درووست‬ ‫كردوه‌‪ ،‬بۆچی‬ ‫گۆڕانگاری لە‌نه‌خشه‌ی‬ ‫سیاسی‌و پێگه‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵتی هێزه‌كاندا‬ ‫درووست نه‌كردوه‌؟‬ ‫به‌ده‌س����تهێنابو به‌رێ����ژه‌ی (‪‌)%44.517‬و‬ ‫لیس����تی یه‌كێت����ی (‪ )423682‬به‌رێ����ژه‌ی‬ ‫(‪ )%44.033‬به‌اڵم ئه‌و لیس����تانه‌ی نه‌چونه‌‬ ‫په‌رله‌مانه‌وه‌ لیس����تی بزووتنه‌وه‌ی ئیسالمی‬ ‫(‪ )49073‬ده‌نگ����ی به‌ده‌س����تهێنا به‌رێ����ژه‌ی‬ ‫(‪‌)%5.100‬و كه‌ زۆرترین ده‌نگی دوای لیستی‬ ‫یه‌كێتی‌و پارتی هێن����او نه‌چووه‌ په‌رله‌مانه‌وه‌‬ ‫دواتریش لیس����تی سۆسیالیس����ت (‪)24867‬‬ ‫ده‌نگ به‌رێ����ژه‌ی(‪ )%2.584‬به‌ده‌س����تهێناو‬ ‫لیس����تی پارت����ی گ����ه‌ل (‪ )21106‬به‌رێژه‌ی‬ ‫(‪ ،)%2.193‬لیستی حیزبی شیوعی(‪)9902‬‬ ‫به‌رێژه‌ی (‪ )%1.029‬به‌ده‌س����تهێناو لیستی‬ ‫دیموكراتخواز‌و بێالیه‌نه‌كانیش (‪ )500‬به‌رێژه‌ی‬ ‫(‪ )%0.519‬به‌ده‌س����تهێنا كۆی گشتی ده‌نگی‬ ‫ئه‌و لیس����تانه‌ی ك����ه‌ نه‌چون����ه‌ په‌رله‌مانه‌وه‌‬ ‫(‪ )105517‬ده‌ن����گ ب����و كه‌ به‌هۆی یاس����ای‬ ‫هه‌ڵبژاردن����ه‌وه‌ فه‌وتان‌و خرانه‌ س����ه‌ر ده‌نگی‬ ‫یه‌كێتی‌و پارتی‪.‬‬ ‫ب����ه‌و پێی����ه‌ش كورس����یه‌كانی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستانیش به‌س����ه‌ر یه‌كێتی‌و پارتی (‪50‬‬ ‫ب����ە‌‪ )50‬دابه‌ش����كران‪ ،‬به‌و پێی����ه‌ش رێژه‌ی‬ ‫كورس����یه‌كانی پارتی‌و یه‌كێت����ی لە‌په‌رله‌مان‬ ‫‪‌%50‬و رێ����ژه‌ی ده‌نگه‌كانیش����یان بە‌نزیك����ه‌ی‬ ‫‪ %44‬بووه‌‪ .‬به‌اڵم به‌هۆی ش����ه‌ری ناوخۆو دو‬ ‫ئیداره‌ییه‌وه‌ دوای ‪ 13‬س����اڵ لە‌س����اڵی ‪2005‬‬ ‫هه‌ڵبژاردنێكی تر كرایه‌وه‌و‬ ‫لە‌هه‌ڵبژاردن����ی ‪ 2005‬ی په‌رله‌مان����ی‬ ‫كوردس����تاندا ك����ه‌ (‪ )13‬پارت����ی سیاس����ی‬ ‫به‌ش����داریان تێداك����ردو‪ ،‬هه‌ڵبژاردنی ‪ 2005‬دا‬ ‫(‪ 2‬ملیۆن‌و ‪ 290‬ه����ه‌زارو ‪ )736‬كه‌س مافی‬ ‫ده‌نگدانی هه‌ب����ووه‌ (‪ 1‬ملیۆن‌و ‪ 753‬هه‌زارو‬ ‫‪ )919‬كه‌س ده‌نگیانداوه‌ به‌رێژه‌ی (‪،)%75.6‬‬ ‫بە‌ب����ه‌راورد بە‌هه‌ڵبژاردنی خول����ی یه‌كه‌م كه‌‬ ‫لە‌س����اڵی ‪ 1992‬به‌ڕێ����وه‌ چ����وو (‪)1112000‬‬ ‫كه‌س مافی ده‌نگدانیان هه‌بووه‌‪ ،‬واتا لە‌نێوان‬

‫س����اڵی ‪ 1992‬بۆ ‪ )1178736( 2005‬كه‌س‬ ‫زیادیكردوه‌‪ ،‬واتا بە‌رێژه‌ی (‪ )%51.5‬ژماره‌ی‬ ‫ئه‌وانه‌ی مافی ده‌نگدانیان هه‌یه‌ زیادیكردوه‌‬ ‫رێ����ژه‌ی (‪ )%75.6‬ده‌نگیان����دا به‌به‌راورد‬ ‫بە‌هه‌ڵبژاردن����ی ‪ )%10( 1992‬كه‌م����ی كردوه‌‬ ‫به‌و پێی����ه‌ی لە‌هه‌ڵبژاردنی ‪1992‬دا ئاس����تی‬ ‫به‌ش����داریكردن (‪ )%87.4‬بووه‌ واتا لە‌نێوان‬ ‫هه‌ڵبژاردنی ‪ 1992‬بۆ ‪ 2005‬ئاستی به‌شداری‬ ‫هاواڵتیان نزیكه‌ی (‪ )%12‬دابه‌زیوه‌‬ ‫له‌و هه‌ڵبژاردنه‌دا ‪ 13‬لیست به‌شداری كردبو‬ ‫لیستی نیشتیمانی دیموكراتی كوردستان كه‌‬ ‫لە‌یه‌كێتی‌و پارتی‌و یه‌كگرتوو شیوعی‌و چه‌ند‬ ‫الیه‌نێكی ت����ر پێكهاتبو (‪ )1570663‬ده‌نگی‬ ‫به‌ده‌س����تهێنا به‌رێژه‌ی (‪‌)%89.55‬و له‌كۆی‬ ‫‪ 100‬كورس����ی بێ كۆتاكان ئه‌و لیس����ته‌ (‪93‬‬ ‫كورسی) به‌ده‌س����تهێنا به‌و شێوه‌یه‌ یه‌كێتی‬ ‫(‪ 38‬كورسی) پارتی (‪ 37‬كورسی) یه‌كگرتوو‬ ‫(‪ 9‬كورسی) شیوعی (‪ )3‬یه‌كێتی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫(‪ 1‬كورس����ی) سۆسیالیس����ت (‪ 2‬كورس����ی)‬ ‫پارت����ی كرێكاران‌و ره‌نجده‌ران (‪ 1‬كورس����ی)‬ ‫هه‌ریه‌ك لە‌كۆمه‌ڵی ئیس��ل�امی كه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫ئ����ه‌و لیس����ته‌ هاوبه‌ش����ه‌ بو (‪ 6‬كورس����ی)‬ ‫به‌ده‌ستهێناو لیس����تی زه‌حمه‌تكێشانیش (‪1‬‬ ‫كورسی) به‌ده‌ست هێنا‪ ،‬به‌و پێه‌یه‌ش رێژه‌ی‬ ‫ده‌نگه‌كانی����ان ئه‌گه‌رچی بە‌تێكه‌ل‌و پێكه‌وه‌یه‌‬ ‫به‌اڵم دابه‌زی����وه‌ به‌هۆی ده‌نگ����ی یه‌كگرتوو‬ ‫الیه‌نه‌كانی تره‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئاستی كورسیه‌كانی‬ ‫پارتی‌و یه‌كێتی به‌راورد بە‌هه‌ڵبژاردنی ‪1992‬‬ ‫ك����ه‌ (‪ 50‬بە‌‪ )50‬بو داب����ه‌زی بۆ (‪ 38‬بە‌‪)37‬‬ ‫واتا لە‌‪ 100‬كورس����یه‌وه‌ بۆ ‪ 75‬كورس����ی واتا‬ ‫‪ 25‬كورس����ی كه‌میان ك����رد‪ ،‬به‌رێژه‌ی ‪%25‬ی‬ ‫كورسیه‌كانی پارله‌مانی كوردستان‪.‬‬ ‫به‌اڵم لە‌هه‌ڵبژاردنی ‪ 2009‬دا به‌هۆی درووست‬ ‫بونی لیس����تی گۆڕانه‌وه‌ گۆڕانكاریه‌كان زیاتر‬ ‫ده‌ركه‌وتن لە‌نه‌خشه‌ی سیاس����ی هێزه‌كاندا‪،‬‬

‫لە‌هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی كوردستانی ‪7/25‬دا‬ ‫كه‌ (‪ )24‬لیس����ت‌و هاوپه‌یمانێتی‌و كه‌سایه‌تی‬ ‫به‌ش����داریان تێدا كرد‌و لە‌هه‌ڵبژاردنی ‪ 2009‬دا‬ ‫كه‌ (‪ 2‬ملیۆن‌و ‪ 518‬هه‌زارو ‪ )793‬كه‌س مافی‬ ‫ده‌نگدان����ی هه‌بووه‌‪ 1( ،‬ملیۆن‌و ‪ 876‬هه‌زارو‬ ‫‪ )196‬كه‌س ده‌نگیان����داوه‌ به‌رێژه‌ی (‪74.5‬‬ ‫‪ ،)%‬تیایدا لیستی كوردستانی كه‌ (یه‌كێتی‌و‬ ‫پارت����ی‌و چه‌ند هێزێكی ت����ری لە‌خۆ ده‌گرت)‬ ‫لە‌پله‌ی یه‌كه‌مدا هات بە‌(‪ )1076370‬بە‌رێژه‌ی‬ ‫(‪‌)%57.37‬و به‌ده‌ستهێنانی (‪ )59‬كورسی‪،‬‬ ‫لیستی گۆڕان له‌پله‌ی دوه‌م هات به‌(‪)445024‬‬ ‫به‌ڕێ����ژه‌ی (‪‌)%23.72‬و به‌ده‌س����تهێنانی‬ ‫(‪ )25‬كورس����ی‪ ،‬لیس����تی خزمه‌تگوزاری����ی‌و‬ ‫چاكس����ازیی كه‌ (لە‌یه‌كگرتووی ئیس��ل�امیی‌و‬ ‫كۆمه‌ڵ����ی ئیس��ل�امیی‌و زه‌حمه‌تكێش����ان‌و‬ ‫سۆسیالیس����ت پێكهاتبوو) به‌به‌ده‌ستهێنانی‬ ‫(‪ )240842‬لە‌پل����ه‌ی س����ێیه‌مدایه‌ به‌ڕێژه‌ی‬ ‫(‪‌)%12.84‬و (‪ )13‬كورس����ی‪ ،‬ه����اوكات‬ ‫لیس����تی بزووتنه‌وه‌ی ئیس��ل�امیی (‪)27147‬‬ ‫ده‌نگی به‌ده‌س����تهێنا به‌ڕێ����ژه‌ی (‪‌)%1.45‬و‬ ‫(‪ )2‬كورسی به‌ده‌س����تهێنا‪ ،‬لیستی ئازادی‌و‬ ‫عه‌داله‌ت����ی كۆمه‌اڵیه‌تیی (حیزبی ش����یوعی‌و‬ ‫چه‌ن����د گر‌ووپێك)‪ )15028( ،‬ده‌نگ به‌ڕێژه‌ی‬ ‫(‪‌)%0.80‬و (‪ )1‬كورسی به‌ده‌ستهێنا‪.‬‬ ‫گه‌ر به‌راوردی بكه‌ین بە‌ده‌نگ‌و كورسیه‌كانی‬ ‫هه‌ڵبژاردن����ی ‪‌1992‬و ‪ 2005‬گۆڕانكاریه‌ك����ه‌‬ ‫زیاتر ده‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬له‌ب����ه‌ر ئه‌وه‌ی یه‌كێتی‌و‬ ‫پارتی بە‌لیس����تی هاوبه‌ش بون بۆیه‌ ئاستی‬ ‫ده‌نگه‌كانی����ان به‌جی����ا ئه‌ژم����ار ناكری به‌الم‬ ‫ئاس����تی كورس����یه‌كانیان ‪ 59‬كورس����ی ب����و‬ ‫به‌رێ����ژه‌ی ‪%59‬ی كورس����یه‌كانی په‌رله‌م����ان‬ ‫به‌ب����ێ كۆت����اكان‪ ،‬ب����ه‌و پێیه‌ش بە‌ب����ه‌راورد‬ ‫بە‌هه‌ڵبژارندن����ی ‪ 1992‬یه‌كێت����ی‌و پارت����ی‬ ‫پێكه‌وه‌ ‪ 41‬كورس����ی به‌رێ����ژه‌ی ‪%41‬ی كۆی‬ ‫كورس����یه‌كانی په‌رله‌مانی كوردستان كه‌میان‬

‫كرد‪ ،‬رێژه‌ی ده‌نگه‌كانیشیان كه‌ لە‌هه‌ڵبژاردنی‬ ‫‪ 1992‬پێكه‌وه‌ ‪ %89‬بو دابه‌زیو‌ه بۆ ‪ %57‬واتا‬ ‫‪ %32‬دابه‌زیوه‌‪.‬‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن����ی ‪ 2013‬ی په‌رله‌مان����ی‬ ‫كوردس����تاندا له‌هه‌ڵبژاردنی س����اڵی ‪ 2013‬دا‬ ‫(‪ 2‬ملی����ۆن‌و ‪ 654‬هه‌زارو ‪ ) 696‬كه‌س مافی‬ ‫ده‌نگدان����ی هه‌بو ك����ه‌ (‪ )%73‬یان ده‌نگیاندا‬ ‫وات����ا (‪ 1‬ملیۆن‌و ‪ 945‬ه����ه‌زارو ‪ )124‬كه‌س‪،‬‬ ‫لیس����تی پارت����ی دیموكرات����ی كوردس����تان‬ ‫(‪ )743984‬ده‌نگ����ی به‌ده‌س����تهێنا به‌رێژه‌ی‬ ‫(‪‌)%37.8‬و ‪ 38‬كورس����ی په‌رله‌مان‌و لیستی‬ ‫گ����ۆڕان (‪ )476736‬ده‌نگ����ی به‌ده‌س����تهێنا‬ ‫به‌رێ����ژه‌ی (‪‌)24.4‬و ‪ 24‬كورس����ی‌و یه‌كێتی‬ ‫(‪ )350500‬به‌رێ����ژه‌ی(‪)%17.8‬و ‪18‬‬ ‫كورسی‌و یه‌كگرتووی ئیسالمی كوردستانیش‬ ‫(‪ )186741‬ده‌ن����گ‌و به‌رێ����ژه‌ی ‪‌%9.6‬و ‪10‬‬ ‫كورس����ی‌و كۆمه‌ڵی ئیس��ل�امیش (‪)118574‬‬ ‫به‌رێ����ژه‌ی ‪‌%6‬و ‪ 6‬كورس����ی‌و بزوتن����ه‌وه‌ی‬ ‫ئیس��ل�امیش (‪ )21834‬ده‌نگ‌و به‌رێژه‌ی ‪‌%1‬و‬ ‫‪ 1‬كورسی‌و سۆسیالیس����ت (‪ )12501‬ده‌نگ‌و‬ ‫به‌رێژه‌ی ‪‌%0.6‬و ‪ 1‬كورس����ی‌و لیستی ئازادی‬ ‫(‪)12392‬ده‌نگ‌و به‌رێژه‌ی ‪‌%0.6‬و ‪ 1‬كورسی‌و‬ ‫ئاراسته‌ی سێیه‌م (‪ )8681‬ده‌نگ‌و به‌رێژه‌ی‬ ‫‪‌%0.4‬و ‪ 1‬كورسی‪.‬‬ ‫به‌راوردی نێ����وان ده‌نگ‌و كورس����یه‌كانی‬ ‫یه‌كێت����ی‌و پارت����ی له‌نێ����وان ‪‌1992‬و ‪2013‬‬ ‫گۆڕانگاریه‌ك����ی زۆر روی����داوه‌ هه‌م لە‌ده‌نگ‌و‬ ‫هه‌م لە‌كورس����یه‌كانی په‌رله‌م����ان‪ ،‬بە‌جۆرێك‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردس����تان لە‌هه‌ڵبژاردنی‬ ‫‪ 1992‬دا (‪ )438339‬به‌ده‌ستهێنابو به‌رێژه‌ی‬ ‫(‪‌)%44.517‬و ‪ 50‬كورسی په‌رله‌مانیش به‌اڵم‬ ‫ل����ە‌‪‌2013‬و لە‌دوایین هه‌ڵبژادرن����ی په‌رله‌ماندا‬ ‫(‪ )743984‬ده‌نگی به‌ده‌س����تهێنا به‌رێژه‌ی‬ ‫(‪‌)%37.8‬و ‪ 38‬كورس����ی په‌رله‌م����ان ‌واتا‬ ‫رێ����ژه‌ی ده‌نگه‌كان����ی ‪ %6.5‬دابه‌زی����وه‌و‬

‫رێژه‌ی كورسیه‌كانیش����ی ‪ 12‬كورس����ی ‪%12‬‬ ‫كورس����یه‌كانی دابه‌زیوه‌‪ ،‬هه‌رچ����ی یه‌كێتی‬ ‫نیشتیمانی كوردستانه‌ لە‌هه‌ڵبژاردنی ‪1992‬دا‬ ‫(‪ )423682‬ده‌نگی به‌ده‌ستهێناوه‌ به‌رێژه‌ی‬ ‫(‪‌)%44.033‬و له‌گ����ه‌ڵ ‪ 50‬كورس����ی ب����ه‌اڵم‬ ‫لە‌هه‌ڵبژاردن����ی ‪ 2013‬دا یه‌كێتی (‪)350500‬‬ ‫به‌رێ����ژه‌ی (‪)%17.8‬و ‪ 18‬كورس����ی‪ ،‬ب����ه‌و‬ ‫پێی����ه‌ش رێ����ژه‌ی ده‌نگه‌كان����ی ‪ %26‬كه‌می‬ ‫كردوه‌و كورسیه‌كانیشی لە‌‪ 50‬كورسیه‌وه‌ بۆ‬ ‫‪ 18‬كورس����ی‌واتا ‪ 32‬كورسی كه‌می كردوه‌‬ ‫به‌رێژه‌ی ‪.%32‬‬ ‫به‌هه‌ردوكیش����یان یه‌كێتی‌و پارتی‪ ،‬رێژه‌ی‬ ‫كورس����یه‌كانیان كه‌ (‪ 50‬ب����ە‌‪ )50‬بووه‌ واتا‬ ‫‪ 100‬كورس����ی به‌هه‌ردوكی����ان ب����ووه‌ بە‌(‪38‬‬ ‫بە‌‪ )18‬واتا ‪ 56‬كورس����ی واتا ‪ 44‬كورس����ی‬ ‫كه‌می كردوه‌ بە‌رێژه‌ی ‪ %44‬ی كورسیه‌كانی‬ ‫په‌رله‌مانی كوردس����تان‌و ده‌نگه‌كانیشیان كه‌‬ ‫پێش����تر (‪ )%89‬بووه‌ دابه‌زی����وه‌ بۆ (‪%38‬‬ ‫بە‌‪ )%18‬وات����ا ‪ %56‬ده‌نگه‌كانیان هه‌یه‌ واتا‬ ‫به‌رێ����ژه‌ی ‪%33‬ی ده‌نگه‌كانیان كه‌میكردوه‌‪،‬‬ ‫لێره‌دا بۆیه‌ زیاتر ته‌ركیز له‌س����ه‌ر به‌راوردی‬ ‫ده‌نگ‌و كورسی یه‌كێتی‌و پارتیه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫لە‌یه‌ك����ه‌م خول تا دوایین خول����ی په‌رله‌مان‬ ‫ئه‌وان لیستیان هه‌بووه‌و لە‌هه‌مانكاتیشدا ئه‌و‬ ‫دو هێ����زه‌ لە‌‪ 1992‬تا ئێس����تا خاوه‌نی زۆن‌و‬ ‫ناوچه‌ی جێده‌سه‌اڵتی خۆیانن‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ جه‌وهه‌ری گۆڕانكاریه‌كه‌یه‌ له‌كورسی‌و‬ ‫ده‌نگداندان رویداوه‌ كه‌ له‌ماوه‌ی ‪ 21‬س����اڵی‬ ‫نێ����وان چوار خول����ی هه‌ڵب����ژاردن رویداوه‌و‬ ‫به‌اڵم‪ ،‬به‌هۆی ئه‌وه‌ی یه‌كێتی‌و پارتی پرسی‬ ‫هێز‌و پاره‌و پۆس����ته‌كانی له‌ده‌س����ت خۆیاندا‬ ‫هێشتۆته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان كاریگه‌ری‬ ‫زۆری له‌سه‌ر پێگه‌و ده‌س����ه‌اڵتی ئه‌و هێزانه‌‬ ‫دروست نه‌كردوه‌‪ ،‬سه‌ره‌رای ئه‌وه‌ی گۆڕانكاری‬ ‫گه‌وره‌ له‌كورسی‌و ده‌نگه‌كانیان رویداوه‌‪.‬‬

‫ئەبوبەكر ‌ی مودەڕیسی‌‪:‬‬

‫پێویستە لەم ریفراندۆمەدا یەكدەنگی‌و یەكپارچەیی كورد نیشانی هەمو جیهان بدەین‬ ‫ئا‪ :‬باران‬ ‫ئەبوبەكری‌ مودەڕیسی‪ ،‬ئەندامی‬ ‫دەفتەری سیاسیی كۆمەڵەی شۆڕشگێڕی‬ ‫زەحمەتكێشانی كوردستانی ئێران‪ ،‬لەم‬ ‫گفتوگۆیەی ئاوێنەدا دەڵێت "لەباكوورو‬ ‫رۆژهەاڵتی کوردستان پشتوانییەكی زۆر‬ ‫گەرموگوڕ هەیە لەمەسەلەی ریفراندۆم"‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئێوە وەك كۆمەڵەی شۆڕشگێڕی‬ ‫زەحمەتكێش���انی كوردس���تانی ئێ���ران‪،‬‬ ‫خوێندنەوەی ئێوە ب���ۆ ناوچەكە‌و به‌تایبەت‬ ‫باشووری كوردس���تان‌و كوردستان بەگشتی‬ ‫چییە؟‬ ‫ ئەبوبەك���ر مودەڕی���س‪ :‬بارودۆخ���ی‬ ‫رۆژهەاڵت���ی كوردس���تان‌و بەتایبەت عێراق‌و‬ ‫س���ووریا هێش���تا زۆر زۆر ئاڵۆزە‪ ،‬هێش���تا‬ ‫ئاڕاس���تەكانی بەتەواوی‌و هەمودیقەتی دیار‬ ‫نیی���ە‪ ،‬بەرەو ك���وێ‌ دەچێت‪ ،‬ئ���ەوەی كە‬ ‫دەتوانی���ن بیڵێ���ن داع���ش وەك گرووپێكی‬ ‫تیرۆرس���تی‪ ،‬كە خاك‌و كەرەس���تەی وه‌ك‬ ‫دەوڵەت���ی بەدەس���تەوەیە ت���ەواو دەبێت‪،‬‬ ‫شكس���ت ده‌هێنێت‪ ،‬ب���ەاڵم وەك گرووپێكی‬ ‫تیرۆرس���تی هەر دەمێنێتەوە‪ ،‬هەر مەترسی‬ ‫دروستدەكات‪ ،‬ئاڵوگۆڕ لە‌شێوازی حكومەت‬

‫لەهاتنەپێش���ەوەی ئەو گرووپ‌و نەتەوانەی‪،‬‬ ‫كە تا ئێستا دەنگیان كپكرابوو‪ ،‬نە دەبینران‬ ‫ئێستا دەبینرێن‪ ،‬كوردی رۆژئاوا‪ ،‬كە یەكێكە‬ ‫ل���ەو گرووپانەی كە مافە س���ەرەتاییەكانی‬ ‫هەموڕەس���میەت نەدەناسرا‪ ،‬كوردی باشوور‬ ‫وەك بەش���ێكی گرنگ���ی بزاڤ���ی سیاس���ی‬ ‫هەمومێژو خەباتكارانەی هەمورودرێژ ئێستا‬ ‫لە‌كاتی ئەنجامدانی ریفراندۆمێكی گشتیدایە‪،‬‬ ‫بۆ مەسەلەی سەربەخۆیی هەر بەو جۆرەی‪،‬‬ ‫كە باس���مكرد خەریك���ە نزی���ك دەبێتەوە‬ ‫لە‌خەونە مێژوییەكانی‪ ،‬هەمو بەستراوەتەوە‬ ‫ب���ەوەی كە كورد لە‌باش���وور‪ ،‬لە‌ڕۆژئاوا چ‬ ‫جۆرە هەڵس���وكەتێك دەكەن‪ ،‬چۆن بتوانن‬ ‫لەو دەرفەتانەی كە خوڵقاوە سوود وەربگرن‪،‬‬ ‫چۆن ئەو ئاستەنگانەی هەیە لە‌بەردەمیاندا‪،‬‬ ‫الی ببن چارەیەكی ئەساسی بۆ بدۆزنەوە‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬لە‌س���ەروبەندی دیاریكردن���ی‬ ‫رۆژی ریفران���دۆم‪ ،‬كۆمەڵی���ك كاردان���ەوە‌و‬ ‫لێدوان‌و هەڵوێستی ناوچەیی‪ ،‬هەرێمایەتی‌و‬ ‫نێودەوڵەت���ی دروس���ت ب���وو‪ ،‬دوای ئ���ەم‬ ‫هەڵوێس���تانە پێوس���تە هێ���ز‌و الیەن���ەكان‬ ‫كۆببنەوە دانیشتن بكەن‪ ،‬هەموردتر لەسەر‬ ‫ئەم بابەتە رابوەس���تن ئەگ���ەر زانییان ئەم‬ ‫ریفراندۆمە سەركەوتوو دەبێت بەردەوام بن‪،‬‬ ‫ئەگەر س���ەركەوتوو نەهەموكۆمەڵێك بژاردە‬

‫لە‌بەردەمدایە یەكێك لەو بژاردانە هەڵبژێرن‬ ‫قسەی ئێوە چییە؟‬ ‫ئەبوبەكر مودەڕیس‪ :‬خوێندنەوەی ئێمە‪،‬‬ ‫وەك كۆمەڵەی شۆڕشگێڕی زەحمەتكێشانی‬ ‫كوردس���تانی ئێران‪ ،‬پشتوانیكردنە لە‌ئیرادە‬ ‫پرۆس���ەی ریفراندۆم لەالی���ەن هەمو حزبی‬ ‫ئەساس���یی كوردس���تانی باش���وور بڕیاری‬ ‫لەس���ەردراوە‪ ،‬راگەێنراوە ئێمە هەموبڕیاری‬ ‫هەم���و خەڵك���ی دەزانی���ن‪ ،‬دەش���زانین بۆ‬ ‫كۆدەنگییەك���ی ‪ 100%‬كار م���اوە هێزەكانی‬ ‫باش���وور‌و حكومەت���ی هەرێ���م‪ ،‬پێویس���تە‬ ‫رێگەچ���ارەی گونجاو بدۆزن���ەوە‪ ،‬بۆئەوەی‬ ‫ئەو یەك دەس���توورییە لەس���ەر ئەو پرسە‬ ‫نزیكبكەنەوە‪ ،‬هەمو‪ ،100%‬لە‌دنیادا لەس���ەر‬ ‫هیچ پرس���ێكی‌ كۆمەاڵیەت���ی ‪ 100%‬خەڵكی‬ ‫لەگەڵ نەبووە‪ ،‬هەمیش���ە مەسەلەی زۆرینە‌و‬ ‫كەمین���ە هەی���ە‪ ،‬هیواداری���ن زۆربەی زۆری‬ ‫خەڵكی كوردستانی باشوور یەكدەنگ بن‪ ،‬لەو‬ ‫پرسەدا‪ ،‬لە‌كورت ماوە‌و هەتا لە‌درێژماوەش‬ ‫كاریگەری���ی زۆر گەورەی دەبێت‪ ،‬لەس���ەر‬ ‫بزاڤ���ی كورد به‌گش���تی‌و لە‌هەمو پارچەكان‬ ‫ناكۆكی سیاسی لەناو كوردەكانی باشووردا‌و‬ ‫لەنێوان هێزە سیاس���ییەكاندا زۆرتر لەوەی‬ ‫كە ش���یاویەتی گ���ەورە ك���راوە نەهەموی‬ ‫گێرەو كێش���ەی سیاس���ی وەك پێش مەرج‬

‫ ئەبوبەكری‌ مودەڕیسی‬

‫باسدەكرێت‪ ،‬بۆ نمونە واڵتە یەكگرتووەكان‬ ‫ناكۆكیی سیاسی لەنێوان حزبەكانیاندا هەیە‪،‬‬ ‫ملمالنێ‌ هەی���ە لەنێوان هەم���و دەوڵەتانی‬ ‫دنیادا هەیە‪ ،‬چارەسەكردنی كێشەكانی كورد‬ ‫كاتێك دەبێت كە دەوڵەتێكی سەربەخۆ بێت‬ ‫بتوانێت لە‌پرس���ە ئابوورییەكان‪ ،‬لە‌پرس���ە‬ ‫سیاس���ییەكان رێگەچ���ارە بدۆزێتەوە‪ .‬ئەو‬ ‫چاوەڕوانیی���ەی ك���ە دەوڵەت���ی ئەمەریكا‌و‬ ‫دەوڵەتانی ئەورووپای بێن‪ ،‬بڵێن ریفراندۆم‌و‬ ‫سەربەخۆیی زۆر باشە چاوەڕوانییەكی دروست‬ ‫نیی���ە‪ ،‬هیچ كەس ئ���ەو كارە ناكات بۆ هیچ‬ ‫كەس‪ ،‬هەمو ئەندامانی نەتەوەیەكگرتووەكان‬

‫بەپێی یاس���ا یەكپارچەیی واڵتەكان بپارێزن‬ ‫هەمو ئ���ەو واڵتانەی‪ ،‬ك���ە ئااڵیەكیان هەیە‬ ‫نابێت ببنە ه���ۆكار بۆئەوەی واڵتێكی دیكە‬ ‫پارچ���ە پارچە ببێت‪ ،‬ئەوە بەو مانایە نییە‪،‬‬ ‫ئەگ���ەر میللەتێ���ك بۆ خۆی ئی���رادەی كرد‬ ‫ئەوانی دیكە پش���تیوانی نەكەن‪ ،‬بارودۆخی‬ ‫رۆژهەاڵتی ناڤین بەتایبەتی واڵتانی عێراق‌و‬ ‫س���ووریا بارودۆخێك نییە‪ ،‬كە چەند س���اڵ‬ ‫لەم���ەو پێش هه‌بووە‪ ،‬دەوڵەت���ە زلهێزەكان‬ ‫واڵتانی ئەورووپای بڕیارب���دەن‌و جێبەجێی‬ ‫بكەن واڵتانی ناوچەیی‌و كایەكەرانی لۆكاڵی‬ ‫ناوخۆی���ی دەتوان���ن بڕیارب���دەن كاریگەری‬ ‫دابنێن‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئێوە وەك كۆمەڵەی شۆڕشگێڕی‬ ‫زەحمەتكێش���انی كوردس���تانی ئێران‪ ،‬كۆی‬ ‫ئەو تێبینییانەی لەس���ەر پڕۆسەی سیاسی‬ ‫لە‌باشووری كوردس���تان هەموحزب‌و الیەنە‬ ‫سیاس���ییەكان گەیانهەم���وە‪ ،‬ئێ���وە چیتان‬ ‫هەموحزب‌و الیەنە سیاس���ییەكان لە‌هەرێمی‬ ‫كوردس���تان گوتووە‪ ،‬بەتایبەت لە‌باشووری‬ ‫كوردس���تان بۆئەوەی پرۆس���ەی ریفراندۆم‬ ‫سەربخەن؟‬ ‫ ئەبوبەك���ر مودەڕی���س‪ :‬ئێم���ە لە‌هەر‬ ‫فرس���ەتێكدا‪ ،‬لە‌هەر دیدارێكی دۆس���تانەدا‬ ‫لەگەڵ ئ���ەو الیەنانە‪ ،‬ك���ە بوومانە تەوەری‬

‫تەماش���اكردنی ئێم���ە ه���ەر ئ���ەوە ب���ووە‬ ‫هیواداربووی���ن‪ ،‬ك���ە كۆدەنگییەك���ی بەهێز‬ ‫لەس���ەر ئەو پرس���ە س���از ببێت‪ ،‬كێش���ە‬ ‫كۆن���ەكان وه‌ال بنرێت‪ ،‬ئاوڕی���ان لێبدرێتەوە‬ ‫ئەوە پرسێكی گەورەی نەتەوەییە‪ ،‬پرسێكی‬ ‫چارەنووسس���ازە‪ ،‬دەبێ���ت بێتە پێش هەمو‬ ‫پرس���ەكانی دیك���ە‪ ،‬ئەوە راس���ت نییە‪ ،‬كە‬ ‫هەر پارچەیەكی كوردس���تان خۆی بۆ خۆی‬ ‫چارەنووس���ی خۆی دیاریبكات‪ ،‬من پێموایە‬ ‫بارودۆخەك���ە باش���ە لە‌ك���ۆی واڵتانی دنیا‬ ‫دەتوانین ناوی بنێین كوردستان‪ ،‬لەباكوورو‬ ‫رۆژه���ەاڵت پش���توانییەكی زۆر گەرموگ���وڕ‬ ‫هەیە لەمەس���ەلەی ریفران���دۆم‪ ،‬هەر دوێنی‬ ‫هەمول���ەو گردهەموەوان���ەی هەدەپ���ە كە‬ ‫حزبێكی سیاسیی كوردی‌ گەورەی باكووری‬ ‫كوردس���تانە‪ ،‬قسەكانی (عوسمان بادمیر) م‬ ‫بیس���ت پش���تیوانی دەكات‪ ،‬لە‌ك���ۆی هێزە‬ ‫سیاسییەكانی باشوور شەقام‌و روناكبیرانیش‬ ‫پش���تیوانییەكی زۆر ب���اش دەك���ەن‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئیرادەی خەڵكی باش���ووری كوردس���تان بۆ‬ ‫ریفران���دۆم زۆر گەورەیە زۆربەی زۆری هێزە‬ ‫سیاسییەكانی كوریش سوودمەندن‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪8‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )590‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/8/22‬‬

‫مینا له‌ڕۆژهه‌اڵته‌وه‌ هات‌و له‌باشور خۆ ‌ی سوتاند‬ ‫ئا‪ :‬مەزهەر کەریم‬ ‫كاتژمێر ‪ 12:30‬خوله‌كی‌ رۆژی‌‬ ‫پێنجشه‌ممه‌ ‪ 8/17‬كچێكی‌ ته‌مه‌ن ‪36‬‬ ‫ساڵ به‌ناوی‌ مینا له‌كه‌مپی‌ ئاواره‌كانی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵت له‌ماڵه‌كه‌ی‌ خۆیدا به‌نه‌وت‬ ‫خۆی سوتاند‪.‬‬ ‫عه‌زیزی خوشكه‌زای‌ مینا‪ ،‬سه‌باره‌ت‬ ‫به‌خوس���وتانی‌ پوری‌ وت���ی‌ "كاتژمێر‬ ‫دوانزه‌‌و نیوی‌ نیوه‌ڕۆ ب���و ته‌له‌فونیان‬ ‫بۆكردم ئاگر له‌ماڵی‌ پورم به‌رزده‌بێته‌وه‌‌و‬ ‫ده‌رگای‌ ماڵه‌كه‌ش���ی‌ قفڵ���دراوه‌‪ ،‬ماڵی‬ ‫پورم چه‌ند هه‌نگاوێك له‌ماڵی خۆمانه‌وه‌‬ ‫دوره‌‪ ،‬گه‌شتمه‌ به‌رده‌م ماڵه‌كه‌ ده‌رگای‌‬ ‫ژوره‌ك���ه‌ی‌ له‌خ���ۆی‌ قفڵداب���و‪ ،‬دوكه‌ڵ‬ ‫له‌په‌نجه‌ره‌ی‌ ژوره‌ك���ه‌ی‌ به‌رزده‌بوه‌وه‌‪.‬‬ ‫چه‌ند دراوس���ێیه‌كی‌ له‌به‌رده‌م ژوره‌كه‌‬ ‫كۆببون���ه‌وه‌و ل���ه‌ده‌رگای‌ ژوره‌كه‌ی���ان‬ ‫ده‌دا‪ ،‬سه‌ره‌نجام به‌شه‌ق‌و پێله‌قه‌و پاڵ‬

‫ده‌رگاكه‌مان ش���كاند‪ ،‬پ���ورم به‌گڕه‌وه‌‬ ‫له‌ژوركه‌یدا رایده‌ك���رد‪ ،‬هه‌رچۆنێك بو‬ ‫ی الش���ه‌یمان بە‌به‌تانی‌ كوژانده‌وه‌‪،‬‬ ‫ئاگر ‌‬ ‫بۆنی‌ گۆشت‌و خوێن‌و سوتانی‌ جه‌سته‌ی‌‪،‬‬ ‫ژوره‌كه‌ی‌ قاندابو له‌دوكه‌ڵدا چاو چاوی‌‬ ‫نه‌ده‌بینی‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "هه‌رچۆنێك بێت له‌ماڵه‌كه‌ی‌‬ ‫هێنامان���ه‌ ده‌ره‌وه‌ كه‌ ته‌نها هۆده‌یه‌كی‌‬ ‫پێنج به‌شه‌ش ده‌بو‪ .‬به‌حاڵ هه‌ناسه‌ی‌‬ ‫ده‌داو ه���اواری‌ ده‌ك���رد م���ردم‪ ،‬ئه‌ی‌‬ ‫هاوار‪ ...‬نه‌مانده‌زانی‌ چۆن بیگوازینه‌وه‌‬ ‫نه‌خۆشخانه‌‪ ،‬زۆرینه‌ی‌ الشه‌ی‌ سوتابو‪،‬‬ ‫له‌تاو ئازاری‌ س���وتاوی‌ هاواری‌ ده‌كرد‪،‬‬ ‫به‌ئۆتۆمبێل گواستمانه‌وه‌ نه‌خۆشخانه‌ی‌‬ ‫س���وتاوی‌ له‌س���لێمانی‌‪ ،‬دوای‌ نی���و‬ ‫كاتژمێر پزیش���كه‌كانی‌ نه‌خۆشخانه‌كه‌‬ ‫پێیانڕاگه‌یاندین رێژه‌ی‌ س���وتاویه‌كه‌ی‌‬ ‫لە‌‪ %90‬ب���وه‌‌و گیان���ی‌ له‌ده‌س���تداوه‌‪،‬‬ ‫ته‌رمه‌كه‌یش���ی ره‌وان���ه‌ی‌ پزیش���كی‌‬ ‫دادوه‌ری‌ كراوه‌"‪.‬‬

‫عه‌زیز ئاماژه‌ش���ی‌ به‌وه‌ك���رد مینای‌ موختاری‌ كه‌مپی‌ ئاواره‌كانی‌ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫پوری‌ ماوه‌ی‌ نۆ ساڵ بو به‌ته‌نیا ده‌ژیا‪ ،‬كوردس���تانه‌‪ ،‬له‌باره‌ی روداوه‌كه‌وه‌ وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و وتی‌ "له‌دوای‌ مردنی‌ دایك‌و باوكی‌‪" ،‬مینا له‌ڕۆژهه‌اڵتی‌ كوردستانه‌وه‌ هاتۆته‌‬ ‫پ���ورم به‌ته‌نی���ا ژیانی‌ به‌س���ه‌رده‌برد‪ ،‬كه‌مپی‌ ئاواره‌كانی‌ رۆژهه‌اڵت‪ ،‬له‌ده‌رەوه‌ی‌‬ ‫ئ���اره‌زوی‌ نه‌ده‌ك���رد ك���ه‌س ببینێت‪ .‬شاری‌ سلێمانی‌ ژیانی‌ به‌سه‌رده‌برد‪ .‬براو‬ ‫م���اوه‌ی‌ مانگێ���گ ده‌ب���و پورزایه‌ك���م خوشكه‌كانی‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت ده‌ژین‪،‬‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌و واڵت هاتبۆوه‌‌و پوره‌ مینای‌ ته‌نها خوش���كێكی‌ له‌ش���اری‌ سلێمانی‌‬ ‫بردبوه‌ نه‌خۆش���خانه‌ی‌ ده‌رونی‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌ژی���ا‌و هه‌ندێكجار دراوس���ێكانی‌ ناو‬ ‫پورم ده‌رمانه‌كانی‌ نه‌ده‌خوارد‪ ،‬ده‌یوت كه‌مپه‌كه‌ هاوكاری���ان ده‌كرد‌و هه‌ندێك‬ ‫م���ن نه‌خۆش نیم‪ ،‬به‌اڵم پزیش���كه‌كان جاری���ش خوش���كه‌زایه‌كی‌ س���ه‌ردانی‌‬ ‫ئاگاداری���ان كردبوین كه‌ب���اری‌ ده‌رونی‌ ده‌كردو یارمه‌تی ده‌دا"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ل���ه‌دوای‌ مردن���ی‌ دایك‌و‬ ‫جێگیر نیه‌‪ ،‬ده‌بێت به‌رده‌وام چاودێری‌‬ ‫بكرێت‌و نابێت به‌ته‌نیا بێت‪ ،‬به‌اڵم كاتێك باوكی‌ مینا كه‌ م���اوه‌ی‌ چه‌ند مانگێك‬ ‫ده‌چوینه‌ ماڵه‌كه‌ی‌ نه‌یده‌ویست له‌المان ده‌بێت ماڵئاوای���ان له‌ژیانكردوه‌‪ ،‬مینا‬ ‫دابنیش���ێت‌و نه‌ده‌مایه‌وه‌‌و ب���ه‌رده‌وام به‌ته‌نه���ا له‌ماڵێكی‌ چۆڵدابو‪ ،‬یه‌ك براو‬ ‫به‌ته‌نی���ا ده‌ژی���ا‪ .‬زۆركات دایكم بانگی‌ چوار خوشكی‌ هه‌بو‪ ،‬كه‌سیان له‌گه‌ڵی‌‬ ‫ده‌كرد بێته‌ ماڵی‌ ئێمه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و ره‌تی‌ نه‌ده‌ژیان‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ زۆر بیری‌ ده‌كرده‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌ك���ردەوه‌‌و ئه‌یوت حه‌زده‌كه‌م به‌ته‌نیا هه‌رچه‌نده‌ وه‌ها ده‌رنه‌ده‌كه‌وت ته‌نیایه‌و‬ ‫هه‌ست به‌غه‌ریبی‌‌و بێكه‌سی‌ بكات"‪.‬‬ ‫بژیم‪ ،‬تاقه‌تی‌ هیچ كه‌سێكم نیه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌م روداوه‌‪ ،‬وته‌بێ���ژی‌‬ ‫خالید كه‌ ماوه‌ی‌ چه‌ند ساڵێك ده‌بێت‬

‫پۆلیس���ی‌ قه‌زاو ناحیه‌كانی‌ پارێزگاری‌‬ ‫سلێمانی‌ رائید ئیقباڵ محه‌مه‌د به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یاند كاتژمێر ‪ 12:30‬خوله‌كی‌ رۆژی‌‬ ‫پێن���ج ش���ه‌ممه‌ ‪ 2017/8/17‬كچێكی‌‬ ‫ته‌مه‌ن ‪ 36‬ساڵ به‌ناوی‌ مینا له‌كه‌مپی‌‬ ‫ئاواره‌كان���ی‌ رۆژهه‌اڵت���ی‌ كوردس���تان‬ ‫له‌ماڵه‌ك���ه‌ی‌ خۆی���دا ن���ه‌وت ده‌كات‬ ‫به‌خۆیدا‌و خۆی ده‌سوتێنێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ده‌س���تبه‌جێ‌ هێزه‌كانمان‬ ‫گه‌ش���تونه‌ته‌ ش���وێنی‌ روداوه‌ك���ه‌‪.‬‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌ له‌ڕوداوه‌ك���ه‌ به‌رده‌وامه‌‌و‬ ‫په‌ڕاوی‌ یاسایی‌ بۆ روداوه‌كه‌ كراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌وت���ه‌ی‌ ش���ایه‌ت حاڵێك���ی نزی���ك‬ ‫له‌ڕوداوه‌ك���ه‌‪ ،‬ئه‌و كچه‌ م���اوه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫مانگێك ده‌بێت ب���اری‌ ده‌رونی‌ جێگیر‬ ‫نیه‌و هه‌ربۆیه‌ په‌نای‌ بۆ خۆس���وتاندن‬ ‫بردوه‌"‪.‬‬ ‫تێبینی‪ :‬ئه‌و ناوانه‌ی له‌م راپۆرته‌دا‬ ‫به‌كارهێنراون‪ ،‬ناوی خوازراون‬

‫زۆركات دایكم‬ ‫بانگی‌ ده‌كرد‬ ‫بێته‌ ماڵی‌ ئێمه‌‬ ‫به‌اڵم ئه‌و ره‌تی‌‬ ‫ده‌كردەوه‌‌و ئه‌یوت‬ ‫حه‌زده‌كه‌م به‌ته‌نیا‬ ‫بژیم‪ ،‬تاقه‌تی‌ هیچ‬ ‫كه‌سێكم نیه‬

‫خوێندكارێك ‌ی دوانزه‌ ‌ی ئاماده‌ی ‌ی‬ ‫له‌تاو قه‌رزار ‌ی‬ ‫به‌سه‌رپۆشه‌كه‌ ‌ی دایكی‌ خۆ ‌ی ده‌خنكێنێت به‌زه‌هری‌ مشك خۆی‌ كوشت‬ ‫ی ده‌خنكێنێت‪.‬‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ئا‪ :‬مەزهەر‬ ‫باوك���ی‌ نێرگ���ز ك��� ‌ه له‌یه‌كێ���ك‬ ‫ی‬ ‫له‌مزگه‌وته‌كان���ی‌ ش���اری‌ س���لێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫كچێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 21‬ساڵ نیوه‌ڕۆ ‌‬ ‫له‌پرس���ه‌ی‌ مه‌رگ���ی‌ كچه‌كه‌ی���دا‬ ‫ی‬ ‫ی شه‌مم ‌ه ‪ ،2017 /8/19‬به‌هۆ ‌‬ ‫رۆژ ‌‬ ‫ی به‌وه‌دا خوێندن‌و‬ ‫وه‌س���تابو ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی نمره‌كانی‌ له‌ژوره‌كه‌ی‌ خۆیدا‬ ‫كه‌می ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌رچ���ون‌و ده‌رنه‌چ���ون كچه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شاری‌ سلێمان ‌‬ ‫ی قرگه‌ ‌‬ ‫له‌گه‌ڕه‌ك ‌‬ ‫كوش���ت‪ ،‬خه‌م‌و په‌ژاره‌شی‌ بۆ ئه‌وان‬ ‫به‌سه‌رپۆشه‌كه‌ی‌ دایكی‌ خۆی‬ ‫به‌جێهێش���ت‪ .‬ئه‌و وتی‌ "م���ن نازانم‬ ‫ده‌خنكێنێت‪.‬‬ ‫چی‌ بڵێم؟! گه‌ر سیسته‌می‌ خوێندن‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌قه‌ت نه‌بوایه‌‪ ،‬كچه‌ك���ه‌م په‌نا ‌‬ ‫نێرگ���ز ماوه‌ی‌ س���ێ‌ س���اڵ ده‌بو‬ ‫بۆ خۆكوش���تن نه‌ده‌ب���رد‪ .‬من نازانم‬ ‫ی‬ ‫ی پۆلی‌ دوانزه‌ی‌ زانس���ت ‌‬ ‫خوێندكار ‌‬ ‫ی بە‌وه‌زارتی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ بڵێم؟!‬ ‫چ��� ‌‬ ‫بو‪ ،‬له‌قوتابخان���ه‌ی‌ (س) ده‌یخوێند‬ ‫ی‬ ‫س���ااڵنه‌ چه‌ندین خوێن���دكار به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سلێمانی‌‪ .‬ساڵی‌ پار نمره‌ ‌‬ ‫له‌شار ‌‬ ‫ی ده‌كوژێت‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫خوێندنه‌وه‌ خۆ ‌‬ ‫نه‌هێناب���و‪ ،‬ئه‌مس���اڵیش نه‌چ���وه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫دایك‌و باوكی‌ وه‌ك من به‌هۆی‌ مه‌رگ ‌‬ ‫قوتابخانه‌‪ .‬ئه‌و باوه‌ڕی‌ به‌خۆی الواز‬ ‫رۆڵه‌كانیانه‌و‌ه جه‌رگ س���وتاو ده‌بن‌و‬ ‫بوبو‪ ،‬ل���ه‌و بڕوایه‌دا نه‌ب���و بچێته‌و‌ه‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و یاساش لێی‌ بێده‌نگه‌‪ .‬هیچ‬ ‫ی‬ ‫قوتابخان���ه‌و بتوانێ پۆل���ی‌ دوانزه‌ ‌‬ ‫چاره‌س���ه‌رێك نادۆزرێت���ه‌وه‌‪ ،‬تا به‌و‬ ‫زانس���تی‌ ته‌واو ب���كات‪ .‬الی‌ هاوڕێ‌‌و‬ ‫ی ده‌رچون‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ خوێندكار به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌ر له‌به‌ش ‌‬ ‫كه‌س���وكاره‌كه‌ی‌ وتبو ‌‬ ‫ده‌رنه‌چون���ه‌وه‌ خۆیان نه‌كوژن‪ .‬ئه‌م ‌ه‬ ‫ی وێژه‌ییم‬ ‫ی نه‌بومایه‌‌و به‌ش��� ‌‬ ‫زانس���ت ‌‬ ‫حكومه‌ت لێ‌ به‌رپرسیاره‌"‪.‬‬ ‫هه‌ڵبژاردای���ه‌‪ ،‬ك���ۆی‌ نمره‌كانم ‪%95‬‬ ‫ئامۆژن���ی‌ نێرگز ك ‌ه له‌پرس���ه‌كه‌دا‬ ‫ده‌بو‪ ،‬به‌س تاز‌ه ناتوانم بگه‌ڕێمه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی "من ته‌رمه‌كه‌ی‌ نێرگزم‬ ‫وه‌ستابو وت ‌‬ ‫زۆر خه‌مبارم نازانم چیبكه‌م‪.‬‬ ‫ی ده‌ستم له‌ملیدا‌و س���ه‌ریم كرد‌ه سه‌ر شۆرد‪ .‬زۆر بە‌ئازاره‌وه‌ خۆی‌ كوشتبو‪،‬‬ ‫ی مه‌رگ ‌‬ ‫دایكی‌ نێرگز كه‌ له‌پرسه‌ ‌‬ ‫ی خوێنیان‬ ‫ی قاچه‌كان ‌‬ ‫ی په‌نجه‌ ‌‬ ‫ی ران���م‪ .‬به‌ده‌س���ته‌كانم چاوه‌كانی���م س���ه‌ر ‌‬ ‫كچه‌كه‌یدا ره‌شی‌ پۆشی‌ بو‪ ،‬فرمێسك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جێگه‌ ‌‬ ‫چاوه‌كانی‌ ده‌س���ڕی‌‌و زو زو ده‌یگوت كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم نێرگز له‌ژیاندا نه‌ما بو‪ .‬تێزاب���و ش���ینببونه‌وه‌‪ .‬مل ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌ده‌دا‪ .‬له‌چكه‌كه‌ی‌ پێوه‌ دیاربو‪ .‬برا بچوكه‌ ‌‬ ‫"ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی من بینیم هیچ دایك‌و باوكێك ده‌مێك بو مرد بو‪ ،‬هه‌ناسه‌ ‌‬ ‫دوات���ر ته‌له‌فون���م كرد ب���ۆ باوكی‌‌و ئه‌م ساڵ پۆڵی‌ دوانزه‌ی‌ ته‌واوكردبو‪،‬‬ ‫نه‌یبینێت"‪.‬‬ ‫ی پێده‌خوارد"‪.‬‬ ‫ی فریاكه‌وتن نێرگز زۆر خه‌فه‌ت ‌‬ ‫ئ���ه‌و وتی‌ " كاتژمێر ‪ 11:30‬نیوه‌ڕۆ بردمان��� ‌ه نه‌خۆش���خانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پۆلیس���ی‌ پارێ���زگا ‌‬ ‫وته‌بێ���ژ ‌‬ ‫بو‪ ،‬نێرگز چوه‌ ژوری‌ نوس���تنه‌كه‌ی‌‪ .‬ك ‌ه پێیانوتین نه‌م���اوه‌‌و ته‌رمه‌كه‌یان‬ ‫ی نه‌قیب سه‌ركه‌وت ئه‌حمه‌د‬ ‫ی ره‌وان���ه‌ی‌ پزیش���كی‌ دادوه‌ری‌ كرد‌و س���لێمان ‌‬ ‫ی برا ‌‬ ‫ی پێنه‌چو س���امان ‌‬ ‫ئه‌وه‌ن���ده‌ ‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یان���د "كاتژمێر ‪2:30‬‬ ‫ی ‪ 10‬س���اڵ ده‌بێت‪ ،‬وت ‌‬ ‫ك��� ‌ه ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی دواتر وه‌رمانگرته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی شه‌مم ‌ه ‪2017/8/18‬‬ ‫ی رۆژ ‌‬ ‫ی خوله‌ك ‌‬ ‫بچ���م نێرگز بانگ بك���ه‌م‪ ،‬وتم مه‌چۆ‬ ‫نێرگز ش���ه‌وێك پێش ئه‌وه‌ی‌ خۆ ‌‬ ‫ی ده‌ڵێت ده‌یه‌وێت كچێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 21‬ساڵ له‌گه‌ڕه‌كێكی‬ ‫نه‌وه‌ك خه‌وتبێت‪ .‬به‌اڵم سامان وت ‌‬ ‫ی بخنكێنێت به‌دایك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بە‌سه‌رپۆشێك خۆ ‌‬ ‫هه‌ر ده‌چ���م‪ .‬كاتێك چوه‌ ژوره‌كه‌ی‌‌و س���ه‌ردانی‌ ئه‌و هاوڕێیانه‌ی‌ بكات ك ‌ه شاری‌ سلێمان ‌‬ ‫هاته‌وه‌ ب���ۆ الم‪ ،‬وت���ی‌ دایكه‌ نێرگز پێك���ه‌وه‌ خوێن���دكاری‌ دوانزه‌ بون‌و خنكاندوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫وتیش���ی‌ "په‌ڕاوی���ی‌ یاس���ای ‌‬ ‫م���ردوه‌! كاتێك چوم��� ‌ه ژوره‌كه‌ی‌‪ ،‬نمره‌ی���ان به‌ده‌س���تهێناوه‌‪ .‬چه‌ن���د‬ ‫ی‬ ‫ی ب���ۆ رودوه‌ك���ه‌ كراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬وته‌ ‌‬ ‫په‌ی���ژه‌ی‌ ماڵ باركردنه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی بردبو‌ه كاتژمێرێ���ك پێ���ش ئ���ه‌وه‌ی‌ خۆ ‌‬ ‫ی وه‌رگیراوه‌‪ .‬كچه‌ك ‌ه‬ ‫ی كه‌س���وكاره‌كه‌ ‌‬ ‫ی ره‌ش��� ‌‬ ‫ژوره‌ك���ه‌ی‌‪ ،‬سه‌رپۆش���ێك ‌‬ ‫ی بكوژێ���ت‪ ،‬له‌گه‌ڵ چه‌ن���د هاوڕێیه‌ك ‌‬ ‫ی بوه‌‪،‬‬ ‫ی ئاماده‌ی ‌‬ ‫ی دوانزه‌ ‌‬ ‫گه‌وره‌ ك��� ‌ه له‌حه‌ج بۆی���ان هێنابوم به‌ته‌له‌فون قسه‌ده‌كات‪ ،‬پێیانده‌ڵێت خوێن���دكار ‌‬ ‫ی ده‌مه‌وێ���ت بێم بتانبین���م زۆر بیرتان ده‌رنه‌چوه‌‌و خ���ۆی‌ خۆی خنكاندوه‌‌و‬ ‫له‌ملی‌ ئااڵندبو‪ ،‬به‌ش���ی‌ س���ه‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی ده‌كه‌م‪ .‬پێش ئه‌وه‌ی‌ بچێت ‌ه ژوره‌كه‌ی‌‪ ،‬گومانیان له‌كه‌س نیه‌"‪.‬‬ ‫سه‌رپۆش���ه‌كه‌ی‌ كردب���و به‌شیش��� ‌‬ ‫پانككه‌داو په‌له‌كانی‌ شۆڕببونه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی ئاماد‌ه ده‌كات‬ ‫جل‌و به‌رگ‌و جانتاكه‌ ‌‬ ‫ی تا بچێت ‌ه سه‌ردانی‌ هاوڕێكانی‌‪ ،‬به‌اڵم تێبینی‪ :‬هه‌مو ناوه‌كانی ئه‌م‬ ‫ی نێرگز وتیش���ی‌ "به‌ده‌ست ‌‬ ‫دایك ‌‬ ‫ی كردوه‌‌و دواتر پاش���گه‌ز ده‌بێت���ه‌وه‌‌و ناچێت‌و راپۆرته‌‪ ،‬ناوی خوازراون‪.‬‬ ‫خۆم سه‌رپۆش���ه‌كه‌م له‌مل ‌‬

‫سیسته‌می‌ خوێندن‬ ‫سه‌قه‌ت نه‌بوایه‌‬ ‫كچه‌كه‌م په‌نای‌‬ ‫بۆ خۆكوشتن‬ ‫نه‌ده‌برد‬

‫ئا‪ :‬مەزهەر‬ ‫ی قه‌رزارییه‌و‌ه ده‌چێت ‌ه‬ ‫عه‌بدواڵ به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ سلێمانی‌‌و له‌گوندێك ‌‬ ‫نزیك چوارتا ده‌ستده‌كات‬ ‫ی‬ ‫به‌گیرفانیداو چه‌ند پارچه‌ زه‌هرێك ‌‬ ‫ی‬ ‫كوشتنی‌ مشك له‌گیرفان ‌‬ ‫ده‌رده‌هێنێت‌و ده‌ستده‌كات‬ ‫به‌خواردنی‌‌و پاشان ته‌له‌فون ده‌كات‬ ‫بۆ هاوسه‌ره‌كه‌ی‌‌و پێیده‌ڵێت "گه‌ردنم‬ ‫ئازاد بكه‌ن"‪.‬‬ ‫به‌یان���ی‌ رۆژی‌ چ���وار ش���ه‌ممم ‌ه‬ ‫‪ ،2017/8/16‬پیاوێك���ی‌ ته‌مه‌ن ‪49‬‬ ‫ی‬ ‫ی قه‌زا ‌‬ ‫ی خێوه‌ت���ه‌ ‌‬ ‫س���اڵ له‌گون���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قه‌رزارییه‌و‌ه به‌زه‌هر ‌‬ ‫چوارتا به‌هۆ ‌‬ ‫ی ده‌كوژێت‪.‬‬ ‫مشك خۆ ‌‬ ‫ی عه‌ب���دواڵ ك ‌ه‬ ‫یه‌كێ���ك له‌براكان��� ‌‬ ‫نه‌یویس���ت ن���اوی‌ ئاش���كرا بكرێت‪،‬‬ ‫وت���ی‌ "به‌یانی‌ زو بو‪ ،‬هاوس���ه‌ره‌كه‌م‬ ‫بانگی‌ ك���ردم وت���ی‌ ته‌له‌فونیان بۆ‬ ‫ك���ردم عه‌ب���دواڵی برات نه‌خۆش���ه‌و‬ ‫ی نه‌خۆش���خانه‌ی‌ چوار سه‌د‬ ‫ره‌وانه‌ ‌‬ ‫قه‌ره‌وێلیه‌كه‌ی���ان ك���ردوه‌‪ .‬بچ���ۆ‬ ‫ی‬ ‫به‌هانای���ه‌وه‌ ته‌نه���ا هاوس���ه‌ره‌كه‌ ‌‬ ‫له‌الیه‌تی‌‪ .‬كاتێك چوم ‌ه نه‌خۆشخانه‌‪،‬‬ ‫ی برام له‌سه‌ر قه‌ره‌ویڵ ‌ه راكشا‬ ‫عه‌بدواڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫بو له‌هۆش خۆی‌ چوبو‪ .‬خێزانه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆكوشتن ‌‬ ‫پێیڕاگه‌یاندم كه‌ هه‌وڵ ‌‬ ‫ی مشكی‌ خواردوه‌"‪.‬‬ ‫داوه‌‌و زه‌هر ‌‬ ‫وتیش���ی‌ "دوای‌ دو كاتژمێر هاته‌و‌ه‬ ‫هۆش خ���ۆی‌‌و هاواری‌ ك���رد نانم بۆ‬ ‫ی‬ ‫بهێنن برس���یمه‌ نان ده‌خۆم‪ .‬پرس ‌‬ ‫پزیشكه‌كانم كرد پێیان راگه‌یاندم زۆر‬ ‫ی‬ ‫ئاساییه‌ ده‌توانن شه‌ربه‌ت‌و خواردن ‌‬ ‫بده‌نێ‪ .‬له‌دوای‌ خواردنی‌ په‌رداخێك‬ ‫ی‬ ‫ش���ه‌ربه‌ت كه‌ به‌رده‌وام هاواری‌ ئاو ‌‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬مل‌و ده‌موچاوی‌ شین بۆوه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌ب���رد گیان ‌‬ ‫چه‌ن���د چركه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫له‌ده‌ستدا"‪.‬‬ ‫ناوبراو باس���ی‌ له‌وه‌ ك���رد رۆژێك‬ ‫پێش ئه‌وه‌ی‌ خۆی‌ بكوژێت‪ ،‬پێكه‌و‌ه‬ ‫بون‪ ،‬هه‌س���تی‌ پێك���ردو‌ه خه‌مباره‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و وتی‌ "زۆرم پێگوت كێش���ه‌ی‌ چ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ی ‌ه بۆم باسبكات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و هیچ ‌‬

‫عه‌بدواڵی‌ برام‬ ‫بیست‌و هه‌شت‬ ‫ده‌فته‌ر‌و كرێی‌‬ ‫چه‌ند مانگێكی‌‬ ‫دوكانه‌كه‌شی‌‬ ‫قه‌رزار بوه‬

‫چه‌ند مانگێكی‌ دوكانه‌كه‌شی‌ قه‌رزار‬ ‫ی ده‌دا‬ ‫بوه‌‪ .‬مانگی‌ چوارس���ه‌د هه‌زار ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌كرێی دوكان‪ .‬ئ���ه‌و خۆی‌ ده‌یزان ‌‬ ‫ئه‌و ب���ڕ‌ه پاره‌یه‌ نادرێته‌وه‌‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه‬ ‫ی خۆكوشتنی‌ دا"‪.‬‬ ‫بڕیار ‌‬ ‫ی عه‌ب���دواڵ ك ‌ه ئه‌و‬ ‫س���اڵحی ژنبرا ‌‬ ‫به‌یانیی���ه‌ پێش ئ���ه‌وه‌ی‌ عه‌بدوڵاڵ‬ ‫ی بكوژێت یه‌كتریان بینیوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی "به‌یان���ی‌ كاتژمێر د‌ه بو‪ ،‬بینیم‬ ‫وت ‌‬ ‫ی‬ ‫زۆر بێزار ب���و‪ .‬وتی‌ ده‌چم ‌ه ئه‌وبه‌ر ‌‬ ‫خێوه‌ت���ه‌ بینایه‌كم هه‌ی��� ‌ه ده‌مه‌وێت‬ ‫بۆیاخ���ی‌ بك���ه‌م‌و رۆش���ت‪ ،‬چه‌ن���د‬ ‫ی‬ ‫چركه‌یه‌كی‌ پێنه‌چو هاوس���ه‌ره‌كه‌ ‌‬ ‫ئ���اگاداری‌ ك���ردم عه‌ب���دواڵ هه‌وڵی‌‬ ‫خۆكوشتن ده‌دات فریای كه‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "له‌گه‌ڵ كارمه‌ندانی‌ ئاسایش‬ ‫چوینه‌ ئ����ه‌و جێگه‌یه‌ی‌ ك����ه‌ ته‌له‌فونی‌‬ ‫بۆ كچه‌ گه‌وره‌ك����ه‌ی‌ كردبو وتبوی‌ له‌‌و‬ ‫شوێنه‌ی‌ ساڵی‌ پار س����ه‌یرانمان لێكرد‬ ‫ل����ه‌و جێگه‌ی����ه‌م‪ ،‬گه‌ردنم ئ����ازاد بكه‌ن‬ ‫نامبین����ه‌وه‌‪ .‬كاتێ����ك گه‌یش����تمه‌ ئه‌و‬ ‫جێگه‌یه‌‪ ،‬عه‌بدواڵ له‌سه‌ر زه‌ویه‌كه‌ به‌الدا‬ ‫كه‌وتبو‪ ،‬ه����اواری‌ ده‌ك����رد‌و ده‌ینااڵند‪.‬‬ ‫چه‌ند جارێك له‌وجێگه‌یه‌دا رش����ا بۆوه‌‪.‬‬ ‫به‌په‌لە‌ده‌س����تم دایه‌ باڵی‌‌و خستمه‌ ناو‬ ‫ئۆتۆمبیله‌كه‌‌و گه‌یاندمانه‌ نه‌خۆشخانه‌ی‌‬ ‫قه‌اڵچواالن‪ .‬هاوس����ه‌رو كچه‌كه‌ی‌ له‌به‌ر‬ ‫ده‌رگای‌ نه‌خۆش����خانه‌ی‌ قه‌اڵچ����واالن‬ ‫چاوه‌ڕێی‌ ئێمه‌یان ده‌كرد‪ .‬دواتر ره‌وانه‌ی‌‬ ‫نه‌خۆشخانه‌ی‌ سلێمانیان كرد"‪.‬‬ ‫وته‌بێژی‌ پۆلیس���ی‌ قه‌زاو ناحیه‌كانی‌‬ ‫پارێ���زگای‌ س���لێمانی‌ رائی���د ئیقباڵ‬ ‫محه‌م���ه‌د له‌ب���اره‌ی‌ روداوه‌ك���ه‌وه‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "عه‌بدواڵ فاریس���ی‌‬ ‫ته‌مه‌ن ‪ 49‬س���اڵ به‌هۆی‌ قه‌رزارییه‌وه‌‬ ‫له‌گون���دی‌ خێوه‌ته‌ بە‌ژه‌هری‌ مش���ك‬ ‫خۆی‌ كوشتوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "وت���ه‌ی‌ كه‌س���وكاره‌كه‌ی‌‬ ‫وه‌رگی���راوه‌ كه‌ ماڵئاوای‌ له‌ژن‌و س���ێ‌‬ ‫كچه‌كه‌ی‌ كردوه‌‪ .‬روداوه‌كه‌ خۆكوژییه‌و‬ ‫پ���ه‌ڕاوی‌ یاس���ایی‌ ب���ۆ روداوه‌ك���ه‌‬ ‫كراوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬

‫ی‬ ‫باسنه‌كرد‪ .‬به‌رده‌وام كێشه‌كانی‌ ژیان ‌‬ ‫ی هیچی‌ نه‌ده‌كرد‪.‬‬ ‫ده‌ش���ارده‌وه‌و باس ‌‬ ‫ی پار‬ ‫ی قه‌رزار‌ه چونكه‌ ساڵ ‌‬ ‫ده‌شمزان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی توركی‌ كار ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ كۆمپانیایه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كرد له‌ش���ار ‌‬ ‫ی بۆیاخ��� ‌‬ ‫وه‌كیل��� ‌‬ ‫س���لێمانی‌‌و زه‌ره‌ری‌ زۆری‌ كرد‪ .‬ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫دۆخه‌ش هاتبو به‌سه‌ردا‪ ،‬قه‌رزه‌كان ‌‬ ‫بۆ نه‌ده‌درایه‌وه‌‌و كرێچیش بو"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫وتیش���ی‌ "هه‌رچه‌ن���ده‌ باسیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫بكردای���ه‌ ئێم��� ‌ه نه‌مانده‌توان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ ببژێرین چونكه‌ دۆخ ‌‬ ‫قه‌رزه‌كان ‌‬ ‫ئابوری‌ خێزانه‌كه‌مان باش نیه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌مانتوان���ی‌ قس��� ‌ه له‌گ���ه‌ڵ خاوه‌ن‬ ‫ی بۆ‬ ‫قه‌رزه‌كاندا بكه‌ین‌و چاره‌سه‌رێك ‌‬ ‫ی نه‌كوژێت"‪.‬‬ ‫بدۆزینه‌وه‌ تا خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب���ه‌وه‌دا ل���ه‌دوا ‌‬ ‫ئاماژه‌ش��� ‌‬ ‫ی عه‌بدواڵی‌ برای‌ خاوه‌ن‬ ‫خۆكوش���تن ‌‬ ‫ی‬ ‫ق���ه‌رزه‌كان ده‌ناس���ن‪ ،‬ئ���ه‌و وت��� ‌‬ ‫ی پرس���ه‌كه‌یدا چه‌ند خاوه‌ن‬ ‫"له‌ڕۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫قه‌رزێك هاتن بۆ پرس���ه‌كه‌ی‌‪ .‬دوێن ‌‬ ‫هاورێیه‌ك���ی‌ هاته‌ الم وت���ی‌ خۆزگ ‌ه‬ ‫ی نه‌كوش���تایه‌‪ ،‬س���ێ‌ ده‌فته‌رو‬ ‫خ���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی منی‌ الیه‌ گه‌ردن ‌‬ ‫بیست‌و پێنج گه‌اڵ ‌‬ ‫ی دیكه‌ی‌ هاتو‌ه‬ ‫ئازاد بێت‪ ،‬براده‌رێك ‌‬ ‫ده‌ڵێت یه‌ك ده‌فته‌رو ش���ه‌ش ملیۆنم‬ ‫الی‌ بوه‌‪ ،‬گه‌ردنی‌ ئازاد بێت"‪.‬‬ ‫ی تێبینی‪ :‬هه‌مو ناوه‌كانی‬ ‫ی "وه‌ك باسده‌كرێت عه‌بدواڵ ‌‬ ‫وتیش ‌‬ ‫ی ئه‌م راپۆرته‌ ناوی خوازراون‬ ‫برام بیست‌و هه‌ش���ت ده‌فته‌ر‌و كرێ ‌‬

‫خانه‌ ‌ی مندااڵن ‌ی بێسه‌رپه‌رشت‪ ،‬مندااڵن ‌ی خاوه‌ن سه‌رپه‌رشت سه‌ره‌ ‌ی بۆ ده‌گرن‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ ڕاگه‌یاند ڕۆژانه‌ چه‌ندین ژن‌و‬ ‫ئا‪ :‬مەزهەر‬ ‫پیاو په‌یوه‌ندیی���ان پێوه‌ده‌كه‌ن به‌بیانوی‌‬ ‫جیاجی���او داوا ده‌ك���ه‌ن منداڵه‌كانی���ان‬ ‫خانه‌ی‌ مندااڵنی‌ بێسه‌رپه‌رشت له‌ساڵی‌‬ ‫له‌خان���ه‌ وه‌ربگیرێت‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "خه‌ڵك‬ ‫پاردا ته‌نها ‪ 12‬منداڵیان وه‌رگرتوه‌‌و‬ ‫هه‌بوه‌ ته‌له‌فون���ی‌ بۆكردوم وتویه‌تی‌ ئه‌وه‌‬ ‫له‌شه‌ش مانگی‌ یه‌كه‌می‌ ئه‌مساڵیشدا‬ ‫من ش���ه‌ش منداڵم پێیه‌و له‌به‌رده‌م خانه‌‬ ‫نۆ منداڵ‪ ،‬به‌رێوه‌به‌ری‌ خانه‌ی‌ مندااڵنی‌‬ ‫بێسه‌رپه‌رشت ده‌ڵێت "خانه‌كه‌مان تایبه‌ت ‌ه به‌جێیان ده‌هێڵم‌و ده‌ڕۆم‪ ،‬هه‌بوه‌ وتویه‌تی‌‬ ‫منداڵكه‌م شه‌له‌ل ده‌ماخی‌ هه‌یه‌ نازانم چی‬ ‫به‌مندااڵنی‌ بێسه‌رپه‌رشت‪ ،‬به‌اڵم ڕۆژ نی ‌ه‬ ‫دایك‌و باوك به‌بیانوی‌ جیا جیا منداڵمان لێبكه‌م بۆم به‌خێوبكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ ته‌نها‬ ‫بێ‌ سه‌رپه‌رشت وه‌رده‌گرین گه‌ر له‌به‌رده‌م‬ ‫بۆ نه‌هێنن"‪.‬‬ ‫خانه‌شدا كه‌وتبێت بۆمان نیه‌ بیبه‌ینه‌ ناو‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ خان���ه‌ی‌ مندااڵن���ی‌ خانه‌ی‌ مندااڵن"‪.‬‬ ‫وتی‌ "ئ���ه‌و مندااڵن���ه‌ی‌ دێن���ه‌ خانه‌ی‌‬ ‫بێسه‌رپه‌رشت له‌س���لێمانی‌‪ ،‬چۆپی‌ عه‌لی‌‬

‫مندااڵن له‌ڕێگ���ه‌ی‌ دادگاوه‌ بڕیار ده‌درێت‬ ‫كه‌ ته‌مه‌نیان له‌نێ���وان یه‌ك ڕۆژ بۆ چوار‬ ‫ساڵدایه‌و س���ه‌رجه‌م پێداویستی‌ ڕۆژانه‌یان‬ ‫وه‌ك خ���واردن‌و جێگه‌ی‌ مان���ه‌وه‌‌و جل‌و‬ ‫به‌رگ‌و چاودێری‌‌و به‌خێوكردن‌و س���ه‌ردانی‌‬ ‫پزیشك‌و بردنه‌ده‌ره‌وه‌یان له‌خانه‌‌و چونیان‬ ‫بۆ شوێنه‌ گه‌شتیاریه‌كانی‌ وه‌ك سه‌رچنارو‬ ‫باخی‌ گش���تی‌‌و چاڤی‌ الندو باخچه‌ی‌ دایك‬ ‫ب���ۆ دابینده‌كرێت‪ ،‬به‌مه‌به‌س���تی‌ بێبه‌ش‬ ‫نه‌بونیان له‌حه‌زو ئاره‌زوه‌كانیان"‬ ‫وتیش���ی‌ "س���ه‌رجه‌م پێداویستیه‌كانیان‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی‌ هاواڵتیان���ی‌ خۆبه‌خش���ه‌وه‌‬ ‫دابینده‌كرێت"‪.‬‬

‫وتیشی‌ " ساڵی‌ پار به‌هاوكاری‌ رێكخراو ‌ی‬ ‫ستێپ سێ‌ منداڵی‌ خانه‌ گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌ ناو‬ ‫خێزان‌و له‌سه‌ر داخوازی‌ ئه‌و ژن‌و پیاوانه‌ی‌‬ ‫كه‌داوایان ك���ردوه‌ ئه‌و مندااڵنه‌ له‌خۆبگرن‬ ‫كه‌ كۆمه‌ڵێك مه‌رجی‌ یاسای‌ هه‌یه‌ ده‌بێت‬ ‫ل���ه‌و ژن‌و پیاوه‌دا هه‌بێت وه‌ك باش���بونی‌‬ ‫ب���اری‌ دارایی‌و توان���ای‌ به‌خێوكردنی‌ ئه‌و‬ ‫مندااڵنه‌‌و له‌ڕوی‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌وه‌ كه‌سانێك‬ ‫ب���ن هیچ كێش���ه‌یه‌كیان له‌س���ه‌ر نه‌بێت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وكات ئ���ه‌و ژن‌و پیاوه‌ ب���ۆ ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫دیاریكراو سه‌ردانی‌ خانه‌ی‌ مندااڵن ده‌كه‌ن‬ ‫تا ئه‌و منداڵه‌ ئاشناده‌بێت پێیان‪ ،‬ئه‌وكاته‌‬ ‫ده‌توان���ن ئه‌و منداڵ���ه‌ به‌رن���ه‌وه‌ بۆ ناو‬

‫خێزانه‌كه‌یان"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ماوه‌ی‌ چه‌ند مانگێك له‌الیه‌ن‬ ‫كارمه‌ندانی‌ خانه‌ی‌ مندااڵن س���ه‌ردانی‌ ئه‌و‬ ‫خێزان���ه‌ ده‌كرێت‌و له‌ته‌ندروس���تی‌‌و ژیانی‌‬ ‫منداڵه‌كه‌ ده‌پرسینه‌وه‌ گه‌ر ئه‌و خێزانه‌ وه‌ك‬ ‫پێویست چاودێری‌ منداڵه‌كه‌یان نه‌كردبێت‬ ‫ئه‌وه‌ منداڵه‌ی‌ لێوه‌رده‌گیرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش���ی‌ به‌وه‌كرد ڕۆژان���ه‌ ژماریه‌ك‬ ‫هاواڵت���ی‌ خۆبه‌خ���ش ه���اوكاری‌ خانه‌ی‌‬ ‫مندااڵن ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "چه‌ندین جار‬ ‫داوامانك���ردوه‌ پێویس���تمان به‌كارمه‌نده‌‬ ‫ت���ا خزم���ه‌ت‌و چاودێ���ری‌ زیات���ری‌ ئه‌و‬ ‫مندااڵنه‌ بكرێ���ت به‌رده‌وامی‌ پێوس���تیان‬

‫به‌خزمه‌تگ���وزاری‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬ناتوانرێ���ت بۆ‬ ‫ی���ه‌ك خوله‌كیش بێ خزم���ه‌ت بن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خۆش���به‌ختانه‌ چه‌ندین رێكخ���راوی‌ وه‌ك‬ ‫ڕێكخراوی‌ ن���از كه‌له‌ژماره‌یه‌ك خوێندكاری‌‬ ‫زانكۆ پێكهات���ون به‌رده‌وام س���ه‌ردانمان‬ ‫ده‌ك��� ‌هن‌و وه‌ك كارمه‌ندانی‌ خانه‌ چاودێری‌‬ ‫منداڵ���ه‌كان ده‌ك ‌هن‌و گه‌ر پێویس���تبكات‬ ‫له‌گه‌ڵمان دێنه‌ نه‌خۆش���خانه‌‌و رێكخراوی‌‬ ‫منداڵپارێزیش چوارده‌ كارمه‌ندی‌ بۆ ماوه‌ی‌‬ ‫هه‌ش���ت مانگ بۆدابینكردوی���ن‌و چه‌ندین‬ ‫رێكخراوی‌ دیكه‌ش كه‌ كاری‌ نۆژه‌نكردوه‌‌و‬ ‫پێداوس���یته‌كانی‌ خانه‌ ده‌كه‌ن هاوكارمان‬ ‫بون به‌رده‌وام"‪.‬‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )590‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/8/22‬‬

‫ ‬

‫هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه‌‬

‫‪www.niqash.org‬‬

‫‪9‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌یه‌ به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی‬ ‫راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌کادیمیای راگه‌یاندنی ئه‌ڵامنی‬

‫ترسێك ‌ی چاوه‌ڕوانكراو‬

‫سیناریۆی شه‌ڕی موسڵ ته‌له‌عفه‌ر ده‌خاته‌ به‌رده‌م گومان‬ ‫نیقاش‪ ،‬موسته‌فا حه‌بیب‬ ‫هه‌موو رووداوه‌كان ئاماژه‌ن بۆ‬ ‫نزیكبوونه‌وه‌ی شه‌ڕێك له‌دژی داعش‬ ‫له‌شارۆچكه‌ی ته‌له‌عفه‌ر‪ ،‬به‌اڵم پرسیاره‌‬ ‫گرنگه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ ئایا شه‌ڕه‌كه‌ ئاسان‬ ‫ده‌بێت یاخود سیناریۆكه‌ی موسڵ دووباره‌‬ ‫ده‌بێته‌وه‌؟‬ ‫لە‌به‌ش���ی باش���ووری ش���اری ته‌له‌عفه‌ر‬ ‫هه‌فت���ه‌ی راب���ردوو فه‌رمانده‌كانی ده‌زگای‬ ‫دژه‌تیرۆر گه‌یش���تنه‌ س���ه‌ربازگه‌ی لیوای‬ ‫"‪92‬ی ته‌له‌عفه‌ر"ی سه‌ر بە‌سوپای عێراق‪،‬‬ ‫چه‌ند هه‌فته‌یه‌كه‌ سه‌ربازانی ئه‌م لیوایه‌ له‌و‬ ‫ناوچه‌یه‌دا باڵوبوونه‌ته‌وه‌ بۆ چاودێریكردنی‬ ‫جموجوڵی چه‌كدارانی داعش‌و توندكردنی‬ ‫گه‌مارۆی س���ه‌ریان لە‌چاوه‌ڕوانی ش���ه‌ڕه‌‬ ‫یه‌كالكه‌ره‌وه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و گ���ه‌وره‌ ئه‌فس���ه‌رانه‌ی ده‌زگای‬ ‫دژه‌تیرۆر كه‌ لە‌موس���ڵه‌وه‌ پاش شه‌ڕێكی‬ ‫س���ه‌خت‌و دوور‌ودرێژی نۆ مانگه‌ هاتوون‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ فه‌رمانده‌كانی لیوا س���ه‌ربازییه‌كه‌دا‬ ‫گفتوگۆی���ان له‌ب���اره‌ی ئاماده‌كارییه‌كانی‬ ‫ش���ه‌ڕی داهات���و‌و پش���كنینی جوگرافیای‬ ‫ناوچه‌كه‌‌و هه‌ڵبژاردنی شوێنی هێرش كرد‪،‬‬ ‫تا ئێس���تاش فه‌رمانده‌كانی س���وپا واده‌ی‬ ‫ده‌س���تپێكردنی شه‌ڕه‌كه‌ راناگه‌یه‌نن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دڵنیان له‌وه‌ی زۆر نزیكه‌‪.‬‬ ‫نه‌قیب محه‌مه‌د ساعیدی لە‌لیوای "‪92‬ی‬ ‫ته‌له‌عفه‌ر" له‌رێی ته‌له‌فۆنه‌وه‌ بە‌"نیقاش"ی‬ ‫وت‪" :‬ئاماده‌كاریی���ه‌كان ب���ۆ ش���ه‌ڕه‌كه‌‬ ‫ت���ه‌واو ب���وون‪ ،‬گه‌یش���تنی چه‌ندین فه‌وج‬ ‫بۆ ده‌وروبه‌ری ش���اره‌كه‌ ده‌ستیپێكردووه‌‬ ‫لە‌هێزه‌كانی س���وپا‪ ،‬پۆلیس���ی فیدراڵی‪،‬‬ ‫به‌رپه‌رچدان���ه‌وه‌ی خێ���را‪ ،‬حه‌ش���دی‬ ‫ش���ه‌عبی ئه‌مه‌ جگه‌ لە‌هێزه‌كانی ده‌زگای‬ ‫دژه‌تیرۆر"‪.‬‬ ‫ماوه‌ی دوو هه‌فته‌ی���ه‌ نه‌قیب محه‌مه‌د‌و‬ ‫س���ه‌ربازه‌كانی چاودێ���ری زیادبوونی ئه‌و‬ ‫س���توونی دووكه‌اڵنه‌ ده‌كه‌ن كه‌ لە‌ناوه‌ندی‬ ‫ش���اره‌كه‌وه‌ به‌رزده‌بنه‌وه‌‪ ،‬له‌و باره‌یه‌شه‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێ���ت‪" :‬ئ���ه‌وه‌ بۆردومان���ی ئاس���مانی‬ ‫هاوپه‌یمان���ی نێوده‌وڵه‌تییه‌‪ ،‬به‌رگرییه‌كانی‬ ‫داعش‌و گه‌نجینه‌ی چ���ه‌ك‌و جبه‌خانه‌كانی‬ ‫تێكده‌ش���كێنن بۆئه‌وه‌ی الوازی���ان بكه‌ن‬ ‫وه‌ك زه‌مینه‌سازییه‌ك بۆ هێرشی وشكانی‬ ‫كه‌ هێزێكی زۆری عێراقی به‌ش���داری تێدا‬

‫ده‌كات‌و هه‌مان ئه‌و هێزانه‌ن كه‌ به‌شداریان‬ ‫لە‌شه‌ڕه‌كه‌ی موسڵدا كرد"‪.‬‬ ‫نه‌قی���ب محه‌م���ه‌د پێش���بینی ده‌كات‬ ‫ش���ه‌ڕه‌كه‌ ئاس���ان بێت ئ���ه‌وه‌ش هه‌مان‬ ‫ئه‌و بۆچوونه‌یه‌ كه‌ گ���ه‌وره‌ فه‌رمانده‌كانی‬ ‫سوپای عێراق رایانگه‌یاندووه‌ له‌وانه‌ش لیوا‬ ‫نه‌جم جبوری فه‌رمانده‌ی ئۆپراسیۆنه‌كانی‬ ‫نه‌ینه‌وا‪ ،‬به‌اڵم فه‌رمانده‌ س���ه‌ربازییه‌كانی‬ ‫ئه‌مری���كا بۆچوونێكی جیاوازی���ان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌ش���ه‌وه‌ عه‌قید ریان دیلۆن وته‌بێژ‬ ‫به‌ن���اوی "هاوپه‌یمان���ی نێوده‌وڵه‌تی" وتی‬ ‫كۆنترۆڵكردن���ه‌وه‌ی ته‌له‌عف���ه‌ر ئه‌ركێكی‬ ‫س���ه‌خته‌‌و ژم���اره‌ی چه‌كدارانی داعش���ی‬ ‫بە‌‪ 2000‬كه‌س مه‌زه‌نده‌ كرد‪.‬‬ ‫ئاڵنگاری جوگرافی‌و دیمۆگرافی‬ ‫پێگه‌ی ته‌له‌عفه‌ر بایه‌خێكی س���تراتیجی‬ ‫زۆری هه‌یه‌‌و (‪ 70‬كم) لە‌موسڵ‌و (‪ 50‬كم)‬ ‫لە‌باش���ووری س���نووری توركیا‌و (‪ 60‬كم)‬ ‫لە‌سنووری سوریاوه‌ دووره‌‪ ،‬ئه‌م پێگه‌یه‌ش‬ ‫ده‌یكاته‌ یه‌كێ���ك لە‌ته‌وه‌ره‌كانی ملمالنێی‬ ‫هه‌رێمایه‌ت���ی له‌ب���ه‌ر نزیك���ی لە‌توركی���ا‬ ‫لە‌باك���وور‌و س���وریا لە‌خۆرئاواوه‌‪ ،‬س���ێ‬ ‫ش���ارۆچكه‌ی بچووكیش سه‌ر بە‌ته‌له‌عفه‌رن‬ ‫كه‌ ئه‌وانیش ره‌بیع���ه‌‌و عه‌یازیه‌ كه‌ داعش‬ ‫كۆنترۆڵی كردووه‌ هه‌روه‌ها زومار كه‌ هێزی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ كۆنترۆڵی كردووه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی ئاماره‌كانی وه‌زاره‌تی پالندانانی‬ ‫عێراق به‌ر لە‌داگیركردنی ش���اره‌كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫داعشه‌وه‌ (‪ )300‬هه‌زار كه‌سی تێدا ده‌ژیان‬ ‫ك���ه‌ بریتیبوون لە‌زۆرینه‌یه‌ك���ی توركمانی‬ ‫ش���ه‌به‌كی ش���یعه‌‌و توركمان���ی س���وننه‌‌و‬ ‫هه‌روه‌ها كه‌مینه‌یه‌ك���ی عه‌ره‌بی‌و كوردی‪،‬‬ ‫ئێس���تاش ته‌نی���ا چه‌ند هه‌زار كه‌س���ێك‬ ‫لە‌دانیشتووانی سوننه‌ی تێدا ماوه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫دانیشتووانه‌ ش���یعه‌كه‌ی له‌گه‌ڵ هێزه‌كانی‬ ‫سوپا رۆیش���تن كه‌ لە‌هاوینی ساڵی ‪2014‬‬ ‫له‌ترسی له‌ناوبردنیان لە‌شاره‌كه‌ كشانه‌وه‌‪.‬‬ ‫دیارترین ئه‌و ئاڵنگاریانه‌ش كه‌ رووبه‌ڕووی‬ ‫هێ���زه‌ ئه‌منیی���ه‌ عێراقیی���ه‌كان ده‌بنه‌وه‌‬ ‫به‌رفراوانی ته‌له‌عفه‌ره‌‪ ،‬ك���ه‌ رووبه‌ره‌كه‌ی‬ ‫ده‌گات���ه‌ (‪ 3206‬كم چوارگۆش���ه‌) كه‌ دوو‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی رووبه‌ری شاری موسڵه‌‪ ،‬هه‌روه‌ك‬ ‫گه‌ڕه‌كه‌كانی ته‌له‌عفه‌ر ت���ا راده‌یه‌كی زۆر‬ ‫هاوش���ێوه‌ی گه‌ڕه‌كه‌كانی به‌ری خۆرئاوای‬ ‫موسڵن‪ ،‬چونكه‌ تێكه‌اڵون‌و خانووه‌كانیشیان‬ ‫كۆن���ن‌و هی زۆرینه‌ی دانیش���تووانه‌ داهات‬

‫ی شه‌ڕی‌ ته‌له‌غفه‌ر ده‌كه‌ن‬ ‫ئه‌و هێزه‌ی‌ به‌شدار ‌‬

‫وێنە‪ :‬وەزارەتی بەرگری‬

‫س���نوورداره‌كه‌یه‌تی ك���ه‌ ئ���ه‌وه‌ش به‌پێی‬ ‫سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ش كه‌ گه‌مارۆكه‌ یه‌كێكه‌‬ ‫قسه‌ی كه‌مال عه‌جمه‌لی یه‌كێك لە‌شێخانی ل���ه‌و خاڵی الوازیان���ه‌ی رووبه‌ڕووی داعش‬ ‫عه‌شیره‌ته‌كانی ته‌له‌عفه‌ر ره‌نگه‌ سناریۆی ده‌بێت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌الیه‌ك���ی تره‌وه‌ ره‌نگه‌‬ ‫ش���ه‌ڕه‌كه‌ی خۆرئ���اوای موس���ڵ دووباره‌ ش���ه‌ڕێكی درێژخایه‌ن به‌ره���ه‌م بهێنێت‪،‬‬ ‫بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫چونكه‌ كاتێ���ك گه‌مارۆی تون���دڕه‌وه‌كان‬ ‫عه‌جمه‌لی بە‌"نیق���اش"ی وت‪" :‬ناوه‌ندی ده‌درێت به‌بێ بوونی رێگایه‌ك بۆ هه‌اڵتنیان‪،‬‬ ‫ته‌له‌عف���ه‌ر بریتی���ه‌ لە‌چه‌ن���د گه‌ڕه‌كێكی ئه‌وا شه‌ڕێكی سه‌خت ده‌كه‌ن تا دوا چركه‌‪،‬‬ ‫به‌رته‌س���كی تێكه‌اڵو سه‌دان خانووی كۆن وه‌ك ئه‌وه‌ی لە‌شه‌ڕه‌كه‌ی خۆرئاوای موسڵ‬ ‫له‌خۆده‌گرن كه‌ دانیشتووانه‌كانیان له‌دوای روویدا كه‌ بووه‌ هۆی وێرانكارییه‌كی زۆر‪.‬‬ ‫داگی���ركاری داعش به‌جێیان هێش���توون‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا هێ���زه‌ ئه‌منییه‌كان���ی عێراق‬ ‫ئێستاش داعش ئه‌و خانووانه‌ی بە‌ته‌قه‌مه‌نی ماندوو ب���وون‌و زیانێكی گیانی‌و كه‌لوپه‌لی‬ ‫بۆمبڕێژ كردووه‌ ئه‌وه‌ش نیگه‌رانی كردووین س���ه‌ربازی زۆری���ان لێكه‌وت���ووه‌ له‌ماوه‌ی‬ ‫لە‌روودانی وێرانكارییه‌كی زۆر لە‌شاره‌كه‌دا شه‌ڕی نۆ مانگه‌ی موس���ڵدا كه‌ درێژترین‬ ‫وه‌ك ئه‌وه‌ی لە‌خۆرئاوای موسڵ روویدا"‪.‬‬ ‫ش���ه‌ڕه‌ هێزه‌ ئه‌منییه‌كان���ی عێراق له‌دژی‬ ‫وتیش���ی‪" :‬داعش ماوه‌یه‌كی زۆره‌ خۆی داع���ش ئه‌نجامی���ان دابێ���ت‌و ‪ 100‬هه‌زار‬ ‫بۆ ئه‌م شه‌ڕه‌ ئاماده‌كردووه‌‪ ،‬ته‌له‌عفه‌ریش جه‌نگاوه‌ر به‌شداریان تێدا كرد‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫دوا مۆڵگه‌یه‌ت���ی لە‌باك���ووری عێ���راق شه‌ڕی فه‌لوجه‌ ته‌نیا سێ هه‌فته‌ی خایاند‌و‬ ‫بۆی���ه‌ ره‌نگه‌ په‌نا ببات بۆ ش���ه‌ڕكردن تا شه‌ڕی تكریت یه‌ك مانگی پێچوو‪.‬‬ ‫كۆتای���ی‪ ،‬ده‌بووای���ه‌ حكوم���ه‌ت هاوكات‬ ‫زۆرترین پش���كی ئ���ه‌و زیانانه‌ش له‌نێو‬ ‫له‌گه‌ڵ شه‌ڕه‌كه‌ی موسڵدا ئه‌م ئۆپراسیۆنه‌ هێزه‌كان���ی ده‌زگای دژه‌تی���رۆردا ب���و كه‌‬ ‫سه‌ربازییه‌ی ده‌ستپێبكردایه‌ بۆ له‌ناوبردنی بە‌س���ه‌ره‌ڕمی زۆربه‌ی شه‌ڕه‌كان داده‌نرێن‌و‬ ‫رێكخراوه‌كه‌ به‌ت���ه‌واوی‪ ،‬به‌اڵم ژماره‌یه‌كی ئه‌وان ئه‌ركی سه‌ره‌كی لە‌هێرشكردنه‌ سه‌ر‬ ‫زۆری تون���دڕه‌وان لە‌موس���ڵه‌وه‌ له‌گ���ه‌ڵ هێڵی به‌رگری توندڕه‌وان ئه‌نجام ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫خێزانه‌كانیان به‌ره‌و ته‌له‌عفه‌ر هه‌اڵتوون"‪.‬‬ ‫ش���رۆڤه‌كاران وای ب���ۆ ده‌چ���ن ئ���ه‌و‬ ‫ماندووبوونه‌ی هێ���زه‌ ئه‌منییه‌كانی عێراق‬ ‫لە‌شه‌ڕی موس���ڵدا بینیویانه‌ ره‌نگه‌ ببێته‌‬ ‫ئاڵنگاری سه‌ربازی‌و سیاسی‬ ‫ئێس���تا رێكخراوی داع���ش لە‌ته‌له‌عفه‌ر هۆی الوازبوون���ی توانای هێرش���بردنیان‬ ‫به‌ده‌ست گه‌مارۆیه‌كی تونده‌وه‌ ده‌ناڵێنێت‪ ،‬به‌تایبه‌تی كه‌ حكومه‌ت بڕیاری داوه‌ هه‌مان‬ ‫چونك���ه‌ لە‌خۆرهه‌اڵته‌وه‌ لە‌ناحیه‌ی بادوش ئه‌و یه‌كه‌ س���ه‌ربازیانه‌ی به‌شداری شه‌ڕی‬ ‫هێزه‌كان���ی س���وپای عێراق‌و لە‌باش���وور‌و موسڵیان كردووه‌‪ ،‬به‌ش���دار ئه‌م شه‌ڕه‌ش‬ ‫خۆرئاواش���ه‌وه‌ گرووپ���ه‌ ش���یعه‌كان بكه‌ن‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی قس���ه‌ی فه‌رمانده‌كانی س���وپا‬ ‫لە‌ناوچه‌كان���ی ته‌ل عه‌بت���ه‌‌و فڕۆكه‌خانه‌ی‬ ‫س���ه‌ربازی تا ده‌گاته‌ شارۆچكه‌ی شنگال‪ ،‬ئه‌و هێزانه‌ی به‌شداری ش���ه‌ڕی ته‌له‌عفه‌ر‬ ‫لە‌باكووریش���ه‌وه‌ هێزه‌كانی پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬ده‌كه‌ن بریتی���ن لە‌یه‌كه‌كان���ی دژه‌تیرۆر‌و‬ ‫هه‌ردوو فیرقه‌ی نۆ‌و ش���انزه‌ی زرێپۆش���ی‬ ‫باڵوبوونه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫سوپا‪ ،‬لیوای سێی به‌رپه‌رچدانه‌وه‌ی خێرا‌و‬ ‫پۆلیس���ی فیدراڵی‌و چوار گرووپی شیعه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم لە‌شه‌ڕی موسڵدا ته‌نیا یه‌ك گرووپی‬ ‫ش���یعه‌ به‌ش���داری كرد ئه‌ویش "فیرقه‌ی‬ ‫جه‌نگی عه‌باس" بوو‪.‬‬ ‫له‌ڕووی سیاسیه‌وه‌‪ ،‬ملمالنێیه‌كی توركی‬ ‫– ئێرانی له‌س���ه‌ر ش���ارۆچكه‌ی ته‌له‌عفه‌ر‬ ‫له‌ئارادای���ه‌ ك���ه‌ زۆرینه‌یه‌ك���ی توركمانی‬ ‫سوننه‌‌و ش���یعه‌ی تێدا ده‌ژین‪ ،‬به‌رپرسانی‬ ‫تورك چه‌ند مانگێك له‌مه‌وبه‌ر هۆشیاریان‬ ‫ده‌دا له‌وه‌ی گرووپه‌ شیعه‌كان هێرش بكه‌نه‌‬ ‫س���ه‌ر ته‌له‌عفه‌ر له‌ترس���ی روودانی كاری‬ ‫توندوتیژی تایفی له‌دژی توركمانی سوننه‌‬ ‫كه‌ ئێستا لە‌شاره‌كه‌دان‌و له‌الیه‌ن توركمانی‬ ‫شیعه‌وه‌ كه‌ شاره‌كه‌یان به‌ره‌و پارێزگاكانی‬ ‫كه‌ربه‌ال‌و نه‌جه‌ف لە‌باش���ووری عێراق چۆڵ‬ ‫كردووه‌‪ ،‬وا سه‌یریان ده‌كرێت كه‌ پشتیوانی‬ ‫داعش ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ل���ه‌دووری (‪ 50‬ك���م) ل���ه‌و ناوچه‌یه‌ش‬ ‫هێش���تا هێزه‌كانی توركیا لە‌س���ه‌ربازگه‌ی‬ ‫زلیكاندان لە‌شارۆچكه‌ی باشیكی باكووری‬ ‫موسڵ‌و سه‌ره‌ڕای هه‌ڵگیرسانی قه‌یرانێكی‬ ‫دیپلۆماسی له‌نێوان به‌غدا‌و ئه‌نقه‌ره‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫رازی نه‌بوون له‌و س���ه‌ربازگه‌یه‌ بكشێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و هێزه‌ سه‌ربازیه‌ش كارتێكی هه‌ڕه‌شه‌یه‌‬ ‫له‌دژی گرووپه‌ ش���یعه‌كان ئه‌گه‌ر به‌شداری‬ ‫شه‌ڕی تله‌عفه‌ر بكه‌ن‪.‬‬ ‫به‌اڵم به‌پێ���ی قس���ه‌ی په‌رله‌مانتارێكی‬ ‫نزی���ك لە‌حكومه‌ت له‌چه‌ند رۆژی رابردوودا‬ ‫مه‌ترس���یه‌كانی توركی���ا ره‌وینه‌ته‌وه‌ دوای‬ ‫ئه‌وه‌ی دانوستانی نهێنی لە‌نێوان حكومه‌تی‬ ‫عێراق‌و هاوت���ا توركییه‌كه‌یدا س���ه‌باره‌ت‬ ‫بە‌ش���ه‌ڕه‌كه‌ ئه‌نجام دراوه‌‪ ،‬له‌وباره‌یه‌شه‌وه‌‬ ‫بە‌"نیق���اش"ی وت‪" :‬وتووێ���ژی ئه‌رێن���ی‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌رپرس���انی تورك كراوه‌ سه‌باره‌ت‬ ‫بە‌به‌شداری گرووپه‌ شیعه‌كان لە‌شه‌ڕه‌كه‌دا‬ ‫ك���ه‌ تێیدا الیه‌نی عێراق���ی به‌ڵێنی ئه‌وه‌ی‬ ‫داوه‌ كاری توندوتیژی تایفی روونه‌دات"‪.‬‬ ‫بۆ زامنكردنی ئه‌وه‌ش حكومه‌تی عێراق‬ ‫ته‌نیا چوار گرووپی ش���یعه‌ی هه‌ڵبژاردووه‌‬ ‫ب���ۆ به‌ش���داریكردن لە‌ش���ه‌ڕی ناوه‌ن���دی‬ ‫ته‌له‌عفه‌ردا كه‌ ئه‌وانیش بریتین لە‌"فیرقه‌ی‬ ‫جه‌نگی عه‌باس"‌و "لیوای گه‌وره‌ی عه‌لی"‌و‬ ‫"فیرق���ه‌ی ئیمام عه‌لی" ئ���ه‌و گرووپانه‌ش‬ ‫مه‌رجه‌عی بااڵی ش���یعه‌ عه‌لی سیس���تانی‬ ‫دایمه‌زران���دوون‌و ب���ه‌وه‌ ناس���راون كه‌ رێز‬ ‫لە‌بڕیاره‌كانی حكوم���ه‌ت ده‌گرن‌و فه‌رمان‬

‫كوردستان خۆ ‌ی پێویست ‌ی به‌مریشك ‌ه كه‌چی‌ ره‌وانه‌ ‌ی ده‌ره‌وه‌ ‌ی ده‌كات‬ ‫نیقاش‪ ،‬سەالم هانەدنی‬

‫چه‌ند ساڵێكه‌ خاوه‌ن كێڵگه‌ په‌له‌وه‌رییه‌كان ‌ی‬ ‫كوردس����تان داد‌و بێدادیانه‌ به‌ده‌ست ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌رهه‌مه‌كانی����ان له‌بازاڕه‌كانی‌ كوردس����تان‬ ‫ساغ نابێته‌وه‌و به‌رهه‌می‌ هاورده‌كراو سه‌ری‌‬ ‫بازرگانییه‌كه‌یانی‌ خواردووه‌‪.‬‬ ‫له‌كوردستان هاوكێشه‌یه‌كی‌ سه‌یر به‌ڕێو‌ه‬ ‫ده‌چێت‪ ،‬ئه‌و به‌رهه‌مه‌ زۆروزه‌وه‌نده‌ی‌ له‌بواری‌‬ ‫په‌له‌وه‌ردا دێته‌ به‌ره����ه‌م بۆ ده‌ره‌وه‌ ره‌وانه‌‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬كه‌چی‌ بۆ پڕكردنه‌وه‌ی‌ پێداویستی‌‬ ‫ناوخ����ۆ له‌واڵتانی‌ ده‌ره‌وه‌ به‌رهه‌می‌ په‌له‌وه‌ر‬ ‫هاورده‌ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫خ����اوه‌ن كێڵگه‌كان����ی‌ په‌ل����ه‌وه‌ر ب����اس‬ ‫ل����ه‌وه‌ ده‌ك����ه‌ن حكومه‌تی‌ هه‌رێ����م به‌رهه‌مه‌‬ ‫خۆماڵییه‌كانی‌ پش����تگوێ‌ خستووه‌و واڵتانی‌‬ ‫دراوس����ێش به‌ئه‌نقه‌س����ت به‌نرخ����ی‌ هه‌رزان‬ ‫به‌روبوومی‌ په‌ل����ه‌وه‌ری‌ ده‌ڕژێننه‌ بازاڕه‌كانی‌‬ ‫كوردستانه‌وه‌‪.‬‬ ‫سه‌رحه‌د حه‌مه‌ عه‌لی‌ خاوه‌نی‌ كێڵگه‌یه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ په‌له‌وه‌ره‌ له‌نزیك هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬گله‌یی‌‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌كات به‌روبوومی‌ هاورده‌كراو س����ه‌ری‌‬ ‫به‌رهه‌مه‌كانی‌ ئه‌وانی‌ خواردووه‌و كێبڕكێیه‌كی‌‬ ‫نایه‌كسانی‌ خولقاندووه‌‪.‬‬ ‫سه‌رحه‌د به‌"نیقاش"ی‌ وت "زۆر به‌ساده‌یی‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ به‌روبووم����ی‌ كێڵگه‌كانی‌ ناوخۆ‬ ‫به‌ش����ی‌ خه‌ڵكی‌ كوردس����تان ن����اكات‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ده‌بێت هه‌موو به‌رهه‌مه‌كه‌مان له‌بازاڕدا ساغ‬ ‫ببێته‌وه‌‪ ،‬كه‌چی‌ بازاڕه‌كانی‌ كوردستان پشت‬

‫به‌به‌روبوومی‌ هاورده‌كراو ده‌به‌ستن‌و ئێمه‌ش‬ ‫ده‌بێت به‌روبوومه‌كه‌مان ره‌وانه‌ی‌ شاره‌كان ‌ی‬ ‫ناوه‌ڕاست‌و خوارووی‌ عێراق بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ده‌شڵێت "جیا له‌و بڕه‌ گۆشته‌ به‌ستووه‌ی‌‬ ‫ك����ه‌ له‌رێگه‌ی‌ مه‌رزه‌كانه‌وه‌و به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫یاسایی‌ هاورده‌ ده‌كرێت‪ ،‬هه‌ندێك له‌بازرگان‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ مه‌رزه‌ الوه‌كیه‌كانیشه‌وه‌ به‌شێوه‌ی‌‬ ‫قاچاخ گۆش����تی‌ مریشكی‌ به‌س����توو هاورده‌‬ ‫ده‌كه‌ن ده‌یخه‌نه‌ بازاره‌كانی‌ هه‌رێم كه‌ئه‌مه‌ش‬ ‫یه‌كێكی‌ تر له‌هۆكاره‌كان كه‌ به‌رهه‌می‌ ناوخۆ‬ ‫ساغ نه‌بێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫كێڵگه‌كانی‌ په‌له‌وه‌ر له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫كه‌ ژماره‌یان به‌سه‌دانه‌‪ ،‬بڕێكی‌ زۆر مریشك‌و‬ ‫هێلكه‌ به‌رهه‌م ده‌هێنن‪ ،‬كه‌چی‌ به‌شی‌ زۆری‌‬ ‫به‌رهه‌مه‌كه‌یان ته‌نیا له‌شاره‌كانی‌ ناوه‌ڕست‌و‬ ‫خوارووی‌ عێراق بازاڕی‌ بۆ په‌یدا ده‌كرێت‪.‬‬ ‫وانه‌بێت ته‌نیا س����ه‌رحه‌د به‌ده‌س����ت ئه‌م‬ ‫كێش����ه‌یه‌وه‌ گیرۆده‌ بووبێ����ت‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌مه‌‬ ‫گرفتی‌ هه‌موو خاوه‌ن كێڵگه‌ په‌له‌وه‌رییه‌كانی‌‬ ‫دیكه‌ش����ه‌‪ ،‬به‌رپرس����انی‌ حكومی����ش جگه‌‬ ‫له‌ده‌ربڕین����ی‌ هاوس����ۆزی‌‪ ،‬پش����تیوانییه‌كی‌‬ ‫ئه‌وتۆیان ناكه‌ن كه‌ بازاڕه‌كه‌یان ببوژێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ره‌م����ه‌زان محه‌مه‌د به‌رێوه‌به‌ری‌ س����امانی‌‬ ‫ئاژه‌ڵ له‌وه‌زاره‌تی‌ كشتوكاڵ‌و سه‌رچاوه‌كانی‌‬ ‫ئاوی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ئه‌وان هاوكێش����ه‌ی‌ نێوان ب����ازرگان‌و خاوه‌ن‬ ‫كێڵگه‌كانی‌ په‌له‌وه‌ری����ان بۆ رێكناخرێته‌وه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌و بازرگانانه‌ی‌ به‌روبومی‌ په‌له‌وه‌ر‬ ‫ده‌هێنن بااڵده‌س����تترن له‌خاوه‌ن كێڵگه‌كانی‌‬ ‫په‌له‌وه‌ر‪ ،‬بۆیه‌ به‌روبوومی‌ كێڵگه‌كانی‌ ناوخۆ‬

‫ئه‌م هه‌فته‌یه‌ له‌‬ ‫بۆ خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م راپۆرتانه‌و چه‌ندین راپۆرتی سه‌رنجراکێشی تر‬ ‫به‌زمانه‌کانی کوردی‌و عه‌ره‌بی‌و ئینگلیزی‪ ،‬سه‌ردانی نیقاش بکه‌ ‪www.niqash.org‬‬

‫گرنگی‌ پێنادرێت"‪.‬‬ ‫ره‌مه‌زان پشتیوانی‌ رای‌ خاوه‌ن كێڵگه‌كان‬ ‫ده‌كات‌و به‌"نیقاش"ی‌ وت "واڵتانی ده‌وروبه‌ر‬ ‫له‌هه‌وڵدان بۆ شكست پێهێنانی‌ پیشه‌سازی‌‬ ‫په‌له‌وه‌ر له‌هه‌رێ����م‪ ،‬له‌ڕێگه‌ی هه‌نارده‌كردنی‬ ‫به‌روبوومی هه‌رزانتر له‌نرخی خۆی‪ ،‬به‌به‌رنامه‌‬ ‫كار بۆ شكستپێهێنانی‌ پیشه‌سازیی په‌له‌وه‌ر‬ ‫له‌كوردستان ده‌كه‌ن‪ ،‬رێكخستنێكی باشیش‬ ‫له‌نێوان خاوه‌ن پرۆژه‌و كێڵگه‌كان نییه‌‪ ،‬له‌به‌ر‬ ‫ئه‌م هۆیانه‌ تائێس����تا پیشه‌سازیی په‌له‌وه‌ر‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ به‌ته‌واوی‌ بكه‌وێته‌ سه‌رپێ"‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی‌ مه‌زه‌نده‌یه‌كی‌ پزیش����كی‌ فه‌رمی‌‪،‬‬ ‫هه‌ر هاواڵتییه‌ك سااڵنه‌ پێویستی‌ بە‌‪ 25‬كیلۆ‬ ‫گۆشتی‌ مریش����ك‌و ‪ 15‬كیلۆ گۆشتی‌ سوری‌‬ ‫حه‌یوان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی‌ ئه‌و بازرگانییه‌ی‌‬ ‫له‌كوردس����تان هه‌یه‌ پێده‌چێت پێویستییه‌كه‌‬ ‫بۆ تاكی‌ كورد زیاتر بێت‪.‬‬ ‫ئامارێك����ی‌ وه‌زاره‌ت����ی‌ كش����توكاڵ‌و‬ ‫س����ه‌رچاوه‌كانی‌ ئاوی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم ئه‌وه‌‬ ‫ده‌خاته‌ روو كه‌ هه‌زارو ‪ 350‬پرۆژه‌ی‌ په‌له‌وه‌ر‬ ‫له‌كوردستان هه‌نو رۆژانه‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 90‬هه‌زار‬ ‫تۆن گۆشتی‌ مریشك ده‌خه‌نه‌ بازاڕه‌كانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ك����ه‌ ئه‌م����ه‌ش به‌ش����ی‌ پێداویس����تی‌ ناوخۆ‬ ‫ناكات‪.‬‬ ‫دكت����ۆر جه‌م����ال ش����كوری‌ به‌رێوه‌به‌ری‌‬ ‫گرنتینه‌ی‌ كشتوكاڵی‌ له‌وه‌زاره‌تی‌ كشتوكاڵ‌و‬ ‫سه‌رچاوه‌كانی‌ ئاو به‌"نیقاش"ی‌ وت "ئه‌گه‌ر‬ ‫دانیش����توانی‌ هه‌رێم به‌پێن����ج ملیۆن كه‌س‬ ‫مه‌زه‌نده‌ بكه‌ین‌و هه‌ر تاكێك سااڵنه‌ ‪ 25‬كیلۆ‬ ‫مریشكی‌ پێویس����ت بێت‪ ،‬ئه‌وا سااڵنه‌ ‪125‬‬

‫کێڵگەیەکی پەلەوەر‬ ‫هه‌زار تۆن مریش����كمان پێویسته‌‪ ،‬ئه‌وپه‌ڕی‌‬ ‫توانای‌ به‌رهه‌م����ی‌ ناوخۆش ‪ 90‬هه‌زار تۆنه‌‪،‬‬ ‫بۆی����ه‌ ناچاربووی����ن رێگه‌ بده‌ین ل����ه‌ده‌ره‌وه‌‬ ‫گۆشتی‌ مریشك هاورده‌ بكرێت"‪.‬‬ ‫هاتن����ی‌ به‌روبوومی‌ په‌له‌وه‌ر ل����ه‌ده‌ره‌وه‌‬ ‫رێگری‌ ك����ردووه‌ ل����ه‌وه‌ی‌ به‌روبوومی‌ ناوخۆ‬ ‫س����اغ بكرێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ هه‌شتا هه‌زار تۆن‬ ‫سااڵنه‌ گۆشتی‌ مریشك هاورده‌ی‌ كوردستان‬ ‫ده‌كرێت‌و له‌گه‌ڵ به‌ش����ێكی‌ به‌رهه‌می‌ ناوخۆ‬ ‫پێداویستی‌ كوردس����تان پڕ ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫به‌رهه‌م����ه‌ ناوخۆیی����ه‌ی‌ ده‌مێنێته‌وه‌ ده‌بێت‬ ‫ره‌وانه‌ی‌ شاره‌كانی‌ خواروو ناوه‌ڕاستی‌ عێراق‬ ‫بكرێت‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ هه‌رچی‌ به‌رپرس����انی‌ بواری‌‬ ‫ته‌ندروستی‌‌و كشتوكاڵه‌ جه‌خت له‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫كه‌ ل����ه‌رووی‌ كوالێت����ی‌‌و ته‌ندروس����تییه‌وه‌‬ ‫به‌روبوومه‌كه‌ی‌ ناوخۆ باشتره‌‪ ،‬كه‌چی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫زیاتر ب����ازاڕی‌ هه‌یه‌ به‌ربووم����ی‌ ده‌ره‌وه‌یه‌‪،‬‬

‫خۆپیشاندانە بچووكه‌كان‬ ‫به‌ڕه‌ك ‌ه له‌ژێر پێی گۆڕه‌پانی‬ ‫ته‌حریر ده‌رده‌هێنێت‬

‫هۆكاره‌ك����ه‌ش روونه‌‪ ،‬به‌هۆی‌ هه‌رزانی‌ نرخی‌‬ ‫به‌رهه‌مه‌ هاورده‌كراوه‌كانه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌رچاوه‌ی‌ س����ه‌ره‌كی‌ ئ����ه‌و به‌روبوومه‌‬ ‫په‌له‌وه‌رییه‌ی‌ ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ ده‌هێنرێت واڵتانی‌‬ ‫توركی����او فه‌ره‌نس����او ئۆكرانی����او هۆڵه‌نداو‬ ‫جۆرجیاو ئه‌مه‌ریكان كه‌ به‌رپرس����انی‌ بواری‌‬ ‫كش����توكاڵ ده‌ڵێن هه‌ندێك له‌وبه‌روبوومانه‌‬ ‫له‌خوار س����تانداردی‌ كارپێك����راوی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستانه‌وه‌ن‪.‬‬ ‫ئێس����تا خ����اوه‌ن كێڵگه‌كان����ی‌ په‌ل����ه‌وه‌ر‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستان له‌ش����ه‌ڕێكی‌ سه‌ختی‌‬ ‫چه‌ند به‌ره‌ییدان‪ ،‬له‌الیه‌كه‌وه‌ ده‌بێت به‌رگه‌ی‌‬ ‫قه‌یرانی‌ ئابووری‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان بگرن‬ ‫كه‌ خواس����تی‌ خه‌ڵكی‌ بۆ كڕینی‌ گۆش����ت‌و‬ ‫هێلكه‌ كه‌مكردووه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ دیكه‌شه‌وه‌‬ ‫ده‌بێت سه‌نگه‌ر بۆ به‌ربوومه‌ هاورده‌كراوه‌كان‬ ‫چۆڵ نه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌رپرسانی‌ كه‌رتی‌ كش����توكاڵ‌ له‌هه‌رێمی‌‬

‫لە‌وه‌زاره‌تی به‌رگ���ری وه‌رده‌گرن‌و لە‌كاری‬ ‫توندوتیژی���ه‌وه‌ ن���ه‌گالون‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ جگ��� ‌ه‬ ‫لە‌گرووپی "لیوای حوسێن ‪ "53‬كه‌ زۆرینه‌ی‬ ‫جه‌نگاوه‌ره‌كانی لە‌دانیشتووانی ته‌له‌عفه‌رن‬ ‫ب���ۆ س���وودلێوه‌ركرتنیان لە‌ش���اره‌زایی‬ ‫جوگرافیای ش���اره‌كه‌ به‌پێی قس���ه‌ی ئه‌و‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌‪.‬‬ ‫هه‌رچی گرووپه‌كانی نزیك لە‌ئێرانیش���ه‌‬ ‫كه‌ دڵس���ۆزییان بۆ عه‌لی خامنه‌یی رابه‌ری‬ ‫ئێرانه‌‌و دیارترینیش���ان "به‌در"‌و "عه‌سائیب‬ ‫ئه‌هل لح���ه‌ق"‌و "نوجه‌با"یه‌‪ ،‬ئه‌وا ئه‌ركیان‬ ‫كۆنترۆڵكردنی ده‌وروبه‌ری ش���اره‌كه‌یه‌ تا‬ ‫توندڕه‌وان هه‌ڵنه‌یه‌ن له‌گ���ه‌ڵ یارمه‌تیدان‬ ‫لە‌كۆنترۆڵكرنه‌وه‌ی شاروچكه‌ بچووكه‌كانی‬ ‫س���ه‌ر بە‌ته‌له‌عفه‌ر كه‌ ئه‌وانیش "عه‌یازیه‌"‌و‬ ‫"مه‌حله‌بیه‌"یه‌‪.‬‬ ‫شه‌پۆلی نوێی ئاواره‌بوون‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ زیاندبوون���ی ئاماژه‌كان���ی‬ ‫ده‌س���تپێكردنی شه‌ڕه‌كه‌شدا به‌پێی قسه‌ی‬ ‫په‌رله‌مانت���ار ئه‌حم���ه‌د جب���وری هه‌اڵتنی‬ ‫ئاواره‌كان لە‌ته‌له‌عفه‌ره‌وه‌ بە‌ئاڕاسته‌ی ئه‌و‬ ‫هێ���زه‌ ئه‌منییانه‌ی عێراق كه‌ له‌ده‌وروبه‌ری‬ ‫ش���اره‌كه‌ باڵوبوونه‌ته‌وه‌ ده‌س���تیپێكردووه‌‬ ‫له‌ترس���ی ئۆپراس���یۆنه‌ س���ه‌ربازییه‌كان‪،‬‬ ‫له‌و باره‌یه‌ش���ه‌وه‌ جب���وری بە‌"نیقاش"ی‬ ‫وت‪" :‬ژماره‌ی خێزانه‌ ئاواره‌كان تائێس���تا‬ ‫س���نوورداره‌‪ ،‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ ده‌ستپێكردنی‬ ‫شه‌ڕه‌كه‌دا زیاد ده‌بێت‌و پێویسته‌ حكومه‌ت‬ ‫رێوشوێنی پێویست بۆ پێشوازیلێكردنیان‬ ‫بگرێته‌به‌ر"‪.‬‬ ‫به‌اڵم سه‌باره‌ بە‌ژماره‌ی پێشبینیكراوی‬ ‫ئ���اواره‌كان‪ ،‬حوس���ام عه‌ب���ار ئه‌ندام���ی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگای نه‌ینه‌وا وتی له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌ستپێكردنی ش���ه‌ڕه‌كه‌دا نزیكه‌ی (‪)25‬‬ ‫هه‌زار كه‌س شاره‌كه‌ جێده‌هێڵن‪ ،‬وه‌زاره‌تی‬ ‫ك���ۆچ‌و كۆچبه‌رانی���ش به‌باش���ی خ���ۆی‬ ‫ئاماده‌ك���ردووه‌ بۆ پێش���وازی لێكردنیان‬ ‫ل���ه‌و كامپان���ه‌ی لە‌باش���وور‌و خۆرئ���اوادا‬ ‫باڵوبوونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫چه‌ن���د رۆژێك له‌مه‌وبه‌ری���ش وه‌زاره‌تی‬ ‫ك���ۆچ‌و كۆچب���ه‌ران بنیاتنان���ی (‪)2890‬‬ ‫خێمه‌ی لە‌كامپی سه‌المیه‌‌و (‪ )3600‬خێمه‌ی‬ ‫لە‌كامپی به‌رتلە‌راگه‌یاند‪ ،‬هه‌روه‌ك هه‌زاران‬ ‫خێمه‌ی به‌تاڵیش لە‌باش���ووری موسڵ هه‌ن‬ ‫كه‌ نیش���ته‌جێبووه‌كانیان گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌ بۆ‬ ‫شاره‌كه‌یان لە‌خۆرهه‌اڵت‪.‬‬

‫كوردس����تان دڵخۆش����ن به‌وه‌ی‌ ئ����ه‌و هه‌موو‬ ‫به‌ربه‌س����ت‌و قورساییه‌ هێش����تا به‌روبوومی‌‬ ‫ناوخۆ نه‌رووخاندووه‌و له‌ملمالنێ‌ به‌رده‌وامه‌‪.‬‬ ‫ره‌م����ه‌زان محه‌مه‌د به‌رێوه‌به‌ری‌ س����امانی‌‬ ‫ئاژه‌ڵ له‌وه‌زاره‌تی‌ كشتوكاڵ وتی‌ "سه‌ره‌ڕای‌‬ ‫بوونی‌ قه‌یران ‌ی دارایی‌ س����ێ‌ ساڵه‌ له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستاندا‪ ،‬كه‌چی‌ ‪ 150‬كێڵگه‌ی‌ په‌له‌وه‌ری‌‬ ‫ن����وێ‌ كراونه‌ته‌وه‌‌و ژماره‌ی‌ ئه‌وانه‌ش����ی‌ كه‌‬ ‫داخراون ئێجگار كه‌من"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرس����ه‌ی‌ كشتوكاڵ كه‌ وه‌ك خۆی‌‬ ‫ده‌ڵێت ئه‌وان پش����تیوانی‌ به‌ربوومی‌ ناوخۆ‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ده‌ست‌و پێیان به‌ستراوه‌ له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ یاسایه‌ك نییه‌ ئه‌و بواره‌ رێك بخات‪.‬‬ ‫به‌رپرس����ه‌كه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ كشتوكاڵ وتی‌‬ ‫"ته‌نیا له‌ماوه‌ی‌ سێ‌ س����اڵی‌ رابردوودا ‪245‬‬ ‫هه‌زار تۆن مریشكی‌ به‌ستوو له‌واڵتانی‌ ده‌ره‌وه‌‬ ‫هێنراوه‌ته‌ كوردستان‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ به‌ئێمه‌ كراوه‌‬ ‫ئه‌وه‌ بووه‌ به‌سه‌دان تۆنمان گه‌ڕاندووه‌ته‌وه‌‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ له‌خوار س����تانداردی‌ رێپێدراوی‌‬ ‫وه‌زاره‌ته‌وه‌ بووه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرسه‌ی‌ كشتوكاڵ سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫جه‌خ����ت له‌وه‌ ده‌كات����ه‌وه‌ قه‌یران����ی‌ دارایی‌‬ ‫هه‌ره‌س����ی‌ به‌به‌رووبوونی‌ ناوخ����ۆ نه‌هێناوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم هۆش����داریش ده‌دات له‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ر ئه‌م‬ ‫كه‌رته‌ فه‌رامۆش بكرێت‪ ،‬به‌ته‌واوی‌ به‌رهه‌می‌‬ ‫هاورده‌ك����راو س����ه‌ری‌ به‌روبووم����ی‌ ناوخ����ۆ‬ ‫ده‌خوات‌و وت����ی‌ "ته‌نیا چاره‌س����ه‌ر ئه‌وه‌یه‌‬ ‫باجێك����ی‌ ق����ورس بخرێته‌ س����ه‌ر به‌ربوونی‌‬ ‫هاوده‌كراو تا ده‌رگا له‌به‌رده‌م ساغبوونه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ربوومه‌كانی‌ ناوخۆدا بكه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬

‫حه‌شدی عه‌شایری‪..‬‬ ‫هه‌ژمونێكی ناوچه‌یی‬ ‫ده‌سه‌اڵت سنووردار‬

‫‪10‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫چه‌ند ئامۆژگاریه‌ك بۆده‌ست‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )590‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/8/22‬‬

‫ی ته‌ندروست‬ ‫كه‌وتنی‌ قژێك ‌‬

‫كاتێ���ك ده‌ته‌وێت قژێك���ی‌ جوان‌و‬ ‫ره‌ونه‌ق���دارت هه‌بێت ئ���ه‌وه‌ ده‌بێت‬ ‫ئه‌وه‌بزانیت ك ‌ه ده‌ستكه‌وتن ‌ی ئه‌وقژان ‌ه‬ ‫پێویس���ته‌ ئ���ه‌م رێگایان��� ‌ه ئه‌نجام‬ ‫بده‌یت‪.‬‬ ‫ به‌پ��� ‌ێ جۆری‌ قژه‌كه‌ت ش���امپۆ‬‫به‌كاربێنه‌‪.‬‬ ‫ قژه‌ك���ه‌ت زۆر مه‌به‌س���ته‌و‌ه‬‫هه‌ركاتێك له‌ماڵ���ه‌وه‌ بویت زۆرترین‬

‫كات به‌كراوه‌ ‌ی بیهێڵه‌وه‌‪.‬‬ ‫ له‌مانێك���دا دوو ب���ۆ س��� ‌ێ جار‬‫ماسك ‌ی سروشتی‌ به‌پشت به‌ستن ب ‌ه‬ ‫زه‌یتی‌ زه‌یتون به‌كاربهێنه‌‪.‬‬ ‫ مانگان ‌ه سه‌رتاڵی‌ قژه‌كانت ببره‌‪.‬‬‫ ق���ژ وه‌ك هه‌رئه‌ندامێك���ی‌ تر ‌ی‬‫جه‌ست ‌ه پێویس���ت ‌ی به‌هه‌تاوه‌و باشتر‬ ‫وایه‌رۆژان ‌ه هه‌تاو ‌ی به‌ركه‌وێت‪.‬‬ ‫‪ -‬رۆژان ‌ه ‪ 8‬په‌رداغ ئاو بخۆره‌وه‌‪.‬‬

‫س���ەنتەری میدیکاڵ‪ :‬به‌ختیاری ـ ش���ه‌قامی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫به‌رامبه‌ری‌ سالۆن ئه‌سته‌نبوڵ‬

‫ڕه‌وا جه‌مال‪:‬‬ ‫ی شێوێندراوه‌‬ ‫هونه‌ری‌ كوردی ‌‬ ‫هونه‌رمه‌ن���د ره‌وا جه‌م���ال‪ ،‬س���ه‌رقاڵی‌‬ ‫باڵوكردن���ه‌وه‌ی‌ س���یدیه‌كی‌ نوێی���ه‌و چه‌ند‬ ‫گۆرانیه‌كی‌ س���یدیه‌ نوێیه‌كه‌ی‌ به‌ش���ێوه‌ی‌‬ ‫تراك باڵوكردۆته‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و ده‌ڵێت "زۆربه‌ی‌‬ ‫هونه‌رمه‌ن���دان گرنگی‌ به‌تێكس���ت ناده‌ن‌و‬ ‫ئاوازی‌ تورك���ی‌‌و ئێرانی‌ تێكه‌ڵ���ی‌ ئاوازی‌‬ ‫كوردی‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬

‫ س���ه‌وزه‌و میو‌ه زۆر پێویستن بۆ‬‫گه‌ش ‌ه كردنی‌ قژو له‌بیریان مه‌كه‌‪.‬‬ ‫ نابێت قژ زۆر بشۆردرێت‌و باشتر‬‫وایه‌ له‌س��� ‌ێ جار زیاتر له‌هه‌فته‌یه‌كدا‬ ‫نه‌شۆردرێت‪.‬‬ ‫ به‌هی���چ ش���ێوه‌یه‌ك به‌جێڵ���ی‌‬‫قژه‌وه‌ مه‌خ���ه‌و‌ه چونك ‌ه ئه‌بێته‌ هۆ ‌ی‬ ‫له‌ناوب���رد ‌ی قژه‌ك���ه‌و روتانه‌وه‌و الواز‬ ‫كردنی‌‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫ره‌وا جه‌م���ال به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند س���ێ‌‬ ‫تراك���ی‌ س���یدیه‌ نوێیه‌ك���ه‌ی‌ به‌ن���اوی‌ "بۆ‬ ‫ك���وێ‌ بڕۆم‌و دڵ���م الی تۆیه‌‌و ت���ازه‌ دوای‬ ‫چی‌" باڵوكردۆت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و كه‌ ماوه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫سالێك ده‌بێت به‌شێوازێكی‌ تایبه‌ت به‌خۆی‌‬ ‫ده‌س���تی‌ كردوه‌ ب���ه‌كاری‌ هونه‌ریی‌ گۆرانی‌‬ ‫وت���ن‪ ،‬ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات كاریگه‌ریی‌‌و‬ ‫هێ���زی‌ مانه‌وه‌ی‌ گۆران���ی‌ له‌دڵی‌ گوێگراندا‬ ‫به‌پله‌ی‌ یه‌كه‌م ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫تێكس���ت‪ ،‬ره‌وا وتی‌ "زۆربه‌ی‌ هونه‌رمه‌ندان‬ ‫ك���ه‌ به‌رهه‌مه‌كانی���ان باڵوده‌كه‌نه‌وه‌ گرنگی‌‬ ‫به‌تێكس���ت ناده‌ن‌و ئاوازی‌ توركی‌‌و ئێرانی‌‬ ‫تێكه‌ڵ���ی‌ ئاوازی‌ ك���وردی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫واده‌كات ره‌سه‌نایه‌تییان كه‌متر بێت‌و دوای‌‬ ‫چه‌ن���د مانگێك خه‌ڵكیی‌ ئ���اره‌زوو تاقه‌تی‌‬ ‫گوێگرتنیان نه‌كات‌و له‌ژێر لێوه‌وه‌ بیڵێنه‌وه‌‌و‬ ‫گرنگی‌ پێنه‌ده‌ن"‪.‬‬ ‫ئه‌و پێیوایه‌ كه‌ گۆران���ی‌‌و هونه‌ر به‌پێی‌‬ ‫گوێگر‌و زمان‌و كات‌و بارودۆخ ده‌گۆرێت‪ ،‬ره‌وا‬ ‫وتی‌ "به‌داخه‌وه‌ ره‌نگ���ه‌ زۆربه‌ی‌ گوێگرانی‌‬ ‫ئه‌و جۆره‌ گۆرانییه‌ ئاس���ت نزمانه‌ی‌ ئێستا‬

‫گرنگ���ی‌ پێده‌رێ���ت‌و به‌گرنگه‌وه‌ س���ه‌یر‬ ‫ده‌كرێن‪ ،‬به‌ش���ێكی‌ ب���ۆ نه‌بونی‌ فیلته‌رو‬ ‫رێساو یاسایه‌كی‌ هونه‌ریی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "زۆر كات ئه‌و گۆرانیانه‌ هیچ‬ ‫به‌ه���او نه‌ریتێكی‌ كوردی‌ تێ���دا ره‌چاو‬ ‫ناكرێ���ت‪ ،‬كه‌ ره‌نگه‌ كاریگه‌ریی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫كلت���ورو داب‌ونه‌ریت���ی‌ ك���وردی‌ به‌جێ‌‬ ‫بهێڵێت‌و ببێته‌ هۆی‌ ش���ێواندنی‌ هونه‌ری‌‬ ‫كوردی‌ كه‌ وه‌ك ئێستا به‌دیده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ڕه‌وا به‌درێژای���ی‌ ئه‌زمون���ی‌ كاركردنی‌‬ ‫له‌دنیایی‌ هون���ه‌ردا‪ ،‬هی���چ به‌رهه‌مێكی‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌زاری‌ هه‌ورام���ی‌‌و كرمانج���ی‌‬

‫تۆمارنه‌ك���ردوه‌‌و به‌رهه‌م���ی‌ هیچ���كام‬ ‫له‌هونه‌رمه‌ندانی‌ كۆنی‌ ئه‌و دو شێوه‌زاره‌ ‌ی‬ ‫نه‌وتوه‌ته‌وه‌‌و مه‌رجیشی‌ هه‌یه‌ كه‌ گۆرانی‌‬ ‫هه‌ورامی‌‌و كرمانج���ی‌ بڵێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌‌و وتی‌‬ ‫" به‌داخ���ه‌وه‌م دیالێكته‌كانی‌ كرمانجی‌‌و‬ ‫هه‌ورام���ی‌ نازان���م‌و هی���چ كه‌س���ێكیش‬ ‫تێكس���تێكی‌ هه‌ورام���ی‌‌و كرمانجی���ی‌‬ ‫بۆنه‌هێناوم‌و پێشنیارم بۆنه‌كراوه‌ تا من‬ ‫گرنگی‌ پێبد‌هم‌و بیڵێمه‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "گ���ه‌ر تێكس���تێكی‌ گونجاو‬ ‫هه‌بێت ئام���اده‌م به‌و دو ش���ێوه‌زاره‌ش‬ ‫گۆرانی‌ بڵێم"‪.‬‬

‫ژماره‌ ته‌له‌فۆنی‌ ‪0533183536 - 07706581971‬‬ ‫فه‌یسبوك‪medicalclinicsuly :‬‬

‫ی كور‬ ‫ژنان‌ هه‌فته‌بازاڕێكی‌ خواردنه‌ له‌منداڵییه‌وه‌ دور ‌ه له‌كوردستان به‌اڵم تابلۆكانی‌ بۆن ‌‬ ‫خۆماڵیه‌كان ده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫ئا‪:‬‬ ‫له‌قاوه‌خانه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران له‌شاری‌ سلێمانی‌‬ ‫به‌سه‌رپه‌رشتی‌ ژماره‌یه‌ك ژن‌و كچ‪ ،‬هه‌فته‌‬ ‫بازاڕێكی‌ خواردنه‌ خۆماڵیه‌كان‌و كاری‌‬ ‫ده‌ست ده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬سه‌رپه‌شتی‌ هه‌فته‌‬ ‫بازاڕه‌كه‌ش ده‌ڵێت "ئامانجمان په‌ره‌پێدانی‌‬ ‫ده‌ستی‌ كارو گرنگیدانه‌ بە‌به‌رهه‌مه‌‬ ‫خۆماڵیه‌كان"‪.‬‬ ‫ش����یالن عه‌لی‌‪ ،‬سه‌رپه‌رش����تیاری‌ هه‌فته‌‬ ‫ب����ازاڕی‌ خواردنه‌ خۆماڵی����ه‌كان به‌ئاوێنه‌ ‌ی‬ ‫راگه‌یاند "ماوه‌ی‌ چه‌ند س����الێكه‌ ده‌مانه‌وێت‬ ‫جێگه‌یه‌ك ب����ۆ خواردنه‌ خۆماڵیه‌كان‌و كاری‌‬ ‫ده‌س����ت له‌ش����اری‌ س����لێمانی‌ بدۆزینه‌وه‌‪،‬‬ ‫خۆش����به‌ختانه‌ له‌الیه‌ن خاوه‌نی‌ قاوه‌خانه‌ی‌‬ ‫كلتوریی����ه‌وه‌ به‌بێ‌ به‌رامبه‌ر ئه‌و جێگه‌یه‌مان‬ ‫وه‌رگرت����وه‌‪ ،‬رۆژانی‌ پێج ش����ه‌ممه‌‌و هه‌ینی‬ ‫له‌كاتژمێر س����ێی پاش����نیوه‌ڕۆ ت����ا حه‌وتی‌‬ ‫ئێواره‌ به‌رده‌وام ده‌بین"‪.‬‬ ‫وتیش����ی "خواردنه‌ خۆماڵیه‌كان پێكدێت‬ ‫له‌نیس����ك‌و نۆك‌و ماش‌و پاقله‌و فاس����ۆلیاو‬

‫کاوڕ‬ ‫به‌هۆی‌ كێشه‌یه‌كی‌ خێزانیه‌وه‌ هه‌ست‬ ‫به‌ناره‌حه‌تی‌‌و نائارمی‌ ده‌كه‌یت‌و هه‌وڵ ‌ی‬ ‫خۆده‌ربازبون ده‌ده‌یت‪.‬‬

‫برنجی‌ كوردی‌‌و گوڵه‌به‌ڕۆژه‌‌و ساوه‌رو دۆینه‌و ئا‪ :‬ئیمان زه‌ندی‌‬ ‫كه‌ش����ك‌و دۆو گوێزو ترشی‌ س����ماق‪ ،‬كاره‌‬ ‫ده‌ستیه‌كانیش بریتین له‌دروستكردنی‌ كاڵوو دالوه‌ر عومه‌ر كوردێكی‌ تابلۆكێشه‌‬ ‫ته‌س����بیح‌و ملوانكه‌و بازن‌و گ����ۆزه‌و فواره‌و خه‌ڵكی‌ رۆژئاوای‌ كوردستانه‌ ئه‌و‬ ‫جێگه‌ی‌ مۆم‌و گوڵی‌ ده‌س����تكردو مه‌نزه‌ره‌و له‌گفتوگۆیه‌كی‌ تایبه‌تی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫بۆكه‌ڵه‌‌و گوڵی‌ ده‌رگای‌ مه‌دخه‌ل كه‌ سه‌رجه‌م رایده‌گه‌یه‌نێت "پێمخۆشه‌ وه‌ك‬ ‫به‌رهه‌مه‌كانمان خۆماڵین‌و كاری‌ ده‌ستی‌ ئه‌و ده‌نگێك بم بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ كه‌‬ ‫ژن‌و كچانه‌ن وه‌ك هیوایه‌تی‌ ژیانیان گرنگی‌ هه‌مو رۆژێك بۆ ئاشتی‌و ئازادی‌‬ ‫به‌كاری‌ ده‌س����ت ده‌ده‌ن‌و وه‌ك ئاره‌زویه‌كی‌ تێده‌كۆشن‌و شه‌ڕ ده‌كه‌ن یاخود‬ ‫واڵت ده‌پارێزن‪ ،‬منیش به‌تابلۆكانم‬ ‫ژیانیان سه‌یری‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫شیالن ئه‌وه‌شی‌ رونكرده‌وه‌ كه‌ له‌م هه‌فته‌ هه‌وڵده‌ده‌م نیشانی‌ بده‌م"‪.‬‬ ‫بازاڕه‌دا سه‌رجه‌م جوتیارانی‌ سنوری‌ ناوچه‌ی‌‬ ‫س����لێمانی‌ به‌ش����دارن‪ ،‬ئه‌و وت����ی‌ "هه‌فته‌ی‌ دالوه‌ر عوم���ه‌ر ك���وردی‌ رۆژئ���اوای‌‬ ‫راب����ردو‪ ،‬خوێندكارانی‌ س����نوری‌ هه‌ڵه‌بجه‌ی‌ كوردس���تانه‌‌و س���اڵی‌ ‪ 1986‬له‌شاری‌‬ ‫ش����ه‌هید به‌میوه‌ی‌ كاڵ ‌هك‌و فاسۆلیا‌و بیبه‌ر دیمه‌ش���ق له‌دایكب���وه‌‪ ،‬ب���ۆ م���اوه‌ی‌‬ ‫به‌ش����داربون كه‌ س����ه‌رجه‌م به‌رهه‌مه‌كانیان چه‌ند ساڵێك له‌ش���اری‌ دیریك له‌گه‌ڵ‬ ‫خۆماڵی‌ بون‪ ،‬به‌تاڵ بون له‌ماده‌ی‌ كیمیایی‌‌و خێزانه‌كه‌ی‌ ژی���اوه‌و رۆحی‌ كوردایه‌تی‌‬ ‫به‌نرخێك����ی‌ كه‌مت����ر له‌بازار ده‌فرۆش����ران‪ ،‬ئه‌و له‌و ش���وێنه‌وه‌ ده‌ست پێ ده‌كات‪،‬‬ ‫به‌نیازیش����ین جوتیارانی‌ سنوره‌كانی‌ دیكه‌ی‌ ئ���ه‌و له‌ب���اره‌ی‌ ده‌س���تپێكی‌ كاری‌‬ ‫ناوچه‌كانی‌ ش����ارباژێڕو پێنجوێن بانگهێشت تابلۆكێشی‌ بۆ ئاوێنه‌ وتی‌ "له‌ڕاستیدا‬ ‫بكه‌ین ت����ا به‌رهه‌مه‌كانی����ان بهێننه‌ هه‌فته‌ من به‌بیرم نایه‌ت كه‌ی‌ ده‌ستم به‌كاری‌‬ ‫تابلۆكێش���ی‌ كردوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ بزانم من‬ ‫بازاره‌كه‌مان"‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵی‌ گ���ه‌وره‌ ب���وم‌و ئه‌توانم بڵێم‬ ‫له‌ناخمدایه‌"‪.‬‬ ‫دوای‌ چه‌ند س���اڵێك دالوه‌ر له‌دیریك‬ ‫ژیان به‌سه‌ر ده‌بات‌و پاشان روده‌كاته‌‬ ‫قوب���روس‪ ،‬به‌هه‌مانش���ێوه‌ ماوه‌یه‌ك دالوه‌ر له‌ب���اره‌ی‌ یه‌ك���ه‌م كێش���انی‌‬ ‫ژیان گوزه‌ران���دن دواتر ده‌چێته‌ واڵتی‌ تابل���ۆی‌ وتی‌ " بیرم دێ���ت كه‌ یه‌كه‌م‬ ‫سویس���را‌و له‌وێ‌ ده‌گیرس���ێته‌وه‌‪ .‬ئه‌و كێش���انم باڵنده‌یه‌كی‌ سپی‌ بو وه‌ ئه‌م‬ ‫م���اوه‌ی‌ ‪ 20‬س���اڵه‌ له‌واڵتی‌ سویس���را باڵنده‌یه‌ به‌رده‌وام ‌ه له‌زۆربه‌ی‌ كاره‌كانم‬ ‫ده‌ژی‌‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌ له‌وه‌ی‌ له‌به‌ش���ی‌ ماناكه‌شی‌ بۆ من ئاشتی‌ بو‪ ،‬له‌وانه‌یه‌‬ ‫هونه‌ری‌ نه‌یخوێندوه‌‌و وتی‌ "زانس���تی‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ بگه‌ڕێته‌وه‌ كه‌ ل���ه‌و كاته‌دا‬ ‫باوكم له‌زیندان بو ئه‌مه‌ش هۆكار بو كه‌‬ ‫سیاسیم ته‌واو كردوه‌"‪.‬‬

‫گا‬

‫دوانه‌‬

‫له‌بوارێكدا سه‌ركه‌وتو ده‌بیت‌و له‌رێگه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ماوه‌یه‌كه‌چاوه‌رێت ده‌كرد ئێستا‬ ‫خه‌ریكه‌ به‌ش���ێكیان ب���ه‌دی‌ دێت‪ ،‬چاوت هه‌لێك���ه‌وه‌ قازان���ج ده‌كه‌یت‌و كه‌س���انی‌‬ ‫به‌توانا‌ پشتگیریت ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌چه‌ند هاورێیه‌كی‌ كون ده‌كه‌وێت‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫هه‌ست‌و رام به‌و باڵنده‌یه‌ ده‌رببرم"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ " پێمخۆش���ه‌ وه‌ك ده‌نگێك‬ ‫بم بۆ ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ كه‌ هه‌مو رۆژێك‬ ‫بۆ ئاش���تی‌و ئازادی‌ تیده‌كۆشن‌و شه‌ڕ‬ ‫ده‌كه‌ن یاخود واڵت ده‌پارێزن‪ ،‬منیش‬ ‫به‌تابلۆكانم هه‌وڵده‌ده‌م نیشانی‌ بده‌م‪،‬‬ ‫هه‌میشه‌ به‌شانازییه‌وه‌ ده‌ڵێم كوردم"‪.‬‬

‫شێر‬

‫ئه‌م چه‌ند رۆژه‌ بۆ تۆ به‌ختی‌ تێدایه‌و‬ ‫خۆت به‌دوربگ���ره‌ له‌گ���ه‌ڵ هاوڕێكانت‬ ‫له‌شوێنی‌ كاره‌كه‌ت‪ ،‬ده‌توانیت كێشه‌كانی‌ هه‌وڵبده‌ هیچ كێشه‌و گرفتێك بۆ خۆت‌و‬ ‫چوارده‌وره‌كه‌ت دروست نه‌كه‌یت‪.‬‬ ‫خۆت به‌بێ‌ هاوكار ‌ی چاره‌سه‌ر بكه‌یت‪.‬‬

‫ئه‌و تابلۆكێش���ه‌ له‌باره‌ی‌ پێش���انگاوه‌‬ ‫ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ به‌داخ��� ‌ه‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ تائێستا له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫پێش���انگا بكات���ه‌وه‌‌و هۆكاره‌كه‌ش���ی‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ نه‌گونجاندن‪ ،‬دالوه‌ر‬ ‫وت���ی‌ "پێش���انگای‌ زۆرم كردوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫زیاتر له‌م واڵتانه‌ سویس���راو ئه‌ڵمانیاو‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫چاو بخشێنه‌وه‌ به‌سروشتی‌ په‌یوه‌ندییه‬ ‫‌سۆزداریه‌كه‌ت‪ ،‬هه‌وڵبده‌ زیاتر خۆتی‌ لێ‬ ‫نزیك بكه‌یته‌وه‌و هاوسۆزی‌ بۆ ده‌ربخه‌‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )590‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/8/22‬‬

‫‪11‬‬

‫سلێامنی‌ عه‌به‌ك ‌ه وه‌سیه‌تی‌ كردو ‌ه‬ ‫كه‌ مرد پاسكیلێك بخه‌نه‌ گۆڕه‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫"كوڕه‌ك ‌هم‌و كوڕه‌زاو كچه‌زا‌و سه‌رجه‌م خێزانه‌كه‌م كاری‌ پاسكیل فرۆشی‌ ده‌كه‌ین"‬ ‫ئا‪ :‬مەزهەر‬ ‫سلێمان عه‌بدواڵ‪ ،‬ناسراو به‌سلێمانی‌‬ ‫عه‌به‌كه‌ كه‌ ماوه‌ی‌ ‪ 55‬ساڵه‌ كاری‌‬ ‫فرۆشتی‌ پاسكیل ده‌كات له‌شه‌قامی‌‬ ‫ئۆردزی‌ شاری‌ سلێمانی‌‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات ته‌واو شه‌یدای‌ ئیشه‌كه‌یه‌تی‌‌و‬ ‫ده‌ڵێت "وه‌سیه‌ته‌م كردوه‌ كه‌ مردم‬ ‫پاسكیلێك بخه‌نه‌ گۆڕه‌كه‌مه‌وه‌"‪.‬‬ ‫سلێمانی‌ عه‌به‌كه‌و له‌ئێستادا یه‌كه‌م‬ ‫وه‌كیلی‌ كۆگاكانی‌ پاسكیلە‌له‌ش���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫سلێمانی‌‌و زۆرینه‌ی‌ پاسكیل فرۆشانی‌‬ ‫س���لێمانی‌‌و ق���ه‌زاو ناحیه‌كانی‌ چوار‬ ‫ده‌وری‌ پاس���كیلی‌ لێده‌ك���ڕن‪ .‬ئ���ه‌و‬ ‫له‌باره‌ی كاره‌كه‌ی���ه‌وه‌ وتی‌ "له‌‌وه‌ته‌ی‬ ‫كاری‌ پاس���كیل فرۆش���ی‌ ده‌ك���ه‌م‪،‬‬ ‫پاره‌یه‌كی‌ باش���م كۆكردۆته‌وه‌‪ .‬باوكم‬ ‫ی���ه‌ك خانوی‌ بۆ به‌جێهێش���تم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێستا به‌هۆی‌ كاره‌كه‌مه‌وه‌ خاوه‌نی‌ ده‌‬ ‫خانوم‪ .‬هه‌رگیز واز له‌كاره‌كه‌م ناهێنم‌و‬ ‫كوڕه‌كه‌م‌و كوڕه‌زاو كچه‌زا‌و س���ه‌رجه‌م‬ ‫خێزانه‌كه‌م كاری‌ پاس���كیل فرۆش���ی‌‬ ‫ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌پاس���كیله‌كانی وت���ی‬ ‫"زۆرب���ه‌ی‌ پاس���كیلی‌ دوكانه‌ك���ه‌م‬ ‫به‌پێش���نیاری‌ خۆمه‌‌و له‌واڵتی‌ چینه‌وه‌‬ ‫ه���اورده‌ی‌ ده‌كه‌م‪ .‬جۆره‌كانیش���یان‬ ‫جیاوازن‪ ،‬له‌پاسكیلی‌ سێ‌ تاییه‌وه‌ بۆ‬ ‫منداڵی‌ س���ێ‌ سااڵن تا ده‌گاته‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫بۆ پیاوی‌ هه‌شتا نه‌وه‌ند ساڵ ده‌بێت‪،‬‬ ‫له‌ئێس���تادا بای���ی چل ه���ه‌زار دۆالر‬ ‫پاسكیل له‌كۆگاكانمدا هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش���ی‌ به‌وه‌كرد ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬

‫پاسكیل ده‌كڕن ته‌مه‌نه‌كانیان جیاوازه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "كڕیاره‌كانمان له‌منداڵی‌ سێ‌‬ ‫سااڵن‌و خوێندكارو پزیشك‌و مامۆستا‌و‬ ‫ئه‌ندازیار‌و وه‌س���تاو كرێكار پێكدێت‪،‬‬ ‫س���ه‌رجه‌م ته‌مه‌ن���ه‌كان پاس���كیل‬ ‫به‌كارده‌هێنن‪ ،‬زۆرب���ه‌ی‌ كڕیاره‌كانمان‬ ‫له‌مانگی‌ چوار تا مانگی‌ نۆ پاس���كیل‬ ‫ده‌كڕن‌و به‌كاریده‌هێنن‪ ،‬هۆكاره‌كه‌شی‌‬ ‫بۆ كۆتایهاتنی‌ وه‌رزی‌ سه‌رماو ده‌وامی‌‬ ‫قوتابخانه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "پاس���كیلی‌ ژنان‌و كچان‌و‬ ‫پیاوان‌و مندااڵنمان هه‌یه‌‌و نرخه‌كانیان‬ ‫له‌په‌نجا هه‌زار‌و به‌ره‌و ژور ده‌ستپێده‌كات‬ ‫بۆ س���ه‌دو په‌نجا هه‌زار دینار‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫به‌پێی‌ مۆدێله‌كان ده‌گۆڕێت"‪.‬‬ ‫س���لێمانی‌ عه‌به‌كه‌ باس���ی له‌وه‌كرد‬ ‫ته‌مه‌نی‌ شه‌ش ساڵ بوه‌ له‌گه‌ڵ‌ یوسف ‌‬ ‫ی‬ ‫برای‌ كه‌ به‌یوس���فی‌ عه‌به‌كه‌ ناسراوه‌‪،‬‬ ‫له‌شه‌قامی‌ سابونكه‌ران كاری‌ پاسكیل‬ ‫فرۆش���یان كردوه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "له‌ساڵی‌‬ ‫‪1957‬وه‌ كاری‌ پاس���كیل فرۆش���ی‌‬ ‫ده‌كه‌م‌و یه‌كه‌م خێزانی‌ سلێمانی‌ بوین‬ ‫كاری‌ پاس���كیل فرۆش���تنمان كردوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌‌وكات���ه‌ ته‌نها پاس���كیلی‌ به‌ریتانی‌‬ ‫هه‌ب���و‪ ،‬پیاوێكی‌ ئینگلی���ز له‌به‌غداوه‌‬ ‫هاته‌ س���لێمانی‌‌و داوای‌ له‌یوسفی‌ برام‬ ‫ك���رد بیكاته‌ وه‌كیل���ی‌ كۆمپانیایه‌كی‌‬ ‫پاس���كیلی‌ به‌ریتانی‌‪ ،‬تا دروستبونی‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی‌ كۆماریی‌ له‌عێراق به‌رده‌وام‬ ‫بوی���ن‪ .‬دواتر له‌س���ااڵنی‌ شه‌س���ت‌و‬ ‫حه‌فتاو هه‌ش���تاكانی‌ سه‌ده‌ی‌ رابردودا‬ ‫خۆمان له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت پاس���كیلمان‬ ‫هاورده‌كرد‪ ،‬تائێستاش به‌رده‌وامین"‪.‬‬

‫ردایه‌تی‌ ده‌دات هونه‌رمه‌ندانی‌ باكور‬ ‫ی پێشانگا ده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫له‌سلێامن ‌‬ ‫روزی‌ ‪ ،٨ / ١٥‬پێش���انگای هونەرمەندان���ی ش���ێوه‌كارانی‌ باكوری‌ كوردس���تان‬ ‫لەئەمنەسورەكە لەش���اری س���لێمانی كرایه‌وه‌‪ ،‬زۆربه‌ی‌ تابلۆكان باسیان له‌خه‌م‌و‬ ‫ئازاری‌ مرۆڤی‌ كورد ده‌كرد‌و جێی‌ سه‌رنجی‌ ئاماده‌بوانی‌ پێشانگاكه‌ بو‪.‬‬

‫نه‌رویج‌و فه‌ره‌نساو لوبنان"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "بۆ كێش���انی‌ تابلۆكانم زۆر‬ ‫ره‌ن���گ ب���ه‌كار ده‌هێن���م بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌میش���ه‌ زین���دو بێت تابل���ۆكان! بۆ‬ ‫تابلۆیه‌ك جاری‌ وا هه‌یه‌ یه‌ك خوله‌كم‬ ‫پێده‌چێت هه‌ندێكجاریش هه‌رگیز ته‌واو‬ ‫نابێت تابلۆكه‌‪ ،‬زیاد له‌‪ 300‬كاری‌ تابلۆ‬ ‫كێشانم هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش كرد وه‌كو كوردێك‪،‬‬ ‫زۆربه‌ی‌ كاره‌كانی‌ باسی‌ له‌ئازارو ئازادی‌‬ ‫ك���ورد ده‌كات كه‌ بۆی‌ تێده‌كۆش���ێ‌‌و‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ ب���ۆ ده‌كات‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "ئه‌و‬ ‫كه‌س���انه‌ی‌ تابلۆكان���م لێده‌كڕن زیاتر‬ ‫بیانین‪ ،‬هه‌روه‌ها شاره‌زاییان سه‌باره‌ت‬ ‫به‌دۆزی‌ كورد هه‌یه‌"‪.‬‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫خاوه‌ن بڕیاری‌ خۆت به‌و باهیچ شتێك‬ ‫كارت تێن���ه‌كات‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ری‌ وازیهینانت‬ ‫له‌په‌یوه‌ندیه‌ خۆشه‌ویستێكه‌ت زۆره‌‪.‬‬

‫پەیجی بەڕێوەبەرێتی گشتی رۆشنبیری‌و هونەری سلێامنی‬ ‫‪www.facebook.com/www.dcysul.org‬‬ ‫دوپشک‬ ‫ته‌ندروس���تیت خراپه‌به‌ه���ۆی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ماوه‌یه‌كه‌ به‌ته‌واوه‌تی‌ خۆت پش���ت گو ‌ێ‬ ‫خستوه‌‪ ،‬بایه‌خی‌ زیاتر به‌وه‌رزش بده‌‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫تیش���ك‬ ‫ماوه‌ی���ه‌‬ ‫ئ���ه‌م‬ ‫ت���ۆش‬ ‫ده‌خرێته‌سه‌ردتۆپێویس���ته‌‬ ‫له‌وئاسته‌بمێنیته‌وه‌وه‌ببیته‌جێ متمانه‌ی‌‬ ‫چوارده‌وره‌كانت‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫گوی‌ له‌ناخت بگره‌وخۆراگربه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌ئاسته‌نگێكانی‌ به‌رده‌مت‪ ،‬له‌ناوه‌راستی‌‬ ‫هه‌فته‌ چاوپێكه‌وتنێك ئه‌نجام ده‌ده‌یت‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك س���وپرایز دێنه‌پێش���ت‬ ‫كه‌هه‌رگی���ز چاوه‌رێ‌ ئ���ه‌وه‌ نه‌بویت ئه‌و‬ ‫خۆشیانه‌ جارێكی‌ تر بۆت بگه‌رێنه‌وه‌‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫گرفته‌ دارایه‌كانت زۆر بوه‌و‌و نازانیت‬ ‫چۆن چاره‌س���ه‌ریان بكه‌یت‪ ،‬ماوه‌یه‌ك‬ ‫هه‌ست به‌دڵته‌نگی‌و ماندوێتی‌ ده‌كه‌یت‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )590‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/8/22‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫ریفراندۆمتان باش! مرۆڤ یان بونه‌وه‌ر؟‬

‫هه‌ڤده‌م دگه‌ل پرسا رێفراندۆم‌و ده‌وله‌تێ‬

‫عەبدواڵ مەحمود‬ ‫جواڵن����ەوەی نەخێر ب����ۆ ریفراندۆم‬ ‫لە‌ئێس����تادا لە‌بەیاننامەیەکدا‪ ،‬بەچەند‬ ‫پاس����اوی الواز لەبەرامبەر پرس����ێکی‬ ‫بەهێ����زی سیاس����ی‌و کۆمەاڵیەت����ی‌و‬ ‫حقوقی����دا‪ ،‬دژایەت����ی خۆی����ان ب����ۆ‬ ‫سەربەخۆی کوردستان رادەگەیەنن‪.‬‬ ‫ئ����ەوەی جیگای س����ەرنجە ئەوەیە‪،‬‬ ‫ئەو جواڵنەوەیە بانگەوازی هاواڵتیان‬ ‫دەک����ەن بەش����داری لە‌ریفراندۆم����دا‬ ‫بک����ەن‌و بە‌نەخێر دەنگ ب����دەن‪ ،‬بەم‬ ‫بانگەوازەش����یان‪ ،‬بە‌هاواڵتیان دەڵین‬ ‫بەڵی بۆ چونی هاواڵتیان بۆ ریفراندۆم‌و‬ ‫بەڵ����ی ب����ۆ گ����ەرم‌و گ����وڕ‌و فراوانتر‬ ‫بەڕیوەچونی ریفران����دۆم‪ ،‬بەاڵم نا بۆ‬ ‫س����ەربەخۆیی‪ ،‬ئەمەش هێڵ‌و ستایلی‬ ‫سیاس����ی ئەم جواڵنەوەی����ە دەخاتە‬ ‫بەردەم ناکۆکیەکی ئاشکراوە‪.‬‬ ‫ئەم جواڵنەوەیە میکانیزمی قبوڵە‌و‬ ‫ئامان����ج رەتدەکات����ەوە‪ ،‬لە‌کاتێک����دا‬ ‫هەم����و جواڵنەوەو حزبێکی سیاس����ی‬ ‫لە‌روانگەی ئامانجەکان‌و ستراتیژەوە‪،‬‬ ‫میکانیزمەکان هەڵدەبژێرت‌و بەڵی یان‬ ‫نەخیر دەکاتە بژاردە‪ .‬هەردو بژاردەی‬ ‫بەڵی‌و نەخێریش وات����ە قبوڵ کردنی‬ ‫میکانیزم‌و رێکارەکانی بۆ ئامانجێکی‬ ‫دیاریکراو کە لە‌کوردس����تاندا رێکارو‬ ‫میکانیزمی ریفراندۆم وەکو راگەیەنراوە‬ ‫بۆ س����ەربەخۆییە‪ .‬بۆی����ە ناکرێت تۆ‬ ‫میکانیزم‌و رێکاری یاس����ایی‌و ئاسایی‬ ‫باوت بۆ وەاڵمی پرس‌و س����تراتیجێک‬ ‫قبوڵ بێت‪ ،‬بەاڵم خود ئامانج‌و پرس‌و‬ ‫س����تراتیژەکە رەت بکەیت����ەوە‪ .‬بۆیە‬ ‫دەبێ بڵێین ریفراندۆمتان باش!‬ ‫ئامانجی ریفراندۆم چ لە‌کورس����تان‌و‬ ‫چ لە‌هەر ش����وێنێکی دنیا‪ ،‬گەرانەوەیە‬ ‫بۆ دەن����گ‌و راو ئیرادەی هاواڵتیان بۆ‬ ‫وەاڵمدان����ەوە بە‌پرس����ێکی دیاریکراو‪.‬‬ ‫کورستان ‪ ٢٦‬ساڵە پاوانی دەسەاڵتی‬ ‫میلیشییاییە‪ ،‬ئەم دەسەاڵتە پابەندی‬ ‫هی����چ پەیم����ان‌و پێودانگێ����ک لەگەڵ‬ ‫هاواڵتیانی نییە‌و هیچ چوارچێوەیەکی‬ ‫یاس����ایی‌و حقوقی چ لەس����ەر ئاستی‬ ‫کوردس����تان‌و ناوچەکەو چ لە‌ئاس����تی‬ ‫نێودەوڵەتیدا نیی����ە‪ ...‬مانەوەی ئەم‬ ‫دۆخە دەتوانێت دەیان ساڵی تر تەمەنی‬ ‫ئەم دەس����ەاڵتە درێژ بکاتەوە‪ .‬ئەوەی‬ ‫ک����ە دەتوانێت ئەم دۆخ����ە بگۆرێت‌و‬ ‫دەسەاڵتی سیاسی پابەندی پێودانگە‌و‬ ‫پێوانە نێودەوڵەتی‌و یاسایی‌و حقوقی‬ ‫ب����کات‪ ،‬کۆتاییهێن����ان بەدەس����ەاڵتی‬ ‫میلیش����یایی‌و پێکهێنانی قەوارەیەکی‬ ‫دەوڵەت����ی‌و فەرمی‌و پێناس����ەکراوە‪.‬‬ ‫س����ەربەخۆیی‌و پێکهێنان����ی دەوڵەت‬ ‫"بەهەر ناوەرۆکێکەوە"‪ ،‬بڕگەیەکی تر‌و‬ ‫هەنگاوێکی لە‌پێش����ترە لەو دەسەاڵتە‬ ‫ببڕ‌و سەرکوتکەر‌و تااڵنچییەی ئێستا‬ ‫کە هیچ بەرپرس����یاریەتیەکی فەرمی‌و‬ ‫یاسایی لەبەرامبەر بە‌هاواڵتیانی نییە‪.‬‬ ‫دامەزراندن����ی پایەکان����ی دەوڵەت‪،‬‬ ‫س����وپای نیش����تیمانی!! لێ����ک‬ ‫دەس����ەاڵتەکان‪،‬‬ ‫جیاکردن����ەوەی‬ ‫سەروەری یاسا" هەر یاسایەک" پێش‬ ‫مەرج����ی دەوڵەت س����ازی نین‌و هەمو‬ ‫ئەمانە لەگ����رەوی بون����ی دەوڵەتدا‪،‬‬ ‫قابیلی دەسترەسین‪.‬‬ ‫مەس����ەلەی مافە فەردی‌و مەدەنی‌و‬ ‫بژی����وی هاواڵتیان‌و موچ����ەو ئازادییە‬ ‫سیاس����ی‌و کۆمەاڵیەتیەکان و‪ ...‬تاد‪،‬‬ ‫لە‌گ����رەوی بونی دەوڵەت����دا نین‪ ،‬وە‬ ‫پێکهاتن����ی دەوڵەت‌و س����ەربەخۆیی‪،‬‬ ‫بەمان����ای وەاڵمدان����ەوەی ئەمان����ە‬ ‫نییەو زامنی ئ����ازادی‌و مافە فەردی‌و‬ ‫مەدەنیەکان‌و ئازادییەکان ناکات‪ .‬ئەمە‬ ‫کەیسێکی ترە پەیوەندی بە‌هاوسەنگی‬ ‫هێزی بزوتن����ەوە کۆمەاڵیەتیەکانەوە‬ ‫هەیە‪ ،‬پەیوەندی بە‌ناوەرۆکی دەوڵەت‌و‬ ‫سیستەمی سیاسی دوای دروستبونی‬ ‫دەوڵەت����ەوە هەی����ە‪ .‬دەوڵ����ەت تەنها‬ ‫وەاڵمی بێ دەوڵەتییە‪ ،‬س����ەربەخۆیی‬ ‫وەاڵم����ی دۆخ����ی هەڵواس����راو بەزۆر‬ ‫لکێن����راو‌و ناتەبایی‌و ناهاوس����ەنگی‌و‬ ‫هەاڵواردنی هاواڵتیان لەس����ەر بنەمای‬ ‫ناسنامەی نەتەوەیی‌و زمانیەوە هەیە‬ ‫لەبەرامبەر بە‌یاسادا‪ .‬تیکەڵکردنی ئەم‬ ‫دۆسیەو کەیسانە بەیەکەوە‪ ،‬بەمانای‬ ‫پش����توانیکردنە لە‌دۆخی نەخوازراوی‬ ‫ئێستا‪.‬‬

‫جواڵنەوەی نەخێر‬ ‫بۆ ریفراندۆم‬ ‫لە‌ئێستادا‬ ‫جواڵنەوەیەکە‬ ‫بۆ رەتکردنەوەی‬ ‫ریفراندۆم لە‌ئێستاو‬ ‫داهاتووی‬ ‫کوردستاندا‪ ،‬لە‌پێناو‬ ‫رەزامەندی نیشاندان‬ ‫بە‌دۆخی ئێستاو‬ ‫هێشتنەوەی ئەو‬ ‫دۆخە‪ .‬بۆیە دەلێین‬ ‫ریفراندۆمتان باش!!‬ ‫حزب����ی‌و میلیش����یاییدا‪( ،‬پایەکان����ی‬ ‫دەوڵەتێک����ی دیموکرات‌و س����ەرکەوتو‬ ‫دامەزراب����ن‌و دەس����تور‌و پەیمانێک����ی‬ ‫کۆمەاڵیەتی بۆ ئایندەی گەلەکەمان‌و‬ ‫پێکەوە ژیانی ئاش����تیانەی سیاسی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی لە‌نێ����وان هەمو پێکهاتە‬ ‫جیاوازەکانی کوردس����تان پەس����ەند‬ ‫کرابێ) س����پاردنی پرس����ی ریفراندۆم‬ ‫ب����ۆ ئەوکات����ەی ئەوان����ە وەدی بێن‪،‬‬ ‫س����پاردنی ریفراندۆم‌و س����ەربەخۆییە‬ ‫بە‌ئایندەیەکی مەحاڵ‌و پشتیوانیکردنە‬ ‫لە‌هیشتنەوەی ئەم دۆخەی ئێستا‪ ،‬بۆ‬ ‫ئایندەیەکی نادیار تا لەسایەیدا‪ ،‬ئەم‬ ‫تااڵن‌و بڕۆیە‪ ،‬ئە‌و بیمافی‌و لێکترازانە‬ ‫سیاس����ی‌و کۆمەاڵیەتیە‪ ،‬ب����ەردەوام‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫چاوەڕوانی ئەوەی ریزی نیشتیمانی‌و‬ ‫ناو ماڵی ک����ورد!!" تەبایی‌و یەکریزی‬ ‫ب����ەدی بی����ت‪ ،‬کەمەبەس����ت ئەوەیە‬ ‫حزبەکانی ناو خان����ەوادەی بۆرژوازی‬ ‫ک����ورد تەبا ب����ن‪ .‬ناتوانرێ����ت لە‌ژێر‬ ‫قەڵەم����ڕەوی‌و ملمالنێی میلێش����یادا‪،‬‬ ‫روبدات‪ .‬شەفافیەتی نەوت‌و داهات‌و‪...‬‬ ‫تاد‪ ،‬تەنها لەچوارچیوەی دەس����ەاڵت‌و‬ ‫قەوارەیەک����ی دیاری پێناس����ەکراوی‬ ‫مۆدێرندا دەشێ وەدی بێت‪ .‬چاوەروانی‬ ‫بەدیار وەدیهاتنی تەبایی ئەو حزبانەو‬ ‫شەفافیەتی داهات‌و نەوت‌و عەدالەتی‬ ‫کۆمەاڵیەت����ی وەک����و پێ����ش مەرجی‬ ‫ریفراندۆم‪ ،‬هیچ نییە جگە لە‌خەونێکی‬ ‫درۆزنانەی وەدی نەهاتوو لە‌ژێر سایەی‬ ‫دەسەاڵتی حزبی‌و میلیشیادا‪.‬‬ ‫چاوەڕوان����ی ئ����ەوەی واڵتان����ی‬ ‫ناوچەکە‌و ئەمەری����کاو رۆژئاوا‪ ،‬بگەنە‬ ‫ئەو باوەڕەی کە سەربەخۆیی‌و وادەی‬ ‫ریفران����دۆم دیاری بکەن‌و بەخۆش����ی‬ ‫خۆیان پشتیوانی بکەن‪ ،‬درۆیەکە روی‬ ‫نەداوە‪ .‬هەمیش����ە مافی جیابونەوەو‬ ‫س����ەربەخۆیی س����ەپێنراوە‪ ،‬هەروەها‬ ‫واڵتان����ی ناوچەک����ە‌و ئەمریکاو غەرب‬ ‫بەهی����چ پێوانەیەک دۆس����تی خەڵکی‬ ‫کوردس����تان نین‌و بەدوای بەرژوەندی‬ ‫سیاسی‌و ئابوری‌و خۆیانەوەن‪ .‬ئەوەی‬ ‫کە دۆستی خەڵکی کوردستانە‪ ،‬تەنها‬ ‫دەتوان����ێ بزوتنەوەیەکی ئینس����انی‌و‬ ‫شارس����تانی‪،‬‬ ‫پێش����کەوتنخواز‌و‬ ‫دۆستایەتی‌و هاوس����ۆزی‌و پشتیوانی‬ ‫هاواڵتیان‌و دنیای شارس����تانی واڵتانی‬ ‫ناوچەک����ەو دنی����ا بۆ مافێک����ی رەوا‬ ‫بەدەست بهێنێ‪.‬‬

‫بۆیە بەهەمو ئەو راستیە سادانەوە‪،‬‬ ‫جواڵن����ەوەی نەخێ����ر ب����ۆ ریفراندۆم‬ ‫لە‌ئێس����تادا‪ ،‬جواڵنەوەیەک����ە ب����ۆ‬ ‫رەتکردن����ەوەی ریفراندۆم لە‌ئێس����تاو‬ ‫داهات����ووی کوردس����تاندا‪ ،‬لە‌پێن����او‬ ‫رەزامەندی نیشاندان بە‌دۆخی ئێستاو‬ ‫هێشتنەوەی ئەو دۆخە‪ .‬بۆیە دەلێین‬ ‫جواڵن����ەوەی نەخێر ب����ۆ ریفراندۆم ریفراندۆمتان باش!!‬ ‫لە‌ئێس����تادا‪ ،‬لە‌وەهمێکی قوڵدایە کە‬ ‫الیان وایە لەژێر س����ایەی دەسەاڵتی‌و ‪abdulla.mahmud@gmail.com‬‬

‫سه‌بری سلێڤانه‌یی‬ ‫ئه‌م‌و سه‌رده‌ستێن مه‌‪:‬‬ ‫مه‌ وه‌کو کورد ‪ /‬کوردستانی ب درێژییا‬ ‫دیرۆکا س����ه‌رده‌م س����تراتیژییه‌کا رۆهن‬ ‫ب����ۆ ده‌وله‌تبونێ نه‌بوویه‌‪ ،‬به‌لکو پرانییا‬ ‫هه‌ولدانێ����ن مه‌ د ب����وارێ خه‌بات‌و بزاڤا‬ ‫رزگاریخوازی ده‌ ته‌کتیک‌و ریاکس����یون‬ ‫بون‪ ،‬چونکو ده‌وله‌تێن سه‌رده‌س����ت ب‬ ‫سیاسه‌ت‌و یاس����ایێن خوه‌ سه‌ره‌ده‌رییا‬ ‫هه‌ڤوه‌التییێ خوه‌دان م����اف دگه‌ل مه‌‬ ‫نه‌کرین����ه‌‪ ،‬به‌لکو پرانیی����ا ده‌مان تاکێ‬ ‫کورد ‪ /‬کوردس����تانی وه‌کو هه‌ڤوه‌التیێ‬ ‫پلە‌دو هاتییه‌ دیتن‌و سه‌ره‌ده‌رکرن‪ .‬ئه‌ڤ‬ ‫راستییه‌ ژ بوهایێ خه‌باتا مه‌ کێم ناکت‪،‬‬ ‫به‌لێ پرس����یار‌و گومانێ ده‌ربارێ ئه‌قلێ‬ ‫مه‌ یێ سیاسی چێدکت‪.‬‬ ‫ده‌وله‌تێ����ن سه‌رده‌س����ت‪ ،‬ب مێتۆدێ����ن‬ ‫س����ه‌ره‌ده‌رییا خوه‌ دگ����ه‌ل که‌مینه‌یان‬ ‫(نه‌ته‌وه‌یی‌و ئه‌تنیکی) س����ه‌لماندن‪ ،‬کو‬ ‫ئه‌و ده‌وله‌تێن نێگه‌تیڤن‪ ،‬ب سیاسه‌ته‌کا‬ ‫قرێژی‌و یاس����ایێن بێ روح چاره‌نڤیسێ‬ ‫مه‌ تێک����ددن‪ ،‬هه‌تا نها مه‌ وه‌کو مرۆڤ‬ ‫نابینن‪ ،‬له‌ورا ژی س����ه‌ره‌ده‌رییا مرۆڤانه‌‬ ‫دگ����ه‌ل مه‌ ناکن‪ ،‬بوویه‌ ئه‌م نکارن بێژن‬ ‫ده‌وله‌تێن مرۆڤایه‌تی نه‪ ‌،‬ژبه‌رکو مه‌رجێ‬ ‫س����ه‌ره‌که‌ یێ هه‌ر ده‌وله‌ته‌کێ ئه‌وه‌ کو‬ ‫مرۆڤایه‌ت����ی بت‪ ،‬چونکو چو بونه‌وه‌رێن‬ ‫دی (ب����ۆ نمونه‌ گیان����ه‌وه‌ران) ده‌وله‌ت‬ ‫ئاڤانه‌کرینه‌‪.‬‬ ‫نه‌خ����وه‌‪ ،‬ماده‌م کو ده‌ول����ه‌ت به‌رهه‌مێ‬ ‫ئه‌ق����ل‌و ه����زرا مرۆڤان����ه‌‪ ،‬گه‌ره‌که‌ هه‌ر‌‬ ‫ده‌وله‌ته‌ک مرۆڤایه‌تی بت‪.‬‬ ‫تۆ بێژی ده‌وله‌تێن سه‌رده‌س����ت‪ ،‬تاکێ‬ ‫کورد ‪ /‬کوردستانی وه‌کو مرۆڤ دبینن‌و‬ ‫س����ه‌ره‌ده‌ر دکن؟! هه‌گه‌ر به‌رسڤ به‌لێ‬ ‫بت‪ ،‬نه‌خوه‌ ئه‌و ده‌ول����ه‌ت مرۆڤایه‌تی‌و‬ ‫پۆزه‌تیڤن‪ .‬به‌لێ‪ ،‬کا ئه‌م ل س����اخله‌تێن‬ ‫ده‌وله‌ت����ا پۆزه‌تیڤ بنێ����رن‪ ،‬کا جارێ‬ ‫راسته‌ ئه‌و ده‌وله‌ت وه‌سانن؟‬ ‫ده‌وله‌تا پۆزه‌تیڤ ئه‌وه‌ کو یاسا سه‌روه‌ر‬ ‫بت‪ ،‬ده‌س����تهه‌الت ده‌س����تهه‌التا سازی‌و‬ ‫ده‌زگه‌ه����ان ب����ت‪ ،‬بوها‌و پره‌نس����یپێن‬ ‫ئازادی‪ ،‬ئێکسانی‪ ،‬وه‌کهه‌ڤی‌و دادوه‌ری‬ ‫(سیاسی‪ ،‬جڤاکی‌و ئابۆری) به‌رجه‌سته‌‬ ‫ب����ن‪ ،‬به‌رژه‌وه‌ن����دا تاک‌و هه‌م����و ت ‌هخ‌و‬ ‫چینێن جڤاک����ی (نه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬ئه‌تنیکی‌و‬ ‫ئیدۆلۆژی) ب سایا یاسایێ پارازتی بن‪.‬‬ ‫گه‌لۆ ما ده‌وله‌تێن سه‌رده‌ست دگه‌ل مه‌‌و‬ ‫هه‌ر که‌مینه‌یه‌کا دی‪ ،‬وه‌س����انن؟ بنێره‌‬ ‫مافێ چاره‌نڤیس����ێ گه‌ل‌و نه‌ته‌وه‌یان د‬ ‫ده‌س����توورێ هه‌مو وه‌التێن پێشکه‌ڤتی‬ ‫ده‌‌‪ ،‬هه‌روه‌س����ان د جارناما نه‌ته‌وه‌یێن‬ ‫ئێککگرتی ژی ده هه‌یه‌‪ ،‬به‌لێ هه‌تا نها‬ ‫د ده‌ستوورێ ده‌وله‌تێن سه‌رده‌ست ده‌‬ ‫نین����ه‌‪ ،‬ب تنێ دا ملل����ه‌ت‌و نه‌ته‌وه‌ بێ‬ ‫ماف بمینن‪.‬‬ ‫نه‌خوه‌‪ ،‬گاڤا کو ده‌ول����ه‌ت‪ ،‬ده‌وله‌ته‌کا‬ ‫نێگه‌تی����ڤ ب����ت‪ ،‬هینگ����ێ ماف����ێ هه‌ر‬ ‫که‌مینه‌یه‌ک����ێ هه‌ی����ه‌ پرس����ا ماف����ێ‬ ‫چاره‌نڤیس����ی بئازرین����ت‌و کاری ب����ۆ‬ ‫به‌رجه‌سته‌کرنا وێ بکت‪.‬‬ ‫***‬ ‫ده‌وله‌ت‪ ،‬ته‌کتیک‌و ستراتیژی‪:‬‬ ‫د ئه‌قلێ ک����وردی ده‌‪ ،‬ده‌وله‌ت نه‌بوویه‌‬ ‫هزر (پێناس����ا س����ه‌رده‌م)‪ ،‬به‌لکو هێژ‬ ‫پێناس����ه‌کا کالس����یک هه‌یه‌ ئ����ه‌و ژی‬ ‫(ده‌س����تهه‌الت‪ ،‬گه‌ل‌و هه‌رێم‌)‪ ،‬به‌لێ ب‬ ‫درێژییا دیرۆکا کوردی مه‌ گه‌ل‌و هه‌رێم‬ ‫هه‌بوویه‌‪ ،‬هه‌روه‌سان مه‌ ده‌ستهه‌الت ژی‬ ‫د ڤان س����الێن دوماهیکێ ده‌ هه‌بوویه‌‪،‬‬ ‫نه‌خ����وه‌ چم����ا ده‌وله‌ت پێ����ک نه‌هات؟‌‬ ‫ب ئاخڤتن����ه‌کا دی‪ ،‬چما ئ����ه‌م نه‌بونه‌‬ ‫ده‌وله‌ت؟!‬ ‫کا ئه‌م پرسیاره‌کا جه‌وهه‌ری بکن‪ :‬گه‌لۆ‬ ‫بۆچی ملله‌ت ی����ان نه‌ته‌وه‌یه‌کێ دڤێت‬ ‫بب����ت ده‌وله‌ت؟ دیاره‌ ه����ه‌ر ملله‌ت یان‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌ک����ێ مافێن خ����وه‌ هه‌نه‌‪ ،‬به‌لێ‬ ‫ده‌م����ێ کو ئه‌و ماف دئێنه‌ پێش����ێلکرن‬ ‫هینگێ هزر د ئالته‌رناتیڤه‌کێ ده‌ دکت‪.‬‬ ‫پرس����یارا دی یا گرینگ ک����و گرێدایی‬ ‫مه‌‌و ره‌وش����ا مه‌ ئا ئاکتوێله‌‪ :‬بۆچی ئه‌م‬ ‫کوردێن باش����وور دخوازن ببن ده‌وله‌ت؟‬ ‫به‌رس����ڤ گه‌له‌کا کورت‌و س����انه‌هی یه‌‪:‬‬ ‫چونکو ئی����راق ده‌وله‌ت����ه‌کا نێگه‌تیڤه‌!‬ ‫ماده‌م کو ئی����راق ده‌وله‌ته‌کا نێگه‌تیڤه‌‪،‬‬ ‫نه‌خ����وه‌ ل جه����ێ وێ‪ ،‬گه‌ره‌ک����ه‌ ئه‌م‬ ‫ده‌وله‌ته‌کا پۆزه‌تیڤ بخوازن؟‬ ‫به‌ل����ێ‪ ،‬ده‌مه‌ ئه‌م دگه‌ل خوه‌ راس����تگۆ‬ ‫بن‌و ڤێ پرسیارێ ژ خوه‌ بکن‪ ،‬به‌ری کو‬ ‫که‌س����ه‌ک بیانی ژ مه‌ بکت‌و ئه‌م بکه‌ڤن‬

‫به‌لێ گونه‌ها م ‌ه ب‬ ‫خو‌ه یه‌ کو ژ ‪‌1991‬و‬ ‫هه‌تا نها‪ ،‬م ‌ه نه‌شیای ‌ه‬ ‫کاری بۆ ده‌وله‌تبونێ‬ ‫بکن‪ ،‬هه‌گه‌ر م ‌ه‬ ‫کارکربا‪ ،‬دڤیابا به‌ر‬ ‫هه‌رتشتی ئه‌م وی‬ ‫مرۆڤه‌کێ ئاڤا بکن‪،‬‬ ‫کو ئیرۆ ل ده‌وله‌تێ‬ ‫خوه‌دان ده‌رکه‌تبا‪ ،‬نه‌کو‬ ‫بونه‌وه‌ره‌کێ بخولقینن‬ ‫ب تنێ بۆ زک‌و بنزکێ‬ ‫خو‌ه ل به‌ر خو‌ه بدت‬ ‫ده‌راڤێ شه‌رمێ‪ :‬ما د ڤان بیست‌و شه‌ش‬ ‫س����االن ده‌‪ ،‬مه‌ هه‌ولدایه‌ زه‌مینه‌کێ بۆ‬ ‫ده‌وله‌ت����ا پۆزه‌تی����ڤ خ����وه‌ش بکن؟!‬ ‫هه‌گه‌ر ئه‌م ب وژدان به‌رس����ڤا پرسیارێ‬ ‫بدن‪ ،‬به‌رێ خ����وه‌ ب����دن پرانییا بوار‌و‬ ‫بیاڤان (سیاسی‪ ،‬یاسایی‪ ،‬ئه‌سکه‌ری‪،‬‬ ‫ئابۆری‪ ،‬رۆناکبی����ری‪ ،‬چاندی‪ ،‬دارایی‪،‬‬ ‫خزمه‌تگ����وزاری و‪...‬هت����د) دێ گه‌ه����ن‬ ‫به‌رس����ڤه‌کا نه‌ خوازیار‪ ،‬به‌لێ دیاره‌ ئه‌م‬ ‫دترسن‪ ،‬له‌ورا دره‌وێ ل خوه‌ دکن‪ ،‬خوه‌‬ ‫دخاپینن‌و ب چاڤ‌و دلێ خوه‌‪ ،‬نه‌کو ب‬ ‫ئه‌قلێ خوه‌‪ ،‬سه‌ره‌ده‌ریێ دگه‌ل پرسێن‬ ‫خوه‌ دکن‪.‬‬ ‫***‬ ‫ئه‌م قه‌هره‌مانن به‌لێ نه‌باشن‪:‬‬ ‫فرانسیس فۆکۆیاما د په‌رتووکا "ئاڤاکرنا‬ ‫ده‌وله‌تێ" ده‌‪ ،‬ئیماژێ بۆ نه‌ته‌وه‌بونێ‪،‬‬ ‫ک����و قوناغا پاش����ده‌وله‌تبونێ – ‪Post‬‬ ‫‪ state‬ی����ه‌ دکت‌و نمون����ه‌ ژی ئاورۆپا‌و‬ ‫ئامه‌ری����کا یه‌‪ ،‬کو هه‌ر ئێک ژ وان ئێدی‬ ‫دخوازیت وه‌ک نه‌ته‌وه‌یه‌ک‪ ،‬کو ژ چه‌ندین‬ ‫ده‌وله‌ت����ان پێک دهێت‪ ،‬خ����وه‌ ببینت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌س����ان باسێ ڤی سه‌رده‌می دکت‪،‬‬ ‫کو سه‌رده‌مێ ته‌کنۆلۆژی‌و جیهانگیریێ‬ ‫یه‌‪ ،‬سه‌رده‌مێ میکانیک‌و خه‌یاال زانستی‬ ‫ی����ه‌‪ .‬ب گۆتنه‌کا دی‪ :‬ئێ����دی خه‌لک ژ‬ ‫هنده‌ک هزر‌و سوحبه‌تێن وه‌کو ناسنامه‌‪،‬‬ ‫ده‌وله‌ت‪ ،‬سینۆر‪ ،‬مافێ چاره‌نڤیس و‪...‬‬ ‫هتد‪ ،‬بێزار بووی����ه‪ ‌،‬چونکو ئه‌ڤه‌ دگه‌ل‬ ‫ئاراس����تێ سیاسه‌تا جیهانی‌و سه‌رهلدانا‬ ‫جیهانگێری����ێ ناگونج����ت‌و ل گ����ۆر وێ‬ ‫فه‌لسه‌فێ‪ ،‬دور نینه‌ سالوه‌خته‌کێ جیهان‬ ‫هه‌م����و ببت ئێک نه‌ته‌وه‌‪ /‬میگاده‌وله‌ت‪،‬‬ ‫کا چ����اوان بوویه‌ گونده‌ک����ێ بچویک د‬ ‫بوارێ راگه‌هاندن‌و کۆمۆنیکاسیۆنێ ده‌‪.‬‬ ‫مه‌ کورد‪ /‬کوردس����تانی د ڤان س����الێن‬ ‫دوماهیکێ ده‌ (‪ )2017 – 2014‬ش����یا‬ ‫نۆس����تالیژیایێ ل نک ملله‌تێن ئاورۆپی‌و‬ ‫ئامه‌ریکی په‌یدا بکن‪ ،‬چاوان؟!‬ ‫مرۆڤێ ئاورۆپ����ی ‪ /‬ئامه‌ریک����ی‪ ،‬ژبه‌ر‬ ‫پێش����که‌تنا ته‌کنی����ک‌و میکانیک����ێ‪،‬‬ ‫هه‌روه‌س����ان ژبه‌ر زالبونا س����اوا خه‌یاال‬ ‫زانستی‪ ،‬ئێدی دودل بوویه‌‪ ،‬نه‌ما دزانت‬ ‫ناس����نامه‌یا وی چییه‌! ئایا بونه‌وه‌ره‌کێ‬ ‫خوه‌زای����ی‪ ،‬ی����ان ئۆرگانه‌کێ جڤاکی‌و‬ ‫حه‌زاری‌‪ ،‬یان ژی رۆبۆته؟‬ ‫راسته‌ کو د بونیات ده‌ ئه‌و مرۆڤه‌‪ ،‬به‌لێ‬ ‫دگه‌ل گوهه‌رینێن مه‌زن د بوارێ ته‌کنیک‪،‬‬ ‫میکانیک‌و زانستی ده‌‪ ،‬ئێدی هه‌ست ب‬ ‫ئارامی‌و ئاسایشێ ناکت‪ ،‬به‌لکو ژ که‌دا‬ ‫خ����وه‌ (ته‌کنیک‪ ،‬میکانیک‌و زانس����تی)‬ ‫دترس����ت‪ ،‬له‌ورا ته‌مه‌نا دکت بوویه‌ره‌ک‬ ‫مه‌زن وێ دودلی����ێ ل نک وی نه‌هێلت‪،‬‬ ‫ئێدی خ����وه‌ وه‌کو مرۆڤه‌ک����ێ خوه‌دان‬ ‫هێز‪ ،‬ده‌ستهه‌الت‌و سه‌روه‌ری ببینت‪ ،‬دا‬ ‫ش����انازیێ ب خوه‌ بب����ت‪ .‬بۆ زانین هه‌ر‬ ‫وی مرۆڤی ته‌کنیک‪ ،‬میکانیک‌و زانست‬ ‫په‌یداک����ر‪ ،‬به‌لێ ئیرۆ بوویه‌ ئیخس����یرێ‬ ‫وان‪ .‬ه����ه‌ژی گۆتنێ یه‌ کو فیلۆس����ۆفێ‬

‫ئه‌لمان����ی هێربێ����رت مارک����ووزی به‌ری‬ ‫چه‌ندین ساالن د په‌رتووکا (االنسان ذو‬ ‫البعد الواحد) پێش����بینییا ڤێ ئه‌نجامێ‬ ‫کرییه‪.‬‬ ‫ئه‌ها ل ڤێ����ده‌ری ئه‌ز دخوازم باس����ێ‬ ‫ده‌ورێ م����ه‌ ک����ورد ‪ /‬کوردس����تانییان‬ ‫بکم‪ ،‬کو ب س����ایا داستانێن دیرۆکی ل‬ ‫هه‌مبه‌ر بزاڤا تیرۆریس����تی‪ ،‬مه‌ جیهان‬ ‫هه‌م����و تێگه‌هاند کو هێز ئه‌وه‌ یا د ناڤ‬ ‫مرۆڤ����ی ده‌‪ ،‬ئی����راده‌ ژی چه‌کێ هه‌ری‬ ‫مه‌زنه‌ د ده‌س����تێ مرۆڤی ده‌‪ .‬راس����ته‌‬ ‫ئه‌م به‌ره‌ڤانیی����ێ ژ هه‌بونا خوه‌‌و ئاخا‬ ‫خ����وه‌ دکن‪ ،‬به‌لێ ب‌ش����کاندنا تیرۆرێ‬ ‫ئه‌م په‌یاما ئاش����تی‌و مرۆڤایه‌تیێ بسه‌ر‬ ‫دئێخن‪ ،‬مه‌قامێ مرۆڤی بلند دکن پشتی‬ ‫کو ب هۆیێ ته‌کنیک‪ ،‬میکانیک‌و زانستی‬ ‫ن����زم بوویی‪ .‬م����ه‌ باوه‌ری ب����ۆ مرۆڤێ‬ ‫سه‌رده‌م زڤراند پشتی کو باوه‌رییا خوه‌‬ ‫یا زاتی ژ ده‌س����ت دایی‪ ،‬کو ئێدی خوه‌‬ ‫نه‌ترسینت‪ ،‬به‌لکو ترس����ا هه‌ری مه‌زن‬ ‫ئه‌وه‌ مرۆڤ هێزێ د ناڤ خوه‌ ده‌ هوندا‬ ‫بکت‌و خوه‌ راده‌س����تی هێزه‌کا ده‌ره‌کی‬ ‫بکت‪.‬‬ ‫نمونه‌ی����ه‌ک ده‌ربارێ ڤێ چه‌ندێ‪ :‬ده‌مێ‬ ‫ئه‌م ناڤێ هه‌رق����ه‌ل‪ ،‬ئه‌خیل‪ ،‬هیکتۆر‪،‬‬ ‫پرۆمیتیۆس و‪...‬هتد دهینن‪ ،‬ئه‌م دبێژن‬ ‫ئه‌ڤه‌ ب تنێ داس����تان‌و ئه‌فسانه‌ بون‌‪،‬‬ ‫گه‌ل����ه‌ک ژ مه‌ باوه‌ر ناکن کو راس����تن‪.‬‬ ‫به‌لێ پش����تی هزار س����الێن دی‪ ،‬هه‌گه‌ر‬ ‫دیرۆکێ گۆت ده‌وله‌ته‌کا ئیس��ل�امی ب‬ ‫ناڤێ داعش سه‌رهلدا‌و د هه‌یامه‌کا کورت‬ ‫ده‌ سه‌روه‌رییا هنده‌ک ده‌وله‌تان به‌زاند‪،‬‬ ‫ملله‌ت‌و که‌مین����ه‌ ته‌فاندن‪ ،‬بزاڤا هه‌ری‬ ‫توند‌و به‌ربه‌ری بوویه‌ د دیرۆکا سه‌رده‌م‬ ‫ده‌‪ ،‬که‌سه‌کێ نه‌شیا خوه‌ ل به‌ر سینگی‬ ‫بگرت‪ ،‬به‌لێ ب هاریکارییا هه‌ڤپه‌یمانان‬ ‫کچ‌و کورێ����ن ک����وردان ب قه‌هره‌مانییا‬ ‫خوه‌ ئه‌و ده‌وله‌ت هه‌رفاندن‌و داس����تان‬ ‫تۆمارکرن‪ ،‬هینگ����ێ دور نینه‌ خه‌لکه‌ک‬ ‫بێ����ژت دره‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ژی ئه‌فس����انه‌ یه‌‌‪،‬‬ ‫چاوان ده‌وله‌ت خوه‌ ل به‌ر بزاڤا داعش‬ ‫نه‌گرن‌و ک����چ‌و کوڕێن کوردان وێ بزاڤێ‬ ‫ژناڤببن؟! نه‌خوه‌‪ ،‬مه‌ ش����یا راس����تی‌و‬ ‫ئه‌فس����انێ تێکه‌ل بکن‪ ،‬ئێدی مافێ هه‌ر‬ ‫ملله‌ته‌کێ هه‌یه‌ شانازیێ ب قه‌هره‌مان‌و‬ ‫داستانێن خوه‌ ببت‪ ،‬کا چاوان مافێ مه‌‬ ‫هه‌یه‌ ئه‌م شانازیێ ب یێن خوه‌ ببن‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫ژن‪ ،‬وه‌کو بونه‌وه‌ره‌کا‬ ‫رسوشتی یان‬ ‫ئۆرگانه‌کا جڤاکی؟‬ ‫جوان به‌رواری ـ دهۆک‬ ‫س���وکرات دبێژی���ت‪" :‬هه‌گ���ه‌ر ته‌‬ ‫زه‌المه‌ك ره‌وشنبیركر واته‌ ته‌مرۆڤه‌ك‬ ‫ره‌وش���نبیركر‪ ،‬لێ هه‌گه‌ر ت���ه‌ ژنه‌ك‌‬ ‫ره‌وش���نبیركر‪ ،‬هینگێ ت���ه‌ خێزانه‌ك‬ ‫ره‌وش���نبیر‌و بهێز ئاڤاك���ر"‪ ،‬دیاره‌ ژن‬ ‫هێزه‌‪ ،‬ستونا جڤاکی یه‌ نه‌خاسمه‌ ئه‌و‬ ‫جڤاكێ خوه‌ ب جڤاکه‌کێ پێشكه‌ڤتی‌‬ ‫دزان���ت‌و ژنێ وه‌کو ژێده‌ره‌کێ ئیلهامێ‬ ‫ب���ۆ په‌یداكرن���ا ره‌وش���نبیریا جڤاكی‌‬ ‫دبینت‪.‬‬ ‫ژن نه‌ ب تنێ بونه‌وه‌ره‌کا خوه‌زایی‬ ‫یه‌‪ ،‬به‌لکو ئۆرگانه‌کێ جڤاکی یه‌‪ ،‬خو‌ه‬ ‫د ه���ه‌ر ئالیه‌ك���ێ ده‌ دبینت‪ ،‬هه‌رده‌م‬ ‫خه‌ب���ات‌و خزمه‌تێ دک���ت‪ ،‬هه‌ولددت‬ ‫جڤاکی رابگرت‌و به‌ر ب ئاستێن باشتر‬ ‫ببت‪ .‬هه‌روه‌س���ان‪ ،‬ب هزر‌و ته‌حه‌موال‬ ‫خوه‌ دکارت هه‌ڤسه‌نگیێ په‌یدا بکت‪،‬‬ ‫ک���و نه‌ ب تنێ هێزێ بدت‪ ،‬به‌لکو ئه‌و‬ ‫ب خوه‌ هێ���زه‌‌و گوهه‌رینان ژی په‌یدا‬ ‫دکت‪.‬‬ ‫ئه‌ز وه‌کو نڤیس���کاره‌کا ژن دخوازم‬ ‫مه‌قام���ێ ژنێ ی���ێ راس���ته‌قینه‌ بدم‬ ‫ناسکرن‪ ،‬كو د ئیس���تگه‌هێن دیرۆكی‬ ‫یێن جودا ج���ودا ده‌‌‪ ،‬چه‌ندین جاران‬ ‫باج‌و بوهایێ خه‌له‌تیێن زه‌المان دایه‌‪،‬‬ ‫که‌تییه‌ د ره‌وشێن ناله‌بار‌و ئاوارته‌ ده‌‪،‬‬ ‫به‌لێ بێ کو هێزا خوه‌ ژ ده‌ست بدت‪.‬‬ ‫مخاب���ن هه‌تا نها‪ ،‬هن���ده‌ک زه‌الم ژنێ‬ ‫وه‌کو بون���ه‌وه‌ره‌کا مێ ب تنێ دبینن‪،‬‬ ‫له‌ورا ژی خوه‌ وه‌کو نێر دبینن‪ ،‬به‌لێ‬ ‫دیاره‌ تێگه‌هێ ژن���ێ ژ "مێ" مه‌زنتره‌‬ ‫کا چاوان تێگه‌ه���ێ زه‌المینی ژ "نێر"‬ ‫مه‌زنتره‌‪ .‬ئێ���دی ژن ژ هندێ مه‌زنتره‌‬ ‫کو وه‌ک بونه‌وه‌ره‌کا مێ بهێته‌ نیاسین‌و‬ ‫لقه‌له‌م���دان‪ ،‬ئیدی نه‌ ب تنێ خزمه‌تێ‬ ‫دکت‪ ،‬زارۆکان خ���وه‌دی دکت‪ ،‬کارێ‬ ‫کابانیێ دکت‪ ،‬نه‌خێر‪ ،‬به‌لکو به‌سداری‬ ‫چێکرنا بریار‌و سیاس���ه‌تان ژی دبت‪،‬‬ ‫هه‌لویس���تان وه‌ردگرت‌و هه‌گه‌ر پیدڤی‬ ‫بوو‪ ،‬ئاماده‌ یه‌ ل س���ه‌نگه‌ران ژی مل‬ ‫ب مل���ێ زه‌المی ڤه‌‪ ،‬به‌رهنگارییا هزرا‬ ‫تاری بکت‌و به‌ره‌ڤانیێ ژ گه‌ل‌و وه‌التی‬ ‫بکت‪.‬‬ ‫د جڤاکێ���ن زه‌المس���االر ده‌‪ ،‬مخابن‬ ‫کولتورێ مراندنا داهێنانێ‌و هه‌رفاندنا‬ ‫کارێکته‌را ژنێ هه‌یه‌‪ ،‬پێویس���ته‌ ژن د‬ ‫وی بواری ده‌ ل ب���ه‌ر خوه‌ بدت‪ ،‬وی‬ ‫کولت���وری نه‌هێلت چونکو س���ه‌ده‌مک‬ ‫س���ه‌ره‌که‌ یه‌ بۆ دابه‌ش���کرنا جڤاکی‌و‬ ‫چێکرنا س���ینۆران ل جهێ هه‌ڤگرتن‌و‬ ‫ئێکگرتن���ێ‌و جهێ ئاماژێ یه‌ کو نها ژ‬ ‫به‌رێ چێتره‌‪ ،‬ئێدی ژن بوویه‌ خوه‌دان‬ ‫دیرۆک‪ ،‬ش���ه‌هره‌زاهی‌و بس���پۆری‪ ،‬ب‬ ‫ئاخاڤتنه‌کا دی‪ ،‬به‌ر ب س���ه‌رده‌مه‌ک‬ ‫نوو دچت‪ ،‬سه‌رده‌مێ ره‌وشنگه‌رییێ‪،‬‬ ‫كو ئازادییا خوه‌ تێده‌ به‌رقه‌رار بکت‌‪.‬‬

‫مرۆڤ یان بونه‌وه‌ر‪:‬‬ ‫ب����ه‌س نینه‌ م����رۆڤ قه‌هره‌م����ان بت دا‬ ‫ناسنامه‌یا مرۆڤایه‌تیێ هلبگریت‪ ،‬به‌لکو‬ ‫دڤێ����ت ب����اش ژی بت‪ .‬ده‌لیڤ����ه‌ بۆ مه‌‬ ‫ره‌خسا‪ ،‬کو ئه‌م ببن هلگرێن ناسنامه‌یا‬ ‫مرۆڤایه‌تی����ێ‌‪ ،‬به‌ل����ێ ئه‌م س����ه‌رگه‌رم‌و‬ ‫به‌ت����ران ب����ون‪ ،‬ل جهێ کو ئ����ه‌م وێ‬ ‫ده‌لیڤێ ئیس����تیغالل بکن‪ ،‬مه‌ پێهنه‌ک‬ ‫لێ����دا‪ .‬دبت خوانده‌ڤان پرس����یار بکت‪،‬‬ ‫بێژت چاوان؟!‬ ‫‌ڤتن‬ ‫ه‬ ‫‌رک‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫م‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌مانیێ‬ ‫ه‬ ‫د بواری قه‌هر‬ ‫دیاره‌ ئه‌و جڤاكێن کو ژن تێده‌ رۆلێ‬ ‫جیهانی‬ ‫‌دیایا‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫د‬ ‫تایتل‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ئینا‪ ،‬ئه‌م بون‬ ‫خوه‌ نه‌گێریت‪ ،‬ب ئازادیانه‌ ده‌ربرینێ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫د‬ ‫���یێ‬ ‫�‬ ‫باش‬ ‫���وارێ‬ ‫�‬ ‫ب‬ ‫د‬ ‫ده‌‪ ،‬به‌ل����ێ‬ ‫ژ راوبوچونێ���ن خو نه‌کت‪ ،‬ئۆرگانه‌کێ‬ ‫دانپێدانێ‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫دڤێت‬ ‫‌ئینا‪.‬‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫سه‌رکه‌ڤتن‬ ‫نه‌خوێن���ده‌وار‪ ،‬ن���ه‌زان‪ ،‬بێ���كار‪ ،‬بێ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫م‬ ‫کوردستانێ‬ ‫باشوورێ‬ ‫ل‬ ‫بێژن‬ ‫بکن‌و‬ ‫داهات‪ ،‬بنده‌ست‌و چه‌وساندی‌ بت‪ ،‬دێ‬ ‫ئاڤا‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ئاماد‬ ‫‌و‬ ‫ت‬ ‫‌ندورس‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫‌کێ‬ ‫ه‬ ‫مرۆڤ‬ ‫‌شیا‬ ‫نه‬ ‫جڤاکه‌کێ نه‌ساز‌و نه‌ به‌رهه‌مدار بت‌و بار‬ ‫گۆتین‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫م‬ ‫���یپێن‬ ‫�‬ ‫‌نس‬ ‫ه‬ ‫پر‬ ‫‌و‬ ‫ا‬ ‫بوه‬ ‫کو‬ ‫بکن‪،‬‬ ‫هه‌می دێ که‌ڤیته‌ س���ه‌ر ملێ زه‌المێ‪،‬‬ ‫ل ن����ک هه‌بن‪ ،‬به‌لکو ل جه����ێ وی مه‌ جڤاکێ وه‌سان ده‌لیڤه‌یا پێشده‌چون‌و‬ ‫بونه‌وه‌ره‌کێ دی (به‌رخوه‌ر‪ ،‬ئینتیهازی‪ ،‬خوه‌گوهه‌رینێ نابت‪.‬‬ ‫خه‌مس����ار‪ ،‬بوهژاندنی‪ ،‬هه‌ژار‪ ،‬نه‌ساخ‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ده‌س����تڤاال و‪...‬هتد‪ ،‬خولقان����د‪ .‬دیار‬ ‫ب دیتن���ا من‪ ،‬گه‌ره‌ک���ه‌ زه‌مینه‌ بۆ‬ ‫مرۆڤ‬ ‫بون����ه‌وه‌ر دهێنه‌ خولقاندن‪ ،‬به‌لێ‬ ‫پێش���که‌تنا ژنێ بهێته‌ خوه‌شکرن ب‬ ‫دهێنه‌ ئاڤاکرن‪.‬‬ ‫تایب���ه‌ت ژ ئالێ ده‌وله‌ت���ێ ڤه‌ دا کو‬ ‫هلگری‬ ‫ببت‬ ‫نکارت‬ ‫‌سان‪،‬‬ ‫بونه‌وه‌ره‌کێ وه‬ ‫ژن خ���وه‌ ببین���ت‪ ،‬ئه‌ڤج���ار ب که‌د‌و‬ ‫نکارت‬ ‫وی‪،‬‬ ‫رێکا‬ ‫بدت‬ ‫نۆرهێ‬ ‫ئه‌قلی کو‬ ‫به‌رهه‌مێ���ن خوه‌ به‌ش���داری داهێنان‌و‬ ‫‌ک‬ ‫ه‬ ‫هند‬ ‫‌و‬ ‫ت‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ول‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌را‬ ‫ه‬ ‫ناڤب‬ ‫د‬ ‫���ێ‬ ‫په‌یوه‌ندی�‬ ‫ئاڤاکرنێ بب���ت‪ .‬ئێكه‌م پێنگاڤ ئه‌وه‌‬ ‫���توور‪،‬‬ ‫�‬ ‫‌س‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫���ا‪،‬‬ ‫�‬ ‫(یاس‬ ‫مینا‬ ‫���ن‬ ‫تێگه‌هێ�‬ ‫کو خوه‌ ژ نه‌زانینێ رزگار بكت‌‌و هزر د‬ ‫‌التا‬ ‫ه‬ ‫‌سته‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌ری‪،‬‬ ‫ه‬ ‫دادو‬ ‫ئابۆری‪،‬‬ ‫دارایی‪،‬‬ ‫ره‌وشنبیركرن‌و ئازادییا زاتێ خوه‌ ده‌‬ ‫ئازادی‪،‬‬ ‫‌ژیان‪،‬‬ ‫ه‬ ‫پێکڤ‬ ‫جڤاک‪،‬‬ ‫‌هان‪،‬‬ ‫ده‌زگه‬ ‫بكت‪ .‬هه‌ر وه‌سان‪ ،‬رۆلێ خوه‌ د بوارێ‬ ‫دروست‬ ‫و‪...‬هتد)‬ ‫‌بون‬ ‫ه‬ ‫‌رخو‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫لێبۆرین‪،‬‬ ‫خواندن‌و زانینێ ده‌ ببینت هه‌تا وێ رادێ‬ ‫بکت‌و وه‌کو پێویست فام بکت‪.‬‬ ‫ک���و د ژینگه‌ها خوه‌ ده‌ بکت کولتور‪.‬‬ ‫پتر‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫هه‌ت����ا نها مه‌ ده‌وله‌ت نه‌بوویه‌‪،‬‬ ‫وه‌ک���و دی‪ ،‬گرینگی���ێ ب جه‌وهه‌ری‌‬ ‫ل‬ ‫کو‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫گونه‌ها سیاس����ه‌تا نێڤده‌وله‌تی‬ ‫تش���تان بدت‪ ،‬نه‌کو ب مه‌زهه‌رێ وان‪،‬‬ ‫پرۆژێن‬ ‫ب‬ ‫ده‌س����تپێکا سه‌دساال بیستی‬ ‫ب���ه‌رده‌وام ده‌ستپێش���خه‌ریێ بک���ت‪،‬‬ ‫‌رێ‬ ‫ه‬ ‫‌ڤ‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫���ۆ‬ ‫خوه‌ یێ����ن کۆلۆنیالیزمێ ب�‬ ‫خ���وه‌دان پیش���بینی بت‪ ،‬خ���وه‌دان‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫دان‬ ‫دیاری‬ ‫کوردستان داگیرکرن‌و وه‌کو‬ ‫س���ه‌کن‪ ،‬ئیراده‌‪ ،‬بری���ار‌و باندور‌و یا ژ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫م‬ ‫‌ها‬ ‫ه‬ ‫گون‬ ‫‌لێ‬ ‫ده‌وله‌تێن سه‌رده‌ست‪ .‬به‬ ‫هه‌میێ گرینگتر‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ کو هه‌ولبد‌ت‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫م‬ ‫نها‪،‬‬ ‫‌تا‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ب خوه‌ یه‌ ک����و ژ ‪1991‬‬ ‫پێناسا كالسیك ده‌ربارێ خوه‌ البدت‪،‬‬ ‫بکن‪،‬‬ ‫‌تبونێ‬ ‫ه‬ ‫‌ول‬ ‫ه‬ ‫نه‌ش����یایه‌ کاری ب����ۆ د‬ ‫ئێدی ب بسته‌هی‌و وێره‌کی به‌شدارییێ‬ ‫‌رتشتی‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫دڤیابا‬ ‫هه‌گه‌ر مه‌ کارکربا‪،‬‬ ‫د ژیانا جڤاكی‌‌و سیاسی‌ ده‌ بكه‌ت‌و ل‬ ‫ئیرۆ‬ ‫کو‬ ‫بکن‪،‬‬ ‫���ا‬ ‫�‬ ‫ئاڤ‬ ‫ئه‌م وی مرۆڤه‌کێ‬ ‫دوماهیکێ ببیت ئۆرگانه‌کێ ئاکتیڤ‌و‬ ‫‌کو‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫‌تبا‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌رک‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌دان‬ ‫ه‬ ‫���و‬ ‫ل ده‌وله‌ت����ێ خ�‬ ‫ئ���ازاد‌و هینگێ دێ بیت���ه‌ هۆکاره‌کێ‬ ‫‌و‬ ‫ک‬ ‫ز‬ ‫بۆ‬ ‫تنێ‬ ‫ب‬ ‫بخولقینن‬ ‫بونه‌وه‌ره‌ک����ێ‬ ‫جددی بۆ ئاڤاکرنا جڤاکه‌کێ ئاکتیڤ‌و‬ ‫بدت‪.‬‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫خو‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ل‬ ‫بنزکێ خوه‌‬ ‫ئازاد‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )590‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/8/22‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫هیچ ‌ی ناگات ‌ه یه‌كڕیز ‌ی كورد‬ ‫سه‌باحی‌ غالیب‬ ‫ل���ە‌دوای‌ ش���ه‌ڕی‌ یه‌كه‌م���ی‌ جیهان���ی‌‌و‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌ ئیمپراتۆریه‌تی‌ عوسمانی‌‪،‬‬ ‫لە‌دامه‌زران���ی‌ ده‌وڵه‌تان���ی‌ رۆژهه‌اڵت���ی‌‬ ‫ناوه‌ڕاستدا‪ ،‬ئه‌وا سه‌رله‌به‌ری‌ ده‌وڵه‌ته‌كان‪،‬‬ ‫ب���ێ‌ كۆم���اری‌ توركی���ا‪ ،‬ه���ه‌ر هه‌مویان‬ ‫بە‌نه‌خشه‌ی‌ واڵتانی‌ زل هێز دروستكراون‪،‬‬ ‫به‌اڵم ده‌وڵه‌تی‌ توركی���ا‪ ،‬به‌هێز‌و ئیراده‌ی‌‬ ‫ناوخ���ۆ‪ ،‬توانی‌ خۆی‌ به‌س���ه‌ر كۆمه‌ڵگای‌‬ ‫نێو ده‌وڵه‌تی���دا بس���ه‌پێنێ‌‪ ،‬وه‌ختێكیش‬ ‫ده‌ڵێین‪ ،‬واڵتان���ی‌ زل هێز‪ ،‬واڵتانی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی���ان دروس���تكردوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش به‌و‬ ‫مانای���ه‌ نایه‌ت‪ ،‬ك���ه‌ ئیراده‌یه‌ك���ی‌ ناوخۆ‬ ‫نه‌بووه‌‪ ،‬له‌و حاڵه‌ته‌ش���دا‪ ،‬س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫ره‌وی‌ ده‌وڵه‌تبنیادن���ان‌و ده‌وڵەت���داری‌‪،‬‬ ‫لە‌پێشه‌وایه‌تی‌‌و مامه‌ڵه‌كردن لە‌هاوكاری‌‌و‬ ‫نه‌خش���ه‌‌و گفتوگۆ‌و جێبه‌جێكردنی‌ ناوخۆ‪،‬‬ ‫بە‌ویستێكی‌ به‌هێزه‌وه‌ هه‌بووه‌‪ ،‬بە‌مانایه‌كی‌‬ ‫دیكه‌‪ ،‬مێژو چاك ئه‌وه‌م���ان فێرده‌كا‪ ،‬كه‌‬ ‫كۆم���اری‌ توركی���ا بە‌س���ه‌پاندنی‌ ئیراده‌ی‌‬ ‫ناوخۆ به‌س���ه‌ر كۆمه‌ڵ���گای‌ نێوده‌وڵه‌تیدا‬ ‫دام���ه‌زراوه‌‪ ،‬بۆ ده‌وڵه‌تان���ی‌ دیكه‌ش به‌بێ‌‬ ‫بون���ی‌ ئیراده‌ی‌ ناوخۆ دانه‌م���ه‌زراون‪ ،‬واتا‬ ‫لە‌هه‌م���و بارێكدا‪ ،‬ك���ۆك‌و ته‌بایی‌‌و هێزی‌‬ ‫ناوخۆ‪ ،‬یه‌كه‌مه‌ لە‌دو بنه‌ما سه‌ره‌كییه‌كانی‌‬ ‫دامه‌زراندنی‌ ده‌وڵ���ه‌ت كه‌ ئه‌وانیش الیه‌نی‌‬ ‫ناوخۆ‌و الیه‌نی‌ ده‌ره‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫لە‌مه‌سه‌له‌ی‌ راپرسی‌ گشتی‌‌و دامه‌زراندنی‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی‌ كوردس���تاندا‪ ،‬زۆر ه���ۆكاری‌‬ ‫س���ه‌ركه‌وتن‌و كاری‌ س���تراتیژی‌‌و هه‌نگاوی‌‬ ‫ب���ه‌ره‌و پێش���ه‌وه‌چون ه���ه‌ن‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا‬ ‫بە‌پێچه‌وانه‌ش���ه‌وه‌‪ .‬هی���چ گومانێكی‌ تێدا‬ ‫نییه‌ كه‌ یه‌كێك لە‌مه‌رجه‌ س���ه‌ره‌كییەکانی‌‬ ‫پێكهێنان���ی‌ ق���ه‌واره‌ی‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایه‌ت���ی‌‪ ،‬پش���تیوانی‌‌و هاوكاری‌‬ ‫ده‌وڵه‌تانه‌‪ ،‬لە‌پێش هه‌مویانه‌وه‌‪ ،‬ده‌وڵه‌تانی‌‬ ‫گه‌وره‌‌و خاوه‌ن بڕیار‪ ،‬بۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ش‬ ‫ده‌بوایه‌ هه‌ر لە‌یه‌كه‌م رۆژه‌وه‌‪ ،‬كه‌ ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫ك���وردی‌ لە‌به‌ه���اری‌ ‪1992‬دا‪ ،‬پێكه���ات‪،‬‬ ‫به‌رنامه‌یه‌كی‌ درێژخایه‌ن بۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته‌‬ ‫هه‌بوای���ه‌‪ ،‬دپلۆمات‌و پیاوی‌ ش���اره‌زای‌ بۆ‬ ‫ئاماده‌ بكرابایه‌‪ ،‬له‌و رێگایه‌وه‌ لە‌پایته‌خته‌‬ ‫كاریگه‌ره‌ س���ه‌ره‌كییه‌كان‌و ئه‌وانی‌ دیكه‌‪،‬‬ ‫له‌ناو په‌رله‌مان‌و ده‌زگاكانی‌ وه‌زاره‌ته‌كانی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌دا‪ ،‬دوات���ر حی���زب‌و رێكخس���تن‌و‬

‫كۆمه‌ڵ���ه‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و رۆش���نبیرییه‌كانی‌‬ ‫واڵتان���دا‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا لە‌رێكخراوانی‌ س���ه‌ر‬ ‫بە‌نه‌ت���ه‌وه‌ یه‌كگرت���ووه‌كان‪ ،‬كاری‌ ب���ۆ‬ ‫بكرابای���ه‌‪ ،‬خ���ۆ مه‌س���ه‌له‌ی‌ دامه‌زراندنی‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت‪ ،‬لە‌بیر‌و ساته‌ وه‌ختێكی‌ تایبه‌تیدا‪،‬‬ ‫لە‌شێوه‌ی‌ بروسكه‌ئاس���اییدا‪ ،‬په‌یدا نابێ‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ له‌سه‌ر ئاستی‌ تاك‌و كۆمه‌ڵ‌و حیزب‪،‬‬ ‫پێویستی‌ بە‌لێكدانه‌وه‌ی‌ ناوه‌كی‌‌و ده‌ره‌كی‌‌و‬ ‫بە‌ه���ه‌ره‌وه‌زی‌ بیركردنه‌وه‌‌و ئ���اڵ‌و گۆڕی‌‬ ‫بیرۆكه‌‌و لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ ئاكادیمیی‌ قانونی‌‪،‬‬ ‫مێژویی‌‪ ،‬كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪ ،‬سه‌ربازی‌‪ ،‬سیاسی‌‌و‬ ‫ئاب���ووری‌‌و هیدیكه‌ هه‌یه‌‪ ،‬تا گه‌اڵڵه‌ ده‌بێ‌‌و‬ ‫ده‌بێت���ه‌ به‌رنامه‌‪ ،‬ئه‌وجا زه‌مینه‌س���ازی‌‌و‬ ‫كاركردن���ی‌ بێ‌ وچ���ان ب���ۆ به‌ڕێوه‌چون‌و‬ ‫جێبه‌جێكردن پێویستن‪.‬‬ ‫له‌و رۆژان���ه‌دا‪ ،‬له‌پاڵ گه‌رم���ی‌ هه‌واڵی‌‬ ‫راپرس���ی‌ گش���تی‌‪ ،‬بازاڕی‌ بانگەشه‌ش له‌و‬ ‫كه‌متر گه‌رم نییه‌‪ ،‬پروپاگه‌نده‌كان زوربه‌ی‌‬ ‫ه���ه‌ره‌ زۆری‌ روویكردۆته‌ س���ه‌ر تێڕوانینی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬به‌رامبه‌ر بە‌مه‌س���ه‌له‌ی‌ راپرس���ی‌‬ ‫گش���تی‌‪ ،‬هه‌ڵبه‌ت به‌و شێوه‌ ته‌ماشاكردنی‌‬ ‫سیاس���ییه‌ حیزبییه‌كان بۆ پاڵپشتكردنی‌‬ ‫واڵت���ان‪ ،‬س���ه‌یره‌كه‌ له‌وه‌دای���ه‌‪ ،‬الیه‌ن���ه‌‬ ‫س���ه‌ره‌كیتره‌كه‌‪ ،‬كه‌ ئاش���تی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫ناو كورد خۆیه‌تی‌‪ ،‬ئه‌وجا زه‌مینه‌س���ازیی‌‬ ‫ی���ه‌ك ده‌نگی‌‌و ی���ه‌ك هه‌ڵوێس���تی‌‌و یه‌ك‬ ‫ئاراس���ته‌ كاركردن بۆ مه‌س���ه‌له‌ی‌ راپرسی‌‬ ‫گشتی‌‪ ،‬بە‌زه‌حمه‌ت لە‌به‌رنامه‌ی‌ حیزبه‌كاندا‬ ‫ده‌بینرێ‌‪ .‬له‌م مه‌سه‌له‌یه‌شدا‪ ،‬هه‌مو الیه‌ك‬ ‫ده‌بێ‌ زۆر چاك ئه‌وه‌ بزان���ن‪ ،‬بە‌ئه‌ندازه‌ی‌‬ ‫هێزی‌ هه‌ر یه‌كه‌یان‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ به‌رپرسیارن‬ ‫به‌رامبه‌ر بە‌خوا‪ ،‬مێژو‪ ،‬ئاینده‌‌و وه‌چه‌كانی‌‬ ‫داهاتوو‪.‬‬ ‫هه‌مو لێكۆڵین���ه‌وه‌ ئاكادیمی‌‌و تێڕوانینه‌‬ ‫سیاسییه‌كانی‌ ش���اره‌زایانی‌ بواری‌ زانستی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و زانس���تی‌ سیاس���ی‌‌و زانستی‌‬ ‫قانون���ی‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی���ان س���ه‌لماندوه‌ كه‌ هه‌تا‬ ‫له‌ناوخ���ۆدا الواز‌و پ���ه‌رت پ���ه‌رت ب���ی‌‪،‬‬ ‫هێزه‌كان���ی‌ ده‌ره‌وه‌ زووتر‌و بێ‌ به‌زه‌ییانه‌تر‬ ‫زه‌فه‌رت لێده‌بینن‌و به‌س���ه‌رتدا زاڵ ده‌بن‪.‬‬ ‫تاقیكردن���ه‌وه‌ی‌ مێ���ژوی‌ ك���ورد‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌رخس���تووه‌‪ ،‬ك���ه‌ یه‌كێ���ك لە‌ه���ۆكاری‌‬ ‫دانه‌مه‌زراندنی‌ ده‌وڵه‌ت���ی‌ كوردی‌‌و نه‌بونی‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیه‌تی‌‪ ،‬لە‌دوای‌ ش���ه‌ڕی‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫جیهانی‌‌و دواتر‪ ،‬كه‌م هێزی‌ ناو ماڵی‌ كورد‌و‬ ‫ناته‌بایی‌ سه‌ران‌و به‌رپرسیارانی‌ ئه‌م نه‌ته‌وه‌‬ ‫سته‌ملێكراوه‌یه‌ چ لە‌ناوخۆ‌و چ لە‌ده‌ره‌وه‌دا‪.‬‬ ‫ئێم���ه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌ ته‌مه‌نیان لە‌‪‌45‬و ‪ 50‬به‌ره‌و‬

‫ژوره‌‪ ،‬شاهیدین‌و بە‌چاوی‌ خۆمان بینیومانه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ جگ���ه‌ لە‌خوێندن���ه‌وه‌‌و بیس���تن‪،‬‬ ‫ك���ه‌ لە‌س���اڵه‌كانی‌ شه‌س���ت‌و حه‌فتاكان‌و‬ ‫هه‌شتاكان‌و نه‌وه‌ده‌كانی‌ چه‌رخی‌ بیسته‌مه‌وه‌‬ ‫تا ئێس���تاش‪ ،‬به‌هۆی‌ ناته‌بایی‌‌و ملمالنێی‌‬ ‫بێ‌ بناغ���ه‌‌و دور لە‌عه‌قڵیه‌تی‌ ئاساییش���ی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌‌و به‌ده‌ر لە‌عه‌قڵییه‌تی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‌و‬ ‫نیشتمانی‌‪ ،‬هه‌میشه‌ كورد بۆته‌ مه‌خسه‌ره‌ی‌‬ ‫داگیركه‌رانی‌ كوردس���تان‌و هێندێك واڵتانی‌‬ ‫دورتریش‪ .‬هه‌ر ئ���ه‌و دوبه‌ره‌كییه‌ش بۆته‌‪،‬‬ ‫ئامرازی‌ گاڵته‌جاڕی‌ الیه‌نێكی‌ كوردی‌ دژی‌‬ ‫الیه‌نێكی‌ ناحه‌زی‌ كوردی‌! لە‌كۆتاییدا‪ ،‬با‌و‬ ‫باران هه‌ر لە‌به‌فری‌ توان���ا‌و هێزی‌ كوردی‌‬ ‫كه‌م كردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫م���ن دڵنی���ام لە‌سیاس���ه‌تمه‌دارانی‌‬ ‫حیزبه‌كانیش‪ ،‬هه‌س���ت بە‌بۆشایی‌ ناڕێكی‌‬ ‫ریزه‌كانی‌ ناوخۆ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم له‌وه‌ ده‌چێ‌‪،‬‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی‌ به‌رپرس���یارن هیچی���ان هێنده‌‬ ‫ئازا نه‌بن‪ ،‬كۆتایی‌ به‌م باره‌ ناسروش���تی‌‌و‬ ‫ناج���ۆره‌ س���ه‌خته‌ بهێنن‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر دوێنێ‌‬ ‫لە‌پێشمه‌رگایه‌تیدا‪ ،‬ئازا ئه‌و كه‌سه‌ بووبێ‌‪،‬‬ ‫تفه‌نگی‌ چاك هاویش���تبێ‌‌و س���ه‌ر سنگی‌‬ ‫دوژمنی‌ پێكابێ‌‪ ،‬ئه‌وه‌ سه‌رده‌می‌ شاخ بوو‪،‬‬ ‫ئێستا س���ه‌رده‌مه‌كه‌‪ ،‬س���ه‌رده‌می‌ قۆناغی‌‬ ‫گواس���تنه‌وه‌یه‌ بۆ سه‌رفرازی‌‌و دامه‌زراندنی‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت‪ ،‬ئازا ئه‌و كه‌س���ه‌یه‌‪ ،‬به‌رپرس���یار‬ ‫ئه‌و دڵس���ۆزه‌یه‌‪ ،‬گیانی‌ لێبورده‌یی‌ هه‌بێ‌‌و‬ ‫بە‌جورئه‌ته‌وه‌ به‌و پ���ه‌ڕی‌ هێز‌و توانایه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌وڵی‌ چاره‌سه‌ركردنی‌ بنه‌ڕه‌تی‌ ناكۆكی‌‌و‬ ‫ناحه‌زه‌یی���ه‌كان ب���دا‪ ،‬تا پێكه‌وه‌‪ ،‬گش���ت‬ ‫الی���ه‌ك‪ ،‬لە‌س���ه‌رفرازی‌‌و دیاریكردنی‌ مافی‌‬ ‫چاره‌ن���ووس‪ ،‬بە‌دامه‌زراندن���ی‌ ده‌وڵه‌ت���ی‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆی‌ كوردس���تانه‌وه‌‪ ،‬ه���اوكار‌و‬ ‫به‌شداربین‪..‬‬ ‫دیاره‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و بۆچونانه‌ی‌ سه‌ره‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌مه‌ كه‌ڵكیان ده‌بێ‌‌و به‌رجه‌سته‌ ده‌كرێن‪،‬‬ ‫كه‌ حیزب‌و سیاسه‌تمه‌دارانی‌ دڵسۆز‌و كارامه‌‪،‬‬ ‫هه‌وڵبده‌ن بە‌ش���ێوه‌یه‌ك به‌رنامه‌ دابڕێژن‌و‬ ‫باوه‌ڕیان له‌سه‌ر ئه‌وه‌ كۆك بێ‌‪ ،‬كه‌ یه‌كێك‬ ‫لە‌كۆڵه‌ك���ه‌ س���ه‌ره‌كییه‌كانی‌ به‌ڕێوه‌بردن‌و‬ ‫س���ه‌المه‌تی‌ هه‌ر ده‌وڵ���ه‌ت‌و كۆمه‌ڵگایه‌ك‪،‬‬ ‫بونی‌ سیاس���ه‌تێكی‌ تۆكم���ه‌ی‌ هاوچه‌رخی‌‬ ‫ئاساییش���ی‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌‪ ،‬ك���ه‌ بە‌داخه‌وه‌ تا‬ ‫ئێستاش‪ ،‬باش���ووری‌ كوردستان نییه‌تی‌‌و‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ ك���ورد بیرێك���ی‌ ئه‌وتۆی‌‬ ‫لێنه‌كردۆته‌وه‌! وه‌ك ئه‌و ده‌زگای‌ ئاساییشی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌ نییه‌‪ ،‬به‌اڵم مانای‌ ئه‌و ناگه‌یه‌نێ‌‬ ‫كه‌ ئیدی‌ ناكرێ‌ بیر لە‌سه‌المه‌تی‌ كۆمه‌ڵگا‌و‬

‫هێزی‌ مرۆی���ی‌ كورد بكرێت���ه‌وه‌‪ .‬هه‌ڵبه‌ت‬ ‫ئه‌وه‌ش بە‌هێنانه‌كایه‌وه‌ی‌ فه‌رمانڕه‌وایه‌تی‌‬ ‫ناوخۆ‌و به‌رقه‌راربونی‌ سیاسی‌‌و هه‌ماهه‌نگی‌‬ ‫نێ���وان هێزه‌ سیاس���ییه‌كان ده‌ك���رێ‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ده‌بێ‌‌و پێویس���ته‌‪ ،‬هه‌ر ئێس���تا‪ ،‬له‌س���ه‌ر‬ ‫بنه‌م���ا س���ه‌ره‌كییه‌كان‌و خاڵه‌ هاوبه‌ش���ه‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی‌‌و نیش���تمانییه‌كان رێككه‌ون‌و‬ ‫خۆیان له‌گ���ه‌ڵ یه‌كدیدا بگونجێنن‪ .‬حیزبی‌‬ ‫ك���وردی‌‪ ،‬بە‌وردت���ر‌و تایبه‌تتر‪ ،‬س���ه‌ران‌و‬ ‫كه‌سه‌ یه‌كه‌مه‌كان‪ ،‬مه‌رجه‌ له‌سه‌ر سه‌كۆی‌‬ ‫هاوبه‌ش���ی‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ گشتی‌‌و ئاساییشی‌‬ ‫كۆمه‌اڵن���ی‌ خه‌ڵ���ك پێكبێن‪ ،‬ئه‌م���ه‌ النی‌‬ ‫هه‌ره‌ كه‌می‌ زانین‌و پیاده‌كردنی‌ كارگێڕی‌‌و‬ ‫ش���اره‌زایی‌ حیزبایه‌ت���ی‌‌و دڵس���ۆزییه‌‪.‬‬ ‫ئاساییشی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و یه‌كێتی‌ ریزه‌كانی‌‬ ‫خه‌ڵك‪ ،‬مه‌رجێكی‌ هه‌ره‌ سه‌ره‌كییه‌ بۆ پته‌و‬ ‫راگرتنی‌ ئاساییشی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‪.‬‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌ی‌ بانگەشه‌ی‌ پاڵپشتكردنی‌‬ ‫ده‌ره‌كی‌ بە‌تایبه‌تی‌ الیه‌نگری‌‌و دۆستایه‌تی‌‬ ‫واڵتانی‌ زل هێز بۆ دۆزی‌ كورد‌و راپرس���ی‌‬ ‫گشتی‌‌و دامه‌زراندنی‌ ده‌وڵه‌تی‌ سه‌ربه‌خۆی‌‬ ‫باشووری‌ كوردس���تان‪ ،‬هه‌تا بڵێی‌ كارێكی‌‬ ‫پێویس���ته‌‪ ،‬جگه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ قورس���اییه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ له‌سه‌ر ئاستی‌ جیهانیدا ده‌بێ‌‌و رۆژ‬ ‫بە‌ڕۆژ پشتیوانی‌ زیاترمان بۆ په‌یدا ده‌بێ‌‪،‬‬ ‫لە‌ناوخۆش���دا‪ ،‬كاریگه‌ری‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌بێ‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ئێمه‌ش پش���تیوانمان هه‌یه‌‌و له‌و رێگای‌ پڕ‬ ‫مه‌ترسی‌‌و دژواره‌یه‌دا بە‌ته‌نها نین‪ .‬میدیای‌‬ ‫حیزبه‌كان‪ ،‬تایبه‌ت ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ خۆیان بۆ‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ راپرس���ی‌ گش���تی‌ هه‌ڵكردوه‌‪،‬‬ ‫رۆژانه‌ هه‌واڵ‌و مژده‌ی‌ پاڵپشتیكردنی‌ ئه‌م‬ ‫سیناتۆری‌ ئه‌مه‌ریكایی‌‌و ئه‌و كۆنگرێسمان‌و‬ ‫ئه‌و دپلۆمات باڵوده‌كه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وجا دێنه‌‬ ‫ئه‌وروپا‪ ،‬ده‌نگوباس���ی‌ الیه‌نگری‌ كێ‌‌و كێ‌‬ ‫باسده‌كه‌ن‪ ،‬ده‌گوێزنه‌وه‌ بۆ شوێنانی‌ دیكه‌‪،‬‬ ‫هه‌واڵ لە‌مۆسكۆوه‌‪ ،‬لە‌چینه‌وه‌ یا لە‌ژاپۆنه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵده‌كا‌و خۆده‌كا بە‌الپه‌ڕه‌ی‌ رۆژنامه‌كانی‌‬ ‫ب���اس‌و رووداو‪ ،‬ی���ا ته‌له‌فیزۆنه‌ ده‌س���ته‌‬ ‫خوش���كه‌كانیاندا‪ ،‬بە‌ده‌نگی‌ ب���ه‌رز‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫راده‌گه‌یه‌نن كه‌ پش���تیوانمان زۆره‌‌و پێمان‬ ‫ده‌ڵێن بێ‌ خه‌م بین‪ ،‬ده‌ره‌وه‌مان لە‌گه‌ڵدایه‌‪،‬‬ ‫خۆ ئه‌گه‌ر یه‌كێكیش بڵ���ێ‌‪ :‬ئه‌مه‌ریكامان‬ ‫له‌گه‌ڵدا نییه‌‪ ،‬ئیدی‌ ئه‌م ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسی‌‌و ئه‌و قسه‌كه‌ر‌و راوێژكاری‌ حیزب‪،‬‬ ‫بە‌حه‌ماس���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ڵده‌دات���ێ‌‌و ده‌ڵ���ێ‌‪:‬‬ ‫بابە‌مه‌س���ه‌له‌كه‌ ئه‌وه‌ نیی���ه‌ ئه‌مه‌ریكامان‬ ‫له‌گه‌ڵ نییه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ریكاییه‌كان‪ ،‬له‌گه‌ڵمانن‪،‬‬ ‫هه‌ر ئه‌وه‌یه‌ كه‌ له‌گه‌ڵ كاته‌كه‌ی‌ نین! ده‌نا‬

‫هه‌مو كار ته‌واوه‌!‬ ‫به‌ه���ه‌ر حاڵ‪ ،‬هه‌مو هیوامان ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫زۆرترین ده‌وڵه‌تان‌و نه‌ته‌وه‌كان‌و حیزبه‌كانی‌‬ ‫جیهان‌و مرۆقدۆس���تان‌و رێكخراوانی‌ مافی‌‬ ‫نه‌ت���ه‌وه‌كان‌و ماف���ی‌ مرۆڤم���ان له‌گه‌ڵ���دا‬ ‫بن‪ ،‬یه‌ك بە‌ی���ه‌ك‪ ،‬ئاماده‌ی���ی‌ خۆیان بۆ‬ ‫هاوكاریمان ده‌ربڕن‌و پشتیوانی‌ لە‌راپرسی‌‬ ‫گش���تی‌‌و پێكهێنانی‌ ده‌وڵه‌تی‌ كوردستان‬ ‫بك���ه‌ن‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئ���ه‌و هیوایان���ه‌دا‪ ،‬نزاش‬ ‫ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم نه‌ هیواكان به‌س���ن‪ ،‬نه‌‬ ‫نزاكان‪ :‬چونكه‌‪:‬‬ ‫ئی���ش ئه‌مڕۆ‪ ،‬ك���ه‌ رووی‌ لە‌ه���ه‌ورازه‌‪،‬‬ ‫سـه‌ره‌ولێژی‌ (نه‌كه‌ن)‬ ‫بیری‌ وردییش���ی‌ ده‌وێ‌‪ ،‬هه‌ر بە‌(هه‌را‌و‬ ‫حیزبایه‌تی‌ نه‌كه‌ن)‬

‫‪13‬‬

‫تاقیكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫مێژوی‌ كورد‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌رخستووه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫یه‌كێك لە‌هۆكاری‌‬ ‫دانه‌مه‌زراندنی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌‌و‬ ‫نه‌بونی‌ سه‌ربه‌خۆیه‌تی‌‬ ‫لە‌دوای‌ شه‌ڕی‌‬ ‫یه‌كه‌می‌ جیهانی‌‌و‬ ‫دواتر‪ ،‬كه‌م هێزی‌‬ ‫ناو ماڵی‌ كورد‌و‬ ‫ناته‌بایی‌ سه‌ران‌و‬ ‫به‌رپرسیارانی‌ ئه‌م‬ ‫نه‌ته‌وه‌ سته‌ملێكراوه‌یه‌‬ ‫چ لە‌ناوخۆ‌و چ‬ ‫لە‌ده‌ره‌وه‌دا‬

‫بە‌كورت���ی‌‪ ،‬بە‌پێی‌ تێگه‌یش���تنی‌ مانا‌و‬ ‫لێكدانه‌وه‌ی‌ جیهانی‌‪ ،‬كۆمه‌ڵگای‌ مه‌ده‌نی‌‪،‬‬ ‫برێتیی���ه‌ لە‌دام���ه‌زراوه‌‌و ده‌زگاكان���ی‌‬ ‫ده‌س���تووری‌‪ ،‬قانون���ی‌‪ ،‬كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‪،‬‬ ‫ئابووری‌‌و رۆش���نبیری‌‪ ،‬كه‌ پێیان ده‌وترێ‌‬ ‫(كۆمه‌ڵه‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان)‪ ،‬له‌مه‌دا هه‌مو‬ ‫الیه‌نه‌كانی‌ نیش���تمانێكی‌ تێدا هاوبه‌ش���ه‌‪،‬‬ ‫لێ���ره‌دا مه‌رج���ه‌‌و ده‌بێ‌‪ ،‬بە‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئاش���تیانه‌‌و بە‌لێكتێگه‌یش���تنی‌ گش���ت‬ ‫خێرخوازێك���ی‌ نه‌ته‌وه‌ی���ی‌‌و نیش���تمانی‌‪،‬‬ ‫ئه‌نجام بدرێ‌‌و هاوبه‌شی‌ تێدا بكه‌ن‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ كێشه‌ مه‌ترسیداره‌كانی‌ ناوخۆ‬ ‫نه‌كرێن‪ ،‬هه‌ر كه‌س���ێك ل���ه‌و الیه‌نانه‌ی‌ كه‌‬ ‫باوه‌ڕی���ان بە‌ڕاپرس���ی‌ گش���تی‌‌و ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆی‌ كوردس���تان هه‌یه‌‪ ،‬وا نه‌زانن‪،‬‬ ‫بە‌هێنانه‌كایه‌وه‌ی‌ ئه‌و دو پرس���ه‌ گه‌وره‌یه‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌‌و نیش���تمانییه‌‪ ،‬ئیدی‌ ئاش���تی‌‌و‬ ‫خۆش���ی‌ به‌رق���ه‌رار ده‌ب���ن‪ .‬باش���ووری‌‬ ‫كوردس���تان‌و ده‌س���ه‌اڵته‌كه‌ی‌‪ ،‬بە‌درێژایی‌‬ ‫ته‌مه‌نه‌كه‌یان‪ ،‬لە‌قه‌یران‌و نادامه‌زراوه‌ییدایه‌‪،‬‬ ‫ناك���رێ‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌ دیكه‌ش به‌و ش���ێوه‌یه‌‬ ‫به‌رده‌وام بین‪ ،‬سیاس���ه‌تمه‌داری‌ دڵس���ۆز‌و‬ ‫بە‌توانا ئه‌وانه‌ن‪ ،‬كه‌ ناترس���ن‌و رووبه‌ڕووی‌‬ ‫كێش���ه‌كان ده‌بنه‌وه‌‌و ده‌ستبه‌رداری‌ گرفته‌‬ ‫ده‌رونی‌‌و خۆپه‌رستێكانی‌ خۆیان ده‌بنه‌وه‌‌و‬ ‫لە‌به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ كۆمه‌اڵن���ی‌ خه‌ڵك���دا‪،‬‬ ‫تێبین���ی‌‪ :‬داوای‌ لێب���وردن لە‌ش���اعیری‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ زانس���تانه‌‌و ژیربێژان���ه‌ی‌ تا‬ ‫س���ه‌ر ده‌دۆزنه‌وه‌‪ .‬با به‌رپرسیارانی‌ كورد‌و گه‌وره‌‪ ،‬ش���وكری‌ فه‌زڵی‌ ده‌كه‌م كه‌ هه‌ندێ‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬فێربن كه‌ هۆكاری‌ ده‌ره‌وه‌‌و وش���ه‌كانیم گۆڕی���ه‌وه‌‪ ،‬ه���ه‌زار ره‌حمه‌ت‬ ‫پاڵپش���تی‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬گرنگ‌و س���تراتیژین‪ ،‬لە‌گیانی‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم هیچی‌ ناگاته‌ یه‌كڕیزی‌ كورد‪.‬‬ ‫‪sabahghalib@yahoo.co.uk‬‬

‫بۆچ ‌ی نا بۆ ریفراندۆم‪ ،‬بۆ كات ‌ی نیه‌؟‬ ‫له‌یه‌كتر دان‪ ،‬لە‌فه‌رمانه‌كه‌ی‌ بارزانیشدا كه‌‬ ‫له‌تیف فاتیح فه‌ره‌ج‬ ‫به‌ناوی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێمه‌وه‌ ده‌ریكردوه‌و‬ ‫ژماره‌ ‪ 106‬ه‌ هه‌ردو خانه‌ی‌ به‌ڵێ‌‌و نه‌خێر‬ ‫پێویس���ته‌ بە‌هێ���وری‌‌و دور لە‌هه‌ڵچون‪ ،‬دان���راوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها لە‌خاڵی‌ شه‌شه‌میش���دا‬ ‫هه‌ڵوه‌س���ته‌ له‌س���ه‌ر ئه‌م پرس���ه‌ بكه‌ین‌و هاتووه‌ " ئه‌و بژارده‌یه‌ی‌ كه‌ زۆرینه‌ی‌ ده‌نگ‬ ‫بە‌وریاییه‌وه‌ ده‌ست به‌رین بۆ گشتپرسیه‌ك‪ ،‬وه‌رده‌گرێ���ت‪ ،‬بە‌براوه‌ ئه‌ژم���ار ده‌كرێت‌و‬ ‫كه‌ لە‌ناوخۆ نا لە‌ده‌ره‌وه‌‪ ،‬لە‌ده‌ورو به‌رمان ده‌بێته‌ ئیراده‌ی‌ گش���تی‌ گه‌لی‌ كوردستان‬ ‫نه‌ی���اری‌ لە‌یار زۆرتره‌‪ ،‬بۆچ���ی‌ نابێت دو بە‌گش���ت پێكهاته‌كانی���ه‌وه‌ " كه‌وات���ه‌‬ ‫الیه‌ن���ی‌ به‌ڵ���ێ‌‌و نه‌خێر لە‌ئێس���تادا‪ ،‬یان لە‌دۆخێكدا نه‌خێریش زۆرینه‌ی‌ ده‌نگه‌كان‬ ‫الیه‌نی‌ س���ێیه‌م كه‌ هه‌ڵوه‌س���ته‌ له‌س���ه‌ر بە‌ده‌س���ت بێنێ‌ ئه‌وه‌ ئیراده‌ی‌ دانیشتوانی‌‬ ‫كاته‌ك���ه‌ ده‌كات بچنه‌ گژ یه‌ك���داو له‌بری‌ باشوری‌ كوردستانه‌و ناكرێ‌ تانه‌و ته‌شه‌ری‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ گشتپرس���ی‌ كۆیان بكاته‌وه‌‪ ،‬ببێته‌ لێبدرێت‪.‬لە‌راس���تیدا م���ادام گشتپرس���ی‌‬ ‫هۆی‌ هه‌ڵوه‌ش���انه‌وه‌‪ ،‬بۆ ده‌بێت چه‌مك‌و بۆ دی���اری‌ كردنی‌ چاره‌نووسه‌‪،‬پێویس���ته‌‬ ‫زاراوه‌كان راس���ت بكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬له‌م بابه‌ته‌دا لە‌ناوخ���ۆدا بە‌دوی‌ زمانێك���دا بگه‌ڕێین كه‌‬ ‫هه‌وڵده‌ده‌ین ئارامانه‌ وه‌اڵمی‌ پرسیاره‌كان رۆڵبگێڕێ‌ لە‌پێكه‌وه‌یمان���دا‪ ،‬واته‌ زمانێك‬ ‫كه‌ زیاتر لە‌په‌یمانێكی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ نێوانمان‬ ‫بده‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫دانیش���تنی‌ رۆژی‌ چوار شه‌ممه‌ی‌ ‪ -6-7‬بچێت‪ ،‬نه‌ك زمانی‌ دژبه‌ری‌‪.‬‬ ‫له‌بری‌ په‌الم���اردان‌و ناوزڕاندنی‌ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫‪2017‬ی‌ حزبە‌سیاس���یه‌كانی‌ هه‌رێم���ی‌‬ ‫كوردستان بێ‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و كۆمه‌ڵی‌ نا ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬یان قس���ه‌ لە‌ناكاتی‌ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ئیس�ل�امی‌ كه‌ پێك���ه‌وه‌ زیاتر ل���ە‌‪%30‬ی‌ باشتر ئه‌وه‌یه‌ لە‌هۆكاره‌كانی‌ ئه‌و ناكاتی‌‌و‬ ‫ده‌نگده‌ری‌ كوردس���تان پێكدێنن‪ ،‬س���ه‌ره‌ نای���ه‌ پرس���یار بكرێت‪ ،‬ئه‌م���ه‌ النی‌ كه‌م‬ ‫رای‌ ئاماده‌ بونی‌ حكومه‌ت‪ ،‬كۆمیس���یۆنی‌ ده‌ماگه‌یه‌نێته‌ خاڵه‌ هاوبه‌شه‌كان‪ ،‬هه‌ڵبه‌ت‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆی‌ هه‌ڵبژاردن‌و راپرسی‌‪ ،‬هێشتا من بڕوام وایه‌ لە‌ده‌وڵه‌تێكی‌ ناجۆرو بە‌زۆر‬ ‫جۆرێ���ك لە‌په‌لە‌پڕوزێ‌‌و ش���پرزه‌یی‌ پێوه‌ به‌یه‌ك���ه‌وه‌ لكێن���راوی‌ وه‌ك عێراقدا دوای‌‬ ‫دیار ب���وو‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت به‌ش���ێك لە‌الیه‌نه‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 100‬س���اڵ لە‌په‌یوه‌ندیه‌كی‌ ناته‌باو‬ ‫به‌ش���داره‌كانیش نوێنه‌رایه‌ت���ی‌ ت���ه‌واوی‌ خوێناوی‌‪ ،‬دوای‌ ئ���ه‌و هه‌مو پێكناكۆكیه‌‪،‬‬ ‫حزبه‌كانی‌ خۆیان ناكرد‪ ،‬وه‌ك " یه‌كێتی‌‪ ،‬دوای‌ سیاس���ه‌ته‌ چه‌وته‌كانی‌ عه‌ره‌باندن‌و‬ ‫یه‌كگرتو‪ ،‬ته‌نانه‌ت بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیسالمیش " به‌عس���اندن‌و تاران���دن‌و لێس���ه‌ندنه‌وه‌ی‌‬ ‫لە‌راستیدا مادام كۆبونه‌وه‌كه‌ بۆ گشتپرسی‌‌و ناس���نامه‌و كیمیاباران‪ ،‬دوا وێس���تگه‌ هه‌ر‬ ‫چاره‌نوس���ی‌ گه‌لی‌ باشوری‌ كوردستان بو جیابونه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬عێ���راق له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫نەدەكرا ئه‌و په‌لە‌په‌له‌ی‌ لێبكرێت‪ ،‬هه‌روه‌ك چه‌وس���انه‌وه‌ی‌ ئه‌وانی‌ تر دامه‌زرا‪ ،‬لە‌كاتی‌‬ ‫لە‌دواتریشدا پێویست نه‌بو ئه‌وه‌ وه‌ك رای‌ خۆی���دا نه‌گوێ‌ لە‌هاواری‌ عه‌ره‌بی‌ ش���یعه‌‬ ‫گه‌ل نیش���انبدرێت‪ ،‬هه‌ڵبه‌ت ئێمه‌ وتمان گیرا ك���ه‌ لە‌نیوه‌ زیات���ری‌ خه‌ڵكی‌ عێراق‬ ‫گه‌لی‌ باش���وری‌ كوردستان هه‌ر بریتی‌ نین پێكدێن���ن‪ ،‬نه‌گوێ‌ لە‌ك���ورد گیرا كه‌ یه‌ك‬ ‫ل���ه‌و ‪ 16‬الیه‌ن‌و پێكهاته‌ی���ه‌‪ ،‬نه‌ نوێنه‌ری‌ لە‌س���ه‌ر چواری‌ خه‌ڵكی‌ عێراق پێكدێنن‪،‬‬ ‫ك���ورد هه‌م���وی‌ ل���ه‌وێ‌ ب���و‪ ،‬نه‌نوێنه‌ری‌ ئه‌م عێراقه‌ هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه‌ درایه‌ ده‌ست‬ ‫توركم���ان‌و كلدۆ ئاش���ور‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ هه‌مو كه‌متر لە‌یه‌ك له‌چوار به‌شی‌ دانیشتوانیه‌وه‌‬ ‫ئه‌وانه‌ش���دا‪ ،‬دواتر ئه‌و جۆره‌ لە‌مامه‌ڵه‌ی‌ كه‌ عه‌ره‌بی‌ س���وننه‌ن‪ ،‬عه‌ره‌بی‌ س���وننه‌‬ ‫تون���د له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌ی‌ س���ه‌رنج‌و تێبینیان بە‌درێژایی‌ م���اوه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵتیان كاریان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬یان " ن���ا " ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ جۆرێكه‌ چه‌وس���اندنه‌وه‌و س���ڕینه‌وه‌ی‌ ئه‌وان���ی‌ تر‬ ‫لە‌هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‌ پێكه‌وه‌یی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪ ،‬ب���وو‪ ،‬لێ���ره‌دا ناگه‌ڕێین���ه‌وه‌ ب���ۆ مێژو‪،‬‬ ‫ناكرێت جیاوازیه‌كان ببنه‌ هۆی‌ تانه‌وته‌شه‌ر ب���ۆ عه‌ره‌بی‌ ش���یعه‌ نوس���ه‌رانی‌ وه‌ك "‬

‫له‌بری‌ په‌الماردان‌و‬ ‫ناوزڕاندنی‌ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫نا ده‌كه‌ن‪ ،‬یان قسه‌‬ ‫لە‌ناكاتی‌ ده‌كه‌ن‬ ‫باشتر ئه‌وه‌یه‌‬ ‫لە‌هۆكاره‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫ناكاتی‌‌و نایه‌ پرسیار‬ ‫بكرێت‪ ،‬ئه‌مه‌ النی‌‬ ‫كه‌م ده‌ماگه‌یه‌نێته‌‬ ‫خاڵه‌ هاوبه‌شه‌كان‬ ‫حه‌س���ه‌ن عه‌له‌وی‌‪ ،‬باقریاس���ین‌و حوسێن‬ ‫شه‌هرس���تانی‌و س���ه‌دریه‌كان‌و خه‌ڵكان���ی‌‬ ‫تر" بە‌دورو درێژی‌ باس���ی‌ ئ���ه‌و بێمافی‌‌و‬ ‫مافخواردن���ه‌ی‌ ش���یعه‌كانیان ك���ردوه‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵبه‌ت كوردی���ش هه‌ر سیاس���ه‌ته‌كانی‌‬ ‫به‌عس‌و س���ه‌دام ده‌رهه‌قی‌ كه‌ تا ئاس���تی‌‬ ‫جینۆسایدو سڕینه‌وه‌ چوه‌‪ ،‬ئیدی‌ پێویست‬ ‫بە‌گێڕانه‌وه‌ی‌ ناكات‪ ،‬لە‌عێراقێكی‌ ئاوهادا‪،‬‬ ‫لە‌عێراقێكی‌ پڕ لە‌س���ته‌مكاری‌‌و ناجۆری‌‌و‬ ‫یه‌ك ش���كاندنا‪ ،‬پێكه‌وه‌ بونی‌ ئاشتیانه‌و‬ ‫پێكه‌وه‌ هه‌ڵك���ردن بووه‌ته‌ ئه‌گه‌رێكی‌ زۆر‬ ‫ئه‌سته‌م‪ ،‬بۆیه‌ بیر كردنه‌وه‌و هه‌نگاو نان‌و‬ ‫كار كردن بۆ جۆرێكی‌ ش���یاوتر لە‌پێكه‌وه‌‬ ‫بونێك���ی‌ س���ته‌مكارانه‌‪،‬ئه‌وپه‌ڕی‌ كارێكی‌‬ ‫ئاوه‌زیانه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ چۆن‌و بە‌چ رێگاو‬ ‫هه‌نگاو گه‌لێك‪ ،‬ئایه‌ ئاس���تی‌ هۆش���یاری‌‬ ‫گه‌یش���توه‌ته‌ ئه‌و ئاس���ته‌ی‌ كه‌ ناتوانین‬

‫به‌یه‌كه‌وه‌ هه‌ڵبكه‌ین ده‌كرێ‌ دراوسێی‌ باش‬ ‫بین‪ ،‬بۆئه‌مه‌ ده‌كرێت دانیشتن‌و گفت‌و گۆ ‌ی‬ ‫چڕو ورد لە‌گه‌ڵ ده‌رو دراوسێ‌‌و الیه‌نه‌كانی‌‬ ‫عێراقیش���دا بكرێت‪ ،‬من وای‌ نابینم شیعه‌‬ ‫بە‌جیابونه‌وه‌ی‌ باش���وری‌ كوردس���تان زۆر‬ ‫قه‌ڵس بن‪ ،‬ره‌نگه‌ كێشه‌و گرفتیان لە‌سه‌ر‬ ‫هه‌ندێ‌ ناوچه‌و ش���وێن هه‌بێت‪ 13 ،‬ساڵی‌‬ ‫رابردوی‌ ناوچه‌ سونیه‌كانیش ئه‌و راستیه‌ی‌‬ ‫س���ه‌لماند كه‌ ئه‌س���ته‌مه‌ باس���ی‌ پێكه‌وه‌‬ ‫گونجان‌و پێكه‌وه‌ ژیانی‌ ئاشتیانه‌ بكرێت‪،‬‬ ‫كه‌وایه‌ قسه‌ كردنی‌" نا‌و ناكاتی‌ " ناكاته‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئه‌وانه‌ی‌ ئه‌و هه‌ڵوێستانه‌یان هه‌یه‌‬ ‫عێراقی‌ ب���ن‪ ،‬یان نه‌یانه‌وێ‌ س���ه‌ربه‌خۆو‬ ‫خۆ خاوه‌ن ب���ن‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ به‌ڵێ‌ كاران‬ ‫ده‌یانه‌وێت ئاوایان وێن���ا بكه‌ن‪ ،‬من وه‌ك‬ ‫یه‌كێك له‌و كه‌س���انه‌ی‌ هه‌ر لە‌س���ه‌ره‌تاوه‌‬ ‫ده‌نگی‌ ن���ا‌و ناج���ۆری‌ هه‌نگاوه‌كه‌م به‌رز‬ ‫كرده‌وه‌ تا س���ه‌ر ئێس���ك لە‌گ���ه‌ڵ بونی‌‬ ‫خۆخاوه‌نیدام بۆ كوردو ش���یعه‌و سونه‌ش‬ ‫لە‌عێراقدا‪ ،‬ئی���دی‌ ئه‌وه‌ له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫كۆنفیدراڵی‌ ده‌بێت‪ ،‬یان لە‌س���ه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫س���ێ‌ یه‌كه‌ی‌ خۆبه‌ڕێوه‌به‌ری‌‌و ناوه‌ندێكی‌‬ ‫راوێژكاری‌‌و به‌س‪ ،‬كاتی‌ خۆی‌ لە‌بابه‌تێكدا‬ ‫ئه‌مه‌م باسكردوه‌‪ ،‬كه‌ ده‌كرێ‌ هه‌رسێ‌ خۆ‬ ‫به‌ڕێ���وه‌ به‌ریه‌كه‌ پارله‌م���ان‌و حكومه‌ت‌و‬ ‫س���وپاو ئااڵو سرودی‌ نیش���تمانی‌ خۆیان‬ ‫هه‌بێ���ت‌و هیچ الیه‌كیان ده‌س���توه‌رنه‌ده‌نه‌‬ ‫ناوخ���ۆی‌ الیه‌نه‌كان���ی‌ دیك���ه‌‪ ،‬به‌غداش‬ ‫ناوه‌ندێكی‌ هاوبه‌ش���ی‌ راوێ���ژكاری‌ بێت "‬ ‫لە‌به‌غدا هه‌رس���ێ‌ پێكهاته‌ سه‌ره‌كیه‌كه‌ی‌‬ ‫عێراق‌و پێكهاته‌كانی‌ دیكه‌ش هه‌ن " یاخود‬ ‫تا ئاستی‌ جیابونه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌كرێت بۆ هه‌م���و ئه‌مانه‌ پێكهاته‌كانی‌‬ ‫عێراق دانیشتن‌و گفت‌و گۆ بكه‌ن‪ ،‬باشتره‌‬ ‫دانیش���تن‌و گفتو گۆكان لە‌نێو پارله‌مانی‌‬ ‫عێراق‌و كوردستان بە‌رێوه‌ بچن‌و سه‌ركرده‌ی‌‬ ‫یه‌كه‌می‌ هه‌مو الیه‌كی���ش ئاماده‌ی‌ گفت‌و‬ ‫گۆكان بن‪ ،‬ن���ه‌ك وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ ئه‌م كارانه‌‬ ‫بحزبێنرێ���ن‌و وانیش���ان بدرێ���ن كه‌ حزب‬ ‫لە‌س���ه‌روی‌ پارله‌م���ان‌و حكومه‌ته‌وه‌ بڕیار‬ ‫بدات‪ ،‬دی���اره‌ لە‌پارله‌مانیش���دا هه‌ر هه‌ر‬ ‫نوێنه‌ری‌ حزبه‌كان ه���ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم پارله‌مان‬

‫ره‌وایه‌تی‌ یاسایی‌ زیاتره‌ لە‌باره‌گای‌ حزب‪.‬‬ ‫بۆچی‌ نا لە‌ئێستادا‪ ،‬بۆچی‌ كاتی‌ نیه‌؟‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ :‬كۆبونه‌وه‌ك���ه‌ی‌ ‪ 6-7‬لە‌ڕوو ‌ی‬ ‫ره‌وای���ی‌ یاس���اییه‌وه‌‪ ،‬بە‌كۆبون���ه‌وه‌ی‌‬ ‫نوێنه‌ران���ی‌ ك���ۆی‌ خه‌ڵك���ی‌ كوردس���تان‬ ‫نایه‌ت���ه‌ ئه‌ژمار‪،‬هه‌روه‌ه���ا ئه‌گ���ه‌ر هه‌مان‬ ‫كۆبونه‌وه‌ لە‌ناو ت���ه‌الری‌ پارله‌ماندا بوایه‌و‬ ‫بە‌ئاماده‌ بونی‌ سه‌رۆك‌و جێگرو سكرتێری‌‬ ‫پارله‌مان‌و نوێنه‌رانی‌ الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كان‌و‬ ‫ئه‌ندامانی‌ پارله‌مان‌و حكومه‌ت به‌گش���تی‌‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌بووه‌ پاڵپش���تێكی‌ یاسایی‌ بە‌هێزو‬ ‫ئه‌و ده‌م ده‌رو دراوس���ێ‌‌و دۆسته‌كانمان‌و‬ ‫عێراق‌و نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كانیش حس���ابی‌‬ ‫جیاواز تریان بۆ ده‌ك���رد‪ ،‬هه‌ڵبه‌ت بواری‌‬ ‫ئه‌وه‌ش نام���ا بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و كۆمه‌ڵی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌‌و ده‌نگه‌ ناڕازیه‌كان لە‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و ش���وێنه‌ هه‌ڵوه‌س���ته‌ی‌ تر بكه‌ن‪ ،‬هه‌ر‬ ‫بۆخۆی‌ ئه‌و شێوازی‌ كۆبونه‌وه‌یه‌و شوێنی‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌كه‌‌و كات���ی‌ كۆبونه‌وه‌كه‌‌و دیاری‌‬ ‫كردنی‌ كاتی‌ گشتپرس���یه‌كه‌‪ ،‬هه‌مو ئه‌مانه‌‬ ‫كاره‌كه‌ وه‌ك كارێكی‌ حزبی‌‌و كه‌سی‌ نیشان‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش لە‌گ���ه‌ڵ رای‌ گش���تی‌‌و‬ ‫خواستی‌ گشتی‌‌و رای‌ گه‌لدا نایه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬جگ���ه‌ لە‌بڕی���اری‌ ژم���اره‌ ‪106‬ی‌‬ ‫بارزانی‌ كه‌ بریتیه‌ ل���ە‌‪ 13‬خاڵ‌و یه‌ك رۆژ‬ ‫دوای‌ كۆبونه‌وه‌كه‌ وه‌ك فه‌رمانێكی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫ده‌رچوو‪ ،‬هیچ ئاماده‌كاری‌‌و رێ‌‌و شوێنێك‬ ‫نه‌گیراوه‌ته‌ به‌ر‪ ،‬تا ئێس���تا كۆمیس���یۆن‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ رون نه‌كردوه‌ته‌وه‌ كه‌ بە‌چ شێوازێك‬ ‫گشتپرسیه‌كه‌ به‌ڕێوه‌ ده‌بات‪:‬‬ ‫ئه‌لف‪ :‬ئایه‌ هه‌مو باش���وری‌ كوردستان‬ ‫ده‌كاته‌ یه‌ك بازن���ه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن‌و ته‌واوی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‌و ناوچه‌ دابڕێنراوه‌كان‬ ‫وه‌ك یه‌ك بازنه‌و لە‌یه‌ك ساتا گشتپرسیان‬ ‫تیا ده‌كرێت‪،‬ئه‌گه‌ر ئاوای���ه‌ چی‌ كراوه‌ بۆ‬ ‫ئه‌م���ه‌ به‌غداو حكومه‌تی‌ عێراقی‌‌و ئیداره‌ی‌‬ ‫ناوچه‌ دابڕێن���راوه‌كان‌و پێكهاته‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌ پرس‌و رایان پێكراوه‌‪ ،‬ره‌زامه‌ندیان‬ ‫ده‌ربڕیووه‌‪ ،‬یان نا؟‪ ،‬كاتی‌ پێویست ماوه‌‬ ‫بۆ ئه‌مه‌‪.‬‬ ‫بێ‌‪ :‬ئه‌گه‌ر ی���ه‌ك بازنه‌ نیه‌و دو بازنه‌یه‌‬

‫وات���ه‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان بە‌جیاو ناوچه‌‬ ‫دابڕێن���راوه‌كان بە‌جیا‪ ،‬ئه‌مه‌ چۆن ده‌بێت‬ ‫مه‌ترس���یه‌كانی‌ ئه‌م جیاكردنه‌وه‌یه‌ چین‪،‬‬ ‫چۆن ره‌زامه‌ن���دی‌ الیه‌نه‌كانی‌ خاڵی‌ ئه‌لف‬ ‫لە‌ناوچه‌دابڕێنراوه‌كان وه‌رگیراوه‌‪.‬‬ ‫ت���ێ‌‪ :‬ئه‌گ���ه‌ر ب���ه‌و دو ش���ێوه‌یه‌ نیه‌و‬ ‫لە‌س���ه‌ر بنه‌مای‌ پارێزگایه‌ ب���ۆ ئه‌مه‌ چی‌‬ ‫كراوه‌ مه‌ترسی‌ سه‌ر ناوچه‌ دابڕێنراوه‌كان‬ ‫لێكدراوه‌ته‌وه‌ یان نا؟‪.‬‬ ‫راس���تی‌ هه‌ری���ه‌ك ل���ه‌م س���ێ‌ رێگایه‌‬ ‫مه‌ترس���ی‌‌و گی���رو گرفتی‌ خ���ۆی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ده‌بو به‌ر لە‌بڕیاردانی‌ گشتپرس���ی‌‌و دیاری‌‬ ‫كردن���ی‌ رۆژ بۆی‌‪ ،‬بیر لە‌گێڕانه‌وه‌ی‌ ناوچه‌‬ ‫دابڕێن���راوه‌كان بكرایه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ده‌بو كورد‬ ‫پاڵپشتی‌ یاسایی‌ ماده‌ی‌ ‪ 140‬راپۆرته‌كه‌ی‌ "‬ ‫گروپی‌ دیراسه‌كردنی‌ عێراق ‪2006‬ی‌ جێمس‬ ‫بیك���ه‌رو لی‌ هاملتۆن "‌و راپۆرتی‌ " نه‌ته‌وه‌‬ ‫یه‌كگرتوه‌كان‌و ستیڤان دیمستۆرا"‌و هه‌مو‬ ‫پاڵپشتیه‌كانی‌ هۆكاری‌ دواخستنی‌ ماده‌ی‌‬ ‫‪ 140‬كه‌ ده‌بو هه‌رس���ێ‌ قۆناغه‌كه‌ی‌ لە‌‪-31‬‬ ‫‪ 2007-12‬ته‌واو بوایه‌ بكردایه‌ته‌ دۆس���یه‌و‬ ‫فایلێكی‌ گه‌وره‌و بیخستایه‌ته‌ به‌رده‌م الیه‌نه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی���داره‌كان‌و الیه‌ن���ی‌ كه‌مته‌رخه‌م‬ ‫به‌رپرسیار كرابا‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌ نه‌كرا‪ ،‬بۆ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان كه‌ لە‌س���اڵی‌ ‪1991‬ه‌وه‌ وه‌ك‬ ‫ئه‌مری‌ واقیع هه‌ی���ه‌و خۆبه‌ڕێوه‌ری‌ خۆی‌‬ ‫هه‌یه‌و پارله‌م���ان‌و حكومه‌تی‌ خۆی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫پێشتریش له‌دوای‌ كۆڕه‌وی‌ كوردان بڕیاره‌‬ ‫‪688‬نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كانی‌ بۆ ده‌ركراوه‌‪،‬‬ ‫گرێدرا بە‌ناوچه‌ دابڕێنراوه‌كانه‌وه‌‪ ،‬لە‌كاتێكا‬ ‫بە‌ده‌س���تور هه‌رێمی‌ كوردستان هه‌رێمێكی‌‬ ‫فیدراڵیه‌و ی���ارو نه‌یار به‌و جۆره‌ مامه‌ڵه‌ی‌‬ ‫لە‌ته‌كا ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫فه‌رمانه‌ هه‌رێمیه‌ك���ه‌ی‌ بارزانی‌ لە‌‪-6-8‬‬ ‫‪ 2017‬لە‌خاڵی‌ یه‌كه‌مدا ده‌ڵێت " ئه‌نجامدانی‌‬ ‫راپرس���ی‌ گش���تی‌ لە‌رۆژی‌ (‪)2017-9-25‬‬ ‫لە‌سه‌ر تاسه‌ری‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‌و ناوچه‌‬ ‫كوردستانیه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئیداره‌ی‌ هه‌رێ"‬ ‫به‌اڵم نه‌یووتوه‌ چۆن‌و بە‌چ شێوازێك‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )590‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/8/22‬‬

‫جەمال نەبەز (دەمارگیریی نەتەوەیی تا ئاستی بااڵ)‬ ‫ئەحمەد محەمەد ئاباڵخی‬ ‫هەمو کەس گەل‌و نەتەوەو خاکی خۆی‬ ‫خۆشئەوێت‪ ،‬ئەوە درۆیەکی شاخدارە کە‬ ‫دژە مارکس����یەکان ئەیانوت شیوعیەکان‬ ‫باوەڕیان بە‌خاک ونەتەوە نیە‌و ئومەمیەت‬ ‫هەموی ئەسڕێتەوە‪ ،‬مارکس لە‌هەموکەس‬ ‫زیات����ر پێداگ����ری لەس����ەر مەس����ەلەی‬ ‫نەتەوایەت����ی‌و نیش����تمانپەروەری ئەکات‪،‬‬ ‫رەسوڵ حەمزاتۆف کە نوسەرێکی کوردی‬ ‫ش����یوعی سۆڤێتیە لە‌(داغس����تانەکەم) دا‬ ‫ئەڵ����ێ من (هەمو دنیا لە‌داغس����تانەکەی‬ ‫خۆمەوە ئەبینم)‪.‬‬ ‫بەاڵم نەژادپەرستی ئەگەر گەیشتە ئەو‬ ‫ئاس����تەی کە نەتەوەکەی خۆت بە‌پاکترین‬ ‫نەتەوەکانی س����ەر گ����ۆی زەوی بزانیت‪،‬‬ ‫ئەگەر گەیش����تە ئەو ئاستەی نەتەوەکەی‬ ‫خۆت لە‌س����ەرو هەمو نەتەوەکانی دنیاوە‬ ‫دابنێیت‪ ،‬ئەگەر گەیش����تە ئەو ئاس����تەی‬ ‫کە ت����ۆ رق����ت لە‌هەم����و نەتەوەکانی تر‬ ‫بێت‪ ،‬ئەوا گەیش����تۆتە ئاس����تی نازییەت‌و‬ ‫رەگەزپەرستی‌و ش����ۆڤێنی‪ ،‬هەر ئەو بیرو‬ ‫باوەڕەب����و هیتلەری گەیان����دە ئەوەی کە‬ ‫گەلی ئەڵمان����ی بە‌پاکترین خوێن‌و رەگەز‬ ‫بزانێ لە‌دنی����اداو هەوڵی ئەوە بدات هەمو‬ ‫نەتەوەکان����ی تر قڕ بکات‌و ئەو ش����ەڕەی‬ ‫ئەو لەو پێناوەدا هەڵیگیرس����ان ملوێنان‬ ‫خەڵکی تیا کوژرا‪ ،‬کە هەمویان بەدەستی‬ ‫ئەڵمانیە نازیە رەگەزپەرستەکان کوژران‪،‬‬ ‫ئەم کۆمەڵکوژیە بو بە‌ناسنامەیەکی ئەو‬ ‫بیروباوەرەو بە‌شێوەیەکی وا قێزەون بوو‪،‬‬ ‫کە هەت����ا هەتایە لە‌مێ����ژوی مرۆڤایەتیدا‬ ‫لەکەی ش����ەرمەزاری بێت بە‌تەوێڵیانەوە‪،‬‬ ‫ل����ەو ب����اوەڕەدام ئەگەر رۆژێ����ک لە‌ڕۆژان‬ ‫(جەمال نەبەز) ئەو دەسەاڵتەی هیتلەری‬ ‫نازی هەبوایە لەو خراپتری ئەکرد‪ ،‬جەمال‬

‫نەبەز نەخۆش����ی دەمارگیریی مەتەوەیی بکات‪ ،‬لە‌بواری زمانیش����دا ئ����ەم کتێبەی‬ ‫هەیە‪ ،‬ئەم جۆرە نەخۆشانە وا خۆیان دەر ئەبینن کە جگە لە‌ش����ێواندنی رێنوس����ی‬ ‫ناخەن‪ ،‬ب����ەاڵم بە‌بەردەوامی هەوڵئەدەن ک����وردی هیچی تر نیە‪ ،‬بە‌هەناس����ەیەکی‬ ‫کەسی بەرانبەر بچوک بکەنەوە‪ ،‬بۆ ئەوەی دەمارگیری����ی نەتەوەیی‪ ،‬لەوە بترازێت دو‬ ‫بیانهێننە ئاستی خۆیان‪ ،‬بۆیە لەم کتێبەی بەردی لە‌پێناوی ئ����ەو میللەتەدا کە ئەو‬ ‫ئ����ەم دواییەی����دا (بیرەوەرینام����ەی ئەو بە‌سەردەس����تەی هەمو میللەتانی دنیای‬ ‫رۆژانەی جارێکی دی ناگەڕێنەوە) هەوڵی ئەزانێ نەخستۆتە سەر یەک‪.‬‬ ‫ئەوان����ەی ک����ە بەتەمەنێکی گ����ەورەوە‬ ‫ئ����ەوەی داوە کە هەم����و ئەوانەی رۆژێک‬ ‫لە‌ڕۆژان لە‌خ����ۆی ناودارتر‌و بە‌تواناتر بون ئەڕۆنە ئەوروپ����ا بۆ مانەوە‪ ،‬لە‌کوردەکەی‬ ‫بیانش����کێنێت‌و لە‌ئاستی نیشتمانپەروەری ه����ەردو جەژن����ە ئەب����ن‪ ،‬لە‌الی����ەک دور‬ ‫یا رۆشنبیری یا کەسێتیان کەم بکاتەوە‪ ،‬ئەکەون����ەوەو دائەبڕێن لەو گۆڕانکاریانەی‬ ‫جەمالی حاجی تۆفیقی تازە دەوڵەمەند‪ ،‬کە بەسەر گەلەکەیان‌و واڵتەکەیان هاتوە‪،‬‬ ‫ک����ە رەنگە ئەو نازناوە (تازە دەوڵەمەند) لە‌الیەکی تری����ش دابو نەریتی ئەوروپایان‬ ‫لەوەوە هاتب����ێ کە باوکێش����ی بە‌هەمان پ����ێ قبوڵ ناکرێت‌و ناتوانن لەگەڵ کلتورو‬ ‫شێوەی ئەم بیریکردبێتەوە‪ ،‬بۆیە هەوڵی دابو نەریتی ئەوێ تیکەڵ ببن‌و تەبا ببن‪،‬‬ ‫داوە بە‌زوی����ی دەوڵەمەن����د ببێت‌و بچێتە من نازانم جەمال نەب����ەز تا چەند لەگەڵ‬ ‫ریزی پی����اوە دەوڵەمەن����د‌و ناودارەکانی کنتاک����ی‌و ماکدۆناڵدزو پیت����زا راهاتوە‌و‬ ‫ت����ا چەند تامی گیپەو س����ەروپێ‌و کفتەو‬ ‫شاری سلێمانیەوە‪.‬‬ ‫جەمال نەبەز نزیکەی ‪ 40‬س����اڵ ئەبێت یاپراخی لە‌بیر ماوە‪ ،‬وەلێ ئەوەندە ئەزانم‬ ‫کوردس����تانی بەجێهێشتوە‌و نەگەڕاوەتەوە کە زۆرج����ار بە‌کراس����ێکی پەمەیی گوڵ‬ ‫(ئەڵێن گوایە لە‌سواریی تەیارە ئەترسێت) گوڵی نیوقۆڵ����ەوە دەرئەکەوێت‪ ،‬ئەوانەی‬ ‫گوایە تەمەنیشی رێگە نادات بە‌ئۆتۆمبیل کەشارەزای داب‌و نەریتی ئەورپان دەڵێن‬ ‫بێت����ەوە‪ ،‬بیانویەک����ی بەج����ێ نیە‪ ،‬وەک ئەو بەرگانە ئەو پیرانە لەبەری دەکەن کە‬ ‫پێش����ەوایەکی ریب����ازی نەتەوەپەرس����تی هاوسەرگیرییان نەکردوە‪.‬‬ ‫بە‌هەرحاڵ با بێینە سەر مەسەلەی ئەو‬ ‫س����ەرکەوتنی بەدەس����تنەهێنا‪ ،‬رەنگ����ە‬ ‫هەر لەب����ەر ئەوەبێت‪ ،‬ئێس����تا ئەو وەک رێنوس����ەی جەمال نەبەز کە لەم کتێبەی‬ ‫پێش����ەوایەکی دەمارگی����ری نەتەوەی����ی دوایی����دا بەکاریهێناوە‪ ،‬وەک ئاش����کرایە‬ ‫ک����ەس ناچێت بە‌پیریەوە‪ ،‬هەر لە‌دورەوە کە سەدس����اڵ لەمەو پێش کە کوردستان‬ ‫کوردس����تانی خ����ۆش ئەوێ����ت ئەوی����ش دابەشکراوە بە‌سەر چەند واڵتێکدا‪ ،‬کوردی‬ ‫هەموی نا‪ ،‬ئ����ەو تەنانەت لەگەڵ هەندێک ژێر دەسەاڵتی ئەو پارچانە پیتی نوسینی‬ ‫لە‌هاوبیران����ی خۆش����ی کەوتۆت����ە تەقە‪ ،‬ئەو واڵتانەی����ان بەکارهێناوە‪ ،‬کوردەکانی‬ ‫ئەوەش����ی خۆی لە‌پێناوی کوردس����تاندا ئەرمینیا کە ش����ێوە نوسینی (کیرلی)یان‬ ‫کردبێتی ه����ەر لەس����ااڵنی گەنجێتیەوە‌و بەکارهێناوە‪ ،‬کە ش����ێوە رینوسی روسی‬ ‫بە‌هەر سیانزە بەرهەمە چاپکراوەکەیەوە‪ ،‬ب����وە‪ ،‬لە‌واڵتانی تر واتە عێ����راق‌و ئێران‌و‬ ‫جگ����ە لە‌شەڕفرۆش����تن بەم‌و ب����ەوو جگە سوریا‌و تورکیا پیتی عەرەبی بەکارهاتوە‪.‬‬ ‫لە‌پەنابردن بۆ بیری تەس����کی شۆڤینیزم‪ ،‬دواتر کەم����ال ئەتاتورک هات����وەو‌ پیتی‬ ‫هیچی تری نەکردوە‪ ،‬نەوەک دکتۆرێکیش عەرەب����ی البردوەو لە‌ش����وێنی ئەوە پیتی‬ ‫توان����ی خزمەتێک����ی خوێندکارانی کورد التین����ی دان����اوە‌و کوردەکان����ی تورکیاش‬

‫هەمو پیتەکان عەرەبین‪ ،‬بەاڵم دیارە ئەو‬ ‫گرێ دەرونیەکەی بەرانبەر ئەو سێ پیتە‬ ‫گیرس����اوەتەوە‪ ،‬بۆ نمونە ئەنوسێ (ئەلی‬ ‫ئەس����کەری) لە‌بری (عەلی عەس����کەری)‬ ‫یا ئەنوس����ێ (بەئس) لە‌ب����ری (بەعس)‬ ‫یا ئەنوس����ێ (ئاخا) لە‌بری (ئاغا)‪ ،‬ئیتر‬ ‫الی وای����ە بەم����ە زمانی ک����وردی لە‌پیتی‬ ‫بێگان����ە پاککردۆتەوە‪ ،‬ئەی ئ����ەو نازانێ‬ ‫ک����ورد (غارغارێن)ی هەی����ە کە کوردیەو‬ ‫فارس‌و تورک‌و عەرەب وشەی وایان نیە‪،‬‬ ‫ئ����ەی نازانێ (بناغە) وش����ەیەکی کوردی‬ ‫پەتیە‪ ،‬ئەی نازان����ێ کورد لە‌باتی ئەوەی‬ ‫بڵێ (ئەلەم) کە وش����ەکە عەرەبیە (ألم)‬ ‫ک����ە لێرەدا بەرانبەر ئازار نایەت‌و بۆ ئەوە‬ ‫ئەوترێ کە کێش����ەی نیەو نەخۆشییەکەی‬ ‫باشە‪ ،‬کە ئەمە زمانی عامییە‪ ،‬بەاڵم کورد‬ ‫کردویەتی بە‌(عەل����ەم)‌و ئەڵێن فاڵنکەس‬ ‫زۆر باش����ە عەلەم����ی تی����ا نی����ە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫جەمال نەب����ەز بیکاتەوە بە‌(ئەلەم) لەبەر‬ ‫ئەوەی پیتی (ع) بەکار ناهێنێت وشەکە‬ ‫ئەبێتەوە بە‌عەرەبی‪ ،‬دەربارەی پیتی (ق)‬ ‫یش بۆ بەشەوقکردنی باسەکە پێمخۆشە‬ ‫ئەم روداوە راستییە بگێڕمەوە‪ ،‬ئافرەتێک‬ ‫کە رەگەز پەرس����ت ئەبێ����ت وەک جەمال‬ ‫نەبەز‪ ،‬بە‌نوس����ەرێک ئەڵێت‪ ،‬پێویس����تە‬ ‫پیتی (ق) بەکار نەهێنیت لە‌نوسینەکانتا‬ ‫چونکە پیتی (ق) عەرەبیە‪ ،‬نوسەرەکەش‬ ‫ئێس����تا ئەو پیتە التینیە بەکار ئەهێنن‪ ،‬لە‌وەاڵمدا پێی ئەڵێ‪ ،‬دادە گیان تۆ سەیری‬ ‫بەاڵم کوردانی ئێران‌و س����وریا وعێراق تا بەژن����ی خۆت بکە (‪ )7‬قاف����ی تیایە بۆ‬ ‫ئێس����تاش پیتی عەرەبی ب����ەکار ئەهێنن نمونە (قاچ) (قولەپێ) (قۆڵ) (قوڕگ)‬ ‫بۆ نوس����ین بێئەوەی کاری کردبێتە سەر (قورتم) (‪ ).....( )......‬ئەی چی لەو‬ ‫ش����ێوە زاری ئاخاوتن‌و قس����ەکردن‪ ،‬ئەو ش����وێنانەی تۆ بکەین‪ ،‬من لێرەدا ئەپرسم‬ ‫پیتانەش کە لە‌عەرەبی����دا هەن بە‌رێژەی (جەمال) ناوێکی وەک خۆی ئەڵێ ئارەبیە‬ ‫‪ %99‬زمانی ک����وردی پڕکردۆتەوە‪ ،‬ئەوەتا (عەرەبیە) چی لێئەکات بۆ نایگۆڕێ‪ ،‬ئەو‬ ‫جەمال نەبەز خۆی هەر ئەو پیتانە بەکار ناوی (عیزەدین)ی کردوە بە‌(ئیزەدین)‪،‬‬ ‫ئەڵێن جارێک نوسەرێکی رەگەزپەرستی‬ ‫ئەهێن����ێ‌و ب����ەاڵم هەندێکی����ان بە‌کوردی‬ ‫نازانێ‌و الیب����ردون وەک (ع)‌و (ق)‌و (غ) فارس ئەی����ەوێ فەرهەنگێک ب����ۆ زمانی‬ ‫کە لە‌ڕاس����تیدا نەک هەر ئەو س����ێ پیتە فارسی دروس����ت بکات بۆ پاککردنەوەی‬

‫جەمال نەبەز‬ ‫نزیکەی ‪ 40‬ساڵ‬ ‫ئەبێت کوردستانی‬ ‫بەجێهێشتوە‌و‬ ‫نەگەڕاوەتەوە (ئەڵێن‬ ‫گوایە لە‌سواریی‬ ‫تەیارە ئەترسێت)‬ ‫گوایە تەمەنیشی‬ ‫رێگە نادات‬ ‫بە‌ئۆتۆمبیل بێتەوە‬ ‫بیانویەکی بەجێ نیە‬

‫زمان����ی فارس����ی لە‌زمانی بێگان����ە‪ ،‬هەر‬ ‫لە‌بەرگ����ەوە نوس����یویەتی (تطهیرهای‬ ‫لغتی فارس��ی در لغاتی اجنبی)‪ ،‬دواتر‬ ‫خێرەومەندێ����ک بیری ئەخات����ەوە کە ئەو‬ ‫هەر لە‌ی����ەک رس����تەی بەرگەکەیدا چوار‬ ‫وش����ەی عەرەبی بەکارهێناوە‪ ،‬ئامۆژگاری‬ ‫ئەکات‌و پێی ئەڵێ بگەڕییتەوە بۆ س����ەر‬ ‫ئەس����ڵی زمانی پەهلەویش لەوە رزگارت‬ ‫نابێت‪ ،‬وازبێنی باشترە‪ ،‬من زۆر شارەزای‬ ‫زمانی ئنگلیزی نیم بەاڵم وەک ئەڵێن ئەو‬ ‫زمان����ەی کە خەریکە ئەبێ����ت بە‌زمانێکی‬ ‫جیهانی دەیان وشەی فەرەنسی تێکەاڵوە‪،‬‬ ‫بەاڵم بە‌داخ����ەوە دەمارگیری����ی هەندێک‬ ‫وایک����ردوە ل����ەم س����ەردەمی گڵۆب����اڵ‌و‬ ‫تێکەاڵوی جیهاندا تازە بیر لەوە بکەنەوە‬ ‫چەند پیتێک لە‌ڕێنوس����ێک جیا بکەنەوە‬ ‫ک����ە س����ەراپای پیتەکان ه����ی ئێمە نیە‪،‬‬ ‫ئەم دەمارگیریە گەیش����تۆتە ئاستێک الی‬ ‫هەندێ����ک‪ ،‬ئەگێڕنەوە ئەڵێ����ن کاتێک کە‬ ‫حیزبی ش����یوعی لە‌کوردس����تان گەشەی‬ ‫س����ەندوە‌و هێماکەیان س����ور ب����وە‪ ،‬کە‬ ‫هێمای س����ور ئاماژەی شۆڕش‌و بەرگریە‪،‬‬ ‫ئیتر نەژاد پەرس����تە شۆڤێنیەکان لەداخا‬ ‫تەماتە‌و شوتیان نەخواردوە لە‌بەر ئەوەی‬ ‫کە سورن‪ ،‬تا ئێس����تاش زۆر کەس هەیە‬ ‫بەرگی سەوز ناپۆشێ لەبەر ئەوەی هێمای‬ ‫حیزبێکە ک����ە ئەو رقی لێیەتی‌و هەندێکی‬ ‫تری����ش بەرگ����ی زەرد ناپۆش����ێت لە‌بەر‬ ‫ئەوەی هێمای حیزبێکی ترە کە ئەو رقی‬ ‫لێیەتی‪.‬‬ ‫ئەمەی����ە بیرکردن����ەوەی تەس����ک‌و بێ‬ ‫بنەماو شۆڤێنی‪ ،‬من دوا وتەم بۆ جەمال‬ ‫نەبەز ئەوەیە کە ئێستا لە‌ئەوروپا ئەژی‌و‬ ‫تەمەنێکی زۆری بەس����ەر ب����ردوەو هیچی‬ ‫سەوز نەکردوە‪ ،‬واز لە‌ئێستای کوردستان‬ ‫بهێن����ێ‪ .‬ک����ە گۆڕان����کاری زۆر بەس����ەر‬ ‫جیهان‌و ناوچەکەشدا هاتوە کە ئەو لێیان‬ ‫بێئاگایە‪.‬‬

‫پەیکەرو سفرکردنەوەی شوناسی هونەری‬

‫پەیکەرەکانی شێرکۆ بێکەس‌و سفرکردنەوەی شوناسی هونەرمەندان‬ ‫ڕێبین حەمەڕەفیق *‬ ‫"له‌یادداشتنامه‌ی به‌فردا‬ ‫جێ پێی چیرۆکێ لە‌جێ پێی‬ ‫هه‌رچی قه‌یسه‌ره‌ دیارتره‌!‬ ‫له‌بیره‌وه‌ری نزاردا‬ ‫سه‌ری په‌نجه‌ی په‌لکه‌ شیعرێ‬ ‫لە‌هه‌رچی خشڵی شاژنه‌ پیرۆزتره‌!‬ ‫لە‌ڕۆژژمێری په‌پوله‌و له‌یادداشتنامه‌ی ئاونگدا‬ ‫یه‌ک دێڕی جوان‬ ‫لە‌فه‌رمانی شاهه‌نشاهی گه‌وره‌تره‌!"‬ ‫ شێرکۆ بێکه‌س‬ ‫روداوە گەورەکان‌و کەسایەتیە گەورەکان‬ ‫ئەو دو بابەتەن کە زۆرترین کردەی هونەری‬ ‫شێوەکاریان لە‌کوردستان لە‌دەوری خۆیان‬ ‫کۆکردۆتەوە‌و پشکی شێریان بەردەکەوێت‬ ‫لە‌زۆربەی چاالکیە شێوەکاریەکاندا‪ .‬ئەمە‬ ‫ب���ۆ وای���ە؟ لەوانەیە یەک���ەم وەاڵم ئەوە‬ ‫بێت کە ئێم���ە رووداوی تراجیدی زۆرمان‬ ‫هەیە‌و رەنگە بە‌گوێرەی پێویس���تیش ئەو‬ ‫رووداوان���ە گرنگیان پ���ێ نەدرابێت‪ ،‬یان‬ ‫کەس���ەکانمان بە‌هەمان شێوە بە‌گوێرەی‬ ‫پێویست گرنگیان پێ نەدرابێت‪ .‬من لێرەدا‬ ‫رام وای���ە کە ه���ەردو بابەتەکە بە‌گوێرەی‬ ‫پێویس���ت گرنگیان پێ نەدراوە‪ ،‬بەشێکی‬ ‫زۆری ئ���ەو کارە هونەریان���ەی بۆ هەردو‬ ‫بوارەکە ک���راون بە‌گرنگی پێ���دان ئەژمار‬ ‫ناکرێ���ن‪ ،‬بەڵک���و لە‌زۆرین���ەی کاتەکاندا‬ ‫بێهێزی هونەر پیش���اندەدات کە ناتوانێت‬ ‫لە‌سەر پێی خۆی بوەس���تێت‌و پێویستی‬ ‫بە‌ناوێکی گ���ەورە ی���ان روداوێکی گەورە‬ ‫هەیە بۆ ئ���ەوەی رەوایەتی بە‌بونی خۆی‬ ‫بدات‪ .‬ئەم دیاردەی���ەش بەڵگەی داڕمانی‬ ‫دۆخی هون���ەرە لەم ناوچەی���ە‪ ،‬هەروەها‬ ‫بەڵگەی بەدحاڵیبونێکی زەباالحیش���ە الی‬ ‫هەمومان سەبارەت بە‌هونەر‌و رۆڵی هونەر‪.‬‬ ‫ڵیرەدا لەوانەیە بڵێین کە هونەرمەندەکان‬ ‫خەتایان نییە‪ ،‬بەڵکو کۆمەڵگاکەیە لە‌هونەر‬ ‫تێناگات‪ ،‬بەاڵم ئەگەر لە‌چەند کارێکی ئەم‬ ‫دواییە وردبینەوە هەندێک تێبینی تاڵمان‬ ‫بۆ دروست دەبێت‪.‬‬ ‫من دەمەوێت گرفتەکە ئەمجارە لەس���ەر‬ ‫ئەو پەیکەرانە کۆبکەمەوە کە بۆ ش���ێرکۆ‬

‫بێکەسی شاعیر دروس���تکراون‪ ،‬هەروەها‬ ‫چەند پەیکەرێکیش کە لەم چەند س���اڵەدا‬ ‫بۆ چەن���د کەس���ایەتیەک لە‌کوردس���تان‬ ‫درووس���تکراون‪ ،‬چەند کەس���ایەتیەک کە‬ ‫س���ەرمایەیەکی کلتوریین‌و شایەنی ئەوەن‬ ‫کە شانازیان پێوە بکەین‪ ،‬لەسەر دنیابینی‬ ‫ئەوان کلتورمان دابرێژینەوە‌و بەشێک لەو‬ ‫دنیابینیان���ە پەرە پێبدەی���ن‌و کارەکانیان‬ ‫بب���ن بە‌داینەمۆی چەندی���ن بیرکردنەوە‌و‬ ‫رێچک���ەی ت���ازە‪ .‬کێش���ەکە ئەوەی���ە کە‬ ‫کارەکان ب���ەزۆری لە‌دەوری کەس���ایەتی‬ ‫کەس���ەکان کۆدەکرێنەوە‌و دەست دەکرێت‬ ‫بە‌پیرۆزکردنی کەسەکان‪ ،‬یەکەم هەنگاوی‬ ‫ئ���ەم پیرۆزکردن���ەش لە‌هونەرمەندان���ی‬ ‫شێوەکاریەوە دەس���ت پێدەکات‪ .‬زۆربەی‬ ‫ئەو کارانەش ئەوەندە لە‌پڕکات‌و بێ بەرنامە‬ ‫دەکرێن‌و ئەوەندەش مس���اوەمەی تیادایە‬ ‫بەرامبەر زەوقی گشتی یان زمانی سیاسی‬ ‫ب���او‌و زاڵ کە زۆرب���ەی خەڵک نە دەتوانن‬ ‫بە‌جدی وەری بگرن نە دەش���توانن رایەکی‬ ‫رون لەس���ەر کارەکان بدەن‌و نە دەشتوانن‬ ‫دیدێک���ی رەخنەگرانەی���ان بۆیان هەبێت‪.‬‬ ‫کارەساتی ئەم بابەتەش لەوەدایە کە ئەو‬ ‫هەمو پاش���خانەی هونەر دروستی کردوە‌و‬ ‫چەندەها جۆری بیرکردن���ەوەی جیاوازی‬ ‫هونەریی ک���ە ئەو هەم���و گۆڕانکاریەیان‬ ‫بەس���ەر بیرکردنەوەی هون���ەردا هێناوە‌و تری شێرکۆدا نیە‪ ،‬ئەوەیە کە پەیکەرەکە‬ ‫چەندەه���ا دنیابین���ی جیاوزیان دروس���ت لە‌بڕۆنز دروستکراوە‪ ،‬بەمەش گرێ کوێرەی‬ ‫کردوە‪ ،‬س���فر بکرێنەوە لە‌بەرامبەر بیری پەیکەرەکانی کوردستان کراوەتەوە کە بۆ‬ ‫زاڵی سیاسی‌و گشتیی خەڵکدا‌و هونەرمەند چەندین س���اڵ لە‌کوردس���تان باس دەکرا‬ ‫وەک سیاس���یەکی لۆکاڵیی بیر بکاتەوە‪ ،‬کەی بێت پەیکەری بڕۆنز دروست بکەین‪.‬‬ ‫یان وەک پەیکەرفرۆشێک دڵی کڕیارەکانی لەو بڕوایەدام هەندێک کەس پێی وابووبێت‬ ‫رازی کات‪ .‬لەکاتێکدا کە دەبێت هونەرمەند ئەگەر پەیکەری برۆنزەکانمان زیاد بێت ئەوا‬ ‫پێش زەوقی خەڵک بکەوێت‌و شێوازی تری هەنگاوێک لە‌سەربەخۆیی کوردستان نزیک‬ ‫بینینمان نیشانبدات‪.‬‬ ‫دەبین���ەوە‪ ...‬بێگومان من لەگەڵ ئەوەدام‬ ‫ب���ا لە‌پەیکەرەکەی فایەق بێکەس���ەوە ک���ە بڕۆنز ماتریاڵێک���ە کاری زۆر گەورەو‬ ‫دەس���ت پێ بکەی���ن کە باوکی ش���ێرکۆ گرنگی پێکراوە‪ ،‬بەاڵم کێش���ەکە لەوەدایە‬ ‫بێکەس���ە‪ .‬هەموم���ان رۆڵ‌و کاریگەری���ی کاتێک کە ماتریال ببێت بە‌سەنتەری کارە‬ ‫کەس���ایەتی بێکەس دەبینین لە‌ناو مێژوی هونەریەکە‌و س���تایڵ‪ ،‬بابەت‪ ،‬بۆش���ایی‌و‬ ‫کلتور‌و ئەدەبماندا‪ .‬سەرەتا ئەم هەڵبژاردنە بینینی هونەرمەند‌و هەمو ش���تەکانی ناو‬ ‫بۆ ئەوە نیە بڵێین کە پەیکەری تر دروست پەیکەرس���ازیی ب���ۆ فەرامۆش���کرێت‪ .‬بۆ‬ ‫نەکراوە جێی پرسیار بێت‪ ،‬بەڵکو پەیکەری نمونە ئەو ش���وێنەی کارەکەی تیا دانراوە‬ ‫بێک���ەس وەک س���ەرەتایەک هەڵدەبژێرین بە‌هیچ ش���ێوەیەک گونجاو نیە بۆ پەیکەر‬ ‫هەم لە‌بەر ئەوەی باوکی شێرکۆ بێکەسە‌و دانان(لەب���ەر ئ���ەوەی بەردەم س���ەرای‬ ‫هەم بەش���ێکی زۆری ئەو خاسیەتانەشی سلێمانیە‌و سەر جادەکە بەبێ ئەوەی هیچ‬ ‫تیادایە ک���ە باس���مانکردون‪ .‬یەکەم خاڵ گونجاندنێکی بۆ کرابێ���ت لەگەل دیزاینی‬ ‫کە ل���ەم پەیکەرەدا هەیە‌و لە‌پەیکەرەکانی شوێنەکەدا‌و لە‌پڕێکدا لە‌نزیکی جادەکەوە‬

‫بە‌داخەوە‬ ‫لە‌پەیکەرەکانی‬ ‫شێرکۆدا دەبینین هەمو‬ ‫دنیا بینی شێرکۆ سفر‬ ‫ئەکرێتەوە‌و شێرکۆ‬ ‫بە‌تەنها دەبێتەوە‬ ‫بە‌پۆرترێتێکی واقیعی‬ ‫بە‌بێ هیچ فەنتازیایەک‬ ‫کتومت ئەو شتەی‬ ‫شێرکۆ لێی دەترسا‬

‫پەیکەرەکە دانراوە وەک بڵێیت پەیکەرێک‬ ‫لە‌بڕۆنز دروس���تکراوە بۆ ئەوەی بە‌زوترین‬ ‫کات بڕوخێنرێت یان البرێت)‪ .‬تا ئێستاش‬ ‫ل���ەوە تێناگ���ەم بەڕێوەبەرانی س���ەرای‬ ‫سلێمانی یان شارەوانی چۆن رێگەیان داوە‬ ‫ئەوکارە لەو شوێنەدا دابنرێت‪ .‬کارەکەش‬ ‫بێ لە‌ش���ێوازی واقیعیەکەی بە‌ش���ێوازێک‬ ‫ک���راوە کە لە‌نوکتە دەچێ���ت زیاتر وەک‬ ‫کارێک ب���ۆ کەس���ایەتیەکی وەک بێکەس‬ ‫کرابێ���ت کە هەمومان دەزانین چەند رێزی‬ ‫هەیە لە‌یادەوەریماند‪.‬‬ ‫ش���ێرکۆ بێکەس دوای چەندین س���اڵ‬ ‫لە‌کار کردن لە‌ش���یعری ت���ازەی کوردیدا‪،‬‬ ‫لە‌گۆڕینی فۆرم���ی ش���یعرییدا‌و لە‌دانانی‬ ‫بناغەیەک���دا ک���ە بەهۆی���ەوە چەندەه���ا‬ ‫ش���اعیر لەگەڵ ئ���ەودا لە‌كۆمەڵێک کۆت‌و‬ ‫بەندی ش���یعری پێ���ش خۆی���ان دەرباز‬ ‫ب���ون‪ ،‬لە‌پەیکەرەکانی���دا کورتدەکرێتەوە‬ ‫ب���ۆ فیگەرێکی ریالیس���تیانەی س���ادە‌و‬ ‫س���اکار‪ .‬شێرکۆ بێکەس لە‌ش���یعرەکانیدا‬ ‫بە‌ئاش���کرا دیارە ک���ە چەن���د تامازرۆی‬ ‫هونەری ش���ێوەکاری بووە‌و سەرسام بووە‬ ‫بە‌ش���ێوەکاری‪ .‬ئەگەر ئێم���ە لە‌دنیابینی‬ ‫شێرکۆ وردبینەوە‌و لە‌ش���ێوازی داڕشتن‌و‬ ‫بینینی بۆ ش���وێن‪ ،‬بۆ وەس���فکردنی ئاو‌و‬ ‫خۆر‌و بەرد‌و ئاسن‌و هەمو ئەمانە‪ ،‬دەبینین‬ ‫شێرکۆ بەردەوام لە‌هەڵوەشاندنەوەی وێنە‬ ‫ریالیستیە واقیعیەکاندایە‪ ،‬لە‌تێکشکاندنی‬ ‫وێنە چەسپاوەکاندایە‪ ،‬وردە وردە بە‌دوای‬ ‫دوب���ارە بنیاتنانەوەیاندایە ب���ۆ گەیاندنی‬ ‫پەیامەکانی‪ .‬بێگومان من زۆر ورد نابمەوە‬ ‫لە‌ناوەرۆکی ش���یعرەکانی‪ .‬ب���ەس ئەوەی‬ ‫گرنگە ش���ێرکۆ سەر بە‌جیلێکی تازەیە کە‬ ‫دنی���ا بینیان وردە وردە خۆی لە‌بەش���ێک‬ ‫لە‌ش���ێوازە باوەکانی گێڕانەوەو شیعر جیا‬ ‫دەکات���ەوە‪ .‬ب���ەاڵم ئایا هەمو ئ���ەو دنیا‬ ‫بینیەی کە ش���ێرکۆ هەوڵ���ی بۆداوە‪ ،‬هیچ‬ ‫کاریگەریەک���ی هەبووە لەس���ەر دنیابینی‬ ‫ئەو هونەرمەندە شێوەکاریانەی کە خۆیان‬ ‫بە‌دروس���ت کردنی پەیکەرەوە بۆ شێرکۆ‬ ‫سەرقاڵ کردوە؟‬ ‫بە‌داخەوە‪ ،‬لە‌پەیکەرەکانی ش���ێرکۆدا‬ ‫دەبینین هەمو دنیا بینی ش���ێرکۆ س���فر‬ ‫ئەکرێتەوە‌و ش���ێرکۆ بە‌تەنه���ا دەبێتەوە‬ ‫بە‌پۆرترێتێک���ی واقیع���ی بە‌ب���ێ هی���چ‬ ‫فەنتازیایەک‪ ،‬کتومت ئەو ش���تەی شێرکۆ‬ ‫لێی دەترس���ا‪ .‬شێرکۆ دەبێتەوە بە‌وێنەی‬

‫سەر تەسکەرەکەی‪ ...‬وێنەیەک کە تەنها‬ ‫بۆ ئەوەندە بە‌کاردێت کە کەس���ەکەی پێ‬ ‫بناسینەوە‪ ،‬وێنەیەک بەتەنها پێمان دەڵێت‬ ‫شێرکۆی گۆش���ت‌و خوێن چۆن بووە‪ ،‬وە‬ ‫لەم حاڵەتەی پەیکەرەکەدا تاقە شتێک بۆ‬ ‫ئێمەی بین���ەر دەمێننێتەوە ئەوەیە ئەگەر‬ ‫ش���ێرکۆ بهاتایە‌و قنج‌و قیت بوەستایە لەم‬ ‫پەیکەرە دەچوو‪ ،‬کە بەتەسەوری من کەم‬ ‫کەس هەیە‪ ،‬شێرکۆی بەو هەمو هەرایەی‬ ‫ناو مێشکیەوە‪ ،‬بینیبێت ئاوا بە‌قنجو قیتی‬ ‫وەس���تابێت‪ ،‬مەگەر تەنها ئەو کاتەی کە‬ ‫بۆ وێنەی تەس���کەرە یان پاس���پۆرت یان‬ ‫هەر وێنەیەکی تری معامەلەی رەس���میی‬ ‫وەس���تابێت‪ ،‬ئەگینا هەموم���ان ئەوانەی‬ ‫ش���ێرکۆمان بینیوە دەزانێ���ت بەردەوام‬ ‫ش���ێرکۆ لە‌جوڵەدابوو‪ .‬رۆش���تنی‪ ،‬قس���ە‬ ‫کردنی‌و هەمو شتێکی چوبووەوە سەر ریتمی‬ ‫شیعرەکانی‪ .‬کە بەداخەوە لە‌پەیکەرەکانیدا‬ ‫س���فر کراوەت���ەوە‪ .‬ب���ا لە‌پەیک���ەرەکان‬ ‫وردبینەوە‪ .‬بۆ نمونە پەیکەرەکەی ش���وان‬ ‫کەم���ال ک���ە لە‌ب���ەردەم دەزگای چاپ‌و‬ ‫پەخشی سەردەمدا دانراوە‪ ،‬کە بە‌ماتریاڵی‬ ‫فایبەر گالس کراوە‪ .‬دیارە ماوەیەکی کەم‬ ‫نیە ئەم هونەرمەندە بەرێزە قس���ە لەسەر‬ ‫کوالیتی پەیکەرەکانی کوردستان دەکات‪،‬‬ ‫چەند جارێک باس���ی ئ���ەوەی کردوە کە‬ ‫ئ���ەم ب���ۆ کۆمپانیایەکی گ���ەورەی بڕۆنز‬ ‫کاردەکات کە وەک لە‌دەمی خۆیەوە دەڵێت‬ ‫لە‌(واڵتێکی پێش���کەوتوی وەک ئەڵمانیا‬ ‫کاری گەورەی کردوە) بەاڵم پەیکەرەکەی‬ ‫کوردستانی پەیکەرێکی واقیعی شێرکۆیە‬ ‫ک���ە بە‌فایبەر گاڵس ک���راوە‌و بۆیاخ کراوە‬ ‫بە‌رەنگی بڕۆنز‪ .‬دیس���انەوە شێرکۆ قنج‌و‬ ‫قیت وەستاوەو وردەکاری تەواوی قۆپچەو‬ ‫مل���ی کراس‌و بۆینباخی ب���ۆ کراوە‪ .‬بەاڵم‬ ‫دیسانەوە شێرکۆ خاڵی کراوەتەوە لە‌هەمو‬ ‫فەنتازیایەک کە مێشکی هەمومانی پێ پڕ‬ ‫کردبوو‪ .‬چەند پەیکەرێکی تر بۆ ش���ێرکۆ‬ ‫کراون بە‌خێرایی‪ ،‬ئ���ەوە بێ لە‌و وێنانەی‬ ‫ک���ە بۆی ک���راون‪ .‬بێگومان ش���ێرکۆ ئەو‬ ‫شانسەی هەبو کە لە‌سەردەمێکدا بژی کە‬ ‫بە‌چەندین شێواز‌و لە‌شوێنی جیاواز وێنەی‬ ‫بگیریت‪ .‬تا ئێستا پێشبركێکە لە‌سەر ئەوە‬ ‫بوە ک���ێ پەیکەرێک دروس���ت دەکات کە‬ ‫زۆرترین لە‌شێرکۆ بچێت‪ .‬چەند پەیکەرێک‬ ‫لە‌کوردس���تانی ئێران کران لە‌الیەن هادی‬ ‫زیائەدین���ی‌و یەکدو هونەرمەن���دی تر‪...‬‬

‫ک���ە ئەمان دەیانویس���ت لە‌ناو ش���ێوازی‬ ‫واقعیدا بەش���ێک لە‌ئەندێش���ەی ش���ێرکۆ‬ ‫تێکەاڵوی پەیکەرە ریالیس���تیەکە بکەن‪،‬‬ ‫هەرچەندە م���ن لە‌رێگ���ەی ئینتەرنێتەوە‬ ‫نەبێت پەیکەرەکانی ئ���ەو هونەرمەندانەم‬ ‫نەبینیوە‪ .‬بەاڵم من سەرباری کێشەکانیشم‬ ‫لەگ���ەڵ پەیک���ەری واقیعی���دا‪ ،‬رەوایەتی‬ ‫ت���ەواو دەدەم پێی���ان کە بەو ش���ێوەیە‬ ‫خەریک���ی هونەرن‌و وەک رێچکەیەک کاری‬ ‫لەس���ەر دەکەن‌و بووە بە‌ئام���رازی ئەوان‬ ‫ب���ۆ دەربڕی���ن‌و داهێنان‪ .‬بەاڵم کێش���ەکە‬ ‫لە‌کوردستانی عێراقەوە دەست پێدەکات‪.‬‬ ‫هەندێک ل���ەو هونەرمەندان���ەی کە کاری‬ ‫واقعیان بۆ شێرکۆ کردوە لە‌چەندین بۆنەدا‬ ‫وەک هونەرمەندی تازەو هاو چەرخ خۆیان‬ ‫ناس���اندوە‌و زۆربەی کارەکانیان بە‌ستایڵی‬ ‫جیاواز نمایش���کردوە‪ ،‬تا چەند مانگێکیش‬ ‫لەمەوپێ���ش خۆی���ان بە‌هونەرمەندان���ی‬ ‫هاوچەرخ ناس���اندوە‪ .‬بەاڵم لەبەر ئەوەی‬ ‫لەم کاتەدا لە‌کوردستان بە‌هۆی ئەوەوە کە‬ ‫تێگەیشتن‌و بینین بۆ هونەر لە‌سەرەتاشدا‬ ‫نیە‌و بینەر هەت���ا دەموچاوەکە نەبینێت‌و‬ ‫لە‌خ���ۆی نەچێ���ت بە‌هون���ەری دانانێت‪.‬‬ ‫(هەموم���ان بیرمانە کاتێک دەمانوت ئێمە‬ ‫هونەرمەندی وێنەکێش���ین‪ ،‬یەکەم پرسیار‬ ‫کە لێمان دەکرا ئەو پرس���یارەبو کە ئایا‬ ‫ئەگەر ئێستا دابنیشم دەتوانیت وێنەیەکم‬ ‫بکەی���ت لەخۆم بچێت؟) بۆیە بەش���ێکی‬ ‫زۆری هونەرمەندان���ی ئێمە تاقەتیان چوو‬ ‫لەوەی کە بەرگری ل���ەو دنیابینیە تازەیە‬ ‫بک���ەن ک���ە لە‌رێگ���ەی هونەرەکانیانەوە‬ ‫خەریکی بون‌و شەڕەکە بگرنە ئەستۆیان‌و‬ ‫داینەمیکی گۆڕان دروس���ت کەن لە‌بینینی‬ ‫خەلکدا‪ ،‬بۆ ژی���ان‌و هونەر‌و دەوروبەریان‪.‬‬ ‫بەشی زۆری هونەرمەندان بە‌ئااڵی سپیەوە‬ ‫گەڕانەوە خاڵی س���فری زەوقی خەڵک‪ ،‬وە‬ ‫لە‌بەر ئەوەی ئەو پەیوەندیەی نێوان فۆرم‬ ‫وبابەت پێویستی بە‌هەڵبژاردن‌و بیرکردنەوە‬ ‫دەیالۆگ���ی ق���وڵ هەیە‪ ،‬بۆی���ە زۆربەیان‬ ‫رێگە ئاس���انەکەیان هەڵبژاردو کەوتنەوە‬ ‫س���ەر دروس���ت کردنەوەی کەس���ایەتیە‬ ‫گەورەکانم���ان‌و هەوڵدان ب���ۆ رازی کردنی‬ ‫چاوی زۆرینەی خەڵکی‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )590‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/8/22‬‬

‫به‌چه‌ند خاڵێك خه‌وێك ‌ی ئارام بۆ خۆت دروست بكه‌‬

‫‪15‬‬

‫كۆمه‌ڵێك كێش���ه‌هه‌ی ‌ه كه‌وا له‌مرۆڤ‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات خه‌وی‌ باش نه‌بێت‌و ناره‌حه‌ت ‌‬ ‫بكات‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ پێویست ‌ه ره‌چاوی‌ ئه‌م‬ ‫خااڵن ‌ه بكات‪.‬‬ ‫ی زۆر‪ .‬وا له‌م���رۆڤ‬ ‫ بیركردن���ه‌وه‌ ‌‬‫ی نه‌خه‌وێت‪ ،‬هه‌ربۆیه‬ ‫ده‌كات كه‌به‌باش ‌‬ ‫‌كه چویت ‌ه سه‌ر جێگه‌به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫جگه‌ له‌خه‌و بیر له‌هیچیتر مه‌كه‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی له‌وانه‌ ‌‬ ‫ چاو قاوه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر تۆ یه‌كێك ‌‬‫ی خ���ه‌وت هه‌ی ‌ه ئ���ه‌وه‌به‌هیچ‬ ‫كێش���ه‌ ‌‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ك ش���ه‌وان ‌ه چاو ق���اوه‌و ئه‌و‬ ‫ماددانه‌ی‌ كافاینیان تێدای ‌ه مه‌یخۆ‪.‬‬ ‫ی نوس���تن دامه‌نێ‌‪.‬‬ ‫ ئه‌مان��� ‌ه ل���ه‌ژور ‌‬‫هه‌میش ‌ه كه‌ چویت بۆ نوستن پێویست ‌ه‬ ‫ی‬ ‫كۆمپیوت���ه‌رو ه���ه‌ر كه‌ره‌س���ته‌یه‌ك ‌‬ ‫ی كاره‌كه‌ت‬ ‫تر ك���ه ‌تایبه‌ت ‌ه به‌ش���وێن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌كار ‌‬ ‫له‌به‌رده‌ستت نه‌بێت بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫نه‌هێنیت‌و مێش���كت پێیانه‌و‌ه سه‌رقاڵ‬ ‫نه‌بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ ژوری‌ تاریك‪ .‬پێویسته‌ ئه‌و شوێنه‌ ‌‬‫ی تێدا نه‌بێت‌و‬ ‫لێی‌ ده‌خه‌ویت هیچ روناك ‌‬ ‫پ���ه‌رده‌كان ئه‌س���توربن‌و گڵۆپ���ه‌كان‬ ‫كوژاوه‌بن‪.‬‬ ‫ هه‌م���ان كات بنو‪ .‬هه‌وڵب���ده‌ هه‌مو‬‫ش���ه‌وێك له‌هه‌م���ان كات ك��� ‌ه خ���ۆت‬ ‫ئه‌ته‌وێت بنوی‌ برۆ سه‌ر جێگاكه‌ت‪ .‬بۆ‬ ‫نمون ‌ه ئه‌ته‌وێ���ت كاتژمێر ‪ 11‬بخه‌ویت‪.‬‬ ‫ئه‌و‌ه هه‌مو شه‌وێك ئه‌و كات ‌ه بڕۆ سه‌ر‬ ‫جێگاكه‌ت‌و بخه‌وه‌‪.‬‬

‫ئه‌م خواردنانه‌ هه‌مو كاتێ ‌ك‬ ‫به‌دڵی خۆت بخۆ‬ ‫كۆمه‌ڵێك خواردن هه‌ن كه‌ هه‌مووكاتێك‬ ‫هه‌رچه‌ند ئ���اره‌زوت هه‌ی���ه‌ ده‌توانیت‬ ‫ی زیانی‌ هه‌بێت‬ ‫ێ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫بیخۆی���ت به‌ب ‌‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌ سودێكی‌ زۆری‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫كه‌ره‌وز‪.‬‬ ‫ی تێدایه‌وه‌‌و هه‌روه‌ها له‌‪%30‬‬ ‫له‌‪ %95‬ئاو ‌‬ ‫ی ل���ه‌ش لە‌ڤیتامی���ن ‪k‬‬ ‫پێویس���تێكان ‌‬ ‫تێدایه‌‪.‬‬ ‫ی تێدای���ه‌و هه‌روه‌ه���ا‬ ‫ل���ە‌‪ %96‬ئ���او ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باش به‌هاخۆراك ‌‬ ‫توێكله‌كه‌شی‌ برێك ‌‬ ‫تێدایه‌‪.‬‬ ‫ته‌ماته‌‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ند‌ه به‌ڤیتامین ‪‌A .C.B12‬و‬ ‫ترشی‌ فۆلیك‌و بوتاسیۆم وریشاڵ‪.‬‬ ‫پرته‌قاڵ‪.‬‬ ‫ڤیتامی���ن ‪ C‬تێدای���ه‌و ده‌وڵه‌مه‌ن���د‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی دابه‌زین��� ‌‬ ‫به‌ریش���اڵ‌و یارمه‌ت��� ‌‬ ‫ی زیان به‌خش ده‌دات‪.‬‬ ‫كۆلیسترۆڵ ‌‬ ‫هێلكه‌‬

‫ی هه‌موو كاتێك‬ ‫ده‌توانیت س���پێنه‌كه‌ ‌‬ ‫ی هه‌ی��� ‌ه‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫بیخۆی���ت س���ودێك ‌‬ ‫بۆئه‌وكه‌سان ‌هی‌ ك ‌ه رجیم ده‌كه‌ن‪.‬‬

‫جۆره‌كانی‌ مه‌نع كردن‌و‬ ‫الیه‌نه‌خراپه‌كان ‌ی بزانه‌‬

‫جه‌رجیر‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی وڤیتامین ‌‬ ‫ئاسن‌و كانزاو دژه‌ ئۆكسان ‌‬ ‫تێدای ‌ه ‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر ئاوسانت له‌م شوێنانه‌ هه‌بو‬ ‫ئه‌وه‌ كێشه‌ت هه‌یه‌‬ ‫هه‌ندێك نه‌خۆش��� ‌ی هه‌س���ت به‌ئازاریان‬ ‫ناكای���ت ب���ه‌اڵم به‌چه‌ن���د نیش���انه‌یه‌ك‬ ‫ده‌توانی���ت بزانیت كه‌ كێش���ه‌كه‌ت چی ‌ه‬ ‫ئه‌وانیش‪-:‬‬ ‫ ئاوسانی‌ قاچه‌كان‪.‬‬‫ئه‌وی���ش به‌ه���ۆ ‌ی زۆر وه‌س���تان به‌پێو‌ه‬ ‫یاخود دانیشتن ‌ی زۆر‪ .‬بۆچاره‌سه‌ركردن ‌ی‬ ‫ده‌توانی���ت پێ�ل�او ‌ی ته‌ندروس���ت له‌پێ‌‬ ‫بكه‌یت‌و هه‌وڵبد‌ه هه‌ر نیو كاتژمێر جارێك‬ ‫له‌جێگه‌ك���ه‌ ‌ی خ���ۆت هه‌س���تیت‌و چه‌ند‬ ‫هه‌نگاوێ���ك بنه‌یت‪ .‬هه‌روه‌ها ش���ێالنیش‬ ‫رێگه‌یه‌ك ‌ی باش ‌ه بۆنه‌هێشتن ‌ی ئاوساوی‌‪.‬‬ ‫ ئاوس���ان ‌ی هه‌ندێ���ك ش���وێن وه‌ك‬‫ناوه‌ده‌ست‌و رومه‌ت‪.‬‬ ‫ئه‌ویش به‌هۆی‌ هه‌ستیاربوون به‌هه‌ندێك‬ ‫ده‌رمان وه‌ك ئازار ش���كێن‌و حه‌بی‌ مه‌نع‌و‬ ‫ده‌رم���ان یاخ���ود به‌ه���ۆ ‌ی كۆبوونه‌وه‌ ‌ی‬ ‫خوێ‌و شله‌ی‌ له‌ش‪.‬‬ ‫‪ -‬ئاوس���ان ‌ی قاچه‌كان و سك له‌گه‌ڵیشیدا‬

‫رێگه‌كان���ی‌ به‌رگرتن لە‌من���داڵ بوون‬ ‫چه‌ند جۆرێكن هه‌ریه‌كێكیان كۆمه‌ڵێك‬ ‫ی خراپی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫تایبه‌ت مه‌ندی‌ والیه‌ن ‌‬

‫خواره‌وه‌ ‌ی پشت‪.‬‬ ‫ئازار ‌ی سنگ‌و ته‌نگه‌نه‌فه‌سی‌‪.‬‬ ‫هۆكاری‌ ئه‌مه‌ نه‌خۆش���ی دڵه‌و پێویست ‌ه ئه‌م ‌ه ده‌گه‌رێته‌و‌ه بۆ نه‌خۆشی‌ گورچیلە‌و‬ ‫به‌زوترین كات سه‌ردانی‌ پزیشك بكرێت‪ .‬پێویست ‌ه به‌زوترین كات سه‌ردانی‌ پزیشك‬ ‫‪ -‬ئاوس���انی‌ ده‌موچ���او‌و ئازار ‌ی به‌ش��� ‌ی بكه‌یت‪.‬‬

‫ی دروست‬ ‫ك ‌ه هه‌ندێك جار هه‌س���تیار ‌‬ ‫ده‌كات‪.‬‬

‫ی‬ ‫مانگی‌ یه‌ك���ه‌م و هه‌روه‌ها هه‌وكردن ‌‬ ‫لە‌منداڵدان و حه‌وزی‌ ئافره‌ت‪.‬‬

‫ی منداڵدان‪.‬‬ ‫ له‌وله‌ب ‌‬‫ی‬ ‫ئه‌م جۆره‌یان پالس���تیكیه‌و له‌جۆر ‌‬ ‫ به‌كار هێنانی‌ كۆندوم‪.‬‬‫ی‬ ‫ی ‪ T‬ئینگلیز ‌‬ ‫ئ���ه‌م جۆره‌ی���ان الس���تیكیه‌و مس���ه‌و ش���ێو‌هی‌ پیت ‌‬ ‫تایبه‌ته‌به‌پیاوان ‌ه كه‌س���ه‌كه‌ ده‌توانێت هه‌یه‌و بۆماو‌هی‌ چه‌ند س���اڵێك به‌كار‬ ‫ێ راوێ���ژی‌ پزیش���ك به‌كاردێت‪ ،‬دێت‌و له‌الیه‌ن پزیش���كه‌و‌ه دائه‌نرێت‪،‬‬ ‫به‌ب ‌‬ ‫ی الیه‌نی‌ خراپ���ی‌ ئه‌م ج���ۆره‌ ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫الیه‌نێكی‌ باش���ی‌ ئ���ه‌م جۆره‌رێگر ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات لە‌گۆاس���تنه‌وه‌ی‌ نه‌خۆش���ی ‌ه كه‌ ئه‌گ���ه‌ری‌ هه‌ی ‌ه ببێته‌هۆی‌ نارێك ‌‬ ‫ی له‌س���وری‌ مانگانه‌ له‌سه‌ره‌تای‌ شه‌ش‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی خراپیش ‌‬ ‫سێكسێكان‪ .‬الیه‌ن ‌‬

‫ی هۆرمۆنه‌كانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ لە‌رێگه‌ ‌‬‫ئ���ه‌م رێگه‌ی ‌ه به‌س���ێ‌ ج���ۆر ده‌بێت‬ ‫ی ح��� ‌هب‌و ده‌رزی‌‌و‬ ‫ئه‌ویش به‌ش���ێوه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌م س���ێ جۆر‌ه‬ ‫له‌زگه‌‪.‬كاریگ���ه‌ر ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه كه‌ناهێڵێ���ت هێلكه‌كان بگه‌ن‬ ‫به‌س���پیرم یاخ���ود به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ناهێڵێت هیلكه‌كان له‌كات ‌‬ ‫خۆیان دابه‌زن‌و رێگریان لێده‌كات‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )590‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/8/22‬‬

‫"پێویسته‌ به‌ڕێوبه‌ر ‌ی قوتابخانه‌كان‬ ‫هه‌ر چوار ساڵ جارێك بگۆڕدرێن"‬

‫ته‌خته سپی‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫سوهراب‌و‬ ‫وانه‌یەکی په‌روه‌رده‌یی‬

‫"مامۆستا هه‌یه‌ زیاد لە‌‪ 25‬ساڵ ‌ه به‌ڕێوبه‌ره‌"‬

‫به‌ڕێز عه‌باس‬

‫ب���ا بگوێزرێته‌وه‌ ب���ۆ قوتابخانه‌یه‌كی‌ تر گه‌ر ئه‌و‬ ‫گه‌ر ده‌س���تبه‌رداری‌ ئه‌و پله‌یه‌ نه‌بن دوای‌ ناتوانن‬ ‫ئا‪ :‬سرو‌ه جه‌مال‬ ‫هه‌شت س���اڵ ‌ه له‌و قوتابخانه‌یی‌ خۆی‌ سه‌ركه‌وتو‬ ‫ی‬ ‫وانه‌ بڵێنه‌وه‌‪ ،‬زۆرجار توش��� ‌ی هه‌ندێك كێش���ه‌ ‌‬ ‫بوه‌ با قوتابخانه‌یه‌كی‌ تریش سودی‌ لێوه‌ربگیرێت‬ ‫ئی���داری‌‌و كارگێڕی��� ‌ی ده‌ب���ن بۆ نمون���ه‌ ناڕون ‌ی‬ ‫ی چه‌ند جارێك پڕۆژه‌‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌ڵێك كار ‌‬ ‫ك ‌ه ئه‌وه‌ش ده‌بێته‌هۆی‌ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌كاره‌كانیاندا هه‌تا زیات���ر بمێننه‌وه‌ وایانلێدێت‬ ‫پێشكه‌شكراوه‌و پێشنیاركراوه‌و هه‌تا بڕیاریش‬ ‫ی كه‌ دروستبو‌ه كۆتای ‌ی‬ ‫رۆتین‌و گه‌نده‌ڵی‌ نائیدار ‌‬ ‫ی ساخته‌و‬ ‫توش ‌ی به‌رتیل‌و دروستكردنی‌ بڕوانامه‌ ‌‬ ‫له‌باره‌ی‌ گۆڕینی‌ به‌ڕێوبه‌ره‌كانه‌وه‌ دراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێبهێنرێت"‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵێك كار ده‌بن"‪.‬‬ ‫تا ئێستا له‌سه‌ر ئاستی‌ تاك به‌ڕێوبه‌ره‌كان‬ ‫ئه‌و مامۆس���تایه‌ پێشتر پڕۆژه‌یه‌كی‌ پێشكه‌ش ‌ی‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و به‌ڕێوبه‌ره‌ ك ‌ه چه‌ند ساڵێكه‌ ئه‌و پۆسته‌ ‌‬ ‫گۆڕاون‪ ،‬به‌ڕێوبه‌ری‌ قوتابخانه‌یه‌ك هه‌ڵبژاردن ‌ی‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوبه‌رایه‌ت ‌ی په‌روه‌رده‌كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك خۆ ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر له‌نێوان مامۆستایان به‌باشترین رێگ ‌ه وه‌رگرتوه‌‪ ،‬وت ‌ی "به‌اڵم ئه‌گه‌ر چوار س���اڵ جارێك‬ ‫وت ‌ی "به‌هۆی‌ ئه‌م بارودۆخه‌و‌ه هیچ به‌دواداچونێكم‬ ‫به‌ڕێوبه‌رێكی‌ گه‌نج ئه‌و پۆسته‌ وه‌ربگرێت هه‌م س ‌ڵ‬ ‫ده‌زانێت‪.‬‬ ‫نه‌كردوه‌ تا بزانم گه‌یش���تو‌ه به‌كوێ‌‪،‬پێش چه‌ند‬ ‫له‌و ش���تانه‌ ئه‌كات‪ ،‬هه‌م وزه‌یه‌كی‌ زۆرتری‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫س���اڵێك ل���ه‌دوای‌ كۆنگره‌ی��� ‌ی په‌روه‌رده‌ی���ی‌‌و‬ ‫ی كوڕان ئه‌وه‌ی‌ گه‌نج ده‌توانێت بیكات ئه‌وانی‌ تر ناتوانن‪،‬‬ ‫پاش ئه‌وه‌ی‌ به‌ڕێوبه‌ری‌ ئاماده‌یی‌ زانا ‌‬ ‫تاوتوێكردن ‌ی ئه‌م بابه‌ت��� ‌ه له‌الیه‌ن به‌ڕێوبه‌رایه‌ت ‌ی‬ ‫ده‌بێت به‌په‌نجا س���اڵ‌و بڕیاری‌ وازهێنان ده‌دات‪ ،‬به‌ڕێوبه‌ر هه‌یه‌ زیاد له‌‪ 25‬س���اڵ له‌م ش���اره‌زور‌ه‬ ‫گشتی‌ په‌روه‌رده‌ی‌ س���لێمانیه‌و‌ه له‌ژێر رۆشنای ‌ی‬ ‫ی نه‌ماوه‌ له‌به‌رئه‌و‌ه‬ ‫مامۆس���تایان ‌ی قوتابخانه‌كه‌ی‌ چاوه‌ڕێ ناكه‌ن تا به‌ڕێوبه‌ر‌ه به‌اڵم تاقه‌تی‌ كاره‌كه‌ ‌‬ ‫ی په‌روه‌رده‌یی‌ پڕۆژه‌یه‌كم‬ ‫راسپارده‌كانی‌ كۆنگره‌ ‌‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌و‌ه به‌ڕێوبه‌رێكیان ب���ۆ بهێنرێت‪ ،‬به‌ڵكو البردنی‌ زۆر گونجاوتره‌‪ ،‬من یه‌كه‌م س���اڵ ك ‌ه بوم‬ ‫بۆ گۆڕینی‌ به‌ڕێوبه‌ره‌كان پێشكه‌ش كرد"‪.‬‬ ‫له‌ناوخۆیان���دا پ���اش گفتوگۆك���ردن بڕیارده‌ده‌ن بە‌به‌ڕێوبه‌ر گوڕوتینم له‌ئێس���تا زیاتر بو‪،‬چونك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌باره‌ی‌ دانان ‌ی به‌ڕێوبه‌ره‌كان له‌س���ه‌ر بنه‌ما ‌‬ ‫به‌هه‌ڵب���ژاردن یه‌كێكیان ببێت���ه‌ به‌ڕێوبه‌ر‪ ،‬فریاد ئه‌ته‌وێ���ت خۆت ده‌رخه‌یت جێگه‌ ده‌س���تت دیار‬ ‫حیزبی‌‪ ،‬فه‌همی‌ حه‌مه‌تۆفیق وتی‌ "ئاسان نی ‌ه ك ‌ه‬ ‫محه‌م���ه‌د زۆرتری���ن ده‌نگ به‌ده‌س���ت ده‌هێنێت‪ ،‬بێ���ت خاڵی‌ الوازیت نه‌یه‌یت به‌ده‌س���ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی حیزبی‌ دانه‌نرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ڕێوبه‌ر له‌سه‌ر ئینتما ‌‬ ‫ی چه‌ند س���اڵ‌ واهه‌ست بكه‌یت النابرێیت ئه‌و‬ ‫ئه‌و ئێس���تا س���ێ‌ س���اڵه‌ به‌ڕێوبه‌ری‌ ئاماده‌ی ‌ی دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌ند حاڵه‌تێ���ك ده‌بینین به‌تایبه‌ت له‌س���نور ‌‬ ‫ی سه‌ره‌تات نامێنت"‪.‬‬ ‫ی گوڕوتینه‌ ‌‬ ‫زانای‌ كوڕانی‌ س���ه‌ر بە‌به‌ڕێوبه‌رایه‌ت ‌ی په‌روه‌رده‌ ‌‬ ‫سلێمانی‌ زۆرتره‌و له‌هه‌ولێریش تاك تاك ك ‌ه بونه‌ت ‌ه‬ ‫ب���ۆ گۆڕینی‌ به‌ڕێوب���ه‌ره‌كان چه‌ند بۆچونێك ‌ی‬ ‫ی گۆڕین���ی‌ به‌ڕێوبه‌ره‌كانه‌و‌ه‬ ‫ش���اره‌زوره‌‪ ،‬له‌باره‌ ‌‬ ‫به‌ڕێوب���ه‌رو یاریده‌ده‌ر‌و حیزبی���ش نین به‌تایبه‌ت‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "پێمباش��� ‌ه ئه‌و كلتوره‌ له‌ناو جی���اواز تاوت���وێ‌ ك���راوه‌و رێگایه‌ك���ی‌ جیاواز‬ ‫ی چه‌ن���د به‌ڕێوبه‌رایه‌تیه‌ك گۆڕا ئه‌و‌ه‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫به‌ڕێوبه‌ره‌كان���دا دروس���ت بێت ك���ه‌ دوای‌ چوار خراوه‌ته‌ڕو‪ ،‬ب���ه‌اڵم فریاد محه‌م���ه‌د وت ‌ی "هه‌مو‬ ‫ی حیزب ‌ی‬ ‫وای‌ ك���رد ك ‌ه به‌ڕێوبه‌ر دابنرێت‌و ئینتما ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و میكانیزمان���ه‌ی‌ دان���راوه‌ چ لە‌كۆنگر‌ه یان‬ ‫یان پێنج س���اڵ‌ خۆی���ان ده‌س���تبه‌رداری‌ پله‌ ‌‬ ‫نه‌بێـ���ت بۆی��� ‌ه ده‌كرێت‪،‬چونك ‌ه وه‌زی���ر پارتیه‌و‬ ‫به‌ڕێوبه‌ریه‌ت ‌ی بن‪ ،‬گه‌ر ئه‌مه‌ش ناكه‌ن كه‌ دڵنیام ه ‌ی تر پێم وانی ‌ه هه‌تا ئ���ه‌م بارودۆخ ‌ه نه‌كه‌وێت‬ ‫ی په‌روه‌رد‌ه‬ ‫به‌ڕێوبه‌ری‌ گش���تی‌ گۆڕانه‌و به‌ڕێوبه‌ر ‌‬ ‫ناكرێت‪ ،‬چونكه‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���ت به‌گشتی‌‌و به‌الیه‌كا جێبه‌جێبكرێت‪ ،‬البردنی‌ هه‌ر به‌رێوبه‌رێك‬ ‫یه‌كێتیه‌‪ ،‬بۆیه‌ سه‌ركه‌وتن ‌ی هه‌ریه‌كێكیان ئه‌وا بۆ‬ ‫كوردس���تان به‌تایبه‌تی‌ ئه‌و س���یفه‌ته‌یان نیه‌‪ ،‬وا ده‌س���ت ‌ی حیزبی‌ تیایه‌‪ ،‬من یه‌ك س���اڵم پێچو تا‬ ‫هه‌رسێكیان ‌ه سه‌ركه‌وتنه‌كه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌زانن گه‌ر كورسی‌ به‌جێبهێڵن له‌گه‌ڵ‌ كورسییه‌ك ‌ه یاریده‌ده‌رێكیان بۆ دانام‪ ،‬چونك ‌ه حیزبی‌ نه‌بو"‪.‬‬ ‫فه‌هم ‌ی حه‌مه‌ تۆفیق ك ‌ه پێش چه‌ند س���اڵێك‬ ‫فری���اد محه‌م���ه‌د خ���ۆی‌ به‌هه‌ڵب���ژاردن بو‌ه‬ ‫كه‌رامه‌ت‌و كه‌س���ایه‌تی‌ خۆیان جێده‌هێڵن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی لە‌حیزب��� ‌ی ده‌س���ه‌اڵتدارنه‌بو‌ه‬ ‫به‌ه���ۆی‌ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كرێت له‌وه‌زاره‌ته‌وه‌ یاس���ایه‌ك ده‌ربچێت چوار به‌به‌ڕێوبه‌ر بۆی ‌ه وتی‌ "گ���ه‌ر به‌ڕێوەبه‌رێك خۆ ‌‬ ‫ی بێبه‌ش���كراو‌ه ده‌ڵێت "هه‌ندێك‬ ‫له‌پۆستی‌ ئیدار ‌‬ ‫یان پێنج سا ‌ڵ جارێك هه‌مو به‌ڕێوبه‌رێك بگۆڕێت وازی‌ نه‌هێنا‪ ،‬مامۆس���تایان خۆی���ان رێكبكه‌ون‬ ‫ج���ار كه‌س���ێك ‌ی گه‌نج���ی‌ حیزب��� ‌ی دائه‌نرێ���ت‬ ‫یان النیكه‌م كه‌ الیاننابه‌ن ئاڵوگۆڕیان پێبكه‌ن"‪ .‬هۆش���یارو بوێ���ر بن ئ���ه‌وا ده‌توانن بڵێ���ن ئێم ‌ه‬ ‫فری���اد محه‌مه‌د‪ ،‬باس له‌كاریگه‌رییه‌ خراپه‌كان ‌ی ده‌وام ناكه‌ین گ���ه‌ر به‌رێوبه‌ر النه‌ب���ه‌ن‪ ،‬چونك ‌ه به‌ڕێوبه‌ره‌كان���ه‌وه‌‪ ،‬وت���ی‌ "زۆر به‌گرنگی‌ ده‌زانم كۆمه‌ڵێ���ك كه‌س���ی‌ به‌ته‌مه‌ن��� ‌ی به‌توان���ا هه‌ن‬ ‫ی به‌ڕێوبه‌ر ده‌كات بۆ سااڵنێكی‌ زۆر‪ ،‬ئه‌و گه‌ر مامۆس���تا نه‌چێته‌ پۆل خوێندكاریش ناچێت پاش چوار س���اڵ خزمه‌ت به‌ڕێوبه‌ره‌كان بگۆڕێن‪ ،‬ناخوێنرێنه‌و‌ه وه‌به‌ڕێوبه‌رێك ‌ی سه‌ركه‌وتوشنابێت‪،‬‬ ‫مانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی وا هه‌ی���ه‌ به‌ڕێوبه‌رێك ‌ی‬ ‫ی به‌ڕێوەبه‌ری‌ هون���ه‌ره‌ له‌گ ‌ه ‌ڵ ب���ه‌وه‌ش به‌رێوبه‌ری‌ گش���تی‌‌و سه‌رپه‌رش���تیاران بۆئ���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و به‌ڕێوبه‌ره‌ی‌ س���ه‌ركه‌وتو نه‌بو‌ه به‌پێچه‌وانه‌ش���ه‌وه‌ جار ‌‬ ‫وتی‌ "خ���ۆی‌ كار ‌‬ ‫حه‌ز‪ ،‬كه‌ ماوه‌یه‌كی‌ زۆر به‌ڕێوبه‌ر له‌پۆس���ته‌كه‌یدا هه‌موبه‌رپرس���یاریه‌تیه‌كیان ده‌كه‌وێت ‌ه سه‌رشان‪ ،‬راس���ته‌وخۆ الببرێت‌و ئه‌و به‌ڕێوبه‌ره‌ی‌ سه‌ركه‌وتو به‌ته‌مه‌ن��� ‌ی حیزب���ی‌ دائه‌نرێ���ت كه‌له‌به‌رامبه‌ریدا‬ ‫ی قوتابخانه‌و گه‌نجێكی‌ ئیداری‌‌و به‌توانا هه‌ی ‌ه كه‌واته‌ پێویست ‌ه‬ ‫ده‌مێنێته‌وه‌ ئه‌وه‌ی‌ نامێنێت وه‌ك جگه‌ره‌ كێشان ‌ی پێم وای ‌ه ئه‌وه‌ رێگه‌یه‌كی‌ باش���ه‌ به‌ده‌ر له‌حیزب‌و بوه‌ به‌ش���ایه‌تی‌ مامۆس���تاو ئیداره‌ ‌‬ ‫ی الیه‌ن ‌ی ئیداری‌ بكرێت‪,‬كه‌ دواجار به‌باش ‌ی‬ ‫ی بمێنێته‌و‌ه ره‌چاو ‌‬ ‫ی پێ���وه‌ ده‌گریت ناتوانیت ته‌رك ‌ی هه‌ر ش���تێك بخه‌ره‌ ئ���ه‌و الوه‌ ئه‌وه‌ ده‌كرێت‌و من سه‌رپه‌رش���تیاران له‌ش���وێنی‌ خ���ۆ ‌‬ ‫لێدێت كه‌ خو ‌‬ ‫ی هه‌ش���ت س���اڵ ك ‌ه ئه‌وانه‌ش ژماره‌یان بۆ پڕۆس���ه‌ك ‌ه ئه‌ش���كێته‌و‌ه چونك ‌ه ك ‌ه به‌ڕێوبه‌ر‬ ‫بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫بكه‌ی���ت‪ ،‬ئ���ه‌و به‌ڕێوبه‌رانه‌ش وان هی���چ توانا‌و كردومه‌و هیچ شتیك مه‌حال نیه‌"‪.‬‬ ‫ی كێشه‌كان چاره‌سه‌ر‬ ‫فه‌هم���ی‌ حه‌م���ه‌ تۆفی���ق ك���ه‌ م���اوه‌ی‌ ‪ 16‬كه‌م���ه‌‪ ،‬چونك��� ‌ه زۆربه‌یان خۆی���ان به‌كۆمه‌ڵێك س���ه‌ركه‌وتوبێت ئه‌وا زۆربه‌ ‌‬ ‫تاقه‌تێكیان نامێنێت ب���ه‌اڵم خویان پێوه‌گرتوه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها پس���پۆڕیه‌كه‌ی‌ خۆشیان بیر ئه‌چێته‌وه‌‪ ،‬س���اڵه‌ مامۆس���تایه‌ له‌ب���اره‌ی‌ گرنگ���ی‌ گۆڕین ‌ی كاری‌ رۆتین���ه‌وه‌ ده‌گرن گه‌ر به‌وش���ێوه‌یه‌ش بو ده‌بن"‪.‬‬

‫گه‌ر به‌ڕێوەبه‌رێك خۆ ‌ی‬ ‫وازی‌ نه‌هێنا‪ ،‬مامۆستایان‬ ‫خۆیان رێكبكه‌ون هۆشیارو‬ ‫بوێر بن ئه‌وا ده‌توانن‬ ‫بڵێن ئێمه‌ ده‌وام ناكه‌ین‬ ‫گه‌ر به‌رێوبه‌ر النه‌به‌ن‪،‬‬ ‫چونكه‌ گه‌ر مامۆستا‬ ‫نه‌چێته‌ پۆل خوێندكاریش‬ ‫ناچێت به‌وه‌ش به‌رێوبه‌ر ‌ی‬ ‫گشتی‌‌و سه‌رپه‌رشتیاران‬ ‫هه‌موبه‌رپرسیاریه‌تیه‌كیان‬ ‫ده‌كه‌وێت ‌ه سه‌رشان‬

‫"بێ‌ متمانه‌یی‌ به‌قوتابخانه‌ حكومیه‌كان‬ ‫هۆكار ‌ی زیادبون ‌ی خوێندنگا ئه‌هلیه‌كانه‌"‬ ‫ئا‪ :‬سروه‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ قوتابخانه‌ حكومیه‌كان به‌ده‌ست‬ ‫ده‌یان كێشه‌و گیروگرفته‌وه‌ ده‌ناڵێن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫رۆژ به‌ڕۆژ ژماره‌ی‌ باخچه‌و قوتابخانه‌‬ ‫ئه‌هلیه‌كان زیاد ده‌كاتو به‌ڕێوبه‌ری‌ پڕۆژه‌كانی‌‬ ‫ئه‌نیستتیوتی‌ په‌یش ده‌ڵێت " ئامانجی‌ به‌شی‌‬ ‫زۆریان پاره‌ په‌یداكردنه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ هۆكاری‌ زیادبونی‌ ئه‌و قوتابخانانه‌‪،‬‬ ‫باب���ان جه‌عف���ه‌ر به‌ڕێوب���ه‌ری‌ پڕۆژه‌كان���ی‌‬ ‫ئه‌نیستتیوتی‌ په‌ی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "ئێستا‬ ‫خوێندنی‌ ناحكومی‌ له‌كوردستان له‌زیادبوندایه‌‬ ‫به‌ه���ۆی‌ ك���ه‌م بون���ه‌وه‌ی‌ متمان���ه‌ی‌ خه‌ڵك‬ ‫به‌خوێندنی‌ حكومی‌‌و خراپی‌ كوالێتیان هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌وام���ی‌ خوێندنگاحكومی���ه‌كان كه‌مبۆته‌وه‌و‬ ‫قه‌یرانی‌ دارایی‌ دۆخێكی‌ زۆر خراپی‌ بۆ دروست‬ ‫كردون‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌جۆرێك بره‌وی‌ به‌خوێندنی‌‬ ‫ناحكومی‌ داوه‌"‪.‬‬ ‫ه���اوكات به‌ڕێوب���ه‌ری‌ به‌ش���ی‌ خوێندن���ی‌‬ ‫ئه‌هل���ی‌ له‌به‌ڕێوبه‌رایه‌تی‌ گش���تی‌ په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫س���لێمانیش‪،‬به‌هرۆز مه‌حم���ود ده‌ڵێت"ب���ێ‌‬ ‫متمانه‌ی���ی‌ خه‌ڵ���ك به‌حكوم���ه‌ت‌و هه‌روه‌ه���ا‬ ‫مامۆستا ئه‌مساڵ بایكۆت ئه‌كات یان نایكات‪،‬‬ ‫ساڵی‌ پار خه‌ڵك له‌دودڵی‌‌و نائارامی‌ دابو ئایا‬ ‫ی ده‌فه‌وتێت یان نا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خوێندنی‌ منداڵه‌كه‌ ‌‬ ‫لە‌ئه‌هلیه‌كاندا به‌و ش���ێوه‌یه‌ نیه‌ لە‌ده‌ستپێكی‌‬ ‫ده‌وام���ه‌وه‌ هه‌ت���ا كۆتای���ی‌ ده‌وام به‌ڕێوبه‌ری‌‬ ‫قوتابخانه‌ك���ه‌ پابه‌نده‌ به‌و كاته‌وه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫پاره‌ی‌ وه‌رگرتوه‌"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوبه‌ری‌ پڕۆژه‌كانی‌ په‌ی‌ باس له‌ئامانجی‌‬ ‫ئ���ه‌و خوێندنگا ئه‌هلیانه‌ ده‌كاتو ئاش���كرایكرد‬ ‫" ئه‌زمونی‌ باش���مان هه‌یه‌ كه‌ ئه‌و قوتابخانانه‌‬ ‫ئامانجی���ان ته‌نها پ���اره‌ په‌یداكردن نیه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وان���ه‌ ژماره‌ی���ان كه‌مه‌و له‌هه‌مان كاتیش���دا‬ ‫لە‌چه‌ن���د رویه‌كه‌وه‌ كێش���ه‌یان هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌داخه‌وه‌ ژماره‌ گه‌وره‌ك���ه‌ به‌ر جۆره‌كه‌ی‌ تر‬ ‫ده‌كه‌وێت كه‌ ئامانجیان پاره‌ په‌یداكردنه‌"‪.‬‬

‫له‌به‌رامبه‌ردا به‌هرۆز مه‌حم���ود‪ ،‬به‌ڕێوبه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ش���ی‌ خوێندن���ی‌ ئه‌هل���ی‌ له‌به‌ڕێوبه‌رایه‌تی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ گش���تی‌ سلێمانی‌ ده‌ڵێت "من وای‌‬ ‫نابینم كه‌ ته‌نها بۆ بازرگانی‌ بێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌نجامی‌ پۆل���ی‌ دوانزده‌ ك���ه‌ خوێندكارانیان‬ ‫له‌یه‌كه‌مه‌كان���ن گه‌واهی���ده‌ری‌ ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بمانه‌وێ���ت‌و نه‌مانه‌وێ���ت ئ���ه‌و كه‌س���ان ‌ه كه‌‬ ‫قوتابخانه‌كان ده‌كه‌نه‌وه‌ ئامانجێكی‌ بازرگانیان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و كه‌ دێت خزمه‌تی‌ په‌روه‌رده‌ ئه‌كات‬ ‫خۆ پاره‌ی‌ نه‌دۆزیوه‌ته‌وه‌ بڵێت س���ه‌د له‌سه‌د‬ ‫ئیش بۆ پ���ه‌روه‌رده‌ ئه‌كه‌م‌و هی���چ قازانجێك‬ ‫ناكه‌م‪ ،‬به‌اڵم ئایا ئه‌و قازانجه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ خه‌ڵك‬ ‫بڕوتێنێت���ه‌وه‌و هیچ په‌روه‌رده‌یه‌ك پێش���كه‌ش‬ ‫نه‌كات‪ ،‬یان ئه‌وه‌یه‌ له‌پاڵیدا هاوكاری‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫ئه‌كات‌و كه‌شێكی‌ په‌روه‌رده‌یی‌ دروست ئه‌كات‪،‬‬ ‫بۆیه‌ئامانج���ی‌ بازرگانیان هه‌یه‌ ب���ه‌اڵم بڵێین‬ ‫له‌سه‌دا سه‌د نه‌خێر بازرگانی‌ نیه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ گرنگیدانی ئه‌و خوێندنگایانه‌ به‌بواری‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌‪ ،‬به‌هرۆز مه‌حمود وت���ی‌ "ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫كه‌ لۆكاڵین س���ه‌د له‌س���ه‌د گرنگ���ی‌ به‌الیه‌نی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌یی‌ ده‌ده‌ن‪ ،‬چونكه‌ س���ه‌ربه‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌نو لیژنه‌ی‌ هه‌ڵس���ه‌نگاندنمان هه‌یه‌و‬ ‫سااڵنه‌ سه‌ردانیان ئه‌كات گه‌ر حاڵه‌تێك هه‌بێت‬ ‫مۆڵه‌تی���ان بۆ ت���ازه‌ ناكرێت���ه‌وه‌و داده‌خرێن‬ ‫حاڵه‌تم���ان هه‌بوه‌ س���زامان داون‌و ئێس���تاش‬ ‫قوتابخانه‌مان هه‌یه‌ سزای‌ ده‌درێت له‌چاكردندایه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئێمه‌ په‌روه‌رده‌ین بابه‌تی‌ پاره‌ له‌المان‬ ‫شتێك نیه‌ هێنده‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ بمانه‌وێت به‌ڕێكاری‌‬ ‫په‌روه‌رده‌یی‌ ئیشه‌كان چاك ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ئه‌نیس���تتیوتی‌ پ���ه‌ی‌ ب���ۆ پ���ه‌روه‌رده‌و‬ ‫گه‌ش���ه‌پێدان‪ ،‬به‌هاوكاری‌ چه‌ن���د رێكخراوێك‬ ‫چه‌ند ۆركش���ۆپێك له‌س���ه‌ر خوێندنی‌ ئه‌هلی‌‬ ‫له‌نێوان كوالێت���ی‌‌و بازرگانیدا ئه‌نجام ده‌دات‌و‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئامانجیان ل���ه‌و كاره‌ بابان جه‌عفه‌ر‬ ‫ده‌ڵێ���ت "ده‌مانه‌وێ���ت بزانین كه‌ ئ���ه‌م كه‌رته‌‬ ‫كه‌سااڵنێكه‌ دایك‌و باوك منداڵه‌كانی‌ بۆ ده‌به‌ن‌و‬ ‫بڕێك پاره‌ی‌ زۆریش���ی‌ بۆ خ���ه‌رج ده‌كه‌ن ئایا‬

‫یاس���اكان جێبه‌جێده‌كه‌ن؟ به‌رهه‌میان چییه‌؟‬ ‫كێ‌ چاودێ���ره‌ به‌س���ه‌ر كوالێتیانه‌وه‌؟دایكان‌و‬ ‫باوكان لە‌كوێی‌ پڕۆس���ه‌كه‌دان باشی‌‌و خراپی‌‬ ‫پڕۆس���ه‌ی‌ په‌روه‌رده‌ چونكه‌ كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر‬ ‫كۆی‌ بواره‌كانی‌ تر هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وان لە‌كۆبونه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌میاندا به‌خستنه‌ڕوی‌‬ ‫رێنماییه‌كان���ی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ بۆ ئه‌و‬ ‫خوێندنگایانه‌ گفتوگۆیان له‌گه‌ڵ‌ كه‌س���و كاری‌‬ ‫ئه‌و خوێندكارانه‌داكردوه‌"به‌ش���ی‌ زۆری‌ دایك‌و‬ ‫باوك���ه‌كان باس���ی‌ ئه‌وه‌یان ك���ردوه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫رێنماییانه‌ جێبه‌جێناكرێت له‌و خوێندنگایانه‌"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوبه‌ری‌ پڕۆژه‌كان���ی‌ په‌ی‌ ئه‌و قوتابخانه‌‬ ‫ئه‌هلیان���ه‌ ره‌ت ناكاته‌وه‌و ده‌ڵێت "له‌ڕاس���تیدا‬ ‫ئەرکی‌ خوێندنی‌ ناحكومی‌ بۆ بار س���وكردنی‌‬ ‫حكومه‌ته‌ چونك���ه‌ ناتوانێ���ت خزمه‌تگوزاری‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌و فێركردن بۆ هه‌موان دابین بكات‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌وانه‌ی‌ باری‌ دارایان باشتره‌ منداڵه‌كانیان‬ ‫به‌ره‌و ئه‌و خوێندنگایان���ه‌ ده‌به‌ن‪ ،‬جگه‌له‌وه‌ی‌‬ ‫بۆ پڕكردن���ه‌وه‌ی‌ كه‌لێنانه‌ی‌ ك���ه‌ به‌حكومه‌ت‬ ‫پڕنه‌كراوه‌ت���ه‌وه‌ له‌دروس���تكردنی‌ خوێندن���ی‌‬ ‫مۆدێرن دا بۆیه‌ بونیان باشه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌مه‌رجێك‬ ‫یاس���او رێنماییه‌كان جێبه‌جێ‌ بكه‌ن‌و كوالێتی‌‬ ‫بپارێزن‪ .‬ب���ه‌اڵم هاوكات پێویس���ته‌ خوێندنی‌‬ ‫حكومیش گه‌ش���ه‌ی‌ پێبدرێ���ت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫جی���اوازی‌ گ���ه‌وره‌ هه‌بێت له‌نێ���وان خوێندنی‌‬ ‫حكومی‌‌و ئه‌هلی‌ كه‌ ئێس���تا هه‌یه‌‌و لە‌س���ااڵنی‌‬ ‫ئاین���ده‌دا به‌ڕون���ی‌ ره‌نگ ده‌دات���ه‌وه‌ ئه‌وه‌ دو‬ ‫چینی‌ دور له‌یه‌ك پ���ه‌روه‌رده‌ ئه‌بێت كه‌ ئه‌مه‌‬ ‫زۆر خراپ���ه‌‪ .‬بۆیه‌ گرنگ���ه‌ یه‌كه‌ی‌ په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫ق���ه‌زاكان‌و سه‌رپه‌رش���تیاری‌ ده‌س���ت بكه‌ن‬ ‫بە‌چاودێری‌‌و لێپرس���ینه‌وه‌ له‌و خوێندنگایانه‌و‬ ‫به‌ئاس���انی‌ مۆڵه‌ت نه‌ده‌نو له‌زۆر روه‌وه‌ له‌سه‌ر‬ ‫كوالێتیان كار بكه‌ن"‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ ئامارێك ك���ه‌ له‌س���ایتی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌دا باڵوكراوه‌ته‌وه‌ له‌س���اڵی‌ خوێندنی‌‬ ‫‪2016،255-2015‬باخچه‌و قوتابخانه‌و په‌یمانگای‌‬ ‫ناحكوم���ی‌ هه‌ب���وه‌‪ ،‬ك���ه‌ ‪143‬لە‌هه‌ولێ���ره‌و‬ ‫‪64‬له‌س���لێمانی‌‌و ‪34‬له‌دهۆك‌و ‪ 2‬له‌هه‌ڵه‌بجه‌و ‪4‬‬

‫له‌كه‌ركوك ‪ 8‬له‌گه‌رمیان‪ ،‬له‌س���اڵی‌ خوێندنی‌‬ ‫‪278‬باخچ���ه‌و‬ ‫‪2017-2016‬زیادیك���ردوه‌و‬ ‫قوتابخان���ه‌و په‌یمان���گای‌ ئه‌هلی���ه‌و كه‌ ‪158‬‬ ‫له‌هه‌ولێ���رو ‪66‬له‌س���لێمانی‌و ‪33‬لە‌ده���ۆك‌و‬ ‫‪3‬لە‌هه‌ڵه‌بجه‌و ‪11‬لە‌گه‌رمی���ان‌و ‪ 7‬لە‌كه‌ركوك‪،‬‬ ‫به‌پێی‌ وته‌كانی‌ به‌ڕێوب���ه‌ری‌ خوێندنی‌ ئه‌هلی‌‬ ‫ی په‌روه‌رده‌ی‌ سلێمانی‌‬ ‫له‌به‌ڕێوبه‌رایه‌تی‌ گش���ت ‌‬ ‫بۆ س���اڵی‌ خوێندنی‌ ‪13 ،2018-2017‬باخچه‌و‬ ‫قوتابخانه‌ له‌س���نوری‌ س���لێمانی‌ كه‌ كه‌ نۆی‌‬ ‫له‌س���نوری‌ پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ رانیه‌ی���ه‌و چ���واری‌‬ ‫له‌س���نوری‌ په‌روه‌رده‌ی‌ رۆژئاواو رۆژهه‌اڵتدایه‌‪،‬‬ ‫له‌هه‌ولێر ‪ 32‬له‌گه‌رمی���ان ‪2‬باخچه‌و قوتابخانه‌‬ ‫بڕیاریان بۆ ده‌رچوه‌و ئێس���تا هه‌ندێك ئیشیان‬ ‫ماوه‌ تا ‪ 10-1‬مۆڵه‌تیان ده‌ده‌رێتێ‌‪.‬‬

‫ساڵی‌ پار خه‌ڵك له‌دودڵی‌‌و‬ ‫نائارامی‌ دابو ئایا خوێندن ‌ی‬ ‫منداڵه‌كه‌ی‌ ده‌فه‌وتێت یان‬ ‫نا‪ ،‬به‌اڵم لە‌ئه‌هلیه‌كاندا به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ نیه‌ لە‌ده‌ستپێك ‌ی‬ ‫ده‌وامه‌وه‌ هه‌تا كۆتایی‌ ده‌وام‬ ‫به‌ڕێوبه‌ری‌ قوتابخانه‌ك ‌ه‬ ‫پابه‌نده‌ به‌و كاته‌و‌ه‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ پاره‌ی‌ وه‌رگرتو‬

‫پرس���یارێك زۆرجار المان دروست ده‌بێت ئه‌وه‌یه‌‬ ‫بۆچی ئه‌وانه‌ی لە‌قوتابخان���ه‌ زیره‌ك‌و لێهاتوو نه‌بون‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم دوای‌ وازهێنانی���ان له‌خوێندن���گا ی���ان كاتی‬ ‫گه‌وره‌بونیان‌و دوای‌ ته‌واونه‌كردنی خوێندنی زانكۆ بون‬ ‫به‌كه‌س���ی به‌ناوبانگ‌و داهێنه‌ر لە‌بواره‌ جیاوازه‌كاندا‪،‬‬ ‫لە‌تێڕوانینی زۆرینه‌دا واب���اوه‌ ته‌نها ئه‌وانه‌ پێده‌گ ‌هن‌و‬ ‫ناوبانگ په‌یداده‌كه‌ن لە‌ژیانی س���ه‌ره‌تایی خوێندنیاندا‬ ‫زی���ره‌ك‌و لێهاتون‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت كتێبی قه‌ب���اره‌ گه‌وره‌‬ ‫نوس���راوه‌ كه‌ ژماره‌یه‌كی زۆر لە‌زانای���ان‌و داهێنه‌ران‬ ‫خوێندنگایان جێهێشتووه‌! پرسیار ئه‌وه‌یه‌ ئایا ئه‌مه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ كه‌ خوێندنگا مرۆڤ لە‌قاڵب ده‌دات‌و‬ ‫ناهێڵێت بە‌ئازادی بیربكاته‌وه‌و دیس���پلینی زۆره‌ وه‌ك‬ ‫هه‌ندێك وای بۆده‌چن‪ ،‬یان نه‌خێر په‌یوه‌ندی به‌دۆخی‬ ‫ناسروش���تی‌و ناپه‌روه‌رده‌یی خوێندنگاكانه‌وه‌ هه‌یه‌وه‌‬ ‫به‌وه‌ی له‌هه‌موڕوویه‌كه‌وه‌ دواكه‌وتون‌و پێداویستی ئه‌و‬ ‫فێرخوازه‌ تێرناكه‌ن؟ ئێمه‌ پێمان وایه‌ هه‌ردوبۆچونه‌كه‌‬ ‫به‌ڕێژه‌ی جیاواز به‌شێك له‌ڕاستییان تێدایه‌‪.‬‬ ‫م���رۆڤ به‌پێ���ی قۆناغه‌كانی ته‌م���ه‌ن گۆڕانكاری‬ ‫به‌سه‌ردیدو هوشیارییدا دێت جاری واهه‌یه‌ له‌خراپه‌وه‌‬ ‫بۆ باش‌و به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌ لە‌باشه‌وه‌ بۆ خراپ‪ ،‬كه‌منین‬ ‫ژماره‌ی ئه‌و فێرخوازانه‌ی لە‌سه‌ره‌تای ژیانی خوێندنیاندا‬ ‫الوازبون‌و دوات���ر لە‌قۆناغه‌كانی تری ژیانیاندا به‌تواناو‬ ‫زی���ره‌ك بون یان به‌پێچه‌وانه‌وه‌ له‌س���ه‌ره‌تادا زیره‌ك‌و‬ ‫به‌توانابون‌و دواتر بون‌و به‌كه‌سی الواز‪ ،‬لە‌كوردستاندا‬ ‫كه‌م تازۆر ئه‌م دیارده‌یه‌ هه‌س���تی پێده‌كرێت‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‬ ‫لە‌خوێندن���گا ده‌رچون‌و یان خوێندنیان ته‌واو نه‌كردوه‌‬ ‫له‌بوارێك���ی دیاریك���راو‌و جیاوازدا س���ه‌ركه‌وتووبون‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی خوێندنیان ته‌واو كردوه‌ س���ودێكی ئه‌وتۆیان‬ ‫وه‌رنه‌گرت���ووه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ ره‌خنه‌ نیی���ه‌ لە‌خوێندنگا وه‌ك‬ ‫خۆی‪ ،‬چونكه‌ ده‌بێت ئ���ه‌وه‌ بزانین به‌دیلی خوێندنگا‬ ‫ه���ه‌ر خوێندنگای���ه‌‪ ،‬به‌ڵك���و ره‌خنه‌یه‌ له‌و ش���ێوازی‬ ‫به‌ڕێوه‌بردن���ه‌ی ك���ه‌ لە‌خوێندنگاكانی كوردس���تان‌و‬ ‫سیسته‌می په‌روه‌رده‌دا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌م نووسینه‌دا له‌ڕاستیدا زیاتر مه‌به‌ستمانه‌‬ ‫ئه‌و دیارده‌یه‌ كه‌ له‌خوێندنگاكانی كوردس���تاندا هه‌یه‌‬ ‫ئه‌ویش ئه‌وه‌ی���ه‌ هه‌رفێرخوازێك بزێوبێت‌و جوڵه‌یه‌كی‬ ‫زیادلە‌پێویس���ت بكات یاخوود الوازبێ���ت له‌خوێندندا‬ ‫یان كارێكی هه‌ڵه‌ بكات ئیتر الی مامۆس���تاو كارگێڕی‬ ‫قوتابخان���ه‌ ده‌كرێته‌ ده‌ره‌وه‌و وێنه‌ی فێرخواز هه‌ر ئه‌و‬ ‫وێنه‌ ناشرینه‌یه‌ كه‌بۆی دروس���تده‌كرێت تا ماوه‌یه‌كی‬ ‫دور! به‌بێ ئه‌وه‌ی بزانرێ���ت هۆكاری ئه‌و جوڵه‌ زیاده‌‬ ‫یان الوازیان بۆچی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬ئاس���انترین س���زای‬ ‫هه‌ڵه‌ی‌ سوك نه‌ك قورس���ی فێرخوازێك فه‌سڵكردن‌و‬ ‫نه‌قڵكردنه‌(ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی ده‌بێت بپرسین هه‌ندێك‬ ‫ل���ه‌و ئه‌تواران���ه‌ی ناونراوه‌ هه‌ڵه‌ن لە‌راس���تیدا هه‌ڵه‌ن‬ ‫یاخوود به‌تێڕوانینی مامۆس���تا هه‌ڵه‌یه‌ كه‌ مه‌رج نییه‌‬ ‫وابێت)‪ ،‬زۆرجاریش ده‌بێت ئاماژه‌ به‌و فێرخوازانه‌ بكه‌ین‬ ‫ك���ه‌ حه‌زلێنه‌بون‌و رقلێبون‌و به‌رده‌وام پرس���یاركردنی‌‬ ‫وای ك���ردوه‌ له‌الیه‌ن كارگێڕو مامۆس���تایانه‌وه‌ غه‌دری‬ ‫لێبكرێت!‬ ‫ژماره‌یه‌ك���ی زۆر لە‌كه‌س���انی به‌ناوبان���گ‌و ناودار‬ ‫لە‌بیره‌وه‌رییه‌كانیاندا كه‌ نووس���یویانه‌ته‌وه‌ باسی ئه‌م‬ ‫الیه‌نه‌ی خۆیانكردوو به‌وه‌ی جووڵه‌و بزێویان زۆربووه‌‬ ‫یان كارێكی هه‌ڵه‌یان كردوه‌ یاخود به‌هره‌یه‌كی خۆیان‬ ‫موماره‌س���ه‌ كردوه‌و رێگه‌ی���ان پێن���ه‌دراوه‌‪ ،‬به‌مه‌ش‬ ‫وێنه‌ی���ان الی‌ مامۆس���تا ناش���رین ب���ووه‌‌و كاریگه‌ری‬ ‫له‌سه‌ریان دروستكردوه‌و‪ ،‬ده‌بێت ئه‌وه‌بزانین مامۆستا‬ ‫مامۆس���تای هه‌موفێرخوازێكه‌ به‌باش‌و خراپ‌و به‌الوازو‬ ‫به‌توان���ا‪ ،‬هیچ حیكمه‌تێك له‌وه‌دانییه‌ فێرخواز لە‌هه‌مو‬ ‫روویه‌كه‌وه‌ باش���بێت ئه‌وجار ئێمه‌ لێی رازیبین‌و بڵێین‬ ‫باش���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو حیكمه‌ت له‌وه‌دایه‌و كاری په‌روه‌رده‌یی‌و‬ ‫مامۆس���تایی لێهاتو ئه‌وه‌یه‌ فێرخ���وازی خراپ له‌ڕوی‬ ‫په‌روه‌رده‌ییه‌وه‌ بگۆڕێ���ت بۆ فێرخوازێكی‌ باش‪ .‬هه‌مو‬ ‫منداڵێكی بزێ���و مانای خراپی ناگه‌یه‌نێت واس���ه‌یری‬ ‫نه‌كه‌ین ته‌واو ئه‌م فێرخوازه‌ داهاتوی‌ باش نابێت!‬ ‫س���وهراپ س���پهری ش���اعیری به‌ناوبانگ���ی ئێرانی‬ ‫موعاناتی خۆی له‌گه‌ڵ مامۆستا‌و قوتابخانه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌‬ ‫له‌كتێبی "با به‌ڕووتی بڕۆینه‌ ژێرباران" كه‌ به‌ش���ێكی‬ ‫ژیاننامه‌ی س���وهراپ له‌خۆ ده‌گرێت كه‌ له‌الیه‌ن خۆی‬ ‫یان ئه‌وانیتره‌ نووسراوه‌‪ ،‬سوهراپ"زۆرجار لە‌قوتابخانه‌‬ ‫له‌كاتی وانه‌ی وشكی مامۆستا توندوتیژه‌كاندا خه‌ریكی‬ ‫وێنه‌كێش���ان ده‌بێت یان خه‌یاڵ���ی ده‌ڕوات بۆ ئه‌ودیو‬ ‫په‌نجه‌ره‌ی پۆله‌كه‌‪ ،‬س���ه‌یری دره‌خت‌و باڵنده‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫مامۆستاكانیش به‌م هۆیه‌وه‌ سزای ده‌ده‌ن‌و لێی ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ده‌بێته‌ هۆی ئه‌وه‌ی سوهراب له‌سه‌ره‌تاوه‌ رقی‬ ‫لە‌قوتابخانه‌بێت‪ ،‬لە‌مامۆستاكانی بترسێت"‪ ،‬هه‌روه‌ها"‬ ‫س���وهراب له‌ب���اره‌ی په‌یوه‌ندیی خ���ۆی‌و قوتابخانه‌و‬ ‫ره‌فتاری مامۆستاكانه‌وه‌ ده‌ڵێت‪ " :‬ئه‌و داره‌ی ئێمه‌یان‬ ‫پێ داركاری ده‌كرد‪ ،‬توڵی هه‌ناربوو‪ ،‬كه‌ له‌ش���اره‌كه‌ی‬ ‫مندا زۆربوو"‪ ،‬س���وهراب " وێنه‌كێشان ده‌بێته‌ خه‌ونی‬ ‫یه‌كه‌م���ی‪ .‬قوتابخانه‌ دیس���ان ئه‌و ژینگه‌ی���ه‌ نییه‌ كه‌‬ ‫ئه‌و تیای���دا ب���ه‌دوای خه‌ونه‌كانیدا بگه‌ڕێ���ت‪ ،‬رێگره‌‬ ‫له‌به‌رده‌م نه‌خش���اندنی خه‌یاڵه‌كانیدا تا ئه‌و راده‌یه‌ی‬ ‫له‌سه‌ر وێنه‌كێشان س���زاده‌درێت"‪ ،‬سوهراب ئاره‌زووی‬ ‫وێنه‌كێش���انی هه‌بووه‌و ئه‌و به‌هره‌یه‌ی تێدابووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ژینگ���ه‌ی قوتابخان���ه‌و مامۆس���تاكانی ئازاریان داوه‌‌و‬ ‫لە‌شوێنێكدا ده‌ڵێت‪":‬هاواری مامۆستاكه‌م به‌رزبوه‌وه‌‪":‬‬ ‫كه‌وده‌ن‪ ،‬له‌هه‌مو وانه‌كانتدا باشیت‪ ،‬عه‌یبی تۆ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫وێنه‌ ده‌كێش���ی‪ .‬خۆزگه‌ زیندوبوایه‌و بیبینیایه‌ هێشتا‬ ‫هه‌ر ئه‌م عه‌یبه‌م هه‌یه‌" قوتابخانه‌ خه‌وه‌كانی منی وه‌ك‬ ‫مقه‌ست ده‌بڕی"‪.‬‬

‫کتێب‬

‫)‪ )590‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/8/22‬‬

‫شێخ نور ‌ی شێخ ساڵح یه‌كێك لە‌دامه‌زرێنه‌ران ‌ی بیری‌ كوردایه‌تی‌‪:‬‬

‫‪17‬‬

‫ده‌ترسم كاربه‌ده‌ستان ده‌ستبه‌رداری‌ ماف‌و خاك ‌ی كوردستان بن‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬

‫شاعیرو رۆژنامه‌نوسی‌ ناسراو ‌‬ ‫ی‬ ‫كورد شێخ نوری‌ شێخ ساڵح‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ی‌ نوسه‌ره‌كانی‌ دیكه‌وه‌‬ ‫كه‌ هه‌رده‌م كوردیان وه‌ك داماوو‬ ‫بچوك‌و ژێرده‌سته‌ پیشانداوه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫بە‌خاوه‌ن رابردوی‌ زێڕین‌و داهاتوی‌‬ ‫گه‌ش وێنای‌ كوردو كوردستانی‌‬ ‫كردوه‌‪ .‬له‌ڕێگه‌ی‌ وتاره‌كانیه‌وه‌‬ ‫هه‌وڵیده‌دا هۆشیاری‌ سیاسی‌ خه‌ڵك‌و‬ ‫به‌شداریكردنیان لە‌كایه‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫ئابوری‌‌و ئیداری‌‌و سیاسیه‌كاندا‬ ‫فراوان بكات‪ ،‬چونكه‌ ده‌یزانی‌‬ ‫له‌و رێگه‌یه‌وه‌ ده‌توانێت سیستمی‌‬ ‫گشتی‌‌و سه‌قامگیری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫ئیداری‌‌و ئابوری‌ سازبكرێت‪.‬‬ ‫كتێبی‌ بیری‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ الی‌ ش����ێخ‬ ‫نوری‌ ش����ێخ س����اڵح‪ ،‬مه‌جید س����اڵح‬ ‫نوس����یویه‌تی‌‌و ‪ 300‬الپه‌ڕه‌یه‌‪ .‬لە‌سێ‌‬ ‫به‌ش پێكدێت لە‌به‌شی‌ یه‌كه‌مدا باس‬ ‫لە‌دۆخی‌ س����لێمانی‌ له‌سه‌رده‌می‌ دوای‌‬ ‫جه‌نگی‌ جیهانی‌ یه‌كه‌م‌و حكومه‌ته‌كانی‌‬ ‫ش����ێخ مه‌حمود ده‌كات‪ .‬به‌شی‌ دوه‌م‬ ‫تایبه‌ته‌ بە‌س����ه‌ره‌تای‌ س����ه‌رهه‌ڵدانی‌‬ ‫بیری‌ ناسیۆنالیزمی‌ كوردی‌ لە‌باشوری‌‬ ‫كوردس����تان‪ .‬به‌شی‌ س����ێیه‌م باسی‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ ئینگلیز له‌س����ه‌ر ژیانه‌وه‌ی‌‬ ‫ناسیۆنالیزمی‌ كوردی‌ ده‌كات‪ ،‬لە‌به‌شی‌‬ ‫چواره‌میشدا باس لە‌بیری‌ ناسیۆنالیزم‬ ‫لە‌وتاره‌ رۆژنامه‌وانیه‌كانی‌ شێخ نوری‌‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫نوس����ه‌ر له‌ب����اره‌ی‌ ه����ۆكاری‌‬ ‫نوس����ینی‌ كتێبه‌كه‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌م‬ ‫كتێبە‌هه‌وڵێكه‌ بۆ تیشك خستنه‌ سه‌ر‬ ‫سه‌ره‌تاكانی‌ ده‌ركه‌وتنی‌ ئایدۆلۆژیای‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌ لە‌باش����وری‌ كوردس����تان‌و‬ ‫سلێمانی‌ به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ تایبه‌ت‪ .‬له‌و‬ ‫چوارچێوه‌یش����ه‌وه‌ ش����ێخ نوری‌ كه‌‬ ‫ئه‌وده‌م گه‌نجێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 26‬س����ااڵن‬ ‫بو‪ ،‬وه‌ك نمونه‌ بۆ منه‌وه‌ره‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫قۆناغ����ه‌ دیاری‌ ده‌ك����ه‌م كه‌ له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫شیعرو نوس����ینه‌ رۆژنامه‌وانیه‌كانیه‌وه‌‬ ‫مێژوی‌ ده‌ك����رده‌ كه‌ره‌س����ته‌یه‌ك بۆ‬ ‫بنیادنانی‌ س����به‌ینێیه‌ك ك����ه‌ خه‌ونی‌‬ ‫پێوه‌ده‌بینی‌‪.‬‬ ‫سلێمانی‌ له‌به‌رداشی‌‬ ‫تورك‌و ئینگلیزدا‬ ‫لە‌به‌شی‌ یه‌كه‌می‌ كتێبه‌كه‌دا‪ ،‬نوسه‌ر‬ ‫كاتێك دێته‌ سه‌ر باسكردنی‌ بارودۆخی‌‬ ‫سلێمانی‌ لە‌سه‌رده‌می‌ عوسمانییه‌كاندا‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬عوس����مانییه‌كان لە‌سلێمانی‌‬ ‫ل����ه‌دوای‌ خۆی����ان كۆمه‌ڵگایه‌ك����ی‌‬ ‫برس����ی‌‪ ،‬هه‌ژار‪ ،‬داماوو په‌رته‌وازه‌یان‬ ‫به‌جێهێش����ت‪ .‬ب����ۆ به‌ڵگاندن����ی‌ ئه‌و‬ ‫وته‌یه‌شی‌ ده‌ڵێت‪ :‬به‌پێی‌ راپۆرتێكی‌‬ ‫مێج����ه‌ر س����ۆن پێش هه‌ڵگیرس����انی‌‬ ‫جه‌نگ����ی‌ یه‌كه‌می‌ جیهانی‌ لە‌س����اڵی‌‬ ‫‪1914‬دا ژماره‌ی‌ دانیشتوانی‌ سلێمانی‌‬ ‫نزیكه‌ی‌ بیس����ت هه‌زار ك����ه‌س بوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم كاتێك ئینگلیزه‌كان لە‌تشرینی‌‬ ‫دوه‌می‌ ‪1918‬دا گه‌یشتونه‌ته‌ سلێمانی‌‬

‫ژماره‌كه‌ بۆ ‪ 2500‬كه‌س كه‌م بۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت بە‌رۆڵی‌ ده‌سه‌اڵتداران ‌‬ ‫ی‬ ‫ئینگلی����ز لە‌بوژان����ه‌وه‌و بایه‌خ����دان‬ ‫بە‌س����لێمانی‌‪ ،‬ده‌ڵێ����ت‪ :‬به‌هاتن����ی‌‬ ‫ئینگلیزه‌كان بۆ س����لێمانی‌‪ ،‬شار له‌و‬ ‫خامۆش����ی‌‌و داماویه‌ی‌ كه‌سااڵنێك بو‬ ‫به‌ده‌س����تیه‌وه‌ ده‌ینااڵند ده‌ربازی‌ بو‪،‬‬ ‫ملمالن����ێ‌‌و جواڵنه‌وه‌یه‌كی‌ سیاس����ی‌‌و‬ ‫كلت����وری‌‌و كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌ به‌رف����راوان‬ ‫س����ه‌ریهه‌ڵدا‪ .‬ج����ۆش‌و خرۆش����ێكی‌‬ ‫ئومێدبه‌خ����ش له‌ن����او چی����ن‌و توێژه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كاندا سه‌ریهه‌ڵدا‪.‬‬ ‫نوخبه‌ی‌ سلێمانی‌ دابه‌ش ده‌بێت‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ س���ه‌رهه‌ڵدانی‌ بی���ر ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌ لە‌كوردس���تانی‌ باش���ور‪،‬‬ ‫نوس���ه‌ر ده‌ڵێت‪ :‬بی���ری‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‬ ‫له‌الی‌ كورده‌كانی‌ باشوری‌ كوردستان‬ ‫له‌ئه‌نجامی‌ پێش���كه‌وتنی‌ كۆمه‌ڵگای‌‬ ‫كوردی‌ له‌ڕوه‌كانی‌ ئابوری‌‌و سیاسی‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌وه‌ س���ه‌ریهه‌ڵنه‌داوه‌‪..‬‬ ‫به‌ڵك���و لە‌ده‌ره‌نجام���ی‌ به‌ركه‌وتنی‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان���ی‌ كۆڵۆنیالیزم���ی‌‬ ‫ئینگلیزی‌‌و خواستی‌ هه‌ندێ لە‌كه‌سه‌‬ ‫ناوداره‌كانی‌ كوردو به‌شێك لە‌نوخبه‌ی‌‬ ‫رۆشنبیری‌ كورد سه‌ریهه‌ڵدا‪.‬‬ ‫نوس���ه‌ر رونیده‌كاته‌وه‌ له‌و ده‌مه‌دا‬ ‫نوخبه‌كانی‌ س���لێمانی‌ به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پێی‌ بزانن به‌سه‌ر دو شێوازدا دابه‌ش‬ ‫ببون‪ .‬به‌ش���ێكیان رۆڵی‌ كاریگه‌ریان‬ ‫هه‌بو لە‌ناس���یۆنالیزمی‌ ئایدۆلۆژی‌‌و‬ ‫به‌شه‌كه‌ی‌ دیكه‌شیان لە‌ناسیۆنالیزمی‌‬ ‫پراكتیكدا‪ .‬نوسه‌ر‪ ،‬شێخ نوری‌ لە‌ریزی‌‬ ‫ده‌س���ته‌ی‌ یه‌كه‌مدا ئه‌ژم���ارده‌كات‌و‬ ‫له‌باره‌ی‌ خه‌سڵه‌ته‌كانیانه‌وه‌ ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫زۆر دژی‌ داگیرك���ه‌ری‌ توركی‌ بون‌و‬ ‫پشتیوانیه‌كی‌ زۆری‌ ده‌سه‌اڵتی‌ شێخ‬ ‫مه‌حمودیان ده‌كرد‪ .‬له‌سه‌ره‌تادا زۆر‬ ‫گوێیان به‌شێوازی‌ فه‌رمانڕه‌وایه‌تیه‌كه‌‬ ‫ن���ه‌ده‌دا‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌تێپه‌ڕبونی‌ كات‬ ‫كه‌وتن���ه‌ ره‌خنه‌گرت���ن به‌ش���ێوازی‌‬ ‫خۆیان‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ خ���ه‌ون‌و خولی���ای‌‬ ‫ناسیۆنالیس���ته‌ ك���ورده‌كان ل���ه‌و‬ ‫ده‌مه‌دا‪ ،‬نوس���ه‌ر ده‌ڵێ���ت‪ :‬نه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كه‌می‌ ناسیۆنالیس���ته‌ كورده‌كان‬ ‫لە‌س���لێمانی‌ ده‌یانویس���ت له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫كوردس���تانێكی‌‬ ‫دروس���تكردنی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆوه‌ كار بۆ باشكردنی‌ دۆخی‌‬ ‫ئابوری‌‌و كلتوری‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌ كورد‬ ‫بك���ه‌ن‪ ،‬له‌كۆمه‌ڵگایه‌كی‌ دواكه‌وتوی‌‬ ‫به‌كاربه‌ری‌ كشتوكاڵیه‌وه‌ بیگوازنه‌وه‌‬ ‫ب���ۆ كۆمه‌ڵگایه‌ك���ی‌ پێش���كه‌وتوی‌‬ ‫به‌رهه‌مهێن كه‌ هونه‌رو سنعه‌ت تیادا‬ ‫بااڵده‌ست بێت‪.‬‬ ‫ل���ه‌م لێكۆڵینه‌وه‌ی���ه‌دا نوس���ه‌ر‬ ‫بابه‌ت���ه‌ رۆژنامه‌وانیه‌كان���ی‌ كردۆته‌‬ ‫كه‌ره‌سته‌ی‌ س���ه‌ره‌كی‌ نوسینه‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ لە‌كۆبه‌ن���دی‌ نوس���ینه‌كه‌یدا‬ ‫ده‌ڵێ���ت‪ :‬لە‌خوێندنه‌وه‌ بۆ ئه‌و وتاره‌‬ ‫رۆژنامه‌وانیان���ه‌ی‌ كه‌ رۆش���نبیرانی‌‬ ‫ك���ورد له‌س���ه‌ره‌تای‌ بیس���ته‌كانی‌‬ ‫س���ه‌ده‌ی‌ راب���ردودا نوس���یویانه‌‪،‬‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێ���ت كاری���ان ك���ردوه‌ بۆ‬

‫شێخ نوری‌ به‌پێچه‌وانه‌ی‌ نوسه‌ره‌كانی‌ دیكه‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫هه‌رده‌م كوردیان وه‌ك داماوو بچوك‌و ژێرده‌ست ‌ه‬ ‫پیشانداوه‌‪ ،‬ئه‌م بە‌خاوه‌ن رابردوی‌ زێڕین‌و داهاتو ‌ی‬ ‫گه‌ش وێنای‌ كوردو كوردستانی‌ كردوه‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ گوت���اری‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ كوردی‌‬ ‫لە‌سۆزێكی‌ ویژدان بزوێنه‌ره‌وه‌ بگۆڕن‬ ‫بۆ پ���ڕۆژه‌و ئایدۆلۆژیای‌ سیاس���ی‌‪.‬‬ ‫تاكو له‌ڕێگه‌یه‌وه‌ كۆمه‌ڵگای‌ كوردی‌‬ ‫ك���ه‌ خێ���ڵ‌و عه‌ش���ره‌تگه‌ری‌ ببوه‌‬ ‫ناس���نامه‌ی‌ ته‌ی���ارو ئاماده‌بكه‌ن بۆ‬ ‫بون بە‌نه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و نه‌ته‌وه‌یه‌ش‬ ‫ده‌بێت لە‌چوارچێ���وه‌ی‌ ده‌وڵه‌تێكی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆدا به‌رقه‌رار بێت‪.‬‬ ‫لە‌بازرگانیه‌وه‌ بۆ رۆژنامه‌وانی‌‬ ‫ش����ێخ نوری‌ ناوی‌ ته‌واوی‌ محه‌مه‌د‬ ‫نوری‌ كوڕی‌ ش����ێخ ساڵح كوڕی‌ شێخ‬ ‫غه‌نی‌ ك����وڕی‌ س����ه‌یید عه‌بدولقادره‌‪.‬‬ ‫لە‌ساداتی‌ به‌رزنجه‌یه‌‪ .‬لە‌ساڵی‌ ‪1896‬‬ ‫لە‌گه‌ڕه‌ك����ی‌ ده‌رگه‌زێن����ی‌ س����لێمانی‌‬ ‫له‌دایكب����وه‌‪ .‬لە‌حوجره‌ خوێندویه‌تی‌‪.‬‬ ‫پاشان قۆناغی‌ سه‌ره‌تایی‌‌و روشدییه‌ی‌‬

‫عه‌سكه‌ری‌ سلێمانی‌ خوێندوه‌و دواتر‬ ‫وازی‌ لێهێن����اوه‌‪ .‬ل����ە‌‪ 1914‬ده‌س����ت ‌‬ ‫ی‬ ‫لە‌كاری‌ بازرگانی‌ هه‌ڵگرتوه‌‪ .‬زمانه‌كانی‌‬ ‫عه‌ره‌ب����ی‌‌و توركی‌‌و فارس����ی‌ بە‌وتن‌و‬ ‫نوس����ین زانیون‪ .‬به‌ه����ره‌ی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫لە‌شیعرو وتاری‌ سیاسی‌‌و وه‌رگێڕان‌و‬ ‫نوس����ینی‌ ئۆپه‌رێ����ت‌و لێكۆڵینه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌ده‌بیدا هه‌بوه‌‪ .‬كه‌سایه‌تیه‌كی‌ پاك‌و‬ ‫ره‌وشت به‌رزو راستگۆو كوردپه‌روه‌ر‬ ‫بوه‌‪ .‬سه‌رنوس����ه‌ری‌ رۆژنامه‌ی‌ رۆژی‌‬ ‫كوردس����تان بوه‌‪ .‬چه‌ندی����ن وه‌زیفه‌ی‌‬ ‫جی����اوازی‌ لە‌س����لێمانی‌‌و هه‌ولێ����ر‬ ‫بینی����وه‌و لە‌چه‌ند ش����وێنێكی‌ جیاواز‬ ‫بوه‌ت����ه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ناحی����ه‌‪ .‬رۆژی‌‬ ‫‪ 1958/12/20‬كۆچی‌ دوایی‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫یه‌ك����ه‌م بابه‌تی‌ باڵوكراوه‌ی‌ ش����ێخ‬ ‫نوری‌ ش����یعرێك بوه‌ كه‌ لە‌ژماره‌ ده‌ی‌‬ ‫رۆژنامه‌ی‌ پێشكه‌وتندا باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫ئه‌مه‌ش دوای‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ ئینگلیزه‌كان ئاب���وری‌‌و ئی���داری‌‌و سیاس���یه‌كاندا‬ ‫چاپخان����ه‌ ده‌هێننه‌ س����لێمانی‌‌و ئه‌و فراوان بكات‪ ،‬چونك���ه‌ ده‌یزانی‌ له‌و‬ ‫رۆژنامه‌ی����ه‌ ده‌رده‌كه‌ن‪ ،‬ش����ێخ نوری‌ رێگه‌ی���ه‌وه‌ ده‌توانێ���ت سیس���تمی‌‬ ‫به‌ئومێ����ده‌وه‌ ده‌ڕوانێت����ه‌ هێنان����ی‌ گشتی‌‌و س���ه‌قامگیری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫چاپخانه‌ بۆ سلێمانی‌‪ ،‬چونكه‌ پێیوایه‌ ئیداری‌‌و ئابوری‌ سازبكرێت‪.‬‬ ‫"ئه‌نجامدانی‌ رێنسانس‌و گه‌شه‌پێدانی‌‬ ‫یه‌كێك له‌و بابه‌تانه‌ی‌ شێخ نوری‌‬ ‫مه‌عریف����ه‌ت‌و زانس����ت‌و پێگه‌یش����تن گرنگی‌ زۆری‌ پێداوه‌ ئه‌زمون‌و مێژوی‌‬ ‫لە‌كۆمه‌ڵ����گای‌ كوردیدا‪ ،‬له‌ڕێگه‌ی‌ ئه‌م گه‌الن ب���وه‌‪ ،‬چونكه‌ "ویس���تویه‌تی‌‬ ‫ته‌كنه‌لۆژی����ا نوێیه‌وه‌ هه‌نگاوی‌ گه‌وره‌ ئه‌زمونی‌ ئه‌و گه‌النه‌ بۆ خوێنه‌ره‌كانی‌‬ ‫ده‌نێ‌"‪.‬‬ ‫بگوازێته‌وه‌ ك���ه‌ به‌هۆی‌ داگیركاری‌‌و‬ ‫جه‌نگه‌وه‌ واڵته‌كه‌یان له‌دواكه‌وتویی‌‌و‬ ‫تاریكی���دا ژیاون‪ ،‬دوات���ر توانیویانه‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌و زمان‌و ئایین‬ ‫نوس���ه‌ر جه‌خ���ت له‌وه‌ده‌كاته‌وه‌ لە‌شكس���ته‌كانیاندا س���ه‌ركه‌وتن‬ ‫ئ���ه‌و ئایدیاو چاالكییان���ه‌ی‌ نه‌ته‌وه‌ بدۆزنه‌وه‌‌و الپه‌ڕه‌ ره‌شه‌كانی‌ مێژویان‬ ‫په‌روه‌ره‌كان���ی‌ ن���ه‌وه‌ی‌ یه‌ك���ه‌م دابخه‌ن‌و بە‌زانس���ت‌و كاری‌ به‌رده‌وام‬ ‫لە‌سلێمانی‌ جێبه‌جێیان ده‌كرد دژی‌ شارستانیه‌ت بونیادبنێن"‪.‬‬ ‫ئینتیم���ای‌ ئاینی‌ نه‌ب���و‪ ،‬بگره‌ هیچ‬ ‫ش���ێخ ن���وری‌ لە‌وتاره‌كانیدا بە‌دو‬ ‫كات ئاینیان بە‌رێگرو ناكۆك له‌گه‌ڵ ش���ێوه‌ باس���ی‌ لە‌مێ���ژوی‌ گ���ه‌الن‬ ‫بیری‌ نه‌ته‌وه‌ییدا نه‌بینیوه‌‪ .‬ته‌نانه‌ت ك���ردوه‌‪ ،‬بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ك���ورد وانه‌ی‌‬ ‫لە‌هه‌ندێ‌ وتاردا بە‌یه‌كێك لە‌پێكهێنه‌ره‌ لێ‌ وه‌رگرێ���ت‪ .‬یه‌كه‌می���ان مێژوی‌‬ ‫سه‌ره‌كییه‌كانی‌ ئینتیمای‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‌و ئ���ه‌و گه‌النه‌ی‌ كه‌ گرنگ���ی‌ به‌زمان‌و‬ ‫نیشتیمانیان ده‌زانی‌‪.‬‬ ‫كلت���وری‌ خۆی���ان ن���اده‌ن‌و دواجار‬ ‫س���ه‌باره‌ت بە‌دیدی‌ ش���ێخ نوری‌ ده‌بنه‌ به‌ش���ێك لە‌مێ���ژو‪ .‬دوه‌میان‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێت "ش���ێخ نوری مێ���ژوی‌ ئه‌و گه‌النه‌ی‌ ك���ه‌ لە‌خاك‌و‬ ‫گرنگیی‌ زۆری‌ بە‌رۆڵی‌ زمان داوه‌‪ ،‬هه‌ر خۆڵه‌وه‌ هه‌ڵده‌س���تنه‌وه‌و بە‌زانست‌و‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی���ه‌ لە‌زۆربه‌ی‌ وتاره‌كانیدا یه‌كگرتویی���ه‌وه‌ ده‌بنه‌ پێش���ه‌نگی‌‬ ‫قسه‌ی‌ له‌سه‌ر زمانی‌ كوردی‌ كردوه‌‌و گه‌الن‪ .‬ئه‌و داوا لە‌گه‌لی‌ كورد ده‌كات‬ ‫په‌یوه‌ندی���ی‌ زمانی‌ له‌ال به‌هێزتر بوه‌ سود لە‌هه‌ردو ئه‌زمونه‌كه‌ وه‌رگرێت‌و‬ ‫لە‌په‌یوه‌ن���دی‌ ئایین‪ ،‬بگره‌ ئه‌و زمان ته‌سلیمی‌ ئه‌مری‌ واقیع نه‌بێت‪.‬‬ ‫بە‌كلیلی‌ نه‌ته‌وه‌ ده‌زانێت"‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ سه‌رچاوه‌ی‌ نوسینه‌كانی‌‬ ‫لە‌ئه‌زمونی‌ رۆژنامه‌وانیدا‪ ،‬نوس���ه‌ر شێخ نوری‌‪ ،‬نوسه‌ر ده‌ڵێت‪ :‬زۆربه‌ی‌‬ ‫ش���ێخ نوری‌ وه‌ك ناسیۆنالیستێك وتاره‌كانی‌ یا ئه‌زمونه‌ شه‌خسیه‌كانی‌‬ ‫بە‌درێ���ژه‌ پێ���ده‌ری‌ ئه‌و ش���ێوازه‌ خۆی‌ بون‪ ،‬ی���ا ئه‌و زانیارییانه‌ی‌ كه‌‬ ‫ناوده‌ب���ات ك���ه‌ میق���داد به‌درخان كۆی‌ ده‌كردنه‌وه‌‪ ،‬یاخود ئه‌و راستیانه‌‬ ‫لە‌رۆژنامه‌ ‌‬ ‫ی كوردس���تاندا په‌یڕه‌وی‌ بون كه‌ به‌چاوی‌ خۆی‌ ده‌یبینین‪...‬‬ ‫ك���ردوه‌‪ ،‬ش���ێوازه‌كه‌ش په‌ناب���ردن له‌ڕێگ���ه‌ی‌ به‌كارهێنان���ی‌ رووداوه‌‬ ‫بوه‌ ب���ۆ مێژوی‌ دێری���ن‌و هاندان بۆ مێژویی���ه‌كان‪ ،‬زانس���ت‌و ش���یكاری‌‬ ‫خوێندن‌و داواك���ردن لە‌ده‌وڵه‌مه‌ندو لۆژیكیانه‌وه‌ بۆ روداوه‌كانی‌ سه‌رده‌می‌‬ ‫ئه‌شرافه‌كان بۆ یارمه‌تیدانی‌ هه‌ژاران‪ ،‬خ���ۆی‌‪ ،‬توان���ی‌ هونه‌ری‌ نوس���ینی‌‬ ‫پشت به‌ستن بە‌ئایین‌و فه‌رموده‌كانی‌ وت���ار لە‌قاڵبە‌ئه‌ده‌بییه‌كه‌ی���ه‌وه‌ بۆ‬ ‫پێغه‌مبه‌ر بۆ مه‌به‌ستی‌ نه‌ته‌وایه‌تی‌‪ .‬قاڵبە‌رۆژنامه‌وانیه‌كه‌ی‌ بگوازێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫رێبازی‌ نوسین‌و‬ ‫قوربانیدانی‌ كوردو‬ ‫ره‌خنه‌كانی‌ شێخ نوری‌‬ ‫كه‌مته‌رخه‌می‌ كاربه‌ده‌ستان‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ توێژینه‌وه‌كه‌ی‌ نوسه‌ر‪،‬‬ ‫دوای‌ خس����تنه‌ڕوی‌ ژیان‌و به‌رهه‌مه‌‬ ‫ش���ێخ نوری‌ ویس���تویه‌تی‌ له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫نوسینه‌كانیه‌وه‌ ره‌خنه‌ لە‌دواكه‌وتویی‌ رۆژنامه‌وانییه‌كان����ی‌ ش����ێخ ن����وری‌‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵگای‌ كوردی‌ بگرێت‪ ،‬كه‌ كه‌متر نوسه‌ر ده‌ڵێت‪ :‬له‌ڕاس����تیدا ناتوانین‬ ‫ئاشنای‌ مێژوی‌ خۆیانن‌و هه‌ر ئه‌وه‌ش ش����ێخ ن����وری‌ بە‌تیۆریزان����ی‌ بی����ری‌‬ ‫مایه‌ی‌ دواكه‌وتویی‌‌و مایه‌پوچییانه‌‪ .‬نه‌ته‌وه‌ی����ی‌ دابنێی����ن‪ ،‬به‌ڵك����و ئه‌و‬ ‫له‌هه‌مانكات���دا روی‌ ره‌خنه‌كانیش���ی‌ هه‌میش����ه‌ وه‌ك رۆژنامه‌نوس����ێك‬ ‫لە‌نوخب���ه‌ی‌ كوردی‌ ئه‌و س���ه‌رده‌مه‌ بیرو بۆچون����ه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی‌ خۆی‌‬ ‫گرت���وه‌ ك���ه‌ لە‌هه‌لومه‌رجێكی‌ وادا لە‌چوارچێ����وه‌ی‌ كۆمه‌ڵێ����ك بابه‌تی‌‬ ‫رێ���ز لە‌خۆیان ناگرن‌و ه���ه‌ر رۆژه‌ی‌ رۆژنامه‌وانی����دا خس����توه‌ته‌ڕو‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ناتوانی����ن نكۆڵی‌ ل����ه‌وه‌ش بكه‌ین كه‌‬ ‫لە‌ئاوازێك ده‌خوێنن‪.‬‬ ‫لە‌ڕونكردن���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و بۆچونه‌دا ئه‌و یه‌كێكه‌ لە‌دامه‌زرێنه‌ره‌كانی‌ بیری‌‬ ‫نوس���ه‌ر ده‌ڵێ���ت‪ :‬ش���ێخ ن���وری‌ كوردایه‌تی‌ لە‌باش����وری‌ كوردستاندا‪.‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ی‌ نوس���ه‌ره‌كانی‌ دیكه‌وه‌ ئ����ه‌و كاتێك ب����اس لە‌قه‌وم����ی‌ كورد‬ ‫ك���ه‌ هه‌رده‌م كوردی���ان وه‌ك داماوو ده‌كات پێیوای����ه‌ هه‌موی����ان ئاماده‌ی‌‬ ‫بچوك‌و ژێرده‌س���ته‌ پیشانداوه‌‪ ،‬ئه‌م هه‌مو فیداكارییه‌كن له‌پێناوی‌ گه‌یشتن‬ ‫بە‌خاوه‌ن راب���ردوی‌ زێڕین‌و داهاتوی‌ بە‌مافه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كانیان‪ .‬به‌اڵم وه‌ك‬ ‫گه‌ش وێن���ای‌ كوردو كوردس���تانی‌ هه‌میش����ه‌ به‌گومانه‌وه‌ لە‌"زیمامدارانی‌‬ ‫ك���ردوه‌‪ .‬له‌ڕێگ���ه‌ی‌ وتاره‌كانی���ه‌وه‌ ئومور" ده‌ڕوانێت‌و ترسی‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌‬ ‫هه‌وڵیده‌دا هۆشیاری‌ سیاسی‌ خه‌ڵك‌و ده‌ستبه‌رداری‌ ماف‌و خاكی‌ كوردستان‬ ‫به‌شداریكردنیان لە‌كایه‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و بن‪.‬‬

‫سه‌فه‌رێك بۆ ئێزیدخان‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫سه‌فه‌رێك بۆ ئێزیدخان‪ ،‬سه‌فه‌ری‬ ‫نوسه‌رو رۆژنامه‌نوس (سه‌رتیپ‬ ‫جه‌وهه‌ر) ه‌ بۆ شنگال‌و ناوچه‌‬ ‫كاره‌ساتباره‌كانی ئێزیدخان‪،‬‬ ‫تۆماركردن‌و ئاشكراكردنی ئه‌و‬ ‫مه‌رگه‌ساته‌یه‌ كه‌به‌سه‌ر دانیشتوانی‬ ‫ئه‌و ناوچه‌یه‌ داهات‪ ،‬باسی ئه‌و‬ ‫ساته‌ پڕ مه‌رگه‌ساتانه‌یه‌ كه‌ ژن‌و‬ ‫پیاو كچ‌و جوامێرانی كورد له‌و‬ ‫ناوچه‌یه‌ به‌سه‌ریان هات‪.‬‬ ‫ئه‌و كتێبە‌‪ 246‬الپه‌ڕه‌یه‌‪ ،‬گه‌شتێكی‬ ‫رۆژنامه‌وانییه‌ بۆ ناوچه‌ی‌ ئێزیدیاتی‌و‬ ‫تۆماركردنی راس���تیی رووداوه‌كانه‌‪،‬‬ ‫باس���كردنی ئ���ازاری ئێزیدییه‌كانه‌‬ ‫له‌ش���اخ‌و ئۆردوگاكان‪ ،‬تۆماركردنی‬ ‫وورده‌كاری هێرش���ی تیرۆرس���تانی‬ ‫داعش���ه‌ ب���ۆ س���ه‌ر ش���ارو گوندو‬ ‫دێهاته‌كانی ئێزیدیان‪ ،‬رونكردنه‌وه‌ی‌‬

‫سه‌فه‌رێك بۆ ئێزیدخان‪ ،‬قۆناغێكی دیاریكراوی‬ ‫مێژویی ئێزیدخانه‌‪ ،‬گێڕانه‌وه‌ی‌ چیرۆكی‬ ‫سه‌رده‌مێكی دیاریكراوی ناوچه‌كه‌یه‌‪ ،‬وێناكردنی‬ ‫ساته‌وه‌ختێكی پڕ مه‌رگه‌ساتی خه‌ڵكی شنگال‌و‬ ‫ئێزیدیاتییه‬ ‫ئ���ه‌و ملمالن���ێ س���ه‌خت‌و ئاڵ���ۆز‌ه‬ ‫سیاسی‌و سه‌ربازییه‌یه‌ له‌نێوان گروپه‌‬ ‫جیاوازه‌كان‪.‬‬ ‫ئێزیدخان تیش���ك ده‌خاته‌ س���ه‌ر‬ ‫مێ���ژوی ناوچه‌كه‌و چه‌وس���انه‌وه‌ی‌‬

‫ئێزیدیی���ه‌كان ل���ه‌رووی دین���ی‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی���ه‌وه‌‪ ،‬ه���ه‌روه‌ك ده‌س���ت‬ ‫ده‌خاته‌ سه‌ر برینی ناته‌بایی كوردو‬ ‫گرفتی له‌ده‌ستدانی به‌شێكی گه‌وره‌ی‬ ‫خاكی كوردستان‪.‬‬

‫باسی ریشه‌ی‌ ملمالنێی‌ ناوچه‌كه‌و‬ ‫پێشبینی ئاینده‌ی ئێزیدخان ده‌كات‪،‬‬ ‫ش���یكردنه‌وه‌ی‌ دۆخی كۆمه‌اڵیه‌تیی‌و‬ ‫چه‌وسانه‌وه‌ی‌ خه‌ڵكی ناوچه‌كه‌یه‌‪.‬‬ ‫سه‌فه‌رێك بۆ ئێزیدخان‪ ،‬قۆناغێكی‬ ‫دیاریك���راوی مێژوی���ی ئێزیدخانه‌‪،‬‬ ‫گێڕان���ه‌وه‌ی‌ چیرۆكی س���ه‌رده‌مێكی‬ ‫دیاریك���راوی ناوچه‌كه‌یه‌‪ ،‬وێناكردنی‬ ‫س���اته‌وه‌ختێكی پ���ڕ مه‌رگه‌س���اتی‬ ‫خه‌ڵك���ی ش���نگال‌و ئێزیدیاتیی���ه‌‪،‬‬ ‫بۆئ���ه‌وه‌ی‌ ون نه‌بێ���ت‌و به‌زمانێكی‬ ‫دیكه‌و به‌نیه‌تێكی دیكه‌ نه‌نوسرێته‌وه‌و‬ ‫راس���تیی رووداوه‌كانی ناوچه‌كه‌ ون‬ ‫نه‌كرێت‪.‬‬ ‫له‌م كتێبه‌دا وورده‌كاریی چیرۆكی‬ ‫پڕ تراژیدی ئیزیدیی���ه‌كان خراوه‌ته‌‬ ‫روو‪ ،‬نوس���ه‌ر هه‌وڵی���داوه‌ خوێنه‌ر‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ خ���ۆی هاوس���ه‌فه‌ر بێت‌و‬ ‫تێكه‌ڵ به‌رووداوه‌كانی بكات‪ ،‬له‌ڕێی‌‬ ‫ووش���ه‌وه‌ وێنه‌ی‌ تراژیدی ش���نگال‬ ‫ده‌نخشێنێت‪..‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )590‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/8/22‬‬

‫چاکسازی لە‌پرۆسەی هەڵبژاردندا‪،‬گەرەنتی بنیاتنانی دیموکراسی راستەقینەیە‬ ‫د‪.‬فائیق محەمەد گوڵپی *‬ ‫ئەکادیمی����ای سیاس����ەت‌و ه����زری‬ ‫دیموکراس����ی رێکخراوێکی رۆشنبیری‬ ‫مەدەنی خۆبەخشە‪،‬دەیەوێت لە‌رێگەی‬ ‫لێکۆڵین����ەوەی زانس����تی‌و کۆنفرانس‬ ‫وگفتوگ����ۆی هێم����ن‌و لۆجیکیەوە‪،‬لە‬ ‫سێبەری بەرژەوەندی بااڵی گەلی کورد‌و‬ ‫پێوانەکانی‌و ئ����ازادی دیموکراتیەوە‪،‬‬ ‫دور لە‌دەمارگیری حزبی‌و بریندارکردنی‬ ‫کەسێتیەوە‪،‬بەرەو خانە بنەرەتیەکانی‬ ‫هزری سیاسی گەلی کوردستان‌و عراق‌و‬ ‫رۆژهەالتی ناوەراس����ت ش����ۆربێتەوە‪،‬‬ ‫لە‌رێگ����ەی لێکدان����ەوەی لوجیک����ی‌و‬ ‫لێکۆڵینەوەی زانستیەوە‪،‬پەنجە لەسەر‬ ‫نەخۆشیە هزری‌و الدانە سیاسیەکانی‬ ‫کوردستان دابنێت‪.‬‬ ‫بە‌پشتبەس����تن بە‌کڵتوری سروشتی‬ ‫ک����وردەواری‌و بنەماکان����ی ئ����ازادی‌و‬ ‫دیموکرات����ی‌و ئەندێش����ەی سیاس����ی‬ ‫ش����اعران‌و بیرمەندانی کوردس����تان‌و‬ ‫ناوچەکەو جیهان‪،‬ئەکادیمیا هەوڵدەدات‬ ‫پیداچونەوەیەکی گشتگیر بە‌چەمک‌و‬ ‫الدانە سیاس����یەکانی کوردس����تاندا‬ ‫بکات‌و هەڵەکان دەستنیش����ان بکات‌و‬ ‫راستیان بکاتەوە‪.‬‬ ‫ئەکادیمی����ا ل����ەو بروایەدای����ە چۆن‬ ‫خاکی کوردستان داگیر‌و دابەشکراوە‪،‬‬ ‫بە‌هەمان ش����ێوە‪ ،‬هزرو دەرونی تاک‌و‬ ‫پێکهاتەکانی گەلی کوردستان داگیر‌و‬ ‫دابەش����کراون‪،‬داگیرکەران لە‌عەقڵ����ی‬ ‫کوردا چەمک����ی هەڵەیان ناش����توە‪،‬‬ ‫لە‌روح����ی کوردیش����دا کەس����ێتیەکی‬ ‫تێکشکا‌و ژێردەس����ت‌و بێ ئیرادەیان‬ ‫ناشتوە‪.‬‬ ‫حزب����ە ‌سیاس����یەکانی باش����وری‬ ‫کوردس����تان‌و سیاسەتمەداران کاتێک‬ ‫دەس����تیان بە‌خەبات����ی نەتەوەی����ی‌و‬ ‫بەرخودان کردوە‪،‬هەس����تیان بە‌گرنگی‬ ‫تێپەراندنی ئەم دەردە کوش����ەندەیەی‬ ‫هزر‌و سیاس����ەتی هەرێمی کوردستان‬ ‫نەکردوە‪،‬ب����ەو چەمک‌و کەس����ێتیەوە‬ ‫خەباتیان کردوە کە دوژمن ویستویەتی‌و‬ ‫دایرش����توە‪ ،‬بۆیە سیاس����ەتی هەرێم‬ ‫لە‌س����نوری فروفێڵی رۆژانە‌و تاکتیکی‬ ‫بێ س����تراتیج‌و چەواشەکاری خەڵک‌و‬ ‫پیالنگێ����ری دژی یەک����دی تێپ����ەری‬

‫نەکردوە‪.‬‬ ‫ب����ۆ ئەوەی گەلی کورد لە‌باش����وری‬ ‫کوردس����تان ئەم قوناغە تیپەرێنێت‌و‬ ‫روە‌و ئازادی دیموکراتی‌و سیاسەتێکی‬ ‫نەتەوەیی پێش����کەوتوخواز گەش����ە‬ ‫بکات‪،‬چەندان تاکی ئازادو رێکخراوی‬ ‫هزری وەک ئەکادیمیای سیاس����ەت‌و‬ ‫ه����زری دیموکراس����ی پیویس����تە‪،‬تا‬ ‫ئاراس����تەی بیرکردنەوەی تاکی کورد‬ ‫ب����ۆ ئ����ەم دەردە هزری‌و سیاس����یەی‬ ‫کوردس����تان رابکێشیت‌و خەڵک بخاتە‬ ‫ناو ملمالنێیەکی لۆجیکیەوە‪،‬تا بناغەی‬ ‫کۆمەڵگایەک����ی ئازاد‌و دیموکراس����ی‌و‬ ‫سیاس����ی پێ بونیات بنێت کە تیایدا‬ ‫نرخی مۆرڤ داینەمۆی بریار‌و کرداری‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫ل����ە دوای راپەرینەوە ت����ا ئەمرۆ‪،‬تا‬ ‫دێت دەرفەتی چارەس����ەری پرس����ی‬ ‫گەلی کورد لە‌باش����وری کوردس����تان‌و‬ ‫پارچەکان����ی تری کوردس����تاندا زیاتر‬ ‫دێتە پێش����ەوە‪،‬بەالم لەب����ەر ئەوەی‬ ‫بەو چەمک����ە هەاڵنە کارم����ان کردوە‬ ‫ک����ە دوژمانان لە‌عەق����ڵ‌و دەرونماندا‬ ‫چاندویانە‪ ،‬بە‌هەس����تێکی دەمارگیری‬ ‫حزب����ی‌و ناوچەگەری����ەوە سیاس����ەت‬ ‫دەکەین‪،‬بروام����ان بە‌خۆمان نەبوە کە‬ ‫بتوانین کێش����ەکانی خۆمان چارەسەر‬ ‫بکەین‌و پشت بە‌بێگانە دەبەستین‪،‬بە‌بێ‬ ‫بنەم����ای دەس����توری‌و یاس����ایی‌و‬ ‫دیموکراتی حوکمرانی کوردس����تانمان‬ ‫کردوە‪،،‬خەڵکی کوردستانمان برسی‌و‬ ‫هەژار کردوە‪،‬دامو دەزگا فەرمیەکانی‬ ‫خۆمانم����ان ئیفلیج کردوە‪،‬بە‌س����وپای‬ ‫داگیرک����ەران ماڵ����ی خۆمانم����ان‬ ‫سوتاندوە‌و بۆ البەالکردنەوەی ناکۆکیە‬ ‫سیاس����یە ناوخۆیەکانمان پەلکێش����ی‬ ‫س����وپای داگیرکەرانی کورس����تانمان‬ ‫کردوە‪.‬ب����ەو ش����یوەی دەبینین نەک‬ ‫هەر نەمانتوانیوە س����ود لەو دەرفەتە‬ ‫وەربگرین ک����ە لە‌س����ێبەری روخانی‬ ‫رژێمی س����ەدامەوە‪ ،‬تا دروس����تبونی‬ ‫داعش‌و قوناغی ب����ەرەو کۆتاییهاتنی‬ ‫داعشدا هاتۆتە پێشەوە‪،‬بەڵکو لەبەر‬ ‫ئەوەی بەو هزر‌و تێگەیشتنە هەاڵنە کار‬ ‫دەکەین کە دوژمن بۆیداناوین‪،‬چەندە‬ ‫قوربان����ی دەدەین‌و خەب����ات دەکەین‬ ‫وەک پێویس����ت پێش����ناکەوین‪،‬‬ ‫ئەگ����ەر هەڵویس����تە ناکۆک����ە حزبیە‬

‫دەمارگیری����ی‌و دەس����ەاڵتخوزیەکانی‬ ‫تاک‌و پێکهاتە سیاس����یەکانی هەرێمی‬ ‫کوردستان لەسەر مەسەلەیەکی گشتی‬ ‫وەک ریفران����دۆم بێنین����ە بەرچ����اوی‬ ‫خۆمان‪ ،‬ب����اش ل����ەوە تێدەگەین کە‬ ‫سیاسەتی هەرێمی کوردستان چەندە‬ ‫لە‌بەرژەوەندی خەڵکی کوردس����تانەوە‬ ‫دورە‪،‬چەن����د سیاس����ەتێکی حزبیە‌و‬ ‫نەتەوەیی نیە‪،‬تێدەگەین کە سیاسەتی‬ ‫هەرێم چەند سیاس����ەتێکی رۆژانەیە‌و‬ ‫لە‌س����ەر بنەمای دەستوری عراق( کە‬ ‫کورد تیایدا دۆراوە)‌و دەستوری هەرێم‬ ‫( تا ئێس����تە خاوەنی دەستور نین)ی‬ ‫کوردستان پێی دانەکوتاوە‪.‬‬ ‫ئەکادیمی����ای سیاس����ەت‌و ه����زری‬ ‫دیموکراس����ی‪،‬لە بەرنامەیدایە لەسەر‬ ‫مەس����ەلە بنەرەتیەکان����ی حوکمرانی‌و‬ ‫سیاس����ەتی هەمەالیەن����ەی هەرێم����ی‬ ‫کوردس����تان‪ ،‬لەگەڵ سیاسەتمەداران‌و‬ ‫رۆش����نبیران‌و رێکخراوە مەدەنیەکان‌و‬ ‫حزبە‌سیاس����یەکان‌و دام‌و دەزگاکانی‬ ‫حوکمران����ی هەرێم����ی کوردس����تان‌و‬ ‫عراق‪،‬ل����ە رێگ����ەی لێکۆڵین����ەوەی‬ ‫زانستیەوە‪،‬دەرگای دیالۆگێکی قوڵ‌و‬ ‫لۆجیکی لەس����ەر ژیرخانی کۆمەڵگای‬ ‫کوردس����تان‌و هزری سیاس����ی هەرێم‬ ‫بکاتەوە‪،‬بە‌ئامانج����ی تێپەرنادنی ئەم‬ ‫قوناغە سیاسیەی ئەمرۆی کوردستان‬ ‫ک����ە خەبات‌و قوربانی گەلەکەمانی بێ‬ ‫بەره����ەم کردوە‪،‬ل����ەو چوارچێوەیدا‬ ‫ئەکادیمی����ا ل����ە‌‪ ٢١-١٩‬تەموزی ‪٢٠١٦‬‬ ‫لە‌هۆڵی ئۆتیل سلێمانی پاالسی شاری‬ ‫س����لێمانی کۆنفرانس����ی نێونەتەوەیی‬ ‫(ئاشتی‌و ئارامی رۆژهەاڵتی ناوەراست‬ ‫لەدی����دی عەبدوڵ��ل�ا ئ����وج ئاالنەوە)‪.‬‬ ‫ش����ەممەی راب����ردوش ‪ ٨/١٩‬لەب����ەر‬ ‫گرنگی پرۆس����ەی هەڵبژاردن لە‌ژیانی‬ ‫سیاسی‌و دیموکراتیکردنی کوردستاندا‬ ‫بە‌هاوکاری ژماریەک کەسایەتی پسپۆرو‬ ‫بە‌ئەزم����ون لە‌ب����واری هەڵبژاردن����دا‪،‬‬ ‫لە‌ژێر دروشمی ‪( :‬چاکسازی لە‌پرسی‬ ‫هەڵب����ژاردن‪ ،‬گەرەنت����ی بنیادنان����ی‬ ‫دیموکراسی راستەقینەیە) کۆنفرانسی‬ ‫پرس����ی هەڵبژاردنی کوردستان‌و عراق‬ ‫بەرێوە ب����رد‪ ،‬هیوادارم بتوانین الیەنە‬ ‫الوازەکانی یاسایی‌و سیاسی‌و پراکتکی‬ ‫هەڵبژاردن����ەکان دی����اری بکەی����ن‌و‬ ‫بیانخەینە بەردەستی الیەنی بەرپرسیار‬

‫ریکالم‬

‫ب����ۆ پێداچون����ەوە‪ ،‬ب����ەو هیوای����ەی‬ ‫لە‌هەلبژاردنەکانی ئایندەدا بە‌باشترین‬ ‫ش����ێوە لە‌روی نەتەوەیی(لە‌عێراقدا)‌و‬ ‫لە‌روی دیموکراتیەوە (لە‌کوردستاندا)‬ ‫سود وەربگرین‪.‬‬ ‫ئەکادیمی����ا ل����ەو بروایەدای����ە‬ ‫ک����ە ه����زری سیاس����ی لە‌باش����وری‬ ‫کوردس����تاندا بە‌شیوەیەکی سەرەتایی‬ ‫لە‌ئەندێش����ەی سیاسی شعرو بەرهەمە‬ ‫ئەدەبیەکانی شاعرەکانی کوردستاندا‬ ‫س����ەریهەلداوە‪،‬بەالم ئەو هزرە پەرەی‬ ‫پێنەدراوە‌و حزبە‌سیاسیەکانی باشوری‬ ‫کوردستانیش فەرامۆش����یان کردوە‌و‬ ‫کاری����ان پێنەک����ردوە‪،‬وەک ئەکادیمیا‬ ‫لە‌ئاین����دەدا کار ب����ۆ رونکردن����ەوەی‬ ‫ه����زری سیاس����ی ش����اعرانی کوردی‬ ‫وەک ئەحم����ەدی خانی‪،‬حاجی قادری‬ ‫کۆیی‪،‬پیرەمێ����رد‌و قان����ع‌و ئیبراهی����م‬ ‫ئەحمەد‌و عەبدولال پەشێوو ئەوانی تر‬ ‫دەکەین وە بە‌هزری سیاسی عەبدوڵال‬ ‫ئوجئاالنەوە گرێیی دەدەین‪.‬‬ ‫ئەکادیمی����ا بۆچون����ی وای����ە ک����ە‬ ‫لە‌م����اوەی راب����وردودا هەندێ����ک‬ ‫حزبە‌سیاس����یەکانی‬ ‫لە‌پ����رۆژەی‬ ‫کوردس����تان بەرژەوەن����دی گەل����ی‬ ‫کوردی����ان لە‌خۆگرتوە‪،‬ب����ەالم بە‌هۆی‬ ‫سیاسەتی دەمارگیری حزبی‌و بە‌هۆی‬ ‫ئەوەوە لە‌سیاس����ەتی باشوردا گرنگی‬ ‫بە‌بەرژەوەن����دی گش����تی نادرێت‪ ،‬ئەو‬ ‫پرۆژان����ە نەکران بە‌موڵک����ی خەڵک‌و‬ ‫بۆ چارەس����ەری کێش����ەکانی خەڵک‬ ‫بەکارنەهاتن‪،‬ئەکادیمی����ا پێیوایە ئەو‬ ‫یەکێت����ی نەتەوەییەی ک ن ک داوای‬ ‫دەکات‪،‬ئ����ەو پ����رۆژە چاکس����ازیەی‬ ‫س����اڵی ‪ ٢٠٠٩‬بزوتنەوەی گۆران داوای‬ ‫کرد‪،‬ئەو پرۆژە خێرخوازیەی هەندێک‬ ‫لە‌حزبە‌ئیس��ل�امیەکانی کوردس����تان‬ ‫بۆ ه����اوکاری باری خراپ����ی ئابوری‬ ‫خەڵکی کوردستان ئەنجامیاندا‪،‬لەگەڵ‬ ‫پرۆژەی ریفراندۆمی س����ەربەخۆیی بۆ‬ ‫باشوری کوردس����تان‪ ،‬کە ژمارەیەک‬ ‫لە‌حزبە‌سیاسیەکانی باشوری کوردستان‬ ‫کاری ب����ۆ دەکەن‪،‬ئەگەرچی رەهەندی‬ ‫ئایدۆلۆژی‌و حزبیان لە‌خۆگرتوە‪،‬بەالم‬ ‫س����ودیان بۆ چارەس����ەری کیشەکانی‬ ‫گەل����ی کوردی����ش هەیە‪،‬پێمانوای����ە‬ ‫بە‌ه����اوکاری دلس����ۆزانەی ئێ����وە‪،‬‬ ‫ئەکادیمی����ا دەتوانێ����ت لە‌ئایندەیەکی‬

‫نزیکدا لە‌رێگەی کۆنفرانس����ی ئاشتی‬ ‫س����یایەوە‪،‬ئەو پرۆژانە تێکەڵ بکات‌و‬ ‫بناغەی لیکتیگەیش����تنێکی سیاس����ی‬ ‫هاوسەنگ لە‌کوردستاندا پێشبخات‪.‬‬ ‫خاڵێکی ت���ری گرنگ کە ئەکادیمیا‬ ‫دەیەوێ���ت تیش���کی بخاتە س���ەر‌و‬ ‫داوای ه���اوکاری لە‌ئیوەش بکات بۆ‬ ‫ئەنجامدانی‪،‬دو کۆنفرانس���ی ئاشتی‬ ‫کۆمەالیەت���ی کوردس���تانە‪،‬هەمومان‬ ‫دەزانین لە‌درێژەی ملمالنێی سیاسی‌و‬ ‫حزبە‌سیاس���یەکانی‬ ‫چەک���داری‬ ‫کوردس���تاندا‪،‬هەزاران پێش���مەرگەی‬ ‫قارەمان‌و خەڵکی مەدەنی لە‌ش���ەری‬ ‫براکوژیدا بونەت���ە قوربانی‌و گیانیان‬ ‫بەخشیوە‪،‬خۆش���بەختانە پانزە ساڵ‬ ‫زیاترە ش���ەری براکوژی لە‌کوردستان‬ ‫وەستاوە‪،‬حزبە‌سیاسیەکان لە‌ئاستی‬ ‫بااڵدا ئاشتبونەتەوە‪،‬بەالم بنەماڵەی‬ ‫شەهیدانی شەری ناوخۆ تا ئەمرۆش‬ ‫لەگ���ەڵ حزبە‌سیاس���یەکان ئاش���ت‬ ‫نەبونەتەوە‪،‬ئ���ەم ئاش���تنەبونەوەیە‬ ‫کاریگ���ەری خراپ���ی لەس���ەر‬ ‫بەردەوامی کێش���ەکانی کوردس���تان‬ ‫بەجێهێش���توە‪،‬بنەماڵەی ش���ەهیدان‬ ‫بە‌هەق‌و بە‌ناه���ەق دژی ئەو حزبانە‬ ‫هەڵویس���ت نیش���اندەدەن ک���ە‬ ‫رۆلەکەیان���ی ش���ەهید کردوە‪.‬لەبەر‬ ‫ئەوەی حزبە‌سیاس���یەکان‌و بەرپرسە‬ ‫حزبی���ەکان هێزی تایبەت���ی حزبیو‬ ‫شەخس���ی خۆیانیان هەی���ە‌و هیزی‬ ‫پاراس���تنی کوردس���تان نیش���تمانی‬ ‫نیە‪ ،‬ئەگەری دوبارەبونەوەی شەری‬ ‫ناوخۆ لە‌ئارادایە‪،‬بۆیە لەو باوەرەداین‬ ‫کار ک���ردن ب���ۆ دوب���ارە نەبونەوەی‬ ‫شەری ناوخۆیی‌و سارێژکردنی برینی‬ ‫بنەماڵەی ش���ەهیدانی شەری ناوخۆ‬ ‫لە‌رێگەی چەندی���ن کۆرو کۆنفرانس‌و‬ ‫لێکۆڵینەوەوە‪،‬چەن���دە ئەرکێک���ی‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و مرۆڤدۆس���تیە‪،‬هێندەش‬ ‫لە‌چارەس���ەری بنەرەتی کێشەکانی‬ ‫کوردستان نزیکمان دەکاتەوە‪.‬‬ ‫ه���ەر لە‌چوارچێ���وەی ئاش���تی‬ ‫کۆمەاڵیەتیدا‪،‬ئەکادیمیا وای دەبینێت‬ ‫ک���ە لە‌درێژەی خەب���ات‌و بەرخودانی‬ ‫چەک���داری خەڵک���ی کوردس���تاندا‬ ‫دژی داگیرک���ەران‪ ،‬بە‌ه���ۆکاری‬ ‫جیاجیاوە‪ ،‬پێک‌هاتەیەکی کۆمەڵگای‬ ‫کوردستان‪(،‬موستەش���ارەکان) دژی‬

‫ماف‌و ئازدیەکانی خەلکی کوردستان‪،‬‬ ‫شانبەسانی داگیرکەرانی کوردستان‬ ‫چەک���ی رژێمیان لە‌ش���ان ک���ردوە‌و‬ ‫لە‌گەرم���ەی پێکدادان���ی چەک���داری‬ ‫هێ���زی پێش���مەرگەی کوردس���تان‌و‬ ‫هیزە س���ەربازیەکانی حکومەتەکانی‬ ‫عراقدا ه���اوکاری رژێمەکانی عراقیان‬ ‫ک���ردوە‌و چەن���دان رۆڵ���ەی بەوەفا‌و‬ ‫قارەمانی کوردیان شەهیدکردوە‪،‬ئەو‬ ‫دیاردەی���ەش ئاش���تی کۆمەالیەت���ی‬ ‫کوردس���تانی ‌هێندەی ت���ر ناجێگیر‬ ‫کردوە‪.‬‬ ‫لەس����ەروبەندی راپەریندا لە‌ساالنی‬ ‫‪ ١٩٩١-١٩٩٠‬ب����ەرەی کوردس����تانی‬ ‫بە‌ن����اوی هەم����و حزبە‌سیاس����یەکانی‬ ‫کوردس����تانەوە بانگی موستەش����ار‌و‬ ‫فەوجەکان����ی ک����رد کە ئەگ����ەر دژی‬ ‫س����وپای رژێمی بەعس هەڵویس����ت‬ ‫نیشانبدەن‌و لولەی چەکەکانیان روەو‬ ‫روی رژێم وەرگێرن‌و شانبەسانی هیزی‬ ‫پیشمەرگە دژی رژێم بجەنگن لە‌هەمو‬ ‫تاوانەکانیان خ����ۆش دەبن‪،‬زۆرینەی‬ ‫مستەشارەکان ئەو داخوازیەی بەرەی‬ ‫کورسس����تانیان جێبەجێکرد‌و هاتنە‬ ‫ری����زی هێ����زی پیش����مەرگەوە‪،‬بەالم‬ ‫ئەو کەس‌و بنەماالنەی کە لە‌ش����ەری‬ ‫مستەش����ارەکان‌و هیزی پیشمەرگەدا‬ ‫قوربانی����ان داوە‪ ،‬ت����ا ئەمرۆش وەک‬ ‫دوژم����ن س����ەیری موستەش����ارەکان‬ ‫دەک����ەن‌و ئاش����تنەبونەتەوە‌و بە‌دوای‬ ‫تۆڵ����ەدا دەگەرێن‪،‬ل����ە الیەکی ترەوە‬ ‫موستەشارەکان ونەوەکانیان خۆیان‬ ‫وەک کەس����ێکی نامۆی ناو کۆمەلگای‬ ‫کوردس����تان دەبینن‌و متمانەیان بە‌و‬ ‫پێکهاتەی����ەی کوردس����تان نی����ە کە‬ ‫ک����ە حوکمرانی هەریمی کوردس����تان‬ ‫دەکات‪،‬ئ����ەم ناکۆکی����ە کۆمەالیەتی‌و‬ ‫سیاس����یە ناجێگی����رەی ت����ری‬ ‫کوردستان‪،‬مەترسیەکی جدیە لەسەر‬ ‫ئاش����تەوایی کۆمەاڵیەتی‌و سیاس����ی‬ ‫کوردستان‪،‬ئەکادیمیا چارەسەرکردنی‬ ‫ئەو تنگژەیەش لە‌چوارچیوەی چەندان‬ ‫لێکۆڵین����ەوە‌و کۆنفرانس����دا‪،‬بە‌ئەرکی‬ ‫دلسۆزانی گەلی کورد دەزانێت‌و داوای‬ ‫هاوکاریتان دەکات‪.‬‬ ‫* سەرۆکی ئەکادیمیای سیاسەت‌و‬ ‫هزری دیمۆکراسی‬

‫ریکالم‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )590‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/8/22‬‬

‫بۆچ ‌ی نا بۆ ریفراندۆم‪ ...‬پاشماوە‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی‌" نا " ده‌ڵێن یان باس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫" ناكات���ی‌ " ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬رونكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫زیاتری���ان ده‌وێ���ت‪ ،‬مه‌ترس���یه‌كان‬ ‫ده‌خوێنن���ه‌وه‌‪ ،‬لە‌هۆكاره‌كان���ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫په‌لە‌پڕوزێ‌ یه‌ ده‌پرسن؟‪.‬‬ ‫س���ێیه‌م‪ :‬هی���چ پ���رس‌و راوێژێك‬ ‫بە‌دۆسته‌كان نه‌كراوه‌‪،‬دانیشتن‌و گفت‌و‬ ‫گۆی‌ راشكاو نه‌بووه‌‪ ،‬دۆسیه‌ی‌ ئه‌نفال‌و‬ ‫جینۆسایدو سڕینه‌وه‌و جێبه‌جێنه‌كردنی‌‬ ‫م���اده‌ی‌ ‪ 140‬نه‌خراوه‌ت���ه‌ ب���ه‌ر ده‌م‬ ‫یارو نه‌ی���ار‪ ،‬داوای‌ هاوكاری‌ لە‌نه‌ته‌وه‌‬ ‫یه‌كگرت���وه‌كان‌و ئه‌مه‌ری���كاو ئه‌وروپا‬ ‫نه‌كراوه‌‪،‬چ���ۆن لە‌نێو ئ���ه‌م دۆزه‌خی‌‬ ‫عێراقه‌ رزگارمان بێت‌و چۆن ئاسایش‌و‬ ‫ئارامی‌ بۆ ئه‌م ناوچه‌یه‌ بگه‌ڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫دۆخی‌ ناوچه‌ دابڕێنراوه‌كان چۆنه‌و‬ ‫رێژه‌ی‌ كورد چه‌نده‌؟‬ ‫ناوچ���ه‌ دابڕێن���راوه‌كان‪ ،‬ناوچ���ه‌‬ ‫پێكناكۆك���ه‌كان‪ ،‬ی���ان ناوچ���ه‌‬ ‫كوردس���تانیه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێ���م‪،‬‬ ‫نزیك���ه‌ ‪%50‬ی‌ كۆی‌ خاكی‌ باش���وری‌‬ ‫كوردس���تان پێكدێنێ���ت‌و ژم���اره‌ی‌‬ ‫دانیشتوانیش���ی‌ لە‌س���ه‌رو سێ‌ ملیۆن‬ ‫كه‌س���ه‌وه‌یه‌‪ ،‬ئ���ه‌و ناوچانه‌ ل���ە‌دوای‌‬ ‫ساڵی‌ ‪2003‬ه‌وه‌ بونه‌ ناوچه‌ی‌ ناكۆكی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر‌و كورد نه‌یتوانی‌ كوردستانی‌‬ ‫بونی���ان وه‌ك پێویس���ت بپارێزێ���ت‌و‬ ‫توركمان‌و عه‌ره‌بی���ش بگه‌یه‌نێته‌ ئه‌و‬ ‫بڕوایه‌ی‌ لە‌گه‌ڵ كوردا بژین باشتره‌ تا‬ ‫لە‌عێراقێكی‌ مه‌ترسی‌ دارو پڕ كێشه‌دا‪،‬‬ ‫س���ه‌ره‌تا بۆ ئه‌م ناوچانه‌ ماده‌ی‌ ‪58‬ی‌‬ ‫راگوزه‌ر دانرا‪ ،‬ئه‌م ماده‌یه‌لە‌ناو یاسای‌‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی‌ ده‌وڵه‌ت���ا بو بۆ قۆناغی‌‬ ‫گواستنه‌وه‌‪ ،‬لە‌ماده‌كه‌دا ئه‌گه‌ر بە‌نیوه‌‬ ‫چڵیش بێت باس���ی‌ چاره‌سه‌ری‌ كرابو‬ ‫" ئاسایكردنه‌وه‌‪ ،‬سه‌رژمێری‌‪ ،‬راپرسی‌‬ ‫" هه‌روه‌ها چاره‌س���ه‌ری‌ كێش���ه‌كانی‌‬ ‫موڵكدارێت���ی‌‪ ،‬ئ���ه‌م ماده‌ی���ه‌ دوات���ر‬ ‫لە‌ده‌س���توردا بووبە‌ماده‌ی‌ ‪ ،140‬به‌اڵم‬ ‫ن���ه‌ لە‌كاتی‌ خۆی���دا جێبە‌ج���ێ‌ كرا‪،‬‬ ‫نه‌بووبە‌هۆی‌ س���اڕێژكردنی‌ برینه‌كانی‌‬ ‫راب���ردو‪ ،‬نه‌ماف���ی‌ بۆ خ���اوه‌ن ماف‬ ‫گێڕایه‌وه‌‪،‬كوردی���ش نه‌یتوان���ی‌ وه‌ك‬ ‫پێویست كار لە‌سه‌ر ئه‌و ماده‌یه‌ بكات‪،‬‬ ‫م���ن لێره‌دا باس���ی‌ ك���ه‌م‌و كڕیه‌كانی‌‬ ‫ماده‌كه‌ ناكه‌م‪.‬‬ ‫ناوچه‌ دابڕێنراوه‌كان ئێستا‪:‬‬

‫ئه‌لف‪ :‬به‌ش���ێكی‌ زۆری‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫ده‌یپارێزێ���ت‌و بە‌ده‌س���ت هێ���ز ‌‬ ‫ی‬ ‫پێشمه‌رگه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫بێ‌‪ :‬به‌شێكی‌ تری‌ بە‌ده‌ست سوپای‌‬ ‫عێراق‌و حه‌شدی‌ شه‌عبیه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫ت���ێ‌‪ :‬به‌ش���ێكی‌ ت���ری‌ بە‌ده‌س���ت‬ ‫داعشه‌وه‌یه‌‪ ،‬یان بە‌ته‌واوه‌تی‌ لە‌داعش‬ ‫پاك نه‌كراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫كه‌واته‌ ده‌بێت بزانی���ن له‌م ناوچانه‌‬ ‫كێش���ه‌و گرفتی‌ زۆر هه‌ن‪ ،‬پرۆس���ه‌ی‌‬ ‫ئاس���ایكردنه‌وه‌ بە‌پێ���ی‌ م���اده‌ی‌ ‪140‬‬ ‫تیایاندا بە‌رێوه‌ نه‌چووه‌‪ ،‬ئاس���ان نیه‌‬ ‫ك���ورد یه‌كالیه‌نه‌ بڕیاری‌ گشتپرس���ی‌‬ ‫تیا ب���دات‪ ،‬خۆ ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌ش���ی‌ كرد‬ ‫بردنه‌وه‌یان ئاسان نیه‌و ئه‌سته‌مه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌ش���ه‌ی‌ كه‌ بە‌ده‌س���ت هێزی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌وه‌یه‌و پێشمه‌رگه‌ ده‌یپارێزێت‬ ‫هه‌ر بونی‌ پێش���مه‌رگه‌ تێیدا به‌س نیه‌‬ ‫ب���ۆ یه‌كالبونه‌وه‌ی‌ چونك���ه‌ لە‌بابه‌تی‌‬ ‫گشتپرسیدا پشت بە‌ده‌نگ ده‌به‌سترێت‬ ‫ن���ه‌ك هێز‪ ،‬راس���تی‌ هه‌وڵی‌ س���اخته‌‬ ‫كردن���ی‌ ده‌نگیش س���ه‌ر ناگرێت له‌و‬ ‫ناوچانه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ وه‌ك گریمانه‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫خراپ نه‌بادا بیر لە‌شتی‌ ئاوا بكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌و به‌ش���ه‌دا بۆ نمونه‌ ب���ا خورماتوو‬ ‫ب���اس بكه‌ین‪ ،‬ق���ه‌زای‌ خرماتوو به‌الی‌‬ ‫زۆره‌وه‌ كورد ناگاته‌ ‪%40‬ی‌ دانیشتوانی‌‬ ‫ته‌واوی‌ قه‌زاكه‌‪ ،‬چۆن ئه‌گه‌ری‌ بردنه‌وه‌‬ ‫مس���ۆگه‌ر ده‌كه‌یت لە‌دۆخ���ی‌ ئاوادا‪،‬‬ ‫ئاخۆ توركمانی‌ قه‌زاكه‌ ئاماده‌ن ده‌نگ‬ ‫بە‌به‌ڵێ‌ بده‌ن؟!‪.‬‬ ‫به‌ش���ه‌كه‌ی‌ كه‌ بە‌ده‌س���ت س���وپاو‬ ‫حه‌ش���دی‌ ش���ه‌عبی‌‌و هێزی‌ تره‌وه‌یه‌‬ ‫بە‌زۆری‌ ده‌كه‌وێته‌ ده‌شتی‌ نه‌ینه‌واوه‌‪،‬‬ ‫راس���تی‌ پێش���تر پارتی‌ له‌و ناوچانه‌و‬ ‫لە‌موس���ڵ ده‌نگی‌ زۆری‌ ده‌هێناو وه‌ك‬ ‫نوێنه‌ری‌ ك���ورد ده‌چون���ه‌ پارله‌مانی‌‬ ‫عێ���راق‌و ئه‌نجومه‌نی‌ پارێ���زگاو قه‌زاو‬ ‫ناحێكانه‌وه‌‪ ،‬ئێستا ئیتر زۆر ئه‌سته‌مه‌‬ ‫ئه‌و ده‌نگانه‌ بهێنرێته‌وه‌‪ ،‬بارو دۆخه‌كه‌‬ ‫زۆر گ���ۆڕاوه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت گشتپرس���یش‬ ‫تیایاندا ئه‌سته‌مه‌‪.‬‬ ‫حه‌ویج���ه‌و هه‌ندێ‌ گون���دو ناوچه‌ی‌‬ ‫دیك���ه‌ش بە‌ده‌س���ت داعش���ه‌وه‌ن‪،‬‬ ‫ی���ان تا ئێس���تا داعش ج���م‌و جۆڵی‌‬ ‫فراوانیان تیا ده‌كات‪ ،‬ئه‌و شوێنانه‌ش‬ ‫له‌الیه‌كه‌وه‌ پێویستیان بە‌رزگار كردن‌و‬ ‫هه‌روه‌ها گێڕانه‌وه‌ی‌ دانیش���توانه‌كه‌ی‌‌و‬

‫ئاوه‌دانكردنه‌وه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ چۆن ده‌كرێت‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارنی‌ كورد هیچ به‌رنامه‌یه‌كیان‬ ‫نیه‌ له‌و باره‌یه‌وه‌‪.‬‬ ‫لە‌ت���ه‌واوی‌ ناوچ���ه‌ دابڕێنراوه‌كان‪،‬‬ ‫بارو دۆخه‌كه‌ زۆر جێی‌ ئاسوده‌یی‌ نیه‌‬ ‫بۆ نمونه‌‪ ،‬منپێش���تریش ئه‌مانه‌م باس‬ ‫كردوه‌‪:‬‬ ‫لە‌ناو پارێ���زگای‌ كه‌رك���وك رێژه‌ی‌‬ ‫ك���وردو دوالیه‌نه‌كه‌ی‌ تر زۆر لە‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫نزیك���ه‌ بە‌پێ���ی‌ كۆبونی‌ خ���ۆراك كه‌‬ ‫لە‌ئێس���تادا ره‌نگه‌ راس���تترین بێت "‬ ‫ئه‌ویش ك���ه‌م‌و ك���وڕی‌ زۆری‌ تیایه‌ "‬ ‫ك���ورد ‪%52‬ه‌ توركمان‌و عه‌ره‌ب ‪،%48‬‬ ‫الم وایه‌ ئه‌گه‌ر بابه‌ته‌كه‌ گشتپرس���ی‌‬ ‫بێ���ت توركمان‌و عه‌ره‌ب بە‌گش���تی‌ بۆ‬ ‫شكس���تی‌ هه‌وڵی‌ كورد هه‌م���و دێنه‌‬ ‫س���ه‌ر س���ندوقی‌ ده‌نگدان‌و بە‌نه‌خێر‬ ‫ده‌نگ ده‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌م���ه‌ لە‌كاتێكا ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌ر ناچار بن رازی‌ بن بە‌پرۆس���ه‌كه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئ���ه‌وان رێگرن لە‌به‌ڕێوه‌ چونی‌‬ ‫كاره‌كه‌‪ ،‬باكاره‌كه‌ ناكۆك نه‌بێت بە‌هیچ‬ ‫یاساو رێسایه‌كیش‪.‬كه‌ركوك سه‌نته‌ری‌‬ ‫ملمالنێ���ی‌ نێوان ك���وردو ئه‌وانی‌ تره‌‪،‬‬ ‫تا ئێس���تا نه‌توانراوه‌ ده‌نگ‌و متمانه‌ی‌‬ ‫ئه‌وانی‌ تر بە‌الی‌ كوردا رابكێش���رێت‪،‬‬ ‫نه‌ك ئه‌وه‌ بگره‌ رۆژ بە‌رۆژ ره‌هه‌نده‌كان‬ ‫گه‌وره‌ تر بونه‌ته‌وه‌‪ ،‬خۆ ئه‌گه‌ر كه‌ركوك‬ ‫ئاس���ایبكرێته‌وه‌‪ ،‬قه‌زادابڕێنراوه‌كانی‌‬ ‫بۆ بگه‌ڕێنرێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌م پرۆس���ه‌كه‌‬ ‫هی���چ نه‌یاری���ه‌ك ناتوانێ‌ لە‌ده‌س���تی‌‬ ‫كوردی‌ ده‌ركات‪ ،‬دی���اره‌ ئه‌و ده‌میش‬ ‫هه‌ر ده‌بێت ئه‌وانی‌ تر لە‌چوار چێوه‌ی‌‬ ‫كه‌ركوك‌و باش���وری‌ كوردستاندا رازی‌‬ ‫بكرێن‌و شوێن‌و پێگه‌ی‌ شیاوی‌ خۆیان‬ ‫بدرێتێ‌‪.‬‬ ‫ده‌نگی‌ كورد لە‌به‌شێكی‌ زۆری‌ ناوچه‌‬ ‫دابڕێن���راوه‌كان زۆر كه‌متره‌ لە‌ده‌نگی‌‬ ‫ئه‌وانی‌ تر‪ ،‬بۆیه‌ رێگه‌ چار له‌و ناوچانه‌‬ ‫قوڵكردن���ه‌وه‌ی‌ رووحی‌ پێكه‌وه‌ ژیان‌و‬ ‫یه‌كتر قه‌بوڵكردنه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫به‌شێكی‌ زۆری‌ ئه‌و ناوچانه‌ لە‌رابردودا‬ ‫لە‌الیه‌ن به‌عس���ه‌وه‌ سته‌مكاری‌ زۆریان‬ ‫تیا به‌ڕێ���وه‌ چووه‌‌و ئه‌مه‌ چاره‌س���ه‌ر‬ ‫نه‌كراوه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێت ئاس���ایكردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئاسایكردنه‌وه‌ی‌ ته‌واو‪ ،‬بكه‌وێته‌ پێش‬ ‫ریفراندۆمه‌وه‌‪ ،‬رێژه‌ی‌ كورد له‌به‌ش���ێك‬ ‫له‌و ناوچانه‌ به‌مجۆره‌یه‌‪:‬‬ ‫جه‌له‌وال" گواڵڵه‌ "‪%15 :‬‬

‫قه‌ره‌ته‌په‌‪%13 :‬‬ ‫مه‌نده‌لی‌‪%20 :‬‬ ‫سه‌عدیه‌‪% 10 :‬‬ ‫ده‌ش���تی‌ نه‌ینه‌وا بارو دۆخی‌ لە‌بارو‬ ‫دۆخ���ی‌ ئ���ه‌م ناوچانه‌ی‌ گه‌رمه‌س���ێر‬ ‫باش���تر نیه‌‪ ،‬پرسی‌ خاوه‌ندارێتی‌ خاك‬ ‫به‌ش���ێكی‌ په‌یوه‌س���ته‌ به‌و خه‌ڵكه‌وه‌‬ ‫كه‌ له‌س���ه‌ری‌ ده‌ژین‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌س���ته‌مه‌‬ ‫ئه‌م پرس���ه‌ لە‌رێگ���ه‌ی‌ ریفراندۆمه‌وه‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ر بكرێت‪ ،‬م���ن نازانم ئاخۆ‬ ‫ئ���ه‌و ‪ 16‬حیزب���ه‌ی‌ رۆژی‌ ‪2017-6-7‬‬ ‫ئه‌م بابه‌ته‌یان چۆن هه‌ڵس���ه‌نگاندوه‌و‬ ‫چ رێگه‌یه‌كی���ان داوه‌ت���ه‌ پێ���ش چاو‬ ‫بۆ گێڕان���ه‌وه‌ی‌ جگه‌ لە‌گشتپرس���ی‌‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر مه‌به‌س���ت لە‌س���ه‌ركه‌وتنی‌‬ ‫پرۆس���ه‌كه‌ گرێدرابێ���ت بە‌بونی‌ هێزی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌وه‌ له‌و ناوچانه‌‪ ،‬بە‌باوه‌ڕی‌‬ ‫من ئه‌وه‌ گشتپرس���یه‌كه‌ هیچ رۆڵێكی‌‬ ‫نابێ���ت‌و لە‌بنه‌ڕه‌تا ده‌بێت نه‌كرێت‪ ،‬بۆ‬ ‫سه‌ركه‌وتنی‌ پرۆسه‌ی‌ گشتپرسی‌‪،‬بونی‌‬ ‫هێز ئه‌و كاریگه‌ریه‌ی‌ نیه‌‪،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌نگ بابه‌ته‌كه‌ یه‌كالی‌ ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫گریمان گشتپرسی‌ كرا چی‌ ده‌بێت؟‬ ‫تا بكرێت باش���تر ئه‌وه‌ی���ه‌ له‌م بارو‬ ‫دۆخه‌دا گشتپرس���ی‌ نه‌كرێت‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌‬ ‫پێویس���ته‌ بارزانی‌‌و ه���ه‌ر ‪ 16‬حزبه‌كه‌‬ ‫لە‌گه‌ڵ الیه‌نه‌كانی‌ تر دابنیش���ن‌و بڕیار‬ ‫لە‌كاتێكی‌ گونجاو بده‌ن‪ ،‬تا ئه‌و كاته‌ش‬ ‫هه‌وڵه‌ دیبلۆماسی‌‌و سیاسیه‌كانی‌ خۆیان‬ ‫بخه‌ن���ه‌ گه‌ڕ‌و به‌رده‌وام بن لە‌وه‌رگرتنی‌‬ ‫ره‌زامه‌ن���دی‌ هه‌مو الی���ه‌ك‪ ،‬بە‌تایبه‌ت‬ ‫ره‌زامه‌ندی‌ عێراق‪ ،‬ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬توركیا‪،‬‬ ‫ئێران‪ ،‬خۆ گه‌ر نا‪ ،‬گشتپرس���ی‌ كردن‬ ‫لە‌ئێس���تادا‌و بە‌تایبه‌ت له‌و كاته‌ی‌ بۆی‌‬ ‫دانراوه‌‪ ،‬ده‌بێته‌ هه‌ڕه‌شه‌یه‌كی‌ مه‌ترسی‌‬ ‫دار‪ ،‬هه‌ڵبه‌ت لە‌ئه‌گه‌ری‌ دواخستنیشدا‬ ‫پێویس���ته‌ داوای‌ گره‌نتی‌‌و پشتگیری‌‬ ‫ب���ۆ چاره‌س���ه‌ری‌ كێش���ه‌كان بكرێت‪،‬‬ ‫بە‌تایبه‌ت پرسی‌ ماده‌ی‌ ‪140‬و بودجه‌ی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌م بارو دۆخه‌دا گشتپرس���ی‌‬ ‫بكرێت چی‌ ده‌بێت‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬بارو دۆخی‌ ناوخۆی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان ئارام نیه‌و شپرزه‌یی‌ پێوه‌‬ ‫دیاره‌‪ ،‬په‌لە‌په‌لی‌ ئ���ه‌و الیه‌نانه‌ش كه‌‬ ‫سورن لە‌سه‌ر گشت پرسی‌ زیاتر وه‌ك‬ ‫هه‌وڵێ���ك ده‌بینرێ‌ بۆ ش���اردنه‌وه‌ی‌‬

‫قه‌یرانه‌كانی‌ رابردو‪ ،‬نه‌ك گشتپرس���ی‌‬ ‫ب���ۆ خۆخاوه‌ن���ی‌‌و لە‌س���ه‌ر پێی‌ خۆ‬ ‫وه‌ستان‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬ئایه‌ له‌م دۆخه‌ی‌ ئێستادا كێ‌‬ ‫دان بە‌ئه‌نجامه‌كه‌ی‌ گشتپرسیدا ده‌نێت‪،‬‬ ‫ئایه‌ عێ���راق دانبه‌و ئه‌نجامه‌دا ده‌نێت‌و‬ ‫كاری‌ پێ���ده‌كات‪ ،‬ئه‌مه‌ گریمان ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌مو باشوری‌ كوردستان یه‌ك بازنه‌بوو‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌نگی‌ به‌ڵێش بردیه‌وه‌‪ ،‬ئایه‌‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراق���ی‌‌و ده‌وڵه‌تی‌ عێراق‬ ‫دان ب���ه‌و گشتپرس���یه‌دا ده‌نه‌ن‪ ،‬یان‬ ‫واڵتانی‌ ده‌ورو به‌رو ئه‌مه‌ریكاو ئه‌وروپاو‬ ‫نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان‪ ،‬ئه‌گه‌ر دان به‌و‬ ‫گشتپرسیه‌دا نه‌نرێت چی‌؟‪.‬‬ ‫س���ێیه‌م‪ :‬دۆخی‌ ئاب���وری‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‌و باش���وری‌ كوردستان له‌و‬ ‫ئاس���ته‌دایه‌‪ ،‬ئایه‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫ده‌توان���ێ‌ ت���ا چه‌ند خ���ۆی‌ له‌به‌رده‌م‬ ‫ناجۆری‌ ب���ارو دۆخی‌ ئابوریدا بگرێت‪،‬‬ ‫گریمان ناوچه‌ دابڕێنراوه‌كانیش لە‌دۆخی‌‬ ‫ئاوادا گه‌ڕانه‌وه‌ سه‌ر هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫ئایه‌ ئه‌وه‌ قه‌یران���ه‌ ئابوریه‌كه‌ قورس‬ ‫تر ناكات‪ ،‬ئێس���تا هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫بە‌پێی‌ قسه‌ی‌ خۆیان نزیكه‌ی‌ ‪ 20‬ملیار‬ ‫دۆالر قه‌رزارن ئایه‌ به‌م دۆخه‌وه‌ چۆن‬ ‫ئیداره‌ی‌ كوردستان ئه‌ده‌ن‪ ،‬لە‌راستیدا‬ ‫سه‌روه‌ت‌و سامانی‌ باشوری‌ كوردستان‬ ‫به‌ش���ی‌ ئه‌وه‌ ده‌كات ئه‌گ���ه‌ر هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان ‪ 25‬ملیۆن كه‌سیش بێت‬ ‫به‌ش بكات‪ ،‬به‌اڵم ن���ادادی‌‌و ناجۆری‌‬ ‫هه‌یه‌‪،‬ئ���ه‌م ن���ادادی‌‌و ناعه‌داله‌تیه‌ش‬ ‫وای‌ ك���ردوه‌ كه‌ جی���اوازی‌‌و ره‌هه‌ندی‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ بكه‌وێت���ه‌ نێ���وان هاواڵتیانی‌‬ ‫كوردستانه‌وه‌‪.‬‬ ‫لە‌راستیدا لە‌دۆخی‌ ئاوادا گشتپرسی‌‬ ‫لە‌باشوری‌ كوردس���تان زۆر ئه‌سته‌مه‌‪،‬‬ ‫من تێناگه‌م چۆن كۆمیس���یۆن چوه‌ته‌‬ ‫ژێر بڕی���اری‌ له‌و ج���ۆره‌وه‌‪ ،‬لە‌كاتێكا‬ ‫بە‌هی���چ ش���ێوه‌یه‌ك خوێندنه‌وه‌ی‌ ورد‬ ‫بۆ ئ���اكام‌و ده‌رئه‌نجامه‌كانی‌ نه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫ئایه‌ پرس‌و راوێژكردن س���ه‌باره‌ت به‌م‬ ‫بابه‌ت���ه‌ هه‌س���تیاره‌ بۆ كۆمیس���یۆن‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ ریفراندۆم‌و ئه‌و ‪ 16‬الیه‌نه‌‬ ‫كێماسیه‌‪ ،‬یان ده‌بێته‌ هۆی‌ دۆزینه‌وه‌ی‌‬ ‫رێگه‌و میكانیزمی‌ باش���تر‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌م‬ ‫پرسه‌ به‌و راده‌یه‌ پرسێكی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‌و‬ ‫نیش���تمانی‌ گرنگه‌‪ ،‬بۆچی‌ ئه‌و پرس‌و‬ ‫راوێژه‌ نه‌كرێت؟‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫ئێستا چی‌ بكرێت؟‬ ‫هی���چ هۆیه‌ك���ی‌ رون نیه‌ ب���ۆ ئه‌و‬ ‫پێداگری���ه‌ لە‌س���ه‌ر ‪ ،9-25‬بۆچی‌ ئه‌و‬ ‫كات���ه‌‪ ،‬هۆكاره‌كان چی���ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌و‬ ‫كاته‌ نه‌ب���ێ‌ چ���ی‌ رووده‌دات‪ ،‬بۆچی‌‬ ‫كۆمیس���یۆن لە‌س���ه‌ر دی���اری‌ كردنی‌‬ ‫كاته‌كه‌ قس���ه‌یه‌كی‌ ئه‌و ت���ۆی‌ نه‌بوو‪،‬‬ ‫ئه‌مانه‌ هه‌مو جێگه‌ی‌ هه‌ڵوه‌س���ته‌ن‪،‬‬ ‫ئایه‌ ل���ە‌‪ 26‬س���اڵی‌ راب���ردودا كاتی‌‬ ‫له‌مه‌ باش���تر هه‌ڵنه‌كه‌وتوه‌‪ ،‬بێگومان‬ ‫با‪ ،‬به‌تایبه‌ت ل���ە‌دوای‌ ‪ 2003-4-9‬زۆر‬ ‫بە‌ئاس���انی‌ پێش���مه‌رگه‌ ده‌یتوانی‌ تا‬ ‫چیای‌ حه‌مرین پاكبكاته‌وه‌و بیپارێزێ‌‌و‬ ‫خۆی‌ لێبكات بە‌خاوه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ نه‌كرا‪ ،‬بۆ‬ ‫نه‌كرا‪ ،‬ره‌نگه‌ قس���ه‌ كردن له‌و رابردوه‌‬ ‫تازه‌ هیچ لە‌ب���ارو دۆخه‌كه‌ نه‌گۆڕێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم سور بون لە‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ده‌بێت‬ ‫لە‌‪ 9-25‬بكرێت‪ ،‬ئه‌مه‌ ده‌كاته‌ داوایه‌كی‌‬ ‫كه‌سی‌‌و حزبی‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر چی‌ چ بارزانی‌ چ‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان پێداگری‌‬ ‫لە‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ ئه‌م پرس���ه‌‬ ‫كه‌سی‌‌و حزبی‌ نیه‌‪.‬‬ ‫ئێستا باش���ترین چاره‌سه‌ر ئه‌وه‌یه‌‬ ‫بارزانی‌‌و هه‌ر ‪ 16‬حزبه‌كه‌و حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێ���م‌و كۆمیس���یۆن‌و ئه‌نجومه‌ن���ی‌‬ ‫ریفران���دۆم لە‌گ���ه‌ڵ الیه‌نه‌كانی‌ تردا‬ ‫بۆنمونه‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و كۆمه‌ڵ‪،‬‬ ‫یان بێئه‌وان كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌ تر بكه‌ن‌و‬ ‫لە‌به‌رانبه‌ر ملدانی‌ به‌غدا بە‌خواسته‌كانی‌‬ ‫ك���ورد ئه‌و كات���ه‌ هه‌ڵوه‌ش���ێننه‌وه‌‌و‬ ‫پرسه‌كه‌ بخه‌نه‌ به‌رده‌م پارله‌مان‪.‬‬ ‫پارله‌مان���ی‌ كوردس���تان ج���ا ئه‌م‬ ‫خولە‌یان خولی‌ داهاتوو‪ ،‬دوای‌ پرس‌و‬ ‫راوێژلە‌گ���ه‌ڵ پارله‌م���ان‌و حكومه‌ت���ی‌‬ ‫عێ���راق‌و واڵتانی‌ ده‌ورو ب���ه‌رو نه‌ته‌وه‌‬ ‫یه‌كگرت���وه‌كان‌و واڵتان���ی‌ ئه‌مه‌ریكاو‬ ‫ئه‌و روپا‪ ،‬كار بۆ ئ���ه‌وه‌ بكه‌ن قۆناغ‬ ‫بە‌قۆناغ كورد لە‌خۆخاوه‌نی‌‌و ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆ نزیك بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬لە‌راستیدا‬ ‫پێداگری‌ زۆر لە‌س���ه‌ر ‪ 9-25‬ئه‌گه‌ری‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌ نه‌ك هه‌ر زیان بە‌باشوری‌‬ ‫كوردس���تان بگه‌یه‌نێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت ژیان‬ ‫بە‌رۆژئاڤای‌ كوردس���تانیش بگه‌یه‌نێت‬ ‫كه‌ لە‌س���ه‌رو به‌ن���دی‌ خ���ۆ بڕیاری‌‌و‬ ‫فیدراڵیدای���ه‌‪ ،‬ناكرێ���ت بارزانی‌‌و ئه‌و‬ ‫‪ 16‬حزبە‌ئۆباڵی‌ تێكچونی‌ بارو دۆخی‌‬ ‫باش���ورو رۆژئاڤای‌ كوردستان بخه‌نه‌‬ ‫گه‌ردنی‌ خۆیان‪.‬‬

‫پەیکەرو سفرکردنەوەی شوناسی‪ ...‬پاشماوە پێویستە لەم ریفراندۆمەدا یەكدەنگی‌و‪ ...‬پاشماوە‬ ‫ک����راوە‪ ،‬کە م����ن زۆر رێزم ب����ۆ ئەزمونی‬ ‫هونەریی ئەو هونەرمەندە هەیە‪ ،‬بۆ نمونە‬ ‫ئ����ەو مۆنۆمێنتەی ک����ە لە‌بەرازیل کردی‪،‬‬ ‫ک����ە زۆر بەرپرس����یارانە بەرامبەر مێژوی‬ ‫ش����وێنەکە‌و روداوەکە ئەنجامی دا‪ .‬بەاڵم‬ ‫لە‌کارەکەی ش����ێرکۆ بێکەسدا جارێکی تر‬ ‫ئەمیش گەڕایەوە خاڵی سفر‪ ،‬بەاڵم ئەمجارە‬ ‫خاڵە س����فرەکە بە‌تام����ی تەکعیبیەتەوە‬ ‫بو ب����ۆ ئەوەی مۆدێ����رن دەرکەوێت‪ .‬ئەم‬ ‫کێش����ەیە هەم����و ئەوپەیک����ەرە تازانەی‬ ‫کوردس����تان ئەگرێتەوە وەک ئەوەی بڵێن‬ ‫پەیکەر لە‌کوردساندا کاری سفرکردنەوەی‬ ‫ستایڵ‌و ماتریاڵ‌و هەمو شتێکە کە پێشتر‬ ‫هونەرمەن����د هەیبووبێت‪ .‬ه����ەر بۆ نمونە‬ ‫پەیکەرەکەی بەکری دەالک کە هونەرمەند‬ ‫باڵدین هەس����تا بە‌دروس����تکردنی‪ ،‬دوای‬ ‫تەمەنێ����ک لە‌کاری وێنەکێش����انی تەجرید‬ ‫هەمدیس����انەوە دەبینین کە بەکری دەاڵک‬ ‫س����ەرێکی واقیعیەو لە‌س����ەر کورس����یەک‬ ‫دان����راوە کە هەندێک یاری بە‌کورس����یەکە‬ ‫کراوە بەاڵم ئەوە بە‌هیچ ش����ێوەیەک بەس‬ ‫نیە ب����ۆ هونەرمەندێک کە تا ئەم س����اتە‬ ‫خۆیمان وەک هونەرمەندی ئەبستراکت پێ‬ ‫دەناسێنێت‪.‬‬

‫لێرەوە کێش����ەی ش����وناس بۆ زۆر لەو‬ ‫هونەرمەندانە دروس����ت دەبی����ت‪ .‬کاتێک‬ ‫هونەرمەندێک لە‌ڕوی کەرەس����تە‌و شێواز‌و‬ ‫بابەت‌و شێوەی بینینی بۆ دنیا بەردەوام‬ ‫لە‌گۆراندا بێت‪ ،‬بە‌ب����ێ ئەوەی گرنگ بێت‬ ‫بەالی����ەوە چەندێک ئ����ەو کارەی دەیکات‬ ‫پەیوەن����دی هەی����ە ب����ەو دنیابینیەی کە‬ ‫ک����ە خەریکی بنیاتنانی ب����ووە‪ .‬ئاخۆ ئەو‬ ‫کارکردن����ە دەرئەنجامی بڕین����ی رێیەکی‬ ‫درێژە؟ یان بەالیەنی کەمەوە هەر کارێکی‬ ‫هونەریی ئەو هونەرمەندە بەشێکە لە‌هەمو‬ ‫ئەو خوێندنەوانەی ب����ۆ جیهان هەیەتی؟‬ ‫لەهەمان کاتدا بازدان لەم ش����ێواز بۆ ئەو‬ ‫ش����ێواز ئەوەندە بێ رەهەن����د نیە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫هەم����و کارێک ک����ە هونەرمەن����د دەیکات‬ ‫پێویس����تی بە‌وەس����تانی هونەرمەن����دە‬ ‫لەپشتیەوە‌و هەڵبژاردنی شێواز‌و ماتریال‬ ‫ش����تێکی هەڕەمەکی نیە بەڵکو بڕیارێکی‬ ‫ژیران����ەی هونەرمەندە‪ .‬یەک����ەم خاڵ کە‬ ‫دەبێ����ت لەبەرچاو بگیرێت ئەوەیە کە ئایا‬ ‫چەندێ����ک لە‌کۆنتێکس����تی کارەکانی تری‬ ‫هونەرمەندا جێگە دەبێت����ەوە‪ .‬بەداخەوە‬ ‫زۆرب����ەی هونەرمەن����دان دەکەون����ە ئەو‬ ‫هەڵەی����ەوە‪ ،‬کاتێک ناوێکی گەورە دەبینن‬ ‫ب����ۆ کارکردن مێ����ژوی کارکردنی خۆیان‬ ‫بۆ من خاڵە گرنگەک����ە ئەوەیە کە ئەو‬ ‫پەرت����ەوازە دەبێت‌و ش����ێواز‪-‬هەڵبژاردنی‬ ‫تاکی هونەرمەند بەهای نامێنێت‌و تەسلیمی هونەرمەندانەی بە‌چەندین س����اڵ‌و ئەزمون‬ ‫زەوق����ی گش����تی دەبی����ت‌و دەگەڕێیتەوە بە‌ش����ێوەیەک خۆیان دەناس����ێنن‪ ،‬ئێمە‬ ‫بۆ واقیعیەکی ب����ەدەر لە‌فەنتازیا‪ .‬ئەگەر پێویستمان بەوەیە کە جارێ پێش هەمو‬ ‫کارەکەی دواینی ش����ێرکۆ س����ەیر بکەین ش����تێک لە‌کلتوری کارەکانیان تێبگەین‌و‬ ‫کە لە‌الیەن هونەرمەند وش����یار سەعیدەوە لەس����ەر ئەودنیابینیە تازەیەی ئەوان بیر‬

‫بکەین����ەوە‌و بینینمان بۆ ش����ار‌و پەیکەر‬ ‫بنیات بنێین����ەوە‪ ،‬نەک وەک تەنها ناوێک‬ ‫بەکاریان بێنین‪ ،‬نەک ئەوەی زەوقی گشتی‬ ‫پێویستیەتی پێیان دروس����ت بکەینەوە‪.‬‬ ‫هەروەها بۆ شوێنێکی وەک کوردستانیش‬ ‫کە زۆربەی مەفهومەکان داویانە بەس����ەر‬ ‫یەکدا‪ ،‬گرنگە کە هونەرمەندە جدیەکانمان‬ ‫توشی ئەو فەوزایە نەبن‪ .‬بێگومان ئەمەم‬ ‫لەگەڵ هونەرمەندێک نیە کە رۆژێک واقعیە‌و‬ ‫رۆژی دواییت����ر بۆ ئەوەی بڵێن هاوچەرخە‬ ‫بۆکسێک ئەکێشێت بە‌نەحتەکەیا‌و بۆ دود‬ ‫بەیانی بزمار دا ئەکوتێت بە‌شتا‌و سێبەیانی‬ ‫واقیعی ئەکات����ەوە‪ ،‬رۆژێکیش دوای ئەوە‬ ‫بە‌کەیفی خۆی ش����ت ئەکات‌و بە‌حس����ابی‬ ‫خۆی لە‌هەمو بوارەکان ش����ارەزایە‪ .‬بەڵكو‬ ‫بۆ ئەو هونەرمەندانەیە کە جدین‌و بەڕاستی‬ ‫هەناس����ەیەک وەردەگرن پێ����ش بریاردان‬ ‫لە‌ه����ەر پرۆژەی����ەک‪ .‬لەبەر ئ����ەوەی ئەو‬ ‫پاش����اگەردانیەی ناو هونەری شێوەکاری‬ ‫بەش����ێکی لە‌ئەس����تۆی هونەرمەندانە‪ ،‬کە‬ ‫نەیانتوانی����وە ئەو بەش����ەی درێژکراوەی‬ ‫کارەکانیان کە لە‌ناو مەعریفەدایە بەگشتی‬ ‫باڵو بکەنەوە‪ ،‬یان بیکەن بە‌خاڵی گفتوگۆ‌و‬ ‫داینامیک����ی جواڵندن����ی بی����رو دنیابینی‬ ‫شێوەکاری لەم ناوچەیەدا‪ .‬من نایەمە سەر‬ ‫الیەنەکەی ت����ری کۆمەڵگا‪ ،‬وەکو هەبونی‬ ‫الیەنێکی کۆنسەرڤاتیڤی کۆمەڵگا‌و نەبونی‬ ‫پەروەردەی هونەریی‌و چەندەها الیەنی تر‬ ‫کە هەریەکەیان بۆ خۆی بابەتێکە‪.‬‬ ‫* ماستەر لەهونەردا‬

‫كە داعش بووه‌ مەترس���ییەكی گەورە‬ ‫بۆ س���ەر كیانی كورد هەم���و هێزەكانی‬ ‫كوردس���تانی رۆژهەاڵت ئامادەهەمو‪ ،‬بێن‬ ‫بەشداری بكەن لە‌خەبات دژی تیرۆریستان‪،‬‬ ‫نابێت مافی گەل���ی كورد لە‌كۆنگرەیەكدا‬ ‫دیاریبكرێ���ت‪ ،‬ئەوە پێش���ێلكردنی مافی‬ ‫خەڵكە لە‌ه���ەر جێگەیەك���ی دنیا بێت‪،‬‬ ‫پەن���د‌و ئام���ۆژگاری‌و رێگانیش���اندان‬ ‫هەموش���ێوەیەكی دۆس���تانە بێگوم���ان‬ ‫جێگەی خ���ۆی هەی���ە‪ ،‬یەكدەنگییەكی‬ ‫باش لە‌كوردستانی باشوور بەتایبەت بۆ‬ ‫مەسەلەی ریفراندۆم‪ ،‬ئاستەنگەكانی دیكە‬ ‫چارەس���ەردەكات‪ ،‬پارچەكان���ی دیكەی‬ ‫كوردس���تان چ باك���وور‪ ،‬چ رۆژهەاڵت‪ ،‬چ‬ ‫رۆژئ���اوا ئامادەن بێ���ن‌و لە‌كیانی كوردی‬ ‫پارێزگاری بكەن‪.‬‬ ‫واڵتانی جیه���ان هەمودرێژایی مێژو دژ‬ ‫هەمو‪ ،‬ئێس���تاش دژن‌و لە‌ئایندەشدا دژ‬ ‫دەبن یەكێك لەوانە كۆماری ئیسالمییە كە‬ ‫زۆر زۆر دژبەرە لە‌مەسەلەی ریفراندۆم‪.،‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬بۆچی تا ئێس���تا ئەو هەمو‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‌‬

‫حزب‌و الیەن‌و كەس���ایەتییە رۆش���نبیرە‬ ‫داوادەكەن كۆنگرەیی نەتەوەیی دروست‬ ‫ببێت دروست نابێت؟‬ ‫ئەبوبەك���ر مودەڕی���س‪ :‬هەمو هەوڵی‬ ‫گەورە درا بۆ ئەوە‪ ،‬یەكێكیان ئەو هەوڵە‬ ‫بوو‪ ،‬كە ‪ 15‬س���اڵ لەمەوبەر لە‌ئەورووپا‬ ‫دەس���تیپێكرد‪ ،‬هەوڵێكی دیكەش‪ ،‬كە ‪3‬‬ ‫س���اڵ لەمەوبەر لە‌هەولێر دەستیپێكرد‪،‬‬ ‫هی���چ كام لەو هەواڵنە جێبەجێ نەهەمو‪،‬‬ ‫ئەمە هەموخاڵی الوازی كورد دەناسرێت‪،‬‬ ‫بۆ خ���ۆم نوێن���ەری وەف���دی كۆمەڵەی‬ ‫شۆڕش���گێڕ بووم لە‌لیژنەی ئامادەكاریی‬ ‫كۆنگ���رەی نەتەوەی���ی لە‌هەولێر‪ ،‬ئەگەر‬ ‫بەتەواوی جێبەج���ێ‌ ببووایە هەنگاوێكی‬ ‫زۆر باش بوو‪ ،‬كۆنگرەیەكی نەتەوەیی ئاوا‬ ‫نابێت لەو بنەمایە پێشێلبكرێت‌و پەیڕه‌و‬ ‫نەكرێت‪ ،‬كە پرس���ە ئەس���ڵییەكانی هەر‬ ‫پارچەیە دەبێت هەموهێزە سیاسییەكانی‬ ‫ئ���ەو پارچەی���ە چارەس���ەربكرێت‪ ،‬هیچ‬ ‫الیەنێك بۆی نییە دەستتێوەردانی بكات‪،‬‬ ‫ئەوەی كە كۆنگرەی نەتەوەیی دەیكات‪،‬‬

‫پشتیوانیكردنی هەمەالیەنەی هەمو وزەی‬ ‫ك���وردە‪ ،‬كۆنگ���رەی نەتەوەیی دەیتوانی‬ ‫دەورێكی زۆر باش بگێڕێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬بەش���ێكی زۆری خەڵك���ی‬ ‫كوردستان بڕیاریانداوە‪ ،‬كە ‪ 25‬ئەیلوول‬ ‫ریفران���دۆم ئەنجامب���دەن‪ ،‬ئەركی حزب‌و‬ ‫الیەنە سیاس���ییەكان لە‌بەش���ەكانی تری‬ ‫كوردس���تان چۆن دەبێ���ت‪ ،‬دەبێت چۆن‬ ‫مامەڵە لەگەڵ ئەم بابەتە بكەن؟‬ ‫ئەبوبەكر مودەڕیس‪ :‬ئەركی پارچەكانی‬ ‫دیكە‌و لە‌ناویشیاندا رۆژهەاڵتی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫دەبێت هەموهەمو توانا‌و هێزی خۆیانەوە‬ ‫پشتیوانی بكەن‪ ،‬ببنە پشتیوان‌و وتەبێژ‌و‬ ‫نوێنەری لە‌ئاس���تە جیهانییەكاندا‪ ،‬لەناو‬ ‫خەڵكی خۆیان لەژێر كاریگەریی ئەواندان‬ ‫ئێم���ە وەك كۆمەڵ���ە هێزەكان���ی تری‬ ‫رۆژهەاڵت‪ ،‬ئەگەر گومانێك هەیە پێویستە‬ ‫بیڕەوێنینەوە یەكدەنگ���ی‌و یەكپارچەیی‬ ‫ك���ورد‪ ،‬نیش���انی هەمو خەڵ���ك بدەین‬ ‫لە‌ئاس���تی جیهانیدا‪ ،‬ئ���ەوە گەورەترین‌و‬ ‫سەرەكیترین ئەركمانە‪.‬‬ ‫عدد‪1657 :‬‬ ‫به‌روار‪2017/8/21 :‬‬

‫ئاگاداری‌‬

‫ی ئاگاداری‌ هه‌مو ئه‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ سااڵنی‌ (‪ )1989 -1987‬زه‌ویان له‌ناحییه‌ی‌ رزگاری‌ (صمود) وه‌رگرتوه‌‬ ‫س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانی‌ رزگار ‌‬ ‫ی (‪ )5788‬داوای‌ رێگا پێدانی‌ كردوه‌ بە‌مه‌به‌س������تی‌ دروس������تكردنی‌ خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك‬ ‫كه‌ هاواڵتی‌ (لوقمان فارس ئه‌حمد) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژماره‌ هه‌وائ ‌‬ ‫گلدانه‌وه‌ی‌ له‌س������ه‌ر ئه‌و پارچه‌ زه‌وییه‌ هه‌یه‌ له‌ماوه‌ی‌ (‪ )30‬رۆژدا لە‌دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانیمان بكاته‌وه‌‬ ‫بە‌پێچه‌وانه‌وه‌ شاره‌وانیمان كاری‌ یاسایی‌ بۆ ناوبراو ده‌كات‪.‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‌‬

‫ ‬

‫اراز محمد محمود‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬

‫عدد‪1615 :‬‬ ‫به‌روار‪2017/8/15 :‬‬

‫ئاگاداری‌‬

‫ی (‪ )1989 -1987‬زه‌ویان له‌ناحییه‌ی‌ رزگاری‌ (صمود) وه‌رگرتوه‌ كه‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگاداری‌ هه‌مو ئه‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ سااڵن ‌‬ ‫هاواڵتی‌ (له‌تیف محمد محمد س������عید) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژماره‌ هه‌وائی‌ (‪ )5412‬داوای‌ رێگا پێدانی‌ كردوه‌ بە‌مه‌به‌س������تی‌ دروستكردنی‌ خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك‬ ‫گلدانه‌وه‌ی‌ له‌س������ه‌ر ئه‌و پارچه‌ زه‌وییه‌ هه‌یه‌ له‌ماوه‌ی‌ (‪ )30‬رۆژدا لە‌دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانیمان بكاته‌وه‌‬ ‫بە‌پێچه‌وانه‌وه‌ شاره‌وانیمان كاری‌ یاسایی‌ بۆ ناوبراو ده‌كات‪.‬‬

‫ ‬ ‫ ‬

‫ ‬

‫اراز محمد محمود‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫"ئازادی‌" دروشمه‌ درۆینه‌كه‌ ‌ی حوكمڕان ‌ی كوردی‌‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاهیرو ویدات حسێن؟‬

‫‪ ‌2016‬و ‪2017‬‬

‫سه‌باح محه‌مه‌د‬ ‫شۆڕشه‌كان‌و جواڵنه‌وه‌ی‌ ڕزگاریخوازی‌ له‌باشوری‌ كوردستان‪ ،‬به‌ئامانجی‌ ئازادكردنی‌ گه‌ل‌و‬ ‫واڵت له‌ژێر چنگی‌ ڕژێمی‌ داگیركه‌ری‌ به‌عس به‌رپاكرا‪ ،‬سروشتی‌ مرۆڤه‌كان به‌جۆرێكه‌ ك ‌ه‬ ‫دوای‌ ڕزگاركردنی‌ نیشتیمان‪ ،‬پێویستیان به‌وه‌ هه‌یه‌ مافی‌ موماره‌سه‌كردنی‌ ئازادیه‌كانی‌‬ ‫تریان بۆ بڕه‌خسێت‪ ،‬وه‌ك ئازادی‌ ڕاده‌ربڕین‌و میدیاو كاری‌ حزبی‌‌و ڕێكخراوه‌یی‪...‬هتد‪ .‬ئه‌و‬ ‫ئازادیانه‌ی‌ كه‌ له‌ڕابردوودا میلله‌تی‌ ئێمه‌یان لێبێبه‌شكراوه‌و بواری‌ نه‌بووه‌ پڕاكتیزه‌یان بكات‪.‬‬ ‫دوای‌ سه‌ركه‌وتنی‌ شۆڕش خه‌ڵك ئامانج‌و خه‌ونی‌ ڕه‌نگاوڕه‌نگی‌ هه‌یه‌‪ ،‬له‌زهنیه‌تی‌ خۆیدا‬ ‫دونیایه‌كی‌ به‌هه‌شتئاسای‌ یۆتۆپی دروستده‌كات‪ ،‬هه‌ندێكجار چاوه‌ڕوانی‌‌و پێشبینیه‌كان‬ ‫زۆر گه‌وره‌ن‪ ،‬كه‌ هه‌رگیز ویست‌و خه‌ونه‌كانی‌ نایه‌نه‌دی‌‪ .‬شۆڕشی‌ باشوری‌ كوردستان‬ ‫نه‌ك ته‌نها نه‌یتوانی‌ ئامانجه‌ گه‌وره‌كان بێنێته‌دی‌‪ ،‬به‌ڵكو جه‌نگی‌ نه‌هاتنه‌دی‌ له‌گه‌ڵ ماف‌و‬ ‫ئامانجه‌ بچوكه‌كانیشماندا كرد‪ ،‬له‌سه‌ره‌تای‌ ڕزگاربونی‌ نیشتیمانه‌وه‌ شه‌پۆلێكی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫كۆچكردن له‌سه‌رده‌می‌ حوكمڕانی‌ كوردیدا ڕووی‌ له‌باشوركرد‪ ،‬هۆكه‌شی‌ نابه‌رپرسیارێتی‌‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایی هه‌رێم بوو‪ ،‬ئه‌م كۆچكردنه‌ تا ئێستاش به‌رده‌وامه‌و ڕوو له‌زیادبوونه‌‪ ،‬زۆری‌‬ ‫نه‌برد شه‌ڕی‌ ناوخۆ ڕووی‌ له‌باشور كرد‪ ،‬دوای‌ كۆتایهاتنی‌ شه‌ڕیش قۆناغی‌ گه‌نده‌ڵی‌‌و‬ ‫هه‌وڵدان بۆ به‌ملیاردێركردنی‌ پیاوانی‌ حزب ده‌ستیپێكرد‪ ،‬له‌هه‌ردوو دۆخی‌ شه‌ڕو ئاشتیدا‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ جێگه‌ی‌ نه‌بوویه‌وه‌ ئازادی‌ بوو‪ ،‬نه‌ له‌شه‌ڕدا هاواڵتی‌ مافی‌ ئازادی‌ ژیان‌و ڕه‌خنه‌گرتنی‌‬ ‫هه‌بوو‪ ،‬نه‌ له‌ئاشتیشدا‪.‬‬ ‫هێزه‌ شۆڕشگێڕه‌كانی‌ شاخ له‌هه‌ناویاندا هه‌ڵگری‌ چه‌مكی‌ ئازادی‌ نه‌بوون‪ ،‬تا ئه‌و جێگه‌یه‌‬ ‫بڕوایان به‌ئازادی‌ هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ خۆیاندا بێت‪ ،‬هه‌ر هێزێكیش كه‌ بڕوای‌ به‌ئازادی‌‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬ناتوانێت ئازادی‌ به‌سه‌ر كۆمه‌ڵگه‌دا په‌خش بكات‪ .‬ئازادی‌ له‌باشوردا واتا ته‌ریب‬ ‫بوونی‌ بۆچوونه‌كان له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵت‪ ،‬ئه‌گه‌ر مرۆڤێك پێچه‌وانه‌ی‌ ده‌سه‌اڵت بیربكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌موو ئه‌گه‌ره‌كانی‌ تیرۆر‪ ،‬ڕفاندن‪ ،‬گرتن‪ ،‬لێدان له‌به‌رده‌میدا كراوه‌ن‪ .‬‬ ‫مرۆڤایه‌تی‌ ته‌نها له‌سه‌ر بنه‌مای‌ به‌ڵێ‌و نیشاندانی‌ ڕه‌زامه‌ندی‌ به‌رده‌وام نه‌بووه‌‪ ،‬نه‌خێرو‬ ‫ناڕه‌زایه‌تی‌ به‌هه‌مانشێوه‌ به‌شێكن له‌مێژوی‌ مرۆڤایه‌تی‌‪ ،‬هه‌ر حزبێك یان ده‌سه‌اڵتێك‬ ‫كۆششبكات بۆ له‌باربردنی‌ نه‌خێرو ناڕه‌زایه‌تیه‌كان‪ ،‬به‌ده‌ر له‌هه‌وڵدانێكی‌ بێسود‪ ،‬سه‌رئه‌نجام‬ ‫خۆی‌ له‌ناوده‌بات‪.‬‬ ‫سه‌ده‌ی‌ نوێ سه‌ده‌ی‌ پڵوڕالیزمی‌ سیاسی‌و بۆچوونه‌كانه‌‪ ،‬چه‌رخی‌ تێكشكاندنی‌ (به‌ڵێ‌)ی‬ ‫سه‌رۆك‌و سه‌ركرده‌كان‌و گوێڕایه‌ڵی‌‌و ملكه‌چكردنی‌ گه‌له‌‪ ،‬سه‌رده‌مێكه‌ له‌به‌رامبه‌ر هه‌ر به‌ڵێ‬ ‫یه‌كدا چه‌ندین نه‌خێر ئاماده‌یه‌‪ ،‬ڕفاندنۆ فه‌القه‌كردنی‌ مرۆڤ له‌سه‌ر نه‌خێر‪ ،‬سوكایه‌تیكردنه‌‬ ‫به‌ئازادی‌‌و ڕای‌ جیاواز‪.‬‬ ‫به‌رگریكردن له‌ئازادی‌ په‌یوه‌ندی‌ نیه‌ به‌فكرو ڕه‌گه‌زی‌ مرۆڤه‌وه‌‪ ،‬ئازادی‌ پێدراوێكی‌ ئیالهیه‌‬ ‫بۆ ئینسان (الی‌ ئه‌وانه‌ی‌ بڕوایان به‌خودا هه‌یه‌)و الی‌ ئه‌وانه‌ش كه‌ باوه‌ڕیان به‌خودا نیه‌‬ ‫ئازادی‌ پێدرواێكی‌ سروشته‌‪ ،‬له‌هه‌ردوو باره‌كه‌دا ڕاستییه‌ك هه‌یه‌ كه‌ بریتیه‌ له‌وه‌ی‌ ئازادی‌‬ ‫دیاری‌ ده‌ستی‌ هیچ حزب‌و كه‌سێك نیه‌و كه‌سیش سه‌رپشك نه‌كراوه‌ له‌سه‌ندنه‌وه‌ی‌ ئازادی‌‬ ‫له‌ خه‌ڵك‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌سه‌اڵتی‌ سیاسی‌‌و حزبی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستان بڕوایان به‌ئازادی‌ هه‌بوایه‌‪ ،‬په‌نایان‬ ‫نه‌ده‌برده‌ به‌ر پسپۆڕییه‌كانی‌ خۆیان كه‌ بریتین له‌هه‌ڕه‌شه‌و تیرۆرو ڕفاندن‌و فه‌القه‌كردن‪،‬‬ ‫هیچ ده‌قێكی‌ یاساییمان نیه‌ "نه‌خێر" به‌تاوان هه‌ژماربكات‌و "به‌ڵێ"ش به‌سه‌روه‌ری‌‪ ،‬هه‌میشه‌‬ ‫به‌ڵێ‌‌و نه‌خێره‌كانی‌ خه‌ڵك ملیۆنان جار له‌به‌ڵێ‌و نه‌خێره‌كانی‌ ده‌سه‌اڵت‌و حزب پیرۆزتره‌‪،‬‬ ‫(به‌ڵێ)كانی‌ خه‌ڵك بۆ دیموكراسی‌‌و سه‌روه‌ری‌ یاساو شه‌فافیه‌ت‌و خۆشگوزه‌رانییه‌‪،‬‬ ‫نه‌خێره‌كانی‌ خه‌ڵك بۆ به‌فیڕۆنه‌دانی‌ سامانی‌ خه‌ڵكه‌‪ ،‬نه‌خێره‌ بۆ حوكمی‌ ئه‌به‌دی‌و‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌‌و بازرگانی‌ به‌ناوی‌ كوردایه‌تیه‌وه‌‪.‬‬ ‫وێڕای‌ تێبینیمان له‌سه‌ر نه‌خێری‌ چه‌ند كه‌سێك‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ ئه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێت كه‌ (به‌ڵێ)‬ ‫ی‌ ئه‌وانی‌ ترمان قبوڵ بێت‪ ،‬بڕوابوون به‌ئازادی‌ واته‌ ڕێزگرتن له‌هه‌موو بۆچوونه‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر دژیشیان بین‪ ،‬مرۆڤ له‌به‌ڵێ‌و نه‌خێر گه‌وره‌تره‌‪ ،‬سزادانی‌ هه‌ركه‌سێك به‌م هۆیه‌وه‌‪،‬‬ ‫تاوانێكی‌ قێزه‌ونه‌‪ .‬لێره‌ به‌ناوی‌ ئازادیه‌وه‌‪ ،‬سوكایه‌تی‌ به‌ئازادی‌ ده‌كرێت‪ ،‬ئازادی‌ الی‌ ئه‌مان‬ ‫واته‌ بڕیاردان‌و بیركردنه‌وه‌ وه‌ك ئه‌وان‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫کۆمپانیای ئاپت‬ ‫تەنها لەماوەی ‪ 4‬مانگدا‬ ‫ببە‌بەخاوەنی پاسپۆرت‌و‬ ‫رەگەزنامەی کۆماری‬ ‫دۆمەنیکان‬

‫گەشت بکە بۆ زیاتر‬ ‫لە ‪ 120‬وواڵت بەبێ ڤیزا‬ ‫‪07509991000‬‬ ‫‪07509992000‬‬

‫‌رگیریی‌‌‌‌و‬ ‫هاوسه‌رگ ر ی‬ ‫پایزی‌ ا س‬ ‫کوردستان‪ :‬پا ز‬ ‫ک ردستان‪:‬‬ ‫ه‌وه‌‬ ‫جیابون ‌‬ ‫‌هاری‌ ته‌‌اڵق‌‌و ج اب‬ ‫ه ار‬ ‫ب‌‬ ‫ی رابردودا‬ ‫ی ‪ 20‬ساڵ ‌‬ ‫ی له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی هاوسه‌رگیری ‌‬ ‫ی ‪ ،2016‬كه‌مترین رێژه‌ ‌‬ ‫ساڵ ‌‬ ‫ی ‪ 2012‬زیاتر ل ‌ه‬ ‫ی تۆمار كراوه‌‪ ،‬ك ‌ه به‌راورد به‌ساڵ ‌‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫له‌پارێزگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كردوه‌‪ ،‬هاوكات به‌رزترین رێژه‌ ‌‬ ‫ی كه‌م ‌‬ ‫ی هاوسه‌رگیری ‌‬ ‫‪ 7000‬حاڵه‌ت ‌‬ ‫ی رابردودا تۆمار كراو‌ه ‪4674‬‬ ‫ی ‪ 20‬ساڵ ‌‬ ‫ته‌اڵق‌و جیابونه‌وه‌ش له‌ماوه‌ ‌‬ ‫حاڵه‌ت بو‌ه‬

‫ی‬ ‫ی ‪ ،2015‬تۆماركردن ‌‬ ‫ساڵ ‌‬ ‫ی دابه‌زیو‌ه‬ ‫ی هاوسه‌رگیری ‌‬ ‫رێژه‌ ‌‬ ‫بۆ ‪ 14232‬حاڵه‌ت‌و ته‌اڵق‌و‬ ‫جیابونه‌وه‌ش بۆ ‪ 3855‬حاڵه‌ت‬

‫ی‬ ‫ی ‪‌2016‬و شه‌ش مانگ ‌‬ ‫ساڵ ‌‬ ‫ی ‪ ،2017‬كه‌مترین‬ ‫ی ئه‌مساڵ ‌‬ ‫یه‌كه‌م ‌‬ ‫ی ‪20‬‬ ‫ی له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی هاوسه‌رگیری ‌‬ ‫رێژه‌ ‌‬ ‫ی رابردودا له‌پارێزگای‌ سلێمانی‬ ‫ساڵ ‌‬ ‫تۆمار كراو‌ه‬

‫ی ‪2014‬دا‪14666 ،‬‬ ‫له‌ساڵ ‌‬ ‫ی هه‌بوه‌‬ ‫ی هاوسه‌رگیری ‌‬ ‫حاڵه‌ت ‌‬ ‫ی ته‌اڵق‌و‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ‪ 4012‬حاڵه‌ت ‌‬ ‫جیابونه‌وه‌دا‬

‫ی ‪2012‬دا‪ ،‬به‌رزترین‬ ‫له‌ساڵ ‌‬ ‫ی تۆماركراو‌ه‬ ‫ی هاوسه‌رگیری ‌‬ ‫رێژه‌ ‌‬ ‫ك ‌ه ‪ 17020‬حاڵه‌ت بوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا ‪ 4088‬حاڵه‌ت ‌‬ ‫ته‌اڵق‌و جیابونه‌و‌ه هه‌بوه‌‬

‫ی‬ ‫ی ‪2013‬دا‪ ،‬رێژه‌ ‌‬ ‫له‌ساڵ ‌‬ ‫ی دابه‌زیو‌ه بۆ‬ ‫هاوسه‌رگیری ‌‬ ‫‪ 14911‬حاڵه‌ت‌و ‪ 4322‬حاڵه‌تی‌‬ ‫ته‌الق‌و جیابونه‌وه‌ش تۆمار‬ ‫كراوه‌‬

‫ی‬ ‫ی ‪2011‬دا رێژه‌ ‌‬ ‫له‌ساڵ ‌‬ ‫ی به‌رزبوه‌ته‌و‌ه‬ ‫هاوسه‌رگیری ‌‬ ‫بۆ ‪ 15414‬حاڵه‌ت‌و ته‌اڵق‌و‬ ‫جیابونه‌وه‌ش بۆ ‪ 4295‬حاڵه‌ت‬

‫ی ‪2010‬دا‪13724 ،‬‬ ‫له‌ساڵ ‌‬ ‫ی هاوسه‌رگیریی‌‌و ‪2430‬‬ ‫حاڵه‌ت ‌‬ ‫ی ته‌اڵق‌و جیابونه‌و‌ه‬ ‫حاڵه‌ت ‌‬ ‫تۆماركراوه‌‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬