Awene 592

‫ریکالم‬

‫مکوڕم لەسەر‬ ‫خۆپااڵوتن بۆ‬ ‫سەرۆکایەتی‬ ‫هەرێم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژماره‌ (‪)592‬‬ ‫سێشەممە ‪2017/9/12‬‬

‫ریکالم‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫عیادەی شەوانە رۆژی پسپۆڕیی ئاشتی‬

‫‪5‬‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫بۆ نەخۆشییەکانی‪:‬‬ ‫ژنان‌و مناڵبون‌و نەزۆکی‬ ‫قورگ‌و لوت‌و گوێ‬ ‫البردنی موو بە‌لێزەر‬

‫نەشتەرگەری گشتی‬ ‫هەناوی‌و دڵ‬ ‫مندااڵن‬ ‫پێست‬ ‫گەڕەکی ئاشتی پشت شیرینی تابان‬

‫تەنها‬ ‫هەزار‬

‫‪0770 771 1011‬‬

‫ئه‌مه‌ریكا كورد ده‌خاته‌ به‌رده‌م سێ‌ بژارده‌وه‌‬

‫دواخستنی ریفراندۆم‪ ،‬ئه‌نجامدانی‌ به‌ب ‌ێ كه‌ركوك‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ به‌كه‌ركوك‌و شه‌ڕێك ‌ی گه‌وره‌وه‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌حزه‌ر ‌‬ ‫دۆگالس س���یلیمان‪ ،‬باڵیۆزی ئەمەریکا تایب���ه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬به‌پێ��� ‌‬ ‫ی دۆگالس سیلیمان‪ ،‬باڵیۆزی‬ ‫ی الیه‌ن ‌ه كۆبونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی س���ه‌ركرد‌ه ‌‬ ‫لەعێراق سه‌ردان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستان ده‌كات‌و پێیان ئەمەریکا لەعێراق له‌گه‌ ‌ڵ س���ه‌ركرد‌ه ‌‬ ‫سیاسیه‌كان ‌‬ ‫ی كوردس���تان ك ‌ه‬ ‫ی هه‌رێم‌و الیه‌ن ‌ه سیاس���یه‌كان ‌‬ ‫ڕاده‌گه‌یه‌نێ���ت ك��� ‌ه حكومه‌ت ‌‬ ‫ێ بژارده‌یان ده‌س���ت ئاوێن ‌ه كه‌وت���وه‌‪ ،‬حکومەتی‬ ‫الیه‌ن ‌ه سیاس���یه‌كان س��� ‌‬ ‫له‌به‌رده‌مدای ‌ه "دواخس���تنی ریفراندۆم‪ ،‬ئەمەری���کا بەت���ەواوی پش���تیوانی‬ ‫ی ریفران���دۆم‬ ‫ی له‌ب���ژاردەی دواخس���تن ‌‬ ‫ێ كه‌ركوك‪ ،‬ئه‌نجامدان ‌‬ ‫ی به‌ب ‌‬ ‫ئه‌نجامدان ‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬لەبه‌رامبه‌ریش���دا ئاماده‌ی��� ‌ه‬ ‫به‌كه‌ركوك‌و شه‌ڕێكی‌ گه‌وره‌وه‌"‪.‬‬

‫پشتیوانی سیاسی‌و سەربازی‌و ئابوری‬ ‫ی کوردستان بكات‪.‬‬ ‫له‌هه‌رێم ‌‬ ‫باڵی���ۆزی ئەمەری���کا لەعێ���راق‬ ‫ی‬ ‫ی الیه‌ن ‌ه سیاس���یه‌كان ‌‬ ‫به‌س���ه‌ركرد‌ه ‌‬ ‫ی راگه‌یان���دو‌ه "ب���ژاردەی‬ ‫كوردس���تان ‌‬ ‫یەکەمت���ان‪ ،‬دواخس���تنی ریفراندۆم ‌ه‬ ‫بەب���ێ دانان���ی کات یان هی���چ نەبێت‬ ‫تاک���و دوای هەڵبژاردن���ی پەرلەمانی‬

‫عێ���راق‌و پێکهێنانی حکومەت لەبەغدا‪.‬‬ ‫حکومەتی ئەمەریکا بەتەواوی پشتیوانی‬ ‫ئ���ەم بژاردەی���ە دەکات‌و لەهەمانکاتدا‬ ‫پشتیوانی سیاسی‌و سەربازی‌و ئابوری‬ ‫ئەمەری���کا بۆ کوردس���تان ب���ەردەوام‬ ‫دەبێت‪ .‬بژاردەی دوەمتان‪ ،‬ئەنجامدانی‬ ‫ریفراندۆم ‌ه لەهەرێمی کوردس���تان لەو‬ ‫ناوچان���ەی کە دانی پێدان���راون بەبێ‬

‫کەرکوک‌و ناوچە جێناکۆکەکانی دیکە‪ ،‬الی ئەمەریکا هیچ ش���ەرعیەتێکی نیەو‬ ‫ئەمەریکا بێدەنگ دەبێت لەئەنجامدانی س���وپای عێراقیش پەالماری کەرکوک‌و‬ ‫ریفراندۆم لەهەرێمی کوردستان‪ ،‬بەاڵم کێڵگ���ە نەوتی���ەکان ن���ه‌دات‪ ،‬گروپی‬ ‫دیکەی چەک���دار ئ���ەو کارە ده‌کەن‌و‬ ‫ئەنجامەکەی دان پێدا نانێت"‪.‬‬ ‫راش���یگه‌یاندو‌ه "ب���ژاردەی س���ێێەم‪ ،‬فراوان دەبێت بۆ شەڕێکی گەورە"‪.‬‬ ‫ئ���ەم رێگایه‌ی ئێس���تایەو ئەنجامدانی‬ ‫ریفراندۆم���ە لەهەرێمی کوردس���تان‌و‬ ‫ناوچە جێناکۆکەکان‪ .‬وەها ریفراندۆمێک‬

‫سەالحەدین بەهائەدین‪ :‬ئەگەر گۆڕان رازی نەبێت‪ ،‬دەکرێ یەکێتی سەرۆکایەتی پەرلەمان بگرێتە دەست‌‬

‫‪2‬‬

‫‪3‬‬ ‫ریکالم‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )592‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/12‬‬

‫دۆگالس سیلیمان‪ ،‬باڵیۆزی ئەمەریکا لەعێراق‪:‬‬

‫ئاوێنه‌ی روداوه‌کان‬

‫ریفراندۆم کارتێکی سیاسی زۆر بەهێزە بەاڵم هەر‬ ‫بەکارهێنرا هه‌مو ئەو هێزەی لەدەستدەدات‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‬ ‫دۆگالس سیلیمان‪ ،‬باڵیۆزی ئەمەریکا لەعێراق‬ ‫سه‌ردانی‌ سەرکردەی الیه‌نه‌ سیاسیه‌كانی کوردستان‬ ‫ده‌كات‌و راشكاوانه‌ پێیان ڕاده‌گه‌یه‌نێت كه‌‬ ‫"حکومەتی ئەمەریکا بەتەواوی پشتیوانی له‌بژاردەی‬ ‫دواخستنی‌ ریفراندۆم ده‌كات‪ ،‬لەبه‌رامبه‌ریشدا‬ ‫ئاماده‌یه‌ پشتیوانی سیاسی‌و سەربازی‌و ئابوری‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ کوردستان بكات"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و زانیاریانه‌ی‌ ده‌ست ئاوێنه‌ كه‌وتون‬ ‫دۆگالس سیلیمان له‌سه‌ردانیدا بۆ الی‌ سه‌ركرده‌ ‌ی‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسیه‌كانی‌ كوردستان سیاسەتی ئەمەریکا‬ ‫بۆ کوردستان‌و پارتە سیاسیەکان رون كردوه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫پێیڕاگه‌یاندون "ئێستا حکومەتی هەرێم‌و‬ ‫الیەن سیاسییەکانی کوردستان سێ بژاردەیان‬ ‫لەبەردەمدایە"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ی‌ خواره‌وه‌ ده‌قی‌ مەحزەری قسەکانی‌‬ ‫باڵوێزی‌ ئه‌مه‌ریكایه‌ له‌عێراق بۆ الیه‌ن ‌ه سیاسیه‌كانی‌‬ ‫كوردستان سەبارەت بەریفراندۆم کە تایبەت دەست‬ ‫ئاوێنە کەوتوە‪:‬‬ ‫دەمەوێت زۆر راش����کاوانەو بەڕونی قس����ە بکەم‪.‬‬ ‫دەبێت بمبورن کە زۆر راشکاو دەبم‌و "وەکو جارانی‬ ‫پێش����و بەڕونی قس����ە بکەم‪ .‬بەاڵم گرنگە راش����کاو‬ ‫بم تا سیاس����ەتی ئەمەریکا بۆ کوردس����تان‌و پارتە‬ ‫سیاس����یەکان رون بێ����ت‪ ،‬چونک����ە هەندێک الیەن‌و‬

‫راگەیاندن شێواندنیان کردوە‪ .‬ئێمە وەکو پرەنسیپ‬ ‫پش����تیوانی ریفراندۆمێک ناکەین تاکو لەگەڵ بەغدا‬ ‫گفتوگۆ نەکرێت‪ .‬ئێس����تا حکومەت����ی هەرێم‌و الیەن‬ ‫سیاسییەکانی کوردستان سێ بژاردەیان لەبەردەمدایە‬ ‫کە ئەمانەن‪:‬‬ ‫ب����ژاردەی یەکەم‪ :‬دواخس����تنی ریفران����دۆم بەبێ‬ ‫دانان����ی کات یان هیچ نەبێت تاکو دوای هەڵبژاردنی‬ ‫پەرلەمان����ی عێراق‌و پێکهێنان����ی حکومەت لەبەغدا‪.‬‬ ‫ئەوکاتی����ش کاتەکە دی����اری نەکرێت باش����ە بەڵکو‬ ‫دەرفەت هەبێت بۆ دانوس����تانی جدی‌ وردو درشت‌و‬ ‫متمانەپێک����راو لەنێوان هەولێرو بەغدا بەپش����تیوانی‬ ‫ئەمەری����کاو نەت����ەوە یەکگرت����وەکان‌و کۆمەڵگ����ەی‬ ‫نێودەوڵەت����ی‪ .‬حکومەت����ی ئەمەری����کا بەت����ەواوی‬ ‫پش����تیوانی ئ����ەم بژاردەی����ە دەکات‌و لەهەمانکاتدا‬ ‫دۆگالس سیلیمان‬ ‫پش����تیوانی سیاسی‌و سەربازی‌و ئابوری ئەمەریکا بۆ‬ ‫کوردس����تان بەردەوام دەبێت‪ .‬رێکەوتن لەگەڵ بەغدا ج����ار بەمنی گوتوە بەدیلی ریفران����دۆم چییە‪ .‬ئەمە‬ ‫دەبێت ش����ەفاف بێت‌ بۆ هەردوال‪ .‬سەرۆک وەزیران بەدیلی ریفراندۆمەو باشترین بژاردەیە بۆ کوردستان‌و‬ ‫عەبادی رەزامەندی دەربڕیوە لەس����ەر ئەمە‪ .‬ئەمەی عێراق‌و ئەمەریکا‪.‬‬ ‫بژاردەی دوەم‪ :‬ئەنجامدان����ی ریفراندۆم لەهەرێمی‬ ‫بەئەمەریکاو مەس����عود بارزانی گوت����وە‪ .‬ئەمەریکا‬ ‫لەباڵوێزخانەو لەکونسوڵگەری یەکەیەکی پێکهێناوە کوردس����تان لەو ناوچانەی کە دانی پێدانراون بەبێ‬ ‫بۆ پشتیوانی لەگفتوگۆو بەردەوامی پەیوەندییەکانی کەرک����وک‌و ناوچە جێناکۆکەکان����ی دیکە‪ .‬ئەمەریکا‬ ‫نێوان بەغداو هەولێر‪ .‬حەیدەر عەبادی ئامادەیە هەمو پێیوایە ئ����ەم ریفراندۆمە ئام����ادەکاری بۆ نەکراوەو‬ ‫پرسێک لەوانەش پرسی س����ەربەخۆیی کوردستان‪ ،‬لەجێ����ی خۆی����دا نی����ە‪ .‬ئەمەریکا بێدەن����گ دەبێت‬ ‫کۆنفیدراڵی‪ ،‬نەوت‪ ،‬دیاریکردنی س����نور هەموی‌ باس لەئەنجامدانی ریفراندۆم لەهەرێمی کوردستان‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بکات‪ .‬هاوپەیمانی نیش����تمانی شیعەکان پشتیوانی ئەنجامەکەی دان پێدا نانێت‪ .‬عەبادی دەڵێت درێژە‬ ‫دەکەن‪ .‬دانوستاندنی نێوان بەغداو هه‌ولێر بەجدی‌و بەگفتوگۆکان دەدات ئەگەر ریفراندۆم بەبێ کەرکوک‬ ‫وردودرشتی چارەسەرە‪ ،‬مەس����عود بارزانی چەندین بکرێت‪ ،‬بەاڵم الیەنە ش����یعەکان پش����تیوانی ناکەن‌و‬

‫حه‌ویجه‌ بۆمبە‌چێرناوەكه‌ى‬ ‫به‌رده‌م ڕیفراندۆم‬

‫ئارام مەحمود‬

‫مالیکی لەئێس����تاوە دەڵێت ئەگەر ریفراندۆم بکرێت‬ ‫ئەوە ل����ەالوازی عەبادییەوەیەو هەڵمەتی هەڵبژاردنی‬ ‫خۆی بەمە دەست پێکردوە‪.‬‬ ‫ب����ژاردەی س����ێێەم‪ :‬ئ����ەم رێگای����ه‌ی ئێس����تایەو‬ ‫ئەنجامدانی ریفراندۆمە لەهەرێمی کوردستان‌و ناوچە‬ ‫جێناکۆکەکان‪ .‬وەها ریفراندۆمێک الی ئەمەریکا هیچ‬ ‫ش����ەرعیەتێکی نیەو دان بەئەنجامەکەی����دا نانێین‌و‬ ‫بەئاشکرا ئەمە دەڵێین‪ .‬پرسی ریفراندۆم هەماهەنگی‬ ‫نێوان پێشمەرگەو سوپای عێراقی وەستاندوە‪ .‬ئەگەر‬ ‫ریفراندۆم بکرێت هیچ پش����تیوانی ناکەین‪ .‬س����وپای‬ ‫عێراق پەالماری کەرکوک‌و کێڵگە نەوتیەکان نادات‪،‬‬ ‫بەاڵم گروپی دیکەی چەکدار ئەو کارە ره‌نگە بکەن‌و‬ ‫ئەوکات تەقە دەکرێت لەهەردوالوەوە ش����ەڕ دەبێت‌و‬ ‫فراوان دەبێت بۆ ش����ەڕێکی گەورە‪ .‬دراوس����ێکەتان‬ ‫لەرۆژهەاڵتەوە بەتوندی دژی ریفراندۆمە وەکو خۆتان‬ ‫دەزانن‌و هەر کارێک دەکەن بۆ راگرتنی‪.‬‬ ‫بەڕاشکاوی دەڵێم لەواشنتۆن ریفراندۆم بەبەربەستی‬ ‫س����ەرەکی ش����ەڕی دژی داعش دادەنرێ����ت‪ .‬ئەگەر‬ ‫ریفران����دۆم بکرێت ئێمە وەک����و ئەمەریکا حکومەتی‬ ‫هەرێم‌و مەس����عود بارزانی بە بەرپرس����یار دادەنێین‬ ‫لەزیان گەیاندن بەشەڕی دژی داعش‌و تێکچونی ئەو‬ ‫پێشکەوتنانەی لەعێراق بەدەس����تهاتون‪ .‬ریفراندۆم‬ ‫کارتێکی سیاس����ی زۆر بەهێزە بەاڵم هەر بەکارهێنرا‬ ‫هه‌مو ئەو هێزەی لەدەست دەدات‪ .‬ئەگەر ریفراندۆم‬ ‫بەم ش����ێوەیه‌ی ئێستا بکرێت بەغداو عەبادی بەهیچ‬ ‫ش����ێوەیەک گفتوگۆ ناکەن دەربارەی هیچ پرسێک‪،‬‬ ‫چونکە لەڕوی سیاسیەوە مەحاڵە بتوانن بیکەن‪.‬‬

‫سكرتێری‌ رۆژنامه‌وان ‌ی سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ كوردستان‪ :‬مه‌سعود عه‌بدولخالق‪:‬‬

‫نێچیرڤان بارزان ‌ی‬ ‫بۆ ریفراندۆم چاالك ‌ی ده‌بێت‬

‫پارت ‌ی ده‌یه‌وێت له‌هه‌ولێر ده‌رمانبكات‬

‫مه‌س���عود عه‌بدولخالق‪ ،‬خاوه‌ن ‌ی ده‌زتگای‌ س���تاندارد‬ ‫ئاماژه‌ به‌و‌ه ده‌كات له‌ماوه‌ی یه‌ك مانگدا س��� ‌ێ تۆمه‌تیان‬ ‫دراوه‌ت���ه‌ پاڵ كه‌ س���ه‌رجه‌میان تۆمه‌ت ‌ی ب���ێ‌ بنه‌مان‌و‬ ‫سه‌رجه‌میان یه‌ك س���ه‌رچاوه‌یان هه‌یه‌‪ .‬ئه‌و ده‌ڵێت "ئه‌و‬ ‫هێزه‌ ‌ی له‌سنوری‌ هه‌ولێر بااڵده‌سته‌ ك ‌ه پارتیه‌‪ ،‬ده‌یه‌وێت‬ ‫ده‌رمانبكات‪ ،‬چونك ‌ه سكااڵكان بێ‌ بنه‌مان"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬هه‌ولێ���ر‪ :‬خاوه‌ن ‌ی ده‌س���تگای‌ س���تاندارد‬ ‫مه‌س���عود عبدولخالق به‌ئاوێن��� ‌هی‌ ڕاگه‌یان���د "له‌ماو‌ه ‌ی‬ ‫ده‌س���ت به‌كاربونامه‌و‌ه پانزه‌ تۆمه‌تم���ان دراوه‌ت ‌ه پاڵ‪.‬‬ ‫ب���ه‌رده‌وام چوینه‌ت ‌ه ب���ه‌رده‌م دادگا‌و حاكم‪ .‬تۆمه‌ته‌كان‬ ‫له‌جێگه‌ی‌ جیاجیاوه‌ ئاڕس���ته‌مان ده‌كرێن‌و سه‌رجه‌میان‬ ‫یه‌ك ئامانجیان هه‌یه‌‪ :‬مه‌به‌س���تیان بێزاركردنی‌ ئێمه‌یه‌‪،‬‬ ‫ده‌یانه‌وێت وازبهێنین به‌اڵم ئێمه‌ به‌رده‌وام ده‌بین"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "تۆمه‌ته‌كان جۆراوجۆرن‌و جیاوازن‪ .‬ئه‌و س ‌ێ‬ ‫تۆمه‌ت���ه‌ ‌ی دراوه‌ت ‌ه پاڵمان یه‌كه‌میان چه‌ند كه‌س���انێك ‌ی‬ ‫س���ه‌له‌فین له‌ناو بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیسالمی‌‌و نزیك له‌ده‌سه‌اڵت‬ ‫به‌بیانو ‌ی كتێبێك ك ‌ه دوساڵ پێش ئێستا باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫س���كااڵی‌ دوه‌م له‌الیه‌ن وه‌زارتی‌ پێشمه‌رگه‌و‌ه بو‌ه گوای ‌ه‬ ‫ئێم��� ‌ه هاوكار ‌ی داعش���مان ك���ردوه‌! هه‌رچ ‌ی س���كااڵ ‌ی‬ ‫سێهه‌میشه‌‪ ،‬سكااڵ ‌ی سه‌رۆكی‌ هه‌رێمه‌و هێشتا نه‌گه‌شتۆت ‌ه‬ ‫ده‌ستمان"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتیش���ی‌ "خه‌لكانێك ل���ه‌دادگا ده‌زانن هۆكاره‌ك ‌ه‬ ‫سیاس���ییه‌‪ ،‬هه‌ر بۆی ‌ه مامه‌ڵه‌یه‌ك ‌ی باشده‌كه‌ن‌و زۆربه‌ ‌ی‬ ‫زۆریان بێالیه‌نان���ه‌ كاره‌كانیا ده‌كه‌ن‪ .‬چه‌ندین پارێزه‌ر ‌ی‬ ‫خۆبه‌خش‪ ،‬خۆبه‌خش���انه‌ كاره‌كانمان بۆ ده‌ك ‌هن‌و كار ‌ی‬ ‫پارێزه‌ریمان بۆ ده‌كه‌ن‪ .‬تا ئێستا چه‌ندین كه‌یس ‌ی دادگا‬ ‫له‌الیه‌ن پارێزه‌روكانمان یه‌كالی ‌ی بۆته‌وه‌‌و ئه‌و تۆمه‌تانه‌مان‬ ‫له‌سه‌رنه‌ماوه‌"‪ .‬ئاماژه‌ش���ی‌ به‌وه‌كرد له‌ئێستادا له‌هه‌ولێر‬ ‫ده‌ستگای‌ س���تاندارد بینای نادرێت ‌ی بۆ جێبه‌جێ‌ كردن ‌ی‬ ‫كاره‌كانی‪ .‬ئه‌و وتی‌ "خاوه‌ن ‌ی ئه‌و بینایه‌یان دۆزیبۆوه‌ ك ‌ه‬ ‫ئێمه‌ ‌ی تێدا بوین به‌كرێ‌‪ ،‬هه‌ڕه‌شه‌یان لێكردبو‌و ئاگاداریان‬ ‫كردبو كه‌ ده‌رمانبكات‪ .‬دواجار ئێمه‌یان له‌بیناكه‌ ده‌ركرد‪،‬‬ ‫تا ئێس���تا لە‌هه‌ولێ���ر بینامان ناده‌ن ‌ی بۆ ك���رێ‌‪ .‬پارت ‌ی‬ ‫ده‌یه‌وێت له‌هه‌ولێر وازبهێنین‌و ده‌رمانبكات"‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫نێچیرڤان بارزانی‬ ‫وتیش����ی‌ "له‌پێش����وازیی‌ له‌وه‌ف����دی‌ بیان����ی‌‌و‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫له‌گه‌شته‌كانی خۆش����یدا بۆ ده‌ره‌وه‌ له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫بابه‌ته‌ ئیشی‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫سامی‌ ئه‌رگۆشی‌‪ ،‬سكرتێری‌ رۆژنامه‌وانی‌‬ ‫له‌رۆژانی‌ داهاتوش����دا به‌كرده‌كی‌‌و به‌پێی‌ ئه‌و‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ كوردستان ئه‌و هه‌وااڵنه‌‬ ‫به‌رنامه‌یه‌ی‌ ب����ۆی‌ دانراوه‌ به‌ش����داری‌ هه‌ڵمه‌تی‌‬ ‫ره‌تده‌كاته‌وه‌ كه‌ نێچیرڤان له‌گه‌ڵ‌ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫پشتیوانیكردن له‌ریفراندۆم ده‌كات"‪.‬‬ ‫ریفراندۆمدا نییه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "نێچیرڤان‬ ‫ناوب����راو نكوڵی‌ ل����ه‌وه‌ ده‌كات ك����ه‌ نێچیرڤان‬ ‫له‌پشتی‌ په‌رده‌وه‌ به‌رده‌وام خه‌ریكی‌ ئیشكردنه‌‬ ‫بارزانی‌ هیچ تێبینی‌‌و رایه‌كی‌ جیاوازی‌ سه‌باره‌ت‬ ‫بۆ ریفراندۆم‌و له‌رۆژانی‌ ئاینده‌دا له‌هه‌ڵمه‌تی‌‬ ‫به‌ئه‌نجامدانی‌ ریفراندۆم له‌‪25‬ی‌ ئه‌یلولدا هه‌بێت‪،‬‬ ‫پشتیوانیكردن له‌ریفراندۆمدا چاالكی‌ ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و وتی‌ "نه‌ك هه‌ر هیچ رایه‌كی‌ جیاوازی‌ نییه‌‪،‬‬ ‫س����امی‌ ئه‌رگۆش����ی‌ س����ه‌باره‌ت به‌بێده‌نگیی‌ به‌ڵكو باش����ترین كۆبونه‌وه‌ی‌ نێ����وان الیه‌نه‌كان‬ ‫نێچیرڤ����ان بارزانی‌ له‌هه‌ڵمه‌تی‌ پش����تیوانیكردن پێ����رێ‌ نێچیرڤان بارزانی‌ كردویه‌تی‌ كه‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫له‌ریفراندۆمدا‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ هۆكاره‌كه‌ی‌ پارتی‌ له‌سه‌ر پرس����ی‌ ریفراندۆم‌و كاراكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ب����وه‌ ته‌نها چه‌ن����د رۆژێك����ه‌ هه‌ڵمه‌ته‌كه‌ په‌رله‌م����ان رێككه‌وتون‌و ئه‌میش سه‌رپه‌رش����تی‌‬ ‫به‌ره‌س����می‌ ده‌ستیپێكردوه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌و قسه‌و وه‌فده‌كه‌ی‌ پارتی‌ كردوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "نێچیرڤان رۆڵی‌ دی����اری هه‌بوه‌ بۆ‬ ‫پاگه‌ندانه‌ ئه‌س����ل‌و ئه‌ساسیان نییه‌ كه‌ نێچیرڤان‬ ‫له‌ئه‌نجامدانی‌ ریفراندۆم ناڕازی‌ بێت‪ ،‬ئه‌و قسانه‌ ئاماده‌كاری‌ ئ����ه‌و كۆبونه‌وه‌ی����ه‌و كۆبونه‌وه‌كانی‬ ‫پێش����تریش‪ ،‬به‌پێ����ی‌ ئه‌و به‌رنامه‌یه‌ش����ی‌ بۆیان‬ ‫قسه‌ی‌ فه‌یسبوكن"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "پرۆس����ه‌ی‌ ریفراندۆم پرۆس����ه‌یه‌كی‌ دیاریكردوه‌ له‌رۆژانی‌ داهاتودا چاالكی‌ ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش����ی‌ ره‌تكرده‌وه‌ كه‌ به‌مدواییه‌ نێچیرڤان‬ ‫سیسته‌ماتیكه‌ هه‌ر یه‌كه‌و رۆڵی‌ خۆی‌ ده‌بینێت‪،‬‬ ‫هه‌ر یه‌كه‌و به‌پێ����ی‌ توانا‌و په‌یوه‌ن����دی‌‌و به‌پێی‌ بارزانی‌ به‌نهێنی‌ س����ه‌ردانی‌ ئێرانی‌ كردبێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "هیچ س����ه‌ردانێكی‌ به‌وجۆره‌ی‌ به‌نهێنی‌ بۆ‬ ‫پێگه‌ی‌ خۆی‌ ئیشكردوه‌ له‌و بابه‌ته‌دا"‪.‬‬ ‫ئه‌رگۆش����ی‌ جه‌غتی‌ له‌وه‌ كرد ك����ه‌ نێچیرڤان ئێران ئه‌نجامنه‌داوه‌"‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵمی‌ ئه‌و پرسیاره‌ش����دا كه‌ ئایا ریفراندۆم‬ ‫بارزان����ی‌ له‌چوار پێن����ج دی����داری‌ رۆژنامه‌وانیدا‬ ‫هه‌میش����ه‌ باس����ی‌ له‌و بابه‌ته‌ كردوه‌‌و به‌پێی‌ ئه‌و گه‌یشتوه‌ته‌ خاڵێك كه‌ هه‌ر ده‌كرێت‌و گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ‬ ‫كات‌و به‌رنامه‌یه‌ی‌ كه‌ هه‌شیه‌تی‌ بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ دواوه‌ی‌ نییه‌؟ ئه‌رگۆش����ی‌ وتی‌ "ئه‌گه‌ر ریفراندۆم‬ ‫چاالك����ی‌ ده‌بێ����ت‪ ،‬ئ����ه‌و وت����ی‌ "ده‌رنه‌كه‌وتنی‌ ل����ه‌‪25‬ی‌ ئه‌یلولدا نه‌كرێ����ت له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و چی‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌واده‌ی‌ ده‌ستپێكردنی‌ هه‌ڵمه‌ته‌كه‌وه‌ هه‌یه‌؟ ئه‌گه‌ر له‌به‌رامبه‌ر ئه‌ودا ش����تێكی‌ باشتر‬ ‫هه‌ب����وه‌و په‌یوه‌ندی‌ به‌هیچی‌ تره‌وه‌ نییه‌‪ ،‬ئه‌گینا هه‌یه‌ قابیلی‌ گفتوگۆیه‌‪ ،‬به‌اڵم تا ئێستا هیچ شتێك‬ ‫له‌پش����تی‌ په‌رده‌وه‌ به‌رده‌وام خه‌ریكی‌ ئیشكردنه‌ له‌وه‌ باش����تر نییه‌ كه‌ ریفراندۆمه‌‪ ،‬ئه‌نجامنه‌دانی‌‬ ‫ریفراندۆم زۆر خراپتره‌ له‌ئه‌نجامدانی‌"‪.‬‬ ‫بۆ ریفراندۆم"‪.‬‬

‫بڕیارب���و دواى ج���ه‌ژن وه‌فدێكى ب���ااڵى هاوپه‌یمانى‬ ‫نیش���تمانى ش���یعه‌كان بێته‌ هه‌ولێر هه‌روه‌ك پێش���تر‬ ‫له‌گه‌ڵ وه‌فده‌ كوردییه‌كه‌ له‌به‌غدا له‌سه‌رى ڕێكه‌وتبون‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم بڕیاره‌ك���ه‌ى ئه‌نجومه‌ن���ى پارێ���زگاى كه‌ركوك‬ ‫به‌به‌ش���داریكردنى ش���اره‌كه‌ له‌پرۆس���ه‌ى ڕیفران���دۆم‌و‬ ‫لێدوانه‌كانى ئه‌م دواییه‌ى بارزانى ش���یعه‌كانى توڕه‌كرد‌و‬ ‫له‌بڕیارى هاتنیان په‌شیمانبونه‌وه‌‪ ،‬له‌لێدوانه‌كه‌ى عه‌بدواڵ‬ ‫زه‌یدى به‌رپرسى دۆسیه‌ى كورد له‌هاوپه‌یمانى نیشتمانى‬ ‫ئه‌مه‌ به‌ئاشكرا خوێنرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫پێده‌چێت ش���یعه‌كان ده‌س���تبه‌ردارى (سیاس���ه‌تى‬ ‫گوێ���زه‌ر) بوبێتن‪ ،‬ئه‌و بێمه‌نتیه‌ش���ى پیش���انى ده‌ده‌ن‬ ‫زیاتر پاڵپش���تى ئه‌م بۆچون���ه‌ ده‌كات‪ ،‬كارتى به‌هێزى‬ ‫شیعه‌كان بۆ په‌كخستنى پرۆسه‌ى ڕیفراندۆم كه‌ركوكه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م كارته‌ش له‌س���ه‌ر دو ئاس���ت ده‌جوڵێن���ن‪ ،‬له‌ڕوه‌‬ ‫سیاس���یه‌كه‌وه‌‌و له‌مه‌س���ه‌لە‌ئانیه‌كاندا ئه‌گه‌رێكى به‌هێز‬ ‫هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ ده‌ستپێكردنه‌وه‌ى دانیشتنه‌كانى په‌رله‌مان‬ ‫مه‌س���ه‌له‌ى له‌كارخس���تنى نه‌جمه‌دین كه‌ریم پارێزگارى‬ ‫كه‌رك���وك یه‌كێ���ك بێت له‌پرس���ه‌ گه‌رم���ه‌كان‌و به‌پێى‬ ‫زانیاریه‌كان تائێس���تا نزیك���ه‌ى ‪ 150‬ئیمزا كۆكراوه‌ته‌وه‌‬ ‫بۆ له‌كارخس���تنى‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ی���ان كاریگه‌رییه‌كه‌ى زیاتر‬ ‫ڕه‌مزی‌و تۆڵه‌كردنه‌وه‌یه‌‌و هیچ ڕێگرییه‌ك بۆ به‌رێوه‌چونى‬ ‫ڕیفراندۆم دروستناكات‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌ڕوه‌ ئه‌منیه‌كه‌یه‌وه‌‪ ،‬مه‌سه‌له‌ى ئازادكردنى قه‌زاى‬ ‫حه‌ویجه‌ كه‌ ب���ه‌دورى ‪ 55‬كیلۆمه‌تر ده‌كه‌وێته‌ ڕۆژئاواى‬ ‫ش���ارى كه‌ركوك‪ ،‬ئه‌و دۆس���یه‌ هه‌س���تیاره‌یه‌ كه‌ هه‌مو‬ ‫ئاماژه‌كان ده‌ڵێن به‌غدا ته‌واوى هیواكانى پیاهه‌ڵواسیوه‌‬ ‫له‌و ده‌رگایه‌وه‌ كێشه‌ى گه‌وره‌ بۆ به‌رێوه‌چونى ڕیفراندۆم‬ ‫لە‌كه‌ركوك دروستبكات‌و به‌وه‌ش له‌سه‌رانسه‌رى هه‌رێمى‬ ‫كوردستان پرۆسه‌كه‌ شكستبهێنێت‪.‬‬ ‫به‌پێى زانیاریی���ه‌كان حكومه‌تى عێراق بۆ گرتنه‌وه‌ى‬ ‫قه‌زاى حه‌ویجه‌ زیاتر لە‌‪ 40‬هه‌زار چه‌كدارى لە‌هێزه‌كانى‬ ‫پۆلیس‌و س���وپاو دژه‌تیرۆر ئاماده‌كردوه‌ جگه‌ له‌هه‌زاران‬ ‫چه‌كدارى تر له‌ژێر ناوى حه‌ش���دى حه‌ویجه‌و حه‌ش���دى‬ ‫توركمانى‪ ،‬ئاماده‌كردنى ئه‌م هێزه‌ گه‌وره‌یه‌ بۆ ئازادكردنى‬ ‫قه‌زایه‌ك‌و چه‌ند ناحییه‌یه‌ك به‌بڕواى چاودێرانى دۆخه‌كه‌‬ ‫جێگه‌ى پرسیاره‌و به‌دورنیه‌ له‌ته‌ماحى پێشڕه‌وى زیاترو‬ ‫دروس���تكردنى فشارو مه‌ترسى له‌سه‌ر ئارامى كه‌ركوك‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ى زیاتر پاڵپش���تى ئه‌م بۆچون���ه‌ ده‌كات به‌وته‌ى‬ ‫فه‌رمانده‌ س���ه‌ربازییه‌كانى س���وپاى عێراق گرتنه‌وه‌ى‬ ‫حه‌ویج���ه‌ لە‌ته‌له‌عفه‌ریش ئاس���ان تر ده‌بێ���ت به‌هۆى‬ ‫هه‌ڵكه‌وته‌ى جوگرافى ناوچه‌كه‌‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ى تائێس���تا‬ ‫ده‌ی���ان چه‌كدارى داعش له‌و قه‌زای���ه‌ هه‌اڵتون‌و ده‌یانى‬ ‫تریشیان خۆیان ڕاده‌ستى هێزه‌كانى پێشمه‌رگه‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫كه‌وایه‌ كۆكردنه‌وه‌ى ئه‌و هێزه‌ گه‌وره‌یه‌ى بۆچییه‌؟‬ ‫خالێكى تر كه‌ جێگه‌ى بایه‌خه‌‪ ،‬پێشتر فه‌رمانده‌یه‌كى‬ ‫بااڵى س���وپاى ئه‌مریكا ته‌ئكیدى له‌به‌ش���دارى چاالكى‬ ‫هێزه‌كانى پێشمه‌رگه‌ كرد له‌ئازادكردنى قه‌زاى حه‌ویجه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ به‌رپرس���انى سوپا‌و حه‌شدى شه‌عبیش باس‬ ‫لە‌به‌ش���دارى پێش���مه‌رگه‌ ده‌كه‌ن له‌و پرۆسه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌پێى زانیارییه‌كان به‌غدا نایه‌وێت پێشمه‌رگه‌ به‌شدارى‬ ‫له‌شه‌ڕى ئازادكردنى حه‌ویجه‌ بكات‪.‬‬ ‫له‌كاتێكدا هه‌مو ئاماده‌كارییه‌كان بۆ ئازادكردنى قه‌زاكه‌‬ ‫ته‌واوكراوه‌‌و به‌رپرس���انى س���وپا‌و یه‌كه‌ سه‌ربازییه‌كانى‬ ‫عێراق چه‌ندین كۆبونه‌وه‌یان له‌باره‌ى ئازادكردنى قه‌زاكه‌‬ ‫ئه‌نجام���داوه‌و وه‌ك ئ���ه‌وه‌ى ئاش���كراكراوه‌ دواترینیان‬ ‫كۆبونه‌وه‌ى ڕۆژى شه‌ممه‌ى ڕابردو بوه‌ به‌سه‌رپه‌رشتى ئه‌بو‬ ‫مه‌هدى موهه‌ندیس جێگرى سه‌رۆكى ده‌سته‌ى حه‌شدى‬ ‫شه‌عبى‌و ئاماده‌بونى محمه‌د ته‌میم په‌رله‌مانتارى عه‌ره‌بى‬ ‫كه‌ركوك‌و ژماره‌یه‌ك له‌فه‌رمانده‌كانى حه‌شدى حه‌ویجه‌‌و‬ ‫حه‌ش���دى توركمانى كه‌ له‌ش���ارى به‌غداد به‌ڕێوه‌چوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم تائێستا فه‌رمانده‌ سه‌ربازییه‌كانى سوپا‌و حه‌شدى‬ ‫ش���ه‌عبى كۆبونه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ فه‌رمانده‌كانى پێشمه‌رگه‌‬ ‫له‌میح���وه‌رى كه‌رك���وك ئه‌نجامنه‌داوه‌ ب���ۆ هه‌ماهه‌نگى‬ ‫ك���ردن‪ ،‬ئه‌م هه‌نگاوه‌ى به‌غدا جگه‌ له‌وه‌ى پیش���اندانى‬ ‫بێمنه‌تی‌و ته‌ریككردنى پێشمه‌رگه‌یه‌ ئازادكردنى قه‌زاكه‌‪،‬‬ ‫ب���ۆ قۆناعى دواى ئازادكردنى حه‌ویجه‌‌و كۆبونه‌وه‌ى ئه‌و‬ ‫هێزه‌ گه‌وره‌یه‌ له‌نزیك له‌كه‌ركوك دۆخێكى نائاس���ایى‌و‬ ‫مه‌ترسدار ده‌خولقێنێ‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م دو خاڵه‌ س���ه‌ره‌وه‌ ئاماژه‌ى دی���ارن كه‌ به‌غدا‬ ‫ئامانج���ى ته‌نها ئازادكردنى حه‌ویج���ه‌ نیه‌‌و یه‌كێك له‌و‬ ‫ئه‌گه‌رانه‌شى پێش���بینكراوه‌ ڕاگه‌یاندنى بارى نائاساییه‌‬ ‫له‌ته‌واوى سنورى پارێزگاى كه‌ركوك‪ ،‬كه‌ مه‌ترسیدارترین‬ ‫س���نیاریۆى په‌الماردانى كیڵگه‌ نه‌وتیه‌كانى باش���ورى‬ ‫ش���اره‌كه‌یه‌‪ ،‬عه‌ب���ادى له‌دواین كۆنگ���ره‌ى ڕۆژنامه‌وانى‬ ‫هه‌فتانه‌یدا كۆمه‌لێك پرسى گرنگى وروژاندو له‌به‌شێكى‬ ‫قس���ه‌كانیدا وت���ى "پرۆس���ه‌ى هه‌نارده‌كردن���ى نه‌وت‬ ‫له‌كه‌ركوك به‌شێوه‌یه‌كى ناڕه‌سمى ئه‌نجامده‌رێ‌و خه‌ڵكى‬ ‫پارێزگاكه‌ لێى سودمه‌ندنابن"‪ .‬له‌دواین ئامارى وه‌زاره‌تى‬ ‫نه‌وتى عێراقیشدا كه‌ ڕۆژى ‪2‬ى ئه‌م مانگه‌ باڵوكرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئاماژه‌ به‌ب���ڕى نه‌وتى هه‌نارده‌كراوى مانگه‌كانى ته‌موزو‬ ‫ئابى كێڵگه‌ نه‌وتیه‌كانى كه‌ركه‌كوك نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫مانگ���ى ئاب���ى ڕاب���ردوش به‌ڕێوه‌ب���ه‌رى كۆمپانیاى‬ ‫به‌بازاڕكردنى نه‌وتى عێراق (س���ۆمۆ) ئه‌وه‌ ئاشكراكرد‬ ‫حكومه‌تى ئیتحادى له‌مانگى ته‌موزدا هیچ بڕه‌ نه‌وتێكى‬ ‫لە‌كێڵگه‌ نه‌وتیه‌كانى كه‌ركوكه‌وه‌ به‌ده‌ستنه‌گه‌یش���توه‌‪،‬‬ ‫وروژاندنى ئه‌م پرس���ه‌ ئاماژه‌یه‌ك���ى ڕونه‌ به‌وه‌ى به‌غدا‬ ‫چاوى له‌سه‌ر نه‌وتى كه‌ركوك النه‌بردوه‌‌و به‌هۆى سه‌رقاڵى‬ ‫به‌ش���ه‌ڕى تیرۆره‌وه‌ نه‌یپه‌رژاوه‌ته‌ س���ه‌ر مه‌س���ه‌له‌كه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ب���ه‌و مانایه‌ى له‌م قۆناغ���ه‌دا حكومه‌تى عێراق‬ ‫كه‌ تامى كۆمه‌ڵێك س���ه‌ركه‌وتنى یه‌ك ل���ه‌دواى یه‌كى‬ ‫كردوه‌ دورنییه‌ ئه‌م پرس���ه‌ بكاته‌ پاساوێكى یاسایى‌و‬ ‫سیاس���ى‌و له‌ڕێى هێزه‌وه‌ هه‌وڵى گۆڕینى ئاڕاس���ته‌ى‬ ‫كێشه‌ سیاس���یه‌كان بدات له‌ڕیفراندۆم‌و جیابونه‌وه‌وه‌ بۆ‬ ‫ملمالنێ له‌س���ه‌ر كێڵگه‌ نه‌وتیه‌كانى كه‌ركوك‌و چۆنیه‌تى‬ ‫ئیداره‌دانیان‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )592‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/12‬‬

‫گوشاری‌ ئه‌مه‌ریكاو ئێران له‌سه‌ر‬ ‫پارت ‌ی بۆ دواخستن ‌ی ریفراندۆم‬ ‫گه‌وره‌تر ده‌بێت‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫له‌بیست‌و چوار كاتژمێری‌ رابردودا‬ ‫ئێران‌و ئه‌مه‌ریكا گوشارێكی‌ گه‌وره‌یان‬ ‫خستوه‌ت ‌ه سه‌ر پارتی‌‌و الیه‌ن ‌ه‬ ‫سیاسیه‌كانی‌ كوردستان تا ئه‌نجامدان ‌ی‬ ‫ریفراندۆم دوابخه‌ن‌و نه‌یكه‌ن‪ ،‬پێشبین ‌ی‬ ‫ده‌كرێت له‌چه‌ند كاتژمێری‌ ئاینده‌شدا‬ ‫ئه‌م گوشاران ‌ه قورستر بن‪ ،‬نوێنه‌ری‌‬ ‫حكومه‌ت ‌ی هه‌رێم له‌تاران ده‌ڵێت "ئایا‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ سیاس ‌ی كورد ده‌توانێت‬ ‫به‌رگه‌ی‌ ئه‌و هه‌مو فشار‌و گوشار‌ه‬ ‫بگرێت؟"‪.‬‬ ‫نازم ده‌باغ‪ ،‬نوێنه‌ر ‌ی حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌ت���اران به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یان���د وه‌فدێك ‌ی‬ ‫كۆماری‌ ئیس�ل�امی‌ ئێران له‌كوردستانه‌و‬ ‫بڕی���اره‌ له‌گه‌ڵ‌ پێنج حزبە‌س���ه‌ره‌كیه‌كه‌و‬ ‫ته‌نان���ه‌ت حزبە‌بچوكه‌كانیش كۆبێته‌وه‌‪،‬‬ ‫پاش���گه‌زكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ سیس���ای‌ كورد له‌بڕیار ‌ی‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ ریفراندۆم‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی "هه‌ست‬ ‫ده‌ك���ه‌م توركیا‌و ئێران‌و عێراق‌و س���وریا‬ ‫ه���اوكار‌و هه‌ماهه‌نگن بۆ ئ���ه‌وه‌ ‌ی رێگ ‌ه‬ ‫له‌ئه‌نجامدانی‌ ریفراندۆم بۆ س���ه‌ربه‌خۆی ‌ی‬ ‫هه‌روه‌ه���ا رێگه‌ له‌گه‌ڕانه‌وه‌ ‌ی كه‌ركوكیش‬ ‫بۆ س���ه‌ر هه‌رێمی‌ كوردستان بگرن‪ .‬بۆی ‌ه‬ ‫ده‌مێنێته‌وه‌ سه‌ر سه‌ركردایه‌ت ‌ی سیاس ‌ی‬ ‫كورد ئایا ده‌توانێ���ت به‌رگه‌ی‌ ئه‌و هه‌مو‬ ‫فشار‌و گوش���ار‌ه بگرێت؟ ئایا پێشبین ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌كرێت ئه‌گه‌ر س���ور بون له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ ریفراندۆم‪ ،‬هه‌ڵوێس���تی‌ ئه‌م‬ ‫واڵتان ‌ه چی‌ ده‌بێت؟"‪.‬‬ ‫وتیش ‌ی "من هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه‌ پێموابو‌ه‬ ‫ئێران نه‌ك له‌گه‌ڵ‌ دواخستنی ریفراندۆم‪،‬‬ ‫به‌ڵكو له‌گه‌ ‌ڵ ئه‌نجامنه‌دانیه‌تی‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئام���اژه‌ ‌ی به‌وه‌ش ك���رد ك ‌ه‬ ‫به‌مدوایی���ه‌ توركی���اش له‌جموجۆڵێك���ی‌‬

‫نازم ده‌باغ‪ :‬ئێران‬ ‫راشكاوانه‌ به‌كورد‬ ‫ده‌ڵێت هه‌ر نابێت‬ ‫ریفراندۆم بكه‌ن‬ ‫گه‌وره‌دای ‌ه دژ به‌ریفراندۆم بۆ سه‌ربه‌خۆی ‌ی‬ ‫كوردستان‌و س���وریاش له‌پشت په‌رده‌وه‌‬ ‫چاالكه‌و ب���ه‌م ئاڕاس���ته‌ی ‌ه كار ده‌كات‪،‬‬ ‫ئه‌و وت��� ‌ی "به‌مدواییه‌ جموجۆڵێكی‌ زۆر ‌ی‬ ‫وه‌فد ‌ی سه‌ربازی‌و دیبلۆماس ‌ی ده‌بینرێت‬ ‫له‌نێ���وان ئێران‌و توركیا‪ ،‬توركیا‌و عێراق‪،‬‬ ‫عێراق‌و ئێران"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "توركی���ا قین��� ‌ی به‌رامب���ه‌ر‬ ‫به‌ریفران���دۆم كه‌مت���ر نیی��� ‌ه له‌ئێ���ران‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم توركیا ئه‌و‌ه ده‌رناخ���ات چونك ‌ه‬ ‫رێككه‌وتنێك ‌ی ‪ 50‬ساڵه‌ ‌ی له‌گه‌ڵ‌ هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردستان هه‌یه‌ له‌بواری‌ وزه‌دا"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌م وه‌فده‌ش كه‌ ئێس���تا‬ ‫به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌ قاس���می‌ س���لێمان ‌ی‬ ‫فه‌رمانده‌ی‌ فه‌یله‌ق ‌ی قودس���ی‌ س���وپای‌‬ ‫پاس���داران له‌كوردس���تانه‌‪ ،‬ده‌ب���اخ وتی‌‬ ‫"ئه‌مه‌ درێ���ژه‌ ‌ی هه‌وڵه‌كان���ی‌ ئێران ‌ه بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی‌ كێش���ه‌ ‌ی نێوان هه‌رێم‌و‬ ‫به‌غدا‪ ،‬پێش���تریش وه‌زی���ری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫ئێران رایگه‌یاندبو كه‌ ده‌رك به‌كێشه‌كانی‌‬ ‫كوردس���تان ده‌كات له‌گ���ه‌ ‌ڵ حكومه‌تی‌‬ ‫ناوه‌ندی‌ عێ���راق‌و حكومه‌ت ‌ی هه‌رێم ماف ‌ی‬ ‫هه‌ی���ه‌ له‌رێگ���ه‌ ‌ی رێككه‌وتنه‌كانی‌ له‌گه‌ڵ‌‬

‫عێراق‌و له‌چوارچێوه‌ ‌ی ده‌ستوری‌ عێراقدا‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئایا سه‌ركردایه‌ت ‌ی كورد ده‌توانێت‬ ‫متمانه‌ به‌ئێران بكات؟!"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئه‌وه‌ی‌ رونك���رده‌و‌ه كه‌ ئێران‬ ‫له‌هه‌وڵ��� ‌ی به‌رده‌وامدای���ه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ ‌ی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ سیاس���ی‌ كورد هاوڕا بێت‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ئێران‪ ،‬باوه‌ڕ ‌ی به‌و گره‌نتیی ‌ه هه‌بێت‬ ‫كه‌ كۆماری‌ ئیس�ل�امی‌ ئێران ده‌یدات ‌ێ ك ‌ه‬ ‫كێش���ه‌ ‌ی بڕین ‌ی بودجه‌و موچه‌ ‌ی هه‌رێم‬ ‫له‌یه‌ن به‌غداوه‌ چاره‌سه‌ر ده‌كات‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی‬ ‫"ئێران كورد به‌فاكته‌رێكی‌ گرنگ ده‌زانێت‬ ‫له‌ناوچه‌ك���ه‌دا‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌چوارچێ���وه‌ ‌ی‬ ‫عێراقێكی‌ یه‌كگرتودا"‪.‬‬ ‫وتیش ‌ی "ئێران یه‌كێكه‌ له‌هێز‌ه گرنگ‌و‬ ‫به‌هێزه‌كان ‌ی ناوچه‌كه‌و عێراقیش‪ ،‬ده‌یه‌وێت‬ ‫رۆڵ ‌ی خۆی‌ ببینێت له‌پاراستنی‌ ده‌سه‌اڵت ‌ی‬ ‫شیعه‌ له‌عێراقدا‪ ،‬كه‌ پارسه‌نگی‌ راگرتن ‌ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ ش���یعه‌ش له‌عێراقدا كورده‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌ه هاوپه‌یمانی‌ كوردو ش���یعه‌ بۆ‬ ‫ئێران گرنگه‌‪ ،‬ئێ���ران مجامه‌له‌ش ناكات‬ ‫به‌كورد ناڵێت مافتان���ه‌ ریفراندۆم بكه‌ن‬ ‫به‌اڵم ئێستا دوایبخه‌ن‪ ،‬ئێران راشكاوان ‌ه‬ ‫به‌كورد ده‌ڵێت ریفراندۆم مه‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵم��� ‌ی ئه‌و پرسیاره‌ش���دا ك ‌ه ئایا‬ ‫ئێران ده‌توانێت له‌خوله‌ك ‌ی ‪90‬دا بارزانی‌‌و‬ ‫سه‌ركردایه‌ت ‌ی سیاس��� ‌ی كورد په‌شیمان‬ ‫بكات���ه‌و‌ه له‌و هه‌ن���گاوه‌؟ ده‌ب���اغ وت ‌ی‬ ‫"پێموانییه‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ سیاس ‌ی كورد‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر بڕیارێك���ی‌ لێبراوان���ه‌ی‌ هه‌بێت‌و‬ ‫دڵنیابێت له‌س���ه‌ركه‌وتنی‌ پرۆسه‌كه‌ی‌‪ ،‬وا‬ ‫به‌ئاسانی‌ په‌شیمان بێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش��� ‌ی "به‌اڵم ئ���ه‌وه‌ ‌ی ده‌بینم یه‌ك‬ ‫خیتابی‌ سیاس���ی‌‌و یه‌ك ریزی‌ له‌ناو ماڵ ‌ی‬ ‫كورددا دروست نه‌بوه‌‪ ،‬وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ ‌ی‬ ‫هیچ واڵتێكیش له‌دنیادا پشتیوانی‌ خۆ ‌ی‬ ‫بۆ ریفران���دۆم رانه‌گه‌یان���دوه‌‪ ،‬هه‌مویان‬ ‫پشتویان ‌ی خۆیان بۆ یه‌كپارچه‌ی ‌ی خاك ‌ی‬ ‫عێراق دوپات كردوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬

‫هه‌ڵوێستی‌ ئه‌مڕۆی‌ پارت ‌ی‬ ‫گه‌ڕانه‌و‌ه ‌ی گۆڕان بۆ په‌رله‌مان‬ ‫یه‌كالی ‌ی ده‌كاته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ئه‌مڕۆ كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌ یه‌كالكه‌ره‌وه‌‬ ‫له‌نێوان پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‌و گۆڕاندا‬ ‫ئه‌نجام ده‌درێت‪ ،‬گۆڕان پێداگری‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ پێش‬ ‫كاراكردنه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان پێویسته‌‬ ‫بگه‌نه‌ رێككه‌وتنێك له‌سه‌ر‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌ یاسای‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم‌و هه‌ڵگرتنی‌ پاشه‌كه‌وتی‌ موچه‌‌و‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ هه‌ڵبژاردن له‌واده‌ی‌‬ ‫دیاریكراوی‌ خۆیدا‪ ،‬ئه‌وسا ئاماده‌ن‬ ‫بچنه‌وه‌ هۆڵی‌ په‌رله‌مان‪ ،‬شۆڕش‬ ‫حاجی‌ ده‌ڵێت "پێش كاركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مان ده‌بێت رێككه‌وتنێكی‌‬ ‫سیاسی‌ بكرێت"‬ ‫م���اوه‌ی‌ دو رۆژه‌ هه‌وڵێكی‌ چڕ‌و پڕ‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ كاراكردنه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان له‌ئارادایه‌‪ ،‬پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‌و‬ ‫گۆڕان‌و كۆمه‌ڵ‌‌و یه‌كگرتو له‌سه‌ر ئاستی‌‬ ‫ناوخ���ۆو نوێنه‌رانی‌ واڵتانی‌ ئه‌مه‌ریكاو‬ ‫به‌ریتانی���ا‌و چه‌ندین واڵت���ی‌ دیكه‌ش‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی‌ ده‌ره‌وه‌ به‌رده‌وام له‌سه‌ر‬ ‫هێڵ‌‌و له‌په‌یوه‌ندیدا بون به‌مه‌به‌س���تی‌‬ ‫كاراكردنه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان‌و دواخس���تنی‌‬ ‫ریفران���دۆم‌و ئه‌نجام نه‌دان���ی‌ لە‌‪25‬ی‌‬ ‫ئه‌یلولدا‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ زانیارییه‌كان���ی‌ ئاوێن���ه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ریكا گوشاره‌كانی‌ له‌سه‌ر بارزانی‌‬ ‫چڕ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ئه‌نجامدانی‌ ریفراندۆم‬ ‫دوابخرێت‪ ،‬هاوكات ده‌شیه‌وێت گۆڕان‌و‬ ‫كۆمه‌ڵ بگه‌ڕێن���ه‌وه‌ هۆڵی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫له‌وێوه‌ بڕیاری‌ دواخس���تنی‌ په‌رله‌مان‬ ‫بدرێت‪ ،‬ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ وا ده‌رنه‌كه‌وێت‬ ‫كه‌ قس���ه‌و عین���ادی‌ بارزانی‌ ده‌درێت‬ ‫له‌عه‌رد‪.‬‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی‌ ئه‌مڕۆی‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‌و‬

‫گۆڕان‪ :‬پێش‬ ‫كاركردنه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان‬ ‫ده‌بێت رێككه‌وتنێكی‌‬ ‫سیاسی‌ بكه‌ین‬ ‫گۆڕان له‌ش���اری‌ هه‌ولێر ئه‌وه‌ یه‌كالی ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ كه‌ په‌رله‌مان به‌بێ‌ گۆڕان كارا‬ ‫ده‌كرێته‌وه‌ یاخود گۆڕان له‌چوارچێوه‌ی‌‬ ‫رێككه‌وتنێكی‌ سیاس���یدا ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫هۆڵی‌ په‌رله‌مان‪ ،‬هه‌ڵوێس���تی‌ ئه‌مڕۆی‌‬ ‫پارتی‌ له‌م كۆبونه‌وه‌یه‌دا‪ ،‬گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان بۆ په‌رله‌مان دیاریده‌كات‪.‬‬ ‫به‌الی‌ گۆڕان���ه‌وه‌ دو خاڵی‌ بنه‌ڕه‌تی‌‬ ‫هه‌ن ك���ه‌ ناتوانێت ده‌س���تبه‌رداریان‬ ‫بێت‪ ،‬ئه‌ویش "هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌ یاسای‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌‌و هه‌ڵگرتنی‌ سیسته‌می‌‬ ‫پاش���ه‌كه‌وتی‌ موچه‌یه‌"‪ ،‬ك���ه‌ له‌پڕۆژه‌‬ ‫حه‌وت خاڵییه‌كه‌ی‌ یه‌كێتیشدا ئاماژه‌یان‬ ‫پێكراوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر پارتی‌ به‌وه‌ رازی‌ بێت‪،‬‬ ‫گۆڕان له‌چوارچێ���وه‌ی‌ رێككه‌وتنێكی‌‬ ‫سیاس���یدا بۆ وردكردنه‌وه‌ی‌ چۆنیه‌تی‌‬ ‫جێبه‌جێكردنی���ان ئام���اده‌ ده‌بێ���ت‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ رێككبكه‌وێت‌و‬ ‫بگه‌ڕێته‌وه‌ هۆڵی‌ په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫ش���ۆڕش حاجی‌‪ ،‬ئه‌ندام���ی‌ خانه‌ی‌‬ ‫راپه‌ڕاندنی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان له‌مباره‌وه‌‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند ئ���ه‌وان بڕیاری‌‬ ‫جڤات���ی‌ نیش���تیمانیان هه‌ی���ه‌‌و پێنج‬

‫‪3‬‬

‫خاڵیان راگه‌یان���دوه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌ كۆمه‌ڵ‌‌و‬ ‫یه‌كگرت���وش راگه‌یاندنی‌ هاوبه‌ش���یان‬ ‫هه‌یه‌‌و وه‌فدی‌ یه‌كێتیش كه‌ سه‌ردانی‌‬ ‫ك���ردون وه‌اڵمی‌ ح���ه‌وت خاڵه‌كه‌یان‬ ‫داوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "له‌كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌مڕۆمان���دا له‌گه‌ڵ‌ پارت���ی‌‌و یه‌كێتی‌‬ ‫پێداگری‌ له‌س���ه‌ر ئه‌و خااڵنه‌ ده‌كه‌ین‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر پێش���وه‌خته‌ له‌سه‌ر میكانیزم‌و‬ ‫س���ه‌قفی‌ زه‌مه‌ن���ی‌ جێبه‌جێكردنیان‬ ‫رێكبكه‌وی���ن‪ ،‬ده‌گه‌ڕێین���ه‌وه‌ هۆڵ���ی‌‬ ‫په‌رله‌مان"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ پارت���ی‌ رایگه‌یاندوه‌ كه‌‬ ‫به‌و ح���ه‌وت خاڵه‌ی‌ یه‌كێت���ی‌ رازین‪،‬‬ ‫به‌اڵم شۆڕش حاجی‌ ئه‌وه‌ رونده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ له‌حه‌وت خاڵه‌كه‌ی‌ یه‌كێتیدا ئاماژه‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ كراوه‌ په‌رله‌م���ان كارابكرێته‌وه‌‬ ‫ئه‌وسا رێكبكه‌ون‪ ،‬به‌اڵم گۆڕان سوره‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ پێش ئه‌وه‌ی‌ بچنه‌وه‌‬ ‫هۆڵی‌ په‌رله‌مان ده‌بێ���ت رێككه‌وتنی‌‬ ‫سیاسی‌ له‌سه‌ر ئه‌و خااڵنه‌ بكرێت‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا‪ ،‬له‌ن���او پارت���ی‬ ‫دیموكراتی‌ كوردس���تاندا ئاڕاسته‌یه‌ك‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ پێیوایه‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گ���ۆڕان پێویس���تییه‌كی‌ گرنگ���ه‌ بۆ‬ ‫شه‌رعیه‌تدان به‌ئه‌نجامدانی‌ ریفراندۆم‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ باس له‌یه‌كس���انكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كاراكردنه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان به‌دواخستنی‌‬ ‫ریفران���دۆم ده‌كرێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫كاربه‌ده‌س���تانی‌ پارتی‌ له‌دانیش���تنه‌‬ ‫تایبه‌ته‌كانیاندا ئام���اژه‌ به‌وه‌ ده‌ده‌ن‬ ‫كه‌ "مه‌سه‌له‌ی‌ ریفراندۆم‌و سه‌ربه‌خۆیی‌‬ ‫چه‌نده‌ خواس���تێكی‌ كوردس���تانییه‌‪،‬‬ ‫هێنده‌ش پالنێكی‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌و ئه‌و‬ ‫هه‌مو عینادی‌ بارزانی‌‌و سوربونیش���ی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌نجامدان���ی‌ وا لێكده‌ده‌نه‌وه‌‬ ‫كه‌ پشتیوانیه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫هه‌ی���ه‌و س���ه‌ركرده‌ پلە‌یه‌كه‌كان���ی‬ ‫كوردستانیش له‌وه‌ ئاگادارن‪.‬‬

‫سەالحەدین بەهائەدین‪ :‬ئەگەر گۆڕان رازی نەبێت‪ ،‬دەکرێ یەکێتی سەرۆکایەتی پەرلەمان بگرێتە دەست‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫فەهیم تاشتەکین‪ ،‬رۆژنامەنوسی‬ ‫تورک لەسەردانێکیدا بۆ کوردستان‬ ‫راپۆرتێکی سەبارەت بەدۆخی کوردستان‌و‬ ‫ریفراندوم ئامادەکردوە کە رۆژانی‬ ‫‪٥‬و ‪٦‬ی ئەیلول لەماڵپەڕی (گەزەتە‬ ‫دیوار)دا باڵوکراوەتەوە‪ .‬ئەوەی لێرەدا‬ ‫دەیخوێنیتەوە‪ ،‬پوختەی ئەو بەشەیە‬ ‫کە بریتییە لەوتووێژ لەگەڵ هەردو‬ ‫سەرکردەی ئیسالمی سەالحەدین‬ ‫بەهادین‌و عەلی باپیر‪.‬‬ ‫یەکێک ل���ەو فاکت���ەرە سیاس���یانەی‬

‫کەمت���ر قس���ەی لەس���ەر کراوە‪ ،‬بەش���ە‬ ‫ئیس�ل�امییەکەی کوردس���تانە‪ .‬کۆمەڵ���ی‬ ‫ئیس�ل�امی کە ریشەیەکی س���ەلەفی هەیە‬ ‫لەگەڵ یەکگرتوی ئیسالمی کە بە‌ئیخوانی‬ ‫کوردس���تان ناس���راوە‪ ،‬لە‌پەرلەمان���ی‬ ‫کوردستاندا نوێنەریان هەیە‪.‬‬ ‫لەکاتێکدا ک���ە کۆمەڵ ئاڕاس���تەیەکی‬ ‫ناڕازییانەی هەی���ە‪ ،‬یەکگرتو لە‌پارتییەوە‬ ‫نزیکە‪ .‬لەمەس���ەلەی ریفراندومدا‪ ،‬کۆمەڵ‬ ‫وەک���و گ���ۆڕان داوای دواخس���تن ی���ان‬ ‫دواخس���تنی بۆ دوای هەڵب���ژاردن یاخود‬ ‫النیک���ەم ئەنجامدانی ریفران���دوم لەگەڵ‬ ‫هەڵبژاردنەکاندا دەکات‪ .‬لەناو یەکگرتودا‬ ‫سێ ئاڕاستە سەرنج رادەکێشن‪ :‬لەکاتێکدا‬

‫کە ئەوانەی ده���ۆک لە‌پارتییەوە نزیکن‪،‬‬ ‫ئەوانەی سلێمانی هاوتەریب بەئۆپۆزسیۆن‬ ‫هەڵوێس���ت دەنوێن���ن‪ .‬یەکگرتوەکان���ی‬ ‫هەولێریش لەناوەڕاستدا وەستاون‪.‬‬ ‫س���ەالحەدین بەهادی���ن س���ەرکردەی‬ ‫یەکگرتو‪ ،‬هەرچەندە ئەو رەخنانە بە‌رەوا‬ ‫دەزانێ���ت ک���ە لە(بڕی���اری) ریفران���دوم‬ ‫دەگیرێن‪ ،‬بەاڵم پێیوایە هەر دەبێ بکرێت‪.‬‬ ‫بەبۆچونی ئەو ت���ا نەگەڕێینەوە بۆ مێژو‪،‬‬ ‫ناتوانین بڕیاری ریفراندوم هەڵبسەنگێنین‪.‬‬ ‫پ���اش گێڕانەوەی مێژوی کێش���ەی نێوان‬ ‫ک���وردو دەوڵەت���ی عێراق لەس���ەردەمی‬ ‫ش���ێخ مەحمودەوە تا دەسەاڵتی شیعەو‬ ‫حەشدی ش���ەعبی‪ ،‬ئه‌و دەڵێت "بەشێک‬

‫لەو رەخنانەی ئاڕاستەی بڕیاری ریفراندوم‬ ‫دەکرێن‪ ،‬راس���تن‪ .‬ب���ەاڵم بیرمان نەچێ‪،‬‬ ‫پێش بڕیاری ریفراندۆم لەروی سیاسییەوە‬ ‫گەیش���تینە دۆخی ش���ەڕ لەگەڵ یەکتر‪.‬‬ ‫پەرلەمان داخراوە‪ ،‬وادەی س���ەرۆکایەتی‬ ‫بارزان���ی تەواو بوە‪ .‬بارزان���ی بۆ کۆتایی‬ ‫هێنان بەم هەمو شەڕە بڕیای ریفراندومی‬ ‫دا‪ .‬پەرلەمان لە‌‪ ١١١‬کورس���ی پێکهاتوە‪،‬‬ ‫تەنه���ا ‪ ٣٠‬پەرلەمانت���ار کار بۆ (نەخێر)‬ ‫دەکەن‪ .‬بێگومان ئەگەر پەرلەمان کارابوایە‬ ‫(بڕیارەک���ە) دیموکراتیت���ر دەبو‪ .‬بێجگە‬ ‫لە‌گ���ۆڕان‌و کۆمەڵ کە داوای دواخس���تن‬ ‫دەک���ەن‪ ،‬هەمو حیزبەکانی ت���ر لەدیوانی‬ ‫س���ەرۆکایەتی قس���ەیان کردوەو بڕیاریان‬

‫داوە‪ .‬رەنگ���ە لەگەڵ نزیکبونەوەی وادەی‬ ‫ریفراندوم���دا پەرلەم���ان کارا بکرێتەوە‪.‬‬ ‫ئەگ���ەر گ���ۆڕان رازی نەبێ���ت‪ ،‬دەک���رێ‬ ‫یەکێتی نیشتمانی کوردستان سەرۆکایەتی‬ ‫پەرلەمان بگرێتە دەست‌و بەم شێوەیەش‬ ‫دەکرێت بڕیاری ریفراندوم بدرێت"‪.‬‬ ‫بە‌ب���ەراورد لەگ���ەڵ حیزبەکان���ی تر‪،‬‬ ‫هەڵوێستی سەالحەدین بەهادین سەبارەت‬ ‫بە‌کاردان���ەوەی تورکی���ا پۆزەتیف���ە‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "تورکیا فاکتەرێکی س���تراتیجیی‬ ‫گرنگە‪ .‬دەروازەیەکی گرنگە بۆ کوردستان‪،‬‬ ‫هەوڵ دەدەین پەیوەندییەکانمان لەگەڵیدا‬ ‫بەباشی بمێنێتەوە‪ .‬دڵنیاین ریفراندوم ئەم‬ ‫پەیوەندییانە تێک نادات"‪.‬‬

‫عەلی باپیر‪ :‬من ناڵێم "نەخێر" ئەگەر دڵنیابم لەوەی لە‪٢٥‬ی ئەیلولدا ریفراندۆم دەکرێ‬ ‫فەهی����م تاش����تەکین‪ ،‬له‌راپۆرته‌كه‌یدا دەکەین‪ .‬بەاڵم ریفراندوم بۆ سەربەخۆیی‬ ‫ئام����اژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات تێڕوانینی عەلی ش����تێکە‪ ،‬بۆ پروپاگەن����دەی حیزبێکیش‬ ‫باپیر سەرکردەی کۆمەڵ رەخنەگرانەترە ش����تێکی دیکەیە‪ .‬ئەگەر بۆ سەربەخۆیی‬ ‫به‌راورد بە‌یه‌كگرتو‪ ،‬عه‌لی‌ باپیر ئه‌میری‌ دەکرێت‪ ،‬ئەوا ژێرخانەکەی نیە‪.‬‬ ‫* ۆچی نیە؟‬ ‫كۆمه‌ڵ����ی‌ ئیس��ل�امیش ده‌ڵێ����ت "ئەگەر‬ ‫عەلی باپیر‪ :‬لەروی سیاسییەوە لەگەڵ‬ ‫ریفران����دۆم بۆ س����ه‌ربه‌خۆیی‌ شکس����ت‬ ‫بهێنێ‪ ،‬بەرپرس����یارێتییەکەی لەئەستۆی یەکدا تەبا نین‪ .‬گرنگترین ش����وێن "واتە‬ ‫پەرلەمان" داخراوە‪ .‬دەسەاڵت لەدەستی‬ ‫بارزانییە"‪.‬‬ ‫تاک����ە حیزبێکدای����ە‪ .‬هێ����زی عەدالەت‬ ‫* کۆم����ەڵ چ جۆرە کوردس����تانێکی لەبەرامبەر هێزی حیزبدا زۆر الوازە‪ .‬ئەگەر‬ ‫لەئابوری����ش بڕوانین‪ ،‬چەن����د ئەندامێکی‬ ‫دەوێ؟‬ ‫عەل����ی باپی����ر‪ ١٠٢ :‬کتێبم نوس����یوە‪ .‬حی����زب‌و خزمەکانی����ان زۆر دەوڵەمەند‬ ‫لە‪١٩٨٤‬دا کتێبێکم لەس����ەر ئەوە نوسی بون‪ ،‬ئەوانی دی زۆر هەژار‪ .‬پێشمەرگەو‬ ‫کە چیمان دەوێ بۆ نەتەوەو واڵتەکەمان؟ ئاسایش لەنێوان دو حیزبدا دابەش بون‪.‬‬ ‫ئێم����ەش وەکو هەم����و میللەتان����ی دنیا لەناوخ����ۆدا هیچ ژێرخانێ����ک بونی نیە‪.‬‬ ‫زمان‌و کولتورێکمان هەیە‪ ،‬ئێمەش مافی لەناوچەکەش����دا نەتورکی����او نەئێرانیش‬ ‫ئەوەمان هەیە ببینە دەوڵەت‪ .‬لە‌‪٢٠٠٢‬دا قبوڵی دەکەن‪ .‬بەغ����داش قبوڵی نیە‪...‬‬ ‫(کۆمەڵ)مان دروستکرد‪ .‬لەسەر هەمان ئەمەریکاو روس����یا رازی نی����ن‪ .‬نەتەوە‬ ‫ئەو رێبازە دەڕۆین کە سااڵنێک لەمەوبەر یەکگرتوەکانی����ش رازی نی����ە‪ .‬وات����ە بۆ‬ ‫س����ەربەخۆیی نەلەناوخۆو نەلەناوچەکەو‬ ‫رونمان کردۆتەوە‪.‬‬ ‫بەپێی ئەم تێڕوانینەبێ‪ ،‬نابێ پشتیوانی نەلەسەرئاس����تی نێودەوڵەتی‪ ،‬ژێرخانێک‬ ‫بونی نیە‪.‬‬ ‫لە‌ریفراندوم بکەن؟‬ ‫بەاڵم رەنگە روب����ەروی ئەو تۆمەتەش‬ ‫عەل����ی باپیر‪ :‬پش����تیوانی لە‌ریفراندوم‬

‫ببن����ەوە ک����ە "دەرفەتەک����ەی ب����ەردەم‬ ‫کوردستانتان رەتکردەوە"؟‬ ‫عەلی باپیر‪ :‬من ناڵێم "نەخێر"‪ .‬ئەگەر‬ ‫دڵنیاب����م لەوەی لە‪٢٥‬ی ئەیلولدا دەکرێ‪،‬‬ ‫رای خ����ۆم رادەگەیەنم‪ .‬ئەوس����ا دەڵێم‬ ‫"بەڵێ"‪ ،‬ئەگەر لەبەر نەبونی ژێرخانەکە‬ ‫شکس����ت بێن����ێ‪ ،‬بەرپرس����یارێتییەکەی‬ ‫لەئەس����تۆی بارزانیی����ە‪ .‬پێموایە ئەگەر‬ ‫نەت����ەوە یەکگرت����وەکان گرێنتی بدات‪،‬‬ ‫(ریفراندوم) ‪ ٦‬مانگ دوادەکەوێ‪.‬‬ ‫* ئایا هیچ یەکێک دەوڵەتانی ناوچەکە‬ ‫س����ەبارەت بەریفراندوم پەیوەندیی پێوە‬ ‫کردون؟‬ ‫عەل����ی باپیر‪ :‬لەگ����ەڵ مەولود چاوش‬ ‫ئۆغل����و وەزی����ری دەرەوەی تورکی����ادا‬ ‫یەکم����ان بینی‪ .‬گفتوگۆم لەگەڵ باڵیۆزی‬ ‫ئێراندا هەبوە‪ .‬لەگ����ەڵ نوێنەری نەتەوە‬ ‫یەکگرتوەکانیش دانیشتوم‪ .‬رای ئێمەیان‬ ‫پرس����ی‪ ،‬ئ����ەوەی بۆم ئێوەم باس����کرد‪،‬‬ ‫بەوانیشم گوت‪.‬‬ ‫س����عودییەکان گرنگ����ی بە‌ریفران����دوم‬ ‫دەدەن؟ پەیوەندیی����ان پێ����وەی هەیە؟‬ ‫هیچ ج����ۆرە پەیوەندییەکتان لەگەڵیاندا‬

‫هەبوە؟‬ ‫عەلی باپی����ر‪ :‬ئەوەندەی بیس����تومە‪،‬‬ ‫بارزان����ی بەپش����تیوانی س����عودییەو‬ ‫ئیم����ارات ئەم ئیش����ەی ک����ردوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەڵگەیەکی یەکالکەرەوەم لەبەردەس����تدا‬ ‫نی����ە‪ .‬لەموقابەلەکەی (ع����وکاز)دا وتی‬ ‫"پەیوەندیمان لەگەڵ سعودییە لەبااڵترین‬ ‫ئاس����تدایە"‪ .‬وەکو بیس����تومە س����عودیە‬ ‫پارەی ناردوە‪.‬‬ ‫* هەندێک لە‌ناڕازییەکان دەڵێن "ئەمە‬ ‫گەمەی تورکیایە"؟‬ ‫عەل����ی باپیر‪ :‬من پێ����م وا نیە تورکیا‬ ‫لەپشتی پەردەوە شتێک بڵێ‌و لەبەردەمی‬ ‫پەردەدا ش����تێکی تر‪ .‬گەم����ەی دوفاقی‬ ‫ناکات‪ ،‬چونکە ئەمە ش����تێکی س����ەمەرە‬ ‫دەبێ����ت ب����ۆ تورکیا‪ ...‬لەگ����ەڵ کوردی‬ ‫عیراقدایت بۆ دەوڵەتی سەربەخۆ‪ ،‬کەچی‬ ‫تەنانەت بەئۆتۆنۆمی����ش بۆ کوردی الی‬ ‫خۆت قایل نیت! پێموایە پش����تیوانی لێ‬ ‫ناکات‪ .‬ئ����ەم بۆچونانەم بەچاوش ئۆغلو‬ ‫گوت‪ ،‬زۆر بەدڵی نەبو‪.‬‬ ‫* دۆخ����ی کەرکوک چ����ۆن دەبینی؟‬ ‫پێتوایە پارچەیەک بێت لەئاگر؟ ئەگەری‬

‫پێک����دادان لەنێ����وان ک����وردو تورکمان‪،‬‬ ‫کوردو عەرەب یان پێشمەرگەو حەشدی‬ ‫شەعبیدا دەبینیت؟‬ ‫عەل����ی باپیر‪ :‬نەهجی پارتی‌و یەکێتی‌و‬ ‫ئ����ەوەی لەوێ کردویان����ە زۆر خراپ بو‪.‬‬ ‫ئەوەی ئەوان کردیان‪ ،‬نەک هەر تورکمان‌و‬ ‫عەرەب بەڵکو کوردیشی نارەحەت کردوە‪.‬‬ ‫ئێمە کەرکوک بەش����ارێکی کوردس����تانی‬ ‫دەزانین‪ ،‬نەک کوردی‪ .‬چونکە لەکەرکوک‬ ‫کوردی����ش هەی����ە‪ ،‬تورکم����ان‌و عەرەب‌و‬ ‫مەس����یحیش هەیە‪ .‬ئەو کورەی ئاگرەی‬ ‫ئێوە مەزەندەی دەک����ەن‪ ،‬زۆر دور نیە‪.‬‬ ‫چونکە هەمو ئەم گروپانە ناڕەحەتن‪ .‬کە‬ ‫دەڵێی����ن ژێرخانی ریفران����دوم بونی نیە‪،‬‬ ‫مەبەستمان لەمەش بو‪ .‬چارەسەرێک بۆ‬ ‫ناوچە جێناکۆکەکان نەدۆزرایەوە‪ ،‬دەشێت‬ ‫ل����ەو ناوچانە دەنگی نەخێ����ر دەربچێت‪.‬‬ ‫دەش����ێت ئەو ناوچانە لەدەس����ت بدەین‪.‬‬ ‫ئەگەر لەو ناوچان����ە ریفراندوم نەکەیت‪،‬‬ ‫بەدەس����تی خۆت لەس����نوری کوردستان‬ ‫دەریاندێنی‪ .‬دەترس����م لەوەی ئاخۆ کەی‬ ‫پێک����دادن رودەدەات‪" .‬ئاڵتون����ی رەش"‬ ‫بەاڵیە بۆ کەرکوک‪ .‬بەاڵی بەاڵکانە‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )592‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/12‬‬

‫عێراق هێز لەسەر سنوری کوردستان کۆدەکاتەوە‬ ‫مەحمود سەنگاوی‪ :‬هێزێكی زۆر هێنراوەتە سنوری نەفتخانەو كوبرا‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫لەگەڵ نزیكبونەوەی وادەی‬ ‫ریفراندۆمی هەرێمی كوردستاندا‬ ‫فەرماندە سەربازییە عێراقییەكانیش‬ ‫باس لە‌نزیكبونەوەی وادەی‬ ‫دەستپێكردنی ئۆپەراسیۆنی‬ ‫كۆنترۆڵكردنەوەی حەویجە‌و ئەو‬ ‫ناوچانە دەكەن كە لە‌پارێزگای‬ ‫كەركوك‌و دیالە لەژێر دەستی‬ ‫چەكدارانی داعش ماون‌و بۆ ئەو‬ ‫مەبەستەش لە‌ناوچەكە هێزی زیاتر‬ ‫كۆدەكەنەوە ئەمەش بە‌مەترسی بۆ‬ ‫سەر ریفراندۆم لێكدەدرێتەوە‪.‬‬ ‫بڕیارە ریفراندۆمی هەرێمی كوردستان‬ ‫بەبەشداری ناوچە كوردستانییەكانی‬ ‫دەرەەوەی هەرێ����م دو هەفت����ەی تر‬ ‫بەڕێوەبچێت ك����ە حكومەتی عێراق‌و‬ ‫فەرماندەكانی هێزی حەشدی شەعبی‬ ‫بەتوندی دژی ئەو هەنگاوەن‪.‬‬ ‫ت����ا ئێس����تا س����نورێكی بەرفراوان‬ ‫لە‌پارێزگاكان����ی كەرك����وك‌و دیال����ە‌و‬ ‫س����ەاڵحەدین بەدەس����ت هێزەكان����ی‬ ‫داعش����ەوە ماوە كە خ����ۆی لە‌قەزای‬ ‫حەویجە‌و چ����وار ناحیە‌و زیاتر لە‌‪400‬‬ ‫گونددا دەبێنیتەوە‪.‬‬ ‫دەس����تپێكردنی‬ ‫باس����كردنی‬ ‫ئۆپەراس����یۆنی كۆنترۆڵكردن����ەوەی‬ ‫حەویج����ە‌و ناوچەكان����ی دیكەی ژێر‬ ‫دەس����تی داع����ش بەمزوان����ە لەالیەن‬ ‫فەرماندە سەربازییە عێراقییەكانەوە‬ ‫لەكاتێكدای����ە كە بەوت����ەی فەرماندە‬ ‫بااڵكانی پێشمەرگە لەالیەن وەزارەتی‬ ‫بەرگری عێراقەوە بۆ دەس����تپێكردنی‬ ‫ئەو پڕۆسەیە لەگەڵ پێشمەرگە هیچ‬ ‫هەماهەنگییە نەكراوە‪.‬‬ ‫لی����وا قارەم����ان كەم����ال‪ ،‬جێگری‬

‫سوپاس����االری وەزارەتی پێشمەرگە‬ ‫تا ئێس����تا لەالیەن وەزارەتی بەرگری‬ ‫عێراقەوە هیچ داواكارییەك ئاڕاستەی‬ ‫وەزارەتی پێش����مەرگە نەك����راوە بۆ‬ ‫بەش����داریكردن لە‌ش����ەڕی حەویجەو‬ ‫ناوچەكان����ی دیك����ەی ژێر دەس����تی‬ ‫داعشدا‌و وتیش����ی"بەهیچ شێوەیەك‬ ‫هی����چ گفتوگۆیەك لەس����ەر حەویجە‬ ‫لەنێوان هێزی پێش����مەرگە‌و سوپای‬ ‫عێراقدا نەبوە تاوەكو ئەم ساتە"‪.‬‬ ‫جێگ����ری سوپاس����االری وەزارەتی‬ ‫پێشمەرگە جەختی كردەوە كە ئەوان‬ ‫كاتی دەس����تپێكردنی ئۆپەراسیۆنی‬ ‫حەویجە لە‌ئێس����تادا بەگونجاو نازانن‬ ‫لەبەرئەوەی نزیكە لە‌وادەی ریفراندۆمی‬ ‫هەرێمی كوردستانەوە‪.‬‬ ‫وێڕای ئ����ەوەی كاتەكەش����یان پێ‬ ‫گونج����او نیی����ە فەرماندەكانی هێزی‬ ‫پێشمەرگەی كوردستان رەتیدەكەنەوە‬ ‫داوا لە‌هێزەكان����ی هاوپەیمان����ان‬ ‫كرابێت بۆ دواخس����تنی ئۆپەراسیۆنی‬ ‫كۆنترۆڵكردنەوەی حەویجە‪.‬‬ ‫س����ەبارەت ب����ەو كاریگەریی����ە‬ ‫نەرێنیان����ەی لە‌ئەگ����ەری ئەنجامدانی‬ ‫ئۆپەراسیۆنەكەدا لەس����ەر ریفراندۆم‬ ‫دروست دەبن لیوا قارەمان پێی وایە‬ ‫تەنیا لەو روەوە كێشە دروست دەكات‬ ‫كە ئەوان كاتێك پێشمەرگە سەرقاڵی‬ ‫ئۆپەراس����یۆن بێت ل����ەو ناوچانە كە‬ ‫مافی دەنگدانی هەی����ە لە‌ریفراندۆمدا‬ ‫گواستنەوەی كێشە بێت‪.‬‬ ‫جێگ����ری سوپاس����االری وەزارەتی‬ ‫پێش����مەرگە جەخت دەكات����ەوە كە‬ ‫ئەو ناوچانەی لەژێر دەس����تی هێزی‬ ‫پێشمەرگەی كوردس����تاندان لەناوچە‬ ‫جێناكۆك����ەكان بەب����ێ هەماهەنگ����ی‬ ‫رێگەنادرێ����ت بە‌هی����چ هێزێك����ی‬ ‫عێراقی بە‌حەش����دی شەعبیشەوە بۆ‬

‫رێگەیان نەداین ئەگینا‬ ‫هەرچی ئااڵی عێراق‬ ‫هەیە لەخانەقین‬ ‫داماندەگرت‪ ،‬من‬ ‫ویستم ئەو كارە بكەم‬ ‫بەاڵم برادەرانی لق‌و‬ ‫مەڵبەند بە‌كارێكی‬ ‫باشیان نەزانی‬ ‫پێشمەرگەی کوردستان‬ ‫ئۆپەراسیۆن بەكاریان بهێنێت‪.‬‬ ‫لەب����ارەی ئەگ����ەری روبەڕوبونەوە‬ ‫لەنێ����وان هێ����زە عێراقیی����ەكان‌و‬ ‫هێزەكانی حەش����دی ش����ەعبیدا لیوا‬ ‫قارەمان ئاماژەی ب����ەوەدا كە هێزی‬ ‫پێش����مەرگە لەگەڵ ئ����ەوە نییە هیچ‬ ‫شتێكی نەخوازراو روبدات‌و ئامادەشە‬ ‫هەماهەنگی ب����كات لەگەڵ وەزارەتی‬ ‫بەرگ����ری عێراقی بۆ بەش����داریكردن‬ ‫لە‌ئۆپەراس����یۆنی كۆنترۆڵكردنەوەی‬ ‫حەویجە‪.‬‬ ‫مەحم����ود س����ەنگاوی‪ ،‬فەرماندەی‬ ‫گش����تی هێزەکان����ی پێش����مەرگە‬ ‫لەمیح����وەری گەرمەس����ێر جەخ����ت‬ ‫دەكات����ەوە ك����ە هی����چ هەماهەنگییە‬

‫لەنێ����وان هێزە عێراقیی����ەكان‌و هێزی‬ ‫پێشمەرگە نەكراوە بۆ دەستپێكردنی‬ ‫ئۆپەراس����یۆنەكە لەكاتێكدا هێزێكی‬ ‫زۆر لەالیەن����ی عێراقییەوە هێنراوەتە‬ ‫س����نوری ئ����ەوان ه����ەم لە‌نەفتخانە‌و‬ ‫ه����ەم لە‌كوب����را كە تێكەڵ����ن‌و هێزی‬ ‫بەرپەرچدانەوەی خێراشیان تێدایە‪.‬‬ ‫وتیش����ی"بێگومان ل����ەو ناوچان����ە‬ ‫ئاڵۆزیش هەیە"‪.‬‬ ‫لەبەرامب����ەر روداوەكانی س����ێ رۆژ‬ ‫لەمەوبەری ناحیەی مەندەلی كە لەژێر‬ ‫دەستی حەشدی ش����ەعبیدایە‌و ئااڵی‬ ‫كوردس����تانیان لێ داگ����رت مەحمود‬ ‫سەنگاوی وتی"رێگەیان نەداین ئەگینا‬ ‫هەرچ����ی ئ����ااڵی عێراق هەی����ە لێرە‬

‫داماندەگ����رت‪ ،‬من ویس����تم ئەو كارە‬ ‫بكەم بەاڵم برادەران����ی لق‌و مەڵبەند‬ ‫بە‌كارێكی باشیان نەزانی‪".‬‬ ‫لەبارەی مەترسی دروستبونی شەڕ‬ ‫لەنێوان هێزەكانی پێشمەرگە‌و هێزە‬ ‫عێراقییەكاندا‪ ،‬سەنگاوی وتی "ئێمە‬ ‫دەستپێش���خەر نابین بۆ هیچ شتێك‬ ‫بەاڵم بێدەنگی���ش نابین لەبەرامبەر‬ ‫هیچ ده‌ستدرێژییه‌كدا"‪.‬‬ ‫لی���وا محەمەد رێگ���ر‪ ،‬فەرماندەی‬ ‫میحوەری رۆژئ���اوای كەركوك باس‬ ‫لەوە دەكات كە هێزی زیاتری عێراقی‬ ‫یان حەشدی ش���ەعبی نەهێنراوەتە‬ ‫س���نوری ئ���ەوان‌و پێش���مەرگەش‬ ‫لەئامادەباش���ی تەواودای���ە ب���ۆ‬

‫روبەڕوبونەوەی هەر مەترسیەك‪.‬‬ ‫لەگەڵ ئ����ەو فەرماندەی����ەی هێزی‬ ‫پێش����مەرگەی كوردس����تان پێیوایە‬ ‫نەشەڕ دروس����ت دەبێت‌و نەرێگریش‬ ‫لەریفراندۆم دەكرێت‪ ،‬وتیش����ی "ئەو‬ ‫ش����تانە دەبیس����تین باس لەهێنانی‬ ‫هێز دەكەن بە‌حس����اب بۆ رێگریكردن‬ ‫لە‌پرسی ریفراندۆم بەاڵم لە‌ناوەڕۆكدا‬ ‫هیچ ش����تێكی وا نیی����ە‌و نابێت‌و هیچ‬ ‫مەترس����یەك نە بۆ سەر كەركوك‌و نە‬ ‫بۆ سەر پرۆس����ەی ریفراندۆم لە‌ئارادا‬ ‫نییە"‪.‬‬ ‫لەبارەی هەڕەشەكانی سەركردەكانی‬ ‫حەشدی شەعبیش����ەوە وتی "ئەوانە‬ ‫تەنیا قسەن دەیكەن‌و دەشبێت قسە‬ ‫بك����ەن‌و ئەو قس����انەش ناچنە بواری‬ ‫كردارییەوە"‪.‬‬ ‫لەچەن���د رۆژی رابردودا مەس���عود‬ ‫بارزان���ی لەب���ارەی هەڕەش���ەكانی‬ ‫س���ەركردەكانی حەشدی شەعبییەوە‬ ‫هۆش���داری دابو كە هەر هەوڵێك بۆ‬ ‫تێكدان���ی واقیعی كەرك���وك هەبێت‬ ‫ئەوان كورد روبەڕوی دەبێتەوە‌و هەر‬ ‫مەترس���ییەكیش بۆ سەر شارەكە وا‬ ‫دەكات هەمو كورد خۆی ئامادە بكات‬ ‫بۆ شەڕ‪.‬‬ ‫محەم���ەد خورش���ید‪ ،‬بەرپرس���ی‬ ‫لقی ‪3‬ی كەرك���وك پارتی پێی وایە‬ ‫ئەگەر ك���ورد یەكگرتو‌و بەهێز بێت‪،‬‬ ‫پێشمەرگەش بەهێزە‌و كەس ناتوانێت‬ ‫پەالماری كورد ب���دات‪ ،‬بەاڵم ئەگەر‬ ‫ریزەكان���ی الواز بكات‌و پێش���مەرگە‬ ‫الواز بێ���ت بەدڵنیاییەوە مەترس���یی‬ ‫دەبێت‪.‬‬ ‫ئه‌و پێی وای���ە لەكەركوك‌و ناوچە‬ ‫جێناكۆك���ەكان الیەن���ە كوردییەكان‬ ‫توانیویانە یەكڕیزی بپارێزن‌و ئەمەش‬ ‫وا دەكات هیچ مەترسییەك نەبێت‪.‬‬

‫مەروان گەاڵڵی‪ :‬دەمانەوێت پۆستی سکرتێری پەرلەمان الی ئێمە بمێنێتەوە كۆمسیۆنی‌ بااڵی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان‪:‬‬

‫ئەمڕۆ روخسارەكانی كاراكردنەوەی پەرلەمان‌‌و‬ ‫وادەكەی بەتەواوی دەردەكەون‬ ‫ئەو یاس���ایانەی كە پێویست دەكات‬ ‫ئا‪ :‬نیاز‬ ‫پەرلەمان كاریان لەسەر بكات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬كەوات���ە دەتوانین بڵێین‬ ‫مەروان گەاڵڵی‪ ،‬سەرۆكی‬ ‫فراكسیۆنی كۆمەڵی ئیسالمی‬ ‫كۆمەڵی ئیس�ل�امی رازی بوە رۆژی‬ ‫لە‌پەرلەمانی كوردستان‪ ،‬لەم‬ ‫پێنجش���ەممەی داهات���و بەش���داری‬ ‫گفتوگۆیەی ئاوێنەدا دەڵێت "بەاڵم‬ ‫كاراكردنەوەی پەرلەمان بكات؟‬ ‫نامانەوێت بزوتنەوەی گۆڕان‬ ‫مەروان گەاڵڵی‪ :‬ئێمە بۆ وادەكەی‬ ‫تا ئێستا قسەمان لێنەكردوە‪ ،‬چونكە‬ ‫لەپرۆسەكەدا پەراوێزبخرێت"‪.‬‬ ‫دانیشتنەكانی ئەمڕۆش ماون‪ .‬پێموایە‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬دوێنێ لەگ���ەڵ یەكێتی لەو دانیش���تنانەدا روخس���ارەكانی‬ ‫كۆبونەوە‌‌و ئەم���ڕۆش بریارە لەگەڵ كاراكردن���ەوەی پەرلەمان‌‌و وادەكەی‬ ‫یەكێت���ی‌‌و پارت���ی كۆببن���ەوە‪ ،‬لەو بەتەواوی دەردەكەون‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬كەواتە چی ماوە بۆ ئەوەی‬ ‫كۆبونەوانە بەچی گەیشتون؟‬ ‫مەروان گەاڵڵی‪ :‬كۆبونەوەی دوێنێی لە‌دانیشتنەكانی ئەمڕۆدا بۆ ئێوە رون‬ ‫یەكێت���ی‌‌و كۆم���ەڵ درێژەپێ���دەری ببێتەوە؟‬ ‫م���ەروان گەاڵڵی‪ :‬نایش���ارمەوە كە‬ ‫دانیش���تنی پێش���وی نێوان هەردوال‬ ‫بوە ك���ە پێش���تر ح���ەوت خاڵیان ئێمە پێمانخۆش نییە هیچ الیەنێكی‬ ‫هێنابو بۆ چارەس���ەری كێش���ەكان‌‌و سیاسی لەو پرۆسەیەدا پەراوێزبخرێت‬ ‫كاراكردن���ەوەی پەرلەم���ان‪ ،‬ل���ەم بەتایبەت���ی بزوتنەوەی گ���ۆڕان كە‬ ‫كۆبونەوەیەدا ئەو پەیامەیان بەئێمە س���ەرۆكی پەرلەم���ان الی ئەوان���ە‪.‬‬ ‫دایەوە ك���ە برادەرانی پارتیش رازی پێش���مانوایە دەب���ێ وەزیرەكانی���ان‬ ‫ب���ون بەو حەوت خاڵە‌‌و قسەش���مان بێنەوە س���ەر كاری خۆیان‌‌و بەهەمو‬ ‫لەس���ەر میكانیزم���ی جێبەجێكردنی الیەكم���ان پێك���ەوە ئ���ەو دۆخ���ە‬ ‫خاڵ���ەكان كرد‪ ،‬كە دی���ارە زۆربەی ئاس���ایی بكەینەوە‌‌‪ ،‬ئەو خااڵنەی كە‬ ‫ئ���ەو خااڵن���ە پێویس���تیان بەوەیە دەتوانم بڵێم گوش���راوی خاڵی هەمو‬ ‫لەپەرلەمانی كوردس���تان میكانیزمی الیەن���ە سیاس���ییەكانن بەعەمەل���ی‬ ‫كاریان لەس���ەر بكرێت لە‌پەرلەمانی‬ ‫جێبەجێكردنیان بۆ دابنرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬قسەی ئێوە چی بو لەسەر كوردستان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬یەكێت���ی س���كرتێری‬ ‫حەوت خاڵەكەی یەكێتی‌‌و میكانیزمی‬ ‫پەرلەمانی كوردستان كە الی كۆمەڵی‬ ‫جێبەجێكردنیان؟‬ ‫مەروان گەاڵڵی‪ :‬ئێمە پێش���تریش ئیس�ل�امییە بە‌مافی خۆی دەزانێت‪،‬‬ ‫وتومان���ە زۆرب���ەی داواكانی ئێمەش هی���چ قس���ەیەكتان لەمبارەی���ەوە‬ ‫لەچوارچێ���وەی ئەو ح���ەوت خاڵەی كردوە؟‬ ‫م���ەروان گەاڵڵی‪ :‬هیچ قس���ەیەكی‬ ‫یەكێتیدا بوە‪ ،‬بەاڵم لەگەڵ ئەوە بوین‬ ‫كە پێویستە قسە لەسەر میكانیزمی لەبارەوە نەكراوە‪ .‬راس���تەوخۆ بەاڵم‬ ‫جێبەجێكردنیان بكەین‌‌و هاوڕابوین كە وتومانە كە پەرلەمانی كوردس���تان‬ ‫لەوەوە دەس���ت پێبكرێت پەرلەمانی دەبێت بەو دەستەی سەرۆكایەتییەی‬ ‫كوردستان كارابكرێتەوە بەو دەستەی ئێس���تایەوە كارابكرێتەوە‪ .‬واتە ئێمە‬ ‫سەرۆكایەتییەی ئێستای بێ ئەوەی دەمانەوێ���ت ئەو پۆس���تە الی ئێمە‬ ‫هیچ بەربەستێكی بۆ دروست بكرێت‌‌‪ ،‬بێ���ت‪ ،‬چونكە ئەگەر ئێس���تا بێیت‬ ‫بەجۆرێک دەستی كراوە بێت بۆ هەمو سكرتێری پەرلەمان لەم بارودۆخەدا‬

‫مەروان گەاڵڵی‬

‫زۆربەی داواكانی‬ ‫ئێمەش لەچوارچێوەی‬ ‫ئەو حەوت خاڵەی‬ ‫یەكێتیدا بوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەگەڵ ئەوە بوین‬ ‫كە پێویستە قسە‬ ‫لەسەر میكانیزمی‬ ‫جێبەجێكردنیان بكەین‌‌‬ ‫بگۆڕیت جۆرێك لە‌نیشانەی پرسیار‬ ‫لەس���ەر دۆخەكە دروس���ت دەكات‌‌و‬ ‫پێش���موایە لەم قۆناغەدا برادەرانی‬ ‫یەكێتی داوای ئەو پۆستە ناكەنەوە‪.‬‬ ‫پاش كاراكردنەوەی پەرلەمانیش بەم‬ ‫دەستەی سەرۆكایەتییەی ئێستایەوە‪،‬‬ ‫هەركاتێك یەكێتی بەڕەس���می داوای‬ ‫پۆس���تەكەی ك���رد ئەوكات���ە ئێمە‬ ‫بەڕەسمی وەاڵمیان دەدەینەوە‪.‬‬

‫ئاوێنە‪ :‬دەنگۆیەك هەبو كە گوایە‬ ‫مامۆس���تا عەل���ی باپی���ر لەڕێگەی‬ ‫تەلەفۆنەوە داوای لە‌مەسعود بارزانی‬ ‫كردوە ك���ە یەكێتی داوای پۆس���تی‬ ‫سكرتێری پەرلەمان نەكاتەوە لەكاتی‬ ‫كاراكردنەوەیدا؟‬ ‫مەروان گەاڵڵی‪ :‬ئەوە هیچ ئەسڵ‌‌و‬ ‫ئەساس���ێكی نیی���ە‌‌و پڕوپاگەندەی‬ ‫نەیارانە‪ .‬ئەو كێشەیە هیچ پەیوەندی‬ ‫بە‌مامۆس���تا عەلی باپی���رەوە نییە‌‌و‬ ‫ئ���ەو پۆس���تە بە‌رادەس���تكردنەوە‌‌و‬ ‫رادەس���تنەكردنەوەی پەیوەس���تە‬ ‫بە‌س���ەرۆكی فراكس���یۆنی كۆمەڵی‬ ‫لە‌پەرلەمان���ی‬ ‫ئیس�ل�امییەوە‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ماوەیەك���ی كەم لەبەردەم‬ ‫ئ���ەم خول���ەی پەرلەمان���دا م���اوە‪،‬‬ ‫پێتانوایە پەرلەمان بتوانێت لەو ماوە‬ ‫كەمەدا شتێكی ئەوتۆ بكات؟‬ ‫م���ەروان گەاڵڵی‪ :‬لەماوەی ئەو چل‬ ‫ب���ۆ پەنجا رۆژەی كە م���اوە ئەوەی‬ ‫لە‌دەسەاڵت‌‌و تواناماندا بێت دەیكەین‌‌و‬ ‫ئەوەی دیكەش خەڵك خۆی دەزانێت‬ ‫ك���ێ م���اوەی دو س���اڵە بۆتە هۆی‬ ‫پەكخس���تنی پەرلەم���ان‪ .‬هەوڵیش‬ ‫دەدەین كار لەسەر ئەو شتانە بكەین‬ ‫كە ئەولەویەتیان هەیە الی ئێمە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬كۆمەڵی ئیسالمی دەیەوێت‬ ‫ئەولەویەت���ی كاری پەرلەم���ان پاش‬ ‫كاراكردنەوەی چی بێت؟‬ ‫م���ەروان گەاڵڵ���ی‪ :‬یەك���ەم خاڵ‬ ‫چاككردنی بژێوی خەڵكە كە پێكەوە‬ ‫لەگەڵ فراكسیۆنەكانی دیكە بتوانین‬ ‫ب���ۆ چاككردن���ی موچ���ە فش���ارێك‬ ‫لەس���ەر حكومەت دروس���ت بكەین‌‌و‬ ‫پاشەكەوتی موچە هەڵوەشێنێتەوە‪.‬‬ ‫خاڵێك���ی دیكە بۆ ئێمە قس���ەكردنە‬ ‫لەسەر یاسای س���ەرۆكایەتی هەرێم‌‌و‬ ‫سیس���تمی حوكمڕان���ی‌‌و هەروەه���ا‬ ‫زیندوكردنەوەی ئەو لیژنەیەی كە بۆ‬ ‫گەاڵڵەی دەستور پێكهێنرابو‪.‬‬

‫گۆڕان‌و كۆمه‌ڵ لە‌‪ 9/25‬ماف ‌ی چاودێر ‌ی‬ ‫كردنی‌ سندوقه‌كان ‌ی ده‌نگدانیان نابێت‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ په‌یوه‌ندی‌و ڕاگه‌یاندن‬ ‫له‌كۆمیسۆنی‌ بااڵی‌ سه‌ربه‌خۆی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫سه‌رجه‌م قه‌واره‌ سیاسیه‌كان ناوی‌ خۆیان‬ ‫بۆ چاودێری‌ سندوقه‌كانی‌ ده‌نگدان‬ ‫تۆماركردوه‌ جگه‌لە‌گۆڕان‌و كۆمه‌ڵ‪ .‬به‌م‬ ‫پێیشه‌ بە‌وته‌ی ئه‌و "گۆڕان‌و كۆمه‌ڵ‬ ‫له‌ڕۆژی‌ گشتپرسیدا ناتوانن وه‌ك چاودێر‬ ‫به‌شداربن"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ په‌یوه‌ندی‌و ڕاگه‌یاندن‬ ‫له‌كۆمسیۆنی‌ بااڵی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان شۆڕش‬ ‫حه‌س���ه‌ن به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند "كۆمسیۆنی‌‬ ‫بااڵی‌ سه‌ربه‌خۆی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان سه‌رجه‌م‬ ‫كاره‌كان���ی‌ ب���ۆ ئه‌نجامدانی‌ گشتپرس���ی‌‬ ‫ئه‌نجام���داوه‌‪ ،‬چه‌ند كارێك���ی‌ كه‌می‌ ماوه‌‬ ‫كه‌ ئه‌وی���ش ناونوس كردن���ی‌ كارمه‌ندانی‌‬ ‫كۆمس���یۆنه‌ له‌سه‌ر س���ندوقه‌كان له‌ڕۆژی‌‬ ‫ده‌نگداندا‪ .‬له‌ئێس���تا س���ه‌رقاڵی‌ ناونوس‬ ‫كردنی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ین كه‌ بۆ ئه‌و ڕۆژه‌ ناوی‌‬ ‫خۆیان تۆمارده‌كه‌ن به‌ه���اوكاری‌ ئیداره‌ی‌‬ ‫پارێزگاكان"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "هه‌رچی‌ ناوچه‌ كوردستانیه‌كانی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێم���ی‌ كوردس���تانه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫كۆمس���یۆن له‌هه‌وڵ���ی‌ جێبه‌ج���ێ‌ كردنی‌‬ ‫كاره‌كانماندای���ن‌و ماوه‌یه‌ك���ی‌ ده‌وێ���ت تا‬ ‫كاره‌كنم���ان له‌ئه‌و ناوچان���ه‌ ته‌واوبكه‌ین‪.‬‬ ‫چونكه‌ به‌هۆی‌ ئه‌و كێش���ه‌و ملمالنێیانه‌ی‌‬ ‫له‌وسنوره‌دا هه‌یه‌‪ ،‬كاره‌كانمان له‌و ناوچانه‌‬ ‫به‌گران ده‌ڕه‌وات‪ .‬ترس���مان هه‌یه‌ نه‌توانین‬ ‫له‌و ناوچانه‌ وه‌ك پێویست كاره‌كانمان جێ‌‬ ‫به‌جێ‌ بكه‌ین‪ ،‬به‌ه���ۆی‌ نزیكی‌ مۆڵگه‌كانی‌‬ ‫داعش له‌و س���نورانه‌و هه‌بونی‌ حه‌ش���دی‌‬ ‫ش���ه‌عبی‌ كه‌ به‌ئاش���كرا هه‌ڕه‌شه‌ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێمه‌ به‌رده‌وام ده‌بین له‌كاره‌كانمان‪.‬‬ ‫له‌چه‌ند ڕۆژی‌ داهاتودا ئاماده‌كارییه‌كانمان‬ ‫له‌و ناوچان���ه‌ش ته‌واو ده‌بن‪ .‬له‌ئێس���تادا‬ ‫س���ه‌رقاڵی‌ س���ندوق‌و حیب���ر‌و كاغ���ه‌زو‬ ‫پێداوستی‌ دیكه‌ین‪ .‬له‌چه‌ند ڕۆژی‌ داهاتودا‬ ‫كاری‌ ناونوسكردنی‌ فه‌رمانبه‌رانی‌ كۆمسۆن‬

‫بۆ س���ه‌ر س���ندوقه‌كانی‌ ده‌نگدان ده‌ست‬ ‫پێده‌كات"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و وتیش���ی‌ "زۆربه‌ی‌ زۆری‌ ق���ه‌واره‌‬ ‫سیاسه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان بۆ چاودێری‌‬ ‫كردن���ی‌ س���ندوقه‌كانی‌ ده‌نگ���دان له‌ڕۆژی‌‬ ‫گشتپرس���دا لە‌‪ 9/25‬ن���اوی‌ قه‌واره‌كانیان‬ ‫تۆمارك���ردوه‌ ته‌نها گۆڕان‌و كۆمه‌ڵ نه‌بێت‪.‬‬ ‫بۆیه‌ به‌هۆی‌ به‌س���ه‌رچونی‌ ئ���ه‌و ماوه‌یه‌ی‌‬ ‫كه‌ كۆمسیۆنی‌ بااڵی‌ هه‌ڵبژارده‌كان دیاری‌‬ ‫كردب���و‪ ،‬لە‌ئێس���تا ناتوانن ن���اوی‌ خۆیان‬ ‫تۆماربكه‌ن‌و مافی‌ ئه‌وه‌یان نابێت چاودێری‌‬ ‫س���ندوقه‌كانی‌ ده‌نگ���دان بكه‌ن ل���ه‌ڕۆژی‌‬ ‫گشتپرسیدا"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش���ی‌ به‌وه‌ كرد له‌ئێس���تادا چه‌ند‬ ‫قه‌واری���ه‌ك ب���ۆ هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی‌ داهاتو‬ ‫په‌یوه‌ندیی���ان پێوه‌كردوی���ن‪ ،‬به‌اڵم "له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی وه‌رگرتنی‌ ناوی‌ قه‌واره‌ سیاسیه‌كان‬ ‫ب���ۆ هه‌ڵبژاردن���ی‌ داهات���وی‌ په‌رله‌مان���ی‌‬ ‫كوردس���تان دی���اری‌ نه‌كراوه‌‪ ،‬له‌ئێس���تادا‬ ‫زووه‌‌و ه���ه‌ركات واده‌ك���ه‌ دیاریكرا ئه‌وكات‬ ‫ده‌توانین ناویان وه‌رگرین‌و ئاماده‌كاریان بۆ‬ ‫ئه‌نجام بده‌ین"‪.‬‬

‫بۆ هه‌ڵبژارده‌كان ‌ی‬ ‫داهاتوی‌ هه‌رێم تائێستا‬ ‫هیچ قه‌واره‌یه‌ك‬ ‫په‌سه‌ند نه‌كراو‌ه‬ ‫وه‌اڵمی‌ قه‌واره‌كان‬ ‫نه‌دراوه‌ته‌وه‌ جارێ هیچ‬ ‫ئاماده‌كاریه‌ك نه‌كراو‌ه‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌ی دیكه‌‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )592‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/12‬‬

‫بەڕێوەبەری کارەکانی مام ڕۆسته‌م‪:‬‬

‫‪5‬‬

‫مکوڕین له‌سەر‌خۆپااڵوتنی مام ڕۆسته‌م‬ ‫بۆ پۆستی سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم‌و ناکشێینه‌وه‬ ‫ئا‪ :‬جوتیار شەریف‪ ،‬ئەڵمانیا‬

‫سیروان بابان‪ ،‬بەڕێوبەری کارەکانی‬ ‫مام ڕۆسته‌م له‌گفتوگۆیەی ئاوێنەدا‬ ‫دەڵێت "مام ڕۆسته‌م تا ئێستا تاکه‌‬ ‫کاندیدی جدییه‌‪ ،‬که‌ به‌سته‌ڵەکی نه‌بونی‬ ‫ئه‌ڵته‌رناتیڤی کاک مه‌سعودمان بۆ‬ ‫سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم تێکشکاندوه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا مکوڕن له‌سه‌ر خۆپاالوتنی‬ ‫مام ڕۆس���ته‌م بۆ پۆس���تی سه‌رۆکایه‌تی‬ ‫هه‌رێم ناکشێنه‌وه؟‌‬ ‫س���یروان باب���ان‪ :‬حه‌زده‌ک���ه‌م ئه‌وه‌‬ ‫به‌خوێنه‌ران���ی ڕۆژنام���ه‌ی ئاوێنه‌ بڵێم‪،‬‬ ‫ئێمه‌ مانۆڕی سیاسی ناکه‌ین هه‌م پێگه‌و‬ ‫هه‌م که‌س���ایه‌تی مام ڕۆسته‌م هی ئه‌وه‌‬ ‫نی���ه‌ ئێمه‌ یارییه‌کی ل���ه‌و جۆره‌ بکه‌ین‪،‬‬ ‫به‌ڵێ مکوڕین له‌سه‌ر بڕیاڕی خۆمان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا کاره‌کانی خۆتۆمارکردنتان‬ ‫بۆ ت���ه‌واو ک���ردوه‌‪ ،‬نوێنه‌ره‌که‌تان هیچ‬ ‫کێشه‌یه‌کی خۆ تۆمارکردنی نیه‌؟‬ ‫سیروان بابان‪ :‬تا ئه‌مڕۆ په‌یوه‌ندیمان‬ ‫به‌تیم���ه‌ یاس���اییه‌که‌مانه‌وه‌ ک���ردوه‌‪،‬‬ ‫کۆمیسیۆنی بااڵ فۆرمی خۆ تۆمارکردنی‬ ‫دابه‌ش نه‌ک���ردوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌ڕوانینمان‬ ‫له‌ڕێ���کاره‌ یاس���اییه‌کانی خۆپااڵوت���ن‪،‬‬ ‫کاندیده‌که‌م���ان هیچ کێش���ه‌یه‌کی نیه‌و‬ ‫هه‌مو مه‌رجه‌کانی خۆپااڵوتنی تێدایه‪‌.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا خۆت���ان ئاماده‌کردو‌ه‬ ‫له‌حاڵه‌تێکدا پارتی کێشه‌ی خۆپااڵوتنی‬ ‫ب���ۆ کاندیده‌که‌ت���ان دروس���ت ب���کات‬ ‫چ ڕێکارێ���ک دەگرن���ه‌ به‌ر ب���ه‌و پێیه‌ی‬ ‫له‌ڕابردودا په‌رله‌مانی داخس���ت‌و کێشه‌ی‬ ‫بۆ وه‌زیره‌کانی گۆڕان دروستکرد؟‬ ‫س���یروان بابان‪ :‬ئێم���ه‌ پێمانوایه‌ مام‬ ‫ڕۆسته‌م تا ئێستا تاکه‌ کاندیدی جدییه‌‪،‬‬ ‫که‌ به‌س���ته‌ڵەکی نه‌بون���ی ئه‌ڵته‌رناتیڤی‬ ‫کاک مه‌سعودمان بۆ سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم‬ ‫تێکش���کاندوه‌‪ ،‬واته‌ قۆناغ���ی کاندیدی‬ ‫کارتۆنیمان تێپه‌ڕاندوه‌‪ ،‬له‌ڕابردوش کاک‬ ‫مه‌س���عود چه‌ندجار ڕایگه‌یاندوه‌ کاندید‬ ‫هه‌بێ���ت خ���ۆی ناپاڵێوێت���ه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ وا‬ ‫هه‌ست ناکه‌ین کێش���ه‌یه‌ک هه‌بێت‪ ،‬گه‌ر‬ ‫هه‌شبێت به‌پێی یاس���ا مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ‬

‫سیروان بابان‌و مام رۆستەم‬ ‫ده‌که‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بڕیاری خۆپااڵوتنتان کتوپڕ بو‬ ‫یان ئه‌جیندایه‌کی له‌پشته‌وه‌ بو؟‬ ‫سیروان بابان‪ 6 :‬مانگ ده‌بیت خۆمان‬ ‫بۆ ئه‌م بابه‌ته‌ ئاماده‌کردوه‪‌.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬هه‌ماهەنگیت���ان له‌گه‌ڵ هیچ‬ ‫الیه‌نێک هه‌یه‌ مه‌به‌ستم گۆڕان‌و یه‌کێتیه‬ ‫به‌و پێیه‌ی مام ڕۆسته‌م هه‌ڤاڵێکی کۆنی‬ ‫ئه‌و دو حیزبه‌یه‌؟‬ ‫س���یروان بابان‪ :‬جارێ زوه‌ قس���ه‌ له‌و‬ ‫بابه‌ته‌ بکه‌ی���ن‪ ،‬به‌اڵم ئێم���ه‌ ئه‌مانه‌وێ‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی س���ه‌رۆکایه‌تی هه‌رێ���م‬ ‫له‌ملمالنێ���ی حیزب���ی بێنین���ه‌ ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫ڕۆژان���ه‌ په‌یوه‌ندیم���ان پێ���وه‌ ئه‌کرێت‬ ‫بۆ هه‌ماهه‌نگ���ی‌و بڕواش���م وایه‌ نیوه‌ی‬ ‫الیه‌نگران���ی پارتی‌و ئینج���ا الیه‌نگرانی‬ ‫یه‌کێتی‌و دواتر الیه‌نگرانی گۆڕان له‌سه‌ر‬

‫کاندیدبونی مام ڕۆس���ته‌م کۆکن‌و له‌ناو‬ ‫حیزبە‌ئیس�ل�امیه‌کانیش هاوڕامان هه‌یه‌‬ ‫ناڵیم زۆرن به‌اڵم هه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌کرێ قس���ه‌ له‌سه‌ر شێوازی‬ ‫هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردنت���ان بکه‌یت چونکه‌‬ ‫خه‌ڵ���ک زۆر نائومێده‌و ڕه‌نگه‌ ڕازیکردنی‬ ‫خه‌ڵک سه‌خت بێت؟‬ ‫س���یروان بابان‪ :‬من خ���ۆم ڕاوێژکاری‬ ‫سه‌رۆکی حکومه‌تی هۆڵشتیانم‪ ،‬واته‌ ئه‌م‬ ‫هه‌رێم���ه‌ی خۆم لێی ئه‌ژی���م له‌ئه‌ڵمانیا‪،‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ شێوازی هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردنمان‬ ‫زۆر جیاواز ئه‌بێت له‌و شێوازه‌ی تا ئێستا‬ ‫له‌کوردستان هه‌بوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستا ناتوانم‬ ‫هیچ بڵێم چونکه‌ تیمێکین‌و پرەنس���یپی‬ ‫دیاریکراوی خۆمان هه‌یه‪‌.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬تێڕوانیت���ان بۆ سیس���تمی‬ ‫حوکمڕانی هه‌رێ���م چۆنه‌ په‌رله‌مانیه‌ یان‬

‫سه‌رۆکایه‌تی؟‬ ‫سیروان بابان‪ :‬به‌داخه‌وه‌ ئێستا یاسای‬ ‫سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم هه‌موار نه‌کراوه‌ته‌وه‌‬ ‫ناچارین به‌سیستمی سه‌رۆکایه‌تی داخڵی‬ ‫پڕۆس���ه‌که‌ بین‪ ،‬به‌اڵم گه‌ر مام ڕۆسته‌م‬ ‫ده‌رچو ئه‌و سه‌رۆکه‌ی هه‌رێم ده‌بێت که‌‬ ‫سیس���تمی په‌رله‌مانی ئه‌چه‌سپێنێت بۆ‬ ‫سه‌رۆکی دوای خۆی‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باس���ی ده‌رچون���ت کرد گه‌ر‬ ‫کاندیده‌که‌تان ده‌رچو پارتی سه‌رۆکایه‌تی‬ ‫هه‌رێمی ڕاده‌س���ت نه‌کردن وه‌ک ڕابردو‬ ‫یه‌کیتی پۆستی پاریزگاری نه‌دا به‌گۆڕان‪،‬‬ ‫ئای���ا ئاماده‌ن مکوڕبن ت���ا مافی خۆتان‬ ‫وه‌رئه‌گرن‪ ،‬مه‌به‌س���تمه‌ ئه‌توانن سكااڵی‬ ‫یاس���ایی لە‌دادگا نێوده‌وڵه‌تیەکان دژی‬ ‫‌پارتی تۆمار بکەن که‌ مافی خواردون؟‬ ‫س���یروان بابان‪ :‬ئێمه‌ له‌م ئه‌وروپایه‌وه‌‬

‫به‌ش���ێوازێکی ئه‌وروپی کاندیدمان هه‌یه‌‬ ‫بۆ میلله‌ت���ی کورد‪ ،‬وه‌ک چۆن باوه‌ڕمان‬ ‫به‌وه‌ی���ه‌ ه���ه‌ر کاندیدێک���ی ڕکابه‌رمان‬ ‫بردیه‌وه‌ له‌دوای یه‌ک دو کاتژمێر به‌فه‌رمی‬ ‫پیرۆزبایی لێبکه‌ین‪ ،‬ئاواش باوه‌ڕمان وایه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر بردمان���ه‌وه‌و مافیان لێزه‌وتکردین‬ ‫هه‌مو ڕێ���کاره‌ یاس���اییه‌کان له‌ناوه‌وه‌و‬ ‫ده‌ره‌وه‌ بگرین���ه‌ به‌ر بۆ گێڕانه‌وه‌ی مافی‬ ‫ده‌نگده‌رانمان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌رباره‌ی توانای داراییتان تۆ‬ ‫وت���ت هه‌ماهه‌نگی حیزبمان نیه‌ له‌کوێوه‌‬ ‫پاره‌ی ده‌س���ته‌به‌ری خۆپااڵوتن‌و پاره‌ی‬ ‫ڕیکالمی بانگه‌ش���ه‌ی هه‌ڵب���ژاردن دابین‬ ‫ده‌که‌ن‪ ،‬کە ش���ه‌فافیه‌ت بوه‌ به‌داخوازی‬ ‫ڕۆژ له‌کوردستان؟‬ ‫س���یروان باب���ان‪ :‬م���ن نه‌موت���وه‌‬ ‫هه‌ماهه‌نگیمان نیه‌‪ ،‬بۆ پاره‌ی ده‌سته‌به‌ری‬

‫مام ڕۆسته‌م‬ ‫تا ئێستا تاک ‌ه‬ ‫کاندیدی جدییه ک ‌ه‬ ‫به‌سته‌ڵەکی نه‌بونی‬ ‫ئه‌ڵته‌رناتیڤی کاک‬ ‫مه‌سعودمان بۆ‬ ‫سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم‬ ‫تێکشکاندوه‌‪ ،‬وات ‌ه‬ ‫قۆناغی کاندیدی‬ ‫کارتۆنیمان‬ ‫تێپه‌ڕاندوه‌‬ ‫خۆپااڵوتن که‌ بڕه‌که‌ی ‪ 50‬ملیۆن دیناری‬ ‫عێراقیه‌‪ ،‬مام ڕۆس���ته‌م که‌س���ایه‌تیه‌که‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندان���ی س���لێمانی‌و گه‌رمی���ان‌و‬ ‫هه‌ولێ���ر ئاماده‌ن ‪ 20‬ج���ار ئه‌و پاره‌یه‌ی‬ ‫بۆ بخه‌وێن���ن‪ ،‬بۆ تێچونی بانگه‌ش���ه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنیش به‌پێ���ی باکگراوندی خۆم‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ به‌ش���ێوازێک بانگه‌شه‌ ده‌که‌ین‬ ‫که‌ بودجه‌یه‌کی زۆر که‌می تێده‌چێت‌و له‌و‬ ‫ش���یوازه‌ ته‌قلیدیه‌ش کاریگه‌رتر ده‌بێت‬ ‫ک���ه‌ بودجه‌یه‌کی زه‌به‌الح���ی تێدا خه‌رج‬ ‫ده‌کرا‪ .‬ده‌مه‌وێت شتێکیش بۆ شه‌فافیه‌ت‬ ‫بڵێم‪ ،‬ئ���ه‌و ڕۆژه‌ی کاندیده‌که‌مان ده‌رچو‬ ‫ئاماده‌ی���ن هه‌مو س���ه‌روه‌ت‌و س���امانی‬ ‫مام ڕۆس���ته‌م ئاش���کرا بکه‌ی���ن‪ ،‬دوای‬ ‫چوارساڵیش ئاماده‌ین ده‌سته‌ی چاودێری‬ ‫دارایی لێکۆڵینه‌وه‌ بکات مام ڕۆس���ته‌م‬ ‫چه‌ند ده‌وڵه‌مه‌ند بوه‌ به‌و پۆسته‪‌.‬‬

‫خێزانە موسڵمانەکان لەترسی کوشتن ناگەڕێنەوە بۆ شەنگال‬ ‫قایمقام ‌ی شه‌نگال‪ :‬ئه‌وانه‌ی‌ هاوكاری داعش بون جێیان لەشەنگال نابێتەوە‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫گەڕانەوەی ئاوارەكانی ناوچەی شەنگال‬ ‫بەردەوامە‌و تاوەكو ئێستا نزیكەی ‪13‬‬ ‫هەزار خێزان گەڕاونەتە سەر ماڵوحاڵی‬ ‫خۆیان بەاڵم بەپێی زانیارییەكانی ئاوێنە‬ ‫لەالیەن هێزە چەكدارە ئیزیدییەكانی‬ ‫سەر بەحزبە‌كوردییەكان‌و هێزەكانی‬ ‫حەشدی شەعبی‌و یەكینەكانی بەرخۆدانی‬ ‫شەنگالەوە رێگری لەگەڕانەوەی‬ ‫موسڵمانانی ناوچەكە دەكرێت كه‌ رێژه‌ی‌‬ ‫‪٪٣٥‬ی قه‌زای‌ شەنگال پێکدەهێنن‪.‬‬ ‫موس����ڵمانانی ناوچەی ش����ەنگال زیاتر‬ ‫لەس����ەدا ‪35‬ی هەم����و خەڵك����ی ق����ەزای‬ ‫شەنگال پێكدێنن كە زۆربەیان نیشتەجێی‬ ‫ناوەن����دی قەزاكە بون‌و بەش����ێكی زۆریان‬ ‫لەكاتی هێرش����ەكانی داعش لە‌ساڵی ‪2014‬‬ ‫بۆ س����ەر ناوچەك����ە ئاوارەب����ون‪ ،‬به‌پێی‌‬ ‫زانیارییه‌كان����ی‌ ئاوێن����ه‌ ه����اوكات له‌گه‌ڵ‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ ئێزییه‌كان به‌ڕێژه‌یه‌كی‌ زۆر بۆ‬ ‫شه‌نگال‪ ،‬مسوڵمانه‌كان ناوێرن بگه‌ڕێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ناو ناوه‌ندی‌ ش����ه‌نگال رێژه‌یه‌كی‌ زۆری‌‬ ‫موسڵمان بوه‌‪ ،‬هیچ موسڵمانێكی‌ نه‌كوردو‬ ‫نه‌ع����ه‌ره‌ب نه‌گه‌ڕاوه‌ت����ه‌وه‌‌و هه‌ڕه‌ش����ه‌ی‌‬ ‫راس����ته‌وخۆیان له‌س����ه‌ره‌‌و پێیانوت����راوه‌‬ ‫بگه‌ڕێنه‌وه‌ ده‌كوژرێن‪.‬‬ ‫جێگری لێپرسراوی مەڵبەندی شەنگالی‬ ‫یەكێت����ی نیش����تمانی كوردس����تان‪ ،‬داود‬

‫موسڵمانانی شەنگال‬ ‫زیاتر ‪ %35‬قەزای‬ ‫شەنگال پێكدێنن كە‬ ‫زۆربەیان نیشتەجێی‬ ‫ناوەندی قەزاكە بون‌و‬ ‫بەشێكی زۆریان لەكاتی‬ ‫هێرشەكانی داعش‬ ‫لە‌ساڵی ‪ 2014‬بۆ سەر‬ ‫ناوچەكە ئاوارەبون‬ ‫جوندی باس لەوەدەكات كە نەگەڕانەوەی‬ ‫موس����ڵمانەكان ب����ۆ ناوچ����ەی ش����ەنگال‬ ‫پەیوەن����دی بەو ترس����ە دەرونییەوە هەیە‬ ‫كە لەالیان دروس����ت بوەو هیچ پەیوەندی‬ ‫بەرێگری هێزە ئێزیدییەكانەوە نییە‪.‬‬ ‫بەبڕوای جێگری لێپرس����راوی مەڵبەندی‬ ‫شەنگال هەمان ش����ت بۆ بەشێك لە‌ئاوارە‬ ‫ئێزیدییەكانی ناوچەی ش����ەنگال راستە كە‬

‫چەند پێشمەرگەیەک لەناو شەنگال‬ ‫هێشتا دڵنیا نین لەدۆخەكەو نەگەڕاونەتەوە‬ ‫ناوچەكەیان‪.‬‬ ‫ئ����ەو باسیش����ی لەوە كرد كە لەس����اڵی‬ ‫راب����ردوەوە پروپاگەندەی تی����رۆر كردنی‬ ‫موسڵمانان لە‌شەنگال باڵوبۆتەوە ئەوەش‬ ‫رەنگە بەشێك بێت لەهۆكاری نەگەڕانەوە‪.‬‬ ‫بەاڵم بەپێی وتەی داود جوندی لەكاتێكدا‬ ‫تا ئێس����تا ‪ 34‬حاڵەتی تیرۆر لەش����ەنگال‬

‫هەبوەو لەو ژمارەیەش ‪ 28‬كەسیان ئێزیدی‬ ‫بون‌و تەنیا ‪ 6‬كەس����یان ئێزیدی نەبون كە‬ ‫یەك دوانێك لەو ‪ 6‬كەس����ەش موسڵمانی‬ ‫خەڵكی ناوچەی شەنگال نەبون‪.‬‬ ‫بەاڵم قائیمقامی قەزای شەنگال‪ ،‬مەحما‬ ‫خەلی����ل رەتیدەكات����ەوە هی����چ رێگرییەك‬ ‫لەبەردەم گەڕانەوەی موس����ڵمانانی قەزای‬ ‫شەنگالدا هەبێت‌و وتیشی"هیچ جیاوازییەك‬

‫نییە لەنێوان موسڵمان‌و ئێزیدی‌و هەموان‬ ‫خەڵكی ش����ەنگالن تەنیا ئەو مرۆڤانەی كە‬ ‫خراپ بون‌و ه����اوكاری داع����ش بون هیچ‬ ‫شەنگالییەك قبوڵیان ناكات"‪.‬‬ ‫مەحما خەلیل باس����ی لەوەش����كرد كە‬ ‫زیاتر لەسەدا ‪65‬ی هەمو خەڵكی شەنگال‬ ‫ئێزیدی����ن‌و زیات����ر لەس����ەدا ‪12‬ی كوردی‬ ‫موسڵمانن‌و هیچ كێشە لەنێوانیاندا نەبوە‪.‬‬

‫ب����ەاڵم قائیمقام����ی ق����ەزای ش����ەنگال‬ ‫ئەوەش����ی نەش����اردەوە كە بەش����ێك لەو‬ ‫عەرەبە‌موسڵمانەی كە دانیشتوی ناوچەكە‬ ‫ب����ون لەكاتی هێرش����ی داعش بۆ س����ەر‬ ‫ناوچەی شەنگال هاوكاری چەكدارانی ئەو‬ ‫رێكخراوەی����ان كردوە بۆیە بەقس����ەی ئەو‬ ‫"ئەوانە كە رەنگە لەسەدا ‪ 3‬بۆ ‪5‬ی خەڵكی‬ ‫شەنگال پێكدەهێنن خیانەتیان لە‌شەنگال‬ ‫كردوە‌و جێیان لە‌شەنگال نابێتەوە"‪.‬‬ ‫ئ����ەوەش لەكاتێكدایە كە هەر بەگوێرەی‬ ‫قس����ەی قائیمقام����ی ش����ەنگال تاوەك����و‬ ‫ئێس����تا ‪ 13‬ه����ەزار خێ����زان گەڕاونەتەوە‬ ‫ب����ۆ ناوچەی ش����ەنگال‌و ل����ەو ژمارەیەش‬ ‫‪ 3‬ه����ەزار‌و ‪ 100‬خێزانی����ان بۆ ناو ناوەندی‬ ‫قەزاك����ە گەڕاونەت����ەوە‪ ،‬ب����ەاڵم تەنیا ‪50‬‬ ‫خێزانی ئاوارەی موس����ڵمان گەڕانەتەوە بۆ‬ ‫شەنگال‪.‬‬ ‫قائیمقامی ش����ەنگال باس����ی لەوەشكرد‬ ‫ك����ە لەئێس����تادا پرۆس����ەی گەڕان����ەوەی‬ ‫خەڵك����ی ش����ەنگال بەردەوام����ە‌و تاوەكو‬ ‫خزمەتگوزاریی����ەكان باش بكرێن بەتایبەت‬ ‫لەناو ناوەندی قەزاكە گەڕانەوەی ئاوارەكان‬ ‫زیاتر دەبێت‪.‬‬ ‫جگ����ە لەئێزی����دی‌و ك����وردو عەرەب����ی‬ ‫موسڵمان لەشەنگال پێكهاتەی مەسیحیش‬ ‫دەژین كە نزیكەی لەس����ەدا ‪3‬ی ناوچەكە‬ ‫پێكدەهێن����ن‪ ،‬ب����ەاڵم پێدەچێ����ت رەوتی‬ ‫روداوەکان پێکەوەژیان����ی ئەم پێکهاتانەی‬ ‫قورس‌و ئەستەم کردبێت‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )592‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/12‬‬

‫ساخته‌كاری‌‪ ..‬له‌به‌نزینه‌و‌ه بۆ كااڵی‌ سۆپه‌رماركێته‌كان‬

‫بەنزینخانەیەک لەکوردستان‬ ‫ئا‪ :‬رێژوان – نیاز‬ ‫له‌كوردستان ساخته‌كاری ‌ی بوه‌‬ ‫به‌نه‌ریتێكی‌ باو‪ ،‬له‌به‌نزینی‌‬ ‫به‌نزینخانه‌كانه‌وه‌ بگره‌ تا ده‌گات‬ ‫به‌كه‌بابی‌ كه‌بابخانه‌كان‌و به‌رواری‌ سه‌ر‬ ‫كااڵی‌ سۆپه‌رماركێته‌كان‪ ،‬ئابوریناسێك‬ ‫ده‌ڵێت "لەغیابی حكومەتێكی‬ ‫دامەزراوەیی بەهێزو نەبونی‬ ‫كۆنترۆڵێكی بەهێزی جۆری لە‌دەروازە‬ ‫سنورییەكاندا‪ ،‬گروپه‌ مافیاییه‌كان‬ ‫دەستدەگرن بەسەر بازاڕدا"‪.‬‬ ‫خراپی كوالێت���ی كااڵ‌و بەنزین بەپێی‬ ‫وتەی س���ەرۆكی لیژنەی پیشەس���ازی‌و‬ ‫وزە لە‌ئەنجومەن���ی پارێزگای س���لێمانی‬ ‫هۆكاری ئەوەیە كە لەسەدا ‪90‬ی كااڵكان‬ ‫لە‌دەرەوە هاوردە دەكرێن‌و چاودێرییەكی‬ ‫الوازیشیان لەسەرە‌و ئەوەش بە‌"تیرۆری‬ ‫راس���تەقینە" ناودەبات كە روی لە‌هەرێم‬ ‫كردوە‪.‬‬ ‫س���ەرۆكی لیژنەی پیشەس���ازی‌و وزە‬ ‫لە‌ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی‪ ،‬غالب‬ ‫محەمەد ئام���اژە بەوەدەكات كە زۆربه‌ی‌‬ ‫ه���ه‌ره‌ زۆریی‌ ئ���ەو كااڵیان���ە لەهەرێمی‬ ‫كوردستان هەن لە‌دەرەوە هاوردە دەكرێنو‬ ‫واڵتانی دەرەوەش ش���تی خراپی خۆیان‬

‫كارئاسانی‌و پش���تگیری بازرگان دەكات‬ ‫لە‌هێنان���ی س���وتەمەنی كوالێتی نزم بۆ‬ ‫ناو هەرێ���م‌و الیەنی ئاسایش���یش بۆتە‬ ‫پارێ���زەری ئ���ەو كۆمپانیایان���ە ئەمەش‬ ‫مەترسی خۆی هەیە زۆربەی ژەهراوییە‪،‬‬ ‫هەرچەن���دە لیژنەکانی���ش هەندێک لەو‬ ‫س���وتەمەنییە دەگێڕن���ەوە بەاڵم بەهۆی‬ ‫ئەوەی بەرپرسی لەپشتە بە‌ئاسانی دێنە‬ ‫ناو هەرێمەوە"‪.‬‬

‫لێرە س���اغ دەكەن���ەوەو كۆنترۆڵكردنی‬ ‫ئەوەش ئاس���ان نییە لەكاتێكدا پێیوایە‬ ‫كۆنترۆڵ���ی هەرێم ل���ەو روەوە "الوازە‌و‬ ‫وردەكاری زۆری تێدا ناكرێت"‪.‬‬ ‫غالب پێش���یوایە چاودێرییەكی وردی‬ ‫س���وپەرماركێت‌و بازاڕەكانیش ناكرێت‌و‬ ‫حكوم���ەت ل���ەو روەوە كەمتەرخەم���ە‌و‬ ‫س���زاكانی ق���ورس نی���ن ب���ۆ ئ���ەوەی‬ ‫س���ەرپێچییەكان دوب���ارە نەبن���ەوە‪،‬‬ ‫به‌اڵم پرۆفیس���ۆر محەم���ەد رەئوف‪،‬‬ ‫بۆیە"زۆربەی کەلوپەلەکان ئێکسپایەرن‬ ‫ش���ارەزای ئاب���وری پێی وای���ە هۆكاری‬ ‫ئه‌مه‌ لەكاتێكدایە بەپێی ئامارێكی لیژنە‬ ‫یاخود گونجاو نین بۆ بەکارهێنان"‪.‬‬ ‫س���اختەیی لە‌كااڵدا بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە‬ ‫وتیشی"ئێمە ترس���مان لە‌تیرۆر هەیە ھاوبەش���ەکانی قائیمقامیەتی س���لێمانی‬ ‫كە دام���ەزراوە حكومییەكان بەهێز نین‌و‬ ‫بەاڵم تیرۆرە ڕاس���تەقینە ئەم كااڵیانەن لەماوەی مانگی رابردودا زیاتر لە‌‪ 2‬هەزارو‬ ‫الیەنە نادەوڵەتییەكان دەس���تیان هەبو‬ ‫ک���ە دێنە ن���او خاکی ئ���ەم هەرێمەوە‌و ‪ 900‬سەردانیان بۆ دوكان‌و بازاڕ‌و شوێنە‬ ‫لەو كارانەدا حاڵەتی س���اختەكاری زۆر‬ ‫گش���تییەكان كردوە‌و زیاتر لە‌‪ 38‬ملیۆن‬ ‫کۆنترۆڵ ناکرێن"‪.‬‬ ‫دەبێت‪.‬‬ ‫سەبارەت بە‌كێش���ەی خراپی بەنزین‪ -‬دینار غەرامەی س���ەرپێچیكاران كراوە‌و‬ ‫بەبڕوای ئەو پرۆفیسۆرە لەو واڵتانەی‬ ‫یش ناوبراو ئاماژەی بەوەدا كە لە‌هەرێمی هەروەها ‪ 44‬شوێن داخراون‪.‬‬ ‫بە‌گۆڕانكاری یاخود بە‌جەنگدا تێدەپەڕن‬ ‫بەپێی وتەی قائیمقامی سلێمانی‪ ،‬ئاوات‬ ‫كوردستان زیاتر لە‌‪ 600‬وێستگە هەن كە‬ ‫هەندێك الیەنی مافیایی دروس���ت دەبن‌و‬ ‫گازوایل‌و بەنزین‌و نەوتی سپی لە‌دەرەوەی محەمەد لەماوەی دو مانگی رابردوشدا ‪5‬‬ ‫لەغیابی حكومەتێكی دامەزراوەیی بەهێز‌و‬ ‫هەرێم دەهێنن‪ ،‬بەمەش كۆنترۆڵی جۆری بەنزینخانەیان داخس���توە‌و دەستیشیان‬ ‫نەبون���ی كۆنترۆڵێكی بەهێ���زی جۆری‬ ‫ئەو س���وتەمەنییە لە‌هەرێ���م نییە بەڵكو بەسەر بەنزینەخراپەكەیاندا گرتوە‪.‬‬ ‫لە‌دەروازە س���نورییەكاندا دەس���تدەگرن‬ ‫قائیمقامی س���لێمانی پێش���ی وایە ئەو‬ ‫لەدەرەوەیە‌و بەمەش س���وتەمەنی خراپ‬ ‫بەسەر بازاڕدا‪.‬‬ ‫دەهێنرێتە هەرێ���م‪ .‬لەكاتێكدا لەواڵتان س���ەرپێچیانەی هەن حاڵەت���ن‌و نەبونەتە‬ ‫پێشی وایە كۆنترۆڵكردنی ئەو كێشانە‬ ‫ئەگەرچی نەوتی خاویشیان نەبێت بەاڵم دیاردەو بەپێ���ی ئامارەكانی ئەوان ژمارەی‬ ‫باسیشی لەوەكرد كە لە‌دەروازەكانیش كات پێویس���تی ب���ەكات‌و بەهێزكردنی‬ ‫پااڵوگەكان الی خۆیانەو بە‌س���تانداردی س���ەرپێچییەكان كەم���ی ك���ردوە‌و لەپاڵ بەدواداچون���ی ورد‌و چاودێری توندوتۆڵ دام���ەزراوە حكومییەكان���ە ل���ەروی‬ ‫خۆیان بەرهەمەكان جیادەكەنەوە‪.‬‬ ‫ئەوەش���دا ژمارەی بەدواداچونەكان زیادی دەكرێ���ت لە‌ئێس���تادا ب���ۆ رێگەگرت���ن چاودێرییەوە‌و نمونەی روس���یا دێنێتەوە‬ ‫وتیش���ی"حزبی سیاس���ی هەی���ە كردوە‪.‬‬ ‫لە‌هاتنی بەنزینی خراپ‌و لە‌ناوش���اریش پ���اش روخان���ی یەكێتی س���ۆڤیەتیش‬

‫لەغیابی حكومەتێكی‬ ‫دامەزراوەیی‬ ‫بەهێزو نەبونی‬ ‫كۆنترۆڵێكی بەهێزی‬ ‫جۆری لە‌دەروازە‬ ‫سنورییەكاندا‪،‬‬ ‫گروپ ‌ه مافیاییه‌كان‬ ‫دەستدەگرن بەسەر‬ ‫بازاڕدا‬

‫لە‌هەر ش���وێنێك س���ەرپێچی هەبوبێت‬ ‫رێكاری یاساییان بەرامبەر سەرپێچیكار‬ ‫گرتۆتەبەر‪.‬‬ ‫قائیمقامی سلێمانی رەتیشیدەكاتەوە‬ ‫هی���چ جیاوازیی���ەك بەرامب���ەر هی���چ‬ ‫كۆمپانیایی���ەك بكرێ���ت‌و ئەوەش���ی‬ ‫لەوبارەیەوە دەوترێت "بێ بەڵگەیە"‪.‬‬

‫مافیا حوكمی ئەك���رد لەو واڵتە تاوەكو‬ ‫سەردەمی پۆتین كە حكومەتێكی بەهێز‬ ‫دروست بو‪.‬‬ ‫وتیش���ی"ئەوەش دەوەس���تێتە سەر‬ ‫ئ���ەوەی ئیرادەیەك���ی وا هەبێ���ت الی‬ ‫حكومەتەكە‌و كار بكات بۆ نەهێش���تنی‬ ‫ساختەكارییەكان"‪.‬‬ ‫محەمەد رەئوف ئاماژە بەوەش���دەدات‬ ‫كە ساختەیی لە‌كااڵكاندا لەخشتەبردنی‬ ‫خەڵكییە‌و بەكاربەر لە‌دنیادا بەرپرسیار‬ ‫نییە لەس���ەر ئەوەی شتی باش لە‌شتی‬ ‫خ���راپ جیابكاتەوە بەڵك���و ئەوە كاری‬ ‫حكومەتە‌و وتیشی"ئەو دۆخە كاریگەری‬ ‫كردۆتە س���ەر بازاڕ‌و بازاڕێكی پش���ێوی‬ ‫لە‌هەریم دروستكردوە"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها عیم���اد عەب���دواڵ‪ ،‬كارمەند‬ ‫لە‌س���وپەرماركێتی زارا لەسلێمانی‪ ،‬باس‬ ‫ل���ەوەدەكات ك���ە بەش���ێكی زۆری ئەو‬ ‫ساختەكاری‌و سەرپێچیانەی هەن لەالی‬ ‫كۆمپانیاكان���ی دابینك���ەری كااڵكانەوە‬ ‫رودەدەن ن���ەك لەس���وپەرماركێتەكاندا‬ ‫بەتایبەت لەكۆگاكانی كۆمپانیاكاندا‪.‬‬ ‫داواش دەكات ك���ە لیژن���ەكان زیاتر‬ ‫چاودێری كۆگاكانی ئەو كۆمپانیایانە بكەن‬ ‫كە كااڵو شتومەكەكان بۆ سوپەرماركێت‌و‬ ‫دوكانەكان دابین دەكەن‪.‬‬

‫ئایا زه‌مین‌له‌رزه‌کانی کوردستان په‌یوه‌ندییان به‌ده‌رهێنانی نه‌وت‌و گازی سروشتیه‌وه‌ هه‌یه‌؟‬

‫"ده‌رهێنانی گازی سروشتی به‌وشێوه‌یه‌ له‌كوردستان مه‌ترسیداره‌ بۆ ڕودانی زه‌مین‌له‌رزه‌"‬ ‫ئا‪ :‬جوتیار شه‌ریف‬ ‫ده‌رهێنانی نه‌وت‌و گازی سروشتی‬ ‫لە‌ماوه‌ی ڕابردودا لە‌کوردستاندا‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کی هه‌ڕه‌مه‌کی بوە‪،‬‬ ‫هیچ ڕێوشوێنێکی زانستی بۆ ئه‌م‬ ‫مه‌به‌سته‌ نه‌گیراوه‌ته‌به‌ر‪ ،‬ئه‌ندازیاری‬ ‫ڕاوێژکار ده‌ڵێت "ده‌رهێنانی گازی‬ ‫سروشتی به‌وشێوه‌یه‌ له‌كوردستان‬ ‫مه‌ترسیداره‌ بۆڕودانی زه‌مین‬ ‫‌له‌رزه‌!"‪.‬‬ ‫له‌ده‌رهێنان���ی ن���ه‌وت‌و گازی‬ ‫سروشتیدا‪ ،‬به‌رپرس���انی‌ كوردستان‬ ‫زۆر په‌له‌یان ‌ه لە‌خاڵی کردنه‌وه‌ی ئه‌م‬ ‫سه‌روه‌ته‌ نیشتیمانییه‌ بێ ڕه‌چاوکردنی‬ ‫ئه‌گه‌ری کاره‌س���اته‌ سروش���تیه‌کانی‬ ‫دوایی ئ���ه‌م وێرانکارییه‌ی چینه‌کانی‬ ‫زه‌وی‪ ،‬به‌تایبه‌ت���ی‌ بۆ رودانی‌ زه‌مین‬ ‫له‌رزه‌‪ ،‬ك ‌ه جواڵنی چینه‌کانی زه‌ویی ‌ه‬ ‫ب���ه‌ره‌و ناوه‌و‌ه به‌‌هێواش���ی‌و هاڕینی‬ ‫یه‌کتری چینه‌کان���ه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ئه‌بێت ‌ه‬ ‫هۆی دروس���تبون‌و کۆبونه‌وه‌ی وزه‌‪،‬‬ ‫کاتێک ئ���ه‌و وزه‌یه‌ په‌نگ ئه‌خواته‌و‌ه‬ ‫به‌بڕێک���ی زۆر گ���ه‌وره‌‪ ،‬ئه‌گه‌ره���ه‌ر‬ ‫چینێک به‌ئاڕاسته‌یه‌کی هه‌ڵه‌ بخزێت‪،‬‬ ‫وز‌ه په‌نگ خواردوه‌که‌ ڕزگاری ئه‌بێت‌و‬ ‫ئه‌بێت ‌ه هۆی ڕودانی زه‌مین‌له‌رزه‌!‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی په‌یوه‌ندی هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌نێ���وان زه‌مین ل���ه‌رزه‌‌و ده‌رهێنانی‬ ‫ن���ه‌وت وگازی سروش���تیدا‪ ،‬بورهان‬ ‫ش���ه‌ره‌ف به‌یان���ی ئه‌ندازی���اری‬ ‫ڕاوێ���ژکار له‌کۆمپانیایه‌کی هۆڵه‌ندی‬ ‫بە‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند له‌شه‌س���ته‌کانی‬ ‫س���ه‌ده‌ی ڕابردوه‌وه‌ گازی سروشتی‬ ‫ده‌رده‌هینرێ���ت له‌باک���وری هۆڵه‌ندا‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌هه‌ش���تاکانه‌وه‌ زه‌مین له‌رز‌ه‬ ‫له‌و ناوچه‌یه‌ دروستبو‌ه به‌شێوه‌یه‌کی‬

‫مامه‌ڵه‌کردنی حکومه‌تی‬ ‫هه‌رێم له‌گه‌ڵ نه‌وت‬ ‫وه‌ک ئه‌و په‌ند‌ه‬ ‫کوردییه‌یه‌ ک ‌ه ده‌ڵێ‬ ‫هێلکه‌که‌ی بۆمن‌و‬ ‫جیقنه‌که‌ی بۆتۆ‬ ‫کێڵگەیەکی نەوت لەکوردستان‬ ‫زۆرو تاڕاده‌ی ڕوخانی خانوه‌کان‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی "ئه‌م بابه‌ت ‌ه تا ‪20‬ساڵ له‌مه‌وپێش‬ ‫وت ‌‬ ‫کۆمپانیا گه‌وره‌کان���ی بواری نه‌وت‌و‬ ‫گازی سروش���تی له‌نمونه‌یان ش���ێڵد‬ ‫موکوڕییان ل���ێ ئه‌کرد په‌یوه‌ندییه‌ک‬ ‫له‌نێ���وان ده‌رهێنانی ن���ه‌وت‌و گازی‬ ‫شروشتی‌و زه‌مین له‌رز‌ه هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پشکنینه‌ زانس���تیه‌کان ده‌ریانخست‬ ‫زه‌مین‌له‌رزه‌کان���ی باکوری هۆڵه‌نداو‬ ‫به‌تایب���ه‌ت ش���اری <خرۆنینگ���ن>‬ ‫به‌هۆی ده‌رهێنانی گازی سروشتیه‌و‌ه‬ ‫بوه‌و لە‌ساڵی‪2015‬و‌ه حکومه‌تی ئه‌و‬ ‫واڵت���ه‌ بڕیاری���داو‌ه به‌رهه‌مهێنان له‌و‬ ‫ناوچانه‌ له‌نیوه‌ زیاتر که‌م بکاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی بڕوانامه‌ی‌ ماسته‌ر‌ه‬ ‫بورهان هه‌ڵگر ‌‬ ‫له‌ئه‌ندازیاری���دا له‌زانکۆیی خرۆنینگن‬ ‫ی‬ ‫ی كار ‌‬ ‫له‌هۆڵه‌ندا‌و ‪ 14‬س���ا ‌ڵ ئه‌زمون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تایبه‌ت ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬پۆس���تێکی له‌په‌یج ‌‬

‫ی‬ ‫خ���ۆی له‌س���ه‌ر ت���ۆڕی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫فه‌یس���بوک نیش���انی‌ ئاوێن ‌ه ده‌دات‬ ‫كه‌ له‌‪2016 /1/26‬دا نوس���یویه‌تی‌و‬ ‫ده‌ڵێت "با دوای چه‌ند س���اڵێکی تر‬ ‫مه‌الکانی گه‌رمی���ان له‌وتاری هه‌ینی‬ ‫نه‌ڵێن میلله‌تی کورد به‌ر توڕه‌یی خوا‬ ‫که‌وت���وه‌‪ ،‬چونک��� ‌ه ده‌رهێنانی گازی‬ ‫سروش���تی به‌وش���ێوه‌یه‌ له‌گه‌رمیان‬ ‫مه‌ترس���یداره‌ بۆڕودان���ی زه‌می���ن‬ ‫‌له‌رزه‌!"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌وه‌ی ئای���ا ته‌نه���ا‬ ‫ده‌رهێنانی گازی سروشتی هۆکاره‌ بۆ‬ ‫ڕودانی زه‌مین له‌رزه‌ یان ده‌رهێنانی‬ ‫نه‌وتی���ش هه‌مان ئه‌نجام���ی ده‌بێت‪،‬‬ ‫بورهان شه‌ره‌ف به‌یانی سه‌ره‌تا دڵنیا‬ ‫نه‌بو دوای گه‌ڕانێک لینکی بابه‌تێکی‬ ‫وێب س���ایتی <ئه‌مریکایی زانستی>‬ ‫بۆ ئاوێنه‌ نارد‪ ،‬ک ‌ه ڕۆژنامه‌نوس ئانی‬ ‫س���نێد ل���ە‌‪ 2016 /10/31‬کردویه‌تی‬

‫به‌‌پشت به‌س���تن به‌پیشبڕكێی چه‌ند‬ ‫ناوه‌ندێکی زانس���تی ب���ۆ دۆزینه‌وه‌ی‬ ‫هۆکاری زه‌مین ‌له‌رزه‌کانی س���ه‌ده‌ی‬ ‫ڕابردوی هه‌رێمی کالیفۆرنیا له‌نێوان‬ ‫‪1900‬ب���ۆ ‪ 1935‬ده‌رکه‌وتوه‌ به‌هۆیی‬ ‫ده‌رهێنان���ی نه‌وت���ه‌وه‌ ب���وه‌ ل���ه‌و‬ ‫ناوچانه‌!‬ ‫‌رزه‬ ‫ڕودانی زنجیره‌ی���ه‌ک زه‌مین له ‌‌‬ ‫له‌هاوین���ی ئه‌مس���اڵ له‌خانه‌قی���ن‌و‬ ‫هه‌ڵه‌بج���ه‌و کۆی���ه‌و کاریگه‌رترینیان‬ ‫ل���ە‌‪ 2017/8/23‬له‌ڕانی���ه‌ ناکری���ت‬ ‫نادیده‌ بگیرێت‪ ،‬پێش چه‌ند ڕۆژكیش‬ ‫له‌ده‌ربه‌ندیخ���ان هه‌س���تی پێکراوه‌‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ یه‌كالیكردن���ه‌وه‌ی‌ ئه‌م ‌ه‬ ‫پێویس���تی‌ ب���ه‌ده‌زگای زانس���تی‌و‬ ‫پش���کنینه‌ ت���ا بڵێ���ت هۆکاره‌که‌ی‬ ‫ده‌رهێنانی نه‌وت‌و گازی سروش���تیه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم بورهان ش���ه‌ره‌ف به‌یانی ئه‌و‌ه‬ ‫رون ده‌كات���ه‌وه‌ كه‌ به‌ه���ۆی زانینی‬

‫پل���ه‌ی ڕێخته‌ری زه‌می���ن‌له‌رزه‌کان‌و‬ ‫دورو نزیکی���ان له‌بی���ر‌ه نه‌وته‌کانه‌و‌ه‬ ‫ڕانی���ه ك ‌ه نزیک ‌ه له‌کۆیه‌و‌ه‬ ‫‌‌‬ ‫به‌تایبه‌ت‬ ‫ده‌توان���رێ بزان���رێ په‌یوه‌ندی هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌نێوانی���ان ی���ان ه���ه‌ر ڕوداوێکی‬ ‫سروشتی‌ بوه‌!‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ئ���ه‌وه‌ی جێگای گومانی‬ ‫زانس���تیه‌ زه‌مین‌له‌رزه‌کانی هاوینی‬ ‫ئه‌مس���اڵ درێژکراوه‌ی هی���چ زه‌مین‬ ‫‌له‌رزه‌یه‌ک���ی ت���ر نه‌ب���ون له‌ئێران‌و‬ ‫تورکیاوه‌‪ ،‬له‌ڕاستیش���دا کوردستان‬ ‫ناکه‌وێته‌ نزیک هێڵی زه‌مین‌له‌رزه‌وه‌‪،‬‬ ‫ڕودانی زه‌مین ‌له‌رزه‌کانیش له‌هاویندا‬ ‫دیسانه‌وه‌ گومانی زانستی لێده‌کریت‪،‬‬ ‫چونک ‌ه له‌هاوین���دا چینه‌کانی زه‌وی‬ ‫وش���کتر ده‌بن���ه‌وه‌و ن���ه‌وت‌و گاز‌ه‬ ‫سروشتیه‌که‌ش���ی ده‌رهێنرابێ���ت‬ ‫ئه‌گه‌ری خزان‌و داڕمانی زیاتره‌ وه‌ک‬ ‫له‌زستان"‪.‬‬

‫وتیش���ی‌ "مامه‌ڵه‌کردنی حکومه‌تی‬ ‫هه‌رێ���م له‌گه‌ڵ نه‌وت وه‌ک ئه‌و په‌ند‌ه‬ ‫کوردییه‌یه‌ ک ‌ه ده‌ڵێ هێلکه‌که‌ی بۆمن‌و‬ ‫جیقنه‌که‌ی بۆتۆ‪ ،‬س���ه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی‬ ‫خه‌ڵک هیچ س���ودێکی له‌سیاس���ه‌تی‬ ‫ده‌رهێنان���ی نه‌وت نه‌دی���وه‌‪ ،‬ڕه‌نگ ‌ه‬ ‫زه‌مین‌ل���ه‌رزه‌و وێرانکاریش هۆکاری‬ ‫ئه‌م سیاس���ه‌ته‌ ناته‌ندروس���ته‌بێت‌و‬ ‫باجه‌که‌ی خه‌ڵک بیدات‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش‬ ‫خان���و‌و باڵه‌خانه‌کانی کوردس���تان‬ ‫هیچ���ی ب���ۆ به‌رگه‌گرتن���ی زه‌می���ن‬ ‫‌له‌رزه‌ دروس���ت نه‌کراون‌و خه‌ڵک ئه‌و‬ ‫توانای���ه‌ی نیه‌ وا دروس���تی بکات ‪،‬‬ ‫له‌کات���ی زه‌ره‌رمه‌ندبونی���ش خاوه‌نی‬ ‫حکومه‌تێک نی ‌ه قه‌ره‌ب���وی بکاته‌و‌ه‬ ‫چونک ‌ه ئه‌و حکومه‌ت ‌ه ژیانی ئاسایی‌و‬ ‫موچ��� ‌ه بە‌خه‌ڵکه‌ک���ه‌ی ڕه‌وا نابینێت‬ ‫تا بگات بە‌قه‌ره‌ب���وی زه‌مین ‌له‌رزه‌و‬ ‫ڕوداوی سروشتی"‪‎ .‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )592‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/12‬‬

‫به‌رپرس ‌ێ مه‌لبه‌ند ‌ێ زاخۆ یێ‌ یه‌كگرتو‪:‬‬

‫‪7‬‬

‫یه‌كگرتوو ئێكان ‌ه هه‌ڤركا پارت ‌ی ییه‌ ل بادینان‬ ‫ئا‪ :‬ئه‌كره‌م گوللی‌‪ ،‬زاخۆ‬ ‫جاسم محەمەد‪ ،‬به‌رپرس ‌ێ مه‌لبه‌ند ‌ێ‬ ‫زاخۆ ی ‌ێ یه‌كگرتووا ئیسالمیا‬ ‫كوردستانێ‌‪ ،‬ئێك ‌ه ژبه‌ر پرسێن دیارێن‬ ‫یه‌كگرتوو ل بادینان‪ ،‬دڤێ‌ دیدارا ئاوێن ‌ه‬ ‫دا به‌حس ل ڕه‌وشا یه‌كگرتوو ل بادینان‬ ‫دكت‪ ،‬هه‌ڤركیا وان دگه‌ل پارتی‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵویست ‌ێ یه‌كگرتوو لسه‌ر بادینان‪،‬‬ ‫بێ‌ ده‌نگیا بادینان‌و دبێژیت یه‌كگرتوو‬ ‫ئێكانه‌ هه‌ڤركه‌ ل مه‌یدانا بادینان ‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ڕه‌وش���ا یه‌كگرتوو ل بادینان‬ ‫لس���ه‌ر ئاس���تێ‌ جه‌ماوه‌ری‌ ورێكخستن ‌ێ‬ ‫چه‌وایه‌؟‬ ‫جس���ام محەم���ەد‪ :‬ئه‌م گه‌ش���بینین‬ ‫دگه‌ش���ه‌كرنه‌كا باش داییه‌‪ ،‬هه‌م ‌ی ده‌ما‬ ‫هه‌لویس���تێ‌ یه‌كگرت���وو دبه‌رژه‌وه‌ندییا‬ ‫جه‌م���اوه‌ری‌ دابیه‌‌و جام���اوه‌ر ژ گه‌له‌ك‬ ‫كێشان پاراستییه‌‪ ،‬كه‌س نه‌شێت بێژیت‬ ‫یه‌كگرت���وو بویه‌ ئه‌گه‌رێ‌ دروس���ت بونا‬ ‫كێش���ان بۆ خه‌لكی‌‪ ،‬جاران یه‌كگرتوو ‌ێ‬ ‫زیان دایه‌ لس���ه‌ر پاراستنا به‌رژه‌وه‌ندیێن‬ ‫خه‌لك���ی‌‪ ،‬یه‌كگرت���وو خه‌ل���ك ژ گه‌له‌ك‬ ‫كێشه‌وئاریش���ێن م���ه‌زن رزگاركریی���ه‌‪،‬‬ ‫هنده‌ك ژ وان مه‌ترس���ییا دروس���ت بینا‬ ‫ش���ه‌رێ‌ ناڤخو‌ه هه‌بی‌‪ ،‬وه‌ك���و ‪ 19‬ئاب‬ ‫كو مه‌زانیار ‌ی هه‌بین كار ‌ی مه‌ترس���یدار‬ ‫دهاته‌ك���رن‪ ،‬ل���ه‌وا ژروی���ێ‌ جه‌ماوه‌ر ‌ی‬ ‫ڤ��� ‌ه خه‌لك ل ڤ ‌ێ ده‌ڤ���ه‌رێ‌ گه‌له‌ك ژم ‌ه‬ ‫ڕازییه‌‪ .‬ژ رویێ‌ رێكخس���تن ‌ێ ڤه‌ ئه‌ندامێن‬ ‫م ‌ه وزه‌یه‌ كارێخس���تن ‌ێ یاباش هه‌ی ‌ه ژبو‬ ‫كاركرن‌و لڤینێ‌ ل س���ه‌ر جه‌ماوه‌ری‌‪ ،‬ژبو‬ ‫كه‌س���بكرنا وان‌و ئه‌نجامێن هه‌لبژارتنێن‬ ‫ب���وری‌ جه���ێ‌ رازیبون���ێ‌ ب���وون‪ ،‬وئه‌م‬ ‫گه‌ش���بینین دێ‌ باش���تربن‪ ،‬به‌روڤ���اژ ‌ی‬ ‫پارتێن ده‌س���ت هه‌التدار نه‌ش���یاین ‌ه ل‬ ‫هنده‌ك ده‌ڤه‌ران هندی‌ موچه‌‌و بندیوارێن‬ ‫خو‌ه ده‌نگان ببن‪،‬ل ‌ێ یه‌كگرتوو تووش��� ‌ی‬ ‫هه‌م��� ‌ی ئاس���ته‌نگان بی ‌ه وه‌كو س���وتن‪،‬‬ ‫گرت���ن‪‌،‬و گه‌له‌ك ئاریش���ێن دیتر ل ‌ێ هه‌ر‬ ‫یه‌كگرتوو بهێزه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬دبێژن یه‌كگرتوو نێزیك ‌ی پارت ‌ی‬ ‫بیه‌‪ ،‬له‌وا پارتی‌ ‪ 25‬كورس���ی‌ ل بادینان‬ ‫داینه‌ یه‌كگرتوو؟‬ ‫جاسم محەمەد‪ :‬نزانم ب چ پیڤه‌ر ئه‌ڤ ‌ه‬ ‫دهێت��� ‌ه گوتن‪ ،‬ته‌نها هه‌ڤ���ڕكا پارتی‌ ل‬

‫بادینان یه‌كگرتوو‪ ،‬له‌وا پارت ‌ی حسابه‌كا‬ ‫م���ه‌زن بۆ الیه‌نه‌ك��� ‌ی ل بادینان بكت بۆ‬ ‫یه‌كگرت���وو دكت‪ ،‬پارت��� ‌ی چ خێر دگه‌ل‬ ‫مه‌نه‌كری���ه‌‪ ،‬یه‌كگرتوو ل س���لێمانیێ‌‌و ل‬ ‫بادینان ژی‌ ب مافێ‌ خوه‌ ی ‌ێ هه‌لبژراتنان‬ ‫ئ���ه‌و پوس���ت ‌ه وه‌رگرتین ‌ه ك���و ‪ %10‬رێژا‬ ‫ده‌ن���گان ئینایه‌‪ ،‬به‌روڤ���اژ ‌ی حه‌قێ‌ م ‌ه‬ ‫لسه‌ر پارت ‌ی یه‌‌و پارت ‌ی ب دروستی‌ ماف ‌ێ‬ ‫مه‌ نه‌دایه‌مه‌‪ ،‬ئه‌و پوسته‌ژی‌ وه‌لێ‌ هاتین ‌ه‬ ‫وه‌كو قس���تان لێ‌ هاتینه‌ ه���ه‌ر ڕوژه‌ك ‌ێ‬ ‫پوسته‌ك ‌ێ م ‌ه دت مه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئاس���ته‌نگی‌ بۆ رێڤه‌به‌رێن و‌ه‬ ‫دناڤ حكومه‌تا خو‌ه جهییا دهوك ‌ێ ژالی ‌ێ‬ ‫پارتی‌ ڤه‌ ناهێنه‌ دروستكرن؟‬ ‫جاسم محەمەد‪ :‬چو كار بێ‌ ئاسته‌نگ ‌ی‬ ‫نابن‪،‬به‌لێ‌ ئاس���ته‌نگ هه‌ن ‌ه لێ‌ نه‌ لسه‌ر‬ ‫ئاس���ته‌كێ‌ بلن���د به‌لكو یاه���ه‌ ‌ی دبیت‬ ‫كه‌سوك ‌ی بیت‌و ژالی ‌ێ كه‌سانڤ ‌ه بیت‪،‬ئه‌م‬ ‫بوچونا وه‌التیان لس���ه‌ر رێڤه‌به‌رێن خو‌ه‬ ‫وه‌ردگری���ن كا خه‌ل���ك چ دبێژیت‪،‬ئه‌م‌و‬ ‫خه‌ل���ك ژ رێڤه‌به‌رێن خ���وه‌ رازی‌ نه‌‪ ،‬ل ‌ێ‬ ‫چۆ كار ژ ‌ی بێ‌ كێم‌و كاس��� ‌ی نابن‪.‬نه‌ماز‌ه‬ ‫كوردس���تان كه‌تی ‌ه د قه‌یرانه‌كا ئاوبوری‌‌و‬ ‫سیاسییا مه‌زن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬دهێته‌ گوتن جی���اوازی‌‌و بال‬ ‫باالنێ‌ دناڤ یه‌كگرتوو دا هه‌یه‌‪ ،‬نوكه‌ ژ ‌ی‬ ‫گوتارا س���لێمانیێ‌‌و بادینان دوو گوتارێن‬ ‫ژێك جودانه‌‪ ،‬ئه‌ڤ ‌ه نه‌مه‌ترس���یه‌ لس���ه‌ر‬ ‫یه‌كگرتوو؟‬ ‫جاس���م محەمەد‪ :‬یه‌كگرت���ووێ‌ ل هه‌ر‬ ‫ده‌ڤه‌ره‌ك��� ‌ێ هه‌بونا خ���وه‌ هه‌یه‌‪،‬هه‌م یا‬ ‫جاران دگوت ‌ێ زونا زه‌ر‌و هه‌م زونا كه‌سك‪‌،‬و‬ ‫ش���یایی ‌ه هه‌ڤس���ه‌نگیا خ���وه‌ بپارێزیت‪،‬‬ ‫بوچوونێن خو‌ه یێن سیاس ‌ی تا راده‌یه‌ك ‌ێ‬ ‫جوداه ‌ی هه‌بیت نه‌خرابە‌به‌لكو تش���ته‌ك ‌ێ‬ ‫سروشتی‌‌و باشه‌‪،‬سروشت ‌ێ یه‌كگرتوو ژ ‌ی‬ ‫المه‌ركه‌زیه‌ته‌‪ ،‬ل ‌ێ جیوپولوتیكییا هه‌رێما‬ ‫كوردس���تان ‌ێ جوداه ‌ی هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌ڤه‌ژ ‌ی‬ ‫كارتێكرنێ‌ لس���ه‌ر كارێ‌ یه‌كگرتوو دكت‪،‬‬ ‫ل ‌ێ یه‌كگرتوو ژ هه‌می‌ حزبێن دیتر باشتر‌ه‬ ‫وكێمتر لس���ه‌ر ڤێ‌ باج دای���ه‌ ژ الیه‌نێن‬ ‫دیتر‪،‬الیه‌نێن دیت���ر ل ده‌ڤه‌ره‌ك ‌ێ هاتین ‌ه‬ ‫حه‌سكرن‪ ،‬بو نمون ‌ه ئێكه‌تی‌ ل بادینان‌و‬ ‫پارت ‌ی ل سلێمانیێ‌‪،‬لێ‌ یه‌كگرتوو شیایی ‌ه‬ ‫ل ه���ه‌ردوو ده‌ڤه‌را هه‌بیت‌و بو یه‌كگرتوو‬ ‫ئاساییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬دڤ ‌ێ خ���وال هه‌لبژارتنان دا ب‬

‫جاسم محەمەد‬ ‫بریارا ئه‌مین���داری‌‪ ،‬یه‌كگرتوو بانگخوازا‬ ‫كاندید ناكت‪ .‬ئه‌ر ‌ێ یه‌كگرتوو په‌شیمان‬ ‫بییه‌ ژ كاندید كرنا وان؟‬ ‫جاسم محەمەد‪ :‬چ بریارێن بڤی‌ ره‌نگ ‌ی‬ ‫نین‪ ،‬ئه‌گه‌ر بریاره‌ك هه‌بیت دڤێت بهێت ‌ه‬ ‫دیراس���ه‌تكرن‪ ،‬بانگخواز ژی‌ وه‌التیه‌ك ‌ێ‬ ‫هه‌رێمێ‌ ی���ه‌‌و مافێ‌ خ���وه‌ كاندید كرن ‌ێ‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر حزبی‌ ژی‌ بیت ئه‌ڤ ‌ی ماف ‌ێ‬ ‫هه‌ی‌ دن���اڤ حزبێ‌ دا خوه‌ كاندید بكت‪،‬‬ ‫گه‌له‌ك زه‌حمه‌ته‌ ب��� ‌ێ وه‌رگرتنا بوچونا‬ ‫وان‌و بێ‌ ڕازیبین���ا وان ئه‌ڤ ماف ‌ه ژ وان‬ ‫بهێت ‌ه وه‌رگرتن‪ ،‬ل ‌ێ دناڤ ڕه‌وتێ‌ ئیسالم ‌ی‬ ‫دا ب���ۆ چوون���ه‌ك هه‌یه‌ ك���و بانگخوزا ژ‬ ‫هه‌ڤركیا سیاس���ی‌ بهێن���ه‌ دیركرن‪،‬دناڤ‬ ‫یه‌كگرتوو ژ ‌ی بووچونه‌كا هوس���ا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫نه‌خرابە‌گوتوبێژ ل دوور پرس���ه‌كا هوسا‬ ‫بهێته‌كرن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬وه‌ زی���ان ژ كاندیدكرن���ا‬ ‫بانگخوازێن خوه‌ نه‌دیتیه‌؟‬ ‫جاسم محەمەد‪ :‬بانگخوازێن مه‌ سوپه‌ر‬ ‫كاندید بین‪ ،‬شیان رێژه‌كا مه‌زنا ده‌نگان‬ ‫بینن‪ ،‬الیه‌نێن عه‌لمان��� ‌ی بانگخواز نینن‪،‬‬ ‫ل���ه‌وا هنده‌ك مه‌الیێن خ���و‌ه یێن بناڤ‌و‬

‫ده‌نگ كاندید كرن‪ ،‬یه‌كگرتوو ژی‌ نه‌چار‬ ‫ب���ی‌ وان بانگخوازا كاندی���د بكت‪ ،‬ئه‌م‌و‬ ‫خه‌ل���ك ژی‌ ژ بانگخوازێ���ن خ���وه‌ ڕازی‌‬ ‫نه‌‪ ،‬هه‌ر چه‌ند‌ه نه‌چوینه‌ دناڤ ده‌س���ت‬ ‫هه‌التا جێ‌ به‌جێكرن��� ‌ێ دا به‌لكو هه‌ر ل‬ ‫په‌رله‌مانی‌ ن���ه‌‪ ،‬ل هه‌ولێر‌و به‌غدا‌و كار ‌ێ‬ ‫په‌رله‌مانی‌ گونجایتره‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬دهێت���ه‌ گوت���ن بارودوخ��� ‌ێ‬ ‫یه‌كگرت���وو لس���ه‌ر ده‌مێ‌ س���ەالحەدین‬ ‫بهائه‌دین���ی‌ باش���تره‌ ژ یێ‌ س���ه‌ر ده‌م ‌ێ‬ ‫محەم���ەد فه‌ره‌جی‌‪ ،‬كو ه���ه‌ردوو د دوو‬ ‫قوناغێن جودا دا ئه‌مینداربین‌و كه‌س���ێن‬ ‫ئیكێ‌ بین؟‬ ‫جاس���م محەمەد‪ :‬هه‌ر دوو جهێ‌ رێزێ‌‬ ‫نه‌ ل ده‌ڤ مه‌‪ ،‬ماموستا محەمەد فه‌ره‌ج‬ ‫كو كه‌سه‌ك ڕوش���نبیرو بیرتیژ‌و خودان‬ ‫هزره‌كا فه‌لس���ه‌فیا كیر بی‌‪ ،‬هه‌روه‌س���ا‬ ‫حه‌كیم ‌ێ كوردستانێ‌ ماموستا صالحدین‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ژی‌ ئه‌و جوداه ‌ی ب ‌ی یا ڕه‌وش���ا‬ ‫هه‌رێما كوردس���تانێ‌ تێ���دا ده‌رباز دبی‌‪،‬‬ ‫ڕه‌وش دهات ‌ه گهورین‌و ئاسته‌نگ دهاتن ‌ه‬ ‫پێش‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ره‌خنه‌ ل یه‌كگرت���وو دهێت ‌ه‬

‫به‌روڤاژی‌ پارتێن ده‌ست‬ ‫هه‌التدار نه‌شیاینه‌ ل‬ ‫هنده‌ك ده‌ڤه‌ران هندی‌‬ ‫موچه‌‌و بندیوارێن خوه‌‬ ‫ده‌نگان ببن‪ ،‬لێ‌ یه‌كگرتو‬ ‫تووشی‌ هه‌می‌ ئاسته‌نگان‬ ‫بیه‌ وه‌كو سوتن‪ ،‬گرتن‪‌،‬و‬ ‫گه‌له‌ك ئاریشێن دیتر لێ‌‬ ‫هه‌ر یه‌كگرتو بهێزه‬ ‫گرت���ن تانوكه‌ ئێك خوپیش���اندان نه‌ ل‬ ‫ده‌مێ‌ ئوپوزس���یونێ‌‌و ن���ه‌ژ ‌ی ل ده‌م ‌ێ د‬ ‫حكومه‌تێ‌ دا ل دژی‌ حكومه‌تێ‌ نه‌كریه‌ ل‬ ‫بادینان‪ ،‬ئه‌رێ‌ یه‌كگرتوو ژ ده‌ست هه‌التا‬ ‫ڤێ‌ ده‌ڤه‌رێ‌ ڕازیی ‌ه یان ژ ‌ی نه‌شیایه‌ بكت‬ ‫یان ده‌رفه‌ت نه‌هاتی ‌ه پێش؟‬ ‫جاسم محەمەد‪ :‬خوپیشاندان میكانیزم ‌ه‬ ‫نه‌ ئارمانجه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر مروڤ ب میكانیزمه‌ك ‌ێ‬ ‫نه‌گه‌هیت ئارمانجه‌ك ‌ێ دڤێت نه‌كت‪،‬ئه‌ڤ‬ ‫خوپیش���اندانێن دهێنه‌كرن ژی‌ ده‌ستێن‬ ‫ڕه‌ش تێكه‌ل دبن‌و به‌ره‌ڤ ئاراس���ته‌یه‌ك ‌ێ‬ ‫خراب دبن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬وه‌كری��� ‌ه جاره‌ك���ێ‌ ئالوز ‌ی‬ ‫دروست بیت؟‬ ‫جاس���م محەمەد‪ :‬نه‌ ئی�ل�ا یه‌كگرتوو‬ ‫بك���ت‪،‬ل هه‌ر ده‌مه‌ك���ی‌ بهێت كرن ئه‌ڤ‬ ‫ترس���ه‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬بونمونه‌‪ ،‬ژبه‌ری‌ س���اال‬ ‫‪ 2000‬خوپیش���اندانه‌ك ژ الیێ‌ پشته‌ڤانێن‬ ‫یاریه‌كا ته‌پاپێ‌ هاته‌كرن‌و پاشی‌ ئالوز ‌ی‬ ‫دروس���ت ب���ی‌‌و تێك���دان دروس���ت بی‌‌و‬ ‫ئاراس���تێ‌ خوپیش���اندانێ‌ هاته‌ گهورین‪،‬‬ ‫هه‌ر وه‌س���ا خوپیش���اندنێن دۆر ڤه‌كرنا‬ ‫مه‌س���اجا ل س���ه‌ر جاده‌یه‌كا گشتی‌ ل‬ ‫نێزیك مزگه‌فته‌كا مه‌زن‪ ،‬ل ساال (‪)2011‬‬

‫جاره‌كا دیتر ئاراس���ته‌ هات���ه‌ گهورین‪‌،‬و‬ ‫باره‌گایێن مه‌هاتنه‌ س���وتن‪ ،‬تا ل دهوك ‌ێ‬ ‫خوپیشاندانه‌ك هاته‌كرن سه‌را ئاڤێ‌ چون‬ ‫ن���اڤ ئاڤاهیێ‌ پارێزگه‌ه ‌ێ دا‪ ،‬له‌وا ده‌م ‌ێ‬ ‫خوپیش���اندان مه‌ن ‌ه گه‌هین���ت ئارمانج ‌ێ‬ ‫ناكین‪ ،‬ل ‌ێ گه‌ر بزانین دێ‌ ده‌نگ ‌ێ نه‌راز ‌ی‬ ‫ب خوپیش���اندنان گه‌هیت دێ‌ كین‪ ،‬ل ‌ێ‬ ‫هه‌ر جهه‌ك ‌ێ خوپیشاندان لێ‌ نه‌هێنه‌كرن‬ ‫دكتاتوریه‌ت لێ‌ هه‌یه‌‪ ،‬بال پسیار ژ ده‌ست‬ ‫هه‌الت ‌ێ بهێته‌ك���رن هوین مه‌الئیكه‌تن‌و ژ‬ ‫ئاسمانان هاتینه‌ خار‌و چو كێماسی‌ نین‌و‬ ‫خه‌لك خوپیشاندانا ناكن ‪،‬نه‌خیر‪ .‬به‌لكو‬ ‫ترس‌و رێگریه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬فش���ار وه‌كو جاران لس���ه‌ر و‌ه‬ ‫مای���ه‌‪ ،‬كو باره‌گایێت وه‌ بهێنه‌ س���وتن‪،‬‬ ‫ئه‌ندامێن وه‌ بهێنه‌گرتن‪،‬ئه‌ش���كه‌نجه‌دان‌و‬ ‫كوش���تن‪ ،‬ك���و وه‌ پارتی‌ پ���ێ‌ تومه‌تبار‬ ‫دكر؟‬ ‫جاس���م محەمەد‪ :‬نه‌خێر وه‌كو جاران‬ ‫نه‌مای���ه‌‌و گه‌له‌ك كێم بی���ه‌‪ ،‬ل ‌ێ دنیا ژ ‌ی‬ ‫هاتیه‌ گهورین‪ ،‬یه‌كگرتوو ‌ێ ژی‌ دوپاتكر‬ ‫كو ب فش���ارا پاش���ڤه‌ ناكێش���یت‪ ،‬له‌وا‬ ‫الیه‌ن ‌ێ به‌رامبه‌ر چو مفا ژڤ ‌ێ نه‌دیت‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ده‌ما ڤیا با زیانه‌كا جه‌س���ته‌ ‌ی بگه‌هینن‬ ‫یه‌كگرتوو زیانه‌كا مه‌عنه‌وی‌ دگه‌هش���ت ‌ه‬ ‫وان‪ ،‬لێ‌ ئه‌م نه‌شێن بێژین ئێكجار ‌ی ژ ‌ی‬ ‫چۆ نه‌مایه‌ وبیه‌ ش���اما ش���ه‌ریف ‪،‬دڤێت‬ ‫بزانی���ن ژی‌ كو سیاس���ه‌ت ل ڕوژهه‌التا‬ ‫ناڤه‌راست چه‌وایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تو پش���تی‌ دی���داره‌كا ئاوێن ‌ه‬ ‫هاتب���ی‌ گرت���ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئاوێن��� ‌ه بی‌ یان‬ ‫ئه‌گه‌رێن دیتر هه‌بین؟‬ ‫جاس���م محەمەد‪ :‬ئاوێن��� ‌ه ڕوژنامه‌یه‌كا‬ ‫گه‌له‌كا باش‌و بهێزه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ن ‌ه ئاوێنه‌ب ‌ی‬ ‫هاتیمه‌ گرتن‪،‬به‌لكو ئه‌گه‌ر هنده‌ك راست ‌ی‬ ‫بی���ن‌و ڕاس���تیین ته‌حل بین بۆ ده‌س���ت‬ ‫هه‌التێ‌‪ ،‬ژبه‌ر وان ڕاس���تییا هاتم گرتن‪،‬‬ ‫ه���ه‌ر چه‌نده‌ ده‌س���ت هه‌الت��� ‌ێ ب رێكا‬ ‫چه‌ندین پارێزه‌ران دڤیان كێش���ی‌ مه‌زن‬ ‫بكن‪ ،‬لێ‌ س���وپاس بۆ ده‌ست هه‌التا داد‬ ‫وه‌ری‌ كو ئه‌س ب ‌ێ گونه‌ه ده‌ر ئێخستم‪‌،‬و‬ ‫ب نڤیساره‌كا فه‌رمی‌ ده‌زگه‌هێ‌ دادوه‌ر ‌ی‬ ‫گازن���ده‌ ژ وی‌ دادوه‌ری‌ ك���رن ی ‌ێ ئێكه‌م‬ ‫جار كه‌یس���ا من برێڤه‌بری‌‪ ،‬كو چه‌وا هه‌ر‬ ‫ز ‌ی ئه‌ڤ كه‌یس��� ‌ه نه‌ دائێخست‪ .‬ژبه‌ركو‬ ‫لێدوانێن من قه‌ت زێده‌گاڤی‌‌و سه‌ر پێچییا‬ ‫یاس ‌ی تێدا نه‌بی‌‪.‬‬

‫باکور‪ :‬هێزە ئەمنییەکان خەڵکی مەدەنی دەکوژن‬ ‫راپۆرتی خەدیجە کامەر‬ ‫بەشی تورکیی بی بی سی‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬ ‫فڕۆکەیەکی بێ فڕۆکەوانی سوپای‬ ‫تورکیا‪ ،‬رۆژی ‪٣١‬ی ئاب سەیرانگەی‬ ‫(کانی رەش)ی سەر بە‌هەکاری‬ ‫بۆردمانکرد‪ .‬لەئەنجامدا محەمەد تەمەل‪-‬ی‬ ‫(‪ ٣٥‬ساڵ) کوژراو‪ ،‬هەر یەک لە‌ئیبراهیم‬ ‫ساک (‪ )٥٤‬ساڵ‪ ،‬ئیسماعیل ئایدن (‪)٤٣‬‬ ‫ساڵ‌و موسا تارهان (‪ )٥٤‬ساڵ‪ ،‬بریندار‬ ‫بون‪.‬‬ ‫پ���اش روداوەک���ە ویالیەتی ه���ەکاری‬ ‫رایگەیاند "کاتژمێر سێ‌و نیوی پاشنیوەڕۆی‬ ‫‪٣١‬ی ئاب لە‌ناوچەی کانی رەش لەرێگەی‬ ‫فڕۆکەی بێ فڕۆکەوانەوە بۆمبێک ئاڕاستەی‬ ‫ئامانجێک���ی جواڵوک���را"‪ .‬بەیاننامەک���ە‬ ‫بەرکەوتوەکان بە‌هاوکاری "تیرۆریستەکان"‬ ‫دەناسێنێ‌و دەڵێت "لەگەڵ تیرۆریستەکاندا‬ ‫لە‌کۆبونەوەدا بون"‪.‬‬ ‫دواب���ەدوای روداوەک���ە پەرلەمانتارێکی‬ ‫هەدەپ���ە (ک���ە نوێن���ەری هەکاریی���ە‬ ‫لە‌پەرلەم���ان)و پەرلەمانتارێک���ی (پارتی‬ ‫گەلی کۆم���اری‪ -‬جەهەپە) ک���ە نوێنەری‬ ‫ئەس���تەموڵە‪ ،‬رایانگەیان���د ک���وژراوەکان‬ ‫"تیرۆریس���ت" نەب���ون‪ ،‬بەڵک���و خەڵکی‬ ‫مەدەنی‌و ئاسایی بون‪.‬‬ ‫س���ولەیمان س���ۆیلو وەزی���ری ناوخۆی‬ ‫تورکیا لە‌میانی س���ەردانێکیدا بۆ هەکاری‬ ‫لەمبارەی���ەوە وت���ی‪" :‬لە هەر ش���وێنێک‬ ‫کەس���ێک ببینین ک���ە وەک تیرۆریس���ت‬ ‫نەناس���رێتەوە یان ئەگەر هاواڵتیەک لەپاڵ‬ ‫تیرۆریس���تێکدا ببینین‪ ،‬بە‌هیچ شێوەیەک‬ ‫هێرش ناکەین‪ ...‬لەم مەس���ەلەیەدا هێزە‬ ‫ئەمنییەکانم���ان زۆر بە‌وریای���ی مامەڵ���ە‬ ‫دەکەن‪ .‬دەش���ێت هەندێ���ک کەموکوڕی‌و‬ ‫هەڵە روب���دات‪ ،‬لەوان���ەش دەکۆڵینەوەو‬

‫وتیان تیرۆریستن‬ ‫نە تەرمەکەیان‬ ‫داینەوە‪ ،‬نە رێگەیان‬ ‫داین بەشێوەیەکی‬ ‫دروست بیشۆین‪،‬‬ ‫نە مۆڵەتیشیان‬ ‫بە‌مامۆستای ئاینی‬ ‫دا بێتە سەر تەرمی‬ ‫براکەم‬ ‫رێوشوێنی پێویست دەگرینەبەر"‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم تاهی���ر تەم���ەل برا گ���ەورەی‬ ‫محەم���ەد تەم���ەل ک���ە لە‌روداوەک���ەدا‬ ‫ک���وژراوە‪ ،‬رایدەگەیەن���ێ بەرکەوتوەکان‬ ‫مەدەنی بون‌‪ .‬دەیانەوێ وەک تیرۆریس���ت‬ ‫لەقەڵەمی���ان بدەن بۆ ئ���ەوەی هەڵەکەی‬ ‫خۆی���ان بش���ارنەوە‪ .‬تاهی���ر دەڵێت‪" :‬لە‬ ‫هەمو سوچێکی هەکاریدا خاڵی پشکنینی‬ ‫هێزە ئەمنییەکان هەی���ە‪ .‬براکەم بە‌خاڵە‬ ‫ئەمنییەکان���دا تێپەڕیوە‪ .‬لەب���ەر ئەوەی‬ ‫دایکم دوا دەک���ەوێ‪ ،‬لەگەڵ خزمەکانماندا‬ ‫بۆ گۆشت برژاندن دەچێتە سەر کانییەک‬ ‫کە لە‌پەنای گوندەکەدایەو چاوەڕێ دەکات‬ ‫تا دایکم ئامادەدەبێت‪ .‬لەوکاتەدا فڕۆکەکە‬ ‫بۆردومانیان دەکا‪ ...‬پاشتر گوندنشینەکان‬ ‫دەیانگەیەننە نەخۆشخانە"‪.‬‬

‫فرۆکەیەکی بێ فرۆکەوانی تورکی‬

‫خێزانی قوربانییەکە‬ ‫ەرمەکەیان نەداینەوە‬ ‫"نەخۆشخانەکە لەالیەن هێزە ئەمنییەکانەوە‬ ‫دەورەدرابو‪ .‬پیاوماقواڵن‌و کاس����بکارانی شار‬ ‫پێیان وتن بەرکەوتوەکان خەڵکی مەدەنین‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم کەس گوێی لێنەگرتین‌و رێگەیان نەدا‬ ‫نزیک بینەوە"‪.‬‬ ‫"وتیان تیرۆریستن‪ ،‬نە تەرمەکەیان داینەوە‪،‬‬ ‫ن����ە رێگەیان داین بەش����ێوەیەکی دروس����ت‬ ‫بیشۆین‪ ،‬نە مۆڵەتیشیان بە‌مامۆستای ئاینی‬ ‫دا بێتە س����ەر تەرمی براکەم‪ .‬پرس����ەکەش‬ ‫ل����ەو چادرەدا دەگێڕم کە لەبەردەم ماڵەکەی‬ ‫خۆمدا دامناوە‪ ،‬بەاڵم ئاوی گەڕەکەکەش����یان‬ ‫بڕیوە"‪.‬‬ ‫س����ەبارەت بەو لێدوانەی والیش کە دەڵی‬ ‫لەگەڵ تیرۆریس����تەکاندا لە‌کۆبونەوەدا بون‪،‬‬ ‫تەم����ەل جەخت دەکات����ەوە "ئ����ەوە بەهیچ‬

‫ئەحمەد یلدرم پەرلەمانتاری هەدەپە وەک‬ ‫کاردانەوەیەک بۆ لێدوانی وەزیری بەرگری کە‬ ‫رایگەیاندبو لە‌روداوەک����ەدا هیچ مەدەنییەک‬ ‫زیانی بەرنەکەوت����وە‪ ،‬لەرێگەی پەرلەمانەوە‬ ‫پرسیارێکی ئاڕاستەی وەزیری ناوبراو کردوە‪:‬‬ ‫"ئایا پێش روداوەکە هیچ بڕیارێکی دادگا یا‬ ‫لێکۆڵینەوە سەبارەت بە‌محەمەد تەمەل‌و ئەو‬ ‫سێ کەسەی برینداربون‪ ،‬لەبەردەستدایە کە‬ ‫بیسەلمێنێ ئەندامی هیچ رێکخراوێک بون؟"‪.‬‬

‫شێوەیەک راس����ت نیە‪ .‬ئەگەر براکەم بەقەد‬ ‫زەررەیەکی����ش پەیوەندی لەگ����ەڵ پەکەکەدا‬ ‫هەبوبێ‪ ،‬هەرچی روی����داوە قبوڵی دەکەم"‪.‬‬ ‫پەرلەمانتارێکی جەهەپە‪:‬‬ ‫داوادش دەکات لیژنەیەکی س����ەربەخۆ بێت‌و‬ ‫جەنگیش رێسای خۆی هەیە‬ ‫لە‌روداوەک����ە بکۆڵێت����ەوە‪" .‬ب����ا لیژنەیەکی‬ ‫سەزگین تانریکولو پەرلەمانتاری جەهەپە‬ ‫س����ەربەخۆ بێ����ت‌و ن����ەک لەئێم����ە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫لەهەرکەس����ێکی خەڵکی هەکاری بپرسێ ئایا لە‌کۆنفرانس����ێکی رۆژنامەونیدا لەپەرلەمانی‬ ‫ئەوانە تیرۆریس����ت بون ی����ا مەدەنی‪ .‬ئەگەر تورکیا س����ەبارەت بە‌روداوەک����ە وتی "تەنها‬ ‫تیرۆریس����ت بون‪ ،‬بۆچی ئ����ەم هەمو ماوەیە لەجەنگەکاندا ئەمج����ۆرە روداوانە رودەدەن‪.‬‬ ‫ج����اران (ژیتەم)‪ ١‬هەبو‪ ،‬ئێس����تا فڕۆکە بێ‬ ‫دەستگیرتان نەکردن؟"‪.‬‬ ‫فڕۆکەوانەکان هەمان ئەرک بەجێ دەگەیەنن‪.‬‬ ‫ئەم رەفتارانە لە‌دەوڵەتی یاس����ادا رونادەن‪،‬‬ ‫بریندارەکان دەستگیرکران‬ ‫رۆژی ش����ەممە والی ه����ەکاری رایگەیاند تەنها لە‌جەنگدا رودەدەن‪ ،‬تەنانەت جەنگیش‬ ‫برین����دارەکان بە‌تۆمەت����ی "ئەندامێت����ی رێسای خۆی هەیە"‪.‬‬ ‫ل����ەالی خۆیەوە وەزی����ری ناوخۆی تورکیا‬ ‫لە‌رێکخراوێک����ی تیرۆریس����تیدا" دەس����تگیر‬ ‫زۆر بە‌توندی وەاڵمی ئەم وتانەی تانریکولوی‬ ‫کراون‪.‬‬

‫دای����ەوەو بە‌"ژەه����راوی" ناوی ب����ردن‌و وتی‬ ‫تانریکولو "پەکەکە بە‌رێکخراوێکی تیرۆریست‬ ‫نازان����ێ‪ ،‬بەڵک����و وەک پێکهاتەیەکی هاوتای‬ ‫دەوڵەت����ی تورکی����ای دەبین����ێ ک����ە لەگەل‬ ‫دەوڵەتی تورکدا لەشەڕدایە"‪.‬‬ ‫ئەم مش����تومڕە رەجەب تەیب ئەردۆغانی‬ ‫س����ەرۆک کۆماریشی هێنایە قسە‪ .‬ئەردۆغان‬ ‫لەسەر ئەم بابەتە وتی‪" :‬نوێنەری ئۆپۆزسیۆن‬ ‫دەڵێت فڕۆک����ە بێ فڕۆکەوان����ەکان خەڵکی‬ ‫مەدەنییان کوشتوە‪ .‬ئەو مەدەنییانە لەکوێن؟‬ ‫فڕۆکەکان لە‌تیرۆریس����تان دەدەن‪ .‬چاوەڕێی‬ ‫ئ����ەوەم دەکرد س����ەرکردەی ئۆپۆزس����یۆن‬ ‫لە‌تانریکول����و بپرس����ێت ت����ۆ الیەنگری هێزە‬ ‫ئەمنییەکانیت‪ ،‬یا تیرۆریستەکان"‪.‬‬ ‫پاش ئ����ەم لێدوانان����ە داواکاری گش����تی‬ ‫لە‌ئەنک����ەرە س����کااڵی یاس����ایی لەس����ەر‬ ‫پەرلەمانتارەکەی جەهەپ����ە تۆمارکرد‪ .‬الی‬ ‫خۆش����ییەوە تانریکول����و س����ەرنجی بۆ ئەوە‬ ‫راکێش����ا کە پ����اش لێدوانەکان����ی ئەردۆغان‬ ‫داواکاری گش����تی لێکۆڵین����ەوەی دەس����ت‬ ‫پێکردوەو لەم بارەیەوە وتی‪" :‬ئەمە بە‌زەقی‬ ‫دەریدەخ����ات کە (لەتورکی����ادا) دادگا چۆن‬ ‫کاردەکات"‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )592‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/12‬‬

‫کوشتنی بەناز دەکرێت بەرۆمان‬

‫مارك بیلینگام‪ :‬ژیانی بەناز سەراپا تراژیدیا بو‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬

‫بەناز مەحمود‪ ،‬ئەو كچە كوردە عێراقییە‬ ‫تەمەن ‪ 20‬ساڵەی كە لەساڵی ‪ 2006‬پاش‬ ‫‪ 2‬كاتژمێر ئەشكەنجەدان لەماڵەكەی‬ ‫خۆیاندا لە‌لەندەن خنكێندرا‌و لەجانتایەكدا‬ ‫لە‌باخچەی پشتەوە نێژرا‪ .‬بەم دواییانە‬ ‫چیرۆكی ژیانی لەالیەن رۆماننوسێكی‬ ‫بەریتانییەوە كراوەتە رۆمان‪.‬‬

‫پاش ‪ 10‬ساڵ‬ ‫لەكوژرانی بەناز‬ ‫خۆشەویستەكەی‬ ‫بەپەت خۆی‬ ‫هەڵواسی‌و خۆی‬ ‫كوشت‬

‫بەپێی راپۆرتێک���ی رۆژنامەی "میرەر"ی‬ ‫بەریتانی کە هەفتەی رابردو باڵویکردوەتەوە‪،‬‬ ‫رۆماننوس���ی بەناوبانگ���ی بەریتانی‪ ،‬مارك‬ ‫بیلینگام كە چیرۆكەكەی بەنازی كردۆتەوە‬ ‫ئیلهامی نوس���ینی رۆمانێك‪ ،‬زۆر كەوتۆتە‬ ‫ژێر كاریگەری چیرۆكەكە بۆیە لەالی دەبێتە‬ ‫هەوێنی رۆمانەكەی بەناوی "خۆشەویستی‬ ‫وەك خوێ���ن (‪ ")Love Like Blood‬كە‬ ‫باس لەوە دەكات چ���ۆن هەمو بەیانییەك‬ ‫بەناز لە‌خەو هەڵس���اوەو بەئەسانسۆرەكەدا‬ ‫هاتۆتە خوارەوە بەب���ێ ئەوەی بزانێت لەو‬ ‫رۆژەدا چی رودەدات؟ لەرۆمانەكەدا وتویەتی‬ ‫"بەناز هەمو خولەكێكی هەمو كاتژمێرێكی‬ ‫هەر رۆژەی لەنێو ترس���ێكی تەواودا ژیاوەو‬ ‫رەزامەندی خۆی ش���وی پێكردبو كەوتبوە‬ ‫سەراپای ژیانی تراژیدیا بوە"‪.‬‬ ‫وردەكاری چیرۆكەك���ەی بەن���از ئەوەیە داوی خۆشەویس���تی گەنجێكەوە كە خۆی‬ ‫كە پەیوەندییەكی خۆشەویس���تیی لەگەڵ هەڵیبژاردبو‪.‬‬ ‫بەن���از گوێ���ی لێب���وە ئەندامان���ی‬ ‫گەنجێك���دا ل���ەدەرەوەی بەه���ا تون���دو‬ ‫پتەوەكان���ی خێزانەكەیەوە دەبەس���تێت‌و خێزانەكەی لە‌دانیشتنێكی مشتومڕئامێزی‬ ‫بەوەش ژیانی خۆی دەخاتە مەترسییەوەو خێزانەكەیاندا باسی پالنی كۆشتنی خۆی‌و‬ ‫سەرەنجام بەهۆی پێلەقەكانی باوك‌و مام‌و تەنان���ەت خۆشەویستەكەیش���یان كردوە‪.‬‬ ‫ئامۆزاكانیانەوە دەمرێت‌و دواتر تەرمەكەی پۆلیس نامەیەكی بەدەستنوسراوی بەنازی‬ ‫دەس���تكەوتوە كە تێیدا ناوی ئەو پیاوانەی‬ ‫دەخەنە جانتایەكی سەفەرەوە‪.‬‬ ‫بەن���از مەحم���ود پاش ئەش���كەنجەدان ئاشكراكردوە كە ئامادەكراون بۆ ئەنجامدانی‬ ‫بەپ���ەت لە‌ماڵ���ی خۆیان���دا لە‌تاوانێك���دا ئەو ئەركە‪.‬‬ ‫پاش چەن���د مانگێك لە‌كوش���تنی بەناز‬ ‫لەس���ەر ش���ەرەف دەخنكێنرێ���ت ئەوەش‬ ‫پ���اش ئەوەی خێزانەكەی هەس���ت دەكەن لە‌س���اڵی ‪2006‬دا‌و بەخاکسپاردنی بە‌قوڵی‬ ‫ش���ەرەفی لەكەداركردون بەه���ۆی ئەوەی چەند پ���ێ لەژێ���ر زەوی باخچەكەدا لەژێر‬ ‫داوای كردبو لە‌مێردەكەی جیابێتەوە كە بێ بۆرییەكان���ی ئ���اوی ماڵەك���ەدا كە بەهۆی‬

‫لێچونی ئاوەوە لەناو جانتاكەشدا جەستەی‬ ‫بۆگەنی كردوە‌و داڕزاوە بەجۆرێك نەتوانراوە‬ ‫نمونەیەكی ب���ۆ ئەنجامدانی تاقیكردنەوەی‬ ‫دی ئێن ئەی لێوەربگیرێت‪.‬‬ ‫ماچێكی بێگەرد لە‌دەرەوەی وێس���تگەی‬ ‫میترۆی مۆردن لە‌باشوری لەندەن بوە هۆی‬ ‫كێش���انی وێنەی چارەنوس���ە تراژیدیەكەی‬ ‫بەنازی الو ئەوەش پاش ئەوەی كەس���ێكی‬ ‫ناس���راوی خ���ۆی‌و خان���ەوادە ك���وردە‬ ‫نەریتییەكەی لەگەڵ ئەو گەنجەدا دەیبینێت‬ ‫كە كەوتۆتە داوی خۆشەویستییەوە‪.‬‬ ‫بەناز لەدایكبوی ‪‌1985/12/16‬و لەگەڵ‬ ‫خانەوادەكەیدا لە‌س���اڵی ‪ 1995‬لە‌عێراقەوە‬ ‫چونەتە بەریتانیا كاتێك تەمەنی ‪ 10‬س���اڵ‬ ‫دەبێت‪ ،‬خانەوادەكەی جگە لەخۆی لە‌دایك‌و‬ ‫باوك‌و چوار خوش���ك‌و برای بەناز پێكدێن‪،‬‬ ‫دواتر بەناز بەنابەدڵ دەدرێت بەش���و‪ .‬زۆر‬ ‫ناخایەنێت لەهاوسەرەکەی جیا دەبێتەوەو‬ ‫پەیوەندی خۆشەویس���تی لەگەڵ کەسێکی‬ ‫بەرەگەز ئێرانیدا دەبەستێت‪ ،‬کە سەرەنجام‬ ‫لەسەر ئەو پەیوەندییە دەکوژرێت‪.‬‬ ‫لەسەر كەیسی كوش���تنی بەناز‪ ،‬باوكی‬ ‫بە‌‪ 10‬س���اڵ زیندانی‪ ،‬براکەی بە‌‪ 23‬س���اڵ‬ ‫زیندانی‪ ،‬مام‌و چەند ئامۆزایەکی بە‌‪ 17‬سا ‌ڵ‬ ‫زیندانی‌و بەزیندانی هەتاهەتایی سزادران‪.‬‬ ‫برایان باركەر‪ ،‬دادوەر لە‌دادگای ناوەندیی‬ ‫تاوانەكان���ی ئینگلت���ەرا‌و وێڵ���ز لەكات���ی‬ ‫دەركردن���ی حوكمەكەیان���دا بەتۆمەتبارانی‬ ‫وت"كارەكەتان كارێكی بەربەریانە بوە‪ ،‬رێز‬ ‫گرنگترە لە‌پەیوەندی گۆشت‌و خوێن"‪.‬‬ ‫پاش روداوەكە خۆشەویس���تەكەی بەناز‬ ‫ك���ە بەرەگ���ەز ئێرانییە‌و ن���اوی رەحمەت‬ ‫سلێمانی‪ -‬یە‪ ،‬ناچار كرا خۆی لەژێر ناوێكی‬ ‫دیكەدا حەش���اربدات‌و لەالیەن پۆلیس���ەوە‬ ‫پارێ���زگاری بكرێ���ت‪ .‬لە‌چاوپێكەوتنێك���دا‬ ‫وتبوی ك���ە "پاش كوژران���ی بەناز توانای‬ ‫ژیانی نەماوە"‪ .‬س���اڵی رابردوش‪ ،‬پاش ‪10‬‬ ‫س���اڵ لەكوژرانی خۆشەویستەكەی‪ ،‬بەپەت‬ ‫خۆی هەڵواسی‌و خۆی كوشت‪.‬‬

‫بەناز‬

‫ئەو جانتایەی تەرمی بەنازی تیا شاراوەتەوە‬

‫بەرگی رۆمانەکە‬

‫باوكی‌ دومنداڵ به‌ده‌سی‌ براك ‌هی‌ ده‌كوژرێت محه‌مه‌د به‌ده‌ست ‌ی هاوڕێكه‌ ‌ی‬ ‫به‌چه‌قۆیه‌ك ده‌كوژرێت‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬

‫ی‬ ‫ی شۆڕش له‌شارۆچكه‌ ‌‬ ‫(س) له‌گه‌ڕه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ بو‪ .‬ژیان ‌‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ‌ نیشته‌ج ‌‬ ‫ی‬ ‫هاوسه‌رگیریی‌ پێكهێنابو‪ ،‬دور له‌ماڵ ‌‬ ‫باوكی‌‌و (ش‌) برای‌ ده‌ژیا‌و زۆر كات‬ ‫ی‬ ‫سه‌ردانی‌ باوكی‌ ده‌كرد كه‌ ته‌ندروست ‌‬ ‫جێگیر نه‌بو‪ ،‬شه‌وی چوارشه‌مم ‌ه‬ ‫‪6‬ی ئه‌یلول‪ ،‬له‌سه‌ر ده‌مه‌قاڵێیه‌ك‬ ‫به‌ده‌ستی براكه‌ی كوژرا‪.‬‬

‫ی‬ ‫خاڵۆزایه‌كی‌ (س) كه‌ نه‌یویست ناو ‌‬ ‫ئاشكرا بكرێت‪ ،‬چیرۆكی‌ كوشتنی‌ (س)‬ ‫ی گێڕایه‌وه‌‌و‬ ‫ی به‌ده‌س���تی‌ (ش)ی‌ برا ‌‬ ‫ی "ئه‌و شه‌وه‌ من له‌ماڵه‌وه‌ بوم‪ .‬گوێم‬ ‫وت ‌‬ ‫له‌ده‌نگی‌ ته‌قه‌بو‪ ،‬به‌اڵم گرنگیم پێنه‌دا‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌ پێنه‌چ���و ته‌له‌فونیان بۆ‬ ‫ی‬ ‫كردم‌و ئاگاداركرام (ش)‪( ،‬س)ی‌ برا ‌‬ ‫كوشتوه‌‪ .‬ئه‌وكات سواری ئۆتۆمبیله‌كه‌م‬ ‫بوم‌و ڕۆشتم ‌ه س���ه‌ر ڕوداوه‌كه‌‪( .‬س)‬ ‫ی‬ ‫چه‌ن���د فیش���ه‌كێك به‌رده‌س���ت‌و ڕان ‌‬ ‫كه‌وتبو‪ .‬له‌س���ه‌ر سك له‌سه‌ر زه‌ویه‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی لێده‌ڕۆش���ت‪ ،‬ناڵ ‌ه ‌‬ ‫كه‌وتب���و‪ ،‬خوێن ‌‬ ‫ده‌ه���ات‌و هاواری‌ ده‌ك���رد‪ .‬پیاوی ئه‌و‬ ‫گه‌ڕه‌كه‌ لێی‌ كۆبوبونه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی خزمان‬ ‫ی "له‌گه‌ڵ كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫له‌وكاته‌دا (س)مان به‌برینداری‌ خست ‌ه‬ ‫ن���او ئۆتۆمبیله‌كه‌م���ه‌وه‌‌و گه‌یاندمان ‌ه‬ ‫ی چه‌مچه‌م���اڵ‪ .‬ئه‌وكات‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كاتژمێر دوانزه‌ی‌ شه‌و ده‌بو‪ .‬پزیشكه‌كان ‌‬ ‫نه‌خۆشخانه‌ك ‌ه پێیانڕاگه‌یاندین ده‌بێت‬ ‫ی‬ ‫ی فریاكه‌وتن ‌‬ ‫بیگه‌یه‌نین ‌ه نه‌خۆشخانه‌ ‌‬ ‫ی گه‌یاندنی‌ (س) بۆ‬ ‫س���لێمانی‌‪ .‬له‌دوا ‌‬ ‫ی فریاكه‌وتنی‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ ‌‬ ‫ی ڕاگه‌یاندین‬ ‫ی فریاكه‌وتن پێ ‌‬ ‫پزیش���ك ‌‬ ‫نه‌ش���ته‌رگه‌ری‌ ب���ۆ ئه‌نج���ام ده‌ده‌ین‪،‬‬ ‫ی زۆر كه‌م���ه‌‪.‬‬ ‫ی ژیان��� ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم شانس��� ‌‬ ‫ئێم���ه‌ وتمان ده‌بێ���ت هه‌رچۆنێك بێت‬ ‫نه‌ش���ته‌رگه‌ری‌ بۆ بكرێ���ت‪ .‬به‌داخه‌و‌ه‬ ‫ی نه‌ش���ته‌رگه‌ریه‌كه‌‪( ،‬س) كاتژمێر‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ش���تی‌ به‌یان���ی‌ به‌هۆی‌ س���ه‌خت ‌‬ ‫برینه‌كه‌یه‌وه‌ گیانی‌ له‌ده‌ستدا"‪.‬‬ ‫ی به‌وه‌ك���رد (س)‌و (ش)‬ ‫ئاماژه‌ش��� ‌‬ ‫پێش���تر ده‌مه‌بۆڵه‌یان ببو‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‌ه‬

‫ئه‌وان هه‌ردوكیان‬ ‫برای‌ دایك‌و باوكین‬ ‫كه‌لله‌ڕه‌قی‌‌و‬ ‫تێنه‌گه‌شتن توش ‌ی‬ ‫ئه‌و ڕوداوه‌ ‌ی‬ ‫كردون‪ .‬تائێستا‬ ‫كه‌س نازانێت (ش)‬ ‫له‌كوێیه‌‬

‫یه‌كه‌مجار‌ه چ���ه‌ك له‌یه‌ك ڕاكێش���ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی "چه‌ن���د ڕۆژێك پێش ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ئه‌و وت ‌‬ ‫ی‬ ‫(س) به‌ده‌س���تی‌ (ش)ی‌ ب���را ‌‬ ‫بكوژرێت‪ ،‬ده‌چێت ب���ۆ الی باوكی ك ‌ه‬ ‫نه‌خۆش ده‌بێت‪ .‬ئ���ه‌و ڕۆژ‌ه (ش)یش‬ ‫ده‌چێت ‌ه ماڵی باوك���ی‌‪ .‬له‌وێ له‌(س)‬ ‫توڕه‌ده‌بێ���ت‌و ده‌ڵێت ئ���ه‌م مندااڵنه‌ت‬ ‫دایك‌و باوكمیان بێزار كردوه‌‪ ،‬بڕۆره‌وه‌‪.‬‬ ‫ی (ش)‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه باوكی‌ ئه‌و قس���انه‌ ‌‬ ‫ڕه‌ت ده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم (س)‌و (ش)‬ ‫ی‬ ‫ده‌بێته‌ ده‌مه‌بۆڵه‌یان‌و بۆ ش���ه‌وه‌ك ‌ه ‌‬ ‫(ش) ته‌له‌ف���ون ده‌كات ب���ۆ (س)و‬ ‫پێ���ی‌ ده‌ڵێت وه‌ر‌ه بۆ فالن جێگه‌ خۆم‬

‫ده‌زانم چی‌ ده‌كه‌م‪( .‬س) ده‌ستده‌دات ‌ه‬ ‫چه‌كه‌كه‌ی‌‌و ده‌ڕوات‪ .‬كاتێك میلی‌ چه‌ك‬ ‫ی ئه‌و ناچه‌ی ‌ه‬ ‫له‌یه‌ك ده‌هێننه‌وه‌‪ ،‬خه‌ڵك ‌‬ ‫ده‌كه‌ون���ه‌ نێ���وان (س)‌و (ش)ه‌وه‌‌و‬ ‫چه‌كه‌ك ‌ه له‌(س) وه‌رده‌گرن‪ .‬له‌‌وكاته‌دا‬ ‫(ش) دو س���ه‌لی ‌ه ده‌نێت به‌ده‌س���ت‌و‬ ‫ی‬ ‫قاچی‌ (س)ه‌‌و س���واری ئۆتۆمبیله‌كه‌ ‌‬ ‫ده‌بێت‌و ڕاده‌كات"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫وتیش���ی‌ "ئێم ‌ه وه‌ك كه‌س���وكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قوڵداین‪ .‬نازانین چ ‌‬ ‫ئه‌وان له‌خه‌مێك ‌‬ ‫بڵێین! ئ���ه‌وان هه‌ردوكیان برای‌ دایك‌و‬ ‫ی‬ ‫باوكین‪ ،‬كه‌لله‌ڕه‌قی‌‌و تێنه‌گه‌شتن توش ‌‬ ‫ی كردون‪ .‬تائێس���تا كه‌س‬ ‫ئه‌و ڕوداوه‌ ‌‬ ‫نازانێت (ش) له‌كوێیه‌‪ .‬ئێستاش بڕیار‬ ‫ی دیكه‌یاندای ‌ه‬ ‫ی باوكی‌‌و براكان ‌‬ ‫له‌ده‌ست ‌‬ ‫ئاخۆ سكااڵ تۆمارده‌كه‌ن یان نا"‪.‬‬ ‫ی (س) س���ه‌باره‌ت‬ ‫هاورێیه‌كی‌ نزیك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نێوان ئ���ه‌م دو برایه‌‪ ،‬وت ‌‬ ‫به‌كێش���ه‌ ‌‬ ‫"م���ن زۆر هاوڕێ���ی (س) ب���وم‪ .‬ئه‌و‬ ‫زۆر له‌س���ه‌رخۆ بو‪ ،‬كه‌سێكی‌ پیاوكوژ‬ ‫نه‌ب���و‪ .‬ئه‌وكات���ه‌ش ك ‌ه چ���وه‌ به‌ده‌م‬ ‫قسه‌ك ‌هی‌ (ش)ه‌وه‌‪ ،‬ناچار بوه‌‪( .‬ش)‬ ‫ی نه‌ده‌ویس���ت‬ ‫ی له‌خۆوه‌ خۆش��� ‌‬ ‫ی‌ برا ‌‬ ‫ی مادی‌‌و‬ ‫ێ ئه‌وه‌ی‌ هیچ كێش���ه‌یه‌ك ‌‬ ‫به‌ب ‌‬ ‫ی له‌نێوانیان���دا هه‌بێت‪ ،‬ته‌نها‬ ‫كۆمه‌اڵت ‌‬ ‫ی دایك‌و‬ ‫ئه‌وه‌ن���ده‌ نه‌بێ���ت زۆر خزمه‌ت ‌‬ ‫باوكی‌ ده‌كرد"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌ب���اره‌ی روداوه‌ك���ه‌و‌ه به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی چه‌مچه‌م���اڵ عه‌می���د عادل‬ ‫پۆلیس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫س���اڵح به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند "ش���ه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 31‬ساڵ به‌ناو ‌‬ ‫چوارشه‌ممه‌ پیاوێك ‌‬ ‫ی (ش)‬ ‫ی به‌ناو ‌‬ ‫ی برایه‌ك ‌‬ ‫(س) به‌ده‌ست ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ده‌س���تڕێژی‌ گوللە‌كوژراوه‌‪ .‬له‌دوا ‌‬ ‫ڕوداوه‌كه‌ هێزه‌كانی‌ پۆلیس گه‌شتونه‌ت ‌ه‬ ‫ی ڕوداوه‌ك���ه‌‌و برینداره‌كه‌ی���ان‬ ‫ش���وێن ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌یاندۆت ‌ه نه‌خۆشخان ‌ه ك ‌ه دواتر گیان ‌‬ ‫له‌ده‌ستداوه‌"‪.‬‬ ‫ی "وته‌ی‌ كه‌سوكاری‌ كوژراوه‌ك ‌ه‬ ‫وتیش ‌‬ ‫ی یاسایی‌ بۆ ڕوداوه‌ك ‌ه‬ ‫وه‌رگیراوه‌‪ ،‬په‌ڕاو ‌‬ ‫ی گرتن بۆ بكوژه‌ك ‌ه‬ ‫كراوه‌ته‌وه‌‌و فه‌رمان ‌‬ ‫ده‌رچ���و‌ه ك���ه‌ له‌ئێس���تادا هه‌ڵهاتوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی لێكۆڵینه‌و‌ه س���ه‌ره‌تاییه‌كان‪،‬‬ ‫ی چه‌ند مانگێ���ك ده‌بێت بكوژو‬ ‫م���اوه‌ ‌‬ ‫كوژراو كێشه‌یان هه‌بوه‌"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫ی چه‌ژن میران‬ ‫به‌یانی‌ یه‌كه‌م ڕۆژ ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ هاورێكانی‌ ده‌چێته‌ده‌ره‌و‌ه‬ ‫بۆ جه‌ژنه‌ پیرۆزه‌‪ ،‬دواتر روده‌كه‌ن ‌ه‬ ‫پاركی‌ ده‌روازه‌ی‌ رانیه‌‪ .‬له‌وێ له‌گه‌ڵ‬ ‫ی مەروان ك ‌ه شه‌وی‬ ‫هاوڕێیه‌كی‌ به‌ناو ‌‬ ‫پێشتر ده‌ه‌مه‌قاڵێیان بوه‌‪ ،‬ده‌بێت ‌ه‬ ‫ده‌نگه‌ ده‌نگیان‌و مەروان به‌چه‌قۆیه‌ك‬ ‫ده‌یكوژێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌یان ‌‬ ‫كاتژمێ���ر ‪ 10:35‬خوله‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ ،2017/9/1‬كوڕێك��� ‌‬ ‫ی هه‌ین��� ‌‬ ‫ڕۆژ ‌‬ ‫ی میران له‌الیه‌ن‬ ‫ته‌مه‌ن ‪ 15‬ساڵ به‌ناو ‌‬ ‫ی م���ەروان میران‬ ‫هاوڕێیه‌كیه‌وه‌ به‌ناو ‌‬ ‫ی ڕانی ‌ه به‌چه‌قۆیه‌ك‬ ‫له‌پارك���ی‌ ده‌روازه‌ ‌‬ ‫ده‌كوژرێت"‪.‬‬ ‫ی ڕانی��� ‌ه نه‌قیب‬ ‫ی پۆلیس��� ‌‬ ‫وته‌بی���ژ ‌‬ ‫ی ڕاگه‌یاند‬ ‫شۆڕش ئیسماعیل به‌ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی ‪2017/9/1‬‬ ‫ی ڕۆژی‌ هه‌ین��� ‌‬ ‫"به‌یان��� ‌‬ ‫ی ڕانی ‌ه دو كوڕی‌ تاز‌ه‬ ‫له‌پاركی‌ ده‌روازه‌ ‌‬ ‫پێگه‌یشتو ده‌بێته‌ ده‌مه‌بۆڵه‌یان‌و دواتر‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێكیان چه‌قۆیه‌ك لە‌كه‌له‌كه‌ی‌ ئه‌و ‌‬ ‫ێ گیان‬ ‫دیكه‌یان ده‌دات‌و ده‌س���ت به‌ج ‌‬ ‫له‌ده‌ست ده‌دات"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "لێكۆلین���ه‌وه‌ له‌ڕوداوه‌ك ‌ه‬ ‫ی كوژراوه‌كه‌م���ان‬ ‫به‌رده‌وام���ه‌‪ ،‬ته‌رم��� ‌‬ ‫ی كردوه‌‪،‬‬ ‫ی پزیش���كی‌ دادوه‌ر ‌‬ ‫ڕه‌وان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بكوژه‌ك���ه‌ش ده‌س���تگیركراوه‌‌و دان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌سوكار ‌‬ ‫به‌تاوه‌نه‌كه‌یدا ناوه‌‪ .‬وته‌ ‌‬ ‫كوژراوه‌ك ‌ه وه‌رگیراوه‌‌و سكااڵیان له‌سه‌ر‬ ‫بكوژی‌ كوڕه‌كه‌یان تۆماركردوه‌"‪.‬‬ ‫ی كوژراوه‌كه‌شه‌‪،‬‬ ‫ی كه‌س���وكار ‌‬ ‫هه‌رچ ‌‬ ‫ده‌ڵێن كوڕه‌كه‌یان بێتاوان بوه‌‪ .‬ئه‌وان‬ ‫ی‬ ‫داوا ده‌كه‌ن یاسا سه‌روه‌ربێت‌و خوێن ‌‬ ‫كوڕه‌كه‌یان به‌هه‌ده‌ر نه‌ڕوات‪.‬‬ ‫ی "له‌گه‌ڵ‬ ‫عەبدواڵ باوكی‌ می���ران وت ‌‬ ‫كه‌س���وكارو خزمه‌كانم له‌كۆبونه‌وه‌دام‪.‬‬ ‫نامه‌وێ���ت جارێ���كا هیچ بلێ���م‪ ،‬به‌اڵم‬

‫ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ بۆ ئێم ‌ه گرنك ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه خوێن ‌‬ ‫كوڕه‌كه‌مان به‌هه‌ده‌ر نه‌ڕوات‪ .‬كوڕه‌كه‌مان‬ ‫هیچ كێشه‌یه‌كی‌ له‌گه‌ڵ بكوژدا نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫بە‌ناهه‌ق كوژراوه‌‪ .‬پێویس���ت ‌ه خه‌ڵك ‌‬ ‫له‌م جۆره‌ ڕوداوان��� ‌ه ده‌رس وه‌ربگرن‪.‬‬ ‫ی وه‌ها پانز‌ه س���اڵ‬ ‫ده‌كرێ���ت منداڵێك ‌‬ ‫له‌سه‌ر ده‌مه‌بۆڵه‌یه‌ك بكوژرێت؟ چۆن‬ ‫ده‌بێت؟ پێویس���ت ‌ه یاسا سه‌روه‌ر بێت‬ ‫تا چیتر كوشتن هێنده‌ په‌ره‌نه‌سێنێت‌و‬ ‫ی بۆ دابنرێت"‪.‬‬ ‫سنورێك ‌‬ ‫رێبوار کەری���م ئام���ۆزای‌ محه‌مه‌د‌ه‬ ‫وت���ی‌ "كاتژمێ���ر یه‌كی‌ پ���اش نیوه‌ڕۆ‬ ‫ب���و‪ ،‬ته‌له‌فونم���ان بۆك���را می���ران‬ ‫له‌نه‌خۆش���خانه‌یه‌‪ .‬ئه‌و كاته‌ی چوین ‌ه‬ ‫ی محه‌مه‌دی���ان‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌‪ ،‬ته‌رم��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پزیش���كی‌ دادوه‌ری‌ سلێمان ‌‬ ‫ڕه‌وان ‌ه ‌‬ ‫كردبو‪ .‬دواتر ته‌رمه‌كه‌یمان وه‌رگرته‌وه‌‪،‬‬ ‫چه‌قۆیه‌ك به‌ر كه‌له‌ك ‌هی‌ كه‌وتبو"‪.‬‬ ‫ی "شه‌وێك پێش ئه‌و‌هی‌ میران‬ ‫وتیش ‌‬ ‫ی‬ ‫بكوژرێ���ت‪ ،‬له‌گه‌ڵ چه‌ن���د هاوڕێیه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫پێكه‌و‌ه لە‌سه‌رتاش���خانه‌بون‪ .‬له‌كات ‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌یان���دا ب���ۆ ماڵ���ه‌و‌ه مەروان‬ ‫به‌ئۆتۆمبیله‌ك���ه‌ی ك��� ‌ه لە‌جۆری (بی‬ ‫ی به‌الیان���دا ده‌ڕوات‌و‬ ‫ئێ���م)ه‌‪ ،‬به‌خێرای ‌‬ ‫ی ده‌كات‪.‬‬ ‫فه‌نته‌ڕن���اش بە‌ئۆتۆمبیله‌كه‌ ‌‬ ‫دواتر هه‌ڕه‌ش ‌ه له‌یه‌ك ده‌كه‌ن‌و ده‌بێت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫شه‌ڕه‌جوێن له‌نێوانیاندا‪ .‬بۆ به‌یانیه‌كه‌ ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی ڕانی ‌ه میران به‌ب ‌‬ ‫له‌پارك���ی‌ ده‌روازە ‌‬ ‫مه‌به‌س���ت جارێك���ی‌ دیك���ه‌ م���ەروان‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌‪ .‬دیس���ان ده‌بێت��� ‌ه ده‌نگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌نگیان‪ ،‬مەروان چه‌قۆیه‌ك لە‌كه‌له‌كه‌ ‌‬ ‫میران ده‌دات‌و ده‌س���ت به‌جی‌ عەبدواڵ‬ ‫له‌سه‌ر زه‌ویه‌كه‌ ده‌كه‌وێت"‪.‬‬ ‫ی ب���ه‌وه ‌ك���رد محه‌مه‌دو‬ ‫ئاماژه‌ش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫م���ەروان پێكه‌و‌ه هاوڕێ‌ بون‪ .‬ئه‌و وت ‌‬ ‫"پێشتر میران مورادی‌ ده‌ناسی‌‪ .‬میران‬ ‫خوێندكار بو‪ ،‬له‌دوكانه‌كه‌ی باوكیش���ی‬ ‫لە‌ناوب���ازاڕی رانی��� ‌ه كاری ده‌ك���رد‪.‬‬ ‫مورادیش له‌بازاڕ كاری‌ ده‌كرد"‪.‬‬

‫ده‌كرێت منداڵێك ‌ی‬ ‫وه‌ها پانز‌ه ساڵ‬ ‫له‌سه‌ر ده‌مه‌بۆڵه‌یه‌ك‬ ‫بكوژرێت؟ چۆن‬ ‫ده‌بێت؟ پێویست ‌ه‬ ‫یاسا سه‌روه‌ر بێت تا‬ ‫چیتر كوشتن هێنده‌‬ ‫په‌ره‌نه‌سێنێت‌و‬ ‫سنورێك ‌ی بۆ دابنرێت‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )592‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/12‬‬

‫ ‬

‫هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه‌‬

‫‪www.niqash.org‬‬

‫‪9‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌یه‌ به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی‬ ‫راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌کادیمیای راگه‌یاندنی ئه‌ڵامنی‬

‫دراوسێیه‌ك ‌ی مه‌ترسیدار‬ ‫رێككه‌وتنه‌كه‌ی حزبوڵاڵی لوبنان‌و داعش ئه‌نباری ترساندوه‌‬ ‫نیقاش‪ ،‬موسته‌فا حه‌بیب‬ ‫له‌كاتێكدا پارێزگای ئه‌نبار چاوی‬ ‫له‌وه‌یه‌ دوایین سێ شارۆچكه‌ی بن‬ ‫ده‌ستی داعش كۆنترۆڵ بكرێنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫سه‌ودانامه‌یه‌ی حزبوڵاڵی لوبنان له‌گه‌ڵ‬ ‫داعش ئه‌نجامیدا‪ ،‬ئه‌نباری‌ ترساندوە‪.‬‬ ‫له‌كاتێك���دا پارێ���زگای ئه‌نب���ار چاوی‬ ‫له‌وه‌ی���ه‌ دوایین س���ێ ش���ارۆچكه‌ی بن‬ ‫ده‌س���تی داعش كۆنترۆڵ بكرێنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫س���ه‌ودانامه‌یه‌ی حزبوڵاڵی لوبنان له‌گه‌ڵ‬ ‫داعش ئه‌نجامیدا‪ ،‬ئه‌نباری‌ ترساندوە‪.‬‬ ‫هه‌فت���ه‌ی راب���ردوو دوای چه‌ند رۆژێك‬ ‫لە‌ش���ه‌ڕی نێ���وان ه���ه‌ردووال "حزبوڵاڵی‬ ‫لوبنان" سه‌ودانامه‌یه‌كی له‌گه‌ڵ رێكخراوی‬ ‫داعش ئه‌نجامدا بۆ گواس���تنه‌وه‌ی سه‌دان‬ ‫چه‌كداری رێكخراوه‌كه‌ لە‌ناوچه‌ی جرودی‬ ‫قه‌له‌مون له‌سه‌ر سنووری سوریا‌و لوبنان‬ ‫ب���ۆ پارێ���زگای دێره‌لزور‌و ش���ارۆچكه‌ی‬ ‫ئه‌لبوكه‌مال لە‌سوریا‪.‬‬ ‫ده‌نگدانه‌وه‌ی ئه‌و سه‌ودانامه‌یه‌ له‌عێراق‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌ردوو ئاس���تی ره‌سمی‌و میللی‬ ‫نه‌رێنی بوو‪ ،‬له‌م روەشه‌وه‌ حه‌یده‌ر عه‌بادی‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زی���ران بە‌"س���وكایه‌تیكردن‬ ‫بە‌گه‌لی عێراق"ی دانا‪ ،‬چه‌ند به‌رپرسێكی‬ ‫دیك���ه‌‌و ته‌نانه‌ت هاوواڵتیانیش ره‌خنه‌یان‬ ‫له‌س���ه‌ودانامه‌كه‌ گرت‌و رژێمی س���وریا‌و‬ ‫حزبوڵاڵی���ان بە‌پیالنگێ���ڕی دژی عێراق‬ ‫تۆمه‌تبار كرد‪.‬‬ ‫هۆكاری نیگه‌ران���ی عێراق له‌وه‌دایه‌ كه‌‬ ‫به‌پێ���ی رێككه‌وتنه‌كه‌ ئ���ه‌و چه‌كدارانه‌ی‬ ‫داعش كه‌ له‌ناوچه‌ س���نوورییه‌كانی نێوان‬ ‫سوریا‌و لوبنان ده‌كشێنه‌وه‌‪ ،‬ده‌گوازرێنه‌وه‌‬ ‫بۆ شارۆچكه‌ی ئه‌لبوكه‌مال له‌سوریا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ش���ارۆچكه‌یه‌ش دراوسێی ش���ارۆچكه‌ی‬ ‫قائیمه‌ له‌پارێزگای ئه‌نبار لە‌عێراق‪.‬‬ ‫له‌مانگ���ی ئابی س���اڵی ‪2014‬دا داعش‬ ‫جیهانی تووشی شۆك كرد كاتێك سنووری‬ ‫په‌یماننامه‌ی س���ایكس پیكۆی سڕیه‌وه‌‌و‬

‫ساتره‌ گڵینه‌كانی سنووری نێوان عێراق‌و‬ ‫س���وریای له‌ناوبرد‌و دامه‌زراندنی شارێكی‬ ‫نوێی راگه‌یاند به‌ناوی "ویالیه‌تی فورات"‬ ‫كه‌ لە‌ش���اری "ئه‌لبوكه‌مال"ی س���وریاوه‌‬ ‫درێژده‌بێته‌وه‌ تا شاری "قائیم"ی عێراق‌و‬ ‫به‌حوكم���ی چه‌ند هۆكارێك���ی جوگرافی‬ ‫بوە پارێزراوترین‌و س���ه‌المه‌تترین شار بۆ‬ ‫داعش‪.‬‬ ‫كاتێكیش حكومه‌ت���ی عێراق لە‌هاوینی‬ ‫س���اڵی رابردوودا هێرش���ێكی به‌رفراوانی‬ ‫لە‌ئه‌نب���ار ئه‌نجام���دا ك���ه‌ بە‌ئازادكردنی‬ ‫ش���اره‌كانی فه‌لوج���ه‌‌و روم���ادی‌و هیت‌و‬ ‫كوبه‌یسه‌‌و روتبە‌كۆتایی هات‪ ،‬له‌به‌ر چه‌ند‬ ‫هۆكارێك شاره‌كانی عانه‌‌و راوه‌‌و قائیمی‬ ‫سه‌ر سنووری نێوده‌وڵه‌تی له‌گه‌ڵ سوریا‬ ‫به‌جێهێشت‌و پێی باشبوو سه‌ره‌تا بچێته‌‬ ‫موسڵ‌و پاشان بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌نبار‪.‬‬ ‫چه‌ند مانگێكه‌ به‌رپرس���انی خۆجێیی‌و‬ ‫ش���ێخی عه‌ش���یره‌ته‌كان لە‌ئه‌نب���ار‬ ‫داوا لە‌حكوم���ه‌ت ده‌ك���ه‌ن په‌لە‌ب���كات‬ ‫له‌جێبه‌جێكردنی ئۆپراس���یۆنی سه‌ربازی‬ ‫كۆنترۆڵكردنه‌وه‌ی ئه‌و سێ شارۆچكه‌یه‌‌و‬ ‫پاراستنی س���نوور‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی قسه‌ی‬ ‫راجع عیساوی س���ه‌رۆكی لیژنه‌ی ئه‌منی‬ ‫لە‌ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگای ئه‌نبار حكومه‌ت‬ ‫ئه‌و كاره‌ پشتگوێ ده‌خات‪.‬‬ ‫عیس���اوی بە‌"نیق���اش"ی وت "ئ���ه‌و‬ ‫س���ه‌ودانامه‌یه‌ی حزبوڵ�ڵ�ا له‌گه‌ڵ داعش‬ ‫كردوویه‌تی كاره‌ساته‌ بۆ ئه‌نبار‪ ،‬هه‌مووان‬ ‫ده‌زانن كه‌ هێزی داعش له‌س���ه‌ر س���نوور‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ س���وریا چڕبوەت���ه‌وه‌‌و هه‌ردوو‬ ‫ش���ارۆچكه‌ی ئه‌لبوكه‌م���ال لە‌س���وریا‌و‬ ‫قائی���م لە‌ئه‌نب���ار بۆ تون���دڕه‌وان بە‌یه‌ك‬ ‫ش���ار داده‌نرێن‌و پێی ده‌وترێت ویالیه‌تی‬ ‫فورات"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "پیالنگێڕیی���ه‌ك له‌ئارادای���ه‌‬ ‫بۆئ���ه‌وه‌ی ئه‌نب���ار بكه‌وێته‌وه‌ ده‌س���ت‬ ‫تیرۆریس���تان پاش ئه‌وه‌ی ساڵی رابردوو‬ ‫هێ���زه‌ ئه‌منیی���ه‌كان‌و جه‌نگاوه‌ران���ی‬ ‫عه‌شیره‌ته‌كان ش���ه‌ڕی سه‌ختیان له‌دژی‬

‫توندڕه‌وان كرد ب���ۆ ئازادكردنی رومادی‌و‬ ‫فه‌لوجه‌‌و هیت‌و روتبه‌‌و كوبه‌یسه‌‪ ..‬بۆچی‬ ‫لە‌چوارچێوه‌ی سه‌ودانامه‌یه‌كی سیاسیدا‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ تیرۆریس���تان س���ه‌دان توندڕه‌و‬ ‫ده‌گوازرێنه‌وه‌ بۆ سنووره‌كانمان؟"‪.‬‬ ‫عیس���اوی داوای لە‌حكوم���ه‌ت ك���رد‬ ‫پش���تیوانی س���ه‌ربازی به‌په‌لە‌بۆ ئه‌نبار‬ ‫بنێرێت له‌ترسی گه‌یش���تنی تیرۆریستان‬ ‫بە‌ش���اره‌كه‌‌و ئه‌نجامدانی هێرش بۆس���ه‌ر‬ ‫شاره‌ ئازادكراوه‌كان‪.‬‬ ‫دوای س���ێ رۆژ لە‌س���ه‌ودانامه‌كه‌ی‬ ‫نێ���وان حزبوڵاڵ‌و داع���ش كه‌ رۆژی ‪28‬ی‬ ‫مانگی رابردوو ئه‌نج���ام درا‪ ،‬فڕۆكه‌كانی‬ ‫"هاوپه‌یمانی نێوده‌وڵه‌ت���ی" كه‌ ویالیه‌ته‌‬ ‫یه‌كگرتوەكان سه‌ركردایه‌تی ده‌كات چه‌ند‬ ‫هێرشێكی ئاسمانیان ئه‌نجامدا‌و ئه‌و رێگا‌و‬ ‫چه‌ن���د مانگێك���ه‌ ماجی���د مه‌حالوی‬ ‫پردانه‌ی���ان ك���رده‌ ئامانج ك���ه‌ ده‌بووایه‌ یه‌كێ���ك لە‌س���ه‌ركرده‌كانی جه‌نگاوه‌رانی‬ ‫كاروانی ئه‌و پاسانه‌یان پێدا تێپه‌ڕ ببێت عه‌ش���یره‌ته‌كان لە‌ش���اری حه‌دیس���ه‌ی‬ ‫ك���ه‌ تیرۆریس���تان ده‌گوازن���ه‌وه‌ ئه‌ویش خۆرئ���اوای ئه‌نبار له‌گ���ه‌ڵ ئه‌و گرووپه‌ی‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی رێگریكردن لە‌گه‌یش���تنیان س���ه‌ركردایه‌تیان ده‌كات‪ ،‬له‌ترس���ی‬ ‫دزه‌كردنی تیرۆریس���تان له‌و سێ شاره‌ی‬ ‫بە‌سنووره‌كانی عێراق‪.‬‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت���ی" دراوس���ێی ژێ���ر كۆنترۆڵی داعش���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫"هاوپه‌یمان���ی‬

‫لە‌راگه‌یه‌ندراوێكی ره‌سمیدا رایگه‌یاند كه‌‬ ‫"رێگ���ه‌ بە‌چه‌كدارانی رێكخراوی ده‌وڵه‌تی‬ ‫ئیس�ل�امی ن���ادات ب���ه‌ره‌و خۆره���ه‌اڵت‬ ‫بە‌ئاڕاسته‌ی س���نووری عێراق بجووڵێن"‬ ‫وتیش���ی‪" :‬له‌ب���ه‌ر بوون���ی ژن‌و من���داڵ‬ ‫له‌كاروانه‌ك���ه‌دا بۆردومانی چه‌كداره‌كانی‬ ‫نه‌كردوە"‪.‬‬ ‫كاروانه‌ك���ه‌ش كه‌ بریتیه‌ لە‌نزیكه‌ی ‪17‬‬ ‫پاس‌و نزیك���ه‌ی ‪ 300‬چه‌كداری راهاتووی‬ ‫داع���ش له‌خۆده‌گرێ���ت له‌ناوچه‌یه‌ك���ی‬ ‫بیاباناوی ژێر كۆنترۆڵی حكومه‌تی سوریا‬ ‫به‌ناوی سه‌خنه‌ له‌نێوان هه‌ردوو پارێزگای‬ ‫حومس‌و دێرئه‌لزور راوه‌ستاوه‌‪.‬‬ ‫پایته‌خته‌ نهێنیه‌كه‌ی داعش‬

‫چاودێری ئه‌و بیابانه‌ ده‌كات كه‌ به‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌وروبه‌ری شارۆچكه‌كه‌دا ده‌ڕوانێت‪.‬‬ ‫هاوكات جه‌نگاوه‌رانی عه‌ش���یره‌ته‌كان‬ ‫له‌گه‌ڵ هێزه‌كانی فیرقه‌ی حه‌وتی سوپای‬ ‫عێراق س���اتری گڵینیان دروس���تكردوە‬ ‫بۆ رێگریكردن لە‌دزه‌كردن���ی ئۆتۆمبێلی‬ ‫بۆمبڕێژك���راو ب���ۆ ن���او ش���ارۆچكه‌كه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێك جاریش هێرش���ی خێرا لە‌ناوچه‌‬ ‫بیاباناویه‌كان���دا ئه‌نج���ام ده‌ده‌ن ب���ۆ‬ ‫دڵنیابوون له‌وه‌ی حه‌شارگه‌ی توندڕه‌وانی‬ ‫لێ نییه‌‪.‬‬ ‫مه‌حالوی بە‌"نیقاش"ی وت‪" :‬ویالیه‌تی‬ ‫فورات هه‌ردوو شاری قائیم‌و ئه‌لبوكه‌مال‬ ‫له‌خۆده‌گرێت‌و پایته‌ختی نهێنی داعشه‌‌و‬ ‫س���ه‌ركرده‌كانی رێكخراوه‌ك���ه‌ی لێیه‌ كه‌‬ ‫كاروباره‌كانی رێكخراوه‌كه‌ به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن‪،‬‬ ‫هه‌م���ووان پێیانوای���ه‌ كه‌ هێ���زی داعش‬ ‫لە‌موس���ڵ‌و ره‌ققه‌دایه‌‪ ،‬به‌اڵم لە‌راس���تیدا‬ ‫هێزه‌كه‌یان لێ���ره‌ لە‌ویالیه‌تی فوراتدایه‌‌و‬ ‫كۆتاییه‌كه‌ش���یان هه‌ر لێ���ره‌ ده‌بێت نه‌ك‬ ‫لە‌هه‌ر ش���وێنێكی دیك���ه‌ی جیهان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫شه‌ڕه‌كه‌ سه‌خت‌و ئاڵۆز ده‌بێت"‪.‬‬

‫مه‌ح�ل�اوی ئام���اژه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫زانیاریی���ه‌ هه‌واڵگریی���ه‌كان دووپات���ی‬ ‫ده‌كه‌ن���ه‌وه‌ ك���ه‌ بە‌ه���ه‌زاران چه‌كداری‬ ‫داع���ش ئه‌وانه‌ی لە‌چه‌ند مانگی رابردوودا‬ ‫لە‌شه‌ڕه‌كانی ئه‌نبار‌و سه‌اڵحه‌دین‌و موسڵ‬ ‫هه‌اڵتوون ئه‌مڕۆ له‌س���ه‌ر سنووری نێوان‬ ‫عێراق‌و سوریا كۆبوونه‌ته‌وه‌ بۆ یه‌كخستنی‬ ‫ریزه‌كانی���ان‪ ،‬ئ���ه‌و س���ه‌ودانامه‌یه‌ی ئه‌م‬ ‫دوایی���ه‌ش ك���ه‌ له‌نێوان رژێمی س���وریا‌و‬ ‫داعش بۆ گواس���تنه‌وه‌ی چه‌كداری زیاتر‬ ‫بۆ ئ���ه‌و ناوچه‌یه‌ ئه‌نج���ام دراوه‌‪ ،‬وه‌كو‬ ‫كاره‌سات وایه‌‪ ،‬ئێمه‌ له‌گه‌ڵ تیرۆریستان‬ ‫دانوستانمان نه‌كردوە‌و نایكه‌ین"‪.‬‬ ‫به‌گوت���ه‌ی عوم���ه‌ر عوبه‌ی���دی نه‌قیب‬ ‫لە‌فیرقه‌ی حه‌وتی سوپای عێراق‪ ،‬كاتێك‬ ‫لە‌حوزه‌یران���ی س���اڵی راب���ردوودا هێزه‌‬ ‫ئه‌منییه‌كانی عێ���راق كۆنترۆڵكردنه‌وه‌ی‬ ‫ش���اری فه‌لوجه‌یان راگه‌یان���د‪ ،‬بڕیاریان‬ ‫دا ب���ه‌ره‌و موس���ڵ بكه‌ون���ه‌ڕێ له‌باكوور‬ ‫له‌بری پاككردنه‌وه‌ی ش���اره‌كانی دیكه‌ی‬ ‫ئه‌نبار لە‌تیرۆریستان ئه‌ویش له‌به‌ر چه‌ند‬ ‫هۆكارێك له‌وانه‌ دووریی ش���اری "قائیم"‬ ‫لە‌بنكه‌ سه‌ربازییه‌كانه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌و ئه‌فس���ه‌ره‌ كه‌ فیرقه‌كه‌ی‬ ‫لە‌بنكه‌ی "عه‌ین لئه‌س���ه‌د" شانبه‌ش���انی‬ ‫س���ه‌ربازانی ئه‌مری���كا جێگی���ر ب���وە‪،‬‬ ‫بە‌"نیق���اش"ی وت‪" :‬ش���ه‌ڕه‌كه‌ی قائی���م‬ ‫ئاس���ان نیی���ه‌‌و لە‌ش���ه‌ڕه‌كانی رومادی‌و‬ ‫فه‌لوجه‌‌و سه‌اڵحه‌دین جیاواز ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ده‌ش���ڵێت‪" :‬كێش���ه‌یه‌كی دیك���ه‌ كه‌‬ ‫له‌كاتی نه‌خش���ه‌دانان بۆ ئازادكردنی ئه‌و‬ ‫شاره‌ رووبه‌ڕووی سوپا ده‌بێته‌وه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ سه‌ر سنوور له‌گه‌ڵ سوریا‌و له‌وێ‬ ‫بۆماوه‌یه‌ك توندڕه‌وه‌كان هه‌ڵدێن‌و پاشان‬ ‫ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌‪ ،‬چونك���ه‌ هێزه‌ عێراقییه‌كان‬ ‫ناتوانن ئه‌و س���نووره‌ دورودرێژه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫سوریا بپارێزن كه‌ درێژییه‌كه‌ی (‪ 600‬كم)‬ ‫ده‌بێت به‌بێ ئه‌وه‌ی هێزێكی دیكه‌ هه‌بێت‬ ‫لە‌به‌ره‌كه‌ی تردا تیرۆریس���ته‌كان گه‌مارۆ‬ ‫بدات"‪.‬‬

‫له‌بری‌ نوقوڵ ‪SMS‬‬

‫جه‌ژنیش په‌یوه‌ندیه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانی‌ پێ گه‌رم نه‌كرایه‌وه‌‬ ‫ته‌نیا توانیویه‌تی‌ س���ه‌ردانی‌ ماڵی‌ باوكی‌‌و‬ ‫نیقاش‪ ،‬سەرچین ساڵح‬ ‫دووب���رای‌ ب���كات‌و به‌ته‌له‌ف���ون‌و له‌رێگه‌ی‌‬ ‫چ���وار رۆژی‌ جه‌ژنی‌ قوربان له‌كوردس���تان فه‌یس���بوكه‌كه‌یه‌وه‌ پیرۆزب���ای‌ له‌ب���راو‬ ‫به‌جۆرێك تێپه‌ڕی‌ كه‌ به‌ته‌واوی‌ سیماكانی‌ خوش���كه‌كانی‌ تری‌‌و مام‌و ئامۆزاو كه‌س���ه‌‬ ‫جه‌ژنی‌ تیا كاڵ بوبوەوه‌‪ ،‬كورته‌نامه‌و تۆڕه‌ نزیكه‌كانی‌ كردوە‪.‬‬ ‫لوقم���ان ك���ه‌ هاواڵتیه‌كی‌ دانیش���تووی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان ئه‌ركی‌ پیرۆزباییان گرته‌‬ ‫ناحیه‌ی‌ ڕزگارییه‌ له‌قه‌زای‌ كه‌الری‌ ناوه‌ندی‌‬ ‫ئه‌ستۆ‪.‬‬ ‫ئیداره‌ی‌ گه‌رمیان باسی‌ له‌وه‌كرد كه‌ توانای‌‬ ‫پێشووتر جه‌ژنه‌كانی‌ ره‌مه‌زان‌و قوربان‪ ،‬س���ه‌ردانیكردن كه‌مبوەت���ه‌وه‌‪ ،‬وه‌ك خۆی‌‬ ‫دوو بۆنه‌ی‌ زۆر دیارب���وون كه‌ تیایدا وه‌ك ده‌ڵێت "به‌هۆی‌ قه‌یرانه‌كانه‌وه‌ خه‌ڵك وه‌ك‬ ‫نه‌ریتێك���ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ خه‌ڵكی‌ س���ه‌ردانی‌ جاران دڵی‌ به‌جه‌ژن خۆش نییه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌‬ ‫یه‌كتریان ده‌كردو داوای‌ گ���ه‌ردن ئازادیان ل���ه‌وه‌ی‌ ته‌كنه‌لۆژیا كاری‌ پیرۆزبایی‌ كردنی‌‬ ‫ده‌ك���ردو به‌وه‌رگرتن���ی‌ نوقڵ‌و ش���یرینی‌ ئاسان كردوەو سه‌ردانیی یه‌كتری‌ ناوێت"‪.‬‬ ‫"ماڵی‌ خه‌زورو خوش���كێكم چه‌ند جارێك‬ ‫موباره‌ك باییان له‌یه‌كت���ری‌ ده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫چه‌ند س���اڵێكه‌ جه‌ژن ئه‌و گه‌رموگوڕییه‌ی‌ ته‌له‌فونیان بۆ كردم كه‌ س���ه‌ردانیان بكه‌م‪،‬‬ ‫جارانی‌ نه‌ماوه‌و ئه‌مس���اڵیش فه‌یسبووك‌و به‌اڵم كات���م له‌به‌رده‌س���تدا نه‌ب���وو له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و مینی‌ ماركێته‌ی‌ ك���ه‌ بژێوی‌‬ ‫كورته‌نامه‌ ئه‌و ئه‌ركه‌یان گرته‌ ئه‌ستۆ‪.‬‬ ‫كڕینی‌ شیرینی‌‌و خوارده‌مه‌نی‌‌و جل‌وبه‌رگی‌ ژیان���م له‌س���ه‌ریه‌تی‌ دوو ڕۆژ داخراوب���وو‬ ‫ت���ازه‌ له‌چه‌ن���د ڕۆژێك���ی‌ پێ���ش جه‌ژن‌و پێویست بوو ده‌رگاكه‌ی‌ بكه‌مه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بۆنه‌كانداو ئه‌مساڵیش وه‌ك هه‌موو سااڵنی‌ له‌سه‌رچاوه‌ی‌ بژێویی خێزانه‌كه‌م دانه‌بڕێم"‬ ‫تر دووباره‌ بوەوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ وه‌ك جاران لوقمان حه‌سه‌ن وای‌ وت‪.‬‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ ئ���ه‌و كه‌س���انه‌ی‌ په‌یامنێری‌‬ ‫دووباره‌ نه‌بوەوه‌ س���ه‌ردانیكردنی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫"نیقاش" قسه‌ی‌ له‌گه‌ڵ كردن وتیان به‌راورد‬ ‫بوو بۆ یه‌كتر‪.‬‬ ‫له‌كوردس���تان وا باو بوو هه‌ر كه‌ جه‌ژن به‌جه‌ژنی‌ رابردوو ژماره‌ی‌ س���ه‌ردانه‌كانیان "له‌راب���ردوودا قه‌ناع���ه‌ت هه‌ب���وو له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ده‌هات دراوسێ‌‌و خزم‌وۆ ناسیاوو كه‌سوكار زۆر كه‌مكردوەته‌وه‌و ته‌نی���ا به‌كورته‌نامه‌و به‌ڕێكردنی‌ ئیشوكاردا كاتی‌ سه‌ردانیكردنی‌‬ ‫س���ه‌ردانی‌ یه‌كتریان ده‌ك���ردو پیرۆزباییان ته‌له‌فۆن هه‌واڵی‌ یه‌كتریان پرسیوه‌‪.‬‬ ‫خزم‌و كه‌س‌و كارمان هه‌بوو هێنده‌ی‌ ئیش‌و‬ ‫ده‌گۆڕییه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مس���اڵ به‌روونی‌ ئه‌وه‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ هه‌ندێ كه‌س ئه‌و س���ه‌ردانی‌ كاره‌كانمان گرنگیمان به‌په‌یوه‌ندیه‌كان ده‌دا‪،‬‬ ‫ده‌ركه‌وت چه‌نده‌ ت���ۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان نه‌كردنه‌ گرێ‌ ده‌ده‌نه‌وه‌ به‌قورس���ی‌ بژێوی‌ به‌اڵم ئێستا نه‌ئه‌وه‌تا به‌ته‌واوی‌ ئیش‌و كاردا‬ ‫ش���وێنی‌ ئه‌و نه‌ریته‌یان گرتوەته‌وه‌و زیاتر ژی���ان‪ ،‬به‌اڵم خه‌ڵكیش هه‌ی���ه‌و ئه‌و بیانوە ده‌كه‌ین نه‌ كاتمان هه‌یه‌ س���ه‌ردانی‌ خزم‌و‬ ‫له‌س���ااڵنی‌ رابردوو خه‌ڵك���ی‌ به‌گۆڕینه‌وه‌ی‌ به‌راست نازانێ‌‪.‬‬ ‫كه‌س‌و كارمان بكه‌ین"‪.‬‬ ‫كورته‌نام���ه‌و باڵوكردن���ه‌وه‌ی‌ پۆس���تی‌‬ ‫والی‌ خاوه‌نی‌ س���ێ براو پێنج خوش���كه‌‬ ‫پیرۆزبایی‌ له‌فه‌یس���بووك یه‌كتریان به‌سه‌ر‬ ‫ب���ۆ "نیقاش" وت���ی‌ "هاتن���ی‌ ئامرازه‌كانی‌‬ ‫ده‌كرده‌وه‌‪.‬‬ ‫والی‌ عه‌بدولقادر (‪ 57‬ساڵ) هاواڵتیه‌كی‌ په‌یوه‌ن���دی‌‪ ،‬په‌یوه‌ندی���ه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانی‌‬ ‫لوقمان حه‌س���ه‌ن (‪ 33‬س���اڵ) خاوه‌نی‌ دانیش���تووی‌ ناحیه‌ی‌ باوه‌نوره‌ دیس���انه‌وه‌ به‌ره‌و ساردبونه‌وه‌ بردوە‪ ،‬له‌رۆژانی‌ جه‌ژندا‬ ‫چوار براو پێنج خوش���كه‌ له‌ڕۆژانی‌ جه‌ژندا له‌ئی���داره‌ی‌ گه‌رمی���ان‪ ،‬به‌"نیق���اش" وت س���ه‌ردانی‌ ماڵی‌ دووبرام كردوە هه‌رچه‌نده‌‬

‫زۆر پێم خۆشبوە به‌اڵم مه‌جالم نه‌بوە یه‌ك‬ ‫به‌یه‌كیان به‌سه‌ر بكه‌مه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ به‌ناچار ‌ی‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ ته‌له‌فونه‌وه‌ پیرۆزبایم لێكردن"‪.‬‬ ‫به‌بڕوای‌ ئه‌و هاواڵتیه‌ ته‌نیا ئومێدێك كه‌‬ ‫ماوته‌وه‌ بۆ جۆشدانه‌وه‌ی‌ ئه‌و په‌یوه‌ندیانه‌‬ ‫بۆنه‌ ئاین���ی‌‌و نه‌ته‌وه‌ییه‌كان���ه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و‬ ‫بۆنان���ه‌ نه‌بێت په‌یوه‌ندیی���ه‌كان به‌ته‌واوی‌‬ ‫كۆتاییان پێدێت"‪.‬‬ ‫"جه‌ژنی‌ قوربان لە‌هه‌مووالیه‌ك پیرۆزبێت"‬ ‫دانا عومه‌ر (‪ 30‬ساڵ) دانیشتووی‌ سلێمانی‌‬ ‫ب���ه‌و ش���ێوه‌یه‌ له‌رێگ���ه‌ی‌ فه‌یس���بوكه‌وه‌‬ ‫پیرۆزبایی‌ خۆی‌ گه‌یانده‌ خزمم‌و كه‌س‌و كارو‬

‫هاوڕێیانی‌‪ ،‬ئه‌وه‌ ئاسانترین رێگه‌ بوو بۆ دانا‬ ‫به‌اڵم وه‌ك خ���ۆی‌ ده‌ڵێت په‌یامه‌كه‌ی‌ هیچ‬ ‫كاریگه‌ریه‌كی‌ نه‌ب���وە له‌كاتێكدا نه‌یتوانیوه‌‬ ‫ته‌واوی‌ خێزانه‌كه‌ی‌ به‌سه‌ر بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "به‌داخ���ه‌وه‌ نه‌متوان���ی‌ جه‌ژن‬ ‫بك���ه‌م به‌ده‌رفه‌تێ���ك ی���ان به‌رامبه‌ره‌كانم‬ ‫به‌هه‌مانش���ێوه‌ی‌ م���ن نه‌یانتوان���ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫هه‌لە‌بقۆزن���ه‌وه‌ ب���ۆ گه‌یاندن���ی‌ خۆش���ی‌‌و‬ ‫نوێكردن���ه‌و پته‌وكردن���ی‌ په‌یوه‌ندیه‌كانی‌‬ ‫نێوانم���ان‪ ،‬هه‌ری���ه‌ك له‌ئێمه‌ پێم���ان وایه‌‬ ‫له‌رێگ���ه‌ی‌ ئامرازه‌كان���ی‌ په‌یوه‌ندیكردنه‌وه‌‬ ‫یه‌كت���ری‌ به‌س���ه‌ر ده‌كه‌ینه‌وه‌ ب���ه‌اڵم نه‌ك‬

‫قه‌ناعه‌ت به‌یه‌كتری‌ ناكه‌ی���ن ناتوانین بڕوا‬ ‫به‌خودی‌ خۆیشمان بێنین"‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر ئه‌وه‌نده‌ی‌ ئێ���واره‌ی‌ پێش جه‌ژن‬ ‫دێت‪ ،‬ئیتر لێش���اوی‌ ناردن���ی‌ كورته‌نامه‌ی‌‬ ‫مۆبایل‌و ڤایبه‌رو واتساپ‌و مه‌سنجه‌ر ده‌ست‬ ‫پێده‌كات‪ ،‬ئیتر به‌و شێوه‌یه‌ خه‌ڵكی‌ ئه‌ركی‌‬ ‫به‌س���ه‌ركردنه‌وه‌ی‌ یه‌كرت له‌ك���ۆڵ خۆیان‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫رێ���زان ن���ادر توێ���ژه‌ر ‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ رێكخ���راوی‌ (‪ )Oasis‬ب���ۆ‬ ‫په‌روه‌ده‌و گرفته‌ خێزانیه‌كان به‌"نیقاش"ی‌‬ ‫وت "له‌م���اوه‌ی‌ چه‌ند س���اڵی‌ راب���ردوودا‬ ‫ب���اری‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ كوردی‌‬ ‫تێكچوە‪ ،‬له‌ماوه‌ی‌ س���ێ ساڵی‌ رابردووشدا‬ ‫به‌ه���ۆی‌ قه‌یرانی‌ دارایی���ه‌وه‌ وامان لێهاتوە‬ ‫قورس���ایی‌ نه‌خه‌ین���ه‌ س���ه‌ریه‌كتری‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئامرازه‌كان ‌ی په‌یوه‌ندیكردن بوە به‌ناوه‌ندێك‬ ‫ب���ۆ به‌س���ه‌ركردنه‌وه‌ی‌ یه‌كت���ری‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫بوه‌ته‌ه���ۆی‌ دوركه‌وتن���ه‌وه‌ی‌ تاكه‌كان���ی‌‬ ‫كۆمه‌ڵكه‌ له‌یه‌كتری‌"‪.‬‬ ‫رێزان وتیشی‌ "ئه‌مساڵیش نه‌مان توانیوه‌‬ ‫س���ود له‌بۆنه‌كان وه‌ربگرین بۆ به‌هێزكردنی‌‬ ‫په‌یوه‌نده‌كانم���ان له‌گه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌رووی‌‬ ‫جلوبه‌رگ‌و خواردن���ه‌وه‌ خۆمانی‌ بۆ ئاماده‌‬ ‫ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم ب���ۆ گه‌یاندن���ی‌ په‌یامی‌‬ ‫خۆشی‌و به‌سه‌ركردنه‌وه‌ سودی‌ لێنابینین‪،‬‬ ‫ئامرازه‌كانی‌ په‌یوه‌ندیكردن سیله‌ی‌ ڕه‌حمی‌‬ ‫به‌ره‌و كه‌مبونه‌وه‌ بردوە"‪.‬‬ ‫رێزان ده‌ش���ڵێت "ل���ه‌رووی‌ ده‌رونییه‌وه‌‬ ‫ناردن���ی‌ نامه‌یه‌ك ی���ان ب�ڵ�او كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌یامێك���ی‌ پیرۆزبایی‌‪ ،‬ده‌روون ئاس���وده‌‬ ‫ناكات راس���ته‌ نامه‌كه‌ت ده‌گاته‌ ش���وێنی‌‬ ‫خۆی‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ستی‌ له‌گه‌ڵ‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی مام ره‌مه‌زان پاسكیلی‌ سه‌ربازێكی‬ ‫ئه‌و هه‌اڵنه‌ی‌ ده‌رباره‌ی‌‬

‫)‪ )592‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/12‬‬

‫"هه‌شت منداڵ‌و خێزانه‌كه‌مم پێ‌ به‌خێو‬

‫زیپكه‌ی‌ ده‌موچاو ده‌وترێت‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫مام ره‌مه‌زان به‌خۆیی‌‌و‬ ‫پاسكیله‌كه‌یه‌وه‌ رۆژانه‌‬ ‫به‌شه‌قامه‌كانی‌ سلێمانیدا ده‌گه‌ڕێت‌و‬ ‫وه‌ك خولیایه‌كی‌ ژیانی‌ پارێزگاری‌‬ ‫لێده‌كات‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "مێژوی‌‬ ‫پاسكیله‌كه‌م بۆ ساڵی‌ چله‌كانی‌‬ ‫سه‌ده‌ی‌ رابردو سه‌ربازێكی‌ ئه‌ڵمانی‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌"‪.‬‬

‫زیپكه‌ی‌ عازه‌بە‌كێشه‌یه‌كی‌ باڵوه‌و له‌‪ %90‬سی‌ س���اڵی‌ تیپه‌راندوه‌ بۆتوشی‌ زیپكه‌ی‌‬ ‫گه‌نجان توشی‌ ده‌بێت‌و بریتیه‌ له‌هه‌وكردنی‌ عازه‌بە‌ده‌بی���ن‪ ،‬راس���ته‌ زۆرین���ه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫غوده‌ی‌ چه‌وری‌ پێست به‌تایبه‌تی‌ ده‌موچاو كه‌سانه‌ی‌ توشی‌ ئه‌م جۆره‌ زیپكه‌یه‌ ده‌بن‬ ‫هه‌ردو ره‌گه‌ز به‌بێ‌ جیاوازی‌ توشی‌ ده‌بن‪ .‬گه‌نجن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گ���ه‌ری‌ هه‌موو ته‌مه‌نێك‬ ‫هۆكاره‌ك���ه‌ی‌ بۆماوه‌‪ ،‬تێكچونی‌ هۆرمۆن‪ ،‬هه‌یه‌ توشی‌ زیپكه‌ی‌ عازه‌به‌ببێت‪.‬‬ ‫ هه‌ندێ���ك ك���ه‌س ده‌لێ���ن به‌ه���ۆی‌‬‫چه‌وری‌ پێس���ت‌و چه‌ندین ه���ۆكاری‌ تر‪.‬‬ ‫چه‌ند هه‌ڵه‌یه‌ك ده‌رباره‌ ‌ی زیپكه‌ ده‌وترێت جۆره‌مكیاجێكه‌وه‌توش���ی‌ زیپكه‌بوی���ن‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌هه‌ڵه‌ی���ه‌ ته‌نه���ا له‌وكاتانه‌نه‌بێ���ت‬ ‫له‌وانه‌‪.‬‬ ‫ هه‌ندێ���ك كه‌س ده‌لێن ئێمه‌ته‌مه‌نمان كه‌مكیاج���ه‌كان به‌باش���ی‌ لێنه‌كرێنه‌وه‌و‬‫س���ەنتەری میدیکاڵ‪ :‬به‌ختیاری ـ ش���ه‌قامی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫به‌رامبه‌ری‌ سالۆن ئه‌سته‌نبوڵ‬

‫ده‌موچاوه‌كان پاك نه‌كرێنه‌وه‌ ره‌نگه‌زیپكه‌‬ ‫دروست ببێت‪.‬‬ ‫ هه‌ندێك كه‌س ده‌لێ���ن ئێمه‌ به‌هۆی‌‬‫هه‌ندێ���ك خواردنه‌وه‌ وه‌ك چه‌ره‌س���ات‌و‬ ‫جبس‌و نه‌سته‌لە‌هه‌ندێك خۆراكی‌ تر توشی‌‬ ‫زیپكه‌ بوین‪ .‬له‌راستیدا ئه‌مه‌ش هه‌ڵه‌یه‌و‬ ‫تاوه‌ك���و ئێس���تا هی���چ لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ نه‌س���ه‌لماندوه‌ كه‌خ���واردن زیپكه‌‬ ‫دروست ده‌كات‪.‬‬

‫ژماره‌ ته‌له‌فۆنی‌ ‪0533183536 - 07706581971‬‬ ‫فه‌یسبوك‪medicalclinicsuly :‬‬

‫لوقامن سه‌لیم‪ :‬نامه‌وێت ئاوازی‌‬ ‫ی بڵێمه‌وه‌‬ ‫توركی‌‌و ئێران ‌‬ ‫ئا‪ :‬مەزهەر‬ ‫هونه‌مه‌ن���د لوقم���ان س���ه‌لیم‬ ‫ی‬ ‫به‌نیگه‌رانی���ه‌و‌ه ده‌ڕوانێت��� ‌ه دۆخ��� ‌‬ ‫ی ك���وردی‌‌و ده‌ڵێت "توانام زۆر‬ ‫هونه‌ر ‌‬ ‫له‌و كه‌س���ان ‌ه زیاتر‌ه ك ‌ه قس���ه‌ده‌كه‌ن‬ ‫به‌خێرای���ی‌‌و ناویان ناو‌ه گۆرانی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی وه‌ك ئ���ه‌وان ناك���ه‌م‌و ده‌مه‌وێت‬ ‫كار ‌‬ ‫ی مردنم وه‌ك حه‌س���ه‌ن زیره‌ك‌و‬ ‫له‌دوا ‌‬ ‫ی خێرم بۆ بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ی نزا ‌‬ ‫ماماڵ خه‌ڵك ‌‬ ‫لوقمان سه‌لیم كه‌ماوه‌ی‌ بیست‌و پێنج‬ ‫ی وتنه‌‪،‬‬ ‫ی گۆران ‌‬ ‫ی كار ‌‬ ‫ساڵ ‌ه س���ه‌رقاڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رایگه‌یاند "نامه‌وێت ئاواز ‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫توركی‌‌و ئێرانی‌ بڵێمه‌وه‌ به‌ش���ێوازێك‬ ‫ی‬ ‫كه‌ هیچ به‌ها‌و ره‌سه‌نایه‌تیه‌كی‌ هونه‌ر ‌‬ ‫ك���وردی‌ تێدانیه‌و چه‌ن���د كاتژمێرێك‬ ‫ی‬ ‫ده‌خایه‌نێ���ت‌و دوات���ر ك���ه‌س گوێ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫لێناكرێت‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ ئه‌وه‌ش وه‌ك كۆ ‌‬ ‫ی ژیان���ی‌ ئه‌م هه‌رێم ‌ه‬ ‫كایه‌كانی‌ دیكه‌ ‌‬ ‫شێوێنراوه‌‌و پێویسته‌ الیه‌نی‌ به‌رپرس‬ ‫له‌خه‌مدابن بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌"‪.‬‬ ‫ی "ده‌بێت هونه‌رمه‌ندان‬ ‫لوقمان وتیش ‌‬ ‫ی ره‌س���ه‌نایه‌تی‌ بكه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫بیر ل���ه‌كار ‌‬ ‫ی مردنم وه‌ك‬ ‫ی بۆمن گرنكه‌ له‌دوا ‌‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ماملێ‌‌و‬ ‫حه‌س���ه‌ن زیره‌ك‌و محه‌م���ه‌د ‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندانی‌ دیك ‌ه خه‌ڵكی‌ واڵته‌كه‌م‬ ‫ی‬ ‫نزای‌ خێرم بۆ بكه‌ن كۆمه‌ڵێك به‌رهه‌م ‌‬ ‫ی بكه‌م ئێم ‌ه‬ ‫جوانم هه‌بێت‌و پێشكه‌ش��� ‌‬ ‫ی پێش‬ ‫ی هونه‌رمه‌ندان ‌‬ ‫بابێی���ن س���ه‌یر ‌‬

‫کاوڕ‬ ‫هەوڵبدە ئارامبی���ت‪ ،‬چونکە ئەو‬ ‫ی خۆش���یدەوێیت هێش���تا‬ ‫کەس���ە ‌‬ ‫ی‬ ‫بڕیاری‌ ن���ەداوە چ هەڵوێس���تێک ‌‬ ‫هەبێت بەرامبەرت‪ ،‬بەاڵم بەم زووانە‬ ‫بڕیاری‌ کۆتای‌ دەدات‪.‬‬

‫ی‬ ‫خۆم���ان بكه‌ین چۆن هات���ون ئاواز ‌‬ ‫ی ئاوازو‬ ‫ئازه‌ریی���ان هێناوه‌‌و ئاوێت���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردیان كردوه‌ به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫هونه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه تائێس���تاش له‌سه‌ر زار ‌‬ ‫زانس���ت ‌‬ ‫گه‌ن���ج‌و پیره‌كانمان م���اوه‌‌و چه‌ندین‬ ‫ی له‌دنیاده‌رچونیان‬ ‫هونه‌رمه‌ند ل���ه‌دوا ‌‬ ‫رۆژانه‌ به‌رهه‌مه‌كانیان ده‌ڵێنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی له‌وه‌ش‬ ‫ئ���ه‌م هونه‌رمه‌ن���ده‌ باس��� ‌‬ ‫ك���رد كه‌ به‌هۆی‌ خۆشه‌ویس���تیه‌وه‌ بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی فلكلۆر‪ ،‬نوێترین كار ‌‬ ‫ی هون���ه‌ر ‌‬ ‫كار ‌‬ ‫ی مێخه‌كبه‌ن���د تۆم���ار كردو‌ه‬ ‫به‌ن���او ‌‬ ‫ی لوڕ‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫به‌ه���اوكاری‌ تیپی‌ مۆزیك��� ‌‬ ‫كوڵچنێك ‌ه له‌ئاوازی‌ كوردی‌‌و پێكهاته‌و‌ه‬ ‫له‌وتنه‌وه‌ی‌ گۆرانی‌ هونه‌رمه‌ند حه‌سه‌ن‬ ‫زی���ر‌هك‌و محه‌مه‌دی‌ مامل���ی‌‌و ئه‌حمه‌د‬ ‫ی‬ ‫ی ناوچه‌ ‌‬ ‫ی دیك���ه‌ ‌‬ ‫ش���ه‌ماڵ‌و ئاوازێك ‌‬ ‫هه‌ورامان‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌مه‌ یه‌كه‌مجار‌ه‬ ‫چوار ئ���اواز له‌یه‌ك به‌رهه‌مدا كۆبكه‌و‌ه‬

‫گا‬ ‫وا باشترە شێوازی کارکردنت بگۆڕیت‬ ‫تا بتوانی���ت کارە س���ەختەکان تەواو‬ ‫ی‬ ‫ی تر دەتوانن س���ەرقاڵ ‌‬ ‫بکەیت‪ ،‬ئەوان ‌‬ ‫پێش���بڕکێ بن‪ ،‬ئەمەش بۆ تۆ باشترە‬ ‫دوربکەوەرەوە لێی���ان‌و وازیان لێبهێنە‬ ‫ی خۆیان بگرن‪.‬‬ ‫رێگا ‌‬

‫ی باش���ی‌ به‌دوای‌ خۆیدا‬ ‫ك ‌ه هه‌وادارێك ‌‬ ‫ی باشی‌ هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫هێنا‌و ده‌نگدانه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫لوقمان س���ه‌لیم گلله‌ی���ی‌‌و گازنده‌ ‌‬ ‫ی وه‌ك‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ بو ك ‌ه هون���ه‌ری‌ كورد ‌‬ ‫ی بازرگان���ی‌ س���ه‌یرده‌كرێت‪،‬‬ ‫كارێك��� ‌‬ ‫ی س���ااڵنی‌ هه‌ش���تاو‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رابردو ك ‌ه كار ‌‬ ‫ی س���ه‌ده‌ ‌‬ ‫نه‌وه‌ده‌كان ‌‬ ‫ی ته‌نها ح���ه‌زو ئاره‌زوو خولیا‬ ‫هونه‌ری ‌‬ ‫بو‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت موزیكژه‌نه‌كان به‌حه‌زو‬ ‫ی‬ ‫هه‌سته‌وه‌ كاره‌كانیان ده‌كرد‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫"به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ ئێس���تا ئه‌و‌ه گۆڕاو‌ه‬ ‫ب���ۆ كاری‌ بژێویی‌‌و ن���ان په‌یداكردن‪،‬‬ ‫كاتێ���ك موزیكزانێك دێ���ت كارت بۆ‬ ‫بكات چه‌ن���د خوله‌كێك دێت كاره‌كه‌ت‬ ‫بۆده‌كات‌و به‌شێوه‌یه‌كی‌ كاڵ‌و كرچ ك ‌ه‬ ‫ی پاره‌یه‌كه‌‪،‬‬ ‫ته‌نها مه‌به‌ستی‌ په‌یداكردن ‌‬ ‫كه‌له‌ڕاب���ردودا زۆر جی���اواز كاری���ان‬ ‫ی كاره‌كه‌یان بون‪،‬‬ ‫ده‌كرد به‌ڕۆح ل���ه‌ال ‌‬ ‫مه‌به‌ستیان بازرگانی‌‌و پاره‌ په‌یداكردن‬ ‫ی‬ ‫نه‌بو هه‌ربۆی���ه‌ هونه‌ریش ئه‌و نرخه‌ ‌‬ ‫جارانی‌ نه‌ماوه‌"‪.‬‬ ‫ی "ڕۆژگار ئه‌و راس���تیی ‌ه بۆ‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی هون���ه‌ر س���اخ ده‌كاته‌و‌ه‬ ‫هه‌واداران��� ‌‬ ‫كه‌ به‌رهه‌م���ی‌ هونه‌رمه‌ن���دان تاچه‌ند‬ ‫به‌هه‌س���ت‌و تایبه‌تمه‌ندی���ه‌و‌ه كراون‌و‬ ‫ی پێیه‌‌و‬ ‫ی هه‌ڵده‌س���تیت پ���اره‌ ‌‬ ‫هه‌رچ ‌‬ ‫گۆرانی���ه‌ك تۆمارده‌كات‪ ،‬ك���ه‌ تواناو‬ ‫به‌هره‌كان���م زۆر له‌و كه‌س���ان ‌ه زیاتر‌ه‬ ‫قس���ه‌یان هێناو‌ه به‌خێرای���ی‌ كردویان ‌ه‬ ‫به‌گۆرانی‌"‪.‬‬

‫دوانه‌‬ ‫تەندروس���تی خۆتت ب���ەالوە گرنگ‬ ‫نیی���ە ‪ ،‬هەروەک چۆن کاردانەوە زیاد‬ ‫لە‌ڕاددە‌و ن���ا پێویستەکانیش���ت کار‬ ‫دەکەنە سەر تەندروستیت‪.‬‬

‫مام ره‌مه‌زان له‌گێڕانه‌وه‌ی‌ چیرۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫مێژوی‌ پاسكیله‌كه‌ی‌ بۆ ئاوێنه‌‪ ،‬وتی‌‬ ‫"له‌ساڵی‌ حه‌فتاكانی‌ سه‌ده‌ی‌ رابردو‬ ‫ئ���ه‌و پاس���كیله‌م له‌هاواڵتیه‌ك كڕی‌‬ ‫كه‌ ئ���ه‌و پێیڕاگه‌یاندم به‌هه‌دیه‌ بۆی‌‬ ‫هاتوه‌‌و كه‌س���ی‌ دیكه‌ له‌و پاسكیله‌ی‌‬ ‫پێنی���ه‌‪ ،‬له‌وكاته‌ی‌ ئه‌و پاس���كیله‌م‬ ‫كڕیوه‌ له‌و جۆره‌ پاس���كیله‌ی‌ خۆمم‬ ‫له‌ش���اردا نه‌بینی���وه‌‪ ،‬ك���ه‌ ماركه‌ی‌‬ ‫(‪ )pico‬ته‌نها چه‌ندجارێك له‌فلیمه‌‬ ‫مێژویه‌كان���ی‌ ئه‌ڵمانیادا له‌و ش���ێوه‌‬ ‫پاسكیله‌م بینیوه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "چه‌ندینجار داوایان لێكردوم‬ ‫به‌پاره‌ی‌ زیاد لێموه‌رگرن‌و بیبه‌خشمه‌‬ ‫مۆزه‌خان���ه‌ی‌ س���لێمانی‌‪ ،‬به‌اڵم من‬ ‫به‌هۆی‌ خۆشه‌ویستم بۆ پاسكیله‌كه‌م‬ ‫ئه‌و داوایانه‌م ره‌تكردۆته‌وه‌‌و وه‌سیه‌تم‬ ‫ك���ردوه‌ هه‌تا من بمێن���م ده‌بێت ئه‌و‬ ‫پاس���كیله‌ش هه‌بێت ك���ه‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫تایبه‌تمه‌ندی‌ تێدایه‌ له‌پاسكیله‌كانی‌‬ ‫دیكه‌دا نیه‌ وه‌ك جیاوازی‌ له‌شێوه‌ی‌‬

‫هه‌یكه‌لی‌ دروس���تكردنه‌كه‌ی‌‌و تایه‌و‬ ‫ویل‌و كوشنی‌ دانیش���تن‌و تۆكمه‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫پێكهاته‌ك���ه‌ی‌ كه‌ تا ئێس���تا تایه‌و‬ ‫گریسی‌ ده‌كه‌م وه‌ك خۆی‌ ماوه‌ته‌وه‌و‬ ‫هیچ كێشه‌یه‌كی‌ له‌ڕۆشتندا نیه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو باس له‌وه‌ ده‌كات سه‌ره‌ڕای‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پاسكیله‌كه‌ی‌ مێژویه‌كی‌ زۆری‌‬ ‫هه‌یه‌ به‌اڵم ئه‌و پاسكیلە‌ته‌ندروستی‌‬ ‫پاراس���توه‌ كه‌ له‌ساڵی‌ حه‌فتاكانه‌وه‌‬ ‫تا ئێس���تا به‌به‌رده‌وام���ی‌ هاتوچۆی‌‬ ‫پێ���ده‌كات‌و پێیده‌چێت���ه‌ زۆرب���ه‌ی‌‬ ‫ش���ه‌قام‌و ك���ۆاڵن‌و گه‌ڕه‌كه‌كان���ی‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫س���لێمانی‌‌و‬ ‫دارایش���یه‌تی‌‪ ،‬ئ���ه‌و وت���ی‌ "به‌هۆی‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ كاری‌ پڕكردن���ه‌وه‌ی‌ غازی‌‬ ‫قه‌زه‌می‌ مااڵن ده‌كه‌م‪ ،‬كه‌لوپه‌له‌كانم‬ ‫بۆ هه‌ڵده‌گرێ���ت‌و ده‌مگه‌یه‌نێته‌ ئه‌و‬ ‫جێگه‌ی���ه‌ی‌ بۆی‌ ده‌چم كه‌ ئۆتۆمبیل‬ ‫بۆ هه‌مو جێگه‌ی���ه‌ك نابێت‌و بۆ من‬ ‫نابێت"‪.‬‬ ‫مام ره‌مه‌زان ئاماژه‌ به‌وه‌شده‌كات‬

‫ی مام ره‌ش‬ ‫چایخانه‌كه‌ ‌‬ ‫ژنان‌و كچان بۆ ژه‌می‌‬ ‫به‌یانی‌ كۆده‌كاته‌وه‌‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫وت���ی‌ "له‌دوكانه‌كه‌مدا ته‌نها س���ه‌رجه‌م خێزان���ن ئه‌و خواردنانه‌ ده‌خۆن كه‌ زۆر‬ ‫خواردن���ه‌ خۆماڵیه‌كانی‌ ژه‌می‌ به‌یانیان به‌كه‌می‌ ده‌ستده‌كه‌وێت‌و نرخه‌كانیشیان‬ ‫ده‌س���تده‌كه‌وێت وه‌ك ماس���ت‌و دۆو گونجاوه‌"‪.‬‬ ‫مام ره‌ش به‌قسه‌ خۆشه‌كانی‌‌و‬ ‫وتیشی‌ " كوڕه‌كانم هاوكارێكی‌ باشی‌‬ ‫په‌نی���رو قه‌یم���اخ‌و گوێ���ز‌و هه‌نگوین‌و‬ ‫هه‌بونی‌ چایه‌كی‌ به‌تام‌و ماست‌و دۆو‬ ‫سیرێش كه‌ داخوازیه‌كی‌ زۆری‌ له‌سه‌ره‌و كاره‌كه‌من‪ ،‬ئێس���تا وه‌ك سااڵنی‌ رابردو‬ ‫په‌نیرو قه‌یماخ‌و گوێز‌و هه‌نگوین‌و‬ ‫سیرێش‪ ،‬ژنان‌و كچانی‌ له‌چایخانه‌كه‌ی‌ له‌ش���اروچكه‌كانی‌ پێنجوێن‌و شارباژێرو گه‌نجیی���م نه‌ماوه‌ به‌ته‌نی���ا فریاناكه‌وم‬ ‫كه‌ به‌ش���ێكی‌ بۆ زۆری‌ مش���ته‌ریه‌كان‌و‬ ‫قه‌ره‌داغه‌وه‌ به‌تایبه‌تی‌ بۆم ده‌هێنن"‬ ‫كۆده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌لێت "به‌یانیان‬ ‫وتیش���ی‌ "كاری‌ چایچیه‌تی‌ كۆمه‌ڵێك فراوانكردنی‌ كاره‌كه‌م ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫چایخانه‌كه‌م به‌رناكه‌وێت به‌هۆی‌‬ ‫مه‌رجی‌ هه‌یه‌ كه‌ ده‌بێت بزانیت چایه‌كی‌ بیرۆكه‌ی‌ خۆش���مه‌ توانیوم���ه‌ ژیانێكی‌‬ ‫مشته‌ری‌ ژنان‌و كچان كه‌ زۆریه‌یان‬ ‫باش لێبنێیت‪ ،‬ده‌بێت ئاوی‌ چاكه‌ گه‌رم شایسته‌ بۆ خۆم‌و كوڕه‌كانم به‌كاره‌كه‌م‬ ‫فه‌رمانبه‌رن"‪.‬‬ ‫بێت ئه‌وكات چا وش���كه‌كه‌ی‌ تێبكه‌یت‪ ،‬دابینده‌ك���ه‌م‌و تامردن ب���ه‌رده‌وام ده‌بم‬ ‫ره‌ش���ید مس���ته‌فا ناس���راو بە‌مام چه‌ندی���ن ج���ۆری‌ چای ب���اش تێكه‌ڵ ئه‌وه‌ هیوایه‌تێكی‌ منداڵیم بوه‌"‪.‬‬ ‫م���ام ره‌ش باس���ی‌ مش���ته‌ریه‌كانی‌‬ ‫ره‌ش‪ ,‬به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند له‌س���ااڵنی‌ بكه‌ی���ت‌و پاك‌و خاوێنی‌ ج���ل‌و به‌رگ‌و‬ ‫شه‌س���ته‌كانی‌ س���ه‌ده‌ی‌ راب���ردوه‌وه‌ هه‌بونی‌ رویه‌ك���ی‌ خۆش‌و له‌كاتی‌ كاردا چایخانه‌ك���ه‌ ده‌كات‌و به‌داخ���ه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫له‌گه‌ڕه‌كی‌ مه‌جیدبه‌گی‌ شاری‌ سلێمانی‌ ده‌س���ت بۆ لوت‌و قژو س���ه‌ر نه‌به‌یت تا رۆژانه‌ی‌ هاورێكان���ی‌ له‌ژیاندا نه‌ماون‪،‬‬ ‫دوكانی‌ چایخانه‌ی‌ داناوه‌‌و له‌منداڵیه‌وه‌ كڕیاره‌كان بێزت لێنه‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬كه‌ زۆرێك ئه‌و وت���ی‌ "ئه‌و س���ااڵنه‌ی‌ م���ن كاری‌‬ ‫كاری‌ چایچێتی ك���ردوه‌‌و ئه‌وه‌ خولیای‌ له‌خه‌ڵكی‌ ده‌س���تیان ك���ردوه‌ به‌و كاره‌ چایچیه‌تی���م ده‌ك���رد زۆربه‌یان هاوڕی‌‌و‬ ‫ژیانی‌ بوه‌‪ ،‬بۆ هه‌رچی‌ شین‌و شایه‌ك كه‌ به‌هۆی‌ نه‌بونی‌ مه‌رجی‌ پاك‌و خاوێنی‌‌و هاوته‌مه‌نی‌ خۆم بون‪ ،‬له‌ساڵی‌ شه‌ست‌و‬ ‫لە‌گونده‌كه‌ی‌ هه‌بوبێت بانگ كراوه‌‪ ،‬دواتر نه‌زانینی���ان ب���ۆ كاره‌كه‌ س���ه‌ركه‌وتو حه‌فتاكاتاو هه‌شتاكانی‌ سه‌ده‌ی‌ رابردو‬ ‫به‌اڵم ئێس���تا ئ���ه‌و كه‌س���انه‌ له‌ژیاندا‬ ‫كه‌ گونده‌كه‌یان چۆڵده‌كرێت‌و خێزانه‌كه‌ی‌ نه‌بون"‪.‬‬ ‫م���ام ره‌ش ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش كرد نه‌ماون‌و تامه‌زۆری‌ ئ���ه‌و رۆژانه‌م به‌س‬ ‫دێنه‌ س���لێمانی‌ بیرده‌كاته‌وه‌ بۆ بژێوی‌‬ ‫ژیانی‌ كاری‌ چایچیه‌تی‌ بكاته‌ پیش���ه‌ی‌ جیاواز له‌چایخانه‌كانی‌ دیكه‌ی‌ ش���اری‌ تازه‌ هاورێكانم مردن‌و جێیانهێش���توم‪،‬‬ ‫هه‌میش���ه‌یی‌‌و ئێستا منداڵه‌كانیشی‌ به‌و س���لێمانی‌ زۆرب���ه‌ی‌ كڕیاره‌كانی‌ ژنان‌و ئه‌وان���ه‌ی‌ ئێس���تا دێن���ه‌ چایخانه‌كه‌م‬ ‫كاره‌وه‌ سه‌رقاڵ كردوه‌‌و خۆشه‌ویشی‌ بۆ كچانن‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "گه‌ر به‌یانیان سه‌یری‌ ته‌مه‌نێك���ی‌ كه‌می���ان هه‌یه‌و ن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫كاره‌كه‌ی‌ به‌ڕاده‌یه‌كه‌ ناتوانێت تامردن دوكانه‌كه‌م بكه‌ی���ت له‌به‌ر كچان‌و ژنان ت���ازه‌ن‌و له‌به‌تاڵیدا دێن چا ده‌خۆنه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌رناكه‌وێت ك���ه‌ زۆربه‌یان فه‌رمانبه‌رن به‌اڵم سااڵنی‌ رابردو له‌كاركردن‌و ماندو‬ ‫ده‌ست به‌رداری‌ كاره‌كه‌ی‌ ببێت‪.‬‬ ‫وشه‌ی‌ مام ره‌ش وه‌ك خۆی‌ ئاماژه‌ی‌ له‌گه‌ڵ خزم‌و كه‌س���وكارو ب���راو باوك بون ده‌گه‌ڕانه‌وه‌‌و ده‌هاتنه‌ دوكانه‌ك ‌هم‌و‬ ‫‪www.facebook.com/www.dcysul.org‬‬ ‫پێ���ده‌كات له‌ڕه‌ش���یدیه‌وه‌ هاتوه‌‪ ،‬ئه‌و هاوڕێكانیان هاتون‌و ژماره‌یه‌كیش���یان چایان ده‌خوارده‌وه‌"‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫کەمێ���ک ئارام ببە‌و هەموو ش���تێک‬ ‫ی‬ ‫گەورە مەکە‪ ،‬هیچ ش���تێک ش���ایەن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئەوەنییە خۆتی‌ بۆ بێزار بکەیت‪ ،‬گرنگ ‌‬ ‫ی‬ ‫بە‌تەندروس���تیت ب���دە ک���ە کاریگەر ‌‬ ‫دەبێت لەسەر باری‌ دەرونیشت‪.‬‬

‫شێر‬ ‫دەتوانیت ئەوە بەدەس���ت بهێنیت‬ ‫ی کارەکەت ک���ە دەتەوێت‪،‬‬ ‫لە‌ش���وێن ‌‬ ‫پێشبینی‌ بورجەکان بۆت لە‌قازانجتە‪،‬‬ ‫ی کاتێکی‌ زۆر‌و‬ ‫ئەمڕۆ ب���ێ بەفیڕۆدان ‌‬ ‫ی دەتوانیت‬ ‫خۆ ماندوکردن بە‌ئاس���ان ‌‬ ‫بگەیت بە‌باشترین ئەنجام‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ی بێزاریدا دەژیت لەگەڵ‬ ‫لە‌حاڵەتێک ‌‬ ‫ی ژیانتدا‪ ،‬لەبەرئەوە دەبێت‬ ‫هاوبەش��� ‌‬ ‫ی کاردانەوەکانت بکەیت تا‬ ‫کۆنترۆڵ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی کێشە ‌‬ ‫نەبنە هۆکاری‌ دروس���تبون ‌‬ ‫ناپێویست‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )592‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/12‬‬

‫ی‌ ئه‌ڵامنی‌ له‌ماڵه‌كه‌یدا هه‌ڵگرتوه‌‬ ‫كردوه‌‌و خانو‌و ماڵیشم پێ‌ پێكه‌وه‌ناوه‌"‬

‫مسته‌فا ئه‌حه‌مه‌د‬ ‫واز له‌كاری‌ نواندن ده‌هێنێت‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫هونه‌رمه‌ند مسته‌فا ئه‌حمه‌د‪ ،‬كه‌ به‌نواندنی‌ له‌شاكار‌ه‬ ‫جاویدانیه‌كانی‌ "النه‌وازان"‌و "چه‌خماخساز"‌و چه‌ندین‬ ‫كاری‌ هونه‌ریی‌ به‌ناوبانگه‌‪ ،‬پاش ‪ 60‬ساڵ‌ له‌كاری‌‬ ‫نواندن هه‌ست به‌نائومێدی‌ ده‌كات‌و ده‌ڵێت "واز‬ ‫له‌كاری‌ نواندن ده‌هێنم"‪.‬‬

‫پاره‌یه‌ك���ی‌ باش���ی‌ بە‌پاس���كیله‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پاش���ه‌كه‌وت ك���ردوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "‬ ‫به‌درێژای‌ ئه‌و ماوه‌یه‌ ئه‌و پاسكیله‌م‬ ‫پێبوه‌ هه‌ش���ت من���داڵ‌و خێزانه‌كه‌م‬ ‫پێ‌ به‌خێو ك���ردوه‌‌و خانو‌و ماڵم پێ‌‬ ‫پێكه‌وه‌ناوه‌‪ ،‬له‌ئێستاش���دا هۆكارێكه‌‬ ‫بۆ به‌رێكردنی‌ كاره‌كانم ده‌توانم بڵێم‬ ‫له‌و ماوه‌ دورودرێژه‌دا هێنده‌ی‌ كێشی‌‬ ‫خۆی‌ پاره‌ی‌ په‌یداك���ردوه‌‌و چه‌ندین‬ ‫ده‌فته‌ر دۆالرم په‌یداكردوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "پاس���كیله‌كه‌م له‌كاتی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراقیدا چه‌ندینجار ژیانی‌‬ ‫له‌مه‌رگ رزگار كردوم كه‌ ئه‌و كاتانه‌ی‌‬ ‫فیرار ب���وم‌و ده‌كه‌وتم���ه‌ مه‌فره‌زه‌ی‌‬ ‫هێ���زه‌ تایبه‌ته‌كان���ی‌ رژێمی‌ باعس‪،‬‬ ‫ك���ه‌س نه‌یده‌توان���ی‌ راب���كات به‌اڵم‬ ‫من پاس���كیله‌كه‌م ببوه‌ فریادڕه‌س‌و‬ ‫له‌به‌ین���ی‌ ئۆتۆمبێل���ه‌كان‌و له‌كۆاڵنه‌‬ ‫باریكه‌كانی‌ سه‌رشه‌قام‌و حاجی‌ حان‌و‬ ‫مه‌ڵكه‌ندی‌‌و شێخانه‌وه‌ بۆی‌ ده‌ڕۆشتم‬ ‫رزگارم ده‌بو"‪.‬‬

‫بەختیار عەبدولڕەحامن‪ :‬سیناریستامن نییه‌‬

‫"هونەری سینەما لەکوردستان‬ ‫لەدۆخێکی مەترسیداردایە"‬ ‫ئا‪ :‬ئازاد بایز‬ ‫دەرهێنەرو ئەکتەری سینەمایی کورد‪،‬‬ ‫بەختیار عەبدولڕەحمان ده‌ڵێت "به‌پێ ‌ی‬ ‫پێوەری جیهانی بۆ سەردەمی ئەمڕۆ‬ ‫هونەری سینەما لە‌سەرجەم هونەرەکانی‬ ‫تر لەپێش ترە‪ ،‬بەاڵم له‌کوردستان‬ ‫هونەری گۆرانی گوتن له‌پێشترە‪،‬‬ ‫هونەری سینەما لەکوردستان لەدۆخێکی‬ ‫مەترسیداردایە"‪.‬‬ ‫به‌ختی���ار عه‌بدولره‌حم���ان به‌ئاوێنه‌ ‌ی‬ ‫راگه‌یان���د ك ‌ه "له‌كوردس���تاندا دەرهێنەر‬ ‫زۆرە وەکو ناو‪ ،‬زۆرێکیان کاری جوانیان‬ ‫کردوە‪ ،‬بەاڵم سینیاریس���تمان نیە"‪ .‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "چیرۆکنوس���یمان هەی���ە بۆ فیلم‪،‬‬ ‫به‌اڵم سیناریس���تی باش���مان نییە‪ ،‬کە‬ ‫کار لەس���ەر ئاکتی ئەکت���ەرەکان بکات‪،‬‬ ‫لەالیەکی تریش���ەوە ئەو کەس���انەی کە‬ ‫ئاکت دەکەن ئاکتی ش���انۆیین بەحوکمی‬ ‫ئ���ەوەی ماوەیەکی زۆر کاری ش���انۆییان‬ ‫کردوە دێن س���ینەماش دەکەن‪،‬هەروەها‬ ‫کەمی ئەکتەری س���ینەمایی دەگەڕێتەوە‬ ‫بۆ کەمتر ماندوبونی دەرهێنەر"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "دەرهێن���ەر کاری ئەوەی���ە‬ ‫کەس���ێکی بێ ئەزمون بکات���ە خاوەنی‬ ‫ئەزمون‪ ،‬ب���ه‌اڵم دەرهێنەری کورد هێزی‬ ‫گەڕانی نیە بەدوای ئەکتەری باش دا‪،‬‬ ‫بەختی���ار عەبدوڵڕەحم���ان لەب���ارەی‬ ‫پێشەنگبونی هونەری سینەما لەکوردستان‬ ‫ئەو گیروگرفتانەی ئەمڕۆ بۆ ئەو هونەرە‬ ‫دێت���ە پێش‪ ،‬وتی‌ ئه‌گه‌ر بەش���ێوەیەکی‬ ‫س���تاندارد باسی س���ینەما بکەین یانی‬ ‫پێ���وەری جیهانی بۆ س���ەردەمی ئەمڕۆ‬ ‫هونەری سینەما لە‌سەرجەم هونەرەکانی‬ ‫تر لەپێش ترە بەاڵم گەر بێینە سەر باسی‬

‫کوردستان دەتوانم بڵێم هونەری گۆرانی‬ ‫گوتن‌و موسیک لەپێشترە‪ ،‬بەدوایا شانۆ‬ ‫دێت بەاڵم هونەری سینەما لەکوردستان‬ ‫لەدۆخێکی مەترسیداردایە"‪.‬‬ ‫لەبارەی پش���ت بەس���تن بەبەرهەمی‬ ‫س���ینەمایی بۆژیان���ی هونەرمەن���د‬ ‫لەکوردس���تان‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "لەڕاس���تیدا‬ ‫لەدنیای ئێس���تادا لەدەرەوەی باش���وری‬ ‫کوردستان دراماو سینەما بەشێکی زۆری‬ ‫بزنس���ە‪ ،‬بەاڵم لەکوردس���تان بەداخەوە‬ ‫بەتەواوەتی نەب���وە بەبزنس‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫هونەرمەندی ئێس���تای کورد ئەوەندەی‬ ‫داڵغ���ەی الی گیرفانیەتی لەس���ەدا ‪٢٥‬ی‬ ‫ئ���ەوە خەیاڵی الی کارەک���ەی نییه‌‌و بیر‬ ‫له‌و‌ه بكاته‌و‌ه داهێنان بکات"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "بەڕاستی بینەری کورد گوناهە‬ ‫لەبەرئ���ەوەی دەرهێن���ەر خەیاڵی تەنها‬ ‫الی گیرفانێت���ی هەرئ���ەوەش وایکردوە‬ ‫هەموکارێکی هونەریی لەچەقبەستندایە"‪.‬‬ ‫به‌ختیار ئه‌وه‌شی‌ رونكرده‌وه‌ ك ‌ه ئێستا‬

‫كوردس���تان له‌رو ‌ی ته‌كنیكییه‌وه‌ کێشەی‬ ‫نیە‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "بۆنمونە ئەوکامێرایانەی‬ ‫لەهۆلیودا هەیە لەکوردستانیش���دا هەن‪،‬‬ ‫ئێستا ئەو کومپانیایانەی کەلە کوردستان‬ ‫کاری ری���کالم دەکەن کەرەس���تەکانیان‬ ‫هەمان ئەوانەیە کە لەهۆلیودایه‌‪ ،‬لەالیەکی‬ ‫تریش���ەوە پێش ئ���ەم دۆخ���ە لەالیەن‬ ‫بەڕێوبەرایەتی س���ینەماوە هەشت ملیار‬ ‫دینار سەرف کرا هەر بەڕێوبەرایەتیەکی‬ ‫دو ملیار دیناری هەبوە‪ ،‬من ناڵێم بۆ ‪٨٠‬‬ ‫فیلمت نەبوە‪ ،‬بەڵکو دەڵێم ده‌بو النیکەم‬ ‫‪ ٨‬فیلمی شیاوت بەرهەم بهێنایه‌"‪.‬‬ ‫لەب���ارەی جەنگی کولت���وری واڵتانی‬ ‫دراوس���ێ لەڕێگەی درام���او هونەرەکانی‬ ‫ت���رەوە بۆسەرکوردس���تان‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌‬ ‫"بۆ لەمپەر خس���تنە س���ەر ئەو هەڕەشە‬ ‫کولتوریەی واڵتان بۆسەرکولتوری کوردی‬ ‫س���ەرەتا پێویستی بەکاتە‪ ،‬دوەم دەبێت‬ ‫دەزگایەکی گەورەی ئەکادیمیای هونەری‬ ‫حکومی هەبێت‪ ،‬بۆ ئ���ەوەی رێگە بەوە‬ ‫بگرێت‪ ،‬بۆ نمونە کەناڵە تەلەفزیۆنیەکان‬ ‫بەرهەمێکی باشیان پێشکەش نەکەیت تۆ‬ ‫ناتوانی بڵێ���ی نابێت درامای تورکی یان‬ ‫هەر واڵتێک���ی تر باڵوبکەیتەوەو دۆبالژی‬ ‫سەر کوردی بکەیت‪ ،‬چونکە تۆ بەرهەمت‬ ‫نیە"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "کێش���ەیەکی تری���ش هەیە‬ ‫بەڕاس���تی دەرهێن���ەر هەی���ە دەس���تی‬ ‫لەس���ەقەت کردنی دەی���ان فیلمدا هەیە‬ ‫ب���ەاڵم بۆ جارێک���ی ت���ر بەڕێوبەرایەتی‬ ‫گشتی رۆشنبیری س���لێمانی‌و وەزارەتی‬ ‫رۆش���نبیری رێگەی پێ���دەدات فیلمی تر‬ ‫بکات���ەوە ئەم���ە ماڵوێرانکردنی هونەری‬ ‫کوردیە بەالڕێدا بردن���ی بینەری کوردە‪،‬‬ ‫ئەم کارانەش بەداخەوە زۆربه‌ی لەس���ەر‬ ‫بنه‌مای‌ برادەریی دەکرێت"‪.‬‬

‫پەیجی بەڕێوەبەرێتی گشتی رۆشنبیری‌و هونەری سلێامنی‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫ئەم ماوه‌یه‌ باش���ە تا خۆشەویستە‬ ‫تازەکەت ببینیت‪ ،‬وا باش���ترە زیاتر‬ ‫ی‬ ‫گرنگی‌ بدەی���ت ب���ەو وردەکاریانە ‌‬ ‫ی ئەون‪ ،‬چونک���ە ئەم کارە‬ ‫دەرب���ارە ‌‬ ‫ی دەبێت لەس���ەر‬ ‫کاریگ���ەری‌ باش��� ‌‬ ‫پەیوەندییەکەتان لە‌داهاتوودا‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫دوربکەوەرەوە لەم رەفتارە وشکانە‬ ‫ی‬ ‫لەگەڵ هاوبەشی‌ ژیانتدا‪ ،‬لەبەرئەوە ‌‬ ‫ی‬ ‫بەردەوامبون لەم جۆرە رەفتارە دور ‌‬ ‫دەخاتەوە لێت‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫ی تەندروس���تیت زۆر ب���اش‬ ‫ب���ار ‌‬ ‫ی باشت‬ ‫نییە‪ ،‬پزیش���کەکان ئامۆژگار ‌‬ ‫دەک���ەن لە‌س���ەروو هەمووش���یانەوە‬ ‫ی‬ ‫گرنگیدانە بە‌خەوتن‪ ،‬یان زیادکردن ‌‬ ‫کاتژمێرەکانی‌ پشوودان‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫هونه‌رمه‌ند مسته‌فا ئه‌حمه‌د‪ ،‬ئه‌كته‌ری‌ ناسراوی‌ كورد‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند له‌س���ااڵنی‌ شه‌س���ت‌و حه‌فتاكانی‌‬ ‫راب���ردودا ب���ه‌دڵ‌و به‌گیان كاری‌ هون���ه‌ر ده‌كرا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێس���تا ئه‌وكاران���ه‌ له‌ئاس���ت داواكاری‌ خه‌ڵكیدا نین‪،‬‬ ‫هۆكاره‌كه‌شی‌ بۆ كه‌مته‌رخه‌می‌ حكومه‌ت ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "كۆمه‌ڵێ���ك بۆ خۆبه‌خێوكردن درێژه‌ به‌كاره‌‬ ‫هونه‌ری���ه‌كان ده‌ده‌ن‪ ،‬بێ‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ هیچ له‌هونه‌ر بزانن‬ ‫ئه‌م���ه‌ش كاردانه‌وه‌ی‌ خراپی‌ له‌س���ه‌ر هونه‌ری‌ كوردی‌‬ ‫ده‌بێت له‌س���ااڵنی‌ ئاینده‌دا‪،‬‬ ‫كه‌س���یش نیه‌ قسه‌ی‌‬ ‫له‌سه‌ربكات"‪.‬‬ ‫و تیش���ی ‌‬ ‫" ئه‌و ا ن���ه‌ی‌‬ ‫كاری‌ نوان���دن‌و‬ ‫سینه‌ماكاریی‌‬ ‫د ه‌ك���ه‌ن‬ ‫ده‌بێت له‌دڵه‌وه‌‬ ‫خۆشه‌ویستیان‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌و كاره‌‬ ‫هه‌بێت‌و ئیش���ی‌‬ ‫بۆ بكه‌ن‪ ،‬هه‌رچی‌‬ ‫ی نواندنی‌ كرد‬ ‫كار ‌‬ ‫ئه‌كت���ه‌ر نی���ه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫وه‌ك ك���ورد ده‌ڵێت‬ ‫هه‌رچی‌ سمێڵی‌ سو ربو‬ ‫هه‌مزه‌ئاغا نیه‌‪ ،‬راس���ته‌‬ ‫هه‌ندێك كه‌س‬

‫كاری‌ هونه‌ری‌ ده‌كه‌ن به‌اڵم ئایا بیریان لێكردۆته‌وه‌ ئه‌و‬ ‫كارانه‌ بۆ كێ‌ ده‌كه‌ن؟ كاردانه‌وه‌كانی‌ چی‌ ده‌بێت؟ ئایا‬ ‫ئه‌و به‌رهه‌مه‌یه‌ له‌دڵ‌و ناخ���ی‌ جه‌ماوه‌ردا بمێنێته‌وه‌؟‬ ‫بیگومان من ده‌ڵێم نه‌خێر‪ ،‬بۆماوه‌ی‌ چه‌ند كاتژمێرێك‬ ‫نه‌بێت له‌دڵی‌ جه‌ماوه‌ردا نامێنێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئ���ه‌وان وه‌ك تیپی‌‬ ‫شانۆی‌ پێشڕه‌وی‌ كوردی‌ له‌سه‌رده‌مێكی‌ زۆر ناخۆشدا‬ ‫ده‌س���تیانكردوه‌ به‌كاری‌ هونه‌ری‌‌و توانیویانه‌ چه‌ندین‬ ‫به‌رهه‌می‌ جوان پێش���كه‌ش بكه‌ن‪ ،‬كه‌ ئه‌و به‌رهه‌مانه‌‬ ‫ئه‌ركی‌ وه‌زارتی‌ رۆش���نیرییه‌ له‌فه‌وت���ان بیانپارێزێت‌و‬ ‫وه‌ك ده‌س���تكه‌وتێك س���ه‌یر بكرێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئێمه‌‬ ‫به‌ش���انازیه‌وه‌ توانیم���ان خزمه‌ت به‌هون���ه‌ری‌ كوردی‌‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬كه‌ ئه‌وكات تواناكان س���نورداربون‪ ،‬ترسێكی‌‬ ‫زۆرمان هه‌بو له‌ڕژێمی‌ به‌عس‪ ،‬به‌اڵم سه‌ره‌ڕای‌ ترسێكی‌‬ ‫زۆر توانیمان كلتورو مێژوی‌ خۆمان بپارێزین"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ساڵ به‌ساڵ هونه‌ری‌ كوردی‌ له‌پاشه‌كشه‌دایه‌‌و‬ ‫له‌س���اڵی‌ نه‌وه‌ده‌كانی‌ س���ه‌ده‌ی‌ رابردودا له‌گه‌ڵ چه‌ند‬ ‫هاوڕێیه‌كمدا پێكه‌وه‌ توانیمان باشترین كاری‌ سینه‌مایی‌‬ ‫ئاماده‌بكه‌ی���ن كه‌ كاردانه‌وه‌ی‌ له‌واڵتانی‌ ده‌ره‌وه‌ هه‌بو‬ ‫به‌ده‌ر له‌ناوخۆی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‪ ،‬پێشوازیه‌كی‌‬ ‫زۆر گه‌رم���ی‌ لێكرا به‌اڵم ئێس���تا ن���ه‌ك هه‌ر كاری‌‬ ‫س���ینه‌ماغی‌ نه‌ماوه‌‪ ،‬به‌ڵكو ده‌رگای‌ سینه‌ماكانیش‬ ‫داخران كه‌ واڵتان به‌هۆی‌ سینه‌ماوه‌ مێژوی‌ واڵتێك‬ ‫ده‌گ���ۆڕن‌و گۆڕان���كاری‌ گه‌وره‌ دروس���ت ده‌بێت‌و‬ ‫داهاتێكی‌ باش بۆ ئه‌و واڵته‌ دیاری‌ ده‌كات"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد كه‌ هونه‌رمه‌ندان‬ ‫له‌خه‌فه‌تدا سه‌ری‌ خۆیان هه‌ڵگرت‌و مردن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "چونكه‌ له‌م واڵته‌دا گۆشت دراوه‌ به‌نانه‌واو‬ ‫هه‌ویریشیان خستۆته‌ به‌رده‌ستی‌ گۆشت فرۆش‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و بارودۆخه‌ی‌ به‌س���ه‌ر هونه‌رمه‌نداندا هاتوه‌‬ ‫به‌هۆی‌ نه‌بون���ی‌‌و خزمه‌ت نه‌كردنی‌ هونه‌رمه‌ندان‪،‬‬ ‫نی���وه‌ی‌ له‌خه‌فه‌تدا مردن‌و س���ه‌ری‌ خۆیان‬ ‫هه‌ڵگرت‌و رۆشتن بۆ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‬ ‫چی‌ بكه‌ن كه‌ لێره‌ هیچیان‬ ‫بۆ نه‌كرێت"‪.‬‬

‫هونه‌رمه‌ندانی‌ به‌ندبێژ‬ ‫واڵت به‌جێده‌هێڵن‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫ماوه‌ی‌ دو مانگه‌ هه‌ریه‌ك‬ ‫ی "شیروان‬ ‫ی میلل ‌‬ ‫له‌هونه‌رمه‌ندان ‌‬ ‫عه‌بدواڵو هیوا عێراقی‌‌و سۆران‬ ‫محه‌مه‌د‌و مه‌ریوان عه‌بدواڵ‌و ئارام‬ ‫شاره‌وانی‌‌و بیرون سه‌نگاوی‌"‬ ‫كوردستانیان به‌جێهێشتوه‌‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫له‌و هونه‌رمه‌ندانه‌ "قه‌یرانی‌ دارایی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ره‌كی كۆچ ‌‬ ‫نه‌بونی‌ هۆكار ‌‬ ‫ی واڵت"‪.‬‬ ‫ئێمه‌یه‌ بۆده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندی‌ به‌ندبێژ هیوا تۆفیق‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ناس���راو به‌هیوا عێراق���ی‌ به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫راگه‌یان���د له‌ئێس���تادا له‌گ���ه‌ ‌ڵ پێنج‬ ‫هونه‌رمه‌ن���دی‌ دیك���ه‌دا به‌خێ���زان‌و‬ ‫ی ده‌ره‌و‌ه‬ ‫منداڵ���ه‌و‌ه رویان له‌واڵت��� ‌‬ ‫ی دیك ‌ه‬ ‫ك���ردوه‌‌و ناویانه‌وێ���ت جارێك ‌‬ ‫بگه‌ڕێن���ه‌وه‌ هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫له‌شاری‌ ئه‌س���ته‌مبوڵ له‌توركیایان‌و‬ ‫له‌چه‌ن���د رۆژی‌ داهاتوش���دا به‌نیازن‬ ‫ی‬ ‫بچن��� ‌ه ئیتالیا‌و دواتر ب���ۆ واڵته‌كان ‌‬ ‫ی ئه‌وروپ���ا‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "چه‌ندین‬ ‫دیكه‌ ‌‬ ‫هونه‌رمه‌ن���دی‌ دیك���ه‌ی‌ هاوڕێم���ان‬ ‫ی‬ ‫ی كۆچدان‌و هه‌ر هونه‌رمه‌ندان ‌‬ ‫له‌هه‌وڵ ‌‬

‫گیسک‬ ‫باری‌ تەندروس���تیت باش���ە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەمە ئەوە ناگەیەنێت خۆت فەرامۆش‬ ‫بکەیت‪ ،‬دەبێت ئاگات لە‌تەندروستیت‬ ‫ببێ���ت‪ ،‬ئەنجامی‌ خ���ووە خراپەکانت‬ ‫ی خراپ دەبێت‪،‬‬ ‫تەندروستییەک ‌‬

‫به‌ندبێ���ژ نین كۆچ ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫هاواڵت���ی‌‌و كه‌س���انی‌ دیك���ه‌ رۆژان ‌ه‬ ‫واڵت به‌جێده‌هێڵ���ن‪ ،‬هونه‌رمه‌ن���دان‬ ‫ی‬ ‫ی حكومڕان ‌‬ ‫ی سیاسه‌ت ‌‬ ‫ناچارن به‌هۆ ‌‬ ‫كوردییه‌وه‌ واڵت به‌جێبهێڵن"‪.‬‬ ‫ی چه‌ند س���اڵێك‬ ‫ی "ماوه‌ ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ده‌بێ���ت له‌كوردس���تان چاوه‌ڕوان���ی‬ ‫ی‬ ‫ی دۆخه‌كه‌ی���ن‪ ،‬ت���ا كار ‌‬ ‫باش���بون ‌‬ ‫هونه‌ری‌ به‌ندبیژی‌ باش ببێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ه���ۆی‌ دۆخی‌ كوردس���تان ئێمه‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی دڵ ‌‬ ‫كارم���ان نه‌ماوه‌ گ���ه‌ر خه‌ڵك ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ له‌گۆرانی‌ ش���اد ‌‬ ‫خۆش نه‌بێت گو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ندبێژی��� ‌‬ ‫ناگرێ���ت‪ ،‬ئیت���ر كار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هونه‌ر ‌‬ ‫چی‌‌و چۆن درێژه‌ ب���ه‌كار ‌‬ ‫بده‌ین؟! هه‌ربۆی ‌ه له‌گه‌ڵ س���ه‌رجه‌م‬ ‫هونه‌رمه‌ندان���ی‌ هاورێمان ك ‌ه پێكه‌و‌ه‬ ‫كۆچی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵتمان كردوه‌ له‌تاو‬ ‫ی‬ ‫نه‌بونی‌‌و بێ���كاری‌و نه‌بونی‌ ژیانێك ‌‬ ‫ش���یاو ناچاربوی���ن بێین���ه‌ده‌ره‌وه‌‌و‬ ‫باوه‌ڕمان به‌باش���بونی‌ كوردس���تان‬ ‫نه‌م���اوه‌ ناش���مانه‌وێت بگه‌ڕێینه‌و‌ه‬ ‫كوردس���تان هه‌رچیم���ان هه‌ب���و‌ه‬ ‫ی ناوماڵ‬ ‫له‌ماڵ‌و ئۆتۆمبێل‌و كه‌لوپه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫فرۆشتومان ‌ه تا بگه‌ین ‌ه واڵتێك ماف ‌‬ ‫ی وه‌رده‌گیرین"‪.‬‬ ‫په‌نابه‌ریه‌ت ‌‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫ت���ۆ متمانەت بە‌خ���ۆت هەیە‌و پڕ‬ ‫وزەی���ت‌و دەتوانیت لەگ���ەڵ هەموو‬ ‫بارودۆخێک���دا مامەڵ���ە بکەی���ت کە‬ ‫پەیوەن���دی‌ بە‌ژیانی‌ س���ۆزداریتەوە‬ ‫هەیە‪.‬‬

‫هی���وا عێراقی‌ باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ی به‌جێهێش���تنی‌ كوردس���تان‬ ‫له‌دوا ‌‬ ‫ئێستا له‌شوقه‌دا ژیان به‌سه‌رده‌به‌ن‪،‬‬ ‫ی نیگه‌رانی ‌ه‬ ‫ی جێگه‌ ‌‬ ‫ی "ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌و وت��� ‌‬ ‫ی زۆر له‌كوردس���تانه‌وه‌‬ ‫خه‌ڵكێك��� ‌‬ ‫كۆچی���ان ك���ردوه‌‌و رۆژان��� ‌ه چه‌ندین‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردس���تان ده‌بینم له‌س���ه‌ر‬ ‫ش���ه‌قامه‌كان رۆژ ده‌كه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬هیچ‬ ‫ێ‬ ‫ی ب‌‬ ‫پاره‌یه‌كی���ان پێنه‌ماوه‌‌و له‌وپه‌ڕ ‌‬ ‫هیوایدا ژیان به‌سه‌رده‌به‌ن"‪.‬‬ ‫ی ئه‌مڕۆ‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌و ده‌س���ه‌اڵته‌ ‌‬ ‫له‌كوردس���تان فه‌رمانڕه‌وای���ه‌ هی���چ‬ ‫ی بۆ ژیان نه‌هێش���تۆته‌و‌ه‬ ‫به‌هایه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كوردس���تان‌و ته‌نه���ا به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫حیزبی‌ له‌به‌رچاوگرت���وه‌‌و به‌داخه‌و‌ه‬ ‫هونه‌ر‌و هونه‌رمه‌ندان له‌كوردس���تان‬ ‫ی‬ ‫گرنگ���ی‌ نه‌م���اوه‌‌و ئ���ه‌وه‌ی‌ گرنگ ‌‬ ‫ی هونه‌ریی ‌ه‬ ‫پێنه‌درێت له‌م���ڕۆدا كار ‌‬ ‫ی هونه‌ری‌ به‌ندبێژیی‌"‪.‬‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ناوب���راو جه‌غتی‌ ل���ه‌وه‌ش كرده‌و‌ه‬ ‫چه‌ندی���ن هونه‌رمه‌ن���دی‌ دیك��� ‌ه‬ ‫ی ئه‌وه‌دان‬ ‫له‌هاوڕێكانی���ان له‌هه‌وڵ��� ‌‬ ‫وه‌ك ئه‌وان كوردس���تان به‌جێبهێڵن‌و‬ ‫باوه‌ڕیان به‌دۆخی‌ كوردستان نه‌ماو‌ه‬ ‫ك ‌ه رۆژ به‌ڕۆژ خراپتر ده‌بێت‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫زۆر رازی���ت لە‌خ���ۆت‌و هەس���ت‬ ‫ی ناوەکی���ت دەکەی���ت‪،‬‬ ‫بە‌هێ���ز ‌‬ ‫ی‬ ‫بە‌س���ەرکەووتنەکانت بۆ هەمووان ‌‬ ‫ی‬ ‫دەس���ەلمێنیت ک���ە دەتوانیت چ ‌‬ ‫ی‬ ‫بکەی���ت‪ ،‬چاوەڕوانی‌ بەخشش���ێک ‌‬ ‫باشیت‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )592‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/12‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫بیروڕا‬

‫دەوڵەت‌و ئەخالق‬ ‫لەس���ەر قەیرانەکان‪ ،‬دوبارەبەرهەمهێنانەوەی‬ ‫قەیران‌و بەردەوامییدان���ە بە‌قەیرانە کۆنەکان‬ ‫بە‌دروس���تکردنی قەیران���ی ت���ازە‪ .‬ئەزموونی‬ ‫دەس���ەاڵت لە‌هەرێمی کوردس���تان‪ ،‬ئەزمونی‬ ‫پێکەوەژیانی چەن���د ئەختەبوتێکە لە‌چاڵێکدا‬ ‫کە هیچیان شانسی هەتنەدەرەوەی نییە‪.‬‬

‫ئاراس فەتاح‬ ‫هەم���وو پرس���ێکی سیاس���یی بۆئ���ەوەی‬ ‫چارەس���ەربکرێت دەبێ���ت س���ەرەتا بووبێت‬ ‫بە‌کێش���ەیەکی فیکری���ی‪ ،‬زمانێک���ی تیۆریی‬ ‫بەرهەمهێنابێت تاوەکو لەڕێگایەوە شوناسێک‬ ‫بەخۆی ببەخش���ێت‌و خۆی بە‌دونیای دەرەوە‬ ‫بناسێنێت‪ .‬دواتریش بۆئەوەی بتوانێت ببێت‬ ‫بە‌هێزێک ک���ە دونیا بگۆڕێ���ت‪ ،‬دەبێت لەناو‬ ‫جیهانبیینییەکدا جێگیربووبێت‪ .‬هیچ فیکرێک‬ ‫ناتوانێت ببێ���ت بە‌جیهانبینیی گەر نەتوانێت‬ ‫رەهەند‌و ئاڵۆزیی‌و کێش���ەکانی ئەو دونیایەی‬ ‫کە تیایدا دروستبووە‪ ،‬ببینێت‌و بخوێنێتەوە‌و‬ ‫چارەس���ەری گونجاوی���ان ب���ۆ بدۆزێت���ەوە‪.‬‬ ‫هەرئەمەشە وادەکات هەموو فیکر‌و جیهانبینیی‌و‬ ‫سیاس���ەتێک بەپێویس���ت هەڵگری ئەخالقی‬ ‫بەرپرسیارێتیی بێت بەرامبەر بەو چەمکانەی‬ ‫ک���ە بەرهەمیدەهێنێ���ت‌و لە‌چاالکیی‌و کردەی‬ ‫کۆمەاڵیەتییدا بەرجەستەیان دەکات‪ .‬دابڕانی‬ ‫هەموو فیک���ر‌و جیهانیبییەک لە‌فەلس���ەفەی‬ ‫ئەخالقی دەس���ەاڵتدارێتیی‪ ،‬دەرکردنی مرۆڤە‬ ‫لە‌کردەی مێژوویی‌و کردنێتی بە‌بونەوەرێک کە‬ ‫لەناو جەبر‌و سیستەمێکی قەدەرییدا دەژیی‌و‬ ‫توانای هیچ کردە‌و بەرگرییەکی نییە‌و ناتوانێت‬ ‫رووداو دروس���تبکات‌و ئەخالقی رۆشنبیریی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتیی‌و سیاسیی نوێ بەرهەمبهێنێت‪.‬‬ ‫ئ���ەم تایپ���ە لە‌بیرکردن���ەوە تیۆریزەکردنی‬ ‫خۆش���اردنەوەیە ل���ەو بەرپرس���یارێتییە‬ ‫ئەخالقییەی کە رۆشنبیر بەرامبەر بە‌کۆمەڵگا‬ ‫هەیەت���ی‌و پاس���اوکردنێکی ترس���نۆکانەی‬ ‫سیاس���ییە لەژێر ن���اوی جیاکردنەوەی کاری‬ ‫فیکریی لە‌وەزیفە ئەخالقییەکەی‪.‬‬ ‫مەترس���یی گ���ەورە‌و قووڵ���ی ئەزموون���ی‬ ‫نیوس���ەدە زیاتر لە‌کاری سیاسیی حیزبییانە‬ ‫لە‌کوردس���تانی باش���وور‌و چارەکەسەدەیەک‬ ‫لە‌دەس���ەاڵتدارێتیی هەرێمییان���ەی کوردی���ی‬ ‫لەوەدایە کە حیزبە‌کوردیی���ەکان نە خاوەنی‬ ‫فیکرێکی فەلس���ەفەی سیاسیین‌و نە خاوەنی‬ ‫پەیکەرێکی جیهانبینیی دیاریکراون بۆئەوەی‬ ‫بتوان���ن لە‌ڕێگایەوە کێش���ەکانی ئەو دونیایە‬ ‫ببین���ن‌و بخوێننەوە کە خۆیان بەرهەمهێنەری‬ ‫پلە یەکی���ن‪ .‬تەماش���اکردنێکی راگوزەرانەی‬ ‫ن���اوی حیزبە‌کوردیی���ەکان روویەک���ی ئ���ەم‬ ‫ئیش���کالییەتەمان بۆدەردەخ���ات کە چەندە‬ ‫رووکەشییەکی قووڵ لە‌هەڵبژاردنی ئەو ناوانە‬ ‫بەیان���دەکات‪ ،‬هێندەش نەفامیی‌و نەزانییەکی‬ ‫قووڵ بۆ ئەو چەمکانە نیش���اندەدات‪ .‬چەندە‬ ‫ناونانی کەسێک هێما نییە بۆ کەسایەتیی ئەو‬ ‫ئینسانە‪ ،‬هێندەش ناونانی حیزبە‌کوردییەکان‬ ‫هێما نین بۆ پێکهاتەی ئایدیۆلۆژیی‌و فیکریی‬ ‫حیزبە‌کوردیی���ەکان‪ .‬م���رۆڤ دەش���ێت ناوی‬ ‫محەم���ەد بێت‪ ،‬بەاڵم کەس���ێکی بەدکاربێت؛‬ ‫ئەدیبێک���ی رۆمانس���یی بێت‪ ،‬ب���ەاڵم بە‌فیکر‬ ‫فاشیی‪ ،‬ئاوهاش حیزبی کوردی دەتوانێت ناوی‬ ‫دیموکرات‌و سۆسیال دیموکرات‌و سۆسیالیست‌و‬ ‫هتد بێت‪ ،‬بەاڵم دەزگایەکی پۆلیسیی‌و داخراوی‬ ‫خێزانیی‌و دیکتات���ۆر بێت‪ .‬حیزبە‌کوردییەکان‬ ‫لە‌تەمەن���ی دەس���ەاڵتدارێتییاندا‪ ،‬بەئ���اگا‬ ‫ی���ان بێئاگا‪ ،‬بە‌ک���ردار‌و بڕیار‌و ئ���ەو مۆدێلە‬ ‫سوڵتانییەی دەس���ەاڵتدارێتییان‪ ،‬دونیایەکی‬ ‫پڕ هەڕەشە‌و قەیرانیان بۆ هەرێمی کوردستان‬ ‫بەرهەمهێناوە‌و لە‌دوتوێش���یەوە مەترسییەکی‬ ‫گەورەیان بۆ داهاتووی ئەم خەڵک‌و نیشتیمانە‬ ‫دروستکردوە‪.‬‬ ‫سیاس���ەتمەدارانی ک���ورد مۆدێلێک���ن‬ ‫لە‌بیزراوتری���ن‌و بێفیکرترین سیاس���ییەکانی‬ ‫دونیا کە زۆرینەی تەمەنیان لە‌سیاس���ەتکردن‬ ‫س���ەرفکردوە‪ ،‬بەبێئەوەی بچوکترین شەرمی‬ ‫سیاس���ییان بەرامبەر بەو کێشانە هەبێت کە‬ ‫بۆ کۆمەڵگاکەیان دروستکردوە‪ .‬ئاشکرایە کە‬ ‫دیموکراسییەت بەبێ بەهای شەرم رەهەندێکی‬ ‫ئەخالقی���ی گرن���گ لەدەس���ت دەدات‪ .‬هەر‬ ‫ئەمەش���ە وادەکات کاتێک سیاس���ەتمەدارێک‬ ‫س���ەرکەوتو نەب���و ی���ان فەش���ەلی هێن���ا‬ ‫لە‌ئەزموون���ی ئیداریی یان حومکڕانیی خۆیدا‪،‬‬ ‫دەبێت پێ���ش ماڵئاواییکردن‪ ،‬داوای لێبوردن‬ ‫بکات‌و پۆستەکەی بۆ یەکێکی باشتر لەخۆی‬ ‫بەجێبهێڵێ���ت‪ .‬ئەم شۆڕش���گێڕانەی دوێنێ‌و‬ ‫سیاسەتپیش���انەی ئەمڕۆ کە لەبری ئەوەی بۆ‬ ‫سیاسەت بژین‪ ،‬س���ااڵنێکە بون بە‌بزنسمان‌و‬ ‫لەس���ەر سیاس���ەت دەژین؛ ئ���ەم بکەرانە نە‬ ‫زمانێکی سەردەمییان بۆ قسەکردن لەسەر ئەو‬ ‫دونیایە هەیە‌و نە جیهانبینییەکیش���یان هەیە‬ ‫کە بتوانێت قووڵی ئەو کێش���انە بەیانبکات‌و‬ ‫رێگاچارەیان بۆ بدۆزێتەوە‪ .‬ئەم فیگەرانە هیچ‬ ‫بەرپرس���یارێتییەکی ئێتیکی‌و ئەخالقییشیان‬ ‫نەماوە کە وایان لێب���کات دان بە‌هیچ یەکێک‬ ‫لە‌شکستەکانی ئەو مۆدێلە لە‌سیاسەتکردنیان‬ ‫بنێن‌و ئەم لگاوە سیاس���ییەیان کۆبکەنەوە‌و‬ ‫مایەپووچ���ی خۆیان رابگەیەنن‌و ئاش���بەتاڵی‬ ‫لێبک���ەن‪ .‬ئەزموون���ی دەس���ەاڵتدارێتی‬ ‫هەرێمییان���ەی کوردی���ی ئەزموونی کڕکەوتنە‬

‫لەئێستاش���دا ‪ ٢٦‬س���اڵ دوای ئەزموون���ی‬ ‫شکس���تخواردوی دەس���ەاڵتدارێتیی ”حیزب‬ ‫خێزانیی“ پارتیی‌و یەکێتیی‪ ،‬بیناکردنەوەی‬‫نیش���تیمان‌و داڕش���تنەوەی پەیوەندی نێوان‬ ‫دەس���ەاڵت‌و کۆمەڵ���گا ئەرکێک���ی فیکریی‌و‬ ‫ئەخالقیی گرنگی فیکر‌و سیاسەتە لە‌هەرێمی‬ ‫کوردس���تان‪ .‬هەموو قسەکردنێک لەم هەرێمە‬ ‫لەسەر فیکری سیاس���یی بەبێ بونی دیدگا‌و‬ ‫ئەخالقێک���ی سیاس���یی ن���وێ ب���ۆ چەمکی‬ ‫دەس���ەاڵتدارێتیی مان���ای ملکەچکردن���ە بۆ‬ ‫مۆدێلێک���ی بەد لە‌سیس���تەمی س���وڵتانیی‌و‬ ‫س���تەمگەر‪ .‬هەم���وو قس���ەکردنێک لەس���ەر‬ ‫دەوڵەت بەبێ بونی وێنایەک بۆ فەلس���ەفەی‬ ‫دەسەاڵتدارێتی‌و مۆدێلی ئەو دەوڵەتە‪ ،‬دابڕانی‬ ‫چەمک���ی ئەخالق���ە لە‌دەوڵەت‌و سیاس���ەت‪.‬‬ ‫پرس���یارەکە ئەوەی���ە لەکاتێک���دا لە‌هەرێمی‬ ‫کوردس���تاندا چەن���د کانتۆنێک���ی خێزانیی‬ ‫دەس���ەاڵتدارێتی لۆکاڵی���ی بون���ی هەیە کە‬ ‫لە‌ماوەیەکی درێژی تەمەنی سیاسیی خۆیاندا‬ ‫شکس���تی گەورەیان لە‌پڕۆژەی بەرهەمهێنانی‬ ‫نەتەوە بەمانا سیاس���ییەکەی هێناوە‪ ،‬چۆن‬ ‫دەتوانرێ���ت تیۆری���زەی ئەوەی ب���ۆ بکرێت‬ ‫کە لە‌داهات���وودا دەوڵەتی هاونیش���تیمانیی‬ ‫بەرهەمبهێنێ���ت؟ بەمانایەک���ی ت���ر هەموو‬ ‫بیناکردن���ی ئەخالقییان���ەی چەمکی دەوڵەت‬ ‫مەحاڵە بەبێ دەستکاریکردنی جەوهەرییانەی‬ ‫چەمک���ی دەس���ەاڵتدارێتیی لە‌هەرێم���ی‬ ‫کوردستان‪.‬‬ ‫***‬ ‫س���یپینۆزای فەیلەس���وف دەمێک���ە ئ���ەو‬ ‫راستییەی بۆ باسکردوین کە هاونیشتیمانیی‬ ‫لەخۆیەوە لەدایکنابێت‪ ،‬بەڵکو دروستکردێکی‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‌و سیاس���یی‌و ئەخالقیی���ە ک���ە‬ ‫بەرهەمدەهێنرێت‪ .‬بۆیە پرسیارەکە پێشوەخت‬ ‫ئەوەی���ە ئ���ەم دەس���ەاڵتدارێتییە کوردییە چ‬ ‫مۆدێلێک���ی نیشتیمانس���ازیی‌و ئیداری���ی بۆ‬ ‫بەرهەمهێناوین‌و لەداهاتووشدا چ کۆمەڵگایەکی‬ ‫سیاس���یی‌و چ چەمکێکی هاونیش���تیمانییمان‬ ‫بۆبەرهەمدەهێنێت؟ بۆچی نووسەر‌و ئەدیب‌و‬ ‫میدیاکاران���ی رانتخ���ۆر لە‌هەوڵ���ی دابڕان���ی‬ ‫ئەخالقدان لە‌دەس���ەاڵت‌و تیۆریزەی نامۆبونی‬ ‫فیک���ر بە‌ئەخ�ل�اق دەک���ەن‪ .‬ئایا بەڕاس���ت‬ ‫دروس���تکردنی دەوڵ���ەت‌و دەس���ەاڵتدارێتی‬ ‫سیاس���یی پەیوەن���دی بە‌ئەخالق���ەوە نییە؟‬ ‫ماوەیەک���ە هەن���دێ نووس���ەر‌و میدی���اکار‌و‬ ‫سیاس���ەتمداری هێزەکانی دەرەوەی پارتیی‌و‬ ‫یەکێتیش س���ەرقاڵی نماییشکردنی بارزانین‌و‬ ‫وەکو بس���مارکی کوردیی ی���ان ئەتاکوردێک‪،‬‬ ‫خەریک���ی تیۆرییزەکردن���ی دابڕان���ی فیکرن‬ ‫لە‌فەلس���ەفەی ئەخالقی دەس���ەاڵتدارێتیی‌و‬ ‫لەڕێ���گای بە‌بازارکردن���ی گوت���اری دەوڵەتی‬ ‫کوردیی���ەوە بارزان���ی بە‌بەرجەس���تەکەری‬ ‫رۆحی دەوڵەتی هیگلیی پێناس���دەکەن‪ .‬ئەم‬ ‫مۆدێل���ە لە‌پروپاگەندەی حیزبی���ی‪ ،‬مۆدێلی‬ ‫سەرۆکپەرس���تیی سیس���تەمی راگەیاندن���ی‬ ‫ئایدیۆلۆژی���ای بەع���س‌و هاوش���ێوەکانیمان‬ ‫لە‌ناوچەکە‌و جیهان���دا بیردەخاتەوە‪ ،‬چونکە‬ ‫ئەم کەسانە خۆری ئازادیی فەلسەفەی هەقی‬ ‫هیگلیی کوێری نەک���ردون‪ ،‬بەڵکو جەهلێکی‬ ‫گ���ەورە لە‌تێنەگەیش���تن لە‌وەزیفەی دەوڵەت‬ ‫نابینای کردون کە مانا ئەخالقییە قووڵەکەی‬ ‫دەوڵەت دەکەن بە‌قوربانیی مانا مادییەکەی‪.‬‬ ‫گەر دەس���ەاڵتی یاس���ادانان دڵی دەوڵەت‌و‬ ‫دەسەاڵتی جێبەجێکردن عەقڵەکەی بێت‪ ،‬ئەوا‬ ‫ئەزموونی هەرێم ئەزموونێکی داماوی پەیوەندی‬ ‫نێوان دەس���ەاڵتدارێتیی‌و هاونیش���تیمانیانە‬ ‫کە لە‌داڕوخانی پەیوەندی نێوان دەس���ەاڵت‌و‬ ‫یاس���ادا بەرجەس���تەدەبێت‪ .‬گەر شکس���تی‬ ‫دەوڵەت لە‌عێراقدا شکس���تی دروس���تکردنی‬ ‫نەتەوەیەک بووبێت ب���ۆ دەوڵەتێکی قوتریی‬ ‫عەرەبیی کە تاوەکو ئەمڕۆ پرس���ی شوناسی‬ ‫هەی���ە‌و ناتوانێت متمانە لەنێوان دەس���ەاڵت‌و‬ ‫کۆمەڵگایەک���ی پلورال���دا بەرهەمبهێنێ���ت‪،‬‬ ‫ئەوا شکس���تی دەس���ەاڵتدارێتی ک���ورد هەم‬ ‫لە‌دروس���تکردنی نەتەوەیەکی سیاسییە‌و هەم‬ ‫لە‌نەبون���ی وێنا‌و مۆدێلێکدایە بۆ ئەو دەوڵەتە‬ ‫قوترییە کوردییەی کە هێش���تا لەدایکنەبووە‪.‬‬ ‫بەشێوەیەکی گش���تیی‪ ،‬گەر ئاوڕێک لە‌دۆخی‬ ‫کوردس���تان بدەین���ەوە هەم���وو کەس���ێک‬ ‫گەر رۆس���ۆ‌و مۆنتیس���کۆ‌و هی���گل‌و هۆبزیش‬ ‫نەناس���ێت ئەو راستییە س���انایە دەزانێت کە‬ ‫دڵ���ی دەس���ەاڵتدارێتییەکەی بارزانی لە‌لێدان‬ ‫کەوتووە‪ ،‬چونکە هیچ ش���ەرعییەتی یاسایی‌و‬ ‫سیاس���یی نەماوە‪ .‬هەرچی عەقڵەکەش���ێتی‬ ‫ک���ە لە‌حکومەت���ی لۆکالی���ی برازاکەی���دا‬ ‫بەرجەس���تەدەبێت‪ ،‬فەش���ەلێکی سیاسیی‌و‬ ‫ئیداریی‌و ئەخالقیی گ���ەورەی بەرهەمهێناوە‌و‬ ‫جەس���تەی کۆمەاڵیەتی‌و سیاسیی‌و ئابووریی‬ ‫کۆمەڵگای ئێمەیان هەالهەال کردوە‪.‬‬ ‫پێدراوێک���ی زۆر س���اکار هەیە ک���ە دەبێت‬ ‫بەرچاوڕونیمان بەرامب���ەری هەبێت‪ ،‬ئەویش‬ ‫ئەوەی���ە کە چەن���دە پەیوەندییەک���ی قووڵ‬ ‫لەنێوان ش���ۆرش‌و ئەخالق‌و لەنێوان ریفۆرم‌و‬ ‫ئەخالقدا هەی���ە‪ ،‬هێن���دەش پەیوەندییەکی‬ ‫ق���ووڵ لەنێ���وان دەوڵەت‌و ئەخالق���دا هەیە‪.‬‬

‫دەوڵەت چەن���دە دەزگایەکی بیرۆکراس���یی‌و‬ ‫عەقالنییە هێندەش دەزگایەکی ئەخالقییە کە‬ ‫رۆڵێکی ئێتیکی‌و بەهایی گەورە لە‌کۆمەڵگادا‬ ‫دەگێڕێت‪ .‬ناڕەزایی کۆمەاڵیەتیی‌و سیاس���یی‬ ‫بۆ ئەنجامدانی چاکس���ازیی یان شۆڕشکردن‬ ‫لەپێن���او دروس���تکردنی ئەخالقێک���ی نوێی‬ ‫پێکەوەژیانی سیاسیی‪ ،‬مانای دەستکاریکردنی‬ ‫رووب���ەرە ئەخالقییەکان���ی وەزیفەی دەوڵەتە‬ ‫وەک���و دەزگایەک���ی رێکخس���تنی عەقالنیی‬ ‫پەیوەندییە مرۆییەکان لەناو کۆمەڵگادا‪ .‬واتە‬ ‫گەر کێشەیەکی گەورە لە‌ئەخالقی سیاسیی‌و‬ ‫ئیداری���ی‌و دەزگایی‌و چەش���نی بەڕێوەبردنی‬ ‫کۆمەڵ���گا نەبێت‪ ،‬گروپ���ە کۆمەاڵیەتییەکان‬ ‫راناپ���ەڕن کە هەن���دێ جار بە‌تێکش���کاندنی‬ ‫خ���ودی ئ���ەو دەزگایان���ە کۆتاییدێ���ت ک���ە‬ ‫بەڕێوەیاندەبات‪ .‬لەئێستاشدا هیچ جیاوازییەک‬ ‫نییە لەنێوان خواس���تی شۆڕش یان ریفۆرم‌و‬ ‫خواستی دەوڵەت‌و بیناکردنی ئەخالقێکی نوێ‬ ‫بۆ هاونیش���یمانیانی ئەو رووبەرە سیاسییەی‬ ‫کە ناوی هەرێمی کوردس���تانە‪ .‬جیاوازییەکە‬ ‫تەنها لەوەدایە ئەوان���ەی کە باس لە‌دەوڵەت‬ ‫دەک���ەن هەمان ئەو بکەرە سیاس���ییانەن کە‬ ‫چارەکەس���ەدەیەکە شکس���تێکی ئەخالقیی‬ ‫گەورەیان لە‌بیناکردنی دەس���ەاڵتدارێتییەکی‬ ‫تەندروست‌و نیشتیمانس���ازییەکی عەقالنیی‌و‬ ‫کۆمەڵگایەکی پلورالدا بەرهەمهێناوە‪ ،‬چونکە‬ ‫کردار‌و عەقڵییەتیان هێش���تا لە‌قۆناغی پێش‬ ‫قۆناغی دەوڵەتدایە‪.‬‬ ‫دەوڵ���ەت تەنها فۆرمێک���ی دەزگایی بێ رۆح‬ ‫نیی���ە‪ ،‬بەڵک���و پێکهاتێک���ی ئەخالقییش���ە‪.‬‬ ‫ئەخالق���ی س���ەرەکی هەم���وو دەوڵەتێکیش‬ ‫لەوەدایە چوارچێوەیەکی یاس���ایی‌و دەزگایی‬ ‫گش���تیی دروس���تبکات ک���ە هەم���وو تاکێک‬ ‫هەس���تبکات تیای���دا مافەکان���ی پارێزراون‌و‬ ‫هیچ ک���ەس‌و هێزێ���ک نەتوانێ���ت بێڕێزیی‌و‬ ‫بێحورمەتی���ی پێب���کات‪ ،‬هاونیش���تیمانانی‬ ‫بە‌یەکسانیی تەماشابکات‪ ،‬سەروەریی خاک‌و‬ ‫ژیانی���ان بپارێزێ���ت‌و گەش���ەی ئابووری���ی‌و‬ ‫شانس���ی پێشکەوتن‌و س���ەرکەوتنی هاوتا بۆ‬ ‫تاک‌و گروپ���ەکان زامن ب���کات‌و هتد‪ .‬هەموو‬ ‫ئەم رەگەزە گرنگانەی دەس���ەاڵتدارێتییەکی‬ ‫تەندروس���ت بە‌حومکڕانێتیی کوردیی نامۆن‌و‬ ‫مۆدێلی پارت���ی‌و یەکێتی لە‌هیچ فەرهەنگێکی‬ ‫دەس���ەاڵتدارێتیی فەلس���ەفەی ئەخالقی���ی‬ ‫دەوڵەتدارییدا جێگەی نابێتەوە‪.‬‬ ‫***‬ ‫زۆرینەی فەیلەس���وفانی یۆنانی‌و رۆشنگەریی‬ ‫لەس���ەر ئەو خاڵە رێکن کە دەوڵەت پرس���ی‬ ‫گەلە‪ .‬گەلیش وەک���و دەڵێن نە کۆکردنەوەی‬ ‫هەڕەمەکیی حەش���اماتێکە‌و نە کەڵەکەبونی‬ ‫تۆپەڵێ���ک مرۆڤە لە‌س���نوورێکی جوگرافیی‪،‬‬ ‫بەڵک���و پێکەوەبون���ی ژمارەیەک���ی گەورەی‬ ‫مرۆڤ���ە بە‌هەم���وو جیاوازییەکانیان���ەوە‬ ‫لەن���او سیس���تەمێکی یاس���ایی ناوکۆیی کە‬ ‫ئامانجێکی پێکەوەی���ی دەوڵەتبون دەیانکات‬ ‫بە‌کۆمەڵگایەک���ی مۆدێرن‪ .‬پ���اش ئەزموونی‬ ‫شکس���تخواردوی دەس���ەاڵتدارێتیی کوردیی‬ ‫لە‌پرۆس���ەی نیشتیمانس���ازیی‌و ئیداری���ی‪،‬‬ ‫دەتوانین بە‌ڕاشکاوی بڵێین کە ئەم مۆدێلەی‬ ‫دەس���ەاڵتدارێتیی کوردیی ناتوانێت هەڵگری‬ ‫پڕۆژەیەک���ی ئەخالقیی هێندە گەورە بێت کە‬ ‫لە‌دروس���تکردنی دەوڵەتدا بەرجەستەدەبێت‪.‬‬ ‫تەماش���اکردنێکی دروش���مە سیاس���ییەکانی‬ ‫حیزبە‌کوردیی���ەکان ئ���ەو گەواهییەم���ان‬ ‫نیش���اندەدات ک���ە هی���چ خوێندنەوەیەک���ی‬ ‫ق���ووڵ لە‌پش���ت ئ���ەم دروش���مانەوە نییە‪.‬‬ ‫حیزبە‌کوردیی���ەکان لەدوای س���ەقامگیربونی‬ ‫دەوڵەت���ی قوتری���ی عێ���راق ب���ون بە‌حیزبی‬ ‫هەرێمیی کوردیی‌و داواکارییەکانیش���یان بون‬ ‫بە‌داواکاری���ی هەرێمیی ک���ە لە‌حوکمی زاتیی‬ ‫بۆ کوردس���تان‌و دیموکراس���یی ب���ۆ عێراقدا‬ ‫بەرجەس���تەبوو‪ .‬حیزبە‌کوردیی���ەکان بەپێی‬ ‫گۆڕانکارییە ناوچەیی‌و جیهانییەکان دروشمە‬ ‫سیاس���ییەکانیان وەک���و جلەکانیان گۆڕیوە‪.‬‬ ‫لەمڕۆش���دا پێدەچێت گوتاری س���ەربەخۆیی‬ ‫دواگوتاری مۆدێلی ناسیۆنالیزمێکی بێفیکری‬ ‫هەرێمیی کوردیی بێت کە بە‌درێژایی تەمەنی‬ ‫خۆی بکەرێکی ناسیۆنالیس���تی نەبووە بیری‬ ‫ب���ۆ بکاتەوە‌و بەرجەس���تەی ئەم خواس���تە‬ ‫ب���کات‪ ،‬بەڵک���و لەن���او لۆکاڵیبون���ی فیکر‌و‬ ‫کردەی خۆیدا گێنگڵدەدات‪ .‬پرسیاری ئەوەی‬ ‫دەوڵەتی ک���وردی چییە‌و چۆن دەبێت‌و چۆن‬ ‫دروس���تدەکرێت‌و چ مۆدێلێکی دەسەاڵتدارێتی‬ ‫دەبێ���ت‪ ،‬پرس���یارگەلێکی فەلس���ەفیی‌و‬ ‫ئەخالقی���ی‌و سیاس���یی گرنگ���ن ک���ە هی���چ‬ ‫یەکێک لەم بکەرانەی گوتاری س���ەربەخۆیی‬ ‫نەک ه���ەر وەاڵمی پێ نییە‪ ،‬بەڵکو هێش���تا‬ ‫پرسیارەکەی الدروستنەبووە‪ .‬تەماشاکردنێکی‬ ‫خێ���رای دۆزی فەڵەس���تین یەک راس���تیمان‬ ‫نیش���اندەدات کە خواست‌و مافی سەربەخۆیی‬ ‫ش���تێکە‌و پیادەکردنی شتێکی ترە‪ .‬تۆ بڵێی‬ ‫فەڵەستینییەکان دەوڵەتیان نەوێت! چەمکی‬ ‫دەوڵ���ەت دروش���مبازیی نییە‪ ،‬خواس���تێکی‬ ‫پۆپۆلیس���تانە نییە کە بۆ ماوەیەک س���ۆزی‬ ‫خەڵک���ی ئێمەی پێ قورمیش���بکرێت لەپێناو‬ ‫هەندێ دەس���تکەوتی شەخس���یی‌و خێزانیی‌و‬ ‫ش���اردنەوەی قەیران���ە بونیادییەکان���ی ئەم‬ ‫دەسەاڵتدارێتییە‪ ،‬بەڵکو کردەیەکی عەقالنیی‌و‬ ‫بەرپرس���یارێتییەکی ئەخالقی���ی گەورەی���ە‌و‬ ‫هەڵگ���ری چەندین ئەگەری مەترس���یدارە کە‬ ‫لە‌عەقڵی ئەم سیاسەتمەدارانەی ئەم هەرێمە‬ ‫گەورەت���رە‌و لە‌تێگەیش���تنی رۆمانس���ییانەی‬

‫ئەوەی ئەم‬ ‫سیستەمە سیاسییە‬ ‫پڕ لە‌نەرمەتیرۆرە‬ ‫لە‌داهاتوودا دەکات‬ ‫بە‌سیستەمێکی‬ ‫مەترسییداری‬ ‫سوڵتانیی‌و پۆلیسیی‬ ‫بونی لەشکرێکە‬ ‫لە‌نووسەر‌و ئەدیب کە‬ ‫هەموو هەوڵی خۆیان‬ ‫خستۆتەگەڕ بۆئەوەی‬ ‫تیۆریزەی دابڕانی‬ ‫دەوڵەت لە‌ئەخالقی‬ ‫فەلسەفەی سیاسیی‌و‬ ‫فیکر لە‌ئەخالق بکەن‬ ‫ئینس���انی ئێمەش فراوانترە‪ .‬م���ن وایدەبینم‬ ‫لە‌داهاتوودا لەبری سەروەریی نەتەوە کە روحی‬ ‫دەوڵەتی نوێیە‪ ،‬دابەشبونی قووڵتر‌و داوەشانی‬ ‫گەورەتر دەبینین نەک تەنها لەناو کۆمەڵگای‬ ‫هەرێمی کوردس���تاندا‪ ،‬بەڵکو لە‌پەیوەندییدا‬ ‫بە‌عێ���راق‌و ناوچەکەو زلهێزە جیهانییەکانەوە‪.‬‬ ‫لەداهاتوودا هێندەی موژدەی سەروەرییکردنی‬ ‫سیستەمێکی مافیایی ناودەوڵەتیی لە‌هەرێمی‬ ‫کوردستان لەئارادایە کە دەسەاڵت‌و یاسا یان‬ ‫‪ Authority‬بەهەم���وو ماناکانی بەهایەکی‬ ‫ئەخالقیی بۆ بەرژەوەندیی گشتیی نەمێنێت‪،‬‬ ‫هێن���دە م���وژدەی دروس���تکردنی دەوڵ���ەت‬ ‫لە‌هەرێم���ی کوردس���تان لەئ���ارادا نیی���ە کە‬ ‫سەروەربێت بەسەر کۆی خاک‌و سنوورەکانی‌و‬ ‫بتوانێت ژی���ان‌و کەرامەت���ی مرۆڤەکانی ئەم‬ ‫دەڤەرە بپارێزێت‪.‬‬ ‫دەوڵ���ەت دیوێک���ی ت���ری چەمک���ی‬ ‫دەس���ەاڵتدارێتییە‪ .‬وات���ە ه���ەر کاتێک باس‬ ‫لە‌دەوڵەت دەکەین‪ ،‬دەبێ���ت باس لە‌وەزیفە‌و‬ ‫فۆرم���ی ئ���ەو دەس���ەاڵتدارێتییە بکەین کە‬ ‫دەزگایەکی سیاسیی مۆدێرن لەخۆی دەگرێت‪.‬‬ ‫دەوڵەت لە‌س���ادەترین پێناسیدا کە لە‌زانستە‬ ‫سیاسییەکاندا دەستماندەکەوێت‌و لە‌سەرووی‬ ‫هەموویان���ەوە پێناس���ەکەی ماک���س ڤێبەر‌و‬ ‫کانتی فەیلەسوفە‪ ،‬بریتییە لە‌مۆنۆپۆڵکردنی‬ ‫توندوتیژیی لەالیەن دەزگایەکی بیرۆکراس���یی‬ ‫سیاس���ییەوە ک���ە ش���ەرعییەتی ئ���ەوەی‬ ‫هەیە لەرێ���گای بەکارهێنان���ی فیزیکییانەی‬ ‫زەبروزەنگەوە بڕیارەکانی بە‌س���ەرکەوتوویی‬ ‫پیادەب���کات‪ .‬بەکورت���ی دەتوانی���ن بڵێی���ن‬ ‫خەس���ڵەتی یەکەمی دەوڵەت بریتییە لەوەی‬ ‫کە یەک���ەم دەزگایەکی سیاس���ییە‌و لەڕێگای‬ ‫عەقالنییەت‌و بیرۆکراسییەتەوە بەڕێوەدەچێت‪،‬‬ ‫دوهەم دەوڵەت مۆنۆپۆڵی توندتوتیژیی دەکات‪،‬‬ ‫واتە جگ���ە لە‌دەوڵەت هیچ بک���ەر‌و هێزێکی‬ ‫تری کۆمەاڵیەتیی تر ب���ۆی نییە زەبروزەنگ‬ ‫بەکاربهێنێ���ت‌و ش���ەرعییەتی بەکارهێنان���ی‬ ‫توندوتیژیی هەبێت‪ ،‬کە لە‌پۆلیس‌و لەش���کر‌و‬ ‫هتد پێکدێن‪ .‬س���ێهەم هەم���وو ئەم رەگەزانە‬ ‫لەپێناو سەروەرێتیی خاک‌و گەل‌و رێکخستن‌و‬ ‫پاراستنی ژیانی تاک‌و گروپەکانی کۆمەڵگایە‪.‬‬ ‫بۆئەوەی وێناکەمان روونت���ر بێت‪ ،‬دەتوانین‬ ‫بڵێین دەوڵەت دەزگایەکی شەخس���یی نییە‌و‬ ‫موڵک���ی خێزانێکی سیاس���یی نیی���ە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫دەزگایەکی عەقالنیی بیرۆکراس���یی گشتییە‬ ‫ب���ۆ رێکخس���تنی ژیانی کۆمەڵێک���ی مرۆیی‪،‬‬ ‫دوهەم دەوڵ���ەت ش���ەرعییەتی بەکارهێنانی‬ ‫زەبروزەنگ لە‌هەموو تاکەکان بەرێگای یاس���ا‬ ‫وەردەگرێ���ت‌و خۆی دەبێت بە‌تاکە دەزگایەک‬ ‫کە مافی ئەوەی هەی���ە زەبروزەنگی فیزیکی‬ ‫بەکاربهێنێت بۆ پاراس���تنی ئەو سیس���تەمی‬ ‫رێکخس���تنە کۆمەاڵیەتی���ی‌و سیاس���ییە‪،‬‬ ‫وات���ە مۆنۆپۆڵ���ی توندتوتیژی���ی لە‌دەوڵەتی‬ ‫دیموکراس���یی مۆدێرندا بەتەنه���ا الی دەزگا‬ ‫ش���ەرعییەکانە‪ ،‬نەک هێز‌و گروپی خێزانیی‌و‬ ‫شەخسەکان‪ .‬بەمچەشنە لە‌دەوڵەتی مۆدێرندا‬ ‫ک���ەس ناتوانێت خۆی مافی خۆی وەربگرێت‪،‬‬ ‫بەڵک���و ئ���ەوە دەوڵەتە کە ماف���ی تاکەکان‬ ‫دەپارێزێت‌و لەکاتی پێشێلکردنیشیدا لەڕێگای‬ ‫یاس���اوە بەرگرییان لێ���دەکات‪ .‬دەوڵەت بەم‬ ‫چەش���نە مانای کۆی ئ���ەو میکانیزم‌و دەزگا‌و‬ ‫بەها‌و نۆرمانایە کە دەس���ەاڵتێکی سیاس���یی‬ ‫بەخۆی دەبەخش���ێت‪ ،‬بۆئەوەی شەرعییەتی‬ ‫بەردەوامی���ی‌و مومارەس���ەی دەس���ەاڵتی‬

‫هەبێ���ت‪ .‬ئەم���ەش وادەکات ک���ە دەوڵەتی‬ ‫دیموکراس���یی رەهەندێکی ئەخالقیی گرنگی‬ ‫ب���ۆ هەم���وو کۆمەڵگای���ەک هەبێ���ت‪ ،‬مانای‬ ‫دەس���ەاڵتدارێتییەکی ناشەخسیی دەگەیەنێت‬ ‫لەناو چوارچێوەیەکی یاس���ایی‌و بیرۆکراسییدا‬ ‫ک���ە بەتەنه���ا ش���ەرعییەتی مۆنۆپۆڵکردنی‬ ‫توندتوتیژی���ی هەی���ە‌و ئەم ش���ەرعییەتەش‬ ‫بە‌ڕێزگرتن لە‌دابەش���کردنی دەس���ەاڵتەکان‌و‬ ‫س���ەروەریی قانوونەوە مانای ئەخالقیی خۆی‬ ‫وەردەگرێت‪.‬‬ ‫کاری دەوڵ���ەت تەنه���ا رێکخس���تنی‬ ‫بیرۆکراتییانەی ژیانی مرۆڤەکان نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بینینی رۆڵی پاتەرنالیستیشە ‪Paternalism‬‬ ‫لە‌کۆمەڵ���گادا‪ .‬واتە رۆڵیک کە دەوڵەت وەکو‬ ‫”باوک“ێک���ی رەمزیی‌و بیرۆکراس���یی حەرام‌و‬ ‫حەاڵڵ���ەکان دەستنیش���اندەکات‪ ،‬چەمک���ی‬ ‫خراپەی کۆمەاڵیەت���ی دیاریدەکات‌و بەرگریی‬ ‫لە‌بەه���ا ئەخالقییەکان���ی کۆمەڵ���گا‌و مرۆڤ‬ ‫دەکات‪ .‬ئەم رۆڵە گ���ەر بە‌زمانە کانتییەکەی‬ ‫قس���ەی لێبکەی���ن مان���ای دروس���تکردنی‬ ‫پەیوەندیییەکی تەندروستە لەنێوان ئەخالق‌و‬ ‫یاس���ادا‪ .‬بەو مانایەی کە بەها یاس���اییەکان‬ ‫ش���ێوازێکی مۆدێرنی پەیوەستبونی مۆراڵیی‬ ‫ئینسانەکانە بە‌دەس���ەاڵتەوە‪ .‬دەوڵەتی یاسا‬ ‫کە ئەرکی س���ەرەکیی پاراستی پێکەوەژیانی‬ ‫ئاشتییانەی تاک‌و گروپەکانی ناو کۆمەڵگایە‪،‬‬ ‫دەیەوێت لەرێگای یاساکانیەوە ئازادیی یەکێک‬ ‫لەگەڵ ئازادیی یەکێکی ت���ر هاوتەریب بێت‪.‬‬ ‫کانت یەکەم فەیلەسوف بو کە دەستنیشانی‬ ‫ئەو رەهەندە گرنگەی پەیوەندی نێوان ئاستی‬ ‫شەخسیی‌و ئاستی گش���تیی دەوڵەت کردوە‪.‬‬ ‫ئەو رای وایە کە یاس���اکانی دەوڵەت بەپلەی‬ ‫یەکەم پەیوەندیی دەرەکیی نێوان مرۆڤەکان‬ ‫رێکدەخات‪ ،‬ن���ەک دەس���تکاری پەیوەندییە‬ ‫شەخس���ییەکانی مرۆڤەکان ب���کات‪ .‬دەوڵەت‬ ‫لە‌ئاس���تە گش���تییەکەیدا دەتوانێ���ت حەرام‬ ‫دیاریبکات‌و لەرێگای دادگاوە سزای ئەوانەش‬ ‫ب���دات کە رێز لەو حەرامانە ناگرن‪ .‬بۆ نموونە‬ ‫سیس���تەمی هاتووچۆ گەر یاس���ایەک نەبێت‬ ‫لەڕێ���گای هێما‌و نیش���انە‌و رێس���اوە جوڵەی‬ ‫ئۆتۆمبیل���ەکان رێکبخ���ات‪ ،‬بێگوم���ان فەوزا‬ ‫دروستدەبێت‪.‬‬ ‫گەر یەکێک لە‌وەزیفە گرنگەکانی دەوڵەتی یاسا‬ ‫ئەوە بێت کە ئەم پەیوەندییە دەرەکییانەمان‬ ‫ب���ۆ رێکدەخ���ات‪ ،‬ئ���ەوە وەزیفەیەکی گرنگی‬ ‫ت���ری بریتیی���ە ل���ەوەی دەوڵەت���ی قان���ون‬ ‫دەس���تکاری ئەو ئازادیی���ە ناوەکییانە ناکات‬ ‫کە پێش سەرهەڵدانی دەوڵەت بونی هەبووە‪،‬‬ ‫بۆنموونە ئ���ازادی ئیمانداریی‪ ،‬ئازادی ویژدان‪،‬‬ ‫دونیابینیی‌و هتد‪ .‬بەم شێوەیە کاری دەوڵەت‬ ‫نییە کە ش���ۆڕبێتەوە ناو ژیانی شەخسییمان‌و‬ ‫دەس���تکاری ئەو ئازادییانە بکات‌و بیانگۆڕێت‪.‬‬ ‫واتە دەوڵ���ەت دەبێت لەڕووی بەهاوە بێالیەن‬ ‫بێ���ت‌و تەدەخول لە‌وی���ژدان‌و ئیمان‌و بیڕوڕای‬ ‫مرۆڤەکان نەکات‪ .‬بەمش���ێویە هەر دەوڵەتێک‬ ‫کاری لەس���ەر ئازادیی���ە ناوەکییەکانی مرۆڤ‬ ‫ک���رد‪ ،‬ل���ەوە دەردەچێ���ت دەوڵەتی یاس���ا‌و‬ ‫هانیشتیمانان بێت‪ ،‬بەڵکو دەبێت بە‌دەوڵەتی‬ ‫تیرۆری عەقیدە یان رەهەندێکی کلیپتۆکراسیی‬ ‫لەخۆی دەگرێت‪.‬‬ ‫ئ���ەم پەیوەندیی���ەی نێوان یاس���ا‌و ئەخالق‬ ‫لە‌کوردس���تاندا لە‌خراپترین دۆخی رێکخستن‌و‬ ‫ئیدارییدایە‪ .‬وات���ە پەیوەندییەکە لەجەوهەردا‬ ‫پەیوەندی هێزە کە یاس���ا دەستنیشاندەکات‬ ‫نەک خودی یاس���اکە خۆی هێزبێت‪ .‬لە‌واڵتی‬ ‫ئێمەش���دا کاتێک باس لە‌هێ���ز دەکەین‪ ،‬باس‬ ‫لە‌هێ���زی ناشەخس���یی ناکرێ���ت ک���ە دەزگا‬ ‫بیرۆکراس���ییەکانی لە‌چوارچێوەی سەروەریی‬ ‫یاس���ا‌و دادگادا بەرجەستەدەبێت‪ ،‬بەڵکو باس‬ ‫لە‌هێزی دەرەوەی دەزگا یاساییەکان دەکرێت‬ ‫کە هێش���تا لە‌قۆناع���ی پێ���ش مۆدێرنەدایە‪،‬‬ ‫لە‌نموونەی دەسەاڵتدارێتی سوڵتانیی‌و خێزانی‌و‬ ‫ناوچەیی‌و عەش���رەتگەرایی‪ .‬هەر لە‌رێکخستی‬ ‫سیس���تەمی هاتوچ���ۆوە بیگرە ک���ە قافڵەی‬ ‫سەرکردە حیزبییەکان دەتوانن هەموو شارێک‬ ‫لە‌جموجۆڵبخەن‪ ،‬بە‌تێپەڕبون بە‌پێش���ێلکردنی‬ ‫ئازادییە فەردیی‌و گشتییەکان کە سەر بە‌هیچ‬ ‫یەکێک لەو یەکە کۆمەاڵیەتییانەی س���ەرەوە‬ ‫نین کە هێزیان هەیە‪ ،‬تادەگات بە‌پێشێلکردنی‬ ‫ئازادی بیروڕا کە لە‌فڕاندن‌و ئەش���کەنجەدان‌و‬ ‫کوش���تنی نووس���ەران‌و رۆژنامەنووس���ان‌و‬ ‫چاالکوانی مەدەنیی‌و سانس���ۆر‌و داخس���تنی‬ ‫تەعەسوفییانەی دەزگا میدیاییە سەربەخۆکان‬ ‫بەرجەس���تەدەبێت‪ .‬ئامادەنەبون���ی هی���چ‬ ‫بەرپرسێکی گەندەڵ یان تاوانبارێکی سیاسیی‬ ‫ل���ە‌دادگا‌و لێنەپرس���ینەوەیان بەرامب���ەر بەو‬ ‫تۆمەتانەی کە روبەڕوی���ان دەکرێتەوە‌و بونی‬ ‫لەشکری حیزبیی‌و دەزگای ئەمنیی شەخسیی‌و‬ ‫کۆمپانیای زەبەالحی ئابووری خێزانیی‌و میدیای‬ ‫تایبەتی سیاس���ەتمەداران کە بە‌پارە‌و موڵکی‬ ‫گش���تیی بەڕێوەدەچ���ن‌و لەس���ەرووی هەموو‬ ‫لێپرسینەوەیەکن‪ ،‬هەموو ئەمانە بون بە‌بەشێک‬ ‫لە‌ئەخالقییەت���ی کولتووری دەس���ەاڵتدارێتیی‬ ‫سیاس���یی لە‌واڵتی ئێمەدا‪ .‬دی���ارە دەتوانین‬ ‫دەیان نموونەی تر لە‌ئەنارشیزم‌و فەوزای یاسا‌و‬ ‫دەس���ەاڵت بهێنینەوە ک���ە چ ئەخالقییەتێکی‬ ‫بەدیان لەناو کۆمەڵگای ئێمەدا بەرهەمهێناوە‌و‬ ‫چۆن ئەم ئەخالقییەتەش ش���ۆڕبووەتەوە ناو‬ ‫پەیوەندیی���ە کۆمەاڵیەتیی���ەکان‌و هەژانێک���ی‬ ‫بەهایی���ی کارەس���اتئامێزیان ب���ۆ کۆمەڵگای‬ ‫هەرێمی کوردستان دروستکردوە‪.‬‬ ‫***‬

‫وەک���و وتمان دەوڵ���ەت پەیوەندییەکی قووڵ‬ ‫لەنێوان ئێتیک‌و سیاس���ەت‌و ئەخالق‌و یاسادا‬ ‫دروس���تدەکات‌و دەیپارێزێت‪ .‬گەر تەماش���ای‬ ‫ئەزموون���ی دەس���ەاڵتدارێتی لە‌هەرێم���ی‬ ‫کوردس���تاندا بکەین دەبینین ک���ە هەڵگرانی‬ ‫گوتاری دەوڵەت لەڕووی یاس���اییەوە لە‌دۆخی‬ ‫دروس���تکردنی دەوڵەت���دا نیی���ن‪ ،‬بەڵک���و‬ ‫لەدۆخی کوش���تنی ئەخالقی دەوڵەتدان‪ .‬بۆ‬ ‫روونکردن���ەوەی زیاتری���ش نیگایەک لە‌دۆخی‬ ‫هەنووکەیی دەکەین‪.‬‬ ‫سەرەتا هەڵگری پلەیەکی ئەم گوتارە خۆی‬ ‫لەئێس���تادا کەس���ێکی لۆکاڵیی نایاس���اییە‌و‬ ‫هیچ پێگەیەکی ئەخالقیی بۆ دروس���تکردنی‬ ‫یەکێک لە‌گەورەترین دەزگاکانی بەرهەمهێنان‌و‬ ‫پاراستنی بەهای گش���تیی نییە کە دەوڵەتی‬ ‫یاس���ایە‪ ،‬ئەوی���ش بارزانییە ک���ە هەموومان‬ ‫دەزانی���ن م���اوەی دوس���اڵە بە‌ش���ێویەکی‬ ‫نایاس���ایی‌و دیکتاتۆری���ی لەس���ەر کورس���ی‬ ‫دەسەاڵتدا ماوەتەوە‪ .‬بە‌فەرمانی ئەو پەرلەمان‬ ‫پەکخراوە‌و بەم شێوەیەش دۆخێکی ناکاو یان‬ ‫نائاسایی رانەگەیەنراوی لە‌هەرێمی کوردستاندا‬ ‫بەرقەرارک���ردوە‪ .‬ئەم سیاس���ەتمەدارە ئەمڕۆ‬ ‫ب���ووە بە‌هەڵگری پ���ڕۆژەی دەوڵەتس���ازیی‬ ‫لەکاتێکدا روحی دەوڵەتی مۆدێرن کە یاسایە‪،‬‬ ‫خۆی پێشێلکەری یەکەمێتی‪.‬‬ ‫دوهەم‪ ،‬یەکێک لە‌بنکە هەرە س���ەرەکییەکانی‬ ‫دەوڵەت���ی یاس���ا بریتیی���ە لە‌جیاکردن���ەوە‬ ‫دەس���ەاڵتەکان لە‌یەکت���ر‌و رێزگرتنی���ان‌و‬ ‫دابینکردن���ی س���ەروەریی ب���ۆ نیش���تیمان‌و‬ ‫پاراس���تنی ئاساییشی کۆمەاڵیەتیی‌و گەشەی‬ ‫ئابووریی‪ .‬ئەمشیان لەدۆخێکی کارەساتباری‬ ‫یاس���ایی‌و ئەخالقییدایە‪ ،‬چونکە حکومەتێک‬ ‫لە‌هەرێمدا بەرقەرارە کە بەبێ هیچ شەرمێکی‬ ‫سیاس���یی لەدەرەوەی چاودێری پەرلەمانیی‬ ‫کاردەکات‌و قەرزێکی زەبەالحی لەسەر شانی‬ ‫خەڵکی بێ موچە‌و بێ کارەبا‌و بێ ئاو‌و هەژاری‬ ‫ئ���ەم دەڤەرە کەڵەکەکردوە کە نەک ناتوانێت‬ ‫لە‌مەودایەکی دوردا بیانداتەوە‪ ،‬بەڵکو هێندەی‬ ‫تر دەبێت ملکەچی ئەو کۆمپانیایانە بێت کە‬ ‫داوایان لەس���ەر تۆمارک���ردوە‪ .‬ئەم حکومەتە‬ ‫نەک ناتوانێت س���ەروەریی ئ���ەم هەرێمە دژ‬ ‫بە‌هێرش���ەکانی تورکیا‌و ئێران‌و هیچ هێزێکی‬ ‫ناوچەی���ی‌و جیهانی���ی تر بپارێزێ���ت‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ناتوانێ���ت تاوانبارێک���ی حیزبی���ش بگرێت‌و‬ ‫رادەس���تی دادگای بکات‌و س���ەروەریی یاسا‬ ‫بپارێزێت‪.‬‬ ‫س���ێهەم‪ ،‬نوێنەرەکانی پڕۆژەی دروستکردنی‬ ‫دەوڵەت جگە لەوەی هەر هەموویان لە‌دۆخێکی‬ ‫شکستخواردوی نایاساییدان‌و لەداهاتوویەکی‬ ‫نزیکدا نەک پرس���ی دەوڵەت تەئجیلدەکەن‪،‬‬ ‫بەڵکو گەر بۆیان بلوێت زۆرینەی پرس���ەکانی‬ ‫تریش تەئجیلدەکەن کە بۆ ژیانی سیاس���یی‬ ‫کۆمەڵ���گای ئێم���ە زۆر گرنگ���ن‪ ،‬لەوێن���ەی‬ ‫پرس���ی دەستوور بە‌گش���تیی‌و پرسی یاسای‬ ‫س���ەرۆکایەتیی بەتایبەت‪ .‬گ���ەر چاوێک بەو‬ ‫تیمەدا بخشێنین کە بانگەشەی دروستکردنی‬ ‫دەوڵەت بۆ کورد دەکات‪ ،‬دەبینین کەسایەتی‬ ‫وای تێدای���ە کە بەپێی یاس���ا دەبێت بخرێتە‬ ‫بەندیخان���ەوە‪ .‬ئەوی���ش بریتییە لە‌هوش���یار‬ ‫زێباری کە خاڵی بارزانییە‌و بەهۆی تێوەگالنی‬ ‫لە‌گەندەڵییی���ەوە لە‌وەزارەتەک���ەی دەرکرا‌و‬ ‫حوکمی غیابی بەس���ەردا س���ەپێنراوە‪ .‬ئەم‬ ‫پیاوە لەمڕۆدا بووە بە‌بەرگریکەر لە‌کەیسێکی‬ ‫ئەخالقیی سیاس���یی گرنگ���ی نەتەوەیەک کە‬ ‫دروستکردنی دەوڵەتە‪.‬‬ ‫میللەتێ���ک ک���ە دەس���ەاڵتدارێتییەکەی لەم‬ ‫دۆخە پڕئیش���کالییە فەلس���ەفییەی پرسی‬ ‫ئەخالق‌و یاسا‪ ،‬ئێتیک‌و سیاسەت‪ ،‬دەوڵەت‌و‬ ‫ئەخالق���دا بێ���ت‪ ،‬دەبێ���ت ئەو پرس���یارە‬ ‫لەخۆی بکات ئایا دەس���ەاڵتێک کە لە‌ماوەی‬ ‫‪ ٢٦‬س���اڵەی تەمەن���ی سیاس���یی خۆی���دا‬ ‫هەم���وو بەها ئەخالقییەکانی دروس���تکردنی‬ ‫دەسەاڵتدارێتییەکی دیموکراسیی‌و عەقالنیی‬ ‫وردوخاش���کردوە کە دی���ارە وێنەی دوهەمی‬ ‫ئەو دەوڵەتەیە کە دەیانەوێت دروستیبکەن‪،‬‬ ‫چۆن دەتوانێ���ت نوێنەر‌و هەڵگری گوتارێکی‬ ‫ئەخالقیی گ���ەورەی وەک دەوڵەت بێت‌و بەم‬ ‫گوتارە پۆپۆلیس���تییەی چەمک���ی دەوڵەت‬ ‫بەبەه���ا س���ەرەکییەکانیەوە دروس���تبکات‌و‬ ‫بیپارێزێت؟ ئەوەی ئەم سیستەمە سیاسییە‬ ‫پ���ڕ لە‌نەرمەتی���رۆرە لە‌داهات���وودا دەکات‬ ‫بە‌سیس���تەمێکی مەترس���ییداری سوڵتانیی‌و‬ ‫پۆلیس���یی‪ ،‬بونی لەش���کرێکە لە‌نووس���ەر‌و‬ ‫ئەدیب کە هەموو هەوڵی خۆیان خستۆتەگەڕ‬ ‫بۆئ���ەوەی تیۆری���زەی دابڕان���ی دەوڵ���ەت‬ ‫لە‌ئەخالق���ی فەلس���ەفەی سیاس���یی‌و فیکر‬ ‫لە‌ئەخالق بکەن‪.‬‬ ‫بەمۆرالیکردنی ماف مانای بەمافکردنی یاسا‬ ‫نییە‪ .‬ئەمەی بارزانی‌و شوێنکەوتوانی خەریکی‬ ‫چنینین بەمۆراڵیکردنی دۆخێکی نایاس���اییە‬ ‫لەناوەوە لەڕێگای س���تراتیژی مۆراڵیکردنی‬ ‫مافەکان���ی میللەتێک ل���ەدەرەوە‪ .‬هەڵگرتنی‬ ‫گوت���اری ریفراندۆم‌و س���ەربەخۆیی لەڕێگای‬ ‫ئەم بکەران���ەوە مان���ای دەرکردنی چەمکی‬ ‫دەوڵەت���ە لە‌هەموو رەهەندێکی ئەخالقیی کە‬ ‫زەمانەتی س���ەروەریی نیشتیمان‌و پاراستنی‬ ‫ئازادییەکانمان دەکات‪ .‬مانای لێسەندنەوەی‬ ‫رەهەندێکی ئەخالقییە بە‌مافێک کە لەڕاستیدا‬ ‫تەنه���ا ئەوان���ە دەتوانن پارێ���زەری بن کە‬ ‫مومارەس���ەیەکی تەندروس���تی نێوان یاسا‌و‬ ‫ئەخالقییان لە‌ئەزموونی دەس���ەاڵتدارێتییان‬ ‫نیشان خەڵکی ئێمە دابێت‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )592‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/12‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫گۆڕان بەرەو کوێ؟‬ ‫نەوزاد جەمال‬ ‫هەموو بیرۆکەیەک(ئایدیا) بەرەو ناکۆت‪-‬‬ ‫رەهایی‪ -‬درێژبووەوە‪ ،‬دەبێتە دژی خۆی‪.‬‬ ‫هیگڵ‬ ‫رەنگە ئەم وتەیەی "هیگڵ" بۆ بیرکردنەوەی‬ ‫گۆڕانکاریخوازی���ی‌ گۆڕان راس���تبێت‪ .‬بەالنی‬ ‫کەم���ەوە‪ ،‬رەفتارەکان���ی تائێس���تە ئەوەی‬ ‫لێدەخوێنرێت���ەوە‪ .‬ه���ەروەک ل���ە‌دو وتاری‬ ‫پێش���ووتردا 'رەخنەکردنی گ���ۆران’‌و 'مردنی‬ ‫نەوش���یروان’ بەلێکدانەوەو هەڵس���ەنگاندنی‬ ‫ئێستەی گۆران دەستمپێکرد‪ .‬پاش رەوینەی‬ ‫خەمی لەدەستدانی سەرکردەکەیی‌و مقۆمقۆی‬ ‫جێگ���رەوەو دواتر س���ەرهەڵدانی تەنگەژەی‬ ‫میراتگ���ری سیاس���ی‌و م���ادی‪ ،‬وردەوردە‬ ‫راستیتر دەردەکەوێت‪ .‬لێرەدا هەندێک لەوانە‬ ‫تاوتوێدەکەم‪.‬‬ ‫گۆڕان خۆشی پێنەگۆڕا‬ ‫ک���ە س���ەرنجی س���ەرەتای دروس���تبونی‬ ‫ئ���ەم بزوتنەوەی���ە دەدەم‪ ،‬مانڤێس���تی‬ ‫خۆڕاگەیاندنەکەی لەکەرنەڤاڵێکی سیاس���ی‬ ‫دەچێت کە مزگێنی رۆژێکی روناک بەشەقامی‬ ‫کوردی دەبەخشێت‪ .‬بەمەش خۆی وەک مۆمێک‬ ‫لەتاریکستانی سیاسەتدا هەڵکردو بەدیدێکی‬ ‫یۆتۆپیانە بۆ گۆڕانکاری‪ ،‬دەس���تکاریکردنی‬ ‫داشی دامەی دەسەاڵت‌و هێزی لەهەرێمداکرد‪.‬‬ ‫لەرێگەی بنەمای جی���اوازی‌و خۆجیاکردنەوە‬ ‫لەکۆی هێ���زە سیاس���ییەکانیتر کەوتەگەڕ‪.‬‬ ‫داتاش���ینی وش���ەو دۆزینەوەی زاراوەی ناباو‬ ‫بۆ پۆس���ت‌و پێگ���ەو پلەدارەکانی بزوتنەوەو‬ ‫پەیکەرەی حزبی کە جۆرێک لەچەمکسازی‌و‬ ‫پەیامی���ک کەگۆرانکاری لەچەم���ک‌و زمانی‬ ‫گوتاری سیاسییەوە دەستپێدەکات‪ .‬تا ئێرەش‬ ‫ئاس���اییە‪ ،‬بەاڵم کە کتێبی 'ئیمەو ئەوانیتر’‬ ‫دەخوێنم���ەوە دەزانم نەوش���یروان لەمێژەوە‬ ‫ئەقڵی رەوتێکی گۆڕانکاری خوازبووە چ لەناو‬ ‫یەکێتی‌و پێشتریش کۆمەڵەدا‪.‬‬ ‫بەاڵم‪ ،‬ئ���ەو دروش���م‌و ئامانج���ە لەناوخۆی‬ ‫بزوتنەوەک���ەدا رووین���ەدا‪ .‬بزوتنەوەک���ە‬ ‫رێخۆش���کەربو ب���ۆ س���ەرهەڵدانی کۆمەڵێک‬ ‫موهەریجی سیاسی بەقۆزتنەوەی هەلومەرجی‬ ‫ناڕوونی کوردستان‪ .‬هەر لەو کتێبەدا ل(‪)٧‬‬ ‫نەوشیروان ئەپرسێت‪ :‬ئێوە ئەندامانی بەڕێزی‬ ‫پارلەمانی کوردستان! لەبەردەم پرسیارێکی‬ ‫مێژووی���دان؛ لەخەمی کێدان جگە لەخۆتان؟‬ ‫بۆچی کە دێنە س���ەر خواس���تە تایبەتەکانی‬ ‫خۆت���ان (ئیمتیازات���ەکان) بیرتان رۆش���ن‌و‬

‫چاوتان تیژو زمانتان پاراوە‪ ،‬کەچی لەئاست‬ ‫خواستەکانی خەڵکدا‪!...‬‬ ‫گۆڕان���کاری وەک لەبەرک���ردن‌و داکەندن��� ‌ی‬ ‫جلوبەرگێک نییە کە بەئانوس���اتێک بکرێت‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم‪ ،‬رێکخراوێکی سیاس���ی لەس���ەرەتای‬ ‫دامەزراندنیەوە‪ ،‬نوقاڵنەی گۆڕینی سیس���تم‌و‬ ‫ئەقڵیەت���ی سیاس���ی‌و حزبی‌و دەس���ەاڵتی‬ ‫سیاس���ی لێدەدات‪ .‬بەالنی کەمەوە‪ ،‬چاوەڕێی‬ ‫ئ���ەوەی لێدەکرێت خ���ۆی بەپل���ەی یەکەم‬ ‫گۆڕانکاری لەخۆیدا کردبێت‪ .‬هەرچی گرێیی‬ ‫سیاسی‌و دەروونی‌و پاشماوەی کۆمەاڵیەتییە‬ ‫رەتکردبێ���ت‪ .‬ئاخ���ر‪ ،‬بۆئ���ەوەی گۆرانکاری‬ ‫لەدەوروبەرو ژینگەی خۆتدا بکەیت‪ ،‬پێوستە‬ ‫گۆرانکاری بەسەر تێگەیشتن‌و روانگەی خۆتدا‬ ‫هاتبێت‪ ،‬دەنا هیچ نایەتە گۆڕێ‪.‬‬ ‫رکاربەری پارتی‬ ‫لەکوردس���تان دیاردەیەک دروس���تبووە کە‬ ‫ن���ەک هەر حزبەکان دەیقۆزنەوە‪ ،‬کەس���ێتیە‬ ‫سیاس���ی‌و جەم���اوەری‌و تەنانەت نوس���ەرو‬ ‫رۆژنامەنووس���ەکانیش بەکاریدەهێنن‪ :‬پارتی‬ ‫وەک ئەهریمەنێکیی سیاس���ی‌و لێڤیاتانەکەی‬ ‫هۆب���ز باش���ترین دەس���تکەالیە ک���ە خۆتی‬ ‫پێهەڵبسێنیتەوە‪ .‬بۆئەوەی دەنگۆی سیاسی‌و‬ ‫جەماوەری���ت هەبێ���ت‪ ،‬لە‌پارتی ب���دە‪ .‬ئیتر‬ ‫بەئازاو بوێر دەناسرێت‪ .‬ئەوانەی بەم لۆجیکە‬ ‫بیردەکەنەوە‪ ،‬لەناخەوە شایەتمانیان بە‌هێزو‬ ‫قەبارەی ئ���ەم حزبە‌هێناوە‪ .‬ئیدی‪ ،‬بۆئەوەی‬ ‫خۆت بسەلمێنیت‪ ،‬نەفرەت لەشەیتان بکە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم‪ .‬ئەم���ە بەڵگەش���ە لەس���ەرئەوەی‬ ‫پارتەکانیت���ر ب���ەرکارن نەک بک���ەر‪ ،‬پارتی‬ ‫سروش���ت‌و پێکهاتەو باکگراون���دی هەرچی‬ ‫بێ���ت‪ ،‬ئاراس���تەکەرو گەمەکاری س���ەرەکی‬ ‫گۆڕەپان���ی سیاس���ییەکەیە‪ .‬پەرلەمان���ی‬ ‫پەکخس���ت‪ ،‬ئامادەیی کاراکردنەو بەفڕێدانی‬ ‫کارتەکانیتر تا دواجار کۆمەڵ‌و گۆڕان خۆیان‬ ‫پاشەکشەیان کرد‪ .‬گۆڕان یا کۆمەڵ‌و یەکیتش‬ ‫کە هێزێکی بچووک نی���ە‪ ،‬چیتر بکەرگەلێک‬ ‫نین لەبواری سیاس���ەت‌و بڕیارەسەختەکاندا‪،‬‬ ‫بەڵکو سەرەڕای ملمالنێکان شوێنکەوتوکارن‪.‬‬ ‫بەش���ێکی زۆری هێزی پارت���ی‪ ،‬دەگەڕێتەوە‬ ‫بۆ الوازی‌و کەمدەس���تی رکابەرەکانی‪ .‬پارتی‬ ‫ه���ەر لەسیاس���ەتی هاوپەیمانێتیی���ەوە کە‬ ‫هاوشانەسیاسیەکە‪-‬یەکێتی‪ -‬خستۆتە پاوانی‬ ‫خۆی���ەوە‪ ،‬بەردەوام کارتەکان���ی هەڵدەدات‪.‬‬ ‫الیەناکنیت���ر بێئەوەی هەڵویس���ت وەرگرتن‬ ‫بەناوی کۆبونەوە خۆیان دەدزنەوە‪.‬‬ ‫هەڵب���ەت‪ ،‬ئەوانی���ش بەجۆرێ���ک لەپارتی‪،‬‬ ‫'گەمەی کات’ فێربون‪ .‬بەاڵم هەمیشە بەترس‌و‬ ‫دودڵیی���ەوە دەس���تی پارت���ی دەخۆیننەوەو‬ ‫خۆیان لەبڕیاری پێویس���ت دەکش���ێننەوە‪.‬‬ ‫گۆرەپانەک���ەش بۆ پارتی تەخت���ە‪ ،‬تاوەک‬ ‫هێزێکی سیاسی سەرەکی نەک تەنها بەهۆی‬ ‫ژیرخان���ە مرۆی���ی‌و ئابوریەکەی���ەوە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫وەک بکەرێک���ی کاراو تەنها هێزیکە لەهەرێم‌و‬ ‫چاالکت���ر لەئاس���تی دەرەوەدا سیاس���ەت‬ ‫ئاڕاس���تەبکات‌و بجوڵێنێت‌و بیوەس���تنێنێت‪.‬‬ ‫ئەم پێگەیە بۆ پارتی‪ ،‬هەم دەستکەوت‌و هەم‬

‫ساتەوەختی کافکایی‬ ‫قۆس���تنەوەی الوازی ئەوانیترە کە بەویستی‬ ‫خۆی نەخشەی سیاسی هەرێم دادەڕێژێتەوەو‬ ‫کەڵکەڵەی رێبەرێتی خواست‌و ویستی گشتی‬ ‫هەرێم���ی البەهێزدەبێت‪ .‬لەبەرئەوەش���ی کە‬ ‫هێزێکە دەزانێت چیدەوێت‌و ژینگەناوخۆیی‌و‬ ‫دەرەکییەکە باش دەناس���ێت‪ .‬بەپێچەوانەی‬ ‫وێنەباوەکە‪-‬س���تێریۆتایپەکە‪ -‬پێکهاتەیەکی‬ ‫خێڵەکییە‪ .‬ئیتر تەنها ئەو س���ترەکتورێکی‪-‬‬ ‫بونی���اد‪ -‬بنەماڵەیی نییە‪ ،‬بەڵکو لەبەرئەوەی‬ ‫س���ترەکتوری کۆمەڵگەی باش���تر ناسیوەو‬ ‫دواجار حزبەکانیتریش چاوی لێدەکەنەوە!‬ ‫پایدۆزی سیاسی‬ ‫گ���ۆڕان دەس���تکەوتی گ���ەورە لەپەرلەماندا‬ ‫دەبینێت���ەوە‪ ،‬پێ���ی ئەس���تەمە بۆنموون���ە‬ ‫دەوڵەتی کوردس���تانی هەبێ���ت‪ ،‬لەکاتیکدا‬ ‫ئەوە بەئەس���تەم نازانیت چۆن دەکرێت لەم‬ ‫ساتەدا کە ژێرخانی سیاسی‌و کولتوری ئێراق‬ ‫لە‌س���تەمکاری دەروونییدایە‪ ،‬سیستم لەرووی‬ ‫دیموکراس���یەوە ببێت���ە پاریس‌و سویس���راو‬ ‫کەنەدا؟ ئەم جۆرە بیرکردنەوەو هەڵوێس���تە‬ ‫ژێدەری دۆخێک���ی ناوخۆیی گۆڕانە کەبەرەو‬ ‫حزبێک���ی خۆپارێزی���ی دەڕوات‪ .‬هەڵبژاردن ‌ی‬ ‫خان���ەی‌ راپەڕان���دن ژێدەرێک���ی ئاش���کرای‬ ‫گرتنەبەری سیاسەتی خۆپارێزییەو کشانەوە‬ ‫لەرووداو پرس���ەکان لەپێناو لەدەستنەدانی‬ ‫بنکەی جەماوەرییدا‪.‬‬ ‫گۆران گرەو لەس���ەر هەڵبژاردنەکان دەکات‪.‬‬ ‫بۆئ���ەوەش دەیەوێت بنک���ە جەماوەرییەکی‬ ‫لەدەس���تنەدات‌و نەکەوێتە نێ���و ئەجێندەی‬ ‫پارتیی���ەوە‪ .‬بەاڵم‪ ،‬مەرج���ی کاراکردنەوەی‬ ‫پەرلەمان���ی کارتی س���وتاوە‪ .‬چونکە پارتی‬ ‫ئامادەی���ی نیش���اندا ئەگ���ەر لەحس���ابی‬ ‫دواخس���تنی ریفران���دۆم نەبێت‪ .‬سروش���تی‬ ‫دی���اری گ���ۆڕان لەوەدایە کە ه���ەر لەقاڵبی‬ ‫بزاڤێک���ی ناڕەزایەتیدا ماوەت���ەوە‪ .‬ناتوانیت‬ ‫دیلی‪-‬پێکهاتن���ی‪ -‬سیاس���ی ن���وێ ب���کات‪،‬‬ ‫لەکاتێک���دا ئەوەی ئەو ویس���تی لەپەرلەمان‬ ‫درێژنەکردنەوەی کورس���ی س���ەرۆکی هەریم‬ ‫بۆی چووەس���ەرو لێکەوتەکەش���ی قبوڵکرد‪.‬‬ ‫بەاڵم‪ ،‬ئێستە دوس���اڵ لەمەوبەرنییەو چەند‬ ‫مانگ���ی داهاتوتریش نیی���ە‪ .‬ئاڵوگۆڕی هێزو‬ ‫هاتنی روداو پرس���ی مەترس���یداریتر بەڕێوە‬ ‫کەرەنگە ببنەه���ۆی لەباربردنی هەڵبژاردنی‬ ‫ئەمس���اڵ‪ .‬بەاڵم دیارە‪ ،‬گ���ۆڕان هەڵبژاردنی‬ ‫کونجی خۆی پێباش���ترە وەکئەوەی کارابێت‬ ‫لەهەندێک بڕیاری سیاس���ی ناڕووندا‪ .‬بەاڵم‪،‬‬ ‫پێگەی خۆی لەدەستدەدات‌و سەنگی سیاسی‬ ‫لەناو هێزەکانی کوردستاندا نامێنێت‪.‬‬ ‫بۆنموونە پرس���ی ریفراندۆم‌و س���ەربەخۆیی‬ ‫چەند قۆناخێکی لەراوبۆچوونی خەڵکیدا بڕی‪.‬‬ ‫لەپاش پەکخس���تنی پەرلەمان‪ ،‬س���یناریۆی‬ ‫جی���اواز بۆ تێپەڕاندنی دۆخەکە لەئارادابووە‪.‬‬ ‫هەرکاتێکیش پرس���ی سەربەخۆیی‌و دەوڵەت‬ ‫باس���کرابێت‪ ،‬یەکس���ەر بابەتی سەربەخۆیی‬ ‫شارو پارێزگایەک زەقکراوەتەوە‪ .‬سەربەخۆیی‬ ‫هەرێمێک لەن���او هەرێمدا بەرێتێچوو زانراوە‪،‬‬ ‫بەاڵم سەربەخۆیی کۆی هەرێمەکە بەناواقیعی‪.‬‬

‫گوێبیس���تی ئەوەش���بووین کە سەربەخۆیی‌و‬ ‫ریفرەندۆم‪ ،‬تەنها دروشم‌و تاکتیکە لەبەرامبەر‬ ‫بەغ���داو ش���اردنەوەی پرس���ەکانی ناخۆییە‬ ‫لەبەردەم رای گشتییدا‪ .‬ئێستە کە پێدەچێت‬ ‫بکرێت‪ ،‬هەڵمەتی لێدان لەپرۆس���ەکە گەرمە!‬ ‫کاتێ���ک کاراکردن���ەوە‪ /‬ئاس���اییکردنەوەی‬ ‫پەرلەمان‪ ،‬مەرجی گفتوگۆی الیەنەکان بوو‪،‬‬ ‫بەاڵم لەبەرئەوەی کات تێپەڕی‪ ،‬پرس���یتریش‬ ‫هاتەئاراوە‪.‬‬ ‫وت���را پەرلەم���ان کاراکریت���ەوە‪ ،‬دواتر کرا‬ ‫بەئاس���اییکردنەوە‪ .‬پاش���ان وت���را دەبێ���ت‬ ‫بێمەرج بێ���ت‪ .‬ماوەیەک وت���را گەڕانەوە بۆ‬ ‫پەرلەمان رزگارکردنی پارتییە لەو گێژاوانەی‬ ‫تێیکەوتووە‪ .‬دیارە کە پێش���تر پش���تیوانی‬ ‫لە‌ریفراندۆم بەندکراوبو بە‌ئاس���اییکردنەوەی‬ ‫پەرلەم���ان‪ .‬ئێس���تا داوای دواخس���تی‬ ‫ریفران���دۆم دەکرێ���ت‪ ،‬چونک���ە ئەجێندەی‬ ‫تورکیای���ەو کوردس���تان دەکریت���ە قوبرس‪.‬‬ ‫ئینج���ا بەهانەی وادەکە کرای���ە کارتێک کە‬ ‫بۆ ریفران���دۆم لەبارنییە‪ .‬دواتر‪ ،‬ش���تێکیتر‬ ‫خرایە س���ەرقەوانەکە‪ ،‬ئەگەر بو لەگەڵیدان‌و‬ ‫پشتگیری دەکەین‪.‬‬ ‫تادێت روداوو پرس���ە هەس���تیارەکان دەبنە‬ ‫تەڵەزگەو بێ دەستس���وتان دەرچوون لێیان‬ ‫ئاسان نییە‪ .‬خۆقەتیسکردن لەهاوپەیمانیەتی‬ ‫یەکێتی دەرچ���ەی رزگاربونی کەمکردۆتەوەو‬ ‫جوغزێکی تەسکی بۆ مانۆرو دیڵیی‌ سیاسی‬ ‫نوێ هێش���تۆتەوە‪ .‬کات لەسیاس���ەتدا هەم‬ ‫کارتی فشارو دەستکەوت بەدەستهێنانە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ساتێکیش شمشێرێکی ملپەڕێن لەدەستدانە‪.‬‬ ‫ناکرێت لەسیاسەتی هیچ حزبێکدا هەڵوێستی‬ ‫زمان���ی ببێت���ە وەاڵم‌و جێگ���رەوەی بڕیاری‬ ‫کاریگەر لەمەیدانی سیاسەتدا‪.‬‬

‫پارتی وەک ئەهریمەنێکیی‬ ‫سیاسی‌و لێڤیاتانەکەی‬ ‫هۆبز باشترین‬ ‫دەستکەالیە کە خۆتی‬ ‫پێهەڵبسێنیتەوە‪ .‬بۆئەوەی‬ ‫دەنگۆی سیاسی‌و‬ ‫جەماوەریت هەبێت‬ ‫لە‌پارتی بدە‪ .‬ئیتر بەئازاو‬ ‫بوێر دەناسرێت‬

‫سلێمانی‌ هەرجارە قوربانی‌ هەڵتۆقین ‌ی هێزێکە‬ ‫ئاری‌ ڕەفیق‬ ‫من خەڵک����ی‌ قەزایەکم لەس����نووری‌ پارێزگا ‌ی‬ ‫س����لێمانی‌‪ ،‬گوێیەکانم بەدەنگی‌ تۆپ‌و فڕۆکەی‌‬ ‫جەنگی‌‌و ناپاڵم‌و قی����ژەو هاواری‌ بۆردومانەکان‬ ‫کراوەتەوە‪ ،‬خەڵکی‌ ناوچەیەکم لەساڵی‌ ‪1989‬‬ ‫حکومەتی‌ بەعس بەدرێژایی‌ "‪ "1412‬کیلۆمەتری‌‬ ‫چوارگۆشە تەواوی‌ خانوو قوتابخانەو تەنانەت‬ ‫مزگەوتەکانیش����ی‌ لەگەڵ زەوی����دا تەخت كردو‬ ‫ت����ەواوی‌ دەڤەرەكەی‌ ل����ێ خاپورکردین‪ ،‬جگە‬ ‫لەوەش "‪ "73602‬حەفتاوس����ێ هەزارو ش����ەش‬ ‫س����ەدو دوو کەس����ی‌ بەزۆرملێ خستە ناو زیلە‬ ‫عەسکەریەکانەوەو لەناو تەپوتۆزی‌ بیابانەکاندا‬ ‫فڕێیدای����ن‪ ،‬خەڵکی‌ ناوچەیەک����م تەنها لەیەک‬ ‫بۆردوومانی‌ فرۆکەکانی‌ بەعسدا "‪ "134‬هاواڵتی‌‬ ‫بیگوناح لەناو ماڵەکانی‌ خۆیاندا ش����ەهید بون‌و‬ ‫"‪ "152‬کەسی‌ دیکەش زامداربوون‪.‬‬ ‫تێکڕای‌ ناوچەکانی‌ پارێزگای‌ س����لێمانی‌ لەپاڵ‬ ‫ئ����ەوەی‌ لەقۆناغ����ە جیاجیاکان����ی‌ ش����ۆڕش‌و‬ ‫لەس����ەرپێڕاگرتنی‌ هێزە سیاسیەکان‌و راپەڕینە‬ ‫گەورەو بچوکەکاندا خوێنێکی‌ زۆریان بەخشیوەو‬ ‫ئاوارەیی‌‌و راگوێزانی‌ گون����دو قەزاو ناحیەکانی‌‬ ‫زۆر بینی����وەو ئینجا ئەنف����ال‌و کیمیاباران وەک‬ ‫دوو تراژدیتری����ن رووداوی‌ ئەم ناوچەیە بونەتە‬ ‫بەشێکی‌ گرنگ لە‌ناس����نامەی‌ نەتەوەیی‌ ئێمە‪،‬‬ ‫ئ����ەی‌ بۆ لە‌ئێس����تادا ک����ە کەوتوینەتە بەردەم‬ ‫دەرفەتێکی‌ مێژوویی‌‪ ،‬خەمساردترین پارێزگا هەر‬ ‫لەشەقام‌و بازاڕەکانیەوە تا دەگاتە میدیاکانی‌‌و‬ ‫لەوێشەوە بۆ حزبە شەرمنەکانی‌ ئەم پارێزگایە‬ ‫کە خۆی‌ ناکات����ە خاوەنی‌ ئەو ئامانجە مەزنەی‌‬ ‫س����اڵەهایە خوێنی‌ ب����ۆ دەبەخش����ێ‌و خەباتی‌‬ ‫لەپێناودا دەکات پارێزگای‌ سلێمانییە‪.‬‬ ‫یەکەم‪ /‬سلێمانی‌ وەک قوربانی‌ باڵ باڵێنەکانی‌‬ ‫یەکێتی‌ نیشتیمانی‌ کوردستان‪:‬‬ ‫ئەو باڵ باڵێن����ەی‌ لە‌ناو یەکێتی‌ نیش����تیمانی‌‬ ‫کوردس����تاندا هەی����ە وەک هێزێکی‌ سیاس����ی‌‬ ‫بااڵدەس����تی‌ رەها لە‌پارێزگای‌ سلێمانی‌‪ ،‬وایکرد‬

‫س����لێمانی‌ دوابکەوێ لەزۆر روەوە‪ ،‬دەکرێ دو‬ ‫نموونەی‌ دەرئەنجامی‌ ملمالنێکان بخەینەڕو کە‬ ‫دانیشتوانی‌ سلێمانی‌ تێیدا زەرەرمەند بوون ‪:‬‬ ‫ ه����ەر بەرپرس����ێکی‌ ئیداری‌ ل����ەم ناوچەیەدا‬‫لەالیەن باڵێکی‌ ناو یەکێتییەوە دانرابێ لەالیەن‬ ‫باڵەکان����ی‌ دیک����ەوە هەوڵی‌ شکس����تپێهێنان‌و‬ ‫سەرنەکەوتنی‌ بۆ دراوە‪ ،‬جا ئەم پەرو باڵبرینە‬ ‫لە‌س����نووری‌ پارێزگارو قایمق����ام وبەڕێوەبەری‌‬ ‫ناحی����ەو بەرێوەب����ەری‌ فەرمانگەیەک����دا‬ ‫نەماوەتەوە‪ ،‬بەڵکو تا ئەو ئاس����تەی‌ هەوڵەکان‬ ‫ب����ۆ شکس����تپێهێنانی‌ پۆس����تی‌ س����ەرۆکی‌‬ ‫حکومەتیش لەالیەن باڵەکانەوە لەئارادا بووە!‬ ‫دەستتێوەردانی‌ شان‌و باس����ک‌و باڵەکانی‌ ئەم‬ ‫حزبە کاریگەرییەکی‌ نەرێنی‌ کردە س����ەر پرۆژە‬ ‫خزمەتگوزارییەکان‪ ،‬بەجۆرێک لەس����ایەی‌ ‪26‬‬ ‫س����اڵی‌ حکومڕانی‌ یەکێتیدا پارێزگای‌ سلێمانی‌‬ ‫خراپتری����ن رێگەوبانی‌ هەیە‪ ،‬بۆنموونە قەاڵدزێ‬ ‫ئەو ش����ارەی‌ کە من تێیدا لەدایک بووم لەدوای‌‬ ‫هەڵەبجەوە خوێناویترین شاری‌ ناو چوارچێوەی‌‬ ‫پارێزگای‌ سلێمانییە‪ ،‬جگە لەوەی‌ کە لەماوەی‌‬ ‫‪ 26‬س����اڵی‌ حکومڕانیدا نەیانکردۆتەوە بەشارە‬ ‫جوانەک����ەی‌ پێ����ش راگوێزانی‌ س����اڵی‌ ‪،1989‬‬ ‫بەڵکو زێدەتر لەکۆمەڵگەیەکی‌ زۆرەملێ دەچێ‪،‬‬ ‫لەبەرئەوەی‌ هەر بەرپرس����ێکی‌ حزبی‌‌و ئیداری‌‬ ‫کوێخایەکی‌ ئەو شارەیەو هەر کوێخایەکیشیان‬ ‫سەر بەباڵێکە‪.‬‬ ‫ ملبەملێ‌و شەڕی‌ باڵەکان بەلێشاو کەسانی‌ بێ‬‫کەفائەتی‌ بردۆتە پێش����ەوە لەبواری‌ سەربازی‌‌و‬ ‫ئەمنی‌‌و ئیداریی‌‌و حزبیدا ‪ ،‬جار هەبووە لە‌یەک‬ ‫ش����اردا دوو بەرێوەب����ەری‌ ئاس����ایش دانراون‬ ‫لەالیەن دوو باڵەوە‪ ،‬هیچ باڵێکیش نەیاتوانیوە‬ ‫بەرێوەبەرەکەی‌ تر بەپش����ت بەستن بە یاسا‌و‬ ‫رێنمایی‌ ئی����داری‌ لە‌ناو ب����ارەگای‌ فەرمانگەكه‬ ‫بکاتە دەرەوە‪.‬‬ ‫دووەم‪ /‬سلێمانی‌ وەک قوربانییەکی‌ تر بەدەست‬ ‫بزووتنەوەی‌ گۆڕانەوە‪:‬‬ ‫بزووتنەوەی‌ گۆڕان لە‌قۆناغێکدا درووست بوو کە‬ ‫خەڵک پریشکی‌ توڕەیی لەچاوەکانیدا فڕێ دەدا‪،‬‬

‫هەر بزووتنەوەو هێزو‬ ‫گرووپێک ‌ی سیاسیش کە‬ ‫بیەوێ لەسلێمانیەوە مۆم ‌ی‬ ‫لەدایکبوونی‌ هەڵبکات‪،‬‬ ‫ناتوانێ بۆماوەیەک ‌ی‬ ‫دوروودرێژ بەرووناک ‌ی‬ ‫بمێنێتەوە‪ ،‬وەک چۆن‬ ‫رووناکی‌ مۆمی‌ هەموویان‬ ‫تادێ بەرەو کزی‌ دەچێ‬

‫لە‌کەڵەکەبوون����ی‌ گەندەڵیی����ەکان‌و نەبوون���� ‌ی‬ ‫دادپەروەری‌‌و لوتبەرزی‌ بەرپرسە نابەرپرسەکانی‌‬ ‫ئ����ەم دوو حزبە‪ ،‬بزووتنەوەی‌ گ����ۆڕان هات بە‬ ‫کۆڵێک دروش����می‌ موگناتیس����ی‌ ئەو توڕەییەی‌‬ ‫خەڵک����ی‌ قۆس����تەوە بەتایبەت����ی‌ لە‌س����نووری‌‬ ‫س����لێمانی‌‪ ،‬ئەم بزوتنەوەیە لەس����ەر پش����تی‌‬ ‫خەڵکی‌ ئەم پارێزگایە س����ەدان کەسی‌ گەیاندە‬ ‫ئاس����تی‌ لەزەت����ی‌ ئیمتیازاتی‌ گ����ەورەی‌ وەک‬ ‫پۆس����تەکانی‌ "پەرلەمانی‌ عێڕاق����ی‌‌و پەرلەمانی‌‬ ‫کوردس����تان‌و بەرێوەبەری‌ گش����تی‌‌و راوێژکاری‌‬ ‫بندیوارو ‪....‬هتد"‪ ،‬سبەینێش خانەنشین دەبن‌و‬ ‫پارەیەکی خەیاڵی زۆروزەبەند دەخەنە تەنکەی‬ ‫باخەڵیانەوە‪.‬‬ ‫سێیەم‪ /‬بەرەی‌ نەخێر‪ ،‬جارێکی‌ دیکە سلێمانی‌‬ ‫دەکاتەوە بەقوربانی‌‪:‬‬ ‫ب����ەرەی‌ نەخێر ک����ە لەالیەن چەند کەس����ێکی‌‬

‫ناسیاسی‌ دامەزراون‌و زەمینی‌ چاالکی‌ان دیسان‬ ‫پاریزگای‌ سلێمانییە‪ ،‬دەیانەوی‌ ئیستغاللی‌ ئەم‬ ‫رۆحیەتی‌ بەرەنگارییە بک����ەن کە خەڵکی‌ ئەم‬ ‫پارێزگایەی‌ لەس����ەر راهاتووە‪ ،‬ئاخر تا دوێنێ‬ ‫گللەی����ی‌ ئێوە لەپارت����ی‌‌و یەکێتی‌ ئەوە بوو کە‬ ‫سیاس����ییەکان بونەتە بازرگان بۆیە دەسەاڵت‬ ‫ئاگای‌ لەخ����وار خۆی‌ نەم����اوە‪ ،‬کەچی‌ خۆیان‬ ‫هەیانە زەوییەکی‌ زۆریی س����لێمانی‌ وەرگرتووە‬ ‫بۆ نیش����تەجێ بوونی‌ کەسانی‌ س����ەرمایەداری‌‬ ‫گەورەو بەرپرس����انی‌ پارەداری‌ سیاس����ی‌‪ ،‬نابێ‬ ‫خەڵک بپرس����ێ بۆچی یەک بس����تی‌ بۆخزمەتی‌‬ ‫یەک خێزانی‌ کەمدەرامەتی‌ ئەو ش����ارە تەرخان‬ ‫نەکردووە! بۆیە ه����ەر کۆبوونەوەیەکی‌ خەڵکی‌‬ ‫ئەو ش����ارە لەدەوری‌ بەرەی‌ نەخێ����ر جارێکی‌‬ ‫دیکە س����لێمانی‌ دەکات����ەوە ب����ە قوربانیەکی‌‬ ‫گەورە‪ ،‬بە ب����اوەڕی‌ من ئەو کەس‌و گرووپانەی‌‬ ‫لەناو ئ����ەو ژینگەی‌ سیاس����ی‌‌و کۆمەاڵیەتییەی‌‬ ‫ئ����ەم پارێزگای����ەدا هەڵتۆقیون‪ ،‬جگ����ە لەوەی‌‬ ‫تەمەنی سیاس����یان کورت دەبێ‪ ،‬هەر خۆشیان‬ ‫چەپەڵۆکێ����ک دەدەن بەس����ەریداو زۆر زوو‬ ‫دەیپوکێننەوە‪.‬‬ ‫چ����وارەم‪ /‬س����لێمانی‌ زەمینەیەک����ی‌ لەبار بۆ‬ ‫هەڵتۆقینی‌ هەر رۆژەو هێزێک‪:‬‬ ‫لەوانەیە دەرخستنی‌ رەهەندێکی‌ ئەم وتارە کە‬ ‫خۆی‌ لەناونیشانی‌ خاڵی‌ چوارەمدا دەدۆزێتەوە‪،‬‬ ‫کەس����انێک نیگ����ەران ب����کات‪ ،‬بەومانای����ەی‌‬ ‫بەخوێندنەوەی‌ دەرخس����تەکانی‌ مێژووی‌ هێزە‬ ‫سیاسییەکانی‌ ئەو پارێزگایە ئێمەی‌ گەیاندووە‬ ‫بەو باوەڕەی‌ کە ژینگەی‌ سیاسی‌‌و کۆمەاڵیەتی‌‬ ‫پارێ����زگای‌ س����لێمانی‌ زەمینەیەک����ی‌ لەبارە بۆ‬ ‫هەڵتۆقین����ی‌ ه����ەر هێزێ����ک کە بی����ەوێ ئیش‬ ‫لەس����ەر قۆزتنەوەی‌ سایکۆلۆجیای‌ خەڵکەکەی‌‬ ‫بکات‪ ،‬بەاڵم بەدیدی‌ من هەر بزووتنەوەو هێزو‬ ‫گرووپێکی‌ سیاس����یش کە بیەوێ لەسلێمانیەوە‬ ‫مۆم����ی‌ لەدایکبوون����ی‌ هەڵب����کات‪ ،‬ناتوان����ێ‬ ‫بۆماوەیەک����ی‌ دوروودرێژ بەرووناکی‌ بمێنێتەوە‪،‬‬ ‫وەک چ����ۆن رووناکی‌ مۆم����ی‌ هەموویان تادێ‬ ‫بەرەو کزی‌ دەچێ‪.‬‬

‫مەریوان وریا قانیع‬ ‫کەم مرۆڤی س���ەدەی بیستەم هەیە‪ ،‬رەنگە‬ ‫ک���ەم مرۆڤ���ی س���ەدەی بیس���ت‌و یەکەم‌و‬ ‫سەدەکانی دوای س���ەدەی بیست‌و یەکیش‬ ‫هەبێ���ت‪” ،‬س���اتەوەختێکی کافکای���ی“‬ ‫لەژیانیدا دروستنەبێت‪ .‬ئەو دونیایەی کافکا‬ ‫لە‌نووسینەکانیدا نەخش���ەکانی دەکێشێت‌و‬ ‫کەش‌و هەواو‌و ئەتمۆسفێرەکەی نیشنائەدات‪،‬‬ ‫بەشێکی لەناو ژیانی تایبەتی هەر کەسێکی‬ ‫ئ���ەم س���ەردەمەدا دەدۆزرێت���ەوە‪ .‬ب���ەاڵم‬ ‫”س���اتەوەختی کافکایی“ چییە‌و مەبەس���ت‬ ‫لە‌”ئەتمۆسفێر“یی کافکاییانە چییە؟‬ ‫ئەوەی بە‌نووس���ین‌و کارەکانی نووس���ەری‬ ‫چیکیی فرانز کافکا ئاش���نابێت ئەو خاڵەی‬ ‫بە‌ئاس���انی بۆ دەردکەوێت کە ”ساتەوەختی‬ ‫کافکای���ی“ س���اتەوەختێکی کابوس���ییە‪،‬‬ ‫س���اتەوەختی ناو ژینگە‌و شوێن‌و دونیایەکە‬ ‫ژی���ان تیایان���دا فۆرمی کابوس���ێکی گەورە‬ ‫دەگرێتەخۆی‌و مرۆڤ ناتوانێت بە‌ئاس���انی‬ ‫لەو کابوس���ە رزگاریببێت‪ ،‬یان هەر رزگاری‬ ‫نابێ���ت‌و بە‌ئیفلیج���ی لەناو ئەو کابوس���ەدا‬ ‫نیشتەجێدەکرێت‌و دەمرێت‪.‬‬ ‫ئاش���کرایە کابوس���ەکانی ن���او دونیایەکی‬ ‫کافکایی تەنها کابوس���ی سایکۆلۆژیی نین‪،‬‬ ‫تەنها هەس���تێکی ناوەکیی نین کە هەندێک‬ ‫مرۆڤی کەم لە‌ساتەوەختێکی تایبەتی ژیانیدا‬ ‫هەستیپێبکەن‪ ،‬هەستێکی کاتیی‌و تێپەڕیش‬ ‫نییە‪ .‬کابوسەکانی کافکا کابووسی سیاسیی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی���ی‌و بیرۆکراس���یی‌و ژیاری���ن‌و‬ ‫لەناو گش���تێتی ژیانی مۆدێرنی مرۆڤەکاندا‬ ‫ئامادەیە‪ .‬هەس���تکردن بە‌کابوس الی کافکا‬ ‫هەستێکی ستراکتوریی‌و بونیادییە‌و گرێدراوی‬ ‫هاتنەکای���ەی جیهانێکە بە‌چەندان رەهەندی‬ ‫مادی���ی‌و دەزگای���ی‌و یاس���اییەوە‪ ،‬هاوکات‬ ‫جیهانێ���ک هەڵگری کۆمەڵێ���ک پەیوەندیی‬ ‫خێزانی���ی‌و کۆمەاڵیەتی���ی‌و تاکەکەس���یی‪،‬‬ ‫کە بەس���ەریەکەوە‪ ،‬دونیایەکی کابوس���یانە‬ ‫دروس���تدەکەن‪ .‬ئەمەش زۆر زیاترە لەوەی‬ ‫تەنها وەک کۆمەڵێک کابوسی سایکۆلۆژیی‬ ‫بن‪ .‬ئەم دۆخ���ە وادەکات ”س���اتەوەختی‬ ‫کافکایی“ تەنها ساتەوەختێکی تاکەکەسیی‬ ‫تایبەت نەبێت‪ ،‬تەنها ئەم یان ئەو تاکەکەسیی‬ ‫بیمار پێ���وەی گیرۆدەبن‪ ،‬بەڵکو بەش���ێکە‬ ‫لە‌شێوازی دروستبون‌و رێکخستن‌و ئیدارەدانی‬ ‫ژیانی گش���تیی لە‌کۆمەڵ���گا مۆدێرنەکاندا‪،‬‬ ‫ساتەوەختێکی دەستەجەمعیی گشتگیرە‪ ،‬کە‬ ‫لەدیدی کافکادا‪ ،‬پەیوەستە بە‌”جەوهەری“‬ ‫گریمانک���راوی دونی���ای مۆدێرن���ەوە وەک‬ ‫دونیایەک���ی پ���ڕ چاودێری���ی ودیس���پلین‌و‬ ‫هێزی ئەبس���تراکت‌و نەبین���راوی بەهێز‪ ،‬کە‬ ‫بەرهەمهێنانی کابوس بەشێکە لە‌خەسڵەت‌و‬ ‫ئاکارە سەرەکیی‌و تایبەتەکانی‪.‬‬ ‫بەشێوەیەکی گشتیی ساتەوەختی کافکایی‬ ‫ئ���ەو س���اتەیە تیایدا مرۆڤ هەس���تدەکات‬ ‫بونەوەرێکی بچووک‌و الواز‌و بێدەسەاڵتی ناو‬ ‫دونیایەیەکە کە کۆمەڵێک هێز‌و دەس���ەاڵتی‬ ‫گەورە بەڕێوەیدەب���ەن‌و ئەم هێزانەش هێز‌و‬ ‫دەسەاڵتێکی هەمەتوانا‌و دەستنیشانکەرن‪،‬‬ ‫دەتوان���ن وابک���ەن م���رۆڤ لەبەردەمیاندا‬ ‫هەس���ت بەوەبکات کە بونەوەرێکی بچووک‌و‬ ‫بێدەس���ەاڵت‌و گرگن���ە‪ ،‬کەس���ێکە بڕایار‌و‬ ‫ژیان‌و قەدەری لەژێر دەس���ەاڵت‌و کۆنترۆڵی‬ ‫خۆی���دا نیی���ە‪ .‬مرۆڤ���ی ناو ئ���ەم دۆخە‬ ‫کافکاییە بونەوەرێکە هێزەکان بەشێوەیەک‬ ‫دەیجوڵێن���ن‌و دەیبەن کە خ���ۆی نەزانێت‬ ‫بۆ بەوش���ێوەیە دەجوڵێت‪ ،‬هەس���تدەکات‬ ‫رووداوەکان���ی ژی���ان‌و چارەنووس���یی ئەو‪،‬‬ ‫ل���ەدەرەوەی خۆی���دا دەستنیش���اندەکرێن‪،‬‬ ‫هەم���وو ئەم ش���تانەش لە‌فۆرمی کۆمەڵێک‬ ‫کابوس���دا دەردەک���ەون کە ئەو کەس���انە‬ ‫بەدەستییانەوە گیرۆدەدەبن‪.‬‬ ‫فۆرمی ئەو دەس���ەاڵت‌و هێزان���ەش کە ئەو‬ ‫دونیا کافکاییە نیش���انیان ئەدات جیاوازن‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم هەمووی���ان ل���ەوەدا هاوبەش���ن کە‬ ‫هەمە توانان‌و زۆر لە‌دەس���ەاڵت‌و تواناکانی‬ ‫تاکەک���ەس بەهێزترن‪ ،‬ئیتر لە‌دەس���ەاڵتی‬ ‫پۆلی���س‌و بیرۆکراتەکانی دەوڵەت‌و داوەران‌و‬ ‫مامۆس���تایان‌و فەرمانبەران���ی ن���او دەزگا‬ ‫بیرۆکراس���ییەکانەوە بیگرە‪ ،‬تا بە‌دەسەاڵتی‬ ‫کەس���ایەتییە سیاس���ییەکان‌و دەس���ەاڵتی‬ ‫کارخان���ە گ���ەورەکان‌و مانیج���ەرەکان‌و‬ ‫س���ەرکردەکان‌و باوەکەکان دەگات‪ .‬لە‌دیدی‬ ‫کافکادا هەموو ئەمانە وەک قەدەرێکی کۆگیر‬ ‫ئام���ادەن‌و تاکەکەس بەوجۆرە دروس���ت‌و‬ ‫ئاراس���تەدەکەن ک���ە لۆژیکی ئەم گش���تە‬ ‫گەورەیە خوازیەریەتیی‪ .‬هەستکردن بەوەی‬ ‫کە کۆمەڵێک هێز هەن توانای ئەوەیان هەیە‬ ‫کەی بخوازن‌و چۆنیان بوێت بەو ش���ێوەیە‬ ‫چارەنووس���ی م���رۆڤ دەستنیش���انبکەن‪،‬‬ ‫جەوهەری ئەو ساتەوەختە کافکاییە کە ئەم‬

‫‪13‬‬

‫ساتەوەختی کافکایی‬ ‫ئەو ساتەیە تیایدا مرۆڤ‬ ‫هەستدەکات بونەوەرێکی‬ ‫بچووک‌و الواز‌و بێدەسەاڵتی‬ ‫ناو دونیایەیەکە کە‬ ‫کۆمەڵێک هێز‌و دەسەاڵتی‬ ‫گەورە بەڕێوەیدەبەن‌و‬ ‫ئەم هێزانەش هێز‌و‬ ‫دەسەاڵتێکی هەمەتوانا‌و‬ ‫دەستنیشانکەرن‬ ‫نووس���ەرە لە‌س���ەدەی بیس���تەمدا لە‌زیاد‬ ‫لە‌کتێبێک‌و لە‌ڕێ���گای زی���اد لە‌بابەتێکەوە‬ ‫وێنەکەی دەکێشێت‪.‬‬ ‫بە‌بۆچوون���ی م���ن‪ ،‬ل���ە‌دوا لێکدان���ەوەدا‪،‬‬ ‫س���اتەوەختی کافکایی لە‌نووسینەکانی ئەم‬ ‫نووس���ەرەدا س���اتەوەختێکی تاکەکەسییە‪،‬‬ ‫کاف���کا باس���ی خ���ۆی‌و باس���ی کۆمەڵێک‬ ‫کەس���ایەتیی‌و پاڵەوانی تایبەتی ناو رۆمان‌و‬ ‫نووسینەکانی دەکات‪ .‬راستە ئەو ئەوان وەک‬ ‫مۆدێلێک بۆ مرۆڤی ناو کۆمەڵگا مۆدێرنەکان‬ ‫نیشانئەدرێن‪ ،‬بەاڵم هەموویان کەسایەتی زۆ‬ ‫تایبەت���ن کە لەناو کۆمەڵێ���ک پەیوەندیی‌و‬ ‫س���اتەوەختی تایبتەدا گی���رۆدەن کە ژیانی‬ ‫تایبەتی ئەوان ئاراس���تەدەکات‪ .‬کەش���ێکی‬ ‫گەورەی ترس‌و دودڵیی‌و گومان‌و هەستکردن‬ ‫بە‌بچووکیی‌و پەراوێزبون هەن‪ ،‬کە رەهەندی‬ ‫دەستەجەمعیی گرنگیان هەیە‪ ،‬بەاڵم دواجار‬ ‫هەموویان بە‌ئەزموونی کۆمەڵێک تاکەکەسی‬ ‫تایبت���ەوە گرێ���دراون‪ .‬ئ���ەوەی هاوبەش���ە‬ ‫لەنێوانیاندا ئەوەی���ە رێگایەک بۆدەربازبون‬ ‫نادۆزنەوە‪.‬‬ ‫ئەوەی من لە‌دۆخی کۆمەڵگا‌و میلەتی خۆماندا‬ ‫هەس���تی پێدەکەم ئەوەیە ئەم ساتەوەختە‬ ‫کافکاییە تەنها ساتەوەختێکی تاکەکەسیی‬ ‫نییە‪ ،‬پابەس���ت نییە بە‌دونیا ناوەکییەکەی‬ ‫ژمارەیەک لە‌تاکەکەس���ی تایبەتەوە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫س���اتەوەختێکی دەس���تەجەمعییە‌و الی‬ ‫زۆرینەی دانیشتوانی واڵتی ئێمە بە‌خەستی‬ ‫ئامادەیە‪ .‬س���اتەوەختی کافکایی الی ئێمە‬ ‫تێکەڵێک���ی کۆمەاڵیەتیی ئاڵ���ۆزە کە هێڵە‬ ‫س���ەرەکییەکانی لەناو سیاسەت‌و ئابوریی‌و‬ ‫پەیوەندییەکان���ی دەس���ەاڵت‌و ش���ێوازە‬ ‫بااڵدەس���تەکانی بیرکردن���ەوەدا ئامادەیە‪.‬‬ ‫زۆرینەیەکی گەورەی دونیای ئێمە هەستێکی‬ ‫گ���ەورەی بە‌بێدەس���ەاڵتیی‌و بە‌بچووکی���ی‌و‬ ‫بە‌فش���اربۆهێنانی ب���ەردەوام‌و گیرخواردن‬ ‫بەدەس���ت کۆمەڵێک کابوسی گەورەوە‪ ،‬لەال‬ ‫هەیە‪ .‬بەشێوەیەک ئەو روانینەی الی زۆرانێک‬ ‫دروستکردوە کە کۆمەڵگای ئێمە کۆمەڵگای‬ ‫بەرهەمهێنانی کابوسی بەردەوامە‪ .‬کابوسیی‬ ‫هەنووکەیی‌و ئێس���تایی تێکەڵ بە‌کابوسیی‬ ‫دێرین‌و کەلەپوریی‪.‬‬ ‫بەبۆچوون���ی م���ن م���رۆڤ دەتوانێت چەند‬ ‫هەنگاوێک���ی ک���ەم لەگ���ەڵ ئ���ەم دی���دە‬ ‫کابوسس���ازەدا بڕوات‪ ،‬بەاڵم لەو ساتەوە کە‬ ‫بۆم���ان دەردەکەوێ���ت بەرهەمهێنەرانی ئەم‬ ‫کابوس���انە گش���تێتی کۆمەڵگا نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫کۆمەڵێ���ک لە‌نوخبەکانی ئەو کۆمەڵگایەیە‪،‬‬ ‫ئ���ەو ئامادەگیی���ە س���ەختەی دەزگاکانی‬ ‫کۆنترۆڵ‌و دیس���پلین‌و ئاراس���تەکردن نییە‬ ‫لە‌دونی���ای ئێم���ەدا‪ ،‬بەڵک���و تێکەڵەیەکی‬ ‫سیاس���یی‌و س���ایکۆلۆژیی تایبەت���ە‪ ،‬ک���ە‬ ‫بە‌کۆمەڵێک خەونی سیاسیی‌و کۆمەاڵیەتیی‬ ‫تایبەتەوە گرێدراوە‪.‬‬ ‫دەڵێ���م کاتێ���ک ئ���ەم راس���تییەمان ب���ۆ‬ ‫دەردەکەوێ���ت ئەوەی پێوس���یتمان پێیەتی‬ ‫کردەی بەرگرییەکی بەردەوامە کە پێویستیی‬ ‫بە‌هۆشیارییەکی دوای کافکایی‌و بە‌ شێوازی‬ ‫نوێی هاریکاریی دەس���تەجەمعیی هەیە‪ ،‬بۆ‬ ‫بەرەنگاربون���ەوەی ئەو کابوس���انە‪ .‬ئەوەی‬ ‫پێویس���تمان پێیەت���ی تێکەڵکردنی کافکا‌و‬ ‫فوکۆیە‪ ،‬بەتایبەتی فوکۆی سااڵنی هەشتا‌و‬ ‫ب���ەر لە‌مردن���ی‪ ،‬فۆکۆیەک کە پێ لەس���ەر‬ ‫بەرگریی‌و پراکتیکی ئازادیی‌و خودسازییەکی‬ ‫ئازادان���ە دادەگرێت‪ ،‬یاخ���ود تێکەڵکردنی‬ ‫کاف���کا‌و فرانز فانون بەیەکتری‪ ،‬فانون وەک‬ ‫تیوریستی ئەکتیڤیزمی گۆڕانکاریی‪.‬‬ ‫کاف���کا دەتوانێ���ت زۆر تاریکیی ناو دونیای‬ ‫ئێم���ە رووناکبکات���ەوە‪ ،‬ب���ەاڵم ناتوانێ���ت‬ ‫هێمایەکی بچووکیش بۆ ئاسۆیەک بکات کە‬ ‫بکرێت وەک ئاس���ۆی دەربازبون لەو دۆخە‬ ‫مێژووییە چەقبەستوە‪ ،‬ئامادەبێت‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )592‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/12‬‬

‫بێالیه‌نی‌‪ ،‬دروشمه‌ ناواقعی‌‌و بێ‌ بنه‌ماكه‌ی‌ میدیا‬ ‫كامیل عومه‌ر‬

‫مامۆستای‌ راگه‌یاندن له‌زانكۆی‌ سلێمانی‌‬ ‫بێالیه‌ن���ی‌ كه‌ یه‌كێك���ه‌ لە‌بنه‌م���ا ئاكاری‌و‬ ‫پیشه‌ییه‌كانی‌ كاری‌ میدیایی‌‪ ،‬پرسێكی‌ جێی‌‬ ‫مشتومر‌و گفتوگۆی شاره‌زایان‌و پسپۆران‌و‬ ‫ئه‌زمونكارانی‌ ئه‌و بواره‌‪ ،‬هه‌ندێك پێیانوایه‌‬ ‫ده‌كرێ‌ میدی���ا (بێالیه‌ن) بێت‌و هه‌ندێكیش‬ ‫بێالیه‌نی‌ بە‌قس���ه‌ی‌ بێ‌ مان���ا‌و دوور لە‌واقع‬ ‫ده‌زان���ن‪ ،‬لە‌هه‌رێمی‌ كوردس���تانیش چه‌ند‬ ‫كه‌ناڵێك���ی‌ میدیایی‌ بانگه‌ش���ه‌ی‌ بێالیه‌نی‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌راهێنان���ی‌ فێرخوازانی‌‬ ‫میدی���ا لە‌كۆلێژه‌كانی‌ راگه‌یاندن‌و په‌یمانگاو‬ ‫رێكخ���راوه‌ پیش���ه‌ییه‌كانی‌ میدیادا جه‌خت‬ ‫له‌س���ه‌ر بێالیه‌نی‌ ده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئایا‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌تدا ده‌كرێت میدیا بێالیه‌ن بێت؟ یان‬ ‫ته‌نها خه‌ون‌و دروشمێكی‌ بێ‌ بنه‌مای‌ میدیا‌و‬ ‫میدیاكارانه‌؟‪ .‬لێ���ره‌دا هه‌وڵده‌ده‌ین له‌چه‌ند‬ ‫روویه‌ك���ه‌وه‌ ناواقیعی‌ چه‌مك���ی‌ "بێالیه‌نی‌"‬ ‫لە‌میدیادا راڤه‌ بكه‌ین‌و رونبكه‌ینه‌وه‌‪:‬‬ ‫*بژارده‌كردن‌و هه‌اڵواردن‬ ‫یه‌كه‌م هه‌ن���گاوی‌ له‌ده‌س���تدانی‌ بێالیه‌نی‬ ‫ئه‌وكاته‌ ده‌ستپێده‌كات‪ ،‬له‌و هه‌موو هه‌واڵ‌و‬ ‫رووداوه‌ ب���ێ‌ ش���وماره‌ی‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬كه‌ناڵ���ه‌‬ ‫میدیاییه‌ك���ه‌ رۆژانه‌ ته‌نها ‪ 40‬هه‌واڵ له‌رێگه‌‬ ‫جیاوازه‌كان���ه‌وه‌ وه‌رده‌گیرێت‌و ل���ە‌ژووری‌‬ ‫هه‌واڵیشدا‌و دوای‌ شه‌نو كه‌وی‌ هه‌واڵسازان‪،‬‬ ‫ته‌نه���ا ‪ 20‬هه‌واڵی���ان هه‌ڵده‌بژێردرێ���ت‌و‬ ‫باڵوده‌كرێته‌وه‌‌و ئه‌وانی‌ دیكه‌ په‌راوێزده‌خرێن‌و‬ ‫ده‌خرێنه‌ ریساكلی‌ كۆمیوته‌ره‌كانه‌وه‌‪ ،‬ئیتر‬ ‫بایه‌خ‌و به‌ه���ای‌ هه‌واڵییان هه‌رچیه‌ك بێت‪،‬‬ ‫گرنگ نیه‌‪.‬‬ ‫*شوێنی‌ باڵوكردنه‌وه‌‬ ‫كاتێكی���ش له‌و ‪ 20‬هه‌واڵ���ه‌ هه‌ڵبژێردراوه‌‬ ‫ب���ۆ باڵوكردنه‌وه‌ كه‌ میدیاك���ه‌ رای‌ وابووه‌‬ ‫گرنگن‌و به‌ه���ای‌ هه‌واڵیان هه‌ی���ه‌‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ میدیاییه‌كه‌ی���دا ده‌گونجێ���ن‪،‬‬ ‫ته‌نه���ا پێن���ج هه‌واڵی���ان لە‌الپه‌ڕه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫رۆژنامه‌ك���ه‌دا داده‌نرێ���ت‌و ئه‌وان���ی‌ دیكه‌‬ ‫هه‌ڵده‌درێنه‌ له‌الپه‌ڕه‌كانی‌ دیكه‌وه‌‌و لە‌رادیۆ‌و‬ ‫ته‌له‌فزیۆنه‌كه‌شدا سیانیان ده‌كرێته‌ سه‌ردێر‌و‬ ‫مانش���ێت‌و ئه‌وانی‌ دیك���ه‌ ناكرێن‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫لە‌سكرێپت‌و ریزبه‌ندیكردنی‌ هه‌واڵه‌كاندا له‌و‬ ‫پێن���ج هه‌واڵه‌‪ ،‬یه‌كێكی���ان هه‌ڵده‌بژێردرێت‬ ‫وه‌ك یه‌ك���ه‌م ه���ه‌واڵ‌و چواره‌ك���ه‌ی‌ دیكه‌‬ ‫ده‌كرێته‌ دووه‌م‌و س���ێیه‌م هه‌واڵ‌و چواره‌م‌و‬ ‫پێنجه‌م‪ ،‬له‌كاتێك���دا له‌به‌ر بایه‌خ‌و گرنگیان‬ ‫س���ه‌ردێر بۆ هه‌رس���ێكیان دانراوه‌‪ .‬هه‌موو‬ ‫ئه‌وانه‌ش‪ ،‬هه‌نگاوی‌ له‌ده‌ستدانی‌ بێالیه‌نین‪.‬‬ ‫*زه‌قكردنه‌وه‌‬ ‫س���ه‌رباری‌ هه‌ڵبژاردن‌و هه‌اڵواردنی‌ هه‌واڵ‌و‬ ‫زانیاریی���ه‌كان‪ ،‬زه‌قكردنه‌وه‌‌و تۆخكردنه‌وه‌‌و‬ ‫قه‌بە‌پیش���اندانی‌ هه‌ندێك زانیاری‌ له‌كات‌و‬ ‫ساتێكی‌ دیاریكراودا‌و په‌راوێزخستنی‌ ئه‌وانی‌‬ ‫دیكه‌‪ ،‬یان ته‌نها پیشاندانی‌ روانگه‌‌و رویه‌كی‌‬

‫زانی���اری‌‪ ،‬بۆچوون‪ ،‬چی���رۆك‌و رووداوه‌كه‌‌و‬ ‫قرتاندن‌و شاردنه‌وه‌‌و پشتگوێخستنی‌ گۆشه‌‌و‬ ‫رووه‌كانی‌ دیكه‌ی‌‪ ،‬جگه‌ لە‌الیه‌نگیری‌ هیچی‌‬ ‫دیكه‌ ناگه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫* سه‌رچاوه‌ی‌ دارای ‌ی‬ ‫(بودجه‌‪ ،‬سپۆنسه‌ر‪ ،‬رێكالم)‬ ‫پش���تگیریی‌ دارایی‌ بۆ هه‌ر دامه‌زراوه‌یه‌كی‌‬ ‫میدیایی‌ ب���ۆ به‌رژه‌وه‌ندی‌ خ���ودی‌ الیه‌نی‌‬ ‫پشتگیریكه‌ر ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ (ئیتر ئه‌و الیه‌نه‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ سیاس���ی‌‪ ،‬حكوم��� ‌هت‌و الیه‌نه‌‬ ‫فه‌رمیه‌كان‪ ،‬حزب‌و رێكخراوه‌كان‪ ،‬كۆمپانیا‌و‬ ‫بازرگانه‌كان‪ ،‬یان گروپ���ه‌ داراییه‌كان‪....‬‬ ‫هتد بێت)‪ .‬واته‌ میدیا ملكه‌چی‌ سه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫دارایی���ه‌‌و له‌ڕێ���ی‌ په‌یامه‌كه‌ی���ه‌وه‌ الگیری‌‬ ‫(ئینتیما)ی‌ بۆ دوپاتده‌كاته‌وه‌‪ ،‬خۆ ئه‌گه‌ر‬ ‫میدیاكه‌ نه‌شبێته‌ زوڕناژه‌نی‌ النی‌ سه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫دارایییه‌ك���ه‌‪ ،‬الن���ی‌ ك���ه‌م پروپاگه‌ن���دی‌‬ ‫ب���ۆ ده‌كات‪‌،‬و پش���تگیری‌ راوبۆچونه‌كانی‌‬ ‫ده‌كات‪‌،‬و چاوپۆش���ی‌ له‌الدان‌و عه‌یب‌و عار‌و‬ ‫كه‌موكوڕییه‌كانی‌ ده‌كات‪ ،‬یان لە‌روماڵكردن‌و‬ ‫باڵوكردن���ه‌وه‌ی‌ ه���ه‌ر رووداو‌و زانیارییه‌ك‬ ‫سه‌باره‌ت بە‌الیه‌نی‌ سه‌رچاوه‌ی‌ دارایی‌ خۆی‌‬ ‫به‌دوورده‌گرێت‌و چه‌واشه‌كاری‌ ده‌كات‪ .‬واته‌‬ ‫پش���تیوانی‌ دارایی‌ بێ‌ به‌رامبه‌ر نیه‌‌و هیچت‬ ‫به‌ڵكو زۆر له‌و‌ه كه‌مترت پێ‌ ده‌به‌خش���ێت‪،‬‬ ‫كه‌ لێت ده‌بات‪.‬‬ ‫س���ه‌رباری‌ ئه‌وانه‌ش‪ ،‬هه‌میش���ه‌ میدیاكان‬ ‫له‌ژێر هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‌ بڕی���ن‌و كش���اندنه‌وه‌ی‌‬ ‫رێكالمدا ده‌بن له‌الیه‌ن خ���اوه‌ن كۆمپانیا‌و‬ ‫رێكالمچیه‌كان���ه‌وه‌‪ ،‬له‌كات���ی‌ روماڵكردن‌و‬ ‫باڵوبكه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬ی���ان فه‌رامۆش���كردنی‌ ئه‌و‬ ‫رووداو‌و بابه‌تان���ه‌ی‌ په‌یوه‌س���ته‌ به‌وانه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌مه‌یش كه‌ناڵ���ه‌ میدیایی���ه‌كان ده‌كه‌ونه‌‬ ‫دوڕیانێكی‌ سه‌خته‌وه‌ له‌نێوان نه‌مانی‌ رێكالم‌و‬ ‫په‌یوه‌س���تبوونی‌ بە‌بنه‌م���ا ئاكارییه‌كان���ی‌‬ ‫كاری‌ رۆژنامه‌وانی��� ‌ی لە‌بابه‌تیوون‌و بێالیه‌نی‌‬ ‫بە‌باڵوكردن���ه‌وه‌ی‌ هه‌واڵ‌و زانیاری‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫كاتێ���ك میدیا به‌دوای‌ قازانجه‌وه‌ بێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ب���ه‌دوای‌ رازیكردنی‌ دڵ���ی‌ رێكالمچیه‌كان‌و‬ ‫كۆمپانی���ا زه‌به‌الحه‌كانه‌وه‌یه‌‌و كه‌متر خه‌می‌‬ ‫زانیاری‌‌و راستی‌‌و دروستی‌و بایه‌خه‌كه‌یه‌تی‌‪.‬‬ ‫به‌مانایه‌كی‌ تر‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵتی‌ دارایی‌ رۆڵێكی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ هه‌ی���ه‌ لە‌كۆنترۆڵكردنی‌ ده‌زگاكانی‌‬ ‫راگه‌یاندن‌و سیاس���ه‌ته‌ میدیاییه‌كه‌یش���ی‌‌و‬ ‫هه‌ر ئه‌ویش���ه‌ زۆرجار به‌ها هه‌واڵیه‌كه‌ی‌ بۆ‬ ‫دیاریده‌كات‪.‬‬ ‫*كێبركێی‌ فرۆشتن‌و به‌بازاڕكردن‬ ‫كاتێك میدی���اكان بۆ ف���رۆش‌و بازاڕكردن‬ ‫كارده‌ك���ه‌ن‌و ب���ه‌دوای‌ قازان���ج‌و پ���اره‌‬ ‫په‌یداكردنه‌وه‌ن‪ ،‬ئه‌وله‌ویه‌ت بۆ ئاره‌زووه‌كانی‌‬ ‫وه‌رگ���ر‌و جه‌م���اوه‌ره‌‪ ،‬ن���ه‌ك بابه‌تیبوون‌و‬ ‫ب���ێ‌ الیه‌نی‌‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌ش ده‌ك���رێ‌ زانیاری‌‌و‬ ‫په‌یامی‌ باڵوكراوه‌ درۆ‌و ناڕاستی‌‪ ،‬ناوزڕاندن‪،‬‬ ‫زیاده‌ره‌ویك���ردن‌و ره‌نگك���ردن‌و به‌ت���ام‌و‬ ‫چێژكردنی‌ نائاسایی‌ له‌خۆبگرێت‪ .‬بۆ نموونه‌‬ ‫به‌پێی‌ راپرسیه‌ك له‌نێو (‪ )300‬رۆژنامه‌وانیی‌‬

‫به‌بااڵ بڕینێك‬ ‫زاهیر سه‌وز‬ ‫كاك ئه‌حمه‌د ئاباڵخ���ی‪ ،‬لە‌ژماره‌ (‪ )590‬ی‬ ‫رۆژنام���ه‌ی (ئاوێن���ه‌)دا‪ ،‬وتارێك���ی له‌ژێر‬ ‫ناونیش���انی‪( ،‬جه‌مال نه‌به‌ز (ده‌مارگیریی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی تا ئاس���تێكی بااڵ) باڵوكردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫بە‌ش���ێوه‌یه‌كی نازانستی تێیدا وزه‌ی عه‌قڵی‬ ‫ئیفلیج كردووه‌و‪ ،‬وه‌ك نه‌یارێكی سه‌رسه‌خت‬ ‫به‌رامبه‌ر كه‌س���یی نووس���ه‌ر‪ ،‬نه‌ك ناواخنی‬ ‫كتێبه‌ك���ه‌ (بیره‌وه‌رینام���ه‌ی ئ���ه‌و رۆژانه‌ی‬ ‫جارێكی دیكه‌ ناگه‌ڕێنه‌وه‌) كه‌ له‌سه‌ر ئه‌ركی‬ ‫بنه‌ماڵه‌‪ ،‬چاپ‌و په‌خش���كراوه‌‪ ،‬كۆ به‌رهه‌می‬ ‫ژماره‌ (‪)13‬ی له‌سه‌ره‌)‪.‬‬ ‫ئه‌م كتێب���ه‌ی زانای كورد جه‌م���ال نه‌به‌ز‪،‬‬ ‫له‌ئاهه‌نگێك���ی خنجیالن���ه‌و ئاماده‌بوون���ی‬ ‫ژماره‌یه‌ك���ی زۆر كه‌س���ایه‌تی ناس���راو‪،‬‬ ‫لە‌(نووسه‌ران‌و هونه‌رمه‌ندان‌و سیاسه‌تكارانی)‬ ‫شار بێ به‌رامبه‌ر دابه‌شكرا‪.‬‬ ‫دوای ماوه‌یه‌ك���ی ك���ورت‪ ،‬له‌دابه‌ش���كردنی‬ ‫كتێبه‌ك���ه‌‪ ،‬كاك (ئه‌حم���ه‌د محمد ئاباڵخی)‬ ‫به‌په‌له‌‪ ،‬نووس���ینێكی له‌سه‌ر باڵوكردۆته‌وه‌و‬ ‫لە‌نووس���ینه‌كه‌یدا‪ ،‬هێڵێكی راس���ت‌و چه‌پی‬ ‫به‌س���ه‌ر زانای ك���ورد (جه‌م���ال نه‌به‌ز)دا‬ ‫هێن���اوه‌‪ ،‬بێئه‌وه‌ی به‌خ���ۆی بزانێت‪ ،‬هه‌موو‬ ‫سنووره‌كانی دیسپلینی ره‌خنه‌ی به‌زاندووه‌و‪،‬‬ ‫خۆی خس���تۆته‌ ب���ه‌رده‌م لێپرس���ینه‌وه‌ی‬ ‫یاس���ایی‪ ،‬چونك���ه‌ بە‌هه‌م���وو پێوه‌رێ���ك‪،‬‬ ‫لە‌ناواخن���ی كتێبه‌كه‌ دوورو لە‌كه‌س���ایه‌تی‌و‬ ‫تایبه‌تمه‌ندییه‌كانی نووس���ه‌ری كتێب نزیك‬ ‫بۆته‌وه‌و‪ ،‬په‌نج���ه‌ی وه‌رداوه‌ته‌ ئه‌وه‌ی پێی‬ ‫ئه‌وترێ (شته‌ كه‌سی‌و تایبه‌تمه‌ندییه‌كان)‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌م (شه‌خسی‌و تایبه‌تمه‌ندیانه‌)ی خاوه‌ن‬ ‫كتێ���ب‪ ،‬زه‌ره‌ری (له‌ك���ه‌س‪ ،‬له‌به‌رامب���ه‌ر‪،‬‬ ‫لە‌بنه‌ماڵ���ه‌‪ ،‬كۆمه‌ڵ���گا‪ ،‬گه‌ل‌و نیش���تمان)‬

‫نه‌داوه‌‪ ،‬بە‌هه‌م���وو پێوه‌رێكیش‪ ،‬لە‌كۆمه‌ڵگا‬ ‫دواكه‌وتووه‌كان ئه‌وجا مۆدێرندا‪ ،‬ده‌ستبردن‬ ‫بۆ شتی كه‌سیی مایه‌ی عه‌یبه‌و شه‌رمه‌زارییه‌‪،‬‬ ‫بۆ كه‌سی ده‌س���تبردوو‪ ،‬ئه‌وجاش ده‌كه‌وێته‌‬ ‫ژێر به‌نده‌كانی لێپرس���ینه‌وه‌ی یاس���ایی و‪،‬‬ ‫بە‌حه‌وج���ه‌ی ناوزڕاندن خ���اوه‌ن ماف بۆی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬لە‌رێگ���ه‌ی دادگاوه‌ داوای مافی خۆی‬ ‫ب���كات‪ ،‬ئ���ه‌م داوایه‌ش به‌ن���ده‌ به‌ئاره‌زووی‬ ‫خاوه‌ن كتێبه‌وه‌‪.‬‬ ‫نووس���ه‌ری كتێب بیره‌وه‌رینامه‌ی لە‌دوتوێی‬ ‫كتێبێك���ی قه‌ب���اره‌ (‪ )630‬الپ���ه‌ڕه‌دا‬ ‫تۆماركردووه‌‪ ،‬تێیدا ناوی كۆمه‌ڵێك (كه‌س‌و‬ ‫بنه‌ماڵ���ه‌و رێكخ���راوی سیاس���ی‪ ،‬هونه‌ری‪،‬‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی) هێناوه‌ت���ه‌ ئ���ارا‪ ،‬به‌گوێره‌ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی له‌ناو خه‌ڵك‌و دانیش���توانی ش���ار‪،‬‬ ‫جێگ���ه‌ی باس‌و خواس���ی رۆژ بوون‌و ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌س���ه‌ر زار بوون‪ ،‬به‌چاكه‌‪ ،‬یان خراپه‌‪ ،‬ناو‬ ‫هێنراون‪ ،‬زانای ك���ورد جه‌مال نه‌به‌ز‪ ،‬وه‌ك‬ ‫خۆیان هه‌بوون هاتووه‌ له‌دووتوێی كتێبه‌كه‌دا‬ ‫تۆماری ك���ردوون‪ ،‬هیچیان (زاده‌ی خه‌یاڵی‬ ‫نووس���ه‌رو داتاش���ینی تۆمه‌ت‌و به‌شینه‌وه‌ی‬ ‫قی���ن و‪ ،‬ده‌ربڕین���ی ناحه‌زی���ی نه‌ب���وون)‪،‬‬ ‫به‌ڵكو وه‌ك ش���اهید حاڵێك ب���ێ روتوش‌و‬ ‫ده‌س���تكاری‪ ،‬لە‌بیره‌وه‌رینامه‌كه‌یدا تۆماری‬ ‫ك���ردوون‪ ،‬یان ل���ه‌زاری كه‌س���انی خاوه‌ن‬ ‫متمانه‌ی باوه‌ڕپێكراو‪ ،‬نووسیونێتیه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫حاڵه‌ت���ه‌ هێندێكی نیگه‌ران كردووه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫له‌ب���ه‌ر ئه‌وه‌ی دوێنێ ن���ه‌دارو ئه‌مڕۆ داران‪،‬‬ ‫ی���ان لە‌كتێبه‌كه‌یدا هه‌ڵینه‌ب���واردون‌و چاوی‬ ‫له‌ئاس���تیان نه‌نوقاندووه‌‪ ،‬یانیش پێچه‌وانه‌ی‬ ‫حه‌قیقه‌ت لە‌كتێبه‌كه‌دا ناوی نه‌هێناون‪ ،‬یان‬ ‫هه‌ر هیچ نه‌بێت نه‌یكردوون به‌ژێر لێوه‌وه‌‪.‬‬ ‫زان���ای ك���ورد (جه‌م���ال نه‌ب���ه‌ز)‬ ‫له‌بیره‌وه‌رینامه‌كه‌ی���دا‪ ،‬هات���ووه‌ راس���تی‬ ‫رووداوه‌كان���ی وه‌ك خۆی���ان هه‌ب���وون‬

‫ئه‌مه‌ری���كادا ك���راوه‌‪ ،‬زۆربه‌ی���ان گله‌ییان‬ ‫لە‌فش���اری‌ بازاڕكردووه‌ بۆ ده‌ستكاریكردن‌و‬ ‫یاریكردن بە‌رووداوه‌كان‪ ،‬به‌و پاساوه‌ی‌ زۆر‬ ‫ئاڵۆز‌و بێزاركه‌رن‪.‬‬ ‫*سه‌رچاوه‌ی‌ زانیاری‌‬ ‫ئه‌و سه‌رچاوه‌ كامه‌یه‌ كه‌ میدیاكان زانیاری‌‬ ‫لێوه‌رده‌گرن؟ بۆ زانیاری‌ له‌سه‌رچاوه‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫وه‌رده‌گ���رن‌و لە‌یه‌كێكی‌ دیك���ه‌ وه‌رناگرن؟‬ ‫ئای���ا س���ه‌رچاوه‌كه‌ چ پاڵنه‌رێكی‌ هه‌یه‌ كه‌‬ ‫زانیاری‌ ده‌به‌خش���ێت؟‪ ،‬بۆ هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندن‌و‬ ‫به‌كارهێنان���ی‌ میدی���او میدی���اكاران نیه‌؟‪،‬‬ ‫له‌پێناو زیاده‌ڕه‌ویك���ردن‌و ته‌مومژاویكردنی‌‬ ‫زانیارییه‌كان���ه‌‪ ،‬یان ش���اردنه‌وه‌یان؟‪ ،‬كه‌‬ ‫ره‌نگه‌ بۆچون���ی‌ رۆژنامه‌وانه‌كه‌ی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫زانیارییه‌كه‌ گۆڕیبێت؟‪ .‬ئایا بایه‌خ بە‌ووردی‌‌و‬ ‫راستگۆیی‌ سه‌رچاوه‌ی‌ زانیاری‌ ده‌درێت؟‬ ‫*خاوه‌ندارێتیی‌ (موڵكدارێتی‌)‬ ‫كێ‌ خاوه‌ن���ی‌ كه‌ناڵه‌‪ ،‬ح���زب‪ ،‬حكومه‌ت‪،‬‬ ‫كۆمپانیا‪ ،‬كه‌سایه‌تی‌‪ .‬جۆری‌ خاوه‌ندارێتی‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ به‌س���ه‌ر سیاس���ه‌تی‌ كاركردن‪،‬‬ ‫په‌یام‪ ،‬به‌های‌ هه‌واڵی‌‪ ،‬ئاڕاس���ته‌‪ ،‬شێوازی‌‬ ‫كاركردنی‌ میدیاك���ه‌وه‌ ده‌بێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫خ���اوه‌ن دابینكه‌ری‌ بودجه‌ی���ه‌‌و هه‌ژموون‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ هه‌ی���ه‌ به‌س���ه‌ر كه‌ناڵه‌كه‌یدا‪،‬‬ ‫س���ه‌رباری‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئایدولۆژی���ا‌و وێن���ای‌‬ ‫خاوه‌نه‌كه‌ی‌ زاڵه‌ به‌سه‌ر په‌یام‌و به‌ڕێوه‌بردنی‌‬ ‫كه‌ناڵ���ه‌ میدیاییه‌ك���ه‌دا‪ .‬كه‌واته‌ كاتێك كه‌‬ ‫میدیا خاوه‌نێكی‌ دیاریكراوی‌ هه‌بێت‪ ،‬ناچار‬ ‫ده‌بیت گومان لە‌بێالیه‌نیه‌كه‌ی‌ بكرێت‪.‬‬ ‫*بیروباوه‌ڕ‌و ئایدۆلۆژیا‬ ‫میدیاكار هه‌رچه‌نده‌ ئازاد‌و س���ه‌ربه‌خۆ بێت‬ ‫له‌كاری‌ میدیایی‌ خۆی���دا‪ ،‬ئه‌وا دواجار هه‌ر‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ ژێر كاریگه‌ری‌ ئایدۆلۆژیاكه‌یه‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ڕوداوێ���ك له‌و ئاس���ته‌دا بێت‬ ‫ك���ه‌ باڵوبكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬ی���ان په‌خش���بكرێت‬ ‫لە‌دامه‌زراوه‌كان���ی‌ راگه‌یاندندا‪ ،‬پێویس���ته‌‬ ‫هه‌ڵگری‌ به‌های‌ ئایدۆلۆژی‌‌و فكری‌ بێت‪ ،‬واته‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ ئایدۆلۆژیا لە‌پڕۆس���ه‌ی‌ بڕیارداندا‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئ���ه‌و ڕووداوانه‌ی‌ كه‌ پێویس���ته‌‬ ‫روم���اڵ بكرێ���ن ده‌رده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬به‌وپێیه‌ی‌‬ ‫پره‌نس���یپی‌ ئازادی‌ بۆخ���ۆی‌ ئایدۆلۆژیایه‌‪،‬‬ ‫به‌و واتایه‌ی‌ كه‌ ره‌نگ���ه‌ میدیاكار كاریگه‌ر‬ ‫بێ���ت بە‌ئایدۆلۆژی���ای‌ لیبڕاڵ���ی‪ ،‬یان هه‌ر‬ ‫ئایدۆلۆژیایه‌كی‌ ئاینی‌‪ .‬لێره‌دا ده‌پرسین ئایا‬ ‫كاتێ���ك كه‌ رۆژنامه‌نوس���ێك بیروباوه‌ڕێكی‌‬ ‫ئاین���ی‌ دیاریك���راوی‌ هه‌بێ���ت‪ ،‬ده‌توان���ێ‬ ‫له‌روماڵكردنی‌ روداوێكدا كه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫نه‌رێنی‌ به‌سه‌ر ئاینه‌كه‌یدا شكابێته‌وه‌ بابه‌تی‌‬ ‫بێت‌و روداوه‌ك���ه‌ وه‌ك خۆی‌ بگوێزێته‌وه‌؟‪،‬‬ ‫یان بایه‌خی‌ بۆ رووداو‌و هه‌واڵه‌كانی‌ هه‌موو‬ ‫ئاینه‌كان‌و بیروباوه‌ڕه‌كان وه‌كو یه‌كه‌؟‪.‬‬ ‫*ئاستی‌ رۆشنبیری‌‬ ‫دی���د‌و بیركردن���ه‌وه‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌رانی‌ میدیا‌و‬ ‫میدی���اكاران‪ ،‬رۆڵ���ی‌ گرن���گ له‌ئاس���تی‌‬ ‫بایه‌خدان‌و په‌راوێزخس���تنی‌ پرس‌و رووداوه‌‬ ‫جیاجی���اكان ده‌گێڕێ���ت‪ ،‬تێڕوانینی‌ كراوه‌‌و‬ ‫داخراوی‌ میدیاكان بۆ پرسه‌ ئینسانیه‌كان‌و‬

‫باس���كردووه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ش���ی به‌درۆ مه‌جدیان‬ ‫بۆ باووباپیرانیان نه‌خش���اندووه‌ لە‌دووتوێی‬ ‫كتێبه‌كه‌یدا‪ ،‬حه‌قیقه‌تیانی به‌دیار خستووه‌و‬ ‫خستوونێتیه‌ به‌رده‌م دیدی خوێنه‌ر‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م به‌دی���ار خس���تنه‌ كۆش���كی خه‌یاڵی‬ ‫هه‌ندێكی داڕماندووه‌و‪ ،‬قارسی كردون‪ ،‬به‌اڵن‬ ‫خاوه‌ن كۆش���كی خه‌یاڵ‪ ،‬بۆ خۆی نه‌هاتووه‌‬ ‫به‌رهه‌ڵس���تی له‌په‌رێزو خاوێنی شوێن پێی‬ ‫خۆی ب���كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر ناوه‌ڕۆك���ی كتێبه‌كه‌ی‬ ‫زانای كورد جه‌مال نه‌به‌ز (بیره‌وه‌رینامه‌‪)....‬‬ ‫ناڕاست‌و هه‌ڵبه‌ستراون‪ ،‬راستییه‌كان به‌ده‌ر‬ ‫بخات‌و حه‌قیقه‌ت كامه‌یه‌و الی كێیه‌ بۆمانی‬ ‫دیاری بكات‪.‬‬ ‫كاك ئه‌حمه‌د لە‌نووسینه‌كه‌یدا (جه‌مال نه‌به‌ز‬ ‫ده‌رمارگیری نه‌ته‌وه‌یی تا ئاستی بااڵ) به‌الرێدا‬ ‫الیداوه‌و‪ ،‬له‌بری ش���ه‌ن‌و ك���ه‌وی كتێبه‌كه‌‪،‬‬ ‫بێئاگایانه‌و بێ ئه‌وه‌ی له‌نزیكه‌وه‌ زانای كورد‬ ‫(جه‌مال نه‌به‌ز) بناس���ێ‪ ،‬یان به‌رهه‌مه‌كانی‬ ‫خوێندبێته‌وه‌و ئاگای لە‌قۆناغه‌كانی ژیان و‪،‬‬ ‫خوێندن‌و كاری سیاس���ی ئه‌م كه‌س���ایه‌تییه‌‬ ‫سیاسه‌تكارو دامه‌زرێنه‌ری كۆمه‌ڵه‌ی كاژیك‬ ‫‪‌1959/4/14‬و كۆمه‌ڵه‌ی خوێندكارانی كورد‬ ‫(نۆكسه‌ ‪‌،)1965‬و رۆژنامه‌ی ده‌نگی كاژیك‬ ‫حه‌وت ژماره‌ی لێده‌رچووه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها جه‌مال‬ ‫نه‌ب���ه‌ز له‌ته‌ك ش���ه‌ش كه‌س���ایه‌تی خاوه‌ن‬ ‫قه‌ڵه‌می به‌بڕش���ت‌و سه‌رده‌سته‌ی شاعیران‌و‬ ‫شۆڕش���گێڕی مه‌یدان‌و بزاڤی نیش���تمانی‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی و‪ ،‬كورد په‌روه‌رو نیشتمان په‌روه‌ر‬ ‫كه‌ س���ه‌ر له‌وحه‌ی���ان زانای ك���ورد جه‌مال‬ ‫نه‌به‌زه‌‪.‬‬ ‫عه‌ب���دواڵ جه‌وه���ه‌ری خ���اوه‌ن نامیلك���ه‌ی‬ ‫(ئ���اوات)‌و رۆمان���ی (ب���ه‌ره‌و كوردس���تان‬ ‫به‌چنگێ خاك‌و خۆڵی هه‌ورامانه‌وه‌) ئه‌حمه‌د‬ ‫هه‌ردی سه‌رده‌س���ته‌ی ش���اعیران‌و خاوه‌نی‬ ‫دیوان���ی رازی ته‌نیایی‌و هه‌ڵبه‌س���تی س���ت‬

‫سیاسه‌تی‌ میدیای ‌ی‬ ‫ئه‌و ئاڕاسته‌یه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫دامه‌زراوه‌ی‌ راگه‌یاندن‬ ‫لە‌په‌یڕه‌وكردنیدا بۆ‬ ‫وه‌اڵمدانه‌وه‌ی‌ دوو‬ ‫پرسیاری‌ زۆر گرنگ‬ ‫هه‌ڵیده‌بژێرێت‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫چی‌ باڵوده‌كاته‌وه‌؟‬ ‫چۆن باڵویده‌كاته‌وه‌؟‬ ‫به‌ه���ا كۆمه‌ڵگه‌ییه‌كان‌و بڕی���ار دان‌و نه‌دان‬ ‫له‌روماڵكردنی���ان‪ ،‬ئاس���تی‌ الیه‌ندارێتی���ان‬ ‫ده‌رده‌خات‪ ،‬بۆ نموونه‌ ئ���ه‌و رۆژنامه‌وانه‌ی‌‬ ‫باوه‌ڕی‌ بە‌مافی‌ ژن نه‌بێت‪ ،‬وه‌ك پێویس���ت‬ ‫گرنگی‌ به‌و هه‌واڵ‌و بابه‌تانه‌ نادات كه‌ باس‬ ‫لە‌پێش���ێلكاری‌ به‌رامبه‌ر بە‌مافه‌كانی‌ ژنان‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫* شێوازی‌ ده‌ربڕینی‌ وشه‌و ده‌سته‌واژه‌كان‬ ‫به‌كارهێنانی‌ ئه‌و وش���ه‌‌و ده‌س���ته‌واژانه‌ی‌‬ ‫ره‌هه‌ن���دو مانای‌ وه‌هایان هه‌یه‌ گوزارش���ت‬ ‫لە‌سیاس���ه‌تی‌ په‌یڕه‌وكراو‌و ئایدۆلۆژیای‌ زاڵ‬ ‫به‌سه‌ر میدیادا ده‌كه‌ن‪ ،‬هه‌روه‌ها هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫وشه‌‌و ده‌س���ته‌واژه‌ بۆ وه‌سفكردنی‌ كه‌س‌و‬ ‫الی���ه‌ن‌و روداوه‌كان‪ ،‬ئاس���تی‌ الیه‌ندارێتی‌‬ ‫لە‌دۆس���تایه‌تی‌‌و نه‌یارێتی‌ هه‌ر میدیایه‌كیش‬ ‫بۆ پ���رس‌و بابه‌تێكی‌ دیاریكراو ده‌رده‌خات‪،‬‬ ‫ب���ۆ نموونه‌ كاتێك لە‌یه‌كێ���ك لە‌میدیاكاندا‬ ‫بە‌"گه‌ری�ل�ا" ده‌وترێت چه‌ك���داری‌ په‌كه‌كه‌‪،‬‬ ‫یان كاتێك ده‌س���ته‌واژه‌ جیاجیاكانی‌ ژن‌و‬ ‫ئاف���ره‌ت‪ ،‬خوێن���دكار‌و قوتاب���ی‌‪ ،‬هه‌ڤاڵ‌و‬ ‫هاوڕێ‌‪ ،‬به‌كارده‌هێنرێ���ن بێ‌ چه‌ندو چوون‬ ‫الیه‌ندارێت���ی‌ هه‌س���تپێده‌كه‌یت ك���ه‌ ئ���ه‌م‬ ‫ده‌سته‌واژانه‌ مۆركی‌ حزبیان پێدراوه‌‪.‬‬ ‫* ئاستی‌ هاوسه‌نگی‌‬ ‫كاتێك ش���یكردنه‌وه‌ی‌ ن���اوه‌رۆك بۆ كات‌و‬ ‫روب���ه‌ری‌ كه‌ناڵێك���ی‌ میدیای���ی‌ ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫به‌رێ���ژه‌‌و ژم���اره‌ روماڵكردن���ی‌ پ���رس‌و‬ ‫دۆخه‌كانی‌ واڵتێك‪ ،‬حزبێك‪ ،‬كۆمپانیایه‌ك‪،‬‬ ‫بازرگانێك‪ ،‬به‌رپرسێكی‌ سیاسی‌‪ ،‬به‌ره‌یه‌ك‪،‬‬ ‫ئاس���تی‌ الیه‌نگیری‌‌و نه‌یارێتی‌ ده‌رده‌خات‪.‬‬ ‫ب���ۆ نموون���ه‌ گ���ه‌ر كه‌ناڵێك���ی‌ راگه‌یاندن‬ ‫لە‌‪ %80‬بۆ روماڵكردنی‌ هه‌موو پرس���ه‌كانی‌‬ ‫تایب���ه‌ت بە‌كاروب���اری‌ واڵتێ���ك بێت‌و ‪%20‬‬ ‫بۆ نه‌یاره‌كانی‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش بێ‌ چه‌ند‌وچوون‬ ‫الیه‌نگی���ری‌ ئ���ه‌و كه‌ناڵ���ه‌ بۆ ئ���ه‌و واڵته‌‬

‫فاتیمه‌‪ ....‬كامیل ژیری یاس���اناس‌و خاوه‌ن‬ ‫ده‌یان به‌رگ كتێب‌و ش���یعرو وتارو نووسینی‬ ‫سیاسی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‪...‬‬ ‫ئه‌وجا ئیحس���ان فوئادی ماندوو نه‌ناس���ی‬ ‫بواری رۆژنامه‌گه‌ری و‪ ،‬سه‌رقافڵه‌ی نووسین‌و‬ ‫هه‌وێنی گیانی برایه‌ت���ی‌و ته‌بایی‌و یه‌كریزی‬ ‫میلله‌تی كورد‪...‬‬ ‫فه‌ره‌ی���دوون عه‌لی ئه‌مین���ی چیرۆك نووس‬ ‫و‪ ،‬خاوه‌ن هه‌ڵوێس���تی كوردایه‌تی لە‌رۆژانی‬ ‫ره‌شدا‪...‬‬ ‫فایق عارف پسپۆڕو شاره‌زا له‌بواری زانستی‬ ‫زینده‌ور ناسی‪...‬‬ ‫ئه‌م حه‌وت ئه‌ستێره‌یه‌ ئه‌گه‌ر (كوردایه‌تی‪،‬‬ ‫نیش���تمان په‌روه‌ری‪ ،‬هه‌ڵوێستی جوامێرانه‌‪،‬‬ ‫دڵسۆزی بۆ نیشتمان‌و گه‌ل‪ ،‬به‌گژداچوونه‌وه‌ی‬ ‫رژێم���ه‌ داپڵۆس���ێنه‌رو مافخۆره‌كانی كورد)‬ ‫نه‌بوونای���ه‌‪ ،‬چ���ۆن یه‌كانگیر ئه‌ب���وون‌و له‌و‬ ‫س���ه‌رده‌مه‌ س���ه‌خت‌و دژواره‌دا‪ ،‬له‌و هات‌و‬ ‫ه���اواره‌ی حزب���ی ش���یوعی عی���راق‌و ئه‌و‬ ‫بانگه‌شانه‌ی ده‌یان كرد (كورد ئوممه‌ نییه‌)و‬ ‫له‌بری معاریفی كوردستان وه‌ك گاڵته‌پێكردن‬ ‫ن���اوی معاریفی قلیاس���انیان ده‌هێنا بۆیێ‪.‬‬ ‫‪ ،1959/4/14‬زۆر بە‌نهێن���ی بڕی���اری‬ ‫دامه‌زراندن���ی رێكخراوی (كۆمه‌ڵه‌ی ئازادی‌و‬ ‫ژیانه‌وه‌و یه‌كێتی كورد)= (كاژیك)یان هێنایه‌‬ ‫مه‌یدانی خه‌بات و‪ ،‬بزاڤی به‌رخودانیان جۆش‬ ‫ئه‌دا‪ ،‬دژ بە‌داگیركارانی كوردس���تان‌و ره‌وتی‬ ‫عیراقچێت���ی وبه‌ره‌نگاربوون���ه‌وه‌ی‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‬ ‫(كۆس���مۆپۆلێتی)یانه‌ ده‌نگ���ی ناقۆاڵی���ان‬ ‫له‌مه‌یدانه‌كه‌دا ده‌بیس���تراو‪ ،‬بانگه‌شه‌یان بۆ‬ ‫برایه‌ت���ی كوردو عه‌ره‌ب‌و ماك���و زه‌عیم ئیال‬ ‫كه‌ریم‌و حیزبی ش���یوعی ب���ۆ حوكم مه‌تله‌ب‬ ‫عه‌زیم���ی (ماكو زعیم اال كری���م)‌و (حیزب‬ ‫الش���یوعی للحكم مگلب عڤیم) ده‌گه‌ییش���ته‌‬ ‫عه‌رش���ی عه‌زی���م بوونه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌م رێكخراوه‌‬

‫ده‌رده‌خات‪.‬‬ ‫* سیاسه‌تی‌ میدیای ‌ی‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ میدیایی‌ ئه‌و ئاڕاس���ته‌یه‌یه‌ كه‌‬ ‫دام���ه‌زراوه‌ی‌ راگه‌یان���دن لە‌په‌یڕه‌وكردنیدا‬ ‫بۆ وه‌اڵمدانه‌وه‌ی‌ دوو پرس���یاری‌ زۆر گرنگ‬ ‫هه‌ڵیده‌بژێرێت‪ ،‬ئه‌ویش چی‌ باڵوده‌كاته‌وه‌؟‬ ‫چ���ۆن باڵویده‌كات���ه‌وه‌؟ ئه‌م ئاڕاس���ته‌یه‌‬ ‫بریتییه‌ له‌و ڕێوش���وێن‌و ڕێساو بنه‌مایانه‌ی‌‬ ‫كه‌ خ���اوه‌ن‌و گروپ���ی‌ به‌ڕێوه‌بردنی‌ میدیا‬ ‫په‌س���ه‌ندی‌ ده‌كات‪ ،‬تاوه‌كو لە‌پیاده‌كردنی‌‬ ‫كاره‌كه‌ی���دا ڕێنوێن���ی‌ ب���كات‪ .‬به‌دیوێكی‌‬ ‫دیك���ه‌دا له‌سیاس���ه‌تی‌ میدیای���ی كه‌ناڵدا‪،‬‬ ‫هێڵی‌ گشتی‌‌و بنه‌ماو پێوه‌ر‌و به‌ها‌و بنه‌ماو‬ ‫س���نوره‌كانی‌ كاركردن ده‌ستنیش���انكراوه‌‌و‬ ‫كاریگه‌رییه‌كه‌شی‌ له‌رێی‌ مامه‌ڵه‌كردنی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫رووداو‌و چۆنێتی‌ گه‌یاندنی‌ په‌یامی‌ میدیایدا‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌پێناو به‌رژه‌وه‌ندیی‌‬ ‫كه‌سێك‪ ،‬كۆمپانیایه‌ك‪ ،‬حزبێك‪ ،‬گروپێك‪،‬‬ ‫ده‌زگایه‌ك���ی‌ فه‌رمی‌و‪...‬هت���د‪ .‬وات���ه‌ هه‌ر‬ ‫میدیایه‌ك له‌ڕێی‌ سیاس���ه‌تی‌ كاركردنیه‌وه‌‬ ‫كار بۆ هێنانه‌دی‌ كارنامه‌كه‌ی‌ خۆی‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫ئیتر مه‌رام‌و به‌رژه‌وه‌ندییه‌كه‌ی‌ سیاسی‌ یان‬ ‫ئابووری‌‌و بازرگانی‌‪ ،‬یان هه‌ر شتێكی‌ دیكه‌‬ ‫بێت‪ .‬به‌مه‌ش سیاس���ه‌تی‌ میدیا باڵ به‌سه‌ر‬ ‫هه‌موو بواره‌كاندا ده‌كێش���ێ‌‪ ،‬هه‌ر لە‌جۆری‌‬ ‫ئه‌و هه‌وااڵن���ه‌ی‌ باڵویانده‌كات���ه‌وه‌ تاوه‌كو‬ ‫وێنه‌ی‌ ڤیدیۆیی‌‌و نوسین ‪ ....‬هتد‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫بوونی‌ بێالیه‌نی‌ ده‌خاته‌ ژێرپرسیاره‌وه‌‪.‬‬ ‫*ده‌سه‌اڵتی‌ رۆژنامه‌وان‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ رۆژنام���ه‌وان لە‌هه‌ڵبژاردن���ی‌‬ ‫زانیاری‌‌و هه‌واڵ‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵتی‌ لە‌هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫میوان���ه‌كان ی���ان ئه‌وان���ه‌ی‌ ده‌یه‌وێت بۆ‬ ‫چاوپێكه‌وتن‌و دیمانه‌یان له‌گه‌ڵدا سازبكات‪،‬‬ ‫له‌كاتێك���دا چه‌ند كه‌س���ێكی‌ گونجاو هه‌ن‬ ‫بۆ ئه‌و دیمانه‌یه‌‪ .‬ئای���ا هه‌موو ئه‌وانه‌ی‌ بۆ‬ ‫دیمانه‌كه‌ هه‌ڵیبژاردون لە‌ئاس���تی‌ یه‌كتردان‬ ‫له‌ڕووی‌ مه‌عریفی‌‌و پێگه‌و ده‌س���ه‌اڵته‌وه‌؟‪،‬‬ ‫هه‌ندێكجار رۆژنامه‌نوس ده‌س���ه‌اڵتی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ی���ه‌ چ پرس���یارێك ده‌كات‌و چی‌ ناكات‪،‬‬ ‫چی‌ ده‌نوس���ێ‌‌و چی‌ نانوس���ێ‌‪ .‬ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫بڕیاردان���ی‌ هه‌یه‌ له‌وه‌ی‌ تاچه‌ن���ده‌ پابه‌ند‬ ‫ده‌بێت بە‌پێوه‌ره‌ پیش���ه‌یی‌‌و ئاكارییه‌كانی‌‬ ‫كاره‌كه‌ی���ه‌وه‌‪ .‬س���ه‌رباری‌ ئه‌وان���ه‌ش‬ ‫رۆژنامه‌ن���وس مرۆڤ���ه‌‌و خاوه‌ن���ی‌ بۆچون‌و‬ ‫پێش���ینه‌ی‌ مه‌عریفی‌‌و ئایدی���ای‌ خۆیه‌تی‌‌و‬ ‫به‌ویست بێ‌ یان بێ‌ ویست‪ ،‬ره‌نگدانه‌وه‌یان‬ ‫له‌س���ه‌ر كاره‌كه‌ی‌ ده‌بێت‌و ئ���ه‌م زاڵبوونی‌‬ ‫خودێتیه‌ی‌ رۆژنامه‌نوس���یش‪ ،‬له‌ده‌ستدانی‌‬ ‫بێالیه‌نیه‌‪.‬‬ ‫*به‌های‌ وه‌رگران (جه‌ماوه‌ری‌ میدیا)‬ ‫هه‌ندێج���ار به‌هۆی‌ به‌هاكانی���ه‌وه‌‪ ،‬وه‌رگران‬ ‫(خوێنه‌ر‪ ،‬بیس���ه‌ر‪ ،‬بینه‌ر) رێگه‌ بە‌میدیا‌و‬ ‫میدی���اكاران نادات تاوه‌كو هه‌واڵ‌و زانیاری‌‌و‬ ‫رووداوه‌كان وه‌ك خۆی‌ باڵوبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كی‌ دینامیكی‌‌و به‌هێز هه‌یه‌ له‌نێوان‬ ‫به‌هاكان���ی‌ هه‌واڵ‌و به‌ه���ا كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانی‌‬ ‫وه‌رگراندا‪ .‬ئه‌مه‌ش مانای‌ ئه‌وه‌یه‌ به‌هاكانی‌‬

‫(كاژیك) له‌سه‌ر ده‌ستی ئه‌م حه‌وته‌وانه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌پاڵ چاالكی سیاسی چاالكی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و‬ ‫ئاب���ووری‌و رۆش���نفكرییان ئه‌نج���ام ئه‌داو‪،‬‬ ‫بە‌میكانیزمی گونجاو بانگه‌شه‌ی دامه‌زراندنی‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی كوردی‌و س���ڕینه‌وه‌ی س���نووره‌‬ ‫ده‌س���تكرده‌كانی نێوان ه���ه‌ر چوار پارچه‌ی‬ ‫كوردستان و‪ ،‬یه‌كخستنی كوردستان له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌مای ده‌وڵه‌تێكی س���ه‌ربه‌خۆی یه‌كسان‌و‬ ‫ئ���ازاد ئه‌ك���رد‪ ،‬ئه‌م ه���ه‌وڵ‌و بانگه‌ش���ه‌و‬ ‫باڵوكراوان���ه‌‪ ،‬پانتاییه‌كی به‌رفراوانی لە‌هزری‬ ‫الوان‌و رۆشنفكرانی كورد داگیركردبوو‪...‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا لە‌رێگه‌ی س���یمینارو چاپه‌مه‌نی‌و‬ ‫كتێ���ب‌و نووس���ین و‪ ،‬چاالك���ی جۆراوجۆر‬ ‫لە‌ده‌ره‌وه‌و ناوه‌وه‌ی كوردس���تان‪ ،‬كاریان بۆ‬ ‫گه‌یشتن به‌و مه‌رامه‌ پیرۆزه‌ ئه‌كرد‪.‬‬ ‫كه‌واته‌ ئه‌گه‌ر ئه‌م رێڕه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م خۆبه‌ختكردنه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م هه‌وڵ‌و كۆشش���ه‌‪ ،‬له‌پێناو رزگاركردنی‬ ‫كورد له‌ژێر ده‌سته‌یی داگیركاران نه‌بووبێت‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت ل���ه‌و نه‌هامه‌تییانه‌ی زۆرینه‌ پێیدا‬ ‫تێده‌پ���ه‌ڕی‌و به‌زه‌ب���ری چه‌ك به‌س���ه‌ریاندا‬ ‫س���ه‌پێنرا بوو‪ ،‬ناوی بنێی���ن چی؟!! ره‌وایه‌‬ ‫ناوبنرێن (نه‌ژاد په‌رس���تی‌و نازیی ‌هت‌و ره‌گه‌ز‬ ‫په‌رستی‌و ش���ۆڤێنییه‌ت؟!) ئه‌ی كام رێگاو‬ ‫كێهه‌ رێب���ازو چ جۆره‌ فیكرو ئایدۆلۆژییه‌ت‌و‬ ‫میتۆدێك‪ ،‬ئه‌و ته‌رزه‌و به‌رنامه‌و پڕۆگرامه‌یه‌‬ ‫به‌ره‌ی رێبازی ماركسیزم گه‌ره‌كیانه‌‪ ،‬بگیرێته‌‬ ‫به‌ر تاوه‌ك���و كورد ببێته‌ خاوه‌ن ده‌وڵه‌تێكی‬ ‫ئازادو یه‌كس���ان و‪ ،‬عه‌داله‌ت���ی كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫تێیدا په‌یڕه‌و بكرێت‌و یاس���ا سه‌روه‌ربێت؟!‬ ‫یان هه‌ر لە‌بنه‌ڕه‌تدا ماركسیس���ته‌ كورده‌كان‬ ‫باوه‌ڕی���ان بە‌ده‌وڵه‌تی ك���وردی نییه‌و‪ ،‬ئه‌م‬ ‫باوه‌ڕ نه‌بوونه‌ش له‌گه‌ڵ بیرو نووس���ینه‌كانی‬ ‫(ماركس‌و لینین) نایه‌ته‌وه‌و ئاره‌زووی مانه‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن له‌ژێر ده‌ستی واڵتانی داگیركاردا‪...‬‬ ‫من به‌ش به‌حاڵی خۆم تارمایی كه‌سانی دیكه‌‬

‫ه���ه‌واڵ ده‌كه‌ونه‌ ژێر كاریگه‌ری���ی‌ ته‌واو ‌ی‬ ‫به‌هاكانی‌ كۆمه‌ڵگه‌‌و زۆرجاریش ده‌بێته‌ رێگر‬ ‫لە‌روماڵكردن‌و باڵوكردنه‌وه‌ی‌ بابه‌تیانه‌‌و بێ‌‬ ‫الیه‌نانه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وه‌ی‌ وه‌رگران ئاره‌زووی‌‬ ‫ده‌كه‌ن هه‌میشه‌ پشت به‌راستیی‌ رووداوه‌كان‬ ‫نابه‌ستێت‪.‬‬ ‫*به‌رژوه‌ندی‌ گشتی‌‌و به‌رپرسیارێتی‌‬ ‫زۆرجار میدی���اكان‌و ئاژانس���ه‌كانی‌ هه‌واڵ‬ ‫به‌ناوی‌ ره‌چاوكردنی‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ گش���تی‌‌و‬ ‫به‌رپرس���یارێتیه‌وه‌ الیه‌ن���داری‌و الگیری���ی‌‬ ‫ب���ۆ حكوم��� ‌هت‌و ده‌وڵه‌ت���ه‌كان‌و هه‌ژموونه‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و س���ه‌ربازییه‌كانیان ده‌ك���ه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچی‌ هه‌میش���ه‌ بانگه‌شه‌‌و بانگه‌واز بۆ‬ ‫پیش���ه‌یی‌ بوون‌و بێالیه‌ن���ی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئایا میدیای‌ رۆژئاوایی‌ له‌ئاس���ت ئه‌و پرس‌و‬ ‫بابه‌ت‌و رووداوانه‌ی‌ په‌یوه‌ستن بە‌ئاسایشی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌‌و به‌رژه‌وه‌ندی‌ گشتی‌ واڵته‌كه‌یانه‌وه‌‬ ‫بێالیه‌ن ده‌بن؟ ئایا كه‌ناڵ���ه‌ میدیاییه‌كانی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا تاوانه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكایان به‌رامبه‌ر‬ ‫ڤێتنامی���ه‌كان باڵوده‌ك���رده‌وه‌؟ ئایا لە‌هیچ‬ ‫كه‌ناڵێكی‌ ئیسرائیلدا‪ ،‬رێگه‌ بە‌ركابه‌ره‌كانی‌‬ ‫ئه‌و واڵته‌ لە‌فه‌لس���ه‌تینیه‌كان‌و لوبنانیه‌كان‬ ‫دراوه‌ تاوه‌ك���و پڕوپاگه‌ن���ده‌ ب���ۆ خۆی���ان‬ ‫بكه‌ن؟ ئایا میدیاكانی‌ ئیس���پانیا رێگه‌یان‬ ‫داوه‌ چه‌كدارانی باس���ك لە‌شاشه‌كانیانه‌وه‌‬ ‫په‌یامه‌كانیان باڵوبكه‌نه‌وه‌؟ ئایا لە‌دووه‌مین‬ ‫جه‌نگی‌ جیهانییدا هیچ كه‌ناڵێكی به‌ریتانی‬ ‫رێگه‌ی دابوو‪ ،‬نازییه‌كانی‌ ئه‌ڵمانیا بیروڕای‬ ‫خۆیان لە‌باره‌ی رووداوه‌كانه‌وه‌ باڵوبكه‌نه‌وه‌؟‬ ‫ئایا لە‌راگه‌یاندنه‌كانی‌ واڵتانی‌ هاوپه‌یمانێتی‌‬ ‫دژی‌ داعش‪ ،‬پڕوپاگه‌نده‌ بۆ داعش‌و هێرش‌و‬ ‫په‌الماره‌كانیان ده‌كرێت؟‪.‬‬ ‫* دۆخی‌ سیاسی‌‪:‬‬ ‫ئایا دۆخی‌ سیاس���ی‌ له‌ڕووی‌ دیموكراسی‌‌و‬ ‫ئ���ازادی‌ راده‌ربڕین���ه‌وه‌ رێگ���ه‌ ب���ه‌وه‌دات‬ ‫میدی���ا روماڵ���ی‌ هه‌م���وو رووداوێك بكات‌و‬ ‫زانیاریی���ه‌كان وه‌ك���و خ���ۆی‌‌و بابه‌تیان���ه‌‬ ‫باڵوبكرێنه‌وه‌؟‪ ،‬له‌كاتێكدا به‌رده‌وام راپۆرتی‌‬ ‫پێشلكاری‌ دژ بە‌میدیا‌و رۆژنامه‌وانان له‌سه‌ر‬ ‫ئاستی‌ رێكخراوه‌ ناوخۆیی‌‌و نێوده‌وڵه‌تیه‌كان‬ ‫باڵوده‌كرێن���ه‌وه‌‪ .‬ئای���ا س���ه‌روه‌ری‌ یاس���ا‬ ‫له‌ئاستێكدایه‌ تاوه‌كو رۆژمامه‌نوسان به‌پێی‌‬ ‫یاساكان ده‌ستیان به‌سه‌رچاوه‌كانی‌ زانیاری‌‬ ‫بگات‌و رێگرییان لێ‌ نه‌كرێت؟‪.‬‬ ‫ده‌رئه‌نجام‪:‬‬ ‫كاتێك میدی���ا دروس���تكه‌ری‌ جیهانبینی‌و‬ ‫وێنه‌‌و په‌یامێكی‌ دیاریك���راو بێت‌و بیه‌وێت‬ ‫واقیعێكی‌ جیاواز دروستبكات‌و پێگه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫بچه‌س���پێنێ‌‌و وه‌كو هێزێك���ی‌ جیاواز خۆی‌‬ ‫نمایش بكات‪ ،‬هه‌روه‌ها قازانج‌و به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و بازرگان���ی‌‌و بیروبۆچونی‌ ك ‌هس‌و‬ ‫الیه‌ن‌و گروپه‌كان له‌پش���تیه‌وه‌بن (كه‌ رام‬ ‫وایه‌‪ ،‬میدی���ا لە‌بنه‌ڕه‌تی‌ دروس���تبوونیه‌وه‌‬ ‫هه‌تاوه‌كو ئێستا ئامڕازێكی‌ سیاسیه‌ به‌ده‌ست‬ ‫خاوه‌ن هێزه‌كانه‌وه‌)‪ ،‬ئیدی‌ بێالیه‌نی‌‪ ،‬جگه‌‬ ‫لە‌دروشمێكی‌ بێ‌ بنه‌ما‌و خه‌ونێكی‌ ناواقیعی‌‬ ‫میدیاو میدیاكاران‪ ،‬هیچی‌ دیكه‌ نیه‌‪.‬‬

‫لە‌نێوان دێڕه‌كانی نووسینه‌كه‌ی كاك ئه‌حمه‌د‬ ‫ئاباڵخی ده‌بینم‪ ،‬چونك���ه‌ لە‌راده‌به‌ده‌ر رق‌و‬ ‫كۆن���ه‌ قین تێكه‌ڵ بە‌وتاره‌كه‌ كراوه‌‪ ،‬گومانی‬ ‫ال دروست كردوم‪ ،‬كه‌ كاك ئه‌حمه‌د نووسه‌ری‬ ‫وتاره‌كه‌ بێ���ت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی وتاره‌كه‌ بابه‌تی‬ ‫كۆن���ن‌و لە‌كوانوی كه‌س���انی دیك���ه‌دا گه‌رم‬ ‫كراونه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌الیه‌كی دیكه‌ش���ه‌وه‌‪ ،‬خاوه‌ن‬ ‫وت���ار نه‌ لە‌دوورو ن���ه‌ لە‌نزیك به‌زانای كورد‬ ‫جه‌مال نه‌به‌ز ئاش���نا نه‌بووه‌و نییه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌س���اڵی (‪)1962‬ـه‌وه‌ زانای كورد جه‌مال‬ ‫نه‌به‌ز كوردس���تانی جێهێشتووه‌‪ ،‬كه‌ ده‌كاته‌‬ ‫په‌نجاو پێنج س���اڵ‪ ،‬نه‌ك نزیكه‌ی چل ساڵ‪،‬‬ ‫وه‌ك نووس���ه‌ری بابه‌ته‌كه‌ لە‌نووسینه‌كه‌یدا‬ ‫تۆماری كردووه‌‪ ،‬لە‌هه‌مان كاتدا له‌وه‌ ناچێت‬ ‫خاوه‌ن وتار‪ ،‬وش���ه‌یه‌كی لە‌نووس���ینه‌كانی‬ ‫زان���ای كورد جه‌م���ال نه‌ب���ه‌ز خوێندبێته‌وه‌‬ ‫وه‌ك (كف���اح االكراد‪ ،‬كۆمه‌ڵه‌ نووس���ینێك‬ ‫لە‌هه‌فته‌نامه‌ی ژین س���ااڵنی ‪1954 / 1953‬‬ ‫‪.)1958 / 1957 / 1955 /‬‬

‫(االبجدیه‌ الكردی ‌ه الالتینیه‌) لە‌رۆژنامه‌ی‬ ‫صوت اال‌كراد‪.‬‬

‫هه‌روه‌ه���ا كتێب���ی (هێندێ���ك لە‌كێش���ه‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تییه‌كان���ی قوتابخان���ه‌ی ك���وردی‬ ‫سوس���یالیزم) ئ���ه‌م كتێبە‌وه‌ك مانفێس���تی‬ ‫كاژیك سه‌یر ده‌كرێت‪.‬‬ ‫نامیلكه‌یه‌ك���ی ته‌ن���ز ئامێ���ز‪ ،‬به‌نێ���وی‬ ‫(كوردایه‌ت���ی له‌ژێ���ر نه‌ش���ته‌ره‌ كوله‌كه‌ی‬ ‫حه‌م���ه‌ی مه‌ال كه‌ریم) بە‌نێوی خواس���تراوی‬ ‫(زه‌رده‌شت)‪ ،‬وه‌ك وه‌اڵمێك بۆ حه‌مه‌ی مه‌ال‬ ‫كه‌ریم كه‌ ره‌خن���ه‌ی لە‌نامیلكه‌یه‌كی كامیل‬ ‫ژی���ر گرتب���وو‪ ،‬به‌ناونیش���انی (كوردایه‌تی‬ ‫بزوتنه‌وه‌و بڕواو رژێمه‌‪ -‬نه‌ش���ته‌ره‌ كوله‌كه‌ی‬ ‫حه‌مه‌ی مه‌ال كه‌ریم‪ ،‬له‌ژێر زه‌بری فه‌لسه‌فه‌ی‬ ‫كوردایه‌تیدا‪،‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )592‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/12‬‬

‫‪15‬‬

‫نیشانه‌كان ‌ی به‌رد ‌ی زراو چین؟‬ ‫ی‬ ‫ی خواره‌وه‌ی‌ جگه‌ر‪ ،‬شوێنێك ‌ه بۆكۆكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫زراو ئه‌و كێسه‌یه‌یه‌ك ‌ه ده‌كه‌وێته‌ به‌ش ‌‬ ‫ی دوانز‌ه‬ ‫ی خواردن ده‌رژێت ‌ه به‌ش ‌‬ ‫ش���ل ‌هی‌ زراو لە‌كاتی‌ پێویستدا له‌كاتی‌ هه‌رسكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گرفت ده‌بێت له‌وانه‌ به‌رد ‌‬ ‫گری‌‪ .‬زراو وه‌ك هه‌ر به‌ش���ێكی‌ تری‌ جه‌ست ‌ه توش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كێش‪ ،‬ته‌مه‌ن به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی ئه‌م به‌رده‌ش ده‌گه‌رێته‌وه‌ بۆ زیاد بوون ‌‬ ‫زراو‪ ،‬ه���ۆكار ‌‬ ‫له‌پاش ‪ 40‬ساڵی‌‪ ،‬ژنان زیاتر توشی‌ ده‌بن به‌به‌راورد له‌گه‌ڵ پیاوان‪.‬‬ ‫نیشانه‌كانی‌ نه‌خۆشییه‌كه‌‬

‫چاره‌سه‌ر‌‬

‫ی‬ ‫ئازاری‌ س���ك به‌شی‌ سه‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی راست‪ ،‬هه‌ندێك جار نه‌خۆش‬ ‫ال ‌‬ ‫ی شانی‌ راست‬ ‫هه‌ست به‌ئازاری‌ ال ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سك‪ ،‬نه‌مان ‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئاوس���ان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خ���واردن‪ ،‬به‌كارهێنان ‌‬ ‫ئاره‌زو ‌‬ ‫ی ت���ر بۆنه‌خۆش���ی ‌ه‬ ‫ده‌رمان��� ‌‬ ‫ی زراو‬ ‫جیاوازه‌كانی���ش ب���ه‌رد ‌‬ ‫دروست ده‌كات‪.‬‬

‫ی دیاریكراو‬ ‫تائێستا ناتوانین بڵێن شتێك ‌‬ ‫ی خۆت بپارێزیت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ی ‌ه بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫گه‌ر كێشت زیادبو ئه‌و‌ه ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫ی زراو بیت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌یه‌ توش���ی‌ به‌رد ‌‬ ‫ی كۆڵسترۆڵت هه‌بو ئه‌و‌ا‬ ‫كێشه‌ی‌ به‌رزی ‌‬ ‫ی‬ ‫پێویس���ته‌ به‌زوترین كات چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫بكه‌ی���ت چونك��� ‌ه زۆرج���ار هۆكارێك ‌‬ ‫ی زراو كۆڵسترۆڵه‌‪.‬‬ ‫به‌رد ‌‬

‫ئه‌مان ‌ه پێویستن بۆ دایكان ‌ی دوگیان‬ ‫ده‌بێت ئه‌و خواردنه‌ی‌ دایكانی‌ دوگیان‬ ‫ده‌یخ����ۆن هه‌مه‌جۆرب����ن‌و هه‌ری����ه‌ك‬ ‫لە‌پرۆتین‌و نیشاس����ته‌و كانزاو ئاسن‌و‬ ‫ڤیتامین����ی‌ تێدابێت‪ ،‬نه‌بونی هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌مانه‌ كێشه‌ بۆدایك‌و كۆرپه‌لە‌دروست‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌مانه‌ی‌ خواره‌وه‌ به‌ش����ێكی‌‬ ‫ئه‌و خۆراكانه‌ن كه‌پێویسته‌پشت گوێ‌‬ ‫نه‌خرێت‪.‬‬

‫مه‌مك‌و منداڵ����دا‌‪ ،‬هه‌روه‌ها یارمه‌تی‌‬ ‫ناردن����ی‌ خوێن ده‌دات ب����ۆ كۆرپه‌له‌‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و خوراكانه‌ش بریتین لەگۆش����تی‌‬ ‫سور‪ ،‬مریشك‪ ،‬ماس����ی‌‪ ،‬چه‌ره‌سات‪،‬‬ ‫پاقله‌مه‌نییەكان‪.‬‬

‫ ترشی‌ فۆلیك‪ :‬كۆرپه‌لە‌ ده‌پارێزێت‬‫لە‌زۆر نه‌خۆش����ی‪ ‌،‬زگماكی‌ به‌تایبه‌تی‌‬ ‫ئه‌وان����ه‌ی‌ په‌یوه‌ندییان به‌مێش����ك‌و‬ ‫ی دڕكه‌په‌تكه‌وه‌یه‌‪ .‬ئه‌و خۆراكانه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫ كالسیۆم‪ :‬پێویسته ‌بۆ دروستبون ‌‬‫ئێس����ك‌و ددان‪ ،‬ده‌بێ����ت رۆژانه‌ ئه‌و ماده‌یه‌ی����ان تێدای����ه‌ بریتیه‌له‌جگه‌ر‪،‬‬ ‫خواردنانه‌ بخورێت كه‌ كالس����یۆمیان فاسۆلیاو نیسك‪ ،‬چه‌ره‌سات‪ ،‬هێلكه‌‪،‬‬ ‫تێدایه‌‪ .‬وه‌ك ش����یر‪ ،‬ماست‪ ،‬په‌نیر‪ ،‬سه‌وزەی‌ گه‌اڵپان‪.‬‬ ‫هێلكه‌‪ ،‬سه‌وزه‌ی‌ گه‌اڵپانه‌كان‪.‬‬ ‫ ئاس����ن‪ :‬زۆر به‌س����وده‌ بۆ دایكانی‌‬‫ پرۆتین‪ :‬یه‌كێكی‌ تره‌ له‌و خواردنانه‌ی‌ دوگیان‪ ،‬ئه‌و خۆراكانه‌ش كه‌ئاسنیان‬‫ك����ه پێویس����ته ‌ب����ۆ دروس����تبونی‌ تێدایه‌ بریتیه‌ لە‌میوه‌ی‌ وشك‪ ،‬سه‌وزه‌ی‌‬ ‫ش����انه‌كانی‌ له‌ش به‌تایبه‌تی‌ مێش����ك گه‌اڵ پان‪ ،‬هێلكه‌ مزره‌مه‌نییەكان‪.‬‬

‫سوده‌كان ‌ی ڤیتامین دی‌‬

‫هۆکار‬

‫وات لێدەکات خواردنەوە‬ ‫گازییەکان نەخۆیت‬

‫خواردنەوە گازییەکان ئەم دەرنجامانەی لێدەکەوێتەوە‪:‬‬

‫تەندروستی گورچیلە بەرەو خراپ بون دەڕوات‬

‫مەترسی توشبون بەبەرهەڵستی‬ ‫ئەنسۆلین بەڕێژەی ‪% 34‬‬

‫ده‌بن‪.‬‬ ‫ ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ كه‌روه‌كین‌و زیاتر روه‌ك‬‫ده‌خ���ۆن‪ ،‬چونكه ‌ئ���ه‌م ڤیتامین���ه‌ زیاتر‬ ‫له‌به‌رهه‌مه‌ئاژه‌ڵییەکاندا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ ئ���ه‌و كه‌س���انه‌ی‌ ك���ه ‌زۆرتری���ن كات‬‫له‌ماڵه‌وه‌ن‌و ناچنه‌به‌رهه‌تاو‪.‬‬ ‫ دایكان���ی‌ دوگی���ان زیاتر ت���وش ده‌بن‪،‬‬‫چونك���ه‌ ڤیتامینی‌ پێویس���تە ب���ۆ خۆی‌‌و‬ ‫كۆرپه‌له‌كه‌ی‌‪.‬‬

‫س���وده‌كانی‌ ئه‌م ڤیتامینه‌ چین‌و هۆكاری‌‬ ‫كه‌مبون���ی‌ له‌له‌ش���دا چ کاریگەرییەک���ی‬ ‫دەبێت؟‬ ‫ مرۆڤ لە‌توش���بون به‌نه‌خۆش���ی‌ ئێسكه‌‬‫نه‌رمه‌ ده‌پارێزێت‌و ده‌بێته‌هۆی‌ به‌هێزكردنی‌‬ ‫كۆئه‌ندامی‌ ئێسك‪.‬‬ ‫ ده‌تپارێزێ���ت لە‌توش���بون به‌نه‌خۆش���ی‌‬‫شێرپه‌نجه‌‪ ،‬كۆئه‌ندامی‌ به‌رگری‌ له‌ش به‌هێز‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ هاوس���ه‌نگی‌ ده‌دات به‌رێژه‌ی‌ ئه‌نسلۆین‬‫نیشانه‌كانی‌ كه‌می‌ ڤیتامین دی‌‬ ‫له‌جه‌سته‌دا‪.‬‬ ‫ یارمه‌ت���ی‌ دروس���تبونی‌ ئێس���ك ئه‌دات ‪ -‬هه‌س���تكردن به‌هیالك���ی‌‌و الوازی‌‬‫ماسولكه‌كان‪.‬‬ ‫به‌هه‌مان شێوه‌ی‌ كالسیۆم‪.‬‬ ‫ ئازاری‌ ئێسك‌و زو شكانیان‪.‬‬‫ هه‌س���ت كردن به‌خه‌مۆك���ی‌‌و تێكچونی‌‬‫هۆكاری‌ كه‌مبونی‌ ڤیتامین دی‌‬ ‫مه‌زاج‌و كه‌مبونه‌وه‌ی‌ وزه‌‪.‬‬ ‫ قه‌ڵه‌وی‌‌و كۆبونه‌وه‌ی‌ چه‌وری‌‪.‬‬‫‪ -‬ئ���ه‌و ئافره‌تانه‌ی‌ ئه‌س���مه‌رن زیاتر توش ‪ -‬ئه‌گه‌ری‌ توشبون به‌نه‌خۆشییەكانی‌ دڵ‪.‬‬

‫بەرهەڵستی ئەنسۆلین ئەم‬ ‫نۆخۆشییانەی لێدەکەوێتەوە؛‬ ‫قەڵەوبون‪ ،‬بەرزبونەوەی‬ ‫کولسرتۆل‌و نەخۆشی دڵ‬ ‫داخورانی ددانەکان‬

‫خواردنەوەی ‪ 4‬قوتو یان زیاتر‬ ‫لەرۆژێکدا هۆکاری توشبونە‬ ‫بەخەمۆکی بەڕێژەی ‪%30‬‬

‫خواردنی زیاتر‬ ‫لەقوتویەکی خواردنە گازییەکان‬ ‫هۆکاری توشبونە‬ ‫بەجەڵتەی مێشک‌و‬ ‫دڵ بەڕێژەی ‪%43‬‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )592‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/12‬‬

‫چەند گروپ بەناوی مامۆستای ناڕازی کاردەکەن؟‬

‫"زۆربه‌ ‌ی كه‌ناڵه‌كان ‌ی ڕاگه‌یاندن نه‌یانتوانیو‌ه‬ ‫هێند‌ه ‌ی گروپه‌كان ‌ی مامۆستایان كاریگه‌ر ‌ی دروستبكه‌ن"‬ ‫ئا‪ :‬سروه‌ جه‌مال‬ ‫مامۆستا‪ ،‬فه‌رمانبه‌ران‌و مامۆستایانی‌ ناڕازی‌‌و‬ ‫به‌هه‌ڵوێست‪ ،‬مامۆستایان‪ ،‬مامۆستایانی‌ زانكۆو‬ ‫په‌یمانگاكان‪ ،‬مامۆستایانی‌ سه‌ربه‌خۆ‪ ،‬مامۆستایان‬ ‫سه‌ربه‌رزن‪ ،‬ئه‌مانه‌ ناوی‌ به‌شێك له‌و گروپانه‌یه‌‬ ‫كه‌ تایبه‌تن به‌مامۆستایان له‌تۆڕه‌كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان‪،‬‬ ‫هه‌ندێك كاریگه‌ری‌ باشی‌ ئه‌م گروپانه‌ ده‌بینن‌و‬ ‫به‌شێكیش ده‌ڵێن كاریگه‌ریه‌كیان نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫فه‌ره‌ی����دون حوس����ێن‪ ،‬ك����ه‌ ئه‌دمین����ی‌ گروپ ‌ی‬ ‫مامۆس����تایانی‌ سه‌ربه‌خۆی‌ كوردس����تانه‌‪ ،‬له‌باره‌ی‌‬ ‫ه����ۆكاری‌ دانانی‌ ئه‌و گروپه‌ كه‌ ه����اوكات چه‌ندین‬ ‫گروپی‌ تر هه‌بوه‌‪ ،‬وتی‌ "جگه‌ له‌مامۆس����تا خه‌ڵكی‌‬ ‫تریش له‌ناو گروپه‌كانی‌ تردا هه‌بو كه‌ چه‌ندین جار‬ ‫توشی‌ سوكایه‌تی‌ بوین له‌الیه‌ن ئه‌و ئه‌ندامانه‌وه‌ كه‌‬ ‫مامۆستا نه‌بون"‪.‬‬ ‫فه‌ره‌یدون حوسێن باسی‌ كاریگه‌ری‌ ئه‌م گروپانه‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌و وت����ی‌ "هۆكار بوه‌ ب����ۆ نزیكبونه‌وه‌ی‌‬ ‫مامۆس����تایان به‌تایبه‌ت كاتی‌ خۆپیش����اندانه‌كانی‌‬ ‫پ����ار هه‌روه‌ها بۆ گۆڕینه‌وه‌ی‌ ڕا جی����اوازه‌كان زۆر‬ ‫به‌سوده‌‪ ،‬بۆیه‌ پێم باشه‌ دوربن له‌پۆستی‌ سیاسی‌‌و‬ ‫زیاتر پۆستی‌ په‌روه‌رده‌یی‌ بێت‪ ،‬به‌اڵم نه‌بۆته‌هۆی‌‬ ‫گه‌یاندن����ی‌ په‌یامه‌كان به‌به‌رپرس����انی‌ په‌روه‌رده‌یی‌‬ ‫جگه‌له‌وه‌ش به‌حكومی‌ ئه‌وه‌ی‌ گروپه‌كان كه‌س����انی‌‬ ‫تریش تێكه‌ڵه‌‪ ،‬بۆیه‌ كه‌متر كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر به‌ره‌و‬ ‫پێش چونی‌ ئاستی‌ زانستی‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئ����اوات ئازاد كه‌ ئه‌دمین����ی‌ گروپی‌ فه‌رمانبه‌ران‌و‬ ‫مامۆستایانی‌ ناڕازی‌و به‌هه‌ڵوێسته‌‪ ،‬بۆ كۆكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌نگه‌ ناڕازییه‌كان‌و گفتوگۆكردن‌و ئاگاداربون له‌كارو‬ ‫چاالكیه‌كان ئه‌م گروپه‌ی‌ داناوه‌ "به‌ئاشكرا په‌یامه‌كان‬ ‫ئه‌گه‌یه‌نێته‌ شوێنی‌ مه‌به‌ست‪ ،‬بۆیه‌ كاریگه‌ری‌ باشی‌‬ ‫زۆره‌‪ ،‬ئه‌ویش به‌ڕاگۆڕینه‌وه‌و پرسیارو وه‌اڵم له‌سه‌ر‬ ‫بابه‌ته‌ په‌روه‌رده‌یه‌كان‌و چۆنێتی‌ هه‌ڵسوكه‌وت له‌ناو‬

‫قوتابخانه‌دا هه‌رچه‌نده‌ له‌ناو ئه‌و گروپانه‌دا زۆرێك‬ ‫له‌ئافره‌تان‌و خانمه‌كان توش����ی‌ كێشه‌و گرفت بون‬ ‫به‌هۆی‌ خه‌ڵكی‌ تێنه‌گه‌یش����توه‌و‪ ،‬به‌اڵم زۆرێكیشان‬ ‫بونه‌ته‌ هاوڕێی‌ یه‌كتری‌‪ ،‬جگه‌له‌وه‌ش مامۆس����تایان‬ ‫توانیویانه‌ جێگره‌وه‌ بدۆزنه‌وه‌ كاتێك ویس����تویانه‌‬ ‫له‌قوتابخانه‌یه‌كه‌وه‌ بچ����ن بۆ یه‌كێكی‌ تر‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌كاتی‌ بایكۆت‌و خۆپیشاندانه‌كاندا كاریگه‌ری‌ زۆری‌‬ ‫هه‌بوه‌و تاكه‌ ش����وێنی‌ ڕاگه‌یاندنی‌ مامۆستایانه‌ كه‌‬ ‫ئه‌توانن ئاگاداری‌ بابه‌ته‌كان بن‪ ،‬هه‌ر له‌ڕێگه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫گروپان����ه‌وه‌ توانیومانه‌ گه‌وره‌ترین خۆپیش����اندان‌و‬ ‫ڕێپوان ڕێكبخه‌ین ‪ ،‬زۆربه‌ی‌ كه‌ناڵه‌كانی‌ ڕاگه‌یاندن‬ ‫نه‌یانتوانی����وه‌ هێنده‌ی‌ ئ����ه‌و گروپان����ه‌ كاریگه‌ری‌‬ ‫دروست بكه‌ن ئه‌وه‌نده‌ی‌ گوێ له‌پۆست‌و قسه‌كانی‌‬ ‫ناو گروپ ئه‌گیرا ئه‌وه‌نده‌ گوێیان به‌ڕاگه‌یاندنه‌كان‬ ‫نه‌ئه‌دا"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ته‌نها پۆس����ت‌و بابه‌ت����ی‌ په‌روه‌رده‌یی‌‬ ‫باڵوناكرێته‌وه‌ له‌و گروپان����ه‌دا‪ ،‬له‌و باره‌یه‌وه‌ ئاوات‬ ‫ئازاد ده‌ڵێت "ڕۆژانه‌ چه‌ندین كه‌س بلۆك ده‌كه‌م گه‌ر‬ ‫بزانم ئه‌وه‌ی‌ كار ئه‌كاته‌ س����ه‌ر گروپ‌و پۆسته‌كان‌و‬ ‫قسه‌ی‌ ناش����رین‌و نه‌شیاو ئه‌كات‪ ،‬به‌اڵم گروپه‌كانی‌‬ ‫تر گوێی‌ پێناده‌ن مامۆستایانیش گله‌ییان لێده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫بۆیه‌ پێویس����ته‌ ئه‌و گروپانه‌ ڕێساو یاسای‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌خۆی����ان هه‌بێت‪ ،‬م����ن چه‌ند مه‌رجێك����م داناوه‌‬ ‫كه‌پێویس����ته‌ پۆس����ته‌كان گونجاو ب����ن‌و گفتوگۆی‌‬ ‫بابه‌ت����ی‌ په‌روه‌رده‌یی‌‌و ڕه‌خنه‌ی‌ توندی‌ تیا بێت بۆ‬ ‫حكوم ‌هت‌و ده‌سه‌اڵتداران‌و هه‌روه‌ها كاروچاالكیه‌كانی‌‬ ‫مامۆستایانیشی‌ تیا باڵوبكرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫فه‌رمانبه‌ران‌و مامۆس����تایانی‌ ن����اڕازی‌ گروپێكی‌‬ ‫تره‌ له‌تۆڕی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ فه‌یسبوك عه‌بدواڵ عومه‌ر‬ ‫له‌باره‌ی‌ گروپه‌كه‌یه‌وه‌ ده‌دوێت " له‌ناو ئه‌و گروپه‌دا‬ ‫په‌یامی‌ مامۆستایانی‌ ناڕازی‌ ده‌گه‌یه‌نرێت به‌هۆی‌ ئه‌و‬ ‫دابه‌شكارییه‌ حیزبیه‌یی‌ له‌كۆمه‌ڵگادا هه‌یه‌ كه‌كه‌ناڵه‌‬ ‫ڕاگه‌یاندنه‌كانیش به‌شێكن له‌م دابه‌شكارییه‌‪ ،‬هه‌تا‬ ‫ئه‌و كه‌نااڵنه‌ی‌ كه‌ به‌ناو سه‌ربه‌خۆو ئه‌هلین زۆرجار‬

‫په‌یام����ی‌ ئه‌م چینه‌ی����ان وه‌ك خ����ۆی‌ نه‌گه‌یاندوه‌‬ ‫بۆیه‌ ئه‌م گروپه‌ س����ه‌كۆیه‌كی‌ باش‌و كراوه‌ بوه‌ بۆ‬ ‫مامۆستایان"‪.‬‬ ‫عه‌بدواڵ عومه‌ر وتیش���ی‌ "له‌كاتی‌ خۆپیشاندان‌و‬ ‫ناڕه‌زایه‌تی���ه‌كان دا ڕۆڵێك���ی‌ كاریگ���ه‌ری‌‬ ‫گێڕاوه‌ س���ه‌باره‌ت به‌ڕاگه‌یاندنی‌ كات‌و ش���وێنی‌‬ ‫خۆپیش���اندانه‌كان‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ سه‌كۆیه‌كی‌‬ ‫ئازاد بوه‌ هه‌ندێك كات ڕه‌نگ بو بێته‌هۆی‌ ڕوشانی‌‬ ‫كه‌سایه‌تی‌ هه‌ندێك كه‌س‪ ،‬به‌اڵم كاتێك حاڵه‌تێكی‌‬ ‫وا به‌سه‌رماندا ڕۆش���تبێت هه‌وڵمانداوه‌ بابه‌ته‌كه‌‬ ‫له‌بنچینه‌وه‌ بسڕێته‌وه‌ له‌الیه‌ن ئه‌دمینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌اڵم عه‌بدوال عومه‌ر پێ���ی‌ وانیه‌ ئه‌م گروپانه‌‬ ‫كاریگه‌ریان هه‌بوبێ���ت له‌گه‌یاندنی‌ په‌یامه‌كانیان‬ ‫به‌به‌رپرسان "به‌رپرسان به‌به‌رخودانه‌ گه‌وره‌كانی‌‬ ‫مامۆس���تایان‌و ئه‌و هه‌موو شۆڕ‌شه‌ سپیه‌یی‌ سه‌ر‬ ‫شه‌قام له‌په‌یامه‌كانی‌ ئێمه‌ نه‌گه‌یشتبن پێم وانیه‌‬ ‫له‌م گروپه‌وه‌ تێمان گه‌یشتبن‪ .‬به‌اڵم بێ‌ كاریگه‌ری‌‬ ‫نه‌بوه‌ زۆر كات زانیاریمان هه‌بوه‌ كه‌ به‌رپرس���ی‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ به‌نی���ازی‌ هه‌ڵوێس���ت‌و هه‌نگاوێكی‌‬ ‫نێگه‌تیڤ بون دژی‌ مامۆستایان له‌ژێر فشاری‌ ئه‌م‬ ‫گروپه‌‌و ڕه‌خنه‌كانی‌ مامۆستایان جورئه‌تی‌ ئه‌وه‌یان‬ ‫نه‌بوه‌ ئه‌نجامی‌ بده‌ن یان هه‌ڵیان په‌ساردوه‌"‪.‬‬ ‫خاوه‌نی‌ گروپی‌ مامۆس���تایانی‌ ناڕازی‌ پێیوایه‌‬ ‫بونی‌ ناڕه‌زایه‌تیه‌كان هۆكاری‌ دروس���ت بونی‌ ئه‌م‬ ‫گروپانه‌یه‌"ئ���ه‌م گروپه‌ هێنده‌ی‌ س���ه‌كۆیه‌ك بوه‌‬ ‫بۆ وه‌رگرتن���ی‌ ڕای‌ مامۆس���تایان‌و گه‌اڵڵه‌كردنی‌‬ ‫یه‌كده‌نگ���ی‌ له‌ڕاس���تیدا كه‌متر مه‌كۆی���ه‌ك بوه‌‬ ‫بۆ زانس���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم نابێت ئ���ه‌وه‌ش له‌یاد بكه‌ین‬ ‫ناڕه‌زایه‌تی‌ مامۆس���تایان ئه‌م گروپه‌یان دروست‬ ‫كردوه‌ نه‌ك كه‌م زانیاری‌ په‌روه‌رده‌یی‌‪ ،‬له‌هه‌مان‬ ‫كات���دا ڕۆڵ���ی‌ هه‌بوه‌ له‌به‌رو پێ���ش بردنی‌ دۆزی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ ب���ه‌وه‌ی‌ كه‌موكوڕی‌‌و ئاس���ته‌نگه‌كانی‌‬ ‫كه‌رتی‌ په‌روه‌رده‌یی‌ تێدا خراوه‌ته‌ رو پێش���نیارو‬ ‫چاره‌سه‌ركانیشی‌"‪.‬‬

‫هه‌ر له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م گروپانه‌وه‌‬ ‫توانیومانه‌ گه‌وره‌ترین‬ ‫خۆپیشاندان‌و ڕێپوان‬ ‫ڕێكبخه‌ین‪ ،‬زۆربه‌ی‌‬ ‫كه‌ناڵه‌كانی‌ ڕاگه‌یاندن‬ ‫نه‌یانتوانیوه‌ هێنده‌ی‌‬ ‫ئه‌و گروپانه‌ كاریگه‌ری‌‬ ‫دروست بكه‌ن ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫گوێ له‌پۆست‌و‬ ‫قسه‌كانی‌ ناو گروپ‬ ‫ئه‌گیرا ئه‌وه‌نده‌ گوێیان‬ ‫به‌ڕاگه‌یاندنه‌كان نه‌ئه‌دا‬

‫ئا‪ :‬سرو‌ه‬

‫نیان خوێن���دكاری‌ دوانزده‌ی‌ ئاماده‌ییه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"هیچ پێویست ناكات په‌نا ببیت ‌ه به‌ر ئه‌و سه‌نته‌ران ‌ه‬ ‫ت���ا ئه‌و ف���ۆڕم پڕبكه‌یته‌وه‌‪ ،‬چونك��� ‌ه ئه‌وه‌نده‌ش‬ ‫قورس نیه‌و جگه‌ل���ه‌وه‌ش ئه‌و بڕه‌ پاره‌یه‌ش كه‌م‬ ‫نی ‌ه بۆ ته‌نها فۆڕمێك"‪.‬‬ ‫ئارام جه‌مال‪ ،‬به‌ڕێوبه‌ر ‌ی گشتی‌ الپه‌ڕه‌ی‌ زانكۆ‬ ‫له‌تۆڕی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ فیس���بوك ك ‌ه وه‌ك ستافێك‬ ‫فۆڕم بۆ خوێندكاران پڕده‌كه‌نه‌وه‌ له‌باره‌ ‌ی هۆكار ‌ی‬ ‫وه‌رگرتن ‌ی ئه‌و ب���ڕه‌ پاره‌ی ‌ه له‌خوێندكار ده‌ڵێت "‬ ‫لە‌چواری‌ س���اڵێ‌ ڕابردودا بە‌خۆبه‌خشانه‌ كارمان‬ ‫كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا به‌هۆ ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی شوێنێكمان‬ ‫گرت���وه‌ به‌كرێ‌‪ ،‬بۆیه‌ بڕێك پ���اره‌ وه‌رده‌گرین ك ‌ه‬ ‫بیس���ت هه‌زاره‌‪ ،‬ه���ه‌ر خوێندكارێ���ك نزیكه‌ ‌ی دو‬ ‫كاتژمێر ‌ی ب���ۆ ته‌رخان ده‌كه‌ین ه���ه‌م ڕیزبه‌ند ‌ی‬ ‫بۆ ده‌كه‌ی���ن‌و فۆڕمه‌كه‌ش��� ‌ی بۆ پ���ڕ ده‌كه‌ینه‌و‌ه‬ ‫به‌ئینته‌رنێتیش بۆی‌ ده‌ینێرین"‪.‬‬ ‫په‌یجی‌ زانكۆ كه‌ ماوه‌ی‌ ش���ه‌ش ساڵه‌ له‌تۆڕ ‌ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت ‌ی فه‌یس���بوك كراوه‌ته‌وه‌و ئارام جه‌مال ‌ی‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیاری‌ ئه‌و په‌یج���ه‌ ده‌ڵێت "هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫ئه‌م س���اڵ ڕێژه‌ی‌ خوێن���دكاران كه‌مت���ر بو‌ه بۆ‬ ‫پڕكردنه‌وه‌ی‌ زانكۆ الین ئه‌ویش به‌هۆ ‌ی سیسته‌م ‌ی‬ ‫ڕاس���ته‌وخۆوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ش���ێوازی‌ پڕكردنه‌وه‌مان‬ ‫كاریگه‌ر ‌ی هه‌ی ‌ه له‌س���ه‌ر ناوهاتنه‌وه‌ له‌و كۆلێژه‌ ‌ی‬ ‫ك��� ‌ه خواس���تی‌ خوێندكاره‌كه‌یه‌‪ ،‬ئێم���ه‌ ده‌زانین‬ ‫ده‌رون���ی‌ خوێن���دكار چۆنه‌‪ ،‬چونك��� ‌ه خۆمان به‌و‬ ‫قۆناغه‌یا ڕۆش���توین هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تای‌ دروس���ت‬ ‫بونی‌ سیسته‌مه‌كه‌وه‌ ئاگادارین‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ ده‌رون ‌ی‬ ‫خوێن���دكاره‌ ئ���ارام ده‌كه‌ینه‌وه‌و پێی���ان ده‌ڵێین‬ ‫نمره‌كه‌ ‌ی بۆ كام به‌ش ده‌بێت‌و ئه‌و به‌ش���انه‌ ‌ی ك ‌ه‬ ‫حه‌ز‌یش ‌ی لێیه‌ت ‌ی هه‌ڵده‌بژێرین‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ش هه‌ی ‌ه‬ ‫ك ‌ه ته‌نانه‌ت وه‌زیریش ناتوانێت بڵێت تۆ له‌و به‌ش ‌ه‬ ‫وه‌رده‌گیرێت"‪.‬‬

‫نه‌هاتن���ه‌وه‌ی‌ ك���ۆدی‌ خوێن���دكاران یه‌كێك��� ‌ه‬ ‫له‌گرفته‌كانیان‌و له‌وباره‌یه‌و‌ه ئارام ده‌ڵێت "ڕۆژان ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندیم���ان له‌گ���ه‌ڵ وته‌بێ���ژ ‌ی وه‌زاره‌ت هه‌ی ‌ه‬ ‫به‌رده‌وام داواكاریان ب���ۆ ئه‌نێرین خوێندكار هه‌ی ‌ه‬ ‫پێنج جار ناردویه‌تی‌ یان سێ‌ ڕۆژ‌ه هێشتا وه‌الم ‌ی‬ ‫نه‌دراوه‌ت���ه‌و‌ه بۆیه‌ داوامان ك���ردوه‌ كه‌ كۆده‌كان‬ ‫بنێرێن بۆ قوتابخانه‌كان"‪.‬‬ ‫ڕێكخ���راوی‌ پۆل���ی‌ دوان���زده‌ش یه‌كێك���ه‌ له‌و‬ ‫ڕێكخراوانه‌ی‌ كه‌ فۆڕم���ی‌ زانكۆ الین پڕده‌كاته‌وه‌و‬ ‫ڕه‌وێن هیوا بە‌ئاوێن���ه‌ی‌ ڕاگه‌یاند "ئێمه‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫مامۆس���تای‌ زانكۆ‌و ده‌رچوی‌ كۆلێژی���ن مۆڵه‌تیی‌‬ ‫فه‌رمییم���ان هه‌یه‌ به‌ناوی‌ ڕێكخراوی‌ پۆلی‌ دوانزده‌‬ ‫بۆهاوكاری‌ قوتابیان هه‌روه‌ك س���ێ‌ ساڵی‌ ڕابردو‬ ‫بڕی بیس���ت ه���ه‌زار وه‌رده‌گرین ب���ۆ كرێی‌ هۆڵ‌و‬ ‫ماندوبونی‌ مامۆس���تایان به‌پش���ت به‌ستن به‌داتاو‬ ‫كۆنمره‌ی‌ س���ااڵنی‌ پێش���و ئه‌مس���اڵ ب���ه‌و په‌ڕی‌‬ ‫به‌رپرسیارێتیه‌وه‌ فۆڕم بۆ قوتابیان پڕده‌كه‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌زۆرب���ه‌ی‌ س���ه‌نته‌ره‌كان س���ی‌‌و په‌نج���ا هه‌زار‬ ‫وه‌رئه‌گیرێ���ت جگه‌ل���ه‌وه‌ش به‌خۆڕایی‌ كارمان بۆ‬ ‫منداڵی‌ پێشمه‌رگه‌و شه‌هید كردوه‌"‪.‬‬ ‫وه‌ك ڕه‌وێ���ن ئاماژه‌ی‌ بۆ ده‌كات كه‌ "هه‌رچه‌نده‌‬ ‫به‌هۆی‌ سیسته‌می‌ ڕاسته‌وخۆوه‌ ئه‌مساڵ كه‌میكردوه‌‬ ‫ب���ه‌اڵم خوێندكاران���ی‌ زانكۆ ش���ایه‌تی‌ ده‌ده‌ن كه‌‬

‫ناویان له‌و به‌شانه‌دا هاتۆته‌وه‌ كه‌ خه‌ماڵندنمان بۆ‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ئه‌ویش بە‌پشت به‌ستن به‌ڕێبه‌ری‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫خوێندنی‌ بااڵو كه‌مترین كۆنمره‌ی‌ وه‌رگیراو هه‌وره‌ها‬ ‫داتای‌ نمره‌كانی‌ ئه‌مس���اڵ‌و ئه‌و ئه‌زمونه‌ی‌ وه‌رمان‬ ‫گرتوه‌ هه‌روه‌ها ئه‌و یاس���ا نوێیان���ه‌ی‌ كه‌له‌الیه‌ن‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ خوێندنی‌ بااڵوه‌ده‌رئه‌چێت"‪.‬‬ ‫هێمن فه‌ریق‪ ،‬لێپرسراوی‌ لقی‌ سلێمانی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌‬ ‫خوێندكارانی‌ كوردس����تان له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ بە‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫ڕاگه‌یان����د "به‌و پێیەی له‌س����ااڵنی‌ ڕابردو خوێندكار‬ ‫ش����اره‌زایی‌ نه‌ب����و بۆیه‌ ئه‌وانی����ش ئه‌وه‌یان بە‌هه‌ل‬ ‫زانیب����و فۆڕمیان پڕده‌كرده‌وه‌ به‌پ����اره‌ ئێمه‌ هه‌مو‬ ‫س����اڵێك الیه‌نی‌ په‌یوه‌ندیدارمان ئاگادار كردۆته‌وه‌‬ ‫شوێنی‌ ئه‌و كه‌س����انه‌مان وتوه‌ كه‌یاری‌ به‌داهاتوی‌‬ ‫خوێن����دكاره‌وه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌وه‌ن����ده‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫ئاگاداری����ن ڕێكاری‌ یاس����ایش گیراوه‌ته‌ به‌ر‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ دوس����اڵه‌ ئه‌وه‌ كاڵبۆته‌وه‌ به‌هۆی‌ سیسته‌می‌‬ ‫ڕاسته‌وخۆوه‌ هه‌تا ئێمه‌ش له‌ڕێكخراوه‌كه‌ی‌ خۆمان‬ ‫به‌بێ‌ به‌رامبه‌ر فۆڕم ب����ۆ خوێندكار پڕده‌كه‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫جگه‌له‌وه‌ش ورده‌ ورده‌ زانكۆ الین ئه‌و خواس����ته‌ی‌‬ ‫له‌سه‌ر نامێنێت له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ چه‌ند به‌شێك له‌زانكۆ‬ ‫الیندا ماونه‌ته‌وه‌ ئه‌و خوێندكارانه‌ش كه‌ پێشكه‌شی‌‬ ‫ئ����ه‌و به‌ش����انه‌ی‌ ده‌ك����ه‌ن كۆنمره‌كه‌یان له‌س����ه‌رو‬ ‫نه‌وه‌ده‌وه‌یه‌ تاڕاده‌ی����ه‌ك ئه‌زانن كه‌ چ كۆلێژێكیان‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫ڕۆڵی قوتابخانە‌و‬ ‫مەترسی‬ ‫مادەهۆشبەرەکان‬ ‫سروە نوری ئەزیز‬

‫ڕێكخراوه‌كان‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر پڕكردنه‌وه‌ی‌ فۆڕم ‌ی زانكۆ الین پار‌ه وه‌رده‌گرن‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ژماره‌ی‌ ئه‌و كۆلێژو به‌شانه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫له‌سیسته‌می‌ زانكۆ الیندان كه‌م‌و دیاریكراون‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌شێك له‌خوێندكاران بۆ پڕكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫فۆڕمه‌كانیان بڕێك پار‌ه ده‌ده‌نه‌ ئه‌و سه‌نته‌رو‬ ‫ڕێكخراوانه‌ی‌ كه‌ كاره‌كه‌یان بۆ ئه‌نجام ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫به‌ڕێوبه‌ری‌ ڕێكخراوێكیش ده‌ڵێت "ئه‌و بڕه‌ پاره‌ی ‌ه‬ ‫بۆ كرێ ‌ی شوێنه‌كه‌یه‌"‬

‫ته‌خته سپی‬

‫شێوازی‌ پڕكردنه‌وه‌مان‬ ‫كاریگه‌ری‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌سه‌ر ناوهاتنه‌وه‌ له‌و‬ ‫كۆلێژه‌ی‌ كه‌ خواستی‌‬ ‫خوێندكاره‌كه‌یه‌ ئێمه‌‬ ‫ده‌زانین ده‌رونی‌‬ ‫خوێندكار چۆنه‌‬ ‫چونكه‌ خۆمان به‌و‬ ‫قۆناغه‌یا ڕۆشتوین هه‌ر‬ ‫له‌سه‌ره‌تای‌ دروست‬ ‫بونی‌ سیسته‌مه‌كه‌وه‌‬ ‫ئاگادارین‬ ‫بۆ دێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه لە‌‪ 2017-9-6‬زانكۆالین كه‌وتۆته‌كار‪،‬‬ ‫به‌اڵم تا ئێس���تاش به‌ش���ێكی‌ زۆر له‌خوێندكاران‬ ‫كۆدی���ان بۆنه‌هاتۆت���ه‌وه‌ ئ���ه‌و به‌رپرس���ه‌ ‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵ���ه‌ی‌ خوێن���دكاران ده‌ڵێ���ت "به‌هۆی‌ كه‌م ‌ی‬ ‫ده‌وامه‌وه‌ ن���اوه‌كان نه‌هاتۆت���ه‌وه‌ خوێندكار هیچ‬ ‫كێش���ه‌یه‌كی‌ نابێت‌و زانكۆ الین پڕئه‌كاته‌وه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫خوێندكارێكی���ش ت���ا ‪ 9-14‬كۆده‌كه‌ ‌ی به‌ده‌س���ت‬ ‫نه‌گات ئه‌وه‌ ئاس���ایی ‌ه هه‌مو س���اڵێك كاته‌كه‌یان‬ ‫درێژكردۆته‌وه‌ بۆئ���ه‌وه‌ ‌ی ئه‌وانه‌ ‌ی كه‌ كۆده‌كه‌یان‬ ‫دره‌نگ پێگه‌یشتوه‌ ئه‌وانیش پڕیبكه‌نه‌وه‌"‪.‬‬

‫گومانی تێ���دا نیە کە سیس���تەمی پەروەردەو‬ ‫فێرک���ردن کاریگ���ەری راس���تەوخۆی لەس���ەر‬ ‫کۆمەڵگ���ەو واڵت هەی���ە‪ .‬زۆرن ئ���ەو دەوڵەت���ە‬ ‫دیکتات���ۆرو تۆتالیتاریان���ە کە هەر لەس���ەرەتای‬ ‫دەس���ەاڵتیانەوە منااڵن‌و الوانیان کردۆتە ئامانجی‬ ‫یەکەمیان بۆ مانەوەی دەس���ەاڵتی خۆیان‪ .‬هیتلەر‬ ‫هەر لەس���ەرەتای دەس���ەاڵتیەوە چەندین گروپ‌و‬ ‫رێکخراوی منااڵن‌و الوانی دروستکرد‌و بەئایدۆلۆجی‬ ‫رەگەزپەرس���تی نازیەت پەروەردەی کردن‪ .‬دیارە‬ ‫لەکوش���تنی ش���ەش ملیۆن جولەکەدا پێویستی‬ ‫بە‌لەش���کرێک لەم الوانە هەبو‪ .‬دیکتاتۆر س���ەدام‬ ‫حسەین رۆژانە منااڵن‌و قوتابیانی لەگۆرەپانەکاندا‬ ‫کۆدەکردەوە‌و بەئایدۆلۆجی فاش���یزم مێش���کیانی‬ ‫دەش���تەوە‪ .‬جێگای سەرس���وڕمان نیە لە‌ئەنفالی‬ ‫کورد‌و وێرانکردنی کوردستاندا بەجارێک نیوملیۆن‬ ‫سەربازی عەرەبی بەشداری پێدەکرا بەبێ ئەوەی‬ ‫س���ەربازێک نیش���انەیەکی پرس���یار لەسەر ئەو‬ ‫کۆمەڵکوژیەی کورد دابنێت‪ .‬لە‌واڵتانی دیکتاتۆردا‬ ‫گەورەترین س���ەرمایەی بەنرخی کۆمەڵ‪ ،‬منااڵن‌و‬ ‫الوان‪ ،‬بۆ کوش���تنی رەنگ‌و دەنگ���ە جیاوازەکان‬ ‫پەروەردەدەکرێن‪.‬‬ ‫لەکۆمەڵگەی دیموکراسیدا ئەم سەرمایە بەنرخە‪،‬‬ ‫بۆ بنیاتنان‌و پێش���کەوتن‌و بەرەو پێشەوە بردنی‬ ‫کۆمەڵگ���ە‌و واڵت پەروەردەدەکرێ���ن‪ .‬بۆ نموونە‬ ‫لەس���وید باخچە‌و قوتابخان���ە‌و زانکۆکان بودجەی‬ ‫گەورەیان ب���ۆ دابیندەکرێت‌و دەوڵ���ەت لە‌هەموو‬ ‫روویەک���ەوە گرنگ���ی زۆر‪ ،‬نەک تەنیا بەئاس���تی‬ ‫خوێندن‌و زانس���ت‪ ،‬بەڵکو بەتەندروستی منااڵن‌و‬ ‫قوتابیان دەدات‪ .‬ئاش���کرایە ک���ە کۆمەڵگەیەکی‬ ‫تەندروست لەپێگەیاندنی نەوەیەکی تەندروستەوە‬ ‫بەرهەمدێت‪.‬‬ ‫لە‌واڵتی س���ویددا لەهەم���وو قوتابخانەیەکدا‪،‬‬ ‫بنەرەتی بێت یا ئامادەیی‪ ،‬توێژەری کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫پەرس���تیار هەیە‪ .‬س���ەرەتای هەموو س���اڵێکی‬ ‫خوێندن منااڵن‌و قوتابیان پشکنینی تەندروستیان‬ ‫بۆ دەکرێت‪ .‬لە‌س���ەرەتای س���اڵی خوێندن دا بۆ‬ ‫نموونە پەرس���تیار‌و توێژەری کۆمەاڵیەتی بەسەر‬ ‫پۆلەکاندا دەگەڕێن‌و زانیاری پێویس���ت لە‌س���ەر‬ ‫زیانەکانی جگەرە‌و مادە هۆشبەرەکان بە‌قوتابیان‬ ‫دەدەن‪ .‬جگ���ە ل���ەوەی ک���ە لە‌هەندێ کۆرس���ی‬ ‫ئامادەییدا قوتابیان زیاتر لە‌زیان‌و مەترس���یەکانی‬ ‫مادەهۆشبەرەکانیش ئاگاداردەبن‪.‬‬ ‫یەکێک لەو بوارانەی کە بەداخەوە زۆر کەم ئیشی‬ ‫لەس���ەر کراوە لەکوردس���تاندا‪ ،‬باری تەندروستی‬ ‫قوتابیان‌و منااڵنە بەگش���تی‌و هوش���یارکردنەوەی‬ ‫قوتابیان���ە لەزیان‌و مەترس���یەکانی جگەرە‌و مادە‬ ‫هۆش���بەرەکان‪ ،‬بە‌تایبەتی‪ .‬هاوکاتیش کێش���انی‬ ‫جگەرە‌و نێرگەل���ە‪ ،‬هەروەه���ا باڵوبونەوەی مادە‬ ‫هۆش���بەرەکان بۆتە مەترس���یەکی گەورە لە‌سەر‬ ‫تەندروستی نەوە نوێ‪.‬‬ ‫س���نووری باشووری کوردستان بە‌رووی ئێران‌و‬ ‫تورکیا دا کراوەیە‪ .‬زۆر بە‌ئاسانی مادەهۆشبەرەکان‬ ‫لەم واڵتانەوە بۆ باشووری کوردستان دەهێنرێن‪.‬‬ ‫ئ���ەم واڵتان���ە بە‌پالنێک���ی نەخش���ە دارێ���ژراو‬ ‫کارئاسانیەکی زۆر دەکەن بۆ هاتنە ژوورەوەی ئەم‬ ‫مادە ژەهراویانە بۆ نێو کۆمەڵگەی کوردس���تان‪.‬‬ ‫واڵتانی داگیرکەر گەر نەتوانن بەفرۆکە ژەهر بە‌سەر‬ ‫کوردستاندا بڕێژن هەوڵدەدەن ڕێگای تر بدۆزنەوە‬ ‫بۆ تێکدانی شیرازە‌و ژێرخانی کۆمەڵگەی کوردی‪.‬‬ ‫ئاش���کرایە کە هاتنەناوەوەی مادە هۆش���بەرەکان‬ ‫لە‌ئێ���ران‌و تورکیاوە بۆ باش���ووری کوردس���تان‬ ‫نەخشە دارێژراوە‪ ،‬بە‌پێی ئامارێکی وەزارەتی کار‌و‬ ‫کاروباری کۆمەاڵیەتی‪ ،‬لە‌کۆی ئەو زیندانیانەی کە‬ ‫بەتاوانی مادەهۆشبەرەکان لەکوردستاندا زیندانن‪،‬‬ ‫‪ ٦٠‬یان خەڵکی ئێرانن‪ ١٦ ،‬یان خەڵکی تورکیان‌و‬ ‫‪ ١٩‬شیان خەڵکی سوریان‪.‬‬ ‫هوش���یارکردنەوەی الوان‌و گەیاندن���ی زانیاری‬ ‫دروست لەسەر مەترس���یەکانی ئەم مادانە ئەرکی‬ ‫گەورەی سیس���تەمی پەروەردەیە‪ .‬زۆر گرنگە کە‬ ‫لە‌هەم���وو قوتابخانەکاندا مامۆس���تا‪ ،‬بەرێوەبەر‪،‬‬ ‫دایکوب���اوک‪ ،‬پەرس���تیار‌و دکتۆر بەش���داربن لەم‬ ‫هەڵمەتەدا تا نەوەی داهاتوو لەم مادە ژەهراویانە‬ ‫بپارێزرێت‪ .‬هەڵمەتی گەیاندنی زیانەکانی جگەرە‌و‬ ‫نێرگەلە‌و مادە هۆش���بەرەکان دەبێت ببێتە ئەرکی‬ ‫گەورەی قوتابخانەکان‪ .‬گرنگە کە دکتۆر بانگهێشت‬ ‫بکرێت بۆ قوتابخانەکان تا بە‌ش���ێوەیەکی زانستی‬ ‫زیان‌و مەترسیەکانی مادەهۆشبەرەکان بۆ قوتابیان‬ ‫روونبکاتەوە‪ .‬هاوکاتیش یەکێ���ک لە‌ئامانجەکانی‬ ‫وانەی وەرزش‌و تەندروستی دەبێت بە‌هوشیارکردنی‬ ‫قوتابیان بێت لە‌س���ەر زیان‌و مەترەسیەکانی ئەم‬ ‫مادە زیانبەخشانە‪.‬‬ ‫ل���ە پێن���اوی کۆمەڵگەیەک���ی تەندروس���ت‌و‬ ‫خۆش���بەخت‌و پێش���کەوتوودا دەبێت تەندروستی‬ ‫منااڵن‌و قوتابیانی کوردستان یەکێک بێت لە‌ئەرکە‬ ‫گرنگەکانی‌ وەزارەتی پەروەردە‌و فێرکردن‪.‬‬

‫کتێب‬

‫)‪ )592‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/12‬‬

‫‪17‬‬

‫قۆناغ ‌ی جیهانگیری‌ سه‌رده‌می‌ جه‌نگه‌ ئه‌هلیه‌كانه‌‪ ،‬نه‌ك جه‌نگ ‌ی نێوان ده‌وڵه‌تان‬

‫به‌بێ‌ لە‌ڕه‌گ‌و ریش ‌ه ده‌رهێنان ‌ی گه‌نده‌ڵ ‌ی هیچ سیستمێك سه‌ركه‌وتو نابێت‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫لە‌سیستمی‌ جیهانگیریدا پێگه‌ی‌‬ ‫جوگرافی‌‌و مێژوی‌ واڵته‌كه‌ت گرنگیه‌كی‌‬ ‫ئه‌وتۆی‌ نییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ گرنگه‌ تۆ كێیت؟‬ ‫ئه‌گه‌ر ئابورییه‌كت هه‌بێت گه‌شه‌كردنی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردبێت‌و توانای‌ كۆكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫زانست‌و سه‌رمایه‌و داهاته‌كانی‌ له‌هه‌مو‬ ‫گۆشه‌و كه‌نارێكی‌ جیهاندا هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫تۆ له‌ئێستا به‌دواوه‌ به‌ڕاده‌ی‌ قه‌باره‌ی‌‬ ‫خۆت وابه‌سته‌ نابیت‪ .‬تۆماس فریدمان‬ ‫واده‌ڵێت‪.‬‬

‫ی‬ ‫جیهانگیر ‌‬ ‫گواستنه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫لە‌جیهانێكه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫كه‌ كۆكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫پاره‌و سامان‬ ‫ی‬ ‫ته‌نها له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫داگیركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫خاكی‌ كه‌سان ‌‬ ‫ی‬ ‫ترو به‌تااڵنبردن ‌‬ ‫سامان ‌ه‬ ‫سروشتیه‌كانه‌و‌ه‬ ‫بو‪ ،‬بۆ جیهانێك‬ ‫ك ‌ه رێگ ‌هی‌ گه‌یشتن‬ ‫بە‌سامان‌و پاره‬ ‫ی‬ ‫لە‌چۆنیه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫زانیارییه‌كانه‌وه‌یه‌‬

‫كتێبی‌ ئوتومبێلی‌ لیكس����اس‌و دره‌خت ‌ی‬ ‫زه‌یت����ون‪ ،‬نوس����ینی‌ تۆم����اس فریدمان‌و‬ ‫وه‌رگێڕان����ی‌ بوره����ان عه‌ب����دواڵ عه‌تاره‌‪.‬‬ ‫كتێبه‌ك����ه‌ (‪ )645‬الپه‌ڕه‌ی����ه‌‌و لە‌هه‌ژده‌‬ ‫به‌ش پێكهاتوه‌و لە‌باڵوكراوه‌كانی‌ خانه‌ی‌‬ ‫وه‌رگێڕانه‌ لە‌سلێمانی‌‪ .‬له‌باره‌ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫ئ����ه‌و ناونیش����انه‌وه‌‪ ،‬نوس����ه‌ر ده‌ڵێ����ت‪:‬‬ ‫ئوتومبێلی‌ لیكس����اس‌و دره‌ختی‌ زه‌یتون‬ ‫دوو هێمای‌ باش����ن بۆ جیهانی‌ سه‌رده‌م‪.‬‬ ‫لیكس����اس هێمای‌ خێرایی‌‌و پێشكه‌وتن‌و‬ ‫خۆش����گوزه‌رانییه‌‪ ،‬هه‌وڵ����ی‌ مرۆڤه‌ به‌ره‌و‬ ‫پێش����كه‌وتن‌و گه‌ش����ه‌كردن‌و نوێبونه‌وه‌‪،‬‬ ‫خۆی‌ لە‌بازاڕه‌ جیهانییه‌كان‌و ته‌كنه‌لۆژیای‌‬ ‫كۆمپیوت����ه‌رو دام����ه‌زراوه‌ داراییه‌كان����دا‬ ‫ده‌بینێت����ه‌وه‌‪ .‬دره‌ختی‌ زه‌یت����ون هێمای‌‬ ‫ره‌گ‌و ریشه‌و ره‌سه‌نایه‌تی‌‌و وابه‌سته‌بونه‌‬ ‫بە‌خاك‌و كلتورو خ����وو نه‌ریته‌وه‌‪ ،‬هێمای‌‬ ‫گ����ه‌رم‌و گوڕی‌ خێزان‌و ش����ادی‌ خۆیبون‌و‬ ‫شانازیكردنه‌ بە‌خودو دڵئارامییه‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ په‌یوه‌ندی‌ ئه‌و دو سیمبوله‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬هه‌ر ده‌وڵه‌تێك به‌بێ‌ ئوتومبێلی‌‬ ‫لیكس����اس هه‌رگیز گه‌ش����ه‌ ن����اكات یان‬ ‫هه‌ن����گاوی‌ دور ب����ه‌ره‌و پێ����ش ناهاوێت‪.‬‬ ‫ه����ه‌ر ده‌وڵه‌تێ����ك به‌ب����ێ‌ داری‌ زه‌یتون‬ ‫ره‌گ‌و ریش����ه‌ی‌ چه‌س����پاوو س����ه‌المه‌ت‬ ‫نابێت به‌ڕاده‌یه‌ك ك����ه‌ توانای‌ كرانه‌وه‌ی‌‬ ‫ته‌واوی‌ له‌س����ه‌ر جیه����ان هه‌بێت‪ .‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و هاوسه‌نگییه‌ی‌ نێوانیان ده‌هێنێته‌دی‌‬ ‫پرۆسه‌ی‌ خه‌باتێكی‌ به‌رده‌وامه‌‪.‬‬ ‫رێبه‌رێك بۆ قۆناغێكی‌ نوێ‌‬ ‫ئ����ه‌م كتێبە‌به‌رهه‌می‌ زیاتر لە‌ده‌ س����اڵ‬ ‫گه‌شت‌و گه‌ڕانی‌ نوسه‌ر بە‌واڵتانی‌ دونیاو‬ ‫وردبونه‌وه‌ی����ه‌ لە‌سیس����تمی‌ جیهانگیری‌‪.‬‬ ‫كتێبه‌ك����ه‌ پ����ڕه‌ لە‌نمون����ه‌وو روداوی‌‬ ‫جۆراوجۆری‌ سیاس����ی‌‌و ئاب����وری‌ واڵتان‬ ‫له‌ه����ه‌ر پێنج كیش����وه‌ره‌كه‌دا‪ ،‬نوس����ه‌ر‬ ‫له‌ڕوانگه‌ی‌ ده‌رهاویشته‌و كاریگه‌رییه‌كانی‌‬ ‫جیهانگیرییه‌وه‌ خوێندنه‌وه‌ بۆ روداوه‌كان‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌سه‌ره‌تادا نوس����ه‌ر ده‌ڵێت‪ :‬به‌بڕوای‌‬ ‫من ئه‌گ����ه‌ر بته‌وێ����ت لە‌جیهان����ی‌ دوای‌‬ ‫جه‌نگی‌ س����ارد تێبگه‌یت‪ ،‬سه‌ره‌تا ده‌بێت‬ ‫خۆت راده‌ستی‌ ئه‌و راس����تیه‌ بكه‌یت كه‌‬ ‫سیستمێكی‌ نوێی‌ جیهانی‌ له‌دوای‌ جه‌نگی‌‬ ‫س����ارده‌وه‌ هاتوه‌ ئه‌ویش "جیهانگیرییه‌"‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش "تاكه‌ شته‌ گه‌وره‌كه‌یه‌" كه‌ ده‌بێ‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ جه‌ختی‌ له‌سه‌ر بكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێ����ت‪ :‬جیهانگیری‌ دیارده‌‬ ‫نییه‌و ته‌نها ئاراس����ته‌یه‌كی‌ تیژڕه‌و نییه‌‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ ئه‌مڕۆ بۆته‌ سیس����تمێكی‌ بااڵی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت����ی‌ ك����ه‌ ت����ه‌واوی‌ سیاس����ه‌ته‌‬ ‫نێوخۆیی����ه‌كان‌و ده‌ره‌كییه‌كان����ی‌ هه‌موو‬ ‫ده‌وڵه‌تان����ی‌ جیه����ان له‌خۆده‌گرێ����ت‪....‬‬ ‫پرۆس����ه‌یه‌كی‌ دینامیك����ی‌ به‌رده‌وام����ه‌‪..‬‬ ‫جیهانگی����ری‌ ل����ه‌ڕوی‌ كلتوریی����ه‌وه‌و‬ ‫تاڕاده‌یه‌كی‌ زۆر به‌اڵم نه‌ك به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫گشتگیر‪ ،‬باڵوبونه‌وه‌ی‌ بە‌ئه‌مریكی‌ كردنه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر لە‌بیگ ماك‌و ئیماك����ه‌وه‌ تا بە‌میكی‌‬ ‫ماوس ده‌گات‪.‬‬ ‫نوسه‌ر ئه‌م كتێبه‌ی‌ وه‌كو رێبه‌رێك بۆ‬ ‫تێگه‌یشتن لە‌جیهانگیری‌ ناوده‌بات‌و ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫لە‌سایه‌ی‌ سیستمی‌ جیهانگیریدا ملمالنێی‌‬ ‫كلت����وره‌كان‌و ئاوێته‌ب����ون‌و گونجاندن����ی‌‬ ‫كلتوره‌كان له‌یه‌ك كاتدا ده‌بێت‪ ،‬كاره‌ساته‌‬ ‫ژینگه‌ییه‌كان‌و پرۆسه‌كانی‌ رزگاركردنێكی‌‬ ‫سه‌رسوڕهێنه‌ری‌ ژینگه‌ پێكه‌وه‌ ده‌بینیت‪،‬‬ ‫س����ه‌ركه‌وتنی‌ س����ه‌رمایه‌داری‌ ب����ازاڕی‌‬ ‫ئازادو لیبراڵ‌و كاردانه‌وه‌یه‌كی‌ س����ه‌ختی‌‬ ‫ئه‌و س����ه‌ركه‌وتنه‌و مان����ه‌وه‌ی‌ ده‌وڵه‌تانی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌كان‌و س����ه‌رهه‌ڵدانی‌ قه‌واره‌گه‌لێكی‌‬ ‫زۆری‌ نوێنه‌رایه‌ت����ی‌ – كه‌ده‌وڵ����ه‌ت نین‪-‬‬ ‫له‌ی����ه‌ك كاتدا ده‌بینیت‪ .‬ئ����ه‌وه‌ی‌ كه‌ من‬ ‫هه‌وڵم بۆداوه‌ نوسین ‌ی كتێبێكی‌ رێبه‌رییه‌‬ ‫بۆ چۆنێتی‌ به‌دواداچون����ی‌ ئه‌و درامایه‌و‬ ‫چۆنیه‌تی‌ بیركردنه‌وه‌ لە‌به‌ڕێوه‌بردنیدا‪.‬‬ ‫سه‌ركه‌وتن بۆ كێیه‌؟‬ ‫نوس����ه‌ر رونیده‌كات����ه‌وه‌ لە‌سیس����تم ‌ی‬ ‫جیهانگیریدا پێگ����ه‌ی‌ جوگرافی‌‌و مێژوی‌‬ ‫واڵته‌ك����ه‌ت گرنگیه‌ك����ی‌ ئه‌وت����ۆی‌ نییه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ پێویس����ته‌ كلتورو كه‌له‌پوری‌‬

‫واڵته‌ك����ه‌ت بپارێزی����ت‪ ،‬ب����ه‌اڵم ناتوانی‌‬ ‫به‌ته‌واوی‌ پش����تی‌ پێببه‌س����تیت‪ .‬ئێستا‬ ‫ئ����ه‌وه‌ گرنگه‌ تۆ كێی����ت؟ ئه‌مه‌ش به‌نده‌‬ ‫بە‌گرتنه‌به‌ری‌ ئه‌و رێگه‌یه‌ی‌ كه‌ ئاسوده‌یی‌‌و‬ ‫خۆش����گوزه‌رانیت ل����ه‌و سیس����تمه‌دا بۆ‬ ‫مسۆگه‌ر ده‌كات‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت بە‌رۆڵ����ی‌ ئاب����وری‌ واڵتان‬ ‫لە‌پرۆس����ه‌ی‌ جیهانگیری����دا‪ ،‬ده‌ڵێ����ت‪:‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئابورییه‌كت هه‌بێت گه‌ش����ه‌كردنی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردبێت‌و توانای‌ كۆكردنه‌وه‌ی‌ زانست‌و‬ ‫س����ه‌رمایه‌و داهاته‌كانی‌ له‌هه‌مو گۆش����ه‌و‬ ‫كه‌نارێكی‌ جیهاندا هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وا تۆ له‌ئێستا‬ ‫به‌دواوه‌ به‌ڕاده‌ی‌ قه‌باره‌ی‌ خۆت وابه‌سته‌‬ ‫نابی����ت‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت‪ :‬گه‌ش����ه‌كردن‌و‬ ‫بوژانه‌وه‌ لە‌سه‌رده‌می‌ جیهانگیریدا بۆ ئه‌و‬ ‫ده‌وڵه‌تانه‌یه‌ كه‌ لە‌ده‌وڵه‌تانی‌ دیكه‌ زیاتر‬ ‫رێگه‌ بە‌سه‌رمایه‌داری‌ ده‌ده‌ن كه‌ به‌زویی‌‬ ‫ئه‌و كۆمپانی����ا گه‌نده‌اڵن����ه‌ له‌ناوبه‌رن تا‬ ‫پاره‌و سامانه‌كانیان ئازادبێت‌و ئاراسته‌ی‌‬ ‫كۆمپانیاگه‌لێكی‌ به‌تواناو داهێنه‌ر بكرێت‬ ‫بۆ به‌گه‌ڕخستنی‌‪.‬‬

‫قۆناغی‌ جیهانگیری‌‬ ‫سه‌رده‌می‌ جه‌نگه‌‬ ‫ئه‌هلیه‌كانه‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫جه‌نگی‌ نێوان‬ ‫ده‌وڵه‌تان‪ .‬ئه‌و‬ ‫جه‌نگه‌ ئه‌هلیانه‌‬ ‫له‌نێوان الیه‌نگرانی‌‬ ‫جیهانگیری‌‌و‬ ‫نه‌یارانیدا ده‌بێت‬

‫ده‌وڵه‌ت یان كۆمپانیا؟‬ ‫فریدم����ان ده‌ڵێ����ت‪ :‬ماوه‌ی����ه‌ك پێش‬ ‫ئێستا به‌راوردێكم له‌نێوان كۆمپانیاكان‌و‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌كاندا ئه‌نجام����دا‪ ،‬بۆم ده‌ركه‌وت به‌نده‌ بە‌پرۆس����ه‌ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ به‌كۆمه‌ڵ‬ ‫كۆمپانیاكان‌و ده‌وڵه‌تان وێكچونێكی‌ زۆر له‌الی����ه‌ن گه‌له‌كه‌ی����ه‌وه‌‪ ،‬نه‌ پێگ����ه‌و نه‌‬ ‫له‌نێوانیان����دا هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم یه‌ك ش����ێواز داهات����ه‌ سروش����تیه‌كان‌و ته‌نان����ه‌ت ن����ه‌‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ كۆمپانی����اكان‌و ده‌وڵه‌تان تێیدا هێزی‌ س����ه‌ربازیش ئه‌مڕۆ مه‌س����ه‌له‌یه‌كی‌‬ ‫به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ك له‌یه‌ك ناچن‪ ،‬ئه‌ویش یه‌كالك����ه‌ره‌وه‌ نی����ن‪ .‬له‌جیات����ی‌ ئه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی����ه‌ كۆمپانی����اكان گه‌ش����ه‌ده‌كه‌ن‌و ئ����ه‌و رێگه‌یه‌یه‌ كه‌ نه‌ت����ه‌وه‌و هاواڵتیانی‌‬ ‫شكس����ت ده‌هێنن‌و ده‌كه‌ون‌و دیارنامێنن‪ ،‬ده‌یگرنه‌به‌ر لە‌هه‌ڵبژاردنی‌ جۆری‌ رێكخستن‌و‬ ‫كه‌چی‌ ده‌وڵه‌تان گه‌ش����ه‌ده‌ك ‌هن‌و شكست به‌ڕێوه‌بردنی‌ ئابوری‌ واڵته‌كه‌یاندا‪ ،‬دانان ‌ی‬ ‫ده‌هێنن‌و ده‌ك����ه‌ون‪ ،‬به‌اڵم زۆر به‌ده‌گمه‌ن ده‌زگاو دامه‌زراوه‌كانه‌ لە‌شوێنی‌ گونجاوی‌‬ ‫دیار نامێن����ن‪ ،‬به‌ڵكو هه‌ر ده‌مێنن‪ ،‬به‌اڵم خۆیاندا‪ ،‬ده‌ست نیشانكردنی‌ جۆره‌كانی‌‬ ‫وه‌به‌رهێنانه‌كه‌یان����ه‌ ك����ه‌ هه‌ڵیده‌بژێرن‪،‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ الواز‪.‬‬ ‫لە‌وه‌اڵمی‌ ئه‌م پرسیاره‌دا‪ :‬ئه‌گه‌ر ئێستا چ بە‌ش����ێوازی‌ تاك یان به‌كۆمه‌ڵ ئه‌وانه‌‬ ‫ده‌وڵه‌تان بتوانن گه‌ش����ه‌كردن هه‌ڵبژێرن راده‌ی‌ گه‌ش����ه‌كردنی‌ نیش����تیمانی‌ دیاری‌‬ ‫وه‌ك كۆمپانیاكان‪ ،‬ئه‌و ش����تانه‌ چین كه‌ ده‌ك����ه‌ن‪ .‬پاش����ان فریدم����ان ده‌ڵێ����ت‪:‬‬ ‫پێویسته‌ له‌س����ه‌ر واڵتان جه‌ختی‌ له‌سه‌ر پێویسته‌ بزانین به‌ته‌نیا هه‌ڵبژاردن به‌س‬ ‫بكه‌نه‌وه‌ لە‌قۆناغ����ی‌ ئه‌م جیهانگیرییه‌دا؟ نییه‌ بۆ دابینكردنی‌ سه‌المه‌تی‌ ده‌سه‌اڵت‪،‬‬ ‫فریدم����ان ده‌ڵێ����ت‪ :‬بە‌پرس����یاركردنت هه‌روه‌ها هیچ سیستمێكی‌ وه‌رگه‌ڕخستن‌و‬ ‫لە‌باش����ترین كۆمپانی����ای‌ جیهانی‌ وه‌اڵمی‌ پرۆگرامس����ازییه‌ك كاریگ����ه‌ر نابێت به‌بێ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنێك كه‌ سه‌ركرده‌كانی‌ گه‌نده‌ڵی‌‬ ‫ته‌واوت ده‌ستده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫بۆ رونكردن����ه‌وه‌ی‌ زیاتری‌ وه‌اڵمه‌كه‌ی‌‪ ،‬لە‌ره‌گ‌و ریشه‌ ده‌رنه‌هێنێت‪.‬‬ ‫نوس����ه‌ر ده‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌ ب����ۆ وته‌یه‌ك����ی‌‬ ‫رێگه‌كانی‌ گونجان له‌گه‌ڵ جیهانگیری‌‬ ‫پرۆفیس����ۆر مای����كڵ پۆرت����ه‌ر لە‌زانكۆی‌‬ ‫به‌بڕوای‌ نوس����ه‌ر بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ ده‌وڵه‌ت‬ ‫هارڤارد كه‌ ده‌ڵێت‪ :‬س����ه‌رمایه‌و سامانی‌‬ ‫ه����ه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌ك بە‌پل����ه‌ی‌ یه‌كه‌م ئه‌مڕۆ خ����ۆی‌ له‌گ����ه‌ڵ ئاب����وری‌ جیهانگیری����دا‬

‫بگونجێنێ����ت‪ ،‬ده‌بێت ئ����ه‌م كارانه‌ بكات‪ :‬له‌س����ه‌ر رۆژنام����ه‌كان‌و رێگه‌پێدانیان بۆ‬ ‫كه‌رتی‌ تایبه‌ت بكاته‌ بزوێنه‌ری‌ سه‌ره‌كی‌ باڵوكردنه‌وه‌یه‌ك����ی‌ ئازادان����ه‌ له‌ب����اره‌ ‌ی‬ ‫بۆ گه‌شه‌ی‌ ئابوری‌‪ ،‬هه‌اڵوسان لە‌نزمترین زانیارییه‌ ئابورییه‌كان كارێكی‌ ئاس����انه‌‪،‬‬ ‫ئاس����تدا رابگرێ����ت‌و نرخه‌كانیش جێگیر ب����ه‌اڵم زۆر ئه‌س����ته‌مه‌ سیس����تمێكی‌‬ ‫ب����كات‪ ،‬قه‌ب����اره‌ی‌ بیرۆكرات����ی‌ ده‌وڵه‌ت رۆژنامه‌گ����ه‌ری‌ ئ����ازادو س����ه‌ربه‌خۆی‌‬ ‫كه‌م بكات����ه‌وه‌‪ ،‬هه‌وڵب����دات به‌پێی‌ توانا راس����ته‌قینه‌ دامه‌زرێنین‌و پارێزگاریش����ی‌‬ ‫هاوسه‌نگی‌ بودجه‌ بپارێزێت ئه‌گه‌ر توانای‌ لێبكه‌ی����ن‪ ،‬به‌جۆرێك بتوانێ����ت گه‌نده‌ڵی‌‬ ‫زیادكردنی‌ نه‌ب����و‪ ،‬باجه‌كان����ی‌ گومركی‌ ناو حكومه‌ت ئاشكرا بكات‌و جڵه‌وی‌ ئه‌و‬ ‫له‌سه‌ر كااڵی‌ هاورده‌ هه‌ڵگرێت یان كه‌می‌ كۆمپانیایانه‌ش تون����د بكاته‌وه‌ كه‌ فرت‌و‬ ‫بكات����ه‌وه‌‪ ،‬به‌ن����دو مه‌رجه‌كان����ی‌ به‌رده‌م فێڵ‌و ته‌ڵه‌كه‌بازی‌ لە‌هه‌ڵگرانی‌ پشكه‌كان‬ ‫وه‌به‌رهێنانی‌ بیانی‌ البه‌رێت‌و خۆی‌ ده‌رباز ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫بكات لە‌سیستمی‌ به‌شه‌كان‌و پاوه‌نكردنه‌‬ ‫ئاینده‌و روخانی‌ جیهانگیری‌‬ ‫لۆكاڵییه‌كان‌و زیادكردن����ی‌ هه‌نارده‌كان‪،‬‬ ‫فریدم���ان جیهانگی���ری‌ به‌به‌رهه‌م���ی‌‬ ‫س����وككردنی‌ مه‌رجه‌كانی‌ سه‌ر بازاڕه‌كانی‌‬ ‫س����ه‌رمایه‌داران‪ ،‬دراوه‌ك����ه‌ی‌ وا لێبكات دیموكراس���یه‌تی‌ دارای���ی‌‌و ته‌كنه‌لۆژیاو‬ ‫لە‌بۆرس����ه‌كاندا قابیل����ی‌ گۆڕینه‌وه‌ بێت‪ ،‬زانیارییه‌كان ناوده‌بات‪ ،‬پاشان ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫س����ه‌رجه‌م بازاڕه‌كانی‌ پیشه‌سازییه‌كان‌و جیهانگیری‌ له‌خواره‌وه‌ به‌ده‌رده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫س����ه‌نه‌ده‌كان‌و پش����كه‌كان له‌ب����ه‌رده‌م لە‌ئاس���تی‌ ش���ه‌قامه‌كاندا‪ ،‬له‌ناو رۆحی‌‬ ‫وه‌به‌رهێنانی‌ بیانی‌ راس����ته‌وخۆ بكاته‌وه‌‪ .‬خه‌ڵك���داو لە‌قوڵتری���ن ش���وێندا ك���ه‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتی‌ ده‌وڵه‌ت به‌سه‌ر ئابوریدا كه‌م پێشبینی‌ ناكه‌ن‪ ...‬لە‌ئاینده‌دا قورسایی‌‬ ‫بكاته‌وه‌ بە‌ئامانج����ی‌ بره‌ودان بە‌كێبڕكێی‌ زیاتری‌ جیهانگیری‌ ده‌كه‌وێته‌ ئه‌س���تۆی‌‬ ‫لۆكاڵی‌ به‌پێی‌ توان����ا‪ ،‬گه‌نده‌ڵی‌ حكومی‌ خه‌ڵك���ه‌وه‌‪ ،‬زۆر ل���ه‌وه‌ زیاتر كه‌ مرۆڤ‬ ‫بە‌ت����ه‌واوی‌ بنه‌ب����ڕ ب����كات‪ ،‬هاواڵتی����ان پێشبینی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫نوسه‌ر پاش���گه‌زبونه‌وه‌ لە‌جیهانگیری‌‬ ‫سه‌رپش����ك بكات لە‌هه‌ڵب����ژاردن له‌نێوان‬ ‫س����ندوقه‌كانی‌ موچ����ه‌و ئی����داره‌ی‌ بیانی‌ ب���ە‌"زۆر زه‌حمه‌ت" ناوده‌ب���ات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫موچه‌كان‌و سندوقه‌ هاوبه‌شه‌كاندا‪ .‬ئه‌گه‌ر "له‌الی���ه‌ن ویس���ت‌و ئاره‌زویه‌كی‌ یه‌كجار‬ ‫واڵته‌ك����ه‌ت ئ����ه‌وه‌ی‌ ك����رد ئابورییه‌كه‌ی‌ زۆری‌ ئاده‌می���زاده‌وه‌ ب���ه‌ره‌و ئاس���ته‌‬ ‫گه‌شه‌ده‌كات‌و سیاس����ه‌ته‌كه‌ی‌ به‌رته‌سك به‌رزه‌كانی‌ ژیان پش���تیوانی‌ لێده‌كرێت‪،‬‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ "ئه‌مڕۆ بڕیاره‌ گه‌وره‌كان هه‌روه‌ه���ا بە‌ته‌كنه‌لۆژیایه‌ك���ی‌ یه‌كجار‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ پابه‌ن����د بیت بە‌دیموكراتیه‌وه‌ یان به‌هێزو پێش���كه‌وتوه‌وه‌ ك���ه‌ رۆژانه‌ كار‬ ‫ن����ا‪ ،‬ئابوری‌ الی‌ تۆ ك����راوه‌ بێت یان نا" بۆ هێنان���ه‌دی‌ زیاترو زیاتری‌ ته‌واوكاری‌‬ ‫نێوانم���ان ده‌كات‪ ...‬تاڕاده‌ی���ه‌ك‬ ‫فریدمان واده‌ڵێت‪.‬‬ ‫ی هه‌ره‌ گه‌وره‌یه‌‬ ‫جیهانگیری‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌ ‌‬ ‫ئازادی‌ رۆژنامه‌گه‌ری‌‌و جیهانی‌ زانیاری‌ ب���ۆ جیهانگیری‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و سیس���تمه‌‬ ‫فریدم����ان رایده‌گه‌یه‌نێ����ت جیهانگیری‌ ت���ۆوی‌ روخاندنی‌ خۆی‌ له‌ن���او هه‌ناویدا‬ ‫گواس����تنه‌وه‌یه‌ لە‌جیهانێك����ه‌وه‌ ك����ه‌ حه‌شارداوه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ جه‌ن���گ لە‌س���ه‌رده‌می‌‬ ‫كۆكردن����ه‌وه‌ی‌ پ����اره‌و س����امان ته‌نه����ا‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ داگیركردنی‌ خاكی‌ كه‌سانی‌ ترو جیهانگیریدا‪ ،‬نوس���ه‌ر ده‌ڵێ���ت‪ :‬ره‌نگه‌‬ ‫به‌تااڵنبردنی‌ س����امانه‌ سروش����تیه‌كانه‌وه‌ ئه‌وه‌ بچه‌سپێت كه‌ قۆناغی‌ جیهانگیری‌‬ ‫بو‪ ،‬ب����ۆ جیهانێك كه‌ رێگه‌ی‌ گه‌یش����تن س���ه‌رده‌می‌ جه‌نگ���ه‌ ئه‌هلیه‌كانه‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫بە‌سامان‌و پاره‌‪ ،‬لە‌چۆنیه‌تی‌ كۆكردنه‌وه‌ی‌ جه‌نگ���ی‌ نێوان ده‌وڵه‌ت���ان‪ .‬ئه‌و جه‌نگه‌‬ ‫زانیارییه‌كانه‌وه‌ی����ه‌ له‌الیه‌ن ده‌وڵه‌ت یان ئه‌هلیانه‌ له‌نێوان الیه‌نگرانی‌ جیهانگیری‌‌و‬ ‫كۆمپانیاكه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬دواتر وه‌ش����اندنی‌ ئه‌و نه‌یارانیدا ده‌بێت‪ ،‬له‌نێ���وان الیه‌نگرانی‌‬ ‫جیهانگیری‌ له‌هه‌مو كۆمه‌ڵگه‌و كه‌سانێكی‌‬ ‫زانیارییانه‌و دروێنه‌كردنێتی‌‪.‬‬ ‫یه‌كێ����ك لە‌ده‌ركه‌وته‌كانی‌ جیهانگیری‌‪ ،‬لۆكاڵی‌ له‌هه‌مو كۆمه‌ڵگایه‌كداو له‌نێوان‬ ‫باڵوبونه‌وه‌ی‌ خێرای‌ زانیارییه‌كانه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ سود لە‌گۆڕینی‌ ئه‌و سیستمه‌‬ ‫فریدمان پێیوایه‌ دامه‌زراندنی‌ سیستمێكی‌ نوێیه‌ وه‌رده‌گرن‌و له‌نێوان ئه‌وانه‌ی‌ كه‌وا‬ ‫رۆژنامه‌گه‌ری‌ ئازاد زه‌حمه‌ته‌‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌ هه‌ست ده‌كه‌ن ئه‌و سیس���تمه‌ بێئاگای‌‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬ش����لكردنه‌وه‌ی‌ كۆت‌و به‌نده‌كان كردون‪.‬‬

‫كلتور لە‌سایه‌ی‌ جیهانگیریدا‬ ‫یه‌كێك له‌و بابه‌تان����ه‌ی‌ لە‌جیهانگیریدا‬ ‫زۆر جه‌ختی‌ لێده‌كرێت����ه‌وه‌ كلتوره‌‪ ،‬واته‌‬ ‫زاڵبونی‌ كلتوری‌ ئه‌مریك����ی‌‌و له‌ناوچونی‌‬ ‫كلت����وره‌ ناوچه‌یی����ه‌كان‪ .‬له‌وباره‌ی����ه‌وه‌‬ ‫فریدمان ده‌ڵێت‪ :‬به‌رده‌وامی‌ بۆ جیهانگیری‌‬ ‫ده‌س����ته‌به‌ر نابێت ته‌نها مه‌گه‌ر به‌ڕاده‌ی‌‬ ‫س����ه‌ركه‌وتنی‌ هه‌ر یه‌كێكم����ان لە‌دانانی‌‬ ‫فیلته‌ری‌ پێویست بۆ پاراستنی‌ كه‌له‌پوری‌‬ ‫كلتوریمان‌و پاراستنی‌ ژینگه‌كه‌مان نه‌بێت‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا زۆرباشتر به‌ده‌ست دێت له‌وه‌ی‌‬ ‫گه‌النی‌ تر هه‌یان����ه‌ لە‌كه‌له‌پوری‌ كلتوری‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر بێتو جیهانگی����ری‌ ته‌نها رێبازێك‬ ‫نه‌بێت بۆ ئاڵوگۆڕكردنی‌ كلتوره‌كان‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌وه‌ی‌ ئه‌مڕۆ‬ ‫لە‌س����ایه‌ی‌ جیهانگیری����دا به‌ڕێوه‌ده‌چێت‬ ‫به‌ره‌و پێش����چونێكی‌ دینامیكیه‌‪ .‬شتێكه‌‬ ‫زیاتر لە‌سته‌مه‌وه‌ نزیكه‌‪ .‬لە‌جیهانێكی‌ بێ‌‬ ‫ش����وره‌دا ته‌نانه‌ت كلتوره‌ به‌هێزه‌كانیش‬ ‫خۆی����ان له‌ب����ه‌رده‌م هێزه‌كان����ی‌ مێگه‌لی‌‬ ‫ئه‌لیكترۆنی‌ راناگرن‌و له‌پێناو مانه‌وه‌یاندا‬ ‫پێویس����تیان بە‌یارمه‌تیدان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رنا‬ ‫له‌ناوده‌چن به‌خێراییه‌ك كه‌ به‌هۆی‌ به‌ره‌و‬ ‫پێش����چونه‌وه‌ زۆر لە‌توانای‌ نوێبونه‌وه‌ی‌‬ ‫زیاتر بێت‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ زاڵبونی‌ كلتوری‌ ئه‌مریكیش‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌وه‌ی‌ ئه‌م����ڕۆ خه‌ڵكێكی‌ زۆری‌‬ ‫لە‌ئه‌مریكا بێزار كردوه‌ ئه‌وه‌ نییه‌ كه‌ ئێمه‌‬ ‫هێزه‌كانم����ان بۆ هه‌مو ش����وێنێك ره‌وانه‌‬ ‫ده‌كه‌ین‪ ،‬به‌ڵكو له‌به‌رئه‌وه‌ ئێمه‌ كلتورمان‌و‬ ‫به‌هاكانمان‌و ئابوریمان‌و ته‌كنه‌لۆژیامان‌و‬ ‫ش����ێوازمان له‌ژیاندا بۆ هه‌مو جێگه‌یه‌ك‬ ‫ده‌نێرین‪.‬‬ ‫مۆته‌كه‌ی‌ روسیا‬ ‫په‌یوه‌ست به‌باسی‌ زلهێزه‌كان لە‌دۆخ ‌ی‬ ‫جیهانگیری����دا‪ ،‬نوس����ه‌ر ئام����اژه‌ بە‌رۆڵی‌‬ ‫هه‌ریه‌كه‌ لە‌روسیاو چین ده‌كات‪ .‬له‌باره‌ی‌‬ ‫روسیاوه‌ ده‌ڵێت‪ :‬روسیا ده‌وڵه‌تێكی‌ زۆر‬ ‫پڕچه‌كه‌‌و خاوه‌نی‌ چه‌كی‌ ناوه‌كییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێس����تا كه‌ له‌گه‌ڵ سیستمی‌ جیهانگیریدا‬ ‫وابه‌س����ته‌بوه‌‪ ،‬الوازییه‌ك����ه‌ی‌ نه‌ك هێزو‬ ‫تواناكه‌ی‌ ده‌بێته‌ مه‌ترسیه‌كی‌ راسته‌وخۆ‬ ‫بۆ سه‌ر سه‌قامگیری‌ جیهانی‌‌و تا ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئاینده‌ش هه‌روا ده‌مێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫نوسه‌ر بە‌گرنگی‌ ده‌زانێت له‌م قۆناغه‌دا‬ ‫ئه‌مریكا په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ له‌گه‌ڵ روس����یا‬ ‫پته‌و ب����كات‪ ،‬نه‌وه‌كو هه‌وڵی‌ فراوانكردنی‌‬ ‫په‌یمانی‌ ناتۆ بدات‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫لە‌سیس����تمی‌ جیهانگیریدا ترس����ناكترین‬ ‫كێش����ه‌ كه‌ هه‌ڕه‌ش����ه‌ لە‌ئه‌مه‌ریكا ده‌كات‬ ‫فرۆش����تنی‌ كاڵوه‌ی‌ ئه‌تۆمیی����ه‌ لە‌بازاڕی‌‬ ‫ره‌شدا‪ ،‬كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ موشه‌كه‌ ئه‌تۆمییه‌‬ ‫س����تراتیژییه‌كان‌و پیس����بونی‌ ژینگ����ه‌و‬ ‫كۆنترۆڵكردن����ی‌ ده‌وڵه‌ت����ه‌ س����ته‌مكارو‬ ‫الساره‌كانی‌ وه‌ك كۆریای‌ باكورو ڤایرۆسه‌‬ ‫داراییه‌كان����ه‌‪ .‬ئه‌مری����كا وه‌ك پێویس����ت‬ ‫ناتوانێت به‌ره‌نگاری‌ ئه‌و كێشانه‌ ببێته‌وه‌‬ ‫به‌ب����ێ‌ هاوكاریكردن له‌گ����ه‌ڵ ده‌وڵه‌تێكی‌‬ ‫روس����ی‌‪-‬تاڕاده‌یه‌كی‌ باش‪ -‬س����ه‌قامگیرو‬ ‫دیموكرات‪ .‬له‌به‌رئ����ه‌وه‌ ده‌بێت گرنگترین‬ ‫ده‌س����تپێكی‌ كاره‌كانمان به‌ده‌ستهێنانی‌‬ ‫كۆم����ه‌ك‌و ه����اوكاری‌ روس����یا بێ����ت‬ ‫له‌گه‌ڵماندا‌و به‌هه‌م����و هه‌وڵ‌و توانامانه‌وه‌‬ ‫پرۆسه‌ی‌ چاكسازی‌ سیاسی‌ به‌ره‌و پێش‬ ‫به‌ری����ن لە‌ناوچه‌كه‌دا‪ ،‬ن����ه‌ك فراوانكردنی‌‬ ‫په‌یمانی‌ ناتۆ ك����ه‌ جگه‌لە‌كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كۆمه‌كی‌ روسی‌ له‌گه‌ڵماندا هیچی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫لێناكه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت بە‌رۆڵ����ی‌ روس����یا ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫له‌ڕاس����تیدا هه‌تاوه‌كو روس����یا نابوتترو‬ ‫الوازتر بێت‪ ،‬هه‌وڵده‌دات كێشه‌و ناكۆكییه‌‬ ‫بچوكه‌كان����ی‌ له‌گ����ه‌ڵ ئه‌مری����كا گه‌وره‌تر‬ ‫بكات‌و هه‌وڵی‌ روسه‌كان زیاتر ده‌بێت بۆ‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ په‌نجه‌ بكه‌ن بە‌چاوی‌ ئه‌مریكادا‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ ئه‌وه‌ جۆرێك ئاس����وده‌ییان له‌ال‬ ‫دروس����تده‌كات‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ بڵێن هێشتا‬ ‫ئێمه‌ به‌جۆرێك هاوتای‌ ئه‌مریكاین‪.‬‬ ‫چین نابێته‌ ركابه‌ر‬ ‫نوس����ه‌ر كاتێك دێته‌ سه‌ر باسی‌ رۆڵ‌و‬ ‫كاریگ����ه‌ری‌ چین‪ ،‬ده‌ڵێت‪ :‬راس����ته‌ چین‬ ‫ئی����راده‌ی‌ هه‌یه‌ ب����ه‌اڵم رێ����گا نازانێت‪،‬‬ ‫گه‌وره‌ترین هه‌ڵه‌یه‌ك كه‌ ستراتیژناس����ان‬ ‫ده‌یكه‌ن ئه‌و باوه‌ڕه‌یه‌ كه‌ پێیانوایه‌ چین‬ ‫له‌ڕوی‌ ئابوری‌‌و سه‌ربازییه‌وه‌ له‌و شوێنه‌وه‌‬ ‫كه‌ ئێستا لێی‌ وه‌ستاوه‌ بۆ ئه‌و خاڵه‌ی‌ كه‌‬ ‫پاش بیس����ت ساڵی‌ دیكه‌ ده‌یگاتێ‌ بە‌دوو‬ ‫ئاراس����ته‌ی‌ ته‌ریب به‌یه‌ك گه‌شه‌ده‌كات‪،‬‬ ‫وامه‌زه‌ن����ده‌ ده‌كه‌ن ئه‌و كات����ه‌ ده‌توانێت‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌مریكادا ركابه‌ری‌‌و كێبڕكێ‌ بكات‌و‬ ‫ببێته‌ هێزێكی‌ مه‌زن‌و گه‌وره‌ی‌ هاوشێوه‌ی‌‬ ‫ئه‌مه‌ری����كا‪ ،‬من له‌و باوه‌ڕه‌دا نیم‪ .‬چونكه‌‬ ‫كۆسپ‌و به‌ربه‌ستی‌ گه‌وره‌ له‌ڕێگایدا هه‌یه‌‬ ‫كه‌ خێراییه‌كه‌ی‌ كه‌م ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )592‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/12‬‬

‫بەریتانیا‪ :‬سزادانی کوردەکان لەسەر پەالماردانی سێکسی لەبەرزبونەوەدایە‬ ‫"نەخێر" هەشت ساڵ زیندانی بەدواوەیە‬ ‫ئا‪ :‬کاوە ڕەش‪ ،‬بەریتانیا‬ ‫تۆ ئەگەر کەسێک بیت‌و لەبەریتانیا بژیت‪،‬‬ ‫گرینگ نیە نێر یاخود مێ‪ ،‬ئەگەر ویستیت‬ ‫لەگەڵ کەسێک کردارو ئارەزووی سێکسی‬ ‫بێ ڕەزامەندی الیەنی بەرامبەر ئەنجام‬ ‫بدەیت‪ ،‬ئەو بڵێت نەخێر(‪ )no‬بەاڵم‬ ‫تۆ گوێ بەنەخێرەکەی ئەو نەدەیت‪،‬‬ ‫ئەوا النیکەم بەدەستدرێژیی‌و پەالماردانی‬ ‫سێکسی لەقەڵەم دەدرێت‪.‬‬ ‫بەپێی یاس����اکانی بەریتانیا‪ ،‬ئەنجامدانی‬ ‫سێکس بەبێ رەزامەندیی الیەنی بەرامبەرو‬ ‫ئەو بڵێت نەخێر(‪ ،)no‬النی کەم هەش����ت‬ ‫ساڵ زیندانی کردنە‪ .‬خۆ ئەگەر پەالماردانەکە‬ ‫بۆ س����ەر منداڵ‌و هەرزەکار بێت‪ ،‬سەرباری‬ ‫س����زاکە ئەوە مافی هەڵس����وکەوت‌و نزیک‬ ‫بونەوەش����ت لەگەڵ منداڵ‌و هەرزەکار‪ ،‬لێ‬ ‫قەدەغ����ە دەکرێت‪ ،‬لەگەڵ ئەوەش����دا ناوت‬ ‫تۆماردەکرێ لەلیستی تاوانە سێکسییەکان‪،‬‬ ‫جی����ا لەوەش ماف����ی کارکردن����ت لەدەزگا‬ ‫فەرمییەکانی میری‌و ش����وێنەکانی تایبەت‬ ‫بەهەڵس����وکەوت لەگەڵ ئاف����رەت‌و منداڵ‌و‬ ‫ه����ەرزەکاران لێدەس����ێندرێتەوە‪ .‬تەنانەت‬ ‫بەدەگمەن بۆ کارکردن وەردەگیرێیت ئەگەر‬ ‫تۆ کەس����ێکی بیت ناوت لەلیستی تۆماری‬ ‫تاوانەکاندا بێت‪.‬‬ ‫"کرایم ریکۆرد"‪ ،‬لەگەڵ لێش����اوی هاتنی‬ ‫پەنابەران لەزۆربەی واڵتانەوە بۆ کیشوەری‬ ‫ئەوروپ����ا‪ ،‬زۆرێک لەو پەنابەرانە ئاش����نای‬ ‫کولت����ورو یاس����او ڕێس����اکانی ئەوروپا نین‬ ‫بەتایبەت لەچۆنیەت����ی مامەڵەکردن لەگەڵ‬ ‫ڕەگەزی بەرامبەر‪ .‬بەش����ێک لەو پەنەبارانە‬ ‫بەهۆی هەڵ����ەو مامەڵەی نەخ����وازراو یان‬ ‫پەنابردنە ب����ەر پەالم����اردان‌و توندوتیژیی‬ ‫سێکس����ی توش����ی س����زای زیندانی کردن‌و‬ ‫دواتر دیپۆرتکردن����ەوە بونەتەوە‪ .‬پەنابەرە‬ ‫کوردەکانی����ش هاوش����ێوەی بەش����ێک‬ ‫لەنەتەوەکانی دیکەی ئەوروپا بێبەری نەبون‬ ‫لەئەنجامدانی تاوان‌و پاشان زیندانی کردن‪.‬‬ ‫لەماوەی کەمتر لەمانگێ����ک تەنها لەواڵتی‬ ‫بەریتانیا شەش پیاوی کورد لەدادگا ئامادە‬ ‫ب����ون بەتۆمەت����ی پەالماردانی سێکس����ی‌و‬ ‫بەکارهێن����ان‌و پێدان����ی ماددەی هۆش����بەر‬

‫دەمەوێ سوپاسی‬ ‫ئازایەتی‌و‬ ‫لەخۆبوردویی‬ ‫قوربانیەکە بکەم‬ ‫کە بێ سڵەمینەوە‬ ‫لەکاتی پشکنین‌و‬ ‫دادگایی کردنەکە‬ ‫مەردایەتی نیشانداو‬ ‫ئامادەی بەتەنگەوە‬ ‫هاتنی کەیسەکە بو‬ ‫شاری تۆتنگهام ـ بەریتانیا‬ ‫بەکچ����ان‪ .‬دوای����ن چیرۆک����ی پەالماردانی‬ ‫سێکس����ی کە ڕۆژنامەکان باسی لێوەکردوە‬ ‫دیس����انەوە لەس����ەر پیاوێک����ی ک����وردە‪،‬‬ ‫دوای ئ����ەوەی ئافرەتێ����ک داوای لێدەکات‬ ‫بیگەیەنێت����ە ماڵەوە‪ ،‬لەڕێ����گا الدەدات بۆ‬ ‫پارکێک‌و دەستدرێژی دەکاتە سەر‪.‬‬ ‫ل����ەدوای دادگای����ی کردنێک ل����ەدادگای‬ ‫بااڵی شاری نۆتینگهام‪ ،‬لەواڵتی بەریتانیا‪،‬‬ ‫پیاوێکی تەمەن ‪ ،٣٢‬ساڵ بەناوی (ف‪.‬م)‪،‬‬ ‫دانیش����توی ش����ەقامی ‪،Kildare Road‬‬ ‫لەش����اری نۆتینهگام‪ ،‬تاوانی دەس����تدرێژی‬ ‫سێکس����ی بۆس����ەر ژنێکی بەس����ەردا ساغ‬ ‫بۆتەوە‪ ،‬کە دانیش����توی ش����ەقامی ‪Elm‬‬ ‫‪ Bank Drive‬لەهەمان شار‪.‬‬ ‫تاوانبار لە‪٤‬ی شوباتی ‪ ٢٠١٧‬تاوانەکەی‬ ‫ئەنجامداوە وەک پۆلیس ڕایگەیاندوە‪ .‬دادگا‬

‫گوێبیس����تی چیرۆکی قوربانییەکە بو‪ ،‬کە‬ ‫ئەو ش����ەوە توش����ی (ف‪.‬م)و دوو پیاوی‬ ‫دیک����ە بوە لەگەڵی‪ ،‬بەاڵم پێش����تر هەرگیز‬ ‫ئەوانی نەبینیوە‪ .‬قوربانییەکە پاش ئەوە‬ ‫لەچون����ەدەرەوەی ش����ەوان گەڕاوەت����ەوە‪،‬‬ ‫هەوڵیداوە تاکس����ی پەیدابکات‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫بگەڕێتەوە ماڵەوە‪ ،‬بەاڵم توشی ئەو گروپە‬ ‫پیاوان����ە بوە کە س����ێ کەس ب����ون‪ .‬تاوان‬ ‫لێکراوە داخ����وازی گەیاندنە ماڵەوە دەکات‬ ‫لە(ف‪.‬م)‪ ،‬کاتێک دەبینێت لەگەڵ دو پیاوی‬ ‫دیکە دەیانەوێت بچەنە ناو ئوتومبێلەکەوە‪،‬‬ ‫ئەوانی����ش ڕەزامەند دەب����ن‪ ،‬لەکاتێکدا کە‬ ‫تاوانبار ش����وفێرەکە بوە‪ .‬دواتر بەر لەوەی‬ ‫تاوانب����ار لێخورێت بۆ گەراجێک تا هێندێک‬ ‫بیرە بکڕێ����ت‪ ،‬دو پیاوەکەی دیکە‪ ،‬لەڕێگا‬ ‫دادەبەزن‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫تاوانبار بەر لەوەی قوربانییەکە بگەیەنێتە‬ ‫شەقامی ‪ Elm Bank Drive‬لەشوێنێک‬ ‫پارکی کردوە‪ .‬دادگا گوێبیستی چۆنیەتی‬ ‫تاوانی دەس����تدرێژیکردنەکە ب����و‪ ،‬لەالیەن‬ ‫(ف‪.‬م)وە‪ .‬سەرەتا دەس����تی بەتوندی بۆ‬ ‫ڕانی ژنەکە بردوە‪ ،‬بەاڵم ئەو داوای لێکردوە‬ ‫بوەس����تێت‪ .‬ژنەی دەس����تدرێژیی بۆ کراو‬ ‫دەڵ����ێ "من وامزانی ئ����ەو ئوتومبێلە کاری‬ ‫تاکسی دەکات‪ ،‬بۆیە دە پاوەندم وەک کرێ‬ ‫دایەو ئەویش وەریگرت"‪.‬‬ ‫دەش����ڵێت "هەوڵ����م دا بێم����ە دەرەوە‬ ‫لەئوتومبێلەک����ە‪ ،‬ب����ەاڵم دەرگاکان����ی قفڵ‬ ‫کردبو‪ .‬سەرباری ئەوەی دوام لێکرد ڕێگام‬ ‫بدا بێمە دەرەوە‪ ،‬بەاڵم ئەو ڕەتیکردوە"‪.‬‬ ‫ژنەک����ە زیات����ر چۆنیەت����ی ڕوداوەک����ە‬ ‫دەگێڕێتەوەو دەڵ����ێ "بەرلەوەی ئەو بەزۆر‬

‫خۆی بەس����ەرمدا بدات‌و دەسدرێژیم بکاتە‬ ‫س����ەر‪ ،‬زۆر هەوڵمدا تا پاڵ����ی پێوە بنێم‌و‬ ‫لەخ����ۆم دووری بخەم����ەوە‪ ،‬تابتوانم لەناو‬ ‫س����ەیارەکە بێمە دەرەوە‪ ،‬بەاڵم نەمتوانی‌و‬ ‫هێزی ئەوەم نەبو"‪.‬‬ ‫قوربانییەک����ە دەش����ڵێت "دوای ئەوەی‬ ‫دەستدرێژی کردە س����ەرم‪ .‬خۆم لەدەستی‬ ‫ڕزگارک����ردو گەڕامەوە ماڵ����ەوە‪ .‬هاوڕێکانم‬ ‫بینی‌و چۆنیەتی ڕوداوەکەم بۆ گێڕانەوە"‪.‬‬ ‫لەم����اوەی چاوپێکەوتنەکان����ی پۆلی����س‬ ‫لەگ����ەڵ تاوانب����ار‪ ،‬ئ����ەو تۆمەتەکان����ی‬ ‫ڕەتکردۆت����ەوە‪ ،‬بەوەی ئەو دەس����تدرێژیی‬ ‫کردبێتە س����ەر ئەو ژنە‪ ،‬بەاڵم پۆلیس پێی‬ ‫ڕاگەیاندوە‪ ،‬کە ئەوان بەهۆی پشکنینی دی‬ ‫ئێن ئەی‌و هەڵگرتنی پەنجەمۆرەوە‪ ،‬لەسەر‬ ‫پاکەتی ئەو کۆندۆمەی لەشوێنی ڕووداوەکە‬

‫دۆزراوەتەوە‪ ،‬بەڵگەی ئەوەیان دەستکەوتوە‬ ‫کە تاوانەکە ئەو ئەنجامیداوە‪.‬‬ ‫بۆیە بەهۆی بەڵگەکانەوە‪ ،‬دادگا س����زای‬ ‫هەشت س����اڵ زیندانی کردنی بەرامبەر ئەو‬ ‫پەالماردانە سێکسیە بۆ بڕیوەتەوە‪.‬‬ ‫‪ ،Leigh Sanders‬گەورە بەرپرس����ی‬ ‫لێکۆڵەر لەپۆلیس����ی نۆتینگهامشێر‪ ،‬بەشی‬ ‫پاراس����تنی گش����تی‪ ،‬دوای کۆتایی هێنانی‬ ‫پرۆس����ەی دادگایی کردن‌و س����زادانی ئەو‬ ‫ک����وردە دەس����تدرێژکارە ل����ەڕۆژی پین����ج‬ ‫شەممەی ڕابردوو ‪٧‬ی سێپتەمبەری ‪،٢٠١٧‬‬ ‫گوت����ی "دەم����ەوێ سوپاس����ی ئازایەتی‌و‬ ‫لەخۆبوردوی����ی قوربانیەک����ە بکەم‪ ،‬کە بێ‬ ‫س����ڵەمینەوە لەکاتی پش����کنین‌و دادگایی‬ ‫کردنەک����ە‪ .‬مەردایەتی نیش����انداو ئامادەی‬ ‫بەتەنگەوە هاتنی کەیسەکە بو"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "هیواخوازین س���زای هەشت‬ ‫س���اڵ زیندانی کردن ب���ۆ (ف‪.‬م) ئەوە‬ ‫نیش���ان بدات کە ئێمە هەمو ڕاپۆرتێکی‬ ‫پەالماردانی سێکسی بەجدی وەردەگرین‪.‬‬ ‫ئێمە هانی هەمو ئەوانە دەدەین کە بەهەر‬ ‫شێوازێک ڕوبەڕوی توندوتیژیی سێکسی‌و‬ ‫س���وکایەتی پێکردنی ڕەگەزی بونەوە‪ ،‬چ‬ ‫لەئێستا یاخود ڕابردو‪ ،‬ئێمە چاوەڕێین کە‬ ‫راپۆرت بهێنن بۆ ئێمە‪ ،‬تا کاری یاسایی‬ ‫لەس���ەر بکەین‪ ،‬پەالماردانی سێکس���ی‬ ‫ئەگ���ەری هەیە ڕوبەڕوی هەر کەس���ێک‬ ‫ببێتەوە‪ ،‬هێندێک لەقوربانیەکان بەهەڵە‬ ‫بیردەکەنەوە‪ ،‬لەوەی دەیخەنە ئەس���تۆی‬ ‫خۆیان یاخود‪ ،‬لەترس���ی ئەوەی بەجدی‬ ‫گوێی���ان لێنەگیرێ���ت‪ .‬بەش���ێکی دیکە‬ ‫لەقوربانییەکان لەترس���ی کاردانەوەکانی‬ ‫دەستدریژیکاران‪ ،‬بێدەنگ دەمێنەوە"‪.‬‬ ‫پەالماردان���ە سێکس���ییەکان لەنێ���و‬ ‫پەناب���ەرە ک���وردەکان خەریک���ە رو‬ ‫لەهەڵکشان دەکات‪ ،‬بەتایبەت لەماوەی‬ ‫چەند هەفتەی ڕاب���ردودا‪ ،‬پێنج کوردی‬ ‫دیکە لەش���اری نیوکاس���ڵ بەتۆمەتی‬ ‫پەالماردانی سێکس���ی بۆس���ەر منداڵ‌و‬ ‫بەکارهێنانی ماددەی هۆشبەر لەبەردەم‬ ‫دادگای���ی ب���ااڵی ش���اری نیوکاس���ڵ‬ ‫ئامادە بون‪ ،‬کە تا ئێس���تاش دادگایی‬ ‫کردنەکەیان بەردەوام���ەو پێنج هەفتە‬ ‫درێژەدەکێشێ‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )592‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/12‬‬

‫‪19‬‬

‫به‌بااڵ بڕینێك‪ ..‬پاشماوە‬ ‫(‪)1962‬ـه‌وه‌ زانای ك���ورد جه‌مال نه‌به‌ز‬ ‫كوردستانی جێهێشتوە‪ ،‬كه‌ ده‌كاته‌ په‌نجاو‬ ‫پێنج س���اڵ‪ ،‬نه‌ك نزیكه‌ی چل ساڵ‪ ،‬وه‌ك‬ ‫نووس���ه‌ری بابه‌ته‌ك���ه‌ لە‌نووس���ینه‌كه‌یدا‬ ‫تۆماری كردوە‪ ،‬لە‌هه‌مان كاتدا له‌وه‌ ناچێت‬ ‫خاوه‌ن وتار‪ ،‬وش���ه‌یه‌كی لە‌نووسینه‌كانی‬ ‫زان���ای كورد جه‌مال نه‌ب���ه‌ز خوێندبێته‌وه‌‬ ‫وه‌ك (كفاح االكراد‪ ،‬كۆمه‌ڵه‌ نووس���ینێك‬ ‫لە‌هه‌فته‌نامه‌ی ژین سااڵنی ‪1954 / 1953‬‬ ‫‪.)1958 / 1957 / 1955 /‬‬ ‫(االبجدی���ه‌ الكردی���ه‌ الالتینی���ه‌)‬ ‫لە‌رۆژنامه‌ی صوت اال‌كراد‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا كتێب���ی (هێندێ���ك لە‌كێش���ه‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تییه‌كان���ی قوتابخان���ه‌ی ك���وردی‬ ‫سوس���یالیزم) ئه‌م كتێبە‌وه‌ك مانفێس���تی‬ ‫كاژیك سه‌یر ده‌كرێت‪.‬‬ ‫نامیلكه‌یه‌ك���ی ته‌ن���ز ئامێ���ز‪ ،‬به‌نێ���وی‬ ‫(كوردایه‌ت���ی له‌ژێر نه‌ش���ته‌ره‌ كوله‌كه‌ی‬ ‫حه‌مه‌ی مه‌ال كه‌ریم) بە‌نێوی خواس���تراوی‬ ‫(زه‌رده‌ش���ت)‪ ،‬وه‌ك وه‌اڵمێك بۆ حه‌مه‌ی‬ ‫مه‌ال كه‌ریم كه‌ ره‌خن���ه‌ی لە‌نامیلكه‌یه‌كی‬ ‫كامی���ل ژی���ر گرتب���وو‪ ،‬به‌ناونیش���انی‬ ‫(كوردایه‌ت���ی بزوتن���ه‌وه‌و ب���ڕواو رژێمه‌‪-‬‬ ‫نه‌ش���ته‌ره‌ كوله‌كه‌ی حه‌مه‌ی مه‌ال كه‌ریم‪،‬‬ ‫له‌ژێر زه‌ب���ری فه‌لس���ه‌فه‌ی كوردایه‌تیدا‪،‬‬ ‫وه‌ك به‌رگریی���ه‌ك لە‌حه‌ق���ی كامیل ژیرو‬ ‫ناحه‌قیه‌كه‌ی حه‌مه‌ی مه‌ال كه‌ریم)‪.‬‬ ‫لە‌هه‌مان كات���دا‪ ،‬رێبازی كوردایه‌تی‌و بیرو‬ ‫بۆچوونی ش���یوعییه‌كان‪ ،‬سااڵنی ‪-1958‬‬ ‫‪‌1961‬و س���ه‌رهه‌ڵدانی شۆڕش���ی ئه‌یلول‌و‬ ‫دواتر‪ .‬هه‌روه‌ها كتێبی نووس���ینی كوردی‬ ‫به‌التینی ‪.1957‬‬ ‫درێژه‌ بە‌نووسینه‌كانی زانای كورد جه‌مال‬ ‫نه‌ب���ه‌ز (وه‌رگێڕان هونه‌ره‌ ‪ ،)1958‬ئه‌وجا‬ ‫(سه‌ره‌تای میكانیك‌و خۆماڵه‌كانی ماده‌‪-‬‬ ‫‪ ...)1960‬ب���ه‌رده‌وام له‌به‌رهه‌مدا ملمالنێی‬ ‫نێ���وان ب���ه‌ره‌ی ناس���یونالیزم‌و ب���ه‌ره‌ی‬ ‫ماركسیزمه‌كان‪ ،‬درێژه‌یان هه‌بوە‪ ،‬خه‌رمان‬ ‫به‌ره‌كه‌ت‪( ،‬چیرۆك���ی اللۆ كه‌ریم)‌و دواتر‬ ‫خرایه‌ سه‌ر شاشه‌ی ته‌له‌فزیۆن‪.‬‬ ‫ملمالنێ���كان مێژوویه‌ك���ی دوورودرێژیان‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌وی���ش له‌ئاكامی بیری وش���كی‬ ‫ماركسیس���ته‌كان‌و به‌رهه‌ڵستییان بۆ بیرو‬ ‫بۆچون‌و بانگه‌ش���ه‌و به‌رنامه‌ی نه‌ته‌وه‌یی‬

‫كوردو‪ ،‬رێب���ازی كوردایه‌ت���ی‌و به‌رنامه‌ی رێبازی ‪ 1959/4/14‬زیندوە‪ ،‬هه‌ركاتێكیش عه‌ره‌بی‪ ،‬فارس���ی‪ ،‬فه‌ره‌نسی‪ ،‬كوردییه‌كی‬ ‫ئه‌و سێ كه‌س���ه‌ی لە‌ژیاندا ماون (جه‌مال په‌ت���ی ره‌وان) به‌تواناترو فره‌ به‌رهه‌م تر‪،‬‬ ‫كاژیكنامه‌و مانفێستی (كاژیك)‪.‬‬ ‫رووداوه‌ دڵته‌زێنه‌كان���ی سه‌رده‌س���تی نه‌به‌ز‪ ،‬كامیل ژیر‪ ،‬فایق عارف) بە‌خواستی پڕ رۆش���نفكر ت���ر‪ ،‬زاناترو‪ ،‬لە‌نووس���یندا‬ ‫ماركسیس���ته‌كان‌و په‌رچ���ه‌ ك���رداری خۆی���ان (كاژیك) یان هه‌ڵوه‌ش���انده‌وه‌و به‌سه‌لیقه‌ تر‪ ،‬كورد په‌روه‌رتر‪ ،‬شۆڕشگێر‬ ‫به‌رامب���ه‌ر‪ ،‬رووداوی خوێن���اوی‌و یه‌كت���ر كۆتاییان پێهێنا ئ���ه‌و ده‌م عه‌ره‌ب وته‌نی تر‪ ،‬فایل خاوێن تره‌؟!!‬ ‫ئایا زانای ك���وردی جه‌مال نه‌به‌ز‪ ،‬رۆژێك‬ ‫قه‌بوڵنه‌كردن‌و كه‌رامه‌ت شكێنی‌و‪ ،‬تۆمه‌ت (لكل حادث حدیث)‪...‬‬ ‫به‌خش���ینه‌وه‌و‪ ،‬تۆبه‌و‪ ،‬نه‌بزو‪ ،‬بادانه‌وه‌و‪ ،‬كاك ئه‌حم���ه‌د ئاباڵخی لە‌نووس���ینه‌كه‌یدا ل���ە‌رۆژان ده‌س���تی خس���تۆته‌ ده‌س���تی‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌و شكس���ت‌و ه���ه‌ر‌هس‌و‪ ،‬به‌ره‌ی ره‌مڵی لێ���داوه‌‪ ،‬وه‌ك ده‌رهێنه‌ری فیلیمی داگیركاره‌وه‌؟‬ ‫ج���ودو جوقدو‪ ،‬ب���وون بە‌مقاش���ی ئه‌م‌و كارتۆنی زه‌مینه‌ی س���ااڵنی ‪1945-1939‬ی بێگومان نه‌خێرو هه‌زاران نه‌خێر‪..‬‬ ‫پیاوی ئه‌و‪ ،‬ئه‌وجا ش���ه‌ڕی ناوخۆ لە‌شاخ‌و له‌خه‌یاڵدانی خۆیدا بنیات ناوه‌و (جه‌مال بۆی���ه‌ مامۆس���تا ب���ه‌رده‌وام چقڵی چاوی‬ ‫ش���ار‪ ،‬ئه‌م ماڵوێرانییه‌ (تاڵ‌و ش���یرین)‪ ،‬نه‌ب���ه‌ز)ی كردۆت���ه‌ هتل���ه‌رو‪ ،‬فیلمێك���ی نه‌یارانی كورد بوەو‪ ،‬لە‌رێبازی كوردایه‌تی‬ ‫(سه‌ركه‌وتن‌و بنكه‌وتن) رێكخراوی كاژیك‌و س���ه‌قه‌ت‌و ناواقعی بۆ دروس���تكردوین‌و‪ ،‬الی نه‌داوه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ی تازه‌ به‌تازه‌ش په‌نجه‌ی‬ ‫مرۆڤ���ه‌ نه‌ته‌وه‌یی���ه‌كان لێی���ان به‌رپرس جه‌نگی س���ێیه‌می جیهانی لە‌شاری به‌رلین په‌شیمانی رابردووی عیراقچێتیان ئه‌گه‌زن‪،‬‬ ‫نه‌ب���وون‌و نین‪ ،‬ئه‌گه‌ر پاس���ۆك پش���كی لە‌پاركێكی پشووداندا بۆ به‌رهه‌مهێناوین‪ ،‬دیوێكی خۆڵه‌میش���یه‌ ب���ۆ گه‌رمه‌ بازاڕی‬ ‫به‌ركه‌وتبێت‪ ،‬ئه‌وا به‌رپرس���ه‌ بااڵكان لێی ب���ه‌اڵن نه‌ ده‌ری���ارو نه‌ جۆگه‌له‌یه‌كیش���ی سیاسی‌و پاراستنی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانیانه‌‪،‬‬ ‫به‌رپرسن‌و ده‌سكه‌وتی (ئابوری‪ ،‬سیاسی‪ ،‬ده‌س���تكه‌وتوە كه‌ش���تیگه‌له‌كه‌ی ئه‌فالم ب���ه‌اڵن س���تراتیجی دوورو نزیك���ی زانای‬ ‫مێژوویی) یان به‌ده‌ستهێناوه‌‪ ،‬تا ئه‌وكاته‌ی كارتۆن���ی تێدا بجوڵێن���ێ‪ ،‬به‌اڵن هه‌ر زوو كورد جه‌مال نه‌به‌ز‪ ،‬دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تی‬ ‫خۆیان توانده‌وه‌و له‌ب���ه‌ره‌ی (یه‌كگرتن)‪ ،‬به‌خه‌به‌ر دێت‌و‪ ،‬له‌ن���او پێخه‌فێكی نه‌رم‌و كوردی‌و یه‌كخستنی به‌شه‌كانی كوردستان‬ ‫دوات���ر چوونه‌ ن���او (پارت���ی دیموكراتی نیان هه‌ردوو چاوی هه‌ڵئه‌گڵۆفی‪ ،‬جه‌مال ب���وە‪ ،‬له‌ژێر ن���اوی كوردس���تانی گه‌وره‌‪،‬‬ ‫كوردستان)‌و كۆتاییان بە‌پاسۆك هێنا‪ ،‬له‌م نه‌به‌زی���ش هێن���ده‌ گ���ه‌وره‌ له‌به‌رده‌ركی به‌گوێره‌ی نه‌خش���ه‌ دانپیانراوه‌ كۆنه‌كانی‬ ‫یه‌كگرت���ن‌و تواندنه‌وه‌یه‌دا هه‌ندێك لە‌بڕیار سه‌رای شاری س���لێمانی وتار ده‌بێژێت‌و‪ ،‬به‌ر لە‌جه‌نگی یه‌كه‌می جیهان‪...‬‬ ‫به‌ده‌س���ته‌كانی پاسۆك‪ ،‬قازانجی گه‌وره‌و‪( ،‬لە‌ئوچێ���ك‌و شووش���ه‌یه‌ك مه‌ره‌كه‌ب���ی ب���اس لە‌خاڵه‌ ناڕاس���ت‌و نادروس���ته‌كانی‬ ‫جه‌ماوه‌ری ئه‌م حیزبه‌ش (پاسۆك) زه‌ره‌ پیرۆزه‌یی‌و‪ ،‬په‌ره‌ كاغه‌زێكی س���پی وه‌ك دیكه‌ی ناو وتاره‌كه‌ی كاك (ئه‌حمه‌د محمد‬ ‫مه‌ن���دی گ���ه‌وره‌ لێی ده‌رچ���وون‪ ،‬ئه‌گه‌ر چ���وڕی ش���یر جێم���او لە‌قه‌له‌نده‌رخانه‌ ئاباڵخی ناك���ه‌م)‪ ،‬هه‌روه‌ها خۆم لە‌چاكه‌و‬ ‫ته‌مه‌ن ماوه‌ی دا‪ ،‬به‌تێرو ته‌س���ه‌لی باس داڕووخاوه‌ك���ه‌ی پیره‌مێ���ردی ش���اعیرو‪ ،‬خراپه‌ی باوكی ئه‌م یا ئه‌و به‌دوور ئه‌گرم‪،‬‬ ‫ل���ه‌م (زه‌ره‌ری گه‌وره‌و) قازانجی گه‌وره‌یه‌ ترازوه‌كه‌ی مه‌س���عود محم���دو‪ ،‬ده‌روازه‌ی نه‌ كه‌سیش ئه‌توانێ نكولی لە‌خێرخوازی‌و‬ ‫(كه‌ش���تی ن���وح)ی م���ه‌ال نه‌جمه‌دین‌و‪ ،‬چاكه‌و به‌زه‌یی ده‌وڵه‌مه‌ندو س���اماندارانی‬ ‫ده‌كه‌م‪...‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی مه‌به‌س���ته‌ لێره‌دا‪ ،‬نه‌پاس���ۆك‪ ،‬هه‌زاران كوردی رێبازی نه‌ته‌وه‌یی له‌ده‌وری نیو س���ه‌ده‌ ب���ه‌ر لە‌ئه‌مڕۆی ش���اره‌كانی‬ ‫كاژیك بو‪ ،‬یان له‌سه‌ر بنچینه‌ی (كاژیك) كۆبوونه‌ت���ه‌وه‌و‪ ،‬وتاری كوردایه‌تی‌و وانه‌ی كوردستان بكات‪ ،‬چونكه‌ شاهید حاڵه‌كان‬ ‫(پاس���ۆك هاته‌ مه‌یدانی خه‌بات)‪ ،‬چونكه‌ نیش���تمانپه‌روه‌ری‌و ئامڕازه‌كان���ی خ���ۆ لە‌ژیاندان‪...‬‬ ‫تا ئه‌مڕۆ كاژیك خۆی هه‌ڵنه‌وه‌شاندۆته‌وه‌‪ ،‬راگرییان بۆ ده‌بێژێت‪ ،‬ئوس���تاد (به‌شیر خۆ ئه‌گه‌ر ده‌وڵه‌مه‌ن���ده‌ گوڵبه‌ده‌مه‌كانی‬ ‫به‌اڵن پاسۆك لە‌رێگه‌ی كۆبوونه‌وه‌ی بااڵو موشیر)یش لە‌ش���انی راستییه‌وه‌ چه‌پڵه‌ی ئه‌مڕۆش له‌س���ه‌ر هه‌مان رێچكه‌ی رابردوو‪،‬‬ ‫هه‌نگاویان بهاویش���تایه‌‪ ،‬ئه‌وا ئه‌و لێشاوی‬ ‫ده‌س���ته‌كانییه‌وه‌ چوونه‌ ناو (یه‌كگرتن)‪ ،‬بۆ ده‌كوتێ‪...‬‬ ‫دواتر به‌بڕی���اری زۆرینه‌ی (یه‌كگرتن) كه‌ كاكی به‌ڕێز (كاك ئه‌حمه‌د) ئه‌وه‌ی خۆی كۆچه‌ به‌ره‌و هه‌ن���ده‌ران بوونی نه‌ده‌بوو‪،‬‬ ‫پێكهاتبو لە‌(پارتی گه‌ل ‪ +‬سوسیالیس���ت بچ���ووك نه‌بێت ك���ه‌س ناتوانێت بچووكی الوانی كوردیش لە‌ده‌ریای ئیچه‌ نه‌ده‌بوونه‌‬ ‫‪ +‬پاس���ۆك)‪ ،‬خۆی���ان له‌ن���او پارت���ی بكات���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی خۆش���ی گه‌وره‌ب���و‪ ،‬خۆراك���ی نه‌هه‌نگ���ه‌كان ئه‌گ���ه‌ر‪ .‬له‌بری‬ ‫دیموكراتی كوردس���تان توانده‌وه‌‪ ،‬كه‌واته‌ به‌نووسینێك‌و چه‌ند په‌ره‌گرافێك ناتوانرێ‪ ،‬باخه‌كان���ی س���یته‌ك‌و ده‌وروبه‌ری ش���ار‪،‬‬ ‫دیس���انه‌وه‌ ده‌یڵێمه‌وه‌ كاژیك‌و پاس���ۆك ن���ه‌ك بچووك‪ ،‬به‌ڵكو كراس���ه‌ گوڵگوڵییه‌ ژێرخانی ئابوری گه‌شه‌ی پێبدرایه‌‌و بنیات‬ ‫بنرایه‌ته‌وه‌‪ ،‬سه‌رخانی ئابوری كوردستان‬ ‫دوو رێكخ���راوی جی���اواز ب���وون‪ ،‬چونكه‌ جوانه‌كه‌شی بژاكێنرێ‪...‬‬ ‫كاژیك لە‌كۆبوونه‌وه‌كه‌ی (نه‌غه‌ده‌) ساڵی ئایا نووس���ه‌ری وتار ئه‌توانێ���ت به‌به‌ڵگه‌ ئه‌وهای لێ نه‌ئه‌هات كه‌ لێی هاتوە‪..‬‬ ‫(‪ )1974‬چاالكی سه‌ربازی‌و سیاسی خۆی پێمان بڵێ���ت كێ لە‌زانای ك���ورد جه‌مال هه‌ر هێن���ده‌ لێره‌دا به‌س���ه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌م‬ ‫هه‌ڵپه‌سارد‪ ،‬نه‌ك خۆی هه‌ڵوه‌شاندبێته‌وه‌‪ ،‬نه‌به‌ز‪ ،‬ل���ە‌رووی نیش���تمان پ���ه‌روه‌ری‪ ،‬هه‌وی���ره‌ ئ���او زۆر ئه‌كێش���ێ‌و‪ ،‬لق‌و پۆی‬ ‫لە‌رووی یاس���اییه‌وه‌ تا ئه‌م���ڕۆ (كاژیك) رۆش���نفكری‪ ،‬فره‌ به‌رهه‌م���ی كوردایه‌تی‪ ،‬زۆری ل���ێ ئه‌بێت���ه‌وه‌و‪ ،‬هه‌ڵیئه‌گ���رم بۆ‬ ‫وه‌ك رێكخراوێكی سیاس���ی لە‌سه‌ر هه‌مان توان���ای زم���ان (ئه‌ڵمان���ی‪ ،‬ئینگلیزی‪ ،‬ره‌خساندنێكی دیكه‌‪..‬‬

‫لە‌نووسینه‌كه‌ی كاك (ئه‌حمه‌د ئاباڵخی)دا‬ ‫هاتوە (وه‌ك پێشه‌وایه‌كی رێبازی نه‌ته‌و‌ه‬ ‫په‌رستی س���ه‌ركه‌وتنی به‌ده‌ست نه‌هێنا‪،‬‬ ‫ره‌نگه‌ هه‌ر له‌به‌رئ���ه‌وه‌ بێت‪ .......‬كه‌س‬ ‫ناچێت به‌پیریه‌وه‌) ئه‌م په‌ره‌گرافه‌ جێگه‌ی‬ ‫پێكه‌نینه‌‪ ،‬لێره‌دا ئیشاره‌ت بە‌نووسینێكی‬ ‫دكت���ۆر (عه‌ل���ی وه‌ردی) ده‌ده‌م‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫ده‌ڵێت‪( -:‬ئه‌مڕۆ ئه‌گ���ه‌ر هات‌و ئیفالتون‬ ‫زیندو بویه‌وه‌‪ ،‬لە‌چه‌قی ش���ار‪ ،‬ده‌ستیكرد‬ ‫بە‌وتاربێژی‪ ،‬له‌والشه‌وه‌ كه‌سێكی ملیاردێری‬ ‫گه‌نده‌ڵ���ی س���ه‌رچاوه‌ دارای���ی نادی���ار‪،‬‬ ‫ده‌ستیكرد بە‌دۆالر به‌خشینه‌وه‌‪ ،‬پێم ناڵێن‬ ‫چه‌ند كه‌س لە‌ئیفالتون‌و چه‌ندیش لە‌دۆالر‬ ‫به‌خش كۆ ده‌بێته‌وه‌؟)‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر خ���ودی وه‌ردی وه‌اڵم ده‌دات���ه‌وه‌‬ ‫(بێگومان هه‌زاران‪ ،‬لە‌دۆالر به‌خش‌و چه‌ند‬ ‫كه‌س���ێك كه‌ لە‌ژماره‌ی په‌نجه‌كانی ه‌ست‬ ‫تێناپه‌ڕن لە‌ئیفالتون)‪.‬‬ ‫كه‌وات���ه‌ (س���ه‌ركه‌وتن‪ ،‬نوچ���دان‪ ،‬هاتن‬ ‫به‌پیره‌وه‌‪ ،‬فه‌رامۆش���كردن‪ ،‬خۆشه‌ویستی‬ ‫كوردس���تان بێ قوربانیدان‪ ،‬شۆڕشگێڕیی‬ ‫بە‌فاكس‌و موبایل‌و فێس بوك‪ ،‬خۆنیشاندان‬ ‫لە‌واڵتانی دیموكراسی) نیشانه‌ی به‌ته‌نگه‌وه‌‬ ‫هاتن���ی خاك‌و خه‌ڵك نیی���ه‌ ئه‌گه‌ر كاری‬ ‫هه‌مه‌الیه‌ن���ه‌ی له‌گه‌ڵ���دا نه‌بێ���ت‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ش���دا ئ���ه‌و چاالكیانه‌ زۆر باش���ترن‬ ‫لە‌ره‌فت���اری ئه‌وانه‌ی دوو س���ه‌ره‌ كاریان‬ ‫له‌گه‌ڵ داگیركارانی كوردس���تان‌و له‌ده‌زگا‬ ‫س���یخورییه‌ ناوخۆی���ی‌و ده‌ره‌كییه‌كاندا‪،‬‬ ‫راپۆرتیان بۆ دوژمن نووسیوه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌و رێكخراوو كه‌سانه‌ی لە‌تاراوگه‌‬ ‫دڵسۆزانه‌ بێ هیچ مه‌به‌ست‌و ده‌ستكه‌وتێكی‬ ‫مادی‪ ،‬خۆبه‌خشانه‌ س���یمیناریان له‌سه‌ر‬ ‫(دۆزی كورد‪ ،‬ئه‌نفال‪ ،‬جینۆساید‪ ،‬ناوچه‌‬ ‫دابڕێن���راوه‌كان‌و س���نووری كوردس���تان‪،‬‬ ‫ماف���ی خاوه‌ندارێت���ی ده‌وڵ���ه‌ت‪ ،‬ماف���ی‬ ‫مرۆڤ‌و پاراس���تنی زم���ان‌و كلتوور‪ ،‬مافی‬ ‫سیاس���ی‌و نه‌ته‌وه‌ی���ی‪ ،‬چاككردنی بژێوی‬ ‫خه‌ڵك‪ ،‬ره‌خس���اندنی هه‌لی كار)‪ ،‬گرتوەو‬ ‫به‌زمانی ئه‌و واڵتانه‌ی تێیاندا نیشته‌جین‪،‬‬ ‫مه‌زڵومیه‌ت���ی كوردی���ان ئاش���كراكردوەو‬ ‫گه‌یاندۆته‌ به‌رده‌م ده‌زگا په‌یوه‌ندیداره‌كانی‬ ‫ئه‌و واڵتان���ه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش جێ���گای پێزانین‌و‬ ‫ده‌ست به‌سنگه‌وه‌ گرتنه‌‪...‬‬

‫ح���ه‌وت كه‌وانه‌ك���ه‌ی كاژی���ك‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‬ ‫لە‌ژیان���دان‌و ئه‌وانه‌ش���ی ماڵئاوایی���ان لێ‬ ‫كردووی���ن‌و هه‌روه‌ها هاوبیران���ی كاژیك‪،‬‬ ‫كه‌ زانای ك���ورد جه‌مال نه‌به‌ز یه‌كێكیانه‌‪،‬‬ ‫له‌رابردوو تا هه‌نوكه‌‪ ،‬به‌وه‌ تاوانبار ده‌كران‌و‬ ‫ئه‌م���ڕۆش ده‌كرێن‪ ،‬گوایه‌ گه‌یش���توونه‌ته‌‬ ‫ئاس���تی (نازیی��� ‌هت‌و ره‌گه‌زپه‌رس���تی‌و‬ ‫ش���ۆڤێنی)‪ ،‬بە‌گاڵته‌ پێكردن���ه‌وه‌ ئه‌ڵێن‬ ‫كاژیك���ه‌كان داوای هه‌ر چ���وار پارچه‌كه‌ی‬ ‫كوردس���تان ده‌كه‌ن‪ ،‬گوای���ه‌ ئه‌مانه‌ كورد‬ ‫كوژه‌ن‪ ،‬سه‌المی خوایان كردوە بە‌شه‌وباش‪،‬‬ ‫هه‌مو ئه‌مان���ه‌ له‌الیه‌ن ماركسیس���ته‌كان‬ ‫كراونه‌ت���ه‌ عه‌یبه‌و دواكه‌وت���ووی‌و خه‌ون‌و‬ ‫تانه‌و ته‌ش���ه‌ره‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌وانه‌ی رێبازی‬ ‫كوردایه‌تیان گرت���وە‪ ،‬دۆالر خۆرو پیاوی‬ ‫ئیس���تیعمارن‪ ،‬به‌هه‌مان ئه‌و نه‌فه‌س���ه‌ی‬ ‫س���اڵه‌كانی ‪ 1961-1958‬كاك ئه‌حم���ه‌د‌و‬ ‫ئه‌وانه‌ی لە‌پش���تیه‌وه‌ن بانگه‌شه‌ كۆنه‌كه‌‪،‬‬ ‫گه‌رم ده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫خراترین له‌مانه‌ هه‌موی‪ ،‬بانگه‌شه‌ی ئه‌وه‌یان‬ ‫ده‌كرد (ك���ورد ئوممه‌ نییه‌و شایس���ته‌ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ نییه‌ ببێته‌ خ���اوه‌ن ده‌وڵه‌ت)‪ ،‬له‌م‬ ‫سونگه‌یه‌وه‌ (كوردستانیان)‌و (عیراقچیان)‬ ‫دوو جه‌مس���ه‌ری دژ به‌ی���ه‌ك ب���وون‌و تا‬ ‫ئه‌مڕۆش ئه‌م دژایه‌تییه‌ كاڵنه‌بۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫وه‌ك له‌به‌رایی���دا ئام���اژه‌م بۆك���ردوە‪،‬‬ ‫نووس���ه‌ری وت���ار به‌ئه‌نقه‌س���ت خ���ۆی‬ ‫له‌ناواخن���ی كتێبه‌كه‌ (بیره‌وه‌رینامه‌ی ئه‌و‬ ‫رۆژانه‌ی‪ ).....‬بواردوەو لە‌هه‌ڵسه‌نگاندن‌و‬ ‫نرخاندنی كه‌سایه‌تی زانای كورد (جه‌مال‬ ‫نه‌به‌ز) یش‪ ،‬شكس���تی هێناوه‌و نووسه‌ری‬ ‫وتار نه‌یتوانیوه‌ بگاته‌ ئه‌و راس���تییه‌ی كه‌‬ ‫(حه‌وت كه‌وانه‌كه‌)و‪ ،‬رابه‌رانی بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫ناسیۆنالیزمی كوردی‌و كاژیك‌و هاوبیرانی‪،‬‬ ‫ئامانجی دوورو نزیكیان مافی ره‌وای كوردو‪،‬‬ ‫دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تێكی سه‌ربه‌خۆی ئازادو‬ ‫یه‌كسان‌و یه‌كگرتوو بوە‪...‬‬ ‫م���ن زۆر دڵنیام ئ���ه‌و نووس���ینه‌ی كاك‬ ‫ئه‌حم���ه‌د محمد ئاباڵخی گ���وزارش لە‌رای‬ ‫نووس���ه‌ره‌كه‌ی ناكات‪ ،‬چونك���ه‌ نه‌هێنده‌‬ ‫كۆسمۆپۆلیتی یه‌‪ ،‬نه‌ هێنده‌ش دژ بە‌بیری‬ ‫ناسیۆنالیس���ت‌و كوردایه‌تییه‌‪ ،‬نه‌له‌س���ه‌ر‬ ‫نرخاندن���ی بیره‌وه‌رینامه‌كه‌ی زانای كورد‬ ‫لە‌ده‌روازه‌ی ئ���ازادی راده‌ربڕینه‌وه‌ هاتۆته‌‬

‫مه‌یدان‪ ،‬به‌ڵكو ه���ۆكاری دیكه‌ هه‌یه‌‪ ،‬له‌م‬ ‫خ���ۆ ترنجاندنه‌ی كاك ئه‌حم���ه‌د ئاباڵخی‬ ‫ب���ۆ ناو ئه‌م گۆمه‌ لیخن���ه‌‪ ،‬كه‌ ته‌متومانی‬ ‫هه‌ورێكی ره‌شی تاری به‌سه‌ره‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫گرێكوێره‌ی ئه‌م نووسینه‌ی كاك ئه‌حمه‌د‪،‬‬ ‫به‌ژه‌مه‌ خواردنی كنتاكی‌و ماكدۆناڵدو پیتزاو‬ ‫گیپه‌و‪ ،‬سه‌روپێ‌و كفته‌و یاپراخ ناكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌م قس���انه‌ ناچنه‌ خانه‌ی جۆرێك‬ ‫لە‌لێكۆڵینه‌وه‌‪ ،‬یان شێوازێك لە‌توێژینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ناش���گه‌نه‌ به‌رده‌رگ���ه‌ی قوتابخانه‌یه‌ك���ی‬ ‫ره‌خنه‌ی���ی‪ ،‬خ���ۆ ئه‌گه‌ر نووس���ه‌ری وتار‬ ‫ماوه‌یه‌ك لە‌ئه‌وروپا ژیانی ببردایه‌ته‌ سه‌رو‪،‬‬ ‫له‌نزیك���ه‌وه‌ به‌ژیان���ی زاناو پڕۆفیس���ۆرو‬ ‫ئه‌كادیمیس���ته‌كان‌و‪ ،‬خاوه‌ن خه‌اڵته‌كانی‬ ‫نۆبڵ‪ ،‬ئاشنابوایه‌‪ ،‬هه‌ر هیچ نه‌بێت لە‌رێگه‌ی‬ ‫ئینترنێت‌و الپه‌ڕه‌ ئه‌لیكترۆنی‌و فێس بوك‪،‬‬ ‫ئه‌وا بێگومان ده‌ستی بۆ جۆری (خواردن‪،‬‬ ‫شێوازی ژیان‪ ،‬ش���وێنی نووستن‌و ستایلی‬ ‫قژو‪ ،‬مۆدێلی پۆش���اك)‪ ،‬نه‌ئه‌برد‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌وان���ه‌ ش���تی شه‌خس���ین‌و‪ ،‬بە‌گوێره‌ی‬ ‫یاس���ا (پڤ���ه‌ن)‪ ،‬ده‌بوایه‌ له‌س���ه‌ر كۆی‬ ‫به‌رهه‌مه‌كان���ی زانای ك���ورد جه‌مال نه‌به‌ز‬ ‫كاری بكردایه‌و الیه‌نی (ئه‌رێنی‌و نه‌رێنی)‬ ‫یانی ده‌ستنیشان بكردایه‌‪ ،‬له‌هه‌مان كاتدا‬ ‫ئه‌و رێبازو قوتابخانه‌ فكرییانه‌ی نیش���ان‬ ‫بدایه‌‪ ،‬كه‌ خاوه‌ن كتێب ره‌چاوی كردوون‪،‬‬ ‫نه‌ك كراسی په‌مه‌یی گوڵگوڵی‪.‬‬ ‫حه‌قیقه‌تێكی حاش���ا هه‌ڵنه‌گر هه‌یه‌‪ ،‬حه‌ز‬ ‫ئه‌كه‌م كاك ئه‌حمه‌د محمد ئاباڵخی بیزانێت‬ ‫ئه‌ویش ئه‌مه‌یه‌‪ ،‬به‌نده‌ (‪ )24‬س���اڵی ژیانم‬ ‫لە‌ئه‌مریكاو سوید به‌سه‌ر بردوە‪ ،‬سه‌رجه‌م‬ ‫واڵتانی ئه‌وروپاش گه‌ڕاوم‪( ،‬هه‌ر كه‌سێك‪،‬‬ ‫ه���ه‌ر ره‌گ���ه‌زو ئایی���ن‌و زم���ان‌و كلتورو‬ ‫بیروب���اوه‌ڕی) هه‌بێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر هاتو توانی‪،‬‬ ‫به‌هه‌ر زمانێك لێیان تێبگات‌و لێی تێبگه‌ن‪،‬‬

‫ئه‌وا زۆر به‌سانایی ئه‌توانێت له‌گه‌ڵ كلتورو‬ ‫دابونه‌ریت���ی ئه‌و ش���وێنه‌ی لێ���ی ده‌ژی‪،‬‬ ‫به‌ئاس���ووده‌یی ژیان به‌رێته‌ سه‌ر‪ ،‬كه‌واته‌‬ ‫ئامڕازی تێكه‌ڵبوون‌و ژیان به‌ئاس���ووده‌یی‬ ‫بردنه‌ س���ه‌رو راهاتن له‌گ���ه‌ڵ كلتووره‌كه‌‬ ‫(زمان)ـه‌ له‌پاڵ راگرتنی رێزی به‌رامبه‌رو‬ ‫ره‌چاوی یاس���ای واڵت‪ ،‬ن���ه‌ك (ته‌مه‌ن‪،‬‬ ‫ره‌گه‌ز‪ ،‬ئایین‪ ،‬ئایدۆلۆژیا‪ ،‬سامان‪ ،‬دارایی‌و‬ ‫نه‌داری‪ ،‬ره‌نگی پێست‌و چاوو قژ‪ ،‬ماشێنی‬ ‫گرانبه‌ه���او جۆری پۆش���اك‪ ،‬شوناس���ی‬ ‫حیزبایه‌تی‪ ،‬قه‌س���ر لە‌گوێ رووبارو ده‌ریاو‬ ‫س���ه‌رچیاكانی ئه‌لب‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵت‌و پێگه‌ی‬ ‫وه‌زیف���ی‌و حزبی) چونكه‌ ئه‌وه‌ی لە‌واڵتانی‬ ‫دواكه‌وت���وو پێ���وه‌ره‌‪ ،‬لە‌ئه‌وروپاو واڵتانی‬ ‫پێش���كه‌وتووی خاوه‌ن یاساو مافی مرۆڤ‬ ‫سه‌لكه‌تووره‌‪.‬‬ ‫دێمه‌ سه‌ر ئه‌وه‌ی گومان بكه‌م‪ ،‬نووسه‌ری‬ ‫وتار الپه‌ڕه‌یه‌كی لە‌كتێبه‌كانی زانای كورد‬ ‫جه‌مال نه‌ب���ه‌ز خوێندبێته‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫نه‌یارانه‌ خه‌تێكی راس���ت‌و چه‌پی به‌سه‌ر‬ ‫كۆی به‌رهه‌مه‌كانی���دا هێناوه‌‪ ،‬به‌بۆچوونی‬ ‫ئه‌و سه‌رجه‌میان (شه‌ڕ فرۆشتن بوون به‌م‌و‬ ‫به‌و) (په‌نا بردن بوون بۆ بیری ته‌س���كی‬ ‫ش���ۆڤێنیزم)‪( ،‬خزمه‌ت���ی خوێندكاران���ی‬ ‫ك���وردی نه‌كردوە)‪( ،‬له‌بواری زمانیش���دا‬ ‫رێن���ووس‌و گرام���ه‌ری زمان���ی كوردی���ان‬ ‫شێواندوە)‪( ،‬دوو به‌ردیشی لە‌پێناو كوردا‬ ‫نه‌خستۆته‌ سه‌ر یه‌ك)‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م پێداگریی���ه‌ س���ه‌د ده‌ر س���ه‌د‬ ‫پێچه‌وانه‌كانیان راستن‌و به‌ڵگه‌ی زیندووش‬ ‫له‌به‌ر ده‌س���تدان‪ ،‬مانگ دیاره‌و عه‌وجه‌ی‬ ‫په‌نجه‌ ناكات‪...‬‬ ‫وه‌ك حه‌مدی فه‌رمویه‌تی‬ ‫(ره‌بی م���وی لێ بێ زمان���ی په‌نجه‌كانی‬ ‫هه‌ڵوه‌رێ‬

‫هه‌ركه‌سێ گوڵش���ه‌ن به‌چه‌شنی گوڵخه‌نی‬ ‫دۆزه‌خ به‌رێ)‪.‬‬ ‫به‌بۆچوون���ی خ���اوه‌ن وتار‪ ،‬زان���ای كورد‬ ‫جه‌م���ال نه‌ب���ه‌ز ئ���اگای لە‌رووداوه‌كانی‬ ‫كوردستان نه‌بوەو نییه‌ ‪.2017-1962‬‬ ‫بۆ راس���تی ئه‌م ناڕاس���تییه‌‪ ،‬له‌و رۆژه‌وه‌‬ ‫جه‌مال نه‌به‌ز كوردس���تانی جێهێش���توە‪،‬‬ ‫‪ 1962‬تاوه‌كو ئه‌و ده‌مه‌ی سایت‌و گۆڤاری‬ ‫ئه‌لكترۆنی‌و س���ه‌ته‌الیت‌و مۆبایل‌و فه‌یس‬ ‫ب���ووك هاتونه‌ت���ه‌ به‌رده‌س���ت‪ ،‬جووته‌ی‬ ‫خوش���ك خاتو (نیعمه‌ت) به‌له‌شی ساغی‬ ‫هه‌زار س���اڵ ته‌م��� ‌هن‌و ره‌وانش���اد خاتو‬ ‫(نافیعه‌)‪ ،‬رۆژانه‌ سه‌ردانی كتێبخانه‌كانی‬ ‫ش���اریان ئه‌كرد‪ ،‬به‌تایبه‌ت كتێبخانه‌كه‌ی‬ ‫خوالێخۆشبو (ره‌ئوف مه‌عروف) بە‌باوه‌ش‬ ‫كتێب‌و گۆڤارو رۆژنامه‌یان كۆ ئه‌كرده‌وه‌و‪،‬‬ ‫بە‌گوێ���ره‌ی توان���ای گه‌یاندن‌و كه‌س���انی‬ ‫متمانه‌ پێكراو‪ ،‬بۆ زانای كورد جه‌مالی برا‬ ‫گه‌وره‌یان ده‌نارد‪ ،‬له‌و ساته‌وه‌خته‌شه‌وه‌ كه‌‬ ‫ئامڕازه‌كانی گه‌یاندن كه‌وتونه‌ته‌ به‌رده‌ست‪،‬‬ ‫ماڵی (گ���وگڵ)‌و هاوچه‌ش���نه‌كانی ئاواو‬ ‫س���ایته‌ كوردییه‌كان ئاواتر‪ ،‬چونكه‌ هێنده‌‬ ‫كاره‌كه‌یان س���انا ك���ردوە‪ ،‬بە‌په‌نجه‌یه‌ك‬ ‫سه‌رجه‌م باڵوكراوه‌كان‌و رووداوه‌كانی رۆژ‪،‬‬ ‫به‌زمانی ك���وردی‌و زمانه‌ زیندوەكان‪ ،‬دێنه‌‬ ‫به‌ر دیدی خوێنه‌رو ده‌خوێندرێنه‌وه‌و لێیان‬ ‫به‌ئاگا ده‌بین‪...‬‬ ‫دوا قس���ه‌م ب���ۆ ئه‌وان���ه‌ی ئام���ۆژگاری‬ ‫ده‌به‌خش���نه‌وه‌‪ ،‬ب���ا ئ���ه‌و نه‌س���یحه‌ت‌و‬ ‫ئامۆژگارییان���ه‌‪ ،‬هه‌ڵبگ���رن ب���ۆ ئه‌وانه‌ی‬ ‫پێویس���تیان پێیه‌تی‪ ،‬ن���ه‌ك زانای كورد‬ ‫جه‌مال نه‌به‌ز‪.‬‬

‫ڕۆژنام����ە‌و س����ایتی ئاوێن����ە دەیانەوێ����ت وەک دو رووبەر بۆ ی����ان ناردنی کۆمەک����ی دارای����ی‪ ،‬بە‌ئیمەیل ی����ان تەلەفۆن‬ ‫گواستنەوەی وێنەی راستەقینەی کۆمەڵگای ئێمە‪ ،‬بەردەوام ئاگادارم����ان بکەنەوە‪ ،‬بۆئ����ەوەی ئاوێنە هەم����و ژمارەیەکی‬ ‫نوێ����ی خ����ۆی بە‌فۆرمات����ی ‪ PDF‬بگەیەنێتە دەس����تتان‌و‬ ‫بن‪.‬‬ ‫لە‌خزمەتگوزارییەکانی بێبەش نەبن‪.‬‬ ‫بەپێ����ی نوێترین راپرس����یی کە ئەمس����اڵ ‪ ،2016‬لەالیەن‬ ‫رێکخ����راوی ‪IMS‬ی دانیمارکیی����ەوە ئەنجام����دراوە‪ ،‬ئاوێنە ب����ۆ پەیوەندیک����ردن‪ ،‬یان وەاڵم����ی هەر پرس����یارێک‪ ،‬تکایە‬ ‫پڕخوێنەرتری����ن رۆژنام����ەی هەرێم����ی کوردس����تانە‪ .‬ه����ەر پەیوەندی بکەن بە‌بەرپرس����ی خزمەتگوزارییەکانی کەمپینی‬ ‫ئەمساڵیش بەپێی نوێترین توێژینەوەی رێکخراوی ‪ Stop‬بۆ "ئاوێنە رۆژنامەی منە"‪.‬‬ ‫دژە گەندەڵی����ی کە بەهاوکاری رێکخراوی ‪NED‬ی ئەمریکی کوردستان عەبدولکەریم‬ ‫ئەنجام����دراوە‪ ،‬رۆژنام����ەی ئاوێنە لە‌نێو ک����ۆی ‪ 22‬میدیای ئیمەیل‪endorseawene@gmail.com :‬‬ ‫بیس����تراو‌و بینراو‌و ئەلکترۆنیدا کە کاریان لەسەر روماڵکردن‌و تەلەفۆن‪00964 770 0600 659 :‬‬ ‫هەڵدانەوەی دۆس����ییەکانی گەندەڵیی کردوە‪ ،‬پلەی یەکەمی ناونیش����ان‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنە‪ ،‬تەالری زارا‪ ،‬نهۆمی سێهەم‪،‬‬ ‫ئاپارتمان����ی ژمارە ‪ ،32‬س����لێمانی‪ ،‬هەرێمی کوردس����تان ـ‬ ‫بەدەستهێنا‪.‬‬ ‫عێراق‪.‬‬ ‫سەرەڕای ئەوەی لەم قۆناغەدا وێنەی راستەقینەی کۆمەڵگای بۆ بەش����داریکردن لەکەمپینی "ئاوێن����ە رۆژنامەی منە"‪ ،‬یان‬ ‫ئێمە بریتییە لە‌بنبەس����تی سیاس����یی‌و داوەشانی سیستەمی پشتیوانیکردنی خۆبەخشانەی رۆژنامەی ئاوێنە‌و سایتەکەی‪،‬‬ ‫ئابووری دارایی کە بووەتە هۆکارێک بۆ مردنی یەک لە‌دوای تکایە لەڕێگای ئەم حیس����ابی بانکییان����ەوە هاوکارییەکانتان‬ ‫یەکی پ����رۆژە میدیاییە س����ەربەخۆکان‪ ،‬ئاوێن����ە وەکو تاکە بنێرن‪.‬‬ ‫هەفتەنامەیەکی سەربەخۆ‪ ،‬راس����تگۆیانە‌و بوێرانە بەردەوامە‬ ‫حسابی بانکی بۆ دەرەوەی هەرێمی کوردستان‬ ‫لە‌کاری پرۆفشنااڵنەی رۆژنامەگەریی خۆی‪.‬‬ ‫بۆئ����ەوەی کوردس����تان نەبێت بە‌گۆڕس����تانی رۆژنامەگەریی‬ ‫سەربەخۆ‌و بیر‌و دەنگی ئازاد‪ ،‬پێویستە ئاوێنە بەردەوامببێت‪.‬‬ ‫بۆئەوەی ئاوێنەش بەردەوامبێت‪ ،‬پێویس����تمان بە‌پشتیوانی‬ ‫خوێنەران‌و بەرپرس����یارێتی دڵس����ۆزانی میدیای سەربەخۆیە‬ ‫لە‌کوردستان‌و دەرەوەی واڵت‪.‬‬ ‫بۆ گەیشتن بەم ئامانجەش بەشدار بە‌لەکەمپینی‬ ‫"ئاوێنە رۆژنامەی منە“‪.‬‬ ‫بۆئەم مەبەس����تەش کۆمپانیای ئاوێنە ژمارەیەکی حیس����ابی‬ ‫بانکیی بۆ هاوڕێیانی خۆی لە‌دەرەوەی واڵت دروس����تکردوە‪.‬‬ ‫تکایە پ����اش بڕیاردانتان بۆ هەر بژاردەیەکی بەش����داریکردن‬

‫‪Vienna Knowlledge Net VKNN‬‬ ‫‪Erste oesterreichische Spar-Casse-Bank‬‬ ‫‪BLZ: 20111‬‬ ‫‪BIC: GIBAATWWXXX‬‬ ‫‪IBAN: AT74 2011 1310 0410 1654‬‬

‫حسابی بانکی بۆ ناوخۆی هەرێمی کوردستان‬ ‫‪Bank: Trade Bank of Irak / Sulaimaniah‬‬ ‫‪Branch‬‬ ‫‪Swift Code: TRIQIQBAXXX‬‬ ‫‪Account Name: Awene Company‬‬ ‫‪Account No.: 0004003247001‬‬

‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‌‬

‫ئیتر سوپاس‪...‬‬ ‫سلێمانی ئه‌یلولی ‪2017‬‬ ‫عدد‪1705 :‬‬ ‫به‌روار‪2017/8/29 :‬‬

‫ئاگاداری‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگاداری‌ هه‌مو ئه‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ سااڵنی‌ (‪ )1989-1987‬زه‌ویان له‌ناحییه‌ی‌ رزگار ‌‬ ‫ی‬ ‫(صمود) وه‌رگرتوه‌ كه‌ هاواڵتی‌ (عومه‌ر كه‌ریم حه‌سه‌ن) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژماره‌ هه‌وائی‌ (‪ )728‬داوای‌ ڕێگا پێدانی‌ كردوه‌ بە‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫دروس������تكردنی‌ خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی‌ له‌سه‌ر ئه‌و پارچه‌ زه‌وییه‌ هه‌یه‌ له‌ماو‌هی‌ (‪ )30‬ڕۆژدا لە‌دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانیمان بكاته‌وه‌ بە‌پێچه‌وانه‌وه‌ شاره‌وانیمان كاری‌ یاسایی‌ بۆ ناوبراو ده‌كات‪.‬‬ ‫ ‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫ ‬

‫ونبون‬

‫* ناسنامەیەکی ژوری بازرگانی‌و پیشەسازی سلێمانی ونبوە بەناوی (لقمان بابکر سلیم ئاغا)‪ ،‬هەرکەس دۆزییەوە بیگه‌ڕێنێتەوە‬ ‫بۆ نوسینگەی ئاوێنە‪.‬‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاهیرو ویدات حسێن؟‬

‫نەخێر بۆ شەڕی دۆڕاو‪ ،‬بەڵێ بەمەرج!‬ ‫د‪ .‬هەژار مەعروف‬ ‫مەسعود بارزانی ئەم سودانە دەبینێت لەڕاپرسی‪:‬‬ ‫‪ .١‬لەبیربردنەوەی کاتیی کێشە بنەڕەتیەکانی ژیانی خەڵک‪.‬‬ ‫‪ .٢‬خۆنواندن وەک ڕابەرێکی نەتەوەیی مێژویی‪ ،‬ئەمە لەکاتێکدایە الیەنگرەکانی بەهۆی‬ ‫شکستهێنانی سیاسەتی نەوت‌و برسیکردنی خەڵک‪ ،‬هەروەها بەهۆی سیاسەتی دژی کوردی‬ ‫تورکیا‌و سوریا‪ ،‬ڕۆژبەڕۆژ لەکەمبوندان‪.‬‬ ‫‪ .٣‬جواڵندنی دۆخە چەقبەستوەکەی کوردستان بەسودی خۆی‌و وانیشاندانی کە بڕینی بودجە‬ ‫لەبەغداوە هۆی کێشەکانی کوردستانە نەک شکستەکانی سیاسەتی خۆی‌و برازاکەی‌و یەکێتی‪.‬‬ ‫‪ .٤‬کاراکردنەوەی پەرلەمان تەنیا بۆ ئەوەی شێوازێکی قانونی بدات بەڕیفراندۆم‪ ،‬نەک بۆ لەناو‬ ‫پەرلەمانەوە چارەسەری کێشە بنەڕەتیەکانی تری دەسەاڵت‪ ،‬بەمەش خۆی ڕزگاربکات لەو‬ ‫هەمو ڕەخنەیەی لەناوە‌وە‌و لەدەرەوەی کوردوستان لەسەر پەکخستنی پەرلەمان لێیدەگیرێ‪.‬‬ ‫‪ .٥‬ئیحراجکردن‌و تەنگکردنی ئاسۆی مناوەرە‌و جموجوڵی سیاسی لەبەردەم گۆڕان‌و کۆمەڵ‌و‬ ‫نەیارەکانی تری پارتی‪ ،‬ئاخر من‌و تۆی کورد کە پتر لەچوارسەد ساڵە هەر لەشەرەفخانی‬ ‫بەدلیسی‌و ئەحمەدی خانی‌و حاجی قادری کۆێی‌و بێکەسی شاعیر‌و شێرکۆی کوڕی‌‬ ‫هیوا‌و خەونمان ڕزگاربون بوە لەزوڵمی داگیرکەرانی کوردستان‌و دروستکردنی دەوڵەتێکی‬ ‫کوردستانیی‌ وا کە لەژێر ئااڵکەیدا مرۆڤ بەتێروتەسەلی‌و بەسەربەرزی‌و بەئازادی بژی‪ ،‬چۆن‬ ‫بتوانین بڵێین سەربەخۆێیمان ناوێ؟‬ ‫‪ .٦‬ئەگەر نەیارەکانی پارتی بەنەخێر بەشداریی ڕیفراندۆم بکەن یا هەر بەشداریی تێدا نەکەن‬ ‫ئەمەش سودی زۆر بە مەسعود بارزانی دەگەیەنێ‌و بەالیەنگرەکانی دەسەلمێنێ کە ئەو‬ ‫سەربەخۆیی دەوێ‌و نەیارەکانی ڕێگرن لەبەردەمیدا‪ ،‬بەمەش شکستەکانی پەردەپۆشدەکات‌و‬ ‫دەیخاتە سەر نەیارەکانی‪.‬‬ ‫ڕون‌و ئاشکرایە بەغدا بەدەسەاڵت‌و بەموعارەزەی سونی‌و شیعیەوە سورن لەسەر ئەوەی هەرێم‬ ‫لەعێراقدا بمێنێتەوە‌و ئەگەر پێویستیشی کرد ئامادەن‌هێرشی سەربازی لەزەوی‌و لەئاسمانەوە‬ ‫بکەنە سەر هەرێم‪ .‬ڕەشوڕوتی شیعە‌و سونیی عەرەبیش زۆر بەئاسانی بە بەنزینی دیعایەی‬ ‫ئیسالمی (کورد هاوپەیمانی ئیسرائیلە‌و‪‌)..‬و بەنەوتی دیعایەی نەتەوەپەرستیی عەرەب‪ ،‬ئاگری‬ ‫شەڕی کوردیان کڵپە دەسەنێ‌و سەرکردە ملیۆنێرەکانیشمان‌و خزمەکانیشیان لەتەماشاکەر‬ ‫زیاتر هیچ دەورێکی تێدا نابینن‌و کە کەوتنە مەترسی فڕۆکەی ئامادەکراویان هەیە بۆ ڕاکردن‬ ‫بۆ ناو کۆشک‌و ڤیال‌و ئوتێلە گرانبەهاکانیان لەئەمریکا‌و ئەوروپا‪ ،‬هیچ گەرەنتیەکی ئەمریکی یا‬ ‫نێونەتەوییش نابینین بۆ پشتگیریی هەرێم لەشەڕێکی ئاوادا‪ ،‬کەواتە لەئێستادا هەرێم ناتوانێ‬ ‫بەشەڕی ڕزگاریخوازی خۆی لەعێراق جیابکاتەوە‌و دەوڵەتی سەربەخۆ دروستبکات‪.‬‬ ‫دەتوانین بەشێوەیەکی کاتیی کورت چاوبنوقێنین لەسودە ناڕەواکانی ڕیفراندۆم بۆ مەسعود‬ ‫بارازنی بەم مەرجانە‪:‬‬ ‫‪ .١‬دەبێت مەسعود بارزانی پێشتر بڕیاری دابێت بەهیچ جۆرێ نەهێڵێ هەرێم توشی هیچ‬ ‫شەڕێک بێت‌و نەهێڵێ کوردوستان ببێتە مەیدانی شەڕ لەبری سعودیە‌و ئێران‌و تورکیا‪.‬‬ ‫‪ .٢‬ڕیفراندۆم بۆ پشتگیریی دارایی هەرێم بێت بۆ ئەوەی ئەو قەرزە زۆرەی لەسەر‬ ‫هەرێم کۆبۆتەوە‌و بەپتر لەبیست ملیار دۆالر مەزەندە دەکرێت‌‪ ،‬چارەیەکی بنەڕەتیی بۆ‬ ‫بدۆزرێتەوە‪.‬‬ ‫‪ .٣‬ڕیفراندۆم تەکانێکی سیاسی‌و دیبلۆپماسی بێت بۆ بەرەو پێشبردنی کێشەی کورد‌و‬ ‫بۆ پەستان‌و گوشینی سیاسی‌و دیبلۆماسی لەسەر بەغدا بۆ ئەوەی ملبدات بۆ چارەسەری‬ ‫یەکجاریی کێشەی ناوچە کوردستانیەکانی دەرەوەی هەرێم‪.‬‬ ‫‪ .٤‬گێڕانەوەی موچە‌و بازاڕ‌و ژیانی خەڵک بۆ پێش قەیرانی دارایی‪.‬‬ ‫ئەگەر نیازەکانی بارزانی ئەو چوار خاڵەی سەرەوەشی تێدابن ئەوە بەڕای من مافی ڕەوای‬ ‫گەلەکەمانە ڕیفراندۆم بکات‌و بێگومان دەبێت بە بەڵێ وەاڵم بداتەوە‪ .‬تێناگەم دوای ئەو هەمو‬ ‫خەباتە دورودرێژەی کورد بەو هەمو زیانەی بەهۆی ئەم خەباتەوە لەخۆی‌و عەرەب‌و تورک‌و‬ ‫فارس کەوتوە بۆچی نەسیاسیەکانی عەرەب نەهی تورک نەهی ئێران هیچ تێگەیشتن‌و جوامێری‌و‬ ‫بەخشندەیی‌و نیازپاکییەکیان بەرامبەر بەخواستی دێرینی کورد بۆ سەربەخۆیی نیە؟ بۆیە‬ ‫من هەڵمەتی (نەخێر لەئێستادا) بەدەنگێکی ناساز‌و ناسروشتی‌و بەکارێکی نەباش‌و ناڕاست‌و‬ ‫نامەنتیقی دەزانم‪ .‬با مەسعود بارزانیش باش بزانێ دەبێت وازبهێنێ لەدیکتاتۆرییەتی بنەماڵەیی‌و‬ ‫تاکحیزبی‪ ،‬دەبێت لەگەڵ هەمو هێزە کارا‌و دڵسۆزەکانی کوردستان ئەم وێرانستانەی حوکم‌و‬ ‫ئیدارەی کوردی لەڕەگ‌و ڕیشەوە چاک بکات‪ ،‬دەنا حەڤدەی شوباتەکانی ئایندە بەڕێوەن!‬

‫ریکالم‬

‫کۆمپانیای ئاپت‬ ‫تەنها لەماوەی ‪ 4‬مانگدا‬ ‫ببە‌بەخاوەنی پاسپۆرت‌و‬ ‫رەگەزنامەی کۆماری‬ ‫دۆمەنیکان‬

‫گەشت بکە بۆ زیاتر‬ ‫لە ‪ 120‬وواڵت بەبێ ڤیزا‬ ‫‪07509991000‬‬ ‫‪07509992000‬‬

‫‪١٧‬ی ئەم مانگە یادی تیرۆرکردنی‬ ‫د‪.‬سادقی شەرەفکەندییە‬ ‫سمایل ئاغای شوکاک ناسراو‬ ‫بەسمکۆ ساڵێ ‪ ١٩٣٠‬بە پیالنێکی‬ ‫رژێمی ئێران بە ناوی گفتوگۆوە‬ ‫بانگکرا بۆ شنۆو لەوێ تیرۆر کرا‬

‫قازی محەممەد سەرۆک کۆماری‬ ‫کوردستان‪ ،‬لە ساڵی ‪١٩٤٧‬دا‬ ‫لەمەیدانی چوارچرای مهاباد‬ ‫بەدەستی رژێمی ئەوسای ئێران‬ ‫لەسێدارە درا‬

‫حکومەتە یەک لەدوای یەکەکانی ئێران‪ ،‬مێژویەکی درێژیان‬ ‫لەتیرۆرکردنی سەرکردەکانی رۆژهەاڵتی کوردستاندا هەیە‬ ‫د‪.‬عەبدولرەحمان قاسملو‬ ‫سکرتێری گشتیی حیزبی‬ ‫دیموکراتی کوردستانی‬ ‫ئێران‪ ،‬لە‪١٣‬ی‌ تەمموزی‬ ‫‪١٩٨٩‬دا لەسەر مێزی گفتوگۆ‬ ‫لەگەڵ نوێنەرانی دەوڵەتی‬ ‫ئیسالمی ئێران تیرۆرکرا‬

‫د‪.‬سادقی شەرەفکەندی‬ ‫سکرتێری گشتی حیزبی‬ ‫دیموکراتی کوردستانی‬ ‫ئێران‪ ،‬لە ‪١٧‬ی ئەیلوولی‬ ‫‪١٩٩٢‬دا لەچێشتخانەیەک‬ ‫بەناوی "میکۆنۆس"‬ ‫لەشاری بەرلین تیرۆرکرا‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬