Awene 594

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژماره‌ (‪)594‬‬ ‫سێشەممە ‪2017/9/26‬‬

‫ریکالم‬

‫هەڕەشەکان نەیانتوانی پرۆسەی‬ ‫ریفراندۆم پەکبخەن‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫فەرماندەی ئۆپەراسیۆنە‬ ‫تایبەتەكانی ئەمریكا داوای‬ ‫لەواشنتۆن كردوە پشتی‬ ‫كوردەكانی سوریا بەرنەدات‬

‫‪5‬‬ ‫ریکالم‬

‫‪18‬‬

‫تارمای ‌ی سه‌ربه‌خۆیی‌ كوردستان‪ ،‬تاران‌و ئه‌نقه‌ره‌و به‌غدا یه‌كده‌خاته‌و‌ه‬

‫خه‌ڵك ‌ی چاوه‌ڕوانی‌ لێكه‌وته‌كان ‌ی ریفراندۆم ده‌كه‌ن‬

‫پاش به‌ڕێوه‌چونی‌ پرۆس���ه‌ی‌ ده‌نگدان ‌ی‬ ‫ریفران���دۆم ب���ۆ س���ه‌ربه‌خۆیی‌‪ ،‬خه‌ڵك���ی‌‬ ‫كوردس���تان له‌ئه‌م���ڕۆوه‌ چاوه‌ڕوان���ی‌‬ ‫لێكه‌وته‌كان���ی‌ ریفراندۆم���ن‪ ،‬نوێن���ه‌ری‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم له‌تاران ده‌ڵێت "تارمایی‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی‌‌و جیابون���ه‌وه‌ی‌ هه‌رێم���ی‌‬ ‫كوردس���تان له‌عێ���راق‪ ،‬ت���اران‌و ئه‌نقه‌ره‌و‬ ‫به‌غدای‌ یه‌كخستوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬ن���ازم ده‌باغ‪ ،‬نوێنه‌ری‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم له‌تاران به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫حه‌یده‌ر عه‌بادی‌ س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ په‌یوه‌ن���دی‌ ته‌له‌فونییه‌وه‌ داوای‌‬ ‫له‌حه‌سه‌نی‌ روحانی‌ سه‌رۆك كۆماری‌ ئێران‌و‬ ‫ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغانی‌ سه‌رۆكی‌ توركیا‬ ‫كورده‌ تا ده‌روازه‌ س���نورییه‌كانیان به‌ڕوی‌‬ ‫كوردس���تاندا دابخ ‌هن‌و گوشاری‌ ئابوری‌ بۆ‬ ‫سه‌ر هه‌رێم دروستبكه‌ن‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "توركیا‌و‬ ‫عێراق‌و ئێران هاوهه‌ڵوێست‌و هه‌ماهه‌نگن بۆ‬ ‫كاردانه‌وه‌ به‌رامبه‌ر به‌كوردستان"‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫هاواڵتییەکی کوردستان‬

‫ریکالم‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )594‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/26‬‬

‫كورد دوا ‌ی ریفراندۆم چۆن مامه‌ڵ ‌ه له‌گه‌ڵ‌ به‌غدا بكات؟‬

‫په‌ر‌له‌مانتارانی‌ كورد له‌به‌غدا داوای‌ چاره‌سه‌ر ‌ی كێشه‌كانی‌ هه‌ولێرو ناوه‌ند ده‌كه‌ن‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫ی په‌رله‌مانی‌ عێراق‬ ‫ئه‌ندامان ‌‬ ‫له‌فراكسیۆنه‌ كوردییه‌كان‬ ‫ی‬ ‫داوا ده‌كه‌ن له‌دوای‌ ڕاگه‌یان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجامه‌كانی‌ گشتپرس ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رپرسانی‌ كورد واز له‌ زمان ‌‬ ‫زبربهێنن‌و به‌گفتوگۆی‌ ئاشتیان ‌ه‬ ‫ناكۆكیه‌كانی‌ نێوان هه‌ولێرو به‌غدا‬ ‫چاره‌سه‌ربكرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌مان ‌‬ ‫رێزان شێخ دلێر ئه‌ندام ‌‬ ‫ی‬ ‫عێ���راق له‌فراكس���یۆنی‌ یه‌كێت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫نیش���تمانی‌ كوردس���تان به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ڕاگه‌یاند " ده‌بوایه‌ كورد پێش ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجام بدات‪ ،‬مامه‌ڵه‌یه‌ك ‌‬ ‫گشتپرس ‌‬ ‫ی هه‌بوای ‌ه له‌ئێس���تا‪ .‬ده‌بێ‬ ‫جی���اواز ‌‬ ‫بپرس���ین ئای���ا ك���ورد ده‌یه‌وێ���ت‬ ‫ی‬ ‫ده‌وڵه‌تێك دروس���ت بكات‌و به‌ئارام ‌‬ ‫ی بێت‪،‬‬ ‫تێیدا ب���ژی‌‌و بۆ خه‌ڵكه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی بێت‌و بڵێن‬ ‫یان ده‌یه‌وێت بۆ عیناد ‌‬ ‫ی ده‌وڵه‌تێكمان‬ ‫به‌شه‌ڕو ئاژاوه‌‌و ناكۆك ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ ئێس���تا ده‌یبینین‬ ‫چۆن په‌یوه‌ندی‌ چه‌ند ساڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫توركیاو ئێران عێراق تێكداوه‌‌و چاك‬ ‫كردنه‌وه‌ی هه‌روا ئاسان نیه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی "ڕۆژ به‌ڕۆژ په‌یوه‌ندیه‌كان ‌‬ ‫ئه‌و وت ‌‬ ‫كوردس���تان له‌گه‌ڵ حكومه‌تی‌ عێراق‬ ‫خراپتر ده‌بێت‪ ،‬ئیت���ر تاوه‌نی‌ كورد‬ ‫بێت یان عێراق‪ .‬نه‌وتی‌ كه‌ركوك خرای ‌ه‬ ‫ی هه‌رێم‌و‬ ‫ی حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ژێر ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫ژێ���ر ده‌س���ه‌اڵتی‌ پارت���ی‌‌و یه‌كێتی‌‪،‬‬ ‫ئیتر چۆن مامه‌ڵه‌ی���ان پێوه‌كردبێت‬ ‫ی‬ ‫بڕواناك���ه‌م حكومه‌تی‌ عێراقی‌ ڕێگر ‌‬ ‫ی‬ ‫كردبێ���ت‪ ،‬چونكه‌ له‌كه‌ركوك هه‌مو ‌‬ ‫له‌ژێر ده‌سه‌اڵتی‌ خۆیاندا بوه‌ "‪.‬‬ ‫ئه‌و وتیشی‌ "په‌یوه‌ندیه‌كانی‌ نێوان‬ ‫هه‌رێم به‌غدا خراپتر ده‌بێت‪ .‬ده‌بوای ‌ه‬ ‫ی بكرێت‪،‬‬ ‫پێش ئ���ه‌وه‌ی‌ گشتپرس��� ‌‬ ‫سه‌ركرده‌كان بیریان له‌وه‌ بكردایه‌ته‌و‌ه‬ ‫كه‌ زۆرینه‌ی‌ س���ه‌ركرده‌ عه‌ره‌به‌كان‬ ‫هه‌مان بیرو باوه‌ڕی‌ سه‌دام حسێنیان‬ ‫ی‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬تۆ بێیت ڕۆژانه‌ چه‌ندین ئااڵ ‌‬ ‫عێراق بستوێنێت‌و ئیهانه‌یان بكه‌یت‪،‬‬ ‫ئه‌وانیش كاردانه‌وه‌یان ده‌بێت‪ .‬واتا تۆ‬

‫پرۆسەی دەنگدانی ریفراندۆم‬ ‫ی‬ ‫ش���ه‌ڕت هه‌ڵگیرساندوه‌‪ ،‬نه‌ك ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌وڵه‌تێ���ك دروس���تبكه‌یت‪ .‬ده‌بێت‬ ‫ئه‌وه‌مان بیرنه‌چێت تۆ پێناس���ه‌كه‌ت‬ ‫پێناس���ی‌ عێراقی���ه‌‪ ،‬پاس���اپۆرتت‬ ‫ی به‌و‌ه كرد‬ ‫پاسپۆرتی‌ ئه‌وه‌"‪ .‬ئاماژه‌ش ‌‬

‫عه‌ره‌ب هه‌رگیز نایه‌وێت عێراق پارچ ‌ه‬ ‫پارچه‌ بكرێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌وه‌ كورد‌ه‬ ‫ی هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌یه‌وێ���ت ده‌وڵه‌ت��� ‌‬ ‫به‌ش���ه‌ڕ به‌جه‌نگ به‌ئیهانه‌ كردن‪!...‬‬ ‫ئایا به‌مانه‌ هیچمان ده‌ستده‌كه‌وێت؟‬

‫ریکالم‬

‫ی ده‌س���تمان پێكردو‌ه بڕوا‬ ‫به‌و ڕێگه‌ ‌‬ ‫ناكه‌م بارودۆخه‌كه‌ ئاوا زو ئاس���ان‌و‬ ‫ئارام ببێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو پێویس���تی‌ ب ‌ه‬ ‫زمان‌و گفتوگۆی حه‌كیمانه‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ش���اخه‌وان عه‌بدوڵ�ڵ�ا ئه‌ندام��� ‌‬

‫ی‬ ‫په‌رله‌مانی‌ عێراق له‌فراكسیۆنی‌ پارت ‌‬ ‫ی عێراق‬ ‫له‌باره‌ی‌ مامه‌ڵ ‌ه له‌گه‌ل ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫جیاواز له‌س���ه‌ركردایه‌تی‌ پارته‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بیرده‌كاته‌وه‌‌و ده‌ڵێت "كاربه‌ده‌ستان ‌‬ ‫عێراقی‌ چه‌نده‌ توندبن‪ ،‬ئێم ‌ه ده‌بێت‬

‫له‌سه‌رخۆبین‪ ،‬چونكه‌ ئێمه‌ هه‌ده‌ف‌و‬ ‫ی‬ ‫ئامانجێكم���ان هه‌یه‌ ك��� ‌ه ڕاگه‌یاندن ‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ س���ه‌ربه‌خۆی‌ كوردستانه‌‪.‬‬ ‫پێویس���ته‌ له‌گ���ه‌ڵ به‌غ���دا له‌س���ه‌ر‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك پرس ڕێبكه‌وی���ن‪ .‬ئه‌مڕۆ‬ ‫ی دوزخورماتو‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ به‌رێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌رخه‌ت بوم‪ .‬س���ه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌مڕۆ ش���ه‌هیدماندا‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌بێت‬ ‫گه‌نجه‌كانم���ان خۆڕاگرب���ن‌و هه‌ده‌ف ‌ه‬ ‫ی گه‌له‌كه‌مان كه‌ سه‌ربه‌خۆی ‌ه‬ ‫گه‌وره‌كه‌ ‌‬ ‫له‌ده‌س���تمان ده‌رنه‌چێ���ت‪ ،‬چونك��� ‌ه‬ ‫هه‌وڵده‌درێت لێمان تێكبدرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ وت���ی‌ "پێویس���ت ‌ه‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ دیبلۆماس���ی‌ دۆخ��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ڕاگه‌یاندن ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ڕوات‪ .‬ل���ه‌دوا ‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌ ده‌بێت زۆر باشبین‬ ‫بۆ عێراق بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌وان واهه‌س���ت‬ ‫نه‌كه‌ن كوردس���تان بۆ ئ���ه‌وان بۆت ‌ه‬ ‫ی تێبكه‌ن‪.‬‬ ‫جه‌هه‌نن���ه‌م‌و نابێ���ت ڕو ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌بێت ده‌وڵه‌ته‌كه‌م���ان ده‌وڵه‌تێك ‌‬ ‫مه‌ده‌نی‌ بێ���ت‌و جیاوازبی���ن له‌وان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی دیكه‌ ‌‬ ‫به‌جۆرێ���ك كه‌ پارزگاكان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراق داوابكه‌ن بخرێن ‌ه سه‌ر ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫كوردستان"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫مه‌سعود حه‌یده‌ ئه‌ندامی په‌رله‌مان ‌‬ ‫عێراق له‌فراكس���یۆنی‌ گۆران جیاواز‬ ‫ی یه‌كێتی‌‌و‬ ‫له‌ه���ه‌ردو په‌رله‌مانتاره‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وتی‌ "سیاس���یه‌كانی‌ ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراقی‌ هه‌مان بڕی���ارو كارنامه‌كان ‌‬ ‫ی به‌ع���س په‌یڕه‌و‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی‌ حیزب��� ‌‬ ‫ده‌كه‌ن���ه‌وه‌ به‌رامب���ه‌ر به‌ك���ورد‪.‬‬ ‫پێویس���ته‌ عێراقییه‌كان تێگه‌شتیان‬ ‫ی‬ ‫هه‌بێ���ت ك���ه‌ ك���وردو پێكهاته‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫ی ده‌ره‌و ‌‬ ‫ی ناوچه‌كان ‌‬ ‫دیكه‌ ‌‬ ‫كوردس���تان ماف���ی‌ ئه‌وه‌ی���ان هه‌یه‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫به‌ڕێكارێكی‌ دیموكراس��� ‌‬ ‫عێراقی‌ جیاببنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی وت "پێویسته‌ دۆسته‌كان ‌‬ ‫ئه‌وه‌ش ‌‬ ‫ك���ورد له‌م دۆخه‌دا بێنه‌پێش���ه‌و‌ه تا‬ ‫ی‬ ‫ی كورد نه‌كوژرێت‌و خوێن ‌‬ ‫چیتر ڕۆڵه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق ‌‬ ‫نه‌ڕژێ���ت‌و له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌ت��� ‌‬ ‫دانیش���تن بكرێت بۆ هه‌نگاوی‌ داهاتو‬ ‫ی گه‌لی‌ كوردستانه‌‪.‬‬ ‫ك ‌ه ئه‌وه‌ داخواز ‌‬ ‫گرنگیش��� ‌ه كار له‌سه‌ر هێوركرنه‌وه‌ی‬ ‫دۆخه‌ك ‌ه بكرێت"‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )594‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/26‬‬

‫‪3‬‬

‫تارمای ‌ی سه‌ربه‌خۆی ‌ی كوردستان‪ ،‬تاران‌و ئه‌نقه‌ره‌و به‌غدا یه‌كده‌خاته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محه‌مه‌د‬ ‫عێراق‌و ئێران‌و توركیا له‌ریفراندۆمی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان تۆقیون‌و نازانن ئه‌گه‌ر‬ ‫جیابونه‌وه‌ی‌ هه‌رێم ببێت به‌واقعێكی‌‬ ‫به‌رده‌ست چۆن مامه‌ڵه‌ له‌گ ‌هڵ‌ ئه‌م واڵته‌‬ ‫نوێیه‌دا بكه‌ن‪ ،‬نوێنه‌ری‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌تاران ده‌ڵێت "بژاردەی سەربازیی بۆ‬ ‫روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی‌ هه‌رێم بەدور دەبینم‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بۆ بژاردەی‌ ئابوریی ئێران هاوهەڵوێست‬ ‫دەبێت لەگەڵ عێراق‌و توركیادا"‪.‬‬ ‫دامه‌زراندنی‌ ده‌وڵه‌تێكی‌ نوێ‌ له‌رۆژهه‌اڵت ‌ی‬ ‫ناوه‌ڕاس���تدا به‌ن���اوی‌ كوردس���تان‪ ،‬جێی‌‬ ‫نیگه‌ران���ی‌ واڵتانی‌ توركی���ا‌و ئێرانه‪ ‌،‬له‌به‌ر‬ ‫هاوسۆزیی‌ كوردانی‌ واڵتانی‌ خۆیان به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌و ده‌وڵه‌ته‌و هه‌وڵدانی���ان بۆ دامه‌زراندنی‌‬ ‫كوردس���تانێكی‌ گه‌وره‌و یه‌كپارچ���ه‌‪ .‬بۆیه‌‬ ‫پێشبینی‌ ده‌كرێت كاردانه‌وه‌ی‌ ئه‌و ده‌وڵه‌تانه‌‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌كوردس���تانێكی‌ س���ه‌ربه‌خۆ‬ ‫ته‌نه���ا له‌چوارچێوه‌ی‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‌ زاره‌كی‌‌و‬ ‫هه‌ڵوێس���ت ده‌ربڕیندا قه‌تی���س نه‌مێنێت‪.‬‬ ‫حه‌یده‌ر عه‌بادی‌ به‌مه‌به‌س���تی‌ هه‌نگاونانی‌‬ ‫كرده‌ك���ی‌ ل���ه‌دژی‌ كوردس���تان په‌یوه‌ندی‌‬ ‫ته‌له‌فونی‌ به‌حه‌س���ه‌نی‌ روحانی‌ س���ه‌رۆك‬ ‫كۆماری‌ ئێران‌و ره‌ج���ه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغانی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ توركیاوه‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫نوێن���ه‌ری‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم له‌تاران‪ ،‬نازم‬ ‫ده‌باغ له‌مباره‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند حەیدەر‬ ‫عەب���ادی‌و ئەردۆغ���ان‌و حەس���ەن رۆحانی‬ ‫لەبارەی ئەنجامدان���ی ریفراندۆمی هەرێمی‬ ‫كوردس���تانەوە قس���ەیان كردوە‌و پێكەوە‬ ‫بەرنامەیەكیان هەیە بۆ جێبەجێكردن‪ .‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "بەرنامەكە بەشێكی زۆری ئەو قسانە‬ ‫بون كە س���ەرۆك كۆماری توركیا لەكۆنگرە‬ ‫رۆژنامەوانییەكەی دوێنێیدا كردی"‪ .‬وتیشی‌‬ ‫"من دەڵێم توركیا‌و عێراق‌و ئێران هاوسۆز‌و‬ ‫هاوهەڵوێس���ت‌و هەماهەنگن ب���ۆ كاردانەوە‬ ‫بەرامبەر بە هەرێم"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ له‌ئاس���تی‌ لێدوانی‌‬ ‫كاربه‌ده‌ستانی‌ پله‌ یه‌كی‌ سیاسی‌‌و سه‌ربازیی‌‬ ‫ئێران‌و میدیاكانیان���دا به‌توندی‌ له‌دژی‌ هه‌ر‬

‫ئەم پرسە تا‬ ‫ئێستا رەنگدانەوەی‬ ‫نەرێنی هەبوە‬ ‫لەسەر ئێرانییەكان‬ ‫ئێرانییەكانیش‬ ‫هاوسۆزن لەگەڵ‬ ‫عێراق‌و توركیادا‬ ‫بۆ ئەوەی‬ ‫رێگا بگرن‬ ‫لەجیابونەوەی‬ ‫کوردستان‬ ‫جۆره‌ سه‌ربه‌خۆییه‌كی‌ كورد ده‌وه‌ستنه‌وه‌‌و‬ ‫داوای‌ گرتنه‌ب���ه‌ری‌ رێوش���وێنی‌ پێویس���ت‬ ‫له‌دژی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫له‌مباره‌ی���ەوه‌ ن���ازم ده‌ب���اغ پێیوای���ه‌‬ ‫ئێران رێوش���وێنی‌ س���ه‌ربازی‌ له‌دژی‌ هه‌رێم‬ ‫ناگرێته‌ب���ه‌ر‪ .‬ئه‌و وتی‌ "من تا ئێس���تا بڕوا‬ ‫ناك���ەم ب���ژاردەی س���ەربازی بەكاربێ���ت‪،‬‬ ‫تەنانەت بۆ ب���ژاردەی ئابوریش لەڕویەكەوە‬ ‫ئەوەی كە هەستی پێدەكرێت ئێران جەخت‬ ‫لەسەر ئەوە دەكاتەوە لەهەمو قۆناغەكاندا‬ ‫هاوكارو پش���تیوانی خەڵكی كوردس���تان‌و‬

‫ئاهەنگێڕان بەبۆنەی سەرکەوتنی بەڵێ‬ ‫عێراق بوە‪ ،‬بۆیە ئێستاكە ئەوەی من گوێم‬ ‫لێ بوە دەڵێن هەڵوێس���تێكی قورسە ئێمە‬ ‫لەس���ەرەتاوە ب���ژاردەی ئاب���وری بەرامبەر‬ ‫بەهەرێ���م بەكاربهێنی���ن‪ ،‬ب���ەاڵم دەبێ���ت‬ ‫حس���ابێك بۆ ئەو سیاس���ەتانە بكەین كە‬ ‫ئێمەش گرفتاری بارێكی نائەمنی دەكاتەوە‪،‬‬ ‫چونک���ە س���ەركردایەتی سیاس���ی‌و الیەنە‬ ‫سیاس���یەكانی ك���ورد رەچاوی ئ���ەو هەمو‬ ‫داخ���وازی‌و پێش���نیارانەیان نەكرد لەالیەن‬ ‫واڵتان‌و نەتەوە یەكگرتوەكان‌و ئێرانیش���ەوە‬ ‫خرانەڕو"‪.‬‬

‫وتیش���ی‌ "بۆی���ە پێموایە ئەم پرس���ە تا‬ ‫ئێس���تا رەنگدانەوەی نەرێنی هەبوە لەسەر‬ ‫ئێرانیی���ەكان‪ .‬ئێرانییەكانیش هاوس���ۆزن‬ ‫لەگەڵ عێ���راق‌و توركیادا ب���ۆ ئەوەی رێگا‬ ‫بگ���رن لەجیابونەوە‪ .‬بژاردە س���ەربازییەكە‬ ‫بەدور دەبین���م‪ ،‬بەاڵم بۆ بژاردە ئابورییەكە‬ ‫ئێران واڵتی یەكەم نابێت‪ .‬لەگەڵ ئەوەشدا‬ ‫ئێران هاوهەڵوێس���ت دەبێت لەگەڵ عێراق‌و‬ ‫توركیادا"‪.‬‬ ‫ناوب���راو باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ به‌پێی‌‬ ‫بەدواداچون���ی‌ ئه‌وان تاوەك���و كاتژمێر ‪4‬ی‬

‫ئێ���وارەی دوێنێش دەروازە س���نورییەكان‬ ‫لەڕوی خواردەمەنی‌و هاتوچۆی هاواڵتیانەوە‬ ‫دانەخ���راون‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "تەنی���ا ئەوەی رێی‬ ‫لێگی���راوە ئەو س���وتەمەنیانە ك���ە لەدیوی‬ ‫هەرێمی كوردستانەوە دێنە ئێران‌و دەبرێنە‬ ‫دەرەوە‌و هەروەها ئەوەش���ی كە لە ئێرانەوە‬ ‫دێتە هەرێمەوە"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ت���ا ئەمڕۆكە ئێ���ران جەخت‬ ‫لەس���ەر ئەوە دەكات هاوكار‌و پش���تیوانن‬ ‫لەو داخوازیانەی ك���ورد كە لەچوارچێوەی‬ ‫دەس���توری عێراقیدان‌‪ .‬لە هەمانكاتیش���دا‬

‫جەخت دەكەن���ەوە كە لەگەڵ پاراس���تنی‬ ‫یەكپارچەی���ی خاكی عێراق‌و جێبەجێكردنی‬ ‫ئ���ەو بڕگان���ەن كە ل���ە رێككەوتن���ەكان‌و‬ ‫دەس���توری هەمیش���ەیی عێراق���دا هاتون‪.‬‬ ‫هەرچی س���ەركردایەتی سیاس���ی كوردە‪،‬‬ ‫داوای گەرەنت���ی كردوە‪ ،‬ب���ەاڵم من نازانم‬ ‫ئ���ەو گەرەنتیی���ە ب���ۆ جێبەجێكردن���ی‬ ‫مادەكانی دەس���تورە یان بۆ جێبەجێكردنی‬ ‫س���ەربەخۆییە‪ ،‬چونك���ە ئێس���تا هەرێم لە‬ ‫قۆناغێك���ی تردای���ەو كاتێ���ك ریفراندۆمی‬ ‫ئەنجامداوە بڕیاری داوە سەربەخۆ بێت"‪.‬‬

‫كه‌ركوك براوه‌ ‌ی یه‌كه‌می‌ ریفراندۆمە‬ ‫"له‌ئێستادا شه‌ڕ له‌ده‌رگای‌ كه‌ركوك نادات"‬ ‫ئا‪ :‬نیاز‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ی‌ هه‌مو چاوه‌ڕوانیه‌كانەوە‪،‬‬ ‫ده‌نگدانی‌ ریفراندۆم بۆ سه‌ربه‌خۆیی‌‬ ‫له‌كه‌ركوك زۆر به‌هێمنی‌‌و ئارامی‌ تێپه‌ڕی‌‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی‌ عێراق ده‌ڵێت "باوەڕناكەم‬ ‫حكومەتی عێراقی بڕیاری جواڵندنی هێز بۆ‬ ‫كەركوك جێبەجێ بكات‪ ،‬چونكە سوپاكەی‬ ‫لەئێستادا لەشەڕدایە لەگەڵ داعش‌و‬ ‫ناتوانێت دەرگای شەڕی دیكە لەخۆی‬ ‫بكاتەوە"‪.‬‬ ‫له‌كاتێك����دا ك����ه‌ دوێن����ێ‌ كه‌ركوكییه‌كان‬ ‫به‌ج����ۆش‌و خرۆش����ه‌وه‌ ده‌چون����ه‌ س����ه‌ر‬ ‫س����ندوقه‌كانی‌ ده‌نگدان بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ ده‌نگ‬ ‫به‌سه‌ربه‌خۆیی‌ كوردس����تان بده‌ن‪ ،‬له‌به‌غدا‬ ‫دانیش����تنی‌ په‌رله‌مانتاران����ی‌ عێ����راق گه‌رم‬ ‫بو بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌ب����ێ ئاماده‌بونی نوێنه‌رانی‬ ‫ك����ورد كۆمه‌ڵێ����ك بڕیار ب����ده‌ن‪ .‬پێنچ لەو‬ ‫بڕیاری����ان تایبه‌ت ب����ون به‌كه‌ركوك‌و ناوچه‌‬ ‫داب����ڕاوه‌كان‪ ،‬له‌وانه‌ پابه‌ندكردنی س����ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران به‌گرتنه‌به‌ری هه‌مو ڕێوش����وێنه‌كان‬ ‫بۆ پاراس����تنی یه‌كپارچه‌ی����ی خاكی عێراق‌و‬ ‫ده‌ركردنی فه‌رمان بۆ هێزه‌ سه‌ربازییه‌كان بۆ‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌‌و باڵوبونه‌وه‌ له‌هه‌مو ئه‌و ناوچانه‌ی‬ ‫كه‌ پێ����ش ‪ 2014-6-‎10‬تیای����دا بون‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫كۆنتڕۆڵكردنه‌وه‌ی ته‌واوی ناوچه‌ دابڕاوه‌كان‌و‬ ‫له‌نێونیش����اندا كه‌ركوك‌و پاراستنی ئاسایش‬ ‫تیای����دا‪ .‬به‌اڵم ش����وان داودی پەرلەمانتاری‬ ‫یەكێت����ی لەپەرلەمانی عێ����راق‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات ك����ه‌ ئەو بڕیارانەی دوێنێ پەرلەمانی‬ ‫عێراق‪ ،‬بڕیاری كاردانەوەن‌و هەروەها بڕیاری‬ ‫تەنفیزین‪ .‬ه����ەر بڕیارێكی تەنفیزیش كە لە‬ ‫پەرلەمانەوە دەردەچێ����ت قابیلی جێبەجێ‬ ‫نەكردنە‪ .‬واتە حكومەت بۆی هەیە جێبەجێی‬ ‫نەكات‪ ،‬چونك����ە پەرلەمان لە بنەڕەتدا بۆی‬ ‫نیی����ە بڕیاری تەنفیزی دەرب����كات‪ .‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"لەبەرئەوە كێش����ە هەبو لەسەر داڕشتنیان‌و‬ ‫بڕی����اردراوە جارێكی دیك����ە پێیدابچنەوە‌‪.‬‬ ‫هەروەها بڕیاریش����یان داوە بۆ دانیش����تنی‬ ‫رۆژی چوارشەممە س����ەرۆك وەزیران بچێتە‬ ‫پەرلەمان‌و دەیانەوێ����ت گوێ لەویش بگرن‌و‬ ‫بۆچونی لەسەر كێشەكان بزانن"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "بە بۆچونی م����ن چەند رۆژێك‬ ‫هەڵچون دەبێ����ت پ����اش ریفراندۆمەكەش‪،‬‬ ‫دوای ئ����ەو هەڵچونانە دەس����تپێخەری دیكە‬

‫متمانە سەندنەوە‬ ‫لەسەرۆك كۆمار‬ ‫پێویستی بەدو‬ ‫لەسەر سێی دەنگی‬ ‫پەرلەمانە‪ ،‬كە‬ ‫ئەوەش ئەمڕۆ‬ ‫لەعێراقدا زۆر‬ ‫زەحمەتە بەدی بێت‬ ‫بۆ هیچ الیەنێك‬ ‫دەنگدان لەکەرکوک‬ ‫دەخرێنەڕو بەتایبەت بۆ گفتوگۆ‌و دانوستان‪.‬‬ ‫باوەڕناك����ەم حكومەت����ی عێراق����ی بڕیاری‬ ‫جواڵندنی هێ����ز بۆ ناوچ����ە جێناكۆكەكان‌و‬ ‫كەركوك جێبەجێ بكات‪ ،‬چونكە حكومەتی‬ ‫عێراق س����وپاكەی لەئێس����تادا لە شەڕدایە‬ ‫لەگەڵ داعش لە س����نوری حەویجە‌و رومادی‬ ‫بۆیە ناتوانێت دەرگای شەڕی دیكە لەخۆی‬ ‫بكاتەوە‌و دەرگای كردنەوەی هەر ش����ەڕێكی‬ ‫دیكە دەڕواتە بەرژەوەندی داعشەوە"‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ س����ااڵنێكی‌ درێژە‬ ‫كێش����ەی كورد‌و حكومه‌تی‌ ناوه‌ندی‌ عێراق‬ ‫لەسەر ناوچە جێناكۆكەكانەو لەبەرئەوەیشه‌‬ ‫ئێس����تاش زۆرترین قسە لەسەر ئەم ناوچانە‬

‫دەكرێ����ت‪ .‬لەریفراندۆمه‌ك����ه‌ی دوێنێش����دا‬ ‫ل����ەو ناوچان����ە تەنیا ك����ورد دەنگ����ی داو‬ ‫پێكهاتەكانی دیكە دەنگی����ان نەدا‪ ،‬چونكە‬ ‫الیه‌نه‌ عەرەبی‌‌و توركمانه‌كا پرۆس����ەكەیان‬ ‫بایكۆت كرد‪ .‬ش����وان داودی‌ له‌مباره‌وه‌ وتی‌‬ ‫"من ب����اس ل����ەوە ناك����ەم وەك تاكەكەس‬ ‫خەڵكی تیابوە عه‌ره‌ب‌و توركومان دەنگیان‬ ‫داوە‪ ،‬بەاڵم وەكو الیەنە سیاس����ییەكانی ئەو‬ ‫پێكهاتان����ە بەڕەس����می بایكۆتی����ان كردوە‪.‬‬ ‫كێش����ەی ئەم ناوچانەش سیاسییە‌و دەبێت‬ ‫چارەس����ەری سیاس����ی بۆ بدۆزرێتەوە‪ .‬هیچ‬ ‫هێزو الیەنێك تاكالیەنە ناتوانێت چارەسەر‬ ‫بەس����ەر ئەم ناوچانەدا بسەپێنێت‪ ،‬نەكورد‬

‫دەتوانێ����ت بەتەنیا بیس����ەپێنێت نەعەرەب‬ ‫بەتەنی����ا دەتوانێ����ت‌و نەتوركمانیش‌‪ ،‬بەبێ‬ ‫یەك الیەنیش����یان ناكرێت‪ .‬چارەسەری ئەم‬ ‫ناوچانە پێویستی بە رێككەوتنی الیەنەكان‌و‬ ‫گەڕانەوەیە بۆ دەستور‌ بەپێی مادەی ‪ 140‬تا‬ ‫هەمو پێكهاتەكان����ی ناوچەكە پێكەوە بچنە‬ ‫سەر س����ندوقی دەنگدان"‪ .‬بە بۆچونی ئەو‬ ‫"ریفراندۆمەكەی هەرێمیش هیچ چارەسەرێك‬ ‫نیی����ە بۆ گەڕانەوەی ئەو ناوچانە بۆ س����ەر‬ ‫هەرێمی كوردس����تان‪ ،‬چونك����ە تەنیا كورد‬ ‫دەنگی داوە لەو ناوچانە"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ وا بڕیاره‌ س����به‌ینێ‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫عێراق جارێكیتر كۆبێته‌وه‌‌و بڕیار له‌سه‌ر ئه‌و‬

‫خااڵن����ه‌ بدرێت ك ‌ه په‌یوه‌س����تن به‌كه‌ركوك‌و‬ ‫ك����ورده‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم په‌رله‌مانتاران����ی‌ كورد‬ ‫هه‌مویان له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تانن‌و به‌غدایان‬ ‫به‌جێهێشتوه‌‪ .‬شوان داودی‌ وتی‌ "گەڕانەوەی‬ ‫پەرلەمانت����اران پێویس����تی ب����ە بڕی����اری‬ ‫دەستەجەمعی هەیە‪ .‬پێموایە ئێستا زوە بۆ‬ ‫ئەو بڕیارە‌و پێویستی بە چەند رۆژێكی دیكە‬ ‫هەی����ە‪ .‬بێگومان گەڕانەوەمان لە ئێس����تادا‬ ‫كاردانەوەی لێدەكەوێتەوە‌و مەترس����ی هەیە‬ ‫بەتایبەت كاردانەوەی سیاسی‪ ،‬بۆیە من خۆم‬ ‫پێم باش نییە لە ئێستادا بگەڕێینەوە"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "عێراق بە پرۆسەیەكی گۆڕانكاری‬ ‫گ����ەورەدا دەڕوات‌‪ .‬م����ن پێموای����ە ئ����ەم‬

‫ریفراندۆم����ەی دوێنێ����ی ئێمە بەش����ێكە لە‬ ‫داڕش����تنەوەی نەخشەی سیاس����ی عێراقی‬ ‫پ����اش داعش‌و رەنگە گۆڕان����كاری لە ناوچە‬ ‫س����وننەكانیش ببێت"‪.‬س����ەبارە بە هەوڵی‬ ‫سەندنەوەی متمانە لە سەرۆک کۆمار‪ ،‬داودی‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ داوای س����ەندنەوەی‬ ‫متمانە داوایەكی ش����ەقامی عێراقییە ئەگەر‬ ‫نا هی����چ داوایەكی سیاس����ی تا ئێس����تا بۆ‬ ‫ئەو مەبەس����تە نییە‌و متمانە س����ەندنەوەش‬ ‫لەس����ەرۆك كۆمار پێویس����تی بەدو لەسەر‬ ‫س����ێی دەنگی پەرلەمانە‪ ،‬كە ئەوەش ئەمڕۆ‬ ‫لەعێراق����دا زۆر زەحمەتە بەدی بێت بۆ هیچ‬ ‫الیەنێك‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )594‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/26‬‬

‫له‌دوشه‌مم ‌ه ‌ی چاره‌نوسسازدا‬

‫رێژەی كەمی بەشداری هاواڵتیانی هەڵەبجە لەدەنگدانی‬ ‫ریفراندۆمدا كۆمەڵەی قوربانیانی كیمیابارانی نیگەران كردوە‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد ـ مەزهەر کەریم‬ ‫رێژەی كەمی بەشداری هاواڵتیانی‬ ‫هەڵەبجە لەدەنگدانی ریفراندۆمدا‪،‬‬ ‫كۆمەڵەی قوربانیانی كیمیابارانی‬ ‫هەڵەبجەی نیگەران كردوە‌و‬ ‫بەرپرسانی ئیداری‌و حزبی‬ ‫پارێزگاكە تۆمەتباردەكات بەوەی‬ ‫كە هۆكاری ئەو بەشدارییە كەمەی‬ ‫هاواڵتیان بون‪ .‬بەاڵم پارێزگاری‬ ‫هەڵەبجە ئەوە رەتدەكاتەوە‌و‬ ‫دەشڵێت "هەر كەسێك ئازادە‬ ‫بەشداری كردوە یان بەشداری‬ ‫نەكردوە"‪.‬‬ ‫لەگ���ەڵ ناوهێنان���ی هەڵەبج���ەدا‬ ‫كارەساتی كیمیابارانكردنی شارەكە‬ ‫لەالیەن رژێمی بەعس���ی پێش���وەوە‬ ‫دێت���ەوە یاد كە لە‌س���اڵی ‪1988‬دا‬ ‫لەماوەی چەند كاتژمێرێكدا نزیكەی‬ ‫‪ 5‬ه���ەزار ك���ەس لەو كارەس���اتەدا‬ ‫ش���ەهید ب���ون‌و چەن���دان منداڵی‬ ‫خانەوادەكانی���ش بێسەروش���وێن‬ ‫بون‪ .‬وێ���ڕای زیانە گیان���ەكان لەو‬ ‫كارەساتەدا‪ ،‬خەڵكی هەڵەبجە هەمو‬ ‫ماڵ‌و حاڵیان جێهێشت بەاڵم تاوەكو‬ ‫ئێس���تا لەالیەن حكومەت���ی عێراق‬ ‫پاش سەدام حسێنەوە قەرەبوی ئەو‬ ‫كارەساتە نەكراوەتەوە كە بەردەوام‬ ‫یەكێ���ك ب���وە لە‌داواكارییەكانی ئەو‬ ‫شارە‪.‬‬ ‫ریفراندۆمی هەرێمی كوردس���تان‬ ‫بۆ س���ەربەخۆیی دوێنێ(دوشەممە)‬ ‫لە‌هەرێم���ی كوردس���تان‌و ناچ���ە‬ ‫كوردستانییەكانی دەرەوەی ئیدارەی‬ ‫هەرێم بەڕێوەچو‪ .‬خەڵكی هەڵەبجە‬ ‫لەو ریفراندۆمەدا بەڕێژەیەكی بەرچاو‬ ‫بەش���داریان نەكرد‪ .‬بەپێ���ی ئامارە‬ ‫ناڕەس���مییەكان رێژەی بەشدارییان‬ ‫كەمێك زیاترە لە‌لەسەدا پەنجا‪.‬‬ ‫س���ەرۆكی كۆمەڵ���ەی قوربانیانی‬ ‫هەڵەبجە هۆكاری كەمی بەش���داری‬ ‫خەڵكی پارێزگاكە بۆ كەمتەرخەمی‬ ‫بەرپرس���انی حزب���ی‌و حكوم���ی‬ ‫سنورەكە‌و هەروەها پشتگوێخستنی‬ ‫خزمەتكردنی پارێزگاكە دەگێڕێتەوە‪.‬‬ ‫س���ەرۆكی كۆمەڵ���ەی قوربانیان���ی‬ ‫كیمیاباران���ی هەڵەبج���ە‪ ،‬لوقم���ان‬ ‫عەبدولقادر پێی وایە هەر پاساوێك‬ ‫بهێنرێت���ەوە ب���ۆ كەمی بەش���داری‬ ‫خەڵك���ی هەڵەبج���ە لەریفراندۆمدا‪،‬‬ ‫ناكاتە ئ���ەوەی ئ���ەوان چاوەڕێیان‬

‫خەڵكانێك‬ ‫هەبون داوای‬ ‫چاالكییان كردوە‬ ‫بۆ پاڵپشتی‬ ‫لەریفراندۆم‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەالیەن ئیدارەی‬ ‫هەڵەبجەوە‬ ‫ئەوەندە‬ ‫بەربەستیان بۆ‬ ‫دروستكراوە كە‬ ‫چاالكییەكەیان‬ ‫ئەنجام نەداوە‬ ‫دەنگدانی ریفراندۆم‬ ‫دەك���رد‪ .‬لەگەڵ ئ���ەوەش وتی "لە‬ ‫پارێزگای هەڵەبجە هیچ هەڵمەتێك بۆ‬ ‫پشتیوانی ریفراندۆم نەكراوە‪ .‬ئیدارەی‬ ‫هەڵەبج���ە‌و الیەن���ەكان كەمتەرخەم‬ ‫ب���ون‌‪ .‬نەبون���ی پاڵپش���تییەكی‬ ‫هەمەالیەن���ە‌و دەنگدان���ەوەی لەناو‬ ‫خەڵكدا‌و بەشدارینەكردنی بەشێكی‬ ‫زۆری الیەن���ەكان ل���ەو هەڵمەتەدا‬ ‫وایكرد كە رێژەكە بەو جۆرە بێت"‪.‬‬ ‫هۆكارێك���ی دیك���ەش ب���ۆ ئەوە‬ ‫دەگەڕێنێت���ەوە ك���ە بەپارێزگابونی‬ ‫هەڵەبجە لە‌دو ساڵی رابردودا‪ ،‬بۆتە‬ ‫سزایەك بۆ سنورەكە‪ ،‬چونكە بەپێی‬ ‫قس���ەی ئ���ەو پەراوێزخ���راوە‌و هیچ‬ ‫هەنگاوێكی كرداری بۆ خزمەتكردنی‬ ‫نەن���راوە‌‪ .‬وتیش���ی "هەڵەبج���ە نە‬ ‫پارێزگایە‌و نە قەزا‪ ،‬خەڵكەكەی زۆر‬ ‫گیرۆدە بوە‌و ئیشوكارە ئیدارییەكانی‬ ‫ناڕوات"‪.‬‬ ‫جەختی���ش دەكات���ەوە ك���ە‬

‫خەڵكانێك هەبون داوای چاالكییان‬ ‫كردوە ب���ۆ پاڵپش���تی لەریفراندۆم‪،‬‬ ‫بەاڵم لەالیەن ئی���دارەی هەڵەبجەوە‬ ‫ئەوەندە بەربەستیان بۆ دروستكراوە‬ ‫كە چاالكییەكەیان ئەنجام نەداوە‪.‬‬ ‫مەس���عود بارزانی كە رابەرایەتی‬ ‫بانگەش���ەی بەڵێ���ی ریفراندۆم���ی‬ ‫دەكرد‪ ،‬بەش���داری بەش���ێكی زۆری‬ ‫كەرناڤاڵی ش���ار‌و ش���ارۆچكەكانی‬ ‫كرد‪ ،‬بەاڵم هەڵەبجە بەو باكگراوندە‬ ‫ستەمدیدەیی خۆیەوە لەسەر دەستی‬ ‫رژێمی پێشو‪ ،‬نەكەوتە ناو كارنامەی‬ ‫سەردانەكانی بارزانییەوە‪.‬‬ ‫س���ەرۆكی كۆمەڵ���ەی قوربانیانی‬ ‫كیمیاب���اران یەكێ���ك لە‌هۆكارەكانی‬ ‫دیك���ەی كەمی بەش���داری خەڵكی‬ ‫پارێزگاكەش بۆ ئ���ەوە دەگێڕێتەوە‬ ‫ك���ە بەرپرس���انی ب���ااڵ لەم���اوەی‬ ‫هەڵمەتی ریفراندۆمدا نەچونەتە ئەو‬ ‫ش���ارە‌و گرنگیان پێن���ەداوە‪ .‬جگە‬

‫لەوەش پێی وایە بەشێك لە‌بڵندگۆی‬ ‫مزگەوت���ەكان بۆ س���اردكردنەوەی‬ ‫خەڵك لە‌بەشداریكردن لە‌پرۆسەكەدا‬ ‫بەكارهێنراون‪.‬‬ ‫بەاڵم پارێ���زگاری هەڵەبجە‪ ،‬عەلی‬ ‫عوس���مان رەتیدەكات���ەوە ئ���ەوان‬ ‫رێگرییان لە‌هەڵمەتەكانی ریفراندۆم‬ ‫كردبێت‌و دەشڵێت "ئیدارەی هەڵەبجە‬ ‫یەكێك بوە لەو ئیدارانەی كە بەردەوام‬ ‫هەماهەنگی باشی لەگەڵ كۆمسیۆن‬ ‫بۆ ئەو هەڵمەتە نیشتمانییە هەبوە"‪.‬‬ ‫س���ەبارەت بە‌كەمی رێژەی بەشداری‬ ‫هاواڵتیان لەپرۆس���ەكەدا پارێزگاری‬ ‫هەڵەبج���ە رایگەیاند ئ���ەوان جارێ‬ ‫ناتوانن لەسەر ئەنجامەكان قسەبكەن‬ ‫چونکە تائێس���تا هی���چ ئەنجامێکی‬ ‫رەس���می لەبەردەس���تدا نیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫وتیشی "خەڵك ئازادە بەشداریكردوە‬ ‫یان نا"‪.‬‬ ‫قائیمقام���ی هەڵەبجە‪ ،‬نوخش���ە‬

‫ناس���یح وێ���ڕای ئەوەی پێ���ی وایە‬ ‫بەهۆی ئەو كارەس���اتانەی بەس���ەر‬ ‫هەڵەبج���ەدا هات���وە دەبوایە رێژەی‬ ‫بەشداری زۆر زیاتر بوایە لە‌پرۆسەی‬ ‫ریفراندۆم���دا‪ ،‬ب���ەاڵم هۆكارەك���ەی‬ ‫بۆ دوری���ی گوندەگانی س���نورەكە‬ ‫لە‌یەك���دی‌و هەروەه���ا لە‌ناوەن���دی‬ ‫ش���ارەكەوە دەگەڕێت���ەوە ك���ە‬ ‫رێگەوبانەكان خراپن‌و ئاس���انكاریش‬ ‫بۆ گواس���تنەوەی خەڵ���ك نەكراوە‪.‬‬ ‫ئەو وتیشی "ئێمە نەمانتوانیوە هیچ‬ ‫بۆ خەڵكی بكەی���ن تا خەڵكی وەها‬ ‫بیرنەكاتەوە كە ئەم پرس���ە تایبەتە‬ ‫بەالیەنێ���ك‌و بۆ ئامانجێكە‪ .‬هەربۆیە‬ ‫نەش���مانتوانی یارمەت���ی هاواڵتیانی‬ ‫ئەو سنورەبدەین لەڕوی دابینكردنی‬ ‫ئۆتۆمبی���ل‌و كارئاس���انی بۆی���ان‪،‬‬ ‫ئەوە پرس���ی سەربەخۆییە‌و هەرچی‬ ‫ئارەزوی كردوە دەنگی داوە"‪.‬‬ ‫س���ەرۆكی كۆمەڵ���ەی قوربانیانی‬

‫كیمیاباران���ی هەڵەبج���ە ئام���اژە‬ ‫ب���ەوەدەدات ئ���ەوان دوێن���ێ‬ ‫بە‌ئۆتۆمبێلی خۆیان بەدەیان كەسیان‬ ‫لە‌بەركەوت���وەکان‌و پەككەوت���ەكان‬ ‫بردۆتە سەر سندوقەكانی دەنگدان‌و‬ ‫دەنگیان���داوە‌‪ .‬دەش���ڵێت "تەنانەت‬ ‫دوێن���ێ شیرینیش���مان بەس���ەر‬ ‫بنكەكانی دەنگداندا دابەش���كردوە‌‪،‬‬ ‫بەاڵم بەداخەوە دەبوایە لەوەدا هەمو‬ ‫ئەوانەی لە‌ئاس���تی بەرپرس���یارێتی‬ ‫حزب���ی‌و حكومیدا ب���ون هاوكارمان‬ ‫بونایە كە هاوكارمان نەبون"‪ .‬لوقمان‬ ‫باسی لەوەشكرد كە بەشداری كەمی‬ ‫هاواڵتی���ان زۆر نیگەران���ی كردون‌و‬ ‫دەش���ڵێت "خەڵكانێ���ك خوێن���ی‬ ‫ش���ەهیدان‌و قوربانیان���ی ئێمەی���ان‬ ‫لەبەرچاو نەگرت‪ ،‬ئەمە لەکاتێکدایە‬ ‫ك���ە بەپارێزگاكردن���ی هەڵەبج���ە‌و‬ ‫ناسینیش���ی لەسەر ئاس���تی دنیا‪،‬‬ ‫بەهۆی خوێنی شەهیدانەوە بوە"‪.‬‬

‫پێشبینی‌ شرۆڤه‌كاران دەربارەی ریفراندۆم راست ده‌رنه‌چو‬

‫"هەڵوێستی چەسپاو‌و چەقبەستو دەربارەی هەندێك كەس‌و هێز‪ ،‬هۆكاری ئەم كەمهێنانەن"‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫بەشێكی زۆری پێشبینی‬ ‫شرۆڤەكاران لەبارەی ریفراندۆمی‬ ‫هەرێمی كوردستانەوە كە لەو‬ ‫بڕوایەدا بون لەكاتی خۆیدا ئەنجام‬ ‫نادرێت‪ ،‬وا دەرنەچو‪ .‬هەندێك‬ ‫لە‌شرۆڤەكاران هۆكاری كۆرتهێنانی‬ ‫لێكدانەوەكان لەسەر ئەو پرسە‬ ‫بۆ ئەوە دەگێڕنەوە كە روداوەكە‬ ‫نالۆژیكی بوە بەهۆی ئەوەی‬ ‫پرسێكی وا گەورە ئامادەكارییەكی‬ ‫ئەوتۆی بۆ نەكراوە تا پێشبینی‬ ‫ئەنجامدانی بكرێت‌‪ .‬بەشێكیشیان بۆ‬ ‫ئەوەی دەگێڕنەوە كە شرۆڤەكاری‬ ‫سیاسی حەزی خۆی تێكەڵ‬ ‫بە‌لێكدانەوەكانی دەكات‪.‬‬ ‫لە پێنج حزبی س���ەرەكی هەرێمی‬ ‫كوردس���تان كە لەپارت���ی‪ ،‬گۆڕان‪،‬‬ ‫یەكێتی‪ ،‬یەكگرتو‌و كۆمەڵی ئیسالمی‬ ‫پێكدێن‪ ،‬دوانیان بەڕەس���می داوای‬ ‫دواخستنی ریفراندۆمەكەیان دەكرد‌‪.‬‬ ‫هەرچی س���ێ حزبەكەی دیكەش���ە‬ ‫بڕی���اری ئەنجامدان���ی ریفراندۆمیان‬

‫لە‌‪25‬ی ئەیلولدا داب���و‪ .‬ئەمە وێڕای‬ ‫ئەوەی كە بەش���ێك لە‌سەركردایەتی‬ ‫یەكێتی داوای دواخستنیان دەكرد‪.‬‬ ‫ئاس���ۆ عەل���ی سیاس���ەتمەداری‬ ‫س���ەربەخۆ‌و ش���رۆڤەكاری سیاسی‬ ‫هۆكاری راست دەرنەچونی پێشبینی‬ ‫بەش���ێكی زۆری ش���رۆڤەكاران ب���ۆ‬ ‫ئ���ەوە دەگێڕێت���ەوە ك���ە روداوێكی‬ ‫وا گرنگ‌و چارەنوسس���از پێویستی‬ ‫بە‌ئامادەكارییەك���ی زۆر وردت���ر‌و‬ ‫بەرفراوانت���ر‌و گەورەت���ر هەبو‪ ،‬كە‬ ‫ش���تێكی وا بۆ پرۆس���ەكە نەكرابو‪.‬‬ ‫بۆی���ە وا پێش���بینی كرا ك���ە لەدوا‬ ‫چركەش���دا بێت ئیس���تێك دەكرێت‬ ‫ب���ۆ ئامادەكارییەك���ی زیاتر نەك بۆ‬ ‫دەستبەرداربون لەو خەونە‪.‬‬ ‫بە‌ب���ڕوای ئاس���ۆ عەل���ی نەبونی‬ ‫پایەكانی دەوڵەت‪ ،‬نەبونی یەكڕیزی‬ ‫نێوان الیەنە سیاسییەكان‌و هەروەها‬ ‫نەبون���ی پش���تیوانی نێودەوڵەتی‌و‬ ‫بگ���رە دژایەتیكردنی پرۆس���ەكەش‪،‬‬ ‫ئەو خااڵنەن کە وایك���ردوە بوترێت‬ ‫ریفراندۆمەك���ە ب���ۆ دامەزراندن���ی‬ ‫دەوڵ���ەت نییە‌و زیات���ر خولیایەكی‬ ‫دەسەاڵتدارێتییە‪.‬‬

‫بەاڵم ئەبوبەكر كاروانی‪ ،‬سیاس���ی‬ ‫سەربەخۆی ئیس�ل�امی‌و شرۆڤەكاری‬ ‫سیاس���ی هۆكارەكان���ی كورتهێنانی‬ ‫پێش���بینی ش���رۆڤەكاران لەس���ەر‬ ‫ریفراندۆم لە‌چەند خاڵێكدا دەبینێتەوە‬ ‫ك���ە یەكەمی���ان بە‌"س���نورداریی"‬ ‫ئاس���تی فیكری‌و توانای لێكدانەوەی‬ ‫شرۆڤەكارە سیاسییەكان ناودەبات‪.‬‬ ‫ئەو پێش���ی وایە ك���ە تێكەاڵوكردنی‬ ‫حەزی ش���رۆڤەكار بە‌لێكدانەوەكانی‪،‬‬ ‫گیرۆدەبون���ی ب���ەو دابەش���بونە‬ ‫ئایدۆل���ۆژی‌و سیاس���ی‌و مێژوییەی‬ ‫كە لەن���او ماڵ���ی كوردی���دا هەیە‌و‬ ‫لێكدانەوەی روداوەكان لەچوارچێوەی‬ ‫ئ���ەو ملمالنێیان���ەدا ن���ەك وەك���و‬ ‫بابەتێكی سیاس���ی ك���ە لەدەرەوەی‬ ‫ئ���ەو چوارچێوەی���ەش دەكرێ���ت‬ ‫لێكدانەوە‌و ش���رۆڤەی ب���ۆ بكرێت‌و‬ ‫هەروەه���ا هەڵوێس���تی چەس���پاو‌و‬ ‫وێنای چەقبەستو دەربارەی هەندێك‬ ‫كەس‌و هێز‪ ،‬هۆكارەكانی دیكەی ئەو‬ ‫كەمهێنانەن‪.‬‬ ‫الی خۆشیەوە دكتۆر نەوزاد جەمال‬ ‫پرۆفیس���وری یاری���دەدەر لەزانكۆی‬ ‫س���ەالحەدین‪ ،‬هۆكاری كورتهێنانی‬

‫لێكدانەوە‌و پێش���بینییەكان بۆ ئەوە‬ ‫دەگێڕێت���ەوە كە بەش���ێكی ئەوەی‬ ‫بەناوی شرۆڤەوە لە‌كوردستان هەیە‬ ‫ش���رۆڤە نییە‪ ،‬بەڵك���و راو بۆچونی‬ ‫شەخسی كەس���ێكە كە پێشوەخت‬ ‫حوكم���ی داوە لەس���ەر روداوێك كە‬ ‫چۆن دەبێت‌‪ .‬بۆئ���ەوەش كۆمەڵێك‬ ‫پاساو بۆ س���ەلماندنی بۆچونەكەی‬ ‫دەدۆزێتەوە‪ .‬ئەو پێی وایە شرۆڤەكار‬ ‫نابێت چوارچێوەیەك بۆخۆی دیاری‬ ‫ب���كات‌و لەوێ���وە بە‌چاویلكەیەك���ی‬ ‫ڕەش���ەوە هەمیشە س���ەیری روداو‌و‬ ‫شتەكانی پێ بكات‪ ،‬چونكە شرۆڤە‪،‬‬ ‫كارێكی زانستییە‌و دەبێت لە‌ئەنجامی‬ ‫خوێندنەوەی واقیع‪ ،‬مێژو‪ ،‬كارەسات‌و‬ ‫روداوەكان لەكات‌و هەلومەرجەكاندا‬ ‫بخوێنرێتەوە‪.‬‬ ‫هەروەه���ا باس لەوەش���دەكات كە‬ ‫شرۆڤە لە‌دەربڕینی بۆچونی شەخستی‬ ‫قوڵترە‌و پێویس���تی بە‌زەمینەیەكی‬ ‫تی���ۆری‌و ش���ارەزاییەكی زیات���ر‌و‬ ‫ئاگاداربون لە‌بارودۆخ���ەكان هەیە‪،‬‬ ‫ئەم���ە وێڕای ئەوەی كە ش���رۆڤەكار‬ ‫نابێ���ت خاوەن���ی گۆش���ەنیگایەكی‬ ‫چەس���پیو‌و چەقی���و بێ���ت ب���ۆ‬

‫روداوەكان‪ ،‬بەتایب���ەت لەو كاتانەی‬ ‫كە گۆڕانكارییەكان خێرادەبن‪ .‬دكتۆر‬ ‫نەوزاد لەگەڵ ئ���ەوەی بۆچونی وایە‬ ‫كێش���ە نییە پێشبینی ش���رۆڤەكار‬ ‫راس���ت دەرنەچێت‪ ،‬بەاڵم جەختیش‬ ‫دەكات���ەوە ك���ە نابێت ش���رۆڤەكار‬ ‫لێكدانەوەیەك���ی رەها وەك دیدێكی‬ ‫راست بداتە خەڵك‌و دەشڵێت"شرۆڤە‬ ‫هەمیشە نەرمییەكی تێدایە"‪.‬‬ ‫پێشبینی بەشێكی ش���رۆڤەكاران‬ ‫لەب���ارەی ریفراندۆم���ەوە ئ���ەوە بو‬ ‫ك���ە ریفراندۆمی���ان بە‌ئەجێن���دای‬ ‫تورك���ی لەقەڵ���ەم دەدا‪ ،‬لەكاتێكدا‬ ‫توركیا دژایەت���ی خۆی بۆ ریفراندۆم‬ ‫راگەیاند‌ب���و‪ .‬هەندێكیان دەیانوت بۆ‬ ‫ش���اردنەوەی روداوەكانی ناوخۆیە‌و‬ ‫بانگەش���ەیەكی كاتیی���ە‌و ئەنج���ام‬ ‫نادرێ���ت‪ .‬دكت���ۆر ن���ەوزاد لەبارەی‬ ‫ئ���ەو بۆچونانەوە لەس���ەر ریفراندۆم‬ ‫دەڵێت "بەش���ێكی زۆری شرۆڤەكان‬ ‫لە‌گۆشەنیگایەكی شەخسی تەسكەوە‬ ‫بون"‌و جەختیش دەكاتەوە كە "كاتێك‬ ‫لەڕوی سیاس���ییەوە كەسێكت بەدڵ‬ ‫نییە‪ ،‬نابێت ئەوە لەلێكدانەوەكانتدا‬ ‫رەنگبداتەوە"‪.‬‬

‫كاتێك لەڕوی‬ ‫سیاسییەوە‬ ‫كەسێكت بەدڵ‬ ‫نییە‪ ،‬نابێت ئەوە‬ ‫لەلێكدانەوەكانتدا‬ ‫رەنگبداتەوە‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )594‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/26‬‬

‫هه‌ڕه‌شه‌ ‌ی مەترسیدارترین كاراكته‌ره‌كانی‌ رۆژهه‌اڵت ‌ی ناوه‌ڕاست‬ ‫پرۆسه‌ ‌ی ریفراندۆمی كوردستانی رانه‌گرت‬

‫‪5‬‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫نزیكه‌ی‌ دو مانگه‌ گوشاری‌ واڵتانی‌‬ ‫ناوچه‌كه‌و جیهان له‌سه‌ر كوردستان‬ ‫به‌رده‌وامه‌ تا كاتی‌ ریفراندۆم‬ ‫دوابخات یان هه‌ر ریفراندۆم ئەنجام‬ ‫نەدات‪ ،‬ته‌نانه‌ت هاتنی‌ كاریگه‌رترین‌و‬ ‫مه‌ترسیدارترین كاراكته‌ره‌كانی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاستیش بۆ کوردستان‌‬ ‫پرۆسه‌ی‌ ریفراندۆمیان پێڕانه‌گیرا‪.‬‬ ‫قاسمی‌ سلێمانی‌‌و برێت ماكگۆرك‌و‬ ‫تامر سه‌بهان‪ ،‬له‌و كاراكته‌ره‌ گرنگانه‌ن‬ ‫كه‌ له‌دروس����تكردن‌و ئاڕاس����ته‌كردنی‌‬ ‫روداوه‌كان����ی‌ ئێس����تای‌ رۆژهه‌اڵت����ی‌‬ ‫ناوه‌ڕاس����تدا كاریگ����ه‌رن‪ ،‬له‌رۆژه‌كانی‌‬ ‫پێ����ش ئه‌نجامدان����ی‌ ریفراندۆم����دا‬ ‫هه‌رس����ێكیان‌و چه‌ندی����ن كاراكته‌ری‌‬ ‫دیكه‌ی‌ گرنگ����ی‌ ئێران‌و توركیا به‌رێی‌‬ ‫كوردستانه‌وه‌ بون‪ ،‬وا چاوه‌ڕوان ده‌كرا‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌كانی‌ ئه‌وان ره‌وره‌وه‌ی‌ پرۆسه‌ی‌‬ ‫ریفراندۆم له‌دوا ساته‌وه‌خته‌كانی‌ پێش‬ ‫ئه‌نجامدانی����دا بوه‌س����تێنێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم‬ ‫به‌پێش����ه‌وانه‌ی‌ هه‌مو چاوه‌ڕوانییه‌كان‬ ‫پرۆسه‌ی‌ ریفراندۆم رانه‌گیرا‪.‬‬

‫قاسمی‌ سلێامنی‌‪:‬‬ ‫له‌مه‌ودوا رێگه‌ له‌هێرش ‌‬ ‫ی‬ ‫حه‌شدی‌ شه‌عبی‌ بۆ سه‌ر‬ ‫كوردستان ناگرین‬ ‫قاس����می‌ س����لێمانی‌‪ ،‬حاجی‌ قاسم‪،‬‬ ‫ژه‌نرال قاس����می‌ س����لێمانی‌‪ ،‬سەردار‬ ‫س����لێمانی‪ ،‬فه‌رمانده‌ی‌ هێزی‌ قودسی‌‬ ‫س����ه‌ر به‌س����وپای‌ پاس����داران‪ ،‬ناوی‌‬ ‫"پاسدار"ێكن‌ كه‌ له‌الی‌ خه‌ڵكی‌ عێراق‌و‬ ‫كوردستان‌و س����وریا‌و لوبنان هێنده‌ی‌‬ ‫سه‌ركرده‌كانی‌ خۆیان ناودارو ناسراوه‌‪.‬‬ ‫قاسمی س����لێمانی سەرنجڕاكێشترین‬ ‫پیاوی ئێستای رۆژهەاڵتی ناوەڕاستە‪،‬‬ ‫ئەو وەك س����ۆپەرمان زەمەن دەبڕێ‌‌و‬ ‫لەیەككاتدا هەم لەتاران‌و كوردستانەو‬ ‫هەم لەبەغداو شام‌و لوبنانە‪.‬‬ ‫بەپێ����ی‌ ریزبەندییەك����ی‌ گۆڤ����اری‌‬ ‫(‪)WIRED‬ی ئەمریك����ی‌‪ ،‬ب����ۆ‬ ‫دیاریكردن����ی‌ مەترس����یدارترین دە‬ ‫كەسایەتی‌ لەجیهاندا‪ ،‬قاسم سلێمانی‬ ‫له‌پلەی‌ یەكەمدایه‌‪ .‬ئه‌و كه‌ پیاوێكی‌ پڕ‬ ‫لەرەمزو رازو نهێنییە‪ ،‬ئەمەریكییەكان‬ ‫پێیانوایە هیچ كەس����ێك بەئەندازەی‌‬ ‫ئەم تارماییە بەرژەوەندییەكانی‌ ئەوانی‬ ‫لەڕۆژهەاڵتی‌ ناوەڕاس����تدا نەخستوەتە‬ ‫مەترسییەوە‪.‬‬ ‫بارزان����ی‌ ل����ه‌دوا كۆنگ����ره‌ی‌‬ ‫رۆژنامه‌نوسیدا رایگه‌یاند كه‌ "كۆتایی‌‬ ‫هه‌فته‌ی‌ رابردو‪ ،‬واتە چه‌ند رۆژێك به‌ر‬ ‫له‌ئه‌نجامدانی‌ ریفراندۆم له‌كوردستان‬ ‫ب����وه‌و ئەویش بینیویەت����ی‌و په‌یامی‌‬ ‫ئێرانی‌ پێڕاگه‌یاندوه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی‌ هه‌واڵ����ی‌ ماڵپ����ه‌ڕی‌‬ ‫"ئه‌لمۆنیت����ەر"‪ ،‬قاس����می‌ س����لێمانی‌‬ ‫له‌س����ه‌ردانه‌كه‌یدا به‌كاربه‌ده‌س����تانی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ راگه‌یاندوه‌ "تا ئێس����تا ئێمه‌‬ ‫هێرش����ی‌ حه‌شدی‌ شه‌عبیمان بۆ سه‌ر‬ ‫كوردستان راگرتوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ریفراندۆم‬ ‫ئه‌نجامب����ده‌ن ئیت����ر له‌م����ه‌ودوا ئێمه‌‬ ‫رایناگرین"‪.‬‬ ‫ئه‌لمانیت����ۆر ب����اس ل����ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫قاسمی‌ س����لێمانی‌ هه‌ڕه‌شه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌كاربه‌ده‌س����تانی‌ هه‌رێم ك����ردوه‌ كه‌‬ ‫"ته‌نها س����ه‌یری‌ مه‌نده‌لی‌ بكه‌ن بزانن‬ ‫چی‌ ل����ه‌وێ‌ روی����دا ئه‌مه‌ س����ه‌ره‌تای‌‬ ‫هه‌راكه‌یه‌"‪.‬‬ ‫كه‌ مه‌به‌س����تی‌ له‌وه‌ بوه‌ دو هه‌فته‌‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر س����ه‌دان چه‌كداری‌ ش����یعه‌‬ ‫به‌هاوكاری‌ پاس����دارانی‌ ئێ����ران چونه‌‬ ‫س����ه‌ر ش����اری‌ مه‌نده‌لی‌‌و س����ه‌رۆكی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌كه‌یان ناچار كرد ده‌س����ت‬ ‫له‌كار بكێشێته‌وه‌و نه‌یانهێشت راپرسی‌‬ ‫له‌و شاره‌دا ئه‌نجامبدرێت‪.‬‬ ‫تارمایی قاس����می سلێمانی هەمیشە‬ ‫لەكوردس����تان ئام����ادە ب����وه‌‪ ،‬زۆرێك‬ ‫لەس����ەرچاوەكانی ه����ەواڵ ئ����ەوە‬ ‫روندەكەنەوە که‌ قاس����می س����لێمانی‬ ‫دوای گرتن����ی مەخم����ور لەالی����ەن‬ ‫داعشەوە‪ ،‬خێرا هاتوه‌تە سەر خەت‌و‬ ‫س����نورێكی بۆ پێش����ڕەویەكانی روه‌و‬ ‫هه‌ولێر داناوه‌‪ ،‬له‌ش����ه‌ڕه‌کانی ئامرلی‌و‬ ‫قه‌ره‌ته‌په‌ش����دا له‌گه‌ڵ پێش����مه‌رگه‌دا‬ ‫ده‌بین����رێ‌‪ .‬ته‌نانه‌ت لەدیدی بەش����ی‬ ‫فارس����ی "بی بی س����ی"ەوە‪ ،‬قاسمی‬ ‫سلێمانی دو ساڵ له‌مه‌وبه‌ر ئەندازیاری‬

‫قاسمی سلێمانی‬

‫قاسمی سلێمانی‬ ‫بەدرێژایی سااڵنی‬ ‫رابردو‪ ،‬رۆڵێكی‬ ‫گرنگی لەتەرتیب‬ ‫كردنەوەی دۆسیە‬ ‫ئاڵۆزەكانی‬ ‫كوردستاندا بینیوە‬ ‫هەڵبژاردن����ی كوردس����تان‌و عێراقیش‬ ‫ب����و‪ ،‬ک����ه‌ لەهەڵبژاردن����ی پەرلەمانی‬ ‫عێ����راق‌و ئەنجومەن����ی پارێ����زگای‬ ‫س����لێمانیدا یەكێتی كێش‌و قورسایی‬ ‫خۆی بەدەس����تهێنایەوە‪ .‬بی بی سی‬ ‫له‌راپۆرته‌كه‌ی����دا ئام����اژەی ب����ەوەش‬ ‫ك����رد بو ك����ە دوای ئ����ەوەی لەغیابی‬ ‫تاڵەبانیدا یەكێتی تووش����ی ملمالنێ‌و‬ ‫قەیرانی ناوخۆیی بۆوە‪ ،‬كار گەیش����تە‬ ‫ئەوەی قاسمی س����لێمانی راستەوخۆ‬ ‫دەستوەربداتە كێش����ە ناوخۆییەكانی‬ ‫یەكێتیشەوە‪.‬‬ ‫قاسمی سلێمانی بەدرێژایی سااڵنی‬ ‫راب����ردو‪ ،‬رۆڵێكی گرنگ����ی لەتەرتیب‬ ‫كردن����ەوەی دۆس����یە ئاڵۆزەكان����ی‬ ‫كوردستاندا بینیوە‪ ،‬زۆرێك پێیانوایە‬ ‫كە س����اڵی‌ ‪ 2013‬لەس����ەر خواس����تی‬ ‫قاس����می س����لێمانی ب����و‪ ،‬یەكێت����ی‬ ‫چوە ژێر ب����اری ئ����ەوەی رێككەوتنە‬ ‫ستراتیجیەكەی له‌گه‌ڵ پارتی بخاته‌وه‌‬ ‫كار‌و ماوەی س����ه‌رۆکایه‌تی بارزانی بۆ‬ ‫دو ساڵ درێژ بکه‌نه‌وه‌و پێكەوە درێژە‬ ‫بەحوكمی كوردستان بدەن‪.‬‬ ‫نێچیرڤان بارزانیش پێشتر بە‌بی‌ بی‌‬ ‫س����ی‌ راگه‌یاندبو كه‌ "دۆسیه‌ی‌ عێراق‬ ‫له‌ده‌ست قاسمی‌ سلێمانیدایه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌مه‌ری����كا خوازیاره‌ له‌س����ه‌ر عێراق‬ ‫له‌گه‌ل ئێ����ران گفتوگۆ ب����كات‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫به‌بڕوای‌ من پێویسته‌ له‌گه‌ڵ‌ ئه‌و قسه‌‬ ‫بكات"‪.‬‬ ‫ئەم����ە لەکاتێکدایە کە جگە لەوەی‬ ‫ئێران لەهاندانی کوردەکانی واڵتەکەی‬ ‫بۆ راپەڕین‌و سەربەخۆیی دەترسێت‪،‬‬ ‫زۆر لەوەش دەترسێت کوردستان دوای‬ ‫ریفراندۆم‌و سەربەخۆیی‌و جیابونەوەی‬ ‫لەعێراق ببێت بەبنکەیەکی س����ەرەکی‬ ‫موسادی ئیسرائیل‪.‬‬

‫برێت ماكگۆرك‬ ‫له‌هه‌فته‌یه‌كدا دوجار له‌گه‌ ‌‬ ‫ڵ‬ ‫بارزانی‌ كۆده‌بێته‌وه‌‬ ‫له‌كاتێكدا كه‌ بارزانی‌ ش����ار به‌شار‬ ‫ده‌گ����ه‌ڕا‌و خه‌ریك����ی‌ س����ازكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌رناڤاڵه‌كان����ی‌ ریفران����دۆم بو‪ ،‬برێت‬ ‫ماكگ����ۆرك جێگ����ری یاری����ده‌ده‌ری‬ ‫وه‌زی����ری ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریكا‌و جێگری‬ ‫نێرده‌ی تایبه‌تی س����ه‌رۆكی‌ ئه‌مریكا‪،‬‬ ‫له‌هاوپه‌یمانێت����ی نێوده‌وڵه‌ت����ی دژی‬

‫گروپی‌ تیرۆرس����تی‌ داعش‌‪ ،‬به‌رده‌وام‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ ب����ۆ راگه‌یان����دن‌و حزبه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان‌و عێراق ئاشكرا ده‌كرد كه‌‬ ‫ش����ێلگیرانه‌ به‌دوای‌ دواخستنی‌ كاتی‌‬ ‫ریفران����دۆم‌و ئه‌نجامنه‌دانیه‌وه‌یه‌ت����ی‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌و پێیه‌ی‌ له‌دی����دی‌ واش����نتۆنه‌وه‌‬ ‫‪25‬ی‌ ئه‌یلول كاتێكی‌ گونجاو نییه‌ بۆ‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ ریفران����دۆم‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫زی����ان به‌جه‌نگ����ی‌ دژ به‌داع����ش‌و‬ ‫له‌هه‌مانكاتیش����دا پێگ����ه‌ی‌ حه‌ی����ده‌ر‬ ‫عه‌ب����ادی‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ ئاینده‌ی‌‬ ‫عێراق����دا الواز ده‌كات‪ ،‬ك����ه‌ به‌راورد‬ ‫به‌نوری‌ مالكی‌‌و گروپه‌ ش����یعه‌كانی‌ تر‬ ‫میانه‌ڕه‌وترو گوێڕایه‌ڵی‌ ئێران نییه‌‪.‬‬ ‫"بریت ماكگۆرك" كه‌ به‌"چاوو بازوی‌‬ ‫به‌هێز"ی‌ ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق داده‌نرێت‪،‬‬ ‫له‌دو روداوی‌ گرنگی‌ كوردستاندا قسه‌ی‌‬ ‫یه‌كالك����ه‌ره‌وه‌ی‌ هه‌ب����وه‌‪ ،‬یه‌كه‌میان‬ ‫له‌س����ه‌روه‌ختی‌ پێكهێنانی‌ كابینه‌كه‌ی‌‬ ‫عه‌بادیدا‪ ،‬هه‌رچه‌ن����ده‌ وه‌فدی‌ الیه‌نه‌‬ ‫كوردیی����ه‌كان دوای‌ نائومێدیی����ان‬ ‫له‌گفتوگۆكانی‌ به‌غ����دا‌و گه‌ڕانه‌وه‌یان‬ ‫بۆ كوردس����تان‪ ،‬كه‌ حه‌یده‌ر عه‌بادی‌‌و‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ یاسا ئاماده‌ی‌ جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫زۆرب����ه‌ی‌ داواكان‌و جێبه‌جێكردن����ی‌‬ ‫به‌ش����داریكردنیان‬ ‫پێش����مه‌رجی‌‬ ‫له‌حكومه‌تی‌ داهاتوی‌ عێراقدا نه‌بون‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌وكات ماوه‌ی‌ هه‌ش����ت مانگ بو‌‬ ‫موچ����ه‌ی‌ فه‌رمانبه‌رانی‌ كوردس����تان‬ ‫له‌الی����ه‌ن حكومه‌تی‌ ناوه‌ندیی‌ به‌غداوه‌‬ ‫بڕا بو‪ ،‬به‌اڵم س����ه‌ره‌نجام دوای‌ زیاتر‬ ‫له‌كاتژمێرێك كۆبونه‌وه‌ به‌ئاماده‌بونی‌‬

‫"بریت ماكگۆرك" له‌گرته‌كه‌ی‌ زه‌رگه‌ته‌‬ ‫رازیب����ون به‌ش����داریی‌ له‌حكومه‌ت���� ‌‬ ‫ی‬ ‫داهاتوی‌ عێراق بكه‌ن‪.‬‬ ‫له‌س����ه‌روه‌ختی‌‬ ‫دوه‌میش����یان‪،‬‬ ‫كۆتایهاتن����ی‌ م����اوه‌ی‌ درێژكراوه‌ی‌ دو‬ ‫ساڵی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ بارزانی‌‪ ،‬كه‌ گۆڕان‌و‬ ‫كۆمه‌ڵ‌‌و یه‌كێتی‌‌و یه‌كگرتو پێداگرییان‬ ‫له‌س����ه‌ر البردن����ی‌‌و هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫یاسای‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ ده‌كرد‪ ،‬ماكگۆرك‬ ‫پێداگری‌ له‌س����ه‌ر مان����ه‌وه‌ی‌ بارزانی‌‬ ‫له‌پۆس����ته‌كه‌ی‌‌و پشتیوانی‌ لێكرد‪ .‬كه‌‬ ‫ئه‌م پشتیوانییه‌ وه‌ك گره‌نتییه‌ك وابو‬ ‫بۆ بارزانی‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ دواتر بێباكانه‌‬ ‫له‌سه‌ر هه‌نگاوه‌كانی‌ به‌رده‌وام بێت‪.‬‬ ‫ماكگ����ۆرك‪ ،‬له‌س����اڵی‌ ‪2003‬ه‌وه‌‬ ‫به‌به‌رده‌وامی����ی‌‌و له‌نزیكه‌وه‌ چاودێریی‌‬ ‫ره‌وش����ی‌ سیاس����ی‌‌و گۆڕانكاریه‌كانی‌‬ ‫عێراق ده‌كات‪ ،‬كاتێك له‌س����ه‌رده‌می‌‬ ‫ئیداره‌ی‌ بوشه‌وه‌ ئه‌ركی‌ ته‌رتیبكردنی‌‬ ‫دۆس����یه‌ ئاڵۆزه‌كان����ی‌ عێراق����ی‌‬ ‫پێس����پێرراوه‌‪ .‬یه‌كێك����ه‌ له‌كارمه‌نده‌‬ ‫كاراكان����ی‌ ئه‌نجومه‌ن����ی‌ ئاسایش����ی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی����ی‌ ئه‌مه‌ری����كای‌ س����ه‌رده‌می‌‬ ‫بوش‌و ئۆباما‌و ترامپ‪ ،‬یه‌كێكیشه‌ له‌و ‬ ‫كارمه‌ندان����ه‌ی‌ ئ����ه‌و ئه‌نجومه‌نه‌ش كه‌‬ ‫داوای‌ مانه‌وه‌یان لێكراوه‌ بۆ كاركردن‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ‌ ئیداره‌ی‌ ئۆباما‌و ترامپیش����دا‬ ‫دوای ب����وش‪ .‬له‌م����اوه‌ی‌ ده‌ س����اڵی‌‬ ‫رابردوش����دا‪ ،‬له‌گرنگترین بڕیاره‌كانی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا س����ه‌باره‌ت به‌عێ����راق رۆڵی‌‬ ‫كارای‌ هه‌ب����وه‌‌و جێپه‌نجه‌ی‌ به‌زۆرێك‬ ‫له‌روداوه‌كانی‌ عێراقه‌وه‌ دیاره‌‪.‬‬

‫برێت ماكگۆرك‬ ‫ماكگۆرك له‌رۆژانی‌ پێش ریفراندۆمدا‬ ‫له‌په‌یوه‌ن����دی به‌رده‌وام����دا بو‌ له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫بارزانی‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ پاشگه‌زی‌ بكاته‌وه‌‬ ‫له‌ئەنجامدان����ی‌ریفراندۆم‪ ،‬به‌اڵم هه‌مو‬ ‫هه‌وڵ‌‌و هه‌ڕه‌شه‌كانی‌ بێ‌ ئه‌نجام بو‪.‬‬ ‫ئێس����تا ماكگ����ۆرك ل����ه‌الی‌ هه‌مو‬ ‫هێزه‌كانی‌ كوردستان كه‌سێكی‌ بێزراوه‌‪،‬‬ ‫الی ركه‌به‌ران����ی‌ بارزان����ی‌ نه‌خوازراوه‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ دو ساڵ‌ له‌مه‌وبه‌ر پشتی‌‬ ‫بارزانی‌ گرت‌و پارتیش ئێس����تا خراپ‬ ‫لێ����ی‌ ده‌ڵێن له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌ هه‌وڵی‌ دا‬ ‫شكست به‌م ریفراندۆمه‌ بهێنێت‪.‬‬

‫تامر سه‌بهان‪:‬‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی‌ واوه‌تر‬ ‫له‌دۆستانه‌‬

‫ماكگۆرك الی‬ ‫ركه‌به‌ران ‌ی بارزان ‌ی‬ ‫نه‌خوازراو‌ه له‌به‌رئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫دو سا ‌ڵ له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫پشت ‌ی بارزان ‌ی گرت‌و‬ ‫پارتیش ئێستا خراپ‬ ‫لێ ‌ی ده‌ڵێن له‌به‌رئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫هه‌وڵ ‌ی دا شكست به‌م‬ ‫ریفراندۆمه‌ بهێنێت‬

‫هاتنی‌ یه‌كێك له‌و كاراكته‌رانه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاستدا رۆڵێكی‌ گرنگ‬ ‫ده‌بینن بۆ كوردستان له‌دوا رۆژه‌كانی‌‬ ‫پێش ریفراندۆمدا‪ ،‬جێی‌ س����ه‌رنج بوو‪،‬‬ ‫کە سه‌ردانی‌ له‌ناكاوی‌ تامر سه‌بهانی‌‬ ‫وه‌زیری‌ ده‌وڵه‌تی‌ سعودیه‌ بۆ كاروباری‌‬ ‫باكوری‌ كه‌نداو بو‪.‬‬ ‫ئه‌و پاش كۆبونه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ بارزانی‌ به‌ش����ار ئه‌س����ه‌د داده‌نرێ����ت‪ ،‬ك����ه‌‬ ‫ت����كای‌ دواخس����تنی‌ ریفراندۆمه‌كه‌ی‌ له‌په‌یامه‌كانیدا له‌ت����ۆڕی کۆمەاڵیەتی‬ ‫له‌بارزان����ی‌ كرد‪ ،‬به‌اڵم هه‌وڵی‌ ئه‌میش ‌تویت����ه‌ر هه‌میش����ه‌ حزب����واڵ به‌حزبی‌‬ ‫شه‌یتان ناوده‌بات‪.‬‬ ‫بی‌ ئه‌نجام بو‪.‬‬ ‫سه‌بهان به‌رده‌وام ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ جێی‌ سه‌رنجه‌‪ ،‬تامر سه‌بهان‬ ‫به‌دوژمنی‌ هه‌ره‌ سه‌رس����ه‌ختی‌ ئێران‌و كه‌ س����ه‌رچاوه‌ی‌ تیرۆر‌و توندڕه‌ویی‌‪،‬‬ ‫حزبواڵی‌ لوبنان‌و حه‌ش����دی‌ شه‌عبی‌‌و ئێرانه ل����ەم ناوچەیەدا‌‪ .‬ئه‌و كه‌ چه‌ند‬ ‫ساڵێك له‌مه‌وبه‌ر باڵوێزی‌ سعودیه‌ بو‬ ‫له‌عێراق‪ ،‬به‌هۆی‌ لێدوان ‌ه تونده‌كانیه‌وه‌‬ ‫له‌دژی‌ ئێران‌و ره‌خنه‌گرتنی‌ له‌حه‌شدی‌‬ ‫ش����ه‌عبی‌‌و نوری‌ مالیك����ی‌‌و حزبواڵی‌‬ ‫لوبنان له‌الی����ه‌ن حكومه‌تی‌ عێراقه‌وه‌‬ ‫بڕیاری‌ ده‌ركردن����ی‌ له‌به‌غدا درا‌و داوا‬ ‫له‌ریاز كرا ك����ه‌ باڵوێزه‌كه‌ی‌ بگۆڕێت‪.‬‬ ‫وێڕای‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ له‌الیه‌ن ئێرانه‌وه‌ به‌وه‌‬ ‫تۆمه‌تبار ده‌كرێت له‌هاندانی‌ حزبه‌كانی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ كوردستاندا رۆڵی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫هه‌بوه‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ خه‌باتی‌ چه‌كداریی‌‬ ‫ل����ه‌دژی‌ كۆم����اری‌ ئیس��ل�امی‌ ئێران‬ ‫ده‌ستپێبكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫دوای‌ گه‌ڕان����ه‌وه‌ی‌ له‌به‌غ����داوه‌ بۆ‬ ‫ریاز‪ ،‬به‌فه‌رمانی‌ ش����ا س����ه‌لمان وه‌ك‬ ‫وه‌زی����ری‌ ده‌وڵه‌ت بۆ كاروباری‌ كه‌نداو‬ ‫ده‌س����تبه‌كار بو‪ .‬س����ه‌ردانی‌ سه‌بهان‬ ‫بۆ هه‌ولێر چه‌ندی����ن ئاماژه‌ی‌ جیاواز‬ ‫له‌خۆده‌گرێت‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ كه‌ سعودیه‌‬ ‫له‌زۆرانبازییه‌ك����ی‌ س����ه‌ختدایه‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫ئێران‌و واڵتانی‌ یه‌مه‌ن‌و سوریا‌و لوبنان‌و‬ ‫عێراق گۆڕه‌پانی‌ ملمالنێكانیانه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌ردانه‌كه‌ی‌ س����ه‌بهان بۆ هه‌ولێر‬ ‫په‌یامی بۆ زیاد له‌الیه‌ك له‌خۆده‌گرت‪،‬‬ ‫كه‌ س����عودیه‌ له‌عێراق‌و كوردس����تاندا‬ ‫ئاماده‌ی����ه‌‌و په‌راوێزێك����ی‌ فراوان����ی‌‬ ‫له‌دۆس����تایه‌تی‌ سیاس����ی‌‌و ئ����ازادی‌‬ ‫جموجۆڵی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌ له‌ناوه‌نده‌ سیاسی‌‌و‬ ‫راگه‌یاندنه‌كاندا ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كرێت كه‌‬ ‫تامر سەبهان‌و بارزانی‌‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ ئه‌و ملمالنێی‌ كه‌وتوه‌ته‌‬ ‫واڵتانی‌ كه‌نداوه‌وه‌‪ ،‬سعودیه‌‌و ئیمارات‬ ‫پش����تیوانی‌ له‌پرۆس����ه‌ی‌ ریفران����دۆم‬ ‫ده‌كه‌ن‌و قه‌ته‌ریش له‌دژی‌ ریفراندۆم‌و‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی‌ كوردستانه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌ره‌تای‌ ئه‌م مانگ����ه‌ش‪ ،‬بارزانی‌‬ ‫رایگه‌یاندب����و ك����ه‌ په‌یوه‌ن����دی‌ نێوان‬ ‫سعودیه‌و كوردس����تان په‌یوه‌ندییه‌كی‌‬ ‫دێرین����ه‌‌و په‌یوه‌ن����دی‌ خ����ۆی‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫شاس����ه‌لمان‌و ش����ازاد‌هی‌ جێنش����ینی‌‬ ‫به‌په‌یوه‌ندییه‌ك����ی‌ زۆر واوه‌ت����ره‌‬ ‫له‌په‌یوه‌ندییه‌كی‌ دۆستانه‌ ناوبردبو‪.‬‬

‫سه‌ردانه‌كه‌ی‌ سه‌بهان بۆ هه‌ولێر په‌یامی بۆ زیاد له‌الیه‌ك‬ ‫له‌خۆده‌گرت‪ ،‬كه‌ سعودیه‌ له‌عێراق‌و كوردستاندا ئاماده‌یه‌‌و‬ ‫په‌راوێزێكی‌ فراوانی‌ له‌دۆستایه‌تی‌ سیاسی‌‌و ئازادی‌ جموجۆڵی‌ هه‌یه‌‬

‫‪6‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )594‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/26‬‬

‫ریفراندۆم كاریگەری لەسەر نرخی نەوت‌و‬ ‫دانیشتنەكانی داهاتوی رێكخراوی ئۆپێک دەبێت‬

‫قەیوان سیوەیلی‪ :‬روسیا دەیەوێت گازی سروشتی كوردستان مۆنۆپۆل بكات‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫پێدەچێت ریفراندۆمەكەی هەرێمی‬ ‫كوردستان كە دوێنی بەڕێوەچو كاریگەری‬ ‫لەسەر نرخی نەوت‌و غازی سروشتی‬ ‫لە‌بازاڕە جیهانییەكاندا دابنێت‪ .‬بەپێی‬ ‫شارەزایەكی بوارەكە كاریگەریەكە‬ ‫رەنگە راستەوخۆ نەبێت بەاڵم بێگومان‬ ‫گۆڕانكاری سیاسی لەهەرێم عێراق لەو‬ ‫روەوە كاریگەری دەبێت‌و پێشی وانییە‬ ‫هەڕەشەكانی ئەردۆغان بۆ راگرتنی‬ ‫هەناردەی نەوتی هەرێم بچنە بواری‬ ‫جێبەجێكردنەوە‪.‬‬ ‫كوردس����تانی عێراق ب����ە‌‪ 50‬ملیار بەرمیل‬ ‫یەدەگ����ی نەوت����ی خ����او‌و ‪ 300‬ترلیۆن پێ‬ ‫س����ێجا یەدەگی گازەوە یەكێك����ە لەناوچە‬ ‫دیارەكانی رۆژهەاڵتی ناوەڕاست كە لە‌ئێستا‬ ‫رۆژانەنزیك����ەی ‪ 600‬ه����ەزار بەرمیل نەوت‬ ‫هەناردەی بازاڕەكانی جیهان دەكات‪.‬‬ ‫بەپێی بڕوای دكتۆر قەیوان س����یوەیلی‪،‬‬ ‫ش����ارەزای بواری نەوت‌و گازی سروش����تی‬ ‫پێی وایە ئەو ژمارانەی هەرێمی كوردستان‬ ‫ئەمە بەهۆی كاریگ����ەری ئەو رێككەوتنەوە‬ ‫واڵتان����ی رێكخ����راوی ئۆپی����ك‌و واڵتانی هەبێت‪.‬‬ ‫لە‌ن����ەوت‌و غ����از ژمارەیەك نیی����ە بتوانرێت‬ ‫دكتۆر قەیوان پێی وایە كە عێراق چونكە دەبینن كە حكومەتی هەرێم لەگەڵ كۆمپانیا‬ ‫پش����تگوێ بخرێت بۆیە هەر گۆڕانكارییەك بەرهەمهێن����ەری دەرەوەی رێكخراوەك����ە‬ ‫لە‌سیاسەتی هەرێمی كوردستاندا كاریگەری هەفت����ەی راب����ردو ئ����ەو رێككەوتنەیان تا راستەوخۆ بەش����دارە لە‌رێكخراوی ئۆپیك‌و روسییەكان لەماوەی رابردودا ئەنجامی داوە‪،‬‬ ‫مانگی ‪3‬ی س����اڵی داهات����و درێژكردەوە كە لە‌رێككەوتنەدا‌و دوەم بەرهەمهێنەری ئۆپیكە‪ ،‬لەكاتێكدا روس����یا لەپاڵ ئیسرائیل یەكێكە‬ ‫لەسەر ئابوری نەوت دەبێت‪.‬‬ ‫وتیشی"بێگومان ئەگەری هەیە بازاڕەكان س����اڵی رابردو بە‌ئامانج����ی كەمكردنەوەی چاوەڕوانكراوە رێكخراوەكە راستەوخۆ قسە لە‌یاریزانە بەهێزەكانی مامەڵەی نەوت‌و گاز‬ ‫بەش����ێوەیەكی ئەوەی كە ئابوریناس����ەكان بەرهەمهێنانی نەوت‌و بەرزكردنەوەی نرخی لەگەڵ كوردستان بكات بەتایبەت لەكاتێكدا لەم ناوچەیە‪.‬‬ ‫بەاڵم دكت����ۆر قەی����وان لەوبارەیەوە وتی‬ ‫لێكی دەدەنەوە هەر گۆڕانكارییەكی سیاسی ن����ەوت ئیمزایان كردبو‌و لە‌هەوڵیش����دان كە ئەگەر ببێتە دەوڵ����ەت دەتوانێت كار بكات‬ ‫لە‌ناوچەكە بەتایبەت لە‌هەرێمی كوردستان‌و ت����ا كۆتایی س����اڵی داهات����و رێككەوتنەكە بۆ ئەوەی ببێتە ئەندامی رێكخراوەكە یاخود "خۆی ئەو رێككەوتن����ەی حكومەتی هەرێم‬ ‫وەك واڵتانی وەك روس����یا‌و واڵتانی دیكەی لەگەڵ روسنەفتی روسی ئەوەندە كاریگەری‬ ‫عێراقدا راستەوخۆ كاریگەری دەبێت لەسەر درێژبكەنەوە‪.‬‬ ‫ش����رۆڤەكارانی ئاب����وری پێیانوای����ە ئەو بەرهەمهێنی نەوت كە ئەندامی ئەو رێكخراوە لەس����ەر ئابوری روس����یا نییە تا كاریگەری‬ ‫بازاڕ‪ .‬ب����ەاڵم لەبەرئەوەی ئ����ەم هەنگاوەی‬ ‫لەس����ەر بڕی����ارە سیاس����ییەكانی ئەو واڵتە‬ ‫هەرێم پرۆسەیەكی درێژخایەنە بۆیە لەوانەیە رێككەوتنە لەئێس����تادا خەریكە وردە وردە نین‪ ،‬ببێتە هاوكاری رێكخراوەكە‪.‬‬ ‫روس����یا یەكێك بو لەو واڵتانەی كە وەك هەبێت"‪.‬‬ ‫كاریگەرییەكانی زۆر زۆر راس����تەوخۆ نەبن‌و ئەنجامی دەبێت‌و هەوڵی درێژكردنەوەش����ی‬ ‫پش����تیوانیكردنی مادی راكێشانی بۆری‬ ‫راستەوخۆ دوای ئەوەی سەركەوتنی دەنگی دەدرێ����ت بۆ كۆتایی س����اڵی داهاتو رەنگە بەشێكی زۆری واڵتانی زلهێزی دنیاو واڵتانی‬ ‫بەڵێی ریفران����دۆم راگەیەنرا كاریگەرییەكان ریفراندۆمی هەرێمی كوردس����تان كاریگەری ناوچەك����ە دژایەت����ی خۆی ب����ۆ ریفراندۆمی گازی سروش����تی كوردس����تان ب����ۆ توركیا‬ ‫لەسەر دانیشتنەكانی داهاتوی ئەو رێكخراوە هەرێمی كوردس����تان دەرنەبڕی‪ .‬شارەزایان لەالیەن كۆمپانیای روس����نەفتی توركییەوە‬ ‫دەرنەكەون"‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫به‌رێوه‌به‌ر ‌ی كۆمپانیای‌ ئه‌سێ‌‪:‬‬ ‫ئامانجی‌ ئه‌وه‌مان هه‌یه‌ ببین ‌ه براندێك ‌ی جیهانی‌‬ ‫كۆمپانیای‌ ئه‌س����ێ‌ تاكه‌ كۆمپانیایی‌ ته‌كنه‌لۆجیایه‌ له‌كوردس����تان كه‌ خاوه‌ن براند ‌ی‬ ‫خۆیه‌تی‌ ئه‌ویش����ی‌ مۆبایلی‌ ئه‌س����ێیه‌‪ ،‬به‌رێوه‌به‌ری‌ گش����تی‌ كۆمپانیای‌ ئه‌سێ‌ الوه‌‬ ‫عبدالرحمان رایگه‌یاند هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌ ده‌ده‌ن برانده‌كه‌یان هاوشێوه‌ی‌ ئه‌پڵ‌و سامسونگ‬ ‫بكه‌نه‌براندێكی‌ جیهانی وبتوانن وه‌كو كۆمپانیایه‌ك زیاتر خزمه‌ت به‌خه‌ڵكی‌ كوردستان‬ ‫بكه‌ی����ن‪ .‬له‌ورێیه‌وه‌ توانیومان به‌قس����تێكی‌ زۆر كه‌می‌ مانگانه‌ كه‌ ته‌نها ‪ 14‬بۆ ‪17‬‬ ‫هه‌زاردیناره‌ هه‌موو كه‌س����ێك س����ود له‌برانده‌كه‌مان وه‌رگرێت‪.‬ناوبراو باسی‌ له‌وه‌كرد‬ ‫به‌هۆی‌ قه‌یرانی‌ داراییه‌وه‌ به‌به‌راورد به‌س����ێ‌ مانگی‌ رابردوو لە‌‪ 50%‬فرۆشی‌ ئامیره‌‬ ‫ته‌كنه‌لۆجێ����كان كه‌میكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شداهێش����تا كۆمه‌ڵه‌ خه‌ڵكانێك هه‌ن‬ ‫له‌چین����ی‌ ده‌وڵه‌مه‌ند‌و هه‌ندێك له‌به‌رپرس له‌یه‌كه‌م ده‌رچۆنی‌ مۆبایلی‌ ئایفۆن ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌دوهێن����ده‌ش نرخه‌كه‌ی‌ بێت ئه‌وان ده‌یك����رن وته‌نانه‌ت پێش كه‌وتنه‌ بازار داوامان‬ ‫لێده‌كه‌ن بۆیان دابنه‌ین‪ .‬س����ااڵنه‌ كۆمپانیای ئه‌س����ێ‌ هاوشێوه‌ی‌ واڵتانی‌ ئه‌مه‌ریكاو‬ ‫ئه‌وروپا له‌یه‌كه‌م رۆژی‌ خس����تنه‌ بازاری‌ مۆبایلی‌ ئایفون ئه‌مان وه‌ك فرۆش����یارێكی‌‬ ‫باش����ی‌ ئه‌و كۆمپانیای����ه‌ به‌رهه‌مه‌ نوێیه‌كه‌ ده‌خه‌نه‌ بازارو برێكی‌ لێده‌فرۆش����ن‪ .‬له‌م‬ ‫ساڵیش����دا لە‌گه‌ڵ خس����تنه‌ بازاری‌ ئایفۆن ‪ 8‬كۆمپانیای‌ ئه‌س����ێ‌ نمایشی‌ ئه‌م جۆره‌‬ ‫نوێیه‌یان كردوزیاتر لە‌چه‌ند سه‌د دانه‌یه‌كی‌ گه‌یانده‌ ئاره‌زومه‌ندانی‌ ئایفۆن‪ ،‬له‌ئێستادا‬ ‫نرخه‌كه‌ی‌ له‌الی‌ ئه‌مان ‪ 895‬دۆالره‌‌و جیاوازیه‌كی‌ زۆر كه‌می‌ هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ واڵتانی‌ تر‬ ‫ئه‌ویش به‌هۆی‌ ئه‌و بره‌پاره‌یه‌ی‌ كه‌ به‌هۆی‌ گواس����تنه‌وه‌ ده‌چێته‌ سه‌ری‌ كه‌به‌به‌راورد‬ ‫به‌سااڵنی‌ پێشو نرخی‌ گۆاستنه‌وه‌كه‌ی‌ زۆر كه‌متره‌‪ ،‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا نرخه‌كه‌ی‌‬ ‫لە‌بازاردا جیاوازی‌ هه‌یه‌و له‌هه‌ندێك شوێن به‌زیاتر لە‌هه‌زار دۆالر ده‌فرۆشرێت‪.‬‬

‫کێڵگەیەکی نەوت‬ ‫بەبڕوای دكتۆر قەی����وان ئەوەیە كە یەكێك‬ ‫لە‌سیاس����ەتەكانی روس����یا بەتایب����ەت كە‬ ‫سیاس����ەتی ڤالدیمێر پۆتین‪-‬یش����ە ئەوەیە‬ ‫مۆنۆپۆل����ی گازی سروش����تی لەدنی����ادا‬ ‫بپارێزێ����ت كە خۆی یەكێك����ە لە‌دابینەكەرە‬ ‫س����ەرەكییەكانی گازی سروشتی ئەوروپا‌و‬ ‫توركیا‪.‬‬ ‫وتیش����ی "كوردس����تانیش یەكێك����ە لەو‬ ‫ش����وێنانەی گازی سروش����تی هەیە‌و روسیا‬ ‫دەیەوێت مۆنۆپۆلی بكات"‪.‬‬ ‫دەروازەی س����ەرەكی هەن����اردەی نەوتی‬ ‫هەرێم����ی كوردس����تان‪ ،‬توركیایە‌و دوێنێش‬ ‫س����ەرۆك كۆماری ئەو واڵتە لەكاردانەوەیدا‬ ‫بەرامبەر بەڕێوەچونی ریفراندۆم هەڕەشەی‬ ‫راگرتن����ی هەن����اردەی نەوت����ی هەرێم����ی‬

‫ئەو ژمارانەی هەرێمی‬ ‫كوردستان لە‌نەوت‌و غاز‬ ‫ژمارەیەك نییە بتوانرێت‬ ‫پشتگوێ بخرێت بۆیە‬ ‫هەر گۆڕانكارییەك‬ ‫لە‌سیاسەتی هەرێمی‬ ‫كوردستاندا كاریگەری‬ ‫لەسەر ئابوری نەوت‬ ‫دەبێت‬ ‫كوردستانی كرد‪.‬‬ ‫بەاڵم بەپێی قسەی دكتۆر قەیوان توركیا‪،‬‬ ‫پ����اش هاتنەس����ەركاری ئاكپارت����ی یەكێك‬ ‫لە‌سیاسەتەكانی ئەوەیە كە واڵتەكەی بكاتە‬ ‫واڵتێكی ترانزێت‪ ،‬كە ئەمەش واتە رێگەدان‬ ‫بەوەی واڵتەكە ببێتە رێگەیەك بۆ گەیاندنی‬ ‫نەوت‌و گازی سروش����تی واڵتانی چواردەور‬ ‫بەبازارەكان����ی دنیا بەتایب����ەت بازاڕەكانی‬ ‫ئەوروپا‪.‬‬ ‫بۆیە بەبڕوای ئەو توركیا هەرگیز پرس����ە‬ ‫سیاس����ی‌و ئابورییەكان تێك����ەڵ بەیەكدی‬ ‫ناكات ئەگەر واش����بكات خ����ۆی زەرەرمەند‬ ‫دەبێ����ت‪ ،‬چونكە ئ����ەوكات واڵتانی دیكەش‬ ‫بەچاوی بێ متمانەییەوە تەماش����ای دەكەن‬ ‫كە ناتوانێت ببێتە واڵتێكی ترانزێت‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )594‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/26‬‬

‫هه‌ولێر‌و به‌غدا ‌ی دوا ‌ی ڕیفراندۆم‬

‫‪7‬‬

‫ئا‪ :‬ئارام مەحمود‬ ‫له‌گه‌رمه‌ی‌ به‌ڕێوه‌چونی‌ پرۆسه‌ی‌ ڕیفراندۆم‬ ‫له‌شاره‌كانی‌ هه‌رێم‌و كه‌ركوك‌و ناوچه‌‬ ‫دابڕاوه‌كان‪ ،‬دانشتنێكی‌ گه‌رمیش به‌بێ‬ ‫ئاماده‌بونی‌ نوێنه‌رانی‌ كورد له‌ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫نوێنه‌رانی‌ عێراق به‌ڕێوه‌ده‌چو‪ ،‬هه‌نگاوه‌كان‬ ‫له‌سه‌ره‌تادا به‌ئاراسته‌ی‌ وه‌رگرتنی‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك بڕیاربون ئه‌گه‌ر په‌سه‌ندبكرانایه‌‬ ‫ڕه‌نگه‌ دۆخه‌كه‌ی‌ بگه‌یانایه‌ته‌ خالێك كه‬ ‫‌ده‌رفه‌تی‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ نه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم دواتر‬ ‫ده‌رفه‌تێكی‌ تیاهێڵدرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫دوای‌ كۆبون���ه‌وه‌ی‌ لیژنه‌ تایبه‌تمه‌نده‌كان ‌ی‬ ‫په‌رله‌م���ان ڕه‌شنوس���ی‌ یه‌كه‌م���ی‌ ‪ 14‬بڕیار‬ ‫ئاماده‌ك���را كه‌ پێن���چ بڕیاری���ان تایبه‌تبون‬ ‫به‌كه‌رك���وك‌و ناوچه‌ دابڕاوه‌كان‪ ،‬س���ه‌رۆكی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ نوێنه‌ران نوێن���ه‌ری‌ حكومه‌تی‌‬ ‫ئاگاداركردب���ۆوه‌ ب���ۆ ئاماده‌بونی‌ س���ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران له‌و دانیش���تنه‌دا‪ ،‬به‌اڵم ئاماده‌بونی‌‬ ‫عه‌بادی‌ خرایه‌ دانیشتنی‌ ڕۆژی‌ چوارشه‌ممه‌‌و‬ ‫په‌س���ه‌ندكردنی‌ ته‌واوی‌ بڕیاره‌كانیش دوای‌‬ ‫سه‌رله‌نوێ داڕشتنه‌وه‌ی‌ خرایه‌ ئه‌و دانیشتنه‌‬ ‫ت���ا ببن���ه‌ بڕی���اری‌ هاوبه‌ش���ی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ عێ���راق‪ ،‬ئاماده‌نه‌بونی‌ عه‌بادی‌‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌یه‌ی‌ ڕۆژی‌ دوو شه‌ممه‌ به‌هه‌مان‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ ئه‌ویش خوێندنه‌وه‌ی‌ ده‌رفه‌تێكی‌‬ ‫تری‌ لێده‌كرێت به‌وپێی���ه‌ی‌ گه‌ر ئاماده‌بوایه‌‬ ‫له‌و دانیش���تنه‌دا كه‌ كه‌شێكی‌ ته‌واو بارگاوی‌‬ ‫بوه‌‪ ،‬ڕه‌نگ���ه‌ دانیش���تنه‌كه‌ به‌ئاقارێكی‌ تر‌و‬ ‫كۆمه‌ڵێك بڕیاری‌ توندتردا هه‌نگاوی‌ بنایه‌‪.‬‬ ‫له‌دیارتری���ن ئه‌و بڕیارانه‌ی‌ له‌ڕه‌شنوس���ی‌‬ ‫كۆتایداهات���ون ك���ه‌ ‪ 13‬بڕی���ارن‌و پێنجیان‬ ‫تایبه‌تن به‌كه‌ركوك‌و ناوچه‌ دابڕاوه‌كان‪:‬‬ ‫* پابه‌ندكردن���ی‌ س���ه‌رۆك وه‌زی���ران‬ ‫به‌گرتنه‌ب���ه‌ری‌ هه‌م���و ڕێوش���وێنه‌كان ب���ۆ‬ ‫پاراس���تنی‌ یه‌كپارچه‌ی���ی‌ خاك���ی‌ عێراق‌و‬ ‫ده‌ركردنی‌ فه‌رمان بۆ هێزه‌ سه‌ربازییه‌كان بۆ‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌‌و باڵوبونه‌وه‌ له‌هه‌مو ئه‌و ناوچانه‌ی‌‬ ‫كه‌ پێ���ش ‪ 2014-6-10‬تیای���دا بون‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫كۆنتڕۆڵكردنه‌وه‌ی‌ ته‌واوی‌ ناوچه‌ دابڕاوه‌كان‌و‬ ‫له‌نێونیش���اندا كه‌ركوك‌و پاراستنی‌ ئاسایش‬ ‫تیایدا‪.‬‬ ‫* جێبه‌جێكردنی‌ بڕیاره‌كانی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌‬

‫چاوه‌ڕوانده‌كرێت ئه‌م‬ ‫تۆمه‌ت‌و فشاران ‌ه‬ ‫كاریگه‌ری‌ گه‌وره‌‬ ‫له‌سه‌ر هه‌ڵوێست ‌ی‬ ‫عه‌بادی‌ دابنێن‬ ‫به‌تایبه‌ت ك ‌ه عێراق‬ ‫له‌به‌رده‌م هه‌ڵبژاردن ‌ی‬ ‫گشتیدایه‌‌‬ ‫حەشدی شەعبی‬ ‫جێبه‌جێك���ردن‌و یاس���ادانان‌و دادوه‌ر ‌ی‬ ‫تایبه‌ت به‌م قه‌یرانه‌‌و له‌نێویش���یاندا بڕیاری‌‬ ‫له‌كارخستنی‌ پارێزگای‌ كه‌ركوك‪.‬‬ ‫* پێویسته‌ له‌س���ه‌ر حكومه‌ت سه‌رجه‌م‬ ‫كێڵگه‌ نه‌وتیه‌كانی‌ باكور له‌كه‌ركوك‌و ناوچه‌‬ ‫كێشه‌ له‌سه‌ره‌كان‌و تێكه‌ڵه‌كان بگێڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫ژێر ده‌س���ه‌اڵتی‌ وه‌زاره‌تی‌ نه‌وتی‌ ئیتحادی‌‌و‬ ‫ڕێگرت���ن له‌هه‌ژمونی‌ ه���ه‌ر حزبێكی‌ كوردی‌‬ ‫به‌سه‌ریاندا‪.‬‬ ‫* ڕێگرتن له‌هه‌مو ئه‌و كۆمپانیا نه‌وتیانه‌ی‌‬ ‫خه‌ریك���ی‌ گ���ه‌ڕان‌و دۆزین���ه‌وه‌ی‌ نه‌وت���ن‬ ‫له‌ناوچه‌ كێش���ه‌ له‌س���ه‌ره‌كان‌و تێكه‌ڵه‌كان‌و‬ ‫س���كااڵ تۆمارك���رن له‌س���ه‌ریان ل���ه‌دادگا‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیه‌كان‪.‬‬ ‫* ڕێگرت���ن له‌به‌قاچاخبردن���ی‌ ن���ه‌وت‌و‬ ‫ڕێگه‌ن���ه‌دان به‌هه‌نارده‌كردن���ی‌ نه‌وت ئه‌گه‌ر‬

‫له‌ڕێی‌ حكومه‌تی‌ ئیتحادییه‌وه‌ نه‌بێت‪.‬‬ ‫حه‌ی���ده‌ر عه‌ب���ادی‌ به‌وپێیه‌ی‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ جێبه‌جێك���ردن‌و فه‌رمان���ده‌ی‌‬ ‫هێ���زه‌ چه‌كداره‌كانیش���ه‌ ڕوب���ه‌ڕوی‌‬ ‫فش���ارێكی‌ گه‌وره‌بۆت���ه‌وه‌و كه‌وتۆته‌ نێوان‬ ‫به‌رداش���ی‌ نه‌ته‌وه‌په‌رس���ته‌ عه‌ره‌ب���ه‌كان‌و‬ ‫موزایه‌ده‌چییه‌كان���ه‌وه‌و تۆم��� ‌هت‌و ڕه‌خنه‌ی‌‬ ‫توندی‌ ئاراسته‌ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌و تا ڕۆژێك پێش‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی‌ پرۆس���ه‌ی‌ ڕیفراندۆم‌و له‌دواین‬ ‫وتاریشدا كه‌ ئێواره‌ی‌ ڕۆژی‌ ‪24‬ی‌ ئه‌م مانگه‌‬ ‫پێشكه‌ش���ی‌ كرد هاوسه‌نگی‌ پاراست‌و خۆی‌‬ ‫لە‌قه‌ره‌ی‌ زمانی‌ توند‌و هه‌ڕه‌ش���ه‌و گوڕه‌شه‌‬ ‫ن���ه‌دا‪ ،‬به‌اڵم ڕون نیه‌ لە‌‪ 26‬ی‌ مانگ به‌دواوه‌‬ ‫زمانی‌ چۆن ده‌بێ‌و چ ڕێكارێك ده‌گرێته‌به‌ر‪.‬‬ ‫چاوه‌ڕوانده‌كرێ���ت ئه‌م تۆمه‌ت‌و فش���ارانه‌‬

‫كاریگه‌ری‌ گه‌وره‌ له‌سه‌ر هه‌ڵوێستی‌ عه‌باد ‌ی‬ ‫دابنێ���ن به‌تایب���ه‌ت ك���ه‌ عێ���راق له‌به‌رده‌م‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ گش���تیدایه‌‌و تائاستێكی‌ زۆریش‬ ‫ئاینده‌ی‌ سیاس���ی‌ عه‌بادی‌‌و یه‌كالكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌م پرسه‌ ئاوێته‌‌و تێكه‌اڵوی‌ یه‌كبون‌و بڕیار‬ ‫له‌مانه‌وه‌ی‌ وه‌ك كه‌س���ی‌ یه‌كه‌می‌ ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫جێبه‌جێك���ردن یان كوژانه‌وه‌ی‌ ئه‌س���تێره‌ی‌‬ ‫به‌حتی‌ ده‌دات له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ داهاتودا‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ زانیاریه‌كان ش���ه‌وی‌ یه‌كش���ه‌ممه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر دوش���ه‌ممه‌ی‌ ڕابردو عه‌بادی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫حەس���ەن ڕوحانی‌ س���ه‌رۆك كۆماری‌ ئێران‌و‬ ‫ڕه‌ج���ه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان س���ه‌رۆك كۆماری‌‬ ‫توركیا به‌ته‌له‌فون قس���ه‌ی‌ ك���ردوه‌‌و داوای‌‬ ‫لێك���ردون دەروازە س���نورییه‌كانی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان دابخ��� ‌هن‌و به‌تایبه‌تی���ش داوای‌‬

‫له‌توركی���ا كردووه‌ هه‌ن���ارده‌ی‌ نه‌وتی‌ هه‌رێم‬ ‫ڕابگرێت‌و حس���اب‌و بڕی‌ هه‌ن���ارده‌ی‌ نه‌وتی‌‬ ‫هه‌رێمی���ش له‌م چه‌ند س���اڵه‌ی‌ ڕابردودا كه‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ی‌ س���ه‌ربه‌خۆ نه‌وتی‌ فرۆشتوه‌‬ ‫ڕاده‌ست ‌ی به‌غدا بكات‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ تائێستا له‌زاری‌ به‌رپرسانی‌ ئێران‌و‬ ‫توركیاوه‌ باڵوده‌كرێنه‌وه‌ ڕێوش���وێنه‌كان به‌م‬ ‫ئاراسته‌یه‌ هه‌نگاو ده‌نێن‪ ،‬هه‌رچه‌ند تائێستا‬ ‫به‌ره‌س���می‌ خاڵه‌ س���نورییه‌كان دانه‌حراون‌و‬ ‫جوڵه‌ی‌ بازرگانی‌ به‌رده‌وامه‌‪ ،‬قسه‌ی‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫هه‌یه‌ به‌غداد داوای‌ ڕاده‌س���تكردنی‌ ڕێڕه‌وه‌‬ ‫سنورییه‌كان‌و جوڵه‌ی‌ فرۆكه‌وانی‌‌و هه‌نارده‌ی‌‬ ‫نه‌وت���ی‌ كوردس���تان كردبێ���ت‪ ،‬س���ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیرانی‌ وه‌زیرانی‌ توركیاش به‌ڵێنی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پێدابن كه‌ هه‌م���و په‌یوه‌ندییه‌كانیان له‌گه‌ڵ‬

‫حكومه‌تی‌ ئیتحادی‌ ڕێكده‌خ ‌هن‌و بە‌ئاراسته‌ ‌ی‬ ‫داواكارییه‌كان���ی‌ حكومه‌تی‌ عێ���راق هه‌نگاو‬ ‫ده‌نێنن‪ ،‬ئه‌مه‌ وێڕای���ی‌ ئه‌نجامدانی‌ مانۆڕی‌‬ ‫س���ه‌ربازی‌ هاوبه‌ش ك���ه‌ میدی���ا عێراقی‌‌و‬ ‫توركییه‌كان ه���ه‌واڵ‌و زانی���اری‌ به‌رده‌وامی‌‬ ‫له‌باره‌وه‌ باڵوده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫دواخاڵی‌ ئه‌م باس���ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ په‌یوه‌س���ته‌‬ ‫به‌به‌رێوه‌بردنی‌ پرۆسه‌كه‌ به‌رپرسانی‌ هه‌رێم‬ ‫توانیان ڕیفراندۆم به‌سه‌ركه‌وتویی‌ به‌ڕێوه‌به‌رن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ بڕیار له‌س���ه‌ركه‌وتویی‌‌و پێكانی‌‬ ‫ئامانجه‌كانی‌ ده‌دات لێكه‌وت‌و كاردانه‌وه‌كانه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت كاردانه‌وه‌كانی‌ چه‌ند ڕۆژی‌ داهاتوی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراق‌و ئاستی‌ ئاماده‌كارییه‌كانی‌‬ ‫هه‌رێ���م ب���ۆ هه‌م���و ئه‌گ���ه‌ره‌كان‌و به‌پێوه‌‬ ‫مانه‌وه‌‪.‬‬

‫كەتە‌لۆنیاو كوردستان‪ :‬رێگە‌یە‌كی تر هە‌یە‌ جگە‌ لە‌سە‌ربە‌خۆیی؟‬ ‫ئەنوەر حەمەعەلی‬ ‫دوێنی دووشە‌مە‌‪ ٢٥ ،‬سێپتە‌مبە‌ر‪ ،‬ئە‌‌و‬ ‫رۆژە‌یە‌ كە‌ دە‌س���ە‌اڵتدارانی كوردستانی‬ ‫باش���ور دیارییان كردە‌وە‌ بۆ ئەنجامدانی‬ ‫ریفیراندۆم بۆ س���ە‌ربە‌خۆیی‌و جیابونە‌وە‌‬ ‫لە‌ئێراق‪.‬‬ ‫ش���ە‌ش رۆژ دوای ئ���ە‌وە‌‪ ،‬كە‌تە‌لۆنیا‬ ‫بە‌نیازە‌ ریفیراندۆم بكات بەمە‌بە‌س���تی‬ ‫جیابون���ە‌وە‌ لەئیس���پانیاو دامە‌زراندنی‬ ‫دە‌وڵە‌تێك���ی س���ە‌ربە‌خۆ‪ .‬هە‌رچە‌ن���دە‌‬ ‫جیۆپۆلەتیكی كە‌تە‌لۆنیاو كوردستان زۆر‬ ‫جیاوازن‪ ،‬ه���ە‌ردو ریفراندۆمە‌كە‌ لە‌وە‌دا‬ ‫یە‌كت���ر دە‌گرنە‌وە‌ كە‌ ه���ە‌ردو دە‌ڵە‌وتی‬ ‫مە‌ركە‌زی‪ ،‬ئێراق‌و ئیسپانیا‪ ،‬لە‌بە‌رامبە‌ر‬ ‫كردنی ئەم ریفراندۆمە‌دا وە‌س���تاونە‌تە‌وە‌‬ ‫بە‌بیانوی ئە‌وە‌ی كە‌ دە‌ستوری‌و یاسایی‬ ‫نین‌و تا ئاخر خو‌لە‌كیش نازانرێت ئە‌كرێن‬ ‫یان نا‪.‬‬ ‫مە‌دری���د هە‌ڕە‌ش���ە‌ی لێپێچین���ە‌وە‌ی‬ ‫یاس���ایی لە‌سە‌رۆكی ئە‌و ش���ارە‌وانییانە‌‬ ‫ئ���ە‌كات‪ ،‬كە‌ ئاس���انكاری ئە‌ك���ە‌ن بۆ‬ ‫ریفراندۆم‪ .‬شارە‌ كوردس���تانییە‌كانیش‬ ‫بە‌كە‌ركوكیش���ە‌وە‌ هە‌ڕە‌شە‌ی لە‌و جۆرە‌‌و‬ ‫خراپتریان لێ ئە‌كرێت لە‌الیە‌ن بە‌غداوە‌‪.‬‬ ‫هە‌ردو دە‌وڵە‌تی سە‌نتراڵ توانا سیاسی‪،‬‬ ‫دادوە‌ری‌و ئابورییە‌كانیان بە‌كاردێنن بۆ‬ ‫رێگە‌گرتن لە‌ئەنجامدانی ریفراندۆم‪ .‬ئە‌گە‌ر‬ ‫ئاوها كاردانەوە‌یە‌ك لە‌حكومە‌تێكی وە‌ك‬ ‫ئە‌وە‌ی بە‌غدا ك���ە‌ ئەزمونی دیموكراتی‬ ‫لە‌ئاستی سفردایە‌‪ ،‬چاوە‌ڕوان كراوبێت‪،‬‬ ‫ئ���ە‌وە‌ هە‌ڵوێس���تی مە‌دری���ت جێگە‌ی‬ ‫تێڕامانە‌‪ .‬ئە‌گە‌ر بە‌شێكی گرنگی بزوتنە‌وە‌‬ ‫كۆمە‌اڵیە‌تییە‌كان‌و هێزە‌ سیاس���ییە‌كانی‬ ‫كە‌تە‌لۆنیا‪ ،‬الیە‌نگری ریفیراندۆمن‪ ،‬باشتر‬ ‫نەبو چوارچێوە‌یە‌كی یاسایی بۆ ریفراندۆم‬ ‫بدۆزرێتە‌وە‌ بۆ ئ���ە‌وە‌ی كە‌تە‌لۆنییە‌كان‬ ‫رای خۆیان دە‌ربڕن؟ ئایا رە‌تكردنە‌وە‌ی‬ ‫ریفیراندۆم لە‌الیە‌ن مە‌دریدە‌وە‌ بە‌قازانجی‬ ‫س���ە‌ربە‌خۆخوازە‌كان ت���ە‌واو نابێ���ت‬ ‫بە‌تایبە‌ت���ی الی ئ���ە‌و كە‌تە‌لۆنیانە‌ی كە‌‬ ‫هێش���تا بڕی���اری بە‌ڵێ ی���ان نە‌خێریان‬ ‫نە‌داوە‌؟‬ ‫بە‌بە‌راورد لە‌گە‌ڵ باشوری كوردستان‪،‬‬ ‫س���ە‌ربە‌خۆ خوازە‌كان���ی كە‌تە‌لۆنی���ا‬

‫الیەنگرانی سەربەخۆیی کەتەلۆنیا‬ ‫خۆش���بە‌ختن بە‌وە‌ی ك���ە‌ خە‌باتە‌كە‌یان‬ ‫لەگ���ە‌ڵ دە‌وڵە‌تێكدایە‌ كە‌ ش���كۆمە‌ندە‌و‬ ‫بە‌ش���ێكیش لە‌خە‌ڵك���ی ئیس���پانیا‬ ‫الیە‌نگ���ری ئە‌وە‌ن ك���ە‌ چوارچێوە‌یە‌كی‬ ‫دە‌س���توری ب���ۆ ئەنجامدان���ی ئاوه���ا‬ ‫ریفراندۆمێ���ك بدۆزرێت���ە‌وە‌‪ .‬بە‌‌د‌بە‌ختی‬ ‫كوردستانی باش���ور لە‌وە‌دایە‌ كە‌ كلیلی‬ ‫ئ���ەم مە‌س���ە‌لە‌یە‌ لە‌دە‌س���تی بە‌غدای���ا‬ ‫نیی���ە‌‌و ئێراق واڵتێكی ش���كۆمە‌ند نییە‌‪.‬‬ ‫ئێ���راق‌و واڵتانی رۆژهە‌اڵتی ناوین بە‌پێی‬ ‫رێكە‌وتنی نهێنی سایكس پێكۆ لە‌نێوان‬ ‫فە‌رە‌نس���ییە‌كان‌و بە‌ریتانیە‌كە‌ن بڕیاری‬ ‫دروست كردنیان دراوە‌ لە‌ساڵی ‪١٩١٦‬دا‬ ‫دابە‌ش كراون لە‌نێوان ئە‌و دوو زلهێزە‌ی‬ ‫ئە‌وکات���ە زیات���ر وە‌ك دە‌س���تكە‌وتی‬ ‫ش���ە‌ڕ‪ ،‬بە‌بێ هە‌ڵس���ە‌نگاندنی خواست‌و‬ ‫ئ���ارە‌زووی خە‌ڵكی ئ���ە‌و ناوچانە‌‪ .‬واتە‌‬ ‫ن���ە‌ بزوتنە‌وە‌یە‌ك���ی ناسیۆنالیس���تی‪،‬‬ ‫نە‌مە‌زهە‌بی‪ ،‬ن ‌ە شۆڕشێكی كۆمە‌اڵیە‌تی‪،‬‬ ‫ن���ە‌ رێككە‌وتنێك���ی كۆمە‌اڵیە‌ت���ی یان‬ ‫زە‌رورە‌تێكی مێژوویی ئە‌م دە‌وڵە‌تانە‌یان‬

‫دروس���ت كردوە‌‪ .‬بە‌م شێوە‌یە‌ میلل ‌ەت‌و‬ ‫كە‌لت���ور‌و ئایی���ن‌و زمانی جی���اواز لە‌پڕ‬ ‫خۆیان لە‌چوارچێوە‌ی كۆمە‌ڵێك سنوری‬ ‫توندی نە‌خشە‌ بۆكێش���راودا بینییە‌وە‌‪.‬‬ ‫هە‌ر بۆیە‌‌ش ئ���ە‌م واڵتان���ە‌ زیاتر وە‌ك‬ ‫كۆمپانیای���ە‌ك بە‌رێوە‌ براون‌و ئە‌برێن كە‌‬ ‫خ���اوە‌ن‌و س���ە‌ردارە‌كانیان دەگۆڕدرێن‬ ‫بە‌پێ���ی گۆڕانی هاوس���ە‌نگی زلهێزە‌كان‬ ‫لە‌سە‌ر ئاستی دنیاییدا نە‌ك وە‌ك واڵتانێك‬ ‫كە‌ هە‌ڵگری شوناسنامە‌‌و كۆمە‌ڵێ فاكتی‬ ‫مێژوویین وە‌كو واڵتی ئیسپانیا‪ .‬حوكمی‬ ‫پاش���ایە‌تی‌و قە‌ومی‌و ئێستاش مە‌زهە‌بی‬ ‫بە‌س���ە‌ر ئە‌م واڵتان���ە‌دا س���ە‌پێنراون‌و‬ ‫تاق���ی كراونە‌ت���ە‌وە‌ ك���ە‌ پێكە‌وە‌ژیانی‬ ‫پێکهاتەو ئایینە جیاوازە‌كانی بە‌تە‌واوی‬ ‫وێران كردوە‌ لە‌ڕۆژهە‌اڵتی ناوە‌ڕاس���تدا‪.‬‬ ‫دیموكراتیش بە‌مانا رۆژئاواییە‌كە‌ی تازە‌‬ ‫ناتوانێت جێگری‌و س���ە‌قامگیری بۆ ئە‌م‬ ‫ناوچە‌یە‌ بگێڕدرێتە‌وە‌ چونكە‌ كێش���ە‌كە‌‬ ‫لە‌خودی بوونی ئە‌م دە‌وڵە‌تانە‌دایە‌‪.‬‬ ‫س���ە‌ردارێتی بە‌س���ە‌ر واڵتێكی وە‌كو‬

‫ئێراقدا دە‌ستاودە‌س���تی ك���ردوە‌ بە‌پێی‬ ‫گوڕان���ی هاوس���ە‌نگی زلهێزە‌كان���ی‬ ‫دنی���ا‪ :‬لە‌بە‌ریتانییە‌كان���ە‌وە‌ بۆ یە‌كێتی‬ ‫سۆڤییە‌ت‌و پاشتریش بۆ ئە‌مریكییە‌كان‬ ‫لە‌ڕێگ���ە‌ی‌ ملمالنێ���ی خوێن���اوی لە‌ژێر‬ ‫ناوی نە‌تە‌وە‌و مە‌زهە‌ب���دا كە‌ باجە‌كە‌ی‬ ‫میلە‌تانێك داویان���ە‌ كە‌خۆیان لە‌ناو ئە‌م‬ ‫واڵتە‌ دروستكراوە‌دا بینیوە‌تە‌وە‌‪ .‬گە‌ لی‬ ‫كورد وەكو كە‌مینە‌ هە‌تا س���ە‌ر ئێسقان‬ ‫باجی بون���ی لە‌م دە‌وڵە‌ت���ە داوە‌‪ .‬هە‌ر‬ ‫لە‌دروست بونییە‌وە‌ هە‌تا ئێستا‪‌‌ .‬توشی‬ ‫جینۆس���ایدو كیمیاباران‌و هێرش���کردنە‬ ‫س���ەر ئێزیدییە‌كان‌و بێسە‌روشوێنكردنی‬ ‫بارزانی���ە‌كان‌و ك���وردی فە‌یلی‌و چە‌ندین‬ ‫تاوانی تر بوە‌تە‌وە‌‪ .‬ئێستا ئە‌م دە‌وڵە‌تە‌‬ ‫س���كراب ب���ووە‌و تە‌نان���ە‌ت خێ���ری بۆ‬ ‫سە‌ردارە‌كانیشی تێدا نە‌ماوە‌‪.‬‬ ‫بە‌دبە‌ختییە‌ك���ی ت���ری كوردس���تانی‬ ‫باش���ور بە ‌ب���ە‌روارد لە‌گ���ە‌ڵ كە‌تە‌لۆنیا‬ ‫ئە‌وە‌یە‌ كە‌ لە‌س���ە‌ر دە‌ریا نییە‌و دراوسێ‬ ‫ڤیتالە‌كانی توركی���او ئێرانن‪ .‬ئێران زۆر‬

‫بە‌توندی دژی ریفراندۆمە‌ لە‌كوردستان‌و‬ ‫توركیاش لە‌بە‌رامب���ە‌ر ئە‌م ریفراندۆمە‌دا‬ ‫ناڕە‌زایی دە‌ربڕیوە‌ هە‌رچە‌ندە‌ هە‌تا ئە‌م‬ ‫ساتە كۆمە‌ڵێ دە‌سكە‌وتی سیاسی هە‌یە‌‬ ‫لە‌بانگە‌شە‌ی ریفراندۆم‌و ملمالنێی بە‌غداو‬ ‫هێزە‌ هەرێمایەتی‌و جیهانییە‌كان لە‌گە‌ڵ‬ ‫هە‌ولێر لە‌سە‌ر ئە‌م مە‌سە‌لە‌یە‌‪ .‬ئە‌مریكاو‬ ‫هە‌ندێ واڵتانی تری خاوە‌ن دەس���ەاڵت‬ ‫لە‌ناوچە‌ك���ە‌دا‪ ،‬نە‌ت���ە‌وە‌ یەكگرتوە‌كان‌و‬ ‫ئەنجومەنی ئاس���ایش بەفەرمی دژایەتی‬ ‫خۆی���ان ب���ۆ ریفران���دۆم نیش���ان داوە‌‬ ‫بە‌بیان���وی ئ���ە‌وە‌ی كە‌ ئە‌م پرۆس���ە‌یە‌‬ ‫رۆژهە‌اڵتی ناوین زیاتر ناجێگیر دە‌كات‪.‬‬ ‫بە‌اڵم لە‌ڕاستیدا درو‌ستكردنی دە‌وڵە‌تێكی‬ ‫كوردی هیچ لە‌س���ە‌ر ئە‌و شە‌ڕو شۆڕە‌ی‬ ‫ك���ە‌ ئێس���تا لە‌ناوچە‌كە‌دا هە‌ی���ە‌ زیاد‬ ‫ناكات‌و‌ جێگیریش���ی ناكات‪ .‬سنورە‌كانی‬ ‫رە‌نگە‌ بە‌دیواری بە‌رز كۆتایی بێت وە‌ك‌و‬ ‫لە‌ئیس���رائیل‌و توركیادا بە‌دی دە‌كرێت‪.‬‬ ‫ریس���كە‌كە‌ ب���ۆ خە‌ڵك���ی كوردس���تان‬ ‫ئە‌وە‌ی���ە‌ كە‌ ئە‌گە‌‌ر لە‌ژێ���ر پە‌ردە‌وە ئە‌م‬

‫بە‌بە‌راورد لە‌گە‌ڵ‬ ‫باشوری كوردستان‬ ‫سە‌ربە‌خۆ‬ ‫خوازە‌كانی كە‌تە‌لۆنیا‬ ‫خۆشبە‌ختن بە‌وە‌ی‬ ‫ك ‌ە خە‌باتە‌كە‌یان‬ ‫لەگە‌ڵ دە‌وڵە‌تێكدای ‌ە‬ ‫كە‌ دیموکراسی‌و‬ ‫شكۆمە‌ندە‬ ‫پرۆس���ە‌یە‌ بۆ لێدان���ی هەژمونی ئێران‬ ‫لە‌ناوچە‌كە‌دا‌و بە‌رگرتن لە‌گە‌ش���ە‌كردنی‬ ‫پ���رۆژە‌ی كانتۆنە‌كانی رۆژئاوادا بێت كە‌‬ ‫ئە‌كرێت وە‌ك پڕۆژە‌یە‌ك دیراسە‌ بكرێت‬ ‫بۆ كۆتایی هێنان بە‌م شە‌ڕوش���ۆڕە‌ی كە‌‬ ‫ناوچە‌كە‌ی گرتۆتەوەو‌ ب���وە بە‌مە‌یدانی‬ ‫مردن‌و تاوان بۆ خە‌ڵكە‌كە‌ی‪..‬‬ ‫كوردە‌كان���ی رۆژئ���اوا پرۆژە‌یە‌ك���ی‬ ‫كونفیدرالیزمی دیموكراتی فرە‌ نە‌تە‌وە‌و‬ ‫فرە‌ مە‌زه���ە‌ب بە‌بێ دە‌وڵە‌ت���ی نە‌تە‌وە‌‬ ‫تە‌رح ئە‌ك���ە‌ن‌و كاری ب���ۆ ئە‌كە‌ن‪ .‬ئە‌م‬ ‫ش���ێوە‌یە‌ لە‌ڕێكخس���تنی كۆمە‌اڵیە‌تی‌و‬ ‫ئابوری‌و دە‌وڵە‌ت���داری رە‌نگە‌ ئا‌مرازێكی‬ ‫بە‌هێزتر بێت ب���ۆ كوردو میللە‌تانی تری‬ ‫ناوچە‌ك���ە‌ تا لە‌و نە‌گبە‌تیی���ە‌ رزگاریان‬ ‫بێت كە‌ ئەم دە‌وڵەتۆكانە‌ بۆیان هێناون‬ ‫زیات���ر لە‌یە‌ك س���ە‌دە‌یە‌‪ .‬پرس���یارە‌كە‌‬ ‫لە‌وە‌دایە‌‪ ،‬باشە‌ دیموكراتی تر نە‌دە‌بو كە‌‬ ‫بژاردە‌ی كۆنفیدرالیزمیش بخرێتەڕو بۆ‬ ‫كوردستانی باشورو كە‌تە‌لۆنیا لە‌هە‌ردوو‬ ‫ریفراندۆمە‌ چاوە‌ڕوان كراوە‌كە‌دا؟‬

‫‪8‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )594‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/26‬‬

‫ئارام له‌دوای‌ سوتان ‌ی لیندا ‌ی هاوسه‌ر ‌ی گۆڕێك بۆخۆی‌ هه‌ڵده‌كه‌نێ‌‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫"له‌پاڵ گۆڕه‌كه‌ی‌ لیندادا گۆڕێكم‬ ‫بۆ خۆم هه‌ڵكه‌ندوه‌‪ .‬وه‌سیه‌تم‬ ‫كردوه‌ هه‌ركاتێك مردم له‌پاڵ ئه‌ودا‬ ‫بمخه‌نه‌ گۆڕه‌وه‌"‪ .‬ئه‌مه‌ وته‌ی ئارامه‌‬ ‫كه‌ هاوسه‌ره‌كه‌ی به‌هۆی گڕگرتنی‬ ‫به‌نزینی موه‌لیده‌ی ماڵه‌كه‌یانه‌وه‌‬ ‫سوتاوه‌‌و گیانی له‌ده‌ستداوه‌‪.‬‬ ‫لین����دا م����اوه‌ی‌ دو س����اڵ‌و نی����وه‌‬ ‫ژیانی‌ هاوس����ه‌رگیری‌ له‌گ����ه‌ڵ ئارام ‌‬ ‫ی‬ ‫هاوس����ه‌ری‌ پێكهێناوه‌‪ .‬دو ساڵ پێش‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ژیانی‌ هاوسه‌رگیری‌ پێكبهێنن‬ ‫یه‌كتریان ناسیوه‌‪ ،‬لیندا كچی‌ ماڵه‌وه‌‬ ‫بوه‌‌و ئارامی‌ هاوس����ه‌ری‌ پێشمه‌رگه‌یه‌‬ ‫له‌وه‌زارتی‌ پێشمه‌رگه‌‪.‬‬ ‫ئ����ارام كه‌چاوه‌كانی‌ به‌گریانه‌وه‌بون‬ ‫بۆ مه‌رگی‌ لیندای‌ هاوسه‌ری‌ ده‌ستێك‬ ‫جلی‌ كوردی‌ ڕه‌ش����ی‌ له‌به‌ركردبو وتی‌‬ ‫"ئه‌و ڕۆژه‌ی‌ لیندا سوتا‪ ،‬تازه‌ له‌ده‌وام‬ ‫هاتبومه‌وه‌ له‌به‌ره‌كان����ی‌ جه‌نگ‪ .‬كه‌‬ ‫گه‌ش����تمه‌ به‌رده‌رگای‌ ماڵه‌وه‌ هاوارو‬ ‫ڕۆ ڕۆی‌ ژنان بو! به‌په‌لە‌ئۆتۆمبیله‌كه‌م‬ ‫ڕاگ����رت‌و چوم����ه‌ ژوره‌وه‌‪ .‬لین����دا‬ ‫لە‌ژوره‌كه‌ی‌ دواوه‌ به‌گ����ڕه‌وه‌ ده‌هاتو‬ ‫ده‌چو‪ ،‬س����نگ‌و ده‌موچ����اوی‌ ئاگری‌‬ ‫گرتب����و‪ .‬بە‌به‌تانی����ه‌ك ئاگره‌كه‌م����ان‬ ‫كوژران����دوه‌‌و بە‌ئۆتۆمبیله‌ك����ه‌ی‌ خۆم‬ ‫ڕه‌وان����ه‌ی‌ نه‌خۆش����خانه‌ی‌ س����وتاوی‌‬ ‫س����لێمانی كرا‪ ،‬ب����ه‌رده‌وام ه����اواری‌‬ ‫ده‌كرد"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتیش����ی‌ "له‌دوای‌ ش����انزه‌ ڕۆژ‬ ‫مانه‌وه‌ی‌ له‌نه‌خۆش����خانه‌ی‌ سوتاوی‌‪،‬‬ ‫دواجار به‌جێی هیش����تم‌و مرد‪ .‬پێش‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ بمرێت وه‌س����یه‌تی‌ بۆ كردم‬ ‫هه‌رگیز له‌گه‌ڵ كه‌س����ی‌ دیكه‌دا ژیانی‌‬ ‫هاوس����ه‌رگیری‌ پێكنه‌هێن����م‪ .‬زۆرم‬ ‫خۆش����ده‌وێت‪ ،‬هه‌موو ڕۆژێك ده‌چمه‌‬ ‫س����ه‌ر گۆڕه‌كه‌ی‌‪ ،‬چه‌ن����د كاتژمێرێك‬ ‫ده‌مێنمه‌وه‌‌و بۆ مه‌رگی‌ لیندا فرمێسك‬ ‫به‌چاوه‌كانمدا دێنه‌ خواره‌وه‌‪ .‬چه‌ندین‬ ‫گوڵ‌و گوڵزاری‌ جۆراو جۆرم له‌س����ه‌ر‬ ‫گۆڕه‌كه‌ی‌ ناش����توه‌‌و له‌پاڵ گۆڕه‌كه‌ی‌‬ ‫ئه‌ودا گۆڕێكم بۆ خ����ۆم هه‌ڵكه‌ندوه‌‪.‬‬ ‫وه‌س����یه‌تم ك����ردوه‌ هه‌ركاتێك مردم‬ ‫له‌پاڵ لیندادا بمخه‌نه‌ گۆڕه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش����ی‌ به‌وه‌كرد تامردن دایكی‌‬

‫ئه‌و ڕۆژه‌ به‌ڵێن‬ ‫بو پێكه‌وه‌ بچین ‌ه‬ ‫ی‬ ‫سه‌یران‌و دایك ‌‬ ‫به‌رینه‌ده‌ره‌وه‌ تا‬ ‫هه‌وایه‌ك بگۆڕێت‪.‬‬ ‫ئێم ‌ه زۆر یه‌كترمان‬ ‫خۆشده‌ویست‬

‫لیندا به‌خێو ده‌كات كه‌ئێستا له‌جێدا‬ ‫كه‌‌وت����وه‌‪ .‬ئه‌و وتی‌ "به‌ه����ۆی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫دایكی‌ لین����دا جه‌ڵده‌ لێیداوه‌‌و الیه‌كی‌‬ ‫كارن����اكات‪ ،‬الی‌ لیندا ده‌ژی����ا‪ .‬لیندا‬ ‫ته‌نه����ا خوش����كێكی‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫له‌ئه‌مریكایه‌و چه‌ند ساڵه‌ نه‌هاتۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ پێش ئه‌وه‌ی‌ بمرێت وه‌س����یه‌تی‬ ‫بۆكردم كه‌ قه‌ت دایكی‌ به‌جێ‌ نه‌هێڵم‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ن����ده‌م خۆشده‌ویس����ت ده‌مه‌وێت‬ ‫قس����ه‌ی‌ نه‌ش����كێنم‌و له‌گۆڕه‌كه‌ی����دا‬

‫ئاسوده‌بێت‪ .‬دڵی‌ ناشكێنم ‪،‬ئێستاش‬ ‫خزمه‌تی دایكی‌ لیندا ده‌كه‌م‪ .‬زۆربه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كاته‌كان هه‌ركه‌ من ده‌بینێت‪ ،‬ده‌ست‬ ‫ده‌كات به‌گریان‪ .‬ئ����ه‌و ناتوانێت هیچ‬ ‫قسه‌یه‌ك بكات"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتیش����ی‌ "ئ����ه‌و ڕۆژه‌ به‌ڵێن بو‬ ‫پێك����ه‌وه‌ بچین����ه‌ س����ه‌یران‌و دایكی‌‬ ‫به‌رینه‌ده‌ره‌وه‌ ت����ا هه‌وایه‌ك بگۆڕێت‪.‬‬ ‫ئێمه‌ زۆر یه‌كترمان خۆشده‌ویس����ت‪،‬‬ ‫هه‌رگی����ز كێش����ه‌مان نه‌ب����وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬

‫به‌داخ����ه‌وه‌ ئ����ه‌و ڕۆیش����ت‌و ئ����ازارو‬ ‫خه‌فه‌تی‌ بۆ من به‌جێهێش����ت‪ .‬به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫دۆخ����ی‌ بێكاره‌بای����ه‌وه‌ مۆلی����ده‌ی‌‬ ‫كاره‌بایمان هه‌بو‪ ،‬ب����ه‌رده‌وام به‌نزین‬ ‫له‌ماڵمان����دا هه‌ب����و‪ .‬ئ����ه‌و ڕۆژه‌ لیندا‬ ‫ئاگری‌ كردۆته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌بری‌ نه‌وت‬ ‫به‌نزین����ی‌ به‌كارهێن����ا‌وه‌و نه‌یزانیوه‌‪.‬‬ ‫دواجار سوتا"‪.‬‬ ‫ی قه‌زاو ناحیه‌كانی‌‬ ‫وته‌بێژی‌ پۆلس���� ‌‬ ‫پارێزگاری‌ س����لێمانی‌ رائی����د ئیقباڵ‬

‫محه‌مه‌د به‌ئاوێن����ه‌ی‌ ڕاگه‌یاند ژنێكی‌‬ ‫ته‌مه‌ن ‪ 27‬س����اڵ به‌ناوی‌ لیندا هاد ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ماڵه‌كه‌ی‌ خۆیدا له‌ناحیه‌ی‌ زه‌ڕایه‌ن‬ ‫بە‌به‌نزین ده‌سوتێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "پۆلیسی‌ نه‌هێشتنی‌ تاوان‬ ‫گه‌شتونه‌ته‌ شوێنی‌ ڕوداوه‌كه‌‌و په‌ڕاوی‌‬ ‫یاسایی‌ بۆ ڕوداوه‌كه‌ كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬وته‌ی‌‬ ‫كه‌سوكاره‌ی‌ وه‌رگیراوه‌ كه‌ سكااڵیان‬ ‫له‌س����ه‌ر كه‌س نی����ه‌‌و ڕوداوه‌كه‌ قه‌زاو‬ ‫قه‌ده‌ربوه‌"‪.‬‬

‫توندوتیژی‌ خێزانی‌ سلێمانی‌‪ :‬له‌چوار مانگی‌ فریاكه‌وتن���ی‌ س���لێمانی‌‪ :‬هه‌م���و ڕۆژێك ‪1000‬‬ ‫یه‌كه‌می‌ ئه‌مساڵدا ‪ 624‬حاڵه‌ت تۆماركراوه‌ نه‌خۆش چاره‌سه‌ر وه‌رده‌گرێت‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ چوار مانگی‌ یه‌كه‌می‌ ئه‌مساڵدا‬ ‫‪ 624‬حاله‌تی‌ توندوتیژی‌ خێزانی‌‬ ‫تۆماركراون‪ .‬ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ له‌چوار‬ ‫مانگی‌ یه‌كه‌می‌ ساڵی رابردودا ته‌نها ‪38‬‬ ‫حاڵه‌ت تۆمار كراوه‌‪ .‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ توندوتیژی‌‬ ‫خێزانیش ده‌ڵێت "قه‌یرانی‌ دارایی‌‪ ،‬نه‌بونی‌‬ ‫هۆشیاری‌‌و به‌كارهێنانی‌ ته‌كنه‌لۆژیا‬ ‫هۆكاری‌ سه‌ره‌كین‌و ڕۆژ به‌ڕۆژ سكااڵكان‬ ‫له‌زیادبوندان"‪.‬‬ ‫هێمن عه‌بدولقادر‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ توندوتیژ ‌ی‬ ‫خێزانی‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫"هه‌مو كێش����ه‌یه‌كی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌ هۆكارێكی‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬هۆكاری‌ ئابوری‌ كاریگه‌ری‌ ڕاسته‌وخۆی‌‬ ‫له‌س����ه‌ر زیادبون����ی‌ تاوان����ه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬ڕۆژ ب����ه‌ڕۆژ تاوان����ه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان‬ ‫له‌زیادبون����دان‪ ،‬زۆربه‌ی‌ س����كااڵكارانیش ئه‌و‬ ‫ژن‌و كچانه‌ن ئابورییه‌كی‌ س����ه‌ربه‌خۆیان نیه‌‌و‬ ‫وه‌ك پێویست خه‌رجییان ناكێشرێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫كێشه‌ی خێزانی دروست ده‌كات"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و وت����ی "له‌پ����اش قه‌یران����ی‌ ئابوری‌‪،‬‬ ‫خراپ به‌كارهێنان����ی‌ ته‌كنه‌لۆژیاو هۆیه‌كانی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیكردن‪ ،‬هۆكارێكی‌ دیكه‌ی‌ دروس����ت‬ ‫بونی‌ كێش����ه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانه‌‪ ،‬كه‌ هاواڵتیان‬ ‫به‌پێ����ی یاس����ا كارپێك����راوه‌كان به‌كاری����ان‬ ‫ناهێنن‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "به‌داخه‌وه‌ له‌كۆمه‌ڵ����گای‌ ئێمه‌دا‬ ‫تاك گرنگی‌ به‌یاس����ا كارپێكراوه‌كان نادات‪.‬‬ ‫بێگومان ئه‌مه‌ش كاریگ����ه‌ری‌ خراپی‌ خراپی‌‬ ‫له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگا دروس����تكردوه‌‪ ،‬له‌سه‌رجه‌م‬ ‫ئاسته‌كانی‌ كۆمه‌ڵگادا له‌سه‌ره‌وه‌ بۆ خواره‌وه‌‬ ‫خێزانه‌كانی‌ توش����ی‌ له‌به‌ریه‌ك هه‌ڵوه‌ش����ان‬ ‫كردوه‌‪ ،‬له‌مڕۆدا ته‌كنه‌لۆژیا له‌كارئاس����انیه‌وه‌‬ ‫بۆت����ه‌ بارگرانی‌ بۆ خێزان����ه‌كان‌و كۆمه‌ڵگای‌‬ ‫كورد ‌ی "‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ توندوتیژی‌ خێزانی‌ ئه‌وه‌ش����ی‌‬ ‫وت "زیادبون����ی به‌كارهێنان����ی‌ ته‌كنه‌لۆژی����ا‬ ‫له‌ن����او خێزانه‌كان����دا ‪،‬بۆته‌ ه����ۆی‌ زیادبونی‌‬ ‫ڕێ����ژه‌ی‌ جیابونه‌وه‌ی ژن‌و مێ����رد‪ ،‬خیانه‌تی‌‬

‫هاوس����ه‌رگیری‌‪ ،‬ڕوداوه‌كانی‌ لێدان‌و كوشتن‌و‬ ‫خۆس����وتانی‌ ژن����ان‪ ،‬نه‌بون����ی‌ متمان����ه‌‌و‬ ‫كه‌مبونه‌وه‌ی‌ پڕۆس����ه‌ی‌ هاوس����ه‌رگیری‌‪ .‬زۆر‬ ‫ج����ار خێزانه‌كان كێش����ه‌كانیان به‌س����وڵحی‌‬ ‫عه‌ش����ایه‌ری‌ چاره‌س����ه‌رده‌كه‌ن‌و ئه‌و كێشانه‌‬ ‫ناگه‌نه‌ بنبه‌س����ت‪ ،‬به‌اڵم دوباره‌‌و چه‌ند باره‌‬ ‫ده‌بنه‌وه‌‪ .‬دواتر ئه‌و كه‌س����انه‌ دێنه‌ بنكه‌كانی‌‬ ‫توندوتیژی‌ خێزانی‌‪ .‬زۆرینه‌ش����یان ئه‌و كچ‌و‬ ‫ژنانه‌ن كه‌ ته‌مه‌نی����ان له‌نێوان پانزه‌ بۆ چڵ‬ ‫س����اڵدایه‌‪ .‬لێره‌ سه‌رجه‌م پێداویستی‌ رۆژانه‌و‬ ‫ش����وێنی‌ مانه‌وه‌یان بۆ دابینده‌كرێت‪ ،‬پاشان‬ ‫چاره‌سه‌ی‌ كێش����ه‌كه‌یان بۆ ده‌كرێت‌و دواتر‬ ‫ده‌گه‌ڕێنه‌و‌ه ناو خێزانه‌كانیان"‪.‬‬ ‫هێم����ن عبدولق����ادر ئاماژه‌ش����ی‌ به‌وه‌كرد‬ ‫ئه‌و كه‌س����انه‌ی‌ رودەکەن����ە بەڕێوەبەرایەتی‬ ‫توندوتیژی‌ خێرانی‌ مه‌ترس����ی‌ له‌سه‌ر ژیانیان‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌و كه‌سانه‌ هیچ جێگه‌یه‌كی‌‬ ‫دیكه‌ی����ان نیه‌‪ ،‬بۆیه‌ په‌نادێنن بۆ ش����ه‌ڵته‌ر‪.‬‬ ‫ئێمه‌ به‌ده‌ر له‌چاره‌س����ه‌ركردنی‌ كێشه‌كانیان‪،‬‬ ‫كه‌س����وكاریان بانگ ده‌كه‌ین‌و نوسراویان پێ‌‬ ‫پڕده‌كه‌ینه‌وه‌ كه‌ جارێكی‌ دیكه‌ ئه‌و كه‌س����ه‌‬ ‫توش����ی‌ توندوتژی‌ نه‌بێت����ه‌وه‌‌و ئازارنه‌درێت‪.‬‬ ‫دیاره‌ ئه‌م كه‌یسانه‌ تایبه‌ت نین به‌ناوچه‌یه‌كی‌‬ ‫دی����اری‌ ك����راو‪ ،‬خه‌ڵك����ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ش����ارو‬ ‫ناوشاریان تێدایه‌‌و كێشه‌كانیشیان جیاوازه‌"‪.‬‬ ‫فرمێسك عه‌لی‌ ( ناوێكی‌ خوازراوه‌) ژیانی‌‬ ‫هاوسه‌رگیری‌ پێكهێناوه‌‌و خاوه‌نی‌ دو منداڵه‌‪.‬‬ ‫ماوه‌ی‌ دو مانگێك له‌خانه‌ی‌ داڵده‌دانی‌ ژنان‬ ‫بوه‌‪ ،‬چیرۆك����ی‌ ژیانی‌ خ����ۆی‌ ده‌گێڕێته‌وه‌‌و‬ ‫ده‌ڵێ����ت "هاوس����ه‌ره‌كه‌م به‌دزی����ه‌وه‌ كچێكی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ خۆشده‌ویس����ت‪ .‬به‌رده‌وام سه‌رقاڵی‌‬ ‫موبایله‌كه‌ی‌ ب����و‪ ،‬زۆركات ته‌لفونم بۆ ده‌كرد‬ ‫موبایله‌كه‌ی‌ مه‌شغوڵ بو‪ .‬كه‌ پرسیارم لێده‌كرد‬ ‫توڕه‌ ده‌ب����و‪ .‬پاش ماوه‌یه‌ك بیانوی‌ ده‌گرت‌و‬ ‫ئیهمال����ی‌ ده‌كردین‪ ،‬مه‌س����ره‌فی‌ نه‌ده‌كردین‪.‬‬ ‫دواتر وتی‌ ژن دێنم‪ ،‬داده‌نیش����ی‌ دانیش����ه‌‪،‬‬ ‫دانانیش����ی‌ فه‌رمو بڕۆ‪ .‬م����ن له‌به‌رخاتری‌ دو‬ ‫كچه‌كه‌م‌و له‌به‌ر ئ����ه‌وه‌ی نه‌چمه‌وه‌ ماڵه‌باوان‬ ‫بە‌بێوه‌ژن ‌ی ڕاز ‌ی نه‌بوم"‪.‬‬ ‫فرمێس����ك وتیش���� ‌ی "ئه‌وه‌ن����دی‌ پێنه‌چو‬ ‫هه‌وێكه‌م به‌هاوكاری‌ هاوسه‌ره‌كه‌م له‌ماڵه‌كه‌ی‌‬

‫خ����ۆم ده‌ری كردم‪ .‬هه‌رج����اره‌ی‌ بیانویه‌ك ‌ی‬ ‫ده‌گرت‪ .‬هاوس����ه‌ركه‌م بە‌دومانگ پرس����یاری‌‬ ‫لێنه‌ده‌ك����ردم‪ .‬ڕۆژێ����ك هات‌و وت����ی‌ من تۆم‬ ‫ناوێت بڕۆره‌وه‌‪ .‬چی‌ ده‌كه‌یت؟ بۆ ماڵه‌كه‌مان‬ ‫بۆ چۆڵناكه‌یت؟ ناچار بۆ چاره‌س����ه‌ركردنی‌‬ ‫كێشه‌كه‌م ڕۆش����تمه‌ خانه‌ی‌ داڵده‌دانی‌ ژنان‪.‬‬ ‫له‌دوای‌ بانگردرنی‌ كه‌س����وكار‌و هاوس����ه‌ركه‌م‬ ‫جارێك����ی‌ دیك����ه‌ گه‌ڕاومه‌ت����ه‌وه‌ ب����ۆالی‌‬ ‫منداڵه‌كانم"‪.‬‬ ‫شوعلە‌ڕه‌سوڵ ( ناوێكی‌ خوازراوه‌ ) ته‌مه‌ن‬ ‫‪ 23‬س����اڵ به‌هۆی‌ خۆشه‌ویستی‌ بۆ كوڕێكی‌‬ ‫نزیك له‌ماڵی‌ خۆیان هه‌ڕه‌شه‌ی‌ لێكراوه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "من نه‌مزانی‌ توشی‌ هه‌ڵه‌ بوم كه‌ كه‌وتمه‌‬ ‫داوی‌ خوشه‌ویس����تییه‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم خێزانه‌كه‌م‬ ‫ده‌یانویس����ت هه‌ڵه‌ به‌هه‌ڵه‌ چاره‌سه‌ر بكه‌ن‪،‬‬ ‫بۆیه‌ له‌ڕێگه‌ی‌ كه‌س����ێكی‌ نزیك����ی‌ خۆمانه‌وه‌‬ ‫په‌نامبرده‌ به‌ر خانه‌ی‌ داڵده‌دانی‌ ژنان‪ .‬دوای‌‬ ‫چه‌ندین مانگ له‌چاره‌سه‌ركردنی‌ كێشه‌كه‌م‪،‬‬ ‫گه‌ڕامه‌وه‌ ب����ۆ ناوخێزانه‌كه‌م‪ .‬هیوادارم ژنان‌و‬ ‫كچان ئ����اگاداری‌ خۆیان بن تا توش����ی‌ ئه‌و‬ ‫هه‌اڵنه‌ی‌ ئێم ‌ه نه‌بن"‪.‬‬

‫ئه‌و كه‌سان ‌ه‬ ‫ی‬ ‫هیچ جێگه‌یه‌ك ‌‬ ‫دیكه‌یان نی ‌ه‬ ‫بۆیه‌ په‌نادێنن‬ ‫بۆ شه‌ڵته‌ر‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫ی‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌‬ ‫فریاكه‌وتن���ی‌ س���لێمانی‌ ئاماژ‌ه به‌و‌ه‬ ‫ی نه‌خۆش‬ ‫ده‌كات ڕۆژ ب���ه‌ڕۆژ ژماره‌ ‌‬ ‫له‌ب���ه‌رز بونه‌وه‌دایه‌‪ .‬ئ���ه‌و ده‌ڵێت "‬ ‫ڕۆژان���ه‌ ه���ه‌زار نه‌خۆش چاره‌س���ه‌ر‬ ‫وه‌رده‌گرن ك ‌ه لە‌‪%90‬ی نه‌خۆشه‌كان‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌ی‌ ش���اری‌ سلێمانین‌و‬ ‫خه‌ڵك ‌‬ ‫قوربانی ڕوداوه‌كانی‌ هاتوچۆن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی دكتۆر ئومید‬ ‫فریاكه‌وتنی‌ س���لێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بە‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند "به‌هۆی‌ زۆر ‌‬ ‫عه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌كردن ‌‬ ‫ی نه‌خۆش‌و هاوكار ‌‬ ‫ژماره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫حكومه‌ت وه‌ك پێویس���ت‪ ،‬بارگران ‌‬ ‫له‌سه‌ر نه‌خۆشخانه‌كه‌مان دروستبوه‌‌و‬ ‫ی ئه‌ركی‌ پزیشكی‌‌و كارمه‌ندانه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ڕو ‌‬ ‫ی چه‌ند‬ ‫ئامێره‌ پزیش���كیه‌كان م���اوه‌ ‌‬ ‫س���اڵێك ده‌بێ���ت نوێنه‌كراونه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫پێویس���تیان به‌نوێكردن���ه‌و‌ه هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌خۆش���خانه‌كه‌یش پێویست ‌‬ ‫بینا ‌‬ ‫به‌نۆژه‌نكردنه‌و‌ه هه‌یه‌‪ .‬چه‌ند ساڵێك‬ ‫ی‬ ‫پێش ئێستا به‌هاوكاری‌ چه‌ند كه‌سێك ‌‬ ‫خۆبه‌خش توانیومان ‌ه به‌شێك له‌ئامێر‌ه‬ ‫ی‬ ‫كۆنه‌كان چاك بكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬وه‌ك ئامێر ‌‬ ‫ی ناو‬ ‫ی سكان‌و تیشك‌و ئامێره‌كان ‌‬ ‫ست ‌‬ ‫ی نه‌ش���ته‌رگه‌ری‌‌و ساردكه‌ره‌وه‌‌و‬ ‫هۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌خۆشخانه‌كه‌و بینا ‌‬ ‫گه‌رمكه‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌كه‌‪ ،‬كه‌ س���ه‌رجه‌میان‬ ‫سااڵنه‌ پێویس���تیان به‌نۆژه‌نكردنه‌و‌ه‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و وتی‌ "نه‌خۆشخانه‌ی‌ فریاكه‌وتن ‌‬ ‫ی كۆن‬ ‫ی له‌سه‌ر س���تانداردن ‌‬ ‫س���لێمان ‌‬ ‫ده‌ڕوات به‌ڕێ���وه‌‌و پێویس���ته‌ س���اڵ‬ ‫به‌س���اڵ نه‌خۆش���خانه‌ی‌ فریاكه‌وتن‬ ‫ی‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ س���تانداری‌ جیهان ‌‬ ‫ێ بكرێته‌وه‌ تا له‌ئاس���ت‬ ‫ن���وێ‌‪ ،‬ن���و ‌‬ ‫ئ���ه‌و خزمه‌تگوزاری���ه‌ نوێی���ه‌دا بێت‬

‫زۆرینه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫نه‌خۆشانه‌ ‌ی‬ ‫به‌ركه‌وته‌ ‌ی‬ ‫ڕوداوه‌كان ‌ی‬ ‫هاتوچۆن‪ ،‬گه‌ر‬ ‫بگه‌ن ‌ه نه‌خۆشخانه‌ ‌ی‬ ‫فریاكه‌وتن ژیانیان‬ ‫له‌مردن ڕزگارده‌بێت‬ ‫ك��� ‌ه له‌جیهان���دا هه‌ی���ه‌‪ .‬به‌داخه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ڕو ‌‬ ‫به‌هۆی‌ ئ���ه‌و قه‌یران���ه‌ دارایه‌ ‌‬ ‫له‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان ك���ردوه‌‪،‬‬ ‫نه‌توانراو‌ه نه‌خۆش���خانه‌ی‌ فریاكه‌وتن‬ ‫ی‬ ‫وه‌ك پێویس���ت خزمه‌تبكرێت‌و كار ‌‬ ‫بۆبكرێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌س���ه‌دا ن���ه‌وه‌د ‌‬ ‫ی نه‌خۆشخانه‌ی‌ فریاكه‌وتن‬ ‫ده‌رمانه‌كان ‌‬ ‫له‌الی���ه‌ن خه‌ڵك���ی‌ خۆبه‌خ���ش‌و‬ ‫رێكخراو‌و حكومه‌ت���ه‌وه‌ دابینكراوه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كانی‌ ه���اوكاری‌ كردن���ی‌‬ ‫ده‌رمان بۆ نه‌خۆش���خانه‌كه‌مان ته‌نها‬ ‫حكوم���ه‌ت نیه‌‪ .‬هه‌ندێك ده‌رمان الی‬ ‫ئێم ‌ه نیه‌‌و خه‌ڵك���ی‌ ناچارن له‌ده‌رو‌ه‬

‫بیكڕن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاماژه‌ش���ی‌ به‌وه‌كرد نه‌خۆشه‌كان ‌‬ ‫فریاكه‌وت���ن‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ی‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌خۆشیه‌كانیان جیاوازن‌و له‌جێگه‌ ‌‬ ‫جیاوازه‌وه‌ دێن ‌ه نه‌خۆش���خانه‌كه‌یان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و وت���ی‌ "له‌نه‌خۆش���یه‌كان ‌‬ ‫س���كچون‌و هه‌اڵم ‌هت‌و كۆكه‌و ته‌نگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫نه‌فه‌س���ی‌‌و به‌رزی‌‌و نزمی‌‌و فش���ار ‌‬ ‫ی حاڵه‌ت ‌ه‬ ‫خوێن‌و ش���ه‌كره‌وه‌‪ ،‬تا كۆ ‌‬ ‫ی سك‌و‬ ‫نه‌شته‌رگه‌ریه‌كانی‌ وه‌ك ئازار ‌‬ ‫ریخۆڵه‌گی���ران‌و ئ���ازاری‌ گورچل���ه‌و‬ ‫هه‌وكردن���ی‌ گ���ه‌ده‌و برین���ی‌ گه‌ده‌‌و‬ ‫ش���كان‌و بڕین‌و به‌ركه‌وتنی‌ فیشه‌ك‌و‬ ‫به‌ركه‌وته‌كان���ی‌ ڕوداوی‌ هاتوچ���ۆ‪.‬‬ ‫ی‬ ‫زۆربه‌ی قوربانی روداوه‌كانیش هاواڵت ‌‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ‌و كه‌الرو ڕانیه‌ن ك ‌ه له‌سه‌دا‬ ‫ی‬ ‫نه‌وه‌تی‌ نه‌خۆشه‌كانی‌ نه‌خۆشخانه‌ ‌‬ ‫فریاكه‌وتن پێكده‌هێنن"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "زۆرینه‌ی‌ ئه‌و نه‌خۆشانه‌ی‌‬ ‫به‌ركه‌وت���ه‌ی‌ ڕوداوه‌كانی‌ هاتوچۆن‪،‬‬ ‫گه‌ر بگه‌نه‌ نه‌خۆشخانه‌ی‌ فریاكه‌وتن‬ ‫ژیانیان له‌م���ردن ڕزگارده‌بێت‪ .‬دیاره‌‬ ‫ڕزگارب���ون دو ج���ۆره‌‪ ،‬یه‌كه‌می���ان‬ ‫ڕزگاربونی‌ ته‌واوه‌تیه‌‪ .‬نه‌خۆش���ه‌كه‌‬ ‫چ���اك ده‌بێت���ه‌وه‌‌و ده‌بێت���ه‌وه‌‬ ‫به‌كه‌سێكی‌ ئاس���ایی‌‪ .‬ژیانی‌ ئاسایی‌‬ ‫ده‌ستپێده‌كاته‌وه‌‌و خزمه‌ت به‌خۆی‌و‬ ‫كه‌س���انی‌ چوارده‌وری ده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫كه‌سانێكی‌ دیكه‌ش ڕزگاریان ده‌بێت‬ ‫له‌مردن‪ ،‬به‌اڵم كه‌س���ێكی‌ بێ‌ سودو‬ ‫كه‌مئه‌ن���دام ده‌رده‌چ���ن‌و س���ودیان‬ ‫بۆ خۆی���ان‌و چوارده‌وری���ان نابێت‪.‬‬ ‫ئێم���ه‌ درێغ���ی‌ له‌نه‌خ���ۆش ناكه‌ین‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ ده‌یكه‌ی���ن بۆ نه‌خۆش‬ ‫ئه‌و چاره‌س���ه‌ره‌یه‌ ك���ه‌ له‌واڵتێكی‌‬ ‫پێش���كه‌وت‌و ئه‌نج���ام ده‌درێ���ت‪.‬‬ ‫به‌هه‌مان ستانداردی‌ جیهانی‌ نه‌خۆش‬ ‫چاره‌س���ه‌ر وه‌رده‌گرێت‌و پێشكه‌شی‌‬ ‫ده‌كرێت"‪.‬‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )594‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/26‬‬

‫ ‬

‫هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه‌‬

‫‪www.niqash.org‬‬

‫‪9‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌یه‌ به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی‬ ‫راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌کادیمیای راگه‌یاندنی ئه‌ڵامنی‬

‫ئه‌و ئاژاوه‌یه‌ی‌ سیاسییه‌كان نایانه‌و‌ه هاشتاگێك رایگرت‬

‫هاواڵتیان ‌ی كوردو عه‌ره‌ب نایانه‌وێت ببن ‌ه به‌شێك له‌ملمالنێ ‌ی سیاسییه‌كانیان‬ ‫نیقاش‪ ،‬هه‌ستیار قادر‬ ‫ئه‌و هه‌را سیاسیه‌ی‌ ماوه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫هه‌فته‌یه‌كه‌ له‌نێوان هه‌رێم‌و به‌غدا‬ ‫له‌سه‌ر ریفراندۆم سه‌ریهه‌ڵداوه‌‪ ،‬له‌رێی‌‬ ‫هاشتاگێكه‌وه‌ نه‌هێڵدرا شۆڕبێته‌وه‌‬ ‫بۆناو دانیشتوانی‌ عه‌ره‌ب‌و كوردی‌‬ ‫عێراق‪.‬‬ ‫ی كه‌مپه‌ینێ���ك له‌تۆڕ‌ه‬ ‫ده‌س���تپێكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌كان بۆ پێك���ه‌وه‌ ژیان ‌‬ ‫نێ���وان كوردو ع���ه‌ره‌ب زوومی‌ س���ه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ملمالنێ سیاسییه‌كانی‌ له‌نێو هاواڵتیان ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردو عه‌ره‌ب درووخسته‌وه‌و سه‌لماند ‌‬ ‫ك���ه‌ ش���ه‌قام له‌سیاس���ه‌تمه‌داره‌كان‬ ‫ئاشتیخوازتره‌‪.‬‬ ‫زۆر ش���ه‌و كه‌س���وكاری غ���ه‌زوان‬ ‫ی‬ ‫ئه‌حمه‌د له‌به‌غداو‌ه په‌یوه‌ندی‌ ته‌له‌فۆن ‌‬ ‫پێوه‌ده‌كه‌ن‌و لێی‌ ده‌پرسن بارودۆختان‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستان چۆنه‌؟ كورده‌كان‬ ‫هێ���رش ناكه‌نه‌ س���ه‌رتان؟‪ ،‬ئه‌و گه‌نج ‌ه‬ ‫عه‌ره‌بە‌ته‌مه‌ن ‪ 35‬ساڵ ‌ه ك ‌ه چوار ساڵ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كردووه‌ته‌ هه‌رێم ‌‬ ‫له‌ئه‌نب���اره‌وه‌ روو ‌‬ ‫ی له‌و‬ ‫ی سه‌یره‌ پرسیارێك ‌‬ ‫كوردستان پێ ‌‬ ‫جۆره‌ی‌ لێده‌كرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫غ���ه‌زوان به‌"نیق���اش"ی‌ وت "ئه‌وه‌ ‌‬ ‫لێ���ره‌ برا كورده‌كانم���ان بۆیان كردووم‬ ‫ی‬ ‫خزمه‌كان���م ب���ۆم ناك���ه‌ن‪ ،‬به‌ئارام��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ژین ئه‌وه‌ی‌ ب���اس ده‌كرێت له‌باره‌ ‌‬ ‫رقلێبوون���ه‌وه‌ ته‌نی���ا ده‌نگۆی���ه‌ ی���ان‬

‫له‌ته‌له‌فزیۆنه‌كانه‌وه‌ ده‌یبیس���تم‪ ،‬لێر‌ه‬ ‫هه‌ست به‌ئارامی‌ ده‌كه‌م"‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تپێكی‌ هه‌ڵمه‌ت���ی‌ ئاماده‌كاری ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ ریفراندۆمی‌ س���ه‌ربه‌خۆیی هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ملمالنێ ‌‬ ‫كوردس���تان ته‌وژمێكی‌ ت���ر ‌‬ ‫ی‬ ‫سیاسی‌ له‌نێوان هه‌ولێرو به‌غدا به‌دوا ‌‬ ‫خۆیدا هێنا كه‌ هاوكات ئاماژه‌ی‌ جیاواز‬ ‫هه‌بوو ب���ۆ دژایه‌تیكردنی‌ نێوان كوردو‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستان ‌‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫عه‌ره‌ب له‌س���نور ‌‬ ‫ی‬ ‫زۆرینه‌ كوردو ناوچه‌كانی‌ ژێر ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫حكومه‌تی‌ ناوه‌ندی‌ كه‌ زۆرینه‌ عه‌ره‌بن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫مه‌سعود بارزانی‌ س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‪ ،‬له‌گه‌ڵ سه‌ركرده‌ ‌‬ ‫زۆربە‌هێزه‌ سیاس���ییه‌كانی‌ كوردستان‬ ‫ی ئه‌مساڵ‬ ‫ی ئه‌یلول ‌‬ ‫ی ‪‌ 25‬‬ ‫رێككه‌وتن رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫پرۆس���ه‌ی‌ ریفراندۆم بۆ جیابوونه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان له‌عێ���راق‬ ‫به‌ڕێوه‌بچێ���ت‌و ‪15‬ی‌ ئ���ه‌م مانگ���ه‌ش‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستان به‌زۆرینه‌ی‌ ده‌نگ‬ ‫ئه‌و رێكه‌وته‌ی‌ په‌سه‌ندكرد‪.‬‬ ‫ی‬ ‫مه‌ترسییه‌كان له‌ساتی‌ ده‌ستپێكردن ‌‬ ‫ی ریفراندۆمه‌و‌ه له‌سه‌ر ئه‌وه‌بوو‬ ‫بانگه‌شه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ هاواڵتیانی‌ ئاواره‌ی‌ عه‌ره‌ب له‌هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان‌و كوردان���ی‌ دانیش���تو ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوچه‌كانی‌ تری‌ س���نوری‌ ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫ی‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ ناوه‌ن���دی‌ رووب���ه‌ڕوو ‌‬ ‫ی‬ ‫گوش���ار ببن���ه‌و‌ه له‌الی���ه‌ن نه‌ت���ه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌رامبه‌ریانه‌وه‌‪.‬‬ ‫باڵوكردن���ه‌وه‌ی‌ گرت���ه‌ی‌ ڤیدیۆی���ی‬ ‫ی وه‌ك ده‌ربڕینی‬ ‫ی یه‌كتر ‌‬ ‫سوتاندنی‌ ئااڵ ‌‬

‫قه‌باره‌ی‌ ملمالنێ سیاس���ییه‌ك ‌ه تائێستا‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت��� ‌‬ ‫نه‌گه‌یش���تۆته‌ ئاس���ت ‌‬ ‫ی ئه‌و دوو نه‌ته‌وه‌یه‌ بۆ‬ ‫خه‌ڵك‌و تێروانین ‌‬ ‫یه‌كتری‌‪.‬‬ ‫ئیس���ماعیل ئیبراهی���م (‪ 40‬س���اڵ)‬ ‫ی پایته‌خته‌‪،‬‬ ‫كوردێكی‌ دانیشتوی‌ به‌غدا ‌‬ ‫ئه‌و به‌بێ كێش ‌ه هه‌موو به‌یانییه‌ك به‌ره‌و‬ ‫ی‬ ‫ی به‌غدا به‌رێده‌كه‌وێت بۆ وتنه‌وه‌ ‌‬ ‫زانكۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫وانه‌ی‌ كوردی‌ له‌به‌ش���ی‌ زمانی‌ كورد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌ك خۆ ‌‬ ‫ئه‌و زانكۆی���ه‌ بێ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌ڵێت كێشه‌ی‌ بۆ دروست بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئیس���ماعیل به‌"نیق���اش"ی وت "من‬ ‫ی لێم بێت‬ ‫هه‌ست به‌وه‌ناكه‌م عه‌ره‌بێك رق ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌وباره‌یه‌و‌ه هه‌ی ‌ه ته‌نیا ش���ه‌ڕ‌ه‬ ‫ی‬ ‫قسه‌ی‌ سیاسیه‌كانه‌ ئه‌گه‌رنا هاواڵتیان ‌‬ ‫ئاس���ایی حه‌ز به‌ناكۆكی‌ ناكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هێشتا خه‌ڵكانیش له‌هه‌ردوال هه‌ن په‌نا‬ ‫بۆ هه‌ڕه‌شه‌ ده‌به‌ن"‪.‬‬ ‫توندبوونه‌وه‌ی‌ ملمالنێ سیاسییه‌كان‬ ‫ی ‪2003‬ه‌وه‌ هه‌ندێكجاریش‌و‬ ‫له‌دوای‌ ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ ناكۆكی‌ تائیفی هاواڵتیان ‌‬ ‫په‌لكێشان ‌‬ ‫ی‬ ‫توش���ی دڵه‌راوكێ ك���ردوو‌ه له‌ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ ناكۆك ‌‬ ‫زیاتربوونی‌ یان په‌لهاویشتن ‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی له‌نێوان ه���ه‌ردوو پێكهات ‌ه‬ ‫سه‌ره‌كه‌ییه‌كدا كه‌ كوردو عه‌ره‌بن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ترس���ه‌ وایك���رد ه���ه‌رزوو ئه‌و‬ ‫كه‌مپه‌ین���ه‌ی‌ ك���ه‌ به‌ن���اوی‌ (‪#‬كوردو‬ ‫ع���ه‌ره‌ب) له‌ت���ۆڕ‌ه كۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌كان‬ ‫ی ئه‌یلولدا راگه‌یه‌ندرا‬ ‫ی مانگ ‌‬ ‫له‌ناوه‌ڕاست ‌‬ ‫پاڵپشتی‌ زۆر كۆبكاته‌وه‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی ئه‌و كه‌مپه‌ینه‌ بۆ رێگر ‌‬ ‫به‌شداربوان ‌‬ ‫ی نێوان عه‌ره‌ب‌و‬ ‫ی ناكۆك ‌‬ ‫له‌دروستكردن ‌‬ ‫كورد به‌هۆی‌ ملمالنێ سیاسییه‌كانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫وێن���ه‌ی‌ خۆیان‌و هاورێیه‌ك���ی‌ نه‌ته‌وه‌ ‌‬ ‫به‌رامبه‌ریان داده‌نا وه‌ك ئاماژه‌یه‌ك بۆ‬ ‫ی‬ ‫پێكه‌وه‌ ژیان‪ ،‬ب���ۆ نموون ‌ه هاواڵتییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫كورد له‌س���ه‌ر فه‌یس���بووك وێنه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ كه‌سێكی‌ عه‌ره‌بدا داده‌نێ‌‌و‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی بۆ ده‌نوسێ‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ئه‌و هاش���تاگه‌ ‌‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌‪.‬‬ ‫هیوا مه‌حمود عوسمان رۆژنامه‌نوس‌و‬ ‫چاالكوان خاوه‌نی‌ پرۆژه‌ی‌ كه‌مپه‌ینه‌ك ‌ه‬ ‫به‌"نیق���اش"ی وت "به‌ه���ۆی‌ پرس���ی‬ ‫ریفراندۆم���ه‌وه‌ ج���ۆره‌ گرژیی���ه‌ك‬ ‫له‌هاواڵتیان���ی‌ هه‌ردووالوه‌ دروس���تبوو‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش مه‌ترسیداره‌ له‌باری‌ ته‌قینه‌وه‌یدا‬ ‫به‌تایبه‌ت ك ‌ه به‌غ���دا كوردی‌ زۆر لێیه‌و‬ ‫ی عه‌ره‌بی زۆره‌و‬ ‫له‌هه‌رێمی���ش ئ���اواره‌ ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر‬ ‫هه‌ر ش���تێك روبدات كاریگه‌ری ‌‬ ‫ناوبانگ���ی‌ ه���ه‌ردوو نه‌ت���ه‌وه‌ ده‌بێت‌و‬ ‫ی‬ ‫كه‌مپه‌ینه‌ك���ه‌ی‌ ئێم���ه‌ ب���ۆ رێگ���ر ‌‬ ‫له‌دروستبوونی‌ ئه‌و مه‌ترسیه‌یه‌"‪.‬‬ ‫هیوا مه‌حمود عوسمان وتیشی‌ "له‌پاش‬ ‫ی‬ ‫ی وێنه‌یه‌ك ‌‬ ‫ماوه‌یه‌كی‌ ك���ه‌م له‌دانان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆم‌و دۆس���تێكی‌ عه‌ره‌ب���م ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫ئێج���گار زۆر كه‌س به‌ش���دارییان تیدا‬ ‫كرد‪ ،‬ئ���ه‌و پێش���وازیی ‌ه له‌كه‌مپه‌ینه‌ك ‌ه‬ ‫به‌ڵگه‌ی‌ ئه‌وه‌یه‌ پرۆسه‌ی‌ سیاسی‌ دوور‌ه‬ ‫له‌ش���ه‌قام‌و هاواڵتیان ئاشتیان ده‌وێت‬ ‫نه‌ك شه‌ڕ"‪.‬‬

‫هاوسۆزی‌‪ ،‬به‌اڵم به‌نیگه‌رانییه‌وه‌‬

‫میدیای نێوده‌وڵه‌تی چی له‌سه‌ر سه‌ربه‌خۆیی كوردستان ده‌ڵێت؟‬ ‫نیقاش‪ ،‬کاسرین شایەر‬ ‫له‌هه‌موو شوێنێك‪ ،‬كه‌ناڵه‌ راگه‌یاندنی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی له‌باره‌ی ریفراندۆمی‬ ‫داهاتووی كورد ده‌نووسن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫لە‌زۆرێك له‌نووسینه‌ سه‌ره‌كییه‌كاندا‬ ‫به‌شێك ونه‌ كه‌ ره‌نگه‌ یارمه‌تیده‌ر بێت‬ ‫بۆ دروستكردنی بۆچوونی رۆشنگه‌ر‪.‬‬ ‫له‌كاتێكیش���دا ك���ه‌ ریفراندۆم���ی‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی كوردستانی عێراق الپه‌ڕه‌ی‬ ‫پێش���ه‌وه‌ی رۆژنامه‌كانی لە‌سه‌رانسه‌ری‬ ‫جیهاندا نه‌گرتووه‌‪ ،‬به‌اڵم زۆریش لێوه‌ی‬ ‫دوور نه‌بووه‌‪ .‬ئ���ه‌وه‌ش به‌زۆری بۆ ئه‌و‬ ‫نیگه‌رانیی���ه‌ نێوده‌وڵه‌تیی���ه‌ به‌رفراوانه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ سه‌باره‌ت مانای ریفراندۆم‌و‬ ‫جۆری ئه‌و كێشانه‌ی كه‌ ره‌نگه‌ لە‌ماوه‌ی‬ ‫پێش یاخود پاش رووداوه‌كه‌ دروستیان‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫ره‌نگه‌ ئه‌وه‌ی زیاتر به‌الی دانیشتوانی‬ ‫ناوچه‌ك���ه‌وه‌ س���ه‌باره‌ت بە‌رووماڵ���ی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی بۆ ریفراندۆمی سه‌ربه‌خۆیی‬ ‫جێ���ی بای���ه‌خ بێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌و تێڕوانینه‌‬ ‫هاوس���ۆزانه‌یه‌ بێت كه‌ هه‌م���وو جیهان‬ ‫سه‌یری گه‌لی كوردی عێراقی پێده‌كات‪.‬‬ ‫زۆربه‌ی نووس���ینه‌كان بە‌ئازادی دان‬ ‫ب���ه‌وه‌دا ده‌نێ���ن كه‌ ك���ورد گه‌وره‌ترین‬ ‫كه‌مینه‌ی ره‌گه‌زییه‌ لە‌جیهاندا ده‌وڵه‌تی‬ ‫نییه‌‪ .‬نزیكه‌ی هه‌موو نووس���ه‌ره‌كانیش‬ ‫به‌دوور‌و درێژی باس���ی ئ���ه‌و ئه‌زموون‌و‬ ‫ته‌نگانان���ه‌ ده‌كه‌ن كه‌ ك���وردی عێراق‬ ‫پێیان���دا تێپه‌ڕی���ون‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫تایبه‌تیش ئه‌وه‌ی له‌ژێر حوكمی سه‌دام‬ ‫حس���ێنی س���ه‌رۆكی پێش���ووی عێراق‬ ‫به‌ده‌س���تییه‌وه‌ ده‌یاننااڵند‪ .‬چونكه‌ ئه‌و‬ ‫هێرش���ه‌ كیمیاییه‌ی كرایه‌ س���ه‌ر شاری‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌‌و بووه‌ هۆی گیانله‌ده‌س���تدانی‬ ‫هه‌زاران كه‌س‪ ،‬هێشتا له‌بیر نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم زۆربه‌ی كه‌ناڵه‌كانی راگه‌یاندنی‬ ‫خۆرئاوا‪ ،‬دوای ده‌ربڕینی تێگه‌یش���تنی‬ ‫خۆیان‪ ،‬ده‌چنه‌ سه‌ر باسكردنی ناڕه‌زایی‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت���ی س���ه‌باره‌ت بە‌ریفراندۆم‌و‬ ‫لیس���تی ئ���ه‌و دۆس���ت‌و دوژمنان���ه‌ی‬ ‫به‌رهه‌ڵس���تی ئه‌و نموون���ه‌ كوردییه‌ی‬

‫دیموكراس���ی راس���ته‌وخۆ ده‌كه‌ن‪ ،‬رۆژ‬ ‫لە‌دوای رۆژ درێژ ده‌بێت‌و هه‌ر ده‌وڵه‌تێك‬ ‫به‌رهه‌ڵستی خۆی رابگه‌یه‌نێت‪ ،‬مانشێته‌‬ ‫سه‌ره‌كییه‌كان داگیر ده‌كات‪.‬‬ ‫چه‌ن���د كه‌ناڵێك���ی راگه‌یاندن���ی‬ ‫ئه‌وروپ���ا پێیان وایه‌ ئ���ه‌وه‌ی تایبه‌تی‬ ‫مای���ه‌ی تێبینی���ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی���ه‌ ئه‌مج���اره‌‬ ‫ویالیه‌ته‌ یه‌كگرت���ووه‌كان‪ ،‬كه‌ به‌رده‌وام‬ ‫هاوپه‌یمانێكی دڵس���ۆزی كوردس���تانی‬ ‫عێراق بووه‌‪ ،‬نه‌یتوانی له‌پشتی په‌رده‌وه‌‬ ‫رێككه‌وتن ب���ۆ دواخس���تنی ریفراندۆم‬ ‫بكات‪ ،‬وه‌ك ئه‌و رێككه‌وتنانه‌ی هه‌میشه‌‬ ‫نێردراوه‌كانی ئه‌نجامی ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫چه‌ندین شرۆڤه‌كار ئاماژه‌یان بۆ ئه‌وه‌‬ ‫كردووه‌ كه‌ ئ���ه‌و راگه‌یه‌ندراوه‌ی دواجار‬ ‫ویالیه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كان س���ه‌باره‌ت به‌م‬ ‫بابه‌ته‌ ده‌ریكرد‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌ی جارانه‌وه‌‪،‬‬ ‫توندبوو‪.‬‬ ‫هه‌میشه‌ش لێكدانه‌وه‌ بۆ به‌رهه‌ڵستی‬ ‫توركی���ا‌و ئێ���ران ده‌كرێ���ت‪ .‬ه���ه‌ردوو‬ ‫واڵته‌ك���ه‌ش لە‌كاریگه‌ری س���ه‌ربه‌خۆیی‬ ‫ده‌ترسن له‌سه‌ر كوردی واڵته‌كانیان‪.‬‬ ‫ئه‌ڵمانیا بە‌په‌ناگه‌ی گه‌وره‌ترین ژماره‌ی‬ ‫كوردی په‌رت���ه‌وازه‌ لە‌جیهان داده‌نرێت‪،‬‬ ‫لە‌كوردس���تانی عێراقی���ش ستایش���ی‬

‫ئه‌ڵمانییه‌كان ده‌كرێت كه‌ یارمه‌تی سوپای‬ ‫خۆجێیی���ان داوه‌‌و پڕچه‌كیان كردووه‌‪،‬‬ ‫كه‌چ���ی وه‌زاره‌ت���ی ده‌ره‌وه‌ی ئه‌ڵمانیا‬ ‫ریفراندۆمی ره‌تكردۆت���ه‌وه‌‪ .‬لە‌هه‌ندێك‬ ‫كه‌ناڵی راگه‌یاندنی ئه‌ڵمانیاش���دا ناوچه‌‬ ‫كوردیه‌ نیمچه‌ س���ه‌ربه‌خۆكانی س���وریا‬ ‫بوونه‌ت���ه‌ جێی بای���ه‌خ‪ ،‬ره‌نگه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ بێت كه‌ زۆرێك لە‌چه‌په‌كانی‬ ‫ئه‌ڵمانیا سه‌رسوڕمانی خۆیان سه‌باره‌ت‬ ‫بە‌رێچكه‌ی سیاسی ناسراو بە‌"كۆنفیدراڵی‬ ‫دیموكراتی" پیش���ان ده‌ده‌ن كه‌ پارتی‬ ‫كرێكاران���ی كوردس���تان ل���ه‌و ناوچانه‌‬ ‫په‌یڕه‌وی ده‌كات‪.‬‬ ‫تاڕاده‌یه‌ك بە‌شێوه‌یه‌كی به‌رده‌وامیش‬ ‫ئاماژه‌ بۆ شاری كه‌ركوكی باكوور ده‌كرێت‬ ‫ك���ه‌ "ناوچه‌یه‌كی گه‌رم���ه‌"‪ .‬بۆنموونه‌‪،‬‬ ‫كه‌ناڵه‌كانی راگه‌یاندنی جیهانی زۆرجار‬ ‫تێبینی ئه‌و رووداوه‌ زۆرانه‌ی ته‌قه‌كردن‬ ‫ناكه‌ن كه‌ له‌وێ رووده‌دات‪ ،‬به‌اڵم دوایین‬ ‫رووداویان كه‌ زیاتر لە‌یه‌ك هه‌فته‌ پێش‬ ‫ئه‌نجامدانی ریفران���دۆم لە‌نێوان كورد‌و‬ ‫توركمان���دا روویدا‪ ،‬لە‌ریزی پێش���ه‌وه‌ی‬ ‫ناونیش���انی رۆژنامه‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌كاندا‬ ‫هات‪.‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی گشتی په‌یامه‌كه‌ چییه‌؟‬ ‫هاوس���ۆزییه‌ك هه‌یه‌ بۆ خواستی كورد‬

‫لە‌دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌ت‌و وه‌ك شه‌ڕه‌نگێز‬ ‫لە‌ك���ورد ناڕوانرێت له‌به‌ر ئ���ه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫خواس���ته‌یان ده‌رده‌بڕین‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌ك‬ ‫زۆرێك لە‌دیپلۆماتانی زۆر لە‌واڵتان باسی‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬سه‌ربه‌خۆیی بیرۆكه‌یه‌كی باش‬ ‫نییه‌‪ ،‬لە‌ئێستا نابێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی كه‌ناڵه‌كان���ی راگه‌یاندن���ی‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت���ی به‌الی باس���كردنیدا ناچن‬ ‫– یاخود زۆرجار به‌شێوه‌یه‌كی راگوزه‌ر‬ ‫باس���ی ده‌كه‌ن یان تێی���دا قوڵ نابنه‌وه‌‬ ‫– داننانه‌ بە‌ئاڵۆزی سیاسه‌تی ناوخۆیی‬ ‫له‌و هه‌رێمه‌ كوردییه‌دا‪.‬‬ ‫زۆرب���ه‌ی رۆژنام���ه‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌كان‬ ‫به‌ئاس���ته‌م باسی ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ زیاتر‬ ‫لە‌س���اڵێكه‌ كاری په‌رله‌مانی كوردستان‬ ‫هه‌ڵپه‌س���ێردراوه‌‌و ئێستا س���ه‌رله‌نوێ‬ ‫گه‌ڕاوه‌ت���ه‌وه‌ بۆ كارك���ردن – ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌م باره‌ش���دا به‌رهه‌ڵس���تانی ریفراندۆم‬ ‫به‌شداریان تێدا نه‌كرد ‪.-‬‬ ‫ئ���ه‌و رۆژنامانه‌ به‌الی ش���یكردنه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌وه‌دا ناچن ك���ه‌ ئه‌و قه‌یرانه‌ داراییه‌ی‬ ‫ماوه‌یه‌كی زۆره‌ ناوچه‌كه‌ی گرتووه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫بووت���ه‌ مایه‌ی داڕمانی ده‌س���تی كاری‬ ‫ناوخۆی���ی‌و كاروب���اری بازرگان���ی‌و‬ ‫دروس���تكردنی گ���رژی ناوخۆی���ی‪ .‬ئه‌و‬

‫رۆژنامان���ه‌ زۆرج���ار خۆی���ان له‌وه‌ش‬ ‫الده‌ده‌ن كه‌ سه‌ره‌ڕای رووكه‌شه‌كان‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫كوردس���تانی عێراق زۆر لە‌دیموكراسی‬ ‫راس���ته‌قینه‌وه‌ دووره‌‪ ،‬به‌ڵك���و زۆریش‬ ‫لە‌ده‌س���تپاكی یاخ���ود یه‌كگرتووییه‌وه‌‬ ‫دووره‌‪.‬‬ ‫به‌هه‌رح���اڵ یه‌كێ���ك لە‌گرنگتری���ن‬ ‫فاكته‌ره‌كان لە‌هه‌موو ئه‌م دۆخه‌دا‪ ،‬به‌الی‬ ‫ره‌خنه‌گران���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ ك���ه‌ الیه‌نگری‬ ‫س���ه‌ره‌كی ئه‌م ریفراندۆمه‌ – مه‌سعود‬ ‫بارزانی – ئێس���تا س���ه‌رۆكی شه‌رعی‬ ‫كوردستانی عێراق نییه‌‪.‬‬ ‫زۆر كه‌س تێبین���ی ئه‌م فاكته‌رانه‌یان‬ ‫نه‌ك���ردووه‌‪ ،‬به‌اڵم واش���نتۆن پۆس���ت‌و‬ ‫ئیكۆنۆمیس���ت تێبین���ی هه‌ندێ���ك له‌و‬ ‫خااڵنه‌یان كردووه‌‪ .‬بۆ نموونه‌‪ ،‬رۆژنامه‌‬ ‫ئه‌مریكییه‌ك���ه‌ نووس���یویه‌تی‌و ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫"ره‌خنه‌گرانی كورد لە‌بارزانی ده‌ڵێن ئه‌و‬ ‫ده‌نگدانه‌ بۆ پته‌وكردنی ده‌سه‌اڵته‌كه‌ی‌و‬ ‫میراته‌ك���ه‌ی به‌كارده‌هێنێ���ت لە‌كاتێكدا‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی به‌هۆی قه‌یران���ی داراییه‌وه‌‬ ‫الواز بووه‌"‪.‬‬ ‫واشنتۆن پۆست‬ ‫‪:Washington post‬‬ ‫په‌یمانێ���ری گۆڤ���اره‌ ئابووریی���ه‌‬ ‫به‌ریتانیه‌ك���ه‌ش ده‌ڵێ���ت لە‌كاتێك���دا‬ ‫رێپێوان���ی نیش���تمانی ره‌نگاوره‌ن���گ‌و‬ ‫گ���ه‌وره‌ بۆ پش���تیوانی ریفران���دۆم له‌و‬ ‫به‌ش���ه‌ی كوردس���تانی عێ���راق به‌ڕێوه‌‬ ‫ده‌چن كه‌ مه‌س���عود بارزانی‌و حزبه‌كه‌ی‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردس���تان به‌ڕێوه‌ی‬ ‫ده‌ب���ه‌ن‪ ،‬ئه‌وا نیوه‌ك���ه‌ی دیكه‌ی هه‌رێم‬ ‫كه‌ یه‌كێتیی نیش���تمانیی كوردس���تان‬ ‫به‌رهه‌ڵستی پێشووی پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردس���تان به‌ڕێوه‌ی ده‌بات‪ ،‬پێناچێت‬ ‫زۆر حه‌ماسه‌تی هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئیكۆنۆمیست‪:‬‬ ‫ئه‌مه‌ش مانای وایه‌ ك���ه‌ گرێكوێره‌ی‬ ‫داواكاریی���ه‌ س���ۆزداری‌و روونه‌كان���ی‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی كورد (كه‌ لە‌هه‌ندێك رووه‌وه‌‬ ‫ره‌وان)‪ ،‬زۆرج���ار ده‌خرێته‌ چوارچێوه‌ی‬ ‫ش���ه‌ڕی نێوان به‌غدا‌و هه‌ولێ���ره‌وه‌‪ ،‬كه‌‬

‫بابه‌تێكه‌ ته‌نیا پێویستی بە‌دانووستانی‬ ‫زیاتره‌ بۆ چاره‌سه‌ركردنی‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وان���ه‌ی ماوه‌یه‌كه‌ چاودێری‬ ‫كاروباری عێراق ده‌كه‌ن‪ ،‬ده‌زانن كێشه‌‌و‬ ‫گرێكوێره‌كانی پش���ت ئه‌و ش���ه‌ڕه‌ كه‌‬ ‫خۆیان لە‌بابه‌ته‌كانی وه‌ك داهاتی نه‌وت‌و‬ ‫هاوواڵتیبوون‌و پاره‌داركردنی سه‌ربازی‌و‬ ‫س���نووردا ده‌بیننه‌وه‌‪ ،‬چه‌ند س���اڵێكه‌‬ ‫وه‌ك خۆیان به‌بێ چاره‌سه‌ر ماونه‌ته‌وه‌‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای هه‌نگاوه‌ ئه‌رێنییه‌كان‌و ئه‌و‬ ‫سه‌ودانامه‌‌و رێككه‌وتنانه‌ی ئیمزاكراون‌و‬ ‫پاش���انیش ئه‌و به‌ڵێنان���ه‌ی جێبه‌جێ‬ ‫نه‌كراون‪ .‬بۆیه‌ ریفراندۆمی سه‌ربه‌خۆیی‬ ‫كوردس���تان هیچ یه‌كێك له‌م كێش���انه‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ناكات‌و ئه‌گه‌ر سه‌ربه‌خۆیی‬ ‫كوردستانیش بێته‌دی‌و ئه‌گه‌ر له‌توانادا‬ ‫بێت كۆنفیدراڵی كوردیش به‌دیبهێنرێت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وا دوای پرۆس���ه‌یه‌كی دوور‌ودرێژ‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫مایكڵ نایتسی ش����رۆڤه‌كار بۆ "بی‬ ‫بی سی" نووس����یوه‌‌و ده‌ڵێت‪" :‬زۆرێك‬ ‫لە‌گ����ه‌وره‌ سیاس����ییه‌ عێراقییه‌كان ئه‌و‬ ‫نهێنییه‌ی����ان پێوتووم كه‌ باوه‌ڕیان وایه‌‬ ‫(كوردستانی عێراق) به‌هێواشی‌و به‌بێ‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ ده‌بێته‌ ده‌وڵه‌تێكی سه‌ربه‌خۆ"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا لە‌كۆتاییش����دا ده‌ڵێت‪" :‬هیچ‬ ‫س����ه‌ركرده‌یه‌كی عێ����راق ناتوانێ����ت‬ ‫بە‌ئاشكرا ئه‌وه‌ بڵێت‪ ،‬به‌تایبه‌تی له‌گه‌ڵ‬ ‫نزیكبوون����ه‌وه‌ی هه‌ڵبژاردنی خۆجێیی‌و‬ ‫نیشتمانیدا‪ ...‬ئه‌مه‌ش مانای وایه‌ رۆژی‬ ‫دوای ریفراندۆم ره‌نگه‌ تاڕاده‌یه‌كی زۆر‬ ‫هاوشێوه‌ی رۆژی پێشتر بێت"‪.‬‬ ‫هه‌م���وو ئه‌وان���ه‌ش ئه‌و پرس���یاره‌‬ ‫ده‌وروژێنن كه‌ ده‌بێت میدیای عێراقی‌و‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی به‌هه‌مان ش���ێوه‌ بیكه‌ن‪:‬‬ ‫ك���ێ زیات���ر س���وودمه‌ند ده‌بێت له‌م‬ ‫ریفراندۆمه‌ جه‌ماوه‌ری‌و پۆپۆلیستییه‌؟‬ ‫ئای���ا گه‌ل���ی ك���ورده‌؟ وه‌اڵمه‌كانیش‬ ‫ش���یكردنه‌وه‌‌و لێكۆڵین���ه‌وه‌ی وردیان‬ ‫ده‌وێ���ت له‌و ج���ۆره‌ی ناكرێ���ت به‌بێ‬ ‫یارمه‌ت���ی كه‌ناڵه‌كان���ی راگه‌یاندن���ی‬ ‫تێوده‌وڵه‌تی ئه‌نج���ام بدرێن‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫بە‌له‌به‌رچاوگرتن���ی كه‌ش���وهه‌وای ئه‌و‬ ‫ملمالنێ گه‌رمه‌ی لە‌عێراقدا هه‌یه‌‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫جوانی پیاوێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 70‬ساڵ‬ ‫به‌فازه‌لین خۆت رزگار بكه‬

‫)‪ )594‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/26‬‬

‫‌ به‌ به‌رد بژێویی‌ ژیانی‌ دابینده‌كات‬

‫یس��ه‌رلوتت‬ ‫‌له‌خاڵ ‌هره‌ش��ه‌كان ‌‬

‫ی چه‌قۆ تیژكردنم"‬ ‫"‪ 40‬ساڵ ‌ه خه‌ریك ‌‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫ی‬ ‫مه‌جید له‌باوو باپیرانییه‌و‌ه ماوه‌ ‌‬ ‫ی چه‌قۆ تیژكردنی‌ به‌میرات بۆ‬ ‫پیشه‌ ‌‬ ‫ی ‪ 40‬ساڵه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌جێماوه‌و ماوه‌ ‌‬ ‫به‌رد ژیان به‌سه‌ر ده‌بات‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "به‌ به‌رد بژێویی‌ ژیانی‌ خۆم‌و‬ ‫منداڵه‌كانم دابین ده‌كه‌م‌و هیچی‌ دیك ‌ه‬ ‫نازانم"‪.‬‬

‫كرێمه‌كه‌ش بسره‌‪ ،‬پاشان به‌ده‌ستت‬ ‫ی ئه‌ویش به‌م شێوه‌یه‌ی‌ خواره‌وه‌‪-:‬‬ ‫فازه‌لین یه‌كێك ‌ه ل���ه‌و كرێمانه‌ ‌‬ ‫كرێمه‌ك���ه‌ بده‌له‌س���ه‌ر لوت���ت خاڵ���ه‌كان پاك���ه‌ره‌و‌ه چونك ‌ه زۆر‬ ‫ی جوانكاریدا به‌كار‬ ‫ك ‌ه له‌زۆر ب���وار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دێته‌ده‌ره‌وه‌ له‌به‌ر ئه‌وه‌ ‌‬ ‫دێت‪ ،‬پس���پۆرانی‌ بواره‌ك��� ‌ه ئاماژ‌ه به‌جوان���ی‌‌و پاش���ان نایلۆنێك بد‌ه به‌ئاسان ‌‬ ‫ی ‪ 10‬خوله‌ك خوساوه‌‪ .‬پاشان ده‌مو چاوه‌ك ‌ه بشۆ‬ ‫ی به‌س���ه‌ریدا بۆم���اوه‌ ‌‬ ‫به‌وه‌ده‌ك���ه‌ن كه‌یه‌كێك له‌رێگه‌كان ‌‬ ‫به‌كارهێنان���ی‌ ئه‌م كرێم���ه‌ بۆله‌ناو تاوه‌كو به‌باش���ی‌ عاره‌ق ‌ه بكاته‌وه‌‪ .‬كرێمیك له‌پێستت بده‌‪ .‬ئه‌م كردار‌ه‬ ‫ی خاڵه‌ ره‌شه‌كانی‌ سه‌رپێست ‌ه دواتر نایلۆنه‌ك ‌ه البه‌ره‌و به‌په‌رۆیه‌ك هه‌فتانه‌ دوباره‌بكه‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫بردن ‌‬ ‫س���ەنتەری میدیکاڵ‪ :‬به‌ختیاری ـ ش���ه‌قامی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫به‌رامبه‌ری‌ ساڵۆن ئه‌سته‌نبوڵ‬

‫ژماره‌ ته‌له‌فۆنی‌ ‪0533183536 - 07706581971‬‬ ‫فه‌یسبوك‪medicalclinicsuly :‬‬

‫ی‬ ‫مه‌جی���د س���ه‌لیم‪ ،‬كه‌ له‌ن���او بازاڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رد ‌‬ ‫ی فرۆشتن ‌‬ ‫شاری‌ سلێمانی‌ كار ‌‬ ‫چه‌قۆ‌و ت���ه‌ورو داس تیژكردن ده‌كات‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌كات ئ���ه‌‌و به‌ردان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌یانفرۆش���ێت پێیانده‌وترێ���ت به‌رد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌ناریۆو له‌سنور ‌‬ ‫وه‌ڕازه‌‌و له‌ناوچه‌ ‌‬ ‫شارباژێر له‌كانه‌ به‌رد ده‌رده‌هێنرێن ك ‌ه‬ ‫ی به‌رده‌ك ‌ه زه‌ردباوه‌‌و تایبه‌ت ‌ه ب ‌ه‬ ‫ره‌نگ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌قۆو ته‌ورو داس‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫تیژكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كانه‌كان ‌‬ ‫ی له‌خاوه‌ن ‌‬ ‫"من به‌ئاماده‌كراو ‌‬ ‫ی به‌رده‌ك ‌ه‬ ‫ی قه‌ب���اره‌ ‌‬ ‫ده‌ك���ڕم ك ‌ه به‌پێ ‌‬ ‫ی له‌س���ێ‌ ه���ه‌زار دین���اره‌و‌ه‬ ‫نرخه‌كه‌ ‌‬ ‫ده‌ستپێده‌كات بۆ شه‌ش هه‌زار دینار"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫وتیشی‌ "له‌ساڵاڵن حه‌فتاكانی‌ سه‌ده‌ ‌‬ ‫ڕابردوه‌وه‌و به‌چه‌رخی‌ چه‌قۆ تیژكردن‌و‬ ‫ب���ه‌ردی‌ چه‌قۆ تیژك���ردن كاری‌ چه‌قۆ‬ ‫ی‬ ‫تیژكردنم بۆ مااڵن كردوه‌ له‌كۆاڵنه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫شاری‌ سلێمانی‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێستادا به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌كه‌م كه‌ خه‌ڵك ‌‬ ‫نه‌مان‌و فه‌وتان��� ‌‬ ‫زۆر به‌كه‌م���ی‌ دێ���ن چه‌ق���ۆ تیژ بكه‌ن‬ ‫منیش وازم ل���ه‌كاری‌ كۆاڵنان هێناوه‌و‬ ‫ی به‌ردی‌ چه‌قۆ تیژكردن‬ ‫ئه‌و كه‌س���انه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ك���ڕن خه‌ڵكه‌ قه‌دیمیه‌كانی‌ ش���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫س���لێمانین‌و ژماره‌یه‌كیش���یان خه‌ڵك ‌‬

‫ئه‌حمه‌د خه‌لیل‪:‬‬

‫كاو ‌ه جوتیار‪ :‬نوێرتین كاری‌ به‌ناوی‌‬

‫ی مه‌زن زه‌رده‌شت ته‌واو ده‌كات‬ ‫عه‌شوه‌ ‌‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫هونه‌رمه‌ندی‌ بواری‌ شانۆو دراما كاوه‌‬ ‫جوتیار كه‌ ماوه‌ی‌ چل‌و سێ‌ ساڵه‌‬ ‫كاری‌ نواندن‌و ده‌رهێنان ده‌كات ده‌ڵێت‬ ‫"نوێترین كاری‌ دۆكۆمێنتاریم كه‌ ده‌یان‬ ‫سه‌رچاوه‌و به‌ڵگه‌ی‌ له‌خۆگرتوه‌‌و ماوه‌ی‌‬ ‫چل‌و حه‌وت خوله‌ك ده‌خایه‌نێت به‌ناوی‌‬ ‫عه‌شوه‌ی‌ مه‌زن زه‌رده‌شت ته‌واو ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫كاوه‌ ئیبراهیم ناس���راو به‌ كاوه‌ جوتیار‬ ‫ئام���اژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌م كاره‌ نوێیه‌ی‌‬ ‫ب���اس له‌كاره‌كان���ی‌ ئاین���ی‌ زه‌رده‌ش���ت‬ ‫ده‌كات‌و چه‌ندین توێژه‌رو بیرمه‌ند له‌س���ه‌ر‬ ‫زه‌رده‌ست لێكۆلینه‌وه‌‌و گفتوگۆیان ده‌بێت‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ئای���ن‌و كاره‌كان���ی‌‌و ماوه‌ی‌‬ ‫ژیان‌و چۆنیه‌ت���ی‌ گردبون���ه‌وه‌ی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫ل���ه‌ده‌وری‌‌و ڕه‌وینه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و گومانانه‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌س���ه‌ر زه‌رده‌ش���ت هه‌بوه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"به‌ به‌ڵگه‌وه‌ ڕونی ده‌كه‌ینه‌وه‌ زه‌رده‌ش���ت‬ ‫كورد بوه‌‌و له‌كوردس���تان ژیاوه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌‬ ‫یه‌كه‌م كاره‌ به‌و شێوه‌یه‌ له‌سه‌ر زه‌رده‌شت‬ ‫گفتۆبكرێت‌و به‌وردی‌ قسه‌ی‌ له‌سه‌ربكرێت‬ ‫تا خه‌ڵكی‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ڕون‌و ئاش���كرا‬ ‫زه‌رده‌شت بناسن‌و ئه‌و گومانانه‌ بڕه‌ونه‌وه‌‬

‫کاوڕ‬ ‫ل���ەڕوی کارەوە ئ���ەو دەرفەتەی‬ ‫لەدەس���تدایە بەفیڕۆی م���ەدە‌و بۆ‬ ‫قازانج���ی کارەک���ەت بەکاریبهێنە‪،‬‬ ‫ڕێگە مەدە دڵسافیت بەکاربهێنرێت‌و‬ ‫الیەنی سۆزداریت بڕوخێندرێت‪.‬‬

‫گا‬ ‫لە هەربارودۆخێکدا بیت ڕاس���تگۆیت‬ ‫لەدەست مەدە‌و بە‌وریاییەوە کارەکانت‬ ‫بکە‪ ،‬هەست بە‌ئیرەییەکی زۆر دەکەیت‬ ‫بەرامبەر هاوبەش���ی ژیانت ڕێگەمەدە‬ ‫کاربکاتەس���ەر تێکچون���ی ژیان���ی‬ ‫هاوسەرگیرت‪.‬‬

‫كه‌ زه‌رده‌شت ئاگرپه‌رست بو‌ه یان چه‌ندین‬ ‫قس���ه‌ی‌ دیكه‌ ده‌درێته‌ پاڵ زه‌رده‌شت تا‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ زانستی‌ ئه‌و ڕاستیه‌ بخه‌ینه‌‬ ‫س���ه‌ر خه‌رمانه‌ی‌ مێژووی‌ كورد كه‌ ماوه‌ی‌‬ ‫دو ساڵه‌ كاری‌ بۆ ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و كه‌ خاوه‌ن���ی‌ چه‌ندی���ن به‌رهه‌می‌‬ ‫ش���انۆی‌‌و درامای���ه‌‪ ،‬باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌و دۆخه‌ی‌ ڕوی‌ له‌هونه‌رو شانۆی‌‬ ‫ك���وردی‌ ك���ردوه‌ زۆرب���ه‌ی‌ هونه‌رمه‌ندان‬ ‫كاره‌كانی���ان ڕاگرتوه‌ له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ وه‌ك‬ ‫پێویس���ت هاوكاری‌ هونه‌رمه‌ندان ناكرێت‪،‬‬ ‫ئه‌و وت���ی‌ "ئ���ه‌وه‌ی‌ گرنگ���ی‌ پێنه‌درێت‬ ‫هونه‌ری‌ ش���انۆیه‌‪ ،‬كه‌ له‌س���ااڵنی‌ ڕابردودا‬ ‫به‌رهه‌مێكی‌ ش���انۆی‌ بۆ م���اوه‌ی‌ چه‌ندین‬ ‫ڕۆژ له‌سه‌ر ته‌ختی‌ ش���انۆ‌و له‌هۆڵی‌ شانۆ‬ ‫پێشكه‌ش ده‌كرا‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێستادا له‌چه‌ند‬ ‫ڕۆژێك تێناپه‌ڕێت‪ ،‬كه‌س تاقه‌تی‌ نیه‌ گوێ‌‬ ‫له‌شانۆ بگرێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ " كاری‌ نوان���دن‌و ش���انۆو‬ ‫ده‌رهێنانی‌ زنجیره‌ی‌ ته‌لفزیۆنی‌ ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫زۆری‌ ده‌وێت كارێكی‌ هه‌روا ئاس���ان نیه‌و‬ ‫به‌داخه‌وه‌ له‌بواری‌ چیرۆك نوسین‌و ڕۆمان‬ ‫نوسینی‌ شیعردا كه‌سانێكی‌ باشمان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم نوس���ه‌ری‌ تایبه‌تمه‌ندی‌ نوس���ینی‌‬ ‫ش���انۆو درامامان نیه‌و ئ���ه‌وه‌ش یه‌یكێكه‌‬

‫دوانه‌‬ ‫لەگەڵ هاوپیش���ەکانت زیاتر کراوە‌و‬ ‫تێکەڵبە‌ب���ۆ س���ەرکەوتنی کارەکەت‪،‬‬ ‫ڕوبەڕوی س���ەختی دەبیت���ەوە بۆیە‬ ‫ئ���اگاداری ژیانی هاوس���ەرگیریتبە‌و‬ ‫هەوڵبدە بەسەر کێشەکانتدا زاڵبیت‪،‬‬

‫الدێكانی‌ چواده‌وری‌ شارن"‪.‬‬ ‫مه‌جی���د ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌كات ئ���ه‌م‬ ‫نه‌وه‌یه‌ی‌ ئێس���تا نازانێت به‌ردی‌ چه‌قۆ‬ ‫تیژك���ردن چی���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وت���ی‌ "ڕۆژان ‌ه‬ ‫چه‌ندی���ن ژن‌و منداڵ‌و گه‌نج پرس���یارم‬ ‫ی‬ ‫لێده‌كه‌ن خاڵه‌ ئه‌و به‌رد‌ه چیه‌؟ بۆچ ‌‬ ‫به‌ركاردێت؟ منیش ده‌بێت بۆیان باس‬ ‫ی چه‌قۆ تیژكردنه‌و‬ ‫بكه‌م كه‌ ئه‌وه‌ به‌رد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ندین س���ه‌ده‌ی ‌ه بۆ تیژكردن ‌‬ ‫ماوه‌ ‌‬ ‫ئامێره‌كانی‌ بڕی���ن به‌كارهێنراوه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫چه‌قۆو ته‌ورو داس"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ب���ه‌ردی‌ چه‌ق���ۆ تیژكردن‬ ‫ی هه‌یه‌‌و هه‌مو به‌ردێك‬ ‫تایبه‌تمه‌ندی‌ خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌كارنایه‌ت بۆ چه‌قۆ تیژكردن‪ ،‬به‌رد ‌‬ ‫چه‌قۆ تیژكردن زبره‌و كاتێك رۆنی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ی به‌به‌رده‌كه‌دا‬ ‫داده‌نێیت‌و چه‌قۆك ‌ه دێن ‌‬ ‫ی چه‌قۆك ‌ه‬ ‫ڕه‌ش ده‌بێت كه‌ ئه‌و‌ه له‌ده‌م ‌‬ ‫ده‌بات‌و تیژی‌ ده‌كات"‪.‬‬ ‫ناوب���راو پێداگ���ری‌ له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ زۆربه‌ی‌ ئ���ه‌و هۆكارانه‌ی‌‬ ‫له‌واڵتان���ه‌وه‌ هاتون بۆ چه‌قۆ تیژكردن‬ ‫نه‌یانتوانی���وه‌ جێگه‌ی‌ ب���ه‌ردی‌ چه‌قۆ‬ ‫تیژك���ردن بگرن���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "ئه‌و‬ ‫ئامێ���ره‌ هاورده‌كراوان���ه‌ی‌ واڵتان كه‌‬ ‫به‌كارده‌هێنرێن ده‌می‌ چه‌قۆكه‌‌و ته‌ورو‬ ‫ته‌وراس���ه‌كان له‌گه‌ڵ خۆی���ان ده‌به‌ن‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ڕۆژانه‌ چه‌ندین چه‌قۆم بۆ ده‌هێنن‬ ‫س���ه‌قه‌تیان كردون‌و ده‌می‌ چه‌قۆكه‌ی‌‬ ‫بردوه‌ به‌كه‌ڵك���ی‌ كارپێكردن نه‌ماون‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ده‌بێت ئ���ه‌وه‌ش بزانین به‌ردی‌‬ ‫قه‌چۆ تیژك���ردن ماندوبون���ی‌ زیاتری‌‬ ‫ده‌وێت‌و كات���ی‌ زیاتری‌ ده‌وێت له‌و ئاو‬ ‫ئامێرانه‌ی‌ كه‌ ئێستا به‌كارده‌هێنرێن بۆ‬ ‫چه‌قۆ تیژكردن"‪.‬‬

‫له‌كێش���ه‌كانی‌ كاری‌ شانۆو درامای‌ كوردی‌‬ ‫كه‌به‌داخه‌وه‌ له‌بواری‌ شانۆو درامی‌ كوردیدا‬ ‫وه‌ك زۆرب���ه‌ی‌ بواره‌كانی‌ دیكه‌دا له‌دواوی‌‬ ‫واڵتانه‌وه‌ین‪ ،‬له‌بواری‌ سینه‌ماش���دا له‌دوای‌‬ ‫یه‌ڵماز گۆن���ای‌‌و چه‌ند هه‌وڵێكی‌ به‌همه‌نی‌‬ ‫قوباد ‌ی كه‌سی‌ دیكه‌مان له‌و بواره‌دا نیه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد خۆشبه‌ختانه‌ به‌شی‌‬ ‫سینه‌ما له‌كۆلیژی‌ هونه‌ر له‌زانكۆی‌ سلێمانی‌‬ ‫كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "له‌دوای‌ خۆم هیوادارم‬ ‫كچه‌كه‌م جێگه‌ی‌ خۆم بگرێته‌وه‌ كه‌ ئێستا‬ ‫له‌زانك���ۆی‌ س���لێمانی‌ له‌كۆلی���ژی‌ هونه‌ر‬ ‫به‌شی‌ س���ینه‌ما خوێندكاره‌و زۆر ئاره‌زوی‌‬ ‫كاره‌ك���ه‌ی‌ ده‌كات‌و له‌چه‌ن���د به‌رهه‌مێكی‌‬ ‫نوێدا به‌ش���داری‌ كردوه‌ هاوكارێكی‌ باشی‌‬ ‫كاره‌كانی‌ منیشه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "س���ااڵنه‌ ژماره‌یه‌كی‌ به‌رچاو‬ ‫له‌فیستیڤاڵی‌ فیلم له‌شاره‌كانی‌ سلێمانی‌‌و‬ ‫هه‌ولێرو دهۆك ده‌كرێته‌وه‌ به‌اڵم به‌داخه‌وه‌‬ ‫تائێستا خاوه‌نی‌ سینه‌مای‌ خۆمان نین كه‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ نه‌بون ‌ی كه‌س���ی‌‬ ‫ئه‌كادیم ‌ی باش‌و س���ه‌ركه‌وتو‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫كارم���ان نه‌ك���ردوه‌ ب���ۆ پێگه‌یان���دن‌و‬ ‫دروستكردن ‌ی كه‌سانێك بۆ بواری‌ سینه‌ما‪،‬‬ ‫كه‌ پێویسته‌ له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌وه‌ كاری‌ بۆ‬ ‫بكرێت"‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫گوێ لە‌ڕاوبۆچونی هاوبەش���ی ژیانت‬ ‫بگ���رە ئەوە ڕێگایەکە بۆ زیاتر لەیەکتر‬ ‫نزیکبونەوەت���ان‪ ،‬ناچاری���ت هەندێک‬ ‫بڕیاری سەخت بدەیت ئەمەش کاریگەری‬ ‫لەسەر الیەنی دەرونیت دەبێت‪.‬‬

‫دڵخۆشکردنی خەڵک لەپارە گر‬ ‫ئا‪ :‬هه‌ڵۆ ئه‌حمه‌د‬

‫ئەحمد خەلیل‪ ،‬یەکێکە لەهونەرمەندە‬ ‫الوەکانی سلێمانی‌و لەماوەیەکی کەمی‬ ‫هونەریدا توانیوویەتی ناوبانگ پەیدا بکات‌و‬ ‫هەوادار لەخۆی کۆبکاتەوە‪.‬‬ ‫ئەحم���د خەلیل ك ‌ه ته‌مه‌نی‌ ‪ 33‬س���اڵه‌‪،‬‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یان���د بەداخەوە نەیتوانیووە‬ ‫پلەیەکی باش���ی خوێندن بخوێنێت بەهۆی‬ ‫س���ەختی ژیانه‌وه‌ تەنها تا یەکی ناوەندی‬ ‫خوێن���دووە‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "تەمەن���ی منداڵی‬ ‫هەم یادگاری‌ ناخۆش���ی هەیە هەم یادگاری‌‬ ‫خۆش���ی‪ ،‬بەاڵم منداڵی من زۆرسەخت بو‪،‬‬ ‫چونکە هەر لەته‌مه‌نی‌ منداڵییه‌وه‌ دەس���تم‬ ‫بەکارک���ردن ک���رد‪ ،‬لەکاتێک���دا هاوڕێکانم‬ ‫باشترو خۆشتردەژیان‪ ،‬منیش بەناڕەحەتی‬ ‫هەرچەنده‌ هه‌میش���ه‌ ش���انازی بەکارکردن‌و‬ ‫هەژاری منداڵیمەوە دەکەم"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ش ده‌كات ك���ه‌ هه‌رچه‌نده‌‬ ‫زۆرێ���ک لەخزم و هاوڕێکان���ی‌ كاری‌ موزیك‬ ‫ژه‌نینی���ان ك���ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم پش���تی‌ بەخۆی‌‬ ‫بەس���توە له‌ده‌ركه‌وتنی‌ له‌كاری‌ هونه‌رییدا‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "پشتگیری هەوادارەکانم گەورەترین‬ ‫چەکی سەرکەوتنی من بوە"‪.‬‬ ‫ئەحمه‌د خەلیل وێڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ سوپاسی‬ ‫ئەو شاعیرانە دەکات تێکستی گۆرانییه‌كانیان‬ ‫بۆ نوس���یوه‌‪ ،‬به‌الم وت���ی‌ "بەپێی ئه‌زمونی‌‬ ‫خ���ۆم ئ���ەو گۆرانیانەی تێکس���تی خۆمن‌و‬ ‫خ���ۆم نووس���یومن زیاتر س���ەرکەوتو بوە‬ ‫چونکە بەشێوەیەکی ئیحساستر دەیانڵێم و‬

‫شێر‬ ‫لەگ���ەڵ‬ ‫پەیوەندییەکان���ت‬ ‫هاوپیشەکانت فراوانتر بکە‌و سودیان‬ ‫لێوەربگ���رە‪ ،‬کەس���ێکی ک���راوە‌و‬ ‫دڵخۆش���بە‌لەگەڵ هاوبەش���ی ژیانت‌و‬ ‫جار جارە چون���ەدەرەوە ئەنجامبدە‬ ‫لەگەڵیدا‪.‬‬

‫زیاترماندویان کردوم"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "هون���ەری میلل���ی س���تایلێکی‬ ‫ڕەس���ەنی کوردیە‪ ،‬هەواداری باشیشی هەیە‬ ‫تۆ نابێت ئەو هونەرە لەوەوە س���ەیر بکەیت‬ ‫دو کەس دادەنیش���ن قس���ەی خراپ دەکەن‬ ‫ئەوە هونەر نیە"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م هونه‌رمه‌ن���ده‌ ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ك���ه‌ هه‌رگی���ز پارە ب���ۆ ئه‌و جێ���ی‌ بایه‌خ‌و‬ ‫گرنگی���ی‌ نه‌بوه‌‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "کاتێ ئاهەنگ‌و‬ ‫کۆنسێرتم کردوە زیاتر ئەوە الم گرنگ بووە‬ ‫کاتێکی خۆش لەگەڵ ئازێزان بەسەربەرین‪،‬‬ ‫چەندین ئاهەنگ و کۆنسێرتم بۆ نەخۆش و‬ ‫براپێش���مەرگەکان کردووە بێ بەرامبەر یان‬ ‫داهاتەکەیم کردووە بەکاری خێرخوازی"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "لەهیچ ش���وێنێک لەس���ەرپارە‬ ‫گوێگرانم بێ هیوا نەکردوە دڵخۆش���کردنی‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫کۆمەڵێک بۆنەو ئاهەنگ لە‌کارەکەتدا‬ ‫دێتە پێشەوە کە هەست بە‌پەرۆشی‌و‬ ‫دڵخۆش���ی دەکەیت بەاڵم ڕێگە مەدە‬ ‫کاربکاتەسەر کەسایەتیت‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )594‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/26‬‬

‫‪11‬‬

‫به‌ به‌شداری‌ چه‌ندین ئه‌ستێره‌ی‌ ناوداری‌ سینه‌مای‌ جیهانیی‌‬

‫ت‬

‫ی سلێامنی‌ ده‌ستپێده‌كات‬ ‫ی فیلم له‌شار ‌‬ ‫دوهه‌مین ڤیستڤاڵ ‌‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫رۆژی‌ ‪ 2017/ 10/1‬دوه‌م ڤیستیڤاڵی‌ فیلم‬ ‫ده‌ستپێده‌كات‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ڤیستڤاڵه‌كه‌‬ ‫ده‌ڵێت "یه‌كه‌م ڕۆژ‌و كۆتا ڕۆژ كاتژمێر‬ ‫شه‌شی‌ ئێواره‌ له‌ته‌الری‌ هونه‌ر نمایشی‌‬ ‫فیلمه‌كان ده‌كرێن‌و پێنج ڕۆژه‌كه‌ی‌ دیكه‌ش‬ ‫له‌سینه‌ما ساڵم"‪.‬‬ ‫به‌رێوه‌به‌ری‌ دوه‌م ڤیس����تڤاڵی‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫فوئاد ج����ه‌الل به‌ئاوێن����ه‌ی‌ ڕاگه‌یاند دوه‌م‬

‫رنگرتە لەالم‬

‫ته‌زبیحی‌ قه‌زوان له‌وه‌رزی‌ پایزدا‬ ‫ی كۆده‌كاته‌وه‌‬ ‫هه‌واداران ‌‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬

‫جیاواز له‌وه‌رزه‌كانی‌ دیكه‌ی‌ ساڵ‪،‬‬ ‫له‌وه‌رزی‌ پایزدا ژماره‌یه‌كی‌ به‌رچاو‬ ‫له‌خه‌ڵكی‌ به‌مه‌به‌ستی‌ ئاڵوگۆڕو‬ ‫كڕینی‌ ته‌زبیحی‌ قه‌زوانی‌ نوێ‌‬ ‫له‌به‌رده‌م مزگه‌وتی‌ گه‌وره‌ی‌ شاری‌‬ ‫سلێمانی‌ كۆده‌بنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وان ده‌ڵێن‬ ‫"له‌گه‌ڵ‌ هاتنی‌ پایزدا‪ ،‬رۆژ رۆژی‌‬ ‫ته‌زبیحی‌ قه‌زوانه‌"‪.‬‬

‫خەڵک لەپارە گرنترە لەالم"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌کاری میوزیکی گۆرانیەکانیشی‌‪،‬‬ ‫ئه‌حم���ه‌د خه‌لیل وتی‌ "لەڕاس���تیدا خۆمان‬ ‫کۆمەڵێک میوزیک ژەنی بەتوانامان هەیە کە‬ ‫کاری باشم لەگەڵ کردون‪ ،‬هەروەها هەندێ‬ ‫کاریش���م لەواڵتی تورکیا ک���ردوە تا بتوانم‬ ‫هەمیش���ە داهێنان و کاری جوانترپێشکەش‬ ‫بەئازیزانم بکەن"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "شانازیەکی گەورەیە بۆمن بتوانم‬ ‫وەک یەک���ەم هونەرمەند لەگەڵ کەس���ێکی‬ ‫بەناوبانگدا کۆنس���ێرت بکەم و دڵی خەڵک‬ ‫خۆش بکەم ك���ه‌ ئه‌ویش ئیبراهیم ئه‌ركاڵه‌‪،‬‬ ‫بڕیاریش���ە لەگەڵ ستافی میوزیک ژەنەکانی‬ ‫هونەرمەن���دی بەناوبانگی ت���ورک ئیبراهیم‬ ‫ئ���ەرکاڵ کۆنس���ێرت بک���ەم لەش���ارەکانی‬ ‫کورستاندا"‪.‬‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫ڕاش���کاوی‌و ڕاس���تگۆی لەهەموو‬ ‫بوارێک���دا یارمەتیدەرێکی باش���ە بۆ‬ ‫بەردەوامبونی پەیوەندییەکانت‪ ،‬ڕێگا‬ ‫بەکەس م���ەدە بکەوێتە نێوان خۆت‌و‬ ‫هاوبەش���ی ژیانتەوە چونک���ە تەنها‬ ‫کێشەکانتان گەورەتر دەکات‪.‬‬

‫قیستڤاڵی‌ س����لێمانی‌ به‌به‌شداری‌ دو سه‌دو‬ ‫په‌نجا میوان كه‌ بانگێش����تكراون پێشكه‌ش‬ ‫ده‌كرێ‪ ،‬ئ����ه‌و وتی‌ "میوان����ه‌كان له‌زۆربه‌ی‌‬ ‫واڵتان����ه‌وه‌ دێن‪ ،‬ژماره‌یه‌كیش����یان خاوه‌نی‌‬ ‫چه‌ندی����ن خه‌اڵتی‌ جیهانی����ن وه‌ك خه‌اڵتی‌‬ ‫ئۆس����كار‌و كان‌و بۆیه‌كه‌مجار دێنه‌ سلێمانی‌‬ ‫به‌شدار ده‌بن"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "له‌ڤیس����تڤاڵه‌كه‌دا دو س����ه‌دو‬ ‫په‌نجا فیلمی‌ واڵتان له‌ڕۆژی‌ ڤیس����تڤاڵه‌كه‌دا‬ ‫پێش����كه‌ش ده‌كرێت كه‌ سه‌رجه‌میان فلیمی‌‬ ‫س����ااڵنی‌ ‪‌2016‬و ‪ 2017‬ژماره‌یه‌كیان فلیمی‌‬

‫تایبه‌تن‌و هێشتا نمایش نه‌كراون‌و یه‌كه‌مجاره‌‬ ‫ئه‌و فلیمانه‌ نمایش����ده‌كرێن كه‌ له‌بیس����ت‌و‬ ‫شه‌ش واڵتی‌ جیاوازه‌وه‌ به‌شداریان پێكراوه‌‌و‬ ‫دواتری����ش پانیلی����ك پێش����كه‌ش ده‌كرێت‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ كۆی‌ ڤیستڤاڵه‌كه‌‌و میوانان وته‌ی‌‬ ‫خۆیان ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ناوب����راو ئه‌وه‌ش����ی‌ رونك����رده‌وه‌ ك����ه‌‬ ‫به‌ش����داری‌ پێكردنی‌ فیلمه‌كان پۆلێنكراون‬ ‫له‌ڤیس����تڤاڵه‌كه‌دا‪ ،‬س����ه‌ره‌تای‌ ڤیس����تڤاڵ‬ ‫به‌كورت����ه‌ فیلم����ی‌ ن����اوه‌وه‌و ده‌ره‌وه‌‬ ‫ده‌س����تپێده‌كات‌و دوات����ر فلیم����ی‌ درێ����ژی‌‬

‫دیكۆمینتاری‌‌و ئه‌نیمیش����ن‌و به‌شی‌ ئه‌زمونی‌‬ ‫ك����ه‌ تایبه‌تك����راوه‌ به‌خوێن����دكاران‌و دواتر‬ ‫پێشبڕكێی‌ سیناریۆ پێشكه‌ش به‌میوانه‌كان‬ ‫ده‌كرێت له‌چوار چێوه‌ی‌ ڤیس����تیڤاڵه‌كه‌دا‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "له‌فیس����تیڤاڵه‌كه‌دا فاس����یۆنێكی‌‬ ‫جل‌وبه‌رگ����ی‌ ك����وردی‌ پێش����كه‌ش ده‌كرێت‬ ‫به‌سه‌رپه‌رش����تی‌ ڕوب����ار ئه‌حم����ه‌د‌و دواتر‬ ‫پێش����انگایه‌كی‌ س����ینه‌ما به‌سه‌رپه‌رش����تی‌‬ ‫محه‌مه‌د فه‌تاح پێشكه‌ش ده‌كرێت له‌بینای‌‬ ‫ئه‌منه‌ سوره‌كه‌"‪.‬‬ ‫ئام����اژه‌ی‌ ب����ه‌وه‌ش كرد چ����وار خه‌اڵتی‌‬

‫تایب����ه‌ت له‌ڤیس����تڤاڵه‌كه‌دا ده‌به‌خش����رێت‪،‬‬ ‫به‌رێوه‌ب����ه‌ری‌ دوه‌م ڤیس����تڤاڵی‌ س����لێمان ‌ی‬ ‫"خه‌اڵت����ی‌ ته‌ه����ای‌ كه‌ریم����ی‌‪ ،‬خه‌اڵت����ی‌‬ ‫ئه‌حم����ه‌د كایا‌و خه‌اڵت����ی‌ په‌رچه‌م‌و خه‌اڵتی‌‬ ‫ش����كۆمه‌ندین‪ ،‬ك����ه‌ له‌چوارچ����وه‌ی‌ ئ����ه‌و‬ ‫ڤیستڤاڵه‌دا ده‌به‌خشرێن"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ڕۆژانه‌ چه‌ندی����ن باڵوكراوه‌مان‬ ‫ده‌بێت به‌ناوی‌ ش����ار سینه‌ما به‌چوار زمانی‌‬ ‫كوردی‌‌و عه‌ره‌بی‌‌و ئینگلیزی‌‌و فارس����ی‌‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌ه����اوكاری‌ یه‌كێتی‌ ژن����ان‌و هه‌فته‌نامه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌"‪.‬‬

‫فازیل عبدوڕه‌حمان‪ ،‬ماوه‌ی‌ بیس���ت‬ ‫س���اڵه‌ كاری‌ ته‌زبیح فرۆشتن ده‌كات‬ ‫له‌به‌رده‌م مزگه‌وتی‌ گه‌وره‌ی‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫ئه‌و كه‌ به‌س���ه‌لیقه‌و بایه‌خه‌وه‌ كاتێك‬ ‫باس���ی‌ جۆره‌كانی‌ ته‌زبیح���ی‌ قه‌یوان‬ ‫ده‌كات‪ ،‬په‌نجه‌كانی‌ ده‌س���تی‌ راستی‌‬ ‫به‌رز ده‌كات���ه‌وه‌و ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ ته‌زبیح���ی‌ قه‌زوان پێن���ج جۆری‌‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬پاشان به‌په‌نجه‌كانی‌ ده‌كه‌وێته‌‬ ‫ژماردنیان‌و ده‌ه‌ڵێت "ته‌زبیحی‌ ده‌نك‬ ‫الس���ور‪ ،‬ئه‌بڵ���ه‌ق‪ ،‬الڕه‌ش‪ ،‬باینجی‌‪،‬‬ ‫سه‌وزو شینكی‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ئ���ه‌م ج���ۆره‌ ته‌زبیح���ه‌وه‌ له‌كۆنه‌وه‌‬ ‫ژم���اره‌ی‌ ده‌نكه‌كانی‌ له‌س���ه‌دو یه‌ك‬ ‫دان���ه‌ پێكهاتوه‌‌و بۆ بژاردنی‌ ناوه‌كانی‌‬ ‫خوای‌ گه‌وره‌و ئیمانداری‌ به‌كارهاتوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ئێس���تادا ژم���اره‌ی‌ دانه‌كانی‌‬ ‫له‌دو س���ه‌دو په‌نجا دانه‌ به‌ره‌و ژوره‌و‬

‫دوپشک‬ ‫بێدەنگ���ی لە‌کاردا مان���ای الوازی نییە‬ ‫بەڵکو نیش���انەیەکە بۆ زیرەکی‌و وریای‪،‬‬ ‫ئ���ەو هەڵ���ە تێگەیش���تنەی کەلەنێ���وان‬ ‫ت���ۆ وخۆشەویس���تەکەتدا دروس���تبووە‬ ‫چارەس���ەری بک���ە‌و کێش���ەکان زیات���ر‬ ‫لە‌قەبارەی خۆیان گەورەتری مەکە‪.‬‬

‫ب���ۆ كاری‌ جوانی‌‌و كات به‌س���ه‌ربردن‬ ‫به‌كارده‌هێنرێ���ت له‌گ���ه‌ڵ جل��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردی‌‌و له‌كات���ی‌ بۆنه‌كاندا‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"نرخه‌كانی‌ ته‌زبیحی‌ قه‌زوان جیاوازه‌‪،‬‬ ‫گرانترین نرخی���ان ته‌زبیحی‌ قه‌زوانی‌‬ ‫الس���وره‌یه‌ نرخه‌كه‌ی‌ دو سه‌د دۆالره‌‌و‬ ‫باشترینیانه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "كۆی‌ ته‌زبیح���ی‌ قه‌زوان‬ ‫س���ه‌رجه‌میان كاری‌ ده‌س���تی‌‬ ‫كورده‌واری���ن‪ ،‬ب���ه‌ده‌ر له‌ك���ورد هیچ‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌كی‌ دیك���ه‌ ته‌زبیحی‌ قه‌زوانی‌‬ ‫نیه‌‪ ،‬كه‌س���ه‌رجه‌میان كاری‌ ده‌س���تن‬ ‫ماوه‌ی‌ چه‌ن���د كاتژمێرێكی‌ ده‌وێت تا‬ ‫ته‌زبیحێك ئاماده‌ ده‌كرێت‪ ،‬س���ه‌ره‌تا‬ ‫ده‌بێت له‌وه‌زی‌ به‌ه���اردا قه‌زوانه‌كه‌ی‌‬ ‫بۆ ئاماده‌بكرێ���ت به‌نمونه‌ی‌ ته‌زبیحی‌‬ ‫س���ور كه‌ ده‌بێت ئه‌و كه‌س���ه‌ی‌ كاری‌‬ ‫دروستكردنی‌ ده‌كات ده‌بێت ژماریه‌كی‌‬ ‫زۆر له‌ده‌نك���ی‌ قه‌زوان���ه‌كان ب���ه‌دار‬ ‫قه‌زوان���ه‌وه‌ به‌زیندویی‌ بریندار بكات‌و‬ ‫وازی‌ لێبێنێت تا قه‌زوانه‌كه‌ پێده‌گات‬ ‫دوات���ر لێده‌كرێته‌وه‌‌و پ���اك ده‌كرێت‌و‬ ‫س���مارته‌ ده‌كرێت‌و ژم���اره‌و قه‌باره‌ی‌‬ ‫دانه‌كان���ی‌ هه‌ڵده‌بژێرێ���ت‌و ئ���ه‌وكات‬ ‫دی���اری‌ ده‌كرێت‌و ده‌بێت���ه‌ ته‌زبیحكی‌‬ ‫ئاماده‌كراو "‪.‬‬ ‫فزیل باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ ته‌زبیحی‌‬ ‫ق���ه‌زوان به‌پێ���ی‌ دانه‌كان���ی‌ ناوه‌ند‌و‬ ‫گ���ه‌وره‌و بچوكیان هه‌یه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌‬ ‫"هه‌رچی‌ ته‌زبیح���ی‌ الڕه‌ش‌و ئه‌بڵه‌قه‌‬

‫که‌‌وان‬ ‫توانای ئ���ەوەت هەبێت کە بتوانیت‬ ‫س���ود لە‌ئەزمون���ی هاوپیش���ەکانت‬ ‫وەربگریت بەمەبەس���تی س���ەرکەوتن‬ ‫لە‌کارەکەت���دا‪ ،‬بەه���ۆی جوان���ی‬ ‫سەرەنجڕاکێشیتەوە خەڵکێکی زۆرت‬ ‫بەالی خۆتدا ڕاکێشاوە‪.‬‬

‫به‌پێی‌ جۆری‌ داره‌كه‌‌و به‌هۆی‌ جۆرێك‬ ‫له‌ك���رم ك���ه‌ قه‌زوانه‌ك���ه‌ ده‌خ���وات‬ ‫به‌ت���ه‌ڕی‌‌و ل���ه‌دوای‌ چاكبون���ه‌وه‌ی‌‬ ‫قه‌زوانه‌ك���ه‌ به‌زیندوی‌ ئ���ه‌و جۆره‌ی‌‬ ‫لێدروست ده‌كرێت كه‌ نرخه‌كانیان له‌‬ ‫چل هه‌زاره‌وه‌ بۆ شه‌ست هه‌زار ده‌ست‬ ‫پێده‌كات"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ ته‌زبیحی‌‬ ‫قه‌زوان ده‌كڕن هیوایه‌تێكی‌ له‌مێژینه‌یان‬ ‫هه‌یه‌ بۆ ته‌زبیحی‌ قه‌زوان كه‌ زۆرینه‌یان‬ ‫گه‌نج���ن‌و له‌گه‌ڵ جلی‌ ك���وردی‌‌و وه‌ك‬ ‫جوانی‌ ڕۆژانه‌ به‌ده‌س���تیه‌وه‌ ده‌گرن‌و‬ ‫به‌كاریده‌هێنن كه‌ س���ااڵنه‌ له‌ته‌زبیحی‌‬ ‫قه‌زوان ژماره‌یه‌كی‌ ده‌چێته‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫واڵت‌و زۆر كات كه‌س���انێك خه‌ڵك���ی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵتن هاتونه‌ته‌وه‌ كوردستان‌و‬ ‫ته‌زبیحیان كڕیوه‌ وه‌ك شتێكی‌ جوان‌و‬ ‫س���ه‌رنجڕاكێش س���ه‌یریان كردوه‌ كه‌‬ ‫ڕه‌مزی‌ كورده‌و كوردی‌ پێده‌ناسرێته‌وه‌‌و‬ ‫ت���ا ئێس���تا ته‌زبیحی‌ ق���ه‌زوان هیچ‬ ‫واڵتێك نیه‌تی‌‌و نه‌هاتۆته‌ كوردس���تان‬ ‫به‌ه���ۆی‌ تایبه‌تمه‌ندیه‌ك���ه‌ی‌ زۆربه‌ی‌‬ ‫س���ه‌ركرده‌كانی‌ كورد به‌كاریانهێناوه‌‬ ‫كه‌ هه‌ڵگرت‌و به‌كارهێنانی‌ ئاس���انه‌‌و‬ ‫ماوه‌یه‌كی‌ زۆر ده‌مێنێته‌وه‌‌و نافه‌وتێت‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ له‌وه‌زری‌ پایزدا خه‌ڵكانێكی‌‬ ‫زۆر ئاره‌زوی‌ كڕین���ی‌ ده‌كه‌ن كه‌ له‌و‬ ‫وه‌رزه‌دا ژماره‌یه‌ك���ی‌ زۆری‌ لێئام���اده‌‬ ‫ده‌كرێ���ت‌و كڕی���ن‌و فرۆش���تنی‌ پێوه‌‬ ‫ده‌كرێت"‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫ئەوەی لە‌کاردا گرنگە دروستکردنی‬ ‫پەیوەندیی���ە لەگ���ەڵ هاوکارەکانت‬ ‫ب���ۆ چارەس���ەرکرنی کێش���ەکان‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوکەسە بگەڕێ کە دەبێتە پاڵپشت‌و‬ ‫ڕێز‌و خۆشەویستیت بۆ دەردەبڕێت ‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫هەوڵبدە ئەم هەفتەیە پش���ویەک‬ ‫وەربگریت‌و گەشتێک ئەنجام بدەیت‬ ‫ب���ۆ ئارامبونەوەی الیەنی مێش���ک‌و‬ ‫دەرونی���ت ده‌توانیت له‌گ���ه‌ڵ چه‌ند‬ ‫هاورێیه‌كت كۆبیته‌وه‌‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی ئه‌بیت‬ ‫ی دارای��� ‌‬ ‫ی قه‌یران ‌‬ ‫توش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌بوار ‌‬ ‫ی ئه‌و هه‌ڵ��� ‌ه زۆران ‌ه ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫كاركردن���ت توش���ت ده‌بێت‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ێ‬ ‫ی ژیان���ت بگۆری���ت به‌پی ‌‬ ‫ش���ێو‌ه ‌‬ ‫بارودوخی‌ كاره‌كه‌ت‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )594‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/26‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫بیروڕا‬

‫توركیا‌و پرسی سەربەخۆیی كوردستان‬ ‫د‪ .‬سەردار موسی شەریف*‬ ‫پرس���ی گشتپرس���ی هەرێمی كوردستان‬ ‫گرێدراو بە‌بڕیاری س���ەركردایەتی سیاسی‬ ‫كوردس���تان كۆمبون���ەوەی ‪7‬ی حوزێرانی‬ ‫‪2017‬ی مەس���یف س���ەالحەدین هەرێمی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬رۆژهەاڵت���ی ناوەراس���ت‌و‬ ‫واڵتە زلهێ���زەكان‌و نەتەوە یەكگرتوەكان‌و‬ ‫یەكێتی ئەوروپای توش���ی هەژانی گەورە‬ ‫كردوتەوە‪ .‬لە‌راس���تیدا پرسی شەرعییەت‬ ‫ب���ون یان نەبون���ی گشتپرس���ی بابەتێك‬ ‫نییە ك���ە نەتەوە یەكگرت���ووەكان یانیش‬ ‫دەوڵەتانی جیه���ان دیاری بكەن‪ .‬ئالیەتی‬ ‫شەرعییەت هەبونی گشتپرسی لە‌هیچ یەك‬ ‫لە‌بەڵگەنام���ە رێككەوتوەكان���ی جیهانیدا‬ ‫دەستنیش���ان نەكراوە‪ ،‬بەڵکو ئاماژەشی‬ ‫پێنەكراوە‪ .‬لە‌ڕاستیشدا ئەوەی شەرعییەت‬ ‫بە‌گشتپرس���ی كوردس���تان دەدات‪ ،‬وەكو‬ ‫خاڵێكی جەوهەری‌و پرنسیپی‌و لەرەوانگەی‬ ‫كولتوری دیموكراس���ی جیهانی‌و بیردۆزی‬ ‫سیاسییەوە‪‎،‬ئەم خاڵە جەوهەرییە كە ئاماژە‬ ‫بە‌" دەنگی خەلك‪ -‬هاواڵتی" دەكات وەكو‬ ‫بەهێزترین فاكتەر‌و ئامرازی "شەرعییەت"ی‬ ‫دەس���ەاڵتداری‪ ،‬كە لە‌دەس���توری زۆربەی‬ ‫واڵتان���ی جیهانی���دا جێگیرك���راوە‪ .‬بۆیە‪،‬‬ ‫شك لەمەدا نییە بەرێوەچونی گشتپرسی‬ ‫بەڵگەنامەیەك���ی مێژوی���ی هاوچەرخ���ی‬ ‫یاسایی‌و سیاسی دەبەخش���ێت بە‌ڕەوایی‬ ‫دۆزی گەل���ی كوردس���تان‪ .‬هەروەه���اش‬ ‫پێداگیرییەكان���ی دەوڵەت���ان بە‌گش���تی‪،‬‬ ‫س���ەرەرای بەیاننامەكانیان پڕە لە‌بابەتی‬ ‫ناکۆکی سیاسی‌و یاسایی‪ ،‬دەتوانرێت ئەم‬ ‫خوێندنەوەیەیان بۆ بكرێت‪ ،‬كە دەریچەیەك‬ ‫بە‌كراوەیی هێشتراوە بۆ پشتگیری لە‌پرسی‬ ‫س���ەربەخۆیی‌و مافی گەل���ی كورد‪ ،‬ئەگەر‬ ‫واڵتە جیرانەكان بەشێك نەبن لەم بابەتە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەكتەرە جیهانییەكانی دیكە بە‌جدی‬ ‫بیری���ان لەم بابەتەكردوتەوە كە نایانەوێت‬ ‫"چیدیكە ك���ورد لە‌خۆیان ت���وڕە بكەن"‪،‬‬ ‫بەاڵم لە‌هەمان كاتیش���دا ل���ە‌ڕوی عورفی‬ ‫سیاسی‌و یاسایی نێودەوڵەتی پپشتگیری‬ ‫لە‌بەغداد دەكەن‪.‬‬ ‫پێداگیرییەكانی دەرەكی بە‌تایبەتی توركیا‌و‬ ‫ئێ���ران‌و بون���ی وەفدی جی���اوازی هەردو‬ ‫دەوڵەتی ناوبراو لە‌كوردستان‪ ،‬گرنگە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەستكردن بە‌پیالنگێڕی بۆ دروستكردنی‬ ‫دوبەرەك���ی لە‌ناوخودی ك���ورد لە‌هەرێمی‬ ‫كوردس���تان یەكێكە لە‌ه���ەرە گەورەترین‬ ‫پرس���ەكان‪ ،‬كە دڵ���ی هاواڵتیان���ی كورد‬ ‫هەتا رادەیەكی بەرفروان توش���ی قەلەق‌و‬ ‫دڵەڕاوەكێ كردۆتەوە‌و دەشیكات‪ .‬نەبونی‬ ‫مەرجەعی سیاسی یەكگرتو لە‌الی هەندێك‬ ‫حزبی سیاسی‌و بگرە لە‌هەرێمی كوردستان‬ ‫هۆکارێكی گەورەی نەبونی متمانەیە لە‌الی‬ ‫هاواڵت���ی‪ .‬ئەگەر بەراوردێك بكرێت لە‌گەڵ‬ ‫توركیا لە‌مەس���ەلە چارەنوسسازەكان كە‬ ‫پەیوەندیدارە بە‌پرسی ئاسایشی نەتەوەی‬ ‫بە‌تایبەتی لە‌ماوەی چەند روژی رابوردووی‬ ‫كۆمبونەوەی ئەنجومەنی ئاسایشی توركیا‌و‬ ‫كومبونەوەی پارلەمانی توركیا‪ ،‬ئەوە بۆمان‬ ‫رونبۆتەوە كە چۆن پرسێكی نەتەوەیی هەمو‬ ‫هێزەكانی سیاسی‌و ئابوری توركیا (بە‌دەر‬ ‫لە‌كورد)ی لە‌ژێر یەك س���ێبەردا کۆکردەوە‬ ‫بە‌پێدانی دەسەاڵت بە‌حكومەتی ئەو واڵتە‬ ‫بە‌گرتنەب���ەری رێكارە جیاوازەكان لە‌پێناو‬ ‫گوشارخستن سەر هەرێمی كوردستان بو‬ ‫پەشیمان كردنی س���ەركردایەتی سیاسی‬ ‫لە‌بڕی���اری گشتپرس���ی‪ .‬بابەتەێك���ە كە‬ ‫كورد دەتوانێت دور لە‌ئینتیمای سیاس���ی‬ ‫س���ودێكی گ���ەورە لێیوەربگرێ���ت‪ .‬بەاڵم‬ ‫جێگای داخە‪ .‬گوش���ارەكان هەرچەندە بن‬ ‫ئەو ئاراستەیە نیش���ان دەدەن كە پرسی‬ ‫ریفراندۆم یاسایی‌و شەرعییە‪‌،‬و لەم رویەوە‬ ‫کۆمەڵگای نێودەوڵەتی‌و دەوڵەتانی جیران‬ ‫گومانیان لەم بابەتەدا نییە‪‎.‬‬ ‫پەیوەندی���دار بەم بابەتەوە ئەو دەوڵەتەی‬ ‫ك���ە س���ەرنجی زۆر كەس���ی راكێش���اوە‪،‬‬ ‫بە‌تایبەتی���ش کۆمەڵ���گای جیهانی‪ ،‬ترس‬ ‫لە‌هەڵس���وكەوتی دەوڵەتێك���ی وەك���و‬ ‫توركیای���ان هەیە‌و زۆرب���ەی ئەوانەی كە‬ ‫دژایەتی پرس���ی گشتپرسی یان كردوتەوە‬ ‫لە‌ن���او دێرەكان لە‌ب���ەر دژایەتی توركیایە‬ ‫نەك بابەتەێكی دیكە‪ .‬ش���ك لەمەدا نییە‬ ‫توركیا دەوڵەتێكی یەكجار گەورە‌و بەهێزی‬ ‫رۆژهەاڵت���ی ناوەراس���تەو یەكێك لە‌گەورە‬ ‫ئابورییەكان���ی جیهانە‪ ،‬ب���ەاڵم تواناكانی‬ ‫توركیا زۆر سنوردارن بۆ هەر كردەوەیەكی‬ ‫بە‌تایبەت���ی لەش���كەری‪ .‬ئەمەش هۆکاری‬ ‫خۆی هەیە‪ .‬ئ���ەوەی ئێس���تا لە‌توركیادا‬ ‫دەگوزەرێت‪ ،‬زۆرتر پەیوەندیدارە بە‌پرسە‬ ‫سیاسییەكانی ناوخۆی پێگەی ئاكپارتی‌و‬ ‫ئەردوغ���ان‪ ،‬كە فاكتەری ك���ورد رۆڵێکی‬ ‫گ���ەورەی لەم بابەتەدا هەی���ە‪ .‬ئاكپارتی‌و‬ ‫ئەردوغان ناتوانن بەهیچ شێوەیەك فاكتەری‬ ‫دەنگدەری كورد لە‌بیر بكەنەوە‪ ،‬بە‌تایبەتی‬ ‫ئەگەر بە‌جدی بی���ر لە‌بابەتێكی الوازبونی‬ ‫پێگەی كورس���ی س���ەرۆكاتی ئەردوغان‬

‫ك���ورد‌و بڕی���اری س���ەركردایەتی هەرێمی‬ ‫كوردس���تان بێ���ت‪ ،‬مافێكی سروش���تی‌و‬ ‫یاسایی دەوڵەتانی جیرانی وەكو توركیایە‬ ‫كە قس���ەی خ���ۆی هەبێت لەم ب���وارەدا‪.‬‬ ‫هۆکاری ئەمەش ب���ۆ بونی رێژەیەكی زۆر‬ ‫لە‌هاواڵتی كورد لە‌توركیا‪ ،‬ئێران‌و عێراق‌و‬ ‫سوریا دەگەڕێتەوە‪ ،‬كە رەنگە لە‌داهاتودا‬ ‫ببن���ە ه���ۆکاری دروس���تبونی تەنگەژە‌و‬ ‫ناسەقامگیری‪ ،‬واتە ئەم بڕیارەی هەرێمی‬ ‫كوردس���تان كاریگ���ەری دەبێت لە‌س���ەر‬ ‫ئاسایش���ی ئ���ەم دەوڵەتان���ە‪ ،‬لە‌ڕوانگەی‬ ‫ئاسایشی دەوڵەت‌و س���ەروەری خاكەوە‪،‬‬ ‫بە‌پشتبەستن بە‌رێككەوتننامەكانی نێوان‬ ‫عێراق‌و توركیا بە‌تایبەتی رێككەوتننامەی‬ ‫‪‌1926‬و ‪ 1946‬ئەنقەرە مافی خۆی دەبینێت‬ ‫هەمو ئامرازەكانی بەر دەست بەكاربهێنێت‬ ‫لە‌پێناو پاراس���تنی ئاسایش���ی نەتەوەی‪.‬‬ ‫لە‌الیەك���ی دیك���ەوە ئەوەی باڵكێش���ە بۆ‬ ‫سەرۆك كۆماری توركیا کۆمەڵێك كێشەی‬ ‫ئابوری‌و سیاسین لە‌گەڵ عێراق كە یەكێك‬ ‫لەوان���ە نەبونی توان���ا دارایی���ە لە‌الیەن‬ ‫حكومەتی هەرێمی كوردس���تان كە ئاماژە‬ ‫ب���ۆی دەكات‌و دەڵێت ئێمە لە‌بەر هەبونی‬ ‫ئ���ەم ئاڵۆزییە ب���ڕی ‪ 2‬ملی���ار دۆالرمان‬ ‫هاوكاری هەرێمی كوردس���تان كرد لە‌پێناو‬ ‫زاڵبون بە‌سەر كێشە دارییەكاندا هەروەها‬ ‫لە‌ڕوی موڵك���داری خاكی كوردس���تانەوە‬ ‫پێداگیری لە‌س���ەر ئ���ەوە دەكات كە ئەو‬ ‫خاكەی كورد باس���ی لێ���وە دەكات تەنها‬ ‫موڵكی كورد نییە‌و ئێمە دەبینین هەندێك‬ ‫ك���ەس بە‌ڕێگایەك���ی نادروس���ت دەڕون‬ ‫بەڵکو توركمان‪ ،‬عەرەب‌و خاوەنداری ئەو‬ ‫خاكەن‪ .‬ئاماژە بەوەش كرد كە هەڵوێستی‬ ‫ئەمریكا‌و توركیا یەكانگیرە لە‌بارەی پرسی‬ ‫ریفراندۆمی هەرێم‪.‬‬

‫بكرێت لە‌هەڵبژاردنەكانی داهاتودا‪ .‬هەر لەم‬ ‫رویەوە‪ ،‬هاش‌و هەرای س���ەرۆك وەزیرانی‬ ‫توركیا بینالی یەلدرم‌و گەورە بەرپرسانی‬ ‫توركیا كە ئێس���تا یەكێ���ك لە‌كەناڵەكانی‬ ‫پەیوەندی راگەیاندنە‪ ،‬هەوڵی دانوستاندنی‬ ‫دیپلۆماسی لە‌گەڵ بەرپرسانی كورد دەدەن‪.‬‬ ‫بە‌ئاراس���تەكردنی نامەیەك���ی پر لە‌زمانی‬ ‫ناگونجاوی دیپلۆماس���ی ك���ە تەنیا لە‌الی‬ ‫بەرپرس���انی توركیاوە رەچ���او دەكرێت‪‌،‬و‬ ‫ئەمەش بەش���ێكە لە‌زمانی دانوس���تاندنی‬ ‫راگەیاندن‌و سیاسەتی دەرەوەی سەردەمی‬ ‫ئاكپارتی‪ ،‬كە هاوشێوەی لە‌حكومەتەكانی‬ ‫پێشوی توركیادا نەبینراوە‪ ،‬پەیوەندیدارە‬ ‫بە‌ش���ێوازی "بیركردنەوە‌و دروس���تكردنی‬ ‫وێنەیەكی نەگوانجاو لە‌كەسایەتی تورك"‪.‬‬ ‫لە‌دانوس���تاندنكردن لە‌گ���ەڵ س���ەرۆك‬ ‫بارزانی‌و بەكارهێنانی زمانێكی نەگونجاوی‬ ‫هاوش���ێوەی " ئێم���ە زۆر ئام���وژگاری‬ ‫بارزانیم���ان ك���رد‪ ،‬بارزانی قەت لە‌قس���ە‬ ‫تێناگات‪ ،‬ئەو زمان���ەی كە تێدەگات ئێمە‬ ‫دەزانین چییە"!‬ ‫هەروەها ئەم هەڵس���وكەوتەی س���ەرۆك‬ ‫بارزان���ی وەكو ماجەرایەك ناوزەد دەكات‌و‬ ‫رەخن���ە لە‌س���ەرۆكی هەرێ���م دەگرێ���ت‪،‬‬ ‫ك���ە س���ەرەرای هەم���و پێداگیرییەكانی‬ ‫جیهان‪ ،‬ئەو هەر گوێبیس���ت نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫جەختیش دەكات لە‌س���ەر بڕیاری خۆی‪.‬‬ ‫بەرپرس���انی توركیا ئەم تێگەیش���تنەیان‬ ‫هەیە كە بڕیارەكە تەنیا بڕیاری مەس���عود‬ ‫بارزانییە‪ ،‬بێ ئ���ەوەی ئاماژە بە‌بڕیارێكی‬ ‫گشتی كۆمبونەوەی ‪7‬ی حوزێرانی ‪2017‬‬ ‫بكەن لەم بارەیەوە‪ .‬بۆیە بە‌پێداگیریكردن‬ ‫لە‌س���ەر هەڕەش���ەكردن‪ ،‬ئ���ەم بابەت���ە‬ ‫گەیش���توەتە ئاستی هەڕەش���ە لەسەرۆك‬ ‫بارزانی‪ .‬بۆ ئەم بابەتەش ئێران لە‌ئاس���تی‬ ‫فەرماندەی گش���تی هێزی چەك���دارەكان‪‎‬‬ ‫ترافیكی گەرموگوری دیپلۆماسی هەرسێ ناشیرین بونی وێنەی توركیا لە‌رۆژهەاڵتی‬ ‫ناوەراست‪ :‬میثاقی میللی‬ ‫دەوڵەتی عێراق‪ ،‬توركیا دروستكراوە‪ .‬كە‬ ‫ئەمەش بریتییە لە‌‪‎‬ئامرازێكی دیپلۆماس���ی جێگای خۆیەتی ئاماژە بە‌س���ااڵنی ‪1990‬‬ ‫ترساندن یان گوشار‪ .‬قسەكانی بەرپرسانی بكرێ���ت كە حكومەتی ئەو كاتی توركیاش‬ ‫توركی���ا زۆرت���ر لە‌گوزارش���تێك لە‌زمانی پروژەی دەس���توەردانی لەش���كەری هەبو‬ ‫دیپلۆماسی‌و پەیوەندی نێودەوڵەتی‌و بگرە لە‌ژێ���ر چەت���ری " میس���اقی میللی" كە‬ ‫هەڵسوكەوتی سەركردە لە‌كاتی قەیرانەكان وەسیەتی كەمال ئاتاتوركە بۆ توركەكان‪،‬‬ ‫هەڵدەگرێ���ت‪ .‬بێجگە لەمە‪ ،‬بەرپرس���انی ك���ە پێش���نیار دەکات كەركوك‌و موس���ڵ‬ ‫توركیا ب���ۆ خۆیان دەزانن ك���ە الوازییان داگیربكرێ���ن‌و بە‌توركی���اوە بلكێندرێ���ن‪.‬‬ ‫لە‌كۆیە‌و بۆچ���ی ناتوانن هەمو خیارەكانی بەش���ێك لە‌وەس���یەتی ئەتاتورك بریتییە‬ ‫لەوەی كە كەركوك‪ ،‬موس���ڵ‌و دورگەكانی‬ ‫كە ئێستا بونەتە بەشێك لە‌خاكی یۆنان‌و‬ ‫س���ەالنیك‌و روژئاڤای توركیایە‪ ،‬كە لە‌ژێر‬ ‫ماف���ورەی حكومدارەكانی توركیادا ماوە‌و‬ ‫هەمیش���ە چاویان لێیە‪ .‬سەرەرای هەبونی‬ ‫پەیماننام���ەی نێودەوڵەت���ی‌و دیاریکردنی‬ ‫سنورە تازەكان‪ ،‬ئەم هەڵوێستەی توركیا‬ ‫دەتوانرێ���ت ب���ە‌" سیاس���ەتی ئیمپرالی"‬ ‫بێت���ە ش���وبهاندن‪ ،‬كە هەمیش���ە هەوڵی‬ ‫بەرفراوانكردنی سنورەكانی خۆی دەدەات‌و‬ ‫دەبێت���ە ه���ۆکاری تێكچونی ئاسایش���ی‬ ‫ناوچەكان���ی دەوروبەری خ���ۆی‪ .‬هەر ئەم‬ ‫بابەتەش لە‌گەڵ نەهجی سیاسی ئەتاتورك‬ ‫گونج���او نییە كە پرنس���یپەكانی بریتییە‬ ‫لە‌"ئاشتی ناوخۆی‪ ،‬ئاشتی دەرەكی"‪ ،‬واتە‬ ‫دەبێت یەكەمجار كار لە‌س���ەر دابینكردنی‬ ‫ئاش���تی ناوخ���ۆ بكرێ���ت‌و دوای ئەوەش‬ ‫هەوڵ���ەكان لە‌پێناو بەدێهێنانی ئاش���تی‬ ‫جیهانی چ بكرێن‪ .‬ئەوەی كە وەس���یەتی‬ ‫ئەتاتوركی هەتا رادەی���ەك جێبەجیكرد‪،‬‬ ‫بولەن���ت ئەجەوید بو‪ ،‬كە ‌لەس���اڵەكانی‬ ‫‪ 1970‬هێرشی كردە سەر دورگەی قوبرس‌و‬ ‫بەش���ێكی لە‌ژێ���ر دەس���تی یۆنانەكان���ی‬ ‫دەرهێن���او دەوڵەت���ی قوبرس���ی توركی‬ ‫دروس���ت كرد‪ .‬ئێستاش ئەوەی توركەكان‬ ‫رەنگە پالنیان ب���ۆ هەبێت‪ ،‬هێرش كردنە‬ ‫س���ەر هەرێمی كوردس���تان‌و داگیركردنی‬ ‫كەركوك‌و موسڵە‌و دروستكردنی دەوڵەتی‬ ‫توركمان���ی لە‌ژێ���ر چەت���ری دەوڵەت���ی‬ ‫توركی���ا‪ ،‬ئەویش بە‌وتەی ئەجەویت ئەگەر‬ ‫"‪ ".Şartlar elverdiğinde‬واتە كەش‌و‬ ‫هەوای گونجاو هەبێت(ب���ن)‪ ،‬كە یەكێك‬ ‫بەردەس���تییان بەكاربهێنن لە‌دژی هەرێمی لەمەرجەكان بریتییە لە‌دوبارە داڕش���تنی‬ ‫كوردستان‌و دانوس���تاندنەكانی پارلەمانی س���نورەكانی عێراق‪ ،‬وات���ە جیابونەوەی‬ ‫توركیا‪ ،‬بە‌تایبەتی كە حزبی ئۆپۆزیسیۆنی هەرێمی كوردستان‪.‬‬ ‫جەهەپ���ە بە‌راش���كاوەی دەڵ���ێ دەب���ێ ل���ەدوای ئ���ۆزال ئەو س���ەركردە توركەی‬ ‫حكوم���ەت‌و ئاكپارتی كە ئ���ەوان ناتوانن كە زۆرتر باسی میس���اقی میللی دەكات‌و‬ ‫هێزی لەش���كەری‌و بگرە هێ���زی ئابوریش كردویەتی ئەردوغانە‪ ،‬كە چاوی لەس���ەر‬ ‫بەكاربهێنن‪ .‬هەروەه���ا ئاماژەیان بەوە دا س���وریا‌و عێراقەو ئ���ەوان وەك���و توركیا‬ ‫كە ئەگەر هێزی ئاب���وری بەكاردەهێنن با خۆی���ان بەخاوەنی ئ���ەم ناوچەیە‌ دەزانن‬ ‫بەرپرس���انی حكومەت یەكەمج���ار بۆریە س���ەبارەت بەم ناوچەیە‌و خاوەن قس���ەی‬ ‫نەوتییەكان دابخەن‪ ،‬بەاڵم ناتوانن‪ ،‬چونكە تایب���ەت بە‌خۆیانن‪ .‬لە‌كات���ی خۆی ناتۆ‬ ‫کۆمەڵێ���ك بەرپرس���ی حكومەتی‌و حزبی کۆمەڵێ���ك كەس���ایەتی سیاس���ی توركیا‬ ‫ئاكپارتی لە‌پرسی نەوتدا بازرگانی لە‌گەڵ رێگری���ان لە‌ئۆزال ك���رد لە‌جێبەجێكردنی‬ ‫پالنێكی وەها‪ ،‬بەاڵم پرس���یارەكە ئەوەیە‪،‬‬ ‫هەرێمی كوردستان دەكەن‪.‬‬ ‫تەركی���ز كردن���ی توركیا لە‌س���ەر ئەوەی ئێس���تا كێ هەیە كە رێگ���ری لە‌ئەردوغان‬ ‫سیاس���ەتی پەیرەوك���راوی هەرێم���ی بكات؟ ئەم���ش لە‌كاتێكدایە كە ئەردوغان‬ ‫كوردس���تان بە‌ئاراس���تەی جێبەجێكردنی لە‌ڕوی كەش‌و هەوای سیاس���ی ناوخو هەم‬ ‫بڕیاری سیاس���ی رێكخس���تنی گشتپرسی لە‌ڕوی ئابوری‌و هەمیش���ە لەس���ەر ئاستی‬ ‫"ماجەرا"‌و قومارە‪ ،‬تێشك خستنە لە‌سەر جیه���ان لە‌تورگ���وت ئ���ۆزال بەهێزترە‌و‬ ‫پرسێكی وەها گرینگە كە بە‌دیتنی توركیا ئەردوغان دەتوانێ���ت لە‌پێناو تۆماركردنی‬ ‫بێجگە لەوەی پرس���ێكی گرێدراو بە‌گەلی مێژوی سیاسی‌و كولتوری پێنگاوێكی وەها‬

‫لەدوای ئۆزال ئەو‬ ‫سەركردە توركەی كە‬ ‫زۆرتر باسی میساقی‬ ‫میللی دەكات‌و‬ ‫كردویەتی ئەردوغانە‬ ‫كە چاوی لەسەر‬ ‫سوریا‌و عێراقەو‬ ‫ئەوان وەكو توركیا‬ ‫خۆیان بەخاوەنی ئەم‬ ‫ناوچەیە‌ دەزانن‬

‫ئەوەی ئێستا‬ ‫لە‌توركیادا‬ ‫دەگوزەرێت‪ ،‬زۆرتر‬ ‫پەیوەندیدارە بە‌پرسە‬ ‫سیاسییەكانی‬ ‫ناوخۆو پێگەی‬ ‫ئاكپارتی‌و ئەردوغان‬ ‫كە فاكتەری كورد‬ ‫رۆڵێکی گەورەی لەم‬ ‫بابەتەدا هەیە‬ ‫بیكات بە‌ئەمری واقیع‪ ،‬پرس���ەكە ئەوەیە‪،‬‬ ‫ئایا ئەو دەتوانێت بەم كارە هەڵس���ێت بێ‬ ‫رەچاوكردن���ی بارودۆخی ناوچەكە‪ ،‬یانیش‬ ‫ئەو یاری بەئاگ���ر دەكات؟ ئەوەش لە‌ناو‬ ‫بەینی ئۆزال‌و جورج بوش���ی باوكدا تاوتو‬ ‫ك���راوە‪ ،‬كە جورج بوش هانی ئۆزالی داوە‬ ‫كە موس���ڵ‌و كەركوك داگیر بكات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئ���ۆزال پێی وتوت���ەوە كە ئێ���وە پێمان‬ ‫دەڵێ���ن‪ ،‬ب���ەاڵم لە‌دواییدا پێم���ان دەڵێن‬ ‫برۆنەدەرەوە!‪.‬‬ ‫نوس���ەری رۆژنامەی حورییەت���ی توركیا‬ ‫‪ Ertuğrul Özkök‬لە‌بابەتێ���ك ل���ە‌‪23‬‬ ‫ئەیلول���ی ‪ 2017‬ئام���اژە ب���ەوە دەكات‪،‬‬ ‫هوش���داری دەدات���ە بەرپرس���انی توركیا‬ ‫لە‌ه���ەر هەنگاوێك���ی نابەج���ێ ‪‎‬بەرامبەر‬ ‫بە‌هەرێمی كوردس���تان‪ ،‬بە‌تایبەتی پرسی‬ ‫بەكارهێنانی هێز‪ .‬ئەو ئامۆژگاریان دەكات‬ ‫كە پرسێكی وەها لە‌مێشكیاندا بێننەدەر‪،‬‬ ‫بە‌دیدی نوس���ەر جیه���ان لە‌بەرامبەر ئەم‬ ‫ك���ردەوەی توركی���ادا ب���ێ پەرچەكردار‬ ‫راناوەستێت‪ .‬هەروەها ئاماژە بەوە دەكات‬ ‫كە توركی���ا دەتوانێت هەم���و رێكارەكان‬ ‫بگرێت���ە ب���ەر وەكو هێزی لەش���كەری بۆ‬ ‫س���ەر س���نور بنێرێت‪ ،‬لە‌پارلەمان بڕیار‬ ‫دەربكات‪ ،‬ئەمە هەموی ئاس���ایییە‪ .‬بەاڵم‪،‬‬ ‫ئایا روخس���ەتی ئەوەت���ان وەرگرتوتەوە‬ ‫(مەبەس���ت لە‌هاوپەیمان���ەكان بە‌تایبەتی‬ ‫ئەمریكا) كە ب���ۆ یەك كیلومەتریش بێت‬ ‫هێزە لەشكەرییەكانتان بۆ ئەودیوی سنور‬ ‫بنێرێ���ن‪ ،‬یانیش تانكەكانتان دو كیلومەتر‬ ‫ئەودیوی س���نور بنێرن؟ ئ���ەوەی جێگای‬ ‫س���ەرنجە لەم نوس���ینە‪ ،‬نوس���ەر ئاماژە‬ ‫‌بە‌هەڵس���وكەوتی سیاس���ییەكانی توركیا‬ ‫دەكات كە دارێژەری سیاسەتی دەرەوەن‌و‬ ‫رەخنەبارانیان دەكات كە بە‌هوی سیاسەتە‬ ‫هەڵەكانیان "وێنەی توركیا لە‌سەر ئاستی‬ ‫جیهان���ی‌و بە‌تایبەتی���ش جیهانی عەرەب‬ ‫لە‌خوارترین ئاس���تدایە خەیاڵی وسمانیزم‪،‬‬ ‫توركچ���ی ك���ردن‪ ،‬لە‌هەم���و ناوچەك���ە‬ ‫بە‌ش���ێوەیەكی گوماناوی چاویلێدەكرێت"‌و‬ ‫لێرە مەبەس���تی نوسەر ئەوەیە كە دەبێت‬ ‫توركیا س���ەر لە‌ن���وێ س���تراتێژییەك بۆ‬ ‫سیاس���ەتی دەرەوەی خۆی لە‌رۆژهەاڵتی‬ ‫ناوەراس���تدا دارێژێت لە‌پێناو رواندنی ئەم‬ ‫وێن���ە گوماناوی‌و هەروەه���ا واز لە‌بیروكە‬ ‫خەیاڵپالویی���ەكان بێنێ���ت‪ ‌.‬رەخن���ەش‬ ‫لە‌سیاس���ەتی دەرەوەی توركی���ا بەرامبەر‬ ‫بە‌سوریا دەكات‪ ،‬كە شكەستی هێناوە‪.‬‬ ‫ئەوەی راس���تی بێ���ت‪ ،‬كە ئەم���ە دیدی‬ ‫نوس���ەرە‪ ،‬كە لە‌یەك كاتدا ئێوە دەتوانن‬ ‫وێنە راستەقینەكە بێننە بەرچاوی خۆتان‪،‬‬ ‫"ئەویش جیهان هەموی لە‌پش���ت بارزانی‬ ‫دەبێت‌و هەروەها لە‌دژی توركیا دەبینن‪".‬‬ ‫نوس���ەر لە‌هەمان كاتدا دەپرسێت‪ ،‬مەگەر‬ ‫ئێم���ە نەبوین هەڵس���وكەوتی دەوڵەتمان‬ ‫لە‌گ���ەڵ هەرێمی كوردس���تان‌و بارزانیمان‬ ‫دەك���رد؟ كێ بو‪‎‬لەئەنق���ەرە لە‌تەك ئااڵی‬ ‫توركیا ئااڵی كوردس���تانیان هەڵیانكردبو‬ ‫وێنەی���ان دەكرد؟ ئ���ەرێ ئایا دەوڵەتێكی‬ ‫دیكەی كوردی هەیە؟ مەگەر ئێمە نەبوین‬ ‫كە لە‌رێگای بەندەری جیهان‌و یومورتاكەوە‬ ‫نەفت���ی هەرێم���ی كوردس���تانمان بەروە‬ ‫بازارەكانی جیهان دەنارد؟‬ ‫هەرچەندە حكومەتی توركیا‌و بەرپرسانی‬ ‫سیاس���ی لە‌راگەیاندنەكان���ی واڵت���دا زۆر‬ ‫دژایەتی هەرێمی كوردستان‌و بگرە پرسی‬ ‫س���ەربەخۆی دەكەن‪ ،‬لە‌الیەك���ی دیكەوە‬ ‫ش���ەقامی توركیا ئەم بۆچونی بەرپرسانی‬ ‫سیاس���ی بە‌هەڵ���ە دەزانێت‌و پش���تگیری‬ ‫سیاس���ەتی دوژمنكاری توركی���ا بەرامبەر‬ ‫بە‌ك���ورد‌و هەرێم���ی كوردس���تان ناكات‪.‬‬ ‫ئەوەی جێگای ئاماژەیە‪ ،‬توركەكان هەست‬ ‫دەكەن توركیا كەوتوەتە داوی ستراتێژی‬

‫ئێران كە چۆن توركیا بۆ ناوهاوكێش���ەكە‬ ‫پەلکێش���بکات‌و ئاگر بەردات���ە ناو ماڵی‬ ‫توركی���ا‪ .‬لە‌كاتێكدا‪ ،‬زۆرب���ەی توركەكان‬ ‫هەرێمی كوردستان بە‌باشترین هاوپەیمانی‬ ‫توركیا لە‌ڕۆژهەاڵتدا ناوزەدەكەن‪ ،‬ئاماژەش‬ ‫ب���ەوە دەكەن ك���ە ئەم هەڵس���وكەوتەی‬ ‫توركی���ا هەم ل���ە‌ڕوی ئاب���وری‌و هەمیش‬ ‫لە‌ڕوی سیاس���ییەوە بە‌گران لە‌سەر توركیا‬ ‫رادەوەستێت‪ ،‬چونكە‪ ،‬هەرێم هەم بازاڕێكی‬ ‫گەروموگوڕە‌و هەمیش لە‌ڕوی دابینكردنی‬ ‫وزە‌و بەهێزكردنی پێگەی توركیا لە‌س���ەر‬ ‫ئاستی جیهان بە‌بون بە‌ئەكتەرێكی گرنگی‬ ‫دابینكردن���ی ئاسایش���ی وزە‪ ،‬کۆمەڵێك‬ ‫ئالتەرناتیڤی دیكە دەخاتە بەردەم هەرێمی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬كە لە‌داهاتودا زیانی گەورە‬ ‫بەر توركیا دەكەوێت‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی جێ���گای س���ەرنجە جۆرێ���ك‬ ‫لە‌وێنەكێش���انێك لە‌توركیا دروستبوەتەوە‬ ‫ل���ە‌دژی ئەمری���كا بە‌تایبەت���ی ل���ە‌دوای‬ ‫كودەتای ساڵی رابردو‪ ،‬كە رێكخراوەكانی‬ ‫س���ەر بە‌فەتحواڵ گولەن تاوانبارن‌و توركیا‬ ‫كێشەی دیپلۆماسی گەورەی هەیە لە‌گەڵ‬ ‫ئەمری���كا س���ەبارەت بە‌رادەس���تكردنی‬ ‫سەرۆكی ئەم رێكخراوە‪ .‬لە‌راگەیاندنەكانی‬ ‫نێزیك لە‌ئاكپارتی "ئەمریكا‌و ئیسرائیل" دو‬ ‫دوژمنی سەرەكی‌و هاوپەیانی توركیان كە‬ ‫هەوڵی الوازکردنی پێگەی توركیا دەدەن‌و‬ ‫ه���ەوڵ دەدەن كە توركی���ا دابەش بكەن‪.‬‬ ‫بەش���ێكی گرێدراوی بە‌زانیاری ناڕاس���تی‬ ‫کۆمەڵێك رێكخراوی توركمان كە لە‌هەرێمی‬ ‫كوردستان لە‌الیەن کۆمەڵێك دامەزراوەی‬ ‫دەوڵەتی توركیاوە پش���تگیری سیاس���ی‪،‬‬ ‫ئاب���وری‌و دیپلۆماس���ییان لێدەكرێ���ت‌و‬ ‫هەر لە‌س���ەر دەس���تی ئ���ەم دامەزراوانە‬ ‫دروس���تكراون كە هەرە باڵكێش���ترینیان‬ ‫ب���ەرەی توركمانیی���ە‪ .‬س���ەرۆكی بەرەی‬ ‫توركمانی ئەرشەد ساڵح لە‌لێكدانەوەیەك‬ ‫بۆ رۆژنامەی شەفەقی توركیا كە لە‌الیەن‬ ‫رۆژنامەی ئاكشامی توركیاوە باڵوكراوەتەوە‬ ‫نێزیك لە‌حكومەت‌و ئاك پارتی ئاماژە بەوە‬ ‫دەكات ك���ە ئەمریكا خۆی بۆ داگیركردنی‬ ‫ناوچەكانی ش���نگال‌و مەخم���ورو مەندەلی‬ ‫ئام���ادەدەكات‪ .‬ئەم���ەش بە‌دیتنی ناوبراو‬ ‫دروستكردنی رێرەو(كوریدور)ی كەركوك‪-‬‬ ‫دەریای س���پییە كە كاری لە‌سەر دەكرێت‪.‬‬ ‫ئەرش���ەد س���اڵح ئاماژە بەوە دەكات كە‬ ‫ئەم ناوچەیە مەڵك���ی توركمان‌و عەرەبە‌و‬ ‫لە‌الیەن كورد‌و هێزی پێش���مەرگە دەستی‬ ‫بەرس���ەردا گی���راوە‪ .‬داواش دەكات‪‎‬كورد‬ ‫‪‎‬بە‌زوتری���ن كات ئەم خاكە بۆ‪‎‬خاوەنەكانی‬ ‫بگەڕینن���ەوە ک���ە تورکم���ان‌و عەرەب���ن‪.‬‬ ‫هەروەها تیش���ك دەخاتە سەر پەیوەندی‬ ‫سەرۆك بارزانی لە‌گەڵ ئەمریكا‌و پ‪.‬ك‪.‬ك‪.‬‬ ‫دەكات لە‌س���ەر پرس���ی كەركوك‌و ناوچە‬ ‫كوردستانییەكان‌و س���ەر ئەو راستییە كە‬ ‫عێراق بەرەو ئاڕاستەی لێكترازان هەنگاوی‬ ‫هاوێش���توە‪ .‬ئەمەش فاكتەرێ���ك لە‌پێناو‬ ‫راكێشانی سۆزی توركیایە‪.‬‬ ‫هێزەكانی توركیا لە‌هەرێم‪:‬‬ ‫ستراتێژی توركیا‬ ‫هەن���گاوە لەش���كەرییەكان‌و بنك���ە‬ ‫س���ەربازییەكانی توركی���ا لە‌هەرێم���ی‬ ‫كوردس���تان بابەتێكە كە دەبو دەبێتیش‬ ‫لەمەودوادا بەرپرس���انی سیاسی هەرێمی‬ ‫كوردس���تان بە‌جدی بیری ل���ێ بكەنەوە‪.‬‬ ‫ئەگەر هەرێمی كوردستان بە‌راستی بیری‬ ‫لە‌پرس���ی "سەروەری سیاس���ی‌و یاسایی"‬ ‫دەكات‌و كردویەت���ی‪ ،‬دەبێت پێداچونەوە‬ ‫بە‌بون���ی هێ���زە لەش���كەرییەكانی توركیا‬ ‫لە‌هەرێمی كوردس���تان بكات‪ ،‬كە پرسێكی‬ ‫گرنگ���ی ئاسایش���ی نەت���ەوەی كوردە‪.‬‬ ‫لە‌الیەك���ی دیك���ەوە بون���ی ئ���ەم بنكانە‬ ‫لە‌داهاتودا بۆ هەر روداوێكی سیاس���ی‌و‪...‬‬ ‫هتد دەبنە فاكتەری گوشارخستنی توركیا‬ ‫بۆ س���ەر هەرێم���ی كوردس���تان لە‌پێناو‬ ‫كپكردنی دەنگی كورد‌و وەرگرتنی ئیمتیازە‬ ‫جیاوازەكانی سیاس���ی ئابوری‌و لەشكری‬ ‫لە‌هەرێمی كوردس���تان‪ .‬یەكێ���ك لە‌هەرە‬ ‫گرنگترین بابەت���ەكان كە دەكرێت توركیا‬ ‫س���ودی لێوەربگرێت‌و گوش���ار بۆ س���ەر‬ ‫بەرپرس���انی هەرێم بنێت ئەوەیە لە‌كاتی‬ ‫راگەیاندنی سەربەخۆیی‪ ،‬توركیا پێداگیری‬ ‫لە‌س���ەر ئەوە ب���كات كە تەنی���ا ئەوكات‬ ‫دان بە‌س���ەربەخۆیی كوردس���تان دەنێت‬ ‫كە رێككەوتنی ئاس���ایش بێتە واژوكردن‬ ‫لە‌پێن���او مان���ەوەی هێزەكان���ی توركی���ا‬ ‫لە‌كوردس���تان‌و دابینكردن���ی "پارێزڤانی‬ ‫یاسایی" بۆ هێزە لەشكەرییەكانی توركیا‬ ‫لە‌ن���او خاكی كوردس���تان لە‌پێناو ئەوەی‬ ‫رێگری بکرێت لە‌دادگایی كردنی هێزەكانی‬ ‫توركیا لە‌كوردستان ئەگەر هاتو پێشلكاری‬ ‫یاسایی ئەنجامدا‪ .‬هەمو ئەمانە‌و کۆمەڵێك‬ ‫بابەتی دیكەی پەیوەندیدار بەم بابەتەوە‪،‬‬ ‫دەبێت بەرپرسانی كوردستان كاری لە‌سەر‬ ‫بكەن‪.‬‬ ‫لەكۆبون���ەوەی ئەنجومەن���ی ئاسایش���ی‬ ‫توركی���ا كە ماوەی ‪ 3‬كاتژمێ���ر بەردەوام‬

‫ب���و‌و لە‌پێن���او رێگریك���ردن لە‌پرس���ی‬ ‫ریفراندۆم‪ ،‬وەك���و دەرئەنجام‪ ،‬ئەنجومەنی‬ ‫ئاسایش���ی توركی���ا بڕی���اری دا كە ئەم‬ ‫پرس���ە ئاراس���تەی حكومەت���ی توركی���ا‬ ‫بكات لە‌پێن���او جێبەجێكردنی کۆمەڵێك‬ ‫ئامراز‪ .‬یەكێك لەو بڕیارانە كە پێویس���تی‬ ‫بە‌رەزامەن���دی پەرلەمانی توركیاوە هەیە‪،‬‬ ‫پرس���ی جواڵنەوەی هێزی لەش���كەرییە‌و‬ ‫ئەم دەسەاڵتەش بە‌هێزەكانی توركیا داوە‬ ‫لە‌رێگای "بڕیاری لەشكەرکێش���ی بۆ سەر‬ ‫س���وریا‌و عێراق" كە بەش���ێكی گرێدراوە‬ ‫بە‌پرس���ی ئاسایش���ی نەتەوەیی توركیا‌و‬ ‫پارتەكان���ی جەهەپە‌و مەهەپ���ە بە‌جدی‬ ‫پش���تگیری لە‌بڕیارێك���ی وەهای حكومەت‬ ‫دەكەن‪ .‬ئەمە گرێدراوە بە‌وێنە گەورەكەی‬ ‫هەلومەرجی رەوش���ی س���وریا‌و كێش���ەی‬ ‫كورد‌و پش���تیوانی ئەمریكا لە‌كوردەكانی‬ ‫روژئاڤا‌و هەروەها هەرێمی كوردستان‪ ،‬كە‬ ‫لە‌سەر ئاس���تی جیهان پرسی گشتپرسی‬ ‫بوەت���ە بەش���ێك لە‌ئەجێندای سیاس���ی‌و‬ ‫راگەیاندن���ی دەوڵەتان كە بە‌ش���ێوەیەكی‬ ‫جدی تێوەگەالون لە‌كێشەكانی رۆژهەاڵتی‬ ‫ناوەراست‪.‬‬ ‫هاوكات بونی کۆمەڵێك بنكەی س���ەربازی‬ ‫توركیا لە‌هەرێمی كوردس���تان لە‌ئێس���تا‌و‬ ‫لە‌داهاتوش���دا فاكت���ەری دروس���تكرنی‬ ‫كەش‌وهەوایەك���ی ناجێگی���ری سیاس���ی‌و‬ ‫لەش���كەرین ب���ۆ هەرێم���ی كوردس���تان‪،‬‬ ‫بە‌تایبەتی���ش "بنك���ەی باش���یک"‌و ئەم‬ ‫بنكەیەش لە‌ئێستادا بەشێكە لە‌"دۆكتەرینی‬ ‫ئاسایش‌و لەش���كەری توركیا ‪Güvenlik‬‬ ‫‪ "Doktrini‬لە‌رۆژهەاڵتی ناوەراست‌و لە‌هەر‬ ‫كات‌و ساتێکدا توركیا دەتوانێت لە‌رێگەی‬ ‫جوڵەك���ردن بە‌هێزەكان���ی ل���ەم بنكەیە‬ ‫ئاسایش���ی هەرێمی كوردستان تێك بدات‬ ‫یانیش توشی ئاڵۆزی بكات‌و بگرە كاریگەری‬ ‫بنكەكانی بامەرنێ‌و كانی ماسێ‌و هتدیش‬ ‫دەبێت لە‌بەرچاو بگیرێ���ت‪ .‬بۆیە‪ ،‬دەبێت‬ ‫بەرپرسانی سیاسی هەرێم پێداچونەوەیەك‬ ‫بە‌پرۆژە سیاس���ی‌و ئاسایش���ەكانی هەرێم‬ ‫بكەن‪ .‬بنك���ەی بەعش���یقە گرنگی خۆی‬ ‫هەی���ە ك���ە لە‌ش���وێنێكی جیۆپۆلەتیكی‬ ‫س���تراتێژی جێگیر كراوە‪‎،‬هەم دەتوانێت‬ ‫پش���تیوانی لە‌موس���ڵ‌و هەمیش كەركوك‬ ‫بكات‌و لەكاتی پێویستدا هەولێریش بخاتە‬ ‫ژێر مەترس���ی لە‌هەر كات‌و س���اتێكدا كە‬ ‫توركیا بیەوێت‪ .‬بە‌تایبەتی ئەگەر بیەوێت‬ ‫رێگری بكات لە‌لكاندنی كەركوك بە‌هەرێمی‬ ‫كوردستانەوە‪.‬‬ ‫‌بژاردەیەکی دیکەی دەستی توركیا لە‌ڕوی‬ ‫لەش���كەرییەوە‪ ،‬بریتییە لە‌هێرشی لەناكاو‬ ‫بۆ دروس���تكردنی ناوچەیەكی جیاكەرەوە‬ ‫لەنێ���وان هەرێمی كوردس���تان‌و روژئاڤا‪.‬‬ ‫ئەم���ە لە‌بەر‪ 3‬ه���ۆکار دەبێ���ت‪ ،‬یەكەم‪:‬‬ ‫گوش���ارە ئابورییەكان‌و گرتن���ی دەرگای‬ ‫ئیبراهیم خەلی���ل‪‌،‬و كردنەوەی دەرگایەك‬ ‫بۆ بازرگانی راس���تەوخۆ لە‌گەڵ موس���ڵ‌و‬ ‫عێراق‪ ،‬دهەم‪ :‬رێگریكردن لە‌دروس���تبونی‬ ‫پەیوەن���دی هەرێم‌و رۆژئاڤ���ا كە بۆ هەرێم‬ ‫دەبێت���ە رێ���رەوی رۆژئاڤا(كوری���دۆر) و‬ ‫فاكتەری سێیەم‪ :‬دابڕانی ناوچەی شەنگال‬ ‫لە‌هەرێمی كوردس���تان‌و خس���تنەوەی بۆ‬ ‫ژێ���ر دەس���تی حكومەتی عێ���راق‪ .‬واتە‪،‬‬ ‫س���نورەكانی هەرێمی كوردستان قەتیس‌و‬ ‫بەرتەسك دەكرێن هەتا سنوری فیشخابور‪،‬‬ ‫ك���ە ئەم���ەش ل���ە‌ڕوی ئاسایش���ەوە زۆر‬ ‫مەترسیدارە‌و گوشارەكان بۆ سەر هەرێمی‬ ‫زۆرتر دەكات‪.‬‬ ‫* پسپۆری سیاسەتی دەرەوە‌و‬ ‫دیپلۆماسی‪ -‬زانكوی دهۆك‬

‫توركەكان هەست‬ ‫دەكەن توركیا‬ ‫كەوتوەتە داوی‬ ‫ستراتێژی ئێران‬ ‫كە چۆن توركیا‬ ‫بۆ ناو هاوكێشەكە‬ ‫پەلکێشبکات‌و ئاگر‬ ‫بەرداتە ناو ماڵی‬ ‫توركیا‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )594‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/26‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫چاودێری نێوده‌وڵه‌تی‌و پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن یا ریفراندۆم‬ ‫كاسترو ساڵم*‬ ‫وه‌ك ئاش����كرایه‌ له‌گه‌ڵ نزی����ك بونه‌وه‌ی‬ ‫واده‌ی ئه‌نجامدان����ی پرۆس����ه‌ی هه‌ڵبژاردن‬ ‫ی����ا ریفراندۆم له‌هه‌ر واڵتیك به‌ش����ێكی زۆر‬ ‫لە‌س����ه‌رنجی چ����اوه‌كان‌و بی����ری تاكه‌كان‬ ‫ئاراس����ته‌ی راده‌ی دیموكراسی بون‌و پاك‬ ‫به‌رێوه‌چونی ئه‌م پڕۆسه‌یه‌ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌س����ه‌ر بنه‌مای گرینگ����ی ئه‌م جۆره‌‬ ‫پرۆس����انه‌‌و له‌پێناو دڵنیابون����ی تاكه‌كان‌و‬ ‫كۆمه‌ڵ����گای نێوده‌وڵه‌تی����ش چه‌ندی����ن‬ ‫رێكار‌و ئامرازی‌و یاس����ای تایبه‌ت دانراون‪،‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك كه‌متمانه‌ی ئه‌وه‌ الی تاكه‌كان‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگای نێوده‌وڵه‌تیش دروس����ت بكرێت‬ ‫به‌وه‌ی ئه‌م پڕۆس����ه‌یه‌ ته‌واو پاك‌و بێگه‌رد‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌چێت دوور لە‌هه‌مو جۆره‌ ته‌زویر‌و‬ ‫پێش����یلكاریه‌ك‪ ،‬یا الیه‌نی ك����ه‌م هه‌وڵدان‬ ‫له‌پێناو كه‌مترین رووداوی له‌وجۆره‌‪.‬‬ ‫زۆر گرینگه‌ تاك����ه‌كان بڕوایان به‌وه‌ هه‌بێت‬ ‫كه‌وا تاكه‌ ده‌نگێكی ئه‌وان ده‌شێ كاریگه‌ری‬ ‫راسته‌وخۆی هه‌بێت له‌سه‌ر گۆرینی بااڵنسی‬ ‫رێ����ژه‌ی ده‌نگه‌كان له‌م پڕۆس����انه‌دا‪ ،‬وه‌لێ‬ ‫ئه‌م بڕوایه‌ وا بە‌ئاس����انی ده‌ست ناكه‌وێت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو پێویست ده‌كات دڵنیایی جۆراوجۆر‬ ‫دابی����ن بكرێت‪ ،‬یه‌كێ����ك لە‌گرینگترین ئه‌و‬ ‫دڵنیاییانه‌ش بون����ی الیه‌نێكی چاودێری یه‌‬ ‫له‌س����ه‌ر به‌ڕێوه‌چونی ئه‌م پڕۆس����انه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫الیه‌ن����ه‌ش ده‌ش����ێ ناوه‌خۆی����ی بێت وه‌ك‬ ‫نوێنه‌ری كیانه‌ سیاس����یه‌كان له‌هۆڵه‌كانی‬ ‫ده‌نگ����دان‪ ،‬یاخود ده‌زگاكان����ی راگه‌یاندن‌و‬ ‫چاالكوانان‌و رێكخراوه‌ مه‌ده‌نیه‌كان‌و‪..‬هتد‪،‬‬ ‫س����ه‌ڕه‌ڕای ئه‌مه‌ش بونی الیه‌نی چاودێری‬ ‫نێوه‌خۆی به‌س نیه‌ بۆ ش����كاندنی تینوێتی‬ ‫متمان����ه‌ی ده‌نگده‌ر‪ ،‬زۆر ج����ار رووده‌دات‬ ‫كه‌وا تۆمه‌تی جۆراوج����ۆر بخرێته‌ پاڵ ئه‌و‬ ‫الیه‌نان����ه‌ ب����ه‌وه‌ی كه‌وا ناتوان����ن بێ الیه‌ن‬ ‫كاره‌كانیان به‌ڕێوه‌ببه‌ن‪ ،‬یا چاودێریه‌كه‌یان‬ ‫الوازه‌‌و كاریگه‌ری ئه‌وتۆی نیه‌ له‌س����ه‌ر كه‌م‬ ‫كردنه‌وه‌ی س����اخته‌كاری‌و پێشیلكاریه‌كان‪،‬‬ ‫بۆیه‌ له‌سه‌رده‌می ئیستادا په‌نا ده‌برێت بۆ‬ ‫الیه‌نێكی تر به‌مه‌به‌ستی گرتنه‌ ئه‌ستۆی ئه‌و‬ ‫ئه‌ركه‌‪ ،‬ئه‌ویش (چاودێری نێوده‌وڵه‌تی یه‌‬ ‫له‌سه‌ر پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن یا ریفراندۆم)‪.‬‬ ‫گومان له‌وه‌ دا نیه‌ كه‌وا چاودێری كۆمه‌ڵگای‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی له‌س����ه‌ر پڕۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن‌و‬ ‫ریفراندۆم له‌م س����ه‌رده‌می ئێستادا گرینگی‬ ‫یه‌كجار زۆری هه‌یه‌‪،‬كاتێك له‌س����ه‌ر بنه‌مای‬ ‫پش����ت به‌س����تن به‌و راپۆرتان����ه‌ی الیه‌نه‌‬ ‫بیانیه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كان له‌كاتی پڕۆس����ه‌ی‬

‫هه‌ڵب����ژاردن ب��ڵ�اوی ده‌كه‌ن����ه‌وه‌ ئاس����تی‬ ‫شه‌فافیه‌ت‌و دیموكراسیه‌تی ئه‌و هه‌ڵبژاردن‌و‬ ‫ریفراندۆمان����ه‌ دی����اری ده‌كرێ����ت له‌الیه‌ن‬ ‫كۆمه‌ڵگای نێوده‌وڵه‌تی‪ ،‬به‌مجۆره‌ چاودێری‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت����ی به‌یه‌كێ����ك له‌گرینگتری����ن‬ ‫ئالیه‌ته‌كانی پیاده‌كردن‌و جێ به‌جێ كردنی‬ ‫دیموكراسی له‌جیهان دێته‌ هه‌ژمار‪.‬‬ ‫ده‌توانی����ن پێناس����ه‌ی چاودێ����ری‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت����ی بكه‌ی����ن ب����ه‌وه‌ی بریتی یه‌‬ ‫لە‌چاودێری نێوده‌وڵه‌تی له‌س����ه‌ر پڕۆسه‌ی‬ ‫دیموكراس����ی(هه‌ڵبژاردن ی����ا ریفران����دۆم)‬ ‫لە‌ده‌وڵ����ه‌ت ی����ا هه‌رێمێك����ی دیاریك����راو‬ ‫بە‌مه‌به‌ستی وه‌ستان له‌سه‌ر راده‌ی گونجان‌و‬ ‫یه‌كگرتن����ه‌وه‌ی چونیه‌تی به‌ڕێوه‌چونی ئه‌م‬ ‫پڕۆسه‌یه‌ له‌گه‌ل بنه‌ماكانی دیموكراسی‪.‬‬ ‫ب����ه‌و ش����ێوه‌یه‌ بۆم����ان ده‌رده‌كه‌وێت كه‌وا‬ ‫چاودێری نێوده‌وڵه‌تی بریتیه‌ لە‌ڕه‌نگدانه‌وه‌ی‬ ‫گرینگی ئه‌م پڕۆسه‌یه‌ به‌نسبه‌ت كۆمه‌ڵگای‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت����ی به‌مه‌به‌س����تی پیاده‌ك����ردن‌و‬ ‫چه‌س����پاندنی دیموكراس����ی‌و پاراس����تنی‬ ‫مافه‌كانی مرۆڤ‌و به‌هیزكردنی ئازادیه‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌ڕێ����گای كۆكردن����ه‌وه‌ی زانیاری‬ ‫جۆراوجۆری په‌یوه‌س����ت به‌م پڕۆسه‌یه‌‪ ،‬وه‌‬ ‫بڕیار دان له‌سه‌ر ئه‌م پڕۆسه‌‌و رێكارانه‌ له‌ژێر‬ ‫رۆش����نایی ئه‌و زانیاریانه‌ی وه‌ده‌س����ت دێن‬ ‫له‌الیه‌ن تیم����ه‌ تایبه‌تمه‌نده‌كانی چاودێری‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی لە‌كاتی به‌رێوه‌چونی پڕۆسه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن یا ریفراندۆم‪.‬‬ ‫لە‌گرینگتری����ن ره‌گه‌زه‌كان����ی چاودێ����ری‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی ‪-:‬‬ ‫‪ .1‬چاودێریه‌ك����ی نێوده‌وڵه‌تی����ه‌‪ :‬واته‌ ئه‌و‬ ‫الیه‌نه‌ی هه‌ڵده‌س����تێت به‌و جۆره‌ چاودێری‬ ‫یه‌ بریتی یه‌ لە‌كه‌سێكی معنوی (ڕێكخراوی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی یاخود ده‌وڵه‌ت) ئه‌جنه‌بی‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ئه‌م خاڵه‌ش ده‌بێته‌ ه����ۆی جیاكردنه‌وه‌ی‬ ‫چاودێری نێوده‌وڵه‌تی لە‌چاودێری نێوه‌خۆیی‪،‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ی لە‌چاودێ����ری نێوه‌خۆیی ئه‌و‬ ‫الیه‌نان����ه‌ی هه‌ڵده‌س����تن بە‌ئه‌نجامدانی ئه‌م‬ ‫جۆره‌ چاودێریه‌ بریتین لە‌الیه‌نی نێوه‌خۆیی‬ ‫هاوش����ێوه‌ی رێكخراوه‌كان����ی كومه‌ڵ����گای‬ ‫مه‌ده‌نی‌و ده‌زگاكان����ی راگه‌یاندن‌و نوێنه‌ری‬ ‫كیانی سیاسی‌و‪..‬هتد‪.‬‬ ‫ب����ه‌و ج����ۆره‌ ده‌توانین بڵێین ئ����ه‌م جۆره‌‬ ‫چاودێری����ه‌ الیه‌نێك����ی ده‌ره‌ك����ی بێ الیه‌ن‬ ‫پێ ی هه‌ڵده‌س����تێت‪ ،‬ده‌كرێ ئ����ه‌و الیه‌نه‌‬ ‫رێكخراویك����ی جیهان����ی بێ����ت به‌نمون����ه‌‬ ‫(نه‌ته‌وه‌یه‌كگرت����وه‌كان)‪ ،‬وه‌ ده‌ش����ێ ئه‌م‬ ‫الیه‌نه‌ رێكخراوێكی ئیقلیمی بێت هاوشێوه‌ی‬ ‫(جامع����ه‌ی واڵتانی عه‌ره‌ب����ی)‪ ،‬یاخود ئه‌و‬ ‫الیه‌ن����ه‌ بۆی هه‌ی����ه‌ رێكخراوێك����ی جیهانی‬

‫ئامانج لە‌چاودێری‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی بریتی‬ ‫یه‌ لە‌خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫پرۆسه‌ی دیموكراسی‬ ‫له‌و واڵته‌ی پڕۆسه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن یا‬ ‫ریفراندۆمی تێدا‬ ‫به‌رێوه‌ده‌چێت‬ ‫له‌الیه‌ن كۆمه‌ڵگای‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫نا حكوم����ی بێت‪ .‬له‌هه‌مان كاتدا ده‌ش����ێ‬ ‫ده‌وڵه‌ت ی����ا ناوه‌ندێكی جیهانی تایبه‌تمه‌ند‬ ‫بێت له‌و بواره‌ هاوشێوه‌ی(ناوه‌ندی كارته‌ر)‬ ‫لە‌ئه‌مه‌ریكا‪.‬‬ ‫‪.2‬هه‌ڵس����ه‌نگاندنی گش����تی‪ :‬وات����ا تیمه‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی����ه‌ تایبه‌تمه‌ن����ده‌كان له‌و بواره‌‬ ‫هه‌ڵده‌س����تن بە‌ئه‌نجامدانی هه‌ڵس����انگدنی‬ ‫گش����تی پڕۆس����ی هه‌ڵبژاردن یا ریفراندۆم‪،‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك سه‌راپای ئه‌م پڕۆسه‌یه‌ ده‌خرێته‌‬ ‫ژێ����ر چاودێری ئه‌م تیمانه‌‪ ،‬بە‌مانایه‌كی تر‪،‬‬ ‫ماوه‌ی پێش هه‌ڵبژاردن‌و رۆژی ده‌نگ دان‌و‬ ‫ده‌رچ����ون ئه‌نجامه‌ به‌رایی����ه‌كان‌و ئه‌نجامی‬ ‫كۆتای����ی‌و كاركردن بە‌ئه‌نجام����ی ده‌نگدان‬ ‫به‌كۆی گشتی ده‌كه‌وێته‌ ژێر چاودێری ئه‌م‬ ‫تیمانه‌‪ ،‬به‌مه‌ش بۆمان رون ده‌بێته‌وه‌ كه‌وا‬ ‫كاری ئ����ه‌م تیمانه‌ ته‌نه����ا چاودێری رۆژی‬ ‫ده‌نگ دان نیه‌‪.‬‬ ‫‪.3‬بانگهیش����ت كردن‪ :‬یه‌كێك لە‌گرینگترین‬ ‫ره‌گه‌زه‌كانی ره‌قابه‌ی نێوده‌وڵه‌تی له‌س����ه‌ر‬ ‫هه‌ڵب����ژاردن‌و ریفراندۆم بریت����ی یه‌ لە‌بونی‬

‫داوه‌ت نامه‌یه‌ك����ی فه‌رم����ی له‌الی����ه‌ن ئه‌و‬ ‫ده‌وڵه‌ت����ه‌ ی����ا هه‌رێمه‌ی پرۆس����ه‌كه‌ی تێدا‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌چێ����ت ب����ۆ س����ه‌رجه‌م واڵت����ان‌و‬ ‫رێكخراوه‌كان‌و الیه‌ن����ه‌ تایبه‌تمه‌نده‌كان له‌و‬ ‫بواره‌‪ ،‬به‌م����ه‌ش ده‌گوترێت (داوات نامه‌ی‬ ‫كراوه‌‌و گش����تی)‪ ،‬وه‌ یاخ����ود ده‌كرێت ئه‌م‬ ‫داوات نامه‌یه‌ تایبه‌ت بێت به‌دیاری كراوی‪،‬‬ ‫بونمونه‌ ته‌نها داوه‌ت����ی چه‌ند رێكخراوێكی‬ ‫جیهان����ی بكرێ����ت‪ ،‬وه‌ هه‌روه‌ه����ا ده‌ش����ێ‬ ‫الیه‌ن����ی ره‌قابە‌ده‌ستپێش����خه‌ربێت‌و خۆی‬ ‫داوای وه‌رگرتن����ی مۆڵه‌تی چاودێری بكات‪،‬‬ ‫ب����ۆ نمونه‌ ده‌ش����ێ رێكخراوێك����ی جیهانی‬ ‫تایبه‌تمه‌ند له‌و بواره‌ داواكاری پێش����كه‌ش‬ ‫بە‌واڵتێك بكات كه‌وا پڕۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنی‬ ‫تێدا به‌ڕێوه‌ده‌چێت به‌مه‌به‌س����تی چاودێری‬ ‫كردن����ی‪ ،‬وه‌ بۆ ئ����ه‌و ده‌وڵه‌ت����ه‌ هه‌یه‌ ئه‌و‬ ‫داواكاریه‌ ره‌ت بكاته‌وه‌ یا قبوڵی بكات‪.‬‬ ‫بون����ی داوه‌ت نامه‌ ل����ه‌ڕووی یاس����اییه‌وه‌‬ ‫زۆر گرنگ����ه‌‪ ،‬به‌مان����ای ئ����ه‌وه‌ی ئه‌م بونی‬ ‫ره‌قابە‌اختیاری����ه‌‌و ناتوانرێ����ت ب����ه‌زۆر‬ ‫بس����ه‌پێنرێت‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ له‌حاڵه‌تی غیابی‬ ‫داوه‌ت نامه‌ی فه‌رمی‪ ،‬هیچ اعتبارێك بۆ ئه‌و‬ ‫راپۆرتانه‌ دانانرێت ك����ه‌ الیه‌نه‌ ره‌قابیه‌كان‬ ‫ده‌ری ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو بونیان له‌و پڕۆسه‌یه‌‬ ‫پێچه‌وانه‌ی یاسا ده‌بێت‪.‬‬ ‫‪ .4‬ئاش����كرایی‪ :‬ئه‌و راپۆرتان����ه‌ی له‌الیه‌ن‬ ‫تیمه‌كانی الیه‌نه‌ ره‌قابیه‌كانه‌وه‌ ده‌رده‌چێت‬ ‫له‌میانه‌ی به‌ڕێوه‌چونی پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن‌و‬ ‫ریفراندۆم پێویسته‌ رون ئاشكرا‌و به‌رده‌ست‬ ‫بێت بۆ ه����ه‌ر كه‌س‌و الیه‌نێ����ك كه‌ بیه‌وێ‬ ‫ده‌ستی بكه‌وێت‪.‬‬ ‫‪ .5‬ئامانج لە‌چاودێری نێوده‌وڵه‌تی‪ :‬بریتییه‌‬ ‫لە‌خوێندنه‌وه‌ی پرۆس����ه‌ی دیموكراسی له‌و‬ ‫واڵته‌ی پڕۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن یا ریفراندۆمی‬ ‫تێ����دا به‌رێوه‌ده‌چێت له‌الی����ه‌ن كۆمه‌ڵگای‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‪.‬‬ ‫دوای ناس����اندنێكی كورت����ی چاودێ����ری‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت����ی‌و ره‌گه‌زه‌كان����ی‪ ،‬پێویس����ته‌‬ ‫ئاماژه‌ بە‌هه‌ڵوێستی واڵتان بكه‌ین به‌گشتی‬ ‫س����ه‌باره‌ت بە‌چاودێری نێوده‌وڵه‌تی واڵتان‬ ‫دابه‌ش بون بۆ دو به‌شی سه‌ره‌كی‪:‬‬ ‫به‌ش����ی یه‌ك����ه‌م ‪ /‬بە‌هه‌م����و ش����ێوه‌یه‌كی‬ ‫ره‌تی ده‌كه‌نه‌وه‌ پش����ت به‌مجۆره‌ پڕۆسه‌یه‌‬ ‫(چاودێری نێوده‌وڵه‌تی) ببه‌ستن سه‌باره‌ت‬ ‫بە‌هه‌ڵبژاردنه‌ نێوه‌خۆییه‌كان‪ ،‬هۆكاره‌كه‌شی‬ ‫ده‌گه‌رێننه‌وه‌ بۆی ئه‌وه‌ بیرۆكه‌ی چاودێری‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت����ی بریتی یه‌ لە‌ده‌س����ت وه‌ردان‬ ‫له‌كاروباری نێوه‌خۆی واڵت‌و پێكدادن له‌گه‌ڵ‬ ‫بنه‌مای سه‌روه‌ری‪ ،‬بۆیا ئاماده‌ نین قبوڵی‬ ‫ئه‌وه‌ بكه‌ن واڵتانی جیهان له‌ژێر س����یبه‌ری‬

‫هه‌ست‌و ئاواتی سه‌ر سندوقه‌كه‌‬ ‫عیماد عه‌لی‬ ‫ئه‌م ده‌نگ���ه‌م زۆر تایبه‌تی‌و مێژوویی‬ ‫بوو‪ ،‬بۆ حزب نه‌بوو‪ ،‬بۆ هیچ ده‌زگایه‌ك‬ ‫نه‌بوو‪ ،‬ب���ۆ هیچ كه‌س���ێك نه‌بوو‪ ،‬بۆ‬ ‫كوردستان بوو‪.‬‬ ‫له‌و چركه‌ ساته‌دا هه‌زار‌و یه‌ك بابه‌تم‬ ‫به‌بیردا هات‪ ،‬به‌اڵم یه‌كێك لە‌ئاواته‌كانم‬ ‫هاته‌دی‌و نه‌ك هه‌ر خۆش���حاڵی ته‌زوی‬ ‫بە‌گیانمدا ده‌دا به‌ڵك���و چومه‌ قواڵیی‬ ‫بیركردنه‌وه‌‌و به‌هه‌مان ش���ێوه‌ش ترس‬ ‫دایگرتم‌و پرس���یار گه‌لێكم بە‌مێشكدا‬ ‫هات‪:‬‬ ‫‪-1‬وا به‌هه‌م���ان ئه‌م حاڵه‌ پر لە‌چۆش‌و‬ ‫خرۆش���ه‌وه‌ كه‌ ده‌نگ ده‌ده‌ین‪ ،‬موكور‬ ‫ده‌بین لە‌س���ه‌ر چونه‌ پێش���ه‌وه‌ وهه‌ڵه‌‬ ‫ناكه‌ین‌و ناكۆكیه‌كانمان وه‌ال ده‌نێین و‪،‬‬ ‫وای لێبێت ئه‌م وێس���تگه‌یه‌ زۆر گرنگ‬ ‫ده‌بێ���ت‌و به‌رهه‌می ده‌بێ���ت‌و به‌فیرۆ‬ ‫ناچێت؟‬ ‫‪ -2‬ده‌وڵ���ه‌ت راده‌گه‌یه‌نی���ن ی���ان بۆ‬ ‫سازشی تر به‌كاری دێنین‌و بە‌دانوستان‬ ‫ده‌نگه‌كانم���ان ده‌مرێنی���ن‌و ب���واری‬ ‫ده‌ستخس���تنه‌ ناوكاروباری كوردستان‬ ‫بۆ دوژمنان ده‌ره‌خسێنین‌و كاره‌كه‌مان‬ ‫بێ ئه‌رزش ده‌كه‌ین؟‬ ‫‪ -3‬به‌رگ���ه‌ی پیالنی دوژمنان ده‌گرین‌و‬ ‫خۆش���یه‌كه‌مان به‌رده‌وام ده‌بێت‪ ،‬یان‬ ‫دوژمنان زه‌فه‌رمان پێ ده‌به‌ن‌و توشی‬ ‫نائومێ���دی ده‌بی���ن‌و پێش گه‌یش���تن‬ ‫ب���ە‌دوا ئامانج‌و راگه‌یاندن���ی ده‌وڵه‌تی‬ ‫كوردس���تان بە‌ریكه‌وتن‌و پێش���نیازی‬ ‫ت���ر ب���ه‌ده‌ر لە‌ده‌وڵه‌ت���ی س���ه‌ربه‌خۆ‬ ‫ب���ە‌ده‌ردی حكومه‌ته‌ س���اواكه‌ی دوای‬ ‫راپه‌رین ده‌برێین‌و به‌هه‌مان ش���ێوه‌ی‬ ‫په‌رله‌مانه‌ك���ه‌ی ئه‌وس���ا ب���ێ كارای‬ ‫ده‌كه‌ین‌و لە‌ده‌نگدانه‌كانمان په‌ش���یمان‬ ‫ده‌بنیه‌وه‌؟‬ ‫‪ -4‬بە‌ملمالن���ێ حزبیه‌كانم���ان‬

‫زینده‌به‌چاڵ���ی ده‌كه‌ی���ن‌و ته‌نان���ه‌ت‬ ‫بە‌راگه‌یاندنی ده‌وڵه‌تیش هه‌ژاران وه‌ك‬ ‫خۆیان ده‌مێنن���ه‌وه‌‌و قه‌یران به‌رده‌وام‬ ‫ده‌بێ���ت‌و بە‌هه‌مان عه‌قلیه‌تی ئێس���تا‬ ‫ده‌برێ���ت به‌رێوه‌ و‪ ،‬ته‌نه���ا ئه‌ڵقه‌یه‌ك‬ ‫به‌رێوه‌ی ده‌به‌ن‌و زوو بێت یان دره‌نگ‬ ‫بە‌هه‌مان شێوه‌ی ئێستای لێدێت‌و بونی‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌كه‌ش وه‌ك نه‌بونی ده‌بێت ؟‬ ‫‪ -5‬ده‌س���تێوه‌ردانی واڵتانی ده‌وروبه‌ر‌و‬ ‫جیهانی بە‌هه‌مان شێوه‌‌و به‌هه‌ژمونتریش‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بێ���ت‌و ته‌نها خیرو بێری‬ ‫كوردس���تان بۆ ئه‌وان ده‌بێت‌و ده‌ستی‬ ‫هه‌ژارانی���ش لە‌بن���ی هه‌مبانه‌ك���ه‌وه‌‬ ‫ده‌رده‌چن؟‬ ‫‪ -6‬ده‌كه‌وین���ه‌ جه‌مس���ه‌رێكه‌وه‌و‬ ‫بلۆكبه‌ن���دی زیاتر زه‌ره‌رهمان لێده‌دات‬ ‫ی���ان س���ه‌ربه‌خۆییانه‌ كاروب���اری‬ ‫واڵتم���ان به‌رێوه‌ده‌به‌ی���ن‌و په‌یوه‌ندی‬ ‫بە‌س���ه‌رده‌مانه‌‬ ‫دیبلۆماس���یه‌كان‬ ‫رێكده‌خه‌ین؟‬ ‫‪ -7‬ده‌بین بە‌ده‌وڵ���ه‌ت یان بە‌هه‌ندێك‬ ‫فرتو فێڵ‌و پێشنیاری نابه‌جێ دوژمنان‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندخ���وازان خه‌ونه‌كانم���ان‬ ‫زینده‌به‌چاڵ ده‌كرێت؟‬ ‫‪ -8‬ئ���ازادی‌و دیموكراس���ی به‌رقه‌رار‬ ‫ده‌بێت‌و ده‌بینه‌ واڵتێكی داموده‌زگه‌یی‬ ‫یان به‌هه‌مان رێچكه‌ی پێشوو به‌رده‌وام‬ ‫ده‌بی���ن ب���ۆ ماوه‌یه‌ك���ی زۆر درێ���ژ‌و‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌و نا ش���ه‌فافیه‌ت ب���ه‌رده‌وام‬ ‫ده‌بێت؟‬ ‫بۆیه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر بە‌وردی بیری لێبكرێته‌وه‌‬ ‫ده‌توانی���ن خه‌یاڵپالوی���ش تێدا بكه‌ین‬ ‫وئه‌گ���ه‌ر وا بمانخات���ه‌ گه‌ش���بینیه‌وه‌‬ ‫لە‌خۆشیدا گه‌ش���كه‌ بكه‌ین‌و چاوه‌رێی‬ ‫واڵتێكی نمونه‌یی بكه‌ین به‌م رێگه‌یانه‌ی‬ ‫كه‌ لە‌خه‌یاڵماندا كه‌ڵكه‌ڵه‌ی كردووه‌‪:‬‬ ‫‪-1‬ده‌وڵ���ه‌ت لە‌ماوه‌یه‌ك���ی مه‌عقول���دا‬ ‫راده‌گه‌یه‌نرێ���ت‌و هه‌ڵبژاردنێكی پاك‌و‬ ‫خاوێ���ن‌و بێگ���ه‌رد‌و دیموكراس���یانه‌‌و‬ ‫ئ���ازاد لە‌كوردس���تان ده‌برێت به‌رێوه‌‌و‬

‫ده‌بین بە‌ده‌وڵه‌ت‬ ‫یان بە‌هه‌ندێك فرتو‬ ‫فێڵ‌و پێشنیاری‬ ‫نابه‌جێ دوژمنان‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندخوازان‬ ‫خه‌ونه‌كانمان‬ ‫زینده‌به‌چاڵ‬ ‫ده‌كرێت؟‬

‫ه���ه‌ر الیه‌نه‌‌و بە‌حه‌ق���ی خۆی جیگه‌ی‬ ‫دیاریكراوی خۆی ده‌گرێت‌و سیستمێكی‬ ‫دیموكراسیی به‌رقه‌رار ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫‪-2‬كاك مه‌س���عود وه‌ك پاڵه‌وانێك���ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی‌و په‌یمانه‌كه‌ی خۆی ده‌بات‬ ‫به‌رێوه‌‌و كوردس���تانێكی س���ه‌ربه‌خۆ‬ ‫ده‌دات بە‌ده‌س���ت دڵس���ۆزان‌و بۆدونیا‬ ‫ده‌یس���ه‌لمێنێت ك���ه‌ ئامانجه‌كان���ی‬ ‫گه‌لی كوردس���تان هاتۆت���ه‌ دی‌و ئه‌و‬ ‫ب���ۆ به‌رژه‌وه‌ندی شه‌خس���ی ته‌س���ك‬ ‫كاری نه‌ك���ردووه‌‌و یه‌كه‌مین هه‌نگاوی‬

‫ده‌وڵه‌تی ده‌موده‌زگه‌یی ده‌نێت‪.‬‬ ‫‪ -2‬كاك مه‌سعود بۆ هه‌تاهه‌تایه‌ خۆی‬ ‫ده‌كات بە‌مه‌رجه‌عێك���ی نه‌ته‌وه‌ی���ی‌و‬ ‫لە‌حزبایه‌تی‌و ملمالنێی���ه‌ حزبیه‌ دوور‬ ‫ده‌كه‌وێته‌وه‌‌و حزبه‌كه‌ی‌و ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫كوردس���تانیش ب���ۆ خه‌ڵك���ی خ���ۆی‬ ‫به‌جیدێلێت‌و به‌خۆی ویژدانی ئاس���وده‌‬ ‫ده‌كات‪ .‬بێگوم���ان له‌و‌كات���ه‌دا هی���چ‬ ‫بڕیارێكی چاره‌نوسس���ازی یه‌كالكه‌روه‌‬ ‫بێ ئه‌و بە‌شێوه‌یه‌كی خۆرسك نادرێت‌و‬ ‫ده‌بێت���ه‌ سیس���تانیه‌كی نه‌ته‌وه‌یی بۆ‬ ‫گه‌لی كوردستان‪.‬‬ ‫‪-3‬دڵپاك���ی‌و دڵفراوانی باڵی به‌س���ه‌ر‬ ‫كوردس���تاندا ده‌كێش���ێت‪ ،‬نه‌ك وه‌ك‬ ‫هه‌ندێ���ك ه���ه‌رزه‌كار له‌م ئێس���تاوه‌‬ ‫بە‌رق‌و كینه‌ تانه‌‌و ته‌شه‌ر دان مندااڵنه‌‬ ‫بیركردنه‌وەیان ده‌سه‌لمێنن له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و به‌ڕێزانه‌ی كه‌ دره‌ن���گ هاتن بۆ‬ ‫به‌ڵ���ێ‌و زۆر رێ���ی تێده‌چی���ت له‌وان‬ ‫دڵس���ۆزتر بن بۆ كوردس���تان‌و پرسه‌‬ ‫سه‌ره‌كیه‌كه‌ی‪.‬‬ ‫‪ -4‬قۆناغی ئاش���ته‌وایی‌و دڵس���افی‌و‬ ‫یه‌كێتی نه‌ته‌وه‌یی‌و نیش���تمانی ده‌ست‬ ‫پێده‌كات‌و خه‌ڵكی بە‌ئه‌زمون‌و شایسته‌‬ ‫ش���وێنی هه‌س���تیاری خۆیان ده‌گرن‌و‬ ‫بە‌رق‌و كینه‌ ره‌فتار ناكه‌ن‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌م هه‌م���وو خه‌مه‌ بە‌ره‌فتارێكی‬ ‫دڵپاكان���ه‌ ده‌ره‌وێته‌وه‌‌و بە‌وش���ه‌یه‌كی‬ ‫نابه‌رپرسانه‌ گه‌وره‌تر ده‌بن‪ ،‬هیوادرام‬ ‫ده‌سترۆیش���توانی به‌رپرس له‌م كاته‌دا‬ ‫هه‌س���تیاری قۆناغه‌ك���ه‌ له‌ب���ه‌ر چاو‬ ‫بگرن‌و بە‌چاوی حزب‌و بیری ته‌س���ك‌و‬ ‫ئایدیۆلۆجیای كورتمه‌وداوه‌ لە‌بابه‌ته‌كان‬ ‫نه‌روانن و‪ ،‬ریفراندۆم ببێته‌ سه‌ره‌تایه‌كی‬ ‫دڵدانه‌وه‌‌و دڵپاكی‌و ئاشته‌وایی لە‌نێوان‬ ‫هه‌موواندا‌و كۆبونه‌وه‌ یان كۆنگره‌یه‌كی‬ ‫فراوانی هه‌موان وبه‌شداری عاقلمه‌ندان‬ ‫ببه‌س���تن‌و رێگه‌ی راستر دیاری بكه‌ن‌و‬ ‫بە‌كۆده‌نگی‌و پێكه‌وه‌ هه‌نگاوی یه‌كه‌می‬ ‫پاش ریفراندۆم بنێن‪.‬‬

‫رێكخ����راوی نێوده‌وڵه‌تی ی����ا ناوه‌ند یا هه‌ر‬ ‫ناوێكی تر بێن چاودێری پڕۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن‬ ‫بكه‌ن له‌و واڵته‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌م كاره‌ ده‌س����ت‬ ‫وه‌ردانه‌ له‌كاروباری نێوه‌خۆیی به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫رون وئاشكرا‌و كه‌م كردنه‌وه‌یه‌ له‌سه‌روه‌ری‬ ‫واڵت‪ ،‬لە‌گرینگتری����ن نمونه‌ی ئه‌و واڵتانه‌ی‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی به‌رده‌وام ئه‌مجۆره‌ چاودێریه‌‬ ‫ره‌ت ده‌كه‌نه‌وه‌ (میسر)‌و (ئێران)‌و به‌شێك‬ ‫له‌واڵتانی ئه‌مریكای باشور‌و ئه‌فریقیا‪.‬‬ ‫به‌ش����ی دوەم ‪ /‬له‌هه‌م����ان كات به‌ش����ێك‬ ‫له‌واڵتان به‌شێوه‌یه‌كی جیاوازتر سه‌یری ئه‌م‬ ‫پڕۆس����ه‌یه‌ ده‌كه‌ن‌و پێیان وایه‌ بانگهێشت‬ ‫كردنی الیه‌نه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌ تایبه‌تمه‌نده‌كانی‬ ‫چاودێری ده‌رفه‌تێك����ی یه‌كجار گه‌وره‌یه‌ بۆ‬ ‫پیش����اندانی ئاستی دیموكراسی‌و پاراستنی‬ ‫م����اف‌و ئازادییه‌كان ب����ۆ رای نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫له‌ڕێگای ئه‌م پڕۆسه‌ بایه‌خداره‌‪ ،‬بۆیه‌ پێیان‬ ‫وایه‌ ئه‌مج����ۆره‌ چاودێریه‌ هیچ پێكدادانێكی‬ ‫نیه‌‌و ناش����بێت له‌گه‌ڵ بنه‌مای س����ه‌روه‌ری‬ ‫واڵت‌و به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ك ده‌س����ت وه‌ردان‬ ‫نیه‌ لە‌كاروب����اری نێوه‌خۆیی‪ ،‬له‌گرینگترین‬ ‫نمونه‌ی ئ����ه‌م واڵتانه‌ی كه‌ قبولی چاودێری‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیان كردوە له‌س����ه‌ر هه‌ڵبژارن یا‬ ‫ریفراندۆم (عێ����راق)‌و (تونس)‌و (لبنان)‌و‬ ‫(ئوردن)‌و (موریتانیا)‌و‪..‬هتد‬ ‫ئێمه‌ پێم����ان وایه‌ چاودێ����ری نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫به‌هی����چ ش����ێوه‌یه‌ك ده‌س����ت وه‌ردان نیه‌‬ ‫له‌كاروباری نێوه‌خۆیی‌و هیچ كاریگه‌ریه‌كی‬ ‫نه‌رێنی له‌س����ه‌ر س����ه‌روه‌ری واڵت نابێت‪،‬‬ ‫به‌وه‌ی ئه‌مجۆره‌ پرۆس����ه‌یه‌ پرۆس����ه‌یه‌كی‬ ‫اختیاری����ه‌‌و ناتوانرێت به‌زۆر بس����ه‌پێنرێت‪،‬‬ ‫واته‌ خودی ئه‌و واڵته‌ی پڕۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنی‬ ‫تێ����دا به‌ڕێوه‌ده‌چیت پێویس����ته‌ داواكاری‬ ‫پێشكه‌ش بكات دوا قبوڵی ئه‌م داواكاریه‌ش‬ ‫له‌الیه‌ن رێكخراوه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كان‌و ناوه‌نده‌‬ ‫جیهانیه‌ تایبه‌تمه‌نده‌كان هێشتا كۆمه‌ڵێك‬ ‫رێكاری دیبلوماسی‌و یاسایی ده‌مێنی له‌وانه‌‬ ‫واژو كردنی یاداش����تنامه‌ی لێك تیگه‌یشتن‬ ‫له‌نێوان ه����ه‌ردووال‌و دی����اری كردنی ماف‌و‬ ‫ئه‌ركه‌كان‌و چه‌س����پاندنیان‪ ،‬ئه‌مه‌ سه‌ڕه‌ڕای‬ ‫ئه‌وه‌ی چاودێری نێوده‌وڵه‌تی سنوری كار‌و‬ ‫ماف‌و ئه‌ركه‌كانی له‌نێو یاس����ایه‌كی تایبه‌ت‬ ‫به‌و پڕۆسه‌یه‌ له‌و واڵته‌ی پڕۆسه‌ی چاودێری‬ ‫ئه‌نجام ده‌دات دیاری كراوه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ هه‌ر جۆره‌ ره‌ت كردنه‌وه‌یه‌ك سه‌باره‌ت‬ ‫به‌مجۆره‌ چاودێری یه‌ له‌ڕاس����تیدا نیشانه‌ی‬ ‫پرسیار ده‌خاته‌ سه‌ر پڕۆسه‌ی دیموكراسی‌و‬ ‫رووێك����ی نه‌ش����یاو پیش����انی كۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی ده‌دات له‌و باره‌یه‌وه‌‪.‬‬ ‫پێویسته‌ بگوترێت ئه‌و راپۆرتانه‌ی لە‌میانه‌ی‬

‫‪13‬‬

‫به‌ڕێوه‌چون����ی پرۆس����ه‌ی دیموكراس����ی یا‬ ‫لە‌كاتی كۆتایی هاتن����ی دا باڵو ده‌كرێنه‌وه‌‬ ‫له‌الیه‌ن رێكخراو ناوه‌نده‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كانی‬ ‫تایبه‌ت بە‌چاودێری پڕۆس����ه‌ی دیموكراسی‪،‬‬ ‫هێزی یاس����ایی‌و سیاس����ی خۆی����ان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ڕونتر بڵێین‪ ،‬باڵو كردنه‌وه‌ی راپۆرتێكی پڕ‬ ‫له‌سه‌رپێچی‌و خاڵی ره‌ش ئه‌و واڵته‌ ده‌خاته‌‬ ‫ب����ه‌رده‌م لێپێچینه‌وه‌‌و رووبه‌ڕووی س����زای‬ ‫یاسایی ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆ نمونه‌ ئه‌گ����ه‌ر رێكخراوێكی نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫ناوه‌ڕۆك����ی راپۆرت����ی كوتای����ی بریتی بو‬ ‫لە‌تۆماركردنی جۆره‌ها س����ه‌رپێچی‌و بونی‬ ‫ته‌زوی����ر‌و ناش����ه‌فافی‌و به‌كارهێنانی توند‌و‬ ‫تیژی‌و‪..‬هت����د له‌به‌ڕێوه‌چون����ی پرۆس����ه‌ی‬ ‫دیموكراسی له‌واڵتێكی دیاریكراو‪ ،‬بێگومان‬ ‫ئه‌و واڵته‌ رووبه‌ڕووی سزا ده‌بێته‌وه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫كۆمه‌ڵگ����ه‌ی نێوده‌وڵه‌تی‪ ،‬به‌ش����ێوه‌یه‌كی‬ ‫گش����تی ئه‌م س����زایه‌ش دو ش����ێوه‌ له‌خۆ‬ ‫ده‌گرێت‪:‬‬ ‫‪ -1‬سزای معنوی‪:‬‬ ‫• باڵو كردنه‌وه‌ی ناوی ئه‌و واڵته‌ لە‌لیستی‬ ‫ئه‌و واڵتانه‌ی كه‌ دیموكراسی نین‌و پێشێلی‬ ‫مافه‌كانی مرۆڤ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫• اعتراف نه‌كردن‪ ،‬ده‌شێ اعتراف نه‌كردن‬ ‫بێت بە‌ئه‌نجامی پڕۆس����ه‌ی دیموكراسی‪ ،‬یا‬ ‫اعت����راف نه‌كردن به‌و حكومه‌ت����ه‌ی یا ئه‌و‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌ی له‌س����ه‌ر ئه‌ساسی ئه‌و پڕۆسه‌یه‌‬ ‫دیته‌ ئارا‪.‬‬ ‫• راگرتنی ئه‌ندامێتی ئه‌و واڵته‌ لە‌ڕێكخراوه‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیه‌كان‪.‬‬ ‫‪ -2‬سزا مادییه‌كان‪:‬‬ ‫• راگرتنی هاوكاریه‌ دارایی‌و سه‌ربازیه‌كان‪.‬‬ ‫• به‌كارهێنانی هێز له‌پێناو چه‌س����پاندنی‬ ‫دیموكراس����ی له‌الی����ه‌ن كۆمه‌ڵگ����ه‌ی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫له‌كۆتای����ی دا‪ ،‬هیوام����ان وای����ه‌ زۆرتری����ن‬ ‫رێكخراوی نێوده‌وڵه‌ت����ی‌و ناوه‌نده‌ جیهانیه‌‬ ‫تایبه‌تمه‌نده‌كان به‌و پرۆس����ه‌یه‌ به‌شدارییان‬ ‫کردبێ����ت له‌كاتی به‌ڕێوه‌چونی پڕۆس����ه‌ی‬ ‫ریفران����دۆم ل����ە‌‪ 25‬ی ئه‌یلولی ئه‌مس����اڵ‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی په‌رله‌مان‌و س����ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫كه‌ بڕیار وای����ه‌ لە‌داهاتویه‌كی نزیك ئه‌نجام‬ ‫بدرێ����ن ئه‌مه‌ش له‌پێناو متمانه‌ به‌خش����ین‬ ‫بە‌تاكه‌كان����ی واڵت‌و پیش����اندانی ئاس����تی‬ ‫دیموكراس����ی‌و پ����اك به‌ڕێوه‌چون����ی ئ����ه‌م‬ ‫پرۆسه‌یه‌ بۆ رای گشتی نێوده‌وڵه‌تی‌و پاك‬ ‫راگرتنی تۆماری كوردستان‌و خۆ پاراستن‌و‬ ‫دوور كه‌وتنه‌وه‌ لە‌هه‌ر جۆره‌ سزایه‌كی مادی‬ ‫یا مەعنەوی نێوده‌وڵه‌تی‪.‬‬ ‫* (قوتابی ماسته‌ر لە‌یاسای گشتی)‬

‫ئایا بەرپرسان چەندێک‬ ‫لەئاست متمانەو‬ ‫بەرپرسیارێتی خەڵکدان؟!‬ ‫هەستار سەنگاوی‬ ‫ئەوەندەی من سەرنجمداوەو سەیری مێژووی‬ ‫ئەم بەرپرس���انەم کردوە‪ ،‬هیچکات لەئاست‬ ‫ئەومتمانەو بەرپرسیارێتەدا نەبون کەخەڵک‬ ‫پێی داون‌و خستوویانەتە سەرشانیان‪!.‬‬ ‫ئەگەر سەرنج بدەیت لەجیاتی هاوکاریکردن‌و‬ ‫دەس���تبارگرتن‪،‬بەردەوام لەبۆسەدا بون بۆ‬ ‫یەکتری‌و لەسەر شتی زۆر بێ بەها شەڕیان‬ ‫هەڵگیرس���اندووەو دەیان رۆڵەی خێر لەخۆ‬ ‫نەدیویان بەکوشتداوە!‬ ‫جگە لەوەش س���ەرەڕای ناکۆک���ی‌و یەکتر‬ ‫نەخوێندنەوەو هەوڵدان بۆ بچوک کردنەوەی‬ ‫یەکتری‪،‬زۆرجاری���ش لەالی���ەن ناحەزان���ی‬ ‫میللەتەوە وەک مقاش بەکار هێنراون‌و ئەوەی‬ ‫دوژمنان نەیانتوانیوە ئەنجامی بدەن‪،‬ئەمان‬ ‫بەرانبەر یەکتری کردوویانەو‪ ،‬لەپێناو پارەو‬ ‫ئافەرینێکی ناحەزاندا ئەو دەس���تکەوتانەی‬ ‫کەکوردانی پارچەیەک بەدەس���تیان هێناوە‬ ‫لەباریان بردووە‪!.‬‬ ‫بەداخەوە ئ���ەم نەخوێندنەوەو گوێپێنەدانە‬ ‫تەنه���ا لەنێوان پارتەکان خۆیاندا نەمایەوە‪،‬‬ ‫بەڵک���و ب���و بەپارچەی���ەک لەبونی���ان‌و‬ ‫لەهەڵوێس���ەتەکانیاندا بەرانب���ەر میلل���ەت‬ ‫وچارەنووس���ی خاک‌و نیشتمانیش���دا خۆی‬ ‫نواندووە‪!.‬‬ ‫ئ���ەم بێباکی‌و گوێپێنەدان���ە وایکرد کەهیچ‬ ‫حس���ابێک بۆ دڕەندەیی دوژمنان نەکرێ‌و‪،‬‬ ‫زۆر خەمس���اردانە پاس���او بدرێتە دەس���ت‬ ‫دوژمنەکانمان تائەوەی دەیانەوێت بەرانبەر‬ ‫میللەتەکەمان ئەنجامی بدەن‌و کارەس���اتی‬

‫گەورەو کەم وێنە لەمێ���ژوودا بەدڕندەترین‬ ‫شێوە بەسەر ئەم خەڵکەدا بهێنن‪!.‬‬ ‫سەرەڕای دڕەندەیی‌و ستەمکاری‌و خوێنمژی‬ ‫رژێمی بەعس‪،‬کارەس���اتی هەڵەبجەو ئەنفال‬ ‫چۆن روویاندا؟‪،‬ئایا ئەوەندە بەسە کەبڵێین‬ ‫ئ���ەوان دوژمنێکی دڕندە ب���ون‪ ،‬بۆیە وایان‬ ‫لێکردین؟‬ ‫ئێستاش دەبینین هەمان ئەقڵییەت‪ ،‬هەمان‬ ‫خەمساردی‌و بێباکی‌و گوێپێنەدانی جاران‪،‬‬ ‫دوای ‪ ٢٦‬س���اڵ لەکاول���کاری وپاوانخوازی‬ ‫ودزی وگەندەڵی‪،‬خەریک���ە میللەتەکەم���ان‬ ‫تووشی کارەساتێکی تر دەکاتەوە!‬ ‫ئەبێ ئ���ەم میللەتە گوناه���ی چی بێت‪ ،‬وا‬ ‫ئەم بەناو بەرپرسانە ناهێڵن ساتێک هەست‬ ‫بەئارامی بکات؟!!‬

‫ئەبێ ئەم میللەتە‬ ‫گوناهی چی بێت‪ ،‬وا‬ ‫ئەم بەناو بەرپرسانە‬ ‫ناهێڵن ساتێک‬ ‫هەست بەئارامی‬ ‫بکات؟!‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )594‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/26‬‬

‫حیزب ‌ی کورد ‌ی لە‌پەروەردەیەک ‌ی سیاس ‌ی توندەوە بۆ زمان ‌ی لۆژیک‬ ‫و ئاری‌ رەفیق‬ ‫زۆر ناگەڕێین����ەوە دواوە‪ ،‬ئەگ����ەر‬ ‫تەنه����ا لەس����ەر رووداوەکان����ی‌ پاش‬ ‫ساڵی‌ ‪2007‬و دروستبونی‌ ئۆپۆزسیۆن‬ ‫لە‌هەرێمی‌ کوردس����تان بوەس����تین‪،‬‬ ‫دەبینی����ن پ����ەروەردەی‌ سیاس����ی‌‬ ‫کادی����رو الیەنگران����ی‌ ه����ەر یەکێک‬ ‫لە‌پارتە سیاس����ییەکان نەهجەکانیان‬ ‫جیاوازەو فۆرمی‌ هەم پەروەردە هەم‬ ‫ئاراستەکرنی‌ کادیرانیان بە‌کۆمەڵێک‬ ‫سیمات دەناس����رێتەوە‪ ،‬ئەم سماتانە‬ ‫بونەتە شوناسی‌ پەروەردەی‌ سیاسی‌‬ ‫حیزبە‌کوردییەکان‪.‬‬ ‫بەش����ێکیان بە‌پەروەردەی‌ سیاسی‌‬ ‫ن����ەرم‌و هێم����ن‌و زمان����ی‌ لۆژی����ک‬ ‫دەناس����رێنەوەو نە لە‌میدی����اکان نە‬ ‫لە‌سۆش����یال میدی����اکان کەمتری����ن‬ ‫نوس����ین‌و پۆس����تی‌ توندئاژۆیی����ان‬ ‫لێنەبینرێ‌و لێناخوێنرێتەوە‪ ،‬حیزبی‌‬

‫دیکەش����مان هەی����ە جێگ����ەی‌ داخە‬ ‫بە‌س����ماتەکانی‌ زمان����ی‌ تەش����هیرو‬ ‫س����وکایەتی‌‌و جنێوپێ����دان‌و تۆمەت‬ ‫هەڵبەس����تن‌و داتاشینی‌ س����یناریۆی‌‬ ‫ئابروبردنی‌ نەیارەكانیان دەناسرێتەوە‪،‬‬ ‫الیەنگرەکانی‌ ئ����ەوەی‌ نایزانن زمانی‌‬ ‫گفتوگۆی����ە‪ ،‬ئ����ەوەی‌ فێرنەک����راو‬ ‫رووبەرووبون����ەوەی‌ هێمنانەیە لەگەڵ‬ ‫دژەکانیاندا‪.‬‬ ‫حیزب����ی‌ کوردیش����مان هەی����ە‬ ‫الیەنگرەکان����ی‌ بە‌فرەبۆچ����ون‌و فرە‬ ‫هەڵوێس����ت‌و فرە باڵ‌و ف����رە ئاوازی‌‬ ‫سیاسی‌ دەناس����رێنەوە‪ ،‬لەسەر هەر‬ ‫پێش����هات‌و رووداوێک����ی‌ نەتەوەیی‌‌و‬ ‫سیاس����ی‪ ،‬الیەنگ����ران‌و تەنان����ەت‬ ‫قیادییەکانی‌ ئ����ەو حیزبەش پێكەوە‬ ‫بە‌هەموویان هارمۆنی����ای‌ ئاوازەکانی‌‬ ‫ئ����ەو حزبەیان تێک‌و پێک����داوە‪ ،‬هەر‬ ‫لەسەر پرسێکی‌ چارەنووستازی‌ وەک‬ ‫ریفراندۆمی‌ س����ەربەخۆیی‌ بەشێکیان‬ ‫ب����ە‌دڵ‌و بە‌گیان بەش����داری‌ هەڵمەتی‌‬

‫پرۆسەکەیان کرد‪ ،‬بەشێکی‌ دیکەیان‬ ‫بێدەنگیان هەڵبژارد‌و نەشیان هێشت‬ ‫میدیاکانی‌ حیزبەکەیان رۆڵ لەم پرسە‬ ‫نەتەوەییەدا بگێڕن‪ ،‬بەش����ێکی‌ تریش‬ ‫لەناو هەمان حیزب����دا بەدڵ‌و بەگیان‬ ‫رووبەرووی‌ هەڵمەتەکە بونەوەو ئەگەر‬ ‫بۆشیان بلوێ وەک چێشتی‌ مجێوران‬ ‫هەموو ش����تێک تێک‌و پێ����ک دەدەن‬ ‫بەسەر یەکدا‪.‬‬ ‫لەوالش����ەوە حیزبی‌ ترم����ان هەیە‬ ‫الیەنگرەکانی����ان وا فێرک����راون ک����ە‬ ‫خۆش����یان نەزانن کە بۆ چ ئامانجێک‬ ‫وەدووی‌ ئ����ەو حیزبە‌کەوتون‪ ،‬چونکە‬ ‫چاویان لە‌زارو هەڵوێستی‌ حیزبی‌ ترەو‬ ‫ئەوان چی‌ ببێ����ژن لەدویان دەڵێنەوە‬ ‫بەهەمان نەغمەو ریتم‪.‬‬ ‫نمونەی‌ پەروەردەی‌ سیاسی‌ حیزبی‌‬ ‫تریش����مان هەیە ک����ە الیەنگرەکانیان‬ ‫راهێنراون بە‌پرەنسیپەوە کاری‌ حیزبی‌‬ ‫بکەن‌و بە‌پابەندبون بە‌پەیڕەوی‌ کاری‌‬ ‫حیزبەکەیان الیەنگری‌ موومارەس����ە‬

‫بک����ەن‌و جگ����ە لە‌رێژەیەک����ی‌ کەم‪،‬‬ ‫زۆرین����ەی‌ الیەنگرەکانی����ان لەس����ەر‬ ‫میان����ڕەوی‌‌و نەچونەژێ����ر ب����اری‌‬ ‫الیەنگران����ی‌ ئەو حیزبانەی‌ کە توانای‌‬ ‫رووبەرووبون����ەوەی هێمنانەیان الوازە‬ ‫پەروەردە کردووە‪.‬‬ ‫ئ����ەو کات����ەی‌ رووبەرووبون����ەوەی‌‬ ‫لۆژیک الواز دەبێ زمانی‌ زبر جێگەی‌‬ ‫دەگرێتەوە‬ ‫ئەزمون����ی‌ کێبڕکێ����ی‌ پارت����ە‬ ‫سیاسییەکانی‌ هەرێمی‌ کوردستان ئەو‬ ‫دەرئەنجامەی‌ بۆ دەرخستووین کە نا‬ ‫ئامادەییم����ان ب����ۆ رووبەرووبونەوەی‌‬ ‫یەکت����ری‌‌و بزربون����ی‌ رۆحییەت����ی‌‬ ‫گفتوگ����ۆی‌ لۆژیکی‌ لەنێ����وان الیەنە‬ ‫دژەکاندا‪ ،‬دەرئەنجامەکەی‌ بریتی‌ بووە‬ ‫لە‌رقلێبونەوەو یەکتری‌ ناشیرینکردن‌و‬ ‫س����وکایەتی‌ بە‌یەکت����ری‌‌و بە‌حیزب‌و‬ ‫بە‌رەمزە سیاسی‌‌و نەتەوەییەکان‪ ،‬ئەم‬ ‫زمان����ی‌ زب����رە دەرئەنجامەکەی‌ تەنها‬ ‫لەس����نووری‌ نێ����وان دوو کارەکتەرو‬

‫ده‌وڵه‌ت‌و تیــۆری‌ یه‌كـریزی كوردستانی‬ ‫مافناس‪ :‬ه‪ .‬سواره‌‬ ‫تیۆری‌ یه‌كریزی‪:‬‬ ‫ئ���ه‌و بنه‌ماو پرانس���یپ‌و بیروبۆچونانه‌ن‬ ‫به‌كاردێ���ن بۆ كۆكردنه‌وه‌‌و ئاراس���ته‌كردنی‬ ‫هێ���ز‌و توان���ا په‌رش���وباڵوه‌كان وحزبه‌كان‬ ‫وهاوكاری له‌باش���وور بۆ ته‌بایی هێزه‌كان ‌ی‬ ‫پارچه‌كانی‌ كوردستان‪ ،‬به‌بێ ده‌ستوه‌ردان‬ ‫لە‌دۆخ���ی ناوخ���ۆی ه���ه‌ر پارتێ���ك‌و‬ ‫هه‌رپارچه‌یه‌ك‪،‬بۆبه‌رنام���ه‌ رێژی ده‌وڵه‌تی‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫یه‌كری���زی‌ له‌خۆی���ه‌وه‌ دروس���ت نابێت‪،‬‬ ‫پێویس���ته‌ بایه‌خ‌و گرنگ���ی‌ رونبكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌پێویس���ت زانینی ش���تێك له‌وه‌وه‌ دێت‬ ‫ك��� ‌ه چه‌ن���د‌ه لە‌به‌رژه‌وه‌ن���دی وقازانج��� ‌ه‬ ‫به‌بونی‌‌و‪ ،‬چه‌نده‌ زیانبه‌خش���ه‌ له‌نه‌بونیدا‪،‬‬ ‫وات��� ‌ه ده‌رخس���تن‌و لێكدان���ه‌وه‌ی‌ زیان‌و‬ ‫مه‌ترس���یه‌كانی‌ دۆخی ملمالن���ێ‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫لێكدانه‌وه‌‌و ده‌رخس���تنی‌ س���وود‌و قازانج‌و‬ ‫ده‌ستكه‌وته‌كانی‌ دۆخی ته‌بایی‌و یه‌كڕیزی‪.‬‬ ‫یه‌كخس���تنی‌ نیش���تمانی له‌واڵتێك���ه‌و‌ه‬ ‫ب���ۆ والتێكی تر‪ ..‬له‌كاتێك���ه‌و‌ه بۆ كاتێكی‬ ‫تر‪ ..‬جیاوازه‌‪ .‬ت���ا هه‌ل‌و مه‌رجه‌كان ئالۆز‌و‬ ‫له‌ت له‌ت‌و پارچه‌ پارچه‌‌و به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان‬ ‫هه‌مه‌جۆر‌و بیرو بۆچونه‌كان دژ به‌یه‌كتربن‪...‬‬ ‫تا تاكه‌كان په‌رته‌وازه‌‌و الیه‌نه‌كان لە‌دۆخی‬ ‫تێكهه‌ڵچـــــ���ون‌و دژایه‌ت���ی‌ یه‌كترداب���ن‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ن���ده‌ زیاتر‪ ،‬ئه‌و یه‌كخس���تنه‌ قورس‌و‬ ‫ئالۆز ده‌بێ‪ ،‬ئه‌وه‌ش دۆخی لێكهه‌ڵوه‌شان‌و‬ ‫له‌ناوچون���ی‌ گه‌لێكه‌‪ ،‬ده‌بێ به‌زووترین كات‬ ‫پێش به‌و ه���ه‌ره‌س‌و داروخانه‌ بگیرێ‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ده‌وڵه‌تی عێ���راق‌و كاریزماكان���ی‌ كــــورد‬ ‫ده‌یان جۆر ناكۆكی‌و ملمالنێی هه‌مه‌جۆریان‬ ‫تیا سه‌وزكردوه‌‪.‬‬ ‫ده‌بێت تاكی‌ كورد‌و الیه‌نه‌كانی‌ كوردستان‬ ‫به‌هۆشیاری‌و زانستیه‌وه‌ بڕوایان بە‌ده‌وڵه‌تی‬ ‫كوردس���تان هه‌بێت‪ ،‬پاش���ان ده‌زانن ك ‌ه‬ ‫پێویس���تیان به‌یه‌كری���زی ده‌بێ���ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ده‌وڵه‌ت به‌پێویس���ت نه‌زانرێ‌ یه‌كریزیش‬ ‫نرخی نازانرێ‌‪.‬‬ ‫یه‌كگرتووی���ی ك���ورد به‌س���تراتیژیه‌تی‬ ‫ده‌وڵه‌تخ���وازی‌‪ ،‬هێزێك���ه‌ لە‌ش���كــــاندن‬ ‫نایه‌ت‪ ،‬شه‌ڕی‌ چه‌په‌ڵی‌ ناوخۆ له‌ناو ده‌بات‪،‬‬ ‫باالنسی هێز ده‌گۆڕێ‌‪ ،‬بۆ هێرشكردن ‌ه سه‌ر‬ ‫دوژمنان‌و داگیركه‌ره‌ عێراقیه‌كان‪.‬‬ ‫(‪)1‬‬ ‫پرانس���یپه‌كانی‌ راس���ت چاره‌سه‌ركردنی‌‬ ‫ناكۆكییه‌كانی ناو ریزه‌كانی‌ گه‌ل‪-:‬‬ ‫جیاوازییه‌كان‌و دۆخی چینایه‌تی‌‪-:‬‬ ‫لە‌هه‌م���و كۆمه‌ڵب���ون‌و كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك���دا‬ ‫ناكۆكی هه‌م���ه‌ جۆر ده‌رده‌ك���ه‌ون به‌هۆ ‌ی‬ ‫جی���اوازی‌ گوزه‌ران‌و دۆخ���ی ژیان‌و ره‌نگ‌و‬ ‫روو‪ ،‬ته‌م ‌هن‌و كلتورو س���تایلی بیروبۆچون‬ ‫وناوچه‌‪ ،‬ئاس���تی‌ هۆش���یاری‪ .‬ب���ه‌اڵم ئه‌و‬ ‫ناكۆكیان���ه‌ ره‌گ���ه‌زی‌ دوژمنایه‌تی���ان تێدا‬ ‫نیه‌ چونك���ه‌ دژه‌به‌رژه‌وه‌ن���د نین‪ ،‬گه‌رچی‬ ‫نادادپه‌روه‌ریش���ی تێ���دا بێت‪.‬هه‌مو كۆمه‌ڵ‬ ‫وكۆمه‌ڵگه‌ی���ه‌ك نادادپ���ه‌روه‌ری تێدای���ه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌دوای‌ س���ه‌ربه‌خۆیی به‌گه‌شه‌پێدان ‌ی‬ ‫ئابووری‌‌و به‌ڕیفۆرمی كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و یاسایی‬ ‫ناكۆكی‌و نادادپ���ه‌روه‌ری‌ كه‌مده‌كرێنه‌و‌ه تا‬ ‫ئاستی‌ نه‌بون‪.‬‬ ‫له‌هه‌ر ش���وێنێكداكه‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ دژ(دژ‌ه‬ ‫به‌ره‌وه‌ن���د)‪ ،‬نه‌ب���وو‪ ،‬جیاوازیی���ه‌كان‌و‬ ‫وناكۆكی���ه‌كان س���یفه‌تی‌ دژایه‌ت���ی‌‌و‬ ‫دوژمنایه‌تی‌(عدائ���ی) وه‌رناگرن‪،‬ئه‌وان��� ‌ه‬

‫كۆتایشیان نایه‌ت‪ ،‬جیاوازی‌ هه‌رده‌مێنێ‌‪،‬‬ ‫گه‌لی‌ یه‌ك نه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬تاكه‌كانییە‌ك نه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ بون���ی‌ جی���اواز ‌ی ونایه‌كس���ان ‌ی‬ ‫ونادادپه‌روه‌ر ‌ی هه‌مه‌جۆر تیایاندا‪ ،‬كه‌چی‬ ‫دژه‌به‌رژه‌وه‌ن���د‌و ره‌گ���ه‌زی‌ دوژم���ن ئامێز‬ ‫له‌په‌یوه‌ندییكانیاندا نین‪.‬‬ ‫ئه‌ی‌ چۆن له‌ناو كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردس���تاندا‬ ‫ناكۆكی‌‌و ملمالنێ وشه‌ڕی ناوخۆ خوێناویتر‌و‬ ‫توالنیتر بووه‌ له‌چاو ناكۆكی‌و شه‌ڕی‌ نێوان‬ ‫گه‌لی‌ كوردس���تان‌و داگیرك���ه‌ری‌ عێراقی؟‬ ‫له‌ب���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ گه‌ل���ی‌ كوردس���تان حزبی‬ ‫ده‌وڵه‌ت‌و س���تراتیژی ده‌وڵه‌ت وبیروبژارده‌و‬ ‫س���ه‌ركرده‌ی‌ یه‌كگرتووخوازو ده‌وڵه‌تخواز ‌ی‬ ‫نیه‌‪ ،‬بۆی ‌ه س���ته‌م وچه‌وس���اندنه‌وه‌ ‌ی گه‌ل ‌ی‬ ‫كوردس���تان به‌كارهێن���راوه‌ ب���ۆ ناكۆك��� ‌ی‬ ‫وملمالنێی‌ ناوخ���ۆی فس فس پاڵه‌وانه‌كان‬ ‫بۆ دزی‌و گه‌نده‌ڵكاری‪.‬‬ ‫یه‌كری���زی‌ ب���ه‌ردی بناغ���ه‌ ‌ی خه‌ب���ات‌و‬ ‫تێكۆش���انه‌‪ ،‬به‌بێ یه‌كریزی‌ ویه‌كێتی‌ هیچ‬ ‫هه‌نگاوێك نانرێت‌و به‌ردێك ناخرێته‌ س���ه‌ر‬ ‫به‌ردێك‪.‬‬ ‫ئه‌مانه‌ی‌ خواره‌و‌ه گرنگترین‬ ‫پرانسیپه‌كانییە‌كریزین‪:‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬رێزگرتنی‌ جیاوازییه‌ سروش���تی‌و‬ ‫خودیه‌كان‪:‬‬ ‫له‌به‌ر ئ���ه‌وه‌ی‌ مرۆڤه‌كان به‌سروش���ت‬ ‫له‌یه‌ك ناچن‪ ،‬ئاس���ایی ‌ه له‌یه‌كتر جیاوازبن‪،‬‬ ‫بۆیه‌ هه‌مو جیاوازییه‌ك دژه‌به‌رژه‌وه‌ند نیه‌‪،‬‬ ‫نابێت���ه‌ مایه‌ ‌ی ناكۆكی‌و ملمالنێ‌ ودژایه‌تی‌‪،‬‬ ‫تاك ‌ه مرۆڤێك پێویست ‌ی وبه‌رژه‌وه‌ندیه‌كان ‌ی‬ ‫ده‌گۆڕێ‌ بە‌گۆڕانی‪ ،‬كات‪ ،‬شوێن‪.‬‬ ‫قۆناغه‌كانی‌ ژیان له‌یه‌كت���ر ناچن‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫تێڕوانینه‌كان���ی وبه‌رژوه‌ندییه‌كانیش���ی‬ ‫جی���اواز ده‌ب���ن‪ ،‬مرۆڤ(ت���اك) چه‌ن���د‬ ‫هه‌وڵب���دات‪ ..‬چه‌ند به‌توان���ا بێت‪ ..‬چه‌ند‬ ‫خۆی‌ خۆش���بوێت‪ ،‬هێش���تا ناتوانێ‌ خۆی‌‪،‬‬ ‫خ���ودی‌ خۆی‌‪ ،‬رازی‌ ب���كات‪ .‬زۆر گله‌یی‌و‬ ‫ره‌خنه‌ ‌ی لە‌خ���ۆ ‌ی هه‌یه‌ول���ه‌زۆر كرده‌وه‌و‬ ‫گوفتاری‌ خۆی‌ په‌ش���یمانه‌‌و زیانی‌ لێكردو‌ه‬ ‫له‌گه‌لێك لە‌په‌یوه‌ندیه‌كانیدا‪ ،‬خۆی‌‪ ،‬هه‌ڵه‌ ‌ی‬ ‫به‌رانبه‌رخ���ۆی‌ كردوه‌‪ .‬ج���ا ده‌بێ چه‌ندان‬ ‫هه‌ڵه‌وس���ته‌می له‌ده‌وروب���ه‌ری‌ كردب���ێ‪،‬‬ ‫به‌به‌رنام���ه‌‪ ،‬یان بە‌ب���ێ ئاگـــا‪ ،‬ره‌نگه‌ ئه‌و‬ ‫هه‌اڵن ‌ه زۆر گه‌وره‌ش بوبن‪ .‬لێره‌وه‌ده‌گه‌ین ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌‪ ،‬لە‌ژیاندا‌و لە‌كۆمه‌ڵكه‌ی‌ كوردس���تـان ‌ی‬ ‫داگیركراودا‪،‬پێكدادانه‌كان‪،‬هه‌ڵ���ه‌كان‪،‬‬ ‫جیاوازیه‌كان‪ ،‬تایبه‌تمه‌ندیه‌كان‪،‬نــــــاكۆك‬ ‫یه‌كان‪ ،‬س���ت ‌هم‌و ناداردپه‌روه‌ری‌‪ ،‬كوشتن‌و‬ ‫ده‌ركـــ���ردن‌و داگی���ركاری‌ زۆرن‪ ..‬ئه‌مان ‌ه‬ ‫هه‌ریه‌كه‌ دیارده‌یه‌كی‌ جی���اوازه‌‪ ،‬هه‌ریه‌ك ‌ه‬ ‫چاره‌ی‌ دیاریك���راوی‌ خۆی‌ هه‌یه‌‪.‬ده‌بێ ئه‌م‬ ‫دیاردانه‌ تێك���ه‌ڵ به‌یه‌كتر نه‌كرێن‪ ،‬به‌یه‌ك‬ ‫چ���او س���ه‌یرنه‌كرێن تێكه‌ڵك���ردن كارێكی‬ ‫هه‌ڵه‌ونه‌زانانه‌یه‌‪.‬‬ ‫ناك���رێ‌ مرۆڤ���ه‌كان‪ ،‬الیه‌نه‌كان‪..‬لە‌هه‌مو‬ ‫ش���تێكدا‌و لە‌هه‌مو كات‌و شوێنێكدا هه‌مو‬ ‫له‌یه‌كتری بچ���ن كه‌وات��� ‌ه تێڕوانینه‌كانیش‬ ‫له‌یه‌كتر ناچن‪ .‬له‌سه‌ر هه‌مو شتێك‪ ،‬لە‌هه‌مو‬ ‫كاتێك‪ ،‬لە‌هه‌مو ش���وێنێك‪ .‬به‌اڵم خۆخاڵی‬ ‫هاوب���ه‌ش زۆرن‪ .‬له‌گ���ه‌ڵ هه‌رجیاوازییه‌ك‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌مو جیاوازیه‌كاندا‪ ،‬خاڵی هاوبه‌ش‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندی هاوبه‌ش هه‌ن‪ ،‬كه‌ زۆرترن‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر لە‌هه‌ندێ‌ جی���اوازی‌ زیان هه‌بێ‪،‬‬ ‫به‌دڵنیای���ی لە‌جیاوازی‌ تر س���وودو كه‌ڵك‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫جیاوازییه‌كان هه‌مه‌جۆرن ده‌ربڕی بونن‪،‬‬ ‫ده‌ركه‌وته‌یه‌ك ‌ی سروشتین له‌نێوان تاكه‌كان‌و‬ ‫الیه‌نه‌كان��� ‌ی نه‌ت���ه‌وه‌كان ده‌وڵه‌تان���دا‪،‬‬

‫گه‌لی‌ كورد‪ ،‬گه‌لێكی‬ ‫بریندارو تێكشكاوه‬ ‫په‌رش‌و باڵوه‌‌و به‌ده‌یان‬ ‫گرفت‌و ناته‌بایی‌و‬ ‫كێشه‌وه‌ گیرۆده‌‌و‬ ‫ئالوده‌كراوه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێ‬ ‫رێز له‌یه‌ك بگیرێ‌و‬ ‫ئه‌وناته‌بایی‌و ملمالنێیان ‌ه‬ ‫كه‌مبكرێنه‌وه‌ كه‌ هیچ‬ ‫پاساوێكیان نیه‌‬ ‫لە‌سروشت‌و روه‌ك‌و گیاندارانیشدا‪.‬‬ ‫هه‌ر جیاوازیه‌ك‪ ،‬سروش���تی‌ بوو‪ ،‬خود ‌ی‬ ‫بوو‪ ،‬ئه‌وه‌‪ ،‬دوره‌لە‌هه‌ر ناوه‌رۆك‌و سروشتێك ‌ی‬ ‫دژه‌به‌ژه‌وه‌ندو دوژمنانه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵوێسته‌كانی‌ مرۆڤ‬ ‫له‌نێوان دو بۆچوندا ره‌نگده‌ده‌نه‌وه‌‪:‬‬ ‫ی���ه‌ك‪ :‬خۆبه‌ده‌س���ته‌وه‌دان ب���ۆ رووداو‬ ‫دیارده‌كانی‌‪ ،‬سیاسی‪ ،‬ئابووری‌‪ ،‬كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪،‬‬ ‫ته‌ندروستی‌‪ ،‬سروشتی‌‪..‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬یه‌كگرتن له‌س���ه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیی ‌ه‬ ‫هاوبه‌شه‌كان‪:‬‬ ‫مرۆڤ���ه‌كان رۆژان���ه‌ رووب���ه‌رووی‌ ده‌یان‬ ‫دیارده‌ ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬كه‌ شوێنه‌وار جێده‌هێڵن‪،‬‬ ‫هه‌ڵوێس���تیان لێوه‌رده‌گیرێ���ت‪ ،‬بە‌گوێره‌ ‌ی‬ ‫قازان���ج‌و زیانی���ان وبه‌گوێ���ره‌ ‌ی ئاس���ت ‌ی‬ ‫لێكدانه‌وه‌‪.‬‬ ‫م���رۆڤ‪ ،‬گه‌لێ���ك ج���ار دی���ارده‌‌و‬ ‫ش���ته‌كان به‌هه‌ڵ��� ‌ه لێكده‌داته‌وه‌‪،‬به‌هه‌ڵ���ه‌‬ ‫تێی���ان ده‌گات‪‌،‬و پاش���ــــــان به‌هه‌ڵ���ه‌ش‬ ‫هه‌ڵوێس���تیان لێوه‌رده‌گرێ‌‪،‬ئه‌م���ه‌ جگ��� ‌ه‬ ‫له‌كۆمه‌ڵێك چه‌واش���ه‌كاری‌ تر‪ ،‬ك ‌ه تێكه‌ڵ‬ ‫به‌و ه���ه‌ل‌و مه‌رج‌و هه‌ڵوێس���ت وه‌رگرتنان ‌ه‬ ‫ده‌بن كه‌ له‌الی���ه‌ن ده‌وروبه‌ره‌وه‌ ده‌رده‌چن‪،‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ خراپتر‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌نجام هه‌ڵوێس���ت وچاره‌س���ه‌ر ‌ی‬ ‫هه‌ڵه‌‪ ،‬الواز بون‌و شكس���ت به‌دوای‌ خۆیدا‬ ‫ده‌هێنێ‌‪ .‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ الیه‌ك نه‌كه‌ینه‌ دوژمن‌و‬ ‫نه‌ی���ار‪ ،‬ده‌بێ لە‌دیارده‌كان بكۆڵینه‌وه‌‪ ،‬به‌م‬ ‫شێوه‌یه‌ی‌ خواره‌وه‌‪:‬‬ ‫هاوكاری‌و كۆمه‌ك به‌یه‌كتر پێویستیبه‌ك ‌ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪ ،‬سیاس���ی‪ ،‬نیشتمانی‌‪ ،‬ژیانیه‌‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر بنچینه‌ ‌ی دۆزینه‌وه‌ ‌ی خاڵی‌ هاوبه‌ش‪،‬‬ ‫به‌رژوه‌ندی هاوبه‌ش‪ ،‬چاره‌نووسی هاوبه‌ش‪،‬‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی‌ هاوب���ه‌ش‪ ،‬بۆسیس���ته‌مێكی‬ ‫دیموكراتی‪.‬‬ ‫له‌نێ���وان ت���اك‌و هێ���زه‌ سیاس���یه‌كان ‌ی‬ ‫نه‌ت���ه‌وه‌دا به‌تایبه‌ت��� ‌ی لە‌كۆمه‌ڵگ���ه‌ ‌ی‬ ‫داگیرك���راودا وه‌ك كوردس���تان‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی هاوب���ه‌ش‪ ،‬كاری هاوبه‌ش‪،‬‬ ‫قازانجی هاوبه‌ش‪ ،‬چاره‌نووس���ی هاوبه‌ش‬ ‫ه���ه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ ناكۆك���ی‌و چه‌ند به‌ره‌كی‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی دژ‪،‬نی���ن‪ .‬ب���ۆ یه‌كگرت���ن‬

‫له‌س���ه‌ر به‌رژه‌وه‌ن���دی هاوب���ه‌ش جۆرێك‬ ‫لە‌ده‌ستپێش���خه‌ری‌‌و هاوكاری‌و یارمه‌تیدان‬ ‫پێویس���ته‌‪ ،‬ده‌كر ‌ێ به‌ده‌یان جۆر هاوكاری‬ ‫ده‌وروبه‌ربك���رێ‌‪ ،‬بە‌تێگه‌یش���تن‌و بی���ری‬ ‫هاوبه‌ش‪ ،‬به‌رنامه‌ی‌ هاوبه‌ش‪ ،‬س���تراتیژی‬ ‫هاوب���ه‌ش‪ ،‬ك��� ‌ه دامه‌زراندن��� ‌ی ده‌وڵه‌ت��� ‌ی‬ ‫كوردستان‌و پاراس���تنییە‌كڕیزی‌و یه‌كێتیی‬ ‫گه‌ل‌و خاكی كوردستانه‌‪.‬‬ ‫دو‪ :‬به‌رپه‌رچدانه‌وه‌و گرتنه‌به‌ری‌ رێگه‌ ‌ی‬ ‫توندوتیژی‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م دو هه‌ڵوێسته‌(هه‌ڵوێس���ت ‌ی‬ ‫لێبورده‌یی ره‌هاو‪ ،‬هه‌ڵوێست ‌ی شه‌رانگێزی‌‌و‬ ‫تارومارك���ردن‌و پاكتاوكردن‌و س���رینه‌وه‌ ‌ی‬ ‫بۆ گرف���ت‌و كیش���ه‌و ناكۆكیه‌كانی ناوخۆ‪،‬‬ ‫كه‌ڵكیان لێوه‌رنه‌گیراوه‌‪.‬‬ ‫‪ -1‬دژایه‌تیكردنی جیاوازییه‌كان له‌س���ه‌ر‬ ‫هه‌مو ش���تێك‪ ،‬لە‌هه‌مو كاتێ���ك‪ ،‬لە‌هه‌مو‬ ‫شوێنێك‪-:‬‬ ‫دژایه‌تی‌ له‌سه‌ر هه‌مو ش���تێك‪ ،‬لە‌هه‌مو‬ ‫كاتێك‪ ،‬لە‌هه‌مو ش���وێنێك كارێكی هه‌ڵه‌و‬ ‫ناراسته‌ك به‌اڵم هه‌ركاتێك جیاواز ‌ی له‌سه‌ر‬ ‫خاوه‌ندارێتی‌و له‌سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندی داگیركار ‌ی‬ ‫ده‌ركه‌وت‪ ..‬دروستبوو‪ ،‬ئه‌وا‪ ،‬ئه‌و جیاوازیی ‌ه‬ ‫لە‌بنه‌ره‌ت���ه‌وه‌ ناوه‌رۆكێك���ی داگی���ركار ‌ی‬ ‫هه‌یه‌و هه‌ڵگری‌(ناكۆك���ی ـ تناقض) و(دژ‬ ‫ـ تض���اد)‌و (دوژمنایه‌تی‌‪ -‬عدائی) یه‌‪ .‬ئه‌م‬ ‫جۆره‌ ناكۆكی ‌ه لە‌هه‌مو كاتێك‌و له‌سه‌رهه‌مو‬ ‫شتێك ولە‌هه‌مو شوێنێك ناكۆكی سه‌ره‌كیی ‌ه‬ ‫ویاسای ره‌تكردنه‌وه‌(قانون نفی) ‌ی به‌رانبه‌ر‬ ‫لە‌خۆ ده‌گرێت‪ ،‬كه‌پڕه‌ لە‌ملمالنێ‌‌و دژایه‌تی‌‌و‬ ‫دوژمنایه‌تی‌‌و توندوتیژی‌و جه‌نگ‪ ،‬ئه‌م جۆر‌ه‬ ‫له‌ناكۆك���ی به‌هێز كۆتایی پ���ێ ده‌هێنرێت‬ ‫بە‌زی���ان بۆالی���ه‌ك وبه‌قازانج���ی الكه‌ی‌ تر‬ ‫هه‌روه‌ك جه‌نگی گه‌ل دژبە‌داگیركه‌ر‪،‬جه‌نگی‬ ‫گه‌لی‌ كوردس���تان دژ به‌عێراقی داگیركه‌ر‪،‬‬ ‫به‌اڵم ناكۆكی‌و جیاوازییه‌كانی‌ ناوخۆی هه‌ر‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌و نه‌ته‌وه‌یه‌ك پێش سه‌ربه‌خۆیی‌و‬ ‫ده‌وڵه‌ت‪ ،‬هیچ ره‌گه‌زوسروشت‌و ناوه‌رۆكێكی‬ ‫دژو دوژمنایه‌تیان تێدا نیه‌‪،‬به‌اڵم ئاس���ایی ‌ه‬ ‫له‌هه‌ند ‌ێ كات‌و لە‌هه‌ندێ‌ ش���وێن له‌س���ه‌ر‬ ‫هه‌ندێ���ك باب���ه‌ت ناكۆك���ی ده‌ربكه‌وێت‪.‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ ئه‌وان���ه‌ی‌ به‌رئه‌نجامی جیاواز ‌ی‬ ‫ئایدۆلۆژی‌و بیروبۆچونه‌كانن‪.‬‬ ‫دی���ارده‌ ‌ی ناكۆكی‌ له‌س���ه‌ربیروبۆچون‪:‬‬ ‫ئ���ه‌و دیاردان���ه‌ن‪ ،‬ك��� ‌ه به‌ش���ێكی‪ ،‬ی���ان‬ ‫به‌كاتی‌ لە‌هـــــ���ه‌ل‌و مه‌رجێكی تــــایبه‌تدا‬ ‫به‌ره‌نگاری���ت بۆ دروس���ت ده‌كه‌ن‪.‬ناكۆك ‌ی‬ ‫كاتی‌‪ ،‬یان ناكۆكی‌ رێژه‌یی‪ ،‬نابێ ببنه‌ هۆ ‌ی‬ ‫دروس���تبونی‌ دۆخی‌ ملمالنێ‌‌و توندوتیژی‪.‬‬ ‫هه‌ندێك دی���ارده‌و ناكۆكی وملمالن ‌ێ هه‌ن‪،‬‬ ‫نابێ بجولێنرێن‪ ،‬به‌ئاگابكرێنه‌وه‌‪،‬به‌هه‌شتێك‬ ‫به‌ئه‌ندێشــــه‌و دروستناكرێ‌‪.‬‬ ‫دی���ارده‌ی‌ ه���اوكاری‪ ،‬هێڵ���ی گش���تی‌‪،‬‬ ‫ئاراس���ته‌ی‌ گش���تی‌‪ ،‬به‌رژوه‌ندنی گشتیه‌‪،‬‬ ‫ش���ه‌قام‌و زه‌مینه‌ی‌ فراوانت���ر‌و به‌پیت ترو‬ ‫سانا تره‌‪،‬تێچونی‌ كه‌متره‌‪ ،‬وه‌ك له‌دیارده‌ ‌ی‬ ‫گ���رژی‌‌و ناكۆكی وملمالنێ‌‪.‬ك ‌ه بە‌قورس���ی‬ ‫له‌سه‌ر ده‌وروبه‌ر ده‌كه‌وێ‌‪.‬‬ ‫دی���ارده‌ی‌ ناك���ۆك خ���ۆ ‌ی ده‌بینێته‌و‌ه‬ ‫لە‌توندڕه‌وی‌ ئایدۆلۆژی‌و حیزبی‌و ئایینی‪..‬‬ ‫له‌بیروبۆچ���ون‌و به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌ كاریزما‬ ‫تاك���ڕه‌و‌ه ناوچه‌ی���ی‌و بنه‌ماڵه‌یی���ه‌كان‌و‬ ‫له‌ئاغایه‌تی‌‪.‬‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی ‌ه كه‌سیه‌كان ئاڵۆزن وبه‌كۆاڵن ‌ه‬ ‫ته‌نگه‌به‌ره‌تاریكه‌كان���دا تێده‌پ���ه‌رن‌و پڕن‬ ‫لە‌هه‌ڵدێر‌و فێڵ‌و توندو تیژی‌و شه‌ڕه‌ ده‌نوك‌و‬ ‫گیره‌ش���ێوێن ‌ی خۆپه‌رس���تی‌‌و تاكگه‌رایی‪،‬‬ ‫بارودۆخی گشتی‌ ئاڵۆز ده‌كاو تێكیده‌دا‪.‬‬

‫دوو پارتی‌ سیاسیش����دا نەماوەتەوە‪،‬‬ ‫بەڵکو پەلی‌ کێش����اوە بۆ گرژکردنی‌‬ ‫پەیوەندییەکان����ی‌ نێوان ش����ارەکان‌و‬ ‫ختوک����ەی‌ ناوچەگەریەت����ی‌ داوە‪ ،‬تا‬ ‫ئەو ئاستەش کە ئەم بزربونی‌ زمانی‌‬ ‫لۆژیک����ە جار هەبووە هاوس����ەرگیری‌‬ ‫ژن‌و مێردەکانیش����ی‌ لەبەریەکت����ری‌‬ ‫خۆی����ان‌و‬ ‫هەڵوەش����اندۆتەوەو‬ ‫منداڵەکانیش����ان رەن����ج بەخەس����ارو‬ ‫سەرگەردان کردووە‪.‬‬ ‫بە‌دیدی‌ من ل����ەدوای‌ بەکۆتاهاتنی‌‬ ‫پرۆس����ەی‌ ریفراندۆم ئەرکی‌ ئۆرگانە‬ ‫مەدەنیی����ەکان‌و خ����ودی‌ پارت����ە‬ ‫سیاسییەکانیش����ە ئەم کێش����ەیە کە‬ ‫"لەناوەرۆکدا کێشەیەکی‌ مەترسیدارە"‬ ‫بەهەندی‌ وەربگرن‌و دیبەت‌و تا ئاستی‌‬ ‫هەڵمەتی‌ میدیایشی‌ بۆ بکەن‪ ،‬چونکە‬ ‫چونک����ە ئەگ����ەر وانەکەی����ن ئەوا بێ‬ ‫س����ێو دوو وەک کۆمەڵناسان دەڵێن‬ ‫"توندوتی����ژی‌‪ ،‬توندوتی����ژی‌ بەرهەم‬ ‫دەهێنێت"‪.‬‬

‫زۆر لە‌جیاوازیی���ه‌كان‪ ..‬ناكۆكی���ه‌كان‪..‬‬ ‫گرف���ت‌و كێش���ه‌كان‪ ..‬له‌ن���او ده‌وڵه‌ت��� ‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییــــ���دا‌و لە‌شوناس���ی نیش���تمان ‌ی‬ ‫كوردس���تانیدا كاڵ ده‌بن���ه‌وه‌و ده‌گۆڕێ���ن‬ ‫ب���ۆ یه‌كڕی���زی‌و یه‌كگــــرتن وه���اوكاری‪،‬‬ ‫لە‌ڕه‌وت ‌ی گه‌شه‌كـــردن‌و په‌ره‌سه‌ندن ‌ی بنه‌ما‬ ‫سیاسی‌و ئابووری‌‌و كلتورییه‌كانـــــی گه‌ل ‌ی‬ ‫كوردستاندا‪.‬‬ ‫‪ .2‬رێزگرتن��� ‌ی تایبه‌تییه‌كان‪:‬رێزگرت���ن‪،‬‬ ‫سه‌ره‌تاییترین پرانسیپی تێكه‌اڵوبونه‌‪،‬به‌بێ‬ ‫رێزگرتن تێكه‌اڵوبون گرفت دروست ده‌كات‪،‬‬ ‫م���رۆڤ به‌رێزگرتنه‌وه‌‪ ،‬به‌ها ‌ی كه‌س���ایه‌ت ‌ی‬ ‫خۆی‌‪ ،‬ده‌وروبه‌ر ده‌پارێزێ‌و متمانه‌ به‌ده‌ست‬ ‫ده‌هێنێت‪ ،‬مرۆڤ وبونه‌وه‌ر ودار‌و دره‌خت‬ ‫وهه‌ر گیاندار ‌ێ تایبه‌تمه‌ندی خۆی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫تایبه‌تمه‌ندی لە‌سروش���ت‌و گیانه‌وه‌راندا‬ ‫جۆر دروس���ت ده‌كات‪،‬لە‌مرۆڤدا‪،‬ش���ێواز ‌ی‬ ‫هه‌ڵس���وكه‌وت دی���اری ده‌كات‪ .‬ناكۆك���ی‌و‬ ‫ملمالن���ێ‌‌و ش���ه‌ڕ له‌تایبه‌تمه‌ندیه‌كان���ه‌و‌ه‬ ‫ده‌رناكه‌ون‪.‬‬ ‫تایبه‌تمه‌ندی���ی مای���ه‌ی‌ ملمالنێ‌‪ ،‬نیه‌‪،‬‬ ‫قسه‌و مشتو مڕی له‌سه‌ر ناكرێ‌‪ ،‬به‌مه‌رجێك‬ ‫دژ بە‌سه‌ربه‌خۆیی‌و ده‌وڵ ‌هت‌و یه‌كێتی گه‌ل ‌ی‬ ‫كوردستان نه‌بێ‪.‬تایبه‌تمه‌ند ‌ی ره‌نگ ‌ه گرفت‬ ‫دروس���ت ب���كات‪ ،‬به‌اڵم دژایه‌تی دروس���ت‬ ‫ناكات‪.‬‬ ‫مرۆڤی هۆش���یار‌و خاوه‌ن باوه‌ڕ‪ ،‬رێز بۆ‬ ‫هه‌مو شتێك داده‌نێ‌‪ ،‬له‌دارودره‌خت‌و به‌ردو‬ ‫چ���ه‌م‌و رووبارو ش���ه‌قام‌و باریكه‌رێ‌‌و هه‌مو‬ ‫گیان���داره‌ بێ زیانه‌كان‪ ،‬رێ���ز لە‌مرۆڤه‌كان‬ ‫ده‌گی���رێ‌‪ ،‬به‌جی���اواز ‌ی ته‌م���ه‌ن‌و ناوچه‌و‬ ‫رووخسار‪..‬‬ ‫گه‌ل ‌ی كورد‪ ،‬گه‌لێكی بریندارو تێكشكاوه‌‪،‬‬ ‫په‌رش‌و ب�ڵ�اوه‌‌و به‌ده‌یان گرفت‌و ناته‌بایی‌و‬ ‫كێشه‌وه‌ گیرۆده‌‌و ئالوده‌كراوه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێ‬ ‫رێز له‌یه‌ك بگیرێ‌و ئه‌وناته‌بایی‌و ملمالنێیان ‌ه‬ ‫كه‌مبكرێنه‌وه‌ كه‌ هیچ پاساوێكیان نیه‌‪.‬‬ ‫سێیه‌م‪ :‬له‌گه‌ڵنه‌بون نه‌كرێت ‌ه دژ‪-:‬‬ ‫دیــــــــارده‌ی‌ دژ‪:‬‬ ‫دی���ارده‌ی‌ دژ‪ ،‬دۆخێكــ���ی ده‌گمه‌ن���ه‌‪،‬‬ ‫هه‌س���تیاره‌‪ ،‬پ���ڕ مه‌ترس���یه‌‪ ،‬دژایه‌ت���ی‌‪،‬‬ ‫س���ه‌رده‌ن ‌ی به‌توندو تیژی���ه‌وه‌ ده‌بێت ‌ه هۆ ‌ی‬ ‫له‌ده‌ستچون ‌ی توانا‌و هێزو زیانی گیانی‪.‬‬ ‫په‌یڕه‌ونه‌كردنی‌ ئه‌و وته‌یه‌ ‌ی كه‌ ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌گه‌ڵم نه‌بیت‪ ،‬دژمیت‪.‬‬ ‫بون دیارده‌یه‌ك ‌ی سه‌یره‌‪ ،‬تائێستا وه‌اڵم‬ ‫نه‌دراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ تائێس���تا بۆته‌ كێش ‌ه‬ ‫چۆنیه‌تی‌ س���ه‌ركه‌وتنه‌‪ ،‬س���ه‌ركه‌وتنێكی‬ ‫رێژه‌یی نه‌ك س���ه‌ركه‌وتنی ره‌ه���ا لە‌بون‌و‬ ‫ژیاندا‪ ،‬سه‌ركه‌وتنه‌كانیش په‌یوه‌ست ‌ی هێزن‪.‬‬ ‫واته‌ هه‌رمرۆڤێ���ك‪ ،‬الیه‌نێك‪ ،‬نه‌ته‌وه‌یه‌ك‪،‬‬ ‫ده‌وڵه‌تێك چه‌ند توان ‌ی هێز لە‌خۆیدا دروست‬ ‫ب���كات‪ ،‬كۆبكاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ س���ه‌ركه‌وتن‬ ‫به‌ده‌ستده‌هێنێت‪.‬‬ ‫هێز له‌خۆدا دروستكردن‪ ،‬بە‌كۆكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫توان���ا‌و هێزه‌كان���ی‌ ده‌وروب���ه‌ر ده‌بێ���ت‪،‬‬ ‫چونكه‌ زۆربه‌ ‌ی هێز لە‌ده‌ره‌وه‌ی‌ س���نور ‌ی‬ ‫تاكدایه‌‪ ،‬مرۆڤ بونه‌وه‌رێكی هه‌ڵس���وراوه‌‪،‬‬ ‫ژی���ره‌‪ ،‬كۆمه‌اڵیه‌تیه‌‪ ،‬ده‌توانێ���ت هێزێكی‬ ‫گه‌وره‌ له‌ده‌وروبه‌ر دروس���تبكات‪ .‬به‌شێكی‬ ‫گه‌وره‌لە‌دروس���تكردن ‌ی هێز ئه‌وه‌ی ‌ه دوژمن‬ ‫بۆخۆ دروس���ت نه‌كرێت له‌ده‌وروبه‌ر‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫یه‌كگرتنیان له‌گه‌ڵ دروست بكرێت‪.‬‬ ‫له‌پرۆسه‌ی‌ ژیان‌و رووداوه‌كاندا‪ ،‬سێ جۆر‬ ‫له‌هه‌ڵوێست وپه‌یوه‌ندی هه‌ن كه‌ئه‌وانیش‪:‬‬ ‫(له‌گه‌ڵ بون‪ ،‬بێالیه‌نبون‪ ،‬دژبون)ن‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵب���ون‪ :‬لە‌چاالك���ی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و‬

‫ئەو کاتە ‌‬ ‫ی‬ ‫رووبەرووبونەوەی‌‬ ‫لۆژیک الواز دەبێ‬ ‫زمانی‌ زبر جێگەی‌‬ ‫دەگرێتەوە‬

‫سیاس���یدا‪ ،‬له‌گه‌ڵب���ون‪ ،‬رۆڵێك���ی گرنگ‌و‬ ‫پراكتیكی���ه‌ بۆ س���ه‌ركه‌وتن‪ ،‬ك��� ‌ه گه‌رم‌و‬ ‫گوڕ‌و تی���ن‌و تاوێك���ی‌ زۆری‌ تێدایه‌‪ ،‬پڕ‌ه‬ ‫لە‌هاوكاری‌و یه‌ك بیر وباوه‌ڕی‌‌و یه‌ك هێڵی‬ ‫كاركردن‌و قوربانیدان‪.‬‬ ‫بێالیه‌نبون‪ :‬زۆربه‌ی‌ زۆر ‌ی په‌یوه‌ندیه‌كان‪،‬‬ ‫بێالیه‌نبونه‌‪ ،‬ك���ه‌ نه‌لە‌گه‌ڵبونه‌‌و نه‌دژایه‌ت ‌ی‬ ‫كردنیش���ه‌‪ .‬ده‌بێت ئه‌م (كایه‌) گه‌وره‌یه‌ ‌ی‬ ‫بێالیه‌نبون��� ‌ه نه‌كرێت��� ‌ه دژ‌و دوژم���ن‬ ‫به‌هۆی‌(هه‌ڵه‌)ی���ان جیاوازیی���ه‌كان ی���ان‬ ‫به‌هۆی‌ م���اف خواردنیان���ه‌وه‌‪ .‬دژنه‌بون‪،‬‬ ‫واته‌ بێالیه‌نبون‪ ،‬زۆر گرنگه‌‪،‬چونكه‌ به‌ره‌ ‌ی‬ ‫دژبون كه‌م ده‌كاته‌وه‌‌و الوازی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫دوژمنی‌‪:‬‬ ‫بنه‌م���ای‌ دژبون‪ ،‬له‌س���ه‌ر خاوه‌ندارێتی‌و‬ ‫دژ ه‌به‌رژ ه‌و ه‌ند ه‌‪،‬واته‌به‌رژ ه‌و ه‌ندی���ه‌ك‬ ‫كه‌له‌بنه‌ره‌ت���دا م���اف‌و خاوه‌ندارێتیه‌كه‌ ‌ی‬ ‫هی الیه‌كه‌‪ ،‬كه‌ س���ته‌م لێكراوه‌‌و سته‌مكار‬ ‫ده‌ستی‌ به‌سه‌ردا گرتووه‌‪.‬‬ ‫دژبون‪ ،‬پێویس���ت ‌ه یه‌كالی���ی بكرێته‌و‌ه‬ ‫به‌گه‌ڕاندنه‌وه‌ی‌ مافی خ���وراو (زه‌وتكراو)‬ ‫بۆالیه‌ن���ی‌ خاوه‌ن���دار‪( .‬دژ‌و دوژم���ن)‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت له‌سه‌ر داگیركاری‌‪ ،‬له‌سه‌رهه‌مو‬ ‫شتێك‪ ،‬لە‌هه‌مو شوێنێك‪ ،‬له‌هه‌مو كاتێك‪.‬‬ ‫به‌اڵم ناكۆكب���ون‪ ،‬نه‌گونجان‪ ،‬ده‌رده‌كه‌وێت‬ ‫له‌سه‌ر(هه‌ندێك) شت‪ ،‬لە‌(هه‌ندێك) كات‪،‬‬ ‫لە‌(هه‌ندێك) ش���وێن كه‌ به‌دژو دوژمنایه‌ت ‌ی‬ ‫لێك نادرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫چ���واره‌م‪ :‬لێبورده‌ی���ی‌و چاوپۆش���ی‌و‬ ‫گرتنه‌به‌ر ‌ی رێگه‌ی‌ دیالۆگ‌و دیموكراسی‪-:‬‬ ‫گفتوگۆ ودیالۆگ‌و كرانه‌وه‌به‌رووی یه‌كتردا‪،‬‬ ‫پرانسیپێكی گرنگـــــه‌له‌چاره‌ســـــه‌كردن ‌ی‬ ‫كێشه‌ ناوخۆییه‌كان‌و ناكۆكییه‌ناوخۆییه‌كان‪،‬‬ ‫رێگ���ه‌ زۆر هه‌ن بۆ ئاش���ت ‌ی ودوركه‌وتنه‌و‌ه‬ ‫لە‌توندوتیژی وشه‌ڕی‌ ناوخۆ‪.‬‬ ‫رۆژان��� ‌ه ده‌یان جۆر جی���اواز ‌ی وناكۆكی‬ ‫ناوخ���ۆ ده‌رده‌ك���ه‌ون له‌س���ه‌ر ب���وار‌ه‬ ‫جیاوازه‌كان‪،‬ك���ه‌ هیچی���ان هه‌ڵقواڵوی‌ دژ‌ه‬ ‫به‌رژه‌وه‌ند نین‪ ،‬سروش���تی‌ دوژمنكارانه‌یان‬ ‫نیه‌‪.‬به‌اڵم بە‌هه‌ڵ ‌ه لێكدانه‌وه‌یان‪ ،‬هه‌ڵوێست ‌ی‬ ‫هه‌ڵ���ه‌‌و چه‌ندبه‌ره‌كی���ان لێده‌كه‌وێت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫دیارده‌كان به‌یه‌كدا ده‌چن وتێكه‌ڵده‌كرێن‪،‬‬ ‫چاره‌سه‌رناكرێن‪ ،‬ده‌بێ دیارده‌كان له‌یه‌ك‬ ‫جیابكرێنه‌و‌ه ‪.‬‬ ‫ناكۆك���ی‌و دژایه‌ت���ی‌ ودوژمنایه‌ت ‌ی ده‌بن ‌ه‬ ‫هۆ ‌ی له‌ده‌س���تچونی‌ هه‌مو بونێكی مادی‌‌و‬ ‫هه‌م���و توان���او هێزێكی‌ ناوخ���ۆ‪ ،‬ناكۆكی‬ ‫ناوخۆ شه‌ڕی ناوخۆی‌ لێده‌كه‌وێته‌وه‌‪ ،‬هه‌مو‬ ‫الیه‌ك زیان ‌ی لێده‌كات‪.‬‬ ‫هێمنـ���ی‌و لێبورده‌ی���ی‌و رێگه‌ی‌ دیالۆگ‌و‬ ‫ئاش���تیان ‌ه بۆ چارسه‌ركردنی‌ گرفت‌و كیش ‌ه‬ ‫ناخۆییه‌كانی‌ نه‌ته‌وه‌یه‌كی داگیراوكراوی‌ بێ‬ ‫ده‌وڵه‌ت‪ ،‬ته‌نها رێگه‌یه‌كه‌‪ ،‬هیچی كه‌متر نی ‌ه‬ ‫لە‌گرتنه‌بـــــــه‌ر ‌ی شێوه‌ ‌ی سه‌رباز ‌ی له‌دژی‬ ‫داگیراكه‌ران بۆ س���ه‌ركه‌وتن‪ ..‬به‌هه‌مــــان‬ ‫ش���ێوه‌‪ ،‬چاره‌س���ه‌ری‌ س���ه‌ربازی وه‌ك‬ ‫چاره‌سه‌ر ‌ی ناچاری پێویسته‌ بۆ ده‌ركردن ‌ی‬ ‫عێراق‌و داگیركه‌ران‌و دیكتاتۆری‪ ،‬كه‌ هیچی‬ ‫كه‌متر نیه‌ له‌رێگه‌ی‌ ئاش���تیانه‌ بۆ كێش��� ‌ه‬ ‫ناوخۆییه‌كانی‌ كوردستان‪ ،‬رێگه‌ی‌ ئاشتیان ‌ه‬ ‫ب���ۆ ناوخ���ۆ‌و رێگه‌ ‌ی خه‌بات���ی‌ توند‪ ،‬دژ ‌ی‬ ‫داگیركه‌ران‪ ،‬یه‌كریزی‌ گه‌لی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫س���ه‌قامگیری‌و ئاش���تی‌‌و پێش���كه‌وتن‌و‬ ‫ئاوه‌دانی‌‌و دادپه‌روه‌ری‌ دروست ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫کۆی بابەتەکە‬ ‫لەماڵپەری ئاوێنە بخوێنەوە‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )594‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/26‬‬

‫ئه‌گه‌ر قژت هه‌ڵده‌وه‌رێت ئه‌وه‌ ره‌نگ ‌ه ئه‌م كێشانه‌ت هه‌بێت‬ ‫پێویس���ت ‌ه م���رۆڤ جیاوازی���ه‌ك بكات‬ ‫ی‬ ‫ی ئاس���ایی‌‌و ناسای ‌‬ ‫لە‌نێوان هه‌ڵوه‌رین ‌‬ ‫ی‬ ‫قژ‪ ،‬گه‌ر هاتو رۆژان ‌ه تاوه‌كو سه‌د تاڵ ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه ئاس���ایه‌و پێویس���ت‬ ‫قژت وه‌ر ‌‬ ‫ی نیه‌‪.‬‬ ‫به‌چاره‌سه‌ر ناكه‌و هیچ هۆكارێك ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌گه‌ر له‌وه‌زیاتر بو ئه‌و‌ه ره‌نگ ‌ه‬ ‫ی بێت‌و‬ ‫ی خ���واره‌و‌ه هۆكاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ئه‌مان ‌ه ‌‬ ‫ی چاره‌سه‌ریدا بگه‌رێت‪.‬‬ ‫پێویست ‌ه به‌دوا ‌‬

‫ كه‌م خوێنی‌‬‫ تێكچونی‌ غود‌هی‌ ده‌ره‌قی‌‬‫ كیسی‌ هێلكه‌دان‬‫ی زۆرو له‌سه‌ریه‌ك‬ ‫ منداڵبون ‌‬‫ی باری‌ ده‌رونی‌‬ ‫ قه‌له‌قی‌‌و تێكچون ‌‬‫ی مه‌نع‬ ‫ی حه‌ب ‌‬ ‫‪ -‬زۆرجاریش به‌كارهێنان ‌‬

‫چۆن یارمه‌ت ‌ی كه‌سێك بده‌ین هۆكار ‌ی له‌بارچون ‌ی منداڵ‬ ‫ك ‌ه زمانی‌ هه‌ڵده‌گه‌رێته‌وه‌؟ لە‌س ‌ێ مانگ ‌ی یه‌كه‌م ‌ی سك پری‌‬

‫لە‌کات���ی لە‌هۆش���چونی م���رۆڤ هه‌مو‬ ‫ماس���ولکه‌کانی لە‌ش���ی خاوده‌بنه‌وه‪،‬‬ ‫زمانی���ش یه‌کێک���ه‌ لە‌و ماس���ولکانه‌ی‬ ‫خاو ده‌بێت���ه‌وه‌و ده‌چێت ب���ۆ دواوه‌و‬ ‫هه‌ڵده‌گەڕێت���ه‌وه‪ ،‬کاتێکی���ش زم���ان‬ ‫ده‌‌گه‌‌ڕێته‌‌وه‌ بۆ دواوه رێڕه‌‌وی هه‌‌ناسه‌‌ی‬ ‫که‌‌سه‌‌که ‌‌ده‌گرێ‌و ئه‌‌مه‌‌ش ده‌‌بێته‌‌هۆی ‪‎‬چۆن كرداره‌كه‌‌ده‌كرێت؟‬ ‫خنکانی که‌‌سه‌‌که‪.‬‬ ‫ی دارێ���ک یان‬ ‫دەتوانرێ���ت لەرێگ���ە ‌‬ ‫ئامێری پزیشکی تایبەت یان بە‌دەست‬ ‫‪‎‬بە‌زۆری لەکاتی بەرکەوتنی س���ەر یان زمان���ی کەس���ەکە دەربهێنرێت���ەوە‪،‬‬ ‫راكردنێك���ی زۆرو ماندوبونێک���ی زۆر باش���ترە لە‌خراپترین حاڵەتدا دەس���ت‬ ‫ی دورنیە‬ ‫روودەدات هەروەها هەندێ جار بەهۆی بەکاربهێنرێ���ت لەبەرئ���ەوە ‌‬ ‫دابەزین���ی ش���ەکری خوێ���ن‌و ناڕێکی کەس���ەکە بەبێ مەبەس���ت گاز بگرێت‬ ‫لە‌پۆتاس���یۆم‌و س���ۆدیۆمی کەسەکدا لە‌ده‌‌ستت‪.‬‬ ‫دروست دەبێت‪.‬‬ ‫‪‎‬سه‌‌ری بە‌رز بکه‌‌ینه‌‌وه‌‌؟‬ ‫‪‎‬بە‌ش���ێوه‌‌کی توند جواڵندنی س���ه‌‌ری‬ ‫‪‎‬چۆن چارەسەر دەکریت؟‬ ‫‪‎‬پێویس���تە دەس���تبەجێ بە‌ده‌‌س���تێک که‌‌س���ه‌‌که ‌‌هه‌‌ڵه‌‌ی ‌ه ‌چونک���ه‌ ئه‌و خۆی‬ ‫ی کەس���ەکە ب���ۆ دواوە بەرەو توشی بێهۆش���ی هاتووه‌‌ماسولکه‌‌کانی‬ ‫س���ەر ‌‬ ‫پش���ت بچەمێنیته‌‌وه‌‌‪‎ ،‬بە‌ده‌‌س���ته‌‌که‌‌ی خاوبۆته‌‌وه‌‌بۆیه‌‌جواڵندنی س���ه‌‌ری یان‬ ‫تریشت چەناگەی کەسەکە بۆ سەرەوە ملی که‌‌سه‌‌که‌‌زیانی بۆدروست ده‌كات‪.‬‬

‫بەرزکەیتەوە بە‌شێوه‌‌ی جێگیر! بەمەش‬ ‫زمان دەگەڕیتەوە شوێنی خۆی‌و رێڕه‌‌وی‬ ‫هه‌‌ناسه‌‌ی که‌‌سه‌‌که‌‌ده‌‌کرێته‌‌وه‌‌وکەسەکە‬ ‫دەتوانێ هەناسە بدات‪‎.‌.‬دەبێ بەزووترین‬ ‫كات ئەو کردارە ئەنجامبدەیت‬

‫ی‬ ‫چه‌ن���د هۆكارێك هه‌ی ‌ه ب���ۆ له‌بارچون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سكپر ‌‬ ‫ی یه‌كه‌م ‌‬ ‫ێ مانگ ‌‬ ‫منداڵ لە‌س��� ‌‬ ‫كه‌ ئه‌وانیش‪-:‬‬ ‫ی كێش ‌ه‬ ‫ نه‌خۆش���یی ‌ه بۆماوه‌كان‌و بون ‌‬‫له‌كرۆمۆسۆم‪.‬‬ ‫ی دای���ك زۆرتربێت‬ ‫ تاوه‌ك���و ته‌مه‌ن��� ‌‬‫ئه‌گه‌ری‌ له‌بارچونیش زیاتره‌‪.‬‬ ‫ی شه‌كره‌و كۆنترۆڵ‬ ‫ی نه‌خۆش��� ‌‬ ‫ هه‌بون ‌‬‫نه‌كردنی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی گرفت���ك له‌پێكهات��� ‌ه ‌‬ ‫ هه‌بون��� ‌‬‫منداڵدان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی لە‌كۆئه‌ندام ‌‬ ‫ی هه‌ندێك نه‌خۆش ‌‬ ‫ بون ‌‬‫به‌رگری‌‪.‬‬

‫چه‌ند بۆچونێك ‌ی هه‌ڵ ‌ه ده‌ربار ‌ی دوگیان ‌ی بزانه‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كۆنه‌و‌ه چه‌ن���د بۆچونێك ده‌ربار‌ه ‌‬ ‫ی ده‌وترێت ك��� ‌ه نابێت خانمان‬ ‫دوگیان ‌‬ ‫ی زۆریش���یان‬ ‫ی بده‌ن‌و به‌ش���ێك ‌‬ ‫ئه‌نجام ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پاراستن ‌‬ ‫ئه‌و هه‌اڵن ‌ه ده‌كه‌ن به‌بیانو ‌‬ ‫كۆرپه‌له‌كانیان‪.‬‬ ‫ی بخۆن‪.‬‬ ‫ی دوگیان ماس ‌‬ ‫ نابێت دایكان ‌‬‫ی یه‌كێك ‌ه‬ ‫ی هه‌ڵه‌یه‌و ماس ‌‬ ‫ئه‌م ‌ه بۆچونێك ‌‬ ‫له‌پێویستێكان‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێت دڵنیا بیت‬ ‫ی ماسێك ‌هی‌ تێدایه‌‪.‬‬ ‫له‌پاكی‌ ئه‌و ئاو‌ه ‌‬ ‫ی دوگی���ان دو‬ ‫ ده‌بێ���ت دایكان��� ‌‬‫ی تر له‌هه‌ڵه‌كان ك ‌ه‬ ‫هێنده‌بخۆن‪ .‬یه‌كێك ‌‬ ‫هه‌ندێ���ك له‌دایكان ده‌یكه‌ن ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫ی دوكه‌سن‪،‬‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫زۆر ده‌خۆن به‌بیانو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دایكان پێویسته‌بیخۆن خواردن ‌‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫هه‌م ‌ه ج���ۆه‌ر‌ه لە‌پرۆتین‌و كاربۆهیدرات‬ ‫ونیشاس���ته‌و ڤیتامین‌و كانزاكان نه‌ك‬

‫زۆر خۆری‌‪.‬‬ ‫ی تر‬ ‫ نابێ���ت وه‌رزش بكات‪ .‬هه‌ڵه‌یه‌ك ‌‬‫دای���كان ئه‌وه‌ی���ه‌وه‌رزش ناكه‌ن یاخود‬ ‫كه‌م ئه‌جوڵین چونك��� ‌ه كۆرپه‌له‌كه‌یان‬ ‫له‌بارده‌چێ���ت‪ .‬به‌اڵم پێویس���ت ‌ه ئه‌و‌ه‬ ‫بزانی���ت كه‌هه‌ندێ���ك وه‌رزش هه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫ی ده‌كات بۆدایكان به‌سود‌ه‬ ‫پزیشك دیار ‌‬ ‫ی ته‌ندروس���ت‬ ‫ی منداڵبونێك��� ‌‬ ‫یارمه‌ت��� ‌‬ ‫ده‌دات‪.‬‬ ‫ ئه‌گ���ه‌ر دڵ��� ‌ه كزێ���ت هه‌ب���و ئه‌و‌ه‬‫ی درێ���ژه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫منداڵه‌ك���ه‌ت ق���ژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی تره‌و دڵ��� ‌ه كز ‌‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی منداڵه‌و‌ه نی���ه‌و به‌ڵكو به‌هۆ ‌‬ ‫بە‌قژ ‌‬ ‫په‌ستانی‌ گۆرپه‌له‌وه‌یه‌ له‌سه‌رگه‌ده‌‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )594‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/26‬‬

‫ڕیفراندۆم چاالكیه‌كان ‌ی مامۆستایان ‌ی ناڕازی ‌ی دواخستوه‌‬ ‫مامۆستایان به‌سێ‌ ڕۆژ‬ ‫ده‌وامكردن ئه‌گه‌ڕێنه‌وه‌‬ ‫بۆ هۆڵه‌كانی‌ خوێندن‌و‬ ‫ساڵێكی‌ تر پرۆسه‌یه‌كی‌‬ ‫الواز به‌ڕێوه‌ ده‌چێ‌ كه‌‬ ‫حكومه‌ت به‌الیه‌وه‌ گرنگ‬ ‫نیه‬

‫خۆپیشاندانی مامۆستایان‬ ‫ئا‪ :‬سروه‌ جه‌مال‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و نوسراوه‌ی‌ كه‌ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫ئاڕاسته‌ی‌ به‌ڕێوبه‌رایه‌تی‌‌و خوێندنگاو‬ ‫قوتابخانه‌كانی‌ كردوه‌ بڕیاره‌ ‪ 10-2‬ده‌رگای‌‬ ‫قوتابخانه‌كان بكرێنه‌وه‌‪ ،‬به‌و پێیه‌ش ته‌نها‬ ‫چه‌ند ڕۆژێكی‌ كه‌م ماوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ ده‌رگای‌‬ ‫قوتابخانه‌كان بكرێنه‌وه‌‪ ،‬مامۆستایانی‌‬ ‫ناڕازیش چاوه‌ڕێی‌ ڕۆژانی‌ دوای‌ ڕیفراندۆمن‬ ‫بۆ بڕیاردانیان لە‌بایكۆتكردن یان كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌رگای‌ قوتابخانه‌كان‪.‬‬ ‫پێش���تر ئه‌نجومه‌نی‌ مامۆس���تایانی‌ ناڕازی ‌‬ ‫ی‬ ‫رایان گه‌یاند كه‌ ‪ 9-10‬چاالكیه‌كانیان ده‌س���ت‬ ‫پێده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‌ پرسی‌ ڕیفراندۆمه‌وه‌‬ ‫چاالكیه‌كانیان وه‌س���تاندوه‌ چاوه‌ڕێی‌ ئه‌نجامی‌‬ ‫گشتپرس���یه‌كه‌ن ب���ۆ ده‌س���ت پێكردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫كاره‌كانیان‪.‬‬ ‫دڵش���اد تالیب له‌ئه‌نجومه‌نی‌ مامۆس���تایانی‌‬ ‫ناڕازیی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند "به‌هۆی‌ ڕیفراندۆمه‌وه‌‬ ‫كه‌ ئایا گۆڕانكاری‌ به‌س���ه‌ر بارودۆخه‌كه‌دا دێت‬

‫یان ن���ا‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا وه‌رگرتنی‌ ڕاو س���ه‌رنج ‌‬ ‫ی‬ ‫مامۆس���تایان بۆئه‌وه‌ی‌ بزانین كه‌ چیده‌كه‌ین‬ ‫هیچ بڕیارێكمان نه‌داوه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ پێششتریش‬ ‫ڕاپرس���یه‌كمان ك���ردوه‌ كه‌ ئایا چ ش���ێوازێك‬ ‫بگرینه‌ به‌ر‪ ،‬له‌سه‌ر هه‌مان ڕێگه‌ به‌رده‌وام بین‬ ‫یان ش���ێوازی‌ نوێ‌ بگرینه‌ به‌ر‪ ،‬زۆرینه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌دان كه‌ چاالكیه‌كان ده‌س���ت پێ بكرێته‌وه‌‬ ‫به‌اڵم به‌شێوه‌یه‌كی‌ نوێ‌‪ ،‬به‌هێزترین ڕا ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ك���ه‌ په‌یوه‌ندیه‌ك���ی‌ به‌هێ���ز هه‌بێ���ت له‌نێوان‬ ‫هه‌م���و ناوچه‌كان���دا به‌هه‌ولێرو دهۆكیش���ه‌وه‌‬ ‫یه‌ك هه‌ڵوێس���تیه‌ك هه‌بێت له‌ناو هه‌مو چین‌و‬ ‫توێ���ژه‌كان‪ ،‬به‌اڵم گه‌ر ئه‌وانی���ش نه‌هاتن ئه‌وا‬ ‫له‌ناو مامۆستایاندا وه‌ هه‌روه‌ها له‌گه‌ڵ‌ یه‌كێتی‌‬ ‫مامۆس���تایان‌و هه‌روه‌ه���ا به‌ڕێوبه‌رایه‌تی���ه‌كان‬ ‫هه‌ماهه‌ن���گ بین‌و هه‌ڵوێس���تێكی‌ یه‌كگرتومان‬ ‫هه‌بێ���ت نه‌ك ه���ه‌ر یه‌كه‌ لە‌ش���وێنی‌ خۆیه‌وه‌‬ ‫قس���ه‌ بكات‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ كه‌مێك قورس ده‌بێت‬ ‫یه‌كده‌نگ���ی‌‪ ،‬به‌اڵم گه‌ر یه‌كێتی‌ مامۆس���تایان‬ ‫هاوكاربێت ئ���ه‌وا ئه‌وه‌ ده‌بێت چونكه‌ ئه‌وانیش‬ ‫گه‌یشتونه‌ته‌ ئه‌و باوه‌ری‌ كه‌ ده‌وام به‌و شێوه‌یه‌‬ ‫ئه‌مساڵ زه‌حمه‌ت ئه‌بێت"‪.‬‬

‫ڕێبوار محه‌مه‌د‪ ،‬وه‌ك مامۆستایه‌كی‌ ناڕازی ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ ڕاگه‌یاند "بۆ ده‌س���تپێكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫چاالكیه‌كانمان چاوه‌ڕێی‌ بڕیاری‌ مامۆس���تایان‬ ‫ده‌كه‌ی���ن‌و دوا بڕی���ار الی‌ ئه‌وان���ه‌ بڕیاری‌ چی‌‬ ‫بده‌ن ئێمه‌ ئاماده‌كاری‌ بۆ ده‌كه‌ین‌و به‌رنامه‌كان‬ ‫ڕێك ده‌خه‌ی���ن‌و له‌چه‌ن���د ڕۆژی‌ داهاتو هه‌وڵ‌‬ ‫ده‌ده‌ی���ن مامۆس���تایان ڕێك بخه‌ین���ه‌وه‌ ڕاوو‬ ‫بۆچونی���ان وه‌ربگری���ن‌و بتوانی���ن گۆرانكاری‌‬ ‫لە‌جۆری‌ چاالكیه‌كان بكه‌ین بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش‬ ‫زۆر پێش���نیار تاوتوێ‌ ده‌كرێت‌و كاری‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ڕێبوار محه‌مه‌د وتیشی‌ "ئێمه‌ له‌گه‌ڵ گێڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫شایس���ته‌ داراییه‌كان بوین ن���ه‌ك هاندان به‌اڵم‬ ‫به‌داخه‌وه‌ پڕۆسه‌ی‌ هاندانیش جگه‌ لە‌سێ‌ مانگ‬ ‫به‌رده‌وامی‌ نه‌بو ئێستا پێده‌چێت نه‌مابێت"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئێستا له‌ناو به‌شێك لە‌مامۆستایاندا‬ ‫ده‌وترێت به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌نجامی‌ خۆپیشاندان‌و‬ ‫بایكۆتی‌ ناوه‌نده‌كانی‌ خوێندن له‌س���اڵی‌ ڕابردو‬ ‫وه‌ك پێویس���ت نه‌بو بۆیه‌ ئه‌مساڵ به‌شداری‌‬ ‫ناكه‌ن له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ ڕێب���وار محه‌مه‌د ده‌ڵێت‬ ‫"س���ه‌باره‌ت به‌خۆپیش���اندان‌و بایك���ۆت رای‌‬

‫جیاوازی‌ له‌س���ه‌ره‌و له‌ڕوی‌ ده‌سكه‌وتیش���ه‌وه‌‬ ‫ڕه‌نگه‌ به‌شێكی‌ كه‌می‌ مامۆستا پێی‌ وابێت ك ‌ه‬ ‫ئه‌نجامی‌ نه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫به‌ره���ه‌م مس���ته‌فا‪ ،‬ئه‌ندامی‌ س���كرتاریه‌تی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ مامۆس���تایان به‌ئاوێن���ه‌ی‌ ڕاگه‌یاند‬ ‫"بێگوم���ان پڕۆس���ه‌ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌و ژیان���ی‌‬ ‫مامۆس���تایان به‌گش���تی‌ له‌قه‌یراندایه‌و ناكرێت‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ پڕۆس���ه‌ی‌ په‌روه‌رده‌ به‌ڕێوه‌بچێت‬ ‫ده‌وامكردنی‌ مامۆس���تایان یان وه‌ك ساڵی‌ پار‬ ‫ده‌بێت خوێندن نیگه‌ران���ی‌‌و ڕێپێوان‌و بایكۆت‬ ‫ده‌بێت حكومه‌تیش به‌هه‌مان شێوه‌ی‌ ڕابردو بێ‌‬ ‫منه‌ت ئه‌بێت‪ ،‬چونكه‌ هه‌ست به‌به‌رپرسیارێتی‌‬ ‫ناكات‌و مه‌ش���غولی‌ تااڵنی‌ خ���ۆی‌ ده‌بێت یان‬ ‫ئه‌وه‌تا مامۆس���تایان به‌س���ێ‌ ڕۆژ ده‌وامكردن‬ ‫ئه‌گه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ هۆڵه‌كانی‌ خوێندن‌و ساڵێكی‌ تر‬ ‫پرۆس���ه‌یه‌كی‌ الواز به‌ڕێوه‌ ده‌چێ‌ ك ‌ه حكومه‌ت‬ ‫به‌الیه‌وه‌ گرنگ نیه‌"‪.‬‬ ‫به‌رهه‌م مسته‌فا له‌باره‌ی‌ هه‌ڵوێستی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫مامۆس���تایانیش له‌سه‌ر ده‌س���ت پێكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌وام وت���ی‌ "له‌چه‌ن���د ڕۆژی‌ داهات���ودا ده‌ر‬ ‫ده‌كه‌وێت"‪.‬‬

‫"سه‌ربه‌خۆیی‌ هه‌ست ‌ی باوه‌ڕبه‌خۆبون‬ ‫ال ‌ی قوتابی‌‌و فێركار به‌هێز ده‌كات"‬ ‫ئا‪ :‬سرو‌ه جه‌مال‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ به‌شێك له‌الیه‌ن ‌ه سیاسیه‌كان له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ ڕایفراندۆم نه‌بون له‌ئێستادا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دواجار پڕۆسه‌كه‌ لە‌‪ 9-25‬ئه‌نجامدرا‪ ،‬به‌شێك‬ ‫له‌پسپۆڕان‌و نوسه‌رانی‌ بواری‌ په‌روه‌رده‌ باس‬ ‫له‌كاریگه‌ری‌ ئه‌نجامدانی‌ ڕیفراندۆم ده‌كه‌ن له‌سه‌ر‬ ‫قوتابی‌‌و خوێندكار‪ ،‬نوسه‌رێك ده‌ڵێت "هه‌ست ‌ی‬ ‫باوه‌ڕبه‌خۆبون ال ‌ی قوتابی‌‌و فێركار به‌هێز ده‌كات"‪.‬‬ ‫میران حسێن كه‌ خوێندكاری‌ دوانزده‌ی‌ ئاماده‌یی ‌ه‬ ‫ده‌نگ ‌ی به‌ڵ ‌ێ بوه‌ بۆ سه‌ربه‌خۆی‌ كوردستان‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫"هه‌رچه‌ند‌ه ئومێد له‌م واڵته‌دا خنكاوه‌‪ ،‬به‌اڵم نه‌خێر‬ ‫هی���چ ناگۆڕێ‌ ك���ه‌س هه‌یه‌ حه‌ز به‌ئ���ازادی‌ واڵت ‌ی‬ ‫خۆی‌ ن���ه‌كات‪ ،‬ئێس���تا كوردس���تان له‌بارودۆخێك ‌ی‬ ‫خراپ���ی‌ سیاس���ی‌‌و ئاب���وری‌‌و كۆمه‌الیه‌تیدایه‌ بۆی ‌ه‬ ‫پێویس���ته‌پێكه‌وه‌ ژیان دروس���ت بكه‌ین نه‌ك به‌زۆر‌و‬ ‫ش���ه‌ڕكردن له‌گه‌ڵ‌ واڵتان���ی‌ ده‌ره‌وه‌‌و به‌كورد ‌ی لێك‬ ‫تێگه‌یش���تن هه‌بێت‌و هه‌موم���ان ده‌بێت یه‌ك بگرین‌و‬ ‫مه‌رام ‌ه سیاسیه‌كان بكوژین"‬ ‫می���ران هی���وا ده‌خوازێت "ك ‌ه ته‌نها مه‌به‌س���تیان‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‌ی بنه‌ماڵ ‌ه نه‌بێت‌و كارێك بكه‌ن چوار ده‌ور ‌ی‬ ‫خۆیان ڕازیبكه‌ن تا ش���ه‌ڕو ئاژاوه‌ ڕونه‌دات‌و خه‌ڵك ‌ی‬ ‫هه‌ژار تیا نه‌چێت‪ ،‬جگه‌له‌وه‌ ‌ی سه‌ربه‌خۆ ‌ی بۆ ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ت���ه‌واو ئازادبین جا ك ‌ه هه‌مو چوار ده‌ورو ڕق ‌ی لێمان‬ ‫بو بۆ چیمانه‌ ئه‌م ‌ه ترس نیه‌ به‌ڵكو ڕاستیه‌و پێویست ‌ه‬ ‫هه‌مو الیه‌نه‌كان یه‌ك بگرن‌و كه‌ركوك‌و ناوچه‌كان ‌ی تر‬ ‫هه‌مو ‌ی ه ‌ی كورد بێت نه‌ك ته‌نها پارێزگا كوردیه‌كان‌و‬ ‫پشت به‌خۆمان ببه‌ستین‌و هیوادارم خه‌ونه‌كه‌ی‌ قاز ‌ی‬ ‫بێته‌دی‌"‪.‬‬ ‫په‌یڕه‌و عه‌ل��� ‌ی یه‌كێك ‌ی تر‌ه له‌و خوێندكارانه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫به‌ش���داری‌ ڕیفراندۆم ‌ی نه‌كردوه‌و ده‌ڵێت "باوه‌ڕم نی ‌ه‬ ‫كه‌ ئه‌م ڕیفراندۆمه‌ بۆ ب���ون به‌ده‌وڵه‌ت بێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫وه‌ك كارتێك���ی‌ فش���ار به‌كارده‌هێنن ب���ۆ ئه‌و جۆر‌ه‬ ‫ڕێكه‌وتنه‌ی‌ ك���ه‌ خۆیان ده‌یانه‌وێ���ت له‌گه‌ڵ به‌غداد‬

‫بیكه‌ن"‪.‬‬ ‫هۆم���ه‌ر قه‌ره‌داغ���ی‌‪ ،‬نوس���ه‌رو پس���پۆڕی‌ بوار ‌ی‬ ‫پ���ه‌روه‌رد‌ه له‌ب���اره‌ی‌ كاریگه‌ریه‌كان���ی‌ ئه‌نجامدان ‌ی‬ ‫ئه‌م ڕیفراندۆمه‌وه‌ ده‌ڵێت "هه‌مو مێژوی‌ كوردس���تان‬ ‫بریت ‌ی بووه‌ له‌ش���ه‌ڕو داگیركاری‌‌و بێمتمانه‌ی ‌ی نێوان‬ ‫گه‌ل���ی‌ كوردس���تان‌و ئ���ه‌و واڵتانه‌ی‌ كوردس���تانیان‬ ‫داگیركردو‌ه ئێستا هه‌لێكی‌ مێژویی‌ ڕه‌خساوه‌ به‌وه‌ ‌ی‬ ‫ك��� ‌ه تروس���كاییه‌ك ده‌ركه‌وتووه‌ كوردس���تان ببێت ‌ه‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی‌ س���ه‌ربه‌خۆ‪ ،‬بۆیه‌ ئ���ه‌م ڕوداوه‌ گه‌وره‌ی ‌ه‬ ‫كاریگه‌ری‌ ئه‌رێن ‌ی قوڵی‌ ده‌بێت له‌س���ه‌ر تاك ‌ی كورد‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی‌ قوتاب���ی‌‌و خوێندكار ك ‌ه ئیتر هه‌س���ت ‌ی‬ ‫باوه‌ڕب���ون به‌خۆی‌ الدروس���ت ده‌بێ���ت‌و جارێكی‌ تر‬ ‫لێ ‌ی ئه‌پرس���ن فه‌رموو واڵته‌كه‌تمان له‌س���ه‌ر نه‌خش ‌ه‬ ‫پیش���ان بده‌‪ ،‬منداڵ���ی‌ كورد ئیتر ده‌بێت���ه‌ خاوه‌ن ‌ی‬ ‫ئ���ااڵو زمانی‌ خۆی‌‌و نوێنه‌ر ‌ی ده‌بێ���ت له‌ناو واڵتان ‌ی‬ ‫دونیادا سه‌فه‌ر بە‌پاسپۆرت ‌ی واڵته‌كه‌ ‌ی ده‌كات‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫هه‌ستی‌ باوه‌ڕبه‌خۆ بون گه‌وره‌ترین هه‌سته‌ كه‌ مرۆڤ‬ ‫والێده‌كات خاوه‌نی‌ به‌های‌ به‌رزبێت‪ ،‬ئه‌و هه‌س���ته‌ش‬ ‫به‌هۆكاری‌ جیاواز له‌ناخی‌ مرۆڤدا دروس���ت ده‌بێت‪،‬‬ ‫یه‌كێك له‌و هۆكارانه‌ش خاوه‌ندارێتی‌ شوناس���نامه‌ ‌ی‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆی‌ خۆت بی���ت‪ ،‬بێگوم���ان ڕیفراندۆم ئه‌و‬ ‫هه‌سته‌ لە‌ناخ ‌ی قوتابی‌‌و فێركاردا به‌هێز ده‌كات"‪.‬‬ ‫نوسه‌ری‌ بواری‌ په‌روه‌رده‌و مامۆستای‌ زانكۆ هه‌رد ‌ی‬ ‫مه‌هدی‌‪ ،‬له‌باره‌ی‌ كاریگه‌ریه‌كانه‌و‌ه ده‌ڵێت "له‌ڕێگه‌ ‌ی‬ ‫پڕۆگرامه‌و‌ه هه‌روه‌ها ئه‌و سیسته‌مه‌ش كه‌له‌ساڵ ‌ی ‪2009‬‬ ‫دا جێگیر كراو‌ه له‌الیه‌ن وه‌زاره‌ت ‌ی په‌روه‌رده‌وه‌ ئه‌مان ‌ه‬ ‫له‌ڕو ‌ی نه‌زه‌رییه‌وه‌ قس ‌ه له‌دروستكردنی‌ شوناسێك ‌ی‬ ‫نیش���تمانی‌ ده‌كه‌ن قسه‌لە‌كوردستانێكی‌ دیموكرات‌و‬ ‫نیش���تمانێك بۆ هه‌موان ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم لە‌واقیعدا ئه‌م‬ ‫كوردس���تانه‌ وجود ‌ی نی ‌ه وه‌ك شوناس���ێک‪ ،‬هێشتا‬ ‫له‌سه‌ر پاسپۆرت‌و ڕه‌گه‌زنام ‌ه عێراقیت‌‌و له‌ده‌رەوه‌ش‬ ‫لە‌عێراقی���ه‌ك زیاتر نی���ت‪ ،‬بۆیه‌ ل���ه‌ڕو ‌ی تیۆرییه‌و‌ه‬ ‫پڕۆگرام���ی‌ ئێم��� ‌ه خه‌ریكی‌ ئه‌وه‌بوه‌ ناس���نامەیەکی‬ ‫نیش���تمانی‌‌و كوردستانی‌ بۆ خوێندكار دروست بكات‬ ‫به‌ئه‌نجامدان���ی‌ ڕیفراندۆمیش كه‌ هه‌ن���گاوی‌ یه‌كه‌م‌و‬

‫ئێستا هه‌لێكی‌ مێژویی‌‬ ‫ڕه‌خساوه‌ به‌وه‌ی‌‬ ‫ك ‌ه تروسكاییه‌ك‬ ‫ده‌ركه‌وتووه‌ كوردستان‬ ‫ببێته‌ ده‌وڵه‌تێكی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆ‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئه‌م ڕوداوه‌ گه‌وره‌یه‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ ئه‌رێنی‌‬ ‫قوڵی‌ ده‌بێت له‌سه‌ر‬ ‫تاكی‌ كورد به‌تایبه‌تی‌‬ ‫قوتابی‌‌و خوێندكار‬ ‫زۆر سه‌ره‌تای ‌ی بابه‌تی‌ س���ه‌ربه‌خۆییه‌‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌و‌ه‬ ‫جۆرێك ‌ه لە‌جێبه‌جێكردن ‌ی ئه‌و تیۆریه‌ی‌ ك ‌ه سااڵنێك ‌ه‬ ‫له‌كتێبه‌كاندا خوێندویه‌تی‌"‪.‬‬ ‫هه‌ردی‌ مه‌هد ‌ی به‌رده‌وام بو له‌س���ه‌ر باس���كردن ‌ی‬

‫كاریگه‌ری���ه‌كان ده‌ڵێت "بیرم���ان نه‌چێت خوێندن‌و‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ ئێمه‌ به‌تایب���ه‌ت كتێبە‌كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان‬ ‫به‌ش���ێك بون له‌ئامانجه‌كان ‌ی جواڵنه‌وه‌ ‌ی سیاسی‌‌و‬ ‫فه‌لس���ه‌فه‌و ئامانج ‌ی جواڵنه‌وه‌ی‌ سیاس���ی‌ هه‌میش ‌ه‬ ‫كاریگ���ه‌ری‌ ڕاس���ته‌وخۆ ‌ی هه‌بوه‌ له‌س���ه‌ر پڕۆگرام ‌ه‬ ‫په‌روه‌رده‌ییه‌كان به‌تایبه‌ت له‌س���اڵ ‌ی ‪ 1992‬كه‌ ئێم ‌ه‬ ‫خۆمان ده‌س���تمان هه‌بوه‌ لە‌داڕشتنی‌ پڕۆگرامدا بۆی ‌ه‬ ‫ئه‌م جۆره‌ پڕۆگرامه‌ ك���ه‌ داڕێژراو‌ه بۆ هه‌ر كوردێك‬ ‫كه‌ ویس���تویه‌تی‌ نیشتمانێك دروس���ت بكات نه‌بۆت ‌ه‬ ‫واقیع پێچه‌وانه‌ی‌ واڵتان ‌ی تر كه‌ نیش���تمانه‌ك ‌ه هه‌یه‌و‬ ‫ده‌ڵێ���ن بیپارێزه‌‪ ،‬ئ���ه‌م پڕۆگرامان���ه‌ هه‌وڵیان داو‌ه‬ ‫نیشتمانێك دروس���ت بكه‌ن هه‌رچه‌نده‌ ده‌قیق نه‌یان‬ ‫توانیو‌ه ئه‌و ئیش ‌ه بكه‌ن ڕه‌خنه‌یان لێده‌گیرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌و نه‌زریه‌یی‌ ك ‌ه هه‌وڵی‌ داوه‌ نیش���تمانێك دروست‬ ‫ب���كات له‌الی‌ خوێن���دكار جۆرێك لە‌غام���زی‌ تیابو‌ه‬ ‫چونك ‌ه هێشتا نه‌یبینیو‌ه به‌تایبه‌ت له‌الی‌ خوێندكار ‌ی‬ ‫بنه‌ڕه‌تی‌‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا كه‌ ڕیفراندۆم وه‌ك هه‌نگاو ‌ی‬ ‫یه‌كه‌م كه‌ ده‌یه‌وێت ئه‌وه‌ بكات بە‌كردار بێ ش���ك بۆ‬ ‫خوێندكار جۆرێك لە‌زیهنیه‌تی‌ چینێكی‌ واقعی‌ پیشان‬ ‫ده‌دات ده‌ڵێت ئه‌وه‌ ‌ی من ده‌یخوێنم‌و ئه‌وه‌ی‌ ئیش��� ‌ی‬ ‫بۆ ده‌كرێت له‌ناو سیاس��� ‌هت‌و كۆمه‌ڵگادا به‌گش���ت ‌ی‬ ‫جۆرێك لە‌ته‌ناقوز كه‌م ده‌كاته‌وه‌‪،‬به‌وه‌ش جواڵنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫سیاس���ی‌‌و كۆمه‌الیه‌ت ‌ی له‌گه‌ڵ پڕۆس���ه‌ ‌ی په‌روه‌رده‌و‬ ‫فێركردن جۆرێك لە‌هه‌ماهه‌نگی‌ دروست ده‌كات"‪.‬‬ ‫هه‌ردی‌ مه‌ه���د ‌ی باس لە‌كاریگه‌ری��� ‌ه نه‌رێنیه‌كان ‌ی‬ ‫ده‌كات‌و وتی‌"له‌نزی���ك م���ه‌ودا لە‌كات ‌ی بانگه‌ش���ه‌ ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردندا هه‌ندێك هه‌نگاو ‌ی سلبی‌ به‌جێده‌هێڵت بۆ‬ ‫ژیانی‌ ڕۆژانه‌ ب���ۆ نمون ‌ه له‌ناو خوێندكاراندا ملمالنێ ‌ی‬ ‫سیاسی‌ دروس���ت بێت ك ‌ه ئیش ‌ی ئه‌وان نیه‌‪ ،‬هه‌ند ‌ێ‬ ‫كاریگه‌ری‌ تر كه‌ كورت م���ه‌ودان‪ ،‬به‌اڵم لە‌دورمه‌ودا‬ ‫دا ئه‌نجام���ی‌ ئیجاب���ی‌ ده‌بێت ك ‌ه ئه‌و فه‌لس���ه‌فه‌ ‌ی‬ ‫په‌روه‌رده‌و ئامانجانه‌ی‌ ئیش���ی‌ بۆ ده‌كرێت جواڵنه‌و‌ه‬ ‫سیاسیه‌كه‌ش یارمه‌تی‌ ده‌دات جۆرێك لە‌بیركردنه‌و‌ه‬ ‫ی‌ نێ���وان نه‌زریه‌و واقیعه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئێمه‌ واقیعه‌كه‌مان‬ ‫هێشتا جێگر نه‌بوه‌"‪.‬‬

‫ته‌خته سپی‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫نوسین الی‬ ‫فێرخوازانی پۆلی‬ ‫یەکەمی بنەرەتی‬ ‫شااڵو خدر‬ ‫نوس����ین‌و خوێندنەوە دو دیاردەی لێکدانەبراون‪،‬‬ ‫بەشێوەیەک مرۆڤ ناتوانێ بنوسێ بێئەوەی توانای‬ ‫خوێندنەوەی هەبێ‪ ،‬یاخود تاوەکو فێری نوس����ین‬ ‫نەبێت خوێندنەوە الی ئەو کارێکی مەحاڵ دەبێت‪.‬‬ ‫ئەوەی پێویس����تە لێرە قسەی لەسەر بکرێت‪ ،‬بونی‬ ‫ئەو ئاس����تەنگانەیە لەب����ەردەم مامۆس����تایاندا بۆ‬ ‫فێرکردنی نوسین‪ ،‬ئەو گرفتانەی بەردەم فێرخوازان‬ ‫كه‌ لەدۆخی فێربونی نوس����یندا دوچاری دەبن‪ .‬ئەو‬ ‫پرس����یارەی لێرەوە س����ەرهەڵدەدا ئەوەیە‪ ،‬بۆچی‬ ‫مندااڵن گران فێری نوسین دەبن‪ ،‬یاخود زۆر هۆگری‬ ‫فێربونی نوسین نین‪ ،‬یان فیربونی نوسین دژوارترە‬ ‫الی من����داڵ لەفێربون����ی ئاخاوت����ن‪‌.‬ئەگەری هەیه‬ ‫وەاڵمی دروس����ت ئەمەبێ‪ ،‬منداڵ توانای پێویستی‬ ‫بەدەس����ت نەهێناوە تا لەبەهای نوس����ین تێبگات‪،‬‬ ‫یاخود لەنوسیندا چاالکی جۆرێک لە(مۆنۆلۆگیانە)‬ ‫واتە لەخۆیەوە بۆخۆی‪ ،‬یان ڕوەوئەو کاغەزی سپیە‬ ‫کەلەسەری دەنوسێ‪ .‬وەک چاالکیەکی کۆمەاڵیەتی‬ ‫ڕوەو کەس����ێکی دیک����ە ی����ان دەرەوەی خ����ۆی‬ ‫ئاراس����تەناکرێت‪ ،‬هەر ئەمەش����ە جۆرێک لەوروژان‬ ‫دروس����تناکات الی منداڵ‪ ،‬نوسین وەک چاالکیەکی‬ ‫تاکەکەسی بەرجەس����تە دەبێت‪ ،‬ناچێتە نێوبازنەی‬ ‫کارلێکی کۆمەاڵیەتی‪ .‬ئاشکرایە مرۆڤ بونەوەرێکی‬ ‫کۆمەاڵیەت����ی گروپ����کارە زۆرێ����ک لەچاالکیەکانی‬ ‫دەکەوێتە چوارچێ����وەی کۆمەاڵیەتیەوە‪ ،‬هەروەها‬ ‫ئاخاوتن وەک بەش����ێک لەزمان لەدۆخێکی کارلێک‬ ‫لەنێوان دوکەس یان ئەندامانی گروپێک بەرجەستە‬ ‫دەبێ����ت‪ ،‬لەبەرئ����ەوە پاڵنەرەکان����ی زۆرو یه کجار‬ ‫ئاڵۆزن‌و نائاگایانە دروست دەبن‪ .‬لەکاتێکدا بونیادو‬ ‫بنەماکانی نوس����ین‌و ڕستەسازی هزری‌و ئاگایانەن‪،‬‬ ‫س����ەرباری کامڵنەبون����ی ئەوبنەمایانە بەاڵم لەگەڵ‬ ‫دەستپێکی پرۆسەی فێرکردن تێکەڵ بەوپرۆسەیە‬ ‫دەبن‌و گەشەدەکەن‪ ،‬لەکاتێکدا بەراورد بە‌ئاخاوتن‬ ‫دۆخەکەجی����اوازە‪ ،‬لەئاخاوتن����دا من����داڵ مامەڵ����ە‬ ‫لەگەڵ وش����ەدا دەکات وەک‪ ،‬میلۆدی‪‌،‬و دەربڕین‪،‬‬ ‫بەش����ێوەیەکی هەس����تیانە‪ ،‬ب����ەاڵم مامەڵەک����ردن‬ ‫لەگەڵ نوس����یندا پێویستی بەگەش����ەی عەقاڵنی‌و‬ ‫ئەبس����تراکتبون هەی����ە‪ .‬کاری مامۆس����تاوفێرکاری‬ ‫هون����ەرزان‌و بەهرەمەن����د‪ ،‬داهێن����ان‌و دۆزینەوەی‬ ‫مێتۆدی نوێ‌و س����ازەندەیە کە لەگەڵ سایکۆلۆژیای‬ ‫منداڵ‌و ژینگەی پۆلدا گونجاوە‪ ،‬بەشێوەیەک گۆرینی‬ ‫ئەو واتا زانستیانە لەدۆخی ئەبستراکتەوە بۆدۆخی‬ ‫کۆنکرێتی واتە بەرجەستەو هەستپێکراو‪ .‬گوتنەوەو‬ ‫فێرکردنی وان����ەی ک����وردی بۆقۆناغەکانی بەرایی‬ ‫قوتابخانە لەالیەن مامۆس����تا یا فێرکارەوە پێوستی‬ ‫بەکارکردنە لە‌بازنەیەکی کۆمەاڵیەتیدا بەشێوەیەک‬ ‫مامۆستا بەس����ود وەرگرتن لە‌دروستکردنی گروپ‌و‬ ‫دابەش����کردنی فێرخ����وازان بەس����ەرچەندگروپێکدا‬ ‫پاش����ان ناس����اندن‌و پێدانی پیتەکان����ی فێرکردن‪،‬‬ ‫چەندجارێ����ک نوس����ینەوەو ڕاهێنانک����ردن لەالیەن‬ ‫فێرخوازەکان لەبازنەی ئەو گروپەدا‪‌،‬و سەرهەڵدانی‬ ‫گفتوگۆکردن����ی هەرگروپێ����ک لەنێوان����ی خۆیاندا‬ ‫لەهەمبەر پیت‌و وش����ەکان‪ ،‬کەئەمەش خۆرسکانە‬ ‫ئەوخواس����تە بونی هەیە لەو دۆخە پەیوەندسازیە‬ ‫لەنێوان تاکەکانی ئ����ەم گروپەدا‪ ،‬ئەگەرفێرکار یان‬ ‫مامۆستاخۆی ویس����تی ئەوکارەی هەبێت‪.‬بەوهۆیە‬ ‫نوس����ین هەروەک ئاخاوت����ن دەبێت����ە چاالکیەکی‬ ‫کۆمەاڵیەتی کارا‪ ،‬پاڵنەرەرەکان‌و ئارەزوی فێربونی‬ ‫نوسین خەسڵەتی کۆمەاڵیەتی وەردەگرن‪ .‬خاڵێکی‬ ‫دیک����ە لەالیەن مامۆس����تا ی����ان فێرکار پێویس����تە‬ ‫لەبەرچاوبگیرێ بۆئەوەی باش����ترکۆمەک بەفێربونی‬ ‫نوس����ین بکەین هەوڵی تێگەیشتنی بەهاو گرینگی‬ ‫نوسین بدەین الی منداڵ‪ ،‬بەو هۆیەخودی مامۆستا‬ ‫لەچوارچێ����وەی وانەگوتن����ەوەدا کتێبێکی چیرۆکی‬ ‫مندااڵن بگرێتە دەس����تی‌و گرینگی بەخوێندنەوەی‬ ‫چی����رۆک وبەس����ەرهات ب����دات‪ ،‬بەم����ەش دەرفەت‬ ‫بەفراوانکردن����ی خەیاڵ����ی فێرخوازەکان����ی دەدات‬ ‫وخەرمانەی وش����ەو دەس����تەواژەکانی منداڵ زۆرتر‬ ‫دەبێت‌و نوس����ین گرینگی زیاتر پەیدا دەکات الیان‪،‬‬ ‫یان لەڕێگەی وێنەو فیلمی ڤیدیۆیی ناوی ش����ەقام‌و‬ ‫تابلۆکان����ی ش����ار پیش����انی فێرخوازەکان����ی بدات‬ ‫تاوەکو فێرخوازەکان دەرک بەگرینگی‌و پێویس����تی‬ ‫نوس����ین‌و خوێندنەوەبکەن لەژیان����ی ڕۆژانەیان‪ ،‬و‬ ‫لەواتاو بەهاک����ەی تێبگەن‪ .‬ماوەتەوە بڵێین خێزان‬ ‫وەک دامەزراوەیەکی کۆمەاڵیەتی کاریگەر دەتوانێ‬ ‫ڕۆڵێکی ئەرێنی بگێڕێ لەبەدیهێنانی ئەوئامانجانەی‬ ‫قوتابخانە هەوڵی بۆدەدات‪ ،‬لەڕێگەی دروستکردنی‬ ‫پەیوەن����دی لەگ����ەڵ قوتابخان����ە‪ ،‬و هەماهەنگی‌و‬ ‫ڵیکۆڵین����ەوە لە‌ئاس����تەنگەکانی ب����ەردەم فێربونی‬ ‫نوس����ین‪.‬بەدانانی پالنێک����ی دروس����ت بەڕاهێنانی‬ ‫بەردەوام خوێندنەوەی چیرۆک لەالیەن دایکوباوک‬ ‫یان کەس����ی نزیکی فێرخواز بەم����ەش فێرخوازان‬ ‫باشتر فێری نوسینی پیت‌و ووشەکان دەبن‌و کەڵکی‬ ‫نوسین دەزانن‪.‬‬ ‫‪shallawkhdir@gmail.com‬‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )594‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/26‬‬

‫‪17‬‬

‫نزیكه‌ ‌ی ملیۆن‌و نیوێك هاواڵتی‌ هه‌رێم به‌ره‌و رۆژئاوا كۆچیان كردوه‌‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫به‌بڕوای‌ نوسه‌رێك تێكچونی‌‬ ‫باری‌ ئاسایش‌و ناسه‌قامگیری‌‌و‬ ‫ترس لە‌شه‌ڕو ملمالنێ‌‌و هه‌اڵتن‬ ‫لە‌مردن‪ ،‬نه‌بونی‌ ده‌رفه‌تی‌ كاری‌‬ ‫گونجاو‪ ،‬تاپۆكردنی‌ پۆست‌و‬ ‫پله‌و پیشه‌كان له‌سه‌ر توێژێكی‌‬ ‫دیاریكراو‪ ،‬داته‌پینی‌ باری‌ ئابوری‌‌و‬ ‫خراپی‌ گوزه‌ران به‌هۆی‌ زۆربونی‌‬ ‫كێشه‌و قه‌یرانه‌كانه‌وه‌ لە‌هۆكاره‌‬ ‫سه‌ره‌كییه‌كانی‌ كۆچكردنی‌ گه‌نجانن‬ ‫به‌ره‌و رۆژئاوا‪.‬‬ ‫كتێبی‌ كۆچ لە‌جیهانێكی‌ بێ‌ ئۆقره‌دا‪،‬‬ ‫نوس����ینی‌ ئه‌لش����ێخ بای‌ ئه‌لحه‌بیب‌و‬ ‫ره‌ش����ید خه‌ش����انه‌‪ ،‬س����ابیر عه‌بدواڵ‬ ‫كه‌ری����م كردویه‌تی‌ بە‌كوردی‌‌و ده‌زگای‌‬ ‫ئایدیا له‌دو توێی‌ شه‌س����ت الپه‌ڕه‌دا‬ ‫باڵویكردۆت����ه‌وه‌‪ .‬ئ����ه‌م كتێبە‌چه‌ن����د‬ ‫توێژینه‌وه‌یه‌ك����ی‌ له‌خۆگرتوه‌ كه‌ باس‬ ‫لە‌هۆكارو كاریگه‌رییه‌كانی‌ كۆچكردنی‌‬ ‫هاواڵتی����ان ب����ه‌ره‌و واڵتان����ی‌ رۆژئاوا‬ ‫ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬به‌دیاریكراوی����ش جه‌ختی‌‬ ‫كردۆت����ه‌ س����ه‌ر واڵتان����ی‌ ئه‌فریقی����ا‬ ‫به‌گشتی‌‌و سۆماڵ به‌تایبه‌تی‌‪.‬‬ ‫ژماره‌ی‌ په‌نابه‌ران‬ ‫به‌پێی‌ دوایین ئام����اری‌ رێكخراو ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرت����وه‌كان (‪ )UN‬زیاتر‬ ‫ل����ە‌(‪ )73‬ملیۆن گه‌ن����ج‌و الوی‌ بێكار‬ ‫هه‌ی����ه‌‪ .‬به‌پێی‌ ئامارێك����ی‌ رێكخراوی‌‬ ‫یونس����ێف ته‌نها لە‌س����اڵی‌ (‪)2014‬دا‬ ‫(‪ )214‬ملیۆن كه‌س بۆ واڵتانی‌ دیكه‌‬ ‫كۆچی����ان كردوه‌ كه‌ رێ����ژه‌ی‌ (‪)%10‬‬ ‫ی����ان ته‌مه‌نیان له‌نێ����وان (‪)24 - 10‬‬ ‫س����اڵیدایه‌‪ .‬زۆرین����ه‌ی‌ كۆچبه‌رانیش‬ ‫لە‌ره‌گه‌زی‌ نێرن‪ ،‬ئه‌وه‌ش مه‌ترس����یه‌‬ ‫له‌س����ه‌ر تێكچونی‌ بااڵنس����ی‌ ره‌گه‌زی‬ ‫لە‌واڵته‌كانیاندا‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ ئامارێكی‌ فیدراس����یۆنی‌‬ ‫سه‌رانسه‌ری‌ په‌نابه‌رانی‌ عێراق له‌نێوان‬ ‫س����ااڵنی‌ (‪ )2015 - 1980‬لە‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تانه‌وه‌ ی����ه‌ك ملیۆن‌و (‪)300‬‬ ‫هه‌زار كه‌س ب����ه‌ره‌و واڵتانی‌ ده‌ره‌وه‌‬ ‫كۆچیان كردوه‌‪ .‬نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬ژماره‌ی‌ په‌نابه‌ران له‌جیهاندا‬ ‫به‌گش����تی‌ شه‌س����ت ملیۆن كه‌س����ی‌‬ ‫تێپه‌ڕاندوه‌‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ش به‌هۆی‌ جه‌نگه‌‬ ‫به‌رده‌وامه‌كان����ی‌ ئ����ه‌م دواییان����ه‌ی‌‬ ‫جیهانه‌وه‌ بوه‌‪ .‬یه‌ك له‌سه‌ر چواری‌ ئه‌و‬ ‫ی په‌نابه‌رانیش هه‌ڵگری‌‬ ‫ژم����اره‌ زۆره‌ ‌‬ ‫ره‌گه‌زنامه‌ی‌ سوری‌‌و عێراقین‪.‬‬ ‫هۆكاره‌كانی‌ كۆچكردن‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ به‌پێ����ی‌ جاڕنام����ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌ردون����ی‌ مافه‌كان����ی‌ م����رۆڤ ك����ه‌‬ ‫ده‌رچ����وه‌‬ ‫ل����ە‌(‪)1948/12/10‬‬ ‫ژیانگوزه‌ران����دن له‌ه����ه‌ر ش����وێنێكی‌‬ ‫جیهان مافێكی‌ ئاسایی‌ مرۆڤه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ده‌س����تهێنانی‌ ئه‌م مافه‌ له‌ئێستادا‬ ‫به‌ڕێگه‌یه‌ك����ی‌ دژوارو مه‌ترس����یداردا‬ ‫گ����وزه‌رده‌كات‪ .‬نوس����ه‌رانی‌ كتێبه‌كه‌‬ ‫دوای‌ باس����كردنی‌ نه‌هامه‌تیه‌كان����ی‌‬ ‫رێ����گای‌ كۆچك����ردن ب����ه‌ره‌و واڵتانی‌‬ ‫رۆژئاوا‪ ،‬دێنه‌ سه‌ر باسی‌ هۆكاره‌كانی‌‬ ‫كۆچكردن‪ ،‬دیارتری����ن هۆكاره‌كانیش‬ ‫به‌م جۆره‌ پۆلێن ده‌كه‌ن‪:‬‬ ‫تێكچون����ی‌ ب����اری‌ ئاس����ایش‌و‬ ‫ناس����ه‌قامگیری‌‌و ت����رس لە‌ش����ه‌ڕو‬ ‫ملمالنێ‌‌و هه‌اڵتن لە‌م����ردن‪ ..‬نه‌بونی‌‬ ‫ده‌رفه‌تی‌ كاری‌ گونج����او بۆ گه‌نجان‬ ‫هۆكارێكی‌ دیكه‌ی����ه‌‪ ،‬چونكه‌ زۆربه‌ی‌‬ ‫كۆچب����ه‌ران‌و په‌ناب����ه‌ران هه‌ڵگ����ری‌‬ ‫بڕوانامه‌ی‌ زانكۆیی����ن‌و به‌هۆی‌ كه‌می‌‬ ‫ده‌رفه‌ت����ی‌ كار لە‌واڵته‌كانی����ان كۆچ‬ ‫ده‌ك����ه‌ن‪ ..‬یاخ����ود پۆس����ت‌و پل����ه‌و‬ ‫پیش����ه‌كان له‌سه‌ر توێژێكی‌ دیاریكراو‬ ‫تاپۆكراون‪ ..‬داته‌پینی‌ باری‌ ئابوری‌‌و‬ ‫خراپی‌ گ����وزه‌ران به‌ه����ۆی‌ زۆربونی‌‬ ‫كێشه‌و قه‌یرانه‌كانه‌وه‌ هۆكارێكی‌ تره‌‪..‬‬ ‫بونی‌ گوش����اری‌ ده‌رونی‌‌و خه‌مۆكی‌‌و‬ ‫هه‌وڵدان ب����ۆ ده‌ربازبون لە‌بێهیوایی‌‪..‬‬ ‫خزمه‌تگ����وزاری‌‌و‬ ‫ده‌س����تكه‌وتنی‌‬ ‫رێزگرتن لە‌مافی‌ مرۆڤ‌و ئازادییه‌كان‌و‬ ‫دادپ����ه‌روه‌ری‌ لە‌خۆرئاوا‪ .‬س����ه‌رباری‌‬ ‫هه‌م����و ئه‌وانه‌ كۆچكردن����ی‌ هه‌ندێك‬ ‫لە‌گه‌نجان بۆ به‌ده‌ستهێنانی‌ بڕوانامه‌ی‌‬ ‫بااڵیه‌ كه‌ لە‌واڵته‌كان����ی‌ خۆیاندا ئه‌و‬ ‫ده‌رفه‌ته‌یان پێنادرێت‪.‬‬ ‫كۆچبه‌ران واڵته‌كانیان ده‌بوژێننه‌وه‌‬ ‫ئ����ه‌م‬ ‫دیك����ه‌ی‌‬ ‫به‌ش����ێكی‌‬ ‫كتێبە‌ته‌رخانك����راوه‌ ب����ۆ باس����كردن‬ ‫ل����ه‌و هاوكارییان����ه‌ی‌ كۆچب����ه‌ران بۆ‬ ‫خێزانه‌كانی����ان لە‌واڵته‌كان����ی‌ خۆیان‬ ‫ره‌وان����ه‌ی‌ ده‌كه‌ن����ه‌وه‌‪ .‬ب����ۆ ئ����ه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ش ئاماژه‌ بە‌توێژینه‌وه‌یه‌كی‌‬

‫بانك����ی‌ نێوده‌وڵه‌ت����ی‌ ده‌ك����ه‌ن كه‌‬ ‫لە‌س����اڵی‌ (‪ )2014‬ئه‌نجام����دراوه‌و‬ ‫تیای����دا هات����وه‌‪ )120( :‬ملیۆن كه‌س‬ ‫لە‌دانیش����توانی‌ ده‌وڵه‌تانی‌ كیشوه‌ری‌‬ ‫ئه‌فریقی����ا حه‌واڵه‌ی����ان له‌الیه‌ن كوڕو‬ ‫خ����زم‌و كه‌س����ه‌كانیانه‌وه‌ پێده‌گات‪،‬‬ ‫ك����ۆی‌ س����ه‌رجه‌م ئ����ه‌و حه‌وااڵنه‌ش‬ ‫ده‌گاته‌ شه‌ست ملیار دۆالر‪ .‬ئه‌وه‌ش‬ ‫له‌و كۆمه‌ك‌و یارمه‌تیان����ه‌ زیاتره‌ كه‌‬ ‫كیش����وه‌ره‌كه‌ له‌الیه‌ن كۆمه‌كبه‌خشه‌‬ ‫بیانییه‌كان����ه‌وه‌ ب����ۆ پڕۆژه‌كان����ی‌‬ ‫په‌ره‌پێدان له‌هه‌مان ساڵدا وه‌ریگرتوه‌‬ ‫كه‌ (‪ )56‬ملیار دۆالر بوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی‌ راپۆرته‌ك����ه‌ گرفت����ی‌ ئه‌و‬ ‫حه‌واڵه‌كردنه‌ ئه‌وه‌یه‌ رێژه‌ی‌ (‪)%12.4‬‬ ‫ئه‌و پاران����ه‌ی‌ كۆچبه‌ره‌ ئه‌فریقیه‌كان‬ ‫حه‌واڵ����ه‌ی‌ ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬ب����ۆ تێچون����ی‌‬ ‫حه‌واڵه‌ك����ردن ده‌چێت‌و كۆمپانیاكانی‌‬ ‫حه‌واڵه‌ك����ردن س����ودی‌ لێوه‌رده‌گرن‪.‬‬ ‫هه‌ندێ����ك لە‌ش����اره‌زایانی‌ بانك����ی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ بڕوایان وایه‌ ده‌كرێت ئه‌و‬ ‫رێژه‌یه‌ بۆ (‪ )%5‬كه‌م بكرێته‌وه‌‪ ،‬واته‌‬ ‫نزیكه‌ی‌ چوار ملیار دۆالر بۆ گیرفانی‌‬ ‫كۆچبه‌ره‌ ئه‌فریقیه‌كان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌مه‌به‌س����تی‌ كه‌مكردن����ه‌وه‌ی‌ بڕی‌‬ ‫ئه‌و پاره‌ی����ه‌ی‌ ده‌درێته‌ كۆمپانیاكانی‌‬ ‫حه‌واڵ����ه‌‪ ،‬له‌ئێس����تادا هه‌ندێ����ك‬ ‫لە‌ده‌وڵه‌تان����ی‌ ئه‌فریقی����ا لە‌هه‌وڵ����ی‌‬ ‫په‌ره‌پێدان����ی‌ سیس����تمی‌ بانیكدان‪،‬‬ ‫تاوه‌ك����و ببن����ه‌ كه‌ناڵی‌ ئاس����انكارو‬ ‫س����ودمه‌ند لە‌هاتنی‌ ئه‌و ب����ڕه‌ دارایه‌‬ ‫نه‌ختینه‌ییه‌ زۆره‌ بۆ ناو واڵته‌كانیان‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ حه‌واڵه‌ دارایی����ه‌كان رێژه‌ی‌‬ ‫(‪ )%20 - %2‬داهات����ی‌ نه‌ته‌وه‌ی����ی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تانی‌ ئه‌فریقیا پێكده‌هێنن‪.‬‬ ‫سوده‌ دارایی‌‌و زانستییه‌كانی‌ حه‌واڵه‌‬ ‫ئ����ه‌و ب����ڕه‌ پاران����ه‌ی‌ كۆچب����ه‌ران‬ ‫حه‌واڵ����ه‌ی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬بوه‌ته‌ به‌ش����ێكی‌‬ ‫گرنگ لە‌پێكهێنانی‌ داهاتی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‌و‬ ‫ناوخۆیی‌ بۆ ئه‌و ده‌وڵه‌تانه‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫بوه‌ت����ه‌ س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ بنه‌ڕه‌ت����ی‌‬ ‫لە‌دروستكردنی‌ داهاتی‌ زۆرێك لە‌خێزانه‌‬ ‫هه‌ژارو نه‌داره‌كان‌و بە‌سه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫هه‌ر‌ه گرنگی‌ دروس����تكردنی‌ (دراوی‌‬ ‫قورس) داده‌نرێت‪.‬‬ ‫نوسه‌ر ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌گه‌ر ئه‌و حه‌وااڵنه‌‬ ‫ب����ۆ چه‌ن����د بوارێك����ی‌ دیاریك����راوی‌‬ ‫كه‌رت����ی‌ وه‌به‌رهێنان ته‌رخان بكرێت‌و‬ ‫به‌پێی‌ به‌رنام����ه‌و پالن به‌ڕێوه‌ببرێت‪،‬‬

‫ژماره‌ ‌ی په‌نابه‌ران‬ ‫له‌جیهاندا به‌گشتی‌‬ ‫شه‌ست ملیۆن كه‌س ‌ی‬ ‫تێپه‌ڕاندوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌هۆ ‌ی جه‌نگ ‌ه‬ ‫به‌رده‌وامه‌كان ‌ی ئه‌م‬ ‫دواییانه‌ ‌ی جیهانه‌و‌ه‬ ‫بوه‌‪ .‬یه‌ك له‌سه‌ر‬ ‫چوار ‌ی ئه‌و ژمار‌ه‬ ‫زۆره‌ ‌ی په‌نابه‌رانیش‬ ‫هه‌ڵگر ‌ی ره‌گه‌زنامه‌ ‌ی‬ ‫سوری‌‌و عێراقین‬ ‫س����ه‌رمایه‌یه‌كی‌ باش����ی‌ لێ����و‌ه‬ ‫ده‌س����تده‌كه‌وێت‌و له‌چه‌ندی����ن بواری‌‬ ‫ناوخۆیی‌‌و وه‌به‌رهێنانی‌ نیش����تیمانیدا‬ ‫س����ودی‌ لێده‌بینرێ����ت‪ .‬له‌س����ه‌روی‌‬ ‫هه‌مویانه‌وه‌ هۆكارێكی‌ س����ه‌ره‌كیه‌ بۆ‬ ‫س����نورداركردنی‌ ه����ه‌ژاری‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫پێش����نیار ده‌كات حكومه‌ت����ه‌كان‬ ‫هانی‌ ئه‌و كۆچبه‌رانه‌ بده‌ن به‌ش����ێك‬ ‫لە‌پاره‌كانیان بۆ ئه‌نجامدانی‌ پڕۆژه‌ی‌‬ ‫بچوك‌و مامناوه‌ن����دی‌ بۆ به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫دانیشتوانی‌ واڵته‌كانیان خه‌رج بكه‌ن‪.‬‬ ‫س����ودی‌ كۆچبه‌ره‌كان ته‌نها الیه‌نی‌‬ ‫مادی‌ ناگرێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو وه‌كو نوسه‌ر‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬به‌ده‌س����تهێنانی‌ شاره‌زایی‌‌و‬ ‫ی گرنگی‌‬ ‫پس����پۆڕی‌ الیه‌نێكی‌ دیك����ه‌ ‌‬ ‫كۆچبه‌رانه‌ ب����ۆ واڵته‌كانیان‪ ،‬چونكه‌‬ ‫به‌شێك لە‌كۆچبه‌ران توانیویانه‌ په‌ره‌‬ ‫بە‌ئاس����تی‌ زانس����تی‌ خۆی����ان بده‌ن‌و‬ ‫بڕوانام����ه‌ی‌ ب����ااڵ به‌ده‌س����ت بهێنن‪.‬‬

‫بۆیه‌ ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌و كه‌س����انه‌ی‌ خاوه‌نی‌‬ ‫ش����اره‌زایی‌‌و توان����ای‌ زۆرن‪ ،‬ده‌توانن‬ ‫لە‌پێشكه‌وتن‌و گه‌ش����ه‌كردنی‌ كه‌رتی‌‬ ‫پیشه‌س����ازی‌ له‌ن����او واڵته‌كانیان����دا‬ ‫یارمه‌تیده‌ر بن‪.‬‬ ‫دوای‌ خس����تنه‌ڕوی‌ س����وده‌‬ ‫جۆراوجۆره‌كانی‌ كۆچبه‌ران‪ ،‬نوس����ه‌ر‬ ‫ده‌ڵێ����ت‪ :‬ناكرێ����ت كۆچب����ه‌ران ببنه‌‬ ‫ئه‌لته‌رناتیڤ����ی‌ رۆڵ‌و هه‌وڵه‌كان����ی‌‬ ‫حكومه‌ت بۆ به‌دیهێنانی‌ گه‌شه‌كردن‌و‬ ‫ده‌س����ته‌به‌ركردنی‌ ده‌رفه‌ته‌كانی‌ كارو‬ ‫هه‌وڵدانی‌ بێوچان بۆ س����نورداركردن‬ ‫یان نه‌هێش����تنی‌ ه����ه‌ژاری‌‌و بێكاری‌‬ ‫لە‌ناوخۆدا‪.‬‬ ‫ئه‌زمونی‌ سیاسی‌‌و میدیایی‌ سۆماڵ‬ ‫یه‌كێك له‌و ده‌وڵه‌تانه‌ی‌ نوسه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫كتێبه‌ك����ه‌ وه‌كو نمونه‌ باس����یده‌كه‌ن‬ ‫سۆماڵه‌‪ ،‬ئه‌و واڵته‌ی‌ لە‌ساڵی‌ (‪)1991‬‬ ‫س����ۆماڵ دوچ����اری‌ ش����ه‌ڕی‌ ناوخۆو‬ ‫ماڵوێران����ی‌‌و كاره‌س����اتی‌ ژینگه‌یی‌‌و‬ ‫برس����ێتی‌‌و ق����ات‌و قڕی‌ ه����ات‪ .‬به‌و‬ ‫هۆیه‌وه‌ له‌ئێستادا زیاتر لە‌یه‌ك ملیۆن‬ ‫س����ۆماڵی‌ ل����ە‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵته‌كه‌یان‬ ‫ده‌ژین‌و سه‌رقاڵی‌ كاری‌ جۆراوجۆرن‪،‬‬ ‫به‌ش����ێكیان لە‌ب����واری‌ هاورده‌كردن‌و‬ ‫هه‌نارده‌كردندا زۆر چاالكن‪.‬‬ ‫ئام����اره‌كان ده‌ریده‌خ����ه‌ن قه‌باره‌ی‌‬ ‫حه‌واڵه‌ی‌ ره‌وه‌ندی‌ س����ۆماڵی‌ له‌كۆی‌‬ ‫ئ����ه‌و كۆم����ه‌ك‌و یارمه‌تی����ه‌ مرۆییانه‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیانه‌ زیات����ره‌ كه‌ له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كانه‌وه‌ پێشكه‌ش به‌و‬ ‫واڵته‌ ده‌كرێت‪ .‬به‌گوێره‌ی‌ رێكخراوی‌‬ ‫(‪ )UNDP‬هه‌ر خێزانێكی‌ سودمه‌ند‬ ‫مانگانه‌ بڕی‌ په‌نجا تا (‪ )200‬دۆالری‌‬ ‫پێده‌كات‪ ،‬حه‌واڵه‌ داراییه‌كان به‌گشتی‌‬ ‫رێ����ژه‌ی‌ (‪ )%22‬داهات����ی‌ خێزانه‌كان‬ ‫لە‌سۆماڵ پێكده‌هێنن‪.‬‬ ‫سۆماڵییه‌كان لە‌تاراوگه‌ ناوه‌ندێكی‌‬ ‫راگه‌یاندنیان دروستكردوه‌ كه‌ توانای‌‬ ‫ئه‌وه‌ی����ه‌ بگاته‌ هه‌مو س����ۆماڵیه‌كان‬ ‫له‌ناوخ����ۆو ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵتدا‪ ،‬به‌وته‌ی‌‬ ‫نوس����ه‌ر ئ����ه‌و ناوه‌نده‌ بوه‌ت����ه‌ هۆی‌‬ ‫به‌هێزبونی‌ بازنه‌ی‌ په‌یوه‌ندی‌ له‌نێوان‬ ‫به‌ش����ه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك كه‌ توشی‌‬ ‫دابه‌شبون‌و په‌رته‌وازه‌یی‌ گه‌وره‌ بوه‌‪.‬‬ ‫جگه‌له‌م����ه‌ رێگه‌یه‌كی‌ نوێی‌ كردۆته‌وه‌‬ ‫ب����ۆ به‌رده‌وامبون����ی‌ وابه‌س����ته‌یی‌‌و‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ نێوان پێكهاته‌ی‌ كه‌لتوری‌‬ ‫ئه‌و كۆمه‌ڵگه‌یه‌‪.‬‬

‫كاریگه‌ری‌ كۆچبه‌ره‌ س����ۆماڵیه‌كان‬ ‫ته‌نها له‌الیه‌نی‌ دارایی‌‌و میدیاییدا نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو الیه‌نی‌ سیاسیش����ی‌ گرتۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌نمونه‌ له‌كۆی‌ س����ێ‌ حیزبی‌ سیاسی‌‬ ‫دوانی����ان له‌الیه‌ن ئه‌و س����ه‌ركردانه‌وه‌‬ ‫رابه‌رایه‌ت����ی‌ ده‌كرێن كه‌ ل����ه‌ده‌ره‌وه‌‬ ‫گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌‪ .‬یه‌كێك لە‌دو س����ه‌رۆكی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌ ته‌شریعیه‌كان له‌وانه‌ن كه‌‬ ‫لە‌ده‌ره‌وه‌ گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌‪ .‬لە‌كۆی‌ (‪)82‬‬ ‫پارله‌مانتاری‌ سۆماڵ (‪ )30‬ئه‌ندامیان‬ ‫لە‌ده‌ره‌وه‌ گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌‪ .‬له‌و كابینه‌یه‌ی‌‬ ‫حكومه‌ت ك����ه‌ لە‌ش����وباتی‌ (‪)2009‬‬ ‫دامه‌زرا‪ ،‬س����ه‌رۆك وه‌زی����ران‌و نیوه‌ی‌‬ ‫ئه‌ندامانی‌ كابینه‌ك����ه‌ی‌ (‪ 18‬لە‌كۆی‌‬ ‫‪ 37‬وه‌زیر) لە‌س����ۆماڵیه‌ گه‌ڕاوه‌كانی‌‬ ‫تاراوگه‌ بون‪.‬‬ ‫سه‌رباز رێگری‌ لە‌كۆچبه‌ران ده‌كات‬ ‫له‌هه‌مبه‌ر كۆچی‌ به‌لێشاوی‌ هاواڵتیان‬ ‫لە‌كیشوه‌ره‌كانی‌ ئاس����یاو ئه‌فریقیاوه‌‬ ‫ب����ۆ ئه‌وروپ����ا‪ ،‬ده‌وڵه‌تان����ی‌ ئه‌وروپا‬ ‫ده‌سته‌وه‌سان نه‌بون‪ ،‬به‌ڵكو لە‌هه‌وڵی‌‬ ‫كۆنترۆڵكردن‌و سنورداركردنیدا بون‪،‬‬ ‫له‌س����ه‌ره‌تادا له‌ڕێگ����ه‌ی‌ گرتنه‌به‌ری‌‬ ‫رێكاری‌ یاساییه‌وه‌‪ ،‬پاشان له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫به‌كارهێنانی‌ هێزی‌ سه‌ربازییه‌وه‌‪.‬‬ ‫وه‌ك����و نوس����ه‌رانی‌ كتێبه‌ك����ه‌‬ ‫رونیده‌كه‌ن����ه‌وه‌ ده‌وڵه‌تان����ی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫ئه‌وروپا به‌مه‌به‌ستی‌ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌‬ ‫كۆچی‌ نایاس����ایی‌ له‌ڕێگ����ه‌ی‌ ده‌ریای‌‬ ‫ناوه‌ڕاس����ته‌وه‌ ب����ه‌ره‌و ئه‌وروپ����ا‪،‬‬ ‫لە‌مانگی‌ ته‌مموزی‌ (‪)2015‬دا هێزێكی‌‬ ‫ده‌ریایی����ان دروس����تكردوه‌ ك����ه‌ بە‌ ‬ ‫(‪ )Eu nav for Med‬ناوده‌برێ����ت‪،‬‬ ‫ئه‌و هێزه‌ش لە‌فڕۆكه‌هه‌ڵگرێك‌و س����ێ‌‬ ‫كه‌شتی‌ ده‌ریایی‌ پێكهاتوه‌‪.‬‬ ‫ب����اره‌گای‌ س����ه‌ره‌كی‌ ئ����ه‌و هێ����زه‌‬ ‫لە‌رۆم����ای‌ پایته‌خت����ی‌ ئیتالیای����ه‌و‬ ‫لە‌(‪ )1020‬ئه‌فسه‌رو سه‌رباز پێكهاتوه‌‬ ‫ك����ه‌ زۆرینه‌یان ئیتالی‌‌و فه‌ره‌نس����ین‪.‬‬ ‫له‌و ژماره‌یه‌ش (‪ )800‬كه‌سیان له‌ناو‬ ‫ده‌ری����ادا ئه‌ركه‌كانی����ان راده‌په‌ڕێنن‪.‬‬ ‫حكومه‌ته‌كانی‌ ئه‌وروپا به‌هاوبه‌ش����ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ یه‌كێتی‌ ئه‌وروپا بودجه‌یه‌كیان‬ ‫به‌به‌ه����ای‌ (‪ )11.8‬ملی����ۆن یۆرۆ بۆ‬ ‫جێبه‌جێكردن����ی‌ قۆناغ����ی‌ یه‌كه‌م����ی‌‬ ‫پرۆس����ه‌كه‌ ته‌رخانك����ردوه‌‪ .‬قه‌باره‌ی‌‬ ‫هێزه‌كه‌ پێكهات����وه‌ لە‌فڕۆكه‌هه‌ڵگری‌‬ ‫كاڤۆری‌ ئیتالی‌‪ ،‬دو كه‌ش����تی‌ جه‌نگی‌‬ ‫ئه‌ڵمان����ی‌‌و كه‌ش����تیه‌كی‌ به‌ریتان����ی‌‪،‬‬

‫چه‌ندین فڕۆكه‌ی‌ فه‌ره‌نسی‌‌و ئیتالی‌‌و‬ ‫به‌ریتانی‌‌و لۆكس����ه‌مبۆرگی‌‪ .‬له‌س����ه‌ر‬ ‫پش����تی‌ كه‌ش����تیه‌ جه‌نگیه‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫هێزه‌و به‌مه‌به‌ستی‌ سه‌رپه‌رشتیكردنی‌‬ ‫پرۆسێس����ه‌كانی‌ ئاخاوتن‌و وه‌رگرتنی‌‬ ‫زانی����اری‌ لە‌س����ه‌رۆك بان����ده‌كان‌و‬ ‫قاچاغچیی����ه‌كان‪ ،‬كۆمه‌ڵێك وه‌رگێڕو‬ ‫شاره‌زای‌ یاسایی‌ هه‌ن‪.‬‬ ‫به‌ب����ڕوای‌ نوس����ه‌ران رێگه‌چاره‌ی‌‬ ‫سه‌ربازی‌ گرفتی‌ كۆچبه‌ری‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫ناكات‪ ،‬به‌ڵكو چاره‌سه‌ركردنی‌ قه‌یرانی‌‬ ‫كۆچب����ه‌ران پێویس����تی‌ بە‌پالنێك����ی‌‬ ‫گش����تگیره‌‪ ،‬ئه‌و پالنه‌ش پێویس����ته‌‪:‬‬ ‫باش����كردنی‌ ئاس����تی‌ ژی����ان‌و بژێوی‌‬ ‫دانیشتوان‪ ،‬چاره‌سه‌ركردنی‌ ناكۆكی‌‌و‬ ‫قه‌یرانه‌كان‪ ،‬به‌گژاچونه‌وه‌ی‌ هه‌ژاری‌‌و‬ ‫برسێتی‌‌و به‌ره‌و پێشبردنی‌ ره‌وڕه‌وه‌ی‌‬ ‫گه‌شه‌پێدان به‌مه‌به‌ستی‌ دابینكردنی‌‬ ‫ده‌رفه‌ت����ی‌ كاركردن����ی‌ گونج����او بۆ‬ ‫گه‌نجان‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ ئه‌وانه‌ی‌ خاوه‌نی‌‬ ‫بڕوانامه‌و پسپۆڕین له‌خۆبگرێت‪.‬‬

‫به‌ده‌ستهێنان ‌ی‬ ‫شاره‌زایی‌‌و پسپۆڕ ‌ی‬ ‫الیه‌نێكی‌ دیكه‌ ‌ی‬ ‫گرنگی‌ كۆچبه‌ران ‌ه بۆ‬ ‫واڵته‌كانیان‪ ،‬چونكه‌‬ ‫به‌شێك لە‌كۆچبه‌ران‬ ‫توانیویانه‌ په‌ر‌ه‬ ‫بە‌ئاستی‌ زانست ‌ی‬ ‫خۆیان بده‌ن‌و‬ ‫بڕوانامه‌ی‌ بااڵ‬ ‫به‌ده‌ست بهێنن‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )594‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/26‬‬

‫فەرماندەی ئۆپەراسیۆنە تایبەتەكانی ئەمریكا بۆ تەواوكردنی‬ ‫كارەكانی داوای لەواشنتۆن كردوە پشتی كوردەكانی سوریا بەرنەدات‬ ‫• نوسینی گایل تزه‌ماج له‌ممۆن‬ ‫راویژکار لەپەیوەندیی دەرەوە‬ ‫کۆبان����ی‪ ،‬س����وریا‪ -‬ل����ەو گەرمایەدا‬ ‫گفتوگومان لەگ����ەڵ هێزە تایبەتەكانی‬ ‫ئەمری����كا دەک����رد ك����ە راهێنانی����ان‬ ‫بە‌هاوپەیمانی عەرەبی س����وری دەكرد‬ ‫لەپڕ هەستێكی پڕس����ۆز ئاشكرابو كە‬ ‫داوای هاوكاری دەكرد‪.‬‬ ‫ئەو هێزە بژاردە ئەمریكییە لەپێناو‬ ‫ئەركەكەیاندا پش����ونادەن؛ دەیانەوێت‬ ‫بزانن كە ئەوەی دەیك����ەن لە‌كۆتاییدا‬ ‫بەرهەم����ی دەبێت‪ .‬بۆ ئێمەش ئەوانەی‬ ‫لەب����ارەی ش����ەڕەكانی دوای ‪11‬ی‬ ‫س����ێپتەمبەرەوە دەنوس����ین لەراستیدا‬ ‫ئەوە گۆڕانكارییەكە‪.‬‬ ‫فەرماندەیەكی بااڵی سەربازی ئەمریكا‬ ‫كە س����ەرۆكایەتی دەس����تە بژاردەكە‬ ‫دەكات بۆ مەشقپێكردن‌و هاوكاریكردنی‬ ‫هێزەكان����ی س����وریای دیموك����رات كە‬ ‫هاوپەیمانی عەرەبی سوریا بەشێك لەو‬ ‫هێزان����ەن وتی"رێنماییەكانی من رونن؛‬ ‫ئ����ەوەی هەوڵدەدەین لێ����رە ئەنجامی‬ ‫بدەین لە‌ب����ەرەی دژ بەداع����ش رونە‪،‬‬ ‫ئەو فەرمانانەی پێمانگەیشتون رونن‌و‬ ‫ئێم����ە ه����اوكاری هێزەكانی س����وریای‬ ‫دیموكرات دەكەین بۆ ئەوەی ناوچەكان‬ ‫باكبكەن����ەوە‌و هەروەه����ا ه����اوكاری‬ ‫هێزەكانی ئاسایشی ناوخۆ دەكەین بۆ‬ ‫پاراستنی شوێنەكان"‪.‬‬ ‫دیمەنی ئەو دەستە بژاردە ئەمریكییە‬ ‫لەن����او تۆز‌و خۆڵ����ی س����ەربازگەكەدا‬ ‫لە‌باكوری س����وریا ئەركە ك����ە بڕیاری‬ ‫سیاسی واش����نتۆنە بۆ ئەوەی مەشق‬ ‫بە‌هێزە ناوخۆییەكان بكەن بۆ جەنگان‬ ‫دژی داع����ش‪ .‬ب����ەاڵم ئەم دەس����تەیە‬ ‫لەس����ەر رێیەكی پێچەوانەی����ە لەگەڵ‬ ‫جیوپۆڵەتیكی ناوچەكەدا‪ .‬واش����نتۆن‬ ‫پش����تیوانی کوردەکانی سوریا دەکات‬ ‫کە رۆڵی سەرەكیان هەیە لە‌هێزەكانی‬ ‫سوریای دیموكراتدا‪ ،‬لە‌کاتیکدا تورکیا‬ ‫بەتێرۆرس����تی جیاخواز ناویان دەبات‪.‬‬ ‫فەرماندە سەربازییەكانی هێزی تایبەتی‬ ‫ئەمریكا دەڵێنهەست دەکەن شەرڤانە‬ ‫کوردەکان دەتوان کوتایی بەو بازنەی‬ ‫تی����رۆرە بهێنن كە لەس����اڵی ‪2003‬ەوە‬ ‫لەعێراق‌و س����وریا ئاگرێكی ناوەتەوە‌و‬ ‫النیكەم بەشێك لەو ناوچەیە بگێڕنەوە‬ ‫بۆ ئەوەی فەرمانڕەوایەتییەكی ئارامی‬ ‫تێدا بكرێت‪ .‬بەاڵم ئەگەر ئەمەریکا بۆ‬ ‫دڵنەوایی هاورێکانی لە‌ناتۆ پشت لەوان‬ ‫ب����کات‪ ،‬مانای وای����ە کاری ئێمە گاڵتە‬ ‫پێکردن بوە‪.‬‬ ‫لەسەر ئەو زەوییەی رۆژ سوتاندویەتی‪،‬‬ ‫هەس����ت دەکەین ک����ە گفتوگوی ئێمە‬ ‫دورە لەو کورد‌و عارەبانەی کە لەالیەن‬ ‫ئەمەریکییەکانەوە مەشقیان پێدەکرێت‪.‬‬ ‫ئەوان بەرگێکی نوێ دەپۆشن‌و لە‌بیری‬ ‫جێگرتنەوەی داعشدان‪ .‬بەرەسمی داوا‬ ‫لە‌ئیمە کراوە‪ ،‬ک����ە ناوی‌و پلە‌و پایەی‬ ‫ئەو کەسانە نەبەین کە سەرپەرشتی‌و‬ ‫مەشق بەوان دەکەن‪.‬‬ ‫یەکێک����ە‬ ‫عەبدولڕەحم����ان‬ ‫لە‌مەشقپێکراوەکان‪ ،‬ئەو وتی"دەمەوێت‬ ‫منداڵەکان����ی رەققە لە‌دەس����ت داعش‬ ‫رزگاربک����ەم‪ .‬ئەو دو هەفتە مەش����قی‬ ‫لەو س����ەربازگەیەدا پێکرابو‪ ،‬ئامادەی‬ ‫چون بۆ بەرەی پێش����ەوەی ش����ەڕ بو‪.‬‬ ‫ئەو دەیوت دەمەویت نیش����تمانەکەم‌و‬ ‫کەرامەتم لە‌تێرۆریس����تان بپارێزم‪ ،‬من‬ ‫شادم کە ئامادەم بچم بۆ شەڕ‪ ،‬دڵشادم‬ ‫بەوەی کە هەوڵدەدەم منداڵەکان ئازاد‬ ‫بکەم‪.‬‬ ‫سۆز‌و خۆشەویستی ئەمەریکییەکان‬ ‫بۆ ئەو شەڕڤانانە ئاشكرابو‬ ‫کۆتایهێن����ان بە‌ش����ەڕی عی����راق‬ ‫خەون����ی دەس����تە ئەمریكییەك����ە بو‪،‬‬ ‫یەکێ����ک لە‌س����ەرکردە ئەمەریکییەکان‬ ‫لەس����وریا وای وت ك����ە مەبەس����تی‬ ‫لە‌هی����زە تایبەتی����ەکان ب����و‪ ،‬ئەوانەی‬ ‫تەبلەی سەوز لەس����ەر دەکەن‪ ،‬ئەوان‬ ‫لە‌مێژە مەش����ق بە‌هێ����زە دەرەکیەکان‬ ‫دەکەن‪ .‬لە‌نوس����راوەكاندا بە‌دەستەی‬ ‫ئۆپەراس����یۆنی تایبەت ناسراون‪ .‬بۆ؟‬ ‫لەبەرئ����ەوەی ئەوان دەڵی����ن بێگومان‬ ‫ئێمە هیزێکین کە پشتی شەڕكەرەكان‬ ‫پتەودەکەین‪ .‬ئەو فەرماندەیە لەبارەی‬ ‫ش����ەڕڤانە كوردەكان����ەوە وت����ی "ئەم‬ ‫ش����ەڕڤانانە وەکو ئێمە دڕن‌و‌و پشتیان‬ ‫پێدەبەسترێ‪ .‬لەڕوانگەی منەوە ئەمانە‬

‫شەڕڤانێکی هێزەکانی سوریای دیموکرات‬ ‫گروپێکی خۆڕاگرن‌و کردەن"‪ .‬لەبارەی‬ ‫ك����وردەوە وتی"لە کاتی گرفتدا مرۆڤی‬ ‫کورد کردەن‌و هەل����ی خۆ بەڕیوەبردن‬ ‫دەقۆزن����ەوە‪ .‬فەرماندەیەكی تر وتی‬ ‫ئەوان "خوازیاری بردنەوەن"‪ .‬یەكێكی‬ ‫دیكە وتی" ت����ۆ کاتی خۆت بە‌پاڵنان‬ ‫بەوانەوە بۆ شەر بەسەر نابەیت‪ ،‬ئەوان‬ ‫بۆ خۆیان دەخوازن شەڕ بکەن‪".‬‬ ‫دەرب����ارەی ش����ەڕڤانان‌و هێزەكانی‬ ‫سوریای دیموكراتەوە وتیشی"خواستێكی‬ ‫راس����تەقینەیان هەیە تا وەک شەریکە‬ ‫بەش����ی ش����ەرعی مامەڵەی����ان لەگەڵ‬ ‫بكرێت‌و ئەوان دەیانەوێت كارە راستەكە‬ ‫بكەن ئەوەش وەك هەلێك سەیردەكەن‬ ‫بۆ گۆڕین����ی روانگەیان"‪ .‬ئەو باوەڕەی‬ ‫کوردانی س����وریا‌و یەپەگ����ە‌و یەپەژە‬ ‫س����ەرچاوەی گرژی نێ����وان وەزارەتی‬ ‫دەرەوە‌و پینتاگۆنە‪.‬‬ ‫ل����ەوڕوەوە‪ ،‬هێ����زی ئۆپەراس����یۆنە‬ ‫تایبەتەكانی ئەمەریکا وەک هاوبەشی‬ ‫خۆیان دەیانبینن‌و ئامادەنین گۆڕەپانی‬ ‫شەڕ بەجێبهێڵن‪ .‬یەكێك لە‌فەرماندە‬ ‫دەڵێت"تێچ����وی‬ ‫ئەمریكیی����ەكان‬ ‫كارەكەی����ان زۆر لەس����ەر ئەمەری����کا‬ ‫نەکەوتوە" یەكێكی دیكەشیان دەڵێت‬ ‫"بەڕاس����تی ئەم جۆرە ش����ەریکە لەم‬ ‫بەشەی دونیادا دەگمەنە‪".‬‬

‫بەڕاستی ئەم جۆرە‬ ‫شەریکە لەم بەشەی‬ ‫دونیادا دەگمەنە‬

‫ئەوان دەشڵێن س����یناریۆیەك هەیە‬ ‫كە پێدەچێ����ت دۆخەك����ە لە‌خەونەوە‬ ‫بكاتە مۆتەكە‪ :‬واتە دەستەبەرداربونی‬ ‫كوردەكانی سوریا لەالیەن ئەمریكاوە‪.‬‬ ‫فەرماندەیەک����ی تریان وتی "بۆ ئێمە‬ ‫باش����ترە وازیان لێبهێنی����ن تا بۆ باری‬ ‫لەوەوبەریان بگەڕێنەوە"‬ ‫فەرمان����دە ئەمریكیی����ەكان دەڵێ����ن‬ ‫چاکترە کە پش����تی هێزەكانی سوریای‬

‫دیموكرات بگرن كە لەنێویاندا یەپەگە‌و‬ ‫رەگەزی جی����اوازی دیكە هەن بەوەش‬ ‫پێشڕەوی زیاتر بەدەستدەهێنن‪ ..‬لەو‬ ‫دەمەدا ک����ە ش����ەڕڤانە دیموکراتەکان‬ ‫ناوچ����ەکان لە‌داع����ش پاکدەکەنەوە‪،‬‬ ‫هیزەکانی ئاسایش ناوچە پاکكراوەکان‬ ‫دەپارێزن لە‌رەقە کە لەالیەن ئەنجومەنی‬ ‫مەدەنی‌و س����ەرکردە ژن‌و پیاوەكانەوە‬ ‫ئەرزیەتی بڕیاردان دەس����ازێنرێت‪ .‬ئەم‬ ‫شێوازی ریکخس����تەنە لە‌گوندەکانیشدا‬ ‫پەیڕەو دەکرێت‪.‬‬ ‫لەگەڵ ئەوەشدا فەرماندەكان دەڵێن‬ ‫س����ەركردەی ئەنجومەنە مەدەنییەكان‬ ‫پێداویس����تی زیاتری����ان دەوێ����ت ب����ۆ‬ ‫ئەوەی بتوانن س����ەقامگیری بەردەوام‬ ‫بەدەستبهێنن‪.‬‬ ‫لەی��ل�ا مس����تەفا‪ ،‬هاوس����ەرۆكی‬ ‫ئەنجومەن����ی مەدەن����ی رەقق����ە ك����ە‬ ‫ئەندازی����اری شارس����تانییە دەڵێ����ت "‬ ‫کارەبا‪ ،‬ئاو‪ ،‬ئاس����ایش ب����ۆ ئێمە زۆر‬ ‫گرنگە"‪ .‬ئەو دەڵێت لە‌ئیستادا خۆی‌و‬ ‫ئەندامانی دیكەی ئەنجومەنی مەدەنی‬ ‫ب����ێ موچ����ە خزمەت����ی ش����ارەكەیان‬ ‫دەكەن‪ .‬دەش����ڵێت "بۆ ئ����ەوەی رەقە‬ ‫بینابکەینەوە‪ ،‬پیداویستیمان بە‌ پارە‌و‬ ‫پشتیوانی زۆرە"‪.‬‬ ‫هاوس����ەرۆكی ئەنجومەن����ی مەدەنی‬ ‫مەنبیج‪-‬ی����ش‪ ،‬كە س����اڵێك لەمەوبەر‬ ‫لەدەس����تی داع����ش دەرهێنراب����و‪،‬‬ ‫هەمان ش����تی دوبارەكردەوە‪ .‬مەنبیج‬ ‫ش����ارۆچكەیەكی باكوری سوریایە كە‬ ‫لەس����ەرخۆ‌و بە‌پشتبەس����تن بە‌خۆی‌و‬ ‫بەبێ هیچ پش����تیوانییەكی كۆمەڵگەی‬ ‫نێودەوڵەتی ئاوەداندەكرێتەوە‪.‬‬ ‫ئیبراهیم قەفتان سەرۆکی ئەنجومەنی‬ ‫مەدەن����ی مەنبی����ج دەڵێت"خەڵک����ی‬ ‫چاوەڕێ����ێ خزمەتگوزارین"‌و "ئەمەریکا‬ ‫دەتوانی����ت بەخێرای����ی‌و بەئاس����انی‬ ‫هاوكاریم����ان بكات‌و ت����ا ئێمە بتوانین‬ ‫خێراتر خزمەت بە‌خەڵكەکە بگەیەنین"‪.‬‬ ‫بۆ ئەوەی گۆڕانكاری لەژیانی خەڵكدا‬ ‫دەربكەوێت‪.‬‬ ‫ئۆپەراس����یۆنە‬ ‫فەرماندەكان����ی‬ ‫تایبەتەكانی ئەمەریكا رۆژانە لەڕێگەی‬ ‫ڤیدیۆكۆنفرانس����ەكانیانەوە هەواڵەکان‬ ‫بە‌بەرپرس����انی وەزارەت����ی دەرەوە‬ ‫دەگەیەن����ن تا پش����تیوانی ئەنجومەنە‬ ‫مەدەنییەكان بک����ەن‪ .‬هەرەوها دەزانن‬ ‫نەبونی خزمەت‌و بەرێوەبەرایەتی الواز‬ ‫رێگە بۆ ئاشوب‌و یاخیبون خۆشدەکات‌و‬ ‫ئەمەری����کا ناچ����ار دەکات ک����ە هێ����ز‬ ‫بەکاربهێنێت‪ .‬دەڵێن لە‌ئێستادا هەوڵی‬ ‫"حكومەت هەموی" ئەرێنیە لە‌سوریادا‌و‬

‫دەڵێ����ن س����ورییەكان لە‌هەوڵی بەرەو‬ ‫پیشەوەبردنی واڵتەكەیاندان‪.‬‬ ‫فەرماندەیەكی بااڵی ئۆپەراس����یۆنە‬ ‫تایبەتەكان����ی ئەمری����كا دەڵێت"بەرز‌و‬ ‫نزم����ی لە‌بەریوەبردنەندا هەیە‌و لەگەڵ‬ ‫گرتنی رەق����ەدا ناوچ����ەکان بەرفراون‬ ‫ت����ر دەبێ����ت‪ ،‬هیزەکان����ی ئاس����ایش‬ ‫دەست بەسەر ناوچەکان دەگرن‌و ئەم‬ ‫مودێلە کار دەکات‪ ".‬دەش����ڵێت"ئێمە‬ ‫هیچ تەداخولێک ناکەین‌و س����ورییەکان‬ ‫ب����ۆ خۆی����ان پالن����ی کارەکانی����ان‬ ‫بەجێدەگەیەنن"‌و پێشیان دەڵێین"ئەم‬ ‫کارانەتان کەم وێنەن‪ ،‬ئێمە مەش����ق‌و‬ ‫پێداویس����تیتان دەدەینێ‪ ،‬ئۆتۆمبێل‌و‬ ‫ئام����رازی پەیوەندیکردنتان دەدەێنی‪،‬‬ ‫ئێ����وەش بە‌گوێ����رەی توان����ای خۆتان‬ ‫بینابکەنەوە‪".‬‬ ‫جەیمس جیفری باڵیۆزی پێش����وی‬ ‫ئەمەریکا لە‌عی����راق‌و تورکیا دەربارەی‬ ‫هێزی ئۆپەراسیۆنە تایبەتەكان دەڵێت‬ ‫"بڕوای تەواوم بە‌بەجێگەیاندنی پالنی‬ ‫س����ەربازی هەیە‪ ،‬بەاڵم گومان دەکەم‬ ‫ل����ەوەی ئ����ەوان شایس����تەی راوێژی‬ ‫ئایدولوج����ی سیاس����ی ب����ن‌و بەقوڵی‬ ‫لەگرفت����ی پێكهات����ەكان‌و هاوپەیمانان‬ ‫تێبگەن‪ ،‬بەراورد بەو کەس����انەی کە‬ ‫لە‌ناویاندا ژیاون‪".‬‬ ‫پشتگیری لە‌شەرڤانانی سوریا‬ ‫ئاسانتر بوە‪ ،‬لەودەمەوە کە دۆناڵد‬ ‫ترامپ رۆژانە خۆی لە‌کارەکان‬ ‫هەڵناقورتێنێت‬ ‫ئەمەریکیی����ەکان تەنه����ا س����ەیری‬ ‫ژم����ارەی ش����ەرڤانەكان‌و هیزەکان����ی‬ ‫ئاسایشی ناوخۆ ناکەن‪ ،‬بەڵکو حساب‬ ‫بۆ بەش����داری پێكهات����ە نەتەوایەتیە‬ ‫جیاوازەکان دەکەن‪ ،‬تورکیا هیزەكانی‬ ‫س����وریای دیموكرات بە‌هێزی کورد ناو‬ ‫دەبات‌و دەڵی����ت هەندێکی����ان بەرگی‬ ‫عەرەبی����ان لەبەردای����ە‪ .‬بەرپرس����انی‬ ‫ئەمریكا دەڵێن س����ەركردە عەرەبەکان‬ ‫رۆڵی زۆریان هەیە لە‌هێزەدا‪.‬‬ ‫یەکێک لە‌فەرماندە مەشقپیکەرەکان‬ ‫وتی"خەڵکەك����ە چاوی����ان لەوەیە کە‬ ‫چاالکانە داعش تێکبشکێنن‌و ناوچەکان‬ ‫ئ����ازاد بکەن‪ ،‬نەک چاویان لە‌راس����ت‌و‬ ‫چەپیان بێ����ت ک����ە چ رەگەزێکە"‌و "‬ ‫لە‌کۆبونەوەکاندا كەمێك قس����ەدەكەن‬ ‫کە پرسیار لە‌پەیوەندی عەرەب‌و کورد‬ ‫دەکرێ����ت‪ ،‬ئ����ەوان لەو پرس����یارە زۆر‬ ‫تێناگەن‪ ،‬چونکە ئەوان بە‌گشتی خۆیان‬ ‫پێكەوە دەبینن‪ .‬ئەوان شەڕ دەکەن بۆ‬ ‫ئازادکردنی ناوچەکان لە‌داعش‪".‬‬

‫لەیال مستەفا‪:‬‬ ‫ئەنجومەنی مەدەنی‬ ‫بێ موچە خزمەتی‬ ‫شارەكەیان دەكەن‬ ‫بۆ ئەوەی رەقە‬ ‫بینابکەینەوە‬ ‫پیداویستیمان بە‌پارە‌و‬ ‫پشتیوانی زۆرە‬ ‫ئۆپەراس����یۆنە‬ ‫فەرماندەكان����ی‬ ‫تایبەت����ەكان دەڵێ����ن کاتی����ک ک����ە‬ ‫رەقق����ە ئازادک����را‌و ناوچەکە تەس����لیم‬ ‫بە‌ئەنجومەن����ی مەدەن����ی رەققە کرا‪،‬‬ ‫ئەوسا رەخنەگرەکان بێ دەنگ دەبن كە‬ ‫ئێستا باس لەوە دەكەن كە کوردەکان‬ ‫خاکی عەرەبەکان داگیردەکەن‪.‬‬ ‫فەرماندەیەك����ی هێ����زە تایبەتەكانی‬ ‫ئەمری����كا دەڵێ����ت نامەوێ����ت ك����ۆڕ‌و‬ ‫كچەكانمان لەداهاتودا بێن لێرە ش����ەڕ‬ ‫بكەن بۆیە دەمەوێت كارەكانمان لێرە‬ ‫تەواو بكەین‪.‬‬ ‫ئ����ەوان ك����ە ئەزمونی����ان لە‌عێراق‌و‬ ‫ئەفغانستان هەیە لە‌ئێستادا خوازیارن‬ ‫ئەزمونەكانەی����ان لە‌س����وریا بەرهەمی‬ ‫هەبێت‪.‬‬ ‫یەكێك لە‌فەرماندەكان دەڵێت "دەتوانم‬ ‫راس����تەوخۆ بڵیم کارەکانم����ان لەگەڵ‬ ‫ئاس����ایش‌و ئەنجومەن����ە مەدەنییەكان‬ ‫بۆ ریکخستنی هاونیش����تمان چاالكە‌و‬ ‫رەتكردن����ەوەی ناكردەی����ی داعش����ە‌و‬ ‫زۆر ب����ە‌وردی هەوڵی هەڵس����ەنگاندن‌و‬ ‫بەجێگەیاندنی كارەكانمان دەدرێت"‪.‬‬ ‫فەرماندەیەك����ی دیك����ە دەڵێت"ل����ە‬ ‫بەغدا ب����وم كاتێك ئازادك����را‪ ،‬لەكاتی‬ ‫داگیركردنیدا لە‌ئەفغانستان بوم‪ ،‬كاتێك‬ ‫س����ەیری ئێرە دەكەم پارچەپارچەبون‬ ‫نابینم ك����ە زۆر لە‌نزیك����ەوە چاودێری‬

‫دەكەی����ن‪ .‬چونكە كاتێ����ك هێزەكانی‬ ‫س����وریای دیموك����رات ش����ارۆچكەكان‬ ‫رزگاردەكەن‪ ،‬جدین لە‌رادەس����تكردنی‬ ‫ناوچەك����ە بە‌ئەنجومەنە مەدەنییەكان‌و‬ ‫بەدڵ ئەو كارە دەكەن نەك بە‌قسە"‪.‬‬ ‫كاتێ����ك قس����ەم لەگ����ەڵ هەندێك‬ ‫ئۆپەراس����یۆنە‬ ‫لە‌فەرماندەكان����ی‬ ‫تایبەتەكان����دا دەك����رد دەرب����ارەی‬ ‫ئەركەكەیان لە‌س����وریا دەكرد‪ ،‬بەغداد‬ ‫لە‌بیرەوەریاندا بو‪.‬‬ ‫فەرماندەیەك����ی دیكە وتی"ش����ەڕی‬ ‫عێراقم����ان بە‌کۆتایی گەیان����د لەگەڵ‬ ‫هەمان هێزدا‌و ئەمە ش����ەڕی نەوەكانە‌و‬ ‫ئێمەش نەوەی دوەمین‪".‬‬ ‫بەبۆچونی ئەو فەرماندەیە شەڕەكە‬ ‫لە‌كۆتاییەوە نزیكە ئەگەر ئەمریكییەكان‬ ‫بەردەوام بن لە‌پش����تیوانی كوردەكان‌و‬ ‫ئەو عەرەبانەی هاوشانیان دەجەنگن‪.‬‬ ‫یەکێک����ی دیك����ە لە‌فەرماندەكان����ی‬ ‫ئۆپەراس����یۆنە تایبەت����ەكان وت����ی"‬ ‫کوتایی����ەك كە من ش����ەڕی لەپێناودا‬ ‫دەكەم بونی ئەڵتەرناتیڤێكە لە‌سوریا‪.‬‬ ‫هێزەكانی سوریای دیموكرات هێزیکی‬ ‫تەواوی دژ بە‌داعشن‌و توانای ئەوەیان‬ ‫هەیە ئ����ەو ئەڵتەرناتیڤە بن‪ ،‬نامەوێت‬ ‫ك����وڕ‌و كچەكانم����ان لێرە ش����ەڕ بكەن‬ ‫لەداهات����ودا‪ ،‬دەمەوێ����ت ئەمە كۆتایی‬ ‫بێت"‪.‬‬

‫پشتگیری لە‌شەرڤانانی‬ ‫سوریا ئاسانتر‬ ‫بوە‪ ،‬لەودەمەوە کە‬ ‫دۆناڵد ترامپ رۆژانە‬ ‫خۆی لە‌کارەکان‬ ‫هەڵناقورتێنێت‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )594‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/9/26‬‬

‫(فیزیا‌و بیركاری‌و كیمیا)ـی سیاسی شاعیرێك شیعره‌كان ‌ی ده‌نوسێته‌و‌ه‬ ‫له‌سه‌ر به‌رد‌ه نه‌خشێنراوه‌كانی‌‬ ‫ڕاستگۆ محه‌مه‌د‬

‫ئه‌گه‌رچی زانس���تی سیاسه‌ت ‪‌،‬و كار‌و‬ ‫ش���رۆڤه‌ی‌ سیاس���ی‌و كای ‌هی‌ حیزبایه‌تی‌و‬ ‫حوكمه‌تداری ده‌چێته‌ ژێر پۆڵێنی زانسته‌‬ ‫مرۆییه‌كان ‪‌،‬و كه‌متر په‌یوه‌ندی بە‌زانسته‌‬ ‫ئه‌زمونیه‌كانه‌وه‌ هه‌یه‌ ‪ ،‬به‌اڵم بە‌تێڕامان‌و‬ ‫ورد بوونه‌وه‌ ده‌توانین لینك‌و په‌یوه‌ندی‌و‬ ‫خاڵ���ی هاوب���ه‌ش له‌نێ���وان سیاس���ه‌ت‌و‬ ‫زانس���ته‌كانی (فیزیا‌و كیمی���ا‌و بیركاری)‬ ‫بدۆزینه‌وه‌ ‪..‬‬ ‫* فیزیای سیاسی ‪:‬‬ ‫له‌زانس���تی فیزی���ادا (فش���ار‌و ڕوبه‌ر)‬ ‫عه‌القه‌یه‌كی عه‌كس���یان هه‌یه‌ ‪ ،‬واته‌ هه‌تا‬ ‫(ڕوبه‌ر) زۆرتربێت (فش���ار) كه‌مده‌كات‪،‬‬ ‫چونكه‌ (فشار = هێز \ ڕوبه‌ر) ‪.‬‬ ‫جا لە‌سیاسه‌تیش���دا هه‌ر هه‌مان شته‌ ‪،‬‬ ‫هه‌ر حیزبێك یان هه‌ر سه‌ركرده‌یه‌ك هه‌تا‬ ‫ئه‌و ڕوبه‌ره‌ی‌ كه‌ تیایدای ‌ه بچوك‌و سنوردار‬ ‫بێ���ت ‪ ،‬له‌و گرد‌و گ���ه‌ڕه‌ك‌و محه‌له‌ی‌ كه‌‬ ‫تیایا ده‌ژی تێپه‌ڕ نه‌بێت ‪ ،‬بێگومان قسه‌‌و‬ ‫لێدوانەکانی به‌هێزتر ده‌رده‌كه‌ون‌و ده‌نگی‬ ‫دلێرتر‌و زواڵڵتر ده‌بێت ‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫نق���ڵ بكه‌ بۆ ڕوبه‌رێك���ی فراوانتر ده‌بینی‬ ‫كه‌ مه‌س���ئولیه‌تی وه‌رگ���رت‌و قه‌له‌مڕه‌وی‬ ‫فراوانتر بوو‌و س���نور‌و ڕوبه‌ری ده‌سه‌اڵتی‬

‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‌‬

‫فراوانتر‌و پ���ان‌و به‌رینتر ب���وو‪ ،‬ئه‌وكات‬ ‫فشار‌و قورساییه‌ی‌ كه‌مده‌كات‪ ،‬فشاره‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫لە‌ئه‌س���تونیه‌وه‌ ده‌گۆڕێت بۆ ئاس���ۆیی‌و‬ ‫نه‌رمتر ده‌ره‌كه‌وێت‪!..‬‬ ‫* كیمیای سیاسی‪:‬‬ ‫لە‌زانس���تی كیمیادا ئه‌گه‌ر بته‌وێ لە‌دوو‬ ‫م���ادده‌ یان دوو توخمی جیاواز یان زیاتر‬ ‫پێكهاته‌یه‌ك (ئاوێته‌یه‌ك)ـی نوێ دروست‬ ‫بكه‌یت ‪ ،‬ده‌بێت حس���اب بۆ سروش���تی‬ ‫توخم‌و م���ادده‌كان‌و هاوهێزی‌و موجه‌ب‌و‬ ‫س���البی مادده‌كان بكه‌ی���ت ‪ ،‬ئه‌گینا دور‬ ‫نی���ه‌ ته‌قین���ه‌وه‌‌و كڵپه‌‌و ئاگر دروس���ت‬ ‫ببێ‌و زیانێك بدات‪ ،‬یان له‌وانه‌یه‌ ش���تێك‬ ‫دروست ببێ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك هاوسه‌نگ‬ ‫نه‌كرێت مه‌گ���ه‌ر بە‌ده‌رپه‌ڕینی چه‌ند گاز‌و‬ ‫مادده‌یه‌ك نه‌بێت ‪‌!..‬و ده‌بێت پێش���بینی‬ ‫ئه‌و به‌رهه‌مانه‌ بكرێن كه‌ لە‌كارلێكه‌كانه‌وه‌‬ ‫په‌یدا ده‌بن ن���ه‌ك هه‌روا هه‌مه‌جی بكرێت‬ ‫‪.‬‬ ‫به‌هه‌م���ان ش���ێوه‌یه‌ لە‌سیاس���ه‌ت‌و‬ ‫حیزبایه‌تیشدا ئه‌گه‌ر بته‌وێ پێكهاته‌یه‌ك‬ ‫دروس���ت بكه‌یت له‌چه‌ند حیزبێك ده‌بێت‬ ‫حس���اب بۆ ته‌بیع���ه‌ت‌و پێكهات���ه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫حیزبان���ه‌‌و دنیابینی ڕێكخس���تنه‌كانیان‬ ‫بكه‌ی���ت ئه‌گینا ئیحتمالی ش���لۆق بوون‌و‬ ‫گه‌رمب���وون‌و كڵپه‌س���ه‌ندن نزیك ده‌بێت‬ ‫‪ ،‬جگه‌ل���ه‌و‌هی‌ ك���ه‌ ڕه‌نگ���ه‌ ده‌رپه‌ڕینی‬

‫پێكهاته‌یه‌ك حه‌تمی بێت ‪!..‬‬ ‫* بیركاری سیاسی‪:‬‬ ‫لە‌زانستی ماتماتیكدا ‪ ،‬ئه‌گه‌رچی سفر‬ ‫(‪ )0‬هی���چ به‌هایه‌ك���ی نی���ه‌‌و له‌گه‌ڵ هه‌ر‬ ‫ژماره‌یه‌ك���دا كۆی بكه‌یت���ه‌وه‌ هیچ زیاد‌و‬ ‫كه‌م ناكات ‪ ،‬به‌اڵم ده‌بینین كاتێك هه‌مان‬ ‫ئه‌و س���فره‌ ده‌كه‌وێته‌ پ���اڵ ژماره‌ یه‌ك ‪،‬‬ ‫ئه‌وا چه‌ندین ج���ار به‌هاكه‌ی‌ زیاد ده‌كات‬ ‫‪ ،‬ئه‌وه‌تا بە‌(س���فر) ‪ ،‬ژماره‌ (‪ )1‬ده‌بێت‬ ‫بە‌(‪ ، )10‬هه‌ر به‌هۆی سفره‌وه‌ ئه‌و ژماره‌‬ ‫(‪)10‬ـ���ه‌ ده‌بێت���ه‌ (‪‌)100‬و ده‌هێنده‌ زیاد‬ ‫ده‌كات‌و هه‌روه‌ها ‪!....‬‬ ‫به‌هه‌مان شێوه‌ لە‌كایه‌ی سیاسی‌و بواره‌‬ ‫حیزبیه‌كه‌دا ‪ ،‬زۆر كه‌س هه‌ن حس���ابیان‬ ‫سفره‌‌و خاوه‌نی هیچ ڕه‌سیدێكی سیاسی‌و‬ ‫جه‌م���اوه‌ری نین ‪ ،‬ب���ه‌اڵم كه‌ ده‌چنه‌ پاڵ‬ ‫(‪)1‬ـێك‌و ده‌بنه‌ هه‌وادار‌و ش���وێنكه‌وته‌ی‌‬ ‫ئه‌و ‪ ،‬ئیدی ئه‌و (‪)1‬ـه‌ به‌هۆی ئه‌و (سفر)‬ ‫انه‌وه‌ ده‌بێته‌ هێما‌و كاریزمایه‌كی به‌هێز‌و‬ ‫هه‌موو س���فره‌كان له‌ئاس���تی خواره‌وه‌ی‌‬ ‫خۆی���دا ڕی���ز ده‌كات‌و به‌هۆیانه‌وه‌ خۆی‬ ‫ده‌كاته‌ ڕه‌قه‌مێكی قه‌به‌‌و حس���اب بۆكراو‬ ‫‪ ،‬له‌هه‌مان كاتدا ئه‌و (سفر)انه‌ش به‌هۆی‬ ‫ئه‌و یه‌ك���ه‌وه‌ ده‌بنه‌ خاوه‌نی (س���فره‌)‌و‬ ‫داهاتی خۆیان‌و ناتوانن لێی دور بكه‌ونه‌وه‌‬ ‫چونكه‌ بە‌جیابونه‌وه‌یان وه‌ك سفریان لێ‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‌و هیچ به‌هایه‌كیان نامێنێت ‪.‬‬

‫عدد‪1852 :‬‬ ‫به‌روار‪2017/9/24 :‬‬

‫ئاگاداری‌‬

‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگاداری‌ هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ سااڵنی‌ (‪ )1989-1987‬زه‌ویان له‌ناحییه‌ی‌ رزگاری‌‬ ‫(صمود) وه‌رگرتوه‌ كه‌ هاواڵتی‌ (ریاز حمید حسین ) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژماره‌ هه‌وائی‌ (‪ )2824‬داوای‌ ڕێگا پێدانی‌ كردوه‌ بە‌مه‌به‌ست ‌‬ ‫ی‬ ‫دروس������تكردنی‌ خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌و‌هی‌ له‌سه‌ر ئه‌و پارچه‌ زه‌وییه‌ هه‌یه‌ له‌ماوه‌ی‌ (‪ )30‬ڕۆژدا لە‌دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانیمان بكاته‌وه‌ بە‌پێچه‌وانه‌وه‌ شاره‌وانیمان كاری‌ یاسایی‌ بۆ ناوبراو ده‌كات‪.‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ ‬

‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫ هونه‌ری‌‬

‫اراز محمد محمود‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬

‫ئا‪ :‬ئیمان زه‌ندی‌‬ ‫شاعیرێك بۆ ماوه‌ی‌ پێنج ساڵه‌‬ ‫به‌ردی‌ شاخ وچیاكان كۆده‌كاته‌وه‌و‬ ‫ده‌یاننه‌خشێنێت‪ ،‬په‌ندو شعره‌كانی‌‬ ‫خۆی‌و شاعیرانی‌ دیكه‌ی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ده‌نوسێته‌وه‌‪.‬‬ ‫عه‌بدول ڕه‌حمان حه‌مه‌ ئه‌مین‪ ،‬ناسراو‬ ‫به‌عه‌بدول ڕه‌حمان تاوه‌گۆزی‌ له‌دایكبوی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ی‌ شه‌هیده‌و دانیشتوی‌ ناحیه‌ی‌‬ ‫وارماوای���ه‌‪ ،‬ئه‌و پیش���ه‌ی‌ مامۆس���تایی‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تی���ه‌ له‌یه‌كێ���ك له‌خوێندنگاكانی‌‬ ‫ناحیه‌ك���ه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا له‌گه‌ڵ پیش���ه‌ی‌‬ ‫مامۆس���تایه‌كه‌ی‌ تاوه‌گ���ۆزی‌ به‌ه���ره‌ی‌‬ ‫ش���اعیریه‌تی‌ له‌منداڵی���ه‌وه‌ هه‌ی���ه‌و بۆ‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ی‌ زۆره‌ ش���عر ده‌نوس���ێت‬ ‫له‌كاتێكدا ئه‌وه‌ بۆ ماوه‌ی‌ پێنج ساڵیشه‌‬ ‫كاری‌ نه‌خشاندنی‌ س���ه‌ر به‌رد ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌و له‌دیمانیه‌كی‌ تایبه‌تی‌ ئاوێنه‌دا كاری‌‬ ‫نه‌خشبه‌ندی‌ ئاشكرا ده‌كات" نه‌خشاندنی‌‬ ‫به‌ردو ڕه‌نگكردنی‌ ئه‌وه‌ی‌ بزانم تائێستا‬ ‫له‌ق���ه‌زای‌ خۆم���ان نه‌ك���راوه‌‪ ،‬یه‌كێكه‌‬ ‫ل���ه‌و بیركردنه‌وانه‌م ك���ه‌ بۆنمونه‌ هه‌ر‬ ‫ش���ێوه‌ی‌ به‌ردێك هه‌بێت ده‌توانین له‌م‬ ‫سروشته‌دا سودی‌ لێوه‌رگرین‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫پێده‌چێت زۆربه‌ی‌ مرۆڤ به‌رد به‌شتێكی‌‬ ‫ڕه‌ق تێب���گات ب���ه‌اڵم ئێم���ه‌ ده‌توانین‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ نه‌رم له‌سه‌ری‌ بینوسین‪.‬‬ ‫وته‌یه‌كی‌ پێش���ه‌وامان علی‌ كوڕی‌ ئه‌بو‬ ‫تاڵب ده‌ڵێت‪ :‬له‌به‌رد ڕه‌قتر ئه‌و داڵنه‌ن‬ ‫كه‌ سۆزو میهره‌بانیان تێدا نیه‌ "‪.‬‬ ‫تاوه‌گۆزی‌ كاری‌ نه‌خش���اندنی‌ به‌ردی‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ساڵه‌كانی‌ ‪ 2013‬بۆ ‪،2014‬‬ ‫بیرۆكه‌ی‌ ئه‌م به‌هره‌یه‌ به‌سه‌ردانیكردنی‌‬ ‫بۆ ناوچه‌كانی‌ كوردس���تان بۆ دێت كه‌‬ ‫ئه‌م س���ه‌لیقه‌یه‌ش بریتیه‌ له‌كاری‌ هونه‌ر‬

‫نزیكه‌ی‌ ‪500‬‬ ‫سه‌د بۆ ‪400‬‬ ‫سه‌د به‌رد ده‌بێت‬ ‫نه‌خشاندومه‌‬

‫له‌الی‌ ئه‌و به‌هره‌مه‌نده‌‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌" له‌كات���ی‌ گه‌ش���تكردنم بۆ‬ ‫ناوچه‌كانی‌ كوردس���تان ئه‌م بیرۆكه‌یه‌م‬ ‫بۆ هات‪ ،‬پێموابێت له‌قه‌زای‌ ش���اره‌زور‬ ‫یه‌كه‌مكاره‌ كه‌ من كردبێتم‪ ،‬هه‌روه‌ها من‬ ‫له‌كاتی‌ گه‌شته‌كانم بۆ چیاكان بۆ نمونه‌‬ ‫مێرگه‌پان شێوه‌ی‌ به‌ردی‌ جوانم بینیوه‌و‬ ‫هه‌ڵمگرتوه‌و دوات���ر بوه‌ به‌بیرۆكه‌ بۆم‪،‬‬ ‫هه‌ندێكجاریش ش���ێوه‌ی‌ به‌رده‌كه‌ خۆی‌‬ ‫نه‌خش���ه‌ به‌هێڵێك تابلۆیه‌ك���ی‌ جوانی‌‬ ‫لێده‌رچ���وه‌‪ ،‬یاخ���ود ج���اری‌ وا هه‌بوه‌‬ ‫بیرۆكه‌م بۆ هات���وه‌و به‌دوای‌ به‌رده‌كه‌دا‬ ‫گ���ه‌ڕاوم بۆی‌‪ ،‬به‌دوای‌ ئ���ه‌و به‌ردانه‌ش‬ ‫گه‌ڕاوم كه‌ نوسینیان نه‌رمه‌ واته‌ سفتن‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش به‌و مه‌به‌س���ته‌ی‌ ك���ه‌ هونه‌ر‬ ‫له‌قاڵبێك���دا نه‌مێنێت���ه‌وه‌ ته‌نها هونه‌ر‬

‫‪19‬‬

‫بریتی‌ نه‌بێت له‌تابلۆكێشان وشێوه‌كاری‌‬ ‫یاخود په‌یكه‌ر تاشین‪ ،‬به‌ڵكو داهێنان ‌ی‬ ‫تێدابكرێت "‪.‬‬ ‫كاره‌كان���ی‌ ئه‌و به‌هره‌مه‌ن���ده‌ بریتیه‌‬ ‫له‌"ئیش���كردن له‌س���ه‌ر ده‌نگه‌ فاسۆڵیا‬ ‫یاخ���ود لیمۆبه‌س���ڕای‌و هێلك���ه‌و داری‌‬ ‫چنوره‌ له‌گه‌ڵ گه‌اڵی‌ دار هه‌م به‌نوسین‬ ‫هه‌م به‌په‌ندی‌ پێش���ینان له‌گه‌ڵ شیعری‌‬ ‫خۆم یان ش���عری‌ ش���اعیرانی‌ دیكه‌ تا‬ ‫بتوانین شتێك بگه‌یه‌نین "‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌شكرد" نزیكه‌ی‌ ‪ 500‬سه‌د‬ ‫بۆ ‪ 400‬سه‌د به‌رد ده‌بێت نه‌خشاندومه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ئ���ه‌م به‌ردان���ه‌ش به‌كاردێنم‬ ‫بۆ دروس���تكردنی‌ ملوانك���ه‌ی‌ ئافره‌تان‬ ‫وه‌ك���و ملوانكه‌ی‌ گه‌ردان���ه‌ كه‌ هه‌ندێك‬ ‫له‌به‌رده‌كان كونك���راون به‌اڵم هه‌ندێكی‌‬ ‫تریان بۆی‌ ده‌س���مین به‌م���ه‌ش نقێمی‌‬ ‫لێده‌ده‌ینو ده‌بێت���ه‌ ملولنكه‌یه‌كی‌ جوان‬ ‫"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ فرۆش���تنی‌ ب���ه‌رده‌‬ ‫نه‌خش���ێنراوه‌كانی‌ ئه‌و وت���ی‌" من حه‌ز‬ ‫ناكه‌م بیفرۆشم چونكه‌ پێشانگای‌ زیاترم‬ ‫له‌به‌رده‌م���ه‌ پێ���ی‌ بكه‌م���ه‌وه‌ هه‌روه‌ها‬ ‫حه‌زمنه‌كردوه‌ هونه‌ر بگاته‌ ئه‌و ئاسته‌ی‌‬ ‫كرینو فرۆشتنی‌ پێوه‌ بكرێت‪.‬‬ ‫عه‌بدول ڕه‌حمان تاوه‌گۆزی‌ سه‌ره‌ڕای‌‬ ‫كاری‌ نه‌خش���اندنی‌ به‌رد شاعیریش���ه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و ده‌ڵێت له‌قۆناغی‌ س���ه‌ره‌تای‌ جار‬ ‫جار ش���عری‌ نوس���یوه‌ به‌اڵم له‌س���اڵی‌‬ ‫نه‌وه‌ده‌كات زۆر گرنگی‌ به‌ش���عر نوسین‬ ‫ده‌دات‪ ،‬ئ���ه‌و ش���اعیره‌ خ���اوه‌ن چه‌ند‬ ‫سوپاس���نامه‌و ڕێزلێنان���ه‌ له‌ناوچه‌كانی‌‬ ‫ده‌وروبه‌ری‌ كوردس���تان‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌و‬ ‫ش���عره‌كانی‌ له‌چوارچیوه‌ی‌ (عیرفانی‪،‬‬ ‫نیش���تمانی‪ ،‬کوردو کوردستان‪ ،‬پاشان‬ ‫چوارینه‌و کۆمەاڵیه‌ت���ی له‌گه‌ڵ مندااڵن)‬ ‫ده‌سوڕێته‌وه‌‪.‬‬

‫عدد‪1819 :‬‬ ‫به‌روار‪2017/9/18 :‬‬

‫ئاگاداری‌‬ ‫ی (‪ )1989-1987‬زه‌ویان له‌ناحییه‌ی‌‬ ‫س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگاداری‌ هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ س������ااڵن ‌‬ ‫رزگاری‌ (صم������ود) وه‌رگرتوه‌ ك������ه‌ هاواڵتی‌ (عمر عبداللە‌حمه‌ عباس) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژماره‌ هه‌وائی‌ (‪ )10597‬داوای‌ ڕێگا پێدان ‌‬ ‫ی‬ ‫كردوه‌ بە‌مه‌به‌ستی‌ دروستكردنی‌ خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی‌ له‌سه‌ر ئه‌و پارچه‌ زه‌وییه‌ هه‌یه‌ له‌ماوه‌ی‌ (‪ )30‬ڕۆژدا لە‌دوای‌‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانیمان بكاته‌وه‌ بە‌پێچه‌وانه‌وه‌ ش������اره‌وانیمان كاری‌ یاسایی‌ بۆ ناوبراو‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‌‬

‫اراز محمد محمود‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫عدد‪1818 :‬‬ ‫به‌روار‪2017/9/18 :‬‬

‫ئاگاداری‌‬ ‫ی (‪ )1989-1987‬زه‌ویان له‌ناحییه‌ی‌‬ ‫س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگاداری‌ هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ س������ااڵن ‌‬ ‫رزگاری‌ (صم������ود) وه‌رگرتوه‌ كه‌ هاواڵتی‌ (جیران حمه‌ امین احمد) خ������اوه‌ن زه‌وی‌ ژماره‌ هه‌وائی‌ (‪ )10598‬داوای‌ ڕێگا پێدان ‌‬ ‫ی‬ ‫كردوه‌ بە‌مه‌به‌ستی‌ دروستكردنی‌ خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی‌ له‌سه‌ر ئه‌و پارچه‌ زه‌وییه‌ هه‌یه‌ له‌ماو‌هی‌ (‪ )30‬ڕۆژدا لە‌دوای‌‬ ‫باڵوكردنه‌و‌هی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانیمان بكاته‌وه‌ بە‌پێچه‌وانه‌وه‌ ش������اره‌وانیمان كاری‌ یاسایی‌ بۆ ناوبراو‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫ ‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‪-‬عێراق‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ دادوه‌ری‌‬ ‫ی كه‌ركوك‪/‬گه‌رمیان‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ دادگای‌ تێهه‌ڵچوونه‌وه‌ی‌ ناوچه‌ ‌‬ ‫دادگای‌ باری‌ كه‌سێتی‌ له‌كه‌الر‬

‫ ‬

‫ژماره‌‪/1 :‬تحریر تركه‌‪2017/‬‬ ‫رێكه‌وت‪2017/9/20 :‬‬

‫ب‪ /‬ئاگانامه‌‬ ‫ئاگاداری‌ هاواڵتیان ده‌كه‌ین كه‌ دادگاكه‌مان ئۆتۆمبێلی‌ ژماره‌ (‪/102580‬سلێمانی‌) لە‌جۆری‌ هۆندا النترا سالۆن مۆدیل (‪)2011‬‬ ‫تایبه‌ت بە‌كۆچكردوو (اركان كمال كریم) بە‌زیادكردنی‌ ئاش������كرا ده‌فرۆش������ێت كه‌ خه‌مڵێنراوه‌ بە‌ب������ڕی‌ (‪ )1.500.000‬یه‌ك ملێون‌و‬ ‫پێنج س������ه‌د هه‌زار دینار دوای‌ باڵو بوونه‌وه‌ی‌ ئاگاداری‌ ئه‌م دادگایه‌ لە‌رۆژنامه‌ی‌ ناوخۆی‌‌و تێپه‌ڕبوونی‌ (‪ )10‬ده‌ ڕۆژ به‌س������ه‌ر‬ ‫باڵوبوونه‌و‌هی‌ رۆژنامه‌كه‌دا لە‌دووه‌م ڕۆژی‌ ده‌رچوونییه‌وه‌ هه‌ژمار ده‌كرێت‪ ،‬هه‌ركه‌س������ێ‌ ئاره‌زووی‌ به‌ش������داربوونی‌ هه‌یه‌ باسه‌ردانی‌‬ ‫ئه‌م دادگایه‌ بكات لە‌ماوه‌ی‌ یاس������اییدا‌و بارمته‌ی‌ یاس������ای‌ له‌گه‌ڵ خۆیدا بهێنێت بە‌رێ������ژه‌ی‌ (‪ )%10‬ی‌ نرخی‌ خه‌مڵێنراو‪ ،‬كرێی‌‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌و ڕه‌سمی‌ تر لە‌ئه‌ستۆی‌ كڕیاره‌‪.‬‬ ‫دادوه‌ر‬ ‫ ‬ ‫عزیز محمود عبدالقادر‬ ‫ ‬

‫ونبون‬

‫* ناسنامەیەکی کاری کارگەی چیمەنتۆی بازیان ونبوە بەناوی (گۆران حەسەن عەزیز)‪ ،‬هەرکەس دۆزییەوە پەیوەندی بکات‬ ‫بە‌ژمارە مۆبایلی ‪.07701520963‬‬ ‫*ناسنامەیەکی س������ەندیکای پزیشکان ونبوە بەناوی (النە رێزان عەبدولعەزیز)‪ ،‬هەرکەس دۆزییەوە بیگه‌ڕێنێتەوە بۆ نوسینگەی‬ ‫ئاوێنە‪.‬‬

‫ڕۆژنام����ە‌و س����ایتی ئاوێن����ە دەیانەوێ����ت وەک دو رووبەر بۆ ی����ان ناردنی کۆمەک����ی دارای����ی‪ ،‬بە‌ئیمەیل ی����ان تەلەفۆن‬ ‫گواستنەوەی وێنەی راستەقینەی کۆمەڵگای ئێمە‪ ،‬بەردەوام ئاگادارم����ان بکەنەوە‪ ،‬بۆئ����ەوەی ئاوێنە هەم����و ژمارەیەکی‬ ‫نوێ����ی خ����ۆی بە‌فۆرمات����ی ‪ PDF‬بگەیەنێتە دەس����تتان‌و‬ ‫بن‪.‬‬ ‫لە‌خزمەتگوزارییەکانی بێبەش نەبن‪.‬‬ ‫بەپێ����ی نوێترین راپرس����یی کە ئەمس����اڵ ‪ ،2016‬لەالیەن‬ ‫رێکخ����راوی ‪IMS‬ی دانیمارکیی����ەوە ئەنجام����دراوە‪ ،‬ئاوێنە ب����ۆ پەیوەندیک����ردن‪ ،‬یان وەاڵم����ی هەر پرس����یارێک‪ ،‬تکایە‬ ‫پڕخوێنەرتری����ن رۆژنام����ەی هەرێم����ی کوردس����تانە‪ .‬ه����ەر پەیوەندی بکەن بە‌بەرپرس����ی خزمەتگوزارییەکانی کەمپینی‬ ‫ئەمساڵیش بەپێی نوێترین توێژینەوەی رێکخراوی ‪ Stop‬بۆ "ئاوێنە رۆژنامەی منە"‪.‬‬ ‫دژە گەندەڵی����ی کە بەهاوکاری رێکخراوی ‪NED‬ی ئەمریکی کوردستان عەبدولکەریم‬ ‫ئەنجام����دراوە‪ ،‬رۆژنام����ەی ئاوێنە لە‌نێو ک����ۆی ‪ 22‬میدیای ئیمەیل‪endorseawene@gmail.com :‬‬ ‫بیس����تراو‌و بینراو‌و ئەلکترۆنیدا کە کاریان لەسەر روماڵکردن‌و تەلەفۆن‪00964 770 0600 659 :‬‬ ‫هەڵدانەوەی دۆس����ییەکانی گەندەڵیی کردوە‪ ،‬پلەی یەکەمی ناونیش����ان‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنە‪ ،‬تەالری زارا‪ ،‬نهۆمی سێهەم‪،‬‬ ‫ئاپارتمان����ی ژمارە ‪ ،32‬س����لێمانی‪ ،‬هەرێمی کوردس����تان ـ‬ ‫بەدەستهێنا‪.‬‬ ‫عێراق‪.‬‬ ‫سەرەڕای ئەوەی لەم قۆناغەدا وێنەی راستەقینەی کۆمەڵگای بۆ بەش����داریکردن لەکەمپینی "ئاوێن����ە رۆژنامەی منە"‪ ،‬یان‬ ‫ئێمە بریتییە لە‌بنبەس����تی سیاس����یی‌و داوەشانی سیستەمی پشتیوانیکردنی خۆبەخشانەی رۆژنامەی ئاوێنە‌و سایتەکەی‪،‬‬ ‫ئابووری دارایی کە بووەتە هۆکارێک بۆ مردنی یەک لە‌دوای تکایە لەڕێگای ئەم حیس����ابی بانکییان����ەوە هاوکارییەکانتان‬ ‫یەکی پ����رۆژە میدیاییە س����ەربەخۆکان‪ ،‬ئاوێن����ە وەکو تاکە بنێرن‪.‬‬ ‫هەفتەنامەیەکی سەربەخۆ‪ ،‬راس����تگۆیانە‌و بوێرانە بەردەوامە‬ ‫حسابی بانکی بۆ دەرەوەی هەرێمی کوردستان‬ ‫لە‌کاری پرۆفشنااڵنەی رۆژنامەگەریی خۆی‪.‬‬ ‫بۆئ����ەوەی کوردس����تان نەبێت بە‌گۆڕس����تانی رۆژنامەگەریی‬ ‫سەربەخۆ‌و بیر‌و دەنگی ئازاد‪ ،‬پێویستە ئاوێنە بەردەوامببێت‪.‬‬ ‫بۆئەوەی ئاوێنەش بەردەوامبێت‪ ،‬پێویس����تمان بە‌پشتیوانی‬ ‫خوێنەران‌و بەرپرس����یارێتی دڵس����ۆزانی میدیای سەربەخۆیە‬ ‫لە‌کوردستان‌و دەرەوەی واڵت‪.‬‬ ‫بۆ گەیشتن بەم ئامانجەش بەشدار بە‌لەکەمپینی‬ ‫"ئاوێنە رۆژنامەی منە“‪.‬‬ ‫بۆئەم مەبەس����تەش کۆمپانیای ئاوێنە ژمارەیەکی حیس����ابی‬ ‫بانکیی بۆ هاوڕێیانی خۆی لە‌دەرەوەی واڵت دروس����تکردوە‪.‬‬ ‫تکایە پ����اش بڕیاردانتان بۆ هەر بژاردەیەکی بەش����داریکردن‬

‫‪Vienna Knowlledge Net VKNN‬‬ ‫‪Erste oesterreichische Spar-Casse-Bank‬‬ ‫‪BLZ: 20111‬‬ ‫‪BIC: GIBAATWWXXX‬‬ ‫‪IBAN: AT74 2011 1310 0410 1654‬‬

‫حسابی بانکی بۆ ناوخۆی هەرێمی کوردستان‬ ‫‪Bank: Trade Bank of Irak / Sulaimaniah‬‬ ‫‪Branch‬‬ ‫‪Swift Code: TRIQIQBAXXX‬‬ ‫‪Account Name: Awene Company‬‬ ‫‪Account No.: 0004003247001‬‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫گۆڕان‌و کۆمەڵ‪ ،‬یەکێتی‌و پارتی‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاهیرو ویدات حسێن؟‬

‫د‪ .‬هەژار مەعروف‬ ‫پێشتر نوسیم ئەگەر ڕیفراندۆم هەر کرا واباشترە بە‌بەڵێ بەشداریی‬ ‫تێدابکەین‪ ،‬هەر وایشمکرد‪ .‬زۆر باسی ڕەخنەکانی سەر ئەم ڕیفراندمە‬ ‫کرا‌و تازە بون بە‌ڕابوردو‪ ،‬من هەڵوێستی گۆڕانم لە‌سەر ڕیفراندۆم پێ‬ ‫ڕاست‌و باش بو‪ ،‬گۆڕان بە‌چاوی ڕێزەوە سەیری گۆڕانخوازان‌و هاواڵتیانی‬ ‫کوردوستان دەکات‌و سەرپشکی ڕا‌و بۆچون‌و ویژدانی خۆیان دەکات‌و وەک‬ ‫منداڵ لەگەڵیان ناجوڵێتەوە پێیان بڵێ وابکەن یا وا مەکەن‪ .‬گۆڕان لە‌ڕاڕایی‌و‬ ‫دودڵیی گەلەکەمان تێدەگات‪ ،‬باش لەوە تێدەگات چۆن دەسەاڵتدارانی هەرێم‬ ‫جگە لە‌چەند سەد هەزار کەسێکی سەربەخۆیان هەمو گەلەکەمانیان نائومێد‌و‬ ‫بێورە‌و بێوزە‌و غەمبار کردوە‪ ،‬ئەوەتا دوێنێ بینیمان دوا قوربانییەکانی‬ ‫ڕاکردو لە‌ستەم‌و نادادپەروەریی ئەم دەسەاڵتە چۆن لە‌دەریای ڕەشدا خنکان‪.‬‬ ‫بۆیە لە‌گۆڕاندا کەم نین ئەوانەی لە‌نەخێرگۆیان‌و لە‌بەشدارنەبوانی ڕیفراندۆم‬ ‫تێدەگەن‌و بە‌هیچ جۆرێ کەس لە‌گۆڕاندا ئەوانە بە‌خائین نازانێ‪ ،‬هەروەها گۆڕان‬ ‫بەڵێگۆیانیش بە‌تەنیا بە‌بەڵێ گوتنیان لەوان بە‌باشتر نازانێ‌و بە‌پاڵەوانیان‬ ‫نازانێ‪ .‬گۆڕان شوێنی پارتی‌و یەکێتی نەکەوت‪ ،‬پەلەی نەکرد‌و بە‌ئارامی‬ ‫مایەوە‪ ،‬جڤاتی نیشتمانیی گۆڕان دوای لێدوانی تێروتەسەل بەکۆمەڵ بڕیاری‬ ‫عەقاڵنی‌و دیموکراتییانەی خۆی دا‪ ،‬گۆڕان کێشە سەرەکیەکانی برسیکردنی‬ ‫خەڵک‌و گەندەڵی‌و نایاساییبونی مەسعود بارزانی‌و پەکخستنی پەرلەمان‌و‬ ‫ئینجا کاراکردنەوەیەکی شانۆئاسایی لەبیرنەچۆوە‌و بەردەوامە لە‌سەر کوتان‌و‬ ‫شەرمەزارکردنی دەسەاڵتی پارتی‌و یەکێتی‪ ،‬گۆڕان رەخنەکانی لە‌یەکیتیی‬ ‫نیشتمانی بەهۆی پیادەنەکردنی ڕێکەوتنە ‪ ٢٧‬خاڵیەکەی نێوانیان نەگەیاندە‬ ‫ئەوەی بڕیارێکی توڕە‌و یەکالکەرەوە لە‌سەر یەکێتی بدات‌و بەمەش پارتی‬ ‫دڵخۆش بکات‪.‬‬ ‫دڵنیام زۆرایەتیی دەنگدەران بە‌بەڵێ دەنگ دەدەن‪ ،‬بەاڵم کەس ناتوانێ‬ ‫پێشبینیی ڕوداوەکانی دوای دەنگدان بکات‪ .‬ئەو ئەگەرە هەیە پارتی‌و‬ ‫یەکێتی بە‌بیانوی دانوستانی درێژخایەن لەگەڵ بەغدا هەڵبژاردنی پەرلەمانی‬ ‫کوردستان دوابخەن‪ ،‬لە‌دۆخێکی سەپێنراوی ئاوادا پەرلەمانە پەکخراوەکەی‬ ‫کوردستان بەردەوام دەبێت‪ ،‬گۆڕان‌و کۆمەڵ ناتوانن بەزۆری خۆپیشاندان‌و‬ ‫بایکۆت‌و ڕێگاکانی تری خەباتی مەدەنی نەهێڵن هەڵبژاردن دوابخرێ‪ ،‬لەم‬ ‫ئەگەرەدا گۆڕان‌و کۆمەڵ‌و ناڕازییەکانی ناو یەکێتی چیدەکەن؟ هەر لەدەرەوەی‬ ‫پەرلەمان دەمێنن؟ دەتوانن بێ دەسکەوت‌و بێ هیچ مەرجێکی پێشینە‌و‬ ‫بێ ڕێکەوتنێکی سیاسیی هەمەالیەنە لەگەڵ پارتی‌و یەکێتی‌و یەکگرتوی‬ ‫ئیسالمی‪ ،‬بەسەرکزی بگەڕێنەوە ناو پەرلەمانێکی پەڕو باڵکراو؟ ئەگەر‬ ‫عێراق هێرشی نەکردە سەرمان‌و دانوستان لەگەڵی دەستیپێکرد ئایا ڕەوایە‬ ‫گۆڕان‌و کۆمەڵ وەک دو هێزی دڵسۆز‌و هەڵقواڵوی کوردایەتی هیچ ڕۆڵێکیان‬ ‫نەبێت لەو دانوستانانەدا؟ لەم ڕیفراندۆمە کرچ‌و کاڵ‌و پڕکەموکورتیەدا‬ ‫بەڵێ دەیباتەوە‌و دەرگا‌و دەرفەتێکی باش بۆ گەلەکەمان دەکرێتەوە بۆ‬ ‫بەرەوپێشبردنی دۆزەکەی‪ .‬بەاڵم گرنگ دوای ڕیفراندۆمە! دوای ڕیفراندۆم‬ ‫دەبێت پارتی‌و یەکێتی نەک هەر چیتر ڕێگرنەبن بەڵکو دەبێت لەزوترین‬ ‫کاتدا دەسپێشخەری بکەن بۆ رێکەوتنێکی سیاسیی هاوسەنگی نیشتمانی‬ ‫بە‌بەشداریی گۆڕان‌و کۆمەڵ‌و ئەوانی تریش کە ببێتە بناغەی چاکسازیی‬ ‫ڕاستەقینە‌و ریشەیی لەسیستمی حوکم‪ ،‬هەروەها ببێتە ئەو بناغەیەی کە‬ ‫هێزی بەرگریی گەلەکەمانی لەسەر دادەنرێ‪ ،‬ئینجا دڵنیام گەلەکەمان‬ ‫یەکدەست‌و یەکدڵ بەرگەی هەمو ئەو هەڕەشە‌و مەترسیە جۆراوجۆرانە‬ ‫دەگرێت کە دوای ڕیفراندۆم دێنە سەری‪ ،‬ئینجا گەلەکەمان بێ منەت دەبێ‬ ‫لەبەغداو تاران‌و ئەنکەرە‌و دیمەشق!‬

‫ریکالم‬

‫کۆمپانیای ئاپت‬ ‫تەنها لەماوەی ‪ 4‬مانگدا‬ ‫ببە‌بەخاوەنی پاسپۆرت‌و‬ ‫رەگەزنامەی کۆماری‬ ‫دۆمەنیکان‬

‫گەشت بکە بۆ زیاتر‬ ‫لە ‪ 120‬وواڵت بەبێ ڤیزا‬ ‫‪07509991000‬‬ ‫‪07509992000‬‬

‫دوشەممەی‬

‫ریکالم‬

‫چارەنوسساز‬

‫ریکالم‬