Awene 604

‫ریکالم‬

‫حه‌شد ‌ی شه‌عب ‌ی‬ ‫له‌بیركردنه‌وه‌یدا‬ ‫جیاوازییه‌كی‌ ئه‌وتۆ ‌ی‬ ‫نییه‌ له‌گه‌ڵ‌ داعش‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژماره‌ (‪)604‬‬ ‫سێشەممە ‪2017/12/5‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫‪6‬‬

‫سێ‬ ‫بنەماڵەكەی‬ ‫یەكێتی‬

‫ریکالم‬

‫‪7‬‬ ‫ریکالم‬

‫‪5‬‬

‫هاوسه‌ره‌كه‌ ‌ی كاو‌ه گه‌رمیانی‌‪:‬‬ ‫مه‌حمود سه‌نگاوی هه‌وڵیداوه‌ بەعه‌شائیری دۆسیه‌ ‌ی تیرۆر كردن ‌ی‬ ‫كاوه‌ یه‌كالی ‌ی بكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌رگامان به‌ڕودا داخستوه‬ ‫ش���یرین ئه‌می���ن‪ ،‬هاوس���ه‌ری‌ كاو‌ه‬ ‫گه‌رمیان���ی‌ ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ك���ه‌ نائومێ���د ب���ون له‌دادگاكان���ی‌‬ ‫كوردستان چونكه‌ له‌دۆسیه‌ی‌ تیرۆر‬ ‫كردنی‌ كاوه‌دا هیچی���ان پێناكرێت‪،‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێ���ت "مه‌حمود س���ه‌نگاوی‬ ‫ك���ه‌ س���كااڵی‌ یاس���ایمان له‌س���ه‌ر‬ ‫تۆمارك���ردوه‌‪ ،‬چه‌ندینجار هه‌وڵیداوه‌‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ عه‌ش���ائیریه‌وه‌ دۆس���یه‌كه‌‬ ‫یه‌كالیی‌ بكه‌ینه‌وه‌‌و س���وڵحی‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ ده‌رگامان به‌ڕودا‬ ‫داخستوه"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬ك���ه‌الر‪ :‬ش���یرین ئه‌مین‪،‬‬ ‫هاوس���ه‌ری‌ كاوه‌ گه‌رمیان���ی‌‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌دا‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ له‌چوارەمین ساڵیادی‌‬ ‫تیرۆركردن���ی ش���ەهید كاوەدا هیچ‬ ‫پێشهاتێكی نوێ نییە لەكەیسەكەدا‪،‬‬ ‫ئه‌و وت���ی‌ "هۆكارەكەی‌ دەگەڕێتەوە‬ ‫بۆ دەستتێوەردانی حزبی لەدادگادا‪،‬‬ ‫چونكه‌ دادگا هیچ كات سه‌ربه‌خۆیی‌‌و‬ ‫س���ەروەری یاس���ای‌ لەو دۆس���یەدا‬ ‫په‌یڕه‌و نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و به‌ڵێنان���ه‌ش كه‌‬ ‫چوار س���اڵ‌ له‌مه‌وبه‌ر له‌سه‌روه‌ختی‌‬

‫تی���رۆر كردن���ی‌ كاوه‌دا پێیان���درا‬ ‫ب���ۆ دۆزین���ه‌وه‌ی‌ بكه‌رانی‌ پش���ت‬ ‫تیرۆركردن���ی‌ كاوه‌‪ ،‬ش���یرین وت���ی‌‬ ‫"هیچ كام لەو بەڵێنانە نه‌برایه‌سه‌ر‪،‬‬ ‫هیچ یه‌ك لەو بەرپراس���انەش بەدەر‬ ‫لەبەڵێنی ناڕاست بەخانەوادەی كاوە‬ ‫بەردێكێان نەخستە سەر بەرد"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "پێشتر مه‌حمود سه‌نگاوی‌‬ ‫چه‌ندین جار له‌ڕێگەی عەشایەرییه‌وه‌‬ ‫زۆر هەوڵی���دا لێم���ان نزیك بێتەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئێم���ە هەم���وو دەرگاكانمان‬ ‫لەس���ەر داخس���ت‪ ،‬ئێمە ئه‌وه‌ نین‬ ‫بچینە ژێر باری مه‌حمود سەنگاوی‌و‬ ‫بەڕێگای عەشایەر دۆسییەكە یەكال‬ ‫بكەینەوە‪ ،‬گەر س���ەنگاویش بەدەر‬ ‫بێ���ت لەتیرۆركردن���ی كاوە‪ ،‬ه���ەر‬ ‫بەرپرس‌و كەس���اتییەكی تر كاوەی‬ ‫تیرۆر كرد بێت ئ���ه‌وا لەژێر چەتری‬ ‫هەڕەشەكەی سەنگاوی‪ ،‬كاوە تیرۆر‬ ‫كراوە"‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫ئامەد لەسەر گۆڕی باوکی‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاراز محەمەد‬

‫بۆ یه‌كه‌مجار له‌دوا ‌ی ‪‌ 16‬ی ئۆكتۆبه‌ره‌وه‌‬

‫لەئەڵمانیا‬ ‫گەڕایەوەو‬ ‫بەپەتێک خۆی‬ ‫خنکاند‬

‫شێخ جه‌عفه‌رو مسته‌فا چاوڕه‌ش‬ ‫دور لەچاوی كامێراكان سه‌ردان ‌ی مەسعود بارزانی ده‌كه‌ن‬ ‫شێخ جه‌عفه‌ر‌و مس����ته‌فا چاوڕه‌ش‌و‬ ‫چه‌ند فه‌رمانده‌یه‌كی‌ دیكه‌ی‌ سه‌ربازی‌‬ ‫یه‌ك����ه‌ی‌ ‪70‬ی‌ یه‌كێتی‌ به‌دور له‌چاوی‌‬ ‫كامێ����راكان س����ه‌ردانی‌ مه‌س����عود‬ ‫بارزان����ی‌ ده‌ك����ه‌ن له‌پیرم����ام‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫یه‌كه‌مجاره‌ له‌دوای‌ ‪16‬ی‌ ئۆكتۆبه‌ره‌وه‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌ به‌مجۆره‌ بكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬مەس����عود بارزانی‪،‬‬ ‫سەرلەبەیانی دوێنێ (دوشەممە ‪)12/4‬‬

‫لەپیرمام به‌دور له‌چ����اوی‌ كامێراكان‬ ‫لەگ����ەڵ ژمارەی����ەك لەفەرماندەكانی‬ ‫پێش����مەرگە كۆبۆوه‌‪ ،‬لەنێویاندا شێخ‬ ‫جەعفەر شێخ مس����تەفا‪ ،‬فەرماندەی‬ ‫هێزەكانی ‪ 70‬و مس����تەفا چاوڕەش‪،‬‬ ‫لێپرس����راوی مەڵبەندی رێكخس����تنی‬ ‫پێش����مەرگەی یەكێت����ی نیش����تمانی‬ ‫كوردستان هەبون‪.‬‬ ‫ش����ێخ جەعفەر ش����ێخ مس����تەفاو‬

‫مس����تەفا چ����اوەڕەش هەواڵەكەیان‬ ‫بۆ ئاوێنە پشتڕاس����ت كردەوە بەاڵم‬ ‫ئامادە نەبون هیچ لێدوانێك لەبارەی‬ ‫ناوەڕۆك و مەبەس����تی كۆبونەوەكەوە‬ ‫بدركێنن‪.‬‬ ‫كۆبونەوەك����ەی مەس����عود بارزانی‬ ‫لەگ����ەڵ ئ����ەو فەرماندان����ەی یەكێتی‬ ‫نیش����تمانی كوردس����تان بەیەك����ەم‬ ‫كۆبونەوە داده‌نرێت لەپاش روداوەكانی‬

‫‪16‬ی ئۆكتۆب����ەری رابردوی ش����اری‬ ‫كەركوك‪ ،‬كە مەسعود بارزانی لەچەند‬ ‫بۆنەیەكدا لەپەیوەست بەو روداوەوە‬ ‫بەش����ێك لە بەرپرس����انی یەكێتی بە‬ ‫"خیانەتكردن" تۆمەتباركردبو‪.‬‬ ‫كۆبونەوەك����ە لەكاتێكدای����ە ك����ە‬ ‫مەس����عود بارزان����ی لەكۆتایی مانگی‬ ‫ئۆكتۆبەری ئەمساڵدا لەنامەیەكدا بۆ‬ ‫پەرلەمانی كوردستان بەردەوامبونی‬

‫گەنگەشەیەک لەبارەی مارکسیزم‌و روناکبیرانی کوردەوە‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێیه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫به‌شی ریکالم ‪ 07700600659 :‬ـ ‪ 07500600659‬‬

‫‪8‬‬

‫لەپۆستی سەرۆكی هەرێم رەتكردەوە‬ ‫و پاش ئەوەش پەرلەمانی كوردستان‬ ‫یاسای دابەش����كردنی دەسەاڵتەكانی‬ ‫سەرۆكایەتی هەرێمی بەسەر دامەزراوە‬ ‫دەستورییەكانی هەرێمدا پەسەندكرد‪،‬‬ ‫كە بەپێی یاس����اكە ئەركی سەرۆكی‬ ‫هەرێ����م وەك فەرمان����دەی گش����تی‬ ‫هێزەكان����ی پێش����مەرگەی هەرێم����ی‬ ‫كوردستان هەڵپەسێردراوە‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫به‌هۆی كه‌م‬ ‫ده‌رامه‌تیه‌و‌ه‬ ‫به‌شێك‬ ‫له‌خوێندكاران ‌ی‬ ‫زانكۆ واز‬ ‫له‌خوێندن‬ ‫ده‌هێن ‌ن‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪16‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )604‬سێشه‌ممه ‪2017/12/5‬‬

‫هه‌ڤا ‌ڵ ئه‌بوبه‌كر‪ ،‬پارێزگار ‌ی نوێ ‌ی سلێمانی‌‪:‬‬

‫ئه‌م پۆست ‌ه مافی ده‌نگده‌رانی گۆڕانه‌ پێش سه‌ركردایه‌تیی گۆڕان‬ ‫هه‌ڤ���اڵ‌ ئه‌بوبه‌ك���ر‪ :‬بە‌به‌گه‌ڕخس���تنی‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رمایه‌ی مرۆیی واڵته‌كه‌مان‌و بە‌ئیراده‌ی‬ ‫خه‌ڵك‌و سه‌روه‌ریی یاسا‪.‬‬ ‫هه‌ڤاڵ‌ ئه‌بوبه‌كر‪ ،‬پارێزگاری‌ سلێمانی‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬باس له‌دروس���تكردنی‌ بازاڕی‌‬ ‫له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "ئێمه‌‬ ‫نیش���تمانی‌ ده‌كه‌یت‪ ،‬پ���ڕۆژه‌ت چییه‌ بۆ‬ ‫یه‌كێكین له‌و بابه‌تانه‌ی كه‌ هه‌موو‬ ‫گه‌ڕاندن���ه‌وه‌ی‌ بازاڕ بۆ كه‌رت���ی‌ تایبه‌تی‌‬ ‫یه‌كێتیی له‌سه‌رمان كۆكن"‪.‬‬ ‫راس���ته‌قینه‌‪ ،‬كه‌ له‌ئێس���تادا له‌الیه‌ن دو‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باس له‌دروستكردنی‌ حكومه‌تی‌ كۆمپانی���ای‌ حزبییه‌وه‌ ب���ازاڕی‌ جگه‌ره‌و‬ ‫هاواڵتی‌ ده‌كه‌یت‪ ،‬به‌اڵم چۆن له‌س���ایه‌ ‌ی ده‌رمان‌و سامانی‌ س���ه‌رزه‌وی‌‌و ژێر زه‌وی‌‬ ‫ئه‌م قه‌رزاریی‌ حكومه‌ت‌و قه‌یرانی‌ دارایی‌‌و ئه‌م واڵته‌یه‌ كۆنترۆڵ‌ كراوه‌؟‬ ‫هه‌ڤاڵ‌ ئه‌بوبه‌ك���ر‪ :‬به‌گۆڕینی هه‌ژمون‌و‬ ‫بێ‌ موچه‌ییه‌دا ده‌توانی‌ قسه‌كانت بكه‌یت‬ ‫مۆدێلی حزبیی‌و سیاس���یی ب���ۆ مۆدێلی‬ ‫بۆ كردار؟‬

‫په‌ره‌پێدانی ئابووریی‌و سه‌رمایه‌گوزاریی‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���اس له‌پش���تیوانی‌ یه‌كێت ‌ی‬ ‫ده‌كرێت ب���ۆ به‌ڕێزتان‪ ،‬وه‌ك ئاش���كرایه‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ به‌س���ه‌ر چه‌ن���د كوتله‌یه‌ك���دا‬ ‫دابه‌ش���بون‪ ،‬كام كوتله‌یان پش���تیوانیت‬ ‫لێده‌كه‌ن‪ ،‬چونكه‌ پێش���تر به‌رپرس���ێكی‌‬ ‫بااڵی‌ یه‌كێت���ی‌ وتبوی‌ تا م���اوم له‌دژی‌‬ ‫ئه‌وه‌م هه‌ڤاڵ‌ ئه‌بوبه‌كر ببێت به‌پارێزگاری‌‬ ‫سلێمانی‌؟‬ ‫هه‌ڤ���اڵ‌ ئه‌بوبه‌ك���ر‪ :‬هه‌م���وو الی���ه‌ك‬ ‫له‌یه‌كێتی���ی نیش���تمانیی كوردس���تاندا‬ ‫پش���تیوانی خۆیانیان ده‌ربڕی���وه‌‪ ،‬ئێمه‌‬

‫یه‌كێكی���ن ل���ه‌و بابه‌تانه‌ی ك���ه‌ هه‌موو‬ ‫یه‌كێتی���ی له‌س���ه‌رمان كۆك���ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫شایانی سوپاس‌و ڕێزه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێش���تر گ���ۆڕان پارێزگاری‌‬ ‫س���لێمانی‌ به‌وه‌كاله‌ت���ی‌ به‌ڕێوه‌ده‌ب���ردو‬ ‫سه‌ره‌نجام وه‌ك ناڕه‌زایی‌ ده‌ربڕین به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌سنورداركردنی‌ ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ ده‌ستی‌‬ ‫له‌كاركێشایه‌وه‌‪ ،‬گره‌نتی‌ چییه‌ كه‌ هه‌مان‬ ‫كار به‌رامبه‌ر به‌تۆ دوباره‌ نابێته‌وه‌؟‬ ‫هه‌ڤاڵ‌ ئه‌بوبه‌كر‪ :‬پش���تیوانیی خه‌ڵك‌و‬ ‫س���ه‌روه‌ریی یاس���او ئه‌زمونه‌كانی دوای‬ ‫شكست‌و به‌ڵێنه‌كانی حكومه‌ت زامنن‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬چه‌ند ئه‌ندامی‌ جڤاتی‌ نیشتمانی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ وه‌رگرتنه‌وه‌ی‌ ئه‌م پۆس���ته‌ بون‬ ‫له‌الیه‌ن تۆوه‌‌و چه‌ندیشیان له‌دژی‌ بون؟‬ ‫هه‌ڤاڵ‌ ئه‌بوبه‌كر‪ :‬هه‌م���وو بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گ���ۆڕان له‌گه‌ڵ وه‌رگرتنی ئه‌م پۆس���ته‌دا‬ ‫ب���ووه‌ چونكه‌ ماف���ی ده‌نگده‌رانی گۆڕانه‌‬ ‫پێش خودی سه‌ركردایه‌تیی گۆڕان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر حكومه‌تی‌ هه‌رێم‌و به‌غدا‬ ‫رێكنه‌كه‌وتن‪ ،‬به‌رنامه‌ی‌ ئێوه‌ چی‌ ده‌بێت‬ ‫بۆ مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ‌ به‌غدا؟‬ ‫هه‌ڤ���اڵ‌ ئه‌بوبه‌كر‪ :‬ده‌س���تورو یاس���ا‌و‬ ‫بڕیاری خه‌ڵك ئه‌وه‌ دیاریده‌كه‌ن‪.‬‬

‫هه‌ڤاڵ‌ ئه‌بوبه‌كر‬

‫سلێمانی؛ لە‪ 11‬مانگی رابردودا ‪ 923‬حاڵەتی گوندی‌ گه‌اڵڵه‌ به‌هۆی‌ بۆردومان ‌ی‬ ‫توندوتیژی بەرامبەر ژنان تۆماركراوە‬ ‫فرۆكه‌جه‌نگیه‌كانی‌ توركیاوه‌ چۆڵده‌كرێت‬ ‫ئا‪ :‬مەزهەر كەریم‬ ‫بەڕێوەب���ەری بەرەنگاربونەوەی توندوتیژی‬ ‫دژی ژنان لەسلێمانی ئاشكرایدەكات لەماوەی‬ ‫‪ 11‬مانگی رابردودا ‪ 923‬خاڵەتی توندوتیژی‬ ‫لەسنورەكەیان تۆماركراوە‪ .‬دەشڵێت"زیاتر‬ ‫لە‌لەس���ەدا ‪60‬ی توندوتیژیی���ەكان بەهۆی‬ ‫بەكارهێنانی تەكنەلۆژیاوە بوە‌‪ ،‬زۆرینەیان‬ ‫كچانی خوێندكارن‌و تەمەنیان لە‌‪ 16‬س���اڵ‬ ‫بەرەوژورە"‪.‬‬ ‫عەمید س���ەركەوت عوم���ەر‪ ،‬بەڕێوەبەری‬ ‫بەرەنگاربون���ەوەی توندوتی���ژی دژی ژنان‬ ‫بە‌ئاوێن���ەی راگەیان���د ك���ە بەه���ۆی ئەو‬ ‫بارودۆخ���ەی روی لەهەرێمی كوردس���تان‬ ‫كردوە بەراورد بە‌ساڵی رابردو حاڵەتەكانی‬ ‫توندوتی���ژی بەرامب���ەر بە‌ژن���ان زیادیان‬ ‫كردوە‪.‬‬ ‫عەمید س���ەركەوت ئەوەش���ی خستەڕو كە‬ ‫ج���ۆری توندوتیژیی���ەكان جیاوازبون‌و لەو‬ ‫ژمارەیە ‪ 10‬حاڵەتی كوش���تن‪ 18 ،‬حاڵەتی‬ ‫خۆكوش���تن‪ 33 ،‬حاڵەتیان خۆس���وتاندن‬ ‫ب���ون‌و هەرچ���ی حاڵەتەكان���ی دیكەش���ە‬ ‫س���كااڵی توندوتیژی خێزانی بون كە خۆی‬ ‫لە‌هەڕەش���ە‌و لێدان‌و دەركردن‌و سوكایەتی‬ ‫پێكردندا دەبینێتەوە‪.‬‬

‫بەپێی قس���ەی ئ���ەو ه���ۆكاری زیادبونی‬ ‫توندوتیژیی���ەكان زۆرن‪ ،‬قەیران���ی دارایی‌و‬ ‫نەبونی موچە‌و نائارامی دۆخی سیاسی‌و ئەو‬ ‫شەڕو پێشویانەی ئەم ناوچەیان گرتۆتەوە‬ ‫كاریگەری راستەوخۆیان لەوڕوەوە هەبوە‪.‬‬ ‫ئەوەش���ی خس���تەڕو كە توندوتیژییەكان‬ ‫بەهۆی بەكارهێنانی ئامێرەكانی پەیوەندی‬ ‫بەتایبەت ت���ۆڕە كۆمەاڵیەتییەكانەوە زیاتر‬ ‫بوە‌و بەكارهێنانی تەكنەلۆژیا هۆكاری زیاتر‬ ‫لەس���ەدا ‪60‬ی توندوتیژییە خێزانییەكانە‬ ‫بەتایبەت لەناو ش���اردا ك���ە زیاترە لەچاو‬ ‫قەزاو ناحییەكان‪.‬‬ ‫ئاشكراشیكرد ئەو كچ‌و ژنانەی توندوتیژیان‬ ‫بەرامب���ەر دەكرێت تەمەنی���ان لەنێوان ‪15‬‬ ‫بۆ ‪ 40‬س���اڵدایە‌ وتیشی"ژمارەیەكی زۆریان‬ ‫خوێندكارن‌و لەناوەندەكانی خوێندنەوە دێن‌و‬ ‫تەمەنێكی كەمیان هەیە كە پێویس���تە لەو‬ ‫تەمەنەدا لەالیەن خێزان‌و كەس���وكاریانەوە‬ ‫بەوریاوە مامەڵەیان لەگەڵدا بكرێت"‪.‬‬ ‫عەمی���د س���ەركەوت لەب���ارەی چۆنییەتی‬ ‫مامەڵ���ەی ئ���ەوان لەگەڵ ئەو كەس���انەی‬ ‫رویان لێدەك���ەن وتی"ئێمە بەپێی یاس���ا‬ ‫كاردەكەی���ن‌و كێش���ەكان بەپێ���ی دادگا‬ ‫یەكالیی دەكەینەوە كە هەندێ لەو كیشانە‬ ‫بەیەكجاریی چارەس���ەردەبن‌و هەندێكیشان‬ ‫دوبارەدەبنەوە بەهۆی پابەندنەبونی الیەك‬ ‫لەالیەكانی كێش���ەكە یان ه���ەردو الیەنی‬

‫كێشەكە"‪.‬‬ ‫بەپێی قسەی ئەو‪ ،‬هاواڵتیان بەشێوەیەكی‬ ‫دروست مامەڵە لەگەڵ تەكنەلۆژیا ناكەن‌و‬ ‫كۆمەڵگای كوردی بی���رو عەقڵی خێڵەكی‬ ‫بەس���ەریدا زاڵە زۆركات بۆ چارەس���ەری‬ ‫كێشەكان پەنا نابرێتە بەر دادگا‪ ،‬ئەوەش‬ ‫كێشەكان قوڵتر دەكاتەوەو زۆرجار دەگاتە‬ ‫ئاستی كوژران‌و سوتان‌و خۆسوتاندن‪.‬‬ ‫دیمەن ش���یروان ناوی خ���وازراوی كچێكی‬ ‫تەم���ەن نۆزدە س���اڵە كە ش���ەش مانگ‬ ‫لەمەوب���ەر لەداڵدەدانی ژن���ان بوە ئەوەش‬ ‫بەهۆی هەڕەش���ەی خانەوادەكەیەوە پاش‬ ‫ئەوەی ئاش���كرابوە لەڕێگەی مەسنجەرەوە‬ ‫پەیوەندی خۆشەویس���تی لەگەڵ كوڕێكدا‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫ئ���ەو وتی"بەوهۆی���ەوە نەمتوان���ی لەگەڵ‬ ‫خانەوادەك���ەم بژی���م‪ ،‬چوم���ە توندوتیژی‬ ‫خێزانی تا ژیانم پارێزراوبێت"‪.‬‬ ‫بەپێی قس���ەی خۆی پاش ئ���ەوەی چۆتە‬ ‫ئ���ەوێ‪ ،‬ئەو ك���وڕەی خۆشیویس���توە بۆ‬ ‫دواجار پێی وتوە دەچێتە دەرەوەی واڵت‌و‬ ‫وتی"منی س���ەرباری ئەو هەمو كێش���ەیە‬ ‫بەجێهێشت"‪.‬‬ ‫ئێس���تا دیمەن چۆتەوە ناو خانەوادەكەی‬ ‫چونكە بەقس���ەی خۆی لەڕێگای دادگاوە‬ ‫بەڵێننامە لە‌كەسوكارەكەی وەرگیراوە كە‬ ‫ژیانی پارێزراو بێت‌و نەكوژرێت‪.‬‬

‫ئەمینداری گشتی وەزارەتی پێشمەرگە‪:‬‬

‫هیچ رێككەوتنێك لەبارەی‬ ‫ناوچە جێناكۆكەكانەوە نەكراوە‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫پەرلەمانتارێكی یەكێتی‬ ‫لەپەرلەمانی كوردستان ئاماژە‬ ‫بەوە دەكات كە هاتنی هێزەكەی‬ ‫ئەمریكا بۆ كەركوك بەمەبەستی‬ ‫زیندوكردنەوەی رێككەوتنێكی‬ ‫پێشوە بۆ بەڕێوەبردنی ناوچە‬ ‫جێناكۆكەكان لەالیەن پێشمەگەو‬ ‫هێزەكانی عێراق‌و هێزەكانی‬ ‫ئەمریكاوە‪ .‬لەبەرامبەریشدا‬ ‫ئەمینداری گشتی وەزارەتی‬ ‫پێشمەرگە جەخت دەکاتەوە کە‬ ‫"هیچ شتێكی رەسمی تا ئێستا‬ ‫ئیمزا نەكراوەو هیچ رێككەوتنێك‬ ‫لەبارەی ناوچە جێناكۆكەكانەوە‬ ‫نەكراوە"‪.‬‬ ‫هەفتەی راب���ردو ئەمریكا هێزێكی‬ ‫خۆی رەوانەی كەركوك‌و دەوروبەری‬ ‫كرد‌و بنكەی سەرەكی جێگیركردنی‬ ‫هێزەكەش بنكەی س���ەربازی (كەی‬ ‫وان)ە‪ .‬عەقید رایان دیلۆن فەرماندەی‬ ‫هێزەكان���ی ئەمری���كا لەهاوپەیمانی‬ ‫نێودەوڵەت���ی دژی داع���ش‪ ،‬رۆژی‬ ‫ش���ەممەی راب���ردو رایگەیان���د كە‬ ‫سەدان س���ەربازی ئەمریكی رەوانەی‬ ‫ناوچەكانی كەركوك كراون‌و لەچەند‬ ‫ناوچەیەكی شارەكە جێگیكراون‪.‬‬

‫بەپێ���ی لێدوانی رای���ان دیلۆن بۆ‬ ‫میدیاکان‪ ،‬بنكەی سەربازی كەی وان‪،‬‬ ‫بنكەی سەرەكی جێگیركردنی هێزە‬ ‫ئەمریكییەكە دەبێت بە‌هەماهەنگی‌و‬ ‫ه���اوكاری هێ���زە عێراقیی���ەكان‪.‬‬ ‫جەختیشی لەوە كردەوە كە ئامانجی‬ ‫هاتنی ئەو هێزەی ئەوان بۆ كەركوك‬ ‫ل���ەو پێناوەدایە ك���ە نایانەوێت لەو‬ ‫ناوچانە پشێوی دروست ببێت‪.‬‬ ‫بەاڵم شوان داودی‪ ،‬پەرلەمانتاری‬ ‫یەكێت���ی نیش���تمانی كوردس���تان‬ ‫لەپەرلەمانی عیراق بەئاوێنەی راگەیاند‬ ‫هاتنی ئ���ەو هێزان���ە لەچوارچێوەی‬ ‫رێكەوتنێكی پێش���تردایە كە دەبێت‬ ‫ناوچ���ە جێناكۆكەكان بەهاوبەش���ی‬ ‫لەنێ���وان حكومەتی عێ���راق‌و هێزی‬ ‫ئەمریكیی���ەكان‬ ‫پێش���مەرگە‌و‬ ‫بەڕێوەببرێت‪.‬‬ ‫داودی رونیش���ی کردەوە "لەدوای‬ ‫داعش ئەو هاوسەنگییە تێكچو‪ ،‬ئێستا‬ ‫جارێكی دیكە كار بۆ گێڕانەوەی ئەو‬ ‫هاوسەنگییە دەكرێت لەو ناوچانە"‪.‬‬ ‫لەوەاڵم���ی ئ���ەو پرس���یارەدا كە‬ ‫بۆچی فەرماندەی هێزەكانی ئەمریكا‬ ‫لەلێدوانەکەیدا س���ەبارەت بە‌هاتنی‬ ‫هێزەکەی���ان بۆ کەرک���وک ئاماژەی‬ ‫بەوە ن���ەداوە‪ ،‬ش���وان داودی وتی‬ ‫"ئەمریكیی���ەكان وتویانە بۆ رێگرتنە‬ ‫لەپش���ێوی‪ ،‬كات���ی خۆیش���ی ئەو‬

‫رێككەوتن���ە كراوە ب���ۆ رێگرتن بوە‬ ‫لە‌پش���ێوی‌و رێككەوتنەك���ەش نەك‬ ‫لەكەرك���وك بەڵكو لە‌هەم���و ناوچە‬ ‫جێناكۆكەكان جێبەجێ دەكرێت"‪.‬‬ ‫لەالیەك���ی دیك���ەوە جەبار یاوەر‬ ‫ئەمین���داری گش���تی وەزارەت���ی‬ ‫پێش���مەرگەی هەرێمی كوردس���تان‬ ‫بە‌ئاوێن���ەی راگەیاند‪ ،‬هیچ ش���تێكی‬ ‫رەس���می لەوبارەی���ەوە ب���ەوان‬ ‫نەوت���راوە‌و ئ���ەو قس���انەی دەكرێن‬ ‫ناڕەس���مین‪ .‬وتیش���ی "هیچ شتێكی‬ ‫رەس���می تا ئێس���تا ئیمزا نەكراوەو‬ ‫هی���چ رێككەوتنێك لەب���ارەی ناوچە‬ ‫جێناكۆكەكانەوە نەكراوە‪ .‬چاوەڕێی‬ ‫دانیش���تنی وەفدی بااڵی حكومەتی‬ ‫هەرێم‌و حكومەتی فیدراڵین‪ .‬ئێمەش‬ ‫بەش���ێك دەبی���ن ل���ەو وەفدانە بۆ‬ ‫گفتوگۆ دەربارەی هەمو دۆس���یەی‬ ‫پێشمەرگە بەگشتی"‪ .‬وتیشی "هەمو‬ ‫ئ���ەو رێككەوت���ن‌و ئەو یاداش���تنی‬ ‫لێكتێگەیشتنانەی كە پێشتر كراون‪،‬‬ ‫لەچوارچێوەی دۆسیەی گشتی هێزی‬ ‫پێشمەرگەی كوردس���تاندا دەبن بۆ‬ ‫دانوس���تان"‪ .‬جەختیشی كردەوە كە‬ ‫جگە لەو سێ دانیشتنەی پێشتر كرا‬ ‫لەكۆتایی مانگی ‪‌10‬و سەرەتای مانگی‬ ‫‪11‬دا‪ ،‬هیچ دانیشتنێكی دیكە لەنێوان‬ ‫پێش���مەرگە‌و هێ���زە عێراقییەكاندا‬ ‫نەكراوە‪.‬‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫قایمقامی‌ ماوه‌ت ئام���اژ‌ه به‌وه‌ ده‌كات ڕۆژ‬ ‫به‌ڕۆژ بۆردومانی‌ فڕۆكه‌جه‌نگیه‌كان له‌ئاوای ‌ی‬ ‫گه‌اڵڵ���ه‌ نزیك ده‌بێت���ه‌وه‌‌و " له‌ئێس���تادا‬ ‫دانیش���توانی‌ گونده‌ك���ه‌ش ك���ه‌ ژماره‌یان‬ ‫شه‌ست خێزانه‌‪ ،‬ماڵه‌كانیان چۆڵكردوه‌"‪.‬‬ ‫كام���ه‌ران حه‌س���ه‌ن قیمقام���ی‌ ق���ه‌زا ‌ی‬ ‫ماوه‌ت به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند "بۆردومانه‌كان ‌ی‬ ‫گوند ‌ی گه‌اڵڵ ‌ه له‌الیه‌ن س���وپای‌ توركیاو‌ه‬ ‫ئه‌نج���ام دراوه‌‪ .‬هه‌فته‌ی‌ پێش���و ده‌وڵه‌ت ‌ی‬ ‫توركیا ڕایگه‌یاند چل‌و یه‌ك جار له‌ش���اخ ‌ی‬ ‫ئاسۆسیان داوه‌‪ .‬ئه‌و چه‌كانه‌ ‌ی به‌كارهاتون‬ ‫چه‌كی‌ گ���ه‌وره‌ن‪ .‬ئێمه‌ نازانین ئه‌و چه‌كان ‌ه‬ ‫چی���ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم ته‌قین���ه‌وه‌كان ل���ه‌ ماوه‌ت‬ ‫ده‌نگیان بیس���راو‌ه كه‌ ماوه‌یه‌ك���ی‌ زۆر ل ‌ه‬ ‫گون���د ‌ی گه‌اڵڵه‌وه‌ دوره‌‌و ده‌رگاو په‌نجه‌ره‌ ‌ی‬ ‫مااڵنیان له‌دراندۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ زه‌ره‌رو زیانه‌كانی‌ دانیش���توان ‌ی‬ ‫گون���د ‌ی گه‌اڵڵ���ه‌وه‌ وت���ی‌ "زیان��� ‌ی گیان ‌ی‬ ‫ب���ه‌دواو‌ه نه‌ب���وه‌‪ ،‬به‌اڵم زیان���ی‌ ماد ‌ی زۆر‬ ‫بوه‌‪ .‬له‌ئێس���تادا دانیشتوانی‌ گوندی‌ گه‌اڵڵ ‌ه‬ ‫ماڵه‌كانیان به‌ج ‌ێ ده‌هێڵن‪ ،‬له‌سه‌دا شه‌ست ‌ی‬ ‫س���نوری‌ گه‌اڵڵه‌ بوه‌ته‌ زه‌وی‌ قه‌ده‌غه‌كراو‪.‬‬ ‫ئه‌و خێزانانه‌ كه‌ ژماره‌یان شه‌ست خێزانه‌و‬ ‫به‌كاری‌ ئاژه‌ڵ���داری‌و باخداریه‌وه‌ خه‌ریكن‪،‬‬

‫ڕوده‌كه‌ن ‌ه ناوچه‌كانی‌ دیكه‌"‪.‬‬ ‫وتیش ‌ی " ده‌وڵه‌تی‌ توركیا به‌ئاشكرا هێڵ ‌ه‬ ‫سنوریه‌كان بۆردمان ده‌كات به‌بیانوی ئه‌وه‌ی‬ ‫هێزه‌كان���ی‌ پارتی‌ كرێكارانی‌ كوردس���تان ‌ی‬ ‫لێیه‌و له‌و ناوچه‌ی ‌ه خۆیان قایم كردوه‌‪ .‬ئێم ‌ه‬ ‫س���ه‌روی‌ خۆمان له‌بۆردومان���ه‌كان ئاگادار‬ ‫كردت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم باری ئابوری كوردس���تان‬ ‫خراپه‌‪ ،‬بۆیه‌ له‌م دۆخه‌ی‌ ئێس���تادا ڕه‌نگ ‌ه‬ ‫نه‌توانرێت هیچ هاوكاریه‌ك بكرێن"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش ‌ی به‌وه‌ كرد دۆخی‌ گوند نشینان ‌ی‬ ‫گه‌اڵڵ ‌ه خراپه‌‌و وتی‌ "تا ئێس���تا هیچ كه‌س‌و‬ ‫الیه‌نێك لێی نه‌پرسیونه‌ته‌وه‌‪ .‬ته‌نها له‌دوا ‌ی‬ ‫بۆدومانه‌ك���ه‌ رێكخراوی‌ كۆچی‌ نێوده‌وڵه‌ت ‌ی‬ ‫هاتوه‌و ڕوپێو ‌ی ناوچه‌كه‌ی‌ كردوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ وت " ئه‌و‌ه بۆ سه‌ری‌ پێنجه‌م‬ ‫ج���اره‌ ئ���ه‌و ناوچه‌یه‌ بۆردوم���ان ده‌كرێت‬ ‫بۆردومان ‌ی یه‌كه‌م س���ێی‌ مانگ���ی‌ یانز‌ه بو‬ ‫بۆردومانی‌ دوه‌م دوانزه‌ ‌ی هه‌مان مانگ بوو‬ ‫س���ێ‌ یه‌م‌و چواره‌م بۆردومانیش له‌مانگ ‌ی‬ ‫دوانزه‌دا بوه‌ كۆتا بۆرده‌مان دوێن ‌ی شه‌و دو‬ ‫نیو ‌ی شه‌و بوه‌"‪.‬‬ ‫عه‌ندن���ان محم���ود دانیش���تو ‌ی گوند ‌ی‬ ‫گه‌اڵڵ���ه‌ ك���ه‌ له‌كاتی‌ بۆردومان���ه‌كان له‌ناو‬ ‫گونده‌كه‌یدابوه‌‌و فرۆك ‌ه جه‌نگیه‌كان ‌ی بینیو‌ه‬ ‫وت���ی‌ " فرۆكه‌جه‌نگی���ه‌كان بۆردومانی‌ ئه‌و‬ ‫ناوچه‌یه‌ی���ان ده‌ك���رد جۆرێ���ك له‌بۆمبیان‬

‫به‌كارهێناوه‌ ش���وان‌و كه‌س���انێك دوكه‌ڵ ‌ی‬ ‫بۆمبه‌كانی���ان چ���و‌ه به‌س���ه‌ردا گێژبون‌و‬ ‫ته‌ندروس���تان تێكچوه‌ ك��� ‌ه ڕه‌نگه‌ كیمیا ‌ی‬ ‫بێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و دانیش���توه‌ی‌ گوندی‌ گه‌اڵڵ ‌ه وتیش ‌ی‬ ‫"ئه‌وه‌ دو جاره‌ من ئاگاداری‌ بۆردومانه‌كانم‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه ئه‌وه‌ س���ه‌ری‌ پێنج���ه‌م جار‌ه‬ ‫بۆردوم���ان ده‌كرێت ئ���ه‌م جاره‌یان له‌هه‌مو‬ ‫بۆردومانه‌كانی‌ دیكه‌ قورستربوه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌شی‌ به‌وه‌كرد ماڵ‌و منداڵی‌ له‌گوند ‌ی‬ ‫گه‌اڵڵه‌ گواستۆته‌وه‌و چه‌ند سه‌رێك ئاژه‌ڵ ‌ی‬ ‫هه‌بو‌ه له‌ناچاریدا فرۆش���تونی‌‌و گونده‌كه‌ ‌ی‬ ‫چۆڵكردوه‌‪.‬‬ ‫ئ���اراس عبدولل��� ‌ه یه‌كێك��� ‌ی دیكه‌ی ‌ه له‌و‬ ‫هاواڵتیان���ه‌ ‌ی گوند ‌ی گه‌اڵڵ���ه‌ی‌ چۆڵكردو‌ه‬ ‫له‌ت���او بۆردومانه‌كان��� ‌ی فرۆكه‌جه‌نگیه‌كان ‌ی‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ توركیا وت ‌ی "له‌ئێس���تا له‌گوند ‌ی‬ ‫ش���ینك ‌ی ده‌ژیم ك ‌ه س���ێ‌ كیل���ۆ مه‌ترێك‬ ‫له‌گون���دی‌ گه‌اڵڵ���ه‌وه‌ دور‌ه له‌الیه‌ن خزم‌و‬ ‫كه‌سوكاره‌كه‌م كه‌جێگه‌یان بۆ دابینكردوین‌و‬ ‫ماڵ‌و منداڵه‌كانم گواستۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ وت "خێزانه‌ك���ه‌م ژماره‌ی���ان‬ ‫شه‌ش كه‌س ئێستا له‌گوندی‌ شینكی‌ دێژ‌ه‬ ‫ب���ه‌كاری‌ ئاژه‌ڵدار ‌ی ده‌ده‌ی���ن‌و ‌و چاوه‌ڕ ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ین الیه‌ن���ی‌ ئه‌من ‌ی جیهه‌تی‌ ئه‌منیه‌و‌ه‬ ‫دڵنیایمان بده‌ن ‌ێ تابگه‌ڕێنه‌وه‌ ش���وێنه‌كان ‌ی‬ ‫خۆمان له‌گوندی‌ گه‌اڵڵه‌"‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )604‬سێشه‌ممه ‪2017/12/5‬‬

‫كاوە لەیاد ناکەین‬

‫ی كاوه‌ گه‌رمیانی‌‪:‬‬ ‫هاوسه‌ره‌كه‌ ‌‬

‫بۆ یەکالکردنەوەی دۆسییەکەی کاوە لەدادگا نائومێد بوین‬ ‫چونکە دەسکەالی یەکێتی‌و پارتین‬ ‫ئا‪ :‬ئاراز محه‌مه‌د‬

‫شیرین ئه‌مین‪ ،‬هاوسه‌ری‌ كاوه‌ گه‌رمیان ‌ی‬ ‫شه‌هید له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت‬ ‫"مه‌حمود سه‌نگاوی كه‌ داوامان له‌سه‌ر‬ ‫تۆماركردوه‌ له‌سه‌ر تیرۆركردنی‌ شه‌هید‬ ‫كاوه‌‪ ،‬چه‌ندینجار هه‌وڵیداوه‌ لێمان نزیك‬ ‫بێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌رگامان له‌سه‌ر داخستوه"‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پاش چوار س����اڵ‌ له‌تی����رۆر كردن ‌ی‬ ‫كاوه‌ گه‌رمیان����ی‌‪ ،‬چ پێش����هاتێكی‌ ن����وێ‌‬ ‫له‌كه‌یسه‌كه‌یدا رویداوه‌؟‬ ‫ش����یرین ئه‌می����ن‪ :‬ئێس����تا لەس����ەروبەندی‬ ‫چوارەمین س����اڵیادی‌ تیرۆركردنی ش����ەهید‬ ‫كاوەدای����ن‪ ،‬تا ئێس����تا هیچ پێش����هاتێكی‬ ‫ن����وێ نییە لەكەیس����ەكەدا‪ ،‬ب����ەدەر لەوەی‌‬ ‫ك����ه‌ تەنه����ا یەكێ����ك لەبكوژانی ش����ەهید‬ ‫كاوە لەس����ەرەتادا بەس����زای یاس����ایی‬ ‫گەیەنراوە‪ .‬هۆكارەكەش����ی‌ دەگەڕێتەوە بۆ‬ ‫دەس����تتێوەردانی حزبی ل����ەدادگادا چونكه‌‬ ‫دادگا هیچ كات س����ه‌ربه‌خۆیی‌‌و س����ەروەری‬ ‫یاسای‌ لەو دۆسیەدا تێدا په‌یڕه‌و نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌م����ه‌ش ئێمە بەگومانین له‌وه‌ی‌ وه‌ك‬ ‫پێویست لێكۆڵینەوە لەتاوانباری دۆسیەكە‬ ‫نەكراوە‪ ،‬چونكه‌ دەبوو بەدەر لەخۆی ناوی‬ ‫یەكێ����ك لەهاوكارەكانی له‌كاتی ئەنجامدانی‌‬ ‫ك����ردەوە تیرۆرییەك����ه‌ بهێنای����ە‪ ،‬ئەوە زۆر‬ ‫ڕونە ك����ە بەتەنها بەو كارە هەڵنەس����تاوە‪،‬‬ ‫دڵنیاین دەس����تی بەرپرس����ی بااڵ لەپشت‬ ‫"توانا حس����ێن"ه‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌ ئێستا له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌نجامدان����ی‌ تاوانه‌ك����ه‌ له‌زینداندایه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ئه‌و به‌رپرس����ه‌ بااڵیانه‌ش فه‌رمانی ئه‌وه‌یان‬ ‫پێك����ردوه‌ كاوه‌ تیرۆر ب����كات‪ ،‬بەاڵم دادگا‬ ‫تەنها بەسزادانی "توانا حسێن" ویستی ئه‌و‬ ‫به‌رپرس����ه‌ بااڵیانه‌ لەو دۆسییە مەترسیدارە‬ ‫دەرب����از بن‌و كەس����ە بااڵكانی پش����تەوەی‬ ‫كەیس����ەكە بەبێتاوان دەرچاند‪ .‬لەئێس����تادا‬ ‫ئێم����ە كۆی الیه‌ن����ه‌ حوكمییه‌كانی‌ دەڤەری‬ ‫گەرمیان بەتاوانبارو كەمتەرخەم لەدۆسیەكە‬ ‫دەبینی����ن‪ ،‬چ دادگاو چ دەزگای ئاس����ایش‌و‬ ‫پۆلیس‪ ،‬چونكه‌ هێندە هەوڵی پەردەپۆشی‬ ‫تاوانەكەی����ان داوە نیو هێندە بەرپرس����انە‬ ‫لەخەم����ی كەیس����ەكەدا كاری����ان بكردایە‪،‬‬ ‫دڵنیا ب����ووم پێ����ش چلەی مەرگ����ی كاوە‬ ‫كۆی تاوانباران ئێس����تا له‌زینداندا ده‌بون‪،‬‬ ‫ئێمه‌ ئۆباڵ����ی‌ ئه‌م كه‌مته‌رخه‌مییه‌ ده‌خه‌ینه‌‬ ‫ئه‌ستۆی‌ یه‌كێتیشه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ یەكێتی‬ ‫ل����ه‌م ده‌ڤ����ه‌ره‌دا خاوه‌نی‌ ده‌س����ه‌اڵته‌‌و بەو‬ ‫پێیه‌ش لەبەرامبەر كەیسی تیرۆر كردنه‌كه‌ی‌‬ ‫كاوه‌ بەرپ����رس‌و تاوانب����ارە‪ .‬گرنگ ئەوەیه‌‬ ‫ئێمە دەس����تهەڵناگرین لەكەیس����ەكەو هەر‬ ‫بەرپرس����ێك تاوانبار بێت لەهەردادگایەكی‬ ‫دادپه‌روه‌رانه‌دا بێت‪ ،‬دەبێت رۆژێك س����زای‬ ‫تاوانه‌كه‌یان وەربگرن‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬پێش����تر كۆمه‌ڵێك له‌به‌رپرس����ه‌‬ ‫گه‌وره‌كانی‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ كه‌ س����ه‌ردانیان‬ ‫كردن یاخ����ود ئێ����وه‌ س����ه‌ردانتان كردن‪،‬‬ ‫به‌ڵێنی����ان دا بك����وژان بدۆزن����ه‌وه‌و بدرێن‬ ‫به‌دادگاو سزا بدرێن‪ ،‬ئه‌و به‌ڵێنانه‌یان به‌چی‌‬ ‫گه‌یشت؟‬ ‫ش����یرین ئه‌مین‪ :‬هی����چ كام ل����ەو بەڵێنانە‬ ‫نه‌برایه‌س����ه‌ر‪ ،‬هیچ یه‌ك لەو بەرپرس����انەش‬ ‫بەدەر لەبەڵێن����ی ناڕاس����تن بەخانەوادەی‬ ‫كاوە بەردێكێ����ان نەخس����تە س����ەر بەرد‪.‬‬ ‫بەداخەوە كه‌س����انێكی‌ ناو ئه‌م حزبانه‌ هەر‬ ‫یەكەو تاوانبارن بەكەیس����ی تی����رۆر كردنی‌‬ ‫ڕۆژنامەنوس����ان بۆیە ناتوانن بەڵێنەكانیان‬

‫ببه‌نه‌س����ەر‪ ،‬چونك����ه‌ كه‌س����انێكی‌ ه����ەر‬ ‫حزبێكیی����ان دەس����تیان س����ورە بەخوێنی‬ ‫ڕۆژنامەنوس����ان‪ ،‬من بۆخ����ۆم ڕووی داوام‬ ‫ئاراس����تەی نەهی����چ حزبێ����ك‌و نەحكومەت‬ ‫دەك����ەم‪ ،‬دڵنی����ام بناغەی����ان درۆو تاوانە‌و‬ ‫له‌دادگاش بێ ئومێد بوی����ن‪ ،‬چونكە دادگا‬ ‫ده‌ستكه‌ال‌و دەس����تەمۆی یەكێتی‌و پارتین‪،‬‬ ‫دەبێت چاوەڕوان����ی رۆژی‌ هەڵهاتنی خۆری‬ ‫ئازادی بی����ن‪ ،‬پێموایە ئ����ەم رۆژه‌ش نزیك‬ ‫بوەتەوە‪ ،‬ئەوكات ئەو بەرپرسانەی بەڵێنیان‬ ‫بەخوێنی كاوە داوەو بێ بەڵێن بون‪ ،‬دڵنیام‬ ‫تاوانبارن بەدەیان دۆس����ییەی هاوش����ێوەی‬ ‫شەهید كاوە‪ ،‬بۆیە ئەوكات ئەمانەش لەداگا‬ ‫ڕووبەڕوو دەبینینەوە‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێوه‌ له‌س����ه‌ر كه‌یسی‌ تیرۆر كردنی‌‬ ‫كاوه‌ گه‌رمیان����ی‌‪ ،‬داوای‌ یاس����ایتان له‌دژی‌‌‬ ‫مه‌حم����ود س����ه‌نگاوی تۆمار كردب����و‪ ،‬ئایا‬ ‫هه‌وڵینه‌داوه‌ په‌یوه‌ندیتان پێوه‌ بكات؟‬ ‫ش����یرین ئه‌مین‪ :‬بەڵێ‪ ،‬پێشتر چه‌ندین جار‬ ‫له‌ڕێگەی عەشایەرییه‌وه‌ زۆر هەوڵیدا لێمان‬ ‫نزیك بێتەوە‪ ،‬بەاڵم ئێمە هەموو دەرگاكانمان‬ ‫لەس����ەر داخست‪ ،‬ئێمە ئه‌وه‌ نین بچینە ژێر‬ ‫باری مه‌حمود سەنگاوی‌و بەڕێگای عەشایەر‬ ‫دۆس����ییەكە یەكال بكەینەوە‪ ،‬ئێمە خاوەنی‬ ‫كەیس����ی قەڵەمین‌و دەمانەوێ����ت لەڕێگای‬ ‫قەڵەمێك����ی‌ وەك كاوە هەقبێژ یەكالبێتەوە‬ ‫ن����ەك بەڕێگای الب����ە‌ال‪ .‬بەاڵم س����ەبارەت‬ ‫بەوه‌ی‌ ئایا مه‌حمود س����ەنگاوی تاوانباره‌‬ ‫لەدۆسییەی تیرۆركردنەكەی كاوه‌دا؟ تا ئەم‬ ‫س����اتە ئه‌مه‌ بۆ ئێمەش ی����ەكال نەبوەتەوە‪،‬‬ ‫ئەوە كاری یاس����ایە دەبوو بڕیاری دروستی‬ ‫لەس����ەربدایە‪ .‬داواو س����كااڵی ئێمە لەسەر‬ ‫مه‌حمود س����ەنگاوی لەسەر ئەو پەیوەندییە‬ ‫تەلەفونیی����ە هەڕەش����ە ئامێزە ب����و لەكاوە‬ ‫گەرمیان����ی كردبو ب����ه‌ر له‌تیرۆركردنه‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫ئه‌گەر خ����ودی س����ەنگاوی ئەوكاتەی‌ كاوە‬ ‫لەژی����ان ب����وو‪ ،‬ئام����ادەی دادگا بوایە‪ ،‬ئەو‬ ‫دۆسیه‌یە یەكال بكرایه‌ته‌وە ئەوە زه‌حمه‌ت بو‬ ‫كاوە گەرمیانی تێرۆر بكردایە‪ ،‬چونكه‌ گەر‬ ‫سەنگاویش بەدەر بێت لەتیرۆركردنی كاوە‪،‬‬ ‫هەر بەرپرس‌و كەساتییەكی تر كاوەی تیرۆر‬ ‫كرد بێت ئه‌وا لەژێر چەتری هەڕەش����ەكەی‬ ‫سەنگاوی‪ ،‬كاوە تیرۆر كراوە‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌و كه‌سه‌ی به‌تاوانی تیرۆری شه‌هید‬ ‫كاوه‌ له‌زیندان����ه‌‪ ،‬ئێوه‌ هیچ ئاگادارین‌و هیچ‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ پێوه‌ نه‌كردون؟‬ ‫ش����یرین ئه‌مین‪ :‬ئەو كەس����ەی لەئێس����تادا‬ ‫لەس����ەر دۆس����یەی كاوە لەزینداندای����ە‪ ،‬تا‬ ‫ئێس����تا بەچەن����د ڕێگای����ەك لەهەوڵدا بوە‬ ‫كە قەناعەت بەئێمە ب����كات به‌وه‌ی‌ بەرییە‬ ‫لەكەیس����ەكەدا‪ ،‬دەیەوێت خ����ۆی لەقواڵیی‬ ‫تاوانە قێزەونەكەی دەرباز بكات‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌‬ ‫پێیده‌ڵێین تۆ باجی تاوانت داوە چاوەڕوان‬ ‫بە‌لەزینداندا بەدیار ئەو بەرپرس����ەی خۆت‬ ‫ك����رد بەقوربان����ی بەیەك بگەن����ەوە‪ ،‬نەك‬ ‫لەهەوڵ����ی خۆقوتاركردندا بی����ت‪ ،‬ئێمە له‌و‬ ‫بك����وژه‌ بئ ئ����اگا نین‌و چاودێ����ری دەبین‪،‬‬ ‫حاڵی لەهەر بارێكی سەختدا بێت ئەنجامی‬ ‫تاوانی خۆیەتی‌و ده‌بێت بیچه‌شێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫دەس����تی چوەتە خوێنی فریشتەیه‌كی‌ وەك‬ ‫كاوە‪ ،‬بۆیه‌ دڵنیام ڕۆژی س����ەد جار خۆزگە‬ ‫بەمەرگ دەخوازێت‪ ،‬وه‌ك كەس����ێكی‌ نزیكی‌‬ ‫به‌منی ڕاگەیان����دوە‌و چه‌ند جارێك له‌زیندان‬ ‫ئه‌م تاوانباره‌ی‌ بینیوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬چه‌ند رۆژێك پێش ئێس����تا كێلی‬ ‫گڵكۆی شه‌هید كاوه‌ شكێنرابوو‪ ،‬پێتان وایه‌‬ ‫ئیشی كێیه‌و بۆچی وایكردوه‌؟‬

‫‪3‬‬

‫هێشتا‬ ‫ئامه‌د نازانێت‬ ‫باوكی‌ كوژراوه‌‬ ‫ئام���ه‌د‪ ،‬ك���وڕی رۆژنامه‌ نوس���ی‬ ‫تیرۆرك���راو كاو‌ه گه‌رمیانی‪ ،‬پاش‬ ‫هه‌ژد‌ه رۆژی تر پێده‌نێته‌ پێنجه‌م‬ ‫س���اڵی ته‌مەنی���ه‌وه‌ ‪ ،‬هێش���تا‬ ‫کەس���وکارەکەی پێیاننەوتوە کە‬ ‫باوکی کوژراوە‪.‬‬ ‫ئه‌مس���اڵ ئامه‌د وه‌ك خوێندكاری‬ ‫باخچ���ه‌ له‌خوێندنگه‌ی سابیس���ی‬ ‫نیوده‌وڵه‌ت���ی وه‌رگی���راوه‌‪ ،‬ئامه‌د‬ ‫وه‌ك خ���ۆی ده‌ڵێت رقی له‌ره‌نگی‬ ‫گرین “س���ه‌وز”و حه‌زی به‌ره‌نگی‬ ‫“پینك “ وات ‌ه په‌مه‌ییه‌‪.‬‬ ‫به‌وت���ه‌ی دایكی ئامه‌د‪ ،‬ش���یرین‬ ‫ئه‌می���ن ئامەد‌ تا ئێس���تا نازانێت‬ ‫شه‌هید كاوه‌ باوكێتی‌و تا ئێستاش‬ ‫پێیاننه‌وت���وه‌‪ ،‬ئێس���تا كه‌ئامه‌د‬ ‫له‌رۆشتوه‌ته‌ باخچه‌ كێشه‌ ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫خه‌ڵكێك به‌ش���ێوه‌یه‌ك پێی بڵێت‬ ‫ك��� ‌ه كاریگه‌ری له‌س���ه‌ری هه‌بێت‬ ‫ل���ه‌روی ده‌رونی���ه‌وه‪ ،‬ئ���ەو وتی‬ ‫"ئێمه‌ ده‌مانه‌وێت پرس بە‌كه‌سانی‬ ‫ده‌رونی بكه‌ین بۆ ئه‌وه‌ی شێوازێك‬ ‫بدۆزینه‌وه‌بۆ پێوتنی تا كاریگه‌ردی‬ ‫له‌س���ه‌ری نه‌بێت‌و بتوانێت قبوڵی‬ ‫بكات‌و لێیی تێبگات"‪.‬‬ ‫شیرین له‌س���ه‌ر هه‌ڵوێستی ئامه‌د‬ ‫له‌س���ه‌ر باوكی‪ ،‬وتی “ئامه‌د له‌م‬ ‫چه‌ن���د رۆژه‌ی رابردودا س���ه‌یری‬ ‫وێنه‌یه‌ك���ی دیزاینك���راوی خۆی‌و‬ ‫ش���ه‌هید كاوه‌ی كرد‌و وتی دایك ‌ه‬ ‫ئ���ه‌وه‌ من ك���ه‌ی ئ���ه‌و وێنەیەم‬ ‫له‌ماڵ���ی كاو‌ه گرتوه‌؟ منیش هیچ‬ ‫وەاڵمێكم پی نه‌بو‌ بۆیی‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‬ ‫كاریگه‌ریی خراپی له‌سه‌ری نه‌بێت‪،‬‬ ‫نه‌موێراو‌ه پێی بڵێم"‪.‬‬ ‫وتیش���ی “ب���ەاڵم ئێس���تا ئامه‌د‬ ‫خه‌ریك���ه‌ تێئ���ه‌گات ک���ە کاوە‬ ‫باوکیەتی‌و کوژراوە"‪.‬‬

‫کاوە گەرمیانی‬ ‫شیرین مه‌حمود‪ :‬بێگومانین لەكاری ئەوانە‬ ‫دەوەشێتەوە كە دوژمنی پەیام‌و قەڵەمەكەی‬ ‫كاوەن‪ ،‬ئێم����ە بەدیاریكراوی نازانین خودی‬ ‫كەس����ەكان كێ����ن‪ ،‬بەاڵم هەر ئەو دەس����تە‬ ‫لەرزۆكان����ەن بەمردویش لەكاوە دەترس����ن‪،‬‬ ‫دەنا مرۆڤی ئاس����ایی بەو كارە هەڵناسێت‪،‬‬ ‫گەر تاریكپەرستان توانیبێتیان كاوە تیرۆر‬ ‫بك����ەن‪ ،‬ئ����ەی نوس����ینەكانی چ مێژویەكە‬ ‫دەمێنیتەوە‌و هەرگیز نامرێ‌و لەناو ناچێت‪،‬‬ ‫بۆی����ە ترس����نۆكانە پەالم����اری قەبرەكەی‬ ‫دەدەن‪ ،‬چون كاوە بەڕوح هێشتا بەشوێنی‬ ‫ئەو بەرپرسانەوەیە‌و بەردەوام بەقەڵەمەكەی‬ ‫ڕس����وایی‌‌و تاوانه‌كانیان دەنوسێتەوە‪ ،‬گەر‬ ‫لەجەستەی كاوە ڕزگار بوبێتن‪ ،‬ئه‌وا هەرگیز‬ ‫لەپه‌یام����ی كاوە دەرباز نابن‪ ،‬كاوە زیندوە‪،‬‬ ‫گوڵێكی س����پییە وەك ڕوحی لەسەر سنگ‌و‬ ‫دڵی ئازادییخوازان ڕواوە‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێش����تر ب����اس له‌وه‌ ك����را كه‌ ئه‌و‬ ‫خانوه‌تان بۆ بكڕنه‌وه‌ كه‌ كاوه‌و ئێوه‌ به‌كرێ‌‬ ‫گرتبوتان‪ ،‬ئایا بۆیان كڕین؟‬ ‫ش����یرین ئه‌مین‪ :‬س����ەبارەت ب����ەو خانوەی‬

‫م����ن‌و كاوە ژیانمان تێدا بەڕێ دەكرد‪ ،‬پاش‬ ‫تیرۆركردنی شەهید كاوە هەوڵێكی زۆر درا‬ ‫بۆ ئەوەی ژیانی كاوە لەو خانوەدا چ وەك‬ ‫ڕەمزێ����ك‌و چ كەل‌و پ����ەل‌و ماڵەكە بكرێتە‬ ‫مۆزەخانەی����ەك‌و وەك خ����ۆی بمێنێتەوە‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم ئەم����ە ڕاس����تیەكە ڕۆژنامەنوس����ان‬ ‫بەگش����تی‌و ئازادی خوازان بەتایبەت هەوڵی‬ ‫خۆی����ان دا‪ ،‬بەاڵم ئەوەی ڕێگر بوو خاوەن‬ ‫ماڵەكە بو‪ ،‬چونكه‌ نەیدەفرۆشت‪ .‬لەڕاستیدا‬ ‫خاوەنی خانوەكەش ئازادە لەس����ەر ئەوەی‬ ‫دەیفرۆش����ێت یاخود نا‪ ،‬بەاڵم خۆشبەختانە‬ ‫پاش ئ����ەوەی ئێمە ك����ەل‌و پەلەكەمان لەو‬ ‫خانوە گواستەوە‪ ،‬لەماڵی دایكی كاوە واتە‬ ‫ئەو ش����وێنەی كاوە گەرمیان����ی تێدا تیرۆر‬ ‫ك����را‪ ،‬ژورێك لەش����ێوەی مۆزەخانە تەواوی‬ ‫كەلوپەلی ڕۆژنامەوانی كاوە گەرمیانی تێدا‬ ‫دان����راوه‌‌و لەس����اڵیادی‌ تیرۆركردنی كاوەدا‬ ‫بەڕوی ئازادیخوازان����دا كراوەیە‪ .‬واتە بەهەر‬ ‫ڕێگەیەك بێ����ت ئامانجەكەم����ان پێكا‪ ،‬كە‬ ‫ئامانجمان بوو كەلوپەلی ڕۆژنامەوانی كاوە‬ ‫لەناو نەچن بمێننەوە‪.‬‬

‫ئەوەی دەستی چوە‬ ‫خوێنی فریشتەیەکی‬ ‫وەک کاوە‪ ،‬وەک‬ ‫بیستومە ئێستا رۆژی‬ ‫سەد جار له‌زینداندا‬ ‫خۆزگە بەمەرگ‬ ‫دەخوازێت‬ ‫ئامەد دەچێت بۆ قوتابخانە‬

‫پارێزه‌ری‌ دۆسیه‌كه‌ی‌ كاوه‌ گه‌رمانی‌‪:‬‬ ‫ی كاو ‌ه رازی‌ نین‬ ‫له‌شێوازی‌ به‌ڕێوه‌چونی‌ كه‌یسی‌ تیرۆركردنه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ئامەد لەسەر گۆڕی باوکی‬

‫ی كاو‌ه نه‌بوین‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی له‌قۆناغی ته‌حقیقدا لێكۆڵینه‌وه‌ی‬ ‫ی تیرۆركدن ‌‬ ‫كاوه‌ له‌تیف‪ ،‬پارێزه‌ری‌ دۆس���یه‌ ‌‬ ‫ی ئاماژه‌ به‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه دادگا وه‌ك پێویست ته‌واو له‌گه‌ڵ تۆمه‌تباره‌كان نه‌كرا‪ ،‬كه‌م‌و كورتی زۆر‬ ‫گه‌رمیان ‌‬ ‫هه‌بو‪ ،‬بۆنمون ‌ه ئه‌كرا هه‌موو ئه‌و كه‌سانه‌ی ده‌ستیان‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ له‌دۆسیه‌كه‌دا نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫ی له‌كه‌یس���ه‌كه‌دا هه‌بوو ئاش���كرا بكرانایه‌و ببرانایه‌ت ‌ه‬ ‫ی ل���ه‌و‌ه كرده‌و‌ه له‌ش���ێواز ‌‬ ‫كاو‌ه له‌تی���ف جه‌غت��� ‌‬ ‫به‌رێوه‌چونی كه‌یس���ه‌ك ‌ه رازی نین‪ ،‬چونكه‌ رێره‌وی به‌رده‌م دادگا‪ ،‬به‌اڵم لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی زۆر سس���ت‌و‬ ‫ی "ئێم ‌ه رازی الواز بو"‪.‬‬ ‫قانونی خ���ۆی وه‌رنه‌گرتوه‌‪ ،‬ئه‌و وت��� ‌‬

‫وتیشی‌ "بێگومان هێشتا كه‌سی تر ماو‌ه ك ‌ه ده‌ستی‬ ‫له‌كه‌یسه‌كه‌دا هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ئاشكرا نه‌بووه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئه‌و كه‌س���ه‌ی ك ‌ه له‌سه‌ر كه‌یس���ه‌ك ‌ه ده‌ستگیركراو‌ه‬ ‫به‌تۆمه‌ت���ی تیرۆركردنه‌ك���ه‌ی ش���ه‌هید كاوه‌‪ ،‬هیچ‬ ‫كێشه‌یه‌كی له‌گه‌ڵ ش���ه‌هید كاو‌ه نیه‌و ئه‌سڵه‌ن هه‌ر‬ ‫نه‌شیناسیوه"‌‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )604‬سێشه‌ممه ‪2017/12/5‬‬

‫د‪ .‬مەحمود عوسمان‪ :‬پیالنی گەورە لەسەر رۆژئاوای کوردستان هەیە‬

‫بەراورد به‌ئەمریكیەكان‪ ،‬روسەكان زیاتر جێگەی ئومێدن‬ ‫ئا‪ :‬ئومێد عومەر‬ ‫د‪.‬مەحمود عوسمان سیاسەتمەدارو‬ ‫ئەندامی پێشوی پەرلەمانی عێراق‪،‬‬ ‫لەبارەی پەیوەندیە هەرێمایەتیەكانی‬ ‫ناوچەكە به‌ئاوێنەی راگەیاند‬ ‫بەردەوام واڵتانی دراوسێی كوردستان‬ ‫خەریكی نەخشەدانانن بۆ ئەوەی‬ ‫بەر به‌پێشكەوتنەکانی كورد بگرن‬ ‫لەناوچەكە‪" .‬ئەو نزیكایەتیەی ئێستا‬ ‫لەنێوان روسیا‌و ئێران‌و توركیا‬ ‫دەگوزەرێت مەترسی گەورەی لەسەر‬ ‫رۆژئاوای كوردستان هەیە"‪ .‬پێشی‬ ‫وایە ئەزمونی مێژویی کورد لەگەڵ‬ ‫ئەمەریکاو‪ ،‬چارەنوسی ئۆپۆزسیۆنی‬ ‫سوریای سەر به‌ئەمەریکا لەبەرامبەر‬ ‫بەشار ئەسەدی سەر به‌روسیادا‪،‬‬ ‫دەریدەخات "بەراورد به‌ئەمریكیەكان‪،‬‬

‫روسەكان زیاتر جێگەی ئومێدن"‪.‬‬ ‫د‪.‬مەحمود پێی وایە لەئێستادا توركیا‬ ‫هێزێكی زۆری لەنزیك سنورەكانی رۆژئاوا‬ ‫كۆكردوەتەوە‌و هەرەشەی هێرشكردنە‬ ‫سەر عەفرین دەكات‪ .‬ئەو وتی "راستە‬ ‫روس���یا هەندێكجار دەڵێت كوردەكان‬ ‫رۆڵی گرنگیان لەناوچەكە هەیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫خۆی لەراستیدا روسیا زیاتر پشتیوانی‬ ‫لەرژێمی بەش���ار ئەسەد دەكات‪ ،‬نەك‬ ‫گەلی ك���ورد لەرۆژئاوای كوردس���تان‪.‬‬ ‫ئەمەری���كاش وردە وردە خەریك���ە‬ ‫رۆژئاوای كوردس���تان بەجێدەهێلێت‪.‬‬ ‫لەلێدوانەکانی ئەمریكیەكاندا بەئاشكرا‬ ‫ب���اس ل���ەوە دەکرێ كە ش���ەڕ لەدژی‬ ‫داعش نەماوە‌و پێویس���ت ناكات چەك‬ ‫بدەین به‌یەپەگە"‪.‬‬ ‫ئاماژە ب���ەوەش دەكات كوردەكانی‬

‫رۆژئاوای كوردستانیش یەك دەنگ نین‌و‬ ‫بون به‌دوبەش���ەوە‪ .‬ئەمەش کاریگەری‬ ‫خراپ���ی لەس���ەر لەبەرەو پێش���چونی‬ ‫خەبات���ی گەلی كورد دەبێت‪ .‬پێش���ی‬ ‫وای���ە پیالنی گەورە لەدژی گەلی كورد‬ ‫بەگش���تی‌و لەسەر رۆژئاوای كوردستان‬ ‫بەتایبەتی هەیە‪ .‬لەبارەی هێرشكردنە‬ ‫س���ەر پارت���ی كرێكارانی كوردس���تان‬ ‫لەچیاكانی قەندیل ئ���ەو وتی "توركیا‬ ‫ێ ئامانجی‬ ‫نایشارێتەوە‌و رایگەیاندوە س ‌‬ ‫گرنگ���ی هەیە بۆ لێدان���ی گەلی كورد‪.‬‬ ‫ئەوانیش بریتین لەهێرش���كردنە سەر‬ ‫قەندیل‪ ،‬دەستبەس���ەرداگرتنی چیای‬ ‫ش���ەنگال‪ ،‬هەروەها عەفرین‪ ،‬بەاڵم من‬ ‫پێموایە پەالماردانی قەندیل بۆ توركیا‬ ‫ئاس���ان نابێت‪ ،‬وەك چۆن پێشتریش‬ ‫ئاسان نەبوە بۆی"‪.‬‬ ‫د‪.‬مەحم���ود ئاماژەی ب���ۆ ئەوە کرد‬

‫ئێران‌و توركیا ناكۆكییان زۆرە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەمیش���ە لەسەر پرسی كورد هاوڕان‌و‬ ‫پێك���ەوە ه���اوكاری یەكت���ر دەكەن‪.‬‬ ‫لەبارەی رۆژئاوای كوردستان‌و ئەگەری‬ ‫دوبارەبونەوەی ئەو روداوەی بەس���ەر‬ ‫هەرێم���ی كوردس���تان ه���ات لە‪16‬ی‬ ‫ئۆكتۆب���ەر‌و بێدەنگ بون���ی ئەمریكا‪،‬‬ ‫ئ���ەو وتی "بەپێ���ی ئەزمون���ی ئێمە‌و‬ ‫مێ���ژوی ئێمە‪ ،‬ئەمری���كا جێی متمانە‬ ‫نی���ە‪ .‬لەكۆماری مەهاب���ادەوە تا ئەم‬ ‫روداوانەی ئێس���تا‪ ،‬ئەمری���كا بۆ ئێمە‬ ‫رۆڵێكی ئەرێن���ی نەبوە‪ .‬هەندێك جار‬ ‫لەب���ەر ش���ەڕی دژی رژێم���ی بەعس‌و‬ ‫ش���ەڕی داعش هاوكاریی���ان كردوین‪،‬‬ ‫كورد ت���ا ئێس���تاش خوێندنەوەیەكی‬ ‫هەڵ���ەی ك���ردوە ب���ۆ پەیوەندیەكانی‬ ‫لەگەڵ ئەمریكا"‪.‬‬ ‫مەحم����ود عوس����مان لەس����ەر‬

‫پەیوەندیەكانی كورد لەگەڵ روس����یا‬ ‫دەڵێت "روسیا پێشتر بەرژەوەندییان‬ ‫ل����ەم ناوچەی����ە هەب����وە‌و ئێس����تا‬ ‫دەیانەوێ����ت جارێك����ی تر ئ����ەو رۆڵە‬ ‫بگێرنەوە‪ .‬لەس����وریا رۆڵی گەورەیان‬ ‫هەی����ە‪ ،‬دەیانەوێ����ت لەعێراقیش ئەو‬ ‫رۆڵە بگێرن‪ .‬بەپێ����ی ئەزمونەكانیش‬ ‫دەركەوتوە ئەو الیەنانەی هاوپەیمانی‬ ‫روسیان لەناوچەكە‪ ،‬مامەڵەی باشیان‬ ‫لەگەڵ دەكرێت‪ ،‬سەیری سوریا بكەن‪.‬‬ ‫رژێمی بەشار ئەس����ەد لەگەڵ سوریا‬ ‫بوە‌و ئۆپۆزس����یۆنیش لەگەڵ ئەمریكا‬ ‫ب����وە‪ ،‬ئەوەتا ئۆپۆزس����یۆن خەریكە‬ ‫لەن����او دەچێ����ت رژێمەكەی بەش����ار‬ ‫ئەسەدیش رۆژ لەدوای رۆژی بەهێزتر‬ ‫دەبێت����ەوە‪ .‬من وای دەبینم به‌بەراورد‬ ‫به‌ئەمریكی����ەكان‪ ،‬روس����ەكان زیات����ر‬ ‫جێگەی ئومێدن"‪.‬‬

‫ئێران‌و توركیا‬ ‫ناكۆكییان زۆرە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەمیشە لەسەر پرسی‬ ‫كورد هاوڕان‌و پێكەوە‬ ‫هاوكاری یەكتر دەكەن‬

‫"هێرشی فرۆكەکانی توركیا بۆ سەر پەکەکە بەرێنمایی ئیتاڵعاتی ئێران بوە"‬ ‫موحەمەد ئەمین پێنجوێنی‬ ‫كەسایەتی نزیك لەپارتی كرێكارانی‬ ‫كوردستان لەدیدارێكیدا لەگەڵ ئاوێنە‬ ‫رایگەیاند "پیالنێكی هەرێمایەتی‬ ‫هەیە لەدژی گەریالكانی پارتی‬ ‫كرێكارانی كوردستان"‪ .‬جەختیشی‬ ‫کردەوە ئەگەر شەڕێک لەناوچەکەدا‬ ‫روبدات‪ ،‬روسیاو ئەمەریکا بێهەڵوێست‬ ‫نابن‪ .‬بەتایبەت "ئەگەر ویالیەتە‬ ‫یەكگرتوەكانی ئەمریكا دەست‬ ‫لەكوردی رۆژئاوای كوردستان‌و‬ ‫باشوری كوردستان بەربدات‪،‬‬ ‫شوێنپێی لەناوچەكەدا نامێنێت"‪.‬‬

‫قەندی���ل‪ .‬ئەم���ەش لەئەنجام���ی ئەو‬ ‫رێككەوتنەی نێوان ئێ���ران‌و توركیا‌و‬ ‫عێ���راق هاتوەت���ە ئ���اراوە‪ ،‬بەتایبەت‬ ‫توركی���ا‌و ئێران ك���ە پیالنیان ئەوەیە‬ ‫چۆن بزافی كوردی س���نور دار بكەن‬ ‫لەهەم���و پارچەكان���ی كوردس���تان"‪.‬‬ ‫ئاشکراش���ی کرد بەپێ���ی زانیاریەكان‬ ‫بۆردومانەكانی ئ���ەم دواییەی ناوچە‬ ‫س���نورییەکان‪ ،‬لەالی���ەن فرۆك���ەی‬ ‫توركیی���ەوە ئەنج���ام دراون‪ ،‬ب���ەاڵم‬ ‫بەیارمەتی ئیس���تیخبارات‌و ئیتاڵعاتی‬ ‫ئێرانی كە لەناوچەكەدا دەس���ەاڵتێكی‬ ‫زۆریان هەیە‪ ،‬زانی���اری كۆدەكەنەوە‌و‬ ‫دەیگەیەن���ن ب���ه‌دەزگای هەواڵگ���ری‬ ‫توركیا‌و هێزە ئاسمانیەكانیان"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬ئومێد‬

‫پێنجوێن���ی وت���ی "چەن���د جارێک‬ ‫ئاماژەم ب���ۆ ئەوە ک���ردوە پیالنێكی‬ ‫هەرێمایەت���ی هەیە لەدژی گەریالكانی‬ ‫پارتی كرێكارنی كوردستان له‌چیاكانی‬

‫س���ەبارەت به‌ئەگەری هێرش���کردنە‬ ‫سەر قەندیل‪ ،‬محەمەد ئەمین پێنجوێنی‬ ‫وتی "پی�ل�ان هەیە‌و بەخەیاڵی خۆیان‬ ‫دەیانەوێت كاریگەری سەربازی پارتی‬

‫ئەگەر ئەمەریکا دەست‬ ‫لەکورد بەربدات پێگەی‬ ‫لەناوچەکەدا نامێنێت‬ ‫كرێكارانی كوردس���تان الواز بكەن یان‬ ‫پەرشوباڵوی بكەن‪ .‬دەمێكە ئەم پیالنە‬ ‫هەیە‪ ،‬بەتایبەت لەس���ەرەتای س���اڵی‬ ‫رابردوەوە ئەم سێ‌ دەوڵەتە (ئێران‌و‬ ‫توركیا‌و عێ���راق) خەریكی كۆبونەوە‬ ‫بون لەسەر پرسی سیاسی‌و سەربازی‌و‬ ‫هەواڵگری‌و ئابوری‌‪ ،‬هەندێكجار لەسەر‬

‫ئاس���ی س���ەرۆكی واڵتان‌و س���ەرۆك‬ ‫وەزیران بۆ ئ���ەوەی جواڵنەوەی كورد‬ ‫بێ‌ كاریگەر بكەن"‪.‬‬ ‫جەختی���ش دەکات���ەوە "پارت���ی‬ ‫کرێکاران���ی کوردس���تان ب���ەردەوام‬ ‫لەبەرامب���ەر دوژمنەكانیدا پالنی خۆی‬ ‫هەیە‪ .‬ئەگ���ەر وەك تانەیەك نەبێت‪،‬‬ ‫پارتی کرێکاران وەك هێزەكانی ترنیە‪.‬‬ ‫لەیەك ساڵدا ئەم سێ‌ دەوڵەتە پیالن‬ ‫لەدژی باش���ور‌و رۆژه���ەاڵت دەگێرن‌و‬ ‫هێ���زە سیاس���یەكانی تر س���ەیریان‬ ‫دەكەن‪ ،‬بەاڵم پەکەکە بەردەوام پالنی‬ ‫خۆی هەیە"‪.‬‬ ‫س���ەبارەت بەپالن���ی پەکەک���ە بۆ‬ ‫روبەڕوبونەوەی پیالن‌ مەترسییەکان‪،‬‬ ‫پێنجوێنێ وت���ی "پارت���ی كرێكارانی‬ ‫كوردس���تان پالن���ی هەی���ە ب���ۆ‬ ‫گواس���تنەوەی ش���ەڕ بۆناو شارەكانی‬ ‫توركیا‌و هەڵگیرساندنی شەری گەورە‪،‬‬ ‫بەش���ێوازی ت���ازەی س���ەربازی‌‪ .‬لەم‬

‫ماوەیەش���دا چەك‌و پێویستی جەنگی‬ ‫باشی پێش���كەوتویان كۆكردوەتەوە‪،‬‬ ‫س���ەرەڕای هەمو ئەمانەش ش���انەی‬ ‫چەك���داری ش���ارەزا‌و گ���ەورە‌و‬ ‫مەش���قپێكراویان لەدەوری شارەكانی‬ ‫كوردستان‌و توركیا جێگیركردوە‪ .‬ئێستا‬ ‫پەكەكە لەئامادەباشی تەواودایە بۆ هەر‬ ‫ئەگەرێكی چاوەروانك���راو‪ ،‬چاوەروانی‬ ‫دەستپێش���خەری ئەو هێرشەی توركیا‬ ‫دەكەن بۆ سەر قەندیل تا بەتوندترین‬ ‫شێوە وەاڵمیان بدەنەوە"‪.‬‬ ‫لەوەاڵم���ی ئ���ەو پرس���یارەدا ک���ە‬ ‫له‌ئەگەری رودانی ش���ەڕدا هەڵوێستی‬ ‫روس���یاو ئەمەری���کا چ���ی دەبێ���ت‪،‬‬ ‫پێنجوێنی رایگەیاند روسیاو ئەمەریکا‬ ‫لەکوردس���تان‌و ناوچەکەش���دا هێزیان‬ ‫هەیەو‪ ،‬رۆڵ‌و کاریگەییەکی گەورەشیان‬ ‫هەیە‪" .‬لەبەرژەوەندی ئەوان نیە پرسی‬ ‫كورد لەناوچەكە پاشەكش���ە بكات"‪.‬‬ ‫ئام���اژەی بۆ ئ���ەوەش کرد "روس���یا‬

‫ل���ەدوای روخانی یەكێتی س���ۆڤیەت‬ ‫ل���ەم ناوچەی���ەدا رۆڵی نەما‪ .‬ئێس���تا‬ ‫لەدو رێگ���ەوە دەیەوێت بێتەوە بۆ ناو‬ ‫رۆژهەاڵتی ناوەراست‪ ،‬یەكەم لەرێگەی‬ ‫ش���یعە‌و ئێران‌و عەلەویە ش���یعەكانی‬ ‫سوریاوە‪ ،‬دوەمیش لەرێگەی كوردەوە‪.‬‬ ‫ئەمە سیاس���ەتی روسیایە‪ .‬ئەوەشمان‬ ‫لەب���ەر چ���او بێت ئ���ەو واڵت���ە هەر‬ ‫لەخۆی���ەوە نای���ەت رێككەوتی نەوتی‬ ‫رۆزنەفت لەگەڵ هەرێمی كوردس���تان‬ ‫ئەنجامبدات"‪.‬‬ ‫سەبارەت به‌ئەمەریكاش‪ ،‬پێنجوێنی‬ ‫وتی "ئەگ���ەر ویالیەتە یەكگرتوەكانی‬ ‫ئەمریكا دەس���ت لەك���وردی رۆژئاوای‬ ‫كوردس���تان‌و باش���وری كوردس���تان‬ ‫بەرب���دات‪ ،‬ش���وێنپێی لەناوچەك���ەدا‬ ‫نامێنێ���ت‪ .‬به‌ب���ڕوای م���ن ئەمەریكا‌و‬ ‫روسیا سەرەڕای جیاوازیەكانی نێوانیان‬ ‫رێكەوتن دەك���ەن بەوەی نابێت دۆزی‬ ‫كورد بەرەو نوشوستیەكی تر بڕوات"‪.‬‬

‫ناكۆكیه‌كانی‌ ناو ته‌ریقه‌تی‌ نه‌قشبه‌ند ‌ی له‌كوردستان توندتر ده‌بێته‌وه‌‬

‫شێخ حسێن پیر خدری‌‪ :‬حه‌زده‌كه‌م یه‌كێتی‌ یه‌ك ده‌فته‌ر دۆالرم بداتێ‌‌و پارتیش دو ده‌فته‌ر‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬

‫شێخ حسێن پیر خدری‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك له‌خانه‌قاو مزگه‌وته‌كانی‌‬ ‫سه‌ر به‌ته‌ریقه‌تی‌ نه‌قشبه‌ندی‌‬ ‫له‌خانه‌قاو مزگه‌وته‌كانی‌‬ ‫كوڕانی‌ شێخ عوسمانی‌ بیاره‌‬ ‫جیاكردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێت "من به‌رامبه‌ر‬ ‫ئه‌والدی‌ حه‌زره‌تی‌ شێخ عوسمان‬ ‫هیچ ناڵێم ئه‌وان تاجی‌ سه‌رو‬ ‫گه‌وره‌ی‌ منن‪ ،‬خه‌ڵك قسه‌ بۆ ئه‌وان‬ ‫ده‌كات‌و قسه‌ بۆ منیش ده‌كات"‪.‬‬ ‫ئه‌و س���ۆفیانه‌ی‌ كوردس���تان ك ‌ه‬ ‫س���ه‌ر به‌ته‌ریقه‌ت���ی‌ نه‌قش���به‌ندبن‪،‬‬ ‫ئێستا به‌ئاشكرا به‌س���ه‌ر دو به‌ره‌دا‬ ‫دابه‌ش بون‪ ،‬به‌ره‌كیان شێح مادیحی‌‬ ‫شێخ عوس���مان رابه‌رایه‌تی‌ ده‌كات‌و‬ ‫به‌ره‌یه‌كیش���یان ش���ێخ حس���ێنی‌‬ ‫ش���ێخ محه‌مه‌دی‌ پیر خ���دری‌‪ ،‬باس‬ ‫ل���ه‌وه‌ش ده‌كرێت كه‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‬ ‫ده‌ستی‌ خستوه‌ته‌ ناویانه‌وه‌و په‌رتی‌‬ ‫كردون‪ ،‬ش���ێخ مادی���ح له‌پارتیه‌وه‌‬ ‫نزیكه‌و له‌هه‌ولێر داده‌نیش���ێت‪ ،‬شێخ‬ ‫حس���ێنی‌ پیر خدریش له‌یه‌كێتییه‌وه‌‬ ‫نزیكه‌و له‌ده‌ربه‌ندیخان داده‌نیش���ێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ش���ێخ حس���ێنی‌ پی���ر خدری‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ره‌تده‌كات���ه‌وه‌ ك���ه‌ ته‌ریقه‌ت‬ ‫به‌نه‌قشبه‌ندی‌‌و قادرییه‌وه‌ له‌گه‌ڵ هیچ‬ ‫حیزب‌و سیاس���ه‌تێكدا بێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"ته‌ریقه‌ت بۆ ئه‌وه‌یه‌ ئینسان سه‌رقاڵی‌‬ ‫خواناس���ی‌ ببێ���ت‌و دوركه‌وێت���ه‌وه‌‬ ‫له‌ئاره‌زوی‌ دونیایی‌‌و دونیا په‌رس���تی‌‬ ‫كاری‌ ته‌ریق���ه‌ت ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ نیه‌ كار‬ ‫له‌گه‌ڵ الیه‌نێكی‌ دونیایی‌ یان سیاسی‌‬ ‫یان ئیسالمیش بكات"‪.‬‬

‫وتیشی‌ "ئه‌هلی‌ سوفه‌ له‌مزگه‌وته‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێغه‌مبه‌ردا له‌كاتی‌ غه‌زاشدا به‌شداری‌‬ ‫غه‌زایان نه‌ك���ردوه‌ ئیتر چۆن ده‌بێت‬ ‫ئه‌هلی‌ ته‌سه‌وف تێكه‌ڵی‌ وه‌هابی‌ یان‬ ‫شیعه‌ یان الیه‌نی‌ دیكه‌ بكات؟!"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌دابین كردنی‌ پاره‌ش‬ ‫ك���ه‌ ژماره‌یه‌ك���ی‌ زۆر له‌مامۆس���تاو‬ ‫فه‌قێ‌‌و حوج���ره‌و خانه‌قایان هه‌یه‌‌و‬ ‫به‌رده‌وام نان ده‌ده‌ن به‌خه‌ڵكی‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "خوا رزق ده‌دات به‌ به‌نده‌كانی‌‪،‬‬ ‫هه‌مو ش���ه‌وێك غه‌ری���ب‌و په‌كه‌وته‌‌و‬ ‫ش���ێت‌و داماو هه‌ژار له‌خانه‌قاكانمان‬ ‫ده‌مێن���ه‌وه‌‌و خزمه‌تی���ان ده‌كه‌ی���ن‬ ‫به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ جی���اوازی‌ بكرێن وه‌ك‬ ‫برای‌ خۆمان س���ه‌یریان ده‌كه‌ین‪ ،‬من‬ ‫مه‌منونی‌ هیچ الی ‌هن‌و حیزبێك نابم با‬ ‫بێن بڵێن یارمه‌تیمانداوه‌"‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ش له‌الی���ه‌ن‬ ‫بنه‌ماڵ���ه‌ی‌ ش���ێخ عوس���مانی‌‬ ‫س���یراجه‌دین‌و كوڕه‌كانیه‌وه‌ گلله‌ییان‬ ‫لێده‌كرێت كه‌ به‌ناوی‌ ئه‌وانه‌وه‌ كاری‌‬ ‫ته‌ریقه‌ت ده‌كات‌و خۆی‌ به‌جێنشینی‌‬ ‫ئ���ه‌و ده‌زانێت‪ ،‬ش���ێخ حس���ێن وتی‌‬ ‫"م���ن به‌رامبه‌ر ئ���ه‌والدی‌ حه‌زره‌تی‌‬ ‫ش���ێخ هیچ ناڵێم ئه‌وان تاجی‌ سه‌رو‬ ‫گه‌وره‌ی‌ منن‪ ،‬خه‌ڵك قسه‌ بۆ ئه‌وان‬ ‫ده‌كات‌و قس���ه‌ش بۆ منیش ده‌كات‪،‬‬ ‫گ���ه‌وره‌و بچوكی���ان ئ���ه‌وان هه‌رچی‌‬ ‫به‌م���ن بڵێن یان هه‌رچی‌ بكه‌ن هه‌قی‌‬ ‫خۆیانه‌ چونكه‌ ئه‌وان هه‌قیان له‌سه‌ر‬ ‫من هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "من په‌روه‌رده‌ی‌ ده‌ستی‌‬ ‫ش���ێخ عوس���مانی‌ بیاره‌م‌و هه‌رچی‌‬ ‫كرده‌وه‌یه‌كی‌ باش���م هه‌بێت له‌س���ه‌ر‬ ‫ئ���ه‌رزو چاكه‌یه‌ك���م هه‌بێت له‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌ستی‌ حه‌زره‌تی‌ ش���ێخ عوسمانی‌‬

‫كه‌ هه‌موی‌ پڕه‌ له‌مه‌الو فه‌قێ‌‌و گه‌نج‌و‬ ‫خه‌ڵكانێكی‌ دیكه‌ش هه‌ن به‌یعه‌تیان‬ ‫نه‌كردوه‌ له‌سۆفیه‌كان باشتر پێكدێن‬ ‫له‌گه‌ڵمان‌و بۆ هه‌رجێگه‌یه‌ بڵێم‌و بڕۆم‬ ‫دو س���ێ‌ هه‌زار كه‌س دێ���ن له‌گه‌ڵم‌و‬ ‫به‌رگری‌ ده‌ك���ه‌ن‌و ش���ه‌ڕده‌كه‌ن كه‌‬ ‫خۆبه‌خش���ن به‌تایبه‌ت له‌سه‌ر دین‌و‬ ‫نیشتمان"‪.‬‬ ‫هاوكات ئه‌م گروپه‌ له‌سۆفییه‌كانی‌‬ ‫سه‌ر به‌شێخ حسێن زۆرترین به‌ریه‌ك‬ ‫كه‌وتنیان هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ سه‌له‌فیه‌كان‌و‬ ‫چه‌ن���د جارێ���ك هێ���زه‌ ئه‌منیه‌كان‬ ‫كه‌وتۆته‌ نێوانیان���ه‌وه‌ تا توندوتیژی‌‬ ‫ڕونه‌دا‪.‬‬ ‫ش���ێخ حس���ێن پی���ر خ���دری‌ كه‌‬ ‫راب���ه‌ری‌ به‌ش���ێك له‌س���ۆفیه‌كانی‌‬ ‫كوردس���تانه‌‪ ،‬خاوه‌نی‌ دو ژنه‌‪ ،‬باس‬ ‫ل���ه‌وه‌ ده‌كات كاری‌ ڕۆژانه‌ی‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫پاره‌ی‌ به‌ده‌س���ته‌وه‌ بێت‌و مزگه‌وت‌و‬ ‫خانه‌قای‌ پێ دروس���ت ب���كات‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "ئ���ه‌وه‌ی‌ بۆ خوا س���وڵحابێت‬ ‫خوای‌ گه‌وره‌ خۆی‌ یارمه‌تی‌ ده‌دات‪،‬‬ ‫شێخ حسێن پیر خدری‌‬ ‫جاران پێیانده‌وتین یه‌كێتی‌ یارمه‌تیت‬ ‫ده‌دات ئه‌وه‌ یه‌كێتی‌ پاره‌ی‌ نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫بیاره‌وه‌ فێربوم ناتوانم به‌رامبه‌ر ئه‌و بێن دژایه‌ت���ی‌ خۆم بكه‌ن‪ ،‬كه‌ بۆیان موسڵمانان‌و به‌ناوی‌ ئه‌م ته‌ریقه‌ته‌وه‌ ئه‌وه‌ پارتی‌ پاره‌ی‌ پێیه‌‪ ،‬حه‌زده‌كه‌م‬ ‫ناكرێت كه‌وتونه‌ته‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ پالنێك تۆ ده‌كه‌م به‌وه‌كاله‌تی‌ خۆم تائێستا یه‌كێتی‌ یه‌ك ده‌فت���ه‌ر دۆالرم بداتێ‌‬ ‫مه‌وزوعه‌ هیچ شتێك بڵێم"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ وه‌ك باسده‌كرێت بگێ���ڕن كه‌ من‌و كوڕانی‌ ش���ێخ لێك حه‌فتاو سێ‌ نامه‌ی‌ حه‌زره‌تی‌ شێخم پارت���ی‌ دو ده‌فته‌ر دۆالرم بداتێ‌ كوا‬ ‫س���ۆفیه‌كانی‌ س���ه‌ر به‌م دو به‌ره‌یه‌ عاجز بكه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ خه‌ڵكێكی‌ فیتنه‌یه‌ هه‌ی���ه‌ ئیج���ازه‌ی‌ داوم بگه‌ڕێم به‌ناو ده‌یدات؟!"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌وه‌ حكومه‌تی‌ عێراقی‌‬ ‫له‌خانه‌قاكان���دا دژایه‌ت���ی‌ الیه‌نگرانی‌ مه‌سه‌له‌كه‌ بنه‌ماڵه‌ی‌ حه‌زره‌تی‌ شێخ خه‌ڵكدا هه‌روه‌ها ئیج���ازه‌ی‌ پێدانی‌‬ ‫داو ده‌رمان‌و چاره‌س���ه‌ری‌ نه‌خۆشی‌ نه‌م���ا ئیتر ك���ێ‌ پاره‌م���ان ده‌داتێ‌‬ ‫یه‌كتر ده‌كه‌ن‪ ،‬ش���ێخ حس���ێن وتی‌ نیه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر هی‌ خ���وای‌ گه‌وره‌ نه‌بێ؟ خۆ‬ ‫وتیش���ی‌ "من منداڵ بوم له‌س���اڵی‌ پێداوم بۆ نه‌خۆش"‪.‬‬ ‫"له‌دونی���ادا هه‌ر خ���اوه‌ن نیعمه‌تێك‬ ‫شێخ حسێن ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌كات كه‌س نه‌ما س���وریا ته‌واو بو‪ ،‬یه‌مه‌ن‬ ‫خوای‌ گ���ه‌وره‌ نیعمه‌تێك���ی‌ پێبدات ‪ 1986‬بۆ ساڵی‌ ‪ 1988‬من سه‌رخه‌تم‬ ‫حه‌سودی‌ پێ ده‌به‌ن‪ ،‬خه‌ڵكیان هه‌یه‌ ب���وم له‌ڕوم���ادی‌‪ ،‬دوات���ر ئیجازه‌ی‌ ك���ه‌ له‌هه‌رچ���ی‌ الدێ‌‌و ش���ار هه‌یه‌ ته‌واو بو س���عودیه‌ قه‌رزاربوه‌‌و میسر‬ ‫ی س���واڵه‌كات‌و لوبنان فلس���ی‌ پێ نیه‌‬ ‫حه‌س���ودی‌ ده‌بات به‌و ئیش‌و كاره‌ی‌ پێ���داوم‌و فه‌رموی‌ ئیج���ازه‌ت ده‌ده‌م خه‌تمی‌ دامه‌زراندوه‌‌و مریدو مه‌نسوب ‌‬ ‫ئێمه‌ ك���ه‌ زه‌مانی‌ خ���ۆی‌ حه‌زره‌تی‌ بگه‌ڕێیت به‌ناو موسڵمانانداو ئیرشاد تێدایه‌و سه‌رخه‌تمی‌ تێدایه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ توركیا عانه‌ی‌ پێ‌ نیه‌ ئیتر نازانم كی‌‬ ‫ی بكه‌ی���ت‌و ته‌علیم���ی‌ دین���ی‌ بب ‌ه بۆ "س���یانزه‌ مزگه‌وت‌و خانه‌قامان هه‌یه‌ پاره‌مان ده‌داتێ‌؟"‪.‬‬ ‫شێخ به‌منی‌ سپاردوه‌ له‌باتی‌ ئه‌وه‌ ‌‬

‫له‌باتی‌ ئه‌وه‌ی‌ بێن‬ ‫دژایه‌تی‌ خۆم بكه‌ن‬ ‫كه‌ بۆیان ناكرێت‬ ‫كه‌وتونه‌ته‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پیالنێك بگێڕن من‌و‬ ‫كوڕانی‌ شێخ لێك‬ ‫عاجز بكه‌ن‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )604‬سێشه‌ممه ‪2017/12/5‬‬

‫کۆبونەوەی سەرکردایەتی یەکێتی بوە بەگرێ کوێرە‬

‫‪5‬‬

‫ئەسەسەرد‪ :‬تاكە كەس كە بتوانێت بڕیاری كۆبونەوە بدات كۆسرەت رەسوڵە‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬

‫یەكێتی چاوەڕوانی جێگری سكرتێری‬ ‫گشتی حزبەكەیە بۆ بڕیاردان‬ ‫لەئەنجامدانی كۆبونەوەی ئەنجومەنی‬ ‫سەركردایەتی تا لەڕێگەیەوە بەرەو‬ ‫كۆنگرەی چوارەم هەنگاو بنێت‪.‬‬ ‫سەركردەیەكی ئەو حزبە ئاماژە بەوە‬ ‫دەكات كە هەندێك لەبەرپرسانی حزبەكە‬ ‫هەوڵی دروستكردنی رێگریی لەبەردەم‬ ‫كۆنگرەدا دەدەن‪.‬‬ ‫یەكێت���ی نیش���تمانی كوردس���تان‬ ‫دواكۆبون���ەوەی س���ەركردایەتی خ���ۆی‬ ‫بەكراوەیی هێشتبوەوە تا لەكۆبونەوەیەكی‬ ‫دیك���ەدا بڕی���ار لەس���ەر وادەی كۆنگرە‬ ‫بدات‪ ،‬بەاڵم لەونێوەدا رۆژی ‪11‬ی مانگی‬ ‫رابردو لەپڕ باری تەندروس���تی كۆسرەت‬ ‫رەسوڵ جێگری سكرتێری گشتی حزبەكە‬ ‫تێكچو‌و گەیەندرایە نەخۆش���خانە‌و دوای‬ ‫چەند رۆژێكیش بەمەبەس���تی وەرگرتنی‬ ‫چارەس���ەری زیاتر بەرەو دەرەوەی واڵت‬ ‫بەڕێكرا‪.‬‬ ‫بەه���ۆی ئ���ەوەی ل���ەدوا كۆبونەوەی‬ ‫س���ەركردایەتیدا‪ ،‬مەكتەب���ی سیاس���ی‬ ‫حزبەكە هەڵوەش���ێنراوەتەوە بۆیە تاكە‬ ‫ك���ەس كە بتوانێ���ت بڕی���اری كۆبونەوە‬ ‫بدات تەنیا كۆسرەت رەسوڵ‪ .‬ئەو هێشتا‬ ‫لەئەڵمانیا لەنەخۆش���خانەیە‌و یەكێتیش‬ ‫لێرە چاوەڕوانی گەڕانەوەیەتی‪.‬‬ ‫فەری���د ئەسەس���ەرد‪ ،‬ئەندام���ی‬

‫س���ەركردایەتی یەكێتی وتی"ئێستا ئێمە‬ ‫ل���ەم هەلومەرجەدا‪ ،‬یان دەبێت چاوەڕێی‬ ‫بكەین تا چاك دەبێت���ەوە‌و دەگەڕێتەوە‬ ‫ی���ان ئەوەتا پەیوەندی پێوەبكەین بزانین‬ ‫راوبۆچۆن���ی ئ���ەو لەمبارەی���ەوە چییە‪،‬‬ ‫بۆیە ئ���ەو كۆبونەوەیە بەب���ێ ئاگاداری‌و‬ ‫رەزامەندی ئەو ناكرێ���ت‪ ،‬بەپێی پەیرەو‬ ‫دەبێت ئەو لەمبارەیەوە بڕیار بدات"‪.‬‬ ‫بەپێی قسەی ئەسەس���ەرد ئەجێندای‬ ‫كۆبون���ەوەی داهات���وی ئەنجومەن���ی‬ ‫سەركردایەتی لەنێوان دو بژاردەیەدا یان‬ ‫هەڵبژاردنەوەی مەكتەبی سیاس���ی نوێ‬ ‫یاخ���و بڕیاردان لەوادە‌و رێوش���وێنەكانی‬ ‫ئەنجامدانی كۆنگرە‪.‬‬ ‫وتیش���ی"بەدڵنیاییەوە یەكێك لە‌ئەركە‬ ‫س���ەرەكییەكانی مەكتەبی سیاسی نوێ‬ ‫كارك���ردن دەبێت بۆ كۆنگ���رە لەبەرئەوە‬ ‫بژاردەی یەكەم‌و دوەم هەردوكیان بەرەو‬ ‫كۆنگرەن دەچن"‪.‬‬ ‫یەكێتی نیشتمانی كوردستان لەتەمەنی‬ ‫خۆیدا سێ كۆنگرەی لە‌ساڵەكانی ‪،1992‬‬ ‫‪2010 ،2001‬دا بەس���توە‪ ،‬بەاڵم كۆنگرەی‬ ‫چوارەم���ی حزبەك���ە بەه���ۆی ملمالنێ‬ ‫ناوخۆییەكانەوە تاوەكو ئێستا نەتوانراوە‬ ‫ئەنجام بدرێت‪.‬‬ ‫لەگ���ەڵ كۆچ���ی دوای���ی م���ام جەالل‬ ‫سكرتێری گش���تی حزبەكەدا لەسەرەتای‬ ‫مانگ���ی تش���رینی یەكەمی ئەمس���اڵدا‪،‬‬ ‫پرسی بەس���تنی كۆنگرەی چوارەم لەناو‬ ‫حزبەك���ە جارێكی دیكە بەرزبوەوە‌و دوای‬ ‫نەخۆشكەوتنی جێگری سكرتێری گشتی‪،‬‬

‫کۆسرەت رەسوڵ‬ ‫كۆس���رەت رەس���وڵیش فش���ارەكان بۆ‬ ‫ئەنجامدانی كۆنگرە زیاتر بون‪.‬‬ ‫هەندێ���ك لەس���ەركردەكانی یەكێت���ی‬ ‫به‌گومانەوە دەڕواننە هەوڵەكان بۆ بەستنی‬ ‫كۆنگ���رە‪ .‬مەال بەختیار هۆش���داری دابو‬ ‫لەبارەی "كۆنگرەی پیالنگێڕی"یەوە‪.‬‬ ‫ئەسەس���ەرد لەوبارەیەوە رایگەیاند كە‬ ‫لە‌س���ێ ئەزمونی كۆنگرەی پێشودا هیچ‬ ‫پیالنگێڕییەك نەبوە بەڵك���و هەڵبژاردن‬ ‫هەبوە‌و ئەوەی دەنگی شایستەی هێناوە‬ ‫بۆتە سەركردەی یەكێتی‪.‬‬ ‫وتیش���ی"هەمو كەس���ێك ئ���ازادە چ‬ ‫دەستەواژەیەك بۆ دەربڕینی بۆچونەكانی‬ ‫بەكاردەهێنێ���ت‪ .‬ب���ەاڵم لە‌هەركەس���ێك‬ ‫وش���ەی كۆنگرەی پیالنگێڕیت بیست لێی‬

‫ئەوانەی رێگری‬ ‫لەکۆنگرە دەکەن‬ ‫ئەوانەن كە پێیانوایە‬ ‫تا ماون دەبێت ئەندامی‬ ‫سەركردایەتی یان‬ ‫مەكتەبی سیاسی بن‬ ‫بپرسە مەبەستت چییە لە‌پیالنگێڕی‪ ،‬من‬ ‫پێموایە ناتوانێت وەاڵمت بداتەوە"‪.‬‬ ‫وتیش���ی"هەمو ئەندامانی كۆنگرە مافی‬ ‫خۆ كاندیدكردنیان هەیە بەاڵم س���ونەتی‬ ‫هەڵب���ژاردن وای���ە هەموی���ان دەرناچن‬ ‫بەڵكو ئەوەندە دەردەچن كە ئەنجومەنی‬ ‫سەركردایەتی پێویستییەتی"‪.‬‬ ‫بەپێی زانیارییەكان بەشێك لەئەندامانی‬ ‫س���ەركردایەتی یەكێت���ی پێیانوای���ە‬ ‫دەبێت كۆنگرەی یەكێتی بەش���ێوەیەكی‬ ‫تەوافوقی لەنێوان گروپ���ە جیاوازەكاندا‬ ‫یەكالیی بكرێتەوە بەر لە‌بڕیاردان لەسەر‬ ‫ئەنجامدانی بەاڵم ئەسەسەرد لەوبارەیەوە‬ ‫وت���ی "پرس���ی كۆنگ���رەی تەوافوق���ی‬ ‫بەڕەسمی باس نەكراوە‪ ،‬بەاڵم لەدەرەوەی‬

‫كۆبون���ەوەكان باس���ی ك���راوە‪ ،‬هی���چ‬ ‫رێگرییەك نییە لەباس���كردنی ئەم پرسە‌و‬ ‫ئەوانەی باوەڕیان به‌كۆنگرەی تەوافوقییە‬ ‫دەتوانن باس���ی بكەن‪ .‬ئەوانەی دیكەش‬ ‫دەتوان���ن وەاڵمیان بدەنەوە كە كۆنگرەی‬ ‫تەوافوقی���ان پێ باش نییە‪ ،‬كێش���ەیەك‬ ‫نییە لەمبارەیەوە"‪.‬‬ ‫لەگەڵ چارەسەرنەبونی كێشەكانی ناو‬ ‫یەكێتی���دا رۆژ به‌رۆژ گروپ���ی نوێ پەیدا‬ ‫دەبن‪ ،‬س���ەرەتای ئەم هەفتەیە كۆمەڵێك‬ ‫كادری پێش���كەوتوی یەكێت���ی رەوتێكی‬ ‫نوێیان لەژێر ن���اوی "رەوتی نوێبونەوە‌و‬ ‫بونیادنانەوە" راگەیاند‪.‬‬ ‫ئەسەس���ەرد پێی وایە پرس���ی گروپ‬ ‫گروپێنە لەن���او یەكێتی ئەگەر كاریگەری‬ ‫نەبێت بۆ سەر پەیوەندییە نێوخۆییەكانی‬ ‫حزبەكە ئەوە شتێكی ئاساییە‌و پەیڕەویش‬ ‫رێگەی پێدەدات‪.‬‬ ‫وتیشی"زۆربەی زۆری گروپ گروپێنەكان‬ ‫لەناو یەكێتی بەمەبەس���تی چارەس���ەری‬ ‫كێش���ەكان‌و چونە ب���ەرەو كۆنگرە بۆیە‬ ‫ئاسایین"‪.‬‬ ‫الی خۆیش���ییەوە س���امان گەرمیانی‬ ‫ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی باسی لەوە‬ ‫كرد كە دۆخی كۆس���رەت رەسوڵ باشە‌و‬ ‫بەمنزیكان���ە دەگەڕێتەوە‌و بڕیار لەس���ەر‬ ‫كۆبون���ەوەی ئەنجومەنی س���ەركردایەتی‬ ‫دەدات‪.‬‬ ‫ئەو پێش���ی وایە كە بەستنی كۆنگرەی‬ ‫یەكێتی وێڕای گروپەكانی ملمالنێی ناوی‬ ‫"زۆر ئاسانە"‪.‬‬

‫وتی"چونكە یەكێتی سەركردایەتیەكەی‬ ‫راینەگرتوە بەڵكو فاعیدەكەی رایگرتوە‪،‬‬ ‫یەكێتیش قاعیدە‌و جەماوەرەكەی ماوە"‪.‬‬ ‫بەدوریشی زانی ملمالنێكانی ناو یەكێتی‬ ‫بەرەو توندوتیژی بڕۆن‌و وتی"ئەو كێشە‌و‬ ‫ملمالنێیانەی لەناو یەكێتی هەن لەس���ەر‬ ‫كێش���ەی حزبەكەن‌و چارەس���ەركردنیان‬ ‫ئاس���انە‪ ،‬ئێم���ە خەنجەرمان ب���ۆ یەكتر‬ ‫هەڵنەگرتوە‌و ملمالنێكمان لەس���ەر بیرە‬ ‫نەوت‌و غاز نین"‪.‬‬ ‫وتیش���ی"یەكێتی دوای م���ام ج���ەالل‬ ‫كەلێنی تێكەوتوە‌و ئەوەش تەنیا به‌كۆنگرە‬ ‫پڕدەكرێتەوە‌و یەكێتی هەڵدەس���ێتەوە‌و‬ ‫لە‌پاش���كۆیەتی رزگار دەكرێ���ت‪ ،‬چونكە‬ ‫یەكێت���ی قبوڵ���ی پاش���كۆیەتی ناكات‪،‬‬ ‫ئەزمونی ئەمجارەش���مان ئەوەی سەلماند‬ ‫كاتێك هەن���دێ برادەرمان دایانش���كاند‬ ‫بەالی پارتیدا خۆیان پێی شكان"‪.‬‬ ‫سامان یەكێكە لەو سەركردانەی یەكێتی‬ ‫ك���ە كۆنگرەی تەوافوق���ی رەتدەكاتەوە‌و‬ ‫پێش���ی وای���ە دەبێ���ت بەش���ێكی زۆری‬ ‫س���ەركردایەتی‌و مەكتەبی سیاسی ئێستا‬ ‫بگۆرێت‪.‬‬ ‫باس���ی لەوەش���كرد ك���ە هەندێ���ك‬ ‫لە‌بەرپرس���انی ه���ەن دەیانەوێت كۆنگرە‬ ‫نەبەس���ترێت یاخود دوابكەوێت‌و رێگری‬ ‫بۆ بەستنی دروست دەكەن‪ ،‬بەاڵم ئامادە‬ ‫نەبو ن���اوی ئەو كەس���انە بهێنێت تەنیا‬ ‫وتی"ئەوانەن كە پێیانوایە تا ماون دەبێت‬ ‫ئەندامی س���ەركردایەتی ی���ان مەكتەبی‬ ‫سیاسی بن"‪.‬‬

‫سێ بنەماڵەكەی یەكێتی‬

‫ئایا بەریەککەوتن لەنێوان بنەماڵەکانی ئیبراهیم ئەحمەدو تاڵەبانی‌و شێخ جەنگی‌و کۆسرەت رەسوڵدا رودەدات؟‬ ‫محه‌مه‌د نوری‬

‫تازە هیچ پرۆژە‌و بەرنامەیەك ناتوانێت‬ ‫رێ لەوە بگرێت كە یەكێتی نەبێتە حزبێكی‬ ‫بنەماڵەی���ی‪ .‬بەواتەیەكی ك���ورت هەموو‬ ‫رێگاكانی ناو یەكێتی بەرەو ئەو ویستگەیە‬ ‫دەڕۆن كە ئ���ەم حزبە‌خەس���ڵەتی حزبی‬ ‫خێزانیی‌و بنەماڵەی���ی وەردەگرێت‌و هەمو‬ ‫ئەوانەش���ی لەناو ئەم حزبەدا دەمێننەوە‬ ‫دەبێت لەناو ئەو بازنەی���ەدا كاربكەن كە‬ ‫بنەماڵە مەرجەعەو كلیل بەدەستی هەمو‬ ‫دەرگاكان‌و ئیمزاكەری هەمو بڕیارەكانە‪.‬‬ ‫بەاڵم ملمالنێكان بەمش���ێوە س���ادەیە‬ ‫تێپەڕنابن‪ ،‬كێش���ەكان تەنه���ا لەو خاڵەدا‬ ‫كۆناكرێنەوە كە تاقە بنەماڵەیەك دەیەوێت‬ ‫دوا قس���ەكەری یەكێتی بێت‪ ،‬لەبەرئەوەی‬ ‫لەئێس���تادا گیروگرفتی چەند بنەماڵەیەك‬ ‫لەناو یەكێتی���دا زەق‌و تۆخبونەتەوە‪ ،‬كە‬ ‫هەریەك لەو بنەمااڵنە دەیانەوێت پشكیان‬ ‫لەس���ەركردایەتیكردنی داهات���وی یەكێتی‬ ‫بەربكەوێت‪ ،‬ناش���یانەوێت بچنە دەرەوەی‬ ‫بازنەی بڕیاردانەكانی ئەم حزبە‪.‬‬ ‫نەخشەی بنەماڵەكان بەمشێوەیەیە‪:‬‬ ‫یەك���ەم‪ :‬بنەماڵەی برای���م ئەحمەد‪ ،‬تا‬ ‫ئێس���تاش ئەم بنەماڵەیە خۆی بەهەڵگری‬ ‫میراتی بیركردن���ەوەی یەكێتی دەزانێت‪،‬‬ ‫بەتایب���ەت لەو گۆش���ەنیگایەوه‌ كە برایم‬ ‫ئەحم���ەد دەس���تپێكی دروس���تكردنی‬ ‫ئاڕاس���تەیەك ب���ووە كە جی���اواز لەماڵی‬ ‫بارزان���ی‌و پارت���ی بی���ری كردووەتەوە‌و‬ ‫ویس���تویه‌تی مۆدێلێكی تر بەرامبەر ئەم‬ ‫شێوازە دابڕێژێت‪ .‬بەمانایەك ئەم بنەماڵەیە‬ ‫خۆیان بە‌خاوەنداری ئەو ئاڕاستە سیاسییە‬ ‫دادەنێن ك���ە یەكێتی لەس���ەر دامەزراوە‬ ‫(كارئەكتەری س���ەرەكی ئەم ئاڕاس���تەیە‬ ‫ش���انازە‌و پاش���ان هەڵۆی برایان) كە ئەم‬ ‫دو كارەكت���ەرەش بەهۆی لێدوان‌و رەخنە‬ ‫توندەكانیان لەپارت���ی توانیوویانە دەنگ‬ ‫لەناو یەكێتدا بۆخۆیان دروستبكەن‪.‬‬ ‫دووەم‪ :‬بنەماڵ���ەی تاڵەبان���ی ب���اوك‪،‬‬ ‫كاره‌كتەرەكانی ئەم بنەماڵەیە شەرعیەتی‬ ‫مان���ەوەی خۆی���ان دەبەس���تنەوە ب���ەو‬ ‫س���ەرمایە رەمزییەی ك���ە تاڵەبانی باوك‬ ‫لەن���او حزبەكەدا هەیب���وە‪ ،‬ئەمان خۆیان‬ ‫بە‌ئااڵهەگری مام ج���ەالل دادەنێن‌و الیان‬ ‫وای���ە كە یەكیتی دواجار دەبێت بۆ بڕیار‌و‬ ‫قس���ەی كۆتایی بگەڕێتەوە بۆ دەباشان‪.‬‬ ‫بنەماڵەی تاڵەبانی باوك یەكێتی بە‌پشكی‬

‫قوباد‬ ‫خۆی���ان دەزانن‌و الیان وای���ە ئەوە جەالل‬ ‫تاڵەبانی���ی بووە كە بەمش���ێوەیە یەكێتی‬ ‫هێش���تووەتەوە (ئەم ئاڕاس���تەیە خۆی‬ ‫لە‌پاڤێ���ل‌و قوباد‌و هێرۆ برای���م ئەحمەد)‬ ‫دا دەبینێت���ەوە‪ .‬قوبادو باڤێڵ بەهاوكاری‬ ‫دایكیان نایانەوێت یەكێتی ببێتە موڵكێكی‬ ‫دابەشكراو بەس���ەر هەموو لق وباڵەكاندا‪،‬‬ ‫بەڵك���و دەیانەوێ���ت هەرچ���ۆن ج���اران‬ ‫تاڵەبان���ی باوك یەك���ەم بڕیار الی ئەو بو‬ ‫دوا بڕیاریش هەربەخ���ۆی بوو‪ .‬ئەمانیش‬ ‫دەیانەوێت هەمان ئەزمون دوبارەبكەنەوە‪.‬‬ ‫بەاڵم كێش���ەی ئەم ئاڕاستەیە ئەوەیە كە‬ ‫نەیتوانیوە پێگەی جەماوەریی ناو حزب بۆ‬ ‫خۆی مس���ۆگەربكات‪ ،‬بەتایبەت بەشداری‬ ‫قوباد لە‌حكومەتێك كە تا دوا هەناوی ئەم‬ ‫حكومەتە غەرقی قەیران بووە‪ ،‬بەهەمان‬ ‫ش���ێوەش بێدەنگبونی لەسەر زۆربەی ئەو‬ ‫كێشەو موس���یبەتانەی ئەم حكومەتە بۆ‬ ‫خەڵكی دروس���تكردەوە‪ ،‬وایك���ردەوە كە‬ ‫سەنگ‌و س���ۆزیی ناو یەكێتی بەرامبەریان‬ ‫كەمبێ���ت بەبەرواورد ب���ە‌دوو بنەماڵەكەی‬ ‫تر (ئ���ەم بنەماڵەی���ە لەالی���ەن زۆربەی‬ ‫س���ەركردەكانی بزوتنەوەی گۆڕانیش���ەوە‬ ‫پشتیوانیان لێدەكرێت)‪.‬‬ ‫سێیەم‪ :‬بنەماڵەی شێخ جەنگی‪ ،‬خاڵی‬ ‫سەرەكی قبوڵكراو كە ئەم بنەماڵەیە لەناو‬ ‫بنكەی یەكێتیدا هەیانە‪ ،‬ئەو هەناس���ەی‬ ‫رەخنەگرتنانەی���ە ك���ە كارەكتەرەكان���ی‬ ‫ئەم بنەماڵەیە لەپارت���ی دەیگرن‌و لەگەڵ‬ ‫پارتی���دا تا دواس���نوری توندبون توندن‪.‬‬

‫پاڤڵ‬

‫الهور‬

‫بەهەمان قورس���ایی ئەو رەخنانەش ئەم‬ ‫بنەماڵەیە لەرێی رێزگرتن‌و ستایش���كردنی‬ ‫خەباتی نەوشیروان مستەفا وایكردەوە كە‬ ‫س���ۆزی جەماوەری بزوتنەوەی گۆڕانیش‬ ‫بۆخۆیان رابكێش���ن‪ ،‬لەگۆشەیەكی ترەوە‬ ‫ئەم بنەماڵەیە هەڵوێس���تیان دۆس���تانەیە‬ ‫لەگ���ەڵ بەره���ەم س���اڵح‌و نزیكایەت���ی‬ ‫خۆشیان لەگەڵیدا نەپچڕاندوە كە ئەمەش‬ ‫هەمدیس هێزێكی جەماوەرییان دەداتەوە‪.‬‬ ‫بەواتایەك لەس���ەر س���ێ خانە توانیوانە‬ ‫دەنگورەنگی تایبەتیان هەبێت‪ .‬كارەكتەرە‬ ‫س���ەرەكییەكانی ئەم بنەماڵەیە (الهورو‬ ‫ئاراس‌و پۆاڵد‌و ئاس���ۆ)ن‪ ،‬بەاڵم داینەمۆی‬ ‫مانەوەی ئەم بنەماڵەیە الهورە‪ ،‬ئەمانەی‬ ‫ت���ر ل���ەم بنەماڵەیەدا هەمووی���ان كار بۆ‬ ‫چەسپاندنی پێگەی ئەو دەكەن‪.‬‬

‫هەموو دەنگ‌و‬ ‫ناوەكانی تر لەناو‬ ‫یەكێتیدا هەریەكەیان‬ ‫بەشێوەیەك لەشێوەكان‬ ‫خۆیان لەناو یەكێك لەو‬ ‫بنەمااڵنەدا دۆزیووەتەوە‬

‫لەپ���اڵ ئەم س���ێ بنەماڵەی���ەدا ماڵێك‬ ‫هەیە كە ماڵی كۆسرەتە‪ .‬لەئێستادا كاری‬ ‫ئەم ماڵە تەنها مس���ۆگەركردنی داهاتووە‬ ‫بۆ ش���ااڵو‌و دەرباز‪ ،‬بەمانایەك لەئێستادا‬ ‫كۆس���رەت رەس���وڵ بیرلەوەناكاتەوە كە‬ ‫قەڵەم بەدەس���تی دوابڕیارەكانی یەكێتی‬ ‫بێت‪ ،‬چونكە دەزانێت سێ بنەماڵە لەساتی‬ ‫بڕیاری وادا بەرامبەری دەوس���تنەوە‪ ،‬بۆیە‬ ‫هەموو كاری ئەو چەسپاندنی جێگەیە لەناو‬ ‫سەركردایەتی ئایندەی یەكێتی بۆ هەردوو‬ ‫كوڕەكەی‪ ،‬دەمێكیش���ە خەونی كۆسرەت‬ ‫رەسوڵ تەنها لە‌پێناو چەسپاندنی پێگەی‬ ‫ئابوری‌و پۆستە بۆ كوڕەكانی‪.‬‬

‫هەموو دەنگ‌و ناوەكانی تر لەناو یەكێتیدا‬ ‫هەریەكەیان بەش���ێوەیەك لەش���ێوەكان‬ ‫خۆی���ان لەناو یەكێ���ك ل���ەو بنەمااڵنەدا‬ ‫دۆزیووەتەوە‪ ،‬كاریش بۆ ئەوەدەكەن كە‬ ‫لەڕێ���ی یەكێك ل���ەو بنەمااڵنەوە پێگەیان‬ ‫بمێنێت���ەوە‪ .‬ئاسایش���ە بوترێت‪ :‬كە كۆی‬ ‫س���ەركردایەتی یەكێت���ی لەئێس���تادا‬ ‫خاوەنی هیچ قورس���ایی‌و س���ەنگێك نین‌و‬ ‫ناش���یانەوێت بەجیا لە‌دەروەی ئەم س���ێ‬ ‫بنەماڵەیە بفڕن‪ ،‬بۆئەوەشی پێگەیان لەناو‬ ‫حزبەكەدا نەدۆڕین���ن هەریەكەیان پاڵیان‬ ‫داوە بە‌كاره‌كتەرێك���ی ن���او بنەماڵەیەكی‬

‫شااڵو‬ ‫دیاریكراوەوە‪.‬‬ ‫بەاڵم پرسیارە س���ەرەكییەكە ئەوەیە‪:‬‬ ‫ئایا ئەگەری بەركەوتن لەنێوان ئەم س���ێ‬ ‫بنەماڵەیەداهەیە؟ ئایا ش���ەڕی س���اردی‬ ‫ئێس���تایان پەلدەهاوێت بۆ شەڕی گەرم؟‬ ‫ئایا بنەماڵەی شێخ جەنگی ئاوت دەكرێن؟‬ ‫یان بنەماڵەی تاڵەبانی باوك بێ گەڕانەوە‬ ‫بۆ یەكێك ل���ەو بنەمااڵنە دەتوانن یەكێك‬ ‫لە‌كوڕەكان بكەنە جێنیشینی مام جەالل؟‬ ‫لەبەرامب���ەردا بنەماڵەی برای���م ئەحمەد‬ ‫كە ئەگەر تەنها ش���اناز وەك كارەكتەری‬ ‫س���ەرەكی تەماش���ابكەین ئای���ا ئامادەیە‬ ‫گۆڕەپانەكە بێ هیچ پۆس���تێك بۆ ئەمانی‬ ‫تر بەجێ بهێڵێت؟‬ ‫مێژووی دەسەاڵت پڕە لەبەركەوتنی برا‌و‬ ‫باوك‌و ئامۆزەكان لەسەر پشك‌و دەسەاڵت‪،‬‬ ‫چیرۆكەكان���ی ن���او مێژووی دەس���ەاڵت‬ ‫ئەوەم���ان بۆ س���ەدبارە دەكەن���ەوە كە‬ ‫كورس���ییەكانی حكومڕانیی زۆرجار لەرێی‬ ‫خوێنرش���تنی براكانەوە بەدەس���تهاتون‪،‬‬ ‫یان قس���ە بەناوبانگەكەی عەبدولرەحمان‬ ‫مونیف كە دەڵێت‪ :‬كورسی دەسەاڵت خزم‬ ‫ناناس���ێ‌و هەمووش قوربان���ی بۆ دەدەن‪.‬‬ ‫با ه���ەر دورنەكەوینەوە باش���ترین نمونە‬ ‫بۆ ش���ەڕی بنەماڵە‌و بەرەبابەكان لەگەڵ‬ ‫یەكدا ملمالنێ‌و ش���ەڕەكانی نێوان میرانی‬ ‫بابانە‪ ،‬لەپێناو بەدەس���تهێنانی كورس���ی‬ ‫ئەم���ارەت قەڵەم���ڕەوی بابانی���ان بێهێز‌و‬ ‫بچووككردەوە‪.‬‬ ‫كەوات���ە ئایا ئەگ���ەری بەركەوتنی ئەم‬

‫دەرباز‬ ‫س���ێ بنەماڵەی���ە هەی���ە؟ ئای���ا لەپێناو‬ ‫دەسەاڵتی یەكەم‪ ،‬بەركەوتنە گەرمەكان‌و‬ ‫خوێناوییەكان لە‌نێوانیاندا روودەدا؟‬ ‫هەموو ئەم پرس���یارانە لەبەردەم یەك‬ ‫خاڵدا دەوستنەوە كە ئەوەش لەسەره‌تادا‬ ‫ئاماژەمان پێ دا‪ ،‬هیچ پرۆژەیەك ناتوانێت‬ ‫بەربەست دروس���تبكات لەبەردەم ئەوەی‬ ‫یەكێتی نەبێتە حزبێكی بنەماڵەیی‪ .‬لەپاڵ‬ ‫ئەمەش���دا بەرژەوەندی گ���ەورەی ئابوری‬ ‫وادەكات كە شەڕی سارد وەرنەگێڕدرێت بۆ‬ ‫شەڕی گەرم‪ ،‬لەپاڵ ئەمانەشدا مادەم ئەم‬ ‫حزبە‌بەم شێوازە بەرنامەی كاری ئایندەی‬ ‫دادەڕێژێ���ت كە حزب نەچێت���ە دەرەوەی‬ ‫بنەماڵ���ە‪ ،‬بۆی���ە ئەگەری راس���ت ئەوەیە‬ ‫لەوێس���تگەی دابەشكردنی دەسەاڵتدا ئەم‬ ‫س���ێ بنەماڵەیه‌ هەم بەهۆی خزمایەتی‌و‬ ‫خوێن‌و هەمیش بەهۆی بەرژەوەندییەكانەوە‬ ‫یەك ئامانج كۆیانبكاتەوە‪.‬‬ ‫بۆیە رەنگ���ە ئەو بۆچون���ە هەڵە بێت‬ ‫ل���ەوەی كە اله���ورو پاڤێل یان ش���اناز‌و‬ ‫ئاسۆ بەریەكدەكەون‪ ،‬ئەمە نەك هەڵەیە‪،‬‬ ‫ئەگەرێكی الواز‌و بێ بنەماش���ە بەتایبەت‬ ‫كە هەرس���ێ بنەماڵەكە یەك ئامانج كۆی‬ ‫كردونەت���ەوە ئ���ەوەش‪ :‬بڕی���اردان لەناو‬ ‫حیزبەكەی���ان الی خۆیان بمێنێتەوە‪ .‬بۆیە‬ ‫ناكۆكییەكانیان تا ئەو س���نورە بڕدەكات‬ ‫كە ش���ورباو چ���ا پێكەوە ناخ���ۆن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫گەیشتە ئەوەی ئیس���قانی یەك وردبكەن‬ ‫بەرژەوەندیی���ە زەبەالحەكان لە‌دەباش���ان‬ ‫كۆیان دەكاتەوە‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )604‬سێشه‌ممه ‪2017/12/5‬‬

‫ئەگەر لەگەڵ بەغدا رێکنەکەوێت‬

‫بەهیچ شێوەیەك حكومەتی هەرێم ناتوانێت بودجەو موچە دابین بكات‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬

‫بەشێك لەشارەزایان پێیانوایە هەرێمی‬ ‫كوردستان لەبەردەم مەترسی ساڵێكی‬ ‫سەختتری ئابوری‌و داراییدایە‪،‬‬ ‫پێشبینیش دەكەن عێراق بەشە‬ ‫بودجەی هەرێم نەنێرێت‌و حكومەتی‬ ‫هەرێمیش خۆی توانای دابینكردنی‬ ‫بودجە‌و موچەی نەبێت‪.‬‬ ‫رۆژی ش���ەممەی راب���ردو پەرلەمانی‬ ‫عێراق بەهۆی ناڕەزایەتی فراكس���یۆنە‬ ‫كوردس���تانییەكان‌و س���وننەكانەوە‬ ‫نەیتوانی ئ���ەو رەشنوس���ی بودجەیە‬ ‫پەس���ەندبكات كە لەالی���ەن حكومەتی‬ ‫عێراقەوە ئامادەكرابو‌و بەپێی قس���ەی‬ ‫بڕیاردەری لیژن���ەی دارایی پەرلەمان‪،‬‬ ‫دەس���تكاریكردنی‬ ‫بەمەبەس���تی‬ ‫رەشنوسی بودجەكە رەوانەی حكومەت‬ ‫دەكرێتەوە‪.‬‬ ‫بڕیاردەری لیژنەی دارایی پەرلەمانی‬ ‫عێ���راق‪ ،‬ئەحم���ەد حاج���ی رەش���ید‬ ‫پێ���ی وایە دواكەوتنی پەس���ەندكردنی‬ ‫بودجەی عێ���راق وا دەكات كە ناردنی‬ ‫پش���كی هەرێم‌و موچەی فەرمانبەران‬ ‫لەالیەن عێراقەوە دوابكەوێت‌و ئەوەش‬ ‫كاریگەرییەك���ی زۆری لەس���ەر دۆخی‬ ‫ئاب���وری‌و ب���ازاڕ‌و بژێ���وی هاواڵتیان‬

‫دەبێت‪.‬‬ ‫پەرلەمانی عێراق لەئێس���تادا چۆتە‬ ‫پش���وی وەرزی���ی خۆی���ەوە‌و تاوەكو‬ ‫سەرەتای مانگی یەكەمی ساڵی داهاتو‬ ‫كۆنابێت���ەوە ك���ە ئ���ەوەش وادەكات‬ ‫پەسەندكردنی بودجەی عێراق هێندەی‬ ‫دیكە دوابكەوێت‪.‬‬ ‫ئەحمەد حاجی رەشید وتیشی"تاكە‬ ‫ڕێگە بۆ چارەس���ەری دۆخ���ی هەرێم‬ ‫ئەوەیە كە لەگەڵ بەغ���دا رێكبكەوێت‬ ‫چونك���ە بەهیچ ش���ێوەیەك حكومەتی‬ ‫هەرێم ناتوانێت بودجە‌و موچەی خۆی‬ ‫دابین بكات"‪.‬‬ ‫د‪.‬ئاراس خۆشناو‪ ،‬سەرۆكی سەنتەری‬ ‫زانی���اری‌و لێكۆڵین���ەوەی س���تراتیژی‬ ‫كوردستان لە‌ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم‬ ‫ئێستا خەڵكی هەرێم‌و حكومەتی هەرێم‬ ‫لەدۆخ���ی چاوەڕوانیدای���ە‌و دواكەوتنی‬ ‫دانوس���تانەكان نیگەران���ی خەڵك���ی‬ ‫كوردستانی زیاتر كردوە‌و ناڕونییەكیش‬ ‫هەی���ە لەوەی ئاین���دەی موچەخۆرانی‬ ‫هەرێم چ���ۆن دیاریدەكرێ���ت‌و ئەمەش‬ ‫جۆرێ���ك لە‌راوەس���تانی لەپرۆس���ەی‬ ‫ئابوریدا دروس���تكردوە كە زیانی خۆی‬ ‫هەیە‌و ئەو زیانەش بەزۆری بەر خەڵك‬ ‫دەكەوێت‪.‬‬ ‫بەاڵم د‪.‬ئ���اراس بەگومان���ە لەوەی‬ ‫بەغدا راس���تگۆ بێت لەوەی كە بیەوێت‬

‫پشكی هەرێمی كوردس���تان لەبودجە‬ ‫بەتەواوەتی بنێرێت‪ .‬هەمو ئەوەش���ی‬ ‫ئێس���تا دەیكات كات كوشتنە‌و كاتیش‬ ‫لە‌بەرژەوەندی ئەواندایە‪.‬‬ ‫وتیشی"ئەمەش وا دەكات حكومەتی‬ ‫هەرێمی كوردستان‌و خەڵكی كوردستان‬ ‫رۆژ بەرۆژ پاڵەپەس���تۆكانی س���ەریان‬ ‫زیاتر ببێت"‪.‬‬ ‫پێش���ی وایە بۆ دەرچونی حكومەتی‬ ‫هەرێ���م لەم دۆخ���ە تاكە چارەس���ەر‬ ‫لەهەمو حاڵەتێك���دا ئەوەیە كە هەرێم‬ ‫لەگەڵ بەغدا بەدانوستان رێكبكەوێت‪.‬‬ ‫بەب���ڕوای ئەو ب���ۆ رێككەوتن لەگەڵ‬ ‫بەغدا‪ ،‬هەرێ���م لەبەردەم دو ئەگەردایە‬ ‫ی���ان ئەوەت���ا بەغ���دا پش���كی هەرێم‬ ‫لەبودجەی عێراق وەك سااڵنی پێشوتر‬ ‫دەنێرێت یاخ���ود هەرێم رێككەوتنێكی‬ ‫نوێ لەگەڵ بەغدا بكات بەش���ێوەیەك‬ ‫هەمو ئەو داهاتەی خۆی كە لە‌هەناردەی‬ ‫ئێستای نەوت‌و داهاتی ناوخۆ دەستی‬ ‫دەكەوێت بۆ خۆی بێت‌و هەروەها ‪300‬‬ ‫هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانەی كەركوك‬ ‫لەڕێی بۆری هەرێمەوە هەناردە بكات‌و‬ ‫لەنێ���وان هەرێم‌و بەغدا دابەش بكرێت‪.‬‬ ‫ئاراس خۆشناو ئەمەی دوەم بە‌باشتر‬ ‫دەزانێت بۆ هەرێم‪.‬‬ ‫بەگوێرەی قسەكانی د‪.‬ئاراس ئێستا‬ ‫هەرێ���م رۆژان���ە نزیك���ەی ‪ 300‬هەزار‬

‫بەرمیل ن���ەوت هەناردە دەكات‪ ،‬ئەگەر‬ ‫نرخ���ی بەرمیلێك ‪ 44‬دۆالری بۆ هەرێم‬ ‫بمێنێتەوە‪ ،‬ئەوە مانگانە دەكاتە ‪396‬‬ ‫ملی���ۆن دۆالر‪ ،‬وات���ە ‪ 475‬ملیار دینار‬ ‫كە لەگەڵ داهاتی ناوخۆی هەرێم خۆی‬ ‫لە‌‪ 625‬ملیار دینار دەدات‪.‬‬ ‫وتیش���ی"ئەگەر ئەمە بەراورد بكەین‬ ‫لەگەڵ ئ���ەوەی بەغدا بۆ ئێمەی داناوە‬ ‫لەرەشنوس���ی بودجەدا كە ‪ 4‬ترلیۆن‌و‬ ‫‪ 960‬ملیۆن دیناری لێدەمێنێتەوە‪ ،‬واتە‬ ‫مانگانە ‪ 413‬ملیار دینار‪ ،‬ئەوە دەبینین‬ ‫‪ 212‬ملیار دیناری كەمترە لەوەی هەرێم‬ ‫خۆی دەستی دەكەوێت"‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم عەلی حەمەس���اڵح‪ ،‬جێگری‬ ‫س���ەرۆكی لیژنەی دارایی لە‌پەرلەمانی‬ ‫كوردس���تان پێیوایە بودج���ەی عێراق‬ ‫پەس���ەندبكرێت یان پەس���ەندنەكرێت‬ ‫هیچ بڕە پارەی���ەك لەعێراقەوە نایەت‬ ‫بۆ هەرێمی كوردس���تان‪ ،‬لەبەرئەوەی‬ ‫هەرێم ناتوانێت پابەندببێت بە‌یاس���ای‬ ‫بودجەكەوە چونكە یاس���اكە باس���ی‬ ‫لەوە كردوە كە دەبێت رۆژانە هەرێمی‬ ‫كوردس���تان ‪ 250‬هەزار بەرمیل نەوت‬ ‫رادەستی بەغدا بكات نەك بەتكێڕا‪.‬‬ ‫عەلی ئام���اژەی بەوەدا ك���ە هەرێم‬ ‫‪ 250‬هەزار بەرمیلی نەوتی نییە بیدات‬ ‫بە‌بەغدا‪ ،‬لەبەرئ���ەوەی نەوتی هەرێمی‬ ‫كوردستان بە‌پێش���وەخت فرۆشراوە‌و‬

‫هیچ بەروارێك دیارینەكراوە بۆ دەستپێكردنەوەی گەشتە ئاسمانیەكان‬

‫"زیانی مەعنەوی داخستنی فرۆكەخانەكان‬ ‫ئەوەیە سەرۆکی حکومەت‌و جێگرەکەی‬ ‫بەئۆتومبێل چونە دەرەوەی هەرێم"‬ ‫ئا‪ :‬ئومێد‬ ‫کاربەدەستانی هەرێم جەخت‬ ‫لەوە دەکەن کە هیچ بەروارێك‬ ‫دیارینەكراوە بۆ دەستپێكردنەوەی‬ ‫گەشتە ئاسمانیەكان‪ ،‬ئەوان دەڵێن‬ ‫"داخستنی فرۆکەخانەکان نەک‬ ‫هەر زیانی مادیی‪ ،‬بەڵکو زیانی‬ ‫مەعنەویشیان هەبوە"‪.‬‬ ‫وتەبێژی وەزارەتی گواس����تنەوە‌و‬ ‫گەیاندن����ی حكومەت����ی هەرێم����ی‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬ئومێ����د حەمە س����اڵح‬ ‫لەبارەی داخستنی هەردو فرۆكەخانەی‬ ‫هەولێ����ر‌و س����لێمانی بە‌ئاوێنەی وت‬ ‫"بریاری داخس����تنی فرۆكە خانەكان‬ ‫لەالیەن حكومەتی عێراقەوە‪ ،‬زیانێكی‬ ‫ئێج����گار زۆری م����ادی‌و مەعن����ەوی‬ ‫بەهاواڵتیانی هەرێمی كوردستان‌و ئەو‬ ‫كونسوڵگەریانە‌و ئاوارەكان‌و كۆمپانیا‬ ‫بیانی‌و ناوخۆییەكان گەیاندوە"‪.‬‬

‫بەڵكو زیانی كۆمپانیاكانیشی لەگەڵ‬ ‫كۆكردبوەوە‪ ،‬ئێس����تا ئامارێكی ورد‬ ‫لەبەردەست نیە‪ ،‬بەاڵم بەدڵنیاییەوە‬ ‫زەرەر‌و زیانی زۆر هەیە"‪.‬‬

‫ئاماژەی بەوەش����كرد ئ����ەوان وەك‬ ‫وەزارەت����ی گواس����تنەوە‌و گەیاندنی‬ ‫حكومەتی هەرێم‪ ،‬چاوەروانی وەاڵمی‬ ‫حكومەت����ی عێراق����ن ب����ۆ كردنەوەی‬ ‫لەوەاڵم���ی ئ���ەو پرس���یارەی ئایا‬ ‫فرۆكەخانەكان‪،‬ئاشكراش����یدەكات تا‬ ‫ئێس����تا حكومەتی عێراق هیچ جۆرە ك���ەی فرۆكەخان���ەكان دەكرێنەوە‪،‬‬ ‫وەاڵمێكی هەرێمی نەداوەتەوە لەسەر بەرێوەبەری فرۆكەخانەی نێودەوڵەتی‬ ‫كردن����ەوەی فرۆكەخانەكان‪ ،‬لەبارەی سلێمانی‪ ،‬تاهیر عەبدوڵاڵ بە‌ئاوێنەی‬ ‫بونی ئامارێك لەسەر زیانە داراییەكانی وت "ل���ەرۆژی ‪ 2017-9-29‬وە ك���ە‬ ‫دوای داخس����تنی فرۆكەخانەكان‪ ،‬ئەو ئاسمانی گەش���تە نێو دەوڵەتیەكان‬ ‫وت����ی "هیچ ئامارێك����ی فەرمی لەبەر بەروی فرۆكەخانەكانی هەرێم داخران‌و‬ ‫دەست نیە باڵوی بكەینەوە‪ ،‬ماوەیەك گەشتەكان هەڵپەسێردران تا ئێستا‪،‬‬ ‫ب����ەر لەئێس����تا لەس����ەر لێدوانێكی رۆژێك یان بەروارێك دیاری نەكراوە‬ ‫بەرێوەب����ەری گش����تی فرۆكەخانەی بۆ دەس���تپێكردنەوەی گەش���تەكان‪،‬‬ ‫هەولێ����ر‪ ،‬كە باس����ی لەزیانی دارایی بری���اری كردنەوە نە لەدەس���ەاڵتی‬ ‫ماوەی داخس����تنەكە كردبو‌و باس����ی فرۆكەخانەكانە نە حكومەتی هەرێمی‬ ‫لە‌ژمارەیەك كردبو هەرایەك دروستبو‪ ،‬كوردستانیش ئەو دەسەاڵتەی هەیە‪،‬‬ ‫بۆیە من دەڵێ����م ئەو ژمارانە ژمارەی ئەو بریارە لەدەس���ەاڵتی حكومەتی‬ ‫دروست‌و وردنین‪ ،‬چونكە بەتەنها زیانی عێراق‌و بەتایبەتتر تەنها لەدەسەاڵتی‬ ‫دارای����ی حكومەتی هەژم����ار نەكردبو حەیدەر عەبادی دایە"‪.‬‬

‫بریاری کردنەوەی‬ ‫فرۆکەخانەکانی‬ ‫کوردستان لەدەسەاڵتی‬ ‫حكومەتی عێراق‌و‬ ‫بەتایبەتتر تەنها‬ ‫لەدەسەاڵتی حەیدەر‬ ‫عەبادیدایە‬

‫ئومێد حەمە ساڵح‪ ،‬وتیشی " زیانی‬ ‫مەعنەویەك���ەی ئەو كات���ە بینیمان‬ ‫ك���ە س���ەرۆكی حكومەت���ی هەرێمی‬ ‫كوردستان‌و شاندە یاوەرەكەی لەبەر‬ ‫داخستنی فرۆكەخانەكان ناچار بون‬ ‫لەرێگ���ەی دەروازەی نێودەوڵەت���ی‬ ‫ئیبراهیم خەلی���ل بە‌ئۆتومبێل بچنە‬ ‫دەرەوەی هەرێم‪ ،‬لەكاتێكدا لەس���ەر‬ ‫بانگێش���تی فەرمی واڵتی فەرەنس���ا‬ ‫بانگێش���تكرابون‪ ،‬ئ���ەوە زیانێك���ی‬ ‫مەعنەوی گەورەیە"‪.‬‬ ‫لەب���ارەی دەنگ���ۆی ناردنی تیمی‬ ‫وەزارەت���ی گواس���تنەوە‌و گەیاندنی‬ ‫حكومەتی عێراق‪ ،‬ب���ۆ فرۆكەخانەی‬ ‫نێ���و دەوڵەتی س���لێمانی‪ ،‬ئەو وتی‬ ‫"هەواڵی هاتنی تیمی گواس���تنەوە‌و‬ ‫گەیاندنی عێ���راق بۆ فرۆكەخانەكانی‬ ‫هەرێم‪ ،‬دورە لەراس���تیەوە‪ ،‬تا ئێستا‬ ‫هی���چ تیمێ���ك لەبەغ���داوە ن���ە بۆ‬ ‫فرۆكەخان���ەی هەولێ���ر هاتوە نە بۆ‬ ‫سلێمانی"‪.‬‬

‫فرۆکەخانەی هەولێری نێودەوڵەتی‬

‫پارەك���ە وەرگیراوە هەرچەن���دە دیار‬ ‫نییە پارەكە چی لێهاتوە‪ ،‬وتیشی"ئەو‬ ‫نەوتەی ئێس���تا هەیە‌و دەڕوات موڵكی‬ ‫هەرێمی كوردس���تان نییە‪ ،‬موڵكی ئەو‬ ‫كۆمپانیایانەیە ك���ە كڕیویانە‪ ،‬بۆیە تۆ‬ ‫ك���ە نەوتت نەبێت بیدەی���ت عێراقیش‬ ‫بەشە بودجەكەت نادات"‪.‬‬ ‫بەبۆچونی عەلی ساڵی ‪ 2018‬ئەگەر‬ ‫ئەم حكومەتەی ئێستا بەردەوام بێت‌و‬ ‫ئەو پارانەی ب���راون نەهێنرێنەوە زۆر‬ ‫زۆر قورس دەبێت هەم بۆ خەڵك‌و هەم‬ ‫ب���ۆ حكومڕانیش كە لەوانەیە توش���ی‬ ‫داڕوخانێكی گەورە ببێت‪.‬‬ ‫وتیشی"رێژەی هەژاری بەشێوەیەكی‬ ‫مەترسیدار بەرزتردەبێتەوە‌و موچە زۆر‬ ‫كەم دەبێت���ەوە‪ ،‬بازاڕ بەتەواوی پەكی‬ ‫دەكەوێت"‪.‬‬ ‫عەلی تاكە ڕێگا چارە بۆ دەربازبون‬ ‫لەدۆخەك���ە ب���ەوە دەزانێ���ت كە ئەو‬ ‫پارانەی دەس���ەاڵتدارانی هەرێم وەریان‬ ‫گرتوە لە‌فرۆش���ی ن���ەوت بیگەڕێننەوە‬ ‫چونكە دۆخەكە تەنیا بە‌پارە چارەسەر‬ ‫دەكرێت‪ .‬وتیشی"ئەم دۆخە بە‌پرۆژەی‬ ‫چاكسازی‌و حكومەتی كاتی‌و ئەوشتانە‬ ‫چارەس���ەر ناكرێت‪ .‬ئەوەندەشی ئێمە‬ ‫یەكێت���ی‌و پارتی بناس���ین ش���تی وا‬ ‫لە‌ئەخالقیان ناوەشێتەوە كە ئەو پارانە‬ ‫بێننەوە"‪.‬‬

‫رێژەی هەژاری‬ ‫بەشێوەیەكی مەترسیدار‬ ‫بەرزتردەبێتەوە‌و موچە‬ ‫زۆر كەم دەبێتەوە‬ ‫بازاڕ بەتەواوی پەكی‬ ‫دەكەوێت‬

‫قەیرانی دارایی تەنگی‬ ‫بەزۆربەی كەناڵەكانی‬ ‫راگەیاندن هەڵچنیوە‬ ‫ئا‪ :‬ئومێد عومەر‬ ‫قەیرانی دارایی‪ ،‬بەشێكی زۆری میدیاو‬ ‫كەناڵەكانی راگەیاندنی بەحزبی‌و‬ ‫ناحزبییەوە گرتوەتەوە‪ ،‬هەندێك لەو‬ ‫كەنااڵنە بەرگەی قەیرانەكەیان نەگرتوە‌و‬ ‫ناچار بەداخستبون‪ ،‬بەشێكی تریشیان‬ ‫وەك خۆیان دەڵێن لەلێواری مان‌و‬ ‫نەمان خۆیان دەبیننەوە‪ ،‬سەرنوسەری‬ ‫گۆڤارێكیش ئاماژە بەوە دەكات پارەی‬ ‫چاپكردنەكەیان بەقەد پارەی خوانی‬ ‫هەندێك كەسی تێناچێت‪ ،‬بەرپرسی‬ ‫كەناڵێكی ناوخۆیش كە ماوەیەكە‬ ‫لەكاركردن وەستاوە دەڵێت ئەگەر زو‬ ‫فریای خۆمان نەكەوتینایە بۆ داخستنی‬ ‫كەناڵەكە لەژێر باری قەرز تاماوین‬ ‫رزگارمان نەدەبو‪ ،‬وەزارەتی رۆشنبیری‌و‬ ‫الوانی حكومەتی هەرێمی كوردستانیش‬ ‫هۆشداری دەداتە سەرجەم كەناڵەكان‬ ‫بەوەی ئەگەر قەرزەكانیان نەگێڕنەوە بۆ‬ ‫حكومەت بڕیاری داخستنیان دەدرێت‪.‬‬ ‫وتەبێ����ژی وەزارەت����ی رۆش����نبیری‌و‬ ‫الوان����ی حكومەتی هەرێمی كوردس����تان‪،‬‬ ‫فەرهەن����گ گۆم����ە ش����ینی بە‌ئاوێن����ەی‬ ‫راگەیان����د‪ ،‬ئەنجومەنی وەزیران ئاگاداری‬ ‫وەزارەتەكەی����ان كردوەت����ەوە‪ ،‬لەب����ەر‬ ‫زۆری قەرزی وەزارەتی رۆش����نبیری الی‬ ‫كەناڵەكانی راگەیان����دن‪ ،‬بریارمانداوە بۆ‬ ‫هەر كەناڵێك م����اوەی كەمتر لەمانگێك‬ ‫دان����راوە‌و پێویس����تە ل����ەو ماوەی����ەدا‬ ‫قەرزەكان����ی بداتەوە بەحكومەتی هەرێم‪،‬‬ ‫ئەگەرن����ا دورنی����ە روبەروی داخس����تن‬ ‫ببنەوە‪ ،‬ئەو وتی " قەرزێكی زۆرمان الی‬ ‫كەناڵەكانە كە برەكەی دەگاتە س����ەرو ‪2‬‬ ‫ملیار دۆالرە"‪.‬‬ ‫لەبارەی ژم����ارەی كەناڵەكانی راگەیاند‬ ‫ئ����ەو وتی"زیاتر لە‪ 300‬كەناڵ����ی بینرا‌و‌و‬ ‫بیستراو الی ئێمە تۆماركراون‪ ،‬زۆر‌وبۆری‬ ‫ئەم كەنااڵن����ەی لەهەرێمی كوردس����تان‬ ‫كراونەت����ەوە‪ ،‬جێ����ی پرس����یارە رەنگە‬ ‫بەش����ێكی زۆریان بەس����ود نەب����ن‪ ،‬ئەمە‬ ‫بۆ چون����ی خۆمەو دەیگێرم����ەوە بۆ ئەو‬ ‫بەر بەرەاڵیەتیە سیاس����یەی كە هەبوە‪،‬‬ ‫هەریەك����ە‌و بەن����اوی زۆنێ����ك‌و حزبێك‌و‬ ‫الیەنێ����ك دەی����ان كەناڵ����ی كردوەتەوە‪،‬‬ ‫فەرمون كێ‌ لەپشتی كەناڵەكانە با ئەوان‬ ‫پارەكە بدەن‪ ،‬دەیان كەناڵی س����ەتەالیت‬ ‫هەیە تا ئێستا پارەی نەداوە"‪.‬‬ ‫سەرنوس����ەری گۆڤ����اری س����لێمانی‪،‬‬ ‫ئەحمەد حس����ێن بەئاوێنەی راگەیاند ئەو‬

‫قەیرانەی روی لەهەرێم كردوە كاریگەری‬ ‫زۆری لەس����ەر دەرچواندنی گۆڤارەكەیان‬ ‫كردوە ئەو وتی"ماوەی����ەك گۆڤارەكەیان‬ ‫راگرتوە‪ ،‬پارەی چاپی گۆڤاری سلێمانی‬ ‫تەنها ‪ 1‬ملی����ۆن‌و‪ 500‬هەزار دینارە‪ ،‬ئەمە‬ ‫رەنگ����ە پارەی ی����ەك دەعوەتی هەندێك‬ ‫كەس نەبێت‪ ،‬بەاڵم ئەوەتا ئێمە ناتوانین‬ ‫دابینی بكەین"‪.‬‬ ‫بەرپرس����ی كەناڵێك����ی تەلەفزیۆن����ی‬ ‫ناخۆیش‪ ،‬بەرزان موحەم����ەد بە‌ئاوێنەی‬ ‫وت "پێش دروس����تبونی قەیرانی دارایی‬ ‫بارودۆخی هەمو ئەو كەناڵە ناو خۆێیانەی‬ ‫هەرێم زۆر باش بوە‌و ریكالمە بازرگانیەكان‬ ‫پاڵپشتیەكی زۆر باش����ی كەناڵەكە‌و ئەو‬ ‫كەسانەش����ی دەك����رد لەكەناڵەكان كاری‬ ‫دەكرد"‪ ،‬دەربارەی هۆكاری داخس����تنی‬ ‫كەناڵەكەی����ان ئەو وت����ی" توانای بەرگە‬ ‫گرتنی ئ����ەو قەیران����ە داراییەمان نەبو‪،‬‬ ‫ئەگ����ەر زو فریای خۆم����ان نەكەوتینایە‬ ‫ب����ۆ داخس����تنی كەناڵەكە‪ ،‬هەت����ا ماوین‬ ‫لەژێر باری قەرز رزگارمان نەدەبو"‪ .‬ئەو‬ ‫وتی شانبەش����انی كەناڵەكانی راگەیاندن‬ ‫ژمارەی����ەك كۆمپانی����ای دروس����تكردنی‬ ‫ریكالم‌و بەرهەمی هونەری‌و دۆباڵژكردنی‬ ‫بەرهەم����ە بیانیەكانیش پاشەكش����ەیان‬ ‫ك����ردوە‌و بەش����ێكی زۆری ئ����ەو ناوەند‌و‬ ‫كۆمپانیا هونەریانەش داخراون‪.‬‬

‫ئەگەر زو فریای‬ ‫خۆمان نەكەوتینایە‬ ‫بۆ داخستنی كەناڵەكە‬ ‫لەژێر باری قەرز‬ ‫تاماوین رزگارمان‬ ‫نەدەبو‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )604‬سێشه‌ممه ‪2017/12/5‬‬

‫‪7‬‬

‫ساڵه‌ ‌ی شۆڕش ‌ی ئۆ‌كتۆبه‌رو بزاڤی‌ چه‌پ له‌كوردستان‬ ‫ساڵح موسلیم‪ :‬كۆبانی‌‌و كۆمۆنه‌ ‌ی پاریس وه‌ك یه‌ك خاڵی‌ وه‌رچه‌خان بون‬

‫خالید به‌گداش هه‌میشه‌ هه‌وڵیده‌دا كورد بكات به‌پاشكۆی‌ زۆرینه‌ی‌ عه‌ره‌ب‬ ‫ئا‪ :‬لەیال جەمال‬

‫ساڵیح موسلیم‪ ،‬سیاسه‌تمه‌داری‌ ناوداری‌‬ ‫رۆژئاوای‌ كوردستان‌و هاوسه‌رۆكی‌ پێشوی‌‬ ‫‪ PYD‬له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت‬ ‫"خه‌بات‌و شۆڕشی‌ پارتی‌ یه‌كێتی‌ دیموكراتی‌‬ ‫‪ PYD‬ده‌چێته‌ خانه‌ی‌ پێشخستنی‌‬ ‫شۆڕشی‌ سۆشیالیستی‌ به‌كۆپییه‌ سۆشیال‬ ‫دیموكراتییه‌كه‌ی‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬گرنگ����ی‌و کاریگەریی شۆڕش����ی‬ ‫ئۆکتۆبەر بۆ ڕۆژئاوای کوردستان تەنها بونی‬ ‫کوردێکی وەک خالید بەکداش وەک سەرۆکی‬ ‫حیزبی شیوعی سوریا بو بۆ ماوەی ‪ 65‬ساڵ‪،‬‬ ‫یاخود ئێوە کاریگەری ئەم شۆڕشە بەفراوانتر‬ ‫ئەبینن لەسەر ئەم پارچەی کوردستان؟‬ ‫س����اڵح موسلیم‪ :‬س����اڵی‌ ‪ 1924‬كه‌ حزبی‌‬ ‫شیوعی‌ س����وریا دامه‌زراو‌ه له‌روی‌ ئایدلۆژیا‌و‬ ‫فه‌لسه‌فه‌وه‌ ئیلهامی‌ له‌شۆڕشی‌ ئۆكتۆبه‌ره‌وه‌‬ ‫وه‌رگرتوه‌‪ ،‬كه‌ باوه‌ڕی‌ به‌سۆش����یالیزم‌و مافی‌‬ ‫دیاریكردنی‌ چاره‌نوس����ی‌ گه‌الن‌و مافی‌ چینی‌‬ ‫كرێكار‌و ئه‌و بابه‌تانه‌ ب����وه‌‪ .‬گه‌لی‌ كوردیش‬ ‫له‌نێو ئه‌و س����ته‌ملێكراوو ره‌نجده‌رانه‌دا بوه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ زۆربه‌ی‌ خوێنده‌واران‌و روناكبیرانی‌‬ ‫كورد چونه‌ته‌ پاڵ‌ ئه‌م حیزبه‌وه‌‪ ،‬له‌نێویشیاندا‬ ‫خالید به‌گداش‪ .‬بۆی����ه‌ ده‌كرێت دامه‌زراندنی‌‬ ‫یه‌ك����ه‌م حزب����ی‌ نه‌ته‌وه‌ی‌ كوردی‌ له‌س����وریا‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪ 1957‬به‌جیابونه‌و‌ه له‌حزبی‌ شیوعی‌‬ ‫سوریا داده‌نرێت‪ .‬كه‌ زۆربه‌ی‌ دامه‌زرێنه‌رانی‌‬ ‫ئه‌ندام یان هه‌واداری‌ حزبی‌ ش����یوعی‌ سوری‌‬ ‫بون یان س����ه‌ر به‌بیروڕای‌ پێشكه‌وتنخوازی‌‬ ‫سۆسیالیستی‌ بون له‌و سه‌رده‌مه‌دا‌و شۆڕشی‌‬ ‫ئۆكتۆبه‌ریش كاریگه‌رییه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌ هه‌بوه‌‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس����ت به‌گشتی‌ له‌وانه‌شدا‬ ‫سوریا‌و عێراق‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬ڕۆڵی بەک����داش‪ ،‬وەک کوردێک‬ ‫چۆن هەڵدەسەنگێنن لەناو خەباتی سیاسی‌و‬ ‫کوردا لە‌سوریا؟‬ ‫س����اڵح موس����لیم‪ :‬رۆڵی‌ خالی����د به‌گداش‬ ‫پۆزه‌تیڤ ب����و ب����ه‌ر له‌دامه‌زراندن����ی‌ پارته‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌كان����ی‌ ك����ورد‪ ،‬به‌اڵم ئ����ه‌م رۆڵه‌‬ ‫نێگه‌تی����ڤ كه‌وته‌وه‌ پ����اش دامه‌زراندنی‌ ئه‌و‬ ‫پارتانه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ هه‌میش����ه‌ هه‌وڵی‌ ده‌دا‬ ‫كورد بكات به‌پاش����كۆی‌ زۆرین����ه‌ی‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫به‌بیانوی‌ به‌یه‌كگرتوویی‌ هێشتنه‌وه‌ی‌ چینی‌‬ ‫كرێكار‪ ،‬بۆیه‌ رۆڵێكی‌ دژ به‌مافه‌كانی‌ كوردی‌‬ ‫بینی‌‪ ،‬ك����ه‌ ئه‌مه‌ش پێچه‌وانه‌ی‌ پره‌نس����یپی‌‬ ‫مافی‌ دیاریكردن����ی‌ چاره‌نوس بو كه‌ یه‌كێك‬ ‫بو له‌پره‌نسیپه‌كان ‌ی حزبه‌كه‌ی‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬ئایا خەبات‌و شۆڕش����ی پەیەدە‪،‬‬ ‫لە‌چوارچێ����وەی ش����ۆڕش‌و خەب����ات لە‌پێناو‬ ‫سۆسیالیزمدا لەقەڵەم ئەدەن؟‬ ‫س����اڵح موس����لیم‪ :‬به‌ڵی‌ خه‌بات‌و شۆڕشی‌‬ ‫پارت����ی‌ یه‌كێتی‌ دیموكرات����ی‌ ‪ PYD‬ده‌چێته‌‬

‫حه‌شدی‌ شه‌عب ‌ی‬ ‫له‌بیركردنه‌وه‌یدا‬ ‫جیاوازییه‌كی‌‬ ‫ئه‌وتۆی‌ نییه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ داعش‬

‫ساڵح موسلیم‬ ‫خانه‌ی‌ پێشخس����تنی‌ شۆڕشی‌ سۆشیالیستی‌‬ ‫به‌كۆپییه‌ سۆشیال دیموكراتییه‌كه‌ی‌‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪:‬مەترس����یەکان لەس����ەر عفرین ڕوو‬ ‫لە‌هەڵکش����انن‪ ،‬پێتان وایە ئەم مەترس����یانە‬ ‫بە‌کوێ دەگەن؟‬ ‫س����اڵح موس����لیم‪ :‬مه‌ترس����ییه‌كان هێشتا‬ ‫به‌رده‌وامن له‌س����ه‌ر ك����ۆی‌ رۆژئ����اوا ماده‌م‬ ‫چاره‌س����ه‌ری‌ سیاس����ی‌ هه‌ڵپه‌س����ێردراوه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت����ی‌ له‌س����ه‌ر عه‌فرین به‌س����ه‌نجدان‬ ‫له‌هه‌ڕه‌ش����ه‌ به‌رده‌وامه‌كانی‌ توركیا‪ .‬نازانین‬ ‫ده‌گه‌ین����ه‌ ك����وێ‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئێم����ه‌ باوه‌ڕمان‬ ‫به‌ئیراده‌ی‌ گه‌له‌ كه‌ س����وره‌ له‌س����ه‌ر به‌رگری‌‬ ‫ك����ردن‌و خۆڕاگ����ری‌‪ .‬یان ئه‌م مه‌ترس����ییانه‌‬ ‫ده‌ڕه‌ون����ه‌وه‌ له‌ئه‌نجام����ی‌ رێككه‌وتن����ی‌‬ ‫سیاسیدا‪ ،‬یاخود ملهوڕیی‌ توركیا روده‌دات‌و‬ ‫ئه‌نجامه‌كه‌ش����ی‌ س����ه‌ركه‌وتنێكی‌ پرشنگدار‬ ‫ده‌بێت بۆ ئێمه‌ وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ له‌كۆبانی‌ رویدا‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ئه‌مجاره‌یان له‌به‌رامب����ه‌ر به‌ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫توركیادا له‌بری‌ ده‌وڵه‌تی‌ ئیس��ل�امی‌ ناسراو‬ ‫به‌داعش‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪:‬چ����ۆن‌و بەچ����ی خۆت����ان ئام����ادە‬ ‫ک����ردووە بۆ گۆڕانکاری‌و س����تراتیژی بەدیل‬ ‫لە‌ناوچەکە؟‬ ‫ساڵح موسلیم‪ :‬به‌سودوه‌رگرتن له‌ئه‌زمونه‌‬ ‫مرۆیی‌‌و هه‌لومه‌رجی‌ گۆڕاوو واقیعی‌ كوردستان‌و‬ ‫ناوچه‌كه‌ له‌ڕوی‌ فره‌یی‌ ئه‌تنی‌‌و بیروباوه‌ڕه‌وه‌‪،‬‬

‫ئێم����ه‌ پێمانوای����ه‌ رێكخس����تنی‌ كۆمه‌ڵگه‌و‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ پرۆسه‌ی‌ دیموكراتی‌ ریشه‌ی ‌ی‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ خۆبه‌ڕێوه‌به‌رییه‌ دیموكراسییه‌كان‌و‬ ‫ئابوری‌ به‌كۆمه‌ڵه‌وه‌ باش����ترین ئه‌لته‌رناتیڤن‬ ‫ب����ۆ ئارامی‌ ناوچه‌كه‌‪ .‬ئه‌مه‌ ئه‌و ش����ته‌یه‌ كه‌‬ ‫ده‌مانه‌وێ‌ جێبه‌جێی‌ بكه‌ین له‌هه‌ر ش����وێنێك‬ ‫كه‌ ده‌ستمان پێی‌ بگات‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬وەاڵمتان بۆ ئەو ڕەخنانە چیە‪ ،‬کە‬ ‫بە‌حیزبێکی تۆتالیتار لە‌قەڵەمتان ئەدەن؟‬ ‫ساڵح موسلیم‪ :‬ئه‌و ره‌خانانه‌ له‌جێی‌ خۆیاندا‬ ‫نین‌و له‌تێنه‌گه‌یشتن له‌وه‌ی‌ ئه‌نجامی‌ ئه‌ده‌ین‬ ‫سه‌رچاوه‌ ده‌گرن‪ .‬دیموكراسی‌‌و س‌وسیالیزم‬ ‫پێویس����تیان به‌پاراس����تنه‌‪ ،‬ته‌نها كۆمه‌ڵگه‌‬ ‫رێكخراوو هوش����یاره‌كان ده‌توان����ن خۆیان‌و‬ ‫سیسته‌م‌و دیموكراسییه‌كه‌یان بپارێزن‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌نجامی‌ ده‌ده‌ین‪ ،‬پارتی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ تۆتالیتارو ده‌سه‌التخواز نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئایا ئێ����وه‌ ئه‌زموون����ی‌ ڕۆژئاڤا‪،‬‬ ‫له‌چوارچێ����وه‌ی‌ كه‌له‌پوری‌ چه‌پ‌و شۆڕش����ی‌‬ ‫ئۆكتۆب����ه‌ردا داده‌نێ����ن یان ن����ا؟ به‌تایبه‌ت‬ ‫دوای‌ ڕووداوی‌ كۆبان����ێ كه‌ وه‌ك ڕووداوێكی‌‬ ‫ئه‌نته‌رناس����یۆنال‌و جیهان����ی‌ هه‌ژمارك����را‌و‬ ‫چه‌په‌كانی‌ جیهان ئاوڕیان لێدایه‌وه‌‌و له‌هه‌ندێ‬ ‫حاڵه‌تیشدا ش����وبهێنرا بە‌(كۆمۆنه‌ی‌ پاریس‬ ‫‪)1871‬؟‬ ‫س����اڵح موس����لیم‪ :‬به‌ڵێ‌ ئه‌زمونی‌ رۆژئاوا‬

‫ده‌چێته‌ بازنه‌ی‌ ته‌وژمه‌كانی‌ چ ‌هپ‌و شۆڕشی‌‬ ‫ئۆكتۆبه‌ره‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌كۆپییه‌كی‌ هه‌مواركراوو‬ ‫دور له‌هه‌ڵه‌كانی‌ ئه‌و سۆشیالیزمه‌ی‌ بنیاتنرا‪،‬‬ ‫س����ه‌ركه‌وتنی‌ كۆبان����ی‌ ده‌ره‌نجام����ی‌ ئ����ه‌م‬ ‫رێچك����ه‌‌و كاروانه‌ ب����و‪ .‬ش����وبهاندنی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌كۆبانێش روی����دا به‌كۆمۆنه‌ی‌ پاریس هه‌ڵه‌‬ ‫نیی����ه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ خاڵ����ی‌ وه‌رچه‌رخان بو‬ ‫ل����ه‌م ناوچه‌ی����ه‌دا‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌هه‌لومه‌رجێكی‌‬ ‫جیاواز‌و مێژویه‌كی‌ جیاوازو به‌فلس����ه‌فه‌یه‌كی‌‬ ‫جیاوازه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬په‌یوه‌ندییتان بە‌ئه‌مریكاوه‌ تاكتیكه‌‬ ‫یان ستراتیژ‪ ،‬كاتییه‌ یان درێژخایه‌ن‪ .‬چونكه‌‬ ‫ده‌وترێت دوو بۆچوون له‌ناو په‌یه‌دا هه‌یه‌ كه‌‬ ‫یه‌كیان چه‌پ����ڕه‌وه‌‌و په‌یوه‌ندییه‌كه‌ بە‌كاتی‌‌و‬ ‫تاكتیك ده‌زانێت‪ ،‬بۆچوونێكی‌ ڕاس����تڕه‌ویش‬ ‫هه‌یه‌ په‌یوه‌ندییه‌كه‌ بە‌ستراتیژی‌‌و درێژخایه‌ن‬ ‫ده‌زانێت؟‬ ‫س����اڵح موس����لیم‪ :‬په‌یوه‌ندیم����ان له‌گه‌ڵ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا له‌س����ه‌ر بنه‌مای‌ به‌یه‌كگه‌یش����تنی‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانمانه‌‪ ،‬وات����ه‌ دژایه‌تی‌ تیرۆر‬ ‫كه‌ هه‌ڕه‌ش����ه‌یه‌ له‌س����ه‌ر بونمان‌و مه‌ترسییه‌‬ ‫له‌س����ه‌ر به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌ ئ����ه‌وان‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫بونم����ان بكه‌وێت����ه‌ مه‌ترس����ییه‌وه‌ ك����ه‌س‬ ‫لۆمه‌مان ناكات له‌س����ه‌ر دروس����تكردنی‌ ئه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌‪ .‬هیچ بیر‌و بۆچونێكی‌ جیاوازیش‬ ‫له‌ناو ‪PYD‬دا نییه‌ س����ه‌باره‌ت به‌و بابه‌ته‌ ‪،‬‬

‫ره‌نگه‌ ئه‌م په‌یوه‌ندیی����ه‌ش درێژخایه‌ن بێت‬ ‫چونكه‌ به‌مان����ه‌وه‌ی‌ تیرۆره‌وه‌ گرێدراوه‌ وه‌ك‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌یه‌كی‌ به‌رده‌وام له‌م ناوچه‌یه‌دا‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬وه‌ك ده‌بینی����ن له‌ڕۆژئاڤ����ا‬ ‫هه‌وڵده‌درێت ژنێكی‌ به‌ره‌نگار درووستبكرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌باشور ژنێكی‌ به‌رخۆر‌و مه‌سره‌فكار‪.‬‬ ‫ئاین����ده‌ی‌ ژن له‌م مۆدێل����ه‌ی‌ ڕۆژئاڤادا چیی‌‬ ‫لێدێ����ت؟ به‌تایب����ه‌ت ئه‌مری����كا هه‌وڵده‌دات‬ ‫مۆدێل����ی‌ ئابوریی‌ نیولیبراڵ ب����ه‌ره‌و هه‌موو‬ ‫ناوچه‌كانی‌ جیهان ببات‪.‬‬ ‫س����اڵح موس����لیم‪ :‬كۆمه‌ڵگه‌ی‌ ره‌س����ه‌نی‌‬ ‫كوردی‌ پێگه‌ی‌ ژن‌و رۆڵی‌ ئه‌وی‌ له‌كۆمه‌ڵگه‌دا‬ ‫پاراس����توه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ ئه‌مڕۆ ده‌یبینن له‌ناهه‌قی‌‬ ‫به‌رامب����ه‌ر به‌ماف����ی‌ ژن به‌ه����ۆی‌ هاتن����ی‌‬ ‫كلتوری‌ ناڕه‌س����ه‌نه‌وه‌ بۆ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردی‌‬ ‫به‌دیهاتوه‌‪ ،‬ف����ره‌ ژنی‌‌و كوش����تنی‌ ژن‌و ئه‌و‬ ‫شتانه‌ بۆ ده‌رخستنی‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ژن قاسیر‌و‬ ‫بێ‌ توانایه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌زمونی‌ رۆژئاوا سه‌لماندی‌‬ ‫كه‌ ژن له‌پیاو سه‌ركه‌وتوتره‌ له‌روی‌ پاراستنی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌و به‌دیهێنانی‌ ئارامی‌‌و پێشخستنه‌وه‌‪.‬‬ ‫گرفته‌كه‌ له‌هزری‌ ژن خۆیدایه‌‪ ،‬له‌س����ه‌ریه‌تی‌‬ ‫السایی‌ ش����تێك نه‌كاته‌و‌ه كه‌ هی‌ ئه‌و نییه‌و‬ ‫به‌فه‌رمانه‌كانی‌ هه‌ڵنه‌سوڕێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌عێراق دوای‌ كۆتاییهاتنی‌ شه‌ڕی‌‬ ‫داعش‪ ،‬ش����ه‌ڕی‌ كورد‌و حه‌ش����دی‌ ش����ه‌عبی‌‬ ‫هه‌لگیرسا‪ .‬گه‌ره‌نتی‌ چیه‌ دوای‌ كۆتاییهاتنی‌‬

‫داعش له‌سوریا‪ ،‬شه‌ڕی‌ پێكهاته‌ جیاجیاكان‬ ‫درووس����تنه‌كرێت به‌تایب����ه‌ت له‌نێوان كورد‌و‬ ‫پێكهاته‌كانی‌ ت����ردا‪ .‬توانیوتانه‌ پێكه‌وه‌ژیان‬ ‫درووستبكه‌ن؟‬ ‫ساڵح موس����لیم‪ :‬ئه‌و مه‌ترسییانه‌ له‌هه‌مو‬ ‫ش����وێنێك هه‌ن كه‌ ئایی����ن وه‌ك ئامڕازێكی‌‬ ‫سیاس����ی‌ به‌كارده‌هێنرێت‪ ،‬حه‌شدی‌ شه‌عبی‌‬ ‫له‌بیركردنه‌وه‌ی����دا جیاوازییه‌كی‌ ئه‌وتۆی‌ نییه‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ‌ داعش‪ .‬چاوه‌ڕوانی‌ پێ����دادان له‌گه‌ڵ‌‬ ‫پێكهاته‌كانی‌ دیكه‌دا ناكه‌ین‪ ،‬ره‌نگه‌ پێكدادان‬ ‫له‌گ ‌هڵ‌ هێزی‌ به‌كرێگیراوی‌ هێزه‌ هه‌رێمییه‌كان‬ ‫روبدات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬رات چییه‌ له‌سه‌ر هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‬ ‫ئێس����تای‌ رۆژئ����اوا‪ ،‬له‌چی����دا جی����اوازه‌و‬ ‫ده‌ره‌نجامه‌كانی‌ بۆ ئاینده‌ له‌س����ه‌ر ئه‌زمونی‌‬ ‫سیاسی‌ كورد چی‌ ده‌بێت؟‬ ‫س����اڵح موس����لیم‪ :‬ئێم����ه‌ باوه‌ڕم����ان‬ ‫به‌دیموكراس����ییه‌كی‌ ریش����ه‌ییه‌‌و كار ب����ۆ‬ ‫چه‌سپاندن‌و ره‌گداكوتانی‌ ده‌كه‌ین‪ .‬له‌قۆناغی‌‬ ‫یه‌كه‌م����دا هه‌ڵبژاردنی‌ كۆمۆنه‌كان‪ ،‬له‌قۆناغی‌‬ ‫دوه‌مدا كه‌ ئێس����تایه‌ هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌نجومه‌نه‌‬ ‫محه‌لییه‌كان‪ .‬قۆناغی‌ سێهه‌میان بۆ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫یاس����ادانانه‌‪ .‬هه‌مو ئه‌مانه‌ ئه‌زمونی‌ ده‌گمه‌نن‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌دا بۆ پێشخس����تنی‌ دیموكراسی‌‌و‬ ‫ره‌نگدان����ه‌وه‌ی‌ پۆزه‌تیڤی‌ له‌ئاس����تی‌ گه‌الندا‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬

‫"شۆڕشی ئۆکتۆبەر کۆدەتایەکی سیاسی بوو نەک شۆڕش"‬ ‫ئا‪ :‬لەیال‬ ‫ئەنوەر نەجمەدین‪ ،‬یەکێک لەدامەزرێنەرانی‬ ‫گروپی "کارگەران" کە لەحەفتاکانی‬ ‫سەدەی رابردودا دامەزراوە‪ ،‬لەم گفتوگۆیەی‬ ‫ئاوێنەدا دەڵێت "ئەوەی بە‌چەپ ناسراوە‬ ‫(چ لە‌عێراق‌و کوردستان‪ ،‬چ بەر لە‌ڕاپەڕین‌و‬ ‫دوای ڕاپەڕین)‪ ،‬هیچیان ناگەڕێنەوە‬ ‫سەر سەرچاوە ئەسڵیەکەی بزووتنەوەی‬ ‫پرۆلێتاریا‪ ،‬واتە ئەوروپای ڕۆژئاوا"‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬له‌مێ���ژوی‌ دروس���تبوون ‌ی حیزب ‌ی‬ ‫شیوعی‌ عێراقیه‌وه‌‪ ،‬دیار‌ه ك ‌ه حیزبی‌ شیوع ‌ی‬ ‫كوردس���تانیش به‌ش���ێك بوون لێی‌‪ ،‬ئایدیاو‬ ‫خەبات���ی سیاس���ی چەپ چیان پێش���کەش‬ ‫بەگۆڕەپانی سیاسی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌ كوردستان‬ ‫كرد؟‬ ‫ئەنوەر نەجمەدین‪ :‬ئەدەبی سۆشیالیستی‌و‬ ‫کۆمۆنیس���تی لەکوردس���تاندا‪ ،‬نە لەواقیعی‬ ‫مێژووی���ی خ���ودی بزووتن���ەوەی کارگەران‬ ‫خۆی���ەوە س���ەریهەڵداوە‪ ،‬نە لەس���ەرچاوە‬ ‫مێژوویی���ە ئەوروپیە ئەس���ڵیەکەی خۆیەوە‬ ‫گەیش���تۆتە کورس���تان‪ .‬بۆیە لەسەردەمێکدا‬ ‫کە ئیمپراتۆریەتی س���ۆڤیەتی تێیدا بووبووە‬ ‫هێزێکی زاڵ‪ ،‬تەوژمێکی لینینیستی بەجیهاندا‬ ‫دەس���ووڕایەوەو چەندان حیزبی ش���یوعی‌و‬ ‫هێزی چەپ���ی لەش���ێوەی مارکس���یزمێکی‬ ‫ڕووس���یدا دروست دەکرد کە چ پەیوەندیەکی‬

‫بەمارکس���ەوە نەبو‪ ،‬بەڵک���و هەموویان لەو‬ ‫ئایدیۆلۆژیا ڕووس���یەوە سەرچاوەیان دەگرت‬ ‫کە باوکە ڕوحیەکەی مارکس���یزمی ڕووس���ی‬ ‫(پلیخان���ۆف) ب���رەوی پێداب���وو‪ ،‬دواتریش‬ ‫چەندان مەزهەبی لێکەوتەوە‪ ،‬وەک لینینیزم‪،‬‬ ‫ترۆتسکیزم‪ ،‬س���تالینیزم‪ .‬ئەمانەیش هەموو‪،‬‬ ‫بەندی ئایدیۆلۆژیای ئەڵمانی بوون‪ ،‬بەتایبەت‬ ‫دیالەکتیکە مەسیحیەکەی هیگڵ‌و ماتریالیزمە‬ ‫میکانیکیەک���ەی فیۆرباخ‪ .‬جگ���ە لەوەیش‪،‬‬ ‫ئ���ەو ئایدیۆلۆژیایە‪ ،‬هیچ���ی فێری پرۆلێتاریا‬ ‫نەدەک���رد‪ ،‬پاش���کۆیەتی برجوازیەت نەبێت؛‬ ‫ئەمەی���ش بەن���اوی بەرژەوەندی هاوبەش���ی‬ ‫کارگ���ەران‌و برجوازیەتەوە دژی کۆلۆنیالیزم‪،‬‬ ‫ئیتر ئەمە وەک عەبدولکەریم قاسم لەعێراقدا‌و‬ ‫بزووتنەوەکەی بارزانی لەکوردستاندا‪ .‬ئا ئەم‬ ‫حیزبە‪ ،‬وەک مامم (مامۆستا بەهادین نوری)‪،‬‬ ‫لەبیرەوەریەکانیدا‪ ،‬وەک س���کرتێری حیزبی‬ ‫ش���یوعی‪ ،‬دەڵێ���ت‪ :‬ئ���ەوان وەک دەروێش‪،‬‬ ‫گیرۆدەی دەس���تی نەرێتی س���ۆڤێتی بوون‪.‬‬ ‫دەش���ڵێت‪ :‬دوای ئ���ەوەی وازی���ان لەگرتنی‬ ‫دەس���ەاڵت هێن���ا‪ ،‬ئیتر هێڵی سیاس���ی ئەو‬ ‫حیزبە‪ ،‬بووە نەهجێکی ڕاستڕەوانەی کلکایەتی‬ ‫سیستمی قاسم (مذكرات بها‌ء الدین نوری‪،‬‬ ‫ل‪ .)٢٠٤ :‬ئا بەمجۆرە‪ ،‬ڕۆشنبیریی زاڵ‪ ،‬بوو‬ ‫بەو ڕۆشنبیریەی بەرژەوەندیەکی سەربەخۆی‬ ‫پرۆلێتاریای نەدەبینی‪ ،‬بۆیە هیچ ئامانجێکی‬ ‫سۆشیالیستیش���ی لەبەردەمدا نەبووە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫هەر هەمان سۆشیال‪-‬دیموکرات بووە لەشێوە‬

‫ڕووس���یەکەیدا (بەلش���ەفیزم)‪ .‬هەربۆی���ە‬ ‫ه���ەروەک ڕووس���ەکان‪ ،‬سۆشیالیزمیش���یان‬ ‫وەک (س���ەرمایەداریی دەوڵەت)و ئابووریی‬ ‫مۆنۆپۆل���ی (کەرتی گش���تی) ناس���اندوە‪.‬‬ ‫ئەوەتا مامۆستا (بەهادین نوری)‪ ،‬دەربارەی‬ ‫ڕاپەڕینەکانی عێراق دەنووسێت "ئەو ڕاپەڕینە‬ ‫زنجیرەیەک بوو لەمانگرتن‌و خۆپیش���اندان‌و‬ ‫خەباتی هاوبەش���ی کرێکاران‌و خوێندکاران‌و‬ ‫کاس���بکاران‌و ڕۆش���نبیران‌و جووتی���اران‬ ‫لەساڵەکانی ‪ .. ١٩٥٢-١٩٥١‬بەاڵم داخوازیی‬ ‫س���ەرەکیی ڕاپەڕینەکە ب���ووە دامەزراندنی‬ ‫وەزارەتێک���ی هاوب���ەش بەس���ەرکردایەتی‬ ‫چادرچ���ی‪ .‬ئەمەی���ش یان���ی ئ���ەوەی ئێمە‬ ‫دروشمی سۆش���یالیزممان نەخستەڕوو وەک‬ ‫ئامانج" (بەهادین نوری‪ ،‬هەمان س���ەرچاوە‪،‬‬ ‫ل‪ .)١٣٣ :‬وات���ە ئەدەب���ی کۆمۆنیس���تی‌و‬ ‫سۆشیالیس���تی لەکوردس���تان‪ ،‬وەک هەموو‬ ‫خۆرهەاڵت‪ ،‬ئەدەبی ڕۆش���نبیرە برجوازیەکان‬ ‫بووە نەک پرۆلێتاریا‪ .‬بۆیە هەر لەسەرەتاوە‪،‬‬ ‫پرۆلێتاری���ا‪ ،‬لەس���ەر بەرژەوەندیەکان���ی‬ ‫برجوازیەت‌و دژایەت���ی بزووتنەوەکەی؛ خۆی‬ ‫مەشق کراوە‪ :‬بزووتنەوەی کۆمۆنە‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬پارت‌‌و رێکخراوە‌ چه‌په‌كانی‌ دواتر‬ ‫ك���ه‌ عێراقچێتیان تێپه‌ڕاندو له‌س���ه‌ر بنەمای‬ ‫هەڵکش���انی ماركس���ی‌ لینینی‌ یاخود ماوی‌‬ ‫بناغه‌ی‌ فكری‌‌و خه‌باتی‌ سیاس���یان داڕشت‪،‬‬ ‫له‌وان��� ‌ه كۆمه‌ڵه‌ی‌ ڕه‌نجده‌رانی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫حیزبی‌ سۆشیالست‪ ،‬ئایا توانیان ئه‌و بۆشایی ‌ە‬

‫لەسااڵنی حەفتاکاندا‬ ‫گەلێ گروپ‌و دەستەو‬ ‫کۆمەڵەی مارکسی‬ ‫سەریانهەڵدا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هیچ کام لەم گروپانە‬ ‫ئاراستەی سۆڤێتی‌و‬ ‫چینییان جێنەهێشت‬ ‫پڕبكه‌نەوه‌ ك��� ‌ه لە‌ئەنجامی کێماس���ییەکانی‬ ‫حیزبی شیوعی عێراق دروست ببوون؟‬ ‫ئەنوەر نەجمەدین‪ :‬لەس���ااڵنی حەفتاکاندا‬ ‫گەلێ گروپ‌و دەس���تەو کۆمەڵەی مارکس���ی‬ ‫س���ەریانهەڵدا‪ ،‬وەک‪( :‬کۆمەڵەی مارکس���ی‪-‬‬ ‫لینینی���ەکان)‪( ،‬کارگ���ەران)‪( ،‬دەس���تەی‬ ‫مارکس���ی ـ لینینیەکان)‪( ،‬القاعد‌ه ـ قیادەی‬ ‫مەرکەزی)‪ .‬هیچ کام لەم گروپانە‪ ،‬ئاراستەی‬ ‫سۆڤێتی‌و چینییان جێنەهێشت‪ .‬بەاڵم ئەوەی‬ ‫پێویس���تە یاد بخرێت���ەوە ئەوەی���ە کە ئەو‬

‫گروپانە هیچیان‪ ،‬پەیوەندیەکیان بە‌(یەکێتی‬ ‫نیش���تمانی کوردستان)‌و ش���ەڕی نێوان ئەو‬ ‫هێزانەوە نەبوو کە بەمەالیی‌و جەاللی ناسراو‬ ‫بون لەکوردس���تان‪ .‬ئێمە وەک (کارگەران)‪،‬‬ ‫لەکۆتایی حەفتاکانەوە‪ ،‬لەئاراس���تەی لینینی‬ ‫دابڕاین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬دوای‌ ڕاپه‌ڕی���ن‪ ،‬ڕۆڵ‌و كاریگه‌ر ‌ی‬ ‫چه‌پ به‌گشتی‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت له‌ناو بازنه‌ی‌ كار ‌ی‬ ‫حیزبدا‪ ،‬چۆن هه‌ڵده‌سه‌نگێنن؟‬ ‫ئەنوەر نەجمەدین‪ :‬هێزێکی الواز‪ ،‬هەمیشە‬ ‫لەئایدیاو سیاسەتی دەسەاڵتدا قەتیس ماوەو‬ ‫ناتوانێت ئاراستە ڕێفۆرمیستیەکەی لیبرالیزمی‬ ‫س���یکۆالر تێپەڕ ب���کات‪ .‬ئەو حیزبانەیش���ی‬ ‫نوێنەری ئەم ئاراس���تانە ب���وون‪ ،‬چەندانجار‬ ‫لەنێو خۆیاندا دابەش بوون بە‌پارچەی بچووک‬ ‫بچوک‌و هیچیشیان‪ ،‬نەیانتوانیوە ئەو بازنەیە‬ ‫جێبهێڵ���ن کە تێی���دا لەدایکب���وون‪ .‬ئەمانە‬ ‫هەموویان لەیەک س���ەرچاوەوە ئایدیاکانیان‬ ‫هاوردە دەکەن‪ ،‬ب���ەاڵم ئەوان هیچیان نازانن‬ ‫هاوردە کردنی ئایدیاکانی���ان‪ ،‬واتای هاوردە‬ ‫کردن���ی ئ���ەو بارودۆخە مێژوویی���ە نیە ئەو‬ ‫ئایدیایانەی لێ���وە لەدایکبووە‪ .‬هەر ئەوەیش‬ ‫هاوبەش���ی نێوان هەموویان���ە‪ .‬بۆیە هەموو‬ ‫چاالکیە ئەدەبیەکانیان‪ ،‬هیچی لێنامێنێتەوە‪،‬‬ ‫داڕش���تنێکی ئەدەبیی بێ پەیوەندی نەبێت‬ ‫بە‌واقیع���ەوە‪ .‬تەنان���ەت لەباش���ترین حاڵدا‪،‬‬ ‫بارودۆخ���ی شۆڕش���گێری دەبەس���تنەوە‬ ‫بەبیرمەن���دو تاک���ە پۆاڵینەکانیان���ەوە نەک‬

‫بەملمالنێی چینایەتیەکانەوە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬خه‌بات‌و چاالك���ی‌ چه‌په‌كان‌و ئەو‬ ‫کاراکتەران���ەی نوێنه‌رایه‌تی‌ چه‌پیان كردوو‌ه‬ ‫له‌كوردس���تان تاچه‌ن���د ڕه‌نگدانه‌وه‌ی‌ په‌یام‌و‬ ‫فكر ‌ی چه‌پگه‌ری‌ ب���ووه‌؟ له‌كاتێكدا ڕه‌خنه‌ ‌ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ هه‌یه‌ ك ‌ه حیزبە‌چەپ���ە‌كان ته‌نها ناو ‌ی‬ ‫ش���یوعی‌‌و چه‌پیان له‌خۆیان ناوه‌وە دور بون‬ ‫له‌كاركردن بە‌بنه‌ماكان ‌ی چه‌پگه‌ری‌؟‬ ‫ئەنوەر نەجمەدین‪ :‬لێرەدا دەبێت بپرسین‬ ‫چ���ەپ کێیەو چ خەس���ڵەت‌و سروش���تێکی‬ ‫لەخۆگرتووە؟ چەپ لە‌ئەوروپادا سۆش���یال‪-‬‬ ‫دیموکراتەکان‌و حیزب���ی ژینگەیە‪ ،‬لە‌ئەمریکا‬ ‫دیموکراس���یەکانن‪ ،‬لە‌خۆره���ەاڵت بەش���ێکە‬ ‫لە‌بزووتنەوەی لیبرالیزم‌و س���یکۆالریزم‪ .‬بۆیە‬ ‫چەپ هەموو مۆرکێکی شۆڕشگێرانەی لەخۆی‬ ‫داماڵی���وەو خەریک���ی ڕێفۆرمی دەس���ەاڵتە‪.‬‬ ‫ئ���ەو سۆسشیالیس���ت‌و کۆمۆنیستانەیش���ی‬ ‫دەچنەوە سەر ئەو هێاڵنە‪ ،‬هیچ نین سێبەری‬ ‫برجوازیەت نەبێت‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬مێ���ژوی چەپ‌و کۆمۆنیس���تەکان‬ ‫(لەعێراق‌و باش���وری کوردس���تان) تاچەند‬ ‫لەس���ەد س���اڵی راب���ردودا کەوتوەت���ە ژێر‬ ‫کاریگەریی شۆڕشی ئۆکتۆبەر؟‬ ‫ئەن���وەر نەجمەدی���ن‪ :‬لەڕاس���تیدا ئەوەی‬ ‫بە‌چەپ ناسراوە (چ لە‌عێراق‌و کوردستان‪ ،‬چ‬ ‫بەر لە‌ڕاپەڕین‌و دوای ڕاپەڕین)‪،‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪8‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )604‬سێشه‌ممه ‪2017/12/5‬‬

‫سیامه‌ند له‌ئه‌ڵمانیاوە گه‌ڕایه‌و‌ه بۆ سلێمانی‌و بو به‌ئاسایش‬ ‫به‌اڵم به‌په‌تێك خۆی‌ خنكاند‬ ‫هه‌رێم حس����ێن‪ ،‬ئامۆزای‌ سیامه‌ند هه‌ڵواس����یوه‌و خۆی‌ خنكاندوه‌‪ ،‬دواتر‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫ئام����اژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات ئ����ه‌و به‌یانیه‌ كه‌سوكاری‌ ئاگادار ده‌كاته‌وه‌و چوین‬ ‫س����یامه‌ند به‌ته‌نی����ا له‌ماڵ����ه‌وه‌ بوه‌‌و به‌هانایه‌وه‌و ته‌رمه‌كه‌ی‌ س����یامه‌ندمان‬ ‫سیامه‌ند له‌دوای‌ چوار ساڵ ژیان‬ ‫نه‌چوه‌ته‌و‌ه بۆ ده‌وامه‌كه‌ی‌‪ ،‬له‌جێگه‌ی‌ ڕه‌وان����ه‌ی‌ پزیش����كی‌ دادوه‌ری‌‬ ‫به‌سه‌ربردن له‌واڵتی‌ ئه‌ڵمانیا‪،‬‬ ‫كاره‌كه‌ی����ه‌وه‌ ته‌له‌ف����ون ده‌ك����ه‌ن بۆ س����لێمانی‌ كرد‌و دواتر ته‌رمه‌كه‌یمان‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ سلێمانی‌‌و ده‌بێته‌‬ ‫سوركێوی‌ برای‌ ئاخۆ بۆچی‌ سیامه‌ند وه‌رگرته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاسایش له‌وه‌زارتی‌ ناوخۆ‪ ،‬ئه‌و‬ ‫به‌وته‌ی‌ كه‌سوكاری‌ سیامه‌ند ئه‌وه‌‬ ‫نه‌هاتۆته‌وه‌ بۆ ده‌وام؟ دواتر ده‌گه‌ڕێن‬ ‫به‌یانییه‌ پێش ئه‌وه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫به‌دوای‌ سیامه‌ندا تا بزانن بۆچی‌ دیار یه‌كه‌مج����ار نیه‌ هه‌وڵی‌ خۆكوش����تن‬ ‫بخنكێنێت‪ ،‬هاوسه‌ره‌كه‌ی‌‌و دو‬ ‫ده‌دات‪ ،‬دوانزه‌ س����اڵ پێش ئێس����تا‬ ‫نیه‌‌و له‌كوێیه‌‪.‬‬ ‫منداڵه‌كه‌ی‌ ده‌نێرێته‌وه‌ بۆ ماڵی‌‬ ‫ئه‌و وت����ی‌ "دواتر ته‌له‌فون ده‌كرێت جارێكی‌ دیك����ه‌ له‌ماڵی‌ خاڵی‌ هه‌وڵی‌‬ ‫خه‌زوری‌‌و ناچێته‌وه‌ بۆ ده‌وام‌و‬ ‫ب����ۆ هاوس����ه‌ره‌كه‌ی‌ ئاخۆ س����یامه‌ند خۆكوشتن ده‌دات‌و سه‌ركه‌وتو نابێت‪،‬‬ ‫به‌ته‌نیا له‌ماڵه‌وه‌ ده‌بێت‪.‬‬ ‫له‌كوێی����ه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و ئ����اگادار نابێت به‌اڵم دواج����ار په‌ناده‌باته‌ به‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫سیامه‌ند سه‌الح‪ ،‬ته‌مه‌نی‌ ‪ 49‬ساڵ‪ ،‬چونكه‌ س����یامه‌ند چه‌ن����د كاتژمێرێك خ����ۆی ب����كات به‌ژێ����ر ئۆتۆمبیلێكی‌‬ ‫بو ماوه‌ی‌ سێ‌ س����اڵێك ده‌بو له‌گه‌ڵ پێش ئ����ه‌وه‌ی‌ خ����ۆی‌ بخنكێنێت دو جۆری‌ نیس����ان له‌گه‌ڕه‌ك����ی‌ خه‌بات‪،‬‬ ‫كچ����ه‌ مامێكی‌ ژیانی‌ هاوس����ه‌رگیری‌ منداڵ‌و هاوسه‌ره‌كه‌ی‌ ده‌هێنێته‌وه‌ بۆ به‌س����ه‌ختی‌ چاوێكی‌ بریندار ده‌بێت‪،‬‬ ‫پێكهێناب����و‪ ،‬خاوه‌ن����ی‌ دو ك����چ ب����و ماڵی‌ خه‌زوری‌‌و به‌حساب ده‌ڕوات بۆ دواجار به‌و هۆیه‌وه‌ كه‌س����وكاره‌كه‌ی‌‬ ‫ی ده‌كه‌ن بۆ‬ ‫ی سلێمانی‌ ده‌وام‪ ،‬دواتر كاتێك سوركێوی‌ برای‌ ڕه‌وان����ه‌ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت ‌‬ ‫له‌گه‌ڕه‌كی‌ ڕاپه‌ڕینی‌ ش����ار ‌‬ ‫ی پێنج شه‌ممه‌ ده‌چێ����ت س����ه‌رێك له‌ماڵه‌كه‌ی‌ بدات چاره‌س����ه‌رو ده‌چێته‌ واڵتی‌ ئه‌ڵمانیا‌و‬ ‫نیش����ته‌جێ‌ بو‪ ،‬به‌یان ‌‬ ‫‪ ،11/23‬له‌ماڵه‌كه‌یدا به‌په‌تێك خۆی‌ له‌گه‌ڕه‌ك����ی‌ ڕاپه‌ڕین س����ه‌یر ده‌كات ئیقام����ه‌ وه‌رده‌گرێ����ت‪ ،‬ب����ه‌اڵم وه‌ك‬ ‫له‌قاتی‌ س����ه‌ره‌وه‌ی‌ ماڵه‌كه‌ی‌ په‌تێكی‌ پێویست چاره‌سه‌ر وه‌رناگرێت‪ ،‬پاشان‬ ‫ده‌خنكێنت‪.‬‬

‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ س����لێمانی‌‌و بڕیار ده‌دات‬ ‫جارێكیتر نه‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌ڵمانیا"‪.‬‬ ‫هه‌رێم����ی‌ ئامۆزای‌ س����یامه‌ند‪ ،‬وتی‌‬ ‫"چه‌ند ڕۆژێك پێش ئه‌وه‌ی‌ سیامه‌ند‬ ‫خۆی‌ بكوژێت س����ه‌ردانی‌ پزیش����كی‌‬ ‫چاوی‌ كردبو پێی����ان ڕاگه‌یاندبو ئه‌و‬ ‫چ����اوه‌ت نه‌ش����ته‌رگه‌ریش بۆ بكه‌یت‬ ‫تازه‌ نابینێت‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ زۆر خه‌فه‌تی‌‬ ‫پێده‌خ����وارد‪ ،‬زۆركات چاودێریم����ان‬ ‫ده‌كردو من قسه‌م بۆ ده‌كرد تا خۆی‌‬ ‫نه‌كوژێت‪ ،‬به‌اڵم سیامه‌ند زۆر خه‌فه‌تی‌‬ ‫ده‌خوارد‪ ،‬منیش له‌وه‌اڵمدا پێمده‌گوت‬ ‫ژیان ئ����ه‌وه‌ ناهێنێت خه‌فه‌ت بخۆیت‬ ‫ئه‌مه‌ ژیانه‌ تۆ س����ه‌یری‌ ئه‌و كه‌سانه‌‬ ‫بكه‌ ئێس����تا له‌جێگه‌دان تۆ س����ه‌یری‌‬ ‫ئه‌وانه‌ مه‌كه‌ كه‌ ساغن‌و به‌پێوه‌ن"‪.‬‬ ‫هه‌رێ����م ئه‌وه‌ش����ی‌ باس����كرد چه‌ند‬ ‫ڕۆژێك پێش ئه‌وه‌ی‌ س����یامه‌ند خۆی‌‬ ‫بكوژێت پێكه‌وه‌ بوین‌و قسه‌م له‌گه‌ڵ‬ ‫كرد ئه‌و به‌ڵێنیدا په‌ش����یمان بێته‌وه‌‬

‫له‌خۆكوش����تن ك����ه‌ چه‌ن����د جارێ����ك‬ ‫هه‌وڵی‌ خۆكوش����تنی‌ داب����و به‌رده‌وام‬ ‫ده‌یویست خۆی‌ بكوژێت ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌و‬ ‫خێزانه‌كه‌ی‌ توشی‌ شۆك كرد به‌ڵێنی‌‬ ‫پێدابوین خ����ۆی‌ نه‌كوژێت به‌اڵم ئه‌و‬ ‫ئێمه‌ی‌ هه‌ڵخه‌له‌تان"‪.‬‬ ‫وته‌بیژی‌ پۆلیسی‌ قه‌زاو ناحیه‌كانی‌‬ ‫پارێزگای‌ س����لێمانی‌‪ ،‬ڕائی����د ئیقباڵ‬ ‫محه‌م����ه‌د وتی‌ "به‌یان����ی‌ ڕۆژی‌ پێنج‬ ‫شه‌ممه‌ ‪ 2017/11/23‬پیاوێكی‌ ته‌مه‌ن‬ ‫ی س����یامه‌ند سه‌الح‬ ‫‪ 49‬س����اڵ به‌ناو ‌‬ ‫له‌ماڵه‌كه‌ی‌ خۆیدا له‌گه‌ڕه‌كی‌ ڕاپه‌رین‬ ‫به‌په‌تێك خۆی‌ ده‌خنكێنێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ " لێكۆلینه‌وه‌ له‌ڕوداوه‌كه‌‬ ‫به‌رده‌وامه‌‌و خۆكوژ نه‌خۆشی‌ ده‌رونی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ب����وه‌و چه‌ند جارێك����ی‌ دیكه‌‬ ‫هه‌وڵ����ی‌ خۆكوش����تنی‌ داوه‌ به‌وته‌ی‌‬ ‫كه‌س����وكاره‌كه‌ی‌ كه‌س����وكاره‌كه‌ی‌‬ ‫گومانی����ان له‌ك����ه‌س نیه‌و چ����اوه‌ڕی‌‬ ‫بڕیاری‌ دادگاین"‪.‬‬

‫چه‌ند جارێك هه‌وڵی‌‬ ‫خۆكوشتنی‌ دابو‬ ‫به‌رده‌وام ده‌یویست خۆی‌‬ ‫بكوژێت ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌و‬ ‫خێزانه‌كه‌ی‌ توشی‌ شۆك‬ ‫كرد به‌ڵێنی‌ پێدابوین‬ ‫خۆی‌ نه‌كوژێت به‌اڵم ئه‌و‬ ‫ئێمه‌ی‌ هه‌ڵخه‌له‌تان‬

‫‌ونێكی‬ ‫ه‬ ‫‌خ‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫جێند‬ ‫خوێندنی‬ ‫شێخ‌و پزیشك‌و ده‌رمان سودیان‬ ‫‌ست‬ ‫ه‬ ‫‌رد‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫واقیعێك‬ ‫بۆ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌ست‬ ‫ه‬ ‫دورد‬ ‫زانكۆی ئه‌مریكی بۆ یه‌كه‌مجار له‌عێراق خوێندنی نه‌بو‪ ،‬سه‌ره‌نجام خۆ ‌ی سوتاند‬ ‫جێنده‌ر له‌شاری‌ سلێمانی‌ ده‌كاته‌وه‌‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری سه‌نته‌ری جێنده‌ر بۆ‬ ‫گه‌شه‌پێدان‌و لێكوڵینه‌وه‌ ئاماژه‌ به‌و‌ه‬ ‫ده‌كات زانكۆی‌ ئه‌مه‌ریكی‌ له‌سلێمانی‌‬ ‫خوێندنی‌ جێنده‌ر ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌و كۆرسانه‌ی كه‌ بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌‬ ‫دانراون له‌الیه‌ن به‌شه‌كانی ئه‌ده‌بی‬ ‫ئنگلیزیی‪ ،‬زانسته‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‌و‬ ‫به‌شی زانسته‌وه‌ ده‌وترێنه‌وه‌"‪.‬‬

‫گۆڕانكاری ته‌نها كاتێك‬ ‫رووده‌دات كه‌ تاكه‌كان‬ ‫بە‌ژن‌و پیاوه‌وه‌ دۆخی‬ ‫باو وه‌ك دۆخێكی‬ ‫كێشه‌دار ببینن كه‌‬ ‫پڕه‌ له‌نادادپه‌روه‌ریی‬ ‫شاردراوه‬

‫كچێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 24‬ساڵ‪ ،‬به‌ناوی‌ نێرگز‬ ‫شه‌مسه‌دین له‌ناحیه‌ی‌ سه‌روچاوه‌ی‌‬ ‫سه‌ر به‌قه‌زای‌ رانیه‌ پاش گیرۆده‌بونی‌‬ ‫به‌نه‌خۆشی‌ ده‌رونیه‌وه‌ ده‌چێته‌‬ ‫حه‌مامه‌كه‌ی‌ ماڵی‌ خۆیان‌و به‌نه‌وت خۆی‌‬ ‫ده‌سوتێنێت‪.‬‬

‫چه‌ندین جار سه‌ردانی‌‬ ‫پزیشكمان پێكردوه‌‬ ‫پزیشكه‌كان ده‌رمانیان‬ ‫بۆ ده‌نوسی‌ هه‌ر ئه‌وه‌نده‌‬ ‫گێژی‌ ده‌كرد هیچ سودی‌‬ ‫نه‌بو‬

‫نێرگز له‌دوای‌ وازهێنانی‌ له‌قوتابخانه‌ ك ‌ه‬ ‫خوێندكاری‌ قۆناغ���ی‌ ‪10‬ی‌ ئاماده‌ی‌ بوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مساڵ نه‌چوه‌ته‌وه‌ بۆ خوێندن نه‌خۆشی‌‬ ‫ده‌رونی‌ بوه‌‪ ،‬ڕۆژی‌ سێ‌ شه‌ممه‌ ڕێكه‌وتی‌‬ ‫‪ 2017/11/28‬ده‌چێته‌ حه‌مامه‌كه‌ی‌ ماڵی‌‬ ‫خۆیان‌و به‌نه‌وت خۆی‌ ده‌سوتێنێت‪.‬‬ ‫دكتۆره‌ چۆم���ان ه���ه‌ردی به‌رێوه‌به‌ری‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ پۆلیس���ی‌ ق���ه‌زای‌ ڕانیه‌‬ ‫س���ه‌نته‌ری جێن���ده‌ر ب���ۆ گه‌ش���ه‌پێدان‌و‬ ‫شۆڕش ئیس���ماعیل له‌وباره‌یه‌ بۆ ئاوێنه‌‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌ ڕایگه‌یان���د‬ ‫وتی‌ "به‌یانی‌ ڕۆژی‌ ش���ێ‌ شه‌ممه‌ كچێك‬ ‫س���ه‌نته‌ره‌كه‌ له‌تش���رینی یه‌كه‌می س���اڵی‬ ‫به‌ن���اوی‌ نێرگز شه‌مس���ه‌دین له‌ماڵه‌كه‌ی‌‬ ‫‪٢٠١٦‬دا‬ ‫‪٢٠١٥‬دا دامه‌زراوه‌‪ ،‬له‌شوباتی ساڵی‬ ‫خۆیاندا له‌قه‌زای‌ سه‌روچاوه‌ به‌نه‌وت خۆی‌ دەخ���وازێ ک���ە ڕێوش���وێنی ش���یاو بۆ‬ ‫‌رو‬ ‫ه‬ ‫‌جێن���د‬ ‫له‌كۆنفرانس���ێكدا س���ه‌باره‌ت به‬ ‫پاراس���تنی ئەم جۆرە کەسانە بگرنە بەر‬ ‫سوتاندوه‌"‪.‬‬ ‫‌كان‪،‬‬ ‫ه‬ ‫ئێزیدیی���‬ ‫جێنۆس���یاد ‪ -‬دۆزی‬ ‫وتیشی‌ "په‌ڕاوی‌ یاس���ای‌ بۆ ڕوداوه‌كه‌ بۆ ئەوەی وەک م���رۆڤ ژیانیان پارێزراو‬ ‫ئامانجی‬ ‫‌‪.‬‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫كراو‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی فه‌رمی‬ ‫كراوه‌ته‌وه‌و ته‌رمه‌كه‌ی‌ ڕه‌وانه‌ی‌ پزیشگی‌ بێ���ت‪ .‬لەڕێگ���ەی دابینکردنی ش���وێنی‬ ‫‌كسانیی‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫دۆزی‬ ‫پێشخستنی‬ ‫ئه‌م سه‌نته‌ره‌‬ ‫دادوه‌ری‌ ك���راوه‌‌و وته‌ی‌ كه‌س���وكاره‌كه‌ی‌ تایبەتەوە کە لەکوردستاندا بایەخدان بەم‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌رد‬ ‫ه‬ ‫‌رو‬ ‫ه‬ ‫پ‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌رێگ‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫‌ناوچ‬ ‫ه‬ ‫جێنده‌رییه‌ ل‬ ‫وه‌رگیراوه‌ كه‌ماوه‌ی‌ چه‌ند ساڵێك ده‌بێت جۆرە نەخۆشییانە فەرامۆش کراوە‪.‬‬ ‫‌پێدانی‬ ‫ه‬ ‫‌ش���‬ ‫ه‬ ‫گ‬ ‫‌و‬ ‫ی‬ ‫‌كادیم‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫لێكۆڵین���ه‌و‬ ‫توش���ی‌ نه‌خۆش���ی‌ ده‌رونی‌ ب���وه‌‌و چه‌ند‬ ‫‌"‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌وه‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ خۆس���وتانی‌ نێرگ���زی‌‬ ‫جارێك سه‌ردانی‌ پزیش���كیان پێكردوه‌‌و‬ ‫خوشكیه‌وه‌‪ ،‬بیالل شه‌مسه‌دین وتی‌ "ئه‌و‬ ‫دواجار په‌نای‌ بۆ خۆسوتاندن بردوه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا وت���ی‌ "له‌س���اڵی ‪٢٠١٥‬دا‬ ‫به‌یانییه‌ له‌سه‌ر كاربوم‪ ،‬له‌دوكانی‌ نانه‌وا‬ ‫ده‌س���تپێكردنی خوێندن���ی جێن���ده‌ر‬ ‫ئەم���ە لەکاتێکدایە زۆربەی ئەوانەی کە كارده‌كه‌م‪ ،‬خه‌به‌ریان ب���ۆ هێنام‌و وتیان‬ ‫له‌خه‌ونێك���ی دورده‌س���ت‌و درێژخای���ه‌ن‬ ‫لەکوردستاندا توش���ی نەخۆشی دەرونی نێرگ���ز خ���ۆی‌ س���وتاندوه‌‪ ،‬كاتێك خۆم‬ ‫ده‌رچ���وو‪ .‬هه‌رێمی كوردس���تان هه‌روه‌ك‬ ‫دەبن وەک پێویس���ت چارەس���ەریان بۆ كرد به‌ماڵدا باوك���م نێرگزی‌ له‌حه‌مامه‌كه‌‬ ‫‌ڕی‪،‬‬ ‫ئێستا به‌بارودۆخێكی ناله‌باردا تێده‌په‬ ‫ناکرێ‌و روبەڕوی چارەنوس���ێکی تراژیدی ده‌هێنای���ه‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ جله‌كانی‌ به‌ری‌‬ ‫مرۆڤ‪،‬‬ ‫جه‌نگی داعش ئاواره‌بونی هه‌زاران‬ ‫دەبن���ەوە‪ ،‬هەیان���ە پەن���ا دەبات���ە بەر ته‌واو سوتا بون‌و جه‌سته‌ی‌ ڕه‌ش ببوه‌وه‌‌و‬ ‫‌كان‪،‬‬ ‫ه‬ ‫ئێزیدیی‬ ‫زه‌بری ده‌روونی جێنۆسایدی‬ ‫خۆکوش���تن یاخود ژیانیان بەتەواوی لێ نه‌ده‌ناس���رایه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وكات له‌به‌تانیه‌كمان‬ ‫چۆمان هەردی‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫ناوچ‬ ‫ئابوریی‬ ‫خراپتر بونی بارودۆخی‬ ‫تاڵ دەبێت‌و بەزەحمەت لەناو کۆمەڵگەدا ئااڵندو گواستمانه‌وه‌ بۆ ناو ئۆتۆمبێله‌ك ‌هم‌و‬ ‫‌ری‬ ‫ه‬ ‫‌گ‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌رجان‬ ‫ه‬ ‫‌لوم‬ ‫ه‬ ‫زانك���ۆ‪ ،‬هه‌مو ئ���ه‌م ه‬ ‫بردمان���ه‌ قه‌زای‌ ڕانیه‌ بۆ نه‌خۆش���خانه‌ی‌‬ ‫جێگەیان دەکرێتەوە‪.‬‬ ‫‌وتنی‬ ‫ه‬ ‫‌رك‬ ‫ه‬ ‫"س���‬ ‫باس���كرد‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ش���‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌تیمان‬ ‫ه‬ ‫یارم‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌رد‬ ‫ه‬ ‫‌رو‬ ‫ه‬ ‫"پ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫وت‬ ‫‌و‬ ‫ت‬ ‫‌كرێ‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌كان‬ ‫ه‬ ‫باو‬ ‫پرۆگرامی‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫كردن‬ ‫ئه‌وه‌یان دروستكرد كه‌‬ ‫فریاكه‌وتن كه‌ هه‌ناس���ه‌ی‌ ن���ه‌ده‌داو هیچ‬ ‫‌بێ‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌زانكۆ‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫جێن���د‬ ‫خوێندنی‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫پرۆژ‬ ‫خۆمان‬ ‫‌كانی‬ ‫ه‬ ‫‌قبوستو‬ ‫ه‬ ‫چ‬ ‫دیدگا‬ ‫زۆنی‬ ‫‌دات‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫زیاتری‬ ‫زۆر‬ ‫كاتێك���ی‬ ‫خوێندنی جێن���ده‌ر‬ ‫ئەمەش وا لەالیەن���ە پەیوەندیدارەکان جوڵه‌یه‌كی‌ نه‌ده‌كرد"‪.‬‬ ‫به‌جێبهێڵین‌و بیروب���اوه‌ڕه‌ باوه‌كان بخه‌ین ‌ه كار‌و ه���اوكاری تیمێك���ی كارا به‌ئه‌نج���ام‬ ‫پێویست بێت"‪.‬‬ ‫ژێر پرس���یاره‌وه‌‪ .‬ئ���ه‌و نایه‌كس���انییانه‌ی نه‌ده‌گه‌یش���ت‪ .‬لێره‌دا ده‌مه‌وێت سوپاسی‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ كردنه‌وه‌ی‌ به‌ش���ی‌ جێنده‌ر بە‌چ���او‌و عه‌قڵ���ی ره‌خنه‌یی���ه‌وه‌ نه‌بێ���ت خاتوو شیرین س���ائیب بكه‌م كه‌ دوو ساڵ‬ ‫له‌م كاته‌ی‌ ئێس���تادا له‌زانك���ۆی‌ ئه‌مریكی‌ نابینرێ���ن‌و ڕاڤه‌ناكرێ���ن‪ .‬گۆڕانكاری ته‌نها له‌مه‌وب���ه‌ر له‌دامه‌زراندنی ئه‌م س���ه‌نته‌ره‌دا‬ ‫خۆش���حاڵییه‌كی كاتێ���ك رووده‌دات ك���ه‌ تاك���ه‌كان بە‌ژن‌و هاوكارم بوو‪ .‬سوپاس بۆ زانكۆی ئه‌مریكی‬ ‫ده‌ڵێت"به‌ش���انازی‌و‬ ‫زۆره‌وه‌‪ ،‬وه‌رگرتنی پس���پۆڕی له‌خوێندنی پیاوه‌وه‌ دۆخی باو وه‌ك دۆخێكی كێشه‌دار له‌عێراق‪-‬سلێمانی كه‌ دامه‌زراوه‌یه‌كی كراوه‌و‬ ‫جێنده‌ردا ڕاده‌گه‌یه‌نین‪ .‬ئه‌مه‌ یه‌كه‌مینجاره‌ ببینن كه‌ پڕه‌ له‌نادادپه‌روه‌ریی شاردراوه‌"‪ .‬لیبراڵه‌و پاڵپش���تمان بووه‌ له‌كاره‌كانمانداو‬ ‫وتیش���ی‌ "بۆ ده‌س���تپێكی ش���انزه‌ رۆژ هه‌ركاتێك پێویستمان بووبێت پشتگیریی‬ ‫له‌هه‌رێم���ی كوردس���تان‌و سه‌رتاس���ه‌ری‬ ‫عێراق���دا خوێندنی جێن���ده‌ر له‌زانكۆیه‌كدا چاالكی���ی دژی توندوتی���ژی جێنده‌ری���ی‪ ،‬كردووین‪".‬‬ ‫ده‌بێ���ت بە‌ماده‌ی الوه‌كیی فره‌پس���پۆڕیی كه‌مپینێكمان به‌ناوی (مسته‌ر فێمینیست‬ ‫چۆمان هه‌ردی‌ ئاماژه‌شی‌ به‌وه‌كرد دكتۆر‬ ‫(‪ .)Interdisciplinary‬وات���ه‌ ئ���ه‌و ‪ )Mr. Feminist‬ڕێكخس���ت‪ .‬ئ���ه‌م‬ ‫كۆرس���انه‌ی كه‌ بۆ ئه‌م مه‌به‌س���ته‌ دانراون كه‌مپینه‌ له‌الیه‌ن مامۆس���تایان‌و س���تاف‌و ماریا س���ه‌لداریاگا سه‌رۆكی به‌شی زانست‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ن به‌ش���ه‌كانی ئه‌ده‌ب���ی ئنگلیزیی‪ ،‬قوتابیان���ه‌وه‌ پش���تگیرییه‌كی به‌رفراوانی د‪ .‬عه‌قی���ل عەب���اس له‌(به‌ش���ی ئه‌ده‌بی‬ ‫زانسته‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‌و به‌شی زانسته‌وه‌ لێك���را بە‌س���ه‌رۆكی زانكۆیش���ه‌وه‌ (به‌ڕێز ئینگلیزی)‪ ،‬جێسیكا پۆستما‪ ،‬مایكڵ‪-‬پۆڵ‬ ‫بروس ۆڵكه‌ر فێرگه‌س���ه‌ن) كه‌ یه‌كێك بوو هێرناندێز له‌به‌شی زمان‪ ،‬خاتوو راگوێز ته‌ها‬ ‫ده‌وترێنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌ش���داربوانی كه‌مپینه‌كه‌‪ .‬خۆش���حاڵین به‌شی ئه‌ندازیاری‌‪ ،‬ده‌سته‌یه‌ك له‌قوتابیانی‬ ‫ئاماژه‌ش���ی‌ بە‌گرنگیی پ���ه‌روه‌رده‌ كرد ك���ه‌ هه‌ندێك له‌م پیاوانه‌ له‌م ئێواره‌كۆڕه‌دا یاریده‌ده‌ر‌و چاالكی زانكۆو گروپی مۆسیقای‬ ‫ئۆریه‌نتاڵ هاوكاری‌ كاره‌كانیان بون‪.‬‬ ‫به‌تایبه‌ت كاتێك باس له‌گۆڕانكاری نۆرمه‌ له‌گه‌ڵمانن"‪.‬‬

‫وتیشی‌ "دوای‌ دو كاتژمێر پزیشكه‌كان‬ ‫ئاگاداری���ان كردی���ن نێرگ���ز ‪%90‬ی‬ ‫جه‌س���ته‌ی‌ س���وتاوه‌‌و به‌ه���ۆی‌ دوكه‌ڵی‌‬ ‫جه‌سته‌ی‌‌و جله‌كانی‌ له‌حه‌ماكه‌دا مردوه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ دوات���ر ته‌رمه‌كه‌یم���ان وه‌رگرته‌وه‌‬ ‫جه‌س���ته‌ی‌ نه‌ده‌ناس���رایه‌وه‌ س���ه‌رتاپای‌‬ ‫گیان���ی‌ به‌جله‌كانی‌ به‌ریه‌وه‌ س���وتا بو‪،‬‬ ‫كه‌ به‌ه���ۆی‌ بۆن���ی‌ س���وتاوی‌ جله‌كانی‌‬ ‫جه‌سته‌ی‌ خێزانه‌كان پێیان زانیوه‌ خۆی‌‬ ‫سوتاندوه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد ماوه‌ی‌ دو س���اڵه‌‬ ‫نێرگ���ز ده‌گێڕن‌و س���ه‌ردانی‌ پزیش���كیان‬ ‫پێكردوه‌ به‌مه‌به‌س���تی‌ چاره‌س���ه‌ركردنی‌‬ ‫نه‌خۆش���ی‌ ده‌رونییه‌ك���ه‌ی‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم هیچ‬ ‫س���ودی‌ نه‌بوه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "چه‌ندین جار‬ ‫سه‌ردانی‌ پزیشكمان پێكردوه‌ پزیشكه‌كان‬ ‫ده‌رمانیان بۆ ده‌نوسی‌ هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ گێژی‌‬ ‫ده‌كرد هیچ سودی‌ نه‌بو‪ ،‬له‌هه‌ر جێگه‌یه‌ك‬ ‫بیانوتایه‌ پزیشكێكی‌ باش هه‌یه‌ ده‌مانبرده‌‬ ‫الی‌ زۆربه‌ی‌ شاره‌كانی‌ هه‌رێم گه‌ڕاوین بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ نێرگز به‌اڵم سودی‌ نه‌بو"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتیش���ی‌ "س���اڵی‌ پار خوێندكاری‌‬ ‫پۆل���ی‌ ده‌ی‌ ئاماده‌ی‌ ب���و‪ ،‬زۆر ئاره‌زوی‌‬ ‫خوێن���دی‌ ده‌كردن زۆر زیره‌ك بو به‌هۆی‌‬ ‫نه‌خۆش���یه‌كه‌یه‌وه‌ وه‌ریان نه‌ده‌گرته‌وه‌‌و‬ ‫ئه‌مس���اڵ ئه‌وه‌نده‌ی‌ دیك���ه‌ دۆخی‌ خراپ‬ ‫ببو‪ ،‬نه‌یده‌ویس���ت بژی‌‪ ،‬ب���ه‌رده‌وام بێزار‬ ‫بو‪ ،‬قس���ه‌ی‌ نه‌ده‌كرد‪ ،‬ده‌یویست به‌ته‌نیا‬ ‫له‌جێگه‌یه‌كدا بمێنێته‌وه‌‌و كه‌س قس���ه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ نه‌كات"‪.‬‬ ‫بیاللی‌ برای‌ نێرگز باسی‌ ئه‌وه‌ش ده‌كات‬ ‫چه‌ندین جار س���ه‌ردانی‌ ش���ێخ‌و مه‌الیان‬ ‫پێكردوه‌ ك���ه‌ گوایه‌ نه‌خۆش���ی‌ ده‌رونی‌‬ ‫هه‌یه‌و كاری‌ پزیش���ك نیه‌‌و به‌س���ه‌ردانی‌‬ ‫ش���ێخ‌و ده‌ركردنی‌ جنۆكه‌ له‌له‌شی‌ جاك‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬كه‌ ش���ێخ‌و م���ه‌ال هه‌ریه‌كه‌یان‬ ‫به‌ش���ێوازو ده‌رمانێك چاره‌س���ه‌ریان بۆ‬ ‫ده‌دۆزیه‌وه‌ به‌اڵم ته‌نه���ا كات به‌فیڕۆدان‬ ‫بوه‌‌و هیچ سودێكی‌ نه‌بوه‌‪.‬‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )604‬سێشه‌ممه ‪2017/12/5‬‬

‫هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه‌‬

‫‪www.niqash.org‬‬

‫كۆچه‌رییه‌كان به‌ڕێوه‌ی ده‌به‌ن‬

‫‪9‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌یه‌ به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی‬ ‫راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌کادیمیای راگه‌یاندنی ئه‌ڵامنی‬

‫گۆڕستانێك بۆ ئۆتۆمبێلی ئه‌مریكی‌و مۆدێل كۆن‬ ‫نیقاش‪ ،‬سه‌لیم وه‌ززان‬ ‫كۆچه‌ریی���ه‌كان بە‌خێ���وه‌ت‌و م���ااڵت‌و‬ ‫حوش���تره‌كانیانه‌وه‌ به‌ئ���ازادی له‌بیابانی‬ ‫نێوان سه‌ماوه‌‌و به‌سره‌دا هاتووچۆده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫هه‌ندێكیش���یان هه‌ڵوه‌شاندنی ئۆتۆمبێلیان‬ ‫كردووه‌ته‌ پیشه‌‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د س���لێتی (‪ 45‬ساڵ) كه‌ یه‌كێك ‌ه‬ ‫له‌و كۆچه‌ریانه‌ی گۆڕستانی ئۆتۆمبێله‌كان‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن یاخود ئه‌وه‌ی له‌ناو خه‌ڵكدا‬ ‫پێی ده‌وترێت "گه‌راج���ی كۆچه‌رییه‌كان"‪،‬‬ ‫ده‌یگێڕێت���ه‌وه‌ ك���ه‌ چ���ۆن وازی له‌ژیانی‬ ‫كۆچه‌ری‌و هاتووچۆكردن له‌نێوان سنووری‬ ‫عێراق‌و س���عودیه‌دا هێن���اوه‌ دوای ئه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌و ناوچه‌یه‌ بووه‌ شوێنێكی مه‌ترسیداری‬ ‫پڕ له‌پاش���ماوه‌ی جه‌نگی‌و مین‌و په‌ناگه‌ی‬ ‫تیرۆریستان‌و له‌یاساده‌رچووان‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "بژێوی ئاسان نه‌ماوه‌‌و نرخی‬ ‫مااڵت تێكچ���ووه‌‌و په‌روه‌رده‌كردنیش���یان‬ ‫س���ه‌خت بووه‌ به‌هۆی كه‌م���ی بارانبارین‌و‬ ‫ده‌گمه‌نی گژوگیاوه‌‪ ،‬سه‌ره‌تا كه‌ هاتین بۆ‬ ‫به‌سره‌ به‌ده‌ست برس���ێتی‌و بێزاركردنمان‬ ‫له‌الی���ه‌ن ده‌زگا ئه‌منیه‌كانه‌وه‌ ده‌ماننااڵند‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ك هیچ پیشه‌یه‌كیش���مان نه‌ده‌زانی‪،‬‬ ‫بۆیه‌ له‌و ش���وێنانه‌ خێوه‌تمان هه‌ڵده‌دا كه‌‬ ‫ئاویان تێدابوو ب���ۆ ئاودانی مااڵته‌كانمان‌و‬ ‫راییكردن���ی ژیانم���ان‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫تێپه‌ڕبوون���ی كاتدا دركم���ان به‌وه‌ كرد كه‌‬ ‫ده‌بێت ش���ێوازی پێش���ووی ژیانمان له‌بیر‬ ‫بكه‌ی���ن‌و به‌دوای كارێك���دا بگه‌ڕێین‪ ،‬ئیتر‬ ‫گۆڕس���تانی ئۆتۆمبێله‌كانم���ان دۆزیه‌وه‌‌و‬ ‫له‌وانه‌ی پێش خۆمانه‌وه‌ فێربووین"‪.‬‬ ‫گۆڕستانی ئۆتۆمبێله‌كان یاخود "گه‌راجی‬ ‫كۆچه‌رییه‌كان" ده‌كه‌وێت���ه‌ ئه‌و زه‌ویانه‌ی‬ ‫پێش���تر گه‌وره‌ترین كێڵگه‌ی ته‌ماته‌ بوون‬ ‫له‌عێراق‌و ئێس���تاش بوونه‌ت���ه‌ زه‌وییه‌كی‬ ‫وش���كه‌اڵن‌و كانی لم له‌نێوان قه‌زای زوبێر‌و‬ ‫ناحیه‌ی سه‌فواندا‪ ،‬لێره‌ له‌قوواڵیی چاڵێكدا‬

‫بە‌رووبه‌ری (سێ دۆنم) سه‌دان ئۆتۆمبێلی‬ ‫ك���ۆن‌و له‌كاركه‌وتو‌و له‌به‌ریه‌كهه‌ڵوه‌ش���او‬ ‫له‌چه‌ندین ج���ۆر‌و مۆدێل كه‌ڵه‌كه‌كراون كه‌‬ ‫به‌زۆری مۆدێلی ئه‌مریكی كۆنیان تێدایه‌‪.‬‬ ‫س���لێتی بە‌"نیقاش"ی وت "گۆڕستانه‌كه‌‬ ‫ل���ه‌دوای رووداوه‌كان���ی س���اڵی ‪2003‬‬ ‫دروس���تكراوه‌ بۆ رزگاربوون له‌و ئۆتۆمبێله‌‬ ‫ك���ۆن‌و ماندووانه‌ی له‌الی���ه‌ن فه‌رمانگه‌ی‬ ‫هاتووچ���ۆوه‌ (ده‌مرێندرێ���ن) به‌وپێیه‌ش‬ ‫ده‌گوازرێنه‌وه‌ بۆ كۆمپانیای ئاس���ن‌و پۆاڵ‬ ‫كه‌ ده‌وڵه‌ت خاوه‌ندارێتی ده‌كات‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‬ ‫بتوێندرێنه‌وه‌‌و بكرێنه‌ پارچه‌ ئاس���ن‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫پێمانواب���وو ئه‌وه‌ ش���وێنێكی گونجاوه‌ بۆ‬ ‫كاركردن"‪.‬‬ ‫ئه‌مڕۆش گۆڕستانی ئۆتۆمبێله‌كان له‌الیه‌ن‬ ‫(‪ )30 – 20‬كه‌س���ه‌وه‌ به‌ڕێوه‌ده‌برێت كه‌‬ ‫زۆربه‌یان خه‌ڵك���ی ناوچه‌ی (خوزره‌ تلما)‬ ‫ی سه‌رسنووری نێوان س���عودیه‌‌و عێراق‌و‬ ‫بیابانه‌كان���ی س���ه‌ماوه‌ن‌و له‌كۆچه‌رییه‌وه‌‬ ‫هاتوونه‌ت���ه‌ س���ه‌ر كاری هه‌ڵوه‌ش���اندنی‬ ‫ئۆتۆمبێلی سكراب‌و فرۆشتنی پارچه‌كانی‬ ‫بە‌هاوواڵتیان بە‌نرخێكی گونجاو‪.‬‬ ‫س���لێتی ش���ێوازی كاركردنیان پوخت‬ ‫ده‌كات���ه‌وه‌‌و ده‌ڵێ���ت "ئۆتۆمبێله‌ كۆنه‌كان‬ ‫له‌خاوه‌ن���ه‌ س���ه‌ره‌كییه‌كه‌یان ده‌كڕی���ن‬ ‫به‌وپێیه‌ی مۆدێلی���ان كۆتاییهاتووه‌ یاخود‬ ‫پێی���ان ده‌وترێ���ت (مرێن���دراو)‪ ،‬دوای‬ ‫ئه‌نجامدانی پرۆس���ه‌ی مراندن له‌هاتووچۆ‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی ره‌س���می‪ ،‬پارچ���ه‌ پارچه‌‬ ‫ده‌كرێ���ن‌و "هه‌ڵده‌وه‌ش���ێندرێن" بۆ چه‌ند‬ ‫پارچه‌یه‌كی س���كراب‌و ده‌یانفرۆش���ین به‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی به‌مه‌به‌ستی كڕینیان سه‌ردانمان‬ ‫ده‌كه‌ن به‌هۆی هه‌رزان���ی نرخه‌كانمانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌شی كه‌ ده‌مێنێته‌وه‌ بە‌تۆن ده‌یفرۆشین‬ ‫بە‌كۆمپانیای ئاس���ن‌و پۆاڵ به‌مه‌به‌س���تی‬ ‫به‌كارهێنانه‌وه‌ی له‌پیشه‌سازی ئاسندا"‪.‬‬ ‫ژماره‌ی���ه‌ك له‌گه‌نجان���ی كرێ���كاری‬ ‫كۆچه‌ری���ش ل���ه‌و گۆڕس���تانه‌ ئاس���نینه‌‬ ‫گه‌وره‌ی���ه‌دا باڵوبوونه‌ت���ه‌وه‌‌و له‌وباره‌یه‌وه‌‬

‫محه‌م���ه‌د عه‌سس���اف (‪ 27‬س���اڵ)‬ ‫ده‌ڵێت "ئ���ه‌و پیش���ه‌یه‌ رزگاری كردووین‬ ‫له‌س���واڵكردن‌و س���وودی پێگه‌یاندووی���ن‬ ‫له‌فێربوونی شاره‌زایی جۆراوجۆر له‌باره‌ی‬ ‫ئۆتۆمبێله‌كان���ه‌وه‌" هه‌روه‌ه���ا بە‌كه‌مێ���ك‬ ‫ش���انازیكردنه‌وه‌ بە‌"نیقاش"ی وت "ئێمه‌‌و‬ ‫باوانمان ته‌نیا له‌حوشتر‌و مااڵت‌و ده‌شت‌و‬ ‫ده‌ردا شاره‌زابووین‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مڕۆ پیشه‌یه‌ك‬ ‫ده‌زانین كه‌ ره‌نگه‌ خه‌ڵكی شاریش خۆیان‬ ‫نه‌یزان���ن! ئه‌وی���ش پیش���ه‌یه‌كه‌ پاره‌مان‬ ‫ل���ێ ده‌س���تده‌كه‌وێت‪ ،‬چونكه‌ كه‌س���ی وا‬ ‫هه‌ی���ه‌ داوای پارچه‌ی ی���ه‌ده‌گ ده‌كات بۆ‬ ‫ئۆتۆمبێله‌كه‌ی‌و هه‌ست به‌جیاوازی ده‌كات‬ ‫له‌نێوان پته‌وی پارچه‌كانی ئێمه‌ سه‌ره‌ڕای‬ ‫كۆنیان له‌گه‌ڵ ئ���ه‌و پارچه‌ بێ كه‌ڵكانه‌ی‬ ‫له‌بازاڕدا ده‌فرۆشرێن"‪.‬‬ ‫گۆڕس���تانه‌كه‌ هه‌موو جۆره‌ پارچه‌یه‌كی‬ ‫ئۆتۆمبێل���ه‌ جیاجی���اكان له‌خۆده‌گرێ���ت‪،‬‬ ‫هه‌ندێ���ك جاری���ش ئ���ه‌وه‌ی به‌خه‌یاڵ���دا‬ ‫نه‌یه‌ت له‌وێ ده‌س���ت ده‌كه‌وێت‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌و‬ ‫ش���وێنه‌ بووه‌ته‌ رووگه‌ی خه‌ڵك له‌هه‌موو‬ ‫پارێزگاكانی عێراقه‌وه‌ بۆ به‌ده‌ستهێنانی ئه‌و‬

‫پارچه‌یه‌ی مه‌به‌سته‌یانه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی ئه‌گه‌ر‬ ‫پارچه‌ك���ه‌ هی ئه‌و ئۆتۆمبێل���ه‌ ئه‌مریكی‌و‬ ‫ژاپۆنیه‌ كۆنان���ه‌ بێت كه‌ زۆربه‌یان له‌كاتی‬ ‫داگیركردنی كوێت له‌الیه‌ن س���ه‌دام حسێن‬ ‫له‌ساڵی ‪ 1991‬ده‌س���تیان به‌سه‌ردا گیراوه‌‬ ‫له‌مۆدێله‌كانی سااڵنی حه‌فتا‌و هه‌شتاكان‌و‬ ‫هه‌روه‌ها ل���ه‌و ئۆتۆمبێله‌ عێراقیه‌ كۆنانه‌ی‬ ‫دروستكراوی ژاپۆن‌و فه‌ره‌نسا‌و روسیان‪.‬‬ ‫هاوكات دانیش���تووانی ناحیه‌كانی زوبێر‬ ‫داواده‌ك���ه‌ن گۆڕس���تانه‌كه‌ بگوازرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ویش دوای فراوانبوون���ی رووبه‌ره‌كه‌ی‌و‬ ‫زیاده‌ڕه‌وی پاشماوه‌كانی بۆسه‌ر شه‌قامی‬ ‫س���ه‌ره‌كی ئه‌م���ه‌ جگه‌ له‌گومان���ی ده‌زگا‬ ‫ئه‌منیی���ه‌كان له‌بوون���ی ئۆتۆمبێلی دزراو‌و‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنیان‌و شاردنه‌وه‌یان تێیدا‪.‬‬ ‫به‌اڵم عه‌قید ئه‌حمه‌د شاكر به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫هاتووچۆی قه‌زای زوبێر دووپاتی ده‌كاته‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ گۆڕس���تانه‌كه‌ ده‌كه‌وێت���ه‌ زه‌وییه‌كی‬ ‫نزم���ه‌وه‌‌و كاریگه‌ری له‌س���ه‌ر ش���ه‌قامی‬ ‫س���ه‌ره‌كی یاخ���ود هێڵی ش���ه‌مه‌ندۆفێری‬ ‫نزیكی نییه‌‪.‬‬

‫بارودۆخه‌كه‌ گۆڕاو‌ه‬ ‫بازرگانی مه‌ی چیتر له‌ئه‌نبار قه‌ده‌غ ‌ه نییه‌‬ ‫نیقاش‪ ،‬که‌مال عه‌یاش‬ ‫جاران ته‌نیا بیركردنه‌وه‌ له‌بازرگانی‌ كردن‬ ‫به‌مه‌ی����ه‌وه‌ له‌هه‌ندێك له‌ش����اره‌كانی‌ ئه‌نبار‬ ‫تاوان بوو‪ ،‬به‌اڵم ئێستا گۆڕانێكی‌ گه‌وره‌ له‌و‬ ‫رووه‌و‌ه روویداوه‌‪.‬‬ ‫ش����اره‌كانی پارێ����زگای ئه‌نب����ار (‪110‬‬ ‫كم له‌باش����ووری به‌غ����دای پایته‌خت) ته‌نیا‬ ‫له‌ده‌س����ه‌اڵتی گرووپه‌كان����ی داعش رزگاریان‬ ‫نه‌ب����ووه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌و كۆت‌و به‌ند‌و نه‌ریتانه‌ش‬ ‫رزگاریان ب����ووه‌ كه‌ به‌ت����ه‌واوی كۆنترۆڵیان‬ ‫كردب����وون‪ ،‬ئه‌گه‌رچی نه‌ریت����ی كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫بوون‌و دانیشتووانی ناوچه‌كه‌ بۆیان ماوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێس����تا خه‌ریكه‌ له‌ناوده‌چن‪ ،‬له‌وانه‌ش‬ ‫كردن����ه‌وه‌ی دوكانی فرۆش����تنی خواردنه‌وه‌‬ ‫كحولی����ه‌كان‪ ،‬ك����ه‌ هه‌ندێكیان به‌ئاش����كرا‌و‬ ‫هه‌ندێكی دیكه‌ش����یان هێش����تا بە‌شاراوه‌یی‬ ‫كارده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫كاتێك ده‌چیته‌ ش����اری كه‌رمه‌ كه‌ یه‌كێكه‌‬ ‫له‌ش����اره‌كانی پارێ����زگای ئه‌نب����ار (‪ 50‬ك����م‬ ‫له‌خۆرئ����اوای به‌غدای پایته‌خ����ت) دوكانێك‬ ‫ده‌بینیت‪ ،‬گ����ه‌وره‌ نییه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ده‌رگاكانی‬ ‫كراونه‌ت����ه‌وه‌‌و كااڵكان����ی له‌خواردن����ه‌وه‌‬ ‫كحولییه‌كان بە‌بێ ترسی لێپرسینه‌وه‌ یاخود‬ ‫ش����ه‌رم له‌كۆمه‌ڵگه‌ نمایش ك����ردووه‌‪ ،‬ره‌نگه‌‬ ‫پێشتر ئه‌و دیمه‌نه‌ت به‌و شێوه‌یه‌ نه‌بینیبێت‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم چیت����ر ئ����ه‌و دیمه‌ن����ه‌ س����ه‌یر نییه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی كه‌ ده‌بینیت ژماره‌یه‌ك ئۆتۆمبێل‌و‬ ‫كه‌س بە‌به‌رده‌وامی سه‌ردانی ده‌كه‌ن‌و بووه‌ته‌‬ ‫نیشانه‌یه‌كی جیاكه‌ره‌وه‌ له‌و ناوچه‌یه‌دا‪.‬‬ ‫ئه‌حم����ه‌د ئه‌بو عه‌لی (‪ 44‬س����اڵ) یه‌كێكه‌‬ ‫له‌دانیش����تووانی ناوچه‌كه‌ له‌شاری فه‌لوجه‌‪،‬‬ ‫پێی وای����ه‌ كردنه‌وه‌ی ئ����ه‌و دوكانانه‌ خاڵی‬ ‫ئه‌رێن����ی زۆری تێدایه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ن����ده‌ ئه‌و له‌و‬ ‫كه‌س����انه‌ نیی����ه‌ ك����ه‌ خواردن����ه‌وه‌ی كحولی‬

‫ده‌خۆنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌بو عه‌لی قس����ه‌ی بۆ "نیقاش"‬ ‫كرد‌و وتی‪" :‬كردن����ه‌وه‌ی ئه‌م جۆره‌ دوكانان ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر پێچه‌وانه‌ی ش����ه‌رع‌و نه‌ریته‌كانیشمان‬ ‫بێت‪ ،‬به‌اڵم ئاماژه‌یه‌كه‌ بۆئه‌وه‌ی توندڕه‌وان‌و‬ ‫ئه‌وان����ه‌ی پش����تیوانییان ده‌ك����ه‌ن‌و ئه‌وانه‌ی‬ ‫له‌ژێر كاریگه‌رییاندان‪ ،‬كه‌وتوونه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫هاوكێشه‌كه‌‌و هیچ كاریگه‌رییه‌كیان له‌شاره‌كه‌دا‬ ‫نه‌ماوه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتی‪" :‬بۆماوه‌ی سێ ساڵ له‌به‌غدای‬ ‫پایته‌خ����ت‌و باكووری عێ����راق ژیاین‪ ،‬له‌كاتی‬ ‫ئاوه‌راییدا ئ����ه‌و دوكانانه‌مان ده‌بینی له‌نزیك‬ ‫ئه‌و ناوچانه‌ی تێیدا ده‌ژیاین‪ ،‬ئاماژه‌بوون بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی ئه‌و ش����ارانه‌ ئارام‌و سه‌قامگیرن‌و هه‌ر‬ ‫كه‌س����ه‌‌و ئاین‌و بیروب����اوه‌ڕه‌‌و مه‌بده‌ئی خۆی‬ ‫هه‌یه‌ ك����ه‌ ژیانی كۆنترۆڵك����ردووه‌‪ ،‬هیوامان‬ ‫ده‌خواس����ت ئ����ه‌و دیاردانه‌ش له‌ش����اره‌كانی‬ ‫ئێمه‌شدا هه‌بن‌و بیگۆڕین به‌و دیارده‌ ئاینییه‌‬ ‫درۆزنان����ه‌ی بوونه‌ته‌ ه����ۆكاری ئاواره‌بوون‌و‬ ‫له‌ناوچوونمان له‌ماوه‌ی رابردوودا"‪.‬‬ ‫ئیبراهیم عه‌بدو (‪ 38‬ساڵ) كه‌ نیشته‌جێی‬ ‫ش����اری فه‌لوجه‌یه‌‪ ،‬دواج����ار بە‌ئاواتی خۆی‬

‫گه‌یش����تووه‌‌و چیتر ناچێته‌ به‌غدای پایته‌خت‬ ‫بۆ كڕینی بڕێكی زۆر خوادنه‌وه‌ی كحولی كه‌‬ ‫به‌ش����ی هه‌فته‌یه‌ك یان دوانی بكات‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫دوای زۆربوونی ئه‌و دواكانانه‌‌و ئه‌و كه‌سانه‌ش‬ ‫كه‌ بازرگانی پێوه‌ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫عه‌ب����دو زۆر دڵخۆش بوو كاتێك قس����ه‌ی‬ ‫بۆ "نیقاش" كرد‌و وتی‪" :‬پێش����تر ده‌چووینه‌‬ ‫به‌غدای پایته‌خت به‌ش����ی پێویستی خۆمان‬ ‫له‌و خواردنه‌وانه‌ ده‌كڕی‌و له‌چه‌ند ش����وێنێكی‬ ‫ئۆتۆمبێله‌ك����ه‌دا ده‌مانش����اردنه‌وه‌ بۆئه‌وه‌ی‬ ‫خۆمان ل����ه‌و گێچه‌اڵنه‌ البده‌ی����ن كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫چه‌ند ئه‌ندامێكی بازگه‌كانه‌وه‌ پێمان ده‌كرا‌و‬ ‫زۆرج����ار له‌ناویانده‌بردن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مڕۆ رۆژانه‌‬ ‫به‌ش����ی پێویس����تی خۆم بە‌به‌رچ����اوی هێزه‌‬ ‫ئه‌منییه‌كانه‌وه‌ ده‌كڕم"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێت‪" :‬بوونی ئ����ه‌م ده‌روازانه‌‬ ‫له‌ناوچه‌كانمان����دا ئ����ه‌و وزه‌‌و پاره‌یه‌م����ان‬ ‫ب����ۆ ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌ كه‌ پێش����تر له‌گه‌ش����ته‌‬ ‫دوورودرێژه‌كه‌مان����دا س����ه‌رفمان ده‌ك����رد‌و‬ ‫تاڕاده‌یه‌ك له‌و كه‌س����انه‌ ده‌چووین كه‌ شتی‬ ‫قه‌ده‌غه‌كراو بە‌قاچ����اخ ده‌به‌ن‪ ،‬بۆ زانیاریش‬

‫یاسای عێراقی خواردنه‌وه‌ی كحولی قه‌ده‌غه‌‬ ‫نه‌ك����ردووه‌‌و یاس����ایه‌كیش نییه‌ ئه‌و كه‌س���� ‌ه‬ ‫تاونبار بكات كه‌ له‌ناو ماڵ یاخود له‌ش����وێنی‬ ‫تایبه‌تدا ده‌یخواته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ش كه‌ بازرگانییه‌كی به‌قازانجه‌‌و‬ ‫بابه‌ته‌كان����ی بە‌چه‌ن����د هێن����ده‌ی نرخ����ی‬ ‫راس����ته‌قینه‌ی خۆی ده‌فرۆشرێن‪ ،‬ژماره‌یه‌ك‬ ‫كه‌س له‌وان����ه‌ په‌یداب����وون ك����ه‌ توانیویانه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی هه‌مه‌ الیه‌ن له‌گه‌ڵ كڕیاران‌و پیاوانی‬ ‫پۆلیس����دا دابمه‌زرێنن تا بتوانن ده‌روازه‌یه‌كی‬ ‫فرۆشتنی ره‌سمی فه‌راهه‌م بكه‌ن‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫له‌شاره‌كانی رومادی‌و فه‌لوجه‌‪.‬‬ ‫یه‌حیا ده‌روێش (‪ 44‬ساڵ) ناوی خوازراوی‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌دانیشتووانی شاری رومادی‌و كاری‬ ‫شوفێری تاكسییه‌ له‌نێوان به‌غدای پایته‌خت‌و‬ ‫ش����اری رومادیدا‪ ،‬په‌یوندی باشی له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫هێ����زه‌ ئه‌منیانه‌ی له‌بازگه‌كان����دان به‌درێژایی‬ ‫رێگاك����ه‌ی‪ ،‬به‌كارهێن����اوه‌‌و ده‌س����تیكردووه‌‬ ‫بە‌جێبه‌جێكردنی داواكاری كڕیاره‌كانی له‌ڕێی‬ ‫مۆبایله‌كه‌یه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌روێش قس����ه‌ی بۆ "نیقاش" كرد‌و وتی‪:‬‬

‫له‌وباره‌یه‌ش���ه‌وه‌ بە‌"نیق���اش"ی وت‬ ‫"رێوش���وێنه‌كانمان له‌گ���ه‌ڵ هه‌ركه‌س���ێك‬ ‫ده‌كه‌ین ك���ه‌ مامه‌ڵ��� ‌ه له‌گ���ه‌ڵ خاوه‌نانی‬ ‫گه‌راجه‌كه‌ بكات وه‌ك هه‌ر هاوواڵتییه‌ك كه‌‬ ‫ئۆتۆمبێلێكی هه‌بێ���ت‌و بیه‌وێت بیمرێنێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ پش���كنین ب���ۆ ئۆتۆمبێله‌كه‌ ده‌كرێت‌و‬ ‫له‌به‌ڵگه‌نام���ه‌ ره‌س���مییه‌كانی به‌تایبه‌ت���ی‬ ‫سااڵنه‌كه‌ی دڵنیا ده‌بینه‌وه‌ بۆ ته‌واوكردنی‬ ‫مامه‌ڵ���ه‌ی تایب���ه‌ت بە‌مراندن���ی ژماره‌كه‌‌و‬ ‫گواس���تنه‌وه‌ی بۆ كه‌سێكی تر‌و له‌ناوبردنی‬ ‫ئۆتۆمبێله‌كه‌"‪.‬‬ ‫له‌هه‌م���ان كاتیش���دا كۆچه‌رییه‌كان���ی‬ ‫گۆڕس���تانه‌كه‌ س���كااڵی ئ���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫ده‌زگا ئه‌منیی���ه‌كان‌و ده‌س���ه‌اڵتدارانی‬ ‫حكوم���ی بێزاری���ان ده‌ك��� ‌هن‌و هه‌ڵمه‌ت���ی‬ ‫پشكنین له‌شوێنه‌كه‌دا ئه‌نجام ده‌ده‌ن‪ ،‬له‌و‬ ‫باره‌یه‌شه‌وه‌ سلێتی ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ كاره‌كه‌یان به‌پێی یاسا به‌ڕێوه‌ده‌چێت‌و‬ ‫مامه‌ڵه‌ بە‌ئۆتۆمبێلی دزراوه‌وه‌ ناكه‌ن‌و هه‌ر‬ ‫ئۆتۆمبێلێك له‌گۆڕس���تانه‌كه‌دا دوسێیه‌كی‬ ‫تایبه‌ت���ی هه‌یه‌ ك���ه‌ له‌ژێر رێ���كاری الیه‌نه‌‬ ‫حكومییه‌كاندایه‌‪.‬‬

‫"كاره‌كه‌ ئه‌و كاته‌ ده‌ستیپێكرد كه‌ هاوڕێیه‌ك‬ ‫داوایكرد دوو شوشه‌ (ڤۆدكا)ی له‌گه‌ڵ خۆم‬ ‫بۆ بهێن����م‪ ،‬كاتێك به‌ش����ه‌و گه‌ڕامه‌وه‌ بینیم‬ ‫چاوه‌ڕێ����م ده‌كات‌و دوو هێن����ده‌ی نرخه‌كه‌ی‬ ‫خۆی‌و كرێی ته‌واوی ئۆتۆمبیله‌كه‌شی پێدام‪،‬‬ ‫دوای ئه‌وه‌ كاره‌كه‌ ئاس����ایی بو‌و‪ ،‬زوو په‌ره‌ی‬ ‫س����ه‌ند‪ ،‬تا وای لێهات بڕێك����ی زۆر ده‌هێنم‌و‬ ‫دابه‌ش����ی ده‌كه‌م به‌س����ه‌ر ژماره‌یه‌ك كه‌س‌و‬ ‫ناسیاوانیاندا"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا ده‌ش����ڵێت‪" :‬كاره‌ك����ه‌ ئه‌وه‌نده‌‬ ‫په‌ره‌ی س����ه‌ند ت����ا واملێه����ات له‌پرۆژه‌كانی‬ ‫ئاینده‌مدا پش����تم به‌و پاره‌یه‌ ده‌به‌س����ت كه‌‬ ‫له‌م بازرگانیه‌وه‌ ده‌ستم ده‌كه‌وت‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‬ ‫كاره‌كه‌ش به‌بێ مه‌ترسی‌و سه‌ركێشی نه‌بوو‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم توانیم كارێكی ب����اش دابمه‌زرێنم كه‌‬ ‫كڕیاری له‌س����ه‌رجه‌م توێژه‌كانی كۆمه‌ڵگه‌دا‬ ‫هه‌بوو له‌وانه‌ ئه‌فس����ه‌ر‪ ،‬ئه‌ندازیار‪ ،‬كرێكار‌و‬ ‫توێژه‌كانی دیكه‌ی كۆمه‌ڵگه‌"‪.‬‬ ‫ب����ره‌وی ئه‌م بازرگانیه‌‌و زۆری كڕیاره‌كانی‪،‬‬ ‫ژماره‌یه‌ك كه‌س����ی تایبه‌تمه‌ندی ئه‌و بواره‌ی‬ ‫هان����دا په‌له‌ بك����ه‌ن له‌دامه‌زراندنی ده‌روازه‌‌و‬ ‫گه‌نجین����ه‌ی نوێ له‌نێو پارێ����زگای ئه‌نباردا‪،‬‬ ‫بە‌تایبه‌ت����ی له‌ش����اری روم����ادی ناوه‌ن����دی‬ ‫پارێزگاكه‌دا‪.‬‬ ‫ئ����اوات هی����وا (‪ 54‬س����اڵ) نیش����ته‌جێی‬ ‫به‌غ����دای پایته‌خته‌‪ ،‬ب����ه‌م دواییانه‌ مۆڵه‌تی‬ ‫تایب����ه‌ت بە‌بازرگانی‌و فرۆش����تنی خواردنه‌وه‌‬ ‫كحولییه‌كانی ته‌واو كردووه‌‌و له‌س����ه‌روبه‌ندی‬ ‫كڕینی موڵكێكدایه‌ له‌ناو ش����اری رومادی تا‬ ‫دوكانه‌ نوێیه‌كه‌ی تێدا دابمه‌زرێنێت‪.‬‬ ‫هیوا قس����ه‌ی ب����ۆ "نیقاش" ك����رد‌و وتی‪:‬‬ ‫"هه‌ندێك له‌و كڕیارانه‌ی دێنه‌ به‌غدا قسه‌یان‬ ‫بۆ كردین‌و هانیان داین كه‌ دوكانێك له‌شاری‬ ‫روم����ادی بكه‌ین����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وی����ش له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫پارێزگاك����ه‌ وه‌ك پێش����وو نه‌م����اوه‌‌و خاڵیه‌‬ ‫له‌تون����دڕه‌وان‌و ئێس����تا هه‌ناس����ه‌ی ئازادی‬

‫مه‌هدی رێكان س���ه‌رۆكی لیژنه‌ی ئه‌منی‬ ‫حكومی له‌قه‌زاكه‌ش ده‌ڵێت‪" :‬به‌دواداچوون‬ ‫ت���ه‌واو ده‌كرێت ب���ۆ كاری گه‌راجه‌كان به‌و‬ ‫گه‌راجه‌شه‌وه‌ كه‌ بە‌گه‌راجی كۆچه‌رییه‌كان‬ ‫ناس���راوه‌ س���ه‌باره‌ت بە‌خاوه‌ندارێتی ئه‌و‬ ‫ئۆتۆمبێالنه‌ی هه‌ڵده‌وه‌شێندرێن‌و ده‌كرێنه‌‬ ‫پارچه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و بۆ "نیق���اش"ی روونكرده‌وه‌ "چه‌ند‬ ‫هه‌ڵمه‌تێكی پش���كنینمان ئه‌نج���ام داوه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ چه‌ند حاڵه‌تێكی دزینی ئۆتۆمبێل‌و‬ ‫فرۆش���تنیان وه‌ك س���كراب تۆماركراون‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش كه‌ به‌م دواییانه‌ ك���راوه‌ ده‌چێته‌‬ ‫چوارچێوه‌ی چاودێری‌و پشكنینی كتوپڕ‌و‬ ‫جموجوڵ���ی ئه‌منی ك���ه‌ بوونه‌ت���ه‌ هۆی‬ ‫كه‌مبوونه‌وه‌ی حاڵه‌كانی دزی"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت بە‌ره‌وشی گۆڕس���تانه‌كه‌ش‬ ‫ده‌ڵێت "ئێس���تا گۆڕس���تانه‌كه‌ ده‌كه‌وێته‌‬ ‫چوارچێ���وه‌ی دیزاینی س���ه‌ره‌كی ش���اری‬ ‫زوبێره‌وه‌ ك���ه‌ به‌ره‌و فراوانب���وون چووه‌‌و‬ ‫پێویس���ته‌ گۆڕستانه‌كه‌ش كه‌ رووبه‌ره‌كه‌ی‬ ‫فراوان ب���ووه‌ بگوازرێته‌وه‌ بۆ ش���وێنێكی‬ ‫جێگره‌وه‌ تا ش���وێنی بگرێته‌وه‌ كه‌ ئه‌ویش‬ ‫پرۆژه‌یه‌ك���ه‌ ئومێده‌واری���ن له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫پرۆژه‌ جێگره‌وه‌كاندا جێبه‌جێ بكرێت"‪.‬‬ ‫س���لێتی نیگه‌رانه‌ له‌پالنه‌كانی البردنی‬ ‫گۆڕس���تانه‌كه‌‌و ده‌ڵێت "ئه‌و كۆچه‌ریانه‌ی‬ ‫له‌گۆڕس���تانی ئۆتۆمبێله‌كان���دا كارده‌كه‌ن‬ ‫س���ه‌دان خێزان ده‌ژیێنن‌و ئ���ه‌وه‌ش ته‌نیا‬ ‫سه‌رچاوه‌ی بژێویانه‌‪ ،‬هه‌روه‌ك شوێنه‌كه‌ش‬ ‫بووه‌ت���ه‌ ناوه‌ندێك بۆ پارچه‌ی به‌كارهاتوو‬ ‫بۆ سه‌رجه‌م پارێزگاكان"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و كۆچه‌ریان���ه‌ی له‌گۆڕس���تانی‬ ‫ئۆتۆمبێله‌كان���دا كارده‌ك���ه‌ن هه‌س���ت‬ ‫بە‌زۆرداری الیه‌ن���ه‌ حكومییه‌كان ده‌ك ‌هن‌و‬ ‫ده‌ڵێن ئێمه‌ له‌ده‌ش���ت‌وده‌ره‌ دووره‌كانه‌وه‌‬ ‫هاتووین‌و كارێكی به‌س���وودمان داهێناوه‌‌و‬ ‫به‌شداربووین له‌پاراس���تنی ژینگه‌‌و جوانی‬ ‫پارێزگاكه‌ پ���اش ئه‌وه‌ی هه‌موو ئۆتۆمبێله‌‬ ‫كۆنه‌كانمان تێدا البردووه‌‪.‬‬

‫هه‌ڵده‌مژێت"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ش����ڵێت‪" :‬له‌ڕێی زانیاریمانه‌و‌ه‬ ‫بۆم����ان ده‌رك����ه‌وت زۆرین����ه‌ی كڕی����اره‌كان‬ ‫خواردن����ه‌وه‌ی كحولیی����ان له‌به‌غ����دا ی����ان‬ ‫له‌كوردستانه‌وه‌ به‌ده‌س����ت ده‌گات‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫هان����ی هه‌ندێ����ك فرۆش����یاری ب����ێ مۆڵه‌تی‬ ‫داوه‌ له‌ماڵه‌كانیان����دا خواردن����ه‌وه‌ی كحولی‬ ‫بە‌هاوڕێیان‌و ناس����یاوانیان بفرۆش����ن‌و بوونه‌‬ ‫ركابه‌رمان‌و فێڵ له‌كڕیاران ده‌ك ‌هن‌و هه‌ندێك‬ ‫جار بە‌چه‌ند هێنده‌ی نرخی راسته‌قینه‌ پێیان‬ ‫ده‌فرۆشن"‪.‬‬ ‫به‌اڵم عه‌بدولڕه‌زاق فوحان (‪ 48‬ساڵ) كه‌‬ ‫یه‌كێك ‌ه له‌دانیشتووانی شاری رومادی‪ ،‬پێیوایه‌‬ ‫كردنه‌وه‌ی دوكانه‌كانی فرۆشتنی خواردنه‌وه‌‬ ‫كحولیی����ه‌كان‌و كارئاس����انی ب����ۆ ده‌رهێنانی‬ ‫مۆڵه‌تی تایبه‌ت به‌و كاره‌ له‌پارێزگای ئه‌نبار‪،‬‬ ‫بە‌ئامانجگرتنی سروش����تی عه‌شایری‌و ئاینی‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی پارێزگاكه‌یه‌‪.‬‬ ‫فوحان بە‌"نیقاش"ی وت‪" :‬پرۆسه‌ی پێدانی‬ ‫مۆڵه‌ت بۆ كارئاس����انی بازرگانی خواردنه‌وه‌‬ ‫كحولییه‌كان له‌شاره‌كانی پارێزگای ئه‌نبار كه‌‬ ‫بە‌پابه‌ندبوونی ئاینی‌و عه‌ش����ایریان ناسراون‪،‬‬ ‫هه‌وڵێك����ه‌ ب����ۆ له‌باربردنی ئ����ه‌و به‌هایانه‌ی‬ ‫كه‌ تائێس����تاش خاڵ����ی جیاك����ه‌ره‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌ن"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‪" :‬ده‌زانی����ن ك����ه‌ ژماره‌یه‌ك����ی‬ ‫زۆری خه‌ڵك����ی پارێزگاك����ه‌ ده‌چن����ه‌ به‌غدا‌و‬ ‫پارێزگاكان����ی دیك����ه‌ بۆ ده‌س����تكه‌وتنی ئه‌و‬ ‫خواردنه‌وانه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم لۆجیك نیه‌ كردنه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌م دوكانانه‌ له‌پارێزگاكه‌دا ناوبنێین ئازادی‬ ‫تاكه‌كه‌س����ی‪ ،‬به‌ڵكو كارئاس����انیكردن بۆی‬ ‫كارێكی زۆر مه‌ترس����یداره‌ بۆ دانیش����تووانی‬ ‫ناوچه‌كه‌ كاتێك ده‌بینن ئه‌وه‌ی خودا حه‌رامی‬ ‫كردووه‌ به‌ئاشكرا ده‌فرۆشرێت‌و حكومه‌تیش‬ ‫پش����تیوانی لێ ده‌كات‪ ،‬به‌ب����ێ وه‌اڵمێك یان‬ ‫لێدوانێك"‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )604‬سێشه‌ممه ‪2017/12/5‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫یچ‬ ‫جوانی ته‌مه‌نی‌ ‪ 77‬ساڵه‌و خه‌ریك ‌‬

‫به‌م ‪ 6‬خاڵ ‌ه پێستت بپارێزه‌‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫حاجی‌ جه‌باری‌ ته‌مه‌ن ‪77‬‬ ‫ساڵ‌‪ ،‬له‌بازاڕی‌ گمۆی‌ شار ‌‬ ‫ی‬ ‫سلێمانی‌ ماوه‌ی‌ ده‌ ساڵه‌ خه‌ریكی‌‬ ‫چاككردنه‌وه‌ی‌ موبایل‌و وه‌ك‬ ‫خولیایه‌كی‌ ژیانی‌ سه‌یری‌ كاره‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "له‌و كاته‌وه‌ی‌‬ ‫مۆبایل هاتۆته‌ شاره‌كانی‌ كوردستان‬ ‫دوكانه‌كه‌ی‌ له‌كاری‌ میوه‌ فرۆشتنه‌وه‌‬ ‫كردوه‌ به‌كاری‌ مۆبایل"‪.‬‬

‫له‌ پێناو ته‌ندروس���تی پێس���ت‌و مانه‌وه‌ی‬ ‫هه‌میشه‌ بە‌گــــــــــــــه‌شاوه‌ی‌و بریقه‌داری‪،‬‬ ‫چونكه‌ به‌درێژای ته‌مه‌ن پێست رووبه‌رووی‬ ‫تیش���كی خۆر‌و گه‌رما‌و س���ه‌رماو گۆرانی‬ ‫وه‌رزه‌كان ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -1‬ئ���ه‌و خاولی���ه‌ی یان ئ���ه‌و پارچه‌یه‌ی‬ ‫به‌كاریده‌هێنیت بۆ وشك كردنه‌وه‌ی روخسار‬ ‫هه‌فتانه‌ پاك بكرێته‌وه‌ بش���ۆرێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫زه‌یتی سروشتی روخسارتی پێوه‌یه‌و ره‌نگه‌‬ ‫به‌كتریا ومیكرۆبی له‌سه‌ر نیشتبێت‌و پێست‬ ‫توشی نه‌خۆشــــــــــــی بكات‪.‬‬ ‫‪ -2‬پێوس���ته‌ رۆژانه‌ ماكیاژی روخس���ارت‬ ‫پاك بكه‌یت���ه‌وه‌‪ ،‬نه‌كه‌ی ماكی���اژی رۆژی‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫رابردوو بە‌روخس���ارته‌وه‌ بهێڵیته‌وه‌ چونكه‌‬ ‫زیان بە‌ته‌ندروس���تی پێس���ت ده‌گه‌ینێت‌و‬ ‫توشی هه‌وكردن‌و به‌كتریای پێســــــــــت‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫‪ -3‬هه‌وڵبده‌ هه‌میش���ه‌ پێس���تی روخسار‬ ‫ب���ه‌دوور بێ���ت ل���ه‌‌و كرێ���م‌و ده‌رم���ان‌و‬ ‫شامپۆیانه‌ی بۆ قژ به‌كاریده‌هێنێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ره‌نگه‌ مادده‌ی كیمیای به‌هــــــــــــێزی تیا‬ ‫به‌كارهێنرابێت‌و زیان بە‌پێست بگه‌یه‌نێت‬ ‫‪ -4‬ئاگاداربە‌هه‌رگیز به‌ده‌س���تی پیس���ه‌وه‌‬ ‫ده‌ست له‌پێستی روخس���ار مه‌ده‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ره‌نگه‌ میكرۆبی پێ���وه‌ بێت‌و بگوێزرێته‌وه‌‬ ‫بۆ پێستی ده‌موچاوت‪.‬‬

‫س���ەنتەری میدیکاڵ‪ :‬به‌ختیاری ـ ش���ه‌قامی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫به‌رامبه‌ری‌ ساڵۆن ئه‌سته‌نبوڵ‬

‫‪ -5‬بە‌كلێنس���ی ت���ه‌ر هه‌میش��� ‌ه‬ ‫قه‌پاغـــــــــــــــــــــــــی ده‌وری ئه‌و كرێم‌و‬ ‫ده‌رمانانه‌ بسره‌ كه‌ به‌كاریده‌هێنێت ته‌نانه‌ت‬ ‫ته‌له‌فۆنه‌كه‌ش���ت چونكه‌ ره‌نگه‌ به‌كتریای‬ ‫خراپی له‌س���ه‌ر كۆبوبێته‌وه‌‌و له‌گه‌ڵ لێدانی‬ ‫كــــــــــــــــرێمه‌ك���ه‌ له‌ده‌موچاو به‌كتریای‬ ‫ده‌وری قه‌پاغ���ی كرێمه‌ك���ه‌ تێكه‌ڵ ببێت‌و‬ ‫زیان پێ بگه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫‪ -6‬ئه‌گه‌ر ده‌وری لێ���و زیپكه‌ ده‌رده‌كات‬ ‫ئه‌وا ره‌نگه‌ كاریگ���ه‌ری هه‌ویری ددانه‌كه‌ت‬ ‫بێ���ت‌و حه‌ساس���یه‌ت پێــــــــــی هه‌بێت‪،‬‬ ‫بیگۆڕه‌ بۆ ئه‌وه‌ی توش���ی ده‌ردانی زیپكه‌‬ ‫نه‌بیت له‌ده‌وری لێوه‌كانت‪.‬‬

‫ژماره‌ ته‌له‌فۆنی‌ ‪0533183536 - 07706581971‬‬ ‫فه‌یسبوك‪medicalclinicsuly :‬‬

‫ی له‌نێوان‬ ‫میدیای‌ كورد ‌‬ ‫ی یاسایی‌‌و‬ ‫به‌رپرسیارت ‌‬ ‫پیشه‌یدا‬ ‫به‌رێوه‌به‌رایه‌تی‌ گش����تی‌ ڕۆشنبیری‌‌و هونه‌ری‌‬ ‫له‌س����لێمانی‌ به‌ناو نیش����انی‌ دروش����می‌ میدیاو‬ ‫پێویستی‌ چاودێری‌ كردنی‌ كۆڕێك ساز ده‌كات‬ ‫كاتژمێ����ر ‪ 2:30‬ب����ۆ ‪ 4:30‬خوله‌ك����ی‌ ڕۆژی‌‬ ‫چوارش����ه‌ممه‌ ‪ 2017/12/6‬به‌ه����اوكاری‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ ڕۆش����نبیری‌‌و هونه‌ری‌ سلێمانی‌‌و‬ ‫ڕیكخ����راوی‌ میدیای‌ كوردی‌ كۆڕێك����ی‌ ڕه‌خنه‌ی‌‬ ‫بۆ هه‌ریه‌ك له‌د‪ .‬س����امان ف����ه‌وزی‌‌و مه‌م بورهان‬ ‫قانع س����از ده‌كات له‌ت����ه‌الری‌ هونه‌ر له‌ش����اری‌‬ ‫سلێمانی‌ به‌ناونیش����انی‌ میدیای‌ كوردی‌ له‌نێوان‬ ‫به‌رپرسیارتی‌ یاسایی‌‌و پیشه‌یدا‪.‬‬

‫جه‌بار حه‌سه‌ن‪ ،‬ناس����راو به‌حاج ‌‬ ‫ی‬ ‫جه‌ب����ار به‌ده‌س����تێك ج����ل‌و به‌رگی‌‬ ‫ك����وردی‌‌و كاڵو جامانه‌یه‌كه‌وه‌ وه‌اڵمی‌‬ ‫ئ����ه‌و كه‌س����انه‌ی‌ ده‌دای����ه‌وه‌ مۆبایلی‬ ‫ش����كاویان بۆ هێنابو‪ .‬له‌دوای‌ نوێژی‌‬ ‫به‌یانی‌ روده‌كات����ه‌ دوكانه‌كه‌ی‌‌و خۆی‌‬ ‫سه‌رقاڵ ده‌كات به‌كه‌لوپه‌له‌كانیه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ك����ه‌ خه‌ریكی‌ چاكردنی‌ مۆبایل‬ ‫ب����و‪ ،‬وت����ی‌ "به‌درێژای����ی‌ ته‌مه‌نم زۆر‬ ‫كارم ك����ردوه‌ ه����ه‌ر ل����ه‌كاری‌ گوندو‬ ‫جوتی����اری‌‌و كش����توكاڵ‌و باخ����داری‌‌و‬ ‫دواتریش له‌شاردا چه‌ندین كاری‌ وه‌ك‬ ‫ورده‌واڵه‌فرۆشی‌‌و میوه‌فرۆشیم كردوه‌‬ ‫تا دواجار ده‌ستمكردوه‌ به‌كاری‌ مۆبایل‬ ‫چاككردن����ه‌وه‌‌و فرۆش����تی‌ كه‌لوپه‌ل‌و‬ ‫پارچه‌كان����ی‌ مۆبای����ل‌و كاره‌كه‌م زۆر‬

‫خۆشده‌وێت‌و هیچی‌ دیكه‌ نازانم"‪.‬‬ ‫حاجی‌ جه‌بار كه‌ ناوه‌ ناوه‌ وه‌اڵم ‌‬ ‫ی‬ ‫خه‌ڵكی‌ ده‌دایه‌وه‌‪ ،‬وتی‌ "تازه‌ موبایل‬ ‫هاتبو برازایه‌كم هات بۆالم‌و وتی‌ مامه‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌ دوكانه‌كه‌ت بۆ نه‌كه‌ین به‌كاری‌‬ ‫مۆبای����ل‪ ،‬م����ن هاوكاری����ت ده‌كه‌م‪،‬‬ ‫دوای‌ چه‌ند ڕۆژێك دوات����ر بڕیارمداو‬ ‫ڕازی‌ ب����وم‌و ئه‌و وه‌ك وه‌س����تا هاته‌‬ ‫دوكانه‌ك����ه‌م‌و كاری‌ ده‌ك����رد‌و من����ش‬ ‫هاوكاریم ده‌كرد"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "س����ه‌ره‌تا پارچه‌ی‌ موبایلم‬ ‫ده‌هێن����او دواتر ئه‌و كه‌لوپه‌النه‌م هێنا‬ ‫كه‌بۆ چاكردنه‌وه‌ی‌ مۆبایل به‌كاردێت‬ ‫وه‌ك جۆره‌كان����ی‌ ته‌ڕنه‌فی����زو كاویه‌و‬ ‫ده‌رمان����ی‌ پاكردن����ه‌وه‌ ك����ه‌ ئه‌وكات‬ ‫جۆره‌كان����ی‌ هان����دی‌ موبایلی‌ نۆكیای‌‬ ‫سی‌‌و س����ی‌ ده‌و نۆكیای‌ الیت‌و هاندی‌‬ ‫سامسۆنگ هتر به‌كار ده‌هات‌و باوبو‪،‬‬ ‫كاری‌ قه‌باخ‌و بات����ری‌ گۆڕینم ده‌كرد‌و‬ ‫دواتر فێری‌ كاره‌كانی‌ دیكه‌بوم‌و ئێستا‬ ‫شاره‌زایكی‌ باشم هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫حاج����ی‌ جه‌بار باس له‌وه‌ش ده‌كات‬ ‫ته‌مه‌نی‌ حه‌فتا‌و حه‌وت ساڵه‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌شدا هێش����تا باوه‌ڕی‌ به‌خۆیه‌تی‌‌و‬ ‫خۆی‌ به‌تاقانه‌ی‌ ئه‌و گوزه‌ره‌ ده‌زانێت‪،‬‬ ‫كاری‌ چاك����ردن‌و كڕی����ن‌و فرۆش����تن‌و‬ ‫كه‌له‌په‌ل����ی‌ موبای����ل ده‌كات‌و ڕۆژانه‌‬ ‫چه‌ندین هاواڵتی‌ س����ه‌ردانی‌ ده‌كه‌ن‌و‬

‫ژماره‌ی����ه‌ك ل����ه‌و كه‌س����انه‌ی‌ دێن���� ‌ه‬ ‫دوكانه‌كه‌ی‌ هاوڕێ‌و دۆست‌و خزمانی‌‬ ‫خۆیه‌ت����ی‌‌و داوای‌ لێ����ده‌ن به‌ش����ه‌رت‬ ‫كاریان بۆ بكات‌و ئه‌ویش به‌ڵێن ده‌دات‬ ‫دڵی‌ مشته‌ریه‌كانی‌ ڕازی‌ بكات‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ ئاڵۆزبون‌و پێش����كه‌وتنی‌‬ ‫هاندی‌ موبایل حاجی‌ قس����ه‌ی‌ هه‌یه‌و‬ ‫ئام����اژه‌ به‌وه‌ ده‌كات وه‌ك پێویس����ت‬ ‫ناتوانێت هاندی‌ موبایلی‌ گاالكس����ی‌‌و‬ ‫ئایفۆن چاك ب����كات‌و به‌هۆی‌ كزبونی‌‬ ‫چاوه‌كان����ی‌‌و وردی‌ كارك����ردن ل����ه‌و‬ ‫هاندانه‌ هه‌ربۆیه‌ به‌ه����اوكاری‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫وه‌ستایه‌كدا پێكه‌وه‌ كاره‌كان ده‌كه‌ن‌و‬ ‫جاجی‌ جه‌بار كاری‌ كردنه‌وه‌ به‌سته‌وه‌‌و‬ ‫دابینكردنی‌ كه‌لوپه‌كان‌و به‌رده‌س����تی‌‬ ‫وه‌ستا ده‌كات‪.‬‬ ‫حاجی‌ جه‌بار باسی‌ ئه‌وه‌ش ده‌كات‌و‬ ‫نایش����ارێته‌وه‌ كه‌ ژماره‌ی����ه‌ك كاری‌‬ ‫دیكه‌ش ده‌زانێت له‌كاری‌ چاكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫موبایلدا به‌اڵم ك����ه‌وه‌ك خۆی‌ ده‌ڵێت‬ ‫ئه‌و تاقه‌ته‌ی‌ جارانی‌ نه‌ماوه‌ هه‌ربۆیه‌‬ ‫ێ به‌وت����ه‌ی‌ خۆی‌ "بۆ‬ ‫زۆر گوێنادات���� ‌‬ ‫ئه‌و كارێك����ی‌ هێنده‌ قورس نیه‌‌و گه‌ر‬ ‫بیه‌وێت ده‌توانێ����ت كاری‌ چاكردنه‌وه‌‬ ‫هاندی‌ موبایلی‌ نوێش بكات‌و زۆربه‌ی‌‬ ‫كاره‌كانی‌ ده‌زانێت‌و سه‌رجه‌م پارچه‌و‬ ‫به‌ش����ه‌كانی‌ ناوه‌ی‌ موبایل ده‌ناسێت‌و‬ ‫شاره‌زای‌ هه‌یه‌ له‌باره‌یانه‌وه‌"‪.‬‬

‫میهران سنه‌یی‌‪ :‬ته‌نها گۆرانی‌‬ ‫بۆ خواو نیشتامن ده‌ڵێم‬ ‫ی باوه‌و‬ ‫ی ئیسالم ‌‬ ‫چوارده‌رومان‌و واڵتان ‌‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫ی‬ ‫كاری‌ له‌س���ه‌ر ده‌كرێت‌و پێشوازیه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لێده‌كرێ���ت به‌تایبه‌ت له‌مانگ ‌‬ ‫ی ئاماژه‌ به‌و‌ه گه‌رم ‌‬ ‫هونه‌رمه‌ند میهران سنه‌ی ‌‬ ‫مه‌ولود‌و بۆنه‌ ئاینیه‌كاندا"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی بیست ساڵ ‌ه گۆران ‌‬ ‫ده‌كات ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫میهران له‌شاری‌ س���ن ‌هی‌ ڕۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ی تۆمار ده‌كات‪،‬‬ ‫نیشتمانی‌‌و ئاین ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تانه‌وه‌ هاتۆت��� ‌ه باش���ور ‌‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "ته‌نها گۆرانی‌ ئایینی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ئام���اده‌كار ‌‬ ‫كوردس���تان‌و له‌هه‌وڵ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تۆمار ده‌كه‌م سه‌رقاڵ ‌‬ ‫نیشتمان ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆنس���ێرتێكی‌ هونه‌ریدای���ه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫ئاماده‌كردنی‌ كۆنسێرتێكم له‌هه‌ولێرو‬ ‫ی‬ ‫"س���ااڵنه‌ چه‌ن���د جارێ���ك س���ه‌ردان ‌‬ ‫سلێمانی‌"‪.‬‬ ‫كوردستانی‌ باش���ور ده‌كه‌م به‌تایبه‌ت‬ ‫ی مه‌ول���ودا تا به‌ش���داری‌ ئه‌و‬ ‫هونه‌رمه‌ند میهران خالیدی‌‪ ،‬ناس���راو له‌مانگ ‌‬ ‫ی ئاهه‌نگان���ه‌ بب���م كه‌ له‌ی���ادی‌ له‌دایك‬ ‫به‌میهران سنه‌یی‌ له‌باره‌ی‌ ده‌ستكردن ‌‬ ‫ی پێغه‌مبه‌ر محه‌مه‌د س���از ده‌كرێت‬ ‫ی بون ‌‬ ‫ب���ه‌كاری‌ هونه‌ری‌‌و وتن���ه‌وه‌ی‌ كۆران ‌‬ ‫ی له‌ن���او مزگ���ه‌وت‌و خانه‌ق���او ته‌كیه‌و‬ ‫فلكلۆرو س���رودی‌ ئایینی‌‌و نیش���تمان ‌‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ ك���رد له‌منداڵی���ه‌و‌ه هۆڵی‌ بۆن���ه‌كان‌و ماڵه‌كاندا ك ‌ه ئامانجم‬ ‫ی نه‌ته‌وه‌كه‌م���ه‌‌و‬ ‫ی كلت���ور ‌‬ ‫ی پ���ه‌روه‌رد‌ه بوه‌‌و پاراس���تن ‌‬ ‫له‌بنه‌ماڵیه‌كی‌ ئاین ‌‬ ‫ب���اوك‌و دای���ك‌و خانه‌واده‌ك ‌هی‌ س���ه‌ر چه‌ندی���ن به‌رهه‌م���ی‌ فلكل���ۆرم زیندو‬ ‫ی‬ ‫ی دیكه‌ به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی كردۆته‌وه‌و جارێك ‌‬ ‫ی نه‌قش���ه‌به‌ندین‌و سااڵنێك ‌‬ ‫به‌ته‌ریقه‌ن ‌‬ ‫زۆر ل���ه‌و ڕێگه‌یه‌و‌ه خزمه‌ت���ی‌ دینیان نوێ‌ تۆمارم كردوه‌‌و وتمه‌ته‌و‌ه له‌س���ه‌ر‬ ‫ی خۆم"‪.‬‬ ‫ی "منی���ش ده‌مه‌وێت ئه‌رك‌و ماندوبون ‌‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وت ‌‬ ‫ی "زۆرترین كاره‌كانم كاركردن ‌ه‬ ‫وتیش ‌‬ ‫ی واڵته‌كه‌م‬ ‫له‌ڕیگ ‌هی‌ كاره‌كانمه‌و‌ه خزمه‌ت ‌‬ ‫بكه‌م‌و ڕیبازی‌ خانه‌واده‌كه‌م به‌رنه‌ده‌م له‌س���ه‌ر ئه‌و گۆرانی‌‌و س���رودانه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ی زۆر‌ه له‌ته‌كیه‌و خانه‌قاكاندا‬ ‫ی س���ااڵنێك ‌‬ ‫ی نیشتمانی‌‌و ئاین ‌‬ ‫به‌تایبه‌ت بۆ سرود ‌‬ ‫ی له‌ناوچونی���ان‬ ‫ی وتراوه‌ت���ه‌وه‌‌و ترس��� ‌‬ ‫ی واڵتان ‌‬ ‫ك ‌ه ئه‌م جۆر‌ه له‌هونه‌ر له‌زۆربه‌ ‌‬

‫هه‌ی���ه‌‌و خه‌ڵكانێ���ك بیره‌وه‌ریان هه‌ی ‌ه‬ ‫ی وه‌گه‌رد وه‌گه‌رد‬ ‫ی ئا ‌‬ ‫له‌گه‌ڵی‌ به‌نمونه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌كارێك���ی‌ فلكلۆره‌و به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی جارێكی‌ دیك ‌ه تۆم���ارم كردوه‌‌و‬ ‫نوێ��� ‌‬ ‫ی باشی‌ هه‌بوه‌‌و چه‌ندین‬ ‫ده‌نگدانه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی به‌هارو‬ ‫ی دیك���ه‌ش وه‌ك ئااڵ ‌‬ ‫به‌رهه‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫یاڕه‌س���وله‌اڵ نوێترین كاریش���م به‌ناو ‌‬ ‫قوربانتبم مه‌والی‌ دینم ئاغا گیان نه‌زه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ ناكه‌یت كه‌ دینی ‌ه ده‌نگدانه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫باش���ی‌ هه‌ب���و‌ه ئێس���تا له‌ده‌زگاكان ‌‬ ‫ی باڵوكردنه‌و‌ه‬ ‫ڕاگه‌یان���دن‌و ناوه‌ندنه‌كان ‌‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫له‌باش���ورو ڕۆژهه‌اڵت��� ‌‬ ‫ی باشی‌ هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫ده‌نگدانه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ كاركردن���ی‌ له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫هونه‌رمه‌ن���دان‪ ،‬میهران وت���ی‌ "له‌گه‌ڵ‬ ‫ی وه‌ك‬ ‫هه‌ر ی���ه‌ك له‌هونه‌رمه‌ندانی‌ دین ‌‬ ‫بی�ل�ال كه‌یوان���ی‌‌و هێم���ن پێنجوێنی‌‌و‬ ‫شه‌هرام مه‌نسوری‌ سرودم تۆماركردوه‌‌و‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كی‌ باش���م هه‌ی��� ‌ه له‌گه‌ڵیان‬ ‫ی دیك ‌ه‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌گ���ه‌ڵ هونه‌رمه‌ندان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ك��� ‌ه دورن له‌گۆران���ی‌ عیرفانی‌‌و دین ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ندی���م نیه‌و نایان ناس���م به‌هۆ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كاره‌كانم���ان دورن له‌یه‌كه‌وه‌و‬ ‫جیاوازن"‪.‬‬

‫پەیجی بەڕێوەبەرێتی گشتی رۆشنبیری‌و هونەری سلێامنی‬ ‫‪www.facebook.com/www.dcysul.org‬‬

‫کاوڕ‬ ‫هەوڵبدە لەم چەند ڕۆژەدا دەس���ت‬ ‫بەس���ەر وەاڵمدانەوەکانت���دا بگریت‬ ‫چونک���ە ت���ۆ کەس���ێکی تووڕەیت‌و‬ ‫بە‌ئاس���انی هەڵدەچیت‪ ،‬هەرش���تێك‬ ‫ڕوویدا تۆ بە‌ئەرێنی بیری لێبکەرەوە‪.‬‬

‫گا‬ ‫ڕۆژێک���ی باش���ە‌و دەتوانی���ت هەموو‬ ‫کارە کەڵەکە بووەکانت ئەنجام بدەیت‌و‬ ‫گرنگی بە‌خێزانەکەش���ت بدەیت‪ ،‬هەست‬ ‫بە‌وزەیەک���ی زۆر دەکەیت‌و هەوڵدەدەیت‬ ‫لە‌کارەکەتدا سوودی لێوەربگریت‪.‬‬

‫دوانه‌‬ ‫لەم ماوەیەدا بە‌ش���ێوازێکی ئاسانتر‬ ‫مامەڵە لەگەڵ کەس���انی دەورووبەرتدا‬ ‫بک���ە‌و خ���ۆت بێتاقەت مەک���ە چونکە‬ ‫تۆ کەس���ێکی هەس���تیاریت‌و زوو باوەڕ‬ ‫بە‌شتەکان دەکەیت‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫بیرۆکەی زۆر بە‌مێشکتدا دێن‌و هەست‬ ‫بە‌دڵەڕاوک���ێ‌و دوودڵ���ی دەکەیت‪ ،‬لەم‬ ‫ماوەیەدا ل���ە‌ڕووی ماددی‌و مەعنەوییەوە‬ ‫پش���تگیری دەکرێیت هەوڵبدە سوودی‬ ‫لێوەربگریت‪.‬‬

‫شێر‬ ‫هەوڵب���دە پش���وویەك لە‌کارک���ردن‬ ‫وەربگریت‌و هەندێك کات بەسەر بەریت‬ ‫دوور لە‌فش���اری کارەکان���ت بۆ ئەوەی‬ ‫دووب���ارە وزە‌و چاالک���ی جەس���تەیی‌و‬ ‫دەروونیت زیاد بکەیتەوە‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫بە‌‌لە‌دەربڕینەکانت����دا‌و‬ ‫ڕوون‬ ‫ڕاوبۆچونەکان����ت بەب����ێ ت����رس‬ ‫بخەرەڕوو بەم جۆرە زیاتر هاوکاری‬ ‫دەکرێیت‪ ،‬ب����ەاڵم ئاگاداری الیەنی‬ ‫ماددیت بە‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )604‬سێشه‌ممه ‪2017/12/5‬‬

‫‪11‬‬

‫چاككردنه‌وه‌ی‌ مۆبایله‌‬

‫یس ‌‬ ‫ی‬ ‫هونه‌رمه‌ندێك‪ :‬درامایه‌ك ‌‬ ‫ێ كه‌ناڵامن‬ ‫زنجیره‌یامن هه‌ی ‌ه س ‌‬ ‫بردو ‌ه لێامن وه‌رناگرن‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫هونه‌رمه‌ند سامان قادر ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات حكومه‌ت‌و ڕاگه‌یاندنه‌كان‬ ‫ده‌ستیان خستۆته‌ بینه‌قاقای‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندان‌و به‌ئاشكرا له‌تواناو‬ ‫به‌هره‌ی‌ هونه‌رمه‌ند ده‌درێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "سێ‌ زنجیره‌ درامامان هه‌یه‌‬ ‫سی‌ كه‌ناڵی‌ ڕاگه‌یاندمان بردوه‌ لێمان‬ ‫وه‌رناگرن كه‌ماوه‌ی‌ ساڵێكه‌ كاره‌كانی‌‬ ‫ته‌واو بوه‌"‪.‬‬ ‫س���امان قادر باس���ی‌ له‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪1985‬ه‌وه‌ ده‌ستیكردوه‌ به‌كار ‌‬ ‫ی‬ ‫هونه‌ری‌ نواندن‌و خاوه‌نی‌ ش���انزه‌ كاری‌‬ ‫نواندنی‌ شانۆیی‌و پانزه‌ كاری‌ ده‌رهێنانی‌‬ ‫شانۆیش���ه‌‌و به‌ش���داری‌ زی���اد له‌حه‌ڤده‌‬ ‫كاری‌ كورته‌فیلم‌و فلیمی‌ درێژی‌ كردوه‌‌و‬ ‫تا ئێس���تا به‌رده‌وامه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "به‌هۆی‌‬ ‫نه‌بون���ی‌ په‌یوه‌ندیه‌ك���ی‌ ب���اش له‌نێوان‬ ‫هونه‌رمه‌ن���دان‌و ڕاگه‌یاندن���ه‌كان ل���ه‌م‬ ‫دۆخه‌دا كه‌ هۆكاری‌ س���ه‌ره‌كی‌ قه‌یرانی‌‬ ‫دارایی‌‌و ده‌ست به‌سه‌راگرتنی‌ كه‌ناڵه‌كانی‌‬ ‫ڕاگه‌یان���دن له‌الی���ه‌ن گروپێك���ه‌وه‌ هیچ‬ ‫به‌هایه‌ك بۆ هونه‌ر نه‌ماوه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش���ی‌ به‌وه‌ كرد زنجیره‌ درامای‌‬ ‫بیانی‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ قێ���زه‌ون هاتوه‌ته‌‬ ‫ده‌زگاكان���ی‌ ڕاگه‌یان���دن‌و كاری‌ دۆبالژی‌‬ ‫ب���ۆ ده‌كرێ���ت به‌ب���ێ‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ گرنكی‌‬ ‫به‌هونه‌رو ڕه‌سه‌نایه‌تی‌ بدرێت كاتێكیش‬ ‫هونه‌رمه‌ن���دان به‌رهه‌مێ���ك ده‌ب���ه‌ن بۆ‬ ‫كه‌ناڵ���ه‌كان پێیانده‌ڵێ���ن پاره‌مان نیه‌‬ ‫ئه‌وه‌ش جێگه‌ی‌ پرسیاره‌؟ بۆچی‌ پاره‌یان‬ ‫ب���ۆ فلیمی‌ دۆبالژك���راوه‌ هه‌یه‌ بۆچی‌ بۆ‬ ‫درامای‌ كوردی‌ پاره‌یان نیه‌؟"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌شی‌ رونكرده‌وه‌ كه‌ ماوه‌ی‌ ساڵێك‬ ‫ده‌بێ���ت درامایه‌كی‌ س���ی‌ زنجیره‌مان بۆ‬ ‫ش���ه‌وانی‌ ڕه‌م���ه‌زان ئاماده‌ك���ردوه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌س���یناریۆو ده‌رهێنانی‌ شۆڕش قادره‌و‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاری‌ به‌رهه‌م ڕیبوار ڕه‌حیمه‌‪،‬‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫ئارەزووی گەش���ت ک���ردن دەکەیت‬ ‫ب���ەاڵم ب���ۆ ماوەی���ەک دوای دەخەیت‬ ‫چونک���ە کاری کەڵەکەب���ووت زۆرە‪،‬‬ ‫ئاگاداری خەرجییەکانت بەو زیادەڕۆیی‬ ‫تێدا مەکە‪.‬‬

‫زی���اد له‌بیس���ت هونه‌رمه‌ند به‌ش���داری‌‬ ‫تێداكردوه‌ باس��� ‌ی دۆخ���ی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت ‌ی‬ ‫ده‌كات‌و ڕه‌نخه‌ ئامێزه‌ ماوه‌ی‌ س���اڵێك‬ ‫ده‌بێ���ت له‌ماڵ���ه‌وه‌ دان���راوه‌و په‌خ���ش‬ ‫نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "كه‌ناڵه‌كان���ی‌ ڕاگه‌یان���دن‬ ‫لێمانوه‌رناگرن هه‌ریه‌كه‌یان بیانویه‌كیان‬ ‫هه‌ی���ه‌‌و بردومانه‌ بۆ كه‌ناڵی‌ كوردس���ات‬ ‫وتیان پاره‌مان نیه‌و دواتر له‌گه‌ڵ كه‌ناڵی‌‬ ‫‪ nrt2‬قس���ه‌مان كرد ت���ا لێمانوه‌رگرن‬ ‫به‌ڵێنیانداو دواتر په‌شیمان بونه‌وه‌ ناچار‬ ‫سه‌ردانی‌ كه‌ناڵی‌ ‪knn‬مان كرد به‌ڵێنیان‬ ‫پێداین‌و ئه‌وانیش دواتر په‌شیمان بونه‌وه‌‬ ‫لێیان وه‌رنه‌گرتین‪ ،‬ئێستا ناچارین ته‌نها‬ ‫بیده‌ینه‌ ده‌زگایه‌كی‌ ڕاگه‌یاندن‌و ئه‌و بڕه‌‬ ‫پاره‌یه‌مان ده‌س���تكه‌وێته‌وه‌ كه‌ نزیكه‌ی‌‬

‫هه‌ش���ت هه‌زار دۆالره‌ۆ وه‌ك مه‌سروفاتی‌‬ ‫كاره‌كه‌ خه‌رجكراوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ نه‌ش���ارده‌وه‌ دۆخ���ی‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندان به‌تایبه‌ت���ی‌ هونه‌رمه‌ندانی‌‬ ‫شاری‌ س���لێمانی‌ له‌دۆخێكی‌ خراپدایه‌و‬ ‫دراماو شانۆی‌ كوردی‌ له‌ناوچوه‌و نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ درامای‌ بیانی‌ ڕێگه‌‌و ده‌رفه‌تی‌ بۆ‬ ‫درامای‌ كوردی‌ نه‌هێش���تۆته‌وه‌‌و شانۆش‬ ‫به‌هۆی‌ گران���ی‌ كرێی‌ هۆڵه‌كانی‌ نمایش‌و‬ ‫نه‌مانی‌ بینه‌ هونه‌مه‌ن���د ناتوانێت كاری‌‬ ‫تێدا بكات هی���چ الیه‌نێكیش نیه‌ ئاوڕێك‬ ‫له‌هونه‌مه‌ن���د بدات���ه‌وه‌‌و ڕاگه‌یاندنه‌كان‌و‬ ‫حكومه‌ت ده‌ستیان خستۆته‌ بینه‌قاقای‌‬ ‫هونه‌رمه‌ن���دان‌و هونه‌رمه‌ن���دن نازانێ���ت‬ ‫چ���ی‌ بكات ناچار له‌ماڵه‌وه‌ دانیش���توه‌‌و‬ ‫كارناكات"‪.‬‬

‫ی "ژینگه‌پارێزی‌"‬ ‫په‌یكه‌ر ‌‬ ‫سلێامنی‌ ده‌شكێندرێت‬ ‫ئا‪ :‬ئیمان زه‌ندی‌‬ ‫ی‬ ‫په‌یكه‌ری‌ ژینگه‌ پارێز ‌‬ ‫سلێمانی‌ دوجار ده‌شكێندرێت‬ ‫له‌الیه‌ن كه‌سی‌ نه‌ناسراوه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌ عومه‌ر جه‌میل‬ ‫په‌یكه‌رساز ڕایده‌گه‌یه‌نێت "‬ ‫ی بزانین كێن‬ ‫به‌داخه‌وه‌ نه‌مانتوان ‌‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌‪ ،‬ناشتوانین كه‌س‬ ‫تاوانبار بكه‌ین چونك ‌ه نازانین‬ ‫كێیه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ژینگ ‌ه پارێز له‌س����اڵ ‌‬ ‫په‌یكه‌ر ‌‬ ‫‪ 2015‬دروس����ت ك����راو‌ه له‌الی����ه‌ن‬ ‫په‌یكه‌رس����از عوم����ه‌ر جه‌می����ل‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی بیرۆكه‌ك����ه‌و دابینكردن ‌‬ ‫خاوه‌ن ‌‬ ‫ب����ڕی‌ تێچونی‌ په‌یكه‌ره‌كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ی‬ ‫سه‌رمایه‌داری‌ س����لێمانی‌ زاهیر ‌‬ ‫كه‌ریم ڕه‌شه‌‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫لەم چەند ڕۆژەدا کارێکی هاوبەش���ی‬ ‫دەکەی���ت لەگ���ەڵ هاوڕێکانت���دا‌و‬ ‫هەوڵدەدەی���ت ئەرێن���ی بی���ت‬ ‫لە‌بیرکردنەوەکانت���دا‪ ،‬هەنگاوی گرنگ‬ ‫دەنێیت‌و تواناکانت دەسەلمێنیت‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫پێویستت بە‌کەسێکە ڕێنماییت بکات‌و‬ ‫ڕێگای ڕاس���تت نیش���ان بدات‪ ،‬چونکە‬ ‫نازانیت چۆن مامەڵە لەگەڵ کەس���انی‬ ‫دیک���ەدا بکەیت کاتێك ب���ۆ یەکەمجار‬ ‫دەچیتە شوێنێك‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫وێڕای زۆری ئەرکەکانت لە‌تواناتدایە‬ ‫زیات���ر ببەخش���یت‌و کاری زیاتری���ش‬ ‫بکەیت‪ ،‬لەم ماوەیەدا هەست بە‌بێزاری‬ ‫دەکەیت بەهۆی هەندێك ڕووداوەوە کە‬ ‫لە‌کارەکەتدا ڕوویانداوە‪.‬‬

‫"به‌داخ����ه‌و‌ه‬ ‫ڕاش����یگه‌یاند‬ ‫ی‬ ‫عومه‌ر له‌باره‌ی‌ دروس����تكردن ‌‬ ‫ی له‌م شێوه‌ی ‌ه بۆ ئاوێن ‌ه نه‌مانتوان����ی‌ بزانی����ن كێ����ن ئه‌و‬ ‫په‌یكه‌رێك ‌‬ ‫ی كه‌سانه‌‪ ،‬ناشتوانین كه‌س تاوانبار‬ ‫وت����ی‌ "ئامان����ج له‌دروس����تكردن ‌‬ ‫په‌یكه‌رێك����ی‌ له‌م ش����ێوه‌یه‌ به‌رز بكه‌ین چونكه‌ نازانین كێیه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌یكه‌ر س����ازه‌ ئاماژ‌ه به‌و‌ه‬ ‫نرخاندن����ی‌ خزم����ه‌ت‌و ئ����ه‌رك‌و‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ر ‌‬ ‫ماندوبونی‌ ئه‌و مرۆڤ ‌ه گه‌ورانه‌یه‌ ك ‌ه ده‌كات كه‌ دوای‌ شكاندن ‌‬ ‫ی په‌یكه‌ره‌ك����ه‌‌و لێكردنه‌وه‌ی‌ چیتر‬ ‫ڕۆڵێكی‌ گرنگیان هه‌یه‌ له‌پاراستن ‌‬ ‫ی نه‌م����ا‪،‬‬ ‫ش����یاوی‌ چاككردن����ه‌وه‌ ‌‬ ‫ژینگه‌دا"‪.‬‬ ‫ی دانانی‌ ئه‌م په‌یكه‌ر‌ه ئه‌و وت����ی‌ "هه‌ربۆیه‌ بڕیارماندا بۆ‬ ‫ئایا له‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫چ����ی‌ ڕوی����دا؟ ئ����ه‌و له‌وباره‌یه‌وه‌ جارێكیتر په‌یكه‌ره‌ك ‌ه له‌ش����وێن ‌‬ ‫ی خ����ۆی‌ البه‌ری����ن‌و ب����ۆ جارێكیتر‬ ‫ڕایگه‌یاند "به‌داخه‌و ‌ه دوای‌ دانان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ����ه‌م په‌یك����ه‌ره‌ هه‌س����تم ده‌كرد به‌كوالێتیه‌ك����ی‌ باش‌و ئاس����تێك ‌‬ ‫ی بكه‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی هونه‌ری‌ به‌رزتر دروست ‌‬ ‫كه‌ له‌الی����ه‌ن خه‌ڵك����ه‌وه‌ بایه‌خ ‌‬ ‫پێبدرێت‌و بپارێزێت‪ ،‬به‌اڵم دوجار به‌ڕێ����ز كاك زاهی����ر دیس����انه‌و‌ه‬ ‫ی تێچوه‌كه‌ی‌ ده‌گرێته‌وه‌ ئه‌ستۆی‌"‪.‬‬ ‫زه‌بری‌ به‌ركه‌وت‌و شكێنرا‪ ،‬جار ‌‬ ‫ی‬ ‫وتیش����ی‌ "له‌ئێس����تادا خه‌ریك ‌‬ ‫یه‌كه‌م ده‌سته‌كانیان شكاندبو پاش‬ ‫ی دروس����تكردنه‌وه‌ی‌ په‌یكه‌ره‌كه‌ین‬ ‫چاككردنه‌وه‌ی‌ بۆ ماوه‌یه‌ك‪ ،‬دوا ‌‬ ‫ئه‌وه‌ شكێنرایه‌و‌ه به‌شێوه‌یه‌ك ك ‌ه هه‌وڵ����ده‌ده‌م به‌زوتری����ن كات‬ ‫ی دابنرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌شوێنی‌ خۆ ‌‬ ‫سه‌ریان لێكردبوه‌یه‌وه‌"‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫ئاگاداری تەندروستیت ببە‌و هەوڵبدە‬ ‫لە‌ماڵ���ەوە بمێنیت���ەوە‌و بحەوێیتەوە‪،‬‬ ‫خۆت بە‌کەس���انی دیکە بەراورد مەکە‬ ‫چونک���ە هەم���وو ک���ەس بە‌ڕووکەش‬ ‫دڵخۆشە بەاڵم ڕاستی ژیان جیاوازە‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫بیرۆک���ەی باش‌و گرنگ���ت هەیە بۆ‬ ‫وەرزی نوێ���ی کارک���ردن‪ ،‬ڕۆژێک���ی‬ ‫گونجاوە بۆ باش���ترکردنی پەیوەندیت‬ ‫لەگ���ەڵ هاوپیش���ەکانتدا‌و ب���رەودان‬ ‫بە‌کارەکان‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )604‬سێشه‌ممه ‪2017/12/5‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫بیروڕا‬

‫ماکیاڤیلی ئا لێرەیە‌و قەڵەمی ئازادیخوازان‌و چەکی جەلالدەکان‬

‫لەگەڵماندا دەژیت‬

‫ئارام قادر حەمەسور‬

‫بێگومان بەردەوام قەڵەم‌و دەس����ەاڵتی سیاسی‬ ‫ستەمکار‌و جەلالدەکانی ڕوبەڕوی یەکتر دەبنەوە‪،‬‬ ‫ب����ەردەوام دوژمنایەتی یەکتر دەک����ەن‪ ،‬چونکە‬ ‫عەقڵی قەڵەم‌و عەقڵی چ����ەک ناکۆکن بەیەکتر‪،‬‬ ‫هێزێک عەقڵێک����ی چەکداری هەبێت ڕێزی قەڵەم‬ ‫نازانێ����ت‪ ،‬هێزێک کەللەیەک����ی ڕەقی هەبێت کوا‬ ‫هێزی نەرم دەناس����ێت؟ جەلالدەکانی ستەمکار‬ ‫ئارام رەفعەت‬ ‫لە‌دونی����ا هەمویان ڕقیان لە‌قەڵەم‌و ئازادیخوازانە‪،‬‬ ‫لەکوێ هەبوە ستەمکار باوەشی بۆ قەڵەمە ئازاو‬ ‫زۆرینەی تێزەکانی ماکیاڤیلی س����امناکن‪ ،‬یەکێک لە‌تێزە ئ����ازادەکان کردبێتەوە!؟ جگ����ە لە‌قەڵەمفرۆش‌و‬ ‫ه����ەرە س����امناکەکانی ئەو تێزەی����ە کە جەخ����ت لە‌نەبونی ڕانتخۆرەکان‌و هاو ئاوازەکانی ستەمکارەکان‪.‬‬ ‫پەیوەندی لەنێوان سیاس����ەت‌و مۆرال دەکاتەوە‪ .‬ئەم تێزەی‬ ‫میکیاڤیلی‪ ،‬یان باش����تر وایە بڵێم تێزی غیابی مۆڕاڵ‪ ،‬رۆژانە‬ ‫لەک����وێ قەڵەم����ەکان کەوتن����ە س����ەما ب����ۆ‬ ‫لە‌خیتاب‌و راگەیاندنی حیزب‌و کەس����ایەتییە سیاسییەکاندا‪ ،‬جەلالدەکان لەوێش ئازادی لە‌گۆڕنراوە‪ ،‬لە‌کوێش‬ ‫لە‌روپەڵی وێبس����ایتە کوردییەکان‌و لە‌پۆس����ت‌و تویتی تۆڕە قەڵەمە ئازادەکان دژایەتیان کراو لێیاندراو کوژران‬ ‫کۆمەاڵیەتییەکان بەئاسانی دەیبینرێت‪.‬‬ ‫بزان����ن هەناس����ەی قەڵەمە ئ����ازاکان بەردەوامە‪،‬‬ ‫ئێمەدا‬ ‫کۆمەڵگای‬ ‫‌ناو‬ ‫ە‬ ‫سیاسەتی باو‌و خیتابی بەهەڕەمێن ل‬ ‫چونکە کاری قەڵەمە ئ����ازادەکان ڕەخنە کردنی‬ ‫ئەوی‬ ‫نیشاندانی‬ ‫بەهەڵە‬ ‫زیاتر لەسەر تێکشکاندن‌و دێواندن‌و‬ ‫دەس����ەاڵتی چەتەگەری‌و مافیاکڕاتییە‪ ،‬دەسەاڵتە‬ ‫گرتووە‪.‬‬ ‫تری نەیار دارێژراوەو‌ شکڵی‬ ‫کلیپتۆکراسییەکان بەردەوام قەڵەمە ئازادەکانییان‬ ‫من‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫کوردستاندا‪،‬‬ ‫شێواوەی‬ ‫لەم فەزا س����ەقەت‌و‬ ‫بە‌دووژمنی پلە ی����ەک داناوە‪ ،‬بەردەوام خەریکی‬ ‫بونی‬ ‫حەتمییەتی‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫���ە‬ ‫�‬ ‫هەڵ‬ ‫بەرامبەرەکەم‬ ‫هەب����م‪ ،‬دەبێت‬ ‫���تە بە‌حەتمییەت����ی هەڵەب����ون‪ ،‬خائینبون یان شکاندن‌و بوختانن بۆ قەڵەم بەدەستەکان‪.‬‬ ‫من پەیوەس�‬ ‫دێوەزمەبونی ئەوی تری بەرامبەر‌و نەیار‪.‬‬ ‫گۆبلز وەزیری پڕوپاگەندەی هیتلەر بەردەوام‬ ‫سیاسەت کردن لەسەر حەتمییەتی هەڵەبون‌و خائینبونی‬ ‫ئەوی بەرامبەر وایکردووە کە کەمترین پانتایی بهێڵێتەوە بۆ دەیگوت؛ سەرۆک هیتلەر هەر کاتێک گوێم لە‌وشەی‬ ‫ئەو ئامانجەی کە دەبوایە خیتابی سیاس����ی ئێمەی لەس����ەر ڕۆش����نبیر دەبێت دەست بۆ دەمانچەکەم دەبەم‪،‬‬ ‫دارێژرابوای����ە‪ ،‬کە ئەوی����ش چاکەی گش����تی‪ ،‬بەرژەوەندییە ئاخر ڕۆشنبیر گەر ئازاو ئازاد نەبێت قەڵەمەکەی‬ ‫ئ����ەوە دەبێتە چەکێکی حەس����اری دەس����ەاڵت‪،‬‬ ‫بااڵکانی نەتەوە‌و واڵتە‪.‬‬ ‫لێرەدا حاڵەتێک دێتە پێش����ەوە‪ ،‬گرنگ نییە سیاس����ەت‌و ب����ەردەوام ڕانتخ����ۆرەکان‌و ڕاگەیاندن����کارەکان‌و‬ ‫کارنام����ەی الیەنی بەرامبەر چییە‌و چەندە س����ود یان زیانی نوس����ەران‌و ڕۆش����نبیران بە‌نزی����ک بونەوەی����ان‬ ‫بۆ س����ەر ک����ۆی بەرژەوەندییە گش����تییەکان‌و چارەنوس����ی لە‌بەرداخ����ە ئاوەکەی دەس����ەاڵت وەک ش����ەکر‬ ‫ئ����ەم کۆمەڵگە هەی����ە‪ ،‬گرنگ ئەوەی����ە هەوڵبدرێت بەرامبەر دەتوێنەوەو نامێنن‪ ،‬ببینە هێزی ڕاکێشانی نەوت‬ ‫بە‌سیاس����ەت‌و کارنامە‌و گوتارەکەیەوە بدێوێنیت‌و تەخوینی دەزگا ڕاگەیاندنەکانی چەندقەرەباڵخ کردوە‪ ،‬وەک‬ ‫بکەیت‪.‬‬ ‫لەمالوە‪ ،‬بەئاس����انی لە‌تۆڕە کۆمەاڵیەتییەکان هەست بەو‬ ‫خیتابە‌دەکەی����ت کە مادام حکومەتی هەرێم لەدەس����ت دوو‬ ‫بنەماڵ����ەی بارزان����ی‌و تاڵەبانی دایە‌و گرنگ����ە ئەو حکومەتە‬ ‫تێک بش����كێنرێت‌و شکس����ت بێنن‌و دەرگای دونیا بەروویاندا‬ ‫دابخرێ����ت‪ .‬جا ئەوە گرن����گ نییە کێ ئ����ەو حکومەتە تێک‬ ‫دەش����كێنێ‪ ،‬عەبادی یان ئەردۆغان‪ ،‬یان قاس����م سلێمانی‪.‬‬ ‫ئەوەش گرنگ نییە کە ئەو تێکشکاندن‌و شکست‌و هەڵەیە چ‬ ‫ماڵوێرانی‌و کوێرەوەرییەک بۆ ئەم میللەتە خێر لەخۆ نەدیوە‬ ‫دەهێنێت‪ ،‬یان بەهۆی ئەم شکس����ت‌و تێکش����کاوییە چەندە‬ ‫لە‌خاکی نیشتیمان لەدەست دەدەین‌و چ دەریایەک لە‌خوێن‌و‬ ‫ئارەق‌و فرمێسک بەهەدەر دەڕوات‪.‬‬ ‫لەوالشەوە‪ .‬گرنگە کە بەرەی نەیارانی دوو بنەماڵەکە وەک‬ ‫خائین‌و کرێگرتەی ئەم‌و ئەو تۆمەتبار بکرێن‪ ،‬جا گرنگ نییە‬ ‫ئارگومێنت‌و پاس����اوەکانی ئەو بەرەیە چەندە هەق‌و رەوان‌و فریشته‌ راپەر‬ ‫گوێگرتن لێیان چەندە دەبووە هۆی رێگرتن لەو کارەساتانەی‬ ‫کە لەس����ەر دەس����تی ئەو دوو بنەماڵەیەو حیزبەکانییانەوە‬ ‫زۆربه‌ی ئه‌و كتێبانه‌ی س���ه‌ربرده‌و یاداش���تن‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫بەرەورووی بوینەتەوە‪.‬‬ ‫ئەم ش����ێوازەی سەرەوە لە‌سیاس����ەتکردن کۆمەڵگا بەرە‌و ئه‌وه‌ی چێژ ده‌ده‌نه‌ خوێنه‌ران‪ ،‬به‌اڵم زانیاری‌و حیكایه‌تی‬ ‫داروخان‌و خۆکوژی دەبات‌و تاکێکی گەوجێنرا‌و موتوربەکراو ناڕاستیش بۆ خه‌ڵك ده‌گوازنه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه زۆرجار نوسه‌ر‬ ‫تیایاندا هه‌مو شتێكه‌و روداوه‌كان به‌چوارده‌وری خه‌ون‌و‬ ‫بە‌توڕەیی‌و رق‌و کین‌و بێ ئومێدی بەرهەم دێنێت‪.‬‬ ‫بۆ ئ����ەوەی لەدیوەک����ەی تری سیاس����ەت تێبگەین‪ ،‬واتە خولیای ئه‌ودا ده‌خولێن���ه‌وه‌‪ .‬دوای خوێندنه‌وی كتێبی‬ ‫سیاس����ەت کردن بە‌مۆراڵەوە پێویس����تە س����ەرەتا لەقاوغی (ئه‌و رۆژانه‌ی نیشتمان هی هه‌موان بو)‪ ،‬ئه‌م ‌ه یه‌كه‌مین‬ ‫حیزبی‌و عەقیدەی����ی‌و ئایدیۆلۆژی بێینە دەر‌و بچینە پانتایی س���ه‌رنج بو الم دروست بێت‪ ،‬چونك ‌ه من‪ ،‬به‌بێ ئیراده‌و‬ ‫ویس���تی خۆم كراومه‌ت��� ‌ه یه‌كێ���ك كاره‌كته‌ره‌كانی ناو‬ ‫نیشتیمانەوە‪.‬‬ ‫بەمانایەک����ی ت����ر‪ ،‬گرن����گ نیی����ە ت����ۆ چەن����دە لەگەڵ كتێبه‌ك ‌ه ك ‌ه راستیه‌كانی تیا ونه‌‪ ،‬یان نوسه‌ر به‌شێوه‌یه‌ك‬ ‫بەرامبەربەرەکەتدا یاری یان نەیاری‪ .‬گرنگ ئەوەیە تۆ رێگری ده‌یانگێڕێته‌و‌ه له‌خزمه‌تی جیهانه‌ رۆمانس���ه‌كه‌ی ئه‌ودا‬ ‫لێبکەیت‌و ئاگاداری بکەیت‌و تەنانەت هاوکاریش����ی بکەیت بۆ بن‪ .‬ئه‌م چه‌ند وش���ه‌یه‌ش ك ‌ه له‌سه‌ر كتێبه‌كه‌ی هه‌ڤاڵ‬ ‫ئ����ەوەی هەڵە نەکات‪ ،‬بۆ ئەوەی کوردس����تان بەئاس����تانەی كوێستانی ده‌یاننوسم‪ ،‬گه‌ڕانه‌وه‌ نین بۆ رابوردو له‌پێناو‬ ‫کارەس����ات‌و وێرانیدا نەبات‪ ،‬بۆ ئ����ەوەی کۆمەڵگا بە‌ئاقاری لۆمه‌و س���ه‌ركۆنه‌كردن‪ ،‬به‌قه‌ده‌ر ئ���ه‌وه‌ی رونكردنه‌وه‌ی‬ ‫برس����ێتی‌و هەژاریدا نەبات‪ ،‬بۆ ئەوەی کەلتوری جاشایەتی‌و هه‌ن���دێ راس���تین‌ كه‌ نوس���ه‌ر‪ ،‬بە‌ئه‌نقه‌س���ت بێت یان‬ ‫نه‌زانیی‪ ،‬به‌الیاندا نه‌چوه‌‪.‬‬ ‫کرێگرتەیی پەرە پێنەدات‪.‬‬ ‫من بۆ س���ااڵنێك‪ ،‬ك ‌ه پڕبون له‌ناهه‌م���واری‌و ژیانی‬ ‫ب����ۆ تێگەییش����تنی زیاتر لەم پرس����ە‪ ،‬رەنگە ش����ێوازی‬ ‫مامەڵەکردن����ی واڵت����ە رۆژاواییەکان‪ ،‬لەگەڵ پرس����ی تلیاک‌و پێشمه‌رگایه‌تی‌و شه‌ڕو بۆردومان‌و تراژیدیای كیمیابارانی‬ ‫مادە هۆشبەرەکاندا سودبەخش بیت‪ .‬بۆ نمونە‪ ،‬لە‌ئوسترالیا هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬هاوسه‌ری هه‌ڤاڵ كوێستانی بوم‌و ئه‌ویش هه‌مو‬ ‫بەهەمو شێوازێکی یاساس����یی دژایەتی مامەڵەکردن بە‌مادە ئه‌و س���ااڵنه‌ی س���ێ چه‌ند الپه‌ڕه‌یه‌كدا چڕكردوه‌ته‌وه‌و‪،‬‬ ‫هۆش����بەرەکانەوە دەکرێت‌و بەفەرم����ی بەکارهێنان‌و کرین‌و گوای��� ‌ه به‌دوای ئه‌وی���ن ئه‌گه‌ڕاو من به‌هه‌ڵ��� ‌ه چوم ‌ه ناو‬ ‫فرۆش����تنی یاس����اخ کراوە‪ .‬بەاڵم لەزۆرێک لە‌ش����وێن‌و پارکە ژیانی���ه‌وه‌‪ ،‬ئیت���ر لێ���ره‌دا ناهه‌قی هه‌یه‌و مێ���ژو به‌درۆ‬ ‫گشتییەکاندا‪ ،‬س����ندوقێکی تایبەت دانراوە بۆ ئەو کەسانەی ده‌نوس���رێته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ بڕیارمدا ئه‌م چه‌ند وشه‌یه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ک����ە دەرزی مادە هۆش����بەرەکان بەکار دێنن‌و ئەو کەس����انە كتێبه‌كه‌ بنوس���م‪ ،‬ك ‌ه ئومێدی گه‌وره‌م ئه‌وه‌بو‪ ،‬به‌شێك‬ ‫هاندەدرێن کە دەرزییەکە بخەنە ئەو س����ندوقانەوە‪ .‬ئەوە بەو نه‌موبایه‌ لێی‪.‬‬ ‫لێره‌دا ب���ۆ ئه‌وه‌ی خوێنه‌ران له‌ڕاس���تی‌و دروس���تی‬ ‫مانایە نییە کە ئوس����ترالیا هاوکاری‌و هاندەری بەکارهێنانی‬ ‫م����ادە هۆش����بەرەکانە‪ ،‬بەڵک����و بەمانای ئەوەی����ە دەیەوێت روداوه‌كان ئاگاداربن‪ ،‬پێویس���ته‌ روداوه‌كان وه‌ك خۆیان‬ ‫زیانەکان����ی ئەم دیاردەیە لەس����ەر کۆی کۆمەڵگا س����نوردار بگوازرێنه‌وه‌‪ ،‬نه‌ك رۆمانسیه‌ت‌و خه‌یاڵی نوسه‌ر جێگای‬ ‫ئ���ه‌و واقیع���ه‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌و مێژوییه‌ بگرن���ه‌وه‌ كه‌ ئێم ‌ه‬ ‫بکات‪.‬‬ ‫بەهەمان پێودانگی س����ەرەوە‪ ،‬مامەڵەی ژیرانە ئەوەیە کە یه‌كتریمان تیا ناسی‪.‬‬ ‫س���اڵی ‪ ١٩٨٤‬له‌كات���ی موفاوه‌زاتی نێ���وان یه‌كێتی‬ ‫هەوڵ بدەین زیانی سیاسەتە هەڵەکانی حیزبە‌کوردوستانییەکان‬ ‫س����نوردار‌و سودی سیاسەتە راستەکانیشییان فراوان بکەین‪ ،‬نیش���تمانی كوردس���تان‌و حكومه‌تی به‌غ���دا‪ ،‬من كچی‬ ‫جا گرنگ نییە ئێمە چەندە لەگەڵ سیاسەتەکانی ئەو حیزب‌و خێزانێكی هه‌ڵه‌بجه‌یی بوم‪ ،‬یاس���او رێسای كۆمه‌اڵیه‌تی‌و‬ ‫هێزگەلەدای����ن یان ن����ا‪ .‬ئەو حاڵەتەش ب����ەدی نایەت ئەگەر پابه‌ندب���ون بە‌به‌هاكانه‌و‌ه به‌ش���ێك ب���ون له‌په‌یوه‌ندیه‬ ‫هێندە کار بۆ بااڵدەس����تی کەلتورێک نەکەین کە بەشی ئەوە كۆمه‌اڵیه‌تیه‌‌كانم���ان‪ ،‬ن���ه‌ م���ن‌و ن���ه‌ خێزانه‌كه‌ش���م‬ ‫مۆراڵی سیاس����ی‪ ،‬جورئەت‌و لێبوردەییمان بداتێ کە بە‌هەڵە ئه‌وه‌م���ان پێ قبوڵ نه‌ده‌كرا‪ ،‬به‌ش���ێك ب���م له‌چیرۆكی‬ ‫بڵێین هەڵە‌و هەنگاوە دروس����تەکانیش پەس����ن‌و پشتیوانی ئه‌وینێكی رۆمانس���یانه ی نوسه رو په‌یوه‌ندیه‌كه‌م هیچ‬ ‫بکرێن‪ ،‬بێ ئەوەی رەچاوی ئەوەبکەین خاوەنی هەڵەکە‪ ،‬یان چوارچێوه‌یه‌ك���ی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی نه‌بێ���ت‪ .‬كاتێكیش‌ ئه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌ دروست بو‪ ،‬خێزانی هه‌ڤاڵ كوێستانی هاتن ‌ه‬ ‫سیاسەتە دروستەکە کێیە‌و سەر بەچ بەرەیەکە‪.‬‬ ‫بەداخ����ەوە‪ ،‬ماکیاڤیلی ئا لێرەی����ە‌و تێزەکانی لەگەڵ رق‌و داخ���وازی من له‌خێزانه‌كه‌م‌و ئ���ه‌و‌ه من نه‌بوم رای خۆم‬ ‫کینەی ناو کۆمەڵگای ئێمەدا بەرجەستەن‌و رۆژانە ماکیاڤیلی بس���ه‌پێنم‌و به‌زۆر بچم ‌ه ناو ژیانی هه‌ڤاڵ كوێستانییه‌وه‌‪.‬‬ ‫پێم����ان دەڵێت سیاس����ەت‌و م����ۆراڵ هی����چ پەیوەندییەکیان پێشم سه‌یره‌ دوای ئه‌و هه‌مو ساڵه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌نوسێت گوای ‌ه‬ ‫بەیەک����ەوە نییە‌و ئەمەش لە‌سیاس����ەت‌و ئیدارەدان‌و خیتاب‌و به‌دوای ئه‌ویندا گه‌ڕاوه‌ نه‌ك ژیانی هاوسه‌ری‪.‬‬ ‫له‌ ش���وێنێكدا باس���ی ئه‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه هه‌ر له‌مانگی‬ ‫کرداری رۆژانەماندا رەنگی داوەتەوە‪ .‬بەاڵم‪ ،‬کۆمەڵگای ئێمە‬ ‫لەهەر کۆمەڵگایەکی تر زیاتر پێویس����تی بە‌ئاوێتەکردنەوەی یه‌كه‌م���ی ژیان���ی هاوس���ه‌ریمانه‌وه‌ جیاوازیه‌كان���ی بۆ‬ ‫سیاس����ەت‌و مۆراڵ هەیە‪ .‬ئێمە لە‌نسکۆ‌و شکست داین‪ .‬لەم ده‌ركه‌وت���وه‌و زۆر هه‌وڵ���ی داوه‌ م���ن بگۆڕێ���ت‪ .‬ئ���ه‌و‬ ‫نس����کۆیە دەربازمان نابێ����ت ئەگەر هەوڵ ب����ۆ زاڵبونەوەی ده‌نوس���ێت‪( :‬ه���ه‌ر له‌یه‌كه‌م مانگدا زانی���م‪ ،‬ئێم ‌ه دوو‬ ‫لۆژیک‌و ئەقڵ نەدەین‪ ،‬ئەگەر کار بۆ پێکەوەگرێدانی مۆراڵ‌و كه‌سی ته‌واو له‌یه‌كتری جیاوازین‪ ،‬جیاوازین به‌اڵم به‌بڕوا‬ ‫به‌خۆبونی ئه‌و كاته‌م‪ ،‬نه‌ك ته‌نها له‌گۆڕینی كه‌س���ێكدا‪،‬‬ ‫سیاسەت نەکەین‪.‬‬

‫ترساندن‌و لێدانی دەنگە‬ ‫ئازادەکان لە‌ئێستادا‬ ‫پێماندەڵێت جووت حیزب‬ ‫تائێستاش زۆر ستەمکارن‪،‬‬ ‫قەڵەم فرۆشەکانی حەساری‬ ‫دەسەاڵت ڕۆژێک دێت‬ ‫ئاواببن‪ ،‬چونکە بوونەتە‬ ‫ڕۆبۆتی جەلالدەکان‬ ‫موگناتیس ڕۆش����نبیر‌و نوسەرانیان کێش کردووە‬ ‫تا ئاو بەئاشەکەی ستەمکاردا بکەن‪ ،‬ببینە ئەوانە‬ ‫پارە چەند ناشیرینی کردون‪.‬‬ ‫ڤیدڵ کاس����ترۆش بەردەوام لە‌جیڕەی قەڵەمی‬ ‫نوسەران دەترس����ا‪ ،‬قەڵەم‌و دەسەاڵت بەریەکتر‬ ‫دەکەون بۆی����ە بەزەحمەت نوس����ەرە ئازادەکان‬ ‫دەتوان����ن لە‌واڵتی خۆیان بژین‪ ،‬ناچارن لە‌دەرەوە‬ ‫ڕەخنەکانیان ئاڕاستەی کەللەوشکەکەی دەسەاڵت‬ ‫بکەن‪.‬‬ ‫دەس����ەاڵتی ج����وت حیزبی کوردی����ش ماوەی‬ ‫بیست‌و ش����ەش س����اڵە نەیتوانیوە سیستەمێکی‬ ‫سیاس����ی گونجاو دروس����ت ب����کات‪ ،‬نەیتوانیوە‬ ‫کەرامەتی م����رۆڤ بپارێزێت‪ ،‬ب����ەردەوام قەڵەمە‬ ‫ئازادەکانی ترس����اندوە یان تیرۆرکردوە‪ ،‬سۆرانی‬ ‫مام����ە حەم����ە‌و سەردەش����ت عوس����مان‌و کاوە‬

‫کاوە گەرمیانی‬ ‫گەرمیانی نمونەی تیرۆرن بەدەس����تی دەسەاڵتی‬ ‫جووت حیزب‪ ،‬بەاڵم قەڵەمەئازادەکان هەر زیاتر‬ ‫دەبن‪ ،‬ئێس����تاش لێدان‌و هەڕەش����ە لە‌نوس����ەران‬ ‫درێژکراوەی سیس����تەمە س����تەمکارەکەیە‪ ،‬کاری‬ ‫ڕۆش����نبیران بەرهەم هێنانی مەعریفەیە‪ ،‬کاریان‬ ‫ڕەخن����ەی ناش����یرینیەکانی دەس����ەاڵتە‪ ،‬ن����ەک‬ ‫گەرمکردنی دیوەخان‌و پیاداهەڵدانی بەرپرس����ە‬ ‫تەجمیلکراوەکان‪ ،‬قەڵەمی ئازا نابێتە دەروێش����ی‬ ‫سیاسیەکان‪ ،‬نابێت بێدەنگبێت چونکە بێدەنگی‬ ‫کاری ڕۆشنبیران‌و نوس����ەران نیە وەک ئۆجەالن‬ ‫دەڵێت‪.‬‬ ‫کاوێژک����ردن کاری قەڵەم����ە فاش����یلەکان‌و‬ ‫عەق����ڵ دۆگم����او نەوتاوییەکانە‪ ،‬ئ����ەوان دۆڕاون‬ ‫ناتوانن بڵێن‌و بنوس����ن بۆ خەڵ����ک‪ ،‬بۆیە چەک‬ ‫دەبێتە ناس����نامەیان‪ ،‬ئەم����ە گاڵتەجاڕی عەقڵی‬ ‫ستەمکارانە‪ ،‬ئەم شەڕەی قەڵەم‌و چەک بەردەوام‬

‫دەبێت هەمیشە خەتی ئازادی‌و خەتی ستەمکاری‬ ‫تۆخت����ر دەکاتەوە‪ ،‬هەمیش����ە ناش����یرینیەکانی‬ ‫دەس����ەاڵتی تەجمیلکراو لەبەردەم خۆری قەڵەمە‬ ‫ئازادەکان توختر دەبێت‪ ،‬هەمیشە قەڵەم ماسکە‬ ‫ناش����یرین‌و گاڵتەجاڕو خەڵەتێنەرەکان کەش����ف‬ ‫دەکات‪ ،‬بۆی����ە هەمیش����ە س����تەمکاران دۆژمنی‬ ‫قەڵەم����ی ئازاو ئازادن‪ ،‬هەمیش����ە خەم‌و کۆژان‌و‬ ‫کۆش����ادی خەڵک دەبێت����ە مەرەکەب����ی قەڵەمە‬ ‫ئازاو ئازادەکان‪،‬هەمیش����ە چەتەگەری‌و خیانەت‌و‬ ‫نەوتخۆری وس����تەمکاری‌و نادیموکراس����ی بونەتە‬ ‫فیش����ەکی چەکەکەی دەسەاڵتی ستەمکار‪ ،‬بەاڵم‬ ‫تا س����تەمکاری هەبێت قەڵەمە ئ����ازادەکان هەر‬ ‫دەبن‪ ،‬ئەم سیاسەتی ترس����اندن‌و لێدانی دەنگە‬ ‫ئازادەکان لە‌ئێس����تادا پێماندەڵێت جووت حیزب‬ ‫تائێستاش زۆر س����تەمکارن‪ ،‬قەڵەم فرۆشەکانی‬ ‫حەس����اری دەسەاڵت ڕۆژێک دێت ئاواببن‪ ،‬چونکە‬ ‫بوونەتە ڕۆبۆتی جەلالدەکان‪.‬‬

‫نامه‌یه‌كی كراو‌ه بۆ نوسه‌ری‬ ‫(ئه‌و رۆژانه‌ی نیشتمان هی هه‌موان بو)‬

‫فریشته راپەر‌‬ ‫به‌ڵكو له‌گۆڕینی هه‌مو كۆمه‌ڵگاش���دا‪ ،‬وای لێكردم پێم‬ ‫وابێت‪ ،‬ده‌یگۆڕم‌و ئه‌وه‌نده‌ش ده‌یگ���ۆڕم‪ ،‬تا له‌كۆتاییدا‬ ‫وامان لێدێ‪ ،‬ته‌واوێك له‌یه‌كبچین‪- ).‬الپه‌ڕه‌ ‪-٣٦٠‬‬ ‫له‌ش���وێنێكی ت���ردا باس���ی خۆشه‌ویس���تی‌و جوانی‬ ‫جیاوازی���ه‌كان ده‌كات‪ .‬لێره‌دا ده‌كه‌وین ‌ه به‌رده‌م بۆچونی‬ ‫مرۆڤێك���ه‌و‌ه نه‌ك ته‌نها دژی خۆی بیر ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫به‌رامبه‌ره‌كه‌شی ده‌خاته‌ ناو گێژاوی لێ تێنه‌گه‌یشتنه‌وه‌‪.‬‬ ‫باش ‌ه بۆ جیاوازیه‌كانی له‌گه‌ڵ خێزانه‌كه‌یدا به‌شێك نه‌بن‬ ‫له‌و جیاوازی ‌ه رۆمانسیانه‌ی ك ‌ه ئه‌و له‌وێناكردنی جیهانی‬ ‫خۆشه‌ویستیدا باسیان ده‌كات‌و له‌سه‌ریان ده‌نوسێت؟‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی س���ه‌یره‌ به‌الم���ه‌وه‌‪ ،‬نوس���ه‌ر ب���ه‌الی ئه‌و‬ ‫نه‌هامه‌تیان���ه‌دا ناچێت ك���ه‌ م���ن دوای كۆتایی هاتنی‬ ‫موفاوه‌زات به‌هۆی هاوسه‌رگیریی له‌گه‌ڵ پێشمه‌رگه‌یه‌ك‬ ‫توش���ی بوم‪ ،‬چی ئه‌و كاته‌ی كه‌ هێش���تا له‌شاردا بوم‌و‬ ‫چی دوای ئه‌وه‌ی خۆم گه‌یانده‌ ش���اخ‌و له‌گه‌ڵ ئه‌ودا بوم‬ ‫به‌پێش���مه‌ره‌گه‌‪ .‬ئه‌و هه‌مو ش���تێكی ئه‌زانی‌و ورده‌كاری‬ ‫ئه‌و هه‌مو رسواكردنه‌ی الی ‌ه كه‌ له‌الیه‌ن به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫په‌روه‌رده‌ی س���لێمانی ئه‌و كاته‌ی حكومه‌تی به‌عسه‌و‌ه‬ ‫روبه‌ڕوم كرایه‌وه‌‪ ،‬خۆشی له‌ناو ئه‌و هه‌مو نه‌هامه‌تیانه‌دا‬ ‫بو ك ‌ه له‌شاخ‌و له‌ژیانی پێشمه‌رگایه‌تیدا تیایدا ده‌ژیاین‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌و چوارچێوه‌ رۆمانس���یه‌ی بۆ كتێبه‌كه‌ی داناوه‌‪،‬‬ ‫شوێنی ئه‌و وێنه‌ دژوارو پڕ له‌نه‌هامه‌تی كه‌ هاوسه‌ره‌كه‌ی‬ ‫به‌ش���ێك بوه‌‌ لێیان‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌وان���ه‌ ته‌نها وه‌ك موڵكی‬ ‫نوس���ه‌ر ده‌مێننه‌وه‌و هه‌ر خۆی ده‌بێته‌ چه‌قی ئه‌ندێش ‌ه‬ ‫مۆریی���ه‌كان‪ .‬به‌ڵكو چه‌قی ژیان‌و خۆش���ی له‌گه‌ڵ مندا‬ ‫به‌س���تو‌ه به‌و ئه‌وینه‌ خه‌یاڵیی���ه‌ت كه‌ له‌ژیانی هیچ ژن‌و‬ ‫مێردو خێزانێكی كورددا جێی نه‌ئه‌بوه‌و ته‌نها به‌ش���ێك‬ ‫ب���ون ح���ه‌زو ئاره‌زوه‌كانی نوس���ه‌ر كه‌ هی���چ باكێكی‬ ‫به‌بارودۆخی كۆمه‌اڵیه‌تی ئه‌و كاته‌وه‌ نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫ك���ه‌ موف���اوه‌زات كۆتای���ی ه���ات‪ ،‬ئیت���ر ژیانی ئه‌و‬

‫ژنانه‌ی له‌ده‌می موفاوه‌زاته‌كدا هاوس���ه‌رگیرییان له‌گه‌ڵ‬ ‫‌وتنه نا‌و‬ ‫پێش���مه‌رگه‌دا كردب���و‪ ،‬له‌الیه‌ن به‌عس���ه‌و‌ه كه ‌‌‬ ‫ناخۆشی‌و رسواكردنی رۆژانه‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تیش ئه‌و ژنانه‌ی‬ ‫مامۆس���تا بون یان فه‌رمانبه‌ری دامه‌زراوه‌كانی حكومه‌ت‬ ‫بون‪ .‬ژماره‌یه‌ك له‌و ژنان ‌ه له‌شار مانه‌وه‌و هاوسه‌رگیرییان‬ ‫هه‌ڵوه‌شانده‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ژماره‌یه‌كی زۆریش بڕیاریاندا خۆیان‬ ‫بگه‌یه‌ننه‌ الی هاوسه‌ره‌ پێشمه‌رگه‌كانیان‌و له‌شاخ بژین‪،‬‬ ‫منیش یه‌كێك بوم له‌وانه‌‪ ،‬چونكه‌ بڕیاری دامه‌زراوه‌كانی‬ ‫حكومه‌ت ژنانیان ناچار ده‌كرد بۆ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ زه‌واج‬ ‫له‌گه‌ڵ هاوسه‌ره‌ پێشمه‌رگه‌كانیان‌ یان چون بۆ شاخ‪.‬‬ ‫ڕۆژێك من‌و چه‌ند مامۆس���تایه‌كی تر كه‌ هاوس���ه‌ری‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ بوی���ن بانگكرای���ن ب���ۆ بەڕێوەبەرایه‌ت���ی‬ ‫په‌روه‌رده‌ی س���لێمانی ك��� ‌ه ئه‌و كاته‌ خدر ش���ه‌وكه‌ت‬ ‫به‌رێوەبه‌ر بو‪ .‬كه‌ چوینه‌ ژوره‌كه‌ی ش���ه‌وكه‌ت هه‌مومان‬ ‫ژنه‌ پێش���مه‌رگه‌ بوین‌و له‌بیرم���ه‌ یه‌كێكمان دوگیان بو‪.‬‬ ‫خدر شه‌وكه‌ت به‌ش���ێوازی گاڵته‌ پێكردنه‌و‌ه لێی پرسی‬ ‫ك���ه‌ م���اوه‌ی چه‌ندێكه‌ مێرده‌ك���ه‌ی نه‌بینی���وه‌‪ ،‬ژنه‌ك ‌ه‬ ‫له‌وەاڵمدا وتی‪ :‬سالێكه‌‪ .‬شه‌وكه‌ت زۆر بێشه‌رمانه‌ وتی‪:‬‬ ‫كه‌وابێت ئه‌م س���كه‌ت له‌منه‌ وانیه‌؟ دوای ئه‌وه‌ رویكرد‌ه‬ ‫من‪ ،‬كه‌ ته‌نوره‌و بلوزێكی ئاس���اییم له‌به‌ردابو‪ ،‬زۆر الواز‬ ‫دیاربوم‪ ،‬وتی‪" :‬تۆ س���ه‌یری ئه‌م موراهیقه‌ بكه‌ن‪ ،‬باش ‌ه‬ ‫كه‌ پێویس���تت بە‌جن���س بو‪ ،‬بۆ نه‌هاتی ب���ۆ الی من"‪.‬‬ ‫له‌ترسا هه‌مو گیانم ده‌له‌رزی‌و نه‌متوانی هیچ بڵێم‪ .‬دوای‬ ‫ده‌س���ت به‌سه‌ركردن بۆ چه‌ند س���ه‌عاتێك‪ ،‬پێیان وتین‬ ‫یان ئه‌وه‌یه‌ مێرده‌كانمان بهێنینه‌وه‌‪ ،‬یان ئه‌وه‌یه‌ ئێمه‌ش‬ ‫ده‌چینه‌ الی ئه‌وان‌و فه‌سڵ ده‌كرێین‪.‬‬ ‫س���اڵی ‪ ،١٩٨٧‬دوای روكردنه‌ ش���اخ‌و به‌جێهێشتنی‬ ‫پیشه‌ی مامۆستایه‌تی‌و ژیانی شار‪ ،‬له‌گه‌ڵ نه‌بونی‌و ده‌ست‬ ‫كورتیدا‪ ،‬ترس‌و بومباران‌و ژه‌هر ناردن له‌الیه‌ن رژێمه‌وه‌‪،‬‬ ‫بارێكی گرانی سه‌رشانی ژنانی پێشمه‌رگه‌ بون‪ .‬نه‌بونی‌و‬

‫ئه‌وه‌ی سه‌یره‌ به‌المه‌وه‌‬ ‫نوسه‌ر به‌الی ئه‌و‬ ‫نه‌هامه‌تیانه‌دا ناچێت‬ ‫كه‌ من دوای كۆتایی‬ ‫هاتنی موفاوه‌زات‬ ‫به‌هۆی هاوسه‌رگیریی‬ ‫له‌گه‌ڵ پێشمه‌رگه‌یه‌ك‬ ‫توشی بوم‬ ‫برس���ێتی له‌ژیانی پێشمه‌رگایەتیدا‪ ،‬رۆژانه‌بو‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫ئێم ‌ه ك ‌ه هه‌ڤاڵ هیچی نه‌بو‪ ،‬منیش موچه‌بڕاو كرام‌و هیچ‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كم له‌ژێر ده‌س���تدا نه‌ما‪ .‬بۆ ماوه‌یه‌ك نزیك‬ ‫بوین له‌ماڵی شێخ جه‌نگی‌و هه‌رچییان لێده‌ناو ده‌خوارد‪،‬‬ ‫به‌شدارییان پێده‌كردین‌و رۆژێك نه‌بو فاتیم ‌ه خان به‌بێ‬ ‫ئێمه‌ خواردن به‌رێبكات‪ .‬جارێكیش كاك حه‌مید بڵباس‬ ‫ك ‌ه پیاوێكی پۆشته‌و سه‌خی بو‪ ،‬ك ‌ه بۆ یه‌كه‌مجار هات‌و‬ ‫بو بە‌پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬پاره‌یه‌كی باش���ی پێبو‪ ،‬هه‌ر خێزان‌و‬ ‫بڕ‌ه پاره‌یه‌كی به‌دیاری الی ئه‌وه‌و‌ه وه‌رگرت‪ ،‬به‌راس���تی‬ ‫ئه‌و‌ه یه‌كه‌مجار بو به‌كه‌یفی خۆمان كه‌ره‌سته‌ بكڕین‌و پڕ‬ ‫به‌سكی خۆمان خواردن بخۆین‪.‬‬ ‫لێ���ره‌دا زیاده‌ڕۆی���ی نابێ���ت ك���ه‌ بڵێ���م له‌باغه‌كانی‬ ‫(كان���ی تو)‪ ،‬ئه‌وه‌ن���د‌ه گیرفان به‌تاڵ بوی���ن‪ ،‬زۆر جار‬ ‫ك���ه‌ میوانێكمان ده‌هات‪ ،‬بۆ چه‌ند س���ه‌عاتێك ده‌چوین ‌ه‬ ‫س���ه‌رچیاو خۆمان دواده‌خست بۆ ئه‌وه‌ی ك ‌ه گه‌ڕاینه‌و‌ه‬ ‫به‌په‌ل���ه‌ ته‌ماته‌و رۆنێك لێ بنێین‪ ،‬چونك ‌ه هیچی ترمان‬ ‫له‌به‌رده‌ستدا نه‌بو‪.‬‬ ‫ئه‌مانه‌و چه‌نده‌ها رۆژانی تری نه‌هامه‌تی‪ ،‬چی له‌شارو‬ ‫چی له‌ش���اخ‪ ،‬ك ‌ه به‌هج جۆرێك ش���وێنی ئ���ه‌و ئه‌وین‌و‬ ‫رۆمانس���یه‌ته‌ی هه‌ڤاڵ كوێس���تانی تیا نه‌ئه‌بوه‌وه‌‪ .‬هیچ‬ ‫رۆژێكیش نیه‌تی نوس���ینه‌وه‌و گێڕانه‌وه‌یانم نه‌بوه‌و زیاتر‬ ‫خه‌ریكی كاری خۆم بوم له‌بواری په‌روه‌رده‌دا‪ ،‬به‌اڵم ك ‌ه‬ ‫دوای دو ده‌ی���ه‌ زیاتر‪ ،‬هه‌ڤاڵ بە‌ڕوئیایه‌كی رۆمانس���یان ‌ه‬ ‫روداوه‌كان ده‌نوس���ێته‌وه‌و م���ن وه‌ك بارێكی گرانی ناو‬ ‫ئه‌و جیهان ‌ه ره‌نگینه‌ی ئه‌و ده‌رده‌كه‌وم‪ ،‬ناچار بوم‪ ،‬ئه‌م‬ ‫چه‌ند وشه‌یه‌ بنوسم‌و مه‌به‌ستیشم ئه‌وه‌ی ‌ه بڵێم ك ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌ڤ���اڵ كه‌مێكیش بێت‪ ،‬به‌ویژدان���ه‌و‌ه مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و مێژوه‌دا بكردای���ه‌‪ ،‬له‌ژێر چه‌تری رۆمانس‌و ئه‌ویندا‪،‬‬ ‫روداوه‌كان���ی وه‌ك خۆیان ده‌گێڕای���ه‌و‌ه نه‌ك وه‌ك چۆن‬ ‫ئه‌و ده‌یه‌وێت‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )604‬سێشه‌ممه ‪2017/12/5‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫گەنگەشەیەک لەبارەی مارکسیزم‌و روناکبیرانی کوردەوە‬ ‫نەوزاد جەمال‬ ‫ئه‌گه‌رچ���ی ل���ه‌زۆر ش���وێنی دونی���ادا‬ ‫زاراوه‌ی "مارکس���یزم" یەکس���انه‌‬ ‫به‌راب���وردو‪ ،‬ئایدۆلۆجیایه‌ک���ی ئه‌نتیک‪،‬‬ ‫وه‌ل���ێ ه���ه‌ر له‌س���ه‌رهه‌ڵدانی قه‌یران���ه‬ ‫‌سه‌خته‌کانی سه‌رمایه‌داری بازاڕو شکسته‌‬ ‫مه‌ترس���یداره‌کانی له‌ئاب���وری جهیان���دا‪،‬‬ ‫به‌تایب���ه‌ت زلهێ���زه ‌پیشه‌س���ازییه‌کان‪،‬‬ ‫جارێکیت���ر کتێب���ی "س���ه‌رمایه‌" بوەوه‌‬ ‫دەرویەک بۆ چاره‌س���ه‌رو گه‌ڕان به‌دوای‬ ‫وه‌اڵمی‌ پرسیارێک‪‌:‬ئاخۆ کێشه‌ی بنه‌ڕه‌تی‬ ‫سه‌رمایه‌داری چییه‪ ،‬وەک پێشتر مارکس‬ ‫لەو شاکارەیدا درکیپێکردووە؟‬ ‫لەبەرئەوەش وتارێکی "واشنتن پۆست"‬ ‫هه‌ڵکش���انه‌وه‌ی ئه‌س���تێره‌ی مارکسیزم‬ ‫بەتاك���ه‌ به‌ره‌نگاری���کارو بەرهەڵس���تی‬ ‫س���ەرمایەداری وەس���فکردبو‪ .‬نزیک���ەی‬ ‫(‪ )169‬س���اڵ لەمەوب���ەر‪' ،‬مارک���س'‬ ‫‌به‌هه‌ماهه‌نگی 'ئه‌نگلس'‪ ،‬له"مانڤێس���تی‬ ‫کۆمۆنیس���ت"دا پێش���بینی کردب���و‪:‬‬ ‫"سه‌رمایه‌داری‪ ،‬بۆرژوازی به‌ده‌ستی خۆی‬ ‫گۆڕ بۆخ���ۆی هه‌ڵده‌که‌نێ���ت‌و به‌حه‌تمی‬ ‫هێزی پرۆلیتار س���ه‌رده‌که‌وێت"‪ .‬ده‌کرێت‬ ‫بڵێین به‌دیوێکدا ئەم پێش���بینیه‌‌ راسته‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم س���ه‌رکه‌وتنی پرۆلیتار له‌راستییه‌وه‌‬ ‫دووره‌‪ .‬چونکه‌‪ ،‬کرێكاره‌کانی گه‌وره‌ترین‬ ‫واڵتی سۆسیالیس���ت ـ چی���ن ـ به‌هه‌مو‬ ‫توانایه‌ک���ه‌وه خه‌ریک���ی پڕکردن���ەوه‌ی‬ ‫پێداویس���تی که‌لوپه‌ل���ن ب���ۆ خۆرئاوای‬ ‫سه‌رمایه‌دارو له‌ژێرباری کاری زۆرو کرێی‬ ‫که‌مدا ملیان نه‌وی بوە!‬ ‫ل���ەو س���ۆنگەوە‪ ،‬وه‌ک گۆڕان���ی‬ ‫سه‌رده‌مه‌که‌و کێشه‌کان جارێکیتر مایه‌ی‬ ‫خوێندن���ه‌وه‌و گه‌ڕانه‌وه‌یه‌که‌ بۆ مارکس‪،‬‬ ‫ئاوەهاش لێکدانه‌وه‌ی نوێه‌ بۆ‌ مارکسیزم‬ ‫وه‌ک رێبازێ���ک ک���ە دواج���ار کەوت���ە‬ ‫تەڵەزگ���ەی دۆگماو پێش���بینی هه‌ڵه‌وە‪.‬‬ ‫هەڵب���ەت‪ ،‬تێ���زو لێکدانه‌وه‌کانی مارکس‬ ‫ش���یاوی خوێندوه‌نەوەو‌ بیرلێکردنه‌وه‌ن‪،‬‬ ‫بەتایب���ەت نامەکانی پاریس (مارکس���ی‬ ‫الو) ک���ە بۆنوبەرام���ی چەپ���ی هیگڵ���ی‬ ‫لێهەڵدەستێت‪ .‬بۆیە‪ ،‬بایەخێکی تایبەتی‬ ‫هەیە الی من‪ .‬ئێمە ناتوانین به‌ئاس���انی‬ ‫مارکس خ���ۆی ره‌تکه‌ین���ه‌وه‪ ‌،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫پاش ئه‌و زڕه‌سه‌رکه‌وتنه‌ی سه‌رمایه‌داری‬ ‫ب���ازاڕ له‌جیهاندا ک���ە هاوکات���ە لەگەڵ‬ ‫قەیرانگەلێکی ئابورییدا‪.‬‬ ‫وەکوتری���ش‪ ،‬کۆمۆنی���زم ب���ۆ ئێم���ه‌‬ ‫له‌کو‌ردس���تان کە ‌به‌ش���ێکه‌ له‌کولتوری‬ ‫سیاس���ی‌و بزاڤی رزگاری ک���ورد‪ ،‬گرنگی‬ ‫خ���ۆی هه‌یه‌‪ .‬چونک���ە‪ ،‬تاک���ه‌ هێزێکی‬ ‫ئایدۆلۆج���ی بو ک���ه ‌پارس���ه‌نگی هێزه‌‬ ‫کۆنس���ه‌رفاتیڤه‌کانی کوردس���تان بێت‪.‬‬ ‫به‌تایب���ه‌ت‪ ،‬هێ���زه‌ ئیس�ل�امگه‌راکان که‬ ‫ئێس���تا لەروی ئایدۆلۆجی���ەوە ‌بێهاوتاو‬ ‫رکابه‌رن له‌گۆڕه‌پانەک���ەد‌ا‪ ‌.‬له‌مڕوانگه‌وه‌‬ ‫ئێمه‌ پێویس���تمان به‌"مارکسێکی" کراوه‌و‬ ‫س���ه‌رده‌می هه‌یه‪ ،‬به‌تایبه‌ت کاتێ "هزری‬ ‫ناسیۆنالیس���تی" نه‌یتوانی گه‌شه‌ به‌خۆی‬ ‫بدات‌و له‌الیه‌ن هێ���زه‌کۆنه‌خوازه‌ ئایینیه‌‬ ‫خێڵەکیە‌کانه‌وه‌ هه‌ڵلوشرا!‬ ‫لەم نوسینەدا‪ ،‬پەیوەندی روناکبیرانی‬ ‫ک���ورد بەمارکس���یزمەوە کرۆنۆلۆجیان���ە‬ ‫تاوتوێدەک���ەم‪ .‬رۆژگارێ���ک کاریگ���ەری‬ ‫بیروباوەڕی چەپ پلەی یەکەمینی لەبیرو‬ ‫ئاگای���ی روناکبیران‌و خوێندەوارانی کوردا‬ ‫داگیردەکرد‪.‬‬ ‫لەگەڵئەوەش���دا هەمیشە پرسیارێکیش‬ ‫لەپشتی سەرمانەوە دێتودەچێت‪ :‬بۆچی‬ ‫چەپ‌و بیری ماکسیزم(با بەکاڵوکرچیش‬ ‫بوبێت) لەکوردستاندا پوکایەوە؟ تەنانەت‬ ‫"حزبی شیوعی" کە گەورەترین‌و دێرینترین‬ ‫هێزی سیاس���ی بو لەسەر ئاستی ئێراق‪،‬‬ ‫خۆری ئاوابو؟‬ ‫کورد نەتەوەیە یا نا؟‬ ‫یەکێک لەو کێشمەکێش���ەی س���ەدەی‬ ‫رابردو بزاڤی سیاسی کوردی شەقکردبو‪،‬‬ ‫مش���تومڕێکی بیزەنتیان���ە ب���و‪ :‬ئای���ا‬ ‫ک���ورد ‪-‬ئوم���ە‪ -‬نەتەوەیە یا ن���ا؟ وەک‬ ‫لەبیرەوەریەکانی 'مام جەالل'یشدا هاتوە‪،‬‬ ‫کە 'فاتیح رەس���ول' بوەتە هۆی من نەبم‬ ‫بەش���یوعی‪ .‬چونکە‪ ،‬وتویەتی کورد ئومە‬ ‫نییەو مەرجەکانی ستالینی تێدانییە! ئەم‬ ‫جەدەلە بەجۆرێک ش���ەقێکی خس���تەنێو‬ ‫بزاڤ���ی نیش���تمانی‌و روناکبیریش���ەوە‪،‬‬ ‫تەنان���ەت کاریگەری لەالوازکردنی پێگەی‬ ‫حزبی ش���یوعی خۆش���یدا هەبوە‪ ،‬وەک‬ ‫دواتر دێمەوەسەری‪.‬‬

‫یەکێک لەو‬ ‫کێشمەکێشەی‬ ‫سەدەی رابردو‬ ‫بزاڤی سیاسی‬ ‫کوردی شەقکردبو‬ ‫مشتومڕێکی‬ ‫بیزەنتیانە بو‪:‬‬ ‫ئایا کورد ـ ئومە ـ‬ ‫نەتەوەیە یا نا؟‬ ‫کارل مارکس‬ ‫ئەدەبیاتی چەپ بەتایبەت ش���اکارەکان‬ ‫نەکراون بەک���وردی‪ .‬راس���تە خوێنەران‬ ‫توانای زمانی عەرەبی یا فارسی‌و تورکیان‬ ‫هەبوە‪ ،‬بەاڵم گرفتەکە لەوەدایە لەدەستی‬ ‫دو س���ێوە تێزەکانی مارکسیزم‪ ،‬لینین‌و‬ ‫ماویزم‌و ئەوانیتر وەرگیراون‪ .‬چەپی کورد‬ ‫هەمیش���ە پەراوێزی پەڕاوێزبوە‪ .‬وەکچۆن‬ ‫لەبزاڤە ئیسالمیەکانیشدا هەمان دیاردەی‬ ‫پاشکۆیی ئایدۆلۆجی دەبینرێت‪.‬‬

‫لەروانگەیەک���ی‬ ‫کۆمۆنیس���تەکان‬ ‫چینایەتییەوە دەیانڕوانییە پرسی کورد‪.‬‬ ‫زیاتر قس���ەیان لەس���ەر ژیان‌و گوزەران‌و‬ ‫نابەراب���ەری کرێ���کاری ک���ورد دەک���رد‬ ‫وەکئ���ەوەی پرس���ێکی نەتەوەی���ی بێت‬ ‫لەبناغەدا‪ .‬جگە لەوەش‪ ،‬خۆبەس���تنەوە‬ ‫بەهەڵوێس���ت‌و پاکان���ەی ئایدۆلۆجی بۆ‬ ‫رژێمی س���ۆڤیەت‌و واڵتانی سۆسیالیزم‪،‬‬ ‫تەڵەزگەیەکیتربو‪ .‬هەوڵدانی بەردەوام بۆ‬ ‫داپۆشینی پرس���ی نەتەوەیی نیشتمانی‌و‬ ‫بەرپەرچدانەوەی کۆمۆنیزم‬ ‫ئاڵوگۆڕکردن���ی بەپرس���ی چینایەت���ی‪،‬‬ ‫سەروەختێک پرسی کوردایەتی جێگەی‬ ‫تاکتیکی ئەندامەکانی حزبی شیوعی بون‬ ‫تا کنەبکەنە ن���او 'پارتی دیموکرات'ەوە‪ .‬مش���تومڕی گەرمب���و‪ ،‬بەتایب���ەت لەنێو‬ ‫تەنان���ەت‪ ،‬لەهەندێک وێس���تگەدا پارتی بەرەی سۆزگەریی نەتەوەیی‌و چەپەکاندا‬ ‫وەک پارتێکی چەپ پێناسەی هەڵوێست‌و کە کام خەبات رەواترو لەپێشترە‪ :‬پرسی‬ ‫دیدگەکان���ی خۆیک���ردوە بەتایب���ەت نەتەوەیی یا چینایەتی؟ بۆیە‪ ،‬چەپەکان‬ ‫بەئاراس���تەیەک‌و نەتەوەخوازەکانی���ش‬ ‫لەکۆنگرەی سیێەمی ساڵی پەنجاکاندا‪.‬‬ ‫لەهەندێ���ک وێستگەش���دا چەپ���ەکان بەئاراس���تەیەکیتردا رۆیش���تون‪ .‬ئەمەش‬ ‫لەهەڵوێستی سۆڤیەت نائومێدبون‌و بەرەو لەکایەی روناکبیری‌و نوس���ینی کوردیدا‬ ‫ئەستێرەس���ورەکەی چین چون‌و ماویزم رەنگیدای���ەوە‪ .‬پیرەمێ���ردو عەب���دواڵ‬ ‫بۆتە بابەتێکی تری سەنگەری ئایدۆلۆجی‪ .‬جەوه���ەرو زەبیحی‌و مەس���عود محەمەدو‬ ‫لەوانەش���ە حزبی ش���یوعی پش���تگیری فازیلی مەال مەحمود ناوێکی دیاری بەرەی‬ ‫پارتی ل���ەدژی یەکێتی کردبێت‌و ئەمەش دژوەس���تانەوەی چەپگەریی بون‪ .‬لەناو‬ ‫رێخۆش���کەرێک بێت بۆ داقڵیش���انی ئەو روناکبیرانی بەرەی چەپیش���دا‪ ،‬جۆرێک‬ ‫حزبە‪ ،‬وەک مام جەالل لەبیرەوەریەکانیدا لەگەنگەشەو مشتومڕی رۆژنامەیی هەبون‬ ‫باس���یدەکات‪ .‬جگەلەوەش‪ ،‬س���ەبارەت بەپێچەوانەی بەرەی راس���تی نەتەوەیی‬ ‫بەماف���ی گەلی کورد چەپ���ەکان درەنگ وەک کاکە حەمەی مەالکەریم‪ ،‬خالید دلێرو‬ ‫هاتنەدەن���گ‪ ،‬هەمیش���ە کوردی���ان وەک عەبدولسەتار تاهیر شەریف‌و هەندێکیتر‪.‬‬ ‫پێکهاتەی���ەک لەکۆیەک���ی گەورەتردا کە هەڵب���ەت‪ ،‬ئەمە بەمانای ئەوە نیە ئەمان‬ ‫پانعەرەبیزم‌و پانمارکسیزم‌و پانتورکیزم‌و دژی گەل���ی خۆیان بون‪ ،‬نەخێر روانگەی دۆکیومێنتێک���ی مێژوی���ی بخوێنرێتەوە‪.‬‬ ‫پانئیرانیزمدا دەخوێندەوە‪.‬‬ ‫ئایدۆلۆجی چەپ کاریگەری لەپێش���تری نوس���ەرێکی ک���ورد لەدورەدەس���تەوە‬ ‫بۆنمون���ە میس���اقی حزبی ش���یوعی هەبوە لەچۆنیەتی تێگەیش���تن لەپرسی بەزمانی س���ەردەمی‌و خۆی س���ادە باس‬ ‫لە(‪ )١٩٤٤‬کوردی بەکەمینە ناس���اندبو‪ ،‬نەتەوەیی‌و چارەنوسەوە‪.‬‬ ‫لەپارادۆکس���ەکانی س���ۆڤیەت دەکات‪.‬‬ ‫هاوکات کێشەی کوردیش���یان بەدەستی‬ ‫دی���ارە‪ ،‬کوردایەتی یا بزاڤی سیاس���ی هەڵوێستی سیاسی ئەو دەوڵەتە لەالیەک‬ ‫ئیپمریالی���زم دەزانی‪ .‬ئیتر پرس���ی کورد نەتەوەیی کورد جێگەی مش���تومڕە نەک داکۆکیکردن���ە لەگ���ەالن‌و لەالیەکیترەوە‬ ‫بۆخ���ۆی دەبێت���ە هۆکارێک���ی ناکۆکی لەس���ەر زاری نەیارو دوژمنانی نەتەوەی سیاس���ەتی دەوڵ���ەت بەرژەوەندییەکانی‬ ‫نێوماڵی حزبی ش���یوعیش‪ ،‬لەبەرئەوەی کورد‪ ،‬بەڵکو لەنێوخۆیش���دا‪ .‬هەمیش���ە‪ .‬خ���ۆی دەخات���ە س���ەروی چارەنوس���ی‬ ‫بەشێکی باش���ی ئەندامانی سەرکردایەتی باسی بزاڤی نەتەوەیی بەئایدۆلۆجیەتێکی گەالن���ەوە‪ .‬حزب خۆی حکومەتەو هەڤاڵ‬ ‫ئەو رێخک���راوە کە کوردبون‪ ،‬جیابونەوە‪ .‬کوردایەتی جێگەی رەتدانەوەو مش���تومڕ س���تالین خۆی هەمو ش���تێکە! ئەمەش‬ ‫دەرکردن���ی بەیاننامەی���ەک بەن���اوی ب���وە‪ .‬بۆنمون���ە‪ ،‬نوس���ینەکانی جەمال وەک یەکێک لەبەرجەستەبونی تێزەکانی‬ ‫میساقی باس���م 'لەالیەن بەهادین نوری' نەبەز وەک س���ەنگەرێک بۆ رەتدانەوەی مارکس���ە ک���ە 'قۆناخ���ی دیکتاتۆریەتی‬ ‫ساڵی(‪ ،)١٩٥٣‬بۆخۆی پەرچەکردارێکی ئیسالمگەری‌و چەپەکان‪ ،‬رۆڵی بەرچاوی پرۆلیتار'ە لەسەردەس���تی ستالین دێتە‬ ‫سروش���تی ک���ورد ب���و ل���ەو حزب���ەداو هەبوە‪ .‬هەڵبەت‪ ،‬ناکرێت بڵێین کورد بزاڤی دی‪.‬‬ ‫وەس���تانەوەیەکە بەرامب���ەر ئ���ەوەی کە نەتەوەیی نییە‪ ،‬یا ئایدۆلۆجیایەک فراژوی‬ ‫لەوێناکردنی پیرەمێردا‪ ،‬سۆس���یالیزم‬ ‫بە‌'میس���اقی فهد'(س���ەرکردەی حزب���ی نیی���ە یا لەبەرئەوەی میت���ۆدو بیرمەندی دروس���تکردنی ئاش���وب‌و گێرەش���ێوێنی‬ ‫ش���یوعی) دادەنرێ���ت‪ .‬ئەم مش���تومڕانە خۆی نییە‪ ،‬ئیتر شتێک نییە ناوی بزاڤی لەسەرتاس���ەری جیهانی س���ەرمایەداریدا‬ ‫دواجار دەبێتە هۆی جیابونەوەی هەندێک نەتەوەی���ی‪ .‬ئ���ەو وتوێژو مش���تومڕانەی کردوەتە بەرنامەی خۆی‪ .‬بەئامانجگرتنی‬ ‫کادیری بااڵی کوردی ناو حزبی ش���یوعی لەنێوان خالید دلێر لەکتێبی 'ستەمکردن نەیارانی سۆڤیەت وەک ئەرکێکی پیرۆزی‬ ‫لە(‪)١٩٥٧‬دا‪.‬‬ ‫لەحاج���ی ق���ادری کۆی���ی' لەوەاڵم���ی کۆمۆنیزم دونی���ای تەنیوەت���ەوە‪ .‬بۆیە‬ ‫دواج���ار مش���تومڕی نەتەوە‪/‬چی���ن‌و 'مەس���عود محەمەد'‌و بەپێچەوانەوە کۆی تێزەکانی ئەو س���ەردەمە بە‌"خەیالخانە"‬ ‫زەرورەت���ی ش���ۆڕش لەگۆران���کاری بەرهەمەکانی ئەمیش کاتی خۆی گرنگ‌و ناودەب���ات‪ .‬س���یفەتێکی ئ���ەو دەوڵەتە‪،‬‬ ‫سیاس���ی‌و کۆمەاڵیەتی���دا‪ ،‬رێکخ���راوی بەجۆرێک دەوڵەمەندکردن‌و بەئاگاهێنانەوە پش���تکردنە دۆس���ت‪ ،‬پراگماتی���زم‌و‬ ‫چەپ���ی لێدەکەوێتەوە بۆنمونە 'کۆمەڵەی بوە‪ .‬وەکچ���ۆن بەرپەرچدانەوەی 'کامیل ماکیاڤیلیزمی سیاسەتی سۆڤیەت بوە‪.‬‬ ‫مارکسی لینینی' کە دواتر بوە 'کۆمەڵەی ژیر' لەالیەن 'حەمەی مەالکەریم' لەس���ەر‬ ‫خاڵیک���ی گرنگ لەدەستنیش���انکردنی‬ ‫رەنجدەران'‪ .‬مام ج���ەالل لەگەڵ ئەوەی شیعرێکی 'ژیر' زۆر بابەت‌و وروژێنراوە‪.‬‬ ‫سیاس���ەتی دەرەکی س���ۆڤیەتدا‪ ،‬ئەوەیە‬ ‫نەبۆتە ش���یوعی‪ ،‬بەاڵم خ���ۆی بەماوی‬ ‫هەروەه���ا‪ ،‬عەب���دواڵی موهتەدی لەدو ک���ە پیرەمێرد پێوایە س���ەرەڕای گۆڕانی‬ ‫زانیوەو پێیوابوە لەبەرئەوەی هەلومەرجی نامیلک���ەدا بەن���اوی 'ئ���ەم بڵق���ە کەی ئایدۆلۆجیای دەوڵەتی روس‪ ،‬بەاڵم لەسەر‬ ‫ئابوری‌و سیاسی کورد لەچینەوە نزیکترە‪ ،‬دەتەقێ؟' وەاڵمی 'مەنس���ور حیکمەت'‌و هەمان سیاسەتی پێشینەی ئیپمراتۆریەت‬ ‫ئەو قوتابخانەیە باشتر لەگەڵ بارودۆخی حیکمەتیەکانی داوەتەوە‪ ،‬بۆخۆی جۆرێکە بەردەوام���ە‪ :‬هەژمونی بەردەوام بەس���ەر‬ ‫کوردستاندا دەگونجێ‪ .‬ئەمەش هۆکارێکی لەدەرچونی کوردانی رۆژهەاڵت لەهەژمونی گەالینیت���ردا‪ ،‬بەاڵم لەژێر ناوی جیاوازدا‪.‬‬ ‫یاریدەدەر ب���وە لەدامەزراندنی کۆمەڵەی ئەو رەوت���ە‪ .‬هەروەه���ا‪ ،‬دکتۆرانامەکەی ئ���ەم سیاس���ەتە تائەمڕۆش لەروس���یا‬ ‫رەنجدەراندا‪.‬‬ ‫'فازیل���ی م���ەال مەحم���ود' س���ەبارەت بەناوو س���ەرکردەی جی���اوە بەردەوامەو‬ ‫کاریگەی چەپی ئێران 'تودە' لەماوەی بەسیاس���ەتی سۆڤیەت لەبەرامبەر پرسی پی���ادە دەکرێت‪ .‬گەیش���تن بەئاوەگەرم‌و‬ ‫مان���ەوەی ی���ەک دو س���اڵ لەبەکرەجۆ‪ -‬ک���ورددا‪ ،‬ئاڕاس���تەگۆڕینی دەردەخ���ات ناوچەکان���ی خۆرهەاڵت���ی ناوەراس���ت‪،‬‬ ‫سلێمانی‌و حزبەکانی رۆژهەاڵتی کوردستان لەکاتێکدا ئەو خۆی لەبنەرەتدا مارکسی‌و بەئامانج���ی گەیش���تنە بەس���ەرچاوەی‬ ‫بەجۆریکیتر کاریگەرییان لەتەشەنەکردنی کۆمەڵەی رەنجدەران بو‪.‬‬ ‫وزەو دۆزینەوەی رێڕەویت���رو دەربازبونە‬ ‫بی���ری چەپ���دا هەبوە‪ .‬بەهەمان ش���ێوە‬ ‫لێرەدا س���ەبات بەرەتکردنەوەی بیری لەزیندانی جوگرافیا(وەک تیم مارش���اڵ‬ ‫کاریگەری مارکسیزم لەسەر بزاڤی کوردی کۆمۆنی���زم‪ ،‬ئام���اژە ب���ەدو دەقی گرنگ لەکتێبەکەیدا ئاماژەی پێکردوە)‪.‬‬ ‫بەش���ەکانیتر وەک باکوری کوردس���تان دەدەم‪ :‬یەک���ەم پیرەمێ���ردو ئەویت���ر‬ ‫لەپەکەکەدا چڕدەبێتەوەو لەرۆژهەاڵتیش زەبیحییە‪.‬‬ ‫‪ -2‬زەبیحی‌و رەتدانەوەی کۆسمۆپۆلتیکی‬ ‫بەمارکسیزمەوە‬ ‫'کۆمەڵ���ە' نمونەیەکی دی���ارە‪ .‬بێگومان‪،‬‬ ‫‪" -1‬ئاوەی رەشەی روسی سوور"‬ ‫س���ااڵنی زاڵبون���ی بیری چ���ەپ لەنێو‬ ‫هەلومەرجی س���ەردەمەکە وایکردبو کورد‬ ‫ئ���ەم بەرهەمەی پیرەمێرد (چاپخانەی خوێن���دەوارو روناکبیران���ی ک���وردا‪،‬‬ ‫خۆی ب���ەو ئایدۆلۆجی���ا نێونەتەوەییەوە‬ ‫گرێبدات نەک زەمین���ەو هۆکاری خۆیی‪ .‬ژی���ان‪ ،‬س���لێمانی‪1359 ،‬ه���ـ‪ )1940-‬بەجۆرێکیش پەرچەکرداری الی ئەوانەی‬ ‫چونک���ە‪ ،‬جگ���ە لەچەن���د نامیلەکەیەک باڵوبۆت���ەوە‪ ،‬دەکرێ���ت دەقەک���ە وەک خۆیان بەنەتەوەیی دەناساند دروستکرد‪.‬‬

‫وەک چۆن‬ ‫ئیمامی مزگەوت‌و‬ ‫ئیسالمیەکان‬ ‫پێیانوابو ئەگەر‬ ‫کورد باسی مافی‬ ‫سەربەخۆیی بکات‬ ‫الدانە لەریزی ئومەی‬ ‫ئیسالمی‌و دەمارگیری‬ ‫جاهلییەتە‬ ‫هێزە چەپ‌و‬ ‫کۆمۆنیستەکانیش‬ ‫بەهەمان شێوە‬

‫زەبیح���ی لە(‪ )١٩٥٧‬دا لەس���وریا کتێبی‬ ‫رەتدانەوەی کۆس���مۆپۆلیتیزم (دەزگای‬ ‫جەم���ال عیرف���ان ‪ )٢٠١٧‬باڵوک���ردەوە‪.‬‬ ‫مایەی سەرنجە‪ ،‬نەینوسیوە رەتدانەوەی‬ ‫مارکسیزم یا سۆسیالیزم‪ .‬بەڕای من چەند‬ ‫ئاماژەیەک لەخۆدەگرێت‪ ،‬تا نوسراوەکەی‬ ‫دەنگدان���ەوەی نەرێنی نەداتەوە‪ ،‬لەپێناو‬ ‫پاراس���تن‌و رێگەخۆشکردن بۆ چاپکردن‪.‬‬ ‫لەوەش���دا ئەو دژی مارک���س نییە بەڵکو‬ ‫پێیوای���ە مارکس لەالیەن مارکس���یەکان‬ ‫خۆیانەوە تەحریفکراوە‪ .‬هاوکات ئەو پشت‬ ‫بەتێزەکانی مارکس‌و لینین دەبەستێت بۆ‬ ‫بەرپەرچدانەوەی نەیارەکانی‪ .‬پاشان لەو‬ ‫س���ەردەمەدا ئەوانەی بەناوی مارکسەوە‬ ‫دژایەتی خەبات���ی نەتەوایەتیان دەکرد‪،‬‬ ‫مۆرک‌و دروشمی کۆسمۆپلیتیان لەخۆیان‬ ‫ناب���و‪ .‬ئەمەش وەک راکردن‌و پاس���اوێک‬ ‫ب���و بۆ کەمکردنەوەی مافی گەلێکی وەک‬ ‫کورد‪.‬‬ ‫دی���ارە‪ ،‬کۆس���مۆلپیلیتزم ئاماژەیەکە‬ ‫بەوان���ەی ئینتمای���ان بۆ هی���چ نەتەوەو‬ ‫واڵت‌و دەوڵەتێ���ک نیی���ە‪ .‬لەراس���تیدا‬ ‫باشتربو مارکسیزم یا ئینتەرناسینۆنالیزم‬ ‫بەکاربردب���ا‪ .‬چونک���ە‪ ،‬بیرۆک���ەی‬ ‫کۆس���مۆپۆلیتیکی لەفەیلەس���وفەکانی‬ ‫ستۆریزمەوە وەک 'ستۆا' دادەکەوێت کە‬ ‫دەڵێت 'من هاواڵتیەکی جیهانی‪/‬گەردونیم'‬ ‫تەواو جیاوازترە لەمارکسیەکان‪ .‬ئەگەرچی‬ ‫ئەمانی���ش رەهەندێک���ی نێونەتەوەییان‬ ‫هەیە‪ ،‬بەاڵم دواجار ئینتمای ئایدۆلۆجییان‬ ‫دەستنیشانی بیرکردنەوەو جێگەوپێگەی‬ ‫مێ���ژوی‌و جوگرافیی���ان دەستنیش���ان‬ ‫دەکاتەوە‪.‬‬ ‫زەبیح���ی خ���ۆی ژێ���کاف‌و هەڵگ���ری‬ ‫بی���ری نەتەوەی���ی ب���وە‪ ،‬ویس���تویەتی‬ ‫لەرێ���ی خوێندن���ەوەی تێزەکانی مارکس‬ ‫ی���ا لینینەوە راس���ت‌و رەوایەتی خەباتی‬ ‫نەتەوەی���ی ک���ورد س���اخبکاتەوەو‬ ‫بەرپەچی مارکس���یە کوردەکان بداتەوە‪.‬‬ ‫سەرەوختێک باسکردنی کورد بەجۆرێک‬ ‫لەکۆنەپاریزی قۆناخێک���ی دواکەوتوویی‬ ‫لێکدراوەت���ەوە‪ .‬دی���ارە‪ ،‬نووس���ینەکەی‬ ‫س���ەرلەبەر وەاڵمدانەوەیە کە ئاخۆ کورد‬ ‫نەتەوەیەو ئایا مافی دەستنیش���انکردنی‬ ‫چارەنوس���ی خ���ۆی هەی���ە؟ بۆی���ە‪،‬‬ ‫لەرەتنامەکەیدا دەیەوێت س���اخیبکاتەوە‬ ‫کە کورد شایەنی س���ەربەخۆیی‌و ئازادی‬ ‫ورزگارییە‪ .‬پاساوەکانی کۆسمۆپۆلیتەکان‬ ‫بۆ پشتگوێخس���تنی خەبات���ی نەتەوەیی‬ ‫پاس���اوی یەکێتی خەباتە لەگەڵ بەرەی‬ ‫پێشکەوتووخوازدا‪ .‬نابێت کورد ماڵجیای‬ ‫ب���کات‪ .‬جگەلەوەش ک���ورد نەتەوەنییە‪،‬‬ ‫خاوەنی س���ەربەخۆی ئابوری نیشتمانی‬ ‫نەب���ووە‪ .‬لەبەرئ���ەوە توان���ای نیی���ەو‬ ‫دواکەوت���ووە لەرەوت���ی مێژووی���ی‪ .‬ئەو‬ ‫هەمو ئەو پاس���اوانە هەڵدەوشێنێتەوەو‬ ‫پێوایە دەبێت کورد خ���ۆی رێکخراوێکی‬ ‫چەپی هەبێت تا داکۆکی لەخواستەکانی‬ ‫بکات‪ ،‬ن���ەک پاش���کۆی حزبەچەپەکانی‬ ‫نەتەوەسەردەستەکان بێت‪.‬‬ ‫سەرەتا بەتێزێکی گرنگ دەستپێدەکات‪:‬‬ ‫ئیش���کالیەتی جێبەجێکردن���ی تێ���وری‬ ‫مارکس���یزمە لەواقیعدا‪ .‬زۆربەی کێشەکە‬ ‫لەوێوە دەکەوێتەوە کە لەبەرچاونەگرتنی‬ ‫هەلومەرج���ی تایبەت���ی واڵتانە‪ .‬ئەمەش‬ ‫هەڵەیەکی تێوری وەرگێڕانی مارکسیزمە‪.‬‬ ‫هەروەه���ا‪ ،‬کردن���ی مارکس���یزم بە‌ئاین‌و‬ ‫دۆگم���ا‪ ،‬وادەکات چ���او لەجی���اوازی‌و‬ ‫تایبەتمەندی گەالن بپۆشرێت‪ .‬راڤەکردنی‬ ‫نەش���یاوی تێزەکانی مارک���س‪ ،‬ئەوەش‬ ‫گرفتێکی دیکەیەو رەنگە چەکی دەس���تی‬ ‫نەتەوەسەردەستەکان بووبێت کە تەنانە‬ ‫لەخەبات���ی رزگاری گەالن���ی وەک کورد‬ ‫بدەن‌و بیکەن بەپاشکۆی خۆیان‪ .‬دواجار‪،‬‬ ‫رازیان بکەن بەکەمترین ماف‌و خواس���تی‬

‫‪13‬‬

‫پێویس���ت‪ .‬هەرئەمەش زیرەکی زەبیحی‬ ‫دەرەدەخات کە خۆکەنارگرتن لەپرس���ی‬ ‫گ���ەالن‪ ،‬دەبێت���ە ه���ۆی الوازی بنکەی‬ ‫جەماوەری حزبەمارکسییەکان‪.‬‬ ‫ب���اس لەوەش���دەکات ک���ە جەگ���ە‬ ‫ل���ەوەی کادێ���ری پێس���کەوتووی کورد‬ ‫لەس���ەرکردایەتی حزبی ش���یوعیدابون‪،‬‬ ‫بەاڵم لەترسی ئەوەی تۆمەتی فاشیزم یا‬ ‫لەبەر پاراستنی پەرێزی خۆیان‪ ،‬نکولیان‬ ‫لەمافی گەلەکەیان کردووە‪ .‬سەردەمانێک‬ ‫کوردایەتی شەرم‌و شورەیی بووە‪ ،‬چونکە‬ ‫وەک پاش���ماوەی فیودالیزم‌و دەستنێژی‬ ‫ئیمپریالیزم سەیرکراوە‪ .‬ئەو هەڵوێستەی‬ ‫حزب���ی ش���یوعی دواج���ار واکەتۆتەوە‬ ‫کەهاوشێوەی گوتاری سیاسی حکومەتی‬ ‫ئێ���راق بێ���ت دەرهەق بەپرس���ی کورد‪.‬‬ ‫چونکە‪ ،‬ئەویش ک���وردی وەک ئینتێکی‬ ‫زمانی‌و ئاین���ی خوێندۆت���ەوە‪ .‬دواجار‪،‬‬ ‫ئومەمی���ەت ئینکاریکردن���ی کوردب���ون‌و‬ ‫کوردس���تانی بەباکوری ئێ���راق گۆڕیوە‪.‬‬ ‫جگەل���ەوەی بزاڤی ک���وردی بەبزاڤێکی‬ ‫جوداخازو کلکایەتی ئیس���تعمار داناوە‪.‬‬ ‫بەم���ەش پاس���اوێکی س���اخ‌و رەوایەتی‬ ‫دراوە بەهەوڵ���ی س���ڕینەوەو لەناوبردنی‬ ‫کورد‪ .‬بۆی���ە‪ ،‬زەبیحی ئەو بانگەش���ەی‬ ‫نێونەتەوەیی���ە لەروانگ���ەی تێزەکان���ی‬ ‫مارکس‌و لینینەوە پوچەڵدەکاتەوە‪ .‬کورد‬ ‫دەستی بڕدراوە بەناوی مارکسەوە‪ .‬دواجار‬ ‫مارکس���یزم لەبەردەبازەوە ب���ووە رێگرو‬ ‫کۆسپ لەبەردەم خواس���ت ومافەکانیدا‪.‬‬ ‫پێیوای���ە رێنماییەکانی مارکس لەس���ەر‬ ‫دەس���تی کورد ش���ێوێنراوەو بەجۆریک‬ ‫کراوەتە دژی خواستەکانی گەل‪ .‬دواجار‬ ‫ئ���ەو تێزانە بووەهۆی ش���ەقبونی حزبی‬ ‫شیوعی‌و لەدایکبونی پارتی کوردی وەک‬ ‫پارتی دیموکراتی کوردس���تان لەباشورو‬ ‫رۆژئاواش‪.‬‬ ‫ئێم���ە لەبزاڤ���ی سیاس���ی س���ێ‬ ‫ئایدۆلۆجیامان هەی���ە‪ -١:‬کۆمۆنیزم‪-٢ ،‬‬ ‫نەتەوەیی‪ ٣- ،‬ئیس�ل�امی‪ .‬ب���ەاڵم خاڵی‬ ‫هاوبەش���یان ئەوەی���ە‪ :‬نەیانتوانی یەکتر‬ ‫قبوڵکەن هەوڵی جێگەلێژکردن بەیەکترو‬ ‫دوات���ر الوازب���ون‪ .‬بیری چ���ەپ لەوەدا‬ ‫س���ەرکەوتو بو ک���ە کۆس���پی لەبەردەم‬ ‫گەشەکردنی بزافێکی نەتەوەیی مۆدێرنی‬ ‫کوردیدا دروستکرد‪ ،‬بەاڵم دواجار خۆشی‬ ‫لەژێ���ر خواس���تەنەتەوەیەکاندا دوچاری‬ ‫لێکهەڵوەشان‌و داهێزران بوو‪.‬‬ ‫دیارە لەنێو پەکەکەش���دا هەمان تێزی‬ ‫پرس���ی نەتەوەیی‌و خەباتی نێونەتەوەیی‬ ‫جەمسەری جیاواز دروستکردوە‪ .‬تەنانەت‬ ‫لەتێزەکانی دوایی ئۆجەالندا رەتکردنەوەی‬ ‫دەوڵەت وەک دامەزراوەیەک لەس���ۆنگەی‬ ‫تێزەکان���ی لینینەوە س���ەردەرهێنتەوەو‬ ‫بەهەمو جۆرێک مۆدێلی خەباتی هاوبەش‬ ‫بۆ تورکیا‌و هاوپەیمانیەتی لەگەڵ چەپی‬ ‫تورکیدا کردە ستراتیجیەت کە لەراستیدا‬ ‫ئەوان���ە هێزیک���ی کاریگەر نی���ن‪ .‬بۆیە‪،‬‬ ‫وایکرد دەس���تی ک���ورد کراوەتر مامەڵە‬ ‫لەگ���ەڵ سیاس���ەتی دەوڵەت���ی تورکیادا‬ ‫نەبێ���ت‌و پرس���ە نەتەوەیەک���ە بکەوێتە‬ ‫پشتی خواس���تی هاوبەشەوە! لەکاتێکدا‪،‬‬ ‫پەکەکە ب���ەرووی کوردان���ی پارچەکاندا‬ ‫دروشمی کوردستانی‌و لەتورکیا‌و واڵتانی‬ ‫دەرەوەدا چەپی ئینتەرناسیۆنال‌و لەدژی‬ ‫بەرەی"ئیپمریالیزم" دا دەجەنگێت!‬ ‫وەک چ���ۆن ئیمام���ی مزگ���ەوت‌و‬ ‫ئیسالمیەکان پێیانوابو ئەگەر کورد باسی‬ ‫مافی س���ەربەخۆیی بکات‪ ،‬الدانە لەریزی‬ ‫ئومەی ئیسالمی‌و دەمارگیری جاهلییەتە‪،‬‬ ‫ش���ەقکردنی یەکێت���ی موس���ڵمانانی‬ ‫جیهان���ە لەکاتێکدا خۆیان سەردەس���ت‌و‬ ‫س���ەربەخۆبون‪ ،‬ئاوەهاش هێ���زە چەپە‬ ‫کۆمۆنیس���تە عەرەب‌و فارس‌و تورکەکانی‬ ‫هاوس���ێی ک���ورد‪ ،‬پێیانواب���و خەبات���ی‬ ‫نەتەوەیی ک���ورد ماڵجیایی���ە لەخەبات‌و‬ ‫تێکدانی یەکێتی خەباتی ئینتەرناسیۆنال‌و‬ ‫بەجێهێنانی ئەجێندەی ئیمپریالیزمە‪.‬‬

‫رۆژگارێک کاریگەری‬ ‫بیروباوەڕی چەپ‬ ‫پلەی یەکەمینی‬ ‫لەبیرو ئاگایی‬ ‫روناکبیران‌و‬ ‫خوێندەوارانی کوردا‬ ‫داگیردەکرد‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )604‬سێشه‌ممه ‪2017/12/5‬‬

‫چمك‬

‫خوێندنەوەیەکی ئەنتۆلۆژی‬ ‫بۆ چەمکی چیاکان لە‌ناهوشیاری بە‌کۆمەڵی کوردا‬ ‫كاوە عوسمان‬

‫هەر كاتێک کەس����ایەتی كورد توش����ی شکستێک‬ ‫ئە‌بێت‪ ،‬یان هەڕەش����ەیەکی دەرەکی‪ ،‬چیاکان ئە‌بنە‬ ‫ن����ەک تەنه����ا پە‌ناگ����ەی ئارامی‌و ئاس����ایش‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ش����وێنێک بۆ پارێزگاری کردن لە‌نێوان بون‌و نەبون‪.‬‬ ‫چەمکی چیاکان وەک سیمبول‌و ئاماژەی ئەنتۆلۆجی‬ ‫ت����ەواو رەگی کوتاوە لە‌ناهوش����یاری ه����ەر تاکێکی‬ ‫کوردا‪ .‬ئە‌وەتا لە‌تێکس����تی ئە‌دەب����ی یاخود تەنانەت‬ ‫فۆلکلۆریشا سیمبۆل‌و مێتافۆری چیاکان زۆر بە‌زەقی‬ ‫رەنگی داوەتەوە‌و بە‌ش����ێوازی جی����اواز دەربڕینی بۆ‬ ‫ک����راوە‪ ،‬ئیتر چیرۆکی پاڵەوانی بەرگری مێژویی بێت‬ ‫لە‌چی����اکان‪ ،‬کە ش����اخ‌و چیاکان تیای����دا پانتاییەکی‬ ‫ئەفس����انەیی تایبەت لە‌و روداوانە یان گێڕاوانە داگیر‬ ‫ئە‌کەن‪ ،‬یاخود هۆن����راوەی مەجازی‌و تەنانەت ریتمی‬ ‫گۆرانیە فۆلکلۆریە کەلتوریەکانیش‪ .‬لە‌هەموی سەرنج‬ ‫راکێش����تر ئەوەیە کە چیاکان لە‌کاتی مەترسی خۆی‬ ‫وێن����ا ئەکات وەک دواهەمین مەنزڵگە لە‌ناهوش����یاری‬ ‫بە‌کۆمەڵدا‪ .‬پرس����یارەکە ئە‌وەی����ە ئە‌بێت چیاکان چ‬ ‫مەدلول‌و بەهایەکی ئەنتۆلۆژی هەبێت لە‌ناهوش����یاری‬ ‫بە‌کۆمەڵی تاکی ک����وردا تائە‌وەندە ئامادەیی هەبێت‬ ‫لە‌وت����اری هەبون‌و نەبونی کەس����ایەتی کوردا‪ ،‬ئە‌بێت‬ ‫چی����اکان ئە‌ڵتەرناتیڤی چی رە‌هەندێکی فەلس����ەفی‌و‬ ‫سۆسیۆلۆژی لە‌ناهوشیاری‌و چی دنیادیدەیەکی تایبەت‬ ‫بە‌خۆی هەیە‪ ،‬چ کاتێک چیاکان ئامادەکارییان هەیەو‬ ‫چ کاتێک ئە‌و سیمبۆلە دەرئەکەوێ یان نامێنێ‌و ئایا‬ ‫ئە‌و چەمکە بونی پێویستە یان نا‪.‬‬ ‫ئ����ەوە دۆس����تەکانی کوردن نەک ک����ورد خۆی کە‬ ‫ئەڵێن (کورد هاوڕێ‌و دۆس����تی نیە چیاکان نەبێت)‪،‬‬ ‫دواهەمی����ن کەس کە ئە‌م وتەی����ەی لە‌فۆڕمێکی نوێدا‬ ‫وتەوە "هینری لیڤی" فەیلەس����وفی فەرەنسی بو‪ ،‬کە‬ ‫وەک وەفاداریەک بۆ بەرخۆدانی پێشمەرگە فتلمێکی‬ ‫دۆکیومێنتی بەرهەمهێناو وەک نیشاندانی هاوسۆزی‬ ‫رایگەیان����د کە چیتر تەنها چیاکان هاوڕێ‌و دۆس����تی‬ ‫کورد نامێنێ‌و ئیتر دۆس����ت‌و هاوڕێی تری زۆر ئە‌بن‪.‬‬ ‫لێرەدا بابەتەکە ئە‌وە نیە کە ئایا کورد دۆس����تی زیاد‬ ‫ئە‌بن یاخود نابن‪ ،‬کە پارادۆکس����یانە ئە‌م شکستەی‬ ‫پایزە پیشانی دا کە بە‌ڕاستی دۆستەکان زۆر کەمن‪،‬‬ ‫بەڵکو مەبەس����ت لێ����رەدا تێڕامانێک����ی ئۆنتۆلۆژی‌و‬ ‫ئە‌نس����رۆپۆلۆژیە بۆ چەمکی چی����اکان وەک فیگەری‬ ‫زیندو لە‌ناهوشیاری بە‌کۆمەڵی کوردەکانا‪ .‬هەرچەندە‬ ‫کوردەکان چیاکانیان لە‌س����ەدەی تازەدا بەرەو شار‌و‬ ‫شارۆچکەکان جێهێشت‪ ،‬بەاڵم وێنەی چیاکان هەمان‬ ‫رەون����ەق‌و بێگەردی م����اوە لە‌خەیاڵ‌و ناهوش����یاری‬ ‫بە‌کۆمەڵی کورد‪ .‬ئە‌وە راستیەکی ئە‌نسرۆپۆلۆجیە کە‬ ‫وەک ستیفن مانسفیلد ئاماژەی پێئەدا‪ ،‬گەلەکان پێش‬ ‫ئە‌وەی لە‌س����ەر خاکەکان شوناسیان پێکبێ‪ ،‬پێشتر‬ ‫لەوێناکردنێکی ئە‌ندێشە‌و خەیاڵدا دروست ئە‌بن‪.‬‬ ‫مانای چیاکان لەوە دەرباز بوە کە تەنها شوێنێکی‬ ‫جوگرافی بێت‪ ،‬بەڵکو ئیتر بوەتە فیگۆرێکی زیندوی‬ ‫ئامادە لە‌ناهوش����یاری بەکۆمەڵ����ی تاکی کورد‪ .‬وەک‬ ‫نوس����ەر‌و رۆژهەاڵتناس ستیفن مانس����فیلد لە‌کتێبی‬ ‫(س����ەمەرەی ک����وردەکان‪ ،‬چیرۆکێکی س����ەرکەوتو‬ ‫لە‌باکوری عێراق) ئاماژەی پێئەکا‪ ،‬چیاکان بەش����ێکن‬ ‫لە‌جەس����تەو رۆح����ی خەڵکەک����ە ه����ەر وەک چ����ۆن‬ ‫بونەتە س����یمبۆل‌و هێمای باوکێک لە‌نەمانی فیگەری‬ ‫باوکەکان‪ ،‬یان رونتر بونەتە کارەکتەرێکی ئە‌فسانەیی‬ ‫کە ئە‌توانرێت لە‌شکس����تەکانا پش����تی پێ ببەسترێ‪.‬‬ ‫لێرەدا پێویس����تە پێناس����ەیەکی عەقڵی ئە‌فسانەیی‬ ‫بکرێت تا رونتربێتەوە ئە‌و میکانیزمی بیرکردنەوەیەی‬ ‫کە ئام����راز‌و رەگەزەکانی سروش����ت ئە‌کاتە فیگەری‬ ‫زیندو یاخود وتارێکی ئامادەی شاراوە لە‌ناهوشیاری‬ ‫بەکۆمەڵ����دا ب����ۆ داپۆش����ینی شکس����تەکان‪ .‬عەقڵی‬ ‫ئە‌فس����انەیی ئە‌و کۆنس����ێپتە تایبەتەی����ە بەکەس‌و‬ ‫کۆمەڵ‌و خێاڵنەی کە تائێستا سیستەمی جیهانبینیان‬ ‫بەندە بە‌پێکهێنانی پاترنێک لە‌س����یمبول‌و ئاماژەکان‬ ‫ک����ە زۆر ج����ار لە‌فۆڕمی ئە‌فس����انەیەک ی����ان زیاتر‬ ‫دنیادیدەیەکی تایبەت بەو کۆمەڵە خەڵکانە دروس����ت‬ ‫ئ����ە‌کات‪ .‬زۆر جار ئامرازە سروش����تیەکان یان بەدەر‬ ‫لە‌سروشت وەک فیگەر‌و بنیادی زیندو یاخود وتارێکی‬ ‫شاراوە پشتی پێێ ئە‌بەسترێ بۆ شیکاری سەمەرەی‬ ‫جیهان یاخود گەردون‪ .‬وە ک ئە‌نسرۆپۆلۆجیستەکان‬ ‫ئاماژەی پێئە‌دەن‪ ،‬لە‌کایەی کەلتوری‌و ئاینی کۆمەڵە‬ ‫جیاوازەکان‪ ،‬سیس����تەمی س����یمبولەکان تەنها نابنە‬ ‫هۆی درک کردن‌و ناسینی دیوی شوناسکراوی راستی‬ ‫دەربارەی ژیان‌و گەردون‪ ،‬بەڵکو گۆڕینی هوشیاریشە‬ ‫بە‌ئاڕاس����تەیەکی دیاریکراوی چەس����پاو لە‌درککردن‌و‬ ‫بنیاتنان����ی جیهاندی����دەی تایبەت‪ .‬ه����ەر بە‌هۆی ئە‌و‬ ‫سیس����تەمە ئاڵۆزەی س����یمبۆلەکانە پاترن‌و رێچکەی‬ ‫ماناکان پێکدێن‪ .‬هەر سیستەمی سیمبۆل‌و ئاماژەکانە‬ ‫کە پاتەرنی مان����اکان لە‌کۆمەڵگای ئایینی‌و کەلتوریە‬ ‫جیاجیاکان دروس����ت ئە‌کات‪ .‬لێرەدا سروشت بە‌هەمو‬ ‫ئام����رازە جیاوازەکانی ناوی دەبێت����ە کانێکی گەورە‬ ‫بۆ دروس����ت کردنی مانا‪ ،‬ئیتر ه����ەر ئە‌و رەگەزانەیە‬ ‫وەک چیاکان‌و زەریاکان‌و تەنانەت ئە‌س����تێرەکانیش‬ ‫کە لە‌سیستەمی سیمبۆلەکانا ئە‌بنە تێکستی شاراوە‬ ‫کە هەمێش����ە ئامادەیە بۆ بەکارهێنان وەک ئامرازی‬ ‫تەفس����یر کردن‌و پێدانی وەاڵمی جیاواز‪ .‬بە‌مەش ئە‌و‬ ‫رەگەزە س����یمبۆل کراوانە ئە‌بنە باش����ترین پەناگەی‬ ‫عەقڵی کۆمەڵگای ئاینی‌و کەلتوری بۆ دروست کردنی‬ ‫ماناو هویشیاریەکی چەسپاویش بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ‬ ‫سروشت‌و تەنانەت گەردون‪ .‬وەک ئە‌نسرۆپۆلۆجیست‬

‫ویلفرد سیمس ئاماژەی پێئەدات هیچ سیمبۆلێک یان‬ ‫ئاماژەیەک لە‌خودی خۆیدا مانایەکی یەکانگییر‌و پڕاو‬ ‫پڕی لە‌خۆیدا هەڵنەگرت����وە‪ ،‬بەڵکو ئە‌وە لە‌ئەنجامی‬ ‫بەرکەوت����ەو پەیوەندی کەس����انێک ی����ان کۆمەڵێکی‬ ‫دیاریکراو بەو س����یمبۆلە لە‌کایەیەک����ی مێژوییدا کە‬ ‫مانایەک����ی بۆ دروس����ت ئ����ە‌کا‪ .‬واتە س����یمبۆڵەکان‬ ‫لە‌کۆمەڵگایەکەوە ب����ۆ کۆمەڵگایەک ئە‌گۆڕێن‪ .‬لێرەدا‬ ‫هۆکاری مێژویی‌و کاریگەری س����یمبول لە‌ناهوشیاری‬ ‫کۆمەڵدا گرنگە کە بە‌پۆس����ێتیڤ یان نێگەتیف کاری‬ ‫خۆی کردبێ نەوەک مانایەکی چەسپاوی هەمیشەیی‬ ‫دەرب����ارەی ئە‌و س����یمبۆلە کە بەدەر بێت لە‌ڕاس����تی‬ ‫یان ناڕاس����تی‪ .‬بە‌مانایەکی تر‪ ،‬ماناکان ئە‌گۆڕین گەر‬ ‫س����یمبۆلەکان وەک خۆش����یان بمێننەوە بە‌جیاوازی‬ ‫کەلت����ور‌و کۆمەڵگاکان‪ .‬ڵە جیهاندا هەر کۆمەڵگایەک‬ ‫سیس����تەمی دروس����ت کردنی مانای تایبەت بە‌خۆی‬ ‫هەیە دەربارەی تۆڕی ئاڵۆزی س����یمبۆلەکان‪ .‬لێرەدا‬ ‫پێویس����تە بزانرێت کە مانای س����یمبۆلەکان بە‌کات‌و‬ ‫کەلتور لە‌گۆڕاندایە‪ .‬هیچ سیمبۆلێک مانایەکی تایبەت‬ ‫بە‌خ����ۆی لەگەڵ خ����ۆی هەڵناگرێ‪ ،‬بەڵک����و ئە‌وە نا‬ ‫هوشیاری بە‌کۆمەڵە کە ماناکان بۆ نەهێشتنی دودڵی‬ ‫دەربارەی سیس����تەمە ئاڵۆزەکەی سروشت‌و جیهان‌و‬ ‫گەردون لە‌خودی خۆیدا پێک ئە‌هێنێ‪.‬‬ ‫زانس����تی نوێی زمانەوان����ی‪ ،‬بە‌تایبەت بونیادگەری‬ ‫پۆس����تمۆدێرن‌و شیکاری تێکستەکان‪ ،‬کە لە‌سوسێرو‬ ‫لیڤ����ی ش����تراوس‌و رۆالن پارت‌و ج����اک درێدا‌و زۆری‬ ‫ت����رەوە رێچک����ەی گرتوە زۆر بە‌ڕون����ی دیاری ئە‌کات‬ ‫ک����ە س����یمبۆل‌و ئاماژە ن����ەک هیچ مان����ا‌و مەدلولی‬ ‫چەسپاوی بە‌خۆی نیە بەڵکو هەمیشە شیکاری خۆی‬ ‫بەئاماژەیەکی تر ئە‌کات‪ ،‬بۆ نمونە چیا وەک سیمبول‬ ‫مانای خۆی نادا ئە‌وەندەی مانای دروسترکراوە بۆی‌و‬ ‫لە‌وانەیە کۆمەڵێک ئام����اژەی تر بە‌دوای خۆیدا بێنێ‬ ‫لە‌ڕێگەی دوالیزمی پێچەوانەوە‪ .‬زۆر جار سیمبۆلەکان‬ ‫وەک فیگوری نەنوس����راو‌ ئە‌بنە شتە زیندو نەمرەکان‬ ‫لە‌عەقڵی شاراوە یاخود لە‌تێکستی کەلتوری‌و ئایینی‬ ‫هەڵئەگیرێن بۆ تەفس����یر کردن‌و شیکارکردنی ژیان‌و‬ ‫مەرگ‌و راس����تی‌و گەردون‪ .‬لێرەدا تێکستی کۆمەڵگە‬ ‫ئایینیەکان‪ ،‬وەک ئە‌نسرۆپۆلۆجیس����ت یان زمانستی‬ ‫بنیادگەری ئاماژەی پێئ����ەدەن‪ ،‬هێزێکی داینەمیکی‬ ‫زین����دوە لە‌دروس����ت کردنی جیهانی س����یمبولەکان‌و‬ ‫لە‌هەموی گرنگتر جیهانی ماناکان‪.‬‬ ‫ئەفس����انەکان لە‌کایە جیاوازەکان����دا کاریگەرن بۆ‬ ‫دروس����ت کردنی سیس����تەمی ماناکان‪ ،‬وەک دروست‬ ‫کردنی شوناس����ی کۆمەڵگاکان ی����ان ئاینەکان‪ ،‬هەر‬

‫عەقڵی خێڵگەری‬ ‫الی کەسایەتی کورد‬ ‫لە‌ناهوشیاری بە‌کۆمەڵدا‬ ‫هەمیشە لە‌پرۆسەی‬ ‫دروست کردنی هێماو‬ ‫ئەفسانە بەردەوامە‬ ‫ئە‌وەن����دەش هێزێک����ی خەف����ەکار‌و داپلۆس����ێنەری‬ ‫هوش����یاری مەعریفین‪ ،‬وات����ا دو دی����وی دژبەیەکە‌و‬ ‫ش����یوازی بەکارهێنانی دیاری ئ����ە‌کات لەوەی بکرێتە‬ ‫ماتریالێک بۆ وێناکردنی رویەکی راس����تی ش����تەکان‬ ‫بە‌رەو رێکخستن‌و سیس����تەم کردنی کۆمەڵگایەک یا‬ ‫خ����ود بۆ کۆنت����رۆل کردن‌و سانس����ۆر کردنی عەقڵ‪.‬‬ ‫سیس����تەمی هێماو ئاماژەکان هەرگیز لە‌هوش����یاری‌و‬ ‫ناهوش����یاری کۆمەڵگا جی����اوازەکان دەرناچێ‪ .‬ئەوە‬ ‫ش����ێوازی بەکارهێنانە جیاوازەکەی����ە کە کۆمەڵگای‬ ‫سەرەتایی خێڵەکی لە‌کۆمەڵگای ناونراو بە‌شارستانی‬ ‫جیا ئە‌کات����ەوە‪ .‬جێی س����ەرنجە مۆدێرنیزم بە‌هەمو‬ ‫پانتایی مەعریفی هێش����تا بوارێکی فراوانی فەراهەم‬ ‫کردوە بۆ کەلتوری جیاواز‌و کۆمەڵگەی فرە چەش����ن‬ ‫کە بە‌ش����ێوازی جۆراو جۆر سیستەمی سیمبولەکان‌و‬ ‫کایەی وێناکردنی ماناکانیش لە‌پانتایی هوش����یاری‌و‬ ‫ناهوشیاری کۆمەڵدا بە‌گەڕ بخەن‪ .‬دەربارەی پێویستی‬ ‫ئە‌فسانەکان جیاوازیەک هەیە لە‌نێوان لیڤی شتراوس‌و‬ ‫رۆالند پارت‪ ،‬ئە‌وەی یەکەم ئە‌فس����انە وەک ئامرازی‬ ‫چارەس����ەری کێش����ەکان‪ ،‬لە‌دیالێکتی مانا دروس����ت‬ ‫کرن����دا ئە‌بینێ‪ ،‬ب����ەاڵم بە‌الی رۆالن پارت ئە‌فس����انە‬ ‫زیاتر کردەیەکی ناچارکراوە بۆ ناو هوشیاری بە‌هۆی‬ ‫سیستەم‌و یاس����اکانی کەلتورێک یان ئایدۆلۆژیایەکی‬ ‫دیاریک����راو‪ .‬کۆمەڵگ����ە س����ەرەتاییەکان وەک خودی‬ ‫خۆیان لە‌بەر هەر هۆکارێ بێ تاکە سیس����تەمی باوی‬ ‫شیکاری تێگەیش����تنی جیهان‌و گەردونیان بە‌خۆیان‬ ‫هەی����ە‌و لە‌کایەیەکی ئۆنتۆلۆژی چەقبە‌س����تون‌و وەک‬ ‫بڵێ����ی تەنه����ا لە‌یەک سیس����تەمی جێگی����ر لە‌تۆڕی‬ ‫س����یمبول‌و ئاماژە چەس����پاوەکانا وابەستەبون‪ .‬هەر‬ ‫بەهەمان ش����ێوەش یەک وێنای مانای بەخۆیان هەیە‬ ‫بۆ ش����تەکان لە‌ڕاس����تی باو‌و وێنای ژیان‌و گەردون‪.‬‬ ‫جێی س����ەرنجە کۆمەڵ����گای بەناو شارس����تانی هیچ‬ ‫جیاوازیەکی ت����ەواوی نیە لە‌کۆمەڵ����گا خێڵەکیەکان‬

‫مانای چیاکان لەوە‬ ‫دەرباز بوە کە تەنها‬ ‫شوێنێکی جوگرافی‬ ‫بێت‪ ،‬بەڵکو ئیتر بوەتە‬ ‫فیگۆرێکی زیندوی ئامادە‬ ‫لە‌ناهوشیاری بەکۆمەڵی‬ ‫تاکی کورد‬ ‫یان ناشارس����تانیەکان لە‌دروست کردن‌و بە‌هێماکردنی‬ ‫تۆڕی س����یمبۆلەکان‌و پاشانیش فۆرم کردنی ماناکان‬ ‫بە‌مەبەستی تێگەیشتنی جیهان یاخود هێنانە کایەی‬ ‫راستی دروست کراو‪ .‬لێرەدا میکانیزمی کاری عەقڵی‬ ‫یەک ش����تە‌و بەاڵم ئاراس����تە کردنی فیکرە بە‌ئاکاری‬ ‫ئە‌فس����انە یان لۆژیک کە کۆمەڵگایەکی س����ادە یان‬ ‫خێڵەکی لە‌کۆمەڵگەی مۆدێ����رن جیائەکاتەوە‪ .‬لیڤی‬ ‫ش����تراوس رونی ئە‌کات����ەوە کە عەقڵ����ی کۆمەڵگای‬ ‫س����ەرەتایی وەک بونیادی پێکهاتەی ناوەوەی مێشک‬ ‫هیچی جیاوازتر نیە لە‌عەقڵی مۆدێرن‪ ،‬بەڵکو ئە‌وەی‬ ‫کۆمەڵگەی مۆدێ����رن یان شارس����تانی لە‌کۆمەڵگەی‬ ‫ناشارس����تانی جیا ئە‌کاتەوە ئە‌وەیە کە لە‌قۆناغێكی‬ ‫مێژویی تایبەتا توانیویەتی هۆش����یارانە ئەفسانەکان‬ ‫بە‌ئاڕاس����تەی ئە‌جین����دای دیاری ک����راو بە‌کاربهێنێ‪،‬‬ ‫ئە‌ویش بە‌بەکارهێنانی سیستەمی ئاماژەکان تابیخاتە‬ ‫خزمەت����ی ئە‌جێندایەکی تایبەت‪ ،‬ئیتر ئە‌و ئەجێندایە‬ ‫کەلت����وری ی����ان ئایدۆلۆژی ب����ێ‪ .‬لێرەدا پێویس����تە‬ ‫بەراوردێک لە‌نێوان راو بۆچونی هەردو فەیلەس����وف‬ ‫رۆالن پارت‌و جاک درێ����دا بکەین‪.‬بەالی رۆالن پارت‪،‬‬ ‫وەک لە‌کتێبەکەی (زانس����تی ئە‌فسانەکان) ئاماژەی‬ ‫پێداوە‪ ،‬داس����تانەکان زیاتر ئامرازێکی پەیوەندین کە‬ ‫لۆد‌و بارگاوی کراون بە‌ئایدۆلۆژیاکان‪ ،‬یاخود بیرۆکە‬ ‫شاراوە هەڵخەڵەتێنەرەکان‪ .‬بەاڵم بەالی جاک درێدا‪،‬‬ ‫وەک لە‌و وتارەی بە‌ناونیش����انی (میسۆدۆلجی سپی‪،‬‬ ‫میتاف����ۆر لە‌زمانی فەلس����ەفەدا) ئام����اژەی پێ ئە‌دا‪،‬‬ ‫ئەفسانەکان وەک هەر ش����تێکی تر وتارێکە لە‌نێوان‬ ‫پەیوەندی����ە ئاڵۆزەکەی مانای بە‌ڕیالیس����ت وەرگیرا‌و‬ ‫مانای مەجازی لە‌خەیااڵ بەرجەستەکراو‪ .‬رۆالن پارت‬ ‫لێرەدا باش����تر لە‌جاک درێدا ئە‌چێتە شوناس کردنی‬ ‫رۆڵی ئە‌فسانە لە‌خەفەکردن‌و هەڵخەڵەتانی هوشیاری‬ ‫بە‌کۆمەڵ‪ ،‬چونکە وەک ئ����ە‌و ئاماژەی پێ ئە‌دا ئە‌وە‬ ‫ئە‌فسانەکانە کە بە‌ڕویەکی شاراوەی هەڵخەڵەتێنەرەوە‬ ‫کۆمەڵە خەڵکانی بەدەر لە‌بیرکردنەوەی رەخنەگرانە‬ ‫لە‌خشتە ئە‌بات‌و باوەڕێکی هەڵخەڵەتێنەر‌و درۆینەیان‬ ‫الدروس����ت ئ����ە‌کات بە‌باوەڕ کردن ب����ە‌و چەمکە باوو‬ ‫زۆرانەی ژیان‪ .‬واتە کۆمەڵگاکان بە‌بێ ئەوەی ئاگادار‬ ‫بن ناهوش����یاریان ئاراستە‌و کۆنترۆڵ کراوە بە‌چەندین‬ ‫سیستەمی ئاماژەو سیمبۆلەکان کە لە‌کایەی ئە‌فسانە‬ ‫زۆرەکان����ا خۆیان م����ەاڵس داوە‪ ،‬هەرئەمانەش ئەبنە‬ ‫ه����ۆی چەندین بی����ر‌و راو پەرچەک����رداری بارگەکراو‬ ‫بە‌ئایدۆلۆجیا‌و کەلتوری ناعەقاڵنی‪.‬‬ ‫هەڵبەت زانستی ئە‌نسرۆپۆلۆژیای هاوچەرخ‌و زانستی‬ ‫زمان‪ ،‬بە‌تایبەت بونیادگەری‌و ش����یکاری تێکس����ت‪،‬‬ ‫دەروازەی ب����ۆ توێژین����ەوە جی����اوازەکان کردۆتەوە‬ ‫دەربارەی فرە رەهەندی‌و فرە جەمسەری ئە‌فسانەکان‬ ‫لە‌دروس����ت کردنی ماناو دنیادیدەیی‪ ،‬هەر بۆیە کێشە‬ ‫زۆر جار کۆمەڵگە بە‌ناو مۆدێرن‌و شارستانگەریەکان‬ ‫لە‌کایەیەک����ی تایبەتا دیسکۆرس����ی تایبەت بە‌خۆیان‬ ‫دروست ئە‌کەن ئە‌ویش بە‌بەگەڕخستن‌و دروست کردنی‬ ‫ئە‌فس����انە مۆدێرنەکان‪ ،‬نەک لە‌کایەی ناهوش����یاری‬ ‫بەڵکو لە‌کایەیەکی هوشیاریدا بۆ شوناس کردنەوەی‬ ‫کەلتور‌و شوناس لە‌ڕێی ئایدۆلۆجی تایبەت بە‌خۆیان‬ ‫لە‌سیستەمی واڵتێ یان فرەواڵت‪ .‬ب‌ۆ نمونە سیمبۆلی‬ ‫ئە‌مریک����ی هەمو ئە‌و ت����ۆڕە ئاڵۆزەیە لە‌س����یمبول‌و‬ ‫میتافۆر‌و ئاماژەکانی تایبەت بە‌کەسایەتی‌و کەلتوری‬ ‫بە‌ناو ئە‌مریکی وەک ئااڵو دەستور‌و پەیکەری ئازادی‌و‬ ‫دەستورو خەونی ئە‌مریکی‌و سەدانی تر‪ ،‬یان یەکێتی‬ ‫ئە‌وروپا کە بونایەتی شوناسی ئە‌تنیکی‌و ئاینی خۆی‬ ‫لە‌بەرامبەر ئە‌وانی تر جیا ئە‌کاتەوە لە‌رێگەی تەونێکی‬ ‫ئاڵۆز لە‌سیمبول‌و ئاماژەو‌ ئە‌فسانەی تایبەت بە‌خۆی‬ ‫وەک سەنتەری رۆشنگەری‌و چەمکی سیکوالر‌و لیبراڵ‬ ‫یان لە‌ڕێی ئاماژە شاراوە دیسکۆرسیەکانی وەک یۆرۆ‌و‬ ‫ئااڵی تایبەت بە‌ئە وروپا‪ .‬هەڵبەت سەدان سیمبول‌و‬ ‫ئاماژەی ش����اراوە لە‌ناو کایەی ئە‌فسانەی تریشا هەن‬ ‫کە تایبەتە بە‌شوناس����ی بونی ئە‌وروپا لە‌سەدەکانی‬ ‫دوای رێنیسانس‪ .‬گرنگە ئاماژەش بدەین بە‌شێوازێکی‬ ‫تری دروس����ت کردنی دنیادیدەیی‌و راس����تی دروست‬ ‫ک����راو لەو تۆڕی ئاڵۆزی س����یمبۆل‌و ئاماژانەی هەردو‬ ‫ئایدۆلۆژی فاشیزم‌و نازیزم دروستیان کرد بۆ دروست‬ ‫ک����ردن‌و فۆڕمەڵەکردنی دنیادیدەیەک����ی تایبەت کە‬ ‫لەسەر ئایدۆلۆژی جیاکاری رەگەز‌و پان ناسیۆنالیزم‬ ‫کۆڵەکەی گرتبوو‪.‬‬ ‫هەرچەندە زانستە ئە‌نس����رۆپۆلیژیەکان‌و شیکاری‬ ‫تێکس����تەکان ئە‌وە دەرئەخەن کە داس����تان بە‌هەمو‬ ‫پانتاییە فراوانی سیمبۆلەکانی ناوی بەشێکی دانەبڕاوی‬ ‫هۆش����یاری کۆمەڵگایە‪ ،‬بەاڵم هەندێ����ک توێژینەوە‪،‬‬ ‫بەتایبەت ئە‌وەی پەیوەس����تە بە‌دروست بونی عەقڵی‬

‫بیرورا‬

‫گۆشەیەکە د‪.‬شوان ئاده‌م ئه‌یڤه‌س ده‌ینوسێت‬ ‫‪shwanadam@gmail.com‬‬

‫زانس����تی‪ ،‬ئە‌وە دوپات ئە‌کەنەوە کە ب����ۆ بنیادنانی‬

‫میدیای كوردی‌و‬ ‫ره‌فتاری‌ ناپیشه‌یی‬

‫ی ناپیش����ه‌یی (‪unprofessional‬‬ ‫عەقڵی زانستی پێویستە نەمانی ئەفسانە‪ ،‬واتە هەمو ره‌فت����ار ‌‬ ‫ئاماژەو هێماو س����یمبۆلەکان نەمانیان پێویستە نەک ‪ ،)behaviour‬ده‌ردێك����ی‌ رێژه‌ی����ی بێده‌رم����ان‌و‬

‫فۆرمەڵە کردنیان‪ ،‬ئە‌مە لە‌نوسینی ئە‌نسرۆپۆلۆجیست‬ ‫ئەلیزابیس بەیتن لە‌کتیبی(ئاوین����ەی هێز) ئاماژەی‬ ‫پێ����دراوە‪ .‬بەاڵم هەر ئە‌وە کۆمەڵگا شارس����تانیەکان‬ ‫یان پۆست مۆدێرنەکانە کە سیستەمی هێماو ئامێژەو‬ ‫س����یمبۆلەکان وەگەڕ ئە‌خەنەوە‌و فۆڕمەڵە ئە‌کەنەوە‬ ‫بە‌مەبەستی دروست کردنی دنیادیدە‌و راستی دروس‬ ‫ک����راو جیه����ان بینی جی����اواز بە‌خۆیان ب����ۆ خزمەت‬ ‫کردنی ئە‌جین����دای ئایدۆلۆجیای تایب����ەت‪ .‬هەڵبەت‬ ‫جیهانی ن����وێ‌و هێزە کاریگەرەکان����ی دنیای مۆدێرن‬ ‫بێ سیستەمی هێماکان‌و ئاماژەکان ناتوانن بونایەتی‬ ‫خۆیان‌و دنیادی����دەی تایبەت بە‌خۆیان بس����ەلمێنن‪.‬‬ ‫گەر سیس����تەمی هێماکان‌و سیمبۆلەکان نەبێت واڵتە‬ ‫پیشەس����ازیە گ����ەورەکان ناتوانن شوناس����ی لیبرال‬ ‫ئە‌وروپی یان شوناسی دیمۆکرات کریستیان لە‌خۆیان‬ ‫بنێت‪ .‬کەس����ایەتی ئە‌وروپی‪ ،‬ب����ۆ نمونە‪ ،‬بەدەر لە‌و‬ ‫کایە مەعریفیەی تیایدا خۆی ش����وناس ئە‌کا‪ ،‬بە‌دەر‬ ‫نیە لە‌وەگەڕخستن‌و پشت بەستن بە‌کایەی ئە‌فسانە‌و‬ ‫ت����ۆڕی س����یمبۆلەکان کاتێک خۆی ش����وناس ئە‌کات‬ ‫بەرامبەر تاکی نائەوروپی‪.‬هەمان ش����تیش راستە بۆ‬ ‫واڵتە ئاینیەکان کە ئە‌گەر سیس����تەمی ئاماژەو هێما‬ ‫نەب����ێ‌ کە لە‌تۆڕێک لە‌ئەفس����انەدا خۆی����ان کەنارگیر‬ ‫کردوە‪ ،‬ئە‌وا ناتوانن ن����ەک رەوایی بەڵکو بەردەوامی‬ ‫بە‌خۆی����ان بدەن‪ .‬دو سیس����تەمی ئاین����ی ئێران یان‬ ‫س����عودیە بە‌دنیادی����دەی یۆتۆپیای ئاینی وابەس����تە‬ ‫بە‌تۆڕێک ئاماژە‌و س����یمبۆلی ئە‌فسانەیی توانیویەتی‬ ‫دنیادیدەی دوالیزمی شیعە یان سونی دروست کەن‪،‬‬ ‫یاخود ئە‌فس����انەی کەسایەتی نەتەوەیی عەرەبی یان‬ ‫تورک����ی کە ئە‌میش بە‌هەمان ش����ێوەی سیس����تەمی‬ ‫ئاماژەو هێماکان لە‌تۆڕێکی ئاڵۆزی ئە‌فس����انە ئامێزدا‬ ‫کەس����ایەتیەکی بارگەر کراو بە‌ئەفسانەی ئایدۆلۆجی‬ ‫ناسینالیزمی بەکار ئە‌هێنێ بەرامبەر کەسایەتی ئە‌وی‬ ‫کورد‪.‬‬

‫لێ����رەدا پێویس����تە س����ەرنجێکی ورد ب����درێ لە‌و‬ ‫هۆکاران����ەی چیاکان وەک فیگورێک����ی ئامادە‌و زیندو‌‬ ‫هەمیشەیی لە‌ناهوشیاری کۆمەڵگەی خێڵەکی کوردیدا‬ ‫بونی هەیە‪ .‬چیاکان لە‌عەقڵی ناهوشیاری کۆمەڵگەی‬ ‫خێڵەکی کوردی هەمیشە لە‌کاتی مەترسیدا ئامادەیە‪.‬‬ ‫ئە‌وە پانتایی تۆپۆگرافی‌و جوگرافی ش����وێنەکانە کە‬ ‫خەڵکەکان وابەستەی ئە‌فس����انە کردنی ئامرازەکانی‬ ‫سروشت ئە‌کات‪ .‬لێرەدا پێویستە ئاماژە بەوە بکرێت‬ ‫کە زۆر جار بنیادنانی سیستەمی سیمبۆل‌و ئاماژەکان‬ ‫پێویستە بۆ بنیادنانی هوشیاری بە‌شوناسی کەلتوری‬ ‫ئەتنیکی یان ئایدۆلۆژی‪ .‬گرفتی شوناسی کەسایەتی‬ ‫کورد لە‌نەگەیش����تنیەتی بەو ئاس����تەی ک����ە بتوانێت‬ ‫سیستەمی سیمبۆل‌و ئاماژەکان لە‌کایەیەکی مەعریفی‬ ‫تایبەت بە‌شوناس����ی خۆی س����از بکات����ەوە‪ .‬نەبونی‬ ‫سیس����تەم‌و پاتەرنی ئەفس����انە‌و ئاماژەکانی شوناس‬ ‫بوەتە هۆی چەقبە‌ستویی‌و لەتبونی کەسایەتی کوردی‬ ‫لە‌نێوان کایە‌و سیس����تەمە مەعریفیە جیاوازەکان کە‬ ‫پارادۆکس����ەکە لە‌وەدایە کە زۆربەی ئە‌و سیس����تەمە‬ ‫دیسکۆرسئاسانە دژی خودی خۆین‪ .‬ئە‌وە کۆمەڵگەی‬ ‫عەرەبە‌ک����ە توانیویەتی لە‌ڕێی تێکس����تی ئایینی‪ ،‬کە‬ ‫خودی خ����ۆی تۆڕێک����ی ئاڵۆزە لە‌هێماو س����یمبول‌و‬ ‫ئاماژەکان کە زانس����تی ئە‌نسرۆپۆلۆژیا پێناسی ئە‌کا‬ ‫بە‌سیستەمی ئە‌فسانە‪ ،‬کەسایەتی نەتەوەی عەرەبی‬ ‫ش����وناس ک����ردوە‪ .‬بەهەمان ش����ێوەش سیس����تەمی‬ ‫ئاماژەو س����یمبۆلی تایبەت بە‌کەس����ایەتی ئێرانی کە‬ ‫خۆی ش����وناس ئە‌کات بە‌هۆنینەوەی تۆڕێکی فراوان‬ ‫لە‌س����یمبۆل‌و ئاماژە ک����ە تەواو جێی خ����ۆی گرتوە‬ ‫لە‌ناهوش����یاری کەس����ایەتی ئێرانیدا‪ .‬لێ����رەدا وەکو‬ ‫رێچک����ەی مۆدێرنیزم یان پۆس����تمۆدێرنی بنیادگەری‬ ‫دیاری����ان کردوە‪ ،‬ئە‌وی شوناس����ی ئام����ادە لە‌کایەی‬ ‫مەعریف����ی دیاریکراوا هەرگی����ز ناتوانێ خۆی پێناس‬ ‫کات بە‌بێ خۆ بەراوردکردن بەوی تری سانسۆرکراو‪،‬‬ ‫واتە عەرەبیبون بونی نابێت بە‌بێ نەبونی کارەکتەری‬ ‫ئە‌وی ک����وردی بچوکت����ر‌و نەبوتر‪ .‬بەهەمان ش����ێوە‬ ‫ئە‌وە سیس����تەمی دیسکۆرسی سیمبۆل‌و ئاماژەی بااڵ‬ ‫دەس����تە کە لە‌نەبونی دیسکۆرسی ئە‌وی ترا کەلتور‬ ‫شوناس����ی تر داگیر ئە‌کات‌و کایەکانی زمان‌و کەلتور‌و‬ ‫ئاین‌و ئە‌فس����انەی خۆی ئە‌کاتە بەری ئە‌وی تر‪ .‬واتا‬ ‫کەس����ایەتی کوردی بێ شوناس لە‌نەبونی سیستەمی‬ ‫ئام����اژەو س����یمبول‌و ئە‌فس����انە بە‌خۆی ک����ە لەیەک‬ ‫دیسکۆرسی یاکانگییر کۆی بکاتەوە بوەتە وابەستە‌و‬ ‫تواوەی دیسکۆرس����ە دەس����ەاڵتدارەکانی نەتەوەکانی‬ ‫تر‪ .‬هەمان پرۆس����ەی توانەوەی کەسایەتی کورد لەم‬ ‫س����ااڵنەی دوایی لە‌دیسکۆرس����ی ئە‌وروپ����ی بون یان‬ ‫ئە‌مریکی بونیش رێچکەی تری گرتوە‪.‬‬ ‫بەاڵم کەسایەتی کورد لەهەمان کاتدا لە‌ناهوشیاری‬ ‫بەکۆمەڵدا سیمبۆل‌و ئاماژەی لە‌هەندێک بواردا کردوەتە‬ ‫بەرگێکی ئە‌فسانەیی بە‌مەبەستی دنیادیدەیی تایبەت‬ ‫بە‌خۆی‪ .‬لێرەدا تەنها ئاماژە بە‌چەمکی چیاکان وەک‬ ‫تاکە سیمبول‌و ئاماژە وەرئە‌گرین‪ ،‬نەک وەک ئە‌وەی‬ ‫تەنها سیمبۆلی کایەی عەقڵی ئە‌فسانەیی کەسایەتی‬ ‫کوردی بێت‪ ،‬بەڵکو تەنه����ا وەک مۆدێلێک‪ .‬چەندین‬ ‫سیمبول‌و ئاماژەی تری زۆر هەن وەک باوکی گەورە‌و‬ ‫سەرکردەی نەمر‌و زۆری تر‪ .‬چیاکان کە وەک فیگوری‬ ‫زیندو هاتوەتە کایەی مەعریفی کەسایەتی کوردیەوە‬ ‫هۆکاری زۆرن‪ ،‬یەکەمین ش����ت لەب����ەر پڕکردنەوەی‬ ‫ترسی لە‌ناوچونی جەس����تە لە‌بەردەم هێزە زۆر جار‬ ‫دڕندەکان‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫قه‌یرانێك����ی‌ درێژخایه‌ن����ی زۆرین����ه‌ی‌ كارمه‌ن����دان‪،‬‬ ‫هه‌ڵس����وڕێنه‌ران‌و خاوه‌ن����ی‌ میدیاكان����ه‌‪ .‬له‌گ����ه‌ڵ‬ ‫هه‌اڵیسانی‌ ناس����ه‌قامگیریی‌و ملمالنێی سیاسییه‌كان‬ ‫له‌س����ه‌روه‌ختی‌ هه‌ڵمه‌تی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‪ ،‬ره‌فتاره‌‬ ‫ناپیش����ه‌ییه‌كانی‌ میدی����او میدیاوانانیش ئاس����انترو‬ ‫خێرات����ر هه‌ل����ی‌ ده‌ركه‌وت����ن‌و زه‌قبونه‌وه‌ی����ان بۆ‬ ‫ده‌ڕه‌خس����ێنرێت‪ ،‬بگره‌ هه‌ندێجار ده‌كرێنه‌ مه‌قاش‌و‬ ‫س����ه‌كۆی‌ ریس����واكردنی‌ نه‌یاره‌كانی����ان‌و له‌هه‌موو‬ ‫به‌هایه‌كی‌ پیشه‌یی داده‌ماڵرێن‪.‬‬ ‫به‌پێی توێژین����ه‌وه‌ نێوخۆیی‌و ده‌ره‌كییه‌كانی‌ ئه‌م‬ ‫س����ااڵنه‌ی‌ دوایی بێت‪ ،‬رێكنه‌خس����تنی گشتوه‌گیری‌‬ ‫یاس����ایی‌و پابه‌ندنه‌بون بە‌ئیتیكی پیشه‌یی هاوشان‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ نه‌بونی‌ سیس����تمێكی‌ لیبراڵ����ی‌ میدیایی‪،‬‬ ‫هۆكارگه‌لی‌ بنچینه‌یین له‌وه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان‬ ‫نه‌بێته‌ خاوه‌نی‌ راس����ته‌قینه‌ی‌ پیشه‌س����ازی میدیا‬ ‫(‪ .)media industry‬به‌جۆرێك كه‌ هاوشێوه‌ی‌‬ ‫ه����ه‌ر پرۆژه‌یه‌ك����ی‌ بازرگانی����ی ره‌واو رێپێ����دراو‪،‬‬ ‫س����ه‌رچاوه‌كانی‌ به‌ڕێوه‌ب����ردن‌و پاره‌داركردنی����ان‬ ‫له‌ده‌ستخس����تنی‌ داه����ات‌و خه‌رجی����ی دارای����ی‬ ‫به‌رهه‌مه‌كانیان‪ ،‬هێزی‌ كارو س����ه‌رچاوه‌ی‌ مرۆییان‪،‬‬ ‫داڕێژه‌ران‌و بڕیارده‌رانی‌ سیاسه‌تی‌ میدیایی رۆژانه‌یان‬ ‫رون‌و دیار بن‪ .‬به‌ئامانجی‌ خستنه‌ژێر چاودێرییه‌كی‌‬ ‫وردو بێالیه‌نی‌ دامه‌زراوه‌یه‌كی‌ نیش����تمانی‪ ،‬تاوه‌كو‬ ‫میدیاوانان‌و میدیاكانیان به‌رپرس����یار بكرێن له‌وه‌ی‌‬ ‫ك����ێ‪ ،‬كه‌ی‌‪ ،‬له‌كوێ‪ ،‬چی‌‪ ،‬چۆن‌و بۆچی‌ دامه‌زراون‌و‬ ‫سیحری‌ مانه‌وه‌و به‌رده‌وامییان له‌سه‌ر چ بنه‌مایه‌كی‌‬ ‫یاسایی‌و پیشه‌ییه‌‪.‬‬ ‫جه‌خ����ت‬ ‫زانس����تییه‌كان‬ ‫س����ه‌رچاوه‌‬ ‫ل����ه‌وه‌ ده‌كه‌ن����ه‌وه‌‪ ،‬پیش����ه‌ییبونی‌ میدی����ا‬ ‫(‪ )media professionalism‬نوێنه‌رایه‌ت����ی‌‬ ‫چاالكییه‌كان‌و رووماڵی‌ میدیای����ی ده‌كات له‌رێگه‌ی‬ ‫به‌جێهێنانی‌ پێوه‌ره‌ به‌رزه‌كانی‌ ئیتیكی پیش����ه‌یی‪،‬‬ ‫به‌رپرس����یارێتی‌‪ ،‬ره‌وایه‌ت����ی‌‌و راس����تگۆیی له‌كاتی‌‬ ‫مه‌ش����قكردن له‌س����ه‌ر مافه‌كانی‌ ئازادیی ده‌ربڕین‌و‬ ‫زانیاری‌‪ ،‬چونكه‌ گرنگترین ره‌گه‌زی‌ هه‌ر ژینگه‌یه‌كی‌‬ ‫میدیایی بریتییه‌ له‌ئاس����تی‌ پیشه‌ییبون‪ ،‬شاره‌زایی‬ ‫رۆژنامه‌نووسان‌و به‌شدارانی‌ دیكه‌ی‌ نێو میدیاكان‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌نووس����ان ل����ه‌و واڵتان����ه‌ی‌ تازه‌به‌ت����ازه‌‬ ‫له‌سانس����ۆرو س����نوردارییه‌ تونده‌كانی‌ سیستمێكی‌‬ ‫سیاسیی ده‌ربازیان ده‌بێت‪ ،‬له‌گه‌شه‌پێدانی‌ زۆرینه‌ی‌‬ ‫به‌هره‌كانی����ان‌و پێڕه‌وكردن����ی‌ پێ����وه‌ره‌ به‌رزه‌كانی‌‬ ‫پیش����ه‌ییبون هه‌ژارترن‪ ،‬له‌چاو هاوپیشه‌كانیان له‌و‬ ‫واڵتانه‌ی‌ ك����ه‌ مێژووییه‌ك����ی‌ دوورو درێژیان له‌گه‌ڵ‬ ‫پیش����ه‌ی‌ رۆژنامه‌گه‌ریی‌و ئازادیی راگه‌یاندندا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچ����ی‌ ئه‌زمونی‌ رژێمێكی‌ س����ته‌مكار له‌وانه‌یه‌‬ ‫به‌ته‌واوه‌ت����ی‌ نه‌رێن����ی‌ نه‌بێت‪ ،‬چونك����ه‌ زۆر نمونه‌‬ ‫هه‌ن كه‌ ده‌یس����ه‌لمێنن رۆژنامه‌گه‌ریی‌ س����ه‌ربه‌خۆو‬ ‫بوێر رۆڵێكی‌ گرنگیی بینیوه‌ له‌گوشارخستنه‌س����ه‌ر‬ ‫دیكتات����ۆره‌كان‌و رژێمه‌كانی����ان ب����ۆ كران����ه‌وه‌ی‌‬ ‫زیاترو ره‌خس����اندنی‌ پانتایی كاركردنی‌ سیاس����ی‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و رۆژنامه‌نووس����انه‌ی‌ س����ه‌ركه‌وتووانه‌ به‌دوای‌‬ ‫چیرۆكه‌ هه‌س����تیاره‌كاندا ده‌چن‌و پ����اش ته‌واوبونی‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌كانی����ان له‌ژینگه‌یه‌ك����ی‌ میدیاییدا باڵوی‌‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬په‌ره‌ به‌و به‌هره‌ پیشه‌ییانه‌ی‌ خۆیشیان‬ ‫ده‌ده‌ن ك����ه‌ له‌گ����ه‌ڵ ئه‌وان����ه‌ی‌ هاوپیش����ه‌كانیاندا‬ ‫له‌بارودۆخگه‌لی‌ ئاس����ایی‌و هاوڕێیانه‌ (‪friendlier‬‬ ‫‪)circumstances‬دا یه‌كناگرن����ه‌وه‌‪ .‬بۆنمون����ه‌‬ ‫له‌چوارچێ����وه‌ی‌ ه����ه‌ر هه‌ڵبژاردنێك����دا‪ ،‬ئاڵنگاری‌‬ ‫پیش����ه‌یی (‪ )professional challenge‬ئه‌و‬ ‫به‌هران����ه‌ په‌لكێش ده‌كات بۆ كۆمه‌ڵ����ه‌ چیرۆكێكی‌‬ ‫نوێ‌و نه‌ناس����راو ك����ه‌ ده‌بێت راپۆرتی����ان له‌باره‌وه‌‬ ‫بكرێت‌و باڵوبكرێنه‌وه‌‪ .‬زۆرینه‌ی‌ گرفته‌ پیش����ه‌یی‌و‬ ‫ئیتیكییه‌كانیش ك����ه‌ رۆژنامه‌نووس����ان له‌رووماڵی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان����دا رووبه‌ڕوویان ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬هه‌مان ئه‌و‬ ‫دژیه‌ك����ی‌‌و گۆڕاوان����ه‌ (‪)variants‬ن كه‌ له‌ژیانی‌‬ ‫رۆژان����ه‌ی‌ كاركردنیان����دا رووبه‌ڕووی����ان ده‌بنه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ره‌نگبێ ئه‌و گرفت‌و به‌ربه‌س����ته‌ پیش����ه‌ییانه‌‬ ‫له‌س����ه‌روه‌ختی‌ ملمالنێ سیاس����ییه‌كان‌و هه‌ڵمه‌تی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان����دا بە‌ش����ێوازگه‌لی‌ تایبه‌تیی‌ خۆیان‬ ‫نمای����ش بكه‌ن����ه‌وه‌‪ .‬نمونه‌كان����ی‌ ئه‌و به‌ربه‌س����ته‌‬ ‫پیشه‌ییانه‌ش ده‌شێ چه‌ندجۆرێك بن‪ ،‬له‌وانه‌ رووماڵی‌‬ ‫هاوس����ه‌نگی‌ گش����توه‌گیر له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و هه‌وااڵنه‌ی‌‬ ‫ش����یاوی‌ باڵوكردنه‌وه‌ن (‪،)newsworthiness‬‬ ‫رونیی‌ (‪ )transparency‬له‌به‌رامبه‌ر بێگه‌ردیی‬ ‫(‪ )integrity‬پرۆس����ه‌ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان����دا‪،‬‬ ‫راپۆرتكردن له‌باره‌ی‌ قسه‌گه‌لی‌ ئاژاوه‌گێڕی دنه‌ده‌ر‬ ‫(‪‌)inflammatory speech‬و فه‌راهه‌مكردن����ی‌‬ ‫سه‌رچاوه‌كان بۆ رووماڵی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان‪.‬‬ ‫له‌ئێس����تادا‪ ،‬گ����ه‌وره‌و بچووك ئاش����نای‌ چیرۆكه‌‬ ‫جۆربه‌جۆره‌كان����ی‌ ناپیش����ه‌ییبونی‌ میدیاوان����ان‌و‬ ‫میدیاكانی‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تانن له‌كاتی‌ ئاس����ایی‌و‬ ‫نائاس����اییدا‪ ،‬ته‌نان����ه‌ت ئه‌وه‌ش س����اغبوه‌ته‌وه‌ كه‌‬ ‫بە‌چه‌ندی����ن رێگه‌ی‌ یاس����ایی‌و نایاس����ایی رێگریی‬ ‫له‌ده‌ركه‌وتن‌و گه‌ش����ه‌ی‌ میدیایه‌كی‌ پیش����ه‌یی ئازاد‬ ‫ده‌كرێت‪ .‬ب����ه‌اڵم پرس����یاره‌ هه‌نوكه‌ییه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌‪:‬‬ ‫ئه‌و هه‌ڵمه‌ته‌ به‌رنامه‌داره‌‪ ،‬رێكخراوه‌‪ ،‬ناپیش����ه‌ییه‌ی‌‬ ‫به‌رپرس����انی‌ ئه‌منیی‌و هه‌واڵگریی بۆ پاره‌داركردنی‌‬ ‫میدی����او میدیاوان����ان ده‌س����تیانداوه‌تێ‪ ،‬نابێت����ه‌‬ ‫هه‌ڕه‌ش����ه‌یه‌كی‌ مه‌ترس����ییدارتر له‌س����ه‌ر داهاتووی‌‬ ‫ئازادیی ده‌ربڕین‌و رۆژنامه‌گه‌ریی ئه‌م هه‌رێمه‌؟‬

‫تەندروستی‬

‫چۆن خواردن بده‌ین به‌منداڵ ‌ه ساواكه‌مان؟‬

‫)‪ )604‬سێشه‌ممه ‪2017/12/5‬‬

‫‪15‬‬

‫س���ه‌ره‌تا پاش له‌دایك بوونی‌ منداڵه‌ك ‌ه‬ ‫ی كاتژمێرێك دوای‌ گه‌رم‬ ‫ی نزیكه‌ ‌‬ ‫به‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی وه‌رگرتنی‌ پشویه‌ك ده‌ست‬ ‫كردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی خ���واردن كه‌ئه‌ویش‬ ‫ده‌كرێت به‌پێدان ‌‬ ‫بە‌ش���یری‌ دایك ده‌س���ت پێده‌كات ك ‌ه‬ ‫پیده‌وترێت ژه‌ك ئه‌م جۆر‌ه ش���یر‌ه زۆر‬ ‫پێویسته‌و سود به‌خشه‌و پر‌ه له‌پرۆتین‌و‬ ‫ی زۆر تێدایه‌ كه‌ منداڵ‬ ‫ڤیتامین‌و مه‌ناعه‌ ‌‬ ‫له‌نه‌خۆش���ی‌ ده‌پارێزێت‪ ،‬و‌ه پێویست ‌ه‬ ‫منداڵی‌ ساوا هه‌ر دوو بۆ چوار كاتژمێر‬ ‫جارێك ش���یری‌ پێبدرێت‪ ،‬هه‌وه‌ها ئه‌و‬ ‫ی دایكی���ان ده‌خۆن‬ ‫ی ش���یر ‌‬ ‫مندااڵن���ه‌ ‌‬ ‫ی پێویس���ت به‌هیچ‬ ‫تاوه‌كو چوار مانگ ‌‬ ‫خواردنێ���ك‌و ته‌نان���ه‌ت ئاویش ناكات‬ ‫ی ئاوه‌‪.‬ئه‌مه‌ جگ ‌ه‬ ‫پێبدرێت چونك ‌ه ‪‌ %90‬‬ ‫له‌وه‌ی‌ پێدانی‌ شه‌كراو هه‌نگوین به‌هه‌موو‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ك قه‌ده‌غه‌یه‌‪ ،‬یاخود هه‌ندێك‬ ‫ی‬ ‫جار دایكان چه‌ند ج���ۆره‌ خواردنێك ‌‬ ‫ك���ورده‌واری‌ ده‌ده‌ن به‌كۆرپه‌له‌كه‌ی���ان‬ ‫ی ری‬ ‫به‌بیانوی‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫خۆڵه‌ی���ان پ���اك ده‌كات���ه‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ی وا‬ ‫هه‌ڵه‌ی���ه‌و به‌هیچ ش���ێوه‌ك ش���ت ‌‬ ‫له‌زانستی‌ پزیشكی‌ نیه‌‪.‬‬

‫ئه‌و بۆچونه‌ هه‌اڵنه‌ ‌ی ده‌رباره‌ ‌ی ئایدز ده‌وترێت‬ ‫هه‌ندێ����ك بۆچون����ی هه‌ڵ����ه‌ هه‌یه‌‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ رێگه‌كانی‌ گۆاس����تنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئای����دز ك����ه‌ خه‌ڵكانێك����ی‌ زۆر‬ ‫وای‌ لێتێگه‌یش����تون كه‌ب����ه‌م‬ ‫شێوه‌یه‌نه‌خۆشێكه‌ ده‌گوێزرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ ئایدز به‌ته‌وقه‌ كردن‌و باوشپێداكردن‬‫ده‌گوێزرێته‌وه‌‪ .‬ئه‌م بۆچونه‌ هه‌ڵه‌یه‌و‬

‫به‌م شێوه‌یه‌ هیچ ناگوێزرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ هه‌م����وو ده‌ردراوه‌كانی‌ له‌ش ئایدز‬‫ده‌گوێزن����ه‌وه‌‪ .‬ئه‌م����ه‌ش هه‌ڵه‌ی����ه‌و‬ ‫ع����ه‌ره‌ق‌و فرمێس����ك‌و می����ز به‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌ك ئایدز ناگوێزنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ میش����وله‌و مه‌گ����ه‌ز گوێ����زراوه‌ی‌‬‫ئایدزن‪ .‬ئه‌مه‌ش هه‌ڵه‌یه‌و راسته‌ئه‌م‬

‫جۆره‌ مێروان����ه‌ خوێن ده‌مژن به‌اڵم‬ ‫ناتوانن نه‌خۆشێكه‌ بگوێزنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ ئه‌گه‌ر مه‌له‌بكه‌یت له‌گه‌ڵ كه‌سێك‬‫ئایدزی‌ هه‌بێت توش ده‌بیت‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌و به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ڤایروسكه‌‬ ‫له‌ناو ئاو ناژی����ت مه‌له‌كردن له‌گه‌ڵ‬ ‫توشبوانی‌ ئایدز مه‌ترسیدار نیه‌‪.‬‬

‫نیشانه‌كانی‌ نه‌خۆشی‌ پاقله‌‬ ‫نەخۆش���ی پاقلە بریتیی���ە لە‌جۆرێك‬ ‫لەجۆرەکان���ی کەمخوێن���ی ئەوی���ش‬ ‫بەه���ۆی کەمی���ی ئەنزیمێکەوەیە کە‬ ‫کاری ئەو ئەنزیمە بریتییە لەڕاگرتنی‬ ‫خڕۆکە س���ورەکانی خوێن لە‌لەشدا‪‌،‬و‬ ‫هەندێ���ک ج���ار بەنەخۆش���ییەکی‬ ‫بۆماوەیی دادەندرێت‪.‬‬ ‫ئ���ەو کەس���انەی توش���بوون ب���ەم‬ ‫نەخۆش���ییە هەس���تیارن بەڕووەکی‬ ‫پاقلە وهەروەها بە‌بۆنکردنی پاقلە‪‌،‬و‬ ‫بەشێوەیەکی زیاتر کوڕان توشی ئەم‬ ‫حاڵەتە دەبن‪.‬‬ ‫نیشانەکانی بریتین لە‪:‬‬ ‫ هەندێ���ک ج���ار ئەو کەس���ە هیچ‬‫گرفتێکی نابێت لە‌تەندروستیدا تاکو‬ ‫پاقلە دەخ���وات یاخود بۆنی پاقلەی‬

‫ب���ۆ دێت‪ ،‬ک���ە هەندێک ج���ار چەند‬ ‫خولەکێکی ک���ەم دەخایەنێت لە‌پاش‬ ‫بۆنکردن یاخود خاوردنی پاقلە‪.‬‬ ‫ کەسەکە هەس���ت بە‌بەرزبوونەوەی‬‫پلەی گەرمی لەشی دەکات‪‌،‬و ڕەنگی‬ ‫ڕوخساری بەشێوەیەکی گشتی بەرەو‬ ‫زەردبوون دەڕوات‪.‬‬ ‫ هەندێ���ک جار کەس���ەکە هەس���ت‬‫بە‌سەرئێشەیەکی زۆر دەکات‌و خێرایی‬ ‫لێدانی دڵی بەرەو زیادبوون دەڕوات‪‌،‬و‬ ‫ئازار لەناوچەی سکی‌و پشتیدا پەیدا‬ ‫دەبێت‪.‬‬ ‫ کەس���ی توش���بوو زوو هەس���ت‬‫بە‌ماندوویی دەکات‌و لە‌کاتی میزکردندا‬ ‫ئازاری هەیە‌و ڕەنگی میزەکەی بەرەو‬ ‫تۆخی دەڕوات‪.‬‬

‫ ئاوده‌س����تی‌ غه‌رب����ی‌ ده‌توانێ����ت‬‫ڤایرۆس����ه‌كه‌ بگوێزێت����ه‌وه‌‪ .‬ئ����ه‌م‬ ‫ڤایرۆس����ه‌ ناتوانێ����ت ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫ل����ه‌ش بژی����ت‌و به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ك‬ ‫ته‌والێت‌و ده‌سكی‌ ده‌رگا نه‌خۆشێكه‌‬ ‫ناگوێزێته‌وه‌‪.‬‬

‫به‌م شێوه‌ی ‌ه‬ ‫چاره‌سه‌ر ‌ی‬ ‫كۆكه‌ی‌ وشك بكه‌‬ ‫ی‬ ‫كۆكه‌ی‌ وش���ك ئ���ه‌و جۆره‌یان ‌ه كه‌ كه‌س���ه‌ك ‌ه ته‌نها ئه‌كوكێ���ت به‌بێ‌ بون ‌‬ ‫به‌ڵغه‌م‪.‬‬ ‫ی چاره‌سه‌ركردنی‌؟‬ ‫چۆنێت ‌‬ ‫ی هه‌ڵمی‌ ئاو كه‌ده‌توانیت س���ود له‌هه‌ڵمی‌ كت���ری‌ ئاوی‌ گه‌رم‬ ‫ هه‌ڵمژین��� ‌‬‫وه‌رگریت‪.‬‬ ‫ به‌كارهێنانی‌ ده‌رمان‪.‬‬‫ی بۆدروس���ت كه‌ی���ت ئه‌ویش به‌م‬ ‫ ده‌توانی���ت له‌ماڵ���ه‌وه‌ش چاره‌س���ه‌ر ‌‬‫شێوه‌یه‌‪-:‬‬ ‫ی كۆك���ه‌‪ ،‬ده‌توانیت‬ ‫• زه‌نجه‌فی���ل‪ .‬له‌كۆنه‌و‌ه به‌كارهێنراو‌ه بۆچاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی گه‌رم تیكه‌ڵ به‌یه‌ك‬ ‫ی بده‌وله‌گه‌ڵ ئاو ‌‬ ‫زه‌نجه‌فیل وش���ك یاخود ته‌ر له‌ره‌نه‌ ‌‬ ‫بكه‌و بیخۆره‌وه‌‪.‬‬ ‫• خوێ‌ تیكه‌ڵ به‌ئاوی‌ گه‌رم بكه‌و غه‌رغه‌ره‌ی‌ پێبك ‌ه رۆژان ‌ه چه‌ند جارێك‪.‬‬ ‫ی‬ ‫• هه‌نگوین‪ .‬به‌وه‌ ناس���راوه‌ كه‌ دژه‌ ئۆكس���ان ومیكرۆب���ه‌‪ ،‬تیكه‌ڵ كردن ‌‬ ‫هه‌نگوین له‌گه‌ڵ چا یاخود ئاوی‌ گه‌رم ئه‌بێته‌ هۆی‌ كه‌م كردنه‌وه‌ی‌ كۆكه‌‪.‬‬ ‫ی ك ‌ه دژ‌ه میكرۆب‌و به‌كتریاو ڤایرۆس���ه‌‪،‬‬ ‫• س���یر‪ .‬یه‌كێكه‌ له‌وخواردنان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌لیس���ین له‌سیردا ئه‌بێت ‌ه هۆی‌ چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫ی بونی‌ مادده‌ ‌‬ ‫هه‌روه‌ها به‌هۆ ‌‬ ‫ی وشك‪.‬‬ ‫كردنی‌ كۆكه‌ ‌‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )604‬سێشه‌ممه ‪2017/12/5‬‬

‫به‌هۆی كه‌م ده‌رامه‌تیه‌و‌ه‬ ‫به‌شێك له‌خوێندكاران ‌ی زانكۆ واز له‌خوێندن ده‌هێن ‌ن‬ ‫ئا‪ :‬ته‌رزه‌و سروه‌‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی ساڵی خوێندنی ‪2018-2017‬‬ ‫له‌زانكۆو په‌یمانگاكان ده‌ستیپێكرده‌وه‪،‬‬ ‫خوێندكارانی به‌شه‌ ناوخۆییه‌كان سه‌ره‌ڕایی‬ ‫كێشه‌و گرفته‌كانی دیكه‌ی خوێندنیان به‌ده‌ست‬ ‫ده‌یان كێشه‌ی تره‌وه‌ ده‌ناڵێن‪.‬‬ ‫م���اوه‌ی چه‌ن���د س���اڵێك ‌ه س���ه‌ردار عومه‌ر‬ ‫‌سه‌رپه‌رش���تی لیژنه‌یه‌كی خێرخ���وازی ده‌كات‬ ‫له‌زانكۆی س���لێمانی بۆی ‌ه له‌نزیكه‌و‌ه ئاگاداری‬ ‫ره‌وشی ژیانی خوێندكارانی به‌ش ‌ه ناوخۆییه‌كانه‌و‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یاند"چه‌ندین خوێندكار به‌هۆی‬ ‫ك���ه‌م ده‌رامه‌تی���ه‌و‌ه ل���ه‌م س���اڵی خوێندندا‬ ‫نه‌گه‌ڕاونه‌ت���ه‌و‌ه به‌ش���ه‌كانیان‪ ،‬هه‌رچه‌ن���د‌ه‬ ‫ناتوانی���ن رێژه‌ی���ه‌ك بخه‌ینه‌ڕو‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌هۆی‬ ‫ئه‌وه‌ی س���اڵی رابردو هه‌م���ان كارمان كردوه‌‪،‬‬ ‫بۆی��� ‌ه چه‌ندین دكتۆرو مامۆس���تا په‌یوه‌ندیمان‬ ‫پێوه‌ده‌ك���ه‌ن‌و ده‌ڵێن فاڵن ‌ه خوێن���دكار رێژه‌ی‬ ‫نه‌هاتن���ه‌وه‌ی زۆر‌ه كاتێكیش ئێم ‌ه به‌دواداچون‬ ‫ده‌كه‌ین نه‌هاتنه‌وه‌كه‌ی به‌هۆی بێ پاره‌ییه‌وه‌یه‌و‬ ‫ك ‌ه قس���ه‌ی له‌گه‌ڵ ده‌كه‌ی���ن ده‌ڵێت من هاوین‬ ‫وان���ه‌م هه‌بو‌ه ئێس���تا ئیت���ر ناتوان���م بێمه‌و‌ه‬ ‫ئه‌بێت پار‌ه په‌یدا بك���ه‌م‪ ،‬جگه‌له‌وه‌ی چه‌ندین‬ ‫خوێندكار له‌به‌ش��� ‌ه ناوخۆییه‌كان په‌یوه‌ندیمان‬ ‫پێو‌ه ده‌كه‌ن ت���ا بتوانین هاوكاریان بكه‌ین یان‬ ‫هه‌ندێكیان داوا ئه‌كه‌ن ئیش���یان بۆ بدۆزینه‌و‌ه‬ ‫له‌مۆل���ه‌كان به‌تایبه‌ت كچان ك ‌ه ئه‌وه‌ش به‌هۆی‬ ‫بێ پاره‌ییه‌وه‌ی ‌ه به‌تایبه‌ت ئه‌مساڵ بارودۆخیان‬ ‫زۆر خراپه‌‌"‪.‬‬ ‫سه‌ردار عومه‌ر وتیشی "ساڵی رابردو له‌ڕێگه‌ی‬ ‫رێكخراو كۆمپانیاكانه‌وه‌یارمه‌تی نزیكه‌ی دوسه‌د‬ ‫خوێندكارمان ده‌دا به‌شێوه‌ی مانگانه‌‪ ،‬وه‌به‌هۆی‬ ‫وه‌رگرتنی بڕی سه‌د هه‌زار دینارل ‌ه خوێندكارانی‬ ‫به‌ش��� ‌ه ناوخۆی خه‌ڵكانی خێرخواز به‌ده‌مانه‌و‌ه‬ ‫ده‌هاتن‪ ،‬ب���ه‌اڵم تا ئێس���تا هاوكاریه‌كی وامان‬ ‫به‌ده‌ست نه‌گه‌یشتوه‌‪ ،‬جگه‌له‌وه‌ی له‌ناو خۆماندا‬ ‫پاره‌مان كۆكردۆته‌وه‌و دابه‌شمان كردو‌ه به‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وانه‌ی زۆر پێویستیانه"‪.‬‬

‫یەکێکی ت���ر لەگرفتەکانی بەش���ەناوخۆیی‬ ‫کەمپی نوێ س���وتانی یەک���ێ لەبیناکان بو کە‬ ‫ی حه‌وت‬ ‫ناوەندی س���ەرەکی ئاوو هەوای گەرم ‌‬ ‫بینای تر بو‪ ،‬بە‌هۆیەش���ەوە ل���ەم وەرزەدا بێ‬ ‫گه‌رم كه‌ره‌وه‌ن‪ ،‬بۆ چارەس���ەری ئەمەش وه‌ك‬ ‫سەرۆکایەتی زانکۆڕایگه‌یاندو‌ه سێ سه‌دو شه‌ت‬ ‫زۆپای���ان بۆ دابی���ن کردون‌و کات���ی ئاو گەرم‬ ‫کردنیش���یان لە‌بیناکان���ی تر زیادک���ردووە‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەی ئ���ەو خوێندکارانە بچ���ن لەوێ خۆیان‬ ‫بشۆن‪.‬‬ ‫ئ���ەو بینایەی���ی كه‌س���وتا تایب���ەت ب���و‬ ‫بەخوێندکاران���ی کۆلێ���ژی ئەندازی���اری‪ ،‬دوای‬ ‫سوتانی بیناکەش خوێندکارەکانی دابه‌شکراون‬ ‫بەس���ەر بیناکانی ت���ردا‪ ،‬دەری���ا ئەحمەد ك ‌ه‬ ‫یه‌كێك��� ‌ه له‌وخوێندكارانه‌"خوێندکارانی بەش���ە‬ ‫ئەندازیارییەکان زۆرتر دەخوێنن‪ ،‬بۆیە کێش���ە‬ ‫دروس���ت ئەبێت لەگەڵ خوێندکارانی به‌شه‌كانی‬ ‫تر زۆر جار رێناکەون‪ ،‬له‌بەشی ناوخۆیی گاڵتە‌و‬ ‫یاریكردنی تیایە‪،‬بەاڵم ئەوان خەریکی خوێندنن‌و‬ ‫لێرە کێشە دروست ئەبێت‪،‬واتە باوردۆخی بەشی‬ ‫ناوخۆی���ی زۆر خراپە‪ ،‬چەند س���اڵە هەموومان‬ ‫خۆزگەمان ئەخواست بڕۆینەوە بەشی ناوخۆیی‪،‬‬ ‫ئەم ساڵ لە‌بەش���ی ناوخۆیی جەوێكی ترە‪،‬هەر‬ ‫چی یەت ئەڵێ خۆزگە دەوام نەبوایە"‪.‬‬ ‫پ���اک نەبونی ئاوو دەنگ���ۆی هەبونی کافور‬ ‫لە‌ئاوەکاندا لەن���او خوێندکارەکاندا باڵوبۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫دەری���ا له‌وباره‌یه‌و‌ه وتی "لە هەموو ش���وێنێک‬ ‫هەیە‪ ،‬تەنان���ەت لە‌خواردنی ن���او کافتریاکانی‬ ‫زانکۆش باس دەکرێت"‬ ‫لە بەشە ناوخۆییەکانی زانکۆی سلێمانی ك ‌ه‬ ‫سێ به‌ش���ن(عه‌واڵ‌و كه‌مپی نوێ‌‌و ناوشار) دە‬ ‫هەزار خوێندکاری تێدایه‌‌‪ ،‬بۆ س���اڵی خوێندنی‬ ‫‪ 2018-2017‬هه‌زارو شه‌س���ه‌د خوێندکاری تازە‬ ‫له‌به‌شه‌ ناوخۆییه‌كان وه‌رگیراون‪.‬‬ ‫هاوناز عوسمان له‌گه‌ڵ شەیدا محمد پێكه‌و‌ه‬ ‫دانیشتون باسی ره‌وشی به‌ش��� ‌ه ناوخۆییه‌كان‬ ‫ده‌كرد لەب���اره‌ی بونی کافورو پ���اک نەبونی‬ ‫ئاوی بەش���ە ناوخۆییەکان‪ ،‬پێیان وابو "کافوور‬ ‫هەیەلە ئاوەکانداو پەڵەی سپی دروست دەبێت‬

‫نازانی‌ باسی ساردی‌و‬ ‫گه‌رمی‌و شكانی‬ ‫ده‌ستشۆره‌كان‌و‬ ‫ده‌رگاكان‌و سوتانی‬ ‫گڵۆپ‌و بۆنی‬ ‫ناخۆشی ئاوه‌ڕۆكان‬ ‫بكه‌ین وجگه‌له‌وه‌ی‬ ‫چاككه‌ره‌وه‌یه‌ك ناهێنن‬ ‫كه‌م‌و كوڕییه‌كان چاك‬ ‫بكه‌نه‌وه‬ ‫لەسەر رووی ئاوەکە لە‌کاتی کواڵنیدا‪ ،‬هەروەها‬ ‫وتیش���یان کە ئاوەکە لێڵەو چ���ەورەو هەندێ‬ ‫کاتیش رەنگی دەگۆڕێتو س���ەری تانکییەکان‬ ‫دانەپۆش���راون‌و هەندێ لەقاتەکانیش ئاویان بۆ‬ ‫ناچێت"‪.‬‬ ‫ش���ەیدادوای ئه‌وه‌ی ئازاری ده‌بێت سه‌ردانی‬ ‫پزیشك ده‌كات"پزیش���كه‌ك ‌ه وتی بەهۆی ئاوی‬ ‫پیس���ه‌وه‌ ریخۆڵەت هەوی ک���ردوه‌و لەقۆناغی‬ ‫یەکیشدا تووشی هەستیاری بووم"‪.‬‬ ‫ی باس���ی‬ ‫هاوناز وتیش���ی "جگ ‌ه له‌وه‌ی نازان ‌‬ ‫س���اردی‌و گه‌رمی‌و ش���كانی ده‌ستش���ۆره‌كان‌و‬ ‫ده‌رگاكان‌و س���وتانی گڵۆپ‌و بۆنی ناخۆش���ی‬ ‫ئاوه‌ڕۆكان بكه‌ین وجگه‌له‌وه‌ی چاككه‌ره‌وه‌یه‌ك‬ ‫ناهێنن كه‌م‌و كوڕییه‌كان چاك بكه‌نه‌وه"‪.‬‬ ‫کەم���ی چاودێرەکانیش���ن یەکێک���ی ت���رە‬ ‫لەکێشەکان شەیدا وتی" پار بەهار نەخۆشبووم‬

‫هه‌ر ن���ۆ بیناکەم کرد چاودێرێک���ی لێنەبو‪،‬ل ‌ه‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌كه‌ش هەم���وو رۆژێ دكت���ۆر‬ ‫دانانیشێت‪ ،‬س���ێ رۆژ نیە‪ ،‬هەر ئازارشکێنێکی‬ ‫سەرەتایی لێیە‌و تەواو"‪.‬‬ ‫س���اڵی رابردو لە‌کۆتایی خوێندندا بڕی سه‌د‬ ‫هەزار دینار وەرگیرا‪ ،‬هاوناز ده‌ڵێت"عەلەساس‬ ‫پارەک���ە ئەدرێت���ە خزمەتگوزاری‪ ،‬ئەم س���اڵ‬ ‫لەهەموو ساڵەکان زیاتر بێ خزمەتگوزارین‪ ،‬پار‬ ‫خزمەتگوزاریەکان باشتر بو‪ ،‬لەگەڵ ئەوانەشدا‬ ‫باس���یان لەس���ەالمەتیو پارێزراویبونی���ان کرد‬ ‫بەهۆی هەبونی دوو پرس���گە‌و پۆلیس لەبەشە‬ ‫ناوخۆییەکاندا"‪.‬‬ ‫د‪.‬ئاراس فەریق‪ ،‬یاریدەدەری سەرۆکی زانکۆی‬ ‫س���لێمانی بۆ کاروباری خویندکاران به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫راگه‌یاند"قەیرانە‪،‬پ���ارە وەکو جاران نەماوە‪ ،‬تا‬ ‫بتوانین پارەیەکی زۆر خەرج بکەین‪ ،‬بەاڵم ئەوەی‬ ‫توانیومان���ە خزمەت���ی خوێندکارانمان کردوە‪،‬‬ ‫بەش���ەناوخۆییەکان بەبەردەوام���ی خەرجیان‬ ‫هەیە‪،‬ئاو‌و کارەبای بەردەوامیان هەیە‪ ،‬مانگان ‌ه‬ ‫دوو سەد هەزار لیتر گازو پەنجا هەزارلیتر نەوتو‬ ‫هەزار بوتڵ غازدەکڕدرێت‪ ،‬لەژوورەکانی خۆیاندا‬ ‫هەموو شتێکیان بۆ دابینكراوه‌‪ ،‬سوتەمەنی وەک‬ ‫غاز‌و نەوت‌و گازیشیان بۆ دابین كراوه"‪.‬‬ ‫ب���ۆ س���اڵی خوێندن���ی ‪ ٢٠١٧-٢٠١٦‬ه���ەر‬ ‫خوێندکارێک بڕی س���ەد هەزاردیناری بەرامبەر‬ ‫مانەوەی لە‌بەش���ە ناوخۆییەکان لێوەرگیرا‪،‬لەو‬ ‫بارەیەوە د‪.‬ئاراس وت���ی "ئەنجومەنی وەزیران‬ ‫بڕیاری داوە ئەم س���اڵ لەبەر بارودۆخی دارایی‬ ‫خوێن���دکار لە‌س���ەد هەزارەکە ببەخش���رێت‪،‬‬ ‫خوێندکار بەبەالش لە‌بەشەناوخۆییەکانە"‪.‬‬ ‫د‪.‬ئ���اراس فه‌ریق وتیش���ی "خوێندکارەکان‬ ‫مناڵ���ی خۆمان���ن‪ ،‬ئ���ەوان هاتون ب���ۆ زانکۆ‬ ‫ت���ا فێربب���ن‪ ،‬بەش���ەناوخۆیی ماڵ���ی دووەمی‬ ‫خوێندکاران���ە‪ ،‬کەموکورت���ی ه���ەر دەبێ���ت‪،‬‬ ‫من���اڵ لە‌ماڵی خۆش���یداهەر الس���اری دەکات‪،‬‬ ‫بەش���ێوەیەکی گش���تی هیچ گلەییەکمان نیە‪،‬‬ ‫خوێندکارەکانی���ش ه���ەر داواکاریەکیان هەیە‬ ‫ئەتوان���ن لە‌ڕێی نوێنەرەکانیان���ەوە بیگەیەنن‪،‬‬ ‫ئێمە لە‌خزمەتیانە ئەبین"‪.‬‬

‫بۆ نۆژه‌نكردنه‌وه‌ ‌ی قوتابخانه‌یه‌ك‬ ‫پاره‌ له‌خوێندكاران كۆده‌كرێته‌وه‌‬

‫بڕ ‌ی ‪ 6‬ملێون‌و ‪ 339‬هه‌زار دینار كۆكراوه‌ته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئیمان زه‌ند ‌ی‬

‫قوتابخانه‌ ‌ی سه‌رده‌م ‌ی بنه‌ڕه‌ت ‌ی له‌قه‌زا ‌ی شاره‌زور‬ ‫پار‌ه له‌خوێندكاران وه‌رده‌گرێت بۆ نۆژه‌نكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫قوتابخانه‌كه‌یان‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی قوتابخانه‌كه‌ ده‌ڵێت‬ ‫"وه‌رگرتنی‌ پاره‌ك ‌ه ئیجباری‌ نیه‌‪ ،‬قوتاب ‌ی ده‌توانن‬ ‫بیدات یاخود نه‌یدات"‪.‬‬ ‫كاتێ���ك ده‌چیت��� ‌ه ن���او قوتابخانه‌ ‌ی س���ه‌رده‌م ‌ی‬ ‫بنه‌ڕه‌ت ‌ی هۆڵێك ‌ی گ���ه‌ور‌ه ده‌بینیت ك ‌ه جمه‌ ‌ی دێت‬ ‫له‌هاتن‌و رۆشتن ‌ی قوتابیان‪ ،‬هه‌ندێكیان گروپ گروپ‬ ‫وه‌س���تاون‌و هه‌ندێكیشان په‌لیان ‌ه تا بگه‌ن ‌ه فرۆشگا ‌ی‬ ‫قوتابخانه‌كه‌‌و به‌شێكیش���یان له‌گ���ه‌ڵ هاوپۆله‌كه‌یان‬ ‫دێن‌و ده‌چن‌و پێكه‌و‌ه گفتوگۆ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ده‌چین��� ‌ه ژور ‌ی بەڕێوەبەر له‌گه‌ڵ حه‌یده‌ر نیعمه‌ت‬ ‫ساڵح‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ قوتابخانه‌ی‌ سه‌رده‌م ‌ی بنه‌ڕه‌ت ‌ی‬ ‫تاوتوێ ‌ی بابه‌ت ‌ی وه‌رگرتن ‌ی پار‌ه له‌خوێندكاران ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و بە‌ئاوێنه‌ ‌ی رایگه‌یاند " ئێم��� ‌ه پار‌ه له‌خوێندكار‬ ‫وه‌رناگرین وه‌ك���و پ���اره‌‪ ،‬له‌كۆبونه‌وه‌یه‌كدا له‌گه‌ڵ‬ ‫دای���كان‌و باوكان ئه‌وه‌مان خس���ته‌ڕو ك ‌ه كۆمه‌ڵێك‬ ‫پێداویستیمان هه‌ی ‌ه له‌م قوتابخانه‌یه‌ ده‌بێت ئه‌مساڵ‬ ‫دابینیان بكه‌ین‪ ،‬له‌وان ‌ه زه‌می���ن له‌رزه‌ك ‌ه كاریگه‌ر ‌ی‬ ‫هه‌بو له‌س���ه‌ر قوتابخانه‌ك ‌ه هه‌روه‌ها له‌سه‌ر پایه‌كان ‌ی‬ ‫قوتابخان ‌ه ك ‌ه مه‌ترس��� ‌ی دروستكردو‌ه بۆ سه‌ر ژیان ‌ی‬ ‫خوێندكاره‌كانمان‪ ،‬حكومه‌تیش ناتوانێت قوتابخانه‌كان‬ ‫نۆژه‌نبكات���ه‌وه‌ ی���ان بینایه‌ك ‌ی نو ‌ێ دروس���تبكات‪،‬‬ ‫به‌وهۆیه‌و‌ه دو كۆبونه‌وه‌ ‌ی دایكان‌و باوكانمان كردو‌ه‬ ‫وتومان ‌ه دۆخ ‌ی قوتابخانه‌ك ‌ه به‌وشێوه‌یه‌‪ ،‬با ئێم ‌ه هه‌ر‬ ‫یه‌كه‌مان ال ‌ی خۆمانه‌و‌ه هاوكار بین"‪.‬‬ ‫قوتابخانه‌ ‌ی س���ه‌رده‌م ‌ی بنه‌ڕه‌ت ‌ی له‌س���اڵ ‌ی ‪2009‬‬ ‫دروس���تكراوه‌‪ ،‬هه‌زارو ش���ازد‌ه خوێن���دكار ‌ی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌قۆناغ ‌ی یه‌ك تا نۆیه‌م ‌ه له‌دو ده‌وامدا‪.‬‬ ‫ته‌نها ئ���ه‌م قوتابخانه‌ی ‌ه نی ‌ه پ���ار‌ه له‌خوێندكاران‬ ‫وه‌رده‌گرێ���ت‪ ،‬به‌ڵك���و له‌قوتابخانه‌كان ‌ی تریش داوا ‌ی‬ ‫پار‌ه ده‌كه‌ن به‌وت���ه‌ ‌ی ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ر‌ه "به‌رده‌وامیش‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬خه‌ڵك ‌ی چ���ۆن كار ‌ی خێرخواز ‌ی ده‌كات بۆ‬

‫مزگه‌وته‌كان پێویس���ت ‌ه ب���ۆ قوتابخانه‌كانیش بكات‪ ،‬هه‌یه‌و قوتابخانه‌ك ‌ه گه‌وره‌یه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ ‌ی دوبار‌ه كۆكردنه‌وه‌ ‌ی كۆمه‌ك له‌خوێندكاران‪،‬‬ ‫چونك ‌ه ئه‌ویش شوێنێك ‌ی پیرۆزه‌"‪.‬‬ ‫دوا ‌ی ئ���ه‌وه‌ ‌ی ئه‌نجومه‌ن��� ‌ی قوتابخانه‌ك ‌ه نامه‌یه‌ك س���امان رایگه‌یاند "نه‌خێر‪ ،‬چه‌ند ساڵێك له‌مه‌وپێش‬ ‫ده‌نێرنه‌و‌ه بۆ ك���ه‌س‌و كار ‌ی قوتابیه‌كان‪ ،‬بەڕێوەبەر كۆمه‌ك ‌ی ترمان كۆك���رده‌و‌ه ئه‌ویش قوتابخانه‌كه‌مان‬ ‫ده‌ڵێت"هه‌ی��� ‌ه به‌به‌تاڵ��� ‌ی هێناویه‌تی���ه‌وه‌‪ ،‬چونك��� ‌ه دی���واری‌ ن���زم بوه‌‪ ،‬كاتێ���ك كچان له‌حه‌وش���ه‌كه‌دا‬ ‫ئیجبار ‌ی نی���ه‌‪ ،‬بڕێكیش دیار ‌ی ناك���راوه‌ تا بوترێت وه‌رزشیانكردو‌ه منداڵ ‌ی كوڕ ده‌هاتنه‌سه‌ر دیواره‌كان‬ ‫ئه‌وه‌ند‌ه بدرێت‪ ،‬هه‌ركه‌س���ه‌و به‌پێ��� ‌ی توانا ‌ی خۆ ‌ی سه‌یریان ده‌كردن"‪.‬‬ ‫سه‌رۆك ‌ی لیژنه‌ك ‌ه ئاشكرایكرد "بڕ ‌ی ئه‌و پاره‌یه‌ی ‌ی‬ ‫ده‌توانێت بیدات ده‌شتوانێت نه‌یدات"‪.‬‬ ‫حه‌ی���ده‌ر نیعم���ه‌ت ئاماژه‌ ب���ه‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه ئه‌م ك ‌ه كۆكراوه‌ته‌و‌ه ش���ه‌ش ملیۆن‌و س ‌ێ سه‌دو سی‌‌و نۆ‬ ‫پاره‌ی ‌ه له‌الی���ه‌ن لیژنه‌و‌ه چاودێ���ر ‌ی ده‌كرێت‌و وت ‌ی هه‌زار دیناره‌"‪.‬‬ ‫س���یما عه‌ل ‌ی خوش���ك ‌ی یه‌كێك له‌خوێندكاره‌كان ‌ی‬ ‫"ئێم��� ‌ه لیژنه‌یه‌ك ‌ی دایكان‌و باوكانمان دروس���تكردو‌ه‬ ‫ئه‌وان سه‌رپه‌رش���ت ‌ی ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬وه‌ك���و خۆمان ك ‌ه سه‌رده‌م ‌ی بنه‌ڕه‌تی ‌ه ك ‌ه له‌كۆبونه‌وه‌ ‌ی دایكان‌و باوكان‬ ‫ده‌سته‌ ‌ی ئیداره‌و ده‌سته‌ ‌ی كارگێڕین ده‌ستوه‌رناده‌ین ئاماده‌بو له‌باره‌ ‌ی كۆكردنه‌وه‌ ‌ی ئه‌و پاره‌ی ‌ه رایگه‌یاند‬ ‫چه‌ند كۆده‌كرێته‌وه‌‌و چه‌ن���د كۆكراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها "كارێك ‌ی زۆرباش���ه‌‪ ،‬بەاڵم له‌م دۆخ ‌ی قه‌یرانه‌دا پێم‬ ‫ه���ه‌ر ئ���ه‌وان ته‌نس���یف ده‌ك���ه‌ن‌و هه‌ر خۆش���یان ب���اش نیه‌‪ ،‬چونك ‌ه له‌م كات���ه‌دا هه‌ندێك ماڵ پاره‌ ‌ی‬ ‫س���ه‌رف ‌ی ده‌كه‌ن‪ ،‬كۆكردنه‌وه‌ ‌ی ئه‌م پاره‌ی ‌ه ته‌نها بۆ نانخواردنه‌كه‌ش به‌ئه‌سته‌م ده‌ست ‌ی ده‌كه‌وێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫نۆژه‌نكردنه‌وه‌ی ‌ه هه‌رگیز رێگا ناده‌ین سه‌رفبكرێت بۆ ئه‌وه‌ش���دا خێزان هه‌ی ‌ه پێنج خوێندكار ‌ی هه‌ی ‌ه چۆن‬ ‫بتوانێت پێداویستیه‌كانیان بۆ دابین بكات‌و هاوكاریش‬ ‫كار ‌ی ئیدار‌ه به‌كڕین ‌ی یه‌ك په‌ڕه‌ی‌ ‪A4‬بێت"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ ‌ی ئ���ه‌وه‌ ‌ی بەڕێوەبەرایه‌ت ‌ی پ���ه‌روه‌رده‌ ‌ی بنێرێت بۆ خوێندنگاكه‌"‪.‬‬ ‫ڕاش���یگه‌یاند "ئێم ‌ه وه‌كو خۆم���ان پاره‌مان داو‌ه‬ ‫ش���اره‌زور تا چه‌ند ئاگاداری‌ ئه‌و بابه‌ته‌یه‌‪ ،‬حه‌یده‌ر‬ ‫نیعمه‌ت ئاش���كرایكرد "بەڕێوەب���ەر ‌ی په‌روه‌رده‌م لێ من ئه‌و كاره‌ش���م پێ باش ‌ه ته‌نها له‌یه‌ك حاڵتدا پێم‬ ‫ئاگادار كردۆته‌وه‌‌و ده‌ستخۆشیش��� ‌ی لێكردین‪ ،‬بەاڵم باش نی���ه‌‪ ،‬ئه‌ویش هه‌ندێك م���اڵ ناتوانن هاوكار ‌ی‬ ‫ده‌ڵێت نابێت خوێن���دكاران ئیجبار بكه‌ن‌و ناش بێت بنێرن به‌مه‌ش خوێندكاره‌ك ‌ه توش ‌ی ئیحراج ‌ی ده‌بێت‬ ‫ده‌س���ته‌ ‌ی كارگێڕی‌‌و خۆتان ‌ی تێدا ئه‌ندام بن‪ ،‬ئه‌و‌ه له‌به‌رده‌م هاوڕێكانی‌‌و مامۆستاكانیدا"‪.‬‬ ‫هاوكات ته‌یمور رۆسته‌م ك ‌ه باوك ‌ی خوێندكارێك ‌ی‬ ‫ده‌بێت دایك‌و باوك‌و لیژن ‌ه ئه‌نجام ‌ی بدات"‪.‬‬ ‫به‌وت���ه‌ ‌ی حه‌ی���ده‌ر نیعم���ه‌ت ئه‌م پێش���نیار‌ه ك ‌ه دیكه‌ی ‌ه ئه‌م كاره‌ ‌ی پێباش���ه‌‪ ،‬ده‌ڵێت " له‌م قه‌یران ‌ه‬ ‫ك���راو‌ه دایكان‌و باوكان زۆری���ان پێخۆش بوه‌"وه‌اڵم‌و ناچارین پ���ار‌ه بده‌ین‪ ،‬ئێم ‌ه ه���ه‌وڵ بۆچ ‌ی ده‌ده‌ین‬ ‫هاوكاریشیان هه‌بوه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ش ك ‌ه بار ‌ی مادیان باش حه‌تمه‌ن بۆ منداڵه‌كانمان‪ ،‬ئه‌و هاوكاریی ‌ه زۆر گرنگ ‌ه‬ ‫نیه‌‪ ،‬ناتوانین ئیجباریان بكه‌ین‪ ،‬هه‌رش���تێك ئیجار ‌ی له‌الم وه‌ك���و ئه‌وه‌ ‌ی بۆ مزگه‌وت‌و نه‌خۆش���خانه‌یه‌ك‬ ‫نه‌بێت خۆشه‌‪ ،‬بەاڵم بوبە‌ئیجبار ‌ی به‌كه‌ڵك نایه‌ت"‪ .‬ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌وان به‌رژه‌وه‌ن���د ‌ی منداڵه‌كان ‌ی ئێمه‌یان‬ ‫س���امان محم���ود س���ه‌رۆك ‌ی لیژن���ه‌ ‌ی كۆمه‌ك��� ‌ی ده‌وێت‪ ،‬كه‌له‌ش���ه‌ش من���دا ‌ڵ پێنجیان���م له‌وێن‪ ،‬من‬ ‫قوتابخانه‌كه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ ‌ی راگه‌یاند "به‌لیژن ‌ه له‌گه‌ڵ ده‌ستخۆشیان لێده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی په‌روه‌رده‌ی‌ شاره‌زور‪ ،‬محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د‬ ‫ب���اوكان ئ���ه‌و پاره‌یه‌مان وه‌رگرت���و‌ه به‌هیچ جۆرێك‬ ‫به‌قوتابیمان نه‌وتو‌ه ئیجبارییه‌‪ ،‬چونك ‌ه له‌كۆبونه‌وه‌ ‌ی له‌وباره‌یه‌و‌ه به‌ئاوێن���ه‌ ‌ی راگه‌یاند "كۆكردنه‌وه‌ ‌ی ئه‌م‬ ‫ب���اوكان‌و دایكان���دا قس���ه‌مانكردوه‌‪ ،‬وه‌ك���و دیار‌ه پاره‌ی ‌ه هیچ نایاس���ای ‌ی نیه‌‌و جێ ‌ی ده‌ستخۆشیه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫قوتابخانه‌ك��� ‌ه كۆمه‌ڵێك گرفت��� ‌ی هه‌یه‌و جگه‌له‌وه‌ش به‌ڕێوه‌به‌ر‌ه ئێم���ه‌ ‌ی ئاگاداركردۆته‌وه‌‪ ،‬له‌كۆبونه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ك���چ‌و كوڕ تێكه‌ڵن پێویس���تیان به‌كامێرا ‌ی چاودێر ‌ی دای���كان‌و باوكاندا ك ‌ه به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌ی خۆویس���تانه‌‌و‬

‫ئێمه‌ لیژنه‌یه‌كی‌ دایكان‌و‬ ‫باوكانمان دروستكردوه‌‬ ‫ئه‌وان سه‌رپه‌رشتی‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬وه‌كو خۆمان‬ ‫كه‌ ده‌سته‌ی‌ ئیداره‌و‬ ‫ده‌سته‌ی‌ كارگێڕین‬ ‫ده‌ستوه‌رناده‌ین‬ ‫ئاره‌زومه‌ندان��� ‌ه پ���ار‌ه بدرێت‪ ،‬ك ‌ه هه‌ندێك ش���وێن ‌ی‬ ‫بیناك��� ‌ه به‌ه���ۆ ‌ی بومه‌له‌رزه‌كه‌و‌ه ته‌قیو‌ه پێویس���ت‬ ‫ب���ه‌وه‌ده‌كات چاكبكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬حكومه‌تی���ش هی���چ‬ ‫پاره‌یه‌ك ‌ی وا ‌ی ته‌رخان نه‌ك���ردوه‌‪ ،‬ته‌نها بۆ دوانزد‌ه‬ ‫قوتابخان ‌ه نه‌بێت ئه‌ویش قوتابخانه‌ی‌ سه‌رده‌م ‌ی تێدا‬ ‫نیه‌‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه ئیم ‌ه نه‌ك هه‌ر رێگریان لێناكه‌ین به‌ڵكو‬ ‫ده‌ستخۆشیشیان لێده‌كه‌ین‪ ،‬بەاڵم وه‌كو كۆكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫پار‌ه له‌خوێندكار نه‌خێ���ر كۆنه‌كراوه‌ته‌وه‌‌و ئاگادار ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ نیم"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی ك ‌ه ئه‌م كار‌ه یاس���ایی ‌ه یان هیچ‬ ‫كێشه‌یه‌ك دروست ناكات‪ ،‬ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ر‌ه رایگه‌یاند‬ ‫"نه‌خێ���ر نه‌خێر‪ ،‬چونك ‌ه لیژنه‌یان پێكهێناو‌ه باوكێك‬ ‫س���ه‌رۆك ‌ی لیژنه‌كه‌ی ‌ه له‌گه‌ڵ چه‌ند باوكێكیتر له‌گه‌ڵ‬ ‫یاریده‌ده‌ره‌ك ‌ه وات ‌ه ته‌نها یه‌ك كه‌س ‌ی ئیداره‌ ‌ی تێدای ‌ه‬ ‫ك ‌ه ئه‌ویش مامۆس���تا سامان ‌ه ئیش���وكاره‌كان باوك ‌ی‬ ‫خوێندكاران ده‌یكه‌ن"‪.‬‬

‫ته‌خته سپی‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫په‌روه‌رد ‌ه‬ ‫وه‌ك ئه‌زمون‪،‬‬ ‫په‌روه‌رد ‌ه الی ئه‌دیبان‬ ‫به‌ڕێز عه‌باس‬ ‫به‌ته‌نها كتێبە‌فیكری‌و فه‌لس���ه‌فی‌و په‌روه‌رده‌ییه‌كان‬ ‫گرنگ���ن نین بۆ تێگه‌یش���تن له‌په‌روه‌رده‌وفێركردنێكی‬ ‫دروس���ت‪ ،‬به‌ڵك���و كتێبە‌ئه‌ده‌بیی���ه‌كان‌و له‌ناویان���دا‬ ‫رۆم���ان‌و هه‌روه‌ه���ا گێڕان���ه‌وه‌ی ئه‌زمونی كه‌س���انی‬ ‫پێش���وو كه‌ له‌ی���اده‌وه‌ری‌و یادداش���ته‌كاندا هه‌ن بۆ‬ ‫س���وود وه‌رگرت���ن‌و په‌ن���د لێوه‌رگرتن���ی‌و له‌ب���واری‬ ‫په‌روه‌رده‌وفێرك���ردن ئێج���گار به‌بای���ه‌خ‌و گرنگ���ن‪.‬‬ ‫زۆرجار تێكس���تێكی رۆمانێك���ی په‌روه‌رده‌یی‌و الوان‬ ‫ی���ان گێڕان���ه‌وه‌ی رووداوێكی په‌روه‌رده‌ی���ی له‌كتێبی‬ ‫یاده‌وه‌رییه‌كاندا كاریگه‌ری زیاترمان له‌س���ه‌ر داده‌نێت‬ ‫وه‌ك ل���ه‌وه‌ی ك���ه‌ له‌توێژینه‌وه‌یه‌ك���ی په‌روه‌رده‌یی‪،‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ی رۆمان���ه‌ په‌روه‌رده‌ییه‌كه‌ یان گێڕانه‌وه‌ی‬ ‫یاده‌وه‌رییه‌ك���ی په‌روه‌رده‌یی به‌ئاس���ان مانای خۆیان‬ ‫به‌ده‌سته‌وه‌ ده‌ده‌ن‌و زووتر ده‌گاته‌ خوێنه‌رو كاریگه‌ری‬ ‫له‌س���ه‌ری دروس���ت ده‌كات‪" ،‬بلزاك" ی رۆماننووسی‬ ‫به‌ناوبانگی فه‌ڕه‌نس���ی ده‌رب���اره‌ی كاریگه‌ری‌و گرنگی‬ ‫رۆمان به‌شێوه‌یه‌كی گش���تی ده‌ڵێت "ئه‌وه‌ی بوه‌هۆی‬ ‫باڵوبون���ه‌وه‌ی دیموكراس���ی له‌ئه‌وروپ���ا رۆمان بوو!" ‬ ‫زاراوه‌ی "ڕۆمان���ی په‌روه‌رده‌ی���ی" س���اڵی ‪ 1819‬بۆ‬ ‫یه‌كه‌مج���ار له‌الی���ه‌ن فه‌یله‌س���وفی ئه‌ڵمان���ی " كارڵ‬ ‫مورگنش���تێرن" به‌كارهێنراوه‌‪ ،‬وه‌ك س���ه‌نگه‌ر زراری‬ ‫ده‌ڵێت " رۆمانی په‌روه‌رده‌یی‪ ،‬ئامانجێكی په‌روه‌رده‌یی‬ ‫هه‌یه‌و له‌ڕێگای پێدانی په‌روه‌رده‌ی راس���ت‌و دروست‬ ‫بە‌پاڵ���ه‌وان‌و كاره‌كته‌ره‌كانی رۆمانه‌كه‌‪ ،‬خوێنه‌ر به‌ره‌و‬ ‫په‌روه‌رده‌یه‌كی دروست ئاراسته‌ ده‌كات‌و هانی ده‌دات‬ ‫بۆ چاكه‌خوازی‌و رێگای راست"‪.‬‬ ‫نۆڤلێتێك���ی په‌روه‌رده‌یی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی گرنگ هه‌یه‌‬ ‫به‌ناوی "منداڵه‌ پێخاوس���ه‌كان" له‌نووس���ینی " ته‌قی‬ ‫كاغه‌زچی" یه‌‪ "،‬پاڵه‌وانی نۆڤلێته‌كه‌ ناوی "ڕه‌سوڵ"ه‌‪،‬‬ ‫ره‌سوڵ له‌خێزانێكدایه‌ كه‌ له‌ژیانێكی هه‌ژارانه‌ی قوڵدا‬ ‫ده‌ژی‌و كاریگ���ه‌ری له‌س���ه‌ر ژیانی دروس���ت ده‌كات‪،‬‬ ‫له‌قوتابخانه‌ مامۆس���تا داوای نووس���ینی دارش���تنێك‬ ‫ده‌كات ده‌رب���اره‌ی "رێزگرتن له‌گ���ه‌وره‌كان" وه‌ده‌بێت‬ ‫فێرخ���وازه‌كان كتێبێ���ك بكڕن به‌ن���اوی "ئه‌حمه‌دی‬ ‫تێكۆش���ه‌ر"‪ ،‬به‌اڵم ره‌سوڵ ناتوانێت كتێبه‌كه‌ بكڕێت‌و‬ ‫كاتێ���ك مامۆس���تاش ده‌یه‌وێت به‌ش���داری پێبكات‪،‬‬ ‫له‌جیاتی ئه‌وه‌ی دارشتنی رێزگرتن له‌گه‌وره‌كان بڵێت‬ ‫بۆ مامۆس���تاكه‌ی كه‌ واجبی كردوە‪ ،‬ژیانی هه‌ژارانه‌ی‬ ‫خۆی ده‌كات بە‌دارشتن‌و بۆ مامۆستاكه‌ی ده‌گێڕێته‌وه‌و‬ ‫ت���ا بڵێی ئێجگار جوان ته‌عبیری لێده‌كات!"‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫رۆمانی " گوڵی س���اردۆنیا" له‌نووسینی رۆماننووسی‬ ‫ناس���راوی توركیا "ئه‌لیف شه‌فه‌ق"ه‌‪ ،‬ئه‌م رۆمانه‌ باس‬ ‫له‌منداڵێك���ی كچ���ی تاقانه‌ ده‌كات‪ ،‬چ���ۆن ده‌یه‌وێت‬ ‫له‌ڕێگه‌ی كتێبه‌وه‌ شت فێربێت‪ ،‬هه‌روه‌ها ئاماژه‌ به‌ناوی‬ ‫خۆی ده‌كات واته‌"ساردۆنیا" چۆن ناوه‌كه‌ی كه‌ منداڵی‬ ‫لێیان ناوه‌و بە‌ئاره‌زووی خۆی نه‌بوەو چ كێشه‌یه‌كی بۆ‬ ‫ناوه‌ته‌وه‌! ئاماژه‌ بە‌ژینگه‌ی قوتابخانه‌كه‌ی ده‌كات كه‌‬ ‫بۆچی مامۆستا "له‌یال"ی كه‌ مامۆستای زانستی بوەو‬ ‫زۆری خۆشویس���توه‌و حه‌زی كردوە گوێی لێیبگرێت‪،‬‬ ‫كه‌چی مامۆستا "س���ینان" كامامۆستای بیركاری بوە‬ ‫چه‌ند ئازاری داوه‌و حه‌زی له‌وانه‌كه‌ی نه‌بوە!‬ ‫" كتێبی" سێش���ه‌ممان له‌گه‌ڵ مۆریی" له‌نووسینی"‬ ‫می���چ ئه‌ڵب���ۆم"‪ ،‬كتێبێكه‌ له‌س���ه‌ر گفتوگ���ۆی نێوان‬ ‫مامۆس���تایه‌كی زانكۆو خوێندكارێك���ی هه‌موو رۆژانی‬ ‫سێش���ه‌ممه‌یه‌ك‪ ،‬له‌س���ه‌ر دونیاو هه‌س���ت‌و به‌زه‌یی‌و‬ ‫په‌ش���یمانی‌و م���ردن‌و خێ���زان‌و پیرب���ون‌و پ���اره‌و‬ ‫خۆشه‌ویس���تی‌و هاوس���ه‌رگیری‌و كلتورو لێخۆشبون"‬ ‫كه‌دونیایه‌ك رسته‌و مانامان پێده‌به‌خشێت‪ .‬یان رۆمانی‬ ‫"ب���ۆ كوێ ده‌ڕۆین‪ ،‬باوكه‌؟"ی "جان لویی فۆیرنییه‌"ی‬ ‫فه‌ڕه‌نس���ی كه‌باس له‌دوومنداڵی كه‌مئه‌ندام‌و مامه‌ڵه‌ی‬ ‫ب���اوك‌و ده‌وروب���ه‌ر ده‌كات له‌گه‌ڵیان‪ ،‬له‌ش���وێنێكدا‬ ‫باوكیان ده‌ڵێت" هه‌میشه‌ ئاره‌زووم بو ببمه‌ مامۆستای‬ ‫مندااڵن‌و به‌بێ ئه‌وه‌ی بێزاریان بكه‌م شتیان فێركه‌م"‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا "باوك���ی ئ���ه‌و" رۆمانێكی س���ایكۆلۆجی‌و‬ ‫په‌روه‌رده‌ی���ی گرنگ���ه‌ له‌نووس���ینی "په‌رین���ووش‬ ‫سه‌نیعی"ه‌‪ ،‬باس له‌دیارده‌و واقعێكی خێزانێكی ئێرانی‬ ‫ده‌كات كه‌باوكێ���ك له‌په‌روه‌رده‌كردن���ی منداڵه‌كانیدا‬ ‫جی���اوازی ده‌كات به‌وه‌ی فه‌زڵی یه‌كێكیان به‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌ویتریاندا ده‌دات‪ ،‬هه‌روه‌ها دۆخی منداڵه‌كانیمان بۆ‬ ‫رونده‌كاته‌وه‌ له‌خوێندنگا‪ ،‬كه‌هه‌مان دیارده‌و واقیع كه‌م‬ ‫تازۆر له‌خێزانی كوردی‌و رۆژهه‌اڵت به‌شێوه‌یه‌كی گشتی‬ ‫ده‌بینرێت‌و هه‌یه‌‪ ،‬چه‌ندان رۆمانی په‌روه‌رده‌یتر‪ ......‬‬ ‫ئه‌م رۆمان‌و تێكس���تانه‌ گرنگ���ن‌و به‌تایبه‌تی له‌الیه‌ن‬ ‫په‌روه‌رده‌كارانه‌وه‌ پێویس���ته‌ بخوێنرێن���ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ‬ ‫له‌كاتی خوێندنه‌وه‌یان كاریگه‌ری له‌س���ه‌ر دونیابینی‌و‬ ‫هزرمان داده‌نێن‌و وا ده‌كات ئینس���ان به‌س���ه‌ر هه‌ڵه‌و‬ ‫كه‌موكورتییه‌كانیی���دا بچێت���ه‌وه‌و تێڕوانین���ی بۆ زۆر‬ ‫بابه‌تی په‌روه‌رده‌یی‌و فێركاری بگۆڕێت‪ .‬‬ ‫له‌بواری یاده‌وه‌ری‌و یادداشتنووسیدا ده‌توانین چه‌ند‬ ‫نمونه‌ی���ه‌ك وه‌ ربگرین‌و ئام���اژه‌ی پێبكه‌ین له‌وانه‌ی‬ ‫مامۆس���تای به‌تواناو سه‌ركه‌وتووبون‌و ده‌توانین سوود‬ ‫له‌نووس���ین‌و تێروانی���ن‌و ئه‌زمونه‌كانی���ان وه‌ربگرین‪،‬‬ ‫مامۆستا مسته‌فا نه‌ریمان له‌یاده‌وه‌رییه‌كانی خۆیدا باس‬ ‫له‌وه‌ ده‌كات كه‌ مامۆستا بوە هه‌رچ پۆستێكی به‌رزتر‬ ‫له‌مامۆس���تایان خستۆته‌ به‌رده‌س���تی ره‌تیكردۆته‌وه‌و‬ ‫مامۆستایه‌تی الگرنگترو بە‌بایه‌ختربوە! له‌شوێنێكتردا‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات كه‌س���ه‌ری مان���گ موچه‌كه‌ی پێنج‬ ‫دیناربوە له‌كه‌ركوكه‌وه‌ رۆیشتوە بۆ سلێمانی بۆ كتێب‬ ‫كڕین!‬

‫»» ‪19‬‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )604‬سێشه‌ممه ‪2017/12/5‬‬

‫ترۆتسكی‌‪ ..‬سوپاساالرێکی تەنها‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫لیۆن ترۆتسكی‌ گوتاربێژێكی‌ دره‌وشاوه‌و‬ ‫بیرمه‌ندێكی‌ ماركسیست‪ ،‬سه‌ركرده‌و‬ ‫رێكخه‌ر ‌ی بنچینه‌ی ‌ی شۆڕش ‌ی ئۆكتۆبه‌ر‪،‬‬ ‫ئه‌ندازیار ‌ی پێكهێنان‌و سه‌ركه‌وتنه‌كان ‌ی‬ ‫سوپای‌ سور له‌جه‌نگی‌ ناوخۆیی‌ دا‪ ،‬كه‌چ ‌ی‬ ‫خۆی‌‌و خێزانه‌كه‌ی‌ له‌الیه‌ن ستالینه‌و‌ه‬ ‫له‌ناوبران‪.‬‬ ‫لی���ڤ داڤیدۆڤی���ج برۆنس���تین ن���او ‌ی‬ ‫راس���ته‌قینه‌ی‌ ترۆتسكییه‌‪ ،‬ساڵی‌ (‪)1879‬‬ ‫له‌گوندێك��� ‌ی بچوك���ی‌ ئۆكرانی���او له‌دایك‌و‬ ‫باوكێك���ی‌ جوتی���اری‌ بە‌ره‌چه‌ڵه‌ك جوله‌ك ‌ه‬ ‫له‌دایكب���وه‌‪ .‬له‌هه‌ڕه‌تی‌ گه‌نجی���دا تێكه‌اڵو‬ ‫بە‌سیاس���ه‌ت ده‌بێت‪ ،‬به‌و هۆیه‌وه‌ له‌ساڵ ‌ی‬ ‫(‪ )1898‬ده‌س���تگیركراو دو ساڵ له‌زیندان‬ ‫بو‪ ،‬له‌و ماوه‌یه‌دا گه‌لێك كتێب ‌ی خوێنده‌و‌ه‬ ‫كه‌هه‌ندێكیان به‌رهه‌مه‌كان ‌ی لینین بون‪.‬‬ ‫"هه‌تاوه‌كو هه‌ناس���ه‌ بده‌م‪ ،‬تێده‌كۆش���م‬ ‫له‌پێناو داهاتودا"‪ ،‬ترۆتسك ‌ی ئه‌م دروشمه‌ ‌ی‬ ‫ل���ه‌(‪ )21‬س���اڵیدا له‌كات���ی‌ نه‌فیكردنی‌ بۆ‬ ‫س���یبیریا نوس���یوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش بو‌ه رێبه‌ر ‌ی‬ ‫خه‌بات ‌ی له‌نێو روداو‌ه گه‌وره‌كانی‌ س���ه‌ده‌ ‌ی‬ ‫بیس���ته‌مدا‪ .‬پ���اش هه‌ڵهاتن���ی‌ له‌یه‌ك���ه‌م‬ ‫نه‌فیكردنی‌ بۆ س���یبریا‪ ،‬ناوی‌ ترۆتس���ك ‌ی‬ ‫هه‌ڵگرت‪ .‬دوای‌ هه‌اڵتنی‌ بە‌هاوكاری‌ هه‌ندێك‬ ‫له‌هاوڕێكانی‌ گه‌یش���ته‌ له‌نده‌ن‌و ده‌ستیكرد‬ ‫بە‌نوسین بۆ رۆژنامه‌ ‌ی ئیسكارا (بروسكه‌)‬ ‫ك ‌ه لینین یه‌كێك بو له‌ستاف ‌ی رۆژنامه‌كه‌‪.‬‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌و جیابونه‌وه‌ی���ه‌ی‌ س���اڵ ‌ی‬

‫(‪ )1903‬له‌ناو پارتی‌ كرێكارانی‌ سۆس���یال‬ ‫دیموكراتی‌ روسیادا سه‌ریهه‌ڵدا‪ ،‬ترۆتسك ‌ی‬ ‫بوه‌ الیه‌نگری‌ باڵی‌ مه‌نش���ه‌فیك (كه‌مینه‌)‬ ‫و لینی���ن س���ه‌ركردایه‌ت ‌ی باڵ���ی‌ زۆرین��� ‌ه‬ ‫(به‌لش���ه‌فیك) ی‌ ده‌ك���رد‪ .‬دوای‌ س���اڵێك‬ ‫ترۆتس���كی‌ لێیان دوركه‌وته‌وه‌و ‪ ‌10‬س���اڵ ‌ی‬ ‫داهاتو ‌ی بۆ یه‌كخس���تنه‌وه‌ی‌ ئه‌و دو گروپ ‌ه‬ ‫ته‌رخانكرد‪.‬‬ ‫به‌درێژای���ی‌ ئ���ه‌و س���ااڵنه‌ ترۆتس���ك ‌ی‬ ‫وتاربێژێك���ی‌ دره‌وش���اوه‌و نوس���ه‌رێك ‌ی‬ ‫كاریگه‌رو بیرمه‌ندێكی‌ شۆڕشگێڕی‌ خاوه‌ن‬ ‫نفوز بو‪ .‬له‌ته‌مموز ‌ی (‪)1917‬دا په‌یوه‌ندی‬ ‫كرد بە‌به‌لش���ه‌فیكه‌وه‌و راس���ته‌وخۆ دوا ‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندیكردن��� ‌ی وه‌ك ئه‌ندام���ی‌ لیژن���ه‌ ‌ی‬ ‫ناوه‌ندی‌ حیزب هه‌ڵبژێردرا‪ .‬دواتر دان ‌ی به‌و‌ه‬ ‫دانا زو په‌یوه‌ندینه‌كردنی‌ بە‌به‌لش���ه‌فیكه‌و‌ه‬ ‫گه‌وره‌ترین هه‌ڵه‌ی‌ ژیان ‌ی بوه‌‪.‬‬ ‫له‌دوای‌ س���ه‌ركه‌وتن ‌ی شۆڕش ‌ی ئۆكتۆبه‌ر‬ ‫ره‌تیكرده‌وه‌ پۆستی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ ده‌وڵه‌ت‬ ‫كه‌ ئه‌وكات پێیده‌وترا "سه‌رۆكی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌ی‬ ‫راوێژكاران��� ‌ی گه‌ل" وه‌ربگرێ���ت‌و لینین ئه‌و‬ ‫پۆس���ته‌ ‌ی وه‌رگرت‪ .‬پێك���ه‌و‌ه گرنگییه‌ك ‌ی‬ ‫زۆری���ان ده‌دا بە‌دروس���تكردن ‌ی چه‌ندی���ن‬ ‫كتێبخان���ه‌ی‌ گش���تی‌‪ .‬به‌درێژای��� ‌ی ژیان ‌ی‬ ‫گرنگیپێده‌رێكی‌ ت���ه‌واوی‌ هه‌مو ئه‌و بواران ‌ه‬ ‫بو ك���ه‌ په‌یوه‌س���تن بە‌كه‌لت���ورو ئه‌د‌هب‌و‬ ‫هونه‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌(‪ )1918‬شانبه‌ش���ان ‌ی پۆس���ته‌كه‌ ‌ی‬ ‫وه‌ك س���ه‌رۆك ‌ی ئه‌نجومه‌نی‌ جه‌نگ‪ ،‬كرای ‌ه‬ ‫سه‌ركرده‌ی‌ س���وپای‌ كرێكاران‌و جوتیاران‬ ‫ـ س���وپا ‌ی س���ور ـ ك���ه‌ لینی���ن بە‌فه‌رم ‌ی‬

‫ترۆتسکی به‌وپه‌ڕی‌‬ ‫توانایه‌وه‌ دژ ‌ی‬ ‫هاتن ‌ه سه‌ر‬ ‫ده‌سه‌اڵت ‌ی ستالین‬ ‫بو بە‌"گۆڕهه‌ڵكه‌ن ‌ی‬ ‫شۆڕش"ی‌ ناوده‌برد‬ ‫دامه‌زراندن���ی‌ راگه‌یان���د‪ .‬س���ه‌ره‌ڕا ‌ی‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی‌ چڕ ‌ی كتێبە‌س���ه‌ربازییه‌كان‌و‬ ‫كاركردن���ی‌ له‌ب���واری‌ میدی���ادا له‌روماڵ ‌ی‬ ‫روداوه‌كان ‌ی جه‌نگ ‌ی جیهان ‌ی یه‌كه‌م له‌ناوچه‌ ‌ی‬ ‫باڵكان���دا‪ ،‬ترۆتس���كی‌ هی���چ ئه‌زمونێك ‌ی‬ ‫پراكتیك���ی‌ س���ه‌رباز ‌ی نه‌ب���و‪ .‬ئه‌ركه‌كه‌ ‌ی‬ ‫گه‌وره‌و گرانبو ده‌بو سنورێكی‌ پێنج هه‌زار‬ ‫میل ‌ی بە‌سوپایه‌كی‌ الواز بپارێزێت‪ .‬جه‌نگه‌ک ‌ه‬ ‫له‌ساڵ ‌ی (‪ )1920‬بە‌سه‌ركه‌وتنی‌ سوپا ‌ی سور‬

‫كۆتاییهات‪ .‬ئه‌وه‌ش ده‌ستكه‌وتێكی‌ گه‌ور‌ه‬ ‫بو كه‌ ترۆتس���كی‌ به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی راسته‌وخۆ‬ ‫تێیدا به‌شداربو‪.‬‬ ‫س���ه‌رباری‌ س���ه‌رکردایه‌تیكردن ‌ی سوپا ‌ی‬ ‫س���ور‪ ،‬به‌اڵم ترۆتس���كی‌ به‌تون���دی‌ دژ ‌ی‬ ‫قه‌س���ابخانه‌كان ‌ی جه‌نگ���ی‌ جیهان ‌ی یه‌كه‌م‬ ‫بو‪ .‬به‌رهه‌ڵس���تیه‌ك ‌ی توندو كۆڵنه‌ده‌رانه‌ ‌ی‬ ‫دژ ‌ی هاتنه‌ س���ه‌ركاری‌ هیتل���ه‌ر له‌ئه‌ڵمانیا‬ ‫كرد‪ .‬به‌وپه‌ڕی‌ توانایه‌وه‌ دژ ‌ی هاتنه‌ س���ه‌ر‬

‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ س���تالین بو‪ ،‬بە‌"گۆڕهه‌ڵكه‌ن ‌ی‬ ‫ش���ۆڕش"ی‌ ناوده‌برد‪ .‬یه‌كه‌م كه‌س���یش بو‬ ‫هه‌ستا بە‌په‌ره‌پێدانی‌ ره‌خنه‌ی‌ ماركسیست ‌ی‬ ‫دژ بە‌دی���ارده‌ی‌ س���تالینیزم‪ .‬چونك��� ‌ه‬ ‫پێیوابو جه‌نگ یه‌كێك ‌ه له‌س���یما دیاره‌كان ‌ی‬ ‫سه‌رمایه‌داری‌‪ ،‬ئه‌و سیستمه‌ پاڵ بە‌ده‌وڵه‌ت ‌ه‬ ‫چه‌كداره‌كانه‌وه‌ ده‌نێت له‌پێناو ده‌س���ه‌اڵت‌و‬ ‫قه‌ڵه‌مڕه‌وی‌ زیات���ر له‌بازاڕێك ‌ی په‌كپارچه‌و‬ ‫سه‌رتاپاگیری‌ جیهانیدا‪ .‬به‌هه‌مو توانایه‌و‌ه‬ ‫داوای‌ ئاش���تی‌ ده‌ك���رد له‌س���ه‌ر بنه‌م���ا ‌ی‬ ‫شۆڕش���ێكی‌ جه‌م���اوه‌ری‌‌و ماف���ی‌ چاره‌ ‌ی‬ ‫خۆنوس���ینی‌ گ���ه‌الن‪ .‬هه‌روه‌ه���ا خاوه‌ن ‌ی‬ ‫تیۆری‌ "شۆڕشی‌ به‌رده‌وام"‌ه ك ‌ه تیۆرییه‌ك ‌ی‬ ‫دره‌وش���اوه‌یه‌ بۆ ره‌وتی‌ شۆڕش���گێڕانه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌و واڵتان���ه‌ ‌ی بە‌واڵتانی‌ تازه‌پێگه‌یش���تو‬ ‫ناسراون‪.‬‬ ‫له‌س���اڵی‌ (‪ )1926‬هه‌وڵی‌ دروستكردن ‌ی‬ ‫ئۆپۆزس���یۆنی‌ یه‌كگرت���وی‌ دا ل���ه‌دژ ‌ی‬ ‫س���تالین‪ .‬كاتێك به‌بۆنه‌ی‌ یاد ‌ی ‪ 10‬ساڵه‌ ‌ی‬ ‫سه‌ركه‌وتنی‌ شۆڕش��� ‌ی ئۆكتۆبه‌ره‌و‌ه داوا ‌ی‬ ‫رێپێوانێك���ی‌ كرێكارانی‌ كرد‪ ،‬س���تالین ئه‌و‬ ‫داوایه‌ی‌ كرد‌ه بیانویه‌ك‌و ترۆتسك ‌ی له‌پارت ‌ی‬ ‫كۆمۆنیست ده‌ركرد‪.‬‬ ‫له‌س���اڵ ‌ی (‪ )1927‬ترۆتس���ك ‌ی به‌بڕیار ‌ی‬ ‫س���تالین له‌حیزب دورخرایه‌وه‌‪ ،‬له‌(‪)1928‬‬ ‫راگوێزرا ب���ۆ ئه‌لمائاتا له‌وپه‌ڕ ‌ی رۆژهه‌اڵت ‌ی‬ ‫روسیا‪ ،‬س���اڵی‌ دواتر بۆ توركیا راگوێزراو‬ ‫بێ‌ خواس���تی‌ خۆی‌ چوار س���اڵ له‌توركیا‬ ‫مایه‌وه‌‪ .‬ل���ه‌و كاته‌دا هیچ واڵتێك بە‌واڵتان ‌ی‬ ‫ئه‌وروپاش���ه‌وه‌ ئاماده‌نه‌ب���ون ترۆتس���ك ‌ی‬ ‫له‌خۆبگرن‪ ،‬چونكه‌ له‌چاو ‌ی حكومه‌ته‌كانه‌و‌ه‬

‫‪17‬‬

‫وه‌كو تێكده‌رێك ته‌ماشا ده‌كرا‪.‬‬ ‫له‌كۆتای ‌ی (‪)1936‬دا هونه‌رمه‌ند ‌ی گه‌وره‌ ‌ی‬ ‫مه‌كسیكی‌ (دیگۆ ریڤێرا) توان ‌ی حكومه‌ت ‌ی‬ ‫واڵته‌كه‌ی‌ قایل ب���كات ماف ‌ی مانه‌وه‌ بده‌ن ‌ه‬ ‫ترۆتسكی‌‪ ،‬تاوه‌كو له‌ئابی‌ (‪ )1940‬له‌الیه‌ن‬ ‫یه‌كێك له‌پۆلیس ‌ه نهێنی ‌ه به‌كرێگیراوه‌كان ‌ی‬ ‫ستالینه‌وه‌‪ ،‬ترۆتس���ك ‌ی له‌ماڵه‌كه‌ی خۆیدا‬ ‫تیرۆرك���را‪ .‬ل���ه‌و ماوه‌یه‌دا یاداش���ته‌كانی‌‬ ‫به‌ن���اوی‌ "ژیانی‌ من" نوس���یه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫كتێبی‌ "مێژوی‌ شۆڕش��� ‌ی روسیا"ی‌ نوس ‌ی‬ ‫ك ‌ه بە‌یه‌كێ���ك له‌گرنگتری���ن به‌رهه‌مه‌كان ‌ی‬ ‫داده‌نرێت‪ .‬س���تالین هه‌ر ته‌نها ترۆتس���ك ‌ی‬ ‫نه‌كوش���ت‪ ،‬به‌ڵك���و ت���ه‌واوی‌ خێزانه‌كه‌ ‌ی‬ ‫له‌ناوب���رد‪ .‬س���یدۆڤی‌ ك���وڕی‌ ترۆتس���ك ‌ی‬ ‫نوسی‌‪ :‬ستالین وه‌ك كه‌سێتی‌ رقی‌ له‌باوكم‬ ‫نه‌بو‪ ،‬به‌ڵك���و رقه‌كه‌ی‌ له‌به‌رئ���ه‌و‌ه بو ك ‌ه‬ ‫باوكم به‌رجه‌س���ته‌كه‌رێكی‌ زیندوی‌ میرات‌و‬ ‫ئایدیاكان ‌ی شۆڕش ‌ی ئۆكتۆبه‌ر بو‪.‬‬ ‫مێژونوس���ی‌ روسی‌ س���ۆخانۆڤ ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫دۆست‌و دوژمن ش���ایه‌ت ‌ی له‌سه‌ر تواناكان ‌ی‬ ‫ترۆتسكی‌ له‌گوتاردان‌و هاندان‌و رێكخستندا‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬ترۆتس���كی‌ رێكخ���ه‌ر ‌ی راپه‌ڕین ‌ی‬ ‫چه‌ك���داری‌ ئۆكتۆب���ه‌ر ‌ی (‪ )1917‬ب���و‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها س���ه‌ركردایه‌تی‌ س���وپای‌ سور ‌ی‬ ‫كرد ب���ۆ س���ه‌ركه‌وتن له‌ش���ه‌ڕی‌ ناوخۆ ‌ی‬ ‫(‪ 1918‬ـ ‪)1921‬دا‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌‪ :‬كتێبی‌ كارل ماركس‌و لیۆن‬ ‫ترۆتس���كی‌‪ ،‬نوس���ینی‌‪ :‬مایك گۆنزالێس‌و‬ ‫ئیس���ه‌م كۆنارا‪ ،‬وه‌رگێڕانی‌‪ :‬بابان ئه‌نوه‌ر‪.‬‬ ‫له‌باڵوكراوه‌كان��� ‌ی ده‌زگای‌ ئایدی���ا بۆ فكرو‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌‪.‬‬

‫له‌ئێستادا نیشتمانێك له‌چاوه‌ڕوانیدایه‌‬

‫خوێندنه‌وه‌یه‌ك بۆ كتێبی‌ ئه‌و رۆژانه‌ی نیشتمان هی هه‌مووان بوو‬ ‫ئا‪ :‬هێرش فه‌ره‌ج‬

‫به‌ڕووداوێكی كوشتن له‌شه‌قامی مه‌وله‌ی‬ ‫ده‌ستپێده‌كات‪ ،‬بە‌تیرۆركردنی مه‌عنه‌وی‬ ‫نووسه‌ر له‌یاخسه‌مه‌ر كۆتایی دێت‪ .‬ئه‌م‬ ‫رووداوانه‌ راستین‪ ،‬یادداشته‌كان وه‌ك‬ ‫رۆمان نین خه‌یاڵ تێدا بااڵده‌ستبێ‪،‬‬ ‫نووسه‌ر كه‌ی ویستی خوێنه‌ر بخاته‌‬ ‫پێكه‌نین‌و گریان‪ ،‬به‌ڵكو یادداشته‌كان‬ ‫خه‌یاڵه‌كانیش ماندوو ده‌كه‌ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫رووداوگه‌لێكن راست‌و دروست‌و جه‌رگبڕ‪.‬‬ ‫له‌ كتێبی مێژووی خوێناویی عێراق باقر‬ ‫یاس���ین له‌بابه‌ت ره‌نگدانه‌وه‌ی توندوتیژی‬ ‫خوێناویی له‌سه‌ر سروشتی كۆمه‌ڵی عێراقدا‬ ‫چه‌ند خاڵێك باسده‌كات‪:‬‬ ‫دیارده‌ی دوفاقی‌و هه‌ڵوێست گۆڕین له‌ناخی‬ ‫تاكه‌كان���دا‪ ،‬س���ه‌رهه‌ڵدانی دیكتاتۆریه‌ت‌و‬ ‫بیروباوه‌ڕی تاكڕه‌وی‪ ،‬دیارده‌ی راكێش���ان‌و‬ ‫ش���ێواندنی الش���ه‌ی مردوو‪ ،‬تیررۆركردن‌و‬ ‫چه‌وس���اندنه‌وه‌و ئه‌شكه‌نجه‌دانی روناكبیران‬ ‫و‪ ،..‬كاره‌س���ات‌و له‌ناوبردن‌و جینۆسایدی‬ ‫ئه‌وانه‌ی جیاواز بیرده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬هه‌مو ئه‌مانه‌‬ ‫له‌سروشتی تاكه‌كانی عێراقدان‪.‬‬ ‫هه‌ڤ���اڵ كوێس���تانی نووس���ه‌رو كادری‬ ‫راگه‌یاندن���ی یه‌كێتی له‌ش���اخ‪ ،‬له‌م كتێبه‌دا‬ ‫(ئ���ه‌و ڕۆژان���ه‌ی نیش���تمان ه���ی هه‌موان‬ ‫ب���وو) باس له‌كه‌س���ایه‌تی تاكی كوردی –‬ ‫شۆرش���گێڕ له‌كاتێكی دیاریكراوی (‪-1979‬‬ ‫‪ )1985‬ده‌كات‪ ،‬به‌زمانێكی ئه‌ده‌بی چیرۆك‬ ‫ئامێز رووداوه‌ راستیه‌كانمان بۆ ده‌گێڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫خۆی ب���ه‌دوور گرتووه‌ ل���ه‌وه‌ی كتێبه‌كه‌ی‬ ‫بچێت���ه‌ چوارچێ���وه‌ی لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك���ی‬ ‫وش���كی به‌ڵگه‌ئامێزه‌وه‌‪ ،‬ڕه‌نگبێ له‌ئێستادا‬ ‫باش���ترین بژارده‌ بۆ باڵوكردنه‌وه‌ی به‌ڵگه‌و‬ ‫دۆكیۆمێنته‌كان زمانی داڕشته‌وه‌ی چیرۆك‌و‬ ‫رۆم���ان ب���ێ‪ ،‬چونك���ه‌ ره‌خن���ه‌ زه‌قه‌كان‬ ‫بە‌ناڕاس���ته‌وخۆ ده‌گیرێن‌و تا ئاس���تێكیش‬ ‫جۆرێ���ك له‌ره‌چاوكردن���ی تێدای���ه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫هاوڕێ‌و هاوس���ه‌نگه‌رانه‌ی تا دوێنێ له‌شاخ‬ ‫پێكه‌وه‌ب���وون‪ ،‬ی���ان ئه‌وه‌تا نووس���ه‌ر كه‌‬ ‫له‌كتێبه‌ی خۆیدا وه‌ك كاراكته‌رێكی چاالك‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬له‌مه‌ڕ ئ���ازادی ڕاده‌ربڕین‌و‬ ‫جیاوازی بیروبۆچوون‌و ره‌خنه‌گرتن‪ ،‬ئه‌وه‌مان‬ ‫ب���ۆ پشتڕاس���ت ده‌كات���ه‌وه‌ جیاوازییه‌كی‬ ‫ئه‌وت���ۆ له‌نێ���وان خه‌باتی ش���اخ‌و ش���اردا‬ ‫نه‌هاتووه‌ته‌دی‪ ،‬هێشتا ئه‌و هه‌وره‌ تاریكه‌ی‬ ‫یه‌كترقبوڵنه‌كردن كه‌ ئاسمانی یاخسه‌مه‌ری‬ ‫گرتب���وو‪ ،‬هه‌نووك���ه‌ له‌كوردس���تان دوای‌‬ ‫چه‌ندان ساڵه‌ له‌ئازادبوون له‌چه‌خماخه‌دان‬ ‫نه‌كه‌وتووه‌!‬ ‫بیره‌وه‌ریی���ه‌كان له‌كتێبێك���ی (‪)403‬‬ ‫الپه‌ڕه‌یی���دا‪ ،‬دابه‌ش���بوون به‌س���ه‌ر (‪)85‬‬ ‫ناوه‌ڕۆك���ی یه‌كت���ر ئامێزو داڕش���تنه‌وه‌ی‬ ‫چیرۆكی جیاوازدا‪ ،‬هه‌ر به‌ش���ێكیان كه‌متر‬

‫په‌س���نه‌و زیات���ر دیدێك���ی ڕه‌خنه‌گرانه‌یه‌‬ ‫له‌پرس���ه‌‪ :‬ئایینی‪ ،‬نه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬كۆمه‌اڵیه‌تی‪،‬‬ ‫مێ���ژووی‪ ،‬سیاس���ییه‌كان‪ ،‬نیش���اندان‌و‬ ‫به‌س���ه‌ركردنه‌وه‌ی چه‌مكی خۆشه‌ویس���تیه‌‬ ‫له‌ناو ش���ارو الدێ‪ ،‬كولت���وری هه‌ڵبژاردنی‬ ‫هاوس���ه‌ره‌‪ ،‬یه‌كس���انی نێوان ژن‌و پیاوه‌‪،‬‬ ‫گێڕان���ه‌وه‌ی نوكته‌یه‌ له‌زاری س���ه‌ركرده‌و‬ ‫فه‌رمان���ده‌كان‪ ،‬ئه‌وه‌ی ت���ۆ ده‌یخوێنیته‌وه‌‬ ‫تراژیدیایه‌ له‌به‌رگ���ی كۆمیدیادا‪ ،‬ماجه‌رای‬ ‫نووس���ه‌رانی ش���اخه‌‪ ،‬چاپكردنی كتێبه‌‪..،‬‬ ‫كۆمه‌ڵێك وێنه‌ی جیاواز ده‌بینی!‬ ‫ئه‌و رۆژانه‌ی نیش���تمان هی هه‌موان بوو‪،‬‬ ‫ده‌رخس���تنی روخساری راس���ته‌قینه‌ی ئه‌و‬ ‫به‌رپرسانه‌ی شاخه‌‪ ،‬هه‌نووكه‌ خاوه‌ندارێتی‬ ‫له‌حكومڕانیه‌كی شكستخواردوو ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫نووس���ه‌ر بوێرانه‌ دیوی ناوه‌وه‌ی راستیه‌‬ ‫بێ ماسكه‌كان‌و ملمالنێ‌و ملشكاندن‌و ئه‌وه‌ی‬ ‫خۆیان پێی ده‌ڵێن حیزب‌و خه‌بات‌و شۆڕش‌و‬ ‫رێكخس���تن‌و هه‌ڵگرتنی خه‌م���ی هاواڵتی‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ه‌ك‪ ،‬ئه‌م بیره‌وه‌ریی���ه‌ تراژیدیانه‌‬ ‫به‌زمانێك���ی جوان���ی ئه‌ده‌ب���ی‌و ئاوپڕژێن‬ ‫بە‌داڕشتنه‌وه‌ی رۆمانێك ده‌خوێنیته‌وه‌‪.‬‬

‫ئه‌و رۆژانه‌ی نیشتمان‬ ‫هی هه‌موان بوو‬ ‫ده‌رخستنی روخساری‬ ‫راسته‌قینه‌ی ئه‌و‬ ‫به‌رپرسانه‌ی شاخه‌‬ ‫هه‌نووكه‌ خاوه‌ندارێتی‬ ‫له‌حكومڕانیه‌كی‬ ‫شكستخواردوو ده‌كه‌ن‬

‫په‌رچه‌كردار‪:‬‬ ‫دروس���تبوونی یه‌كێت���ی په‌رچه‌كرداری‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی تاكڕه‌وان���ه‌ی پارت���ی ب���وو‪،‬‬ ‫دروس���تبوونی كۆمه‌ڵ���ه‌و بزووتن���ه‌وه‌ی‬ ‫سۆشیالیس���ت‌و ئااڵی ش���ۆڕش‪ ،‬له‌هه‌ناوی‬ ‫یه‌كێتی���دا په‌رچه‌كرداری ئ���ه‌و دۆخه‌ بوو‬ ‫ك���ه‌ س���ه‌ركرده‌كان دروس���تیانكردبوو‪،‬‬ ‫ئه‌مانه‌ جیاوازی هزری دابه‌ش���ینه‌كردبوون‪،‬‬ ‫ره‌نگدان���ه‌وه‌ی قوتابخان���ه‌و ئایدۆلۆژیاكانی‬ ‫ئ���ه‌وده‌م نه‌بوون‪ ،‬جگه‌له‌ رۆش���نبیرییه‌كی‬ ‫روكه‌ش���انه‌‪ ،‬خ���اوه‌ن دیدگایه‌ك���ی روون‌و‬ ‫ق���وڵ نه‌ب���وون‪ ،‬نه‌یانتوانیوه‌ یان راس���تر‬ ‫نه‌یانویس���توه‌‪ ،‬ئ���ه‌وان ه���ه‌ژارو الوازبوون‬ ‫له‌وه‌رگێڕان���ی ئ���ه‌وه‌ی ده‌یڵێن ب���ۆ واقیع‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم چاوقایم‌و س���ازو ئاماده‌ب���وون بۆ‬ ‫راده‌ستبوونیان بە‌لۆژیكی هێز‪.‬‬

‫لێگرت���ن‌و تێكه‌اڵوكردنی خه‌ون‌و خولیاكانی‬ ‫له‌ن���او بۆت���ه‌ی شۆڕش���دا‪ ،‬ئاش���ناكردنی‬ ‫بە‌چه‌مك���ی ده‌وڵه‌ت ب���وون‪ ،‬بە‌ئ���ازادی‪،‬‬ ‫یه‌كسانی‪ ..،‬ئه‌مانه‌ به‌شێكبوون له‌داواكاری‬ ‫ئ���ه‌و قۆناغه‌‪ ،‬بۆ پ���ڕ چه‌ككردنیان له‌ڕووی‬ ‫مه‌عنه‌وییه‌وه‌ له‌الیه‌ن سه‌ركرده‌ كاریزماكانی‬ ‫ش���اخه‌وه‌‪ ،‬كه‌ خه‌ونی هه‌زاران گه‌نجی ناو‬ ‫ش���اره‌كان بوون له‌نزیكه‌وه‌ بیانبینن‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ئه‌م خه‌ی���اڵ‌و خه‌ون���ه‌‪ ،‬مل���ی پێده‌كردنه‌‬ ‫سێداره‌‪ ،‬یان شاخه‌كانی پێده‌گرتنه‌ به‌ر‪.‬‬ ‫ئاخ���ر الوێك پڕ ل���ه‌وزه‌‪ ،‬چیاكان چۆكی‬ ‫پێدانه‌ده‌ن‪ ،‬به‌ئاسانی به‌تاڵبكرێته‌وه‌ له‌هه‌مو‬ ‫مرۆڤ دۆس���تیه‌ك‪ ،‬پ���ڕ بكرێ���ت له‌گیانی‬ ‫تۆڵه‌س���ه‌ندنه‌وه‌‪ ،‬گومان هه‌ڵناگرێت سازو‬ ‫ئاماده‌یه‌ بۆ به‌رگری له‌هزری خێڵگه‌رایی‪.‬‬

‫تیرۆری مه‌عنه‌وی‪:‬‬ ‫ناوزڕان���دن‌و ناوونات���ۆره‌و جنێ���ودان‪،‬‬ ‫ناوهێنانی یه‌كتر بە‌جاش‌و خۆفرۆش‪ ،‬به‌شێك‬ ‫ب���ووه‌ له‌هه‌گبه‌ی ئه‌م گروپان���ه‌و یه‌كتریان‬ ‫له‌كه‌دارك���ردووه‌‪ ،‬ئ���ه‌وان له‌كۆنفران���س‌و‬ ‫كۆبوونه‌كانیان���دا س���ه‌رقاڵی ده‌ركردن���ی‬ ‫باڵوك���راوه‌ی نهێن���ی ب���وون‪ ،‬له‌ناوخۆیاندا‬ ‫یه‌كتریان بێ ئه‌رزشكردوه‌‪ ،‬چاالكی دیاریان‬ ‫چاندنی ت���ۆوی دووبه‌ره‌كی‌و دڕدۆنگی بووه‌‬ ‫له‌رۆحی ئه‌و پێشمه‌رگانه‌ی خه‌می نیشتمان‬ ‫كۆیكردبوونه‌وه‌‪.‬‬ ‫په‌روه‌رده‌كردن‌و هۆشیاركردنه‌وه‌ی الوێكی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬به‌ڕۆحیه‌ت���ی شۆڕش���گێڕی‪،‬‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬ئاشناكردنی به‌مافه‌كانی مرۆڤ‪،‬‬ ‫یاخود مرۆڤب���وون له‌ناو نه‌ت���ه‌وه‌دا‪ ،‬گوێ‬

‫تیرۆری فیزیكی‪:‬‬ ‫دانانی پ�ل�ان‪ ،‬خۆپڕچه‌ككردن‪ ،‬وتارێكی‬ ‫حه‌ماسی‪ ،‬له‌الیه‌ن سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتیه‌وه‌‬ ‫به‌سه‌ بۆ ئه‌وه‌ی شه‌ڕی (قڕناقاو پشتئاشان)‬ ‫ی لێبكه‌ێته‌وه‌‪ ،‬هه‌ڵبه‌ت���ه‌ بە‌گێڕانه‌وه‌كانی‬ ‫نووس���ه‌ر‪ ،‬س���ه‌ره‌تا بزووتنه‌وه‌و شیوعی‌و‬ ‫قیاده‌ی موه‌قه‌ته‌ بوونه‌ته‌ هۆی دروستكردنی‬ ‫پش���ێوی‌و ده‌ستپێشخه‌ربوون‪ ،‬كۆتاییه‌كه‌ی‬ ‫ش���ه‌ڕێكی خوێناوی‌و كوشتنی دیل‌و بڕین‌و‬ ‫سوتان‌و تااڵنكردن‌و جینۆسایدو پاكتاوكردن‬ ‫و سڕینه‌وه‌ی ئه‌وی تر لێكه‌وته‌وه‌‪" ،‬ژماره‌ی‬ ‫كوژراوی هه‌ردووال‪ ،‬خۆی له‌چوار سه‌د كه‌س‬ ‫ده‌دا‪ .‬ژم���اره‌ی هه‌ره‌ زۆری كوژراو بریندارو‬ ‫دی���ل‪ ،‬ه���ی به‌ره‌ی ج���ودو له‌ن���او به‌ره‌ی‬ ‫جودیش���دا‪ ،‬هی حیزبی ش���یوعی عێراقی‬

‫هه‌ڵده‌گ���رێ‪ ،‬به‌فه‌رمانی س���ه‌ركردایه‌تی‌و‬ ‫بوون"‪.‬‬ ‫له‌هه‌مو شتێك نالۆژیكیتر دوای شه‌ڕه‌كه‌و به‌ده‌ستی هاوڕێ فه‌رمانده‌كانی هه‌رێمه‌كه‌ی‬ ‫خه‌رجكردن‌و به‌هه‌رده‌ردانی ئه‌م هه‌مو الوو خۆی‪ ،‬گولله‌باران ده‌كرێ"‪.‬‬ ‫"دوای رێبواری���ش‪ ،‬ئ���ه‌و ك���وڕو كچه‌ی‬ ‫گه‌ن���ج‌و پێش���مه‌رگه‌یه‌ رێككه‌وتن ده‌كرێت‪،‬‬ ‫ده‌موده‌س���ت‪ ،‬ش���ه‌ڕی نێ���وان هێزه‌كانی له‌ترس���ی هه‌ڕه‌شه‌ی عه‌ش���یره‌ت‪ ،‬په‌نا بۆ‬ ‫یه‌كێت���ی‌و هێزه‌كان���ی حیزب���ی ش���یوعی (ش���ۆڕش) دێنن‪ .‬عه‌ش���یره‌ت هه‌ڕه‌ش���ه‌‬ ‫له‌(ش���ۆڕش) ده‌كا‪ ...‬ئه‌گ���ه‌ر هه‌ردووكیان‬ ‫رابگیرێن‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ جگه‌ل���ه‌ بیرۆك���ه‌ی فڕان���دن‌و ته‌س���لیم ن���ه‌كات‪ ،‬چه‌ك���ی جاش���ایه‌تی‬ ‫به‌بارمته‌كردنی كه‌س���انی بیان���ی‪ ،‬له‌پێناو هه‌ڵده‌گ���رن‪ .‬ش���ۆڕش ده‌یتوان���ی له‌نێوان‬ ‫دروس���تكردنی سه‌رنج له‌س���ه‌ر دۆزی كورد داڵ���ده‌دان‌و راده‌س���تكردنه‌وه‌دا‪ ،‬رێگایه‌كی‬ ‫له‌میدیا جیهانیه‌كاندا‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌رزوو ئه‌م ت���ر هه‌ڵبژێرێ‪ ،‬به‌اڵم نه‌یكرد‪ ....‬ش���ۆڕش‬ ‫هه‌واڵن���ه‌ شكس���تیان هێنا‪ ،‬كار گه‌یش���ه‌ له‌كۆبوون���ه‌وه‌ی س���ه‌ركردایه‌تی خۆی���دا‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی وه‌ك س���ه‌رچاوه‌یه‌كی ده‌ستكه‌وتی به‌سه‌ركردایه‌تی كۆمه‌ڵه‌و شۆڕشگیرانیشه‌وه‌‪،‬‬ ‫م���ادی به‌كارده‌هات‪ ،‬بابه‌ته‌ لۆجس���تیه‌كان به‌هه‌نجه‌تی ئه‌وه‌ی كێشه‌یه‌كی كۆمه‌اڵیه‌تیه‌و‬ ‫وه‌ك س���ه‌رچاوه‌یه‌كی هێزو مانه‌وه‌ به‌هه‌مو نایان���ه‌وێ تێیدا ببن���ه‌ ت���ه‌ره‌ف‪ ،‬بڕیاری‬ ‫شێوه‌یه‌ك په‌نای بۆ براوه‌‪ ،‬بیرۆكه‌ی بردن‌و راده‌س���تكردنه‌وه‌یان ده‌ده‌ن‪ .‬ش���ۆڕش‪،‬‬ ‫حه‌واڵه‌كردنی (‪ )$12،000،000‬دوانزه‌ ملیۆن س���ه‌ر ب���ۆ هه‌ڕه‌ش���ه‌ی عه‌ش���یره‌ت نه‌وی‬ ‫دۆالر له‌بانكی ناوه‌ندی عێراقی بۆ بانكێكی ده‌كاو هه‌ردووكیان راده‌س���تی عه‌ش���یره‌ت‬ ‫له‌ن���ده‌ن له‌كات���ی مفاوه‌زات���ی یه‌كێت���ی‌و ده‌كات���ه‌وه‌‪ .‬چه‌ن���د كیلۆمه‌ترێ���ك له‌خوار‬ ‫حكومه‌تی عێراق���ی‪ ،‬یه‌كێكه‌ له‌هه‌وڵه‌كان‌و باره‌گاكان���ی س���ه‌ركردایه‌تی‌و به‌به‌رچاوی‬ ‫هه‌واڵگ���ری به‌ریتان���ی ئاش���كرای ده‌كات‌و دادگای شۆڕشه‌وه‌‪ ،‬پیاوه‌ سمێڵ بابڕه‌كانی‬ ‫عه‌ش���یره‌ت‪ ،‬ت���ا جه‌س���ته‌ی هه‌ردووكیان‬ ‫شكست ده‌هێنێ!‬ ‫نه‌كردنه‌ بێژنگ به‌جێیان نه‌هێشتن"‪.‬‬ ‫دوای چه‌ن���دان س���اڵ له‌نمایش���ی ژن‬ ‫ژن‪ ،‬چیرۆكێك وه‌ك خۆی‌‬ ‫"هێزه‌ شۆرشگێڕو پێش���كه‌وتخوازه‌كه‌ی كوش���تن‌و كپكردنه‌وه‌ی ده‌نگی جیاواز‪ ،‬بۆ‬ ‫ئێمه‌ش‪ ،‬هه‌ر كوش���تن بۆ ئ���ه‌و حاڵه‌تانه‌‪ ،‬موماره‌سه‌كردنی مافێكی سه‌ره‌تایی مرۆڤ‬ ‫بە‌چاره‌س���ه‌ر ده‌زان���ێ"‪" ..‬ئه‌ی ئ���ه‌وه‌ نیه‌ له‌هه‌ڵبژاردنی ره‌گه‌زی به‌رامبه‌ر‪ ،‬له‌ئاس���ته‌‬ ‫له‌حاڵه‌ته‌كه‌ی رێبوار چاوشیندا‪ ،‬هه‌ر هه‌مان كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كه‌یدا‪ ،‬له‌س���نوری ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫چاره‌س���ه‌ریان هه‌ڵبژارد‪ ،‬رێبوار فه‌رمانده‌ی شۆڕش���دا‪ ،‬شكس���تی ئ���ه‌و گروپه‌مان بۆ‬ ‫مه‌فره‌زه‌و یه‌ك له‌پێش���مه‌رگه‌ زۆر ئازاكانی تۆمارده‌كات‪ ،‬كه‌ خاوه‌ن دیدگایه‌كی كراوه‌و‬ ‫گه‌رمی���ان بوو‪ ...‬له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی ژنێك روون‌و ئازادیخ���واز نه‌ب���وون‪ ،‬واته‌ (تاك)‬

‫یان بە‌كۆتوبه‌ن���دو ده‌رنه‌چ���وون له‌نه‌ریته‌‬ ‫كۆمه‌اڵیتی���ه‌ دواكه‌توه‌كان���ه‌وه‌ قبوڵبووه‌‪،‬‬ ‫ل���ه‌ڕووه‌ رێكخراوه‌یه‌كه‌یه‌وه‌ وه‌ك په‌یامێكی‬ ‫چاوترسێنیش وابووه‌ بۆ سه‌رجه‌م پێشمه‌رگه‌‬ ‫الوه‌كانی ت���ر‪ ،‬یان ئه‌وانه‌ی نه‌یاریان بوون‪،‬‬ ‫بیر ل���ه‌وه‌ نه‌كه‌ن���ه‌وه‌ عه‌ش���یره‌ت له‌ئێمه‌‬ ‫بڕه‌نجێنن‪.‬‬ ‫هه‌نووك���ه‌ ش���ێڵته‌ره‌كانی ژن���ان‪ ،‬ئ���ه‌و‬ ‫په‌ناگه‌و ش���وێنه‌ هه‌ژارانه‌ی كراونه‌ته‌وه‌ بۆ‬ ‫ماكیاژكردن���ی دۆخی ژنان‪ ،‬ه���اوكات ئه‌و‬ ‫ئاماری كوش���تن‌و خنكاندن‌و س���وكایه‌تیه‌‬ ‫به‌رده‌وامانه‌ی ده‌كرێ؟ له‌به‌رامبه‌ردا بوونی‬ ‫بااڵده‌ستی‌و هێزی كۆمه‌اڵیه‌تی حیزب به‌سه‌ر‬ ‫دادگاكاندا‪ ،‬سوڕانه‌وه‌و داڵده‌دانی تاوانباران‪،‬‬ ‫درێژكراوه‌ی ئه‌و عه‌قڵیه‌ت ‌ه نه‌گۆڕه‌ی شاخه‌‪،‬‬ ‫كه‌ خه‌ون‌و خولیاو ئاره‌زووه‌كانی تاك ده‌كاته‌‬ ‫قوربان���ی عه‌ش���یره‌ت‪ ،‬به‌مانایه‌كی تر تاك‬ ‫به‌خۆی گومان‌و پرس���یارو جیاوازیه‌كانیه‌وه‌‬ ‫له‌فه‌زای حیزبدا وونه‌‪.‬‬ ‫له‌ئێستادا؟‬ ‫رێبازو رۆحی خێڵ به‌ش���ێكه‌ له‌بونیادی‬ ‫حیزب���ی ئ���ه‌وان‪ ،‬دام���ه‌زراوه‌ حكوم���ی‌و‬ ‫ئه‌هلیه‌كان كه‌ به‌ش���ێكن له‌ه���اورده‌ی دنیا‬ ‫مۆدێرن���ه‌‪ ،‬وه‌ك قه‌ڵغانێك ب���ۆ پارێزگاری‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی خۆیان‌و ده‌سته‌و تاقمه‌‬ ‫گۆیڕایه‌ڵه‌كانی���ان به‌كاریده‌هێن���ن‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫بە‌میراتی ب���ۆ ئێمه‌ ماوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬كولتوری‬ ‫یه‌كتر قبوڵنه‌كردنه‌‪ ،‬به‌ڕوونی له‌هه‌ڵبژاردن‌و‬ ‫دابه‌شكردنی پۆسته‌ حیزبی‌و حكومیه‌كاندا‬ ‫بینیومانه‌‪ ،‬تا ئاستی دروستبوونی قه‌یران‌و‬ ‫نه‌هامه‌تی بۆ خه‌ڵكی نه‌وه‌ستاون له‌ملمالنێ‬ ‫ناش���رینه‌ نادیموكراتیه‌كانیان‪ ،‬ئه‌مڕۆ درێژه‌‬ ‫پێ���ده‌ری ئه‌و رێب���ازه‌ن له‌ژێر ناونیش���انی‬ ‫جیاوازدا‪ ،‬ئه‌مانه‌ هه‌ڵگری خه‌یاڵدانێك نین‬ ‫بۆ دروستكردن‌و بونیادنانی ناواخنی تاكێك‬ ‫كه‌ هه‌ڵگ���ری ئینتمابێ بۆ م���رۆڤ‪ ،‬خاك‪،‬‬ ‫نه‌ته‌وه‌‪ ،‬نیشتمان‪.‬‬ ‫ده‌كرێت بڵێین پس���پۆڕی ئ���ه‌م خاوه‌ن‬ ‫گ���روپ‌و هێزان���ه‌ی دوێن���ێ‌و كاراكت���ه‌ره‌‬ ‫شكستخواردوانه‌ی ئه‌مڕۆ بە‌خه‌رجدانی وزه‌ی‬ ‫الوان‌و گه‌نجانه‌‪ ،‬خه‌ڵه‌تاندنیایه‌ بە‌بونیادنانی‬ ‫نیشتمانێك كه‌ هه‌مو خه‌ونه‌كانیان دێنێته‌دی‪،‬‬ ‫هێش���تنه‌وه‌و ته‌ماویكردن���ی ئاینده‌ی ئه‌و‬ ‫خه‌ونه‌یه‌ كه‌ خه‌ڵكانێ���ك وه‌ك په‌ناگه‌یه‌ك‬ ‫وابوون له‌رۆژانی خه‌باتی شاخدا‪ ،‬به‌شێكی‬ ‫زۆربوون له‌قوربانیه‌كانی شۆڕش بە‌ئه‌نفال‌و‬ ‫راگواس���تن‌و كیمابارانكردن به‌ش���داربوون‪،‬‬ ‫توانیویان���ه‌ ببنه‌ ناونیش���انێكی مه‌عنه‌وی‌و‬ ‫س���یمبوڵی نه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬راده‌ستكردنی هه‌مو‬ ‫ئه‌مانه‌ی���ه‌ بە‌نیش���تمانێك له‌چاوه‌ڕوان���ی‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی راستیه‌و ده‌یبینن شتێك نیه‌ به‌ناوی‬ ‫بونیادنان���ی نیش���تمان‪ ،‬جگه‌ل���ه‌ راهێنانی‬ ‫خه‌ڵك له‌ئارامگرتن له‌زه‌بروزه‌نگی به‌عسه‌وه‌‬ ‫بۆ سته‌مكاری حیزبی كوردی‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )604‬سێشه‌ممه ‪2017/12/5‬‬

‫له‌په‌راوێزی نوسینه‌كه‌ی‬ ‫كاك ئه‌حمه‌د ئاباڵخیدا‪،‬‬ ‫سه‌باره‌ت بە ‌د‪.‬جه‌مال نه‌به‌ز‬ ‫د‪ .‬هۆگر شێخ مه‌حمود‬ ‫له‌ڕۆژنام���ه‌ی ئاوێن���ه‌ی ژم���اره‌(‪)590‬ی‌‪ .‬ڕۆژی‌‬ ‫(‪)2017/8/22‬دا‪ ،‬وتارێكی كاك ئه‌حمه‌د ئاباڵخی سه‌باره‌ت‬ ‫بە‌د‪ .‬جه‌م���ال نه‌به‌ز‌و دوا كتێبی‪ ،‬ك���ه‌ (بیره‌وه‌رینامه‌)یه‌‬ ‫باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی ڕاس���تی بێت نوسینه‌كه‌ بوه‌ جێی‬ ‫س���ه‌رنجم‌و پێمباش���بوو له‌په‌راوێزیدا ئه‌م وتاره‌ بنووسم‌و‬ ‫چه‌ند سه‌رنجێك بخه‌مه‌ڕو‪:‬‬ ‫‪ .1‬س���ه‌ره‌تا به‌نده‌ پێمباش���ه‌ ئه‌وه‌ بڵێم‪ ،‬كه‌ پێده‌چیت‬ ‫كاك ئه‌حم���ه‌دی به‌ڕێز هیچ���كام له‌كتێبه‌كانی د‪.‬نه‌به‌زی‬ ‫نه‌خوێندبێته‌وه‌ به‌تایب���ه‌ت ئه‌مه‌ی دواییان‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫بیخوێندایه‌ت���ه‌وه‪ ‌،‬ئه‌وا زۆرێك ل���ه‌و هه‌اڵنه‌ی كه‌ له‌باره‌ی‬ ‫د‪.‬نه‌ب���ه‌زو ژی���ان‌و كۆش���ش‌و ته‌قه‌اڵكانیی���ه‌وه‌ كردونی‪،‬‬ ‫نه‌یده‌كردن‪ ،‬هه‌ر بۆ نموونه‌ نه‌به‌ز ‪ 55‬س���اڵه‌ ڕۆیش���تووه‪‌،‬‬ ‫كه‌چی كاك ئه‌حمه‌د ‪40‬ی بۆ هه‌ژمار كردووه‌‪.‬‬ ‫‪.2‬نه‌ب���ه‌ز ل���ه‌زۆر ورده‌كارییه‌كان���ی واڵت به‌ئاگای���ه‌و‬ ‫دانه‌بڕاوه‌‪ ،‬یاپراخ‌و گیپه‌ش���ی بیرم���اوه‌و وانییه‌ وه‌ك له‌و‬ ‫نووس���ینه‌ی كاك ئه‌حمه‌د‌دا هاتووه‌‪ ،‬ئاخر كاكی ئاباڵخی‬ ‫تۆ خۆت ده‌فه‌رموویت ڕۆژگاری گڵۆباڵ‌و جیهانگیرییه‌‪ ،‬جا‬ ‫كه‌وابوو چ���ۆن ده‌بێت نه‌به‌ز به‌داب���ڕاو بزانیت‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫كه‌ ئه‌و له‌یه‌كێك له‌واڵت ‌ه پێشكه‌وتووه‌كانی ئه‌ورووپایه‌ كه‌‬ ‫ئه‌ڵمانیایه‌و له‌هۆكاره‌كانی ته‌كنه‌لۆژیاش زۆر پێش خه‌ڵكی‬ ‫تر سودمه‌ندبووه‌!‬ ‫‪ .3‬تۆ ده‌ڵێیت جگه‌ ل���ه‌(ق‪.‬ع‪.‬غ) هه‌موو حه‌رفه‌كانی‬ ‫تر عه‌ره‌بین‪ ،‬كاكه‌ ئه‌و‌هش‌ وانییه‌‪ ،‬ئه‌و حه‌رفانه‌ له‌بنه‌چه‌دا‬ ‫ئارامی���ن‪ ،‬جا هه‌روه‌ك چۆن عه‌ره‌ب وه‌ریانگرتووه‌‪ ،‬كوردو‬ ‫چه‌ندان نه‌ته‌وه‌ی تریش وه‌ریانگرتووه‌و به‌گوێره‌ی ده‌نگه‌كانی‬ ‫خۆیان گۆڕانكارییان تێداكردووه‌‌و گونجاندوویانن‪ ،‬پاش���ان‬ ‫قسه‌كردن له‌م الیه‌نه‌ كاری پسۆڕانه‪ ‌،‬چاك نییه‌ خۆت له‌م‬ ‫بابه‌تانه‌ بده‌یت‪ ،‬بە‌تایبه‌ت ڕه‌خنه‌ له‌كه‌س���ێك بگریت‪ ،‬كه‌‬ ‫پتر له‌نیوسه‌ته‌یه‌ بە‌زمانی كوردی‌و نووسینه‌وه‌ سه‌رقاڵه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ به‌نده‌ چه‌ند تێبینییه‌كم له‌باره‌ی بۆچوونه‌كانی‬ ‫دكتۆر نه‌ب���ه‌زه‌وه‌ هه‌ن‪ ،‬بە‌تایبه‌ت ل���ه‌وه‌دا كه‌ ده‌خوازێت‬ ‫ئه‌و پیتانه‌ی له‌بنه‌چه‌دا بۆ فۆنێم (ده‌نگی بنجی)ی زمانی‬ ‫كوردی ڕه‌س���ه‌ن دانه‌ڕیژراون‪ ،‬ڕه‌چاویانن���ه‌كات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پێموای���ه‌ ئه‌و ده‌نگان���ه‌ هاتوونه‌ته‌ كوردیی���ه‌وه‪ ‌،‬هاوكات‬ ‫هێندێكی���ان بوونه‌ته‌ فۆنێم‪ ،‬وات���ه‌ ئه‌ركی گۆڕینی واتاش‬ ‫ده‌بین���ن‪ ،‬گه‌رچ���ی له‌به‌رهه‌مهینانی وش���ه‌ دا زۆر چاالك‬ ‫نین‪ .‬له‌ئێس���تای زمانه‌كه‌دا زیانی وه‌ده‌رنانی ئه‌و حه‌رفانه‌‬ ‫له‌مانه‌وه‌یان زۆرتر ده‌بێت‪ ،‬دیاره‌ مه‌به‌ستم له‌و پیتانه‌ نییه‌‬ ‫ك���ه‌ فۆنیم نین‌و هێندێك كه‌س له‌نه‌زانینه‌وه‌ له‌نووس���یندا‬ ‫به‌كاریانده‌‌ب���ه‌ن‪ ،‬وه‌ك (ص)‪ ،‬ئه‌گه‌رچ���ی له‌گۆكردن���دا‬ ‫وشه‌یه‌كی وه‌ك (سه‌گ) ده‌نگی (سێ) قه‌به‌تر له‌(سێ)ی‬ ‫ئاس���ایی گۆده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌ر ئه‌وه‌ی نه‌بووه‌ته‌ فۆنێم‪،‬‬ ‫وات���ه‌ گۆڕان له‌واتادا ناهێنێته‌ ئاراوه‪ ‌،‬كه‌ واته‌ نابێت پیتی‬ ‫بۆ دابنرێت‪.‬‬ ‫‪ .4‬كاك ئه‌حمه‌د(هه‌مزات���ۆف)ی به‌هه‌ش���تیی دێنێت���ه‌‬ ‫ناوه‌وه‌و به‌كوردیش���ی داناوه‌‪ ،‬دیاره‌ هه‌مزاتۆف كوردنییه‪‌،‬‬ ‫به‌ڵكو ئاڤارییه‌و واڵته‌كه‌ی داغس���تانه‌‪ ،‬ڕه‌نگه‌ تۆی به‌ڕێز‬ ‫ته‌نیا له‌به‌رئه‌وه‌ی (داغستانی من)ه‌كه‌ی‪ ،‬كه‌ به‌كوردییه‌كی‬ ‫پاراو وه‌رگێڕرابو‪ ،‬خوێندبێت���ه‌وه‌و ئه‌وه‌ وایلێكردبێت ئه‌و‬ ‫نووسه‌ره‌ جیهانییه‌ت لێبووبێت به‌كورد! ئه‌و حه‌مزاتۆڤه‌ی‬ ‫ك���ه‌بووه‌ ه���ۆی ناس���اندنی ئاڤارییه‌كان‌و داغس���تانیش‬ ‫به‌جیه���ان‪ ،‬كه‌چی ت���ا له‌‪2003‬دا مرد‪ ،‬هه‌میش���ه‌ ده‌یوت‪:‬‬ ‫س���وپاس داغستان‪ ،‬كه‌ منت به‌جیهان ناساند‪ ،‬حه‌مزاتۆف‬ ‫هاوزمان‌و نیشتمانه‌كه‌ی خۆشده‌ویست‌و هه‌رگیز نه‌هاتووه‌‬ ‫س���ووكایه‌تی به‌خه‌ڵك���ی خۆی ب���كات‪ ،‬به‌تایبه‌ت خه‌ڵكه‌‬ ‫دڵسۆزو خه‌مخۆره‌كانی نه‌ته‌وه‌كه‌ی!‬ ‫‪ ،5‬پاش���ان به‌چیدازانی���ت نه‌به‌ز ش���ۆڤێنییه‌؟! بڵێی‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ نه‌بێت‪ ،‬كه‌ كوردایه‌تیی كردووه‌‪ ،‬له‌كام نووسیندا‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی ت���ری به‌كه‌متر زانیوه‌؟ ب���ە‌چ پێوانه‌یه‌ك كردت‬ ‫به‌هیتله‌ر؟!‬ ‫‪ .6‬پاش���ان بۆ ده‌بێ���ت بگه‌یته‌ باوكیش���ی؟ نه‌به‌زێك‬ ‫له‌سه‌ره‌تای گه‌نجێتییه‌وه‌ له‌پێناو نه‌ته‌وه‌كه‌یدا تێده‌كۆشێ‪،‬‬ ‫كه‌چی پاداش���ته‌كه‌ی ئه‌وه‌ بێت تۆی زرنگ بێیت‌و سووك‌و‬ ‫ئاسان به‌نه‌خۆشی له‌قه‌ڵه‌مبده‌یت؟ خۆ ئه‌گه‌ر ته‌ندروست‬ ‫ئه‌وانه‌ بن‪ ،‬كه‌ ئه‌ڵق���ه‌ له‌گوێی داگیركه‌رانیان بووبن‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫پێكاوته‌و نه‌به‌ز نه‌خۆشه‌‪ ،‬خۆزگه‌ هه‌موو نه‌ته‌وه‌كه‌مان ئه‌و‬ ‫ده‌رده‌ی ده‌گ���رت‪ ،‬چونكه‌ له‌مێژبوو له‌ژێر چه‌پۆكی توركدا‬ ‫نه‌مابووین‪ ،‬تاوه‌كو پیمانبڵێن (ئه‌شه‌ك كورد)‪ ،‬هه‌روه‌هاش‬ ‫له‌ف���ارس ڕزگارمانده‌بوو‪ ،‬كه‌ به‌زمانه‌كه‌مان بڵێن (گووزی‬ ‫خه‌ر) ئیتر برای چاوڕه‌شیشمان هه‌رگیز (بتستكردنی)یان‬ ‫به‌ده‌مدا نه‌ده‌هات!‬ ‫‪ .7‬هه‌روا س���ووك‌و ئاسان به‌رهه‌مه‌كانی به‌شه‌ڕفرۆشتن‬ ‫باس���ده‌كه‌یت‪ ،‬ئایا ت���ۆ بە‌ڕاس���تی كام له‌به‌رهه‌مه‌كانیت‬ ‫خوێندووه‌ت���ه‌وه‌؟! پێده‌چێ���ت ڕژێمه‌كان���ی داگیرك���ه‌ری‬ ‫كوردستان نووسینی ئه‌ویان به‌ش���ه‌ڕزانیبێت‪ ،‬به‌اڵم كه‌ی‬ ‫ك���وردی به‌ره‌ی گه‌ل الی���ان وابووه‌؟ د‪.‬نه‌ب���ه‌ز له‌كۆتایی‬ ‫په‌نجاكی س���ه‌ته‌ی پێش���وودا‪ ،‬ك���ه‌ به‌ناوخوێن���ده‌واری‬ ‫خۆبه‌كه‌مزان���ی كورد مش���تومڕیان له‌مه‌ڕ ئه‌وه‌ ده‌كرد‪ ،‬كه‌‬ ‫زمانی كوردی زمانی زانستنووس���ین نییه‪ ‌،‬ئه‌وده‌م نه‌به‌ز‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی مشتی زانست له‌له‌وسی ئه‌وانه‌ بدات‪ ،‬هه‌ر ته‌نیا‬ ‫قسه‌ی نه‌بوو‪ ،‬به‌ڵكو شه‌ونخوونییكرد‪ ،‬تاوه‌كو كتێبه‌كانی‬ ‫زاس���نت بكات بە‌زمانی ش���یرینی كوردی‌و له‌گه‌ڵ گیانی‬ ‫حاجی قادری كۆییدا به‌و چه‌شنه‌ كوردانه‌ بڵیت‪:‬‬ ‫كه‌سێ زمانی بابی خۆی نه‌زانی‬ ‫موحه‌حه‌ق داكی‪...‬بابی زانی!‬ ‫نه‌به‌ز ئه‌و گه‌نجه‌ ڕۆژنبیره‌ خوێنگه‌رمه‌ بوو‪ ،‬كه‌ هه‌وڵی‬ ‫فه‌رهادئاسای دا‪ ،‬تاوه‌كو ده‌سه‌اڵتدارانی میسری په‌نجاكان‬ ‫قایلب���كات‪ ،‬كه‌ ئێزگه‌ی كوردی بكرێت���ه‌وه‌‌و ده‌نگی كورد‬ ‫بكاته‌ كه‌ڕه‌نای تۆقاندنی تورك‌و هاواریان لێهه‌ڵس���ێنێت‌و‬ ‫بە‌هه‌ڵ���ه‌داوان بگه‌ن���ه‌ الی جه‌م���ال عه‌بدولناس���ر‌و داوای‬ ‫داخس���تنی ڕادیۆكه‌ی لێبك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌ویش خۆش���به‌ختانه‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی لۆجیكیی دیپلۆماسییانه‌ وه‌اڵمیان بداته‌وه‌‌و‬

‫بڵیت‪:‬‬ ‫ئێوه‌ بۆچی به‌و ئێزگه‌یه‌ قه‌ڵس���بوون؟ ئه‌ی ئێوه‌ ناڵێن‬ ‫له‌توركیادا كورد نییه‌؟!‪ .‬هه‌ر ئه‌و الوه‌ی كورد بوو له‌دووای‬ ‫ڕووخانی پاش���ایه‌تیی ئێراق‪ ،‬كه‌وت���ه‌ هه‌وڵدان بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌زانكۆی به‌غا به‌شی زمانی كوردی بكرێته‌وه‌‌و كراشه‌وه‪‌،‬‬ ‫كه‌چی خه‌ڵكی نه‌فام به‌به‌شی ده‌هۆڵوزوڕنا ناویانده‌برد!!‪.‬‬ ‫‪ .8‬ئه‌م���ه‌ چ جۆره‌ قس���ه‌یه‌كه‌ دێیت‌و ب���اس له‌جۆری‬ ‫له‌به‌ركردنی پۆشاكی كه‌سێك بكه‌یت؟‪ .‬تۆی پیشكه‌وتنخواز‬ ‫هێنده‌ ئازادی به‌خه‌ڵك ناده‌یت بە‌ئاره‌زووی خۆی پۆشاك‬ ‫بپۆش���ێت‪ ،‬كه‌چی بێبنه‌ما خه‌ڵكی بە‌نازیی���ه‌ت ده‌ده‌یته‌‬ ‫قه‌ڵه‌م‪ .‬بڵێی ئه‌وه‌ بە‌پێوه‌ری ئازادی‌و مافی مرۆڤ بۆ تۆی‬ ‫پێشكه‌وتخواز ڕه‌وابێت؟!‬ ‫‪ .9‬ده‌ڵێ���ن ل���ه‌ڕۆژگاری دێرییندا ئه‌و ده‌مه‌ی له‌میس���ر‬ ‫له‌بازاڕی كۆیله‌فرۆش���اندا یوس���ف هه‌ڕاجده‌كرا‪ ،‬له‌هه‌موو‬ ‫ش���ار‌و ناوچه‌كانه‌وه‌ ئه‌وه‌ی خاوه‌ن پ���ووول‌و پاره‌ بوو بۆ‬ ‫كڕینی یوسف ڕووده‌كه‌نه‌ ئه‌و بازاڕه‌‪ ،‬جاسه‌یرده‌كه‌ن له‌ناو‬ ‫ئ���ه‌و كڕیارانه‌دا پێره‌ژنێكی كوڵوكۆمی���ش به‌ڕێوه‌یه‌‌و دوو‬ ‫گوڵۆڵه‌ خوریی بە‌ده‌سته‌وه‌یه‌‪ ،‬لێیده‌پرسن‪:‬‬ ‫نه‌نه‌ ئه‌وه‌ تۆ بۆ كوێ؟‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬ده‌چم یوسف ده‌كڕم‪،‬‬ ‫ده‌ڵین‪ :‬بە‌چی؟‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬به‌م دوو گڵۆڵه‌ خورییه‌‪.‬‬ ‫ده‌ڵین ‪ :‬پورێ گیان خۆ شێت نه‌بوویت؟‬ ‫ده‌ڵی���ت‪ :‬نه‌خێر‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ بزانن‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌م هه‌وڵی‬ ‫یووس���فكڕینه‌م هه‌تاهه‌تایه‌ باس���ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم هی ئه‌و‬ ‫ساماندارانه‌ له‌كووله‌كه‌ی ته‌ڕشیدا باسی نامێنێت‪.‬‬ ‫‪ .10‬له‌مێژه‌ به‌نده‌ هه‌ستم به‌وه‌ كردووه‌‪ ،‬كه‌ نه‌ته‌وه‌یه‌كی‬ ‫به‌دبه‌ختم���ان هه‌ی���ه‌‪ ،‬خۆ ئه‌گ���ه‌ر‌‌وانییه‌ ئ���ه‌ی ئه‌وه‌ چ‬ ‫نه‌گبه‌تییه‌كه‌ دوو ش���ینه‌زه‌الم‪ ،‬كه‌ خۆیان بە‌دۆستی پ‪.‬د‪.‬‬ ‫عیززه‌دین مس���ته‌فا ڕه‌س���وول‌و پ‪.‬د‪ .‬نه‌به‌زی���ش بزانن‪،‬‬ ‫كه‌چ���ی هه‌وڵبده‌ن نێوانیان تێكب���ده‌ن‪ ،‬كه‌ ئه‌وان هاوڕێی‬ ‫منداڵین‌و هه‌ریه‌كه‌ش���یان خه‌رمانێك به‌رهه‌میان له‌پێناوی‬ ‫كورددا خس���تووه‌ته‌ كتێبخانه‌ی بێن���ازی كوردییه‌وه‌‌و تا‬ ‫ئێس���تاش به‌و ته‌مه‌نه‌یانه‌وه‌‪ ،‬ه���ه‌ر له‌خوێندنه‌وه‌ی ڕژد‌و‬ ‫نووس���ین نه‌كه‌وتوون‪ ،‬سروشتی مرۆڤ وایه‌ كه‌ هێندێگجار‬ ‫ڕه‌نگه‌ قس���ه‌یه‌ك بكات‪ ،‬به‌اڵم دوواتر خۆی ئه‌و قسه‌یه‌ی‬ ‫پێباش���نه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ ده‌بیت چ چێژێكی نه‌گریسبێت‪،‬‬ ‫كه‌س���ێك بێت‌و له‌پریاسكه‌ی ببه‌س���تێت‌و بیكاته‌ هۆكاری‬ ‫ڕه‌نجاندنی دوو كه‌سێتیی ناوداری نه‌ته‌وه‌كه‌ی!‬ ‫‪ .12‬به‌ن���ده‌ له‌مێ���ژه‌ دركم ب���ه‌وه‌ كردووه‌‪ ،‬ك���ه‌ ئیمه‌‬ ‫هه‌میش���ه‌ بابرده‌ڵه‌ی ده‌م ئایدۆلۆژی���اكان بووین‪ ،‬هه‌رگیز‬ ‫وه‌ك نه‌ته‌وه‌كان���ی ت���ر نه‌هاتووی���ن ئایدۆلۆژی���ا له‌پیناو‬ ‫خۆمان���دا به‌كاربهێنی���ن‪ ،‬هه‌ر ئه‌وه‌ش���ه‌ وایك���ردووه‪ ‌،‬كه‌‬ ‫ئێمه‌ی كورد ب���ه‌رده‌وام بە‌ژێرده‌س���ته‌یی بمێنینه‌وه‌‪.‬هه‌ر‬ ‫ئه‌و بیركردن���ه‌وه‌ ناقۆاڵیه‌ش بووه‪ ‌،‬كه‌ وایكردووه‌ هێندێك‬ ‫خ���ۆ به‌چه‌پزان‪ ،‬هه‌ر ك���ه‌س له‌خه‌م���ی نه‌ته‌وه‌كه‌یدا بوو‬ ‫بێت‪ ،‬ئه‌وان بە‌هیتل���ه‌ر‌و نازیی له‌قه‌ڵه‌مبده‌ن‪ ،‬به‌رامبه‌ریش‬ ‫ئه‌وان���ی دی بە‌ڕه‌نجبه‌باده‌ری كورد دابنێ���ن‪ ،‬ئاخر ئه‌مه‌‬ ‫چ بیركردنه‌وه‌یه‌كی نادروس���ته‌‪‌،‬ب���ۆ نابێت ئێمه‌ش وه‌ك‬ ‫نه‌ته‌وه‌كانی دی هه‌ركه‌س بە‌پێی دید‌و ئایدۆلۆژایای خۆی‬ ‫له‌ڕاژه‌ی نه‌ته‌وه‌كه‌ماندا بین‌و به‌رامبه‌رمان بە‌ناحه‌ز‌و دوژمن‬ ‫نه‌زانین‪ ،‬به‌نده‌ له‌مێردمنداڵیمه‌وه‪ ‌،‬كه‌ ده‌ستم بە‌خوێندنه‌وه‌‬ ‫كردووه‌‪ ،‬پ‪.‬د عیززه‌دین‌و پ‪.‬د نه‌به‌زم وه‌ك دوو خه‌مخۆری‬ ‫كورد بینیون‪ ،‬له‌ته‌مه‌نێكی دواتر دا ئه‌وه‌مزانیوه‌ كه‌ یه‌كێكان‬ ‫بە‌نه‌ته‌وه‌یی‌و ئه‌وی دی بە‌كۆمۆنیس���ت پۆلێنده‌كرێن‪ ،‬جا‬ ‫كه‌به‌رهه‌می هه‌ردووكیان ه���ی نه‌ته‌وه‌كه‌م‌و بۆ نه‌ته‌وه‌كه‌م‬ ‫بن‪ ،‬ئیت���ر بۆ ده‌بێت وه‌ك دوو دژبه‌ر دابنرێن‌و كه‌س���انی‬ ‫بووده‌ڵ���ه‌ هه‌وڵی ئاژاوه‌نان���ه‌وه‌ له‌نێوانیاندا بده‌ن‪ ،‬به‌نده‌‬ ‫زۆر جار‪ ،‬كه‌ ده‌بینم د‪.‬عیزه‌دین شانازی بە‌كۆمۆنیستبوونی‬ ‫خۆیه‌وه‌ ده‌كات‌و هاوكات له‌خه‌م���ی زمانی كوردی‌و مافی‬ ‫كورددایه‌‪ ،‬بۆ گاڵته‌ پێیده‌ڵێم‪ :‬تۆ كاژیكێكی كۆمۆنیستی!‪.‬‬ ‫ئێس���تا به‌نده‌ وه‌نه‌بێ كه‌متازۆر گله‌ییم له‌و دوومیرخاسه‌‬ ‫نه‌بێ���ت‪ ،‬به‌ڵی هه‌مه‪ ،‬هه‌ر بۆنموونه‌ د‪ .‬نه‌به‌ز كه‌پێش���تر‬ ‫لێی���دووام‪ ،‬چ ئ���ه‌و‌و چ د‪.‬عیززه‌دینی���ش دووبااڵبڵن���دی‬ ‫نه‌ته‌وه‌كه‌مانن‪ ،‬كه‌ی ڕه‌وایه‌ له‌نووسینی نه‌به‌ز دا‪ ،‬ناتۆره‌‌و‬ ‫سووكایه‌تیكردن بە‌كه‌سانی تر هه‌بێت‪ ،‬كه‌بوونی له‌و بابه‌ته‌‬ ‫له‌كێشی ڕاستییه‌كانیش كه‌مده‌كاته‌وه‌‪ ،‬یاخود د‪.‬عیززه‌دین‬ ‫بۆ ده‌بێت ش���تگه‌لێك بوترێن‪ ،‬كه‌ ن���ه‌ له‌ڕاژه‌ی خۆی‌و نه‌‬ ‫له‌كه‌سی دی‌و نه‌ له‌ڕاژه‌ی نه‌ته‌وه‌كه‌شدا بن‌و گرگنه‌كانیش‬ ‫بۆ نیوانتێكدان‪ ،‬بیكه‌نه‌ بنێشته‌خۆشه‌‪.‬‬ ‫‪ .13‬له‌كۆتایی���دا ڕووده‌كه‌م���ه‌ كاك ئه‌حمه‌د ئاباڵخیی‬ ‫ئا‌زی���ز‪ ،‬كه‌ چاره‌كه‌ س���ه‌ده‌یه‌ك ده‌بیت‪ ،‬له‌ك���ۆڕو بۆنه‌‬ ‫ئه‌ده‌ب���ی‌و ڕۆژنبیرییه‌كان���دا ده‌یبین���م‌و چاكوچۆنیم���ان‬ ‫له‌نێواندا هه‌یه‌‪ ،‬به‌كه‌سیكی هێمنم بینوه‌‪ ،‬له‌دڵسۆزییه‌وه‌‬ ‫پییده‌ڵیم‪:‬‬ ‫(ئه‌گ���ه‌ر س���ه‌رت نه‌ئێش���ا په‌تك���ی لێ مه‌به‌س���ته‌)‬ ‫له‌نووس���ینی له‌و چه‌ش���نه‌دا ئه‌گ���ه‌ر ه���ه‌ر پێتچاكبوو‬ ‫بنووسیت‪ ،‬ئه‌وا هه‌وڵبده‌ كه‌ره‌سه‌ی ته‌واوی ئه‌و بابه‌ته‌ت‬ ‫پێبێ���ت‪‌،‬و نه‌كه‌ویته‌ هه‌ڵه‌وه‌‪ .‬له‌كۆمه‌ڵی ئێمه‌ دا جاروبار‬ ‫داوا له‌ش���اعیر ده‌كه‌ن‪ ،‬كه شیعر‌بۆ بۆنه‌یه‌ك بنووسێت‪،‬‬ ‫جا ئه‌و ش���اعیره‌ خۆده‌جه‌ڕێنێ‌و ش���تێك ده‌ڵێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بە‌په‌رێزی ش���یعردا ناچێت! پۆل ڤالێری وته‌یه‌كی جوانی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ ده‌ڵێت‪( :‬ئای چ ئه‌ركێكی گرانه‪ ‌،‬كه‌ تۆ خۆت‬ ‫بیت!) دیاره‌ مه‌به‌ستی له‌وه‌یه‪ ‌،‬كه‌ مرۆڤه‌كان له‌زۆر بارداو‬ ‫به‌هۆی جوداجوداوه‌ ناخی خۆیان ده‌شارنه‌وه‌‪ ،‬به‌ده‌مامكی‬ ‫جۆراوجۆره‌وه‌ له‌كۆمه‌ڵدا خۆیان ده‌نوێنن‪ ،‬به‌نده‌ سه‌باره‌ت‬ ‫به‌م كه‌س���انه‌ له‌ده‌روونناس���یدا لیكۆلێن���م بینیوه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌م جۆره‌ كه‌سانه‌ ئه‌گه‌ر له‌بنه‌ڕه‌تدا نه‌خۆشیش‬ ‫نه‌بن‪ ،‬ئه‌وا ئه‌و ده‌ما‌مكپۆشینه‌و دووباره‌بوونه‌وه‌ی ده‌بێته‌‬ ‫هۆی نه‌خۆش���كه‌وتنی ده‌روونیان‪ ،‬بە‌واتایه‌كی تر هه‌موو‬ ‫ڕاستیشاردنه‌وه‌‌و سپی بە‌ڕه‌شكردن‌و ڕه‌شبه‌سپیكردنێك‪،‬‬ ‫له‌ناخه‌وه‌ ده‌بێته‌ هۆی زامداركردنی ویژدان‪ ،‬ئه‌وه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ویژدانه‌كه‌ زیندوو بێت‪ ،‬خۆ ئه‌گه‌ر مردوو بیت ئه‌وا خاوه‌نی‬ ‫ویژدانی مردوو‪ ،‬گله‌یی هه‌ڵناگرێت‪ ،‬بۆیه‌ كۆمه‌ڵیش ناوو‬ ‫په‌سنی پڕبه‌پێستی بۆ ئه‌و چه‌شنه‌ مرۆڤانه‌ هه‌ن‪.‬‬

‫ئایا ئەڵمانیا لەبەردەم دوبارەكردنەوەی‌ مێژودایە؟‬ ‫ئەڵمانیا بەرەو قەیرانی گەورە ‌ی سیاسیی ملدەنێت‬ ‫پێشڕەو محەمەد‬ ‫سەرەتا‬ ‫هەڵبژاردنەكانی ئەڵمانیا لە‌‪25‬ی س���ێپتێمبەری ‪،2017‬‬ ‫گۆڕانكارییەكی گەورەی‌ بەس���ەر سیاس���ەتی هەنوكەیی‬ ‫ئ���ەم واڵت���ەدا لە‌ئاس���تی ناوخۆی���ی‌و دەرەكی���دا هێنا‪،‬‬ ‫بەوەدا گۆڕانكاریی بەس���ەر س���ەرجەم دەن���گ‌و پێگەی‌‬ ‫حزبە‌سیاسییەكاندا هات‪ ،‬دوو حزب (پارتی دیموكراتیی‬ ‫ئ���ازاد – ‪( FDP‬نیۆلیبراڵ���ەكان)‪‌،‬و ئەڵتەرناتیڤ بۆ‬ ‫ئەڵمانیا – ‪( AfD‬نیۆفاشیستەكان) بۆ یەكەمجار هاتنە‬ ‫پەرلەمانەوە‌و ڕێ���ژەی‌ ‪%10‬ی پەرلەمانیان بڕی‪ ،‬هەردوو‬ ‫حزبی بااڵدەست پارتی دیموكراتیی مەسیحیی – ‪CDU‬‬ ‫(كۆنزەرڤاتیڤەكان)‌و سۆس���یال دیموكراتیی ئەڵمانیا –‬ ‫‪ SPD‬دەنگێكی زۆریان لەدەس���تدا‪ .‬كۆنزەرڤاتیڤەكان‬ ‫بەڕێزەی‌ ‪ ،%32.93‬سۆس���یال دیموكراتەكان ‪،%20.51‬‬ ‫ئەڵتەرناتیڤ ب���ۆ ئەڵمانیا ‪ ،%12.64‬پارتی دیموكراتیی‬ ‫ئ���ازاد ‪ ،%10.75‬پارت���ی چەپ (دی لینك���ە) ‪‌%9.24‬و‬ ‫س���ەوزەكان ‪ .%8.94‬ئەمە وایكرد پێكهێنانی حكومەت‬ ‫بە‌ئاسانی‪ ،‬هاوش���ێوەی‌ قۆناغەكانی پێشوو زۆر ئەستەم‬ ‫بێت‪ ،‬یەكەم ڕۆژی هەڵبژاردن‪ ،‬سۆس���یال دیموكراتەكان‬ ‫بە‌پێداگرییەوە گوتیان دەبینە ئۆپۆزیس���یۆن‪ ،‬لەمێژووی‬ ‫پارتی چەپیش���دا هی���چ كاتێ���ك هاوپەیمانێتیی لەگەڵ‬ ‫كۆنزەرڤاتیڤ���ەكان نەب���ووە‪ ،‬هی���چ الیەنێكی���ش لەگەڵ‬ ‫ئەڵتەرناتیڤ ب���ۆ ئەڵمانیا نەچ���ووە هاوپەیمانێتییەوە‌و‬ ‫ئەوانیش خۆیان دەیانویس���ت لەئۆپۆزیسیۆن بمێننەوە‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی‌ دەمایەوە هەرس���ێ پارت���ی كۆنزەرڤاتیڤەكان‪،‬‬ ‫سەوزەكان‌و لیبراڵەكان بوو بە‌هەر سێ ڕەنگی ڕەش‪ ،‬سەوز‌و‬ ‫زەردەوە‪ .‬ئەمەش چەمكێكی نوێی لە‌ئەدەبیاتی سیاسیی‬ ‫ئەڵمانیادا دروس���تكرد‪ :‬هاوپەیمانێتیی جامایكا‪ .‬لەوەوە‬ ‫هاتووە كە ئااڵی جامایكا لەم س���ێ ڕەنگە پێكهاتووە‪‌،‬و‬ ‫بەگش���تیش لە‌ئەڵمانیا حكومڕانیی هاوپەیمانێتیی‪ ،‬ئااڵی‬ ‫هێزەكانی ناو ئەو هاوپەیمانێتییە بەخۆیەوە دەگرێت‌و بۆ‬ ‫ئەو قۆناغە دەبێتە ئااڵی حكومەت‪.‬‬ ‫هاوپەیمانێتیی جامایكا‬ ‫هاوپەیمانێتیی جامایكا‪ ،‬زاراوەیەكی تازەیە لە‌سیاسەتی‬ ‫ئەڵمانیادا‪ ،‬ب���ەو هاوپەیمانێتییە چاوەڕوانكراوە دەگوترا‬ ‫لەنێوان هەرسێ پارتی یەكێتیی دیموكراتیی مەسیحیی‪/‬‬ ‫یەكێتیی كۆمەاڵیەتیی مەس���یحیی (‪‌)CDU-CSU‬و‬ ‫پارتی دیموكراتیی ئازاد‌و پارتی سەوز‪ ،‬لە‌هەرسێ ڕەنگی‬ ‫ڕەش‌و زەرد‌و سەوز پێكهاتووە‪ .‬ئەم ناوەش لەوە هاتووە‬ ‫كە دەگەڕێتەوە ب���ۆ ڕەنگەكانی ن���او هاوپەیمانێتییەكە‬ ‫هاوشێوەی‌ ڕەنگەكانی ئااڵی واڵتی جامایكا‪.‬‬ ‫بۆ جامایكا شكستی هێنا؟‬ ‫دوای هەوڵ���ە زۆر‌و بەردەوامەكان���ی ئەنگێال مێركڵ‪،‬‬ ‫ڕاوێ���ژكاری ئەڵمانیا‪ ،‬ب���ۆ بونیادنانی بلۆك���ی زۆرینەی‌‬ ‫پەرلەمانی���ی‪ ،‬شكس���تی هێن���ا ئەوی���ش دوای ئەوەی‌‬ ‫پارتی ئ���ازادی دیموكراتیی ڕایگەیاند چیتر بەش���داریی‬ ‫لە‌گفتوگۆكان���ی هاوپەیمانێتییەك���ە ناكات‪ .‬بەگش���تیش‬ ‫ڕادەگەیەنرێت‌و پارتەكەش پشتڕاستی كردۆتەوە‪ ،‬هۆكاری‬ ‫هاتنە دەرەوە‌و بەش���دارینەكردن‪ ،‬دەگەڕێتەوە بۆ پرسی‬ ‫پەنابەران (یاخود كۆچبەران) لە‌ئەڵمانیا‪.‬‬ ‫لە دەس���تووری ئەڵمانیادا دەگوترێ���ت‪ ،‬هەر كۆچبەر‬ ‫یان پەنابەرێ���ك‪ ،‬مافی یەكگرتن���ەوەی‌ خێزانیی هەیە‪،‬‬ ‫س���ەوزەكان بەپێ���ی وت���اری ئەم���ڕۆ‪ ،‬چوارش���ەممەی‌‬ ‫ڕۆژنامەی‌ (تاتز)ی ئەڵمانیی س���ەر بە‌پارتی سەوز بێت‪،‬‬ ‫ئەوان لەگ���ەڵ ئەوەدا بوون دەس���توور جێبەجێبكرێت‌و‬ ‫پەنابەران ئەوانەی‌ وەاڵم���ی ئەرێنیان وەرگرتووە‪ ،‬مافی‬ ‫ڕاكێش���انی خێزانەكانیان هەبێت‪ ،‬لەگەڵ كەسی یەكەمی‬ ‫خێزانەكانیان‪ ،‬ب���ەاڵم پارتی نیۆلیبراڵ���ەكان‪ ،‬دژی ئەم‬ ‫پێش���نیارە وەس���تاوەتەوە‪ ،‬لەكاتێك���دا بۆ س���ەوزەكان‬ ‫پرس���ی وزە‌و ژینگەش وەك كارتێكی فش���ار ڕووبەڕووی‬ ‫مێركڵ كراوەتەوە‪ .‬كریس���تیان لیندنەر‪ ،‬سەرۆكی پارتی‬ ‫ئ���ازادی دیموكراتیی ڕایگەیاند‪ ،‬كە جیاوازیی زۆر هەبووە‬ ‫لە‌چارەسەركردنی مەسەلەی‌ كۆچبەران‌و سیاسەتی وزە‌و‬ ‫س���ەبارەت بە‌هاتنەدەرەوەش گوتی‪" :‬ئەوە زۆر باش���ترە‬ ‫نەك تەنها بۆ حكومڕانیكردن‪ ،‬بەڵكو زۆر باشترە لەوەی‌‬ ‫حوكمڕانییەكی خراپ بێتەئاراوە"‪.‬‬ ‫ئەوەی‌ جێگای گومانە‌و لە‌شەقامی سیاسیی ئەڵمانیدا‬ ‫دەگوترێت‪ ،‬لەسەرەتاوە ئەو پارتە نیازی بەشداریكردنی‬ ‫لە‌حكومەت���دا نەب���ووە‪ ،‬ب���ەاڵم ئەی‌ بۆ هات���ە دەرەوە؟‬ ‫لەكاتێكدا خەڵك بەگش���تیی لە‌ئەڵمانیا پێیوایە حزبەكان‬ ‫لە‌حكومەت���دا دەتوانن كار بكەن نەك لە‌ئۆپۆزیس���یۆندا‪،‬‬ ‫ئەمە ڕوانگەیەكی باوە لە‌ئەڵمانی���ا‌و میدیای بۆرژوازیش‬ ‫زۆرتری���ن خۆراك بەم بۆچوون���ە دەدات‪ .‬بەاڵم لەالیەكی‬ ‫دیك���ەوە‪ ،‬ڕەنگە ئەم پارتە كە بۆیەك���ەم جار دێتە ناو‬ ‫پەرلەمانەوە‪ ،‬لەوە تێگەیش���تبێت‪ ،‬مەس���ەلەی‌ پرس���ی‬ ‫پەنابەر‌و وزە‪ ،‬پرسێكی حەساسە‌و دەكرێت لەو ڕێگایەوە‬ ‫پروپاگەن���دەی گەورە بۆ داهات���وو بكرێت‪ ،‬لەكاتێكدا كە‬ ‫ئەگەری دووبارە هەڵبژاردن لە‌ئەڵمانیادا‪ ،‬وەك بژاردەیەك‬ ‫دوای شكستی هاوپەیمانێتیی جامایكا لەئارادایە‪ .‬ڕەنگە‬ ‫ئەم���ە ببێتە بژاردەیەك بۆ هەڵكش���انی دەنگەكانی ئەم‬ ‫پارت���ە‪ ،‬چونكە ئێس���تا لە‌ش���ەقامی ئەڵمانی���دا بووەتە‬ ‫ناوێكی دیار‌و قس���ەی‌ لەسەر دەكرێت‪ .‬مێركڵ لە‌ئەگەری‬ ‫كۆتاییهاتنی ئ���ەم هاوپەیمانێتیی���ەدا‪ ،‬لە‌ئێوارەی‌ ڕۆژی‬ ‫ش���ەممەدا‪ ،‬گوتی‪" :‬ئەمە بەگش���تیی دەبێت���ە ڕۆژێكی‬ ‫مێژوویی" (ئەڵبەتە بە‌مانا نێگەتیڤەكەی‌)‪.‬‬ ‫فۆلكە ڤیسینگ‪ ،‬یەكێك لە‌ئەندامانی پارتەكە‪ ،‬گوتی‪:‬‬ ‫"دانوس���تانەكان هەر لەس���ەرەتاوە پڕ لە‌كێش���ە‌و ئاژاوە‬ ‫بوون‪ .‬بێ پێكهاتە‌و بنەما‌و ناڕێكخراو بوون‪ .‬ڕاوێژكار هیچ‬ ‫چارەسەرێكی نەدۆزییەوە بۆ كۆتاییهێنان بە‌ملمالنێكان‪.‬‬ ‫لەبەرانبەردا‪ ،‬هەموو ش���تێك دواخرا‪‌،‬و گەیش���ت بێرە"‪.‬‬ ‫بەاڵم لە‌بەرانبەردا سەوزەكان دەڵێن‪ ،‬ئەم پارتە دەیەوێت‬ ‫قەناعەت بەهەردوو حزبی س���ەوزەكان‌و كۆنزەرڤاتیڤەكان‬ ‫بكات كۆتایی بە‌یاسای یەكگرتنەوەی‌ خێزان بهێنێت‌و بۆ‬ ‫ئەم قۆناغە ڕێگری بكات لە‌هێنانی خێزانی پەنابەران‪.‬‬ ‫هۆكارەكان چی بوون؟‬

‫زۆرب���ەی‌ میدیا بۆرژوازیی���ەكان هۆكارەكانی دابەزینی‬ ‫دەنگ���ی كۆنزەرڤاتیڤ���ەكان‌و سۆس���یال دیموكراتەكان‌و‬ ‫بەرزبوون���ەوەی‌ دەنگی نیۆفاشیس���تەكان‪ ،‬دەگەڕێننەوە‬ ‫بۆ مەس���ەلەی‌ سیاس���ەتی پەنابەران���ی ئەنگێال مێركڵ‌و‬ ‫پارتەك���ەی‌‪ .‬دەیانەوێ���ت ش���ەقامی ئەڵمانی���ی بەرەو‬ ‫جۆرێك لە‌ڕاس���یزمی نوێ بەرن‪ ،‬لەبەرانبەریشدا ترسیان‬ ‫لە‌سەرهەڵدان‌و گەورەبوونی پارتی ئەڵتەرناتیڤ بۆ ئەڵمانیا‬ ‫هەیە‪ ،‬بۆیە وەك ئامۆژگاریی���ەك دەیدەن بەگوێی پارتە‬ ‫بۆرژوازیی‌و ڕاستڕەوەكانی دیكەدا‪ ،‬كە بۆ چارەسەركردنی‬ ‫ئەم كێش���ەیە‪ ،‬ڕێگایەك بۆ س���نوورداركردنی پەنابەران‬ ‫دابنێن‪ ،‬هەروەها ئەوەی‌ ئێستاش وەك سەرەتایەك دراوە‬ ‫بە‌پەناب���ەران وەربگیرێنەوە‪ .‬بەاڵم ئ���ەوە زۆر گرنگە كە‬ ‫بەنێو ڕیشەی‌ قەیرانەكان‌و دۆڕانی مێركڵدا بگەڕێین‪ .‬ئەوە‬ ‫ڕاس���تە سیاس���ەتی پەنابەران‪ ،‬یەكێكە لە‌سیاسەتەكان‪،‬‬ ‫بەاڵم با ئەوەش���مان بیرنەچێت‪ ،‬پارتی چەپ‪ ،‬بەتایبەت‬ ‫ڕەخنەیەكی زۆر ئاراستەی‌ هەردوو ڕابەری دیاری پارتەكە‪،‬‬ ‫ئۆسكار الفۆنتین‌و زارا ڤاگنكنیشت كرا‪ ،‬كە سیاسەتێكی‬ ‫كۆنزەرڤاتیڤانەی���ان بەرانب���ەر بە‌پەناب���ەران گرتووەتە‬ ‫بەر‌و بەم هۆیەش���ەوە بەش���ێك لەدەنگەكانی پێشوویان‬ ‫لەدەستدا‪ ،‬واتا بوونی پەنابەران ئەگەر لەالیەكەوە دۆڕانی‬ ‫ب���ۆ كۆنزەرڤاتیڤەكان بەدواوە بووبێت‌و خاڵێك بووبێ بۆ‬ ‫نیۆفاشیستەكان دەنگ بەدەستبهێنن‪ ،‬هەر دژایەتیكردنی‬ ‫ئەم سیاس���ەتە خاڵێكیش بووە بۆ لەدەس���تدانی دەنگ‬ ‫لەالیەن پارتی چەپ���ەوە لەهەندێك ناوچەدا‪ .‬بەو مانایە‬ ‫هێش���تا هاوسۆزیی بەرانبەر پرسی پەنابەران لە‌ئەڵمانیا‪،‬‬ ‫نەگەیشتووەتە بنبەست‪.‬‬ ‫ئەم س���اتە زۆر گرنگە‪ .‬زۆرێك باس لەوە دەكەن ئەم‬ ‫سیناریۆیانە لەئارادان كە نادڵنیایی سیاسیی لە‌ئەوروپادا‬ ‫دەهێننە ئاراوە‪ .‬بەاڵم ئەگەر بەوردیی سەیری قەیرانەكان‬ ‫بكەی���ن‪ ،‬هۆكارەكانی ب���ەردەم مێركڵ زیات���رن لە‌تەنها‬ ‫پرسی پەنابەران‪ ،‬بۆ نموونە پێویستە سەرنج لە‌ناوچەی‌‬ ‫ئەوروپ���ا‪ ،‬ئاس���اییش‪ ،‬كۆچب���ەران‪ ،‬دەس���تێوەردان‌و‬ ‫خۆتێهەڵقورتاندنەكانی ڤالدیمیر پوتین بەتایبەت لە‌پرسی‬ ‫وزە‌و لە‌پشتگیریكردنی پیگیدا (كورتكراوەی‪ :‬ئەوروپییە‬ ‫نیش���تمانپەروەرەكان دژی بە‌ئیس�ل�امكردنی خۆرئاوا)‪،‬‬ ‫ك���ە لەسەرتاس���ەری ئەوروپا چاالكە‌و گەلێك پش���ێویی‬ ‫سیاسیی‌و كۆمەاڵیەتیی‌و ترس‌و تۆقینی الی موسڵمانان‌و‬ ‫ناموسڵمانان دروس���تكردووە‪ ،‬هەروەها پەیوەندییەكان‌و‬ ‫دانوستانە پیسەكانی مێركڵ لەگەڵ توركیای ئەردۆغان‪،‬‬ ‫مەس���ەلەی‌ پۆڵەن���دا‌و هەنگاری���ا‌و هەروەها مەس���ەلەی‌‬ ‫برێكس���ت‪ ،‬هەموویان خاڵی گرنگ���ن‪ .‬یەكێكی دیكە لەو‬ ‫خااڵنەی‌ پارتە نیۆلیبراڵەك���ە لە‌هاوپەیمانێتیی جامایكا‬ ‫هاتە دەرەوە‪ ،‬مەس���ەلەی‌ باج بوو‪ ،‬كە دەیگوت نابێت بۆ‬ ‫ئاوەدانكردنەوە ب���اج لە‌كۆمپانیاكان وەربگیرێت‌و بخرێتە‬ ‫س���ندووقی خێرخوازییەوە‪ .‬ئەمە لە‌میدیای بااڵدەس���تدا‬ ‫باس ناكرێت‪ ،‬بەڵگەنامەكان باسی دەكەن‪.‬‬ ‫ئەم���ەش لە‌ئێس���تادا‪ ،‬ك���ە لە‌ئەڵمانی���ا ڕوودەدات‪،‬‬ ‫ئەزموونێك���ی نوێ���ی ئەڵمانیای���ە ل���ە‌دوای جەنگەوە تا‬ ‫ئەمڕۆ‪.‬‬ ‫هەڵبژاردنی نوێ؟‬ ‫ه���ەر بەڕاس���تی هەڵبژاردنێك���ی دیك���ە دەكرێتەوە؟‬ ‫لەسەرەتاوە سۆسیال دیموكراتەكان ڕەتیان كردەوە بچنە‬ ‫ناو هەر هاوپەیمانێتییەكەوە‪ .‬لەڕاس���تیدا س���ەوزەكان‌و‬ ‫كۆنزەرڤاتیڤ���ەكان هەموو دەرفەتێ���ك بەكاردەهێنن بۆ‬ ‫جەختكردنەوە لەس���ەر ئەوەی‌ ئەوان پێویستیان بەیەكتر‬ ‫هەیە‪ .‬ئەگەرچی ئەم هاوپەیمانێتییە پێویستی بە‌زۆرینەی‌‬ ‫پەرلەمانیی هەیە‪ ،‬ئ���ەم كارەش وادەكات دەرفەت بداتە‬ ‫نیۆلیبراڵەكان ب���ۆ تەواوك���ردن‌و تەكمیلەكردنی بەرەی‌‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنی ئەڵتەرناتیڤ بۆ ئەڵمانیا‌و دەرفەت دەداتە‬ ‫سۆسیال دیموكراتەكان دەموچاوی خۆیان بپارێزن‪.‬‬ ‫لەو حاڵەتەدا‪ ،‬كە دواتر باسی دەكەم‪ ،‬هاوپەیمانێتییەكی‬ ‫كەمینە دروس���ت دەبێ���ت‪ ،‬كە ب���ەرەی‌ حكومەت الواز‬ ‫دەكات‌و بەرەی‌ ئۆپۆزیسیۆن بەهێز دەكات‪ .‬بۆیە هێشتا‬ ‫ئەگ���ەری هەڵبژاردنی نوێ لە‌ئارادایە‪ .‬باس لەوە دەكرێت‬ ‫هۆكاری هەڵكش���انی نیۆفاشیس���تەكان بۆ ئەو ئاس���تە‬ ‫ب���ەرزە دەگەڕێتەوە بۆ ئەو هۆكاران���ەی‌ لە‌پروپاگەندەی‌‬ ‫هەڵبژاردن���دا دژی پەنابەران‌و مەس���ەلەی‌ خێزان‪ ،‬بەرەو‬ ‫زۆرترین ئاراس���تەی‌ ڕاس���تڕەوی ڕۆیش���تن‪ ،‬شكس���تی‬ ‫جامایكاش لە‌هەڵبژاردنی نوێدا دەرفەت دەداتە پارتەكان‬ ‫زیاتر بەرەو ئاراس���تەی‌ ڕاس���تڕەویی بڕۆن‌و خەس���ڵەتی‬ ‫ئاشكرای ڕاستڕەوانە‌و كۆنزەرڤاتیڤانە بەخۆیانەوە بگرن‪.‬‬ ‫حكومەتی كەمینە‬ ‫لەبەرانب���ەردا‪ ،‬ئەم���ڕۆ سیاس���ەتمەدارانی سۆس���یال‬ ‫دیموكرات وێڕای ئەوەی‌ چوونەتە بەرەی‌ ئۆپۆزیسیۆنەوە‪،‬‬ ‫پێش���نیاری حكومەت���ی كەمینەیان ك���ردووە لەجیاتی‬ ‫دووب���ارە هەڵبژاردن���ەوە‪ .‬حكومەتی كەمین���ە لەنێوان‬ ‫كۆنزەرڤاتیڤەكان‌و سەوزەكان‪ ،‬كە حكومەتێكی بچووكی‬ ‫ناو هاوپەیمانێتییەكی بچووك دەبێت‪ ،‬كە بەهەردووكیان‬ ‫دەگەنە ‪%41‬ی پێگەی‌ پەرلەمانیی‪ .‬لە‌مێژووی ئەڵمانیادا‬ ‫تەنها یەكجار حكومەتی كەمینە ئەویش لە‌ویالیەتی هێسە‬ ‫ڕوویداوە‪ .‬سۆس���یال دیموكراتەكان بەڕێگایەكی باشتری‬ ‫دەزانن لەبری هەڵبژاردنی نوێ‪.‬‬ ‫ئەمڕۆ "دێر شپیگل ئۆنالین"ی ئەڵمانیی نووسیویەتی‪:‬‬ ‫"لەن���او سۆس���یال دیموكرات���دا‪ ،‬ب���ەردەوام دەنگ���ی‬ ‫پش���تیوانیكردن لە‌حكومەتی كەمینە لەهەڵكشان دایە"‪.‬‬ ‫هەروەها تۆرس���تن ش���ێفەر گیومبل ئەم���ڕۆ بۆ زی دی‬ ‫ئێف���ی ئەڵمانی���ی ڕایگەیاند‪" :‬ئێس���تا ئێم���ە بیر لە‌هیچ‬ ‫هاوپەیمانێتییەكی گەورە لەم ساتەدا ناكەینەوە"‪ .‬هەروەها‬ ‫هەر ئەمڕۆ بۆ "مۆرگن ماگاتزین"ی ئەڵمانیی باس���ی لەوە‬ ‫كرد‪" :‬ئێمە ئەم شێوازەی‌ نەمسامان ناوێت"‪.‬‬ ‫ش���ێفەر گیومبل س���ەبارەت بەم حكومڕانییە‪ ،‬بۆ دێر‬ ‫ش���پیگڵ ڕایگەیان���د‪ ،‬بەپێی مادەی‌ ‪63‬ی دەس���تووری‬ ‫ئەڵمانی���ا‪ ،‬بوونی ئەم بژاردەی���ە‌و گرتنەبەری‪ ،‬مومكین‌و‬ ‫یاساییە‪ .‬هەڵبژاردنی نوێش یاس���اییە‪ ،‬بەاڵم حكومەتی‬ ‫كەمین���ە‪ ،‬ڕەنگ���ە بژاردەیەكی باش���تر بێ���ت‪ .‬هەروەها‬ ‫دەشڵێت لە‌هێسە ئەزموونێكی باشی ئەم حكومڕانیەمان‬ ‫بینیوە‪ .‬ئەگەرچی لەم ڕۆژانەدا ترسێكی دیكەش هاتۆتە‬ ‫ئ���اراوە‪ ،‬كۆنزەرڤاتیڤ���ەكان لەگەڵ پارت���ە نیۆنازییەكە‬

‫هاوپەیمانێتی���ی پێكبهێنن‪ ،‬ئەمە ڕووب���دات‪ ،‬بەجۆرێك‬ ‫لەج���ۆرەكان ئەزموون���ی ‪1933‬ی ئەڵمانی���ای هیتلەری‬ ‫دووبارە دەكاتەوە‪.‬‬ ‫ئەگەرچ���ی لەالیەك���ی دیك���ەوە‪ ،‬لەن���او سۆس���یال‬ ‫دیموكراتەكاندا دوای شكستی جامایكا‪ ،‬فشارەكان لەسەر‬ ‫مارتین ش���وڵتزی ڕابەری ئەم پارت���ە لەزیادبووندان‪ ،‬كە‬ ‫بلۆكێكی گ���ەورەی‌ هاوپەیمانێتیی پێكبهێنن‪ .‬ئەگەرچی‬ ‫ئێس���تاش س���ەرۆكی كۆماری ئەڵمانی���ا‪ ،‬فرانك ڤاڵتەر‬ ‫ش���تاینمایەر‪ ،‬جۆرێك ڕۆڵی نێوانگ���ر لەنێوان پارتەكاندا‬ ‫دەبینێ���ت‌و پێش���تر لەالی���ەن ئەندامان���ی حزبەكەیەوە‬ ‫ڕەخنەی‌ لێگیرا‪ .‬ئێستا لەالیەن باڵی ڕاستڕەوی سۆسیال‬ ‫دیموكراتەوە فشارەكان لەسەر شوڵتز لەبەرزبوونەوەدان‬ ‫ك���ە بچێتە بەرەی‌ هاوپەیمانێتی���ی كۆنزەرڤاتیڤەكانەوە‪.‬‬ ‫تا ئێس���تا هیچ هەواڵێك لە‌ڕازیبوونی ئەم پارتە لەئارادا‬ ‫نییە‪ ،‬تەنها پێش���نیاریان بریتیی���ە لە‌حكومەتی كەمینە‬ ‫وەك مافێكی دەستووریی‌و یاسایی‪.‬‬ ‫حكومەتی كەمینە چییە؟‬ ‫حكومەت���ی كەمینە‪ ،‬ی���ان كابین���ەی كەمینە‪ ،‬یاخود‬ ‫كەمین���ەی‌ پەرلەمانی���ی‪ ،‬ئ���ەو كابینەیەیە ك���ە بەپێی‬ ‫دەس���تووری ئەڵمانیا‪ ،‬كاتێك لە‌سیس���تەمی پەرلەمانیدا‬ ‫پارتە س���ەرەكییەكان لە‌پێكهێنان���ی حكومەتێكی گەورە‬ ‫یاخود حكومەت���ی زۆرینە‪ ،‬یان حكومەت���ی بنكەفراوان‬ ‫شكس���ت دەهێن���ن‪ ،‬بەپێ���ی دەس���تووری ئەڵمانی���ا‪،‬‬ ‫م���اددەی‌ ‪ ،63‬پێكهێنان���ی حكومەتی كەمین���ە‪ ،‬لەژێر‬ ‫ڕێ���ژەی‌ یاس���ایی حكومەت���ی زۆرین���ەی ‪ %50‬زاید ‪،1‬‬ ‫پێكدەهێنرێت‪ .‬لە‌حكومەت���ی كەمینەدا مەرج نییە تەنها‬ ‫ئەو دوو حزبە‌بەش���دار بن‪ .‬بۆ نموونە لە‌ئەڵمانیا دەكرێت‬ ‫ڕێككەوتن لەسەر حكومەتی كەمینە بەمانای ئەوە بێت‪،‬‬ ‫كە سۆس���یال دیموكراتەكان دەنگ بە‌حكومەتی كەمینە‬ ‫دەدەن بە‌ڕێككەوتن لەس���ەر خاڵێك‪ ،‬چەپەكان لەس���ەر‬ ‫خاڵێك ڕێكدەك���ەون‪ ،‬س���ەوزەكان‌و بەرەكانی دیكەش‪،‬‬ ‫لە‌ئەزموونی هەرێمی هێسەدا ئەم مۆدێلە تاقیكراوەتەوە‌و‬ ‫بەڕادەیەكی���ش س���ەركەوتنی بەدەس���تهێنابوو‪ ،‬ئەوكات‬ ‫حكومەتی كەمینە لەنێوان سۆس���یال دیموكرات‌و پارتی‬ ‫سەوزدا (ڕەنگی سوور‌و سەوز)دا بوو‪.‬‬ ‫ئێستا وەك بژاردەیەك لەبری هەڵبژاردن باس لەمۆدێلی‬ ‫حكومەت���ی كەمینە بۆ سەرتاس���ەری ئەڵمانیای فیدڕاڵ‬ ‫دەكرێت‪ .‬بەاڵم لەالیەكی دیك���ەوە حكومەتی كەمینەش‬ ‫گەلێك الوازی خ���ۆی‌ دەبێت‪ ،‬حكومەتێك دەبێت توانای‬ ‫جێبەجێكردن���ی هەم���وو یاس���ا‌و خواس���تەكانی نابێت‪،‬‬ ‫ڕەنگ���ە ئەمجارە ك���ە ئەڵتەرناتیڤ بۆ ئەڵمانیا س���ێیەم‬ ‫حزبی ئ���ەم واڵتەیە‪ ،‬بەردەوام لەبەرەی‌ ئۆپۆزیس���یۆندا‬ ‫حكومەت ڕووب���ەڕووی تەنگژە‌و پێك���دادان بكاتەوە‪ .‬بۆ‬ ‫نموونە‪ ،‬ماوەیەك پێش ئێس���تا نیۆنازییەكان یادەوەریی‬ ‫س���ەر ش���ەقامەكانیان دەبرد‪ ،‬كە دروس���تكرابوون وەك‬ ‫ناڕەزایەتیی���ەك بەرانبەر تاوانەكان���ی نازییەكان‪ ،‬لە‌هەر‬ ‫ش���ەقامێكدا‪ ،‬لەبەردەم هەر ماڵ‌و دوكانێكدا هەر تاوانێك‬ ‫لەالی���ەن نازییەكانەوە كرابێ���ت‪ ،‬یادەوەرییەك دانراوە‪‌،‬و‬ ‫بزربوون‌و دزراون‌و بەگش���تیش باس لەوە دەكرێت ئەمە‬ ‫دەستی نازییەكانی لەپشتە‌و زۆر بەڵگەنامەش لەسەریان‬ ‫ئاش���كرابووە‪ ،‬ئێس���تا كە بڕیار دەرچووە بۆ كڕینەوەی‌‬ ‫ئ���ەم یادەوەرییان���ە بكڕدرێن���ەوە‪ ،‬یەكێك لە‌خواس���تە‬ ‫ئاشكراكانی پارتی ئەڵتەرناتیڤ بۆ ئەڵمانیا بۆ حكومەتی‬ ‫داهات���وو‪ ،‬چ هاوپەیمانێتیی جامایكا بێت یان حكومەتی‬ ‫كەمین���ە‪ ،‬ئەوەیە كە نابێت حكوم���ەت ئەم یادەوەرییانە‬ ‫بكڕێتەوە‌و پارەیان بۆ خ���ەرج بكات‪ .‬مافی پەرلەمانیان‬ ‫بەكاردەهێنن‪.‬‬ ‫بەاڵم ه���ەر لەالیەكی دیك���ەوە‪ ،‬حكومەت���ی كەمینە‬ ‫ڕەنگە دەس���تكەوتێكی دیكەشی هەبێت‪ ،‬ئەوەیە پێگەی‌‬ ‫ئەڵمانیا بۆ قۆناغێ���ك لە‌ئەوروپا لەناو هێزی ناتۆ‪ ،‬الواز‬ ‫دەكات‪ ،‬ئ���ەم الوازبوونە وادەكات ئ���ەو واڵتانەی‌ بەهۆی‌‬ ‫ئەڵمانیاوە ڕووبەڕووی قەیران بوونەتەوە‪ ،‬جۆرێك خۆیان‬ ‫ڕێكبخەن���ەوە‌و مافی خۆی���ان دژی ئەڵمانیا‌و قەرزەكانی‬ ‫س���ەریان بەكاربهێنن‪ ،‬لەوانە یۆنان‌و ئیسپانیا‌و پرتوگال‪.‬‬ ‫هەروەك چ���ۆن پێش یەكگرتن���ەوەی‌ ئەڵمانی���ا‪ ،‬لەناو‬ ‫چەپەكان���دا بۆچوونێك هەبوو كە دەنگی بەرزكردبووەوە‬ ‫دژی یەكگرتن���ەوەی‌ ئەڵمانیا‪ ،‬چونك���ە پێیانوابوو ئەم‬ ‫یەكگرتنەوەیە ئیمپریالیزمی ئەڵمانیی لەئاس���تی دونیادا‬ ‫بەهێز دەكات‪ ،‬ئێستاش وەك ئەگەرێك حكومەتی كەمینە‬ ‫ڕەنگە دەرفەتێك بەو واڵتانە بدات كە ئەڵمانیا ڕووبەڕووی‬ ‫قەیرانی كردوونەتەوە‪.‬‬ ‫پارتی چەپ دەبێت چی بكات؟‬ ‫وەك گاردیانی بریتانی لەمڕۆدا نووسیویەتی دابەشبوونی‬ ‫سیاس���یی ئەڵمانیا كاریگەریی لەس���ەر مەس���ەلەی‌ كار‬ ‫لە‌ئەوروپ���ا دەبێت‪ .‬پارتە نەریتییەكان دەس���تیانكردووە‬ ‫بە‌تەحەداك���ردن هەم لەنێو گروپە ڕاس���تڕەوەكان‌و هەم‬ ‫چەپڕەوەكاندا‪ ،‬ئەویش لەڕێگای هەڵكشانی قوتبەندیەوە‬ ‫دوای قەیرانەكان���ی ناوچەی‌ ئەوروپ���ا‌و قەیرانی بانكیی‬ ‫لە‌‪2011-2010‬ـەوە تا ئەمڕۆ‪.‬‬ ‫زۆرێك لە‌چەپەكان هەلومەرجی ئێس���تا بە‌س���ەردەمی‬ ‫كۆماری ڤایم���ار (‪ )1933-1918‬دەچوێنن‪ .‬بەاڵم ئەوەی‌‬ ‫هەیە‪ ،‬جیاوازیی نێوان ئەم دوو سەردەمەیە‪ ،‬بەڕادەیەك‬ ‫ئابووری���ی ئەڵمانی���ا لەئێس���تادا جێگی���رە پێچەوانەی‌‬ ‫س���ەردەمی كۆماری ڤایمار‪ ،‬كە قەیران���ەكان هیتلەریان‬ ‫هێنایە سەرحوكم‪ .‬ئیڤانس پریتچارد لە‌تەلەگراف ئۆنالینی‬ ‫ئەمڕۆدا دەنووس���ێت‪ " :‬بێگومان ل���ەم كاتەدا دەیەكانی‬ ‫‪ 1930‬دووب���ارە نابێتەوە‪ ،‬بەڵكو ئەوەی‌ هەیە شكس���تی‬ ‫هاوپەیمانێتییە‪ ،‬هەروەها قەیرانی دەستووریی"‌و قەیرانی‬ ‫سیاس���ییە‪ .‬بەاڵم بێگومان قەیرانی ئابووریش لەئارادایە‪.‬‬ ‫ئەوەی‌ هەیە بەڕادەیەك خەباتی چینایەتیی ئامادەییەكی‬ ‫ئەوت���ۆی‌ نییە‪ ،‬تا ه���اوكات ئەگەر قەیران���ی ڤایماریش‬ ‫دووبارە ببێتەوە‪ ،‬لەڕێگای خەباتی چینایەتییەوە دۆخەكە‬ ‫ب���ۆ كرێكاران ببرێتەوە‪ .‬بەاڵم پرس���یارەكە ئەوەیە ڕۆڵی‬ ‫چەپەكان بەگش���تیی‌و پارتی چەپ بەتایبەتی لە‌ئێستادا‬ ‫چییە؟‬

‫»» ‪19‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )604‬سێشه‌ممه ‪2017/12/5‬‬

‫خوێندنەوەیەکی ئەنتۆلۆژی‪ ...‬پاشماوە‬ ‫كاتێک مرۆڤەکان توش����ی مەترسی ئە‌بن‬ ‫لە‌تێگەیش����تنی ئ����ە‌و راس����تیە ئاڵۆزانەی‬ ‫چواردەوریان ئیتر شتەکان بە‌دیوی جیاواز‬ ‫وێن����ا ئە‌کەن‌و پەن����ا ئە‌بەنە ئە‌فس����انە بۆ‬ ‫شیکردنەوەی‌و تێگەیشتنی ئە‌و سەمەرانەی‬ ‫توان����اکان لە‌بەردەمی����ا بە‌چ����ۆکا ئە‌کەوێ‬ ‫لە‌ش����یکار کردنی‪ .‬ئ����ە‌وە کارەکتەری کورد‬ ‫خۆیەت����ی کە بۆ داپۆش����ین‌و ش����اردنەوەی‬ ‫شکستەکانی خۆی پەنا دەباتە گفت‌وگۆیەکی‬ ‫یەک الیەنە لەگەڵ ئامرازێکی بێ گیان وەک‬ ‫چیاکان‪ .‬لە‌مێژوی درێژی کوردا هەر کاتێک‬ ‫س����ەرکردەیەک بە‌هەر هۆیەک بێت توش����ی‬ ‫شکس����تی چەسپاندنی بونایەتی بوبێ‪ ،‬ئیتر‬ ‫پەن����ای بۆ پاکانە کردن ب����ردوە بەوەی کە‬ ‫لە‌دنیای گ����ەورەدا تەنهابوە‌و تەنها هاوڕێ‌و‬ ‫دۆس����تی چیاکانە‪ .‬ئە‌م دەستەواژەی تەنها‬ ‫چیاکان‌هاوڕێ‌و دۆستی کوردەکانن تەنانەت‬ ‫لە‌ئەدەبیات‌و لێکۆڵینەوە رۆژئاواییەکانیش����ا‬ ‫بە‌ڕونی دەرئەکەوێ‪.‬‬ ‫ناهوش����یاری بەکۆمەڵی ک����ورد مانایەکی‬

‫خۆشەویس����ت گەرانە‌و فریادڕەس����گەرانەی‬ ‫بەخش����یوە بە‌چی����اکان‪ .‬راس����تە لە‌هەندێ‬ ‫کاتدا ئە‌وە س����ەختی لوتکەی چیاکان بوە‬ ‫کە کەس����ایەتی کوردەکانی لە‌جینۆسایدی‬ ‫جەس����تەیی پاراس����توە‪ ،‬بەاڵم وەک هەندێ‬ ‫لە‌رۆژهەاڵتناس����ەکانیش ئاماژەیان پێکردوە‬ ‫ئە‌وە هەر چیاکانە کە بوەتە هۆی دابەشکاریە‬ ‫خێڵەکیەکانی ک����وردەکان خۆیان لە‌نا‌وچە‌و‬ ‫ش����وێنی جیاواز‪ .‬چی����اکان لە‌بی����رەوەری‬ ‫ناهوش����یاری ک����وردا ل����ەوە دەرچوە بەس‬ ‫تەنها شوێن بێت‪ ،‬بەڵکو بوەتە کارەکتەری‬ ‫رزگارک����ەر کاتێ����ک هەم����و دۆس����تەکان‌و‬ ‫هاوڕێکانی تر کوردەکان جێ ئە‌هێڵن‪ .‬خۆی‬ ‫بەکارهێنانی وش����ەی چیا وەک‌هاوڕێ یان‬ ‫دۆس����ت الی کوردەکان جێی رامانە‪ ،‬ئە‌مە‬ ‫نزیکە لەو سیس����تەمی ئاماژەو ئە‌فس����انەی‬ ‫کە لە‌ناهوشیاری سیستەمی خێلگەریەکاندا‬ ‫خۆی بەرجەس����تە ئە‌کات بە‌دروست کردن‌و‬ ‫شۆرکردنەوەی دەس����ەاڵتی باوکی گەورە‌و‬ ‫س����ەرکردەی مەزن بە‌ناو هێڵە ئاڵۆزەکانی‬ ‫پەیوەندی خێاڵیەت����ی وەک بەندی خوێن‌و‬

‫خزم‪ .‬لیرەدا ش����اخ‌و چی����اکان بە‌ڕوانینێکی‬ ‫خێاڵنە کراوەتە دۆست‌و هاورێی کورد‪ .‬ئە‌وە‬ ‫س����ادە بیری‌و نالۆژیکی عەقڵی خێڵگەریە‬ ‫ک����ە پەیوەندیە ئاڵۆزەکانی جیهان لەس����ەر‬ ‫بنەمای پەیوەن����دی خزمایەتی‌و هاوڕێیەتی‬ ‫بنی����اد ئە‌ن����ێ‪ .‬نمونەیەکی زین����دوی ئە‌م‬ ‫س����ەردەمەی عەقڵی خێڵگەریە ئە‌وەیە کە‬ ‫سەرکردەیەک پاش تێکشکانە سەربازیەکان‬ ‫لەس����ەر شاس����ەی تیڤیەکان هەمان قسەی‬ ‫رۆژهەاڵتن����اس دوبارە ئە‌کات����ەوە لە‌بارەی‬ ‫هاورێەتی‌و دۆس����تایەتی کورد‌و چیا!‪ .‬بەاڵم‬ ‫چی����اکان ئامرازیکی سروش����تین‌و بێ بەرین‬ ‫لە‌شکس����ت‌و تەنانەت سەرکەوتنەکان‪ ،‬ئە‌وە‬ ‫نەزانینی سەرکردەکانە لە‌چۆنیەتی مامەڵە‬ ‫ک����ردن لەگ����ەڵ جیه����ان‌و نەخوێندنەوەی‬ ‫پەیوەندیە ئاڵ����ۆزەکان‌و نەبونی دنیادیدە‌و‬ ‫دیسکۆرسی تایبەت بە‌کەسایەتی کوردی کە‬ ‫وا لە‌سەرکردەکان ئە‌کات هانا بۆ هاوڕێیەتی‬ ‫چیاکان ب����ەرن‪ ،‬وات����ا چیاکان هەمیش����ە‬ ‫ئامادە کراون لە‌نێو ناهوش����یاری بە‌کۆمەڵی‬ ‫کەسایەتی کوردی بۆ ئە‌ستۆ پاکی‌و پاکانە‬

‫بۆ خۆ لەوەی کە ه����ەر هەڵەیەکی مێژویی‬ ‫کراب����ێ‪ .‬بە‌ئامادەبون����ی عەقڵی زانس����تی‌و‬ ‫رەخنەگری بوار نامێنێ بۆ ئەفسانە کردنی‬ ‫هێما‌و ئاماژە سروش����تیەکان‪ .‬ئە‌وە ئامادە‬ ‫نەبونی عەقڵی زانس����تی‌و رەخنەگرییە کە‬ ‫کوردەکان ئە‌خاتە بەردەم ریسکی ئاوێتەبون‬ ‫بە‌تێکستی شاراوەی ئە‌فس����انەئامێزەکان‌و‬ ‫چەسپاندنی لە‌ناهوشیاری بەکۆمەڵ‪ ،‬ئە‌مەش‬ ‫بوار فەراه����ەم ئە‌کا بۆ خویندنەوەی هەڵە‌و‬ ‫بەهانە دۆزینەوە بۆ شکستە خۆیەکان‪.‬‬ ‫لێ����رەدا رامانێکی����ش زۆر پێویس����تە لەو‬ ‫هۆکارەی وا لە‌رۆژهەاڵتناس����ە ئە‌وروپیەکان‬ ‫ئ����ە‌کات کە ئە‌وانیش هەمان دەس����تەواژەی‬ ‫(ک����ورد ه����اورێ‌و دۆس����تی نی����ە چیاکان‬ ‫نەبێت) نەخەن����ە کایەیەک����ی مەعریفیەوە‬ ‫بەڵکو بەرگی ئە‌فس����انەی بدەن����ێ‪ .‬لێرەدا‬ ‫ئە‌و رۆژهەاڵتناسانە ئە‌کەونە هەمان هەڵەی‬ ‫فەلسەفی بنیادگەری دوالیزمی پێچەوانەیی‪،‬‬ ‫هەر وەک لە‌بنیادگەری پۆستمۆدێرنا پێناسە‬ ‫ئە‌کرێ‪ .‬ئە‌و رێچکە فەلس����ەفی‌و بنیادگەریە‬ ‫لەس����ەر هاوکێش����ەی ئە‌وروپی‌و ئە‌وی تری‬

‫نائەوروپ����ی دروس����ت بوە‪ .‬لێ����رەدا کورد‬ ‫وەک کەس����ی یەکس����انی ئە‌وروپی تەماشا‬ ‫ناکرێ‪ ،‬یان بە‌عەقڵی زانس����تی رەخنەگرانە‬ ‫شکس����تەکانی ناخوێنرێت����ەوە بە‌وەی ئە‌وە‬ ‫هەڵ����ەی س����ەرکردەکانی ک����ورد خۆیەتی‬ ‫بە‌ئەندازەی دورویی ئە‌وروپیەکانیش خۆیان‬ ‫لە‌بەکارهێنان����ی هەرزانان����ەی جەنگاوەری‬ ‫کورد‌و پشت تێکردنیان لە‌کاتی مەترسیدا‪.‬‬ ‫کەس����ایەتی وەک هین����ری لیڤ����ی ی����ان‬ ‫رۆژهەاڵتناسانی تر باشترە ئاماژە بە‌عەقڵی‬ ‫خێڵەتگەری کەسایەتی سەرکردەکان بدەن‬ ‫کە رویەکی ئە‌فس����انە بۆ شکستی سەربازی‬ ‫خۆیان دنیادی����دە ئە‌کەن بۆ خەڵکەکانیان‪.‬‬ ‫لێ����رەدا رۆژهەاڵتناس����ەکانیش وەک‬ ‫پاکانەی����ەک‌و وەک بەهان����ە هێنانەوەیەکی‬ ‫مۆرااڵنە کۆنس����ێپتی چی����اکان دەهێنن بۆ‬ ‫رەوانەوەی ئازارە زۆرەکانی س����ایکۆلۆجی‬ ‫برینداری کەسایەتی کورد‪.‬‬ ‫ل����ەم ش����یکارەی س����ەرەوە تێئەگەین‬ ‫کە عەقڵ����ی خێڵگ����ەری الی کەس����ایەتی‬ ‫کورد‪ ،‬لە‌ناهوش����یاری بە‌کۆمەڵدا‪ ،‬هەمیشە‬

‫‪19‬‬

‫لە‌پرۆس����ەی دروست کردنی هێماو ئەفسانە‬ ‫بەردەوام����ە‪ ،‬بە‌تایب����ەت لە‌الی����ەن فیگورە‬ ‫خێڵەکیەکان‌و س����ەرکردە خێڵەتگەریەکان‪،‬‬ ‫ئیتر لە‌ژێر ناوی تێکستی ئە‌فسانەیی ئایینی‬ ‫بێ����ت یان ئایدۆل����ۆژی‪ ،‬ئ����ە‌وان توانیویانە‬ ‫هێم����ا ش����اراوەکان‌و س����یمبۆلە زۆرەکان‌و‬ ‫ئە‌فسانەکان‪ ،‬نەک چیاکان بەڵکو سیمبۆلی‬ ‫باوک����ی مەزن‌و پەیامبەری مەزن کە لە‌ لەکە‬ ‫لە‌ناهوش����یاری بە‌کۆمەڵدا خۆی حەشارداوە‬ ‫بە‌سودی مانەوەی س����تاتۆی خۆیان بەکار‬ ‫بهێنن‪ .‬س����ەرکردە خیڵەکیەکان پێویستیان‬ ‫بە‌دەس����تەواژەی (کورد هاورێ‌و دۆس����تی‬ ‫نی����ە چیاکان نەبێت) هەی����ە چونکە لێرەدا‬ ‫ئە‌فسانەی ش����اراوەی ناهوشیاری بەکۆمەڵ‬ ‫رەوایی ئە‌داتە شکست‪ ،‬بەربەستێک ئە‌بێت‬ ‫بەرامب����ەر لێپرس����ینەوەی مۆڕاڵی بەرامبەر‬ ‫شکس����تەکان‪ ،‬لە‌هەمان کات����دا بەردەوامی‬ ‫ئ����ە‌دات ب����ەو س����ەرکردە خێڵەکیان����ە تا‬ ‫لە‌پڕۆس����ەی خەفەکردن‌و سانس����ۆر کردنی‬ ‫بیرکردنەوەی زانس����تی‌و مەعریفی بەردەوام‬ ‫بن‪.‬‬

‫"شۆڕشی ئۆکتۆبەر کۆدەتایەکی سیاسی بوو نەک شۆڕش"‪ ...‬پاشماوە په‌روه‌رده‌ وه‌ك ئه‌زمون‪...‬پاشماوە‬ ‫هیچی���ان ناگەڕێن���ەوە س���ەر س���ەرچاوە‬ ‫ئەس���ڵیەکەی بزووتن���ەوەی پرۆلێتاریا‪ ،‬واتە‬ ‫ئەوروپ���ای ڕۆژئاوا‪ ،‬بەڵکو‪ ،‬تەنها بیدعەیەکی‬ ‫سۆشیالیستییان هێناوە کە لەگەڵ قۆناغێکدا‬ ‫دەگونجێت‪ ،‬هێشتا چینی کارگەر تیایا مەشقی‬ ‫خەبات���ی نەکردبوو‪ .‬بۆیە ئەمە‪ ،‬لە‌باش���ترین‬ ‫حاڵدا‪ ،‬بیدعەیەکی یۆتۆپی لێدروس���ت بووە‪.‬‬ ‫ئەمەیش لەمێژوویەکەوە سەرچاوە دەگرێت کە‬ ‫هێشتا توانا نیە ئیدراکێکی واقیعی ئەو مەرجە‬ ‫مێژووییانەی تێدا بکرێت کە نەهاتوونەتەبەر‪.‬‬ ‫بۆی���ە چەپەکان‪ ،‬گی���رۆدەی دەس���تی ئەو‬ ‫تێڕوانینانە بوون ک���ە لەبیرەوەریی کۆمەڵگا‬ ‫کۆنەکانەوە بەمی���رات مابوونەوە‪ ،‬ئایندەیان‬ ‫بەچ���اوی جووتی���ار دەبینی ن���ەک بەچاوی‬ ‫پرۆلێتاریا‪ ،‬دەجەنگان دژی دەرەبەگایەتیەک‬ ‫کە ه���ەر پاش���ماوەکانی مابوو ن���ەک دژی‬ ‫برجوازی���ەت‌و ش���ێوە موڵکدارێتیەکەی ئەو‬ ‫چینە مۆدێرنە کە لەگەش���ەدا بوو‪ .‬لەڕاستیدا‬ ‫ناتوانرێت سیستمێکی فیکریی سۆشیالیستی‬ ‫دابمەزرێنرێت‪ ،‬لەو پەیوەندیە چینایەتیانەدا‬ ‫نەبێ���ت کە برجوازی���ەت‌و پرۆلێتاری���ا تیایا‬ ‫ڕووبەڕوودەبنەوە‪ .‬بۆیە سروشتیە‪ ،‬سیستمە‬ ‫فیکریە سۆشیالیس���تی‌و کۆمۆنیس���تیەکانی‬ ‫کوردس���تان‌و عێ���راق‪ ،‬هەر تەنه���ا کۆپیەک‬ ‫بووبێت���ن لە‌کۆمەڵە ئایدیایەک���ی قەرز کراو‪،‬‬ ‫ئەمەیش بە‌هەموو شێوانشێوەکانیەوە‪.‬‬

‫ئاوێنە‪ :‬ئەو حیزبە‌چەپ‌و کۆمۆنیستیانەی‬ ‫بەهادی���ن نوری مامتان‪ ،‬س���کرتێری حیزبی‬ ‫ش���یوعی لە‌‪ 1952‬بە‌دوکانی سیاسی ناویان‬ ‫دەب���ات ‪ ،‬بۆچ���ی بوونە دوکانی سیاس���ی‪،‬‬ ‫نەدەکرا حەرەکەی چەپ‪ ،‬ئەو مێژوو‌و میراتی‬ ‫ئۆکتۆبەر‪ ،‬کە ش���انازی پێوە دەکەن‪ ،‬بکاتە‬ ‫کەرەستەیەکی بەهێز بۆ داڕشتنی ستراتیژی‬ ‫گش���گیر بۆ کۆمەڵ���گا‪ ،‬کە لەس���ەدان الوە‬ ‫دەالقەی هەیەو بەردەوام لەبۆش���ایی پڕۆژەی‬ ‫جدیدا بووە؟‬ ‫ئەن���وەر نەجمەدی���ن‪ :‬چ���ەپ میراتگری‬ ‫ئۆکتۆب���ەرە‪ .‬پێویس���تە س���ەرەتا‪ ،‬ئەوە یاد‬ ‫بخەمەوە‪ ،‬کە ئۆکتۆبەر کۆدەتایەکی سیاسی‬ ‫بووە نەک شۆڕشێکی کۆمەاڵیەتی کە دەستی‬ ‫بردبێت بۆ سیس���تمی چەوس���اندنەوە‪ ،‬ئەو‬ ‫کۆدەتایەیش‪ ،‬سەرکەوتن بوو بەسەر شۆڕشی‬ ‫سۆڤیەتەکانی کارگەراندا کە لە‌شوباتی ‪١٩١٧‬‬ ‫دا تەقیوەت���ەوە‪ .‬دواین ئامانجی کۆدەتاکەی‬ ‫ئۆکتۆبەری���ش (س���ەرمایەداریی دەوڵ���ەت)‬ ‫بووە‪.‬‬ ‫ئەوەت���ا دامەزرێنەرەک���ەی دەوڵەت���ی‬ ‫س���ۆڤێتی‪ ،‬واتە لینین دەڵێت‪" :‬سۆشیالیزم‬ ‫هی���چ نیە هەنگاوێکی پێش���کەوتووتر نەبێت‬ ‫لە‌س���ەرمایەداریی مۆنۆپۆل���ی دەوڵ���ەت‪.‬‬ ‫بە‌واتایەک���ی دی‪ ،‬سۆش���یالیزم تەنه���ا‬ ‫س���ەرمایەداریی دەوڵەتی���ی مۆنۆپۆلی���ە کە‬

‫ئایا ئەڵمانیا لەبەردەم‪...‬پاشماوە‬ ‫بدات‪ ،‬دیارە ئەمە تەنها هۆكاری لەدەس���تدانی‬ ‫دەنگەكان���ی پارتی چەپ نیی���ە‪ .‬پارتی چەپ‬ ‫ئێس���تا كە تاكە پارتێكە خەبات دژی ڕاسیزم‌و‬ ‫عەدالەت���ی كۆمەاڵیەتی���ی‌و زۆرینەی‌ چەپەكان‬ ‫هاوس���ۆزن لەگەڵ پرس���ی پەنابەراندا‪ ،‬ئەركی‬ ‫قورس���ی لەئەستۆیە‪ ،‬باشترین ڕێگا ئەوەیە كە‬ ‫دەس���تبكات بە‌پەیوەندیی چ���ڕ بەكۆمەڵگاوە‪،‬‬ ‫هەوڵ���ی وش���یاریی چینایەتی���ی‌و پەیوەندیی‬ ‫بە‌بەرزكردن���ەوەی‌ خەبات���ی چینایەتیی���ەوە‬ ‫بكات‪ ،‬مەس���ەلەی‌ یۆنان‌و ئیسپانیا‌و كەتەلۆنیا‬ ‫مەس���ەلەی‌ گرنگن بۆ پارتی چ���ەپ‪ ،‬هەروەها‬ ‫لەیەك���ەم كۆبوون���ەوەی‌ دوێنێ���ی پەرلەمانی‬ ‫ئەڵمانیاش���دا‪ ،‬پارتی چەپ بەڕاشكاوی ئااڵی‬ ‫یەپەگەی���ان لە‌پەرلەم���ان بەرزك���ردەوە وەك‬ ‫ناڕەزایەتییەك دژی حكومەتی ئەڵمانیا كە ئەم‬ ‫ئااڵ‌و سیمبوالنەی‌ قەدەغە كردووە‪ ،‬هەر دوێنێ‬ ‫كریستینە بوخهۆڵتز بەڕووی نیۆفاشیستەكاندا‬ ‫كەوتە ڕەخنەی‌ توند‌و ئەم خەباتەش وردە وردە‬ ‫وادەكات ڕۆڵی پارتی چ���ەپ بەرزتر بكاتەوە‪.‬‬ ‫لە‌وت���اری داهاتوومدا دێمە س���ەر باس���كردن‬ ‫لە‌پارتی چەپی ئەڵمانیا (دی لینكە)‪.‬‬ ‫ڕۆژەكانی داهاتوو‪ ،‬ڕووداوی تازە دێنە سەر‬ ‫سەكۆی شانۆی سیاسییەوە لە‌ئەڵمانیا‪.‬‬

‫وێڕای ئەوەی‌ باسی هەڵبژاردنی نوێ دەكرێت‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم بەداخەوە شانس���ێكی ئەوتۆ بۆ پارتی‬ ‫چ���ەپ (دی لینكە) لەئ���ارادا نییە تا بتوانێت‬ ‫دوای هەڵبژاردن���ەكان بەهێزتر ببێت‪ .‬ساش���ا‬ ‫س���تانیچیچ لە‌وێب س���ایتی سۆتزیالیسموس‪،‬‬ ‫لە‌وتاری ئەمڕۆی���دا بە‌زمانی ئەڵمانیی‪ ،‬پێیوایە‬ ‫سیاس���ەتەكانی زارا ڤاگنكنیشت‪ ،‬هاوسەرۆكی‬ ‫پارتی چەپ‪ ،‬دژی سیاس���ەتەكانی حزبەكەی‌‪،‬‬ ‫لە‌پەرلەماندا‪ ،‬بووەتە هۆی‌ الوازبوونی دەسەاڵتی‬ ‫گش���تیی خەباتی ئەم پارتە‌و بۆ ئەمەش باجی‬ ‫داوە‌و باجی زیاتریش دەدات ئەگەر لەسەر ئەم‬ ‫هێڵە بڕوات‪.‬‬ ‫ل���ە بەرانبەردا چەند ڕۆژێك پێش ئێس���تا‪،‬‬ ‫ئۆس���كار الفۆنتین بانگی "بزووتنەوەی بەرەی‬ ‫نوێی چەپگەرایی" كرد دژ بەو مەترس���یانەی‌‬ ‫ڕووب���ەڕووی كۆمەڵ���گا دەبنەوە ن���ەك تەنها‬ ‫لە‌ئەڵمانیا بەڵكو لە‌سەرتاسەری ئەوروپا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫شایانی باس���ە ئەو كێشانەی‌ وایكردووە پارتی‬ ‫چەپ نەتوانێت لە‌لیس���تی سێیەمی پارتەكانی‬ ‫ئەڵمانیادا بمێنێتەوە‪ ،‬بێگومان لەدەس���تدانی‬ ‫پەیوەندییەكان���ی بەخ���وارەوەی‌ كۆمەڵ���گا‪،‬‬ ‫سیاس���ەتی ڕیفۆرمیس���تیی حزبەكە‪ ،‬پرس���ی‬ ‫پەنابەران‪ ،‬سازش لەسەر سیاسەتی ڕادیكاڵ‪،‬‬ ‫حوكمڕانیی���ان لە‌هەرێم���ی تۆرینی���ا لەالیەن‬ ‫ڕۆمۆلۆڤ���ەوە‪ ،‬ك���ە چەند جارێ���ك نازییەكان‬ ‫بەئاش���كرا كۆنس���ێرت‌و چاالكیی���ان كردووە‬ ‫بەبێ ڕێكخس���تنی چەپ���ەكان‌و خەڵك لەدژی‬ ‫نازیی���ەكان‪ ،‬ئەمەش وایك���ردووە لە‌ئەڵمانیای‬ ‫خۆرهەاڵت‪ ،‬پارتی چەپ دەنگێكی زۆر لەدەست‬

‫سەرچاوە‪:‬‬ ‫چەن���د ئیقتیباس���ێكم لە‌ه���ەردوو گاردیانی‬ ‫بریتانیی بە‌ئینگلیزیی‌و دێر شپیگڵی ئەڵمانیی‬ ‫كردووە بەتایبەت كاتێك لێدوانی بەرپرس���انی‬ ‫تێدابووە‪.‬‬

‫ ‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ داد‬ ‫تێبینه‌رایه‌تی‌ تۆماركردنی‌ خانووبه‌ره‌ی‌ شارباژێر ‬

‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گش�� ��تی‌ تۆماركردن� � �ی‌ خانووبه‌ره‌‬ ‫لیژنه‌ی‌ جێگیركردنی‌ خاوه‌ندارێتیی‌ شارباژێر‬ ‫بانگه‌وازی‌‬

‫[داوای تۆماركردنی‌ خانووبه‌ره‌ به‌ نوێكراوه‌]‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و داوایه‌ی پێشكه‌شی فه‌رمانگه‌كه‌مان كراوه‌ له‌ رێكه‌وتی‌ (‪11/21‬‏‪ )2017/‬سه‌باره‌ت به‌ تۆماركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌واوی‌ زنجیره‌ی‌ (‪ 334‬گه‌ڕه‌كی‌‪ /‬چوارتای‌ كۆن) به‌ ناوی به‌ڕێز ( كمال عپمان حس�� ��ن) به‌ رێوڕه‌س�� ��می‌‬ ‫نوێكراوه‌ به‌وپێیه‌ی له‌بن ده‌س�� ��تیدابووه‌ وه‌ك خاوه‌ندار له‌ماوه‌ی یاس�� ��اییدا‪ ،‬بۆیه‌ بانگه‌وازی داواكه‌ی ده‌كه‌ین‬ ‫به‌مه‌به‌س�� ��تی‌ جێگیركردنی‌ خاوه‌ندارێتیی‌ به‌ڕێزیان وه‌ك پێشه‌كییه‌ك بۆ تۆماركردنی‌ به‌پێی‌ ئه‌حكامی یاسای‌‬ ‫تۆماركردنی‌ خانووبه‌ره‌ ژماره‌ (‪ 43‬س�� ��اڵی‌ ‪ 1971‬هه‌مواركراو)‪ ،‬بۆیه‌ هه‌ركه‌س�� ��ێك په‌یوه‌ندی یان مافێكی‌‬ ‫دیاریكراوی‌ هه‌یه‌ به‌م خانووبه‌ره‌وه‌ با به‌ڵگه‌ و دیكۆمێنته‌كانی‌ پێش�� ��كه‌ش به‌م فه‌رمانگه‌یه‌ بكات له‌ ماوه‌ی‌‬ ‫(‪ )30‬رۆژ ل� � �ه‌ رۆژی دوای باڵوبوونه‌وه‌ی ئه‌م بانگه‌وازه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ئاماده‌بێت له‌ پێگه‌ی‌ خانووبه‌ره‌كه‌دا له‌‬ ‫كاتژمێر (‪)10‬ی‌ سه‌رله‌به‌یانی له‌ رۆژی دوای ته‌واوبوونی ئه‌م بانگه‌وازه‌وه‌ تاكو مافه‌كانی خۆی بسه‌لمێنێت‬ ‫له‌و نۆڕینه‌ (كه‌شف) پێگه‌ییه‌ی‌ له‌و رۆژه‌دا ئه‌نجام ده‌درێت بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌‪.‬‬ ‫هیوا محمد جالل‬ ‫ ‬ ‫تێبینه‌ری‌ تۆماركردنی‌ خانووبه‌ره‌ی‌ شارباژێر‬ ‫ ‬

‫خراوەت���ە بەرژەوەن���دی هەموو گ���ەل‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئیتر چیتر مۆنۆپۆلێکی س���ەرمایەداری نیە"‬ ‫(س���ەرچاوە‪ :‬ئەرش���یفی لینین لە‌ئینترنێت‪:‬‬ ‫‪www.marxists.org/archive/‬‬ ‫‪lenin/works/1918/apr/29.‬‬ ‫‪htm#sec1‬‬ ‫بۆیە ئەگەر لەم دیدگایەوە بڕوانینە ئایندە‬ ‫کە هیچ نیە هەمان سیستمی سەرمایەداریی‬ ‫نەبێت‪ ،‬ئەوا‪ ،‬ئەو گووتەیەی مامم (مامۆستا‬ ‫بەهادی���ن ن���وری) دروس���ت دەردەچێت کە‬ ‫ئەمانە دوکانی سیاسی‌و بازرگانیان خستۆتە‬ ‫جێگای خەباتی چینایەتی‪ .‬ستراتیژی ئەوان‪،‬‬ ‫هەمان س���تراتیژی برجوازیەت���ە‪ :‬لیبرالیزم‌و‬ ‫س���یکۆالریزم! چ���ەپ بەگش���تی‌و چەپ���ی‬ ‫کوردستان بەتایبەتی‪ ،‬هەمیشە هەوڵیانداوە؛‬ ‫بەپەنا بردن بۆ دیالەکتیکە مەس���یحیەکەی‬ ‫هیگڵ‌و ماتریالیزمە میکانیکیەکەی فیۆرباخی‬ ‫ئەڵمان���ی‪ ،‬ئایدیاکانی���ان ڕوون بکەن���ەوە‪.‬‬ ‫ئەوان ب���ەم کارەیان‪ ،‬هیچی���ان نەکردووە‪،‬‬ ‫دوور کەوتن���ەوە نەبێ���ت لەمەیدانی مێژوو‬ ‫گەڕان���ەوە ب���ۆ مەیدان���ی ئایدیۆلۆژیا‪ ،‬هەر‬ ‫لەب���ەر ئەوەی���ش ب���ووە‪ ،‬چەپ هەمیش���ە‪،‬‬ ‫پەیوەندیە واقیعیەکان دەگۆڕن بەپەیوەندیە‬ ‫وەهمی���ەکان‪ ،‬بۆی���ە جیهانگۆڕیی���ش ه���ەر‬ ‫بەئایدیای پێغەمبەرەکانی���ان دەزانن‪ .‬بەاڵم‬ ‫لەڕاستیدا ئەوە ملمالنێی چینەکانە کۆمەڵگا‬

‫دەگۆڕێ���ت ن���ەک بیرو ئایدی���ای پێغەمبەرە‬ ‫سیاسیەکان‌و فەیلەسووفان‪ .‬لەکاتێکدا ئەوان‬ ‫ئایدیا بەبزوێنەری مێژوو دەزانن‪ ،‬ماتریالیزمی‬ ‫مێژووی���ی‪ ،‬جەنگی چینایەت���ی بەبزوێنەری‬ ‫مێژوو دەزانێ���ت‪ .‬ئێس���تایش لەچەرخێکدا‬ ‫دەژیی���ن‪ ،‬لەپش���ت قەیران���ە ئابووریەکانی‬ ‫سیستمی س���ەرمایەداریی جیهانیەوە‪ ،‬شەڕە‬ ‫چینایەتیەکان دەگەڕێنەوە سەر شانۆی مێژوو‪،‬‬ ‫ملمالنێکان ئاشکراتر دەنوێنن‪ ،‬پرۆلێتێرەکان‪،‬‬ ‫س���ەرلەنوێ‪ ،‬بەئامانجی ئەوەی چارەنووسی‬ ‫خۆیان بگرنەدەس���ت‪ ،‬خۆی���ان لەڕێکخراوە‬ ‫سۆشیالیس���تیەکانیاندا ڕێکدەخەن���ەوە‪.‬‬ ‫بزووتن���ەوە سۆشیالیستیەکەیش���یان هی���چ‬ ‫واتایەک نادات دەس���تگرتن نەبێت بەس���ەر‬ ‫ئی���دارە ناوخۆییەکاندا ک���ە خۆبەڕێوەبردن‬ ‫دەکات���ە واقیع لەهەموو ئاس���تێکی ئیداری‌و‬ ‫بەرهەمهێنان���ی هەرەوەزکاریدا‪ .‬ئەگەر چەپ‬ ‫دەیەوێ���ت بەش���ێک بێ���ت ل���ەو بزووتنەوە‬ ‫سۆشیالیس���تیە‪ ،‬ئ���ەوا‪ ،‬زۆر بەدڵنیاییەوە‪،‬‬ ‫دەبێ���ت واز لەچەپ بوونی خۆی‌و ئاراس���تە‬ ‫س���یکۆالرەکەی بهێنێت‌و بگەڕێتەوە س���ەر‬ ‫پرۆگرام���ە مێژووییەک���ەی پرۆلێتاری���ا‪:‬‬ ‫سۆش���یالیزم! تەنها چارەیش بۆ دەربازبوون‬ ‫لەهەموو قەیرانەکان‪ ،‬گردبوونەوەیە لەدەوری‬ ‫پرۆگرام���ە مێژووییەک���ەی پرۆلێتاریا‪ ،‬واتە‬ ‫لەئاراستەیەکی سۆشیالیستیەکەیدا‪.‬‬

‫ ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‬ ‫ ‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‬

‫عدد‪2155 :‬‬ ‫به‌روار‪2017/11/29 :‬‬

‫ئاگاداری‌‬

‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگاداری‌ هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ سااڵنی‌ (‪ )1989-1987‬زه‌ویان‬ ‫له‌ناحییه‌ی‌ رزگاری‌ (صمود) وه‌رگرتوه‌ كه‌ هاواڵتی‌ (اس�� ��ماعیل فخرالدین محمد علی‌) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژماره‌‬ ‫هه‌وائی‌ (‪ )6489‬داوای‌ ڕێگا پێدانی‌ كردوه‌ به‌ مه‌به‌س�� ��تی‌ دروستكردنی‌ خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌س� � �ه‌ر ئه‌و پارچ� � �ه‌ زه‌وییه‌ هه‌یه‌ له‌ماوه‌ی‌ (‪ )30‬ڕۆژدا له‌ دوای‌ باڵوكردن� � �ه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانیمان بكاته‌وه‌ به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ شاره‌وانیمان كاری‌ یاسایی‌ بۆ ناوبراو ده‌كات‪.‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‬ ‫ ‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‬

‫ ‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫عدد‪2176 :‬‬ ‫به‌روار‪2017/12/4 :‬‬

‫ئاگاداری‌‬ ‫س� � �ه‌رۆكایه‌تی‌ ش�� ��اره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگاداری‌ هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ سااڵنی‌ (‪)1989-1987‬‬ ‫زه‌وی�� ��ان له‌ناحیی� � �ه‌ی‌ رزگاری‌ (صمود) وه‌رگرتوه‌ كه‌ هاواڵتی‌ (ابراهیم مدح�� ��ت محمد) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژمار‌ه‬ ‫هه‌وائی‌ (‪ )10087‬داوای‌ ڕێگا پێدانی‌ كردوه‌ به‌ مه‌به‌ستی‌ دروستكردنی‌ خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌س� � �ه‌ر ئه‌و پارچ� � �ه‌ زه‌وییه‌ هه‌یه‌ له‌ماوه‌ی‌ (‪ )30‬ڕۆژدا له‌ دوای‌ باڵوكردن� � �ه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانیمان بكاته‌وه‌ به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ شاره‌وانیمان كاری‌ یاسایی‌ بۆ ناوبراو ده‌كات‪.‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ ‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬

‫وه‌زاره‌تی‌ داد‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گشتی‌ تۆماركردنی‌ خانووبه‌ر‌ه‬ ‫تێبینه‌رایه‌تی‌ تۆماركردنی‌ خانووبه‌ره‌ی‌ شارباژێر‬ ‫لیژنه‌ی‌ جێگیركردنی‌ خاوه‌ندارێتیی‌ شارباژێر‬ ‫بانگه‌وازی‌‬

‫[داوای تۆماركردنی‌ خانووبه‌ره‌ به‌ نوێكراوه‌]‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و داوایه‌ی پێشكه‌شی فه‌رمانگه‌كه‌مان كراوه‌ له‌ رێكه‌وتی‌ (‪11/21‬‏‪ )2017/‬سه‌باره‌ت به‌ تۆماركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌واوی‌ زنجیره‌ی‌ (‪ 328‬گه‌ڕه‌كی‌‪ /‬چوارتای‌ كۆن) به‌ ناوی به‌ڕێز ( غریب بكر جعفر) به‌ رێوڕه‌سمی‌ نوێكراوه‌‬ ‫به‌وپێیه‌ی له‌بن ده‌س�� ��تیدابووه‌ وه‌ك خاوه‌ندار له‌ماوه‌ی یاساییدا‪ ،‬بۆیه‌ بانگه‌وازی داواكه‌ی ده‌كه‌ین به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫جێگیركردنی‌ خاوه‌ندارێتیی‌ به‌ڕێزیان وه‌ك پێش� � �ه‌كییه‌ك بۆ تۆماركردنی‌ به‌پێی‌ ئه‌حكامی یاسای‌ تۆماركردنی‌‬ ‫خانووبه‌ره‌ ژماره‌ (‪ 43‬ساڵی‌ ‪ 1971‬هه‌مواركراو)‪ ،‬بۆیه‌ هه‌ركه‌سێك په‌یوه‌ندی یان مافێكی‌ دیاریكراوی‌ هه‌یه‌‬ ‫ب� � �ه‌م خانووبه‌ره‌وه‌ با به‌ڵگه‌ و دیكۆمێنته‌كانی‌ پێش�� ��كه‌ش به‌م فه‌رمانگه‌یه‌ بكات ل� � �ه‌ ماوه‌ی‌ (‪ )30‬رۆژ له‌‬ ‫رۆژی دوای باڵوبوون� � �ه‌وه‌ی ئه‌م بانگه‌وازه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ئاماده‌بێت له‌ پێگه‌ی‌ خانووبه‌ره‌كه‌دا له‌ كاتژمێر (‪)10‬‬ ‫ی‌ س� � �ه‌رله‌به‌یانی له‌ رۆژی دوای ته‌واوبوونی ئه‌م بانگه‌وازه‌وه‌ تاكو مافه‌كانی خۆی بسه‌لمێنێت له‌و نۆڕینه‌‬ ‫(كه‌شف) پێگه‌ییه‌ی‌ له‌و رۆژه‌دا ئه‌نجام ده‌درێت بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌‪.‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫هیوا محمد جالل‬ ‫تێبینه‌ری‌ تۆماركردنی‌ خانووبه‌ره‌ی‌ شارباژێر‬

‫مامۆس����تا ره‌فی����ق حه‌لمی����ش به‌ش����ێكی‬ ‫گرنگ����ی یاده‌وه‌رییه‌كان����ی ته‌رخانكردوە بۆ‬ ‫مامۆس����تایه‌تی‌و ئه‌زمونی خۆی ده‌گێڕێته‌وه‌‬ ‫له‌ناوچه‌ جیاوازه‌كانی كوردس����تان‌و عێراق‌و‬ ‫پێمان ده‌ڵێت چه‌ند تامه‌زرۆی مامۆستایه‌تی‬ ‫بوەو چۆن فێرخوازه‌كانی خۆشیان ویستوه‌و‬ ‫س����وودی پێگه‌یان����دون‌و ك����ه‌م ناوچ����ه‌ی‬ ‫عێراق هه‌ی����ه‌ ره‌فیق حلمی مامۆس����تایه‌تی‬ ‫تێدانه‌كردبێت ئه‌و كێش����انه‌ی ره‌فیق حیلمی‬ ‫پێی����دا تێپه‌ڕیوه‌ كه‌م مامۆس����تای ئێس����تا‬ ‫هه‌ی����ه‌ ته‌حه‌مولی ب����كات‪ ،‬چونكه‌ له‌بنه‌مادا‬ ‫حه‌زكردن‌و خ����ۆ ئاماده‌كردنی راس����ته‌قینه‌‬ ‫بۆ مامۆس����تایه‌تی نییه‌! مامۆس����تا جه‌مال‬ ‫نه‌به‌زیش له‌یادداشته‌كانی خۆیدا به‌ناونیشانی‬ ‫"بیره‌وه‌ریینام����ه‌ی ئه‌و رۆژان����ه‌ی جاره‌كی‬

‫دیی ناگه‌ڕێن����ه‌وه‌" چه‌ندین رووداو چیرۆك‌و‬ ‫ئه‌زمونی په‌روه‌رده‌یی خۆیمان بۆ ده‌گێڕێته‌وه‌‬ ‫له‌كاتی فێرخوازی‌و مامۆستایه‌تی كه‌ مایه‌ی‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ مامۆس����تاو په‌روه‌ده‌كاران س����وودی‬ ‫لێببینن‪ ،‬له‌شوێنێكدا ده‌نووسێت"به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫قوتابخان����ه‌ی نێوه‌ندییی كچان له‌س����لێمانی‬ ‫له‌باتی ئ����ه‌وه‌ی قوتابییه‌ كچ����ه‌كان به‌بیری‬ ‫چاك‌و ك����رده‌وه‌ی چ����اك پ����ه‌روه‌رده‌ بكا‪،‬‬ ‫كه‌وتبوە ده‌ستوه‌ش����اندن لێیان"‪ ،‬له‌باسێكی‬ ‫دیكه‌دا ده‌ڵێت" له‌م حوجرانه‌دا (قوتابخانه‌)‬ ‫دا منااڵن(كوڕوكچ) پێك����ه‌وه‌ ده‌یانخوێند"‪،‬‬ ‫جه‌مال نه‌به‌ز باسی ده‌یان ساڵ پێش ئێستا‬ ‫ده‌كات‪ ،‬كه‌چ����ی دوای ئ����ه‌و هه‌موو س����اڵه‌‬ ‫تازه‌ به‌ت����ازه‌ ده‌نگێكی زاڵ له‌دونیای ئێمه‌دا‬ ‫ده‌یه‌وێت كوڕوكچ له‌یه‌ك جیابكرێنه‌وه‌!‬

‫هەرێمی کوردستان ‪ /‬عێراق‬ ‫ژمارە‪1146 :‬‬ ‫ ‬ ‫وەزارەتی داد‬ ‫بەروار‪2017/11/28 :‬‬ ‫ ‬ ‫بەڕێوەبەرایەتی گشتی فەرمانگەکانی داد‬ ‫ ‬ ‫فەرمانگەی دادنوسی سلێمانی‪2/‬‬ ‫ئاگاداری‌‬ ‫بەپێی ئەو داوایەی کە لەالیەن (هەرێم ش������ریف مجید) پێشکەش بە‌فەرمانگەکەمان‬ ‫کراوە خاوەنی کارگەی (فڕنی ـ کازیوە ـ بۆ دروستکردنی صەمون‪ /‬پرۆژەی بچوک)‪.‬‬ ‫لەب������ەرواری (‪ )2017/10/25‬داوای تۆمارکردن������ی ئەو ئامێران������ەی کردوە کە لە‌‬ ‫(کارێزەوش������ک) دانراون ک������ە ئامێرەکانیان لەخوارەوە دیاری کراوە بەپێی یاس������ای‬ ‫دادنوس������انی ژم������ارە (‪)33‬ی س������اڵی (‪ )1998‬ی ب������ەکار لەهەرێمی کوردس������تان‬ ‫باڵودەکەینەوە‪ .‬هەر کەس������ێ خۆی بەپەیوەندیدار یان خاوەنی هەریەک لەو ئامێرانە‬ ‫دادەنێ لەماوەی (‪ )15‬پانزە رۆژدا س������ەردانی ئەم فەرمانگەیە بکات‪ ،‬بەپێچەوانەوە‬ ‫بەناوی داواکارەوە تۆماری دەکەین‌و بڕوانامەی تۆماری ئامێرەکانی پێدەدرێت‪.‬‬ ‫لەگەڵ رێزدا‬

‫ ‬ ‫ئامێرەکان‬ ‫‪ .1‬ئامێری فرنی صەمونی ئۆتوماتیک‪ /‬جوارخانەیی مرشد گوهر‪ /‬ئێرانی‪.‬‬ ‫ژـ ‪ 9572034‬ـ مۆدێل تورکی ـ کارەبایی‌و بازرگانی‪.‬‬ ‫‪ .2‬ئامێری هەویرشێل‪ /‬عجانە‪ /‬جۆر ـ ‪ /SOUTHSTAR‬ژمارە‪ 78 /‬ـ کارەبایی ‪150 /‬‬ ‫کغم‪ /‬ستیل‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ ‬

‫سۆران یادگار رشید‬ ‫دادنوسی یەکەمی‬ ‫فەرمانگەی دادنوسی سلێمانی‪٢/‬‬ ‫‪2017/11/21‬‬

‫وه‌زاره‌تی‌ داد‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گشتی‌ تۆماركردنی‌ خانووبه‌ر‌ه‬ ‫تێبینه‌رایه‌تی‌ تۆماركردنی‌ خانووبه‌ره‌ی‌ شارباژێر‬ ‫لیژنه‌ی‌ جێگیركردنی‌ خاوه‌ندارێتیی‌ شارباژێر‬ ‫بانگه‌وازی‌‬ ‫ی خانووبه‌ره‌ به‌ نوێكراوه‌]‬ ‫[داوای تۆماركردن ‌‬ ‫ی (‪1/3‬‏‪ )2013/‬سه‌باره‌ت ب‌ه‬ ‫ی ئه‌و داوایه‌ی پێشكه‌شی فه‌رمانگه‌كه‌مان كراو‌ه ل‌ه رێكه‌وت ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی كۆن) به‌ ناوی به‌ڕێز ( دابان حم‌ه‬ ‫ی (‪ 280‬گه‌ڕه‌كی‌‪ /‬چوارتا ‌‬ ‫ی زنجیره‌ ‌‬ ‫ی ته‌واو ‌‬ ‫تۆماركردن ‌‬ ‫امین محمدخان) به‌ رێوڕه‌س������می‌ نوێكراو‌ه به‌وپێیه‌ی له‌بن ده‌ستیدابوو‌ه وه‌ك خاوه‌ندار له‌ماوه‌ی‬ ‫ی جێگیركردنی‌ خاوه‌ندارێتیی‌ به‌ڕێزیان‬ ‫یاساییدا‪ ،‬بۆی‌ه بانگه‌وازی داواكه‌ی ده‌كه‌ین به‌مه‌به‌ست ‌‬ ‫ی خانووبه‌ر‌ه ژمار‌ه‬ ‫ی تۆماركردن ‌‬ ‫ی ئه‌حكامی یاس������ا ‌‬ ‫وه‌ك پێش������ه‌كییه‌ك بۆ تۆماركردنی‌ به‌پێ ‌‬ ‫ی ‪ 1971‬هه‌مواركراو)‪ ،‬بۆی‌ه هه‌ركه‌سێك په‌یوه‌ندی یان مافێكی‌ دیاریكراوی‌ هه‌ی‌ه‬ ‫(‪ 43‬ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌م خانووبه‌ره‌و‌ه با به‌ڵگه‌ و دیكۆمێنته‌كانی‌ پێش������كه‌ش ب������ه‌م فه‌رمانگه‌یه‌ بكات له‌ ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫(‪ )30‬رۆژ له‌ رۆژی دوای باڵوبوون������ه‌وه‌ی ئه‌م بانگه‌وازه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ئاماده‌بێت ل‌ه پێگه‌ ‌‬ ‫ی سه‌رله‌به‌یانی له‌ رۆژی دوای ته‌واوبوونی ئه‌م بانگه‌وازه‌و‌ه‬ ‫خانووبه‌ره‌كه‌دا له‌ كاتژمێر (‪‌ )10‬‬ ‫تاكو مافه‌كانی خۆی بسه‌لمێنێت له‌و نۆڕینه‌ (كه‌شف) پێگه‌ییه‌ی‌ له‌و رۆژه‌دا ئه‌نجام ده‌درێت‬ ‫بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌‪.‬‬ ‫هیوا محمد جالل‬ ‫ ‬ ‫ی خانووبه‌ره‌ی‌ شارباژێر‬ ‫ی تۆماركردن ‌‬ ‫تێبینه‌ر ‌‬ ‫ ‬

‫ونبون‬

‫* باجێک������ی زانک������ۆی پۆلیتەکنیک������ی س������لێمانی ونب������وە بەن������اوی‬ ‫(کارزان عم������ر حمە امین)‪ ،‬هەرکەس دۆزییەوە بیگه‌ڕێنێتەوە بۆ پرس������گەی زانکۆ‬ ‫یاخود پەیوەندی بکات بەژمارە مۆبایل‪.)07511538239( :‬‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاهیرو ویدات حسێن؟‬

‫‏كاو‌ه بمانبوره‌‬

‫رۆژانە نوێرتین هەواڵ لەڕێگەی‬ ‫‪SMS‬ی ئاوێنەوە بەدەسبهێنە‬

‫سات محه‌مه‌د‬ ‫ی‬ ‫هه‌مو س���اڵێك له‌دوا رۆژه‌كانی‌ پایزدا‪ ،‬قه‌تماغه‌ی‌ برینێك جه‌س���ته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژنامه‌گ���ه‌ری‌‌و روناكبیریی‌ كورد ده‌كولێته‌وه‌‪ ،‬برینێك كه‌ س���ه‌ڕه‌را ‌‬ ‫ی رۆژ‌و ساڵه‌كانیش هێشتا هه‌ر تازه‌و نوێیه‌‪ ،‬چوار ساڵ له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫تێپه‌ڕین ‌‬ ‫ی وه‌ك ئه‌م���ڕۆدا كاوه‌ گه‌رمیانی‌‪ ،‬ئه‌و گه‌نجه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫له‌ده‌م���ه‌و ئێواره‌یه‌ك ‌‬ ‫ی گولله‌و له‌باوه‌شی‌ دایك ‌ه‬ ‫ی نه‌دیو‪ ،‬درای ‌ه به‌ر رێژنه‌ ‌‬ ‫دڵی‌ پڕ بو له‌خۆزگه‌ ‌‬ ‫ته‌نهاو خێر له‌خۆنه‌دیوه‌كه‌یدا گیانی‌ سپارد!‬ ‫ی‬ ‫ێ بو ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی زۆربه‌ماندا دێت‌و ده‌چێت‪ :‬ك ‌‬ ‫له‌وساوه‌ پرسیارێك له‌مێشك ‌‬ ‫ی فریشت ‌ه‬ ‫ی كاوه‌ گه‌رمیانییه‌ك ‌‬ ‫ی دا به‌شه‌قوه‌شێنه‌كانی‌ بچن سه‌ر ‌‬ ‫فه‌رمان ‌‬ ‫ێ ده‌سه‌اڵت بخه‌نه‌ گۆڕه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه هه‌میشه‌ به‌ماتی‌‌و سه‌رسامییه‌و‌ه‬ ‫ئاساو ب ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌نادادپه‌روه‌رییه‌كانی‌ دنیای كوردی‌ راده‌ما‌و به‌رده‌وام زه‌رده‌خەنه‌یه‌ك ‌‬ ‫دڵگیر‌و ته‌می خه‌مێك له‌روخس���اری‌ نیش���تبو‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ پێشوه‌خت‬ ‫پێش���بینی‌ رودانی کارەساتێکی وەک بێوه‌ژن كه‌وتنی‌ شیرینی‌ هاوسه‌رو‬ ‫ی ئامه‌دی‌ كوڕه‌ تاقانه‌كه‌ی‌ بكات؟!‬ ‫به‌جێماوی‌ ئه‌نفال‌و هه‌تیو كه‌وتن ‌‬ ‫دۆزینه‌وه‌ی‌ س���ه‌ره‌داوی‌ ئه‌م تاوانه‌ سیاس���ییه‌‪ ،‬وه‌ك ئه‌زمونی‌ هه‌مو‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێمی‌ كوردستاندا سه‌لماندوییانه‌ كارێك ‌‬ ‫تاوانه‌ سیاسییه‌كانی‌ دیكه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بێهوده‌یه‌‪ ،‬چونك���ه‌ له‌دوا ‌‬ ‫ی ئه‌س���ته‌مه‌‌و مه‌حاڵ‌و گه‌ڕانێك��� ‌‬ ‫ت���ا بڵێ ‌‬ ‫ی سیاس���ی‌ له‌كوردس���تاندا‬ ‫راپه‌ڕین���ه‌وه‌ تا ئه‌مڕۆ چه‌ندین تاوان‌و تیرۆر ‌‬ ‫ئه‌نجامدراون‪ ،‬به‌اڵم بكه‌ره‌ س���ه‌ره‌كیه‌كانی هه‌ر هه‌مویان بزرو نادیارن!‬ ‫چونكه‌ سیس���ته‌می‌ سیاسی‌‌و دادوه‌ریی‌ كوردستان به‌شێوه‌یه‌ك ته‌رتیب‬ ‫ی سیاسیدا سه‌ره‌نجام‬ ‫كراون ك ‌ه لێكۆڵینه‌وه‌و گه‌ڕان به‌دوای‌ تاوان‌و تیرۆر ‌‬ ‫ی ده‌سه‌اڵت‌و له‌پێچێكدا بزر ده‌بن‪.‬‬ ‫هه‌ر ده‌چنه‌و‌ه سه‌ر تاریكخانه‌ ‌‬ ‫ی كاوه‌دا تێپه‌ڕی‌‌و هێشتا كه‌س نازانێت‬ ‫چوار س���ا ‌ڵ به‌سه‌ر تیرۆركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫كێ‌ له‌پش���ت تیرۆر كردنه‌وه‌كه‌یه‌تی‌! حه‌وت س���ا ‌ڵ به‌سه‌ر تیرۆركردن ‌‬ ‫ی مام ‌ه‬ ‫سه‌رده‌ش���ت عوسمان‌و نۆ ساڵیش به‌س���ه‌ر تیرۆر كردنی‌ سۆران ‌‬ ‫حه‌مه‌دا تێپه‌ڕی‌‌و هێش���تا كه‌سوكاریان چاوه‌ڕوانن دادو یاسا تۆڵه‌یان بۆ‬ ‫ی دۆسیه‌كانیان داخراون!‬ ‫بكاته‌وه‌‪ ،‬كه‌چ ‌‬ ‫ی تیرۆر كرا؟‬ ‫ی كاوه‌ گه‌رمیانی بۆچ ‌‬ ‫ئه‌ ‌‬ ‫ره‌نگه‌ وه‌اڵمدانه‌وه‌ی‌ ئه‌م پرس���یاره‌یان ئاس���ان بێت‪ ،‬كاو‌ه تیرۆر كرا‬ ‫ی به‌ك���رده‌وه‌ ئازاو ئ���ازادو بوێر بو‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی رۆژنامه‌نوس���ێك ‌‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی داخاو قڕ‌و ق���ه‌پ له‌به‌رامبه‌ر دزی‌‌و گز ‌‬ ‫نه‌یده‌ویس���ت ده‌می‌ خۆ ‌‬ ‫ی به‌سه‌ركزیی‌‌و‬ ‫ی ده‌سه‌اڵتدا بكاو بۆ خۆ ‌‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵت یان ئه‌و حزب ‌‬ ‫حزب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بژی‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ نه‌یده‌ویست ببێت به‌ به‌شێك له‌و گه‌نده‌ڵییه‌ ‌‬ ‫خۆش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫ی نه‌شیده‌ویست مل ‌‬ ‫ی تیا نغرۆ كراوه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫كوردستان ‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌‌و پارتی‌ كه‌چ ب���كات‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ كاوه‌یان تی���رۆر كرد تا هه‌مو‬ ‫ی پێ‌ چاوترس���ێن بكه‌ن كه‌ له‌به‌رامبه‌ر س���ته‌مكاریی‌‌و گه‌نده‌ڵی‌‌و‬ ‫ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نایه‌كس���انی‌‌و نادادپه‌روه‌ری‌‌و ئازادییه‌كان‌و کاری نایاس���ایی بانده‌كان ‌‬ ‫مافیاشدا بێده‌نگ نابن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی بوێر بو ك ‌ه تا دوا هه‌ناس���ه‌ چۆك ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌نوس���ێك ‌‬ ‫كاو‌ه گه‌رمیان ‌‬ ‫دانه‌داو له‌وتنی‌ راس���تییه‌كان پاش���گه‌ز نه‌بوه‌و پاشه‌كشه‌ی‌ نه‌كرد‪ ،‬ئه‌و‬ ‫پاش هه‌ر ده‌ستگیركردن‌و ئازاردانێك به‌ده‌م زه‌رده‌خه‌نه‌یه‌كی‌ مندااڵنه‌و‌ه‬ ‫ده‌ی���وت "هیچ هه‌ڕه‌ش���ه‌‌و ده‌س���تگیركردن‌و لێدانێك س���اردم ناكاته‌و‌ه‬ ‫له‌كاركردن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫كاو‌ه یه‌كێك ‌ه له‌و رۆژنامه‌نوس��� ‌ه راسته‌قینه‌و ده‌گمه‌نانه‌ی‌ زیاتر له‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌یر بكات وه‌ك ئه‌ركێكی‌ مرۆی ‌‬ ‫ی وه‌ك كارێكی‌ بازرگان ‌‬ ‫رۆژنامه‌نوس��� ‌‬ ‫ی كردو هه‌ر له‌و پێناوه‌شدا‬ ‫ی رۆژنامه‌نوس ‌‬ ‫لێیده‌ڕوانی‌‪ ،‬ئه‌و راستگۆیانه‌ كار ‌‬ ‫ی به‌خشی‌‪.‬‬ ‫سه‌ر ‌‬ ‫ی تۆ‬ ‫ی به‌ئه‌ندازه‌ ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌نوس���ان نه‌مانتوان ‌‬ ‫كاوه‌ بمانب���ور‌ه كه‌ ئێمه‌ ‌‬ ‫راس���تگۆو بوێر بین‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه هه‌مو ده‌م���ه‌و كۆتایی‌ پایزێك له‌م رۆژه‌دا‬ ‫ك ‌ه به‌ناح ‌هق‌و ناڕه‌وا دڵی‌ گه‌رمی‌ تۆیان س���ارد كرده‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌ هه‌س���ت‬ ‫به‌بچوكی‌ خۆمان‌و هه‌ست به‌گه‌وره‌یی‌ تۆ ده‌كه‌ین‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫ب‬ ‫ۆ‬ ‫ب‬ ‫ە‬ ‫ش‬ ‫د‬ ‫ژم ا‬ ‫ر‬ ‫ب‬ ‫ب ارە ‪ 1‬ون‬ ‫ن‬ ‫ێ‬ ‫ر‬ ‫ە‬ ‫‪ 21‬بۆ‬ ‫‪29‬‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬