Awene 608

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژماره‌ (‪)608‬‬ ‫سێشەممە ‪2018/1/9‬‬

‫توڕەیی‬ ‫خەڵکی‬ ‫ئێران‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ریکالم‬

‫‪5‬‬ ‫ریکالم‬

‫نوسەری‬ ‫"مردوشۆر"‬ ‫بۆ ئاوێنە‬ ‫دەدوێت‬ ‫‪7‬‬

‫ژماره‌یه‌ك په‌رله‌مانتار له‌هه‌وڵی‌ په‌كخستنی‌ پڕۆژه‌یاسای‌ كه‌مكردنه‌وه‌ ‌ی موچه‌ی‌ پل ‌ه بااڵكاندان‬

‫"تەنها لەخانەنشینی نایاسایی سەربازیدا‬ ‫‪ 80‬هەزار كەس موچە وەردەگرن"‬ ‫حكومەت���ی هەرێم���ی كوردس���تان س���ەربازیدا ‪ 80‬ه���ەزار ك���ەس موچە‬ ‫پ���رۆژەی چاكس���ازیكردن لەموچ���ەی وەردەگرن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ب���ن دیوار‌و خانەنش���ینی نایاس���ایی‌و ئاوێنه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬ئه‌م���ڕۆ ‪ ،1/9‬لیژنه‌ ‌‬ ‫پلەتایبەتەكان���ی ناردوەتە پەرلەمانی یاسایی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان سه‌باره‌ت‬ ‫ی‬ ‫ی موچه‌ ‌‬ ‫ی چاكس���از ‌‬ ‫ی به‌پڕۆژه‌یاس���ا ‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬ژماره‌یه‌ك په‌رله‌مانتار ‌‬ ‫خوله‌كانی‌ ئێس���تاو رابردو‪ ،‬لەهەوڵدان خانه‌نش���ینی‌‌و ده‌رماڵ���ه‌ كۆده‌بنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ێ ئ���ه‌وه‌ی‌ هێش���تا خوێندنه‌وه‌ ‌‬ ‫ب���ۆ پەکخس���تنی‪ ،‬پەرلەمانتارێکیش به‌ب��� ‌‬ ‫دەڵێت "تەنها لەخانەنشینی نایاسایی یه‌كه‌می‌ له‌په‌رله‌مان بۆ كرابێت‪ ،‬سۆران‬

‫ی حزبەك���ەی لەدەس���تكاری كردنی ئەم‬ ‫عومه‌ر په‌رله‌مانتاری‌ سه‌ر به‌فراكسیۆن ‌‬ ‫ی خانە نشینییە چەند زیان دەكات؟"‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵ���ی‌ ئیس�ل�امی‌ له‌په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫كوردستان به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "هەندێك ناوب���راو داوا ده‌كات س���به‌ینێی‌ ك��� ‌ه‬ ‫ی یه‌كه‌م بۆ ئ���ه‌م پڕۆژ‌ه‬ ‫په‌رله‌مانت���ار لەروانگ���ەی بەرژەوەندی خوێندن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫كەسی‌و حزبیەوە تەماشای پرۆژەیاساكە یاسای ‌ه ده‌كرێت له‌په‌رله‌مان‌و پاشانیش‬ ‫ی "یەكەم‪ ،‬ده‌پرس���ن له‌دەنگ���دان لەس���ەر پرۆژەیاس���اكە‪،‬‬ ‫دەك���ەن‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫لەئایندەدا کە خانەنش���ین بو خۆی لە كۆبونه‌وه‌كان بەشێوەیەكی راستەوخۆ‬ ‫كوێی پرۆژەك���ەدا دەبینێتەوە؟ دوەم‪ :‬بگوازرێتەوە تا رایگشتی الی رۆشنبێت‬

‫ێ لەگەڵ پرۆژەكەیە‌و كێ‌ لەدژیەتی‪،‬‬ ‫ك‌‬ ‫ئەو وتی "دەبێت هەمو كۆبونەوەكانی‬ ‫ئاس���اییەكانی پەرلەم���ان راس���تەخۆ‬ ‫پەخش بکرێ���ن‪ ،‬مەگ���ەر داوا بكرێت‬ ‫بەنهێن���ی ئەنجامبدرێت‪ .‬هەركەس���ێك‬ ‫داوا بكات كۆبونەوەی دەنگدان لەسەر‬ ‫پرۆژەك���ە نهێن���ی بێت‪ ،‬دەترس���ێت‬ ‫لەبەردەم جەماوەردا رای خۆی بڵێت‪.‬‬

‫هەركەس دژی ئەم پرۆژەیە بێت‪ ،‬واتا‬ ‫دژی چاكسازییە"‪.‬‬ ‫ی "جگە لەپل���ە مەدەنی‌و پلە‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫تایبەت���ەكان‪ ،‬تەنه���ا لەخانەنش���ینی‬ ‫نایاسایی س���ەربازیدا ‪ 80‬هەزار كەس‬ ‫موچە وەردەگرن"‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫ئەندامێکی وەفدی هاوبەشی سێ حزبەکە بۆ بەغدا‪:‬‬

‫نازانین كاربه‌ده‌ستان ‌ی عێراق راست دەكەن موچ ‌ه ده‌نێرن یان نا‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ وه‌فدی‌ هاوبه‌ش����ی‌ س ‌‬ ‫ێ‬ ‫حزبه‌ك����ه‌ ئاماژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ت����ا ئێس����تا دیار نیه‌ ك����ه‌ی‌‌و چۆن‬ ‫موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌رانی‌ هه‌رێم له‌الیه‌ن‬ ‫به‌غ����داوه‌ ده‌نێرێ����ت‪ ،‬ئ����ه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"كاربه‌ده‌س����تانی‌ عێ����راق به‌ڵێن����ی‌‬ ‫ناردنی‌ موچه‌یان داوه‌‪ ،‬به‌اڵم نازانین‬ ‫ده‌ینێرن یان نا"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬سلێمانی‌‪ :‬سەرۆكی جڤاتی‬ ‫گشتی بزوتنەوەی گۆران‪ ،‬د‪.‬رەئوف‬ ‫عوس����مان بەئاوێن����ەی راگەیان����د‬ ‫ئەوانیش نازانن بەغدا كەی موچەی‬ ‫وەزارەتی پەروەردە‌و تەندروس����تی‬ ‫دەنێرێت‪ ،‬لەبارەی سەردانی گۆران‌و‬

‫كۆمەڵ‌و هاوپەیمانی نیشتمانیش بۆ‬ ‫بەغدا كە ئەویش ئەندامی ئەو شاندە‬ ‫هاوبەشە بوە‪ ،‬وتی "داوامان له‌به‌غدا‬ ‫ك����ردوه‌ دەبێت موچەی تەواو بدەن‬ ‫بەفەرمانبەرانی‌ هه‌رێ����م نەك نیوە‬ ‫موچە‌و چارەكە موچە‪ ،‬وتوش����مانە‬ ‫نابێت موچەكە لەرێگەی حكومەتی‬ ‫هەرێمی كوردستانەوە دابەشبكرێت‬ ‫بەسەر فەرمانبەرانی هەرێم‪ ،‬ئەوان‬ ‫بەڵێنی����ان پێداوین لەماوەی داهاتو‬ ‫موچەكە دەنێرن‪ ،‬بەاڵم ناش����زانین‬ ‫راست دەكەن لەگەڵمان یاخود نا"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "عەبادی لەسەر ناردنی‬ ‫موچ����ەی وەزارەت����ی پ����ەروەردە‌و‬

‫تەندروستی پێیوتین هەمو هەوڵێكی‬ ‫خۆی دەخاتەگەر‪ ،‬ب����ەاڵم عەبادی‬ ‫وتی كاتێك وستمان بچین لەرێگەی‬ ‫بەن����دەری جەیهانی توركیاوە نەوت‬ ‫بفرۆش����ین‌و بەپارەك����ەی موچەی‬ ‫فەرمانبەرانی هەرێم بدەین‪ ،‬توركیا‬ ‫پێیوتین هەرێمی كوردستان ‪ 4‬ملیار‬ ‫دۆالر قەرزی لەئێمە وەرگرتوە‪ ،‬ئەو‬ ‫نەوتەی كە دەینێرن لەبری قەرزەكە‬ ‫هەڵی دەگرینەوە"‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫به‌هۆی‌ سكااڵ ‌ی‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی‌ مامۆستا‬ ‫هێرش فه‌رمان ‌ی‬ ‫ده‌ستگیركردن بۆ‬ ‫دو به‌رپرسی‌ كۆیه‌‬ ‫ده‌ردەچێت‬

‫خۆپیشاندانی فەرمانبەران‬

‫سەرۆكی فراكسیۆنی پارتی لەپەرلەمانی عێراق‪:‬‬

‫هێشتا هه‌ر مەسعود بارزانی کەسی یەکەمی هەرێمە‬ ‫سەرۆكی فراكسیۆنی پارتی لەپەرلەمانی هێش���تا لەڕوی كاریگەرییەوە كەس���ی‬ ‫عێراق‪ ،‬عەرەفات كەرەم ده‌ڵێت "هێشتا یەكەمی هەرێمی كوردس���تانەو واڵتانی‬ ‫هه‌ر مەس���عود بارزانی کەسی یەکەمی ناوچەك���ەو دنیاش ئەم رۆڵەیان نادیدە‬ ‫هەرێمی‌ كوردستانه‌‪ ،‬هەرچەندە لەڕوی نەگرت���وە‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "خۆبەدورگرتنی‬ ‫ی یه‌كه‌م مەس���عود بارزان���ی لەراگەیاندن���ەكان‬ ‫یاسایی‌و دەس���تورییەوە كه‌س ‌‬ ‫قۆناغێكی كاتیه‌و جارێكی دیكە بەهێزو‬ ‫نێچیرڤان بارزانییە"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬به‌غ���دا‪ :‬عەرەف���ات كەرەم بەپالنی باشترەوە دەگەڕێتەوە"‪.‬‬ ‫ی راگه‌یاند مەس���عود بارزانی ئەو رەتیش���یكردەوە مەسعود بارزانی‬ ‫به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫لەروی راگەیاندنەوە دەرناكەوێت‪ ،‬بەاڵم لەژێر كاریگەری كاردانەوەكانی واڵتاندا‬

‫دەستبەرداری پۆستی سەرۆكی هەرێم‬ ‫بوبێت و باس���ی لەوەشكرد كە بارزانی‬ ‫خواستی خۆی بوە دەست لەو پۆستە‬ ‫هەڵبگرێت و ئێستاش زۆر دڵخۆشە‪.‬‬ ‫هاوكات مەحم���ود رەزا‪ ،‬پەرلەمانتاری‬ ‫بزوتنەوەی گ���ۆڕان لەپەرلەمانی عیراق‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند ئێستاش مەسعود‬ ‫بارزانی لەپش���تی پ���ەردەوە یاریزانی‬ ‫یەكەم���ە لەهەرێمی كوردس���تان‪ ،‬ئه‌و‬

‫ی "هێشتا جوڵەی حكومەتی هەرێم‬ ‫وت ‌‬ ‫و دامەزراوەكان���ی لەڕێگەی نێچیرڤان‬ ‫بارزانی س���ەرۆكی حكومەت و مەسرور‬ ‫بارزان���ی كوڕی���ەوە ك���ە راوێ���ژكاری‬ ‫ئاسایش���ی هەرێمی كوردستانە‪ ،‬لەژێر‬ ‫فەرمانی مەسعود بارزانیدان"‪.‬‬ ‫ی "هه‌رچه‌ند‌ه لەڕوی یاس���ایی‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫و ل���ەڕوی مامەڵەی واڵت���ان لەگەڵیدا‪،‬‬ ‫مەسعود بارزانی رۆڵی كوژاوەتەوە بەاڵم‬

‫وه‌كو رەمزێكی سیاسی كە نوێنەرایەتی‬ ‫پارت���ی و بنەماڵ���ەی بارزانی دەكات‬ ‫تاوەكو ئێستاش لەپشتی پەردەوە هەر‬ ‫ئەو شتەكان ئەجوڵێنێت"‪.‬‬

‫له‌ساڵ ‌ی ‪2017‬دا‬ ‫ته‌نها س ‌ێ شانۆگه‌ر ‌ی‬ ‫له‌پایته‌خت ‌ی‬ ‫ڕۆشنبیری‌ نمایشكراوه‌‬

‫‪3‬‬

‫"ئه‌وانه‌ی دینارێكیان له‌گیرفاندا نه‌بو‪ ،‬ئه‌مڕۆ‌ شه‌ق له‌بیره‌ نه‌وت هه‌ڵئه‌ده‌ن"‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێیه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫به‌شی ریکالم ‪ 07700600659 :‬ـ ‪ 07500600659‬‬

‫‪8‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪11‬‬

‫‪6‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )608‬سێشه‌ممه ‪2018/1/9‬‬

‫ئەندامێکی سەرکردایەتی یەکێتی‪:‬‬ ‫هەڵبژاردن بەبێ چارەسەرکردنی کێشەکانی ناوخۆ کارەساتی لێدەکەوێتەوە‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫سەركردایەتی یەكێتی نیشتمانی‬ ‫كوردستان چاوەڕوانی بڕیاری كۆسرەت‬ ‫رەسوڵ عەلی‪ ،‬جێگری سكرتێری گشتی‬ ‫حزبەكەیە بۆ كۆبونەوە‪ .‬سەركردەیەكی‬ ‫حزبەكەش دەڵێت "بەبێ چارەسەركردنی‬ ‫كێشەكانی ناوخۆی یەكێتی‪ ،‬بچینە‬ ‫هەڵبژاردنەوە كێشەو كارەساتی‬ ‫لێدەكەوێتەوە"‪.‬‬ ‫لەدوا كۆبونەوەی سەركردایەتی یەكێتی‬ ‫نیش���تمانی كوردستاندا لەسەرەتای مانگی‬ ‫تش���رینی دوەمدا بەهۆی ئەوەی مەكتەبی‬ ‫سیاس���ی حزبەك���ە هەڵوەش���ێنرایەوە‪،‬‬ ‫دەس���ەاڵتی گرێدان���ی كۆبون���ەوەی‬ ‫س���ەركردایەتی تەنی���ا الی كۆس���رەت‬ ‫رەسوڵ عەلی‪ ،‬جێگری سكرتێری حزبەكە‬ ‫مای���ەوە‪ .‬ب���ەاڵم پاش چەن���د رۆژێك لەو‬ ‫كۆبونەوەیەو لە‌رۆژی ‪11‬ی تشرینی دوەمدا‬ ‫لەپڕ باری تەندروس���تی كۆسرەت رەسوڵ‬ ‫تێكچ���و‌و گەیەندرایە نەخۆش���خانەو دوای‬ ‫چەن���د رۆژێكیش بەمەبەس���تی وەرگرتنی‬

‫چارەس���ەری زیاتر ب���ەرەو دەرەوەی واڵت‬ ‫بەڕێكرا‪.‬‬ ‫ئێ���وارەی رۆژی ش���ەممەی راب���ردو‪،‬‬ ‫كۆس���رەت رەس���وڵ عەل���ی لەڕێگ���ەی‬ ‫فڕۆكەخان���ەی س���لێمانییەوە گەیش���تەوە‬ ‫هەرێم���ی كوردس���تان‌و رایگەیاند كێش���ە‬ ‫ناوخۆییەكانی یەكێتی چارەس���ەردەكەن‪.‬‬ ‫رێباز كۆس���رەت رەس���وڵ‪-‬یش رایگەیاند‬ ‫تەندورستی باوكی باشەو لەكۆبونەوەكانی‬ ‫یەكێتیدا بەشداری دەكات‪.‬‬ ‫هەرچەندە ئەوە س���ێ رۆژە كۆس���رەت‬ ‫رەسوڵ عەلی گەڕاوەتەوە سلێمانی‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەپێی قس���ەی س���ەعدی پیرە بۆ ئاوێنە‬ ‫تا ئێس���تا وادەی كۆبونەوەی ئەنجومەنی‬ ‫س���ەركردایەتی یەكێتی دی���اری نەكراوە‌و‬ ‫چاوەڕوان���ی جێگری س���كرتێری گش���تین‬ ‫بڕیار بدات‪ .‬هەرچەندە ئ���ەوەی ملمالنێی‬ ‫نێوان گروپەكانی ن���او یەكێتی رۆژ بەرۆژ‬ ‫توندتردەبنەوە‪ ،‬س���ەعدی پی���رە گرێدانی‬ ‫كۆبون���ەوەی ئەنجومەنی س���ەركردایەتی‬ ‫بە‌"كارێك���ی ئاس���ان" ناودەب���ات‪ .‬ئ���ەو‬ ‫لەوبارەیەوە وتی "ئەوەی هەیە لەناو یەكێتی‬ ‫جی���اوازی بۆچونەو جی���اوازی بۆچونیش‬

‫كێشە بۆ كۆبونەوەی سەركردایەتی دروست‬ ‫ناكات‌و كەس دژی كۆبونەوە نییە"‪.‬‬ ‫رۆژی یەكشەممەی رابردو وەفدێكی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردس���تان لەسلێمانی لەگەڵ‬ ‫وەفدێكی یەكێتی نیش���تمانی كوردس���تان‬ ‫لەمەكتەبی سیاس���ی یەكێت���ی كۆبونەوەو‬ ‫تێیدا قس���ەیان لەب���ارەی هەڵبژاردنەكان‪،‬‬ ‫پەیوەندییەكانی نێ���وان پارتی‌و یەكێتی‌و‬ ‫هەروەه���ا كێش���ەكانی ناوخ���ۆی هەرێم‌و‬ ‫كێشەكانی نێوان هەرێم‌و بەغدا كردبو‪.‬‬ ‫ش���اناز ئیبراهی���م ئەحمەد‪ ،‬بەرپرس���ی‬ ‫ریكخس���تنەكانی دەرەوەی یەكێت���ی‪،‬‬ ‫بڕیاری كۆبون���ەوەی یەكێتی لەگەڵ پارتی‬ ‫بە‌"تاكڕەوان���ە" ناوبردبو كاتێك بەقس���ەی‬ ‫ئەو "نە كارگێڕ‪ ،‬كارگێ���ڕەو‪ ،‬نە مەكتەبی‬ ‫سیاس���ی‪ ،‬مەكتەبی سیاسییەو نه‌ شتێك‬ ‫له‌نێوان یه‌كێتی‌و پارتیدا ماوه‌ته‌وه‌ بە‌ناوی‬ ‫ئیتیفاقی س���تراتیجی‌و نه‌ رای ئه‌نجومه‌نی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی سه‌باره‌ت بە‌دانیشتنێكی له‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ وه‌رگیراوه‌"‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم س���ەعدی پی���رە رەتیدەكاتەوە‬ ‫ك���ەس لە‌س���ەركردایەتی یەكێت���ی ناڕازی‬ ‫بوبێ���ت لە‌كۆبون���ەوەی وەف���دی یەكێتی‬

‫لەگ���ەڵ پارت���ی‌و وتیش���ی "ش���اناز خان‬ ‫ئەندامی س���ەركردایەتی نییە"‪ .‬ئەوەش���ی‬ ‫وت "لەكۆبون���ەوە لەگ���ەڵ پارت���ی هی���چ‬ ‫بڕیارێك نەدراوە‪ ،‬لەكۆبونەوەكانی پێشوی‬ ‫سەركردایەتی یەكێتیشدا كەس دژی ئەوە‬ ‫نەبوە قس���ە لەگەڵ الیەنی دیكە بكرێت"‪.‬‬ ‫لەبارەی ئ���ەوەی دەوترێت یەكێتی لەگەڵ‬ ‫دواخس���تنی هەڵبژاردندای���ە‪ ،‬پی���رە وتی‬ ‫"ئەوەی هەڵبژاردن ك���ەی بكرێت‪ ،‬دەبێت‬ ‫لەگەڵ الیەنەكانی دیكەش قسەبكرێت"‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم ب���ەرزان ئەحم���ەد ك���وردە‪،‬‬ ‫ئەندامی س���ەركردایەتی یەكێتی لەبارەی‬ ‫كۆبونەوەك���ەی یەكێت���ی لەگ���ەڵ پارتی‬ ‫بەئاوێن���ەی وت "ئ���ەوە كۆمەڵێ���ك كەس‬ ‫خۆیان لەپشت سەركردایەتییەوە رۆشتون‬ ‫ئ���ەو كۆبونەوەیەی���ان ئەنجام���داوەو ئەو‬ ‫كۆبونەوەی���ە هی���چ ش���ەرعیەتێكی نییە‪،‬‬ ‫چونكە هیچ كەس���ێك ناتوانێت بڕیار بدات‬ ‫بەبێ سەركردایەتی"‪.‬‬ ‫لەوەاڵمی س���ەعدی پیرە‪-‬ش���دا كە وتی‬ ‫كەس لەسەركردایەتی یەكێتی ناڕازی نەبوە‬ ‫بەو كۆبونەوەیە‪ ،‬بەرزان وتی "سەعدی پیرە‬ ‫راس���ت ناكات‪ ،‬چونكە ئەو كۆبونەوەیە نە‬

‫س���ەركردایەتی ئاگای لێبوە‪ ،‬نە بەرنامەی‬ ‫كۆبونەوەو ئەجێندای كۆبونەوەكەش���مان‬ ‫زانیوە"‪ .‬وتیشی "بۆ كۆبونەوەی وا دەبێت‬ ‫سەركردایەتی كۆببێتەوەو وەفد دەستنیشان‬ ‫بكات بۆ دانوس���تاندن لەگەڵ پارتی‪ ،‬نەك‬ ‫ئەوان خۆیان دەستنیشانی بكەن"‪ .‬بەرزان‬ ‫ئاماژەی بەوەش دا بۆ چارەسەری كێشەكانی‬ ‫یەكێت���ی دەبێت كۆبون���ەوەی ئەنجومەنی‬ ‫س���ەركردایەتی ئەنجام بدرێت‌و بۆ ئەوەش‬ ‫چاوەڕوان���ی بڕی���اری جێگری س���كرتێری‬ ‫گش���تی یەكێتین‪ .‬هێمای بۆ ئەوەش كرد‬ ‫كە مەكتەبی سیاس���ی‌و دەستەی كارگێڕی‬ ‫هەڵوەش���اونەتەوەو ناكرێت بەو ش���ێوەیە‬ ‫یەكێتی بچێت���ە هەڵبژاردنەكان���ەوە تاكۆ‬ ‫كێش���ە ناوخۆییەكانی چارەس���ەر نەكات‪.‬‬ ‫هۆشداریش���دا "ئەگەر بەمج���ۆرە یەكێتی‬ ‫بچێتە هەڵبژاردنەكانەوە كێشەو كارەساتی‬ ‫لێدەكەوێت���ەوە بۆ یەكێتی"‪ .‬ئەو باس���ی‬ ‫لەوەش���كرد كە بۆ چۆنیەتی بەشداریكردن‬ ‫لەهەڵبژاردن پێویس���ت بە‌رێنمایی‌و بڕیاری‬ ‫مەكتەبی سیاس���ی دەكات ب���ۆ مەڵبەند‌و‬ ‫ئۆرگانەكان بۆیە بەر لە‌چونە ناو هەڵبژاردن‬ ‫دەبێت دەرچەیەك‌و میكانیزمێك بدۆزرێتەوە‬

‫بۆ چارەسەری ئەو كێشانە‪.‬‬ ‫لەتیف نێروەی���ی‪ ،‬وتەبێژی ئەنجومەنی‬ ‫ناوەن���دی یەكێتی پێی وای���ە گەڕانەوەی‬ ‫كۆس���رەت رەس���وڵ دەبێتە هاندەرێك بۆ‬ ‫كۆكردن���ەوەی یەكێتی‌و چارەس���ەركردنی‬ ‫كێش���ە ناوخۆییەكان‪ .‬چ���اوەڕوان دەكەن‬ ‫بەم نزیكان���ە ئەنجومەنی س���ەركردایەتی‬ ‫یەكێت���ی كۆببێتەوە‪ .‬ئەو پێش���ی وایە بۆ‬ ‫چارەس���ەری كێش���ەكان "هیچ بەدیلێكی‬ ‫دیكە نییە جگەلە ئەنجامدانی كۆبونەوەی‬ ‫ئەنجومەنی سەركردایەتی"‪ .‬بەاڵم بەبڕوای‬ ‫ئەو كۆبونەوەش پێویستی بە‌زەمینەسازی‬ ‫هەی���ە‌و لەهەم���ان كاتیش���دا پێویس���تی‬ ‫بەكۆدەنگی‌و رەزامەن���دی‌و نیەتێكی جدی‬ ‫هەیە الی سەركردایەتی یەكێتی‪ .‬ئەو پێی‬ ‫وایە وێڕای ناكۆكییەكانی نێوانیشیان‪ ،‬ئەو‬ ‫سێ ش���تە بۆ ئەنجامدانی كۆبونەوە لەالی‬ ‫هەمو هەڤااڵنی سەركردایەتی یەكێتی هەیە‪.‬‬ ‫لەب���ارەی كۆبونەوەی نێ���وان حزبەكەی‌و‬ ‫پارتی‪ ،‬وتی "ئێمە نازانین كێ بڕیاری ئەو‬ ‫كۆبونەوەیەی داوە‪ ،‬بەاڵم ئێمە كۆبونەوەی‬ ‫یەكێتی لەگەڵ هەر هێزو الیەنێكی سیاسی‬ ‫رەتناكەینەوە"‪.‬‬

‫گۆڕان‌و یەکێتی لەسەر دانانی‬ ‫"دەسەاڵتدارانی هەرێم بەرپرسن‬ ‫سەرپەرشتیاری ئیدارەی ڕاپەڕین ناکۆکن لەپەرتەوازەیی ناوماڵی كورد"‬ ‫ئا‪ :‬ئارام قادر حەمەسور‬ ‫دوای خۆپیشاندانەکانی ڕانیە‬ ‫بڕیاری گۆڕینی سەرپەرشتیاری‬ ‫ئیدارەی ڕاپەڕین دراوە‪ .‬بەپێی‬ ‫زانیارییەکان (هیوا قەرەنی)‬ ‫قایمقامی ڕانیە لە‌یەکێتیەو دەچێتە‬ ‫شوێنێ (عەبدولحەمید عەبدواڵ)‬ ‫سەرپەرشتیاری ئیدارەی ڕاپەڕین‪ .‬هیوا‬ ‫قەرەنی بەئاوینەی ڕاگەیاند "فەرمانی‬ ‫دەستبەکاربونم وەک سەرپەرشتیاری‬ ‫ئیدارەی ڕاپەڕین بەوەکالەت دەرچوە‪،‬‬ ‫دوێنێ ‪ ١/٨‬وەک سەرپەرشتیاری نوێ‬ ‫دەستبەکار بوم"‪.‬‬ ‫ئەم���ە لەکاتێکدایە بزوتنەوەی گۆڕان‬ ‫کاندیدی پەس���ەندکراوی هەیە بۆ ئەم‬ ‫پۆس���تەو بەمافی خۆی دەزانێت‪ .‬لەو‬ ‫بارەی���ەوە ڕەس���وڵ عەب���دواڵ ئەندامی‬ ‫ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی بەئاوێنەی‬ ‫ڕاگەیاند "لەڕوی یاساییەوە ئەنجومەنی‬ ‫وەزیران دەتوانێت کەسێک بەوەکالەت‬ ‫دابنێت‪ ،‬بەاڵم دانانی کاک هیوا قەرەنی‬ ‫پێچەوانەی یاسایە‪ .‬لەبەرئەوەی ساڵی‬ ‫‪ 2015‬ئەنجومەنی پارێزگای س���لێمانی‬ ‫بۆ سەرپەرش���تیاری ئیدارەی ڕاپەڕین‬ ‫دەنگ���ی بە‌کاندیدێکی گ���ۆڕان داوە کە‬

‫ناوی (قادر ئەبوبەکر قادر)ە‪ .‬بەبڕیاری‬ ‫ژم���ارە (‪ )٥‬ل���ە‌(‪ ،)2015/3/30‬ئەم‬ ‫پۆستە هی بزوتنەوەی گۆڕانە"‪.‬‬ ‫س���ەبارەت بە‌دیاردەی بەڕێوەبردنی‬ ‫پۆستەکان بە‌وەکالەت‪ ،‬ڕەسوڵ عەبدواڵ‬ ‫بەئاوێن���ەی وت "ئێم���ە لە‌ئەنجومەنی‬ ‫پارێزگای سلێمانی بڕیارێکمان دەرکردوە‬ ‫تا پۆستەکان بەوەکالەت پڕنەکرێنەوە‪.‬‬ ‫بڕیارەک���ە بە‌ژم���ارە (‪ )17‬لەبەرواری‬ ‫(‪ )2017/7/18‬لە‌ئەنجومەن���ی پارێزگا‬ ‫دەرچوە‪ .‬بزوتن���ەوەی گۆڕان نیگەرانی‬ ‫خ���ۆی داوە بە‌یەکێتی‌و ئەم پۆس���تە‬ ‫بەمافی خۆی دەزانێت"‪.‬‬ ‫الی خۆی���ەوە ش���یروان برایمخ���واز‬ ‫ئەندامی چڤاتی نیش���تمانی بزوتنەوەی‬ ‫گۆڕان بەئاوێن���ەی ڕاگەیاند "نیگەرانی‬ ‫خۆم���ان داوە بە‌یەکێت���ی لەس���ەر‬ ‫گۆڕانکاری پۆس���تی سەرپەرش���تیاری‬ ‫ئی���دارەی ڕاپەڕی���ن‪ ،‬چونک���ە ماف���ی‬ ‫خۆمانەو بەپێی ڕێککەوتنەکان لە‌پۆستە‬ ‫ئیداری‌و خۆجێیەکاندا‪ ،‬سەرپەرشتیاری‬ ‫ئیدارەی ڕاپەڕین بەر بزوتنەوەی گۆڕان‬ ‫کەوتوە"‪.‬‬ ‫ش���یروان برایم وتیشی "ساڵی ‪2015‬‬ ‫ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی کاندیدی‬ ‫بزوتنەوەی گ���ۆڕان (ق���ادر ئەبوبەکر‬ ‫قادر)ی پەس���ەند کردوە‪ ،‬س���ەرەڕای‬

‫ئ���ەوە ڕێککەوتن���ی دوقۆڵیمان لەگەڵ‬ ‫یەکێتی هەیە‪ .‬ئەم پۆستە هی گۆڕانە‌و‬ ‫کاک ق���ادر ئەبوبەک���ر ق���ادر کاندیدی‬ ‫پەسەندکراوەو کەسێکی خۆشەویستی‬ ‫ناوچەکەیەو توانایەکی زۆرباشی هەیە"‪.‬‬ ‫ش���یروان برایم ریشیگەیاند "ئێمە وەک‬ ‫بروتنەوەی گ���ۆڕان چاوەڕوانی وەاڵمین‬ ‫لە‌یەکێتی نیشتمانی"‪.‬‬ ‫لەالیەکی دیکەوە دەنگۆی پڕکردنەوەی‬ ‫پۆس���تی قایمقامی ڕانیەی���ش لەالیەن‬ ‫(غەریب ئەحم���د) بەرێوبەری ئەوقافی‬ ‫ڕاپەڕینەوە‪ ،‬لەئارادیە‪ .‬غەریب ئەحمەد‬ ‫س���ەبارەت ب���ەو دەنگۆی���ە بەئاوێنەی‬ ‫ڕاگەیان���د "چەن���د گۆڕانكاریی���ەك‬ ‫دەكرێ���ت‌‪ ،‬سەرەتاكەش���ی بە‌گۆڕینی‬ ‫سەرپەرشتیاری ئیداری ڕاپەڕین دەستی‬ ‫پێك���ردوە"‪ .‬س���ەبارەت بەوەرگرتن���ی‬ ‫پۆستی قایمقامیەتی قەزای ڕانیە وتی‬ ‫"لە چەند س���ەرچاوەیەك بیس���تومە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم من نە بی���رم بوەو نەكاریش���م‬ ‫بۆی ك���ردوە‪ .‬دەمەوێت ئەوە بڵێم ئەم‬ ‫پۆس���تە لە‌پش���كی یەکێتی نیشتمانی‬ ‫کوردس���تانەو خۆشم ئەندامی یەكێتیم‪.‬‬ ‫بۆ هەركارێكیش یەكێتی ڕایس���پاردین‌و‬ ‫بتوانی���ن‌و بزانین ل���ەكاری دیاریكراودا‬ ‫جێدەس���تمان دەبێ���ت‪ ،‬لە‌خزمەت���ی‬ ‫هاوشارییان‌و پێكەوەژیانیاندا دەبین"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬ئومێد عومەر‬ ‫پێشهاتەکان‌و قەیرانە یەک لەدوای‬ ‫یەکەکان رۆژبەڕۆژ پاشاگەردانیی‬ ‫ناوماڵی کوردی‌و پەرتەوازەیی هێزە‬ ‫سیاسییەکانی زیاتر دەکەن‪ .‬چاودێرێکی‬ ‫سیاسی هۆكاری پەرتەوازەیی‌و‬ ‫ناكۆكی نێوان حزب‌و الیەنەكانی‬ ‫هەرێمی كوردستان‪ ،‬دەگێڕێتەوە بۆ‬ ‫ئەنجامدانی ریفراندۆم‌و عەقڵییەتی هێزە‬ ‫سیاسییەکانی کوردستان‪.‬‬ ‫ئاسۆ عەلی‪ ،‬چاودێری سیاسی پێیوایە‬ ‫دەس���ەاڵتدارانی هەرێم���ی كوردس���تان‬ ‫بەرپرسن لەپەرتەوازەیی ناوماڵی كورد‪،‬‬ ‫ئام���اژە بەوەش دەكات دەس���ەاڵتدارانی‬ ‫هەرێم ه���ۆكار‌و خوڵقێنەری ئەو دۆخەن‬ ‫كە ئەمرۆ هەرێمی تێكەوتوە‪.‬‬ ‫ئاس���ۆ عەلی بەئاوێنەی وت "لەماوەی‬ ‫‪ 27‬س���اڵی حكومران���ی كوردی���دا‬ ‫حزبە‌دەس���ەاڵتدارەكان نەیانتوانی���وە‬ ‫بناغ���ە‌و پایەیەكی تۆكمە‌و تەندروس���ت‬ ‫ب���ۆ بەرێوەبردنی هەرێمی كوردس���تان‬ ‫دروس���تبكەن‪ ،‬كە گرنتی باری سیاسی‌و‬ ‫ئابوری‌و كارگێری‌و سەربازی‌و بوارەكانی‬ ‫دیكەی پەیوەس���ت بەژیان���ی كۆمەاڵنی‬ ‫خەڵكی كوردستان بكات"‪.‬‬ ‫ئاماژە بەەش���دەكات ئ���ەوەی ئەمرۆ‬ ‫دەبینرێ���ت ت���ەواو دۆخێكی ش���پرزەیە‬ ‫لەهەرێم���ی كوردس���تاندا‪ .‬پێش���ی وایە‬ ‫ئەگەر بەم شپرزەیی‌و ناكۆكیانەوە بچنە‬ ‫گفتوگ���ۆ لەگەڵ حكومەتی عێراق‪ ،‬بەغدا‬ ‫زاڵتر دەبێت‌و كارتەكانی دەس���تی زۆرتر‬ ‫دەبێت‪.‬‬ ‫لەبارەی بەردەوامبونی دۆخی ئێستای‬ ‫هەرێمی كوردس���تان‌و شپرزەیی نێوماڵی‬ ‫كوردی‪ ،‬ئەو وت���ی "ئەگەر دوریی نێوان‬ ‫الیەنەكان‌و پەرتەوازەیییان وەك ئێس���تا‬ ‫بەردەوام بێت‪ ،‬ئەوا بەدڵنیاییەوە ئەوەی‬ ‫لەدەس���تمان نەداوە مەترس���ی زیاتری‬ ‫لەس���ەر دروس���ت دەبێت‪ .‬ئ���ەوەی كە‬ ‫ئێستاش ماومانە‌و لەدەس���تمان نەداوە‬ ‫پرس���ە بابەتی���ەكان هێش���تویەتیەوە‪،‬‬ ‫ئەوە نیە بڵێی���ن بە‌لێهاتویی‌و بەرنامە‌و‬ ‫پالن‌و ژیریی بڕیار بەدەس���تانی هەرێمی‬ ‫كوردستان پارێزراوە"‪.‬‬ ‫ئەو پێ���ی وای���ە بریار بەدەس���تانی‬ ‫هەرێمی كوردستان لەرابرد‌و‌و ئێستاشدا‬ ‫هەمیشە چاوەروانی گۆرانكاری دەرەوەی‬ ‫هەرێم���ی كوردس���تانن‪ ،‬تا لەس���ایەیدا‬ ‫دەس���تكەوتیان دەس���ت بكەوێت‪ ،‬یان‬ ‫لەس���ایەی بەرژەوەن���دی هەرێمایەتیدا‬ ‫جێگ���ە‌و پێگەی���ان هەبێ���ت‪ .‬وتیش���ی‬ ‫"بەردەوامیدان بەم جۆرە لەسیاسەتكردن‬ ‫ئەگەری زۆرە هەمیش���ە گۆرانكارییەكان‬ ‫لەبەرژەوەن���دی ت���ۆ نەبێ���ت‪ .‬چەندێك‬ ‫جار لەنێ���وان بەرژەوەندی هەرێمایەتی‌و‬

‫نێودەوڵەتیدا‪ ،‬تۆ زۆر بەئاسانی دەكرێیت‬ ‫بەقوربانی‌و ئەوەی چنراویشە دەکرێتەوە‬ ‫بەخوری‪ .‬بەگش���تی بەردەوامبونی ئەم‬ ‫دۆخە ناجێگیری لەالی خەڵك دروس���ت‬ ‫دەكات"‪.‬‬ ‫لەوەاڵمی ئەو پرسیارەی ئایا سەردانی‬ ‫ش���اندی هاوبەش���ی گ���ۆران‌و كۆمەڵ‌و‬ ‫هاوپەیمانی نیشتمانی بۆ بەغدا‪ ،‬تاچەند‬ ‫لەبەرژەوەندنی یەكریزی نێوماڵی كوردە‪،‬‬ ‫ئەو وتی "بەداخەوە عەقڵیەتەكان هەمان‬ ‫عەقڵیەتن‪ .‬تا ئێستاش كلتوری هۆز زاڵە‬ ‫بەسەر پرۆسەی سیاسیدا‪ ،‬بە‌دامەزراوەیی‬ ‫ب���ۆ هی���چ ش���تێك ناچین‪ .‬هەم���و ئەو‬ ‫بابەتانەی الیەك رەخن���ەی لێدەگرێت‪،‬‬ ‫لەهەنگاوەكانی دواتر‌و پێش���تری خۆیدا‬ ‫دوب���ارەی دەكاتەوە‪ .‬ه���ەر ئەمەیە وای‬ ‫كردوە لەناو بازنەیەكدا دەخولێینەوە كە‬ ‫هیچ گۆرانكارییەك بەقازانجی پرۆس���ەی‬ ‫دیموكراسی‌ رونادات"‪.‬‬ ‫پێش���ی وای���ە چونی ش���اندنی حزبی‬ ‫بۆ بەغ���دا وەك پەرچەكردارێك بوە بۆ‬ ‫هەردو حزب���ی دەس���ەاڵتداری هەرێمی‬ ‫كوردس���تان‪ .‬ئاماژە بەوەش دەكات ئەم‬ ‫ش���اندەی گۆران‌و كۆم���ەڵ‌و هاوپەیمانی‬ ‫رێگە خۆش���دەكات بۆ حزبی دەسەاڵتدار‬ ‫تا بەردەوام بن لەس���ەر ناردنی شاندی‬ ‫حزبی بۆ دەرەوەی هەرێمی كوردستان‪.‬‬ ‫چاودێرێك���ی سیاس���یش ه���ۆكاری‬ ‫پەرتەوازەی���ی‌و ناكۆكی نێ���وان حزب‌و‬ ‫الیەنەكان���ی هەرێم���ی كوردس���تان‪،‬‬ ‫دەگرێت���ەوە بۆ ئەنجامدان���ی ریفراندۆم‪.‬‬ ‫ئەو پێی وایە دوای شكس���تی ریفراندۆم‬ ‫نێوانی الیەنەكان بەم رۆژە گەیش���توە‪.‬‬ ‫یوس���ف زۆزان���ی بە‌ئاوێن���ەی راگەیاند‬ ‫لەدوای ریفراندۆم هەرێمی كوردستان زۆر‬ ‫كارتی خ���ۆی لەبەرامبەر بەغدا‌و واڵتانی‬ ‫هەرێمی لەدەس���تداوە‪ .‬ئەو وتی "پێش‬ ‫ریفراندۆم وەك هەرێمی فیدراڵ نەبوین‪،‬‬ ‫وەك دەوڵەت���ی س���ەربەخۆ وابوی���ن‪،‬‬ ‫لەكۆنفیدراڵیش زیاتر بو‪ ،‬خۆمان ئیدارەی‬ ‫خۆمان دەكرد‪ ،‬لەكاتی سەردانی سەرۆكی‬ ‫هەرێم‌و وەزیرەكان‌و پەرلەمانتاران بەهیچ‬ ‫شێوەیەك مۆڵەت لە‌بەغدا وەرنەدەگیرا‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەو دۆخەمان لەخۆمان تێكدا"‪.‬‬ ‫ئام���اژە بەوەش���دەكات ئ���ەو دۆخە‬ ‫لە‌ئەس���تۆی هەمو حزبەكان���ە‪ .‬ئەو وتی‬ ‫"هەم���و حزبەكان ئەوانەش���ی پێش���تر‬ ‫تێبینیان لەس���ەر ریفراندۆم هەبو‪ ،‬دواتر‬ ‫بەشدارییان لەپرۆسەكەدا كرد‌و پەنجەی‬ ‫مرەكەباویی���ان رادەوەش���اند‌و دەیانوت‬ ‫دەنگمان بە‌بەڵێ‌ بوە بۆ ریفراندۆم"‪.‬‬ ‫ئاماژە بەوەش���دەكات تا ئێس���تا هیچ‬ ‫هەوڵێك نیە بۆ ئەوەی هێزو الیەنەكانی‬ ‫كوردستان لەیەكتر نزیك بخرێنەوە‪ .‬ئەو‬ ‫وتی "تەنانەت حزبەكانی ئۆپۆزسیۆنیش‬ ‫بەرنامەیەكی رۆش���نیان نیە بۆ خەڵكی‬ ‫كوردس���تان"‪ .‬پێش���ی وایە س���ەردانی‬

‫ش���اندی گۆڕان‌و كۆم���ەڵ‌و هاوپەیمانی‬ ‫ب���ۆ بەغدا‪ ،‬پەرتەوازەیی زیاتر دروس���ت‬ ‫دەكات‪ .‬جەختیش���ی کردەوە "بەحزبی‬ ‫دەسەاڵتدار‌و ئۆپۆزس���یۆنەوە هەمومان‬ ‫كوری یەك واڵتین‌و یەك كلتوریش���مان‬ ‫هەیە‪ .‬ئەگەر چونی ئەو ‪ 3‬حزبە‌بۆ بەغدا‬ ‫بۆ ئەوە بێت قسەیەكی خێر بۆ هەرێمی‬ ‫كوردس���تان بكەن من لێی نیگەران نیم‪،‬‬ ‫بەاڵم ئ���ەوە نیگەرانم���ان دەكات ئەگەر‬ ‫تەنازوالت بكرێ���ت‪ .‬ئیتر ئەم ‪ 3‬حزبە‌بن‬ ‫یان حزبە‌دەسەاڵتدارەكانی هەرێم"‪.‬‬ ‫لەب���ارەی بەردەوام���ی پەرتەوازەبونی‬ ‫نێوماڵی ك���وردەوە زۆزانی وتی "ئەگەر‬ ‫ئەم ناكۆك���ی‌و دورەپەرێزیانە بەردەوام‬ ‫بن‪ ،‬دەبێت بڵێین خواخراپتریش نەدات‪.‬‬ ‫لەوە خراپت���ر نازانم چۆن دەبێت! بەاڵم‬ ‫دڵنی���ام خراپتری���ش هەر هەی���ە‪ .‬ئەو‬ ‫بارودۆخەی دروس���تبوە هەمو حزبەكان‬ ‫تێدا بەشدارن‪ ،‬هەر حزبەی بەپێی رۆڵ‌و‬ ‫گاریگەریی خۆی"‪.‬‬ ‫لەبەرامب���ەردا رێب���وار حەم���ەد‬ ‫وتەبێژی كۆمەڵی ئیس�ل�امی كوردستان‬ ‫رەتیدەكات���ەوە چونی ش���اندی گۆران‌و‬ ‫كۆمەڵ‌و هاوپەیمان���ی‪ ،‬نێوماڵی كوردی‬ ‫پەرتەوازەت���ر ب���كات‪ .‬پێش���ی وایە ئەو‬ ‫شاندە هاوبەشە بۆ بەرژەوەندی خەڵكی‬ ‫كوردستان چوتە بەغدا‪ .‬ئەو وتی "ئەمرۆ‬ ‫خەڵكی كوردس���تان‌و حكومەتی هەرێمی‬ ‫كوردس���تان چاوی���ان لەس���ەر ئەوەیە‬ ‫بەغ���دا دەرگای گفتوگ���ۆ لەگەڵ هەولێر‬ ‫بكاتەوە‪ .‬چونی ش���اندەكە سەرەتایەك‬ ‫بو ب���ۆ دەس���تپێكردنی كفتوگ���ۆكان‪،‬‬ ‫هەروەه���ا خ���ەم‌و نەهامەتیەكانی گەلی‬ ‫كوردس���تانی بە‌بەغ���دا گەیان���د‪ .‬ئەو را‬ ‫جیایەی لەهەرێمی���ش هەیە بەغدا باش‬ ‫دەیزانێت"‪.‬‬ ‫ئاماژە ب���ەوەش دەكات ئەو الیەنانەی‬ ‫ئێستا رەخنە لەو سەردانە دەگرن‪ ،‬خۆیان‬ ‫هەوێ���ن‌و هۆكاریی ئ���ەو پەرتەوازەییەی‬ ‫نێوماڵی كوردن‪ .‬پێش���ی وایە هۆكاریی‬ ‫پەرتەوازەی���ی نێوماڵ���ی ك���ورد رون‌و‬ ‫ئاش���كرایە‪ ،‬ئەو وت���ی "بەداخەوە دوای‬ ‫‪25‬ی ئەیل���ول‪ ،‬دوای ئ���ەو شكس���تەی‬ ‫بەرئەنجام���ی ریفران���دۆم ك���ە بەس���ەر‬ ‫هەرێم���ی كوردس���تانیاندا هێنا‪ ،‬عەقڵی‬ ‫حكومڕانانی كورد بۆ بەڕێوەبردنی واڵت‬ ‫هیچ گۆرانكارییەكی بەس���ەردا نەهاتوە‌و‬ ‫ئام���ادەش نین هیچ جۆرە گۆڕانكارییەك‬ ‫بكەن"‪.‬‬ ‫پێش���ی وایە بۆ چارەس���ەركردنی ئەو‬ ‫پەرتەوازەی���ەی لەنێ���وان هێ���ز‌و الیەنە‬ ‫سیاس���یەكانی هەرێم���ی كوردس���تاندا‬ ‫دروستبوە‪ ،‬باش���ترین رێگا گۆرانكارییە‬ ‫لەسیستمی حكومڕانی‌و بەدامەزاراوەیی‌و‬ ‫نیش���تمانیكردنی كایەكانی حكومڕانی‌و‬ ‫رێشەكێشكردنی گەندەڵی‌و بەفیرۆنەدانی‬ ‫سامانی گشتی‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )608‬سێشه‌ممه ‪2018/1/9‬‬

‫"ئەوەی دژی كەمكردنەوەی موچەی پلە بااڵكان‌و‬ ‫خانەنشینی نایاسایی بێت دژی چاکسازییە"‬

‫‪3‬‬

‫"هەندێك پەرلەمانتار لەبەرژەوەندی كەسی‌و حزبیەوە تەماشای پرۆژە یاسای چاکسازی موچەی خانەنشینی دەكەن"‬ ‫ئا‪ :‬ئومید عومەر‬

‫حكومەتی هەرێمی كوردستان پرۆژەی‬ ‫چاكسازیكردن لەموچەی بن دیوار‌و‬ ‫خانەنشینی نایاسایی‌و پلەتایبەتەكانی‬ ‫ناردوەتە پەرلەمانی كوردستان‪ .‬دەنگۆی‬ ‫ئەوەش هەیە کە هەندێک پەرلەمانتاری‬ ‫ئێستاو پێشو‪ ،‬لەهەوڵدان بۆ پەکخستنی‪.‬‬ ‫پەرلەمانتارێکیش دەڵێت "هەركەس دژی‬ ‫ئەم پرۆژەیە بێت‪ ،‬واتا دژی چاكسازییە"‪.‬‬ ‫د‪.‬ش���ێركۆ جەودەت ئەندامی پەرلەمانی‬ ‫كوردس���تان لەفراكس���یۆنی یەكگرت���وی‬ ‫ئیس�ل�امی كوردستان‪ ،‬بە‌ئاوێنەی راگەیاند‬ ‫لەپرۆژەك���ەی حكومەت���دا‪ ،‬دەبێ���ت ئەو‬ ‫پەرلەمانتارەی خانەنشیندەكرێت تەمەنی‬ ‫لەس���ەروی ‪ 50‬س���اڵەوە بێت‌و ماوەی ‪15‬‬ ‫ساڵیش خزمەتی هەبێت لەدامودەزگاكانی‬ ‫حكومەت���دا‪ .‬ئ���ەو وت���ی "ئێم���ە وەك‬ ‫یەكگرتوی ئیس�ل�امی كوردستان بەهەمو‬ ‫ش���ێوەیەك پش���تیوانی ئ���ەو پرۆژەی���ە‬ ‫دەكەین‪ .‬هەرچەن���دە بەپێی ئەم پرۆژەیە‬ ‫ئێم���ە ماف���ی خانەنش���ینیمان نامێنێت‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم جارێكی دیكە دوپات���ی دەكەمەوە‬ ‫هەر ‪ 10‬ئەندامەكەی فراكسیۆنی یەكگرتو‬ ‫پشتیوانی لەپرۆژەكە دەكەن"‪.‬‬ ‫د‪ .‬ش���ێركۆ لەبارەی موچەی ئێس���تای‬ ‫پەرلەمانتاران���ەوە وت���ی "دوای بڕی���اری‬ ‫پاش���ەكەوتی موچە لەمانگی ‪1‬ی س���اڵی‬ ‫‪2016‬دا‪ ،‬ئەندام���ی پەرلەم���ان هی���چ‬ ‫دەرماڵەیەك���ی نەم���اوە‪ ،‬موچەكەش���ی‬ ‫بریتی���ە لە‌‪ 2‬ملیۆن دین���ار‌و لەدوای هەمو‬

‫وەزارەتەكان���ی دیك���ەی حكومەتی���ش‬ ‫وەریدەگرین‪ .‬لەدوای پەس���ەندكردنی ئەم‬ ‫پرۆژە یاساشەوە‪ ،‬هەر پەرلەمانتارێك ئەو‬ ‫دوئەو دو مەرجەی تێدا بێت‪ ،‬ئەوا بە‌لەسەدا‬ ‫‪60‬ی موچەكەی خانەنشین دەكرێت"‪.‬‬ ‫هەرپەیوەست بەم پرسە فەرحان جەوهەر‬ ‫ئەندامی پەرلەمانی كوردستان بەئاوێنەی‬ ‫راگەیان���د ئەوان وەك فراكس���یۆنی پارتی‬ ‫بەهەمو شێوەیەك پشتیوانی لەپرۆژەكەی‬ ‫حكومەت دەكەن‪ .‬وتیشی "دژی هەمو ئەو‬ ‫هەوڵە كەس���ی‌و البەالیانەی���ن كە بەنهێنی‬ ‫دەیانەوێت پرۆژەكە رابگرن"‪.‬‬ ‫ئاماژەی بەوەشكرد پرۆژەكە بۆ نەهێشتنی‬ ‫هەمو ئەو خانەنش���ینە نایاس���اییانەیە كە‬ ‫بەش���ێوەیەكی ب���ێ‌ بەرنام���ە لەرابردودا‬ ‫ئەنجامدراون‪ .‬راشیگەیاند فراكسیۆنی پارتی‬ ‫لەهەوڵدایە ب���ۆ ئەوەی لەماوەیەكی نزیكدا‬ ‫پرۆژەیاس���اكە لەناو پەرلەمانی كوردستان‬ ‫پەس���ەندبكرێت‪ .‬وتیش���ی "كەمكردنەوەی‬ ‫موچەی پلە بااڵكان‌و خانەنشینی نایاسایی‬ ‫داوای خەڵكی كوردس���تانە‪ .‬چەندین ساڵە‬ ‫رەخنە لە‌دەسەاڵت‌و حكومەت دەگیرێت كە‬ ‫نەیتوانیوە چاكس���ازی تێدا ئەنجام بدات‪،‬‬ ‫ئێستا كە بڕیارە بەرلەمان خوێندنەوەی بۆ‬ ‫بكات‪ ،‬با هەموالیەك پشتیوانی سەرخستنی‬ ‫پرۆژەكە بین"‪.‬‬ ‫ع���ادل عەزی���ز ئەندام���ی پەرلەمان���ی‬ ‫كوردس���تان لەفراكس���یۆنی گۆران ئاماژە‬ ‫بەوە دەكات بزوتنەوەی گۆران لەسەرەتای‬ ‫دروستبونیەوە داوای عەدالەتی كۆمەاڵیەتی‬ ‫ك���ردوە‪ .‬ئ���ەو بە‌ئاوێنەی وت "س���ەرەتا‬ ‫نەوش���یروان موس���تەفا داوای عەدالەت���ی‬

‫نیش���تمانی كردوە‪ ،‬ئێستا با ئەوان نەیەن‬ ‫دەس���تە چەورەك���ەی خۆی���ان بە‌ئێمەدا‬ ‫بس���ڕن‪ 26 .‬ساڵە ئەم دەسەاڵتە خەریكی‬ ‫گەندەڵی���ن‪ ،‬دەپرس���م كێ ب���ون ئەوانەی‬ ‫ئەم لیس���تی خانەنشینی نایاس���اییەیان‬ ‫دروس���تكرد؟ بەڵ���ێ ئێمە لەگ���ەڵ هەمو‬ ‫دادێكی كۆمەاڵیەتین‪ ،‬لەگەڵ كەمكردنەوەی‬ ‫خانەنیشنی پەرلەمانتارانداین"‪.‬‬ ‫ئەو پەرلەمانتارەی گ���ۆڕان داوا دەكات‬ ‫كەمكردنەوەكە بەجۆرێك بێت یەكس���انی‬ ‫هەبێت لەگەڵ خانەنشینی پەرلەمانتاران‌و‬ ‫مەدەن���ی‪ .‬ئەو وتی "دەس���ەاڵت لەماوەی‬ ‫رابروداو ئەو هەم���و لیواو عەمید‌و عەقید‌و‬ ‫پلە تایبەتانەیان خانەنشینكردوە لەپێناو‬ ‫كۆكردن���ەوەی دەن���گ لەهەڵبژاردنەكاندا‪.‬‬ ‫دەبێ���ت لەس���ەر ئ���ەم كاران���ە دادگایی‬ ‫بكرێن"‪.‬‬ ‫گەش���ە دارا پەرلەمانتاری یەكێتی پێی‬ ‫وای���ە پرۆژەكەی حكوم���ەت خاڵی باش‌و‬ ‫خراپی تێدایە‪ .‬داواش دەكات بەشێوەیەك‬ ‫لەالیەن پەرلەمانتارانەوە پەس���ەند بكرێت‬ ‫كە بەرژەوەندی گشتی تێدار رەچاوبكرێت‪.‬‬ ‫جەختیشی کردەوە پێویستە پەرلەمانتاران‬ ‫لەكات���ی دەنگ���دان بەپرۆژەك���ەدا دادی‬ ‫كۆمەاڵیەتی رەچاو بكەن‌و پێوەرێك هەبێت‬ ‫بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ پرۆژەكە"‪.‬‬ ‫گەشە دارا پێی باشە رێگە بە‌پەرلەمانتار‬ ‫بدرێ���ت دوای كۆتایی هاتن���ی ئەركەكەی‬ ‫لە‌پەرلەمان بچێتەوە س���ەر كاری پێشوی‬ ‫خۆی لەن���او دامودەزگاكان���ی حكومەتی‬ ‫هەرێم‪ .‬لەبارەی ئەو دەنگۆیانەی دەوترێت‬ ‫ژمارەی���ەك لەپەرلەمانت���اران كەوتونەتە‬

‫دەبێت ئەو‬ ‫پەرلەمانتارەی‬ ‫خانەنشیندەكرێت‬ ‫تەمەنی لەسەروی‬ ‫‪ 50‬ساڵەوە بێت‌و‬ ‫ماوەی ‪ 15‬ساڵیش‬ ‫خزمەتی هەبێت‬ ‫لەدامودەزگاكانی‬ ‫حكومەتدا‬ ‫جموج���ۆڵ‌و هەوڵەكانیان خس���توەتەگەڕ‬ ‫بۆ ئ���ەوەی یەكدەنگیەك بۆ رەتكردنەوەی‬ ‫پرۆژە چاكس���ازییەكەی حكومەت دروست‬ ‫بك���ەن‪ ،‬پەرلەمانتارەك���ەی یەكێتی وتی‬ ‫"رەنگ���ە لێرە‌و لەوێ‌ قس���ە بكرێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫نەگەیش���تونەتە ئەنجامێك‪ .‬من دەڵێم هەر‬ ‫پلە تایبەتێك بزانێت لێبرینی موچەكەی بۆ‬ ‫خزمەتی گشتی‌و خەڵك دەبێت پشتیوانی‬ ‫لێ دەكات"‪.‬‬

‫س���ۆران عومەر پەرلەمانت���اری كۆمەڵی‬ ‫ئیس�ل�امی‪ ،‬بە‌ئاوێن���ەی راگەیاند لەماوەی‬ ‫راب���ردودا كاری لەس���ەر لەس���ەدا ‪70‬ی‬ ‫پرۆژەكە كردوە‪ ،‬ئ���ەو وتی "ئەم پرۆژەیە‬ ‫كە ئێستا حكومەتی هەرێمی ناردویەتی بۆ‬ ‫پەرلەمان‪ ،‬لەسەدا ‪٧٠‬ی ئەوە زانیارییانەیە‬ ‫ک���ە کاتی خۆی من لە‌مانگی ‪٣‬ی ‪٢٠١٤‬ەوە‬ ‫تا ‪ ٢٠١٥‬کارم لەسەر کردوە‪ :‬لە‌خانەنشینی‬ ‫نایاسایی سەربازی‪ ،‬شارستانی‪ ،‬میراتگری‬ ‫خانەنش���ینی لەس���ەر بەرێوەبەرایەت���ی‬ ‫خانەنشینەكان‪...‬هتد‪ .‬پاشان بو بە‌پرۆژە‬ ‫یاسا‌و خوێندنەوەی یەكەمی بۆ كرا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەو كاتە حكومەت‌و پەرلەمان ئامادە نەبون‬ ‫كار لەسەر ئەم پرسە بكەن‪ .‬خۆشبەختانە‬ ‫مانگێك پێش ئێس���تا كاتێك س���كرتێری‬ ‫ئەنجومەن���ی وەزی���ران‌و وەكی���ل وەزیری‬ ‫دارایی هاتن���ە لیژنەی دارایی‪ ،‬جارێكی تر‬ ‫قسەم لەس���ەر ئەم پرسەكردەوە‪ .‬ئەوە بو‬ ‫س���كرتێری ئەنجومەنی وەزیران بەگرنگی‬ ‫زان���ی‌و داوای زانیارییەكانی كرد‪ ،‬پاش���ان‬ ‫بردی بۆ حكومەت‪ .‬خۆشبەختانە سەرۆك‌و‬ ‫جێگری س���ەرۆك وەزیران قەناعەتیان كرد‬ ‫پش���تیوانی بكەن‌و فراوانی بكەن‌و بابەتی‬ ‫دیكەی بۆ زیاد بكەن"‪ .‬پێش وایە پرۆژەكە‬ ‫بەتەنها ه���ی حكومەت نیە‪ ،‬بەڵكو موڵكی‬ ‫هەمو ئ���ەو كەس���انەیە كە كاری���ان تێدا‬ ‫كردوە‪.‬‬ ‫لەب���ارەی ئەو بەربەس���تانەی لەبەردەم‬ ‫پرۆژە چاكسازییەكەی حكومەتی هەرێمدا‬ ‫هەی���ە‪ ،‬س���ۆران وت���ی "من پش���تیوانی‬ ‫لەپرۆژەكە دەكەم‪ ،‬هەرچەندە یەكەم كەس‬ ‫خۆم دەگرێتەوە كە خانەنشین ناكرێم‪ ،‬بەاڵم‬

‫هەندێك لەروانگەی بەرژەوەندی كەس���ی‌و‬ ‫حزبی���ەوە تەماش���ای پرۆژەك���ە دەكەن‪.‬‬ ‫یەكەم‪ :‬لەئایندەدا کە خانەنشین بو‪ ،‬خۆی‬ ‫لە‌كوێ���ی پرۆژەكەدا دەبینێت���ەوە؟ دوەم‪:‬‬ ‫حزبەكەی لەدەس���تكاری كردنی ئەم خانە‬ ‫نشینیە چەند زیان دەكات؟ هەندێك پێیان‬ ‫وایە ئەمە پالن���ی حكومەتە بۆ پەرلەمان‬ ‫ی���ان ب���ۆ ئەنجامنەدانی چاكس���ازیی‪ ،‬من‬ ‫دەڵێم نەخێر ئەم���ە پرۆژەیەكە بناغەكەی‬ ‫بەو جۆرە هاتوە كە ئێمە ‪ 18‬پەرلەمانتار‬ ‫كە ‪ 6‬یان لەفراكسیۆنی كۆمەڵن‪ ،‬یەكێتی‪،‬‬ ‫یەكگرتو‪ ،‬گۆران‌و ئەندامێكی فراكس���یۆنی‬ ‫پارتیش���ی تێدایە‪ ،‬س���اڵی ‪ 2015‬واژۆمان‬ ‫لەس���ەر ك���ردوە"‪ .‬ئاشکراش���ی کرد جگە‬ ‫لەپل���ە مەدەنی‌و پلە تایبەت���ەكان‪ ،‬تەنها‬ ‫لەخانەنش���ینی نایاسایی س���ەربازیدا ‪80‬‬ ‫هەزار كەس موچە وەردەگرن‪.‬‬ ‫لەوەاڵم���ی ئ���ەو پرس���یارەدا ک���ە ئایا‬ ‫داواتانكردوە دانیشتنی پەرلەمان بۆ دەنگان‬ ‫لەس���ەر پرۆژەكە بەشێوەیەكی راستەوخۆ‬ ‫بگوازرێتەوە تا رایگشتی الی رۆشنبێت ك ‌ێ‬ ‫لەگەڵ پرۆژەكەیە‌و ك ‌ێ لەدژیەتی‪ ،‬ئەو وتی‬ ‫"دەبێت هەمو كۆبونەوەكانی ئاساییەكانی‬ ‫پەرلەم���ان راس���تەخۆ پەخ���ش بکرێ���ن‪،‬‬ ‫مەگەر داوا بكرێت بەنهێنی ئەنجامبدرێت‪.‬‬ ‫هەركەسێك داوا بكات كۆبونەوەی دەنگدان‬ ‫لەس���ەر پرۆژەكە نهێنی بێت‪ ،‬دەترس���ێت‬ ‫لەب���ەردەم جەماوەردا رای خ���ۆی بڵێت‪.‬‬ ‫هەركەس دژی ئەم پرۆژەیە بێت‪ ،‬واتا دژی‬ ‫چاكسازییە"‪.‬‬

‫به‌غدا به‌دوای‌ به‌دیلی‌ مه‌سعود بارزانیدا ده‌گه‌ڕێت‬

‫هێشتا لەڕوی كاریگەرییەوە هەر مەسعود بارزانی کەسی یەکەمی هەرێمە‬ ‫هەرچەندە لەڕوی یاسایی‌و دەستورییەوە نێچیرڤان بارزانییە‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬

‫لەگەڵ ئەوەی مەسعود بارزانی دو مانگ‬ ‫زیاترە بەڕەسمی وەك كەسی یەكەمی‬ ‫هەرێم لەدەسەاڵت دوركەوتۆتەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم بەغدا پێیوایە لەپشت نێچیرڤان‬ ‫بارزانییەوە‪ ،‬هێشتا مامی جۆڵێنەری‬ ‫یەكەمی روداوەكانی هەرێمە‪ ،‬بۆیە‬ ‫لەفشارەكانی بەمەبەستی دۆزینەوەی‬ ‫بەدیلێكی دیكە بەردەوامە‪.‬‬ ‫پاش ئ����ەوەی ریفراندۆمەك����ەی مانگی‬ ‫ئەیلولی راب����ردوی هەرێمی كوردس����تان‪،‬‬ ‫كە مەس����عود بارزان����ی رابەرایەتی دەكرد‪،‬‬ ‫كاردان����ەوەی تون����دی عێ����راق‌و واڵتان����ی‬ ‫ناوچەكەو بەشێك لەواڵتانی دنیای بەدوای‬ ‫خۆی����دا هێنا‪ ،‬ناوبراو لەس����ەرەتای مانگی‬ ‫تشرینی دوەمی س����اڵی رابردوەوە دەستی‬ ‫لەپۆستی س����ەرۆكایەتی هەرێم هەڵگرت‌و‬ ‫بەپرۆژە یاسایەك لە‌پەرلەمانی كوردستان‬ ‫دەس����ەاڵتەكانی بەس����ەر س����ەرۆكایەتی‬ ‫حكوم����ەت‪ ،‬پەرلەم����ان‌و دەس����ەاڵتی‬ ‫دادوەریدا دابەش����كران‪ ،‬كە بەشێكی زۆری‬ ‫دەسەاڵتەكانی بەر نێچیرڤان بارزانی برازای‬ ‫كەوتن كە س����ەرۆكایەتی حكومەتی هەرێم‬ ‫دەكات‪.‬‬ ‫بەاڵم بەغدا هێش����تا بەو چاوەوە سەیری‬ ‫دەكات كە ئەو لەپشت نێچیرڤان بارزانییەوە‪،‬‬ ‫جوڵێنەری یەكەم����ی روداوەكانی هەرێمی‬ ‫كوردستانەو ئەمەش رەنگە هۆكارێك بێت‬ ‫بۆ ئەوەی بەغدا ئام����ادە نەبێت بێتە پای‬ ‫دانوستان لەگەڵ حكومەتێك كە برازاكەی‬ ‫مەسعود بارزانی سەرۆكایەتی دەكات‪.‬‬ ‫مەس����عود بارزانی بە‌هاوكاری بەش����ێك‬ ‫لە‌حزبەكان����ی دیكەی هەرێمی كوردس����تان‬ ‫ل����ە‌‪25‬ی ئەیلولی س����اڵی راب����ردو‪ ،‬بەبێ‬ ‫گوێدانە داواكاری واڵتانی جیهان‌و ناوچەكە‌و‬ ‫عێراق‪ ،‬ریفراندۆمی هەرێمی كوردستانی بۆ‬ ‫س����ەربەخۆیی ئەنجامداو لەو كاتە بەدواوە‬ ‫لەسەر شانۆی سیاسی هەرێمی كوردستان‌و‬ ‫ناوچەكە دەركەوتنێكی وای نەما تا گەیشتە‬

‫بەغدا هێشتا بەو‬ ‫چاوەوە سەیری‬ ‫بارزانی دەكات كە‬ ‫لەپشت نێچیرڤان‬ ‫بارزانییەوە‪،‬‬ ‫جوڵێنەری یەكەمی‬ ‫روداوەكانی هەرێمی‬ ‫كوردستانە‬ ‫ئەوەی بەڕەس����می خ����ۆی لەنامەیەكدا بۆ‬ ‫پەرلەمانی كوردس����تان‪ ،‬دەستبەرداربونی‬ ‫لەپۆستی سەرۆكی هەرێم رابگەیەنێت‪.‬‬ ‫تەنیا بەغدا نییە وا سەیری دیمەنی ئەم‬ ‫چەند مانگەی رابردو دەكات كە مەس����عود‬ ‫بارزانی هێش����تا كەس����ی یەكەمی هەرێمی‬ ‫كوردس����تان بێ����ت‪ ،‬بەڵكو لەن����او هەرێمی‬ ‫كوردستانیش كەم نین ئەوانەی لەم روەوە‬ ‫هاودیدی بەغدان‪.‬‬ ‫مەحمود رەزا‪ ،‬پەرلەمانتاری بزوتنەوەی‬ ‫گ����ۆڕان لە‌پەرلەمان����ی عیراق پێ����ی وایە‬ ‫تا ئێس����تاش مەس����عود بارزانی لەپش����تی‬ ‫پ����ەردەوە یاریزان����ی یەكەم����ە لەهەرێمی‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬چونكە بەبڕوای ئەو هێش����تا‬ ‫جوڵەی حكومەت����ی هەرێم‌و دامەزراوەكانی‬ ‫لەڕێگ����ەی نێچیرڤ����ان بارزانی س����ەرۆكی‬ ‫حكومەت‌و مەس����رور بارزان����ی كوڕیەوە كە‬ ‫راوێژكاری ئاسایش����ی هەرێمی كوردستانە‪،‬‬ ‫لەژێر فەرمانی مەسعود بارزانیدان‪.‬‬

‫مەحم����ود رەزا لەگ����ەڵ ئ����ەوەی پێ����ی‬ ‫وای����ە لەڕوی یاس����ایی‌و ل����ەڕوی مامەڵەی‬ ‫واڵت����ان لەگەڵیدا‪ ،‬مەس����عود بارزانی رۆڵی‬ ‫كوژاوەتەوە بەاڵم وتیش����ی"وەكو رەمزێكی‬ ‫سیاسی كە نوێنەرایەتی پارتی‌و بنەماڵەی‬ ‫بارزانی دەكات تاوەكو ئێس����تاش لەپشتی‬ ‫پ����ەردەوە هەر ئەو ش����تەكان ئەجوڵێنێت‪،‬‬ ‫مەس����عود بارزان����ی هەرچییەك����ی بوێت‪،‬‬ ‫نێچیرڤ����ان بارزانی بەدڵیش����ی نەبێت بۆی‬ ‫ئەنج����ام بدات لەبەرئ����ەوەی بنەماڵەكەیان‬ ‫نەش����كێت ناچارە ملبدات بۆ فەرمانەكانی‬ ‫مەسعود بارزانی"‪.‬‬ ‫بەاڵم ئ����ەو پەرلەمانتارەی گۆڕان لەگەڵ‬ ‫ئ����ەوەدا نییە بەدیل بۆ مەس����عود بارزانی‬ ‫دروس����ت بكرێ����ت‪ ،‬چونكە بەب����ڕوای ئەو‬ ‫لەماوەی ‪ 50‬س����اڵی رابردودا كورد هەرچی‬ ‫كاریزم����ای هەب����ون جگە لە‌نەوش����یروان‬ ‫مستەفا‪ ،‬هەمویان كاریزمای سلبی بون‪.‬‬ ‫ئەو پێیوایە دەبێت لەڕێگەی دروستكردنی‬

‫هاوپەیمانییەك����ی بەهێ����زەوە بەدی����ل بۆ‬ ‫دەسەاڵتدارێتی یەكێتی‌و پارتی بدۆزرێتەوە‌و‬ ‫دام����ەزراوە دیموكراتیی����ەكان بونیاد بنرێن‬ ‫لەبری پش����ت بەستن بەكاریزماو تاكەكەس‬ ‫ك����ە بەبڕوای ئەو"جیهان ئێس����تا دەیەوێت‬ ‫عێراق‪ ،‬عێراقێك����ی یەكگرتو بێت‌و خاوەنی‬ ‫دام����ەزراوەی دیموكرات����ی بێ����ت‌و ئێمەش‬ ‫وەك هەرێمێك����ی فی����دراڵ لەعێراقدا بایەخ‬ ‫بە‌دامەزراوە دیموكراتییەكان بدەین لەبری‬ ‫كاریزما"‪.‬‬ ‫ب����ەاڵم پێناچێ����ت عێ����راق لەهەرێم����ی‬ ‫كوردس����تان بەدوای ئ����ەوەدا بگەڕێت كە‬ ‫مەحم����ود رەزا باس����ی دەكات‪ ،‬بەڵك����و‬ ‫فش����ارەكانی ب����ۆ دۆزین����ەوەی بەدیلێكی‬ ‫راستەقینەی مەسعود بارزانی بێت‪ ،‬كاتێك‬ ‫رۆژان����ە دەبینی����ن پەرلەمانتاران����ی نزیك‬ ‫لە‌سەرۆك وەزیرانی عێراق‪ ،‬حەیدەر عەبادی‬ ‫لەمیدیا عێراقییەكان����ەوە باس لەوەدەكەن‬ ‫كە هێشتا مەسعود بارزانی كەسی یەكەمی‬

‫پش����ت پ����ەردەی هەرێمی كوردس����تانەو‬ ‫حكومەت����ی عێراقیش هێش����تا ئامادە نییە‬ ‫گفتوگ����ۆ لەگەڵ ئ����ەو حكومەتەی هەرێمدا‬ ‫بكات ك����ە برازاكەی ناوبراو س����ەرۆكایەتی‬ ‫دەكات‪.‬‬ ‫دكت����ۆر رێب����وار كەری����م‪ ،‬وتەبێ����ژی‬ ‫هاوپەیمانی بۆ دیموكراس����ی‌و دادپەروەری‬ ‫كە بەرهەم س����اڵح س����ەرۆكایەتی دەكات‬ ‫پێیوایە كەسی یەكەم لەهەرێمی كوردستان‬ ‫دەبێ����ت س����ەرۆكی حكومەتێ����ك بیت كە‬ ‫لەئەنجامی هەڵبژاردنێكی ش����ەفاف‌و پاك‌و‬ ‫بێگەرددا بوبێتە سەرۆكی حكومەت‪ ،‬لەپاڵ‬ ‫لەبەرچاوگرتنی هاوسەنگی دەسەاڵتەكانی‬ ‫پەرلەمان‌و دادوەری‪.‬‬ ‫نیازی حزبەكەشی ناش����ارێتەوە لەوەی‬ ‫كە بە‌ئامانجی دروستكردنی حوكمڕانییەكی‬ ‫باش كاردەكات بۆ گرتنە دەستی دەسەاڵت‌و‬ ‫وتیشی "ئامانجیشمانە كەسی یەكەمی ئەم‬ ‫واڵتە الی ئێمە بێت"‪.‬‬

‫لەگ����ەڵ ئ����ەوەش دكت����ۆر رێب����وار‪،‬‬ ‫وتیشی"راس����تییەكە ئەوەی����ە ئێم����ە‬ ‫لەكوردس����تاندا كێشەی كەیس����مان هەیە‬ ‫كێش����ەی شەخس����مان نییە‪ .‬بۆیە شەخس‬ ‫بابەت����ی لێوردبونەوە نییە الی ئێمە بەڵكو‬ ‫ئ����ەوەی بابەت����ی لێكۆڵینەوەی����ە ئەوەیە‬ ‫سیس����تمێكی خ����راپ‌و حوكمڕانێكی خراپ‬ ‫هەیەو دەبێ ئەمە كۆتایی پێ بێت"‪.‬‬ ‫لەبارەی ئەوەی كە ئای����ا بەغدا بەدوای‬ ‫بەدیلێك����ی دیك����ەدا دەگەڕێت بۆ كەس����ی‬ ‫یەكەمی ئ����ەو واڵتە بۆی����ە مامەڵە لەگەڵ‬ ‫نێچیرڤان بارزانیدا ن����اكات‪ ،‬دكتۆر رێبوار‬ ‫وت����ی "پێموایە بەغدا بیر ل����ەوە دەكاتەوە‬ ‫ك����ە لەگ����ەڵ حكومەتێك����ی ش����ەفاف كە‬ ‫ش����ەرعیەتێكی جەم����اوەری‌و پەرلەمان����ی‬ ‫هەبێت مامەڵە ب����كات كە ئەم حكومەتەی‬ ‫ئێس����تا ئەو س����یفەتانەی تێدا نییە‌و هیچ‬ ‫ئیعتیبارێكی سیاس����ی‌و مەعنەوی نەماوەو‬ ‫ئەگەر مامەڵەشی لەگەڵ بكات مامەڵەیەكی‬ ‫سازش����كەرانەی لەگەڵ دەكات‌و رۆژ بە‌رۆژ‬ ‫سازشی پێدەكات وەك ئێستا دەیبینین‪".‬‬ ‫عەرەفات كەرەم‪ ،‬س����ەرۆكی فراكسیۆنی‬ ‫پارتی لەپەرلەمانی عێراق پێیوایە مەسعود‬ ‫بارزانی راس����تە زۆر ل����ەروی راگەیاندنەوە‬ ‫دەرناكەوێ����ت‪ ،‬ب����ەاڵم هێش����تا ل����ەڕوی‬ ‫كاریگەرییەوە كەس����ی یەكەم����ی هەرێمی‬ ‫كوردستانەو واڵتانی ناوچەكەو دنیاش ئەم‬ ‫رۆڵەیان نادیدە نەگرتوە‪.‬‬ ‫ب����ەاڵم لەگەڵ ئەوەش پێ����ی وایە لەڕوی‬ ‫یاسایی‌و دەس����تورییەوە نێچیرڤان بارزانی‬ ‫كەس����ی یەكەم����ی هەرێم����ی كوردس����تانە‬ ‫لەئێس����تادا‪ ،‬خۆبەدورگرتن����ی مەس����عود‬ ‫بارزانی‪-‬ش لەراگەیاندن����ەكان بە‌قۆناغێكی‬ ‫كاتی ناودەبات‌و دەش����ڵێت "جارێكی دیكە‬ ‫بەهێزو بەپالنی باشترەوە دەگەڕێتەوە"‪.‬‬ ‫ئەو رەتیش����یكردەوە مەس����عود بارزانی‬ ‫لەژێ����ر كاریگ����ەری كاردانەوەكانی واڵتاندا‬ ‫دەس����تبەرداری پۆستی س����ەرۆكی هەرێم‬ ‫بوبێت‌و باس����ی لەوەش����كرد ك����ە بارزانی‬ ‫خواس����تی خۆی بوە دەس����ت لەو پۆستە‬ ‫هەڵبگرێت‌و ئێستاش زۆر دڵخۆشە‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )608‬سێشه‌ممه ‪2018/1/9‬‬

‫هه‌ڵبژاردن به‌مه‌رجی بردنه‌وه‌!‬

‫ئایا كێبه‌ركێی هه‌ڵبژاردنی داهاتوو له‌سه‌ر ‪ 75‬كورسی په‌رله‌مان ده‌بێت؟‬ ‫ئا‪ :‬محه‌مه‌د ره‌ئوف‬

‫له‌ هه‌ڵبژاردنی داهاتووی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستاندا كێبه‌ركێی هێز‌ه سیاسیه‌كانی‬ ‫هه‌رێم له‌سه‌ر ‪ 75‬كورسی په‌رله‌مان‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬نه‌ك ‪ 111‬كورسی په‌رله‌مان به‌و‬ ‫پێیه‌ی ‪ 11‬كورسی كۆتاكان بۆ حیزبە‌بااڵ‬ ‫ده‌سته‌كان مسۆگه‌ر بوەو به‌شی زیاتر‬ ‫له‌‪ 25‬كورسیش ده‌نگی ساخته‌و دووباره‌و‬ ‫مردوو له‌تۆماری ده‌نگده‌راندایه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫كێبه‌ركێكه‌ له‌سه‌ر ‪ 75‬كورسی په‌رله‌مان‬ ‫كوردستان ده‌بێت‪.‬‬ ‫به‌درێژایی ته‌مه‌نی حوكمڕانی له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان پرۆس���ه‌كانی هه‌ڵبژادن بە‌بێ‬ ‫ساخته‌كاری‌و فه‌وزاو پێش���ێلكاری به‌رێو‌ه‬ ‫نه‌چ���وە‪ ،‬ك ‌ه له‌ماوه‌ی ‪ 26‬س���اڵی رابردوو‬ ‫چوار خولی هه‌ڵبژاردن���ی په‌رله‌مان‌و یه‌ك‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی ئه‌نجومه‌نی ش���اره‌وانیه‌كان‬ ‫(هه‌ولێ���ر‌و س���لێمانی به‌جی���ا)‌و چ���وار‬ ‫هه‌ڵبژاردن بۆ ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق‌و‬ ‫دوو هه‌ڵبژاردن���ی ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگاكان‬ ‫كراوه‌‪ ،‬هه‌م���و ئ���ه‌و هه‌ڵبژاردنان ‌ه جێگای‬ ‫گوم���ان‌و ناڕه‌زایی‌و گازه‌ن���ده‌ی چاودێران‌و‬ ‫هێزوو الیه‌نه‌ جیاوازه‌كان بون‪.‬‬ ‫له‌ ئێستاش���دا كه‌ هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردس���تان‌و پارێ���زگاكان‌و ئه‌نجومه‌ن���ی‬ ‫نوێنه‌ران���ی عێ���راق‌و س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‬ ‫به‌ڕێوه‌یه‌‪ ،‬پرسی پیسی تۆماری ده‌نگده‌ران‬ ‫هێ���زوو الیه‌نه‌كانی به‌ده‌ن���گ هێناوه‌‪ ،‬به‌و‬ ‫پێیه‌ی ئ���ه‌و ده‌نگانه‌ی گومانی له‌س���ه‌ر‌ه‬ ‫له‌تۆماری ده‌نگده‌راندا به‌شی زیاتر له‌(‪25‬‬ ‫كورسی) په‌رله‌مانی كوردستانه‌ كه‌ به‌های‬ ‫هه‌ر كورسیه‌ك له‌خوڵی چواری په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان (‪ 19‬هه‌زار ده‌نگ) بوە‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی ئێس���تا گفتوگ���ۆی زۆری نێوان‬ ‫هێزوو الیه‌ن ‌ه سیاس���یه‌كانه‌و پێش���مه‌رجی‬ ‫رازی بون���ی زۆرێك له‌هێزه‌ سیاس���یه‌كان ‌ه‬ ‫ب���ۆ ئه‌نجامدان���ی هه‌ڵب���ژاردن له‌نزیكترین‬ ‫واده‌دا پاككردن���ه‌وه‌ی تۆماری ده‌نگده‌ران ‌ه‬ ‫كه‌ ره‌نگ���ه‌ پاككردنه‌وه‌ی ئ���ه‌و تۆماره‌ش‬ ‫له‌ئێس���تادا زۆر زه‌حم���ه‌ت نه‌بێت‌و به‌وه‌ی‬ ‫له‌الی���ه‌ك زۆرێ���ك ئه‌ندامان���ی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫كۆمس���یاران كه‌ له‌‪ 9‬ئه‌ندام پێكدێن به‌سه‌ر‬ ‫الیه‌نه‌كاندا دابه‌ش���بون‌و ئه‌گ���ه‌ر بیانه‌وێت‬

‫له‌پرۆسه‌ی راپرسی‬ ‫‪ 2017/9/25‬له‌پارێزگای‬ ‫دهۆك (‪ )734000‬كه‌س‬ ‫مافی ده‌نگدانی هه‌بو‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌پرۆسه‌كه‌دا‬ ‫(‪ )814588‬كه‌س‬ ‫ده‌نگیانداوه‌‬ ‫ئه‌توانن لیس���ته‌كه‌پاكبكه‌نه‌وه‌و له‌الیه‌كیش‬ ‫به‌ش���ێكی ئه‌ركی پاكردنه‌وه‌ی ئه‌و تۆمار‌ه‬ ‫له‌ئه‌س���تۆی كۆمسیۆنی بااڵی هه‌ڵبژاردن‌و‬ ‫راپرسی هه‌رێمه‌ كه‌ به‌پێی بڕگه‌ی یه‌كه‌می‬ ‫م���اده‌ی شه‌ش���ه‌می یاس���ای ژم���ار‌ه ‪4‬ی‬ ‫س���اڵی ‪ 2014‬ی یاس���ای كۆمسیۆنی بااڵی‬ ‫سه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردن‌و راپرسی كۆمسیۆن‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی (نوێكردن���ه‌وه‌و بژاردكردن���ی‬ ‫تۆماری ده‌نگ���ده‌ران له‌رێگه‌ی هه‌مو جۆر‌ه‬ ‫ش���ێوازێكی تازه‌ی به‌رده‌س���ته‌وه‌ ده‌بێت‌و‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌م���و الیه‌ن���ه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كانی‬ ‫پێویس���ته‌ هه‌ماهه‌نگی له‌گه‌ڵ ئه‌نجومه‌ندا‬ ‫بكه‌ن بۆ گه‌یشتن به‌و مه‌به‌سته‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی داتاكان���ی كۆمس���یۆنی ب���ااڵی‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردن‌و راپرس���ی هه‌رێم‬ ‫ئه‌و ناوانه‌ی گۆمانیان له‌سه‌ره‌ (‪)533506‬‬ ‫كه‌سه‌ به‌م شێوه‌یه‌یه‌‪.‬‬ ‫ناوی م���ردوو (‪ ،)65000‬ن���اوی دووبار‌ه‬ ‫(‪ ،)6342‬ئ���اواره‌ (‪ ، )23744‬ته‌مه‌نیان‬ ‫له‌س���ه‌رو ‪ 90‬س���اڵه‌و‌ه (‪،)41899‬‬ ‫ته‌مه‌نیان نه‌گه‌یش���تۆته‌ ته‌مه‌نی یاس���ایی‬ ‫ده‌نگدان (‪ ،)116088‬ده‌نگده‌ری تایبه‌ت‬ ‫(‪ ،)184175‬ن���اوی لێكچ���وو‌و گوماناوی‬ ‫(‪ )96258‬كه‌ كۆی گش���تی ئ���ه‌م ناوانه‌‬ ‫ده‌كاته‌ (‪ )٥٣٣٥٠٦‬ده‌نگ كه‌ ئه‌گه‌ر به‌های‬ ‫كورس���ی بە‌پێی هه‌ڵبژاردنی ‪2013/9/21‬ی‬

‫په‌رله‌مانی كوردستان كه‌ (‪ )19522‬ده‌نگ‬ ‫ب���وە ده‌كات��� ‌ه (‪ )27‬كورس���ی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫به‌گوێ���ره‌ی راپۆرتێك���ی وه‌زاره‌ت���ی‬ ‫ته‌ندروستی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫له‌س���اڵی ‪ 2017- 2001‬س���ه‌باره‌ت بە‌ناوی‬ ‫مردووان (‪ )217000‬ناوی مردوو له‌تۆماری‬ ‫ده‌نگده‌راندا هه‌بوه‌و ئه‌م ناوانه‌ش دراونه‌ت ‌ه‬ ‫كۆمس���یۆنی بااڵی سه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردن‌و‬ ‫راپرس���ی‪ ،‬به‌پێی راپۆرتێكی په‌رله‌مانیش‬ ‫ك��� ‌ه به‌داداچ���ون ب���ۆ ئ���ه‌م ناوانه‌ك���راو‌ه‬ ‫ده‌ركه‌وتوە ته‌نیا(‪ )440‬ناو سڕاوه‌ته‌وه‌ واتا‬ ‫(‪ )%0.2‬ناوی مردوان س���ڕاوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌پێی‬ ‫به‌دواداچونێكی دیك ‌ه له‌‪ 2017 – 2004‬له‌و‬ ‫(‪ )69000‬ناوی م���ردوە ته‌نها (‪ )600‬ناوی‬ ‫بە‌مردوو دانراون‪.‬‬ ‫هاوكات به‌پێی راپۆرتێكی ئه‌نستیتیۆتی‬ ‫په‌ی بۆ په‌روه‌رده‌‌و گه‌شه‌پێدان كۆی گشتی‬ ‫ئه‌و ناوانه‌ی له‌لیستی تۆماری ده‌نگده‌راندا‬ ‫س���اخته‌‌و دوباره‌ن بریتین ل���ه‌(‪)932955‬‬ ‫ن���اوی ده‌نگ���ده‌ر‪ ،‬ژم���اره‌ی م���ردووان‬ ‫بریتیی���ه‌(‪ )218956‬ناوو ئه‌و كه‌س���انه‌ی‬ ‫له‌دایكب���وی س���اڵی ‪٢٠٠٠‬ن‌و ته‌مه‌نی���ان‬ ‫له‌واده‌ی هه‌ڵبژاردندا نه‌گه‌یش���توەت ‌ه هه‌ژد‌ه‬ ‫ساڵ‪ ،‬بریتییه‌ له‌(‪)275423‬ناو‪.‬‬ ‫واتا به‌بێ پاككردنه‌وه‌ی تۆماری لیس���تی‬

‫ده‌نگده‌ران هه‌ر جۆره‌ هه‌ڵبژاردنێك واتایه‌كی (‪ )1041837‬ك���ه‌س‌و پارێزگای س���لێمانی‬ ‫نابێ���ت‌و س���ه‌نگی راس���ته‌قینه‌ی هێزه‌كان (‪ )1241954‬ك���ه‌س‌و پارێ���زگای ده���ۆك‬ ‫ده‌رناكه‌ون‌و ئه‌و هێزانه‌ی كه‌ له‌ده‌ساڵتدان‌و (‪ )688127‬كه‌س ماف���ی ده‌نگدانی هه‌ی ‌ه‬ ‫دامه‌زراوه‌كان���ی ئاس���اییش‌و هێزی ئه‌منی كه‌ كۆی گشتی ده‌كاته‌ (‪ )2971918‬مافی‬ ‫ناوخۆ‌و چه‌كداریان به‌ده‌س���ته‌وه‌یه‌ زۆرترین ده‌نگده‌ر‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی داتاكانی كۆمسیۆنی‬ ‫كاریگه‌ریان له‌سه‌ر هه‌ڵبژاردنه‌كان ده‌بێت‌و بااڵی س���ه‌ربه‌خۆیی هه‌ڵبژاردن‌و راپرس���ی‬ ‫ئه‌و ده‌نگه‌ س���اختان ‌ه له‌به‌رژه‌وه‌ندی ئه‌وان هه‌رێ���م پارێ���زگای هه‌ولێ���ر (‪)1147123‬‬ ‫ك��� ‌هس‌و پارێ���زگای س���لێمانی ‪ +‬هه‌له‌بج ‌ه‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی داتاكان���ی كۆمس���یۆنی ب���ااڵی (‪ )1243521‬ك���ه‌س‌و پارێ���زگای ده���ۆك‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی هه‌ڵبژاردن‌و راپرسی هه‌رێم (‪ )756697‬ك���ه‌س مافی ده‌نگدانی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫(‪ )3247241‬كه‌س مافی ده‌نگدانیان هه‌ی ‌ه ك���ۆی گش���تی (‪ )3247241‬ك���ه‌س مافی‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردنی داهاتووی هه‌رێم‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی ده‌نگدانی���ان هه‌ی���ه‌ ك���ه‌ جیاوازیه‌كی زۆر‬ ‫داتاكانی كۆمس���یۆنی بااڵی س���ه‌ربه‌خۆیی هه‌یه‌ له‌ئاستی ده‌نگدانیان له‌نێوان هه‌ردوو‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی عێراق (‪ )2971918‬مافی داتاك���ه‌‪ .‬جیاوازیه‌ك ‌ه له‌پارێ���زگای هه‌ولێر‬ ‫ده‌نگدانی هه‌یه‌ ب���ۆ هه‌ڵبژاردنی داهاتووی (‪ )105287‬له‌پارێزگای دهۆك (‪‌)68570‬و‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان كه‌ جی���اوازی نێوان له‌پارێ���زگای س���لێمانی (‪ )1567‬ده‌نگده‌ر‬ ‫ئه‌وانه‌ی مافی ده‌نگدانی���ان هه‌یه‌ له‌هه‌رێم جیاوازی هه‌یه‌‪..‬‬ ‫ئاڵۆزی‌و جیاوازیه‌كی زۆر هه‌یه‌ له‌نێوان‬ ‫له‌نێ���وان داتاكان���ی كۆمس���یۆنی ب���ااڵی‬ ‫هه‌رێ���م‌و به‌غ���داد ( ‪ )٢٧٥٣٢٣‬ده‌نگه‌ ك ‌ه لیستی ناوی ده‌نگده‌رانی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫له‌ئێستادا كۆمسیۆنی بااڵی هه‌ڵبژاردنه‌كانی به‌پێ���ی داتاو ئام���اری هه‌ولێر‌و به‌غداد‪ ،‬بۆ‬ ‫هه‌رێ���م س���ه‌رقاڵی پاككردنه‌وه‌یه‌ت���ی‪ ،‬نمون ‌ه به‌پێی نوێترین ئاماری كۆمس���یۆنی‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر پاكنه‌كرێته‌وه‌ ته‌نه���ا ئه‌و جیاوازی بااڵی س���ه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردنه‌كانی عێراق‬ ‫ده‌نگان ‌ه به‌ش���ی (‪ 14‬كورسی) په‌رله‌مانی ده‌ركه‌وتوە پارێ���زگای دهۆك (‪)688127‬‬ ‫كه‌س مافی ده‌نگدان���ی هه‌یه‌ به‌اڵم به‌پێی‬ ‫كوردستانه‌‪.‬‬ ‫له‌ داتاكانی كۆمسیۆنی بااڵی سه‌ربه‌خۆی داتاكانی كۆمس���یۆنی بااڵی س���ه‌ربه‌خۆیی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی عێ���راق پارێزگای هه‌ولێر هه‌ڵبژاردن‌و راپرس���ی هه‌رێم (‪)756697‬‬

‫كه‌س ماف���ی ده‌نگدانی هه‌ی��� ‌ه به‌وپێیه‌ش‬ ‫له‌نێوان ئاماره‌كانی به‌غداو هه‌ولێر(‪)٦٨٥٧٠‬‬ ‫ده‌نگده‌ر جیاوازی هه‌یه‌ ك ‌ه ده‌كات ‌ه نزیكه‌ی‬ ‫(‪ 4‬كورسی) په‌رله‌مانی كوردستان‪.‬‬ ‫له‌پرۆس���ه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی راپردوودا‬ ‫جیاوازیه‌ك���ی زۆر هه‌ب���وە له‌وان���ه‌ی مافی‬ ‫ده‌نگدانی���ان هه‌یه‌‪ ،‬بۆ نمونه‌ له‌پرۆس���ه‌ی‬ ‫راپرس���ی ‪ 2017/9/25‬له‌پارێزگای دهۆك‬ ‫(‪ )734000‬ك���ه‌س ماف���ی ده‌نگدانی هه‌بو‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌پرۆس���ه‌كه‌دا (‪ )814588‬كه‌س‬ ‫ده‌نگیانداوه‌ واتا رێژه‌ی ده‌نگدان (‪،)%111‬‬ ‫وات���ا (‪ )80588‬له‌رێ���ژه‌ی (‪ )%100‬زیاتر‬ ‫ده‌نگیانداوه‌‪ ،‬ئه‌م پرۆس���ه‌ی ‌ه پێش ‪ 25‬ساڵ‬ ‫به‌هه‌مان ش���ێوه‌ ب���و له‌پارێ���زگای دهۆك‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی ‪ 1991/5/19‬دا له‌و پارێزگای ‌ه‬ ‫(‪ )178000‬كه‌س ماف���ی ده‌نگدانی هه‌بوە‬ ‫به‌اڵم (‪ )198000‬ك���ه‌س ده‌نگیانداو‌ه وات ‌ه‬ ‫به‌رێژه‌ی (‪ )%111‬ده‌نگدراوه‌‪.‬‬ ‫هه‌رجۆره‌ پرۆس���ه‌یه‌كی هه‌ڵبژاردن به‌بێ‬ ‫پاككردنه‌وه‌ی لیس���تی تۆماری ده‌نگده‌ران‪،‬‬ ‫خۆ كوشتنی هێز‌ه سیاسیه‌كانی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫هێزه‌ بااڵده‌س���ته‌كانه‌‪ ،‬چونك��� ‌ه ئه‌وان ‪11‬‬ ‫كورس���ی كۆتاكانیان الداوه‌ته‌ الوه‌و له‌‪100‬‬ ‫كورس���یه‌كه‌ش كێبه‌ركێك���ه‌ له‌س���ه‌ر ‪75‬‬ ‫كورس���ی ده‌كه‌ن‪ ،‬چونك ‌ه ‪ 25‬كورسی ناوی‬ ‫ساخته‌و دوباره‌و مردوانه‌‪...‬‬

‫خۆپیشاندانه‌كان رێكخستن ‌ی ناو بازاڕ ‌ی سلێمان ‌ی گه‌ڕانده‌و‌ه بۆ خاڵی‌ سفر‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫ماوه‌ی‌ چه‌ند مانگێك ده‌بو ناو باڕازی‌‬ ‫شاری‌ سلێمانی‌ رێكخرابو به‌تایبه‌ت‬ ‫شه‌قامه‌ سه‌ره‌كیانی‌ كاك ئه‌حمه‌دی‌‬ ‫شێخ‪ ،‬به‌رده‌ركی‌ سه‌را‪ ،‬شه‌قامی‌ كاوه‌‪،‬‬ ‫به‌رده‌م سینه‌ما سیروان‪ ،‬ئۆرزدی‌ باك‌و‬ ‫شه‌قامی‌ مه‌وله‌وی‌‪ ،‬رێگه‌ به‌زیاده‌ڕه‌وی‌‬ ‫له‌سه‌ر شه‌قامه‌كان نه‌ده‌درا‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌رو به‌ندی‌ خۆپشاندانه‌كانی ناو‬ ‫شاری‌ سلێمانیدا جارێكی‌ دیكه‌ زیاده‌ڕه‌وی‌‬ ‫مێزو عه‌ره‌بانه‌و ده‌س���تگێڕه‌كان سیمای‌‬ ‫شاری‌ ش���ێواند‌و قه‌ره‌باڵخی‌‌و رێكخستی‌‬ ‫ناو شاری‌ س���لێمانی‌ گه‌ڕاندنه‌وه‌ دۆخی‌‬ ‫جارانی‌‪.‬‬ ‫بیره‌وه‌ر نه‌وزاد ك���ه‌ چه‌ند خوڵه‌كێك‬ ‫ماڵی‌ له‌ناو بازاڕه‌وه‌ دوره‌‪ ،‬ئۆتۆمبیله‌كه‌ی‌‬ ‫بردۆته‌ ناو بازاڕی‌ ش���اری‌ سلێمانی‌ بۆ‬ ‫كڕینی پێداویستی‌ رۆژانه‌ی‌‪ .‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"پێش خۆپیشاندانه‌كان بە‌پێنج خوله‌ك‬ ‫ده‌چومه‌ به‌رده‌م مزگه‌وتی‌ گه‌وره‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌م چه‌ند رۆژه‌ی‌ دوای‌ خۆپیشاندانه‌كاندا‬ ‫نه‌مزانی‌ ناو ش���ار گه‌ڕاوه‌ت���ه‌وه‌ دۆخی‌‬ ‫پێش���و‪ .‬له‌به‌ر مێ���زو عه‌ره‌بان���ه‌ رێگه‌‬ ‫به‌رناكه‌وێت‪ .‬له‌شه‌قامی‌ كاك ئه‌حمه‌دی‌‬ ‫ش���ێخه‌وه‌ تا ب���ه‌رده‌م مزگه‌وتی‌ گه‌وره‌‬ ‫پانزه‌ خوله‌كم پێچوه‌‪ .‬تا له‌و جه‌نجاڵه‌ی‌‬ ‫ئه‌و شه‌قامه‌ ده‌رچوم بێزار بوم"‪.‬‬ ‫باخ���ه‌وان حه‌مه‌س���ه‌عید دوكان���ی‌‬ ‫چایخانه‌ی‌ هه‌یه‌ له‌شه‌قامی‌ كاوه‌‪ ،‬له‌باره‌ی‌‬ ‫زیاده‌ڕۆیه‌كان���ی‌ ئه‌و ش���ه‌قامه‌ی‌ كاری‌‬ ‫تێدا ده‌كات وتی‌ "له‌به‌ر عه‌ره‌بانه‌ س���ه‌ر‬ ‫شۆس���ته‌كان گیراون‌و رێگه‌ نیه‌ بڕۆیت‪،‬‬ ‫به‌تایب���ه‌ت پیاده‌ڕه‌و‪ .‬ئه‌م���ه‌ش رێگه‌ی‌‬ ‫هاتوچۆی‌ سه‌ر شه‌قامه‌كانی‌ شێواندوه‌‌و‬ ‫نازانیت چۆن بڕۆیت‪ .‬ئه‌وه‌ بۆ ئۆتۆمبیل‬ ‫هه‌ر مه‌پرس���ه‌! به‌ه���ۆی‌ عه‌ربانه‌وه‌ كه‌‬ ‫نی���وه‌ی‌ ش���ه‌قامه‌كه‌ی گرت���وه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫پێویس���ت ئۆتۆمبیلش ناتوانێت بڕوات‪.‬‬ ‫گه‌ر به‌م ش���ێوه‌ی‌ ئێستا زیاده‌ڕه‌ویه‌كان‬ ‫به‌رده‌وام بێت‌و الیه‌نی‌ به‌رپرس ئیجرائات‬

‫نازانم خه‌ڵك بۆ‬ ‫گله‌یی ده‌كات! ئه‌وه‌‬ ‫نیه‌ رێگه‌ی‌ خه‌ڵكیش‬ ‫هه‌یه‌‌و ده‌ڕوات؟‬ ‫خه‌ڵكی‌ هاتوچۆ خۆی‌‬ ‫ده‌كات‌و ئێمه‌ش كاری‌‬ ‫خۆمان ده‌كه‌ین‪ ،‬ئیتر‬ ‫زیاده‌ڕه‌وی‌ چی‌؟‬ ‫ناو بازاڕی سلێمانی‬ ‫نه‌ك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ ن���ه‌ك ه���ه‌ر عه‌ره‌بانه‌و‬ ‫مێز به‌ڵك���و ئۆتۆمبیل دێن���ن به‌باره‌و‌ه‬ ‫رایده‌گرن‌و شتی‌ پێده‌فرۆشن‪ .‬خۆ كه‌س‬ ‫بۆی‌ نیه‌ پیان بڵێت بڕۆن به‌والوه‌! گه‌ر‬ ‫قس���ه‌یه‌ك بكه‌یت ره‌نگه‌ لێش���ت بده‌ن‪.‬‬ ‫ده‌ڵێی شه‌قامه‌كه‌یان كڕیوه‌"‪.‬‬ ‫چن���ور عه‌بدولاڵ كه‌ بۆ پێداویس���تی‌‬ ‫خانم���ان رویكرد بوه‌ ب���ازاڕی‌ ده‌بۆكه‌‪،‬‬ ‫وتی "نازانم بازاڕ بۆ وای‌ به‌سه‌ر هاتوه‌؟‬ ‫چیمكرد به‌خۆم! ده‌مه‌وێت بچمه‌ به‌رده‌م‬ ‫مه‌حكه‌مه‌ كۆنه‌كه‌ بۆ شت كڕین‪ ،‬نازانم‬ ‫چۆن بچم‪ .‬ئه‌م بازاڕه‌ ژیانی‌ تێدا نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫تا گه‌شتومه‌ته‌ بازاڕی‌ ده‌بۆكه‌ شانم به‌ر‬ ‫چه‌ندی���ن كه‌س كه‌وتوه‌‪ .‬من ده‌پرس���م‬ ‫حكومه‌ت له‌كوێیه‌ تا رێساو یاسایه‌ك بۆ‬ ‫ئه‌م مێ���زو عه‌ره‌بانانه‌ دابنێت؟ خه‌ڵكی‌‬ ‫ئه‌چێت بۆ بازاڕ تا س���ه‌یری‌ سیمایه‌كی‌‬

‫شار بكات‪ ،‬به‌اڵم له‌ناو بازاڕی‌ سلێمان ‌ی‬ ‫زۆر جی���اوازه‌‪ ،‬كاتێك دێیت���ه‌ ناو بازار‬ ‫بێزار ده‌بێت ده‌ڵێیت شه‌ڵاڵ نه‌هاتمایه‌"‪.‬‬ ‫خه‌ف���ور ره‌حی���م كاری‌ ته‌كیس���ی‌‬ ‫ده‌كات له‌ن���او بازاڕ‪ ،‬ئه‌وی���ش له‌باره‌ی‌‬ ‫دۆخی‌ ناو ب���ازاڕو ئه‌و جه‌نجاڵیه‌ی‌ روی‌‬ ‫له‌ش���ه‌قه‌مه‌كانی‌ ناو ش���ار كردوه‌‪ ،‬وتی‌‬ ‫"ئه‌مڕۆ هاواڵتیه‌ك ده‌س���تی‌ لێ راگرتم‬ ‫تا له‌ش���ه‌قامی‌ خانه‌قاوه‌ بیگوازمه‌وه‌ بۆ‬ ‫شه‌قامی‌ ئۆرزدی‌ باك‪ .‬تا گواستومه‌ته‌وه‌‬ ‫سی‌ خوله‌كم پێچوه‌‪ .‬رۆژانی‌ دیكه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫زیاده‌ڕه‌ویه‌ی‌ ش���ه‌قامه‌كان نه‌بو‪ ،‬ته‌نها‬ ‫ده‌ خوله‌كم پێده‌چو‪ .‬ئه‌مه‌ش كێش���ه‌ی‌‬ ‫بۆ كارو باری‌ هاواڵتیان دروس���تكردوه‌‪.‬‬ ‫نازانی���ن چی بكه‌ین؟ ناچ���اری‌ نه‌بێت‪،‬‬ ‫كاری‌ رۆژانه‌م له‌سه‌ر گواستنه‌وی‌ نه‌فه‌ر‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬به‌س���ێ‌ مانگ جارێك ناچمه‌ ناو‬

‫بازاڕ‪ .‬ئه‌وه‌ كه‌ی‌ ژیانه‌"‪.‬‬ ‫فه‌تاح محه‌مه‌د له‌به‌رده‌م عه‌ربانه‌كه‌یدا‬ ‫وه‌س���تا بو له‌ش���ه‌قامی‌ كاك ئه‌حمه‌دی‌‬ ‫ش���ێخ‪ ،‬هاواری‌ ده‌كرد س���ه‌وزه‌ چواری‌‬ ‫به‌ه���ه‌زار دین���ار‪ .‬ئه‌و ب���ۆ ئاوێنه‌ دواو‬ ‫وتی‌ "چوار ساڵه‌ خوێندنم ته‌واو كردوه‌‬ ‫كار نیه‌‪ ،‬چ���ی بكه‌م؟ ل���ه‌م جێگه‌یه‌دا‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ب���را گه‌وره‌ك���ه‌م كار ده‌كه‌م‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ ش���وێن عه‌ربانه‌ی‌ ئ���ه‌وه‌‪ .‬ماوه‌ی‌‬ ‫بیس���ت ساڵ ده‌بێت له‌م ش���وێنه‌دا كار‬ ‫ده‌كات‪ .‬ش���وێن عه‌ره‌بان���ه‌ی‌ دیك���ه‌ش‬ ‫نه‌م���اوه‌ تا عه‌ربانه‌یه‌ك���ی‌ دیكه‌ دابنێم‪.‬‬ ‫نازان���م خه‌ڵك بۆ گله‌ی���ی ده‌كات! ئه‌وه‌‬ ‫نیه‌ رێگه‌ی‌ خه‌ڵكی���ش هه‌یه‌‌و ده‌ڕوات؟‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ هاتوچۆ خۆی‌ ده‌كات‌و ئێمه‌ش‬ ‫كاری‌ خۆمان ده‌كه‌ین‪ ،‬ئیتر زیاده‌ڕه‌وی‌‬ ‫چی‌؟"‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬مەزهەر کەریم‬

‫كاروان ق���ادر س���ه‌رۆكی‌ لیژن���ه‌ ئه‌ده‌ن"‪.‬‬ ‫یوسف یاس���ین سه‌رۆكی‌ ش���اره‌وان ‌ی‬ ‫هاوبه‌ش���ه‌كانی‌ قایمقامیه‌تی‌ س���لێمانی‌‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ زیاده‌ڕه‌ویه‌كانی‌ ن���او بازاڕی س���لێمانی‌ له‌باره‌ی‌ زیاده‌ڕه‌ویه‌كانی‌ ناو‬ ‫سلێمانییه‌و‌ه ده‌ڵێت "خۆپیشاندانه‌كانی‌ ب���ازاڕه‌وه‌ وت���ی‌ "لیژنه‌یه‌ك���ی‌ هاوبه‌ش‬ ‫ناو ش���ار ه���ۆكاری‌ س���ه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ی‌ هه‌ب���و له‌قایمقامیه‌ت���ی‌ س���لێمانی‌‪،‬‬ ‫زیاده‌ڕه‌ویه‌كانن‪ .‬به‌م نزیكانه‌ لیژنه‌یه‌كی‌ پارێزگاری‌ پێش���وی‌ س���لێمانی‌ داینابو‬ ‫هاوب���ه‌ش پێكده‌هێنین ب���ۆ لێكۆڵینه‌وه‌ كه‌ جێگه‌ی‌ دڵخۆش���ی‌ بو‪ ،‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ‬ ‫له‌زیاده‌ڕه‌ویه‌كانی‌ شۆسته‌و شه‌قامه‌كان خۆپشاندانه‌كاندا ژماره‌یه‌ك عه‌ره‌بانچی‌‌و‬ ‫ناو بازاڕ كه‌ موڵكی‌ گشتین‌و نابێت له‌الیه‌ن خاوه‌ن مێزه‌كان به‌ردی‌ باشیان هاویشت‬ ‫ت���ا بگه‌ڕێن���ه‌وه‌ ش���وێنه‌كانی‌ خۆیان‪.‬‬ ‫چه‌ند كه‌سێكه‌وه‌ به‌كاربهێنرێن"‪.‬‬ ‫به‌وهۆی���ه‌وه‌ ئه‌و لیژنه‌یه‌ش له‌ئێس���تادا‬ ‫ئه‌و وتیش���ی‌ "داوا له‌داواكاری‌ گشتنی‌ نه‌ماوه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش���ی‌ به‌وه‌ كرد نازانین دۆخه‌كه‌‬ ‫ده‌كه‌م به‌یاس���ا ئه‌و دۆسیه‌یه‌ بجولێنێت‬ ‫ت���ا ئیجرائات‌و لێكۆڵین���ه‌وه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و چی‌ به‌س���ه‌ردێت‪ ،‬ئایا دۆخ���ی‌ ناو باواڕ‬ ‫كه‌س���انه‌دا بكرێ���ت كه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ئاوا فه‌وزا ده‌بێت یان چاره‌س���ه‌رێكی‌ بۆ‬ ‫نایاس���ایی‌ شوێنه‌ گش���تیه‌كانی‌ ناو شار ده‌ۆزێته‌وه‌‌و رێك ده‌خرێته‌وه‌؟ چاوه‌ڕوانی‌‬ ‫به‌كار ده‌هێن‌و زی���اده‌ڕه‌وی‌ تێدا ئه‌نجام بڕیاری‌ پارێزگاری‌ سلێمانین"‪.‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )608‬سێشه‌ممه ‪2018/1/9‬‬

‫حزبی‌ دیموكراتی‌ كوردستانی‌ ئێران‪:‬‬

‫كۆمار ‌ی ئیسالم ‌ی ده‌یه‌وێت گوشار بخاته‌ سه‌ر پارتی‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬ ‫ته‌یموری‌ مسته‌فایی‌‪ ،‬ئه‌ندامی‌ ده‌فته‌ری‌‬ ‫سیاسی‌ حزبی‌ دیموكراتی‌ كوردستانی‌‬ ‫ئێران ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ سه‌رباری‌‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌كانی‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌‬ ‫له‌سه‌ر چاالكیه‌كانیان له‌ناو رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫كوردستان به‌رده‌وام ده‌بن‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ئێران گوشار ده‌خاته‌ سه‌ر پارتی‌ بۆ‬ ‫ئه‌و‌هی‌ ملكه‌چیی‌ بێت"‪.‬‬ ‫ته‌یم���وری‌ مس���ته‌فایی‌ س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌هه‌ڕه‌ش���ه‌كانی‌ كۆم���اری‌ ئیس�ل�امی‌‌و‬ ‫وه‌زیری‌ ئیتیالعاتی‌ ئ���ه‌و واڵته‌ له‌حزبی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردس���تانی‌ ئێ���ران‌و هێزه‌‬ ‫كوردییه‌كانی‌ نه‌یاری‌ كۆماری‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫له‌كات���ی‌ خۆپیش���اندانه‌كانی‌ هه‌فت���ه‌ی‌‬ ‫رابردودا‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ هه‌میشه‌‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌یان له‌س���ه‌ر بوه‌و هه‌ڕه‌شه‌كه‌ی‌‬ ‫ئێس���تای‌ رژێم���ی‌ كۆماری‌ ئیس�ل�امیش‬ ‫به‌جدی‌ وه‌رده‌گرن‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئاماده‌كاریی‌‬ ‫ته‌واوی‌ خۆمان وه‌رگرتوه‌"‪.‬‬ ‫ته‌یمور ئه‌وه‌شی‌ رونكرده‌وه‌ سه‌رباری‌‬ ‫ئ���ه‌و هه‌ڕه‌ش���انه‌ش‪ ،‬حزبه‌كه‌یان پالنی‬ ‫ئه‌وه‌ی هه‌ی���ه‌ چاالكییه‌كانیان له‌ناوخۆی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ كوردس���تان پ���ه‌ره‌ پێبده‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "به‌پێی‌ تواناو ده‌رفه‌ت له‌س���ه‌ر‬ ‫چاالكییه‌كانم���ان‌و خه‌باتی‌ رێكخراوه‌یی‌‌و‬ ‫چه‌كداریی‌ له‌ناوخۆی‌ كوردستان به‌رده‌وام‬ ‫ده‌بین"‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدای���ه‌ ك���ه‌ هه‌رچه‌نده‌‬ ‫خۆپیش���اندان‌و ناڕه‌زای���ی‌ له‌نزیك���ه‌ی‌‬ ‫‪ 80‬ش���ار‌و ش���ارۆچكه‌ی‌ ئێران���دا ب���ۆ‬ ‫ماوه‌ی‌ هه‌فته‌یه‌ك ب���ه‌رده‌وام بو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خۆپیش���اندان‌و ناڕه‌زایی‌ جگه‌ له‌ش���اری‌‬ ‫كرمانشان‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ به‌رچاو شارو‬ ‫شارۆچكه‌ كوردییه‌كانی‌ نه‌گرته‌وه‌‪.‬‬

‫ده‌مێكه‌ په‌یوه‌ندیمان‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ئه‌مه‌ریكاو‬ ‫سعودیه‌ش هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌كاتی‌ ئه‌م‬ ‫خۆپیشاندانانه‌‬ ‫دانیشتن‌و‬ ‫كۆبونه‌وه‌مان‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ئه‌مه‌ریكی‌و‬ ‫سعودیه‌كان نه‌بوه‌‬ ‫خۆپیشاندانەکانی ئێران‬ ‫ته‌یم���ور‌ له‌مب���اره‌وه‌ وتی‌ "هه‌میش���ه‌‬ ‫كوردس���تان پێش���ه‌نگی‌ ناڕه‌زایی‌ بوه‌و‬ ‫پێش ئه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌م خۆپیش���اندانانه‌ش‬ ‫ده‌س���تپێبكات‪ ،‬ناڕه‌زای���ی‌ بەبۆن���ه‌ی‌‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ ریفران���دۆم‌و بومه‌له‌رزه‌كه‌ی‌‬ ‫كرماش���انه‌وه‌ ئه‌نجامدراب���و‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫رژێمی‌ كۆماری‌ ئیس�ل�امی‌ شاری‌ سنه‌و‬ ‫زۆربه‌ی‌ شاره‌كانی‌ كوردستانی‌ پێشوه‌خت‬ ‫وه‌ك بنكه‌ی‌ سه‌ربازی‌ لێكردبو بۆ رێگرتن‬ ‫له‌ناڕه‌زایی‌ ده‌ربڕین‌و خۆپیشاندان"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "زوڵم‌و سته‌مێكی‌ زۆر له‌خه‌ڵكی‌‬ ‫ك���ورد ده‌كرێت‪ ،‬ئێم���ه‌ وه‌ك حزبه‌كانی‌‬ ‫رۆژه���ه‌اڵت پش���تگیریمان له‌ئه‌نجامدانی‌‬

‫خۆپیش���اندان كردو ئه‌مه‌ش كاریگه‌ری‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هه‌ب���و ئه‌ندام���ان‌و الیه‌نگرانمان‬ ‫به‌ش���دار ب���ن ل���ه‌و خۆپیش���اندان‌و‬ ‫ناڕه‌زاییانه‌دا"‪.‬‬ ‫پاش سه‌ركوتكردنی‌ خۆپیشاندانه‌كان‪،‬‬ ‫موحس���ینی‌ ره‌زایی‌ سكرتێری‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌‬ ‫دیاریكردن���ی‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان���ی‌ رژێم‪،‬‬ ‫هێرش���ی‌ توندی‌ ك���رده‌ س���ه‌ر هه‌ولێر‌و‬ ‫"بارزانی���ه‌كان" كه‌ به‌هاوبه‌ش���ی‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫ده‌زگای‌ ‪CIA‬ی‌ ئه‌مه‌ریكاو ئیس���رائیل‌و‬ ‫س���عودیه‌و موجاهیدین پیالنگێڕییان بۆ‬ ‫ئاژانه‌وه‌نانه‌وه‌ له‌ئێران كردوه‌‪.‬‬ ‫ته‌یمور‌ پێیوایه‌ ئه‌م تۆمه‌تانه‌ خستنه‌‬

‫پاڵ‌ پارتی‌ به‌مه‌به‌س���تی‌ گوشار خستنه‌‬ ‫س���ه‌ر هه‌رێمی‌ كوردستان‌و پارتییه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "ئه‌و جۆره‌ تۆمه‌تانه‌ وه‌ك ئامڕازی‌‬ ‫گوشار وه‌هان له‌سه‌ر هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫به‌گش���تی‌‌و پارتی‌ به‌تایبه‌تی‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫وه‌ك حزبه‌كانی‌ عێ���راق ته‌واو ملكه‌چی‬ ‫ئێران ب���ن‪ ،‬ئه‌گین���ا ن���ه ‌موجاهیدین‌و‬ ‫ن���ه‌س���ه‌لته‌نه‌ت خ���وازه‌كان له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان نین"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "دیاره‌ به‌هۆی‌ پێداگرییانه‌وه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌نجامدان���ی‌ ریفران���دۆم ب���ۆ‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی‌ كوردستان‪ ،‬ئێران خوازیاره‌‬ ‫پارت���ی‌‌و بارزانی���ه‌كان تێكبش���كێنێت‪،‬‬

‫چونك���ه‌ ئ���ه‌م ج���ۆره‌ بیركردنه‌وانه‌یان‬ ‫پێقبوڵ‌ ناكرێ���ت‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌ ئێران‬ ‫زۆر له‌پڕۆژه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكا ده‌ترسێت له‌م‬ ‫ناوچه‌یه‌داو نایه‌وێت هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫بكه‌وێته‌ سه‌نگه‌ری‌ دژ به‌ئێرانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ته‌یمور‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌كات كه‌ وه‌ك‬ ‫حزب���ی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تانی‌ ئێران‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ئه‌مه‌ریكاو س���عودیه‌ په‌یوه‌ندیان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "ده‌مێكه‌ په‌یوه‌ندیمان‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ئه‌مه‌ریكاو سعودیه‌ش هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌كاتی‌ ئه‌م خۆپیش���اندانانه‌ دانیشتن‌و‬ ‫كۆبونه‌وه‌م���ان له‌گ���ه‌ڵ‌ ئه‌مه‌ریك���ی‌و‬ ‫سعودیه‌كان نه‌بوه‌"‪.‬‬

‫ی سه‌دام‬ ‫خۆپیشاندانه‌كانی‌ ئێران‌و ژن براكه‌ ‌‬

‫ی خۆشده‌ویست "بارزانی‌"‌و "ره‌جه‌وی‌"‬ ‫میدیاكانی‌ ئێران‪ :‬سه‌دام دو مه‌سعوده‌كه‌ ‌‬ ‫له‌كاتێكدا كه‌ شه‌پۆلی‌ خۆپیشاندان‌و‬ ‫ناڕه‌زایی‌ له‌تاران‌و زیاتر له‌‪ 80‬شاری‌‬ ‫ئێراندا هه‌ڵگیرسا بو‪ ،‬كاربه‌ده‌ستانی‌ ئێران‬ ‫هێرشی توندیان ده‌كرده‌ سه‌ر "هه‌ولێر"‌و‬ ‫"بارزانیه‌كان"‌و تۆمه‌تباریان ده‌كردن به‌وه‌ی‌‬ ‫له‌پشت خۆپیشاندانه‌كانه‌وه‌ن‌‪.‬‬ ‫ئایه‌ت���واڵ ئه‌حم���ه‌دی‌ خاته‌م���ی‌‪ ،‬ئیمام‬ ‫جومع���ه‌ی‌ ت���اران له‌یه‌كه‌م نوێ���ژی‌ هه‌ینی‬ ‫دوای‌ خۆپیش���اندانه‌كاندا هێرشی‌ كرده‌ سه‌ر‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان‌و رایگه‌یان���د "له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫پیالنگێڕییه‌وه‌ دەیانەوێ���ت‌ تۆڵه‌ی‌ ئەوەمان‬ ‫لێبکەن���ەوە کە رێگریمان ئیس���رائیلی‌ دوه‌م‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌دا کرد"‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د جه‌عف���ه‌ری‌ مونته‌زری‌‪ ،‬دادوه‌ری‌‬ ‫گشتی‌ كۆماری‌ ئیسالمی ‌ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد‬ ‫كه‌ ئه‌مه‌ریكاو ئیس���رائیل‌و سعودیه‌ پڕۆژه‌ی‌‬ ‫روخاندنی‌ كۆماری‌ ئیس�ل�امییان داڕش���تبو‪،‬‬ ‫بڕیاری���ش بو ئ���ه‌م پڕۆژه‌ی���ه‌ له‌رێگه‌ی‌ دو‬ ‫ژووری‌ عه‌مه‌لیات���ه‌وه‌ له‌هه‌ولێ���ر‌و هه‌رات���ی‌‬ ‫ئه‌فغانس���تانه‌وه‌ جێبه‌جێ‌ بكرێ���ت‪ ،‬ژووری‌‬

‫عه‌مه‌لیات���ی‌ هه‌ولێ���ر رۆڵی‌ س���ه‌ره‌كی‌ له‌م‬ ‫پیالنه‌دا دەبینی‌‪.‬‬ ‫موحسینی‌ ره‌زایی‌‪ ،‬س���كرتێری‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌‬ ‫دیاریكردن���ی‌ به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان���ی‌ كۆم���اری‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌‌و فه‌رمانده‌ی‌ پێش���وی‌ س���وپای‌‬ ‫پاس���داران هه‌م���ان گێڕان���ه‌وه‌ی‌ به‌ت���رش‌و‬ ‫خوێیه‌ك���ی‌ زیاتره‌وه‌ دوباره‌ كرده‌وه‌‪ ،‬ره‌زایی‌‬ ‫ك���ه‌ پێش���تریش هه‌ڵوێس���تی‌ زۆر تون���دی‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌بارزانی‌‌و هه‌ولێر هه‌بوه‌‪ ،‬له‌باره‌ی‌‬ ‫خۆپیش���اندانه‌كانی‌ ئه‌مدوایه‌ی‌ ئێرانه‌وه‌ وتی‌‬ ‫"چه‌ند مانگێك له‌مه‌وپێش مایكل دی‌ ئه‌دریا‬ ‫به‌رپرسی‌ دۆس���یه‌ی‌ ئێران له‌ده‌زگای‌ ‪،CIA‬‬ ‫له‌گ ‌هڵ‌ هانی‌ تولفاحی‌ ژن برای‌ سه‌دام حسێن‌و‬ ‫نوێنه‌رانی‌ سعودیه‌‌و بارزانیه‌كان‌و موجاهیدین‬ ‫ژوورێكی‌ عه‌مه‌لیاتی‌ هاوبه‌شیان پێكهێناوه‌و‬ ‫به‌رنامه‌ڕێژیی���ان ب���ۆ ئه‌م خۆپیش���اندان‌و‬ ‫ناڕه‌زایه‌تیانه‌ كردوه‌"‪.‬‬ ‫عه‌ل���ی‌ ئه‌كب���ه‌ری‌ ویالیه‌ت���ی‌‪ ،‬راوێژكاری‌‬ ‫خامه‌نه‌ئی‌ له‌زاری‌ ئیمامی‌ عه‌لییه‌وه‌ باس���ی‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ كرد ك���ه‌ "ئه‌گ���ه‌ر له‌ماڵ���ی‌ خۆمان‬ ‫دانیش���ین‌و چاومان له‌س���ه‌ر ده‌رودراوس���ێ‌‬

‫حكومه‌ت به‌فه‌یسبوك‌و‬ ‫ته‌له‌گرام ناڕوخێت‬

‫ئایا ئه‌وه‌ مرۆڤه‌كان بون شه‌پۆلی‌ فراوان ‌ی‬ ‫ناڕه‌زایه‌تیی‌و خۆپیشاندانه‌كان ‌ی ئێرانیان‬ ‫به‌دیهێنا یان تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان ‌ی‬ ‫ماسمیدیا؟‬ ‫ئه‌م���ه‌ پرس���یاری‌ دوا ژم���اره‌ی‌ گۆڤار ‌ی‬ ‫"م���رۆڤ‌و ئینته‌رنێت"ی‌ ئیس���رائیلییه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫له‌راپۆرتێك���ی‌ ش���یكاریدا ش���ه‌ن‌و كه‌و ‌ی‬ ‫گرنگیی‌ په‌یوه‌ندی‌ راس���ته‌وخۆ ‌ی مرۆڤه‌كان‬ ‫ده‌كات له‌س���ه‌ر ئه‌نجامدان���ی‌ گۆڕان���كار ‌ی‬ ‫نه‌ك ماس���میدیا نوێكان��� ‌ی وه‌ك ته‌له‌گرام‌و‬ ‫ئینستاگرام‪.‬‬ ‫دكت���ۆر ت���ال فابێر ش���اره‌زای‌ ب���وار ‌ی‬ ‫ئینته‌رنێ���ت‌و ماس���یمیدیا له‌رۆژهه‌اڵت��� ‌ی‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت‪ ،‬له‌وه‌اڵم��� ‌ی ئه‌و پرس���یاره‌دا‬ ‫رایگه‌یان���دوه‌ ك���ه‌ "ن���ه‌تویته‌ر ه���ۆكاری‌‬ ‫س���ه‌رهه‌ڵدان ‌ی ناڕه‌زای��� ‌ی ده‌بێ���ت‌و ن���ه‬ ‫‌فه‌یسبوك توانا ‌ی روخاندن ‌ی حکومه‌ته‌كان ‌ی‬

‫نه‌بێت‪ ،‬ئ���ه‌وا دوژمن دێته‌ س���ه‌رمان"‪ ،‬ئه‌و‬ ‫داكۆكی‌ له‌بونی‌ هێزی‌ س���ه‌ربازی‌ واڵته‌كه‌ی‌‬ ‫له‌عێراق‌و س���وریادا كرد‌و وت���ی‌ "ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ده‌یه‌وێ‌ دوای‌ س���ه‌قامگیركردنی‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫له‌عێ���راق‌و كوردس���تان‪ ،‬روبكاته‌ س���وریا‌و‬ ‫ئێرانیش رێگریی‌ لێدەکات‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "بۆ نمونه‌ مه‌سعود بارزانی‌ هه‌وڵی‌‬ ‫بۆ جیاكردنه‌وه‌ی‌ كوردستان له‌ئێران‌و عێراق‬

‫ده‌دا‪ ،‬به‌اڵم نه‌مانهێش���ت‪ .‬به‌ب���ێ‌ كۆمه‌كی‌‬ ‫ئێران‪ ،‬كوردس���تان له‌عێ���راق جیاده‌بۆوه‌‌و‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ش بنكه‌ی‌ رژێمی‌ زایۆنیزم له‌په‌نا‬ ‫س���نوره‌كانی‌ ئێران داده‌م���ه‌زرا‪ ،‬كه‌ له‌كاتی‌‬ ‫پیالنه‌كه‌ی‌ بارزانیش���دا بینیمان چۆن ئااڵی‌‬ ‫رژێمی‌ زایۆنیزمیان له‌هه‌ولێر به‌رزكرده‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌ش���ێك له‌میدی���ا فه‌رمییه‌كانی‌ ئێرانیش‬ ‫نوك���ی‌ تیژی‌ ره‌خنه‌یان ئاڕاس���ته‌ی‌ بارزانی‌‬

‫كردو له‌زاری‌ كه‌س���ێكی‌ نزیك له‌مه‌سعودی‌‬ ‫ره‌جه‌وی سه‌ركرده‌ی‌ رێكخراوی‌ موجاهیدین ‌ی‬ ‫خه‌لقه‌وه‌ كه‌ ئێستا لێی‌ جیابوه‌ته‌وه‌‪ ،‬هه‌واڵی‌‬ ‫ئه‌وه‌یان باڵوكرده‌وه‌ مه‌سعودی‌ ره‌جه‌وی‌ دڵی‌‬ ‫به‌مه‌سعود بارزانی‌ كراوه‌ته‌وه‌و رقی‌ له‌جه‌الل‬ ‫تاڵه‌بانی‌ بوه‌‪ ،‬ئه‌‌و ده‌ڵێت "سه‌دام حسێنیش‬ ‫دو مه‌س���عوده‌كه‌ی‌ خۆشده‌ویست‪ :‬بارزانی‌‌و‬ ‫ره‌جه‌وی‌"‪.‬‬ ‫له‌كاتێكیشدا كه‌ له‌ئایه‌تواڵ خامه‌نه‌ئییه‌وه‌‬ ‫ت���ا ده‌گات به‌هه‌مو به‌رپرس���انی‌ پایه‌به‌رزی‌‬ ‫كۆماری‌ ئیسالمی‌ ناڕه‌زایه‌تییه‌كانیان خسته‌‬ ‫پ���اڵ‌ "دوژم���ن"ی‌ ئه‌مه‌ریكاو ئیس���رائیل‌و‬ ‫س���عودیه‌و موجاهیدی���ن‌و بارزانیه‌كان���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫رۆژنامه‌ی‌ ئیعتمادی‌ سه‌ر به‌ریفۆرمخوازه‌كان‬ ‫له‌ته‌نزێك���دا پێكه‌نین���ی‌ ب���ه‌و راڤه‌كردنانه‌‬ ‫ب���ۆ روداوه‌كان دێت‌و له‌ژم���اره‌ی‌ دوێنێیدا‬ ‫نوسیویه‌تی‌ "ئۆباڵی ئه‌م هه‌مو ناڕه‌زایه‌تییه‌‬ ‫كه‌ ‪ 80‬ش���اری‌ واڵتی‌ گرت���ه‌وه‌‪ ،‬خرایه‌ پاڵ‌‬ ‫ژوری‌ عه‌مه‌لیاتی‌ ژن براكه‌ی‌ سه‌دام! ئه‌مه‌یه‌‬ ‫ئه‌نجامی‌ دو هه‌فته‌ شیكاریی‌ كاربه‌ده‌ستانی‌‬ ‫ئێران"‪.‬‬

‫خۆپیشاندانه‌كانی‌ ئێران‌و نوكته‌كانی‌ میدیای‌ كوردی‌‬

‫چۆنیه‌تی‌ روماڵكردن‌و مامه‌ڵه‌كردنی‌‬ ‫میدیاكانی‌ كوردستان له‌گه‌ڵ‌‬ ‫خۆپیشاندانه‌كانی‌ ئه‌مدواییه‌ی‌ ئێران جێی‌‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ مرۆڤ���ه‌ ئ���ه‌م گۆڕانكاریان ‌ه سه‌رنج‌و تێبینی‌ بو‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ میدیای‌‬ ‫به‌دیده‌هێنێ���ت‌و ه���ه‌ر مرۆڤه‌كانیش���ن ك ‌ه حزبه‌كان‌و سێبه‌ره‌كانیان‪ ،‬كه‌ به‌شێك‬ ‫چاره‌نوس���ی‌ گۆڕانكارییه‌كان دیاریده‌كه‌ن"‪ .‬له‌هه‌واڵه‌كانیان ده‌چوه‌ خانه‌ی‌ نوكته‌وه‌‪.‬‬ ‫راشیگه‌یاندوه‌ "له‌ئێران ئێمه‌ رۆڵی‌ كاریگه‌ری‌‬ ‫سایتی‌ باس‪ ،‬له‌یه‌كه‌م رۆژی‌ ساڵی‌ نوێدا‬ ‫ت���ۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان���ی‌ ئینته‌رنێتم���ان‬ ‫له‌خۆپیش���اندان‌و ناڕه‌زایه‌تیه‌كان���دا بینی‌‪ ،‬له‌هه‌واڵێكدا نوسیویه‌تی‌ "هێزه‌ ره‌شه‌كه‌ی‌‬ ‫ئامڕازه‌ ئه‌لكترۆنیه‌كان ده‌رفه‌تی‌ په‌یوه‌ندی‌ یه‌كێتی‌ ب����ۆ رێگەگرتن لەخۆپیش����اندانی‬ ‫نێوان كه‌سه‌كان‌و ناردنی‌ گرته‌ی‌ ڤیدیۆیی‌‌و ناڕەزایی خەڵکی بۆ س����نوری‌ كرماش����ان‬ ‫هه‌واڵی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ روده‌دات به‌دیده‌هێنێت‪ ،‬رەوانە کراون"!‬ ‫له‌هه‌واڵه‌ك����ه‌دا هاتوه‌ "بەپێی قس����ەی‬ ‫له‌رابردوشدا ئێمه‌ چه‌ندین كاری‌ ناڕه‌زایی‌‌و‬ ‫خۆپیشاندانمان له‌ئێران بینیوه‌‪ ،‬كه‌ له‌ڕێگه‌ی‌ چەند شایەتحاڵێک‪ ،‬هێزێكی دژه‌ تیرۆری‬ ‫یه‌كێتی����ی نیش����تمانیی كوردس����تان كه‌‬ ‫ئه‌م ت���ۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییان���ه‌وه‌ خه‌ڵكی‌ بۆ به‌"هێزه‌ ره‌ش����ه‌كه‌" ناسراوه‌‪ ،‬له‌ناو شاری ئ����ەو هێزەی س����ەر بەیەکێتی‪ ،‬ش����وێنی‬ ‫خۆپیشاندان‌و ناڕه‌زایی‌ ده‌ربڕین بانگهێشت كرماش����انی کۆماری ئیس��ل�امیی ئێرانه‌و ئەو هێزانەی سەر بەس����وپای پاسدارانی‬ ‫ده‌كرێن‪ ،‬به‌اڵم له‌كۆی‌ گشتیدا ئه‌وه‌ خودی‌ بۆ باڵوه‌پێكردن‌و رێگریك����ردن‌و هه‌روه‌ها ئێرانیان پڕ کردووەتەوە کە لەکرماش����ان‬ ‫مرۆڤه‌كان���ن ك���ه‌ ش���ۆڕش به‌دیده‌هێنن‌و هاوکاریکردنی هێزەکانی ئێران لەكپكردنی پاشەکشەیان پێکراوە"‪.‬‬ ‫ئیمكاناتی‌ ته‌كنیكی‌‌و ماسمیدیا كۆمه‌كێكی‌‬ ‫ب����ۆ رۆژی‌ دواتری����ش‪ ،‬س����ایتی‌ لڤی����ن‬ ‫الوه‌كیی���ه‌‪ ،‬ك���ه‌ هه‌ڵبه‌ته‌ نابێ���ت بایه‌خی‌ خۆپیش����انده‌رانی ئه‌و ش����اره‌ نێ����ردراوە‪.‬‬ ‫ش����ایەتحاڵەکان ب����اس ل����ەوە دەکەن کە له‌هه‌واڵێكدا ده‌نوس����ێت "مه‌سعود بارزانی‬ ‫نادیده‌ بگیرێت"‪.‬‬

‫تۆڵ����ه‌ی له‌ئه‌مه‌ری����كا ك����رده‌وه‌و رژێمی‬ ‫ئیسالمیی ئێرانی پاراست"!‬ ‫له‌هه‌واڵه‌ك����ه‌دا هات����وه‌ "موجته‌هی����د‬ ‫ئه‌لس����عودی كه‌ كه‌س����ایه‌تییه‌كی نزیكه‌‬ ‫له‌بنه‌ماڵه‌ی حوكمڕانی س����عودیه‌ زانیاری‬ ‫گرنگی له‌سه‌ر چۆنیه‌تی هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‬ ‫خۆپیشاندانه‌كانی هه‌فته‌ی رابردووی ئێران‬ ‫باڵوكردۆته‌وه‌و ئاش����كرای كردوه‌ مه‌سعود‬ ‫بارزانی رۆڵی سه‌ره‌كی هه‌بوه‌ له‌پاراستنی‬ ‫رژێمی ئیس��ل�امیی ئێران‪ .‬چوار رۆژ پێش‬ ‫ئه‌و خۆپیش����اندانه‌ ده‌سكرده‌ له‌مه‌شهه‌د‪،‬‬ ‫قاسم سلێمانی بۆ كارێكی تایبه‌ت سه‌ردانی‬ ‫مه‌سعود بارزانی كردوه‌و له‌هاوینه‌ هه‌واری‬ ‫س����ه‌اڵحه‌دین پێكه‌وه‌ گفتوگۆیان له‌سه‌ر‬ ‫بابه‌تێكی زۆر هه‌س����تیار كردوه‌‪ .‬مه‌سعود‬ ‫بارزانی له‌و دانیش����تنه‌دا داوای لێبوردنی‬ ‫له‌قاس����م س����لێمانی كردوه‌ كه‌ له‌بابه‌تی‬ ‫ریفراندۆم����دا به‌گوێی ئێران����ی نه‌كردوه‌و‬ ‫هه‌روه‌ها به‌ڵێن����ی داوه‌ نه‌هێڵێت له‌مه‌وال‬ ‫هیچ پرۆژه‌یه‌كی ئه‌مه‌ریكا له‌كوردس����تان‌و‬ ‫عێراق‌و ناوچه‌كه‌دا جێبه‌جێ بكرێت"‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫هاوار ‌‬ ‫ی‬ ‫توڕه‌یی‌ خه‌ڵك‬ ‫خۆپیشاندانه‌كانی‌ ئه‌مدواییه‌ی‌ ئێران‬ ‫به‌گه‌وره‌ترین روداو داده‌نرێت كه‌ كۆماری‌‬ ‫ئیسالمی‌ له‌س����اڵی‌ ‪1979‬ه‌وه‌ تا ئێستا‬ ‫به‌خۆی����ه‌وه‌ بینیبێت‪ .‬خه‌ڵك����ی‌ توڕه‌ی‌‬ ‫ئه‌و واڵت����ه‌ به‌هۆی‌ داخرانی‌ سیاس����ی‌‌و‬ ‫تاک����ڕەوی‌و س����ه‌ركوتكردنی‌ ئ����ازادی‌‪،‬‬ ‫بنبه‌س����تی‌ ئابوری‌‌و گران����ی‌‌و بێكاری‌‪،‬‬ ‫نادادپ����ه‌روه‌ری‌‪ ،‬گه‌نده‌ڵی����ی‌ رێكخراو‪،‬‬ ‫نایه‌كسانی‌‌و جیاكاری‌ ره‌گه‌زی‌‌و ئایینی‌‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌‪ ،‬له‌چوارچێوه‌ی‌ جواڵنه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫خۆڕسك‌و چاوه‌ڕوان نه‌كراودا راپه‌ڕین‪.‬‬ ‫ه����ه‌ر زو ئ����ه‌م راپه‌ڕینه‌ ك����ه‌ زۆرێك‬ ‫به‌شۆڕش‌و بێداری‌ ناویان برد‪ ،‬سه‌رنجی‌‬ ‫هه‌م����و جیهان����ی‌ ب����ه‌ره‌و الی‌ خ����ۆی‌‬ ‫به‌كێش كرد‪ ،‬هه‌مو هێ����زه‌ ناڕازییه‌كان‬ ‫له‌كۆماری‌ ئیسالمی‌‪ :‬له‌سه‌لته‌نه‌ت خواز‌و‬ ‫موجاهیدین����ه‌وه‌ بگره‌ تا ده‌گات به‌هێزه‌‬ ‫چه‌پ‌و دیموكراسیخوازه‌كان به‌شدارییان‬ ‫تیاكرد‪ ،‬گه‌نج����ان‌و ژنان وه‌ك دو هێزی‌‬ ‫زیندوو بزوێنه‌ری‌ گۆڕانكاریی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫رۆڵی‌ سه‌ره‌كییان تیا بینی‌‪.‬‬ ‫بۆ یه‌كه‌مجارە خۆپیشانده‌ران به‌م شێوه‌‬ ‫به‌رفراوانه‌ به‌رون����ی‌ بێزاری‌‌و ناڕه‌زایه‌تی‌‬ ‫خۆیان دژ به‌حكومه‌تی‌ ئیسالمی‌ به‌باڵی‌‬ ‫محافزه‌كارو ریفۆرمخ����وازه‌وه‌ ده‌رببڕن‌‪.‬‬ ‫كه‌ ئه‌مه‌ به‌خاڵی‌ وه‌رچه‌رخان داده‌نرێت‪،‬‬ ‫به‌راورد به‌و خۆپیش����اندانانه‌ی‌ س����اڵی‌‬ ‫‪ 2009‬به‌س����ه‌ركردایه‌تی‌ "میر حس����ێنی‌‬ ‫موس����ه‌وی‌" ریفۆرمخواز ئێرانی‌ گرته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مجاره‌ دروش����می‌ خۆپیشانده‌ران زۆر‬ ‫توندو رادیكااڵنه‌تر بون‪.‬‬ ‫داخوازییەکان����ی‌ خۆپیش����اندەران‬ ‫سیاس����ی‌‌و ئابوری����ش ب����ون‪ ،‬به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌رژێمێكی‌ مه‌زهه‌بی‌ كه‌ مه‌ش����روعیه‌تی‌‬ ‫مان����ه‌وه‌ی‌ كه‌وتوه‌ته‌ ژێر پرس����یاره‌وه‌‪،‬‬ ‫رابه‌رێك له‌لوتكه‌ی‌ هه‌ڕه‌می‌ ده‌س����ه‌اڵتدا‬ ‫خاوه‌ن����ی‌ بڕیاری‌ راس����ته‌قینه‌ی‌ واڵته‌‪،‬‬ ‫لەس����ایەی کۆم����اری ئیس��ل�امیدا نه‌ك‬ ‫به‌هایی‌‌و زه‌رده‌شتی‌‌و مه‌سیحی‌‌و جوله‌كه‌‬ ‫ته‌همیش ده‌كرێن‪ ،‬به‌ڵكو سوننه‌كانیش‬ ‫له‌هه‌م����و ئیمتیازێك بێب����ه‌ش ده‌كرێن‪،‬‬ ‫هه‌مو نه‌ته‌وه‌ نافارس����ه‌كان ساكارترین‬ ‫مافی����ان پێڕه‌وا نابینرێ����ت‪ .‬تاكه‌ واڵتی‌‬ ‫ئه‌مڕۆی‌ جیهانه‌ كه‌ ژن له‌مافی‌ به‌ئازادی‌‬ ‫جل‌و به‌رگ پۆش����ین مه‌حروم‌و حجابی‌‬ ‫به‌زۆره‌مل����ێ‌ تی����ا په‌ی����ڕه‌و ده‌كرێ����ت‪،‬‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتی‌ تاكڕه‌وانه‌ی‌ پیاوانی‌ ئایینی‌‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ سوپای‌ پاسداران‌و ئیتالعاته‌وه‌‬ ‫به‌زۆر ده‌سه‌پێنرێت‪.‬‬ ‫ناكارامه‌ی����ی‌ ده‌س����ه‌اڵتداران‪ ،‬ئێرانی‌‬ ‫گه‌یاندوه‌ به‌دۆخێك كه‌ ملیۆنه‌ها مرۆڤی‌‬ ‫ئ����ه‌و واڵته‌ بێكار‌و بێ‌ خانه‌و النه‌و له‌ژێر‬ ‫هێڵی‌ هه‌ژارییه‌وه‌ ژیان به‌س����ه‌رده‌به‌ن‪،‬‬ ‫رێژه‌ی‌ ئالوده‌بون به‌ماده‌ هۆشبه‌ره‌كانی‌‬ ‫رۆژ به‌رۆژ له‌هه‌ڵكشاندایه‌‪ ،‬سااڵنه‌ ئێران‬ ‫له‌ریزی‌ پێش����ه‌وه‌ی‌ ئه‌و واڵتانه‌دایه‌ كه‌‬ ‫زۆرتری����ن حوكمی‌ له‌س����ێداره‌دانی‌ تیا‬ ‫جێبه‌جێ‌ ده‌كرێ����ت‪ ،‬له‌كاتێكدا كه‌ ئه‌م‬ ‫رژێم����ه‌ له‌پێناوی‌ س����ه‌پاندنی‌ هه‌ژمونی‌‬ ‫خۆی‌ به‌س����ه‌ر عێراق‌و لوبنان‌و سوریا‌و‬ ‫یه‌مه‌ن����دا ملیاره‌ه����ا دۆالر داده‌چه‌نێت‪،‬‬ ‫ئێران له‌روی‌ ئاب����وری‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌وه‌‬ ‫له‌ناوخۆدا داده‌خورێت‌و توشی‌ شكستی‌‬ ‫گه‌وره‌ ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌م خۆپیشاندانانه‌ ئه‌وه‌یان ده‌رخست‬ ‫ك����ه‌ ئێ����ران ئاوس����ه‌ به‌گۆڕانكاری����ی‪،‬‬ ‫قه‌یرانی‌ دارای����ی‌ ئیداره‌كردن����ی‌ واڵتی‌‬ ‫له‌ناوخ����ۆدا ق����ورس‌و الواز كردوه‌‪ .‬هه‌ر‬ ‫گۆڕانكارییه‌كیش له‌ئاینده‌دا له‌م واڵته‌دا‬ ‫روبدات‪ ،‬ئه‌وا به‌حوكمی‌ گرنگیی‌ مێژویی‌‌و‬ ‫كلتوری‌ ئێ����ران‌و گه‌وره‌یی‌ روبه‌رو زۆری‌‬ ‫دانیش����توان‌و جۆراوج����ۆری‌ پێكهات����ه‌و‬ ‫بایه‌خ����ی‌ هه‌ڵكه‌وت����ه‌ی‌ جوگرافی����ی‌‌و‬ ‫سیاس����ی‌‌و س����ه‌ربازی‌‌و ئابوریی����ه‌وه‌‬ ‫كاریگه‌ری����ی‌ گ����ه‌وره‌ی‌ له‌س����ه‌ر ك����ۆی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست ده‌بێت‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )608‬سێشه‌ممه ‪2018/1/9‬‬

‫ئەندامێکی وەفدی سێ حزبەکە بۆ بەغدا‪:‬‬

‫کاربەدەستانی عێراق بەڵێنیان داوە موچە بنێرن‪ ،‬بەاڵم نازانین راست دەكەن یان نا‬ ‫ئا‪ :‬ئومێد عومەر‬ ‫ماوەی چەند رۆژێكە لیستی موچەی‬ ‫فەرمانبەرانی وەزارەتی پەروەدە‌و‬ ‫تەندروستی هەرێم لەبەغدایە‪،‬‬ ‫فەرمانبەرانی ئەو دو وەزارەتەش‬ ‫بەردەوام رۆژ دەژمێرن‌و لە‌چاوەروانی‬ ‫ئەوەدان حكومەتی ناوەندی موچەكانیان‬ ‫بۆ بنێرن‪ ،‬هەر چەندە پێشتر وا‬ ‫باڵوكرایەوە كە ئەم مناگە بەغدا موچەی‬ ‫پەروەردە‌و تەندروستی دەنێرێت بەاڵم‬ ‫تا ئێستا دیارنیە كەی‌و چۆن موچەكە‬ ‫دەگات بەدەستی فەرمانبەران‪.‬‬ ‫ئەندامی ئەنجومەن����ی نوێنەرانی عێراق‬ ‫لەفراكس����یۆنی پارت����ی‪ ،‬نەجیبە‌نەجی����ب‬ ‫بە‌ئاوێن����ەی راگەیاند ئەوان تا ئێس����تاش‬ ‫نازانن بەغدا ئ����ەم مانگە موچە دەنێرێت‬ ‫یاخ����ود نا‪ ،‬ئەو وتی "حەی����دەر عەبادی‪،‬‬ ‫س����ەرۆك وەزیرانی عێراق بابەتی موچەی‬ ‫وەك كارتێكی فش����ار لەبەرامبەر هەرێمی‬ ‫كوردستان لەدەستدایە‪ ،‬دەیەوێت هەرێمی‬ ‫كوردس����تانی پێ‌ الواز بكات"‪ .‬پێشی وایە‬ ‫س����ەرۆك وەزیرانی عێراق بابەتی موچە‌و‬ ‫وردبینی كردن لەناوی موچەخۆرانی هەرێم‬

‫ناردنی موچە پێویس����تی بە‌دانوس����اندنی‬ ‫نێوان هەولێر‌و بەغدا هەیە"‪.‬‬ ‫ئاماژەی بەوەش����كرد بەغدا بەمەبەست‬ ‫پرۆس����ەی وردبینكردن����ی لیس����تی‬ ‫موچەخۆرانی هەردو وەزارەتەكە بەسستی‬ ‫بەرێ����وە دەبات‪ ،‬ئەو وتی "تا ئێس����تاش‬ ‫بەغدا هاواڵتیانی هەرێمی كوردستان وەك‬ ‫بەشێك لەگەلی عێراق سەیر ناكات‪ ،‬ئەمە‬ ‫راس����تیەكە‌و دەبێت هەموان بیزانین‪ ،‬ئەو‬ ‫دەستی دەس����تی كردنەشی لەسەر موچە‬ ‫بۆ ئەوەیە دوبەرەكی زیاتر بخاتە نێو ماڵی‬ ‫كورد‪ ،‬ناردنی موچە لەدەس����تی عەبادی‬ ‫دای����ە ئەگەر بیەوێ����ت بینێرێت دەینێرێت‬ ‫ئەگەر وردبینیەكەشی تەواو نەبوبێت"‪.‬‬

‫وەك بابەتێك����ی بانگەش����ەی هەڵبژاردن‬ ‫ب����ەكار دەهێنێت‪ ،‬ب����ۆ ئ����ەوەی لەكاتی‬ ‫هەڵبژاردن����ەكان دەنگی پ����ێ كۆبكاتەوە‪.‬‬ ‫ئەو وت����ی "خاڵێكی تری پرس����ی ناردنی‬ ‫موچ����ەی فەرمانبەران ئەوەی����ە عەبادی‬ ‫دەیەوێت بۆ هەڵبژاردن����ەكان رەزامەندی‬ ‫گەلی كوردستان بەدەست بهێنێت"‪.‬‬ ‫نەجیبە‌نەجی����ب رایگەیان����د ئەگ����ەر‬ ‫حكومەتی بەغ����دا بەیەوێت راس����تەوخۆ‬ ‫بەبێ‌ گەران����ەوە بۆ حكومەت����ی هەرێمی‬ ‫كوردس����تان موچ����ەی فەرمانبەران خەرج‬ ‫ب����كات‪ ،‬بۆ ئەو مەبەس����تەیە ك����ە رۆڵی‬ ‫هەرێ����م الواز بكات‌و هەرێمی كوردس����تان‬ ‫وەك قەوارەیەك كە لەدەس����توری عێراق‬ ‫ئام����اژەی پێك����راوە هەڵبوەش����ێنێتەوە‪.‬‬ ‫لەبەرامبەریشدا سەرۆكی جڤاتی گشتی‬ ‫ناكۆك����ی‌و دوری����ی نێ����وان الیەنەكان����ی‬ ‫هەرێم����ی كوردس����تانیش بەهۆكارێ����ك بزوتنەوەی گۆران‪ ،‬د‪ .‬رەئوف عوس����مان‬ ‫دەزانێت بۆ دەس����تی دەستیپێكردنەكانی بە‌ئاوێن����ەی راگەیان����د ئەوانی����ش نازانن‬ ‫عەبادی‌و حكومەتەكەی لەس����ەر پرس����ی بەغدا كەی موچەی وەزارەتی پەروەردە‌و‬ ‫ناردنی موچ����ەی فەرمانبەران‪ ،‬وتیش����ی تەندروس����تی دەنێرێت‪ ،‬لەبارەی سەردانی‬ ‫"م����ن چ����اوەروان دەكەم بەغ����دا موچەی گۆران‌و كۆمەڵ‌و هاوپەیمانی نیشتمانیش‬ ‫وەزارەتەكان����ی پەروەردە‌و تەندروس����تی بۆ بەغدا كە ئەویش ئەندامی ئەو ش����اندە‬ ‫بنێرێت‪ ،‬ب����ەاڵم نازانم ك����ەی دەینێرێت‪ ،‬هاوبەش����ە ب����وە‪ ،‬وتی "چون����ی ئێمە بۆ‬ ‫ئەگەر عەبادی موچ����ەش بنێرێت بەكاتی ئەوەچوین بۆ بەغدا تا پێیان بڵێن دۆخی‬ ‫دەینێرێت‌و ب����ەردەوام نابێت‪ ،‬بەردەوامی ئابوری هاواڵتیانی هەرێمی كوردستان زۆر‬

‫س����ەختە‪ ،‬ئەوەی ئێمە هەستی پێدەكەین وەزیرانی عێراق‪ ،‬ئ����ەو وتی "ماوەی یەك‬ ‫ئەوەیە بەغدا نایەوێت دانوس����اندن لەگەڵ كاتژمێر لەگەڵ عەبادی كۆبوینەوە‪ ،‬لەسەر‬ ‫حكومەتی هەرێمی كوردستان بكات‪ ،‬ئێمە ناردنی موچ����ەی وەزارەتی پ����ەروەردە‌و‬ ‫بۆ ئ����ەوە چوین تا خواس����تەكانی خەڵك تەندروس����تی پێی وتی����ن هەمو هەوڵێكی‬ ‫خ����ۆی دەخاتەگ����ەر‪ ،‬ب����ەاڵم عەبادی����ش‬ ‫بگەیەنین بە‌بەغدا"‪.‬‬ ‫پێشی وایە ژیانی خەڵك‌و موچەخۆران كۆمەڵێك كێشە‌و گیروگرفتی خۆی هەبو‪،‬‬ ‫بەم ش����ێوازەی ئێس����تا ن����اروات بەرێوە‪ ،‬عەب����ادی وت����ی كاتێك ویس����تمان بچین‬ ‫ئام����اژەی بەوەش����كرد بە‌هەرس����ێ‌ لەرێگ����ەی بەندەری جەیهان����ی توركیاوە‬ ‫س����ەرۆكایەتیەكەی عێراق‌و بەرپرس����انی ن����ەوت بفرۆش����ین‌و بە‌پارەك����ەی موچەی‬ ‫ب����ااڵی حكوم����ەت‌و حزب����ی عێراقی����ان فەرمانبەران����ی هەرێم بدەین‪ ،‬توركیا پێی‬ ‫وت����وە دەبێ����ت هەرچیانك����ردوە موچەی وتین هەرێمی كوردس����تان ‪ 4‬ملیار دۆالر‬ ‫موچەخۆرانی هەرێمی كوردستان بنێرن‪ ،‬ق����ەرزی لە‌ئێمە وەرگرت����وە‪ ،‬ئەو نەوتەی‬ ‫داواش����یان كردوە باخەڵكی كوردس����تان ك����ە دەینێ����رن لەب����ری قەرزەك����ە هەڵی‬ ‫باجی هەڵەی سیاسیەكانی هەرێم نەدەن‪ .‬دەگرینەوە"‪.‬‬ ‫د‪ .‬رەئوف عوس����مان رایگەیاند حەیدەر‬ ‫وتیش����ی "وتومانە دەبێ����ت موچەی تەواو‬ ‫ب����دەن بەفەرمانبەران ن����ەك نیوە موچە‌و عەبادی بە‌ش����اندە هاوبەش����ەكەی وتوە‬ ‫چارەكە موچە‪ ،‬وتوشمانە نابێت موچەكە بەچ پێوەرێك پ����ارەی قەرزێك بدەینەوە‬ ‫لەرێگەی حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە بە‌توركیا كە نازانی����ن بۆ چیە‌و دیار نیە‪،‬‬ ‫دابەشبكرێت بەسەر فەرمانبەرانی هەرێم‪ ،‬لەوەاڵم����ی ئەو پرس����یارەی ئای����ا دوای‬ ‫ئ����ەوان بەڵێنیان پێداوین لەماوەی داهاتو بینینی هەرسێ‌ سەرۆكایەتیەكەی عێراق‌و‬ ‫موچەكە دەنێرن‪ ،‬بەاڵم ناش����زانین راست الیەنی پەیوەندی����دار لەبەغدا كەی بەغدا‬ ‫موچەی وەزارەتی پەروەردە‌و تەندروستی‬ ‫دەكەن لەگەڵمان یاخود نا"‪.‬‬ ‫لەب����ارەی كۆبون����ەوەی ش����اندە دەنێرێت‪ ،‬ئەو وتی "من ناتوانم پێشبینی‬ ‫هاوبەشەكەی گۆران‌و كۆمەڵ‌و هاپەیمانی ئ����ەوە بكەم بەغدا ك����ەی موچەی ئەو دو‬ ‫نیشتمانی لەگەڵ حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزارەتە دەنێرێت"‪.‬‬

‫عەبادی وتی كاتێك‬ ‫ویستمان بچین لەرێگەی‬ ‫بەندەری جەیهانی‬ ‫توركیاوە نەوت‬ ‫بفرۆشین‌و بە‌پارەكەی‬ ‫موچەی فەرمانبەرانی‬ ‫هەرێم بدەین‪ ،‬توركیا‬ ‫پێی وتین هەرێمی‬ ‫كوردستان ‪ 4‬ملیار‬ ‫دۆالر قەرزی لە‌ئێمە‬ ‫وەرگرتوە‬

‫کەس نازانێت داهاتی نەوت چەندە!‬

‫"ئه‌وانه‌ی دینارێكیان له‌گیرفاندا نه‌بو‪ ،‬ئه‌مڕ‌ۆ شه‌ق له‌بیره‌ نه‌وت هه‌ڵئه‌ده‌ن"‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫ملمالنێ لەسەر كەرتی نەوت لەنێوان‬ ‫گروپێك لەكەسانی دەسەاڵتداری ناو‬ ‫یەكێتی و پارتی وایكردوە زانیاری‬ ‫دروست لەسەر فرۆش و داهاتی نەوتی‬ ‫هەرێم بونی نەبێت‪ .‬بەپێی قسەی‬ ‫شارەزایەكی بوارەكەش هەرێم خراوەتە‬ ‫ژێر قەرزێكی زۆرەوەو لەئێستادا یەك‬ ‫فلسی داهاتی نەوت ناچێتە سەر‬ ‫خەزێنەی حكومەت‪.‬‬ ‫داتاو زانیاریی���ەكان لەبارەی هەناردەو‬ ‫داهاتی نەوتی هەرێمی كوردستانەوە رون‬ ‫نین‪ ،‬ئەوەش وایكردوە ك���ە لەوبارەیەوە‬ ‫زانی���اری جۆراوج���ۆر باڵوبكرێن���ەوە‪ .‬لە‬ ‫چەن���د رۆژی رابردودا وەزارەتی س���امانە‬ ‫سروش���تییەكان چەند داتایەكی لەبارەی‬ ‫هەناردەی نەوتی هەرێمەوە لەساڵی رابردو‬ ‫و چوار مانگی كۆتایی ئەو س���اڵەوە بەبێ‬ ‫ئام���اژەدان بە داهاتەك���ەی باڵوكردەوە‪.‬‬ ‫بەاڵم ش���وان زواڵڵ شارەزای بواری نەوت‬ ‫و غاز بە ئاوێن���ەی راگەیاند ئەو داتایانە‬ ‫لەسەرچاوەیەكەوە وەرگیراون كە هەڵەبون‬ ‫و كۆمپانیاك���ە خۆی داوای لێبوردنی كرد‬ ‫بەاڵم وەزارەتی س���امانە سروش���تییەكان‬ ‫هەڵەكەیان راس���ت نەكردەوە‪ .‬ئەندامێكی‬ ‫گۆشەی ئابوری ژوری توێژینەوەی سیاسی‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕانیش كە هەر لەم هەفتەیەدا‬ ‫راپۆرتی هەناردەو داهاتی نەوتی هەرێمی‬ ‫باڵوكردۆت���ەوە دەڵێت"ئاش���تی هەورامی‬ ‫بەگۆترەكاری داتا باڵودەكاتەوە"‪.‬‬ ‫ش���وان زواڵڵ‪ ،‬ش���ارەزای بواری نەوت‬ ‫و غاز بە ئاوێن���ەی راگەیاند كە نازانرێت‬ ‫بیره‌ نه‌وت هه‌ڵئ���ه‌ده‌ن و له‌میدیاكاندا بۆ ئیدارەی گشتی و مەكتەبی دارایی حزبەكە‬ ‫بەوردی ئەو نەوتەی لەهەرێمی كوردستان بارزانی و تاڵەبانی دێت"‪.‬‬ ‫نەیانتوانیوە موچەیان بداتێ‪".‬‬ ‫وتیش���ی"داهاتی نەوت لەنێوان هەندێك حاڵی خۆیان ئه‌كڕوزێنه‌وه‪".‬‬ ‫بەرهەمدەهێنرێ���ت لەئێس���تادا چەندە و‬ ‫پێش���ی وای���ە ناش���ەفافیەتی كەرتی‬ ‫دوێنێش پەرلەمانی عێراق لەدانیشتنی‬ ‫تەنی���ا ئەوەی لەڕێگەی بۆری بۆ بەندەری بەرپرس���ی ئەو دو حزبەدا بەش���كراوەو‬ ‫جەیهانی توركی هەناردە دەكرێت دیارە كە دەبرێتە دەرەوەی واڵت‪ ،‬ئەوەی تا ئێستا خۆی���دا بڕیاری���دا بەوەی ك���ە كارەكانی نەوت لەهەرێم وایكردوە پرس���ەكە بكرێت‬ ‫بڕەكەی بەتێكڕا ‪ 270‬هەزار بەرمیل نەوتی دراوە ب���ە موچ���ە‪ ،‬قەرزیان ب���ۆ كردوە‪" ،‬كۆمپانیای كار" لەكێڵگ���ە نەوتییەكانی ب���ە بابەت���ی موزایەدەی سیاس���ی و بۆ‬ ‫رۆژانەی���ە‪ ،‬ئەویش لەڕێگای كۆمپانیاكانی ئەگەرن���ا هیچ موچەیەك لە داهاتی نەوت كەركوك رابگیرێت و هەروەها لیژنەیەكی ختوكەدانی خەڵك بەكاربێت‪.‬‬ ‫ئەبوبەكر هەڵەدنی‪ ،‬ئەندامی ئەنجومەنی‬ ‫لێكۆڵینەوەش���ی بۆ لێكۆڵینەوە لەداهاتی‬ ‫نەدراوە"‪.‬‬ ‫نەوتی جیهانەوە باڵودەكرێتەوە‪.‬‬ ‫ئەو رەتیدەكاتەوە ئەو حزبانەی قس���ە نەوتی كەرك���وك لەس���اڵی ‪2014‬ەوە بۆ جێبەجێكردنی یەكگرتوی ئیس�ل�امی پێی‬ ‫بەپێ���ی مەزەن���دەی ئ���ەو ب���ڕی‬ ‫وایە راس���تە لەن���او یەكێت���ی و پارتیدا‬ ‫بەرهەمهێنانی نەوتی هەرێم لەگەڵ ئەوەی لەسەر ناشەفافیەتی داهاتی نەوت دەكەن ساڵی ‪.2017‬‬ ‫ئام���اژەی بەوش���ەكرد‪" ،‬ب���ە زۆرینەی گروپێكی بچوكی دیاریكراو قۆرغی بابەتی‬ ‫لەڕێگەی بۆریی���ەوە دەنێردرێتە دەرەوە مەبەستیان بێت پشكیان هەبێت لە نەوتدا‬ ‫جیاوازییەك���ەی ‪ 120‬هەزار بەرمیل نەوتی و وتیشی"ئەگەر گۆڕان و حزبەكانی دیكەش دەنگی ئەندامانی پەرلەمان داواكارییەكە نەوتیان كردوە بەاڵم كادران و ئەندامانی‬ ‫كە قس���ە لەس���ەر داهاتی نەوت دەكەن پەس���ەندكراو و هەروەها بڕیاریش���درا بە دیكەی ئەو دو حزبە بە "ش���ەریكە تاوان"‬ ‫رۆژانەیە‪.‬‬ ‫ئەنوەر كەریم‪ ،‬ئەندامی گۆشەی ئابوری لەپێناو خەڵكدا نەبوایە دەمێك بو پارتی لێكۆڵینەوە لە داهاتنی نەوتی كەركوك لە ناودەب���ات كاتێك قس���ە لەس���ەر ئەوە‬ ‫ناك���ەن و فش���ارناكەن و بەمەش خەڵك‬ ‫ژوری توێژینەوەی بزوتنەوەی گۆڕان باس و یەكێتی لەداهاتی نەوتدا دەیانكردن بە ‪ 2014‬بۆ ساڵی ‪."2017‬‬ ‫رێ���واز فایەق‪ ،‬ئەندامی س���ەركردایەتی بۆتە قوربان���ی و حزبەكانی دیكەش هەر‬ ‫ل���ەوە دەكات كە ئ���ەو داتایانە وەزارەتی شەریك و پشكیان دەدانێ‪".‬‬ ‫ناش���ەفافیەتی نەوت وایك���ردوە كەس یەكێتی بە ئاوێن���ەی راگەیاند كە ئەوەی ئەوەندەیان پێكراوە كە زانیاری لەبارەی‬ ‫س���امانە سروش���تییەكان باڵویكردۆتەوە‬ ‫گۆترە و ئەوەی ئاشتی هەورامی دەیكات نەزانێت پارەی داهاتەك���ەی بەرەو كوێ دەوترێت نەوت لەالیەن یەكێتی و پارتییەوە پرسەكەوە باڵوبكەنەوە‪.‬‬ ‫هەندێك لە بەرپرسانی یەكێتی لەئێستادا‬ ‫دەڕوات بەاڵم وەك شاناز ئیبراهیم ئەحمەد‪ ،‬قۆرغكراوە راس���ت نییە‪ ،‬چونكە بەقسەی‬ ‫گۆترەكارییە‪.‬‬ ‫ئەو پێش���ی وای���ە پارت���ی و یەكێتی بەرپرس���ی رێكخس���تنەكانی دەرەوەی ئەو ئەگ���ەر وابوایە دەب���و دۆخی دارایی بەدەنگی بەرز بەاڵم بەبێ ناوهێنان یەكدی‬ ‫لەبەرئ���ەوەی نەوتەكەی���ان ب���ۆ خۆیان یەكێتی لەنوس���ینێكدا هەفت���ەی رابردو حزبەك���ەی لەچاو حزبەكانی تر باش���تر ب���اس لەبردن���ی داهاتی ن���ەوت لەالیەن‬ ‫قۆرخكردوە بەهیچ شێوەیەك رێگەنادەن باس���ی لێوە كردبو‪ ،‬هەندێك بەرپرس���ی بوایەو وتیش���ی"من نازانم ئەگەر بەرپرس بەرپرس���انی دیكەی حزبەك���ەوە دەكەن‬ ‫ئاب���وری هەرێمی كوردس���تان تێكەڵ بە حزبەك���ەی "وەك گەن���ە خوێنی یەكێتی هەبێت لەناو یەكێتی لەو پرسەدا شەریك ب���ەاڵم هەڵەدنی پێی وا نییە ئەو دەنگانە‬ ‫عێراق بكرێتەوە‪" ،‬چونكە ئەوە الی ئەو دو دەمژن" و وتبوشی"دینارێكیان له‌ گیرفاندا بێ���ت‪ ،‬بەاڵم من ئەندامی س���ەركردایەتی لەئاستێكدا بن بوبێتنە گوشار‪.‬‬ ‫بەپێی قس���ەی ش���وان زواڵڵ هەرێمی‬ ‫حزب���ە بە مانای روخانی هەردو بنەماڵەی نه‌بو ئه‌مڕۆكه‌ بونه‌ته‌ ئۆناسیس و شه‌ق له‌ یەكێتیم‪ ،‬ئۆرگانەكانم���ان چەندین مانگە‬

‫کێڵگەیەکی نەوتی کەرکوک‬ ‫كوردستان ئەو نەوتەی ئێستا دەیفرۆشێت‬ ‫تەنیا بەشی ئەوە دەكات كە ئەو قەرزانەی‬ ‫لێ بداتەوە لەماوەی چەند ساڵی رابردودا‬ ‫وەریگرتون‪.‬‬ ‫هەرێم ئێس���تا ‪ 3‬ملی���ار و ‪ 500‬ملیۆن‬ ‫دیناری كۆمپانیاكانی نەوت و هەروەها ‪2‬‬ ‫ملیار و ‪ 500‬ملیۆن دۆالری توركیا قەرزارە‬ ‫كە بەهەموی دەكاتە ‪ 6‬ملیار دۆالر‪.‬‬ ‫بەپێی قسەی شوان زواڵڵ ئەو نەوتەی‬ ‫ئێس���تا هەرێم هەن���اردەی دەكات تەنیا‬ ‫بەشی دانەوەی قەرزەكانی دەكات و یەك‬ ‫فلس تا ساڵێكی دیكە لەو پارەیە نایەتە‬ ‫سەر خەزێنەی حكومەتی هەرێم‪.‬‬ ‫پێش���ی وایە ئەو پارەیەی لەئێس���تادا‬ ‫حكوم���ەت دەیدات بەموچە ل���ە داهاتی‬ ‫ناوخ���ۆو ئ���ەو پارەیەیە كە پێش���تر بە‬ ‫قەرز وەریگرتوەو پێش���بینیش دەكات تا‬ ‫مانگی ‪ 2‬بەش���ی موچە پ���ارەی هەبێت‪،‬‬ ‫بەدوریش���ی دەزانێ���ت بەغ���دا بەه���ۆی‬ ‫قەرزەكان���ی هەرێمەوە بتوانێ���ت بگاتە‬ ‫رێككەوتن لەگەڵیداو رەنگە لەژێر فشاری‬ ‫نێودەوڵەتی���دا تەنیا موچ���ەی وەزارەتی‬ ‫تەندروس���تی و پەروەردە دابین بكات بۆ‬ ‫ئەوەی ئەو دو كەرتە نەوەستن‪.‬‬

‫ئەو نەوتەی ئێستا‬ ‫هەرێم هەناردەی دەكات‬ ‫تەنیا بەشی دانەوەی‬ ‫قەرزەكانی دەكات‌و یەك‬ ‫فلس تا ساڵێكی دیكە‬ ‫لەو پارەیە نایەتە سەر‬ ‫خەزێنەی حكومەتی‬ ‫هەرێم‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )608‬سێشه‌ممه ‪2018/1/9‬‬

‫سارا عومه‌ر‪ ،‬ژنێکی کورد باشترین کتێبی ساڵ بە‌زمانی دانیمارکی دەنووسێت‬

‫‪7‬‬

‫ئاواتم ئەوەیە رۆمانەکەم بکرێت بەکوردی‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬ ‫سارا عومه‌ر خانمێکی کۆچبەری کوردی‬ ‫تەمەن ‪ ٣١‬ساڵە‌و نزیکەی ‪ ١٦‬ساڵێکە‬ ‫لە‌دانیمارک دەژی‪ .‬کۆتایی مانگی یازدەی‬ ‫ئەم ساڵ رۆمانێکی نووسی کە بووە شوێنی‬ ‫سەرنجی دانیمارکییەکان‌و لەو ماوە کەمەدا‬ ‫‪ ٥٠‬هەزار نوسخەی لێفرۆشراوە‪ .‬ئەم خانمە‬ ‫ساڵی ‪ ١٩٨٦‬شاری سلێمانی لەدایکبووە‪،‬‬ ‫لەتەمەنی ‪ ١٠‬ساڵیدا لەگەڵ خێزانەکەیدا‬ ‫سەرهەڵدەگرن بۆ ئێران‌و دواتریش بۆ‬ ‫سوریا‪ ،‬پێنج ساڵ ئاوارەدەبن بەر لەوەی‬ ‫بگەنە دانیمارک‪ .‬ئێستا خوێندکاری‬ ‫ماستەرە لە‌بەشی زانستی سیاسیدا لەو‬ ‫واڵتەدا‪ .‬سارا عومەر پێشتر شیعر‌و نووسینی‬ ‫ئەدەبی بە‌زمانی کوردی باڵوکردۆتەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەمە یەکەمجارە بە‌زمانی دانیمارکی‬ ‫رۆمانێک بنووسێت‪ .‬سارا لەم گفتوگۆیەی‬ ‫ئاوێنەدا دەڵێت "رۆمانی مردوشۆر کە‬ ‫یەکەین رۆمانی منە هه‌ر له‌یه‌كه‌م رۆژی‬ ‫ده‌رچونیەوە پێشوازێکی زۆر گەورەی لێکرا‪،‬‬ ‫بو به‌ژماره یه‌ك‌له‌سه‌ر لیستی باشترین‬ ‫كتێبه‌كانی ساڵ‌و بو بە‌پڕفرۆشترین کتێبی‬ ‫ئەم ماوەیەش"‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ل����ەم ماوەیەدا لە‌ڕێگای تۆڕەکانی‬ ‫فەیسبوکەوە زیاد لە‌جارێک هەواڵی دەرچونی‬ ‫یەکەم رۆمان����ی تۆمان بە‌زمان����ی دانیمارکی‬ ‫بیست‪ .‬هەمو ئەوش����تانەی لەسەر رۆمانەکە‬ ‫سارا عومه‌ر‬ ‫بیستمان هێجگار پۆزەتیڤ بون‌و کتێبەکەیان‬ ‫وەک یەکێ����ک لە‌کتێبە‌گرنگەکانی ئەو س����اڵە‬ ‫ژم����ارد‪ .‬حەزدەکەین بەر ل����ەوەی بچینە ناو خراپەکارییانەی لەناو خێزانێکی خۆرهەاڵتیدا ده‌ڵێ����ن ئەم ژنە کوردە له‌خالید حوس����ەینی‬ ‫هەندێک لە‌بابەتە سەرەکییەکانەوە‪ ،‬بە‌کورتی روودەدەن چ ل����ەو کاتەدا کە لە‌نیش����تیمانی باش����تر ده‌نوس����یت‪ .‬هه‌ندێكی تریش ده‌ڵێن‬ ‫پێمان بڵێیت رۆمانەکەت باسی چی دەکات؟ خۆی����ان دەژی����ی‪ ،‬چ دوای ئ����ەوەی کۆچ بۆ پێنووس����ه‌كه‌م هێن����ده‌ی پێنووس����ه‌كه‌ی‬ ‫س����ارا عومه‌ر‪ :‬رۆمانی "مردو شۆر"‪ ،‬یه‌كه‌م یەکێ����ک لە‌واڵت����ە ئەوروپیی����ەکان دەکەن‌و ئێلینه‌فه‌رانتێی ئیتاڵی به‌هاداره‌‪ .‬هەندێکیش‬ ‫رۆمانی من ‌هو‌به‌زمانی دانیماركی نووس����یومه‌‪ .‬ل����ەوێ بەهەمان روانین‌و عەقڵیەت‌و کەلەپور‌و بە‌کەمەکێک موبالەغەوە دەڵێن وەک سیمۆنە‬ ‫ئه‌م رۆمانه‌به‌گشتی باسی ناهه‌قی‌و ناهه‌مواری کولتور‌و بەهەمان تێگەیشتنەوە بۆ دین درێژە دی بۆڤوار وایە‪ .‬گەر تووش����ی سەریەشەتان‬ ‫ژیان����ی مرۆڤ����ی کۆمەڵگاکان����ی خۆرهەاڵتی بەژیانیان ئەدەن‪ .‬لە‌هەردو دۆخەکەشدا‪ ،‬واتە ناکەم لێرەدا هەندێک لەو شتانەتان دەخەمە‬ ‫ناوەڕاست ئەکات‪ ،‬هه‌م له‌ناوه‌وه‌ی خۆرهه‌اڵتی چ لە‌نیش����تیمان‌و چ لە‌ئەوروپادا‪ ،‬کاریگەریی بەرچاو کە بە‌دانیمارکی لەس����ەر کتێبەکەیان‬ ‫ناوه‌ڕاست خۆیدا‌و هه‌م له‌ده‌ره‌وەشیدا‪ ،‬كاتێك زۆر نێگەتیڤ‌و خراپ لەسەر ژیانی ئافرەتان نووسیوە‪:‬‬ ‫بۆ نمونە‪ ،‬ئه‌نه‌س����ۆفییه‌هێرمانس����ن‪ ،‬كه‬ ‫خەڵکانێکی زۆری ئەو ناوچەیە وه‌ك كۆچبه‌ر بەجێدەهێڵ����ن‪ .‬لە‌دیدی خۆمدا ئ����ەم رۆمانە‬ ‫روو ده‌كه‌نه‌واڵتێك����ی بیانی ب����ۆ دابینكردنی رۆمانی بەرگریکردنە لە‌ئافرەت وەک کەسێک ‌ڕۆژنامەنووس����ی ب����واری كه‌لت����ور‌و ئه‌ده‌ب‌و‬ ‫ژیانێك����ی ئاس����ایی ب����ۆ خۆی����ان‪ .‬رۆمانەکە ک����ە خاوەنی م����اف‌و بەها‌و رێز‌و جەس����تە‌و دیبه‌یت����ه‌‪ ،‬له‌ڕۆژنام����ه‌ی بێرلینس����كه‪ ،‬ئەم‬ ‫بەس����ەرهاتی ژیان����ی کچێک����ی کۆچبەرە کە هەست‌و خواستی تایبەتی خۆیەتی‪ ،‬هەروەها رۆژنامەی����ە یه‌كێك����ه‌لهگه‌وره‌ترین‌و‌كۆنترین‬ ‫سەرەتاکانی تەمەنی لە‌کوردستان‌و بەشەکانی بەرگریکردنە لەوەش ک����ە ناکرێت لەژێر هیچ رۆژنامه‌كانی واڵتی دانمارك‪ ،‬لەسەر رۆمانەکە‬ ‫تری لە‌دانیمارک بردۆتەسەر‪.‬‬ ‫پاس����اوێکی دینیی‌و کولتوری����ی‌و کەلەپوریدا دەڵێ����ت‪" :‬ئه‌مه‌ئەو ش����ێوازەیە لە‌ئه‌ده‌ب كه‌‬ ‫رۆمانەکە لەڕووی قەبارەوە پێكهاتوە له‌‪ ٤٩‬ئافرەت وەک ئینس����انێکی کەم‌و نزم‌و بێنرخ ده‌توانێت كۆمه‌ڵگه ‌بگۆڕێت‪ ".‬یان رۆژنامەی‬ ‫چاپته‌ر‌و ‪ ٣٢٣‬الپه‌ڕەیە‌و دو چیرۆکی جیاوازیش مامەڵە بکرێ����ت‪ .‬بەکورتییەکەی ئەم رۆمانە وێكه‌ن����د ئه‌ڤیس����ن‪ ،‬ك����ه‌هه‌فت����ه‌ی جارێك‬ ‫له‌دو شوێن‌و لە‌دو كاتی جیاوازدا دەگێڕێتەوە‪ ،‬هەم حیکایەت����ی ژنێک����ی خۆرهەاڵتییە‪ ،‬کە له‌واڵت����ی دانیمارك ده‌رده‌چێ����ت‌و گه‌وره‌ترین‬ ‫س����لێمانی‌و دانیمارک‪ .‬ب����ه‌اڵم ئه‌وه‌ی ئه‌م دو هەمو گیانی برینە‪ ،‬هەم حیکایەتی میللەتێکی رۆژنامه‌ن����ووس به‌ڕێوه‌به‌رێتی ده‌كات به‌ناوی‬ ‫چیرۆكه‌به‌یه‌كه‌وه‌ده‌به‌س����تێته‌وه‌كاراكته‌ری خۆرهەاڵت����ە‪ ،‬ک����ە بەهەم����ان رادەی ئەو ژنە مارتین كراس����نیك‪ ،‬كه‌یه‌كێكه‌له‌ڕه‌خنه‌گر‌ه‬ ‫س����ەرەکیی رۆمانەکەیە‪ ،‬كه‌ناوی فرمێسكه‌و برین بە‌لەش����یەوەیەتی‪ ،‬هەروەها حیکایەتی بەناوبانگەکانی‌واڵتی دانیمارك‪ ،‬دەنووسێت‪:‬‬ ‫ژنێكی گەنج����ی بیمار‌و زامداره‌‌‪ .‬لەڕۆمانەکەدا س����ەردەم‌و مێژوویەکیش����ە کە ئەوانیش پڕن "ئه‌مه‌گرنگترین كتێبی س����اڵه‌‪ .‬نووس����ەرێک‬ ‫فرمێس����ک ب����ۆ یه‌ك����ه‌م ج����ار به‌منداڵ����ی لە‌توندوتیژیی‌و کارەسات‌و رووداوی ناخۆش‪ .‬بوێرێت رۆمانێکی وا بنووس����ێت‪ ،‬پێویس����تی‬ ‫لە‌کوردستان ده‌یبینین‌و دواتریش به‌گه‌وره‌یی‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئ����ەوەی بەرچ����اوی ئێمە کەوتوە بەوەی����ە‌جورئ����ه‌ت‌و هێ����زی هه‌بێ����ت"‪ .‬یان‬ ‫له‌یه‌كێك له‌بیمارس����تانه‌كانی دانیماركدا وەک ئەوەیە ک����ە رۆمانەکە ل����ە‌دوای دەرچونیەوە رۆژنام����ەی‪ ،‬پۆلیتیکن‪ ،‬کە یەکێکە لە‌ڕۆژنامە‬ ‫نەخۆش����ێک‪‌.‬فرمێس����ک لەو بیمارس����تانەدا لە‌دانیم����ارک گرنگییەکی هێج����گار گەورەی گرنگەکان����ی دانیمارک لەس����ەر رۆمانەکەیان‬ ‫به‌بێده‌نگی‌و له‌به‌ر شه‌وقی مۆمێكدا‌و به‌نهێنی پێدراوە‪ ،‬دەکرێت شتێکمان لەسەر ئەمە پێ نووس����ی "بوێرترین کتێبی ساڵ"‪ .‬سیسه‌س‬ ‫بۆو غیولیش کە ره‌خنه‌گری ئه‌ده‌بییه‌ له‌سه‌ر‬ ‫چیرۆكی ژیانی خۆی ده‌نوس����ێته‌وه‌‪ .‬دیوێکی بڵێیت؟‬ ‫رۆمانەکە حیکایەتی شەخس����ی ئەم کچەیە‪،‬‬ ‫س����ارا عومەر‪ :‬هه‌ر له‌یه‌ك����ه‌م رۆژه‌وه ‌كه یه‌كێك����ه ‌له‌بلۆگه‌كانی دانیمارکی نووس����ی‪:‬‬ ‫کچێکی خۆرهەاڵتیی کە ژیانی پڕە لە‌نەهامەتی رۆمانەکە ده‌رچو پێشوازییەکی زۆر گەورەی "مردوش����ۆر كتێبێك����ه‌ هه‌رگی����ز ناتوانی����ت‬ ‫گ����ەورە‪ .‬ب����ەاڵم دیوەکەی تری باس����کردنی لێک����را‪ ،‬ب����و به‌ژماره یه‌ك‌له‌س����ه‌ر لیس����تی له‌بی����ری بكه‌ی����ت‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌گ����ه‌ر بگه‌یته‬ ‫مێژووی کورد‌و مێژووی کوردستانە‪ ،‬تێپەڕینە باشترین كتێبه‌كانی ساڵ‌و بو بە‌پڕفرۆشترین ‌س����ه‌ر كۆتا الپه‌ڕه‌و كتێبه‌ك����ه‌ش دابخه‌یت‪".‬‬ ‫بەس����ەر رووداوە گەورەکانی ئ����ەو مێژووەدا‪ ،‬کتێبی ئ����ەم ماوەیەش‪ .‬رۆمانەک����ە کۆتایی ئنفۆرمه‌شیۆن‪ ،‬كه‌له‌ساڵی ‪ ١٩٤٥‬دامه‌زراوه‌و‬ ‫له‌وانەش بۆ نمونە‪‌،‬دابەشکردنی کوردستان‌و مانگی تش����رینی دووەم باڵوبوەوە‌و رۆژانەش به‌ته‌نه����ا ره‌خنه‌گری جدی ئه‌ده‌بی بۆی هه‌یه‬ ‫ژیان����ی پێش����مەرگایەتی‪ ،‬كیمیابارانکردن����ی لەزی����اد لە‌ناوەندێکدا باس‌و خواس����ی زۆری ‌كاری تێدا بكات‪ ،‬نووس����ی‪" :‬ئه‌م رۆمانه‌بوە‬ ‫هه‌ڵه‌بج����ه‌‪ ،‬پەالمارەکانی ئه‌نف����ال‪ ،‬کۆڕەوی لەس����ەر دەکرێت‪ .‬تا ئەم س����اتەش نزیکەی هۆكاری ده‌وڵه‌مه‌ندكردنی ئه‌ده‌بی دانیمارك‪.‬‬ ‫نمونه‌یترین‌و ده‌گمه‌نترین رۆمان هه‌تا ئێس����تا‬ ‫دوای راپەڕی����ن‌و زۆر زوڵ����م‌و زۆر‌و نەهامەتی پەنجا هەزار نوسخەی لێفرۆشراوە‪.‬‬ ‫ت����ر کە به‌رانب����ه‌ر به‌كورد کراون‌‪ ،‬له‌س����ه‌دام‬ ‫ئاوێنە‪ :‬سارا خان دەتوانیت کەمێک زیاتر بینیبێتمان"‪.‬‬ ‫ئ����ەوەی نیش����انمدان بەش����ێکی کەمە لەو‬ ‫حسێنەوە بیگرە تا بە‌ئه‌ردۆغان‌و ئەوانیتریش باس����ی ئەو پێش����وازیە بکەیت؟ لە‌شوێنێکدا‬ ‫دەگات‪ .‬هێڵێکی دیکە لە‌ڕۆمانەکەدا هەیە باس سەرنجێکمان بەرچاوکەوت باس لەوە دەکات بۆچونان����ەی لەدوای دەرچون����ی رۆمانەکەوە‬ ‫لە‌زی����اد لە‌دەرکەوتێکی كو‌لت����ور‌و عەقڵیەت‌و ئەم رۆمانەی تۆ "دەوڵەمەندکردنی ئەدەبیاتی باڵوکرانەوە‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬بە‌بۆچون����ی ت����ۆ ه����ۆکاری ئەم‬ ‫ترادیس����یۆن‌و ئایین لە‌کوردس����تاندا دەکات‪ ،‬دانیمارکییە"؟ ئایا ئەو رەخنەگرە ئەدەبیانە‬ ‫باس����ی ش����ێوازی بااڵدەس����تی بیركردنه‌وه‌و چیان وت‌و کارەک����ەی تۆیان بە‌کاری کێ‌و چ گرنگیدانە زۆر‌و پۆزەتیڤ نرخاندنەی میدیا‌و‬ ‫ناوەندە جیاوازەکانی دانیمارک بە‌رۆمانەکەی‬ ‫زۆرێ����ک لە‌خورافیاته‌كان����ی ن����او کۆمەڵگای نوسەرێک بەراوردکرد؟‬ ‫کوردی دەکات‌‪ ،‬بۆ نمونه‌بڕوابون به‌ش����ێخ‌و‬ ‫س����ارا عومه‌ر‪ :‬رۆمانه‌كه ‌نزیکەی مانگێکە تۆ چییە؟ ئایا جگە لە‌ئاس����تە ئەدەبییەکەی‬ ‫مەش����ایه‌خ‌و موفه‌ڕك‌و دوع����ا‌و هینە‌كه‌متیار‌و ‌كه‌وتۆته‌بازاڕه‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ل ‌هم‌ ماوه كه‌مه‌دا‪ ،‬هۆکارێکی دیاریکراو هەیە؟‬ ‫س����ارا عومەر‪ :‬وەک لەس����ەرەوە باسمکرد‬ ‫هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندنی ژنان بەمەبەس����تی بەشودان‪ ،‬زۆربەی هەرە زۆری رۆژنام����ه‌و ته‌له‌فیزیۆن‌و‬ ‫هتد‪ ...‬بێگومان دیوێک����ی گرنگیی رۆمانەکە رادیۆ‌و شوێنه ‌گش����تییه‌كانی وه‌ك سۆشیه‌ڵ ئەوان����ەی ب����اس لە‌ڕۆمانەکە دەکەن ش����تی‬ ‫باس����کردنی پێگ����ەی نزم����ی ژن‌و ش����ێوازی میدی����ا لە‌دانیمارک����دا به‌به‌رده‌وامی باس����یان جیاوازی����ی لەس����ەر دەڵێ����ن‌و هەریەکە‌و بۆ‬ ‫توندوتیژان����ەی مامەڵەکردنێت����ی لە‌دونی����ای كردوەو باسی ده‌كه‌ن‪ .‬خۆشم وەک نوسەری ش����تێک رۆمانەک����ەی پێ جوان����ە‪ .‬من خۆم‬ ‫ئێمەدا‪ ،‬بەتایبەتی توندوتیژیی لە‌پەیوەندییدا رۆمانەک����ە زی����اد ل����ه‌‪ ٥٠‬دیمان����ەم بە‌زمانی ئ����ەوەی لەهەمویان زیاتر دڵم پێی خۆش����ە‬ ‫بە‌مەسەلەی پاراستنی‌ شه‌ر‌هف‌و ناموسەوە‪ ،‬دانیمارکی����ی‌و زمان����ی تر لەگەڵ����دا‌ كراوە‪ .‬ئ����ەو بەراوردکردن����ەی کتێبەک����ەی من����ە‬ ‫هێنانەوەی پاساوی دینی بۆ ئەم توندوتیژییە‌و هه‌روه‌ها داوا‌یان لێكردوم له‌دوای قسەکردنی بە‌کتێبەکان����ی خالی����د حوس����ەینی‪ .‬خالید‬ ‫درێژەپێدان‌و گواستنەوەشی لە‌قۆناغێکەوە بۆ س����ااڵنەی س����ه‌رۆك وەزیرانی واڵتی دانمارك حوسەینی نووسەرێکی جیهانییە‌و کتێبەکانی‬ ‫قۆناغێکی تر‪ .‬له‌مەش گرنگتر رۆمانەکە باس لە‌ش����ه‌وی س����ه‌ری س����اڵی تازه‌ی ‪ ٢٠١٨‬دا‪ ،‬ب����ۆ ژمارەیەک����ی زۆر لە‌زمانەکان����ی دونی����ا‬ ‫لە‌ده‌ستدرێژی سێكسی ده‌كات بۆ سه‌ر مندااڵن ‌وتەیەکم هەبێت‪ .‬هەم قس����ەکانی س����ەرۆک وەرگێڕدراوە‪ ،‬لەوانەش زمانی دانیمارکی‪ .‬ئەم‬ ‫بەتایبەت له‌الی����ه‌ن خزم‌و كه‌س‌و كاره‌وه‌‪ ،‬كه وەزیرانەک����ە‌و هەم وتەکانی من راس����تەوخۆ جۆرە کەسانە کتێبەکەی منیان بۆیە پێ باشە‬ ‫‌به‌ئینگلیزی پێی ده‌ڵێن ئینسێست‪ .‬بەبۆچونی لە‌تەلەفیزۆنی دانیمارکییەوە نیش����انئەدرێن‪ .‬چونکە لەو ب����اوەڕەدان‪ ،‬کە من ئەدەبیاتێکی‬ ‫من ئه‌م شێوازە لە‌دەس����تدرێژیکردن گەرچی لەڕاس����تیدا من یەکەم ژنە نوسەرم لە‌مێژوی باش����م نووس����یوە‪ ،‬ئەوەی نووس����یومە نرخ‌و‬ ‫تابوە‌و کەس باسی ناکات‪ ،‬بەاڵم كێشه‌یه‌كی ئەو واڵتە‌و واڵتانی تری ئەسکەندەناڤیدا ئەو بەهایەکی ئەدەبی باشی هەیە‪ .‬کەسانێکی تر‬ ‫بابەت‌و تێماکانی ناو رۆمانەکەیان پێ گرنگە‌و‬ ‫گەورەی����ەو‌له‌ناو كورد‌و لە‌ن����او کۆمەڵگاکانی داوایەی لێکرابێت‪.‬‬ ‫ت����ری رۆژهه‌اڵت����ی ناوه‌ڕاس����تدا ئامادەی����ە‪.‬‬ ‫قس����ەیەکی زۆر لەس����ەر کتێبکە دەکرێت‪ .‬پێیانوایە ئەم ج����ۆرە لە‌ئەدەبیات دەتوانێت‬ ‫باسنەکردنەکەش����ی دیس����انەوە پەیوەندیی هه‌ندێ����ك ده‌ڵێن ئ����ه‌م كتێب����ه‌قورئانه‌كه‌ی کۆمەڵگا بگۆڕێت چونک����ە باس لە‌کۆمەڵێک‬ ‫بە‌مەس����ەلەی پاراستنی ش����ەرەف‌و ناموسی ئایش����ه‌ی ژنی پێغه‌مب����ه‌ره‌‪ .‬هه‌ندێك ده‌ڵێن کێش����ە دەکات کە کەس����انیتر نایانەوێت یان‬ ‫خێزانەوە هەیە‪.‬‬ ‫ئه‌م كتێبه‌ئینجیل����ی نوێی خه‌ڵكه‌‪ ،‬هه‌ندێك ناوێرن یان بە‌گرنگی نازانن‪ ،‬باس����یان بکەن‪.‬‬ ‫بە‌کورتیەک����ەی ئ����ەم رۆمان����ە پ����ەردە له‌میدی����اكان ش����وبهاندویانه ‌به‌کتێبەکان����ی ئەمان����ە خودی باس����کردنی ئەو کێش����انەن‪،‬‬ ‫هەڵدانەوەیە لەس����ەر بەشێک لەو زوڵم‌و زۆر‌و نوسه‌ری ئه‌فغانی خالید حوسه‌ینی‪ ،‬هەندێک بۆ نمونە باس����کردنی خ����راپ مامەڵەکردنی‬

‫ئه‌م رۆمانه‌بوە‬ ‫هۆكاری‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندكردنی‬ ‫ئه‌ده‌بی دانیمارك‬ ‫نمونه‌یترین‌و‬ ‫ده‌گمه‌نترین رۆمان‬ ‫هه‌تا ئێستا بینیبێتمان‬

‫مندااڵن‌و ژنان لەن����او خێزانە کۆچبەرەکاندا‪،‬‬ ‫وەک س����ەرەتایەک بۆ‌ گۆڕان����ی کۆمەڵگاکە‬ ‫دەبین����ن‪ .‬چونک����ە پێیان وایە ئ����ەم رۆمانە‬ ‫ل����ەوە دڵنیای����ان دەکاتەوە کە لەن����او ژیانی‬ ‫دراوس����ێ کۆچبەرەکانیاندا کۆمەڵە ش����تێک‬ ‫روودەدات ک����ە نابێت لەو واڵت����ەدا رووبدات‪.‬‬ ‫بۆی����ە رۆمانەکە وەک دەرگای����ەک دەبینن بۆ‬ ‫چونە ن����او ژیانی داخ����راوی خێزانیی زۆرێک‬ ‫لە‌کۆچبەرانەوە بۆ ئەو واڵتە‪ .‬کەس����انێکی تر‬ ‫باس لە‌ئازایەتی‌و جورئەتی نووس����ین لەسەر‬ ‫دین‌و لە‌س����ەر ئیس��ل�ام بەتایبەت����ی دەکەن‪.‬‬ ‫رۆمانەکە رەخنەیەکی تون����دی بەرامبەر بەو‬ ‫تەفس����یر‌و لێکدانەوانەی ئیس��ل�ام تێدایە کە‬ ‫دژ بە‌ژن‌و مافی یەکس����انیی نێوان نێر‌و مێیە‪.‬‬ ‫حەزدەک����ەم لێرەدا ئ����ەوە وەبیری خوێنەران‬ ‫بهێنم����ەوە کە دانیمارک لە‌س����ااڵنی رابردودا‬ ‫کێشەیەکی گەورەی بۆ دروستبو لەالیەن ئەو‬ ‫موسڵمانە توندڕەوانەوە کە لەو واڵتەدا بون‪،‬‬ ‫کاتێک رەس����امێکی دانیمارکی کاریکاتێرێکی‬ ‫لەسەر پێغەمبەری ئیس��ل�ام کردبو‪ .‬لەوکاتە‬ ‫بەدوا جۆرێ����ک لە‌ترس‌و دو دڵیی دروس����ت‬ ‫بوبو بەرامبەر بەوەی لە‌دیدێکی رەخنەییەوە‬ ‫لەسەر ئیس��ل�ام بنووسرێت‌و گفتوگۆ بکرێت‪.‬‬ ‫ئەم رۆمانەی من جارێکی دیکە ئەم دەرگایەی‬ ‫کردەوە‌و بەگژ ئەو روکارانەی دیندا دەچێتەوە‬ ‫کە نایەکسانی مرۆڤەکان‌و تاوانەکانیان تەبریر‬ ‫دەکات‪.‬‬ ‫ڕەنگە یەکێ����ک لە‌هۆیەکانی تری گرنگیدان‬ ‫بەم کتێبەی م����ن پەیوەندیی بەوەوە هەبێت‬ ‫لە‌دانیمارکدا‪ ،‬لە‌ڕاس����تیدا لە‌هەمو ئەوروپادا‪،‬‬ ‫دو گوتاری ناکۆک بەیەک هەن لە‌پەیوەندیاندا‬ ‫بە‌ژیان����ی کۆچبەران����ەوە کە ئ����ەم رۆمانەی‬ ‫م����ن هەردوکیان رەخن����ە دەکات‪ .‬یەکەمیان‬ ‫گوتارێکی راسیس����تییە کە هەرچییەک بۆنی‬ ‫دین‌و ئیسالم‌و موس����ڵمانبون‌و کۆچبەربونی‬ ‫لێبێت وەک هەڕەشە‌و مەترسیی وێنادەکات‪.‬‬ ‫گوتارەکەی تریان بەپێچەوانەی ئەمەوە هیچ‬ ‫رەخنەی����ەک لە‌کۆچب����ەران‌و کولت����ور‌و دین‌و‬ ‫کەلەپورەکەیان ناگرێت بەناوی ئەوەوە گوایە‬ ‫ئەوە ش����تێکە پەیوەندیی بە‌خۆیانەوە هەیە‪.‬‬ ‫بە‌ش����ێوەیەک لە‌ش����ێوەکان ئەم رۆمانەی من‬ ‫رەخنەی����ە لە‌هەردو گوتارەک����ە‪ ،‬یان النیکەم‬ ‫بەرگریی لە‌هیچ یەکێکیان ناکات‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬پێدەچێت ئەم کتێبەی تۆ زیاتر‬ ‫بێت لە‌ڕۆمانێکی ئەدەبی‪ ،‬ئایا بەها سیاسیی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتییەکی ئەم کتێبەی لە‌چیدایە؟‬ ‫سارا عومه‌ر‪ :‬وەک وتم ئه‌م رۆمانە به‌ده‌ر‬ ‫ل����ه‌وه‌ی ك����ه‌وه‌ك ئه‌ده‌بێکی س����ه‌ركه‌وتوو‬ ‫دەبینرێت‌‪ ،‬له‌هه‌مان كاتدا كتێبێكه‌‌پێگه‌یه‌كی‬ ‫به‌رفراوان����ی دروس����ت كردوە ب����ۆ دیبه‌یت‌و‬ ‫موناقه‌شه‌و گفتوگۆ ده‌رباره‌ی كێشه‌ بە‌حەرام‌و‬ ‫باس����نه‌كرا‌و بڤه‌كانی ن����او كۆمه‌ڵگه‌‪ .‬به‌ده‌ر‬ ‫له‌وه‌ش ئ����ەم رۆمانە ئاکاری مانیڤێس����تێکی‬ ‫هیومانس����یتیی هەیە کە داوا‌ی گه‌ڕاندنه‌وه‌ی‬ ‫ماف ده‌بۆ ژنان‌و مندااڵن دەکات له‌كۆمه‌ڵگادا‪.‬‬ ‫بەتایبەتی لەو کۆمەڵگایەنەدا کە لە‌كۆمه‌ڵگا‌ی‬ ‫كوردس����تان‌و رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‌و كۆمه‌ڵگا‌‬ ‫مس����وڵمانه‌كان دەچن‌و ئەوانەشی لەوێوە بۆ‬ ‫ئەوروپا کۆچیان کردوە‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وەک خۆت باستکرد یەکێک لە‌تێما‬ ‫سەرەکییەکانی رۆمانەکە زەخنەکردنی پێگە‌و‬ ‫شوێنی ژنە لە‌ئیس��ل�امدا؟ ئایا ئەم رۆمانە چ‬ ‫روانینێک بۆ ئیسالم پێشکەش دەکات؟‬ ‫س����ارا عومه‌ر‪ :‬ئ����ەوەی من باس����یدەکەم‬ ‫دیوێک����ی ژیانی ن����او خێزان����ە لە‌کۆمەڵگای‬ ‫ئێمە‌و لە‌بەش����ێک لە‌کۆمەڵگا موسڵمانەکاندا‪،‬‬ ‫پێشموایە ئەم دیوە یان هەر باسنەکراوە یان‬

‫زۆر کەم باس����کراوە‪ .‬ئەم دیوەش دیوە هەرە‬ ‫ناش����یرینەکەی ژیانی خێزانییە لەالی ئێمە‪.‬‬ ‫من لێرەدا ب����ۆ نمونە باس ل����ە‌دو ره‌فتاریی‌‬ ‫هه‌ندێك له‌مه‌الكان ده‌كه‌م‪ ،‬كه ‌له‌ناو خه‌ڵكدا‬ ‫هەڵس����وکەوتێکیان هەیە‌و له‌‌ناو چوارچێوه‌ی‬ ‫ژیان����ی خۆیش����یاندا ره‌فتارێکی تر‌‪ .‬باس����ی‬ ‫کێشەی دەستدرێژیی سێکسی‌و توندوتیژیی‌و‬ ‫سوکایەتپێکردنی ناو خێزان دەکەم‪ .‬بێگومان‬ ‫م����ن ناڵێم ئەمە ژیانی ن����او هەمو خێزانێکە‪،‬‬ ‫گش����تگیریی ناک����ەم‌و روبەرێك����م ب����ۆ ئ����ەو‬ ‫ش����ێوازانەی تری ژیانی خێزانی هێشتۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫کە بەو شێوەیە نین‪ .‬بەاڵم تێما سەرەکییەکە‬ ‫تێم����ای ئەو پێگە الواز‌و تێکش����کێنەرەیە کە‬ ‫ژن‌و من����داڵ لەن����او خێزان����دا هەیان����ە‌و ئەو‬ ‫پێگەیەشیان بەهەندێک لێکدانەوە‌و تەفسیری‬ ‫دین����ی رەوایەت����ی پێئەدرێ����ت‪ .‬س����ەبارەت‬ ‫بە‌ئیسالمیش‪ ،‬من مسوڵمانێكی ئه‌گنۆستیكم‪،‬‬ ‫واته ‌پرس����یار ده‌ك����ه‌م‪ ،‬لێ����ی ده‌كۆڵمه‌وه‌و‬ ‫ده‌مه‌وێت تێبگ����ه‌م‪ .‬لەگەڵ دین����دا ئه‌وه‌نده‬ ‫‌به‌ینم هه‌یه ‌ك����ه ‌كتێبه‌كانیانم خوێندۆته‌وه‌و‬ ‫موتااڵی ته‌واوم بۆ هەندێک لە‌تێکستە دینییە‬ ‫س����ەرەکییەکان كردوە‪ ،‬کتێب����ە‌ پیرۆزەکانی‬ ‫هه‌ر سێ دیینه‌یەکخوداییەکەم خوێندۆتەوە‪،‬‬ ‫لەمەشدا بەو ئەنجامە گەیشتوم کە هه‌ر سێ‬ ‫دینه‌كه ‌پاتریاك‌و پیاوساالرییان خوڵقاندوه‪،‬‬ ‫نەشیان خوڵقاندبێت چونەتە پاڵ‌و بەهێزیان‬ ‫کردوە‌‪ .‬به‌اڵم من زیاتر تیشكم خستۆته‌ سه‌ر‬ ‫دیوە‌ تاریكه‌كه‌ی دینی ئیسالم‪ ،‬كه‌له‌هه‌ندێك‬ ‫ش����وێنی قورئان����دا ژن����ی بچوككردۆته‌وه‌بۆ‬ ‫کەسێکی کەمتر لە‌پیاو‌و بۆ ئامێرێكی سێكسی‬ ‫لەبەردەم پیاودا کەی ویستیی‌و چۆن ویستی‬ ‫وا بەکاریبهێنێ����ت‪ .‬لەپ����اڵ ئەمەش����دا دین‌و‬ ‫كه‌لت����ور‌و مێنتاڵتییه‌ك����ه‌ی خوڵقان����دوە‪ ،‬كه‬ ‫‌دیس����ان ژنی بچوككردۆته‌وه‌ بۆ بونەوەرێکی‬ ‫بوچ����ک‌و س����نوردار بە‌س����نورەکانی موبه‌ق‪،‬‬ ‫وەزیفەکەشی کورتکردۆتەوە بۆ دروستکردنی‬ ‫منداڵ‪ .‬من باس����ی ئه‌و دیوه‌ترسناکەی دین‌و‬ ‫ئەو شێوازە لە‌تێگەیشتنی دینیی ده‌كه‌م‪ ،‬كه‬ ‫‌زۆرێک پێیان وایە نابێت باسبکرێت‪ .‬هه‌ڵبه‌ت‬ ‫من رێزم بۆ کەس����انی دیندار هەیە‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‪،‬‬ ‫کە بە‌راس����تی باوەڕ‌و عەقیدەی دینیان هەیە‬ ‫له‌ڕوویه‌ك����ی روناكخ����واز‌و رۆحانییه‌وه‌‪ .‬بەاڵم‬ ‫ئەمە مانای ئەوە نییە جۆرێک لە‌خوێندنەوەی‬ ‫دی����ن‪ ،‬جۆرێک لە‌تەفس����یرکردنی تێکس����تە‬ ‫پیرۆزەکان‪ ،‬شێوازێک لە‌مانا پێبەخشینی زۆر‬ ‫وێرانکەر‌و ستمەگەر بونی نه‌بێت کە دژ بە‌مافە‬ ‫هەرە س����ادەکانی مرۆڤ‪ ،‬بێ����ت‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫مافی ژنان‌و مندااڵن‪ .‬ئەمانە هەن‌و زۆریش����ن‪،‬‬ ‫بەداخیش����ەوە زۆر جار تەواو بااڵدەستن‪ .‬من‬ ‫ب����اوەڕم وایە دەبێت ئەم جۆرە تێگەیش����تنە‬ ‫لە‌دین رەخنەبکرێت‪ ،‬رەخنەی توندتیش‪.‬‬ ‫یەکێک لە‌کەس����ایەتییە سەرەکییەکانی ناو‬ ‫رۆمانەکەم ژنێکی موسڵمانە ناوی گەوهەرە‌‪.‬‬ ‫بەاڵم موس����ڵمانێکی کراوە‌و جوانە‪ ،‬خه‌لیفه‌و‬ ‫ده‌ف����ژه‌ن‌و نوێژك����ه‌ره‌‪ ،‬ته‌زبیح����ات ده‌كات‌و‬ ‫ته‌كییه‌ی هه‌یه‌و سه‌ردانی شێخه‌كان ده‌كات‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم له‌هه‌مان كاتدا پیاوێكی زه‌رده‌ش����تی‬ ‫هاوس����ه‌رییه‌تی‌و خۆیش����ی ش����ه‌راب دروست‬ ‫ده‌كات‪ .‬ئ����ه‌م كاراكت����ه‌ره‌م دی����وە ن����ەرم‌و‬ ‫ئینس����انییەکەی دین نیش����ان ده‌دات‪ ،‬دیوه‬ ‫رۆحانییه‌ك����ه‌ی‪ ،‬ك����ه‌ماف به‌خ����ۆی ده‌دات‬ ‫مرۆڤبێ����ت‪ ،‬س����ه‌ره‌ڕای ئ����ه‌و هه‌م����و ته‌نگ‌و‬ ‫چه‌ڵه‌مانه‌ی دێنه‌سه‌ر رێیی‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬لێرە‌و لەوێ����ش هەندێک دەنگی‬

‫رەخنەیی هەب����ون بەرامبەر بە‌کتێبەکەی تۆ‪،‬‬ ‫ئەم دەنگان����ە کێ ب����ون‌و رەخنەکانیان چی‬ ‫بون؟‬ ‫س����ارا عوم����ه‌ر‪ :‬ئ����ه‌م ره‌خنان����ه‌له‌الیه‌ن‬ ‫به‌شێك لە‌ئیسالمخوازە کۆنەپارێز‌و ئیسالمیه‌‬ ‫توندڕه‌وه‌كانەوە بو‪ ،‬رەخنەکانیش وابون كه‌من‬ ‫ناچاربم له‌ژێر چاودێریی پۆلیسدا بم‌و پۆلیس‬ ‫بمپارێزێت‪ .‬ئەوەی سەیرە ئه‌م كه‌سانه‌هێشتا‬ ‫رۆمانه‌كه‌ی منی����ان نه‌خوێندبوویه‌وه ‌کاتێک‬ ‫کەوتنە تاوانبارکردنی من‪ .‬لەدیدی ئەواندا من‬ ‫کەسێکم ده‌مه‌وێت دینی ئیسالم له‌سه‌ر رووی‬ ‫زه‌وی بسڕمەوە‪ ،‬یان نامەوێت شتێک بەناوی‬ ‫دینەوە نه‌بونی هەبێت‪ ،‬به‌اڵم له‌ڕاستیدا ئه‌مه‬ ‫‌خراپ تێگەیشتنێکی تەواوە‪ ،‬چونكه‌ئامانجی‬ ‫م����ن نە س����ڕینه‌وه‌ی دینی ئیس��ل�ام‌و نەهیچ‬ ‫دینێکی ترە‌ له‌س����ه‌ر رووی زه‌وی‪ .‬ئەوەی من‬ ‫دەخوازم رووب����دات ئەوەیە رووە تاریکەکانی‬ ‫دی����ن ببینی����ن‌و هەوڵبدەین س����ەرجەمی ئەو‬ ‫فەرهەنگە رەخنەبکەین‌و بگۆڕین کە لەسایەی‬ ‫ئ����ەو رووە تاریکان����ەدا دروس����تبووە‪‌.‬ترس‬ ‫لە‌گۆڕان‌و تازەبونەوە نامانگەیەنێت بە‌هیچ‌و تا‬ ‫ئێستاش كه‌سی نه‌گه‌یاندوە به‌هیچ شوێنێک‪.‬‬ ‫به‌ده‌ر له‌وه‌ی ئه‌وان پێیان ناخۆش����ه باس����ی‬ ‫دی����ن لە‌دیدێکی رەخنەیی����ەوە بکەین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫‌ش����تێک هەیە نابێ����ت لەبەرچاوماندا نەبێت‪،‬‬ ‫ئەوەی����ش ئەوەیە لەهەر ش����وێنێکی دونیای‬ ‫ئەمڕۆدا تێگەیشتنی بااڵدەست بۆ ئیسالم‌و بۆ‬ ‫شەریعەت حوکمڕانبێت‪ ،‬لەوێدا پێگە‌و دۆخی‬ ‫ژن����ان هێجگار خراپە‌و ئازادی����ی‌و مافەکانیان‬ ‫تەواو سنوردارکراوە‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئای����ا کتێبەکە ب����ه‌چ زمانێکی تر‬ ‫وەردەگێڕردێت؟ ئایا حەزدەکەیت کتێبەکەت‬ ‫بۆ زمانی کوردیی وەربگێڕدرێت؟‬ ‫سارا عومه‌ر‪ :‬بەڵێ بێگومان ئاواتی منه‌كه‬ ‫‌كتێبه‌كه‌م وه‌ربگێڕدرێته‌سه‌ر زمانی كوردی‪،‬‬ ‫تا بتوانم له‌و روەش����ه‌وه‌شتێک بە‌خوێنەرانی‬ ‫کورد ببەخش����م‪ .‬وەک وتم كتێبه‌کەم پڕیه‌تی‬ ‫له‌برینە‌كان����ی ك����ورد‌و له‌کێش����ە گ����ەورە‌و‬ ‫جەوهەرییەکانی ژنان‌و منداڵی كورد‪ ،‬به‌اڵم بۆ‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی ئه‌و ئاواته‌بێته‌ دی‪ ،‬ده‌بێت ده‌زگای‬ ‫چاپه‌مه‌نی كتێبه‌كانی كوردس����تان په‌یوه‌ندیم‬ ‫پێوه‌بكه‌ن‪ ،‬تا له‌ڕووی یاس����اییه‌وه ‌توش����ی‬ ‫گێره‌و كێشه‌ نەبن‪ .‬س����ەبارەت بە‌زمانەکانی‬ ‫تریش ب����ەم زوانە بۆ س����ەر زمانی نەرویجی‬ ‫وەردەگێردرێت‌و چاوەڕواندەکەم بۆ سەر زۆر‬ ‫زمانی تری����ش وەربگێردرێت‪ .‬ئ����ەو ناوەندی‬ ‫چاپەی کتێبەکەی من����ی چاپکردوە لەالیەن‬ ‫زۆر ناوەن����دی چاپی بیانیی����ەوە پەیوەندی‬ ‫پێوەک����راوە بۆ فرش����تنی ماف����ی چاپکردنی‬ ‫کتێبەکە بەو زمانانە‪.‬‬

‫من مسوڵمانێكی‬ ‫ئه‌گنۆستیكم‪ ،‬واته‬ ‫‌پرسیار ده‌كه‌م‬ ‫لێی ده‌كۆڵمه‌وه‌و‬ ‫ده‌مه‌وێت تێبگه‌م‬

‫کتێبی مردوشۆر‬

‫‪8‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )608‬سێشه‌ممه ‪2018/1/9‬‬

‫به‌هۆی‌ سكااڵی‌ بنه‌ماڵه‌ ‌ی مامۆستا هێرش‬ ‫فه‌رمان ‌ی ده‌ستگیركردن بۆ دو به‌رپرس ‌ی كۆی ‌ه ده‌ردەچێت‬

‫برایه‌ك ‌ی شه‌هید هێرش‪ :‬گومانمان له‌فه‌رماند‌هی‌ لیوایه‌كه‌ كه‌ له‌ناو مه‌ڵبه‌ند بوه‌‬

‫مامۆستا هێرش‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫ی‬ ‫ی سكااڵی‌ بنه‌ماڵ ‌ه ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫مامۆستا هێرش ئه‌و گه‌نج ‌ه ‌‬ ‫ی رابردو‬ ‫ی مانگ ‌‬ ‫له‌خۆپیشاندانه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪14‬ی‌ رێكخستن ‌‬ ‫له‌به‌رده‌م مه‌ڵبه‌ند ‌‬ ‫كۆی ‌هی‌ یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌ كوردستان‬ ‫ی‬ ‫شه‌هید بو دادگای‌ كۆیه‌ فه‌رمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستگیر كردنی‌ بۆ به‌رپرس ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪14‬ی‌ رێكخستنی‌ كۆی ‌ه ‌‬ ‫مه‌ڵبه‌ند ‌‬ ‫یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌ كوردستان‌و ئامر‬ ‫لیوایه‌كی‌ پێشمه‌رگه‌ ده‌ركردوه‌‪.‬‬ ‫م‪.‬هێ���رش چه‌ن���د خوله‌كێك پێش‬ ‫ی فه‌یس‬ ‫ی الیڤ ‌‬ ‫ی له‌رێگ��� ‌ه ‌‬ ‫برین���دار بون ‌‬ ‫ی‬ ‫بوكه‌كه‌یه‌و‌ه ك��� ‌ه ئه‌وكات ‌ه به‌س���وك ‌‬ ‫ی‬ ‫برین���دار ب���وه‌‪ ،‬ده‌ڵێت"ئ���ه‌و خوێن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫رش���توم ‌ه به‌فیڕۆ ناچێت"‪ .‬به‌اڵم دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌ند خوله‌كێك فیش���ه‌كێك له‌جۆر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌یپێكێت‌و به‌سه‌خت ‌‬ ‫ی ئه‌ڵمان ‌‬ ‫ئینفۆر ‌‬

‫بریندار ده‌بێت‌و به‌په‌ل��� ‌ه ده‌گه‌یه‌نرێت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌خت ‌‬ ‫نه‌خۆشخانه‌و دواتریش به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌خۆش���خان ‌ه ‌‬ ‫برینه‌كه‌یه‌و‌ه ره‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌ولێر ده‌كرێت‪ ،‬هه‌ر ئه‌و‬ ‫فریاكه‌وتن ‌‬ ‫كات���ه‌ش دكت���ۆره‌كان ئاماژه‌یان به‌و‌ه‬ ‫ی زۆر خراپه‌و‬ ‫ی ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫دابو ب���ار ‌‬ ‫ی تر ناتوانێت‬ ‫ئه‌گه‌ر نه‌ش���مرێت جارێك ‌‬ ‫له‌سه‌رپێكانی‌ بوه‌ستێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ش���ه‌هید هێرش پ���اش ئه‌نجامدان ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌ن���د نه‌ش���ته‌رگه‌رییه‌ك‌و مان���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی هه‌ولێ���ر‪،‬‬ ‫د‌ه رۆژ له‌نه‌خۆش���خانه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی برینه‌كه‌یه‌و‌ه له‌رۆژ ‌‬ ‫ی س���ه‌خت ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دوای ‌‬ ‫ی ‪ 2017‬كۆچ ‌‬ ‫ی ‪‌ 12‬‬ ‫ی مانگ ‌‬ ‫‪‌ 28‬‬ ‫ی گه‌ڕێنرایه‌و‌ه كۆیه‌و‬ ‫كرد‌و ته‌رمه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی شه‌هیدان به‌خاكسپێردرا‪.‬‬ ‫له‌گۆڕستان ‌‬ ‫ی مامۆستا بو‬ ‫هێرش عومه‌ر ك ‌ه پیش ‌ه ‌‬ ‫ی زانس���ت ‌ه كۆمپیته‌رییه‌كان‬ ‫له‌په‌یمانگا ‌‬ ‫ی دو ساڵیش��� ‌ه‬ ‫ی كۆیه‌و ماو‌ه ‌‬ ‫له‌ش���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێكهێن���اوه‌‪ ،‬دوا ‌‬ ‫ژیانی هاوس���ه‌ر ‌‬ ‫ی تر‬ ‫ی وه‌ك���و ه���ه‌زاران كه‌س��� ‌‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ‌‬

‫ی‬ ‫ی شار ‌‬ ‫ی خۆپیش���اندانه‌كان ‌‬ ‫به‌ش���دار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كرد‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رده‌م مه‌ڵبه‌ند ‌‬ ‫كۆی ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێت��� ‌‬ ‫ی كۆی��� ‌ه ‌‬ ‫ی رێكخس���تن ‌‬ ‫‪‌ 14‬‬ ‫ی هێز‌ه‬ ‫ی كوردستان به‌گولل ‌ه ‌‬ ‫نیشتیمان ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ش‬ ‫ئه‌منی���ه‌كان بریندار كراو دوا ‌‬ ‫شه‌هید بو‪.‬‬ ‫ی ش���ه‌هید هێرش‬ ‫هێمن عومه‌ر‪ ،‬برا ‌‬ ‫ی كوڕه‌كه‌یانه‌و‌ه بۆ‬ ‫ی كوژران��� ‌‬ ‫له‌ب���ار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "ئێم ‌ه وه‌كو بنه‌ماڵ ‌ه سكااڵ ‌‬ ‫ئاوێن ‌ه وت ‌‬ ‫ی‬ ‫یاس���اییمان كردو‌ه له‌س���ه‌ر مه‌ڵبه‌ند ‌‬ ‫ی یه‌كێتی‌‌و‬ ‫ی كۆی��� ‌ه ‌‬ ‫ی رێكخس���تن ‌‬ ‫‪‌ 14‬‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت‌و هه‌روه‌ها‬ ‫هه‌روه‌ها ئاسایش ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ر فه‌رمانده‌ی لیوایه‌ك‌و هێزه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ك ‌ه له‌ناو مه‌ڵبه‌ند بوه‌‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه داوامان‬ ‫كردو‌ه كه‌وا لێكۆڵینه‌و‌ه له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌دا‬ ‫ی‬ ‫بكرێت ك ‌ه پێده‌چێت ئ���ه‌وان فه‌رمان ‌‬ ‫ته‌قه‌كردنی���ان ده‌ركردبێ���ت‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی به‌ر مامۆس���تا هێرش‬ ‫ئ���ه‌و گولله‌ی ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌ڵمانی ‌ه‬ ‫ی ئینف���ۆر ‌‬ ‫كه‌وت���و‌ه له‌جۆر ‌‬ ‫ی زانیارییه‌كانمان ته‌نها س���ێ‬ ‫ك ‌ه به‌پێ ‌‬

‫دان ‌ه له‌وجۆر‌ه چه‌ك ‌ه له‌ناو كۆی ‌ه هه‌ن‪،‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌ربۆی ‌ه ئێم ‌ه گومانمان له‌و فه‌رماند‌ه ‌‬ ‫لیوایه‌ هه‌یه‌ كه‌ له‌ناو مه‌ڵبه‌ند بوه‌"‪.‬‬ ‫ی ب���ه‌وه‌ش كرد كه‌وا‬ ‫ناوبراو ئاماژ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌وان به‌هه‌مو ش���ێوه‌یه‌ك س���وڵح ‌‬ ‫ی ره‌تده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫عه‌شایه‌ر ‌‬ ‫ی "ئێم ‌ه هی���چ كاتێ���ك دوژمندار‬ ‫وت��� ‌‬ ‫نه‌بوین نامانه‌وێت ببین ‌ه دوژمنداریش‪،‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌ر بۆیه‌ش به‌هه‌مو شێوه‌یه‌ك سوڵح ‌‬ ‫ی ره‌تده‌كه‌ین���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵك���و‬ ‫عه‌ش���ایه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یاس���او‌ه حه‌ق ‌‬ ‫ده‌مانه‌وێ���ت له‌رێگ ‌ه ‌‬ ‫خۆم���ان وه‌ربگرین���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ن���د‌ه‬ ‫ی داوایان نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫ی ره‌سم ‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم ته‌نه���ا بیس���توم ‌ه ده‌یانه‌وێت‬ ‫ی بكه‌ن"‪.‬‬ ‫سوڵحی‌ عه‌شایه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌س���ێك ‌‬ ‫م‪.‬هێرش له‌ناو هاوڕێكان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌رخۆو هێمن بوه‌‪ ،‬هه‌میش ‌ه ره‌خن ‌ه ‌‬ ‫له‌گه‌نده‌ڵی‌‌و نادادپه‌روه‌ری‌ گرتوه‌‪.‬‬ ‫ی دلێر‬ ‫ی به‌ناو ‌‬ ‫یه‌كێك له‌خوێندكاره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "مامۆستایه‌ك ‌‬ ‫شه‌فیق بۆ ئاوێن ‌ه وت ‌‬

‫ێ‬ ‫زۆر ب���اش بو‪ ،‬هه‌میش��� ‌ه وه‌كو هاوڕ ‌‬ ‫بو له‌گ���ه‌ڵ ئێمه‌‪ ،‬هه‌ربۆی��� ‌ه ئێم ‌ه داوا‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ده‌كه‌ی���ن به‌زوتری���ن كات بكه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یاسای ‌‬ ‫تاوان ‌ه ده‌ستگیر بكرێن‌و سزا ‌‬ ‫بدرێن"‪.‬‬ ‫ی كۆیه‌ش‬ ‫ی رابردو ش���ار ‌‬ ‫ی مانگ ‌‬ ‫‪‌ 19‬‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫ی تر ‌‬ ‫ی ش���اره‌كان ‌‬ ‫وه‌كو زۆرب ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌سه‌اڵت‌و قه‌یران ‌‬ ‫كوردس���تان له‌دژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی موچ ‌ه خۆپیشاندان ‌‬ ‫دارایی‌‌و پێنه‌دان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لێكه‌وته‌وه‌و باره‌گا ‌‬ ‫كرد‌و دواتر گرژ ‌‬ ‫ی كۆی ‌ه س���وتا‪،‬‬ ‫حزبه‌كان‌و قایمقامیه‌ت ‌‬ ‫هه‌روه‌ه���ا خۆپیش���انده‌ران له‌به‌رده‌م‬ ‫ی له‌الیه‌ن‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫ی كۆی ‌ه ‌‬ ‫ی ‪‌ 14‬‬ ‫مه‌ڵبه‌ند ‌‬ ‫هێز‌ه ئه‌منیه‌كان���ه‌و‌ه ته‌قه‌یان لێكراوو‬ ‫ی ‪ 21‬كه‌س‌و‬ ‫ی بریندار بون��� ‌‬ ‫بو‌ه ه���ۆ ‌‬ ‫ی مامۆستایه‌ك‪.‬‬ ‫شه‌هید بون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رانی ‌ه ‌‬ ‫ئه‌م ‌ه له‌كاتێكدای ‌ه ك ‌ه له‌شار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راپه‌ڕینیش دو گه‌نج به‌هۆ ‌‬ ‫ده‌رواز‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هێز‌ه ئه‌منییه‌كانه‌و‌ه له‌كات ‌‬ ‫ته‌قه‌كردن ‌‬ ‫خۆپیشانداندا گیانیان له‌ده‌ست دا‪.‬‬

‫ئه‌و گولله‌ی ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ر مامۆستا‬ ‫هێرش كه‌وتو‌ه‬ ‫له‌جۆری‌ ئینفۆری‌‬ ‫ئه‌ڵمانیه‌ كه‌ به‌پێ ‌ی‬ ‫زانیارییه‌كانمان‬ ‫ته‌نها سێ دانه‌‬ ‫له‌وجۆره‌ چه‌كه‌‬ ‫له‌ناو كۆیه‌ هه‌ن‬

‫كه‌مئه‌ندامێك له‌ماوه‌ی‌ مانگێکدا سێ‌ جار هه‌وڵ ‌ی خۆكوشتن ده‌دات‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫حسین قادر ئه‌و پیاو‌ه‬ ‫ی یه‌ك مانگدا‬ ‫كه‌مئه‌ندامه‌ی ‌ه له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆكوشتن ‌‬ ‫ێ جار هه‌وڵ ‌‬ ‫س‌‬ ‫داوه‌‪ .‬ئه‌و بە‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند‬ ‫ی بوم‪،‬‬ ‫ی ده‌رون ‌‬ ‫"توشی‌ نه‌خۆش ‌‬ ‫ی خۆكوشتم داو‌ه‬ ‫ێ جار هه‌وڵ ‌‬ ‫س‌‬ ‫ی په‌ت‌و ده‌رمان خواردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫هاوسه‌ره‌كه‌م رێگرم بوه‌"‪.‬‬ ‫ی "هاوسه‌ره‌كه‌م كه‌مئه‌ندامه‌و‬ ‫ئه‌و وت ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ خۆش���م كه‌م ئه‌ندامم‪ .‬منداڵێك ‌‬ ‫ی كرێدا ژیان‬ ‫نه‌خۆشم هه‌یه‌‌و له‌خانو ‌‬ ‫ی خانو‌و‬ ‫به‌س���ه‌رده‌به‌م‪ .‬ناتوانم كرێ ‌‬ ‫ی خێزانه‌كه‌م‬ ‫ی رۆژانه‌ ‌‬ ‫پێویستی ژیان ‌‬ ‫ی مانگێك ده‌بێت‬ ‫دابین بك���ه‌م‪ .‬ماوه‌ ‌‬ ‫ی له‌هۆش���خۆچون‬ ‫ی نه‌خۆش��� ‌‬ ‫توش��� ‌‬ ‫ی ژیان���م پێكهێناو‌ه‬ ‫بوم‪ .‬له‌وكاته‌وه‌ ‌‬ ‫ی هه‌ش���ت ساڵه‌‪ ،‬چوار جار‬ ‫ك ‌ه ماوه‌ ‌‬ ‫نه‌شته‌رگه‌ری قاچم بۆ ئه‌نجام دراوه‌‪.‬‬ ‫ی خۆم بڕۆم‪،‬‬ ‫ئێستاش ناتوانم به‌پێكان ‌‬ ‫ی دڵیشم بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ند‌ه نابێت نه‌شته‌گه‌ر ‌‬ ‫ئه‌نجام دراوه‌"‪.‬‬ ‫ی حكومه‌ت‬ ‫ی " له‌و كاته‌وه‌ ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بڕیوین‪ ،‬رۆژان ‌ه بیر له‌ژیان ‌‬ ‫موچه‌كه‌ ‌‬ ‫ی بكه‌م!‬ ‫خۆم ده‌كه‌م���ه‌وه‌‪ ،‬نازانم چ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌خۆش ‌‬ ‫هێند‌ه بیرمكردۆته‌و‌ه توش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بوم‪ .‬چه‌ن���د جارێك الیه‌ن ‌‬ ‫ده‌رون ‌‬ ‫به‌رپرس‌و خزم‌و كه‌سوكاره‌كه‌م ئاگادار‬

‫حسێن قادر وت ‌ی‬ ‫با تۆ ئاگاداربیت‬ ‫ئه‌وا من خۆم‬ ‫ده‌كوژم! به‌هۆی‌‬ ‫نه‌بونی‌ موچه‌و‬ ‫كه‌مئه‌ندامیمه‌وه‌‬ ‫ژیانم ناڕوات‌و هیچ‬ ‫كارێكی‌ دیكه‌م بۆ‬ ‫ناكرێت‬ ‫كردۆت���ه‌و‌ه ده‌مه‌وێت خ���ۆم بكوژم‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫ی په‌ت‌و ده‌رمانخواردنه‌و‌ه س ‌‬ ‫له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی خۆكوش���تنم داوه‌‪ ،‬چیتر‬ ‫جار هه‌وڵ ‌‬ ‫نامه‌وێت بژیم"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫خ���اوه‌ر حه‌س���ه‌ن هاوس���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆكوشت ‌‬ ‫ی بڕیار ‌‬ ‫حس���ین له‌باره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هاوس���ه‌ره‌كه‌یه‌و‌ه ده‌ڵێ���ت "ماوه‌ ‌‬ ‫مانگێ���ك ده‌بێت به‌رده‌وام حس���ین‬ ‫ی وا هه‌ی ‌ه دو‌و‬ ‫ده‌بورێت���ه‌وه‌‪ .‬ش���ه‌و ‌‬

‫ناتوانم كرێی‌ خانو‌و پێویستی ژیانی‌ رۆژانه‌ی‌ خێزانه‌كه‌م دابین بكه‌م‬ ‫ی ده‌یبه‌ین ‌ه‬ ‫ی ش���ه‌و له‌گه‌ڵ براكه‌ ‌‬ ‫نیو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فریاكه‌وت���ن‪ .‬ب���ار ‌‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ ‌‬ ‫ی ته‌واونیه‌و هاوار ده‌كات‪ .‬چه‌ند‬ ‫ده‌رون ‌‬ ‫ی بكوژێت‪،‬‬ ‫ی داو‌ه خۆ ‌‬ ‫جارێك هه‌وڵ��� ‌‬ ‫ی داراییمان ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫زۆر بیر له‌دۆخ ‌‬ ‫بیر له‌منداڵ ‌ه ش���ه‌ش س���ااڵنه‌كه‌مان‬ ‫ده‌كات���ه‌و‌ه ك��� ‌ه ئه‌ویش نه‌خۆش���ه‌‪.‬‬ ‫ی ده‌ده‌مه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫زۆركات دڵنه‌وای��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ند كاتژمێرێك ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫دوا ‌‬

‫ی خۆكوش���تن زوو ده‌ڵێت خ���ۆم ده‌كوژم‪ .‬به‌هه‌مان‬ ‫تێكده‌چێ���ت‌و بڕی���ار ‌‬ ‫شێو‌ه منیش كه‌مئه‌ندامم‪ ،‬نازانم چی‬ ‫ده‌دات"‪.‬‬ ‫ی وت "ب���ه‌رده‌وام بكه‌م"‪.‬‬ ‫خاوه‌ر ئه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫ی كه‌مئه‌ندامان‬ ‫سامان قادر وته‌بێژ ‌‬ ‫ی نه‌كوژێت‪.‬‬ ‫ی ده‌كه‌م تا خۆ ‌‬ ‫چاودێ���ر ‌‬ ‫ی پێنج‬ ‫ی "ڕۆژ ‌‬ ‫ی پزیشكمان ل���ه‌و باره‌ی���ه‌و‌ه وت��� ‌‬ ‫چه‌ند جارێك س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی ‪2018/1/4‬‬ ‫ی ش���ه‌مم ‌ه رێكه‌وت��� ‌‬ ‫پێك���ردوه‌‪ .‬به‌ه���ۆی رێ���ژه‌ی زۆر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌له‌فونێكم بۆهات‪ ،‬كه‌سێك به‌ناو ‌‬ ‫ی جه‌س���ته‌ی‌‌و نه‌بون ‌‬ ‫كه‌ئه‌مئه‌ندام��� ‌‬ ‫ی خان���وه‌و‌ه ژیانمان زۆر حس���ێن قادر وتی‌ با تۆ ئاگاداربیت‬ ‫موچه‌و كرێ ‌‬ ‫ی‬ ‫قورس ب���وه‌‪ ،‬هه‌ربه‌و هۆی���ه‌و‌ه زوو ئ���ه‌وا من خ���ۆم ده‌ك���وژم! به‌هۆ ‌‬

‫ی موچ���ه‌و كه‌مئه‌ندامیمه‌و‌ه‬ ‫نه‌بون��� ‌‬ ‫ی دیكه‌م‬ ‫ژیان���م ناڕوات‌و هی���چ كارێك ‌‬ ‫بۆ ناكرێت‪ .‬قس���ه‌م بۆ كرد‪ ،‬پێم وت‬ ‫خۆكوشتن چاره‌سه‌ر نیه‌‌و په‌شیمانم‬ ‫ی ده‌ڵێت‬ ‫كردوه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هاوسه‌ره‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ور‌ه كه‌ خۆ ‌‬ ‫له‌سه‌ر بڕیاره‌كه‌ ‌‬ ‫بكوژێت"‪.‬‬ ‫ی ‪2018‬دا ئه‌م ‌ه‬ ‫ی "له‌س���اڵ ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫یه‌كه‌م حاله‌ت ‌ه پیوه‌ندیم پێوه‌ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ی ‪2017‬دا‪ ،‬دو كه‌مئه‌ندام‬ ‫به‌اڵم له‌ساڵ ‌‬ ‫ێ كه‌س بون‌و‬ ‫خۆیان كوش���تو‌ه ك ‌ه ب ‌‬ ‫كه‌س نه‌بو‌ه یارمه‌تیان بدات‪ .‬سه‌دان‬ ‫ێ‬ ‫ی دیكه‌ش واڵتیان به‌ج ‌‬ ‫كه‌مئه‌ندام��� ‌‬ ‫ی دیك���ه‌ش ژن‌و‬ ‫هێش���توە‌و س���ه‌دان ‌‬ ‫مێردبون دواتر له‌یه‌ك جیابونه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی وت "ده‌سه‌اڵت به‌رامبه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬ن ‌ه‬ ‫كه‌مئه‌ندام���ان ن ‌ه گوێ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬ن ‌ه ویژدان‪ .‬وه‌زارەت ‌‬ ‫ئه‌خالق ‌‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تیش موس���یبه‌ت‬ ‫كاروبار ‌‬ ‫ێ س���اڵ ‌ه‬ ‫بو‌ه بۆ كه‌مئه‌ندامان‪ .‬س��� ‌‬ ‫ی كه‌مئه‌ندامان‬ ‫ی لیژنه‌و‌ه موچه‌ ‌‬ ‫به‌ناو ‌‬ ‫ی س���یانز‌ه‬ ‫ده‌دزرێت‌و ئێس���تا نزیكه‌ ‌‬ ‫ی ئ���ه‌م حكومه‌ته‌یه‌‪،‬‬ ‫موچه‌م���ان ال ‌‬ ‫ی ده‌گرین"‪.‬‬ ‫ی وه‌ر ‌‬ ‫نازانین كه‌ ‌‬ ‫ی به‌و‌ه كرد كه‌مئه‌ندامان‬ ‫ئاماژه‌ش��� ‌‬ ‫ی خراپدان‪ .‬رۆژان ‌ه چه‌ندین‬ ‫له‌دۆخێك ‌‬ ‫ی ته‌له‌فونه‌و‌ه‬ ‫كه‌مئه‌ن���دام له‌ڕێگ���ه‌ ‌‬ ‫په‌یوه‌ندی���م پێ���و‌ه ده‌كه‌ن‪ ،‬س���كااڵ‬ ‫ده‌كه‌ن‌و ده‌ڵێن پاره‌مان پێ نیه‌‌و ماڵ‌و‬ ‫منداڵمان هه‌یه‌ نازانین چیبكه‌ین!"‪.‬‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )608‬سێشه‌ممه ‪2018/1/9‬‬

‫هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه‌‬

‫‪www.niqash.org‬‬

‫‪9‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌یه‌ به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی‬ ‫راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌کادیمیای راگه‌یاندنی ئه‌ڵامنی‬

‫له‌ستایشه‌وه‌ بۆ لۆمه‌كردن‬

‫له‌كوردستان ئه‌فسانه‌ی‌ پێشمه‌رگه‌ له‌ژێر پرسیاردایه‌‬

‫نیقاش‪ ،‬مەعاز فەرحان‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ئ����ه‌وه‌ی‌ خه‌ڵكێك����ی‌ زۆر ره‌خن���� ‌ه‬ ‫له‌ده‌س����ه‌اڵتداران‌و سیس����ته‌می‌ فه‌رمان����ڕه‌وا‬ ‫ده‌گ����رن‪ ،‬ب����ه‌اڵم هه‌میش����ه‌ ئ����ه‌و كه‌س����انه‌‬ ‫پێش����مه‌رگه‌یان له‌ب����ه‌ره‌ی‌ خۆیان حیس����اب‬ ‫كردوە نه‌ك ده‌سه‌اڵت‪ ،‬كه‌چی‌ ئێستا خه‌ریكه‌‬ ‫ده‌گۆڕێت‪.‬‬ ‫"كیلۆیه‌ك س����ێو ب����ۆ هاواڵتی����ان بە‌‪750‬‬ ‫دین����ار‌و ب����ۆ پێش����مه‌رگه‌ بە‌ه����ه‌زار‌و ‪500‬‬ ‫دیناره‌"‪ .‬یه‌كه‌مجاره‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تان‬ ‫رس����ته‌ی‌ له‌مش����ێوه‌یه‌ به‌رامبه‌ر پێشمه‌رگه‌‬ ‫به‌كارده‌هێنرێ����ت‪ ،‬پێش����تر وه‌ك كه‌س����ێكی‌‬ ‫ئه‌فسانه‌یی‌‌و پیرۆز سه‌یری‌ ئه‌و كه‌سانه‌ ده‌كرا‬ ‫كه‌ به‌رگی‌ پێشمه‌رگایه‌تیان ده‌پۆشی‌‪.‬‬ ‫ئه‌مجۆره‌ رس����تانه‌‪ ،‬مانگی‌ رابردوو له‌كاتی‌‬ ‫خۆپیشاندانه‌كانی‌ مامۆستایان‌و فه‌رمانبه‌ران‬ ‫له‌تۆڕ‌ه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان باڵوده‌كرانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كاته‌ی‌ چه‌ند وێنه‌یه‌ك داندرابون‌و ئه‌مانه‌یان‬ ‫له‌س����ه‌ر نوس����رابو‪ ،‬گوایه‌ چه‌ند فرۆشیارێك‬ ‫له‌دوكانه‌كانیان����دا بڕیاریان����داوه‌ كه‌لوپ����ه‌ل‬ ‫به‌نرخی‌ گرانتر به‌پێشمه‌رگه‌ بفرۆشن‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ شوێنی‌ ئه‌و فرۆشیارانه‌ دیارنه‌بو‪،‬‬ ‫به‌اڵم وێنه‌كان زیاتر وه‌كو جۆرێك له‌توڕه‌یی‌‬ ‫به‌كارده‌هێن����ران له‌به‌رامب����ه‌ر پێش����مه‌رگه‌‪،‬‬ ‫له‌وكات���� ‌ه ‌ی له‌دوای‌ ‪20‬ی‌ كانون����ی‌ یه‌كه‌مه‌وه‌‬ ‫به‌زه‌بری‌ هێز باڵوه‌ به‌خۆپیشانده‌رانی‌ ناڕازیی‌‬ ‫كراو به‌هۆی ته‌قه‌ی هی����زه‌ ئه‌منیه‌كانه‌وه‌ ‪3‬‬ ‫خۆپیش����انده‌ر كوژران‌و زیاتر له‌‪ 100‬كه‌س����ی‬ ‫دیك����ه‌ بریندارب����ون‌و زیاتر له‌‪ 500‬كه‌س����یش‬ ‫ده‌س����تگیركران‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ش جارێك����ی‌ دیكه‌‬ ‫په‌رده‌ی‌ له‌س����ه‌ر ئه‌و پرس����ه‌ هه‌ڵدایه‌وه‌ كه‌‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ ب����ۆ یه‌كالكردن����ه‌وه‌ی‌ "ملمالنێ‌‬ ‫حزبی‌‌و سیاسیه‌كان" به‌كارده‌هێنرێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم ه����ه‌ر له‌نێو هێزه‌ ئه‌منییه‌كانیش����دا‬ ‫چه‌ندی����ن كه‌س هه‌ب����ون ك����ه‌ ئاماده‌نه‌بون‬

‫توندوتیژی‌ به‌رامبه‌ر خۆپیش����انده‌ران ئه‌نجام‬ ‫ب����ده‌ن‌و خه‌م����ی‌ ئه‌وه‌ی����ان بو س����ه‌ره‌ڕای‌‬ ‫ناكۆكیی����ه‌كان‪ ،‬پێش����مه‌رگه‌و خه‌ڵك له‌یه‌ك‬ ‫به‌ره‌دا بمێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫نه‌قیب دڵشاد شكور‪ ،‬له‌هێزه‌كانی‌ به‌رگری‌‬ ‫فریاكه‌وت����ن‪ ،‬له‌كات����ی‌ خۆپیش����اندانه‌كاندا‬ ‫ره‌تیكرده‌وه‌ چه‌كه‌كه‌ی‌ دژی‌ خۆپیشانده‌ران‬ ‫به‌كاربهێنێت‌و به‌وه‌ش����ه‌وه‌ نه‌وه‌س����تا داوای‌‬ ‫له‌پێش����مه‌رگه‌كانی‌ هاوڕێی‌ كرد چه‌كه‌كانیان‬ ‫روو نه‌كه‌نه‌ خۆپیشانده‌ران‪.‬‬ ‫دڵشاد شكور بە‌"نیقاش"ی‌ وت "ئه‌وه‌ی‌ وای‌‬ ‫له‌پێش����مه‌رگه‌ كردوه‌‪ ،‬ناوه‌ناوه‌ خه‌ڵك وێنه‌‬ ‫یاخود ده‌سته‌واژه‌ی‌ وه‌كو قه‌رز بۆ پێشمه‌رگه‌‬ ‫نییه‌ به‌كاربهێنن یان سوكایه‌تی به‌پێشمه‌رگه‌‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ی‌ س����ه‌ركرده‌كانی‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پارتین‪ ،‬ئه‌وانن وایان له‌پێش����مه‌رگه‌ كردوە‪،‬‬ ‫كه‌ی‌ بیانه‌وێت پێشمه‌رگه‌ گه‌وره‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌ی‌‬ ‫بیانه‌وێت وا له‌پێش����مه‌رگه‌ ده‌كه‌ن خه‌ڵكێك‬ ‫بێت ئاوا قسه‌ به‌پێشمه‌رگ ‌ه بڵێت"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و پێداگری‌ ك����رد له‌وه‌ی‌ "پێش����مه‌رگه‌‬ ‫مرۆڤێكی‌ زۆر گه‌وره‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‬ ‫نه‌یانتوانیوه‌ پێش����مه‌رگه‌ بك����ه‌ن به‌هێزێكی‌‬ ‫نیشتمانی‌‌و به‌حزبیان كردوه‌‌و بۆ به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫سیاسی‌ خۆیان به‌كارده‌هێنن"‪.‬‬ ‫دڵشاد‪ ،‬وتی‌ "ئه‌و هاواڵتیانه‌ی‌ ئێستا قسه‌‬ ‫به‌پێشمه‌رگه‌ ده‌ڵێن هه‌ر ئه‌وانه‌ بون له‌كاتی‌‬ ‫شه‌ڕی‌ داعشدا هاوكاری‌ پێشمه‌رگه‌یان ده‌كرد‌و‬ ‫ره‌س����میان له‌گه‌ڵ ده‌گرتن‪ ،‬ده‌س����ه‌اڵتداران‬ ‫ئێستا ئیشیان به‌پێشمه‌رگه‌ نه‌ماوه‌‪ ،‬له‌كاتی‌‬ ‫ش����ه‌ڕی‌ داعش����دا یه‌كه‌م چین پێش����مه‌رگه‌‬ ‫موچه‌یان وه‌رده‌گرت‪ ،‬به‌اڵم ئێستا موچه‌كه‌ی‌‬ ‫دوا ده‌خه‌ن‌و كه‌می‌ ده‌كه‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ به‌درێژایی سێ ساڵی رابردوو‬ ‫ش����ه‌ڕی دژ بە‌داعش����ی له‌كه‌رك����وك‌و ناوچه‌‬ ‫جێناكۆك����ه‌كان ك����رد‌و نزیك����ه‌ی‌ دوو هه‌زار‬ ‫ش����ه‌هیدی له‌و ناوچانه‌دا له‌گه‌ڵ ده‌یان هه‌زار‬ ‫بریندار‪ ،‬ئه‌وه‌ش وایكرد‌و له‌و ماوه‌یه‌دا خه‌ڵك‬

‫بچێته‌ سه‌نگه‌ره‌كان‌و وێنه‌ له‌گه‌ڵ پێشمه‌رگه‌‬ ‫بگرێت‪ ،‬به‌اڵم ئێس����تا دۆخه‌ك����ه‌ گۆڕانكار ‌ی‬ ‫به‌سه‌ردا هاتوە‪.‬‬ ‫به‌كارهێنانی‌ هێزی‌ پێش����مه‌رگه‌ له‌ملمالنێ‌‬ ‫ناوخۆییه‌كاندا ش����تێكی‌ تازه‌ نییه‌‪ ،‬له‌سااڵنی‌‬ ‫نه‌وه‌ده‌كان����ی س����ه‌ده‌ی راب����ردوودا هێ����زی‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ خرای����ه‌ ملمالنێ����ی سیاس����یی‬ ‫حزبە‌ناكۆكه‌كانه‌وه‌و بە‌هۆیه‌وه‌ شه‌ڕی ناوخۆ‬ ‫س����ه‌ری هه‌ڵدا تا ئێستاش ش����وێنه‌واره‌كانی‌‬ ‫به‌سه‌ر هه‌رێمه‌كه‌وه‌ ماون‪.‬‬ ‫له‌س����ااڵنی‌ رابردوش����دا ده‌نگ����ی‌ ناڕه‌زایی‌‬ ‫خه‌ڵك به‌پێش����مه‌رگه‌ كپكراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬س����اڵی‌‬ ‫‪ 2011‬خۆپیش����اندانی‌ دوو مانگه‌ی‌ هاواڵتیان‬ ‫ب����ۆ داواكردنی‌ خزمه‌تگ����وزاری‌‌و ئه‌نجامدانی‌‬ ‫چاكسازی‌ به‌باڵوه‌پێكردنی‌ پێشمه‌رگه‌ كۆتایی‌‬ ‫پێهێنرا‪.‬‬ ‫ئه‌م هه‌ڵس����وكه‌وتانه‌ وایكردوە له‌چه‌ندین‬ ‫بۆن����ه‌دا خه‌ڵك����ی‌ ناڕه‌حه‌ت ب����ن له‌مامه‌ڵه‌ی‌‬

‫هێ����زه‌ ئه‌منی‌‌و چه‌ك����داره‌كان‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌م ‌ه‬ ‫یه‌كه‌مینجاره‌ به‌و ش����ێوه‌یه‌و به‌ئاشكرا له‌ڕێی‌‬ ‫تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانه‌وه‌ لۆمه‌ی‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫بكرێت‌و خه‌تاباربكرێت به‌وه‌ی‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت كه‌وتوەته‌ وێزه‌ی‌ خه‌ڵك‪.‬‬ ‫بابه‌ت����ی‌ لۆمه‌كردن����ی‌ پێش����مه‌رگه‌ ته‌نیا‬ ‫به‌نوس����ینی‌ فرۆش����یارو دوكانداره‌كان����ه‌وه‌‬ ‫نه‌وه‌س����تا‪ ،‬به‌ڵك����و هه‌ر له‌و ده‌م����ه‌دا چه‌ند‬ ‫ڤیدیۆیه‌ك باڵوبونه‌ته‌وه‌ كه‌ خه‌ڵكی‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫ش����ه‌قامه‌كانی‌ ش����اری‌ رانی����ه‌ ‪-‬خۆرهه‌اڵتی‌‬ ‫هه‌ولێ����ر‪ -‬گله‌ی����ی‌ له‌و پێش����مه‌رگانه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫ده‌چنه‌ ناو ش����اره‌كه‌و پێی����ان ده‌ڵێن "ئێمه‌‬ ‫له‌به‌ر قوتی‌ ئێوه‌ خۆپیشاندان ده‌كه‌ین‪ ،‬ئێوه‌‬ ‫بۆ شه‌ڕ بۆ ده‌سه‌اڵت ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫قادر ره‌زگه‌یی‌‪ ،‬ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌ پێشمه‌رگه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان‪ ،‬به‌كارهێنانی‌ هێزی‌‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ بۆ نه‌بونی‌ دامه‌زراوه‌ی‌ سه‌ربازی‬ ‫له‌كوردستان ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌‪.‬‬

‫ره‌زگه‌ی����ی‌‪ ،‬به‌"نیق����اش"ی‌ وت "هێ����ز ‌ی‬ ‫پێشمه‌رگه‌مان هه‌یه‌‪ ،‬رونه‌ كه‌ له‌چوارچێوه‌ی‌‬ ‫دامه‌زراوه‌یه‌كی‌ حكومی‌ یه‌كنه‌خراوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫تا ئێس����تا پێشمه‌رگه‌ ئاراسته‌ ده‌كات حزبه‌‪،‬‬ ‫خاوه‌نی‌ هێزو سوپایه‌كی‌ یه‌كگرتوو‌و رێكخراو‬ ‫نین‪ ،‬كه‌ داماڵرابێت له‌ئه‌جێندا‌و لۆگۆی‌ حزبی‌‌و‬ ‫هیچ حزبێك ئاراسته‌ی‌ نه‌كات‪ ،‬هه‌یمه‌نی‌ حزب‬ ‫به‌سه‌ر هێزی‌ پێشمه‌رگه‌دا زاڵه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و په‌رله‌مانت����اره‌‪ ،‬جه‌ختیك����رده‌وه‌‬ ‫له‌كوردس����تان مافی‌ پێش����مه‌رگه‌‌و خه‌ڵكیش‬ ‫خ����وراوه‌‌و ئه‌و ج����ۆره‌ په‌یامانه‌ ب����ۆ هێزی‌‬ ‫پێش����مه‌رگه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ رووبه‌ڕووی‌ خه‌ڵك‬ ‫نه‌بێت����ه‌وه‌‌و له‌به‌رامبه‌ریش����دا نابێت خه‌ڵك‬ ‫له‌خۆپیشاندانه‌كانیشدا توندوتیژی‌ بنوێنێت‪.‬‬ ‫له‌س����ااڵنی‌ چله‌كانی‌ س����ه‌ده‌ی‌ رابردوەوه‌‬ ‫هێزه‌ ش����ه‌ڕكه‌ره‌ كوردییه‌كان به‌پێش����مه‌رگه‌‬ ‫ناویانبراوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌و كاته‌وه‌ تائێس����تا ئه‌و‬ ‫هێزان����ه‌ س����ه‌ر به‌حزبە‌سیاس����ییه‌كان بون‌و‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ هێزێك����ی‌ نیزامی‌ یه‌كگرتوودا‬ ‫یه‌كنه‌خراون‪.‬‬ ‫له‌م����اوه‌ی‌ راب����ردودا ‪ 14‬لی����وای‌ هاوبه‌ش‬ ‫له‌پێش����مه‌رگه‌ پێكهێنراوه‌‌و كه‌ ژماره‌یان ‪45‬‬ ‫ه����ه‌زار پێش����مه‌رگه‌یه‌و به‌ڕێككه‌وتنی پارتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردس����تان‌و یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌‬ ‫كوردس����تان دانراون‪ ،‬ئه‌گه‌ر س����ه‌رۆكایه‌تیی‬ ‫لیوایه‌ك به‌ده‌ست یه‌كێتییه‌وه‌ بێت جێگره‌كه‌ی‬ ‫پارتییه‌و به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێت����ی‌و پارتی جگه‌ ل����ه‌و ‪ ،14‬خاوه‌نی‌‬ ‫هێ����زی‌ تایبه‌تی‌ خۆیان����ن‪ ،‬یه‌كێتی خاوه‌نی‬ ‫یه‌كه‌كان����ی ‪70‬و پارتییش خاوه‌نی یه‌كه‌كانی‬ ‫‪ 80‬ی����ه‌ هێزی ژماره‌ی����ان نزیكه‌ی ‪ 150‬هه‌زار‬ ‫پێشمه‌رگ ‌ه ده‌بێت‪.‬‬ ‫مه‌حمود سه‌نگاوی‌‪ ،‬فه‌رمانده‌ی‌ میحوه‌ری‌‬ ‫گه‌رمه‌س����ێری‌ هێزی‌ پێش����مه‌رگه‌_گه‌رمیان‌و‬ ‫خانه‌قین_‪ 48 ،‬ساڵه‌ پێش����مه‌رگه‌یه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫خۆی‌ ده‌ڵێ����ت دژی‌ ئه‌وه‌یه‌ پێش����مه‌رگه‌ بۆ‬ ‫سه‌ركوتكردن ‌ی خۆپیشاندانه‌كان به‌كاربهێنرێت‪،‬‬

‫چونكه‌ بە‌وته‌ی‌ ئه‌و "پێش����مه‌رگه‌ پارێزه‌ر ‌ی‬ ‫ده‌س����تكه‌وته‌كانی‌ خه‌ڵك����ی‌ كوردس����تانه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌ش كه‌ خۆپیشاندان ده‌كه‌ن زۆرینه‌یان‬ ‫ئه‌وان����ه‌ن داوای‌ حه‌قی‌ خۆی����ان له‌حكومه‌ت‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬خه‌ڵك برسیه‌تی‌‌و نانی‌ نیه‌‌و موچه‌‌و‬ ‫كاره‌بای‌ نیه‌"‪.‬‬ ‫مه‌حمود س����ه‌نگاوی‌‪ ،‬بە‌"نیق����اش"ی‌ وت‬ ‫"به‌داخ����ه‌وه‌ پێش����مه‌رگه‌ له‌ملمالنێی‌ حزبیدا‬ ‫به‌كارده‌هێنرێ����ت‪ ،‬ئ����ه‌م هێزه‌ی‌ كه‌ ئێس����تا‬ ‫له‌كوردستان هه‌یه‌‪ ،‬هێزی‌ دوو حزبه‌‪ ،‬ناكرێت‬ ‫پێشمه‌رگه‌ هێزی‌ دوو حزب بێت‪ ،‬من له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌دام پێشمه‌رگه‌ هه‌ڵبوه‌شێته‌وه‌‌و هێزێكی‌‬ ‫تر دروستبكرێت‪ ،‬به‌س����ه‌ربازی‌ _ته‌جیند_‬ ‫كوڕی‌ خه‌ڵك ببێت به‌پێش����مه‌رگه‌‌و پارێزه‌ری‌‬ ‫ده‌س����تكه‌وته‌كانی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستان بێت‪،‬‬ ‫نه‌ك پارێزه‌ری‌ ده‌ستكه‌وته‌ حزبیه‌كان بێت"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئه‌مجاره‌ كۆمه‌ڵێك ده‌سته‌واژه‌ی‌‬ ‫هاوشێوه‌ی‌ "پێش����مه‌رگه‌ هێزی‌ حزبه‌‌و قه‌رز‬ ‫بۆ پێش����مه‌رگه‌ نیه‌‌و نرخی‌ ئ����ه‌م كه‌لوپه‌له‌‬ ‫بۆ هاواڵتی‌ ئاس����ایی‌ به‌نرخێك����ی‌ هه‌رزانه‌‌و‬ ‫بۆ پێش����مه‌رگه‌ گران����ه‌"‪ .‬به‌كارهێنران‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هێش����تا ئه‌م هێزه‌ له‌الی خه‌ڵكی‌ كوردستان‬ ‫به‌ته‌واوه‌تی‌ خۆشه‌ویس����تی‌ له‌ده‌س����تنه‌داوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش له‌كاتێكدایه‌ به‌شێك له‌پێشمه‌رگه‌كان‬ ‫ئاماده‌نین چه‌كه‌كانیان روو بكه‌نه‌ هاواڵتیان‪،‬‬ ‫به‌شێكیش����یان له‌كاتی‌ خۆپیش����اندانه‌كاندا‬ ‫پێك����ه‌وه‌ له‌ن����او كۆاڵنه‌كاندا یاری����ی تۆپی‌‬ ‫پێیان له‌گ����ه‌ڵ هاواڵتیان ك����رد‌و پێكه‌وه‌ش‬ ‫س����ه‌یری‌ یاری‌ كالسیكۆی‌ نێوان به‌رشه‌لۆنه‌‌و‬ ‫ریاڵمه‌دریدیان كرد‪.‬‬ ‫وه‌ك كاردانه‌وه‌یه‌كی����ش به‌رامب����ه‌ر ئ����ه‌و‬ ‫هه‌ڵمه‌ته‌ی‌ له‌سه‌ر پێشمه‌رگه‌ هه‌یه‌‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫دوكاندارو خاوه‌ن پیش����ه‌ی‌ تر به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫داش����كاندنی‌ گه‌وره‌یان بۆ پێشمه‌رگه‌ كردبو‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت چه‌ندین خاوه‌ن تاكس����یش له‌س����ه‌ر‬ ‫تاكس����ییه‌كانیان نوس����یبو گواس����تنه‌وه‌ بۆ‬ ‫پێشمه‌رگ ‌ه به‌خۆڕاییه‌‪.‬‬

‫ساڵی‌ نوێ‌ له‌ژێر چادردا‬

‫بومه‌له‌رزه‌ خه‌ڵك ‌ی ده‌ربه‌ندیخان ‌ی ئاواره‌ی‌ شاره‌كه‌ ‌ی خۆیان كردوە‬

‫نیقاش‪ ،‬دەشتی عەلی‬ ‫ل����ه‌و كات����ه‌ی‌ له‌شاروش����ارۆچكه‌كانی‌ دیك ‌ه‬ ‫كوردس����تان خه‌ڵكی‌ خۆیان ئام����اده‌ ده‌كرد‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ پێش����وازی‌ له‌س����اڵی‌ نوێ‌ بكه‌ن‪،‬‬ ‫چه‌ن����د خێزانێك له‌ده‌ربه‌ندیخان له‌ژێر چادردا‬ ‫كۆتاییه‌كانی‌ ساڵی پێشوویان به‌ڕێكرد‪.‬‬ ‫نزیكه‌ی‌ مانگێك له‌مه‌وبه‌ر بومه‌له‌رزه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫به‌هێز دای‌ له‌عێراق‌و به‌ه����ۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ چه‌قی‌‬ ‫بومه‌له‌رزه‌كه‌ له‌ش����ارۆچكه‌ی‌ ده‌ربه‌ندیخانه‌وه‌‬ ‫نزیك بو‪ ،‬زۆربه‌ی‌ زیانه‌ك����ه‌ بۆ ئه‌و ناوچه‌یه‌‬ ‫بو‪.‬‬ ‫له‌دوای بومه‌له‌رزه‌ به‌هێزه‌كه‌وه‌‪ ،‬جوان ناجی‬ ‫ته‌مه‌ن ‪ 42‬ساڵ هیچ ش����ه‌وێك له‌خانوەكه‌ی‬ ‫خۆی����دا نه‌خه‌وت����وە‪ ،‬ئه‌و به‌"نیق����اش"ی‌ وت‬ ‫"خانوەكه‌م����ان زیانێك����ی زۆری به‌ركه‌وتوەو‬ ‫زۆربه‌ی‌ ژووره‌كانی درزیان بردوەو مه‌ترس����ی‬ ‫رووخانی له‌سه‌ره‌"‪.‬‬ ‫جوان كه‌ پیشه‌ی‌ مامۆس����تایه‌‪ ،‬له‌به‌رده‌م‬ ‫خانوەكه‌یان����دا خێوه‌تێكی گه‌وره‌ی‌ هه‌ڵداوه‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ سێ خێزانی دیكه‌ی‌ هاوسێیاندا تێیدا‬ ‫ده‌مێننه‌وه‌‪ ،‬وتیشی "مانه‌وه‌مان له‌نێو خێوه‌ت‬ ‫كاریگه‌ری زۆری كردوەته‌ س����ه‌ر ئیش����وكارو‬ ‫ده‌وامم����ان‪ ،‬ته‌نان����ه‌ت منداڵه‌كانیش����مان‬ ‫له‌خوێندن توشی گرفت بون"‪.‬‬ ‫ق����ه‌زای ده‌ربه‌ندیخان (‪55‬كلم له‌باش����وری‬ ‫رۆژهه‌اڵتی س����لێمانی) یه‌كێكه‌ له‌و ناوچانه‌ی‌‬ ‫كه‌ به‌هۆی كاریگه‌ری بوومه‌له‌رزه‌ به‌هێزه‌كه‌ی‌‬ ‫رۆژی (‪12‬ی تشرینی دووەمی ‪ )2017‬زیانێكی‬ ‫زۆری پێگه‌یشتوە‪ ،‬كه‌ بە‌گوڕی (‪ )7.2‬پله‌ی‌‬ ‫رێخته‌ر ناوچه‌ س����نورییه‌كانی نێوان عێراق‌و‬ ‫ئێرانی گرته‌وه‌‪.‬‬ ‫ل����ه‌دوای ئ����ه‌و بومه‌ل����ه‌رزه‌ به‌هێ����زه‌وه‌‪،‬‬ ‫تائێس����تا ده‌یان جاریتر بومه‌ل����ه‌رزه‌ به‌گوڕو‬

‫پله‌ی‌ جی����اواز ش����ارۆچكه‌كه‌ی‌ گرتوەته‌وه‌و‬ ‫ئه‌وه‌ش دانیش����توانه‌كه‌ی‌ تووشی دڵه‌ڕاوكێ‌و‬ ‫ش����ڵه‌ژان كردوەو ناوێرن له‌نێو خانووكانیاندا‬ ‫بحه‌وێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی ئامارێكی فه‌رمی كه‌ له‌قایمقامیه‌تی‬ ‫ده‌ربه‌ندیخان����ه‌وه‌ به‌"نیق����اش" دراوه‌‪ ،‬له‌كۆی‬ ‫(‪ )10‬ه����ه‌زار خانوو زیاتر له‌دوو هه‌زار خانوو‬ ‫زیانیان به‌ركه‌وتوە‪ ،‬ئه‌مه‌ جگ ‌ه له‌خاپوربونی‬ ‫چه‌ند خانووی����ه‌ك‌و گیانله‌ده‌س����تدانی چوار‬ ‫هاواڵتیش‪.‬‬ ‫زۆرب����ه‌ی‌ كۆاڵنه‌كانی ش����ارۆچكه‌كه‌ پڕبون‬ ‫له‌خێ����وه‌ت‪ ،‬هه‌ندێ����ك له‌هاواڵتی����ان له‌الیه‌ن‬ ‫رێكخ����راوو الیه‌ن����ه‌ خێرخوازییه‌كان����ه‌وه‌‬ ‫پێیان����دراوه‌و هه‌ندێكی دیكه‌ش����یان به‌پاره‌ی‬ ‫خۆی����ان له‌ب����ازاڕدا خێوه‌ته‌كه‌ی����ان كڕیوه‌‪،‬‬ ‫به‌ش����ێكی دیكه‌ش به‌قامیش‌و شیش‌و نایلۆن‬ ‫خێوه‌تیان دروستكردوە‪.‬‬ ‫خزه‌یه‌ر ره‌جه‌ب (‪ 59‬س����اڵ) هاواڵتییه‌كی‬ ‫عه‌ره‌به‌و س����ێ س����اڵ پێش ئێس����تا له‌ترسی‬ ‫چه‌كدارانی داعش له‌ش����ارۆچكه‌ی‌ مقدادیه‌وه‌‬ ‫ئ����اواره‌ی‌ ده‌ربه‌ندیخ����ان ب����وە‪ ،‬جارێكیت����ر‬ ‫بومه‌له‌رزه‌ دووچاری ئاواره‌بونی كردوەته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم وه‌ك خ����ۆی ده‌ڵێت "ئه‌مج����اره‌ چه‌ند‬ ‫مه‌ترێك له‌خانوەكه‌مه‌وه‌ دوورم"‪.‬‬ ‫بومه‌له‌رزه‌ك����ه‌ ته‌نی����ا زیان����ی به‌هاواڵتیان‬ ‫نه‌گه‌یان����دوە‪ ،‬به‌ڵك����و له‌كۆی چ����وار بنكه‌ی‌‬ ‫ته‌ندروس����تی س����ێ بنكه‌یان په‌كی كه‌وتوە‪،‬‬ ‫خوێندن ل����ه‌دوو قوتابخان����ه‌دا راگیراوه‌و ‪17‬‬ ‫خوێندنگای دیكه‌ش زیانی زۆری پێگه‌یشتوە‪،‬‬ ‫په‌یمانگای ته‌كنیك����ی ده‌ربه‌ندیخانیش زیانی‬ ‫به‌ركه‌وتوەو خوێندن تێیدا راگیراوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ك‬ ‫تۆڕی ئاوو كاره‌باش په‌كیكه‌وتوەو له‌ئێستادا‬ ‫‪%20‬ی له‌كاردایه‌‪.‬‬ ‫به‌وت����ه‌ی‌ قایمقام����ی قه‌زاك����ه‌ش‪ ،‬جگ����ه‌‬ ‫له‌س����ه‌نته‌ری ش����ارۆچكه‌كه‌‪ ،‬ل����ه‌‪ 52‬گوندی‬

‫ئه‌م هه‌فته‌یه‌ له‌‬

‫بۆ خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م راپۆرتانه‌و چه‌ندین راپۆرتی سه‌رنجراکێشی تر‬ ‫به‌زمانه‌کانی کوردی‌و عه‌ره‌بی‌و ئینگلیزی‪ ،‬سه‌ردانی نیقاش بکه‌ ‪www.niqash.org‬‬

‫وێنە‪ :‬کاروان یارا‬ ‫ده‌وروبه‌ریشدا زیان هه‌بوە به‌شێوه‌یه‌ك (‪)48‬‬ ‫خانوو (‪ )145‬گه‌وڕی ئاژه‌ڵ رووخاون‌و (‪)550‬‬ ‫سه‌ر ئاژه‌ڵیش له‌ناوچون‪.‬‬ ‫به‌ش����ێكی زۆر له‌فه‌رمانگ����ه‌ حكومییه‌كان‬ ‫هاوش����ێوه‌ی‌ م����ااڵن خێوه‌تی����ان له‌نێ����و‬ ‫فه‌رمانگه‌كانی����ان هه‌ڵ����داوه‌و تێیدا ده‌خه‌ون‪،‬‬ ‫یه‌كێ����ك ل����ه‌و ده‌زگا حكومیان����ه‌ی‌ زیان����ی‬ ‫پێگه‌یش����توە به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت����ی پۆلیس����ه‌‪،‬‬ ‫شه‌وان له‌ترسی روودانی بومه‌له‌رزه‌و روخانی‬ ‫بیناكه‌‪ ،‬پۆلی����س‌و زیندانییه‌كان له‌خێوه‌تێكی‬ ‫نێ����و حه‌وش����ه‌ی‌ بیناكه‌ ده‌خ����ه‌ون‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫مه‌ترسی له‌سه‌ر هه‌ڵهاتن‌و ژیانی زیندانییه‌كان‬ ‫دروستكردوە‪.‬‬ ‫ناسیح حه‌س����ن قایمقامی ده‌ربه‌ندیخان بۆ‬ ‫"نیقاش" رونیكرده‌وه‌‪ ،‬به‌هۆی ئه‌و زیانه‌ زۆره‌وه‌‬ ‫وا پێویس����تی ده‌كرد وه‌ك ش����ارۆچكه‌یه‌كی‬ ‫كاره‌س����اتبار مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ قه‌زاكه‌دا بكرایه‌‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ رێژه‌ی‌ زیان����ه‌كان له‌توانای ئیداره‌ی‌‬ ‫شاره‌كه‌ زۆر زیاتره‌‪.‬‬ ‫ده‌ش����ڵێت "هه‌رچه‌ن����ده‌ له‌س����ه‌ره‌تایی‬ ‫رووداوه‌كه‌وه‌ داوامان له‌الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كانی‬ ‫حكومه‌ت‌و پارێزگای س����لێمانی كردوە‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئالیاتی پێویس����تمان له‌به‌رده‌س����تدا نییه‌ بۆ‬

‫به‌ده‌مه‌وه‌چون����ی زیانلێكه‌وت����ووان‌و به‌ته‌نیا‬ ‫شۆفڵ‌و گه‌اڵبه‌یه‌كی شاره‌وانی ئیشوكاره‌كان‬ ‫راناپه‌ڕێنرێن"‪.‬‬ ‫به‌پێی خه‌ماڵندنێكی سه‌ره‌تایی كه‌ ئیداره‌ی‌‬ ‫شارۆچكه‌كه‌ بۆ زه‌ره‌رو زیانه‌كان كردوویانه‌‪،‬‬ ‫بڕه‌كه‌ی‌ زیاتر له‌‪ 21‬ملیار دیناره‌‪.‬‬ ‫به‌ش����ێك له‌هاواڵتی����ان نیگه‌ران����ن‬ ‫له‌به‌ده‌مه‌وه‌چونی الیه‌ن����ه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان‌و‬ ‫داوای خێ����وه‌ت‌و هاوكاری ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬له‌كاتی‬ ‫چاوپێكه‌وتن����ی په‌یامنێ����ری "نیقاش" له‌گه‌ڵ‬ ‫قایمقام����ی قه‌زاكه‌دا‪ ،‬هه‌ندێ����ك له‌هاواڵتیان‬ ‫له‌به‌رده‌م بینای قایمقامیه‌تدا گردبونه‌وه‌یه‌كی‬ ‫ناڕه‌زایه‌تییان ئه‌نجامداو ده‌ڵێن‪ :‬خێوه‌ته‌كان‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای خزم خزمێنه‌ دابه‌ش ده‌كرێن‪.‬‬ ‫حه‌كیمی ده‌ربه‌ندیخان‪ ،‬چاالكوانێكی دیاری‬ ‫ش����ارۆچكه‌كه‌یه‌ بۆ "نیقاش" باسی له‌وه‌كرد‪،‬‬ ‫حكومه‌ت به‌ش����ێوه‌ی‌ پراكتیكی هه‌نگاوی بۆ‬ ‫خزمه‌ت����ی هاواڵتی����ان نه‌ناوه‌و ده‌ش����ڵێت "نا‬ ‫دادپ����ه‌روه‌ری له‌دابه‌ش����كردنی خێوه‌ته‌كاندا‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫بومه‌ل����ه‌رزه‌ ی����ه‌ك ل����ه‌دوای یه‌ك����ه‌كان‪،‬‬ ‫بارودۆخی هاواڵتیانی دژوارتر كردوەو له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ر له‌رینه‌وه‌یه‌كدا ژماره‌یه‌كی دیكه‌ی‌ هاواڵتی‬

‫خانوەكانیان چ����ۆڵ ده‌كه‌ن‌و په‌نا بۆ خێوه‌ت‬ ‫ده‌به‌ن‌و هێنده‌ی‌ تر ب����اری ده‌رونیان خراپتر‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌و مه‌به‌س����ته‌ رێكخراوی گه‌شه‌پێدانی‬ ‫ئه‌ندازیارانی كوردس����تان‪ ،‬بۆ دڵنیاكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫هاواڵتیان‌و چۆنێتی چاككردنه‌وه‌ی‌ زیانه‌كانی‬ ‫بومه‌له‌رزه‌كه‌ خانووو باڵه‌خانه‌كان س����ه‌ردانی‬ ‫ده‌ربه‌ندیخانی كردوەو رێنماییان پێش����كه‌ش‬ ‫به‌دانیشتووانه‌كه‌ی‌ كردوە‪.‬‬ ‫د‪.‬محه‌مه‌د ره‌ئوف سه‌رۆكی رێكخراوه‌كه‌ بۆ‬ ‫"نیقاش" وتی "زۆرێك له‌و خانووانه‌ی‌ زیانیان‬ ‫به‌ركه‌وت����وەو خاوه‌نه‌كانی����ان چۆڵیانكردوە‪،‬‬ ‫پێویس����ت ن����اكات بیروخێنن‌و س����ه‌رله‌نوێ‬ ‫دروس����تی بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو رێنماییمان كردون‬ ‫كه‌ چۆن به‌تێچوویه‌كی كه‌م چاكی بكه‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ له‌دوای بومه‌له‌رزه‌كه‌وه‌‪ ،‬مانگی‬ ‫س����وری توركیا رایگه‌یاند ك����ه‌ زیاتر له‌چوار‬ ‫هه‌زار خێوه‌تیان ره‌وانه‌ی‌ هه‌رێمی كوردستان‬ ‫كردوە‪ ،‬به‌اڵم بە‌وته‌ی‌ ناسیح حه‌سه‌ن "مانگی‬ ‫س����وری توركی به‌هه‌ماهه‌نگی له‌گه‌ڵ مانگی‬ ‫س����وری عێراق����ی ته‌نی����ا (‪ )110‬خێوه‌تیان‬ ‫دابه‌شكردوە"‪.‬‬ ‫قایمق����ام وتیش����ی "تائێس����تا به‌ك����ۆی‬ ‫رێكخراوو الیه‌ن����ه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كانه‌وه‌ (‪)512‬‬ ‫خێوه‌ت گه‌یش����توەته‌ ده‌ربه‌ندیخان‌و ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌ش����ی دانیش����توانه‌كه‌ی‌ ناكات‌و نیگه‌رانیی‬ ‫دروستكردوە"‪.‬‬ ‫به‌ن����داوی ده‌ربه‌ندیخانی����ش له‌كاریگ����ه‌ری‬ ‫بومه‌له‌رزه‌ك����ه‌ بێ زیان نه‌بوە‪ ،‬له‌ئێستاش����دا‬ ‫ئه‌گ����ه‌ری رووخانی بوەته‌ جێگای مه‌ترس����ی‬ ‫به‌شێك له‌دانیش����توانه‌كه‌ی‌‪ ،‬ره‌حمان خانی‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری به‌ن����داوی ده‌ربه‌ندیخ����ان ب����ۆ‬ ‫"نیقاش" جه‌ختیكرده‌وه‌‪ ،‬بارودۆخی به‌نداوه‌كه‌‬ ‫س����ه‌قامگیره‌و مه‌ترسیی له‌س����ه‌ر نییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ئه‌گه‌ری دوباره‌بونه‌وه‌ی‌ بومه‌له‌رزه‌ی‌ به‌هێزو‬

‫دروس����تبونی الفاودا ره‌نگه‌ مه‌ترس����ییه‌كان‬ ‫له‌سه‌ر روخانی زیاد ببن‪.‬‬ ‫پاش بومه‌له‌رزه‌ك����ه‌‪ ،‬هه‌ریه‌كه‌ له‌نێچیرڤان‬ ‫بارزانی س����ه‌رۆكی حكومه‌ت����ی هه‌رێم‌و قوباد‬ ‫تاڵه‌بانی جێگری س����ه‌ردانی ده‌ربه‌ندیخانیان‬ ‫كرد‪ ،‬به‌پێی قسه‌ی‌ قایمقامی ده‌ربه‌ندیخانیش‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی حكوم����ه‌ت ب����ڕی دوو ملی����ار‬ ‫دیناریان بۆ به‌نداوی ده‌ربه‌ندیخان‌و سێكته‌ری‬ ‫ئاوو كاره‌با ته‌رخانكردوە‪ ،‬هاوكات حكومه‌تی‬ ‫عێراق رایگه‌یاند كه‌ دوو ملیار‌و (‪ )903‬ملیۆن‬ ‫دینار بۆ ناوچ����ه‌ زیانلێكه‌وته‌كانی بومه‌له‌رزه‌‬ ‫له‌پارێزگای س����لێمانی‌و دیال ‌ه ته‌رخانكردوە‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم قایمقام ئاش����كرایكرد تائێس����تا هیچ‬ ‫ب����ڕه‌ پاره‌ی����ه‌ك له‌عێراقه‌وه‌ نه‌گه‌یش����توەته‌‬ ‫قه‌زاكه‌یان‪.‬‬ ‫له‌ئێستادا هاواڵتیان‌و ئیداره‌ی‌ ده‌ربه‌ندیخان‬ ‫چاوه‌ڕوان����ی كۆمه‌ك‌و هاوكاری رێكخراوه‌كان‌و‬ ‫ش����انده‌ حكومییه‌كانی هه‌رێ����م‌و عێراقن‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌س����ه‌ردانه‌كانیان بۆ ناوچه‌كه‌ به‌ڵێنیان دابو‬ ‫یارمه‌تیده‌ری����ان بن‪ ،‬به‌اڵم هه‌م����و كاته‌كانی‌‬ ‫ئه‌و چاوه‌ڕوانییه‌ تائێس����تا هه‌ر له‌ژێر چادردا‬ ‫به‌ڕێده‌كه‌ن‪.‬‬

‫له‌ بڕنه‌وه‌وه‌ بۆ ده‌مانچه‌ی كڵ��ۆك‬

‫سوێر‌و ژه‌هراویه‌‬

‫گولەی وێڵ‪ ..‬نه‌ریتێكی عه‌شایری‬

‫ئاوی به‌كارهاتووی ئێران هه‌ڕه‌شه‌‬

‫عێراقییه‌كان به‌كۆمه‌ڵ ده‌پێكێت‬

‫له‌خۆرهه‌اڵتی به‌رسه‌ ده‌كات‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )608‬سێشه‌ممه ‪2018/1/9‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ی به‌له‌م‬ ‫ری جوا له‌بالك جاكه‌وه‌ بۆ عاره‌ق ‌‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫ی كحولی‌ زۆرترین فرۆش‬ ‫چ خواردنه‌وه‌یه‌ك ‌‬

‫ئۆفەری نوێی ‪2018‬‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫بازرگانێكی‌ خوارنه‌وه‌ كحولییه‌كان‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ بیره‌و پێكه‌‬ ‫ویسكی‌ هه‌زاریی‌و دو هه‌زاریی‌‌و‬ ‫عاره‌ق پڕفرۆشترینه‌ له‌كوردستان‪.‬‬

‫س����ه‌نته‌ره‌که‌مان داش����کاندنێکی بێوێن����ە رادەگه‌یەنێ����ت بۆ(له‌ی����زه‌ر) به‌به‌کارهێنانی ئامێری‬ ‫پێشکه‌وتووی (‪)Alexindride-Diode‬‬ ‫به‌م شێوەیه‌ی خوارەوە‬ ‫ئه‌م داشکاندنە کاتیەو تا بەرواری ‪ 1/1/2018‬به‌رده‌وام ده‌بێت‪.‬‬ ‫‪ -1‬یه‌ك جه‌لسه‌ی‌ له‌یزه‌ری‌ موو (هه‌مو له‌ش) داشكێنرا له‌‪ 700‬هه‌زاره‌وه‌ بۆ ‪ 400‬هه‌زار‪.‬‬ ‫‪ -2‬یه‌ك جه‌لسه‌ی‌ له‌یزه‌ری‌ موو (ران‌و قاچ) له‌‪ 450‬هه‌زاره‌وه‌ بۆ ‪ 250‬هه‌زار‪.‬‬ ‫‪ -3‬یه‌ك جه‌لسه‌ی‌ له‌یزه‌ری‌ موو(ده‌ست‌و قۆڵ) له‌‪ 200‬هه‌زاره‌وه‌ بۆ‪ 125‬هه‌زار‪.‬‬ ‫‪ -4‬یه‌ك جه‌لسه‌ی‌ له‌یزه‌ری‌ موو( ده‌موچاو) له‌‪ 80‬هه‌زاره‌وه‌ بۆ ‪ 60‬هه‌زار‪.‬‬ ‫‪ -5‬یه‌ك جه‌لسه‌ی‌ له‌یزه‌ری‌ موو(پشت) له‌‪ 125‬هه‌زاره‌وه‌ بۆ‪ 80‬هه‌زار‪.‬‬ ‫‪ -6‬یه‌ك جه‌لسه‌ی‌ له‌یزه‌ری‌ موو(بن باڵ) له‌‪ 80‬هه‌زاره‌وه‌ بۆ‪ 50‬هه‌زار‪.‬‬ ‫‪ -7‬یه‌ك جه‌لسه‌ی‌ له‌یزه‌ری‌ موو(پكینی‌) له‌‪ 125‬هه‌زاره‌وه‌ بۆ ‪ 75‬هه‌زار‪.‬‬ ‫س���ەنتەری میدیکاڵ‪ :‬به‌ختیاری ـ ش���ه‌قامی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫به‌رامبه‌ری‌ ساڵۆن ئه‌سته‌نبوڵ‬

‫ش���یروان ئ���اوات ك���ه‌ خاوه‌ن���ی‌‬ ‫دوكانێكی‌ خواردن���ه‌وه‌ كحولییه‌كان ‌ه‬ ‫له‌شاری‌ س���لێمانی‌ له‌باره‌ی‌ زۆرترین‬ ‫فرۆش���ی‌ خواردنه‌وه‌ كحولییه‌كانه‌وه‌‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ ڕاگه‌یان���د له‌ئێس���تادا‬ ‫ویس���كی‌ بالك جاك‌و گالن‌و مسته‌ر‬ ‫چاڤیس‌و ری���د له‌یبڵ ئه‌و خواردنه‌وه‌‬ ‫كحولیان���ه‌ن زۆرتری���ن داخوازی���ان‬ ‫له‌سه‌ره‌ به‌هۆی‌ هه‌رزانی‌ نرخه‌كه‌یان‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "له‌عاره‌قیشدا‪ ،‬خوارنه‌وه‌ی‌‬ ‫عاره‌قی‌ ئ���ۆزۆی‌ ح���ه‌وت‌و عاره‌قی‌‬ ‫به‌ل���ه‌م زۆرترین كڕیاری���ان هه‌یه‌ كه‌‬ ‫چاره‌كی‌ له‌چ���وار ه���ه‌زار دیناره‌وه‌‬ ‫ده‌ستپێده‌كات بۆ شه‌ش هه‌زار دینار‪،‬‬ ‫به‌كارهێنه‌ران���ی‌ ه���ه‌م له‌نرخه‌كه‌ی‌‬ ‫ڕازی���ن‌و ه���ه‌م له‌خواردنه‌وه‌كه‌ی‌ كه‌‬ ‫ده‌ڵێن خه‌یاڵی‌ خۆشه‌و ماوه‌ی چه‌ند‬ ‫كاتژمێرێك كاریگه‌ری‌ ده‌بێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌"ئێس���تا ئ���ه‌و خواردنه‌وانه‌‬ ‫زۆرتری���ن كڕیاری���ان هه‌ی���ه‌ ك���ه‌‬ ‫نرخه‌كانی���ان هه‌رزان���ه‌‪ ،‬رۆژان���ه‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك���ی‌ زۆر له‌گه‌نج���ان دێ���ن‌و‬ ‫ناپرس���ن فاڵن���ه‌ مه‌ش���روب له‌چی‌‬ ‫دروس���تكراوه‌‪ ،‬ته‌نها بیر له‌هه‌رزانی‌‬ ‫نرخه‌كه‌ی‌ ده‌كه‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد كه‌ شه‌راب‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌و جۆره‌ خواردنه‌وانه‌ی‌ بۆ‬

‫وه‌رزی‌ س���ه‌رماو گه‌رم���اش ده‌بێت‪،‬‬ ‫جۆره‌كانی‌ ش���ه‌رابی‌ س���ورو سپی‌‌و‬ ‫زه‌رد به‌پێ‌ی جۆره‌كانیان كه‌ س���ه‌د‬ ‫جۆری‌ هه‌یه‌‪ ،‬نرخه‌كانیان له‌ده‌ هه‌زار‬ ‫دیناره‌وه‌ ده‌س���تپێده‌كات بۆ س���ه‌د‬ ‫هه‌زار دین���ار‪ ،‬تا ته‌مه‌نی‌ درێژتربێت‬ ‫نرخه‌ی‌ گرانتره‌‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ گران���ی‌ جۆره‌كان���ی‌‬ ‫خواردن���ه‌وه‌ كحولیی���ه‌كان‪ ،‬ئ���ه‌و‬ ‫وتی‌"گرانترینیان ویسكییه‌ كه‌ نرخی‌‬ ‫یه‌ك چاره‌ك تا پان���زه‌ هه‌زار دۆالر‬ ‫ده‌ڕوات ئه‌وی���ش به‌پێی‌ ماركه‌كه‌ی‌‌و‬ ‫تازه‌ییه‌كه‌ی‌ به‌پێچه‌وانه‌ی‌ شه‌رابه‌وه‌‬ ‫تا تازه‌تربێت نرخه‌كه‌ی‌ گرانتر ده‌بێت‬ ‫ئه‌وه‌ش كڕیاری‌ تایبه‌ت به‌خۆی‌ هه‌یه‌‬ ‫هه‌مو كه‌س نایكڕێت هه‌ر به‌وهۆیه‌وه‌‬ ‫ئێم���ه‌ مامه‌ڵه‌ی‌ پێوه‌ ناكه‌ین چونكه‌‬ ‫كڕیاری‌ نییه‌"‪.‬‬

‫به‌پێی قسه‌ی ئه‌و فرۆش‌و خواست‬ ‫له‌سه‌ر جۆری خواردنه‌وه‌ كحولییه‌كان‬ ‫له‌وه‌رزێك���ه‌وه‌ ب���ۆ وه‌رزێك���ی ت���ر‬ ‫ده‌گۆڕدرێ���ت‌و وتیش���ی"له‌وه‌رزی‌‬ ‫هاوی���ن‌و پاییزدا خواردنه‌وه‌ی‌ بیره‌ی‌‬ ‫توب���ۆرگ‌و جۆره‌كان���ی ت���ری بیره‌‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌پڕفرۆشترینه‌كان"‪.‬‬ ‫بازرگانێك���ی‌ خوارنه‌وه‌ كحولیه‌كان‬ ‫به‌ناوی‌ نه‌س���یم له‌باره‌ی‌ جۆره‌كانی‌‬ ‫ئ���ه‌و خواردنه‌وه‌ كحولیان���ه‌ی‌ دێنه‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان وتی"ئێمه‌ به‌كۆ‬ ‫خوارن���ه‌وه‌ كحولیی���ه‌كان به‌س���ه‌ر‬ ‫دوكانداره‌كاندا دابه‌شده‌كه‌ین ده‌زانین‬ ‫ئه‌وان خواس���تیان ب���ۆ خواردنه‌وه‌‬ ‫هه‌رزانه‌كان هه‌ی���ه‌ وه‌ك جۆره‌كانی‌‬ ‫ویسكی‌ هه‌رزان كه‌ چاره‌كی‌ به‌هه‌زارو‬ ‫دو س���ه‌دو په‌نجا دیناره‌و تا خانه‌ی‌‬ ‫ویس���كی‌ كه‌ چاره‌كی‌ پێن���ج هه‌زار‬

‫ی خه‌اڵت كرا‬ ‫ی ره‌شه‌با له‌سلێامن ‌‬ ‫فیلم ‌‬

‫ژماره‌ ته‌له‌فۆنی‌ ‪0533183536 - 07706581971‬‬ ‫فه‌یسبوك‪medicalclinicsuly :‬‬

‫شاره‌زور‪ :‬گه‌نجێك پازد ‌ه ساڵه‌ بێبه‌رامبه‌ر‬ ‫له‌بواری‌ كۆنفۆ خزمه‌ت ده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬ئیمان زه‌ندی‌‬ ‫سروش مه‌حمود ڕاهێنه‌ری‌ فێرگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫وشوو كۆنفۆ ڕایده‌گه‌یه‌نێت "له‌به‌ر‬ ‫بێ‌ شوێنی‌ نه‌بونی‌ شوێنێك بۆ‬ ‫مه‌شقكردن فیرگه‌كه‌مان داده‌خه‌ین‪،‬‬ ‫چونكه‌ كه‌سێك به‌یارییه‌كی‌ بچوكیش‬ ‫یارمه‌تی‌ نه‌داوین"‪.‬‬ ‫س����روش مه‌حمود ئه‌زمون����ی‌ پازده‌‬ ‫ساڵ له‌كاری‌ كۆنفۆی‌ هه‌یه‌‌و بڕوانامه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ڕاهێنه‌رایه‌تی‌ له‌الیه‌ن هونه‌ری‌ وش����وو‬ ‫كۆنفۆی‌ كوردس����تان لقی‌ س����لێمانی‌‌و‬ ‫واڵتی‌ توركیا پێبه‌خش����راوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫به‌ش����داری‌ چه‌ندی����ن پاڵه‌وانیه‌ت����ی‌‬ ‫تری‌ ك����ردوه‌‪ ،‬ئه‌و بۆ م����اوه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫س����اڵه‌ كاری‌ ڕاهێنه‌رایه‌ت����ی‌ ده‌كات‬ ‫له‌خانویه‌كی‌ كرێدا له‌قه‌زای‌ شاره‌زور‪،‬‬ ‫وه‌كو خۆشی‌ ئاماژه‌ی‌ پێده‌كات له‌به‌ر‬ ‫نه‌بونی‌ ش����وێن‌و ه����اوكاری‌ نه‌كردنی‌‬ ‫ناچار فێرگه‌كه‌كه‌ی‌ داده‌خات‪.‬‬

‫كردوه‌‌و به‌ش����داری‌ چه‌ندین چاالكی‌‌و‬ ‫پاڵه‌وانیه‌تیمانكردوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌ستۆی‌ خۆش����م چه‌ندین خوێندكارم‬ ‫له‌پاڵه‌وانیه‌تیه‌كانی‌ پارێزگاكان به‌شدار‬ ‫پێكردوه‌‪ ،‬تائێستاش به‌رده‌وامم"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "هه‌تاوه‌كو ئێستا الیه‌نێك‪،‬‬ ‫هیچ كه‌سایه‌تییه‌ك هاوكاری‌ نه‌كردوین‬ ‫هه‌موی‌ له‌سه‌ر ئه‌ستۆی‌ خۆم بوه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و چه‌ندینج����ار دوپاتیك����رده‌و‌ه‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ داخس����تنی‌ فیرگه‌كه‌یانه‌وه‌‬ ‫ب����ۆ ئاوێنه‌‪ ،‬ئ����ه‌و له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ وتی‌‬ ‫"به‌داخه‌وه‌ له‌به‌ر نه‌بونی‌ شوێن ناچارین‬ ‫فیرگه‌كه‌مان دابخه‌ین‪ ،‬مه‌گه‌ر الیه‌نێكی‌‬ ‫په‌یوه‌ندار پێته‌سه‌ر خه‌ت تائێستایش‬ ‫الیه‌نێ����ك له‌گه‌ڵ كه‌س����ایه‌تییه‌ك نیه‌‬ ‫بۆیه‌ ناچارین ئ����ه‌و خزمه‌ته‌ ڕابگرین‪،‬‬ ‫تاكه‌ فیرگه‌شه‌ كه‌یاسای‌ بێت"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬ ‫له‌رێوره‌سمێكدا كه‌ به‌بۆنه‌ی‌ ڕۆژی جیهانی‬ ‫سینەماو‌ه له‌سلێمانی رێكخرابو‪ ،‬فیلم ‌ی‬ ‫ره‌شه‌با ‪ The Dark Wind‬لەالیەن‬ ‫بەڕێوەبەرێتی هونەری سینەمای سلێمانی‬ ‫بەشایستانە فیلمێکی مێژووی دیاریكراو‬ ‫نمایشکرا‪.‬‬ ‫به‌ئامادەبوون���ی‬ ‫نمایش���كردنه‌كه‌ی‌‬ ‫هونەرمەندو سینەماکارو دڵسۆزانی هونەری‬ ‫کوردی لەسیتی سینەما بەڕێوەچوو‪.‬‬

‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ س����روش ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پ����ازده‌ س����اڵه‌ بێبه‌رامب����ه‌ر خزمه‌ت‬ ‫به‌گه‌نج����ان‌و مندااڵن����ی‌ ئاس����اتی‌‬ ‫س����ه‌ره‌تای‌ ده‌كات‌و چه‌ندی����ن گه‌نجی‌‬ ‫پیگه‌یان����دوه‌ له‌و ب����واره‌دا‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"ڕاهێنانم به‌ده‌یان یاریزانی‌ ئه‌و قه‌زایه‌‬

‫کاوڕ‬ ‫هەندێ����ک کەس پروپاگەن����دە لەدژت‬ ‫دەک����ەن‪ ،‬ب����ەاڵم بەه����ۆی تواناکانتەوە‬ ‫لەپێگ����ەی خۆت دەمێنیت����ەوە‪ .‬لەروی‬ ‫سۆزدارییەوە هاورێیەکی کۆن بەڕیکەوت‬ ‫دەبینیت‌‪ .‬واباشترە هەندێک زانیاری بۆ‬ ‫خۆشەویستەکەت رونبکەیتەوە‪.‬‬

‫فیلمی (ره‌ش���ه‌با) لەده‌رهێنانی "حسێن ده‌خاته‌ڕو‪.‬‬ ‫ئه‌م فیلمه‌ كه‌ بۆ یه‌كه‌مین جار له‌فیستیڤاڵی‬ ‫حه‌س���ه‌ن"و له‌به‌رههم‌هێنانی سینه‌ماكاری‬ ‫ك���ورد "مه‌م���ه‌د ئه‌كت���اش"ه‌‪ ،‬ئه‌کته‌رانی نێوده‌وڵه‌ت���ی فیلمی "ده���ۆك" له‌هه‌رێمی‬ ‫س���ه‌ره‌کی فیلمه‌ک ‌ه رێکه‌ش شاباز‌و دیمه‌ن كوردستان نمایش كرا‪ ،‬تا ئێستا له‌چه‌ندین‬ ‫فیستیڤاڵی ناوداری جیهانی نمایش كراوه‌و‬ ‫زه‌ندین‪.‬‬ ‫فیلم���ی ڕه‌ش���ه‌با‪ ،‬ب���اس لەپەالماردانی چه‌ندین خه‌اڵتی گرینگی به‌ده‌س���تهێناوه‌‪،‬‬ ‫كوردانی ئێزیدی لەالیەن داعشەوە دەكات‪ ،‬وه‌ك خه‌اڵتی‌ فیس���تیڤاڵی فیلمی مانهایم‪-‬‬ ‫کوش���تاری‌ هاواڵتیان���ی ئێ���زدی‌و ڕفاندن‌و هایدلبێرگ له‌ئه‌ڵمانیا‪ ،‬خه‌اڵت ‌ی فیستیڤاڵی‬ ‫مامه‌ڵه‌کردن به‌ژنان ده‌گێڕێته‌وه‌‪ .‬چیرۆکی جیهانی فیلم���ی فه‌جر له‌ت���اران‪ .‬خه‌اڵتی‌‬ ‫عیشقی کچ‌و کوڕێکی ئێزدی بابه‌تی سه‌ره‌کی فیس���تیڤال ‌ی فیلم له‌ئوستورالیا‪ ،‬ئه‌م فیلم ‌ه‬ ‫فیلمه‌که‌یه‌و ڕفاندنی کچه‌ک ‌ه له‌الیه‌ن داعش‌و كاندیدكرابو بۆ به‌شداربون له‌پێشبڕكێكان ‌ی‬ ‫دواتر ئازادکردنی له‌الیه‌ن هێزه‌کانی یه‌په‌گ ‌ه خه‌اڵت ‌ی ئۆسكار‪.‬‬

‫پەیجی بەڕێوەبەرێتی گشتی رۆشنبیری‌و هونەری سلێامنی‬ ‫گا‬ ‫ل����ەڕوی پیش����ەییەوە‪ ،‬پێویس����تە‬ ‫بەشێوەیەکی وردتر سەرنجی بابەتەکان‬ ‫بدەی����ت‌و هەوڵبدەی����ت زیان����ەکان کەم‬ ‫بکەیتەوە‪ .‬لەڕوی سۆزدارییەوە بڕیاری‬ ‫خێترا مەدە‪ ،‬چونکە پەش����یمان بونەوە‬ ‫سودی نابێت‪.‬‬

‫دوانه‌‬ ‫گرنگ ئەوەی���ە تێوەنەگلێی���ت لەهەندێک‬ ‫کێشە کە چارەسەرکردنیان لەتوانای تۆدا‬ ‫نییە‪ ،‬لەڕوی سۆزدارییەوە کەشوهەوایەکی‬ ‫ئارام‌و دروس���ت بخوڵقێنە‪ ،‬خ���ۆت بەدور‬ ‫بگرە لەتوڕەبوون‪ ،‬چونکە توش���ی کێشەی‬ ‫تەندروستیت دەکات‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫هەندێ����ک گیروگرف����ت دێتە ڕێ����گات دەبنە‬ ‫کۆسپ‪ ،‬بۆیە هەوڵبدە زاڵ ببیت بەسەر ئەو‬ ‫گرفتانە بۆ ئەوەی بتوانیت س����ەرمایەکەت‬ ‫بەگەڕبخەیت‌و بەشێوەیەکی باش وەبەرهێنان‬ ‫بکەیت‪ .‬لەڕوی تەندروستییەوە خۆت بەدور‬ ‫بگرە لەشوێنە شێدارەکان‪.‬‬

‫شێر‬ ‫دواخس���تن‌و راڕای���ی لەبڕی���اردان‌‬ ‫گیروگرفتت بۆ دروست دەکات‪ ،‬هەوڵبدە‬ ‫بڕیاری یەکالکەرەوە بدەیت بۆ ئەوەی‬ ‫خۆشەویس���تەکەت لەدەست نەدەیت‪.‬‬ ‫چارەسەرکردنی کێشەکان ژیانی خۆت‌و‬ ‫دەوروبەرت ئاسودە دەکات‪.‬‬

‫‪w.dcysul.org‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫خۆ خەریک کردن بەهەندێک کاری‬ ‫بچوکەوە زیانت پێدەگەێنێت‌و کاتت‬ ‫بەفیڕۆ دەدات‪ .‬لەڕوی سۆزدارییەوە‬ ‫پێویستت بەخۆشەویستی‌و سۆزی‬ ‫خۆشەویستەکەتە‪ ،‬وەرزشکردن زۆر‬ ‫گرنگە بۆ پاراستنی تەندروستیت‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫ی هه‌یه‌؟‬ ‫ش ‌‬ ‫دینار ده‌كه‌وێت به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ خێرا‬ ‫سه‌رفده‌بێت كه‌ ئه‌م خواردنه‌وانه‌ش‬ ‫یۆنان���ی‌‌و بول���گاری‌‌و فه‌ره‌نس���ین‌و‬ ‫له‌واڵت���ی‌ توركیا دروس���ت ده‌كرێن‌و‬ ‫هه‌روه‌ها عێراقی‌‌و ئوردنیش���ی‌ تێدایه‌‬ ‫وه‌ك ویسكی‌ بالك جاك‌و فه‌ریده‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و بارزگان���ه‌ی‌ خوارن���ه‌وه‌‬ ‫كحولیی���ه‌كان له‌ب���اره‌ی‌ هێنانی‌ ئه‌و‬ ‫جۆران���ه‌ی‌ خواردن���ه‌وه‌ كحولییه‌كان‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ وت"ئێم���ه‌ كڕیاره‌كانمان‬ ‫چیم���ان لێ داوابكه‌ن ئ���ه‌وه‌ دێنینه‌‬ ‫كوردس���تان ه���ه‌ر بۆیه‌ خۆش���مان‬ ‫ده‌زانین ئ���ه‌و جۆرانه‌ی‌ خواردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كحولی‌ ب���ه‌راورد به‌واڵتانی‌ ئه‌وروپی‌‬ ‫باش نین‌و گه‌ر داخوازی‌ له‌سه‌ر بێت‬ ‫ده‌توانین جۆری‌ زۆر باشی‌ خوارنه‌وه‌‬ ‫بهێنینه‌ كوردستان هه‌رچه‌نده‌ جۆری‌‬ ‫باشیشی‌ هه‌یه‌‌و هێناومانه‌ له‌جۆره‌كانی‌‬ ‫شه‌راب‌و ویس���كی‌‌و عاره‌ق‌و بیره‌ كه‌‬ ‫سه‌ده‌ها جۆری‌ باشو خراپیان هه‌یه‌‬ ‫نامه‌وێت ریكالمیان بۆ بكه‌م هه‌ربۆیه‌‬ ‫ناویان نابه‌م"‪.‬‬ ‫هاواڵتییه‌ك به‌ناوی‌ ڕێژوان خدر كه‌‬ ‫له‌دوكانێكی‌ خوارن���ه‌وه‌ كحولییه‌كان‬ ‫وه‌س���تابو مامه‌ڵه‌ی‌ ویسكی‌ ده‌كرد‌و‬ ‫ب���ه‌ دوكانداره‌ك���ه‌ی‌ ده‌وت كام‬ ‫جۆره‌یان هه‌رزان���ه‌ ئه‌وه‌یانم بده‌رێ‪،‬‬ ‫وتی‌"به‌ه���ۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌م���و ڕۆژێك‬ ‫ده‌خۆمه‌وه‌و داهاتێكی‌ زۆرم ده‌س���ت‬ ‫ناكه‌وێ���ت هه‌ربۆی���ه‌ ل���ه‌و جۆرانه‌ی‌‬ ‫خوارنه‌وه‌ ده‌خۆمه‌وه‌ كه‌ نرخه‌كانیان‬ ‫هه‌رزان���ه‌ ت���ا خواردنه‌وه‌كانی‌ دیكه‌‬ ‫كه‌ نرخیان گرانه‌و كاتێكی‌ خۆش���م‬ ‫پێده‌به‌خشێت"‪.‬‬

‫)‪ )608‬سێشه‌ممه ‪2018/1/9‬‬

‫"له‌ساڵی‌ ‪2017‬دا ته‌نها سێ‌ شانۆگه‌ری‌‬ ‫ی ڕۆشنبیری‌ منایشكراوه‌"‬ ‫له‌پایته‌خت ‌‬

‫ی پێیه‌تی‌‌و لێی‌ بێبه‌ش���ه‌‪،‬‬ ‫پێویس���ت ‌‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و وتی‌ "تا ئێس���تا دو هۆڵی‌ باش ‌‬ ‫ی ڕوناكی‌‌و‬ ‫ش���انۆیمان نی���ه‌ ل���ه‌ڕو ‌‬ ‫شانۆ كه‌ به‌یه‌كێك له‌سیما‬ ‫ی‬ ‫ده‌نگه‌وه‌ ش���یاو بێت‪ ،‬كاتێك كار ‌‬ ‫دره‌وشاوه‌ كلتورییه‌كان داده‌نرێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫نۆژه‌نكردنه‌وه‌ش ده‌كه‌ن كورسیه‌كان ‌‬ ‫له‌كوردستاندا كه‌مترین نمایش‬ ‫بینه‌رو بۆیاخی‌ دی���واره‌كان ده‌گۆڕن‬ ‫ی‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬هونه‌رمه‌ندێكی‌ دیار ‌‬ ‫ی ‪2017‬دا گرنی‌ به‌سه‌ر ته‌ختی‌ شانۆ ناده‌ن"‪.‬‬ ‫ی شانۆ ده‌ڵێت "له‌ساڵ ‌‬ ‫بوار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪2017‬دا له‌ناو ‌‬ ‫وتیشی‌ "له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ شانۆگه‌ری‌ له‌پایته‌خت ‌‬ ‫ته‌نها س ‌‬ ‫ی سێ‌ شانۆگه‌ری‌ نمایش‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫شار ‌‬ ‫ڕۆشنبیری‌ نمایشكراوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ك���راون‪ ،‬پێویس���ت ‌ه به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫شانۆكار هۆرین غه‌ریب ئاماژ‌ه به‌و‌ه ڕۆشنبیری‌ سلێمانی‌ ئاوڕ له‌م بواره‌ش‬ ‫ی چه‌ند س���اڵێك ده‌بێت بداته‌وه‌و كاری‌ بۆ بكات"‪.‬‬ ‫ده‌كات ماوه‌ ‌‬ ‫هۆری���ن جه‌غت ل���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ی‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫به‌رێوه‌به‌رایه‌تی‌ ڕۆشنبیر ‌‬ ‫ی به‌كاری‌ ش���انۆ نادات‌و سااڵن ‌ه ئه‌گ���ه‌ر ش���انۆی‌ ب���ه‌رده‌وام هه‌بێت‬ ‫گرنگ ‌‬ ‫ی ته‌رخان ده‌كرێت شانۆكار رزگاری‌ ده‌بێت له‌سواڵكردن‬ ‫له‌و هه‌موو پاره‌یه‌ ‌‬ ‫بۆ نۆژه‌نكردنه‌وه‌‪ ،‬بڕێكی‌ دیاریناكرێت ئه‌وكات پش���ت به‌خۆی‌ ده‌به‌ستێت‌و‬ ‫ی ده‌س���تده‌كه‌وێت‌و ب���ۆ‬ ‫بۆ دروستكردنی‌ ش���انۆیه‌ك ك ‌ه زیاد داهاتێك��� ‌‬ ‫ی دڵخۆش ده‌بێت‌و‬ ‫ی كاره‌كانی‌ داهاتوش ‌‬ ‫له‌هه‌ر ش���تێك پایته‌ختی‌ رۆشنبیر ‌‬

‫‪11‬‬

‫ی‬ ‫ی جوانی‌ ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ئێستا ته‌رخان ناكرێت‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش له‌توانا ‌‬ ‫به‌رهه‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا‪ ،‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م دۆخه‌ دروس���تبو‌ه شانۆش كه‌م ده‌رهێنه‌رو ئه‌و كه‌س���انه‌دا نیه‌ كار ‌‬ ‫ی سلێمانی‌ بابه‌كر‬ ‫ی ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم له‌والش���ه‌و‌ه ڕۆشنبیری‌‌و هونه‌ر ‌‬ ‫ش���انۆی ‌‬ ‫بۆته‌وه‌‌و گرنگی‌ پێنادرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند "له‌ساڵ ‌‬ ‫ی خه‌یاڵ���ی‌ بۆ ڤیس���تڤال دڕه‌ی ‌‬ ‫ی "س���ااڵنه‌ بڕێ���ك پاره‌ی‌ پاره‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ئه‌و وت ‌‬ ‫ی ئه‌نجام‬ ‫ی شانۆ ‪2017‬دا ڤیستڤاڵی‌ ش���انۆی ‌‬ ‫ی ته‌رخان ده‌كرێت بۆ ڤیستڤاڵ ته‌رخان ده‌كرێت‌و ئاوڕ له‌كار ‌‬ ‫خه‌یاڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫دراوه‌‌و ژماره‌یه‌ك شانۆگه‌ریش له‌شار ‌‬ ‫ی نادرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی عه‌ش���ایه‌ر ‌‬ ‫ئه‌مه‌ش وه‌ك میواندار ‌‬ ‫ی س���لێمانی‌ نمایش���كراون‌و به‌ش���ێك‬ ‫ی له‌و‌ه كرد ئه‌و كه‌سانه‌ ‌‬ ‫هۆرین باس ‌‬ ‫ی‬ ‫لێهاتوه‌‪ ،‬به‌رێوه‌به‌رایه‌تی‌ ڕۆشنبیر ‌‬ ‫ی‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬ستافی‌ ڕۆشنبیری‌ هه‌ولێرو به‌شێوه‌یه‌كی‌ به‌رده‌وام كار بۆ شانۆ له‌و ش���انۆگه‌ریانه‌ش له‌ش���اره‌كان ‌‬ ‫ی دیك ‌ه‬ ‫ده���ۆك بان���گ ده‌كات‪ ،‬ئه‌وانی���ش ده‌ك���ه‌ن‌و به‌رهه‌میان هه‌ی���ه‌ ده‌بێت تاران‌و سه‌قزو هه‌ولێر جارێك ‌‬ ‫به‌هه‌مات شێوه‌ ك ‌ه ئه‌مه‌ش بۆ خه‌ڵك زۆر ماندو ببن ت���ا كاره‌كانیان ڕایی‌ نمایشكراونه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و وت���ی‌ "له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌‬ ‫ی كه‌م داهاتیان‬ ‫نیه‌ ڤیس���تڤاڵ له‌پێناوی‌ ڤیس���تڤال‌و ده‌كرێت یان به‌ش���ێك ‌‬ ‫ی شانۆ‬ ‫ی " چه‌ندین جار ڕۆش���نبیری‌ س���لێمانی‌‪ ،‬به‌ش ‌‬ ‫ی نی���ه‌ چه‌ندین ده‌ستبكه‌وێت‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫ی ئه‌وت���ۆ ‌‬ ‫س���ودێك ‌‬ ‫ی ئه‌نجام‬ ‫ی ڕۆشنبیرو زۆرترین كارو چاالكی شانۆی ‌‬ ‫جاریش دوامان ك���ردوه‌ به‌اڵم كه‌س داوامان له‌به‌رێوه‌یه‌رایه‌ت ‌‬ ‫هون���ه‌ر ك���ردوه‌ با هونه‌ری‌ ش���انۆو داوه‌‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت بانگهێش���تكردنی‌‬ ‫گوێمان لێناگرێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئێواران هه‌موو ڕۆژێك هه‌بێت شانۆكاران له‌ش���اره‌كانی‌ ڕۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ی شانۆ ‌‬ ‫وتیش���ی‌ "كاتێ���ك داوای‌ هاوكار ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ كارێكه‌ بۆ خه‌ڵكه‌‌و پێویس���ت ‌ه كوردس���تان‌و ئێران ك���ه‌ ژماره‌یه‌ك‬ ‫ده‌كه‌ین له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ ڕۆشنبیر ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ پاڵپش���تی‌ كاره‌كانم���ان‪ ،‬ده‌ڵێی گرنگی‌ پێبدرێت به‌اڵم به‌داخه‌و‌ه وه‌ك ل���ه‌كارو چاالكیه‌كانیان ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫كوردستان بوه‌"‪.‬‬ ‫خێرم���ان پێده‌كرێ���ت‌و پاره‌مان بۆ پێویست گوێمان لێنه‌گیراوه‌"‪.‬‬

‫هه‌ڵوێست‪ :‬ئه‌و گۆرانیه‌ی‌ به‌منداڵی‌ له‌سه‌ر زمانم بو‬ ‫ی ده‌كه‌مه‌وه‌‬ ‫ئێستا باڵو ‌‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫هونه‌رمه‌ند هه‌ڵوێست له‌باره‌ی‌‬ ‫نوێتریین كاری‌ هونه‌ریه‌وه‌ ده‌ڵێت‬ ‫"سێ‌ كاری‌ نوێم به‌ده‌سته‌وه‌یه‌‪ ،‬به‌م‬ ‫نزیكانه‌ گۆرانی‌ مام اللۆ به‌ده‌نگ‬ ‫باڵوده‌كه‌مه‌وه‌ كارێكی‌ زۆر تایبه‌ته‌‬ ‫بۆ من"‪.‬‬ ‫هه‌ڵوێست ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات ئه‌و‬ ‫گۆرانیه‌ی‌ به‌منداڵی‌ له‌سه‌ر زاری‌ بو‌ه‬ ‫كه‌ مام اللۆیه‌ ئێستا باڵوی‌ ده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و وتی‌ "ئ����ه‌وكات منداڵب����وم ئه‌و‬ ‫گۆرانی����ه‌م به‌رگوێ‌ ك����ه‌وت به‌المه‌وه‌‬ ‫زۆر خۆش����بو س����ه‌رنجی‌ ڕاكێشابوم‌و‬

‫‪www.facebook.com/www.‬‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫گوێ���ت لەهەن���دێ باب���ەت دەبێت کە‬ ‫جێی باوەڕپیک���ردن نیی���ە‪ .‬هەوڵبدە‬ ‫چارەس���ەرێک بۆ ئەو کێشانە دابنێیت‪.‬‬ ‫لەڕوی سۆزدارییەوە هەست‌و سۆزێکی‬ ‫زۆرت هەی���ە بۆ بەرامبەرەکەت‪ .‬گرنگی‬ ‫بدە بەتەندروستیت‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫دودڵ دەبیت لەوەرگرتنی ئەرکێک کە‬ ‫دەتوانیت ئەو ئەرکە بەباشی ئەنجام‬ ‫بدەیت‌و تیایدا س���ەرکەوتو دەبیت‪.‬‬ ‫هەمو کێش���ەکان مەخەرە ئەستۆی‬ ‫هاوبەشەکەت‪ .‬جگەرەکێشان زیانێکی‬ ‫زۆری هەیە بۆ تەندروستیت‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫لەڕێ���ی هاوڕێیەکتەوە هەواڵی خۆش���ت‬ ‫پێ���دەگات‌و لەالیەن خ���اوەن کارەکەت‬ ‫خەاڵت دەکرێیت‌و دەبیتە جێی متمانەی‬ ‫هەموان‪ .‬پاڵپشتی خۆشەویستەکەت وات‬ ‫لێدەکات بەسەر کێش���ەو گرفتەکان زاڵ‬ ‫ببیت‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫هەندێک ئەزمونی تاڵت بیردەکەوێتەوە‪،‬‬ ‫ک���ە دەبن���ە پاڵن���ەر ب���ۆ البردن���ی‬ ‫کۆس���پەکان‌و س���ەرکەوتن بەدەست‬ ‫بهێنیت‪ .‬سود لەئەزمونی هاوبەشەکت‬ ‫وەربگ���رەو هەوڵب���دە متمان���ەی ئەو‬ ‫بەدەست بهێنیت‪.‬‬

‫زۆر كات له‌به‌رخۆم����ه‌وه‌ ده‌موت����وه‌‬ ‫خه‌ونم بو ڕۆژێك له‌ڕۆژان ئه‌و گۆرانی ‌ه‬ ‫بڵێمه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ناوب����راو باس����ی‌ له‌وه‌ش ك����رد كه‌‬ ‫خاوه‌نی‌ ستۆدیۆ مترۆنیۆمه‌ له‌شاری‌‬ ‫س����لێمانی‌‌و زۆرترین كاره‌كانی‌ ده‌نگ‬ ‫خۆی‌ ئه‌نجامی‌ ده‌دات‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "به‌اڵم‬ ‫كاری‌ كلیپ گرنگه‌ له‌كات‌و ش����وێنی‌‬ ‫دیاری‌ كراودا كاری‌ بۆ بكرێت به‌نمونه‌ی‌‬ ‫كلپی‌ گۆرانی‌ باخه‌وان هه‌ش����ت مانگ‬ ‫چاوه‌ڕم ك����رد تا جێگه‌یه‌ك بدۆزمه‌وه‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ گۆرانیه‌ك����ه‌دا بگونجێ����ت‌و‬ ‫كلیپه‌كه‌ی‌ بۆ ئه‌نجام بده‌م‪ ,‬یه‌كێكی‌‬ ‫دیك����ه‌ له‌گۆرانیه‌كان����م پێویس����تی‌‬ ‫ب����ه‌وه‌رزی‌ پایز هه‌بو ئه‌و كات وه‌رزی‌‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫هەوڵب���دە تواناکان���ت لەپ���ڕۆژەی‬ ‫گەورەو گرن���گ بەکاربهێنیت‪ .‬لەڕوی‬ ‫س���ۆزدارییەوە خۆشەویس���تەکەت‬ ‫وەاڵمێک���ی یەکالک���ەرەوەی دەوێت‪.‬‬ ‫ب���ۆ ماوەیەک پش���و ب���دە بۆئەوەی‬ ‫تەندروستیت بەرەو خراپتر نەڕوات‪.‬‬

‫پایز له‌كوردس����تان نه‌هاتبو له‌واڵتی‌‬ ‫ئه‌ڵمانیاو س����وید كاری‌ وێنه‌گرتنم بۆ‬ ‫ئه‌نجامدا"‪.‬‬ ‫هه‌ڵوێس����ت له‌باره‌ی‌ گۆرانی‌ ریتمی‌‬ ‫خێرا‌و ش����اده‌وه‌‪ ،‬وتی‌ "گۆرانی‌ شادم‬ ‫زۆره‌ وه‌ك گۆران����ی‌ مه‌گ����ری‌ گۆرانی‌‬ ‫باخ����ه‌وان گۆران����ی‌ ژی����ان له‌گه‌ڵ تۆ‬ ‫گۆرانیه‌كی‌ ش����اده‌‪ ،‬مه‌رج نیه‌ گۆرانی‌‬ ‫ش����اد گۆران����ی‌ هه‌ڵپه‌رك����ێ‌ بێ����ت‪,‬‬ ‫گۆرانیمان هه‌یه‌ ئ����اوازی‌ خاوه‌ به‌اڵم‬ ‫هونراوه‌كه‌ی‌ هیوابه‌خش����ه‌‌و ش����اده‌‬ ‫ده‌بێ����ت خه‌ڵكی‌ ئێمه‌ ل����ه‌وه‌ تێبگه‌ن‬ ‫گۆرانی‌ شاد ته‌نها گۆرانی‌ هه‌ڵپه‌ركێ‌‬ ‫نیه‌ بڵكو گۆرانی‌ ش����اد ئه‌وه‌یه‌ هیوا‬ ‫به‌خشبێت‌و دڵت خۆش بكات"‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ل����ەڕوی پیش����ەییەوە هەندێ����ک‬ ‫گیروگرفتت بۆ دروس����ت دەبێت‪ .‬ئەمرۆ‬ ‫زیاتر لەهەمو رۆژێک خۆشەویستەکەت‬ ‫پێویس����تی بەتۆیە‪ ،‬هەوڵبدە زیاتر لێی‬ ‫نزیک ببیتەوەو گوێ لەداخوازییەکانی‬ ‫بگرە‪.‬‬

‫‪12‬‬ ‫کۆتایی غروری‬ ‫سیاسی‬

‫)‪ )608‬سێشه‌ممه ‪2018/1/9‬‬

‫ئارام قادر حەمەسور‬ ‫لە دونیای سیاس���ەتدا سیاس���ی جۆراوجۆر‬ ‫دەبینی���ن‪ ،‬هەندێکی���ان ل���ە‌دوای مردنی���ش‬ ‫فیکرەو جوڵە سیاس���یەکانیان هەر کاریگەرن‪،‬‬ ‫هەندێ���ک لە‌سیاس���یەکان ه���ەر بە‌زین���دوی‬ ‫فیکرەو هەڵس���وکەوتیان دەمرێت‪ ،‬سیاس���ەت‬ ‫پێویس���تی بە‌تی���ۆرو عەقڵی ب���اش هەیە کە‬ ‫دوربێت لە‌س���ۆزو فوتێکردن���ی خودئەڤینی‪،‬‬ ‫ئیگۆی سیاس���ی کاتێک وێنەکەی خۆی لەناو‬ ‫دەریای سیاس���ەتدا دەبێنێت‌و عاشقی خۆدی‬ ‫دەبێت‌و خۆی دەخاتە ناو دەریاکە‌و دەخنکێت‬ ‫لە‌خودپەرستیەکەیدا‪ ،‬لە‌دونیادا سیاسی گەورە‬ ‫هەبون کە دەستکەوتو ئەکتی مەزنیان کردوە‬ ‫ب���ۆ واڵتەکەیان‪ ،‬ج���ۆرج واش���نتن‌و ماندیالو‬ ‫گیڤاراو گاندی‌و‪....‬هت���د‪ ،‬ئەمانە تا ئەمڕۆش‬ ‫نەمردون‌و لەدڵ���ی گەلەکەیاندا دەژین‪ ،‬کاتێک‬ ‫س���ەرکردەیەکی گەورە غروری سیاسی نابێت‬ ‫دەچێتە دڵی خەڵکەوە‪ ،‬هیچ ش���تێک هێندەی‬ ‫غ���رور سیاس���یەکان گەمژەن���اکات‪ ،‬کاتێ���ک‬ ‫سیاس���یەک توش���ی غروری سیاس���ی دەبێت‬ ‫دەبێت���ە تاکێکی فوتێکراو‪ ،‬ئیگۆی سیاس���ی‬ ‫وانیش���ان دەدات گەورەترین مرۆڤ‌و عاقڵترین‬ ‫مرۆڤ���ی گەلەکەیەتی‪ ،‬ب���اوەڕی وایە دەوڵەت‬ ‫خۆیەتی‌و خۆش���ی دەوڵەتە‪ ،‬ب���ەاڵم کۆتایی‬ ‫هەمو سەرکردە غرورەکان بریتیە لە‌مێژویەکی‬ ‫ناشیرینی سیاس���ەت‪ ،‬چونکە غروری سیاسی‬ ‫دەبێت���ە رێگ���ر لەب���ەردەم بە‌عەقاڵنی کردنی‬ ‫سیاسەت‪.‬‬ ‫سۆس���یۆلۆژیای سیاس���ی پێم���ان دەڵێت‬ ‫سیاسیە غرورەکان مرۆڤی دەرچون لە‌کۆمەڵگاو‬ ‫لە‌خۆیان زیاتر گەورەکراون‪ ،‬بونەتە باڵۆنێکی‬ ‫سیاسی پڕ لە‌هەواو کەمترین با دەیانجوڵێنێت‌و‬ ‫بچوکتری���ن تیژای���ش بەتاڵیاندەکات���ەوە‌و‬ ‫بەردەبنەوە‪ ،‬س���ایکۆلۆژیای سیاسیش پێمان‬ ‫دەڵێت سیاسی غرور نەخۆشی دەرونی هەیەو‬ ‫توش���ی نێرجس���یەت بوە‪ ،‬توش���ی عاشقبون‬ ‫بەخودی خۆی بوە‪ ،‬سیاس���ی کاتێک عاشقی‬ ‫خۆی دەبێت دەبێتە ستەمکارو کۆمەڵگا وێران‬ ‫دەکات‪ ،‬سیاس���یە لە‌خۆباییەکان گوێ لەکەس‬ ‫ناگرن‌و حەقیقەتی کۆتای الی خۆیانە‪ ،‬سەدام‬ ‫حس���ین‌و هێتلەر ت���ەواو لەخۆبایب���ون‪ ،‬مێژو‬ ‫پێم���ان دەڵێت غرورەسیاس���یەکان کۆتاییان‬ ‫دێت بە‌ناش���یرینی‪ ،‬سیاسی غرور وەک باڵۆنی‬ ‫فوتێکراو بە‌خۆپەرس���تی لەکۆتایدا دەتەقێت‌و‬ ‫دیوە پوچەکەی دەردەکەوێت‪ ،‬مێژوی سیاسی‬ ‫چەندین سیاس���ی تێدایە بەه���ۆی غروریانەوە‬ ‫دورکەوتونەت���ەوە لە‌عەق���ڵ‌و دەس���تکەوتی‬ ‫گەورەیان لەدەس���تداوە‪ ،‬گێڤارا شۆڕشگێر بو‬ ‫چەن���د گەورەبو بەاڵم غرور نەبو‪ ،‬پانتۆڵەکەی‬ ‫بە‌ئارەقەی لەش���ی رەقببو لەشاخەکان بەاڵم‬ ‫هەر گەورەیە تا ئەم���ڕۆش لەدڵی خەڵکدایە‪،‬‬ ‫س���ەدام‌و قەزاف���ی‌و هاوش���ێوەکانی بەڤیلالو‬ ‫ریزە ئۆتۆمبی���ل‌و قات‌و بۆینباخیان کۆتایەکی‬ ‫رەش���یان هەبو مێژو نەفرەتی لێکردن‪ ،‬چونکە‬ ‫غروربون‌و لە‌واقیعی کۆمەڵگا دەرچون‪.‬‬ ‫هەرێمی کوردستان تا ئەمڕۆ گیری خواردوە‬ ‫بەدەستی سیاسیە غرورەکانەوە‪ ،‬ئەوسیاسیانە‬ ‫کاتێک لەش���اخ گەڕانەوە‌و تا ئەمڕۆش خەباتی‬ ‫ش���اخ بە‌خەڵک دەفرۆش���نەوە‪ ،‬ئەوانە لەسەر‬ ‫شاش���ەی تیڤیەکان قاقا پێدەکەنن‌و غروریان‬ ‫گەیشتۆتە لوتکە‪ ،‬ئەوانەبون بەناوی شاخەوە‬ ‫غروربون‌و ئەم وێرانیەی ئەمڕۆیان دروستکرد‪،‬‬ ‫هەموکەس غروربێت نابێت سیاسی غروربێت‪،‬‬ ‫چونکە سیاس���ەت بۆ گش���تە نەک بەقوربانی‬ ‫کردنی گشت بۆ تاک‪ ،‬سیاسیە لەخۆباییەکانی‬ ‫هەرێ���م چارەگ���ە س���ەدەیەکە نەیانتوانی���وە‬ ‫سیستەمێکی سیاس���ی گونجاو دروستبکەن‪،‬‬ ‫بەردەوام شەڕی بە‌پاڵەوانبونی یەکتر دەکەن‪،‬‬ ‫بێئاگان لەوەی پاڵەوانانی سیاسی پێویستیان‬ ‫بەغرور نیە‪ .‬یەکێت���ی‌و پارتی وەک دو هێزی‬ ‫دەس���ەاڵتدار تا ئەمڕۆش غروری سیاس���یان‬ ‫سەپاندوە بەسەر هێزەکانی تردا‪ ،‬ئەم هۆکارە‬ ‫بۆتە هۆی دروستبونی حکومەتێکی بێ گوێ‌و‬ ‫حیساب بۆکەس ناکەن‪.‬‬ ‫ئەم دو هێزە گوێ بۆکەس ناگرن‌و چەندین‬ ‫دەستکەوتو خەونی گەورەیان کردۆتە قوربانی‬ ‫غروری‌و لوتبەرزی سیاسیان‪ ،‬ریفراندۆم دواین‬ ‫غروری سیاس���یان بو کە کردیان‌و گەورەترین‬ ‫فەشەلیان هێناو خەونی دروستبونی دەوڵەتی‬ ‫کوردیان خستە مەترسیەوە‪ ،‬سیاسیە غرورەکان‬ ‫ئەم���ڕۆ وەس���تاون‌و ل���ە‌ڕوی نێودەوڵەتیەوە‬ ‫پش���تگوێ خراون‪ ،‬ئەوانەی دەیانگوت بەغداد‬ ‫موفلیسەو ئێمە نەوتمان هەیەو دیموکڕاسین!‬ ‫ئێس���تا غروریان ش���کاوە‌و ئەمڕۆ چاوەڕوانن‬ ‫بەغدا دەرگای���ان لێبکاتەوە‌و چایەکیان لەگەڵ‬ ‫بخوات���ەوە‪ ،‬بە‌هەڵوەش���اندنەوە‌و س���ڕکردنی‬ ‫ریفراندۆمەوە لەب���ەردەم دەرگاکەی حکومەتی‬ ‫عیراق وەس���تاون‌و دەڵێن بەغدا پارەی هەیەو‬ ‫هەرێم موفلیس���ە! ئەمڕۆ فەشەلی حکومڕانیان‬ ‫پێیەو خەڵکیان برس���یکردوەو جیهان پشتی‬ ‫تێک���ردون‪ ،‬کۆتای هەمو غرورەسیاس���یەکان‬ ‫کەوتنە لەب���ەردەم حەقیقەت���ە ناچاریەکان‪،‬‬ ‫سیاس���ەت پێویستی بە‌عەقڵ‌و گوێگرتن هەیە‪،‬‬ ‫دەبێ���ت لەقاوغی خێڵ‌و ناس���یۆنالیزم‌و حیزب‬ ‫پەرس���تی‌و ئیگۆ پەرس���تی سیاسی دەربچن‪،‬‬ ‫کۆت���ای بەڕاگەیاندن���ە فوتێکەرەکانتان بێنن‬ ‫کە ئێوەی پڕکردبو لە‌غروری ساس���ی‪ ،‬کەوتن‬ ‫لەب���ەردەم حکومەتی بەغدا‌و فەش���ەلهێنانتان‬ ‫لە‌حکومڕانی پێمان دەڵێت غروری سیاسیتان‬ ‫کۆتایی هات‪ ،‬باڵۆنی فوتێکراو بە‌خۆپەرس���تی‬ ‫سیاسی لەبەردەم واقیعدا کەوتە خوارەوە‪.‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫بیروڕا‬

‫یادی‌ سه‌د ساڵه‌ی‌ رۆژنامه‌ ‌ی "تێگه‌یشتنی‌ راستی‌"‬

‫‪1‬ی‌ كانونی‌ دوەم ‌ی ‪ 1918‬ـ ‪1‬ی‌ كانونی‌ دوەمی‌ ‪2018‬‬ ‫سه‌باحی‌ غالیب‬

‫له‌بواری‌ راگه‌یاندندا‪ ،‬رۆژنامه‌نوس��� ‌ی‬ ‫سه‌رقافڵه‌ی‌ ئه‌و كاروانه‌ پڕ شكۆداره‌یه‌‪،‬‬ ‫ره‌وتی‌ پێش���كه‌وتنی‌ شارس���تانییه‌ت‌و‬ ‫بیركردنه‌وه‌ له‌دامه‌زراندنی‌ كۆمه‌ڵگایه‌كی‌‬ ‫هۆشیار‌و ته‌با‌و بە‌ئاشتی‌ پێكه‌وه‌ ژیان‪،‬‬ ‫ئه‌وجا پێویس���تی‌ بونی‌ پێش���ه‌كه‌وتنی‌‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایه‌ت���ی‌‪ ،‬پیاده‌كردن���ی‌ دادی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وانه‌ش���دا‬ ‫ره‌خنه‌گرتن له‌ده‌س���ه‌اڵتداران‌و هاندانی‌‬ ‫به‌رپرس���یاران‪ ،‬رێگایان ب���ۆ كۆمه‌ڵێك‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ كارام���ه‌‌و لێزان ك���رده‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌جیهانی‌ په‌یوه‌ندییه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‌و‬ ‫هۆشیارییه‌ سیاسییه‌كاندا‪ ،‬داهێنانێكی‌‬ ‫كاریگ���ه‌ر‌و تاقیكردنه‌وه‌یه‌ك���ی‌ ت���ازه‌‌و‬ ‫ه���اوكات بە‌زه‌ب���ر‪ ،‬بهێنن���ه‌ مه‌یدان���ی‌‬ ‫رۆژانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش كاری‌ رۆژنامه‌نوس���ی‌‬ ‫بو‪.‬‬ ‫بریتانیا ك ‌ه له‌كاتی‌ ش���ه‌ڕی‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫جیهانی���دا‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵتی‌ ه���ه‌ره‌ گه‌وره‌‬ ‫بو‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌ك���ی‌ له‌مێژینه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ییدا هه‌ب���وە‌و كاته‌ك���ه‌ی‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ ب���ۆ س���اڵی‌ ‪ 1665‬ك���ه‌‬ ‫غه‌زه‌ت���ه‌ی‌ ئۆكس���فۆرد ‪The Oxford‬‬ ‫‪ Gazette‬باڵوكراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ئیدی‌ دوای‌‬ ‫ئه‌وه‌ تا ده‌هات‪ ،‬جیهانی‌ رۆژنامه‌نوس���ی‌‬ ‫فراوانتر‌و كاریگه‌رتر ده‌بو‪ ،‬دیاره‌‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌باڵوكردن���ه‌وه‌ی‌ ده‌نگوباس‪ ،‬ئه‌ركێكی‌‬ ‫هه‌ره‌ گرنگی‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ پروپاگه‌نده‌‌و‬ ‫ره‌خنه‌‌و هۆش���یاری‌ بوە‪ ،‬ئێس���تا وای‌‬ ‫لێهاتوە‪ ،‬له‌زۆر ب���واری‌ ژیاندا‪ ،‬رۆژنامه‌‌و‬ ‫گۆڤار بونه‌ته‌ یه‌كێك له‌ش���انازییه‌كانی‌‬ ‫بریتانی���ا‪ ،‬ل���ه‌وه‌ش زیات���ر ن���ه‌ك هه‌ر‬ ‫س���نوری‌ بریتانیایان تێپه‌ڕاندوە‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫كاریگه‌رییان له‌س���ه‌ر ئه‌وروپا‌و ته‌واوی‌‬ ‫جیهانیش هه‌یه‌‪.‬‬ ‫وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ كه‌ رۆژنامه‌نوسی‌ له‌بریتانیا‬ ‫له‌گه‌ش���ه‌كردندا بوە‪ ،‬هاوكات هه‌وڵیان‬ ‫داوه‌ له‌واڵتان���ی‌ ژێر ده‌سه‌اڵتیش���یاندا‪،‬‬ ‫رۆژنام���ه‌‌و گۆڤار ده‌ربك���ه‌ن‪ ،‬بێگومان‬ ‫كاری‌ ئه‌م وتاره‌ ئه‌وه‌ نییه‌ له‌و الیه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌مه‌ زیاتری‌ له‌س���ه‌ر بنوسرێ‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌‬ ‫نه‌ب���ێ‌ هێمای���ه‌ك بۆ ئه‌وه‌ بك���رێ‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ل���ه‌دوای‌ داگیركردن���ی‌ به‌غ���دا‪ ،‬هه‌مان‬ ‫سیاسه‌تیان له‌مێسۆپۆتامیا‌و بە‌باشوری‌‬ ‫كوردستانیش���دا پیاده‌ ك���ردوە‪( ،‬ئه‌و‬ ‫كاته‌ ناوی‌ عێراق له‌كوله‌كه‌ی‌ ته‌ڕیش���دا‬ ‫نه‌بوو)‪ .‬له‌مارتی‌ ‪1917‬دا‪ ،‬شاری‌ به‌غدا‬ ‫له‌الی���ه‌ن هێزه‌كانی‌ بریتانی���اوه‌ داگیر‬ ‫ده‌كرێ‌‪ ،‬پاش ماوه‌یه‌كی‌ كه‌م‪ ،‬مس���ته‌فا‬ ‫پاش���ای‌ باجه‌الن‪ ،‬كه‌ س���ه‌رۆكی‌ خێڵی‌‬ ‫باجه‌الن‌و گه‌وره‌ ده‌سه‌اڵتدارێكی‌ كورد بو‬ ‫له‌خانه‌قین‪ ،‬له‌ده‌ست ئازار‌و كاولكردن‌و‬ ‫تااڵنك���ردن‌و چه‌وس���اندنه‌وه‌ی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫خانه‌قین به‌ده‌س���ت س���وپای‌ روسیاوه‌‪،‬‬ ‫ده‌چێت���ه‌ به‌غدا‪ ،‬هانا ب���ۆ ئینگلیزه‌كان‬ ‫ده‌ب���ا‌و داوای‌ هاوكارییان لێده‌كا‪ ،‬پێیان‬ ‫راده‌گه‌یه‌ن���ێ‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر كارێ���ك نه‌كرێ‌‬ ‫روسه‌كان بوەستێنرێن‪ ،‬خێڵه‌ كورده‌كان‬ ‫ك���ه‌ بە‌هی���وای‌ رزگاركردن ب���ون له‌ژێر‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ توركه‌ سته‌مكاره‌كاندا‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ناچارده‌بن بگه‌ڕێنه‌وه‌ الی‌ داگیركه‌ره‌كانی‌‬ ‫پێشویان‪ ،‬بۆیه‌ تكایان لێده‌كا‪ ،‬كه‌ هه‌تا‬ ‫زوتره‌ ئه‌فس���ه‌ری‌ سیاس���ی‌ ئینگلیز بۆ‬ ‫خانه‌قی���ن بنێرن‪ .‬له‌وه‌اڵم���دا ئاگاداری‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ روس���یا الیه‌نێكی‌‬ ‫سه‌ره‌كی‌ بو له‌هاوپه‌یمانه‌كان‪ ،‬نه‌ده‌توانرا‬ ‫هیچ���ی‌ له‌گه‌ڵدا بكرێ‌‪ ،‬تا ئ���ه‌و كاته‌ی‌‬ ‫روس���ه‌كان خۆیان له‌زس���تانی‌ ‪ 1917‬ـ‬ ‫‪1918‬دا‪ ،‬له‌ناوچه‌كه‌ كشانه‌وه‌‪ ،‬له‌شكری‌‬ ‫توركیش له‌ناوچه‌كانی‌ كفری‌‌و خانه‌قین‬ ‫كرانه‌ ده‌ره‌وه‌‪ .‬دوای‌ ئه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر له‌هه‌مان‬ ‫س���اڵدا‪ ،‬خێڵه‌كان���ی‌ باج���ه‌الن‪ ،‬جاف‪،‬‬ ‫شه‌ره‌فخانی‌‌و تاڵه‌بانی‌‌و خێڵی‌ ناوچه‌كانی‌‬ ‫دیك���ه‌‪ ،‬نامه‌یان ب���ۆ ده‌س���ه‌اڵتدارانی‌‬ ‫بریتانیا له‌به‌غدا نووسی‌‪ ،‬داوایان لێكردن‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایه‌ت���ی‌ ناوچه‌كانی���ان بگرنه‌‬ ‫ئه‌س���تۆ‪ ،‬بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش ئه‌فسه‌ری‌‬ ‫سیاسییان بۆ بنێرن‪Driver، G. R.( .‬‬ ‫‪ ).(1921). p. 107‬ل���ه‌و روانگه‌یه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئینگلیزه‌كان وا تێگه‌یشتبون كه‌ زۆربه‌ی‌‬ ‫كورد‪ ،‬دژی‌ توركن‌و دۆس���تی‌ بریتانیان‪،‬‬ ‫وای���ان ده‌زانی‌ ك���ه‌ خێڵه‌ ك���ورده‌كان‬ ‫ئاماده‌ی���ی‌ هاوكاری���ن‌و بۆ پاراس���تنی‌‬ ‫ئاش���تی‌‌و بۆ به‌رق���ه‌راری‌ واڵت‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫بریتانیادا س���ه‌الری‌ ده‌نوێن���ن‪ .‬ره‌نگه‌‬ ‫له‌و بۆچون���ه‌دا زۆر به‌هه‌ڵه‌دا نه‌چووبن‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ وه‌ختێك هێزه‌كانی���ان ده‌چنه‌‬ ‫ناوچه‌كانی‌ خانه‌قین‪ ،‬كفری‌‌و كه‌ركوك‪،‬‬ ‫له‌الی���ه‌ن كورده‌كانه‌وه‌ پێش���وازییه‌كی‌‬ ‫گه‌رمیان لێده‌كه‌ن‌و ئاماده‌یی‌ هاوكارییان‬

‫پێشكه‌ش ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ل���ه‌ كات���ی‌ داگیركردن���ی‌ به‌غ���دادا‪،‬‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ی‌ ل���ه‌و ش���اره‌دا هه‌ب���و‪،‬‬ ‫رۆژنامه‌ی‌ (الزورا‌ء) كه‌ ‪15‬ی‌ حوزه‌یرانی‌‬ ‫‪ 1869‬بە‌یه‌ك���ه‌م رۆژنام���ه‌ی‌ به‌غ���دا‬ ‫ده‌ناس���رێ‌‪ ،‬ئه‌و پێوده‌درێ‌‪ ،‬له‌جیاتیدا‪،‬‬ ‫ئینگلیزه‌كان كه‌ ده‌یانه‌ویست رۆژنامه‌ی‌‬ ‫تایب���ه‌ت بە‌خۆیان هه‌ب���ێ‌‪ ،‬ورده‌ ورده‌‬ ‫پالنیان بۆ دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌س���ه‌رده‌می‌‬ ‫پێش���وو داده‌نا‪ ،‬له‌و باره‌وه‌ بڕیاریان دا‪،‬‬ ‫چه‌ن���د رۆژنامه‌یه‌ك بكه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬له‌وانه‌‪:‬‬ ‫به‌غداد تایم���س ‪،Baghdad Times‬‬ ‫الع���رب ‪ ،Al-Arab‬ضف���ر الع���راق‬ ‫‪ ،Zafar- Ul- Iraq‬دارالس�ل�ام ‪Dar‬‬ ‫‪ ،– Al- Salam‬الع���رب پرێ���س ‪Al‬‬ ‫‪ ،Arab Press‬ه���اوكات‪ ،‬بیریش���یان‬ ‫له‌ڕۆژنامه‌یه‌كی‌ ك���وردی‌ كردبۆوه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ل���ه‌و رۆژگاره‌دا‪ ،‬ژماره‌یه‌ك كه‌س���ایه‌تی‌‬ ‫به‌رچاوی‌ ك���ورد‪ ،‬له‌به‌غدا بون‪ ،‬بریتانیا‬ ‫هه‌وڵی دا په‌یوه‌ندییان له‌گه‌ڵدا ببه‌ستێ‌‪.‬‬ ‫یه‌كێك ل���ه‌و كاره‌ گرنگانه‌ی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫بریتانی���ای‌ بە‌خه‌ڵك���ی‌ ك���ورده‌وه‌ گرێ‬ ‫دا‪ ،‬گرنگی���دان ب���و بە‌زمان���ی‌ كوردی‌‌و‬ ‫باڵوكردن���ه‌وه‌ی‌ رۆژنام���ه‌ ب���ه‌م زمانه‌‪.‬‬ ‫كاربه‌ده‌س���تانی‌ س���ه‌ربازی‌‌و كارگێڕی‌‬ ‫ئینگلی���ز‪ ،‬به‌ر ل���ه‌وه‌ی‌ وه‌ك ه���اوكار‌و‬ ‫دامه‌زرێن���ه‌ری‌ حكومه‌تی‌ كوردس���تان‬ ‫بگه‌ن���ه‌ س���لێمانی‌‪ ،‬ه���ه‌ر زوو هه‌وڵی‌‬ ‫به‌گه‌ڕخس���تنه‌وه‌ی‌ تواناكانی‌ خه‌ڵكانی‌‬ ‫ژێر ده‌س���ه‌اڵتی‌ خۆیانی���ان ده‌دا‪ ،‬له‌ناو‬ ‫ئه‌وانه‌شدا كورد‪ .‬ئینگلیزه‌كان له‌به‌غداوه‌‬ ‫ده‌یانه‌ویس���ت ده‌س���ت بە‌به‌رنامه‌ی���ه‌ك‬ ‫بكه‌ن كه‌ جیاواز بێ‌ له‌سه‌رده‌می‌ توركه‌‬ ‫الوه‌كان‌و فه‌رمانڕه‌وایه‌ت���ی‌ عوس���مانی‌‪ ،‬تیراژی‌ ‪ 160‬دانه‌ ب���و‪ ،‬دواتر بو بە‌‪230‬‬ ‫له‌و ب���اره‌وه‌ هه‌نگاوێكی‌ هه‌ره‌ بایه‌خدار دانه‌‪ ،‬له‌و ژمارانه‌‪ 10 :‬دانه‌ی‌ بە‌ده‌ستگێر‬ ‫ب���ۆ دروس���تكردنی‌ پردی‌ دۆس���تایه‌تی‌ ده‌فرۆش���ران‪ 5 ،‬دانه‌ی‌ ه���ی‌ ئابونه‌ بو‪،‬‬ ‫بریتانیا‌و كورد‪ ،‬ده‌ركردنی‌ رۆژنامه‌ی‌ نیو ‪ 13‬دانه‌ی‌ به‌س���ه‌ر پیاوماقواڵنی‌ كورددا‬ ‫هه‌فته‌یی‌ (تێگه‌یشتنی‌ راستی‌) بو‪ ،‬ئه‌م له‌به‌غ���دا دابه‌ش ده‌كرا‪ 190 ،‬دانه‌ش���ی‌‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ش‪ ،‬له‌گه‌ڵ رۆژنامه‌ ئینگلیزی‌‌و ب���ۆ فه‌رمان���گا ره‌س���مییه‌كان ده‌نێررا‪،‬‬ ‫عه‌ره‌بییه‌كانی‌ سه‌ره‌وه‌دا‪ ،‬پێكه‌وه‌ له‌یه‌ك ئه‌وی‌ دیك���ه‌ وه‌ك ی���ادگاری‌ مێژویی‌‌و‬ ‫رۆژدا ده‌رچون‪ ،‬رۆژنامه‌ی‌(تێگه‌یشتنی‌ به‌ڵگه‌نامه‌ی‌ رۆژگاری‌ خۆی‌‪ ،‬ده‌پارێزران‪،‬‬ ‫راستی‌)‪ ،‬له‌‪1‬ی‌ كانونی‌ دوەمی‌ ‪1918‬دا‪ ،‬ئه‌و رۆژنامه‌یه‌ ئێستا له‌له‌نده‌ن پارێزراوه‌‪.‬‬ ‫بە‌دو الپه‌ڕ‌ه ده‌رچو‪ ،‬له‌‪11‬ی‌ مارتی‌ هه‌مان (ئ���ه‌و زانیاریان���ه‌ له‌به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫ساڵدا‪ ،‬كرا بە‌چوار الپه‌ڕه‌‪ .‬له‌سه‌ره‌تادا‪ ،‬وه‌زاره‌ت ‌ی موسته‌عمه‌راتدا هاتون)‪.‬‬

‫گرنگی‌ رۆژنامه‌ی‌‬ ‫(تێگه‌یشتنی‌‬ ‫راستی‌)‪ ،‬ته‌نها ئه‌وه‌‬ ‫نییه‌ كه‌ یه‌كه‌مین‬ ‫رۆژنامه‌یه‌كه‌‬ ‫بە‌شێوه‌ی‌ سۆرانی‌‬ ‫ده‌رچووبێ‌‪،‬‬ ‫له‌هه‌مان كاتدا‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌و رۆژنامه‌‬ ‫بایه‌خدارانه‌ی‌ كه‌‬ ‫ده‌كرێ‌ له‌گه‌لێك‬ ‫بواردا لێكۆڵینه‌وه‌ی‌‬ ‫تێر‌و ته‌سه‌لی‌ له‌سه‌ر‬ ‫بكرێ‬

‫"(تێگه‌یشتنی‌ راستی‌) خزمه‌تی‌ یه‌كبون‌و‬ ‫سه‌ربه‌ستی‌‌و سه‌ركه‌وتنی‌ كوردان ده‌كا‪.‬‬ ‫ئه‌م���ڕۆ هه‌مو ئه‌قوام���ی‌ عاله‌م خه‌ریكی‌‬ ‫به‌جێهێنانی‌ ئه‌م ئومێ���ده‌ موباره‌كه‌ن‌و‬ ‫گه‌لێكی���ان له‌پاش كۆشش���ێكی‌ پیاوانه‌‬ ‫پێیگه‌یشتن‪ .‬هه‌ر فیكرێ‌ كه‌ بە‌ته‌رازوی‌‬ ‫عیلم‌و عه‌قڵ نه‌پێورابێ‌ عه‌رزی‌ ناكه‌ین‪،‬‬ ‫هه‌ر ئیش���ێ‌ ك���ه‌ بە‌تاقیكردنه‌وه‌‪ ،‬چاك‬ ‫ده‌رنه‌چووب���ێ‌‪ ،‬كردن���ی‌ ره‌وا نابینین‪".‬‬ ‫(ژماره‌‪1 ،1 .‬ی‌ كانونی‌ دوەمی‌ ‪)1918‬‬ ‫لێكدان���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و چه‌ن���د دێ���ڕه‌ی‌‬ ‫س���ه‌ره‌وه‌‪ ،‬هه‌ر ئه‌وه‌ ده‌گرێت���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫الی‌ ئینگلیزه‌كانه‌وه‌‪ ،‬نیازی‌ دامه‌زراندنی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ كوردس���تانیان هه‌ب���وە‪ ،‬ئه‌و‬ ‫نووس���ینه‌ی‌ س���ه‌ره‌وه‌ی‌ رۆژنام���ه‌ی‌‬ ‫(تێگه‌یش���تنی‌ راس���تی‌) ده‌چێته‌ پاڵ‬ ‫سه‌دان به‌ڵگه‌نامه‌ی‌ دیكه‌ بۆ تێڕوانینی‌‬ ‫ئینگلی���ز به‌رامبه‌ر بە‌كورد‪ .‬با ته‌ماش���ا‬ ‫بكه‌ی���ن‪ ،‬یه‌كب���ون‌و سه‌ربه‌س���تی‌‌و‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنی‌ كوردان‪ ،‬كه‌ ل���ه‌و چه‌ند‬ ‫بڕگه‌‌و ده‌ربرینه‌ی‌ سه‌ره‌وه‌دا نووسراون‪،‬‬ ‫چ مانایه‌كیان هه‌ی���ه‌؟ ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌‬ ‫نه‌ب���ێ‌‪ .‬هه‌وڵ���ی‌ نه‌ته‌وه‌كان���ی‌ جیهان‬ ‫ب���ۆ گه‌یش���تنه‌ بە‌ده‌وڵه‌ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌‪ ،‬هیممه‌تی‌ پیاوان���ه‌ی‌ ده‌وێ‌‪ ،‬بۆ‬ ‫هه‌وارخستنی‌ ده‌وڵه‌تیش‪ ،‬عه‌قڵ‌و زانست‬ ‫پێویستن‪ ،‬بە‌واتایه‌كی‌ دیكه‌‪ ،‬به‌ر له‌سۆزی‌‬ ‫په‌تی‌‌و هه‌راكردن‪ ،‬پێشه‌وا‪ ،‬ئاوێته‌كردن‌و‬ ‫پێكه‌وه‌ گرێدانی‌ یه‌كبون‪ ،‬به‌گه‌ڕخستنی‌‬ ‫س���ه‌رجه‌م تواناكان���ی‌‪ ،‬سه‌ربه‌س���تی‌‪،‬‬ ‫س���ه‌ركه‌وتن‪ ،‬زانس���تی‌ ف���ره‌ الیه‌ن���ه‌‪،‬‬ ‫كۆكردنه‌وه‌‌و راوێ���ژی‌ عاقڵه‌كان‌و كه‌ڵك‬ ‫وه‌رگرت���ن له‌تاقیكردنه‌وه‌ی‌ نه‌ته‌وه‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌وجا ئی���راده‌ی‌ جوامێرانه‌‪ ،‬ئه‌هلیی ‌هت‌و‬ ‫شاره‌زایی‌ به‌رپرس���یاران‌و فه‌رمانبه‌ران‬ ‫ل���ه‌و مه‌رجان���ه‌ن‪ ،‬كه‌ ده‌وڵ���ه‌ت بونیاد‬ ‫ده‌نێن‪ .‬با خوێنه‌ری‌ هۆش���یاری‌ كورد‪،‬‬ ‫دور له‌س���ۆز‪ ،‬بۆ خۆی‌ لێكیبداته‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ئاخۆ له‌و كاته‌دا‪ ،‬ئه‌و بوارانه‌ الی‌ كورد‬ ‫هه‌بون؟ ئێمه‌ بۆخۆمان گه‌یش���تووینه‌ته‌‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌نجامه‌ی‌ ك���ه‌ ئ���ه‌و بنه‌مایانه‌ی‌‬ ‫س���ه‌ره‌وه‌‪ ،‬له‌و ده‌مه‌دا‪ ،‬له‌نێو كورداندا‬ ‫نه‌ب���ون‪ .‬ئینگلیز چۆغه‌‪ ،‬س���تارخانی‌‌و‬ ‫مرادخانی‌ له‌به‌ر داكه‌ندوین‌و پیشانیشیان‬ ‫داوین كه‌ پشتمان ده‌خورێ‌‪ ،‬به‌اڵم پێیان‬ ‫گووتووین ده‌بێ‌ خۆمان پش���تی‌ خۆمان‬ ‫بخورێنین‪.‬‬ ‫له‌ بارودۆخ���ی‌ گرتنی‌ هه‌مو ویالیه‌تی‌‬ ‫موس���ڵدا‪ ،‬مامه‌ڵه‌ی‌ سیاس���ی‌ بریتانیا‬ ‫له‌گه‌ڵ كورد‪ ،‬بوە مه‌سه‌له‌یه‌كی‌ واقیعی‌‪،‬‬ ‫ڕۆژنامه‌ی‌ (تێگه‌یش���تنی‌ راستی‌) به‌و هه‌ڵبه‌ت ئه‌وه‌ش‪ ،‬له‌الیه‌كه‌وه‌ پێویس���تی‌‬ ‫نیازه‌ باڵوكرایه‌وه‌ ببێته‌ س���ه‌ره‌تایه‌ك‌و بە‌به‌رنامه‌‌و نه‌خش���ه‌ی‌ سیاسی‌ بریتانیا‬ ‫له‌و رێگایه‌وه‌‪ ،‬بە‌هێمنی‌‌و قۆناغ بە‌قۆناغ هه‌بو‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ دیكه‌ش���ه‌وه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندی‌‬ ‫زه‌مینه‌یه‌كی‌ گۆڕانكاری‌‌و پێش���كه‌وتنی‌ بە‌توانا‌و لێهاتوویی‌ كوردیش���ه‌وه‌ هه‌بو‪،‬‬ ‫هه‌م���ه‌ الیه‌نه‌ی‌ ژیان‌و كارگێڕی‌ بۆ كورد بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ وه‌زاره‌ته‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫س���ازبكرێ‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم دواكه‌وتن���ی‌ كورد كاروباری‌ هندس���تان‌و س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫ل���ه‌ڕوی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و خوێن���ده‌واری‌‌و هێزه‌كانی‌ بریتانی���ا له‌قاهیره‌‌و ده‌زگای‌‬ ‫رۆشنبیرییه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و هه‌له‌ی‌ بۆ نه‌ڕه‌خساند هه‌واڵگ���ری‌ بریتانی���ا له‌ناوچه‌كه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و ئامانجانه‌ بێن���ه‌ دی‌‪ ،‬ئیدی‌ ئه‌گه‌ر الیه‌ن���ه‌‌و بە‌پێی‌ به‌رپرس���یارێتی‌ خۆی‌‪،‬‬ ‫رووداوێك هه‌مو الیه‌نه‌كانی‌ بە‌ته‌واوه‌تی‌ ده‌رباره‌ی‌ مه‌سه‌له‌ی‌ كورد‪ ،‬ده‌ستیان كرد‬ ‫رۆماڵ نه‌كرێ‌‪ ،‬ئ���ه‌وا كاریگه‌ری‌ ته‌واوی‌ بە‌لێكدانه‌وه‌‌و ه���اوكاری‌‌و به‌رنامه‌ڕێژی‌‪،‬‬ ‫نابێ‌‪ .‬هه‌ر ل���ه‌و كات���ه‌وه‌ ئینگلیزه‌كان به‌اڵم ئه‌وی‌ راستی‌ بێ‌‪ ،‬مه‌سه‌له‌ی‌ كورد‬ ‫تێگه‌یشتن‌و بڕیاریان دا له‌مێسۆپۆتامیا له‌ناوخۆدا هێند له‌به‌رچاو نه‌بو‪ ،‬تا بتوانێ‌‬ ‫بمێننه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ ویستیان جگه‌ له‌ڕێگای‌ قورساییه‌ك له‌هاوكێش���ه‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‌و‬ ‫دیك���ه‌ی‌ وه‌ك ئاب���ووری‌‪ ،‬سیاس���ی‌‌و سیاسییه‌كاندا دروست بكا‪.‬‬ ‫گرنگ���ی‌ رۆژنام���ه‌ی‌ (تێگه‌یش���تنی‌‬ ‫س���ه‌ربازی‌‪ ،‬رۆژنامه‌ش���یان ب���ۆ هه‌مان‬ ‫مه‌به‌ست به‌كار بهێنن‪ ،‬تا له‌و بواره‌شه‌وه‌ راس���تی‌)‪ ،‬ته‌نها ئه‌وه‌ نییه‌ كه‌ یه‌كه‌مین‬ ‫هاوبه‌ش���ی‌ بنیاتنان���ی‌ كۆمه‌ڵگایه‌ك���ی‌ رۆژنامه‌یه‌ك���ه‌ بە‌ش���ێوه‌ی‌ س���ۆرانی‌‬ ‫سیاسی‌‌و ئیداری‌‌و كولتوری‌ جیاواز له‌هی‌ ده‌رچووب���ێ‌‪ ،‬له‌هه‌م���ان كاتدا‪ ،‬یه‌كێكه‌‬ ‫له‌و رۆژنامه‌ بایه‌خداران���ه‌ی‌ كه‌ ده‌كرێ‌‬ ‫سه‌رده‌می‌ عوسمانی‌ دروست بێ‌‪.‬‬ ‫ده‌ركردن���ی‌ رۆژنامه‌ی‌ (تێگه‌یش���تنی‌ له‌گه‌لێ���ك ب���واردا لێكۆڵین���ه‌وه‌ی‌ تێر‌و‬ ‫راس���تی‌)‪ ،‬بۆ دروس���تكردنی‌ په‌یوه‌ندی‌ ته‌سه‌لی‌ له‌سه‌ر بكرێ‌‪ ،‬له‌پاڵ سیاسه‌تدا‪،‬‬ ‫كولتوری‌‌و رۆناكبیری‌ بو له‌نێوان بریتانیا‌و لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ زمان‌و ئه‌ده‌بیاتی‌ كوردیش‬ ‫كورددا‪ ،‬بە‌تایبه‌ت���ی‌ خه‌ڵكانی‌ مونه‌وەر دو مه‌یدان���ی‌ دیكه‌ن بۆ ته‌ماش���اكردن‌و‬ ‫(ڕوناكبیر ـ مثقف)‪ .‬له‌و رێگایه‌ش���ه‌وه‌ توێژینه‌وه‌‪ ،‬مامۆس���تای‌ گ���ه‌وره‌ دكتۆر‬ ‫ده‌ویس���ترا‪ ،‬توێژێ���ك ی���ا كۆمه‌ڵێ���ك كه‌مال مه‌زه���ه‌ر كتێبێك���ی‌ بایه‌خدار‌و‬ ‫كارمه‌ندی‌ كارگێڕی‌‌و سیاس���یی‌ كورد‪ ،‬نمونه‌یی‌ بە‌ناونیش���انی‌ "تێگه‌یش���تنی‌‬ ‫بۆ كورد‌و حكومه‌تی‌ ئاینده‌ی‌ كوردستان راس���ت ‌ی"‌و ش���وێنی‌ له‌ڕۆژنامه‌نوس���ی‌‬ ‫گۆش���بكرێن‪ ،‬تا بتوانن فه‌رمانڕه‌وایه‌تی‌ كوردی���دا‪ ،1978 ،‬له‌س���ه‌ر رۆژنام���ه‌ی‌‬ ‫خۆی���ان‪ ،‬بە‌چاودێ���ری‌‌و سه‌رپه‌رش���تی‌ ناوبراو ده‌ركردوە‪ ،‬ئه‌و كاره‌ی‌ جه‌نابیان‬ ‫بریتانی���ا به‌ڕێوه‌ب���ه‌رن‪ .‬له‌ژم���اره‌ ‪1‬ی‌ یه‌كێك���ه‌ ل���ه‌كاره‌ ه���ه‌ره‌ زانس���تی‌‌و‬ ‫ی (تێگه‌یش���تنی‌ راس���تی‌)دا‪ ،‬به‌كه‌ڵكه‌كان���ی‌ كاك دكت���ۆر‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫رۆژنامه‌ ‌‬ ‫مه‌به‌س���تی‌ ده‌ركردن��� ‌ی رۆژنامه‌كه‌ رون یادی‌ سه‌د س���اڵه‌ی‌ ئه‌و رۆژنامه‌یه‌شدا‪،‬‬ ‫ده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬زۆر بە‌وردبینی‌‌و تێگه‌یشتنی‌ من یادی‌ دكت���ۆر كه‌مالیش ده‌كه‌مه‌وه‌‪،‬‬ ‫سیاس���یانه‌‌و ب���ۆ دور ته‌ماش���اكردن‪ ،‬نزای‌ به‌خێریش���ی‌ بۆ ده‌كه‌م‪ ،‬كه‌ خودا‬ ‫له‌به‌رنامه‌ی‌ ئینگلیز‌و بۆچونیان‪ ،‬شیكاری‌ بە‌لوتفی‌ خۆی‌ شیفای‌ بۆ بنێرێ‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ده‌كا‌و رۆڵێك���ی‌ بنه‌ڕه‌ت���ی‌ بە‌رۆژنامه‌كه‌ هه‌مو رۆژێكی‌ له‌ش س���اغی‌ جه‌نابیان‪،‬‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬ده‌یانه‌وێ‌ (تێگه‌یشتنی‌ راستی‌) رۆژێك��� ‌ی گ ‌هش‌و به‌رهه‌مێكی‌ بە‌پیته‌‪ ،‬بۆ‬ ‫له‌بواری‌ سیاس���ه‌تدا چاالك���ی‌ بنوێنێ‌‌و ئێمه‌‪ .‬له‌یادی‌ ‪ 100‬ساڵه‌ی‌ (تێگه‌یشتنی‌‬ ‫خزمه‌ت���ی‌ چوارچێوه‌یه‌كی‌ رای‌ گش���تی‌ راستی‌)دا‪ ،‬بە‌جه‌وهه‌رتر‌و به‌رپرسیارتربن‬ ‫بكا‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ زۆر بە‌ئاگا‌و سیاسیانه‌‪ ،‬رۆژنامه‌نوسانی‌ نه‌ته‌وه‌كه‌م له‌هه‌مو به‌شه‌‬ ‫له‌ڕێگای‌ رۆژنامه‌كه‌وه‌‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵتدارانی داگیركراوه‌كانی‌ كوردستاندا‪ ،‬گرشه‌دارتر‬ ‫بریتانی���ا له‌به‌غدا‪ ،‬له‌هی���وای‌ ده‌ركردن ‌ی بن عه‌ق���ڵ‌و ئه‌خالقی‌ كوردان‌و وش���ه‌ی‌‬ ‫تێگه‌یشتنی‌ راستی‌ ده‌دوێن‌و ده‌نووسن‪ :‬كوردی‌‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )608‬سێشه‌ممه ‪2018/1/9‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫له‌(‪)17‬ی‌ شوباته‌و‌ه بۆ (‪)18‬ی‌ دیسه‌مبه‌ر‬

‫‪13‬‬

‫خۆپیشاندان‌و ناڕه‌زایه‌تیه‌كان‪ ..‬خوالنه‌و‌ه له‌بازنه‌یه‌ك ‌ی داخراودا‬ ‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌‬ ‫(‪)17‬ی‌ ش���وبات بە‌خاڵێك���ی‌ وه‌رچه‌رخ���ان‬ ‫له‌مێژوی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ ناڕه‌زاێت���ی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت ‌ی‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تاندا‪ ،‬له‌قه‌ڵ���ه‌م ده‌درێ���ت‪.‬‬ ‫تاكو ئێستاش���ی‌ له‌گه‌ڵدا بێت بە‌رێكخراوترین‌و‬ ‫عه‌قاڵنیترین هه‌وڵی‌ ناڕه‌زایی‌ ده‌ربڕینی‌ سیاسی‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ داده‌نرێت‪.‬هۆكاره‌كانی‌ پش���ت ئه‌م‬ ‫ناڕه‌زاێتیه‌ش چه‌ند شتێ‌ بون‪ ،‬له‌وانه‌ش‪:‬‬ ‫‪ .1‬خ���راپ به‌كارهێنان���ی‌ ده‌س���ه‌اڵت‌و بونی‌‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌‌و ناعه‌داله‌تی‌ له‌هه‌رێمدا‪.‬‬ ‫‪ .2‬س���ه‌رهه‌ڵدانی‌ ئۆپۆزیس���یۆنی‌ سیاس���ی‬ ‫له‌ژیانی‌ سیاسی هه‌رێمی‌ كوردستاندا‪.‬‬ ‫‪ .3‬سه‌رهه‌ڵدانی‌ شۆڕش���ه‌كانی‌ به‌هاری‌ عه‌ر‬ ‫ه‌بی‌‌و ره‌نگدان���ه‌وه‌ هه‌رێمایه‌تیه‌كانی‌ جواڵنه‌وه‌‌و‬ ‫ناڕه‌زاێتی‌ یه‌‪.‬‬ ‫له‌ئێس���تای‌ هه‌رێم له‌چه‌ندین روه‌وه‌ جیاواز‬ ‫بو له‌وانه‌‪:‬‬ ‫‪ .1‬نه‌بونی‌ قه‌یرانی‌ ئابووری‌ توند به‌م جۆره‌ی‌‬ ‫له‌ئێستادا هه‌رێم پیایدا تێپه‌ڕ ده‌بێت‪.‬‬ ‫‪ .2‬زاڵبونی‌ ئومێد بە‌گۆڕانكاری‌ له‌سه‌ر ئاستی‌‬ ‫خۆرهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���ت‌و گۆڕین���ی‌ فۆرمه‌ باوه‌‬ ‫بااڵده‌سته‌كانی‌ ده‌سه‌اڵت‪ ،‬به‌هۆی‌ شۆڕشه‌كانی‌‬ ‫به‌هاری‌ عه‌ره‌بی‌‌و خۆرهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاسته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .3‬ت���ازه‌ نه‌فه‌س���ی‌ ئۆپۆزیس���یۆن‌و بون���ی‌‬ ‫س���ێ‌ هێزی‌ ئۆپۆزیس���یۆنی‌ ته‌با‌و ده‌سه‌اڵتێكی‌‬ ‫پێناسه‌كراوی‌ جوتحیزبی یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش وایكردب���و‪ ،‬ناڕه‌زایه‌تیه‌كه‌ له‌ڕووی‌‬ ‫فۆرمی‌ كاركردن‌و دروشم‌و شه‌به‌نگه‌ ئایدۆلۆژی‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و سیاس���یه‌كانی‌ ن���اوی‌‪ ،‬جۆرێك‬ ‫له‌ره‌س���ه‌نایه‌تی‌ پێ���وه‌ دیار بێت‪ .‬مه‌به‌س���تم‬ ‫له‌ره‌س���ه‌نایه‌تیش لێ���ره‌دا ئ���ه‌م خاالن���ه‌ی‌‬ ‫خواره‌وه‌یه‌‪:‬‬ ‫(‌أ) بانگه‌ش���ه‌كردن ب���ۆ ناتوندوتی���ژی‌‬ ‫بە‌تایبه‌تیش دوای‌ رۆژانی‌ سه‌ره‌تا‪.‬‬ ‫(‌ب) جه‌ختكردن���ه‌وه‌ له‌س���ه‌ر ریف���ۆرم‌و‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی‌ كێشه‌ی‌ گه‌نده‌ڵی‌‌و ناعه‌داله‌تی‌‌و‬ ‫خراپ به‌كارهێنانی‌ ده‌سه‌اڵت‪.‬‬ ‫(‌ج) به‌ش���داری‌ ئیس�ل�امی‌‌و عه‌لمان���ی‌‌و له‌و‬ ‫نێوه‌نده‌شدا ده‌یان مامۆستای‌ ئاینی‌‌و رۆشنبیر‬ ‫له‌جواڵنه‌وه‌كه‌دا‌و وه‌النانی‌ دروشمی‌ ئایدۆلۆژی‌‌و‬ ‫كۆبونه‌وه‌ بە‌ده‌وری‌ كۆمه‌ڵێ‌ خواست‌و دروشمی‌‬ ‫هاوبه‌شی سیاسیدا‪ .‬كه‌ ئه‌وه‌ش وه‌به‌رهێنانه‌وه‌ی‌‬ ‫شۆڕشه‌كانی‌ به‌هاری‌ عه‌ره‌بی بو‪.‬‬ ‫به‌اڵم سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ ئه‌و ناڕه‌زایه‌تیانه‌ دوای‌‬ ‫زیاتر له‌(‪)2‬مانگ مانه‌وه‌ له‌س���ه‌ر شه‌قامه‌كان‌و‬ ‫له‌ده‌س���ت دانی‌ گورژم‌و توانای‌ خۆنوێكردنه‌وه‌‌و‬ ‫گه‌وره‌بون‌و په‌ره‌پێدانی‌‪ ،‬بە‌ئاكام نه‌گه‌یش���تن‌و‬ ‫بە‌زه‌ب���ری‌ هێ���ز س���ه‌ركوتكران‪ .‬له‌كاتێك���دا‬ ‫له‌هه‌فته‌ی‌ یه‌كه‌مدا هه‌ردو پارته‌ ده‌سه‌اڵتداره‌كه‌‬ ‫ترسێكی‌ راس���ته‌قینه‌یان لێ‌ نیشتبو‪ ،‬ده‌ترسان‬ ‫هه‌مان مۆدێلی‌ (تونس)‌و (مصر) لێره‌ش دوباره‌‬ ‫بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ واش���ی‌ له‌خۆپیش���اندان‌و جواڵنه‌وه‌‬ ‫ناڕه‌زایه‌تیه‌كه‌ی‌ (‪17‬ی‌ ش���وبات ‪2011‬ی‌ هه‌رێم‬ ‫كرد شكس���ت بخوات‌و نه‌توان���ێ‌ بە‌ئامانجه‌كانی‌‬ ‫خۆی‌ بگات‪ ،‬كۆمه‌ڵێ‌ هۆكاربون‪ ،‬له‌وانه‌ش‪:‬‬ ‫‪ .1‬ترس���ی هاواڵتی‌ ئاس���ایی‌‌و ئۆپۆزیسیۆن‬ ‫له‌وه‌ی‌ له‌حاڵه‌تی‌ زۆر قووڵبونه‌وه‌ی‌ ملمالنێكاندا‬ ‫دۆخی‌ هه‌رێم ب���ه‌ره‌و داڕووخاوی‌ بچێت‌وئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ش���ه‌ له‌ده‌س���ت بچێ���ت‌و به‌غ���دا‌و واڵتانی‌‬ ‫هه‌رێمه‌كه‌ دۆخه‌ك���ه‌ بە‌قازانجی‌ لێدانی‌ قه‌واره‌ی‌‬ ‫ده‌س���توریی هه‌رێم بقۆزنه‌وه‌‪ .‬له‌كۆڕێكیشدا له‌و‬ ‫س���ه‌روبه‌نده‌دا له‌هه‌ولێر كه‌ ژماره‌یه‌كی‌ به‌رچاو‬ ‫كادری‌ پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تانی‌ تیدابو‪،‬‬ ‫خاوه‌نی‌ ئه‌م وتاره‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌كرد كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌و هێڵه‌ سووره‌ نه‌بوایه‌ هاواڵتی‌‌و ئۆپۆزیسیۆن‬ ‫له‌سۆنگه‌ی‌ نه‌بونی‌ ده‌وڵه‌ت‌و قه‌باره‌ی‌ سه‌ربه‌خۆ‌و‬ ‫دۆخی‌ هه‌رێمه‌وه‌ بۆ خۆیانداناوه‌‪ ،‬به‌شێكی‌ زۆری‌‬ ‫ئه‌م هۆكارانه‌ی‌ گه‌النی‌ ناوچه‌كه‌ شۆڕشی‌ سپیان‬ ‫ب���ۆ به‌رپاكرد له‌وێنه‌ی‌ تونس له‌كوردس���تانیش‬ ‫بونیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫‪ .2‬خۆبه‌خاوه‌ننه‌كردنی‌ فه‌رمی‌ ئۆپۆزیسیۆن‬ ‫ب���ۆ جواڵن���ه‌وه‌ ناڕه‌زایه‌تیه‌ك���ه‌ ‌وبه‌ش���داری‌‬ ‫تێدانه‌كردن بە‌ناس���نامه‌ی‌ حیزب���ی‌ فه‌رمیه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ڵكو نكوڵی‌ كردنی‌ ب���ه‌رده‌وام له‌وه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌ئارادایه‌ ده‌ستی‌ ئۆپۆزیسیۆنی‌ له‌پشته‌وه‌نیه‌‌و‬ ‫ئه‌و ئاراس���ته‌ی‌ ده‌كات‪ ،‬گه‌رچی‌ له‌دوای‌ رۆژانی‌‬ ‫سه‌ره‌تاوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ له‌ئارادا بو به‌شی‌ زۆری‌ كاری‌‬ ‫هاوبه‌شی هێزه‌ ئۆپۆزیسیۆنه‌كان بو‪.‬‬ ‫‪ .3‬وه‌ك به‌ره‌نجام���ێ‌ ب���ۆ خاڵ���ی‌ یه‌ك���ه‌م‌و‬ ‫نه‌بون���ی‌ نه‌خش���ه‌یه‌كی‌ له‌پێش���تر دیاریكراو‬ ‫ب���ۆ سه‌رپه‌رش���تی‌ ك���ردن‌و ئاراس���ته‌كردنی‌‬ ‫خۆپیشاندان‌و ناڕه‌زایه‌تیه‌كان‌و ئامانجداركردنی‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌م ده‌ركه‌وتان���ه‌ی‌ الی‌ خ���واره‌وه‌ له‌دۆخه‌كه‌‬ ‫كه‌وتنه‌وه‌‪:‬‬ ‫(‌أ) گۆڕین���ی‌ دروش���مه‌كان له‌ریف���ۆرم ب���ۆ‬ ‫راماڵینی‌ رژێم‌و رووخان‌و داواكردنی‌ رۆیش���تنی‌‬ ‫هه‌رسێ‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ یه‌كه‌‌و تێكه‌ڵبونی‌ میزاجی‌‬ ‫شه‌خسی‌‌و ناكۆكی‌ سیاسی ژێربه‌ژێر به‌م پرسه‌‌و‬ ‫جیاوازی‌ بۆچون له‌سه‌ر ئه‌م ئاڵوگۆڕه‌‪.‬‬ ‫(‌ب) دروس���تكردنی‌ نوێنه‌رایه‌ت���ی‌ به‌ن���اوی‌‬ ‫به‌رده‌ركی‌ سه‌را‌و ش���ه‌قامه‌وه‌ بۆ گفتوگۆكردن‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ده‌سه‌اڵت‌و پرۆژه‌ پێشكه‌شكردن‪.‬‬ ‫(‌ج) شكس���تخواردن له‌ته‌وزیفكردن���ی‌‬ ‫خۆپیش���اندان‌و ناڕه‌زایه‌تیه‌كان بۆ ده‌ستكه‌وتی‌‬ ‫سیاسی‌و س���ه‌پاندنی‌ ئاستێكی‌ ماقوڵ‌ له‌ریفۆرم‬ ‫به‌سه‌ر ده‌سه‌اڵتدا له‌كاتاێكدا سه‌رۆك وه‌زیرانی‌‬ ‫ئ���ه‌و كاته‌ (د‪ .‬به‌رهه‌م) ئام���اده‌ی‌ هاوكاری‌ بو‬ ‫ئه‌و ئاماده‌یی‌ تیابو گروژمی‌ ش���ه‌قام بە‌قازانجی‌‬

‫به‌ره‌وپێش���بردنی‌ هه‌وڵه‌ ریفۆرمخوازه‌كان له‌ناو‬ ‫حكومه‌تدا به‌كاربێنێ‌‌و سوودی‌ لێ‌ وه‌ربگرێت‪.‬‬ ‫خاوه‌ن���ی‌ ئه‌م وت���اره‌ له‌و كات���ه‌دا رای‌ وابو‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن سوود له‌م ناڕه‌زایه‌تیانه‌ وه‌ربگرێ‌‌و‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و بناغه‌ به‌شداری‌ له‌حكومه‌تدا بكات‪،‬‬ ‫پێش���ی‌ وابو كه‌ كاتی‌ خۆی‌ وتیش���ی‌ كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫بزوتنه‌وه‌كه‌ له‌هه‌فت���ه‌ی‌ یه‌كه‌مدا ته‌وزیفنه‌كرێت‬ ‫ك���ه‌ پارت���ی‌‌و یه‌كێتی‌ حس���ابی‌ زۆر جدیان بۆ‬ ‫كردوە‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌ دێنه‌وه‌ هۆشخۆیان‌و له‌شۆكی‌‬ ‫س���ه‌ره‌تا رزگاریان ده‌بێت‌و زۆر گوێ‌ بە‌شه‌قام‌و‬ ‫ناڕه‌زایه‌تیه‌كان ناده‌ن‪ .‬چونكه‌ ده‌زانن دۆخه‌كه‌‬ ‫له‌ژێر كۆنترۆڵدایه‌‌و مه‌ترسی‌ لێ‌ ناكرێت‪.‬‬ ‫‪ .4‬دابه‌شبونی‌ هه‌رێم بۆ زۆنی‌ سه‌وز‌و زه‌رد‌و‬ ‫قه‌تیسمانی‌ ناڕه‌زایه‌تیه‌كان له‌سنور ‌ی جوگرافی‌‌و‬ ‫زۆنێك���ی‌ دیاریك���راودا‌و بە‌نیش���تمانی‌ نه‌بونی‌‬ ‫له‌ڕووی‌ پانتایی‌ جوگرافیه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .5‬س���نورداربونی‌ به‌ش���داری‌ خه‌ڵ���ك‬ ‫له‌خۆپیش���اندان‌و ناڕه‌زایه‌تیه‌كان���دا‌و نه‌گۆڕانی‌‬ ‫ب���ۆ جواڵنه‌وه‌یه‌ك���ی‌ ناڕه‌زای���ی‌ هه‌مه‌الی���ه‌ن‌و‬ ‫سه‌راپاگیر‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌ به‌رفراوان‪ ،‬بە‌هۆی‌ زیاد‬ ‫له‌هۆكارێكه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌ڕووی‌ سیاسیه‌وه‌ له‌به‌ره‌نجامی‌ (‪)17‬‬ ‫ی‌ ش���وبات كه‌وته‌وه‌ گفتوگ���ۆ (‪)5‬قۆڵیه‌كانی‌‬ ‫نێوان ئۆپۆزیس���یۆن‌و دو هێزه‌ ده‌سه‌اڵتداره‌كه‌‬ ‫ب���و‪ ،‬كه‌ ه ‌هل‌ومه‌رجه‌كه‌ وای‌ لێ‌ هاتبو ئاس���ان‬ ‫نه‌بو‪ ،‬س���ه‌ركه‌وتوو بێت‪ .‬یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ رازی‌‬ ‫نه‌بون به‌وه‌ی‌ ئۆپۆزیس���یۆن خ���ۆی‌ بە‌خاوه‌نی‌‬ ‫داواكانی‌ شه‌قام پێناسه‌ بكات‌و بە‌ناوی‌ ئه‌وانه‌وه‌‬ ‫قس��� ‌ه بكات‪ ،‬هه‌ر بۆی���ه‌ له‌به‌رامب���ه‌ر پرۆژه‌‌و‬ ‫پاكێجه‌كان���ی‌ ئۆپۆزیس���یۆنه‌وه‌ ب���ۆ ریفۆرمی‌‬ ‫هه‌مه‌الیه‌نه‌ له‌دام‌و ده‌زگاكانی‌ هه‌رێمدا‪ ،‬ئه‌وانیش‬ ‫پرۆژه‌یان پێش���كه‌ش ده‌كرد‌و مه‌س���ه‌له‌كه‌یان‬ ‫كردبو بە‌رێكه‌وتن له‌س���ه‌ر پرۆژه‌ هاوبه‌شه‌كان!‬ ‫ك���ه‌ س���ه‌ره‌نجام گفتوگۆكان له‌نی���وه‌ی‌ رێگادا‬ ‫شكستیان خوارد‪.‬‬ ‫بە‌بڕوای‌ ئێمه‌ كێش���ه‌ی‌ (‪)17‬ی‌ شوبات‌و ئه‌و‬ ‫ده‌سته‌بژێر‌و هێزه‌ سیاسیانه‌ی‌ له‌پشتیه‌وه‌ بون‬ ‫له‌كۆمه‌ڵی‌ خاڵدا خۆیان ده‌بیننه‌وه‌‪ ،‬له‌وانه‌ش‪:‬‬ ‫‪ .1‬نه‌بون���ی‌ خوێندنه‌وه‌یه‌ك���ی‌ ورد‌و واقیعی‌و‬ ‫زانس���تی‌ ب���ۆ واقیعی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردس���تانی‌‬ ‫باشوور‌و هه‌رێم‪.‬‬ ‫‪ .2‬به‌گوێ���ره‌ی‌ پێویس���ت حس���اب نه‌كردن‬ ‫ب���ۆ مه‌س���ه‌له‌ نیش���تمانی‌‌و نه‌ته‌وه‌ییه‌ك���ه‌‬ ‫وه‌ ره‌نگدانه‌وه‌ی���ان به‌س���ه‌ر ن���اوه‌وه‌ی‌ تاك���ی‌‬ ‫كوردس���تانی‌‌و بڕی���اردان‌و به‌ره‌وپێ���ش بردنی‌‬ ‫ملمالنێكان‪.‬‬ ‫‪ .3‬نه‌بون���ی‌ تێگه‌یش���تنێكی‌ چوارچێ���وه‌دار‬ ‫بۆ ناس���نامه‌‌وئه‌ركه‌كانی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ ناڕه‌زاێتی‌‬ ‫له‌نێوان ریفۆرم‌و گۆڕان‌و بون‌و نه‌بونی‌ ئه‌گه‌ری‌‬ ‫گۆڕانكاری‌ ئاشتیخوازانه‌‪.‬‬ ‫‪ .4‬حساب نه‌كردن بۆ سوودمه‌ندبونی‌ سه‌دان‬ ‫ه���ه‌زار ك���ه‌س له‌دۆخه‌ك���ه‌‌و الوازی‌ هۆش���اری‌‬ ‫هاواڵتێتی‌‌و بونی‌ په‌راوێزێ‌ له‌ئازادی‌ سیاس���ی‌و‬ ‫دیموكراسی‌ له‌هه‌رێمدا‪.‬‬ ‫بە‌گشتی‌(‪)17‬ی‌ ش���وبات بزوتنه‌وه‌یه‌ك بو‪،‬‬ ‫ئومێ���د بە‌گۆڕان���كاری‌ له‌پش���ته‌وه‌بو‪ ،‬قه‌یرانی‌‬ ‫ئاب���ووری‌‌و گیرفان به‌تاڵی‌ هۆكاری‌ س���ه‌ره‌كی‌‬ ‫هێنانه‌ كایه‌ی‌ نه‌بو‪ ،‬تاڕاده‌یه‌ك هه‌ندێ‌ س���یمای‌‬ ‫داواكاریه‌كانی‌ چینی‌ م���ام ناوه‌ندی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫پێ���وه‌ دیارب���و‪ ،‬ك���ه‌ له‌ریفۆرمكردن���ی‌ دام‌و‬ ‫ده‌زگاكانی‌ هه‌رێم‌و فۆرمی‌ حوكمڕانیه‌كه‌دا خۆی‌‬ ‫ده‌بینیه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌بێت بشڵێین تاكو ئێستاشی‌ له‌گه‌ڵدا بێت‬ ‫نه‌توان���راوه‌ خوێندنه‌وه‌یه‌كی‌ هه‌مه‌الیه‌نه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫رووداوه‌ی‌ مێ���ژوی‌ ئێمه‌وه‌ بكرێ���ن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ببێته‌ ه���ۆی‌ پێگه‌یش���تنی‌ زیات���ری‌ بزوتنه‌وه‌‬ ‫ناڕه‌زایه‌تیه‌كانی‌ داهاتو‌و سوودلێوه‌رگرتنی‌‪.‬‬ ‫ره‌نگه‌ (‪)17‬ی‌ شوبات‌و به‌و جۆره‌ كۆتایهاتنی‌‬ ‫كاریگ���ه‌ری‌ ده‌رونی‌‌و فكری‌‌و سیاس���ی جیاواز‌و‬ ‫جۆراوجۆری‌ لێكه‌وتبێته‌وه‌‪ ،‬له‌وانه‌ش‪:‬‬ ‫(‌أ) بۆ هه‌ندێ‌ بووبێته‌ سه‌رچاوه‌ی‌ نائومێدی‌‬ ‫به‌وه‌ ‌ی كه‌ ده‌س���ه‌اڵت ب���ه‌م جۆره‌ ش���ێوازانه‌‬ ‫گۆڕان���كاری‌ تێدا ناكرێت‌و واچاكه‌ مه‌س���ه‌له‌كه‌‬ ‫وازی‌ لێ‌ بهێنرێت بۆ رۆژگار؟!‪.‬‬ ‫(‌ب) بون بە‌س���ه‌رچاوه‌ی‌ ئیلهاملێوه‌رگرتن‌و‬ ‫ژیله‌م���ۆی‌ دوباره‌ هه‌ڵگیرس���انه‌وه‌ی‌ بڵێس���ه‌ی‌‬ ‫ناڕه‌زایه‌تیه‌كان‪.‬‬ ‫(‌ج) په‌نابردنه‌ به‌ر ش���ه‌قام بە‌سه‌رلێكردن‌و‬ ‫بیرلێكردنه‌وه‌ی‌ زۆرتره‌وه‌‪.‬‬ ‫خۆپیشاندان‌و ناڕه‌زایه‌تیه‌كانی‌‬ ‫(‪‌)2017/12/18‬و رۆژانی‌ دواتر‬ ‫ئه‌گه‌ر كه‌ش‌و هه‌وای‌ زاڵی‌ ئومێد بە‌گۆڕانكاری‌‬ ‫شۆڕشه‌كانی‌ به‌هاری‌ عه‌ره‌بی‌‌و بونی‌ گه‌نده‌ڵی‌‌و‬ ‫ناعه‌داله‌تی‌ هۆكارێكی‌ پش���ت ناڕه‌زایه‌تیه‌كانی‌‬ ‫(‪)17‬ی‌ ش���وبات بووب���ن‪ ،‬وه‌ ئ���ه‌و دۆخ���ه‌‬ ‫بە‌ده‌رفه‌ت زانرابێت بۆ جواڵندنی‌ شه‌قام‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫له‌مجاره‌دا‪:‬‬ ‫(‌أ) نائومێ���د ‌ی له‌دۆخه‌ك ‌ه له‌س���ه‌ر ئاس���تی‌‬ ‫ناوچه‌یی‌‌و ناوخۆ‪.‬‬ ‫(‌ب) قه‌یرانی‌ ئابووری‌‌و هه‌راسانبونی‌ به‌شێكی‌‬ ‫به‌رچاو له‌خه‌ڵك بە‌هۆی‌ ئه‌وه‌وه‌‪.‬‬ ‫(‌ج) دۆخ���ی‌ دوای‌(‪)16‬ی‌ ئۆكتۆب���ه‌ر‬ ‫له‌كه‌ركوك‌و سه‌رنه‌گرتنی‌ هه‌وڵی‌ سه‌ربه‌خۆبون‌و‬ ‫ئ���ه‌و دۆخه‌ی‌ لێی‌ كه‌وت���ه‌وه‌‌و به‌ده‌رفه‌تزانینی‌‪،‬‬ ‫رۆڵیان له‌سه‌رهه‌ڵدانی‌ ناڕه‌زایه‌تیه‌كانی‌ هه‌رێمدا‬ ‫هه‌بو‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌تای‌ ناڕه‌زایه‌تی���ه‌كان بە‌خواس���ته‌‬ ‫مه‌تڵه‌بیه‌كان‌و هاتنه‌ س���ه‌ر ش���ه‌قامی‌ به‌ش���ێ‌‬ ‫له‌مامۆس���تایان‌و فه‌رمانبه‌ران ده‌س���تی‌ پێكرد‌و‬ ‫سوود له‌وه‌ وه‌رگیرا بۆ فراوانكردن‌و په‌ره‌پێدان‌و‬

‫به‌رزكردنه‌وه‌ی‌ دروش���م‌و داواكاری‌ سیاس���ی‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش واته‌ تێكه‌اڵوبونی‌ خواس���ته‌ پیشه‌یی‌‌و‬ ‫توێ���ژی‌‌و سیاس���یه‌كان بە‌یه‌كت���ری‌ بە‌یه‌ك���ی‌‬ ‫له‌كێش���ه‌كانی‌ خۆپیش���اندانه‌كان داده‌نرێ���ت‪،‬‬ ‫كه‌ تاكو ئێس���تا هه‌ردو خواس���ته‌كه‌ س���ه‌ریان‬ ‫تێدا چوە‪ ،‬ده‌س���تكردن بە‌خواس���تی‌ مه‌تڵه‌بی‌‌و‬ ‫داواكاری‌ چاره‌س���ه‌ری‌ كێش���ه‌ی‌ ئاب���وری‌‌و‬ ‫ژی���ان‌و گ���وزه‌ران‌و خزمه‌تگ���وزاری‌‌و دوات���ر‬ ‫تێكه‌ڵكردنیان بە‌خواس���تی‌ گۆڕانكاری‌ سیاسی‪،‬‬ ‫له‌س���ایه‌ی‌ په‌ره‌نه‌س���ه‌ندنی‌ ناڕه‌زایه‌تیه‌كان بۆ‬ ‫جواڵنه‌وه‌یه‌كی‌ سه‌راسه‌ری‌ نیشتمانی‌‪ ،‬بە‌نیمچه‌‬ ‫به‌رده‌وامی‌ ناڕه‌زایه‌تیه‌كانی‌ خس���تۆته‌ به‌رده‌م‬ ‫كۆمه‌ڵ���ێ‌ به‌الڕێدابردن‌و به‌هره‌بردن���ی‌ ناڕه‌وای‌‬ ‫سیاسی له‌ئازار‌و داوای‌ ره‌وای‌ خه‌ڵك‪ .‬په‌نابردنی‌‬ ‫به‌شێ‌ له‌خۆپیشانده‌رانیش بۆ توندوتیژی‌ بۆته‌‬ ‫به‌ڵگه‌ی‌ پشتڕاس���تكردنه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و وێناكردن‌و‬ ‫تۆمه‌تباركردنه‌ی‌ سه‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ناڕه‌زایه‌تی‌ تاكو ئێس���تای‌ ئه‌مجاره‌ی‌‬ ‫هه‌رێمیش ب���ە‌(‪)17‬ی‌ ش���وبات‌و رۆژانی‌ دواتر‬ ‫به‌راورد بكه‌ین‪ ،‬هه‌س���ت بە‌چه‌ند شتێ‌ ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ش‪:‬‬ ‫‪ .1‬بە‌هه‌م���ان ش���ێوه‌ قه‌تیس���مانی‌ له‌زۆنی‌‬ ‫سه‌وزدا‪.‬‬ ‫‪ .2‬سنورداری‌ به‌شداری‌ توێژه‌ جیاوازه‌كان‪.‬‬ ‫‪ .3‬ناڕون���ی‌ داواكاریی���ه‌كان‌و رادیكاڵبون���ی‌‬ ‫زۆرتر‪.‬‬ ‫‪ .4‬هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه‌ تێكه‌ڵبون بە‌توندوتیژیه‌كی‌‬ ‫زۆرتر‪.‬‬ ‫‪ .5‬په‌الماردان���ی‌ باره‌گاكان���ی‌ س���ێ‌ هێ���زه‌‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆنه‌كه‌ی‌ پێش���وو‌و وێناكردنی‌ هێزه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتداره‌كان بە‌(‪)5‬هێز‌و كردنیان بە‌هاوبه‌شی‬ ‫ده‌سه‌اڵت‪.‬‬ ‫‪ .6‬ئام���اژه‌ی‌ به‌غ���دا بە‌ناردن���ی‌ هێ���ز ب���ۆ‬ ‫پڕكردنه‌وه‌ی‌ بۆش���ایی‌ ئه‌منی‌‌و بە‌وته‌ی‌ خۆیان‬ ‫به‌رگ���ری‌ ك���ردن له‌هاواڵتیان���ی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫مه‌ترسیه‌كانی‌ له‌م روه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .7‬زۆرتر به‌هره‌ لێبردن‌و ده‌ستخس���تنه‌ ناو‬ ‫خۆپیشاندانه‌كانه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .8‬ده‌ركه‌وتنی‌ قه‌واره‌یه‌كی‌ نوێ‌ی‌ رادیكاڵ‌و‬ ‫خۆبه‌خاوه‌نكردن���ی‌ جواڵنه‌وه‌ك���ه‌‌و ملمالن���ێ‌‬ ‫له‌گ ‌هڵ‌ ئه‌و كه‌س‌و هێزانه‌ی‌ ده‌یانخواس���ت ئه‌و‬ ‫خاوه‌نداریه‌تیه‌ی���ان له‌گه‌ڵ���دا دابه‌ش بكه‌ن‪ .‬كه‌‬ ‫مه‌به‌ست له‌قه‌واره‌ی‌ (نه‌وه‌ی‌ نوێ‌)یه‌‪.‬‬ ‫‪ .9‬زوو به‌كارهێنان���ی‌ هێ���ز‌و كۆتایی‌ هێنان‬ ‫بە‌خۆپیشاندانه‌كان‪.‬‬ ‫‪ .10‬كۆتایی‌ هاتن بە‌هه‌ژمونی‌ گۆڕان به‌س���ه‌ر‬ ‫جوڵ���ه‌ی‌ ش���ه‌قام‌و ناڕه‌زایه‌تیه‌كان���ه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫له‌قۆناغی‌ راب���ردودا تاڕاده‌یه‌كی‌ به‌رچاو پاوانی‌‬ ‫كردبو وه‌ك ئامرازێكی‌ فشاری‌ سیاسی سوودی‌‬ ‫لێ‌ وه‌رده‌گرت‪.‬‬ ‫كێشه‌ی‌ ناڕه‌زایه‌تیه‌كان‌و ده‌ركه‌وته‌كانی‌‬ ‫جێگه‌ی‌ داخه‌ كه‌ له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ ئێمه‌دا هه‌ندێ‌‬ ‫دۆخ ده‌خوڵقێ‌‪ ،‬كه‌ ته‌نها رێگه‌ بە‌ره‌نگی‌ ر‌هش‌و‬ ‫س���پی‌‌و س���تایش كردن‌و هێرش���كردنه‌ سه‌ر‬ ‫ده‌درێ���ت‪ .‬ره‌خنه‌گرتن‌و بانگه‌ش���ه‌ بۆ بژارده‌ی‌‬ ‫س���ێهه‌م‌و له‌گه‌ڵبونێكی‌ عه‌قاڵنی‌‌و هۆش���یارانه‌‌و‬ ‫ره‌تكردنه‌وه‌یه‌ك���ی‌ به‌رپرس���یارانه‌‪ ،‬فه‌رام���ۆش‬ ‫ده‌كرێت!‬ ‫لێره‌ش���ه‌وه‌ نابێ���ت روناكبی���ر‌و بیرمه‌ن���د‌و‬ ‫سیاس���ه‌تمه‌داری‌ ریفۆرمخ���وازی‌ ك���ورد ته‌نها‬ ‫كاری‌ پشتیوانی‌‌و پیاهه‌ڵدان بێت‪ .‬به‌ڵكو ده‌بێت‬ ‫خه‌سارناس���ی‌ بزوتنه‌وه‌ك���ه‌ ب���كات‌و ره‌خنه‌ی‌‬ ‫لێبگرێت‌و له‌وێیش���ه‌وه‌ هه‌وڵ���ی‌ كامڵتركردن‌و‬ ‫ئاراسته‌ كردنی‌ بدات‪ ،‬به‌ده‌رله‌وه‌ ده‌سته‌بژێره‌كان‬ ‫ئه‌رك���ی‌ خۆی���ان ئه‌نجام ن���اده‌ن‪ ،‬لێره‌ش���ه‌وه‌‬ ‫چه‌ندین پرس���یار ئاراس���ته‌ی‌ ناڕه‌زایه‌تیه‌كان‌و‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیارانی‌ بكرێ���ت‪ ،‬له‌وێن���ه‌ی‌‪ :‬هاتنه‌‬ ‫سه‌رشه‌قام بۆ؟ رۆڵی‌ رێكخراوبون‌و ئامانجابون‬ ‫له‌ناڕه‌زایه‌تیه‌كان���دا چی‌ یه‌؟ بۆ ناڕه‌زایه‌تیه‌كان‬ ‫شكس���ت ده‌خ���ۆن؟ توندوتی���ژی‌ ئام���رازه‌‬ ‫به‌ده‌س���ت خۆپیش���انده‌رانه‌وه‌ یاخ���ود ئامرازه‌‬ ‫دژیان؟ رۆڵی‌ نه‌بونی‌ ده‌س���ه‌اڵتێكی‌ یه‌كگرتوو‬ ‫په‌رتبونی‌ ده‌س���ه‌اڵت‌و زۆنی‌ جی���اواز‌و خودی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌ له‌س���ه‌رنه‌كه‌وتنی‌ ناڕه‌زایه‌تیه‌كاندا‬ ‫چی���ه‌؟ په‌یوه‌ندی‌ ش���ه‌قام‌و ملمالنێ‌ی‌ حیزبی‌و‬ ‫سیاسیه‌كان چین؟ هۆكاره‌كانی‌ به‌الڕێدابردنی‌‬ ‫خۆپیش���اندانه‌كان‌و ره‌نگدانه‌وه‌ی���ان چیه‌؟‪...‬‬ ‫هتد‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر له‌م چوار چێوه‌دا‌و لێره‌دا زۆر بە‌كورتی‌‬ ‫ه���ه‌وڵ‌ ده‌ده‌ی���ن به‌ش���داریه‌ك له‌خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫ره‌هه‌ند‌و ده‌ركه‌وت‌و كێش���ه‌ی‌ خۆپیش���اندان‌و‬ ‫ناڕزایه‌تی���ه‌كان‪ ،‬به‌تایبه‌تی���ش له‌روانگ���ه‌ی‌‬ ‫ناڕه‌زایه‌تیه‌كانی‌ ئه‌مجاره‌وه‌ بكه‌ین‪:‬‬ ‫هاتنه‌ سه‌ر شه‌قام بۆ؟‬ ‫ره‌نگ���ه‌ هه‌ندێ‌ ك���ه‌س بڵێن له‌گ���ه‌ڵ‌ بون ‌ی‬ ‫ئ���ه‌م هه‌مو كێش���ه‌‌و قه‌یرانه‌ له‌هه‌رێم���دا بونی‌‬ ‫ئه‌م جۆره‌ پرس���یارانه‌ زیاده‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ڕاس���تیدا‬ ‫وانیه‌‪ ،‬چونكه‌ پرس���یاره‌كه‌ هێنده‌ی‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫بە‌سروشتی‌ ده‌سه‌اڵت له‌هه‌رێم‌و فۆرمی‌ ئه‌كته‌ری‌‬ ‫ناده‌وڵه‌ت���ی‌ ئه‌و‌و نادامه‌زراوه‌ی���ی‌ هێزه‌كان‌و‬ ‫ئاس���تی‌ به‌هێ���زی‌ ناڕه‌زایه‌تیه‌كان‌و شانس���ی‌‬ ‫به‌رده‌وامی���ان‌و میكانیزمه‌كان���ی‌ گۆڕان���كاری‌‌و‬ ‫هاوكێش���ه‌ سیاس���یه‌كان‌و په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ هێز‬ ‫له‌ئاستی‌ هه‌رێمه‌كه‌دا هه‌یه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندی‌ بە‌خودی‌‬ ‫كێش���ه‌كان‌و قه‌واره‌ی‌ ئه‌وانه‌وه‌ نیه‌‪ ،‬لێره‌ش���دا‬ ‫گرنگ ‌ه بپرسرێت‪:‬‬ ‫ ئایه‌ هاتنه‌ سه‌رش���ه‌قام ئامرازی‌ فش���اری‌‬‫سیاسیه‌؟‬ ‫ رێكارێك���ه‌ بۆ س���ه‌پاندنی‌ پرۆس���ه‌یه‌كی‌‬‫چاكسازیی؟‬

‫تاكو ئێستاش ‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵدا بێت نه‌توانراو‌ه‬ ‫خوێندنه‌وه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫هه‌مه‌الیه‌نه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫رووداوه‌ی‌ مێژو ‌ی‬ ‫ئێمه‌وه‌ بكرێن‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ‌ی ببێت ‌ه‬ ‫هۆ ‌ی پێگه‌یشتن ‌ی‬ ‫زیاتر ‌ی بزوتنه‌و‌ه‬ ‫ناڕه‌زایه‌تیه‌كانی‌ داهاتو‌و‬ ‫سود لێوه‌رگرتنی‬ ‫ بۆ سوود وه‌رگرتنه‌ له‌ده‌رفه‌تێكی‌ دیایكراو‬‫بە‌مه‌به‌س���تی‌ گۆڕانكارییه‌كی‌ سیاسی رادیكاڵ‌‌و‬ ‫خێراو ده‌ست‌وبرد؟‬ ‫ ته‌نها بۆ گه‌یاندنی‌ په‌یامێكه‌ بە‌ده‌سه‌اڵت؟‬‫ بۆ دڵخوازیه‌كی‌ مه‌تڵه‌بی‌ دیاریكراوه‌ یاخود‬‫ئاڵوگۆڕه‌ سیاسی هه‌مه‌الیه‌نه‌؟‬ ‫به‌بێ‌ وه‌اڵمدانه‌وه‌ به‌م پرسیارانه‌‌و دیاریكردنی‌‬ ‫ئامانجی‌ راس���ته‌قینه‌ی‌ خۆپیشاندانه‌كان له‌سه‌ر‬ ‫ئاستی‌ دورمه‌ودا ناڕه‌زایه‌تی‌ ده‌ربڕینه‌كان وزه‌ی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ ناڕه‌زایه‌تیه‌كه‌ به‌هه‌ده‌ر ده‌ده‌ن‬ ‫هه‌ره‌وه���ا ناڕه‌زایه‌تی‌ خ���ۆی‌ ده‌بێته‌ ئامانج‌و‬ ‫ب���ۆ خۆخاڵ���ی‌ كردن���ه‌وه‌ له‌هه‌س���تی‌ نه‌رێنی‌‬ ‫په‌نگخواردوی‌ ناو ده‌رونی‌ به‌ش���ێ‌ له‌جه‌ماوه‌ر‌و‬ ‫به‌تایبه‌تی���ش ن���ه‌وه‌ی‌ ن���وی‌‌و دامركان���ه‌وه‌ی‌‬ ‫تووڕه‌یی‌‌و دواتر سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ی‌ بە‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫وه‌رزی‌ ناكاریگ���ه‌ر ب���ه‌كار ده‌هێنرێت‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫نه‌بونی‌ ئامانجی‌ رۆش���ن‌و رێكه‌وتن له‌سه‌ر كراو‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ به‌رچاوڕون‌و خ���اوه‌ن ئه‌زمون‬ ‫بۆ خۆپیش���اندان‌و ناڕه‌زایه‌تیه‌كان‪ ،‬به‌ره‌نجامی‌‬ ‫نه‌خ���وازراوی‌ جۆراوج���ۆری‌ لێده‌كه‌وێت���ه‌وه‌‬ ‫له‌وانه‌ش‪.‬‬ ‫‪ .1‬به‌الڕێدابردن���ی‌ خۆپیش���اندانه‌كان‌و‬ ‫دورخس���تنه‌وه‌یان له‌ئامانجه‌ راس���ته‌قینه‌كانی‌‬ ‫خه‌ڵ���ك‌و ئاراس���ته‌كردنی‌ له‌الی���ه‌ن هه‌ن���دێ‌‬ ‫كه‌س‌و الی���ه‌ن‌و ده‌زگا هه‌واڵگریی���ه‌ ناوخۆیی‌‌و‬ ‫ده‌ره‌كیه‌كان���ه‌وه‌ ب���ۆ ئامانج���ی‌ جۆراوج���ۆر‬ ‫له‌وانه‌ش‪:‬‬ ‫(‌أ) وێناكردنی‌ خۆپیش���اندان‌و ناڕه‌زایه‌تیه‌كه‌‬ ‫وه‌ك فۆرمێك���ی‌ كاری‌ تێكده‌ران���ه‌‌و‬ ‫گێره‌شێوێنانه‌‪.‬‬ ‫(‌ب) تێكه‌ڵكردنی‌ بە‌توندوتیژی‌ هه‌ڕه‌مه‌كی‌‌و‬ ‫خوێنڕێژی‌‌و وێرانكاری‌‪.‬‬ ‫(‌ج) به‌كارهێنانی‌ بۆ یه‌كالكردنه‌وه‌ی‌ ملمالنێ‌‬ ‫ی‌ حیزبی‌و سیاسی‪.‬‬ ‫(‌د) سوود لێوه‌رگرتنی‌ بۆ زیاتر بێ‌ هێزكردنی‌‬ ‫هه‌رێ���م‌و وێناكردنی‌ وه‌ك���و وێرانه‌یه‌ك‌و مه‌رجی‌‬ ‫زۆرتر سه‌پاندن به‌سه‌ریدا‪.‬‬ ‫(‌ه) بیان���وو داتاش���ین بۆ س���ه‌ركوتكردنی‌‬ ‫ناڕه‌زایه‌تی���ه‌كان به‌تایبه‌تی���ش به‌ه���ۆی‌‬ ‫تێكه‌ڵبونی���ان بە‌توندوتیژی‌‌و هه‌ڵكوتانه‌ س���ه‌ر‬ ‫دام‌و ده‌زگا گشتی‌ یه‌كان‪.‬‬ ‫(‌و) چاوترس���اندنی‌ خه‌ڵ���ك‌و راڕاكردنی���ان‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌داهاتوودا به‌ش���داری‌ له‌و جۆره‌‬ ‫چاالكیانه‌دا نه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫(‌ز) تۆمه‌تباركردن���ی‌ ناڕه‌زایه‌تیه‌كان به‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌س���تی‌ ده‌ره‌كی‌ له‌پش���ته‌وه‌یه‌‌و په‌یوه‌ندیان‬ ‫بە‌خواستی‌ ره‌وای‌ خه‌ڵكه‌وه‌ نیه‌‪.‬‬ ‫(‌ح) دابه‌ش���كردنی‌ خودی‌ خۆپیش���انده‌ران‬ ‫بە‌خۆپیش���انده‌ر‌ی‌ ب���اش‌و خ���راپ‌و پابه‌ن���د‌و‬ ‫توندوتیژ‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌وه‌ش ره‌نگدانه‌وه‌ی‌ به‌س���ه‌ر‬ ‫چۆنیه‌ت���ی‌ مامه‌ڵه‌كردن���ی‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ ك���ۆی‌‬ ‫ناڕه‌زایه‌تیه‌كاندا ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌م گ���ه‌ڕه‌ی‌ خۆپیشاندانه‌كانیش���دا‬ ‫بینیمان ده‌رخه‌ری‌ ئه‌و راسته‌ی‌ سه‌ره‌وه‌ن‪:‬‬ ‫(أ‌) هه‌رزوو خۆپیشاندانه‌كان تێكه‌ڵ‌ بە‌كاری‌‬ ‫توندوتیژی‌‌و هێشكردنه‌ سه‌ر دام‌و ده‌زگا گشتی‌‬ ‫یه‌كان‌و باره‌گا حیزبیه‌كان كران‪.‬‬ ‫(ب‌) به‌گوێره‌ی‌ زانیاریه‌كان ناڕه‌زایی‌ خه‌ڵك‬ ‫قۆزرای���ه‌وه‌ ب���ۆ یه‌كالی���ی‌ كردن���ه‌وه‌ی‌ هه‌ندێ‌‬ ‫ملمالنی‌‌و ناكۆكی‌ حیزبی‌و سیاس���ی له‌ئاس���تی‌‬ ‫نێوخۆ‌و هه‌رێمه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫كێشه‌ی‌ خۆبه‌خاوه‌نكردنی‌ سیاسی‌و ئامانجێكی‌‬ ‫نوێی‌ خۆپیشاندانه‌كانی‌ ئه‌مجاره‌‬ ‫مێژوی‌ ناڕه‌زایه‌تیه‌كان له‌(‪)17‬ی‌ ش���وباته‌وه‌‬ ‫تا ئه‌م گه‌ڕه‌ی‌ مانگی‌ (‪)2017/12‬ش ده‌رخه‌ری‌‬ ‫كێش���ه‌ خۆ به‌خاوه‌ننه‌كردن���ی‌ فه‌رمی‌ حیزببو‬ ‫بۆ ناڕەزایەتی‌‌و خۆپیش���اندانه‌كان‪ .‬حیزبه‌كانی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ یه‌كێت���ی‌‌و پارتی‌‌و بە‌پله‌ی‌ یه‌كه‌میش‬ ‫گۆڕان بە‌حوكم���ی‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌قۆناغ���ی‌ رابردودا‬ ‫ش���ه‌قام نیمچ���ه‌ پاوانكراوی‌ ئه‌و ب���وە‪ ،‬ئاماده‌‬ ‫نه‌بون بە‌فه‌رمی‌ خاوه‌ندارێتی‌ له‌خۆپیشاندانه‌كان‬ ‫بك���ه‌ن‌و س���ه‌ركرده‌كانیان له‌پێش���ه‌وه‌ی‌‬ ‫ری���زی‌ خۆپیش���اندانه‌كاندا بن‌و لێپرس���راوێتی‌‬

‫به‌ره‌نجامه‌كانی‌ بگرنه‌ ئه‌س���تۆ‪ ،‬ره‌نگه‌ هۆكاری‌‬ ‫به‌شێ‌ له‌مه‌ش ئه‌م خااڵنه‌ی‌ خواره‌وه‌ بێت‪:‬‬ ‫ سه‌یركردنی‌ جوڵه‌ی‌ ش���ه‌قام‌و ناڕه‌زایه‌تی‌‬‫وه‌ك ئامرازێكی‌ فش���اری‌ سیاسی‌و حیزبی نه‌ك‬ ‫رێگایه‌ك بۆ به‌دیهێنانی‌ ئاڵوگۆڕ له‌ڕێ‌ی‌ خودی‌‬ ‫ئه‌وه‌وه‌‪.‬‬ ‫ گومانكردن له‌سه‌ركه‌وتنی‌ ناڕه‌زایه‌تیه‌كان‌و‬‫نه‌ش���كانه‌وه‌ی‌ به‌س���ه‌ر حیزبه‌كاندا‌و نائومێدی‌‬ ‫له‌بارودۆخه‌كه‌‪.‬‬ ‫ وێناكردنی‌ واقیعه‌كه‌ به‌وه‌ی‌ پانتایی‌ ناڕه‌زایی‌‬‫جه‌م���اوه‌ری‌ دژ بە‌پارته‌ حوكمڕانه‌كان له‌بازنه‌ی‌‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن‌و حیزبە‌ناڕازییه‌كان فراوانتره‌‪.‬‬ ‫ ترس���ان له‌وه‌ی‌ خۆپیش���اندانه‌كان به‌الڕێدا‬‫ببرێ���ن‌و به‌ره‌نجامه‌كانی���ش به‌س���ه‌ر ئه‌واندا‬ ‫بشكێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ الوازی‌ كلتوری‌ كاری‌ مه‌ده‌نی‌‌و ئۆپۆزیسیۆن‬‫بون‪.‬‬ ‫ بڕوابون به‌وه‌ی‌ كه‌ شه‌قام گوزارشتی‌ دوەمه‌‬‫له‌بنكه‌ی‌ جه‌ماوه‌ری‌ حیزبە‌ناڕازییه‌كان‪.‬‬ ‫ خۆیه‌كالی���ی‌ نه‌كردن���ه‌وه‌ له‌نێ���وان كاری‌‬‫په‌رله‌مان���ی‌‌و رێكاری‌ جواڵنه‌وه‌ی‌ ش���ه‌قام وه‌ك‬ ‫دوا رێكار بۆ گۆڕانكاری‌‪ .‬واته‌ ته‌مومژاوی‌ بونی‌‬ ‫دیدی‌ ریفۆرمخوازانه‌‌و تیام���ان له‌نێوان ئه‌وه‌ی‌‬ ‫دڵ‌ ده‌یخوازێ‌‌و عه‌قڵ‌ له‌ڕێ‌ی‌ حس���اب كردن بۆ‬ ‫هاوكێش���ه‌ی‌ هێز‌و جه‌بری‌ سیاس���ی رێگای‌ پێ‌‬ ‫نادات‪.‬‬ ‫حیزبه‌كان له‌ڕاب���ردودا بە‌پاڵپش���تی‌ كردنی‌‬ ‫خۆپیش���اندانه‌كان‌و نیمچ���ه‌ خۆبه‌خاوه‌نكردنی‌‬ ‫له‌دوای‌ ته‌واو بونیان‌و ته‌وزیفكردنی‌ سیاس���ی‬ ‫به‌ره‌نجامه‌كان���ی‌ وانیانهێن���اوه‌ ئ���ه‌م ج���ۆره‌‬ ‫خۆبه‌خاوه‌ننه‌كردن���ه‌ش له‌ڕاب���ردودا ئ���ه‌م‬ ‫به‌ره‌نجامانه‌ی‌ خواره‌وه‌ی‌ لێكه‌وتۆته‌وه‌‪:‬‬ ‫‪ .1‬ئاسان به‌الڕێدابردنی‌ خۆپیشاندانه‌كان‪.‬‬ ‫‪ .2‬ناڕونی‌ داوا‌و دروشم‌و ئامانجه‌كان‪.‬‬ ‫‪ .3‬نه‌بون���ی‌ س���تراتیژێكی‌ درێژخای���ه‌ن بۆ‬ ‫به‌یه‌كه‌وه‌ به‌ستنه‌وه‌ی‌ هه‌ڵقه‌كانی‌‌و دروستكردنی‌‬ ‫كه‌ڵه‌كه‌بون بە‌ئامانجی‌ به‌دیهێنانی‌ ئامانجه‌كان‌و‬ ‫گۆڕانكاری‌‬ ‫‪ .4‬كه‌متوانایی‌ ته‌وزیفكردنی‌ سیاسی‌و جوڵه‌ی‌‬ ‫شه‌قام‌و زۆر حس���اب نه‌كردنی‌ ده‌سه‌اڵت بۆی‌‌و‬ ‫بێ‌ باكی‌ له‌په‌نابردن بۆ هێز‪ ،‬بە‌مه‌به‌س���تی‌ زوو‬ ‫سه‌ركوتكردنی‌‪.‬‬ ‫‪ .5‬دیارنه‌بون���ی‌ س���ه‌ركردایه‌تیه‌كی‌ خاوه‌ن‬ ‫ئه‌زمون ب���ۆ ناڕه‌زایه‌تیه‌كان‌و س���وود وه‌رگرتن‬ ‫له‌جوڵه‌ی‌ ش���ه‌قام ب���ۆ ئامانجی‌ تاكه‌كه‌س���ی‌‬ ‫چاالكوانی‌ سیاس���ی‌و دروس���تكردنی‌ پاڵه‌وانی‌‬ ‫س���اخته‌ی‌ قه‌یران���ه‌كان بە‌حوكم���ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌زمون���ه‌ جیهانی���ه‌كان پێم���ان ده‌ڵێ���ن (‬ ‫چاالكوان���ه‌ سیاس���یه‌كان له‌بنچین���ه‌دا بای���ه‌خ‬ ‫بە‌برانه‌وه‌ی‌ پرس���ه‌كان ن���اده‌ن هێنده‌ی‌ بایه‌خ‬ ‫به‌ڕاگه‌یاندنه‌كان‌و هه‌ڵوێس���ته‌كان بۆ ناوبانگی‌‬ ‫تاك���ه‌ كه‌س���ی‌ ده‌ده‌ن )‪( ..‬نه‌فره‌تی‌ هه‌زاره‌‬ ‫بۆچ���ی‌ چاالكیی‌ گۆڕانخوازه‌انه‌ س���ه‌رناكه‌وێت‪،‬‬ ‫وه‌رگێڕانی‌ هه‌ڵكه‌ه‌وت عبدالله‪ ،‬ال‪)73‬‬ ‫‪ .6‬بە‌درێژایی‌ رۆژگار كاڵبونه‌وه‌‌و كه‌مبونه‌وه‌ی‌‬ ‫رۆڵی‌ حیزبه‌كان له‌به‌ر چاوی‌ به‌شێ‌ له‌جه‌ماوه‌ر‌و‬ ‫خودی‌ بنك���ه‌ حیزبی���ه‌كان‌و وێناكردنیان وه‌ك‬ ‫هێزی‌ بێهه‌ڵوێست‌و خاوه‌ن به‌رژه‌وه‌ندی‌؟‪.‬‬

‫به‌دی‌ بێنن‪.‬‬ ‫دوەم‪ :‬هێزه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێم‪:‬‬ ‫كاتبه‌ن���دی‌ خۆپیش���اندنه‌كان بە‌جۆرێك بو‬ ‫والێكبدرێته‌وه‌ كه‌ ده‌ستی‌ ده‌وروبه‌ر‌و به‌تایبه‌تیش‬ ‫به‌غ���دا‌و هاوپه‌یمانێت���ی‌ ی���ه‌ هه‌رێمایه‌تیه‌كانی‌‬ ‫تێخراوه‌ بە‌مه‌به‌س���تی‌ به‌الڕێدابردن‌و خوڵقاندنی‌‬ ‫ف���ه‌وزا‌و زه‌مینه‌س���ازكردن بۆ په‌ره‌س���ه‌ندنی‌‬ ‫توندوتیژی���ه‌كان‌و نانه‌وه‌ی‌ ئ���اژاوه‌ی‌ نێوخۆی‌‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت بیركردن���ه‌وه‌ له‌هێنانه‌وه‌ی‌ هێز به‌ناوی‌‬ ‫كۆنترۆڵكردنی‌ دۆخه‌كه‌‌و به‌رگری‌ له‌هاواڵتیان‪.‬‬ ‫سێهه‌م‪:‬جواڵنه‌وه‌ی‌ نه‌وه‌ی‌ نوێ‌‪:‬‬ ‫جی���اوازی‌ خۆپیش���اندانه‌كانی‌ ئه‌مج���اره‌‬ ‫له‌جارانی‌ ت���ر خۆبه‌خاوه‌نكردنی‌ نه‌وه‌ی‌ نوێ‌ بو‬ ‫بۆ خۆپیشاندانه‌كان‪ ،‬كه‌ جۆرێ‌ له‌(احراج)ی‌ بۆ‬ ‫هێزه‌كانی‌ تر دروستكرد‪ ،‬هه‌روه‌ك رونه‌ گوتاری‌‬ ‫سیاس���ی ئه‌م قه‌واره‌ سیاس���یه‌ له‌سه‌ر بناغه‌ی‌‬ ‫كۆتایی‌ هێنان بە‌ده‌س���ته‌بژێری‌ باوی‌ سیاسی‌و‬ ‫حوكمڕان‌و كۆی‌ حیزبه‌كان داڕێژراوه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وان بە‌ئاش���كرا ده‌ڵێن‪ :‬س���ێ‌ پارته‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ یه‌كێت���ی‌‌و پارتی���ش به‌ش���ێكن‬ ‫له‌ده‌س���ه‌اڵت‌و ئه‌ركی‌ خۆیان جێ‌به‌جێنه‌كردوە‌و‬ ‫خاوه‌ن به‌رژه‌وه‌ندین‌و رۆڵ‌‌و س���ه‌رده‌میان ته‌واو‬ ‫بوە‌و ده‌بێت بڕۆن؟‪ .‬هه‌ربۆیه‌ هێرشكردنه‌ سه‌ر‬ ‫باره‌گای‌ ئه‌و سێ‌ الیه‌نه‌ بە‌قازانجی‌ ئه‌م گوتاره‌‬ ‫ته‌واو بو‪ .‬ته‌نانه‌ت بواری‌ ئه‌وه‌ش���ی‌ نه‌هێشته‌وه‌‬ ‫وه‌ك جاران���ی‌ ت���ر دوای‌ خۆپیش���اندانه‌كان‬ ‫هه‌وڵ���ی‌ نوێنه‌رایه‌ت���ی‌ كردنی‌ سیاس���ی بده‌ن‪،‬‬ ‫لێره‌ش���ه‌وه‌ ده‌توانی���ن بڵێین به‌ش���ێكی‌ گرنگ‬ ‫له‌رادیكاڵبونی‌ دروشمه‌كانی‌ ئه‌مجاره‌‌و میكانیزمه‌‬ ‫به‌كارهاتوەكان‪ ،‬هێنده‌ی‌ مه‌به‌ست تۆخكردنه‌وه‌‌و‬ ‫خه‌ماڵندنی‌ ناس���نامه‌‌و گوتارێكی‌ سیاسی نوێ‌‬ ‫بە‌مه‌به‌ستی‌ راكێشانی‌ ده‌نگ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‬ ‫داهات���وودا بو‪ ،‬ب���ه‌و ئه‌ندازه‌ ب���ۆ به‌دیهێنانی‌‬ ‫ئاڵوگ���ۆڕ ل���ه‌ڕێ‌ی‌ خۆپیش���اندانه‌كانه‌وه‌ نه‌بو‪،‬‬ ‫واته‌ له‌ناو هه‌ناوی‌ خۆپیشاندنه‌كانی‌ ئه‌مجاره‌دا‬ ‫به‌ره‌به‌ندی‌‌و سروش���تی‌ ملمالنێ���كان گۆڕانیان‬ ‫به‌سه‌ردا هاتبو‪ ،‬ته‌نها له‌ملمالنێ‌ له‌گ ‌هڵ‌ پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتیدا قه‌تیس نه‌درابو‪ ،‬واته‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‬ ‫له‌الیه‌ك‌و هێزه‌كان���ی‌ تر‌و خه‌ڵك له‌الیه‌ك نه‌بو‪.‬‬ ‫به‌ڵكو ملمالنێ‌ی‌ ناو خ���ودی‌ یه‌كێتی‌‌و له‌وه‌ش‬ ‫گرنگت���ر نێوان ن���ه‌وه‌ی‌ نوێ‌‌و س���ێ‌ پارته‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ پارت���ی‌‌و یه‌كێتی‌ تێكه‌ڵ‌ بە‌پرس���ه‌كه‌‬ ‫ب���و بو‪ .‬كه‌ ئ���ه‌وه‌ش دیمه‌نه‌ك���ه‌ی‌ هێنده‌ی‌ تر‬ ‫ئاڵۆزت���ر كردبو‪ ،‬ئه‌مه‌ش وایكرد وێنای‌ دۆخه‌كه‌‬ ‫وه‌ك وێران���ه‌‌و چۆڵه‌وانیه‌كی‌ سیاس���ی بكرێت‪،‬‬ ‫كه‌ پێویس���تی‌ بە‌پڕكردنه‌وه‌‌و بیناكردنه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫هه‌مه‌الیه‌نه‌ هه‌یه‌‪ ،‬له‌ڕێ‌ی‌ تێپه‌ڕاندنی‌ كۆی‌ ئه‌و‬ ‫بونه‌ حیزبیه‌ی‌ هه‌یه‌‪ .‬ئه‌وه‌ش ده‌خوازێت ئه‌ركی‌‬ ‫وروژان���دن‌و هێنان���ه‌ سه‌رش���ه‌قام‌و رادیكاڵبون‬ ‫ببێت���ه‌ ئامرازی‌ كۆكردنه‌وه‌ی‌ سیاس���ی له‌پێناو‬ ‫م���ژده‌دان بە‌ئاینده‌یه‌كی‌ جیاوازت���ری‌ حیزبی‌و‬ ‫سیاس���ی‪ .‬به‌ده‌ر له‌وه‌ی‌ كه‌ ئایه‌ ئه‌م گوتاره‌ش‬ ‫دوای‌ هه‌ڵبژاردن له‌ڕێ‌ی‌ سنورداركردنی‌ جوڵه‌‌و‬ ‫جه‌بره‌كان���ی‌ لێپرس���راوێتی‌‌و واقیعی‌ سیاس���ی‬ ‫خۆی‌ ده‌بێت���ه‌وه‌ بە‌حیزبێ‌ له‌پاڵ‌ حیزبه‌كانی‌ تر‬ ‫یاخ���ود وه‌ك خۆی‌ ده‌ڵێت‪ :‬له‌دۆخی‌ ش���ۆڕش‌و‬ ‫پاكیزه‌یی‌‌و زیندوێتی‌‌و خۆبه‌خش���یی‌ به‌رده‌وامدا‬ ‫ده‌مێنێته‌وه‌؟!‪.‬‬

‫خاوه‌ندارێتی‌ سیاسی‌و جیاواز ‌ی‬ ‫ئه‌م گه‌ڕه‌ی‌ خۆپیشاندانه‌كان‬ ‫وه‌ك به‌ره‌نجام���ێ‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌پێش���ه‌وه‌‬ ‫ئاماژه‌مان پێك���رد‌و قوڵبون���ه‌وه‌ی‌ قه‌یرانه‌كان‬ ‫له‌هه‌رێم���دا‌و هاتنه‌ كای���ه‌ی‌ دۆخی‌ ناڕازی‌ بون‌و‬ ‫له‌هه‌م���ان كاتدا ب���ون له‌حكومه‌ت���دا‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫به‌هۆی‌ ره‌نگدان���ه‌وه‌ی‌ رووداوه‌كانی‌ دوای‌ (‪16‬‬ ‫ئۆكتۆبه‌ر)‌و هه‌وڵدان بۆ ته‌وزیفكردنی‌ سیاس���ی‬ ‫بە‌گوێره‌ی‌ زانیاری‌‌و لێكدانه‌وه‌كان‌و س���ه‌رنجدان‬ ‫له‌واقیعی‌ ناڕه‌زایه‌تیه‌كان‪،‬‬ ‫ناڕه‌زایه‌تیه‌كانی‌ ئه‌مجاره‌ ه���ه‌رزوو ته‌وزیفی‌‬ ‫سیاس���ی كران‌و یه‌كێ‌ له‌ئامانجه‌ هاوبه‌شه‌كه‌ی‌‬ ‫نێوان كۆمه‌ڵێ‌ هێ���ز‌و الیه‌نی‌ جیاواز‌و له‌هه‌ندێ‌‬ ‫رووش���ه‌وه‌ دژ بە‌ی���ه‌ك‪ ،‬ب���و بە‌هه‌وڵ���دان بۆ‬ ‫تێكش���كاندنی‌ هه‌رسێ‌ هێزه‌ به‌ش���داربوەكه‌ی‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ (گۆڕان‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵ‌‪ ،‬یه‌كگرتوو) كه‌ ئۆپۆزیسیۆنی‌ كۆنیشیان‬ ‫پێكده‌هێنا‌و وێناكردنیان وه‌ك به‌شێ‌ له‌ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫س���زادانیان ل���ه‌و س���ۆنگه‌وه‌‪ .‬بە‌واتایه‌ك���ی‌ تر‬ ‫فراوانكردنی‌ بازنه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵت‌و درێژكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كێشه‌ی‌ ره‌وایه‌تی‌ سیاسی له‌یه‌كێتی‌‌و پارتیه‌وه‌‬ ‫بۆ كۆی‌ سیستمی‌ حیزبی له‌ئارادابووی‌ باو‪.‬‬ ‫زانیاری‌‌و لێكدانه‌وه‌كان ده‌ڵێن سێ‌ الیه‌ن له‌م‬ ‫پرۆسه‌دا كه‌ ئاماژه‌كه‌ی‌ له‌هه‌ڵكوتان سه‌ر باره‌گا‬ ‫حیزبیه‌كان‌و س���وتاندنیاندا خ���ۆی‌ ده‌بینێته‌وه‌‬ ‫به‌شداربون‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬هه‌ندێ‌ ده‌زگای‌ ناوخۆیی بە‌ئامانجی‌‪:‬‬ ‫‪ .1‬س���نوورداركردنی‌ خۆپیش���اندانه‌كان‌و‬ ‫وێناكردن���ی‌ بۆ به‌ش���ه‌كه‌ی‌ ت���ری‌ هه‌رێم وه‌ك‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ی‌ ئاژاوه‌گێڕی‌‌و تێكدان‌و سه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫ترس‪.‬‬ ‫‪ .2‬یه‌كالكردنه‌وه‌ی‌ هه‌ندێ‌ كێش���ه‌ی‌ ده‌رون‬ ‫حیزبیی‪.‬‬ ‫‪ .3‬تێكه‌ڵكردن���ی‌ ئه‌وراق���ه‌كان‌و هه‌وڵدان بۆ‬ ‫نیش���اندانی‌ س���ێ‌ هێزه‌كه‌ی‌ تر وه‌ك هاوبه‌شی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و سزادانیان له‌سه‌ر بونیان له‌حكومه‌تدا‌و‬ ‫له‌هه‌مان كاتدا خۆ بە‌ئۆپۆزیسیۆن نیشاندان‪.‬‬ ‫‪ .4‬وێناكردن���ی‌ خۆپیش���اندانه‌كان وه‌ك‬ ‫هه‌وڵی‌ تێكده‌رانه‌‌و پاس���او به‌ده‌س���ته‌وه‌دانبون‬ ‫زوو س���ه‌ركوتكردنی‌‌و س���وتاندنی‌ وه‌ره‌ق���ه‌ی‌‬ ‫خۆپیش���اندان‌و نائومێدكردنی‌ هێز‌و الیه‌نه‌كان‌و‬ ‫شه‌قام له‌وه‌ی‌ بتوانن له‌م رێگه‌وه‌ خواسته‌كانیان‬

‫پوخته‌ی‌ مه‌به‌ست‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ مه‌به‌س���تمان ب���و ل���ه‌م وت���اره‌دا‬ ‫س���ه‌رنجی‌ بۆ رابكێش���ین هێنانه‌ كایه‌ی‌ پرسی‬ ‫خه‌ساره‌تناسی‌ خۆپیش���اندانه‌كان‌و بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ناڕه‌زایه‌تی‌ جه‌ماوه‌ریه‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تاندا‪،‬‬ ‫كه‌ له‌ئێس���تادا با درێژیش نه‌بێ���ت مێژویه‌كی‌‬ ‫بۆ خ���ۆی‌ په‌یداكردوە‪ ،‬ئه‌وه‌ش ب���ه‌وه‌ ده‌بێت‬ ‫له‌دۆخی‌ پیاهه‌ڵدانی‌ سیاسی‌و خۆبه‌خاوه‌نكردنی‌‬ ‫س���ۆزدارانه‌‌و رووپامای���ی‌ فیك���ری‌‌و سیاس���ی‬ ‫ده‌ربچین‌و بیانكه‌ین بە‌بابه‌تی‌ تێڕامانی‌ ره‌خنه‌ی‌‬ ‫فكری‌‌و سیاس���ی‪ .‬هه‌روه‌ها كردنیان بە‌ته‌وه‌ره‌ی‌‬ ‫باس‌و خواس‌و تاوتوێكردنی‌ زانستی‌‌و ئه‌كادیمی‌‪.‬‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ناڕه‌زایه‌ت���ی‌ نه‌بێت���ه‌ دیارده‌یه‌كی‌‬ ‫وه‌رزی‌‌و ده‌ربڕینی‌ هه‌ستی‌ خه‌فه‌كراو‌و هه‌ڵچونی‌‬ ‫سیاسی‌و كاتی‌‌و سه‌رچاوه‌ی‌ توندوتیژی‌‪ ،‬هه‌مو‬ ‫جارێكیش ته‌واوبونی‌ بە‌خوێنی‌ چه‌ند گه‌نجێكی‌‬ ‫ئه‌م واڵت���ه‌‪ .‬ئه‌م پرس���ه‌ پێویس���تی‌ بە‌دوباره‌‬ ‫خوێندنه‌وه‌‌و هه‌ڵس���ه‌نگانه‌وه‌‌و ئاراس���ته‌كردن‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬وه‌ ده‌بێ���ت خۆپیش���اندانی‌ مه‌تڵه‌بی‌‌و‬ ‫س���نوردار له‌گه‌ڵ‌ ئه‌و خۆپیشاندان‌و ناڕه‌زاییانه‌‬ ‫له‌یه‌ك���دی‌ جیابكرێن���ه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ داوا‌و ره‌هه‌ندی‌‬ ‫سیاس���یان هه‌یه‌‌و په‌یوه‌ندیان بە‌كۆی‌ سیستمه‌‬ ‫سیاس���یه‌كه‌وه‌ هه‌ی���ه‌‪ .‬ئه‌م���ه‌ی‌ دوەمیش���یان‬ ‫له‌په‌یوه‌ندی‌ بە‌كۆمه‌ڵێ‌ پرسی وه‌كو‪:‬‬ ‫ واقیعی‌ ناده‌وڵه‌تی‌ بونی‌ كوردستانی‌ باشور‌و‬‫هه‌ستیاری‌ مه‌سه‌له‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كه‌‪.‬‬ ‫ ریفۆرمخوازی‌‌و گۆڕانخوازی‌‪.‬‬‫ سروشتی‌ ده‌سه‌اڵت له‌هه‌رێمدا‌و مۆدێله‌كه‌ی‌‌و‬‫ئه‌و وه‌سفه‌ی‌ بۆی‌ گونجاوه‌‪.‬‬ ‫ واقی���ع‌و دۆخ���ی‌ له‌ئاراداب���ووی‌ هه‌رێم كه‌‬‫له‌نه‌بونی‌ ده‌س���ه‌اڵتێكی‌ راسته‌قینه‌ی‌ یه‌كگرتو‪،‬‬ ‫بون���ی‌ زۆن���ی‌ حیزب���ی‌و نه‌بونی‌ رای‌ گش���تی‌‌و‬ ‫دابه‌ش���بونی‌ چه‌ندس���ه‌ره‌ی‌ كۆمه‌ڵگ���ه‌دا خۆی‌‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ كێش���ه‌ی‌ بزوتنه‌وه‌ ناڕه‌زایه‌تیه‌كان له‌سه‌ر‬‫ئاستی‌ دنیادا‪.‬‬ ‫ سروشت‌و سیستمی‌ حیزبایه‌تی‌ له‌هه‌رێمدا‪.‬‬‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌ك���ه‌م‌و كورتیه‌كانی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ناڕه‌زایه‌ت���ی‌ هه‌رێم تێبگه‌ی���ن‌و وای‌ لێ‌ بكه‌ین‬ ‫ببێته‌ ئامرازی‌ په‌ره‌دان بە‌پانتایی‌ دیموكراسی‌‌و‬ ‫به‌شداری‌ سیاسی‌و ئاڵ‌‌و گۆڕی‌ مه‌ده‌نی‌‌و دوباره‌‬ ‫بیناكردنه‌وه‌ی‌ سیستم‌و ئه‌خالقی‌ مه‌ده‌نی‌‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )608‬سێشه‌ممه ‪2018/1/9‬‬

‫سەرنجێک لەتەریقەت‬ ‫پارێزەر‪ ،‬عیماد حەمید عەلی‬ ‫س���ەرەتای دەس���ت پێکردنی کاری‬ ‫ئیس�ل�امییەکان لەکوردستان کارکردن‬ ‫بووب���و ئاڕاس���تەی پەروەردەکردنی‬ ‫تاک‌و خێزان‌و کۆمەڵ‪ ،‬لەسەر بنەمای‬ ‫تیۆریاک���ەی حەس���ەن بەنن���ا کە بۆ‬ ‫دروس���ت کردنی دەوڵەتی ئیس�ل�امی‬ ‫پێویس���تە س���ەرەتا تاک پ���ەروەردە‬ ‫بکرێت پاش���ان خێزان پاشان کۆمەڵ‪،‬‬ ‫شێوازی کارکردنی ئیسالمییەکان بەم‬ ‫ش���ێوازە لە‌سەرەتای هەش���تاکانەوە‬ ‫بە‌گەرم‌و گوڕی بەردەوام بو تا کۆتایی‬ ‫ن���ەوەدەکان‪ ،‬لەکۆتایی نەوەدەکانەوە‬ ‫تائێس���تا بەت���ەواوی ش���ێوازی‬ ‫کارکردن���ی ئیس�ل�امییەکان گۆڕاوە‪،‬‬ ‫لەپەروەردەکردن���ەوە بۆ سیاس���ەت‬ ‫لە‌کارک���ردن ب���ۆ پ���ەروەردەوە ب���ۆ‬ ‫کارکردن بۆ بەرزبونەوە بەپەیژەکانی‬ ‫دەسەاڵت‪ ،‬لەئوس���رەکانی مزگەوتەوە‬ ‫بۆ کوتلەکانی ناو حیزب لەتێکۆش���ان‬ ‫بۆ بەرزکردنەوەی ئاس���تی وش���یاری‬ ‫دەوروبەر بۆ بەکارهێنانی دەوروبەر بۆ‬ ‫مەرامەتایبەتی‌و حیزبییەکان‪ ،‬ئەوەی‬ ‫کە لەئێس���تای ئیس�ل�امییەکان جێی‬ ‫سەرسوڕمانە ون بونیانە لەئاڕاستەی‬ ‫کارکردنی���ان کە نەدەزانن سیاس���ەت‬ ‫بەمانا وردو تەندروس���ت‌و لێزانانەکەی‬ ‫بکەن‌و نەدەشتوانن وەک جاران کاری‬ ‫بانگ���ەوازو پ���ەروەردەو خێرخوازیش‬ ‫بک���ەن‪ ،‬بەپێچەوان���ەوە کاردەک���ەن‬ ‫ب���ۆ تێکەڵکردنی هەم���و ئەوانە لەناو‬ ‫مەنجەڵێکداو هەوڵدان بۆ کواڵندنێکی‬

‫ب���ێ ئاکامی هەموی���ان بەیەکەوە‪ ،‬کە‬ ‫بەم ئاڕاس���تە بڕوات نە داهاتویەکیان‬ ‫لە‌سیاسەتدا دەبێت نە ئەو هێزەشیان‬ ‫دەبێت ل���ەڕوی دینیەوە کە خەڵک بۆ‬ ‫خۆیان رابکێشن‌و لەدواتردا بیانکەنەوە‬ ‫بەدەنگدەری مەالو واعیزە دینییەکانی‬ ‫خۆیان ب���ۆ پۆس���تەکانی پەرلەمان‌و‬ ‫ئەنجومەنی پارێزگاکان‪ ،‬کە سەرەڕای‬ ‫چەندی���ن هەوڵی ناوخۆیی لەئاس���تی‬ ‫بااڵ لەن���او حیزبە‌ئیس�ل�امییەکان بۆ‬ ‫پۆلێ���ن ک���ردن‌و جیاکردن���ەوەی ئەم‬ ‫کێڵگانەی کارک���ردن بەجیاکردنەوەی‬ ‫ئاڕاس���تە بانگخ���وازی‌و پەروەردەیی‬ ‫لەجواڵنەوە سیاسییە کە بۆ ئەوەی نە‬ ‫سیاس���ییەکان فتوا دەربکەن‌و خەڵک‬ ‫بەنادروستی پەروەردەکەن نە پۆستە‬ ‫بااڵکانیش پڕ ببن لە‌کەسانی واعیز‪ ،‬کە‬ ‫ئەمەش بۆ خۆی جۆرێکە لەئیستغالل‬ ‫کردنی دین ب���ۆ کۆکردنەوەی دەنگ‌و‬ ‫پاشەکش���ە کردنیشە بەسیاسییەکانی‬ ‫ن���او حی���زب‌و گوێڕای���ەڵ بونیان بۆ‬ ‫ئاڕاس���تە وەعزییەکە(کە بەمەبەست‬ ‫وش���ەی بانگخواز بەکارناهێنم) بەاڵم‬ ‫بەداخەوە هەمو ئەو هەواڵنە توش���ی‬ ‫شکس���ت‌و پاشەکش���ەبون‪ ،‬تەنانەت‬ ‫ئەو کەسانەش���ی لەهەوڵ���دا بون بۆ‬ ‫ئەم بابەتە چ لەئاستە سیاسییەکە چ‬ ‫لەئاستە فیکرییەکە توشی لێپێچونەوە‬ ‫بون لەالیەن کەس���انی بااڵدەستی ناو‬ ‫حیزبە‌‌ئیسالمییەکان‪..‬‬ ‫ئەوەی کە لێرەدا دەمەوێت لەسەری‬ ‫بوەستم شێواندنی خیتابی دینی‌و فیکری‬ ‫دینیە لەالیەن الیەنە ئیسالمییەکانەوە‬ ‫بەهۆی جیاوازی ئاراس���تەی سیاسی‬

‫الیەن���ە ئیس�ل�امییەکانەوە کە بوەتە‬ ‫هۆی سەرلێشێواندنی جەماوەرەکەیان‬ ‫بەه���ۆی گواس���تنەوەی ش���ێوازی‬ ‫کارکردن‌و ئامانجەکەیان لەسەر تاک‌و‬ ‫خێ���زان‌و کۆمەڵ بۆ تەرکیز خس���تنە‬ ‫سەر پڕۆسە سیاسیەکە کە لەدواجاردا‬ ‫دوای ه���ەردو کەروێش���کەکە کەوتن‌و‬ ‫هیچکامیش���یان بۆ نەگیرا‪ ،‬س���ااڵنێک‬ ‫خەریکی دروست کردن‌و بەڕەمزکردنی‬ ‫ژمارەیەک ک���ەس‌و پیاوی ئایینی بون‬ ‫لەناو خەڵک���داو لەدواجاردا پااڵوتنیان‬ ‫بۆ پۆستە فەرمییەکان کە بەم هۆکارە‬ ‫ژمارەیەک���ی بەرچاویان لە‌گۆڕەپانەکە‬ ‫ون بون ئ���ەو کاریگەرییەیان نەما کە‬ ‫هەی���ان بو‪ ،‬هەن���دێ جاریش ملمالنێ‬ ‫سیاسییەکان لەناو حیزبە‌‌ئیسالمییەکان‬ ‫تا ئاستی لەیەک ترازان‌و ملمالنێی توند‬ ‫رۆش���توە‌و هەندێ جاریش کەسانێک‬ ‫لەئاس���تی بااڵ هەڕەش���ەی دەس���ت‬ ‫لەکارکێش���انەوەیان ک���ردوە ئەگ���ەر‬ ‫نەکرێنە وەزیر یان ئەندامی پەرلەمان‬ ‫ک���ە ئەم���ەش دروس���ت پێچەوانەی‬ ‫مەنهەجییەت‌و پەروەردەی س���ااڵنێکی‬ ‫خۆیانە کە کارکردن بو لەسەر زوهدو‬ ‫دونیا نەویستی‌و سادەیی‪ ،‬بەشێوەیەک‬ ‫کە خەریکە ئیسالمییەکان خۆیان ببنە‬ ‫بەربەست لەبەردەم گەیشتنی خەڵک‬ ‫بەتێگەش���تنێکی راس���ت‌و دروست بۆ‬ ‫دی���ن‌و پابەند بون بە بەه���ا بااڵکان‌و‬ ‫بەکارنەهێنانی دین ب���ۆ بەرژەوەندی‬ ‫دونیای���ی‌و تاکەکەس���ی وەک ئەوەی‬ ‫ئێس���تا لەناو ئیس�ل�امییەکاندا باوەو‬ ‫بونەتە رێبازی تەریقەتە راس���تەکەی‬ ‫دین‪..‬‬

‫میدیای كوردی‌‌و‬ ‫په‌روه‌رده‌كردنی‌ میدیاوانان‬ ‫لەکۆتایی‬ ‫نەوەدەکانەوە‬ ‫تائێستا بەتەواوی‬ ‫شێوازی کارکردنی‬ ‫ئیسالمیەکان‬ ‫گۆڕاوە لەپەروەردە‬ ‫کردنەوە بۆ‬ ‫سیاسەت‬ ‫لە‌کارکردن بۆ‬ ‫پەروەردەوە‬ ‫بۆ کارکردن‬ ‫بۆ بەرزبونەوە‬ ‫بەپەیژەکانی‬ ‫دەسەاڵت‬

‫سیاسه‌تی دروستكردنه‌وه‌ی حزبی حاكم‬ ‫سه‌میع سابیر‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر بمانه‌وێت س����ه‌یری وێنه‌ی‬ ‫گشتی ژیانی كۆمه‌ڵگایی كوردستانی‬ ‫بكه‌ین له‌هه‌موو سێكته‌ره‌كانی سیاسی‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌و ئابوری‌و فه‌رهه‌نگی هه‌ر‬ ‫س����ێكته‌رێكی كه‌ بیرت لێنه‌كردۆته‌وه‌‬ ‫یاخ����ود له‌یاددت چۆت����ه‌وه‌ هه‌ژماری‬ ‫بكه‌ی‪ ،‬ئه‌وا وێنه‌یه‌كت بۆ ده‌كێشرێت‬ ‫یان وێنه‌یه‌ك����ت ب����ۆ ده‌رئه‌چێت كه‌‬ ‫لێوان لێوه‌ له‌وێنه‌یه‌كی پر له‌قه‌یران‪،‬‬ ‫وێنه‌ی����ه‌ك ك����ه‌ چه‌ن����ده‌ هه‌وڵده‌یت‌و‬ ‫بیركاریزانێك����ی باش بی����ت ناتوانیت‬ ‫جێگه‌ی هه‌موو قه‌یرانه‌كان بكه‌یته‌وه‌‬ ‫هه‌قی قه‌یرانه‌كان وه‌ك خۆیی بده‌یت‪،‬‬ ‫ناتوانی����ت ده‌ستنیش����انی قه‌یرانه‌كان‬ ‫بك����ه‌ی وه‌ك هه‌ن����گاوی یه‌ك����ه‌م بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ر كردنیان‪ ،‬چونكه‌ بە‌گوێره‌یی‬ ‫زانس����تی سیاس����یی گه‌ر تۆ بته‌وێت‬ ‫هه‌وڵی چاره‌س����ه‌ری هه‌ركێش����ه‌یه‌ك‬ ‫بده‌یت‪ ،‬ده‌بێ����ت له‌هه‌نگاوی یه‌كه‌مدا‬ ‫كێش����ه‌كه‌ دیاری بكه‌ی ی����ان تعریفی‬ ‫كێش����ه‌كه‌ت بكه‌ی دوات����ر له‌قۆناغی‬ ‫دوەم هه‌وڵی چاره‌سه‌ری بده‌یت‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌ژیان����ی ئه‌مڕۆی كۆمه‌ڵگایی‬ ‫كوردستانی كێش����ه‌كان ئه‌وه‌نده‌ زۆر‬ ‫كه‌ڵه‌كه‌ بون‌و به‌س����ه‌ریه‌كدا كه‌وتون‪،‬‬ ‫ن����ه‌وه‌ك ناتوانی كێش����ه‌كه‌ت دیاری‬ ‫بك����ه‌ی پێناس����ه‌ی بك����ه‌ی ته‌نانه‌ت‬ ‫(ژماردنی كێش����ه‌)كان بۆته‌ كارێكی‬ ‫ئه‌س����ته‌م له‌به‌رده‌م (بڕیار بە‌ده‌ستی‬ ‫سیاس����ی) كه‌ نه‌توانێت كێش����ه‌كان‬ ‫به‌ره‌و چاره‌س����ه‌ر بب����ات‪ ،‬بە‌گوێره‌ی‬ ‫هه‌ندێ����ك له‌ناوه‌نده‌كان����ی ڕاگه‌یاندن‬ ‫كوردس����تان له‌ئێس����تادا خاوه‌ن����ی‬ ‫زیات����ر له‌(چ����ل‌و دوو) قه‌یرانه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌قه‌یرانی سیاسی‌و ئابوری‌و ئیداری‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌و فه‌رهه‌نگی‪،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‬ ‫لێره‌دا ده‌مه‌وێت س����ه‌ره‌نجی زیاتری‬ ‫بخه‌مه‌ س����ه‌ر‌و بیخه‌مه‌ به‌ر ڕۆشنایی‪،‬‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی قه‌یرانی سیاسی ئه‌ویش‬ ‫قه‌یرانی (به‌دیلی سیاسی)یه‌‪.‬‬ ‫گ����ه‌ر له‌مێژووی بیس����ت‌و ش����ه‌ش‬ ‫ساڵه‌ی ته‌مه‌نی سیاسی‌و حوكومڕانی‬ ‫كوردس����تان بڕوانین كه‌ ده‌رئه‌نجامی‬ ‫ڕاپه‌رین‌و بڕیاری شه‌ش سه‌دو هه‌شتا‌و‬ ‫هه‌شتی (ئه‌نجومه‌نی ئاشایش)ی سه‌ر‬ ‫بە‌نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتوه‌كانه‌‪ ،‬له‌چركه‌ساتی‬ ‫له‌دایك بون����ی ئه‌م كیانه‌ سیاس����یه‌‬ ‫حوكومڕانه‌ك����ه‌ی له‌ژێ����ر كۆنتڕۆڵ����ی‬ ‫ه����ه‌ردوو پارتی سیاس����ی (ی‪.‬ن‪.‬ك‌و‬ ‫پ‪.‬د‪.‬ك) ب����وە تا ئه‌م چركه‌ س����اته‌‪،‬‬ ‫بۆ یه‌ به‌ده‌سك ‌هت‌و شكسته‌كانی ئه‌م‬ ‫هه‌رێم����ه‌ ئه‌م دوو پارت����ه‌ خاوه‌نیانن‪،‬‬

‫نه‌ بونه‌ت����ه‌ به‌دیل به‌ش����ێوه‌یه‌ك كه‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتیان لێ وه‌ربگرنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫رووداوه‌كانی (شانزده‌ی ئۆكتۆبه‌ر) ه‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌م رووداوه‌ زۆر بە‌رونی ده‌توانێت‬ ‫وه‌اڵمی ئه‌م پرس����یارانه‌مان بداته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌م رووداوه‌ كاریگه‌ری‌و قورس����ایی‬ ‫هێزی (نارازی سیاس����ی) كوردستانی‬ ‫به‌ده‌رخس����ت‪ ،‬كه‌ تاچه‌ند ئاماده‌بون‬ ‫ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ی له‌هه‌ر چركه‌ س����اتێكی‬ ‫سیاسی‌و رووداوێكی سیاسی شوێنی‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی ئێستا بگرنه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌دونیایی دیموكراسی‌و سیاسی ئه‌مڕۆ‬ ‫هێزه‌ (ئۆپۆزس����یۆن)ه‌كان به‌رده‌وام‬ ‫ئاماده‌ن بۆ ش����وێنگرتنه‌وه‌ی (پارتی‬ ‫حاك����م) چونكه‌ ئه‌ركی خۆی ده‌زانێت‬ ‫ئه‌ویش به‌دیلی پارتی ده‌سه‌اڵتداره‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم گه‌ر سه‌ره‌نجی هه‌ڵوێستی ئه‌و‬ ‫پارت‌و هێزه‌ نارازی‌و ئۆپۆزسیۆنه‌كانی‬ ‫دوێنێی باش����وری كوردستان بده‌یت‬ ‫له‌س����ه‌ر رووداوه‌كان����ی ش����انزده‌ی‬ ‫ئۆكتۆبه‌ر‪ ،‬ده‌توانین بڵێن هه‌ڵوێستیان‬ ‫دروس����تكردنه‌وه‌ بە‌هێزبونه‌وه‌ی حزبی‬ ‫حاك����م بوە‪ ،‬وات����ه‌ بێ ئ����اگا له‌وه‌ی‬ ‫ئه‌ركی سیاسی ئه‌وان شوێنگرتنه‌وه‌ی‬ ‫حزب����ی حاكم����ه‌ بە‌ش����ێوه‌یه‌كی‬ ‫ئاش����تی‌و دوور له‌توندوتی����ژی نه‌وه‌ك‬ ‫دروس����تكردنه‌وه‌یان‪ ،‬ب����ۆ نمون����ه‌‬ ‫هه‌ڵوێس����تی بزوتنه‌وه‌ی گ����ۆران كه‌‬ ‫خاوه‌نی هێزێكی گه‌وره‌ی جه‌ماوه‌ری‌و‬ ‫بیست‌و چوار كورسی په‌رله‌مانه‌ دوەم‬ ‫هێ����زی سیاس����ی كوردس����تانه‌ ته‌نیا‬ ‫له‌ده‌ركردنی به‌یان خۆی مانبفێس����ت‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌وبش حوكومه‌نی (كاتی)ه‌‪،‬‬ ‫كه‌چی تائێستا هه‌ر وه‌اڵم نه‌دراوه‌ته‌وه‌‬ ‫س����ه‌ره‌رایی ئ����ه‌وه‌ی ك����ه‌م ت����ا زۆر له‌الیان پارتی ده‌س����ه‌اڵتدار‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫له‌هه‌موو كابینه‌كاندا پارتی تر به‌شدار خۆی له‌خۆی دا ب����ێ كاریگه‌ری ئه‌م‬ ‫بون‪ ،‬س����ه‌ڕه‌رایی ئه‌وه‌ی كه‌ پرساری هێزه‌ ده‌رده‌خات‪ ،‬هه‌روه‌ها هه‌ڵوێستی‬ ‫جددی‌و جه‌وه����ه‌ری هه‌یه‌ له‌چۆنیه‌تی یه‌كگرتوی ئیسالمی‌و ئه‌مینداره‌كه‌ی‪،‬‬ ‫به‌ڕێز س����ه‌اڵحه‌دین بهادین سه‌ردانی‬ ‫به‌شداریكردنیان‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و پرسیاره‌ی كه‌ ده‌بێت لێره‌دا توركی����ا ده‌كات ته‌نیا ب����ۆ ئه‌وه‌ی كه‌‬ ‫شیبكرێته‌وه‌ ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬بۆچی ئه‌م هه‌موە رێگه‌ی س����ه‌ردانی س����ه‌رۆك وه‌زیران‬ ‫شكسته‌ یه‌ك له‌دوای یه‌كه‌ به‌سه‌ر ئه‌م بكات����ه‌وه‌ ب����ۆ واڵتان����ی ئه‌وروپ����ا‪،‬‬ ‫هه‌رێمه‌ هاتوه‌ به‌اڵم تائێس����تا به‌دیلی دروس����تكردنه‌وه‌ی ئ����ه‌م په‌یوه‌ندی����ه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی ئێس����تایی كوردستان ناش����ه‌فاف‌و ناته‌ندروسته‌ی كه‌ هه‌رێم‬ ‫ئاماده‌نین؟ ئایا كێش����ه‌كه‌ له‌نه‌بونی له‌گه‌ڵ واڵتی توركیا هه‌ی بو به‌تایبه‌تی‬ ‫به‌دیلی راس����ته‌قینه‌یه‌؟ یان هێش����تا له‌سیاس����ه‌تی نه‌وت به‌بێ ئه‌وه‌ی هیچ‬ ‫هاواڵتیان متمانه‌یان بە‌ده‌سه‌اڵتدارانی دامه‌زراوه‌ی����ه‌ك‌و هێزێ����ك ئ����اگاداری‬ ‫ئێس����تا ماوه‌ بۆ بە‌خۆداچونه‌وه‌یان؟ بێت‪ ،‬هه‌روه‌ها هه‌ڵوێس����تی (كۆمه‌ڵی‬ ‫یان ئه‌وه‌ته‌ ئ����ه‌و هێزانه‌ی كه‌ خۆیان ئیسالمی)ش هه‌ر له‌م چوارچێوه‌یه‌دا‬ ‫بە‌جێگره‌وه‌ی ده‌س����ه‌اڵتدارانی ئێستا خۆی مااڵس داوه‌‪ ،‬ئه‌ویش هه‌ڵوێستی‬ ‫ده‌زانن نه‌ بونه‌ت����ه‌ جێگایی متمانه‌ی دووباره‌ كۆبونه‌وه‌ی (پێنج قۆڵی) بێ‬ ‫ئاگا له‌وه‌ی مێ����ژووی كۆبونه‌وه‌ پێنج‬ ‫هاواڵتیان؟‬ ‫بۆ وه‌اڵمی ئه‌م پرسیارانه‌ ده‌توانین قۆڵیه‌كان چه‌ن����ده‌ بێ به‌هایه‌‌و هیچی‬ ‫س����ود له‌چه‌ندین نمونه‌ وه‌ربگرین كه‌ لێ سه‌وز نه‌بوه‌ جگه‌ له‌كات كوشتن‌و‬ ‫بۆچی ئ����ه‌و هێزانه‌ی تا ئه‌مڕۆ خۆیان ده‌س����تی بە‌ده‌س����تی كرنیان له‌الیان‬ ‫بە‌به‌دیل����ی ده‌س����ه‌اڵتداران ده‌زان����ن پارتی ده‌ساڵتداره‌وه‌‪.‬‬

‫هه‌ڵوێستی سیاسی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گۆران‌و یه‌كگرتوی‬ ‫ئیسالمی‌و كۆمه‌ڵی‬ ‫ئیسالمی وه‌ك‬ ‫هێزی ده‌ركه‌وتوی‬ ‫نارازی‌و‬ ‫ئۆپۆزسیۆنی‬ ‫دوێنی‪ ،‬خۆی‬ ‫مانیفێست ده‌كات‬ ‫له‌سیاسه‌تی‬ ‫(دووبار‌ه‬ ‫دروستكرنه‌وه‌)ی‬ ‫پارتی ده‌سه‌اڵتدار‬

‫بۆیه‌ هه‌ڵوێستی سیاسی بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گۆران‌و یه‌كگرتوی ئیسالمی‌و كۆمه‌ڵی‬ ‫ئیس��ل�امی وه‌ك هێ����زی ده‌ركه‌وتوی‬ ‫نارازی‌و ئۆپۆزس����یۆنی دوێنی‪ ،‬خۆی‬ ‫مانیفێس����ت ده‌كات له‌سیاس����ه‌تی‬ ‫(دووب����اره‌ دروس����تكرنه‌وه‌)ی پارتی‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتدار‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش له‌ئه‌نجام����ی‬ ‫ئه‌وه‌ی ك����ه‌ له‌ئه‌ركه‌ سیاس����یه‌كه‌ی‬ ‫خۆیان تێنه‌گه‌شتوه‌ن‪ ،‬یان ئه‌وه‌ی هه‌ر‬ ‫له‌بنه‌ره‌ت����ه‌وه‌ هێزی نارازی به‌و دۆخه‌‬ ‫نه‌بون����ه‌ بۆ ئه‌وه‌ی بب����ن بە‌جێگره‌وه‌‬ ‫به‌دیلی دۆخی سیاسی ئێستایی حزبی‬ ‫حاكم‪ ،‬ئا له‌و چركه‌ س����اته‌وه‌ ئێمه‌یان‬ ‫توش����ی قه‌یرانێك����ی تر ك����رد كه‌ پێ‬ ‫ده‌وترێت قه‌یرانی به‌دیل‪.‬‬ ‫س����ه‌رچاوه‌ی ئه‌م قه‌یران����ه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ك����ه‌ نه‌توانیان ب����اوه‌ڕ بە‌خۆیان بێنن‬ ‫كه‌ به‌دیلی سیاس����ی ئه‌م دۆخه‌ن وه‌‬ ‫نه‌توانی����ان ب����اوه‌ڕ بە‌هاواڵتیان بێنن‬ ‫كه‌ ئ����ه‌وان جێگره‌وه‌ی ئ����ه‌م دۆخه‌ن‬ ‫له‌هه‌ر چركه‌ س����اتێكی سیاسی‪ ،‬واته‌‬ ‫كێش����ه‌كه‌ كێش����ه‌یه‌كی دوو سه‌ره‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌ئه‌نجامی ئ����ه‌م قه‌یرانه‌ ب����ه‌رده‌وام‬ ‫ته‌مه‌نی حزب����ی حاكم درێژبۆته‌وه‌ بێ‬ ‫ئه‌وه‌ی ترس����ی له‌هیچ هێزێك هه‌بێت‬ ‫وه‌ك شوێنگره‌وه‌ی‪.‬‬

‫بۆچی ئه‌م هه‌موە‬ ‫شكسته‌ یه‌ك‬ ‫له‌دوای یه‌ك ‌ه‬ ‫به‌سه‌ر ئه‌م هه‌رێم ‌ه‬ ‫هاتوه‌ به‌اڵم‬ ‫تائێستا به‌دیلی‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی‬ ‫ئێستایی كوردستان‬ ‫ئاماده‌نین؟‬ ‫ئایا كێشه‌ك ‌ه‬ ‫له‌نه‌بونی به‌دیلی‬ ‫راسته‌قینه‌یه‌؟‬

‫د‪ .‬شوان ئادەم ئەیڤەس‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر یه‌كێ����ك ل����ه‌ده‌رده‌ درمه‌كان ‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵ����گای‌ ك����وردی‌‪ ،‬ده‌س����تدرێژیی‌و‬ ‫ده‌س����تێوه‌ردانی‌ بێس����نوری‌ ح����زب بێت‬ ‫له‌هه‌مو كه‌رت‌و كایه‌كانی‌ ژیانی‌ رۆژانه‌دا‪،‬‬ ‫ئه‌وا نه‌بونی‌ په‌روه‌رده‌ییه‌كی‌ ته‌ندروس����ت‬ ‫ب����ۆ تێگه‌یان����دن‌و پێگه‌یاندن����ی‌ ن����ه‌وه‌ی‌‬ ‫نوێی رۆژنامه‌نووس����ان‪ ،‬نه‌خۆش����ییه‌كی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ ناپیش����ه‌ییبونی‌ میدیای ‌ه له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تاندا‪ .‬هه‌ڵب����ه‌ت ئ����ه‌وه‌ش‪،‬‬ ‫بە‌له‌به‌رچاوگرتنی‌ ئه‌زمونی‌ ناپیشه‌یی هه‌ر‬ ‫سێ ده‌س����ه‌اڵتی‌ یاس����ادانان‪ ،‬راپه‌ڕاندن‌و‬ ‫دادوه‌ریی����ه‌ كه‌ وایكردوە كه‌متر هه‌س����ت‬ ‫بە‌رۆڵ‌و كاریگه‌رییه‌كانی‌ ده‌سه‌اڵتی‌ چواره‌م‬ ‫بكرێت‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ س����ه‌رچاوه‌ زانس����تییه‌كان‪،‬‬ ‫پ����ه‌روەرده‌ی‌ میدیای����ی (‪media‬‬ ‫‪ )education‬پرۆس����ه‌یه‌كه‌ له‌رێیی����ه‌وه‌‬ ‫تاك����ه‌كان فێر ده‌ب����ن‌و ده‌بن����ه‌ خاوه‌نی‌‬ ‫خوێنده‌واری����ی‌و رۆش����نبیریی له‌ب����واری‌‬ ‫میدی����ا (‪ )media literate‬دا‪ .‬ئ����ه‌م‬ ‫خوێنده‌واریی����ه‌ش‪ ،‬ده‌بێ����ت توان����ای‌‬ ‫تێگه‌یش����تنی‌ ره‌خنه‌یی����ان له‌سروش����ت‪،‬‬ ‫ته‌كنیكه‌كان‪ ،‬به‌رهه‌مه‌كان‌و كاریگه‌ریه‌كانی‌‬ ‫په‌یام����ه‌ میدیاییه‌كان بدات����ێ‪ .‬پێزانین‌و‬ ‫پێگه‌یاندنی‌ په‌روه‌رده‌ی‌ میدیاییش‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫چه‌ند ره‌هه‌ندێك����ی‌ ئه‌رێنیی‌و داهێنه‌رانه‌‌و‬ ‫چێژبه‌خشی‌ كولتوری‌ میللیی (‪popular‬‬ ‫‪ )culture‬بنی����ات ده‌نرێ����ت كه‌ به‌رهه‌می‌‬ ‫ده‌قه‌ میدیاییه‌كان‌و بیركردنه‌وه‌ی‌ ره‌خنه‌یی‬ ‫ئاوێزان ده‌كات‪ ،‬له‌رێی هه‌ڵوه‌ش����اندنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ش����یكردنه‌وه‌‪ ،‬راڤه‌كردن‌و هه‌ڵسه‌نگاندنی‌‬ ‫به‌رهه‌مه‌كان����ی‌ میدی����ا‪ ،‬بە‌ئامانج����ی‌‬ ‫یارمه‌تیدان‌و رێنیشاندانمان له‌تێگه‌یشتنی‌‬ ‫ئاڵۆزیی ئه‌دگار‌و دیمه‌نی‌ میدیا (‪media‬‬ ‫‪)landscape‬دا‪ .‬هه‌ڵبه‌ت ئه‌و دیمه‌نه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫به‌ته‌نها میدیای‌ نه‌ریتی (‪‌)traditional‬و‬ ‫ژماره‌یی (‪ )digital‬له‌خۆناگرێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ده‌قه‌كانی‌ كولتوری‌ میللییش ده‌گرێته‌خۆ‬ ‫له‌وان����ه‌ یارییه‌كانی‌ من����دااڵن‪ ،‬مۆدێالت‪،‬‬ ‫فاش����یۆن‪ ،‬نێوه‌نده‌كان����ی‌ بازاڕك����ردن‌و‬ ‫باخچه‌ گش����تییه‌كان‪ .‬لێره‌شه‌وه‌‪ ،‬هاندانی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ میدیای����ی‌و رێبازه‌كه‌ی‌ له‌وه‌دا‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت ك����ه‌ به‌به‌رده‌وامیی له‌چه‌ند‬ ‫پرس����ێك ده‌كۆڵێت����ه‌وه‌و ده‌یانخات����ه‌ڕو‪،‬‬ ‫وه‌ك‪ :‬كێ جه‌م����اوه‌ری‌ به‌رهه‌می‌ میدیایه‌‌و‬ ‫بۆچ����ی‌؟ له‌تێڕوانین����ی‌ چ كه‌س����ێكه‌وه‌‬ ‫چیرۆكه‌ رۆژنامه‌وانییه‌كان ده‌گێڕدرێنه‌وه‌؟‬ ‫چۆن ره‌گ����ه‌زو كۆدێكی‌ ده‌گمه‌نی‌ ژانرێكی‌‬ ‫رۆژنامه‌وانی����ی دیاریك����راو كاریگه‌ری����ی‬ ‫ده‌خاته‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ چی‌ ده‌بینین‪،‬‬ ‫چی‌ ده‌بیستین‌و چی‌ ده‌خوێنینه‌وه‌؟ چۆن‬ ‫ده‌كرێ����ت جه‌ماوه‌ره‌ جی����اوازه‌كان راڤه‌ی‌‬ ‫هه‌مان به‌رهه‌می‌ میدیا بكه‌ن؟‬ ‫ئه‌گه‌رچ����ی‌ ل����ه‌م چه‌رخ����ی‌ ژماره‌ییدا‬ ‫(‪ ،)digital age‬بنه‌ماكانی‌ په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫میدیای����ی هه‌م����ان ئه‌وانه‌ن كه‌ پێش����تر‬ ‫بە‌به‌رده‌وامی����ی بینراون‪ ،‬ب����ه‌اڵم پانتایی‬ ‫ئه‌لكترۆنی‌ (‪ )cyberspace‬ئاڵنگاریی‌و‬ ‫پرس����یارگه‌لی‌ نوێی له‌گه‌ڵ خۆیدا هێناوه‌‪.‬‬ ‫بۆنمون����ه‌‪ ،‬چۆن ته‌كنۆلۆژی����ا كاریگه‌ریی‬ ‫هه‌بوە له‌سه‌ر چۆنییه‌تی‌ په‌یوه‌ندییكردنمان‬ ‫به‌وانیتره‌وه‌؟ ئایا ته‌كنۆلۆژیای‌ نوێ بوەته‌‬ ‫ه����ۆی‌ ده‌وڵه‌مه‌ندكردن ی����ان الوازكردنی‌‬ ‫كولت����ور‪ ،‬فێربون‌و هه‌س����تی‌ كۆمه‌ڵگه‌یی‬ ‫(‪)sense of community‬؟ چ رۆڵێك‬ ‫ده‌بینین‪ :‬خاوه‌ندارێتی‌‪ ،‬كۆنترۆڵكردن یان‬ ‫ده‌س����تێوه‌ردان؟ ئاڵنگارییه‌كانی‌ به‌رده‌م‬ ‫رێكخستنی‌ ئامرازێكی‌ جیهانیی بێسنوری‌‬ ‫وه‌ك ئێنته‌رنێ����ت چی����ن؟ له‌گ����ه‌ڵ هه‌مو‬ ‫ئه‌وانه‌شدا‪ ،‬په‌روه‌رده‌ی‌ میدیایی هێنده‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیی‌ بە‌كردنی‌ پرسیاره‌ راسته‌كانه‌وه‌‬ ‫هه‌ی����ه‌‪ ،‬نیوهێنده‌ په‌یوه‌ندی����ی به‌هه‌بونی‌‬ ‫وه‌اڵمێكی‌ راسته‌وه‌ نییه‌‪ ،‬چونكه‌ پرسه‌كانی‌‬ ‫میدیا ئاڵۆزن‌و زۆرجار ناكۆك‌و مش����تومڕ‬ ‫ئامێ����زن‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ رۆڵی‌ په‌روه‌رده‌كار یان‬ ‫مامۆس����تا گوێ����زه‌ره‌وه‌ی‌ مه‌عریفه‌ نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو هۆشیاركردنه‌وه‌و ئاسانكارییكردنه‌‬ ‫بۆ پرۆسه‌ی‌ لێكۆڵینه‌وه‌و وتووێژكردن‪ .‬ئه‌م‬ ‫رۆڵه‌ی‌ مامۆس����تا‪ ،‬وه‌ك ئاسانكارو هاوكار‬ ‫له‌پرۆس����ه‌ی‌ به‌س����ه‌نته‌ركردنی‌ فێربونی‌‬ ‫فێرخوازدا‪ ،‬به‌ته‌نها مۆدێلێكی‌ په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫میدیای����ی نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو بوەته‌ ش����ێوازێكی‌‬ ‫نوێ‌و ره‌خنه‌یی په‌سه‌ندكراوی‌ وانه‌وتنه‌وه‌‪.‬‬ ‫په‌روه‌رده‌كردنی‌ میدیایی‪ ،‬هاوشان له‌گه‌ڵ‬ ‫ته‌كنیكه‌كان����ی‌ بیركردن����ه‌وه‌ی‌ ره‌خنه‌یی‪،‬‬ ‫كۆمپیوته‌رو په‌یوه‌ندییكردنی‌ داهێنه‌رانه‌‪،‬‬ ‫به‌هره‌ س����ه‌ره‌كیی‌و گه‌وهه‌رییه‌كانی‌ زمان‪،‬‬ ‫بینی����ن‌و بیس����تن‪ ،‬به‌ش����ێكی‌ بنه‌ڕه‌تیین‬ ‫له‌پرۆگرامی‌ فێركردنی‌ س����ه‌ده‌ی‌ بیست‌و‬ ‫یه‌ك‪ .‬به‌پێ����ی ئ����ه‌و پێودانگانه‌ش بێت‪،‬‬ ‫پرۆس����ه‌ی‌ په‌روه‌رده‌و فێركردنی‌ میدیایی‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا له‌دۆخێكی‌ شێواو‌و‬ ‫ناته‌ندروستدایه‌‪ ،‬چونكه‌‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬هه‌ریه‌ك له‌پرۆگرام‌و مامۆس����تا‌و‬ ‫فێرخ����واز كه‌ س����ێكوچكه‌ی‌ په‌روه‌رده‌یی‬

‫پێكدێنن‪ ،‬بە‌نه‌ب����ون‌و گرفت له‌یه‌كێكیاندا‬ ‫راس����ته‌وخۆ كاریگه‌ریی له‌س����ه‌ر ئه‌وانیتر‬ ‫به‌جێدێڵێ����ت‪ .‬له‌خوێندن‌و پ����ه‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫میدیایی هه‌رێمی‌ كوردستاندا‪ ،‬په‌یوه‌ندیی‬ ‫نێ����وان ئه‌م س����ێكوچكه‌یه‌ زۆر سس����ت‌و‬ ‫ناهاوسه‌نگه‌‪.‬‬ ‫دوەم‪ :‬پرۆگرامه‌كان����ی‌ خوێندن����ی‌‬ ‫میدیایی‪ ،‬هه‌ڵهێنجراوی‌ زه‌وق‌و س����ه‌لیقه‌و‬ ‫توانس����تی‌ ئه‌كادیمی����ی مامۆس����تاكانن‌و‬ ‫هێشتا پرۆگرامێكی‌ نیشتمانیی یه‌كخراوی‌‬ ‫په‌سه‌ندكراو نییه‌‪.‬‬ ‫س����ێییه‌م‪ :‬به‌ش����ێك له‌مامۆس����تایان‌و‬ ‫وانه‌بێژانی‌ میدیا له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تاندا‬ ‫نه‌بونای����ه‌‪ ،‬له‌هیچ ش����وێنێكی‌ دیكه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫دنیایه‌دا رێگه‌ی‌ وانه‌وتنه‌وه‌یان پێنه‌ده‌درا‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌و پێوه‌رو بنه‌مایانه‌ی‌ پش����تیان‬ ‫پێده‌به‌س����تن‪ ،‬به‌دوره‌ له‌ه����ه‌ر داهێنان‌و‬ ‫تازه‌بونه‌وه‌یه‌ك����ی‌ س����ه‌رده‌م‪ .‬ه����اوكات‬ ‫بیركردنه‌وه‌و ره‌فتارو گوفتاری هه‌ندێكیشیان‬ ‫دژو ناته‌بای����ه‌ له‌گه‌ڵ بچووكترین رێس����او‬ ‫یاسای‌ ژینگه‌ی‌ ئه‌كادیمیی‌و نێوه‌نده‌كانی‌‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌و خوێندنی‌ ب����ااڵدا‪ .‬بۆنمونه‌‪،‬‬ ‫به‌ده‌گمه‌ن نه‌بێت بیركردنه‌وه‌ی‌ ره‌خنه‌یی‬ ‫رێگه‌ی پێنادرێت‌و ته‌نانه‌ت له‌هه‌ندێ شوێن‬ ‫یاساغ كراوه‌ كه‌ فێرخواز بۆچونی‌ تایبه‌تی‌‬ ‫خۆی‌ له‌س����ه‌ر ئه‌و بابه‌تانه‌ بنوس����ێت كه‌‬ ‫توێژینه‌وه‌ی����ان له‌ب����اره‌وه‌ ده‌كات! ئه‌مه‌‬ ‫جگه‌له‌وه‌ی‌ ئامانجی‌ به‌شێك له‌وانه‌ی‌ وه‌ك‬ ‫فێرخواز له‌به‌ش����ه‌كانی‌ میدیادا ده‌خوێنن‌و‬ ‫ده‌رده‌چن‪ ،‬هێن����ده‌ی‌ بۆ وه‌رگرتنی‌ پارچه‌‬ ‫كاغه‌زی‌ بڕوانامه‌یه‌كه‌ نیوهێنده‌ بۆ فێربون‌و‬ ‫تێگه‌یشتن‌و پێگه‌یش����تن نییه‌ له‌پسپۆڕی‌‬ ‫میدیادا‪ ،‬هه‌روه‌ك هه‌ندێكیش����یان ده‌ڵێن‪:‬‬ ‫ئێمه‌ سه‌رمان به‌خوێندنه‌وه‌ دێشێت!‬ ‫چ����واره‌م‪ :‬به‌پێچه‌وان����ه‌ی‌ قوتابخان����ه‌‬ ‫رۆژنامه‌وانییه‌كان����ی‌ واڵتانی‌ پێش����كه‌وتو‪،‬‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تاندا هۆش����مه‌ندییه‌كی‌‬ ‫گه‌شه‌س����ه‌ندو له‌ب����اره‌ی‌ پێویس����تیی‬ ‫پێكه‌وه‌به‌س����تنه‌وه‌ی‌ هۆڵه‌كان����ی‌ فێربون‬ ‫بە‌جیهانی‌ راس����ته‌قینه‌و هێنانی‌ ناوه‌ڕۆكی‌‬ ‫میدیا بۆ نێو پرۆگرامه‌ په‌روه‌رده‌ییه‌كان‌و‬ ‫پۆله‌كانی‌ خوێندن نییه‌‪ ،‬تاوه‌كو ئامانج لێی‬ ‫شیكردنه‌وه‌و هه‌ڵس����ه‌نگاندن‌و دۆزینه‌وه‌ی‌‬ ‫نوێ بێت بۆگرفته‌ هه‌نوكه‌ییه‌كانی‌ میدیای‌‬ ‫كوردی‌‌و په‌یوه‌ندیی به‌بواره‌كانی‌ دیكه‌وه‌‪.‬‬ ‫پێنج����ه‌م‪ :‬به‌ش����ێكی‌ زۆری‌ نێوه‌ن����ده‌‬ ‫ئه‌كادیمییه‌كان����ی‌ میدی����ا له‌نێ����و زانكۆو‬ ‫په‌یمانگاكاندا‪ ،‬هێش����تا جه‌خت له‌س����ه‌ر‬ ‫الیه‌نی‌ تیۆریی بابه‌ته‌كان ده‌كه‌نه‌وه‌و كه‌متر‬ ‫خۆیان له‌قه‌ره‌ی‌ بابه‌ت����ه‌ پراكتیكییه‌كان‬ ‫ده‌ده‌ن‪ .‬به‌ده‌گم����ه‌ن نه‌بێ����ت هیچكامیان‬ ‫خاوه‌ن����ی‌ تاقیگه‌یه‌كی‌ مه‌ش����ق‌و راهێنانی‌‬ ‫پێش����كه‌وتوو نین‪ ،‬زۆرب����ه‌ی‌ ده‌رچووانی‌‬ ‫به‌ش����ه‌كانی‌ راگه‌یاندن‌و رۆژنامه‌نووس����یی‬ ‫كاتێ����ك له‌ده‌زگایه‌ك����دا داده‌مه‌زرێ����ن‪،‬‬ ‫یه‌كس����ه‌ریی ب����ه‌وه‌ تۆمه‌تبارده‌كرێن كه‌‬ ‫ته‌نان����ه‌ت نازان����ن زانیارییه‌ك����ی‌ س����اده‌‬ ‫به‌شێوازێكی‌ زانستیی دابڕژێنه‌وه‌و هه‌واڵ‌و‬ ‫راپۆرتێك����ی‌ ئه‌وت����ۆی‌ لێدروس����ت بكه‌ن‬ ‫كه‌ ش����یاوی‌ په‌خ����ش‌و باڵوكردنه‌وه‌ بێت‪.‬‬ ‫هاوكات گه‌ڕان‌و پش����كنین‌و خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫ب����ه‌رده‌وام‌و ش����اره‌زایی له‌به‌كارهێنان����ی‌‬ ‫كۆمپیوت����ه‌رو هۆیه‌كان����ی‌ په‌یوه‌ندییكردن‬ ‫الی‌ فێرخوازان‌و به‌ش����ێك له‌مامۆستایانی‌‬ ‫میدی����اش س����ه‌ره‌تاییه‌‪ .‬بۆنمونه‌ هێش����تا‬ ‫هۆش����یاریی به‌كارهێنان����ی‌ ئیمه‌ی����ڵ‌و‬ ‫گرنگییه‌كه‌ی‌ نه‌بوەته‌ كولتور الی‌ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫له‌كه‌رتی‌ ئه‌كادیمییدا كارده‌كه‌ن!‬

‫به‌شێك ‌ی‬ ‫زۆری‌ نێوه‌نده‌‬ ‫ئه‌كادیمییه‌كانی‌‬ ‫میدیا له‌نێو زانكۆو‬ ‫په‌یمانگاكاندا‪ ،‬هێشتا‬ ‫جه‌خت له‌سه‌ر‬ ‫الیه‌نی‌ تیۆریی‬ ‫بابه‌ته‌كان ده‌كه‌نه‌وه‌و‬ ‫كه‌متر خۆیان‬ ‫له‌قه‌ره‌ی‌ بابه‌ته‌‬ ‫پراكتیكییه‌كان‬ ‫ده‌ده‌ن‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )608‬سێشه‌ممه ‪2018/1/9‬‬

‫پێش خه‌و ئه‌م خواردنان ‌ه مه‌خۆ‬

‫‪15‬‬

‫هه‌ندێك جۆری‌ خواردن‌و خواردنه‌وه‌ گه‌رچی‌‬ ‫ل���ه‌رۆژدا س���ودی‌ هه‌یه‌ ب���ەاڵم خواردنیان‬ ‫له‌پێ���ش خه‌وت���ن زی���ان به‌ته‌ندروس���تی‌‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێت‪ .‬ئه‌وانیش ئه‌م خۆراكانه‌ن‪.‬‬ ‫ پرۆتی���ن‪ .‬یه‌كێكه‌ ل���ه‌و خواردنانه‌ی‌ كه‌‬‫س���ود ‌ی بۆمرۆڤ هه‌یه‌‪ ،‬ب���ەاڵم خواردنی‌‬ ‫پێش نوس���تن بۆگ���ه‌ده‌ قورس���ه‌و توانای‌‬ ‫ه���ه‌رس كردن���ی‌ نابێت‪.‬ده‌توانی���ت له‌بری‌‬ ‫ئه‌وه‌ كاربۆهیدرات بخۆی‌ ئه‌گه‌ر هه‌س���تت‬ ‫به‌برسێتی‌ كرد‪.‬‬ ‫ خواردنی‌ تون‪ .‬له‌كاتی‌ خه‌وتن كۆئه‌ندامی‌‬‫هه‌رس خ���او ده‌بێته‌وه‌ به‌م���ه‌ش دڵه‌كزێ‌‬ ‫روئه‌دات خواردنی‌ تونیش زیاتر دڵه‌كزێكه‌‬ ‫دروس���ت ده‌كات‪ .‬بۆئه‌مه‌ش باشتر وایه‌ ‪4‬‬ ‫كاتژمێر پێش خه‌وتن هیچ خواردنێكی‌ تون‬ ‫نه‌خورێت‪.‬‬ ‫ خواردن���ی‌ چه‌ور‪ .‬ئ���ه‌م خواردنانه‌ گه‌ده‌‬‫ق���ورس ده‌كات‌و واپێویس���ت ده‌كات ئاوی‌‬ ‫زیات���ر بخۆیت به‌م���ه‌ش ناره‌حه‌تی‌ بۆخه‌و‬ ‫دروس���ت ده‌كات‌و چه‌ن���د جارێ���ك له‌خه‌و‬ ‫خه‌به‌رت ده‌بێته‌وه‌ بۆچونه‌ سه‌رئاو‪.‬‬ ‫ ئ���ه‌و خواردنه‌وانه‌ی‌ م���ادده‌ی‌ كافاینیان‬‫تێدای���ه‌ وه‌ك چ���او ق���اوه‌و نه‌س���ته‌له‌و‬ ‫خواردنه‌وه‌گازێ���كان‪ ،‬ئه‌مان���ه‌ ئه‌بنه‌هۆی‌‬ ‫خه‌وێك���ی‌ ناره‌ح���ه‌ت‪ .‬باش���تر وایه‌ چه‌ند‬ ‫كاتژمێرێك پێش خه‌وتن نه‌خورێن‪.‬‬

‫ئه‌م كه‌ره‌ستانه‌ی‌ ماڵه‌كه‌ت میكرۆبێكی‌ زۆر هه‌ڵده‌گرن ئەم نەخۆشییانە گرفتت بۆ دروست دەکەن‬

‫میك���رۆب كه‌بریتیه‌ له‌ڤای���رۆس‌و به‌كتریاو‬ ‫كه‌رو‪ ،‬ئه‌م میكرۆبانه‌به‌چاو نابینرێن بەاڵم‬ ‫هۆكارن بۆتوش بونی‌ مرۆڤ به‌نه‌خۆشی‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها پێویس���ته‌ ئه‌و بزانیت كه‌هه‌ندێك‬ ‫له‌كه‌لوپه‌ل���ی‌ ماڵه‌ك���ه‌ت كه‌رۆژانه‌ به‌كاری‌‬ ‫ئه‌هێنین زۆرترن ژم���اره‌ی‌ ئه‌م میكرۆبانه‌‬ ‫هه‌ڵده‌گرن بۆیه‌ پێویس���ته‌ئاگاداری‌ پاك‌و‬ ‫خاوێنیان بین‪.‬‬ ‫ ده‌س���كی‌ ده‌رگا‪ .‬یه‌كێكه‌ له‌و شوێنانه‌ی‌‬‫كه‌زۆرترین جارو ك���ه‌س به‌كاری‌ ئه‌هێنن‪.‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ م���ه‌رج نیه‌ ته‌نها ل���ه‌ری‌ هه‌واوه‌‬

‫میك���رۆب هه‌ڵگرین به‌ڵكو ئه‌م ش���وێنه‌ش ‪ -‬كۆنترۆڵ���ی‌ ته‌له‌فیزۆن���ه‌كان‪ .‬به‌هه‌مان‬ ‫شێوه‌جێگه‌ی‌ كۆبونه‌وه‌ی‌ میكرۆبە‌وه‌ ئه‌م ‌ه‬ ‫یارمه‌تی‌ ده‌ره‌ بۆتوش بون به‌میكرۆب‪.‬‬ ‫ ئیسفه‌نجی‌ قاپ شۆردن‪ .‬پێویسته‌ ئه‌وه‌ مه‌ترس���یدارتره‌ له‌مۆبای���ل‪ ،‬چونكه‌چه‌ند‬‫بزانیت كه‌ ئه‌و ئیسفه‌نجه‌ی‌ به‌كاری‌ ئه‌هینیت كه‌س���ێك ب���ه‌كاری‌ ئه‌هێن���ن‌و ئه‌گ���ه‌ری‌‬ ‫بۆقاپ شۆردن گه‌رزوو زوو نه‌گۆرێت یاخود گواس���تنه‌وه‌ی‌ میكرۆب���ه‌كان زیات���ره‌‬ ‫رۆژانه‌ نه‌كرێته‌مایكرۆ بۆماوه‌ی‌ ‪ 3‬خوله‌ك‪ .‬له‌كه‌سێكه‌و بۆیه‌كێكی‌ تر‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ زۆر زیان به‌خش���ه‌و توشی‌ چه‌ندین ‪ -‬ده‌س���ت ش���ۆردن‪ .‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ ده‌ست‬ ‫هۆكارێكه‌بۆهه‌ڵگرتنی‌ میك���رب‪ .‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫جۆر نه‌خۆشی‌ ده‌بین له‌رێیانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ مۆبایل‪ .‬به‌پی‌ توێژینه‌وه‌كان مۆبایل ده‌ پێویسته‌ ده‌س���ته‌كان زوو زوو بشۆردێن‌و‬‫هێنده‌ی‌ س���یفۆنی‌ ته‌والیت زیاتر میكرۆب م���اوه‌ی‌ ش���ۆردنه‌كه‌ زیاتر ل���ه‌‪ 20‬چركه‌‬ ‫بخایه‌نێت‪.‬‬ ‫هه‌ڵده‌گرێت‪.‬‬

‫زۆرج���ار هه‌ندێك گرفتی‌ ته‌ندروس���ت ‌ی‬ ‫كارده‌كاته‌ س���ه‌ر په‌یوه‌ندیه ‌سێكس���ی‌‬ ‫نێ���وان ژن‌و مێرد‪ .‬ئه‌مان���ه‌ی‌ خواره‌وه‌‬ ‫به‌شێكن له‌و نه‌خۆشییانه‌‪.‬‬ ‫ نه‌خۆش���ی‌ ش���ه‌كره‌‪ .‬ئه‌م نه‌خۆشییه‌‬‫له‌پیاوان���دا ئه‌بێت���ه‌ه���ۆی‌ له‌ناوبردنی‌‬ ‫مولوله‌خوێن���ه‌كان‌و ده‌ماره‌كان‪ .‬به‌مه‌ش‬ ‫رێگر ده‌بێت له‌چونی‌ خوێن بۆكۆئه‌ندامی‌‬ ‫زاوزێ‌‪.‬له‌ ژنانیش���دا ئه‌بێت���ه‌ هۆی‌ كه‌م‬ ‫بونه‌وه‌ی‌ ئاره‌زوی‌ سێكس‌و وشك بونی‌‬ ‫كۆئه‌ندامی‌ زاوزێ‌‌و پاشان ئازاری‌ له‌كاتی‌‬ ‫كرداری‌ سێكسی‌‪.‬‬ ‫ نه‌خۆش���ی‌ دڵ‪ .‬به‌هه‌م���ان ش���ێوه‌ی‌‬‫نه‌خۆش���ی‌ ش���ه‌كره‌ ئه‌بێته‌ هۆی‌ زیان‬ ‫گه‌یاندن بە‌مولوله‌ خوێنه‌كان‌و دواتریش‬ ‫دروست بونی‌ كێشه‌ی‌ سێكسی‌‪.‬‬ ‫ نه‌خۆش���ییه‌ ده‌رونێ���كان به‌تایب���ه‌ت‬‫خه‌مۆكی‌‪.‬‬ ‫ كه‌مبون���ه‌وه‌ی‌ رێ���ژه‌ی‌ هۆرمۆن���ی‌‬‫تستس���تیرۆن‪ .‬هه‌ندێك جاریش به‌هۆی‌‬ ‫بون���ی‌ كێش���ه‌یه‌ك له‌مێش���ك ناتوانێت‬ ‫بەباش���ی کار ب���کات‌و ئاگاداربكات���ه‌وه‌‬ ‫له‌رشتنی‌ ئه‌م هۆرمۆنه‌و دواتریش گرفتی‌‬ ‫سێكسی‌ بۆ پیاوان دروست ده‌كات‪.‬‬ ‫ وه‌ستانی‌ س���وری مانگانه‌‪ .‬كه‌ ئه‌بێته‬‫‌هۆی‌ نزم بونه‌وه‌ی‌ هۆرمۆنی‌ ئیسترۆجین‬ ‫به‌ك���ه‌م بون���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌م هۆرمۆن���ه‌ش‬ ‫كۆئه‌ندامی‌ زاوزێ‌ توش���ی‌ وش���ك بون‬ ‫ئه‌بێت‌و كرداری‌ سێكس���ی‌ ئازار به‌خش‬

‫ئه‌بێت‪.‬‬

‫کەمکردنەوەی‬

‫پاراستنی هزری‬

‫دڵەڕاوکێ‌و بەرەنگاری‬

‫مێشک لەکەسانی‬

‫خەمۆکی دەبێتەوە‬

‫بەتەمەندا‬

‫رژێنی ئەندرۆڤین‬

‫باشبون‌و زیادبونی‬

‫زیاد دەبێت‌و کەیفی‬

‫توانای بەدەستهێنانی‬

‫مرۆڤ باشرت دەبێت‬

‫زانیاری‬ ‫باشبون‌و زیادبونی‬

‫متامنەو باوەڕ‬

‫توانای ئەنجامدانی‬

‫بەخۆبون‬

‫کاری رۆژانە‬

‫کاریگەری وەرز‌ش لەسەر مێشک‬

‫دەرکەوتوە وەرزش کاریگەری هەیە لەسەر تەندروستی مۆرف بەشێوەیەکی ئەرێنی‪ ،‬لەهەمان کاتدا مرۆڤ‬ ‫چاالکرت دەبێت‌و لێکۆڵێنەوەکان دەریانخستوە کە سودێکی زۆری هەیە بۆ مێشکی مرۆڤ‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )608‬سێشه‌ممه ‪2018/1/9‬‬

‫"تۆماركردنی منداڵ له‌قوتابخان ‌ه كوردییه‌كان‬ ‫له‌كه‌ركوك به‌شێوه‌یه‌كی به‌رچاو كه‌میكردوه‌"‬ ‫ده‌وام‪ ،‬به‌وته‌ی به‌ش���ێك له‌مامۆستایانیش‬ ‫ئا‪ :‬سه‌روه‌ر خه‌لیل‬ ‫به‌رێوه‌ب���ه‌ری پێش���ووی خوێندنی كوردی‬ ‫كه‌ ئێستا له‌هه‌ولێر‌ه ده‌رفه‌تییان پێده‌دات‬ ‫ئه‌گه‌رچی له‌دوای ساڵی ‪2003‬وه‌ كه‌‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی له‌هه‌ولێ���ر ده‌وام بكه‌ن له‌بری‬ ‫خوێندنی كوردی له‌كه‌ركوك كراوه‌ته‌وه‌‬ ‫كه‌ركوك‌و ده‌وروبه‌ری"‪.‬‬ ‫هه‌زاران خوێندكاری‌ پێشكه‌شی‌ زانكۆ‌و‬ ‫راب���ه‌ر جه‌خت له‌وه‌ ده‌كات���ه‌و‌ه ك ‌ه هیچ‬ ‫په‌یمانگاكان كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستا به‌هۆی‬ ‫ده‌یان گیروگرفت كه‌ رووبه‌ڕووی ده‌بێته‌وه‌ كام له‌قوتابخانه‌كانی س���نووره‌كه‌ میالكیان‬ ‫ته‌واو نییه‌‪ ،‬ده‌ڵێت "له‌م س���ااڵنه‌ی دواییدا‬ ‫مه‌ترسی هه‌یه‌ كه‌ خوێندنی كوردی‬ ‫به‌ئاش���كرا دیار‌ه كه‌ حكومه‌تی هه‌رێم هیچ‬ ‫له‌و شاره‌ شكست بهێنێت‪ ،‬به‌وته‌ی‬ ‫بایه‌خێك به‌خوێندنی كوردی نادات"‪.‬‬ ‫مامۆستایان‌و به‌رپرسانی په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫الی خۆیه‌و‌ه ره‌ئوف سه‌عدواڵ‪ ،‬كه‌ له‌دوای‬ ‫شاره‌كه‌‪ ،‬له‌ئێستا تۆماركردنی منداڵ‬ ‫رووداوه‌كان���ی ‪16‬ی ئۆكتۆب���ه‌ره‌و‌ه وه‌ك‬ ‫له‌قوتابخانه‌ كوردییه‌كان به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری خوێندن���ی كوردی له‌كه‌ركوك‬ ‫به‌رچاو كه‌میكردوه‌‪.‬‬ ‫ده‌س���تبه‌كاربوە‪ ،‬هاوڕایه‌ له‌گه‌ڵ به‌ش���ێك‬ ‫لوقم���ان زه‌نگه‌نه‌ مامۆس���تای ‌ه له‌یه‌كێك له‌بۆچون���ی مامۆس���تایان‌و جه‌خ���ت له‌وه‌‬ ‫له‌خوێندنگه‌ كوردییه‌كانی ناوه‌ندی ش���اری ده‌كات���ه‌وه‌ "كه‌رووب���ه‌ڕووی گرفتی نه‌بونی‬ ‫كه‌ركوك‪ ،‬ئه‌و پێیوای ‌ه كه‌ خوێندنی كوردی موچه‌و كه‌می ش���وێن بونه‌ت���ه‌وه‌‌و جه‌خت‬ ‫به‌گشتی له‌دۆخێكی زۆر خراپدایه‌و ده‌ڵێت له‌وه‌ش ده‌كاته‌وه‌ ك��� ‌ه له‌هه‌ندێك ناوچه‌ی‬ ‫"ده‌وام���ی‌ خوێندن���ی كوردی چ���وار رۆژ‌ه س���نووری پارێزگای كه‌رك���وك ژماره‌یه‌ك‬ ‫له‌هه‌فته‌یه‌ك���دا‪ ،‬پڕۆگرامه‌كانی خوێندنیش خوێندنگه‌یان داخستوە"‪.‬‬ ‫هاوكات بەڕێوەب���ەری‌ خوێندنی‌ كورد ‌ی‬ ‫زۆرن‌و به‌چ���وار رۆژ ت���ه‌واو ناكرێن‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌كه‌رك���وك ده‌گوزه‌رێت ته‌نها رۆژ له‌كه‌رك���وك بە‌وه‌كال���ه‌ت نایش���ارێته‌و‌ه‬ ‫به‌ڕێكردنه‌و ناتوانیت ناوی بنێیت پڕۆگرامی كه‌به‌هۆی داخس���تنی رێگ���ه‌ی كه‌ركوك ‪-‬‬ ‫هه‌ولێر خوێندنی كوردی له‌سنووری قه‌زای‬ ‫خوێندن"‪.‬‬ ‫ئه‌و مامۆستای ‌ه چه‌ندین كێشه‌و گیروگرفتی دوبز‌و پردێ زیانێكی زۆریان پێگه‌یش���توەو‬ ‫ت���ر به‌نمون��� ‌ه ده‌هێنێته‌وه‌ ك���ه‌ كاریگه‌ری ده‌ڵێت "له‌و دو شوێنه‌ زۆربه‌ی مامۆستایانی‬ ‫نه‌رێنیی���ان به‌س���ه‌ر پڕۆس���ه‌ی خوێندنی خوێندن���ی كوردی دانیش���تووی هه‌ولێرن‌و‬ ‫كوردییه‌و‌ه هه‌یه‌‪ ،‬گرنگترینیان خراپی بارو به‌ه���ۆی داخس���تنی رێگاك���ه‌وه‌ ناتوان���ن‬ ‫گوزه‌رانی مامۆس���تایانی خوێندنی كوردیی ‌ه هاتووچ���ۆ بكه‌ن‌و وه‌ك مامۆس���تای ئاوار‌ه‬ ‫ك ‌ه له‌س���ه‌ر میالك���ی حكومه‌ت���ی هه‌رێم ‌ی ناوی خۆیان تۆماركردوه‌"‪.‬‬ ‫به‌شێك له‌مامۆستایان‌و شاره‌زایانی بواری‬ ‫كوردستانن‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "ك ‌ه مامۆستا ده‌رونی ئاسود‌ه پ���ه‌روه‌رده‌ حكومه‌تی هه‌رێم به‌به‌رپرس���ی‬ ‫نه‌ب���و ناتوانێ���ت وه‌ك پێویس���ت وانه‌كان یه‌ك���ه‌م ده‌زانن له‌و گرفتان���ه‌ی رووبه‌ڕووی‬ ‫بڵێته‌وه‌‪ ،‬ئێس���تاش زۆربه‌ی مامۆس���تایان خوێندن���ی ك���وردی ده‌كرێن���ه‌وه‌‪ ،‬لوقمان‬ ‫كێش���ه‌یان هه‌یه‌‌و كێش���ه‌ی خێزانیش زۆر ده‌ڵێت " له‌سه‌ره‌تای ساڵی ‪2003‬و‌ه هه‌رێم‬ ‫بوە‪ ،‬مامۆس���تایه‌ك كه‌ گیرفانی به‌تاڵ بێت خۆی ك���رد به‌خاوه‌ن���ی خوێندنی كوردی‪،‬‬ ‫ئه‌س���ته‌مه‌ بتوانێت وه‌ك پێویست وانه‌كانی ئه‌گه‌رنا خوێندنی كوردیش وه‌ك خوێندنی‬ ‫عه‌ره‌بی‌و توركمانی رووبه‌ڕووی ئه‌و كێشان ‌ه‬ ‫بڵێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫لوقمان نایشارێته‌و‌ه ك ‌ه به‌هۆی گیروگرفت ‌ه نه‌ده‌بوەو‌ه ئه‌گه‌ر له‌سه‌ر میالكی حكومه‌تی‬ ‫جۆراوجۆره‌كان���ه‌وه‌ "كوالێت���ی خوێن���دن ناوه‌ندی بووایه‌"‪.‬‬ ‫هاوكات به‌رپرسیارێتی الوه‌كیش ده‌خه‌ن ‌ه‬ ‫له‌قوتابخان���ه‌و خوێندنگ���ه‌ كوردییه‌كان���ی‬ ‫ئه‌س���تۆی حكومه‌تی ناوه‌ند وپێیانوایه‌ ك ‌ه‬ ‫كه‌ركوك له‌ئاستێكی زۆر خراپدایه‌"‪.‬‬ ‫الی خۆیه‌وه‌ رابه‌ر ره‌شید رۆژنامه‌نوس‌و به‌غدا وه‌ك شاره‌كانی تری عێراق مامه‌ڵه‌ی‬ ‫مامۆستا له‌یه‌كێك له‌قوتابخانه‌ كوردییه‌كانی له‌گه‌ڵ كه‌ركوك وخوێندنی كوردی له‌شاره‌ك ‌ه‬ ‫س���نووری ش���ارۆچكه‌ی پ���ردێ‪ ،‬پێیوای ‌ه نه‌كردوە‪.‬‬ ‫به‌ختی���ار هاوواڵتییه‌ك���ی ك���وردی‬ ‫"داخستنی رێگه‌ی كه‌ركوك هه‌ولێر زیانێكی‬ ‫زۆری به‌قوتابخانه‌و خوێندنگه‌ كوردییه‌كان دانیش���تووی كه‌ركوكه‌و باوكی سێ منداڵه‌‪،‬‬ ‫گه‌یان���دوه‌‪ ،‬به‌ه���ۆی ئه‌وه‌ی ك ‌ه به‌ش���ێك ئه‌و ئه‌گه‌رچ���ی یه‌كه‌م منداڵی له‌خوێندنی‬ ‫له‌مامۆس���تایانی خوێندنی كوردی له‌شاری كوردی ده‌خوێنێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم دواتر له‌و كار‌ه‬ ‫هه‌ولێرو ده‌وروبه‌ری نیش���ته‌جێن‌و ناچارن په‌شیمان بوەته‌وه‌و منداڵی دوه‌می بردۆت ‌ه‬ ‫رۆژان���ه‌ هاتووچۆی كه‌رك���وك بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم خوێندن���ی عه‌ره‌ب���ی‪ ،‬بڕیاریداوه‌ س���ێیه‌م‬ ‫به‌هۆی داخس���تنی رێگاكه‌و‌ه ناتوانن بێن ‌ه منداڵیش���ی بنێرێت ‌ه یه‌كێ���ك له‌قوتابخانه‌‬

‫له‌ كۆی‌ ‪8800‬‬ ‫فه‌رمانبه‌رو مامۆستای‌‬ ‫خوێندنی‌ كوردی‌‬ ‫‪6706‬یان داوای‌‬ ‫گواستنه‌وه‌ی‌ راژه‌یان‬ ‫كردوه‌ بۆ سه‌ر میالكی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ به‌غداد‬ ‫عه‌ره‌بییه‌كان‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ده‌ڵێت "ك���وڕه‌ گه‌وره‌ك���ه‌م نارد‌ه‬ ‫خوێندن���ی ك���وردی‌و ئێس���تا له‌قۆناغ���ی‬ ‫ئاماده‌یی���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم كوڕه‌كه‌ی ت���رم نارد‌ه‬ ‫خوێندنی عه‌ره‌بی‪ ،‬ئێستا به‌ئاشكرا هه‌ست‬ ‫ب���ه‌و‌ه ده‌كه‌م كه‌ ك���وڕی دوه‌مم ئاس���تی‬ ‫باشتره‌‪ ،‬چونك ‌ه جیا له‌زمانی كوردی‪ ،‬فێری‬ ‫زمانی عه‌ره‌بی‌و توركمانی بوە‪ ،‬به‌اڵم كوڕ‌ه‬ ‫گه‌وره‌ك���ه‌م بێجگه‌ له‌زمان���ی كوردی فێری‬ ‫زمانی تر نه‌بوە"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ به‌ختی���ار ئ���ه‌وه‌ی به‌الوه‌‬ ‫ناخۆشه‌ كه‌ منداڵه‌كه‌ی ناردوه‌ته‌ خوێندنی‬ ‫عه‌ره‌بی له‌كاتێكدا ده‌بووایه‌ به‌زمانی دایك‬ ‫بخوێنێت‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك خۆی باس���ی ده‌كات‬ ‫"ئ���ه‌و كاره‌م بۆ ئه‌وه‌ ك���رد كه‌ منداڵه‌كه‌م‬ ‫فێری زۆرترین زمان ببێت‌و به‌هۆیه‌ش���ه‌وه‌‬ ‫له‌خوێن���دن‌و ته‌واوكردن���ی زانك���ۆش‬ ‫س���ه‌ركه‌وتوو ده‌بێت‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش كوردی‬ ‫زمانی دایكییه‌تی‌و به‌ئاسانی فێر ده‌بێت"‪.‬‬ ‫لوقم���ان نیگه‌ران���ه‌ ل���ه‌وه‌ی س���ااڵنه‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك���ی زۆر له‌هاوواڵتیان���ی ك���وردی‬ ‫كه‌رك���وك منداڵه‌كانی���ان له‌خوێندنگ���ه‌‬ ‫عه‌ره‌بییه‌كان تۆمار ده‌كه‌ن‌و هۆكاره‌كه‌شی‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێنێت���ه‌وه‌ "كه‌قوتابی پۆلی‬ ‫شه‌ش���ی ئاماده‌یی خوێندنی كوردی ته‌واو‬ ‫ده‌كات‌و دواتر ده‌چێیته‌ زانكۆ ئیتر به‌هۆی‬ ‫نه‌زانینی زمانی عه‌ره‌بییه‌وه‌ ئیفلیج ده‌بێت‌و‬ ‫زۆر ئاسته‌نگی دێته‌ پێش به‌تایبه‌تی ئه‌گه‌ر‬ ‫ناوی له‌زانكۆی ش���اره‌كانی ت���ری عێراق‬ ‫بگه‌رێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌وت���ه‌ی به‌ش���ێك له‌مامۆس���تایان له‌و‬ ‫گه‌ڕه‌كانه‌ی كه‌ دانیش���تووانه‌كه‌ی تێكه‌ڵن‬

‫خێزانه‌كان زیاتر منداڵه‌كانیان له‌قوتابخان ‌ه‬ ‫عه‌ره‌بیی���ه‌كان تۆم���ار ده‌ك���ه‌ن‌و ئه‌وه‌ش‬ ‫بوەته‌ هۆی ئه‌وه‌ی ك���ه‌ خوێندنی كوردی‬ ‫پاشه‌كه‌ش���ه‌یه‌كی زۆر ب���كات‌و ته‌نان���ه‌ت‬ ‫له‌هه‌ندێك گه‌ڕه‌كدا گه‌یش���توەته‌ ئاس���تی‬ ‫نه‌مان‌و داخستنی خوێندنگه‌ كوردییه‌كان‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی رابه‌ر ره‌شیدی‌ مامۆستا‪ ،‬به‌هۆی‬ ‫نه‌زانین���ی زمان���ه‌وه‌ فێرخوازانی خوێندنی‬ ‫ك���وردی ناتوانن وه‌ك پێویس���ت له‌زانكۆ‬ ‫س���ه‌ركه‌وتن به‌ده‌س���تبهێنن‪ ،‬ده‌ش���ڵێت‬ ‫"به‌داخه‌وه‌ ته‌نها به‌شێك كه‌ خوێندكارانی‬ ‫خوێندنی كوردی سه‌ركه‌وتنی ته‌واوی تێدا‬ ‫به‌ده‌ستبهێنن به‌شی زمانی كوردی كۆلێژی‬ ‫په‌روه‌رده‌ی���ه‌‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ دای���كان‌و باوكان‬ ‫ناچ���ارن ك���ه‌ منداڵه‌كانی���ان له‌خوێندنی‬ ‫عه‌ره‌بی تۆمار بكه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی بناغه‌یه‌كی‬ ‫باشی هه‌بێت بۆ گه‌یشتن به‌زانكۆ"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ س���ااڵنی پێشووتر‬ ‫خوێندكاران���ی كه‌رك���وك بۆی���ان نه‌ب���و‬ ‫له‌زانكۆكانی هه‌رێمی كوردستان وه‌ربگیرێن‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ناچار له‌زانكۆی شاره‌كانی تری عێراق‬ ‫درێژه‌ی���ان به‌خوێندن داوه‌ ك���ه‌ خوێندن‬ ‫تێیاندا به‌زمانی عه‌ره‌بییه‌‪ ،‬به‌و هۆیه‌شه‌وه‌‬ ‫خوێندكارانی خوێندنی كوردی رووبه‌ڕووی‬ ‫كێش���ه‌ بونه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌م���اوه‌ی دو‬ ‫س���اڵی رابردودا وه‌زاره‌تی خوێندنی بااڵی‬ ‫هه‌رێم ره‌زامه‌ندی نیش���انداوه‌ بە‌وه‌رگرتنی‬ ‫ژماره‌یه‌ك���ی كه‌می خوێن���دكاری كه‌ركوك‬ ‫له‌زانكۆ جیاوازه‌كانی هه‌رێمدا‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم مامۆس���تا ره‌ئ���وف پێیوانیی��� ‌ه‬ ‫"كه‌خوێندنی ك���وردی له‌كه‌ركوك كوالێتی‬ ‫خراپ بێت ب���ه‌راوورد به‌خوێندنی عه‌ره‌بی‌و‬ ‫توركمان���ی‪ ،‬چونكه‌ به‌وته‌ی خۆی له‌ماوه‌ی‬ ‫چه‌تد س���اڵی راب���ردودا ب���ه‌رده‌وام رێژه‌ی‬ ‫س���ه‌ركه‌وتن له‌خوێندنگه‌ كوردییه‌كان زیاتر‬ ‫بوە"‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا نایشارێته‌وه‌ "سه‌ره‌ڕای‬ ‫ئه‌وه‌ی كه‌ له‌سااڵنی رابردو كه‌ركوك له‌ژێر‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی ك���ورددا بوە‪ ،‬ب���ه‌اڵم رێژه‌ی‬ ‫تۆماركردنی منداڵ له‌قوتابخانه‌و خوێندنگه‌‬ ‫كوردییه‌كان كه‌میكردوه‌"‬ ‫پاش رووداوه‌كان ‌ی ‪16‬ی ئۆكتۆبه‌ری ‪2017‬‬ ‫كه‌ركوك‌و ده‌وروبه‌ری جارێكی تر كه‌وتنه‌و‌ه‬ ‫ژێ���ر كۆنتڕۆڵ���ی هێزه‌ عێراقیی���ه‌كان‌و له‌و‬ ‫رێكه‌وت ‌ه به‌دواوه‌ش رۆژان ‌ه چه‌ندین رووداوی‬ ‫ته‌قه‌كردن‌و ش���ه‌ڕ له‌به‌شێك له‌گه‌ڕه‌كه‌كانی‬ ‫ش���اره‌ك ‌ه به‌دیده‌كرێن‪ ،‬ئه‌وه‌ش كاریگه‌ری‬ ‫نه‌رێنی به‌سه‌ر مامۆستایان‌و فێرخوازانه‌و‌ه‬ ‫جێهێشتوە‪.‬‬ ‫به‌وت���ه‌ی رابه‌ر ئه‌و مه‌ترس���ییانه‌ی هه‌ن‬ ‫تازه‌ نین‌و پێش رووداوه‌كانی ئۆكتۆبه‌ریش‬ ‫به‌هه‌مان ش���ێو‌ه مه‌ترسی له‌سه‌ر خوێندنی‬

‫ته‌خته سپی‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫كوردی هه‌بوە‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك خۆی ئاماژه‌ی بۆ‬ ‫ده‌كات "مامۆستایان به‌وپه‌ڕی دڵسۆزییه‌و‌ه‬ ‫ده‌وام���ی خۆی���ان ده‌ك���رد‪ ،‬ب���ه‌اڵم دوایی‬ ‫ئۆكتۆبه‌ر دۆخه‌كه‌یان وا لێكردوه‌ كه‌ مرۆڤ‬ ‫ب���ێ هیوا بێت له‌وه‌ی خوێندنی كوردی به‌و‬ ‫شێوه‌ی ‌ه به‌رده‌وام بێت"‪.‬‬ ‫مامۆستایان باش���كردنی بارو گوزه‌رانی‬ ‫مامۆس���تا‌و گۆڕانكاری ك���ردن له‌پڕۆگرامی‬ ‫خوێن���دن‌و پێداچون���ه‌و‌ه بە‌ش���ێوزای‬ ‫دابه‌شكردنی مامۆس���تا به‌سه‌ر قوتابخانه‌و‬ ‫خوێندنگ���ه‌ كوردیی���ه‌كان به‌گرنگترین ئه‌و‬ ‫هه‌نگاوان���ه‌ ده‌زانن كه‌ پێویس���ت ‌ه بگیرێت ‌ه‬ ‫به‌ر بۆ رێگرتن له‌شكس���تهێنانی خوێندنی‬ ‫كوردی‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه له‌س���اڵی ‪2017‬دا ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگای كه‌ركوك بڕیاریدا كه‌ مانگانه‌ بڕێك‬ ‫پاره‌ له‌بودجه‌ی پترۆدۆالری شاره‌ك ‌ه به‌سه‌ر‬ ‫مامۆستایانی خوێندنی كوردی دابه‌ش بكات‬ ‫له‌كاتێك���دا حكومه‌تی هه‌رێم پاش���ه‌كه‌وتی‬ ‫له‌موچه‌كانی���ان كرد‪ ،‬له‌و ساڵه‌ش���دا چوار‬ ‫جار ئه‌و پاره‌یه‌ دابه‌ش���كرا‪ ،‬به‌اڵم له‌دوای‬ ‫رووداوه‌كانی ‪16‬ی ئۆكتۆبه‌ره‌وه‌ دابه‌شكردنی‬ ‫ئه‌و بڕه‌ پاره‌یه‌ راگیراوه‌‪.‬‬ ‫رابه‌ر حكومه‌تی هه‌رێم به‌به‌رپرسی یه‌كه‌م‬ ‫ده‌زانێت له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و گرفتانه‌ی رووبه‌ڕووی‬ ‫خوێندنی كوردی بونه‌ته‌وه‌‪ ،‬وه‌ك خۆش���ی‬ ‫باسی ده‌كات "داخس���تنی رێگای كه‌ركوك‬ ‫هه‌ولێر به‌ڕووی مامۆستایاندا كاره‌ساته‌"‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم مامۆس���تا ره‌ئ���وف پێیوایه‌ ك ‌ه‬ ‫به‌رپرسی یه‌كه‌م له‌و گرفتانه‌ی رووبه‌ڕوویان‬ ‫ده‌بێته‌و‌ه حكومه‌تی به‌غدایه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا‬ ‫نایشارێته‌و‌ه كه‌ به‌شێك له‌و به‌رپرسیارێتیی ‌ه‬ ‫ده‌كه‌وێت���ه‌ ئه‌س���تۆی حكومه‌ت���ی هه‌رێم‌و‬ ‫ده‌ڵێت "به‌داخه‌و‌ه به‌شێك له‌مامۆستایانمان‬ ‫هانده‌دران بۆ ئه‌وه‌ی نه‌گه‌ڕێنه‌وه‌ كه‌ركوك‌و‬ ‫تائێس���تاش به‌ش���ێكیان له‌هه‌ولێ���ر ماون‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا پێویس���ت ‌ه بگه‌ڕێنه‌و‌ه شاره‌كه‌ی‬ ‫خۆیان‌و بۆ ئه‌وه‌ی له‌ناو شاری كه‌ركوكه‌و‌ه‬ ‫به‌رگری له‌شاره‌ك ‌ه بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدایه‌ له‌م���اوه‌ی رابردودا‌و‬ ‫له‌س���ه‌ر بڕی���اری وه‌زاره‌تی پ���ه‌روه‌رده‌ی‬ ‫حكومه‌تی فیدڕاڵی بڕیاردرا كه‌ فه‌رمانبه‌ر‌و‬ ‫مامۆس���تایانی خوێندنی كوردی له‌كه‌ركوك‬ ‫ده‌توان���ن داواكاری پێش���كه‌ش بك���ه‌ن بۆ‬ ‫گواستنه‌وه‌ی موچه‌كانیان بۆ سه‌ر میالكی‬ ‫حكومه‌تی فیدڕاڵی‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی ئاماره‌كان���ی به‌ش���ی خوێندنی‬ ‫كوردی له‌كه‌ركوك له‌كۆی ‪ 8800‬فه‌رمانبه‌رو‬ ‫مامۆستای خوێندنی كوردی له‌شاره‌كه‌ كه‌‬ ‫له‌حكومه‌تی هه‌رێمه‌وه‌ موچه‌یان پێده‌درێت‪،‬‬ ‫‪ 6706‬كه‌س داوای گواس���تنه‌وه‌ی راژه‌یان‬ ‫كردوه‌ بۆ سه‌ر میالكی حكومه‌تی به‌غدا‪.‬‬

‫ئه‌زمونی مامۆستایه‌كی زانكۆ له‌وتنه‌وه‌ی وانه‌ی (گفتوگۆی زانستی)‬ ‫بوخاری عه‌بدواڵی قه‌سرێ‬ ‫* مامۆستا له‌زانكۆكانی (سه‌اڵحه‌دین)‌و (ئیشق)‬

‫خوێندن‌و پ����ه‌روه‌رده‌و فێرك����ردن ته‌نیا‬ ‫له‌(ئه‌زبه‌ركردن)‌و (ئاڕاسته‌كردن)‌و (پێدانی‬ ‫زانیاری) دا خۆیان نابیننه‌وه‌‪ .‬به‌ڵكو راهێنانی‬ ‫مێش����ك‌و هزری قوتابی ب����ه‌وه‌ی كه‌ بتوانێ‬ ‫"دوج����ار بیربكاته‌وه‌" یاخ����ود "له‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫س����ندوقه‌كه‌دا بیربكاته‌وه‌"‪ ،‬دیوێكی دیكه‌ی‬ ‫پڕۆسه‌كه‌ن‪ ،‬كه‌ ناواخن‌و جه‌وهه‌ری فێركردن‬ ‫پێكده‌هێن����ن‪ .‬ئه‌مه‌ش ب����ه‌و واتایه‌ دێت كه‌‬ ‫مێش����كی فێرخواز له‌بنه‌چ����ه‌دا هه‌ژمارێكی‬ ‫ئه‌مبارك����ردن‌و خه‌زنك����ردن نیی����ه‌‪ ،‬تاوه‌كو‬ ‫زانی����اری‌و داتای لێ����وه‌ هه‌ڵبگیرێت‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی كه‌ مامۆس����تایانی ئێمه‌ بۆی ده‌چن‪.‬‬ ‫به‌ڵك����و مێش����كی قوتاب����ی ماكینه‌یه‌كی پڕ‬ ‫له‌جوڵه‌‌و داینامیكییه‌ته‌و ده‌ش����ێت له‌كردنی‬ ‫هه‌ر پرس����یارێك‪ ،‬له‌وروژاندنی هه‌ر باسێك‪،‬‬ ‫له‌كردنه‌وه‌ی هه‌ر ئاریشه‌و بابه‌تێك‪ ،‬بكه‌وێته‌‬ ‫خرۆشان‌و بیربكاته‌وه‌! سێناتر بڵێم‪ ،‬خودی‬ ‫فێركردن بریتییه‌ له‌پڕۆسێسی بیركردنه‌وه‌و‬ ‫هزراندن‪ .‬ئاینیش����تاین ده‌ڵێت‪" :‬په‌روه‌رده‌‬ ‫بریتی نییه‌ له‌فێربونی هه‌قیقه‌ته‌كان‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫بریتییه‌ له‌وه‌ كه‌ قوتابی فێری ئه‌وه‌ بكرێت‬ ‫كه‌ چۆن بیر بكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وانه‌ی (گفتوگۆی زانستی‌و بیركردنه‌وه‌ی‬ ‫ره‌خنه‌گران����ه‌) كه‌ بە‌ئینگلی����زی پێیده‌وترێ‬

‫‪Academic Debate and Critical‬‬

‫‪ Thinking‬ئه‌گونجێ����ت هه‌وڵێك����ی‬ ‫ئاكامبه‌خ����ش بێ����ت ب����ۆ به‌جێهێنانی ئه‌م‬ ‫وته‌یه‌ی ئاینیشتاین‪.‬‬ ‫به‌وپێی����ه‌ی ك����ه‌ ئ����ه‌م وانه‌ی����ه‌ له‌زانكۆ‬ ‫ده‌ڵێمه‌وه‌‪ ،‬له‌م باس����ه‌ بچوكه‌دا‪ ،‬هه‌وڵئه‌ده‌م‬

‫كۆباسی ئه‌زمونی س����اڵێك بە‌گوشراوه‌یی‌و‬ ‫پوختكراوه‌یی بخه‌مه‌ به‌ر دیدی خوێنه‌ران‪،‬‬ ‫تا لێوه‌ی به‌هره‌مه‌ند ببن‪.‬‬ ‫‪ -1‬ئامانج‪:‬‬ ‫له‌ س����ه‌ره‌تای وه‌رگرتن����ی وانه‌كه‌دا‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی ك����ه‌ روانین ‪‌vision‬و پێش����هاتێكی‬ ‫رون����م له‌به‌رده‌س����تدا بێ����ت‪ ،‬هه‌ڵس����ام‬ ‫بە‌هه‌ڵگرتنی پێنوس‌و كاغه‌زێك‪ ،‬دانیش����تم‌و‬ ‫شه‌ش ئامانجم دیاریكردن كه‌ ئومێده‌خوازم‬ ‫ببن����ه‌ ده‌رئه‌نجامی كۆی گش����تی وانه‌كه‌و‪،‬‬ ‫له‌فێرخوازه‌كانم����دا ره‌نگبداته‌وه‌‪ .‬ئه‌مانه‌ی‬ ‫خواره‌وه‌ن بە‌كورتی‪:‬‬ ‫‪ -1‬ده‌وڵه‌مه‌ندكردنی توانسته‌ ئه‌قڵییه‌كانی‬ ‫قوتابی‌و‪ ،‬بره‌ودان بە‌گه‌ش����ه‌پێدانی حه‌زی‬ ‫په‌یدۆزی له‌الی‪.‬‬ ‫‪ -2‬به‌هێزك����ردن‌و پته‌وكردن����ی ئاس����تی‬ ‫بیركردن����ه‌وه‌ی ره‌خنه‌گران����ه‌ ل����ه‌الی‬ ‫فێرخوازان‪.‬‬ ‫‪ -3‬به‌هێزكردن����ی هونه‌ره‌كان����ی‬ ‫(ئاخاوتن)‌و (پێشكه‌ش����كردنی سێمینار)‌و‬ ‫(گفتوگۆكاری)‪.‬‬ ‫‪ -4‬به‌هێزكردنی رۆحی ته‌بایی‌و رێزگرتنی‬ ‫بۆچونی جیاواز‌و لێكتێگه‌یشتن‌و تۆلێرانس‪.‬‬ ‫‪ -5‬چاندن����ی متمانه‌به‌خۆبون له‌ناو ناخی‬ ‫فێرخوازان‪ ،‬ل����ه‌وه‌دا كه‌ ش����ه‌رمن‌و داخراو‬ ‫نه‌بن‪.‬‬ ‫‪ -6‬بایه‌خدان بە‌چاندنی توانای راڤه‌كاری‌و‬ ‫شیكردنه‌وه‌و خه‌ماڵندن له‌الی فێرخوازان‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش����م بە‌تێبینی نوس����ی‪ ،‬كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌ماوه‌ی وانه‌وتنه‌وه‌كه‌مدا‪ ،‬ته‌نیا س����ێ دانه‌‬ ‫له‌و ئامانجه‌ ده‌ستگیر بكه‌م‪ ،‬ده‌ستكه‌وتێكی‬ ‫به‌هادار ده‌بێت‪.‬‬ ‫‪ -2‬فه‌لسه‌فه‌‪:‬‬ ‫وان����ه‌ی گفتوگۆی زانس����تی له‌بنه‌چه‌دا‬

‫بۆ ئ����ه‌وه‌ دیزاینكراوه‌ كه‌ فێرخ����واز بخاته‌‬ ‫حاڵه‌تێك����ی ناوازه‌ی چااڵكبون����ه‌وه‌‪ ،‬له‌وه‌دا‬ ‫كه‌ له‌بری ئه‌وه‌ی ته‌نیا وه‌رگرێكی پاسیڤ‌و‬ ‫بیسه‌ر بێت‪ ،‬به‌خشه‌ر‌و قسه‌كاریش بێت‪ ،‬وه‌‬ ‫له‌بری ئه‌وه‌ی ته‌نیا دانیشتوویه‌كی هیچله‌بار‬ ‫نه‌بو بێت‪ ،‬هه‌ڵسێته‌ سه‌ر پێ‌و بە‌چااڵكانه‌وه‌‬ ‫بیرۆكه‌و بیرهات‌و زانیارییه‌كانی پێش����كه‌ش‬ ‫ب����كات‪ .‬هه‌م����و ئه‌مانه‌ به‌وه‌ دێت����ه‌ دی كه‌‬ ‫مامۆس����تا فێرخ����واز له‌متب����ون‌و س����ڕبون‬ ‫رزگارب����كات‌و‪ ،‬بە‌ته‌كنیك‌و خوڵ����ق‌و ده‌م‌و‬ ‫وته‌ی داهێنه‌رانه‌ی خ����ۆی هانیان بدات كه‌‬ ‫كۆمه‌ڵێ����ك پڕۆژه‌‌و پڕۆجێكت����ی جۆراوجۆر‬ ‫جێبه‌جێ بكه‌ن‪.‬‬ ‫فه‌لسه‌فه‌ی وانه‌كه‌ بریتییه‌ له‌دروستكردنی‬ ‫هێ����زی متمانه‌به‌خۆب����ون له‌س����ایكۆلۆژیای‬ ‫فێرخوازاندا به‌وه‌ی ك����ه‌ ده‌رفه‌تی پێبدرێت‬ ‫له‌سه‌ر ته‌ختی ش����انۆی پۆلدا ‪ stage‬روو‬ ‫له‌هاوڕێكانی ب����كات‌و بە‌متمانه‌به‌خۆبونه‌وه‌‬ ‫دور له‌ترس‌و شه‌رم‌و ش����ڵه‌ژان قسه‌ بكات‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا وانه‌كه‌ وه‌ها داڕێژراوه‌ كه‌ قوتابی‬ ‫رێ����ز له‌دیدی جیاواز بگرێ����ت‌و‪ ،‬ئاین‌و هزر‌و‬ ‫كه‌لتور‌و ئایدۆلۆژیا جیاوازه‌كان وه‌ك خۆیان‬ ‫قبوڵبكات‌و هه‌رسی فره‌یی‌و جیاوازی بكات‪،‬‬ ‫چونكه‌ بێگومان هه‌ر قوتابیه‌ك له‌پاشخانێكی‬ ‫لێكجی����اوازی ئای����ن‌و كولت����وری‌و ه����زری‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌و رامیاریی����ه‌وه‌ هاتوەو‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫بە‌گیانی لێبورده‌ی����ی‌و یه‌كتر قبوڵكردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫وه‌ بە‌ئه‌قڵێكی كراوه‌وه‌ گوێبیستی یه‌كتری‬ ‫بب����ن‪ ،‬ئ����ه‌وا بۆچونه‌كانی����ان ده‌وڵه‌مه‌ندتر‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬بیركردنه‌وه‌كانیان فره‌وانتر ده‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌زمونیان گه‌شه‌سه‌ندوتر ده‌بێت‪.‬‬

‫مامۆستای زانكۆ‬ ‫پێویسته‌ رۆڵێكی‬ ‫زیره‌كانه‌ ببینێ به‌وه‌ی‬ ‫كه‌ ئه‌م به‌سته‌ڵه‌كه‌‬ ‫بشكێنێ‌و‪ ،‬قوتابی‬ ‫بخاته‌ نه‌شونمای‬ ‫مه‌عریفی‌و جوڵه‌ی‬ ‫فێربونی خۆكارییه‌وه‌‬

‫خۆی له‌نێ����و كایه‌و گۆڕه‌پان����ی ئه‌كادێمی‌و‬ ‫په‌روه‌رده‌ی����ی كوردس����تاندا نه‌پێ����كاوه‌‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ ه����ه‌م فێرخ����وازان‌و هه‌می����ش‬ ‫مامۆس����تا‌و په‌روه‌رشكاران خۆیان له‌به‌رده‌م‬ ‫گورزێك ئاس����ته‌نگدا ده‌بیننه‌وه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌مانه‌‬ ‫به‌شێكیانن‪:‬‬ ‫‪ -1‬له‌كوردس����تاندا گفتوگۆك����ردن‌و‬ ‫راگۆڕین����ه‌وه‌‌و بیرس����ازی كولتورێك����ی باو‬ ‫نییه‌ له‌نێو مامۆس����تا‌و فێرخوازاندا‪ ،‬چونكه‌‬ ‫سیس����ته‌می پ����ه‌روه‌رده‌ ئ����ه‌م هه‌ل����ه‌ی بۆ‬ ‫راگۆڕین����ه‌وه‌ نه‌ڕه‌خس����اندوه‌‌و ژینگه‌یه‌كی‬ ‫‪ -3‬كێشه‌‌و گرفته‌كان‪:‬‬ ‫گونج����اوی دروس����تنه‌كردوه‌و‪ ،‬ته‌نان����ه‌ت‬ ‫وه‌ك مامۆس����تایه‌ك‪ ،‬وای ب����ۆ ده‌چم ك ‌ه فه‌لس����ه‌فه‌ی پ����ه‌روه‌رده‌ له‌كوردس����تان‬ ‫هێش����تا ئه‌و وانه‌یه‌ ئامانجه‌ سه‌ره‌كییه‌كانی هانده‌ریش نییه‌ بۆ دیالۆگ‌و لێكتێگه‌یشتنی‬

‫دیموكراس����ییانه‌! فێرخواز وه‌ها مێش����ك‌و‬ ‫ده‌رون‌و ه����زری به‌رنامه‌ڕێژك����راوه‌ كه‌ زێتر‬ ‫بیس����ه‌رێكی "ئاق����ڵ"‌و كڕ بێ����ت‌و نه‌چێته‌‬ ‫نێ����و كای����ه‌ی پرس����یاركردن‌و گومانكردن‌و‬ ‫به‌دواداچ����ون‌و توێژین����ه‌وه‌ی مه‌یدان����ی‪.‬‬ ‫فێرخوازی كوردس����تانی فێری ئه‌وه‌ نه‌كراوه‌‬ ‫كه‌ ته‌نانه‌ت بۆ جارێكیش بێت دژه‌ ئاڕاسته‌‬ ‫مه‌له‌ بكات‌و خاوه‌نی بۆچونی تایبه‌تی خۆی‬ ‫بێت به‌شێوازێكی زانس����تییانه‌ به‌ڵگه‌كاری‌و‬ ‫ئارگیومێنتكاری بكات‪.‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ش كاتێك وانه‌یه‌كی له‌م چه‌شنه‌‬ ‫بۆ فێرخ����واز دێته‌پێش‌و‪ ،‬فێرخ����واز فێری‬ ‫(بیركردنه‌وه‌ی دوجار)‌و (ده‌ربڕینی بۆچون)‬ ‫نه‌كراوه‌‪ ،‬ئیدی دۆش����ده‌مێنێت‌و راده‌مێنێت‪،‬‬ ‫نازانێ چ باسه‌‌و زۆرجاریش هه‌یه‌ له‌سه‌ره‌تای‬ ‫وانه‌كه‌ تا كۆتایش هیچ بیرۆكه‌یه‌كی نییه‌ كه‌‬ ‫بۆچی ئه‌م وانه‌یه‌ ده‌خوێنێ! ره‌نگه‌ به‌شێكی‬ ‫ئه‌م حاڵه‌ته‌ په‌یوه‌ن����دی به‌وه‌وه‌ هه‌بێت كه‌‬ ‫له‌قۆناغی ئاماده‌ی����ی‌و ناوه‌ندیدا فێرخوازی‬ ‫ئێمه‌ فێری ئه‌زبه‌ركاری‌و ده‌رخكردن كراوه‌‪،‬‬ ‫مێش����كی وا به‌رنامه‌ڕێژك����راوه‌ ك����ه‌ ده‌قی‬ ‫گرتوە بە‌(ده‌ق)‌و‪ ،‬ئیتر وانه‌یه‌كی مه‌ده‌نیی‬ ‫نه‌خوێن����دوه‌ ك����ه‌ هانیبدات ب����ۆ بیركاری‌و‬ ‫هزراندن‌و مش����تومڕی زانستی‌و راگۆڕینه‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ئیدی كاتی ئه‌وه‌یه‌ كه‌ فێرخوازی ئێمه‌‬ ‫فێری ئه‌وه‌ بكرێ����ت كه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی (ده‌ق)‬ ‫ه‌ ده‌قگرت����وەكان‌و جێگی����ر‌و كۆنبوەكانه‌وه‌‬ ‫ش����تێكی ت����ازه‌ بخوڵقێنێ‌و‪ ،‬خ����ۆی ببێته‌‬ ‫خاوه‌نی پڕۆژه‌ی مه‌عریفی خۆی‪.‬‬ ‫لێره‌دا مامۆستای زانكۆ پێویسته‌ رۆڵێكی‬ ‫زیره‌كانه‌ ببینێ به‌وه‌ی كه‌ ئه‌م به‌سته‌ڵه‌كه‌‬ ‫بش����كێنێ‌و‪ ،‬قوتاب����ی بخات����ه‌ نه‌ش����ونمای‬ ‫مه‌عریفی‌و جوڵه‌ی فێربونی خۆكارییه‌وه‌‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫به‌رپرسیارێتی‬ ‫مامۆستایه‌تی‬ ‫مه‌ریوان ساڵح قادر‬ ‫ده‌كرێ مامۆستا له‌ئاستێكی به‌رزی‬ ‫رۆش���نبیری‌و وش���یاری ئه‌وتۆدا بێـت‬ ‫بتوانێ���ت دورمه‌ودایان���ه‌ بیربكاته‌وه‌و‬ ‫جۆرێك له‌توانای تێڕوانینی هه‌بێت بۆ‬ ‫زۆر الیه‌ن كه‌ ده‌بێ ئ���ه‌و تێڕوانینانه‌‬ ‫به‌كه‌ڵك���ی بواری په‌روه‌رده‌ س���وودی‬ ‫لێوه‌ربگیرێ���ت‌و هه‌ڵس���ه‌نگاندن ب���ۆ‬ ‫تێڕوانینه‌كان���ی بكرێ���ت‌و له‌س���وود‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی بواری په‌روه‌رده‌وفێركردن‬ ‫كه‌ڵك���ی لێوه‌ربگیرێ���ت‌و ئه‌م���ه‌ش‬ ‫له‌كاتێك���دا ده‌بێ���ت ك���ه‌ مامۆس���تا‬ ‫به‌وپه‌ڕی هه‌ست به‌به‌ر‌پرسیارێتییه‌وه‌‬ ‫له‌كاره‌ك���ه‌ی بڕوانێ���ت‪ ،‬ن���ه‌ك ته‌نیا‬ ‫به‌ش���ێوه‌ی بژێوی په‌یداك���ردن تێی‬ ‫بڕوانێ���ت‪ .‬ده‌ب���ێ مامۆس���تا توانای‬ ‫لێكدانه‌وه‌و شیكردنه‌وه‌ی بۆ ئه‌و بابه‌ت‌و‬ ‫پرۆگرامان���ه‌ هه‌بێت كه‌ رۆژانه‌ له‌كاتی‬ ‫وانه ‌وتنه‌وه‌دا كاری له‌س���ه‌ر ده‌كات‌و‬ ‫قوتاب���ی له‌س���ه‌رپه‌روه‌رده‌ ده‌كات‌و‬ ‫فێری رێساویاس���اكانی ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌م توانای لێكدانه‌وه‌و شیكردنه‌وه‌یه‌‬ ‫توانای زانس���تی‌و زانی���اری ده‌وێ كه‌‬ ‫مامۆستا توانیبێتی له‌ده‌ره‌وه‌ی بابه‌تی‬ ‫به‌رده‌ستی به‌ده‌س���تی خستبێت‌و بۆ‬ ‫ب���اش فێركردن���ی قوتابیی���ان به‌كار‬ ‫بهێنێ‪ ،‬چونكه‌ كاری مامۆس���تایه‌تی‬ ‫كارێكی بێ گی���ان‌و رۆح نییه‌ تاوه‌كو‬ ‫گۆڕان���ی به‌س���ه‌ردا نه‌ی���ه‌ت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫مامۆستایه‌تی كردن كارێكی به‌رده‌وام‬ ‫گۆڕه‌و ده‌ب���ێ به‌گوێ���ره‌ی به‌روپێش‬ ‫چونه‌كان مامۆستا توانای خۆگۆڕینی‬ ‫هه‌ب���ێ‌و س���ه‌رده‌مییانه‌ بیرل���ه‌كارو‬ ‫بابه‌ته‌كان بكاته‌وه‌‪ ،‬لێره‌دا پێم خۆشه‌‬ ‫نمونه‌یه‌ك بهێنم���ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ به‌هۆی‬ ‫ئه‌و هێرشی ته‌كنه‌لۆژیای پێشكه‌وتن‌و‬ ‫سه‌رده‌مه‌وه‌ قوتابی له‌هه‌مو روویه‌كه‌وه‌‬ ‫به‌رده‌وام ش���ت ده‌بینێ‌و به‌ش���ێوه‌ی‬ ‫راسته‌وخۆو ناڕاس���ته‌وخۆ كارده‌كاته‌‬ ‫سه‌ر ره‌فتارو هه‌ڵسوكه‌وتی‪ ،‬بۆیه‌ زۆر‬ ‫له‌مامۆستایان كه‌ پێش هێرشی ئامێره‌‬ ‫ته‌كنه‌لۆژییه‌كان وانه‌یان وتۆته‌وه‌و تاكه‌‬ ‫سه‌رچاهوه‌ی زانیاری قوتابییان بون‪،‬‬ ‫ئێستاش هه‌ندێكی زۆریان به‌رده‌وامن‬ ‫له‌وانه‌وتن���ه‌وه‌ گله‌یی زۆر له‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌ قوتاب���ی ئه‌م س���ه‌رده‌مه‌ قوتابی‬ ‫ئاخرزه‌مانه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا مامۆستا بیری‬ ‫چۆته‌وه‌ ك���ه‌ ئه‌و هه‌م���و گۆڕاكارییه‌‬ ‫كاریگه‌ری له‌سه‌ر بواری كۆمه‌اڵیه‌تی‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان���ی ده‌كات‪ ،‬بۆیه‌ نابێ‬ ‫له‌مه‌ خۆمان له‌ب���ان‌و بێده‌نگ بكه‌ین‬ ‫وبه‌ش���ێوه‌یه‌كی س���ه‌یر تێی بڕوانین‪،‬‬ ‫چونكه‌ هه‌رسه‌رده‌مه‌و ره‌فتاری نێوان‬ ‫تاكه‌كانی تاڕاده‌یه‌ك گۆڕانی به‌سه‌ردا‬ ‫دێت‌و به‌یاس���ا له‌ده‌رچون���ی نه‌زانین‪.‬‬ ‫ده‌بێ ئه‌وه‌ش بزانین كه‌ مامۆستایه‌تی‬ ‫ك���ردن به‌جێهێنانی كاری فه‌رمانبه‌ری‬ ‫نییه‌ كه‌ رۆژانه‌ هه‌ڵس���وكه‌وت له‌گه‌ڵ‬ ‫خه‌ڵك���ی دا بكه‌ی���ت‌و كاره‌كانیان بۆ‬ ‫ته‌واو بكه‌یت‌و به‌ڕێیان خه‌یت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫مامۆستایه‌تی كردن ئه‌و په‌ڕی هه‌ست‬ ‫بە‌به‌رپرسیاری كردنه‌ له‌ئاست ویژدان‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌دا‪ ،‬چونكه‌ رێڕه‌وی رۆیش���تن‌و‬ ‫ئاراس���ته‌كردنی قوتابی به‌ره‌و دواڕۆژ‬ ‫هه‌نگاونان الی مامۆس���تاوه‌ ده‌س���ت‬ ‫پێده‌كات‪ ،‬بۆیه‌ مامۆستا ده‌بێ به‌وپه‌ڕی‬ ‫ش���اره‌زاییه‌وه‌ كار بۆ ئ���ه‌وه‌ بكات كه‌‬ ‫چۆن قوتابی بخاته‌ س���ه‌ر ش���ێوه‌ی‬ ‫بیركردنه‌وه‌و له‌گه‌ڵ هه‌ڵكشانی ته‌مه‌نی‬ ‫دا توانای بیركردنه‌وه‌ی فراوان‌و گه‌وره‌‬ ‫بكات بۆ ئه‌وه‌ی بتوانێت چاره‌ بۆ ئه‌و‬ ‫كێش���انه‌ بدۆزێته‌وه‌ كه‌ ێ‌ڕووبه‌ڕووی‬ ‫ده‌بێته‌وه‌و له‌گ���ه‌ڵ ته‌نگژه‌كانی ژیاندا‬ ‫رابێ���ت‌و خ���ۆی ده‌رباز ب���كات‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫مامۆستایه‌تی كردن دڵسۆزی نواندنه‌‪،‬‬ ‫به‌یه‌ك چاو ته‌ماش���اكردنی قوتابییه‌‪،‬‬ ‫قوتاب���ی به‌منداڵ���ی خ���ۆ زانین���ه‌‪،‬‬ ‫خۆماندوكردنه‌‪ ،‬قووڵ بونه‌وه‌یه‌ له‌ڕۆح‌و‬ ‫هه‌ستی قوتابیدا‪ ،‬رێزگرتنه‌ له‌هه‌ستی‬ ‫قوتابی‪ ،‬په‌یڕه‌وكردنی یاساكانی مافی‬ ‫منداڵه‌‪ ،‬هان���دان‌و رێش���اندانه‌ به‌ره‌و‬ ‫گه‌ش���ه‌كردنی بیروه���زری قوتاب���ی‪،‬‬ ‫مامۆستایه‌تی ش���اره‌زابونه‌ له‌پێدانی‬ ‫خۆراك���ه‌ رۆحییه‌كان���ی قوتاب���ی‪،‬‬ ‫باوه‌ڕبونه‌ بە‌به‌هابه‌رزه‌كان‪ ،‬چونه‌بنج‌و‬ ‫بناوانی هه‌ست‌و نه‌سته‌كانی قوتابییه‌‪،‬‬ ‫په‌ره‌پێدانی گه‌ش���ه‌ی ئاوه‌زی‌و رۆحی‬ ‫قوتابیی���ه‌‪ ،‬خۆشه‌ویس���تكردنی گه‌ل‬ ‫وخ���اك‌و واڵته‌ الی قوتابی‪ ،‬دروس���ت‬ ‫كردنی قوتابییه‌ له‌سه‌ر بیركردنه‌وه‌ی‬ ‫ره‌خنه‌یی‪ ،‬ره‌واج دانه‌ به‌ڕۆحی هاوكاری‬ ‫له‌نێ���وان قوتابی���دا‪ ،‬ئاماده‌كردن���ی‬ ‫قوتابییه‌ ب���ۆ وه‌رگرتنی زانیارییه‌كان‪،‬‬ ‫دونیا ناس���اندنه‌ به‌قوتابی‪ ،‬فێركردنی‬ ‫قوتابیی���ه‌ ب���ۆ هه‌نگاون���ان ب���ه‌روه‌‬ ‫خۆشبه‌ختی‌و ناسینی رێگای جیاواز‪.‬‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )608‬سێشه‌ممه ‪2018/1/9‬‬

‫راوێژكارێكی‌ ڤالدیمێر پۆتین‬

‫‪17‬‬

‫ده‌بێ‌ كورد په‌یوه‌ندییه‌كی‌ ستراتیژی‌ درێژخایه‌ن له‌گه‌ڵ روسیا دروست بكات‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫توێژه‌رێك ‌ی روسی‌ رایده‌گه‌یه‌نێت روسیا‬ ‫ستراتیژێكی‌ تایبه‌ت به‌كوردی‌ نییه‌و‬ ‫وه‌ك فاكته‌رێك ‌ی الوه‌كی‌ له‌سیاسه‌ت ‌ی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست سه‌یر ‌ی كورد‬ ‫ده‌كات‪ .‬راوێژكارێك ‌ی سه‌رۆك ‌ی روسیاش‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬بۆ ئه‌وه‌ ‌ی كورد بە‌ئاشت ‌ی‬ ‫بژێت‪ ،‬ده‌بێ‌ په‌یوه‌ندییه‌كی‌ ستراتیژ ‌ی‬ ‫درێژخایه‌ن له‌گه‌ڵ روسیا دروست بكات‪.‬‬ ‫كتێبی‌ كوردستان دوا ‌ی ئۆپه‌راسیۆن ‌ی‬ ‫موس���ڵ‌و ره‌قق���ه‌‪ ،‬له‌باڵوكراوه‌كان��� ‌ی‬ ‫ناوه‌ن���دی‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ رووداوه‌و (‪)410‬‬ ‫الپه‌ڕه‌یه‌‪ .‬كتێبه‌كه‌ پێكهاتوه‌ له‌كۆمه‌ڵێك‬ ‫توێژین���ه‌وه‌ ‌ی توێژه‌رانی‌ كوردو عه‌ره‌ب‌و‬ ‫جوله‌كه‌و فارس‌و تورك‌و روس‌و ئه‌مریكی‌‌و‬ ‫به‌س���ه‌ر سێ‌ به‌ش���دا دابه‌ش���كراوه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫بریتین له‌‪ :‬كوردس���تان‌و ستراتیژییه‌كان ‌ی‬ ‫نه‌هێش���تنی‌ داعش‪ ،‬كوردستان‌و لێكه‌وت ‌ه‬ ‫ستراتیژییه‌كانی‌ ئۆپه‌راسیۆن ‌ی موسڵ –‬ ‫ره‌ققه‌‪ ،‬ئۆپه‌راسیۆنی‌ ره‌ققه‌‪.‬‬ ‫رووبكه‌نه‌ روسیا‬ ‫توێژین���ه‌وه‌ی‌ یه‌ك���ه‌م به‌ناونیش���ان ‌ی‬ ‫كوردس���تان‌و رۆژهه‌اڵت���ی‌ نێوه‌ڕاس���تی‌‬ ‫گه‌وره‌یه‌‪ ،‬له‌الیه‌ن ئه‌لیكس���انده‌ر گێلیڤیچ‬ ‫دووگین زانای‌ سیاس ‌ی روسی‌‌و راوێژكار ‌ی‬ ‫ڤالدیمێ���ر پۆتنی‌ س���ه‌رۆكی‌ روس���یاو‌ه‬ ‫نوس���راوه‌‪ .‬ده‌ڵێت‪ :‬پێویست ‌ه هه‌مو كورد‬ ‫ئه‌و راس���تییه‌ بزانن كه‌ دروس���تكردن ‌ی‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ كورد ‌ی به‌پش���تگیر ‌ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكا مه‌حاڵ���ه‌‪ .‬ئه‌وه‌ ته‌نیا هه‌وڵێك ‌ه‬ ‫بۆ ش���ه‌ڕ ‌ی ناوخۆ‪ .‬له‌م بارودۆخه‌دا كار ‌ی‬ ‫تیرۆریستی‌‌و جینۆساید به‌رده‌وام ده‌بن‪،‬‬ ‫له‌وانه‌یه‌ ه���ه‌ر ببێته‌ هۆكار ‌ی له‌نێوچون ‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ ‌ی كورد‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و راوێ���ژكار‌ه ره‌خن���ه‌ی‌ تون���د‬ ‫له‌ئه‌مه‌ری���كا ده‌گرێ���ت‌و بە‌س���ه‌رچاوه‌ ‌ی‬ ‫كێش���ه‌كان ‌ی ناوچه‌ك���ه‌ ن���او ‌ی ده‌بات‪،‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت‪ :‬له‌پش���ت ده‌وڵه‌ت ‌ی‬ ‫ئیس�ل�امی‌‌و له‌پش���ت ده‌وڵه‌ت ‌ی نه‌ته‌وه‌ ‌ی‬ ‫كورد ‌ی ی���ه‌ك هێز راوه‌س���تاوه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ئه‌مه‌ریكای���ه‌‪ .‬ه���ه‌ردوو ئاراس���ته‌كه‌ش‬ ‫پاش���ماوه‌ ‌ی به‌جێماوی‌ پالن���ی‌ پڕۆژه‌ ‌ی‬ ‫رۆژهه‌اڵت��� ‌ی ناوه‌ڕاس���تی‌ گ���ه‌وره‌ن‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫له‌ئه‌نجامدا عێراق ‌ی به‌سه‌ریه‌كدا وێرانكردو‬ ‫لیبیاش���ی‌ تێكوپێكدا‪ ،‬س���وریای‌ نقوم ‌ی‬ ‫ش���ه‌ڕێكی‌ خوێناوی‌ ك���وردو توركیاش‬ ‫له‌ته‌قینه‌وه‌دایه‌‪.‬‬ ‫دووگی���ن ده‌ڵێ���ت‪ :‬ئایا ك���ورد له‌و‌ه‬ ‫تێده‌گه‌ن ك ‌ه به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ واقیع ‌ی ئه‌و‬ ‫هێزه‌ ‌ی ك ‌ه ئه‌مڕۆ پش���تگیرییان ده‌كات‪،‬‬ ‫داعش���ی‌ دروس���تكردو پڕچه‌ك���ی‌ كردو‬ ‫هاوكاریكرد كه‌ كوردی‌ جینۆس���اید كرد؟‬ ‫هاوپه‌یمانێ���ك ك��� ‌ه به‌ده‌س���ت ‌ی خۆیان‬ ‫داعش���یان دروستكرد بۆ چاره‌سه‌ركردن ‌ی‬ ‫ئامانجه‌كانیان له‌و ناوچانه‌دا‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫هێزه‌ ‌ی ك ‌ه كورد له‌تده‌كه‌ن راوه‌س���تاوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ هۆكارێك ‌ی زۆر گرنگه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو پێیوایه‌ ك���ورد دوای‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫بكه‌وێت یان به‌كۆت‌و مه‌رجه‌كانی‌ ئێستا‬ ‫رازی‌ بێت "ئه‌وه‌ خۆكوشتنه‌"‪ .‬بۆی ‌ه داوا‬ ‫له‌كورد ده‌كات په‌یوه‌ندییه‌كی‌ ستراتیژ ‌ی‬ ‫درێژخایه‌ن له‌گه‌ڵ روسیا دروست بكات‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ گره‌نتی‌ ئاشتی‌‌و پێكه‌وه‌بونیان‬ ‫بۆ دابین ب���كات‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت‪ :‬كورد‬ ‫ده‌یانتوان��� ‌ی بە‌هاوكاری‌‌و كاركردن له‌گه‌ڵ‬ ‫روس���یادا دۆخێ���ك له‌گ���ه‌ڵ ئه‌نقه‌ره‌دا‬ ‫بدۆزن���ه‌وه‌‪ .‬ل���ه‌م بارودۆخ���ه‌دا هه‌موو‬ ‫گومانه‌كانی‌ ئێران ده‌ڕه‌وێته‌وه‌‪ ،‬ده‌توانرێت‬ ‫قس���ه‌ له‌دروس���تكردن ‌ی ده‌وڵه‌تێك��� ‌ی‬ ‫ش���یعی‌ – كورد ‌ی یان ناوچه‌ی ‌ی بكرێت‪،‬‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ پڕۆژه‌ی‌ ئۆراسیا دووبار‌ه‬ ‫چاو بە‌س���تراكچه‌ری‌ ئێس���تای‌ ده‌وڵه‌ت ‌ی‬ ‫كوردیدا بخشێنرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫دووگین زۆر به‌گرنگییه‌و‌ه باس ‌ی رۆڵ ‌ی‬ ‫ئێزیدییه‌كان ده‌كات‌و ده‌ڵێت‪ :‬له‌ڕاستیدا‬ ‫پ���ڕۆژه‌ی‌ دروس���تكردنی‌ ده‌وڵه‌تێك��� ‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌ كورد ‌ی له‌بنچینه‌دا ده‌وڵه‌تێك ‌ی‬ ‫ئێزدییه‌‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ ئێس���تا ئێزدییه‌كان‬ ‫ئاینێك��� ‌ی كه‌مین���ه‌ن‌و له‌نێ���و جیهان��� ‌ی‬ ‫ئیس�ل�امیدا خاوه‌ن��� ‌ی ئاینێك���ی‌ نامۆن‪،‬‬ ‫به‌اڵم خاوه‌ن ‌ی مێژوو ئایدۆلۆژیاو ته‌نانه‌ت‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك ‌ی رۆح���ی‌‌و ده‌رونین له‌گه‌ڵ‬ ‫ئیس���رائیل‌و ئامرازێك ‌ی دیكه‌ی‌ سیاس��� ‌ی‬ ‫ئه‌مریكییه‌كان له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���ت‬ ‫پێكده‌هێنن‪.‬‬ ‫كورد له‌ستراتیژی‌ روسیادا‬ ‫یه‌كێكی‌ ت���ر له‌توێژینه‌وه‌كان لێكۆڵه‌رو‬ ‫ش���رۆڤه‌كاری‌ سیاس���ی له‌قرغیزس���تان‬ ‫ئاس���گه‌رۆڤ گاژار به‌ناونیشانی‌‪ :‬پێگه‌ ‌ی‬ ‫كورد له‌س���تراتیژ ‌ی روسیا له‌دژی‌ داعش‬ ‫نوس���یویه‌تی‌‪ ،‬تیایدا ده‌ڵێ���ت‪ :‬رابردو ‌ی‬

‫په‌یوه‌ندییه‌كان ‌ی روس‌و كورد ش���وێنێك ‌ی‬ ‫تێدانییه‌ كه‌ شانازی‌ پێوه‌ بكرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هاوكارییه‌كان��� ‌ی روس���یا له‌گ���ه‌ڵ كورد‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ ش���ه‌ڕی‌ دژی‌ داعش���دا‪،‬‬ ‫ده‌توانێ���ت زه‌مینه‌ ب���ۆ قۆناغێكی‌ نو ‌ێ‬ ‫بڕه‌خسێنێت‪.‬‬ ‫ل ‌ه به‌ش���ێكی‌ دیك���ه‌ ‌ی توێژینه‌وه‌كه‌دا‪،‬‬ ‫گاژار ده‌ڵێ���ت‪ :‬روس���یا له‌س���ه‌رده‌م ‌ی‬ ‫قه‌یس���ه‌ری‌‪ ،‬یه‌كێتی‌ سۆڤیه‌ت‌و ئێستاش‬ ‫وه‌ك فاكته‌رێك���ی‌ الوه‌ك ‌ی له‌سیاس���ه‌ت ‌ی‬ ‫رۆژهه‌اڵت���ی‌ ناوه‌ڕاس���ت س���ه‌یر ‌ی كورد‬ ‫ده‌كات‌و وه‌ك كارتێكی‌ گوش���ار به‌رامبه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و ده‌وڵه‌تانه‌ی‌ ك���ه‌ كوردس���تانیان‬ ‫داگیرك���ردو‌ه به‌كاریده‌هێنێت‪ ...‬روس���یا‬ ‫ن���ه‌ك بە‌ده‌وڵه‌تب���ون‪ ،‬به‌ڵك���و له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫به‌ده‌ستهێنان ‌ی ده‌س���ه‌اڵتی‌ ئۆتۆنۆمدای ‌ه‬ ‫بۆ كورد‪.‬‬ ‫ئه‌و توێژه‌ره‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات روسیا‬ ‫س���تراتیژێكی‌ تایبه‌ت به‌ك���وردی‌ نییه‌‪،‬‬ ‫كاتێك باس دێته‌ س���ه‌ر ك���ورد‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای‌ ناكۆكیی���ه‌ فره‌ڕه‌هه‌نده‌كان ‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌مری���كا‪ ،‬هاوش���ێوه‌ ‌ی ئه‌مریكا‬ ‫ره‌فتار ده‌كات‪ .‬له‌وباره‌یه‌وه‌ راش���كاوان ‌ه‬ ‫ده‌نوسێت‪ :‬روس���یا هیچ سیاسه‌تێك ‌ی بۆ‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی‌ كورد نییه‌‪ ،‬ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌ ‌ی‬ ‫ك���ه‌ له‌چوارچێ���وه‌ی‌ ش���ه‌ڕی‌ داع���ش‬ ‫له‌گه‌ڵ كورد هه‌یه‌ت���ی‌ وه‌ك درێژكراوه‌ ‌ی‬ ‫په‌یوه‌ن���د ‌ی ئه‌مری���كا له‌گ���ه‌ڵ ك���ورد‬ ‫له‌بازنه‌ی‌ ش���ه‌ڕی‌ داعش سه‌یر ده‌كرێت‪.‬‬ ‫له‌م س���ااڵنه‌ی‌ دواییدا ك���ه‌م بینراوه‌ ك ‌ه‬ ‫ئه‌مریكاو روس���یا س���ه‌باره‌ت بە‌بابه‌تێك‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���ت كۆك بن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫مه‌س���ه‌له‌ی‌ كورد وانییه‌و له‌م روانگه‌یه‌و‌ه‬ ‫ك���ورد رۆڵ���ی‌ له‌یه‌كخس���تنی‌ ئه‌مریكاو‬ ‫روسیا هه‌یه‌‪ .‬وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ ك ‌ه پشتیوان ‌ی‬ ‫س���ه‌ربازی‌ له‌كورد ئه‌ركێك��� ‌ی هاوبه‌ش‬ ‫بێت‪ ،‬روسیاو ئه‌مریكا درێژه‌ی‌ پێده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫پاشان ده‌ڵێت‪ :‬هه‌رچه‌نده‌ روسیا لێدوان ‌ی‬ ‫بۆ پش���تگیریكردن له‌جواڵنه‌وه‌ی‌ كورد ‌ی‬ ‫دابێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌بنه‌ڕه‌تدا له‌چوارچێوه‌ ‌ی‬ ‫سیاسه‌ت ‌ی خۆ ‌ی له‌گه‌ڵ ئه‌و ده‌وڵه‌تانه‌ ‌ی‬ ‫به‌سه‌ر كوردستاندا زاڵن ره‌فتاری‌ كردوه‌‌و‬ ‫وه‌ك كارتێك���ی‌ گوش���ار له‌به‌رامبه‌ریان‬ ‫به‌كاریهێناوه‌‪.‬‬ ‫گاژار رونیده‌كاته‌وه‌ روس���یا له‌ترس��� ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ ‌ی كه‌ نمونه‌یه‌ك بۆ ئێران‌و س���وریاو‬ ‫عێراق دروس���ت بكات ك��� ‌ه هاوپه‌یمان ‌ی‬ ‫ئه‌ون‪ ،‬پش���تیوان ‌ی به‌هێزی‌ له‌جواڵنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫كورد ‌ی له‌باكوری‌ كوردس���تان نه‌كردوه‌‌و‬ ‫س���تراتیژێك ‌ی تایبه‌ت���ی‌ ب���ۆ دانه‌ناوه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێت‪ :‬س���ه‌ره‌ڕا ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی ك ‌ه‬ ‫عه‌قڵ���ی‌ سیاس���ه‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ ‌ی روس���یا‬ ‫توركیا وه‌ك واڵتێكی‌ س���ه‌ر بە‌میحوه‌ر ‌ی‬ ‫رۆژئاوا سه‌یرده‌كات‌و نایه‌و ‌ێ له‌ناوچه‌كه‌دا‬ ‫زۆر به‌هێز بێت‪ ،‬به‌اڵم نه‌یویستو‌ه توركیا‬ ‫تاوه‌كو ئه‌و جێگه‌یه‌ی‌ ك ‌ه داوای‌ ئازادی‌‌و‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی‌ ك���ورد قبوڵ ب���كات الواز‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫كاتێ���ك دێته‌ س���ه‌ر باس���ی‌ ئه‌زمون ‌ی‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان‪ ،‬ده‌ڵێت‪ :‬له‌ڕاستیدا‬ ‫مۆس���كۆ هیچ كات به‌گه‌رمی‌ پێش���واز ‌ی‬ ‫له‌دروس���تبونی‌ سیس���تمێكی‌ فیدراڵ��� ‌ی‬ ‫له‌باش���وری‌ كوردس���تان نه‌ك���ردوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم س���ه‌ره‌نجام له‌ڕوی‌ ناچ���اری‌‌و بۆ‬ ‫ره‌چاوكردن��� ‌ی به‌رژه‌وه‌ندیی���ه‌ ئابوری‌‌و‬ ‫سیاس���ی‌‌و جیۆپۆلیتیكییه‌كان��� ‌ی خۆ ‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ حكومه‌ت ‌ی هه‌رێمی‌ كوردس���تاندا‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ دروستكردوه‌‪.‬‬ ‫كورد سه‌ربه‌خۆ نابێت‬ ‫لێكۆڵه‌ر له‌ئه‌نیستیتۆی‌ واشنتن دیڤید‬ ‫پۆاڵك له‌توێژینه‌وه‌كه‌یدا به‌ناونیش���انی‌‪:‬‬ ‫كورد له‌به‌رامبه‌ر داعش‪ :‬هاوپه‌یمانه‌كان ‌ی‬ ‫نات���ۆ‪ ،‬ناكۆك���ی‌ ناوخۆی���ی‌ ك���وردان‬ ‫به‌هۆكارێكی‌ سه‌ره‌كی‌ سه‌ربه‌خۆ نه‌بون ‌ی‬ ‫كوردان ناوده‌ب���ات‪ .‬له‌وباره‌یه‌و‌ه ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫سنوره‌ كۆنه‌كان تائێستا ماون‌و پڕۆژه‌ ‌ی‬ ‫پان _ كوردی‌ یه‌كێك له‌ئه‌لته‌رناتیڤه‌كان‬ ‫نییه‌‪ ،‬هۆكاری‌ ئه‌مه‌ش ته‌نها ناگه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫بۆ سه‌روه‌ری‌ واڵته‌كان‪ ،‬به‌ڵكوده‌گه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫ب���ۆ ناكۆكیی��� ‌ه نێوخۆییه‌كان���ی‌ ك���ورد‬ ‫خۆیشی‌‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت بە‌س���ه‌ربه‌خۆیی‌ یه‌كێ���ك‬ ‫له‌پارچه‌كانی‌ كوردستان‪ ،‬پۆالك ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆی ‌ی ته‌واو ی���ان جودابونه‌وه‌ ‌ی‬ ‫یه‌كێك له‌به‌شه‌كانی‌ كوردستان ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌عێ���راق‌و س���وریاش‪ ،‬له‌ماوه‌یه‌ك��� ‌ی‬ ‫مامناوه‌نددا نایه‌ته‌ ئ���اراوه‌‪ ..‬ئۆتۆنۆم ‌ی‬ ‫یان فیدراڵ���ی‌ رۆژ ل���ه‌دوا ‌ی رۆژ ده‌بێت ‌ه‬ ‫بژاره‌یه‌ك ك ‌ه زیاتر جێ ‌ی په‌س���ه‌ند بێت‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ش نه‌ك ه���ه‌ر له‌س���وریاو عێراق‪،‬‬ ‫به‌ڵكوهه‌رچه‌ند‌ه ئێستا شه‌ڕێكی‌ كوشند‌ه‬ ‫له‌نێوان توركی���او په‌كه‌ك���ه‌ له‌ئارادایه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌ره‌نجام ده‌ش��� ‌ێ له‌توركی���اش بێت ‌ه‬ ‫ئاراوه‌‪ ..‬بڕوابكه‌ین ی���ان نه‌كه‌ین رۆژێك‬

‫هه‌رێمه‌وه‌ په‌یوه‌ست نه‌بێت‪.‬‬ ‫كورد له‌دوای‌ داعش‬ ‫ئاینده‌ی‌ كورد دوای‌ ش����ه‌ڕی‌ ره‌ققه‌و‬ ‫موس����ڵ‪ ،‬توێژینه‌وه‌ی‌ د‪.‬عوسمان عه‌لی‌‬ ‫مامۆستای‌ زانكۆی‌ سه‌اڵحه‌دین‌و ساكاریا‬ ‫له‌توركیایه‌‪ .‬تیایدا ده‌ڵێت‪ :‬له‌نێوبردنی‌‬ ‫داع����ش پێویس����تی‌ به‌به‌رنامه‌یه‌ك����ی‌‬ ‫گش����تگیره‌ كه‌ س����ه‌رجه‌م هۆكاره‌كانی‌‬ ‫دروستبونی‌ داعش له‌ناوببات‪ .‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫به‌رنامه‌یه‌ له‌ئاینده‌یه‌كی‌ نزیكدا له‌عێراق‌و‬ ‫سوریا نییه‌"‪.‬‬ ‫ناوب����راو جه‌خ����ت له‌وه‌ده‌كات����ه‌وه‌‬ ‫شكس����ته‌كانی‌ رێكخ����راوی‌ داع����ش‬ ‫وات����ای‌ كۆتای����ی‌ كێش����ه‌كان له‌عێراق‌و‬ ‫س����وریا ناگه‌یه‌نێت‪ ،‬چونكه‌ "ته‌نگژه‌ی‌‬ ‫داع����ش قۆناغێكی‌ ك����ورت‌و خوێناوی‌‬ ‫له‌به‌ره‌وپێش����چونی‌ پرۆسه‌یه‌كی‌ قوڵترو‬ ‫ئاڵۆزتری‌ گۆڕانكارییه‌ سیاس����ییه‌كانی‌‬ ‫ئه‌و دوو واڵته‌ پێكده‌هێنێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و توێژه‌ره‌ پێشبینی‌ ده‌كات له‌دوای‌‬ ‫كۆتایهێن���ان بە‌داعش ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق‬ ‫پش���تگیری‌ له‌حكومه‌ته‌ك���ه‌ی‌ عه‌بادی‌‌و‬ ‫سوپای‌ عێراق ده‌كات‪ ..‬ده‌یه‌وێت له‌قۆناغی‌‬ ‫پاش داعش له‌ڕێگ���ه‌ی‌ المه‌ركه‌زییه‌تی‌‬ ‫پارێزگاكان له‌به‌ڕێوه‌بردنی‌ كاره‌كانیان‌و‬ ‫هاندانی‌ سیس���تمی‌ هه‌رێمه‌كان له‌عێراق‬ ‫كۆتایی‌ بە‌فه‌رامۆش���كردنی‌ س���وننه‌كان‬ ‫بهێنێت‌و به‌شداریكردنی‌ عه‌ره‌بی‌ سوننه‌‬ ‫له‌پرۆس���ه‌ی‌ سیاسی‌ مس���ۆگه‌ر بكات‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها خوازیاری‌ دامه‌زراندنی‌ هێزێكه‌‬ ‫ب���ۆ عه‌ره‌بی‌ س���وننه‌ به‌ن���اوی‌ گاردی‌‬ ‫نیش���تیمانی‌‌و ده‌یه‌وێت په‌یوه‌ندییه‌كان‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌رێمی‌ كوردس���تان باش بێت‪.‬‬ ‫وه‌لێ‌ پێیوایه‌ ئه‌و خواس���ته‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی‌ عه‌بادیی���ه‌وه‌ به‌دینای���ه‌ت‪،‬‬ ‫چونكه‌ "هێزه‌ سیاسیه‌كان كه‌ الیه‌نگری‌‬ ‫ئێرانن دژی‌ ئ���ه‌و ئامانجانه‌ن‪ ،‬عه‌بادی‌‪-‬‬ ‫یش ناتوانێ���ت له‌وباره‌یه‌وه‌ هیچ كارێك‬ ‫بكات"‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ ئ����ه‌رك‌و رۆڵ����ی‌ ك����ورد‬ ‫له‌قۆناغی‌ پ����اش داعش‪ ،‬د‪.‬عوس����مان‬ ‫ده‌ڵێت"به‌هێزكردن����ی‌ یه‌كڕی����زی‌ گه‌لی‌‬ ‫ك����وردو هێنانه‌ خ����واره‌وه‌ی‌ ئاس����تی‌‬ ‫دروش����مه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كان ئێستا گرنگه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها س����ه‌ره‌ڕای‌ تێكچونی‌ پرۆسه‌ی‌‬ ‫ئاش����تی‌ له‌توركیا‪ ،‬ده‌بێت به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫جدی‌ له‌پێناوی‌ دوباره‌ زیندوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و پرۆسه‌یه‌ كاربكرێت‪ .‬په‌یوه‌ندییه‌كی‌‬ ‫پۆزه‌تیڤ له‌گه‌ڵ پارتی‌ دادو گه‌شه‌پێدان‪،‬‬ ‫بۆ باشورو رۆژئاوای‌ كوردستان‌و توركیا‬ ‫س����ودبه‌خش ده‌بێت‪ .‬ئه‌و په‌یوه‌ندییانه‌‬ ‫باشترین دڵنیاكه‌ره‌وه‌ن بۆ روبه‌ڕبونه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌وڵه‌كان����ی‌ ئێ����ران بۆ چه‌س����پاندنی‌‬ ‫هه‌ژمونه‌كه‌ی‌‌و باڵوكردنه‌وه‌ی‌ بیروباوه‌ڕی‌‬ ‫تاكڕه‌وانه‌ی‌ له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست كه‌‬ ‫پێمانوایه‌ وه‌ك داعشه‌"‪.‬‬

‫دادێت ك ‌ه توركیا هه‌س���ت ب���ه‌و‌ه بكات‬ ‫دروس���تبون ‌ی هه‌رێم���ی‌ فیدراڵی‌ كورد ‌ی‬ ‫له‌سه‌ر سنوره‌كانی‌ سوریا ده‌كرێت له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان ‌ی توركیا ته‌بابێت‪ ،‬وه‌ك‬ ‫چۆن هه‌رێمه‌كه‌ ‌ی سه‌ر سنوری‌ عێراقیش‬ ‫واده‌رچوو"‪.‬‬ ‫ئه‌و توێژه‌ره‌ پێیوای ‌ه ئه‌وه‌ ‌ی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ده‌توانێ‌ پشتگیری‌ لێبكات سه‌ربه‌خۆی ‌ی‬ ‫كوردس���تان نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئۆتۆنۆمییه‌ك ‌ی‬ ‫راسته‌قینه‌ی‌ كوردستانه‌ له‌عێراق‌و سوریاو‬ ‫توركیا‪ ،‬له‌باره‌ ‌ی كوردستان ‌ی توركیاشه‌و‌ه‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬ئ���ه‌و‌ه له‌درێژخایه‌ندا ده‌كرێت‌و‬ ‫پێویست ‌ی بە‌ره‌زامه‌ندی‌ ئه‌نقه‌ره‌یه‌‪.‬‬

‫روسیا ستراتیژێكی‌‬ ‫تایبه‌ت به‌كوردی‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬كاتێك‬ ‫باس دێته‌ سه‌ر‬ ‫كورد‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫سه‌ره‌ڕای‌ ناكۆكییه‌‬ ‫فره‌ڕه‌هه‌نده‌كانی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌مریكا‪،‬‬ ‫هاوشێوه‌ی‌ ئه‌مریكا‬ ‫ره‌فتار ده‌كات‬

‫به‌اڵ ‌ی مه‌زنتر له‌داعش هه‌یه‌‬ ‫د‪.‬عه‌بدواڵ كران پس���پۆڕی‌ په‌یوه‌ندیی ‌ه‬ ‫نێوده‌وڵه‌تییه‌كان���ه‌ له‌زانك���ۆی‌ ئال���پ‬ ‫ئارس�ڵ�ان له‌م���وش‪ ،‬له‌توێژینه‌وه‌كه‌ی���دا‬ ‫به‌ناونیش���انی‌‪ :‬توركیا‪ ،‬داعش‌و ده‌وڵه‌ت ‌ی‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆ ‌ی كوردی‌‪ ،‬ده‌ڵێت‪ :‬فاكته‌ر ‌ی‬ ‫داعش فاكته‌رێك ‌ی گرنگ ‌ه بۆ ده‌وڵه‌تێك ‌ی‬ ‫سه‌ربه‌خۆی‌ كوردی‌‪ .‬ئه‌گه‌ر كورد به‌باش ‌ی‬ ‫بابه‌ت���ی‌ داعش نه‌خوێنێت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫توشی‌ به‌اڵ ‌ی زۆر له‌داعش مه‌زنتر ببن‪.‬‬ ‫دامه‌زراندن��� ‌ی ده‌وڵه‌تی‌ كوردییه‌‪ ..‬ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌بۆچونی‌ ك���ران‪ ،‬داع���ش ره‌وابون ‌ی ك���ورد یه‌كب���ن‪ ،‬له‌نێوخۆدا ئاش���تییه‌ك‬ ‫داوای‌ ك���ورد ‌ی بە‌ت���ه‌واوی‌ دونی���ا دای ‌ه بنیاتبنێن‌و هۆش���یارانه‌ ره‌فت���ار بكه‌ن‪،‬‬ ‫قبوڵك���ردن‌و خزمه‌تێك���ی‌ گ���ه‌وه‌ری‌ بۆ ئیدی‌ ده‌وڵه‌تی‌ س���ه‌ربه‌خۆی‌ كوردستان‬ ‫به‌نێونه‌ته‌وه‌یبون ‌ی پرس���ی‌ ك���ورد كرد‪ .‬شتێكی‌ دوور نییه‌"‪.‬‬ ‫به‌اڵم "پێویسته‌ كورد شتێك باش بزانن‪،‬‬ ‫له‌نێوبردن‌و ته‌فروتوناكردنی‌ داعش نابێت ‌ه‬ ‫ئێران‪ :‬كوردو داعش یه‌كسانن‬ ‫مه‌ڵحه‌م ب���ۆ ده‌ردی‌ كورد‪ .‬ده‌ردی‌ كورد‬ ‫ب����ۆ رونكردنه‌وه‌ی‌ رۆڵی‌ س����ه‌نته‌ری‌‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌باشورو رۆژئاوای‌ كوردستان‪ ،‬ئێران له‌روداوه‌كانی‌ ناوچه‌كه‌دا‪ ،‬هاش����م‬

‫محه‌م����ه‌د ئه‌حم����ه‌د مامۆس����تای‌ زانكۆ‬ ‫له‌كه‌الر توێژینه‌وه‌یه‌كی‌ به‌ناونیش����انی‌‪:‬‬ ‫س����تراتیژی‌ ئێرانی‌‪ :‬جه‌نگ����ی‌ كورد دژ‬ ‫به‌داعش‪ ،‬نوسیوه‌و ده‌ڵێت‪ :‬له‌روانگه‌ی‌‬ ‫س����تراتیژی‌ ئێراندا‪ ،‬مه‌ترس����ی‌ كوردی‌‬ ‫باشوری‌ كوردس����تان بۆ سه‌ر سیستمی‌‬ ‫سیاس����ی‌ یان په‌كپارچه‌یی‌ سه‌رزه‌مینی‌‬ ‫عێراق‪ ،‬هاوش����ێوه‌ی‌ مه‌ترس����ی‌ داعش‬ ‫سه‌یرده‌كرێت‌و پش����تیوانی‌ هه‌مه‌الیه‌نه‌‬ ‫له‌حه‌ش����دی‌ ش����ه‌عبی‌ ته‌نانه‌ت بۆ شه‌ڕ‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ كوردی‌ باشوریش����ی‌ ب����ه‌دواوه‌‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ ناوب����راو تا كاتێك كوردی‌‬ ‫باش����وری‌ كوردس����تان مه‌ترسی‌ له‌سه‌ر‬ ‫یه‌كپارچه‌ی����ی‌ س����ه‌رزه‌مینی‌ عێ����راق‬ ‫دروستنه‌كات‪ ،‬یان بۆ گۆڕینی‌ سیستمی‌‬ ‫سیاس����ی‌ عێراق هه‌وڵی‌ ج����دی‌ نه‌دات‪،‬‬ ‫ئێران زمانی‌ دیبلۆماسی‌‌و هاوكاریكردنی‌‬ ‫كوردی‌ باشوری‌ پێ‌ باشتر ده‌بێت‪.‬‬ ‫له‌ به‌ش����ێكی‌ دیكه‌ی‌ توێژینه‌وه‌كه‌یدا‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬له‌م قۆناغه‌دا ئێران هه‌وڵده‌دات‬ ‫ره‌زامه‌ندی‌ كوردی‌ باش����ور بە‌كه‌مترین‬ ‫ده‌سكه‌وت به‌ده‌ست بهێنێت‪ .‬هه‌وڵده‌دات‬ ‫ش����یعه‌كانی‌ عێراق رازی‌ بكات به‌شێك‬ ‫له‌ناوچه‌ كێش����ه‌ له‌سه‌ره‌كان كه‌ گرنگی‌‬ ‫ستراتیژییان نییه‌ بده‌ن بە‌كورد‪ ،‬به‌شه‌‬ ‫بودجه‌ی‌ بڕاویش����ی‌ بۆ دابین بكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ته‌نان����ه‌ت ئه‌گه‌ری‌ ئ����ه‌وه‌ش هه‌یه‌ رێگه‌‬ ‫بده‌ن كورد كۆنترۆڵ����ی‌ هه‌نارده‌كردنی‌‬ ‫نه‌وتی‌ باكوری‌ عێراقی‌ به‌ده‌سته‌وه‌ بێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌مه‌رجێك ناوچه‌ ستراتیژییه‌كان‬ ‫به‌تایبه‌ت����ی‌ كه‌رك����وك بە‌حكومه‌ت����ی‌‬

‫دوو ئیداره‌یی‌ له‌كوردستان‬ ‫عه‌بدولره‌حم����ان كه‌ری����م ده‌روێ����ش‬ ‫مامۆس����تا له‌زانك����ۆی‌ س����ه‌اڵحه‌دین‪،‬‬ ‫به‌ناونیش����انی‌‪:‬‬ ‫له‌توێژینه‌وه‌كه‌ی����دا‬ ‫كاریگه‌ری‌ ئۆپه‌راس����یۆنی‌ موسڵ له‌سه‌ر‬ ‫هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫له‌دوای‌ س����ه‌ركه‌وتن به‌س����ه‌ر داعشدا‪،‬‬ ‫ئامانج����ی‌ حكومه‌تی‌ عێ����راق له‌قۆناغی‌‬ ‫یه‌كه‌مدا ئه‌وه‌یه‌ كوردس����تان بگێڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ ناو س����نوری‌ (ئۆتۆنۆم����ی‌ ‪،)1974‬‬ ‫دواتر كوردستان بۆ دوو زۆنی‌ الواز له‌ت‬ ‫بكات‪ ،‬تاوه‌كو داوای‌ كه‌ركوك‌و موس����ڵ‬ ‫نه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ناوب����راو جه‌خ����ت له‌وه‌ده‌كات����ه‌وه‌‬ ‫هێشتنه‌وه‌ی‌ دۆخی‌ ئێستای‌ كوردستان‬ ‫وه‌ك����و خ����ۆی‌‌و گێڕان����ه‌وه‌ی‌ هه‌رێم����ی‌‬ ‫كوردس����تان بۆ سنوره‌كانی‌ پێش ساڵی‌‬ ‫(‪ ،)2003‬یاخود دابه‌شكردنی‌ كوردستان‬ ‫ب����ۆ دوو ئیداره‌‌و هه‌ر ئیداره‌یه‌ك بدرێته‌‬ ‫حیزبێكی‌ سیاسی‌‪ ،‬زۆر الیه‌نی‌ هه‌رێمی‌‌و‬ ‫لۆكاڵی‌ پشتیوانی‌ لێده‌كه‌ن‪ .‬له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێ����ت "ئه‌م پڕۆژه‌یه‌ پش����تیوانییه‌كی‌‬ ‫هه‌رێم����ی‌‌و ناوخۆی����ی‌ ده‌كرێ����ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كوش����نده‌یه‌ ب����ۆ كوردس����تان‪ ،‬چونكه‌‬ ‫چه‌ندین گرفتی‌ گه‌وره‌ به‌رۆكی‌ كوردستان‬ ‫ده‌گرن‌و له‌كۆتاییدا ده‌ڕوخێت"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت بە‌رۆڵی‌ ئه‌مه‌ریكا له‌قۆناغی‌‬ ‫دوای‌ داعشدا‪ ،‬توێژه‌ر ده‌ڵێت‪ :‬پێشبینی‌‬ ‫ده‌كرێت پێویس���تی‌‌و په‌ن���ای‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫بە‌كورد ك���ه‌م بێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وكات ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌هه‌ڵوێستێكی‌ ناوه‌ند له‌نێوان الیه‌نه‌كان‬ ‫ده‌وه‌ستێت‌و سه‌روه‌ری‌ ده‌وڵه‌تی‌ عێراق‬ ‫بە‌پێ���وه‌ر بگرێ���ت‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش واده‌كات‬ ‫كوردس���تان هه‌س���ت بە‌په‌راوێزخراوی‌‬ ‫ب���كات‪ ..‬ب���ه‌اڵم ئه‌مه‌ری���كا النیكه‌م بۆ‬ ‫عێراقێكی‌ ئاینده‌ ده‌ویه‌وێت سیس���تمی‌‬ ‫فیدراڵی‌ له‌هه‌مو عێراق به‌رجه‌سته‌ بێت‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )608‬سێشه‌ممه ‪2018/1/9‬‬

‫‪‎‬بای بای كەركوك‬

‫‪‎‬پارە‌و پۆست‪ ،‬بەرامبەر خاك‬ ‫‪‎‬کاوە رەش‬ ‫‪‎‬بەهەموو حیزبەکانی هەرێم‪ ،‬ناتوانن‬ ‫لەسەر پارێزگارێكی كورد‪ ،‬بۆ كەركوك‬ ‫ڕێ���ك بك���ەون‪ ،‬كەچ���ی ب���ەردەگای‬ ‫ئۆفیس���ەکەی عەبادی‪ ،‬لەبەر ش���اندو‬ ‫باندی كوردییەكان بەركەس ناكەوێ‪.‬‬ ‫‪‎‬كێش���ەی ناس���نامەو نەتەوەو خاك‪،‬‬ ‫هەمووی فت‪ ،‬ئەمڕۆ ڕۆژ ڕۆژی مووچەو‬ ‫پارەی���ە‪ ،‬وەك ئەوەی ك���ورد هەزاران‬ ‫ڕۆڵەی بۆ مووچەو پارە بەخت كردبێ‪.‬‬ ‫سەدان گوندو دێهات‌و شاری‪ ،‬بۆ عئڕاقی‬ ‫یەكگرتوو‪ ،‬تەفروتونا كرابێ!‬ ‫‪‎‬ئەمڕۆ كەشاندی حیزبەكان خەریكی‬ ‫نوێكردن���ەوەی بەیعەت بوون بۆ عێڕاق‬ ‫عەرەبی���ی‪ ،‬دواین ئااڵی نەخێش���ندراو‬ ‫لەكەكوك‪ ،‬ژێرپێ نراو سڕایەوە‪.‬‬ ‫‪‎‬هەرلەكەرك���وك‪ ،‬ئەوخاك���ەی كورد‬ ‫دەی���ان س���اڵە قوربان���ی ب���ۆدەدات‪،‬‬ ‫تادەگاتە پاراس���تنی لەچنگی داعش‪،‬‬ ‫ئیمڕۆ بەبەرچاوی پاڵەوانە بەزیوەكانی‬ ‫حیزبەوە‪ ،‬زەوییەكانی وەك پاداش���ت‬ ‫بەس���ەر حەش���دی ش���ەعبیدا دابەش‬ ‫دەكرێ‪.‬‬ ‫‪‎‬ئەگەربەپێی دەس���تور ئەو ناوچانە‬ ‫بەكێشەلەس���ەر دانراون‪ ،‬دەبێ هەمان‬ ‫ماف بەك���ورد ب���درێ لەبەڕێوەبردن‌و‬ ‫هەڵكردنی ئااڵی هەرێم تێیدا‪ .‬لەهەموو‬ ‫وواڵتێك���ی فیدڕاڵ���ی ودیموکراس���ی‬ ‫ودەستوریدا‪ ،‬هاوواڵتییانی هەرێمەكان‪،‬‬ ‫بەئازادی دەتوان���ن ئااڵو زمانی خۆیان‬ ‫بەكار بهێن���ن‪ ،‬لە‌هەركوێیەكی دەوڵەتە‬ ‫فیدڕاڵیەكەدا بێت‪.‬‬ ‫‪‎‬تەنان���ەت بەش���ێك لەهەرێم���ەكان‪،‬‬ ‫دەتوانن دراوی تایبەت بەخۆیان هەبێت‪،‬‬ ‫وەك دروای س���كۆتلەندی‪ ،‬كەلەهەموو‬ ‫بەریتانیادا دەتوانن بەكاری بهێنن‪.‬‬ ‫خاوەن سەدان هێزە جیاوازەی‪ ،‬پاڵپشت‬ ‫‪‎‬تەنانەت زۆربەی تابلۆی ئۆتۆمبیلەكان‬ ‫خۆیان ئ���ااڵی هەرێمەكانیان لەس���ەر ‪‎‬کورد ئەبەد ناگاتە مەقسەد‪ ،‬نۆکەری بەدەستی دەرەکی‌و هێزی نیودەوڵەتی‪،‬‬ ‫بێگانەیە؛‪‎‬دوو دڵن‪ ،‬پیسن لەگەڵ یەک‪ ،‬قەوارەی خ���ۆی بەهێزبكاتەوە جارێكی‬ ‫داناوە‪.‬‬ ‫دیكە‪.‬‬ ‫‪‎‬ئەگەروواڵتان بەفەرمی پێش���وازی بۆیە وا بێ النەیە!‬ ‫پێداگیریدەک���ەن‬ ‫لەوەف���دی هەرێم بكەن‌و ئ���ااڵو زمانی ‪‎‬میللەتێک���ن‪ ،‬بۆ نەمانی یەکتری هەر ‪‎‬ش���یعەكان‬ ‫كوردی بەرزبكەن���ەوە‪ ،‬چۆن دەكرێ‌و هەوڵ ئەدەن‪‎،‬داخەکەم‪ ،‬ورد‌و درشتی‪ ،‬لەپاشەكش���ەی كورد‪ ،‬بۆ سنورەكانی‬ ‫پێ���ش ڕوخان���ی ڕژێ���م‪ ،‬ك���وردەكان‬ ‫دەبێ‪ ،‬وواڵتەكەی خۆت مافت پێنەدا‪ ،‬شێت‌و شەیدای ئانەی‪.‬‬ ‫ن���ەک هەرناوێرن‌و ناپرس���ن‪ ،‬ئەی ئێو‬ ‫لەه���ەر ش���وێنێكی وواڵت كەك���ورد‬ ‫هەبێ‪ ،‬ئ���ااڵو زمان���ت ڕێ پێنەدرێ؟! ‪‎‬ئەگەر فاكت���ەری دەرەكی‌و ناوچەی پێش ئەو زەمەن���ە لەكوێ بوون؟ كە‬ ‫‪‎‬ی���ان هەمووتان خاك‌و ئ���ااڵو نەتەوە بەش���ێكبن لەگاریگ���ەری نەگەڕانەوەی ئێمە نزیكەی س���ەدەیەكە بۆ س���نوری‬ ‫وەال دەنێن‌و كاتێك دێتە س���ەر پارە‪ ،‬كەرك���وك ‌و ناچەكانی دیكە بۆس���ەر كوردس���تان دەجەنگین‪ ،‬بەڵکو زۆریش‬ ‫هەرێم‪ ،‬ئەوە دۆخی نێوماڵەوێرانەكەی ش���وكرن بەعێڕاقییەکی گوڕایەڵ قبوڵ‬ ‫هەمووتان یەك خواتان هەیە‪..‬‬ ‫‪‎‬هەروەك ل���ە‪ ٢٠٠٣‬كاتێك گەڕانەوە كورد‪ ،‬هۆكاری س���ەرەكی ب���ووە لەو بكرێن‬ ‫‪‎‬ئەگ���ەر ك���ورد لەكەلەی ش���ەیتان‬ ‫باوەش���ی بەغداد‪ ،‬لەجیاتی گەڕاندنەوە پرسەدا‪.‬‬ ‫خاك‌و نەتەوەو دیاری كردنی س���نور‪‎ ،‬ئەو كاتەی ك���ورد گەڕایەوە بەغدای نەیەت���ە خوارەوە ب���ەو پەرتەوازەییەو‬ ‫ش���ەڕی بەش���ە پارەوە پلەو پۆستان بێ دەس���ەاڵت وبێ سوپاو بێ دەستور هەركەس���ەو مامە حەمەی بۆ الیەنێكی‬ ‫كرد‪ ،‬ئەمڕۆش هەم���ان تاس‌و حەمام لە‪ ،٢٠٠٣‬نەێتوانی كێشەی سنور خاك‌و عئڕاقی ب���كات‪ ،‬وەك ئەمڕۆ دەیبینین‪،‬‬ ‫دووبارە دەكەن���ەوە‪ .‬گۆڕت پڕ نوربێ نەت���ەوە دیاری ب���كا‪ ،‬خەونێكی پوچە هیچ بەدووری مەزانن چەند س���اڵێكی‬ ‫ئێم���ڕۆ بتوانێ���ت لەو عێڕاق���ە تایفی‌و دیك���ە‪ ،‬زم���ان‌و كولت���وری نەتەوەی‬ ‫فایەق بێکەسی نەمر كە فەرموتە‪:‬‬

‫کەرکوک‬ ‫ك���ورد‪ ،‬وەك س���ەردەمی زوو یاس���اغ‬ ‫بكرێت���ەوە‪‎،‬ه���ەروەك ئێس���تا ئااڵی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬لەكەركوك یاساغ كراوە‪.‬‬ ‫‪‎‬لەدوزخورمات���وش‪ ،‬كوردبون‪ ،،‬مەرگ‌و‬ ‫دەربەدەركردنە‪.‬‬ ‫‪‎‬كورد بەسەرۆك كۆماری عێڕاقەوە تا‬ ‫دەیان پەرلەمانتار‪ ،‬بەو هەموو حیزب‌و‬ ‫دەس���ەاڵت وچەكدارەی ئیمڕۆ هەیەتی‪،‬‬ ‫بەو دەس���تورە ش���ڕو ناتەواوەی خۆی‬ ‫دەستی لەنوسینیدا هەبووە‪ ،‬نەتوانێت‬ ‫ئ���ااڵو هەیمەنەت���ی كورد لەش���ارێكی‬ ‫وەك كەرك���وك دوزوخورماتو خانەقین‬ ‫بپارێزێت‪‎،‬دەب���ێ بەدس���تی بەتاڵ لێی‬ ‫دەرچێ‪.‬‬ ‫‪‎‬بەس���ەرۆك كۆم���ارو وەزی���رو زیاد‬ ‫لەشەست پارلەمانتاری كورد لەبەغداوە‪،‬‬ ‫ترس���ی هەبێت بچێتە ش���ارۆچكیەكی‬ ‫كارەستباری وەك دوزخورماتو‪‎ ،‬دەبێ‬ ‫خەڵك���ی ئەوناچانە چ���ی ئومێدێكیان‬

‫ب���ەو نوێنەران���ە هەبێ���ت؟ لەكاتێكدا‬ ‫پارلەماتارە كوردەكانی باكور‪ ،‬لەس���ەر‬ ‫دەربڕینی ڕس���تیەك بەكوردی‪،‬چەندین‬ ‫ساڵ دەخرێنە زیندانەوە‪.‬‬ ‫‪‎‬بێ هیوای كورد لەسەرلەدەس���تدانی‬ ‫كەرك���وك‪ ،‬لەو بێ بایەخەی س���ەرۆك‬ ‫وەزیران‌و كاربەدس���تەكانی دیكە دێ‪،‬‬ ‫كاتێ���ك لەگەڵ بەرپرس���انی وواڵتانی‬ ‫وەك ئەڵمانی���او فەرەنس���ا باڵێ���وزو‬ ‫كۆنس���ۆڵی دیکەی وواڵت���ان لە‪‎‬هەرێم‬ ‫كۆنگرەی ڕۆژنامەوانی‪ ،‬یاخود دانیشت‬ ‫دەكەن‪ ،‬باسی بەڕێوەبردنی كەركوك‬ ‫‌و ناوچە جێ ناكۆكەكان ناكەن!‬ ‫‪‎‬ئام���اژەکان وانیش���ان دەدەن ئیدی‬ ‫حیزبە کوردییەکان‪ ،‬بییانەوێ بای بای‬ ‫لەکەرک���وک بکەن‪ ،‬دوای س���ڕینەوەی‬ ‫ئااڵی کوردس���تان‌و لەجێی ئەوە ئااڵی‬ ‫عێڕاقیان‪ ،‬خستە ناودەستی پەیکەری‬ ‫پێشمەرگە‪٠‬‬

‫‪‎‬ئەگەر فاكتەری‬ ‫دەرەك ‌ی بەشێك‬ ‫بێ لەگاریگەری‬ ‫نەگەڕانەوەی كەركو ‌ك‬ ‫ئەوە نێو ماڵە‬ ‫وێرانەكەی كورد‬ ‫هۆكاری سەرەكی بوە‬ ‫لەو پرسەدا‬

‫"ئاگرو تورەیی" ترامپی تاساندوە‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‪ ،‬ئاژانسەکان‬ ‫لەرۆژانی رابردودا كتێبێك بەناوی‬ ‫"ئاگرو توڕەیی" بەهۆی ئەو‬ ‫بانگەشانەی لەبارەی دۆناڵد ترامپ‪-‬ەوە‬ ‫خستونیەتەڕو‪ ،‬بوە جێی مشتومڕێكی‬ ‫گەورە‪.‬‬ ‫مایكڵ ۆڵف‪ ،‬نوسەری "ئاگرو توڕەیی؛‬ ‫لەنێو كۆشكە س���پییەكەی ترامپ‪-‬ەوە"‬ ‫دەڵێت‪ ،‬بۆ نوس���ینی كتێبەكە گفتوگۆی‬ ‫لەگ���ەڵ زیاتر ل���ە‌‪ 200‬كەس���دا كردوە‪،‬‬ ‫لەوان���ە س���تیڤن بانۆن‪ ،‬ك���ە یەكێك بو‬ ‫لەهاوكارە نزیكەكانی ترامپ لە‌سەردەمی‬ ‫هەڵبژاردنەكان���دا كە چەند مانگێك پاش‬ ‫دەس���تبەكاربونی وەك راوێژكاری بااڵی‬ ‫س���ەرۆك كۆمار‪ ،‬لەگ���ەڵ ترامپ ناكۆكی‬ ‫كەوتە نێوانیان‌و لەكارەكەی دورخرایەوە‪.‬‬ ‫لێ���رەدا ئاماژەیەك���ی ك���ورت بەچەن���د‬ ‫بانگەشەیەكی نێو كتێبەكە دەكەین‪.‬‬ ‫مایكڵ ۆڵف‪ ،‬لەتویتێكدا بۆ س���ەرۆكی‬ ‫ئەمریكا نوسیویەتی"سوپاس���ت دەكەم‬ ‫كاكی سەرۆك كۆمار‪ ،‬تۆ دەتوانیت ئەمڕۆ‬ ‫كتێبەكە بكڕی‪".‬‬ ‫باڵوبون���ەوەی بەش���ێك لەكتێبەك���ە‬ ‫لەهەندێ���ك لە‌میدیاكان���ی ئەمری���كادا‪،‬‬ ‫كاردانەوەی توندی بەرپرس���انی كۆشكی‬ ‫سپی بەدوای خۆیدا هێنا‪.‬‬

‫ۆڵ���ف‪ ،‬لەكتێبەكەیدا ك���ە روداوەكانی‬ ‫كۆش���كی س���پی لەماوەی یەكەم ساڵی‬ ‫س���ەرۆكایەتی ترام���پ‪-‬دا تۆماركردون‪،‬‬ ‫پش���تی ب���ە چاوپێكەوتنەكان���ی لەگەڵ‬ ‫كەسایەتییە نزیكەكانی سەرۆك كۆماردا‬ ‫بەستوە لەوانە ستیڤن بانۆن‪ ،‬راوێژكاری‬ ‫بااڵی پێشوی ترامپ‪.‬‬ ‫دەوترێت راوێژكارە بااڵكەی پێش���وی‬ ‫ترامپ لە‌هەڵبژاردنەكانی س���ەرۆكایەتی‬ ‫كۆماردا‪ ،‬لەم كتێب���ەدا چەند تۆمەتێكی‬ ‫قورس���ی خس���تۆتەپاڵ كوڕە گەورەكەی‬ ‫ترامپ‌و هاوس���ەرەكەی ئیڤانكای كچی‪.‬‬ ‫ئ���ەو دی���داری هاوین���ی ‪2016‬ی بورجی‬ ‫ترامپ‪-‬ی نێوان كوڕە گەورەكەی سەرۆك‬ ‫كۆمار‌و نوێنەری روس���یای بە "خائینانە"‬ ‫ناوبردوە‪.‬‬ ‫مایكڵ ۆڵف لە‌چاوپپێكەوتنێكدا لەگەڵ‬ ‫كەناڵی "ئێن بی س���ی" وتویەتی لەگەڵ‬ ‫هەر كەسێكدا بۆ كتێبەكەی چاوپێكەوتنی‬ ‫كردوە‪ ،‬ئەو كەسە ترامپ‪-‬ی بە منداڵێك‬ ‫ناوبردوە كە پێویستی بە دڵخۆشكردنەو‬ ‫ئەوەش ئەو ش���تە بوە ك���ە تاڕادەیەكی‬ ‫زۆر هەمو ئەو كەسانەی لە‌كۆشكی سپی‬ ‫قسەی لەگەڵ كردون هاوڕابون لەسەری‪.‬‬ ‫لەبەش���ێكی دیك���ەی كتێبەك���ەدا‬ ‫هات���وە‪ :‬تیم���ی هەڵبژاردنەكانی ترامپ‬ ‫لەس���ەركەوتنی ئەو توشی شۆك‌و ترس‬ ‫ببون‌و ترامپ توڕەبوە لەوەی كە زۆرێك‬

‫كوڕە بچوكەكەی‬ ‫دۆناڵد ترامپ‌و‬ ‫ئەریك ترامپ وەك‬ ‫عودەی‌و قوسەی‪،‬‬ ‫كوڕانی سەدام حسێن‬ ‫دەناسران‬ ‫کتیبی ئاگرو توڕەیی‬ ‫لە‌كەسایەتییە دیارەكان رەتیانكردبوەوە‬ ‫ئامادەی رێوڕەسمی سوێندخواردنی بن‪.‬‬ ‫هەروەها لەكتێبەكەدا هاتوە‪" ،‬مێالنیا‬ ‫ترامپ" خانمی یەكەمی ئەمریكا‪ ،‬لەشەوی‬ ‫هەڵبژاردنەكاندا گری���اوە‪ .‬بەاڵم "ئیڤانكا‬ ‫ترام���پ" لەگ���ەڵ "جارید كۆش���نەر"ی‬ ‫هاوسەریدا‪ ،‬روخسارێكی وای نیشاندەدا‬ ‫وەك ئ���ەوەی دەبێت���ە یەكەم س���ەرۆك‬ ‫كۆماری ژنی ئەمریكا‪.‬‬

‫لەالیەكی دیك���ەوە لەكتێبەكەدا ئاماژە‬ ‫ب���ەوەدراوە كە ئیڤانكا ترامپ گاڵتەی بە‬ ‫قژی باوك���ی دەكردو لەنێ���و هاوڕێكانی‬ ‫باسی فرتوفێڵەكانی قژی باوكی دەكرد‪.‬‬ ‫س���ەرۆك كۆم���اری ئەمری���كا‬ ‫لە‌كاردانەوەیەك���ی تون���ددا بەرامبەر بە‬ ‫بانگەش���ەكانی "س���تیڤن بان���ۆن" ل���ەو‬ ‫كتێبەدا‪ ،‬وتویەتی" س���تیڤن بانۆن دوای‬

‫لەدەستدانی پۆستەكەی لەكۆشكی سپی‪،‬‬ ‫عەقڵیشی لەدەستداوە‪".‬‬ ‫ترام���پ لەهەژم���اری خ���ۆی لەتویتەر‬ ‫لەكاردانەوەیدا بەرامبەر بە باڵوبونەوەی‬ ‫كتێبەكە‪ ،‬نوس���ی"من رێگەی هاتنە نێو‬ ‫كۆش���كی سپیم بە نوس���ەری ئەم كتێبە‬ ‫ش���ێتانەیە نەداوە‪ .‬دەربارەی ئەو كتێبە‬ ‫هیچ قس���ەیەكم لەگەڵی نەك���ردوە‪ .‬ئەو‬

‫كتێب���ە پ���ڕە ل���ەدرۆ‌و زانی���اری هەڵەو‬ ‫سەرچاوەی ناڕاست‪".‬‬ ‫وێڕای ئەوەی كە پارێزەرەكانی ترامپ‬ ‫هەوڵیاندا رێگە لەباڵوبونەوەی ئەم كتێبە‬ ‫بگرن‪ ،‬بەاڵم ئ���ەو دەزگایەی كتێبەكەی‬ ‫چاپكردبو‪ ،‬زوتر لەو وادەی خۆی دەستی‬ ‫بە دابەشكردنی كتێبەكە كرد‪.‬‬ ‫مای���كڵ ۆڵ���ف‪ ،‬نوس���ەری كتێبەك���ە‬ ‫نوس���یویەتی‪ ،‬ك���وڕە بچوكەكەی دۆناڵد‬ ‫ترام���پ‌و ئەریك ترام���پ وەك عودەی‌و‬ ‫قوس���ەی‪ ،‬كوڕان���ی س���ەدام حس���ێن‪،‬‬ ‫دەناس���ران‪ .‬هەروەه���ا لەكتێبەك���ەدا‬ ‫ئاماژە بە ناكۆكییەكان���ی نێوان ئیڤانكا‬ ‫ترامپ‪ ،‬جارد كۆش���نەر‪ ،‬ستیڤن بانۆن‌و‬ ‫كەسایەتییەكانی تر دراوە‪.‬‬ ‫س���ەرەو ریزە دورودرێژەكانی بەردەم‬ ‫كتێبفرۆش���ییەكان‪ ،‬بەو سەرمایەش���ەوە‬ ‫ك���ە لەرۆژهەاڵتی ئەمری���كا هەیە‪ ،‬تەنیا‬ ‫هاری پۆتەر‌و كتێبە ئابڕوبەرەكە لەبارەی‬ ‫ترام���پ‪-‬ەوە دەتوانن ریزی وا دروس���ت‬ ‫بك���ەن‪ .‬كتێبەكە لە‌واش���نتۆن لەهەمان‬ ‫رۆژی یەكەم���ەوە دەس���تنەدەكەوت‪،‬‬ ‫تەلەفۆن���ی كتێبفرۆش���ییەكان بەردەوام‬ ‫تەلەفۆنی بۆ دەهات‪.‬‬ ‫كتێبی "ئاگرو توڕەیی" كە رەخنەگرتنە‬ ‫لە‌ترام���پ‪ ،‬بۆت���ە یەكێ���ك لە‌كتێب���ە‬ ‫پڕفرۆش���ەكانی كتێبفرۆش���ی ئۆنالینی‬ ‫"ئەمازۆن"‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )608‬سێشه‌ممه ‪2018/1/9‬‬

‫ئه‌زمونی مامۆستایه‌كی زانكۆ‪ ..‬پاشماوە‬ ‫‪ -2‬قوتابی ئێم���ه‌ له‌قۆناغی زانكۆدا‬ ‫هێش���تا په‌رچه‌م‌و په‌ركه‌می ش���ه‌رم‌و‬ ‫ش���كانه‌وه‌و عه‌یبە‌به‌رین���ه‌داوه‌‪ .‬بۆی���ه‌‬ ‫ناتوانێ كۆنتڕۆڵی ش���ه‌رمه‌كانی بكات‌و‬ ‫قس���ه‌ ب���كات‪ .‬به‌ش���ێكی به‌رچ���اوی‬ ‫فێرخوازه‌كان���م له‌ب���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ ئاكتیڤ‬ ‫نی���ن چونكه‌ هێش���تا مۆته‌ی ش���ه‌رم‬ ‫به‌س���ه‌ریاندا زاڵه‌‌و‪ ،‬هه‌ست بە‌شڵه‌ژان‬ ‫‪ stress‬ده‌كه‌ن‪ .‬بارێكی زۆر قورسیان‬ ‫له‌سه‌ر ش���انه‌ كاتێك له‌س���ه‌ر ته‌ختی‬ ‫ش���انۆی پۆل رووبه‌ڕووی زۆرینه‌ی پۆل‬ ‫ده‌بنه‌وه‌و خۆیان‌و بیرۆكه‌‌و قسه‌كانیان‬ ‫نمایشده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫من وای بۆ ده‌چم كه‌ ره‌نگه‌ كولتوری‬ ‫داس���ه‌پاندن‌و گوێپێنه‌دان‌و توندوتیژی‬ ‫گ���ه‌وران به‌رامب���ه‌ر بە‌مندااڵن���ی كورد‬ ‫له‌قۆناغ���ی س���ه‌ره‌تاییدا هۆكارێك���ی‬ ‫س���ه‌ره‌كی بێت بۆ ئه‌و ته‌ریقبونه‌وه‌یه‌ی‬ ‫ئه‌وان‌و ش���ه‌رمنپه‌روه‌ریییه‌یان‪ .‬منداڵی‬ ‫كورد له‌قۆناغی س���ه‌ره‌تاییدا به‌داخه‌وه‌‬ ‫زۆر گرنگی پێنادرێت‌و پشتگوێده‌خرێت‪،‬‬ ‫یان كپ‌و مت ده‌كرێت به‌وه‌ی كه‌ ده‌بێت‬ ‫هه‌میشه‌ بێده‌نگێكی "ئاقڵ" بێت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫بواری ئ���ه‌وه‌ی بۆ ناڕه‌خس���ێنرێت كه‌‬ ‫له‌نێ���و كۆبونه‌وه‌ی خێزانی���دا ئه‌میش‬ ‫قس���ه‌ی خ���ۆی هه‌بێت‪ ،‬ی���ان رایه‌كی‬ ‫خۆی پێش���كه‌ش بكات‌و س���ه‌ره‌تاكانی‬ ‫متمانه‌ی ده‌رونی���ی دابمه‌زرێنێت‪ .‬بۆیه‌‬ ‫ته‌نانه‌ت كاتێك دێته‌ قۆناغی زانكۆش‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌قۆناغی یه‌كه‌مدا‪ ،‬هێش���تا‬ ‫ئه‌و ترس‌و شه‌رم‌و كپكردنه‌ی به‌سه‌ردا‬ ‫زاڵه‌‪ .‬پڕۆسێس���ی داینامیكی قسه‌كردن‬ ‫له‌نێو مێشكی ئه‌و فێرخوازانه‌دا هێشتا‬ ‫سه‌ره‌تاییه‌‌و‪ ،‬پێویستی بە‌گه‌شه‌كردنی‬ ‫قۆناغ بە‌قۆناغی هه‌یه‌‪ .‬مامۆستا ده‌بێت‬ ‫بۆ ئه‌م حاڵه‌ت وشیار بێت‪.‬‬ ‫‪ -3‬كێش���ه‌یه‌كی ت���ری وتنه‌وه‌ی ئه‌م‬ ‫وانه‌یه‌ ئه‌وه‌ی���ه‌ كه‌ رێژه‌یه‌كی به‌رچاوی‬ ‫فێرخوازی ك���ورد‪ ،‬به‌ه���ۆی كولتوری‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌و كولت���وری ژینگ���ه‌ی‬ ‫په‌روه‌رده‌ییه‌وه‌‪ ،‬وه‌ه���ای فێركراوه‌ كه‌‬ ‫(هه‌قیقه‌ت) ب���ه‌وه‌ ده‌بینێ كه‌ بونێكی‬ ‫موتڵه‌ق‌و نه‌گۆڕه‌و پێویسته‌ وه‌ك خۆی‬ ‫ته‌س���لیمی ببین‪ .‬ئ���ه‌وان وای ده‌بینن‬ ‫ك���ه‌ هه‌قیق���ه‌ت ده‌گوازرێت���ه‌وه‌ به‌بێ‬ ‫گۆڕانكاری‌و وه‌ك خۆی‪ ،‬وای بۆ ده‌چن‬ ‫ك���ه‌ هه‌قیقه‌ت جێگ���ه‌ی گومانلێكردن‌و‬ ‫پرس���یاركردن‌و ره‌تكردن���ه‌وه‌ نیی���ه‌‪.‬‬ ‫بۆی���ه‌ ه���ه‌ر هه‌وڵێك���ی گومانكاری���ی‬ ‫‪ skeptic‬له‌هه‌قیقه‌ت���دا الی ئه‌م جۆره‌‬

‫‪19‬‬ ‫ریکالم‬

‫س�ل�ایده‌كانه‌وه‌‪ ،‬بە‌به‌كارهێنانی ئامێری‬ ‫پرۆجێكت���ه‌ر ئه‌م ت���رس‌و دڵه‌ڕاوكێیه‌م‬ ‫ل���ه‌الی فێرخوازه‌كان���م كه‌مكردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫پێشكه‌ش���كردنی‬ ‫ته‌كنیكه‌كان���ی‬ ‫س���ێمینارم بۆ ش���یكردونه‌ته‌وه‌‪ ،‬فێری‬ ‫چۆنیه‌تی دروستكردنی سالیدم كردون‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ته‌كنیكه‌كانی زمانی جه‌سته‌‌و‬ ‫به‌رزی‌و نزمی ده‌نگ‌و ده‌س���تجواڵندن‌و‬ ‫ش���ێوه‌ی وه‌س���تان‌و خۆكۆنتڕۆڵكردنم‬ ‫بۆ ش���یكردونه‌ته‌وه‌‪ .‬هه‌روه‌ها راهێنانی‬ ‫كرداریش���م پێكردون ب���ه‌وه‌ی كه‌ چۆن‬ ‫ئ���ه‌م ته‌كنی���ك‌و میتۆدان���ه‌ بە‌كرده‌یی‬ ‫په‌یڕه‌و بكه‌ن‪ .‬له‌وه‌ش گرنگتر مامۆستا‬ ‫حه‌وجێ به‌وه‌ی���ه‌ ك���ه‌ فێرخوازه‌كانی‬ ‫فێری هونه‌ره‌كانی گه‌ڕان ‪‌searching‬و‬ ‫ده‌ستخس���تنی زانی���اری‌و به‌ڵگ���ه‌‬ ‫‪‌evidence‬و مه‌عریفه‌تخوازیان بكات‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ ئه‌مانه‌ بۆ دیبه‌یت‌و س���ێمینار‬ ‫كه‌رسته‌ی خاون‪.‬‬

‫فێرخوازانه‌ "نالۆژیكی"‌و نادروست‌و "بێ‬ ‫ئه‌قاڵن���ه‌" یه‌‪ .‬بۆیه‌ كاتێ���ك دیبه‌یتێك‬ ‫له‌نێ���وان فێرخوازان���دا رووده‌دات‪،‬‬ ‫ره‌نگه‌ هێندێكیان وای نیش���انبده‌ن كه‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ده‌یڵێ���ن "هه‌قیقه‌تی موتڵه‌ق"‬ ‫ه‌‌و ئیتر بواری پرس���یارلێكردنی نییه‌و‬ ‫ناك���رێ گومانهه‌ڵبگرێت‪ .‬یان به‌ش���ێك‬ ‫له‌فێرخوازان ئاماده‌ نین كه‌ كه‌ڕه‌تێكی‬ ‫دیكه‌ پێداچونه‌وه‌ بە‌ئاستی هۆشیاری‌و‬ ‫ش���ێوازی بیركردن���ه‌وه‌و پێ���دراوه‌‬ ‫هزرییه‌كانی خۆیان بكه‌ن‪ ،‬یان بپرس���ن‬ ‫كه‌ ئاخۆ ئ���ه‌وه‌ی كه‌ من ب���ڕوام پێی‬ ‫هه‌ی���ه‌ ده‌گونجێ���ت هه‌قیقه‌تی موتڵه‌ق‬ ‫بێت‪ ،‬یان رای به‌رامبه‌ره‌كه‌شم ئه‌شێت‬ ‫هه‌قیقه‌ت���ی تێدا بێ���ت؟‪ ،‬ئایا ده‌رفه‌ت‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ من جارێكی دیكه‌ به‌دواداچون‬ ‫بكه‌مه‌وه‌و ش���تێكی ت���ازه‌ هه‌ڵبگۆزم؟‬ ‫بێگومان مامۆس���تا س���ه‌ره‌تا پێویسته‌‬ ‫خ���ۆی "ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی س���ندوقه‌كه‌ بیر‬ ‫بكاته‌وه‌" ‪Think outside the Box‬‬ ‫له‌كۆتاییدا‪:‬‬ ‫ئه‌وس���ا ئه‌م ئه‌زمونه‌ش بە‌قوتابیه‌كانی‬ ‫وانه‌ی گفتوگۆی زانستی ده‌رفه‌تێكی‬ ‫بچێژێت‪.‬‬ ‫من له‌سه‌ره‌تای وانه‌كه‌مه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر زوو ك���راوه‌ی زێڕینه‌ له‌ب���ه‌رده‌م فێركاراندا‬ ‫جیاوازییه‌كم بۆ فێرخوازه‌كانم دروستكرد ك���ه‌ بە‌ئاس���تێكی رۆش���نبیری به‌رز‌و‬ ‫له‌نێ���وان ه���ه‌ردو چه‌مك���ی هه‌قیقه‌ت فه‌لسه‌فه‌یه‌كی قوڵ‌و ئه‌قڵێكی به‌رزه‌وه‌‪،‬‬ ‫‪‌fact‬و راو بۆچ���ون ‪ opinion‬به‌وه‌ی تواناییه‌كانی قوتابی بخه‌نه‌گه‌ڕ‌و به‌ره‌و‬ ‫كه‌ ئه‌گونجێ���ت ئه‌مڕۆ خه‌ڵك به‌هه‌ندێ چااڵكبون بیانخرۆش���ێنن‪ .‬ره‌نگه‌ ئه‌وه‌‬ ‫هۆكاری كولتوری‌و ئاینی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌و س���ه‌یر بێت كه‌ بیڵێم‪ ،‬به‌اڵم به‌راستی‬ ‫رامیارییه‌وه‌ هه‌ندێ شت بە‌"هه‌قیقه‌ت" قوتابی ك���ورد زۆر داهێنه‌رانه‌ ئه‌توانێ‬ ‫بزانن به‌اڵم بە‌تێپه‌ڕینی رۆژگار بیخه‌نه‌ پڕۆژه‌ی جوان‌و نایاب بخاته‌ به‌رده‌ست‬ ‫ب���ه‌ر نه‌ش���ته‌ری ره‌خنه‌كاریی���ه‌وه‌و ئه‌گه‌ر بواری بۆ بڕه‌خسێنرێت‌و ئازادی‬ ‫پێبدرێت‪ .‬ئ���ه‌وه‌ ئه‌ركی فێ���ركاره‌ ك ‌ه‬ ‫به‌جۆرێكی دیكه‌ لێی بنۆڕن‪.‬‬ ‫‪ -4‬فێرخوازی ئێمه‌ هێندێكجار نازانێ كه‌شی فێربونی مۆدێرن‌و تازه‌گه‌رانه‌یان‬ ‫كه‌ چلۆنایی پڕۆژه‌ی پێشكه‌ش���كردنی بۆ بڕه‌خسێنێت‌و له‌چوارچێوه‌ ته‌قلیدیه‌‬ ‫‪ presentation‬كۆنه‌كان ده‌ربچێت‪ .‬فێركار پێویس���ته‌‬ ‫س���ێمینار‬ ‫به‌جێبگه‌یه‌نێت‪ .‬لێی ده‌بێته‌ گرێكوێره‌‌و فێرخ���وازان بجوڵێنێت به‌وه‌ی كه‌ كاری‬ ‫ئه‌ركێكی ق���ورس‌و ناچاریی‪ .‬جار هه‌یه‌ ه���ه‌ره‌وه‌زی‌و تی���م وێرك‌و س���ێمینار‌و‬ ‫ش���ه‌رمنیی بۆ ئه‌م حاڵه‌ت���ه‌ هۆكاره‌‪ ،‬گ���ه‌ڕان‌و نوس���ین‌و گفتوگۆك���ردن‌و‬ ‫جار هه‌یه‌ ترس‌و فۆبیای ته‌ختی شانۆ كێبڕكێ‌و راگۆڕینه‌وه‌‌و پێشكه‌شكردن‌و‬ ‫‪ stage fright‬ی���ان نه‌بونی زانیاری‌و به‌كارهێنانی ئه‌نته‌رنێت‌و چاوپێكه‌وتنی‬ ‫مه‌عریفه‌ی پێویس���ت ده‌بن���ه‌ فاكته‌ری ڤیدیۆی���ی ئه‌نجام بده‌ن‌و ب���ۆ هه‌ركام‬ ‫ئه‌م ش���ڵه‌ژانه‌‪ .‬بۆیه‌ ئه‌ركی مامۆستای له‌مانه‌ش ده‌ستخۆشانه‌‌و نمره‌ی پێویست‬ ‫فێركاره‌ كه‌ به‌ئارامی‌و پش���ودرێژییه‌وه‌ وه‌ربگرن‪ .‬ئی نج���ا به‌هۆكاری ئه‌وه‌ی‬ ‫یه‌ك بە‌یه‌كی ئه‌م كێش���ه‌‌و گرێیانه‌ بۆ كه‌ ئه‌م وانه‌یه‌ ئازادییه‌كی زۆری تێدایه‌‬ ‫قوتابیه‌كان���ی بكاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌ركه‌كه‌ له‌الی بۆ ده‌رچون له‌ش���ێوازه‌ ته‌قلیدیه‌كانی‬ ‫فێرخ���واز ئاس���ان ب���كات‪ ،‬هاوكاریان وانه‌وتنه‌وه‌‪ ،‬فێرخوازی كورد زۆر حه‌زی‬ ‫بێت‌و ده‌س���تباریان بگرێ���ت‪ ،‬له‌ڕێگه‌ی پێده‌كات‌و بە‌شه‌یداییه‌وه‌ پێشوازی لێ‬ ‫دواندن‌و كات بۆ ته‌رخانكردنه‌وه‌ خودی ده‌كات‪ .‬نهێن���ی هه‌مو ئه‌مانه‌ش خودی‬ ‫پڕۆژه‌كه‌یان له‌ال ئاسان بكات‪ .‬من هه‌ر زیره‌كایه‌تی‌و داهێنان‌و خوڵق‌و سه‌لیقه‌ی‬ ‫زوو له‌ڕێگ���ه‌ی به‌رنامه‌ی پاوه‌رپۆینت‌و مامۆستاكه‌یه‌‪.‬‬

‫ ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‬ ‫ ‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‬

‫عدد‪9 :‬‬ ‫به‌روار‪2018/1/3 :‬‬

‫ئاگاداری‌‬ ‫ی (صمود)‬ ‫ی (‪ )1989-1987‬زه‌ویان له‌ناحییه‌ی‌ رزگار ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگاداری‌ هه‌موو ئه‌و هاواڵتیان‌ه ده‌كاته‌وه‌ ك‌ه سااڵن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كردو‌ه بە‌مه‌به‌س������تی‌ دروس������تكردن ‌‬ ‫ی (‪ )5392‬داوای‌ رێگا پێدان ‌‬ ‫وه‌رگرتوه‌ كه‌ هاواڵتی‌ (عزالدین كه‌ریم كاكی‌) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژمار‌ه هه‌وائ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگادار ‌‬ ‫ی له‌س������ه‌ر ئه‌و پارچه‌ زه‌ویی‌ه هه‌یه‌ له‌م������اوه‌ی‌ (‪ )30‬رۆژدا له‌دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی بۆ ناوبراو ده‌كات‪.‬‬ ‫ی یاسای ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانیمان بكاته‌و‌ه بە‌پێچه‌وانه‌وه‌ شاره‌وانیمان كار ‌‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‬ ‫ ‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‬

‫عدد‪12 :‬‬ ‫به‌روار‪2018/1/3 :‬‬

‫ئاگاداری‌‬

‫س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانی‌ رزگاری‌ ئ������اگاداری‌ هه‌م������وو ئ������ه‌و هاواڵتیان������‌ه ده‌كاته‌و‌ه ك‌ه‬ ‫ی رزگاری‌ (صم������ود) وه‌رگرتوه‌ كه‌ هاواڵتی‌‬ ‫س������ااڵنی‌ (‪ )1989-1987‬زه‌وی������ان له‌ناحییه‌ ‌‬ ‫ی كردو‌ه‬ ‫(امی������ر عبدالله‌ ق������ادر) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژماره‌ هه‌وائ������ی‌ (‪ )10846‬داوای‌ رێگا پێدان ‌‬ ‫بە‌مه‌به‌س������تی‌ دروس������تكردنی‌ خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی‌ له‌س������ه‌ر ئه‌و پارچه‌ زه‌ویی‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی (‪ )30‬رۆژدا له‌دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ س������ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫هه‌یه‌ له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی بۆ ناوبراو ده‌كات‪.‬‬ ‫ی یاسای ‌‬ ‫شاره‌وانیمان بكاته‌وه‌ بە‌پێچه‌وانه‌وه‌ شاره‌وانیمان كار ‌‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ ‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫ ‬ ‫هەرێمی کوردستان ‪ /‬عێراق‬ ‫ئەنجومەنی دادوەری‬ ‫ ‬ ‫دادگای باری کەسێتی‬ ‫ ‬ ‫سلێمانی‪2/‬‬

‫ژمارە‪/4783 :‬ش‪2016/‬‬ ‫بەروار‪2018 / 1 /7 :‬‬

‫* بڕوانامەی خوێندنی ناوەندی ونبوە بەناوی (سیف سرمد نزار)‪ ،‬لەناوەندی (نەسمی تێکەاڵو ـ چەمچەماڵ)هەرکەس دۆزییەوە‬ ‫بیگه‌ڕێنێتەوە بۆ قوتابخانەی ناوبراو‪.‬‬

‫ ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‬ ‫ ‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‬

‫عدد‪30 :‬‬ ‫به‌روار‪2018/1/8 :‬‬

‫ئاگاداری‌‬

‫ی هه‌م������وو ئ������ه‌و هاواڵتیان������‌ه ده‌كاته‌وه‌ ك‌ه‬ ‫س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانی‌ رزگاری‌ ئ������اگادار ‌‬ ‫ی رزگاری‌ (صم������ود) وه‌رگرتوه‌ كه‌ هاواڵتی‬ ‫س������ااڵنی‌ (‪ )1989-1987‬زه‌وی������ان له‌ناحییه‌ ‌‬ ‫ی (‪ )12434‬داوای‌ رێگا پێدانی‌ كردو‌ه‬ ‫(نه‌جم فارس عوس������مان) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژماره‌ هه‌وائ ‌‬ ‫بە‌مه‌به‌س������تی‌ دروس������تكردنی‌ خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی‌ له‌س������ه‌ر ئه‌و پارچه‌ زه‌ویی‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ س������ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی (‪ )30‬رۆژدا له‌دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌یه‌ له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی بۆ ناوبراو ده‌كات‪.‬‬ ‫ی یاسای ‌‬ ‫شاره‌وانیمان بكاته‌وه‌ بە‌پێچه‌وانه‌وه‌ شاره‌وانیمان كار ‌‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ ‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫ ‬

‫ ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‬ ‫ ‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‬

‫عدد‪15 :‬‬ ‫به‌روار‪2018/1/7 :‬‬

‫ئاگاداری‌‬

‫ی هه‌م������وو ئ������ه‌و هاواڵتیان������‌ه ده‌كاته‌وه‌ ك‌ه‬ ‫ی رزگاری‌ ئ������اگادار ‌‬ ‫س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رزگاری‌ (صم������ود) وه‌رگرتو‌ه كه‌ هاواڵت ‌‬ ‫س������ااڵنی‌ (‪ )1989-1987‬زه‌وی������ان له‌ناحییه‌ ‌‬ ‫ی كردو‌ه‬ ‫ی رێگا پێدان ‌‬ ‫(حس������ێن كه‌ریم كاكی‌ نادر) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژماره‌ هه‌وائی‌ (‪ )5352‬داوا ‌‬ ‫ی خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی‌ له‌س������ه‌ر ئه‌و پارچ‌ه زه‌ویی‌ه‬ ‫بە‌مه‌به‌س������تی‌ دروس������تكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (‪ )30‬رۆژدا له‌دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ س������ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫هه‌یه‌ له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی بۆ ناوبراو ده‌كات‪.‬‬ ‫ی یاسای ‌‬ ‫شاره‌وانیمان بكاته‌و‌ه بە‌پێچه‌وانه‌و‌ه شاره‌وانیمان كار ‌‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ ‬ ‫ی شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ ‬

‫وه‌زاره‌تی‌ داد‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گشتی‌ تۆماركردنی‌ خانووبه‌ر‌ه‬ ‫تێبینه‌رایه‌تی‌ تۆماركردنی‌ خانووبه‌ره‌ی‌ شارباژێر‬ ‫لیژنه‌ی‌ جێگیركردنی‌ خاوه‌ندارێتیی‌ شارباژێر‬

‫وه‌زاره‌تی‌ داد‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گشتی‌ تۆماركردنی‌ خانووبه‌ر‌ه‬ ‫تێبینه‌رایه‌تی‌ تۆماركردنی‌ خانووبه‌ره‌ی‌ شارباژێر‬ ‫لیژنه‌ی‌ جێگیركردنی‌ خاوه‌ندارێتیی‌ شارباژێر‬

‫بانگه‌وازی‌‬

‫بانگه‌وازی‌‬

‫ی جێگیركردنی‌ خاوه‌ندارێتی‌ خانووبه‌ر‌ه بە‌نوێكراوه‌]‬ ‫[بڕیار ‌‬ ‫ی (‪ 85‬گه‌ڕه‌كی‌‪/‬چوارتای‌ كۆن)‬ ‫پاڵپش������ت بە‌س������ه‌لماندنی‌ خاوه‌ندارێتی‌ ت������ه‌واوی‌ زنجی������ره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جێگیركردن ‌‬ ‫ی بڕیار ‌‬ ‫بۆ داواكاری‌ تۆمارك������ردن به‌رێز (كولجین محمد مصطفی‌) به‌پێ������ ‌‬ ‫ی به‌رواری‌ (‪ )2017/12/26‬ك‌ه له‌م لیژنه‌یه‌و‌ه ده‌رچووه‌‪ ،‬بۆی‌ه بانگه‌وازی‌ ئه‌م بریار‌ه‬ ‫خاوه‌ندارێت ‌‬ ‫ی تایبه‌تمه‌ند بكات‬ ‫ی پێشكه‌ش بە‌دادگا ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی هه‌ی‌ه با سكااڵ ‌‬ ‫ده‌كه‌ین‌و هه‌ركه‌سێكیش په‌ڵپ ‌‬ ‫ی ئه‌م بانگه‌وازه‌و‌ه ده‌س������تپێده‌كات‪ ،‬چونك‌ه‬ ‫ی (‪ )30‬رۆژدا له‌رۆژی‌ دوای‌ باڵوبونه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خانووبه‌ره‌ی‌ ش������ارباژێر زنجیره‌ ‌‬ ‫ی ئ������ه‌م ماوه‌ی‌ه تێبینه‌رایه‌تی‌ تۆماركردن ‌‬ ‫پاش ته‌واوبوون ‌‬ ‫ناوب������راو تۆمارده‌كات به‌پێی‌ بریاری‌ ناوبراو ئه‌گه‌ر هیچ ئاگاداركردنه‌وه‌یه‌ك له‌دادگاو‌ه نه‌بوو‬ ‫ی سكااڵ‪.‬‬ ‫بە‌پێشكه‌شكردن ‌‬

‫ی خاوه‌ندارێتی‌ خانووبه‌ره‌ بە‌نوێكراوه‌]‬ ‫[بڕیاری‌ جێگیركردن ‌‬ ‫ی كۆن) بۆ‬ ‫ی زنجیره‌ی‌ (‪ 449‬گه‌ڕه‌كی‌‪/‬چوارتا ‌‬ ‫ی خاوه‌ندارێتی‌ ته‌واو ‌‬ ‫پاڵپش������ت بە‌س������ه‌لماندن ‌‬ ‫داواكاری‌ تۆمارك������ردن به‌رێز (كامل محمد غفور) به‌پێی‌ بڕیاری‌ جێگیركردنی‌ خاوه‌ندارێتی‌‬ ‫ب������ه‌رواری‌ (‪ )2017/12/26‬كه‌ له‌م لیژنه‌یه‌و‌ه ده‌رچووه‌‪ ،‬بۆیه‌ بانگه‌وازی‌ ئه‌م بریار‌ه ده‌كه‌ین‌و‬ ‫ی تایبه‌تمه‌ند بكات‬ ‫ی خۆی‌ پێش������كه‌ش ب������ە‌دادگا ‌‬ ‫هه‌ركه‌س������ێكیش په‌ڵپی‌ هه‌یه‌ با س������كااڵ ‌‬ ‫ی دوای‌ باڵوبونه‌وه‌ی‌ ئه‌م بانگه‌وازه‌و‌ه ده‌س������تپێده‌كات‪ ،‬چونك‌ه‬ ‫ی (‪ )30‬رۆژدا له‌رۆژ ‌‬ ‫له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تۆماركردنی‌ خانووبه‌ره‌ی‌ ش������ارباژێر زنجیره‌ ‌‬ ‫پاش ته‌واوبوونی‌ ئ������ه‌م ماوه‌ی‌ه تێبینه‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی بریاری‌ ناوبراو ئه‌گه‌ر هیچ ئاگاداركردنه‌وه‌یه‌ك له‌دادگاوه‌ نه‌بوو‬ ‫ناوب������راو تۆمارده‌كات به‌پێ ‌‬ ‫ی سكااڵ‪.‬‬ ‫بە‌پێشكه‌شكردن ‌‬

‫ئاگانامە‌‬

‫داواکار‪ /‬سردار محمد امین‬ ‫کەسی سێهەم لەپاڵ داوا لەسەرکراو‪ /‬شپێندیمی سینانۆسکا‬

‫ونبون‬

‫داواکار(س������ردار محمد امین) داوایەکی بەژم������ارە (‪/4783‬ش‪ )2016/‬لەم دادگایە‬ ‫تۆمارکردوە لەس������ەرت وەکو کەسی سێهەم لەپاڵ داوالەسەرکراو‪ ،‬لەم داوایەدا هاتوە‬ ‫ک������ە داوا دەکات بەس������ەلماندنی رەچەڵەکی منداڵەکەی‪ .‬لەبەر نادیاری ش������وێنی‬ ‫نیشتەجێبوونت دادگا بڕیاری دا ئاگادارت بکاتەوە لەڕێگەی دو رۆژنامەی ناوخۆی‬ ‫رۆژان������ەوە بۆ ئامادەبونت������ان لەبەردەم ئەم دادگایە ل������ەڕۆژی دادبینی کە دەکەوێتە‬ ‫بەرواری (‪ )2018/2/11‬کاتژمێر (‪)10:45‬ی س������ەرلەبەیانی رۆژی دادبینییە لەم‬ ‫دادگایە‪ ،‬لەبەر ئەوە لەرۆژی دیاریکراودا خۆتان یان بریکارێکی یاسایی ئامادە بێت‬ ‫لەم دادگایە‪ ،‬بەپێچەوانەوە داواکە بەپێی یاسا دەبینرێت‪.‬‬ ‫ ‬ ‫دادوەر‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫د‪ .‬سردار علی عزیز‬ ‫ ‬

‫هیوا محمد جالل‬ ‫تێبینه‌ری‌ تۆماركردنی‌ خانووبه‌ره‌ی‌ شارباژێر‬

‫هیوا محمد جالل‬ ‫ ‬ ‫تێبینه‌ری‌ تۆماركردنی‌ خانووبه‌ره‌ی‌ شارباژێر‬ ‫ ‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫ونبونی ویژدانی کاک بەختیار‬ ‫لەنێو جوتێک گۆرەویدا!‬ ‫جەواد سەعید‬ ‫دوێنی ‪ ،2018/1/7‬کاک رەنج‪ ،‬پێشکەش���کاری کەناڵی روداو‪ ،‬چاوپێکەوتنێکی لەگەڵ کاک‬ ‫بەختیار ئەنجام دا‪ ،‬لەو چاوپێکەوتنەدا کۆمەڵێک پرس���یار‌و پرسی جدی وروژێندرا‪ ،‬وەاڵمی‬ ‫هەندێک لەپرس���یارەکان‪ ،‬مایەی سەرسوڕمان‌و داخێکی گەورە بوو بۆ یەکێتیەکان‌و خەڵکی‬ ‫کوردس���تان‪ ،‬برینەکانی یەکێتیشی بەسوێتر کرد‪ ،‬کێش���ەکانی بەئەندازەیەک قوڵ کردەوە‬ ‫ک���ە ئایندە‌و چارەنوس���ی ئومێدبڕ بێت‪ .‬کاک بەختیار ئ���ازادە لەگۆڕەپانی کێ یاریدەکات‌و‬ ‫بەرپێنەی چ یاریکەرێک دەدات تا گۆڵی خۆی تۆمار بکات‪ ،‬بەاڵم ئازاد نییە مێژوی یەکێتی‬ ‫بە‌دڵی خۆی هەڵس���ەنگێنی‪ ،‬مەنتیقی سیاسی‌و مەفهومی دیموکراسی بشێوێنی‌و بە‌پێوەری‬ ‫"بانێکە‌و دو هەوا" روداوەکان بگێڕێتەوە‪.‬‬ ‫ئێ کاک بەختیار خۆ یەکێتی ئەندامی سۆسیال دیموکراتە‌و تۆش یەکێکی لە‌موفەکیرەکانی‪.‬‬ ‫هەر کاتێکیش قس���ە لەسەر کێش���ەیەک دەکەی‪ ،‬وشەکانی دیموکراس���ی‪ ،‬ئازادی‌و یەکسانی‬ ‫هێندەی لەسەر زاری بەڕێزتان دەوترێن نیو هێندە لەسەرزاری سەرۆکی سۆشیال دیموکراتەوە‬ ‫ناوترێن! پێمان ناڵێی بەکام پێناس���ە‌و پێوەری دیموکراس���ی‪ ،‬ئەگەر یەکێتی یەک کورس���ی‬ ‫یان س���ەد کورس���ی هەبێت‪ ،‬هەردەبێت دەس���ەاڵتی البێت؟ ئەگەر ئەو لێکدانەوەی جەنابتان‬ ‫دروس���ت بێت ئەوا چ مانایەک بۆ هەڵبژاردن دەمێنێت���ەوە؟ یان دەڵێی لەبەرئەوەی هێز الی‬ ‫یەکێتییەو هەمو جومگە هەس���تیارەکانی لەبندەس���تە‌و مەترسی لەسەر کوردستان ماوە هەر‬ ‫دەبێ���ت یەکێت���ی حاکم بێت‪ ،‬کەواتە مادام بۆچی لە‌‪16‬ی ئۆکتۆبەر ئەو کارەس���اتە بەس���ەر‬ ‫خورمات���و‌و کەرکوک���دا هات؟ مەگەر هێز ب���ۆ پارێزگاریکردن لەخاک‌و نیش���تیمان نییە؟ خۆ‬ ‫ئەگەر ئەو پێش���نیارەتان لە‌چوارچێوەی زانستی سەربازی بوبێت کە پێش ریفراندۆم بۆ کاک‬ ‫مەس���عودت کردبوو "ل���ە کەرکوک دەدۆڕێین‪ ،‬لەبەرئەوەی لەگەڵ عێراق‪ ،‬لەهێزدا هاوس���ەنگ‬ ‫نین‌و پش���تیوانیمان نییە" ئەوا دەبێت هەر واڵتێک لەهێزدا لەگەڵ بەرامبەرەکەی هاوس���ەنگ‬ ‫نەبو دەبێت نیش���تیمانەکەی پێشکەش بەدوژمن بکات‌و چارەنوسی میللەتەکەی بداتە دەستی‬ ‫قەدەر؟! ئەگەر ئەو ش���یکردنەوەتان لۆژیکی بوایە‪ ،‬دەبوایە یەپەکە لەکۆبانێ بەرگری نەکات‌و‬ ‫بە‌کاژێرێک رادەستی داعشی بکردایە‪ ،‬ئێ باشە هەر یەکێتی نەبو لەهەشتاکان بەچەکی سوک‬ ‫شەڕی جەبهەیی لەگەڵ سوپای عێراق دەکردو لەسەر تەپۆڵکەیەکی روت دو مانگ دەچەقی‌و‬ ‫ئ���ەو هێزە گەورە‌و پڕ چەکەی عێراقی تێکدەش���کاند‪ .‬ئەلحوکمولی�ل�ا‪ ،‬ئەوانەش قەیناکا ئەی‬ ‫جەنابتان چۆن توانیتان بەمەفرەزەیەک‌و تفەنگی ژەنگاوییەوە‪ ،‬شەڕی ‪ 22‬کۆپتەر بکەن؟!‬ ‫داخەک����ە لەوەدایە‪ ،‬ئەو کاتانەی یەکێت����ی لەهەڕەتی بەهێزی‌و یەکگرتوییدا بو‪ ،‬کاک بەختیار‬ ‫حزبێکیتری (ئااڵی ش����ۆڕش) لەدەرەوەی یەکێتی دامەزراند‪ ،‬گەرچی یەکێتی غەدرێکی گەورەی‬ ‫لێکردو لەدەرەوەی پرنس����یپی دیموکرس����ی‌و بیروڕای ئازاد بۆ ماوەی چوار س����اڵ زیندانی کردو‬ ‫منیش لەو چوار ساڵە‪ ،‬دو ساڵ سەجانی بوم‪ .‬جارێکیان لێمپرسی بۆچی لەکۆمەڵە جیابویەوەو‬ ‫حزبێکی ترت دروستکرد؟ لەوەاڵمدا گوتی‪ :‬جیابونەوەی ئێمە لەسەر کۆمەڵێک کێشەی فیکری‌و‬ ‫چۆنیەتی بەڕێوەبردنی یەکێتی بو‪ ،‬هەروەها کۆمەڵەو یەکێتی لەبندەس����تی چەند کەسانێکدایەو‬ ‫هەمو دەس����ەاڵتەکانیان بەسەر خۆیان دابەشکردوە‪ .‬نیگەرانی من لەوەدایە ئەوسای یەکێتی‪ ،‬دە‬ ‫هێندەی ئێس����تای مەبدەئیتر‪ ،‬پاکتر‪ ،‬شۆڕش����گێرترو کۆکراوەتر بو‪ ،‬هێزێک بو تێکۆشەرەکانی‬ ‫خاوەنی بون‪ ،‬کەچی کاک بەختیار رازی نەبو‪ ،‬بەاڵم لەئێس����تادا هەمو جومگە هەس����تیارەکانی‬ ‫یەکێتی قۆرخکراوەو تێکۆشەرەکان دەرپەڕێندراون کەچی تازەبەتازە کاک بەختیار دێت‌و تەدارکی‬ ‫ژوری بەبنەماڵەکردنی یەکێتی رێکدەخات تا الی خواری خوارەوە جێیەکی بۆ بکەنەوە‪.‬‬ ‫کاک بەختیار دەڵێ کاک بەرهەم رۆژێک پێش���مەرگایەتی نەکردوەو جوتێک گۆرەویشی‬ ‫بۆ یەکێتی نەناردوە‪ ،‬ئێ باشە خۆ کاک نەوشێروان سەدان جوتە گۆرەوی لەپێناو یەکێتی‬ ‫دڕاندو یەکێک بو لە‌تێکۆش���ەرو کۆڵەگە س���ەرەکییەکانی یەکێتی کەواتە بۆ پڕۆژەکانیتان‬ ‫پش���تگوێ خست‌و کێش���ەتان بۆ دروس���تکرد‌و دەرتانپەڕاند؟ تەنانەت دوای دەرچونیشی‬ ‫لە‌یەکێت���ی‪ ،‬تۆمەت���ی کیمیابارانکرنی هەڵەبج���ەی خرایە پاڵ‌و دواییش ئ���ەو فڕۆکەوانەی‬ ‫هەڵەبجەی کیمیابارانکرد‪ ،‬ئازادکرا!‬ ‫کەم نین ئەوانەی ئێس���تا لەناو یەکێتی دەس���ەاڵت‌و بڕیاریان لەدەستە‪ ،‬ئەوانە نەک هەر‬ ‫پێش���مەرگایەتیان نەکردوە بەڵکو یەکێتیش نەبون‌و لەبن س���ێبەری یەکێتیدا پارەی دەیان‬ ‫ج���وت کۆش���ک‌و تەالریان کۆکردۆتەوە‪ .‬تێناگەم‌و س���ەرم س���وڕماوە کاک بەختیار بەکاک‬ ‫نەوشێروان رازینەبو بەو مێژوەوە‪ ،‬بە‌کاک بەرهەمێش بەو هەمو توانایەوە رازی نییە‪ ،‬کەچی‬ ‫بە‌کاک قوباد رازییە‌و دەشڵێت دژی بەبنەماڵەکردنی یەکێتیم‪.‬‬ ‫ڕێگری لە‌هەوڵەکانی چاکس���ازی ناو یەکێتی‪ ،‬ئەو قس���ەمان بۆ دەسەلمێنی کە بەشێک‬ ‫لەناو یەکێتی پێیباش���ە‪ ،‬یەکێتی ‪ ٥‬کورسیش���ی هەبێت گرنگ نییە‪ ،‬بەڵکو گرنگ ئەوەیە‬ ‫لەبندەستی خۆیان بێت‪.‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاهیرو ویدات حسێن؟‬

‫رۆژانە نوێرتین هەواڵ لەڕێگەی‬ ‫‪SMS‬ی ئاوێنەوە بەدەسبهێنە‬

‫ب‬ ‫ۆ‬ ‫ب‬ ‫ە‬ ‫ش‬ ‫د‬ ‫ژم ا‬ ‫ر‬ ‫ب‬ ‫ب ارە ‪ 1‬ون‬ ‫ن‬ ‫ێ‬ ‫ر‬ ‫ە‬ ‫‪ 21‬بۆ‬ ‫‪29‬‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬