Awene 610

‫ریکالم‬

‫کورد‬ ‫میللەت نیە‬ ‫عیللەتە‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژماره‌ (‪)610‬‬ ‫سێشەممە ‪2018/1/23‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫‪11‬‬

‫بۆچ ‌ی‬ ‫سه‌ردانه‌كه‌ ‌ی‬ ‫نێچیرڤان‬ ‫لەڤاتیكان‬ ‫باس نه‌كرا؟‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫‪5‬‬

‫هاوسەرۆکی پەیەدە‪ :‬روسیا بەئەندازەی تورکیا‬ ‫تاوانبارە لەهێرشکردنە سەر عەفرین‬

‫هەڵوێستی واشنتۆن لەئاست گەورەیی دوژمنكارییەكان زۆر الوازو شەرمنانەیە‬

‫ش���اهۆز حەس���ەن‪ ،‬هاوس���ەرۆكی‬ ‫پارت���ی یەكێت���ی دیموكراتی کورد‬ ‫لەس���وریا " پەیەدە" ئام���اژە بەوە‬ ‫دەکات راستە سوپای تورکیا چەكی‬ ‫پێش���كەوتوی پێیە‪ ،‬ب���ەاڵم باوەر‌و‬ ‫ئی���رادەی گەلی عەفرین���ی نیە‪ ،‬ئەو‬ ‫دەڵێت "‪ :‬روسیا بەئەندازەی تورکیا‬ ‫تاوانبارە لەهێرشکردنە سەر عەفرین‪،‬‬ ‫هەڵوێس���تی واش���نتۆنیش لەئاست‬ ‫گەورەیی دوژمنكارییەكان زۆر الوازو‬ ‫شەرمنانەیە"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ ،‬هەولێ���ر‪ :‬هاوس���ەرۆكی‬ ‫پارت���ی یەكێت���ی دیموكراتی کورد‬ ‫لەس���وریا " پەی���ەدە"‪ ،‬ش���اهۆز‬ ‫حەس���ەن لەچاوپێکەوتنێکی تایبەت‬ ‫بەئاوێنەدا رایگەیان���د ماوەی چەند‬ ‫رۆژێكە س���وپای توركی���ا بەهێرش‌و‬ ‫بۆردومانەكانیان ژیان���ی هاواڵتیانی‬ ‫مەدەن���ی‪ ،‬بەتایب���ەت ژن‌و مندااڵنی‬ ‫عەفرینیان خس���توەتە مەترسیەوە‪،‬‬ ‫ئەو وتی "بەنهێنی روس���یا‌و توركیا‬ ‫لەسەر ئەم هێرش���انە رێككەوتنیان‬ ‫كردوە‪ ،‬مۆس���كۆ زەمینەس���ازی بۆ‬ ‫هێرش���ەكانی سوپای توركیا‌و گروپە‬ ‫چەتەكانی نزی���ك لەتوركیا كردوەو‬ ‫ش���ەریکی تاوانەکان���ی تورکیای���ە‪،‬‬

‫روس���یا ب���ەم كارەی راس���تگۆیی‬ ‫خۆی لەدەس���تدا ک���ە رێگە خۆش‬ ‫دەكات بۆ پەالم���اردان‌و داگیركردنی‬ ‫ناوچەیەك ئاسایش‌و ئارامی تێدایەو‬ ‫كاردەكات بۆ وێرانكردنی عەفرینێك‬ ‫كە هێمای پێكەوەژیان‌و سیس���تمی‬ ‫دیموكراتییە"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "چاوەروان���ی ئێمە تەنها‬ ‫لەهەرێمی كوردس���تان نیە بەتەنها‪،‬‬ ‫ئێمە چاوەروانی هەڵوێستێكی یەكێتی‬ ‫نەتەوەی���ی دیموكراتیك‌و مرۆڤایەتی‬ ‫لەهەر چوارپارچەكەی كوردستانەوە‬ ‫دەكەین"‪.‬‬ ‫ش���اهۆز جەغت���ی لەوە ک���ردەوە‬ ‫کە پێویس���تە دوژمنان ئەو راستیە‬ ‫بزانن چ���ۆن لەكۆبانێ‌ س���ەركەوتن‬ ‫لەعەفرینیش سەردەكەون‪ ،‬ئەو وتی‬ ‫"راس���تە دوژمن چەكی پێشكەوتوی‬ ‫پێی���ە بەاڵم ئەو ب���اوەر‌و ئیرادەیەی‬ ‫گەلی عەفرینی نیە"‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫نوێنەری حکومەتی هەرێم لەتاران‪:‬‬

‫سكرتێری‌ رێكخراوی‌ كه‌مئه‌ندامان‪:‬‬

‫تائێستا سێ‌ حیزب به‌ڕه‌سم ‌ی‬ ‫داوایان لێكردوم خۆم كاندید بكه‌م‬ ‫ی رێكخ���راوی‌ كه‌مئه‌ندامان‬ ‫س���كرتێر ‌‬ ‫ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات حیزب���ه‌كان‬ ‫ی كۆبكه‌نه‌وه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫ی پ‌‬ ‫ده‌یانه‌وێت ده‌نگ ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ حیزب به‌ڕه‌سم ‌‬ ‫ده‌ڵێت "تائێستا س ‌‬ ‫داوای���ان لێكردوم خ���ۆم كاندید بكه‌م‬ ‫ب���ۆ هه‌ڵبژاردنه‌كان‪ ،‬ب���ه‌اڵم من ڕه‌تم‬ ‫كردۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬س���امان حس���ێن‪،‬‬ ‫ی رێكخراوی‌ كه‌مئه‌ندامان ئاماژ‌ه‬ ‫سكرتێر ‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات كه‌ وه‌ك كه‌مئه‌ندامان هیچ‬ ‫متمانه‌یه‌كی���ان به‌حیزب���ه‌كان نه‌ماوه‌و‬ ‫چونك��� ‌ه ده‌زان���ن جگ��� ‌ه له‌موزایه‌ده‌و‬ ‫درۆ هیچ ش���تێكی‌ دیك ‌ه له‌ئارادا نیه‌‌و‬ ‫نه‌یانتوان���ی‌ خزم���ه‌ت به‌كه‌مئه‌ندامان‬ ‫ی‬ ‫ی "كاتێ���ك وه‌زیره‌ك ‌ه ‌‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫ی‬ ‫گ���ۆران وه‌زیری‌ دارایی‌ ب���و‪ ،‬نه‌یتوان ‌‬ ‫هیچ ب���ۆ كه‌مئه‌ندامان ب���كات‪ .‬كاتێك‬ ‫ی بو‪،‬‬ ‫ی وه‌زیری‌ دارای ‌‬ ‫وه‌زیره‌ك ‌هی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫نه‌یتوانی‌ هیچ ب���ۆ كه‌مئه‌ندامان بكات‪.‬‬ ‫وه‌زیره‌ك ‌هی‌ پارتیش به‌هه‌مان ش���ێوه‌‪.‬‬

‫ی كرد به‌سه‌ر‬ ‫ی یه‌كگرتو قوڕ ‌‬ ‫وه‌زیره‌كه‌ ‌‬ ‫كه‌مئه‌نداماندا‪ .‬وه‌زیره‌كانی‌ كۆمه‌ڵیش‬ ‫بێده‌نگیان هه‌ڵبژارد"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫وتیش���ی "دكتۆر به‌رهه‌م له‌سه‌رده‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆیدا زیاد له‌سه‌د به‌ڵێن ‌‬ ‫كابیه‌نه‌كه‌ ‌‬ ‫دا به‌كه‌مئه‌ندام���ان‪ .‬من خۆم چومه‌ت ‌ه‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زیران له‌گ���ه‌ڵ دكتۆر‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌رهه‌م دانیش���توم‪ .‬به‌ڵێن��� ‌‬ ‫پێدای���ن موچه‌كه‌مان بۆ زی���اد بكات‪،‬‬ ‫ی پێداین چاكسازی‌ بكات‬ ‫نه‌یكرد‪ .‬به‌ڵێن ‌‬ ‫ی كه‌مئه‌ندامان���دا‪ ،‬نه‌یكرد‪.‬‬ ‫له‌خزمه‌ت��� ‌‬ ‫به‌ڵێنی‌ پێیداین له‌ش���وێن ‌ه گشتیه‌كاندا‬ ‫ی دۆخ���ی كه‌مئه‌ندامان بكرێت‪،‬‬ ‫ڕه‌چاو ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌یكرد‪ .‬سه‌رباری‌ هه‌مو ئه‌مانه‌ حه‌یای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب���ڕۆن به‌كه‌ناڵه‌كان ‌‬ ‫بردی���ن‪ ،‬وت��� ‌‬ ‫ڕاگه‌یاندن���ی‌ ڕابگه‌یه‌نن ئۆتۆمبیلتان بۆ‬ ‫ده‌هێنم‌و له‌باجه‌كه‌ی‌ خۆشده‌بم‪ ...‬یه‌ك‬ ‫ێ‬ ‫ی پێداین‪ ،‬هیچی‌ جێبه‌ج ‌‬ ‫دنیا به‌ڵێن��� ‌‬ ‫نه‌كرد"‪.‬‬

‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێیه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫بوردومانی تورکیا بۆ سەر عەفرین‬

‫‪4‬‬

‫رێككەوتنێکی سەرەتایی لەنێوان هەولێرو بەغدا كراوە‬ ‫نازم عومه‌ر ده‌باغ‪ ،‬نوێنەری حكومەتی‬ ‫هەرێم لەت���اران ئاماژه‌ ب���ه‌و‌ه ده‌كات‬ ‫حكومەتی هەرێم زۆربەی ئەو خااڵنەی‬ ‫جێبەج���ێ ك���ردوە كە بەغ���دا داوای‬ ‫دەكات‪ ،‬ئ���ه‌و ده‌ڵێ���ت "رێككەوتنێکی‬ ‫سەرەتایی لەنێوان هەولێرو بەغدا كراوە‬ ‫بەهاوكاری ئێران"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬نازم عومه‌ر ده‌باغ‪،‬‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك���ی‌ تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌دا‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ ئەگەر پەیوەندیأو هەوڵأو‬

‫کورد دەبێتە‬ ‫هاوپەیمانی‬ ‫عەبادی یان‬ ‫مالیکی؟‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫تێكۆش���انأو نێوەندگیری ئێران نەبوایە‬ ‫ی‬ ‫ی نێوان عه‌ب���ادی‌‌و وه‌فد ‌‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی "ئێران‬ ‫ی روینه‌ده‌دا‪ ،‬ئ���ه‌و وت ‌‬ ‫ك���ورد ‌‬ ‫ماوەیەكی زۆرە سەرقاڵی نێوەندگیرییە‬ ‫لەنێوان بەغداو هەولێردا‪ ،‬ئەنجامەكەشی‬ ‫ئەوە بو سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیرانی‬ ‫هەرێ���م و جێگرەكەی و وەفدی یاوەری‬ ‫س���ەردانی بەغدای���ان ك���ردو لەگ���ەڵ‬ ‫س���ەرۆك وەزیرانی عێ���راق كۆبونەوەو‬ ‫پاشان هاتنە تاران بۆئەوەی گفتوگۆو‬

‫ئاڵوگۆڕی بیروڕا بكەن لەسەر ئەنجامی‬ ‫هەوڵەكانی ئێران"‪.‬‬ ‫ی "هاتنی لیژنە تایبەتەكانی عێراق‬ ‫وتیش ‌‬ ‫بۆ هەرێمی كوردس���تان بەدڵنیاییەوە‬ ‫بۆ تەواوكردنی ئ���ەو جۆرە رێككەوتنە‬ ‫سەرەتاییەیە كە لەنێوان هەولێرو بەغدا‬ ‫كراوە بەهاوكاری ئێران"‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ ٩٨٠٠٠‬کەس مانگانە "مافیاكانی زەوی"‬ ‫هه‌ندێكیان به‌رپرسن‬ ‫مینحەی شەهیدانە‬ ‫وەردەگرن کە دەکاتە‌ یان به‌رپرسیان‬ ‫له‌پشت ‌ه‬ ‫‪ 40‬ملیار دینار‬ ‫‪3‬‬

‫به‌شی ریکالم ‪ 07700600659 :‬ـ ‪ 07500600659‬‬

‫‪7‬‬

‫‪7‬‬

‫مستەفا هیجری‪:‬‬ ‫خالیدی‌ عەزیزی‌‬ ‫هەوڵیدا لەئێران‬ ‫نزیکبێتەوە‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪18‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )610‬سێشه‌ممه ‪2018/1/23‬‬

‫نوێنەری حکومەتی هەرێم لەتاران‪ :‬حكومەتی هەرێم زۆربەی ئەو خااڵنەی جێبەجێ كردوە كە بەغدا داوای دەكات‬

‫رێككەوتنێکی سەرەتایی لەنێوان هەولێرو بەغدا كراوە بەهاوكاری ئێران‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬

‫نازم عومەر‪ ،‬نوێنەری حكومەتی‬ ‫هەرێم لەتاران لەم چاوپێكەوتنەی‬ ‫ئاوێنەدا باس لەوە دەكات كە‬ ‫كۆبونەوەی نێوان نێچیرڤان بارزانی‌و‬ ‫حەیدەر عەبادی لەبەغدا بەهەوڵ‌و‬ ‫نێوەندگیری ئێران بوە‪ .‬پێشی وایە‬ ‫ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكانی‬ ‫هەرێم لەگەڵ واڵتان‌و ئێران كاریگەری‬ ‫باشی لەسەر دۆخی هەرێمی‬ ‫كوردستان دەبێت‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬كۆبون���ەوەی وەفدی هەرێم‬ ‫لەگەڵ بەرپرسانی ئێران زیاتر تەركیزی‬ ‫لەسەر چی بو؟‬ ‫نازم عوم���ەر‪ :‬بەدڵنایی���ەوە دوای‬ ‫ئەنجامدان���ی ریفران���دۆم‪ ،‬س���ەرۆكی‬ ‫حكومەتی هەرێم‌و ئەنجومەنی وەزیران‬ ‫لەهەوڵدا بون بۆئەوەی پەیوەندییەكانی‬ ‫هەرێم لەگەڵ كۆماری ئیس�ل�امی ئێران‬ ‫بگێڕن���ەوە ب���ۆ دۆخی ج���اران‌و بگرە‬ ‫باش���تریش ئەمەش كاریگەری باش���ی‬ ‫دەبێت بۆ هەرێم‪ .‬بۆیە لەكۆبونەوەكان‬ ‫جەخت لەسەرئەوە كرایەوە كە حكومەتی‬ ‫هەرێم پابەندی دەس���توری هەمیشەیی‬ ‫عێراق‌و پاراس���تنی یەكپارچەیی خاكی‬ ‫عێراق بوە‪ ،‬بۆیە پێویس���تە پابەندبون‬ ‫بەدەس���توری عێ���راق تەنی���ا لەالیەن‬ ‫حكومەت���ی هەرێم���ەوە نەبێت‪ ،‬بەڵكو‬ ‫بەغداش پابەندی دەستوری هەمیشەیی‬ ‫عێراق بێ���ت نەك وەكو بژاردەو ئەوەی‬ ‫خۆی پێی باش بێت بەڵكو دەبێت وەك‬ ‫یەك پاكێجی تەواو پێوەی پابەندبێت‪.‬‬ ‫دیارە ئێرانیش تەئكیدی لەس���ەر ئەوە‬ ‫كردەوە كە وەكو دۆستێكی ستراتیژی‬ ‫س���ەیری ك���ورد دەكات‪ ،‬بۆیە بەتەنگ‬ ‫ئەوەوەی���ە كێش���ەكانی چارەس���ەر‬ ‫بكات لەگ���ەڵ بەغدا‪ .‬وات���ە تەركیزی‬ ‫كۆبون���ەوەكان لەس���ەر پابەندب���ون‬ ‫ب���و بەدەس���توری عێراق‌و پاراس���تنی‬ ‫یەكپارچەی���ی عێراقەوە‪ .‬بەرپرس���انی‬ ‫كۆماری ئیسالمی دڵنیاییان دا كە ئەوان‬

‫پشتیوانی لە‌مافە دەستورییەكانی كورد‬ ‫لەعێراقدا دەكەن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬بۆچون���ی ئێران لەس���ەر‬ ‫چارەنوسی ناوچە جێناكۆكەكان چییە‬ ‫كە ئەو رۆڵ���ی هەبو لەگێڕانەوەی هێزە‬ ‫عێراقییەكان بۆ ئەو ناوچانە؟‬ ‫ن���ازم عوم���ەر‪ :‬من پێموای���ە ئێران‬ ‫بەڕاش���كاوی دەڵێت ئێمە پش���تیوانی‬ ‫لەماف���ە دەس���تورییەكانی هەرێم���ی‬ ‫كوردستان دەكەین‪ ،‬ئەگەر ئەو قسەیە‬ ‫وردبكەینەوە وات���ە مادەی ‪140‬یش كە‬ ‫لەدەس���توردا هاتوە بۆ یەكالكردنەوەی‬ ‫چارەنوس���ی ناوچ���ە جێناكۆك���ەكان‪،‬‬ ‫دەبێت جێبەجێ بكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬بۆ چارەس���ەری كێشەكانی‬ ‫نێوان هەولێرو بەغدا ئێران لەداهاتو چ‬ ‫هەنگاوێكی دیك���ەی دەبێت؟ دەوترێت‬ ‫كۆبونەوەی نێچیرڤان بارزانی‌و عەبادی‬ ‫بەهۆی نێوەندگیری برێت مەكگۆرگەوە‬ ‫بوە؟‬ ‫نازم عومەر‪ :‬من بەدڵنیاییەوە دەڵێم‬ ‫ئەگەر پەیوەندی‌و هەوڵ‌و تێكۆش���ان‌و‬ ‫نێوەندگیری ئێران نەبوایە ئەو بەرهەمەی‬ ‫ئێس���تا نەدەب���و‪ .‬بەپێچەوان���ە ئێران‬ ‫ماوەیەكی زۆرە سەرقاڵی نێودەندگیرییە‬ ‫لەنێوان بەغداو هەولێردا ئەنجامەكەشی‬ ‫ئەوە بو سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیرانی‬ ‫هەرێ���م‌و جێگرەكەی‌و وەف���دی یاوەری‬ ‫س���ەردانی بەغدای���ان ك���ردو لەگ���ەڵ‬ ‫س���ەرۆك وەزیرانی عێ���راق كۆبونەوەو‬ ‫پاش���ان هاتنە تاران بۆئەوەی گفتوگۆو‬ ‫ئاڵوگۆڕی بیروڕا بكەن لەسەر ئەنجامی‬ ‫هەوڵەكانی ئێران‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬بەاڵم تا ئێستا رێككەوتنێك‬ ‫نییە لەنێوان بەغداو هەولێردا؟‬ ‫نازم عومەر‪ :‬بێئاگاییەك هەیە لەالیەن‬ ‫هەندێك لەبەرپرسانەوە ئەگەرنا هاتنی‬ ‫لیژنە تایبەتەكانی عێ���راق بۆ هەرێمی‬ ‫كوردستان بەدڵنیاییەوە بۆ تەواوكردنی‬ ‫ئەو جۆرە رێككەوتنە سەرەتاییەیە كە‬ ‫لەنێوان هەولێرو بەغدا كراوە بەهاوكاری‬ ‫ئێران‪ .‬حكومەتی هەرێم لەالیەن خۆیەوە‬ ‫زۆرینەی ئەو شتانەی جێبەجێ كردوە‬ ‫كە بەغ���دا داوای دەكات‌و ئەویدیكەش‬

‫دیداری وەفدی هەرێم لەگەڵ رۆحانی‬ ‫لەدانوستاندان بۆ تەواوكردنی چ لەبواری‬ ‫نەوت‪ ،‬چ لەبواری دەروازە سنورییەكان‌و‬ ‫گومرگ‌و فرۆكەخانەكاندا‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬بڕیارە تا كۆتایی ئەم مانگە‬ ‫جێگری سەرۆك كۆماری ئێران سەردانی‬ ‫عێراق بكات‪ ،‬ئەجێندای س���ەردانەكەی‬ ‫چارەسەری كێش���ەكانی نێوان هەرێم‌و‬ ‫بەغدای تێدایە؟‬ ‫ن���ازم عومەر‪ :‬بەدڵنیاییەوە پرس���ی‬ ‫كورد لەناوچەكە گەورەترین پرسە بۆیە‬ ‫هاتنی جێگری سەرۆك كۆماری عێراق‬ ‫چارەسەری ئەو كێشانەی نێوان هەرێم‌و‬ ‫بەغدا لەئەجێندایدا دەبێت‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئێران لەس���ەر پرسی ئەمنی‬ ‫هۆشداریداوە بە‌هەرێم لەبارەی چاالكی‬ ‫چەكداری لەخاكی هەرێمەوە بۆ س���ەر‬ ‫ئێران؟ كاردانەوەی هەرێم چی بو؟‬ ‫نازم عوم���ەر‪ :‬ئەوڕۆكە كە باس���ی‬ ‫بەرژەوەندیی���ە هاوبەش���ەكانی نێوان‬

‫جێگری سکرتێری کۆمەڵەی زەحمەتکێشانی کوردستان‪:‬‬

‫نابێت هەرێمی كوردستان بچێتە ژێر داوای ئێران‬ ‫ئەگەر بیەوێت لەباشور دەرمان بكەن‬

‫نێچیرڤ���ان بارزانی‪ ،‬س���ەرۆكی حكومەتی‬ ‫هەرێم���ی كوردس���تان ئاماژە ب���ەوە دەكات‬ ‫رێگە نادرێت خاكی هەرێمی كوردس���تان بۆ‬ ‫هێرش���كردنە كۆماری ئیسالمی ئێران بەكار‬ ‫بهێنرێ���ت‪ ،‬جێگ���ری س���كرتێری كۆمەڵەی‬ ‫زەحمەتكێشانی كوردستانیش دەڵێت "نابێت‬ ‫هەرێمی كوردس���تان بچێتە ژێر داوای ئێران‬ ‫ئەگەر بیەوێت لەباشور دەرمان بكەن"‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ ،‬س���لێمانی‪ :‬جێگری س���كرتێری‬ ‫كۆمەڵەی زەحمەتكێشانی كوردستان‪ ،‬رەزای‬ ‫كەعبی بەئاوێنەی راگەیاند لەدوای جێگیربونی‬ ‫حزبەكانی رۆژهەاڵت لەهەرێمی كوردس���تان‪،‬‬ ‫زۆر بەوریایی���ەوە كار دەك���ەن‪ ،‬هەمیش���ە‬ ‫ئەوەیان لەبەرچاوە كە دەبێت ئەم ئەزمونەی‬ ‫باش���وری كوردستان بپارێزن‌و كارێك نەكەن‬ ‫ببێت���ە بیانو ب���ۆ كۆماری ئیس�ل�امی ئێران‬ ‫تا فش���ار بخاتە س���ەر هەرێمی كوردستان‪،‬‬ ‫ئەو وت���ی "ئێران ئەو راس���تیە دەزانێت كە‬ ‫حزبەكان���ی رۆژهەاڵت لەب���ەر دۆخی هەرێم‬

‫بێدەنگیی���ان هەڵبژاردوە‪ ،‬ب���ەاڵم بەداخەوە‬ ‫هەمیش���ە ئێران ئەم بیانوەی بەدەستەوەیە‬ ‫لەبەرامب���ەر هەرێم‌و دەیەوێ���ت لەرێگەیەوە‬ ‫ئیمتیازی زیاتر وەربگرێت‪ .‬س���ااڵنێكی زۆرە‬ ‫كۆماری ئیس�ل�امی ئێران لەسەر ئەم بابەتە‬ ‫بیانو دەگرێت‌و مانەوە‌و جێگیربونی حزبەكانی‬ ‫رۆژهەاڵتی كوردستانی لەباشوری كوردستان‬ ‫پێخۆش نیە‪ ،‬بەاڵم نابێت هەرێمی كوردستان‬ ‫بچێتە ژێر داوایەكی لەو جۆرەی ئێران ئەگەر‬ ‫بیەوێت لەباشور دەرمان بكەن"‪.‬‬ ‫رەزای كەعب���ی ئام���اژە بەوەش���دەكات‬ ‫لەپێ���ش لێدوانەك���ەی نێچیرڤ���ان بارزانی‬ ‫س���ەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردس���تان‪،‬‬ ‫ئەوان ئەو راس���تیانەیان لەبەرچاو بوە‪ .‬ئەو‬ ‫وت���ی "بەهۆی ئەم بێدەنگیی���ەی حزبەكانی‬ ‫رۆژه���ەاڵت هەندێك جار روب���ەروی رەخنە‬ ‫دەبین���ەوە لەالی���ەن لەالی���ەن خەڵكانەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم كاتێك بابەتەكەیان بۆ روندەكەینەوە‌و‬ ‫تێدەگەن لەهۆكاری بێدەنگیەكە‪ ،‬سوپاسمان‬

‫دەكەن"‪.‬‬ ‫دوێنێ‌ لەمیانی كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا‬ ‫نێچیرڤ���ان بارزان���ی رایگەیان���د‪ ،‬ھەرێم���ی‬ ‫کوردستان نایەوێ‌و قبوڵ ناکات ھیچ ھێزێک‬ ‫لە‌ھەرێم���ی کوردس���تانەوە جموجۆڵ لەدژی‬ ‫واڵتانی دراوس���ێ‌ بکات‌و دوات���ر بگەڕێتەوە‬ ‫ھەرێمی کوردستان‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ پ���اش س���ه‌ردانه‌كه‌ی‌ نێچیرڤان بۆ‬ ‫تاران دێت‪ ،‬كه‌ عه‌لی‌ ش���ه‌مخانی‌ سكرتێری‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ ئاسایش���ی‌ نه‌ته‌وه‌ی���ی‌ ئێران‬ ‫پێیڕاگه‌یاندبو "قبوڵی‌ ناكه‌ین هه‌ندێك گروپی‌‬ ‫دژه‌ شۆڕش به‌سودوه‌رگرتن له‌خاكی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬بێن‌و س���ه‌ربازان‌و هاواڵتیانی‌‬ ‫ئێم���ه‌ تیرۆر بكه‌ن‌و بگه‌ڕێن���ه‌وه‌ ناوچه‌كانی‌‬ ‫ژێر ده‌س���ه‌اڵتی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‌و پاش���ان‬ ‫به‌وپ���ه‌ڕی‌ چه‌په‌ڵییه‌وه‌ له‌گفتوگ���ۆ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫میدیا فه‌رمییه‌كانی‌ هه‌رێمدا به‌رپرسیاریه‌تی‌‬ ‫ئه‌و كارانه‌ له‌ئه‌س���تۆ بگ���رن‪ ،‬ئه‌مه‌ به‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌ك قابلی‌ قبوڵ‌ كردن نییه‌"‪.‬‬

‫پۆلیس ‌ی سلێمان ‌ی س ‌ێ جۆر ده‌ستبڕین ‌ی نو ‌ێ ئاشكرا ده‌كات‬ ‫وته‌بێژی‌ پۆلیسی‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌ ئاماژ‌ه‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات تاوانی ده‌ستبڕین زیادی‌ كردوه‌‌و‬ ‫ده‌ڵێت "س���ێ‌ جۆری‌ نوێی‌ ده‌س���تبڕینمان‬ ‫ئاشكرا كردوه‌"‪.‬‬ ‫سلێمانی‪ ،‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‪ :‬نه‌قیب سه‌ركه‌وت‬ ‫ئه‌حم���ه‌د‪ ،‬وته‌بێ���ژی‌ پۆلیس���ی‌ پارێزگای‌‬ ‫س���لێمانی‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌ ڕاگه‌یان���د "نوێترین‬ ‫شێوه‌ی ده‌ستبڕین له‌م چه‌ند ڕۆژه‌ی‌ ڕابردودا‬ ‫تۆماركراوه‌ كه‌ بریت���ی‌ بوه‌ له‌وه‌ی‌ گه‌نجێك‬ ‫خ���ۆی‌ كه‌ش���خه‌ ده‌كات‌و ده‌چێت���ه‌ به‌رده‌م‬ ‫مۆڵێ���ك ده‌وه‌س���تێت‪ ،‬چاوه‌ڕێی‌ ته‌كس���ی‌‬ ‫ده‌كات‪ .‬دواتر ده‌س���ت له‌ته‌كسی‌ ڕاده‌گرێت‌و‬ ‫به‌خاوه‌ن��� ‌ی ته‌كس���یه‌كه‌ ده‌ڵێ���ت بمبه‌ بۆ‬ ‫ناوبازاڕ‪ .‬له‌جێگه‌ی���ه‌ك له‌ناوبازاڕ به‌خاوه‌نی‌‬ ‫ته‌كس���یه‌كه‌ ده‌ڵێت ش���تێك پاره‌م بده‌ری‌‬ ‫پ���اره‌م له‌بیرچ���وه‌‪ ،‬هه‌ندێك ش���ت ده‌كڕم‌و‬ ‫دواتر بش���مبه‌ره‌وه‌ بۆ هه‌مان جێگه‌ تا كرێ‌‬

‫ته‌كسی‌و ئه‌و بڕه‌ پاره‌یه‌شت بده‌مه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كه‌ پاره‌ك���ه‌ وه‌رده‌گرێ���ت دڕوات‌و خاوه‌نی‌‬ ‫ته‌كسیه‌كه‌ نایبینێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ج���ۆری‌ دوه‌م��� ‌ی ده‌س���تبڕین‬ ‫به‌ش���ێوه‌ی‌ باند ئه‌نجام ده‌درێت‪ .‬كه‌س���ێك‬ ‫ته‌له‌ف���ون ده‌كات بۆ دوكان���ی‌ موبایل له‌ناو‬ ‫بازاڕ‪ .‬به‌خاوه‌نی‌ دوكانه‌كه‌ ده‌ڵێت له‌دره‌وه‌ی‌‬ ‫ش���ار دوكانم هه‌یه‌‪ ،‬چه‌ند موبایلێكم ده‌وێت‬ ‫به‌ڵكو بۆم بنێ���ری‪ .‬پاره‌كه‌ت ب���ۆ حه‌واڵه‌‬ ‫ده‌كه‌م بۆ فاڵن نوسینگه‌ی‌ حه‌واڵه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ژماره‌ی‌ نوس���ینگه‌كه‌یه‌‪ .‬خاوه‌ن���ی‌ دوكانی‌‬ ‫موبایله‌ك���ه‌ش هان���ده‌كان ده‌بات���ه‌ گه‌راج‌و‬ ‫ڕاده‌ستی‌ خاوه‌نی‌ ته‌كسی‌ نه‌قلیاتی‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫ژماره‌ك���ه‌ی‌ وه‌رده‌گرێ���ت ژم���اره‌ی‌ خاوه‌نی‌‬ ‫دوكانی‌ حه‌واڵه‌كه‌ش���ی‌ الیه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم كاتێك‬ ‫ته‌له‌فون ده‌كات‌و ده‌چێت���ه‌ به‌رده‌م دوكانی‌‬ ‫حه‌واڵه‌ك���ه‌‪ ،‬ئینج���ا ده‌زانێت قۆڵ���ی‌ بڕاوه‌‪.‬‬

‫كاتێكی���ش ته‌له‌ف���ون ده‌كات ب���ۆ خاوه‌ن ‌ی‬ ‫ئۆتۆمبیلی نه‌قلیات‪ ،‬پێیده‌ڵێت هه‌ر له‌ش���ار‬ ‫ده‌رچوم ئه‌و كه‌سه‌ هانده‌كانی‌ لێوه‌رگرتوم‌و‬ ‫ڕۆشتوه‌"‪.‬‬ ‫وته‌بێژی‌ پۆلیس له‌باره‌ی‌ قۆڵبڕینی‌ س���ێ‬ ‫یه‌مه‌وه‌ ئاماژه‌ وتی "چه‌ند ڕۆژێك پێش ئێستا‬ ‫خاوه‌نی‌ ته‌كس���یه‌ك سكااڵی‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫كه‌سێك كارتۆنێكی‌ پڕكردوه‌ له‌ شت‌و جوان‬ ‫كه‌پسی‌ كردوه‌‪ ،‬وتویه‌تی‌ ئه‌وه‌م بۆببه‌ بۆ فالن‬ ‫جێگه‌‪ .‬ته‌له‌فونیشی‌ كردوه‌ بۆ كه‌سێكی‌ دیكه‌‬ ‫كه‌ گوایه‌ خاوه‌نی‌ ئه‌و كه‌لوپه‌النه‌یه‌‪ .‬ئه‌ویش‬ ‫به‌ شوفێری ته‌كس���ییه‌كه‌ی وتوه‌ پاره‌كه‌ی‌‬ ‫ب���ده‌‪ ،‬كه‌لوپه‌له‌كان���م بۆ بێن���ه‌و پاره‌كه‌ت‬ ‫وه‌ربگره‌وه‌‪ .‬به‌اڵم كاتێك شوفێره‌كه‌ چوه‌ته‌‬ ‫ئه‌و جێگه‌یه‌‌و ته‌له‌فونی بۆ كه‌سه‌كه‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫ته‌لفونه‌ك���ه‌ داخراوه‌‪ .‬كاتێكیش كارتۆنه‌كه‌ی‬ ‫هه‌ڵپچڕیوه‌‪ ،‬كه‌لوپه‌لی‌ به‌سه‌رچو بوه‌"‪.‬‬

‫كۆم���اری ئیس�ل�امی ئێ���ران‌و هەرێ���م‬ ‫كوردس���تان دەكرێت‪ ،‬هەمو بابەتەكان‬ ‫لەخۆدەگرێ���ت لەسیاس���ی‪ ،‬ئەمن���ی‪،‬‬ ‫ئابوری‌و فەرهەنگ���ی‪ .‬بەدڵنیاییەوە بۆ‬ ‫ئێران گرنگ���ە مەرزەكانی پارێزراو بن‪.‬‬ ‫ئێمە لەگەڵ ئێران دراوسێین‌و جوگرافیای‬ ‫هاوبەش‌و فەرهەنگی هاوبەش‌و هەروەها‬ ‫م���ەرزی هاوبەش���مان هەی���ە‪ .‬بۆی���ە‬ ‫لەگفتوگۆكردن لەس���ەر پرسی ئەمنی‬ ‫جەخت لەس���ەر ئ���ەوە كراوەتەوە كە‬ ‫لەچوارچێوەی یاس���ا نێودەوڵەتیەكاندا‬ ‫دەبێت ه���ەردوال مەرزی هاوبەش���یان‬ ‫بپارێزن‪ ،‬نابێت سنورەكان مەترسی بن‬ ‫بۆ دراوس���ێكان‪ .‬حكومەتی هەرێمیش‬ ‫دڵنیایی داوە كە خۆی بە‌دۆستی ئێران‬ ‫دەزانێ���ت‪ .‬ئێرانیش جەختی كردۆتەوە‬ ‫ك���ە هەرێمی كوردس���تان دۆس���تێكی‬ ‫مێژوی���ی‌و س���تراتیژییەو ئەمنیەت���ی‬ ‫هەرێمی كوردس���تان‌و عێ���راق‌و ئێران‬

‫بەستراوەتەوە بەیەكەوە‪ ،‬بۆیە پێویستە‬ ‫ه���اوكارو هاوبەش ب���ن لەدابینكردنی‬ ‫ئەمنیەتی ناوچەكەو سنورەكان‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬هەندێك لەبەرپرسانی ئێران‬ ‫پێشتر لەلێدوانەكانیاندا باسی ئەوەیان‬ ‫دەكرد كە لەهەولێرەوە پالن دژ بە‌ئێران‬ ‫دادەڕێژرێ���ت‪ ،‬ئەم لێدوانان���ە لەكوێوە‬ ‫سەرچاوە دەگرن؟ ئایا ئەو گومانانەی‬ ‫ئێران رەویونەتەوە؟‬ ‫نازم عومەر‪ :‬چەند لێدوانت بیستوە‬ ‫لەبەرپرس���انی ئێ���ران دژی هەرێ���م‪،‬‬ ‫ئەوەندەش���ت لەبەرپرسانی هەرێمەوە‬ ‫دژی ئێران بیس���توە‪ .‬ئەمانە پرس���ی‬ ‫راگەیاندن‌و ناكرێنە بنەما بۆ داڕشتنی‬ ‫پەیوەندییەك���ی س���تراتیژی لەنێوان‬ ‫دو الیەن���دا‪ .‬ئ���ەو لێدوانانەی دەدرێن‬ ‫بەش���ێكی دەس���تكردەو بەشێكیشی‬ ‫تەنی���ا بۆ راگەیاندنەو بەشێكیش���یان‬ ‫زانیاری نادروستن كە دەگاتە شوێنی‬

‫خۆی خەڵك قس���ەی لەسەر دەكات‪.‬‬ ‫بەاڵم بەدڵنیاییەوە سەرۆكی حكومەتی‬ ‫هەرێم پێشتریش‌و لەم سەردانەشدا بۆ‬ ‫ئێران دڵنیایی دا كە بەهیچ شێوەیەك‬ ‫رێگانادرێ���ت كەس���انێك لەهەرێم���ی‬ ‫كوردس���تان ببنە مایەی دروستكردنی‬ ‫كێش���ەو ئاژاوە لەس���نورەكان یاخود‬ ‫لەناو ئێران‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬ئێ���ران‌و هەرێ���م باس���ی‬ ‫پەرەپێدان���ی پەیوەندیی���ە ئابوری‌و‬ ‫بازرگانییەكانیان كردوە‪ .‬بەاڵم ئێران‬ ‫لەماوەی رابردو بەهۆی ریفراندۆمەكەوە‬ ‫هەر س���ێ دەروازەكەی داخس���ت كە‬ ‫لەئێس���تادا كراونەت���ەوە‪ .‬پێتانوایە‬ ‫ئاڵۆزییەكان بەجۆرێك هێوربونەتەوە‬ ‫كە جارێك���ی دیكە ش���تی وا دوبارە‬ ‫نەبێتەوە؟‬ ‫نازم عومەر‪ :‬ئەگەری ئەوە پەیوەندی‬ ‫بەو سیاس���ەتەوە هەیە ك���ە هەرێمی‬ ‫كوردس���تان پی���ادەی دەكات‪ .‬ئەگەر‬ ‫سیاس���ەتێك پەیڕەو نەكات كە دژی‬ ‫بەرژەوەندییە هاوبەشەكان بێت ئەوە‬ ‫جارێكی دیكە ئەو دەروازە س���نوریانە‬ ‫داناخرێن‪ .‬هەروەه���ا لەكۆبونەوەكان‬ ‫باس���یش لەوەكراوە ك���ە پەیوەندییە‬ ‫ئابوریی���ەكان ب���رەوی پ���ێ بدرێ���ت‬ ‫ئەوەش بەبونی ئەمنییەت لەناوچەكە‌و‬ ‫لەس���ەر س���نورەكان پیادەدەكرێت‪.‬‬ ‫كارئاس���انی حكومەتی هەرێمیش بۆ‬ ‫س���ەرمایەگوزارانی ئێ���ران گرنگە تا‬ ‫پرۆژەكان خۆیان بەدەربخەن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬پێتانوایە ئ���ەم هەواڵنەی‬ ‫نێچیرڤان بارزان���ی‌و حكومەتی هەرێم‬ ‫دەتوانێ���ت ئ���ەو پ���ردە روخاوانەی‬ ‫نێ���وان واڵتان‌و هەرێم ك���ە روخاون‪،‬‬ ‫بونیادبنێتەوە؟‬ ‫نازم عوم���ەر‪ :‬نێچیرڤ���ان بارزانی‬ ‫بەش���ێكە لەحكومەت���ی هەرێ���م‌و‬ ‫دارعەسای سیحری پێ نییە كە هەمو‬ ‫ش���تێك چاك بكات‪ ،‬بەاڵم لەهەوڵدایە‬ ‫ب���ۆ ئ���ەوەی ئ���ەو پەیوەندیانە چاك‬ ‫بكات���ەوە‪ ،‬چاككردنی ئەو بارودۆخەی‬ ‫ئێس���تای هەرێمیش لەقازانجی هەمو‬ ‫كوردە‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )610‬سێشه‌ممه ‪2018/1/23‬‬

‫هاوسەرۆکی ‪ :PYD‬روسیا بەئەندازەی تورکیا تاوانبارە‬

‫‪3‬‬

‫هەڵوێستی واشنتۆن لەئاست گەورەیی دوژمنكارییەكان بۆسەر گەلی عەفرین نییەو زۆر الواز‌ە‬ ‫ئا‪ :‬ئومێد عومەر‬

‫هێزەکانی کورد‬ ‫سوپای سوریا‬

‫شاهۆز حەسەن‪ ،‬هاوسەرۆكی‬ ‫پارتی یەكێتی دیموكراتی کورد‬ ‫لەسوریا " پەیەدە" لەم گفتوگۆیەی‬ ‫ئاوێنەدا دەڵێت "پێویستە‬ ‫دوژمنان ئەو راستیە بزانن چۆن‬ ‫لەكۆبانێ‌ سەركەوتین لەعەفرینیش‬ ‫سەردەكەوین"‪.‬‬

‫داعش‬ ‫هێزەکانی ئۆپۆزسیۆنی سوریا‬ ‫کانونی دوەمی ‪2015‬‬

‫تورکیا‬ ‫حەسەکە‬

‫کانونی دوەمی ‪2015‬‬

‫تورکیا‬

‫عەفرین‬

‫رققە‬

‫حەسەکە‬

‫حەڵەب‬ ‫ئیدلب‬

‫عێراق‬

‫کانونی دوەمی ‪2018‬‬ ‫عەفرین‬

‫رققە‬

‫حەڵەب‬ ‫ئیدلب‬

‫ئاوێن����ە‪ :‬دۆخی ئێس����تای عەفرین‬ ‫چۆنە‪ ،‬تاچەند هێرش‌و بوردومانەكان‬ ‫ئارامی شارەكەیان تێكداوە؟‬ ‫ش����اهۆز حەس����ەن‪ :‬ماوەی چەند‬ ‫رۆژێكە س����وپای توركیا بەهاوكاری‌و‬ ‫پشتیوانی چەتەكانی نزیكی‌و سوپای‬ ‫سوریای ئازاد پیالنێكی دوژمنكارانە‬ ‫لەدژی گەلی عەفرین بەرێوەدەبەن‌و‬ ‫بە‌بۆردومانەكانیان ژیانی هاواڵتیانی‬ ‫جەرابولوس‬ ‫مەدەن����ی‪ ،‬بەتایب����ەت ژن‌و مندااڵنی‬ ‫ناوچەكەیان خستوەتە مەترسیەوە‪،‬‬ ‫کلس‬ ‫بولبول‬ ‫بەداخەوە تا ئەم س����اتەی قس����ە بۆ‬ ‫راجو‬ ‫ئێوە دەكەم (واتە ش����ەوی رابردو)‬ ‫شەران‬ ‫‪ 11‬هاواڵت����ی مەدەنی ش����ەهیدبون‌و‬ ‫ئیعزاز‬ ‫ژمارەیەك����ی دیك����ەش برینداربون‪،‬‬ ‫مەنبج‬ ‫لەكاتی بەرێوەچونی شەریش دیارە‬ ‫راعی‬ ‫عەفرین‬ ‫ژمارەی قوربانیەكان زیاتر دەبن‪.‬‬ ‫شێخ حەدید ئەسکەندەرۆنە‬ ‫ئاوێنە‪ :‬هەڵوێس����تی روسیا چۆن‬ ‫هەڵدەسەنگێنن؟‬ ‫���ەن‪:‬‬ ‫�‬ ‫حەس‬ ‫ش����اهۆز‬ ‫بەم‬ ‫���یا‬ ‫�‬ ‫روس‬ ‫باب‬ ‫تەلرفعەت‬ ‫‌و‬ ‫ن‬ ‫جیها‬ ‫بۆ‬ ‫خۆی‬ ‫راستی‬ ‫روی‬ ‫كارەی‬ ‫جەندیریس‬ ‫نەبل زەهرا‬ ‫مرۆڤایەتی ئاش����كراكرد کە پێش����تر‬ ‫بەنهێن����ی روس����یا‌و توركیا لەس����ەر‬ ‫سوپای سوریا‬ ‫ئەو شوێنەی هێزەکانی‬ ‫ئەم هێرش����انە رێككەوتنیان كردوە‪.‬‬ ‫روسیا کە لێی کشایەوە‬ ‫گروپە چەکدارەکان‬ ‫بەداخەوە مۆس����كۆ زەمینەسازی بۆ‬ ‫رێحانە‬ ‫حەڵەب‬ ‫قەڵغانی فورات‬ ‫‪YPG‬‬ ‫هێرش����ەكانی سوپای توركیا‌و گروپە‬ ‫دارەت عەزە‬ ‫شوێنی جێگیربونی هێزەکانی روسیا لەرۆژهەاڵتی عەفرین‬ ‫چەتەكانی نزی����ك لەتوركیا كردوەو‬ ‫سەرمەدا‬ ‫شوێنی جێگیربونی هێزەکانی تورکیا لەباشوری عەفرین‬ ‫ش����ەریکی تاوانەکان����ی تورکیای����ە‪،‬‬ ‫روس����یا بەم كارەی راستگۆیی خۆی‬ ‫ئاڕاستەی هێرشەکانی تورکیا بۆ سەر عەفرین‬ ‫لەدەستدا‪ ،‬پێشتر بانگەشەی ئەوەی ‬ ‫دەك����رد كە دەیەوێ����ت رۆڵ بگێرێت‬ ‫ب����ۆ چارەس����ەركردنی كێش����ەكان‌و وەك نێوبژیوانێ����ك نیش����انبدات‪ ،‬عەفری����ن پش����تمان بەگەلی خۆمان‌و‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬لەهەرێم����ی كوردس����تان بەجیهان؟‬ ‫شاهۆز حەسەن‪ :‬بە‌لەبەرچاوگرتنی‬ ‫ئاسایشی ناوچەكە‪ ،‬بەاڵم دەركەوت هەڵوێس����تی واش����نتۆن لەئاس����ت باوەڕی ت����ەواوی خۆمان بۆ ئازادی‌و پێش����مەرگەی رۆژئ����اوای نزی����ك‬ ‫پێچەوانەكەی راس����تە‌و ئەوەتا رێگە گەورەی����ی پی��ل�ان‌و دوژمنكارییەكان دیموكرات����ی‌و مرۆڤایەتی بەس����توە‪ ،‬لەئەنەكەسە هەیە‪ ،‬بۆچی رێگەنادەن سیاسەتی خۆیان میدیاكان هەریەكە‌و‬ ‫خ����ۆش دەكات ب����ۆ پەالم����اردان‌و بۆس����ەر گەلی عەفری����ن زۆر الواز‌و ئەمرۆ هێزەكانی سوریای دیموكرات شانبەشانی ئێوە پارێزگاری لەعەفرین بەجۆرێ����ك خوێندنەوە بۆ روداوەكان‬ ‫دەكەن‪ ،‬میدیای توركیا كە مێژویەكی‬ ‫داگیركردنی ناوچەیەك كە ئاسایش‌و ش����ەرمنانەیە‪ ،‬پێویس����تە ئەمری����كا رۆڵ����ی گرن����گ‌و م����ەزن دەگێ����رن بكەن؟‬ ‫ئارام����ی تێدای����ەو كاردەكات ب����ۆ هەڵوێس����تی رونتر‌و راش����كاوانەتری لەپاراستنی عەفرین‌و ناوچەكە‪.‬‬ ‫شاهۆز حەسەن‪ :‬ئەنەكەسە خۆی دورودرێژی لەگ����ەڵ ئاوەژوكردنەوەی‬ ‫وێرانكردن����ی عەفرینێ����ك كە هێمای هەبێ����ت‪ ،‬ئ����ەوەی لەبەرچاوبێت كە‬ ‫ئاوێنە‪ :‬چاوەروانی چ پشتیوانیەك پشتیوانی لەسیاسەتەكانی دەوڵەتی راس����تیەكان هەیە‪ ،‬بەتایبەت ئەگەر‬ ‫توركی����ا دەكات‪ ،‬پێش����مەرگەی هەواڵێك پەیوەندی بە‌گەلی كوردەوە‬ ‫پێكەوەژیان‌و سیستمی دیموكراتییە‪ .‬بەیارمەت����ی هێزەكان����ی س����وریای دەكەن لەهەرێمی كوردستان؟‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئەو رەخنانەی ئاراس����تەی دیموكرات شكستی بەمەترسیدارترین‬ ‫ش����اهۆز حەسەن‪ :‬چاوەروانی ئێمە رۆژئاواش پەروەردەی دەستی پارتی بێ����ت‪ ،‬ئێس����تا میدی����ای توركی����ا‬ ‫روس����یای دەك����ەن ب����ۆ ئەمریكاش رێكخ����راوی تیرۆریس����تی داع����ش تەنه����ا لەهەرێم����ی كوردس����تان نیە دیموكراتی كوردستانە‌و بەشێكن لەو رەتیدەكاتەوە سەربازیان كوژرابێت‪،‬‬ ‫هێنا‌و ش����ەری ب����ۆ ئ����ازادی جیهان بەتەنها‪ ،‬ئێمە چاوەروانی هەڵوێستێكی بەرنامەیەی كە توركیا نەخشەی بۆ لەكاتێك����دا راس����تیەكەی ئەوەی����ە‬ ‫راستە؟‬ ‫ژمارەیەك س����ەربازی توركیا لەالیەن‬ ‫ش����اهۆز حەس����ەن‪ :‬ئەمری����كا ك����رد‪ .‬هەڵوێس����تی واڵتان����ی زلهێز یەكێت����ی نەتەوەی����ی دیموكراتیك‌و كێشاوە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬میدیاکان تا چ ئەندازەیەک ش����ەرڤانانی یەپەگە‌و هەس����ەدەوە‬ ‫بە‌بەیاننام����ە‌و لێدوان دەیەوێت خۆی بەپێویس����تیەكی قۆناغەكە دەزانین‪ ،‬مرۆڤایەتی‪ ،‬لەه����ەر چوارپارچەكەی‬ ‫رۆڵیان هەبوە لەگەیاندنی راستیەكان ك����وژراون‌و بریندارب����ون‪ ،‬هەروەه����ا‬ ‫ئەگینا ئێمە لەرۆژئاوای كوردستان‌و كوردستانەوە دەكەین‪.‬‬

‫عێراق‬

‫دێرزور‬

‫سوریا‬

‫دێرزور‬

‫سوریا‬

‫هەڵوێستی واڵتانی‬ ‫زلهێز بەپێویستیەكی‬ ‫قۆناغەكە دەزانین‬ ‫ئەگینا ئێمە‬ ‫لەرۆژئاواو عەفرین‬ ‫پشتمان بەگەلی‬ ‫خۆمان‌ بەستوە‬ ‫ژمارەیەك سەربازیش����یان بەزیندویی‬ ‫دەس����تگیركراون‌و ژمارەیەك تانكی‬ ‫سەربازیش����یان لەناوبراون‪ ،‬لەالیەكی‬ ‫ترەوە ژمارەیەكی زۆرتر لەچەتەكانی‬ ‫هاوكاری دەوڵەتی توركیا كوژراون‪.‬‬ ‫من دەمەوێت بە‌جیهان����ی رابگەیەنم‬ ‫ئ����ەوەی لەعەفرین رودەدات ش����ەری‬ ‫مرۆڤایەتیە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬چ پەیامێكی پشتیوانیتان‬ ‫لە‌قەندیلەوە پێگەیشتوە؟‬ ‫شاهۆز حەسەن‪ :‬قەندیل هەمیشە‬ ‫پاڵپش����ت‌و پش����تیوانی رۆژئ����اوای‬ ‫كوردستان‌و سیس����تمی دیموكراتی‌و‬ ‫ژیان����ی پێكەوەیی ب����وە لەعەفرین‌و‬ ‫ناوچەكە‪ ،‬لەنوێترین هەڵوێستیشیاندا‬ ‫لەس����ەر زاری هەڤاڵ موراد قەرەیاڵن‬ ‫ئەو هەڵوێستانەیان دوپاتكردوەتەوە‪،‬‬ ‫لەس����ەركەوتنی كۆبانێ‌ رۆڵیان هەبو‬ ‫لەپاراس����تنی ناوچەكە لەمەترس����ی‌و‬ ‫هەرەش����ەی گروپە تیرۆرس����تیەكان‬ ‫ش����وێن پەنجەیان دیار بوە‌و پەیەدە‬ ‫هەڵوێس����تەكانی قەندی����ل بەم����ەزن‬ ‫دەزانێت‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئایا دەتوان����ن لەبەرامبەر‬ ‫ئەم هێرشە نابەرابەرە خۆراگر بن؟‬ ‫ش����اهۆز حەسەن‪ :‬س����ەد لەسەد‪،‬‬ ‫دڵنیاتان دەكەمەوە س����ەركەوتن بۆ‬ ‫گەلی خۆراگ����ری عەفرین‌و رۆژئاوای‬ ‫كوردس����تان دەبێ����ت‪ ،‬گەل����ی ئێمە‬ ‫باوەری بەئ����ازادی‌و بەرخودان هەیە‪،‬‬ ‫لەكۆتایشدا داگیركەران‌و تیرۆرستان‬ ‫لەبەرامبەر ئەو خۆراگریەدا بەش����یان‬ ‫هەر شكست‌و دۆران دەبیت‪ ،‬پێویستە‬ ‫دوژمن����ان ئەو راس����تیە بزانن چۆن‬ ‫لەكۆبانێ‌ س����ەركەوتین لەعەفرینیش‬ ‫س����ەردەكەوین‪ ،‬راستە دوژمن چەكی‬ ‫پێش����كەوتوی پێیە بەاڵم ئەو باوەر‌و‬ ‫ئیرادەیەی گەلی عەفرینی نیە‪.‬‬

‫کورد دەبێتە هاوپەیمانی عەبادی یان مالیکی؟‬ ‫هێزە کوردییەکان تێڕوانینیان جیاوازە‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫هەرچەندە الیەنە كوردییەكان پشتیوانیان‬ ‫بۆ هاوپەیمانێتیەكەی مالیكی یان عەبادی‬ ‫لەهەڵبژاردنەكانی عێراقدا دەبەستنەوە‬ ‫بەجێبەجێكردنی داخوازییەكانی كوردەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم پێدەچێت ئەو دو هاوپەیمانێتیە ببنە‬ ‫مایەی زیاتر لێكترازانیان‪.‬‬ ‫دوێنێ(دوش���ەممە) پەرلەمان���ی عێراق‬ ‫رۆژی ‪12‬ی ئای���اری ئەمس���اڵی وەك رۆژی‬ ‫ئەنجامدانی هەڵبژاردن���ی پەرلەمانی عێراق‬ ‫بەكۆی دەن���گ پەس���ەندكرد‪ .‬لەهەمواری‬ ‫یاس���ای هەلبژاردن���ی پەرلەمان���دا چەن���د‬ ‫مەرجێ���ك بۆ حكومەتی عێ���راق دانران بۆ‬ ‫جێبەجێكردنیان ت���ا وادەی هەڵبژاردنەكە‬ ‫كە خۆی���ان دەبینن���ەوە ل���ە‪ :‬گێڕانەوەی‬ ‫ئاوارەكان‪ ،‬دابینكردنی سەقامگیری لەناوچە‬ ‫جێناكۆكەكان‌و ناوچ���ە ئازادكراوەكانی ژێر‬ ‫دەس���تی داعش‪ ،‬بەش���دارینەكردنی الیەنە‬ ‫چەك���دارەكان لەهەڵبژاردن���ەكان‌و هەورەها‬ ‫پەیڕەوكردنی دەنگدانی ئەلیكترۆنی‪.‬‬ ‫حزب���ی دەع���وە هەریەك���ە لەحەی���دەر‬ ‫عەبادی س���ەرۆك وەزیران���ی عێراق‌و نوری‬ ‫مالیكی جێگری س���ەرۆك كۆماری عێراقی‬ ‫سەرپشك كرد كە بە لیستی جیا بەشداری‬ ‫هەڵبژاردنەكان���ی ئەنجومەن���ی نوێنەرانی‬ ‫عێ���راق بك���ەن‪ .‬ئ���ەو دو كارەكت���ەرەی‬ ‫سیاس���یەی عێراق ئێس���تا دو هاوپەیمانی‬ ‫جیاوازیان بۆ هەڵبژاردنەكان پێكهێناوە كە‬

‫بەدو بەهێزترین هاوپەیمانی لەسەر ئاستی‬ ‫عێراق دەژمێردرێن‪.‬‬ ‫هاوپەیمانێتییەكەی ن���وری مالیكی كە‬ ‫لەژێر ناوی (ئیئتیالفی دەوڵەتی یاسا)دایەو‬ ‫لە ‪ 9‬الیەنی سیاسی عێراقی پێكهاتوە‪ ،‬كە‬ ‫دیارترین كەسایەتییە بەهێزەكانی (خوزەیر‬ ‫خوزاع���ی‪ ،‬موەفەق روبەیع���ی)ن‪ .‬هەرچی‬ ‫ئەو هاوپەیمانێتیەیە ك���ە حەیدەر عەبادی‬ ‫س���ەرۆك وەزیران س���ەرۆكایەتی دەكات‪،‬‬ ‫لەژێ���ر ناوی (س���ەركەوتن‌و چاكس���ازی)‬ ‫لەپێكهات���ەی جیاجیای عێ���راق پێكاتوەو‬ ‫چەند كەسایەتییەكی بەهێز لەسەر ئاستی‬ ‫عێراق لەخۆدەگرێت‪ ،‬لەوانە خالید عوبێدی‬ ‫وەزی���ری بەرگری پێش���وی عێ���راق‪ .‬وەك‬ ‫حەی���دەر عەب���ادی رایگەیان���دوە ئامانجی‬ ‫هاوپەیمانێتییەك���ە تێپەڕاندنی تائیفیەتە‪،‬‬ ‫بۆیە لەپارێ���زگا جیاجیاكانی عێراق لەوانە‬ ‫موس���ڵ كەس���ایەتی س���ەربەخۆی دیاری‬ ‫لەگەڵدان‪ .‬هەرچەندە (هاوپەیمانیی فەتح)‬ ‫كە هادی عامری سەرۆكایەتی دەكات چوە‬ ‫پاڵ عەبادی‪ ،‬بەاڵم پاش یەك رۆژ كشانەوەی‬ ‫خۆی لەو هاوپەیمانییە راگەیاند‪ ،‬ئەوەش بە‬ ‫لێدانێكی زیانبەخش بۆ هاوپەیمانێتیەكەی‬ ‫دەزانرێت‪.‬‬ ‫هەرچی الیەنە كوردییەكانیش���ن‪ ،‬دیدی‬ ‫جیاوازیان هەیە بۆ پشتیوانیكردن لەهەریەك‬ ‫ل���ەو دو هاوپەیمانێتی���ە‪ .‬مەحم���ود رەزا‪،‬‬ ‫پەرلەمانت���اری گ���ۆڕان لەپەرلەمانی عێراق‬ ‫باس لەوە دەكات برێت مەكگۆرگ هەفتەی‬ ‫راب���ردو لەكۆبونەوەكانی���دا لەگ���ەڵ الیەنە‬

‫سیاس���ییەكانی كورد داوای لێكردون هەوڵ‬ ‫بدەن هاوپەیمانی داهاتوی خۆیان لەعێراق‬ ‫بدۆزنەوە‪ ،‬هەروەها حەیدەر عەبادی سەرۆك‬ ‫وەزیران���ی عێراق���ی پێباش بوەو پێش���ی‬ ‫وابوە كە داهاتوی عێ���راق بۆ ئەو دەبێت‪.‬‬ ‫ئەو پێش���ی وایە دەبو هێزەكانی دەرەوەی‬ ‫یەكێت���ی‌و پارت���ی هاوپەیمانێتییەكی���ان‬ ‫لەكوردس���تان وەك بەدیلی ئ���ەو دو حزبە‬ ‫پێكبهێنای���ەو پێ���ش هەلبژاردنەكانی���ش‬ ‫هاوپەیمانێتیی���ان لەگەڵ هێزە عێراقییەكان‬ ‫لەچوارچێوەی بەرنامەیەكی نیشتمانیدا كە‬ ‫خزمەت بە ئارامی‌و گەشەكردنی عێراق بكات‬ ‫پێكبهێنای���ە‪ ،‬ن���ەك دوای هەڵبژاردنەكان‪.‬‬ ‫بەبڕوای ئەو زەحمەتە ئەو هاوپەیمانێتیانەی‬ ‫ئێستا لەعێراقدا هەن هیچیان بتوانن ‪1+50‬ی‬ ‫كورس���ییەكانی پەرلەمان بەدەس���تبهێنن‪،‬‬ ‫بۆیە پێكهێنانی حكومەت دوای هەڵبژاردن‬ ‫زۆر قورس دەبێت‪.‬‬ ‫پێشی وایە پشتیوانی هەر كام لە عەبادی‌و‬ ‫مالیكی بكرێت‪ ،‬لەگەڵ ئەوەی خراپیش بن‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەگەر لەچوارچێ���وەی بەرنامەیەكی‬ ‫نیش���تمانیدا بێت دەتوانرێ���ت باش بكرێن‪.‬‬ ‫وتیشی "ئەگەر وەك ئەوەی یەكێتی‌و پارتی‬ ‫لەرابردودا كردویانە پشیتوانی هەر یەكێك‬ ‫لەوانە بكرێت‪ ،‬ئەوا خراپ دەردەچن"‪.‬‬ ‫یەكێت���ی‌و پارتی پ���اش ریفراندۆمەكەی‬ ‫هەرێمی كوردستان تاڕادەیەك لەپشتیوانی‬ ‫عەب���ادی دوركەوتونەت���ەوە‪ ،‬پێدەچێ���ت‬ ‫ئێ���ران رۆڵی گ���ەورەی هەبوبێ���ت لەوەدا‬ ‫كە پش���تیوانی بردنەوەی ن���وری مالیكی‪-‬‬

‫هەرچی قسە دەكرێت‬ ‫لەئێستادا بۆ‬ ‫هەڵبژاردنەو ناكرێت‬ ‫متمانە بەهیچ هێزێكی‬ ‫عێراقی بكرێت تا‬ ‫دوای هەڵبژاردنەكان‬

‫ی���ە لەهەڵبژاردنەكان���دا‪ .‬عەرەفات کەرەم‬ ‫سەرۆكی فراكس���یۆنی پارتی لەپەرلەمانی‬ ‫عی���راق پێ���ی وایە هەرچی قس���ە دەكرێت‬ ‫لەئێس���تادا بۆ هەڵبژاردنەو ناكرێت متمانە‬ ‫بەهیچ هێزێك���ی عێراقی بكرێ���ت تا دوای‬ ‫هەڵبژاردنەكان‪ .‬لەگ���ەڵ ئاماژەدان بەوەی‬ ‫كە ئەمان پش���تیوانی ئ���ەو الیەنە دەكەن‬ ‫كە پشتیوانی كورد بكات‪ ،‬بەاڵم جەختیش‬

‫دەكات���ەوە گ���ەر عەب���ادی لەس���ەر ئەم‬ ‫سیاسەتانەی ئێستای بۆ چارەسەرنەكردنی‬ ‫كێشەكان لەگەڵ هەرێم بەردەوام بێت‪ ،‬ئەوا‬ ‫ئامادەنین پشتیوانی بكەن‪.‬‬ ‫ئارێز عەبدواڵ‪ ،‬س���ەرۆكی فراكس���یۆنی‬ ‫یەكێت���ی لەپەرلەمانی عی���راق ئاماژە بەوە‬ ‫دەكات ك���ە ك���ورد دەبێ���ت پش���تیوانی‬ ‫ئ���ەو هاوپەیمانێتیی���ە ب���كات ك���ە مافە‬ ‫دەس���تورییەكانی جێبەج���ێ دەكات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫پێش���ی وایە لەئێس���تادا لەوبارەیەوە كورد‬ ‫یەك دەنگ نییە‪ .‬هیوای ئەوەش دەخوازێت‬ ‫لەئایندەدا بگاتە یەك هەڵوێست‪.‬‬ ‫موس���ەنا ئەمین س���ەرۆكی فراكسیۆنی‬ ‫یەكگرتو لەپەرلەمانی عێراق‪ ،‬پێی وایە دەبێ‬ ‫کورد مامەڵە بە پرسی پشتیوانی لەهەریەك‬ ‫لەو هاوپەیمانێتیانەوە بكات‌و لەئێس���تاوە‬ ‫خ���ۆی یەكالی���ی نەكاتەوە بۆ پش���تگیری‬ ‫هیچ یەكێكی���ان‪ ،‬چونكە بەبڕوای ئەو كورد‬ ‫لەپەرلەمانی ئایندەدا پارسەنگێكی پێویست‬ ‫دەبێت بۆ یەكالكردنەوەی پرسی ئەوەی كێ‬ ‫دەبێتە سەرۆك وەزیران‪.‬‬ ‫موئمن زەڵمی‪ ،‬لەدامەزراوەی سیاسەت‌و‬ ‫توێژین���ەوەی س���تراتیژی هاوپەیمان���ی‬ ‫دیموكراس���ی‌و دادپ���ەروەری ئام���اژە‬ ‫ب���ەوەدەكات بڕیاری پش���تیوانی هەریەکە‬ ‫ل���ە هاوپەیمانێتیی���ەكان دەبێت لەس���ەر‬ ‫بنەمای ئەوە بدرێ���ت كە كامیان دەتوانێت‬ ‫داخوازییەكان���ی ك���ورد جێبەج���ێ بكات‪.‬‬ ‫پێش���بینیش دەكات لەپەرلەمانی داهاتوی‬ ‫عێراق���دا لەنێ���وان الیەن���ە كوردییەكاندا‬

‫هەماهەنگی دروس���ت ببێتەوە‪ ،‬هەرچەندە‬ ‫ئێستا دوركەوتنەوە هەیە‪.‬‬ ‫كورد ك���ە لەهەڵبژاردنەكانی پێش���ودا‬ ‫بەهۆی ئەو كورسیانەی لەپەرلەمان بەدەستی‬ ‫هێن���اون‪ ،‬تاڕادەیەك یاریزانێك���ی كارابوە‬ ‫لەسەر شانۆی عێراق‪ ،‬بەاڵم رەنگە لەناوچە‬ ‫جێناكۆك���ەكان لەهەڵبژاردن���ی ئەمجارەدا‬ ‫نەتوانێت ئەو كورسیانە بەدەستبهێنێتەوە‌و‬ ‫پێگەک���ەی جارانی لەپەرلەمان���ی داهاتودا‬ ‫مسۆگەربكات‪ .‬لەهەڵبژاردنی پێشودا کورد‬ ‫لەناوچە جێناكۆكەكان خاوەنی ‪ 19‬كورسی‬ ‫پەرلەمانی عێراق بو‪.‬‬ ‫ئارێ���ز عەبدواڵ لەگەڵ ئ���ەوەی پێی وایە‬ ‫قورسایی كورد لەهەڵبژاردنەكاندا لەكەركوك‌و‬ ‫ناوچە جێناكۆكەكان وەك جاران نابێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫پێشبینیش ناكات دەنگی كورد لەو ناوچانە‬ ‫كەم بكات‪ .‬بەاڵم مەحم���ود رەزا پێی وایە‬ ‫لە ناوچ���ە جێناكۆكەكان كورد وەك جاران‬ ‫ناتوانێ���ت دەنگ بهێنێ���ت‪ ،‬بەهۆی ئەوەی‬ ‫پێش���تر لەزۆربەی ئەو ناوچانە دەسەاڵتی‬ ‫بەدەس���تبوە‌و پارتی‌و یەكێت���ی تەزویرێكی‬ ‫زۆریان كردوە‪ .‬ئەم���ەش زۆر زەحمەتە بۆ‬ ‫ئەم هەڵبژاردنە بۆیان بچێتە س���ەر‪ ،‬بەهۆی‬ ‫ئەوەی كە دەسەاڵتیان لەو شوێنانە نەماوە‪.‬‬ ‫هەروەه���ا خەڵكی ئ���ەو ناوچەیەش بێزارن‬ ‫لەسیاسەتەكانی پارتی‌و یەكێتی‌و پێدەچێت‬ ‫بایكۆتی هەڵبژاردن بكەن‪ .‬عەرەفات كەرەم‪-‬‬ ‫یش پێی وایە دەنگی كورد لەو ناوچانە كەم‬ ‫دەكات‪ ،‬بەاڵم نەبونی یەك لیس���تی كوردی‬ ‫لەوێ بەهۆكاری ئەوە دەزانێت‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )610‬سێشه‌ممه ‪2018/1/23‬‬

‫سکرتێری رێکخراوی كه‌مئه‌ندامان‪:‬‬

‫تائێستا س ‌ێ حزب به‌ڕه‌سم ‌ی داوایان لێكردوم خۆم كاندید بكه‌م‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ڕێكخراوی‌ كه‌ئه‌ندامان ئاماژ‌ه‬ ‫به‌و‌ه ده‌كات حیزبه‌كان ده‌یانه‌وێت ده‌نگ ‌ی‬ ‫پی‌ كۆبكه‌نه‌وه‌‪ .‬ئه‌و ده‌ڵێت "تائێستا س ‌ێ‬ ‫حیزب به‌ڕه‌سمی‌ داوایان لێكردوم خۆم‬ ‫كاندید بكه‌م بۆ هه‌ڵبژاردنه‌كان‪ ،‬به‌اڵم من‬ ‫ڕه‌تم كردۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���امان حس���ێن س���کرتێری‌ ڕێكخراو‌ ‌ی‬ ‫كه‌مئه‌ندامانی‌ كوردستان به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند‬ ‫"ڕۆژی‌ یه‌ك شه‌مم ‌ه ‪ 1/21‬خۆپیشاندانمان‬ ‫ئه‌نجام���داوه‌‪ ،‬له‌ الفیته‌یه‌كدا نوس���یومان ‌ه‬ ‫ئه‌و پێن���ج حیزبه‌ی‌ حكومه‌تی���ان پێكهێنا‬ ‫دۆزه‌خێكیان بۆ كه‌مئه‌ندامان دروستكرد"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ئێم��� ‌ه وه‌ك كه‌مئه‌ندامان هیچ‬ ‫متمانه‌یه‌كمان به‌حیزبه‌كان نه‌ماوه‌‪ .‬ده‌زانین‬ ‫جگ ‌ه له‌موزایه‌ده‌و درۆ هیچ ش���تێك ‌ی دیك ‌ه‬ ‫له‌ئارادا نیه‌‪ ،‬چونك ‌ه نه‌یانتوانی‌ خزمه‌ت ب ‌ه‬ ‫كه‌مئه‌ندامان بكه‌ن‪ .‬له‌بر ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی موچه‌ ‌ی‬

‫كه‌مئه‌ندامان زیاد كه‌ن‪ ،‬بڕییان‌و سوكایه‌ت ‌ی‬ ‫دنی���ان به‌كه‌مئه‌ندامان ك���رد‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی‌ كه‌ناڵه‌كان���ی‌ ڕاگه‌یاندن���ه‌و‌ه‬ ‫خه‌مخۆری‌ خۆیان ده‌رده‌بڕی‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ده‌لێ���ت "كاتێ���ك وه‌زیره‌كه‌ ‌ی‬ ‫گ���ۆران وه‌زیری‌ دارایی‌ ب���و‪ ،‬نه‌یتوان ‌ی هیچ‬ ‫بۆ كه‌مئه‌ندامان بكات‪ .‬كاتێك وه‌زیره‌كه‌ ‌ی‬ ‫یه‌كێتی‌ وه‌زی���ری‌ دارایی‌ بو‪ ،‬نه‌یتوانی‌ هیچ‬ ‫بۆ كه‌مئه‌ندامان بكات‪ .‬وه‌زیره‌كه‌ی‌ پارتیش‬ ‫به‌هه‌مان شێوه‌‪ .‬وه‌زیره‌كه‌ی‌ یه‌كگرتو قوڕ ‌ی‬ ‫كرد به‌س���ه‌ر كه‌مئه‌ندامان���دا‪ .‬وه‌زیره‌كان ‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵش بێده‌نگیان هه‌ڵبژارد"‪.‬‬ ‫سامان حسێن س���ه‌باره‌ت به‌و حیزبانه‌ی‬ ‫تازه‌ دروس���ت بون‪ ،‬وت���ی "دكتۆر به‌رهه‌م‬ ‫له‌سه‌رده‌می‌ كابیه‌نه‌كه‌ی‌ خۆیدا زیاد له‌سه‌د‬ ‫به‌ڵێنی‌ درۆی‌ داو‌ه به‌كه‌مئه‌ندامان‪ .‬من خۆم‬ ‫چومه‌ته‌ ئه‌نجومه‌ن ‌ی وه‌زیران له‌گه‌ڵ دكتۆر‬ ‫به‌رهه‌م دانیش���توم‪ .‬به‌ڵێنی‌ ئه‌وه‌ی‌ پێداین‬ ‫موچه‌كه‌م���ان ب���ۆ زیاد بكات‪ ،‬ن���ه‌ی‌ كرد‪.‬‬ ‫به‌ڵێنی‌ پێداین چاكساز ‌ی بكات له‌خزمه‌ت ‌ی‬

‫كه‌مئه‌ندامان���دا‪ ،‬نه‌ی‌ كرد‪ .‬به‌ڵێنی‌ پێیداین‬ ‫له‌ش���وێنه‌ گش���تیه‌كاندا ڕه‌چ���اوی‌ دۆخی‬ ‫كه‌مئه‌ندام���ان بكرێت‪ ،‬نه‌یكرد‪ .‬س���ه‌ربار ‌ی‬ ‫هه‌م���و ئه‌مان ‌ه حه‌یایی‌ بردی���ن‪ ،‬وتی‌ بڕۆن‬ ‫به‌كه‌ناڵه‌كان���ی‌ ڕاگه‌یاندن���ی‌ ڕابگه‌یه‌ن���ن‬ ‫ئۆتۆمبیلت���ان ب���ۆ ده‌هێن���م‌و له‌باجه‌كه‌ ‌ی‬ ‫خۆش���ده‌بم‪ ...‬یه‌ك دنی���ا به‌ڵێنی‌ پێداین‪،‬‬ ‫هیچ��� ‌ی جێبه‌ج ‌ی نه‌كرد‪ .‬ئێس���تا هه‌ر ئه‌و‬ ‫دكتۆر به‌رهه‌مه‌ی ‌ه هه‌ر به‌وچاوه‌وه‌ س���ه‌یر ‌ی‬ ‫ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ ‌ی نه‌وه‌ی‌ نوێش���ه‌و‌ه وتیشی‌ "ئێم ‌ه‬ ‫ته‌س���ه‌ور ده‌كه‌ین به‌وشێوه‌ی‌ خۆیان باس ‌ی‬ ‫ده‌كه‌ن نه‌گه‌ن ‌ه ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬ب���ه‌اڵم هیچ ‌ی‬ ‫وایان لێ چاوه‌ڕوان ناكه‌ین‪ .‬ئه‌وه‌یان ده‌وێت‬ ‫ده‌نگ ‌ی كه‌مئه‌ندامان به‌ده‌ستبهێنن‪ .‬ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫لێره‌ ده‌كرێت ش���ه‌ڕی‌ ئه‌وه‌یه‌ كێیان بگه‌ن ‌ه‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌و حیزبانه‌ی‌ له‌هه‌ناو ‌ی‬ ‫جه‌م���اوه‌ره‌وه‌ دروس���ت ده‌ب���ن‪ ،‬هه‌مویان‬ ‫تام���ه‌زرۆ ‌ی ده‌س���ه‌اڵتن نه‌ك تام���ه‌زۆر ‌ی‬ ‫خزمه‌ت‪ .‬بڕۆن سه‌یركه‌ن چی‌ دروشمێكیان‬

‫خوێندنه‌وه‌ ‌ی دوه‌م بۆ پڕۆژه‌یاسای‬ ‫چاكساز ‌ی موچه‌ ‌ی خانه‌نشین ‌ی ده‌كرێت‬

‫"هه‌ڵویستی‌ په‌له‌مانتاران ئاشكراتر‬ ‫ده‌بێت ك ‌ێ دژیه‌تی‌‌و ك ‌ێ له‌گه‌ڵیه‌تی‌"‬

‫پەرلەمانی کوردستان‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫ئه‌مڕۆ سێ‌ شه‌ممه‌ لیژنه‌ی‌ دارایی په‌رله‌مان‬ ‫كاره‌كانی‌ له‌سه‌ر پڕۆژه‌ یاسای‌ چاكسازی‬ ‫موچه‌ی‌ خانه‌نشینی‌ تاوتوێ ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ لیژنه‌ی‌ داراییش ده‌ڵێت "هه‌ندێك‬ ‫كه‌ پێشتر خانه‌نشین كراون ئه‌و یاسایه‌‬ ‫نایانگرێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ باس له‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ده‌بێت پانزه‌ ساڵ خزمه‌تیان هه‌بێت‌و‬ ‫ته‌مه‌نیان په‌نجا ساڵ بێت"‪.‬‬ ‫د شێركۆ جه‌وده‌ت ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌ دارای ‌ی‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند‬ ‫"له‌دوای‌ خوێندنه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌می‌ پڕۆژه‌ یاساكه‌‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان‪ ،‬كاره‌كانی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫دارایی ب����ه‌ره‌و ته‌واوب����ون ده‌ڕوات‪ .‬ئه‌گه‌ری‌‬ ‫زۆره‌ ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه‌ كاره‌كانی‌ ته‌واو ببێت‪.‬‬ ‫دوات����ر ره‌وان����ه‌ی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان ده‌كرێت‌و په‌رله‌مان خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫دوه‌می‌ بۆ ئه‌نجامبدات"‪.‬‬ ‫جه‌وده‌ت وتی‌ "له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان‬ ‫پڕۆژه‌یاساكه‌ باشتر ده‌كه‌ین له‌وه‌ی‌ حكومه‌ت‬ ‫ڕه‌وان����ه‌ی‌ په‌رله‌مانی‌ ك����ردوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش مافی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردس����تانه‌ پڕۆژه‌ یاساكه‌ به‌هێز‬ ‫بكات‪ ،‬تا له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستاندا‬ ‫بێت"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ هه‌ڵوێستی په‌رله‌مانتارانیش‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و وتی "به‌ه����ۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ پڕۆژه‌ یاس����اكه‌‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌می‌ بۆ كراوه‌ له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان هه‌ڵویستی‌ په‌رله‌مانتاران به‌ئاشكرا‬ ‫دیار نی����ه‌‪ .‬ل����ه‌دوای‌ دانیش����تی‌ دوه‌م ئه‌وه‌‬ ‫ئاشكرا ده‌بێت ئاخۆ هه‌ڵویستی‌ په‌له‌مانتاران‬ ‫چ����ی‌ ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم تا ئێس����تا په‌رله‌مانتارم‬ ‫نه‌بینیوه‌ دژایه‌تی‌ بكات"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئه‌وه‌ی‌ لێره‌و له‌وی‌ به‌ده‌ستمان‬ ‫گه‌یش����توه‌ وه‌ك ئه‌ندامان����ی‌ لیژنه‌ی‌ دارایی‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێكی‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌ئه‌س����ه‌ری‌ ڕه‌جعیه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌ بۆ خانه‌نشینی‌ په‌رله‌مانتاران‪ .‬هه‌ندێك‬

‫كه‌ پێش����تر خانه‌نش����ین كراون ئه‌و یاسایه‌‬ ‫نایانگرێته‌وه‌‪،‬چونك����ه‌ ب����اس ل����ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ده‌بێ����ت پانزه‌ س����اڵ خزمه‌تی����ان هه‌بێت‌و‬ ‫ته‌مه‌نیان په‌نجا س����اڵ بێت‪ .‬ئه‌مه‌ش تێبینی‌‬ ‫هه‌ندێ����ك له‌په‌رله‌مانتارانه‌ قس����ه‌ی‌ من نیه‌‪.‬‬ ‫لێره‌و له‌وی‌ ورده‌ گله‌یی‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم با ئه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵگرین ب����ۆ ڕۆژی‌ په‌رله‌مان‌و په‌له‌مانتاران‬ ‫له‌و ڕۆژه‌دا قس����ه‌ی‌ خۆیان بڵێن‪ ،‬با ئێس����تا‬ ‫ناوی‌ كه‌س نه‌به‌ین‪ .‬من خۆم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دام‬ ‫پانزه‌ س����اڵ خزمه‌تی‌ هه‌بێت‌و ته‌مه‌نی‌ په‌نجا‬ ‫ساڵ بێت"‪.‬‬ ‫م����ه‌ال م����ه‌روان گه‌اڵڵه‌ی����ی‌‪ ،‬س����ه‌رۆكی‌‬ ‫فراكس����یۆنی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌ له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس����تان له‌ب����اره‌ی پڕۆژه‌ی‌ چاكس����ازی‌‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس����تانه‌وه‌‪ ،‬وتی‌ "سه‌رجه‌م‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردس����تان‌و په‌رله‌مانتاران پڕۆژه‌ی‌‬ ‫چاكس����ازیان به‌الوه‌ باش����ه‌‪ ،‬به‌اڵم پڕۆژه‌كه‌‬ ‫تێكه‌ڵییه‌كی زۆری‌ تێدایه‌‪ .‬براده‌رانی‌ پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی‌ به‌ناوی‌ ده‌وڵه‌تداریه‌وه‌ كه‌ حكومه‌تیان‬ ‫الب����وه‌‪ ،‬زۆر ش����تی‌ نایاس����اییان ك����ردوه‌‪،‬‬ ‫خه‌ڵكێكی‌ زۆریان به‌نایاس����ایی‌ دامه‌زراندوه‌‌و‬ ‫پل����ه‌ی‌ وه‌همیان داوه‌ته‌ خه‌ڵك‪ .‬ئه‌وانه‌ هیچ‬ ‫یاس����ایه‌ك نایانگرێته‌وه‌ تا هه‌مواربكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پله‌بااڵكانیش ده‌بێت به‌یاسا مامه‌ڵه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ بكرێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئێمه‌ وه‌ك كۆمه‌ڵی‌ ئیس��ل�امی‌‬ ‫له‌ڕابردودا پڕۆژه‌مان پێشكه‌ش����ی‌ په‌رله‌مان‬ ‫كرد بۆ چاكس����ازی‌ موچ����ه‌ی‌ موچه‌خۆران‌و‬ ‫موچه‌ی‌ پله‌بااڵكان‪ .‬ئێستا ئه‌و پڕۆژه‌ یاسایه‌‬ ‫به‌ب����اش ده‌زانی����ن‪ .‬ژماره‌ی����ه‌ك په‌رله‌نتاری‌‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیس��ل�امی‌‪ ،‬من وه‌ك خۆم ش����مولی‌‬ ‫ئه‌و پ����ڕۆژه‌ یاس����ایه‌ ده‌ك����ه‌م‪ .‬ئه‌گه‌ر وه‌ك‬ ‫په‌رله‌مانی‌ عێراقیش س����ه‌یری‌ پڕۆژه‌ یاساكه‌‬ ‫بكه‌ی����ن‪ ،‬په‌رله‌مانتارانی‌ به‌غدا خانه‌نش����ینی‌‬ ‫نایانگرێته‌وه‌‌و ته‌مه‌نیان نه‌بۆته‌ په‌نجا ساڵ‪.‬‬ ‫به‌اڵم شه‌ش پاس����ه‌وانی‌ بۆ دامه‌زراندوه‌ ئه‌و‬ ‫موچه‌یه‌ وه‌رده‌رگرێت‪ .‬ئێمه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌داین‬ ‫ده‌س����تكاری‌ موچ����ه‌ی‌ پله‌ب����ااڵكان بكرێت‪،‬‬

‫له‌وه‌زی����رو دادوه‌ره‌كان‌و پله‌ س����ه‌ربازیه‌كان‌و‬ ‫په‌رله‌مانت����اران‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئ����ه‌و بڕه‌ پاره‌یه‌‬ ‫به‌هه‌ده‌رنه‌درێت‪ .‬ئێمه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ نین پاره‌‬ ‫ته‌خشان‌و په‌خشان بكرێت"‪.‬‬ ‫ئومید خۆشناو‪ ،‬سه‌رۆكی‌ فراكسۆنی‌ پارتی‌‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫پڕۆژه‌ی‌ چاكس����ازی‌ له‌حه‌وت به‌ش پێكدێت‬ ‫له‌چ����وار چێ����وه‌ی‌ پڕۆژه‌كان����ی‌ چاكس����ازی‌‬ ‫ڕه‌وان����ه‌ی‌ په‌رله‌مان����ی‌ كوردس����تان كراوه‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و وتی‌ "فراكس����یۆنی‌ پارتی‌ پش����تگیری‌‬ ‫ته‌واوی‌ پڕۆژه‌یاس����اكه‌ ده‌كات‪ .‬ئه‌و تێبینی‌‌و‬ ‫سه‌رنجانه‌شی‌ له‌سه‌ر پڕۆژه‌كه‌ هه‌یه‌‪ ،‬له‌پێناو‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندكردنی‌ پڕۆژه‌كه‌دایه‌‪ .‬سه‌رنجه‌كانیش‬ ‫تایبه‌ت����ن به‌لیژن����ه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كانی‌ وه‌ك‬ ‫لیژن����ه‌ی‌ دارای����ی‌‌و لیژنه‌ی‌ نه‌زاه����ه‌‌و لیژنه‌ی‌‬ ‫یاسایی‌‪ ،‬شتێكی‌ دیاركراو نیه‌ له‌الیه‌ن ئێمه‌وه‌‬ ‫وه‌ك فراكسۆنی‌ پارتی‌"‪.‬‬

‫براده‌رانی‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‬ ‫به‌ناوی‌ ده‌وڵه‌تداریه‌وه‌‬ ‫كه‌ حكومه‌تیان البوه‌‬ ‫زۆر شتی‌ نایاساییان‬ ‫كردوه‌‪ ،‬خه‌ڵكێكی‌ زۆریان‬ ‫به‌نایاسایی‌ دامه‌زراندوه‌‌و‬ ‫پله‌ی‌ وه‌همیان داوه‌ته‌‬ ‫خه‌ڵك‬

‫هه‌ی ‌ه بۆ كه‌مئه‌ندامان؟ له‌كاتی هه‌ڵبژاردندا‬ ‫كه‌مئه‌ندامان ده‌بن ‌ه خوشك‌و برایان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ر ئه‌و پانز‌ه شه‌وه‌ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌ڵێت "پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‌و گۆڕان‌و‬ ‫كۆم���ه‌ڵ‌و یه‌كگرتو‌و حیزبه‌كه‌ی‌ شاس���وارو‬ ‫دكت���ۆر به‌ره���ه‌م جگه‌ له‌دروش���م هیچیان‬ ‫پێنه‌بوه‌ بۆ كه‌ئه‌ندامان‪ .‬باش ‌ه من له‌شاسوار‬ ‫ده‌پرسم له‌و هه‌زاران شوقه‌یه‌ ‌ی كه‌هه‌یه‌ت ‌ی‬ ‫شوقه‌یه‌كی داوه‌ به‌ كه‌مئه‌ندامان؟ تائێستا‬ ‫توانیویه‌تی‌ سه‌د كه‌مئه‌ندام به‌رێته‌ ده‌ره‌و‌ه‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌ك ‌ی ئه‌و چاره‌سه‌ریان بۆ بكرێت؟‬ ‫نه‌خێ���ر نه‌ب���وه‌‪ .‬كه‌س���ێك به‌و ش���ێواز‌ه‬ ‫بێت‪ ،‬بش���چێته‌ حكومڕان ‌ی به‌هه‌مان شێو‌ه‬ ‫بیرده‌كاته‌وه‌‪ .‬دكتۆر به‌رهه‌م كه‌س���ه‌رۆك ‌ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران بو قوری‌ كرد به‌س���ه‌ر‬ ‫خه‌ڵك���دا وتم���ان به‌پێی‌ یاس���اك ‌ه موچه‌ ‌ی‬ ‫كه‌مئه‌ندام بكه‌ن به‌ دوس���ه‌دو په‌نجا هه‌زار‬ ‫نه‌یكرد به‌اڵم له‌یه‌ك ڕۆژدا خه‌ڵك ‌ی دامه‌زراند‬ ‫به‌ح���ه‌وت ملیۆن دینار‪ .‬با واس���ه‌یرنه‌كه‌ین‬ ‫ئه‌مانه‌ ده‌بنه‌ فریشته‌"‪.‬‬

‫وتیشی‌ "تائێستا س���ێ‌ لیست به‌ڕه‌سم ‌ی‬ ‫داوای���ان لێك���ردوم خ���ۆم كاندی���د بكه‌م‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌رس���ێكیانم ڕه‌تكردۆته‌وه‌‪ .‬هه‌ست‬ ‫ئه‌ك���ه‌م درۆیه‌‪ ،‬ه���ه‌ر ده‌یانه‌وێ���ت ده‌نگنم‬ ‫پ��� ‌ێ كۆبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت من كه‌ده‌نگێك ‌ی‬ ‫ناڕاز ‌ی بوم‌و له‌س���ه‌ر ش���ه‌قام بوم‌و سه‌دان‬ ‫ج���ار خۆپیش���اندانم ك���ردوه‌‌و ب���ه‌رده‌وام‬ ‫له‌كه‌ناڵه‌كانه‌وه‌ ده‌ركه‌وتوم"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش��� ‌ی به‌وه‌ك���رد "س���ه‌د ه���ه‌زار‬ ‫كه‌مئه‌ندام هه‌یه‌ وه‌ك ش���ه‌خس ڕه‌نگ ‌ه ئه‌و‬ ‫حیزبان��� ‌ه بتوانن پێنج س���ه‌د ده‌نگ به‌رن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌مان ‌ه شعوریان نی ‌ه ته‌نها به‌به‌ڵێن ‌ی‬ ‫درۆو به‌زمانی‌ خۆی���ان ده‌وێرن‪ .‬ئه‌ونه‌مان‬ ‫برس���ێتی‌‌و داماو ‌ی به‌ده‌ست ئه‌م حیزبانه‌و‌ه‬ ‫چه‌ش���تو‌ه زه‌حمه‌ته‌ جارێكی‌ دیك ‌ه سیقه‌و‬ ‫متمانه‌ دروست بێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ده‌س���ت ئه‌كه‌م به‌چاو ‌ی هه‌ر‬ ‫حیزبێكدا بڵێت یارمه‌تی‌ كه‌مئه‌ندامم داوه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌و كاته‌ی موچه‌ی‌ كه‌مئه‌ندام بڕا‪،‬‬ ‫هه‌مویان له‌ده‌سه‌اڵتدا بون"‪.‬‬

‫ئێمه‌ وه‌ك‬ ‫كه‌مئه‌ندامان هیچ‬ ‫متمانه‌یه‌كمان‬ ‫به‌حیزبه‌كان نه‌ماوه‌‬ ‫ده‌زانین جگه‌‬ ‫له‌موزایه‌ده‌و درۆ‬ ‫هیچ شتێكی‌ دیكه‌‬ ‫له‌ئارادا نیه‬

‫ئۆپۆزسیۆن داوا لەپارتی‌و یەکێتی دەکەن سازش لەسەر‬ ‫دەستكەوت‌و مافەكانی خەڵكی كوردستان نەکەن‬

‫"بە‌هەمو مەرجێكی بەغدا رازی مەبن"‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫لەدوای شكستهێنانی ریفراندۆم‪،‬‬ ‫بەشێك لەبەرپرسانی الیەنە‬ ‫ئۆپۆزسیۆنەكانی هەرێمی كوردستان‪،‬‬ ‫پێیان وابو ئیتر جارێكی دیكە بەغدا‌و‬ ‫واڵتانی هەرێمی‌و جیهان‪ ،‬مامەڵە لەگەڵ‬ ‫حكومەت‌و دەسەاڵتدارانی ئێستای‬ ‫هەرێمی كوردستان ناكەن‌و ژیانی‬ ‫سیاسی‌و حكومرانییان بوە بە‌بەشێك‬ ‫لەرابردو‪ .‬بەاڵم ئەوەی لەم چەند‬ ‫رۆژەی رابردودا رویدا پێچەوانەكەی‬ ‫بو‪ .‬شاندی حكومەتی هەرێم لەیەك‬ ‫رۆژدا لەبەغدا‌و تاران لەالیەن حەیدەر‬ ‫عەبادی‌و حەسەن رۆحانییەوە‬ ‫پێشوازییان لێكرا‪ .‬وتەبێژی هاوپەیمانی‬ ‫نیشتمانی بۆ دیموكراسی‌و دادپەروەری‪-‬‬ ‫یش دەڵێت "بەشێكی سەردانەكانی‬ ‫حكومەتی هەرێم بۆ وەرگرتنی قەرز‬ ‫بوە"‪.‬‬

‫پێمان وایە‬ ‫ئەم حكومەتە‬ ‫شكستخواردوە‬ ‫شەرعیەتی یاسایی‬ ‫نەماوە تا بچێت‬ ‫بەناوی خەڵكی‬ ‫كوردستانەوە‬ ‫داكۆكی بكات‬

‫ش���ۆرش حاجی وتەبێژی بزوتنەوەی‬ ‫گۆران لەسەر سەردانی شاندی حكومەت‬ ‫ب���ۆ بەغ���دا بە‌ئاوێن���ەی راگەیاند هەمو‬ ‫هەوڵێك بۆدانیشتن‌و گفتوگۆ لەگەڵ بەغدا‬ ‫لەپێناو بەرژەوەندی خەڵكی كوردستان‬ ‫باش���ە‪ .‬ئەو وتی "بەاڵم زۆر گرنگە ئەو‬ ‫ش���اندەی دەچێتە بەغدا ئیتر ش���اندی‬ ‫حزبی بێت یان حكومی‪ ،‬داكۆكی لەسەر‬ ‫دەس���تكەوتە نەتەوەییە دەستوریەكانی‬ ‫خەڵكی بكات‪ .‬پێشتریش كە تێبینیمان‬ ‫لەس���ەر پارتی‌و یەكێتی هەبوە‪ ،‬ئەوەیە‬ ‫بچن بە‌هەمو مەرجێكی بەغدا رازی ببن‪.‬‬ ‫لەگەڵ ئەوەین لەچوارچێوەی دەستوری‬ ‫عێراق���دا مامەڵ���ە لەگ���ەڵ حكومەتی‬ ‫عێ���راق بكرێ���ت‪ ،‬بەاڵم نابێت س���ازش‬ ‫لەسەر دەس���تكەوت‌و مافەكانی خەڵكی‬ ‫كوردستان بكرێت"‪.‬‬ ‫ش���ۆڕش حاج���ی گفتوگ���ۆ بە‌تاك���ە‬ ‫رێ���گای چارەس���ەركردنی كێش���ەكانی‬ ‫نێوان هەولێ���ر‌و بەغ���دا دەزانێت‪ .‬ئەو‬ ‫وت���ی "بینین���ی بەرپرس���ێك لەبەغدا‬ ‫ی���ان لەواڵتانی دیكە‪ ،‬مان���ای ئەوە نیە‬ ‫كێش���ەكان چارەس���ەر دەكەن‪ ،‬بەڵكو‬ ‫هەنگاوێك���ە بۆ گەیش���تن بە‌دۆزینەوەی‬ ‫چارەس���ەرییەك ب���ۆ كێش���ەكان‪ .‬ئێمە‬ ‫دەڵێین پارتی‌و یەكێتی‌و حكومەتی هەرێم‬ ‫شكس���تیان هێناوە‪ ،‬چونكە سێ‌ هێزی‬ ‫گرن���گ كە گۆران‌و كۆم���ەڵ‌و یەكگرتون‬ ‫لەحكومەتەكە كشاونەتەوە‪ .‬پێمان وایە‬ ‫ئەم حكومەتە شكستخواردوە شەرعیەتی‬ ‫یاسایی نەماوە تا بچێت بەناوی خەڵكی‬ ‫كوردس���تانەوە داكۆكی ب���كات‪ ،‬نەمان‬ ‫وتوە پێشوازییان لێناكرێت"‪.‬‬ ‫بەش���ێك لەچاودێران���ی سیاس���ی‬ ‫پێی���ان وایە‪ ،‬چونی ش���اندی هەرێم بۆ‬ ‫بەغ���دا "ب���ەڕە دەرهێنان���ە" لەژێرپێی‬ ‫الیەن���ە ئۆپۆزس���یۆنەكان‪ ،‬چونكە هەتا‬

‫خەڵ���ك لەحكوم���ەت پربێ���ت‪ ،‬لەكاتی‬ ‫هەڵبژاردن���ەكان بەقازانج���ی الیەنەكانی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن دەشكێتەوە‪.‬‬ ‫د‪ .‬رێب���وار كەریم‪ ،‬وتەبێ���ژی فەرمی‬ ‫هاوپەیمانی نیش���تمانی بۆ دیموكراسی‌و‬ ‫دادپەروەری كە بەرهەم ئەحمەد س���اڵح‬ ‫سەرۆكایەتی دەکات‪ ،‬پێی وایە حكومەتی‬ ‫هەرێمی كوردس���تان هیچ ئەرزش���ێكی‬ ‫سیاسی‌و مەعنەوی نەماوە‌و رۆژ لەدوای‬ ‫رۆژ خەریك���ی سازش���كردنە‪ .‬داواش‬ ‫دەكات حكوم���ەت لەپێن���اوی مانەوەی‬ ‫خۆی هەمو كارێ���ك نەكات كە ئایندەی‬ ‫مافە دەس���توریەكانی گەلی كوردستان‬ ‫لەعێراق بخاتە مەترسیەوە‪ .‬پێشی وایە‬ ‫هەمو ئەو هەنگاوانەی حكومەتی هەرێم‬ ‫گرتویەتیەبەر مەترس���ییان بۆ ئایندەی‬ ‫گەلی كورد دروستكردوە‪.‬‬ ‫ئ���ەو وتی "بەش���ێكی س���ەردانەكانی‬ ‫حكومەت���ی هەرێم ب���ۆ وەرگرتنی قەرز‬ ‫بوە‪ ،‬بۆ ئەوە نەبوە چارەس���ەری دۆخی‬ ‫ئێستای هەرێم بكەن‪ .‬سەرەڕای ئەو هەمو‬ ‫قەرزەی لەسەر هەرێمی كوردستانە‪ ،‬تۆ‬ ‫وەرە س���ەیربكە جارێكی ت���ر بچیتەوە‬ ‫قەرز بكەیت! ئەم���ە پینەكردنێكی زۆر‬ ‫خراپ���ە‪ .‬خەڵكی كوردس���تان لەبەردەم‬ ‫مەترس���یەكی گەورە دایە‪ .‬بێدەنگبونی‬ ‫ئێمەش هێندەی تر مەترسیەكان گەورە‬ ‫تر دەكات"‪.‬‬ ‫لەم���اوەی راب���ردودا هی���چ هێزێك‌و‬ ‫هاوپەیمانی���ەك نەیتوانی���وە وەك‬

‫شوێنگرەوەی هەردو حزبی دەسترۆشتوی‬ ‫هەرێم‪ ،‬كە تەواوی جومگە هەستیارەكانی‬ ‫هەرێمی���ان بەدەس���تەوەیە دەربكەوێت‪،‬‬ ‫بەاڵم ئێستا قۆناغەكە جیاوازەو "گۆران‌و‬ ‫كۆمەڵ‌و هاوپەیمانی نیشتمانی لەخۆیان‬ ‫را دەبینن ببنە ئەو شوێنگرەوەیە"‪.‬‬ ‫د‪ .‬رێبوار كەریم دەڵێت "ئەو بەرنامەیەی‬ ‫هاوپەیمانیەكەمان لەگەڵ ئەو الیەنانەی‬ ‫دیكەش كاری لەس���ەر دەكەین‪ ،‬بریتیە‬ ‫لەگۆرینی شێوازی حكومرانی لەهەرێمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬لەنەوتخۆری تااڵنكەرەوە بۆ‬ ‫ش���ێوازی دادپەروەری‪ ،‬ئەمە بەرنامەی‬ ‫ئێمەیە"‪.‬‬ ‫جموجۆڵ���ی ش���اندی حكوم���ەت بۆ‬ ‫بەغدا‌و تاران‌و فەرەنس���ا‌و ئەڵمانیا‪ ،‬بۆ‬ ‫ئاس���اییكردنەوەی ئ���ەو پەیوەندییانەیە‬ ‫كە بەهۆی ریفراندۆمەوە زیانی گەورەی‬ ‫بەرك���ەوت‪ .‬الیەن���ە ئۆپۆزس���یۆنەكان‬ ‫دەس���ەاڵتدارانی هەرێم ب���ەوە تۆمەتبار‬ ‫دەكەن كە سەركێش���ییان ك���رد‌و بەب ‌ێ‬ ‫گوێگرتن لە‌دۆست‌و دوژمن ریفراندۆمیان‬ ‫ئەنجام دا‪.‬‬ ‫رێبوار حەم���ەد‪ ،‬وتەبێ���ژی كۆمەڵی‬ ‫ئیس�ل�امی كوردس���تان بە‌ئاوێن���ەی‬ ‫راگەیاند س���ەردانی ش���اندی حكومەت‬ ‫بۆ بەغدا لەدوای سیاس���ەتە هەڵەكانی‬ ‫دەسەاڵتدارانی هەرێمی كوردستان دێت‪.‬‬ ‫پێشی وایە ئێس���تا هەرێمی كوردستان‬ ‫لەپێگەیەكدا خۆی دەبینێتەوە كە ناچارە‬ ‫مەرجەكانی حكومەتی عێراق قبوڵبكات‪،‬‬ ‫ئاماژە بەوەشدەكات دەسەاڵتداران پێشتر‬ ‫خوێندنەوەی���ان ب���ۆ دۆخ‌و هەلومەرجی‬ ‫ناوچەكە نەبوە‪.‬‬ ‫ئ���ەو وت���ی "ب���ەالی ئێم���ەوە گرنگە‬ ‫لەپێناو مافەكانی خەڵكەی كوردستاندا‬ ‫پەیوەندییەكانی نێ���وان هەولێر‌و بەغدا‬ ‫چاكبكرێنەوە‌و ش���اندی حكومەت لەبەر‬ ‫بەرژەوەن���دی خەڵ���ك بچێت���ە بەغدا"‪.‬‬ ‫لەوەاڵمی ئەو پرسیارەی باشە بۆ پێتان‬ ‫وایە ش���اندی حزبی "گ���ۆران‪ ،‬كۆمەڵ‪،‬‬ ‫هاوپەیمان���ی نیش���تمانی" ب���ۆ بەغ���دا‬ ‫لەبەرژەوەن���دی خەڵكی كوردس���تانە‪،‬‬ ‫كەچی گومان دەخەنە س���ەر سەردانی‬ ‫ش���اندی حكومەت���ی هەرێم ب���ۆ بەغدا‪،‬‬ ‫ئەو وتی "قس���ەی ئێم���ە ئەوەیە ئەوەی‬ ‫دەگوزەرێت دەرئەنجامی سیاس���ەتێكی‬ ‫هەڵ���ە‌و حكومرانییەك���ی خراپ���ە ك���ە‬ ‫هەرێم���ی كوردس���تانی خس���توەتە‬ ‫ب���ەردەم مەترس���یەكی گ���ەورە‪ .‬ئێمە‬ ‫ك���ە چوینەتە بەغ���دا وەك حزب چوین‬ ‫خ���ۆ وەك حكوم���ەت نەچوی���ن‌و هیچ‬ ‫رێككەوتننامەیەكی سیاسیمان نەكردوە‪.‬‬ ‫ئەوە ئەوانن رێككەوتنی سیاسی دەكەن‪،‬‬ ‫ئەوەی ئەوان لەسەری رێكدەكەون دەبێتە‬ ‫رێكەوتنی كۆتایی نێوان هەولێر‌و بەغدا‪.‬‬ ‫ئەگەر سەردانەكانیان لەبەر بەرژەوەندی‬ ‫خەڵك نەبێت‪ ،‬بە‌دڵنیاییەوە نیش���انەی‬ ‫پرسیاریان لەسەر دروست دەبێت"‪.‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )610‬سێشه‌ممه ‪2018/1/23‬‬

‫‪5‬‬

‫بۆچی‌ سه‌ردانه‌ك ‌ه ‌ی نێچیرڤان له‌سایتی‌ فه‌رم ‌ی ڤاتیكاندا باس نه‌كرا؟‬

‫گفتوگۆیه‌ك له‌گه‌ڵ‌ سكرتێری‌ گشتی‌ ئیستیتۆی‌ جیهانی‌ كلتوری‌ كوردی‌ له‌ئیتاڵیا‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫سۆران ئەحمەد‪ ،‬سكرتێر ‌ی گشت ‌ی‬ ‫ئیستیتۆ ‌ی جیهانی‌ كلتور ‌ی كورد ‌ی‬ ‫له‌ئیتاڵیا له‌م گفتوگۆیه‌ ‌ی ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت‬ ‫"ده‌بێت كورد چاوه‌ڕوان ‌ی كه‌س نه‌بێت‬ ‫بێت كێشه‌و گرفته‌كان ‌ی بۆ چاره‌سه‌ر‬ ‫بكات‪ ،‬كورد ده‌بێت خۆ ‌ی كێشه‌و گرفت ‌ی‬ ‫خۆ ‌ی چاره‌سه‌ر بكات"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وه‌ك ئ���اگادارن هه‌فته‌ ‌ی رابردو‬ ‫نێچیرڤان بارزان ‌ی سه‌ردان ‌ی ڤاتیكان ‌ی كرد‪،‬‬ ‫ئ���ه‌م س���ه‌ردان ‌ه چ ده‌نگدانه‌وه‌یه‌ك ‌ی هه‌بو‬ ‫له‌میدیاكان ‌ی ڤاتیكان‌و ئیتاڵیدا؟‬ ‫س���ۆران ئەحم���ەد‪ :‬پێویس���ت ‌ه ئ���ه‌و‬ ‫راس���تیی ‌ه ببینین ك ‌ه ئێم ‌ه وه‌ك میلله‌ت‌و‬ ‫حكومه‌ت پێش���تر گرنگییمان هه‌بو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌راستیدا ئێستا ئه‌و گرنگییه‌مان نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫كه‌وات ‌ه ڤاتیكان بە‌چ ش���ێوه‌یه‌ك بتوانێت‬ ‫هاوكار ‌ی چاره‌سه‌ر ‌ی كێشه‌ ‌ی كورد بكات‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا كێش���ه‌ ‌ی كورد به‌پله‌ ‌ی یه‌كه‌م‬ ‫كێش���ه‌ ‌ی خۆیه‌تی‌‌و جگ ‌ه له‌خۆ ‌ی كه‌س��� ‌ی‬ ‫ت���ر ناتوانێت ب���ۆ ‌ی چاره‌س���ه‌ر بكات؟!‬ ‫ك���ورد تا ئێس���تا ئه‌وه‌ ‌ی نیش���ان نه‌داو‌ه‬ ‫ك ‌ه توانا ‌ی چاره‌س���ه‌ر كردن ‌ی كێش���ه‌كه‌ ‌ی‬ ‫خ���ۆ ‌ی هه‌یه‌‪ ،‬س���ه‌ردانه‌كه‌ ‌ی نێچیرڤان بۆ‬ ‫ڤاتیكان له‌ڕاس���تیدا نه‌بو‌ه هه‌واڵ‌و باس ‌ی‬ ‫هیچ كه‌ناڵێك ‌ی ئیتاڵ���ی‌‌و ڤاتیكان‪ ،‬به‌هیچ‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ك له‌میدیاكان ‌ی ئیتاڵیا‌و ڤاتیكان‬ ‫تیشك ‌ی نه‌خرایه‌س���ه‌ر‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌سایت ‌ی‬ ‫فه‌رم ‌ی ڤاتیكانیش���دا باس نه‌كرا‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫مانا ‌ی ئه‌و‌ه ده‌به‌خش���ێت ك ‌ه سه‌ردانێك ‌ی‬ ‫زۆر كتوپڕ‌و نافه‌رم ‌ی بوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچی‌ بایه‌خ ‌ی پێنه‌درا؟‬ ‫س���ۆران ئەحمەد‪ :‬میدیاكان��� ‌ی ئیتاڵیا‌و‬ ‫ڤاتی���كان باس���یان ل���ه‌و‌ه نه‌ك���رد ك��� ‌ه‬ ‫ئ���ه‌م چاوپێكه‌وتن��� ‌ه هه‌ب���وه‌‪ ،‬نه‌ئیتاڵی‌‌و‬ ‫نه‌ڤاتیكانیش‪ ،‬له‌میدیا ‌ی فه‌رم ‌ی ڤاتیكاندا‬ ‫رۆژان��� ‌ه چاالك���ی‌‌و چاوپێكه‌وتن��� ‌ی پاپا‬ ‫باڵوده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬بچن س���ه‌ردان ‌ی بكه‌ن ئه‌و‬ ‫رۆژ‌ه س���ه‌ردانه‌كه‌ ‌ی نێچیرڤان باس نه‌كرا‌‪،‬‬ ‫به‌مه‌رجێ���ك ئه‌و رۆژ‌ه باس له‌س���ه‌ردان ‌ی‬ ‫س���ه‌رۆك ‌ی ش���اره‌وان ‌ی رۆما ‌ی بۆ ال ‌ی پاپا‬ ‫فرانسیس��� ‌ی تیایه‌‪ ،‬به‌اڵم باس ‌ی سه‌ردان ‌ی‬ ‫نێچیرڤان به‌هیچ شێوه‌یه‌ك باس نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هۆكاره‌كه‌ ‌ی ئه‌م ‌ه چییه‌؟‬ ‫سۆران ئەحمەد‪ :‬به‌ڕا ‌ی من هۆكاره‌كه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه كورد په‌یوه‌ندییه‌كان ‌ی له‌هه‌مو‬ ‫بارێكه‌و‌ه زۆر الوازه‌‪ ،‬ئێم ‌ه وه‌ك ئینستیتۆ ‌ی‬ ‫كورد ‌ی ‪ 66‬گروپ ‌ی په‌رله‌مانتار ‌ی دۆست ‌ی‬ ‫كوردمان هه‌ی��� ‌ه له‌ئیتاڵیا‪ ،‬ب���ه‌اڵم ته‌نها‬

‫ده‌توانن له‌رو ‌ی سیاس���یه‌و‌ه پشتیوانییه‌ك‬ ‫له‌كورد بكه‌ن‪ ،‬نه‌ك ئه‌وه‌ ‌ی بڵێن كێش���ه‌ ‌ی‬ ‫كورد چاره‌سه‌ر ده‌كه‌ن‪ .‬ئه‌م ‌ه ناكات ‌ه ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫بڵێین ئیتاڵیا یان ڤاتیكان داكۆك ‌ی له‌كورد‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ك ‌ه تا ئێس���تا هی���چ ئاماژه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫به‌مجۆره‌ به‌دیناكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باش��� ‌ه گرنگ ‌ی ڤاتیكان بۆ كورد‬ ‫له‌چیدایه‌؟‬ ‫سۆران ئەحمەد‪ :‬ڤاتیكان ده‌سه‌اڵتێك ‌ی‬ ‫گ���ەورەی جیهانیی���ەو گاڵت���ه‌ ‌ی له‌گ���ه‌ ‌ڵ‬ ‫ناكرێ���ت‪ ،‬ئه‌توانی���ت بڵێی���ت هه‌رچ��� ‌ی‬ ‫فه‌راماسیۆن ‌ی جیهان ‌ه ال ‌ی ئه‌وانه‌‪ ،‬ڤاتیكان‬ ‫تاک���ە دام���ه‌زراوه‌ی‌ جیهان ‌ه ك��� ‌ه ته‌مه‌ن ‌ی‬ ‫نزیك ده‌بێته‌و‌ه له‌‪ 2000‬س���اڵ‌‪ ،‬توانایه‌ك ‌ی‬ ‫به‌هێز ‌ی سیاس���ییان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مان ‌ه هه‌مو ‌ی‬ ‫راس���تیه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه په‌یوه‌ندییه‌ك ‌ی باشت‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ ڤاتیكان هه‌بێت رۆڵ ‌ی خۆ ‌ی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ ‌ی من هه‌س���تمكرد ك ‌ه س���اڵ ‌ی‬ ‫پار وه‌زی���ر ‌ی ده‌ره‌وه‌ ‌ی ڤاتیكانمان بین ‌ی‬ ‫له‌ڕاس���تیدا ئ���ه‌وان هه‌مان ئه‌و قس���انه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكایان ده‌كرد ك��� ‌ه ئێم ‌ه پێمانباش‬ ‫نیی ‌ه كورد له‌عێراق‌و س���وریا جیابێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و‌ه قس���ه‌ ‌ی وه‌زیر ‌ی ده‌ره‌وه‌ ‌ی ڤاتیكان‬ ‫بو‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا هه‌ڵوێس���ت ‌ی ڤاتی���كان‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌كورد به‌گش���ت ‌ی هه‌ڵوێستێك ‌ی‬ ‫ئیجابیی ‌ه یاخود به‌پێچه‌وانه‌وه‌؟‬ ‫سۆران ئەحمەد‪ :‬هه‌ڵوێست ‌ی راشكاوانه‌ ‌ی‬ ‫ڤاتیكان ئه‌وه‌ی ‌ه ك��� ‌ه ده‌ڵێت حه‌زده‌كه‌ین‬ ‫له‌هیچ ش���وێنێك شه‌ڕ نه‌بێت‌و ئاشت ‌ی باڵ‬ ‫به‌سه‌ر ته‌واو ‌ی جیهاندا بكێشێت‪ ،‬ئه‌م ‌ه بۆ‬ ‫هه‌مو واڵت‌و هه‌مو ش���وێنێك ‌ه نه‌ك هه‌ر بۆ‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا له‌راب���ردودا ڤاتی���كان‬ ‫هه‌ڵوێست ‌ی دۆس���تانه‌ ‌ی به‌رامبه‌ر به‌كورد‬ ‫نه‌بوه‌؟‬ ‫س���ۆران ئەحم���ەد‪ :‬ئ���ه‌وه‌ ‌ی ك��� ‌ه من‬ ‫خ���ۆم بینیوم ‌ه تا ئێس���تا هی���چ كوردێك‬ ‫تۆژینه‌وه‌یه‌ك ‌ی ورد ‌ی له‌سه‌ر ڤاتیكان‌و كورد‬ ‫نه‌ك���ردوه‌‪ ،‬ته‌نها ئه‌وه‌ی ‌ه كۆمه‌ڵێك كتێب‌و‬ ‫فه‌رهه‌نگ ‌ی كورد ‌ی له‌ڤاتیكان چاپ كراون‪،‬‬ ‫به‌اڵم ڤاتیكان به‌گش���ت ‌ی ئ���اگا ‌ی له‌هه‌مو‬ ‫جیهان ‌ه نه‌ك هه‌ر له‌كوردس���تان‪ ،‬راپۆرت ‌ی‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌مو واڵتان ‌ی جیهان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌م ‌ه به‌مانا ‌ی ئه‌و‌ه نیی ‌ه ك ‌ه دۆست ‌ی كورده‌‪.‬‬ ‫وه‌ك خۆیان ده‌ڵێن دۆست ‌ی هه‌مو گه‌لێكن‌و‬ ‫سیاسه‌تێك ‌ی تایبه‌ت به‌خۆشیان هه‌یه‌‪ ،‬له‌م‬ ‫چه‌ند سااڵنه‌ ‌ی رابردوش���دا به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫تایبه‌ت ‌ی پشتیوانیان له‌هه‌رێم ‌ی كوردستان‬ ‫ده‌ك���رد له‌به‌رئه‌وه‌ ‌ی له‌ش���ه‌ڕ ‌ی داعش���دا‬ ‫كوردستان ببو‌ه په‌ناگه‌ ‌ی مه‌سیحییه‌كان‌و‬

‫سۆران ئەحمەد‬ ‫زیات���ر له‌و ‌ێ جێی���ان كراب���ۆوه‌و حه‌زیان‬ ‫ده‌كرد زیاتر چاودێ���ر ‌ی بكه‌ن‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌ی‬ ‫له‌سه‌رده‌م ‌ی پاپا ‌ی ئێستادا پاپا فرانسیس‬ ‫ك ‌ه پاپایه‌ك ‌ی باش‌و به‌توانایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌ ‌ی ئێستاش مه‌سیحییه‌كان ك ‌ه‬ ‫كوردس���تان په‌ناگه‌یان ‌ه بۆ ڤاتیكان جێ ‌ی‬ ‫بایه‌خ نیی ‌ه تا شه‌ڕ ‌ی تێنه‌كه‌وێ‌؟‬ ‫س���ۆران ئەحمەد‪ :‬ئه‌وه‌ ‌ی ب���ۆ ڤاتیكان‬ ‫گرنگ ‌ه ش���ه‌ڕ نه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م ‌ه به‌مانا ‌ی‬ ‫دۆس���تایه‌ت ‌ی ك���ورد نای���ه‌ت‪ ،‬به‌پێ ‌ی ئه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییانه‌ ‌ی هه‌م ‌ه له‌گه‌ ‌ڵ كه‌س���ایه‌تیی ‌ه‬ ‫سیاس���یی ‌ه كاس���ۆلیكه‌كاندا كوردس���تان‬ ‫گرنگ ‌ی خۆ ‌ی هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم پێویس���ت ‌ه ئه‌م‬ ‫په‌یوه‌ندییان��� ‌ه توندوتۆڵت���ر بكرێن‪ ،‬زۆر‬ ‫جار م���ن پێیانده‌ڵێم ك ‌ه ئێم ‌ه میلله‌تێكین‬ ‫زۆر به‌ئایین���ه‌و‌ه پابه‌ند نی���ن‪ ،‬رێز ‌ی ژن‌و‬ ‫ئازاد ‌ی كه‌مایه‌تیه‌كان به‌راورد بەمیلله‌تان ‌ی‬ ‫چوارده‌ورمان زیات���ر ده‌گرین‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫وه‌ك دۆس���ت ‌ی خۆی���ان مامه‌ڵه‌مان له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫بك���ه‌ن‪ .‬ب���ه‌اڵم ئه‌مان ‌ه پێویس���ت ‌ه كاری‬ ‫به‌رده‌وامیان بۆ بكرێت‌و شتێك نییه‌ به‌رۆژ‌و‬ ‫دو رۆژ چاره‌سه‌ر بكرێن‪ .‬ڤاتیكان واڵتان ‌ی‬ ‫ئه‌ڵمانیا‌و ئه‌مه‌ریكا نیی���ه‌‪ ،‬لێكۆڵینه‌وه‌ ‌ی‬ ‫زۆر ورد له‌س���ه‌ر گ���ه‌الن ده‌كات‌و زۆر‬ ‫ش���اره‌زا ‌ی مێژو ‌ی كورد‌ه ك��� ‌ه چی بوین‌و‬ ‫چیمان له‌باردایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئایا ڤاتی���كان ده‌توانێت رۆ ‌ڵ‬ ‫ببینێت له‌ئاسای ‌ی كردنه‌وه‌ ‌ی په‌یوه‌ندیه‌كان ‌ی‬ ‫هه‌ولێر‌و به‌غدادا؟‬ ‫سۆران ئەحمەد‪ :‬ئه‌گه‌ر ڤاتیكان بیه‌وێت‬ ‫به‌دڵنیای ‌ی ده‌توانێت‪ ،‬ده‌توانێت گوش���ار‬ ‫بخات ‌ه سه‌ر ئه‌مه‌ریكا‌و واڵتان ‌ی ئه‌وروپا بۆ‬ ‫ئه‌و مه‌به‌س���ته‌‪ .‬به‌اڵم ئایا ئه‌و‌ه ده‌كات؟‬ ‫نازان���م‪ ،‬چونك��� ‌ه سیاس���ه‌ت ‌ی ڤاتی���كان‬ ‫ئه‌وه‌ند‌ه س���اد‌ه نیی ‌ه ك ‌ه هه‌روا به‌ئاسان ‌ی‬ ‫بخوێنرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ك���ورد چی‌ بكات ب���ۆ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندیی���ه‌كان رێكخراوتر‌و پته‌وتر بكات‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ڤاتیكان؟‬

‫ڤاتیكان ده‌سه‌اڵتێك ‌ی‬ ‫گەورەی جیهانییەو‬ ‫گاڵته‌ ‌ی له‌گه‌ڵ‌ ناكرێت‪،‬‬ ‫تاکە دامه‌زراوه‌ ‌ی جیهان ‌ه‬ ‫ك ‌ه ته‌مه‌ن ‌ی نزیك‬ ‫ده‌بێته‌و‌ه له‌‪ 2000‬ساڵ‌‌و‬ ‫توانایه‌كی‌ به‌هێز ‌ی‬ ‫سیاسییان هه‌یه‌‬ ‫له‌میدیا ‌ی فه‌رم ‌ی‬ ‫ڤاتیكاندا رۆژان ‌ه‬ ‫چاالكی‌‌و چاوپێكه‌وتن ‌ی‬ ‫پاپا باڵوده‌كرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫بچن سه‌ردان ‌ی بكه‌ن‬ ‫ئه‌و رۆژ‌ه سه‌ردانه‌كه‌ ‌ی‬ ‫نێچیرڤان باس نه‌كرا‬ ‫سۆران ئەحمەد‪ :‬پێویست ‌ه كورد هه‌وڵبدات‬ ‫كێش���ه‌ ‌ی له‌گه‌ ‌ڵ ده‌وروبه‌ردا نه‌بێت‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫باش���ترین كارت ‌ه كورد كار ‌ی له‌سه‌ر بكات‪،‬‬ ‫ده‌بێت كورد چاوه‌ڕوان ‌ی كه‌س نه‌بێت بێت‬ ‫كێش���ه‌و گرفته‌كان ‌ی بۆ چاره‌س���ه‌ر بكات‪،‬‬ ‫كورد ده‌بێت خۆ ‌ی كێش���ه‌و گرفت ‌ی خۆ ‌ی‬ ‫چاره‌س���ه‌ر بكات‪ .‬ئه‌گه‌ر كورد له‌ناوخۆدا‬ ‫یه‌ك هه‌ڵوێس���ت‌و ی���ه‌ك ده‌ن���گ نه‌بێت‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ئیتر چۆن چاوه‌ڕوان ‌ه‬ ‫خه‌ڵك ‌ی تر متمانه‌ ‌ی پێبكات؟ ئه‌گه‌ر كورد‬ ‫له‌ناوخ���ۆدا ماڵه‌كه‌ ‌ی خ���ۆ ‌ی رێكنه‌خات‬ ‫ئیت���ر چۆن چاوه‌ڕوان ده‌بێ���ت ئه‌وان ‌ی تر‬ ‫بێن ماڵه‌كه‌ ‌ی بۆ رێكبخه‌ن؟! له‌ڕاس���تیدا‬

‫پاپای ڤاتیکان‌و نێچیرڤان بارزانی‬ ‫دوا ‌ی ش���ه‌ڕ ‌ی داعش خۆشه‌ویستسییه‌ك‬ ‫بۆ كورد دروس���ت بو ك��� ‌ه ئێم ‌ه نه‌مانزان ‌ی‬ ‫به‌كاریبهێنی���ن بۆ به‌رژه‌وه‌ن���د ‌ی خۆمان‪،‬‬ ‫ئه‌م ‌ه هه‌لێك بو له‌ده‌ست خۆمان دا‪ ،‬كورد‬ ‫ئه‌وه‌ن���ده‌ ‌ی بیر له‌دوژمنایه‌ت���ی‌‌و ناكۆك ‌ی‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ براكه‌ ‌ی خۆیدا ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫بیر ل���ه‌و‌ه ناكاته‌و‌ه ك ‌ه دوژمنه‌كه‌ ‌ی كێیه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م ‌ه كێش���ه‌ ‌ی س���ه‌ره‌كیه‌تی‌‪ .‬نه‌ك هه‌ر‬ ‫له‌ناوخ���ۆدا به‌ڵكو له‌ئاس���ت ‌ی ده‌ره‌وه‌ش‬ ‫گرفتمان هه‌ی���ه‌‪ ،‬بڕوانن ئه‌م هه‌مو كورد‌ه‬ ‫له‌ئه‌وروپا هه‌ن هیچ ناكه‌ن که‌چ ‌ی شانازی‌‌و‬ ‫فه‌خر به‌ش���ت ‌ی زۆر ب ‌ێ بایه‌خه‌و‌ه ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫وات ‌ه ئێم ‌ه نه‌ك هه‌ر له‌ئاست ‌ی ناوه‌و‌ه به‌ڵكو‬

‫له‌ده‌ره‌وه‌ش گرفت ‌ی گه‌وره‌مان هه‌یه‌‪ ،‬چه‌ند‬ ‫لۆب ‌ی ك���وردت هه‌ی ‌ه ل���ه‌ده‌ره‌وه‌؟ زۆربه‌ی‬ ‫كورد ‌ی تاراوگ ‌ه بایه‌خیان ئه‌وه‌ند‌ه بچوك‌و‬ ‫ب ‌ێ مانای ‌ه ك ‌ه ش���ه‌رم ده‌كه‌یت‪ ،‬زۆربه‌یان‬ ‫هه‌ر دانیش���تون‌و سۆشیال وه‌رده‌گرن یان‬ ‫خه‌ریك ‌ی پ���ار‌ه كۆكردنه‌وه‌ن‪ ،‬چه‌ند كورد‬ ‫خوێندن ‌ی بااڵ ‌ی ئه‌كادیم ‌ی ده‌خوێنن‌و چه‌ند‬ ‫دكتۆر‌و ئه‌ندازیار‌و پس���پۆڕ ‌ی ش���اره‌زا ‌ی‬ ‫زانس���ت ‌ی س���ه‌رده‌ممان هه‌یه‌؟! به‌ڕاست ‌ی‬ ‫بۆی ‌ه واڵتێك��� ‌ی ته‌مه‌ڵین‌و تاقه‌ت ‌ی هیچمان‬ ‫نییه‌و ه���ه‌ر چاوه‌ڕوان ‌ی خه‌ڵك ‌ی ترین بێن‬ ‫مێزه‌كه‌مان بۆ برازانێته‌وه‌‌و ئێمه‌ش بڵێین‬ ‫كوردین‌و ته‌نها به‌سه‌ر خۆماندا بگرین‪.‬‬

‫هێشتا نیوەی ئاوارەکانی خورماتو نەگەڕاونەتەوە‬ ‫ئا‪ :‬ئاراز محه‌مه‌د‬ ‫ره‌وشی قه‌زای خورماتو به‌ره‌و ئارامی‬ ‫ئه‌چێت‌و به‌پێیی وته‌ی به‌رپرسانی‬ ‫ناوچه‌كه‌‪ ،‬به‌م نزیكانه‌ سه‌رجه‌م ئاواره‌كان‬ ‫ده‌گه‌رێنه‌وه‌ سه‌رماڵ‌و حاڵی خۆیان‪.‬‬ ‫له‌دوای���ی ‪16‬ی ئۆكتۆب���ه‌ره‌وه‌ زۆرێ���ک‬ ‫کوردەکانی دانیشتوی خورماتو ناوچه‌كه‌یان‬ ‫به‌جێهێش���توەو‌ ئ���اواره‌ی ش���اره‌كانی تری‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان ب���ون‪ .‬دوهه‌فته‌ پێش‬ ‫ئێس���تاش وه‌فدێ���ك له‌خه‌ڵك���ی خورماتو‬ ‫پێكه���ات‌و س���ه‌ردانی نه‌ج���ه‌ف‌و كه‌ربه‌ال‌و‬ ‫به‌غدایان كرد‪ .‬دوای ئه‌و س���ه‌ردانه‌ بریاردرا‬ ‫بە‌ئارامكردن���ه‌وه‌ی ره‌وش���ی قه‌زاكه‌‪ ،‬دواتر‬ ‫هێزی به‌رپه‌رچ دانه‌وه‌ی خێرا (ره‌د سه‌ریع)‬ ‫هاتنه‌ ناو قه‌زاكه‌و ئێستا ره‌وشی شارۆچکەکە‬ ‫ئارامی به‌خۆیه‌وه‌ بینیوه‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت بە‌ره‌وشی خورماتو عه‌لی حسین‬ ‫هاشمی جێگری سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی قه‌زای‬ ‫خورماتو ك���ه‌ هاوكات وته‌بێ���ژی میحوه‌ری‬ ‫باشوری حه‌ش���دی شه‌عبیش���ه‪ ‌،‬بۆ ئاوێنه‌‬ ‫وتی "ره‌وشی ش���اره‌که‌ ئێستا به‌ره‌و ئارمی‬ ‫ئه‌چێت‌و له‌دوای هاتن���ی هێزێك له‌به‌غداوه‪،‬‬ ‫به‌ته‌واوه‌تی كۆنتریڵكراوە"‪.‬‬ ‫ناوب���راو وتیش���ی "ئێس���تا ئ���اواره‌كان‬ ‫گه‌ڕاونه‌ت���ه‌وه‌و له‌ن���او ق���ه‌زای خورمات���و‬ ‫كورد‌و عه‌ره‌ب‌و توركم���ان پێكه‌وه‌ خه‌ریكی‬ ‫ژیان���ن‪ .‬له‌ئاینده‌ش���دا ته‌واوی ئ���اواره‌كان‬ ‫ده‌گه‌رێنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو وتیش���ی "‌دوای هاتنی هێزی ره‌د‬ ‫س���ه‌ریع بۆ خورماتو له‌به‌غداوه‌‪ ،‬ش���اره‌كه‌‬ ‫به‌ته‌واوه‌ت���ی كۆنترۆڵك���راوه‌و هی���چ جۆره‌‬ ‫پێكدادان‌و گرژیه‌ك بونی نه‌ماوه"‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی زانیاری���ه‌كان تائێس���تا نی���وه‌ی‬ ‫ئه‌و ئ���اواره‌ كوردانەی‌ خورمات���و كه‌ بەرەو‬

‫له‌گه‌ڕه‌كه‌كانی رزگاری‌و‬ ‫كۆماریی كوردنشین‬ ‫زیاتر له‌‪ 200‬خانو‬ ‫تااڵنكراون‪ 160 ،‬دوكان‬ ‫له‌ناوچه‌ی (حه‌ی‬ ‫سناعه‌) تااڵنكراوه‌و ‪100‬‬ ‫دوكانیش سوتێنراوه‌‬ ‫له‌هه‌مو سنوری دوزیش‬ ‫‪ 300‬خانو سوتێنراون‬ ‫ش���اره‌كانی تری هه‌رێم هاتب���ون‌و ژمارەیان روبداته‌وه"‪.‬‬ ‫لە‌ن���ۆ هەزار خێزان زیاتر ب���و‪ ‌،‬گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌‬ ‫ناوب���راو وتیش���ی "ئێس���تا هه‌رك���ه‌س‬ ‫به‌تایب���ه‌ت له‌دوای هاتنی ئ���ه‌و هێزه‌ی ره‌د ده‌گه‌رێت���ه‌وه‌ بۆ قه‌زاكه‌ س���ه‌ره‌تا ناوه‌كه‌ی‬ ‫سه‌ریع له‌به‌غداوه‪.‬‬ ‫له‌كۆمپیت���ه‌ر لێده‌درێت بۆئه‌وه‌ی بزانین داوا‬ ‫ه���ەر لەوبارەی���ەوە عه‌مید حس���ین علی ك���راوه‌ ی���ان نه‌‪،‬ئه‌گه‌ر داوك���راو نه‌بو ئه‌وه‌‬ ‫به‌رپرس���ی پۆلیس���ی ق���ه‌زای خورمات���و ده‌چێته‌وه‌ ماڵه‌كه‌ی خۆی‌و ژیانی ئاس���ایی‬ ‫بە‌ئاوێنه‌ی راگەیاند "ئێس���تا ره‌وشی شاركه‌ خۆی ده‌كات"‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی زانیاری���ه‌كان له‌دوایی ش���انزه‌ی‬ ‫ئارامه‌و به‌ته‌واوه‌تی كۆنترۆڵكراوه"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت له‌ئه‌گه‌ری گه‌رانه‌وه‌ی هێزه‌كه‌ی ئۆكۆتۆب���ه‌ره‌وه‌ له‌گه‌ڕه‌كه‌كان���ی رزگاری‌و‬ ‫(ره‌د سریع) بۆ به‌غدا‪ ،‬ئایا ده‌توانن شاره‌كه‌ كۆم���اری كورد نش���ین‪ ،‬زیات���ر له‌‪200‬خانو‬ ‫كۆنترۆڵبكه‌ن‪ ،‬ناوبراو وت���ی "به‌ڵێ‪ ..‬ئێمه‌ تااڵنك���راون‪160 ،‬دوكان له‌ناوچ���ه‌ی‬ ‫ده‌توانی���ن كۆنترۆڵی ن���او قه‌زایی خوماتو (حه‌ی س���ناعه‌) تاالنك���راوه‌و ‪100‬دوكانیش‬ ‫بكه‌ین‌و رێگه‌ ناده‌ین به‌هیچ شێوه‌یه‌ك كێشه‌ س���وتێنراوه‌‪ ،‬له‌هه‌مو س���نوری دوزیش ‪300‬‬

‫هێزی (الرد السریع) لەخورماتو فۆتۆ‪ :‬ئاراز‬ ‫خانو سوتێنراون‪.‬‬ ‫مه‌ال ه���اوار ك���ه‌ یه‌كێك���ه‌ له‌نوێنه‌رانی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی خه‌ڵكی خورماتو بۆ دانوس���تان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ الیه‌ن���ه‌ ش���یعیه‌كان‌و حكومه‌ت���ی‬ ‫عێ���راق‪ ،‬ب���ۆ ئاوێنه‌ وت���ی "پیویس���تمان‬ ‫بە‌ئاش���ته‌وایی كۆمه‌اڵیه‌تیه‌‪ ،‬داوامان كردوه‌‬ ‫له‌ئاین���ده‌دا كۆبونه‌وه‌یه‌ك���ی ئاش���ته‌وایی‬ ‫ببه‌س���رێت بۆ ئه‌وه‌ی ره‌وشی خۆماتو ئامن‬ ‫تربێت‌و بتوانین پێكه‌وه‌ بژین له‌كه‌ش���ێكی‬ ‫ئاشته‌وایدا"‪ .‬جەختیش���ی کردەوە "قۆناغی‬ ‫یه‌ك���ه‌م گه‌ڕان���ه‌وه‌ی ئاواره‌كان���ه‌‌و قۆناغی‬ ‫دوه‌میش ئاسایی كردنه‌وه‌ی ره‌وشی شاره‌كه‌‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬

‫هێ���زی ره‌د س���ه‌ریع له‌م���اوه‌ی هاتنیدا‬ ‫له‌به‌غداوه‌ بۆ خورماتو‪ ،‬رێگریان له‌ته‌قینه‌وه‌و‬ ‫سوتاندن‌و تااڵنكردنی ماڵی كورده‌كان كردوه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها چه‌ند به‌رپرس���ێكی شیعه‌ش���یان‬ ‫له‌توركمانه‌كان ده‌ستگیركردوه‌ كه‌ ده‌ستیان‬ ‫هه‌بوه‌ له‌پشێویه‌كانی ناو خورماتودا‪.‬‬ ‫له‌یس حه‌مید خه‌ل���ه‌ف قایمقامی قه‌زای‬ ‫خورماتو به‌وه‌كاله‌ت بۆ ئاوێنه‌ وتی "له‌سه‌ر‬ ‫داوای وه‌فدێك���ی دانیش���توانی خورمات���و‪،‬‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیران بڕی���اری دا بە‌ناردنی‬ ‫هێزی ره‌د س���ه‌ریع بۆناو قه‌زاكه‪ .‬ئه‌و هیزه‌‬ ‫ئێس���تا هاتون‌و كاردەکەن بۆ چەس���پاندنی‬ ‫یاسا بەس���ەر به‌س���ه‌ر ئه‌و مافیایانه‌دا كه‌‬

‫له‌یاس���ا ده‌رده‌چن‌و هی���چ په‌یوه‌ندیه‌كیان‬ ‫به‌هێ���زی فه‌رمیه‌وه‌ نیه"‪ .‬وتیش���ی كارێكی‬ ‫تری ئه‌و هێزه‌ بریتیه‌ له‌"گێڕانه‌وه‌ی یاس���ا‌و‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی ئاوارەکان"‪.‬‬ ‫بڕیاره‌ دوایی كۆنترۆڵكردنه‌وه‌ی ره‌وش���ی‬ ‫خۆرمات���و‪ ،‬هێزی ره‌د س���ه‌ریع به‌هاوكاری‬ ‫هێ���زه‌ كوردیه‌كان له‌س���نوری چیای غه‌ره‌و‬ ‫ناوچه‌ی زنانه‌ ئۆپەراسیۆنێك ئه‌نجام بده‌ن‪،‬‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی له‌ناوبردن‌و دور خسته‌نه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌و هێزانه‌ی كه له‌س���نوره‌كه‌دا دروستبون‪،‬‬ ‫وه‌ك هێزی خۆبەخشە کوردەکان‌و هێزی ئااڵ‬ ‫س���پیه‌كه‌ كه‌ بە‌(جیش احرار سونه‌) خۆیان‬ ‫ناس���اندوه‌‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش بە‌وته‌ی به‌رپرس���انی‬ ‫شیعه‌ی خورماتو ‪.‬‬ ‫ق���ه‌زای خورماتو رێژه‌ی لەس���ەدا ‪37‬ی‬ ‫دانیش���توانه‌كه‌ی ك���وردن‌‪ ،‬لەس���ەدا ‪33‬ی‬ ‫توركمان‌و لەس���ەدا ‪30‬عه‌ره‌بن‪ .‬هه‌ربه‌پێی‬ ‫دات���اكان رێژه‌ی كورد زیات���ر بوه‌ له‌‪%40‬ی‬ ‫قه‌زاكه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی شه‌ڕوشۆڕ‌و گرژێكانه‌وه‌‬ ‫كورده‌كان ناوچه‌كه‌یان به‌جێهێشتوه‪.‬‬ ‫له‌دوایی ساڵی (‪)2003‬ه‌وه‌ كورد‌و عه‌ره‌بی‬ ‫س���نوره‌كه‌ جۆرێك لێك نزی���ك بونه‌وه‌یان‬ ‫هه‌ب���وه‌ له‌ئه‌نجومه‌نی قه‌زاك���ه‪ .‬ئەنجومەنی‬ ‫قەزا‌ پێكهاتوه‌ له‌‪ 21‬ئه‌ندام‌و به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫هاوسه‌نگ دابەشکراوە‪ ،‬واته‌ هه‌ر پێكهاته‌یه‌ك‬ ‫‪7‬ئه‌ندامیان هه‌بوه‌‪ .‬زۆرجار چوارده‌ ئه‌ندامی‬ ‫كورد‌و عه‌ره‌بی سونی له‌یه‌ك نزیك‌و هاوڕای‬ ‫یه‌ك بون‌‪ ،‬به‌وه‌ش توركمانه‌كان هه‌میش���ه‌‬ ‫كه‌مینه‌ بون له‌ئه‌نجومه‌نی قه‌زاكه‌دا‪.‬‬ ‫پۆسته‌ سیادیه‌كانی خورماتو شه‌ش دانه‌یه‌‬ ‫كه‌ پێكهاتوه‌ له‌(ئه‌نجومه‌نی قه‌زاو ‌ ته‌ربیه‌‬ ‫له‌پش���كی عه‌ره‌ب‪ ،‬پۆلی���س‌و قایمقامیه‌ت‬ ‫له‌پشكی توركمانه‌و شاره‌وانی‌و ته‌ندروستی‬ ‫له‌پش���كی كورده‌)‪ ،‬ئه‌وه‌ش دوای ش���انزه‌ی‬ ‫ئۆكتۆبه‌ر گۆڕانكاری تیداكراوه‌و به‌وشێوه‌یه‌‬ ‫دابه‌شكراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )610‬سێشه‌ممه ‪2018/1/23‬‬

‫بەغدا دەرگا بەڕوی حکومەتی هەرێمدا دەکاتەوە‬

‫"تاكە بەربەستی بەردەم رێككەوتنی بەغداو هەولێر‬ ‫قەرزەكانی سەر هەرێمی كوردستانە"‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫پێدەچێت كردنەوەی دەرگای گفتوگۆ‬ ‫لەالیەن عێراق و واڵتانی دراوسێوە‬ ‫بەڕوی حكومەتی هەرێمی كوردستاندا‬ ‫ئابوری هەرێمی كوردستان‬ ‫ببوژێنێتەوە‪ .‬شارەزایەتی بواری‬ ‫ئابوریش دەڵێت "تاكە بەربەستی‬ ‫بەردەم رێككەوتنی بەغداو هەولێر‪،‬‬ ‫قەرزەكانی سەر هەرێمی كوردستانە‪".‬‬ ‫پ���اش چ���وار مان���گ ل���ە پچڕانی‬ ‫پەیوەندییە سیاسی و دیپلۆماتییەكانی‬ ‫نێ���وان هەولێ���رو بەغ���دا بەه���ۆی‬ ‫ریفراندۆمەكەی ئەیلولی ساڵی رابردوی‬ ‫هەرێمی كوردس���تانەوە‪ ،‬سەرەتای ئەم‬ ‫هەفتەیە بەشێوەیەكی چاوەڕواننەكراو‪،‬‬ ‫وەفدێكی بااڵی هەرێم بەس���ەرۆكایەتی‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‪ ،‬سەرۆكی ئەنجومەنی‬ ‫وەزیران گەیشتنە بەغداو لەگەڵ حەیدەر‬ ‫عەبادی كۆبونەوە‪.‬‬ ‫بەپێ���ی راگەیەندراوەكان���ی هەردو‬ ‫حكوم���ەت پرس���ی ن���ەوت‪ ،‬دەروازە‬ ‫سنورییەكان و فڕۆكەخانەكانی هەرێم‪،‬‬ ‫تەوەری س���ەرەكی گفتوگ���ۆی نێوان‬ ‫س���ەرۆك وەزیران���ی عێ���راق و وەفدە‬ ‫بااڵكەی حكومەتی هەرێم بوە‪.‬‬ ‫عێراق جەخت لەسەر ئەوە دەكاتەوە‬ ‫ك���ە ن���ەوت‪ ،‬دەروازە س���نورییەكان‪،‬‬ ‫فڕۆكەخان���ەكان پرس���ی فیدراڵی���ن و‬ ‫دەبێت لەالیەن دەس���ەاڵتی فیدراڵیەوە‬ ‫بەڕێوەببرێن‪ ،‬هەرێمی كوردس���تانیش‬ ‫وێڕای ئەوەی الری نییە لەرادەستكردنی‬ ‫ت���ەواوی داهاتەكان‪ ،‬ب���ەاڵم پێداگری‬ ‫لەسەر بەهاوبەشی بەڕێوەبردنی خاڵە‬ ‫سنورییەكان‪ ،‬فڕۆكەخانەكان دەكاتەوە‪.‬‬

‫عێراق‪ ،‬بەو مەرجانەی پێداگریان لەسەر‬ ‫دەكات‪ ،‬ئامادەی���ی خۆی دەربڕیوە بۆ‬ ‫ئەوەی موچ���ەی موچەخۆرانی هەرێم‬ ‫رەوانە بكات‬ ‫چاوەڕوان دەكرێت ناردنی موچە‬ ‫لەالیەن بەغداوە ببێتە راستی‬ ‫لەس���ەرەتای ئ���ەم مانگ���ەدا عێراق‬ ‫ژم���ارە حس���ابێكی بانك���ی بەن���اوی‬ ‫حكومەتی هەرێمی كوردس���تانەوە بۆ‬ ‫موچ���ەو شایس���تە داراییەكانی هەرێم‬ ‫بەب���ڕی ‪ 450‬ملیار دین���ار كردۆتەوەو‬ ‫لیژن���ە تایبەتمەندەكانی���ش ل���ەدوا‬ ‫قۆناغەكان���ی وردبینیكردن���ی موچەی‬ ‫موچەخۆران���ی ه���ەردو وەزارەت���ی‬ ‫تەندروس���تی و پەروەردەی هەرێمدان‪.‬‬ ‫لەو چوارچێوەیەشدا دوێنێ(دوشەممە)‬ ‫تیمەكان���ی وردبین���ی چاودێری دارایی‬ ‫عێراق كە ل���ە ‪ 16‬وردبین پێكهاتون و‬ ‫بەسەر چوار تیمدا دابەشبون گەیشتنە‬ ‫هەرێم���ی كوردس���تان بەمەبەس���تی‬ ‫س���ەردانكردنی ه���ەردو وەزارەت���ی‬ ‫تەندروستی و پەروەردە بەشێوەیەكی‬ ‫مەیدانی‪.‬‬ ‫بەپێ���ی قس���ەی دكت���ۆر خاڵ���س‪،‬‬ ‫وتەبێژی وەزارەتی تەندروستی هەرێم‪،‬‬ ‫لیژن���ەی تەكنیكی حكومەت���ی هەرێم‬ ‫كە س���ەردانی بەغدایان كردبوو لەگەڵ‬ ‫لیژنە تایبەتمەندی وردبینی حكومەتی‬ ‫عێراق كۆببونەوە داوایان لێكردبون كە‬ ‫وەك نیازپاكیی���ەك ب���ەر لەتەواوبونی‬ ‫وردبینیەكە عێ���راق موچەی مانگێكی‬ ‫فەرمانبەران���ی هەرێ���م رەوانە بكات‪،‬‬ ‫هەرچەن���دە ئ���ەو لیژن���ە تایبەتمەندە‬ ‫هاوڕای لیژنە تەكنیكیەكەی هەرێم بون‬ ‫ب���ەاڵم پێیانوتبون ئەوە لەدەس���ەاڵتی‬

‫ئەواندا نیی���ەو ب���ەرزی دەكەنەوە بۆ‬ ‫سەرۆكایەتی ئەنجومەنی وەزیران‪.‬‬ ‫لەبارەی ئ���ەوەی ئایا ئەو موچەیەی‬ ‫هەردو وەزارەت بەر ل���ە وردبینییەكە‬ ‫ئەگەری ناردنی هەی���ە‪ ،‬دكتۆر خاڵس‬ ‫وتی"تا ئێس���تا وەاڵمی ئەو داوایەمان‬ ‫نەدراوەتەوە‪ .‬ئ���ەوە داواكاری ئێمەیەو‬ ‫ئەگەر رەزامەندی لەسەر بدرێت شتێكی‬ ‫باش دەبێت‪".‬‬ ‫هەرچەندە هێش���تا بڕی���اری كۆتایی‬ ‫لەس���ەر ناردنی موچە ن���ەدراوە بەاڵم‬ ‫دكتۆر خاڵ���س وتی"ئێمە وای دەبینین‬ ‫بەغ���دا نیازێك���ی ج���دی هەی���ە ب���ۆ‬ ‫خەرجكردن���ی موچ���ەی موچەخۆرانی‬ ‫هەرێم‪".‬‬ ‫هێمای بۆ ئەوەش ك���رد كە تاوەكو‬ ‫ئێس���تا لیژنەكان���ی وردبین���ی هی���چ‬ ‫تێبینییەكی���ان لەس���ەر ناوو لیس���تی‬ ‫موچەی فەرمانبەرانی ئەو دو وەزارەتە‬ ‫نەبوە كە ئەو لیستانەی موچەخۆرانی‬ ‫هەرێ���م لەس���ەر بنەمای لیس���تەكانی‬ ‫بایۆمەترین‪.‬‬ ‫جموجوڵی بازرگانی‬ ‫لەمەرزەكان رو لەزیادبونە‬ ‫پ���اش بەغدا وەف���دە بااڵكەی هەرێم‬ ‫بەسەرۆكایەتی نێچیرڤان بارزانی بەرەو‬ ‫تاران���ی پایتەختی كۆماری ئیس�ل�امی‬ ‫ئێ���ران بەڕێكەوت���ن و چاویان بەچەند‬ ‫بەپرس���ێكی بااڵی ئەو واڵتە لەنێویاندا‬ ‫س���ەرۆك كۆمار كەوت‪ .‬لەدیدارەكاندا‬ ‫وێڕای پرسە سیاس���ی و ئەمنییەكان‪،‬‬ ‫بەپێی میدیاكانی ئێران پرسی ئابوری‬ ‫یەكێك���ە ب���وە لەت���ەوەری ئەجێندای‬ ‫سەردانی وەفدەكەی هەرێم‪.‬‬ ‫كۆم���اری ئیس�ل�امی ئێ���ران س���ێ‬

‫هەرچەندە هێشتا‬ ‫بڕیاری كۆتایی‬ ‫لەسەر ناردنی موچە‬ ‫نەدراوە بەاڵم ئێمە‬ ‫وای دەبینین بەغدا‬ ‫نیازێكی جدی هەیە‬ ‫بۆ خەرجكردنی‬ ‫موچەی موچەخۆرانی‬ ‫هەرێم‬

‫كردەوە‪.‬‬ ‫بەپێ���ی قس���ەی ش���اخەوان بەکر‪،‬‬ ‫بەڕێوەب���ەری گومرگ���ی دەروازەی‬ ‫نێودەوڵەتیی باشماخ‪ ،‬لەئێستادا جگە‬ ‫لە هاتوچۆی هاواڵتیان جوڵەی بازرگانی‬ ‫لەهەناردە و هاوردەكردنی هەمو جۆرە‬ ‫كااڵی���ەك و تەنانەت س���وتەمەنیش لە‬ ‫دەروازەی باش���ماخ ئاساییەو ئاماژەی‬ ‫بەوەش���دا لەچەن���د رۆژی رابردوش���دا‬ ‫لەهەردو دەروازەی پەروێزخان و حاجی‬ ‫ئۆمەرانی���ش بەت���ەواوی كراونەتەوەو‬ ‫هێن���ان و بردن���ی هەمو ج���ۆرە كااڵو‬ ‫س���وتەمەنییەك ئاس���ایی بۆت���ەوە‪.‬‬ ‫وتیش���ی"پێش ئەنجامدان���ی ریفراندۆم‬ ‫هەرس���ێ دەروازە س���نورییەكە چەند‬ ‫ئاس���ایی بون‪ ،‬لەئێستاش���دا ئەوەندە‬ ‫ئاسایی بۆتەوەو بگرە باشتریش بوە‪".‬‬ ‫ئەو چاوەڕوانیش دەكات كە لەمساڵدا‬ ‫جوڵەی بازرگانی و ئاڵوگۆڕی بازرگانی‬ ‫لەدەروازە سنورییەكانەوە رو لەزیادبون‬ ‫بكات‪.‬‬

‫دەروازەی س���نوری رەس���می لەگ���ەڵ‬ ‫هەرێمی كوردستاندا هەیە‪ :‬پەروێزخان‪،‬‬ ‫باش���ماخ‪ ،‬حاجی ئۆمەران‪ .‬ئەو س���ێ‬ ‫دەروازەی���ە لەالیەن ئێران���ەوە بەهۆی‬ ‫ریفراندۆمەك���ەی هەرێم���ەوە داخران‪،‬‬ ‫بەاڵم پ���ێ بەپێ كار ب���ۆ كردنەوەیان‬ ‫كراو لەئێستاش���دا بەتەواوی لەبەردەم‬ ‫هاتوچ���ۆی هاواڵتی���ان و هەن���اردەو‬ ‫هاوردەكردنی بازرگانیدا كراوە‪.‬‬ ‫لەكۆبون���ەوەی وەفدی بااڵی هەرێمدا‬ ‫لەگ���ەڵ س���ەرۆك كۆم���اری ئێران���دا‬ ‫هەردوال جەختیان لەس���ەر پەرەپێدانی‬ ‫پەیوەندیی���ە ئابوریی���ەكان و زیات���ر‬ ‫كردنی جوڵەی بازرگانی نێوان هەردوال‬

‫چارەنوسی كردنەوەی‬ ‫فڕۆكەخانەكان دیار نییە‬ ‫ه���ەردو فڕۆكەخان���ەی نێودەوڵەتی‬ ‫هەولێرو سلێمانی بە بڕیاری حكومەتی‬ ‫عێراق نزیك���ەی چوار مانگ���ە بەڕوی‬ ‫گەش���تە نێودەوڵەتییەكان���دا داخراون‬ ‫و بەقس���ەی بەڕێوەب���ەری گش���تی‬ ‫فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی سلێمانی‪-‬ش‬ ‫تا ئێس���تا هیچ ش���تێكی نوێ لەبارەی‬ ‫كردنەوەی ئەو دو فڕۆكەخایەوە نییە‪.‬‬ ‫هەفتەی رابردو وەفدێكی حكومەتی‬ ‫عێ���راق س���ەردانی هەولێری���ان ك���رد‬ ‫بەمەبەستی گفتوگۆكردن لەسەر پرسی‬ ‫فڕۆكەخانەكان و دەروازە سنورییەكان‬

‫بەاڵم بەپێی قسەی بەڕێوەبەری گشتی‬ ‫فرۆكەخانەی نێودەوڵەتی س���لێمانی‪،‬‬ ‫گفتوگ���ۆكان تەنی���ا رێنوێن���ی ب���وە‬ ‫لەالی���ەن وەفدی عێراقەوە س���ەبارەت‬ ‫ب���ە پابەندبون���ی دو فرۆكەخانەكەی‬ ‫هەرێم بە یاساكانی دەزگای فرۆكەوانی‬ ‫مەدەنی فیدراڵییەوە‪.‬‬ ‫تاه���ر عەبدواڵ ئاماژەی ب���ەوەدا كە‬ ‫فڕۆكەخانەكانی هەرێم هیچ كێشەیەكیان‬ ‫نەب���وە لەگ���ەڵ جێبەجێكردن���ی ئەو‬ ‫رێنمای���ی و یاس���ایانەدا و ئەمانە هەر‬ ‫جێبەجێیان كردون‪.‬‬ ‫قەرزەكانی هەرێم تاكە بەربەرستی‬ ‫بەردەم رێكەوتنی بەغداو هەولێرن‬ ‫پرۆفیسۆر محەمەد رەئوف شارەزای‬ ‫ب���واری ئابوری ئەگەر بەغ���داو هەرێم‬ ‫لەسایەی ئەم جوڵە سیاسیەی دواییدا‬ ‫بگەن���ە رێككەوتن ئەوە هەمو كێش���ە‬ ‫ئابورییەكان���ی هەرێ���م لەچوارچێوەی‬ ‫دەوڵەتی عێراقدا چارەسەردەبن‪.‬‬ ‫بەبڕوای ئەو رێككەوتن‪ ،‬دابینكردنی‬ ‫موچەو شایس���تە داراییەكانی هەرێمی‬ ‫كوردس���تانی لێدەكەوێت���ەوەو ئەوەش‬ ‫دەبێت���ە هۆی بوژاندن���ەوەی ئابوری و‬ ‫جوڵ���ەی بازرگانی و ب���ازاڕ لەهەرێمی‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫هەرێمی كوردستان نزیكەی ‪ 6‬ملیار‬ ‫دۆالری واڵت���ان و كۆمپانیاكانی نەوت‬ ‫و ناوخ���ۆ قەرزارەو محەم���ەد رەئوف‬ ‫پێی وایە رەنگە ئەوە تاكە بەربەس���تی‬ ‫بەردەم گەیش���تنە رێككەوتنی بەغداو‬ ‫هەولێر بێت‪ .‬بەاڵم بەدوریشی نازانێت‬ ‫ئەو كێشەیە بتوانرێت چارەسەر بكرێت‪،‬‬ ‫ئەگ���ەر ئەم جواڵن���ەی دوایی تەنیا بۆ‬ ‫راگەیاندنەكان نەبن‪.‬‬

‫دۆالر ‪ 4700‬تمه‌نی‌ تێپه‌ڕاند‬

‫كاریگه‌ریی‌ له‌سه‌ر بازرگان ‌ی نێوان هه‌رێم‌و ئێران ده‌بێت‬ ‫ئا‪ :‬نیاز‬

‫لەسەرەتای ئەم هەفتەیەوە نرخی‬ ‫تمەن بەرامبەر بەدۆالر نزمترین نرخی‬ ‫لەمێژوی خۆیدا تۆماركرد‪ ،‬بەشێوەیەك‬ ‫كه‌ نرخی هه‌ر دۆالرێك ‪ 4700‬تمەنی‬ ‫تێپەڕاند‪ ،‬به‌وته‌ی‌ بازرگانێك دابه‌زینی‬ ‫نرخی تمەن بەو جۆرە كاریگەری‬ ‫لەسەر جموجۆڵی بازرگانی نێوان‬ ‫هەرێم و ئێران دەبێت‪.‬‬ ‫شه‌ممه‌ی‌ رابردو‪ ،‬بۆ یه‌كه‌مجار نرخ ‌‬ ‫ی‬ ‫دۆالر بۆ ماوه‌ی‌ چه‌ند خوله‌كێك ‪4710‬‬ ‫تمه‌نی‌ به‌خۆی���ه‌وه‌ بینی‌‪ ،‬پێش ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بانكی‌ ناوه‌ندی‌ ده‌ستپێش���خه‌ری‌ ئه‌وه‌‬ ‫بكات كه‌ ك���ه‌ دۆالر به‌بازرگانانی‌ دراو‬ ‫بفرۆش���ێت به‌نرخی‌ ‪ 4595‬تمه‌ن‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫له‌كاتێكدای���ه‌ ك���ه‌ تا كۆتایی‌ س���اڵی‌‬ ‫راب���ردوی‌ ئێرانی‌ (نه‌ورۆز) نرخی‌ دۆالر‬ ‫له‌سنوری‌ ‪ 3700‬تمه‌ندا بوه‌‪ ،‬به‌درێژایی‌‬ ‫ماوه‌ی‌ هه‌ش���ت ساڵی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫ئه‌حمه‌دی‌ نه‌ژادیش نرخی‌ دۆالر له‌نێوان‬ ‫‪ 2000‬تمه‌ن بۆ ‪ 3000‬تمه‌ندا بوه‌‪.‬‬ ‫چاودێران ئام���اژه‌ به‌زیاد له‌هۆكارێك‬ ‫ده‌كه‌ن ب���ۆ به‌رزبونه‌وه‌ی‌ نرخی‌ خێرای‌‬ ‫دۆالر‌و یۆرۆ به‌رامبه‌ر به‌تمه‌ن‪ ،‬به‌شێكیان‬ ‫پێیانوایه‌ كه‌ ده‌وڵه‌ت‌و بانكی‌ ناوه‌ندی‌‬ ‫ئێران له‌پشت به‌رزبونه‌وه‌ی‌ دۆالره‌وه‌ن گه‌شتیارانی‌ ئێرانی‌ بۆ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‌و‬ ‫وه‌ك ئامڕازێ���ك ب���ۆ پڕكردن���ه‌وه‌ی‌ هاورده‌كردن���ی‌ كااڵی‌ بیانی‌‌و حس���اب‌و‬ ‫كورتهێنانی‌ بودجه‌‪ .‬وه‌ك باس ده‌كرێت كتاب���ی‌ كۆمپانیا گ���ه‌وره‌كان له‌كۆتایی‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت ده‌یه‌وێت پێش جه‌ژنی‌ نه‌ورۆزو سه‌ره‌تای‌ ساڵی‌ نوێی‌ زاینیدا‪.‬‬ ‫هه‌ندێك���ی‌ دیكه‌ش له‌ئابوریناس���ان‬ ‫سه‌ری‌ ساڵی‌ نوێ‌‪ ،‬دۆالر‌و یۆرۆ به‌نرخی‌‬ ‫به‌رزتر بفرۆش���ێت‌و تمه‌نێك���ی‌ زیاتری‌ هۆكاره‌ك���ه‌ی‌ ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌ بۆ ئه‌و باره‌‬ ‫ده‌س���تكه‌وێت تا وه‌ك موچه‌و جه‌ژنانه‌ ده‌رونیی���ه‌ی‌ ئێرانیه‌كان���ی‌ تێكه‌وت���وه‌‬ ‫به‌س���ه‌ر كارمه‌ندانی‌ ده‌وڵه‌تدا دابه‌شی‌ له‌پاش خۆپیش���اندان‌و ناڕه‌زاییه‌كان‌و‬ ‫ب���كات‪ .‬هه‌رژه‌نده‌ هه‌میش���ه‌ ده‌وڵه‌ت هه‌ڕه‌ش���ه‌كانی‌ ترامپ له‌ئێران‌و گرژی‌‌و‬ ‫به‌رزكردن���ه‌وه‌ی‌ نرخ���ی‌ دراوی‌ بیانی‌ ئاڵۆزییه‌كانی‌ نێوان ئه‌مه‌ریكاو ئێران‪.‬‬ ‫ه���اوكات به‌پێی‌ میدیا فارس���ییه‌كان‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی‌ پڕكردنه‌وه‌ی‌ كورتهێنانی‌‬ ‫پاگه‌ن���ده‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ له‌ئارادایه‌ كه‌ نرخی‌‬ ‫بودجه‌ به‌درۆ خستوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ش���ێكی‌ دیك���ه‌ له‌ئابوریناس���ان دۆالر به‌م نزیكانه‌ س���نوری‌ ‪ 5000‬تمه‌ن‬ ‫ه���ۆكاری‌ ش���كانی‌ تم���ه‌ن له‌به‌رامبه‌ر تێپه‌ڕێنێت‪ ،‬بازرگانێكی‌ دراویش له‌تاران‬ ‫دۆالردا ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌ بۆ خواستی‌ زۆری‌ به‌ئاژانس���ی‌ رۆیت���ه‌رزی‌ راگه‌یاندوه‌ كه‌‬

‫‪ %50‬ئەو كااڵو‬ ‫شمەكانەی لەواڵتانی‬ ‫دیكەوە دەهێنرانە‬ ‫هەرێم‪ ،‬رەوانەی‬ ‫ئێران دەكران‬

‫بازرگانێکی دراو دۆالر بەراورد بەتمەن دەکات‬ ‫م���اوه‌ی‌ دو هه‌فته‌یه‌ بانك���ی‌ ناوه‌ندی‌‬ ‫دۆالری‌ پێنه‌فرۆش���تون‪ ،‬ئ���ه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ئێس���تا خۆمان دۆالر ده‌كڕین‌و نیمانه‌‬ ‫بۆ فرۆشتن"‪.‬‬ ‫پێش���بینی‌ ده‌كرێ���ت دابه‌زین���ی‌‬ ‫نرخی‌ تم���ه‌ن ب���ه‌م ئه‌ندازه‌ی���ه‌و به‌م‬ ‫خێرایه‌ كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫بازرگانیه‌كان���ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫ئێران هه‌بێت‪ ،‬كه‌ یه‌كێكه‌ له‌ش���ه‌ریكه‌‬ ‫بازرگانیه‌ سه‌ره‌كیه‌كانی‌ هه‌رێم‪.‬‬ ‫رەوەز ئەحم���ەد محەم���ەد‪ ،‬خاوەنی‬ ‫كۆمپانیای سروشتی شار بۆ ئاڵوگۆڕی‬ ‫دراو لەس���لێمانی پش���ێوییەكانی ئەم‬ ‫دواییەی ئێران و لێدوانەكانی ئەمریكاو‬ ‫واڵتان���ی رۆژئاوا لەب���ارەی ئێرانەوە بە‬

‫ه���ۆكاری هەنوكەی���ی دابەزینی نرخی‬ ‫تمەن بەو ش���ێوە بەرچاوە لەبەرامبەر‬ ‫دراوە جیهانییەكاندا بەتایبەت بەرامبەر‬ ‫بە دۆالر دەزانێت‪.‬‬ ‫بەپێی قسەی رەوەز لەئێستادا نرخی‬ ‫یەك دۆالر ‪ 4660‬تمەنی تێپەڕاندوە كە‬ ‫ئەم���ەش بۆ یەكەمج���ارە بەهای تمەن‬ ‫دەگات���ە ئ���ەو ئاس���تەی دابەزین‪ .‬ئەو‬ ‫وتیشی"لەماوەی چەند مانگی رابردودا‬ ‫تمەن بەرامبەر بە دۆالر لەس���ەدا ‪40‬ی‬ ‫نرخی خۆی لەدەستداوە‪".‬‬ ‫بەبڕوای رەوەز دابەزینی نرخی تمەن‬ ‫بەو جۆرە كاریگەری لەسەر جموجۆڵی‬ ‫بازرگانی نێوان هەرێم و ئێران تا ئاستی‬ ‫وەس���تان دەبێت و ئەوەش كاریگەری‬

‫لەس���ەر ب���ازاڕی هەرێمی كوردس���تان‬ ‫دادەنێت‪.‬‬ ‫رەوەز باس���ی لەوەش���كرد ك���ە‬ ‫كاریگەرییەكە زیاتر لەس���ەر هەناردەی‬ ‫هەرێم بۆ ئێ���ران دەبێت بەجۆرێك كە‬ ‫بازرگانانی ئێران رەنگە ئیدی بەئاسانی‬ ‫نەتوان���ن ئ���ەو ش���تانەی لەهەرێمەوە‬ ‫هەناردەی ئێران دەكران‪ ،‬بكڕن بەهۆی‬ ‫ئەوەی ب���ۆ ئەوان زۆر گ���ران دەكەون‬ ‫كاتێ���ك نرخ���ی زۆربەی ش���تەكان بە‬ ‫دۆالرە‪.‬‬ ‫رەوەز ئاشكراشكیرد كە ‪ %50‬ئەو كااڵو‬ ‫شمەكانەی لەواڵتانی دیكەوە دەهێنرانە‬ ‫هەرێم‪ ،‬رەوانەی ئێران دەكران‪.‬‬ ‫دابەزینی بەهای تمەن بەرامبەر بەدۆالر‬

‫لەمانگەكانی كۆتایی ساڵی ‪2016‬ەوە‬ ‫لەگ����ەڵ هەڵمەت����ی هەڵبژاردنەكانی‬ ‫ئەمری����كادا دەس����تی پێك����رد كاتێك‬ ‫دۆناڵد ترامپ‪ ،‬س����ەرۆكی ئێس����تای‬ ‫ئەمریكا هەڕەشەی هەڵوەشاندنەوەی‬ ‫رێككەوتنی ئەتۆم����ی واڵتانی زلهێزی‬ ‫لەگەڵ ئێران كرد‪.‬‬ ‫سەركەوتنی ترامپ لەهەڵبژاردنەكاندا‬ ‫و هاتنەس����ەر كاری وەك س����ەرۆكی‬ ‫ئەمری����كا لەس����اڵی راب����ردودا و‬ ‫بەردەوامبون����ی لەس����ەر كاركردن بۆ‬ ‫هەڵوەش����اندنەوەی ئەو رێككەوتنەو‬ ‫گەاڵڵەكردن����ی س����زای نوێ بەس����ەر‬ ‫ئێراندا‪ ،‬پ����ێ بەپێ نرخ����ی تمەنیان‬ ‫لەبەرامبەر دۆالردا هێنایە خوارەوە‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )610‬سێشه‌ممه ‪2018/1/23‬‬

‫مەحموود حاجی‌ ساڵح‪ :‬وەزیری‌ کاروباری‌ شەهیدان‌و ئەنفالکراوان‪:‬‬

‫‪7‬‬

‫‪ ٩٨٠٠٠‬کەس مانگانە مینحەی شەهیدانە وەردەگرن کە دەکات ‌ە ‪ 40‬ملیار دینار‬ ‫ئا‪ :‬باران‬ ‫مەحموود حاجی‌ ساڵح‪ ،‬وەزیری‌ کاروباری‌‬ ‫شەهیدان‌و ئەنفالکراوانی حکومەتی‬ ‫هەرێمی کوردستان لەم گفتوگۆیەی‬ ‫ئاوێنەدا دەڵێت "پرۆژە بڕیارێکمان‬ ‫ناردووە بۆ ئەنجوومەنی‌ وەزیران‪ ،‬بۆ‬ ‫یەکخستنی‌ مینحەی‌ کەسوکاری‌ شەهیدان‌و‬ ‫خانەنیشینی‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬لە‌یاس����اکاندا ش����ەهید کێیە‌و‬ ‫جۆرەکانی‌ ش����ەهید لە‌هەرێمی‌ کوردس����تان‬ ‫چین؟‬ ‫مەحموود حاجی‌ ساڵح‪ :‬شەهید پێناسەی‌‬ ‫خ����ۆی‌ هەیە لە‌یاس����ای ماف����ی‌ ئیمتیازاتی‌‬ ‫کەسوکاری‌ شەهیداندا‪:‬‬ ‫‪ -1‬ش����ەهیدی‌ س����ەنگەر ئەو کەسەیە کە‬ ‫لە‌کاتی‌ بەرگری‌ یان لە‌هێرش����ی بەرامبەر‪،‬‬ ‫لە‌س����ەنگەرەکانی‌ پێش����ەوەی بەرامب����ەر‬ ‫بە‌داگیرکەرانی‌ کوردس����تان شەهید دەبێت‪،‬‬ ‫ئەم جۆرە ش����ەهیدە شەهیدی‌ راستەقینەی‌‬ ‫پێدەڵێن‪.‬‬ ‫‪ -2‬لە‌هەمان کاتدا شەهیدی‌ جینۆسایدمان‬ ‫هەی����ە‪ ،‬ئەم����ەش ئ����ەو جۆرە ش����ەهیدانە‬ ‫دەگرێت����ەوە ک����ە کیمیاب����اران‌و ئەنف����ال‌و‬ ‫جینۆساید کراون‪.‬‬ ‫‪ -3‬جۆرێکی‌ تر لە‌ش����ەهید‪ ،‬ش����ەهیدی‌‬ ‫هاوواڵتیی����ە‪ ،‬ئەم����ەش ئ����ەو ش����ەهیدانە‬ ‫دەگرێت����ەوە کە بەه����ۆی‌ کاری‌ تیرۆر‪ ،‬یان‬ ‫تەقینەوە ی����ان بۆمباران کردن‪ ،‬یان فرۆکە‬ ‫لێیداون‪ ،‬شەهیدی‌ هاوواڵتین‪.‬‬ ‫‪ -4‬ش����ەهیدی‌ کۆڕەو هەیە‪ ،‬کە لە‌کۆڕەوە‬ ‫ملیۆنییەک����ەی (مانگی‌ ‪ 4‬ت����ا ‪7‬ی ‪)1991‬‬ ‫گیانییان لەدەستداوە‪.‬‬ ‫‪ -5‬ش����ەهیدی‌ راپەڕینەکانی‌ س����ەردەمی‌‬ ‫بەع����س‌و رژێم����ەکان‪ ،‬بە‌هەم����ان ش����ێوە‬ ‫بە‌شەهیدی‌ سەنگەر هەژمار دەکرێن‪.‬‬ ‫‪ -6‬شەهیدی‌ لەسێدارەدراو لە‌زیندانەکاندا‪،‬‬ ‫بە‌هەمان شێوە بە‌شەهید تۆمار دەکرێن‪.‬‬ ‫لەبەرئ����ەوە پۆلێنکردن����ی‌ ش����ەهیدەکان‬ ‫جۆراوج����ۆرن‪ ،‬بەاڵم ئەوەی‌ ک����ە جیاوازە‬ ‫ل����ە‌ ئیمتیازاتدا تەنها ش����ەهیدی‌ هاوواڵتی‌‬ ‫ئیمتیازاتی‌ نییە‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬لە‌کۆی‌ ئەو جۆرە ش����ەهیدانەی‌‬ ‫کە باس����تکرد‪ ،‬ژمارەی‌ راس����تەقینەی‌ ئەو‬ ‫ش����ەهیدانەی‌ کە لەالی‌ ئێ����وە تۆمارکراوە‬ ‫چەند شەهیدە؟‬ ‫مەحم����وود حاج����ی‌ س����اڵح‪ :‬ژمارەک����ە‬ ‫دەگۆڕێت‪ ،‬چونکە وارس دەمرێت‌و یەکێکی‌‬ ‫تر دێتە شوێنی‌‪ ،‬یان هەندێکیان لەبەرامبەر‬ ‫یەکت����ردا دەس����تبەرداری هەندێ����ک ماف‌و‬ ‫ئیمتیازاتی خۆیان دەبن (تەنەزول بۆ یەکتر‬ ‫دەکەن)‪ ،‬بەاڵم ئ����ەوەی‌ مانگانە مینحەیان‬ ‫پێدەدرێ����ت‪ ،‬نزیکەی‌ (‪ )98،000‬کەس����ن‪،‬‬ ‫ئەم (‪ )98،000‬کەس����ە مینحە لە‌وەزارەتی‌‬ ‫کاروباری‌ شەهیدان‌و ئەنفالکراوان وەردەگرن‪،‬‬ ‫کە مانگانە نزیکەی‌ (‪ 40‬ملیار) دینارە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬وەزارەتی‌ کاروباری‌ ش����ەهیدان‌و‬ ‫ئەنفالک����راون‪ ،‬تا چەن����د وەزارەتی‌ تەواوی‌‬

‫ئەو ش����ەهیدانەیە کە گیانیان سپاردووە بۆ‬ ‫هەرێمی‌ کوردستان؟‬ ‫مەحم����وود حاجی‌ س����اڵح‪ :‬لە‌ڕاس����تیدا‬ ‫ئ����ەو وەزارەتە لە‌ک����ۆی‌ ه����ەردوو دەزگای‌‬ ‫شۆڕش����ی‌ گەل����ی‌ کوردس����تان‌و مەکتەبی‬ ‫شەهیدان لە‌س����لێمانی‌‌و هەولێر پێکهاتووە‪،‬‬ ‫نزیکەی‌ ‪ 9 – 8‬س����اڵە هەردوو ئۆرگانەکە‬ ‫ئ����ەو وەزارەتەی����ان پێکهێن����اوە‪ ،‬کە پێی‌‬ ‫دەوترێت (وەزارەتی‌ کاروباری‌ ش����ەهیدان‌و‬ ‫ئەنفالک����راوان)‪ .‬هەموو ئەو ش����ەهیدانەی‌‬ ‫لەسنوری‌ هەولێرو سلێمانی‌ هەبوون پێشتر‬ ‫لەو دوو ئۆرگانەدا تۆمارکراون‪ ،‬بۆیە ئێستا‬ ‫هەموو ش����ەهیدەکانی‌ هەرێمی‌ کوردستان‪،‬‬ ‫ی����ان باش����ووری‌ کوردس����تان بەکەرکوک‌و‬ ‫ناوچە دابڕێنراوەکانیشەوە‪ ،‬لەچوارچێوەی‌‬ ‫وەزارەتی‌ کاروباری‌ شەهیدان‌و ئەنفالکراواندا‬ ‫هەم مینح����ە وەردەگرن‪ ،‬ه����ەم ئیمتیازاتە‬ ‫جۆراوجۆرەکانی‌ خۆیان پێدەدرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬پەیوەندیتان لەگەڵ کەس����وکاری‌‬ ‫ش����ەهیدان‌و ئەنفالکراوان����دا چۆن����ە‪ ،‬یان‬ ‫هێڵەکانی‌ پەیوەندیتان چییە؟‬ ‫مەحم����وود حاج����ی‌ س����اڵح‪ :‬بێگوم����ان‬ ‫وەزارەتی‌ شەهیدان‌و ئەنفالکراوان‪ ،‬بەتەنها‬ ‫وەزارەتێکی‌ مەکتەبیی ناو ئۆفیس‌و پش����ت‬ ‫مێز‌و کورس����ی نییە‪ ،‬بەڵک����و وەزارەتێکی‌‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌‌و پەیوەندی����دارە لەگەڵ هەموو‬ ‫کەسوکاری‌ ش����ەهیدان‌و وارس����ەکاندا‪ ،‬بۆ‬ ‫نموونە لە‌چۆنییەت����ی‌ چاوپێکەوتندا‪ ،‬تەنها‬ ‫رۆژێک دیارینەکراوە بۆ بینینی‌ هاواڵتییان‪،‬‬ ‫بە‌پێچەوانەوە هەموو رۆژێک خەڵک دەبینین‪،‬‬ ‫هی����چ کاتێک نەب����ووە هاواڵتییەک هاتبێت‬ ‫ب����ۆ بینینی‌ ئێم����ە‌و نەمانبینیبێ����ت‪ ،‬تەنها‬ ‫لە‌حاڵەتێک����دا ئەگەر لەناو وەزارەتدا ئامادە‬ ‫نەبووبین‪ .‬بە‌هەمان شێوە لە‌زۆربەی‌ بۆنە‌و‬ ‫یادەکاندا‪ ،‬خودی‌ خۆمان‌و بەڕێوەبەرایەتییە‬ ‫گش����تیەکانمان بە‌ش����ێوەیەکی مەیدان����ی‬ ‫بەش����داری دەکەی����ن‌و لەگەڵیان����دا دەبین‪،‬‬ ‫هەموو ئ����ەو یادە ناخۆش����انە دەکەینەوە‌و‬ ‫هێندەی بۆمان بکرێت لە‌پرس����ە‌و بۆنەکاندا‬ ‫بەش����داری دەکەین‪ ،‬بۆیە پەیوەندیی‌ ئێمە‪،‬‬ ‫پەیوەندییەکی‌ ئۆرگانی یان روحییە لەنێوان‬ ‫وەزارەت‌و کەسوکاری‌ سەربەرزی‌ شەهیدان‌و‬ ‫ئەنفالکراوان‌و زیندانیانی‌ سیاسی‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬ش����وێنی‌ ئ����ەو یەکتربینینە چ‬ ‫ش����وێنێکە‪ ،‬بۆنمون����ە ئەگ����ەر هاواڵتییەک‬ ‫بیەوێ����ت ت����ۆ ببینێ����ت چ����ۆن دەتوانێت‬ ‫پەیوەندیت پێکەوەبکات‌و بێتە الت؟‬ ‫مەحموود حاجی‌ ساڵح‪ :‬تا چەند مانگێک‬ ‫لەمەوپێش هەموو رۆژێکی‌ پێنج ش����ەممە‪،‬‬ ‫لە‌بەڕێوەبەرایەت����ی‌ کاروباری‌ ش����ەهیدانی‌‬ ‫گشتیی‌ سلێمانی‌ چاوپێکەوتنم لەگەڵ خەڵک‬ ‫هەبووە‪ ،‬جگە لەوەش شوێنی‌ تر هەیە‪ ،‬کە‬ ‫رۆژانی‌ ش����ەممە هەر هاواڵتییەک پێویستی‌‬ ‫بە‌من بووبێت‪ ،‬چاوپێکەوتنم لەگەڵ کردووە‌و‬ ‫کارەکانم بۆ ئاسان کردووە‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬پێگەیەک����ی‌ تایبەتت����ان هەیە‪،‬‬ ‫مەبەس����تم ئەوەی����ە س����وودتان لە‌ت����ۆڕە‬ ‫کۆمەاڵیەتییەکان وەرنەگرتووە‪ ،‬یان هێڵێکی‌‬ ‫تایبەتتان نییە؟‬

‫فەرماندەی لیوایەک‬ ‫خانەنیشین دەکرێت‬ ‫‪ 2،200،000‬دینار زیاتر ‌ی‬ ‫پێدەدرێت‪ ،‬بەاڵم ئەگەر‬ ‫شەهید ببێت‬ ‫‪ 1،092،000‬دینار ‌ی‬ ‫پێدەدرێت‬

‫مەحموود حاج ‌ی ساڵح‬ ‫مەحموود حاجی‌ س����اڵح‪ :‬هێڵمان هەیە‌و‬ ‫خودی‌ خۆشم لەسەر هێڵم‌و بەردەوام وەاڵم‬ ‫دەدەمەوە‪ ،‬لەگەڵ ئەوەش سایتمان هەیە‌و‬ ‫لەسەر هەموو دۆسییەکان ژمارەی‌ تەلەفۆن‬ ‫هەیە‪ ،‬هەر کێش����ەیەک هەبێ����ت پەیوەندی‌‬ ‫راستەوخۆم هەیە لەگەڵیان‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬بابەتی‌ بینینەکان بە‌چ شێوەیەکە‪،‬‬ ‫بۆنمونە داواکاری کەس����وکاری‌ ش����ەهیدان‬ ‫چییە؟‬ ‫مەحم����وود حاج����ی‌ س����اڵح‪ :‬س����کااڵ‬ ‫هەی����ە‪ ،‬بۆنمونە دەڵێت "پلەی‌ شایس����تەم‬ ‫پێن����ەدراوە"‪ ،‬ی����ان دەیەوێ����ت پلەک����ەی‌‬ ‫بەرزبکرێتەوە‪ ،‬یان کێشەی‌ یاساییان هەیە‌و‬ ‫وارس����ەکان لەناو خۆیاندا رێکناکەون‪ ،‬یان‬ ‫مەس����ەلەی‌ (زەوی‪ ،‬خوێندن‪ ،‬تەندروستی‌‪،‬‬ ‫روفات)ـە‪ ،‬ی����ان بەدواداچوونە بۆ گۆڕێک‪،‬‬ ‫واتا جۆرەها کار هەیە لە‌وەزارەتی‌ کاروباری‌‬ ‫شەهیدان‌و ئەنفالکراوان‌و پەیوەندییەکانیش‬ ‫راستەوخۆن‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬بەوپێی����ەی‌ پلەی‌ وەزیرت هەیە‌و‬ ‫وەزارەتێکی‌ گرن����گ بەڕێوەدەبەیت‪ ،‬کە بۆ‬ ‫ئ����ەو کەس����انەیە قوربانی����ی گەورەیانداوە‬ ‫لەپێن����او ئ����ەم ئازادیی����ەی‌ لە‌هەرێم����ی‌‬ ‫کوردس����تاندا هەیە‪ ،‬تاچەند دەس����ەاڵتتان‬ ‫هەیە لە‌تەواوی‌ هەرێمی‌ کوردستاندا‪ ،‬راستە‬ ‫دەس����ەاڵتەکان دیاریکراوە‪ ،‬ب����ەاڵم تاچەند‬ ‫زۆنەکان تێدەپەڕێنێت؟‬ ‫مەحموود حاجی‌ ساڵح‪ :‬دەسەاڵتی‌ ئێمە‬ ‫لە‌چوارچێوەی‌ یاسادایە‪ ،‬چەند یاسایەکمان‬ ‫هەیە‪ ،‬بۆ نموونە یاسای‌ بنەڕەتی‌ وەزارەتمان‬ ‫هەیە‪ ،‬کە پێکهاتەی‌ وەزارەتە‪ ،‬یاسایەکمان‬ ‫هەی����ە ماف����ی‌ ئیمتیازات����ی‌ کەس����وکاری‌‬ ‫ش����ەهیدانە‪ ،‬هەموو ئەو ئیمتیازاتانەی‌ کە‬ ‫بۆ کەسوکاری‌ ش����ەهید‌و ئەنفال هەیە‪ ،‬لەو‬ ‫یاس����ایەدا روونکراوەتەوە‌و زانیارییەکانمان‬ ‫پێدەرکردووە‪ .‬یاس����ایەکی‌ ترم����ان هەیە‪،‬‬ ‫یاسای‌ س����ندوقە‪ ،‬کە بەداخەوە لەو کاتەی‌‬ ‫ئێمە رۆیشتووین‪ ،‬هیچ هاوکارییەک نەبووە‪،‬‬ ‫تاک����و بتوانرێت هاوکاری‌ بۆ ئەو س����ندوقە‬ ‫کۆبکرێتەوە‌و بکرێتە پرۆژە بۆ کەس����وکاری‌‬ ‫ش����ەهیدان‌و ئەنفالکراوان‪ .‬بۆیە ئێمە بەپێی‌‬

‫هەریەک ل����ەو یاس����ایانە مامەڵ����ە لەگەڵ‬ ‫کەسوکاری‌ ش����ەهیدان دەکەین‪ ،‬پەیوەندیی‌‬ ‫بە‌زۆنەوە نییە‪ ،‬لە‌هەر ش����وێنێک بێت یەک‬ ‫پێناس����ە هەیە بۆ ش����ەهید‌و ئێمە مامەڵە‬ ‫لەگ����ەڵ ئەو پێناس����ەیە دەکەین‪ ،‬راس����تە‬ ‫دەسەاڵتیش هەیە‪ ،‬بەاڵم رەنگە دەسەاڵتی‌‬ ‫دارای����ی نەتوانێت وەکو پێویس����ت خزمەت‬ ‫بکات‪ ،‬هەروەها سەردانیش هەیە‌و بەردەوام‬ ‫پەیوەندیمان هەیە‪ ،‬لەگەڵ ئەوەش لە‌هەموو‬ ‫شوێن رێگری‌ هەیە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬رێگرییەکان بە‌چ شێوەیەکە؟‬ ‫مەحم����وود حاجی‌ س����اڵح‪ :‬ب����ۆ نموونە‬ ‫نوس����راوێک دەکەین ک����ە رەنگە بە‌‪ 6‬مانگ‬ ‫وەاڵمت نەدرێتەوە‪ ،‬کە حەقە لەماوەی‌ یەک‬ ‫هەفت����ەدا وەاڵمت بدەنەوە‪ ،‬ئ����ەو ‪ 6‬مانگە‬ ‫جۆرەها کێشە دروستدەکات بۆ وەزارەتەکە‌و‬ ‫ئەو کەسەی‌ پێش����نیارێک دەکات‪ ،‬بۆنمونە‬ ‫زیاتر لە‌‪ 3‬ساڵە پرۆژە بڕیارێکمان ناردووە‬ ‫بۆ س����ەرۆکایەتی‌ ئەنجوومەنی‌ وەزیران‪ ،‬بۆ‬ ‫یەکخستنی‌ مینحەی‌ کەسوکاری‌ شەهیدان‌و‬ ‫خانەنیش����ینی‌‪ ،‬بۆنمون����ە (فەرمان����دەی‬ ‫لیوایەک) خانەنیشین دەکرێت (‪)2،200،000‬‬ ‫دین����ار زیات����ری‌ پێدەدرێت‪ ،‬ب����ەاڵم ئەگەر‬ ‫ش����ەهید ببێ����ت (‪ )1،092،000‬دین����اری‌‬ ‫پێدەدرێت‪ ،‬واتا (‪ )1،000،000‬دینار جیاوازی‌‬ ‫هەیە‪ ،‬بە‌هەمان شێوە بۆ پلە‌و پۆستەکانی‌‬ ‫تر‪ ،‬بۆی����ە ئێم����ە پڕۆژەیەک����ی‌ هاوبەش‌و‬ ‫تەواوکەرمان لەگەڵ وەزارەتی‌ پێش����مەرگە‬ ‫ئامادەکردووە‌و رەوانەم����ان کردووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫رەنگە ئ����ەو بارودۆخە داراییەش کاریگەری‌‬ ‫هەبێ����ت‪ ،‬بەتایبەتی‌ بۆ ش����ەهیدانی‌ پێش‬ ‫راپەڕی����ن‪ ،‬بەاڵم ش����ەهیدانی‌ دوای‌ راپەڕین‬ ‫لەبەرئەوەی‌ سەربازن‌و لە‌سلکی‌ سەربازییدا‬ ‫هەن‪ ،‬مووچ����ە‌و دەرماڵە‌و پاداش����تیان بۆ‬ ‫دیاریکراوە‌و هیچ کێش����ەکیان نییە‪ ،‬بەپێی‌‬ ‫دوا مووچ����ەی‌ زیندوویەت����ی‌ مامەڵە لەگەڵ‬ ‫ش����ەهیدەکە دەکەین‌و مووچەی‌ پێدەدەین‪،‬‬ ‫بەاڵم وەک وتم ئەوەی‌ کێشە‌و گرفتی‌ هەیە‬ ‫بۆ شەهیدانی‌ پێش راپەڕینە‌و هەوڵمانداوە‬ ‫چارەس����ەری‌ بکەی����ن‌و ئومێ����د دەکەی����ن‬ ‫لە‌داهاتوودا چارەسەر بکرێت‪.‬‬

‫ئاوێن����ە‪ :‬ئەگەر ویس����تتان چاکس����از ‌ی‬ ‫بکەن لە‌لیس����تی‌ خانەنیش����ینی‌‌و مووچەدا‪،‬‬ ‫وەکو پێویست لە‌هەموو الیەکەوە هاوکاری‌‬ ‫دەکرێن؟‬ ‫مەحموود حاجی‌ ساڵح‪ :‬چاکسازی‌ پێش‬ ‫هەموو ش����ت ئی����رادەی‌ دەوێ����ت‪ ،‬ئێمەش‬ ‫ئەو ئیرادەیەمان هەیە‪ ،‬ب����ەاڵم پەیوەندیی‌‬ ‫بە‌الیەنی‌ سیاسیشەوە هەیە‪ ،‬بۆنمونە ئەگەر‬ ‫ئێمە دەست بۆ دۆس����ییەک ببەین‪ ،‬رەنگە‬ ‫گومان لەس����ەر ئەو دۆس����ییە هەبێت‪ ،‬کە‬ ‫شەهید نەبووبێت‪ ،‬یان ش����ەهیدبوونەکەی‌‬ ‫لەو ئاستە نییە کە وەکو شەهیدی‌ سەنگەر‬ ‫تۆماربکرێ����ت‪ ،‬دەیان پش����تگیری‌‌و نامەی‌‬ ‫تێدای����ە‪ ،‬ئەمەش پێویس����تی‌ بە‌رێککەوتنی‌‬ ‫سیاسی هەیە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬پشتگیری‌ لە‌چ الیەنێکەوە؟‬ ‫مەحم����وود حاجی‌ س����اڵح‪ :‬پش����تگیری‌‬ ‫لە‌ناوچ����ە‪ ،‬ل����ق‪ ،‬مەکتەب����ی سیاس����ی‪،‬‬ ‫کۆمیت����ە‌و مەڵبەندەوە هەی����ە‪ ،‬بەتایبەتی‌‬ ‫وەک ئام����اژەم پێ����دا بۆ ش����ەهیدانی‌ پێش‬ ‫راپەری����ن زیات����ر گرفتمان هەی����ە‪ ،‬چونکە‬ ‫دوای‌ راپەرین وەزارەتی‌ پێش����مەرگە هەیە‌و‬ ‫هەم����وو دۆس����ییەکان بە‌پاک����ی‌ ب����ۆ ئێمە‬ ‫دەنێرێ����ت‪ ،‬بۆیە ئێم����ە ماوەیەک����ی‌ زۆرە‬ ‫داوادەکەی����ن پێداچوون����ەوە بۆ س����ەرجەم‬ ‫دۆس����ییەکان بکرێت‪ ،‬ک����ە هیوادارین ببێتە‬ ‫کاری‌ داهاتووم����ان‌و لیژنەیەک����ی‌ فراوان����ی‌‬ ‫بۆ پێکبهێنین‪ ،‬کە دەس����تەی‌ دەستپاکی‌‪،‬‬ ‫چاودێری‌ دارای����ی‪ ،‬پەرلەمان‪ ،‬ئەنجومەنی‌‬ ‫دادوەری‌‌و مافی‌ مرۆڤی‌ تێدابێت‪ ،‬واتا هەموو‬ ‫ئەو الیەنانەی‌ تێدابێت کە پەیوەندیدارن بەم‬ ‫الیەنەوە‪ ،‬بۆئەوەی‌ مافی‌ کەس نەفەوتێت‌و‬ ‫مافی‌ کەس����یش نەدرێت بە‌کەس����ێکی‌ تر‪،‬‬ ‫ئەمەش پێویستی‌ بە‌کاتێکی‌ زۆرە‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬ئەم����ە تەنه����ا ئاواتتان����ە‪ ،‬یان‬ ‫هەنگاوتان بۆ ناوە؟‬ ‫مەحم����وود حاج����ی‌ س����اڵح‪ :‬نەخێ����ر‬ ‫هەنگاومانن����اوە‌و چەندینج����ار گفتوگۆمان‬ ‫کردووە لەس����ەر ئ����ەو بابەت����ە‌و هیوادارین‬ ‫لە‌داهاتوودا ببێتە پرۆژەیەکی‌ سەرتاسەری‌‌و‬ ‫بڕیاری‌ تەواوی‌ لەسەر بدرێت‪.‬‬

‫ئاوێن����ە‪ :‬پێتوای����ە لە‌ئاین����دەی‌ نزیک����دا‬ ‫جێبەجێ دەکرێت؟‬ ‫مەحموود حاجی‌ س����اڵح‪ :‬ئاشکرا نییە‪،‬‬ ‫بەاڵم گرنگ ئەوەیە بیرم����ان لێکردۆتەوە‌و‬ ‫م����اوەی‌ س����اڵێکە کاری‌ لەس����ەر دەکەین‌و‬ ‫نوسراومان کردووە‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬س����ەرنجی‌ ئێوە چییە لەس����ەر‬ ‫مەس����ەلەی‌ چاکسازی‌ لە‌لیس����تی‌ مووچە‌و‬ ‫خانەنیشینی‌ لە‌هەرێمی‌ کوردستان؟‬ ‫مەحموود حاجی‌ س����اڵح‪ :‬ئەوە ش����تێکی‬ ‫گشتگیرە‌و پرۆژەی‌ ‪ 6‬یاسایە کۆکراوەتەوە‪،‬‬ ‫بەتایبەت ئەوانەی‌ کە قورس����ایی داراییان‬ ‫زیاتر کردووە لەس����ەر بودجەی‌ حکومەت‪،‬‬ ‫کە من تەنه����ا دەتوانم لەس����ەر وەزارەتی‌‬ ‫ش����ەهیدان‌و ئەنفالکراوان قس����ەبکەم‪ ،‬ئێمە‬ ‫بە‌ه����اوکاری‌ س����ەرۆکایەتیی ئەنجوومەنی‌‬ ‫وەزی����ران‌و س����کرتارییەتی‌ ئەنجوومەن����ی‌‬ ‫وەزیران هەوڵمانداوە کە تائێس����تا مینحەی‌‬ ‫کەس����وکاری‌ ش����ەهیدان‌و ئەنفالک����راوان‌و‬ ‫جینۆس����ایدکراوان‌و زیندانیان����ی‌ سیاس����ی‬ ‫هیچ بڕە پارەیەکی����ان لێکەم نەکراوەتەوە‪،‬‬ ‫راستە دواکەوتووە وەکو هەموو چینەکانی‌‬ ‫ت����ر‪ ،‬بەاڵم لێ����ی‌ کەمنەکراوەت����ەوە‪ ،‬لێرە‌و‬ ‫لەوێ هەندێک ش����ت دەبیستین‪ ،‬کە رەنگە‬ ‫یاس����اکەیان بە‌باش����ی نەخوێندبێت����ەوە‪،‬‬ ‫ی����ان بە‌نییەتێکی‌ تر قس����ەدەکەن‌و دەڵێن‬ ‫"مینحە لە‌کەس����وکاری‌ ش����ەهیدان بڕاوە‪،‬‬ ‫یان ئەوان����ەی‌ مووچەیان هەیە مینحەکەیان‬ ‫بڕاوە" زۆر ش����تی‌ تریش‪ ،‬بۆی����ە دەمەوێت‬ ‫لێرەوە هەندێک زانیاری‌ بدەم بە‌هاواڵتیان‪.‬‬ ‫داوای‌ ئەوەی‌ گفتوگۆیەکی‌ زۆرمان لەس����ەر‬ ‫ئ����ەو بابەتە ک����رد‪ ،‬ش����ەهیدانە مینحەیە‌و‬ ‫مووچە نییە‪ ،‬واتا بەخش����یش‌و بەخشینە‪،‬‬ ‫لە‌بەرامبەر قوربانیی ش����ەهیددایە‌و دەدرێت‬ ‫بە‌کەس����وکارەکەی‌ یان بە‌منداڵەکەی‌‪ ،‬ئەمە‬ ‫هیچ منەتێکی‌ تێدانییە‌و مووچە نییە‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئەگەر مووچەش����ی هەبێ����ت‪ ،‬مینحەکەش‬ ‫وەردەگرێت‪ ،‬ئەم����ە لەالیەک‪ .‬لەالیەکی‌ تر‪،‬‬ ‫مینحە لە‌وارسی‌ شەهیداندا (باوک‪ ،‬دایک‪،‬‬ ‫هاوسەر‪ ،‬کوڕ‪ ،‬کچ‪ ،‬خوشک‪ ،‬برا‌و منداڵێکی‌‬ ‫خاوەن پێداویس����تی‌ تایب����ەت) دەگرێتەوە‪،‬‬ ‫مینحە لە‌هیچ کام لەو وارس����انە نەبڕدراوە‌و‬ ‫ناش����بڕێت‪ ،‬بەاڵم وارس هەی����ە دوو مینحە‬ ‫وەردەگرێت‪ ،‬بۆنمونە مینحەیەک لە‌زیندانی‌‬ ‫سیاس����ی وەردەگرێ����ت‪ ،‬مینحەیەکی����ش‬ ‫لە‌وەزارەتی‌ ش����ەهیدان وەردەگرێت‪ ،‬ئەمە‬ ‫بەپێی‌ خواستی‌ کەسەکەیە‪ ،‬دەتوانێت کام‬ ‫مینحەیەیان زیاتر بێت ئەوەیان هەڵبژێرێت‪.‬‬ ‫خاڵێکی‌ تر‪ ،‬ئەگەر وارسێک مرد‪ ،‬لەکاتێکدا‬ ‫شەهیدێک ‪ 3‬وارسی هەیە‪ ،‬ئەگەر شەهیدەکە‬ ‫(‪ )300،000‬دیناری هەبێت‪ ،‬هەر وارس����ێک‬ ‫(‪ )100،000‬دینار وەردەگرێت‪ ،‬ئەگەر یەکێک‬ ‫لەوارس����ەکان مرد‪ ،‬ئەو (‪ )100،000‬دینارە‬ ‫دابەشناکرێت‪ ،‬بەسەر دوو وارسەکەی‌ تردا‪،‬‬ ‫بەڵکو دەگەڕێتەوە بۆ خەزێنەی‌ حکومەت‪،‬‬ ‫بۆی����ە مینحەی‌ کەس����وکاری‌ ش����ەهیدان‪،‬‬ ‫نەکەمکراوەت����ەوە‪ ،‬نەلێی����ان دەبڕدرێ����ت‪،‬‬ ‫ئەو کەس����ەی‌ مووچەش����ی هەبێت مینحە‬ ‫وەردەگرێت‪.‬‬

‫"مافیاكانی زەوی" هه‌ندێكیان به‌رپرسن یان به‌رپرسیان له‌پشت ‌ه‬

‫تاپۆكردن ‌ی زیاده‌رۆییه‌كان‪ :‬چاره‌سه‌ركردن ‌ی قەیرانی ئابوری ‌ی یان ده‌نگ كۆكردنه‌وه‌؟‬ ‫ئا‪ :‬ئومێد عومه‌ر‬ ‫حكومه‌ت بڕیاری‌ تاپۆكردنی‌ زه‌وی‌‌و‬ ‫دوكان‌و خانوی‌ بێ‌ تاپۆ‌و زیاده‌ڕۆی ‌ی‬ ‫له‌سلێمانی‌‌و كه‌الر ده‌ركرد‪ ،‬ئابوریناسێك‬ ‫گومان ده‌كات ئه‌م كاره‌ به‌ر له‌هه‌ڵبژاردن‬ ‫بۆ ده‌نگ كۆكردنه‌وه‌ بێت‪ ،‬ئەندامێكی‬ ‫ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانیش ده‌ڵێت‬ ‫"مافیای زەویمان هەیە‪ ،‬كه‌ دەچن‬ ‫بەنرخێكی كەم زەوی کشتوکاڵی‬ ‫لەخەڵكە هەژارەكە دەكرن‌و پارچە‬ ‫پارچەی دەكەن‌و بەپارەیەكی زۆر‬ ‫دەیفرۆشن"‪.‬‬ ‫بەهۆی ئەو قەیران����ە ئابوری‌و داراییەی‬ ‫روب����ەروی هەرێمی كوردس����تان بوەتەوە‪،‬‬ ‫حكومەت بۆ كەمكردنەوەی فش����ارەكانی‬ ‫سەری‪ ،‬لەماوەی رابردو چەند رێوشوێنێكی‬ ‫ئیداری����ی‌و زیادكردن����ی باج‌و رس����وماتی‬ ‫دەستپێكردوە‪ ،‬لەچوارچێوەی ئەو هەواڵنەدا‬ ‫ئێس����تا بەگەرمی ب����اس لەتاپۆكردنی ئەو‬ ‫زەوی‌و خانو‌و دوكانان����ە دەكرێت كە هیچ‬ ‫تاپۆیەكیان نیە‪ ،‬ئەم پرسە دو خوێندنەوەی‬ ‫جیاوازی بۆ دەكرێت‪ ،‬بەش����ێك پێیان وایە‬ ‫حكومەت ب����ۆ وەرگرتنی پارەی زیاتر ئەم‬ ‫هەنگاوەی گرتوەتەبەر‪ ،‬بەشێكی دیكەش‬

‫دەڵێن بەدرێژایی حكومرانی دەسەاڵتداران‬ ‫لەهەرێم لەكاتی نزیك بونەوە لەئەنجامدانی‬ ‫هەڵب����ژاردن حزب����ە دەس����ەاڵتدارەكان بۆ‬ ‫كۆكردنەوەی دەنگ زەوی‌و دوكان‌و خانوی‬ ‫بێ‌ تاپۆ‌و زیاده‌ڕۆ‪ ،‬تاپۆ دەكەن‪.‬‬ ‫سەرۆكی لیژنەهاوبەشەكانی قایمقامیەتی‬ ‫سلێمانی‪ ،‬گۆران قادر بە ئاوێنەی راگەیاند‬ ‫ئەم����رۆ هەرێمی كوردس����تان بەكۆمەڵێك‬ ‫قەیران����دا تێپەر دەبێ����ت‪ ،‬بەپێی پێوەرە‬ ‫جیهانیەكانی ئابوریناسان زیاتر لە ‪ 50‬قەیران‬ ‫روبەروی حكومەتی هەرێمی كوردس����تان‬ ‫بوەتەوە كە سەخترینیان قەیرانی ئابوری‌و‬ ‫دارایی����ە‪ ،‬ئەو وتی "لە دۆخێكی بەو جۆرە‬ ‫حكومەت چەند رێوش����وێنێكی تایبەت بۆ‬ ‫كۆكردنەوەی پارە دەگرێتەبەر‪ ،‬ئێس����تاش‬ ‫دەكرێت حكومەت بۆ كۆكردنەوەی داهات‬ ‫ئەو شوێن‌و جێگایانەی پێشتر بەنایاسایی‌و‬ ‫بەب����ێ‌ مۆڵەت‌و نەخش����ەیەكی زانس����تی‬ ‫دروستكراون‪ ،‬لەبری رەسمی تاپۆكردنیان‬ ‫برێك پارەی����ان لێوەر بگیرێت‌و تارادەیەك‬ ‫بەو پارەیە حكومەت دەتوانێت چارەسەری‬ ‫سوچێكی قەیرانەكانی پێبكات"‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ له‌كاتێكدای����ه‌ ك����ه‌ به‌ش����ێك‬ ‫له‌هاواڵتیان پرس����یاری‌ ئ����ه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫ئایا دەكرێت لەپێناو وەرگرتنی برێك پارە‬ ‫كارێكی نایاسایی بكرێت بەیاسایی؟ دواتر‬

‫شارەوانی س����لێمانی چۆن مامەڵە لەگەڵ‬ ‫نەخش����ەی ئەو ناوچانەدا دەكات كە وەك‬ ‫خۆیان دەڵێن بەنایاس����ایی دروستكراون‌و‬ ‫زیادەرەوییان لەس����ەر موڵك����ی حكومەت‬ ‫كردوە؟ ئای����ا ئەم هەن����گاوەی حكومەت‬ ‫تێكدانی ماستەرپالنەكان نابێت؟‬ ‫سەرۆكی لیژنەهاوبەشەكانی قایمقامیەتی‬ ‫س����لێمانی دەڵێت "ئێس����تا سنوری شاری‬ ‫س����لێمانی ب����ەردەوام لەفراوانبوندایە‪ ،‬بیر‬ ‫لەوە دەكرێت����ەوە گۆرانكاری لەماس����تەر‬ ‫پالنی ش����ارەكەدا بكرێت‪ ،‬ئەوەمان لەبیر‬ ‫نەچێ����ت بەش����ێك لەوش����وێنانەی كراون‬ ‫بەجیگای نیش����تەجێبون لەماوەی رابردو‬ ‫گوند ب����ون‪ ،‬بەاڵم ئێس����تا بونەتە یەكێك‬ ‫لەگەرەكەكانی ناوشاری سلێمانی‪ ،‬ئێستاش‬ ‫ئەگەر بری����اری تاپۆكردنی هەر ناوچەیەك‬ ‫بدرێت ئەندازیارانی شارەوانی نەخشەی بۆ‬ ‫دادەنێن‪ ،‬كۆمەڵێ����ك ناوچە هەن دەكەونە‬ ‫ناو ماستەر پالنەوە"‪.‬‬ ‫ل����ە ئەگەری تاپۆكردنی خانوی بێ‌ تاپۆ‬ ‫لەالیەن حكومەتەوە‪ ،‬چانسی ئەو خانوانە‬ ‫زیاتر دەبێت كە هەرچەندە هیچ تاپۆیەكی‬ ‫فەرمیی����ان نیە‪ ،‬بەاڵم لەالیەن ش����ارەوانی‬ ‫س����لێمانیەوە فۆرمیان ب����ۆ پركراوەتەوە‌و‬ ‫كەوتونەتە دەوروبەری ناوشاری سلێمانی‪،‬‬ ‫پێش����تریش ئەو خانوانەی ب����ۆ ئاوارەكان‬

‫دروستكرابون تەنها فۆرمێكیان هەبو نەك‬ ‫تاپۆ‪ ،‬كەچی ئێس����تا هەریەك لەو خانوانە‬ ‫تاپۆی خۆیان هەی����ە‌و خانوی وای تێدایە‬ ‫چەندین جار كرین‌و فرۆشتنی پێوەكراوە‪.‬‬ ‫لەكری����ن‌و فرۆش����تنی زەوی‌و خان����ودا‪،‬‬ ‫هه‌میشه‌ كریار سێ‌ پرسیار دەكات‪ :‬یەكەم‪،‬‬ ‫ئایا تاپۆی هەی����ە؟ دوەم‪ ،‬فۆرمی هەیە؟‬ ‫س����ێیەم‪ ،‬بێ‌ تاپۆ‌و زیاده‌ڕۆییە؟ بەش����ێك‬ ‫پێیان وایە هەمیشە لەكاتی نزیكبونەوەی‬ ‫هەڵبژاردنەكان حكومەت بۆ كۆكردنەوەی‬ ‫دەنگ ئەم هەنگاوانە دەگرێتەبەر‌و بەفیلمە‬ ‫دوبارەكە ناوی دەهێنن‪.‬‬ ‫د‪ .‬موحەم����ەد رەئ����وف‪ ،‬ئابورین����اس‌و‬ ‫مامۆس����تای زانكۆ بە ئاوێنەی وت "كاتی‬ ‫باڵوبونەوەی دەنگ����ۆی تاپۆكردنی خانوی‬ ‫بێ تاپۆ‪ ،‬نزیكی هەڵبژاردنەكانە‌و گومانی‬ ‫الی خەڵ����ك دروس����تكردوە‪ ،‬حكوم����ەت‌و‬ ‫بەتایبەت حزبە دەسەاڵتدارەكان دەیانەوێت‬ ‫ب����ەم كارەیان دڵی خەڵكی لەخۆیان رازیی‬ ‫بكەن‌و دەنگی زیاتر بەدەستبهێنن"‪.‬‬ ‫ئەگەر ئەو قسەیە راست بێت دەسەاڵت‬ ‫بۆ كۆكردن����ەوەی دەنگ ئه‌م كاره‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫ئه‌وا هانده‌ر ده‌بێ����ت خەڵكانێك بەردەوام‬ ‫بەدوای كرین‌و فرۆش����تنی زەوی‌و خانوی‬ ‫نایاس����اییەوە ب����ن‌‪ ،‬چونك����ە دەزانن زۆر‬ ‫ناخایانێ����ت ب����ازاری كری����ن‌و س����ەودایان‬

‫گەرموگورتر دەبێت‪.‬‬ ‫ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی‪،‬‬ ‫موحەمەد رەس����وڵ موراد بە ئاوێنەی وت‬ ‫" ئەوەن����دەی ئێمە ئاگادار بین لەش����اری‬ ‫سلێمانی زیاتر لە ‪ 23‬هەزار زەوی فۆرمیان‬ ‫هەیە‌و لەناو نەخش����ەی شاری سلێمانیدایە‬ ‫تەنان����ەت پارچ����ە پارچە ك����راون تەنها‬ ‫بریارێكی حكومەتی پێویس����تە بۆ ئەوەی‬ ‫بەس����ەر هاواڵتی����ان دابەش����بكرێن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەداخەوە حكومەتی هەرێم هیچ هەنگاوێكی‬ ‫بۆ نەن����اوە لەكاتێكدا بۆ حكومەت دەبێتە‬ ‫سەرمایە‌و داهاتێكی زۆر باش"‪.‬‬ ‫پێش����ی وای����ە ژمارەیەك مافی����ا كرین‌و‬ ‫فرۆش����تن بەزەوییەكان����ەوە دەك����ەن‌و‬ ‫لەناویاندا كەسانی بەرپرس هەیە‪ ،‬ئەو وتی‬ ‫"بەدڵنیاییەوە مافیای زەویمان هەیە دەچن‬ ‫بەنرخێكی كەم زەوی کشتوکاڵی لەخەڵكە‬ ‫هەژارەك����ە دەك����رن‪ ،‬كە لەراس����تیدا ئەو‬ ‫خەڵكە ه����ەژارە ناتوانێت زەویەكە پارچە‬ ‫پارچە بكات‌و بیانفرۆشێت‪ ،‬مافیاكان دوای‬ ‫ئ����ەوەی دەیكرن دەچن پارچ����ە پارچەی‬ ‫دەكەن‌و ه����ەر پارچەیەك����ی بەپارەیەكی‬ ‫زۆر دەفرۆشن‌و ئەوان ئاگاداری پالنەكانی‬ ‫حكومەتن بۆ كڕینی ش����وێنی زەوییەكان‪،‬‬ ‫ئەو مافیایانە هەندێكیان خۆیان بەرپرسن‬ ‫هەندێكیان بەرپرسیان لە پشتەوەیە"‪.‬‬

‫مافیای زەویمان‬ ‫هەیە‪ ،‬كه‌ دەچن‬ ‫بەنرخێكی كەم زەوی‬ ‫کشتوکاڵی لەخەڵكە‬ ‫هەژارەكە دەكرن‌و‬ ‫پارچە پارچەی‬ ‫دەكەن‌و بەپارەیەكی‬ ‫زۆر دەیفرۆشن‌و‬ ‫ئاگاداری پالنەكانی‬ ‫حكومەتن بۆ كرینی‬ ‫شوێنی زەوییەكان‬

‫‪8‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )610‬سێشه‌ممه ‪2018/1/23‬‬

‫پاسەوانەکەی زانکۆی سلێمانی بە‌ده‌سته‌سڕه‌كه‌ی‌ خۆی‌ خنكاند‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫به‌ره‌به‌یانی رۆژی‌ دو شه‌ممه‌ رێكه‌وتی‌‬ ‫‪ 1/15‬پیاوێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 53‬ساڵ‬ ‫به‌ناوی‌ مه‌هدی‌ عه‌لی‌ له‌شوێنی‌‬ ‫كاره‌كه‌ی‌ له‌زانكۆی‌ سلێمانی‌‬ ‫ده‌سه‌سڕه‌كه‌ی‌ ده‌كاته‌ ملی‌‌و خۆی‌‬ ‫ده‌خنكێنێت‪.‬‬ ‫ئه‌بوبه‌ك���ر عه‌ل���ی‌ ب���رای‌ مه‌ه���د ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌باره‌ی‌ خۆكوش���تنی‌ براكه‌یه‌وه‌ وتی‌‬ ‫"دره‌نگانێكی‌ ش���ه‌و ته‌له‌فونم بۆ كرد‪.‬‬ ‫هه‌واڵم پرسی‌ وتم چۆنیت‪ ،‬له‌كوێیت؟‬ ‫وتی‌ له‌ده‌وام���م خه‌ریكی‌ نوێژ كردنم‪،‬‬ ‫دوای���ی ده‌چم بۆالی‌ هاوڕێكانی‌ دیكه‌م‬ ‫كه‌ پێكه‌وه‌ پاس���ه‌وانین به‌شه‌و له‌ناو‬ ‫زانك���ۆ‪ .‬ب���ۆ به‌یانیه‌ك���ه‌ی‌ یه‌كێ���ك‬ ‫له‌هاوڕێكان���ی‌ ته‌له‌فونی‌ بۆ كردم وتی‌‬ ‫ت���ۆ برای‌ مه‌هدیت؟ وت���م به‌ڵی‌‪ .‬وتی‌‬ ‫ده‌توانیت بێیت بۆ پزیشكی‌ دادوه‌ری‌‪..‬‬ ‫مه‌هدی‌ خۆی‌ خنكاندوه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ " كاتێك گه‌یشتمه‌ به‌رده‌م‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ی‌ فریاكه‌وت���ن یه‌كێ���ك‬ ‫له‌هاوڕێكانی‌ پێ���ی راگه‌یاندم مه‌هدی‌‬ ‫بە‌ده‌سه‌س���ڕه‌كه‌ی‌ خ���ۆی‌ خنكاندوه‌‪،‬‬ ‫له‌مل���ی‌ ئااڵندوه‌و خۆی‌ هه‌ڵواس���یوه‌و‬ ‫ی دڵنیابم‬ ‫خن���كاوه‌‪ .‬به‌اڵم من بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫چوم���ه‌ ژوره‌وه‌ بۆالی‌ پزیش���كه‌كان‌و‬ ‫س���ه‌یری‌ جه‌س���ته‌ی‌ مه‌هدی���م كرد‪.‬‬ ‫ته‌نها خه‌تێكی‌ س���ورنه‌بێت به‌ملیه‌وه‌‪،‬‬ ‫جه‌سته‌ی هیچ جێگه‌یه‌كی‌ دیكه‌ی‌ پێوه‌‬

‫نه‌بو‪ ،‬ئه‌ویش به‌هۆی‌ ده‌سه‌سڕه‌كه‌وه‌بوه‌‬ ‫كه‌ له‌ملی‌ ئااڵندوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌بوبه‌كر سه‌باره‌ت بە‌دۆخی براكه‌ی‬ ‫وتی "ماوه‌ی‌ دو مانگێك ده‌بو مه‌هدی‌‬ ‫توشی‌ نه‌خۆشی‌ ده‌رونی‌ ببو‪ .‬زۆر جار‬ ‫بردومانه‌ بۆ الی پزیش���ك‪ .‬به‌رده‌وام‬ ‫له‌ماڵه‌وه‌ س���ه‌رم لێده‌دا‌و بە‌ته‌له‌فون‬ ‫قسه‌م له‌گه‌ڵ ده‌كرد‪ .‬قه‌ت له‌وباوه‌ڕه‌دا‬ ‫نه‌ب���وم براك���ه‌ی‌ خ���ۆی‌ بخنكێنێت‪.‬‬ ‫چه‌ند جارێك داوام لێكرد له‌كاره‌كه‌ی‬ ‫مۆڵه‌ت���ی بۆ وه‌ربگ���رم‪ ،‬به‌اڵم مه‌هدی‌‬ ‫رازی نه‌ده‌بو‪ ،‬هه‌ر دەیوت زۆر باش���م‪،‬‬ ‫هیچم نیه‌و مۆڵه‌تم ناوێت"‪.‬‬ ‫محه‌مه‌دی كوڕه‌گه‌وره‌ی‌ مه‌هدی‌ وتی‌‬ ‫"باوكم ب���ه‌رده‌وام بێتاقه‌ت بو‪ ،‬ماوه‌ی‌‬ ‫چه‌ند رۆژێ���ك ده‌بو به‌ش���ه‌و خه‌وی‌‬ ‫نه‌بو‪ .‬بردمان بۆ الی پزیشك‪ ،‬پزیشك‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ بۆ نوس���یبو تا شه‌وانه‌‬ ‫بخه‌وێت‪ .‬ورده‌ ورده‌ به‌ره‌و باش���بون‬ ‫ده‌ڕۆش���ت‪ .‬له‌ماڵ���ه‌وه‌ چاودێریم���ان‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬كێشه‌ی‌ كه‌م خه‌وی‌ نه‌مابو"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ وت "ئه‌و ئێواره‌یه‌ پێش‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بچێته‌ سه‌ر كاره‌كه‌ی‌‪ ،‬له‌ماڵه‌وه‌‬ ‫قس���ه‌مان ده‌كرد‪ .‬وت���م له‌گه‌ڵت دێم‬ ‫بۆ س���ه‌ر كاره‌كه‌ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌و ره‌تی‌‬ ‫كرده‌وه‌‪ ،‬رۆش���ت‌و وتی‌ كه‌سم ناوێت‬ ‫زۆر باشم"‪.‬‬ ‫محه‌م���ه‌د وتیش���ی‌ "بیس���ت‌و پێنج‬ ‫رۆژ پێ���ش روداوه‌ك���ه‌‪ ،‬وت���ی‌ كوڕم‬ ‫موچه‌ك���ه‌ هاتوه‌ بابچی���ن وه‌ریگرین‪.‬‬ ‫پێكه‌وه‌بوی���ن موچه‌ك���ه‌ی‌ وه‌رگرت‪.‬‬

‫له‌بازاڕ شتمان ده‌كڕی‌‪ ،‬له‌خۆوه‌ باسی‌‬ ‫مردنی‌ بۆ ده‌كردم‪ .‬ده‌یوت كوڕم ئه‌م ‌ه‬ ‫دنیایه‌ ئیتر ئێس���تا بێت یان به‌یانی‌‪،‬‬ ‫ده‌بێت بش���مرین! م���ن نه‌مزانی‌ ئه‌م‬ ‫قس���انه‌ بۆچ���ی‌ ده‌كات! هیچ كاتێك‬ ‫باسی‌ خۆكوش���تنی‌ نه‌كردوه‌‌و هه‌وڵی‬ ‫خۆكوشتنی نه‌داوه‌"‪.‬‬ ‫هاوڕێیه‌ك���ی‌ مه‌ه���دی‌ له‌زانك���ۆ كه‌‬ ‫شێوازی‌ خۆكوش���تنی‌ مه‌هدی‌ بینوه‌‌و‬ ‫نه‌یویست ناوی‌ ئاش���كرابكرێت‪ ،‬وتی‌‬ ‫"له‌بینای‌ به‌ش���ی‌ كیمیا‪ ،‬مه‌هدی‌ ملی‌‬ ‫كردبو به‌په‌تێكی‌ قایمدا ده‌سه‌سڕه‌كه‌شی‌‬ ‫كردبوه‌ ملی‪ .‬په‌له‌كانی‌ شۆڕببونه‌وه‌و‬ ‫گیان���ی‌ ده‌رچوبو‪ .‬هێزه‌كانی‌ به‌ش���ی‌‬ ‫نه‌هێش���تنی‌ ت���اوان ئ���اگادار كران‪،‬‬ ‫هات���ن‌و ته‌رمه‌كه‌یان ب���رد‪ .‬پێ‌ ده‌چو‬ ‫چه‌ند كاتژمێرێك شه‌وی‌ مابێت خۆی‌‬ ‫خنكاندبێت"‪.‬‬ ‫كاروان عه‌لی‌ بڕیارده‌ری‌ به‌شی‌ كیمیا‬ ‫له‌زانكۆی‌ س���لێمانی‌ ك���ه‌ له‌نزیكه‌وه‌‬ ‫مه‌هدی‌ ناسیوه‌ وتی‌ "مه‌هدی‌ پاسه‌وانی‌‬ ‫به‌شی‌ كیمیا بو‪ .‬ئه‌و ئێواره‌یه‌ هات بۆ‬ ‫الی‌ س���ه‌رۆكی‌ به‌شی‌ كیمیا‪ ،‬چاوه‌ڕێی‌‬ ‫كرد تا كلیل���ی‌ ئه‌و ژوره‌ وه‌رگرێت كه‌‬ ‫كێلونه‌كه‌یمان گۆڕی بو‪ .‬زۆر ئاس���ایی‌‬ ‫قس���ه‌ی‌ ده‌كرد‪ .‬پێمان وت ده‌رگاكان‬ ‫باش دابخه‌‪ .‬پێیوتین خه‌متان نه‌بێت‪.‬‬ ‫مه‌ه���دی‌ ب���ه‌س به‌ش���ه‌وان ده‌وامی‌‬ ‫ده‌كرد"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌به‌ش���ی‌ كیمیای زانكۆی‌‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬وه‌ك وه‌فای���ه‌ك ب���ۆ ئه‌و‬

‫خه‌تاب له‌ژور ‌ی نوستنه‌كه‌یدا‬ ‫به‌پشتوێنه‌كه‌ی‌ خۆی‌ خنكاند‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫ی‬ ‫خه‌تاب ئه‌بوبه‌كر ده‌چێته‌ ژور ‌‬ ‫ی‬ ‫نوستنه‌كه‌ی‌‪ ،‬پشتوێنه‌كه‌ی‌ له‌پشت ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كاته‌و‌ه ده‌ئاڵێنێت ‌ه ملی‌و خۆ ‌‬ ‫ی سه‌قفی‌ ژوره‌كه‌یدا‬ ‫به‌شیش ‌‬ ‫هه‌ڵده‌واسێت‪.‬‬ ‫كه‌سوكاره‌كه‌ی باس له‌و‌ه ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌رگی كارزانی‌ كوڕ ‌‬ ‫خه‌تاب له‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ده‌ریاچ���ه‌ی‌ دوكاندا‪ ،‬باری‌ ده‌رون ‌‬ ‫تكێده‌چێ���ت‪ .‬ب���ه‌رده‌وام بیر له‌گیان‬ ‫ی ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ده‌س���تدانی‌ كوڕه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫چه‌ندی���ن ج���ار له‌الیه‌ن ب���راو كوڕو‬ ‫برازاكانیه‌و‌ه دڵنه‌وای���ی‌ ده‌درێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم ئه‌و نه‌یتوانیوه‌ مه‌رگی‌ كوڕه‌کە‌ ‌‬ ‫له‌بیر بكات‪.‬‬ ‫ی خه‌تاب ئه‌بوبكر ك ‌ه‬ ‫مه‌ال عه‌لی‌ برا ‌‬ ‫له‌پرس���ه‌ی‌ براكه‌یدا به‌پێو‌ه وه‌ستابو‬ ‫ی‬ ‫به‌خێرهاتن���ی‌ ئ���ه‌و هاواڵتیان���ه‌ ‌‬ ‫ده‌كرد بۆ سه‌ره‌خۆش���ی هاتبون‪ ،‬بۆ‬ ‫ئاوێن��� ‌ه دواو وتی‌ "به‌یان���ی‌ بو‪ ،‬من‬ ‫له‌ماڵی‌ خۆمان دانیشتبوم‪ .‬برازاكه‌م‬ ‫ته‌له‌فون���ی بۆ ك���ردم داوای لێكردم‬ ‫به‌په‌ل ‌ه بگه‌مه‌ ماڵ���ی‌ خه‌تابی‌ برام‪.‬‬ ‫كاتێك م���ن گه‌ش���تم‪ ،‬ته‌رمه‌كه‌یان‬ ‫ی‬ ‫له‌شیشی‌ سه‌قفه‌ك ‌ه كردبوه‌و رەوانه‌ ‌‬ ‫پزیشكی‌ دادوه‌ری‌ كرابو"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "خه‌تاب ئه‌و ش���ه‌وه‌ بۆ‬ ‫خه‌وت���ن ده‌چێت���ه‌ ژوره‌ك���ه‌ی‌‪ ،‬ت���ا‬ ‫به‌یانی‌ خێزانه‌كه‌ی‌ ئ���اگاداری نابن‪.‬‬ ‫س���ه‌رله‌به‌یانی هه‌ر چاوه‌ڕێی ده‌كه‌ن‬ ‫بێت نانی به‌یانی بخوات‪ ،‬دیار نابێت‪.‬‬ ‫بانگ���ی ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬وه‌اڵم نادات���ه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ده‌كه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫كاتێك ده‌رگای ژوره‌كه‌ ‌‬ ‫سه‌یرده‌كه‌ن بە‌پش���تێنه‌كه‌ی‌ خۆی‌‪،‬‬ ‫به‌شیش���ی‌ س���ەقفی‌ ژوره‌كه‌ی���دا‬ ‫ی‬ ‫خ���ۆی‌ هه‌ڵواس���یوه‌‪ .‬ده‌س���ته‌كان ‌‬ ‫شۆڕبونه‌ته‌وه‌‪ ،‬قاچه‌كانی‌ بۆ خواره‌و‌ه‬ ‫چه‌ماونه‌ته‌وه‌‪ ،‬مل���ی‌ به‌الدا كه‌وتوه‌‌و‬ ‫چاوه‌كانی‌ زه‌قبون‪ .‬هه‌ناس���ه‌ نادات‌و‬ ‫جه‌سته‌ی‌ ساردبۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ باس���كرد "ل���ه‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌تاب له‌پزیش���كی‌ دادوه‌ر ‌‬ ‫مردن ‌‬ ‫ی شین بۆته‌وه‌‌و‬ ‫ته‌رمه‌كه‌ی بینیوه‌‪ ،‬مل ‌‬ ‫بریندار بوه‌‪ .‬وادی���اره‌ چه‌ند جارێك‬ ‫له‌كات���ی‌ خۆخنكاندنی���دا هه‌وڵیداو‌ه‬ ‫پاش���گه‌زببێته‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم نه‌یتوانیو‌ه‬ ‫ژیان���ی‌ رزگار ب���كات‪ .‬ئ���ه‌وه‌ یه‌كه‌م‬ ‫ی هه‌وڵی خۆكوش���تن بدات‪.‬‬ ‫جاریه‌ت ‌‬ ‫ی باس‬ ‫ی وه‌ها ‌‬ ‫هی���چ كاتێك ش���تێك ‌‬

‫به‌داخه‌و‌ه به‌ب ‌ێ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ وه‌سیه‌تێك‬ ‫بكات زۆر به‌بێده‌نگ ‌ی‬ ‫له‌ژوره‌كه‌یدا خۆ ‌ی‬ ‫خنكان‬

‫ی لێنه‌كردۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫نه‌كردوه‌‌و بیرش ‌‬ ‫ی ده‌ڵێت "خه‌تاب برا گه‌وره‌م‬ ‫مه‌ال عه‌ل ‌‬ ‫بو‪ ،‬كه‌س���ێكی‌ زۆر له‌سه‌رخۆبو‪ .‬زۆر‬ ‫ی ده‌كرد‪ .‬وه‌ك‬ ‫كات سوڵحی‌ عه‌شایه‌ر ‌‬ ‫ریش س���پی‌ خێزانه‌كه‌مان سه‌یرمان‬ ‫ی زۆر كۆمه‌اڵیه‌تی‌ بو‪،‬‬ ‫ده‌كرد‪ .‬كه‌سێك ‌‬ ‫ی ده‌كردو‬ ‫ی باش���ه‌ ‌‬ ‫زۆر ئاره‌زوی‌ كار ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ده‌م خزمانه‌وه‌ ده‌چو‪ .‬زۆر گرنگی ‌‬ ‫بە‌سه‌ردان‌و خزمایه‌تی‌ ده‌دا"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌ڵێت "چوار س���اڵ پێش‬ ‫ی‬ ‫ئێس���تا كوڕێكی‌ ته‌مه‌ن نۆزده‌ ساڵ ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫به‌ن���اوی‌ كارزان له‌گ���ه‌ڵ برایه‌ك ‌‬ ‫پێك���ه‌وه‌ منداڵ���ی‌ دوان���ه‌ی‌ خه‌تاب‬ ‫ده‌بن‪ ،‬ده‌چن بۆ س���ه‌یران بۆ هاوین ‌ه‬ ‫ه���ه‌واری‌ دوكان‪ .‬له‌كاتی مه‌له‌كردندا‬ ‫براك���ه‌ی خه‌ریك ده‌بێ���ت بخنكێت‪،‬‬ ‫كارزان هه‌وڵ ده‌دا له‌خنكان رزگاری‬ ‫ی‬ ‫بكات‪ .‬س���ه‌ره‌نجام براك���ه‌ی‌ رزگار ‌‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم كارزان له‌ئاوه‌كه‌دا گیان‬ ‫ی‬ ‫له‌ده‌ست ده‌دات‪ .‬له‌و كاته‌وه‌ خه‌تاب ‌‬ ‫برام ژیانی‌ ده‌گۆڕێ���ت‪ .‬زۆر خه‌فه‌ت‬ ‫ی كوڕه‌ك���ه‌ی‌ ده‌خوات‪ ،‬رۆژ‬ ‫به‌مه‌رگ��� ‌‬ ‫ی خراپتر ده‌بێت‪.‬‬ ‫بە‌رۆژ ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌ندی���ن جار س���ه‌ردانی‌ پزیش���ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌رونیم���ان پێكردو‌ه به‌اڵم س���ود ‌‬ ‫نه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫ی به‌و‌ه كرد چه‌ند رۆژێك‬ ‫ئاماژه‌ش��� ‌‬

‫ی براكه‌ی‌ خۆی‌ بكوژێت‪،‬‬ ‫پێش ئه‌وه‌ ‌‬ ‫چاویان به‌یه‌ك كه‌وتوه‌‪ .‬ئه‌و به‌رده‌وام‬ ‫له‌ژوره‌كه‌یدابوه‌و زۆر به‌كه‌می‌ هاتۆت ‌ه‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪" .‬زۆر كات���ی‌ دیكه‌ش هه‌واڵم‬ ‫ده‌پرس���ی‌‌و ده‌هات���م ب���ۆالی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ���ه‌و له‌ژوره‌كه‌ نه‌ئه‌هات���ه‌ ده‌ره‌وه‌‌و‬ ‫ئاماده‌نه‌بو كه‌س ببینێت‪ .‬به‌داخه‌و‌ه‬ ‫ی وه‌س���یه‌تێك بكات‪،‬‬ ‫به‌ب���ێ‌ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫زۆر به‌بێده‌نگ���ی‌ له‌ژوره‌كه‌ی���دا خۆ ‌‬ ‫خنكاند"‪.‬‬ ‫ی خه‌تاب ك ‌ه‬ ‫یه‌كێ���ك له‌خزمه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌یویست ناوی‌ ئاش���كرابكرێت وت ‌‬ ‫ی‬ ‫"ماوه‌ی‌ چه‌ن���د مانگێگ ده‌بێت بار ‌‬ ‫ده‌رونی‌ ته‌واو تێكچبو‪ ،‬وه‌ك پێویست‬ ‫ی‬ ‫قسه‌ی‌ نه‌ده‌كرد‪ .‬كاتێكیش قسه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ده‌ك���رد‪ .‬زۆر كات‬ ‫ده‌ك���رد‪ ،‬تێكه‌ڵ ‌‬ ‫ێ‬ ‫ده‌چ���وه‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬نه‌یده‌زانی‌ بۆكو ‌‬ ‫ده‌چێ���ت‪ .‬هه‌ر ده‌ڕۆش���ت‌و ده‌هات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫زۆركات له‌س���ه‌ر ئه‌و شه‌قامه‌ی‌ ماڵ ‌‬ ‫خۆیان ده‌بینرا‪ ،‬ده‌هات‌و ده‌ڕۆشت"‪.‬‬ ‫ی خه‌تاب چه‌ند‬ ‫ی ماڵ ‌‬ ‫دراوس���ێیه‌ك ‌‬ ‫مه‌ترێ���ك ماڵه‌كانی���ان له‌یه‌ك���ه‌وه‌‬ ‫ی‬ ‫دوره‌‪ ،‬وتی "له‌وه‌ته‌ی‌ كارزانی‌ كوڕ ‌‬ ‫خنكاوه‌‪ ،‬زۆربه‌ی‌ به‌یانیه‌كان خه‌تاب‬ ‫به‌پێ‌ چۆت ‌ه گۆڕس���تانی‌ س���اباڵخ بۆ‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ر گۆڕی‌ كارزانی‌ كوڕی‌‪ .‬ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫چوار س���اڵه‌ به‌رده‌وام ئه‌و‌ه پیشه‌ ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫رۆژان���ه‌ی‌ بوه‌‪ ،‬س���ه‌رماو گه‌رما ‌‬ ‫نه‌بوه‌‪ .‬هه‌ر كاتێكی���ش پێیان وتو‌ه‬ ‫ی ده‌چێت‪ ،‬له‌وه‌اڵم���دا خه‌تاب‬ ‫بۆچ��� ‌‬ ‫ی ده‌كات‪.‬‬ ‫وتویه‌تی‌ بیری‌ كارزانی‌ كوڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر خۆشده‌ویست‪ ،‬له‌دڵ ‌‬ ‫كوڕه‌كه‌ ‌‬ ‫ێ كارزان‬ ‫ده‌رنه‌ده‌چ���و‪ .‬ئه‌یوت به‌ب��� ‌‬ ‫ی بكه‌م! ئ���ه‌و له‌م ژیانه‌دا‬ ‫نازانم چ ‌‬ ‫باشترین كوڕ بو بۆ من"‪.‬‬ ‫له‌مباره‌ی���ه‌وه‌ نه‌قیب س���ه‌ركه‌وت‬ ‫ی‬ ‫ی پۆلیسی‌ پارێزگا ‌‬ ‫ئه‌حمه‌د وته‌بێژ ‌‬ ‫س���لێمانی‌ بۆ ئاوێنه‌ وت���ی‌ "كاتژمێر‬ ‫‪9:00‬ی به‌یانی‌ رۆژی‌ س���ێ‌ ش���ه‌مم ‌ه‬ ‫ی‬ ‫‪ 2018/1/16‬ئاگادار كراین له‌هه‌بون ‌‬ ‫حاڵه‌تێك���ی‌ خۆكوش���تن له‌ماڵێكدا‬ ‫ی سلێمانی‌‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڕه‌كی‌ قاالوای‌ ش���ار ‌‬ ‫كه‌س���ێك له‌رێگ���ه‌ی‌ خۆهه‌ڵواس���ین‬ ‫ی‬ ‫به‌س���ه‌قفی‌ خانوه‌كه‌ی���دا خ���ۆ ‌‬ ‫كوشتوه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌و كه‌سه‌ی‌ خۆی‌ كوشتو‌ه‬ ‫ی ‪63‬‬ ‫ی خه‌تاب ئه‌بوبەكره‌و ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ناو ‌‬ ‫ی فه‌رمانبه‌ری‌ خانه‌شین‬ ‫ساڵه‌‪ .‬پیشه‌ ‌‬ ‫ی هه‌بو‌ه له‌ته‌نیش���ت‬ ‫ب���وه‌‪ .‬دوكانێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌گه‌ڵ كوڕه‌ك���ه‌ی‌ كار ‌‬ ‫ماڵه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫كردوه‌"‪.‬‬

‫چه‌ن���د س���اڵه‌ كاركردن���ی‌ له‌زانكۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬س���ه‌رجه‌م مامۆس���تاو‬ ‫خوێندكاره‌كان به‌به‌شداری‌ كه‌سوكاری‌‬ ‫مه‌هدی‌‪ ،‬ماته‌مینیمان بۆ راگه‌یاندوه‌‌و‬ ‫سه‌رخۆش���یمان له‌خانه‌واده‌ك���ه‌ی‌‬ ‫كردوه‌"‪.‬‬ ‫نه‌وزاد جه‌الل دوكانی‌ مریشك فرۆشی‌‬ ‫هه‌ی���ه‌ له‌نزیك ماڵی‌ مه‌ه���دی‌‌و رۆژانه‌‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ كاته‌كان مه‌هدی‌ س���ه‌ردانی‌‬ ‫كردوه‌ پێكه‌وه‌ رۆژانه‌ قسه‌یان كردوه‌‬ ‫وتی‌ "مه‌هدی‌ كه‌س���ێكی‌ له‌سه‌رخۆبو‬ ‫زۆربه‌ی‌ كات���ه‌كان به‌تایبه‌ت به‌یانیان‬ ‫ده‌چ���و ب���ۆ مزگ���ه‌وت‪ .‬زۆر كاتیش‬ ‫پێكه‌وه‌ نوێژمان ده‌كرد‪ .‬زۆر موسڵمان‬ ‫بو‪ ،‬زۆركات قس���ه‌ی‌ بۆ ده‌كردم باسی‌‬ ‫ئه‌م دنیایه‌ی‌ ده‌ك���رد‌و ده‌یوت ده‌بێت‬ ‫په‌ڕۆش���ی‌ خۆمان بین‪ ،‬ژی���ان چه‌ند‬ ‫رۆژێكه‌‌و ده‌بڕێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫حسه‌ین محه‌مه‌د كه‌ هاوڕێی نزیكی‌‬ ‫مهدیه‌‌و ماوه‌ی‌ س���یانزه‌ س���اڵه‌ یه‌كتر‬ ‫ی ده‌كات‌و ده‌ڵێت‬ ‫ده‌ناسن‪ ،‬باسی‌ مه‌هد ‌‬ ‫"چه‌ن���د مانگێك ده‌ب���و بێتاقه‌ت بو‪،‬‬ ‫هیچیشی‌ باس نه‌ده‌كرد‪ .‬كه‌سێكی‌ زۆر‬ ‫بێده‌نگ بو‪ ،‬چه‌ند جارێك لێمده‌پرسی‌‬ ‫بۆچ���ی‌ بێتاقه‌تی‌‪ ،‬له‌وه‌اڵم���دا ئه‌یوت‬ ‫نه‌خۆشم‪ ،‬نازانم چیمه‌!"‪.‬‬ ‫حسه‌ین وتی "مه‌هدی‌ قه‌رزاری‌ كه‌س‬ ‫نه‌ب���و‪ ،‬ژیانی‌ رۆژان���ه‌ی‌ زۆرباش بو‪،‬‬ ‫خاوه‌نی‌ خانوی‌ خۆی‌ بو‪ .‬خانوه‌كه‌ی‌‬ ‫دو قات ب���و‪ ،‬قاتی‌ س���ه‌ره‌وه‌ی‌ دابو‬ ‫بەك���رێ‌‪ .‬له‌زانك���ۆش پاس���ه‌وان بو‪،‬‬

‫كێش���ه‌ی‌ دارایی‌ نه‌بو‪ .‬رۆژێك له‌ڕۆژان‬ ‫ی قه‌رزاری‌ نه‌كردوه‌‪ .‬تا ئێس���تا‬ ‫باس��� ‌‬ ‫كه‌س���م نه‌بینه‌وه‌ بێ���ت‌و بڵێت پاره‌ی‌‬ ‫الیه‌"‪.‬‬ ‫وه‌ستا راستی‌ دوكانی‌ نانه‌وای‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌نزی���ك ماڵی‌ مه‌ه���دی‌‪ ،‬رۆژانه‌ نانی‬ ‫ال كڕی���وه‌‌و له‌نزیك���ه‌وه‌ ده‌یناس���ێت‪،‬‬ ‫وتی‌ "زۆرب���ه‌ی‌ كاته‌كان ده‌هات بۆنان‬ ‫كڕی���ن پیاوێك���ی‌ زۆر س���ۆعبه‌تچی‌‌و‬ ‫قسه‌ خۆش���بو‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ من بزانم هیچ‬ ‫كێشه‌یه‌كی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و دارایی‌ نه‌بو‪.‬‬ ‫نازانم بۆچی‌ له‌پڕ خۆی‌ كوشت!"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "قه‌ت ل���ه‌و باوه‌ڕه‌دانه‌بوم‬ ‫كارێك���ی‌ وه‌ه���ا بكات‪ .‬زۆرب���ه‌ی‌ رۆژ‬ ‫به‌پاس هاتوچۆی‌ ده‌ك���رد‪ .‬رۆژ نه‌بو‬ ‫نه‌یه‌ت‌و سه‌رێك نه‌دات‪ .‬بە‌مردنه‌كه‌ی‌‬ ‫توشی‌ شۆك بوم"‪.‬‬ ‫نه‌قیب سه‌ركه‌وت ئه‌حمه‌د وته‌بیژی‌‬ ‫پۆلیسی‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند "ڕۆژی‌ دو شه‌ممه‌ ‪2018/1/15‬‬ ‫پیاوێكی‌ ته‌م���ه‌ن ‪ 53‬س���اڵ به‌ناوی‌‬ ‫مه‌هدی‌ عه‌لی‌‪ ،‬پیش���ه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ری‌‬ ‫مه‌ده‌نی���ه‌ له‌زانك���ۆی‌ س���لێمانی‌‪،‬‬ ‫خێزان���داره‌و خاوه‌ن���ی‌ س���ێ‌ منداڵه‌‬ ‫له‌جێگه‌ی‌ كاره‌كه‌یدا به‌ده‌سه‌سڕه‌كه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ خنكاندوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ " لێكۆلینه‌وه‌ له‌ڕوداوه‌كه‌‬ ‫به‌رده‌وام���ه‌و وته‌ی‌ كه‌س���وكاره‌كه‌ی‌‬ ‫وه‌رگیراوه‌ نه‌خۆش���ی‌ ده‌رونی‌ هه‌بوه‌‬ ‫گومانیان له‌كه‌س نی���ه‌ روداوه‌كه‌ خۆ‬ ‫كوژیه‌"‪.‬‬

‫باوكم به‌رده‌وام‬ ‫بێتاقه‌ت بو‪،‬‬ ‫ماوه‌یەک‌بو به‌شه‌و‬ ‫خه‌وی‌ نه‌بو بردمان‬ ‫بۆ الی پزیشك‬ ‫پزیشك چاره‌سه‌ر ‌ی‬ ‫بۆ نوسیبو تا شه‌وان ‌ه‬ ‫بخه‌وێت‪ .‬ورد‌ه‬ ‫ورده‌ به‌ره‌و باشبون‬ ‫ده‌ڕۆشت‪ .‬له‌ماڵه‌و‌ه‬ ‫چاودێریمان ده‌كرد‬ ‫كێشه‌ی‌ كه‌م خه‌و ‌ی‬ ‫نه‌مابو‬

‫له‌دوا ‌ی ‪ 30‬ساڵ پێشمه‌رگایه‌تی‬ ‫له‌به‌ر نه‌بونی‌ خۆ ‌ی ده‌كوژێت‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫ئیسماعیل له‌دوای‌ وه‌رگرتن ‌ی موچه‌كه‌ ‌ی‬ ‫ده‌چێته‌ الی‌ خاوه‌ن قه‌رزه‌كانی‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫بڕه‌ پاره‌یه‌ی‌ وه‌ریگرتوه‌ دایداته‌و‌ه‬ ‫به‌قه‌رزدا‌و ته‌نها پێنج سه‌د دینار‬ ‫له‌گیرفانیدا ده‌مێنێته‌وه‌‪ .‬ئه‌ویش ده‌دات‬ ‫بە‌په‌تێك‌و له‌باخچه‌كه‌ی‌ به‌رامبه‌ر ماڵ ‌ی‬ ‫خۆیان له‌شاروچكه‌ ‌ی چه‌مچه‌ماڵ‪ ،‬خۆ ‌ی‬ ‫پێده‌خنكێنێت‪.‬‬ ‫ل���ه‌دوای‌ چه‌ند كاتژمێرێك ژن‌و منداڵ ‌ی‬ ‫ئ���ه‌و گه‌ڕه‌ك��� ‌ه ده‌بین���ن پیاوێ���ك مل ‌ی‬ ‫به‌په‌تێكه‌وه‌ی ‌ه به‌یه‌كێك له‌داره‌كان ‌ی ئه‌و‬ ‫باخچه‌یه‌دا ش���ۆڕبۆته‌وه‌‌و ناجوڵێت‪ .‬لێ ‌ی‬ ‫كۆده‌بن���ه‌وه‌‌و خه‌ب���ه‌ری‌ پۆلیس ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫پاشان هێزه‌كانی‌ نه‌هێشتنی‌ تاوان دێن‌و‬ ‫ته‌رمه‌ك���ه‌ی‌ به‌ئۆتۆمبیل���ی‌ فریاكه‌وتن‬ ‫ره‌وان���ه‌ی‌ نه‌خۆش���خانه‌ی‌ فریاكه‌وت��� ‌ی‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫هه‌ر ئه‌وكات پش���كنینی‌ ب���ۆ ئه‌نجام‬ ‫ده‌درێ���ت‪ ،‬پزیش���که‌كان دڵنیاده‌بنه‌و‌ه‬ ‫له‌ژیان���دا نه‌ماوه‌‪ .‬ته‌رمه‌ك���ه‌ی‌ رەوانه‌ ‌ی‬ ‫پزیش���كی‌ دادوه‌ری‌ ده‌كرێ���ت له‌ڕێگه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌و ژمار‌ه ته‌له‌فونه‌ ‌ی له‌سه‌ر پارچه‌یه‌ك‬ ‫وه‌رەقه‌ نوس���یویه‌تی‌‌و له‌گیرفانی‌ ناوه‌‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندی بە‌كوڕ‌ه گه‌وره‌كه‌یه‌وه‌ ده‌كه‌ن‌و‬ ‫پێی‌ راده‌گه‌یه‌نن كه‌سێك به‌م ناونیشان ‌ه‬ ‫له‌پزیشكی‌ دادوه‌ری ‌ه سه‌ردان ‌ی بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئیس���ماعیل ره‌م���ه‌زان ته‌مه‌ن���ی ‪48‬‬ ‫س���اڵه‌‪ ،‬خێزان���داره‌‪ ،‬خاوه‌ن���ی ش���ه‌ش‬ ‫منداڵه‌‌و پیشمه‌رگه‌ی ‌ه له‌لیوای‌ پاراستن ‌ی‬ ‫سلێمانی‌‪.‬‬ ‫عه‌مید عادل ساڵح به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی پۆلیس ‌ی‬ ‫قه‌زای‌ چه‌مچه‌مال له‌وباره‌یه‌و‌ه رایگه‌یاند‬ ‫"نیوه‌ڕۆی‌ رۆژی‌ چوار شه‌مم ‌ه ‪2018/1/17‬‬ ‫هێزه‌كان ‌ی پۆلیسی‌ نه‌هێشتی‌ تاوان ئاگادار‬ ‫كران له‌بونی‌ ته‌رمێك له‌باخێكدا له‌دوا ‌ی‬ ‫گه‌ش���تنی‌ هێزه‌كانمان ته‌رمه‌ك ‌ه ره‌وانه‌ ‌ی‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ی‌ فریاكه‌وتنی‌ چه‌مچه‌ماڵ‬ ‫كراوه‌ روداوه‌كه‌ خۆكوژی‌ بوه‌"‪.‬‬ ‫سه‌فه‌ر ره‌مه‌زان برای‌ ئیسماعیل ئه‌و‌ه‬ ‫باس ده‌كات براك���ه‌ی‌ به‌هۆ ‌ی هه‌ژاریه‌و‌ه‬ ‫خۆی‌ كوشتوه‌‪ .‬ئیسماعیل چه‌ند ساڵێك‬ ‫بڕ‌ه پاره‌یه‌كی‌ البوه‌‪ ،‬مانگان ‌ه موچه‌كه‌ ‌ی‬ ‫وه‌رگرتوه‌‌و داویه‌ته‌وه‌ به‌قه‌رز‪.‬‬ ‫به‌وت���ه‌ی‌ خێزانه‌ك���ه‌ی‌‪ ،‬ئ���ه‌و رۆژ‌ه‬ ‫منداڵ���ه‌ ناوه‌نجیه‌ك���ه‌ ‌ی به‌باوكی‌ ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌مڕۆ موچه‌كه‌ت وه‌رده‌گریت‪ ،‬ش���تمان‬ ‫بۆ ده‌كڕی���ت؟"‪ .‬ئیس���ماعیلیش كاتێك‬ ‫موچه‌ك���ه‌ی‌ وه‌رده‌رگرێ���ت‌و قه‌رزه‌كان ‌ی‬

‫به‌داخه‌و‌ه ئێستا‬ ‫ده‌زانین بۆچ ‌ی خۆ ‌ی‬ ‫كوشتوه‌! ده‌مانتوان ‌ی‬ ‫قه‌رزه‌كان ‌ی بۆ‬ ‫بده‌ینه‌وه‌‌و سوڵح ‌ی‬ ‫بۆ بكه‌ین‬ ‫لێده‌دات���ه‌وه‌‪ ،‬ته‌نها پێنج س���ه‌د دینار ‌ی‬ ‫پێده‌مێنێ���ت‪ .‬دواتر ده‌چێت���ه‌ دەره‌وه‌‪،‬‬ ‫منداڵه‌كانی‌ نازانن له‌كوێیه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌فه‌ر س���ه‌باره‌ت بە‌براك���ه‌ی وتی‬ ‫"ئیسماعیل نه‌فس ‌ی زۆر به‌رزبو‪ .‬چه‌ندین‬ ‫جار له‌كه‌ركوك ده‌هاته‌ ماڵمان‌و سه‌ردان ‌ی‬ ‫ده‌كردی���ن‪ ،‬قه‌ت رۆژێك له‌ڕۆژان باس��� ‌ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ نه‌ك���ردو‌ه پاره‌ی‌ پ���ێ نیه‌ یان‬ ‫قه‌رزاره‌‪ .‬ئێمه‌ وه‌ك براو كه‌سوكاره‌كه‌ ‌ی‬ ‫بمانزانیایه‌ قه‌رزاره‌‪ ،‬خۆشمان نه‌مانبوای ‌ه‬ ‫ده‌مانتوان��� ‌ی ته‌كلیفی‌ چ���وار پیاوی‌ بۆ‬ ‫بكه‌ین‌و ش���تێكی‌ بۆ كۆبكه‌ین���ه‌وه‌ یان‬ ‫به‌خ���اوه‌ن قه‌رزه‌كان���ی‌ بڵێی���ن كه‌مێك‬ ‫چاوه‌ڕێ بك���ه‌ن‪ ،‬مۆڵه‌تێك���ی‌ بده‌ن ‌ێ تا‬ ‫چاره‌سه‌رێكی بۆ ده‌دۆزینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌فه‌ر ئ���ه‌وه‌ش ب���اس ده‌كات‬ ‫ئیس���ماعیلی‌ ب���رای‌ س���اڵی‌ پ���ار جگ ‌ه‬ ‫له‌كاری‌ پێشمه‌رگایه‌تیه‌كه‌ی‌‪ ،‬ئۆتۆمبیل ‌ی‬ ‫خۆ ‌ی هه‌بو‪ ،‬س���ه‌وزه‌ ‌ی ده‌برده‌ ش���ار ‌ی‬ ‫كه‌ركوك‌و كار ‌ی عه‌ل���وه‌ی‌ ده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دواتر کە ئۆتۆمبێله‌کە ‌ی فرۆش���ت‌و چو‌ه‬ ‫خانوی‌ كرێوه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ باس ‌ی ده‌كه‌ن س ‌ێ‬ ‫مانگ���ه‌ كرێ‌ خانوه‌كه‌ش��� ‌ی نه‌داوه‌‪ .‬هیچ‬ ‫كارێكیش���ی‌ دیار نیه‌ وه‌ك كڕین ‌ی زه‌و ‌ی‬ ‫خان���و ئۆتۆمبیلێك ته‌نها ئه‌وه‌نده‌ نه‌بێت‬ ‫منداڵی‌ ورده‌و خاوه‌نی‌ ش���ه‌ش منداڵه‌‪،‬‬ ‫منداڵه‌ بچوكه‌كه‌ ‌ی سێ‌ مانگه‌"‪.‬‬ ‫سه‌فه‌ر باس ‌ی ئه‌و كاته‌ش ده‌كات "ئه‌و‬ ‫رۆژه‌ ك ‌ه خه‌به‌ر ‌ی مه‌رگی‌ ئیس���ماعیلیان‬ ‫پێ راگه‌یاندم‪ ،‬له‌ماڵه‌وه‌ بوم له‌كه‌ركوك‪.‬‬ ‫برایه‌ك���م ته‌له‌فون���ی‌ ب���ۆ ك���ردم‪ ،‬وتی‬

‫ئیسماعیل خۆی‌ كوش���توه‌‌و له‌پزیشك ‌ی‬ ‫دادوه‌ریه‌‪ .‬تا گه‌یشتم ‌ه پزیشكی‌ دادوه‌ری‌‪،‬‬ ‫پزیشكه‌كان لێكۆڵینه‌وه‌یان ته‌واو كردبو‪،‬‬ ‫ته‌رمه‌كه‌یمان وەرگرته‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���اڵح ره‌م���ه‌زان جی���اواز له‌وته‌كان ‌ی‬ ‫سه‌فه‌ری‌ برای‌ باس���ی‌ هۆكار ‌ی قه‌رزار ‌ی‬ ‫ئیس���ماعیلی‌ برا ‌ی ده‌كات ده‌ڵێت "چه‌ند‬ ‫هاوڕێیه‌ك ‌ی هه‌بو له‌پێشانگا ‌ی ئۆتۆمبیل‬ ‫كاری���ان ده‌ك���رد‪ .‬ئیس���ماعیلیش ده‌چو‬ ‫ئۆتۆمبیل���ی‌ لێده‌كڕی���ن به‌نرخێك ‌ی گران‬ ‫پێیان ده‌فرۆشت به‌قه‌رز‪ .‬قه‌رزێكی‌ زۆر ‌ی‬ ‫هاتبوه‌ س���ه‌رو ب���ۆ ‌ی نه‌ده‌درایه‌وه‌‪ .‬به‌و‬ ‫هۆیه‌شه‌وه‌ باری‌ دارایی‌ زۆر خراپ بو"‪.‬‬ ‫ئه‌می���ن ش���ه‌وكه‌وت به‌حه‌س���ه‌رته‌و‌ه‬ ‫باس���ی‌ مردنی‌ ئیسماعیل ‌ی زاوای ده‌كات‪.‬‬ ‫هه‌رگی���ز ئ���ه‌و كاته‌ی بیرناچێت���ه‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫ئیسماعیل‌و منداڵه‌كانی‌ ماوه‌ ‌ی چوار رۆژ‬ ‫ن���ان له‌ماڵیاندا نه‌بوه‌‌و خوشكه‌ش���ی‌ ك ‌ه‬ ‫هاوس���ه‌ری‌ ئیسماعیله‌‪ ،‬قسه‌ی‌ نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و باس��� ‌ی ئه‌وه‌ش ده‌كات "ئیس���ماعیل‬ ‫كه‌سێكی‌ زۆر نه‌فس به‌رزبو‪ .‬ئه‌و هه‌مو‌ه‬ ‫نه‌بو بوه‌‪ ،‬رۆژێك باس ‌ی هیچ ‌ی نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫ده‌ڵێن قه‌رزاره‌‪ ،‬به‌اڵم تائێس���تا خاوه‌ن‬ ‫قه‌رزه‌كان���ی‌ نه‌هاتونه‌ته‌ به‌رده‌م ده‌رگا ‌ی‬ ‫ماڵه‌ك���ه‌ی‌‪ ،‬ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ بزانی���ن كێن‌و‬ ‫قه‌رزه‌كانی‌ بۆ بده‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌می���ن ئه‌وه‌ش���ی‌ وت "س���ه‌ردان ‌ی‬ ‫ماڵی‌ ئیس���ماعیلم ده‌كرد‌و قسه‌م له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬قه‌ت وه‌ها خۆی‌ ده‌رنه‌ده‌خس���ت‬ ‫قه‌رزاره‌‪ .‬خاوه‌ن ‌ی كه‌سایه‌تیه‌ك بو نیوه‌ ‌ی‬ ‫ش���ه‌و ته‌له‌فونت ب���ۆ بكردای���ه‌ بتوتایه‌‬ ‫ئۆتۆمبیله‌ك���ه‌م په‌ك���ی‌ كه‌وتوه‌‪ ،‬ده‌هات‬ ‫به‌هاناته‌وه‌‌و فری���ات ده‌كه‌وت‪ .‬به‌داخه‌و‌ه‬ ‫ئێس���تا ده‌زانین بۆچی‌ خۆ ‌ی كوش���توه‌!‬ ‫ده‌مانتوان��� ‌ی قه‌رزه‌كانی‌ ب���ۆ بده‌ینه‌وه‌‌و‬ ‫سوڵح ‌ی بۆ بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ئه‌می���ن باس له‌وه‌ ده‌كات ئیس���ماعیل‬ ‫وه‌ك پێش���مه‌رگه‌یه‌ك س ‌ێ جار له‌شه‌ڕدا‬ ‫بریندارب���وه‌‪" .‬به‌ش���داری‌ س���ه‌رجه‌م‬ ‫ش���ه‌ڕه‌كانی‌ داعش���ی‌ كردو‌ه له‌ناوچه‌ ‌ی‬ ‫كه‌ركوك‌و شه‌نگاڵ‪ .‬رۆژێك له‌ڕۆژان بیر ‌ی‬ ‫له‌و‌ه نه‌كردتۆته‌وه‌ واز له‌پێشمه‌رگایه‌ت ‌ی‬ ‫بهێنێت دڵ ‌ی به‌كوردس���تان زۆر خۆشبو‬ ‫بیری‌ له‌سه‌ركه‌وتنه‌كانی‌ هێزی‌ پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫ده‌كرده‌وه‌ پیاوێكی‌ ئازابو"‪.‬‬ ‫ئه‌و بە‌حه‌سره‌ته‌وه‌ ده‌ڵێت "به‌داخه‌وه‌‪...‬‬ ‫زۆر عه‌یبه‌ی���ه‌ ب���ۆ ده‌س���ه‌اڵتێك ئاوه‌ها‬ ‫قه‌دری‌ پێشمه‌رگه‌ ده‌گرێت! ده‌بێت له‌تاو‬ ‫قه‌رزاری‌‌و ب ‌ێ موچه‌یی‌ پێش���مه‌رگ ‌ه خۆ ‌ی‬ ‫بكوژێت یان نان نه‌بێ���ت بیخوات! ئه‌و‌ه‬ ‫روایه‌؟"‪.‬‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )610‬سێشه‌ممه ‪2018/1/23‬‬

‫هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه‌‬

‫‪www.niqash.org‬‬

‫‪9‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌یه‌ به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی‬ ‫راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌کادیمیای راگه‌یاندنی ئه‌ڵامنی‬

‫په‌كه‌كه‌ كارته‌كان تێكه‌ڵ ده‌كات‬

‫به‌ته‌نیشت هه‌رێم ‌ی كوردستانه‌وه‌ هه‌رێمێك ‌ی تر دروست ده‌كرێت‬ ‫نیقاش‪ ،‬تایبه‌ت‬ ‫راگه‌یاندن���ی‌ "هه‌رێم���ی‌ قه‌ندیل" س���یناریۆ ‌ی‬ ‫نوێی چاوه‌ڕواننه‌كراوی‌ ب���ۆ بارودۆخی‌ ناوچه‌‬ ‫دروس���تكرد‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‌ ئه‌و هه‌نگاوه‌ له‌پشت‬ ‫یاس���اكانی‌ هه‌رێم‌و عێراقه‌وه‌ دروس���ت بووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم بووه‌ته‌ دیفاكتۆ‪.‬‬ ‫هه‌رێمه‌ك���ه‌ له‌وپ���ه‌ڕی‌ باك���وری‌ عێ���راق‌و‬ ‫له‌س���نوری‌ هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان له‌الی���ه‌ن‬ ‫پارت���ی‌ كرێكارانی‌ كوردس���تان (په‌كه‌كه‌)ه‌وه‌‬ ‫دروس���تكراوه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ئ���ه‌وان ده‌ڵێن ئه‌و‬ ‫ئه‌زمون���ه‌ ته‌نیا خۆبه‌رێوه‌بردنی‌ دانیش���توانی‌‬ ‫ناوچه‌یه‌كه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌رێمه‌كه‌ی‌ نێو سێگۆشه‌ی‌‬ ‫عێ���راق‌و ئێران‌و توركی���ا له‌منداڵدانی‌ قه‌یرانی‌‬ ‫ئیداریی‌و سیاس���ی‌ هه‌رێمه‌وه‌ له‌دایكبووه‌ كه‌‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌س���یناریۆكان پیش���اندانی‌ نمونه‌ی‌‬ ‫ش���ێوازێكی‌ نوێی‌ حوكمرانییه‌ جیاواز له‌وه‌ی‌‬ ‫ئێستا هه‌یه‌ كه‌ پێش���تر له‌كوردستانی‌ سوریا‬ ‫تاقیكراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌دووری‌ ته‌نیا هه‌ش���ت كیلۆمه‌تر له‌دواین‬ ‫بازگه‌ی‌ ژێر ده‌س���ه‌اڵتی‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستانه‌وه‌‪ ،‬له‌وپه‌ڕی‌ باكوری‌ عێراق‪ ،‬كاتێك‬ ‫ده‌گه‌ی���ت ب���ه‌ بازگه‌یه‌كی‌ پارت���ی‌ كرێكارانی‌‬ ‫كوردس���تان (په‌كه‌كه‌) ل���ه‌ ناوچه‌ی‌ كورته‌ك‬ ‫هه‌ست ده‌كه‌یت له‌واڵتێكه‌وه‌ گه‌شت بۆ واڵتی‌‬ ‫جی���اواز تر ده‌كه‌یت‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ به‌پێی‌‬ ‫سنوری‌ جوگرافی‌ هه‌ر سه‌ر به‌یه‌ك هه‌رێمن‪.‬‬ ‫بازگه‌كه‌ ده‌كه‌وێته‌ باكوری‌ رۆژهه‌اڵتی‌ شاری‌‬ ‫س���لێمانییه‌وه‌‪ ،‬یه‌كه‌مین ده‌روازه‌ی‌ "هه‌رێمی‌‬ ‫قه‌ندیل"ه‌‪ ،‬ئه‌و هه‌رێمه‌ی‌ كه‌ له‌مانگی‌ رابردوودا‬ ‫په‌كه‌ك���ه‌ وه‌ك ناوچه‌یه‌ك���ی‌ خۆبه‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫رایگه‌یاند‪.‬‬ ‫له‌پشت بازگه‌وه‌ وێنه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌ عه‌بدواڵ‬ ‫ئۆجه‌الن رێبه‌ری‌ به‌ندكراوی‌ په‌كه‌كه‌ به‌به‌ردی‌‬ ‫ره‌نگكراو له‌قه‌دپاڵی‌ گردێكدا دروس���تكراوه‌‪،‬‬ ‫له‌وێی���ه‌وه‌ سروش���تی‌ ئیداره‌یه‌ك���ی‌ جی���اواز‬ ‫له‌ناوچه‌كان���ی‌ ت���ری‌ هه‌رێم ده‌س���تپێده‌كات‬ ‫ك���ه‌ بیروباوه‌ڕی‌ په‌كه‌كه‌ تیایدا بااڵ ده‌س���ته‌‌و‬ ‫سیس���تمی‌ ئیداره‌دانی‌ هه‌مان شێوازه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫پارته‌ له‌كوردستانی‌ سوریا له‌ شێوه‌ی‌ كانتۆندا‬ ‫دایمه‌زراندووه‌و له‌ كوردستانی‌ توركیاش داوای‌‬ ‫ده‌كات بۆ چاره‌س���ه‌ری‌ دۆس���یه‌ی‌ كورد له‌و‬

‫واڵته‌‪.‬‬ ‫له‌‪23‬ی‌ مانگی‌ كانونی یه‌كه‌مدا ئه‌و هه‌رێم ‌ه‬ ‫له‌پێن���ج ناوچه‌ی‌ ژێ���ر ده‌س���ه‌اڵتی‌ په‌كه‌كه‌‬ ‫راگه‌یاندرا به‌ناوی‌ "خۆبه‌رێوه‌به‌ری‌ قه‌ندیله‌وه‌"و‬ ‫ئه‌نجومه‌نێك هه‌ڵبژێردرا بۆ به‌رێوه‌بردنی‌‪.‬‬ ‫په‌كه‌ك���ه‌ كاتێ���ك ئه‌و هه‌رێم���ه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫ده‌ڵێ���ت "ئه‌و سیس���تمه‌ی له‌س���ه‌ر هه‌رێمی‬ ‫كوردستانی باش���وور ده‌سه‌اڵتداره‌‪ ،‬كاریگه‌ری‬ ‫نێگه‌تیفی له‌سه‌ر ژیانی گه‌لی قه‌ندیل داناوه‌"‪.‬‬ ‫هه‌رێمی‌ قه‌ندیل ناوچه‌كان���ی‌ درێژده‌بنه‌وه‌‬ ‫بۆ رووبه‌رێكی‌ سێگۆش���ه‌یی‌ سنوری‌ توركیاو‬ ‫ئێ���ران‌و عێراق ك���ه‌ په‌كه‌ك���ه‌ له‌نه‌وه‌ده‌كانی‌‬ ‫س���ه‌ده‌ی‌ راب���ردووه‌وه‌ كردوویانه‌ت���ه‌ پێگه‌ی‌‬ ‫سه‌ره‌كی‌ كاری‌ سیاسی‌‌و س���ه‌ربازیی‌ خۆیان‪،‬‬ ‫یه‌كێك له‌به‌رپرس���انی‌ په‌كه‌كه‌ كه‌ نه‌ویس���ت‬ ‫ناوی‌ باڵوبكرێته‌وه‌ به‌"نیقاش"ی وت "روبه‌ری‌‬ ‫هه‌رێمی‌ قه‌ندی���ل به‌هێنده‌ی‌ نزیكه‌ی‌ رووبه‌ری‌‬ ‫واڵتی‌ لوبنانه‌" ‪10 -‬هه‌زار كیلۆمه‌تر دووجا‪.-‬‬ ‫ئامانج ره‌س���وڵ (‪ 27‬س���اڵ) هاواڵتییه‌كی‬ ‫گوندی بۆكریس���كانه‌ له‌بناری قه‌ندیل‪ ،‬ئه‌و بۆ‬ ‫"نیق���اش" وتی "مامه‌ڵ���ه‌ی په‌كه‌كه‌ له‌گه‌ڵمان‬ ‫ئاس���اییه‌و رۆژانه‌ رۆڵ له‌چاره‌سه‌ری‌ كێشه‌ی‌‬ ‫گونده‌كاندا ده‌بینن "‪.‬‬ ‫زۆرین���ه‌ ‌ی ناوچه‌كان��� ‌ی هه‌رێم��� ‌ی قه‌ندیل‬ ‫وه‌ك س���نور س���ه‌ر به‌ئی���داره‌ی‌ س���لێمانین‬ ‫كه‌ یه‌كێتی‌ نیش���تیمانی‌ كوردس���تان تیایدا‬ ‫بااڵده‌س���ته‌و س���نورێك ‌ی كه‌متری‌ هاتوچۆ ‌ی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئی���داره‌ ‌ی هه‌ولێر هه‌ی ‌ه ك���ه‌ پارت ‌ی‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان تیایدا زۆرینه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫یه‌كه‌ ئیدارییه‌كان ‌ی حكومه‌ت ‌ی هه‌رێم ده‌ستیان‬ ‫ناگاته‌ ئه‌وسنوره‌‪.‬‬ ‫پێكهێنان���ی‌ ئه‌م هه‌رێم���ه‌ ناڕه‌زایی له‌ال ‌ی‬ ‫یه‌كێت���ی‌ دروس���تكردووه‌ ك���ه‌ له‌و س���نور‌ه‬ ‫بااڵده‌سته‌ سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌به‌راود به‌پارت ‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی‌ باش���تر ‌ی له‌گ���ه‌ڵ په‌كه‌كه‌دا‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫محه‌م���ه‌د وه‌تمان ئه‌ندامی س���ه‌ركردایه‌تی‬ ‫یه‌كێتی نیش���تیمانی‌ كوردستان نیگه‌ران بوو‬ ‫له‌و هه‌نگاوه‌ی‌ په‌كه‌ك ‌ه بۆ پێكهێنان ‌ی هه‌رێم ‌ی‬ ‫قه‌ندیل‌و به‌ "نیقاش"ی وت "هیچ پرس���ێكمان‬ ‫پێ نه‌ك���راوه‌ ئێمه‌ وه‌ك یه‌كێت���ی ڕازی بین‬ ‫یان نا گوێمان ب���ۆ ناگرن‌و كاره‌كانی خۆیان‬ ‫ده‌كه‌ن"‪.‬‬

‫یەکەم دەروازەی هەرێمی قەندیل‬ ‫ئ���ه‌و هه‌ن���گاوه‌ ب���ۆ یه‌ك���ه‌ ئیدارییه‌كان ‌ی‬ ‫ئه‌وس���نوره‌ش تێبینی‌ له‌سه‌ره‌ ك ‌ه هه‌رێمه‌ك ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر نه‌خش��� ‌ه ده‌كه‌وێت���ه‌ چوارچێوه‌ ‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵتیانه‌وه‌‪.‬‬ ‫هی���وا قه‌ره‌نی سه‌رپه‌رش���تیاری ئیداره‌ی‬ ‫ڕاپه‌ڕین كه‌ هه‌رێمی‌ قه‌ندیل له‌سنوره‌كه‌یدایه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و هه‌رێمه‌ به‌ "نایاس���ایی" ده‌زانێت به‌ال ‌ی‬ ‫هه‌ردوو حكومه‌تی هه‌رێم و عێراقییه‌وه‌‪.‬‬ ‫هیوا قه‌ره‌نی ك ‌ه له‌س���ه‌ر پشكی‌ یه‌كێتیی ‌ه‬ ‫به‌"نیقاش"ی وت "له‌رابردوو ئێستاش���دا هیچ‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی ئیدارییمان له‌گه‌ڵ به‌رپرسانی‬ ‫ئه‌و ناوچه‌یه‌دا نه‌بووه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ یاس���ا كارپێكراوه‌كان��� ‌ی هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردستان پێكهێنان ‌ی هه‌ر یه‌كه‌یه‌كی‌ ئیداری ‌ی‬ ‫نوێ له‌ق���ه‌زاو ناحی���ه‌ تاده‌گات���ه‌ پارێزگار‬ ‫پێویس���تی‌ به‌بڕیار ‌ی په‌رله‌مانی‌ كوردستانه‌و‬ ‫به‌پێی‌ ده‌ستوری‌ عێراقیش پێكهێنانی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌پارێزگایه‌ك یان زیاتر ده‌بێت‌و رێوش���ێن ‌ی‬ ‫قورس���تر ‌ی هه‌ی���ه‌ ل���ه‌وه‌ ‌ی هه‌رێ���م‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌رێم ‌ی قه‌ندیل به‌هیچكام له‌م رێوش���ێنانه‌دا‬ ‫تێپه‌ڕنه‌بووه‌‪.‬‬ ‫تائێس���تا حكومه‌ت ‌ی هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫هی���چ كاردانه‌وه‌یه‌ك���ی‌ ره‌س���می‌ نه‌ب���وو‌ه‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌پێكهێنان��� ‌ی هه‌رێم ‌ی قه‌ندیل ك ‌ه‬ ‫له‌په‌یوه‌ندییه‌كی‌ ئاڵۆزدای ‌ه له‌گه‌ڵ په‌كه‌كه‌ ك ‌ه‬ ‫له‌و سنوره‌ بااڵده‌سته‌‪.‬‬

‫نیقاش چه‌ندجارێ���ك له‌رێگه‌ ‌ی په‌یوه‌ند ‌ی‬ ‫ته‌له‌فۆن���ی‌‌و كورته‌نام���ه‌وه‌ په‌یوه‌ندیك���رد‬ ‫به‌سه‌فین دزه‌یی وته‌بێژ ‌ی حكومه‌تی‌ هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردستانه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم بێ وه‌اڵم بوو‪.‬‬ ‫عه‌ل��� ‌ی حس���ێن به‌رپرس��� ‌ی په‌یوه‌ندی��� ‌ه‬ ‫كوردستانییه‌كانی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‬ ‫كه‌ حزبه‌كه‌ ‌ی بااڵده‌س���ت ‌ی حكومه‌تی‌ هه‌رێم ‌ه‬ ‫به‌"نیق���اش"ی وت "ئ���ه‌و ناوچه‌ی��� ‌ه له‌روو ‌ی‬ ‫ئیدارییه‌وه‌ س���ه‌ر به‌هه‌رێم���ه‌وه‌و له‌ده‌ره‌وه‌ ‌ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ئێم ‌ه دانی‌ پێدانانێی���ن‪ ،‬ئه‌وه‌ ‌ی ئه‌وان‬ ‫كردوویانه‌ تاك الیه‌نه‌و ناده‌ستورییه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌زمون���ی‌ په‌كه‌ك���ه‌ له‌پێكهێنان ‌ی هه‌رێم ‌ی‬ ‫خۆبه‌رێوه‌به‌ری���ی له‌كوردس���تانی‌ س���وریاو‌ه‬ ‫ده‌ستیپێكرد كه‌ سێ كانتۆن ‌ی بۆ ناوچه‌كان ‌ی‬ ‫ژێر ده‌س���ه‌اڵتی‌ دروس���تكرد‪ ،‬دواتر هه‌وڵ ‌ی‬ ‫گواس���تنه‌وه‌ ‌ی ئه‌و ئه‌زمونه‌ش���یدا بۆ قه‌زا ‌ی‬ ‫ش���نگالی‌ زۆرین��� ‌ه ئێزیدی‌ كه‌ هاوس���نوری‌‬ ‫كوردستانی‌ سوریایه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم تائێستا په‌كه‌ك ‌ه خۆ ‌ی له‌و‌ه ده‌پارێزێت‬ ‫كه‌ وه‌ك هه‌رێمێك ناو ‌ی ئیداره‌ی‌ ئه‌و ناوچه‌ی ‌ه‬ ‫بنرێت‪ ،‬به‌ڵكو وێنه‌ك ‌ه ال ‌ی ئه‌وان ش���ێوازێك ‌ی‬ ‫خۆبه‌رێوه‌به‌ریی ئیدارییه‌ نه‌ك سیاسی‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رحه‌د ڤارت���ۆ وته‌بێ���ژی‌ كۆمیت���ه‌ ‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان��� ‌ی ده‌ره‌وه‌ی‌ كۆم���ا جڤاك���ێ‬ ‫كوردستان (كه‌چه‌كه‌) ك ‌ه په‌كه‌كه‌ به‌شێكێت ‌ی‬ ‫به‌"نیقاش"ی وت "ئه‌مه‌ دروستكردنی‌ كانتۆن‬

‫نیی��� ‌ه هاوش���ێوه‌ی‌ كانتۆنه‌كانی‌ ش���ه‌نگال‌و‬ ‫رۆژئ���اوا‪ ،‬به‌ڵكو قه‌ندی���ل پارچه‌یه‌ك ‌ی خاك ‌ی‬ ‫هه‌رێمی‌ باش���وری‌ كوردس���تانه‌‪ ،‬خه‌ڵكه‌كه‌ ‌ی‬ ‫ب���ۆ به‌ڕێوه‌بردنی‌ كاروبارو چاره‌س���ه‌ركردن ‌ی‬ ‫گرفته‌كانیان ئه‌نجومه‌نێكی‌ خۆبه‌ڕێوه‌بردنیان‬ ‫پێكهێناوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ پڕۆژه‌یه‌كی‌ سیاس��� ‌ی نییه‌و‬ ‫دابڕاندنی‌ ئه‌و ناوچانه‌ نییه‌ له‌خاكی‌ هه‌رێم"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرسه‌ ‌ی په‌كه‌كه‌ هۆكار ‌ی پێكهێنان ‌ی‬ ‫ئه‌و خۆبه‌رێوه‌بردنه‌ ده‌به‌س���تێته‌و‌ه به‌بێهێز ‌ی‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم له‌هاوكاریكردنی هاواڵتیان ‌ی‬ ‫ناوچه‌ك���ه‌و ده‌ڵێت "له‌راب���ردوودا حكومه‌ت ‌ی‬ ‫هه‌رێ���م هاوكاری‌ ش���اره‌وان ‌ی قه‌ندیل ‌ی ده‌كرد‬ ‫له‌خزمه‌تگوزاریی���دا‪ ،‬ب���ه‌اڵم ماوه‌یه‌ك��� ‌ه ئه‌و‬ ‫هاوكاریی���ه‌ش ڕاگیراو‌ه بۆیه‌ بیر له‌و هه‌نگاو‌ه‬ ‫كراوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و هه‌ن���گاوه‌ بۆ ش���ێواز ‌ی به‌رێوه‌بردن‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستان ئاسایی نابێت كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫زۆره‌ دابڕانێكی‌ ئیداریی‌و سیاس���یش له‌نێوان‬ ‫په‌كه‌كه‌و حكومه‌تی‌ هه‌رێم دروست بكات‪ ،‬به‌و‬ ‫پێیه‌ی‌ ناكۆكن له‌سه‌ر رێوشێنه‌ یاساییه‌كان ‌ی‬ ‫پێكهێنانی‌ ئه‌و هه‌رێمه‌‪.‬‬ ‫ن���ازم هه‌ركی‌ جێگری‌ س���ه‌رۆك ‌ی لیژنه‌ ‌ی‬ ‫ناوخۆو ئاس���ایش‌و ئه‌نجومه‌ن ‌ه خۆجێییه‌كان‬ ‫له‌په‌رله‌مان��� ‌ی كوردس���تان به‌"نیقاش" ‌ی وت‬ ‫"پێكهێنان��� ‌ی هه‌رێمی‌ قه‌ندیل پێش���ێلكردن ‌ی‬ ‫س���ه‌روه‌ری‌ یاس���اكانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‌و‬

‫ده‌س���توری‌ عێراقه‌و ناكرێت هه‌رێمێك له‌ناو‬ ‫هه‌رێمی‌ تردا دروس���ت بكرێت‌و قابیلی قبوڵ‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫هه‌رك��� ‌ی جه‌خت له‌وه‌ده‌كات���ه‌و‌ه كه‌ چۆن‬ ‫ئه‌وان پرس���یان پێنه‌ك���ردوون له‌راگه‌یاندن ‌ی‬ ‫هه‌رێمه‌كه‌دا ئه‌مانیش به‌پێ ‌ی یاساكانی‌ هه‌رێم‬ ‫مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ ده‌كه‌ن كه‌ به‌وته‌ی‌ ناوبراو‬ ‫جگ ‌ه له‌هێز ‌ی پێشمه‌گه‌و پارت ‌ه مۆڵه‌تدراوه‌كان‬ ‫هیچ هێزێك ‌ی تر له‌هه‌رێمدا ره‌سمی‌ نین"‪.‬‬ ‫پێده‌چێت س���یناریۆو پاڵنه‌ر ‌ی تر له‌پشت‬ ‫پێكهێنان ‌ی ئه‌و هه‌رێم���ه‌ نوێیه‌وه‌ بن‪ ،‬ره‌نگ ‌ه‬ ‫خراپی‌ بارودۆخی‌ خزمه‌تگ���وزاری‌ له‌هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردس���تان به‌ه���ۆی‌ قه‌یران��� ‌ی داراییه‌وه‌و‬ ‫چڕبوون���ه‌وه‌ی‌ ناكۆكیی���ه‌ سیاس���ییه‌كان بۆ‬ ‫په‌كه‌ك ‌ه كه‌شێكی‌ گونجاوبێت بۆ نمایشكردن ‌ی‬ ‫نمونه‌ی‌ خۆی‌ ب���ۆ به‌رێوه‌بردن وه‌ك به‌دیلی‬ ‫شێوازه‌كان ‌ی تر ‌ی ئیداری ‌ی له‌هه‌رێم به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌پاش ئه‌و خۆپیشاندانانه‌ ‌ی ناوچه‌كانی‌ نزیك‬ ‫له‌سنوری‌ هه‌رێمی‌ قه‌ندیلی گرته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاری���ان ره‌ئ���وف مامۆس���تای‌ زانس���ت ‌ه‬ ‫سیاس���ییه‌كانی‌ زانك���ۆی‌ گه‌رمی���ان پێیوای ‌ه‬ ‫هه‌ردوو سیناریۆكه‌ پێشبینیكراوه‌و ده‌شڵێت‬ ‫"په‌كه‌ك��� ‌ه ده‌یه‌وێ���ت ئه‌زمون��� ‌ی كانتۆنه‌كان‬ ‫بگوازێته‌و‌ه به‌هۆ ‌ی ئه‌و بۆش���ایی ‌ه ئه‌منییه‌ ‌ی‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌ دروست بووه‌و كاتێكیش پشێوی ‌ی‬ ‫دروست بێت ده‌یه‌وێت ببێت ‌ه به‌دیلێك بۆ ئه‌و‬ ‫دۆخه‌"‪.‬‬ ‫ئاریان ره‌ئوف به‌"نیقاش" ‌ی وت "له‌ئاست ‌ی‬ ‫ناوخۆدا یه‌كێتی‌ كێش���ه‌یه‌كی‌ ئه‌وتۆ ‌ی له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و هه‌رێمه‌دا نابێت ك��� ‌ه په‌یوه‌ند ‌ی به‌هێز‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ په‌كه‌كه‌دا‪ ،‬به‌اڵم بۆ پارت ‌ی كێشه‌ ده‌بێت‬ ‫ك ‌ه په‌یوه‌ندی‌ له‌گه‌ڵ توركیا به‌هێزه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ ده‌س���توری‌ عێ���راق پاراس���تن ‌ی‬ ‫سنوره‌كان له‌ئه‌ستۆ ‌ی حكومه‌تی‌ ناوه‌ندیدایه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم پێكهێنان��� ‌ی ئه‌و هه‌رێم��� ‌ه به‌بێده‌نگ ‌ی‬ ‫به‌س���ه‌ر به‌غدا تێپه‌ڕ بووه‌‪ ،‬وه‌ك چۆن به‌غدا‬ ‫له‌مانه‌وه‌ی‌ سوپای‌ توركیا له‌به‌شێك ‌ی خاك ‌ی‬ ‫عێراقدا بێده‌سه‌اڵته‌‪.‬‬ ‫پس���پۆر‌ه سیاس���ییه‌كه‌ ده‌ڵێ���ت "به‌غدا‬ ‫ده‌یه‌وێت له‌هه‌رێم فره‌ س���ه‌نته‌ری‌ هه‌بێت بۆ‬ ‫بێهێزكردنی‌‌و له‌هه‌مان كاتیشدا ئه‌و پرس ‌ه وه‌ك‬ ‫كارتی‌ گوش���ار له‌دژی‌ توركیا به‌ركاده‌هێنێت‬ ‫بۆیه‌ بێده‌نگی‌ هه‌ڵبژاردووه‌"‪.‬‬

‫تۆمار ‌ی ده‌نگده‌ران گه‌وره‌ترین ئاسته‌نگ ‌ی به‌رده‌م هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌ی كوردستانه‌‬ ‫نیقاش‪ ،‬هونەر حەمەرەشید‬ ‫به‌ر له‌وه‌ی‌ به‌ته‌واوی‌ واده‌ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان‬ ‫نزی���ك ببن���ه‌وه‌ ب���اس‌و خواس���ی‌ گه‌رموگوڕ‬ ‫له‌كوردس���تاندا لیس���تی‌ ناخاوێن���ی‌ تۆماری‌‬ ‫ده‌نگده‌رانه‌ كه‌ گه‌وره‌ترین ئاس���ته‌نگی‌ به‌رده‌م‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ داهاتوو ده‌بێت‪.‬‬ ‫س���اڵێكی‌ چاره‌نووسس���ازو پڕ له‌هه‌ڵبژاردن‬ ‫چاوه‌ڕێی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‌و عێراق ده‌كات‪،‬‬ ‫له‌ئێس���تاوه‌ هه‌م���وو هێ���زه‌كان كه‌وتوونه‌ته‌‬ ‫خۆ‪ ،‬به‌ش���ێك له‌و هێزان���ه‌ش "پاككردنه‌وه‌ی‌‬ ‫لیس���تی‌ ده‌نگده‌ران"یان كردووه‌ته‌ بانگه‌شه‌ی‌‬ ‫پێشوه‌خته‌ی‌ خۆیان‪.‬‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ الیه‌نه‌كان له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫دانده‌نێن به‌وه‌دا كه‌ تۆماری‌ ده‌نگده‌رانی‌ خاوێن‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌ش���ێكیان ل���ه‌وه‌ زیاتر ده‌ڕۆن‌و‬ ‫ده‌ڵێن به‌س���ه‌دان هه‌زار ناوی‌ زیاده‌ی‌ تێدایه‌و‬ ‫بۆ ساخته‌كاری‌ به‌كاردێن‪.‬‬ ‫وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی‌ بڕیاری‌ لێ���دراوه‌ ‪12‬ی‌ ئایاری‌‬ ‫ئه‌مساڵ واده‌ی‌ به‌ڕێوه‌چوونی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‬ ‫په‌رله‌مان‌و ئه‌نجوومه‌نی‌ پارێ���زگاكان ده‌بێت‪،‬‬ ‫هه‌ر له‌مساڵیش���دا هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان به‌ڕێوه‌ده‌چن‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ ئه‌مه‌ی���ان هێش���تا واده‌ك���ه‌ی‌‬ ‫دیارینه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫لیستێكی‌ گوماناوی‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان لیس���تێكی‌ تۆمار ‌ی‬ ‫ده‌نگده‌ران هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌ كۆبۆنی‌‬ ‫خۆراك دروستكراوه‌ (ئه‌و كۆبۆنه‌ی‌ ساڵی‌ ‪1996‬‬ ‫بۆ پێدانی‌ به‌شه‌ خۆراكی‌ مانگانه‌ ئاماده‌كراوه‌)‬ ‫به‌شێكی‌ زۆر له‌الیه‌نه‌كان گومانیان له‌ناوه‌كانی‌‬ ‫لیسته‌كه‌ هه‌یه‌و ده‌ڵێن‪ :‬له‌رێگه‌ی‌ ئه‌و تۆماره‌وه‌‬ ‫ساخته‌كاری‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان ده‌كرێت‪.‬‬

‫الیان���ه‌ ئۆپۆزس���یۆنه‌كان له‌كوردس���تان‬ ‫ده‌ڵێن نزیكه‌ی‌ (‪ )400‬ه���ه‌زار ناوی‌ گوماناوی‌‬ ‫له‌لیس���ته‌كه‌دا هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ندێ سه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫دیكه‌ بۆ زۆر زیاتر له‌وه‌ ده‌چن‪.‬‬ ‫په‌یمانگای "ئه‌نیس���تۆی په‌ی" بۆ چاودێری‌‬ ‫په‌رله‌م���ان‌و پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ په‌رله‌مانت���اری‌ كه‌‬ ‫په‌یمانگایه‌كی‌ ناحكومیه‌‪ ،‬ئاشكرایكردووه‌ به‌پێی‬ ‫ئ���ه‌و به‌دواداچوونه‌ی بۆ تۆم���اری ده‌نگده‌رانی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان كردوویان���ه‌ زیاتر له‌ ‪900‬‬ ‫هه‌زار ناوی "س���اخته‌" هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌ش���ی‬ ‫زیاتر له‌ ‪ 40‬كورسی ده‌كات هه‌یه‌‪.‬‬ ‫سه‌روه‌ر عه‌بدولره‌حمان كه‌ په‌رله‌مانتارێكی‌‬ ‫پێش���ووی‌ یه‌كێنی‌ نیش���تیمانی‌ كوردستانه‌و‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ رێكخراوه‌كه‌یه‌‪ ،‬س���ه‌ره‌تای‌ ئه‌مساڵ‬ ‫رایگه‌یاند "ناوی‌ دووباره‌و گوماناوی‌و ساخته‌و‬ ‫وه‌هم���ی‌و م���ردوو‪ ،‬چه‌نده‌ها ن���اوی كوردانی‌‬ ‫پارچه‌كان���ی ترو ناوی ناوچ���ه‌ جێناكۆكه‌كانی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێم له‌ناو ئه‌و لیسته‌دا هه‌ن"‪.‬‬ ‫`ژووری‌ هه‌ڵبژاردن���ی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان‬ ‫ده‌ڵێت له‌ساڵی‌ ‪ 2001‬بۆ ‪ 2017‬به‌پێی‌ داتاكانی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروستی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ 220‬هه‌زار كه‌س له‌هه‌رێمی‌ كوردستان مردوون‪،‬‬ ‫به‌اڵم كۆمیس���یۆن ته‌نیا ن���اوی‌ ‪ 440‬مردووی‌‬ ‫سڕیوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ ن���اوی‌ هێزه‌ ئه‌منییه‌كان‬ ‫زیاتر له‌دوو س���ه‌د هه‌زار ناوه‌و زۆربه‌یان هه‌م‬ ‫له‌ده‌نگدانی‌ تایبه‌تدا به‌شدارن‌و هه‌م له‌ده‌نگدانی‌‬ ‫گشتیدا ناویان نه‌سڕاوه‌ته‌وه‌و ده‌توانن دووباره‌‬ ‫ده‌نگ بده‌ن‪.‬‬ ‫ئامارێك���ی‌ ناوه‌ندی‌ هه‌ڵبژاردن���ی‌ كۆمه‌ڵی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات ن���اوی‌ دووباره‌‬ ‫له‌نێوان پارێزگاكانی‌ (س���لێمانی‌ ‪ -‬كه‌ركوك)‪،‬‬ ‫(س���لێمانی‌ ‪ -‬دیاله‌)‪( ،‬هه‌ولێ���ر ‪ -‬كه‌ركوك)‪،‬‬ ‫(هه‌ولێر ‪ -‬موسڵ)‪( ،‬دهۆك ‪ -‬موسڵ) هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك له‌نێوان ‪ 100‬ب���ۆ ‪ 150‬هه‌زار ناو‬

‫ئه‌م هه‌فته‌یه‌ له‌‬

‫بۆ خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م راپۆرتانه‌و چه‌ندین راپۆرتی سه‌رنجراکێشی تر‬ ‫به‌زمانه‌کانی کوردی‌و عه‌ره‌بی‌و ئینگلیزی‪ ،‬سه‌ردانی نیقاش بکه‌ ‪www.niqash.org‬‬

‫لیستی دەنگدەران‬ ‫له‌دوو پارێزگای‌ جیاواز هه‌ن‌و له‌هه‌ردووال مافی‌‬ ‫ده‌نگدانی���ان هه‌یه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا ‪ ٩٦‬هه‌زار ناوی‬ ‫لێكچوو‪ ،‬ش���ه‌ش هه‌زار ناوی دووباره‌و نزیكه‌ی‬ ‫‪ ٤٢‬هه‌زار ناوی سه‌روو ‪ ٩٠‬ساڵ هه‌ن‪.‬‬ ‫نه‌ك ه���ه‌ر له‌ناوخۆی‌ عێ���راق‪ ،‬به‌ڵكو هێزه‌‬ ‫ئۆپۆزس���یۆنه‌كان ده‌ڵێن له‌واڵتان���ی‌ توركیاو‬ ‫ئێران‌و س���وریاوه‌ خه‌ڵكی‌ ماف���ی‌ ده‌نگدانیان‬ ‫هه‌یه‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ كوردس���تاندا‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك ك���راوه‌ كه‌ هاواڵتیان���ی‌ كوردی‌‬ ‫ئ���ه‌و واڵتانه‌ له‌الی���ه‌ن هێ���زه‌ كوردییه‌كانه‌وه‌‬ ‫ره‌گه‌زنام���ه‌ی‌ عێراقی���ان پێدراوه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بتوانن به‌شداری‌ ده‌نگدان بكه‌ن‪.‬‬ ‫س���اڵح ئیبراهی���م پوور‪ ،‬كه‌س���ێكی‌ كوردی‌‬ ‫دانیش���تووی‌ ئێرانه‌ له‌ش���اری‌ سه‌رده‌شت كه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر س���نووری‌ ئێران‌و عێراقه‌‪ ،‬له‌س���اڵی‌‬ ‫‪ 2009‬ناسنامه‌و ره‌گه‌زنامه‌ی‌ عێراقی‌ بۆ خۆی‌‌و‬ ‫خانه‌واده‌كه‌ی‌ ده‌رهێنراوه‌‪.‬‬ ‫ساڵح ئیبراهیم پوور‪ ،‬كه‌ له‌سه‌ر داوای‌ خۆی‌‬ ‫ناوی‌ خوازراوی‌ بۆ نووسراوه‌‪ ،‬بۆ "نیقاش" وتی‌‬ ‫"له‌سه‌رده‌ش���ت ده‌ژین‌و له‌سه‌ر شاری‌ قه‌اڵدزێ‌‬ ‫ره‌گه‌زنامه‌و ناس���نامه‌و كۆبوونی‌ خۆراكمان بۆ‬ ‫ده‌رهاتووه‌‌و به‌هۆیه‌وه‌ ده‌توانین له‌كوردس���تان‬

‫وێنه‪ :‬سفين اسماعيل‬

‫ده‌نگبده‌ی���ن بۆ ئ���ه‌و الیه‌نه‌ی‌ كارئاس���انی‌ بۆ‬ ‫كردین له‌ده‌رهێنانی‌ ناسنامه‌كان"‪.‬‬ ‫وانه‌بێت ته‌نیا الیه‌نه‌كان‪ ،‬به‌ڵكو كۆمسیۆنی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنیش ده‌زانێ‌ كه‌موكوڕی‌ له‌و لیسته‌دا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬شیروان زرار‪ ،‬وته‌بێژی كۆمسیۆنی بااڵی‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردن‌و راپرس���ی له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردستان به‌"نیقاش"ی‌ وت "ئێمه‌ش گومانمان‬ ‫له‌ژم���اره‌كان هه‌ی���ه‌و كار له‌س���ه‌ر چاكردن‌و‬ ‫پاككردن���ه‌وه‌ی‌ لیس���تی‌ تۆم���اری‌ ده‌نگده‌ران‬ ‫ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫گ���ه‌ر به‌گوێره‌ی‌ ئه‌و ژماران���ه‌ بێت كه‌ هه‌م‬ ‫الیه‌ن���ه‌كان‌و هه‌م كۆمس���یۆنیش دان���ی‌ پیادا‬ ‫ده‌نێن‪ ،‬ئ���ه‌وا مه‌زه‌نده‌ی‌ (‪ )400‬ه���ه‌زار ناوی‌‬ ‫گوماناوی‌ ئه‌كرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌ڕاستی‌ ئه‌م ژمارانه‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا به‌كاربێن ئه‌وا به‌ش���ی‌ زیاتر‬ ‫له‌ ‪ 15‬كورسی‌ په‌رله‌مانی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫زمناكۆ جه‌الل رێكخه‌ری‌ ژووری‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫بزووتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‪ ،‬كه‌ بزووتنه‌وه‌كه‌ی‌ یه‌كێكه‌‬ ‫له‌و الیه‌نانه‌ی‌ داوای‌ پاكردنه‌وه‌ی‌ لیستی‌ تۆماری‌‬ ‫ده‌نگده‌ران ده‌كات پێداگری‌ ده‌كات له‌بوونی‌ ئه‌و‬ ‫ژماره‌ زۆره‌ گوماناویانه‌‌و به‌"نیقاش"ی‌ وت "ئه‌و‬ ‫داتاو زانیارییانه‌ ئه‌نجامی‌ هه‌ڵبژاردن ده‌گۆڕێت‪،‬‬

‫ئ���ه‌و الیه‌ن���ه‌ ده‌س���ه‌اڵتداره‌كانی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان (پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستان)ی‌ تۆمه‌تباركرد‬ ‫به‌وه‌ی‌ ده‌ستوه‌ردان له‌كاروباره‌كانی‌ كۆمیسیۆن‬ ‫ده‌كه‌ن‌و "رێگه‌ناده‌ن پاكس���ازی‌ له‌و لیس���ته‌دا‬ ‫بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ئه‌و بۆچوونه‌یه‌ كه‌ به‌ته‌واوی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌و دوو الیه‌نه‌وه‌ ره‌ت ده‌كرێته‌وه‌و ئه‌وان ده‌ڵێن‬ ‫ئه‌گه‌ر س���ه‌دان هه‌زار ناوی‌ گوماناویش هه‌بن‪،‬‬ ‫خ���ۆ هه‌موویان الیه‌نگری‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ نین‌و‬ ‫گه‌ر س���اخته‌كاری‌ بكرێت بۆ هه‌موو هێزه‌كان‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫خه‌سره‌و گۆران به‌رپرسی‌ ده‌زگای‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان ره‌تیكرده‌وه‌ ئه‌وان‬ ‫ده‌س���توه‌ردان بكه‌ن له‌كاروباری‌ كۆمیسیۆن‌و‬ ‫به‌"نیق���اش"ی‌ وت "ئێمه‌ش له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌داین‬ ‫هه‌رچ���ی‌ زووه‌ كار ب���ۆ ئه‌وه‌ بكرێت لیس���تی‌‬ ‫تۆماری‌ ده‌نگده‌ران پاكبكرێته‌وه‌ كه‌ به‌ش���ێكی‌‬ ‫زۆر له‌الیه‌ن���ه‌كان گۆمانیان له‌س���ه‌ری‌ هه‌یه‌و‬ ‫ده‌یانه‌وێت پاكبكرێته‌وه‌"‪.‬‬

‫ده‌بێ���ت كۆمیس���یۆن هه‌م���وو هه‌وڵه‌كانی‌ له‌و‬ ‫باره‌وه‌ بخاته‌ گه‌ڕ‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ هه‌موو الیه‌نه‌كان‬ ‫به‌پێ���ی‌ ژم���اره‌ی‌ ده‌نگده‌رانی‌ خۆی���ان ده‌نگ‬ ‫بهێنن‪ ،‬نه‌ك له‌رێگه‌ی‌ س���اخته‌كارییه‌وه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ رابردوو كراوه‌"‪.‬‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ی‌ كۆمس���یۆن دان به‌بوونی‌‬ ‫كه‌موكوڕیی���دا ده‌نێ���ت‪ ،‬به‌اڵم پێ���ی‌ وایه‌ ئه‌و‬ ‫بابه‌ته‌ زیاد له‌قه‌باره‌ی‌ خۆی‌ دراوه‌تێ‌‪.‬‬ ‫كاروان جه‌الل به‌ڕێوه‌به‌ری گش���تی داتاكان‬ ‫له‌كۆمسیۆنی بااڵی س���ه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردن‌و‬ ‫راپرس���ی هه‌رێم‪ ،‬له‌ب���اره‌ی ئ���ه‌و گومانانه‌ی‌‬ ‫له‌لیستی‌ تۆماری‌ ده‌نگده‌ران هه‌یه‌‪ ،‬بۆ "نیقاش"‬ ‫وتی‌ "له‌لیس���تی‌ تۆم���اری‌ ده‌نگده‌رانی‌ هه‌رێم‬ ‫كۆمه‌ڵێك ناو هه‌یه‌ گومانیان له‌سه‌ره‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "پرس���ی پاككردن���ه‌وه‌ی تۆماری‬ ‫ده‌نگ���ده‌ران زیاد له‌پێویس���ت گ���ه‌وره‌ كراوه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ پاككردنه‌وه‌ی تۆماره‌كه‌ كاتێكی زۆری‬ ‫نه‌ماوه‌ بۆ ته‌واوبوون"‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم الیه‌ن���ه‌كان دڵی���ان ب���ه‌م قس���ه‌یه‌‬ ‫ئ���او ناخوات���ه‌وه‌و پێی���ان وای���ه‌ وه‌ك چۆن‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ پێش���وودا "س���اخته‌كاری‌"‬ ‫ناكۆكی‌ له‌گه‌ڵ كۆمسیۆن‬ ‫ك���راون‪ ،‬ئه‌مجاره‌ش ئ���ه‌و ن���اوه‌ گوماناویانه‌‬ ‫جگ���ه‌ له‌وه‌ی‌ له‌عێراق كۆمس���یۆنێكی‌ بااڵی‌‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ هێ���زه‌ ده‌س���ه‌اڵتداره‌كان‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی‌ هه‌ڵب���ژاردن هه‌ی���ه‌‪ ،‬هه‌رێم���ی‌‬ ‫به‌كارده‌هێنرێن‪.‬‬ ‫هاوژین عومه‌ر به‌رپرسی‌ ناوه‌ندی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ كوردس���تانیش ئێستا كۆمس���یۆنێكی‌ تایبه‌ت‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌ له‌و باره‌وه‌ ب���ۆ "نیقاش" به‌خۆ ‌ی هه‌یه‌‪ ،‬هه‌موو ئه‌و الیه‌نانه‌ی‌ له‌تۆماری‌‬ ‫وتی‌ "به‌رپرس���انی‌ كۆمیس���یۆن چه‌ند ساڵێكه‌ ده‌نگده‌ران ناڕازین‪ ،‬ئه‌وه‌ش ناشارنه‌وه‌ كه‌ پێیان‬ ‫به‌ڵێنی‌ ئه‌وه‌ ده‌ده‌ن‪ ،‬كه‌ پاكس���ازی‌ له‌لیستی‌ وایه‌ كۆمسیۆنه‌كه‌ی‌ كوردستان له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫تۆماری‌ ده‌نگده‌ران ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم تائێستا هیچ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ كارده‌كات‪ ،‬بۆیه‌ وه‌ك هه‌وڵێك‬ ‫بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ بااڵده‌س���تی‌ ئه‌و دوو حیزبه‌‬ ‫هه‌نگاوێكی‌ كرده‌كییان له‌و باره‌وه‌ نه‌ناوه‌"‪.‬‬ ‫هاوژین به‌دووریش���ی‌ زانی به‌و ماوه‌ كه‌مه‌ی‌ ده‌یانه‌وێت له‌رێ���ی‌ به‌غداو‌ه كۆمس���یۆنه‌كه‌ ‌ی‬ ‫له‌به‌رده‌س���ت كۆمیس���یۆن هه‌یه‌‪ ،‬چاكس���ازی‌ كوردستان هه‌ڵبوه‌شێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫کۆی بابەتەکە لەنیقاش بخوێنەرەوە‬ ‫له‌لیس���تی‌ تۆماری‌ ده‌نگده‌ران بكات‌و وتیشی‌‬ ‫‪http://www.niqash.org/ku/‬‬ ‫"هه‌وڵی‌ ئه‌م دوایانه‌ش���ی‌ هه‌مان هه‌وڵ ده‌بێت‬ ‫‪articles/politics/5812‬‬ ‫كه‌ له‌پێشوو دراون‌و هیچ ئه‌نجامێكی‌ نه‌بووه‌"‪.‬‬

‫دۆزینه‌وه‌ی‌ بازاڕی‌ نوێ‌‬

‫مۆده‌ی دوای داعش‬

‫ی كوردستان روو‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌ران ‌‬

‫گه‌نجانی موسڵ خۆیان بۆ‬

‫ی عێراق ده‌كه‌ن‬ ‫له‌بازاڕه‌كان ‌‬

‫هه‌ڵبژاردن كاندید ده‌كه‌ن‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ری جوان له‌هۆڵه‌ندا به‌پارچه‌ موزیكێك‬ ‫ی‬ ‫به‌ماسكی‌ رسوشتی‌‬

‫)‪ )610‬سێشه‌ممه ‪2018/1/23‬‬

‫"شیوه‌ن" بۆ كه‌ركوك ده‌كرێت‬

‫پێستت له‌سه‌رما بپارێزه‌‬

‫بۆهێش����تنه‌وه‌ی‌ پێس����تت به‌جوانی‌‌و پاراستنی‌ له‌سه‌رمای‌ زس����تان ده‌توانیت پشت به‌م خۆراكه‌‬ ‫سروشتیانه‌ ببه‌ستی‌‪.‬‬ ‫سپێنه‌ی‌ هێلكه‌‪ .‬یه‌كێكه‌ له‌و خواردنانه‌ی‌ كه‌ ئه‌بێته‌ هۆی‌ ته‌سك كردنه‌وه‌ی‌ كونیله‌كانی‌‬ ‫ ‬‫پێست به‌تایبه‌تی‌ جۆری‌ چه‌ور‪ .‬هه‌ربۆیه‌ سپێنه‌ی‌ هێلكه‌ له‌ده‌موو چاوت بده‌ بۆماوه‌ی‌ نیو كاتژمێر‬ ‫پاشان به‌ئاوی‌ سارد بیشۆ‪.‬‬ ‫ش����یر‪ .‬ش����یر یه‌كێكه‌ له‌و خۆراكانه‌ی‌ كه‌ پێس����ت نوێ‌ ده‌كاته‌وه‌و ده‌یپارێزێت له‌هه‌وای‌‬ ‫ ‬‫ساردی‌ زستان‪ .‬شیره‌كه‌ به‌خه‌ستی‌ بیگه‌ره‌وه‌و بۆماوه‌ی‌ ‪ 20‬خوله‌ك له‌پێستیتی‌ بده‌‪ ،‬پاشان به‌ئاوی‌‬ ‫سارد بیشۆ‪.‬‬ ‫تێبینی‌‪ /‬ئه‌م ماسكانه‌ هه‌فتانه‌ جارێك بۆدووجار دوباره‌ی‌ بكه‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫ژماره‌ ته‌له‌فۆنی‌ ‪0533183536 - 07706581971‬‬ ‫فه‌یسبوك‪medicalclinicsuly :‬‬

‫س���ەنتەری میدیکاڵ‪ :‬به‌ختیاری ـ ش���ه‌قامی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫به‌رامبه‌ری‌ ساڵۆن ئه‌سته‌نبوڵ‬

‫"مه‌رگی‌ ناوه‌ختی‌ پشتیوان‬

‫زیانێكی‌ گه‌وره‌یه‌ بۆ هونه‌ری‌ كوردی‌"‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫جه‌لیل زه‌نگه‌نه‌ ده‌رهێنه‌ری‌ درامای‌‬ ‫گه‌رده‌لول‪ ،‬بۆ مه‌رگی‌ ناوه‌ختی‌‬ ‫پشتیوان نوری‌ به‌ده‌وی‌ به‌داخه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"به‌داخه‌وه‌ پشتیوان له‌كورد رۆشت‪،‬‬ ‫نه‌ك ته‌نها بنه‌ماڵه‌كه‌ی‌"‪.‬‬ ‫پش���تیوان نوری‌ به‌ده‌وی‌‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫له‌ئه‌كته‌ره‌ س���ه‌ره‌كیه‌كانی‌ دراما ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌رده‌لول كه‌ سێش���ه‌ممه‌ی‌ رابردو‬ ‫‪ ،1/16‬به‌ه���ۆی‌ جه‌ڵت���ه‌ی‌ دڵه‌وه‌‬ ‫له‌ته‌مه‌ن���ی‌ ‪ 41‬س���اڵیدا كۆچ���ی‌‬ ‫دوایی‌ كرد‪ ،‬غه‌م‌و كه‌سه‌ری‌ له‌الی‌‬ ‫زۆرێك له‌هونه‌رمه‌ندانی‌ هاوڕێی‌‌و‬ ‫هونه‌ردۆستان به‌جێهێشت‪.‬‬ ‫جه‌لیل زه‌نگه‌ن���ه‌‪ ،‬ده‌رهێنه‌ری‌‬ ‫درام���ای‌ گه‌رده‌ل���ول مه‌رگ���ی‌‬ ‫ناوه‌ختی‌ ئه‌م هونه‌رمه‌نده‌ گه‌نجه‌‬ ‫به‌"زیانێكی‌ گه‌وره‌" ناوده‌بات كه‌‬ ‫مایه‌ی‌ دڵگران���ی‌‌و نیگه‌رانییه‌ بۆ‬ ‫هونه‌ری‌ كوردی‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ساڵی‌‬ ‫‪ 2003‬بو كه‌ بۆ یه‌كه‌مجار گه‌زیزه‌ی‌‬ ‫هونه‌رمه‌ند "پشتیوان"پێناساندم‌و‬ ‫دواتر له‌رێگه‌ی‌ مامۆس���تا مۆفه‌ق‬ ‫عارف له‌هۆنیه‌وه‌ به‌شداری‌ درامای‌‬ ‫گه‌رده‌لولدا ك���ردو رۆڵی‌ رزگاری‌‬ ‫پێدرا"‪.‬‬

‫کاوڕ‬ ‫کەس���ێک دەیەوێ���ت پەیوەندی���ت‬ ‫پێ���وە ب���کات‪ ،‬ب���ەاڵم ئاگادارنی���ت‪،‬‬ ‫هەڵس���ەنگاندنەکان ‌ی ئەمڕۆت هیچ تەواو‬ ‫نی���ن‌و ناتوانیت وردبینبیت‪ ،‬پش���ویەک‬ ‫بدە‌و دواتر دەستبکەرەوە بە‌کارکردن‪.‬‬

‫گا‬ ‫وا هەس����ت دەکەی����ت دەنگ����ت‬ ‫نەبیستراوە‌و کەس گوێت بۆ ناگرێت‪،‬‬ ‫لە‌تەنهایی‌ مەترسە چونکە تۆ کەسێکی‌‬ ‫بەهێزی����ت‌و دەتوانی����ت لەگەڵ هەموو‬ ‫بارودۆخێکدا خۆت بگونجێنیت‪.‬‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی‬ ‫گروپێكی‌ هونه‌ریی‌ كوردو بیان ‌‬ ‫پێكه‌وه‌ له‌هۆڵه‌ندا پارچ ‌ه موزیكێك‬ ‫ی‬ ‫به‌ناوی‌ "شیوه‌ن" بۆ له‌ده‌ستدان ‌‬ ‫شاری‌ كه‌ركوك به‌رهه‌مده‌هێنن‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ن���د كاروان حه‌مید حه‌الق‪،‬‬ ‫ی پارچ��� ‌ه‬ ‫ی بیرۆك��� ‌ه ‌‬ ‫ك��� ‌ه خاوه‌ن��� ‌‬ ‫ی گروپ ‌ه‬ ‫موزیكه‌كه‌و یه‌كێك له‌به‌شداران ‌‬ ‫ی راگه‌یاند‬ ‫هونه‌رییه‌كه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌ئاوێن��� ‌ه ‌‬ ‫ی كه‌ركوك‬ ‫ی شار ‌‬ ‫ی له‌ده‌س���تدان ‌‬ ‫له‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئۆكتۆب���ه‌ردا وه‌ك گه‌نجێك ‌‬ ‫ل���ه‌‪‌ 16‬‬ ‫ی بۆ هاتو‌ه ك ‌ه‬ ‫ی ئه‌م بیرۆكه‌ی ‌ه ‌‬ ‫كه‌ركوك ‌‬

‫مه‌ریوان ئیرباهیم‪:‬‬ ‫درامای‌ دۆبالژكراو درامای‌ كوردی له‌ناوبرد‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬

‫وتیشی‌ "پش���تیوان هه‌تا بڵێیت رۆڵی‌‬ ‫ج���وان ده‌بین���ی‌‪ ،‬جی���اواز له‌هه‌ندێ���ك‬ ‫هونه‌رمه‌ن���د له‌به‌رده‌م كامێ���رادا ئه‌ركی‌‬ ‫خۆی‌ به‌باشی‌ به‌ئه‌نجام ده‌گه‌یاند"‪.‬‬ ‫زه‌نگه‌نه‌ باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ له‌كاتی‌‬ ‫ده‌رهێنانی‌ درام���ای‌ گه‌رده‌لولدا به‌دوای‌‬ ‫كوڕێكی‌ قۆزی‌ وه‌ك پش���تیواندا گه‌ڕاوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "پش���تیوان خۆشه‌ویس���تیه‌كی‌‬ ‫وه‌های‌ له‌ال دروستكردم ئه‌گه‌ر گه‌رده‌لول‬ ‫به‌ش���ی‌ چواره‌می‌ هه‌بوای���ه‌ به‌دڵنیایه‌وه‌‬ ‫جارێكی‌ دیكه‌ پش���تیوان به‌شدار ده‌بو‪،‬‬ ‫به‌داخه‌وه‌ پشتیوان له‌كورد رۆشت‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ته‌نها له‌بنه‌ماڵه‌كه‌ی‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "پێویس���ته‌ هونه‌رمه‌ندان تا‬ ‫له‌ژیاندان رێزیان لێبگیرێت‪ ،‬ئه‌وه‌ ئه‌وان‬ ‫ب���ون واڵتیان پێشخس���ت‪ ،‬ب���ۆ ده‌بێت‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت بیب���اك بێ���ت به‌رامبه‌ریان‌و‬ ‫خزمه‌ت نه‌كرێن؟"‪.‬‬ ‫شتیوان نوری بەدەوی‪ ،‬ساڵی ‪١٩٧٧‬‬ ‫لەش���اری س���لێمانی لەدایكبووە‪ ،‬ساڵی‬ ‫‪ ١٩٩٣‬ژیانی هونەری لەپەیمانگای هونەرە‬ ‫جوانەکانی س���لێمانی دەس���تپێکردووە‪،‬‬ ‫بەشداری لەچەندین شانۆگەریدا کردوەو‬ ‫یەکێك بو لەئەکتەرە دیارەکانی درامای‬ ‫گەردەلول کە رۆڵ���ی "ڕزگار"ی ده‌بینی‌‪،‬‬ ‫هاوس���ەرگیری لەگەڵ خانمە هونەرمەند‬ ‫"هەواڵ عوس���مان" کردوەو خاوەنی دو‬ ‫کچە بەناوی "کانی"و "النی"‪.‬‬

‫دوانه‌‬ ‫لەگەڵ هاوکارەکانتدا قس���ە بکە‌و‬ ‫س���وود لە‌ئەزموونە کەس���ییەکانیان‬ ‫وەربگ���رە‪ ،‬لەوانەی���ە یەکێ���ک‬ ‫ئامۆژگارییەک���ت بکات ئاراس���تەی‌‬ ‫ژیانتر بەرەو باشتر بگۆڕێت‪.‬‬

‫ی موزیكه‌و‌ه ش���یوه‌ن‬ ‫بتوانێت له‌رێگ ‌ه ‌‬ ‫ی "من خۆم‬ ‫بۆ كه‌ركوك بكات‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫ك��� ‌ه وه‌ك موزیك ژه‌ن له‌گ���ه‌ ‌ڵ چه‌ند‬ ‫ی كارده‌كه‌م‪،‬‬ ‫ی هۆڵه‌ند ‌‬ ‫ی هونه‌ر ‌‬ ‫گروپێك ‌‬ ‫بۆ ئه‌م مه‌به‌س���ت ‌ه گروپێكم كۆكرده‌و‌ه‬ ‫ی كوردو ئێرانی‌‌و‬ ‫له‌چه‌ند هونه‌رمه‌ندێك ‌‬ ‫ی پێكهاتبون‪ ،‬ك ‌ه بیرۆكه‌كه‌م بۆ‬ ‫هۆڵه‌ند ‌‬ ‫باس كردن‌و وتم كه‌س���وكارو واڵته‌كه‌م‬ ‫ی گ���ه‌وره‌و‌ه‬ ‫له‌مه‌ترس���یدان‪ ،‬به‌دڵێك��� ‌‬ ‫پێش���وازییان لێك���رد‌و ئاماده‌یش���یان‬ ‫ی ك ‌ه پارچ��� ‌ه موزیكه‌ك ‌ه به‌جل‌و‬ ‫ده‌ربڕ ‌‬ ‫به‌رگی‌ كوردییه‌و‌ه تۆمار بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی "ئه‌م��� ‌ه په‌یامێك��� ‌ه له‌رێ ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی ك ‌ه نایه‌نه‌وێت‬ ‫موزیكه‌و‌ه بۆ ئه‌وان��� ‌ه ‌‬

‫ی قب���و ‌ڵ بكه‌ن‪،‬‬ ‫ی د‌‬ ‫جیاوازی‌‌و كه‌س��� ‌‬ ‫موزی���ك ده‌توانێت هه‌م���و نه‌ته‌وه‌كان‬ ‫به‌یه‌كه‌وه‌ ببه‌ستێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ش���یوه‌ن‪ ،‬ئاواز ‌‬ ‫پارچ��� ‌ه موزیك ‌‬ ‫کاروان حەمید حه‌الق‪ ،‬دابەش���کردنی‬ ‫ی‬ ‫بافڵ س���ـــــــەرهەنگ‌و به‌ش���داربوان ‌‬ ‫بە‌نــــ���ەی‪ :‬کاروان حەمی���د ح���ەالق‪،‬‬ ‫پــیان���ۆ‪ :‬باف���ڵ س���ــــــــەرهەنگ‪،‬‬ ‫زەرب ‪. Asghar Barani‬‬ ‫(فارس)‌‪ ،‬تەمب���ور‪Aleksandar:‬‬ ‫‪( .Pantelic‬هۆله‌ندی‌"ی���ه‌‌و ئ���ەم‬ ‫کارە لەستۆدیۆی (یاد میدیا) لە‌واڵتی‬ ‫هۆڵەن���دە لە‌ش���اری ئوترێخ���ت تۆمار‬ ‫كراوه‌‪.‬‬

‫مه‌ریوان ئیبراهیم ئاماژه‌ به‌و‌ه‬ ‫ده‌كات ته‌له‌فزیۆنه‌كان ئه‌وه‌ی‌ له‌دراما‬ ‫دۆبالژكراوه‌كاندا سه‌رفی‌ ده‌كه‌ن‬ ‫پێیان ئه‌خزه‌ بیده‌نه‌ هونه‌رمه‌ندانی‌‬ ‫كورد‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "كه‌ناڵه‌كان درامای‌‬ ‫كوردییان له‌ناوبرد"‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ن���د مه‌ریوان ئیبراهیم ئاماژه‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ له‌م���اوه‌ی‌ س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫راب���ردودا كارێكی‌ س���ینه‌مایی‌ ئه‌نجام‬ ‫داوه‌و له‌چه‌ندین واڵتی‌ ئه‌وروپی‌ بینه‌ری‌‬ ‫هه‌بوه‌و قازانجی‌ فلیمه‌كه‌ش ته‌رخانكراوه‌‬ ‫بۆ نه‌خۆشخانه‌ی‌ هیوا له‌شاری‌ سلێمانی‌‬ ‫تا بۆ نه‌خۆشه‌كانی‌ ئه‌و نه‌خۆشخانه‌یه‌‬ ‫س���ه‌رفبرێت‌و كه‌مێ���ك له‌ئازاره‌كانیان‬ ‫كه‌مبكرێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "نوێترین كارم‬ ‫درامایه‌كی‌ حه‌ڤ���ده‌ زنجیره‌ییه‌ به‌ناوی‌‬ ‫درامای‌ س���ه‌راب‪ ،‬هیوادارم ده‌زگاكانی‌‬ ‫راگه‌یان���دن گرنگی‌ به‌درام���ای‌ كوردی‌‬ ‫بده‌ن ئه‌و درامایه‌ په‌خش بكرێت‪ ،‬چیتر‬ ‫درام���ای‌ كوردی‌ له‌وه‌ زیاتر پش���تگوێ‌‬ ‫نه‌خرێ���ت‌و گرنگی‌ پێبدرێ���ت‪ ،‬ماوه‌ی‌‬ ‫چه‌ند س���اڵێكه‌ هیچ درامایه‌كی‌ كوردی‌‬ ‫په‌خ���ش نه‌كراوه‌ به‌بیان���وی‌ جیا جیاو‬ ‫نه‌بونی‌ پاره‌و قه‌یران"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "درام���ا دۆبالژك���راوه‌كان‬ ‫كارێكی‌ وه‌هان ك���ردوه‌ درامای‌ كوردی‌‬ ‫له‌كه‌ناڵه‌كانه‌وه‌ په‌خش نه‌كرێن‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬

‫قرژاڵ‬ ‫لەوانەی���ە ئەم���ڕۆ بکەویت���ە حاڵەتێک ‌ی‬ ‫شەرمەزارەوە بە‌هۆ ‌ی هەڵەشەیتەوە‪ ،‬باوەڕ‬ ‫بە‌هی���چ هەواڵێک ناکەیت ت���ا خۆت دڵنیا‬ ‫نەبیتەوە لێی‌‪،‬باوەڕ بە‌هەر شتێک مه‌ك ‌ه کە‬ ‫لە‌بەردەمتدا دەوترێت‪.‬‬

‫شێر‬ ‫ئەگ����ەر ئەم����ڕۆ لە‌ه����ەر کاتێکدا‬ ‫کەس����ێک داوای‌ یارمەتی‌ لێکردیت‪،‬‬ ‫بێ هی����چ دوودڵیی����ەک یارمەتیبدە‪،‬‬ ‫هەموو وزەی‌ ئەم����رۆت بەکاربهێنە‌و‬ ‫ئامانجەکانت بەدەستبهێنە‪.‬‬

‫هۆكارێكی‌ س���ه‌ره‌كیه‌ بۆنه‌مانی‌ درامای‌‬ ‫كوردی‌‌و له‌ناوچونی‌ به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ الیه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ندی���دار خه‌می‌ بخ���وات‌و گرنگی‌‬ ‫پێبدات‪ ،‬ئه‌مه‌ش كاره‌ساته‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ ئاش���كرا كرد له‌ئێس���تادا‬ ‫س���ه‌رقاڵی‌ زنجیره‌ درامایه‌ك���ی‌ نوێیه‌‬ ‫له‌نوسینی‌ دڵبه‌ند مسته‌فاو ده‌رهێنانی‌‬ ‫خۆیه‌تی‌‌و به‌م نزیكانه‌ ده‌س���تده‌كرێت‬ ‫به‌كاره‌كان���ی‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش به‌مه‌به‌س���تی‌‬ ‫گرنگیدانه‌ به‌درامای‌ كوردی‌‌و رانه‌گرتنی‌‬ ‫كاره‌ هونه‌ریه‌كان���ه‌ له‌بواری‌ درامادا‪ ،‬تا‬ ‫چیتر درام���ای‌ كوردی‌ له‌وه‌ زیاتر له‌ناو‬ ‫نه‌چێت‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "درام���ای‌ كوردی‌‬ ‫نشوستی‌ نه‌هێناوه‌‪ ،‬به‌ڵكو كه‌ناڵه‌كانی‌‬ ‫ته‌له‌فزی���ۆن ئه‌وه‌یان به‌س���ه‌ر درامای‌‬ ‫كوردیدا هێناوه‌‪ ،‬دراما دۆبالژكراوه‌كان‬ ‫ده‌هێنن ته‌نها ته‌له‌فزیۆنێك نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫س���ه‌رجه‌م ته‌له‌فزیۆن���ه‌كان ه���ۆكاری‌‬ ‫س���ه‌ره‌كین ب���ۆ له‌ناوچون���ی‌ درامایی‌‬ ‫كوردی‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئ���ه‌و پاره‌ی���ه‌ی‌ له‌درامای‌‬ ‫دۆبالژكراوی‌ واڵتاندا س���ه‌رفی‌ ده‌كه‌ن‬ ‫ب���ا بێن س���ه‌رفی‌ بك���ه‌ن ب���ۆ درامای‌‬ ‫كوردی‌‪ ،‬ئ���ه‌وكات جوانترین به‌رهه‌می‌‬ ‫خۆماڵ���ی‌ پێش���كه‌ش ده‌كرێ���ت‪ ،‬به‌م‬ ‫پێی���ان ئه‌خزه‌ بیده‌ن���ه‌ هونه‌رمه‌ندانی‌‬ ‫كوردو هونه‌رمه‌ندان كار بكه‌ن ئه‌گه‌رنا‬ ‫هونه‌رمه‌ن���دان به‌په‌رۆش���ه‌وه‌ ئاره‌زوی‌‬ ‫كار ده‌كه‌ن‌و هونه‌رمه‌ندی‌ باشیش���مان‬ ‫هه‌ن"‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫بە‌ئازادی‌‌و راش����کاویی‌ رای‌ خۆت‬ ‫بڵ����ێ بێ ئ����ەوەی‌ هەس����تی‌ کەس‬ ‫بریندار بکەیت‪ ،‬وریابە‌و کاتت بەفیڕۆ‬ ‫مەدە لە‌بیرکردنەوە لە‌کێش����ەکانت‪،‬‬ ‫پیشەیبە‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )610‬سێشه‌ممه ‪2018/1/23‬‬

‫نارسی ره‌زازی‌‪ :‬ئێمه‌ میلله‌ت نین ئێمه‌ عیلله‌تین‬ ‫هونه‌ر الی‌ ئێمه‌ هیچ رێزێکی نییه‌‬ ‫که‌س���ێکی لێده‌رچ���ێ وه‌ک کۆچک���ردو‬ ‫ئا‪ :‬ئازاد بایز‬ ‫مه‌س���عود محه‌م���ه‌د ک��� ‌ه ب���ه‌الی منه‌و‌ه‬ ‫فه‌یله‌سوف بو‪‌،‬که‌س���انی تێدابو زمانزان‬ ‫هونه‌رمه‌ندی‌ ناودار "ناسری ره‌زازی"‬ ‫بو‪ ،‬به‌اڵم ئه‌کادیمایای کوردی که‌دامه‌زرا‬ ‫ئاماژ‌ه به‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه خه‌ریك ‌ی‬ ‫وانه‌بو‪ ،‬هیچ ش���تێکی ئه‌وتۆیان به‌ئه‌نجام‬ ‫نوسینه‌وه‌ ‌ی بیره‌وه‌ریه‌كان ‌ی ژیانیه‌تی‌‌و‬ ‫له‌پێنج به‌رگ پێكهاتوه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی "پێنج نه‌گه‌یاند"‪.‬‬ ‫وتیش��� ‌ی "من رێ���زم ب���ۆ ئه‌کادیمیای‬ ‫ده‌فته‌رم کردوته‌ خه‌رجی سێ دێ یه‌کی‬ ‫کوردی که‌سی وای تیای ‌ه که‌فڕی به‌سه‌ر‬ ‫نوێ‌‌‪ ،‬ئاماده‌بوم به‌دو ده‌فته‌ر بیفرۆشم‪،‬‬ ‫زمان ‌ی كوردییه‌و‌ه نیه‪ ،‬ئه‌مان ‌ه نه‌یانتوانی‬ ‫به‌اڵم كڕیار ‌ی نه‌بو‪ ،‬بۆی ‌ه جارێ‬ ‫فه‌رهه‌نگس���اتێک دروس���ت بک���ه‌ن پڕی‬ ‫رایده‌گرم"‪.‬‬ ‫بکه‌ن له‌زمان���زان‌و زمان���ه‌وان‌و هه‌ندێک‬ ‫ناس���ر ‌ی ره‌زازی‌‪ ،‬ك ‌ه ئێس���تا له‌واڵتی‌ پیش���ه‌وه‌ر بۆئ���ه‌وه‌ی بتوان���ن زمانه‌که‌‬ ‫س���ویده‌‪ ،‬له‌ب���اره‌ی نوێتری���ن کاری زین���دو رابگرن‪،‬به‌ڕاس���تی زمانی کوردی‬ ‫نوس���ین‌و هونه‌رییه‌و‌ه به‌اوێنه‌ ‌ی راگه‌یاند ئێس���تا توش���ی کێش���ه‌ی ‌ه ده‌یان وشه‌ی‬ ‫نوس���ینه‌وه‌ی بیره‌وه‌رییه‌کان���ی ژیان���ی‌ نابه‌جێی تێدا هات���و‌ه له‌دوباره‌و‌ه تاوه‌کو‬ ‫به‌ده‌سته‌وه‌ی ‌ه که‌پێکهاتو‌ه لهپێنج به‌رگ‪ ،‬ناوزه‌ندو هه‌ماهه‌نگ‌و ئاس���ایش که‌ئه‌مان ‌ه‬ ‫ئه‌و وت��� ‌ی "‌وه‌رگێڕانی ش���یعری خه‌یامم هیچیان کوردی نین‪ ،‬به‌کورتی ئه‌کادیمیا‬ ‫ته‌واو کردوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌مزوان ‌ه باڵونابێته‌و‌ه نه‌یانتوانی درێژه‌پێ���ده‌ری کۆڕی زانیاری‬ ‫چونک ‌ه خه‌یام ده‌بێ بیناسی‪ ،‬ده‌بێ بزانی کورد بن"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ ‌ی تێڕوانین���ی خ���ۆی وه‌ک���و‬ ‫کێیه‌‪ 243 ،‬چوارینه‌ی خه‌یامم وه‌رگێڕاوه‌‪،‬‬ ‫‌جیاواز له‌و‌ه فه‌رهه‌نگۆکێکم به‌ده‌سته‌وه‌‌ی ‌ه هونه‌رمه‌ندێک ب���ۆ هه‌لومه‌رجی‌ هونه‌ری ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ش نزیکه‌ی ‪ 700‬الپه‌ڕه‌ی ‌ه که‌زۆربه‌ی ئێس���تا ‌ی رۆژهه‌اڵت��� ‌ی كوردس���تان‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وش���ه‌ی کوردی تازه‌و دۆزراوه‌ن‪ ،‬پاشان وت ‌ی "كۆمار ‌ی ئیس�ل�ام ‌ی هه‌ر له‌سه‌ره‌تای‬ ‫بۆکاری هونه‌ری من پێنج ده‌فته‌رم کردۆت ‌ه دامه‌زراندیی���ه‌و‌ه هه‌تاوه‌کو ئێس���تا هیچ‬ ‫خه‌رجی سێ دێ یه‌کی تاز‌ه که‌له‌واڵتێکی خێرێکی بۆ کۆمه‌ڵگه‌ی کورده‌واری نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫تر کاری موزیکی ک���راوه‌‪ ،‬من ئاماده‌بوم هه‌ر له‌سه‌ره‌تاو‌ه هونه‌ریان قه‌ده‌غه كرد‪،‬‬ ‫به‌دو ده‌فته‌ر بیفرۆش���م نه‌کرا بۆی ‌ه جارێ به‌اڵم نه‌یانتوانی پێشیپێبگرن‪ ،‬دواتر چون‬ ‫رایده‌گرم‪ ،‬کێشه‌که‌ی ئێم ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه هونه‌ر ئ���ه‌و گروپان���ه‌ی کاری هونه‌ریان ده‌کرد‬ ‫ناچ���ار به‌وه‌کرد که‌گۆرانی مه‌زهه‌بی بڵێن‬ ‫ال ‌ی ئێم ‌ه هیچ رێزێکی نییه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی زمان‌و فه‌رهه‌نگی کوردی‌و ئه‌و بۆشێواندنی کولتوری کوردی"‪.‬‬ ‫‪ ،‬ره‌زازی ئام���اژه‌ ‌ی ب���ه‌و‌ه ك���رد ك��� ‌ه‬ ‫کێش���ه‌و ئاس���ته‌نگانه‌ ‌ی که‌بۆی هاتۆت ‌ه‬ ‫پێ���ش‪ ،‬ره‌زازی وتی "زۆر به‌داخه‌و‌ه تاز‌ه كوردس���تان پێویس���ت ‌ی به‌هه‌ڵگیرسانی‬ ‫به‌خه‌ویش ش���تێک وه‌ک ک���ۆڕی زانیاری شۆڕش���ێکی نه‌ته‌وه‌یی رۆشنبیرییه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫کورد نابینین���ه‌وه‌‪ ،‬چونک ‌ه که‌س���انێکی وت ‌ی "من ده‌مێکه‌ه���اواری ئه‌م ‌ه ئه‌که‌م‪،‬‬ ‫تێداب���وو ک���ه‌هه‌مویان که‌ڵه‌پی���او بون‪ ،‬ده‌مێک ‌ه پێش���نیازم کردو‌ه که‌ئێم ‌ه ده‌بێ‬ ‫هه‌مویان نوس���ه‌ر بون‪ ،‬النیکه‌م ئه‌م کار‌ه بکه‌ین‪ ،‬ئێم ‌ه ده‌بێت خه‌باتێکی‬ ‫با باشتر بڵێم چه‌ند فه‌رهه‌نگی سیاسی بکه‌ین نه‌ک خه‌باتێکی‬ ‫سیاس���ی فه‌رهه‌نگ���ی‪ ،‬ئه‌زان���ی چ���ۆن‬ ‫کۆمۆنیس���تێکی کورد له‌گ���ه‌ڵ کوردێکی‬ ‫کۆمۆنیست جیاوازی هه‌یه‌؟ ئێم ‌ه ده‌بێت‬ ‫خه‌باتێک���ی فه‌رهه‌نگی سیاس���ی بکه‌ین‬

‫بۆئ���ه‌وه‌ی که ب���ۆ ‌نه‌ته‌وه‌که‌م���ان رون‬ ‫بکه‌ینه‌وه‌‪ ،‬زۆرینه‌ی خه‌ڵکی کورد هێشتا‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی نییه‌‪ ،‬هێش���تا خه‌ڵکی کورد‬ ‫به‌ته‌واوی سۆزی نیی ‌ه بۆ نیشتیمانه‌که‌ی‌و‬ ‫بۆ زمانه‌که‌ی!"‪.‬‬ ‫وتیش ‌ی "باشه‌کاتێک تۆ دار بشکێنی‌و‬ ‫کاتێ���ک ت���ۆ دوکان بس���وتێنی‌و ب���ازاڕ‬ ‫هه‌ڵته‌کێنی ئه‌م���ه‌کاری نه‌ته‌وه‌یی نییه‌‪،‬‬ ‫ئێم��� ‌ه ئه‌ب���ێ له‌گۆرانیبێ���ژو هونه‌رمه‌ند‬ ‫به‌گش���تییه‌و‌ه بگر‌ه تاده‌گات ‌ه نوس���ه‌رو‬ ‫روناکبیر کارێک بکه‌ین ئه‌وه‌ی که ‌پێمان‬ ‫ده‌کرێ���ت ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی واڵت‌و ن���اوه‌وه‌ی‬ ‫واڵت خه‌ریکی ئه‌وه‌بین که ‌نه‌ته‌وه‌که‌مان‬ ‫زیاتر خۆش���بوێت‪ ،‬جا به‌هۆنراو‌ه بێت یا‬ ‫به‌گۆرانی بێت یان به‌هه‌ر شێو‌ه خه‌باتێک‬ ‫بێت‪،‬ب���ه‌اڵم به‌داخه‌و‌ه م���ن زۆجار وتوم ‌ه‬ ‫ئێم ‌ه ئه‌زم���ون له‌ڕابردو وه‌رناگرین‪ ،‬کورد‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌کی ئازا‌و میواندارو قاره‌مان ‌ه ئه‌و‌ه‬ ‫به‌جێگه‌ی خۆی‪ ،‬ب���ه‌اڵم کاتێک که‌دێته‬ ‫‌س���ه‌رباری ئه‌و‌ه‌کورد تێبکۆشێ بۆ مافی‬ ‫نه‌ته‌وه‌که‌ی له‌سیاسه‌ت‌و له‌سه‌ر مێز الواز‌ه‬ ‫به‌داخ���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه یه‌کێک ‌ه له‌کێش���ه‌کانی‬ ‫ئێم���ه‌‪ ،‬م���ن پێموای���ه‌ ئه‌گه‌رخه‌باتێکی‬ ‫فه‌رهه‌نگی سیاس���ی‌و روناکبیری بکرێت‬ ‫ئه‌و کێشانه‌مان نامێنێت"‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ش‬ ‫ه���ۆكار ‌ی‬ ‫ره‌زاز ‌ی‬ ‫ده‌گه‌رش���ێنێته‌و‌ه بۆ الوازی ‌ی په‌روه‌رده‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وت ‌ی "ئێم��� ‌ه په‌روه‌رده‌که‌مان الوازه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وپه‌روه‌رده‌یه‌ی ئێم��� ‌ه په‌روه‌ره‌ده‌یه‌کی‬ ‫سه‌قه‌ته‌‪ ،‬ئه‌بێ په‌روهر‌ده‌یه‌کی باش بێت‌و‬ ‫سه‌ره‌تا له‌بنه‌ماڵه‌و‌ه ده‌ستپێبکه‌ین‪ ،‬نابێ‬ ‫له‌کۆمه‌ڵگاو‌ه ده‌ست پێبکرێت‪ ،‬مرۆڤ نابێ‬ ‫له‌کۆمه‌ڵگه‌و‌ه ده‌س���تپێبکات‪ ،‬من نه‌توانم‬ ‫خۆم دروست بکه‌م چۆن ده‌توانم خه‌ڵکی‬ ‫تر دروس���ت بکه‌م‪ ،‬ئێم ‌ه ده‌بێ ئه‌وه‌مان‬ ‫له‌به‌رچاو بێت ده‌بێ نه‌ته‌وه‌و زمانه‌که‌مان‬ ‫خۆشبوێت من ناڵێم کورد چاوی له‌هه‌مو‬ ‫نه‌ته‌وه‌کان���ی تر ره‌ش ت���ر‌ه نه‌خێر هیچ‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ه‌ک گه‌وره‌ی���ی زیاتری به‌س���ه‌ر‬ ‫نه‌ته‌وه‌کانی تره‌و‌ه نییه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێ کارێک‬ ‫بکه‌ین ک ‌ه خه‌ڵکی کورد له‌منه‌خۆش���یی ‌ه‬

‫‪11‬‬

‫ره‌وانیی ‌ه ده‌ربێنین‪ ،‬ده‌رده‌کورد هه‌مومانی‬ ‫کوشتوه‌و توشی کێش���ه‌ی کردوین‪ ،‬زۆر‬ ‫له‌شاعیره‌کانمان بۆنمون ‌ه مامۆستا هێمن‬ ‫ده‌ڵێ (چیبکه‌ین ده‌رده‌ک���ورد وایکردو‌ه‬ ‫که‌ئێم��� ‌ه توش���ی ده‌ردی س���ه‌ری بین)‪،‬‬ ‫نمون ‌ه دێنمه‌و‌ه بزان ‌ه تورک ک ‌ه بە‌خه‌نجه‌ر‬ ‫وه‌کو داع���ش ئه‌وناوچانه‌ی���ان دابڕ کرد‬ ‫بۆخۆیان ئیسالمیان کرد به‌فه‌لسه‌فه‌یه‌ک‬ ‫بۆخۆیان‌و به‌وشێوه‌ی ‌ه که‌ڵکیان لێوه‌رگرت‬ ‫ئێمه‌ش نه‌مانتوانیو‌ه تاکوئێستا بۆخۆمان‬ ‫فه‌لسه‌فه‌یه‌ک دابڕێژین"‪.‬‬ ‫وتیش��� ‌ی "له‌ده‌روه‌ی واڵت ئێستا کورد‬ ‫ش���وێنێکی نیی ‌ه تێی���دا کۆبێته‌وه‌؟ هه‌ر‬ ‫پارتێکی کوردی باوه‌ڕبکه‌ن باره‌گایه‌کیشی‬ ‫بۆخۆی نییه‌‪ ،‬ب���ڕوام پێبکه‌ن (‪)PKK‬‬ ‫‌ی ڵێده‌رچێت پارته‌کانمان باره‌گایه‌کیان‬ ‫نیی ‌ه بڕۆین له‌گه‌ڵیان دانیش���ین‌و چایه‌ک‬ ‫بخۆین���ه‌وه‌‪ ،‬م���ن چه‌ن���د س���اڵ ‌ه هاوار‬ ‫ده‌ک���ه‌م ده‌ڵێ���م ب���ا ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی واڵت‬ ‫له‌هه‌م���و پایته‌خت���ه‌کان داواله‌خه‌ڵک���ی‬ ‫ک���ورد بکه‌ی���ن ئابونه‌ی���ان لێوه‌ربگرین‬ ‫ماڵێک دروس���ت بکه‌ین ناوی بنێین ماڵی‬ ‫کورد ن���ه‌ک ماڵی حی���زب‪ ،‬ئه‌گه‌ر کورد‬ ‫سه‌ره‌خۆش���یه‌کی هه‌بوو یان زه‌ماوه‌ندو‬ ‫سه‌ره‌خۆشی‌و دانیش���تنێکی هه‌بو‪ ،‬له‌وێ‬ ‫به‌ڕێوه‌ی به‌رێ‪ ،‬ئێم ‌ه تائێس���تا ئه‌وه‌مان‬ ‫نییه‌‪ ،‬ئه‌ڕۆن له‌ڕێس���تۆران ‌ه س���ریانیه‌کانا‬ ‫پاره‌یه‌کی زۆرده‌ده‌ن سه‌ره‌خۆشیه‌کانیان‬ ‫ده‌به‌ن به‌ڕێوه‌‪ ،‬سه‌ره‌خۆش���ی کۆچکردو‬ ‫مام جه‌اللیان له‌ڕێس���تۆرانتی س���ریانیدا‬ ‫داناو‌ه پاره‌یه‌کی زۆری���ان داوه‌‪ ،‬ئه‌ی بۆ‬ ‫ده‌سه‌اڵتی باش���ور خۆت ئه‌و‌ه دانانێی؟!‬ ‫با م���ن ره‌خنه‌یه‌ک ل���ه‌کاک نێچیرو کاک‬ ‫قوب���اد بگرم وه‌کو س���ه‌رۆکی حکومه‌ت‌و‬ ‫جێگره‌که‌ی بۆ هه‌تاوه‌کو ئێستا ماڵێکیان‬ ‫دانه‌ناو‌ه به‌ناوی ماڵی کورد که‌ئه‌وان وه‌کو‬ ‫نوێنه‌ری ئه‌و به‌ش��� ‌ه به‌ڵکو ئه‌گه‌ر ده‌ردو‬ ‫چاره‌ڕه‌شیه‌کمان هه‌بو‪ ،‬تێیدا کۆبینه‌وه‌؟!‬ ‫بام���ن به‌کورتی بڵێم ئێم��� ‌ه نه‌ته‌و‌ه نین‬ ‫ئێم ‌ه ش���ته‌وه‌ین‪ ،‬ئێم��� ‌ه میله‌ت نین ئێم ‌ه‬ ‫عیله‌تین"‪.‬‬

‫سید ئه‌حمه‌د ره‌واندزی‌‪:‬‬

‫كه‌مانچه‌م بۆ ئیرباهیم تاتڵسازو موعین ئه‌سفه‌هانی‌ ژه‌نیوه‌‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬

‫سه‌ید ئه‌حمه‌د ره‌وازندی‌‪،‬‬ ‫كه‌ له‌ژه‌نینی‌ كه‌مانچه‌دا‬ ‫ده‌ستڕه‌نگینه‌‪‌،‬وێڕای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌مانچه‌ی‌ بۆ دیارترین‬ ‫هونه‌رمه‌ندانی‌ كورد ژه‌نیوه‌‪،‬‬ ‫كه‌مانچه‌ی‌ بۆ دو هونه‌رمه‌ندی‌‬ ‫ناوداری‌ تورك‌و فارسیش‬ ‫"ئیبراهیم تاتڵسساز"‌و "موعین‬ ‫ئه‌فسه‌هانی‌" ژه‌نیوه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌ید ئه‌حمه‌د ره‌وان����دزی‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ماوه‌ی‌ سی‌‌و هه‌شت ساڵه‌ خه‌ریك ‌‬ ‫ی‬ ‫ژه‌نینی‌ كه‌مانچه‌یه‌‌و رۆژانه‌ س����ێ‌‬ ‫ب����ۆ چ����وار كاتژمێر به‌عه‌ش����قه‌وه‌‬ ‫كاری‌ ژه‌نین����ی‌ كه‌مانچ����ه‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یان����د له‌س����اڵی‌‬ ‫‪2010‬دا كاری‌ ژه‌نین����ی‌ كه‌مانچه‌ی‌‬ ‫بۆ هونه‌رمه‌ند ئیبراهیم تاتڵس����از‬ ‫ئه‌نجامداوه‌‪ ،‬به‌هه‌مانشێوه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫موعین ئه‌سفه‌هانیش كاری‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ ئه‌و كاته‌ی‌ كۆنس����ێرتی‌‬ ‫هونه‌ری‌ له‌شاری‌ هه‌ولێر ئه‌نجامداوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "موعین ئه‌وكات ته‌نها نۆته‌‬ ‫مۆزیكیه‌كان����ی‌ له‌واڵتی‌ ئه‌مریكاوه‌‬ ‫بۆ ناردم‪ ،‬بە‌ماوه‌ی‌ چه‌ند رۆژێكی‌‬ ‫كه‌م كاره‌كانیم ئاماده‌كردو‪ ،‬موعین‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫ئەم����رۆ کارەکان����ی‌ سەرش����انت‬ ‫زی����اد دەک����ەن‪ ،‬لەوانەی����ە هەندێک‬ ‫جار هەس����ت بە‌خنکان‌و پەس����تان‌و‬ ‫دڵەڕاوکێ بکەی����ت کاتێک ناتوانیت‬ ‫هەموو کارەکان ئەنجامبدەیت‪.‬‬

‫زۆر دڵخ����ۆش بو ب����ه‌و ماوه‌ كه‌مه‌ هونه‌رمه‌ندی‌ كه‌مانچه‌ژه‌ن مه‌رج ‌ه‬ ‫به‌قوڵ����ی‌ بچێت����ه‌ ن����او هون����ه‌ری‌‬ ‫كاره‌كانم بۆ ئه‌نجام دا"‪.‬‬ ‫ له‌ب����اره‌ی‌ كاركردن����ی‌ له‌گه‌ڵ كالسیكه‌وه‌و ش����اره‌زایه‌كی‌ باشی‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندان����ی‌ كوردی����ش‪ ،‬ئ����ه‌و تۆن����ه‌كان بێ����ت وه‌ك ژه‌نین����ی‌‬ ‫وتی‌ "له‌گه‌ڵ هونه‌رمه‌ند زه‌كه‌ریا‌و تۆنه‌كانی����ش له‌ك����وردی‌‌و عه‌ره‌بی‌‬ ‫به‌هجه‌ت یه‌حیاو شه‌هێن تاڵه‌بانی‌‌و فارس����ی ئاس����اییه‌ له‌كامه‌یانه‌وه‌‬ ‫مه‌رزی����ه‌ ئه‌فه‌ریق����ی‌‌و س����ه‌دان ده‌ست پێده‌كات‪ ،‬به‌اڵم هونه‌رمه‌ند‬ ‫هونه‌رمه‌ندی‌ دیك����ه‌ كارم كردوه‌‪ ،‬ده‌بێت تایبه‌تمه‌ندی‌ خۆی‌ هه‌بێت‌و‬ ‫بۆ ماوه‌ی‌ چه‌ند ساڵیش له‌ده‌روه‌ی‌ گوێگره‌كانی‌ ب����ه‌و تایبه‌تمه‌ندییه‌دا‬ ‫واڵت‌و ناوه‌وه‌ی‌ واڵت به‌ش����داری‌ هونه‌ره‌كه‌ی‌ بناس����نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫كۆنس����ێرتی‌ هونه‌رمه‌ندانم كردوه‌‪" ،‬بۆ نمون����ه‌ هاواڵتی����ه‌ك گوێگری‌‬ ‫بۆ زۆرینه‌ی‌ هونه‌رمه‌ندانیش له‌ناو ئامێری‌ كه‌مانچه‌یه‌ ده‌بێت بزانێت‬ ‫ئه‌و ژه‌نیاره‌ موشته‌بای‌ میرزاده‌یه‌‬ ‫ستۆدیۆ كارم كردوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌" ه����ه‌ر هونه‌رمه‌ندێك یان ئه‌ن����وه‌ر قه‌ره‌داغیه‌ یان فالنی‌‬ ‫به‌عه‌ش����قه‌وه‌ ئامێ����ری‌ موس����یقی‌ دیكه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "پێویسته‌ هونه‌رمه‌ندانی‌‬ ‫به‌ده‌سته‌وه‌ نه‌گرێت ته‌نها بۆ كات‬ ‫به‌س����ه‌ربردن بێت ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ كه‌مانچ����ه‌ژه‌ن س����ێ‌ ئامێ����ری‌‬ ‫نابێته‌ ژه‌نیارێكی‌ باش‪ ،‬من هه‌میشه‌ كه‌مانچه‌ی����ان هه‌بێ����ت‪ ،‬چونك����ه‌‬ ‫ئامێره‌كه‌م له‌گ����ه‌ڵ خۆم ده‌گێڕم‪ ،‬له‌حاڵه‌تی‌ شكاندا یان گۆڕانی‌ كه‌ش‌و‬ ‫ش����ه‌وانه‌ وه‌ك منداڵێك له‌ته‌نیشت هه‌وادا یان هه‌ر حاڵه‌تێكی‌ دیكه‌دا‬ ‫خۆم����ه‌و ‌ه ده‌یخه‌وێنم له‌ده‌رفه‌تێك ئامێره‌كه‌ توش����ی‌ زه‌ره‌ر ده‌بێت‪ ،‬‬ ‫ده‌گه‌ڕێ����م ئامێره‌كه‌م ئاماده‌بكه‌م‌و ژه‌نیار له‌كاره‌كان����ی‌ دوانه‌كه‌وێت‌و‬ ‫پڕۆڤ����ه‌ی‌ پێبك����ه‌م به‌داخ����ه‌وه‌ به‌رده‌وام����ی‌ به‌كاره‌كانی‌ بدات‪ ،‬تا‬ ‫زۆربه‌ی‌ هونه‌رمه‌ندانی‌ هاورێم ئه‌و ئامێری‌ چه‌مانچه‌ زۆرتر بمێنێته‌وه‌‬ ‫تواناو تاقه‌ته‌ی����ان نیه‌ تا پڕۆڤه‌ی‌ له‌الی‌ خاوه‌نه‌كه‌ی‌ خۆشه‌ویس����ت‬ ‫به‌رده‌وام بكه‌ن ئه‌وه‌ش مه‌رجه‌ بۆ ده‌بێ����ت به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌س����تی‌‬ ‫پێ����ی‌ رادێ����ت‌و ئه‌زمونی‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫هونه‌رمه‌ندی‌ سه‌ركه‌وتو"‪.‬‬ ‫باس����ی‌ ئ����ه‌وه‌ش ده‌كات دروستده‌كات"‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫زۆر گرنگ��� ‌ی ب���دە بە‌وردەکارییەکان ‌ی‬ ‫پرۆژەکان ‌ی ئێستات‪ ،‬رێکخراوبە‌و هەمیشە‬ ‫با ئ���ەوەت لە‌بیربێ���ت کە بەرپرس���یت‬ ‫لە‌خۆش���بەخت ‌ی خۆت‪ ،‬دڵخۆش��� ‌ی بڕیارە‬ ‫نەک هەڵبژاردن‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫هەوڵمەدە لەو کاتانەدا کە هەست‬ ‫دەکەی����ت بێ����زار‌و ماندوی����ت هیچ‬ ‫هەنگاوێ����ک بنێیت هەرچەندە ئەمڕۆ‬ ‫هیچ کارێکیش����ت نەکردووە هیالکت‬ ‫بکات‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫ئەمڕۆ یەکێکە لەو رۆژانە ‌ی تێیدا سەرکەوتو ‬ ‫دەبیت‪ ،‬هەنگاوەکان����ت دیاریدەکەیت‌و باش‬ ‫هەڵس����ەنگاندنیان بۆ دەکەیت‪ ،‬س����ەرەڕا ‌ی‬ ‫سەرکەوتنت لە‌ژیان ‌ی پیشەییتدا‪ ،‬بەاڵم ژیان ‌ی‬ ‫سۆزداریت خراپتر دەبێت‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫لەم رۆدا کێشەکان زیاد دەکەن‌و بارودۆخ‬ ‫خراپتر دەبێت بە‌ه����ۆی‌ ناکۆکییەکانەوە‪،‬‬ ‫لەوانەیە بواری‌ ئابوری����ت زۆر خراپببێت‪،‬‬ ‫دەوروبەرت هاوکاری����ت ناکەن لەبەر ئەوە‬ ‫شتەکان وەک خۆی‌ قبوڵبکە‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫زۆر بەهێزی���ت خ���ۆت دەرمەخ���ە‬ ‫لەب���ەردەم خەڵکی���دا‪ ،‬ئ���ەو بڕیارە ‌ی‬ ‫هەفتەکانی‌ پێش���وو داوتە ئەمڕۆ لێی‌‬ ‫پەش���یمان دەبیتەوە‪ ،‬پش���وبدە‌و بیر‬ ‫لە‌هیچ مەکەرەوە جگە لە‌داهاتووت‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )610‬سێشه‌ممه ‪2018/1/23‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫له‌به‌ر رۆشنایی‌ روداوه‌كانی‌ ‪4‬ی‌ كانونی‌ دوەمی‌ ‪2018‬دا‬

‫حیزب له‌باشور ‌ی كوردستاندا‪ ،‬وه‌ك ئامراز ‌ی دوبه‌ره‌كی‬ ‫سه‌باحی‌ غالیب‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌ هه‌مو س���اڵێكدا‪ ،‬خه‌ڵك ‌ی‬ ‫بە‌گشتی‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ دوا س���اته‌كانی‌ ئاوابون ‌ی‬ ‫ساڵی‌ پێش���تردا‪ ،‬خۆزگه‌‌و ئاوات ‌ی ئه‌وه‌یان ‌ه‬ ‫كه‌ س���اڵ ‌ی ئاینده‌‪ ،‬س���اڵێك ‌ی خۆشتر‪ ،‬پڕ‬ ‫له‌ئاس���ووده‌یی‌‌و ئاش���تی‌‌و به‌رقه‌راری‌ بێ‌‪،‬‬ ‫س���اڵی‌ ئاش���تی‌ ناوخ���ۆ‌و جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫قانون‌و داد ‌ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌ی بێ‌‪ ،‬ببێته‌ مایه‌ ‌ی‬ ‫ته‌بای���ی‌‌و پێكه‌وه‌ هه‌ڵكردن���ی‌ حیزبه‌كان‌و‬ ‫سیاسه‌تمه‌داره‌كان‪ ،‬سه‌رفرازی‌‌و دواڕۆژێك ‌ی‬ ‫گه‌ش���تر س���ه‌راپای‌ كوردس���تان‌و جیهان‬ ‫بگرێته‌وه‌‪ ،‬گه‌لێك هیوای‌ دیكه‌ش ده‌خوازن‪.‬‬ ‫هه‌مو ئ���ه‌و خۆزگانه‌‪ ،‬خۆزگه‌ی‌ ئینس���ان ‌ی‬ ‫س���اده‌‌و س���اكار‌و تاكی‌ چه‌وس���ێنراوه‌ن‪،‬‬ ‫خۆزگه‌ ‌ی ئه‌و مرۆڤانه‌ن كه‌ هه‌س���ت بە‌بون ‌ی‬ ‫مرۆڤی‌ دیكه‌‌و برس���ێتی‌‌و نه‌خۆشی‌‪ ،‬ئازار‌و‬ ‫س���ته‌می‌ هه‌ر كه‌س���ێكی‌ دیك���ه‌ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫له‌جیهان ‌ی واقیع‌و مامه‌ڵه‌ی‌ رۆژانه‌شدا‪ ،‬زۆر‬ ‫له‌گه‌ڵ خۆیان‌و خه‌ڵكیدا راستگۆن‪.‬‬ ‫له‌ م���اوه‌ی‌ چه‌ند رۆژ ‌ی كۆتای ‌ی س���اڵ ‌ی‬ ‫‪‌2017‬و س���ه‌ره‌تای‌ س���اڵ ‌ی ‪2018‬دا‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫دۆس���ت‌و براده‌ران���دا‪ ،‬ده‌ی���ان په‌یام��� ‌ی‬ ‫خۆزگه‌م���ان بۆ یه‌ك���دی‌ ن���اردوە‪ ،‬ده‌مان‬ ‫نووس���ی‌‌و ده‌مان وت‪ :‬ساڵ ‌ی ‪ 2017‬بڕوات‌و‬ ‫نه‌یه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬پار ب���ۆ كورد بە‌گش���تی‌‌و بۆ‬ ‫باش���وور بە‌تایبه‌تی‌‪ ،‬س���اڵی‌ دووبه‌ره‌كی‌‌و‬ ‫كوالنه‌وه‌ ‌ی برینه‌ كۆنه‌كان بو‪ ،‬ساڵ ‌ی خۆڵ‬ ‫به‌سه‌رداكردنی‌ كورد بو له‌الیه‌ن كورده‌وه‌‪،‬‬ ‫س���اڵ ‌ی بە‌هه‌ده‌ردان���ی‌ ره‌نجی‌ مێ���ژوو بو‪،‬‬ ‫ساڵ ‌ی برسێتی‌‌و هات‌و هاوار‌و نه‌خۆشی‌ بو‪،‬‬ ‫هاوكات‪ ،‬ساڵی‌ بێ‌ حیسابی‌‌و بێ‌ لێكدانه‌و‌ه‬ ‫بو‪ ،‬س���اڵی‌ راپرسی‌ گش���تی‌‌و زینده‌به‌چاڵ‬ ‫كردنیش���ی‌ بو‪ ،‬به‌هه‌ر حاڵ‪ ،‬وا ته‌نها چوار‬ ‫رۆژ له‌س���اڵ ‌ی ‪ 2018‬رۆش���توە‪ ،‬به‌م چه‌ند‬ ‫رۆژه‌ ده‌رك���ه‌وت‪ ،‬هه‌زار خۆزگ���ه‌‪ ،‬هه‌زاران‬ ‫ئومێد‪ ،‬بە‌س���ایه‌ ‌ی حیزب‌و سیاسه‌تمه‌دار ‌ی‬ ‫حیزبییه‌وه‌‪ ،‬ده‌بن ‌ه وڕێنه‌‌و كورتبینی‌‪ ،‬ده‌بن ‌ه‬ ‫به‌رچاو تاریكی‌‌و ب��� ‌ێ ئاواتی‌‪ ،‬مه‌گه‌ر ناب ‌ێ‬ ‫له‌ده‌یجووردا‪ ،‬تروس���كه‌یه‌ك هه‌بێ‌‪ ،‬ئه‌وجا‬ ‫ئومێدێك هه‌بێ‌‪ ،‬كه‌ له‌واقیعی‌ هه‌ره‌ تاریكی ‌ی‬ ‫ئێستای‌ باش���ووردا‪ ،‬تاڵ ‌ه تیشكێك نه‌بێ‌‪،‬‬ ‫ئاخۆ چ خۆزگه‌یه‌ك ده‌مێنێ‌‌و چ ئاینده‌یه‌ك ‌ه‬ ‫له‌پێشمانه‌؟‪.‬‬ ‫ئیمڕۆ پێنجش���ه‌ممه‌‪‌ 4 ،‬ی كانون ‌ی دوەم ‌ی‬ ‫‪2018‬یه‌‪ ،‬واتا ته‌نها چوار رۆژ له‌ساڵی‌ نو ‌ێ‬ ‫رۆشتوە‪ ،‬ئه‌گه‌ر رۆژانی‌ ئاینده‌ش بە‌هه‌مان‬ ‫ش���ێوه‌ بێ‌‪ ،‬ئه‌وا مه‌گه‌ر هه‌ر خ���ودا بزان ‌ێ‬ ‫كه‌ چاره‌نووس���ی‌ كوردی‌ باشوور بە‌ده‌ست‬ ‫حیزبه‌وه‌ به‌ره‌و چ ناس���ۆری‌‌و نائارامییه‌ك‬ ‫ده‌چێ‌‪ ،‬یا چ ئایینده‌یه‌كی‌ چاوه‌ڕوان نه‌كراو‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌یه‌‪ ،‬پێبزانین یا نا‪ ،‬چرای‌ س���به‌ین ‌ێ‬ ‫له‌ئیمڕۆدا داده‌گیرس���ێ‌‪ .‬بە‌له‌به‌رچاو گرتن ‌ی‬ ‫به‌ش���ێك له‌ڕووداو‌ه تاڵه‌كان��� ‌ی ئیمڕۆ‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندییان بە‌جۆری‌ كاركردنی‌ سیاسه‌ته‌و‌ه‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌باشووری‌ كوردستاندا‪ ،‬كاریگه‌رییان‬ ‫له‌س���ه‌ر داهاتووی‌ هه‌موم���ان هه‌یه‌‪ ،‬به‌ندن‬ ‫بە‌رووداوه‌كان ‌ی ئیمڕۆوه‌‪ ،‬كه‌ هه‌ندێكیان به‌م‬ ‫شێو‌ه ده‌ست پێده‌كه‌ن‪:‬‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ ،‬ش���اندێكی‌ هاوبه‌ش���ی‌ گۆڕان‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵ���ی‌ ئیس�ل�امی‌‌و هاوپه‌یمان��� ‌ی ب���ۆ‬ ‫دیموكراس���ی‌‌و دادپ���ه‌روه‌ری‌ ب���ۆ دیده‌ن ‌ی‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیران���ی‌ عێ���راق چونه‌ت��� ‌ه‬ ‫به‌غ���دا‪ ،‬دواتر له‌ڕاگه‌یاندنی‌ س���ه‌رۆكایه‌ت ‌ی‬ ‫وه‌زیران���ی‌ عێ���راق‌و باڵوكراوه‌ ‌ی ئه‌و س��� ‌ێ‬

‫حیزب���ه‌‌و ده‌زگاكانی‌ راگه‌یاندنه‌كانیش���دا‪،‬‬ ‫ب���اس له‌قس���ه‌‌و باس���ی‌ كۆبونه‌وه‌كه‌ كرا‪،‬‬ ‫له‌ڕاگه‌یه‌ندراوی‌ س���ێ‌ حیزبه‌كه‌دا وا هاتوە‬ ‫كه‌ له‌هه‌س���تی‌ به‌رپرس���یارێتی‌ بۆ كورد‌و‬ ‫خۆش���كردنه‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‌ به‌غدا‌و‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬ئه‌و س���ه‌ردانه‌یان ك���ردوە‪ ،‬ئه‌وجا‬ ‫ته‌ئكیدی���ان كردۆته‌و‌ه ك��� ‌ه جگه‌ له‌پێكه‌و‌ه‬ ‫ژیان��� ‌ی ئاش���تیانه‌ ك���ه‌ خزم���ه‌ت بە‌هه‌مو‬ ‫پێكهاته‌ جیاوازه‌كان‌و سه‌قامگیر ‌ی سیاسی‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت ‌ی ده‌كا‪ ،‬له‌عێراقدا رێگایه‌ك ‌ی دیك ‌ه‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬داواش ده‌كه‌ن س���ته‌می‌ رابووردوو‬ ‫دووباره‌ نه‌كرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ر له‌هه‌مو ش���تێك‪ ،‬ئه‌و س��� ‌ێ حیزبه‌‪،‬‬ ‫ده‌ب��� ‌ێ زۆر چاك ئه‌وه‌ بزان���ن‪ ،‬كه‌ خود ‌ی‬ ‫سه‌ردانه‌ك ‌ه سه‌رپێچی‌ ده‌ستوورییه‌‌و بە‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌ك ئه‌وان مافی‌ ئه‌وه‌یان نییه‌ به‌ناو ‌ی‬ ‫كوردی‌ باش���ووره‌وه‌ بچن له‌گه‌ڵ حكومه‌ت ‌ی‬ ‫به‌غدا یا هه‌ر حكومه‌تێكی‌ دیكه‌ قس ‌ه بكه‌ن‪،‬‬ ‫بیانه‌و ‌ێ یا نا‪ ،‬ئه‌وه‌ كاری‌ موعاره‌ز‌ه نییه‌‪،‬‬ ‫چاك بێ‌ ی���ا خراپ‪ ،‬هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫خاوه‌ن ‌ی په‌رله‌مان‌و ده‌س���ه‌اڵتی‌ راپه‌ڕاندنه‌‪،‬‬ ‫گفتوگۆ‌و دانوس���اندن كاری‌ حكومه‌ته‌ نه‌ك‬ ‫هی‌ موعاره‌زه‌‪ ،‬بۆیه‌ دروس���ت نییه‌‌و ناكر ‌ێ‬ ‫موعاره‌زه‌‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت حیزبی‌ فه‌رمانڕه‌واش‬ ‫بە‌ناو ‌ی حیزبه‌و‌ه بچێت ‌ه دانوس���اندن له‌گه‌ڵ‬ ‫حكومه‌تاندا‪ ،‬ئه‌و كرده‌وانه‌ ئه‌لف‌و بێی‌ كار ‌ی‬ ‫حكومدارییه‌‪ ،‬پێویست ‌ه حیزب له‌كوردستاندا‬ ‫له‌سه‌ری‌ رێكبكه‌ون‪.‬‬ ‫له‌وه‌ ده‌چێ‌ ئه‌و س��� ‌ێ حیزبه‌ی‌ سه‌ره‌و‌ه‬ ‫پێی���ان وابێ‌‪ ،‬ك���ه‌ خه‌رجكردن��� ‌ی موچه‌ ‌ی‬ ‫فه‌رمانب���ه‌ران‌و خه‌رجكردنی‌ پاره‌ی‌ گه‌نم ‌ی‬ ‫فرۆش���راوی‌ جوتیاران���ی‌ كوردس���تان‪،‬‬ ‫بە‌هیممه‌ت ‌ی ئه‌وان خه‌رج ده‌كرێ‌‪ ،‬لێره‌ش���دا‬ ‫ده‌ب���ێ‌ ئه‌وه‌ بزان���ن كه‌ ئ���ه‌و دوو پاره‌یه‌‪،‬‬ ‫ماف ‌ی قانونی‌‌و ش���ه‌رعی‌ خه‌ڵكی‌ باش���وور‌ه‬ ‫به‌س���ه‌ر به‌غ���داوه‌ ن���ه‌ك لوتفی‌ س���ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیرانی‌ عێراق‌و خاتری‌ ئه‌و س���ێ‌ حیزبه‌!‬ ‫به‌غدا‌و هه‌ولێر‪ ،‬هه‌زاران كێش���ه‌یان پێكه‌و‌ه‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌وان���ه‌ ‌ی له‌هه‌موان س���ه‌ركیترن‪،‬‬ ‫ددان پێدانه‌نان���ی‌ به‌غدای��� ‌ه بە‌هه‌ولێ���ر‌و‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تاندا‪ ،‬ناڕازیبون ‌ی به‌غدای ‌ه‬ ‫بە‌ده‌ستنیشان كردنی‌ س���نووری‌ باشوور ‌ی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬ئاماد‌ه نه‌بون��� ‌ی به‌غدای ‌ه ك ‌ه‬ ‫ئه‌نجوومه‌ن ‌ی ئیتیحاد ‌ی پێك نه‌یه‌ت‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫بە‌عه‌قڵییه‌تی‌ ش���ۆڤێنی‌‌و مه‌زهه‌بی‌ ش���یع ‌ه‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایه‌تی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر بە‌ش���یعه‌ ‌ی‬ ‫فه‌رمانڕه‌وا بێ‌‪ ،‬ش���یعه‌ نه‌ب���ێ‌‪ ،‬ئه‌وا كه‌س‬ ‫مافی‌ ئینس���انی‌‌و ئایینی‌‌و ژیانی‌ رۆژانه‌ش ‌ی‬ ‫نیی���ه‌‪ .‬فه‌رمانڕه‌وایانی‌ ش���یعه‌ی‌ عێراقیش‬ ‫به‌رامبه‌ر بە‌مرۆڤایه‌ت���ی‌‪ ،‬هه‌مان بۆچونیان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬هه‌موش ده‌زانین‪ ،‬هه‌رچی‌ ناحه‌قی‌‌و‬ ‫ته‌عیریب‌و ته‌هجی���ر‌و ته‌رحیل ك ‌ه ده‌وڵه‌ت ‌ی‬ ‫عێراق تا ‪ 2003‬واتا بە‌‪ 82‬س���اڵ بە‌كوردیان‬ ‫ك���ردوە‪ ،‬فه‌رمانڕه‌وایان���ی‌ ش���یعه‌ بە‌چه‌ند‬ ‫مانگێ���ك له‌وانی���ان تێپه‌ڕان���دوە‪ .‬له‌دوا ‌ی‬ ‫‪2003‬وه‌‪ ،‬ه���ه‌ر بوارێكی‌ ژیانی‌ كورده‌واری‌‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ كوردی‌ هه‌یه‌‪ ،‬گۆڕانكارییه‌ك ‌ی‬ ‫نه‌ك باش���تری‌ به‌س���ه‌ردا نه‌هاتوە‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫به‌ره‌و خراپتر‌و دواكه‌وتوتر‪ ،‬كاره‌ستاویتر‌و‬ ‫ئازاردان���ی‌ زۆرت���ر رۆش���توە‪ ،‬له‌مه‌ش���دا‪،‬‬ ‫حیزبی‌ ك���وردی‌ به‌رپرس���یارێتی‌ گه‌وره‌ ‌ی‬ ‫به‌رده‌كه‌وێ‌‪.‬‬ ‫بە‌هه‌مو جیاوازییه‌كه‌وه‌‪ ،‬چاك وای ‌ه حیزب‬ ‫بگاته‌ ئ���ه‌و قه‌ناعه‌ت ‌ه كه‌ ئ���ه‌وه‌ ده‌وڵه‌ت ‌ی‬ ‫داگیرك���ه‌ری‌ عێراقه‌‪ ،‬ماف بە‌ك���ورد نادا‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ به‌غدای���ه‌‪ ،‬م���ادده‌ ‌ی ‪ 140‬جێبه‌ج ‌ێ‬

‫دۆزی‌ كورد له‌ال ‌ی‬ ‫حیزب له‌كوردستاندا‬ ‫نه‌بۆت ‌ه مه‌سه‌له‌یه‌ك ‌ی‬ ‫بنچینه‌یی‌‌و بایه‌خێك ‌ی‬ ‫ئه‌وتۆی‌ نییه‌‪،‬‬ ‫چاره‌نووسی‌ كورد‌و‬ ‫كوردستانیش هه‌رگیز‬ ‫له‌به‌رچاو ناگیرێ‌!‬

‫ناكا‪ ،‬ه���ه‌ر ئه‌وانیش به‌رپرس���یاری‌ هه‌مو‬ ‫چه‌وس���اندنه‌وه‌یه‌ك ‌ی نه‌ته‌وه‌یی‌‌و س���ته‌م ‌ی‬ ‫ئینسانی‌ كوردن‪.‬‬ ‫دوەم‪ :‬هه‌ر دوا ‌ی كۆبونه‌وه‌ی‌ س���ه‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ به‌غدا‪ ،‬پێشواز ‌ی له‌كاك‬ ‫باڤڵ تاڵه‌بان ‌ی ده‌كا‪ ،‬دوا ‌ی چاوپێكه‌وتنه‌كه‌‪،‬‬ ‫له‌ڕاگه‌یاندنه‌كه‌دا وا نووس���راو‌ه ك ‌ه عه‌باد ‌ی‬ ‫پێش���وازی‌ له‌كوڕ ‌ی گه‌وره‌ی‌ م���ام جه‌الل‬ ‫ك���ردوە‌و مه‌س���ه‌له‌كانی‌ نێ���وان به‌غ���دا‌و‬ ‫هه‌ولێریان تاووتوێ‌ كردوە‪ ،‬هه‌ڵبه‌ت ده‌ش ‌ێ‬ ‫كاك تاڵه‌بانی‌ له‌وه‌ پێش‪ ،‬كاری‌ حیزبایه‌ت ‌ی‬ ‫كردبێ‌‌و گه‌یش���تبێته‌ پله‌یه‌كی‌ حیزبایه‌تی‌‌و‬ ‫بە‌نوێنه‌رایه‌تی‌ حیزبه‌كه‌ ‌ی چاالك ‌ی بنوێنێ‌‪،‬‬ ‫له‌وه‌دا رێیه‌ك��� ‌ی تێده‌چێ‌‪ ،‬به‌اڵم كوڕی‌ مام‬ ‫ج���ه‌الل هه‌ر له‌به‌ر ئ���ه‌وه‌ی‌ كوڕی‌ ئه‌وه‌‪ ،‬چ‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك ‌ی سیاسی‌‌و حیزبایه‌ت ‌ی له‌گه‌ڵ‬ ‫حكومه‌ت ‌ی به‌غدا‪ ،‬بۆ دروس���ت ده‌كا!؟ چ ‌ی‬ ‫وای‌ لێك���ردوە بە‌نوێنه‌رایه‌تی‌ كورد له‌گه‌ڵ‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ به‌غدا قس���ه‌‌و باس��� ‌ی‬ ‫سیاس ‌ی له‌سه‌ر باشووری‌ كوردستان بكا!؟‬ ‫ره‌نگ��� ‌ه ته‌نها دوو هۆكار هه‌بێ‌‪ ،‬یه‌كه‌میان‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ك���وڕی‌ مام ج���ه‌الل بو‪ ،‬ئ���ه‌وا ده‌ب ‌ێ‬ ‫بتوانێ‌ هه‌مو كارێك بكا‪ ،‬دیاره‌ له‌باشوور ‌ی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬ك���وڕی‌ ئه‌م به‌ده‌س���ه‌اڵت یا‬ ‫كوڕی‌ ئ���ه‌و بنه‌ماڵه‌یه‌‪ ،‬بە‌میراتگری‌ ده‌بێت ‌ه‬ ‫هه‌مو ش���تێك‌و بە‌ئاس���انی‌ جێگای‌ باوك ‌ی‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌ناو حیزب ‌ی سۆشیال‬ ‫ـ دیموكرات‌و دیموكرات‌و پێشكه‌وتووخواز!‬ ‫له‌باش���وور دیارده‌یه‌ك ‌ی سروشتی‌‌و باوێك ‌ی‬ ‫ئاس���ای ‌ی نه‌گ���ۆڕه‌‪ .‬دوەمی���ان ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫یه‌كێتی ‌ی نیشتمان ‌ی وه‌ك حیزبێكی‌ عه‌قڵ ‌ی‬ ‫خێڵه‌كی‌ هه‌ر هێنده‌ ‌ی لێچاوه‌ڕوان ده‌كرێ‌‪،‬‬ ‫بۆی��� ‌ه یه‌كێتی‌ جه‌س���اره‌تی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ نیی ‌ه‬ ‫هێڵێك بۆ ده‌س���ه‌اڵتی‌ یه‌كێكی‌ وه‌ك كاك‬ ‫یا خانمه‌ بنه‌ماڵه‌ییه‌كانی‌ خۆی‌ بكێش���ێ‌‪،‬‬ ‫ك ‌ێ بییه‌وێ‌‪ ،‬ده‌توان ‌ێ نوێنه‌رایه‌ت ‌ی به‌شێك ‌ی‬ ‫یه‌كێت ‌ی بكا‌و مامه‌ڵ���ه‌‌و به‌ڵێن له‌گه‌ڵ ئه‌م‌و‬ ‫ئه‌ودا ئه‌نجام بدا‪.‬‬ ‫س���ێیه‌م‪ :‬س���ه‌فیری‌ ئامریكا له‌به‌غداوه‌‬ ‫ده‌چێته‌ سلێمانی‌‪ ،‬سه‌ردانی‌ مه‌كۆی‌ گۆڕان‬

‫ده‌كا‪ ،‬ل���ه‌دوای‌ كۆبون���ه‌وه‌‪ ،‬راگه‌یه‌نراوێك له‌س���ه‌ر یه‌ك ریز ‌ی پێ‌ داده‌گرن‪ ،‬ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫باڵوده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬كه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ كڵێشه‌یه‌ك ‌ی بی���ر بۆ ئه‌وه‌ ده‌چێ‌‪ ،‬كه‌ ك���ورد له‌ترازان‌و‬ ‫ئاماده‌كراوی‌ بانگاش���ه‌ییه‌‪ ،‬هیچ بایه‌خێك ‌ی نا یه‌كێتی���دان‪ ،‬دیاره‌ نه‌بون��� ‌ی یه‌كگرتن‌و‬ ‫سیاس ‌ی نییه‌‪ ،‬س���ه‌فیری‌ ئامریكا زۆر چاك نه‌بونی‌ یه‌ك نه‌فه‌س‌و یه‌ك به‌رنامه‌‪ ،‬یه‌كێك ‌ه‬ ‫ده‌زان ‌ێ چ ده‌كا‌و چ به‌رنامه‌یه‌ك به‌ڕێوه‌ده‌با‪ ،‬له‌دایكی‌ كاره‌س���اته‌كانی‌ ك���ورد‌و حیزبیش‬ ‫ئه‌و مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ واقیعی‌ باشووردا ده‌كا‪ ،‬هێن���ده‌ ‌ی دیكه‌‪ ،‬یه‌كڕیزی‌ تێكداوه‌‪ ،‬یه‌كێت ‌ی‬ ‫ئه‌و واقیع���ه‌ی‌ كه‌ هیچ ی���ه‌ك ریزی‌‌و هیچ بۆ خۆش��� ‌ی له‌و ئاس���ت‌و پێگه‌یه‌دا نییه‌‪،‬‬ ‫نه‌خشه‌یه‌ك ‌ی هاوبه‌ش له‌نێوانی‌ حیزبه‌كاندا داوا ‌ی یه‌كێتی‌ ریزه‌كانی‌ كورد بكا‪ ،‬با پێش‬ ‫نییه‌‪ ،‬س���ه‌فیری‌ ئامریكا جگه‌ له‌نه‌خشه‌ ‌ی هه‌مو هاوارێكی‌ له‌و ش���ێوه‌‪ ،‬بگه‌ڕێته‌و‌ه بۆ‬ ‫واڵته‌ك���ه‌ی‌‪ ،‬ب���ۆ بڕی���ار‌و گۆڕان���كاری‌‌و ریكخستنی‌ ماڵ ‌ی په‌رت په‌رتكراوی‌ خۆی‌‪.‬‬ ‫پێنجه‌م‪ :‬دیس���ان هه‌ر ئیمڕۆ ‪4‬ی‌ كانون ‌ی‬ ‫مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ الیه‌نی‌ عێراقی‌‌و حیزب ‌ی‬ ‫دیك ‌ه له‌باشوور‪ ،‬پێویس���ت ‌ی به‌و چاالكیان ‌ه دوەم‪ ،‬وه‌فدێك ‌ی چین‌و توێژه‌ جیاوازه‌كان ‌ی‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬دیاره‌ ه���ه‌ر له‌به‌ر رۆش���نای ‌ی ئه‌و خورماتو‪ ،‬س���ه‌ردانی‌ به‌رپرس���انی‌ ش���یع ‌ه‬ ‫واقیع ‌ه تاڵه‌ دابه‌ش���كراوه‌دا له‌نێوان حیزب ده‌ك���ه‌ن له‌به‌غ���دا‌و له‌كه‌رب���ه‌ال‪ ،‬وه‌ختێك‬ ‫له‌باشووردا‪ ،‬ئامریكا وای‌ لێدێ‌ كه‌ هه‌رگیز هه‌واڵی‌ وا ده‌بیس���ترێ‌‪ ،‬یه‌كێكی‌ وه‌ك من‬ ‫وه‌ك قه‌واه‌یه‌ك���ی‌ یه‌كگرت���وو نه‌توان��� ‌ێ له‌الیه‌كه‌وه‌‪ ،‬حه‌س���ره‌ت‌و ئاخ هه‌ڵده‌كێشێ‌‪،‬‬ ‫بایه‌خ بە‌باش���وور بدا‪ ،‬قورسای ‌ی سیاسه‌ت ‌ی له‌الیه‌ك ‌ی دیكه‌شه‌و‌ه هه‌ست بە‌شه‌رمه‌زار ‌ی‬ ‫ئامریكا‌و ه���ه‌ر واڵتێكی‌ دیك���ه‌‪ ،‬به‌رامبه‌ر ده‌كا‪ ،‬بە‌تایبه‌ت���ی‌ كه‌ دوا ب���ە‌دوای‌ ئه‌وه‌‪،‬‬ ‫بە‌هه‌رێ���م ه���ه‌ر ئه‌وه‌ی ‌ه كه‌ خۆی���ان چه‌ند ئ���ه‌وه‌ ب�ڵ�او ده‌كرێت���ه‌و‌ه ك ‌ه له‌گ���ه‌ڵ ئه‌و‬ ‫قورس���ن له‌ناو خۆدا‪ ،‬ه���ه‌ر به‌قه‌ده‌ر ئه‌وه‌‪ ،‬وه‌ف���ده‌دا‪ ،‬كاك ئارامی‌ ش���ێخ موحه‌ممه‌د‪،‬‬ ‫قورساییان بۆ داده‌نرێ‌‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ش دوا ‌ی جێگری‌ س���ه‌رۆك ‌ی په‌رله‌مان ‌ی عێراق له‌گه‌ڵ‬ ‫تاوانه‌كه‌ ‌ی ‪‌ 16‬ی ئۆكتۆبه‌ر‪ ،‬له‌به‌ر رۆشنای ‌ی وه‌فده‌كه‌دا ده‌چێت���ه‌ ال ‌ی قه‌یس غه‌زعه‌لی‌‪،‬‬ ‫راپۆرت ‌ی كۆنسوڵخانه‌كانی‌ واڵتان له‌هه‌ولێر‌و س���ه‌رۆكی‌ یه‌كێك له‌ده‌س���ته‌كان ‌ی حه‌شد ‌ی‬ ‫له‌س���لێمانی‌‪ ،‬ی���ه‌ك ده‌وڵه‌ت ك���ه‌ حیزب ئیرهابی‌ ش���یعی‌‪ ،‬من هه‌ر ئه‌وه‌ پرس���یار‌ه‬ ‫له‌باش���ووردا بە‌دۆس���تی‌ كوردیان ده‌زانی‌‪ ،‬ده‌ك���ه‌م‪ :‬به‌ڕاس���ت كامی���ان گه‌وره‌ت���ره‌‪،‬‬ ‫نه‌ك پشتگیری‌ حكومه‌ت ‌ی هه‌رێمیان نه‌كرد‪ ،‬جێگ���ری‌ س���ه‌رۆك ‌ی په‌رله‌مان��� ‌ی عێراق یا‬ ‫به‌ڵكو بۆ پاراس���تن ‌ی یه‌كێتی‌‌و خاك‌و ئاو‪ ،‬سه‌رۆكی‌ ده‌سته‌یه‌كی‌ ئیرهابی‌؟ ك ‌ه ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ئ���ه‌وان بە‌خه‌ڵكی‌ ناوچ���ه‌ داگیركراوه‌كان ‌ی‬ ‫هاوكاری‌ عێراقیان كرد‪.‬‬ ‫چ���واره‌م‪ :‬هه‌ر ئیمڕۆ‪ ،‬وات���ا ‪4‬ی‌ كانون ‌ی كوردستانیان كردوە‪ ،‬روو ‌ی ره‌شی‌ سوپا ‌ی‬ ‫دوەم‪ ،‬س���ه‌فیری‌ ئامریكا ده‌چێت ‌ه مه‌كته‌ب ‌ی داگیركه‌ره‌ك���ه‌ی‌ رژێمی‌ س���ه‌دام‌و عێراقیان‬ ‫سیاس��� ‌ی یه‌كێتی���ی‌ نیش���تمانی‌‪ ،‬له‌وێش س���پی‌ كردۆته‌وه‌‪ .‬كاك ئ���ارام‪ ،‬ك ‌ه به‌هۆ ‌ی‬ ‫ب���اس ل���ه‌كار‌و ب���ار ده‌ك���رێ‌‪ ،‬بە‌هه‌م���ان كورده‌وه‌‪ ،‬گه‌یش���تۆته‌ ئه‌و پله‌یه‌‪ ،‬ده‌بوای ‌ه‬ ‫ش���ێوه‌ی‌ كۆبون���ه‌و‌ه له‌گ���ه‌ڵ گۆڕان���دا‪ ،‬خۆ ‌ی له‌پله‌كه‌ی‌ به‌گه‌وره‌تر بزانیایه‌! چاكتر‬ ‫كڵێش���ه‌ ئاماده‌كراوه‌ك���ه‌ی‌ راگه‌یاندنێ���ك وابو‪ ،‬بۆ ئه‌و كاره‌ی‌‌و هه‌ر كارێك ‌ی دیكه‌ی‌‪،‬‬ ‫باڵوده‌كرێت���ه‌وه‌‪ .‬لێ���ره‌دا ه���ه‌ر ئه‌وه‌ن���د‌ه چه‌ند جارێك بیربكاته‌وه‌‪ ،‬بزانێ‌ به‌و جۆر‌ه‬ ‫ده‌وت���رێ‌‪ ،‬له‌به‌ر نه‌بونی‌ یه‌ك ده‌نگی‌‌و یه‌ك هه‌ڵ���س‌و كه‌وته‌ ن ‌ه خزمه‌ت��� ‌ی وه‌زیفه‌كه‌ ‌ی‬ ‫ریزی‌‌و نه‌بون���ی‌ حكومه‌تێكی‌ میللی‌‌و به‌هێز ده‌كا‪ ،‬ن���ه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‌و حورمه‌ت ‌ی گه‌ل ‌ی‬ ‫ك ‌ه نوێنه‌رایه‌تی‌ خه‌ڵكی‌ باش���وور بكا‪ ،‬هه‌ر باش���وور‌ه كه‌ ئ���ه‌و نوێنه‌رایه‌تییان ده‌كا‪.‬‬ ‫حیزبە‌بۆ خۆی‌ ده‌سه‌اڵت ‌ی بە‌خۆی‌ داوه‌‪ ،‬چ ‌ی ئه‌م ‌ه جگه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ رێگا خۆش���كردنه‌ ك ‌ه‬ ‫بە‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ خ���ۆی‌ ده‌زانێ‌ ده‌یكا‪ ،‬ئه‌م ‌ه له‌داهات���وودا‪ ،‬ه���ه‌ر كوێخا دێی���ه‌ك‌و هه‌ر‬ ‫بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و كۆبونه‌وانه‌‌و هی‌ حیزبه‌كان ‌ی كه‌س���ێك بە‌ناوی‌ دێیه‌كه‌ی‌ ی���ا موچه‌كه‌ ‌ی‬ ‫دیك���ه‌ش له‌پارت���ی‌‌و له‌یه‌كگرتو‪...‬له‌گه‌ڵ یا كه‌پر‌و س���اباته‌كه‌ی‌‪ ،‬بچنه‌ به‌غدا‌و داوا ‌ی‬ ‫س���ه‌فیرانی‌ واڵتانی‌ جیه���ان‪ ،‬بایه‌خێك بۆ پارێزگاری‌ یا به‌رات بكه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌ر حكومه‌تێك كه‌ یه‌ك گه‌رد حورمه‌ت ‌ی‬ ‫دۆزی‌ كورد زیاد ناكا‪ ،‬بە‌پێچه‌وانه‌وه‌ هه‌رچ ‌ی‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌ الیه‌نێك له‌كوردستان له‌گه‌ڵ خ���ۆی‌ بگرێ‌‌و خ���ۆی‌ بە‌حكوم���ه‌ت بزانێ‌‪،‬‬ ‫باڵوێز‌و نوێنه‌رانی‌ واڵتان‪ ،‬زیاتر كاریگه‌ر ‌ی ره‌وا نییه‌ س���وكایه‌ت ‌ی بە‌خه‌ڵك بكا‪ ،‬ناش ‌ێ‬ ‫خراپی���ان ده‌بێ‌‌و بە‌قورس���تر‌و ب ‌ێ بایه‌ختر مانگانه‌‌و ن���ان‌و ئاوی‌ هاواڵتی���ان نه‌دا‪ ،‬یا‬ ‫له‌گه‌ڵ ك���ورددا‪ ،‬كار ده‌كه‌ن‪ ،‬ئامریكا‌و ئه‌و ببێت ‌ه له‌مپ���ه‌ر له‌به‌رده‌م هاوبه‌ش���یكردن ‌ی‬ ‫واڵتانه‌ی‌ له‌گه‌ڵ باش���وور ی���ا له‌گه‌ڵ كورد فه‌رمانڕه‌وایه‌تی‌ پێكهاته‌كان‪ ،‬ئه‌و كه‌سانه‌ ‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندیی���ان هه‌یه‌‪ ،‬ئ���ه‌م گه‌نده‌ڵكاریی ‌ه له‌عێراق حكومداری‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬بە‌تێگه‌یشتن ‌ی‬ ‫له‌دیپلۆماسییه‌ت‌و چاالكی‌ نوێنه‌رانی‌ حیزب ده‌ره‌وه‌ی‌ قان���ون‪ ،‬دوور له‌به‌ها‌و ره‌وش���ت ‌ی‬ ‫له‌كوردس���تاندا ده‌بینن‪ ،‬نه‌ك هه‌ر بە‌یه‌كێك كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‪ ،‬ب��� ‌ێ په‌یوه‌ن���د ‌ی بە‌دی���ن‌و‬ ‫له‌كار‌ه نه‌شیاوه‌كان ده‌زانن‪ ،‬به‌ڵكو هه‌ست ویژدان���ه‌وه‌‪ ،‬بە‌چ���ه‌ك‌و ه���اوكار ‌ی ئێران‌و‬ ‫ب���ه‌و‌ه ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌ دۆز ‌ی كورد له‌الی‌ حیزب جه‌ماوه‌رێكی‌ زۆر له‌خۆی���ان دواكه‌وتووتر‪،‬‬ ‫له‌كوردس���تاندا‪ ،‬نه‌بۆت��� ‌ه مه‌س���ه‌له‌یه‌ك ‌ی خۆیان بە‌سه‌ر خه‌ڵكدا سه‌پاندوە‪ ،‬هاوكات‬ ‫بنچینه‌ی���ی‌‌و بایه‌خێك��� ‌ی ئه‌وت���ۆ ‌ی نییه‌‪ ،‬له‌كوردس���تانیش‪ ،‬حیزب بۆنه‌ت���ه‌ مایه‌ ‌ی‬ ‫چاره‌نووس���ی‌ كورد‌و كوردستانیش هه‌رگیز دووبه‌ره‌ك���ی‌‌و رق‌و تۆڵ���ه‌‪ ،‬بونه‌ته‌ ئامراز ‌ی‬ ‫س���ه‌ره‌ك ‌ی بۆ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ ‌ی رایه‌ڵه‌كان ‌ی‬ ‫له‌به‌رچاو ناگیرێ‌!‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ س���ه‌ره‌وه‌دا‪ ،‬براده‌ران ‌ی بە‌ئاش���تی ‌ی پێكه‌وه‌ ژیان‪ ،‬ج���ارێ‌ ماویان ‌ه‬ ‫یه‌كێتی‌ بۆ س���ه‌فیری‌ ئامری���كا‪ ،‬جه‌ختیان بگه‌نه‌ ئاس���ت ‌ی خوێندنه‌وه‌ی‌ ته‌واوی‌ دۆز ‌ی‬ ‫له‌گرنگی‌ پاراس���تنی‌ یه‌كڕیز ‌ی نێوان الیه‌ن ‌ه ك���ورد‌و كوردس���تان‌و بە‌ته‌نگ���ه‌وه‌ هاتن ‌ی‬ ‫كوردس���تانییه‌كان كردۆته‌وه‌‪ ،‬له‌وه‌ ده‌چ ‌ێ دوا رۆژ‪ ،‬مه‌به‌س���تی‌ ه���ه‌ر یه‌كه‌یان یا دوو‬ ‫یه‌كێتی‌‪ ،‬الیه‌نه‌ كوردس���تانییه‌كان بە‌چه‌ند بە‌دوو یا زیاتر‪ ،‬تێكشكان ‌ی ئه‌وانی‌ دیكه‌یه‌‪،‬‬ ‫حكومه‌تێ���ك بزانن! بۆیه‌ ب���ە‌ال ‌ی ئه‌وانه‌و‌ه له‌مه‌شدا‪ ،‬ته‌نها دوژمنان‌و داگیركه‌ران كه‌ڵك‬ ‫له‌چاالكیی ‌ه سیاسییه‌كانی‌ خۆیاندا هێنده‌ ‌ی وه‌رده‌گرن‌و بە‌دووبه‌ره‌كی‌ كورد‪ ،‬شاگه‌شك ‌ه‬ ‫به‌كار دێنن‪ ،‬بە‌مانایه‌ك ‌ی دیكه‌‪ ،‬چه‌نده‌ ئه‌وان ده‌بن‪.‬‬

‫رونکردنەوەکەی دارایی گشتی یەکیەتی‌و دو حیکمەت‬ ‫رێبوار عارف‬ ‫س���االنیکی زۆرە تەنان���ەت الیکی هیچ‬ ‫نووسینیکیش���م نەک���ردوە ک���ە لەس���ەر‬ ‫بابەتێکی پەیوەن���دار بە‌مەال بەختیارەوە‪،‬‬ ‫چونکە پیموای���ە مرۆڤ دەبیت بیر لەگول‬ ‫بژیرکردنی کاتەکانی بکاتەوە لەم زەمەنە‬ ‫خیرایەداو تابزانیت کە ئاخۆ چ مەس���ەلەو‬ ‫بابەتگەلیک هەوینی هەلویس���تەو لەسەر‬ ‫راوەس���تانە‪ .‬بەالم کاتیک کەسەرنجی ئەم‬ ‫بابەتە دەدەی���ت دەبینیت کە لە‌دەرەوەی‬ ‫مەال بەختیارو هاوش���یوەیەکانی مانایەکی‬ ‫ج���دی پەیدا دەکات‪ .‬بۆی���ە بۆم گرنگ بو‬ ‫قسەیەک لەسەر ئەم رونکردنەوەیە بکەین‬ ‫س���ەبارەت بە‌‌‌چارەنووسی‌‌ ئەو دوو ملیۆن‬ ‫دۆالرەی ک���ە پیدەچی���ت تەنی���ا یەکیک‬ ‫لە‌دیاریە رۆتین‌و باوەکانی ئەو سیس���تەمە‬ ‫جیکەوت���ووە مەزهەلەی نیو یەکیەتی بیت‬ ‫کە ئەم���رۆ داکۆکی پێ لە‌م���ەال بەختیار‬ ‫دەکریت کە بەم شێوەیە‪.‬‬ ‫دوابەدوای بالوبونەوەی دەنگوی ئەوەی‬

‫کە گوایە مەال بەختیار دوو ملیۆن دۆالری‬ ‫لوشداوە‪ ،‬بە‌ناچار مەکتەبی ئیدارەو دارای‬ ‫گشتی یەکیەتی نیشتمانی کوردستان هاتە‬ ‫س���ەرخەت‌و رووکردنەوەیەکی لە‌پەیوەند‬ ‫بە‌دەنگوی وەرگرتنی ئەم دوو ملیۆن دۆالرە‬ ‫بالوکردەوە‪ .‬ک���ە تیدا ئاماژە بەوە دەکات‬ ‫کە گوایە ئەو دوو ملیۆن دوالرەی کە باس‬ ‫دەکریت‪ ،‬لە‌الیەن س���ەرۆکی حکومەتەوە‬ ‫دراوە بە‌م���ەال بەختیار بەو ش���یوەبووە‪،‬‬ ‫کە تیدا سەرباری پش���ت راستکردنەوەی‬ ‫ئەو ب���رە پارەیە‪ ،‬هاوکات دان بەکۆمەلیک‬ ‫راس���تی تریش���دا دەنیت؛ کە لیرەدا تەنیا‬ ‫دوو نمونەیان ئاماژە پیدەکەین‪.‬‬ ‫بەرلەهەرش���تێک ئەوە بڵین کە بەبڕوای‬ ‫م���ن ئ���ەم بابەتە یەکج���ار ل���ەوە زیاترو‬ ‫پرماناترە کە ئیمە وەک پاکانە بۆ کەسێک‬ ‫بیخوێنینەوە‪ ،‬یان وەک الوازی وگەندەلکاری‬ ‫هیچ کەسێک تاوتوی بکەین‪ .‬چونکە ئەگەر‬ ‫لەهەر رێگەو بەهەر ش���یوەیەک ئەمرۆ ئەم‬ ‫فایلۆک���ە خرابێتە رو‪ ،‬س���ەدان‌و هەزاران‬ ‫فایلی هاوشێوەی وەک ئەمە لە‌گۆڕیدایە کە‬ ‫مەال بەختیارەکانی تری نیو ئەم حزبانەو‬ ‫ئورگانە جۆراوجۆرەکان‌و تەنانەت بەشێک‬

‫ل���ە‌کادرە‌‌مەزلومەکانی‌‌ نیو ئ���ەم حزبانە‬ ‫دەگریت���ەوە‪ .‬کەوات���ە بابزانین ئەس���لی‬ ‫داستانەکە چۆنە؟!‬ ‫لەگەل بالوبونەوەی ئەم هەوالە‪ ،‬دەست‬ ‫بەجی مەکتەب���ی ئیدارەو دارای گش���تی‬ ‫یەکیەتی نیشتمانی کوردستان لەبەرواری‬ ‫‪ 16.01‬رونکردنەوەی���ەک لە‌دووخال���دا‬ ‫بالودەکاتەوە کەدەکریت بلین بەئەندازەی‬ ‫ئ���ەوەی ک���ە پاکانەی���ە‪ ،‬چەن���د بەرابەر‬ ‫دان پیان���ان‌و ش���ەرعیەتدان بە‌گەندەلی‌و‬ ‫سیس���تەماتیکەکانی سەرانی ئەم حزبانە‪،‬‬ ‫ک���ە وەک خۆیان دەلین‌‌رووی���ان لە‌هەمو‬ ‫خاوەن ویژدانیکە‌‌و دەلێن‪:‬‬ ‫یەکەم ئ���ەم ئورگانە دەل���ی‪ :‬ئەو دوو‬ ‫ملیۆن دۆالرە لەس���ەر داوای دلیری سەید‬ ‫مەجیدو ئیدارەی گشتی وەرگیراوە‪.‬‬ ‫دووهەم دەڵ���ێ‌‌‪ ...‬ئەمە یەکەم جارنیە‌و‬ ‫لەسەر داوای ئیدارەی گشتی بۆ ئاسانکاری‬ ‫کارەکان���ی‌و بۆ هاوکاری موچەی کادیران‌و‬ ‫ئورگان���ەکان دەی���ان جار زیات���ر لەو برە‬ ‫پارەی بۆ س���ەرفکراوە‪ ‌‌...‬ب���ەدەر لەوەی‬ ‫کە ئاخۆ ئامانجی ئەم دان پیانانە چەندە‬ ‫ئاس���ایی کردنەوەی ئەم حالەتانەیە‪ ،‬یان‬

‫چەن���دە بەمەبەس���تیان‌‌داکۆکیکردن‌‌ یان‬ ‫‌‌پەردەهەلمالی���ن‌‌ بیت لە‌م���ەال بەختیار کە‬ ‫بەبێ ئەوەی کەس���ێک دوای لیس���تی ئەو‬ ‫پارە وەرگرتنانەیان لێب���کات‪ ،‬لە‌پێچێکدا‬ ‫ئام���اژە بە‌دەیان جاری تردەکەن کە چەند‬ ‫بەرامب���ەر بەو مەبلغە ئ���ەم زاتە بە‌ملیۆن‬ ‫دۆالری وەرگرت���ووە‪ .‬بۆیە ئەگەر دیویکی‬ ‫ئەم دان پیان���ان‌و داکوکیکردنە لە‌ناوبراو‬ ‫لەڕوالەتدا پاکانەی���ەک بیت بۆ وەرگرتنی‬ ‫ئەم دوو ملیۆن دۆالرانە‪ ،‬ئەوا دیوەکەتریشی‬ ‫وشیار کردنەوەو ئاگادارکردنەوەیەکی ئەو‬ ‫کەسانەیە کە پێ لەبەرەکەی خۆیان زیاتر‬ ‫رادەکێشن کە لەنیو بازنەی بالبالینەکاندا‬ ‫پیگەیەک���ی بەهیزی���ان نیە‪ .‬ل���ەم بارەوە‬ ‫دەکریت چاوەروانی کەمینەکانی داهاتووبین‬ ‫کەچۆن لەکاتی هەڵبژاردنەکانی داهاتوودا‪،‬‬ ‫بەش���ێک لە‌کارنام���ەی ئەندامان���ی تری‬ ‫مەکتەبی سیاسی کەئیستە بارگەو بنەیان‬ ‫پیچاوەت���ەوە دەبی���ن‪ .‬مانایەکی تری ئەم‬ ‫رونکردنەوەیە ئەوەی���ە کەچۆن بیانەویت‬ ‫لە‌س���یبەری ئەم حالەتانەدا‪ ،‬ئاس���انکاری‬ ‫بکەن بۆ دەیان کەسی هاوشێوە کە سەروەت‬ ‫وس���امانی ئەم والتە ببەن‌و سەرکردایەتی‬

‫ئ���ەم حزبانەش فەرمی بونی ئەم حالەتانە‬ ‫بە‌پاس���اوی س���ەرفکردنی ئ���ەو پارانە بۆ‬ ‫کادرو پیداویس���تەکانی سەرکردایەتی ئەم‬ ‫حزبانە شەرعیەت پێبدات‪ .‬هەربۆیە ئەگەر‬ ‫حیکمەتی یەکەم���ی ئەم رونکردنەوەیە بۆ‬ ‫پاس���اوی کاریکی ئەم حیکمەتەیان بیت‪،‬‬ ‫ئەوا پاس���اوی دووهەم بۆ ئاس���ایکردنەوە‬ ‫حیکمەتی ئەم ج���ۆرە بردنەیە لەنیو ئەم‬ ‫حزب‌و بزوتنەوە سیاسیەی ناسیونالیزمی‬ ‫کوردا‪.‬‬ ‫پرس���یارەکە ئەوەی���ە ب���ەدەر لەه���ەر‬ ‫ئامانجیک ک���ە مەکتەبی ئی���دارەو دارای‬ ‫گشتی یەکیەتی لەپشت ئەم رووکردنەیەوە‬ ‫هەیەتی‪ ،‬ئایا س���ەرفکردنی ئەم مەبلەغە‬ ‫دراوە ب���ۆ هەری���ەک لە‌س���ەرانی ئ���ەم‬ ‫دوو حزبە‌ک���ە دەی���ان‌و س���ەدان ئەندامی‬ ‫سەرکردایەتی حازرو خانەنشینکراو تۆراو‬ ‫کۆچکردویان هەیە‪ ،‬کە گوشەیەکی بچوک‌و‬ ‫ئاش���کرای ئەموەرگرتنانەیە‪ ،‬کافی نیە بۆ‬ ‫ئەوەی کەخەلکی کوردس���تان لە‌هەقیەتی‬ ‫باتالبون���ەوەی خەزێنەی‌‌دەولەت‌‌‌و س���کی‬ ‫برس���ی‌و خالی کارمەدان‌و مامۆستانی بێ‬ ‫موچە حالیبن؟‬

‫بیروڕا‬

‫كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نفال له‌سه‌ر‬ ‫ی هه‌رێمی‌‬ ‫ژینگه‌ ‌‬ ‫كوردستان‬ ‫مه‌عروف مه‌جید*‬ ‫ی‬ ‫نه‌ك پرۆسه‌ی‌ جینۆساید‌و قركردن ‌‬ ‫به‌ن���او ئه‌نف���ال له‌ماوه‌ی‌ رب���ردوودا‬ ‫ی‬ ‫سه‌رجه‌م ده‌س���ه‌اڵته‌ كاربه‌ده‌ستان ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراق ئامانجیان وێرانكردن‌و تێكدان ‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان ب���وە‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ی تاوانكاری‌‌و جینۆساید ‌‬ ‫له‌پرۆس���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���الی‌ ‪ 1988‬ئه‌و نیه‌ت���ه‌ بۆگه‌نه‌ ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ عه‌سكه‌رتاری‌ به‌عس زیاتر‬ ‫ره‌نگ���ی‌ دایه‌وه‌‪ ،‬پرۆس���ه‌ی‌ ئه‌نفال‌و‬ ‫ێ‬ ‫ی نه‌ته‌وه‌ی���ه‌ك ه���ه‌ر به‌ب ‌‬ ‫قركردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رنامه‌‌و نه‌خش���ه‌دان نه‌بو‪ ،‬ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ویستیان خاپور‬ ‫س���ه‌دام‌و كلكه‌كان ‌‬ ‫ك���ردن‌و تێكدانی‌ ژینگ���ه‌ی‌ والتێك‬ ‫بوو‪ ،‬به‌عس ده‌یویست به‌م پرۆسه‌ی ‌ه‬ ‫ی مرۆڤه‌كان‌و بالنده‌كان‌و‬ ‫كۆتایی بە‌ژیان ‌‬ ‫ته‌نان���ه‌ت گژ‌و گی���ا‌و دره‌خته‌كانیش‬ ‫بهێن���ی‌‪ ،‬به‌ع���س ده‌یویس���ت چیتر‬ ‫كانی���اوه‌كان نه‌بوژێن���ه‌وه‌‌و باڵنده‌‌و‬ ‫ی تر‬ ‫ئاژه‌ڵ���ه‌ كێویی���ه‌كان هێن���ده‌ ‌‬ ‫سروشتی‌ كوردس���تان جوان نه‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ی ئێم ‌ه س���ااڵن ‌ه له‌‪14‬ی‌ نیسان‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫باسی‌ ده‌كه‌ین ته‌نها زیان ‌ه مرۆییه‌كان ‌ه‬ ‫ته‌نه���ا باس���ی‌ كوش���تن‌و بێس���ه‌ر‌و‬ ‫ش���وێنكردنی‌ مرۆڤ���ه‌كان ده‌كه‌ی���ن‬ ‫ئاخۆ له‌و پرۆس��� ‌ه درندانه‌یه‌دا ته‌نها‬ ‫مرۆڤ���ه‌كان زیانیان پێگه‌یش���ت نا‪،‬‬ ‫ی ئه‌نفالدا‪ ،‬زیاد‬ ‫له‌هه‌ر ‪ 8‬قۆناغه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫له‌‪ 4500‬گوندی‌ باش���وری‌ كوردستان‬ ‫له‌گه‌ڵ خاكدا یه‌كسان كران‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ی‬ ‫جگه‌ له‌ده‌یان گوندی‌ تر كه‌ به‌ناوچه‌ ‌‬ ‫(محرمه‌) ناوی‌لێنرابو‪.‬‬ ‫دیكتات���ۆره‌ خوێنمژه‌ك���ه‌ی‌ به‌عس‬ ‫ی كورد قر‬ ‫ی مرۆڤ ‌‬ ‫له‌یه‌ك كات���دا توان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باوباپیران ‌‬ ‫بكات‌و له‌سه‌ر خاك‌و زێد ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌یان هێڵی‌ بە‌هه‌مان شێوه‌ش ئه‌وه‌ش ‌‬ ‫بۆكرا ك ‌ه جوتیار له‌خاك‌و ئاو ش���وان‬ ‫له‌مه‌ر‌و ماالت باخه‌وان له‌باخه‌كه‌یی‌‌و‬ ‫میرا‌و له‌ئاوه‌ك���ه‌ی‌ دور بخاته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌نها قركردن ‌‬ ‫واته‌ به‌ع���س ئامانج ‌‬ ‫مرۆڤ���ه‌كان نه‌بو ئه‌و بە‌یه‌ك هه‌ڵمه‌ت‬ ‫ی پێكا‪.‬‬ ‫چه‌ندین ئامانج ‌‬ ‫ی راست‌و‬ ‫به‌داخه‌وه‌ تا ئێستا ئامارێك ‌‬ ‫دروست مان نیی ‌ه ك ‌ه له‌و پرۆسه‌یه‌دا‬ ‫ی ئا‌و چه‌م‌و‬ ‫چه‌ند كانیا‌و س���ه‌رچاوه‌ ‌‬ ‫جۆگا له‌ناوب���ران ئامارێكم���ان نیی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫چه‌ند هه‌زار دۆنم زه‌وی‌ كش���توكاڵ ‌‬ ‫كرا بە‌بیابان‪ ،‬چه‌ند هه‌زار دۆنم ره‌ز‌و‬ ‫ێ‬ ‫باخ‌و پاوان دارستان وشك كرا‪ ،‬ئه‌ر ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه نه‌هاتوە بپرس���ن ئه‌ی‌ بۆ‬ ‫كات ‌‬ ‫ی ‪ 28‬ساڵ له‌و‬ ‫ی هه‌رێ ‌م له‌دوا ‌‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫ی رونی‌ النییه‌‪،‬یان‬ ‫تاوانكارییه‌ ئامارێك ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه نه‌هات���وە بلێن دوای‌ ‪24‬‬ ‫كات ‌‬ ‫ساڵ له‌ده‌سه‌اڵتی‌ خۆماڵی‌ كوردی‌ تا‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی هه‌رێم ئاسه‌وار ‌‬ ‫چه‌ند حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌هێشتوە‌و توانیویه‌ت ‌‬ ‫وێرانكارییه‌ ‌‬ ‫ی ده‌ستكرد‬ ‫سه‌دان به‌ندا‌و كانی‌‌و جه‌م ‌‬ ‫بۆ گونده‌كان دروست بكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌وات ‌ه ده‌توانین بڵێن‪:‬‬ ‫ی سروشتی‌ له‌م تاوانكارییه‌دا‬ ‫ژینگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ركه‌وتوەله‌به‌ر ئه‌وه‌ ‌‬ ‫پشكی‌ زۆر ‌‬ ‫ی گونده‌كان تا ئێس���تا‬ ‫ی نه‌مان��� ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ئ���ه‌و سروش���ته‌ جوان���ه‌ی‌ پێش ئه‌و‬ ‫تاوانكاریی ‌ه هه‌بو دروس���ت نابێته‌و‌ه‬ ‫ده‌كرێ‌ بپرسین بۆ؟‪.‬‬ ‫ی به‌رفراوانی‌ باخ‌و‬ ‫سوتانی‌ روبه‌رێك ‌‬ ‫ی‬ ‫دارستانه‌كان بوە مایه‌ی‌ كه‌مبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌وزی‌ له‌هه‌رێم��� ‌‬ ‫پانتای��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تاندا‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش كاریگه‌ری ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر ژینگه‌ی‌ كوردستان‬ ‫به‌رچاو ‌‬ ‫دروست كردو‪ ،‬كاری‌ كرد‌ه سه‌ر كه‌شو‬ ‫ی ناوچه‌كه‌‪.‬‬ ‫هه‌وا‌و سروشتی‌ جوان ‌‬ ‫س���وتانی‌ ب���اخ‌و دارس���تانه‌كان‬ ‫ی هه‌ی ‌ه له‌سه‌ر‪:‬‬ ‫كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جۆره‌ ده‌گمه‌نه‌كان ‌‬ ‫ی نه‌مان ‌‬ ‫مه‌ترس ‌‬ ‫روەك‌و ئاژه‌ڵ‌و باڵنده‌‪.‬‬ ‫رژێ���م هه‌ر به‌وه‌ش���ه‌وه‌ نه‌وه‌س���تا‬ ‫ی دژه‌ مرۆڤی‌ له‌ناوچ ‌ه‬ ‫ملیۆنان مین��� ‌‬ ‫ش���اخاوی‌و كش���توكاڵیه‌كان چان���د‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ جارێكی‌ ت���ر مرۆڤه‌كان‌و‬ ‫گوندنش���ینه‌كان نه‌توانن واڵته‌كه‌یان‬ ‫ئاوه‌دان بكه‌نه‌و‌ه ‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫بۆی ‌ه پێویس���ت ‌ه حكومه‌ت ‌‬ ‫كوردستان چۆن گرنگی‌ داو‌ه بە‌الیه‌ن ‌ه‬ ‫مرۆییه‌كه‌ له‌بۆنه‌‌و یاده‌كاندا هێنده‌ش‬ ‫گرنگ���ی‌ ب���دات بە‌زیانه‌كانی‌ ئابوری‌‌و‬ ‫ژینگه‌یی‌و گه‌شتیاری‌‪. ،‬‬ ‫ی ئایند‌ه‬ ‫*سه‌رۆكی‌ رێكخراو ‌‬ ‫بۆ پاراستنی‌ ژینگه‌‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )610‬سێشه‌ممه ‪2018/1/23‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫یه‌كێتی له‌به‌رده‌م سیاسه‌تی‬ ‫(به‌نداوی به‌ر بە‌ته‌شه‌نه‌)‬ ‫جه‌میل ‌ه شێخ مه‌حمود‬ ‫ده‌س���ته‌واژه‌ی (به‌نداوی به‌ر بە‌ته‌شه‌نه‌‪،‬‬ ‫یان رێگریی هه‌ژمون) بە‌زمانی عه‌ره‌بی(سد‬ ‫النف���وذ) دێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌م تیۆریی���ه‌ له‌الی���ه‌ن‬ ‫دیبلۆمات���كاری ئه‌مریكی (ج���ۆرج كێنان)‬ ‫ه‌وه‌ داهێن���راوه‌‪ ،‬ئامان���ج ل���ه‌م تیۆرییه‌ به‌ر‬ ‫به‌ته‌ش���ه‌نه‌ كردن���ی ش���یوعییه‌ت‌و یه‌كێتی‬ ‫س���ۆڤیه‌ت بو‪ .‬ئه‌م بیرمه‌نده‌ ل���ه‌و بڕوایه‌دا‬ ‫بو كه‌ ئه‌گه‌ر رێبه‌ره‌كانی یه‌كێتی س���ۆڤیه‌ت‬ ‫واز له‌ئایدۆلۆژی بهێنن ئه‌وكاته‌ سیاس���ه‌تی‬ ‫ده‌روه‌ی���ان له‌بری فراوانخ���وازی جیهانی بۆ‬ ‫كۆمه‌ڵێك ئامانجی س���نوردارده‌گۆرێت‪ ،‬به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ یه‌كێتی س���ۆڤیه‌تیش وه‌ك واڵتانی‬ ‫تری جیهانی لێ دێت‌و مه‌ترس���ی بۆ س���ه‌ر‬ ‫ئه‌مری���كا نامێنێت‪ .‬به‌و ش���ێوه‌یه‌ ئه‌مریكا‬ ‫هه‌ژمونی یه‌كێتی س���ۆڤی ‌هت‌و ئایدۆلۆژییه‌تی‬ ‫شیوعی له‌ناوچه‌كه‌ به‌رته‌سك كرده‌وه‌‪.‬‬ ‫كاریگه‌ری���ی ئ���ه‌م ده‌س���ته‌واژه‌یه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫بارودۆخه‌ی ئێس���تای یه‌كێتی نیش���تمانی‬ ‫كوردس���تانیش گونجاوه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌پرس���ین‪،‬‬ ‫یه‌كێت���ی ك���ه‌ خاوه‌ن���ی شۆرش���ی نوێیه‌‪،‬‬ ‫خاوه‌ن���ی زیات���ر له‌‪ 20‬ه���ه‌زار ش���ه‌هیده‌‪،‬‬ ‫ئه‌ندازی���ارو جێبه‌جی���كاری راپه‌ڕینه‌‌و هه‌مو‬ ‫خه‌ڵكی كوردس���تان‌و ناوچه‌كه‌ شاهێدن كه‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌كانی یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان‬ ‫رابه‌رایه‌تی رزگار كردنی گوند بە‌گوند‌و شار‬ ‫به‌شاری هه‌رێمی كوردستانیان كرد‪ ،‬یه‌كێتی‬ ‫خاوه‌ن���ی دروش���مه‌كه‌ی فیدرالییه‌‪ ،‬خاوه‌نی‬ ‫ئایدۆلۆژیه‌ت‌و به‌رنامه‌ی سۆشیالدیمۆكراته‌‪،‬‬ ‫خاوه‌ن���ی سیاس���ه‌تی دیمۆكراتیزه‌كردن���ی‬ ‫كوردستانه‌و سیمبولی دیمۆكراسیه‌ته‌‪ ،‬هه‌مو‬ ‫حزبه‌كانی كوردس���تان له‌ژێر سایه‌ی فكری‬ ‫دیمۆكراسیه‌ت‌و فه‌لسه‌فه‌ی چه‌پكه‌ گوڵه‌كه‌ی‬ ‫مام جه‌الل تاله‌بانی كاری سیاسیی ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم بۆچی به‌م ئاسته‌ی ئێستا گه‌یشتوە؟‬ ‫هه‌نگاوه‌كان���ی سیاس���ه‌تی ده‌ربه‌ندی به‌ر‬ ‫بە‌ته‌ش���ه‌نه‌ یان رێگریی له‌هه‌ژمونی یه‌كێتی‬ ‫نیش���تمانی كوردس���تان له‌چه‌ن���د خاڵێكدا‬ ‫ده‌خه‌مه‌ روو‪:‬‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ :‬پ���اش راپه‌ڕی���ن رێژه‌یه‌كی زۆر‬ ‫له‌هاواڵتیان���ی كوردس���تان په‌یوه‌ندیی���ان‬ ‫بە‌ریزه‌كان���ی ی ن ك ك���رد‪ ،‬زۆرێ���ك ل���ه‌و‬ ‫هاواڵتییان ‌ه به‌ر لێبوردنی به‌ره‌ی كوردستانی‬ ‫كه‌وتبون‪ ،‬ژماره‌یه‌ك له‌پێشمه‌رگه‌و كادرانی‬ ‫یه‌كێت���ی داوای پاكس���ازیی‌و ده‌ركردنی ئه‌و‬ ‫جاش‌و به‌عسییانه‌یان كرد كه‌ به‌ر لێبوردنه‌كه‌‬ ‫كه‌وتب���ون‪ ،‬ئه‌مه‌ بوە ه���ۆی ئه‌وه‌ی زۆرێك‬ ‫له‌و هاواڵتییان���ه‌ له‌یه‌كێتی دوور بكه‌ونه‌وه‌و‬ ‫په‌یوه‌ن���دی بە‌ریزه‌كانی پارت���ی دیمۆكراتی‬ ‫كوردستانه‌وه‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫دوەم‪ :‬دوای پێكهێنانی حكومه‌تی هه‌رێم‪،‬‬ ‫یه‌كێت���ی ویس���تی داموده‌زگاكانی حكومه‌ت‬ ‫بە‌سیستم بكات‪ ،‬ئه‌وه‌ش پێویستی بە‌بودجه‌‬ ‫هه‌بو‪ ،‬هه‌وڵیدا داهاتی گومرگی برایم خه‌لیل‬ ‫هه‌موی بێته‌وه‌ ب���ۆ وه‌زاره‌تی دارایی‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ستافی به‌رێوه‌بردنی گومرگه‌كه‌ رازی نه‌بون‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش بوە گرنگترین هۆكاری سه‌رهه‌ڵدانی‬ ‫ش���ه‌ڕی ناوخۆ بۆ ماوه‌ی ‪ 4‬س���اڵ‪ .‬بە‌هۆی‬ ‫ش���ه‌ڕی ناوخۆوه‌ س���نوری ژێر ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫یه‌كێت���ی كه‌وته‌ ژێر ‪ 3‬ئابلۆق���ه‌ی ئابوری‪،‬‬ ‫ئه‌وی���ش ئابلۆق���ه‌ی ئاب���وری نێوده‌وله‌تی‬ ‫كه‌ به‌س���ه‌ر عێراقدا س���ه‌پێنرابو‪ ،‬ئابلۆقه‌ی‬ ‫حكومه‌تی عێراق بۆ سه‌ر هه‌رێمی كوردستان‪،‬‬ ‫ئابلۆقه‌ی حزب���ی به‌رامبه‌ر كه‌ رێی بە‌هاتن‌و‬

‫رۆش���تی كه‌لوپ���ه‌ل ن���ه‌ده‌دا له‌توركیاوه‌ بۆ‬ ‫ناوچه‌ی سلیمانی‌و هه‌ڵه‌بجه‌و گه‌رمیان بێت‬ ‫یان بە‌پچه‌وانه‌وه‌‪ .‬ل���ه‌م بارودۆخه‌دا یه‌كێتی‬ ‫نه‌یتوانی ش���ه‌ڕی ده‌بابه‌ی عێراق‌و فرۆكه‌ی‬ ‫توركیا بكات‌و له‌ڕووی سه‌ربازییه‌وه‌ شكستی‬ ‫هێناو‪31‬ی ئاب روی���دا‪ .‬جه‌نابی مام جه‌الل‬ ‫هه‌س���تی به‌و مه‌ترس���ییه‌ كرد كه‌وا پالنێك‬ ‫هه‌ی���ه‌ بۆ له‌قالبدانی یه‌كێتی له‌ڕووی فكری‌و‬ ‫ئایدۆلۆژی‌و جه‌ماوه‌ری‌و سه‌ربازی‌و سنوردار‬ ‫كردنی نف���وزی یه‌كیت���ی له‌ناوچه‌كه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫خۆی بە‌ته‌نیا رۆشته‌ الی پارتی‌و رێكه‌وتنی‬ ‫س���تراتیجی واژۆ كرد‪ ،‬بۆ ئ���ه‌وه‌ی به‌ر به‌و‬ ‫سیاس���ه‌ته‌ی (به‌ن���داوی به‌ر بە‌ته‌ش���ه‌نه‌)‬ ‫بگرێ���ت‌و زۆر خاڵی ل���ه‌و رێككه‌وتننامه‌یه‌دا‬ ‫دی���اری ك���رد‪ ،‬یه‌كێك له‌وخااڵن���ه‌ (رێگری‬ ‫له‌سه‌نگه‌رگواستنه‌وه‌ی كادرو ئه‌ندامانی بااڵ‬ ‫له‌نێوان ه���ه‌ردوو حزبدا بوو)‪ .‬ل���ه‌و باره‌وه‌‬ ‫جه‌نابی م���ام جه‌الل فه‌رموده‌ی (س���ه‌فین‬ ‫له‌ب���ن دێ‪ ،‬به‌اڵم یه‌كێتی له‌بن نایه‌) بە‌گوێی‬ ‫نه‌یاران‌و دۆستانی یه‌كێتیدا دا‪.‬‬ ‫وه‌ك ده‌بینی���ن له‌دوای نه‌خۆش���كه‌وتنی‬ ‫جه‌نابی مام جه‌الل فش���اری به‌ر بە‌هه‌ژمونی‬ ‫یه‌كیت���ی خێ���را ت���رو به‌هێ���ز تر ب���و‪ ،‬تا‬ ‫گه‌یش���ته‌ ن���او س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێت���ی‌و‬ ‫له‌ڕاگه‌یاندنی نه‌یارانه‌وه‌ هێرش بكه‌نه‌ س���ه‌ر‬ ‫یه‌كتری‌و ته‌خوینكردن���ی یه‌كتری‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌الی���ه‌ن خ���ودی یه‌كیتیی���ه‌وه‌ به‌رنامه‌ی‬ ‫سۆش���یالدیمۆكرات كه‌ خال���ی جیاكه‌ره‌وه‌ی‬ ‫یه‌كیتیی���ه‌ له‌هه‌موحزبه‌كانی ت���ر فه‌رامۆش‬ ‫ك���را‪ .‬هاواڵتیانی كوردس���تان گله‌یی زیاتر‬ ‫له‌یه‌كێت���ی ده‌كه‌ن له‌به‌ر ئ���ه‌وه‌ی جیاوازی‬ ‫له‌گه‌ڵ حزبه‌كانی تردا نه‌هێش���ته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫تا ئیستاش ئاسۆی ئازادی‌و دیمۆكراسی ‌هت‌و‬ ‫خزمه‌تكردنی هاواڵتیان ل���ه‌الی یه‌كیتییه‌وه‌‬ ‫ده‌بینن‪ ،‬به‌اڵم یه‌كێتی به‌هۆی سه‌رقال بونه‌وه‌‬ ‫به‌وهه‌مو پالنان���ه‌وه‌ ئ���اگای له‌خه‌ونه‌كانی‬ ‫نه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫س���ێیه‌م‪ :‬س���ود له‌ئامانجی دیمۆكراسی‬ ‫خوازی���ی یه‌كێتی نیش���تمانی كوردس���تان‬ ‫له‌ناوچه‌ك���ه‌ بین���را كه‌ ژینگه‌یه‌ك���ی ئازادی‬ ‫كاری حزبی ره‌خس���اند‪ ،‬له‌وێ���وه‌ هه‌نگاوه‌‬ ‫نه‌رمه‌كان ده‌س���تی پێكرد‪ ،‬له‌ساڵی ‪1994‬وه‌‬ ‫دروس���تكردن‌و هاندان‌و پش���تگیریی مادی‌و‬ ‫مه‌عنه‌وی راس���ته‌وخۆ یان ناراس���ته‌وخۆ بۆ‬ ‫حزبی نوێوحزبی توندره‌وی ئیس�ل�امی له‌م‬ ‫زۆن���ه‌ بە‌مه‌رجی ئه‌وه‌ی چاالكییه‌كانیان له‌تا‬ ‫س���نوری دێگه‌ڵه‌ بێت‪ ،‬ئه‌وه‌ش بۆ كاركردن‬ ‫له‌س���ه‌ر ده‌نگده‌رو جه‌ماوه‌ری یه‌كێتی بوە‪.‬‬ ‫وه‌ك ئه‌وه‌ی (كادرێكی پارتی) له‌كه‌ناڵیكی‬ ‫تەلفزی���ۆن ووت���ی چه‌ند ح���زب‌و ملمالنیی‬ ‫سیاس���ی له‌ناوچه‌ی س���لیمانی وده‌وروبه‌ری‬ ‫هه‌بیت ته‌نها كاریگه‌ری له‌س���ه‌ر ده‌نگده‌ری‬ ‫یه‌كیتی ده‌كات‪.‬‬ ‫چ���واره‌م‪ :‬یه‌كێت���ی ه���ه‌ر له‌س���ه‌ره‌تای‬ ‫دروس���تبونیه‌وه‌ ئ���ازادی بی���روڕا‌و ره‌خنه‌و‬ ‫ره‌خنه‌ له‌خۆ گرتن پره‌نسیپێكی ئاسایی ناو‬ ‫حزب بوە‪ ،‬س���ود له‌م پره‌نسیپه‌ وه‌رگیراوه‌و‬ ‫له‌ڕێ���ی راگه‌یاندن���ی س���ێبه‌رو راگه‌یاندنی‬ ‫راس���ته‌وخۆوه‌ ئه‌و كه‌لێنانه‌ گه‌وره‌ ده‌كرێن‌و‬ ‫زۆر جار بۆته‌ هۆی باڵ‌و پاش���ان له‌ژێر ناوی‬ ‫ریف���ۆرم‌و عه‌دال���ه‌ت‌و به‌رژه‌وه‌ن���دی خه‌لك‬ ‫خۆی���ان نواندوەو پاش���ان جی���ا بونه‌ته‌وه‌‬ ‫تا به‌ش���ێك له‌ده‌نگ���ی ئه‌ن���دام‌و الیه‌نگری‬ ‫یه‌كێتی ببه‌ن‪ .‬ئه‌وه‌ی جێی س���ه‌رنجه‌ پاش‬ ‫جیابونه‌وه‌ی گۆران له‌یه‌كێتی ده‌نگۆی پالنی‬ ‫كۆكردنه‌وه‌ی ده‌نگ���ه‌ ناڕازییه‌كانی یه‌كێتی‌و‬ ‫پاش���ان گه‌رانه‌وه‌یان بۆ ن���او یه‌كێتی باڵو‬

‫رێژه‌ی ده‌نگده‌رو‬ ‫رێژه‌ی كورسییه‌كانی‬ ‫یه‌كێتی له‌‪50‬‬ ‫كورسییه‌و‌ه بۆ ‪18‬‬ ‫كورسی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان دابه‌زی‪.‬‬ ‫ئێستا یه‌كێتی ده‌ركی‬ ‫به‌و مه‌ترسییان ‌ه‬ ‫كردوەو ده‌پرسین‪،‬‬ ‫پێویست ‌ه چی بكات؟‬ ‫كرده‌وه‌ تاكو زۆرێ���ك له‌كادره‌كانی یه‌كێتی‬ ‫فریو بده‌ن‪ ،‬له‌ئێستاشدا هه‌مان پرۆپاگه‌ند‌ه‬ ‫بۆ حزبه‌كه‌ی به‌رهه‌م ساله‌ح باڵو ده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها جێی پرسیاره‌ بۆ؟‪:‬‬ ‫ ئه‌وحزبان���ه‌ هه‌م���و چاالكییه‌كانی���ان‬‫له‌س���نوری زۆن���ی س���ه‌وزه‌و هی���چ جۆره‌‬ ‫چاالكییه‌ك له‌و دیو دێگه‌ڵه‌ ناكه‌ن؟؟‬ ‫ ئه‌و حزبانه‌ بە‌ئاش���كرا دژی پارتی قسه‌‬‫ده‌كه‌ن وبە‌راگه‌یاندن هێرش ده‌كه‌نه‌ س���ه‌ر‬ ‫پارتی‪ ،‬هه‌روه‌ها دژی یه‌كێتی توندتر ره‌خنه‌‬ ‫ده‌گ���رن‌و ده‌یانه‌وێت یه‌كێت���ی بە‌گژ پارتیدا‬ ‫بچێت‪ .‬بۆ نمونه‌ ئه‌وكات���ه‌ی وه‌زیرو ئه‌ندام‬ ‫په‌رله‌مانه‌كان���ی گۆران له‌هه‌ولێ���ر ده‌ركران‬ ‫داوایان له‌یه‌كێتی ده‌كرد كه‌ هه‌لویس���ت دژ‬ ‫بە‌پارت���ی بنوێنیت‌و ئه‌وانی���ش له‌حكومه‌ت‬ ‫بكش���ێنه‌وه‌‪ .‬له‌كاتێك���دا دوای هه‌لبژاردنی‬ ‫س���اڵی ‪‌2009‬و ‪ 2014‬بون���ه‌ حزب���ی دوەم‬ ‫هاوپه‌یمانێتییان له‌گه‌ڵ پارتی كرد‪.‬‬ ‫ ئه‌و حزبانه‌ خۆیان وه‌ك به‌رهه‌ڵستكاری‬‫پارت���ی ده‌نوێن���ن‌و ه���ه‌وڵ ده‌ده‌ن له‌رێ���ی‬ ‫هه‌لبژاردنه‌وه‌ زۆرینه‌ی كورسی به‌ده‌ستبهێنن‌و‬ ‫وه‌ك خۆی���ان ده‌ڵێ���ن ده‌یانه‌وێ���ت بگ���ه‌ن‬ ‫بە‌لوتكه‌ی ده‌س���ه‌اڵت‌و پارت���ی له‌حوكمڕانی‬ ‫دوور بخه‌نه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم هاوپه‌یمانێتی له‌گه‌ڵ‬ ‫لیس���تی یه‌كێتی دروس���ت ناكه‌ن ت���ا ببنه‌‬ ‫زۆرینه‌ی په‌رله‌مانی كوردس���تان له‌كاتێكدا‬ ‫دڵنیان یه‌كێتی‌و پارتی ركابه‌ری س���ه‌ره‌كیی‬ ‫یه‌كترن له‌ده‌سه‌اڵتدا‪.‬‬ ‫پێنج���ه‌م‪ :‬وه‌ك ئاش���كرایه‌ كه‌رك���وك‬ ‫به‌هێزتری���ن زۆنی س���ه‌وزه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌كه‌ركوك رویدا‪ ،‬بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی هه‌ژمونی‬ ‫یه‌كێتی ب���و‪ ،‬بە‌به‌ڵگه‌ی ئ���ه‌وه‌ی هێزه‌كانی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ بە‌ئاش���كرا وتیان ئه‌وه‌ی له‌به‌ر‬ ‫ده‌س���تماندایه‌ له‌چ���ه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نی له‌‪ 7‬بۆ‬ ‫‪ 10‬رۆژ توان���ای به‌رگریم���ان هه‌یه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫هێزه‌كانی هاوپه‌یمانی بە‌ئاشكرا رایگه‌یاند كه‌‬ ‫تدخل ناكات له‌كاتی هه‌لگیرس���انی شه‌ڕدا‌و‬ ‫له‌هه‌م���ان كاتدا هێزه‌كه‌ی عێ���راق بە‌چه‌كی‬ ‫ئه‌مریك���ی پڕ چ���ه‌ك كرابون‪ .‬وێ���رای ئه‌و‬ ‫زانیارییان���ه‌ ئه‌گه‌ر حكومه‌ت���ی هه‌رێم پالنی‬ ‫به‌رگری���ی له‌كه‌ركوك هه‌بوایه‌ ده‌بو زۆرینه‌ی‬ ‫هێزی پێشمه‌رگه‌ ببرایه‌ته‌ كه‌ركوك‌و مه‌سعود‬

‫ئامانجەکانی تورکیا‬ ‫لە‌داگیرکردنی عەفریندا‪...‬‬ ‫به‌رزانی وه‌ك سه‌ركرده‌ی هێزه‌ چه‌كداره‌كانی‬ ‫حكومه‌تی هه‌ریم له‌كه‌ركوك سه‌رپه‌رش���تی‬ ‫ش���ه‌ره‌كه‌ی بكردایه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم ئه‌مانه‌ نه‌كراو‬ ‫خه‌لك���ی كه‌رك���وك‌و ئه‌و هێ���زه‌ی بە‌هێزی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی یه‌كێتی ناس���راوه‌ له‌و ده‌ڤه‌ره‌‬ ‫خرای���ه‌ به‌رده‌م���ی لووله‌ی تۆپ���ی ده‌بابه‌ی‬ ‫ئه‌مریكی‌و هێزه‌ میلیشیاكانی عێراق‪ ،‬وێرای‬ ‫ئه‌وه‌ش له‌دوزخورماتوو به‌رگری كرا‌و سه‌دان‬ ‫ش���ه‌هیدو دیل‌و كه‌م ئه‌ندام كه‌وته‌وه‌و ناچار‬ ‫هێزه‌كه‌ ش���كاو پاشه‌كش���ه‌ی كرد تا چیتر‬ ‫خه‌لك‌و پێش���مه‌رگه‌ شه‌هید نه‌بێت‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫گورزێكی كوش���نده‌ بو بۆ یه‌كێتی‪ .‬شایانی‬ ‫باسه‌ كه‌ پالنی له‌ناوچونی هێزی پێشمه‌رگه‌و‬ ‫وێ���ران بونی كه‌رك���وك هه‌لوه‌ش���ێنرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫راگه‌یاندن���ی نه‌یاره‌كان���ی یه‌كێت���ی كه‌وتنه‌‬ ‫پرۆپاگه‌نده‌ی خیانه‌ت بۆ شكاندنی هه‌یبه‌تی‬ ‫یه‌كێتی له‌كه‌ركوك‌و دروس���تكردنی مامالنێ‬ ‫له‌ناوخۆی یه‌كێتیدا‪.‬‬ ‫شه‌ش���ه‌م‪ :‬هه‌ر هه‌نگاوێكی ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫بۆ بڕین یان كه‌مكردنه‌وه‌ی یان دواخس���تنی‬ ‫موچه‌ی كه‌سوكاری ش���ه‌هیدو ئه‌نفالكراوان‌و‬ ‫چه‌ك���ی كیمیای���ی‪ ،‬پێش���مه‌رگه‌ی دێ���رن‪،‬‬ ‫زیندانی سیاس���ی‪ ،‬كه‌م ئه‌ندامی س���ه‌نگه‌ر‪،‬‬ ‫ب���ۆ زیانگه‌یاندن���ه‌ بە‌قاعی���ده‌ی یه‌كێتی كه‌‬ ‫توانیویه‌ت���ی یه‌كێتی له‌و هه‌م���و پالنگێرییه‌‬ ‫بپاریزێت‪ .‬چونكه‌ زۆرینه‌ی زۆری ئه‌و توێژه‌‬ ‫كادره‌ پێشكه‌وتوەكانی یه‌كێتین كه‌ له‌‪1975‬‬ ‫ه‌وه‌ ئه‌ركی خه‌باتی شۆرشی نوێیان له‌سه‌ر‬ ‫شان بوە‪.‬‬ ‫حه‌وته‌م‪ :‬یه‌كێت���ی خاوه‌ن ئایدۆلۆژییه‌ت‌و‬ ‫به‌رنامه‌ی سۆشیالدیمۆكراته‌‪ ،‬ئه‌م فه‌لسه‌فه‌یه‌‬ ‫له‌كه‌ش���وهه‌وای س���ه‌قامگیریی سیاس���ی‌و‬ ‫ئابوری‌و كۆمه‌اڵیه‌تی���دا جێبه‌جێ ده‌ركرێت‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌م���اوه‌ی ‪ 26‬س���اڵه‌ی حوكمڕانیدا‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تان ل���ه‌و ته‌نگه‌ژه‌ی���ه‌ی‬ ‫باسكرا‪ ،‬ده‌ژین‪ .‬بۆیه‌ وه‌ك ده‌بینین یه‌كێتی‬ ‫له‌ئایدۆلۆژیه‌ت‌و به‌رنامه‌ی سۆشیالدیمۆكرات‬ ‫دوور كه‌وت���ه‌وه‌و خه‌ونه‌كان���ی له‌ئاس���تی‬ ‫ده‌ره‌وه‌و ناوخۆی كوردس���تان بچووك بۆوه‌‬ ‫بۆ ملمالن���ێ‌و بالباڵێنی ناوخ���ۆی یه‌كێتی‪،‬‬ ‫به‌و ش���ێوه‌یه‌ وه‌ك هه‌ر حزبێكی ئاس���ایی‬ ‫هه‌لتۆقیوی بی به‌رنامه‌ مایه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ش���ته‌م‪ :‬كاتێك حزب له‌ئایدۆلۆژیه‌ت‌و‬ ‫به‌رنام���ه‌ داب���ڕا‪ ،‬ل���ه‌و بۆش���اییه‌ فكرییه‌دا‬ ‫تاك تاك سیاس���ه‌تمه‌داران‌و س���ه‌ركرده‌كان‬ ‫ب���ه‌ره‌و بازرگان���ی ده‌رۆن‪ ،‬چونكه‌ پێیانوایه‌‬ ‫س���ه‌رمایه‌و دارایی ده‌توانێت پێگه‌و پۆست‬ ‫له‌ن���او حزب‌و له‌ده‌ره‌وه‌ی ح���زب بپاریزێت‌و‬ ‫ده‌توان���ن ده‌نگ���ده‌رو جه‌ماوه‌ر ب���ۆ خۆیان‬ ‫دروست بكه‌ن‪ .‬له‌ناو یه‌كێتیشدا ئه‌و فه‌راغه‌‬ ‫دروست بو‪ ،‬بازرگانی سیاسیی تیا هه‌لتۆقی‌و‬ ‫ئیس���تا ملمالنییه‌كان له‌ملمالنێی فكرییه‌وه‌‬ ‫بۆ ملمالنیی دارایی وپله‌و پۆس���تی لوتكه‌ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت له‌ناو یه‌كێتی گواسترایه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ش هۆكاری س���ه‌ره‌كی ب���ون ‪ 2‬گروپ‬ ‫له‌یه‌كێت���ی جیا ببنه‌وه‌و حزبی س���ه‌ربه‌خۆ‬ ‫دروست بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی زۆر بە‌كورت���ی باس���م ك���رد‪،‬‬ ‫سیاسه‌تی به‌نداوی به‌ر به‌ته‌شه‌نه‌‌و سنوردار‬ ‫كردن���ی هه‌ژمونی یه‌كێتی ب���و‪ ،‬بۆیه‌ رێژه‌ی‬ ‫ده‌نگده‌رو رێ���ژه‌ی كورس���ییه‌كانی یه‌كێتی‬ ‫له‌‪ 50‬كورسییه‌وه‌ بۆ ‪ 18‬كورسی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردس���تان دابه‌زی‪ .‬ئێستا یه‌كێتی ده‌ركی‬ ‫به‌و مه‌ترسییانه‌ كردوەو ده‌پرسین‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫چی بكات؟‬

‫عەفرین له‌نێوان پیالن ‌ی توركیاو كارنامه‌ ‌ی ئه‌مریكا‬ ‫كاوه‌‌ مه‌ال حسێن‬ ‫عفری����ن یه‌كێك����ه‌ له‌كانتۆنه‌كانی‌‬ ‫رۆژئ����اوای‌ كوردس����تان‪ ،‬هه‌روه‌ه����ا‬ ‫به‌شێكیش����ی‌ له‌كۆتای����ی‌ باك����وری‌‬ ‫س����وریا به‌س����ه‌ر روباردا له‌ش����اری‌‬ ‫ئه‌عزاز ده‌ڕوانێ����ت‪ ،‬رووبه‌ری‌ هه‌مو‬ ‫عفرین (‪ )3850‬كلم چوارگۆش����ه‌یه‌و‬ ‫له‌‪ %2‬رووبه‌ری‌ سویا پێكده‌هێنێت‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها هاوس����نوره‌ له‌گه‌ڵ توركیا‪،‬‬ ‫له‌ئێس����تادا له‌الین پارتی‌ دیموكراتی‌‬ ‫گه‌الن (په‌یه‌د) ه‌وه‌ به‌ڕێوه‌ده‌برێت‪،‬‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ س����ه‌رژمێری‌ ساڵی‌ ‪2012‬‬ ‫ئاماری‌ س����وریا ژماره‌ی‌ دانیشتوانی‌‬ ‫(‪ )523‬ه����ه‌زارو (‪ )258‬كه‌س����ه‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم به‌ه����ۆی‌ ئاڵۆزییه‌كان����ی‌‬ ‫س����وریاوه‌ ئاواره‌بونی‌ دانیش����توانی‌‬ ‫حه‌لەب‌و ش����اره‌وانی‌ دیكه‌ی‌ سوریا‬ ‫ژماره‌ی‌ دانیشتوانی‌ ئێستا نزیكه‌ی‌‬ ‫ملیۆنێ����ك‌و پێنجس����ه‌د هه‌زار كه‌س‬ ‫ده‌بێ����ت‪ ،‬له‌س����نوری‌ عفرین (‪)350‬‬ ‫گوند هه‌یه‌‪.‬‬

‫له‌كاتی‌ هێرش���ی‌ جه‌ندرمه‌كانی‌ توركیا‬ ‫ئه‌وه‌ هاوش���ێوه‌ی‌ كۆبان���ێ‌ به‌رخودان‬ ‫ده‌كه‌ن چۆن لوتی‌ چه‌ته‌كانی‌ داعشیان‬ ‫له‌كۆبان���ی‌ تێكش���اند‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌‬ ‫توركی���ا له‌س���ینارۆیدایه‌ به‌هۆی‌ ئه‌و‬ ‫گه‌مارۆس���ه‌ربازییه‌ له‌باكورو باشوره‌وه‌‬ ‫خستویه‌تیه‌ س���ه‌ر عفرین‪ ،‬به‌ڕێكه‌وتن‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ س���وریا ده‌س���ت به‌س���ه‌ر‬ ‫باش���وری‌ عفریندا بگرێ���ت به‌ئامانجی‌‬ ‫به‌ره‌نگاربون���ه‌وه‌ی‌ پارت���ی‌ كرێكارانی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬الوازكردن���ی‌ ئی���داره‌ی‌‬ ‫كوردی‌ له‌و سنوره‌و راده‌ستبونه‌وه‌یان‬ ‫به‌ده‌س���ه‌اڵتی‌ به‌شار ئه‌س���ه‌د‪ ،‬وه‌ك‬ ‫چۆن باشوری‌ كوردس���تان به‌جۆرێك‬ ‫له‌جۆره‌كان الوازو راده‌ستی‌ به‌غدابوە‪.‬‬

‫مه‌رامی‌ توركیا به‌رامبه‌ر عفرین‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌ڕێگه‌ی‌ رێكه‌وتنێك ‌‬ ‫ی‬ ‫نێوان روسیاو توركیاو ئێران هێزه‌كانی‌‬ ‫توركیا سه‌رپه‌رشتی‌ ‪ 14‬ناوچه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫له‌ئه‌دلب بۆ وه‌س���تانی‌ ش���ه‌ڕ له‌نێوان‬ ‫به‌ره‌ی‌ نوس���ره‌‌و حكومه‌تی‌ سوریا له‌و‬ ‫شاره‌‪ ،‬له‌ئێستادا حكومه‌تی‌ ئه‌ردۆغان‬ ‫به‌بیانووی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌‬ ‫گه‌الن په‌یه‌ده‌ سه‌ر به‌پارتی‌ كرێكارانی‌‬ ‫كوردستانه‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‌ هێرش كردنه‌‬ ‫س���ه‌ر ئه‌و كانتۆن���ه‌ده‌كات‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ناڕه‌زایی‌ نیشانداوه‌ له‌و هاوكارییانه‌ی‌‬ ‫ئه‌مەریكاو پیشتگیرییه‌ به‌رده‌وامەکانی‌‬ ‫بۆ رۆژئ���اوای‌ كوردس���تان‪ ،‬هه‌روه‌ك‬ ‫ئه‌ردۆغان باسی‌ له‌وه‌كردوە كه‌ ئه‌مریكا‬ ‫چوار هه‌زارو نۆس���ه‌د بارهه‌ڵگر چه‌ك‌و‬ ‫هه‌ڵوێستی‌ رۆژئاوای‌ كوردستان‬ ‫ته‌قه‌مه‌نی‌ به‌هێزه‌كانی‌ پاراستنی‌ گه‌ل‬ ‫به‌رامبه‌ر ئه‌مریكا‬ ‫(یه‌په‌گ��� ‌ه)‌و ش���ه‌ڕڤانان داوه‌‪ ،‬بۆی���ه‌‬ ‫هه‌روه‌ها عه‌بدوالقادر عفیدلی‌ یه‌كێكه‌‬ ‫توركی���ا به‌رده‌وام���ه‌ له‌بۆردومانه‌كانی‌‬ ‫بۆس���ه‌ر گون���دو ناوچه‌كان���ی‌ عفرین‌و له‌سه‌ركرده‌كانی‌ س���وریای‌ دیموكرات‬ ‫به‌ئامانجی‌ هێرشكردنه‌ سه‌ر ئه‌و شاره‌‪ ،‬ب���ۆ رۆژنام���ه‌ی‌ تایم���زی‌ به‌ریتان���ی‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ساڵح موسلیم هاوسه‌رۆكی‌ باس���ی‌ له‌وه‌ك���ردوە‪ ،‬بون���ی‌ ئه‌مریكا‬ ‫پێش���ووی‌ په‌یه‌ده‌ باس���ی‌ له‌وه‌كردوە له‌س���وریا ده‌بێت���ه‌ ه���ۆی‌ زه‌مانه‌تی‌‬

‫‪13‬‬

‫كورد له‌ڕۆژئاوا‪ ،‬رۆژنامه‌كه‌ ئه‌وەیش���ی‌‬ ‫باڵوكردۆت���ه‌وه‌ ئ���ه‌و لێدوانانه‌ی‌ كورد‬ ‫به‌رامب���ه‌ر ئه‌مری���كا واده‌كات ك���ورد‬ ‫ئه‌مری���كا به‌داگیركه‌رنه‌بینێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫وه‌ك فریادڕس���ێك ته‌ماش���ای‌ بكات‪،‬‬ ‫ب���ۆ به‌ده‌س���تهێنانی‌ مافه‌كانی‌ خۆی‌‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ حوكمی‌ زاتی‌‪ .‬ئه‌وه‌ش‬ ‫ناشاردرێته‌وه‌ تاكه‌ هێز له‌سوریا هیوای‌‬ ‫له‌سه‌ر هه‌ڵبچنێت‌و رێگری‌ له‌هه‌ژمونی‌‬ ‫ش���یعه‌گه‌ری‌‌و سیاس���ه‌ته‌كانی‌ روسیا‬ ‫بكات‪ ،‬هێزه‌كان���ی‌ په‌په‌گه‌و یه‌په‌ژه‌یه‌‬ ‫باڵی‌ س���ه‌ربازی‌ په‌یه‌ده‌یه‌‪ ،‬له‌ئێستادا‬ ‫به‌رامب���ه‌ر هه‌ڕه‌ش���ه‌كانی‌ ئه‌ردۆغان‪،‬‬ ‫كۆڵۆنێڵ ره‌یان دیلۆن وته‌بێژی‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫هاوپه‌یمانان باسی‌ له‌وه‌كردوە‪ ،‬هێزێكی‌‬ ‫نوێ كه‌ ژماره‌یان ‪ 30‬هه‌زار سه‌ربازبێت‬ ‫باڵوه‌ی���ان بێده‌كرێت به‌ڕوباری‌ فوراتدا‬ ‫سنوری‌ نێوان توركیاو عێراق‌و سوریا‪،‬‬ ‫ئه‌و ش���وێنانه‌ی‌ هێزه‌كانی‌ س���وریای‌‬ ‫دیموكرات كۆنتڕۆڵی‌ كردۆته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ب���ه‌وه‌ لێكده‌درێته‌وه‌ بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئاڵۆزییه‌كان‌و هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌ پیالنی‌‬ ‫توركیا به‌رامبه‌ر عەفرین‪.‬‬

‫بایز رەشید ئەمین‬ ‫دەری����ای س����پی ناوەڕاس����ت بە‌درێژایی دو‬ ‫س����ەدەی راب����ردو جێگ����ەی بایەخ����ی واڵتانی‬ ‫جیهان بوە‪ ،‬هەر نەتەوەی����ەک لە‌روی ئابوری‌و‬ ‫بازرگانی‌و پیشەسازی پێشکەوتنیی بەخۆیەوە‬ ‫بینیبێت‪ .‬ئەوا یەکەم هەن����گاوی پاوانخوازیی‪،‬‬ ‫چاوی بڕیوەتە س����ەر دەریای سپی ناوەڕاست‪.‬‬ ‫ملمالنێی فەرەنسی‌و ئینگلیزەکان لەسەردەمی‬ ‫ش����ەڕەکانی ناپلیۆندا بەش����ێکی زۆری لە‌سەر‬ ‫دەستبەس����ەراگرتنی رێڕەوەکان����ی دەریابوە‪.‬‬ ‫بۆیە هەر لەگەڵ س����ەرهەڵدان‌و گەشەسەندنی‬ ‫پیشەس����ازی لە‌ئنگلتەرەدا هەوڵی ئەوەیانداوە‬ ‫دەست بەسەر دەروازەکانی دەریاوانیدا بگرن‪،‬‬ ‫کە دواتر توانیان تەواوی بەندەرەکانی دەریای‬ ‫ناوەڕاست لە‌ژێر ناوی جۆراوجۆردا کۆنترۆڵبکەن‬ ‫‪ .‬بەهەمانش����ێوە هەڕەشەکانی تورکیە بۆ سەر‬ ‫کوردانی رۆژئاوا‌و کانتۆنی عەفرین وابەستەیە‬ ‫بە‌پرسی هەژمونی رێرەوی دەریاییەوە‪.‬‬ ‫ل����ە دیدگای زان����ای جیۆپۆلیتکی س����ەدەی‬ ‫نۆزدەه����ەم (ئالفری����د ماه����ان)وە رێ����ڕەوە‬ ‫دەریایی����ەکان بە‌یەک����ێ لە‌توخم����ە گرنگەکانی‬ ‫دەوڵەتداری دادەنرێ����ن‪ ،‬کە لە‌رێگەی هەژمونی‬ ‫دەریایی����ەوە نەتەوەیەک دەتوانێت سیاس����ەتی‬ ‫دەرکیی بە‌شێوەیەکی سەرکەوتوانە ئەنجامبدات‬ ‫‪.‬ل����ەو رێگەی����ەوە هەژمون����ی خ����ۆی ل����ەروی‬ ‫بازرگانیەوە بە‌سەر جیهاندا بسەپێنێت‪.‬بە‌نمونە‬ ‫واڵتی بەریتانیا بە‌درێژایی س����ەدەی نۆزدەهەم‬ ‫هەژمونی بەس����ەر سێبەش����ی جیهان����دا هەبوە‬ ‫کە لە‌هەژمون����ی بەس����ەر رێرەوەکانی دەریاوە‬ ‫س����ەرچاوەی گرتوە‪،‬ئ����ەوکات ک����ۆی رێ����ڕەوە‬ ‫کەشتیڕانە دەریاییەکانی لە‌بەردەستدا بوە هەر‬ ‫لە‌دەریای ناوەڕاستەوە تا دەگاتە جەبەل تارق‌و‬ ‫گەروی مال����گا لە‌نێوان چین‌و یاب����ان‌و واڵتانی‬ ‫رۆژهەاڵتی ئاسیادا‪.‬‬ ‫هەژمونی بەریتانیا بە‌سەر دەریای ناوەڕاست‬ ‫کە ئەفریقا‌و ئاسیا‌و ئەوروپا بەیەکدەگەیەنێت‌و‬ ‫هەروەها بەس����ەر گەروی مالکا لە‌ئاسیای دور‌و‬ ‫باک����وری رۆژهەالت����ی ئاس����یا‪،‬کە هیندو چین‌و‬ ‫ژاپۆن‌و وئەورپیەکان ل����ەم گەروەوە ئاڵوگۆڕی‬ ‫بازرگان����ی ئەنجامدەدەن‪ ،‬س����ەرەڕای ئەمانەش‬ ‫هەژمون����ی بەس����ەر بەندەرەکان����ی (جەب����ەل‬ ‫تارق)‌و (راس الرجاء الصالح) بەریتانیەکانی‬ ‫بە‌درێژایی س����ەدەی نۆزدەه����ەم وەک زلهێزی‬ ‫جیه����ان هێش����تەوە‪ .‬ک����ە ک����ۆی گەروەکانی‬ ‫کەش����تیڕانیی جیهان بە‌زالگەکانی ئنگلیزاکاندا‬ ‫گوزەریان دەکرد‪.‬‬ ‫پوکان����ەوەی پێگە‌و هەژمون����ی ئنگلیزەکان‬ ‫بە‌لەدەس����تدانی بەندەرەکان دەستی پێکرد کە‬ ‫لە‌س����ەرەتای سەدەی بیس����تەمدا زلهێزی تری‬ ‫وەک ئەمریکا دەرکەوت کە بەرێگەو میکانیزمی‬ ‫جیاواز دەستی بەسەر بەندرەگرنگەکانی جیهاندا‬ ‫گ����رت‌و لەو رێگەی����ەوە بۆ ماوەی س����ەدەیەکە‬ ‫هەژمونی خۆی بەس����ەر جیهاندا سەپاندوە‪.‬کە‬ ‫لە‌رێگ����ەی رێکەوتنامەوە لە‌گەڵ واڵتانی س����ەر‬ ‫بەندەرەکاندا دەسەاڵتی دەریایی مسۆگەرکردوە‪.‬‬ ‫لەبەرامبەردا روس����یاش بەهەمانشێوە لە‌رێگەی‬ ‫س����وریا‌و ئێران واڵتی میس����ری عەرەبی لە‌سەر‬ ‫دەریای ناوەڕاس����ت پێگەی خۆی پتەو کردوە‪،‬‬ ‫بۆیە جەنگەکان لە‌رۆژهەالتی ناوەڕاست لەسەر‬ ‫کۆنترۆڵکردنی بەندەرەکان����ی دەریا بەردەوام‬ ‫دەبێت کە لەناویان����دا تورکیا زیاتر لە‌هەمویان‬ ‫چارەنوسی واڵتەکەی بە‌شێوازی هەژمونی هێزە‬ ‫رکابەرەکانەوە بەستراوەتەوە‪.‬‬ ‫ه����ەر گرنگی دەریایە کە پێگەی ناودەوڵەتی‬ ‫تورکی����ای بەهێزک����ردوە کە لە‌رێگ����ەی گەروی‬ ‫بۆس����فۆرو دەریای رەش‌و دەریای ناوەراستەوە‬ ‫ئاس����یاو ئەفریقاو ئەوروپا بەیەک دەگەیەنێت‪،‬‬ ‫بەمەش ئەنکارا توانیویەتی لەس����ەر ئاس����تی‬ ‫ناودەڵەتی سود لە‌پێگەی جیۆپۆلەتیکی خۆی‬ ‫وەربگرێ����ت‌و لەس����ەر ئاس����تی نێونەتەوەییش‬ ‫لە‌ناوەندەکانی بڕیارداندا قورساییەکی تایبەتی‬ ‫هەبێت‪.‬‬ ‫تورکیا وێڕای هێش����تنەوەی هەژمونی بەسەر‬ ‫دەری����ادا لە‌هەوڵی ئەوەدایە ک����ە هیچ هێزێکی‬ ‫ت����ر جێگ����ەی نەگرێتەوە بەتایبەت گەیش����تنی‬ ‫ک����ورد بە‌دەریا بە‌مەترس����ی بۆ س����ەر پێگەی‬ ‫خۆی دەزانێت‪ ،‬بۆیە ئەنکارا بە‌پێش����ڕەویەکانی‬ ‫کوردانی رۆژئاوا توشی هیستریا بوە ‪ .‬بە‌تایبەت‬ ‫کاتێک ش����ەڕڤانان لەڕێگ����ەی بەیەکگەیاندنی‬ ‫کانتۆنەکانی جەزیرە‌و عەفرینەوە دەگەنە سەر‬ ‫دەریای ناوەڕاست کە بە‌مەش وێڕای رزگاربونی‬ ‫کوردانی رۆژئاوا کوردانی باشوریش زەمینەیەکی‬ ‫باشتریان بۆ دەڕەخس����ێت کە چیتر وابەستەو‬ ‫ملکەچی تورکیا نەبن ‪.‬‬ ‫داگیرکاریەکانی سوپای تورکیا لە‌جەرابلوس‌و‬ ‫ب����اب‌و ئێس����تاش لە‌عەفری����ن رێگ����ری کردنە‬ ‫لە‌نزیکبون����ەوەی کوردان����ی رۆژئ����اوا بە‌رێرەوە‬ ‫دەریایی����ە ناودەوڵەتیەکان‪ .‬ئەن����کارا لە‌هەوڵی‬ ‫ئ����ەوە دایە ک����ە وەک رێ����ڕەوی ترانزێتی وزە‬ ‫رۆل ببینێ����ت‪ ،‬هەوڵەکان����ی لە‌بنیاتنانی هێڵی‬ ‫گواس����تنەوەی وزە ناس����راو بە‌(یەلۆ س����تریم)‬ ‫و(تورکیش ستریم)و (باکۆ‪ -‬تیبلیس‪ -‬جیهان)‬ ‫بەشێکی سەرەکی سیاسەتی دەرەکی (ئانکارا)‬ ‫ن کە ئ����ەم هێاڵنە دەتوانن س����ەرچاوەکانی‬ ‫وزە لە‌روسیاو ئاس����یای ناوەڕاستەوە رەوانەی‬ ‫بازاڕەکانی واڵتانی پیشەسازی ئەوروپا‌و رۆژئاوا‬ ‫بک����ەن ‪ .‬تورکیا ئامانجیەتی وەک تاکە رێرەوی‬ ‫سەرەکی وزە لە‌ناوچەکەدا بمێنێتەوە‌و لە‌رێگەی‬

‫ترانزێتی وزەوە لە‌س����ەر ئاس����تی جیهان رۆل‬ ‫بگێرێت‌و ب����ەو هۆی����ەوە ناوەندەکانی بریاردان‬ ‫لە‌سەر ئاستی جیهان ناچاربکات بە‌بەرژەوەندی‬ ‫تورکیا بڕیاردەربکەن‪.‬‬ ‫رێ����ڕەوی کەرکوک ‪ -‬جیه����ان یەکێکی ترە‬ ‫لە‌هێڵ����ە گرنگ����ە س����تراتیژیەکانی جێئومێدی‬ ‫ئانکارا کە لەو رێگەیەوە گەمە سیاس����یەکانی‬ ‫خۆی لە‌عێراق‌و کوردس����تاندا درێژەپێدەدات ‪.‬‬ ‫بۆیە بەسەرکەوتنی کوردانی رۆژئاوا‌و مانەوەی‬ ‫دەس����ەاڵتی ک����ورد لە‌عەفری����ن دەبێت����ە هۆی‬ ‫لە‌دەس����تدانی ئەم کارتە سیاسیەی بەردەست‬ ‫ئانکارا لە‌ناوچەکە‌و پێگەی تورکەکان هێندەیتر‬ ‫لەسەر ئاستی ناوچەکەو جیهان الوازتر دەبیت‪.‬‬ ‫‪ .‬لەبەرئەوە ئانکارا هەوڵدەدات بەهەر شێوەیەک‬ ‫بێ����ت رێگری بکات‪ ،‬ئ����ەم دەروازەیە نەکەوێتە‬ ‫دەس����ت کوردان چونک����ە لەئاین����دەدا نەوت‌و‬ ‫گازی باشوری کوردستان‌و بازرگانی ناوڕاست‌و‬ ‫باکوری عێراق لەم رێ����رەوەوە ئەنجام دەدرێت‬ ‫ک����ە ئەمەش بایەخ����ی جیۆپۆلەتیک����ی تورکیا‬ ‫لە‌رۆژهەاڵتی ناوڕاست کۆتایی پێدێنێت‪.‬‬ ‫هەربۆی����ە دوای دروس����تبونی کانتۆنەکانی‬ ‫جەزی����رە‌و کۆبانێ‪ ،‬تورکەکان توش����ی حالەتی‬ ‫هیس����تریا بون لەرێگەی پرۆکسیەکانیەوە لە‌ناو‬ ‫س����وریە هێزیان گەیان����دە جەرابل����وس‌و باب‬ ‫بەمەبەستی دابڕاندنی عەفرین لەم دوو کانتۆنە‪.‬‬ ‫بەاڵم دوای ئەوەی تورکیا بۆیدەرکەوت کە ئەمە‬ ‫س����ودی نیەو کانتۆنی عەفری����ن توانی بەتەنها‬ ‫خۆی رێکبخ����ات‌و بەرێوەبەرایەت����ی خۆجێیی‬ ‫دابمەزرێنێت‪ ،‬هاوکات لە‌رێگەی ئەمریکا‌و روسیا‬ ‫وە شکستیهێنا ئەم کانتۆنە هەڵبوەشێنێتەوە‪،‬‬ ‫پەنا دەباتە بەر پەالماردانی سەربازی بۆ سەر‬ ‫عەفرین ‪.‬‬ ‫تورکیا پەلەقاژەی مەرگیەتی‪ ،‬لەسەرئاستی‬ ‫جیهان هیچ����کام لە‌ئەمریکاو ئەوروپا متمانەیان‬ ‫بە‌ئەنکارا نەماوە‌و روسیاش لە‌بەرژەوەندیدا نیە‬ ‫هەژمونی تورکیا لە‌سوریا پەرەبسێنێت‌و لە‌سەر‬ ‫ئاستی ناوچەکەش کاریگەری کۆماری ئیسالمی‬ ‫ئێران لە‌ هەڵکش����اندایە ‪ .‬پێش����ێلکاریەکانی‬ ‫ئەنکارا لە‌بوارەکانی مافی مرۆڤدا‌و پێشێلکردنی‬ ‫س����ەروەری یاس����ا‌و پەرلەم����ان‪ ،‬دەرفەت����ی‬ ‫بەئەندامبونی ئ����ەو واڵتەی لە‌ یەکێتی ئەورپادا‬ ‫ئەستەمکردوە کە هەریەکە لە‌فەرەنسا‌و ئەڵمانیا‬ ‫چەندین جار راشکاوانە ئەندامبونی ئەنکارایان‬ ‫رەتکردوەت����ەوە‪ ..‬بەم����ەش تورکیا کەوتوەتە‬ ‫تونێڵێک����ی تاریکەوە‌و بەم زوان����ە گەڕانەوەی‬ ‫تروس����کایەک بۆ سیاس����ەتە پاوانخوازیەکانی‬ ‫ئەردۆگان بە‌ئەستەم دەبینرێت ‪.‬‬ ‫کوردان����ی رۆژئ����اوا لە‌ماوەی چەند س����اڵی‬ ‫راب����ردودا توانیویان����ە بە‌ه����ەوڵ‌و فی����داکاری‌و‬ ‫سیاس����ەتی لێوەش����اوەیان دەوڵەت����ی ت����ورک‬ ‫توشی هس����تیریا بکەن‌و بڕبڕەی پشتی پێگەی‬ ‫س����تراتیجی‌و جیۆپۆلەتیکی تورکیا بش����کێنن‌و‬ ‫س����ەرنجی جیهان بۆ الی خۆیان کێش����بکەن ‪.‬‬ ‫ئەمەش بە‌نزیکبونەوەیان لە‌دەریای ناوەراست‌و‬ ‫رەخساندنی هەلی گواس����تنەوەی وزەی هەرێم‬ ‫لەم رێرەوەوە لەبری رێرەوەکانی تورکیا‪.‬‬ ‫وێ����ڕای ئەوەی کوردانی رۆژئ����اوا ئامادەیی‬ ‫تەواوی����ان تێدای����ە کە عەفرین لە‌ب����ەردەم هەر‬ ‫هەرەش����ەیەکی ناوخۆی����ی‌و دەرەکی بپارێزن‪،‬‬ ‫واڵتانی ناوچەکە‌و جیهان رێگە بە‌دەستدرێژکاری‬ ‫تورکی����ا ن����ادەن بە‌تایبەت هەژمون����ی تورکیا‬ ‫لە‌رۆژئ����اوا لە‌بەرژەوەندی هیچ����کام لە‌ئەمریکا‌و‬ ‫روس����یادا نی����ە‪ ،‬لە‌هەمانکاتیش����دا ئێرانیەکان‬ ‫س����ودمەند ناب����ن لە‌بون����ی تورک����ەکان ل����ەم‬ ‫ناوچانەدا‪.‬‬ ‫بەکورتی داگیرکاریەکانی سوپای تورکیە بۆ‬ ‫سەر جەرابلوس‌و باب‌و هەڕەشەکانیان بۆ سەر‬ ‫کانتۆن����ی عەفرین چەندین ئامانجی سیاس����ی‌و‬ ‫ئابوری جیۆپۆلەتیکیان لە‌پشتە ‪ .‬شکستهێنانی‬ ‫تورکی����ا لە‌عەفریندا دەبێتە هۆی ئەوەی تورکیا‬ ‫لە‌رۆژهەاڵتی ناوڕاست بەرەو الوازی هەنگاو بنێت‬ ‫‌و پێگە ناوچەیی‌و ناودەوڵەتییەکەی لە‌دەستبدات‬ ‫‪ .‬وێ����ڕای ئەوەی کە چیت����ر ناتوانێت کوردانی‬ ‫باش����وری کوردس����تانیش وەک بارمتە بەکار‬ ‫بهێنێت ‪ ..‬بۆیە عەفرین لە‌روی جیۆپۆلەتیکی‌و‬ ‫س����تراتیجیەوە بۆ هەرێمی کوردستانیش زۆر‬ ‫بایەخ����دارە‌و تەنها ل����ەم دەروازەیەوە هەرێمی‬ ‫کوردستان دەتوانێت لە‌ژێر هەژمون‌و چەپۆکی‬ ‫گەمەکانی ناوچەکە رزگاریبێت‪.‬‬

‫تورکیا وێڕای‬ ‫هێشتنەوەی هەژمونی‬ ‫بەسەر دەریادا‬ ‫لە‌هەوڵی ئەوەدایە‬ ‫کە هیچ هێزێکی تر‬ ‫جێگەی نەگرێتەوە‬ ‫بەتایبەت گەیشتنی‬ ‫کورد بە‌دەریا‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )610‬سێشه‌ممه ‪2018/1/23‬‬

‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‪ ...‬هه‌وڵه‌كانی گه‌ڕانه‌وه‌ی روسیاو‬ ‫الوازبوونی ئه‌مه‌ریكا‪ ..‬سیاسه‌تیان به‌رامبه‌ر كورد‬ ‫هه‌ندرێن شێخ راغب‬ ‫سیاسه‌ت تاك ‌ه هێزه‌ ده‌توانێت دسپلینی‬ ‫نوێ دروست بكات‪ ،‬هه‌ر ئه‌وه‌ بڕیار‬ ‫ده‌دات كێ به‌هێزه‌و هه‌ژموون ده‌كات‌و كێ‬ ‫الوازه‌‪ .‬بۆیه‌ كاتێك ده‌وڵه‌ت ده‌ڕووخێت‬ ‫سیاسه‌تیش به‌دوایدا ده‌ڕووخێت‪ ،‬ده‌وڵه‌ت‬ ‫بوون په‌یوه‌سته‌ بە‌سیاسه‌تكردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌گه‌ر ده‌وڵه‌ت نه‌بێت سیاسه‌تیش‬ ‫نابێت‪.‬‬ ‫"ئاالن بادیۆ"‬ ‫به‌كورتی‪ :‬دینامكیه‌ت���ی زۆر له‌روداوه‌كانی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت دا هه‌یه‌‪ ،‬رۆژهه‌اڵت‬ ‫گۆڕه‌پانی ش���ه‌نوكه‌و ك���ردن‌و له‌بێژنگدانی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌و رێكخس���تنه‌وه‌ی سیاس���ی‌و‬ ‫نفوزی هێ���زی هه‌رێمایه‌تی‌و نێوده‌وڵه‌تییه‌‪.‬‬ ‫ئێم���ه‌ی كوردی���ش له‌ن���او روداوه‌كانداین‪،‬‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ نی���ن‪ .‬بۆیه‌ ده‌بێت له‌س���ات‌و‬ ‫وه‌ختی هه‌نوك���ه‌ قس���ه‌مان‪ ،‬به‌رنامه‌مان‪،‬‬ ‫تێگه‌یش���تنمان هه‌بێ���ت‪ ،‬ده‌زان���م رۆژانی‬ ‫داهاتوو ش���تی نوێ‌و جی���اواز له‌رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت روو ده‌ده‌ن‪ ،‬چونك ‌ه سروشتی‬ ‫ملمالنێكان‌و بونیادی سیاس���ی‌و ده‌وڵه‌تی‬ ‫رۆژهه‌اڵت وایه‌‪ ،‬هه‌میش���ه‌ ئ���اوس ده‌بێت‬ ‫بە‌پالن‌و نه‌خشه‌‌و گۆڕانكاری جیاوازو تازه‌‪.‬‬ ‫له‌وانه‌یه‌ به‌ش���ێك له‌بۆچونه‌كانمان داهاتوو‬ ‫پێچه‌وانه‌بن‪ ،‬له‌وانه‌ش��� ‌ه بێنه‌دی‪ ،‬با ئارامی‬ ‫ئه‌وه‌م���ان هه‌بێت‌و له‌ش���وێنی خۆش���مان‬ ‫نه‌وه‌ستین‌و ورد ورد بۆی بچین‪.‬‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست كوێیه‌‌و بۆچی‬ ‫گرنگه‌؟‬ ‫زاراوه‌ی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست بۆ یه‌كه‌مجار‬ ‫له‌ساڵی ‪ 1902‬مێژوونوسی ئه‌مریكی ئه‌لفرێد‬ ‫ماه���ان له‌وتارێكیدا به‌كاریهێنا له‌گۆڤارێكی‬ ‫وه‌رزی له‌ن���ده‌ن ‪National Review‬‬ ‫‪ .‬دواتر چه‌رچڵ وه‌زیری موس���ته‌عمه‌راتی‬ ‫به‌ریتانیا ئ���ه‌م زاراوه‌ی���ه‌ی زۆر به‌كارهێنا‬ ‫له‌س���اڵی ‪ 1921‬به‌تایب���ه‌ت په‌یوه‌س���ت‬ ‫به‌كاروباری ده‌وڵه‌تانی فه‌له‌ستین‌و ئوردون‌و‬ ‫عێراق‪ .‬ل���ه‌دوای جه‌نگ���ی جیهانی دووه‌م‬ ‫ئه‌م زاراوه‌یه‌ به‌ته‌واوی چه‌س���پاو به‌فراوانی‬ ‫به‌كاردێت‪.‬‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست سێ كیشوه‌ری ئاسیا‪،‬‬ ‫ئه‌فریقیا‪ ،‬ئه‌وروپا به‌یه‌كه‌وه‌ ده‌به‌ستێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌ری���ای ره‌ش‪ ،‬ده‌ری���ای قه‌زوین‪ ،‬ده‌ریای‬ ‫سپی ناوه‌ڕاست‪ ،‬ده‌ریای عه‌ره‌ب‪ ،‬كه‌نداوی‬ ‫ع���ه‌ره‌ب‪ ،‬زه‌ری���ای هندی‪ ،‬روب���اری نیل‪،‬‬ ‫روباری ف���ورات‪ ،‬روباری دیجل���ه‌‪ ،‬روباری‬ ‫ئوردن‪ ،‬نۆكه‌ندی سوێس‪ ،‬گه‌رووی بسفۆر‪،‬‬ ‫گه‌رووی ده‌رده‌نی���ل‪ ،‬باب مه‌ندب‪ ،‬گه‌رووی‬ ‫هورم���ز‪ ...‬ده‌كه‌ونه‌ ناوچ���ه‌ی جوگرافی‌و‬ ‫سنوری رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‪.‬‬ ‫‪ %70‬له‌س���ه‌دا حه‌فتای یه‌ده‌گی نه‌وتی دنیا‬ ‫له‌واڵتان���ی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ته‌‪ .‬به‌پێی‬ ‫خه‌ماڵندنه‌كانی س���اڵی ‪( 1983‬كه‌هێشتا‬ ‫زۆر شوێنی دیكه‌ پش���كنیان بۆ نه‌كرابوو)‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست خاوه‌نی (‪ )22‬بیست‌و‬ ‫دوو تریلیۆن مه‌تر دووجا غازی سروشتیی ‌ه‬ ‫كه‌ ده‌گات ‌ه ‪ 24.3‬بیس���ت‌و چ���وار پۆینت‬ ‫سێی یه‌ده‌گی جیهان‪.‬‬ ‫ناوچه‌ی جوگرافی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت‪،‬‬ ‫ب���اس‌و لێكدانه‌وه‌ی جی���اوازو جۆراوجۆری‬ ‫له‌س���ه‌ره‌‪ .‬به‌پێ���ی تێڕوانین���ی ئینگلی���زو‬ ‫فه‌ره‌نس���ی‌و نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان سنوری‬ ‫جوگرافی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست هه‌موو ئه‌و‬ ‫ش���وێنانه‌ ده‌گرێته‌وه‌ كه‌ له‌ئێرانه‌و‌ه تاوه‌كو‬ ‫میس���رو له‌توركیاو‌ه تاوه‌ك���و یه‌مه‌ن درێژ‬ ‫ده‌بێت���ه‌وه‌‪ .‬بۆچوونی دیكه‌ش هه‌یه‌ ده‌ڵێ‪:‬‬ ‫له‌رۆژئاوای میسره‌و‌ه ده‌ستپێده‌كات تاوه‌كو‬ ‫رۆژهه‌اڵت���ی پاكس���تان‪ ،‬باك���وری توركیا‌و‬ ‫زه‌ریای هندی‌و باكوری باش���وری سودان‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌م ده‌وڵه‌تان ‌ه ده‌گرێته‌ خۆی‪ :‬س���وریا‪،‬‬ ‫لوبنان‪ ،‬ئوردن‪ ،‬عێراق‪ ،‬فه‌له‌ستین‪ ،‬میسر‪،‬‬ ‫ئیس���رائیل‪ .‬ئه‌مان ‌ه ناوه‌ڕاستی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاس���تن‪ ،‬دوات���ر ده‌وڵه‌ت���ی دیك���ه‌ش‬ ‫ده‌كه‌ونه‌ ئه‌م جوگرافیای���ه‌و‌ه وه‌كو ئێران‪،‬‬ ‫سعودیه‌‪ ،‬توركیا‪ ،‬لیبیا‪ ،‬سودان‪ .‬له‌په‌راوێزی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���تیش وه‌ك���و یه‌مه‌ن‪،‬‬ ‫كوێت‪ ،‬قه‌ت���ه‌ر‪ ،‬ئیمارات‪ ،‬عوم���ان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫دواجار به‌م ده‌وڵه‌تانه‌ ده‌گوترێت رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاست ‪ :‬ئه‌فغانستان‪ ،‬به‌حره‌ین‪ ،‬میسر‪،‬‬ ‫ئێران‪ ،‬عێراق‪ ،‬ئیس���رائیل‪ ،‬ئوردن‪ ،‬كوێت‪،‬‬ ‫لوبنان‪ ،‬پاكس���تان‪ ،‬فه‌له‌س���تین‪ ،‬عومان‪،‬‬ ‫قه‌ته‌ر‪ ،‬سعودیه‌‪ ،‬سودان‪ ،‬سوریا‪ ،‬ئیمارات‪،‬‬ ‫یه‌مه‌ن‪.‬‬

‫به‌رده‌وامه‌‪ ،‬به‌اڵم سوریا زۆر شتی دیكه‌شی‬ ‫له‌گه‌ڵ خۆی هێنا‪ ،‬یه‌كێك له‌مانه‌ هاتنه‌وه‌ی‬ ‫روس���یا بوو بۆ رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‪ .‬دوای‬ ‫نه‌مانی جه‌نگی سارد له‌سه‌ره‌تای نه‌وه‌ده‌كانی‬ ‫س���ه‌ده‌ی راب���ردو‪ ،‬سیس���ته‌می جیهان���ی‬ ‫په‌یوه‌ندیی��� ‌ه نێوده‌وڵه‌تی���ه‌كان گۆڕانێكی‬ ‫قوڵی به‌خۆیه‌وه‌ بینی‪ .‬له‌دوو جه‌مسه‌ریه‌و‌ه‬ ‫گۆڕا بۆ تاك جه‌مس���ه‌ری‌و روسیا نه‌یتوانی‬ ‫پارێ���زگاری له‌كیانی یه‌كیه‌تی س���ۆڤیه‌ت‬ ‫ب���كات‌و ده‌وڵه‌تانی ناوی یه‌ك له‌دوای یه‌ك‬ ‫جیابوونه‌وه‌و سه‌ربه‌خۆیی خۆیان راگه‌یاند‪.‬‬ ‫پێگه‌ی وه‌كو جه‌مسه‌رێكی هێزی سیاسه‌تی‬ ‫جیهان���ی له‌ده‌س���تدا‪ .‬روداوه‌كانی به‌هاری‬ ‫عه‌ره‌ب���ی ده‌رفه‌تێكی ب���اش بوو بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫روس���یا گه‌مه‌ی نێوده‌وڵه‌تی خۆی بكات‌و‬ ‫له‌ده‌رگای سوریاوه‌ هاته‌وه‌ ژورو له‌وێشه‌و‌ه‬ ‫بۆ سه‌ر سه‌كۆی جه‌مسه‌ربه‌ندی سیاسه‌تی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‪ .‬چه‌ند ئامانجێكی روس���یا له‌م‬ ‫ناوه‌دا ‪:‬‬ ‫‪-1‬گه‌ڕانه‌و‌ه بۆ كێبه‌ركێ‌و ش���وێن‌و پێگه‌ی‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت���ی وه‌كو زلهێزێك���ی گه‌وره‌‪ .‬و‌ه‬ ‫كاریگه‌ری دانان له‌س���ه‌ر روداو‌ه ئیقلیمی‌و‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیه‌كان‪.‬‬ ‫‪-2‬پاراس���تنی به‌رژه‌وه‌ندیه‌ هه‌رێماتیه‌كانی‬ ‫ل���ه‌م ناوچه‌یه‌‌و نزیك بوون���ه‌وه‌ی له‌رێڕه‌و‌ه‬ ‫ئاویه‌كان���ی رۆژهه‌اڵت���ی ناوه‌ڕاس���ت‪ .‬ب���ۆ‬ ‫ئه‌م مه‌به‌س���ت ‌ه بنكه‌ی س���ه‌ربازی ده‌ریایی‬ ‫له‌ته‌رت���وس داناوه‌‪ .‬له‌روی ئاسمانیش���ه‌و‌ه‬ ‫له‌الزقیه‌ی سوریا بنكه‌ی ئاسمانی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫‪-3‬دوورخس���تنه‌وه‌ی هه‌ڕه‌ش���ه‌كانی تیرۆر‬ ‫له‌سه‌ر ناوهخۆی روسیا‪ ،‬بۆ نمونه‌ ئیسالمی ‌ه‬ ‫رادیكاڵ���ه‌كان‌و داع���ش‌و نه‌یارانی دیكه‌ی‬ ‫روسیا‪.‬‬ ‫‪-4‬نزی���ك بوون���ه‌و‌ه له‌نه‌ت���ه‌وه‌و گ���روپ‌و‬ ‫رێكخ���راوی ناوچه‌ك ‌ه له‌نوێ���وه‌‪ .‬بۆ نمون ‌ه‬ ‫كوردانی سوریا‌و عێراق(هێنانی روسنه‌فت‬ ‫بۆ باشوری كوردستان)‪.‬‬ ‫‪-5‬له‌نزیكه‌وه‌ كاركردن‌و دروستكردنی بلۆكی‬ ‫هێزی خۆی‪ ،‬وه‌كو(روسیا‪ ،‬ئێران‪ ،‬سوریا‪،‬‬ ‫حزب الله‌ی لوبنان‪ ،‬واڵتی چینیش) هاوكات‬ ‫خه‌ریكی توركیاشه‌؟‪.‬‬ ‫‪-6‬تاقیكردنه‌وه‌ی چه‌كه‌ نوێ‌و كاریگه‌ره‌كانی‌و‬ ‫دڵنیابوونه‌وه‌ له‌ئاست‌و جۆر‌و كاركردنیان‪.‬‬ ‫هاوكات دۆزین���ه‌وه‌ی بازاڕ بۆ فرۆش���تنی‬ ‫چه‌كه‌كانی‌و ده‌س���تكه‌وتنی پاره‌یه‌كی زۆر‬ ‫له‌بواری چه‌كسازی‪.‬‬ ‫‪ -7‬ده‌س���ت راگه‌یش���تن بە‌ن���ه‌وت‌و غازی‬ ‫سروستی بێشوماری رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه خۆش���ی له‌ن���ه‌وت‌و غ���ازدا‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌نده‌و غازی زۆر هه‌نارده‌ی ئه‌وروپای‬ ‫رۆژئاوا ده‌كات‪.‬‬ ‫ئۆباما سه‌رۆكی پێشوی ئه‌مریكا له‌قسه‌یه‌كیدا‬ ‫گوتی‪ :‬روسیا هێزێكی گه‌وره‌ی ئیقلیمییه‌‪.‬‬ ‫روسیا له‌ده‌رگای سوریا هاته‌ ژوره‌وه‌و له‌ناو‬ ‫روداوه‌كانی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست ده‌یه‌وێت‬ ‫بە‌ئه‌مریكا بڵێت چی دیكه‌ روس���یا هێزێكی‬ ‫گ���ه‌وره‌ی ئیقلیم���ی نیه‌‪ ،‬به‌ڵك���و هێزێكی‬ ‫گه‌وره‌ی نێوده‌وڵه‌تیی���ه‌‪ .‬رۆڵی كاریگه‌ری‬ ‫روسیا له‌كۆنگره‌كانی جنێف‪ ،‬ئاستانه‌‪ ،‬و‌ه‬ ‫هه‌وڵی كۆبوونه‌وه‌كانی له‌سوچی ده‌رخه‌ری‬ ‫ئه‌و راستیه‌ن‪ .‬له‌ئاس���تانه‌ به‌بێ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ توركیا‌و ئێ���ران خه‌ریكی تاوتوێی‬ ‫ره‌وش���ی س���وریا بون‪ ،‬ئه‌مه‌ش نیشاندانی‬ ‫پێگه‌ی نێوده‌وڵه‌تی خۆیه‌تی‪.‬‬

‫ك���وردو هێزی یه‌په‌گه‌و په‌ی���ه‌د‌ه به‌رده‌وام‬ ‫له‌ئه‌مری���كا دوور ده‌كه‌وێت���ه‌وه‌‪ .‬توركه‌كان‬ ‫به‌ئاش���كرا ده‌ڵێن ئه‌مه‌ریكا له‌نێوان ئێمه‌و‬ ‫په‌ی���ه‌ده‌ ده‌بێ���ت یه‌كێكی���ان هه‌ڵبژیرێت‪.‬‬ ‫دۆناڵد تره‌مپ س���ه‌رۆكی ئه‌مه‌ریكا قودسی‬ ‫وه‌كو پایته‌ختی ئیسرائیل ناساند‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫جارێكی دیكه‌ شه‌پۆلی دژه‌ ئه‌مریكایی له‌ناو‬ ‫گه‌النی موس���وڵمانی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‬ ‫به‌رزكرده‌وه‌و نوێی كرده‌وه‌‪ .‬دواجار كه‌وتنی‬ ‫پ���ڕۆژه‌ی دیموكراتیزه‌كردن���ی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت كه‌ ئه‌مه‌ریكا زۆری قس ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬ئێس���تا خه‌می یه‌كه‌می ئاس���ایش‌و‬ ‫جه‌نگ���ی تی���رۆرو به‌رژه‌وه‌ندی���ه‌ ئابوری‌و‬ ‫سیاسیه‌كانیه‌تی‪ .‬هه‌ر ئه‌م ماوه‌یه‌ یارمه‌تی ‌ه‬ ‫داراییه‌كانی پاكستانیش���ی بڕی‌و ئێس���تا‬ ‫په‌یوه‌ندی پاكستان‌و ئه‌مه‌ریكاش باش نیه‌‪.‬‬ ‫ئێرانیش له‌ته‌واوی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت‬ ‫له‌رێگای هێزو گروپ‌و رێكخراوه‌كانی نزیك‬ ‫له‌خ���ۆی‪ ،‬خه‌ریك���ی لێدان ‌ه له‌سیاس���ه‌ت‌و‬ ‫پێگ���ه‌ی ئه‌مریكا‪ .‬به‌اڵم روس���یا به‌هێمنی‬ ‫هه‌نگاوه‌كانی له‌ش���وێن پێیه‌كانی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫داده‌نێ���ت‪ ،‬وه‌ك میح���وه‌رو كۆكه‌ره‌وه‌ كار‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫رۆژهه‌اڵتێكی ناوه‌ڕاستی ئه‌تۆمی‬ ‫ئێم ‌ه ته‌نها له‌س���ه‌ر كێشه‌ی ئه‌تۆمی ئێران‬ ‫هه‌واڵ‌و به‌دواداچوونی زۆرمان گوێ لێبووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم راستیه‌كه‌ی چه‌كی ئه‌تۆمی پرسێكی‬ ‫جددی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ته‌‪ ،‬پاكس���تان‬ ‫خاوه‌ن���ی بۆمب���ی ئه‌تۆمی���ه‌‪ ،‬یه‌كه‌مج���ار‬ ‫ناوی نابوو بۆمبی ئیس�ل�امی‌و هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‬ ‫پێ له‌هندس���تان ده‌ك���رد‪ ،‬دوایی ناوه‌كه‌ی‬ ‫گۆڕی‌و ناوی ناو‌ه بۆمبی سوننه‌‌و ده‌یه‌وێت‬ ‫به‌رامبه‌ر ش���یعه‌كان بیته‌قێنێت‪ .‬ئیسرائیل‬ ‫خاوه‌ن���ی چه‌ك���ی ئه‌تۆمیه‌و هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‬ ‫پ���ێ له‌نه‌یاره‌كان���ی ده‌كات له‌رۆژهه‌اڵت���ی‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت‪ .‬ئێران ئێس���تاش كێشه‌یه‌كی‬ ‫جددیی���ه‌و ه���ه‌ر رۆژه‌ به‌جۆرێ���ك به‌رۆكی‬ ‫سیاسه‌تی نێوده‌وڵه‌تی ده‌گرێت‪ ،‬توركیاش‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ی زۆره‌ ده‌یه‌وێ���ت ببێته‌ خاوه‌نی‬ ‫بۆمب���ی ئه‌تۆم���ی‌و ئێس���تاش هه‌وڵه‌كانی‬ ‫به‌رده‌وام���ن‪ ،‬نزیك بوونه‌وه‌ی له‌روس���یاش‬ ‫ئامانجێكی له‌مجۆره‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ روس���ه‌كان‬ ‫زۆر ه���اوكاری ئێرانی���ان ك���رد له‌ب���اره‌ی‬

‫دۆناڵد ترامپ‬ ‫ده‌یه‌وێت سنورێك‬ ‫بۆ ئێران دابنێت‬ ‫نه‌ك بیڕوخێنێت!‬

‫بۆمب���ی ئه‌تۆم���ی‪ .‬س���عودیه‌ش به‌ته‌واوی‬ ‫خه‌ریكی بونیادنانی هێزی ناوكی خۆیه‌تی‌و‬ ‫چه‌ندینجار له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ریكاش باس���ی ئه‌م‬ ‫بابه‌ته‌ی ك���ردووه‌‪ ،‬ده‌یه‌وێت ببێته‌ خاوه‌نی‬ ‫چه‌كی ئه‌تۆمی‪ .‬میس���ریش به‌هه‌مان شێو‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ریكا له‌رۆژهه‌اڵت دا ئاوا ده‌بێت؟‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ی زۆره‌ خه‌ریكی ئه‌وه‌ی��� ‌ه ببێت ‌ه‬ ‫ساڵی ‪ 2003‬له‌ژێر ناوی پرۆسه‌ی ئازادی عێراق‪ ،‬خاوه‌نی چه‌كی ئه‌تۆمی‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا س���ه‌ركردایه‌تی هاوپه‌یمانیه‌كی ئه‌م كێشه‌یه‌ له‌روی نێوده‌وڵه‌تیه‌و‌ه به‌رۆكی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی كردو به‌عس���ی ده‌س���ه‌اڵتداری ئه‌مری���كا ده‌گرێته‌وه‌‪ ،‬ئینج���ا ئه‌نجومه‌نی‬ ‫روخان���د‪ .‬بانگه‌ش���ه‌ی دیموكراتیزه‌كردنی ئاس���ایش به‌گش���تی‪ ،‬بۆیه‌ له‌م دۆس���یه‌ی ‌ه‬ ‫عێراق‌و رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستی ده‌ستپێكردو تاوه‌كو ئێستا ئه‌مریكا نه‌یتوانیوه‌ بڕیارێكی‬ ‫مش���تومڕی زۆر كه‌وته‌وه‌ له‌س���ه‌ر پڕۆژه‌ی یه‌كالك���ه‌ره‌وه‌ ب���دات‪ ،‬باش���ترین نمونه‌ش‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستی گه‌وره‌‪ ،‬كه‌ مه‌به‌ست ئێرانه‌‪ ،‬ئێس���تا ده‌یه‌وێت له‌رێككه‌وتنه‌كه‌ی‬ ‫گواستنه‌وه‌ی به‌ها دیموكراسی‌و لیبراڵه‌كان پاشگه‌زبێته‌وه‌و سزای زیاتری ئێران بدات‪.‬‬ ‫بوو بۆ ناوچه‌ی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‪ .‬به‌اڵم ئای���ا ئه‌مه‌ری���كا پاكێجی خ���ۆی بۆ دوای‬ ‫ئه‌مه‌ شكس���تی خواردو‪ ،‬عێ���راق عه‌مامه‌ی نه‌مانی پرس���ی ئه‌تۆمی هه‌یه‌‪ ،‬یان هێشتا‬ ‫ش���یعه‌ی نایه‌ س���ه‌رو له‌گه‌ڵ ئێران بوون ‌ه هه‌ر له‌ن���او بازنه‌ی ملمالن���ێ ئه‌تۆمیه‌كه‌ی‬ ‫بلۆكی هێزی ناوچه‌كه‌و س���ااڵنه‌ش پێكه‌و‌ه ناوچه‌ك��� ‌ه ده‌خولێت���ه‌وه‌‌و ناتوانێت رێگری‬ ‫یادی ملیۆنی عاشورا ده‌كه‌نه‌وه‌و به‌هاكانی بكات له‌دروست‬ ‫شیعه‌گه‌رایی جێگای به‌هاكانی دیموكراسی‬ ‫ئه‌مه‌ریكای���ان گرت���ه‌وه‌‪ .‬دۆخ���ی ئه‌من���ی بوونی رۆژهه‌اڵتێكی ناوه‌ڕاستی ئه‌تۆمی‬ ‫ده‌ركه‌وتنی ئێران‬ ‫ناوچه‌ك���ه‌ روخا‪ ،‬تیرۆر گه‌ش���ه‌ی گه‌وره‌ی‬ ‫ك���رد‌و له‌داعش���ه‌وه‌ س���ه‌ریده‌رهێنایه‌وه‌‪ .‬پرۆسه‌ی ئازادی عێراق ساڵی ‪ ،2003‬وایكرد‬ ‫په‌یوه‌ن���دی توركی���ا‌و ئه‌مه‌ری���كا هه‌ڵبه‌زو ده‌وڵه‌ت��� ‌ه عه‌ره‌بیه‌كان له‌جه‌مس���ه‌ربه‌ندی‬ ‫دابه‌زی زۆری تێدایه‌‌و به‌ئاش���كرا توركه‌كان رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت پاشه‌كش��� ‌ه بكه‌ن‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ روس���ه‌كان كه‌وتونه‌ته‌ ئیش���كردن‪ ،‬جه‌مسه‌ری ئێران زۆر به‌هێزه‌وه‌ ده‌ركه‌وێت‪.‬‬ ‫دۆسیه‌ی سوریا باشترین به‌ڵگه‌یه‌‪ .‬به‌رده‌وام ئێ���ران ه���ه‌ر زوو هه‌وڵ���ی به‌رگریكردنیدا‬ ‫توركیا‌و روسیا په‌یوه‌ندی ده‌به‌ستن‌و یه‌كتر ل���ه‌م ده‌ركه‌وت���ن‌و ده‌رفه‌ت���ه‌ به‌هێ���زه‌ی‬ ‫ده‌بینن‪ ،‬ئه‌مه‌ش كێشه‌یه‌ بۆ سیاسه‌ته‌كانی په‌رش‌وباڵوبوونی پان شیعیزمی خومه‌ینی‪،‬‬ ‫ئه‌مریكا‪ .‬له‌س���وریا جگه‌ له‌كورد ئه‌مه‌ریكا ئه‌مه‌ش به‌هێنانه‌پێش���ی پرسی ئه‌تۆمی ك ‌ه‬ ‫سوریا ده‌رگای هاتنه‌ ژووره‌وه‌‬ ‫له‌درێ���ژه‌ی روداوه‌كانی به‌ه���اری عه‌ره‌بی‪ ،‬دۆس���تێكی دیك���ه‌ی نیه‌‪ ،‬پێگ���ه‌ی یه‌كه‌م ئه‌م ده‌ركه‌وتن���ه‌ی له‌بیر ئه‌مریكا‌و كۆمه‌ڵی‬ ‫دوای تونس‌و میس���رو لیبیاو یه‌مه‌ن‪ ،‬ساڵی روس���یایه‌‌و ئه‌و بڕیار له‌س���ه‌ر سیاس���ه‌تی نێوده‌وڵه‌ت���ی ب���رده‌وه‌‪ .‬به‌جۆرێ���ك ك��� ‌ه‬ ‫‪ 2011‬سوریاش���ی گرته‌وه‌و تاوه‌كو ئێس���تا ن���او س���وریا ده‌دات‪ .‬توركی���اش به‌هۆی ئه‌مه‌ریكا‌و ئه‌نجومه‌نی ئاس���ایش‌و یه‌كێتی‬

‫روسیا ستراتیژێكی‬ ‫تایبه‌ت به‌كوردی‬ ‫نییه‌‌و وه‌ك‬ ‫فاكته‌رێكی الوه‌كی‬ ‫له‌سیاسه‌تی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‬ ‫سه‌یری كورد ده‌كات‬ ‫ئه‌وروپا ئه‌وه‌نده‌ی سه‌رقاڵی پرسی ئه‌تۆمی‬ ‫ئێران بوون‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ ئاگایان له‌خشانی مار‬ ‫ئاس���ای ئێران بۆ عێراق‌و یه‌مه‌ن‌و سوریا‌و‬ ‫فه‌له‌س���تین‌و لوبنان‌و به‌حره‌ین نه‌بو‪ ،‬ئێران‬ ‫خۆی به‌پرسی ئه‌تۆمی چاوشاركێی له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌مریكا‌و رۆژئاوا ده‌كرد‪ ،‬له‌والشه‌وه‌ به‌رنام ‌ه‬ ‫پان ئێرانیزم ‌ه خومه‌ینیه‌ شیعه‌كه‌ی ته‌رویج‬ ‫پێ���ده‌دا‪ .‬ده‌وڵه‌تانی عه‌ره‌بی���ش به‌تایبه‌ت‬ ‫س���عودیه‌‌و میس���ر به‌زوویی دركی���ان به‌م‬ ‫بابه‌ته‌ نه‌كرد‪ ،‬به‌اڵم كاتێك رێككه‌وتننامه‌ی‬ ‫ئه‌تۆمی پێنج كۆیه‌ك (ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬روس���یا‪،‬‬ ‫به‌ریتانیا‪ ،‬فه‌ره‌نسا‪ ،‬چین له‌گه‌ڵ ئه‌ڵمانیا)‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌ن���ی ئاس���ایش له‌گ���ه‌ڵ ئێ���ران‬ ‫س���ه‌ركه‌وتوو ئیمزا كرا‪ ،‬س���عودیه‌‌و میسر‬ ‫كه‌وتن ‌ه جموج���ۆڵ‌و هه‌وڵه‌كانی���ان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫گرفته‌ ناوه‌كیه‌كانی میس���ر له‌نێوان ئیخوان‬ ‫موسلمین‌و كوده‌تای عه‌بدولفه‌تاح سیسی‌و‬ ‫برس���یه‌تی‌و بێكاری‌و هاوكار نه‌بوونی رای‬ ‫گشتی میسر نه‌یتوانی هه‌نگاوی جدی بنێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم س���عودیه‌ هه‌موو توانای خسته‌گه‌ڕ تا‬ ‫راده‌ی ئه‌وه‌ی حاجیه‌كانی ئێرانیشی ده‌ركرد‪،‬‬ ‫گه‌یشته‌ راده‌ی س���ه‌ربازی‌و هه‌ڵگیرساندنی‬ ‫جه‌نگ له‌گه‌ڵ یه‌كتر‪ ،‬دواتر سعودیه‌‌و ئێران‬ ‫جه‌نگیان به‌رامب���ه‌ر یه‌كتر هه‌ڵگیرس���اند‬ ‫نه‌وه‌كو له‌س���ه‌ر خاكی خۆی���ان‌و میلله‌تی‬ ‫خۆیان‪ ،‬به‌ڵكو پێكه‌وه‌ ش���ه‌ڕه‌كه‌یان برد‌ه‬ ‫یه‌مه‌ن‌و تا ئێستاش به‌رده‌وامه‌‪ .‬له‌عێراقیش‬ ‫داعش به‌شێكی چاكی ئه‌جێندای سعودیه‌ی‬ ‫س���ونه‌ی جێبه‌جێكرد‪ ،‬چونكه‌ هه‌ر هیچی‬ ‫نه‌كردبێت به‌ره‌یه‌كی دیكه‌ی جه‌نگی له‌دژی‬ ‫پان ش���یعیزمی خومه‌ینی ك���رده‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌نه‌مانی داعش س���ه‌ركه‌وتوو نه‌بوو ئێران‬ ‫براوه‌ی گه‌مه‌ی عێراق بوو‪.‬‬ ‫له‌م نێوان���ه‌دا دۆناڵ���د ترام���پ ده‌یه‌وێت‬ ‫س���نورێك ب���ۆ ئێ���ران دابنێ���ت ن���ه‌ك‬ ‫بیڕوخێنێت!‪ .‬روس���یاش ئێران���ی كردۆت ‌ه‬ ‫كارتێكی دیكه‌ی به‌هێزی سیاسی به‌رامبه‌ر‬ ‫ئه‌مه‌ریكا‌و ئه‌وروپیه‌كان‪ .‬جه‌نگی سعودیه‌‌و‬ ‫ئێران به‌رده‌وامی هه‌ی ‌ه بۆ نمون ‌ه سه‌باره‌ت‬ ‫بە‌خۆپیش���اندانه‌كانی ئه‌م دواییه‌ی ئێران‪،‬‬ ‫ده‌سه‌اڵتی ئێران بە‌ئاش���كرا ده‌یگوت ئه‌م ‌ه‬ ‫ده‌ستی س���عودیه‌ی دوژمنی له‌پشته‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫بۆچونم وایه‌ ئێ���ران له‌ده‌وروبه‌ری به‌هێزه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ن���اوه‌وه‌ چاوه‌ڕێ���ی گۆڕانكاریه‌كی‬ ‫گه‌وره‌یه‌‪.‬‬ ‫سیاسه‌تی تازه‌ی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌ئێستادا ئه‌مه‌ریكا له‌رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‬ ‫سه‌رقاڵی چه‌ند سیاس���ه‌تێكی دیاریكراوه‌‪،‬‬ ‫له‌وانه‌‪:‬‬ ‫‪-1‬سنوردانان بۆ نفوزی ئێران‪.‬‬ ‫‪-2‬تێكوپێ���ك ش���كاندنی هه‌م���وو گروپ‌و‬ ‫كۆمه‌ڵه‌‌و هێزی تیرۆریس���تی له‌رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاست‪.‬‬ ‫‪-3‬پێشكه‌شكردنی یارمه‌تی بۆ سه‌ركه‌وتنی‬ ‫عێراق‌و مانه‌وه‌ی به‌یه‌ك پارچ ‌ه به‌فۆرمێكی‬ ‫تازه‌ی دیموكراسی‌و ده‌ستوری‪.‬‬ ‫‪-4‬پاراس���تنی هودنه‌ی نێوان ئیس���رائیل‌و‬ ‫میسر‪.‬‬ ‫‪-5‬پاراستنی ئاسایشی ئیسرائیل‪.‬‬ ‫‪-6‬هاوكاریكردنی كورد له‌سوریا (په‌یه‌ده‌و‬ ‫هێزه‌كان���ی س���وریای دیموك���رات) دانانی‬ ‫بنكه‌ی س���ه‌ربازی له‌س���وریا‌و مانه‌وه‌ی بۆ‬ ‫كاتێكی زۆر‪.‬‬ ‫‪-7‬سه‌قامگیركردنی ناوچه‌ك ‌ه ك ‌ه هاوسه‌نگی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی ئه‌من���ی‌و ئابوری‌و سیاس���ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكا له‌به‌رچاو بگرێت‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ریكا تا ئه‌م س���اته‌وه‌خته‌ش بۆچوونی‬ ‫وای ‌ه عه‌ره‌ب له‌به‌ره‌ی خۆیه‌تی‪ ،‬س���عودیه‌‪،‬‬ ‫ئیمارات‪ ،‬كوێت‪ ،‬میسر‪ ،‬به‌حره‌ین‪ ،‬عومان‪،‬‬ ‫ئوردن‪ ،‬قه‌ت���ه‌ر‪ ،‬كه‌ به‌مانای ئه‌وه‌ی نه‌وتی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت له‌چنگی ستراتیژی‬ ‫ئه‌مه‌ریكای���ه‌‪ ،‬چونك���ه‌ س���عودیه‌ رۆژان���ه‌‬ ‫(‪ )10‬ده‌ ملیۆن به‌رمی���ل نه‌وت هه‌نارده‌ی‬

‫بازاڕه‌كان���ی جیه���ان ده‌كات‌و یه‌كه‌م واڵتی‬ ‫نه‌وته‌ له‌جیهاندا‪ ،‬ئه‌مه‌ریكاش سودی باشی‬ ‫لێوه‌رده‌گرێ���ت‪ .‬له‌الیه‌كی دیكه‌وه‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫بۆچونی وای ‌ه روسیا له‌به‌ره‌ی ئێران‌و سوریا‌و‬ ‫حزب الل���ه‌و بلۆكی ش���یعیزمی ناوچه‌كه‌ی ‌ه‬ ‫نه‌وه‌ك���و به‌ره‌ی س���ونه‌ی ع���ه‌ره‌ب‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ئاس���ان ناگات ‌ه كێڵگ ‌ه نه‌وته‌ زه‌به‌الحه‌كانی‬ ‫ناوچه‌كه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی ئاماژه‌كان روس���یا‬ ‫هێم���ن هێمن خه‌ریك���ی ده‌رهێنانی به‌ڕه‌ی‬ ‫ژێر پێی ئه‌مه‌ریكای���ه‌‪ ،‬هاتنی روس نه‌فت‬ ‫بۆ كوردس���تان روداوێكی ساد‌ه نیه‌ به‌ڵكو‬ ‫ستراتیژیه‌ته‌‪ ،‬زۆربه‌ی چاودێر‌ه سیاسیه‌كان‬ ‫ئاماژ‌ه بۆ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن ك ‌ه هاتنی روس نه‌فت‬ ‫بۆ باشوری كوردس���تان هۆكاری سه‌ره‌كی‬ ‫پش���تێكردنی ئه‌مه‌ریكای���ه‌ له‌كورد نه‌وه‌كو‬ ‫ئه‌نجامدان���ی ریفران���دۆم ل���ه‌‪25‬ی ئه‌یلولی‬ ‫‪ .2017‬روس���یا هه‌وڵی داوه‌ له‌گه‌ڵ میس���ر‬ ‫به‌بڕی (‪ )30‬س���ی ملیار دۆالر گرێبه‌ستی‬ ‫فڕۆكه‌وانی ئیمزا بكات‌و بنكه‌ی ئاس���مانی‬ ‫میسریش به‌كاربهێنێت!‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ریكا‌و روسیا‌و كورد‬ ‫له‌رۆژئاوای كوردس���تان ئه‌مه‌ریكا سه‌رقاڵی‬ ‫دانپێدانان���ی ناوچه‌كه‌ی��� ‌ه به‌فه‌رم���ی ب���ۆ‬ ‫كورد به‌ناوی رۆژهه‌اڵت���ی فورات‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫خاڵیش���ی باڵوكراونه‌ت���ه‌و‌ه له‌پڕۆژه‌كه‌ی‪،‬‬ ‫ده‌بێت چاوه‌ڕێ بین‌و هێش���تا زووه‌ بزانین‬ ‫هه‌گبه‌ی ئه‌مه‌ریكا بۆ كوردانی رۆژئاوا چی‬ ‫گرنگی تێدایه‌‪ ،‬به‌اڵم تاوه‌كو ئێس���تا گوێی‬ ‫به‌فشاره‌كانی توركیای هاوپه‌یمانی نه‌داوه‌و‬ ‫به‌رده‌وام��� ‌ه له‌هاوكاریه‌كان���ی بۆ هێزه‌كانی‬ ‫س���وریای دیموك���رات‌و په‌ی���ه‌ده‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫خاڵێكی گرنگ‌و جێگای ئومێد‌ه بۆ كوردی‬ ‫رۆژئاوا‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت بە‌باكوری كوردستان‪ ،‬له‌ئێستادا‬ ‫زۆر بێك���ه‌س‌و ب���ێ پش���تیوانن‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫په‌رله‌مانتارانی كورد كه‌ ده‌نگی ش���ه‌رعی‌و‬ ‫دیموكراس���ی گه‌لی���ان هێن���اوه‌‪ ،‬له‌كونجی‬ ‫زیندانن‌و س���ه‌الحه‌دین ده‌میرتاش خاوه‌نی‬ ‫ش���ه‌ش ملیۆن ده‌نگ���ی هاواڵتیانی توركیا‬ ‫له‌زیندان���ه‌‪ ،‬به‌راس���تی زۆر بێك���ه‌س‌و بێ‬ ‫پش���تیوانن‪ ،‬بۆی ‌ه گرنگه‌ ك���ورد له‌باكوری‬ ‫كوردس���تان ئ���ارام ئ���ارام روداوه‌كان‬ ‫بخوێنێته‌وه‌و چاوه‌ڕێی ده‌رفه‌ته‌كانی داهاتوو‬ ‫ب���كات‪ ،‬بۆ ئ���ه‌وه‌ی هه‌ر هی���چ نه‌بێت له‌م‬ ‫گۆشه‌گیریه‌ی ئێستا ده‌رباز بن‪ .‬ئه‌مه‌ریكا‌و‬ ‫یه‌كێتی ئه‌وروپا‌و روس���یا به‌رامبه‌ر باكوری‬ ‫كوردستان زۆر بێ هه‌ڵوێستن‪.‬‬ ‫رۆژهه‌اڵت���ی كوردس���تان ده‌بێ���ت ده‌رفه‌ت‬ ‫وه‌ربگرێت له‌ناكۆكی نێوان ئه‌مه‌ریكا‌و ئێران‪،‬‬ ‫ناكۆكی س���عودیه‌‌و ئێران‪ ،‬خۆپیش���اندان‌و‬ ‫ناكۆك���ی ناوخۆی���ی ئێران‪ ،‬ك���ورد ده‌بێت‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵت���ی كوردس���تان په‌رت���ه‌واز‌ه‬ ‫سیاس���ه‌ت نه‌كات‪ ،‬گرنگ���ه‌ ئاڵوگۆڕی دنیا‬ ‫به‌رامبه‌ر ئێران به‌هه‌ند وه‌ربگرن‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫ئه‌مه‌ریكا‌و دۆناڵد تره‌مپ‪ .‬خه‌ریكه‌ هیوایه‌ك‬ ‫بۆ گۆڕانكاری دروست ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا ده‌یه‌وێ���ت ك���ورد له‌عێ���راق‬ ‫جیانه‌بێت���ه‌وه‌‪ ،‬ناوه‌ندی س���تراتیژی كورد‬ ‫به‌غ���دا بێت‪ ،‬له‌ژێر هه‌ژمونی ئێران‌و توركیا‬ ‫ده‌ریانبهێنێ���ت‪ ،‬واته‌ ده‌یه‌وێ���ت كورد روو‬ ‫له‌به‌غ���دا بن‌و چ���ی دیكه‌ ئێ���ران‌و توركیا‬ ‫كاریگ���ه‌ری گه‌وره‌ی���ان له‌س���ه‌ر هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان نه‌بێ���ت‪ ،‬به‌اڵم خاڵ���ی الوازی‬ ‫ئه‌م هه‌نگاوه‌ی ئه‌مه‌ریكا ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه عێراق‬ ‫خ���ۆی به‌به‌غ���دای پایته‌ختی���ه‌وه‌ش له‌ژێر‬ ‫هه‌ژمون���ی ئێران دای���ه‌‪ ،‬دواتریش توركیا‌و‬ ‫سعودیه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ریكا له‌هه‌ولێر ده‌یه‌وێت كورد‬ ‫له‌ژێر هه‌ژمون���ی توركیا‌و ئێران ده‌ربێنێت‌و‬ ‫بیگه‌ڕێنێت���ه‌وه‌ به‌غ���دا‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌بی���ری‬ ‫چووه‌ جارێك���ی دیك ‌ه له‌به‌غدا ته‌س���لیمی‬ ‫ئێران���ی ده‌كات���ه‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ری���كا ك ‌ه ده‌ڵێ‬ ‫كوردس���تانێكی به‌هێزمان له‌ناو عێراقێكی‬ ‫به‌هێز ده‌وێت مه‌به‌س���تی ئه‌م سیاسه‌ته‌ی ‌ه‬ ‫كه‌ باسمان كرد‪.‬‬ ‫توێژه‌رێكی روس���ی رایده‌گه‌یه‌نێت روس���یا‬ ‫س���تراتیژێكی تایب���ه‌ت به‌ك���وردی نییه‌‌و‬ ‫وه‌ك فاكته‌رێك���ی الوه‌ك���ی له‌سیاس���ه‌تی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست سه‌یری كورد ده‌كات‪.‬‬ ‫راوێژكارێكی س���ه‌رۆكی روس���یاش ده‌ڵێت‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی كورد به‌ئاش���تی بژیێت‪ ،‬ده‌بێ‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كی ستراتیژی درێژخایه‌ن له‌گه‌ڵ‬ ‫روسیا دروس���ت بكات‪ .‬گه‌ڕانه‌وه‌ی روسیا‬ ‫بۆ ناو سیاس���ه‌تی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت‌و‬ ‫پاشه‌كش���ه‌ی تاك جه‌مس���ه‌ری ئه‌مه‌ریكا‪،‬‬ ‫پێویستی به‌ئاماده‌سازی زۆر وردو حساب‌و‬ ‫كتابی سیاس���ی‌و خوێندنه‌وه‌ی روداوه‌كان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌نێوان به‌رداشی ئه‌مه‌ریكا‌و‬ ‫روس���یا ناكرێ���ت بهاڕدرێی���ن‌و ته‌نها وه‌كو‬ ‫جه‌نگاوه‌ری جه‌نگ ته‌ماشا بكرێین‪.‬‬ ‫ئه‌لیكس���انده‌ر گێلیڤی���چ دووگی���ن زانای‬ ‫سیاسی روسی‌و راوێژكاری ڤالدیمێر پۆتینی‬ ‫سه‌رۆكی روس���یا ئامۆژگاری كورد ده‌كات‬

‫ك ‌ه به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك پش���ت بە‌ئه‌مه‌ریكا‬ ‫نه‌به‌ستن‌و دروستكردنی ده‌وڵه‌تی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫كوردی به‌پشتیوانی ئه‌مه‌ریكا مه‌حاڵه‌‪ .‬و‌ه‬ ‫سه‌رچاوه‌ی هه‌موو كێش���ه‌كانی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاست ده‌گه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ سیاسه‌ته‌كانی‬ ‫ئه‌مه‌ریكا‪ .‬هاوكات لێكۆڵه‌ر‌و ش���رۆڤه‌كاری‬ ‫سیاس���ی قیرغیزستان ئاس���گه‌رۆڤ گاژار‬ ‫ده‌نوس���ێت‪ :‬راب���ردووی په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‬ ‫روس‌و كورد شوێنێكی تێدا نیه‌ ك ‌ه شانازی‬ ‫پێوه‌ بكرێت‪ ،‬به‌اڵم هاوكارییه‌كانی روس���یا‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ كورد له‌چوارچێوه‌ی ش���ه‌ڕی دژی‬ ‫داعش���دا ده‌توانێت زه‌مینه‌ ب���ۆ قۆناغێكی‬ ‫نوێ بڕه‌خسێنێت‪ .‬ئه‌و توێژه‌ره‌ ئاماژه‌ به‌و‌ه‬ ‫ده‌كات روسیا سیاسه‌تێكی تایبه‌ت به‌كوردی‬ ‫نییه‌‪ ،‬كاتێك باس دێت ‌ه سه‌ر كورد‪ .‬ئه‌ویش‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای ناكۆكیی���ه‌ ف���ر‌ه ره‌هه‌نده‌كانی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬هاوش���ێوه‌ی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ره‌فت���ار ده‌كات‪ .‬ل���ه‌و باره‌وه‌ راش���كاوان ‌ه‬ ‫ده‌نوس���ێت‪ :‬روس���یا هیچ سیاسه‌تێكی بۆ‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی كورد نییه‌‪ ،‬ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌ی‬ ‫ك��� ‌ه له‌چوارچێوه‌ی ش���ه‌ڕی داعش له‌گه‌ڵ‬ ‫كورد هه‌یه‌تی وه‌ك درێژكراوه‌ی په‌یوه‌ندی‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا له‌گه‌ڵ كورد له‌بازنه‌ی ش���ه‌ڕی‬ ‫داعش سه‌یر ده‌كرێت‪.‬‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌مج���ۆره‌ سیاس���ه‌ته‌ی دوو‬ ‫زلهێزه‌ك���ه‌ی جیه���ان‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت دوای‬ ‫روداوه‌كان���ی ئه‌نجامدانی ریفراندۆم له‌‪25‬ی‬ ‫ئه‌یلول���ی ‪ 2017‬پێویس���ت ده‌كات ك���ورد‬ ‫ورد به‌هه‌م���وو حس���اباتی خۆیدا بچێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ك��� ‌ه هه‌نگاوی یه‌ك���ه‌م له‌ناو كوردس���تاندا‬ ‫ده‌س���پێده‌كات‪ ،‬به‌بۆچونی من پێویس���ت‬ ‫ده‌كات ك���ورد ئه‌م هه‌نگاوان���ه‌ له‌ناو ماڵی‬ ‫خۆی بنێت‪:‬‬ ‫‪-1‬دیموكراسی بوون‪ ،‬چی دیكه‌ دیموكراسی‬ ‫ته‌نه���ا دروش���م نه‌بێت‌و ك���ورد به‌كرده‌و‌ه‬ ‫دامه‌زراوه‌ ش���ه‌رعیه‌كانی له‌س���ه‌ر بنه‌مای‬ ‫دیموكراسی رێكبخاته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬ده‌ستپێكردنی شۆڕشی چاكسازی‪.‬‬ ‫‪-3‬شه‌فافیه‌ت له‌داهات‌و خه‌رجی‌و دۆسیه‌ی‬ ‫نه‌وت‌و چاره‌سه‌ری ئه‌م گرفته‌ به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫دروست‪.‬‬ ‫‪-4‬دابه‌زین له‌م توندبوونه‌ی ملمالنێی حزبی‌و‬ ‫سیاس���ی‪ ،‬كه‌مكردنه‌وه‌ی فشاره‌كان له‌سه‌ر‬ ‫یه‌كتری‌و له‌یه‌ك تێگه‌یشتن‪.‬‬ ‫‪-5‬رێكخس���تنه‌وه‌ی په‌یوه‌ندیه‌كانی له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌غ���دا‪ ،‬له‌ژێ���ر چه‌ت���ری سیاس���ه‌تێكی‬ ‫كوردستانی باش‪.‬‬ ‫‪-6‬رێكخستنه‌وه‌ی هێز‌ه سه‌ربازیه‌كانی‪.‬‬ ‫‪ -7‬هه‌موو توانایه‌ك بخاته‌ كار بۆ تێپه‌ڕاندنی‬ ‫قه‌یرانی دارایی‪.‬‬ ‫‪ -8‬رێكخس���تنه‌وه‌ی ت���ه‌واوی په‌یوه‌ندیی ‌ه‬ ‫دبلۆماسیه‌كانی‪.‬‬ ‫‪-9‬رێكخس���تنه‌وه‌ی په‌یوه‌ندیه‌كانی له‌گه‌ڵ‬ ‫هێزه‌كانی دیكه‌ی پارچه‌كانی كوردستان‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كان‪:‬‬

‫‪-1‬توازن القوی واثره فی الشرق االوسط بعد االحتالل‬ ‫االمریكی للعراق‪ ،2011-2003 .‬اعداد‪ :‬علی فایز یوسف‬ ‫الدالبیح‪.‬‬ ‫‪-2‬سیاس���ة‌ روس���یا الخارجی���ة الیوم‪ ،‬البح���ث عن دور‬ ‫عالمي موئثر‪ .‬محمد مجدان‪ ،‬الجزائر‬ ‫‪-3‬روس���یا فی الشرق االوس���ط (الدوافع‪-‬االثار‪-‬االمال)‬ ‫معهد واشنطن‪ .‬الباحثه‌‪ :‬انا بورشیفكایا‪2016 ،‬‬ ‫‪ -4‬االس���تراتیجی ‌ه الروس���یه‌ تج���اه الش���رق االوس���ط‪.‬‬ ‫‪ ،2008-2000‬عزالدین عبدالل ‌ه ابو سمهدانه‪.‬‬ ‫‪-5‬اثر التدخل الروس���ی فی الش���رق االوسط علی هیكل‬ ‫النظ���ام الدولی‪ . 2016-2011 ،‬الباحثة‌‪ :‬امانی عبدالكریم‬ ‫علی سلیمان‪ ،‬مركز الدیموقراطی العربی‪.‬‬ ‫‪-6‬مفهوم الشرق االوسط‪ .‬محمود صالح الدین‪.‬‬ ‫‪https://www.belfercenter.org-7‬‬ ‫‪What Role Should the U.S. Play in‬‬ ‫?‪Middle East‬‬ ‫‪8- In A Time Of Middle East Conflict،‬‬ ‫?‪What>s The Role Of U.S. Diplomacy‬‬ ‫‪//9-www.huffingtonpost.com‬‬ ‫?‪Why Are We in the Middle East‬‬ ‫‪10-This US Military Officer Explains‬‬ ‫‪Why America‌s Middle East Wars Have‬‬ ‫‪Been Utter Failures‬‬ ‫‪www.thenation.com/‬‬ ‫‪11- Putin is outplaying Trump in the‬‬ ‫‪Middle East‬‬ ‫‪/www.washingtonpost.com‬‬

‫‪ -12‬رۆژنام���ه‌ی ئاوێن���ه‌‪ ،‬ژم���اره‌ (‪)608‬‬ ‫سێش���ه‌ممه‌‪ 2018/1/9 ،‬بابه‌ت���ی‬ ‫خوێندنه‌وه‌یه‌ك بۆ كتێبی كوردستان دوای‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنی موس���ڵ‌و ره‌ققه‌‪ ،‬باڵوكراوه‌ی‬ ‫ناوه‌ندی لێكۆڵینه‌وه‌ی رووداو‪ ،‬الپه‌ڕ‌ه ‪،17‬‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‪.‬‬ ‫‪ -13‬رۆژنام���ه‌ی چاودێ���ر‪ ،‬ژم���اره‌(‪)372‬‬ ‫دووش���ه‌ممه‌‪ 2018/1/8 ،‬روانگه‌و ره‌خنه‌‪،‬‬ ‫الپه‌ڕ‌ه ‪ 4‬بابه‌تی به‌ش���ێك له‌دیباكانی ئاالن‬ ‫بادیۆ‪ ،‬نوسینی‪ :‬د‪.‬شه‌ونم یه‌حیا‪.‬‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )610‬سێشه‌ممه ‪2018/1/23‬‬

‫به‌چه‌ند رێگایه‌ك خۆت‌و خێزانه‌كه‌ت له‌ئه‌نفلۆنزا بپارێزه‌‬

‫‪15‬‬

‫ئه‌گه‌ر چی‌ ئه‌نفونزا یه‌كێكه‌ له‌ونه‌خۆشیانه‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌هه‌موو وه‌رزێكدا توشی‌ مرۆڤ ده‌بێت‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ده‌كرێت به‌چه‌ند رێگه‌یه‌ك به‌باش���ی‌‬ ‫خۆمانی‌ لێبه‌دوربگرین‪.‬‬ ‫ ده‌ست ش���ۆردن‪ .‬بۆدوركه‌وتنه‌وه‌ له‌په‌تاو‬‫خۆپاراس���تن لێی‌ پێویس���ته‌ چه‌ند جارێك‬ ‫ده‌س���ته‌كان بش���ۆیت‪ ،‬به‌پێ‌ توێژینه‌وه‌كان‬ ‫ده‌ست ش���ۆردن له‌‪ %20‬ئه‌گه‌ری‌ توش بوون‬ ‫به‌نه‌خۆش���ێكانی‌ كۆئه‌ندامی‌ هه‌ناس���ه‌ كه‌م‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ پاك كردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و كه‌ره‌س���تانه‌ی‌ كه‌ زۆر‬‫ده‌ستی‌ به‌رده‌كه‌وێت‪ .‬ئه‌و كه‌ره‌ستانه‌ی‌ وه‌ك‬ ‫مۆبایل‌و ده‌سكی‌ ده‌رگاو كۆمپیوته‌رو‪...‬هتد‪.‬‬ ‫پێویس���ته‌ زوو زوو پ���اك بكرێته‌وه‌ چونكه‌‬ ‫ش���وێنێكن بۆ هه‌ڵگرتنی‌ ڤایرۆس وبه‌كتریاو‬ ‫پاشان توش بوون به‌په‌تا‪.‬‬ ‫ زۆرخواردنی‌ میوه‌و سه‌وزه‌‪ .‬زۆر خواردنی‌‬‫ئ���ه‌م دوو خواردنه‌ كۆئه‌ندامی‌ به‌رگی‌ به‌هێز‬ ‫ده‌كات به‌م���ه‌ش توش بوون به‌ئه‌نفلونزا زۆر‬ ‫كه‌م ده‌بێت‪.‬‬ ‫ ئه‌گ���ه‌ر چ���ی‌ ئه‌نفلۆنزا نه‌خۆش���ییه‌كی‌‬‫مه‌ترسیدار نیه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆ هه‌ندێك كه‌س ئه‌بێت‬ ‫زوو چاره‌س���ه‌ر بكرێ���ت‌و به‌هه‌ند وه‌رگیرێت‬ ‫ئه‌وكه‌س���انه‌ش من���داڵ‌و به‌ته‌مه‌ن���ه‌كان‌و‬ ‫ئه‌وكه‌سانه‌ی‌ نه‌خۆشی‌ درێژخایه‌نیان هه‌یه‌‌و‬ ‫ئافره‌تی‌ دوگیان‪.‬‬ ‫ وه‌رزش كردن وخه‌وێكی‌ ته‌ندروست‪ .‬به‌پی‌‬‫توێژینه‌وه‌كان ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ رۆژانه‌ هه‌شت‬ ‫كاتژمێر ئه‌خه‌ون ئه‌گه‌ری‌ توشبونیان به‌په‌تا‬ ‫‪ %30‬كه‌متره‌ له‌خه‌ڵكی‌ ئاس���ایی‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫وه‌رزش كردن‌و رێكردن به‌پێ‌ رۆلێكی‌ گرنگی‌‬ ‫هه‌یه‌ بۆكه‌م كردنه‌وه‌ توش بوون به‌چه‌ندین‬ ‫نه‌خۆشی‌‌و په‌تاش به‌تایبه‌تی‌‪.‬‬

‫ئه‌و شتان ‌ه چین‌زیان به‌جگه‌ر ده‌گه‌یه‌نێت؟ چۆن كۆنترۆڵ ‌ی توره‌بونت ده‌كه‌یت؟‬

‫جگه‌ر یه‌كێكه‌ ل���ه‌و‌كۆئه‌ندامانه‌ی‌ له‌ش كه‬ ‫‌م���رۆڤ ناتوانیت بێ‌ ئه‌و بژێ���ت‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌‬ ‫پێویسته‌ئه‌وه‌ بزانیت كه‌چه‌ند شتێك هه‌یه‌‬ ‫زیانی‌ پێده‌گه‌یه‌نێت ئه‌وانیش‪.‬‬ ‫قه‌ڵ���ه‌وی‌‪ .‬پزیش���كان ئام���اژه‌ به‌وه‌ده‌كه‌ن‬‫قه‌ڵه‌وه‌ی‌ زۆر مه‌ترس���یداره‌ بۆجگه‌رو ئه‌بێته‌‬ ‫ه���ۆی‌ زیاد بوونی‌ چه‌وری‌ س���ه‌ر جگه‌ره‌ كه‌‬ ‫ئه‌مه‌ش ه���ۆكاره‌ بۆ توش بوون به‌هه‌وكردن‬ ‫جگه‌ری‌ ڤایرۆسی‌‪.‬‬

‫ خواردن���ه‌وه‌ی‌ مه‌ی‌‪ .‬خواردنه‌وه‌ كحولێكان‬‫به‌گش���تی‌ زیانی‌ بۆله‌ش هه‌یه‌‌و به‌تایبه‌تیش‬ ‫جگ���ه‌ر‪ .‬یه‌كێ���ك له‌كاره‌كانی‌ جگ���ه‌ر پاك‬ ‫كردن���ه‌وه‌ی‌ خوێن���ه‌ له‌كح���وڵ‪ ،‬هه‌ربۆی���ه‌‬ ‫خواردنه‌وه‌ی‌ بۆماوه‌یه‌ك���ی‌ زۆر ئه‌بێته‌هۆی‌‬ ‫زیان گه‌یاندن به‌جگه‌ر‌و پاشان له‌ناوچونی‌‪.‬‬ ‫ ده‌رمان‪ .‬ئه‌گه‌ر چی‌ ده‌رمان بۆنه‌خۆش���ی‌‬‫دروس���ت ك���راوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم زۆرخواردن���ی‌‬ ‫به‌تایبه‌تیش ئازارشكێن‌و دژه‌ هه‌وكردنه‌كان‬

‫ئه‌و ده‌رمانانه‌ی‌ تێكه‌ڵ ده‌كرین وه‌ك ده‌رز ‌ی‬ ‫ك���ه‌ بۆپه‌تا به‌كار ده‌هێنرێ���ت زیان به‌جگه‌ر‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێت‌و له‌ناوی‌ ده‌بات‪.‬‬ ‫ هه‌ندێك ڤایرۆس‌و به‌كتریا‪ .‬توش���ی‌ بوونی‌‬‫م���رۆڤ به‌هه‌ندێ���ك ج���ۆری‌ ڤای���رۆس كه‌‬ ‫به‌هه‌رهۆی���ه‌ك بێت ئه‌گه‌ری‌ نه‌خۆش���ێكانی‌‬ ‫جگه‌ر زیاد ده‌كات‪ .‬زۆرترین ئه‌و ڤایرۆسانه‌ش‬ ‫كه‌ توش���ی‌ ده‌بین به‌ه���ۆی‌ خواردنی‌ پیس‌و‬ ‫سێكس له‌گه‌ڵ چه‌ند كه‌سێك‪.‬‬

‫توره‌بون���ی‌ بارێكی‌ ده‌رون���ی‌ ناره‌حه‌ته‌ ش���وێنه‌به‌جێی‌ بهێڵه‌تاوه‌ك���و هێ���ور‬ ‫كه‌توش���ی‌ م���رۆڤ ده‌بێ���ت‪ ،‬به‌پ���ی‌ ده‌بیته‌وه‌‪.‬‬ ‫ش���اره‌زایانی‌ بواری‌ پزیشكی‌ توره‌بوون ‪ -‬ده‌توانی���ت هه‌ندێ���ك وه‌رزش یاخود‬ ‫ئه‌گه‌ری‌ توش بون به‌نه‌خۆشێكانی‌ دڵ‌و راك���ردن ئه‌نج���ام بده‌ی���ت كاتێ���ك‬ ‫ی توره‌ده‌بیت‪.‬‬ ‫به‌رزی‌ په‌ستانی‌ خوێن‌و شه‌كره‌ جه‌ڵده‌ ‌‬ ‫مێش���ك زی���اد ده‌كات‪ .‬بۆخوپاراس���تن ‪ -‬هه‌میش��� ‌ه وامامه‌ڵه‌ بكه‌ كه‌ توره‌بون‬ ‫به‌ش���ێكه‌ له‌ژیان‌و ئه‌گه‌ری‌ هه‌یه‌ هه‌موو‬ ‫له‌توره‌بوون ئه‌م هه‌نگاوانه‌ بنێ‌‪.‬‬ ‫ ئه‌گه‌ر توره‌بویت‌و نه‌توانیت كۆنترۆڵی‌ كه‌سێك توره‌ بێت‪.‬‬‫خ���ۆت بكه‌ی���ت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ هه‌وڵب���ده‌ ئه‌و ‪ -‬ده‌توانیت له‌كاتی‌ توره‌بون هه‌ناسه‌ی‌‬

‫قوڵ وه‌ربگریت له‌لوته‌وه‌‌و هه‌واكه‌ بخه‌ره‌‬ ‫س���كته‌وه‌ نه‌ك س���ینگت‌و پاشان له‌ر ‌‬ ‫ێ‬ ‫ده‌مه‌وه‌ بی���ده‌ره‌وه‌‪ 2 .‬بۆ‪ 3‬خوله‌ك ئه‌م‬ ‫كرداره‌ئه‌نجام ب���ده‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ده‌توانیت‬ ‫پش���ت به‌ئه‌نجام بدانی‌ یۆگاش ببه‌ستی‌‬ ‫بۆكه‌م كردنه‌وه‌ی‌ توره‌بون‪.‬‬ ‫ هه‌میش���ه‌ كه‌س���ێكی‌ نزیكت هه‌بێت‬‫بۆئه‌وه‌ی‌ قسه‌كانی‌ خۆتی‌ الباس بكه‌یت‌و‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ له‌دڵته‌ كۆنه‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫شیر ماسولکەکان‌و‬ ‫ئێسک بەهێز دەکات‬

‫یارمەتیدەرە بۆ‬ ‫بەهیزکردنی قژ‬

‫شیر دەست‌و پەنجەکان‬ ‫نەرم دەکاتەوە‬

‫لەش بەهێزو‬ ‫چاالک دەکات‌‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )610‬سێشه‌ممه ‪2018/1/23‬‬

‫"باخچه‌كان ‌ی ده‌ره‌وه‌ی‌ شار پێداویستیه‌كان ‌ی تێدانیه‌‪ ،‬زیاتر بایه‌خ به‌ناوشار دراوه‌"‬ ‫ئا‪ :‬سروه‌ جه‌مال‬ ‫سه‌رنج‌و ره‌خنه‌و تێبینیه‌كان زۆرن‬ ‫له‌باره‌ی‌ ژینگه‌ی‌ باخچه‌كانی‌ مندااڵن‬ ‫له‌كوردستانو پڕۆگرامی‌ خوێندنیانو شێوازی‌‬ ‫ره‌فتاركردنی‌ داده‌و مامۆستاكانیان‪،‬‬ ‫سۆزان سۆفی‌‪ ،‬راهێنه‌ری‌ سیستمی‌‬ ‫مونتیسوری‌‌و سه‌رپه‌رشتیاری‌ په‌روه‌رده‌یی‌‬ ‫له‌م چاوپێكه‌وتنه‌ تایبه‌تی‌ ئاوێنه‌دا باسی‌‬ ‫شێوازێكی‌ نوێی‌ په‌روه‌رده‌ ده‌كات بۆ ئه‌و‬ ‫قۆناغه‌و وه‌اڵمی‌ چه‌ند پرسیارێك ده‌داته‌وه‌‬ ‫له‌وباریه‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێت "به‌باشترزانینی‌ منداڵه‌‬ ‫بێده‌نگه‌كان له‌باخچه‌كانی‌ مندااڵن هه‌ڵه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬سیسته‌می‌ مونتیسوری‌ چییه؟‬ ‫سۆزان سۆفی‌‪ :‬سیستمێكی‌ جیهانیه‌ بایه‌خ‬ ‫به‌په‌روه‌رده‌كردن���ی‌ مندااڵن ده‌دات‌و پش���ت‬ ‫به‌به‌كارهێنانی‌ پێنج هه‌سته‌كه‌ ده‌به‌ستێت‪،‬‬ ‫داهێنه‌ره‌كه‌ی‌ ماریا مونتیسوریه‌ كه‌پزیشكێكی‌‬ ‫ئیتالی���ه‌و یه‌ك���ه‌م ئاف���ره‌ت ب���وە نه‌ریتی‌‬ ‫شكاندوە‌و له‌گه‌ڵ كوڕان له‌كۆلیجی‌ پزیشكی‌‬ ‫خوێندویه‌تی‌‌و بۆته‌ یه‌كه‌م پزیشكی‌ ئافره‌ت‬ ‫له‌ئیتالیا‪ ،‬له‌ساڵی‌ ‪ 1900‬له‌نه‌خۆشخانه‌یه‌كی‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ ده‌رونی‌ ئافره‌تان داده‌مه‌زرێت‬ ‫له‌وێ‌ چاره‌س���ه‌ری‌ هه‌ندێ‌ منداڵی‌ ئۆتیزمی‌‬ ‫پێ‌ ده‌س���پێردرێت كه‌ئ���ه‌وكات پێان ده‌وترا‬ ‫شێت‌و په‌ككه‌وتووی‌ عه‌قڵی‌‪ ،‬به‌سه‌رنج دان‌و‬ ‫دیراس���ه‌كردنی‌ منداڵه‌كان ب���ۆی‌ ده‌ركه‌وت‬ ‫ئه‌وان ده‌توانن فێربن‪ ،‬به‌اڵم به‌ڕێگای‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌خۆیان‪ ،‬ناوبراو هه‌ندێ‌ هۆكاری‌ فێركردنی‌‬ ‫وه‌ك���و پیت���ه‌كان‌و ش���ێوه‌ئه‌ندازه‌ییه‌كان‌و‬ ‫ت���اوه‌ری‌ په‌مه‌یی‌و ‪...‬هتد له‌دار دروس���ت‬ ‫ك���رد‌و ب���ه‌كاری‌ هێنان ب���ۆ فێركردنیان كه‌‬ ‫كاریگه‌ریه‌ك���ه‌ی‌ زۆرباش بو‪،‬بۆیه‌ له‌س���اڵی‌‬ ‫‪ 1907‬یه‌كه‌م ماڵی‌ بۆئه‌و مندااڵنه‌ دامه‌زراند‬ ‫به‌ناوی‌ ماڵی‌ مونتیسوری‌‪ ،‬رێگایه‌كی‌ زانستی‌‬ ‫به‌كارهێن���ا بۆ چاودێری‌ كردنی‌ سیس���تمی‌‬ ‫بایۆلۆج���ی‌ گه‌ش���ه‌ی‌ منداڵ به‌مه‌به‌س���تی‌‬ ‫دیزاین كردن���ی‌ پرۆگرامێكی‌ فێركاری‌ وه‌ها‬ ‫كه‌ چاودێری‌ توانست‌و تایبه‌تمه‌ندیی تاكیی‬ ‫هه‌ر منداڵێك بكات‪ ،‬یاساكه‌یی‌ مونتیسوری‬ ‫ده‌ڵێت (سیستمی‌ ژینگه‌ی‌ ده‌ره‌كی‌ یارمه‌تی‌‬ ‫بونیادنان���ی‌ ژینگه‌ی‌ ناوه‌ك���ی‌ ده‌دات یان‬ ‫به‌شێوازێكی‌ تر ده‌توانین بڵێن سیستمێكی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ییه‌ ئه‌و پرانس���یپه‌ له‌خۆده‌گرێت‪:‬‬ ‫هه‌م���و منداڵێك ئه‌و كه‌س���ایه‌تیه‌ له‌ناخیدا‬ ‫هه‌ڵده‌گرێ���ت كه‌ له‌هات���وودا ده‌بێته‌ ئه‌و ‪.‬‬ ‫سیس���تمێكه‌ جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ده‌بێت كرداری‌ په‌روه‌رده‌كردن به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫تێروته‌سه‌ل‌و ته‌واوكاری‌ بایه‌خ بە‌كه‌سایه‌تی‌‬ ‫من���داڵ بدات له‌هه‌مو الیه‌ن���ه‌كان‪ :‬ده‌رونی‌‪،‬‬

‫عه‌قلی‌‪ ،‬رۆح���ی‌‌و جه‌س���ته‌یی‌و جووڵه‌یی‪،‬‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی‌ یارمه‌تیدان���ی‌ بۆ پ���ه‌ره‌دان‬ ‫بە‌توانای‌ داهێنان‌و چاره‌س���ه‌ركردنی‌ كێشه‌‌و‬ ‫گه‌ش���ه‌ی‌ بیركردن���ه‌وه‌ی‌ ره‌خنه‌گران���ه‌ی‌‌و‬ ‫توانای‌ به‌ڕێوه‌بردنی‌ خۆی‌‌و زۆرشتی‌ دیكه‌ش‬ ‫‪.‬پێش���كه‌وتنه‌كانی‌ جیهانی‌ رۆژئاوا به‌هۆی‌‬ ‫په‌یڕه‌وكردنی‌ ئه‌م سیسته‌مه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئامانجی‌ س���ه‌ره‌كی‌ ئه‌و پرۆگرامه‌‬ ‫چییه؟‬ ‫سۆزان س���ۆفی‌‪ :‬بیرۆكه‌كانی‌ مونتیسوری‌‬ ‫تێكه‌ڵه‌یه‌ك���ی‌ هاوس���ه‌نگه‌ له‌عه‌قالنی���ه‌ت‌و‬ ‫كاركردن‪،‬به‌مه‌ش هاوس���ه‌نگیی كه‌سایه‌تی‌‌و‬ ‫ده‌رونی‌ الی‌ منداڵ دروس���ت ده‌كات ‪.‬منداڵ‬ ‫ئازاد ده‌بێ���ت له‌هه‌ڵب���ژاردن‌و جووڵه‌كانی‌‬ ‫له‌س���نوورێكی‌ دیاری‌ كراو‪ ،‬گۆڕینی‌ ژینگه‌ی‌‬ ‫فێربون���ی‌ بێزاركه‌ر ب���ۆ ژینگه‌یه‌كی‌ به‌چێژ‌و‬ ‫ئارام‌و ئاس���ایش‪ ،‬هه‌ر منداڵێك خۆی‌ وه‌كو‬ ‫خۆی‌ قب���وڵ ده‌كات‌و ده‌زانێت ئه‌و گرنگه‌‌و‬ ‫له‌كه‌س باش���ترنیه‌‌و كه‌س���یش له‌ئه‌و باشتر‬ ‫نیه‌‌و هه‌ركه‌سه‌و رۆڵی‌ تایبه‌تیی خۆی‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌ژیان‪.‬مامۆس���تا ته‌نها چاودێ���ره‌‌و تێبینی‌‬ ‫كاره‌كانی‌ منداڵه‌كه‌ ده‌كات نه‌ك پشكنه‌رێك‬ ‫له‌س���ه‌ری‌‌و هه‌ڵه‌كانی‌ بۆ بژمێرێت‪ ،‬فێربون‬ ‫له‌ته‌جریده‌وه‌ ده‌گۆرێ‌ بۆ پراكتیك ‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪:‬ماوه‌ی‌ چه‌ند ساڵه‌ كار به‌و پرۆژه‌یه‌‬ ‫ده‌كه‌یت له‌كوردستان ؟‬ ‫سۆزان سۆفی‌‪ :‬من له‌‪ 2008‬ه‌وه‌ خه‌ریكی‌‬ ‫خۆ رۆش���نبیركردنم به‌م سیستمه‌‪ ،‬له‌ساڵی‌‬ ‫‪ 2012‬له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌ ئه‌م سیستمه‌ یه‌كه‌م‬ ‫كتێب���ی‌ ئه‌لفوبێی‌ كوردیم ب���ۆ باخچه‌كانی‌‬ ‫مندااڵن دانا كه‌ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ په‌سه‌ندی‌‬ ‫ك���رد‌و ره‌زامه‌ندی‌ درا بۆ به‌كارهێنانی‌ وه‌كو‬ ‫پرۆگرام���ی‌ فێ���ركاری‌‪ ،‬م���اوه‌ی‌ دووس���اڵ‬ ‫له‌گشت باخچه‌كانی‌ هه‌رێم په‌یره‌وكرا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌داخه‌وه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئه‌وكات زۆربه‌ی‌ زۆری‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌كاران هه‌ر له‌ن���او بازنه‌ داخراوه‌‬ ‫س���ه‌قه‌ته‌كه‌ی‌ په‌روه‌رده‌‌و فێرك���ردن بون‌و‬ ‫پێیان وابو منداڵ تا ته‌مه‌نی‌ ش���ه‌ش سااڵن‬ ‫ناب���ێ‌ ئه‌لفوبێ فێربێ���ت دژایه‌تیه‌كی‌ زۆری‌‬ ‫كتێبه‌كه‌ كراو به‌كۆی‌ ده‌نگ ره‌تیان كرده‌وه‌‬ ‫‪ ..‬دوای‌ ئه‌وه‌ كتێبی‌ یاری‌ پیته‌كانم بۆ باخچه‌‬ ‫ناحكومیه‌كان دانا كه‌ ئه‌وه‌ ساڵی‌ چواره‌مه‌‬ ‫باخچ���ه‌ی‌ مندااڵنی‌ كامبرج���ی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫وه‌كو پرۆگرام���ی‌ فێركای‌ به‌كاری‌ ده‌هێنن ‪.‬‬ ‫له‌هه‌مان كاتدا له‌ڕێگه‌ی‌ رێكخراوه‌كه‌مانه‌وه‌‬ ‫(ڕیكخراوی‌ كۆس���ار بۆ مه‌شق‌و راوێژكاری‌)‬ ‫چه‌ندین س���یمینارو خولمان له‌ش���اره‌كانی‌‬ ‫هه‌ولێر‌و سلێمانی‌ پێشكه‌ش كردوە ‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تا ئێس���تا له‌چ شوێنێك‌و له‌چه‌ند‬ ‫باخچه‌ ئه‌و پرۆگرامه‌ جێبه‌جیكراوه؟‬ ‫س���ۆزان سۆفی‌‪:‬له‌ڕاس���تیدا له‌هه‌م���و‬

‫په‌یوه‌ندی كارا له‌نێوان‬ ‫مندااڵن‌و مامۆستایان ‌ی‬ ‫باخچ ‌ه حكومیه‌كان‬ ‫دروست نابێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫كات ‌ی مانه‌وه‌یان كه‌مه‌‬ ‫باخچ���ه‌كان زۆرب���ه‌ی‌ هۆكاره‌كانی‌ فێركردن‬ ‫ب���ه‌كار ده‌هێنرێ���ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌ش���ێوازی‌‬ ‫مونتیس���وری‌ به‌كارناهێنرێ���ن زۆریش���مان‬ ‫هه‌وڵداوه‌ كه‌ ئه‌م سیس���تمه‌ ئاش���نا بكه‌ین‬ ‫به‌دایه‌نگ���ه‌و باخچه‌كان���ی‌ من���دااڵن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌داخه‌وه‌ تائێس���تا وه‌اڵمدانه‌وه‌یان كه‌مه‌‪،‬‬ ‫له‌ئێس���تادا له‌شاره‌دێی‌ به‌حركه‌ باخچه‌یه‌كی‌‬ ‫ناحكومیمان كرده‌وه‌ ئه‌م سیس���تمه‌ی‌ تێدا‬ ‫په‌یڕه‌و ده‌كه‌ین هه‌رچه‌نده‌ توانا مادیه‌كه‌مان‬ ‫الوازه‌‌و نه‌مان توانیوه‌ وه‌كو پێویست ژینگه‌‌و‬ ‫كه‌ره‌س���ه‌كان ئاماده‌بكه‌ین له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا‬ ‫سه‌ركه‌وتنێكی‌ گه‌وره‌ی‌ به‌خۆوه‌ بینیوه‌ ‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كاریگ���ه‌ری‌ جێبه‌جێكردنی‌ ئه‌و‬ ‫سیس���تمه‌تان بینیوه‌‪ ،‬له‌ئاستی‌ چاوه‌ڕوانی‌‬ ‫ئێوه‌دابوە؟‬ ‫س���ۆزان س���ۆفی‌‪ :‬به‌ڵێ‌‪ ،‬ئێمه‌ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫نزیكه‌ی‌ چوار مانگ كاركردنمان له‌و باخچه‌یه‌‬ ‫گۆڕانكاری‌ به‌رچاوم���ان بینیوه‌ له‌ڕه‌فتار ی‌‬ ‫منداڵه‌كان‌و چوار حاله‌تی‌ نائاس���ایی المان‬ ‫بو به‌ره‌وپێش���چونی‌ به‌رچاویان پێوه‌دیاره‌‌و‬ ‫ئاسایی بونه‌ته‌وه‌‌و به‌رده‌وامین له‌گه‌ڵیان ‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬مندااڵن له‌باخچه‌كانی‌ ساوایان یان‬ ‫له‌قۆناغی‌ یه‌كه‌می‌ سه‌ره‌تایی‌ فێری‌ زمانێكی‌‬ ‫تر بكرێن جگه‌ له‌زمانی‌ دایك كاریگه‌ریه‌كانی‌‬ ‫باش ده‌بێت یان خراپ؟‬ ‫سۆزان س���ۆفی‌‪ :‬منداڵ ده‌توانێت زمانی‌‬ ‫ت���ر فێربێت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ پێویس���ته‌ ئێمه‌ لێی‌‬ ‫تێ‌ بگه‌ین جیاوازی‌ نێ���وان فێربونی‌ زمان‌و‬ ‫فێرك���ردن به‌زمانه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌میان كه‌‬ ‫فێركردن���ی‌ زمانه‌ ئاس���اییه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وی‌‬ ‫دوەمیان فێركردن به‌زمانی‌ بێگانه‌ به‌تایبه‌تی‌‬ ‫له‌م ته‌مه‌نه‌ ئاسایی نیه‌و كاریگه‌ری‌ نه‌رێنی‌‬ ‫له‌سه‌ر منداڵه‌كه‌ ده‌بێت‪ ،‬مندااڵن له‌ته‌مه‌نی‌‬ ‫ناسكه‌س���اڵیدا له‌دایه‌نگه‌‌و باخچه‌كان فێری‌‬ ‫كارامه‌ییه‌كان���ی‌ ژی���ان ده‌ب���ن‌و به‌ژینگه‌ی‌‬ ‫ده‌وروبه‌ری���ان ئاش���نا ده‌بن ئه‌گ���ه‌ر ئه‌مه‌‬

‫به‌زمانی‌ دوەم بكرێت تاچه‌ند لێك تێگه‌یشتن‬ ‫له‌نێوان مامۆس���تا‌و منداڵه‌كاندا ده‌بێت ؟!‬ ‫ره‌نگه‌ بتوانرێت چه‌مكه‌كان‌و ناوی‌ شته‌كانی‌‬ ‫فێربكرێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌رگی���ز په‌یوه‌ندیه‌كی‌‬ ‫كارا له‌نێوان مندااڵن‌و مامۆس���تایان دروست‬ ‫نابێت به‌تایب���ه‌ت له‌باخچ���ه‌ حكومیه‌كان‪ ،‬‬ ‫چونك���ه‌ كاتی‌ مانه‌وه‌ی���ان له‌باخچه‌ كه‌مه‌و‬ ‫مامۆستاكانیش زمانی‌ دوەم نازانن كه‌خۆیان‬ ‫نه‌زانن چۆن مندااڵن به‌و زمانه‌ بە‌ژیان ئاشنا‬ ‫بكه‌ن‌و بۆ ژیان ئاماده‌یان بكه‌ن ‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌ش���ێكی‌ زۆر له‌باخچ���ه‌كان‬ ‫به‌به‌رده‌وامی‌ هه‌ندێك منداڵ‌ به‌ش���داری‌ پێ‬ ‫ئه‌كه‌ن له‌چاالكیه‌جۆراوج���ۆره‌كان‌و ئه‌وانی‌‬ ‫ترپشت گوێ‌ ده‌خن رات چییه‌له‌وباره‌یه‌وه‌؟‬ ‫شێوازه‌ دروسته‌ كه‌ چییه‌؟‬ ‫سۆزان س���ۆفی‌‪ :‬كێش���ه‌ی‌ خه‌ڵكی‌ ئێمه‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ قبوڵ كردنیان بۆ كه‌س���ی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫من���داڵ بێت یان گ���ه‌وره‌ به‌پێوه‌ری‌ خۆیانه‌‬ ‫به‌واتای‌ ئه‌و منداڵه‌یان پێ‌ باشه‌ كه‌ به‌دڵی‌‬ ‫ئه‌وانه‌‌و ده‌یانه‌وێ‌ هه‌مویان به‌و ش���ێوه‌یه‌بن‬ ‫ك���ه‌ ئه‌مه‌ش مه‌حاڵه‌‪ ،‬به‌ش���داربونی‌ هه‌ندێ‌‬ ‫منداڵ‌و پش���ت گوێ‌ خس���تنی‌ ئه‌وانی‌ دیكه‌‬ ‫سته‌مێكی‌ گه‌وره‌یه‌‪ ،‬راس���ته‌ هه‌مو مندااڵن‬ ‫هه‌م���ان توانای���ان نیه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم تواناكانیان‬ ‫جۆراوج���ۆرن‌و ده‌كرێ���ت چاالكیه‌كانی���ش‬ ‫جۆراوجۆربن‌و هه‌مو مندااڵن به‌شداربن تێداو‬ ‫هه‌ر منداڵه‌‌و به‌گوێره‌ی‌ جۆری‌ زیره‌كی خۆی‌‬ ‫‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌به‌ش���ێك له‌باخچ���ه‌كان منداڵه‌‬ ‫بێده‌نگه‌كان خه‌اڵت ده‌كرێن‌و ده‌ستخۆشیان‬ ‫لێده‌كریت له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ده‌س���تیان له‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌میان داناوه‌؟‬ ‫سۆزان س���ۆفی‌‪ :‬له‌س���یتمی‌ مونتیسوری‌‬ ‫خه‌اڵت كردن له‌و ته‌مه‌نه‌دا نیه‌‪ ،‬به‌نیسبه‌ت‬ ‫منداڵه‌ بێده‌نگه‌كان‌و به‌باشتر زانینی‌ ئه‌وان‬ ‫له‌مندااڵن���ی‌ دیكه‌ هه‌ڵبه‌ت���ه‌ هه‌ڵه‌یه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫وه‌ك له‌س���ه‌ره‌وه‌ ئاماژه‌مان پێدا مه‌به‌ست‬ ‫له‌په‌روه‌رده‌كردن هاوس���ه‌نگیی كه‌سایه‌تی‌‌و‬ ‫ده‌رون���ی منداڵ���ه‌ كه‌واته‌ مان���ه‌وه‌ی‌ ئه‌وانه‌‬ ‫به‌بێدنگ���ی‌‌و جووڵه‌نه‌كردنیان ئاس���ایی نیه‌‬ ‫پێویسته‌ له‌س���نوورێكی‌ دیایكراو جووڵه‌بكه‌‬ ‫نو چاالك بن ‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬س���ااڵنه‌ من���دااڵن به‌وپ���ه‌ڕی‌‬ ‫په‌رۆش���یه‌وه‌ روو له‌باخچ���ه‌و قوتابخانه‌كان‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم پاش ماوه‌ی���ه‌ك بێزارده‌بن‌و‬ ‫به‌ناچاری‌ رێگه‌ی‌ باخچه‌و قوتابخانه‌ ده‌گرن‪،‬‬ ‫هۆكاری‌ ئه‌وه‌ بۆچی‌ ده‌گه‌ڕێننه‌وه؟‬ ‫سۆزان سۆفی‌‪ :‬پێش باخچه‌ من باسی‌ ئه‌و‬ ‫مندااڵنه‌ ده‌كه‌م كه‌ له‌ماڵ���ه‌وه‌ ئاماده‌كراون‬ ‫بۆ ئه‌م مه‌به‌س���ته‌و حه‌زی���ان لێیه‌ ئه‌وه‌نده‌‬ ‫باس���ی‌ باخچه‌ی���ان بۆ ك���راوه‌ كه‌ ش���اری‌‬

‫یاریه‌كی خۆش���ه‌‌و له‌وێ‌ ئاس���ووده‌ ده‌بێت‌و‬ ‫چێ���ژ وه‌رده‌گرێت‪ ،‬ئ���ه‌و له‌خه‌یاڵی‌ خۆ ‌ی‬ ‫وێناكانی‌ جوانتریش ده‌كات له‌وه‌ی‌ كه‌ باسی‌‬ ‫بۆ ده‌كرێت‌و به‌په‌رۆش���ه‌ ب���ۆ چونه‌ باخچه‌‬ ‫ی���ان قوتابخانه‌‪ ،‬به‌اڵم كه‌ده‌چێت یه‌كس���ه‌ر‬ ‫واقعێكی‌ جیاواز ده‌بینێ���ت‌و ده‌كه‌وێته‌ به‌ر‬ ‫ئه‌رك‌و فرمان به‌سه‌ركردن‌و هاواركردنه‌سه‌ر‌و‬ ‫ره‌نگه‌ هه‌ندێ‌ جار لێدانیش‪ ،‬یان بایه‌خی‌ پێ‌‬ ‫نادرێ���ت‌و په‌راوێز ده‌خرێت‌و زۆر هۆكاری‌ تر‬ ‫كه‌لێره‌دا ناتوانم وردتر ئاماژه‌یان پێ‌ بده‌م‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌كورت���ی‌ ده‌ڵێم ناله‌ب���اری‌ ژینگه‌ی‌‬ ‫مادی‌‌و مه‌عنه‌وی‌ كاریگه‌ریی راس���ته‌وخۆی‌‬ ‫هه‌یه‌ له‌س���ه‌ر ح���ه‌ز‌و ئ���اره‌زووی‌ منداڵ بۆ‬ ‫باخچ���ه‌ ی���ان قوتابخانه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر ژینگه‌ی‌‬ ‫فێركردن چێژی‌ نه‌بێ���ت هه‌ڵبه‌ته‌ لێی‌ بێزار‬ ‫ده‌بێت‌و به‌پێچه‌وانه‌وه‌ش‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬چ���ۆن ده‌توانرێ���ت په‌ره‌بدرێت‬ ‫بە‌به‌ه���ره‌و تواناكان���ی‌ من���دا ‌ڵ له‌رێگ���ه‌ی‌‬ ‫باخچه‌كانه‌وه؟‬ ‫سۆزان سۆفی‌‪ :‬به‌هره‌‌و توانا له‌منداڵێكه‌وه‌‬ ‫ب���ۆ منداڵێكی‌ دیك���ه‌ جیاوازه‌‌و پێویس���ته‌‬ ‫مامۆس���تا به‌هره‌ی‌ منداڵ بدۆزێته‌و ه‌ كاری‌‬ ‫له‌سه‌ربكات بۆ په‌ره‌پێدانی‌‪ ،‬ئه‌ویش بە‌دابین‬ ‫كردن���ی‌ پێداویس���تیه‌كان ب���ۆی‌‌و بواردانی‌‬ ‫موماره‌س���ه‌كردنی‌ ئه‌و توانایه‌ی‌‌و ناش���كرێ‌‬ ‫توان���ای‌ هیچ كامێكی���ان له‌توانای‌ ئه‌وی‌ تر‬ ‫به‌رزتر بنرخێندرێت ‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ژینگه‌ی‌ ته‌ندروس���ت چییه‌ كه‌‬ ‫پێویسته‌ هه‌ر باخچه‌یه‌ك دابین ‌ی بكات؟‬ ‫سۆزان سۆفی‌‪ :‬ژینگه‌ی‌ مادی‌‪ ،‬كه‌ جۆری‌‬ ‫بینایه‌‌و كه‌ره‌سه‌كان‌و گه‌رمی‌‌و ساردی‌‌و هتد‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌ ‪.‬‬ ‫ژینگ���ه‌ی‌ مه‌عنه‌وی‌‪ ،‬كه‌ش���ێكی‌ ده‌رونی‬ ‫له‌بار ده‌گرێته‌وه‌‪ ،‬له‌هه‌ڵسوكه‌وتی‌ مامۆستا‌و‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ نێ���وان مندااڵن‬ ‫ومامۆس���تایان‌و ره‌چاوكردنی‌ باری‌ ده‌رونی‌‬ ‫مندااڵن هه‌ست كردنیان به‌ئاسایشی‌ ده‌رونی‌‌و‬ ‫قبوڵ كردنیان وه‌ك خۆیان ده‌گرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئ���ه‌م دۆخ���ه‌ خراپ���ه‌ی‌ دارایی‌‬ ‫چ كاریگه‌ریه‌ك���ی‌ هه‌ی���ه‌ له‌س���ه‌ر ئ���ه‌داو‬ ‫كاری‌ به‌رێوه‌ب���ه‌ران‌و داده‌و مامۆس���تاكانی‌‬ ‫باخچه‌كان؟‬ ‫سۆزان سۆفی‌‪ :‬پێش ئه‌و قه‌یرانه‌ش هه‌مو‬ ‫باخچه‌كان وه‌كو یه‌ك كه‌ره‌س���ه‌ی‌ پێویستی‌‬ ‫تێدا نه‌ب���وە به‌تایبه‌ت باخچه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫شار‌و بایه‌خدان زیاتر به‌ناوشاربوە‌و تائێستاش‬ ‫هه‌روایه‌‪ ،‬ئه‌م قه‌یرانه‌ش كاریگه‌ریی خراپتری‌‬ ‫هه‌یه‌ به‌سه‌ر هه‌ردوو الیه‌نی‌ مادی‌‌و مه‌عنه‌و‬ ‫ی‌ مامۆستایان‪ ،‬به‌وهیوایه‌ین زوو تێپه‌ڕێت‌و‬ ‫دوای‌ ئه‌م قه‌یرانه‌زیاتر ئ���اوڕ له‌باخچه‌كانی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ شار بدرێته‌وه‌ ‪.‬‬

‫به‌هۆی‌ گواستنه‌وه‌یان بۆ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رد‌ه خوێندكاران ‌ی خوێندنگا ئیسالمیه‌كان ‌ی‬ ‫شاره‌زور له‌زۆری‌ وانه‌كانیان‌و دواخستن ‌ی ساڵێك خوێندنیان نیگه‌رانن‬ ‫ئا‪ :‬ئیمان زه‌ند ‌ی‬ ‫ماوه‌ی‌ دو ساڵ ‌ه خوێندنگا ئاینیه‌كان‬ ‫له‌سه‌ر وه‌زاره‌ت ‌ی ئه‌وقاف نه‌ماون‌و به‌فه‌رم ‌ی‬ ‫سه‌ربه‌وه‌زاره‌ت ‌ی په‌روه‌رده‌ن‪ ،‬به‌وهۆیه‌و‌ه‬ ‫خوێندكاران ‌ی قوتابخان ‌ه ئیسالمیه‌كان توش ‌ی‬ ‫گرفت بون‌و نیگه‌رانن له‌زۆربون ‌ی وانه‌كانیان‪،‬‬ ‫ك ‌ه جگ ‌ه له‌وان ‌ه ئاینیه‌كان پانزد‌ه وانه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌كادیمیش ده‌خوێنن‪ ،‬خوێندكارێك ده‌ڵێت‬ ‫"گه‌ر ئێم ‌ه له‌خوێندن ‌ی ئه‌كادیمیا بڕۆین‬ ‫بۆ خوێندن ‌ی ئیسالم ‌ی ئه‌وا قۆناغێك‬ ‫دوامانده‌خه‌ن"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌ركان قادر یه‌كێك��� ‌ه له‌به‌ڕێوه‌به‌ره‌كان ‌ی‬ ‫خوێندن���گا ‌ی ئاین��� ‌ی له‌قه‌زا ‌ی ش���اره‌زور ك ‌ه‬ ‫قوتابخانه‌كه‌یان له‌نهۆم ‌ی دوەم ‌ی مزگه‌وتێكدایه‌‌و‬ ‫وه‌كو هه‌ر قوتابخانه‌یه‌ك ‌ی تر به‌ش���ه‌كان ‌ی بۆ‬ ‫جیاكراوه‌ته‌وه‌‌و وه‌كو خۆش ‌ی ده‌ڵێت ب ‌ێ كه‌م‌و‬ ‫كورتین‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌ژماره‌ ‌ی خوێندكاران یان‬ ‫به‌ئاوێنه‌ ‌ی راگه‌یاند"خوێندنگاكه‌مان له‌قۆناغ ‌ی‬ ‫حه‌وته‌و‌ه ده‌س���ت پێ���ده‌كات ت���ا دوانزده‌‪،‬‬ ‫نزیكه‌ ‌ی شه‌س���ت خوێندكارمان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌راورد به‌س���ااڵن ‌ی رابردو تاڕاده‌یه‌ك كه‌م ‌ی‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ئه‌م كه‌میه‌ش جێ ‌ی ب ‌ێ ئومێد ‌ی نیه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ ‌ی زیادبون ‌ی وانه‌كانیان ئه‌و مامۆستای ‌ه‬ ‫وت ‌ی "ل���ه‌ڕو ‌ی وانه‌كانه‌و‌ه وانه‌ ‌ی ئاین ‌ی له‌گه‌ڵ‬ ‫وان���ه‌ ‌ی ئه‌كادیمیامان تێكه‌ڵك���ردو‌ه ئه‌ویش‬ ‫له‌ب���ه‌ر به‌رژه‌وه‌ند ‌ی خوێن���دكار خۆیه‌ت ‌ی تا‬ ‫سبه‌ ‌ی كه‌ده‌رچون وه‌كو خوێندكارێك ‌ی وێژه‌ی ‌ی‬ ‫له‌زانكۆ‌و په‌یمان���گاكان وه‌ربگیرێن‪ ،‬بۆنمون ‌ه‬ ‫قۆناغ ‌ی حه‌وته‌كان نزیكه‌ ‌ی ‪ 10‬وانه‌یان هه‌ی ‌ه‬ ‫هه‌ش���ته‌كان دوانزد‌ه وان ‌ه به‌پێ ‌ی قۆناغه‌كان‬ ‫زیاد ده‌كات‪ ،‬ئێستا جوگرافیا‌و مێژو‌و ئابور ‌ی‬ ‫به‌یه‌ك وان ‌ه داده‌نرێت‪ ".‬وتیش��� ‌ی "پێشتر ك ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر وه‌زاره‌ت ‌ی ئه‌وقاف بوی���ن ته‌نها وان ‌ه‬ ‫ئاینیه‌كان ده‌خوێن���دران‪ ،‬به‌اڵم ك ‌ه چوینه‌و‌ه‬ ‫سه‌ر وه‌زاره‌ت ‌ی په‌روه‌رد‌ه وان ‌ه ئه‌كادیمیاكان ‌ی‬ ‫بۆ زیادبو به‌مه‌ش ئه‌رك له‌س���ه‌ر خوێندكاران‬ ‫گرانبو‪ ،‬لێ���ره‌دا خوێندكار ده‌ڵێت من حه‌وت‬ ‫وانه‌ك ‌ه بێت باشتر كۆنترۆڵ ‌ی ده‌كه‌م‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه‬ ‫خوێندكارانمان به‌راورد به‌سااڵن ‌ی پێشو كه‌م ‌ی‬ ‫كردوه‌" ‪.‬‬

‫ڕاكان جی���اوازن له‌ب���اره‌ ‌ی گواس���تنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫خوێندن���گا ئاینی���ه‌كان بۆس���ه‌ر وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌‪ ،‬مامۆس���تا ئه‌ركان ب���ڕوا ‌ی وای ‌ه‬ ‫"دواب���ه‌دوا ‌ی هاتن��� ‌ی گروپ��� ‌ه توندره‌وه‌كان ‌ی‬ ‫ساڵ ‌ی رابردو وه‌كو داعش كاریگه‌ر ‌ی هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌ڕا ‌ی ئ���ه‌و ئه‌و بڕی���ار‌ه وه‌كو چاره‌س���ه‌ر‬ ‫دانرابێ���ت"‪ ،‬ه���اوكات وته‌بێ���ژ ‌ی وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫ئه‌وقاف ‌ی هه‌رێم نه‌به‌ز ئیسماعیل له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌م ‌ه بڕیارێك ‌ی ئه‌نجومه‌ن ‌ی وه‌زیرانه‌‌و‬ ‫وا ‌ی پ ‌ێ باش��� ‌ه هه‌رچ ‌ی خوێندن هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫مامۆس���تا‌و قوتابی‌‌و ئیداره‌و به‌ڕێوەبردنه‌كان‬ ‫بخاته‌وه‌س���ه‌ر وه‌زاره‌ت ‌ی په‌روه‌رده‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌ش���ڵێت "ئه‌وانه‌ش��� ‌ی ك ‌ه مه‌عنین ئاست ‌ی‬ ‫خوێندن��� ‌ی به‌رزتر‌ه ب���ۆ نمون��� ‌ه په‌یمانگا ‌ی‬ ‫زانست ‌ه ئیسالمیه‌كان ك ‌ه تێدا ئیمام‌و خه‌تیب‬ ‫ده‌رده‌چێت له‌س���ه‌ر خوێندن ‌ی ب���ااڵ بن‪ ،‬وات ‌ه‬ ‫ه���ه‌ر به‌رنامه‌یه‌ك په‌یوه‌ن���د ‌ی به‌خوێندنه‌و‌ه‬ ‫بێت س���ه‌ر به‌ئه‌وق���اف نی���ه‌"‪ ،‬له‌هه‌مانكاتدا‬ ‫ئاماژه‌ ‌ی بۆ ئه‌وه‌شكرد " ئێم ‌ه ئێستا خه‌ریك ‌ی‬ ‫هه‌ماهه‌نگین له‌گه‌ڵ په‌روه‌رد‌ه تا قوتابیه‌كان ‌ی‬ ‫ئێم ‌ه كه‌په‌یمان���گا ‌ی ئه‌زهه‌ر ت���ه‌واو ده‌كه‌ن‬ ‫بتوان���ن له‌زانكۆكان ‌ی هه‌رێم درێژ‌ه به‌خوێندن‬ ‫بده‌ن"‬ ‫به‌رێوه‌ب���ه‌ر ‌ی پ���ه‌روه‌رده‌ ‌ی ش���اره‌زور‬ ‫محه‌مه‌د ئه‌حمه‌دیش له‌ب���اره‌ ‌ی ئه‌و بڕیاره‌و‌ه‬ ‫ده‌ڵێت "هۆكار ‌ی گواس���تنه‌وه‌ك ‌ه ال ‌ی ئێمه‌ش‬ ‫رون نی���ه‌"‪ .‬محه‌م���ه‌د ئه‌حم���ه‌د وتیش��� ‌ی "‬ ‫نوسراوێكمان له‌وه‌زاره‌ت ‌ی په‌روه‌رده‌و‌ه بۆهات‬ ‫كه‌تیایدا نوس���راو‌ه به‌پێ ‌ی ئه‌و ده‌س���ه‌اڵته‌ ‌ی‬ ‫پێمان���دراو‌ه بڕیارمان���داو‌ه بە‌گواس���تنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫خوێندنگا ئیس�ل�امیه‌كان بۆس���ه‌ر په‌روه‌رد‌ه‬ ‫بۆی ‌ه هه‌مو تاقیكرنه‌وه‌كانیان ال ‌ی ئێم ‌ه وه‌كو‬ ‫ئه‌كادیمیاكان وان‪ .‬وان ‌ه زانستیه‌كانیشیان بۆ‬ ‫زیاد بوه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ئه‌وه‌ ‌ی ك ‌ه گواستنه‌وه‌ ‌ی خوێندنگا‬ ‫ئیس�ل�امیه‌كان له‌وه‌زاره‌ت��� ‌ی ئه‌وقاف���ه‌و‌ه بۆ‬ ‫سه‌ر په‌روه‌رد‌ه هیچ گرفتێك ‌ی دروستكردوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ركان ق���ادر وت ‌ی "ب���اوه‌ڕم وای ‌ه حكومه‌ت‬ ‫خۆ ‌ی پێده‌چێ���ت پالنیان وابوبێ���ت به‌هۆ ‌ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌ندێك خوێندن���گا ‌ی ئاین ‌ی هه‌ل ‌ی‬ ‫قۆس���تبێته‌و‌ه به‌الیه‌ك���دا ش���كاندبێتیه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌ڕاستیدا ئه‌م گواس���تنه‌وه‌ی ‌ه هیچ گرفتێك ‌ی‬

‫ب���ۆ كار ‌ی ئێم��� ‌ه دروس���تنه‌كردوه‌‪ ،‬بگر‌ه بۆ‬ ‫به‌ش ‌ی ئیداری‌‌و ش���ت ‌ی تر‌و بۆ به‌ده‌مه‌وه‌هاتن‬ ‫پ���ه‌روه‌رد‌ه جدیتربون‪ ،‬چونك��� ‌ه ئه‌وان زیاتر‬ ‫خوێندنیان به‌ده‌سته‌وه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیش��� ‌ی "پێده‌چی���ت ئه‌و ش���تانه‌ ‌ی باس‬ ‫ده‌كرێت له‌س���ه‌ر كزكردن ‌ی دین ‌ی ئیسالم به‌و‬ ‫ش���ێوه‌ی ‌ه نه‌بێت‪ ،‬پێده‌چێت شتێكیتر له‌ژێر‬ ‫ئ���ه‌م مه‌به‌س���ته‌وه‌بیت‪ ،‬چونك ‌ه له‌س���ااڵن ‌ی‬ ‫شه‌س���ته‌كانیش ئه‌م كار‌ه ك���راوه‌"‪ .‬له‌باره‌ ‌ی‬ ‫دواخستن ‌ی س���اڵێك خوێندن ‌ی ئیسالمی‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫به‌رێوه‌به‌ر‌ه وت ‌ی "له‌به‌ر مه‌نهه‌جه‌‪ ،‬بەڕێوەبەر ‌ی‬ ‫پرۆگرامه‌كان ئه‌و مه‌رجانه‌ ‌ی دانا وتی‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫وان ‌ه ئه‌كادیمیه‌كان‌و ئاینی���ه‌كان بخوێندرێت‬ ‫ئینج���ا بڕوانامه‌ ‌ی خوێندكاره‌كان یه‌كس���ان‬ ‫ده‌كرێت���ه‌و‌ه به‌وێژه‌ی��� ‌ی تا خوێن���دكاره‌كان‬ ‫هیچ گرفتێكیان بۆ دروس���ت نه‌بێت له‌زانكۆ‌و‬ ‫په‌یمانگاكان‪".‬‬ ‫راش���یگه‌یاند "ئ���ه‌م دواخس���تن ‌ه خه‌ریك ‌ه‬ ‫چاكده‌كرێت به‌هۆ ‌ی دانان ‌ی پڕۆگرام ‌ی تازه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم تائێس���تا به‌هۆ ‌ی زانستی‌‌و وێژه‌ی ‌ی هه‌ر‬ ‫م���اوه‌‪ ،‬بۆ نمون ‌ه ئه‌گ���ه‌ر خوێندكارێك ‌ی ئێم ‌ه‬ ‫بڕواته‌و‌ه بۆ خوێندن ‌ی ئه‌كادیمیا راس���ته‌وخۆ‬ ‫وه‌رده‌گیرێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌ئه‌كادیمی���او‌ه بێن‬ ‫بۆنمون ‌ه له‌قۆناغ ‌ی هه‌ش���ت ‌ه ده‌ینێرینه‌و‌ه بۆ‬ ‫ح���ه‌وت به‌اڵم گه‌ر له‌قۆناغ ‌ی د‌ه بێت هه‌ر له‌و‬ ‫قۆناغ ‌ه داده‌نری���ت‪ ،‬چونك ‌ه گه‌ر وێژه‌ی ‌ی بێت‬ ‫هه‌ر له‌و ‌ێ داده‌نرێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم گه‌ر یازد‌ه بێت‬ ‫ئه‌و‌ه ل���ه‌د‌ه داده‌نرێته‌و‌ه بۆ ئه‌وه‌ ‌ی پڕۆگرام ‌ی‬ ‫ئێم ‌ه فێربێت"‪.‬‬ ‫لوقم���ان محه‌م���ه‌د‪ ،‬به‌رێوه‌ب���ه‌ر ‌ی یه‌كێك‬ ‫له‌خویندنگا ئه‌كادیمیه‌كان ‌ه له‌قه‌زا ‌ی شاره‌زور‬ ‫ئه‌و له‌باره‌ ‌ی دواخستن ‌ی ساڵێك ‌ی خوێندكاران ‌ی‬ ‫ئیسالم ‌ی بۆ ئاوێن ‌ه وت ‌ی "خوێندنگا ئاینییه‌كان‬ ‫پار ساڵ چونه‌ته‌و‌ه سه‌ر وه‌زاره‌ت ‌ی په‌روه‌رده‌‪،‬‬ ‫به‌حوكم ‌ی ئه‌و‌ه پڕۆگرام ‌ی كۆنیان خوێندوه‌‪،‬‬ ‫بڕیار واب���و ئه‌و خوێندكاران���ه‌ ‌ی له‌ئاماده‌ی ‌ی‬ ‫ئاینییه‌كاندان وات��� ‌ه ده‌‌و یازد‌ه نیازیان هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌ئاماده‌ی ‌ی ئه‌كادیمیا بخوێنن راسته‌وخۆ ال ‌ی‬ ‫ئێم ‌ه له‌هه‌مان قۆناغ وه‌ربگیرێت‪ ،‬ئاینییه‌كان‬ ‫له‌ب���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ ‌ی مه‌نهه‌ج ‌ی ك���ۆن ده‌خوێنن‬ ‫له‌ئێس���تادا ال ‌ی ئێم ‌ه وه‌رناگیرێ���ن وات ‌ه ئه‌و‬ ‫خوێندكاره‌ ‌ی له‌ئاماده‌ی ‌ی ئیسالم ‌ی ده‌خوێنیت‬

‫له‌ئام���اده‌ ‌ی ئه‌كادیمی���ا ناخوێنێ���ت‪ ،‬مه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌وان���ه‌ ‌ی ن���ۆ ‌ی بنه‌ڕه‌تین وان���ه‌ ‌ی ئاماده‌ی ‌ی‬ ‫ئاینیان نه‌خوێندو‌ه له‌قۆناغ ‌ی د‌ه وه‌ربگیرێت‪،‬‬ ‫ئه‌م ‌ه ته‌نها جیاواز ‌ی مه‌نهه‌جه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ ‌ی ئه‌و كێش���ه‌و گرفتان���ه‌ ‌ی ك ‌ه بۆ‬ ‫خوێندكار دروس���ت ده‌بن‪ ،‬وت ‌ی "جا ئێس���تا‬ ‫چ��� ‌ی ب���ۆ خوێندكار كێش��� ‌ه نیه‌‪ ،‬س���ه‌ره‌تا‬ ‫به‌وش���ێوه‌ی ‌ه بو ك ‌ه ئه‌و بڕیار‌ه ئاره‌زومه‌ندان ‌ه‬ ‫بێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌و خوێن���دكاره‌ ‌ی له‌ئاینی��� ‌ه بێت ‌ه‬ ‫ئه‌كادیم���ا وات ‌ه له‌یازده‌و‌ه ب���ۆ قۆناغ ‌ی یازد‌ه‬ ‫به‌اڵم گرفته‌كه‌یان له‌وێدا بۆ دروس���تبوه‌ ك ‌ه‬ ‫پڕۆگرامه‌كه‌ ‌ی كۆن ‌ه له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ‌ه دواده‌خرێت‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ‌ی خوێندكاره‌ك ‌ه زه‌ره‌رمه‌ند نه‌بێت"‪.‬‬ ‫یه‌حیا حبیب‪ ،‬یه‌كێك ‌ه له‌و خوێندنكارانه‌ی ك ‌ه‬ ‫له‌نێو خوێندنگا ئاینیی���ه‌كان ده‌خوێنێت بۆ‬ ‫ئاوێن ‌ه وتی "به‌هۆی ئه‌وه‌ی ئاره‌زوی فێربونی‬ ‫زمانی عه‌ره‌بیم هه‌بوه‌‌و خوێندنگا ئایینیه‌كان‬ ‫ژماره‌یه‌ك له‌و كتێبان ‌ه وه‌ك پڕۆگرام ده‌خوێنن‬ ‫ك ‌ه یارمه‌تیت ده‌دات بۆ ئه‌وه‌ی زمانی عه‌ره‌بی‬ ‫فێربیت"‪ .‬وتیشی "من س���ه‌ره‌تا له‌خوێندنگا‬ ‫ئه‌كادیمیی���ه‌كان ده‌مخوێند له‌قۆناغی حه‌وت‬ ‫ب���وم دوای ئه‌وه‌ی ك ‌ه ده‌رچ���وم بۆ قۆناغی‬ ‫هه‌شت‪ ،‬په‌یوه‌ندیم به‌خوێندنگایه‌كی ئاینییه‌و‌ه‬ ‫كرد له‌ش���اره‌زور ئه‌وكات له‌س���ه‌ر وه‌زاره‌تی‬ ‫ئه‌وقاف بو‪ ،‬بڕیاریان البو ك ‌ه هه‌ركه‌سێ بێت ‌ه‬ ‫خوێندنگاك��� ‌ه راس���ته‌وخۆ ده‌یخه‌نه‌و‌ه پۆلی‬ ‫حه‌وت‪ ،‬به‌وهۆیه‌و‌ه من له‌و خوێندنگا ئاینیی ‌ه‬ ‫س���اڵێك دوایان خس���تم‌و له‌قۆناغی حه‌وت‬ ‫ده‌س���تم كرده‌و‌ه به‌خوێندن‪ ،‬كاتێك خرایه‌و‌ه‬ ‫س���ه‌ر وه‌زاره‌تی په‌روه‌رد‌ه بریاردرا كه‌سێك‬ ‫ك��� ‌ه له‌خوێندنگا ئاینییه‌كانه‌و‌ه بگه‌ڕێته‌و‌ه بۆ‬ ‫ئه‌كادییمیه‌كان راس���ته‌وخۆ ساڵێك ئه‌وانیش‬ ‫دوای ده‌خ���ه‌ن‪ ،‬ئێم��� ‌ه پێمان وای��� ‌ه پالنێك‬ ‫هه‌ی ‌ه بۆ نه‌هێش���تنی خوێندن���گا ئاینیه‌كان‬ ‫ك ‌ه نه‌یهێڵن‪ ،‬چونك ‌ه سیس���ته‌می خوێندنیان‬ ‫به‌ش���ێوازێك ق���ورس كردو‌ه ك��� ‌ه خوێندكار‬ ‫نه‌توانێ���ت ئیدامه‌ی بكات‌و پێی���دا رابگات"‪.‬‬ ‫وتیش��� ‌ی "داواكارین له‌وه‌زاره‌ت���ی په‌روه‌رد‌ه‬ ‫ك��� ‌ه به‌زوتری���ن كات بێت��� ‌ه خ���ه‌ت‌و وه‌اڵمی‬ ‫ئه‌مان��� ‌ه بداته‌وه‌‌و بڕیار ده‌رب���كات خوێندنگا‬ ‫ئیسالمییه‌كان وه‌ك ئه‌كادیمییه‌كانی لێبێت‪،‬‬ ‫گه‌رنا هه‌ڵوێستمان ده‌بێت"‪.‬‬

‫نوسراوێكمان‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌وه‌ بۆ‬ ‫هات كه‌تیایدا‬ ‫نوسراوه‌ به‌پێی‌‬ ‫ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌ی‌‬ ‫پێماندراوه‌ بڕیارمان‬ ‫داوه‌ بە‌گواستنه‌وه‌ی‌‬ ‫خوێندنگا‬ ‫ئیسالمیه‌كان بۆ سه‌ر‬ ‫په‌روه‌رده‌ بۆیه‌ هه‌مو‬ ‫تاقیكرنه‌وه‌كانیان‬ ‫الی‌ ئێمه‌ وه‌كو‬ ‫ئه‌كادیمیاكان وان وانه‌‬ ‫زانستیه‌كانیشیان بۆ‬ ‫زیاد بوه‬

‫ته‌خته سپی‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫فێرخوازو‬ ‫ده‌وروبه‌ر‬

‫به‌ڕێز عه‌باس‬

‫بیرمه‌ن����دی ناس����راوی كورد "مه‌س����عود‬ ‫محه‌مه‌د" كتێبێكی هه‌ی����ه‌ به‌ناوی "مرۆڤ‌و‬ ‫ده‌وروب����ه‌ر" ك����ه‌ س����ێ به‌رگ����ه‌ ده‌توانین‬ ‫بڵێن هه‌رس����ێ به‌رگ����ی كتێبه‌ك����ه‌ وه‌اڵمی‬ ‫پرس����یارێكه‌‪ ،‬پرس����یاره‌كه‌ش ئه‌وه‌یه‌ ئایا‬ ‫ده‌وروب����ه‌ر ئینس����ان دروس����ت ده‌كات یان‬ ‫به‌پێچه‌وان����ه‌وه‌ نه‌خێر ئینس����ان ده‌وروبه‌ر‬ ‫دروس����ت ده‌كات؟ ئه‌م پرسیاره‌ی مه‌سعود‬ ‫محه‌مه‌د ده‌توانین سوودی لێببینین هه‌ڵبه‌ت‬ ‫جیاواز له‌مه‌به‌ست‌و ناوه‌ڕۆكی هه‌م پرسیارو‬ ‫هه‌می����ش وه‌اڵمی مه‌س����عود محه‌م����ه‌د بۆ‬ ‫پرسیاره‌كه‌‪ ،‬ده‌توانین بپرسین ئایا مامۆستا‬ ‫زیاترو زۆرت����ر فێرخواز دروس����ت ده‌كات‌و‬ ‫كاریگه‌ری له‌سه‌ر دروست ده‌كات یان نه‌خێر‬ ‫ش����ته‌كانی ده‌ره‌وه‌ی خوێندنگاو ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫مامۆستا دروستی ده‌كات‌و كاریگه‌ری له‌سه‌ر‬ ‫داده‌نێ����ت؟ هه‌ڵبه‌ت وه‌اڵم����ی ئێمه‌ بۆ ئه‌م‬ ‫پرسیاره‌ رێژه‌ییه‌و به‌اڵم به‌ڕێژه‌یه‌كی زۆرتر‬ ‫به‌ڵێیه‌ بۆ ئه‌وه‌ی ده‌وروبه‌ر فێرحواز دروست‬ ‫ده‌كات‌و كاریگه‌ری له‌سه‌ر داده‌نێت؟!‬ ‫له‌خوێندنگاكان����ی ئێمه‌دا مامۆس����تا گه‌ر‬ ‫مامۆستایه‌كی باش‌و سه‌ركه‌تووبێت كاریگه‌ری‬ ‫له‌س����ه‌ر فێرخواز دروست بكات ته‌نها وه‌ك‬ ‫باشییه‌ك ته‌نها بۆ مامۆستاكه‌ ده‌مێنێته‌وه‌و‬ ‫گش����تگیر نیی����ه‌و كاریگه‌ری له‌س����ه‌ر كۆی‬ ‫فێرخوازان دروس����ت ناكات‌و سیسته‌ماتیك‬ ‫نییه‌‪ ،‬تاوه‌كو مامۆس����تایه‌ك به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫دروس����ت‌و په‌روه‌رده‌یی‌و ئه‌كادیمی مامه‌ڵه‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ فێرخوازه‌كان����ی ده‌كات‪ ،‬زۆرینه‌ی‬ ‫پێچه‌وان����ه‌ی ئه‌وه‌ مامه‌ڵه‌ ده‌كات! كێش����ه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی����ه‌ فێرخواز تێ����دا را ده‌مێنێت به‌وه‌ی‬ ‫په‌یامی په‌روه‌رده‌یی‌و دروس����تی‌و ئه‌كادیمی‬ ‫مامۆس����تایه‌كی س����ه‌ركه‌توو وه‌ربگرێ����ت‬ ‫ك����ه‌ تاقانه‌یه‌ ی����ان بۆچون����ی زۆرینه‌یه‌كی‬ ‫ناپه‌روه‌رده‌یی‌و نازانس����تی‪ ،‬له‌ڕاستیدا ئه‌م‬ ‫كاریگه‌ریی����ه‌ی ده‌وروبه‌ر له‌س����ه‌ر فێرخواز‬ ‫خوالنه‌وه‌ی����ه‌ له‌بازنه‌یه‌كی بۆش����دا! چونكه‌‬ ‫ده‌وروب����ه‌ر وه‌ك ده‌زانی����ن په‌روه‌رده‌یه‌كی‬ ‫دروست‌و راستی ناكات‪.‬‬ ‫ده‌توانین نمونه‌یه‌كی واقیعی له‌و چه‌ندان‬ ‫نمونان����ه‌ بێنینه‌وه‌ كه‌ رۆژان����ه‌ رووده‌ده‌ن‌و‬ ‫كاریگه‌ری ده‌وروبه‌رم����ان بۆ رون ده‌كاته‌وه‌‬ ‫له‌سه‌رفێرخواز‪ ،‬له‌سوید باوكی فێرخوازێكی‬ ‫ك����ورد بانگراوه‌ به‌وه‌ی كوڕه‌كه‌ی الس����اری‬ ‫ك����ردوە‪ ،‬باوك����ی فێرخوازه‌ك����ه‌ پێش����تر‬ ‫له‌كوردستان مامۆس����تاو سه‌رپه‌رشتیاربوە‪،‬‬ ‫كاتێ����ك بانگی فێرخوازه‌ك����ه‌ كراوه‌ بۆ الی‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ر‌و به‌رانب����ه‌ر باوكی دانیش����توە‬ ‫فێرخوازه‌كه‌ له‌س����ه‌ر سوچی قه‌نه‌فه‌كه‌ یان‬ ‫پێی له‌سه‌رپێ داناوه‌ باوكی لێی توڕه‌ بوە‪،‬‬ ‫به‌ڕێوبه‌ریش پرس����یار له‌باوكی فێرخوازه‌كه‌‬ ‫ده‌كات‌و ده‌ڵێت ئه‌مه‌ به‌مش����ێوه‌یه‌ هه‌ڵس‌و‬ ‫كه‌وتی له‌گه‌ڵ����دا ده‌كه‌یت؟ ئێس����تا بۆمان‬ ‫ده‌رك����ه‌وت گرفته‌كه‌ له‌كوێدای����ه‌و به‌ڕێوبه‌ر‬ ‫بە‌فێرخ����واز ده‌ڵێت ب����ڕۆ ژوره‌وه‌و بە‌باوكی‬ ‫فێرخوازه‌ك����ه‌ ده‌ڵێت ده‌بێ����ت له‌گه‌ڵ تۆدا‬ ‫قسه‌بكه‌ین گرفته‌كه‌مان دۆزیوه‌!‬ ‫زۆرین����ه‌ی فێرخ����وازان قوربان����ی ئ����ه‌و‬ ‫ده‌وروب����ه‌ره‌ن‌و به‌داخ����ه‌وه‌ ناوه‌ن����دی‬ ‫په‌روه‌رده‌ی����ی‌و مامۆس����تای ئێم����ه‌ نه‌وه‌ك‬ ‫ده‌وروب����ه‌ر تێناپه‌ڕێنێ����ت بە‌ڵك����و زۆرجار‬ ‫ته‌واوكه‌ری ناش����رینییه‌كی ده‌وروبه‌ره‌! ئه‌و‬ ‫رسته‌ كوش����نده‌یه‌ی له‌خوێندنگاكانی ئێمه‌‬ ‫ب����ه‌رده‌وام دوباره‌ ده‌كرێت����ه‌وه‌ به‌وه‌ی ئێمه‌‬ ‫هه‌قم����ان بە‌فێرخوازه‌وه‌ نیی����ه‌ چی ده‌كات‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ با بیكات ته‌نها له‌خوێندنگا نه‌یكات‬ ‫بۆمان رون ده‌كاته‌وه‌ له‌چ نه‌هامه‌تیه‌كداین!‪،‬‬ ‫باش����ه‌ پرسیار ناكرێت فێرخواز بۆ ده‌ره‌وه‌و‬ ‫ژیان ئاماده‌ده‌كرێت یان بۆ خوێندنگا‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫جگه‌ له‌سه‌رنج له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی له‌خوێندنگاش‬ ‫چ����ۆن مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ����دا ده‌كرێت؟! كه‌م‬ ‫نین ئه‌وانه‌ی ده‌وروبه‌ر غ����ه‌دری لێكردون‌و‬ ‫نه‌یانتوانیوه‌ تێیپه‌ڕێنن‌و توانای گێڕانه‌وه‌یان‬ ‫نییه‌و به‌رگه‌ی ناش����رینییه‌كانیان نه‌گرتوە!‬ ‫هه‌ندێ����ك له‌وانه‌ی ده‌وروبه‌ریان تێپه‌ڕاندوه‌و‬ ‫بون به‌كه‌س����انی به‌ناوبانگ له‌یادداش����ت‌و‬ ‫گێڕانه‌وه‌كانی خۆیاندا باسی ناشرینییه‌كانی‬ ‫ده‌وروب����ه‌ری منداڵ����ی‌و حوێندنیان ده‌كه‌ن‌و‬ ‫ئاماژه‌ به‌و ئازارانه‌ ده‌كه‌ن كه‌چه‌ش����تویانه‌و‬ ‫له‌الیه‌ن ده‌وروبه‌ریانه‌وه‌ وه‌ك دواحه‌قیقه‌ت‌و‬ ‫راس����تی له‌الیه‌ن ده‌وروبه‌ریان����ه‌وه‌ مامه‌ڵه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و ناشرینییانه‌كراوه‌! "مایا ئه‌نجیلۆ"‬ ‫شاعیر‪ ،‬نووسه‌ر‪ ،‬رۆژنامه‌نووس‪ ،‬گۆرانیبێژ‪،‬‬ ‫ئه‌كت����ه‌ر‪ ،‬رۆماننووس‌و چاالكوانی مافه‌كانی‬ ‫مرۆڤ‪ ،‬ئافره‌تێكی ره‌شپێستی ئه‌مریكییه‌‪،‬‬ ‫بیره‌وه‌رییه‌كان����ی خ����ۆی له‌ح����ه‌وت به‌رگدا‬ ‫باڵوكردۆته‌وه‌ به‌رگی یه‌كه‌می به‌ناوی"ده‌زانم‬ ‫باڵن����ده‌ی ن����او قه‌فه‌زه‌ك ‌ه بۆچ����ی گۆرانی‬ ‫ده‌چڕێ����ت"ه‌ ل����ه‌م به‌رگه‌ باس له‌گه‌ش����ه‌ی‬ ‫عه‌قڵی‌و ده‌رونی خۆی ده‌كات‬

‫»» ‪19‬‬

‫کتێب‬

‫)‪ )610‬سێشه‌ممه ‪2018/1/23‬‬

‫ده‌سه‌اڵت ‌ی دوو ژن له‌ئه‌وروپادا‬

‫‪17‬‬

‫مێركڵ‌و ئه‌لیزابێس چۆن گه‌یشتنه‌ لوتكه‌ ‌ی ده‌سه‌اڵت؟‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫مێركڵ ئه‌و خانمه‌ ‌ی سااڵنێكی‌ ته‌مه‌نی‌‬ ‫وه‌كو پسپۆڕێكی‌ فیزیا به‌سه‌ربرد‪ ،‬به‌زوی ‌ی‬ ‫گه‌یشته‌ ترۆپكی‌ ده‌سه‌اڵتی‌ واڵته‌كه‌ی‌‌و توانی‌‬ ‫به‌ربه‌ست‌و له‌مپه‌ره‌كان تێپه‌ڕێنێت‪ ،‬ماوه‌ی‌‬ ‫زیاتر له‌ده‌یه‌یه‌كه‌ حكومڕانی‌ ئه‌ڵمانیایه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌ریتانیاش قه‌ده‌رێك ئه‌لیزابێسی‌ كرده‌‬ ‫شاژنی‌ واڵت‌و ئێستا له‌نازو نیعمه‌تدا ده‌ژێت‪.‬‬ ‫كتێبی‌ ده‌سه‌اڵتی‌ دوو ژن سه‌ربرده‌ی‌ ئه‌و دو‬ ‫خانمه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫كتێب����ی‌ ده‌س����ه‌اڵتی‌ دوو ژن‪ ،‬له‌نوس����ینی‌‬ ‫ب����ۆدوان بۆالی����رو مارك رۆش����ه‌‪ ،‬ش����ێرزاد‬ ‫هه‌ینی‌ له‌عه‌ره‌بیی����ه‌وه‌ كردویه‌تی‌ به‌كوردی‌‪،‬‬ ‫ده‌زگای‌ چ����اپ‌و باڵوكردن����ه‌وه‌ی‌ به‌درخ����ان‬ ‫له‌دوتوێی‌ (‪ )176‬الپه‌ڕه‌دا له‌س����اڵی‌ (‪)2009‬‬ ‫باڵویكردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫دایكم فێریكردم به‌اڵم نه‌بومه‌ دایك‬ ‫ئه‌نگێال مێركڵ له‌ساڵی‌ (‪ )1954‬له‌دایكبوه‌‪،‬‬ ‫باوكی‌ قه‌ش����ه‌یه‌و بە‌ره‌گه‌ز پۆڵۆنییه‌‪ ،‬دایكی‌‬ ‫مامۆستا بووه‌و له‌ئه‌ڵمانیا رێگه‌یان پێنه‌داوه‌‬ ‫وانه‌ بڵێته‌وه‌‪ .‬باوكی‌ ناوی‌ هۆرست كاسنه‌ره‌و‬ ‫دایكیش����ی‌ ناوی‌ هێرلین����ه‌‪ .‬برایه‌كی‌ له‌خۆی‌‬ ‫گه‌وره‌تری‌ هه‌یه‌ به‌ناوی‌ ماركۆس‌و خوشكێكی‌‬ ‫به‌ناوی‌ ئایرین هه‌یه‌‪.‬‬ ‫نوس����ه‌ر ده‌ڵێت مێركڵ ژیانێكی‌ ئاس����ایی‌‬ ‫ژیاوه‌و له‌منداڵیه‌وه‌ كه‌سێكی‌ ئارام‌و له‌سه‌رخۆ‬ ‫بووه‌‪ .‬مێ����ركڵ له‌باره‌ی‌ دایكی����ه‌وه‌ ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫له‌دایك����م راهات����م‌و فێربوم چ����ۆن روبه‌ڕوی‌‬ ‫رۆژانه‌ی‌ ژیانم ببمه‌وه‌‪.‬‬ ‫مێركڵ قۆناغه‌كانی‌ خوێندنی‌ به‌سه‌ركه‌وتویی‌‬ ‫بڕیوه‌‪ ،‬تاوه‌كو له‌س����اڵی‌ (‪ )1986‬دكتۆرای‌‬ ‫له‌فیزی����ا هێناوه‌‪ .‬جگه‌له‌ ئه‌ڵمانی‌‪ ،‬زمانه‌كانی‌‬ ‫روس����ی‌‌و ئینگلی����زی‌ ده‌زانێ����ت‪ .‬له‌ب����اری‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌وه‌‪ ،‬ناوبراو دووجار شوی‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫وه‌لێ‌ نه‌بوه‌ته‌ خاوه‌نی‌ منداڵ‪.‬‬ ‫بۆ یه‌كه‌مجار له‌س����اڵی‌ (‪ )1977‬له‌ته‌مه‌نی‌‬ ‫(‪ )23‬س����اڵیدا له‌ش����اری‌ الیپزی����ك له‌گ����ه‌ڵ‬ ‫خوێندكارێكی‌ فیزی����ا به‌ناوی‌ یبولریخ مێركڵ‬ ‫یه‌ك����ه‌م هاوس����ه‌رگیری‌ ده‌كات‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌م‬ ‫هاوس����ه‌رگیرییه‌ بە‌"هه‌ڵ����ه‌ی‌ ه����ه‌رزه‌كاری‌"‬ ‫ناوده‌نێ����ت‌و له‌س����اڵی‌ (‪ )1982‬له‌یه‌كت����ر‬ ‫جیاده‌بنه‌وه‌‪ ،‬كه‌چی‌ تائێس����تا نازناوی‌ ئه‌وی‌‬ ‫هاوسه‌ره‌ی‌ هێشتۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫هاوسه‌ری‌ دوه‌می‌ ناوی‌ (جواشم سویره‌) و‬ ‫كیمیاناسه‌و چوار س����اڵ له‌مێركڵ گه‌وره‌تره‌‪.‬‬ ‫جواش����م هاوش����ان‌و هاوبیری‌ ژنه‌ك����ه‌ی‌ بوه‌‬ ‫له‌كارك����ردن‌و ش����ه‌یدایی‌ زانی����اری‌‌و ئۆپراو‬ ‫س����ه‌یران‌و س����ه‌ركه‌وتنی‌ ش����اخدا‪ .‬له‌ساڵی‌‬ ‫(‪ )1998‬به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ مه‌ده‌ن����ی‌ په‌یمانی‌‬ ‫هاوسه‌رییان مۆركردو رێوڕه‌سمه‌ ئاینیه‌كه‌یان‬ ‫هه‌ڵوه‌شانده‌وه‌و نه‌یانكرد‪.‬‬ ‫جواشیم له‌ترس����ی‌ پڕوپاگه‌نده‌و ناوناتۆر‪،‬‬ ‫له‌چاوی‌ میدی����ا زۆر دور خ����ۆی‌ راده‌گرێت‌و‬ ‫دوره‌ په‌رێزه‌‪ .‬زۆرتر خه‌ریكی‌ كاری‌ زانستی‌‌و‬ ‫ناو زانكۆیه‌‪ .‬ئه‌وه‌ن����ده‌ دوره‌په‌رێزه‌ ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌رێوڕه‌س����می‌ دانانی‌ ژنه‌كه‌ی‌ وه‌كو راوێژكار‬ ‫به‌ش����داری‌ نه‌ك����رد‪ .‬هه‌روه‌ه����ا زۆر به‌كه‌می‌‬ ‫له‌سه‌ردانه‌كاندا یاوه‌ری‌ هاوژینه‌كه‌ی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌نگێ��ل�ا له‌ره‌وش����ی‌ ب����ێ‌ منداڵ����ی‌ خۆی‌‬ ‫راهات����وه‌و به‌ق����ه‌ده‌ری‌ زانی����وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫زۆرج����ار ژن����ی‌ پیاوه‌كه‌ی‌ یه‌كه‌م����ی‌ توانجی‌‬ ‫لێ����داوه‌و توڕه‌ی‌ كردوه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌و هه‌رگیز‬ ‫باسی‌ ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌ ناكات‪.‬‬ ‫مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ ئاژه‌ڵه‌ سیاسییه‌كان‬ ‫مێ����ركڵ له‌س����اڵی‌ (‪ )1972‬له‌قوناغ����ی‌‬ ‫دواناوه‌ندی‌ روبه‌ڕوی‌ مامۆستایانی‌ بوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌س����اڵی‌ (‪ )1978‬رازی‌ نه‌ب����وه‌ ه����اوكاری‌‬

‫پۆلیسی‌ نهێنی‌ ئه‌ڵمانیا بكات‪ .‬پاشان بوه‌ت ‌ه‬ ‫ئه‌ندامی‌ بژاڤی‌ گه‌نجانی‌ شیوعییه‌كان‪ .‬به‌اڵم‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ فه‌رمی‌ له‌ته‌مه‌نی‌ (‪ )35‬ساڵیدا‬ ‫تێكه‌اڵو بە‌سیاسه‌ت بووه‌‪ ،‬به‌و ئامانجه‌ی‌ ببێته‌‬ ‫ئه‌ندام����ی‌ پارله‌مان‪ .‬نوس����ه‌ر ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌گه‌ر‬ ‫دی����واری‌ به‌رلین كه‌ ئه‌ڵمانی����ای‌ خۆرهه‌اڵت‌و‬ ‫خۆرئاوای‌ له‌یه‌ك جیاده‌ك����رده‌وه‌ نه‌ڕوخایه‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌وا مێركڵ له‌س����ه‌ر توێژین����ه‌وه‌ی‌ فیزیایی‌‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بوو‪ ،‬نه‌ده‌هاته‌ ناو سیاسه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ س����اڵی‌ (‪ )1990‬مێركڵ به‌ب����ێ‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫خ����ۆی‌ داوای‌ كردبێ����ت‌و كاری‌ ب����ۆ كردبێت‪،‬‬ ‫ده‌كرێته‌ وته‌بێژی‌ فه‌رمی‌ حیزبی‌ رێنساس����ی‌‬ ‫دیموكراتی‌‪ .‬له‌دیسه‌مبه‌ری‌ (‪ )1991‬بە‌جێگری‌‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ حیزب����ی‌ كریس����تیانی‌ دیموكراتی‌‬ ‫هه‌ڵبژێردرا‪ .‬پاش ش����انزه‌ مانگ له‌روخاندنی‌‬ ‫دی����واری‌ به‌رلین‪ ،‬ب����ووه‌ یه‌كه‌م ژن����ه‌ وه‌زیر‬ ‫له‌حكومه‌تی‌ ئه‌ڵمانیای‌ یه‌كگرتوو‪ ،‬پۆس����تی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ژنان‌و گه‌نجانی‌ وه‌رگرت‪ .‬پاش����ان‬ ‫له‌س����اڵی‌ (‪ )1996‬پۆستی‌ وه‌زاره‌تی‌ ژینگه‌و‬ ‫پاراستنی‌ سروشتی‌ وه‌رگرت‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌ئه‌زمون����ی‌ كاركردن����ی‌ وه‌كو‬ ‫وه‌زی����ر‪ ،‬مێ����ركڵ ده‌ڵێ����ت‪ :‬وه‌زاره‌ت هیچی‌‬ ‫بۆ نه‌ك����ردم‪ ،‬به‌اڵم فێریكردم چ����ۆن مامه‌ڵه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌رپرسان بكه‌م‪ .‬چۆن له‌گه‌ڵ "ئاژه‌ڵه‌‬ ‫سیاس����ییه‌كان" كه‌ هیچ پێوانه‌یه‌كیان نه‌بوو‬ ‫مامه‌ڵه‌ بكه‌م‪.‬‬ ‫ژن له‌حكومڕانی‌ ئه‌ڵمانیادا‬ ‫(‪ )87‬س����اڵ دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ ژنانی‌ ئه‌ڵمانیا‬ ‫مافی‌ ده‌نگدانیان وه‌رگرت‪ ،‬په‌نجا ساڵ پاش‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ له‌ده‌س����توری‌ ئه‌ڵمانیدا یه‌كس����انی‌‬ ‫ژن‌و پی����او به‌رق����ه‌رار ب����وو‪ ،‬پاش شه‌س����ت‬ ‫س����اڵ له‌دامه‌زراندن����ی‌ یه‌ك����ه‌م وه‌زیری‌ ژن‪،‬‬ ‫پاش س����ی‌ س����اڵ له‌بونی‌ ژنێك بە‌سه‌رۆكی‌‬ ‫پارله‌م����ان‪ ،‬مێركڵ بوه‌ یه‌كه‌م ژن پۆس����تی‌‬ ‫راوێژكار "س����ه‌رۆكی‌ حكوم����ه‌ت" وه‌ربگرێت‌و‬ ‫له‌(‪ )2005/11/22‬له‌ته‌مه‌نی‌ (‪ )51‬س����اڵیدا‬ ‫بوه‌ راوێژكاری‌ ئه‌ڵمانیا‪.‬‬ ‫میدیاكارو سیاسه‌توانانی‌ ئه‌ڵمانیا چه‌ندین‬ ‫نازناوی����ان بۆ مێركڵ داتاش����یوه‌‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫هێڵمه‌ت كۆڵی‌ راوێژكاری‌ پێشوتری‌ ئه‌ڵمانیا‬ ‫پێ����ی‌ ده‌وت "كیژۆڵه‌"‪ .‬هه‌روه‌ها له‌میدیاكاندا‬ ‫پێیانوتوه‌ "مش����كه‌ خاكییه‌كه‌"‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌ب����واری‌ زانس����ت‌و زانیاریدا زۆر ش����اره‌زایه‌‬ ‫پێیانوتوه‌ "قودی‌ ره‌ش����ه‌"‪ .‬دوانازناویش كه‌‬ ‫بۆیان داتاشیوه‌ "ترومارفرۆ"یه‌‪ ،‬واته‌ ماڵین‌و‬ ‫پاك كردنه‌وه‌ی‌ ش����وێنه‌واری‌ شه‌ڕی‌ دوه‌می‌‬ ‫جیهان‪.‬‬ ‫له‌حیزبه‌وه‌ بۆ حكومه‌ت‬ ‫ساڵی‌ (‪ )2000‬له‌كاتێكدا ته‌نها ده‌ ساڵ بو‬ ‫له‌ریزی‌ ئه‌و حیزبه‌دا بوو‪ ،‬مێركڵ بە‌سه‌رۆكی‌‬ ‫حیزبی‌ كریس����تیانی‌ دیموكراتی‌ هه‌ڵبژێردرا‪،‬‬ ‫بووه‌ یه‌كه‌م ژن كه‌ پۆستی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌و‬ ‫حیزبه‌ی‌ وه‌رگرتبێت‪ .‬له‌ساڵی‌ (‪ )2004‬جارێكی‌‬ ‫تر بە‌سه‌رۆكی‌ حیزب هه‌ڵبژێردرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫دوای‌ وه‌رگرتن����ی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ حی����زب‪،‬‬ ‫له‌وتارێكدا له‌رۆژنام����ه‌ی‌ فرانكفۆرت زیتونگ‬ ‫نوس����ی‌‪ :‬ده‌ب����ێ‌ حیزبه‌كه‌مان هه‌ڵس����ێته‌وه‌‬ ‫س����ه‌رپێ‌‪ ،‬ده‌ب����ێ‌ ئێمه‌ به‌هه‌م����وو هێزێكه‌وه‌‬ ‫ش����ه‌ڕی‌ نه‌یاره‌كانمان بكه‌ین‪ ،‬ئه‌و ش����ه‌ڕه‌ش‬ ‫بە‌كه‌سی‌ تازه‌ ده‌كرێت‌و سواره‌ كۆنه‌كان ئه‌و‬ ‫شه‌ڕه‌یان پێناكرێت‪.‬‬ ‫نوس����ه‌ر ده‌ڵێ����ت‪ :‬چه‌ن����د مان����گ دوای‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌ی‌‪ ،‬هه‌رگیز وه‌كو وتاربێژێكی‌‬ ‫باش‌و م����ه‌زن ده‌رنه‌ك����ه‌وت‪ ،‬ب����ه‌اڵم هه‌نگاو‬ ‫به‌هه‌ن����گاو فێربو له‌گ����ه‌ڵ هاواڵتیاندا روبه‌ڕو‬ ‫ببێته‌وه‌و قسه‌یان بۆ بكات‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ ژنێكی‌‬ ‫جیهانی‌ ناسراو نه‌بوو‪ ،‬به‌اڵم خۆی‌ وه‌ك ژنێكی‌‬ ‫به‌جوڵه‌ نیشانده‌دا‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ له‌باریدا هه‌بوو بۆ‬

‫گوێگرتن‌و رێكخستنی‌ خۆی‌ به‌كاریده‌هێنا‪.‬‬ ‫له‌ستایشی‌ مێركڵدا‬ ‫مێ����ركڵ زۆر ح����ه‌ز له‌تۆپی‌ پ����ێ ده‌كات‌و‬ ‫هانده‌ری‌ یانه‌ی‌ بایرن میونشنی‌ واڵته‌كه‌یه‌تی‌‪،‬‬ ‫له‌بوار ‌ی سیاسه‌تی‌ نێوده‌وڵه‌تیشدا‬ ‫پشتیوانی‌ له‌سیاس����ه‌تی‌ ئه‌مریكا له‌عێراق‬ ‫ك����ردوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه����ا دژی‌ هاتن����ه‌ ن����اوه‌وه‌ی‌‬ ‫توركیایه‌ بۆ ناو یه‌كێتی‌ ئه‌وروپا‪ ،‬بە‌پاساوی‌‬ ‫پێشێلكردنی‌ مافی‌ كه‌مینه‌كان‌و یاسای‌ ژنان‌و‬ ‫سیستمی‌ خوێندن‌و كێشه‌ی‌ قوبرسه‌كانه‌وه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێ����ك ل����ه‌و كه‌س����انه‌ی‌ زۆر بە‌ئه‌نگێال‬ ‫سه‌رس����امه‌ هینری‌ كیسنجه‌ره‌‪ .‬هه‌روه‌ها نوار‬ ‫لۆرانواریو كه‌ خانمه‌ وه‌زیرێكی‌ فه‌ره‌نس����ییه‌‪،‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ مێركڵ����ه‌وه‌ ده‌ڵێت‪ :‬ژنێكی‌ به‌باوه‌ڕو‬ ‫ساده‌یه‌‪ ،‬سیاسه‌تمه‌دارێكی‌ دیماگۆكی‌ نییه‌‪،‬‬ ‫به‌وه‌ف����او ناس����كه‌‪ .‬زۆر بای����ه‌خ بە‌مه‌س����ه‌له‌‬ ‫ئابورییه‌كان ده‌دات‪.‬‬ ‫پارله‌مانتارێك����ی‌ فه‌ره‌نس����ی‌ ده‌ڵێ����ت‪:‬‬ ‫كه‌سایه‌تی‌ دانوس����تانكارێكی‌ تایبه‌تی‌ به‌رزو‬ ‫سیاس����ه‌تمه‌دارێكی‌ ب����ه‌رز له‌و ژن����ه‌ ده‌بینم‪،‬‬ ‫توان����ای‌ بێ‌ س����نوری‌ له‌به‌ربه‌ره‌كانیدا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫س����ازش نازانێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ زۆر جێی‌ سه‌رنجه‌‬ ‫ده‌توان����ێ‌ به‌خۆی����دا بچێت����ه‌وه‌و چاودێ����ری‌‬ ‫كه‌سایه‌تی‌ خۆی‌ بكات‪.‬‬ ‫جاكلین بویس����ن رۆژنامه‌نوس����ی‌ ئه‌ڵمانی‌‌و‬ ‫نوس����ه‌ری‌ یه‌كه‌م ژیاننامه‌ی‌ ئه‌نگێال‪ ،‬ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫ئه‌و خانوه‌ی‌ كه‌ تێی����دا ده‌ژێت موڵكی‌ خۆی‌‬ ‫نیی����ه‌‪ ،‬پانزه‌ س����اڵ به‌بێ‌ بون����ی‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫ره‌س����می‌ له‌گه‌ڵ مێرده‌كه‌ی‌ ژیاوه‌و پاش����ان‬ ‫ماره‌كراوه‌‪ .‬زۆر به‌گومانه‌ له‌هه‌موو ش����تێك‪،‬‬ ‫سی‌ ساڵ‌ له‌ژێر حوكمی‌ شیوعیه‌كاندا ژیاوه‌‪.‬‬ ‫كێ‌ مێركڵ راده‌گرێت؟‬ ‫رۆژی‌ (‪ )2017/9/25‬ه����اوكات له‌گ����ه‌ڵ‬ ‫ریفراندۆمه‌كه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‪ ،‬خه‌ڵكی‌‬ ‫ئه‌ڵمانیا رویان له‌سندوقه‌كانی‌ ده‌نگدان كرد‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم پارته‌كه‌ی‌ مێ����ركڵ نه‌یتوانی‌ زۆرینه‌ی‌‬ ‫ده‌نگه‌كان به‌ده‌ست بهێنێت‪ ،‬هه‌روه‌ها تائێستا‬ ‫هاوپه‌یمانیه‌ك ب����ۆ پێكهێنانی‌ حكومه‌ت چێ‌‬ ‫نه‌ك����راوه‌‪ ،‬بۆیه‌ تائێس����تا حكومه‌ت����ی‌ نوێی‌‬ ‫ئه‌ڵمانیا پێكنه‌هێنراوه‌‪.‬‬ ‫مێركڵ دوای‌ زیاتر له‌ده‌یه‌یه‌ك له‌حكومڕانی‌‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی‌ واڵته‌كه‌ی‌ ده‌ڵێت‪ :‬به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫ك����ه‌س ناتوانێ����ت له‌به‌رنام����ه‌و چاالكیه‌كانم‬ ‫رامگرێ����ت‪ ،‬ته‌نی����ا ئه‌ڵمان����ه‌كان نه‌بێت ئه‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌یان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫دوا شاژنی‌ به‌ریتانیا‬ ‫به‌شی‌ دوه‌می‌ كتێبه‌كه‌ تایبه‌ته‌ بە‌باسكردن ‌ی‬ ‫ژیانی‌ ئه‌لیزابێس����ی‌ دوه‌م ش����اژنی‌ به‌ریتانیاو‬ ‫به‌ناونیش����انی‌ دواش����اژنه‌‪ .‬له‌م به‌ش����ه‌دا زۆر‬ ‫به‌وردی‌ ژیانی‌ رۆژانه‌ی‌ ناو كۆشكی‌ شاهانه‌ی‌‬ ‫به‌ریتانیاو ژیانی‌ شاژن باسكراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌لیزابێ����س له‌س����اڵی‌ (‪)1926/4/21‬‬ ‫له‌دایكب����وه‌‪ .‬دایكی‌ ن����اوی‌ مارگرێت ئه‌نگێال‬ ‫ب����رۆس لیۆنه‌‪ .‬دایكی‌‌و باوك����ی‌ به‌نیاز نه‌بون‬ ‫وه‌كو كچه‌كانی‌ تر به‌شوی‌ بده‌ن‪ ،‬ده‌یانویست‬ ‫خه‌ریكی‌ من����داڵ به‌خێوكردن بێ����ت‌و نه‌بێته‌‬ ‫شاژن‪ ،‬له‌ئێستاش����دا خاوه‌نی‌ حه‌وت نه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و پالنه‌ به‌ده‌ستی‌ قه‌ده‌ر گۆڕا‪.‬‬ ‫ل����ه‌دوی‌ یۆنیۆی‌ (‪ )1953‬ئاهه‌نگی‌ تاجیان‬ ‫بۆ ش����اژن گێڕا‪ .‬ئه‌و رۆژه‌ش سااڵنه‌ جه‌ژنی‌‬ ‫ره‌س����میه‌ له‌شانش����یندا‪ .‬ش����اژن به‌منداڵی‌‬ ‫كه‌س����ێكی‌ ش����ه‌رمن بوه‌‪ ،‬له‌پێ����ش خه‌ڵكی‌‬ ‫ك����ه‌م یاری‌ كردوه‌‪ .‬نه‌چوه‌ت����ه‌ مه‌كته‌ب‌و به‌ر‬ ‫خوێندن‌و ته‌نها هه‌ندێك مامۆس����تای‌ تایبه‌ت‬ ‫له‌ماڵه‌وه‌ وانه‌یان پێوتۆته‌وه‌‪ .‬هاوس����ه‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫ئه‌فس����ه‌رێكی‌ ده‌ریاوان����ی‌ یۆنان����ی‌ ب����وه‌و‬ ‫به‌خۆشه‌ویستی‌ زه‌واجیان كردوه‌‪.‬‬

‫شاژن وه‌ك‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانی‌ تر‬ ‫نییه‌ كه‌ به‌رده‌وام‬ ‫خه‌ریكی‌ كۆكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫سامانن‪ .‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌یه‌تی‌ له‌باب‌و‬ ‫باپیرانیه‌وه‌ بە‌میرات‬ ‫بۆی‌ ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌زگاو كۆمپانیایه‌ك‬ ‫به‌ڕێوه‌نابات‪ .‬هه‌رگیز‬ ‫چاوی‌ له‌دزینی‌ پاره‌و‬ ‫سامان نه‌بوه‌‬ ‫له‌كات����ی‌ جه‌نگی‌ جه‌نگی‌ دوه‌می‌ جیهانیدا‪،‬‬ ‫چه‌رچڵی‌ سه‌رۆك وه‌زیران داوای‌ لێده‌كات بۆ‬ ‫پاراس����تنی‌ س����ه‌المه‌تی‌ خۆی‌ بچێته‌ كه‌نه‌دا‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌وه‌اڵمدا شاژن پێیده‌ڵێت‪ :‬من ناتوانم‬ ‫پاش����ا به‌جێبهێڵ����م‌و پاش����اش هه‌رگیز واڵت‬ ‫جێناهێڵێت‪.‬‬

‫له‌سامان‌و داهاتی‌ موڵك‌و ماڵی‌ شاژن ده‌كات‌و‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬سامانی‌ شاژن ده‌گاته‌ (‪ )320‬ملیۆن‬ ‫پاوه‌ند‪ ،‬له‌سه‌ر ئاستی‌ ریزبه‌ندی‌ ساماندارانی‌‬ ‫جیه����ان ژم����اره‌ (‪)229‬ی‌ به‌رده‌كه‌وێ����ت‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و ریزبه‌ندییه‌ش س����اڵی‌ (‪ )2007‬له‌الیه‌ن‬ ‫رۆژنامه‌ی‌ سه‌نده‌ی‌ تایمز ئاشكرا كراوه‌‪.‬‬

‫سامان‌و كۆشكه‌كانی‌ شاژن‬ ‫ش����اژن س����ێ‌ كۆش����كی‌ هه‌ی����ه‌ ئه‌وانیش‪:‬‬ ‫بالمۆرال له‌س����كۆتالند له‌سه‌ر روبه‌ری‌ بیست‬ ‫هه‌زار هێكت����ار دروس����تكراوه‌و په‌نجا كه‌س‬ ‫ده‌وام����ی‌ به‌رده‌وامی‌ تێدا ده‌كه‌ن‪ .‬كۆش����كی‌‬ ‫س����اندرینگهام له‌نۆرفول����ك له‌س����ه‌ر روبه‌ری‌‬ ‫هه‌ش����ت هه‌زار هێكتار دروس����تكراوه‌‪ ،‬له‌به‌ر‬ ‫زۆری‌ گه‌ش����تیاران‌و بێگان����ه‌ كه‌ س����ااڵنی‌ بۆ‬ ‫دیتن����ی‌ رو له‌و كۆش����كه‌ ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬ژماره‌ی‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ره‌كانی‌ ده‌گاته‌ س����ه‌د كه‌س‪ .‬سێیه‌م‬ ‫كۆشكی‌ كینگستۆنه‌ له‌له‌نده‌ن‪.‬‬ ‫سااڵنه‌ مه‌س����روفی‌ شاژن له‌سه‌ر خه‌زێنه‌ی‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت ده‌گاته‌ (‪ )37‬ملیۆن پاوه‌ند‪ .‬ده‌زگاو‬ ‫ب����ازاڕه‌ بازرگانییه‌كان����ی‌ س����ه‌ر بە‌بنه‌ماڵه‌ی‌‬ ‫پاش����ایه‌تی‌ به‌هاكه‌ی‌ ده‌گاته‌ سه‌د تا (‪)200‬‬ ‫ملیۆن پاوه‌ند‪ .‬حه‌وتسه‌د فه‌رمانبه‌ر راسته‌وخۆ‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ شاژن كارده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم شاژن‬ ‫موچه‌ی‌ ته‌نها (‪ )200‬كه‌سیان ده‌دات‌و ئه‌وانی‌‬ ‫دیكه‌ له‌سه‌ر ده‌وڵه‌تن‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ نوسه‌ر‪ ،‬شاژن وه‌ك ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانی‌‬ ‫تر نییه‌ كه‌ ب����ه‌رده‌وام خه‌ریكی‌ كۆكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫س����امانن‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌تی‌ له‌باب‌و باپیرانیه‌وه‌‬ ‫بە‌میرات بۆی‌ ماوه‌ته‌وه‌‪ .‬ده‌زگاو كۆمپانیایه‌ك‬ ‫به‌ڕێوه‌ناب����ات‪ .‬هه‌رگی����ز چ����اوی‌ له‌دزین����ی‌‬ ‫پاره‌و س����امان نه‌ب����وه‌‪ .‬زۆریش ب����ڕوای‌ به‌و‬ ‫په‌ن����ده‌ هه‌یه‌ كه‌ ده‌ڵێت‪ :‬ت����ا كامه‌ران بژیت‪،‬‬ ‫واباش����ه‌ له‌به‌رچاوان نه‌بیت‪ .‬شاژن ده‌فته‌ری‌‬ ‫چ ‌هك‌و بلیتی‌ ئیتمان����ی‌ نییه‌‪ .‬هه‌رگیز پاره‌ی‌‬ ‫هه‌ڵنه‌گرت����وه‌‪ .‬ئه‌گ����ه‌ر جاروبار پ����اره‌ی‌ بۆ‬ ‫مه‌سره‌فی‌ ده‌ستی‌ ویستبێت‪ ،‬ئه‌وا یاوه‌ره‌كانی‌‬ ‫له‌جیاتی‌ ئه‌و پاره‌ی‌ پێویستیان بۆ داوه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌شێكی‌ دیكه‌ی‌ كتێبه‌كه‌دا نوسه‌ر باس‬

‫حه‌زو ئاره‌زوه‌كانی‌ شاژن‬ ‫ش����اژن به‌وه‌ ناسراوه‌ زۆر ش����ه‌یدای‌ ژیان ‌ی‬ ‫الدێیه‌‪ ،‬كه‌س����یش نهێنی‌ ئه‌و حه‌زو شه‌یداییه‌‬ ‫نازانێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر سه‌رپش����كی‌ بك����ه‌ن له‌نێوان‬ ‫ژیان����ی‌ وه‌ك ش����اژنێك‌و ژیان����ی‌ وه‌ك ژن����ه‌‬ ‫گوندیی����ه‌ك‪ ،‬ئه‌و ژیانی‌ گونجی‌ الخۆش����تره‌‪.‬‬ ‫ئێواره‌ی‌ هه‌م����و رۆژانێكی‌ هه‌ینی‌ ده‌چێت بۆ‬ ‫گوند‪ .‬به‌په‌رۆشه‌وه‌ سه‌یری‌ زنجیره‌ ته‌مسلیه‌‬ ‫میلییه‌كان ده‌كات‪ .‬ئینجلی‌ زۆر خوێندۆته‌وه‌و‬ ‫زۆر ش����اره‌زایه‌تی‌‌و به‌رده‌وام ده‌یخوێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫بڕوای‌ به‌به‌هه‌شتی‌ عه‌دن هه‌یه‌‪.‬‬ ‫شاژن حه‌زی‌ له‌ئه‌سپس����واری‌‌و پێشبڕكێی‌‬ ‫ئه‌سپسوارییه‌‪ ،‬سه‌مای‌ فۆلكلۆری‌ سكۆتالندی‌‬ ‫الخۆشه‌و بایه‌خی‌ پێده‌دات‪ .‬له‌ژیانیدا دوجار‬ ‫مۆڵه‌ت‌و پش����ودانه‌كه‌ی‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ به‌ریتانیا‬ ‫به‌س����ه‌ربردوه‌‪ ،‬ئه‌و دو سه‌فه‌ره‌شی‌ بۆ كڕینی‌‬ ‫ئه‌س����پ بوه‌ بۆ كێڵگه‌كانی‌ كۆشك‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫زۆر حه‌ز بە‌راگرتن‌و به‌خێوكردنی‌ س����ه‌گیش‬ ‫ده‌كات‪ .‬كه‌ س����ه‌گێكی‌ ده‌تۆپێت به‌ده‌س����تی‌‬ ‫خۆی‌ پرس����ه‌ی‌ بۆ ده‌نوسێت‪ .‬كه‌چی‌ بۆ ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ كه‌ ژیانی‌ ده‌پارێزن كاتێك نه‌خۆش‬ ‫ده‌كه‌ون‪ ،‬بۆ پرس����ین‌و سۆراخكردنیان هێشتا‬ ‫نامه‌یه‌ك����ی‌ نه‌نوس����یوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر كه‌س����ه‌ زۆر‬ ‫نه‌خۆشیش بێت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ح����ه‌ز بە‌راگرت����ن‌و به‌خێوكردنی‌‬ ‫كۆتریش ده‌كات‪ ،‬له‌ڕوی‌ وه‌رزشیه‌وه‌ بە‌یانه‌ی‌‬ ‫ئارسناڵ سه‌رس����امه‌‪ .‬له‌بواری‌ هونه‌ردا ته‌نها‬ ‫حه‌ز بە‌وێنه‌گرت����ن ده‌كات‪ ،‬حه‌زی‌ له‌مۆزیكی‌‬ ‫كالس����یك‌و ئۆپێرا نییه‌‪ .‬حه‌زی‌ له‌س����ینه‌مای‌‬ ‫كالس����یكی‌ ئه‌مه‌ریكیه‌‪ .‬له‌نمایش����ی‌ شانۆیی‌‬ ‫بێزارده‌بێت‌و ده‌قه‌كانی‌ شكسپیر بە‌درێژ‌و ئاڵۆز‬ ‫ده‌زانێ‌‪ .‬بێجگه‌له‌ به‌ڵگه‌نامه‌ ره‌س����مییه‌كان‌و‬

‫بروس����كه‌كانی‌ وه‌زاره‌ت����ی‌ ده‌ره‌وه‌ هیچی‌ تر‬ ‫ناخوێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ باوكی‌ بە‌ش����ێرپه‌نجه‌ی‌ س����ی‌‬ ‫م����ردوه‌‪ ،‬زۆر رق����ی‌ له‌جگه‌ره‌یه‌‪ .‬ق����ژی‌ بۆیه‌‬ ‫ناكات‌و حه‌زده‌كات ره‌نگه‌ بۆزو س����پییه‌كه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ بێت‪ .‬س����ه‌رباری‌ ته‌مه‌نه‌ك����ه‌ی‌ توانای‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ‌ی هه‌ی����ه‌ چه‌ن����د س����ه‌عاتێك به‌پێوه‌‬ ‫بوه‌س����تێت‪ .‬حه‌زی‌ له‌قاق����او به‌زمی‌ گه‌رمی‌‬ ‫پێكه‌نی����ن نییه‌‪ .‬له‌جلوبه‌رگدا ح����ه‌ز بە‌مۆده‌‬ ‫ناكات‌و هه‌رگیز پانت����ۆڵ له‌پێ‌ ناكات‪ .‬زۆرتر‬ ‫حه‌زی‌ له‌جلی‌ ئاسایی‌‌و ساده‌یه‌‪ .‬جلی‌ چاره‌كه‌‬ ‫س����ه‌ده‌یه‌كی‌ پاراس����توه‌‪ .‬بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ كاره‌با‬ ‫زۆر س����ه‌رف نه‌كات زۆر ده‌ست به‌كردنه‌وه‌و‬ ‫هه‌ڵگیرسانی‌ چراكان‌و ئاو گه‌رمكه‌ره‌كانی‌ ناو‬ ‫كۆشك ده‌گرێت‪.‬‬ ‫شاژن‌و سیاسه‌ت‬ ‫ش����اژن ژنێكی‌ زۆر پابه‌نده‌ بە‌مه‌راس����یم ‌ی‬ ‫پرۆتۆكۆل����ه‌كان‪ .‬به‌مه‌ره‌كه‌ب����ی‌ ره‌ش واژو‬ ‫له‌سه‌ر پۆس����ته‌ فه‌رمییه‌كانی‌ ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پۆسته‌ تایبه‌ته‌كانی‌ بە‌مه‌ره‌كه‌بی‌ سه‌وز واژو‬ ‫ده‌كات‪ .‬ماوه‌ی‌ زیاتر له‌نیو س����ه‌ده‌یه‌ هه‌رگیز‬ ‫به‌رنامه‌و كات����ی‌ دیاریكراوی‌ خۆی‌ نه‌گۆڕیوه‌‪.‬‬ ‫سااڵنه‌ بیس����ت هه‌فته‌ پش����وو وه‌رده‌گرێت‪.‬‬ ‫س����ااڵنه‌ له‌وه‌رزی‌ پایزدا به‌بۆنه‌ی‌ كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫خولی‌ پارله‌مان وته‌یه‌ك پێش����كه‌ش ده‌كات‪.‬‬ ‫پێشواز ‌ی له‌سه‌رۆكه‌كان ده‌كات كه‌به‌سه‌ردان‬ ‫ده‌چنه‌ له‌نده‌ن‌و خۆشی‌ س����ه‌ردانی‌ ده‌ره‌وه‌و‬ ‫ن����اوه‌وه‌ی‌ واڵت ده‌كات‪ .‬ح����ه‌ز بە‌ته‌وقه‌كردن‬ ‫ن����اكات‌و ماچكردن ناكات‌و له‌قسه‌كردنیش����دا‬ ‫درێژدادڕ نییه‌‪.‬‬ ‫بۆ كاتی‌ ده‌رچون‌و گه‌شته‌كانی‪ ،‬ئۆتۆمبێله‌‬ ‫تایبه‌ته‌ك����ه‌ی‌ تابل����ۆی‌ ژم����اره‌ی‌ هاتوچۆی‌‬ ‫پێوه‌نییه‌‪ .‬سێ‌ ئۆتۆمبێل پاسه‌وانێتی‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ده‌سته‌ی‌ پارێزگارییه‌كه‌ی‌ له‌سێ‌ پیاوو ژنێك‌و‬ ‫ئه‌فس����ه‌رێك له‌تیمی‌ تایبه‌ت����ی‌ قه‌اڵچۆكردنی‌‬ ‫تیرۆر پێكدێت‪ .‬هه‌ش����ت ئه‌فس����ه‌ر پاسه‌وانی‌‬ ‫تایبه‌تی‌ ش����اژنن‪ ،‬خه‌فاره‌ته‌كانیان هه‌ر(‪)24‬‬ ‫سه‌عاتێك جارێ‌ ده‌گۆڕێ‌‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫نوێترین‬ ‫باڵوکراوەی‬ ‫دەزگای‬ ‫ئایدیا‬ ‫بۆ فکرو‬ ‫لێکۆڵینەوە‬

‫سلێمانی ـ گردی سەرچنار ـ نزیک کۆمەڵگەی‬

‫بەهاران ‬

‫‪ 0533220180‬ـ ‪07705996990‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )610‬سێشه‌ممه ‪2018/1/23‬‬

‫مستەفا هیجری‌‪ ،‬سکرتێری‌ حزبی دیموکراتی‌ کوردستانی‌ ئێران‪:‬‬

‫کاتێک خالید ‌ی عەزیز ‌ی سکرتێری "حدک" بو‬ ‫هەوڵیدا لەئێران نزیکبێتەوەو وتوێژ بکات‬ ‫ئا‪ :‬م‪ .‬ئازاد‬ ‫مستەفا هیجری‌‪ ،‬سکرتێری‌ حزبی دیموکراتی‌‬ ‫کوردستانی‌ ئێران لەم گفتوگۆیەی‬ ‫ئاوێنەدا دەڵێت "بێگومان لەناو "حدک‌"‬ ‫هەیە‌ پێیانخۆش نییە یەکگرتنەوە ببێت‪،‬‬ ‫هەتا لەناو ئێمەشدا هەیە‪ ،‬کە ئارەزووی‌‬ ‫یەکگرتنەوەی دو دیموکراتەکە ناکات"‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬حزبی دیموکراتی‌ کوردستانی‌ ئێران‬ ‫لەکوێ����ی ئەو ئاڵوگۆڕانەدایە کە لەناوچەکەدا‬ ‫رویانداوە‪ ،‬دوای‌ ریفراندۆم‌و دوای‌ پرۆس����ەی‌‬ ‫راس����انی‌ خۆت����ان‪ ،‬دوای‌ چوون����ەوەی‌ هێزی‌‬ ‫پێش����مەرگەتان‪ ،‬ش����ەهیدبوونی‌ کۆمەڵێ����ک‬ ‫لەپێش����مەرگەی‌ ئێ����وە‪ ،‬پەیوەندیتان لەگەڵ‬ ‫الیەنە سیاس����ییەکان بەتایبەتی‌ هاوپەیمانە‬ ‫نزیکەکەتان عەبدوڵاڵی‌ موهتەدی‌‌و کۆمەڵەی‌‬ ‫شۆڕش����گێڕی‌ زەحمەتکێش����ان‌و گ����رژی‌‌و‬ ‫ئاڵۆزییەکەتان لەگەڵ ئەو هاوپەیمانەی‌‪ ،‬کە‬ ‫چەند ساڵ پێش ئێس����تا کتێبێکی‌ گەورەت‬ ‫لەس����ەر نوس����ی‪ ،‬بەنیازی‌ گەورەتر بنوسی؟‬ ‫لەهەمانکات����دا چ ئاڵوگۆڕێ����ک بەس����ەر بیر‌و‬ ‫بۆچوون‌و تەشکیلەی‌ حزبیدا هاتووە؟‬ ‫مس����تەفا هیجری‌‪ :‬ئێمە ل����ەو باوەڕەداین‪،‬‬ ‫کاتێک دەتوانین لە‌هاوکێش����ە ناوخۆییەکان‌و‬ ‫هاوکێشە جیهانییەکان‌و هاوکێشەی‌ ئاڵوگۆڕە‬ ‫ناوخۆییەکانی‌ ئێراندا کاریگەریمان هەبێت‪ ،‬کە‬ ‫رۆژهەاڵت ببێتە هێزێکی‌ شوێندانەر‪ ،‬کە ئێستا‬ ‫لە‌چوارچێوەی‌ ئەو دروش����مەدا کاردەکەین‪،‬‬ ‫بۆئەوەی‌ رۆژهەاڵت ببێتە هێزێکی‌ شوێندانەر‪،‬‬ ‫ئەو هێزی‌ شوێندانەرە وەک باستکرد راسانە‪.‬‬ ‫راس����ان بزووتنەوەیەکە بۆ گرێدانی‌ خەباتی‌‬ ‫شار‌و ش����اخ‪ ،‬پێش����مەرگە لەالیەک‪ ،‬خەباتی‌‬ ‫مەدەنیش لە‌شارەکاندا لەالیەکی‌ دیکە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫چەقی‌ خەبات ش����ارەکانە‪ ،‬پێمانوایە دەبێت‬ ‫هێزی‌ پێشمەرگە یارمەتیدەری‌ خەباتی‌ شار‬ ‫بێت‪ ،‬چونکە بەبێ خەباتی‌ شار‪ ،‬خەباتی‌ شاخ‬ ‫س����ەرکەوتنێکی‌ بەرچاو بەدەست ناهێنێت‪.‬‬ ‫ئێمە ئێس����تا لە‌باری‌ کاری‌ پێشمەرگایەتی‌‌و‬ ‫کاری‌ تەش����کیالتی‌‌و رێکخس����تن‪ ،‬لە‌هەردوو‬ ‫الوە کاردەکەی����ن‪ ،‬بۆئەوەی‌ رۆژهەاڵت بەهێز‬ ‫بێت‌و ش����وێندانەری‌ هەبێ����ت‪ ،‬لەگەڵ ئەوەی‌‬ ‫کارەکە س����ەخت‌و قورسە‌و گیروگرفتێکی‌ زۆر‬ ‫لەس����ەر رێگایەتی‌‪ ،‬بەاڵم بە‌خۆش����حاڵییەوە‬ ‫سەرکەوتنمان بەدەستهێناوە‪ .‬ئاڵوگۆڕەکانی‌‬ ‫ئەمساڵ کە لە‌نەورۆزەوە دەستیان پێکردووە‬ ‫ت����ا دەگات بەو بزووتن����ەوە ناڕەزاییەتیانەی‌‬ ‫کە لە‌ڕۆژهەاڵت����دا س����ەریانهەڵدا‪ ،‬وەکو ئەو‬ ‫پێش����وازییەی‌ کە لە‌ڕیفراندۆمی‌ باش����ووردا‬ ‫کردیان‪ ،‬لە‌ئەو جموجوڵە زۆرەی‌ لە‌کرماشان‬ ‫هاتەپێش‌و زۆر ئاڵوگۆڕی‌ دیکە لەو ماوەیەدا‪،‬‬ ‫ئەو نیش����انانەن کە دەریدەخ����ەن‪ ،‬خەباتی‌‬ ‫ئێمە بەمەبەس����تی‌ بەهێزکردن����ی‌ رۆژهەاڵت‬ ‫ش����وێندانەری‌ خ����ۆی‌ هەبووە‪ ،‬ناش����مەوێت‬ ‫بڵێم "ئەوە هەمووی‌ کارو تێکۆش����انی‌ حزبی‬ ‫دیموکراتی‌ کوردس����تانی‌ ئێرانە"‪ ،‬بەاڵم رۆڵی‌‬ ‫س����ەرەکیمان هەب����ووە ل����ەو ئاڵوگۆڕانەدا‪،‬‬ ‫دەشمانەوێت درێژە بە‌خەباتەکەمان بدەین‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئەجێندا‌و بەرنامەتان چییە بۆ ئەو‬ ‫درێژەپێدانە؟‬ ‫مستەفا هیجری‌‪ :‬دەمانەوێت‪:‬‬ ‫‪ -1‬جوڵ����ەی‌ پێش����مەرگەکانمان بەردەوام‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫‪ -2‬رێکخستنی‌ ناو ش����ارەکانمان بەهێزتر‬ ‫بکەین‪ ،‬کە ماوەی‌ دوو س����اڵە خەریکبووین‌و‬ ‫کاریگەری‌ هەبووە‪.‬‬ ‫ئەم دوو خاڵە سەرەکیترین کار‌و بەرنامەی‌‬ ‫ئێمەیە‪ ،‬تەواوی‌ شتەکانی‌ لە‌دەوری‌ ئەم دوو‬ ‫خاڵ����ە دەخولێنەوە‪ ،‬بۆنمون����ە پەیوەندیمان‬ ‫لەگەڵ رێکخراوەکانی‌ سیاسی‌و ئۆپۆزسیۆنی‌‬ ‫ک����وردی‌ ئێ����ران بەهێزتر بکەی����ن‪ ،‬کە لەم‬ ‫ماوەی����ەدا هەوڵی‌ جددیمان بۆ داوە‪ .‬لەگەڵ‬ ‫ئ����ەو هاوڕێیانەمان ک����ە ئام����اژەت پێکرد‪،‬‬ ‫بە‌خۆشحاڵییەوە هیچ ئاڵۆزییەکمان نییە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬کام هاوڕێیانەتان؟‬ ‫مس����تەفا هیج����ری‌‪ :‬هاوڕێیانی‌ پێش����وو‪،‬‬ ‫مەبەستم مستەفا مەولودی‌‌و ئەوانیترە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬جگەلە لە‌هاوڕێیانی‌ پێش����وو‪ ،‬هیچ‬ ‫ناوێکی‌ تریان نییە؟‬ ‫مس����تەفا هیج����ری‌‪ :‬ئێم����ە ب����ەو ن����اوە‬ ‫دەیانناس����ێنین‪ ،‬لەگ����ەڵ خۆش����یان ه����ەر‬ ‫بەوشێوەیە قسەدەکەین‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئەو شێوازی‌ قسەکردنە دروستە؟‬ ‫مستەفا هیجری‌‪ :‬پێمان دروستە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئەی‌ بۆ گلەیی لە‌پەکەکە دەکەیت‪،‬‬ ‫کاتێک خۆت بەمشێوەیە بیر دەکەیتەوە؟‬ ‫مس����تەفا هیجری‌‪ :‬لە‌وتووێژداین بۆئەوەی‌‬ ‫چارەسەری‌ بکەین‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئ����ەی‌ بۆ بەیانێکتان واژۆ کرد‪ ،‬بۆ‬ ‫بایکۆتکردن‌و ئیدانەکردن����ی‌ هەڵبژاردنەکانی‌‬ ‫دەورەی‌ پێش����وو‪ ،‬ئامادەبوون بەیانێک واژۆ‬ ‫بکەن‪ ،‬حزبی دیموکراتی‌ کوردس����تانی‌ ئێران‬ ‫(ح����دکا)‪ ،‬حزب����ی دیموکراتی‌ کوردس����تان‬

‫(حدک)‪ ،‬بۆ واتانکرد؟‬ ‫مس����تەفا هیجری‌‪ :‬هیچ شتێکمان پێکەوە‬ ‫واژۆ نەکردووە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬پێتخۆشە واژۆتان نەکردووە؟‬ ‫مس����تەفا هیجری‌‪ :‬پێمخۆشبوو بەجۆرێک‬ ‫بووایە‪ ،‬ک����ە واژۆمان بکردایە‪ ،‬نەک بەوناوە‪،‬‬ ‫بۆنمونە ئ����ەوان لە‌س����ەرەتاوە ناوێکیان بۆ‬ ‫خۆیان دیاریبکردایە‪ ،‬کە بمانتوانیایە پێکەوە‬ ‫ه����اوکاری‌ بکەی����ن‪ ،‬کە بەداخ����ەوە ئەوەیان‬ ‫نەکرد‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬پێموایە لە‌دوو س����اڵی‌ پێش����وودا‬ ‫هەوڵێک هەبوو بۆ یەکگرتنەوە؟‬ ‫مستەفا هیجری‌‪ :‬راس����تە ئێستاش هەوڵ‬ ‫هەیە‪ ،‬لە‌م����اوەی‌ دوو س����اڵدا دانیش����تمان‬ ‫هەبووە‪ ،‬ئێستاش هەیئەتمان پێکەوە دانیشتن‬ ‫دەکەن‪ ،‬بڕیاریشمانداوە دانیشتنەکان خێراتر‬ ‫بکەین‪ ،‬بۆئ����ەوەی‌ بتوانین بە‌ئەنجام بگەین‌و‬ ‫یەکبگرینەوە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬وەک لە‌پێش����تر باسمان کرد‪ ،‬کە‬ ‫ئ����ەو هاوڕێیانەی‌ ک����ە لە‌حزب����ی دیموکراتی‌‬ ‫کوردس����تانی‌ ئێ����ران جیابوون����ەوە‪ ،‬ئێ����وە‬ ‫بە‌هاوڕێیانی‌ پێشوو ناویان دەبەن‪ ،‬هەروەها‬ ‫جیابوونەوەی‌ کۆمەڵەی‌ زەحمەتکێش����انیش‬ ‫لە‌کۆمەڵ����ەی‌ شۆڕش����گێر لە‌س����اڵی‌ ‪- 2006‬‬ ‫‪ ،2007‬ئەوان پێیانباشە کۆمەڵێک گۆڕانکاری‌‬ ‫تازە پێکبهێنن‌و کار بکەن بە‌دروشمی‌ رەوت‌و‬ ‫ریفۆرم‌و چاکس����ازی‌‪ ،‬کە بە‌هەمان دروش����م‬ ‫جیابوونەتەوە‪ ،‬پێتوایە ئەوانە چۆنەتە باری‌‬ ‫جێبەجێکردنەوە‪ ،‬یان شکستیان هێناوە؟‬ ‫مس����تەفا هیجری‌‪ :‬هێن����دەی‌ ئ����اگاداری‌‬ ‫بەرنامەی‌ ئەوانین‪ ،‬ریفۆرمێک‪ ،‬یان ش����تێکی‌‬ ‫ت����ازە‪ ،‬ک����ە نەدەک����را لە‌حزب����ی دیموکراتی‌‬ ‫یەکگرت����ووی‌ ئەوکات����دا پێکبێ����ت‪ ،‬پێکیان‬ ‫هێنابێ����ت نەماندی����ووە‪ ،‬ن����ە لەن����او ئەواندا‬ ‫بینیومان����ە‪ ،‬نە لە‌ن����او ئەوان����ەی‌ لە‌کۆمەڵە‬ ‫جیابوونەت����ەوە‪ ،‬ب����ەاڵم ب����ەو حاڵەش����ەوە‬ ‫هەرووالم����ان بەو ئەنجامە گەیش����تووین‪ ،‬کە‬ ‫دەبێت کاربکەین‌و هەوڵبدەین جارێکی‌ دیکە‬ ‫یەکبگرینەوە‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬بەو پێیەی‌ لەس����ەر س����تراتیژ‌و‬ ‫کۆمەڵێ����ک هێڵ����ی‌ س����ەرەکی‌ جیاوازییەکی‌‬ ‫بەرچاوتان نییە‪ ،‬یان بیرو باروەڕتان جیاوازی‌‬ ‫نییە‪ ،‬جیابوونەوەی‌ کۆمەڵە‌و دیموکراتەکان‪،‬‬ ‫چ مانایەکی‌ هەیە؟‬ ‫مستەفا هیجری‌‪ :‬من دەڵێم "هیچ مانایەکی‌‬ ‫نیی���ە"‪ ،‬بەاڵم ئەوە پرس���یارێکە کە دەبێت‬ ‫ئەوان وەاڵمی‌ بدەنەوە‪ ،‬کە وەک باس���تکرد‬ ‫لە‌ڕووی‌ سیاسییەوە جیاوازییەکی‌ بەرچاومان‬ ‫نییە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬دواکەوتن لە‌یەکگرتنەوەدا‪ ،‬بەهۆی‌‬ ‫ئێوەوە ب���ووە‪ ،‬یان ئ���ەوان کەمتەرخەمیان‬ ‫کردووە؟‬ ‫مستەفا هیجری‌‪ :‬مەسەلەکە کەمتەرخەمی‌‬ ‫نییە لە‌هیچ الیەکمان‪ ،‬بەڵکو پێموایە هەندێک‬ ‫ووردەکاری‌ هەیە ک���ە کات دەگرن‌و دەبێت‬ ‫لەس���ەر ئ���ەو ووردەکارییان���ە بە‌رێککەوتن‬ ‫بگەین‪ ،‬بەاڵم لە‌ئێستادا هەردووالمان بەجددی‌‬ ‫کاردەکەی���ن‪ ،‬بۆیە پێم خۆش نییە‪ ،‬هۆکاری‌‬ ‫دواکەوتن بۆ یەکگرتنەوە بخەمە سەر ئەوان‪،‬‬ ‫بەڵکو تەنها مەس���ەلە ئەو ووردەکارییانەیە‬ ‫کە باس���مکرد‪ ،‬ک���ە دەمانەوێ���ت بە‌جۆرێک‬ ‫یەکبگرینەوە کە لە‌داهات���وودا زەمینەیەکی‌‬ ‫هاوش���ێوەی ئ���ەم چەند س���اڵە دروس���ت‬ ‫نەبێتەوە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬هاوپەیمانی‌ ئێوە لەگەڵ کۆمەڵەی‌‬ ‫شۆڕش���گێر لە‌س���اڵی‌ ‪ 2013‬تاوەکو ئێستا‪،‬‬ ‫تەنها بە‌چاوپێکەوت���ن‌و دەرکردنی‌ بەیاننامە‬ ‫بووە‌و تەنها لەسەر کاغەزە‪ ،‬یان بە‌کردەوەش‬ ‫کارتان کردووە‪ ،‬لەالیەن ئێوە یان کۆمەڵەی‌‬ ‫شۆرشگێڕەوە هیچ هەنگاوێک نراوە؟‬ ‫مس���تەفا هیجری‌‪ :‬وەک ه���ەوڵ‌و هەنگاو‬ ‫جگەل���ە بەیاننامە‌و هەڵوێس���ت‪ ،‬ش���تێکی‌‬ ‫تایبەترم���ان نەب���ووە‪ ،‬ل���ە‌دەرەوەی‌ واڵت‬ ‫چەند چاوپێکەوتنێکمان هەبووە‪ ،‬لە‌س���اڵی‌‬ ‫رابردووشدا تیمێکی‌ هاوبەشی پێشمەرگەمان‬ ‫چوونەوە بۆ ناوچەکە‪ ،‬کە ئەنجامێکی‌ باشی‬ ‫هەبووە‪ ،‬تا ئێس���تا لە‌مەیدان���ی‌ کاردا تەنها‬ ‫ئەمە هەبووە‪ ،‬جگە لەوانە ش���تی‌ زیاترمان‬ ‫لەدەست نەهاتووە‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬بۆچ���ی‌ هەردووالت���ان‪ ،‬هەموو‬ ‫ش���تەکانی‌ تر وەالنانێ���ن‌و بەتەنها هەوڵ بۆ‬ ‫یەکگرتن���ەوە بدەن‌و تەنه���ا ئامانجتان ئەوە‬ ‫بێ���ت‪ ،‬کە لە‌ناو یەک حزب‌و لەژێر یەک ئااڵ‌و‬ ‫دروشمدا کاربکەن؟‬ ‫مس���تەفا هیجری‌‪ :‬یەکگرتنەوە پێویستی‌‬ ‫بە‌دوو الیەن هەیە‪ ،‬مەبەس���تم ئەوەیە تەنها‬ ‫یەک الیەن ناتوانێت یەکگرتنەوە سازبکات‪،‬‬ ‫ئەگ���ەر بەتەنه���ا ی���ەک الی���ەن لێبوردنی‌‬ ‫هەبێت‌و هەردووال نەتوانن لەس���ەر خاڵەکان‬ ‫رێکبک���ەون‪ ،‬یەکگرتنەوە س���ەخت دەبێت‪،‬‬ ‫وەک لە‌پێش���تریش ئام���اژەم پێدا‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫هەوڵدەدەین‌و هی���وادارم بە‌ئەنجامێکی‌ باش‬ ‫بگەین‪.‬‬

‫(حدك) ئێستا دوو‬ ‫خاڵیان قبوڵە کە‬ ‫هیوادارم لێی پەشیمان‬ ‫نەبنەوە یەکەم سکرتێری‌‬ ‫من قبوڵ بکەن‪ ،‬دووەم‬ ‫بێنەوە ژێر ناوی‌ حزبی‬ ‫دیموکراتی‌ کوردستانی‌‬ ‫ئێران‬

‫مستەفا هیجری‌‬ ‫ئاوێنە‪ :‬پێتوایە هاوڕێیانی‌ پێش���تووتان‪،‬‬ ‫یان حزب���ی دیموکراتی‌ کوردس���تان‪ ،‬دوا ‌ی‬ ‫جیابوونەوە هیچ ریفۆرمێکیان نەکردووە؟‬ ‫مس���تەفا هیجری‌‪ :‬شتێکم پێ شک نایەت‬ ‫بەناوی‌ ریفۆرم‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬هی���چ ئاڵوگۆڕێ���ک نابینیت‪ ،‬کە‬ ‫جیاواز بێت لە‌ئێوە؟‬ ‫مس���تەفا هیجری‌‪ :‬نەخێر شتێکی‌ جیاواز‬ ‫نابین���م‪ ،‬بەاڵم کاتێ���ک خالی���دی‌ عەزیزی‌‬ ‫سکرتێری‌ هاوڕێیانی‌ پێش���وو بوو‪ ،‬هەوڵیدا‬ ‫لەگەڵ ئێران نزیک ببێتەوە‌و وتووێژ بکات‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئەم���ە وەکو رەخنە دەڵێیت‪ ،‬یان‬ ‫بە‌کارێکی‌ باشی دەزانی‌؟‬ ‫مس���تەفا هیجری‌‪ :‬ت���ۆ باس���ی ریفۆرم‌و‬ ‫ئاڵوگ���ۆڕت ک���رد‪ ،‬ئەگەر ئەم���ە بە‌ریفۆڕم‌و‬ ‫ئاڵوگ���ۆڕ دەزانی‌؟ ئ���ەوە هەوڵیاندا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لە‌دوایی���دا روون بۆوە‪ ،‬کە هی���چ ئاکامێکی‌‬ ‫باش���ی نییە‪ ،‬جگەلەوە من هیچ ریفۆرمێکی‌‬ ‫تر نابینم‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬ب���ەاڵم بونەت���ە ئەندام���ی‬ ‫(‪ )‌Tv si‬ی���ان داناوە‪ ،‬کۆنگرەیان بەس���تووە‬ ‫ل���ەدوای‌ جیابوون���ەوە حزب���ی دیموکراتی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬دەورەیەک(عەبدوڵاڵ حەسەن‬ ‫زادە) س���کرتێر بووە‪ ،‬دەورەیەک (خالیدی‌‬ ‫عەزیزی‌) سکرتێر بووە‌و دوای‌ ئەو (مستەفا‬ ‫مەولودی‌) سکرتێرە‪( ،‬ئاسۆ حەسەن زادە)‬ ‫هاتووە‪ ،‬بەاڵم تۆ هەر لە‌ش���وێنی‌ خۆتی‌ هەر‬ ‫سکرتێری‌‪ ،‬ئایا ئەمە ریفۆرم نییە"؟‬ ‫مس���تەفا هیج���ری‌‪ :‬ئەوە ریف���ۆرم نییە‪،‬‬ ‫ئێم���ەش کۆنگرەم���ان گرت���ووە‌و ئاڵوگۆڕ‬ ‫لە‌ئەندامی‌ رێبەرایەتییدا هەبووە‪ ،‬گەنجەکان‬ ‫زیاتر هاتوونەتە مەیدانی‌ کار‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئەی‌ ئاڵوگۆڕ لە‌سکرتێر‌و مانەوەی‌‬ ‫خۆت؟‬ ‫مس���تەفا هیج���ری‌‪ :‬گۆڕان���ی‌ س���کرتێر‬ ‫بەوشێوەیە ئاسانە نابێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬لە‌کۆنگرەی‌ داهاتووش���دا نیازت‬ ‫نییە وازبهێنیت؟‬ ‫مس���تەفا هیجری‌‪ :‬ئێستا باس���ی ناکەم‌و‬ ‫پێموایە هێشتا زووە‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬قس���ەیەکی‌ نیچ���ە هەی���ە‪ ،‬کە‬ ‫دەڵێ���ت "بۆئەوەی‌ لە‌ش���تێک حاڵی‌ ببیت‪،‬‬ ‫پێچەوانەکەی وەرگرە"‪ ،‬مەبەس���تم ئەوەیە‪،‬‬ ‫ئەو نایەوێت یەکگرتن���ەوە ببێت‪ ،‬بۆیە ئەو‬ ‫بۆچوونەش بەسەر تۆدا فەرز دەکات؟‬

‫مستەفا هیجری‌‪ :‬رەنگە بەوشێوەیە بێت‪،‬‬ ‫خەریکە نێوانمان بەرەو باش���بوون دەچێت‪،‬‬ ‫بۆیە تێکی مەدەوە [بە‌پێکەنینەوە]‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬لە‌چاوپێکەوتنێکی‌ ت���ردا وتت‪:‬‬ ‫دەیەوێت کوڕەکەی‌ خۆی‌ بهێنێتە پێشەوە‌و‬ ‫بیکاتە سکرتێر‪ ،‬بە‌(عەبدوڵاڵ حەسەن زادە)‬ ‫شم وت‪ :‬قسەکەی‌ (مستەفا هیجری‌) راست‬ ‫دەرچوو‪ ،‬بەاڵم ئەو وت���ی‌‪ :‬من دوور‌و نزیک‬ ‫ئاگام لێی‌ نییە‪ ،‬هەتا (ئاسۆ حەسەن زادە)‬ ‫دەڵێ���ت "بە‌باوکمم وت خ���ۆم هەڵدەبژێرم‪،‬‬ ‫وتی‌‪ :‬ئەوکارە مەکە"؟‬ ‫مس���تەفا هیجری‌‪ :‬پێموایە ئاسۆ حەسەن‬ ‫زادە وەکو گەنجێکی‌ خوێندەوار شایستەگی‌‌و‬ ‫لێهاتوویی‌ خۆی‌ هەیە‪ ،‬بە‌مافی‌ خۆی‌ دەزانم‬ ‫بێتە پێش���ەوە‌و ببێتە س���کرتێریش‪ ،‬بەاڵم‬ ‫کێش���ە لەوەدا دەبینم‪ ،‬کە ئاس���ۆ حەسەن‬ ‫زادە لەژێ���ر کاریگەری‌ بۆچوونەکانی‌ باوکیدا‬ ‫بێت‪ ،‬دەنا ئەگەر وەکو گەنجێکی‌ سەربەخۆ‬ ‫کاربکات‌و تێبکۆشێت‪ ،‬شایستەیەتی‌‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬مەبەس���تت ل���ە‌کام بۆچوونانەی‌‬ ‫باوکیەتی‌؟‬ ‫مس���تەفا هیجری‌‪ :‬وەاڵمی‌ ئەم پرس���یارە‬ ‫نادەم���ەوە‪ ،‬لەب���ەر یەکگرتنەوەکە نامەوێت‬ ‫بچمە ناو ئەو ووردەکارییانەوە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬من بیستومە تۆ پێت ناخۆشبووە‪،‬‬ ‫(خالیدی‌ عەزیزی‌) دەستی‌ لەکارکێشاوەتەوە‬ ‫لە‌س���کرتێری‌ گش���تی‌ حزب���ی دیموکرات���ی‌‬ ‫کوردس���تان‪ ،‬ئەگ���ەر راس���تە‪ ،‬بۆچی‌ پێت‬ ‫ناخۆشبوو؟‬ ‫مس���تەفا هیجری‌‪ :‬راستە پێم ناخۆشبوو‪،‬‬ ‫چونک���ە پێمواب���وو (خالی���دی‌ عەزی���زی‌)‬ ‫لە‌مەس���ەلەی‌ یەکگرتن���ەوەدا جددیتر بوو‪،‬‬ ‫لەبەرئەوە پێم ناخۆشبوو‪ ،‬هەتا داوام لێکرد‬ ‫ئیدامە بدات‪ ،‬بەاڵم نەیتوانی‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪( :‬خالیدی‌ عەزی���زی‌) وتی‌‪ :‬من‬ ‫ئام���ادەم لەپێن���او (مس���تەفا هیجری‌) واز‬ ‫لە‌س���کرتێریش بهێنم‪ ،‬رەنگە لەبەرئەوە بوو‬ ‫بێت؟‬ ‫مستەفا هیجری‌‪ :‬نەخێر ئێستا لەسەر ئەوە‬ ‫کێشەمان نییە‪ ،‬لەسەر ئەوە رێککەوتوین من‬ ‫سکرتێر بم‪ ،‬واتا لەم خاڵەدا رێککەوتووین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬ئەی‌ ب���ۆ لەس���ەر خاڵەکانی‌ تر‬ ‫رێکناکەویت؟‬ ‫مس���تەفا هیج���ری‌‪ :‬مەبەس���تم ئەوەیە‪،‬‬ ‫مەسەلەی‌ سکرتێری‌ من هۆکار نییە‪ ،‬ئەگەر‬

‫س���کرتێری‌ وەکو ئیمتیازێک دەدەن بە‌من‪،‬‬ ‫من وەکو ئیمتیاز حسابی ناکەم‪ ،‬سوپاسیان‬ ‫دەکەم کە قبوڵیانە س���کرتێر بم‪ ،‬دەمەوێت‬ ‫بڵێم "مەس���ەلە س���کرتێری‌ نیی���ە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫هەندێک مەس���ەلەی‌ ووردن‪ ،‬کە ماونەتەوە‌و‬ ‫قسەیان لەس���ەر دەکەین"‪ ،‬دەنا ئێستا دوو‬ ‫خاڵیان قبوڵە‪ ،‬کە هیوادارم لێی پەش���یمان‬ ‫نەبنەوە‪ ،‬یەکەم س���کرتێری‌ من قبوڵ بکەن‪،‬‬ ‫دووەم بێنەوە ژێر ن���اوی‌ حزبی دیموکراتی‌‬ ‫کوردستانی‌ ئێران‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬پێتوایە لە‌ئایندەی‌ نزیکدا دەتوانن‬ ‫یەکبگرنەوە؟‬ ‫مستەفا هیجری‌‪ :‬هەموو هەوڵێک دەدەین‪،‬‬ ‫کە دووری‌ نەخەین���ەوە‪ ،‬لە‌ڕابردوودا درەنگ‬ ‫درەنگ دادەنیش���تین‪ ،‬بەاڵم لە‌ئێس���تادا کە‬ ‫حەمە نەزی���ف قادری‌ بەرپرس���ی هەیئەتی‌‬ ‫ئێمەیە لەگەڵ ئەوان‪ ،‬داوام کردووە هەفتانە‬ ‫کۆبوونەوە بگرن‪ ،‬بۆئەوەی‌ ئەو مەس���ەالنە‬ ‫چارەسەر بکەین‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬تۆ کەس بە‌بەرپرسیار‌و بەربەستی‌‬ ‫یەکگرتنەوە دەبینین لەناو حزبی دیموکراتی‌‬ ‫کوردستاندا؟‬ ‫مس���تەفا هیجری‌‪ :‬بێگومان هەیە‌و هەموو‬ ‫پێیان خ���ۆش نیی���ە یەکگرتن���ەوە ببێت‪،‬‬ ‫هەتا لەناو ئێمەش���دا هەیە‪ ،‬ک���ە ئارەزووی‌‬ ‫یەکگرتن���ەوە ناکات‪ ،‬ب���ەاڵم گرنگ ئەوەیە‪،‬‬ ‫زۆرین���ەی‌ رێبەرایەت���ی‌‌و بەدەن���ەی‌ ح���زب‬ ‫لە‌هەردووال‌و خەڵکی‌ رۆژهەاڵتیش خوازیاری‌‬ ‫ئەوەن ئێمە یەکبگرینەوە‪ ،‬ئاس���اییە هەموو‬ ‫رازی نەبن‌و موخالف بن‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬وتارێک نووس���رابوو بەناوی‌ (دوو‬ ‫مس���تەفاکە)‪ ،‬مەبەست لە‌(مستەفا هیجری‌‌و‬ ‫مس���تەفا مەولودی‌) بوو‪ ،‬ک���ە بەڵکو حزبی‬ ‫دیموکرات لەسەر دەستی‌ ئەم دوو مستەفایە‬ ‫یەکبگرنەوە‪ ،‬پێتوایە (مس���تەفا مەولودی‌)‬ ‫هێندە بۆچوونی‌ باش���ی هەبێت‪ ،‬یان هێشتا‬ ‫بە‌گەڕانەوەی‌ (خالیدی‌ عەزیزی‌) گەش���بین‬ ‫تری‌؟‬ ‫مس���تەفا هیجری‌‪ :‬پێموای���ە لەوبارەیەوە‬ ‫(مستەفا مەولودی‌)یش نیەتی‌ باشی هەیە‌و‬ ‫هەوڵ بۆ یەکگرتنەوە دەدات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬بڕیارب���وو لە‌زس���تانی‌ رابردوودا‬ ‫کۆنگرەی‌ ‪ 16‬حزبی دیموکراتی‌ کوردستانی‌‬ ‫ئێران بگیرێت‪ ،‬بەاڵم دواکەوت‪ ،‬هۆکاری‌ ئەو‬ ‫داوکەوتنە چییە‪ ،‬ئ���ەو ئاڵوگۆڕەی‌ دەکرێت‬

‫ئاسۆ حەسەن زادە‬ ‫وەکو گەنجێکی‌‬ ‫خوێندەوار شایستەگی‌‌و‬ ‫لێهاتوویی‌ خۆی‌ هەیە‬ ‫بە‌مافی‌ خۆی‌ دەزانم‬ ‫بێتە پێشەوە‌و ببێتە‬ ‫سکرتێریش‪ ،‬بەاڵم کێشە‬ ‫لەوەدا دەبینم‪ ،‬کە ئاسۆ‬ ‫حەسەن زادە لەژێر‬ ‫کاریگەری‌ بۆچوونەکانی‌‬ ‫باوکیدا بێت‬ ‫چییە؟‬ ‫مس���تەفا هیج���ری‌‪ :‬راس���تە س���اڵێک‬ ‫دواکەوت���ووە‪ ،‬بەاڵم لەم زس���تانەدا کۆنگرە‬ ‫دەگری���ن‪ ،‬هۆکارەکەش���ی دەگەڕێت���ەوە بۆ‬ ‫مەس���ەلەی‌ راسان‪ ،‬بۆ ئەو کار‌و تێکۆشانەی‌‬ ‫کە لە‌هاویندا هەمانبوو‪ ،‬بەهۆی‌ ئەو کارانەی‌‬ ‫کە لە‌پێش کۆنگرە‌و دوای‌ کۆنگرە دروس���ت‬ ‫دەبێت‌و کۆمەڵێک ئاڵوگ���ۆڕ لە‌ڕێبەرایەتی‌‌و‬ ‫حزبدا دەبێت‌و کاتێکی‌ وەهامان بەدەستەوە‬ ‫ناهێڵێت‪ ،‬بۆی���ە بە‌قازانجی‌ حزبم���ان زانی‌‬ ‫کارەکانمان بکەین‌و کۆنگرە بۆ ماوەی‌ ساڵێک‬ ‫دوابخەین‪ ،‬ئەمە هۆکاری‌ سەرەکی‌ بوو‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬رێوڕەسمی‌ کۆنگرە چۆن دەبێت؟‬ ‫بیس���تومە دەتەوێ���ت دەفتەری‌ سیاس���ی‬ ‫نەهێڵێت‌و دەسەاڵتەکانی‌ سکرتێر زیادبکەیت‪،‬‬ ‫ئەمانە لە‌چییەوە سەرچاوە دەگرێت؟‬ ‫مس���تەفا هیج���ری‌‪ :‬لە‌ڕاس���تییدا ئ���ەوە‬ ‫دەگەڕێت���ەوە س���ەر بڕیاری‌ کۆنگ���رە‪ ،‬من‬ ‫گەاڵڵەیەکم پێشکەش���کردووە‪ ،‬ک���ە لەوێدا‬ ‫کەمێک ئاڵوگۆڕم پێشنیارکردووە‪ ،‬بۆئەوەی‌‬ ‫حزب چاالکتر ببێتەوە‪ ،‬خەڵکی‌ بەتوانا لەهەر‬ ‫جێگەیەک بێت‪ ،‬چ ئەندامی‌ رێبەرایەتی‌ بێت‪،‬‬ ‫یان نا‪ ،‬بتوانێت لە‌کار‌و تێکۆش���اندا بەشدار‬ ‫بێت‪ ،‬خەڵکی‌ حزبی وەکو ئەندامانی‌ حزبی‪،‬‬ ‫چاالک���ی‌ حزبی لە‌ه���ەر جێگای���ەک هەبن‪،‬‬ ‫مەیدانیان بۆ بکرێت���ەوە‌و کاربکەن‪ ،‬چونکە‬ ‫وەک پێشتر وتم‪ :‬ئەگەر بمانەوێت رۆژهەاڵت‬ ‫ببێت���ە هێزێک���ی‌ ش���وێندانەر‪ ،‬بەتەنها بەو‬ ‫کۆمەڵە کادر‌و پێش���مەرگەیەی‌ کە هەمانە‪،‬‬ ‫کە راس���تە کەم نین‪ ،‬ب���ەاڵم بە‌تەنها نابێتە‬ ‫هێزێکی‌ ش���وێندانەر‪ ،‬بەڵک���و دەبێت رێگا‌و‬ ‫دەروازەکان بکرێت���ەوە‌و خەڵکێک���ی‌ زۆرتر‬ ‫بەش���داربن‌و جوڵەیەک پێکبێ���ت‪ ،‬بۆئەوەی‌‬ ‫ئەو ئامانجە بێت���ەدی‌‪ .‬ئەوە گەاڵڵەیەکە کە‬ ‫پێشکەش بە‌کۆنگرە دەکرێت‪ ،‬ئەگەر کۆنگرە‬ ‫بڕیاریدا‪ ،‬لە‌چوارچێوەی‌ ئ���ەو بەرنامەیەدا‪،‬‬ ‫ئ���ەو ئاڵوگۆڕانە پێکدەهێنێ���ن‪ .‬جەوهەری‌‬ ‫ئاڵوگۆڕەک���ە ئەوەیە‪ ،‬کە ئێس���تا لە‌حزبی‬ ‫دیموکرات���دا‪ ،‬هێ���زی‌ س���ەرەکی‌ کۆمیتەی‌‬ ‫ناوەندییە‪ ،‬کۆمیتەی‌ ناوەندی‌ یاسا دادەنێت‪،‬‬ ‫بەڕێوەی‌ دەب���ات‪ ،‬بڕیار لەس���ەر کارەکانی‌‬ ‫خ���ۆی‌ دەکات‪ ،‬بۆی���ە پێموای���ە دەبێت ئەو‬ ‫توانای���ە دابەش���بکرێت‌و لە‌ی���ەک ناوەنددا‬ ‫نەبێ���ت‪ ،‬چەندی���ن ناوەند بن‪ ،‬ک���ە بتوانن‬ ‫پێکەوە کاربکەن‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )610‬سێشه‌ممه ‪2018/1/23‬‬

‫(شیری رەش)ی ئەلیف شەفەق بەم زوانە دەكەوێتە نێو كتێبخانەی كوردییەوە‬ ‫ئا‪ :‬مامەیارە ئەحمەد‬ ‫ئەلیف ش����ەفەق‪ ،‬نووس����ەر‌و رۆمانووسی‬ ‫ناس����راوی ت����ورك‪ ،‬بە‌یەكێ����ك لە‌نووس����ەرە‬ ‫دیارەكانی س����ەر ئاس����تی جیهان دادەنرێ‪،‬‬ ‫لە‌بواری نووس����ین بە‌گشتی‌و رۆماننووسیشدا‬ ‫تەكنیك‌و شێوازی تایبەت بە‌خۆی گرتووەتە‬ ‫بەر‪ ،‬بە‌هۆی خۆدان لە‌هەندێ پرسی گرینگ‌و‬ ‫جێبای����ەخ‪ ،‬بووەتە ناوێكی ناس����راو لە‌دنیای‬ ‫كتێب‌و خوێندنەوەدا‪ .‬ش����ەفەق‪ ،‬بەو پێیەی‬ ‫ش����ارەزای مێژووی فەلس����ەفە‌و سیاس����ەت‌و‬ ‫كۆمەڵناس����ییە‌و دكت����ۆرای لە‌سیاسەتیش����دا‬ ‫هەی����ە‪ ،‬ئ����ەو ش����ارەزاییانەی بە‌ئاوێتەبونی‬ ‫لەگەڵ باكگراوندە ئەدەبییەكەی لە‌نووس����ین‌و‬ ‫رۆمانەكانیدا چڕ كردووەتەوە‪ .‬پێش����تر لە‌نێو‬ ‫خوێنەران����ی كتێبخانەی كوردی����دا بە‌رۆمانی‬ ‫(چل رێساكەی عەش����ق) ناسرا‪ ،‬كە روناكی‬ ‫دەخاتە سەر زۆر الیەنی ژیانی مەوالنای رۆمی‪.‬‬ ‫چەندان رۆمان‌و كتێبی دیكەی گرینگی هەن‪،‬‬ ‫یەكێك لە‌رۆمانە گرینگەكانی دیكەی (شیری‬ ‫رەش)ـە‪ ،‬كە تێیدا باس����وخواس‌و گێڕانەوەی‬ ‫چیرۆكی ژیانی خۆیەتی‪ ،‬بە‌تێكەڵكردنی چەند‬ ‫باسێكی تر‪ .‬ڤیەننا سەالم‪ ،‬دەرچووی كۆلێژی‬ ‫پەروەردەی ئینگلیزی‪ ،‬ئەو كتێبەی كردووەتە‬ ‫یەكەم نۆب����ەرەی وەرگێڕان����ی كتێبی خۆی‌و‬ ‫بۆ خوێنەرانی كوردی هێناوەتە س����ەر زمانی‬ ‫ك����وردی‪ .‬لە‌دیمانەیەكدا‪ ،‬باس����ی چۆنیەتی‬ ‫وەرگێڕانەكە‌و بەش����ێكی ناوەڕۆكی كتێبەكە‌و‬ ‫چەند پرس����ێكی تری وابەس����تە بە‌كتێبەكە‌و‬ ‫شەفەق‪ ،‬دەكات‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬هۆكارەكانی پش����ت بڕیاردانت‬ ‫لەسەر ئەوەی (ش����یری رەش) كە بەرهەمی‬ ‫نووس����ەرێكی گ����ەورەی دنیای����ە‪ ،‬بكەی����ت‬ ‫بە‌كوردی‪ ،‬چی بون؟‬ ‫ڤێنا س����ەالم‪ :‬پێم خۆش����ە ئەوە بڵێم کە‬ ‫شیری رەش یەکەم کتێبی ئەلیف شەفەق بو‬ ‫بەری کەوتم‪ ،‬ئەوکات پڕ بووم لەو پرسیارانەی‬ ‫کە کتێبەکە لەسەریان دەوەستێت‪ .‬دۆستێک‬ ‫پێش����نیاری خوێندن����ەوەی کتێبەک����ەی بۆ‬ ‫کردم‪ ،‬منیش دەس����تم کەوت‌و هەر لە‌یەکەم‬ ‫بەرکەوتنییەوە هەس����تم کرد "شیری رەش"‬ ‫ب����ۆ کردنەوەی گرێگەلێکی کۆنە لە‌ناخی من‌و‬ ‫ئەوانەشدا کە وەک من کەوتونەتە نێوان دوو‬ ‫بەرداش����ەوە‪ .‬ئەوە بو هەر ئەوکات بڕیارم دا‬ ‫وەری بگێڕم‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬وەرگێڕانی شیری رەشەکەی ئەلیف‬ ‫ش����ەفەق‪ ،‬كە لە‌دنیادا خ����اوەن خوێنەرێكی‬ ‫زۆرە‪ ،‬ب����ەو پێیەی یەك����ەم ئەزمونتە‪ ،‬چەند‬ ‫ئەستەمی هێنایە پێشت؟‬ ‫ڤێنا سەالم‪ :‬راستە ش����یری رەش‪ ،‬یەکەم‬ ‫ئەزمونی وەرگێڕانی کتێبە‌بۆ من‪ ،‬بەاڵم پێشتر‬ ‫ئەزمون����ی وەرگێڕانی وتار‌و ش����یعر‌و چیرۆکم‬ ‫هەبووە‪ .‬وەرگێڕانی ئ����ەم کتێبە‌بۆ من‪ ،‬نەک‬ ‫هەر ئەستەم نەبو‪ ،‬بەڵکوهەوڵێکی چێژبەخش‬ ‫ب����و‪ ،‬دەرفەتێ����ک بو بۆ ژی����ان لە‌نێو یەکێک‬ ‫لە‌دڵخوازتری����ن کتێبدا کە لە‌م����اوەی ژیانمدا‬ ‫خوێندبێتمەوە‌و بووبێت بە‌خاڵی وەرچەرخان‬ ‫لە‌بیرکردنەوە‌و تێڕوانینمدا بۆ شتەکان‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬مەرجەكان����ی وەرگێ����ران‪ ،‬جگە‬

‫لە‌زانینی ه����ەردوو زمان بە‌ت����ەواوی‪ ،‬فرەن‪.‬‬ ‫چەن����د هەوڵت دا پێش ئەو كارە‪ ،‬مەرجەكان‬ ‫لە‌خۆت����دا فەراه����ەم بكەی����ت ت����ا كارەكەت‬ ‫بە‌كەمترین كەموكورتییەوە بێتە بەرهەم؟‬ ‫ڤێن����ا س����ەالم‪ :‬ل����ە ب����ارەی وەرگێڕانەوە‬ ‫بۆچونگەل����ی جیاواز هەن‪ .‬م����ن باوەڕم وایە‬ ‫ک����ە وەرگێڕان پێویس����تی بە‌کارامەیی زمان‌و‬ ‫لە‌هەمان کات����دا هونەری گرێدانی پەیوەندییە‬ ‫لە‌نێ����وان زمانەکانە جیاوازەکاندا‪ .‬من لە‌پۆلی‬ ‫دووی س����ەرەتاییەوە تا ئێس����تا ب����ەردەوام‬ ‫بە‌ک����وردی دەخوێنمەوە‪ ،‬بەو پێیەی بەش����ی‬ ‫زمانی ئنگلیزیشم تەواو کردووە‪ ،‬بە‌ئینگلیزیش‬ ‫دەخوێنمەوە‪ ،‬بەاڵم هێشتا ئەمانە بەس نین‪،‬‬ ‫دەتوانم بڵێم گرێدان����ی پەیوەندی نێوان دوو‬ ‫زمان س����ەلیقەی باشی دەوێت‪ ،‬هەر ئەمەشە‬ ‫کە وەرگێڕانی ب����اش لە‌وەرگیڕانی خراپ جیا‬ ‫دەکاتەوە‪ .‬م����ن هەوڵی خۆم����م دا‪ ،‬کاتێکی‬ ‫زۆرم پێ بەخش����ی ت����ا بە‌جوانترین ش����ێوە‬ ‫بچێت����ە بەردەم����ی خوێنەر‪ ،‬چونکە خۆش����م‬ ‫خوێن����ەرم‌و ئاگەداری ئەوەم کە لە‌کتێبخانەی‬ ‫کوردیدا قەیرانێک هەی����ە بە‌ناوی وەرگێڕانی‬ ‫خ����راپ‌و خوێنەر بە‌گش����تی متمانەیەکی وای‬ ‫بە‌وەرگێران����ی ک����وردی نیی����ە‪ .‬وەک گوتم‪،‬‬ ‫م����ن هەوڵی خۆم����م داوە‌و ئەوەی تریش����ی‬ ‫دەکەوێتەوە سەر ئەوەی کە خوێنەران چۆن‬ ‫پێشوازی لێ دەکەن‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ش����یری رەش‪ ،‬كە یاداش����تەكانی‬ ‫ژیان����ی ئەلیف ش����ەفەقە‪ ،‬چ ش����تێكی ئەم‬ ‫كتێبە‌لە‌یاداش����تی كەس����ایەتی‌و نووس����ەرە‬ ‫بەناووبانگەكان����ی دیك����ەی دنی����ای جی����ا‬ ‫دەكاتەوە؟‬ ‫ڤێنا س����ەالم‪ :‬دەتوانم بڵێم ئەلیف شەفەق‬ ‫لە‌ش����یری رەش����دا تەنها نوێنەری خۆی نا‪،‬‬ ‫بەڵک����و نوێنەری هەمو کەس����ێک کە لە‌نێوان‬ ‫دەنگە جیاوازەکانی ناخیدا سەرگەردان بووە‌و‬ ‫نازانێ����ت چۆن پارچەکانی خۆی کۆ بکاتەوە‪،‬‬ ‫هەمو ژنێک کە لە‌نێوان ئەو هێاڵنەی کۆمەڵگە‌و‬ ‫ژیانی هاوس����ەرێتی‌و بە‌تایبەتییش دایکایەتی‬ ‫بۆی دەکێش����ن‌و هێڵی داهێناندا‪ ،‬تێدا ماوە‌و‬ ‫هەروەه����ا زۆرێ����ک لە‌ژنانی دنی����ای مۆدێرنە‬ ‫ک����ە تا رادەیەکی زۆر لە‌زانس����ت‌و مەعریفەی‬ ‫ترادیش����ناڵیی ژنانی س����ەردەمانی پێش����وو‬ ‫لە‌بارەی چۆنێتی مامەڵەکردن لەگەڵ قۆناغە‬ ‫جیاوازەکانی ژیانی ژندا هەیانبووە‪ ،‬دابڕاون‌و‬ ‫لە‌جیهانێک����ی تەواو نوێدا‪ ،‬هەمو ش����تێک کە‬ ‫وەک ژن دێت����ە رێگەی����ان‪ ،‬بۆیان نائاش����نا‌و‬ ‫سەرلێش����یوینەرە‪ ،‬لە‌نێویش����یاندا‪ ،‬خەمۆکی‬ ‫پ����اش منداڵبون‪ .‬ش����یری رەش‪ ،‬ئاوێزانێکی‬ ‫زیرەکان����ەی نێوان خەیاڵ����ی وورد‌و واقیعێکە‬ ‫ک����ە بە‌زمانێکی زۆر چێژبەخ����ش‌و ئەدەبیانە‬ ‫گوزارشتی لێکراوە‪ .‬من بیرمە کاتێک بە‌منداڵی‬ ‫چەند خولەکێک ب����ۆ خوێندنگە دوادەکەوتم‌و‬ ‫لە‌ڕێگ����ە دەمبینی چەند فێرخوازێکی دیکەش‬ ‫وەکوو م����ن دواکەوتون‪ ،‬ئ����ەوە بۆ من تەواو‬ ‫س����ەبووریبەخش ب����و‪ .‬ئەلیف ش����ەفەقیش‬ ‫لە‌نووسینی ش����یری رەشدا‪ ،‬دەیەوێت هەمان‬ ‫سەبووریمان پێ ببەخشێت‪ ،‬ئەوەی کە ئێمە‬ ‫تەنیا نین‪ .‬ژیانی زۆرێک لە‌ژنە نووسەرەکانی‬ ‫دنیامان بە‌زمانێکی هێندە جوان بۆ دەگێڕێتەوە‬

‫ ‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ داد‬ ‫تێبینه‌رایه‌تی‌ تۆماركردنی‌ خانووبه‌ره‌ی‌ شارباژێر ‬

‫گرنگە ئەم کتێبە‬ ‫‌بخوێنرێتەوە‬ ‫بە‌تایبەتیش بۆ ئەو‬ ‫مێینانەی کە خاوەنی‬ ‫خەونی نوسینن‌و هێشتا‬ ‫لە‌نێوان دوڕیانی نوسین‬ ‫ژیانی هاوسەرگیری‌و‬ ‫دایکایەتیدان‬ ‫کە لە‌فۆرم����ی بیۆگرافیایەکی وش����ک دەری‬ ‫هێناوە‌و خوێنەر شەیدای زمانی گێڕانەوەکەی‬ ‫دەکات‪ .‬چیرۆک����ی مامەڵەکردنی هەریەک لەم‬ ‫ژنانە لەگ����ەڵ نووس����ین‌و دایکایەتیدا‪ ،‬لەوی‬ ‫دی جی����اوازە‪ ،‬لێرەدا ئەلیف دەیەوێت پێمان‬ ‫بڵێت هەمو ئەم رێگەیان����ە تاقیکراونەتەوە‌و‬ ‫تۆی خوێنەری����ش رێگای خ����ۆت هەڵبژێرە‪.‬‬ ‫س����ەبوورییە گەورەک����ە بۆ ژنان����ی کۆمەڵگە‬ ‫رۆژهەاڵتییەکان‪ ،‬بە‌تایبەت ئەوانەی هەڵگری‬ ‫بەه����رە‌و خەونی نوس����ین‌و داهێنانن‪ ،‬ئەوەیە‬ ‫کە ئازارگەلێک ئێمە لێرەدا دەیچێژین‪ ،‬پێش‬ ‫چەندین ساڵ س����لڤیا پالت‌و ئیمیلی برۆنتێ‌و‬ ‫زۆرێک لە‌ژنە نووس����ەرەکان لە‌سەرانس����ەری‬ ‫جیهاندا چەشتوویانەوە‌و لە‌ئێستا‌و داهاتووشدا‬ ‫بەردەوامی دەبێت‪ ،‬چونکە بووەتە بەش����ێکی‬ ‫دانەبڕاو لە‌چارەنووس����ی رەگەزی مێینە‪ .‬هەر‬ ‫بۆیە من وەک خۆم ش����یری رەش‪ ،‬بەو هەمو‬ ‫ف����رە بابەتیەوە زیاتر لە‌یاداش����تێک چاو لێ‬ ‫دەکەم‌و پێ����م وایە ئەلیف بە‌نووس����ینی ئەم‬ ‫کتێبە‪ ،‬بۆشاییەکی گەورەی لە‌مەیدانی هاتنە‬ ‫دەنگ لە‌ئازاری ژنەنووس����ەر‌و داهێنەرەکانی‬ ‫جیهان����دا پ����ڕ ک����ردەوە‌و ئەم هەوڵ����ەی‪ ،‬تا‬ ‫رادەیەکی زۆر جێگای ستایشە‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬ئەگەر پێش����وازییەكی باش لەم‬ ‫كتێبە‌بكرێت‪ ،‬پ����ڕۆژەی وەرگێڕانی داهاتووت‬ ‫چی دەبێت؟ هیچ پالنێكت داناوە؟‬ ‫ڤێنا س����ەالم‪ :‬ب����ۆ م����ن‪ ،‬زۆر گرنگە ئەم‬ ‫کتێبە‌بخوێنرێت����ەوە‪ .‬بە‌تایبەتی����ش ب����ۆ ئەو‬ ‫مێینانەی ک����ە خاوەنی خەونی نووس����ینن‌و‬ ‫هێش����تا لە‌نێ����وان دووڕیانی نوس����ین‪-‬ژیانی‬ ‫هاوسەرگیری‌و دایکایەتیدان‪ .‬پێشتر پێشنیازی‬ ‫خوێندنەوەی کتێبەک����ەم بە‌زمانی عەرەبی‌و‬ ‫ئینگلی����زی بۆ زۆرێ����ک لەو کچان����ە کردووە‬ ‫ک����ە گلەیی����ان لە‌نەبونی دەرفەتی یەکس����ان‬ ‫بۆ داهێن����ان‌و پەرەدان بە‌بەهرەی نووس����ین‬ ‫لە‌نێوان هەردوو رەگەزەک����ەدا کردووە‪ ،‬بۆیە‬ ‫گرنگ ئەوەیە بخوێنرێتەوە جا بەهەر زمانێک‬ ‫بێت‪ .‬پڕۆژەی وەرگێڕانی داهاتووم مەرج نییە‬ ‫لە‌بواری ئەدەبدا بێت‌و ئەگەری هەیە ش����یری‬ ‫رەش یەکەمی����ن‌و دوایەمی����ن وەرگێڕانم بێت‬

‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گشتی‌ تۆماركردنی‌ خانووبه‌ره‌‬ ‫لیژنه‌ی‌ جێگیركردنی‌ خاوه‌ندارێتیی‌ شارباژێر‬

‫بانگه‌وازی‌‬ ‫ی جێگیركردنی‌ خاوه‌ندارێتی‌ خانووبه‌ره‌ بە‌نوێكراوه‌]‬ ‫[بڕیار ‌‬ ‫ی زنجیره‌كانی‌ (‪ 108‬گه‌ڕه‌كی‌‪/‬چوارتای‌ كۆن) بۆ داواكاری‌ تۆماركردن به‌رێز‬ ‫پاڵپشت بە‌سه‌لماندنی‌ خاوه‌ندارێتی‌ ته‌واو ‌‬ ‫ی به‌رواری‌ (‪ )2018/1/2 1‬ك‌ه له‌م لیژنه‌یه‌و‌ه ده‌رچوە‪،‬‬ ‫ی جێگیركردنی‌ خاوه‌ندارێت ‌‬ ‫ی بڕیار ‌‬ ‫(نیگار محمود توفیق) به‌پێ ‌‬ ‫ی تایبه‌تمه‌ند‬ ‫ی خۆی‌ پێشكه‌ش بە‌دادگا ‌‬ ‫ی ئه‌م بریار‌ه ده‌كه‌ین‌و هه‌ركه‌س������ێكیش په‌ڵپی‌ هه‌ی‌ه با س������كااڵ ‌‬ ‫بۆیه‌ بانگه‌واز ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی ئه‌م بانگه‌وازه‌و‌ه ده‌س������تپێده‌كات‪ ،‬چونك‌ه پاش ته‌واوبون ‌‬ ‫بكات له‌ماوه‌ی‌ (‪ )30‬رۆژدا له‌رۆژی‌ دوای‌ باڵوبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ناوبراو ئه‌گه‌ر‬ ‫ی بریار ‌‬ ‫ی ماوەت زنجی������ره‌ ناوبراوه‌كان تۆمارده‌كات به‌پێ ‌‬ ‫ی تۆماركردنی‌ خانووبه‌ره‌ ‌‬ ‫ماوه‌ی������‌ه تێبینه‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی سكااڵ‪.‬‬ ‫هیچ ئاگاداركردنه‌وه‌یه‌ك له‌دادگاو‌ه نه‌بو بە‌پێشكه‌شكردن ‌‬ ‫هیوا محمد جالل‬ ‫ ‬ ‫ی تۆماركردنی‌ خانووبه‌ره‌ی‌ شارباژێر‬ ‫تێبینه‌ر ‌‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‬ ‫ ‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‬

‫عدد‪91 :‬‬ ‫به‌روار‪2018/1/21 :‬‬

‫ئاگاداری‌‬

‫ی‬ ‫ی هه‌موو ئه‌و هاواڵتیان‌ه ده‌كاته‌و‌ه ك‌ه سااڵن ‌‬ ‫س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگادار ‌‬ ‫ی (محمد عزیز‬ ‫ی (صمود) وه‌رگرتوه‌ كه‌ هاواڵت ‌‬ ‫(‪ )1989-1987‬زه‌وی������ان له‌ناحییه‌ی‌ رزگار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كردو‌ه بە‌مه‌به‌س������ت ‌‬ ‫ی رێگا پێدان ‌‬ ‫اغامیر) خ������اوه‌ن زه‌وی‌ ژمار‌ه هه‌وائی‌ (‪ )11666‬داوا ‌‬ ‫ی خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی‌ له‌س������ه‌ر ئه‌و پارچه‌ زه‌وییه‌ هه‌یه‌ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫دروس������تكردن ‌‬ ‫ی ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانیمان‬ ‫(‪ )30‬رۆژدا له‌دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی بۆ ناوبراو ده‌كات‪ .‬‬ ‫ی یاسای ‌‬ ‫بكاته‌وه‌ بە‌پێچه‌وانه‌وه‌ شاره‌وانیمان كار ‌‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‬ ‫ ‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‬

‫ئاگاداری‌‬

‫عدد‪82 :‬‬ ‫به‌روار‪2018/1/17 :‬‬

‫سه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگاداری‌ هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ سااڵن ‌‬ ‫ی‬ ‫(‪ )1989-1987‬زه‌ویان له‌ناحییه‌ی‌ رزگاری‌ (صمود) وه‌رگرتوه‌ كه‌ هاواڵتی‌ (مجید عزیز‬ ‫روس������تم) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژم������اره‌ هه‌وائی‌ (‪ )5588‬داوای‌ رێگا پێدانی‌ كردوه‌ بە‌مه‌به‌س������تی‌‬ ‫دروس������تكردنی‌ خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی‌ له‌سه‌ر ئه‌و پارچه‌ زه‌وییه‌ هه‌یه‌ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫(‪ )30‬رۆژدا له‌دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ س������ه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانیمان‬ ‫بكاته‌وه‌ بە‌پێچه‌وانه‌وه‌ شاره‌وانیمان كاری‌ یاسایی‌ بۆ ناوبراو ده‌كات‪.‬‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ ‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫ ‬

‫ڤێنا سەالم‬ ‫لە‌بواری ئەدەبدا‪ .‬بیرۆکەی وەرگێڕانی کتێبی‬ ‫"قەیرانەکانی دنیای مۆدێرن"ی فەیلەس����وفی‬ ‫فەڕەنس����ی‪ ،‬رێن����ێ گینۆم هەی����ە‌و لە‌ماوەی‬ ‫داهاتوودا دەست بە‌وەرگێڕانی دەکەم‪ .‬رەنگە‬ ‫لە‌داهاتوودا زیاتر کار لەس����ەر فەلس����ەفەی‬ ‫ئایین‌و هەروەها پەیوەندی نێوان فەلس����ەفە‌و‬ ‫ئەدەب بکەم کە لە‌ئێستای دونیای مۆدێرندا‪،‬‬ ‫پەیوەندی نێوان ئەو دوو کایەیەی نووس����ین‪،‬‬ ‫لە‌الوازییدایە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ش����ەفەق‪ ،‬كە ش����ارەزای مێژووی‬ ‫فەلسەفە‌و سیاسەت‌و كۆمەڵناسییە‌و دكتۆرای‬ ‫لە‌سیاسەتیش����دا هەیە‪ ،‬ئەو ش����ارەزاییانەی‬ ‫بە‌ئاوێتەبونی لەگەڵ باكگراوندە ئەدەبییەكەی‪،‬‬ ‫چەند كاریگەریی لەسەر فرەلقی شیری رەش‬ ‫داناوە؟‬ ‫ڤێنا س����ەالم‪ :‬تا رادەیەکی زۆر‪ .‬لە‌هەندێ‬ ‫ش����وێنی کتێبەکەدا‪ ،‬هەست دەکەیت ئەوەی‬ ‫لە‌ژێ����ر دەس����تتدایە‪ ،‬لێکۆڵینەوەیە لە‌بارەی‬ ‫ژیان����ی ژن����ە نووس����ەرەکانەوە‪ ،‬لە‌هەندێک‬ ‫خاڵدا تەواو زمانی فەلسەفە زاڵە بەسەریدا‌و‬ ‫لە‌هەن����دێ ش����وێنی دیکەدا‪ ،‬ئ����ەدەب زمانی‬ ‫بااڵیە‪ .‬بەشەکانی کۆتایی کتێبەکە‪ ،‬ئەزمونی‬ ‫نووس����ەرێکە ک����ە بە‌دەس����ت خەمۆکی پاش‬ ‫منداڵبون����ەوە دەناڵێنێت‌و چی����دی ناتوانێت‬ ‫بنووس����ێت‪ ،‬لێرەدا خوێنەر هەس����ت دەکات‬ ‫زیات����ر رۆمانێک����ی دەرونییە‪ .‬خ����ودی هاتنە‬ ‫س����ەر باوەڕی ئەوەی کە دواجار پێویس����تە‬ ‫سیس����تمێکی دیموکراس����ی لە‌نێوان گوێگرتن‬ ‫لە‌دەنگە جیاوازەکانی ناخماندا پەیڕەو بکەین‪،‬‬ ‫بانگەشەیەکی ئاشکرای ئەلیفە بۆ دیموکراسی‬ ‫نەک وەک سیستمێکی نمونەیی‪ ،‬بەڵکو وەکو‬ ‫سیس����تمێک کە بە‌هەمو پێوەرەکان‪ ،‬لەوانی‬ ‫دی باشترە‪ .‬هەروەک لە‌تێبینییەکی سەرەتای‬ ‫کتێبەکەدا بۆ خوینەران‪ ،‬دەڵێت‪:‬‬ ‫گریمانەیەکی ساویلکانەیە کە پێمان وابێت‬ ‫رژێمێک����ی دیموکراس����یانە تەختێکە لە‌گوڵ‪،‬‬ ‫بەاڵم هێش����تاش لە‌هەر جۆرە خۆسەپاندنێک‬ ‫باشترە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ش����ەفەق‪ ،‬لە‌ه����ەردوو كولتووری‬ ‫(ڕۆژهەاڵتی‌و رۆژئاوایی) ك����ە نەنك‌و دایكی‬

‫ ‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ داد‬ ‫تێبینه‌رایه‌تی‌ تۆماركردنی‌ خانووبه‌ره‌ی‌ شارباژێر ‬

‫بەرجەستەیان كردووە سودی زۆری بینیوە‌و‬ ‫توانیویەت����ی لەباش����یی‌و خراپییەكان����ی ئەم‬ ‫دوو جیهانبینیی����ە هەڵێنجێ‌و بیخاتە خزمەت‬ ‫نووسین وپڕۆژە ئەدەبی‌و فەلسەفەكانییەوە‪،‬‬ ‫ئەی تۆ چیت لە‌شەفەقەوە هەڵێنجا؟‬ ‫ڤێنا سەالم‪ :‬پەس����ەندکردنی بیرکردنەوە‌و‬ ‫نووسینەکانی ئەلیف‪ ،‬بۆ من‪ ،‬بە‌پلەی یەکەم‬ ‫ب����ۆ ئەو بااڵنس����ە دەگەڕێتەوە کە نووس����ەر‬ ‫بە‌تێگەیشتنی هۆش����یارانەی خۆی‪ ،‬لە‌نێوان‬ ‫رۆژه����ەاڵت‌و رۆژئ����اوادا رایگرتووە‪ .‬ئەو وەک‬ ‫تورکێک کە واڵتەکەی هەم لە‌ڕووی جوگرافی‌و‬ ‫ه����ەم ل����ە‌ڕووی سیاس����ی‌و کولتوریی����ەوە‪،‬‬ ‫لە‌نێوان����ی ئاس����یا‌و ئەورووپ����ا‪ ،‬بە‌مانایەکی‬ ‫دی‪ ،‬رۆژه����ەاڵت‌و رۆژئ����اوادا داب����ەش بووە‌و‬ ‫وەک کەس����ێک بە‌باکگراوندێکی رۆژهەاڵتی‌و‬ ‫دونیابینییەک����ی رۆژئاوایی����ەوە‪ ،‬دەرفەت����ی‬ ‫زیاتری تێگەیشتن لەوەی رۆژهەاڵت‌و رۆژئاوا‬ ‫وابەستە‌و تەواوکەری یەکدین‪ ،‬بۆ رەخساوە‪.‬‬ ‫ئێمە ئەگەر ئەمەش����مان بۆ نەڕەخس����ابێت‪،‬‬ ‫پێویس����تە‪ ،‬بێ جیاوازی‌و دەمارگیری ئاینی‌و‬ ‫نەتەوەیی‪ ،‬خۆمان بگەڕیین بە‌شوێن جوانی‌و‬ ‫جێهێش����تەی کلت����ووری‌و شارس����تانییەتی‬ ‫هەری����ەک لە‌ڕۆژهەاڵت‌و رۆژئ����اوادا‪ ،‬ئەمەش‬ ‫بخەینە خزم����ەت جیهانێکی باش����ترەوە کە‬ ‫وەک مرۆڤ خۆم����ان بە‌خاوەن����ی دەزانین‪.‬‬ ‫یەکێ����ک لە‌تایبەتمەندییەکان����ی ش����یعری‬ ‫رۆمانتیک����ی ک����ە لە‌کۆتاییەکانی س����ەدەی‬ ‫هەژدەیەم‌و سەرەتاکانی سەدەی نۆزدەهەمی‬ ‫ئەوروپادا‪ ،‬پەرەی س����ەند‪ ،‬سەرسام بون بو‬ ‫بە‌رۆژهەاڵت‪ ،‬لە‌ش����یعری ئەو س����ەردەمەدا‪،‬‬ ‫رۆژهەاڵت وەک النکەی خەون‌و شارستانییەت‬ ‫وێنا دەکرا‌و بەش����ێک لە‌مەعریفە‌و ئەدەبیاتی‬ ‫رۆژئ����اوا "ق����ەرزاری هەزار‌و یەک ش����ەوە"ی‬ ‫رۆژهەاڵت����ە‪ .‬لە‌ئێس����تادا ئەم هاوکێش����ەیە‬ ‫پێچەوان����ە بووەت����ەوە‪ ،‬خەڵک����ی رۆژهەاڵت‬ ‫خەون بە‌ژیان لە‌ڕۆژئ����اواوە دەبینن‌و بە‌هەمو‬ ‫ش����ێوەیەک لە‌ڕۆژه����ەاڵت نائومێدن‪ ،‬خەڵکی‬ ‫رۆژئ����اواش بە‌چ����اوی بەزەیی����ەوە دەڕواننە‬ ‫رۆژه����ەاڵت‪ ،‬هەروەکو ئەوەی کەش����تییەکی‬ ‫ژەنگهەڵگرتووی بێ کەڵ����ک بێت کە هێندە‬ ‫ناب����ات بە‌هەمو سەرنش����ینەکانییەوە نوقمی‬

‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گشتی‌ تۆماركردنی‌ خانووبه‌ره‌‬ ‫لیژنه‌ی‌ جێگیركردنی‌ خاوه‌ندارێتیی‌ شارباژێر‬

‫بانگه‌وازی‌‬ ‫ی خانووبه‌ر‌ه بە‌نوێكراوه‌]‬ ‫ی خاوه‌ندارێت ‌‬ ‫[بڕیاری‌ جێگیركردن ‌‬ ‫ی تۆماركردن به‌رێز‬ ‫ی كۆن) بۆ داواكار ‌‬ ‫ی (‪ 280‬گه‌ڕه‌كی‌‪/‬چوارتا ‌‬ ‫ی خاوه‌ندارێتی‌ ته‌واوی‌ زنجیره‌كان ‌‬ ‫پاڵپشت بە‌سه‌لماندن ‌‬ ‫ی به‌رواری‌ (‪ )2018/1/2 1‬ك‌ه له‌م لیژنه‌یه‌و‌ه‬ ‫ی خاوه‌ندارێت ‌‬ ‫ی جێگیركردن ‌‬ ‫ی بڕیار ‌‬ ‫(داب������ان حمەامین محمد خ������ان) به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆی‌ پێش������كه‌ش بە‌دادگا ‌‬ ‫ده‌رچوە‪ ،‬بۆی‌ه بانگه‌وازی‌ ئه‌م بریاره‌ ده‌كه‌ین‌و هه‌ركه‌س������ێكیش په‌ڵپی‌ هه‌یه‌ با س������كااڵ ‌‬ ‫ی ئه‌م بانگه‌وازه‌وه‌ ده‌س������تپێده‌كات‪ ،‬چونك‌ه پاش‬ ‫ی (‪ )30‬رۆژدا له‌رۆژی‌ دوای‌ باڵوبونه‌وه‌ ‌‬ ‫تایبه‌تمه‌ن������د بكات له‌م������اوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بریار ‌‬ ‫ی ماوەت زنجیر‌ه ناوبراوه‌كان تۆمارده‌كات به‌پێ ‌‬ ‫ی خانووبه‌ره‌ ‌‬ ‫ی ئه‌م ماوه‌یه‌ تێبینه‌رایه‌تی‌ تۆماركردن������ ‌‬ ‫ته‌واوبون������ ‌‬ ‫ی سكااڵ‪.‬‬ ‫ناوبراو ئه‌گه‌ر هیچ ئاگاداركردنه‌وه‌یه‌ك له‌دادگاو‌ه نه‌بو بە‌پێشكه‌شكردن ‌‬ ‫هیوا محمد جالل‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ی شارباژێر‬ ‫ی خانووبه‌ره‌ ‌‬ ‫تێبینه‌ری‌ تۆماركردن ‌‬ ‫ ‬

‫ ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‬ ‫ ‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‬

‫عدد‪89 :‬‬ ‫به‌روار‪2018/1/21 :‬‬

‫ئاگاداری‌‬

‫سه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگاداری‌ هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ سااڵن ‌‬ ‫ی‬ ‫(‪ )1989-1987‬زه‌ویان له‌ناحییه‌ی‌ رزگاری‌ (صمود) وه‌رگرتوه‌ كه‌ هاواڵتی‌ (عوس������مان‬ ‫حسێن امین) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژماره‌ هه‌وائی‌ (‪ )12093‬داوای‌ رێگا پێدانی‌ كردوه‌ بە‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫دروس������تكردنی‌ خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی‌ له‌سه‌ر ئه‌و پارچه‌ زه‌وییه‌ هه‌یه‌ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫(‪ )30‬رۆژدا له‌دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ س������ه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانیمان‬ ‫بكاته‌وه‌ بە‌پێچه‌وانه‌وه‌ شاره‌وانیمان كاری‌ یاسایی‌ بۆ ناوبراو ده‌كات‪.‬‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ ‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‬ ‫ ‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‬

‫ئاگاداری‌‬

‫عدد‪78 :‬‬ ‫به‌روار‪2018/1/16 :‬‬

‫ی‬ ‫ی هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌و‌ه ك‌ه سااڵن ‌‬ ‫س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگادار ‌‬ ‫ی (صمود) وه‌رگرتوه‌ كه‌ هاواڵتی‌ (حس������ن محمد‬ ‫(‪ )1989-1987‬زه‌ویان له‌ناحییه‌ی‌ رزگار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (‪ )6260‬داوای‌ رێگا پێدانی‌ كردو‌ه بە‌مه‌به‌س������ت ‌‬ ‫امین ره‌حمان) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژمار‌ه هه‌وائ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌س������ه‌ر ئه‌و پارچه‌ زه‌وییه‌ هه‌ی‌ه له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ ‌‬ ‫دروس������تكردن ‌‬ ‫(‪ )30‬رۆژدا له‌دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانیمان‬ ‫ی بۆ ناوبراو ده‌كات‪.‬‬ ‫ی یاسای ‌‬ ‫بكاته‌وه‌ بە‌پێچه‌وانه‌وه‌ شاره‌وانیمان كار ‌‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫ ‬

‫‪19‬‬

‫مێ����ژوو دەبێت‪ .‬بەاڵم دەبێت لەو راس����تییە‬ ‫تێبگەین کە رۆژهەاڵت دڵی دنیایە‌و خاکێکی‬ ‫بەت����اڵ نییە‪ ،‬نابێت نائومێدی بەس����ەرماندا‬ ‫زاڵبێت‪ .‬بە‌بۆچونی من‪ ،‬ئەوەی ئێس����تا ئەم‬ ‫کەش����تییە پێویستییەتی‪ ،‬هۆش����یارتربونی‬ ‫سەرنشینەکانییەتی‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬ش����ەفەق دەڵێ����ت بەت����ەواوی‬ ‫بووم بەكەس����ێكی رۆحانی‌و ب����ڕوای تەواوم‬ ‫بە‌تەس����ەوف هەیە‪ ،‬چونكە جیهانێكە لێوان‬ ‫لێ����و لە‌لێبوردەیی‌و دورە ل����ە‌ڕق‌و كینە‪ ،‬ئەو‬ ‫بیروب����اوەڕە ل����ەم كتێبەیدا چەن����د رەنگی‬ ‫داوەتەوە‌و چۆن جێی كراوەتەوە؟‬ ‫ڤێن���ا س���ەالم‪ :‬ڕوحانییەت‌و تەس���ەوف‬ ‫بەش���ێکی گرنگ���ی کتێبەکەی���ە‪ .‬لە‌چەند‬ ‫خاڵێکی کتێبەکەدا ئەلیف بەرکەوتنی خۆی‬ ‫لەگەڵ دنیای تەس���ەوفدا‪ ،‬بە‌ورد‌و درش���تی‬ ‫دەگێرێت���ەوە‪ .‬لە‌نێوان ئەو ش���ەش دەنگە‬ ‫جیاوازەی ناخی ئەلیفدا کە وەک کارەکتەری‬ ‫راس���تەقینە دەردەک���ەون لە‌کتێبەک���ەدا‪،‬‬ ‫یەکێکیان ناوی باجی دەروێشە‌و نوێنەرایەتی‬ ‫الیەن���ە رووحانییەک���ەی ئەلی���ف دەکات‪.‬‬ ‫ئ���ەم دەنگە لە‌زۆربەی بارودۆخە س���ەخت‌و‬ ‫پڕکێشمەکێش���مەکاندا‪ ،‬تەواو لەس���ەرخۆ‌و‬ ‫ئارام دەردەکەوێ���ت‌و هەوڵدەدات ئەلیفیش‬ ‫ئارام بکاتەوە‪ .‬هەر بۆیە چەند رۆژێک پێش‬ ‫منداڵبونەکەی‪ ،‬بۆ رەواندنەوەی ترسەکانی‬ ‫ئەلی���ف‪ ،‬پێ���ی دەڵێت‪" :‬ت���ۆ دەزانیت کە‬ ‫سۆفییەکان باوەڕیان وایە جیهان منداڵدانی‬ ‫دایک���ە؟ ئێم���ە هەموم���ان کۆرپ���ەی نێو‬ ‫منداڵدانێکین‪ .‬کە کاتی خۆی دێت‪ ،‬دەبێت‬ ‫جیه���ان جێ بهێڵین‪ .‬ئێم���ە ئەمە دەزانین‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم نامانەوێت جێی بهێڵین‪ .‬دەترس���ین‬ ‫کە مردین لە‌هەبون بووەستین‪ .‬بەاڵم مردن‬ ‫لە‌ڕاس���تیدا لەدایکبونە‪ .‬تەنیا گەر بتوانین‬ ‫لەمە تێ بگەین‪ ،‬ئیدی لە‌هیچ ناترسین‪".‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬لە‌شیری رەش���دا‪ ،‬شەفەق واقع‌و‬ ‫خەیاڵی پێك���ەوە گرێ���داوە‪ ،‬تێكەڵكردنی‬ ‫خەیاڵ‪ ،‬لە‌یاداشت‌و گەش���تی ژیاندا‪ ،‬چەند‬ ‫خەیاڵی خوێنەر پەرشوباڵو دەكات؟‬ ‫ڤێنا س���ەالم‪ :‬وەک پێش���تر گوتم‪ ،‬گەر‬ ‫ن���اوی کتێبەک���ە‪ ،‬تەنیا وەک یاداش���تێکی‬ ‫ئاس���ایی ببەین‪ ،‬ئەوا حەق���ی تەواومان پێ‬ ‫نەداوە‪ .‬بە‌بڕوای م���ن‪ ،‬ئەو فرەییە لە‌زمانی‬ ‫دەربڕین‌و بابەتگەلی جی���اواز‪ ،‬تامێکی دی‬ ‫دەدات بە‌کتێبەک���ە‌و وا دەکات تەنانەت لەم‬ ‫کتێبەش���دا‪ ،‬لە‌زمانە ورد‌و پ���ڕ خەیاڵەکەی‬ ‫ئەلیف بێبەش نەبی���ن‪ .‬هەروەها دەمەوێت‬ ‫دووبارە ئەوە بڵێم ک���ە ئەم کتێبە‌بۆ هەمو‬ ‫خوێنەرێک نووس���راوە بێ جیاوازی رەگەز‌و‬ ‫پیشە‌و باری کۆمەاڵیەتی‪ ،‬هەروەک نووسەر‬ ‫لە‌پێشەکی کتێبەکەدا دەڵێت‪ :‬ئەم پەرتووکە‬ ‫تەیا بۆ ئەو ژنانە نەنوسراوە کە لە‌ڕابردوو‌و‬ ‫لە‌داهات���وودا‪ ،‬لە‌بارودۆخ���ی هاوش���ێوەدا‬ ‫دووچاری خەمۆکی بونەتەوە یان دەبنەوە‪،‬‬ ‫بەڵکوو بۆ هەر کەسێکە بە‌پیاو‌و ژنەوە ‪.‬جا‬ ‫هاوسەرگیری کردبێت یان نا خاوەنی منداڵ‬ ‫بێت یان نا‪ ،‬نووسەر بێت یاخود نا‪ ،‬کە بۆی‬ ‫س���ەخت بێت بااڵنس لە‌نێوان زیاتر لە‌ڕۆڵ‌و‬ ‫بەرپرسیارییەتییەکی ژیانیدا رابگرێت‪.‬‬

‫پاشاموە‪..‬‬

‫فێرخوازو ده‌وروبه‌ر‬

‫له‌قۆناغی منداڵییه‌وه‌ " له‌سێ ساڵییه‌وه‌"‬ ‫ت���ا س���اتی باڵغبون���ی "حه‌ڤده‌ س���اڵی"‬ ‫رووداوه‌كانی له‌س���اڵی ‪1931‬ه‌وه‌ ده‌ست پێ‬ ‫ده‌كه‌ن ت���ا ده‌گات بە‌بارودۆخی كۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫ئه‌مریك���ی له‌جه‌نگی جیهانیی دوەم‪ ،‬به‌پێی‬ ‫هه‌ندێك راپرس���ی ل���ه‌و ‪ 100‬كتێبە‌دانراون‬ ‫كه‌زۆرتری���ن كاریگه‌ری هه‌ب���وەو وه‌له‌ڕیزی‬ ‫ئه‌و كتێبان���ه‌ دانراوه‌ ك���ه‌ زۆرترین بوێری‬ ‫له‌نووسینیاندا هه‌بوە!‬

‫ ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‬ ‫ ‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‬

‫عدد‪74 :‬‬ ‫به‌روار‪2018/1/16 :‬‬

‫ئاگاداری‌‬

‫سه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگاداری‌ هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ سااڵن ‌‬ ‫ی‬ ‫(‪ )1989-1987‬زه‌وی������ان له‌ناحییه‌ی‌ رزگاری‌ (صم������ود) وه‌رگرتوه‌ كه‌ هاواڵتی‌ (كورجیه‌‬ ‫امین محمد ) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژماره‌ هه‌وائی‌ (‪ )3937‬داوای‌ رێگا پێدانی‌ كردوه‌ بە‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫دروس������تكردنی‌ خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی‌ له‌سه‌ر ئه‌و پارچه‌ زه‌وییه‌ هه‌یه‌ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫(‪ )30‬رۆژدا له‌دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ س������ه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانیمان‬ ‫بكاته‌وه‌ بە‌پێچه‌وانه‌وه‌ شاره‌وانیمان كاری‌ یاسایی‌ بۆ ناوبراو ده‌كات‪.‬‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ی شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ی رزگاری‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وان ‌‬ ‫ ‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‬

‫عدد‪79 :‬‬ ‫به‌روار‪2018/1/16 :‬‬

‫ئاگاداری‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگاداری‌ هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ سااڵن ‌‬ ‫ی‬ ‫(‪ )1989-1987‬زه‌ویان له‌ناحییه‌ی‌ رزگاری‌ (صمود) وه‌رگرتوه‌ كه‌ هاواڵتی‌ (احمد كریم‬ ‫محمود) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژماره‌ هه‌وائی‌ (‪ )11667‬داوای‌ رێگا پێدانی‌ كردوه‌ بە‌مه‌به‌س������تی‌‬ ‫دروستكردنی‌ خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی‌ له‌سه‌ر ئه‌و پارچه‌ زه‌وییه‌ هه‌یه‌ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫(‪ )30‬رۆژدا له‌دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانیمان‬ ‫ شاره‌وانیمان كاری‌ یاسایی‌ بۆ ناوبراو ده‌كات‪.‬‬ ‫بكاته‌وه‌ بە‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫ ‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ی شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ ‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫"چڵ ‌ه زه‌یتون"ی‌ خوێناوی‌‬

‫"عه‌فرین" شه‌ڕ ‌ی مان‌و نه‌مانه‌‬ ‫رێژه‌ن سه‌ردار‬ ‫هێرش ‌ی توركیا بۆ سه‌ر عه‌فرین‪ ،‬شه‌ڕێك ‌ی هێند‌ه چاره‌نوساز‌ه ك ‌ه پاشه‌ڕۆژ ‌ی بون ‌ی‬ ‫كورد له‌رۆژئاوا ‌ی كوردستان‌و له‌چوارچێوه‌ ‌ی سوریا ‌ی داهاتودا دیاریده‌كات‪.‬‬ ‫ئێستا له‌عه‌فرین شه‌ڕێك ‌ی جیهانی ‌ی بچوك روده‌دات‪ ،‬ك ‌ه جگ ‌ه له‌توركیا‌و یه‌كینه‌كان ‌ی‬ ‫كورد‪ ،‬دو هێز ‌ی گه‌وره‌ ‌ی جیهان‌و چه‌ندین هێز ‌ی هه‌رێمیش به‌راسته‌وخۆو ناڕاسته‌وخۆ‬ ‫له‌م شه‌ڕه‌دا ئاماده‌ن‪ ،‬بۆ هه‌ریه‌ك له‌م هێزانه‌ش شه‌ڕ ‌ی عه‌فرین ره‌هه‌ند ‌ی ستراتیج ‌ی‬ ‫له‌خۆده‌گرێت‪ .‬‬ ‫كورد له‌رۆژئاوا ئازایه‌تی‌‌و خۆڕاگرییه‌ك ‌ی ئه‌فسانه‌ی ‌ی به‌رامبه‌ر به‌داعش نواند‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌دڵنیای ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی چاره‌نوس ‌ی كورد له‌رۆژئاوا یه‌كالی ‌ی ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م شه‌ڕ‌ه ده‌بێت‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ توركیادا‪ .‬مان‌و نه‌مان ‌ی كانتۆنه‌كان‌و چه‌سپاندن ‌ی سیسته‌م ‌ی فیدراڵ ‌ی له‌سوریا ‌ی‬ ‫داهاتوشدا‪ ،‬به‌چاره‌نوس ‌ی ئه‌م ش���ه‌ڕه‌و‌ه گرێدراوه‌‪ .‬هه‌ربۆی ‌ه توركیا به‌هه‌مو توانا ‌ی‬ ‫سه‌ربازی‌‌و سیاسی‌‌و قورس���ای ‌ی دبلۆماس ‌ی خۆیه‌وه‌و له‌ڕێگه‌ ‌ی به‌كارهێنان ‌ی نوێترین‬ ‫چ���ه‌ك‌و ته‌كنه‌لۆجیاو كۆكردنه‌وه‌ ‌ی هێزێك ‌ی گه‌وره‌ ‌ی ئۆپۆزیس���ۆن ‌ی گۆێڕایه‌ڵیه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌یه‌و ‌ێ ده‌ستبگرێت به‌سه‌ر عه‌فریندا‌و ئیراده‌ ‌ی كورد له‌رۆژئاوا تێكبشكێنێت‪.‬‬ ‫پرس���یاره‌ك ‌ه ئه‌وه‌یه‌‪ :‬ئایا له‌م ش���ه‌ڕ‌ه چاره‌نوسس���ازه‌دا كورد ده‌توانێت هه‌مان‬ ‫خۆراگری ئه‌فس���انه‌ی ‌ی كۆبان ‌ێ دوبار‌ه بكات���ه‌وه‌‌و توركیا به‌ر قه‌اڵ ‌ی ئیراده‌ ‌ی پته‌وو‬ ‫له‌ش���كاننه‌هاتو ‌ی شه‌ڕڤانان بكه‌وێ‌و به‌درێژه‌كێشان ‌ی شه‌ڕ ئابڕوی ‌ی توركیا له‌ئاست ‌ی‬ ‫ناوچه‌كه‌و نێوده‌وڵه‌تیدا ببرێت؟‬ ‫بێگومان پیالن‌و دوژمنكاری ‌ی له‌س���ه‌ر عه‌فری���ن زۆر گه‌وره‌تر‌ه به‌راورد به‌كۆبانێ‌‪،‬‬ ‫دیمه‌نه‌ك��� ‌ه وا ده‌رده‌كه‌وێت ك ‌ه روس���یا‌و ئێران‌و ته‌نانه‌ت ئه‌مه‌ریكاش له‌خس���تن ‌ی‬ ‫عه‌فرین‌و كورد ‌ی رۆژئاوادا رۆڵیان هه‌بێت‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌ی پاش ئه‌وه‌ ‌ی كورد ئاماد‌ه نه‌بو‬ ‫له‌س���ه‌ر پێشنیار ‌ی روسیا‪ ،‬عه‌فرین راده‌ست ‌ی س���وپا ‌ی ئه‌سه‌د بكات (ك ‌ه ئێرانیش‬ ‫ئه‌مه‌ ‌ی ده‌ویست)‪ ،‬تیشك ‌ی سه‌وز بۆ هێرش ‌ی توركیا بۆ سه‌ر ئه‌م كانتۆنه‌ ‌ی رۆژئاوا ‌ی‬ ‫كوردستان هه‌ڵكرا‪.‬‬ ‫ئێران‌و توركیا‌و روس���یا ك ‌ه به‌سێگۆشه‌ ‌ی "ئه‌س���تانه‌" ناوده‌برێن‪ ،‬ئێستا باشترین‬ ‫تاقیكردنه‌و‌ه بۆ به‌رده‌وامی ‌ی هاوكاریی نێوانیان ش���ه‌ڕ ‌ی عه‌فرینه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر روس���یا‌و‬ ‫ئێران هاوكاری‌‌و پش���تیوان ‌ی توركیا نه‌كه‌ن له‌م هێرش���ه‌دا‪ ،‬ئه‌وا توركیا رێگه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫دیك ‌ه ده‌گرێ‌‌و دور ده‌كه‌وێته‌و‌ه لێیان‪ .‬ئه‌گه‌ر هاوكاری‌‌و پشتیوانیش��� ‌ی بكه‌ن‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫هه‌ماهه‌نگی‌‌و په‌یوه‌ندییان تۆكمه‌و به‌هێزتر ده‌بێت‪ .‬ئه‌مه‌ریكاش له‌م ش���ه‌ڕه‌دا جگ ‌ه‬ ‫له‌ده‌ربڕین ‌ی نیگه‌ران ‌ی چاوه‌ڕوان��� ‌ی كاردانه‌وه‌یه‌ك ‌ی دیكه‌ ‌ی به‌رامبه‌ر به‌م هاوپه‌یمان ‌ه‬ ‫دێرین���ه‌ ‌ی لێناكرێت‪ .‬له‌س���ایه‌ ‌ی نه‌بون ‌ی هیچ پشتیوانییه‌كیش���دا ئه‌رك ‌ی كورد له‌م‬ ‫جه‌نگ ‌ه جیهانیی ‌ه بچوكه‌دا قورستر‌و گرانتر ده‌رده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫مێژو پێمان ده‌ڵێت‪ ،‬هیچ هێزێك به‌ئه‌ندازه‌ ‌ی توركیا كوش���تار ‌ی له‌كورد نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫له‌هه‌ر ش���وێنێك ‌ی كوردستانیش���دا كورد بیه‌و ‌ێ بیر له‌قه‌وار‌ه یان كانتۆنێك ‌ی ئازادو‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆ بكاته‌وه‌‌و بی���ه‌و ‌ێ به‌هێز بێت‪ ،‬ئه‌وا توركیا رێگ���ه‌ ‌ی لێده‌گرێ‌‌و به‌هه‌مو‬ ‫هێزیه‌و‌ه په‌المار ‌ی ده‌دات‪ .‬كوش���تن ‌ی خه‌ون ‌ی س���ه‌ربه‌خۆیی‌‌و كوشتن ‌ی كورد ‌ی ئازاو‬ ‫ئازاد به‌شێك ‌ی دانه‌بڕاو‌ه له‌ستراتیج ‌ی توركیا‪.‬‬ ‫ئێس���تا كورد له‌رۆژئاوا ‌ی كوردستان باجی ‌ی ئازایه‌تی‌‌و باجی ‌ی ده‌ستگرتن به‌بون ‌ی‬ ‫كانتۆن ‌ه س���ه‌ربه‌خۆكان ‌ی خۆی ده‌دات‪ .‬توركیا پاش تێكش���كاندن ‌ی هاوپه‌یمانه‌كان ‌ی‬ ‫له‌شه‌ڕ ‌ی ئیدلب‌و كۆتایهاتن ‌ی داعش له‌سوریا‪ ،‬خه‌م ‌ی گه‌وره‌ ‌ی ئه‌وه‌ی ‌ه كورد له‌رۆژئاوا‌و‬ ‫س���وریادا هاوكێشه‌یه‌ك ‌ی نو ‌ێ بسه‌پێنێت‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌ردۆغان‌و ئاكه‌په‌و توركه‌كان دێن‌و‬ ‫ماش���ێنێك ‌ی جه‌نگ ‌ی گه‌ور‌ه به‌ناو ‌ی "چڵ ‌ه زه‌یت���ون"ه‌و‌ه له‌دژ ‌ی كورد ده‌خه‌ن ‌ه گه‌ڕ‪.‬‬ ‫چڵ ‌ه زه‌یتونێك ك ‌ه خوێن ‌ی لێده‌چۆڕێ‌‌و تۆپ‌و موشه‌ك ‌ی لێده‌بارێت‪ .‬ئه‌وان خوازیارن‬ ‫له‌ڕێگه‌ ‌ی تێكشكاندن ‌ی كورده‌و‌ه له‌عه‌فرین به‌یه‌كجار ‌ی كۆتای ‌ی به‌خه‌ون ‌ی كانتۆنه‌كان‌و‬ ‫فیدرال ‌ی بهێنن‪ .‬‬ ‫له‌م چركه‌س���اته‌دا هه‌مو كوردێك ‌ی مه‌ردو به‌ش���ه‌ره‌ف دڵ ‌ی ال ‌ی عه‌فرینه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫دوێن��� ‌ێ كۆبان ‌ێ ره‌مز ‌ی خۆڕاگر ‌ی ب���و بێت بۆ كورد‪ ،‬ئه‌وا ئه‌م���ڕۆ عه‌فرین ره‌مز ‌ی‬ ‫به‌رخودان‌و شه‌ڕ ‌ی مان‌و نه‌مان ‌ه بۆ ئێمه‌‪.‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاهیرو ویدات حسێن؟‬

‫رۆژانە نوێرتین هەواڵ لەڕێگەی‬ ‫‪SMS‬ی ئاوێنەوە بەدەسبهێنە‬

‫ب‬ ‫ۆ‬ ‫ب‬ ‫ە‬ ‫ش‬ ‫د‬ ‫ژم ا‬ ‫ر‬ ‫ب‬ ‫ب ارە ‪ 1‬ون‬ ‫ن‬ ‫ێ‬ ‫ر‬ ‫ە‬ ‫‪ 21‬بۆ‬ ‫‪29‬‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬