Awene 623

‫ریکالم‬

‫‪w w w. a w e n e. c o m‬‬ ‫بە‌کڕینی مۆبایلێک‬ ‫بەشداربە‌لەبردنەوەی‬ ‫ئۆتۆمۆبیلێک‬ ‫وە چەندین خەاڵتی دیکە‬

‫ژماره‌ (‪)623‬‬ ‫سێشەممە ‪2018/5/1‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫فەرهاد پیرباڵ‬ ‫بەناوی چارەسەرەوە‬ ‫دەستگیركرا‬ ‫بەاڵم لە‌زینداندایە‬ ‫‪3‬‬

‫‪ 5/4‬رۆژی‬ ‫تیرۆرکردنی‬ ‫ سەردەشت عوسمان‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫‪20‬‬

‫پێشێلکارییەکان لەناوچەی ژێر دەسەاڵتی پارتی لەهەڵکشاندان‬ ‫"دەستگیرنەکردنی بکەرەکان ئاماژەیە بۆ ئەوەی پالن بۆ داڕێژراون"‬ ‫لەناوچەكان����ی ژێ����ر دەس����ەاڵتی پارتی‬ ‫پەالماردان‌و لێدانی كاندیدان‌و بانگەشەكارانی‬ ‫الیەنەكان����ی دیك����ە بەردەوام����ەو پارت����ی‬ ‫تۆمەتباردەكرێت بەوەی كە بە بەرنامە ئەو‬ ‫كارانە ئەنجامدەدات‌‪ .‬د‪ .‬كامیران بەرواری کە‬ ‫هێرشی كراوەتە سەر ئەو كارانە بە"پالن بۆ‬

‫داڕێژراو" ناودەبات‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ ،‬هەولێر‪ :‬د‪ .‬كامی����ران بەرواری‪،‬‬ ‫سەرۆكی لیس����تی نەوەی نوێ لەدهۆك كە‬ ‫لە زاخ����ۆ پەالم����اردراوەو برینداركراوە‪ ،‬بە‬ ‫ئاوێنەی راگەیاند سەردەستەی ئەو گروپە ‪٦٠‬‬ ‫کەسییەی کە ئەو بە "سەرچەتەو بەڵتەجی"‬

‫ن����اوی دەب����ات‪ ،‬ئەندام����ی لق����ی پارتییەو‬ ‫كەسەكانی دیكەش ناسراون‪ ،‬بەاڵم تا ئێستا‬ ‫هیچ كەس����یان روبەڕوی یاسا نەكراونەتەوە‪،‬‬ ‫ئەو وتی "ئ����ەم كردەوانە س����ەركوتكردنن‌و‬ ‫پارتی بەمەبەس����تی چاوترساندن‌و تۆقاندنی‬ ‫خەڵك ئەنجامیان دەدات‪".‬‬

‫ئەمە لەکاتێکدایە ک����ە لەماوەی رابردودا‬ ‫چەندین پێش����ێلکاری بەرامب����ەر بەکاندیدی‬ ‫الیەنەکان کراوە لەناوچەی ژێر دەس����ەاڵتی‬ ‫پارتیدا‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫"مه‌ترسیدارترین دوژمنی‌ كورد‪ ،‬خۆیانن"‬

‫‪7‬‬

‫پرۆسه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫ئایا مەسعود بارزانی عێراق‪ :‬دەوڵەتێکی بێ هێزه‌ ئه‌منیه‌كان‬ ‫نەتەوە‪..‬جوگرافیایەکی چاره‌نوسی هه‌ڵبژاردن ‪ 294‬ملیارو ‪ 400‬ملیۆن‬ ‫لەم هەڵبژاردنەدا‬ ‫دیناری تێده‌چێت‬ ‫یه‌كالده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫دەنگدەدات؟‬ ‫بێ نیشتیمان‬ ‫‪2‬‬

‫‪5‬‬

‫‪13‬‬

‫‪6‬‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێیه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫به‌شی ریکالم ‪ 07700600659 :‬ـ ‪ 07500600659‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪2‬‬

‫)‪ )623‬سێشه‌ممه ‪2018/5/1‬‬

‫ئایا مەسعود بارزانی لەم هەڵبژاردنەدا دەنگدەدات؟‬ ‫عەلی حسێن‪ :‬بارزانی لەدەرەوەی واڵتە‬ ‫ئا‪ :‬مەزهەر كەریم‬ ‫عەلی حسێن‪ ،‬ئەندامی سەركردایەتی‬ ‫پارتی لەلێدوانێكدا بۆ ئاوێنە قس����ە‬ ‫لەس����ەر رۆڵ و بۆچون����ی مەس����عود‬ ‫بارزانی‪ ،‬سەرۆكی حزبەكەی لەبارەی‬ ‫هەڵبژاردنەكان����ی عێراق����ەوە دەكات‬ ‫و لەب����ارەی ه����ۆكاری دەرنەكەوتنی‬ ‫مەس����عود بارزان����ی لەبانگەش����ەی‬ ‫هەڵبژاردن����دا ئاش����كرایدەكات ك����ە‬ ‫بارزانی لەدەرەوەی واڵت بوەو رەنگە‬ ‫دوێنێ(دوش����ەممە) گەڕابێت����ەوە‪،‬‬ ‫هەرچەندە دڵنیا نییە لەگەڕانەوەی‪.‬‬ ‫مەس����عود بارزانی‪ ،‬سەرۆكی پارتی‬ ‫دیموكرات����ی كوردس����تان لەپ����اش‬ ‫ریفراندۆمەك����ەی ئەیلول����ی س����اڵی‬ ‫رابردوی هەرێمی كوردستان‪ ،‬دەستی‬ ‫لەپۆس����تی س����ەرۆكایەتی هەرێ����م‬ ‫هەڵگرت و لەوكاتەش����ەوە بەدەگمەن‬ ‫لە راگەیەندنەكان دەردەكەوێت‪.‬‬

‫لەگەڵ ئەوەی حزبەك����ەی بارزانی‬ ‫بەش����داری هەڵبژاردن����ی پەرلەمانی‬ ‫عێراق دەكات ك����ە بڕیارە ‪12‬ی ئایار‬ ‫بەڕێوەبچێ����ت‪ ،‬بەاڵم ئ����ەو خۆی تا‬ ‫ئێس����تا لە هەڵمەتی هەڵبژاردنەكانی‬ ‫ئ����ەو حزب����ەدا ئامادەی����ی نەب����وەو‬ ‫دەرنەكەوتوە‪.‬‬ ‫عەل����ی حس����ێن‪ ،‬ئەندام����ی‬ ‫س����ەركردایەتی پارتی لەوبارەیەوە بە‬ ‫ئاوێن����ەی راگەیاند"جەنابی س����ەرۆك‬ ‫بارزانی لێرە نەبوەو لەدەرەوەی واڵت‬ ‫بوە‪ ،‬ڕەنگە ئەمڕۆ(واتە دوش����ەممە)‬ ‫گەڕابێتەوە هەرچەندە دڵنیانیم لەوەی‬ ‫گەڕابێتەوە‪ ،‬بەاڵم جەنابی س����ەرۆك‬ ‫لەكۆبونەوەی سەركردایەتی لەگەڵمان‬ ‫بوە‪ ،‬رێنمایی داوینەتێ‌‪ ،‬رێنماییەكانی‬ ‫بۆ هەڵبژاردنەكان وابوە كە گرنگی بە‬ ‫پرۆسەكە بدەین‪ ،‬ئێمەش هەڵدەدەین‬ ‫پێگەیەكی بەهێزمان هەبێت لەعێراق‬ ‫و لەدوای هەڵبژاردنەكان هەماهەنگی‬ ‫لەگەڵ حیزب‌و الینەكان بكەین‪".‬‬

‫ئەو ئاماژەی بەوەش����دا كە پارتی‌و‬ ‫جێگری سەرۆكی پارتی‌و خانەوادەی‬ ‫ب����ارزان و مەكتەب����ی سیاس����ی‌و‬ ‫سەركردایەتی پارتی بەگشتی هەمویان‬ ‫بەش����داریان لە بانگەشەی هەڵبژاردن‬ ‫كردوە و وتیشی"بەدڵنیاییەوە بارزانی‬ ‫س����ەرۆكی حیزبە هیچ ش����تێك بەبێ‌‬ ‫ڕینماییەكان����ی ئەو ناكرێت‌و هەمویان‬ ‫بەئاگاداری ئەون"‪.‬‬ ‫مەس����عود بارزان����ی و پارت����ی كە‬ ‫پێش����ڕەوی پرۆس����ەی ریفراندۆم����ی‬ ‫لەهەرێم����ی كوردس����تان دەك����رد بۆ‬ ‫جیابونەوە لەعێراق جۆرێك لە ساردو‬ ‫سڕیان پێوە دیارە بۆ ئەم هەڵبژاردنەی‬ ‫پەرلەمانی عێراق و ئێستاش دەنگۆی‬ ‫ئ����ەوە هەیە ك����ە بارزان����ی نەیەوێت‬ ‫تەنانەت لە هەڵبژاردنەكەدا دەنگیش‬ ‫بدات‪.‬‬ ‫عەلی حس����ێن لەس����ەر ئەو بابەتە‬ ‫وتی"بارزانی ئ����اگاداری ئۆرگانەكانی‬ ‫پارت����ی كردۆتەوە دەبێ����ت هەڵبدەن‬

‫بەشداریەكی كارایان لەهەڵبژاردنەكەدا‬ ‫هەبێ����ت‪ ،‬ب����ەاڵم بۆ ئ����ەو ناوچانەی‬ ‫بەزەبری هێز داگیركراون‪ ،‬بۆچونمان‬ ‫واب����و وەك س����ەركردایەتی پارت����ی‌و‬ ‫جەنابی بارزان����ی‪ ،‬وەك هەمو الیەنە‬ ‫سیاس����ییەكان پێك����ەوە بایكۆت����ی‬ ‫هەڵبژاردن بكەین وەك هەڵوێستێك‪،‬‬ ‫ئەگەر ئەمەش نەكەین ئەوە پاشەكشێ‌‬ ‫بكەین‪ ،‬بەاڵم هەندێ����ك لەالیەنەكان‬ ‫ئەوەیان نەكردو پاش����گەزبونەوە ئەو‬ ‫یەكڕیزیەیان تێكدا‪".‬‬ ‫ئەوەشی خستەڕو"بارزانیش سورە‬ ‫لەسەر ئەوەی گرنگی بەهەڵبژاردنەكان‬ ‫بدرێ����ت‪ ،‬ب����ەاڵم وەك ئ����ەوەی كاك‬ ‫مەس����عود خۆی دەنگ دەدات یان نا‬ ‫ئەوە بۆچونی خۆیەتی‪ .‬ئەو سەرۆكی‬ ‫پارتییە‪".‬‬ ‫لەبارەی ئ����ەوەی ئاخۆ ئەنجامدانی‬ ‫ریفراندۆم و بەش����داری لەهەڵبژاردنی‬ ‫عێراق����دا دژبەی����ەك نی����ن‪ ،‬ئ����ەو‬ ‫س����ەركردەیەی پارت����ی باس����ی لەوە‬

‫كرد ك����ە ئەو كاتەی ئ����ەوان بڕیاری‬ ‫ریفراندۆمی����ان داوە‪ ،‬نەیانوت����وە‬ ‫راس����تەوخۆ پ����اش ریفراندۆمەك����ە‬ ‫س����ەربەخۆیی رادەگەیەنن و بایكۆتی‬ ‫هەڵبژاردنەكانی عێراق دەكەن‪ .‬بەڵكو‬ ‫بەبڕوای ئەو ریفراندۆم وەرگرتنی ڕای‬ ‫خەڵكی كوردستان بوەو هاواڵتیانیش‬ ‫بەڕێژەیەك����ی بەرچ����او بەش����داری‬ ‫ریفراندۆمەكەی����ان ك����ردوەو ب����ەدەم‬ ‫"پەیامەكەی بارزانییەوە هاتون‪".‬‬ ‫وتیش����ی"ریفراندۆم مافێك����ی هەمو‬ ‫گەالنەو ئێمە هیچ كارێكی نایاساییمان‬ ‫ئەنج����ام ن����ەداوە بەڵك����و ئ����ەوەی‬ ‫بەرامبەر بە خەڵكی كوردس����تان كرا‪،‬‬ ‫نایاساییە‪".‬‬ ‫عەلی حسێن هێمای بۆ ئەوەشكرد‬ ‫كە هەمو ئەو لێكەوتانە نەبونە هۆی‬ ‫ئەوەی لە كاری سیاس����ی بوەستن و‬ ‫وتیش����ی"بەپێچەوانەوە هەوڵدەدەین‬ ‫بەش����ێوەیەكی دیكە ڕۆڵمان هەبێت‬ ‫لەپڕۆسەی سیاسی لەعێراق‪".‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫لەب����ارەی ئەوەی ل����ە چ الیەنێكی‬ ‫عێراقیی����ەوە ل����ە پ����اش هەڵبژاردن‬ ‫نزیك دەبن و پشتیوانی دەكەن‪ ،‬ئەو‬ ‫وتی"ئێمە كە بڕیاری ڕیفراندۆمماندا‪،‬‬ ‫بێئومێد بوین ك����ە ئەوانەی حكومی‬ ‫عێراق دەك����ەن بەدەم داخوازییەكانی‬ ‫خەڵكی كوردستانەوە بێن‪ ،‬ئێستاش‬ ‫بۆچونم����ان وەك پارت����ی ئەوەیە چ‬ ‫الیەنێك����ی عێراق����ی ئامادەی����ی تێدا‬ ‫بێت مافە دەس����تورییەكانی خەڵكی‬ ‫كوردس����تان جێ‌بەجێ‌ ب����كات ئێمە‬ ‫لەگەڵی دادەنیش����ین و ل����ەو الیەنە‬ ‫دەچینە پیشەوە‪".‬‬ ‫جەختیش����ی كردەوە "كێش����ەكانی‬ ‫ك����ورد لەبەغدا نە لەگەڵ عەبادیەو نە‬ ‫لەگەڵ مالیكی‪ ،‬كێشەی كورد لەگەڵ‬ ‫كەس����ەكان نییە‪ ،‬بەڵكو كێش����ەمان‬ ‫ئەوەیە ئەوانە كاتێك لە پۆستەكاندا‬ ‫ب����ون مافەكان����ی كوردیان ن����ەداوەو‬ ‫ماف����ە دەس����تورییەكانیان جێبەجێ‬ ‫نەكردوە‪".‬‬

‫ل ‌ه ‪ 19‬واڵت ‌ی جیهان ناوه‌ند ‌ی ده‌نگدان بۆ هه‌ڵبژاردنی‌ عێراق ده‌كرێته‌وه‌‬ ‫له‌سوید ‪ 100‬هه‌زار ده‌نگده‌ری‌ عێراقی‌ هه‌یه‌‬

‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌ هونه‌ری‌ ئۆفیس���� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ س����وید ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات ل����ه‌‪ 13‬واڵتی‌ جیهان له‌الیه‌ن‬ ‫كۆمیس����یۆنی‌ بااڵی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‬ ‫عێراق����ه‌وه‌ ئۆفیس����ی‌ ده‌نگ����دان‬ ‫كراوه‌ته‌وه‌و له‌‪ 6‬واڵتیش����دا ناوه‌ندی‌‬ ‫ده‌نگ����دان كراوه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"له‌س����وید نزیك����ه‌ی‌ ‪ 100‬ه����ه‌زار‬ ‫ده‌نگده‌ری‌ عێراقی‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬ستۆكهۆڵم‪ :‬ره‌نج شوركری‌‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌ هون����ه‌ری‌ ئۆفیس����ی‌‬

‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ س����وید به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یان����د ده‌نگده‌ران����ی‌ عیچراق����ی‌‬ ‫ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت رۆژانی‌ ‪10‬و ‪11‬ی‌‬ ‫ئایار ده‌توانن له‌كاتژمێر ‪7‬ی‌ به‌یانی‌‬ ‫ت����ا ‪6‬ی‌ ئێواره‌ ده‌نگبده‌ن‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"له‌سیانزه‌ واڵتی‌ جیهان كۆمیسیۆنی‌‬ ‫ب����ااڵی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان����ی‌ عێ����راق‬ ‫ئۆفیس����ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ كردوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ك����ه‌ بریتی����ن له‌س����ویدو دانیمارك‪،‬‬ ‫ئه‌ڵمانی����ا‪ ،‬هۆڵه‌ن����دا‪ ،‬به‌ریتانی����ا‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ری����كا‪ ،‬كه‌نه‌دا‪ ،‬ئوس����تورالیا‪،‬‬

‫ئێ����ران‪ ،‬توركیا‪ ،‬ئیمارات‪ ،‬میس����ر‪،‬‬ ‫ئوردون‪ ،‬له‌هه‌ریه‌كێك له‌م واڵتانه‌دا‬ ‫كه‌ ژماره‌ی‌ هاواڵت����ی‌ عێراقی‌ زۆرن‬ ‫زیاد له‌دو ناوه‌ندی‌ ده‌نگدان هه‌ن‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونه‌ سوید ‪ 15‬ناوه‌ندی‌ ده‌نگدانی‌‬ ‫تێدایه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "له‌ش����ه‌ش واڵتی‌ تریش‬ ‫كۆمیسیۆن ته‌نها ناوه‌ندێكی‌ ده‌نگدان‬ ‫ی����ان دوانی‌ كردوه‌ته‌وه‌‌و ئۆفیس����ی‌‬ ‫ده‌نگدان����ی‌ نیی����ه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫واڵتانه‌ ژم����اره‌ی‌ هاواڵتی‌ عێراقییان‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬ ‫ریکالم‬

‫كه‌متر تێدایه‌‪ ،‬كه‌ بریتین له‌نه‌رویج‌و‬ ‫فنله‌نداو نه‌مس����او به‌لجیكاو لوبنان‌و‬ ‫نیوزله‌ندا"‪.‬‬ ‫ره‌نج ئه‌وه‌ی‌ رونكرده‌وه‌ كه‌ ده‌بێت‬ ‫ده‌نگ����ده‌ر راس����ته‌وخۆ بچێ����ت له‌و‬ ‫ناوه‌ندان����ه‌ ده‌نگ بدات‪ ،‬ده‌نگدانیش‬ ‫مه‌رجداره‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ده‌نگده‌ر ده‌بێت‬ ‫به‌ڵگه‌نامه‌یه‌كی‌ فه‌رمی‌ عێراقی‌ پێبێت‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ‌ به‌ڵگه‌نامه‌یه‌كی‌ فه‌رمی‌ ئه‌و‬ ‫واڵته‌ی‌ تیایدا نیش����ته‌جێیه‌و مه‌رجه‌‬ ‫هه‌ردو ناوی‌ به‌ڵگه‌نامه‌كانیش چون‬

‫ریکالم‬

‫یه‌ك بن"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌و كه‌سه‌ی‌ ده‌نگده‌دات‪،‬‬ ‫ده‌نگه‌كه‌ی‌ ده‌خرێت����ه‌ دو زه‌رفه‌وه‌‪،‬‬ ‫زه‌رفی‌ یه‌كه‌میان زانیاری‌ له‌س����ه‌ره‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌وی‌ تری����ان نوس����راوه‌ زه‌رف����ی‌‬ ‫نهێنی‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌میان بۆ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫بزانرێ����ت ئه‌م كه‌س����ه‌ ن����اوی‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌داتابه‌یس����ی‌ ده‌نگده‌رانی‌ عێراقدا‪،‬‬ ‫دوای‌ دڵنی����ا ب����ون زه‌رف����ی‌ یه‌كه‌م‬ ‫الده‌برێت‌و زه‌رفی‌ دوه‌م ده‌مێنێته‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ كه‌س نازانێت ئ����ه‌و ده‌نگه‌ هی‌‬

‫كێیه‌‪ ،‬پ����اش كۆكردنه‌وه‌ی‌ هه‌مویان‬ ‫ئنجا هه‌ڵده‌پچڕێن‌و به‌س����ه‌فته‌كراوی‌‬ ‫ده‌كرێن����ه‌ ئامێرێكه‌وه‌ كه‌ ده‌نگه‌كان‬ ‫جیاده‌كاته‌وه‌‪ ،‬پاشان ده‌نێردرێنه‌وه‌‬ ‫بۆ عێراق"‪.‬‬ ‫ره‌ن����ج ئام����اژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ پێشتری‌ عێراقدا‬ ‫ته‌نها له‌چوار شاری‌ گه‌وره‌ی‌ سویدا‬ ‫ناوه‌ندی‌ ده‌نگدان كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مجاره‌ له‌هه‌شت ش����اردا ناوه‌ندی‌‬ ‫ده‌نگدان كراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )623‬سێشه‌ممه ‪2018/5/1‬‬

‫‪3‬‬

‫لەناوچەكانی ژێر دەسەاڵتی پارتی‬ ‫پەالماردان‌و لێدانی كاندیدان‌و بانگەشەكارانی الیەنەكانی دیكە بەردەوامە‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬

‫هەرچەندە پارتی‬ ‫لەپاساوەكانیاندا بۆ‬ ‫ئەو هێرشانە دەڵێن‬ ‫ئەوە شتی عەفەوی‌و‬ ‫هەڕەمەكییەو پالن‬ ‫بۆ داڕێژراو نییە‪،‬‬ ‫بەاڵم كاتێك دوای‬ ‫ئەوە بكەرەكان‬ ‫دەستگیرناكرێن ئەوە‬ ‫ئاماژەیە بۆ ئەوەی‬ ‫ئەمە بابەتێكی پالن‬ ‫بۆ داڕێژراوە‬

‫لەناوچەكانی ژێر دەسەاڵتی پارتی‬ ‫پەالماردان‌و لێدانی كاندیدان‌و‬ ‫بانگەشەكارانی الیەنەكانی دیكە‬ ‫بەردەوامەو پارتی تۆمەتباردەكرێت‬ ‫بەوەی كە بە‌بەرنامە ئەو كارانە‬ ‫ئەنجامدەدات‌‪ .‬بەشێكیش لەوانەی‬ ‫هێرشیان كراوەتە سەر ئەو كارانە‬ ‫بە‌سەركەوتكردن ناودەبەن‌و بە‌"پالن بۆ‬ ‫داڕێژراو" وەسفی دەکەن‪.‬‬

‫رۆژی ‪ 4/27‬لە‌ش����ەقاڵوە لەالی����ەن‬ ‫كەس����انێكەوە بەجلوبەرگ����ی مەدەنی‌و‬ ‫س����ەربازییەوە لەناو بازاڕی ش����ەقاڵوە‬ ‫پەالم����اری كاندیدان‌و بانگەش����ەكارانی‬ ‫بزوتن����ەوەی گ����ۆڕان درا‪ .‬رۆژێ����ك‬ ‫دواتریش لە‌زاخۆ پەالم����اری كاندیدان‌و‬ ‫بانگەشەكارانی نەوەی نوێ دراو دكتۆر‬ ‫كامیران بەرواری‪ ،‬س����ەرۆكی لیستەكە‬ ‫لە‌ده����ۆك برینداركرا‪ .‬ئەوە جگە لەوەی‬ ‫ش����ەوێك بنك����ەی بانگەش����ەی گۆڕان‬ ‫لەحاجی ئۆمەران سوتێنرا‪ .‬چاالكوانێكی‬ ‫مەدەنی����ش لەهەولێر دەڵێ����ت كە لەو‬ ‫کامەران بەرواری‬ ‫ش����ارەش لەالیەن حزبی دەسەاڵتدارەوە‬ ‫هەڕەشە لە‌كاندیدەكانی الیەنەكانی دیكە‬ ‫كراوە‪ ،‬بەاڵم ئەو كاندیدانە بۆ پاراستنی‬ ‫ئ����ەو ش����ارە یەكڕەن����گ ب����كات‌و رێگە بەش����داری لە‌كۆبونەوەو گردبونەوەكانی‬ ‫بەرامبەر نەگیراوەتە بەر‪".‬‬ ‫كەشوهەوای هەڵبژاردن نەیانویستوە بۆ ناوی دەبات لێیان دێتە پێشەوەو پێیان تۆقاندنی خەڵك ئەنجامیان دەدات‪".‬‬ ‫بەقس����ەی عەل����ی "ئامان����ج ل����ەم بەالیەنی دیكە نەدات لەدەرەوەی خۆی دەرەوەی پارتی����دا دەكات‪ ،‬ئەوە پارتی‬ ‫بەر لەهەڵمەتەكانی هەڵبژاردن لەناو‬ ‫دەڵێ����ت "جگە لەپارتی كەس بۆی نییە‬ ‫دەزگاكانی راگەیاندن باسی بكەن‪.‬‬ ‫قەڵس كردوە‪.‬‬ ‫قوربانیانی ئ����ەو روداوانە باس لەوە لەم ش����ارە بانگەش����ە ب����كات‪ ".‬دكتۆر بازاڕی زاخ����ۆ‌و هەروەها لەش����یالدزێ س����ەركوتكارییەی پارتی چاوترساندنی كارو چاالكی بكات‪.‬‬ ‫بەپێی قسەی فەرمان رەشاد لەهەولێر‬ ‫بەب����ڕوای ئ����ەو‪ ،‬ئ����ەو بارودۆخ����ە‬ ‫دەكەن كە پارتی دیموكراتی كوردستان كامی����ران لەوەاڵمدا ب����ۆی باس دەكات پەالم����اری عەل����ی حەمەس����اڵح‪ ،‬خەڵك����ە‪ .‬ب����ەاڵم بەدڵنیایی����ەوە ئ����ەو‬ ‫بە‌بەرنام����ە لەپش����ت ئ����ەو پەالم����ارو كە ئەوان بەپێی رێس����او یاساكان مافی پەرلەمانت����اری گ����ۆڕان درا‪ .‬هەروەه����ا كردەوان����ە كاریگ����ەری ئیجابی دەبێت لە‌س����ەرەتاوە تاڕادەی����ەك ب����ۆ پارتی ش����ەوانە بەگروپی رێكخراو پۆس����تەری‬ ‫چۆتە س����ەر‪ ،‬بەاڵم ئێستا بۆی ناچێتە الیەنەكان����ی دەرەوەی حزبی حوكمڕان‬ ‫هێرش����انەوەیە‪ ،‬هەرچەن����دە پارت����ی بانگەشەیان هەیەو لەو چوارچێوەیەشدا عەلی یەكێك بو لەو بانگەش����ەكارانەی لەسەر دەنگدەری ئێمە‪".‬‬ ‫پێ����ش هەڵبژاردنەكانی����ش لەكات����ی س����ەر چونكە "خەڵك ئێستا لە‌هەولێرو دەدڕێنرێت‌و بەشێكی ئەوانەی بانگەشەی‬ ‫خۆی ئ����ەوە رەتدەكاتەوەو بە‌كردەوەی ئەو كارەیان كردوە‪ ،‬بەاڵم ئەو كەس����ە گۆڕان كە لەگەڵ ژمارەیەك لەكاندیدانی‬ ‫مامۆس����تایان‌و ناوچەكانی دیكەی ژێر دەس����تی پارتی هەڵبژاردنیان بۆ الیەنەكانی دیكە كردوە‪،‬‬ ‫بە‌جنێو وەاڵمی دەدات����ەوە‌‪ .‬لەوكاتەدا لیس����تەكەیدا لە‌ش����ەقاڵوە رۆژی ‪27‬ی خۆپیش����اندانەكانی‬ ‫هەڕەمەكی خەڵك ناویان دەبات‪.‬‬ ‫ئەوانی دیكەش بە‌بۆكس‌و ش����یش‌و دارو مانگی رابردو درانە بەر بەردو بەشێكیان فەرمانبەران����ی ناڕازیدا ل����ە‌‪25‬ی ئازارو هۆشیار بونەتەوەو داوای ئازادیی زیاتر هەروەها بەشێك لە‌كاندیدانی الیەنەكانی‬ ‫دیكە لەهەولێر روبەڕوی هەڕەش����ەكردن‬ ‫روژانی دواییدا‪ ،‬لەهەولێر‪ ،‬زاخۆ‪ ،‬دهۆك‪ ،‬دەکەن"‪.‬‬ ‫دكت����ۆر كامیران بەرواری‪ ،‬س����ەرۆكی ب����ەرد پەالم����اری دەدەن‌و هاوڕێكانی‌و برینداركران‪.‬‬ ‫پێش����ی وایە پارتی ب����ەو پەالمارانە بونەتەوە‪ ،‬بەاڵم خۆیان نەیانویس����توە‬ ‫ئ����ەو لەب����ارەی ئ����ەو روداوان����ەوە سۆران‌و ش����یالدزێ‌و چەند ناوچەیەكی‬ ‫لیستی نەوەی نوێ لە‌دهۆك كە لە‌زاخۆ هاواڵتیانی دوكانداری زاخۆ لەدەستیان‬ ‫بە‌ئاوێن����ەی راگەیاند "هەرچەندە پارتی دیك����ە پەالم����اری مامۆس����تایان دراو بۆ س����ەر خۆپیش����اندەران‌و كاندیدان‌و باڵوی بكەنەوە بۆ ئ����ەوەی كاریگەریی‬ ‫پەالماردراوەو برینداركراوە‪ ،‬بە‌ئاوێنەی رزگاری دەكەن‪.‬‬ ‫بانگەشەكارانی الیەنەكانی دیكە دەیەوێت خراپی لەس����ەر كەشوهەوای هەڵبژاردن‬ ‫بەرواری پێی وای����ە پارتی بەبەرنامە لەپاساوەكانیاندا بۆ ئەو هێرشانە دەڵێن شەقوەشێنەكان تێیان هەڵدان‪.‬‬ ‫راگەیاند ئەوان رۆژی ‪28‬ی مانگی رابردو‬ ‫فەرم����ان رەش����اد ك����ە چاالكوان����ی دۆخی ناوچەكانی ژێر دەسەاڵتی خۆی نەبێت‌و ترس‌و تۆقاندن باڵونەبێتەوە‪.‬‬ ‫بەمەبەستی بانگەشە لەگەڵ ‪ 12‬كەسی ئ����ەو كاران����ە دەكات‌و "ئەو كەس����ەی ئەوە شتی عەفەوی‌و هەڕەمەكییەو پالن‬ ‫فەرم����ان رەش����اد پێ����ی وای����ە ئەو‬ ‫سەردەستەی ئەو گروپانە بو‪ ،‬ئەندامی ب����ۆ داڕێژراو نییە‪ ،‬ب����ەاڵم كاتێك دوای مەدەنییەو بەشدارێكی ئەو خۆپیشاندانە بگەڕێنێت����ەوە دواوە‪ ،‬بەتایبەت كاتێك‬ ‫دیكە چونەتە ناو بازاڕی زاخۆ‪.‬‬ ‫بەپێی قسە ئەو لەكاتی گەڕانەوەیاندا لق����ی پارتیی����ەو كەس����ەكانی دیكەش ئەوە بكەرەكان دەس����تگیرناكرێن ئەوە ب����وە بە‌ئاوێن����ەی راگەیان����د‪ ،‬لەدوای دەزانێت دوای ئەو خۆپیشاندانەی ‪25‬ی هەواڵنەی "س����ەركوتكاری" بێس����ودن‌و‬ ‫بەرەو الی ئۆتۆمبێلەكانیان چەند گروپێك ناس����راون‪ ،‬بەاڵم تا ئێستا هیچ كەسیان ئاماژەیە بۆ ئەوەی ئەمە بابەتێكی پالن روداوەكانی ‪31‬ی ئابی ‪1996‬ەوە پارتی ئازاری رابردو كە ش����ارو شارۆچكەكانی جگە لە‌ناش����یرینكردنی حزبی دەسەاڵت‬ ‫بەش����ێوەیەكی تاكڕەوانە حوكمی شاری ژێر دەسەاڵتی پارتیشی گرتەوە‪ ،‬زیاتر لەم سنورانەدا‪ ،‬هیچ ئەنجامێكی دیكەی‬ ‫بۆ داڕێژراوە‪".‬‬ ‫خەڵك كە ژمارەیان نزیكەی ‪ 60‬كەس روبەڕوی یاسا نەكراونەتەوە‪".‬‬ ‫وتیشی "ئەنجامدەرانی ئەو كردەوانە هەولێ����رو ئەو ناوچانەی ت����ری كردوە‪ .‬لەجاران دەنگی ناڕەزایەتی لەم ناوچانە نابێ����ت‪ .‬تازە دۆخەك����ە ناگەڕێتەوە بۆ‬ ‫وتیشی "ئەم كردەوانە سەركوتكردنن‌و‬ ‫بوە دێنە سەر رێیان‪ .‬سەردەستەی ئەو‬ ‫گروپە كە ئەو بە‌"سەرچەتەو بەڵتەجی" پارت����ی بەمەبەس����تی چاوترس����اندن‌و دیارن‪ ،‬بەاڵم هیچ رێكارێكی یاس����اییان لەوكاتەوە بە‌هەمو شێوەیەك هەوڵیداوە دەبیس����ترێت‪ ،‬خەڵ����ك قس����ەدەكات‌و قۆناغی پێشوتر‪.‬‬

‫"فەرهاد پیرباڵ بەناوی چارەسەرەوە دەستگیركرا‪ ،‬بەاڵم لە‌زینداندایە"‬ ‫ئا‪ :‬نیاز‬ ‫كەسێكی نزیكی فەرهاد پیرباڵ‬ ‫رایدەگەیەنێت شوێنی فەرهاد لەزیندان‬ ‫هیچ باش نییەو چارەسەریش‬ ‫وەرناگرێت‪ .‬بەاڵم بەڕێوەبەری پۆلیسی‬ ‫هەولێر ئەوە رەتدەكاتەوە‪ .‬وتەبێژی‬ ‫(كەمپەینی ئازادی بۆ فەرهاد پیرباڵ)‬ ‫یش دەڵێت بەڵێن دراوە ناوبراو بۆ‬ ‫چارەسەر ببرێتە دەرەوەی واڵت‪.‬‬ ‫دكت���ۆر فەره���اد پیرباڵ‪ ،‬نوس���ەرو‬ ‫لێكۆڵ���ەرو ئەدیبی ك���ورد‪ ،‬ماوەی ‪50‬‬ ‫رۆژە لەالی���ەن پۆلیس���ی هەولێ���رەوە‬ ‫دەس���تگیركراوە‪ .‬پۆلیسی هەولێر باس‬ ‫ل���ەوە دەكات كە ش���وێنی ناوبراو زۆر‬ ‫باش���ەو وەك بەندكراوێ���ك مامەڵەی‬ ‫لەگەڵ ناكەن‪ ،‬بەاڵم كەس���ێكی نزیكی‬ ‫فەرهاد پیرباڵ ئەوە رەتدەكاتەوە‪.‬‬ ‫كەس���ێكی نزیكی فەره���اد پیرباڵ‪،‬‬ ‫كە نەیویس���ت ناوی ئاش���كرابكرێت‪،‬‬ ‫بە‌ئاوێنەی راگەیان���د "فەرهاد بەناوی‬ ‫چارەس���ەرەوە دەس���تگیركرا‪ ،‬ب���ەاڵم‬ ‫لە‌زینداندایە‪".‬‬ ‫سەبارەت بەوەی كە پۆلیسی هەولێر‬ ‫دەڵێ���ت ش���وێنی ناوبراو باش���ە‪ ،‬ئەو‬ ‫كەس���ە نزیكەی فەرهاد وتی "راس���تە‬ ‫فەره���اد لەو ش���وێنە تابل���ۆ‪ ،‬قەڵەم‌و‬ ‫كاغەزو ئەو ش���تانەی لەبەردەستدایە‪،‬‬ ‫بەاڵم زۆر ناش���رینە كە دەڵێن شوێنی‬ ‫باشە‪ .‬من دەڵێم ئەو شوێنە باش نییە‬ ‫بەتایبەت بۆ نەخۆش���ێك‪ .‬ناكرێت تۆ‬ ‫نەخۆش بیت‌و فرێت بدەنە زیندانەوەو‬ ‫بڵێن شوێنەكەی باشە‪".‬‬ ‫فەرهاد پیرباڵ پاش دەستگیركردنی‬ ‫ت���ا م���اوەی چ���ل رۆژ بێدەنگ���ی‬ ‫لەكەیس���ەكەی كرابو‪ ،‬بەاڵم پاش ئەوە‬ ‫چاالكانی مەدەنی باسیان لەوە كرد كە‬

‫فەرهاد پیرباڵ‬ ‫ناوبراو لەزیندانی���ەو دۆخی خراپەو نە‬ ‫چارەسەر وەردەگرێت‌و نە پارێزەریشی‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫ئەو كەس���ە نزیكەی فەرهاد لەبارەی‬ ‫ئ���ەوەی بۆچ���ی لەس���ەرەتاوە ئەمە‬ ‫نەوروژێنرا‪ ،‬باس���ی لەوە كرد سەرەتا‬ ‫وای���ان لەبراكانی فەره���اد تێگەیاندبو‬ ‫كە پێویست ناكات كەس بچێت بەالی‬ ‫ناوبراودا چونكە لەژێر چارەس���ەردایەو‬ ‫لەنەخۆش���خانەیە‪ ،‬بەاڵم پاش ئەوەی‬ ‫منداڵەكانی س���ەردانی باوكیان كردوە‬ ‫ئاش���كرابوە كە ئەو لەزینداندایە نەك‬ ‫نەخۆشخانە‪.‬‬ ‫ه���ەر ل���ەو س���ەروبەندەدا دو نامە‬ ‫لە‌تۆڕە كۆمەاڵیەتیی���ەكان باڵوكرانەوە‬ ‫كە دەوترێ���ت هی فەره���اد پیرباڵن‌و‬ ‫لەزیندان���ەوە نوس���یونی‪ .‬كەس���ە‬

‫نزیكەك���ەی فەرهاد باس���ی لەوە كرد‬ ‫كە بەڵ���ێ ئەو نامانە ه���ی فەرهادن‌و‬ ‫ئەوەش���ی بە‌منداڵەكانی وت���وە "ئەو‬ ‫لەناو حەپخۆر‌و بكوژاندایە‪ ،‬لەبەر بۆنی‬ ‫پیسایی نانی پێ ناخورێت‪".‬‬ ‫بەپێی قس���ەی ئەو كەس���ە نزیكەی‬ ‫فەرهاد‪ ،‬ناوب���راو راس���تە لەژورێكی‬ ‫جیادایە‪ ،‬ب���ەاڵم ژورەكە لەنێو زیندانی‬ ‫محەتەی دوی هەولێردایە كە زیندانێكی‬ ‫گەورەی���ەو بەندك���راوی جۆراوجۆری‬ ‫لێیە‪.‬‬ ‫جەختیش���ی كردەوە كە فەرهاد لەو‬ ‫شوێنە چارەسەر ناكرێت‌و ئەوەی ئەوان‬ ‫دەیزانن ئەوەیە تەنیا حەپی دراوەتێ‌‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم فەرهاد بەبیانوی ئ���ەوەی ئەو‬ ‫حەپانە خەوی لێدەخەن رەتیكردۆتەوە‬ ‫بیانخوات‪.‬‬

‫فەرهاد پیرباڵ‪ ،‬لەژنی پێشوی كوڕو‬ ‫كچێكی هەیە بەن���اوی رۆدان‌و تنۆك‪.‬‬ ‫ئ���ەو كەس���ە نزیكەی فەرهاد باس���ی‬ ‫لەوەكرد ك���ە منداڵەكانی رازی نەبون‬ ‫بە‌دەس���تگیركردنی‌و ئەو كارە لەسەر‬ ‫داوای مامەكانیان كراوە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم لی���وا عەبدولخ���اق تەڵعەت‪،‬‬ ‫بەڕێوەبەری پۆلیسی پارێزگای هەولێر‬ ‫هەمو ئەو ش���تانە رەتدەكاتەوە كە ئەو‬ ‫كەس���ە نزیكەی فەرهاد ب���ۆ ئاوێنەی‬ ‫باسكردن‪.‬‬ ‫لیوا عەبدولخال���ق وتی "ئێمە بەهیچ‬ ‫شێوەیەك وەكو بەندێك مامەڵە لەگەڵ‬ ‫دكت���ۆر فەرهاد ناكەی���ن‪ .‬لەبەرئەوەی‬ ‫ناوب���راو دوای ئەوەی ب���اری دەرونی‌و‬ ‫جەس���تەیی تێچك���و‪ ،‬لەس���ەر داوای‬

‫راستە فەرهاد‬ ‫لەژورێكی جیادایە‬ ‫بەاڵم ژورەكە لەنێو‬ ‫زیندانی محەتەی‬ ‫دوی هەولێردایە‬ ‫كە زیندانێكی‬ ‫گەورەیەو بەندكراوی‬ ‫جۆراوجۆری لێیە‬ ‫بنەماڵەك���ەی لە‌ش���وێنێكی تایب���ەت‬ ‫دامانناو‪ ،‬دو پزیشكیش���ی بۆ دانراوەو‬ ‫لەهەم���و رویەك���ەوە چاودێری دەكەن‬ ‫بەو مەرجەی بتوانن لەماوەیەكی كەمدا‬ ‫دكتۆر فەرهاد چارەسەر بكرێت‌و بێتەوە‬ ‫ناومان‪ .‬كەس���ە نزیكەكانیش���ی هەمو‬ ‫کاتێک دەتوانن سەردانی بكەن‪".‬‬ ‫جەختیش���ی ك���ردەوە ك���ە هەم���و‬ ‫پێداویس���تییەكانی ژیانی لەو ش���وێنە‬ ‫بۆ دان���راوە‪ .‬لەوێ وێنە دەكێش���ێت‪،‬‬ ‫دەنوسێت‪ ،‬مێزو كورسی‌و تەلەفزیۆنی‬ ‫بۆ دانراوە‪.‬‬ ‫رەتیش���یكردەوە ئ���ەو دو نامەیەی‬ ‫باڵوكراونەت���ەوە لەالی���ەن فەرهادەوە‬ ‫نوس���رابن وتیش���ی "ئ���ەو نامانە هیچ‬ ‫بنەمایەكی���ان نیی���ەو بۆ بانگەش���ەی‬ ‫هەڵب���ژاردن ئ���ەو ش���تانە دروس���ت‬

‫دەكرێن‪".‬‬ ‫ب���ەرزان عەل���ی حەم���ە‪ ،‬وتەبێژی‬ ‫كەمپەینی ئازادی بۆ فەرهاد پیرباڵ‪ ،‬بۆ‬ ‫ئاوێنە باسی لەوە كرد كە بەپێی قسەی‬ ‫پزیشكەكان فەرهاد لەڕوی دەرونییەوە‬ ‫نەخۆشەو پێویستە چارەسەر بكرێت‌‪،‬‬ ‫ئامانجی كەمپەینەكەی ئەمانیش ئەوەیە‬ ‫ك���ە بەخێرایی‌و بە‌باش���ی چارەس���ەر‬ ‫بكرێت‪.‬‬ ‫ئەو وتیش���ی "بەپێی زانیارییەكانی‬ ‫ئێمە فەرهاد ئێس���تا لەزیندان دانراوەو‬ ‫ل���ەوێ چارەس���ەر ناكرێت‌‪ .‬تائێس���تا‬ ‫دۆخیشی هیچ فەرقی نەكردوە‪".‬‬ ‫بەپێی قس���ەی بەرزان‪ ،‬نوسینگەی‬ ‫مەس���عود بارزان���ی پەیوەندیان پێوە‬ ‫كردون بەڵێنیان داوە چاسەرەركردنی‬ ‫ل���ەدەرەوەی واڵت بگرن���ە ئەس���تۆ‌و‬ ‫ئەمانی���ش هەوڵ���دەدەن ئ���ەو بەڵێنە‬ ‫جێبەجێ بكرێت‪.‬‬ ‫ئەوەشی خستەڕو كە دەبێت سەرەتا‬ ‫بنەماڵەكەی فەناعەت بە‌فەرهاد پیرباڵ‬ ‫بكەن كە ببرێتە دەرەوە‌و یەكێكیشیان‬ ‫ئامادەبێ لەگەڵی بچێت‪.‬‬ ‫لەالی خۆیشییەوە كەسە نزیكەكەی‬ ‫فەره���اد پیرباڵ ئەوەی ب���ۆ ئاوێنەی‬ ‫پشتڕاس���تكردەوە ك���ە بەڵێنێك���ی وا‬ ‫دراوە‪.‬‬ ‫هەروەها لەوبارەیەشەوە عەبدولخالق‬ ‫تەڵعەت باس���ی لەوە كرد پزیشكەكانی‬ ‫هەمو پێداویس���تییەكانی چارەسەریان‬ ‫لێ���رە ب���ۆ دابینك���ردوە‪ .‬ئەگ���ەر لەو‬ ‫ماوەیەی ب���ۆی دیاریكراوە دۆخی باش‬ ‫نەب���و‌و لێرە چارەس���ەر نەك���را‪ ،‬ئەوە‬ ‫بڕی���اردراوە ناوبراو لەگەڵ كەس���انی‬ ‫بنەماڵەكەی رەوان���ەی دەرەوەی واڵت‬ ‫بكرێت بۆ چارەسەر‌و كەسوكارەكەشی‬ ‫ئامادەییان دەربڕوە یەكێكیان لەگەڵی‬ ‫بچێتە دەرەوە‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )623‬سێشه‌ممه ‪2018/5/1‬‬

‫به‌رپرسی كۆمیسۆن له‌سلێمانی‪:‬‬

‫له‌هه‌ڵبژاردنی ئه‌مساڵدا رێژه‌ی‌ سكااڵ ‌ی لیست‌و قه‌واره‌كان كه‌متره‌‬ ‫ئا‪ :‬ئومید عومەر‬

‫هاورێ‌ تۆفیق‪ ،‬به‌رپرسی‌ ئۆفیسی‌‬ ‫سلێمانی‌ كۆمسیۆنی‌ بااڵی‌ سه‌ربه‌خۆی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ عێراق له‌میانی‌‬ ‫دیدارێكیدا له‌گه‌ڵ ئاوێنه‌ تیشك ده‌خاته‌‬ ‫سه‌ر سه‌رپێچی‌ لیست‌و قه‌واره‌كانی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن‪ ،‬ئاشكراشیده‌كات بە‌به‌راورد‬ ‫بە‌ساڵی ‪2014‬و ئه‌مساڵ‌ رێژه‌ی‌ سكااڵی‌‬ ‫لیست‌و قه‌واره‌كان كه‌متره‌‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫پێشێلكارییه‌كان بە‌رێژه‌ی له‌سه‌دا حه‌فتا‬ ‫كه‌میان كردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬س����كااڵی‌ لیس����ت‌و قه‌واره‌كان‬ ‫له‌سه‌ر چیه‌؟‬ ‫هاورێ‌ تۆفیق‪ :‬له‌س����ه‌ر پابه‌ند نه‌بونی‌‬ ‫لیس����ت‌و قه‌واره‌كان����ه‌ بە‌رێنماییه‌كان����ی‌‬ ‫ش����اره‌وانییه‌وه‌‪ ،‬وه‌ك هه‌ڵواسینی‌ وێنه‌ی‌‬ ‫كاندید‌و پۆسته‌ره‌كانیان له‌شوێنی‌ نه‌گونجاو‬ ‫بە‌كه‌ره‌سته‌ی‌ نه‌گونجاو‪ .‬بۆنمونه‌ وێنه‌یان‬ ‫ك����ردوه‌ بە‌تابلۆ‌و هێماكان����ی‌ هاتوچۆوه‌‪،‬‬ ‫وێنه‌یان له‌ناوه‌راس����تی‌ شه‌قامه‌كان داناوه‌‬ ‫كه‌ ناوچه‌ی‌ س����ه‌وزاییه‌‌و زیان����ی‌ بە‌ژینگه‌‬ ‫گه‌یاندوه‌‪ ،‬وێنه‌ی‌ كاندیدێك له‌سه‌ر وێنه‌ی‌‬ ‫كاندیدی‌ حزبێكی‌ تر هه‌ڵواسراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ده‌وترێ����ت زیات����ر حزبه‌كانی‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت پێش����ێلكاریی‌ ئه‌نجام ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫قسه‌ی‌ ئێوه‌ چیه‌؟‬ ‫هاورێ‌ تۆفیق‪ :‬ئه‌و جۆره‌ قس����انه‌ دورن‬ ‫له‌راستیه‌وه‌‪ ،‬هیچ بنه‌مایه‌كیان نیه‌‪ .‬له‌روی‌‬ ‫پیشه‌ییه‌وه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی كاتی‌ بانگه‌شه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌ ناوه‌كان ئاشكرا ناكه‌ین‪ ،‬ئه‌گینا‬ ‫له‌روی‌ یاس����اییه‌وه‌ ده‌توانی����ن ناوی‌ ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ش باڵوبكه‌ینه‌وه‌ كه‌ سه‌رپێچییان‬ ‫ك����ردوه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر س����ه‌ردانی‌ كۆمس����یۆن‬ ‫بكه‌یت ب����ۆت ده‌رده‌كه‌وێت بابه‌تی‌ حزبی‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتدار ده‌س����ته‌واژه‌یه‌كه‌ به‌داخه‌وه‌‬ ‫ده‌یڵێ����م هه‌ندێ����ك ده‌زگای‌ میدیای����ی‌ كه‌‬ ‫الیه‌نگری‌ حزبێكن باڵوی‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گینا‬ ‫له‌راستیدا هیچ شتێك نیه‌ الی‌ كۆمسیۆن‬ ‫كه‌ بڵێت ئه‌مه‌ حزبی‌ ده‌س����ه‌اڵته‌‌و ئه‌وه‌ش‬ ‫حزبی‌ ئۆپۆزس����یۆنه‌‪ .‬له‌كۆمسیۆن شتێك‬ ‫هه‌یه‌ پێی‌ ده‌ڵێن قه‌واره‌ی‌ سیاس����ی‌‪ .‬الی‌‬ ‫ئێمه‌ مامه‌ڵه‌ له‌گ����ه‌ڵ قه‌واره‌ی‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬ئیتر ئه‌و قه‌واره‌یه‌ مانگێك بێت‬ ‫دامه‌زابێت یان ته‌مه‌نێكی‌ درێژی‌ هه‌بێت‪،‬‬ ‫هیچ جیاوازییه‌كی‌ نیه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هیچ س����كااڵیه‌كی‌ هاواڵتیانتان‬ ‫الیه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت وه‌ك ده‌بینرێت به‌ش����ێك‬ ‫له‌لیس����ت‌و ق����ه‌واره‌كان پۆس����ته‌ریان‬ ‫له‌س����ه‌ر دیواری‌ ماڵ‌و دوكانه‌كانیش����یان‬ ‫هه‌ڵواسیوه‌؟‬ ‫ه����اورێ‌ تۆفیق‪ :‬نه‌خێر تا ئێس����تا هیچ‬ ‫هاواڵتیه‌ك س����كااڵی‌ نه‌كردوه‌ الی‌ ئێمه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم خۆمان به‌دواداچونمان هه‌یه‌‌و لیژنه‌ی‌‬ ‫دیاریكردنی‌ سه‌رپێچیه‌كان سه‌رپێچیه‌كان‬ ‫تۆمار ده‌كه‌ن‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش����دا لیس����ت‌و‬ ‫قه‌واره‌كان له‌دژی‌ یه‌كتر سكااڵیان هه‌یه‌‌و‬ ‫یه‌كتریان بە‌پێشێلكاریی‌ تۆمه‌تبار كردوه‌‪.‬‬

‫حزبی‌ ده‌سه‌اڵتدار‬ ‫ده‌سته‌واژه‌یه‌كه‌ هه‌ندێك‬ ‫میدیای‌ الیه‌نگر ‌ی‬ ‫حزبێك باڵوی‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫بانگەشەی هەڵبژاردن‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬هی����چ س����كااڵیه‌ك ل����ه‌دژ ‌ی‬ ‫هێزه‌ئه‌منی����ه‌كان‌و پێش����مه‌رگه‌ له‌الی����ه‌ن‬ ‫قه‌واره‌كانه‌وه‌ تۆمار كراوه‌؟‬ ‫هاورێ‌ تۆفی����ق‪ :‬نه‌خێر هیچ لیس����ت‌و‬ ‫قه‌واره‌یه‌ك س����كااڵی‌ له‌دژی‌ پێشمه‌رگه‌‌و‬ ‫هێزه‌ ئه‌منیه‌كان تۆمار نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬دوای‌ ئه‌و هه‌مو س����كااڵیانه‌ی‌‬ ‫پێتان گه‌یش����تون قورسترین سزا چیه‌ بۆ‬ ‫لیس����ت‌و قه‌واره‌كان‪ ،‬ئایا هیچ كاندیدێك‬ ‫روبه‌روی‌ سزای‌ دورخستنه‌وه‌ بوه‌ته‌وه‌؟‬ ‫هاورێ‌ تۆفیق‪ :‬س����زاكان به‌پێی‌ یاسای‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن����ه‌‪ .‬یاس����اكه‌ ده‌س����ه‌اڵتی‌ داوه‌‬ ‫بە‌ئه‌نجومه‌نی‌ كۆمس����یۆن كه‌ له‌به‌غدایه‌‌و‬ ‫بااڵترین ده‌سه‌اڵته‌‪ .‬ئه‌و ئه‌نجومه‌نه‌ رێسای‌‬ ‫ده‌ركردوه‌ بۆ پروپاگه‌ن����ده‌ی‌ هه‌ڵبژاردن‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ رێس����اكان س����زاكان هه‌مه‌ جۆرن‬ ‫وه‌ك سزادانی‌ دارایی‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر جۆری‌‬ ‫س����ه‌رپێچیه‌كه‌ دوباره‌ بویه‌وه‌‌و سروستی‌‬ ‫سه‌رپێچیه‌كه‌ مه‌ترسیدار بو‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ له‌سه‌ر ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌نجومه‌نێك‬

‫هه‌یه‌ له‌كۆمسیۆن پێی‌ ده‌ڵێن ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫كۆمس����یاران له‌‪ 9‬ئه‌ندام پێكهاتوه‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫پێكه‌وه‌ ده‌س����ه‌اڵتی‌ خه‌ماڵندنی����ان هه‌یه‌‬ ‫كه‌ ئ����ه‌و س����ه‌رپێچیه‌ وه‌ك مه‌ترس����یدار‬ ‫لێكبده‌نه‌وه‌‪ .‬له‌و بارودۆخه‌دا ده‌س����ه‌اڵتی‌‬ ‫ئه‌وه‌یان هه‌ی����ه‌ ئه‌و كاندی����ده‌‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫ق����ه‌واره‌ سیاس����یه‌كه‌ش له‌هه‌ڵبژاردن دور‬ ‫بخه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌دوای‌ ئه‌و س����كااڵیانه‌ی‌ پێتان‬ ‫گه‌یشتوه‌‪ ،‬سزای‌ هیچ لیست‌و قه‌واره‌یه‌ك‬ ‫دراوه‌؟‬ ‫هاورێ‌ تۆفیق‪ :‬ئێمه‌ ئه‌و س����كااڵیانه‌مان‬ ‫ن����اردوه‌ بۆ به‌غ����دا‪ ،‬وه‌اڵم����ی‌ هه‌ندێكیان‬ ‫هاتونه‌ته‌وه‌‪ .‬ئێمه‌ كه‌ س����كااڵ وه‌رده‌گرین‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ له‌س����ه‌ر ده‌كه‌ین‌و ده‌ینێرین‬ ‫ب����ۆ ئه‌نجومه‌ن����ی‌ كۆمس����یۆن له‌به‌غدا بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بڕیاری‌ خۆیانی‌ له‌سه‌ر بده‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬وه‌اڵمی‌ چه‌ند س����كااڵیه‌كتان‬ ‫وه‌رگرتوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئایا چ جۆره‌ س����زادانێكی‌‬ ‫تێدای����ه‌‪ ،‬ده‌كرێ����ت بزانین قورس����ترینی‌‬

‫سزاكان چیه‌؟‬ ‫هاورێ‌ تۆفیق‪ :‬سزای‌ داراییه‌‪ ،‬بۆ نمون ‌ه‬ ‫س����زای‌ ‪ 5‬ملیۆن دیناری‌ تێدایه‌‪ 3 ،‬ملیۆن‬ ‫دیناری‌ تێدایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬چ تێبینیه‌كتان له‌سه‌ر هه‌ڵمه‌تی‌‬ ‫بانگه‌شه‌ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ لیست‌و قه‌واره‌كان‬ ‫هه‌یه‌؟‬ ‫هاورێ‌ تۆفیق‪ :‬به‌شێوه‌یه‌كی‌ بێالیه‌نانه‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك����ی‌ زۆری‌ س����ه‌رپێچی‌ لیس����ت‌و‬ ‫قه‌واره‌كانم����ان تۆم����ار ك����ردوه‌‪ .‬داوایان‬ ‫لێده‌ه‌ین به‌ش����ێوازێك بانگه‌شه‌ بكه‌ن كه‌‬ ‫پێچه‌وان����ه‌ نه‌بێت له‌گ����ه‌ڵ رێنماییه‌كانی‌‬ ‫ش����اره‌وانی‌‌و یاس����اكانی‌ هاتوچۆ‌و ژینگه‌‪.‬‬ ‫داوای����ان لێده‌كه‌ی����ن زی����ان نه‌گه‌یه‌ن����ن‬ ‫بە‌یاساكانی‌ س����ه‌المه‌تی‌ هاتوچۆ‪ ،‬داوایان‬ ‫لێده‌كه‌ی����ن ك����ه‌ژاوه‌ی‌ ئۆتومبێله‌كانی����ان‬ ‫رێكبخه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌ندێك له‌لیس����ت‌و قه‌واره‌كان‬ ‫ده‌ڵێ����ن ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ ‌ی تۆمه‌تب����ار بكرێن‬ ‫بە‌پێش����ێلكاری‌‪ ،‬الیه‌نێكی‌ تری‌ ركابه‌ریان‬

‫لیس����ت‌و وێنه‌ی‌ كاندیده‌كانیان له‌شوێن ‌ه‬ ‫رێگ����ه‌ پێنه‌دراوه‌كان هه‌ڵده‌واس����ن‪ ،‬چۆن‬ ‫مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌م دیارده‌یه‌ ده‌كه‌ن؟‬ ‫ه����اورێ‌ تۆفی����ق‪ :‬دۆزین����ه‌وه‌ی‌ ئ����ه‌و‬ ‫بابه‌تانه‌ ده‌چێته‌ پس����پۆڕیی‌ داموده‌زگای‌‬ ‫ئه‌منیه‌كانه‌وه‌‪ .‬راس����ته‌ كۆمسیۆن هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم كۆمس����یۆن ن����ه‌ ده‌زگای‌ هه‌واڵگری‌‬ ‫هه‌ی ‌ه نه‌ دادگای‌ هه‌یه‌‪ .‬ئه‌و كاره‌ ده‌چێته‌‬ ‫چوار چێوه‌ی‌ تاوان����ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانه‌وه‌‪.‬‬ ‫تاوانه‌كان چین؟ بۆ نمون ‌ه كه‌سێك هه‌ڕه‌شه‌‬ ‫له‌كاندیدێك بكات یان كاندیدێك هه‌ڕه‌شه‌‬ ‫له‌كاندیدێك بكات‪ ،‬قه‌واره‌یه‌ك هه‌ڕه‌ش����ه‌‬ ‫له‌قه‌واره‌یه‌ك���� ‌ی دیكه‌ بكات‪ ،‬چاره‌س����ه‌ر‬ ‫كردنی‌ ئه‌م تاوانانه‌ بە‌كۆمسیۆن ناكرێت‪.‬‬ ‫ده‌بێت رێوشوێنی‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ دادوه‌ری‌‬ ‫هه‌بێت بە‌هه‌ماهه‌نگی‌ داموده‌زگای‌ ئه‌منی‌‪.‬‬ ‫بۆ نمونه‌ چۆن ده‌یسه‌لمێنیت ئه‌م وێنه‌یه‌‬ ‫به‌س����ه‌ر وێنه‌یه‌كی‌ تر هه‌ڵواس����راوه‌ كێ‌‬ ‫ئه‌مه‌ی‌ كردوه‌؟ كێ‌ تاوانباری‌ سه‌ره‌كییه‌؟‬ ‫خۆ كۆمسیۆن ئه‌م كاره‌ ناكات‪ .‬كۆمسیۆن‬

‫ده‌زگایه‌ك����ی‌ كارگێ����ری‌‌و هونه‌رییه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫وتم ئه‌مه‌ كاری‌ لیكۆڵین����ه‌وه‌ی‌ دادوه‌ریه‌‬ ‫به‌هاوكاری‌ داموده‌زگای‌ ئه‌منی‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌نێوان بانگه‌ش����ه‌ی‌ ئه‌مساڵ‌و‬ ‫سااڵنی‌ رابردو هه‌س����ت بە‌چ جیاوازییه‌ك‬ ‫ده‌كه‌ن؟‬ ‫هاورێ‌ تۆفیق‪ :‬به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ گش����تی‌‬ ‫ئه‌گه‌ر بانگه‌شه‌ی‌ ئه‌مساڵ به‌راورد بكه‌ین‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌ڵبژاردنی‌ س����اڵی‌ ‪ ،2014‬رێژه‌ی‌‬ ‫س����كااڵی‌ لیس����ت‌و ق����ه‌واره‌كان كه‌متره‌‪.‬‬ ‫به‌جۆرێ����ك ده‌توان����م پێت����ان بڵێم ‪%70‬‬ ‫پێش����ێلكاری‌ كه‌می‌ كردوه‌‪ .‬بانگه‌ش����ه‌ی‌‬ ‫ئه‌مس����اڵ هێمنت����ر‌و ئارامت����ره‌‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌شێكی‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌و قه‌یرانی‌ داراییه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ له‌كوردستان هه‌یه‌‪ ،‬به‌شێكیشی‌‬ ‫په‌یوه‌ن����دی‌ بە‌بیتاقه‌ت����ی‌ هاواڵتیانه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫من وای‌ ده‌بینم خه‌ڵك‌و حزبه‌كان ئاس����تی‌‬ ‫رۆشنبیرییان به‌رز بوه‌ته‌وه‌ به‌وه‌ی‌ ره‌نگه‌‬ ‫نه‌توانن به‌شه‌ڕه‌ په‌ڕۆ‌و كه‌ژاوه‌ی‌ ئۆتومبیل‬ ‫ده‌نگه‌كانیان كۆبكه‌نه‌وه‌‪.‬‬

‫سەرۆکی لیستی هاوپەیمانی لەهەولێر‪:‬‬

‫بە‌هیوای ئه‌وه‌ین زۆرترین ده‌نگ له‌هه‌ولێر به‌ده‌ستبهێنین‬ ‫ئا‪ :‬هەردی ئەنوەر‬ ‫د‪ .‬عبدالباری المدرس‪ ،‬سەرۆکی‬ ‫لیستی هاوپەیمانی دیموکراسی‌و‬ ‫دادپەروەری لەهەولێر لەم گفتوگۆیەی‬ ‫ئاوێنەدا دەڵێت "ئێمه‌ ده‌رگامان‬ ‫كراوه‌یه‌ بۆ هه‌موو خاوه‌ن بیریك‬ ‫جا چی فكری مه‌ده‌نی یان فكری‬ ‫ئیسالمی یان هه‌ر فكرێكی‌ تر"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬لەس���ەر چ بنەمایەک بویت‬ ‫بەسەرۆکی لیستی هاوپەیمانی؟‬ ‫د‪ .‬عبدالب���اری المدرس‪ :‬له‌س���ه‌ر‬ ‫بنه‌م���ای‌ی‌ پڕۆگرام���ی هاوپه‌یمان���ی‌‬ ‫بە‌بۆچوون���ی‌ ئێم���ه‌ ئاواته‌كانی‌ تاك‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردی تێیدا به‌دی‌ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫وه‌ چۆن داوا له‌من كراوه‌ ئێمه‌ش داوا‬ ‫له‌هه‌موو خه‌ڵك���ی‌ به‌توانا‌و چاكه‌خواز‬ ‫ده‌كه‌ین كه‌ بێنه‌ ناو ئه‌و هاوپه‌یمانیه‌‬ ‫تا ئه‌م بێیدادیه‌ له‌كوردس���تان بنه‌بڕ‬ ‫بكه‌ین‌و سه‌روه‌ری‌ یاسا بچه‌سپێنین بۆ‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ شكۆی‌ تاكی‌ كورد‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬رەخنەی ئەوەتان ئاڕاس���تە‬ ‫دەکرێ کە دامەزرانی هاوپەیمانی لەسەر‬ ‫خواستی تاکەکەسێک دامەزراوە نەک‬ ‫لەسەر بنەمایەکی فکری‌و ئایدۆلۆژیی‪،‬‬ ‫ئایا ئەگەر وا نییە هاوپەیمانی دەچێتە‬ ‫چ خانەیەکی فکرییەوە؟‬ ‫د‪ .‬عبدالباری المدرس‪ :‬ئه‌و ره‌خنه‌یه‌‬ ‫هیچ بنه‌مایه‌كی‌ نی���ه‌ ئێمه‌ ده‌رگامان‬ ‫كراوه‌یه‌ ب���ۆ هه‌موو خاوه‌ن بیریك جا‬ ‫چی فكری مه‌ده‌نی یان فكرئیس�ل�امی‬ ‫یان ه���ه‌ر فكرێكی‌ تر بە‌مه‌رجی له‌ژێر‬ ‫دروش���می به‌رنامه‌ی‌ هاوپه‌یمانی‌ كار‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���اس لەوە دەک���رێ کە‬ ‫کوڕێکی کۆس���رەت رەس���ول کار بۆ‬ ‫لیستی هاوپەیمانی دەکات لەهەولێر‪،‬‬ ‫ئەم پاگەندەیە تا چەند راستە؟‬ ‫د‪ .‬عبدالب���اری الم���درس‪ :‬ئێم���ه‌‬ ‫هیچ زانیاریه‌كم���ان له‌دوورو‌و نزیكه‌وه‌‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ ئه‌م پرسه‌ نییه‌‌و خوشحاڵین‬ ‫بە‌هه‌ر هاوكاریه‌ك خزمه‌تی‌ ئه‌م گه‌ل‌و‬ ‫نیش���تیمانه‌ بكات‪ .‬بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ببێته‌‬

‫بنه‌مای‌ دروس���تبوونی‌ حكومڕانیه‌كی‌‬ ‫ره‌ش���ید پش���تگیری له‌ب���ه‌ره‌ی‌ حه‌ق‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وەک تێبینی دەکرێ پێگەی‬ ‫بەهێ���زی هاوپەیمانی لەس���لێمانییە‪،‬‬ ‫تا چەند گەش���بینی بەوەی لەهەولێر‬ ‫کورسی ببەنەوە؟‬ ‫د‪ .‬عبدالب���اری الم���درس‪ :‬پێگ���ه‌ی‌‬ ‫به‌هێ���زی‌ ئێمه‌ی‌ هه‌موو كوردوس���تان‬ ‫دوور له‌ناوچه‌ گه‌ری‌‌و هه‌ولێر پایته‌ختی‌‬ ‫س���ه‌نگی‌ مه‌حه‌كه‌‌و ئێم���ه‌ بە‌هیواین‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ زۆرتری���ن ده‌ن���گ له‌هه‌ولێر‬ ‫به‌ده‌ستبێنین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بچنه‌ به‌غ���داد ئه‌وله‌ویتی‌‬ ‫ی ئێوه‌ چیه‌؟‬ ‫كار ‌‬ ‫د‪ .‬عبدالب���اری المدرس‪ :‬كاری‌ ئێمه‌‬ ‫له‌به‌غداد گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ پێگه‌ی‌ كورده‌ بۆ‬ ‫ئاسته‌ به‌رزه‌كه‌ی‌ خۆی‌و جه‌خت كردنه‌‬ ‫له‌سه‌ر مامڵه‌ كردنه‌ له‌گه‌ڵ حكومه‌تی‌‬ ‫ناوه‌ند بۆ به‌دیهێنانی‌ مافه‌كانی‌ كورد‬ ‫بە‌پێی مادده‌ ده‌ستوریه‌كان‪.‬‬

‫ئێمه‌ ده‌رگامان كراوه‌ی ‌ه‬ ‫بۆ هه‌موو خاوه‌ن بیریك‬ ‫جا چی فكری مه‌ده‌نی‬ ‫یان فكری ئیسالمی یان‬ ‫هه‌ر فكرێكی‌ تر‬

‫د‪ .‬عبدالباری المدرس‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )623‬سێشه‌ممه ‪2018/5/1‬‬

‫هێز‌ه ئه‌منیه‌كان چاره‌نوسی هه‌ڵبژاردن یه‌كالده‌كه‌نه‌وه‌‬

‫‪5‬‬

‫ده‌نگی هێز‌ه ئه‌منیه‌كان به‌شی ‪ 8‬كورسی په‌رله‌مانی عێراقه‌‬ ‫ئا‪ :‬محه‌مه‌د ره‌ئوف‬

‫ئه‌گه‌رچ���ی هێ���ز‌ه ئه‌منیه‌كانی هه‌رێم‬ ‫له‌(پێش���مه‌رگه‌و پۆلی���س‌و ئاس���اییش‌و‬ ‫هێزه‌كانی ناوخۆ) به‌سه‌ر حزبه‌كاندا دابه‌ش‬ ‫بوون به‌تایبه‌تیش یه‌كێتی‌و پارتی‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌نگه‌كانیان به‌س���ه‌ر لیست ‌ه جیاوازه‌كاندا‬ ‫دابه‌ش بوون‌و كاریگه‌ری له‌س���ه‌ر ئه‌نجامی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان درووست ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌و پێیه‌ی‬ ‫هێز‌ه ئه‌منیه‌كان ژماریه‌كی زۆری ده‌نگده‌ران‬ ‫ده‌نگ���ی ده‌نگ���ده‌ران پێكده‌هێنن‌و به‌هۆی‬ ‫قشاریشه‌و‌ه زۆرینه‌یان به‌شداری هه‌ڵبژاردن‬ ‫ده‌كه‌ن به‌به‌راورد بە‌ده‌نگدانی گشتی‪ ،‬به‌و‬ ‫پێیه‌ی رێ���ژه‌ی ده‌نگ���دان له‌هه‌ڵبژاردنی‬ ‫‪2013‬ی په‌رله‌مانی كوردستان له‌سلێمانی‬ ‫‪‌%97‬و له‌هه‌ولێ���ر ‪‌%94‬و له‌ده���ۆك ‪%92‬‬ ‫بووه‌‪ ،‬به‌و پێیه‌ی ژماره‌ی ئه‌و كه‌س���انه‌ی‬ ‫له‌ب���واری ئه‌منی‌و س���ه‌ربازیدان له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان زیاتر له‌(‪ 414‬هه‌زارو ‪)746‬‬ ‫كه‌س���ن (ل ‌ه ده‌نگده‌ری تایبه‌ت‌و گشتیدا)‬ ‫به‌و پێیه‌ی له‌كۆی(‪ 1‬ملیۆن‌و ‪ 249‬هه‌زارو‬ ‫‪ )481‬موچه‌خ���ۆر‌ه (‪ 281‬ه���ه‌زارو ‪)311‬‬ ‫فه‌رمانبه‌ری س���ه‌ربازی ‌ه به‌رێژه‌ی (‪‌)%40‬و‬ ‫له‌كۆی (‪ 246‬هه‌زارو ‪ )736‬خانه‌نش���ین‬ ‫له‌كوردس���تان‪ 133( ،‬ه���ه‌زارو ‪)435‬‬ ‫خانه‌نشینی له‌بواری سه‌ربازیدای ‌ه به‌رێژه‌ی‬ ‫(‪ .)%54‬ك���ۆی گش���تی ئه‌و كه‌س���انه‌ی‬ ‫له‌هێ���ز‌ه ئه‌منیه‌كان���دان (‪ 414‬ه���ه‌زارو‬ ‫‪ )746‬ده‌نگده‌ر‌ه ك ‌ه به‌ش���ی زیاتر له‌(‪)8‬‬ ‫په‌رله‌مان���ی عێراقه‌ ب���ه‌و پێیه‌ی به‌های‬ ‫كورسی له‌هه‌ڵبژاردنی ‪30‬ی نیسانی ‪2014‬‬ ‫له‌پارێزگاكانی هه‌رێمی كوردس���تان كه‌متر‬ ‫بوو‌ه له‌‪ 50‬هه‌زار ده‌نگ‪ ،‬به‌های كورسیه‌ك‬ ‫له‌پارێ���زگای هه‌ولێ���ر (‪ )49.632‬ده‌نگ‬ ‫ب���وو‌ه له‌پارێزگای س���لێمانی (‪)49.623‬‬ ‫ده‌نگ‌و له‌پارێ���زگای دهۆك (‪)44.586‬‬ ‫ده‌نگ بووه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی پرۆژ‌ه یاس���ای بودجه‌ی ‪2013‬‬ ‫وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگ ‌ه (‪ 118‬هه‌زارو ‪)642‬‬ ‫پێش���مه‌رگ ‌ه له‌وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگ ‌ه به‌اڵم‬ ‫له‌راستیدا به‌هۆی كه‌مئه‌ندامانی سه‌نگه‌رو‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ی دێری���ن‌و خانه‌نش���ینانه‌و‌ه‬ ‫زیات���ر له‌(‪ 400‬هه‌زار) ك���ه‌س له‌وه‌زاره‌تی‬ ‫پێش���مه‌رگ ‌ه موچ ‌ه وه‌رده‌گرێت‪ ،‬سه‌باره‌ت‬ ‫بە‌وه‌زاره‌ت���ی ناوخۆش ك��� ‌ه به‌پێی پرۆژ‌ه‬ ‫یاس���ای بودجه‌ی ‪ 2013‬وه‌زاره‌تی ناوخۆ‬ ‫(‪ 121‬ه���ه‌زار‌و ‪ )841‬كه‌س���ه‌‌و ده‌زگای‬ ‫ئاس���اییش (‪ 31‬ه���ه‌زارو ‪ )421‬كه‌س���ه‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌نی ئاس���اییش (‪ 6‬هه‌زارو ‪)476‬‬ ‫كه‌سه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ده‌نگدانی تایبه‌تدا به‌وته‌ی‬ ‫سه‌رۆكی ده‌سته‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كانی هه‌رێم‬ ‫‪ 210‬ه���ه‌زار كه‌س مافی ده‌نگدانیان هه‌یه‌و‬ ‫پێش هه‌ڵبژاردنی گشتی به‌ڕێو‌ه ده‌چێت‪.‬‬ ‫ده‌نگی لیسته‌كان له‌ناو هێز‌ه ئه‌منیه‌كاندا‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی ‪2013‬دا‬ ‫ژم���اره‌ی ده‌نگده‌ران���ی تایب���ه‌ت ب���ۆ‬

‫هه‌ڵبژاردن���ی ‪ 2013/9/21‬له‌س���ێ‬ ‫پارێزگاك���ه‌ی هه‌رێمی كوردس���تان (‪148‬‬ ‫ه���ه‌زارو ‪ )553‬ك���ه‌س ماف���ی ده‌نگدانیان‬ ‫هه‌بوو‌ه ك ‌ه ئه‌ویش دابه‌ش���بوو بووبه‌سه‌ر‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كاندا ‪ ،‬له‌هێزی ئاس���اییش (‪16‬‬ ‫ه���ه‌زارو ‪ )869‬كه‌س ماف���ی ده‌نگدانیان‬ ‫هه‌بوو ك��� ‌ه له‌هه‌ولێر‌و ده���ۆك (‪8‬هه‌زارو‬ ‫‪ )314‬ك���ه‌س‌و له‌پارێ���زگای س���لێمانیش‬ ‫‪ 8‬ه���ه‌زارو ‪ )555‬كه‌س ماف���ی ده‌نگدانی‬ ‫هه‌ب���وو‪ ،‬له‌وه‌زاره‌تی ناوخ���ۆ (‪ 44‬هه‌زارو‬ ‫‪ )666‬كه‌س ماف���ی ده‌نگدانی هه‌بوو‪ ،‬له‌و‬ ‫ژماره‌ی���ه‌ش (‪18‬هه‌زارو ‪ )560‬كه‌س���یان‬ ‫له‌هه‌ولێ���ر‌و ده���ۆك‌و (‪ 26‬ه���ه‌زارو ‪)106‬‬ ‫كه‌س له‌پارێزگای سلێمانی مافی ده‌نگدانی‬ ‫هه‌بوو‪ .‬سه‌باره‌ت بە‌وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌ش‬ ‫(‪ 85‬هه‌زارو ‪ )16‬ك���ه‌س مافی ده‌نگدانی‬ ‫هه‌بوو وه‌زاره‌تی به‌رگ���ری عێراق (‪)934‬‬ ‫كه‌س‌و پاسه‌وانی سنوور (‪ 6‬هه‌زارو ‪)328‬‬ ‫كه‌س مافی ده‌نگدانی هه‌ب���وو‪ ،‬وه‌زاره‌تی‬ ‫كاری���ش (‪ )237‬كه‌س ماف���ی ده‌نگدانی‬ ‫هه‌بوو‪.‬‬ ‫ل��� ‌ه هه‌ڵبژاردن���ی ‪ 2013/9/21‬دا‬ ‫له‌ك���ۆی(‪ 154‬ه���ه‌زارو ‪ )50‬كه‌س (‪144‬‬ ‫هه‌زار‌و ‪ )434‬ك���ه‌س ده‌نگیان دا بە‌رێژه‌ی ‬ ‫(‪ )%93.8‬به‌پێ���ی ئه‌نجام���ی كۆتای���ی‬ ‫ده‌نگدانی تایبه‌ت له‌س���ه‌ر ئاس���تی س���ێ‬ ‫پارێزگاكه‌ی هه‌رێم به‌م شێوه‌ی ‌ه بوو‌ه وەکو‬ ‫ئەوەی لەخشتەی ژمارە ‪1‬و‪ 2‬دایە‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬پارێزگای سلێمانی له‌‪2013/9/21‬‬ ‫ل ‌ه دوای جیاكردنه‌وه‌ی ده‌نگدانی تایبه‌ت‬ ‫له‌پارێزگای س���لێمانی له‌كۆی(‪56‬هه‌زار‌و‬ ‫‪)656‬ك���ه‌س ك ‌ه ماف���ی ده‌نگدانی هه‌بوو‌ه‬ ‫رێژه‌ی به‌شداری ده‌نگدان (‪ )%95.6‬زیاتر‬ ‫له‌(‪ 54‬هه‌زارو ‪ )164‬ده‌نگی داو‌ه بە‌جۆرێك‬ ‫‪:‬‬ ‫‪ -1‬یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان ‪27‬هه‌زار‌و‬ ‫‪ 335‬ده‌نگ‬ ‫‪ -2‬بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان ‪18‬هه‌زار‌و ‪614‬ده‌نگ‬ ‫‪ -3‬یه‌كگرتووی ئیسالمی ‪2011‬‬ ‫‪ -4‬كۆمه‌ڵی ئیسالمی ‪ 1980‬ده‌نگ‬ ‫‪ -5‬پارت���ی دیموكراتی كوردس���تان ‪1665‬‬ ‫ده‌نگ‪.‬‬ ‫‪ -6‬الیه‌نه‌كانی تر ‪ 2‬هه‌زار‌و ‪726‬‬ ‫دووه‌م‪ /‬پارێزگای‬ ‫هه‌ولێر له‌‪2013/9/21‬‬ ‫ئه‌نجامی ده‌نگدانی تایبه‌ت له‌هه‌ڵبژاردنی‬ ‫‪ 2013/9/21‬له‌پارێ���زگای هه‌ولێ���ر ك��� ‌ه‬ ‫(‪ 62‬ه���ه‌زار‌و ‪ )900‬كه‌س مافی ده‌نگدانی‬ ‫هه‌بووه‌ زیاتر ئاستی ده‌نگدان (‪)%93.7‬‬ ‫‌ل���ه‌(‪ 58‬هه‌زارو ‪ )938‬ك���ه‌س ده‌نگیاندا‪،‬‬ ‫به‌جۆرێك‪:‬‬ ‫‪ -1‬پارتی‪ 38 :‬هه‌زار‌و ‪ 487‬ده‌نگ‬ ‫‪ -2‬یه‌كێتی‪ :‬حه‌وت هه‌زار‌و ‪ 148‬ده‌نگ‬ ‫‪ -3‬گۆڕان‪ :‬پێنج هه‌زار‌و ‪ 390‬ده‌نگ‬

‫چاوه‌ڕوان ده‌كرێت‬ ‫به‌هۆی خراپی دۆخی‬ ‫هێز‌ه ئه‌منیه‌كان‌و‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌و‬ ‫دواخستنی‬ ‫موچه‌كانیان‬ ‫ك ‌ه له‌ئه‌ستوی‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردستانه‌و پارتی‌و‬ ‫یه‌كێتی به‌رێوه‌ی‬ ‫ده‌به‌ن به‌شێكی‬ ‫زۆری ده‌نگی هێز‌ه‬ ‫ئه‌منیه‌كان بۆ‬ ‫لیسته‌كانی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫پارتی‌و یه‌كێتی بچێت‬ ‫‪ -4‬پارتی پیشكه‌وتنخوازی توركمانی‪ :‬سێ‬ ‫هه‌زار‌و ‪ 978‬ده‌نگ‬ ‫‪ -5‬كۆمه‌ڵی ئیسالمی‪ :‬هه‌زار‌و ‪ 460‬ده‌نگ‬ ‫‪ -6‬یه‌كگرتووی ئیس�ل�امی‪ :‬ه���ه‌زار‌و ‪211‬‬ ‫ده‌نگ‬ ‫سێیه‌م ‪ /‬پارێزگای دهۆك له‌‪2013/9/21‬‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی ‪ 2013/9/21‬دا له‌سنوری‬ ‫پارێ���زگای دهۆك‪ ،‬له‌ك���ۆی (‪ 28‬هه‌زار‌و‬ ‫‪ )997‬كه‌س ك ‌ه مافی ده‌نگدانیان هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫به‌رێ���ژه‌ی (‪ )%91.5‬ده‌نگیانداوه‌ (‪26‬‬ ‫ه���ه‌زار‌و ‪ )532‬كه‌س ده‌نگیانداوه‌‪ ،‬ژماره‌ی‬ ‫ده‌نگی الیه‌نه‌كانیش به‌م شێوه‌یه‌یه‌‪:‬‬ ‫‪ -1‬پارتی دیموكراتی كوردس���تان بە‌(‪19‬‬ ‫هه‌زار‌و ‪ )642‬ده‌نگ‪ ،‬‬ ‫‪ -2‬لیس���ت ‌ی كلدان‌و ئاشور ‌ی بە‌(‪ 2‬هه‌زار‌و‬ ‫‪ )377‬ده‌نگ‪.‬‬ ‫‪ -3‬یه‌كێت ‌ی نیش���تیمان ‌ی كوردستانیش (‪1‬‬ ‫هه‌زار‌و ‪ )866‬ده‌نگی هێناوه‌‪.‬‬ ‫‪ -4‬یه‌كگرتو ‌ی ئیسالمی بە‌(‪ 1‬هه‌زار‌و ‪)452‬‬ ‫ده‌نگ‪.‬‬ ‫‪ -5‬بزوتنه‌وه‌ ‌ی گۆڕانیش بە‌(‪ )799‬ده‌نگی‬

‫هێناوه‌‪.‬‬ ‫‪ -6‬كۆمه‌ڵ ‌ی ئیس�ل�امیش ته‌نه���ا (‪)126‬‬ ‫ده‌نگی هێناوه‌‪.‬‬ ‫ده‌نگی لیسته‌كان له‌ناو هێز‌ه ئه‌منیه‌كاندا‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن���ی ‪ 2014‬دا‪ ،‬وەک���و ئ���ەوەی‬ ‫لەخشتەی ژمارە ‪3‬دایە‬ ‫یه‌كه‌م‪ /‬پارێزگای هه‌ولێر له‌‪2014/4/30‬‬ ‫‪ -7‬پارتی‪ 35 :‬هه‌زار‌و ‪ 520‬ده‌نگ‬ ‫‪ -8‬یه‌كێتی‪ 9 :‬هه‌زار‌و ‪ 250‬ده‌نگ‬ ‫‪ -9‬گۆڕان‪ 5 :‬هه‌زار‌و ‪ 180‬ده‌نگ‬ ‫‪ -10‬كۆمه‌ڵی ئیس�ل�امی‪ :‬ه���ه‌زار‌و ‪750‬‬ ‫ده‌نگ‬ ‫‪ -11‬یه‌كگرتووی ئیسالمی‪ :‬هه‌زار‌و ‪646‬‬ ‫ده‌نگ‬

‫خشتەی ژمارە ‪1‬‬

‫دووه‌م‪ /‬پارێزگای سلێمانی له‌‪2014/4/30‬‬ ‫‪ -7‬یه‌كێتی نیش���تیمانی كوردستان ‪18‬‬ ‫هه‌زار‌و ‪ 199‬ده‌نگ‬ ‫‪ -8‬بزوتن���ه‌وه‌ی گ���ۆڕان ‪ 9‬هه‌زار‌و ‪518‬‬ ‫ده‌نگ‬ ‫‪ -9‬یه‌كگرت���ووی ئیس�ل�امی هه‌زارو ‪43‬‬ ‫ده‌نگ‬ ‫‪ -10‬كۆمه‌ڵی ئیسالمی ‪ 889‬ده‌نگ‬ ‫‪ -11‬پارتی دیموكراتی كوردس���تان ‪911‬‬ ‫ده‌نگ‪.‬‬ ‫سێیه‌م ‪ /‬پارێزگای دهۆك له‌‪2014/4/30‬‬ ‫‪ -1‬پارتی دیموكراتی كوردستان بە‌(‪20‬‬ ‫هه‌زار‌و ‪ )995‬ده‌نگ‪ ،‬‬ ‫‪ -2‬یه‌كێت ‌ی نیشتیمان ‌ی كوردستانیش (‪1‬‬ ‫هه‌زار‌و ‪ )498‬ده‌نگی هێناوه‌‪.‬‬ ‫‪ -4‬یه‌كگرت���و ‌ی ئیس�ل�امی بە‌(‪ 2‬هه‌زار‌و‬ ‫‪ )846‬ده‌نگ‪.‬‬ ‫‪ -5‬بزوتن���ه‌وه‌ ‌ی گۆڕان (‪ 1‬هه‌زارو ‪)239‬‬ ‫ده‌نگ‬ ‫‪ -6‬كۆمه‌ڵ��� ‌ی ئیس�ل�ام (‪ )89‬ده‌نگ���ی‬ ‫هێناوه‌‪.‬‬ ‫ده‌نگدانی تایبه‌ت كه‌زۆرینه‌ی هه‌ره‌زوۆی‬ ‫له‌هێز‌ه ئه‌منیه‌كانه‌‌و ئه‌و هێزانه‌ش دابه‌ش‬ ‫ب���وون به‌س���ه‌ر یه‌كێتی‌و پارتی���دا‪ ،‬هێز‌ه‬ ‫ئه‌منیه‌كانی هه‌رێمی كوردستان دابه‌ش بون‬ ‫به‌س���ه‌ر (وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌و هێزه‌كانی‬ ‫‪‌70‬و ‪‌80‬و لیواكان���ی وه‌زاره‌ت‪ ،‬وه‌زاره‌ت���ی‬ ‫ناوخۆ پۆلی���س‌و ئاس���اییش‌و زێره‌ڤانی‌و‬ ‫به‌رگری‌و فریاكه‌وتن‌و هێزه‌كانی پاسه‌وانی‪،‬‬ ‫ئه‌نجومه‌نی ئاساییش‌و ده‌زگای ئاساییش‌و‬ ‫دژ‌ه تیرۆرو زانیاری‌و پاراستن‪.‬‬ ‫هێزه‌كانی وه‌زاره‌تی پێش���مه‌رگه‌‪14( :‬‬ ‫لی���وای هاوبه‌ش���ی پارت���ی‌و یه‌كێتی‪42 :‬‬ ‫هه‌زار پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬یه‌كه‌ی ‪ 80‬له‌وه‌زاره‌تی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی پارتی‪ 58 :‬هه‌زار پێشمه‌رگه‌‪،‬‬ ‫یه‌كه‌ی ‪70‬ی پێش���مه‌رگه‌ی یه‌كێتی ‪56 :‬‬ ‫هه‌زار پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬هێزه‌كان���ی زێره‌ڤانی‬ ‫پارتی ك ‌ه س���ه‌ر بە‌وه‌زاره‌تی ناوخۆیه‌‪44 :‬‬

‫خشتەی ژمارە ‪2‬‬

‫خشتەی ژمارە ‪3‬‬ ‫هه‌زار چه‌كداره‌‪ ،‬هێزی به‌رگریی فریاكه‌وتنی به‌رێ���وه‌ی ده‌ب���ه‌ن‪ ،‬پێش���بینی ده‌كرێت‬ ‫یه‌كێت���ی‪ 22 :‬ه���ه‌زار چه‌ك���داره‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ به‌ش���ێكی زۆری ده‌نگی هێ���ز‌ه ئه‌منیه‌كان‬ ‫بۆ لیس���ته‌كانی ده‌ره‌وه‌ی پارتی‌و یه‌كێتی‬ ‫چه‌ندین جۆری دیكه‌ی هێزی چه‌كدار‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی زۆرینه‌ی هێز‌ه ئه‌منیه‌كانی بچێت‪ ،‬به‌تایبه‌تی���ش گۆڕان‌و هاوپه‌یمانی‪،‬‬ ‫هه‌رێم به‌س���ه‌ر یه‌كێت���ی‌و پارتیدا دابه‌ش به‌و پێ���و‌ه دانگ���ه‌ی بزوتن���ه‌وه‌ی گۆڕان‬ ‫بوو‪ ،‬ب���ه‌اڵم الیه‌نه‌كانی دیك���ه‌ش ده‌نگی له‌گوتاره‌كانیدا هه‌میش ‌ه پشتیوانی ده‌نگی‬ ‫خۆی���ان هێناو‌ه له‌ناو هێ���ز‌ه ئه‌منیه‌كاندا‌و هێزه‌كانی ناوخۆ‌و پێش���مه‌رگه‌ی كردووه‌و‬ ‫چاوه‌ڕوان ده‌كرێ���ت به‌هۆی خراپی دۆخی هاوپه‌یمانی بۆ دیموكراتی‌و دادپه‌روه‌ریش‬ ‫هێز‌ه ئه‌منیه‌كان‌و كه‌مكردنه‌وه‌و دواخستنی له‌ناو هێزه‌كانی یه‌كێتیدا ده‌نگده‌ری زۆری‬ ‫موچه‌كانی���ان ك ‌ه له‌ئه‌س���توی حكومه‌تی هه‌ی���ه‌و چاوه‌ڕوان ده‌كرێت له‌ناو هێزه‌كانی‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تانه‌و پارت���ی‌و یه‌كێتی سه‌ربە‌یه‌كێتیدا ‪%50‬ی ده‌نگه‌كان به‌رێت‪.‬‬

‫"پارتی‌و یەکێتی‌ پێشمه‌رگ ‌ه ناچار ده‌كه‌ن ده‌نگیان بۆ بده‌ن‬ ‫به‌اڵم هه‌وڵه‌كانیان سود ‌ی نابێت"‬ ‫ئا‪ :‬ئومێد محه‌مه‌د‬ ‫الیه‌نه‌كانی‌ ئۆپۆزسیۆن رایده‌گه‌یه‌نن‬ ‫پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ له‌كاتی‌ بانگه‌شه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و رۆژی‌ هه‌ڵبژاردندا هێزی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی‌ كوردستان بۆ به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫خۆیان به‌كار ده‌هێنن‪ .‬پێشیان وایه‌ به‌هۆی‬ ‫ترساندن‌و هه‌ره‌شه‌ی‌ نانبڕینه‌وه‌ به‌شێك‬ ‫له‌پێشمه‌رگه‌كان ده‌نگ به‌و دو حزبە‌ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫به‌رپرسی مه‌ڵبه‌ندی‌ پێشمه‌رگه‌ی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتمانیش نایشارێته‌وه‌ كه‌ داوای‌ ده‌نگدان‬ ‫به‌حزبه‌كه‌ی‌ له‌پێشمه‌رگه‌كان كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ره‌تیده‌كاته‌وه‌ فشار له‌هیچ پێشمه‌رگه‌یه‌ك‬ ‫كرابێت‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت بە‌ده‌نگدانی هێزی پێشمه‌رگه‌‬ ‫ئ���اراس وه‌لی‌ ئه‌ندامی‌ جڤاتی‌ نیش���تمان ‌ی‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆران‪ ،‬بە‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫كاتی‌ خۆی‌ بڕیارێك له‌به‌غدا ده‌رچو‪ ،‬به‌پێی‌‬ ‫ئه‌و بڕی���اره‌ هه‌ر حزبێ���ك خاوه‌نی‌ هێزی‌‬ ‫چه‌كدار بێت بۆی نیه‌ به‌شداریی‌ له‌پرۆسه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردندا بكات‪ .‬له‌وه‌اڵمی‌ ئه‌و پرسیاره‌ی‌‬ ‫ب���ه‌اڵم حزبه‌كانی‌ ده‌س���ه‌اڵت ده‌ڵێن هێزی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ی‌ كوردس���تان له‌چوارچێوه‌ی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگه‌دایه‌ نه‌ك چوارچێوه‌ی‌‬ ‫ح���زب‌و ئه‌و بڕی���اره‌ نایگرێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئاراس‬

‫وه‌لی‌ وتی‌ "ئاخر خۆ ئه‌وه‌ هه‌ر به‌قس���ه‌ وا‬ ‫ده‌وترێت‪ ،‬له‌راستیدا وا نیه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش���كرد به‌داخ���ه‌وه‌ به‌پێی‌‬ ‫ئه‌زمونی رابردو‪ ،‬ئیتر له‌هه‌ڵبژاردنی‌ عێراقدا‬ ‫بوبێت یان په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‪ ،‬هه‌ردو‬ ‫حزبی‌ ده‌سه‌اڵتدار هێزی‌ چه‌كدار‌و بودجه‌ی‌‬ ‫گش���تی‌ بۆ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌ خۆیان به‌كار‬ ‫ده‌هێن���ن‪ ،‬ئیتر ب���ۆ ترس���اندن‌و تۆقاندنی‌‬ ‫خه‌ڵك بێت یان بۆ كڕینی‌ ده‌نگ‌و خروقات‌و‬ ‫گزیكردن‪ .‬پێشی‌ وایه‌ له‌یه‌كه‌م هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫كوردستانه‌وه‌ تا ئه‌مرۆ ئه‌و بابه‌ته‌ خه‌وشێكی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ پرۆسه‌ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانه‌‪.‬‬ ‫راش���یده‌گه‌یه‌نێت س���ه‌ره‌رای‌ هه‌وڵ���ه‌‬ ‫ب���ه‌رده‌وام‌و فش���اره‌كانی‌ ه���ه‌ردو حزب���ی‌‬ ‫بااڵده‌س���ت له‌كوردس���تان له‌ناو هێزه‌كانی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌‌و ئاس���ایش‪ ،‬كه‌س���انێك هه‌ن‬ ‫ده‌نگیان داوه‌ به‌الیه‌نه‌كانی‌ ئۆپۆزسیۆن‪.‬‬ ‫الی خۆشیه‌وه‌ ئارام س���ه‌عید به‌رپرسی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌ گش���تیه‌كانی‌ جواڵنه‌وه‌ی‌ نه‌وه‌ی‌‬ ‫نوێ‌‪ ،‬پش���تیوانی‌ له‌وته‌ی‌ ئ���ه‌و ئه‌ندامه‌ی‌‬ ‫جڤاتی‌ نیش���تمانی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆران كرد‌و‬ ‫بە‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یان���د‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌وه‌ هه‌ردو‬ ‫حزب���ی‌ بااڵده‌س���ت له‌رێگ���ه‌ی‌ جۆراوجۆر‬ ‫ده‌یانه‌وێت هێزی‌ پێش���مه‌رگه‌ی‌ كوردستان‬ ‫ب���ۆ به‌رژه‌وه‌ندی‌ خۆی���ان ب���ه‌كار بهێنن‪.‬‬ ‫ئه‌و وت���ی‌ "پێش ئه‌وه‌ی‌ ئێ���وه‌ په‌یوه‌ندیم‬

‫پێوه‌ بك���ه‌ن دو پێش���مه‌رگه‌م البو‪ ،‬هه‌مو‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ ده‌وترێن له‌باره‌ی‌ ده‌س���توه‌ردان ‌ی‬ ‫ئه‌و دوحزبه‌وه‌ پشتڕاس���تیان كرده‌وه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫دو حزبە‌پێش���مه‌رگه‌ ناچار ده‌كه‌ن به‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌نگی���ان بۆ ب���ده‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌وڵه‌كانیان‬ ‫سودی‌ نابێت‌و كه‌س ده‌نگیان پێنادات"‪.‬‬ ‫راشیده‌گه‌یه‌نێت به‌شێك له‌پێشمه‌رگه‌كان‬ ‫ترس���ی‌ ئه‌وه‌یان هه‌یه‌ ئه‌گ���ه‌ر ده‌نگ بده‌ن‬ ‫به‌الیه‌نێك���ی‌ دیكه‌ نان ب���ڕاو بكرێن‪ ،‬ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ش ده‌كات حزبی‌ ده‌سه‌اڵت وه‌ك پێشه‌ی‌‬ ‫پێشویان قوت‌و گوزه‌رانی‌ پێشمه‌رگه‌ به‌كار‬ ‫ده‌هێنن تا ده‌نگیان پێ بدرێت‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ئه‌و بڕیاره‌ی‌ عێراق بۆ رێگرتن‬ ‫له‌حزبی‌ چه‌كدار له‌پرۆسه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن له‌به‌ر‬ ‫خات���ری‌ حزبە‌ش���یعیه‌ چه‌كداره‌كانی‌ عێراق‬ ‫نه‌چوه‌ بواری‌ جێ به‌جێكردنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌و‬ ‫بڕیاره‌ بچوایه‌ته‌ ب���واری‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وا ئه‌و حزبان���ه‌ی‌ چه‌كداریان هه‌یه‌ نه‌یان‬ ‫ده‌توانی‌ به‌شداری‌ له‌هه‌ڵبژاردندا بكه‌ن"‪.‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌‪ ،‬مسته‌فا چاوڕه‌ش ئه‌ندامی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستان‌و‬ ‫به‌رپرسی‌ مه‌ڵبه‌ندی‌ پێشمه‌رگه‌ی‌ ئه‌و حزبه‌‪،‬‬ ‫ره‌تیكرده‌وه‌ فشاریان له‌هیچ پێشمه‌رگه‌یه‌ك‬ ‫كردبێت ت���ا ده‌نگ بە‌یه‌كێتی‌ ب���دات‪" :‬من‬ ‫ئه‌و قس���انه‌م پی س���ه‌یره‌! خۆ پێشمه‌رگه‌‬ ‫كه‌ هاتون بون بە‌پێش���مه‌رگه‌ به‌زۆر نه‌بوه‌‪،‬‬

‫هه‌یان���ه‌ ئه‌ندام���ی‌ یه‌كێتی‌ ی���ان پارتین‪.‬‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ پێش���و ‪ 16‬بۆ ‪ 17‬هه‌زار‬ ‫پێشمه‌رگه‌ ده‌نگی‌ بە‌بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆران داوه‌‪.‬‬ ‫له‌كوردستان كه‌س بێالیه‌ن نیه‌‪ ،‬هه‌ركه‌سه‌‌و‬ ‫ئینتمای‌ بۆ حزبێك هه‌یه‌‪ .‬ئێمه‌ یه‌ك هێزی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ی‌ یه‌كگرتومان نیه‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌‬ ‫هی‌ حزبه‌كانه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ده‌نگۆی‌ ب���ه‌كار هێنانی‌ هێزی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ له‌الیه‌ن یه‌كێتیه‌وه‌‪ ،‬موسته‌فا‬ ‫چ���او ره‌ش رایگه‌یاند پێش���مه‌رگه‌ی‌ داماو‬ ‫له‌و س���ه‌نگه‌رانه‌ قوڕكراوه‌ به‌سه‌ریدا‪ ،‬زیاتر‬ ‫له‌‪ 1800‬ش���ه‌هیدی‌ به‌خشیوه‌ته‌ كوردستان‪،‬‬ ‫ئه‌و جۆره‌ قسانه‌ هه‌ر الیه‌نێك بیڵێت دوره‌‬ ‫له‌راستیه‌وه‌‪.‬‬ ‫مسته‌فا چاوڕه‌ش نه‌یشارده‌وه‌ كه‌ داوایان‬ ‫کردوە ده‌نگ بده‌ن بە‌یه‌كێتی‌‪" ،‬به‌اڵم زۆریشمان‬ ‫له‌كه‌س نه‌بوه‌‪ .‬ئه‌وه‌ت���ا الیه‌نه‌كانی‌ دیكه‌ش‬ ‫له‌میدیاكان���ه‌وه‌ به‌رده‌وام داوا له‌پێش���مه‌رگه‌‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ ده‌نگی���ان پێ بده‌ن‪ .‬ئێمه‌ ده‌یان‬ ‫راپۆرتمان الیه‌ كه‌ ده‌یس���ه‌لمێنێت كه‌سانێك‬ ‫له‌ناو هێزی‌ پێشمه‌رگه‌ ده‌نگ به‌الیه‌نی‌ دیكه‌‬ ‫ده‌ده‌ن‌و له‌گ���وڵ كاڵتریش���مان پێنه‌وت���ون‪.‬‬ ‫ئه‌و الیه‌نانه‌ی‌ كه‌ له‌دروش���مه‌كانیاندا داوای‌‬ ‫بێ‌ الیه‌نی‌ پێش���مه‌رگه‌ ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ئایا پێیان‬ ‫خۆش نیه‌ پێش���مه‌رگه‌ ده‌نگی���ان بۆ بدات؟‬ ‫به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ زۆریش���یان پێخۆش ده‌بێت‌و‬

‫به‌رده‌وامی���ش له‌راگه‌یاندنه‌كانیان���ه‌وه‌ داوای‌‬ ‫ده‌نگیان لێ‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫داواش ده‌كات الیه‌ن���ه‌كان دوربكه‌ونه‌وه‌‬ ‫له‌تۆمه‌ت به‌خش���ینه‌وه‌‌و ش���كاندنی‌ یه‌كتر‬ ‫وه‌ك خۆی‌ ده‌ڵێت "بالیس���تێكی‌ یه‌كگرتو‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ر ئ���ه‌و هه‌مو س���ه‌گ‌و گورگه‌ی‌‬ ‫به‌غدا دروست بكه‌ین تا بتوانین به‌هه‌مومان‬ ‫بە‌یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‌و گۆران‌و ئیس�ل�امیه‌كان‌و‬ ‫ئه‌وان���ی‌ تریش ش���ه‌ری‌ مافه‌كانی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردستان بكه‌ین"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ده‌نگ���ۆی‌ بێ‌ الی���ه‌ن نه‌بون‌و‬ ‫به‌كارهێنانی‌ هێزه‌كانی‌ پێش���مه‌رگه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ه���ه‌ردو حزب���ی‌ بااڵده‌س���ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مینداری‌‬ ‫گش���تی‌ هێزی‌ پێش���مه‌رگه‌ی‌ كوردس���تان‪،‬‬ ‫جه‌بار یاوه‌ر بە‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند پێویس���ته‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ بێ‌ الیه‌ن بێت‪ .‬جه‌ختیش كرده‌وه‌‬ ‫هیچ الیه‌نێكی‌ سیاس���ی‌ سكااڵی‌ پێشكه‌ش‬ ‫به‌وه‌زاره‌ت���ی‌ پێش���مه‌رگه‌ی‌ كوردس���تان‬ ‫نه‌ك���ردوه‌ ك���ه‌ ب���اس له‌بێالی���ه‌ن نه‌بونی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬یان رێگریكردنی‌ پێش���مه‌رگه‌‬ ‫یان پێش���ێلكردنی‌ رێنماییه‌كانی‌ كۆمسیۆن‬ ‫له‌الیه‌ن پێشمه‌رگه‌وه‌ بكات‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئێمه‌ له‌گه‌ڵ بابه‌تی‌ فه‌رمی‌ مامه‌ڵه‌‬ ‫ده‌كه‌ی����ن‪ ،‬له‌گ����ه‌ڵ پروپاگه‌نده‌‌و دروش����می‌‬ ‫حزبه‌كان مامه‌ڵ����ه‌ ناكه‌ین‪ ،‬له‌گ����ه‌ڵ بابه‌تی‌‬ ‫كه‌ناڵه‌كان‌و فه‌یسبوك‌و راگه‌یاندنه‌كان مامه‌ڵه‌‬

‫ناكه‌ین‪ ،‬ئه‌وانه‌ بە‌بابه‌تی‌ نافه‌رمی‌ ده‌زانین"‪ .‬‬

‫كه‌سانێك له‌ناو هێز ‌ی‬ ‫پێشمه‌رگ ‌ه ده‌نگ‬ ‫به‌الیه‌ن ‌ی دیك ‌ه ده‌ده‌ن‌و‬ ‫له‌گوڵ كاڵتریشمان‬ ‫پێنه‌وتون ئه‌و الیه‌نانه‌ ‌ی‬ ‫له‌دروشمه‌كانیاندا داوا ‌ی‬ ‫بێالیه‌ن ‌ی پێشمه‌رگه‌‬ ‫ده‌كه‌ن ئایا پێیان‬ ‫خۆش نی ‌ه پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫ده‌نگیان بۆ بدات؟‬

‫‪6‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )623‬سێشه‌ممه ‪2018/5/1‬‬

‫پرۆسه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن ‪ 294‬ملیارو ‪ 400‬ملیۆن دیناری تێده‌چێت‬

‫‪ ١٤‬ملیار دینار دراوە بەجانتای کەرەسەکانی دەنگدان‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بەملیۆنان‬ ‫دۆالری تێدەچێت‌و كاندیدەكانیش بەڕێژەی‬ ‫جیا بۆ هەڵمەتی هەڵبژاردن خەرجیان‬ ‫هەبوە‪.‬‬ ‫رۆژی ‪12‬ی ئایاری ئەمس���اڵ هاواڵتیانی‬ ‫عێ���راق دەنگدەدەن ب���ۆ هەڵبژاردنی ‪329‬‬ ‫پەرلەمانتار بۆ خولی چوارەمی ئەنجومەنی‬ ‫نوێنەران���ی عێراق‌و تێی���دا ‪ 6‬هەزار‌و ‪982‬‬ ‫كاندید كێبڕكێ لەس���ەر بەدەستهێنانی ئەو‬ ‫‪ 329‬كورسییە دەكەن‪.‬‬ ‫رزگار حاج���ی حەم���ە‪ ،‬جێگ���ری‬ ‫س���ەرۆكی كۆمس���یۆنی بااڵی سەربەخۆی‬ ‫هەڵبژاردنەكان���ی عێ���راق رایگەیان���د بڕی‬ ‫‪ 294‬ملی���ار‌و ‪ 400‬ملیۆن دیناری عێراقی بۆ‬ ‫پرۆسەی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی‬ ‫عێراق تەرخانكراوە‪.‬‬ ‫بەپێی قسەی جێگری سەرۆكی كۆمسیۆنی‬ ‫ب���ااڵی س���ەربەخۆی هەڵبژاردن���ەكان بۆ‬ ‫بەشداریكردن لە‌هەڵبژاردنەكان‪ ،‬كۆمسیۆن‬ ‫‪ 35‬ملیۆن دین���ار لە‌هەر هاوپەیمانێتییەك‪،‬‬ ‫‪ 15‬ملی���ۆن دین���ار لە‌ه���ەر قەوارەی���ەك‌و‬ ‫‪ 10‬ملیۆن دیناریش���ی لە‌ه���ەر كاندیدێكی‬ ‫س���ەربەخۆ وەرگرتوە كە لەم هەڵبژاردنەدا‬ ‫‪ 86‬هاوپەیمانی‌و قەوارەو لیست بەشدارن‪.‬‬ ‫بەشێكی زۆری ئەو پارەیەی بۆ كۆمسیۆن‬ ‫تەرخانكراوە بەقس���ەی رزگار حاجی حەمە‬ ‫بۆ كەرەس���تەكانی دەنگ���دان خەرجكراوە‪.‬‬ ‫كەرەس���تەكانی دەنگدان بەپێی قسەی ئەو‬ ‫پێكدێن لە‌سندوقەكانی دەنگدان‪ ،‬كابینات‌و‬ ‫دو ج���ۆر ئامێ���ری ئەلكترۆن���ی دەنگدان‪،‬‬ ‫وێ���ڕای جانتایەك كە نزیك���ەی ‪ 100‬جۆرە‬ ‫پێداویستی بنكەو وێستگەكانی هەڵبژاردنی‬ ‫تێدایە لەوانە مرەكەبی دەنگدان‪ ،‬وەرەقەی‬ ‫دەنگدان‪ ،‬مقەس���ت‌و كابسە و‪..‬هتد كە بۆ‬ ‫هەر وێستگەیەكی دەنگدان یەك جانتای لەو‬ ‫جۆرە دابینكراوەو لەسەرتاس���ەری عێراقدا‬ ‫‪ 158‬هەزار وێستگەی دەنگدان هەن‪ ،‬بایی‬ ‫‪ ١٤‬ملیار دینار ئەم جانتایە کڕدراوە‪.‬‬ ‫خەرجییەكان���ی هەڵبژاردن���ی پەرلەمانی‬ ‫عێراق تەنیا بۆ خەرجییەكانی كۆمس���یۆن‬ ‫كورتنابن���ەوە‪ .‬كاندی���داكان‌و لیس���ت‌و‬ ‫هاوپەیمانێتییەكانیش بۆ بانگەشە خەرجی‬ ‫جیاجیان هەیەو لەوەش���دا لەحزبێكەوە بۆ‬ ‫حزبێكی دیكەو لە‌كاندیدێكەوە بۆ كاندیدێكی‬ ‫دیكە جیاوازی هەیە‪.‬‬

‫كاندید هەیە ‪200‬‬ ‫دۆالری خەرجكردوەو‬ ‫هەیە ‪ 500‬دۆالری‬ ‫خەرجكردوە‌‪ ،‬بەاڵم‬ ‫كاندیدیش هەیە‬ ‫نزیكەی ‪2500‬‬ ‫دۆالری خەركردوە بۆ‬ ‫چاپكردنی پۆستەر‬

‫خەرجی من بۆ‬ ‫هەڵمەتەكە دەگاتە‬ ‫یەك دەفتەر دۆالر‬ ‫كاندید هەیە نزیكەی‬ ‫‪ 5‬دەفتەری خەرج‬ ‫كردوە‬ ‫بڕی���ار عەب���اس خاوەن���ی چاپخان���ەی‬ ‫كوردستان لەس���لێمانی باس لەوە دەكات‬ ‫ك���ە كۆم���ەڵ‌و یەكگرت���و‌و هاوپەیمانی بۆ‬ ‫دیموكراس���ی‌و دادپ���ەروەری ل���ە‌دەرەوە‬ ‫پۆس���تەرەكانی تایب���ەت بە‌هەڵمەت���ی‬ ‫هەڵبژاردنیان چاپ كردون‪ .‬بەاڵم یەكێتی‌و‬ ‫پارتی‌و گۆڕان‌و نەوەی نوێ لەناوخۆ چاپیان‬ ‫كردون‪.‬‬ ‫بەپێ���ی قس���ەی ئەو خەرجی پۆس���تەر‬ ‫لە‌كاندیدێكەوە بۆ كاندیدێكی دیكە دەگۆڕێت‪،‬‬ ‫كاندید هەیە ‪ 200‬دۆالری خەرجكردوەو هەیە‬ ‫‪ 500‬دۆالری خەرجكردوە‌و بەاڵم كاندیدیش‬ ‫هەیە نزیك���ەی ‪ 2500‬دۆالری خەركردوە بۆ‬ ‫چاپكردنی پۆستەر‪.‬‬ ‫ئەو وتی"تێكڕا حسابی بكەیت دەتوانین‬ ‫بڵێی���ن كاندیدێ���ك ‪ 700‬ب���ۆ ‪ 800‬دۆالری‬ ‫خەرجكردوە تەنیا بۆ چاپكردنی پۆستەر‪".‬‬ ‫موئمن زەڵم���ی‪ ،‬كاندی���دی هاوپەیمانی‬

‫لەس���لێمانی بۆ ئاوێنە باس���ی ل���ەوە كرد‬ ‫هەڵمەتەكان���ی كاندی���د جۆراوج���ۆرن‪،‬‬ ‫هەی���ە زیاتر كاری مەیدانی ب���ۆ كێبڕكێكە‬ ‫دەكات‌و ماڵ بە‌ماڵ دەگەڕێت‌و پەیوەندییە‬ ‫كۆمەاڵیەتییەكان بەكاردەهێنێت‌و س���ەرۆك‬ ‫عەش���یرەتەكان رادەس���پێرێت دەنگی بۆ‬ ‫كۆبكەن���ەوە‪ .‬كاندی���دش هەی���ە گرنگ���ی‬ ‫بە‌دەركەوت���ن لە‌راگەیاندن���ەكان دەدات‪.‬‬ ‫هەروەك بەش���ێك لە‌كاندیدەكانیش گرنگی‬ ‫بە‌هەڵواسینی پۆستەرو فلێكس‌و بانگەشەی‬ ‫سەرش���ەقام دەدەن‪ ،‬كاندیدی���ش هەی���ە‬ ‫پشتیوانی هەندێك لە‌چاالكییە رۆشنبیری‌و‬ ‫وەرزشییەكان دەكات‪ .‬وتیشی"بۆیە هەریەكە‬ ‫لەمانە خەرجی جیاوازیان هەیە‪".‬‬ ‫زەڵمی باسی لەوەكرد كە ئەو تێكەڵەیەكی‬ ‫لەو هەڵمەتانە هەڵبژاردوە‌و وتیشی"بەشێكی‬ ‫خەرجی ئەمە لەس���ەر خۆمانەو بەشێكیش‬ ‫لەسەر حزبەكەمان‪".‬‬ ‫بەپێ���ی زانیاریی���ەكان هاوكارییەكان���ی‬

‫پرۆسەی دەنگدان‪ ،‬ئەرشیفی ئاوێنە‬ ‫هاوپەیمان���ی بۆ ه���ەر كاندیدێك پێدانی ‪ 2‬بۆ فلێكس‌و بەشەكەی تریشی بۆ ریكالمی‬ ‫هەزار دۆالر‌و هەروەها لەچاپدانی ژمارەیەك تەلەفزیۆن‌و سپۆنسەری فەیسبوك بوە‪.‬‬ ‫ئاشكراش���یكرد"هەر كاندیدێكی یەكگرتو‬ ‫فلێكس‌و پۆس���تەر بوە بۆیان‌و لەوە زیاتر‬ ‫كاندیدەكان خۆیان خەرجی هەڵمەتەكانیان تا ئێس���تا ‪ 1500‬دۆالری لەالی���ەن حزبەوە‬ ‫دراوەت���ێ‌و ئەم���ە جگەل���ەوەی ب���ۆ هەر‬ ‫لەئەستۆ دەگرن‪.‬‬ ‫موئمن وتی "خەرجی من بۆ هەڵمەتەكە كاندیدێك نزیكەی ‪ 5‬هەزار كارتی لەس���ەر‬ ‫دەگات���ە یەك دەفت���ەر دۆالر‪ .‬كاندید هەیە حسابی حزب بۆ دروستكراوە‪".‬‬ ‫نزیكەی ‪ 5‬دەفتەری خەرج كردوە‪".‬‬ ‫الی خۆیش���ییەوە ش���یراز میراودەل���ی‪،‬‬ ‫ئەوەش���ی خس���تەڕو"ئەم بابەتە بابەتی‬ ‫ركابەرییەو كاندیدەكان پارەیان هەبێت یان كاندیدی یەكێتی لە‌س���لێمانی ب���ۆ ئاوێنە‬ ‫نەبێ���ت دەبێ خەرجی بك���ەن‌و هەندێكمان ئام���اژەی ب���ەوەدا ك���ە ئیدارەی گش���تی‬ ‫كە پارەمان نیی���ە قەرزمان كردوە بۆ ئەم حزبەكەی ی���ەك ملیۆن‌و ‪ 500‬هەزار دیناری‬ ‫داوەتە هەر كاندیدێك‪.‬‬ ‫مەبەستە‪".‬‬ ‫ئام���اژەی بەوەش���دا كە ئ���ەو تەنیا ئەو‬ ‫بەاڵم حاج���ی كاروان‪ ،‬كاندیدی یەكگرتو‬ ‫لە‌هەولێ���ر بۆ ئاوێنە ئاش���كرایكرد كە لەم پارەی���ەی لەالی���ەن حزب���ەوە دراویەت���ێ‬ ‫هەڵمەتی هەڵبژاردنەدا تا ئێس���تا ‪ 5‬هەزار خەرجك���ردوە لەگ���ەڵ ‪ 400‬ه���ەزار دینار‬ ‫ك���ە موچەی مانگێكی خۆیەت���ی‪ .‬ئەو لەم‬ ‫دۆالری خەرج كردوە‪.‬‬ ‫بە‌قس���ەی ئ���ەو زیاتری ئ���ەو پارەیەی هەڵمەتی هەڵبژاردنەدا تەنیا یەك موچەی‬ ‫لە‌كارت‌و بروشەردا خەرجكردوەو بەشێكیشی وەرگرتوە؟‪.‬‬

‫وتیشی"ئەوەشم زیاتر لە‌كارت‌و بروشەردا‬ ‫خەرج كردوەو كەمترین پۆس���تەرو فلێكسم‬ ‫هەبوە چونكە زۆری تێدەچێت‪".‬‬ ‫شیراز هەرچەندە پێی وایە جیاوازی هەیە‬ ‫لە‌توان���ای مادی كاندیدەكان بۆ هەڵمەتەكە‬ ‫ب���ەاڵم بەب���ڕوای ئ���ەو حزب���ەكان ناتوانن‬ ‫بەڕێژەی جیاواز هاوكاری مادی كاندیدەكان‬ ‫بكەن‌و ئەوەی توانای مادی كەمترە زیاتر‌و‬ ‫ئەوەی توانای مادەی زۆرە كەمتر هاوكاری‬ ‫بكەن چونكە ئەوە عەمەلی نییە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم وێڕای ئەوەی ی���ەك ملیۆن‌و ‪500‬‬ ‫هەزاریان لەالیەن حزب���ەوە بۆ دابینكراوە‪،‬‬ ‫ش���یراز ئام���اژەی بەوەش���دا ك���ە "حزب‬ ‫پۆستەری باش���ی بۆ كردوین‌و فلێكسیشی‬ ‫بۆ كردوین بەاڵم من پێموایە بۆ بانگەشەی‬ ‫زیاتر سۆش���یاڵ میدیا رۆڵ دەبینێت نەك‬ ‫پۆستەر‌و فلێكس‪".‬‬

‫"عه‌بادی ده‌یه‌وێت ئابوری كوردستان له‌ناو عێراقدا به‌ته‌واوی بچوك بكاته‌وه‌"‬ ‫له‌روی‌ ئابورییه‌وه‌ چاوه‌ڕوانی‌ گۆڕانكاریه‌كی‌ گه‌وره‌ له‌هه‌ڵبژاردنی‌ عێراق ناكرێت‬

‫له‌حكوم���ه‌ت ئابوری‌ ئه‌و واڵته‌یان بە‌كه‌رت ‌ی‬ ‫ئا‪ :‬ئومێد عومه‌ر‬ ‫تایبه‌ته‌و‌ه به‌س���توه‌ته‌وه‌‪ .‬ئ���ه‌و پرۆژانه‌ ‌ی‬ ‫به‌نیازن ل���ه‌دوا ‌ی هه‌ڵبژاردن بیده‌ن ‌ه كه‌رت ‌ی‬ ‫شاره‌زایانی ئابوری پێیان وایه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردندا حه‌یده‌ر عه‌بادی سه‌ركه‌وتن تایب���ه‌ت زیاتر له‌‪ 100‬ملی���ار دۆالر ده‌بێت‌و‬ ‫هه‌ندێك كۆمپانیا ‌ی هه‌رێمی‌ كوردس���تانیش‬ ‫به‌ده‌ست بهێنت‪ ،‬پالنه‌ ئابورییه‌كه‌ی‬ ‫پشك ‌ی گه‌وره‌یان به‌رده‌كه‌وێت له‌و پرۆژانه‌ ‌ی‬ ‫جێبه‌جێ ده‌كات‪ ،‬كه‌ به‌شێكی گرنگی‬ ‫عێراق"‪.‬‬ ‫تایبه‌ته‌ بە‌چاالك كردنی كه‌رتی تایب ‌هت‌و‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌كات حه‌یده‌ر عه‌بادی‌‪،‬‬ ‫گرێدانه‌وه‌ی ئابوری عێراق به‌و كه‌رته‌وه‌‪،‬‬ ‫بە‌سودوه‌رگرتن له‌و قه‌رزانه‌ی له‌(كۆنگره‌ی مه‌به‌س���تیه‌تی‌ ئابوری‌ كوردستان له‌ناو ئه‌و‬ ‫كوێت) بڕیاری به‌خشینیان بە‌عێراق دراوه‌‪ .‬ئابورییه‌ گه‌وره‌یه‌ی‌ عێراق���دا ته‌واو بچوك‬ ‫بكاته‌وه‌‪ .‬ئێس���تا پرۆژه‌ س���تراتیژیه‌كان ‌ی‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی كوردیش رایده‌گه‌یه‌نێ‪،‬‬ ‫هه‌رێم له‌به‌غ���دا تۆمار نه‌كرێ���ت‌و نه‌كرێت‬ ‫"حه‌یده‌ر عه‌بادی مه‌به‌ستێتی ئابور ‌ی‬ ‫به‌ناوی‌ عێراقه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا پرۆژه‌كان هیچ مانا‌و‬ ‫كوردستان له‌ناو ئه‌و ئابورییه‌ گه‌وره‌یه‌ ‌ی‬ ‫واتایه‌ك ‌ی نامێنێت‪.‬‬ ‫عێراقدا ته‌واو بچوك بكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫راشیده‌گه‌یه‌نێت له‌دوا ‌ی هه‌ڵبژاردن ئه‌گه‌ر‬ ‫یاس���ین مه‌حم���ود‪ ،‬وته‌بێ���ژی‌ یه‌كێت ‌ی حه‌یده‌ر عه‌بادی‌‪ ،‬حكومه‌تی‌ عێراق دروست‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌رانی‌ كوردس���تان رایده‌گه‌یه‌نێت بكاته‌وه‌‪ ،‬ئابوری‌ عێراق له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ كه‌رت ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ په‌رله‌مان���ی‌ عێراق كاریگه‌ری ‌ی تایبه‌ت ده‌بێ���ت‪ .‬وتیش���ی‌ "بیركردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫خۆ ‌ی ده‌بێت له‌سه‌ر ئابوری‌ عێراق‌و هه‌رێم ‌ی عه‌بادی‌‌و تیمه‌كه‌ ‌ی بۆ ئه‌وه‌یه‌ عێراق به‌ره‌و‬ ‫كوردستان‪ .‬پێشی‌ وایه‌ عێراقی‌ دوای‌ داعش‌و ده‌وڵه‌تی‌ س���ه‌رمایه‌داری‌ ب���روات‪ ،‬كه‌رت ‌ی‬ ‫‪‌ 16‬ی ئۆكتۆبه‌ر‌و دابه‌زینی‌ نرخ ‌ی نه‌وت ئه‌مرۆ تایبه‌ت به‌هێز بكرێت‌و سه‌رجه‌م جه‌مسه‌ر‌ه‬ ‫بە‌به‌هێز ‌ی له‌گۆره‌پانه‌كه‌دایه‌‌و هه‌ڵبژاردنیش ئابوریه‌كانیش راس���ته‌وخۆ یان به‌هاوبه‌ش ‌ی‬ ‫سه‌نگی‌ مه‌حه‌ك ده‌بێت بۆ كه‌رتی‌ ئابوریی‌‪ .‬بدرێته‌ كه‌رتی‌ تایبه‌ت"‪.‬‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش ك���رد ئ���ه‌وان وه‌ك‬ ‫ئه‌و وتی‌ "له‌چه‌ند رۆژی‌ رابردودا من ئاماده‌ ‌ی‬ ‫كۆنفرانس���ی‌ ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ی‌ عێراق بوم وه‌به‌رهێنه‌ر‌و كه‌رتی‌ تایبه‌ت چاوه‌روان ‌ی ئه‌و‌ه‬ ‫له‌شاری‌ به‌غدا‪ .‬ئه‌و كۆنفرانسه‌ ته‌واوكه‌ر ‌ی ده‌كه‌ن هه‌ڵبژاردن ئه‌نجام بدرێت‪ ،‬حكومه‌ت ‌ی‬ ‫كۆنفرانس���ه‌كه‌ی‌ واڵت ‌ی كوه‌یت بو‪ .‬ئه‌وه‌ ‌ی نوێ��� ‌ی عێراق پێكبهێنرێت‌و ئ���ه‌و پرۆژانه‌ ‌ی‬ ‫من تێیگه‌یش���تم ئ���ه‌و به‌رنامانه‌ ‌ی ئێس���تا بڕیاری���ان له‌س���ه‌ر دراو‌ه جێبه‌جێبكرێ���ن‪.‬‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراق دایده‌نێت پێشتر دیراسه‌ ‌ی كۆمپانیای‌ گ���ه‌وره‌ ‌ی به‌ریتانی‌‌و ئه‌مریكی‌‌و‬ ‫باش ‌ی بۆ كراوه‌‪ .‬حه‌یده‌ر عه‌بادی‌‌و تیمه‌كه‌ ‌ی واڵتان���ی‌ عه‌ره‌ب���ی‌‌و هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬

‫پرۆژه‌ی���ان وه‌رگرت���وه‌‪ ،‬وتیش���ی‌ "ب���ه‌اڵم‬ ‫به‌داخ���ه‌وه‌ هه‌رێم وه‌ك پارێزگایه‌كی‌ عێراق‬ ‫له‌قه‌ڵه‌م دراوه‌‌و عه‌ب���اد ‌ی ده‌یه‌وێت له‌رو ‌ی‬ ‫ئابورییه‌وه‌ گۆشه‌گیر ‌ی بكات"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ دیكه‌و‌ه نه‌جیبە‌نه‌جیب ئه‌ندام ‌ی‬ ‫لیژن���ه‌ی‌ دارای���ی‌‌و ئاب���وری‌ له‌په‌رله‌مان ‌ی‬ ‫عێ���راق‪ ،‬پێی‌ وای��� ‌ه ئه‌گه‌ر ك���ورد له‌دوا ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ه‌كان بە‌یه‌كگرتوی‌‌و یه‌كریزیه‌و‌ه‬ ‫نه‌چێته‌و‌ه به‌غدا‪ ،‬ل���ه‌روی‌ ئابوریه‌وه‌ زیان ‌ی‬ ‫گه‌وره‌تر ده‌كات‪ .‬ئ���ه‌و وتی‌ "ئه‌گه‌ر له‌رو ‌ی‬ ‫سیاسییه‌وه‌ به‌هێز بین‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌و‌ه له‌رو ‌ی‬ ‫ئابوریشه‌وه‌ به‌هێز ده‌بێن‌و پێچه‌وانه‌كه‌ش ‌ی‬ ‫زۆر راسته‌"‪ .‬ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌كات به‌هۆ ‌ی‬ ‫ئه‌و كۆمه‌ك‌و قه‌رزانه‌ ‌ی له‌كۆنگره‌ ‌ی كۆمه‌ك‌و‬ ‫هاوكاریی‌ كوه‌یت پێش���كه‌ش به‌عێراق كرا‪،‬‬ ‫له‌دوا ‌ی هه‌ڵب���ژاردن حكومه‌ت ‌ی نوێی‌ عێراق‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌ی به‌رفراوان ده‌س���ت ده‌كات‬ ‫بە‌جێبه‌جێكردن���ی‌ پ���رۆژه‌كان‌و ده‌س���ت ‌ی‬ ‫كار ده‌خات���ه‌وه‌ گ���ه‌ر‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش واده‌كات‬ ‫ئابوری‌ عێ���راق بچێت���ه‌ قۆناغێك ‌ی گرنگ‌و‬ ‫پێشكه‌وتوه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌ندامه‌ی‌ په‌رله‌مان��� ‌ی عێراق باس‬ ‫له‌وه‌ ده‌كات س���ودمه‌ند ‌ی یه‌كه‌م له‌گه‌شه‌ ‌ی‬ ‫ئابوری‌ عێراق ش���یعه‌كانی‌ باشوری‌ عێراق‌و‬ ‫پارێزگای‌ به‌س���ر‌ه ده‌بن‪ .‬له‌دوا ‌ی ئه‌وانیش‬ ‫س���وننه‌ بە‌پل���ه‌ ‌ی دوه‌م‌و كوردیش بە‌پله‌ ‌ی‬ ‫سێهه‌م سودمه‌ند ده‌بێف‪ .‬ئه‌و وت ‌ی "ئێستا‬ ‫له‌به‌غدا‌و خواروی‌ عێراق عێراقیه‌كان له‌كات ‌ی‬ ‫خۆیدا موچه‌ وه‌رده‌گرن‌و جوڵه‌ی‌ ئابوریش‬ ‫توش���ی‌ زیان نه‌بوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌كوردس���تان‬

‫پالنی‌ ئابوری‌ به‌هێز‬ ‫بە‌حكومه‌تێكی‌‬ ‫به‌هێزی‌ خاوه‌ن‬ ‫ئیراده‌ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫نه‌ك ئه‌و حكومه‌ته‌ ‌ی‬ ‫دوچاری‌ ده‌یان‬ ‫كێشه‌ ‌ی سیاسی‌‌و‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌‌و ئیداریی‌‌و‬ ‫ئه‌منی‌ بوه‌ته‌وه‌‬ ‫م���اوه‌ ‌ی ‪ 4‬س���اڵ ‌ه خه‌ڵك وه‌ك پێویس���ت‬ ‫موچه‌ی‌ پێنه‌دراوه‌‪ ،‬كه‌رتی‌ ئابوری‌‌و جوڵه‌ ‌ی‬ ‫بازرگانی‌ زیانی‌ زۆر گ���ه‌وره‌ ‌ی به‌ركه‌وتوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌دوا ‌ی هه‌ڵبژاردن پالنه‌ ئابورییه‌كه‌ ‌ی‬ ‫حكومه‌ت ‌ی عێراق بكه‌وێته‌كار‪ ،‬بە‌دڵنیاییه‌و‌ه‬ ‫خه‌ڵكان���ی‌ باش���وری‌ عێ���راق‌و به‌تایبه‌ت‬

‫شیعه‌كان سودمه‌ند ‌ی یه‌كه‌م ده‌بن"‪.‬‬ ‫پێش���ی‌ وای ‌ه ئه‌و پاره‌ی���ه‌ی‌ عێراق وه‌ر ‌ی‬ ‫ده‌گرێت بۆ بونیادن���اوه‌‌و ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫عێ���راق زیاتر له‌س���ه‌دا حه‌فت���ای‌ له‌ناوچ ‌ه‬ ‫شیعه‌نش���ینه‌كان‌و باش���ور ‌ی عێراق خه‌رج‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ .‬ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ش ده‌كات ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌غدا پاره‌ بۆ بوار ‌ی سه‌ربازی‌ دابین بكات‬ ‫به‌ش���ی‌ زۆری‌ س���وپا ‌ی عێراق له‌پێكهاته‌ ‌ی‬ ‫ش���یعه‌یه‌‪ ،‬ته‌واو ‌ی حه‌شد ‌ی شه‌عبیش هه‌ر‬ ‫له‌پێكهاته‌ ‌ی شیعه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ پش���كی‌ س���وننه‌كان له‌گه‌شه‌ ‌ی‬ ‫ئابوری���دا‪ ،‬نه‌جیبە‌نه‌جیب رایگه‌یاند به‌هۆ ‌ی‬ ‫هاتنی‌ داعش‌و شه‌ری‌ داعش ناوچ ‌ه سونن ‌ه‬ ‫نش���ینه‌كان روب���ه‌روی‌ وێران���كار ‌ی گه‌ور‌ه‬ ‫بونه‌ته‌وه‌‪ .‬هه‌وڵ هه‌یه‌ بۆ ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ئ���ه‌و ناوچانه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌وڵ���ه‌كان له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌ت ‌ی عێراقیه‌وه‌ وه‌ك پێویس���ت نین‌و‬ ‫كات ‌ی پێوه‌ ده‌كوژن‪.‬‬ ‫داواش ده‌كات ل���ه‌دوا ‌ی هه‌ڵبژاردن كورد‬ ‫به‌یه‌ك هه‌ڵوێس���ت ‌ی بچێته‌ به‌غدا‪ ،‬چونیان‬ ‫وه‌ك نه‌ته‌وه‌یه‌كی‌ هاوبه‌ش بێت له‌بریاردان ‌ی‬ ‫سیاسی‌‌و سه‌ربازی‌‌و ئابور ‌ی له‌به‌غدا‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌و جۆر‌ه نه‌بێت له‌روی‌ سیاس���یه‌وه‌ الواز‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ل���ه‌روی‌ سیاسیش���ه‌و‌ه الواز بێت‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ ئابوریه‌كه‌ش ‌ی زیانی‌ گه‌وره‌ ‌ی‬ ‫پێده‌گات‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "دواجار ده‌ڵێم له‌دوا ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن گه‌ش���ه‌ی‌ ئابور ‌ی سودی‌ كه‌م ‌ی‬ ‫بۆ كورد ده‌بێت‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ نابێت ك ‌ه بڵێن‬ ‫كورد نه‌ت���ه‌وه‌ ‌ی دوه‌م ‌ه له‌عێ���راق‌و ده‌بێت‬ ‫هاوبه‌ش ‌ی راسته‌قینه‌بێت"‪.‬‬

‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا ش���اره‌زای‌ كاروب���ار ‌ی‬ ‫ئابوری‌‪ ،‬د‪ .‬یونس عه‌ل ‌ی ئه‌حمه‌د پێی‌ وای ‌ه‬ ‫له‌واڵتانی‌ دواكه‌وتو گۆرانكار ‌ی گه‌وره‌ له‌دوا ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان رونادات‪ ،‬پێش���یوایه‌ عێراق‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌واڵت��� ‌ه دواكه‌وتوه‌كان ‌ی ناوچه‌كه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وت���ی‌ "كاتێك له‌واڵتانی‌ پێش���كه‌وتو‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن ئه‌نجام ده‌درێ���ت ده‌نگده‌ران‌و‬ ‫هاواڵتیان له‌چاوه‌روانی‌ گۆرانكاری‌‌و ژیانێك ‌ی‬ ‫باش���تردان‪ ،‬ب���ه‌اڵم بە‌بروا ‌ی من ل���ه‌دوای‌‬ ‫ئ���ه‌م هه‌ڵبژاردن���ه‌ ‌ی په‌رله‌مان���ی‌ عێراق‪،‬‬ ‫هیچ گۆرانكاریی‌‌و پێش���كه‌وتنێك ‌ی به‌رچاو‬ ‫له‌گه‌ش���ه‌ی‌ ئابوری‌‌و ئاوه‌دانكردنه‌و‌ه به‌دی‬ ‫ناكرێت"‪.‬‬ ‫پێش���یوایه‌ پالن���ی‌ ئاب���ور ‌ی به‌هێ���ز‬ ‫بە‌حكومه‌تێك��� ‌ی به‌هێ���زی‌ خ���اوه‌ن ئیراد‌ه‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ ،‬نه‌ك ئه‌و حكومه‌ت���ه‌ ‌ی دوچار ‌ی‬ ‫ده‌ی���ان كێش���ه‌ی‌ سیاس���ی‌‌و گه‌نده‌ڵ���ی‌‌و‬ ‫ئیداری���ی‌‌و ئه‌من��� ‌ی بوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ئام���اژه‌‬ ‫به‌وه‌ش���ده‌كات هه‌میش��� ‌ه حزب‌و الیه‌نه‌كان‬ ‫له‌پێناو كۆكردنه‌وه‌ی‌ ده‌نگی‌ زیاتر ئومێد ‌ی‬ ‫گه‌ور‌ه ده‌به‌خش���نه‌ هاواڵتیان وه‌ك ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ئێستا ده‌وترێت له‌دوای‌ هه‌ڵبژاردن ئابور ‌ی‬ ‫عێراق گه‌ش���ه‌ده‌كات‌و حكوم���ه‌ت پرۆژه‌ ‌ی‬ ‫گ���ه‌ور‌ه جێ به‌ج���ێ ده‌كات‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی "من‬ ‫ده‌پرس���م ئه‌ی‌ ب���ۆ پێش هه‌ڵب���ژاردن ئه‌و‬ ‫پرۆژان ‌ه جێبه‌جێنه‌كران‪ ،‬بۆ بۆ گه‌ش���ه‌یان‬ ‫بە‌ئابوری‌ نه‌دا‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌توانایاندابوایه‌ پێش‬ ‫هه‌ڵبژاردن ئه‌م كارانه‌یان ده‌كرد هیچ نه‌بێت‬ ‫ده‌بو‌ه ریكالمێكی‌ گ���ه‌وره‌ بۆ كۆكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ده‌گه‌كان"‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )623‬سێشه‌ممه ‪2018/5/1‬‬

‫"مه‌ترسیدارترین دوژمنی‌ كورد‪ ،‬خۆیانن"‬

‫‪7‬‬

‫ئه‌مڕۆ ‪ 24‬ساڵ‌ به‌سه‌ر هەڵگیرسانی شه‌ڕی‌ ناوخۆدا تێده‌په‌ڕێت‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ئه‌مڕۆ ‪1‬ی‌ ئایار‪ 24 ،‬ساڵ‌ به‌سه‌ر‬ ‫هه‌ڵگیرسانی‌ شه‌ڕی‌ ناوخۆدا تێده‌په‌ڕێت‪،‬‬ ‫ئه‌و شه‌ڕه‌ی‌ تا ئێستاو سااڵنێكی‌‬ ‫درێژخایه‌نی‌ دیكه‌ش جێ‌ په‌نجه‌ی‌ شومی‌‬ ‫به‌سه‌ر مێژوی‌ كورده‌وه‌ به‌جێده‌مێنێت‪.‬‬ ‫رۆژی‌ هه‌ینی‌ ‪ ،1994/5/1‬رۆژێكه‌ به‌ئاگرو‬ ‫ئاس����ن له‌یاده‌وه‌ری‌ ك����ورددا هه‌ڵكۆڵراوه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئه‌وكات هێش����تا جه‌سته‌ی‌ كورد‬ ‫به‌ه����ۆی‌ ئه‌نف����ال‌و كیمیاب����اران‌و ته‌عریب‌و‬ ‫راگواس����تنی بەعسەوە‪ ،‬ش����ه‌كه‌ت شه‌كه‌ت‬ ‫خوێنی‌ لێده‌چۆڕا‪ ،‬به‌اڵم سه‌ركرده‌كانی‌ پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێت����ی‌‌و "رامبۆ"كانیان بێباكانه‌ ش����ه‌ڕی‌‬ ‫ناوخۆیان هه‌ڵگیرس����اند‪ ،‬براكان ده‌س����تیان‬ ‫چوه‌ خوێنی‌ یه‌كترو گیانی‌ هه‌زارانی‌ گه‌نجی‌‬ ‫ئ����ه‌م واڵته‌ی‌ تیا تاس����ێنرا‪ .‬ش����ه‌ڕی‌ ناوخۆ‬ ‫خه‌ونی‌ گواس����تنه‌وه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانی‌‬ ‫له‌قۆناغ����ی‌ پێش����مارگایه‌تییه‌وه‌ بۆ قۆناغی‌‬ ‫دروس����تكردنی‌ دامه‌زراوه‌ی‌ تۆكمه‌و به‌هێزی‌‬ ‫حكومداری‌ له‌بار برد‪ .‬كوردستانی‌ به‌سه‌ر دو‬ ‫زۆنی‌ س����ه‌وزو زه‌رددا دابه‌ش كرد‪ ،‬به‌وپه‌ڕی‌‬ ‫توندوتیژییه‌وه‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ كه‌وتنه‌ ئه‌تك‬ ‫كردنی‌ ئه‌ندام‌و هه‌واداره‌ داماوو بێكه‌سه‌كانی‌‬ ‫یه‌كترو پێشێلكارییەکانیان هه‌مو سنورێكی‌‬ ‫تێپه‌ڕاند‪ .‬هه‌زاران خێزانی‌ هه‌ردوالیان ئاواره‌و‬ ‫س����ه‌رگه‌ردان بون‪ .‬ش����ه‌ڕی‌ ناوخۆ ده‌رگای‌‬ ‫کوردستانی به‌ڕوی‌ ده‌ستێوه‌ردانی‌ ده‌وڵه‌تانی‌‬ ‫توركیا‌و ئێران‌و عێراق‌و چه‌ندین واڵتی‌ دیكه‌و‬ ‫ده‌زگا موخابه‌راتیه‌كانیاندا كرده‌وه‌‪ .‬ش����ه‌ڕ‬ ‫سه‌ركرده‌كانی‌ كوردی‌ له‌و ده‌وڵه‌تانه‌ نزیك‌و‬ ‫له‌خه‌ڵكی‌ خۆیان دورخسته‌وه‌‪.‬‬ ‫ش����ه‌ڕ له‌ئاستی‌ ناوخۆش����دا ده‌رفه‌تی‌ بۆ‬ ‫چه‌ندین گروپی‌ مافیای����ی‌‌و به‌رژه‌وه‌ندخوازو‬ ‫ده‌سه‌اڵتخواز ره‌خساند‪ ،‬كه‌ له‌سایه‌یدا خۆیان‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندو به‌هێزتر بكه‌ن‪ ،‬هه‌لی‌ ئه‌وه‌ی‌ بۆ‬ ‫به‌شێكی‌ به‌رچاو له‌س����ه‌ركرده‌و فه‌رمانده‌ی‌‬

‫شەهیدبونی پێشمەرگەیەک لەپێجەکەی دێگەڵە فۆتۆ‪ :‬فایەق حەمە ساڵح‬ ‫پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‌و كه‌سوكاره‌كانیان ره‌خساند‬ ‫كه‌ ب����ێ‌ ئه‌وه‌ی‌ ك����ه‌س لێیان بپرس����ێته‌و‌ه‬ ‫ت����ااڵن‌و بكوژ بكه‌ن‌و پۆس����تی‌ هه‌س����تیارو‬ ‫گرنگ وه‌ربگرن‪ .‬له‌واڵتێك����دا كه‌ حزبه‌كان‌و‬ ‫س����ه‌ركرده‌كانیان چه‌كدار بن‪ ،‬سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫سیاس����ی‌ هه‌م����و كاتێك ئاماده‌ی����ه‌ به‌چه‌ك‬

‫به‌رگ����ری‌ له‌مان����ه‌وه‌ی‌ خ����ۆی له‌پۆس����ت‌و‬ ‫ده‌سكه‌وته‌ زۆرو زه‌به‌نده‌كانیان بكه‌ن‪ .‬بۆی ‌ه‬ ‫وەک عوفره‌ بینجۆی‌ شاره‌زای‌ مێژوی‌ كورد‬ ‫ده‌ڵێ����ت "مه‌ترس����یدارترین دوژمنی‌ كورد‪،‬‬ ‫خۆیانن"‪.‬‬ ‫باشوری‌ كوردستان په‌نجا ساڵ زیاتر به‌ر‬

‫نه‌فره‌تی‌ ش����ه‌ڕی‌ ناوخۆو خۆكوژی‌ كه‌وتوه‌‌و‬ ‫تا ئێستاش نه‌یتوانیوه‌ له‌سایه‌ی‌ ئه‌و شه‌ڕ‌ه‬ ‫رزگاری‌ بێت‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ ‪ 20‬س����اڵه‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان ته‌قه‌ی‌ تی����ا نه‌ك����راوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫روداوه‌كانی‌ س����اڵی‌ رابردو س����ه‌لماندی‌ كه‌‬ ‫هێشتا شه‌ڕی‌ ناوخۆ به‌ته‌واوی‌ له‌گۆڕ نه‌نراوه‌و‬

‫پێشمه‌رگه‌یه‌ك ‌ی به‌شداربو ‌ی شه‌ڕی‌ ناوخۆ ك ‌ه ئێستا مامۆستا ‌ی ئاینییه‌‪:‬‬

‫ده‌بێت هه‌مومان په‌شیمان بین‬

‫كۆتایهاتن����ی‌ ته‌نها دروش����مێكی‌ بریقه‌داری‌‬ ‫سیاسیه‌‪ ،‬كه‌ هێشتا ئاسه‌وارەکانی‌ به‌سنور ‌ی‬ ‫دێگه‌ڵه‌و كه‌پكی‌ حه‌مه‌د ئاغاوه‌ دیاره‌‪.‬‬ ‫ریشه‌كێش����كردنی‌ یه‌كجاره‌ك����ی‌ ش����ه‌ڕی‌‬ ‫ناوخۆ پێویس����تی‌ به‌خاكسپاردنی‌ ئه‌م جۆره‌‬ ‫له‌حزبایه‌تییه‌ له‌كوردستان په‌یڕه‌و ده‌كرێت‪،‬‬

‫له‌به‌هاری‌ ساڵ ‌ی‬ ‫‪ 1994‬هاوڕێكانم‬ ‫کە یەکێتی‬ ‫بون له‌مبه‌ره‌وه‌‬ ‫له‌تابوتێكدا بون‌و‬ ‫له‌وبه‌ریشه‌وه‌‬ ‫خاڵۆزاكانیشم‬ ‫کە پارتی بون‬ ‫كوژرابون‌و‬ ‫له‌تابوتێكی‌ تردا بون‬ ‫کە له‌مزگه‌وته‌كه‌ی‌‬ ‫ناڵپارێز هه‌ردوكیانم‬ ‫وه‌رگرته‌وە‬ ‫كه‌ هه‌مو شتێكی‌ ئه‌م واڵته‌ كراوه‌ به‌قوربانی‌‬ ‫حزب‪ .‬ره‌واندنه‌وه‌ی‌ یه‌كجاره‌كی‌ تارماییه‌كان ‌ی‬ ‫ش����ه‌ڕی‌ ناوخۆ پێویس����تی‌ به‌وه‌یه‌ كه‌ چیتر‬ ‫حزب‌و سه‌ركرده‌ی‌ سیاسی‌ هێزی‌ چه‌كداریان‬ ‫نه‌بێ‌‌و هێزه‌ چه‌كداره‌كانیش هێزی‌ نیشتانی‌‌و‬ ‫پیشه‌یی‌ بن نه‌ك حزبی‌‪.‬‬

‫"هێشتا چاوه‌ڕوانی‌ گه‌ڕانه‌و‌هی‌ باوكمانین"‬

‫مه‌ال نه‌جمه‌دین قادر ره‌حیم كه‌ ئێستا‬ ‫لێپرس���راوی‌ یه‌كێت���ی‌ زانایان���ی‌ ئایین ‌ی‬ ‫كوردس���تان لق���ی‌ س���لێمانیه‌‪ ،‬له‌كاتی‌‬ ‫هه‌ڵگیرسانی‌ شه‌ڕی‌ ناوخۆدا پێشمه‌رگه‌ی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ بوه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێ���ت "به‌داخێكی‌‬ ‫گرانه‌وه‌ جێ‌ په‌نجه‌ی‌ ئه‌و شه‌ڕه‌ نه‌گریسه‌‬ ‫تا ئێستا‌و بۆ ده‌یان ساڵی‌ تریش جێگه‌ی‌‬ ‫به‌جه‌سته‌ی‌ كورده‌وه‌ دیار ده‌بێت"‪.‬‬ ‫مه‌ال نه‌جمه‌دین كه‌ ساڵی‌ ‪ 1994‬شه‌ڕی‌‬ ‫نێوان یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ هه‌ڵگیرساوه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫پێشمه‌رگه‌ بوه‌ له‌ش���ارباژێڕ‌و به‌شداری‌‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ كردوه‌‪ ،‬ئه‌و به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫به‌داخێكی‌ گرانه‌وه‌ هه‌مو برینێك ساڕێژ‬ ‫بێ���ت ئه‌زمون���ی‌ دوبه‌ره‌ك���ی‌‌و ناكۆكی‌‬ ‫ناوخۆ‌و براك���ۆژی‌ س���اڕێژ نابێت‪ .‬مه‌ال‬ ‫نه‌جمه‌دین وت���ی‌ "زۆر گرانه‌ بتوانی‌ ئه‌و‬ ‫ئه‌زمونه‌ تاڵه‌ی‌ شه‌ڕی‌ ناوخۆ كه‌ هێنایه‌‬ ‫پێش���ه‌وه‌و ئه‌و پاش���خانه‌ی‌ كه‌ شه‌ڕی‌‬ ‫راکردنی پاش ‪31‬ی ئاب ‪ ،1996‬گوندی شاناخسێ‬ ‫ناوخۆ دروستیده‌كات له‌بیری‌ بكه‌یت"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ وێڕای‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ كوردس���تان له‌جوگرافیایه‌كی‌‬ ‫سەرخەوشکاندنی پێشمەرگە لەنزیک گوندی باقالن فۆتۆ‪ :‬فایەق حەمە ساڵح‬ ‫داخ���راودا به‌دوژم���ن ده‌وره‌ دراوه‌و‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ ناوخۆی‌ نێوان كوردو كوردیان‬ ‫فۆتۆ‪ :‬فایەق حەمە ساڵح‬ ‫قۆستەوە بۆ ئه‌وه‌ی‌ زیاتر ده‌ست بخه‌نه‌‬ ‫كاروباره‌كانیانه‌وه‌‪ .‬ه���اوکات خوێنێكی‌‬ ‫زۆری‌ براكانی���ش به‌ناهه‌ق رژا‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"به‌داخێكی‌ گرانه‌وه‌ وه‌ك مامۆستایه‌كی‌‬ ‫ئایین���ی‌‌و وه‌ك پێش���مه‌رگه‌یه‌كیش كه‌‬ ‫به‌ش���دار بوم ل���ه‌و ئه‌زمون���ه‌ تاڵه‌دا كه‌‬ ‫به‌ڕاس���تی‌ تا سه‌ر ئێس���قان كاریگه‌ری‌‬ ‫له‌س���ه‌ر كورد هه‌بوه‌و زیان���ی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫به‌ئه‌زمون���ی‌ ك���وردو س���ه‌روه‌ریه‌كانی‌‌و‬ ‫به‌پرۆسه‌ی‌ ئازادی‌ گه‌یاندوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "زۆرب��� ‌هی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئێس���تا‬ ‫پاش گەڕانەوەی یەکێتی بۆ سەیدسادق دوای ‪31‬ی ئاب‬ ‫به‌ده‌ستیه‌وه‌ ده‌ناڵێنین ده‌رهاویشته‌کانی‌ چەند پێشمەرگەیەک لەپێچەکەی دێگەلەدا‬ ‫ئه‌و شه‌ڕه‌ نه‌گریسه‌ن"‪.‬‬ ‫مه‌ال نه‌جمه‌دین ئام���اژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كورده‌وه‌ دیار ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ ئه‌زم���ون‌و یاده‌وه‌ریی���ه‌ خزم‌و كه‌س بون"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ده‌بێت وان���ه‌ وه‌ربگرین له‌و‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌به‌ه���اری‌ س���اڵی‌ ‪ 1994‬كه‌ ئه‌مه‌ یه‌كێكه‌ له‌و یاده‌وه‌رییه‌ تااڵنه‌ی‌‬ ‫تاڵه‌كانی‌ خۆی‌ له‌و شه‌ڕه‌شدا‪ ،‬ئەو وتی‌‬ ‫"ئه‌زمونی‌ له‌وه‌ تاڵت���ر ده‌بێت چی‌ بێت هاوڕێكانم له‌مب���ه‌ره‌وه‌ له‌تابوتێكدا بون‌و زۆرب���ه‌ی‌ خێزانه‌كان���ی‌ ك���ورد پێوه‌ی‌ ئه‌زم���ون‌و ل���ه‌و رابردوه‌و دوع���ا بكه‌ین ‬ ‫كه‌ هاوڕێكانی‌ سه‌نگه‌رت له‌ده‌ستده‌یت‌و له‌وبه‌ریش���ه‌وه‌ خاڵۆزاكانیشم كوژرابون‌و ده‌ناڵێن���ن‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "داخ���ی‌ گرانم جێ‌ رونه‌دات���ه‌وه‌ كه‌ رۆژگارێك برا س���ه‌نگه‌ر‬ ‫له‌مه‌یدان���ی‌ ش���ه‌ڕدا به‌جێده‌مێن���ن‪ ،‬له‌تابوتێكی‌ تردا بون كە له‌مزگه‌وته‌كه‌ی‌ په‌نجه‌ی‌ ئه‌و شه‌ڕه‌ نه‌گریسه‌ تا ئێستا‌و بۆ له‌برا بگرێت‌و فیش���ه‌ك به‌ب���راوه‌ بنێت‪،‬‬ ‫ده‌یان ساڵی‌ تریش جێگه‌ی‌ به‌جه‌سته‌ی‌ ده‌بێت هه‌مومن په‌شیمان بین"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���ت ئه‌وه‌ی‌ ده‌كوژران هه‌ر ناڵپارێز هه‌ردوكیانم وه‌رگرته‌وه‌"‪.‬‬

‫شێخ تاریقی‌ تۆپخانه‌‬

‫هێش����تا چه‌ندی����ن دایك‌و ب����اوك هه‌ن‬ ‫چاوه‌ڕوانی‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ جگه‌رگۆشه‌كانیان‬ ‫كه‌ ك����ه‌س نه‌یزانی‌ ش����ه‌ڕی‌ ناوخۆ به‌ره‌و‬ ‫كوێی‌ بردن‪ ،‬چه‌ندی����ن كوڕ‌و كچیش هه‌ن‬ ‫دوای‌ تێپه‌ڕینی‌ ‪ 20‬ساڵ‌ به‌سه‌ر كۆتایهاتنی‌‬ ‫شه‌ڕی‌ ناوخۆدا هه‌ر هیوایه‌كیان به‌وه‌ ماوه‌‬ ‫رۆژێك باوكیان بگه‌ڕێته‌وه‌ ناویان‌و به‌بینینی‌‬ ‫شاد ببنه‌وه‌‪ ،‬كوڕی‌ بێ‌ سه‌روشوێنكراوێك‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌و كاته‌ی‌ باوكم لە‪ 1996‬بێسه‌رو‬ ‫ش����وێن كرا م����ن ته‌مه‌نم دو س����ااڵن بو‪،‬‬ ‫له‌وساوه‌ هه‌ر چاوه‌ڕوانم رۆژێك بێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ك����ه‌م نین ژماره‌ی‌ ئه‌و پێش����مه‌رگانه‌ی‌‬ ‫یه‌كێت����ی‌‌و پارتی‌ كه‌ رۆژێ����ك له‌رۆژه‌كان ‌ی‬ ‫چوار ساڵی‌ شه‌ڕی‌ ناوخۆدا خێزانه‌كانیان‬ ‫به‌جێهێشت‌و رۆشتن بۆ به‌ره‌كانی‌ جه‌نگ‌و‬ ‫ئیتر گه‌ڕانه‌وه‌یان نه‌بو‪ ،‬كه‌س نازانێ‌ چییان‬ ‫لێهات‌و بۆ كوێ‌ چون‪ .‬پاڤێڵ له‌‪31‬ی‌ ئابی‌‬ ‫‪1996‬دا ش����ێخ تاریقی‌ باوكی‌ كه‌ به‌شێخ‬ ‫تاریقی‌ تۆپخانه‌ ناسراوه‌ ده‌ستگیر كراوه‌و‬ ‫تا ئێستاش بێسه‌ر‌و شوێنه‌‪ ،‬پاش تێپه‌ڕینی‌‬ ‫‪ 22‬س����اڵ هێش����تا هیواب����ڕاوی‌ نه‌كردون‬ ‫له‌وه‌ی‌ كه‌ باوكی����ان بگه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"باوكم هه‌ر هه‌مان رۆژی‌ ‪11‬ی‌ ئاب به‌هۆی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هه‌ولێری‌ به‌جێنه‌هێشتبو‪ ،‬له‌ماڵی‌‬ ‫خزمێكماندا له‌الی����ه‌ن هێزێكی‌ پارتییه‌وه‌‬ ‫ده‌س����تگیركرا‪ ،‬باوك ئه‌وكاته‌ لێپرسراوی‌‬ ‫تۆپخان����ه‌ی‌ یه‌كێتی‌ بو له‌هه‌ولێر‪ ،‬ته‌مه‌نی‌‬ ‫‪ 51‬ساڵ‌ بو‪ ،‬له‌ساڵی‌ ‪1963‬ه‌وه‌ پێشمه‌رگه‌‬

‫بو‪ ،‬به‌اڵم نه‌رێككه‌وتننامه‌ی‌ ئاشتی‌ نێوان‬ ‫پارت����ی‌‌و یه‌كێتی‌‌و نه‌هه‌وڵ����ی‌ مام جه‌الل‌و‬ ‫كاك كۆس����ره‌تیش نه‌یانتوانی‌ چاره‌نوسی‌‬ ‫باوكم ئاشكرا بكه‌ن"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ته‌نان����ه‌ت یه‌كێت����ی‌ ئاماده‌‬ ‫ب����و له‌به‌رامبه‌ر ئازادكردن����ی‌ باوكمدا چل‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ی‌ دیلی‌ پارتی‌ ئ����ازاد بكات‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم پارت����ی‌ رازی‌ نه‌ب����ون‪ ،‬وه‌ك باس‬ ‫ده‌كرێ‌ ئه‌وكاته‌ كه‌سێكی‌ بارزانی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫یه‌كێتییه‌وه‌ له‌ناوبراوه‌‪ ،‬پارتیش له‌تۆڵه‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌دا ئاماده‌ نه‌بوه‌ باوكم ئازادبكات"‪.‬‬ ‫ناوب����راو ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ له‌پێناو‬ ‫دیاریكردنی‌ چاره‌نوسی‌ باوكیاندا هانایان‬ ‫بۆ به‌رپرس����ی‌ پارتی‌ خزمیش����یان بردوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم وتویانه‌ نه‌ به‌چاك‌و نه‌به‌خراپ ناوی‌‬ ‫ش����ێخ تاریقی‌ تۆپخانه‌ مه‌هێن����ه‌‪ ،‬پاڤێڵ‬ ‫وت����ی‌ "ئه‌و كات����ه‌ی‌ باوكم ده‌س����تگیركرا‬ ‫من ته‌مه‌نم دو س����اڵ‌ بو‪،‬برایه‌كیشم دوای‌‬ ‫ده‌س����تگیركردنی‌ باوك����م له‌دایك بوه‌‪ ،‬تا‬ ‫ئێستاش هه‌ر به‌رده‌وام چاوه‌ڕوانی‌ ئه‌وه‌ین‬ ‫باوكم����ان بگه‌ڕێته‌وه‌و ه����ه‌ر هیوایه‌كمان‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ش����ه‌ڕی‌ ناوخۆ ماڵوێرانیه‌كه‌ی‌‬ ‫بۆ ئێمه‌ بو خۆش����ییه‌كه‌ی‌ بۆ سه‌ركرده‌و‬ ‫به‌رپرس����ه‌كانی‌ یه‌كێت����ی‌‌و پارتییه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫گلله‌یی‌ ئه‌وه‌مان هه‌ی����ه‌ كه‌ ده‌بو یه‌كێتی‌‬ ‫باش����تر س����ۆراغی‌ باوكمانی����ان بكردایه‌‌و‬ ‫به‌م����ان‌و نه‌م����ان چاره‌نوس����ی‌ ئه‌ویان بۆ‬ ‫ئاشكرا بكردینایه‌"‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )623‬سێشه‌ممه ‪2018/5/1‬‬

‫كه‌سوكاری‌ فارس محه‌مه‌د داوا ده‌كه‌ن مه‌كته‌ب ‌ی سیاسی‌ یه‌كێتی‬ ‫كێشه‌ی‌ كوشتن ‌ی كوڕه‌كه‌یان بۆ یەكال بكه‌نه‌وه‌‬ ‫"ئه‌و به‌یانی���ه‌ به‌ ته‌له‌ف���ون په‌یوه‌ندیم‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫پێوه‌كرا كه‌ براك���ه‌م كوژراوه‌‪ ،‬به‌اڵم من‬ ‫ئێواری‌ ڕۆژی‌ چوار شه‌ممه‌ ‪ 2018/4/25‬باوه‌ڕم نه‌كرد! ئه‌وه‌نده‌ی‌ نه‌برد كه‌سێك‬ ‫له‌پزیش���كی‌ دادوه‌ری���ه‌وه‌ ته‌له‌فونی‌ بۆ‬ ‫فارس محه‌مه‌د پێشمه‌رگه‌ی دێرینی‌‬ ‫كردم‌و پێ���ی ڕاگه‌یاندم براكه‌م كوژراوه‌و‬ ‫یه‌كێتی‌‌و به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی‬ ‫له‌كۆمسیۆنی بااڵی هه‌ڵبژاردن‌و راپرسی له‌پزیشكی‌ دادوه‌ریه‌"‪.‬‬ ‫ش���اخه‌وان س���ه‌باره‌ت ب���ه‌ كێش���ه‌‬ ‫هه‌رێم له‌شاری‌ هه‌ولێر له‌ئۆتۆمبیله‌كه‌یدا‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كه‌یان وتی "س���اڵی ‪2014‬‬ ‫كوژرا‪.‬‬ ‫برازایه‌ك���م له‌گه‌ڵ چ���وار هاوڕێی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫مه‌كته‌بی سیاسی یه‌كێتیی نیشتمانیی كورێك���دا ده‌بێت���ه‌ ش���ه‌ڕیان‪ .‬یه‌كێ���ك‬ ‫كوردس���تان له‌و باره‌یه‌وه‌ رایگه‌یاند "زۆر له‌هاوڕێكانی‌ چه‌قۆیه‌ك له‌و كوڕ‌ه ده‌دات‌و‬ ‫به‌داخه‌وه‌‪ ،‬له‌ كرده‌یه‌كی تیرۆریس���تیدا ده‌یكوژێ���ت‪ .‬به‌ ش���اهیدی‌ هاوڕێكانی‌‌و‬ ‫له‌هه‌ولێری پایته‌خت‪ ،‬پێشمه‌رگه‌ی دێرین‌و چوار كه‌س���ی‌ دیكه‌ی‌ نزیك له‌ش���ه‌ڕه‌كه‌‬ ‫كادیری به‌ئه‌زموونی كاری رێكخراوه‌یی‪ ،‬له‌ب���ه‌رده‌م دادگادا‪ ،‬ئ���ه‌و هاوڕێیه‌ی���ان‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی له‌ كۆمسیۆنی بااڵی چه‌قۆكه‌ی‌ له‌و كوڕه‌ داوه‌و كوشتویه‌تی‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و راپرس���ی هه‌رێم‪ ،‬هه‌ڤاڵ ( دواتر كوڕه‌كه‌ی‌ برازام ساڵێك‌و دو مانگ‬ ‫زیندانی‌ كراو بكوژه‌كه‌ش به‌ دوانزه‌ ساڵ‬ ‫فارس محه‌مه‌د) شه‌هیدكرا"‪.‬‬ ‫كه‌سوكاری‌ فارس محه‌مه‌د كوڕه‌كه‌یان زیندان سزادرا"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ ئاشكرا كرد له‌دوای‌ زیندانی‌‬ ‫به‌بێ‌ تاوان وه‌س���ف ده‌كه‌ن‪ .‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ی دێنه‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ناش���ارنه‌وه‌ ك���ه‌ پێش���تر كردنی‌ بكوژه‌كه‌‪ ،‬كه‌س���وكاره‌كه‌ ‌‬ ‫كێش���ه‌یه‌كی‌ كۆمه‌اڵیه‌تیی���ان هه‌ب���وه‌‪ ،‬ماڵ���ی‌ براكه‌یان ت���ا پ���اره‌ كۆبكه‌نه‌وه‌‬ ‫ب���ه‌اڵم جه‌خت ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ كوش���تنی‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و ماڵ���ه‌ی‌ كوڕه‌كه‌یان كوژراوه‌‬ ‫كوڕه‌كه‌ی���ان په‌یوه‌ندی‌ به‌و كێش���ه‌یه‌وه‌ ڕێك بكه‌ون‪ ،‬به‌اڵم ماڵی براكه‌ی ئه‌وه‌یان‬ ‫ی ڕه‌ت كردتۆت���ه‌وه‌‌و وتویان���ه‌ با یاس���ا‬ ‫نه‌ب���وه‌‪ .‬له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ ش���اخه‌وان برا ‌‬ ‫فارس محه‌م���ه‌د به‌ ئاوێن���ه‌ی راگه‌یاند سه‌روه‌ربێت‪.‬‬

‫به‌ وته‌ی ش���اخه‌وان ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ی‬ ‫براك���ه‌ی‪ ،‬كه‌س���وكاری بكوژه‌ك���ه‌ توڕه‌‬ ‫ده‌كات‪" ،‬هه‌ربۆیه‌ ئامۆزایه‌كی‌ بكوژه‌كه‌و‬ ‫كه‌سوكاری‌ له‌هه‌قی‌ گرتنی‌ كوڕه‌كه‌یان‌و‬ ‫س���اخبونه‌وه‌ی‌ تاوانه‌كه‌ به‌س���ه‌ریاندا‪،‬‬ ‫بڕیارده‌ده‌ن ئ���ه‌و هاوڕێیانه‌ی بكوژن كه‌‬ ‫له‌شه‌ڕه‌كه‌دا له‌گه‌ڵی بون‪ .‬چه‌ند جارێك‬ ‫ئامۆزاك���ه‌ی‌ ته‌له‌ف���ون ب���ۆ كوڕه‌كه‌مان‬ ‫ده‌كات‌و پێی ده‌ڵێت كۆترمان بۆ هێناویت‬ ‫له‌م���اڵ وه‌ره‌ ده‌ره‌وه‌ با پێت بفرۆش���ین‬ ‫ئه‌وی���ش هیوایه‌تی‌ كۆترب���و‪ .‬هه‌رله‌گه‌ڵ‬ ‫دێته‌ ده‌ره‌وه‌ بۆ به‌رده‌رگا‪ ،‬ده‌س���تڕیژی‌‬ ‫گولله‌ی‌ لێده‌ك ‌هن‌و ده‌یك���وژن‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌‬ ‫مانگی‌ دوانزه‌ی‌ ساڵی‌ ڕابردودا بو"‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم روداوێك���ی دیكه‌‪ ،‬كێش���ه‌كه‌‬ ‫قوڵت���ر ده‌كاته‌وه‌‪ .‬ش���اخه‌وان به‌مجۆره‌‬ ‫ده‌یگێڕێته‌وه‌ "دوای‌ سێ‌ مانگ ده‌ركه‌وت‬ ‫بك���وژی‌ كوڕه‌كه‌مان چۆته‌ ئاكس���ه‌رای‌‬ ‫ئه‌س���ته‌مبوڵ له‌واڵتی‌ توركی���ا‪ .‬ئێمه‌‬ ‫چاوه‌ڕێی‌ براگیراوه‌كه‌ی‌ بوین‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫نه‌برد خه‌به‌ریان ب���ۆ هێناین كه‌ بكوژی‌‬ ‫كوڕه‌كه‌مان له‌واڵتی‌ توركیا كوژراوه‌‪ .‬من‬ ‫چومه‌الی‌ فارس���ی‌ ب���رام پێم وت ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌و كه‌س���ه‌ ك���وژراوه‌ ده‌س���تی‌ ئێمه‌ی‌‬ ‫تێدای���ه‌ با بچینه‌ ئه‌و ماڵ���ه‌و له‌گه‌ڵیان‬

‫قسه‌بكه‌ین‪ ،‬ئه‌وان كه‌س���ێكیان له‌ئێمه‌‬ ‫كوشتوه‌ ئێمه‌ش به‌هه‌مان شێوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌و س���وێندی‌ خوارد به‌گ���ۆڕی‌ براكه‌م‬ ‫كه‌س���ی‌‌و دو ساڵه‌ ش���ه‌هید بوه‌‪ ،‬وتی‌‬ ‫"كاری‌ وه‌ها له‌من ناوه‌ش���ێته‌وه‌ كه‌سێك‬ ‫به‌پاره‌ له‌واڵتێك بكوژم"‪.‬‬ ‫براكه‌ی‌ فارس له‌زاری‌ كه‌مالی‌ هاورێی‌‬ ‫فارس����ه‌وه‌ ده‌یگێرێته‌وه‌‪ ،‬كه‌ فارس پێی‬ ‫وت����وه‌ ئاگاداره‌ ئه‌و كه‌س����انه‌ چاودێری‌‬ ‫ده‌ك����ه‌ن‌و به‌دوای����ه‌وه‌ن‪ ،‬ب����ه‌اڵم چیتر‬ ‫نایه‌وێ����ت كوڕو براو برازاكانی بكوژرێن‪،‬‬ ‫بۆی����ه‌ به‌ كه‌م����ال ده‌ڵێ����ت "ئه‌گه‌ر من‬ ‫له‌ناویش بچم ئێوه‌ باسی‌ مه‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫شاخه‌وان له‌دوای‌ كوشتنی‌ فارسی‌ برای‌‬ ‫ده‌ڵێت "خزمه‌كان چاوه‌ڕوانی‌ قسه‌كانی‌‬ ‫ئێمه‌ن‪ .‬ئێمه‌ش چۆن له‌ڕابردودا وتومانه‌‬ ‫با یاس����ا س����ه‌ره‌وه‌ربێت‪ ،‬ئێستاش هه‌ر‬ ‫وا ده‌ڵێن‪ .‬ئێمه‌ كه‌س����مان نه‌كوشتوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئ����ه‌وان كوڕێكیان ك����وژراوه‌و كه‌‬ ‫ئێمه‌ نازانین كێ كوشتویه‌تی‪ .‬كوڕێكی‌‬ ‫ئێمه‌ش كوژراوه‌‪ ،‬ئیتر بۆ دێن جارێكی‌‬ ‫دیكه‌ كه‌سێكی‌ دیكه‌ ده‌كوژن؟ له‌پێناوی‌‬ ‫چیدا فارسی‌ برام به‌بێ‌ تاوان ده‌كوژن؟‬ ‫ئه‌وه‌ تاوانێكی‌ گه‌وره‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئاشكراش����ی كرد "س����كااڵمان تۆمار‬

‫كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێس����تا كه‌س ده‌ستگیر‬ ‫نه‌ك����راوه‌‪ .‬ئێم����ه‌ ده‌زانین كێن‪ ،‬س����ه‌ر‬ ‫به‌یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستانن‪ .‬داوام‬ ‫له‌مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ یه‌كێتی‌ كردوه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌یاسا نایكه‌ن وه‌رن ڕوبه‌ڕو دامان بنێن‪.‬‬ ‫ئێوه‌ پارێزه‌رێك����ی‌ دادپه‌روه‌ری‌ خۆتان‬ ‫بهێنن‪ ،‬ئه‌وان با قسه‌بكه‌ن ئێمه‌ش قسه‌‬ ‫ده‌كه‌ین‪ .‬ئه‌گه‌ر براكه‌ی‌ من له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫بابه‌ت����ه‌ گوناحی‌ هه‌ب����و‪ ،‬ئێمه‌ له‌هه‌قی‌‬ ‫براكه‌م����ان خۆش����ده‌بین‌و له‌ده‌زگاكانی‌‬ ‫ڕاگه‌یاندیش باسی‌ ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌ روداوه‌كه‌ نه‌قیب هۆگر‬ ‫عەزیز وته‌بێژی‌ پۆلیس����ی‌ هه‌ولێر وتی‌‬ ‫"به‌یان����ی‌ ئێ����واره‌ی‌ ڕۆژی‌ ‪ 4/25‬فارس‬ ‫محه‌م����ه‌د له‌الی����ه‌ن چه‌ند كه‌س����ێكه‌وه‌‬ ‫ده‌كوژرێ����ت‪ .‬لێكۆلێن����ه‌وه‌ له‌ڕوداوه‌كه‌‬ ‫به‌رده‌وامه‌‌و به‌پێی ئه‌نجامه‌ سه‌ره‌تاییه‌كان‬ ‫به‌هۆی‌ كێشه‌یه‌كی‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌وه‌ بوه‌‪.‬‬ ‫كه‌سوكاری‌ كوژراوه‌كه‌ سكااڵیان تۆمار‬ ‫كردوه‌‌و چاوه‌ڕی‌ بڕیاری‌ دادگاین"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌" كوژراوه‌ك����ه‌ كادی����ری‌‬ ‫پێش����كه‌وتوی یه‌كێت����ی‌ نیش����تمانی‌‬ ‫كوردستانه‌‪ ،‬له‌شاری‌ هه‌ولێر نیشته‌جی‌‬ ‫بوه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری گش����تی كۆمس����یۆنی‬ ‫بااڵی هه‌ڵبژاردن بوه‌ له‌شاری‌ هه‌ولێر"‪.‬‬

‫دوای‌ سێ‌ مانگ‬ ‫ده‌ركه‌وت بكوژی‌‬ ‫كوڕه‌كه‌مان چۆته‌‬ ‫ئاكسه‌رای‌ ئه‌سته‌مبوڵ‬ ‫له‌واڵتی‌ توركیا‪ .‬ئێمه‌‬ ‫چاوه‌ڕێی‌ براگیراوه‌كه‌ی‌‬ ‫بوین‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی‌ نه‌برد‬ ‫خه‌به‌ریان بۆ هێناین‬ ‫كه‌ بكوژی‌ كوڕه‌كه‌مان‬ ‫له‌واڵتی‌ توركیا كوژراوه‌‬

‫له‌ئێواره‌یه‌ك ‌ی دره‌نگدا بارانی‌ به‌هار ڕێژوانی‌ ته‌مه‌ن پێنج ساڵ ‌ی برد‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫باران بارین بۆ گوندنشینان به‌رده‌وام‬ ‫جێگه‌ی‌ دڵخۆشی‌‌و مایه‌ی هیوا بوه‌‬ ‫به‌ به‌ره‌كه‌تی خاك‌و به‌رهه‌می فراوان‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌مساڵ‌ به‌پێچه‌وانه‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫خێزانێكی‌ گوندی‌ (عه‌لی‌ مسته‌فا) ی‌‬ ‫سه‌ربه‌ ناحیه‌ی‌ شۆڕش بوه‌ مایه‌ی‌‬ ‫خه‌م‌و ئازار‪ ،‬چونكه‌ له‌ئێواره‌یه‌كی‌‬ ‫دره‌نگدا كوڕه‌ پێنج ساڵه‌كه‌یان الفاوی‬ ‫باران بردی‌و نه‌دۆزرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌ر له‌ئێ���واره‌ی رۆژی ش���ه‌ممه‌ی‬ ‫رابردو (ڕێژوان ق���ادر)ی‌ ته‌مه‌ن پێنج‬ ‫ساڵ به‌سه‌ر ته‌پۆڵكه‌یه‌كی‌ نزیك ماڵی‌‬ ‫خۆیانه‌وه‌ ده‌بێت‪ .‬له‌ناكاو لیزمه‌ی‌ باران‬ ‫داده‌كات‌و ده‌بێت���ه‌ الفاو‪ .‬ئه‌ویش هه‌وڵ‬ ‫ده‌دات به‌ته‌نه���ا بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ماڵه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئاو ده‌یبات‌و ده‌خنكێت‪.‬‬

‫به‌وت���ه‌ی‌ كه‌س���وكاره‌كه‌ی‌‪ ،‬كاتێ���ك‬ ‫رێژوان چۆته‌ ده‌ره‌وه‌ بۆالی‌ هاوڕێكانی‌‪،‬‬ ‫كه‌ش���وهه‌وا زۆر ئاس���ایی ب���وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ش���وێنه‌یش ك ‌ه ئه‌و و هاوته‌مه‌كه‌كانی‌‬ ‫لێبوه‌‪ ،‬زۆر له‌ماڵی خۆیانه‌وه‌ نزیك بوه‌‪.‬‬ ‫كتوپڕ هه‌وا ده‌گۆڕێت‌و ده‌بێته‌ بارانێكی‬ ‫به‌خوڕ‌و هه‌وره‌ بروسكه‌‪ .‬له‌ئان‌و ساتێكدا‬ ‫لیزمه‌ی‌ باران الفاو هه‌ڵده‌س���تێنی‌و ئاو‬ ‫ئه‌و ده‌ورب���ه‌ره‌ داده‌پۆش���ێت‪ .‬كاتێك‬ ‫باوكی‌ ده‌یه‌وێ���ت كوڕه‌كه‌ی‌ بهێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌یرده‌كات رێ���ژوان به‌س���ه‌ر ئاوی‌‬ ‫باراناوه‌كه‌وه‌ س���ه‌روبن ده‌بێت‌و ئاوه‌كه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ خۆی‌ ده‌یبات‪ .‬له‌و كاته‌دا هاوار‬ ‫ده‌كات فریاكه‌ون كوڕه‌كه‌م ئاوبردی‌‪...‬‬ ‫چه‌ندین مه‌تر شوێن ئاوه‌كه‌ ده‌كه‌وێت تا‬ ‫كوڕه‌كه‌ی‌ ڕزگار بكات‪ ،‬به‌اڵم بێ‌ س���ود‬ ‫ده‌بێت‪ .‬به‌ چاوی‌ پڕ له‌فرمێس���كه‌وه‌ به‌‬ ‫خێزانه‌كه‌ی‌ ده‌ڵێ���ت "رێژوان ئاوبردی‌‌و‬ ‫دیارنه‌م���ا‪ ،‬نازانم چی‌ لێه���ات‌و بۆكوێ‌‬

‫چو!"‪.‬‬ ‫هه‌ر ئ���ه‌وكات ئه‌ندامانی‌ خێزانه‌كه‌ی‌‌و‬ ‫براك���ه‌ی‌‌و خه‌ڵكی‌ گون���د ده‌چنه‌ ئه‌و‬ ‫جێگه‌یه‌ی‌ دواجار رێژوانی لێ بینراوه‌‪.‬‬ ‫تا دره‌نگانێكی‌ شه‌و به‌الیتی‌ تۆتۆمبیل‌و‬ ‫ده‌س���تی‌ ده‌گه‌ڕێن‪ ،‬ب���ه‌ خاكه‌ناز قوڕو‬ ‫لیته‌ی‌ ئه‌و ناچه‌یه‌ هه‌ڵده‌ده‌نه‌وه‌‪ .‬ماوه‌ی‌‬ ‫س���ێ‌ ڕۆژ تێده‌په‌ڕێت ته‌رم���ی‌ رێژوان‬ ‫دیارنیه‌و نازانن چی‌ به‌سه‌رهاتوه‌‪.‬‬ ‫عه‌زیز مامی‌ رێژوان سه‌ری سوڕماوه‌‬ ‫له‌ڕوداوه‌كه‌‌و ده‌ڵێت "ئه‌و جێگه‌یه‌ هیچ‬ ‫ئاوێكی‌ ل���ێ نیه‌‪ ،‬نازان���م چۆن‌و به‌ چ‬ ‫شێوه‌یه‌ك ئاو بردویه‌تی‌! به‌اڵم بارانێكی‌‬ ‫زۆر باری���وه‌‌و الفاو له‌وكاته‌دا دروس���ت‬ ‫بوه‌‪ .‬ئێس���تا ئه‌و جێگه‌یه‌ وشكه‌‌و هیچ‬ ‫ئاوێكی‌ لێ نیه‌‪ .‬ناوچه‌كه‌ی‌ ئێمه‌ ڕوبارو‬ ‫ده‌ریاچه‌و هیچ گۆمێكی‌ لێ نیه‌‪ ،‬هه‌ر ئه‌و‬ ‫تاوه‌ بارانه‌ بوه‌ بۆته‌ الفاو‌و كوڕه‌كه‌مان‬

‫ئاوبردویه‌ت���ی‌‪ .‬ئه‌وه‌ چه‌ند ڕۆژێكه‌ بۆی‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێین تا ئێس���تا نه‌ماندۆزیوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫زۆر خه‌مبارین ب���ه‌و ڕوداوه‌ هیوادارین‬ ‫الیه‌ن���ی‌ به‌رپ���رس هاوكارم���ان بن بۆ‬ ‫دۆزینه‌وه‌ ته‌رمی‌ ڕێژوان"‪.‬‬ ‫ئه‌دهه‌م ڕه‌شید دانیشتوی‌ گونده‌كه‌یش‬ ‫ل���ه‌و باوه‌ڕه‌دای���ه‌ ته‌رمی رێ���ژوان له‌و‬ ‫ناوچه‌یه‌ نه‌ماوه‌‪ .‬ئ���ه‌و ده‌ڵێت "باران‌و‬ ‫ئاوی ناوچه‌كه‌ی ئێمه‌ ده‌چێته‌وه‌ س���ه‌ر‬ ‫ئاوی‌ عوزیم‪ ،‬قوڕو لیته‌ی‌ ئه‌و ناوچه‌یه‌‬ ‫نه‌ماوه‌ هه‌ڵینه‌ده‌ینه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم دیار نیه‌‬ ‫نازانین چی بكه‌ین"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ روداوه‌كه‌ عه‌مید عادل‬ ‫ساڵح به‌رێوه‌به‌ری‌ پۆلیسی‌ چه‌مچه‌ماڵ‬ ‫به‌ ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یان���د "ئێواره‌ی‌ ڕۆژی‌‬ ‫شه‌ممه‌ ‪ 4/28‬له‌گوندی‌ عه‌لی‌ مسته‌فای‌‬ ‫س���ه‌ر به‌ قه‌زای‌ ش���ۆڕش به‌هۆی‌ باران‬ ‫بارین���ه‌وه‌ كوڕێكی‌ ته‌مه‌ن پێنج س���اڵ‬

‫ب���ه‌ ناوی‌ ڕێژوان قادر ئ���او بردویه‌تی‌و‬ ‫تائێستا ته‌رمه‌كه‌ی نه‌دوزراوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "به‌ه���ۆی‌ ڕی���ژه‌ی‌ زۆری‌‬ ‫ب���اران باری���ن‌و دروس���تبونی‌ الفاوەوه‌‬ ‫ئ���او بردویه‌تی‌ ئه‌وه‌ یه‌ك���ه‌م حاله‌ته‌ی‌‬ ‫له‌وش���ێوه‌یه‌ له‌و ناوچه‌ی���ه‌‪ ،‬هێزه‌كانی‌‬ ‫پۆلی���س چونك���ه‌ ش���وێنی‌ ڕوداوه‌كه‌‬ ‫ب���ۆ دۆزین���ه‌وه‌ی ته‌رمه‌كه‌ تائێس���تا‬ ‫نه‌دۆزراوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫گوندی‌ عه‌لی‌ مس���ته‌فا سیی‌‌و هه‌شت‬ ‫كلیۆمه‌تر له‌قه‌زای‌ چه‌مچه‌ماڵه‌وه‌ دور‌ه‬ ‫سه‌ربه‌ ناحیه‌ی‌ شۆڕشه‌‪ ،‬سێ‌ جار له‌الن‬ ‫ڕژێمی‌ به‌عس���ه‌وه‌ ڕوخێنراوه‌ خاوه‌نی‌‬ ‫هه‌شتاو سێ‌ ش���ه‌هیدو ئه‌نفاله‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫بیس���ت‌و س���ێ‌ ماڵی‌ تێدا ده‌ژی‌ پێش‬ ‫شااڵوی‌ ئه‌نفال په‌نجاو شه‌ش ماڵی‌ تێدا‬ ‫ژیاوه‌‪ ،‬كه‌ كۆی‌ دانیشتوانه‌كه‌ی‌ به‌ كاری‌‬ ‫جوتیاری‌‌و ئاژه‌ڵداریه‌وه‌ سه‌رقاڵن‪.‬‬

‫ئه‌و جێگه‌یه‌ هیچ‬ ‫ئاوێكی‌ لێ نیه‌‪ ،‬نازانم‬ ‫چۆن‌و به‌ چ شێوه‌یه‌ك‬ ‫ئاو بردویه‌تی‌! به‌اڵم‬ ‫بارانێكی‌ زۆر باریوه‌‌و‬ ‫الفاو له‌وكاته‌دا دروست‬ ‫بوه‬ ‫ریکالم‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )623‬سێشه‌ممه ‪2018/5/1‬‬

‫هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه‌‬

‫‪www. niqash. org‬‬

‫هه‌ڵمه‌ت ‌ی بانگه‌شه‌ له‌كوردستان‬

‫‪9‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌یه‌ به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی‬ ‫راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌کادیمیای راگه‌یاندنی ئه‌ڵامنی‬

‫هێز‌ه كوردییه‌كان هه‌موو رێگایه‌ك ‌ی ره‌واو ناڕه‌وا ده‌گرنه‌ به‌ر‬

‫نیقاش‪ ،‬هونەر حەمەرەشید‬ ‫بانگه‌ش���ه‌ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ هێزه‌ سیاسییه‌كان ‌ی‬ ‫كوردس���تان گه‌یشتووه‌ته‌ ئاس���تی‌ شكاندنی‌‬ ‫ئێسك‌و پروسكی‌ یه‌كتر‪ ،‬یارییه‌كه‌ به‌جۆرێكه‌‬ ‫ته‌نیا ب���ۆ بردنه‌وه‌‪ ،‬هه‌م���وو رێگایه‌كی‌ ره‌واو‬ ‫ناڕه‌وا رێگه‌پێدراوه‌‪.‬‬ ‫ده‌ رۆژ زیات���ره‌ هه‌ڵمه‌ت���ی‌ بانگه‌ش���ه‌ ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ نوێنه‌رانی‌ عێراق‬ ‫له‌كوردستان به‌ڕێوه‌ ده‌چێت‪ ،‬هێرشكردنه‌ سه‌ر‬ ‫یه‌كترو ناوزڕان���دن‌و هه‌ڵدانه‌وه‌ی‌ مه‌له‌فه‌كان‌و‬ ‫دروس���تكردنی‌ قسه‌‌و هێرش���ه‌كانی‌ سۆشیال‬ ‫میدیا له‌دیارترین سیماكانی‌ ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ن‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌كوردس���تان رووده‌دات به‌جۆرێكه‌‬ ‫هه‌موو هێزه‌ سیاس���ییه‌كان جه‌ماوه‌ره‌كه‌یان‬ ‫وه‌ه���ا راهێن���اوه‌ له‌ب���ری‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫ته‌ركیزیان له‌سه‌ر به‌رنامه‌ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ هێزه‌‬ ‫سیاسییه‌كان بێت‪ ،‬هه‌مووچاویان چووه‌ته‌ سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بزانن چ���ۆن كه‌موكوڕی‌ نه‌یاره‌كانیان‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێ‌‪.‬‬ ‫هه‌رچی‌ سه‌ركرده‌ی‌ هێزه‌ سیاسییه‌كانیشه‌‬ ‫ده‌زانن ئه‌گه‌ر تا كۆتایی‌ بانگه‌شه‌ بارودۆخه‌كه‌‬ ‫به‌م ش���ێوه‌یه‌ ب���ڕوات‪ ،‬دوور نییه‌ توندوتیژی‌‬ ‫زیاتری‌ لێ‌ به‌رهه‌م بێت‪.‬‬ ‫عه‌تا ش���ێخ حه‌سه‌ن وته‌بێژی‌ ئه‌نجوومه‌نی‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‬ ‫له‌ده‌ڤ���ه‌ری‌ س���لێمانی‌ بۆ "نیق���اش" ده‌ڵێت‬ ‫"ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌چه‌ند رۆژی‌ راب���ردوو له‌هه‌ڵمه‌تی‌‬ ‫بانگه‌ش���ه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن بینیمان‪ ،‬هه‌ڵمه‌تێكی‌‬ ‫توند بوو‪ ،‬به‌رده‌وامی‌ ئه‌و توندییه‌‪ ،‬كاریگه‌ری‌‬ ‫نه‌رێن ‌ی له‌سه‌ر په‌یوه‌ندی‌ الیه‌نه‌كان داده‌نێت‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ له‌دوای‌ هه‌ڵبژاردن"‪.‬‬ ‫ده‌ش���ڵێت "ده‌بێت الیه‌نه‌كان كار بۆ ئه‌وه‌‬ ‫بك���ه‌ن‪ ،‬كه‌ له‌رێگ���ه‌ی‌ به‌رنامه‌یه‌كی‌ تایبه‌ت‌و‬ ‫میدیاكان���ی‌ خۆیان دۆخه‌ك���ه‌ هێوربكه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ به‌رده‌وامی‌ ئه‌و دۆخه‌ هه‌موو ئه‌گه‌رێكی‌‬ ‫لێده‌كرێ���ت‌و ره‌نگ��� ‌ه ببێته‌ ه���ۆی‌ پێكدادان‬ ‫هێزه‌كانیش"‪.‬‬ ‫هه‌ڵمه‌ت له‌شه‌قامه‌وه‌ بۆ ناو تۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‬ ‫جیاوازی‌ ئه‌مجاره‌ی‌ بانگه‌شه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬ك���ه‌ زۆرتری���ن بانگه‌ش���ه‌ له‌تۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌كان ده‌كرێ���ت‪ ،‬ئه‌مه‌ش رێگای‌‬ ‫خۆش���كردووه‌ بۆ سڕینه‌وه‌ی‌ یه‌كتری‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫نه‌ كۆمس���یۆن‌و ن���ه‌ یاس���ا كارپێكراوه‌كانی‌‬

‫هه‌رێمی���ش ناتوان���ن لێپێچین���ه‌وه‌ له‌هێ���زه‌‬ ‫سیاس���ییه‌كان بكه‌ن له‌س���ه‌ر ئه‌و هێرشانه‌ ‌ی‬ ‫له‌سۆشیال میدیاوه‌ ده‌كرێ‪.‬‬ ‫پێش���تر الیه‌نه‌كانی‌ هه‌رێم بۆ بانگه‌ش���ه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن زیاتر شه‌قامه‌كانیان به‌كارده‌هێنا‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش به‌كۆكردن���ه‌وه‌ی‌ هه‌وادارانی���ان‌و‬ ‫ریزك���ردن‌و رازاندنه‌وه‌ی‌ ئۆتۆمبی���ل‌و گه‌ڕان‬ ‫به‌ناو ش���وێنه‌ گش���تییه‌كان‪ ،‬ب���ه‌اڵم بۆ ئه‌م‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌ ئه‌م دیارده‌یه‌ له‌زۆربه‌ی‌ شاره‌كان‬ ‫كه‌مبووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫زمناكۆ جه‌الل رێكخه‌ری‌ ژووری‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫بزووتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان له‌و ب���اره‌وه‌ بۆ "نیقاش"‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌مس���اڵ پێچه‌وانه‌ی‌ سااڵنی‌ رابردوو‬ ‫ئ���ه‌و گه‌رموگوڕییه‌ی‌ له‌ش���ه‌قامه‌كان هه‌بوو‪،‬‬ ‫نه‌ماوه‌و الیه‌نه‌كانیش زۆر پشت به‌هه‌ڵمه‌ته‌كان‬ ‫له‌سه‌ر شه‌قامه‌كان نابه‌ست"‪.‬‬ ‫زمناكۆ ج���ه‌الل هۆكاری‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌‬ ‫گێڕایه‌وه‌ كه‌ دۆخی‌ ئابووری‌ خه‌ڵك زۆر باش‬ ‫نییه‌و الیه‌نه‌كانیش نایانه‌وێت ئه‌و رووداوانه‌ی‌‬ ‫له‌رابردوو رووی���داوه‌ رووبدات���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫الیه‌نه‌كان ده‌رفه‌تی‌ تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانیش‬ ‫به‌ئاس���انترین رێگه‌ ده‌زانن ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ بگه‌ن‬ ‫به‌ده‌نگده‌رو له‌وێوه‌ بانگه‌شه‌ی‌ خۆیان بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرس���ه‌ی‌ گۆڕان ده‌ش���ڵێت "سااڵن‬ ‫به‌كارهێن���ه‌ری‌ ت���ۆره‌ كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌كان‬ ‫وه‌ك ئێس���تا نه‌ب���وو‪ ،‬زۆری‌ به‌كارهێنان���ی‌‬ ‫ت���ۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌كان هۆكارێكی‌ تره‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بانگه‌ش���ه‌ی‌ لێوه‌بكرێت بۆ هه‌ڵمه‌تی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن"‪.‬‬ ‫شكاندنی‌ كاندیده‌كان‬ ‫هه‌ڵمه‌تی‌ بانگه‌ش���ه‌ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌مجار‌ه‬ ‫له‌كوردس���تان به‌ش���ێوه‌یه‌كه‌ الیه‌نه‌كان كار‬ ‫له‌س���ه‌ر ش���كاندنی‌ یه‌كتری‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬قوربانی‌‬ ‫یه‌كه‌میش كاندیده‌كانن‪.‬‬ ‫یه‌ك���ه‌م قوربانی‌ ئ���ه‌و هه‌ڵمه‌ت���ه‌‪ ،‬جوان‬ ‫ئیحسان س���ه‌رۆكی‌ لیستی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌‬ ‫له‌پارێزگای‌ سلێمانی‌ بوو‪ ،‬ئه‌وه‌ش دوای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ش���داری‌ به‌رنامه‌یه‌ك���ی‌ ته‌له‌فزیۆنی‌ كردو‬ ‫له‌وه‌اڵمدانه‌وه‌ی‌ پرسیارێك له‌باره‌ی‌ كابینه‌كه‌ی‌‬ ‫حه‌یده‌ر عه‌بادی‌ سه‌ركه‌وتوو نه‌بوو‪ ،‬ئیتر گرته‌‬ ‫ڤیدیۆییه‌كه‌ی‌ تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی‌ ته‌نی‌‌و‬ ‫ده‌یان ئه‌كاونت‌و په‌یج له‌ت���ۆڕی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫فه‌یسبووك پۆس���تیان له‌سه‌ر كردو ره‌خنه‌ی‌‬ ‫توندیان لێگرت‪ ،‬ب���ه‌وه‌ی‌ نه‌یتوانیوه‌ وه‌اڵمی‌‬ ‫پرسیارێك بداته‌وه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌دوای‌ جوان ئیحس���ان‪ ،‬كاندیدێكی‌ تری‌‬ ‫پارتی‌ دیموكرات به‌ناوی‌ هێشوو رێبوار عه‌لی‪،‬‬

‫وێنه‪ :‬حمه سور‬ ‫به‌هه‌مان ش���ێوه‌ له‌به‌رنامه‌یه‌كی‌ ته‌له‌فزیۆنی‌‬ ‫سه‌ركه‌وتوو نه‌بوو له‌وه‌اڵمدانه‌وه‌ی‌ پرسیارێك‪،‬‬ ‫ئه‌ویش ب���ووه‌ جێگه‌ی‌ باس‌و خواس���ی‌ تۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌كان‌و ده‌یان پۆس���ت‌و كۆمێتی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ڤیدیۆكه‌ی‌ كرا‪ ،‬ته‌نانه‌ت كار گه‌یشته‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ چه‌ند ڤیدی���ۆو وێنه‌یه‌ك���ی‌ تایبه‌تی‌‬ ‫خێزانی‌ باڵوكرایه‌وه‌ كه‌ به‌قس���ه‌ی‌ كاندیده‌كه‌‬ ‫له‌مۆبایله‌ تایبه‌تییه‌كه‌ی‌ خۆیه‌وه‌ دزرابوون‪.‬‬ ‫جوان ئیحس���ان‪ ،‬سه‌رۆكی‌ لیستی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫ب���ۆ پارێزگای‌ س���لێمانی‌ نایش���ارێته‌وه‌‪ ،‬به‌و‬ ‫هه‌ڵمه‌ته‌ی‌ له‌تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان له‌سه‌ری‌‬ ‫كراوه‌ نیگه‌ران ب���ووه‌‪ ،‬چونكه‌ وه‌ك خۆی‌ بۆ‬ ‫"نیقاش"ی‌ باس���كرد هه‌وڵدراوه‌ له‌كه‌سایه‌تی‌‬ ‫بدرێت‌و بش���كێنرێت‪ ،‬بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌وادارانی‌‬ ‫یه‌كێتی‌‌و خه‌ڵكی‌ كوردس���تان س���اردببنه‌وه‌‬ ‫له‌ده‌نگدان پێی‌‪.‬‬ ‫جوان ئیحس���ان ده‌شڵێت‪" :‬ئه‌و هه‌ڵمه‌ته‌ی‌‬ ‫له‌تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌كان هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ڵمه‌تێكی‌‬ ‫رێكخراوه‌و له‌الیه‌ن چه‌ند حیزبێكی‌ دیاریكراو‬ ‫ده‌كرێته‌ سه‌ر چه‌ند كاندیدو الیه‌نێك‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئ���ه‌و الیه‌نان���ه‌ ده‌بنه‌ ركابه‌ری‌ س���ه‌ره‌كییان‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی‌ په‌رله‌مانی‌ عێراق"‪.‬‬ ‫جگه‌ ل���ه‌و هه‌ڵمه‌ت���ه‌‪ ،‬هه‌ڵمه‌تێكی‌ تریش‬ ‫له‌ت���ۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌كان هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫هه‌ڵمه‌ت���ی‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ پۆس���ته‌رو زانیاری‌‬ ‫ناڕاس���ته‌ له‌س���ه‌ر كاندیده‌كان‪ ،‬كه‌ "نیقاش"‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ تیمی‌ ساخكردنه‌وه‌ی‌‪ ،‬ده‌یان پۆستی‌‬ ‫س���اخكردووه‌ته‌وه‌‪ ،‬كه‌ له‌س���ه‌ر كاندیده‌كان‬ ‫له‌تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫یوس���ف محه‌مه‌د‪ ،‬س���ه‌رۆكی‌ فراكسیۆنی‌‬

‫سه‌رچاوه‌ی‌ لێڵ‌و ئامانجی‌ روون‬

‫گۆڕان له‌پارێزگای‌ س���لێمانی‌ یه‌كێك بوو له‌و‬ ‫كاندیدانه‌ی‌ كه‌وته‌ ب���ه‌ر هه‌ڵمه‌ته‌كه‌و له‌چه‌ند‬ ‫په‌یجێك���ی‌ فه‌یس���بووك زانیاری‌ ناڕاس���یان‬ ‫له‌باره‌ی���ه‌وه‌ باڵوك���رده‌وه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش یه‌كێك‬ ‫بوو ل���ه‌و بابه‌تانه‌ی‌ "نیقاش" راس���تییه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌رخستن‪.‬‬ ‫یوس���ف محه‌مه‌د له‌و ب���اره‌وه‌ بۆ "نیقاش"‬ ‫وت���ی‌‪" :‬هه‌ڵمه‌تێكی‌ گه‌وره‌ی‌ چه‌واش���ه‌كاری‌‬ ‫له‌سه‌ر كاندیده‌كان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش كاریگه‌ری‌‬ ‫له‌سه‌ر پرۆسه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن ده‌بێت‌و پرۆسه‌ی‌‬ ‫دیموكراسی‌ له‌ناوچه‌كه‌ له‌كه‌دار ده‌كات"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ لیس���تی‌ بزووتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان بۆ‬ ‫پارێزگای‌ سلێمانی‌‪ ،‬باسی‌ له‌وه‌ش كرد‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫ئاگاداری‌ هه‌ڵمه‌ته‌ك���ه‌ن‌و وتی‌ "هه‌ڵمه‌تێكی‌‬ ‫رێكخراوه‌و چه‌ند الیه‌نێكی‌ دیاریكراو له‌رێگه‌ی‌‬ ‫به‌كارهێنان���ی‌ كۆمه‌ڵێك په‌یج���ی‌ گه‌وره‌ ئه‌و‬ ‫هه‌ڵمه‌ته‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫شه‌ڕی‌ میدیایی‬ ‫هه‌ڵمه‌تی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌مجاره‌ی‌ په‌رله‌مان ‌ی‬ ‫عێراق وه‌ك هه‌ڵمه‌ته‌كانی‌ پێش���وو شه‌ڕێكی‌‬ ‫میدیای���ی گه‌وره‌ش���ی‌ له‌نێ���وان الیه‌ن���ه‌كان‬ ‫دروستكردووه‌و ئامانج له‌و شه‌ڕه‌ میدیاییه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ك���ه‌ الیه‌نه‌كان بتوانن زۆرترین ده‌نگ‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ خۆیان كۆبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ش‬ ‫چه‌ندین مه‌له‌ف���ی یه‌كت���ری‌‪ ،‬هه‌ڵده‌ده‌نه‌وه‌و‬ ‫پرسه‌كانی‌ رابردوو به‌گوێی‌ هاوواڵتیانی‌ هه‌رێم‬ ‫ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌و الیه‌نان���ه‌ی‌ هه‌ڵمه‌تێكی‌ توندی‌‬ ‫میدیایی به‌رێوه‌ده‌بات‪ ،‬لیس���تی‌ نه‌وه‌ی‌ نوێ‪-‬‬

‫یه‌‪ ،‬ك���ه‌ له‌الی���ه‌ن شاس���وار عه‌بدولواحید ‌ی‬ ‫بزنسمانه‌وه‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ ده‌كرێت‌و یه‌كه‌مجاره‌‬ ‫به‌شداری‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان ده‌كات‪.‬‬ ‫رابون مه‌عروف وته‌بێژی‌ جواڵنه‌وه‌ی‌ نه‌وه‌ی‌‬ ‫نوێ‌‪ ،‬هه‌ڵمه‌ته‌كه‌یان به‌هه‌ڵمه‌تێكی‌ ئاس���ایی‬ ‫ناو ده‌بات‌و بۆ "نیقاش" ده‌ڵێت‪" :‬ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫ده‌یك���ه‌ن‪ ،‬هه‌ڵمه‌تێكی‌ ره‌خنه‌یی سیاس���ییه‌‬ ‫له‌ركابه‌ره‌كانم���ان‪ ،‬كه‌ من پێ���م وایه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌ڵمه‌تێكی‌ له‌و شێوه‌یه‌ نه‌بێت‪ ،‬ئه‌وه‌ ئاسایی‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫ده‌ش���ڵێت‪" :‬به‌رده‌وامده‌بین ل���ه‌و هه‌ڵمه‌ته‌‬ ‫میدیایی���ه‌ ره‌خنه‌یی���ه‌ له‌ماوه‌ی‌ بانگه‌ش���ه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان بزانێت له‌‪ 27‬س���اڵی‌‬ ‫راب���ردوو الیه‌نه‌كانی‌ هه‌رێم چی���ان به‌رانبه‌ر‬ ‫خه‌ڵكی‌ كردووه‌"‪.‬‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردس���تان س���ێ ملیۆن‌و ‪144‬‬ ‫هه‌زارو ‪ 730‬كه‌س مافی ده‌نگدانی هه‌یه‌‪25 ،‬‬ ‫قه‌واره‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ به‌شدارن‪ ،‬ئه‌و قه‌واره‌و‬ ‫حیزبان���ه‌ش ‪ 503‬پاڵیوراویان هه‌یه‌‪ ،‬كێبڕكێی‬ ‫به‌ده‌ستهێنانی ‪ 46‬كورسی په‌رله‌مانی عێراق‬ ‫ده‌ك���ه‌ن له‌پارێزگاكانی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫له‌گه‌ڵ كورسی‌ ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان‪.‬‬ ‫یه‌كێكی‌ تر له‌و الیه‌نانه‌ی‌ هه‌ڵمه‌تێكی‌ توندی‌‬ ‫میدیایی به‌رێوه‌ده‌ب���ات‪ ،‬بزووتنه‌وه‌ی‌ گۆڕانه‌‪،‬‬ ‫كه‌ له‌رێگه‌ی‌ ئۆرگانه‌ فه‌رمییه‌ راگه‌یاندنه‌كانی‌‬ ‫هه‌ڵمه‌ته‌كه‌ی‌ له‌ماوه‌ی‌ بانگه‌شه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫ده‌ستپێكردووه‌و به‌رده‌وامی‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌‬ ‫له‌دژی‌ پارتی‌ دیموكرات‪.‬‬ ‫یوس���ف محه‌م���ه‌د‪ ،‬له‌ب���اره‌ی‌ هه‌ڵمه‌ت���ی‌‬

‫میدیایی‌و ش���ه‌ڕی‌ راگه‌یاندنی‌ گۆڕان ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫"له‌رێگای‌ میدیاوه‌ كه‌موكوڕییه‌كانی‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫ده‌خه‌ین���ه‌ڕوو‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ ب���ۆ هه‌موو الیه‌كی‌‬ ‫بسه‌لمێنن‪ ،‬حكومداری‌ به‌و كه‌سانه‌ ناكرێت"‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌یه‌كه‌م رۆژی‌ بانگه‌ش���ه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫به‌ش���ێك له‌رۆژنامه‌نووس���ان‌و چاالكوانان���ی‌‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ مه‌ده‌نی‌‌و سه‌ندیكای‌ رۆژنامه‌نووسان‬ ‫له‌س���لێمانی‌ له‌به‌یاننامه‌یه‌ك���دا داوایان كرد‪،‬‬ ‫ك���ه‌ بانگه‌ش���ه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن���ه‌كان دووربێت‬ ‫له‌"ته‌شهیر‌و زمانی‌ زبر‌و گرژی"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وان له‌به‌یاننامه‌یه‌كدا رایانگه‌یاند "چه‌ند‬ ‫رۆژێكی‌ دیكه‌ ده‌كه‌وینه‌ هه‌ڵمه‌تی‌ بانگه‌شه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر له‌ئێس���تاوه‌ ته‌پوتۆزی‌‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ بانگه‌ش���ه‌ باڵی‌ كێش���اوه‌ به‌س���ه‌ر‬ ‫بانگه‌شه‌ی‌ هه‌ڵبژاردندا‪ ،‬كه‌ به‌داخه‌وه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫هێمای‌ ئه‌وه‌مان پێده‌دات رۆژانی‌ بانگه‌ش���ه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن رۆژانێكی‌ س���ه‌خت‌و پڕ له‌كێبڕكێ‌و‬ ‫گرژی‌ ده‌بێت"‪.‬‬ ‫كۆمیسیۆن هچی‌ پێناكرێت‬ ‫تاكه‌ الی���ه‌ن بتوانێت رۆڵی‌ هه‌بێت‌و رێگر ‌ی‬ ‫بكات له‌و هه‌ڵمه‌ته‌ بانگه‌شه‌ تونده‌ی‌ الیه‌نه‌كان‪،‬‬ ‫كۆمسیۆنی‌ بااڵی‌ سه‌ربه‌خۆی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‬ ‫عێراقه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك به‌رپرسانی‌ كۆمسیۆنه‌كه‌‬ ‫رایده‌گه‌یه‌ن���ن‪ ،‬ناتوانن كۆنتڕۆڵ���ی‌ هه‌ڵمه‌تی‌‬ ‫بانگه‌شه‌ی‌ الیه‌نه‌كان بكه‌ن‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ له‌تۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‪.‬‬ ‫رزگار حه‌مه‌ جێگری‌ سه‌رۆكی‌ ئه‌نجوومه‌نی‌‬ ‫كۆمس���یارانی‌ كۆمس���یۆنی‌ بااڵی‌ سه‌ربه‌خۆی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ عێراق بۆ "نیقاش" رایگه‌یاند‪،‬‬ ‫ئه‌وان ئ���اگاداری‌ ئه‌و هه‌ڵمه‌ت���ه‌ تونده‌ن‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌ت���ۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان الیه‌ن���ه‌كان له‌دژی‌‬ ‫یه‌كت���ر بۆ بانگه‌ش���ه‌ی‌ هه‌ڵب���ژاردن به‌ڕێیوه‌‬ ‫ده‌به‌ن‪.‬‬ ‫رزگار حه‌م���ه‌ راش���یگه‌یاند‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌‬ ‫هه‌ڵمه‌ته‌كه‌ تونده‌و ده‌بێت رێكاری‌ بۆ بگیرێته‌‬ ‫به‌ر ب���ۆ راگرتنی‌‪ ،‬به‌اڵم كۆمس���یۆن به‌رانبه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و هه‌ڵمه‌ته‌ هیچ���ی‌ پێناكرێ���ت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ت���ۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان ك���ه‌س خۆی‌ ناكات‬ ‫به‌خاوه‌نی‌‌و ئه‌وانیش ناتوانن بگه‌ن به‌خاوه‌نی‌‬ ‫ئه‌و په‌یجانه‌ی‌ هه‌ڵمه‌تی‌ توند به‌رێوه‌ده‌بن‪ ،‬تا‬ ‫سزا بدرێن‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئاماری‌ تۆماركردنی‌ س���كااڵ‪ ،‬ئه‌و‬ ‫به‌رپرسه‌ی‌ كۆمسیۆن ئاشكرایكرد‪ ،‬تائێستا ‪10‬‬ ‫سكااڵ له‌الیه‌ن لیسته‌كانی‌ هه‌رێم تۆماركراون‌و‬ ‫"ئێمه‌ به‌دواداچوون���ی‌ خۆمان ده‌كه‌ین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌ ئاگاداربم س���كااڵكان الوازن‌و به‌و‬ ‫هۆیه‌شه‌وه‌ چه‌ند دانه‌یه‌كیان ره‌تكراونه‌ته‌وه‌"‪.‬‬

‫هه‌واڵی‌ ساخته‌‪ ..‬كارێك ‌ی مافیا ئاسا له‌پشتی‌ شاشه‌ ‌ی كۆمپیوته‌ره‌كانه‌وه‌‬ ‫نیقاش‪ ،‬هه‌ستیار قادر‬

‫له‌پش���ت ‌ی كۆمپیوت���ه‌ره‌و‌ه كارێك���ی‌ مافیا‬ ‫ئاس���ایی‌ به‌ڕێوه‌ده‌چێ���ت‪ ،‬هه‌واڵ ‌ی س���اخت ‌ه‬ ‫بووه‌ت ‌ه كه‌ره‌س���ته‌یه‌ك ‌ی گرنگ بۆ راكێش���ان ‌ی‬ ‫سۆز ‌ی خه‌ڵك‌و ملمالنێ ‌ی سیاسی‌‌و په‌یداكردن ‌ی‬ ‫ناوبانگ‪.‬‬ ‫رۆژان��� ‌ه به‌ده‌ی���ان هه‌واڵ ‌ی س���اخت ‌ه له‌تۆڕ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌كان باڵوده‌بن���ه‌وه‌‪" ،‬نیق���اش"‬ ‫ئه‌مج���ار‌ه له‌بری‌ س���اخكردنه‌وه‌ ‌ی هه‌واڵه‌كان‪،‬‬ ‫شوێن وه‌اڵمی‌ ئه‌و پرس���یاره‌ كه‌وت‪ ،‬هۆكار ‌ی‬ ‫به‌رهه‌مهێن���ان‌و باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ه���ه‌واڵ‌و وێنه‌و‬ ‫ڤیدیۆ ساخته‌كان چین؟‬ ‫وه‌اڵمدانه‌و‌ه ‌ی پرسیارێك ‌ی له‌م جۆر‌ه ئاسان‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌ی كه‌ له‌پش���ت هه‌موو په‌یج ‌ه‬ ‫"س���اخته‌چییه‌كانه‌وه‌" كه‌س���انێك ‌ی دامامكدار‬ ‫هه‌ن ناوو ناسنامه‌و شوێنیان دیار نییه‌‪.‬‬ ‫هه‌موو رۆژێك هه‌واڵ‌و وێنه‌و ڤیدیۆی‌ ساخت ‌ه‬ ‫هه‌ن‪ ،‬به‌اڵم له‌بۆنه‌ تایبه‌ته‌كاندا ژماره‌یان زۆر‬ ‫زیاد ده‌كات‪ ،‬ئێس���تاش ك ‌ه وه‌رزی‌ بانگه‌شه‌ ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵیدا وه‌رز ‌ی هه‌واڵ ‌ی درۆینه‌و‬ ‫ساخته‌ ده‌ستی‌ پێكردووه‌‪.‬‬ ‫له‌م���اوه‌ی‌ هه‌فته‌یه‌ك���دا له‌رێ��� ‌ی نام���ه‌ ‌ی‬

‫فه‌یس���بووكه‌و‌ه تیم���ی‌ "نیق���اش" نامه‌یان بۆ‬ ‫زیاتر له‌‪ 50‬په‌یج نارد له‌وانه‌ ‌ی هه‌واڵ ‌ی ساخت ‌ه‬ ‫باڵوده‌كه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و نامان���ه‌ له‌الیه‌ن ئه‌دمین ‌ی‬ ‫زۆرب ‌ه ‌ی ده‌بینران بێ ئ���ه‌و‌هی‌ وه‌اڵمبدرێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێكیش���یان له‌پ���اش ئاماده‌ی���ی ده‌ربڕین‬ ‫وه‌اڵم ‌ی پرس���یاره‌كانیان نه‌دایه‌وه‌‪ ،‬ته‌نیا چه‌ند‬ ‫دانه‌یه‌كی���ان رازی‌ ب���وون به‌گفتوگۆكردن به‌و‬ ‫مه‌رجه‌ی‌ ناویان ئاشكرا نه‌كرێت‪.‬‬ ‫چه‌ند مانگ ‌ی رابردوو تیمی‌ "نیقاش" به‌ده‌یان‬ ‫هه‌واڵ‌و وێنه‌و ڤیدیۆ ‌ی ساخته‌ ‌ی ساخكرده‌وه‌‪،‬‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ جۆری‌ س���اخته‌كارییه‌كانیش له‌یه‌ك‬ ‫ده‌چن ل���ه‌روو ‌ی به‌كارهێنان ‌ی وێن���ه‌و زانیار ‌ی‬ ‫كۆن‪ ،‬یاخود زانیاری‌ هه‌ڵه‌و چه‌واشه‌كاریی‌ بۆ‬ ‫شوێنی‌ هه‌ڵه‌‪.‬‬ ‫ئه‌دمین ‌ی یه‌كێ���ك له‌په‌یج ‌ه كوردییه‌كان ك ‌ه‬ ‫ئاماده‌نه‌بوو ناو ‌ی باڵوبكرێته‌و‌ه له‌رێگه‌ ‌ی نامه‌ ‌ی‬ ‫فه‌یس���بوكه‌و‌ه ئه‌وه‌ ‌ی بۆ "نیقاش" باسكرد ك ‌ه‬ ‫هه‌ندێكجار به‌هه‌ڵه‌دا چ���وون له‌باڵوكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫وێنه‌و بابه‌ته‌كاندا به‌مه‌به‌س���ت نه‌بووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ نه‌ش���ارده‌وه‌ كه‌ هه‌ندێجاری‌ دیك ‌ه‬ ‫به‌مه‌به‌س���ت ئه‌و كاره‌یان كردووه‌ "بۆ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫خه‌ڵك كارلێك ‌ی زیاتر له‌گه‌ڵ په‌یجه‌ك ‌ه بكات"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ته‌نی���ا به‌ته‌ماش���اكردن هه‌س���ت ‌ی‬ ‫پێده‌كرێ���ت ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬هه‌ندێج���ار كار ‌ی په‌یج ‌ه‬

‫ئه‌م هه‌فته‌یه‌ له‌‬ ‫بۆ خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م راپۆرتانه‌و چه‌ندین راپۆرتی سه‌رنجراکێشی تر‬

‫به‌زمانه‌کانی کوردی‌و عه‌ره‌بی‌و ئینگلیزی‪ ،‬سه‌ردانی نیقاش بکه‌ ‪www. niqash. org‬‬

‫هەڵبژاردن هەواڵی ساختەی زیاد کردووە‬ ‫"ساخته‌چییه‌كان" له‌كار ‌ی باندو مافیا ده‌چێت‪،‬‬ ‫چه‌ن���د په‌یجێك���ی‌ به‌ناوبانگ له‌ی���ه‌ك كاتدا‬ ‫هه‌ڵمه‌ت بۆ بابه‌تێك یان بۆ كه‌س���ێك ده‌كه‌ن‌و‬ ‫ده‌یان وێن ‌هی‌ ڤیدیۆو ساخته‌ به‌كاردێنن‪.‬‬ ‫كه‌سێك له‌وان ‌ه ‌ی سه‌رده‌مێك له‌گه‌ڵ یه‌كێك‬

‫له‌و په‌یجانه‌دا كار ‌ی كردوو‌ه به‌"نیقاش" ‌ی وت‬ ‫"ئێم ‌ه ‪ 12‬په‌یج بووین پێكه‌و‌ه كارمان ده‌كرد‪،‬‬ ‫هه‌م���وو په‌یج���ه‌كان له‌الیه‌ن بزنس���مانێكه‌و‌ه‬ ‫كڕدرابوونه‌وه‌و هه‌ر ئه‌وانیش رێنماییان ده‌داین ‌ێ‬ ‫كه‌ پێكه‌وه‌ هه‌ڵمه‌ته‌كه‌ ده‌ست پێبكه‌ین"‪.‬‬

‫تۆڵه‌ ده‌كه‌نه‌و ‌ه‬ ‫یا بیریان چووه‌ته‌وه‌؟‬

‫هه‌مووان گره‌و له‌سه‌ر ده‌نگه‌‬ ‫خۆڵه‌مێشییه‌كان ده‌كه‌ن‬

‫وێنه‪ :‬سفين حامد \جيتي‬ ‫سه‌یره‌ك ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه له‌كوردستان ته‌نیا كڕین ‌ی‬ ‫په‌یج نا‪ ،‬به‌ڵكو به‌كرێ گرتنیش ‌ی هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫زۆربه‌یجار ده‌زگا میدیاییه‌كان په‌نای‌ بۆ ده‌به‌ن‪،‬‬ ‫ده‌زگایه‌ك���ی‌ میدیایی له‌گ���ه‌ ‌ڵ چه‌ند په‌یجێك ‌ی‬ ‫به‌ناوبان���گ رێكده‌كه‌وێت‌و مانگانه‌ كرێیه‌ك ك ‌ه‬

‫له‌س���ه‌روو (‪ )1000‬دۆالره‌وه‌ی ‌ه ده‌یدات به‌هه‌ر‬ ‫یه‌كێك له‌و په‌یجانه‌‪ ،‬به‌و مه‌رج ‌ه ‌ی له‌مانگێكدا‬ ‫چه‌ند پۆس���تێك ‌ی بۆ باڵوبكه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ندێجار‬ ‫پۆس���ته‌كان به‌رهه‌م ‌ی ده‌زگاكه‌یه‌‪ ،‬هه‌ندێجار ‌ی‬ ‫تریش بۆ لێدانه‌ له‌نه‌یاره‌كانیان‪.‬‬ ‫ئه‌م��� ‌ه هێ���زه‌ سیاس���ییه‌كانیش ل���ه‌والو‌ه‬ ‫بوه‌س���تێت كه‌ هه‌ریه‌كه‌یان چه‌ن���د په‌یجێك ‌ی‬ ‫تایب���ه‌ت به‌خۆیان هه‌ی���ه‌و له‌كاتی‌ دیاریكراودا‬ ‫هه‌مان كار ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌پێ ‌ی به‌دواداچون ‌ی "نیقاش" له‌‪15‬ی‌ نیساندا‬ ‫دوو په‌یج��� ‌ی ت���ۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌كان یه‌ك‬ ‫پۆس���تیان له‌سه‌ر كاندیدانی‌ الیه‌نێك ‌ی سیاس ‌ی‬ ‫باڵوك���رده‌وه‌ ك ‌ه ته‌نیا یه‌ك كاتژمێر جیاوازیان‬ ‫هه‌بوو‪ ،‬هه‌ردوو په‌یجه‌كه‌ش به‌پێ ‌ی پۆسته‌كان ‌ی‬ ‫پێش���وویان كاركردنیان زۆر له‌یه‌كه‌و‌ه نزیكه‌و‬ ‫یه‌ك باكگراوندیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫خاوه‌ن ‌ی په‌یج ‌ی (ئاوێن ‌ه ‪ )24‬له‌فه‌یسبوك ك ‌ه‬ ‫نه‌یویست ناوی‌ باڵوبكرێته‌و‌ه ئاماژ‌ه به‌وه‌ده‌كات‬ ‫ك ‌ه باڵوكردنه‌و‌هی‌ یه‌ك هه‌واڵ ‌ی ساخت ‌ه له‌چه‌ند‬ ‫په‌یجێك پێكه‌وه‌ هه‌ندێجار هه‌ڵمه‌ت نییه‌ به‌ڵكو‬ ‫"دزینه‌" بۆ به‌هێزكردنی‌ ئه‌كتیڤیتی‌ په‌یجه‌كه‌‪.‬‬ ‫ته‌واو ‌ی بابه‌ته‌كه‌ له‌نیقاش بخوێننه‌وه‌‬

‫‪https://www.niqash.org/‬‬

‫په‌یج‌و گرووپی‬ ‫به‌كرێگیراویش په‌یدابوون‬

‫نه‌بوونی یاس��ا‌و میدیای الیه‌ندار هۆكاری‬ ‫زیادبوونی هه‌واڵی ساخته‌ن‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )623‬سێشه‌ممه ‪2018/5/1‬‬

‫ریکالم‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫ی پچڕاو‬ ‫شانۆگه‌ریی‌ ملوانكه‌ ‌‬ ‫له‌حه‌وش ‌هی‌ ماڵێكه‌و ‌ه باس‬ ‫له‌ئازاره‌كانی‌ كۆمه‌ڵگه‌ ده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬

‫ناوه‌ندی‌ شانۆی‌ (تاڤ) بە‌هاوكاری‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ رۆشنبیری‌و هونه‌ر‪ ،‬به‌شی‌‬ ‫هونه‌ری‌ شانۆ‪ ،‬شانۆی‌ ملوانكه‌ی‌ پچڕاو‬ ‫له‌هۆڵی‌ به‌دیعه‌ دارتاش له‌په‌یمانگای‌‬ ‫هونه‌ره‌ جوانه‌كان نمایش ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌م ش����انۆیه‌ ماوه‌ی‌ ده‌ رۆژه‌ ده‌س����ت ‌ی‬ ‫ب����ه‌كاری‌ نمایش ك����ردوه‌‌و به‌ه����ۆی‌ زۆری‌‬ ‫بینه‌ره‌كانیه‌وه‌ ده‌ رۆژی‌ دیكه‌ دێژراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫شانۆنامه‌كه‌ له‌نوسینی‌ (به‌رهه‌م ئه‌نوه‌ره‌)‬ ‫و سینۆگرافیاو ده‌رهێنانی‌ (دێرین حامید)‬ ‫ه‌‪ ،‬بە‌سود وه‌رگرتن له‌فیلمی‌ (ابدو یك روز)‬ ‫له‌نوسین‌و ده‌رهێنانی‌ سه‌عید رۆستایی‌‪.‬‬ ‫دێرین حامید ده‌رهێنانه‌ری شانۆگه‌رییه‌كه‌‬ ‫بە‌ئاوێن����ه‌ی وت "ماوه‌ی‌ س����ێ‌ ب����ۆ چوار‬ ‫مان����گ له‌بیركردن����ه‌وه‌ی‌ به‌رده‌وامدا بوم‪،‬‬ ‫تا گه‌ش����تمه‌ ئ����ه‌و بڕوای����ه‌ی‌ فیلمی‌ (ابدو‬ ‫یك روز) ش����انۆیه‌كی‌ زین����دوی‌ لێ به‌رهه‌م‬ ‫بهێنرێت‪ .‬بۆ ئ����ه‌م كاره‌ش په‌یوه‌ندیم كرد‬ ‫به‌رهه‌م ئه‌نوه‌ره‌وه‌‪ ،‬ده‌قێكی‌ س����ه‌ركه‌وتوی‌‬ ‫لێ‌ نوس����ی‌‪ .‬ماوه‌ی‌ هه‌ش����تاو هه‌شت رۆژ‬ ‫به‌رده‌وام بوین له‌پڕۆڤ����ه‌‪ ،‬ئینجا توانیمان‬ ‫شانۆكه‌ پێشكه‌ش بكه‌ین"‪.‬‬ ‫بە‌وت����ه‌ی دێری����ن ش����انۆگه‌رییه‌كه‌ باس‬ ‫له‌ژینگه‌ی ماڵێك ده‌كات‪ ،‬بینه‌ر كه‌ سه‌یری‬ ‫سه‌ر ش����انۆكه‌ ده‌كات حه‌وش����ه‌ی ماڵێك‬ ‫ده‌بینێت "كه‌ مێژوه‌ك����ه‌ی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫گه‌ڕه‌كه‌كۆنه‌كانی‌ س����ابونكه‌ران‌و ئیبراهیم‬ ‫پاشاو شیخان له‌ساڵی‌ خه‌فتاكانی‌ سه‌ده‌ی‌‬ ‫رابردو‪ .‬هه‌ندێك له‌بین����ه‌ره‌كان پێیان وایه‌‬ ‫ش����انۆیه‌كی‌ زیندوه‌‪ ،‬هه‌ندێكیش له‌بینه‌كان‬ ‫پێیان وایه‌ شانۆیه‌ی‌ ناپڕالیزمه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫زۆر ورده‌كاری‌ تێدایه‌‪ .‬بۆ نمونه‌ بینه‌ره‌كان‬ ‫بۆنی‌ ئه‌و خواردنه‌ ده‌كه‌ن كه‌ ئه‌كته‌ره‌كان‬ ‫دروستیان كردوه‌و ده‌یخۆن‪ .‬كارمان له‌سه‌ر‬ ‫ئ����ه‌وه‌ كردوه‌ چ����ۆن ئه‌و بۆن����ی‌ خواردنه‌‬ ‫به‌هۆڵه‌كه‌دا باڵوبێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت بە‌رۆڵی‌ ئه‌كته‌ره‌كانیش وتی‬ ‫"باس����ی‌ خێزانێك ده‌كات باوكیان نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫برا گه‌وره‌كه‌یان به‌رپرس����یاریه‌تی‌ كه‌وتۆته‌‬ ‫سه‌رش����ان‪ .‬برایه‌كی����ان ئال����وده‌ی‌ ماده‌ی‌‬ ‫هۆش����به‌ر ب����وه‌و برایه‌كی‌ دیكه‌ی����ان ته‌نها‬

‫به‌رژوه‌نده‌ی‌ خ����ۆی‌ له‌به‌رچاو ده‌كرێت‪ .‬برا‬ ‫بچوكه‌كه‌یشیان له‌قوناغی منداڵیدایه‌‌و هیچ‬ ‫نازانێت‪ .‬دایكیش����ان نه‌خۆشه‌و له‌جێگه‌دا‬ ‫كه‌توه‌‪ .‬خوش����كێكی دیكه‌كان هه‌یه‌ بۆ ئه‌م‬ ‫برایانه‌ بۆت����ه‌ قوربانی‌‌و خزمه‌تیان ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌والیش����ه‌وه‌ خوش����كێكیان ش����ویكردوه‌‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ كوڕه‌كه‌ی����دا ده‌ژی‌‪ ،‬به‌اڵم كوڕه‌كه‌ی‌‬ ‫خوێڕییه‌‌و ده‌ریده‌كات‪ .‬ئه‌م جۆره‌ روداوانه‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵ����گای‌ ئێم����ه‌دا بونی‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫هه‌وڵم����ان داوه‌ ش����انۆگه‌رییه‌كه‌ واقیع����ی‬ ‫كۆمه‌ڵگای‌ كوردی به‌رجه‌سته‌ بكات"‪.‬‬

‫دێرین حامید پێی وایه‌ ش����انۆ بۆئه‌وه‌ی‬ ‫زیندو بێت‪ ،‬ده‌بێت (سته‌یج) زۆر نزیك بێت‬ ‫له‌بینه‌رانه‌وه‌‪ ،‬به‌جۆرێك په‌یوه‌ندی له‌نێوان‬ ‫ئه‌كت����ه‌ر‌و بینه‌ردا دروس����ت ببێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌م����ه‌ زیندوێتی بە‌كاره‌كه‌ ده‌به‌خش����ێت‪.‬‬ ‫جه‌ختیش����ی كرده‌وه‌ "كاری‌ سینۆگرافیای‌‬ ‫ش����انۆكه‌ خۆم هه‌ڵب����ژاردوه‌‪ .‬ه����ه‌ر له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ش هۆڵی (به‌دیعه‌ دارتاش)م هه‌ڵبژارد‬ ‫له‌په‌یمانگه‌ی هون����ه‌ره‌ جوانه‌كان‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ته‌نها ئه‌و هۆڵ����ه‌ ئه‌و زیندویه‌تییه‌ی‌ تێدایه‌‬ ‫به‌دی‌ ده‌كرا"‪.‬‬

‫سەنتەری جوانکاری پێست‌و لیزەر‬ ‫س���ەنتەری میدیکاڵ‪ :‬به‌ختیاری ـ ش���ه‌قامی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫به‌رامبه‌ری‌ ساڵۆن ئه‌سته‌نبوڵ‬

‫کاوڕ‬ ‫ڕۆژە ناخۆش���ەکانت کۆتایی���ان‬ ‫دێت‌و دووب���ارە دڵخۆش دەبیتەوە‪،‬‬ ‫تەنها پێویستت بە‌تێپەڕبوونی کاتە‪،‬‬ ‫کەمێک گرنگی زیاتر بە‌خۆت بدە‪.‬‬

‫ژماره‌ ته‌له‌فۆنی‌ ‪0533183536 - 07706581971‬‬ ‫فه‌یسبوك‪medicalclinicsuly :‬‬

‫گا‬

‫دوانه‌‬

‫خۆشەویس���تەکەت دەیەوێت کاتی‬ ‫ئەگەر پێتوایە هەمیشە تۆ راستیت‬ ‫ئەوا هەمیش���ە ئازار دەچێژێت‪ ،‬ئەوە زیات���رت لەگەڵدا بەس���ەر بەرێت تا‬ ‫قبوڵ بک���ە هەندێک کات تۆ هەڵەیت‌و کێشەکانتان چارەسەر بکەن‪.‬‬ ‫دانیپێدابنێ‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫کارەکان���ت ت���ا رادەی���ەک گرفتی‬ ‫لەم رۆژانەدا کەس���ێک دەناس���یت‪،‬‬ ‫ت���ەواوی بیرکردنەوەکان���ت دەگۆڕێت تێدەکەوێت هەرچەندە چارەسەرەکەی‬ ‫بەرەو باش���تر‌و پالنی ت���ازە بۆ ژیانت کەمێک کاتی دەوێ���ت‪ ،‬بەاڵم بڕوات‬ ‫بە‌تواناکانت هەبێت‪.‬‬ ‫دادەنێیت‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ئەنجامدانی وەرزش گرنگی تایبەتی‬ ‫هەیە‪ ،‬بۆیە هەوڵبدە بەیانیان وەرزش‬ ‫بکەی���ت‌و کەمێ���ک لە‌تەمەڵی دوور‬ ‫بکەوەرەوە‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )623‬سێشه‌ممه ‪2018/5/1‬‬

‫ی جه‌لیزاده‌‪:‬‬ ‫قوباد ‌‬ ‫له‌بواری شیعری (هایكۆ)دا له‌ریزی یه‌كه‌مه‌كانم‬

‫‪11‬‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬

‫ڕۆژی‌ شه‌ممه‌ی رابردو شاعیری ناسراو‬ ‫قوبادی‌ جه‌لیزاده‌ بە‌هاوبه‌شی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫فۆتۆگرافه‌ر سارا نامۆ پێشانگایه‌كی‌‬ ‫شیعری‌ (هایكۆ)ی‌ له‌هۆڵی‌ مۆزه‌خانه‌ی‌‬ ‫ئه‌منه‌ سوره‌كه‌ به‌ناونیشانی‌ ئاوێزانی‌‬ ‫وشه‌و ره‌نگ كرده‌وه‌‪.‬‬ ‫قوب���ادی جه‌لی���زاده‌ س���ه‌باره‌ت‬ ‫بە‌شیعری هایكۆی پێشانگا شیعرییه‌كه‌‬ ‫بە‌ئاوێن���ه‌ی وت "ئێس���تا به‌ه���ۆی‌‬ ‫پێش���كه‌وتنی‌ ته‌كنۆلۆژی���اوه‌ زه‌مه‌ن���ی‌‬ ‫ی بروسكه‌یه‌‪ ،‬ئه‌ویش به‌شێوازێك‬ ‫شیعر ‌‬ ‫ده‌نوسرێت پێده‌وترێت شیعری‌ (هایكۆ)‪.‬‬ ‫ئه‌م جۆره‌ ش���یعر سێ‌ سه‌د ساڵ پێش‬ ‫ئێستا له‌الیه‌ن ش���اعیرێكی‌ ژاپۆنییه‌وه‌‬ ‫نوس���راوه‌‪ ،‬ك���ه‌ بریتیی���ه‌ له‌تێڕام���ان‬ ‫له‌سروش���ت‪ .‬ئه‌و كات���ه‌ی‌ كامێره‌یه‌كت‬ ‫پێی���ه‌ له‌ناو باخچه‌یه‌كدای���ت بۆ گرتنی‌‬ ‫وێنه‌یه‌ك ده‌ست ده‌نێت به‌كامێره‌كه‌داو‬ ‫ده‌یچركێنیت‪ ،‬ئه‌و ش���یعره‌ باس���ی‌ ئه‌و‬ ‫چه‌ند چركه‌ساته‌ ده‌كات"‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌م جۆره‌ شیعره‌ چۆن گه‌یشتۆته‌‬ ‫كوردستان؟ له‌مباره‌یه‌وه‌ جه‌لیزاده‌ وتی‬ ‫"له‌زۆربه‌ی‌ واڵتانی‌ دراوس���ێ ش���یعری‌‬ ‫هایكۆ ده‌نوس���رێت‌و ماوه‌ی‌ بیست ساڵه‌‬ ‫له‌واڵتانی‌ عه‌ره‌بیش گرنگی‌ پێده‌درێت‪.‬‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تانیش بۆ یه‌كه‌م جار‬ ‫من (هایكۆكانی‌ قوبادی)م باڵوكردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وكاته‌ به‌ه���ۆی‌ قوڵنه‌بونه‌وه‌ له‌بواری‌‬ ‫شیعری‌ هایكۆدا‪ ،‬له‌ئاستی‌ داخوازیه‌كانی‌‬ ‫مندانه‌ب���وه‌‪ .‬ئێس���تا به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫پڕناوه‌ڕۆك كار له‌س���ه‌ر شیعری‌ هایكۆ‬ ‫ده‌ك���ه‌م‌و به‌زمان���ی‌ ك���وردی‌‌و عه‌ره‌بی‌‬ ‫شیعری‌ هایكۆ ده‌نوسم‪ .‬ده‌توانم بڵێم له‌م‬

‫بواره‌دا له‌ڕیزی‌ یه‌كه‌مه‌كانی نوس���ه‌رانی‌‬ ‫عه‌ره‌بدام‪ .‬له‌ناو كوردیشدا یه‌كه‌م كه‌سم‬ ‫كارم له‌سه‌ر كردوه‌‌و به‌رده‌وامیشم"‪.‬‬ ‫جه‌لی زاده‌ باس���ی له‌وه‌ ك���رد كاری‌‬ ‫داهات���وی كۆكردن���ه‌وه‌ی‌ ش���یعره‌كانی‬ ‫ده‌بێ���ت‪" .‬بە‌ه���ه‌ردو زمان���ی‌ عه‌ربی‌‌و‬ ‫كوردی‌ سه‌د شیعرێكم هه‌یه‌‪ ،‬ده‌مه‌وێت‬ ‫له‌چاپی‌ دوه‌می‌ شیعری‌ كتێبی‌ هایكۆدا‬ ‫باڵویان بكه‌مه‌وه‌‪ .‬كوردس���تانی‌ باشور‬

‫رابه‌ری‌ ش���یعری‌ هایك���ۆ ده‌كات جیاواز‬ ‫له‌پارچه‌كانی‌ دیكه‌ی‌ كوردس���تان‪ .‬س ‌‬ ‫ێ‬ ‫س���ه‌د ساڵ پێش ئێستا شاعیری‌ یابانی‌‬ ‫رۆژان���ه‌ چه‌ندین كاتژمێر بۆ نوس���ینی‌‬ ‫شیعره‌كانی‌ له‌سروش���تی‌ روانیوه‌‪ ،‬جار‬ ‫هه‌بوه‌ په‌نجا ش���یعری‌ نوس���یوه‌ ته‌نها‬ ‫دوانیان���ی‌ هه‌ڵبژاردوه‌و له‌الی‌ په‌س���ه‌ند‬ ‫بوه‌"‪.‬‬ ‫بە‌وته‌ی مامۆس���تا جه‌لیزاده‌ "ئێستا‬

‫شیعری هایكۆ له‌ڕوی‌ ناوه‌ڕۆكه‌وه‌ گۆڕانی‌‬ ‫به‌س���ه‌ردا هاتوه‌‪ .‬ده‌توانرێت شیعرێك ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆشه‌ویستی‌ هایكۆ بنوسرێت‪ ،‬واتا باس‬ ‫له‌خۆشه‌وستی‌ بكات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ سیما‬ ‫س���ه‌ره‌كیه‌كه‌یه‌تی‌ وه‌ك خۆی‌ ماوه‌ته‌وه‌‬ ‫كه‌ بریتییه‌ له‌زۆرتری���ن واتا بە‌كه‌مترین‬ ‫وشه‌"‪.‬‬ ‫وه‌ك نمونه‌یه‌كیش ش���یعرێكی خۆی‬ ‫خوێن���ده‌وه‌ "(دوای‌ دروێن���ه‌ س���فره‌ی‌‬

‫ك���راوه‌ی‌ چۆله‌كه‌كان���ه‌ م���ه‌زرا)‪ .‬ئه‌م ‌ه‬ ‫باس���ی‌ مه‌زرایه‌ك���ی‌ گوڵه‌كه‌نم ده‌كات‪،‬‬ ‫خاوه‌نه‌ك���ه‌ی‌ هه‌مو رێیه‌ك ده‌گرێته‌ به‌ر‬ ‫تا چۆله‌كه‌ نزیك نه‌بێته‌وه‌ له‌گه‌نمه‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ گه‌نمه‌كه‌ ده‌دورێته‌وه‌‬ ‫س���ه‌دان گوڵه‌گه‌ن���م ده‌ڕژێت���ه‌ س���ه‌ر‬ ‫زه‌ویه‌كه‌و ده‌بێته‌ سفره‌یه‌كی‌ راخراو بۆ‬ ‫چۆله‌كه‌كان"‪.‬‬ ‫ش���یعری هایكۆ جۆرێك ‌ه له‌ش���یعری‬ ‫ژاپۆن���ی ده‌یه‌وێ���ت له‌رێگ���ه‌ی وش���ه‌‬

‫ساده‌كانه‌وه‌ ته‌عبیر له‌هه‌سته‌ قوڵه‌كان‬ ‫بكات‪ .‬شیعری هایكۆ یه‌ك به‌یته‌‌و له‌‪17‬‬ ‫بڕگه‌ پێكهاتوه‌‪ .‬به‌ش���ێوه‌یه‌كی گشتیش‬ ‫له‌‪ 3‬دێڕدا ده‌نوس���رێت‪ :‬پێنج‪ ،‬حه‌وت‪،‬‬ ‫پێنج‪.‬‬ ‫ئه‌م ج���ۆره‌ ش���یعره‌ ب���ۆ یه‌كه‌مجار‬ ‫له‌س���ه‌ده‌ی هه‌ڤده‌هه‌مدا له‌سه‌ر ده‌ستی‬ ‫ش���اعیرێكی ژاپۆن���ی به‌ناو (باش���و)‬ ‫نوس���راوه‌‌و هه‌ر ئه‌ویش بە‌مامۆس���تای‬ ‫یه‌كه‌می ئه‌م هونه‌ره‌ داده‌نرێت‪.‬‬

‫مردو شۆرێك‪ :‬له‌ماوه‌ی‌ ‪ 15‬ساڵدا جوتیارێك له‌ڕێگه‌ی‌ (یوتیوب)ه‌و ‌ه‬ ‫ئامێرێكی‌ كشتوكاڵی‌ دروست ده‌كات‬ ‫‪ 1400‬مردوم شۆردوه‌‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫كاوه‌ مسته‌فا به‌وته‌ی‌ خۆی‌‬ ‫له‌منداڵیه‌وه‌ هیوایه‌تی‌ مردو شۆردن‬ ‫بوه‌‌و به‌رده‌ستی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫كردوه‌ مردویان شۆردوه‌‪ ،‬پانزه‌‬ ‫ساڵه‌ ئه‌وكاره‌ ده‌كات‪ ،‬ڕۆژ هه‌بوه‌‬ ‫چوار مردوی‌ له‌یه‌ك جێگه‌دا‬ ‫شۆردوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و له‌باره‌ی‌ كاری‌ مردو شۆردنه‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێت "من به‌شێوه‌یه‌كی‌ خۆبه‌خشان ‌ه‬ ‫كاری‌ مردو شۆردن ده‌كه‌م‪ ،‬كه‌سانێك‬ ‫هه‌ن به‌پاره‌ ده‌یكه‌ن‪ ،‬په‌نجا بۆ سه‌د‬ ‫ه����ه‌زار دینار وه‌رده‌گرن‪ ،‬تا س����ه‌دو‬ ‫په‌نج����ا ه����ه‌زار دیناری����ش ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ ب����ۆ خاوه‌نی‌‬ ‫مردوه‌كه‌و مردو شۆره‌كه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌ كاتی‌ ش ‌هو‌و ڕۆژو ته‌مه‌ن‌و شێوازی‌‬ ‫ی كه‌سه‌كه‌وه‌ نیه‌"‪.‬‬ ‫مردن ‌‬ ‫ئه‌و وتیش����ی‌ "زۆرب����ه‌ی‌ كاته‌كان‬ ‫به‌ش����ه‌و‌و به‌ڕۆژ ته‌له‌فونم بۆ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫له‌م هه‌فته‌یه‌دا چوار مردوم شۆردوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم من حه‌زده‌كه‌م شه‌وانه‌ ته‌له‌فونم‬ ‫بۆ بكه‌ن بۆ مردو شۆردن‪ ،‬چونكه‌ به‌‬ ‫ڕۆژ كاری‌ چایچێت����ی‌ ده‌كه‌م‪ .‬كاری‌‬ ‫مردو شۆردن وه‌ك حه‌زو خولیایه‌كی‌‬ ‫منداڵیم بوه‌‪ .‬من زۆر به‌المه‌وه‌ سه‌یره‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ كه‌سێكی‌ نزیكی‌ وه‌ك باوك‌و‬ ‫براو ئامۆزای‌ ده‌مرێت‪ ،‬بۆچی‌ بۆخۆی‌‬ ‫نایشوات؟ یان ژنان به‌هه‌مان شێوه‌‪،‬‬ ‫بۆچ����ی‌ بۆخۆیان خوش����ك‌و دایكیان‬ ‫به‌مردویی‌ ناش����ۆن‌و ب����ه‌دوای‌ مردو‬ ‫ش����ۆردا ده‌گه‌ڕێن؟ زۆربه‌ی‌ كاته‌كان‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫هەم���وو ک���ەس بەو ج���ۆرە نییە‬ ‫ک���ە بی���ری لێدەکەیتەوە‪ ،‬س���ەرەتا‬ ‫هەڵیانبس���ەنگێنە دواتر بڕیار بدە تا‬ ‫پەشیمان نەبیتەوە‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫بارودۆخی دارایت بەرەو خراپبوون‬ ‫دەچێ���ت زیاتر ئاگادارب���ە‪ ،‬هەروەها‬ ‫لە‌گفتوگ���ۆی بێمان���ا‌و تووڕەب���وون‬ ‫دووربکەوەرەوە‪.‬‬

‫له‌شوێنی‌ دوره‌وه‌ ته‌له‌فونم بۆده‌كه‌ن‌و‬ ‫دێن به‌دوامدا"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش����ی‌ وت "له‌گه‌ڵ ته‌له‌فونم بۆ‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬س����ه‌رجه‌م پێداویسته‌كانی‌‬ ‫وه‌ك ده‌ستكێش‌و ش����اپۆو قوماشی‌‬ ‫مردو له‌ئۆتۆمبیله‌كه‌مدا ئاماده‌یه‌‪ .‬بۆ‬ ‫پیاوان سێ‌ پارچه‌ قوماشی‌ ده‌وێت‪،‬‬ ‫ك����ه‌ ده‌كاته‌ حه‌وت مه‌تر‪ .‬بۆ ژنانیش‬ ‫پێنج پارچه‌ قوماش����ی‌ پێویسته‌ كه‌‬ ‫ده‌كات����ه‌ ده‌ مه‌ت����ر‌و نرخه‌ك����ه‌ی‌ ده‌‬ ‫بۆ پانزه‌ ه����ه‌زار دیناره‌‪ .‬ش����ۆردنی‌‬ ‫هه‌ر مردویه‌كیش بیس����ت بۆ بیست‌و‬ ‫پێن����ج ده‌قه‌ی‌ پێویس����ته‌‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ مردو شۆره‌كه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئێمه‌ له‌گ����ه‌ڵ كاره‌كه‌دا ده‌س����تمان‬ ‫ی كه‌می‌ ده‌وێت"‪.‬‬ ‫ڕاهاتوه‌‌و ماوه‌یه‌ك ‌‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫كه‌ریم جه‌الل له‌دوای‌ چه‌ندین بیركرنه‌وه‌‌و‬ ‫خه‌یاڵ‌و بینینی‌ ئامێری كشتوكاڵی‌‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ یوتیوبه‌وه‌‪ ،‬ئێستا خۆی ئامێرێكی‌‬ ‫كشتوكاڵی‌ له‌گونده‌كه‌ی‌ دروستكردوه‌‌و‬ ‫رۆژانه‌ كاره‌كانی‌ خۆی‌ پێ رایی‌ ده‌كات‪.‬‬

‫ئ����ه‌وه‌ش ده‌ڵێت "له‌ش����ه‌ڕی‌ گوێڕ‬ ‫مه‌خموردا ڕۆژ هه‌ب����وه‌ چوار مردوم‬ ‫به‌یه‌ك ڕۆژ له‌یه‌ك جێگه‌دا شۆردوه‌‪.‬‬ ‫مردنی‌ ئاسایی كه‌سێك كه‌ له‌ماڵه‌وه‌‬ ‫مردوه‌ ئاس����انه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها كه‌س����ێكی‌‬ ‫‌ر‬ ‫برینداریش به‌فیش����ه‌ك ی����ان به‌هه‬ ‫ئامێره‌ك���ه‌ هاوكاریه‌ك���ی‌ باش���ی‌ جوتیار‬ ‫قورس‬ ‫هۆكارێك����ی‌ دیك����ه‌ مردبێ����ت‬ ‫ده‌كات له‌خانوی‌ پالس���تیكدا‪ ،‬ده‌ستی‌ كاری‌‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫لۆك‬ ‫نی����ه‌و جێگ����ه‌ی‌ برینه‌كه‌كانی‌‬ ‫ده‌ رۆژی‌ كرێكارێ���ك به‌ڕۆژێك رایی ده‌كات‪.‬‬ ‫‌شۆرێت"‪.‬‬ ‫تێده‌كرێت‌و جه‌سته‌كه‌ی‌ ده‬ ‫وه‌ك خاوه‌نه‌ك���ه‌ی‌ ده‌ڵێت "پێ���ش ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌و ئامێره‌م هه‌بێ���ت‪ ،‬كاره‌كانم زۆر گران‬ ‫وتیش����ی‌ "له‌س����اڵی‌ ‪2003‬وه‌ ده‌یدا به‌ده‌س���ته‌وه‌‪ .‬ئه‌گ���ه‌ر رۆژێك (با)ی‌‬ ‫ده‌ستكردوه‌ به‌مردو شۆردن له‌زۆربه‌ی‌ هه‌بوایه‌ نه‌م ده‌توانی‌ كاربكه‌م‪ ،‬به‌اڵم ئێستا‬ ‫ش����ارو گونده‌كانی‌ كوردستان مردوم هه‌ركاتێك بمه‌وێت ده‌توانم كاره‌كانم بكه‌م‪،‬‬ ‫ش����ۆردوه‌‪ .‬ل����ه‌و ماوه‌یه‌دا پت����ر له‌ ته‌نها دوكه‌سی به‌س���ه‌‌و ماوه‌یه‌كی‌ كه‌میش‬ ‫هه‌زارو چوار س����ه‌د مردوم شۆردوه‌‪ .‬ده‌بات"‪.‬‬ ‫هاوسه‌ركه‌یشم زۆر هاوكارم بوه‌‪ ،‬دو‬ ‫ئه‌م ئامێره‌ ته‌نها بۆ خانوی‌ پالس���تێكی‌‬ ‫كوڕیش����م هه‌یه‌ هه‌ر كاتێك پێویست ب���ه‌كار ده‌هێنرێ���ت‪ ،‬دوتای���ه‌ی‌ له‌ژێردایه‌و‬ ‫بكات هاوكاریم ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫به‌بۆری‌ ئاس���ن الش���ه‌كه‌ی‌ دروس���تكراوه‌‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫هی���چ گرنگ���ی نادەی���ت بە‌جۆری‬ ‫خواردنەکان���ت‪ ،‬دوور بکەوەرەوە لەو‬ ‫خواردنە ناتەندروستانە کە لە‌کۆتایدا‬ ‫زیان بە‌جەستەت دەگەیەنێت‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫بەرپرس���یاریی خێزانەک���ەت زیاتر‬ ‫دەبێت‪ ،‬ئەمەش دەبێتە هۆی هەندێک‬ ‫کاردان���ەوە ئەگ���ەر زیرەکانە مامەڵە‬ ‫نەکەیت کێشە دروست دەبێت‪.‬‬

‫له‌به‌شی‌ سه‌ره‌وه‌ی‌ خولخولۆكه‌یه‌كی‌ پێوه‌یه‌‬ ‫نایلۆنی‌ پێ���وه‌ هه‌ڵده‌واس���رێت‪ .‬ئامێره‌ك ‌ه‬ ‫ب���ه‌دوای‌ تراكتۆرێكدا راده‌كێش���رێت‪ .‬كاری‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ نایلۆن به‌سه‌ر زه‌وییه‌كه‌دا راده‌خات‌و‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ دو ده‌می‌ تیژه‌وه‌ هه‌ر چل سانتیم‬ ‫مه‌ترێ���ك الیلۆنه‌كه‌و زه‌ویه‌ك���ه‌ كونده‌كات‬ ‫ت���ا تۆوی‌ تێ���دا بنێژرێت‪ .‬له‌هه‌م���ان كاتدا‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ دو ده‌ستی‌ ش���ێوه‌ چه‌ماوه‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌زه‌ویه‌كه‌ گیرده‌بن‪ ،‬گڵ ده‌داته‌وه‌ به‌س���ه‌ر‬ ‫لێ���واری نایلۆنه‌ك���ه‌دا‪ .‬هه‌روه‌ها س���ۆنده‌ی‬ ‫ئاودێریش به‌س���ه‌ر زه‌وییه‌كه‌دا راده‌كێشێت‪.‬‬ ‫به‌م شێوه‌یه‌ له‌ماوه‌یه‌كی كه‌مدا‌و بە‌كه‌مترین‬ ‫ده‌ستی كار نایلۆنه‌كه‌و سۆنده‌ی ئاودێریش‬ ‫راده‌كێشرێت‪ .‬سودی نایلۆنه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ رێگه‌‬ ‫له‌بژار ده‌گرێت‌و پاش���انیش ك���ه‌ روه‌كه‌كه‌‬ ‫ده‌ڕوێت‌و به‌رهه‌می ده‌بێت‪ ،‬له‌سه‌ر نایلۆنه‌كه‌‬ ‫باڵوده‌بێت���ه‌وه‌‌و ب���ه‌ر خاكه‌ك���ه‌ ناكه‌وێت‪.‬‬ ‫س���ۆنده‌كه‌ش به‌ش���ێوه‌یه‌كی گونجا‌و ئاوی‬ ‫روه‌كه‌ ده‌دات���ۆ كه‌مترین رێژی‌ ئاو به‌هه‌ده‌ر‬ ‫ده‌چێت‪.‬‬ ‫خاوه‌نی‌ ئامێره‌كه‌ باسی‌ هه‌رزانی‌ تێچونی‌‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫ئێوارە خوانێک بۆ خۆشەویستەکەت‬ ‫ئامادە بک���ە‌و داوای لێبوردنی لێبکە‬ ‫لەس���ەر ئ���ەو کاران���ەی کردووەتە‪،‬‬ ‫چونکە زۆر ئازاری داوە‪.‬‬

‫ئامێره‌ك���ه‌ی‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌ دوای‌ چه‌ند جارێك‬ ‫ده‌سكاریكردن‌و زیادو كه‌مكردنی‌ پارچه‌كانی‌‬ ‫ته‌نها نرخی‌ پێنج سه‌د هه‌زار دینار مه‌وادی‬ ‫بۆ كڕی���وه‌‪ .‬دیاره‌ هه‌قده‌س���تی‌ وه‌س���تای‬ ‫ئاس���نگه‌ر‌و له‌حیم‌و‪ ...‬هتد‪-‬ی���ش ده‌چێته‌‬ ‫سه‌ری‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م ئامێ���ره‌ كارئاس���انییه‌كی زۆر بۆ‬ ‫جوتیاران ده‌كات‪ ،‬به‌تایبه‌ت ئه‌وانه‌ی كێڵگه‌ی‬ ‫داپۆشراویان هه‌یه‌‪ .‬بە‌وته‌ی‌ خاوه‌نه‌كه‌ی‌ ئه‌وه‌‬ ‫یه‌كه‌م جاره‌ به‌و شێوه‌یه‌و له‌و جۆره‌ ئامێره‌‬ ‫له‌كوردستان دروستكرا بێت‪ ،‬بیرۆكه‌كه‌یشی‌‬ ‫له‌(یوتیویب)ه‌وه‌ وه‌رگرتوه‌‪.‬‬ ‫ڕۆژان���ه‌ جوتیارانی‌ گونده‌كه‌نی‌ س���نوری‌‬ ‫شارباژێر سه‌ردانی‌ چنگیان ده‌كه‌ن بۆبینینی‬ ‫ئامێره‌كه‌‪.‬‬ ‫ده‌ڵێ���ت "ئ���ه‌م ئامێره‌ ته‌نها ب���ۆ خانوی‌‬ ‫پالس���یكی‌ به‌كارده‌هێنرێت م���اوه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫س���اڵێك ده‌بێت‪ ،‬خانوی‌ پالسیكی‌ هاتۆته‌‬ ‫گونده‌كه‌مان له‌ناوچه‌ی‌ ش���ارباژێرو گوندی‌‬ ‫چنگیان‪ ،‬هه‌ربۆیه‌‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫کاتێ���ک کارێک دەکەی���ت هێندە‬ ‫بە‌نات���ەواوی مەیکە ئەگەر دەتەوێت‬ ‫س���ەرکەوتوو بیت تەواوی دڵسۆزی‬ ‫خۆت نیشان بدە‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )623‬سێشه‌ممه ‪2018/5/1‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫بیروڕا‬

‫دوڕیانی نووسین‌و جیهانێک هەڵبژاردن‌و دیموکراسی‬ ‫لەودیو الپتۆپەکەوە‬

‫نەوزاد جەمال‬ ‫"بب���ە‌بەفەیلەس���وف‪ ،‬ب���ەاڵم لەنێو‬ ‫هەموو فەلسەفەکەتدا کەسێکی بێدەنگ‬ ‫بە"‬ ‫دەیڤید هیوم‬ ‫نووسین چاالکییەکی خۆش‌و هاوکات‬ ‫قورس���ە‪ .‬هەم���وو ک���ەس دەتوانێت‬ ‫پڕبداتە نووسین‪ ،‬بەاڵم چەندە دەبێتە‬ ‫نووس���ەرێکی پیشەیی‪-‬پرۆفێش���ۆناڵ‪-‬‬ ‫‌و ب���ەردەوام بیرۆکەو پرس���یاری نوێ‬ ‫بەرهەمدەهێنێت‪ ،‬ئەوە شتێکیترە‪.‬‬ ‫یەکێک لەنیش���انەکانی خۆشبژێویی‬ ‫لەهەرێم���دا‪ ،‬بەردەس���تبوونی ئامرازو‬ ‫ئامێرەکانی نووس���ین هەر لەالپتۆپ‌و‬ ‫ئایپادەوە تا مۆبایلم���ان کە زۆربەمان‬ ‫هەیەتی‪ .‬خۆش���بەختانە ئینتەرنێتیش‬ ‫لەزۆربەی شوێنەکاندایە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم‪ ،‬س���ەرەڕای زۆری ژم���ارەی‬ ‫باڵوک���راوەکان لەرۆژنام���ەی کاخەزو‬ ‫ئەلەکترۆینی���ەوە ت���ا س���ایت‪ ،‬بلۆگ‌و‬ ‫تۆڕەکۆمەاڵیەتیی���ەکان‪ ،‬رێژەیەک���ی‬ ‫کەمی بەرچاوی "نووس���ین" دەبینین‪.‬‬ ‫بەهەم���وو بارێک���دا زۆر ئەنوس���رێت‪،‬‬ ‫بەاڵم‪ ،‬ئایا ئەو نووس���ینانە رای گشتی‬ ‫دەبزوێنێت؟ بڕیاری سیاسی‌و مشتومڕی‬ ‫روناکبیری‌و سیاسی‌و کولتوری لەگەڵ‬ ‫خۆیدادەهێنێت؟ ئاخ���ۆ هیچ دەخەنە‬ ‫ئەمباری بیرکردنەوەو جیهانبینی ئێمە؟‬ ‫بۆ ئەوەندە ئەو هەمەوو نووسینە شتێک‬ ‫ئیزافەناکەن؟‬ ‫ئ���ەو هەم���وو راپ���ۆرت‪ ،‬ه���ەواڵ‪،‬‬ ‫دیمانەو نووسین راوبۆچوون‌و شرۆڤەو‬ ‫لێکدان���ەوەو س���تون‌و زۆر ژانری تر‪،‬‬ ‫وەکئەوەی پوشێک بچێتە سەر خەرمانی‬ ‫نوسینی کوردی‪ .‬ئەمە‪ ،‬چەندە مایەی‬ ‫دڵتەنگی‌و خەم���ە‪ ،‬ئەوەندەش مایەی‬ ‫پرس���یارە‪ .‬بۆخ���ۆم ئەڵێ���م؛ ئیتر بۆ‬ ‫بنووسین‪ ،‬کاتێک رێژەی نووسینەکان‬ ‫وەک ئاوێک لەس���ەری بڕوات بێئەوەی‬ ‫کەسێک سوودی لێبینێت؟‬ ‫چونکە‪ ،‬ئەگەر بابەتی نووس���ینەکان‬ ‫هیچ ک���ەس‌و الیەنێک���ی پەیوەندیدار‬ ‫رانەگرێ���ت چ جای ئ���ەوەی خوێنەری‬ ‫زرنگ‪ ،‬سیاسی‌و توێژەرو رەخنەگرەکان"‬ ‫بێت‪ .‬کە هیچ فیدباک‌و س���ەرنج نەبێت‬ ‫لەس���ەر زۆرب���ەی بابەتەباڵوکراوەکان‪،‬‬ ‫ئیتر وتوێ���ژو باسوخواس���ی جیدیش‬ ‫نایەنەکایەوە‪.‬‬ ‫ش���اراوەنییە زۆربەی نوس���ینەکان‬ ‫هەر لەناونیش���ان‌و ناوەڕۆک‌و شێوازی‬ ‫نوسینەوە‪ ،‬وەک مەنەلۆگێکە(ورتەیەکی‬ ‫ناخەکی) لەمێشکی نوسەر خۆیدا دێت‌و‬ ‫دەچێت‌و دواجار دزەدەکاتە ناو الپتۆپ‌و‬ ‫دەکرێت بەنووس���ین‪ .‬ئەوەی نووسەری‬ ‫لەدونیای خۆیدا‪ ،‬لەپشت الپتۆپەکەی‬ ‫لەکافییەک���دا ب���ەدەم قاوەفڕکردنەوە‪،‬‬ ‫بیرۆکەیەیک���ی بۆدێت‪ ،‬دواتر دەرفەت‌و‬ ‫پاس���اوی بەنووس���ینکردنی ب���ۆ‬ ‫دەدۆزرێتەوە‪ ،‬هیج پەیوەندی بەواقیعی‬ ‫بابەتی رۆژانەی خەڵک‌و سیاس���ەتەوە‬ ‫نییە‪ .‬چونکە نوس���یار‪ ،‬لەگۆشەنیگاو‬ ‫جیهانێک���ەوە دەڕوانێت ک���ە الپتۆپ‌و‬ ‫خولیاکانی تاکەکەسی خۆیەتی‪.‬‬ ‫کە دەڵێم ئەو نووسینانە وەک هەوری‬ ‫بێب���اران دەگرمێنن‪ ،‬مەبەس���تم ئەوە‬ ‫نییە دەبێت خاوەنەکەی بەنوس���ینێک‬ ‫بەناوبان���گ‌و دەنگ���ۆی لەهەموالیەک‬ ‫ببیس���ترێت ی���ا هەمووم���ان پێ���وەی‬ ‫خەری���ک بی���ن‪ .‬نەخێر‪ ،‬پرس���یارەکە‬ ‫ئەوەی���ە بۆچ���ی بابەت���ی نووس���ین‬ ‫نابێتە جێگەی مش���تومڕو قسەوباس‪.‬‬ ‫واتە ببێت���ە پرسێک(ئیش���وویەک)؟‬ ‫کاتێک نوس���ینەکان وەک پیاسەیەکی‬ ‫یەکئاراس���تەیی دەڕۆن‌و ئیت���ر تەواو‪.‬‬ ‫ئ���ەوا هیچ شوێندەس���تێک جێناهێڵن‪.‬‬ ‫لەئاس���امانی بیرکردنەوەی نوسەرەوە‬ ‫بەس���ەرزەوی واقیعدا دەکەون‌و تەواو!‬ ‫چیرۆکەکە لەوێدا کۆتایی دێت‪.‬‬ ‫کەواتە‪ ،‬بەبنبەستگەیشتنی نووسین‬ ‫ئەوەی���ە‪ ،‬هەندێک هیچی���ان نامێنێت‬ ‫بۆ نووس���ین‪ .‬یا ئیتر خۆیان دووبارەو‬ ‫چەندبارەدەکەن���ەوە‪ .‬ی���ا لەبەرئەوە‪،‬‬ ‫پەنادەبەن���ە ب���ەر زۆربابەت���ی جیاواز‬ ‫تا ب���ەردەوام بن‪ ،‬بەاڵم س���ەرئەنجام‬ ‫لێئەکەون‪ .‬ئەوانیتریش کە نانووس���ن‪،‬‬ ‫هەستدەکەن هیچیان نییە بۆ ووتن‪.‬‬ ‫ئەوانەشی بێئەندازە باڵودەکرێنەوە‪،‬‬ ‫زۆرب���ەی رائامێ���زن‪ .‬ئەوەش���ی ک���ە‬ ‫"ش���رۆڤەیە" میتۆدو پرس���یاری نییە‪.‬‬ ‫ئەگەرچی م���رۆڤ ئازادە بەنووس���ین‬ ‫گ���وزارش لەه���ەر راوبۆچونێک���ی‬ ‫ب���کات‪ .‬ب���ەاڵم‪ ،‬دەبێ���ت لەخۆی���ان‬

‫بپرس���ن‪ :‬لەئەنجام���ی کام لێکدانەوەو‬ ‫بەدواچوونەوە گەیش���تونەنە ئەو رایە؟‬ ‫چۆن ئەنجامگیری دەکەن؟‬ ‫ئایا هەر لەبەرئەوەی کە 'تۆ' پێتوایە‪،‬‬ ‫بابەتێک راس���تە یا خراپ یا باش���ە‪،‬‬ ‫ئیتر لەواقیعدا ئ���ەو بابەتە بەو جۆرە‬ ‫بێت؟ پاس���اودانەوە‪ ،‬س���اخکردنەوەو‬ ‫پشتڕاس���تکردنەوە راو س���ەرنجەکان‪،‬‬ ‫دەبێت ئەنجامی شرۆڤەکاری بێت‪ .‬ئێمە‬ ‫لەوەدا الوازین‪ ،‬چونکە زۆربەی نووسین‬ ‫لەهەڵوێس���ت دەربڕی���ن‪ ،‬داوەریکردن‬ ‫بەناوی هەقیقەتەوە‪ ،‬دەمانەوێت شتێک‬ ‫بڵێی���ن‪ .‬ئەم���ە دەردە کوش���ندەکەی‬ ‫نووسینە‪.‬‬ ‫کاتێک نوس���ینەکان دەبن���ە تابلۆی‬ ‫گازندە‪ ،‬س���ەرکۆنەکردن‪ ،‬سەرزەنشت‬ ‫ک���ردن‌و ریس���واکردن‌و هت���د‪ ...‬ئەو‬ ‫تەرزەنووس���ینانە‪ ،‬زۆر زاتین ـ خۆیین ـ‬ ‫‌و بەرهەمی هەمان ئەقڵیەتی ش���یعر‪-‬‬ ‫پەخشانییە کە لەنووسیندا زاڵەبەسەر‬ ‫هەموو جۆرە نووسینەکانی تری زمانی‬ ‫کوردیدا‪.‬‬ ‫رەنگە‪ ،‬هەندێ���ک بڵێت واقیع روون‌و‬ ‫دی���ارە‪ ،‬ئیت���ر پێویس���ت بەبەڵگ���ەو‬ ‫س���ەلماندن ن���اکات‪ .‬بەاڵم‪ ،‬پرس���ەکە‬ ‫لەمە زیاترە‪.‬راستە واقیع "کەچەڵێکی"‬ ‫ناح���ەزو رەزاگرانی بەرچ���اوە‪ ،‬وەلێ‬ ‫دیدولێکدانەوەکانیش بۆی لەکەسیکەوە‬ ‫بۆئەویتر دەگۆڕێن‪ .‬بۆئەوەی وێنەیەکی‬ ‫دروس���ت‌و بابەتیم���ان هەبێت‪ ،‬دەبێت‬ ‫وێناکردنەک���ە دروس���ت نزیک بێت لەو‬ ‫‌راستییە‪ .‬ئەگینا ئەو هەموو وێناکردنە‬ ‫بەمیزاجی نووس���ەران‪ ،‬دەبێتە وێنەی‬ ‫"شەڕەپش���یلە" کاتێ���ک هەریەک���ە‬ ‫بەجۆرێ���ک کەخ���ۆی ح���ەزی پێیەتی‬ ‫وێنای بکات‪.‬‬ ‫واقی���ع یا فاکت دەبێ���ت لەئەنجامی‬ ‫مەعریفەو لێکدانەوەیەکی لۆجیکیانەوە‬ ‫وەکخ���ۆی وێنابکرێ���ت‪ .‬پێداگی���ری‌و‬ ‫جەختکردن لەپرس���ێک بەبێ بنەمای‬ ‫واقیعی(‪ )fact-free assertion‬وادەکات‬ ‫نوسین رەمەکی‌و راو سەرنجەکان گۆترە‬ ‫دەربچن‪ .‬دەبێت نموونەی واقیعی‪ ،‬ئامارو‬ ‫داتاو بەڵگەی س���ەلمێنەر پشتڕاستی‬ ‫بۆچ���ون‌و ئەنجام���ەکان بکەن���ەوە‪.‬‬ ‫لەبەرامبەریشدا‪ ،‬پێداگیریەکی درۆینەو‬ ‫س���اختە (‪False assertions of‬‬ ‫‪ )fact‬لەواقعیێک بەئامانج‌و مەبەس���تی‬ ‫سیاس���ی‪ ،‬ئایدۆلۆجی یا بەرژەوەندی‬ ‫چەواش���ەکارییە‪ .‬دەربڕین���ی را وەک‬ ‫ی‬ ‫مافێک‪ ،‬تەواو جیایە لەجەختکردنەوە ‌‬ ‫فاکت‌و راستییەک‪ .‬ناکرێت بەناڕاستی‌و‬ ‫نادروس���تی‪ ،‬بەبێ بنچین���ەی جەخت‬ ‫لەبابەتێ���ک یا رەتبکرێت���ەوە‪ .‬دەبێت‬ ‫نووس���ەر م���ەودا لە‌خولیاو ئەندێش���ە‬ ‫خۆییەکانی وەرگرێت‌و لەخۆی بپرسێت‬ ‫بۆ‌و لەسەرچی‌و چۆن بنووسێت‪ .‬ئەگینا‪،‬‬ ‫ئەوەی لەئەندێشەی نووسەردایە‪ ،‬هەمان‬ ‫شت نییە کە بەکردەیی لەواقیعدایە‪.‬‬

‫بۆچی بابەتی‬ ‫نووسین نابێتە‬ ‫جێگەی مشتومڕو‬ ‫قسەوباس واتە ببێتە‬ ‫پرسێک(ئیشویەک)؟‬ ‫بۆچی نوسینەکان‬ ‫وەک پیاسەیەکی‬ ‫یەکئاراستەیی‬ ‫دەڕۆن‌و ئیتر‬ ‫تەواو‪ .‬ئەوا هیچ‬ ‫شوێندەستێک‬ ‫جێناهێڵن؟‬

‫جەعفەر عەلی‬ ‫یەکێ����ک لە‌پرینس����یپە گرنگەکانی ژیانی‬ ‫دیموکراس����ی دونیای هاوچ����ەرخ‪ ،‬بریتییە‬ ‫لە‌پرۆس����ەی ئەنجامدان����ی هەڵب����ژاردن‪.‬‬ ‫بێگوم����ان هەڵب����ژاردن تاک����ە رەگ����ەزی‬ ‫ناسینەوەی دیموکراسی نییە‪ ،‬هەروەکچۆن‬ ‫ئەنجامدان����ی پرۆس����ەکەش بە‌تەنیا مانای‬ ‫دیموکراتیزەبوونی ئەم کۆمەڵگەو سیستەمە‬ ‫سیاس����ییە ناگەیەنێت‪ ،‬کە هەڵبژاردنی تێدا‬ ‫ئەنجام دەدرێت‪.‬‬ ‫پرۆس����ەی هەڵب����ژاردن بریتیی����ە‬ ‫لە‌فەراهەمکردن����ی بەش����داری هاواڵتی����ان‬ ‫لە‌حوکمی دیموکراسیدا‪ ،‬چونکە دیموکراسی‬ ‫راستەوخۆ فۆرمێکە لە‌فۆرمەکانی حوکمڕانی‪،‬‬ ‫کە تیایدا بڕیاری سیاسی‪ ،‬راستەوخۆ لەالیەن‬ ‫ئ����ەم هاواڵتیان����ەوە دەدرێت‪ ،‬کە ش����یاون‬ ‫بۆ بڕی����اردان‪ .‬واتە هەڵب����ژاردن رەگەزێکی‬ ‫گرنگی تەکامولی سیاس����ی‌و کۆمەاڵیەتییە‬ ‫لە‌هەر کۆمەڵگەیەکدا‪ ،‬یان النیکەم دەتوانێ‬ ‫کارئاس����انی ب����ۆ هێنانەدی ئ����ەم تەکامولە‬ ‫سیاسی‌و کۆمەاڵیەتییە بکات‪.‬‬ ‫حوکمی دیموکراس����ی لەڕێ����ی نوێنەرانی‬ ‫خەڵکەوە گوزارش����تی لێدەکرێت‪ ،‬ناش����ێت‬ ‫واڵتێک بە‌هەق دیموکراس����ی بێ����ت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەرفەتەکان����ی ب����ەردەم هەڵبژاردنی ئازاد‌و‬ ‫پاک بۆ نوێنەران‌و هاواڵتیانی بەرتەس����ک‌و‬ ‫س����نوردار بکات‪ .‬لە‌دونیای دیموکراس����یدا‪،‬‬ ‫هەر هەوڵدان‌و پالن‌و تێکۆشانێک بە‌ئامانجی‬ ‫گۆڕین����ی س����یمای سیاس����ی‌و ئاب����ووری‌و‬ ‫کۆمەاڵیەت����ی‌و پەروەردەی����ی‌و پەرەپێدانی‬ ‫واڵت بەبێ حکومەتێکی شەرعی هەڵبژێردراو‬ ‫لەڕێی دیموکراسییەوە‪ ،‬سەرکەوتوو نابێت‪،‬‬ ‫چونکە هەر بڕیارێک لە‌دەرەوەی حکومەتێکی‬ ‫هەڵبژێردراو ناچیتە خانەی گوزارش����تکردن‬ ‫لە‌دەنگ‌و رەنگ����ی هاواڵتیان‌و دەبێتە بڕیار‌و‬ ‫حوکمێکی ناش����ەرعی لە‌رووی دیموکراسی‌و‬ ‫جەماوەرییەوە‪.‬‬ ‫هەڵبژاردن‪ ،‬پرۆس����ەی دیموکراس����یەتی‬ ‫رکابەریی����ە (تنافس����یە)‪ ،‬دەب����ێ ک����ۆی‬ ‫حیزبە‌سیاسییەکان‪ ،‬تایبەت ئەو حیزبانەی‬ ‫ئۆپۆزیس����یۆنن‌و لە‌دەرەوەی دەس����ەاڵتدان‪،‬‬ ‫هەروەها ت����ەواوی کاندی����دەکان‪ ،‬دەرفەتی‬ ‫ئازادی دەربڕی����ن‌و گردبوون����ەوەو جوڵەی‬ ‫پێویس����تیان ب����ۆ خس����تنەڕووی بی����روڕاو‬ ‫رەخنەکانیان لە‌دەس����ەاڵت بەش����ێوەیەکی‬ ‫ئاش����کراو بەب����ێ هی����چ سانس����ۆرێک ب����ۆ‬ ‫بڕەخس����ێنرێ‪ ،‬تا بتوانن سۆزی دەنگدەران‬ ‫بەرەو بەرنام����ەی سیاس����ی ئاڵتەرناتیڤ‌و‬ ‫هەروەها کاندیدەکانیان رابکێشن‪.‬‬

‫دوای هەڵب����ژاردن بەرەو ئەوەی دەبەن‪ ،‬کە‬ ‫دەنگی ئەو لەوە بێهێزترە بتوانێ هیچ شتێک‬ ‫لەم واقیع����ە خراپە بگۆڕێ‪ ،‬کە ئەو خەونی‬ ‫گۆڕینی لەس����ەر هەڵچنیوە‪ ،‬واتە بەشێکی‬ ‫بەش����دارینەکردن لە‌پرۆس����ەکە پەیوەندی‬ ‫بەجۆری دیدگای ئەو کەس����ە خۆیەوە هەیە‬ ‫بۆ پرۆس����ەی گ����ۆڕان‌و هێنان����ەدی خەون‌و‬ ‫خواس����تەکانی‪ ،‬کە رەنگ����ە هەندێجار رەوا‬ ‫ب����ن‪ ،‬هەندێجاریش ن����اڕەوا‪ ،‬جونکە گۆڕان‌و‬ ‫دەستکاریکردنی کۆمەڵگە لە‌رووی سیاسی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و ئابوورییەوە‪ ،‬پێویستی بە‌کات‌و‬ ‫چاوەڕوان����ی دوورودرێژ هەیە‪ .‬گۆڕان رووداو‬ ‫نییەو پرۆسێس����ە‪ ،‬هەموو پرۆسێس����ێکیش‬ ‫کات����ی زیاتر لەوەی پێویس����تە‪ ،‬کە زۆرجار‬ ‫خەڵک����ی دەنگدەر لە‌چاوەڕوان����ی ئەوەدایە‬ ‫لە‌م����اوەی خولێ����ک‪ ،‬یان چەن����د خولێکی‬ ‫هەڵبژاردن����دا‪ ،‬ئەنجامەک����ەی وەربگرێتەوە‪،‬‬ ‫تایبەت لە‌کۆمەڵگ����ە رۆژهەاڵتییەکاندا‪ ،‬کە‬ ‫هەمیش����ە چاویان لەس����ەر گۆڕینی خێراو‬ ‫بە‌پەلەیە‪.‬‬ ‫بەشداریکردن لە‌هەڵبژاردنی نوێنەرایەتی‬ ‫جگ����ە ل����ەوەی ئەرکێک����ی نیش����تمانییە‪،‬‬ ‫ئیس����تیحقاقێکی دەستوریش����ە‪ ،‬وەک‬ ‫جەختکردن����ەوە لەس����ەر پەیوەس����تبوون‬ ‫بە‌بنەماکانی دیموکراسی‌و مومارەسەکردنی‬ ‫ئەم مافەو س����ووربوون لەسەر رەخساندنی‬ ‫دەرفەت بۆ هاوبەش����ی‌و بەش����داری میللی‬ ‫لە‌دروستکردنی بڕیاری سیاسیدا‪ .‬بەشداری‬ ‫لە‌هەڵبژاردن بایەخی گەورەی هەیە لە‌ژیانی‬ ‫سیاسی بە‌ئامانجی چەس����پاندنی پایەکانی‬ ‫دیموکراسی‌و دیموکراتیزەکردنی کۆمەڵگەو‬ ‫سیاسەت‪ .‬بەرزکردنەوەی ئاستی بەشداری‌و‬ ‫فراوانکردن����ی رووبەرەکان����ی دەنگ����دان‪،‬‬ ‫هەنگاوێکی گرنگە لەوەی کە دەنگدەر دەرک‬ ‫بە‌گرنگ����ی دەنگی خۆی ب����کات لە‌گۆڕینی‬ ‫فۆرمی سیستەمی سیاس����ی‌و بردنی بەرەو‬ ‫ئاقارێکی باشتر‪.‬‬ ‫بەش����داری سیاس����ی بە‌تەنیا بریتی نییە‬ ‫لە‌حەز‌و ئارەزووی دەنگدەر لە‌مومارەس����ەی‬ ‫مافی بەش����داری لە‌پرۆس����ەی هەڵبژاردندا‪،‬‬ ‫بەڵکو دەب����ێ بزانین‪ ،‬کە ئەم بەش����دارییە‬ ‫لە‌بوونی هۆشیاری سیاسی‌و کۆمەاڵیەتییەوە‬ ‫هەڵدەقوڵێ‌و هەن����گاو بە‌هەنگاو لە‌ناوەوەی‬ ‫کۆمەڵگ����ەدا جێدەگرێت‪ .‬هەڵبژاردن یەکێک‬ ‫لە‌رووەکانی بەشداری سیاسی لە‌سیستەمی‬ ‫دیموکراس����یدا‪ ،‬بەاڵم بە‌تەنیا ئەم کردەیە‌و‬ ‫مومارەسەی ئەم مافە بەس نییە بۆ هێنانەدی‬ ‫دیموکراس����ییەت‌و دیموکراتیزەکردنی ژیانی‬ ‫سیاس����ی‌و کۆمەاڵیەت����ی‪ ،‬چونک����ە وێڕای‬ ‫بەشداری سیاس����ی‪ ،‬مەرجی دامەزراوەیی‌و‬ ‫قانونی‌و رۆشنبیری‌و سیاسی‪ ،‬تەواو گرنگن‬ ‫لە‌گەیشتن بە‌کۆمەڵگەیەکی دیموکراسی‪.‬‬ ‫بەش����داری لە‌هەڵبژاردن بە‌مانای ئەوەیە‬ ‫هاواڵتی دەرک بە‌بایەخ����ی رۆڵ‌و ئیلتیزامی‬ ‫خۆی دەکات سەبارەت بە‌پرۆسەکە‪ .‬دەنگدەر‬ ‫دەبێ بزانێ دونیابینی‌و خواس����تەکانی ئەو‬ ‫لە‌کوێدا جێگەی بۆ کراوەتەوەو چۆن بەدوای‬ ‫هەڵبژاردنی باشترین کاندیدو باشترین هێزی‬ ‫سیاس����ییەوە دەب����ێ لە‌رووی کەس����ایەتی‌و‬ ‫بەرنام����ەی سیاس����ییەوە‪ ،‬هەروەکچ����ۆن‬ ‫گرنگ����ە دوای دەنگ����دان بیانخات����ە بەردەم‬ ‫بەرپرس����یارێتی سیاس����ی‌و ئەخالقیی����ەوە‬ ‫دەرهەق بە‌پرس����ە نیش����تمانی‌و نەتەوەیی‌و‬ ‫دیموکراسییەکان‌و هەر لەسەر ئەم بنەمایەش‬ ‫لە‌هەڵبژاردنەکانی دواتردا مامەڵەیان بکات‪.‬‬

‫گرنگی بەشداری لە‌هەڵبژاردن‬ ‫گرنگی بەش����داری هاواڵتیان لە‌پرۆسەی‬ ‫هەڵبژاردن����دا ل����ەوەوە س����ەرچاوە دەگرێ‪،‬‬ ‫ک����ە دەنگ����دەر لەڕێیەوە هەس����ت بە‌رادەی‬ ‫کاریگ����ەری‌و بەه����ای دەنگەک����ەی ب����کات‬ ‫لە‌پرۆسەکەدا‪ .‬تا دەنگی دەنگدەر کاریگەری‬ ‫زیات����ر‌و بەهێزتر بێ����ت ئەوا دیموکراس����ی‬ ‫بەش����ێوەیەکی دروس����تتر هەن����گاو بەرەو‬ ‫پێشەوە دەبڕێ‌و دەچێتە پێش‪.‬‬ ‫هەر واڵتێك گەرەکی بێت پرینسیپەکانی‬ ‫دیموکراس����ی بەهێ����ز بکات دەب����ێ زامنی‬ ‫پاکێتی‌و دادپەروەری پرۆس����ەی هەڵبژاردن‬ ‫بکات لە‌واڵتەکەیدا‪ .‬ئەگەر هەڵبژاردن بەپێی‬ ‫پێداویستییەکانی هەڵبژاردنی‬ ‫مەرج‌و بنەم����ا دەس����توری‌و قانوونییەکان‬ ‫دیموکراسیانە چین؟‬ ‫ئەنجام بدرێت‪ ،‬ئەوا دەنگی دەنگدەر هێزی‬ ‫مەرج نیی����ە لە‌هەر کوێی����ەک هەڵبژاردن‬ ‫ئەوەی دەبێ هاوسەنگی سیاسی لە‌ژینگەی‬ ‫هەڵبژاردن����دا بە‌ئاراس����تەیەکی جیاوازت����ر ئەنجام����درا‪ ،‬لەوێدا دیموکراس����ی‌و ئازادی‬ ‫بگۆڕێت‪ .‬لە‌دیموکراسی هەڵبژاردندا‪ ،‬ئەوەی لە‌باش����ترین دۆخ����ی خۆیاندا بژی����ن‪ .‬ئێمە‬ ‫دەتوانێ پێگەو ش����وێنی هێزێکی سیاس����ی دەزانی����ن لە‌زۆرێ����ک لە‌واڵتان����ی دونی����ادا‬ ‫لە‌دەس����ەاڵتەوە ب����ۆ دەرەوەی دەس����ەاڵت‪ ،‬هەڵبژاردن ئەنجامدەدرێت‪ ،‬بەاڵم ئەم واڵتانە‬ ‫یان لە‌ئۆپۆزیس����یۆنەوە بۆ دەس����ەاڵت‪ ،‬یان لە‌هیچ گۆش����ەیەکیانەوە ناچنەوە نێو ژیان‌و‬ ‫کەمکردنەوەو بێهێزکردنی هەژموونی سیاسی کەلتوری دیموکراس����ی‌و رێزگرتن لە‌ئازادی‬ ‫حیزبێکی سیاسی بە‌قازانجی هێزێکی دیکە ئینس����ان‌و ئاڵوگۆڕی ئاشتیانەی دەسەاڵتی‬ ‫بگۆڕێت‪ ،‬دەنگی دەنگدەرانە‪ .‬بۆیە وەکچۆن سیاس����ی‪ .‬هەڵبژاردن بە‌مان����ای رکابەری‌و‬ ‫بەشداریکردن لە‌پرۆسەکەدا دەتوانێ قازانجی ملمالنێی سیاسی دروس����تە‪ ،‬ئەم فۆرمەش‬ ‫دیموکراس����یانەی هەب����ێ‪ ،‬بە‌هەمانش����ێوە لە‌هەڵب����ژاردن لە‌کۆمەڵگەی دیموکراس����یدا‬ ‫بەشدارینەکردن بە‌هەر پاساوێک بێت زیانی نەبێ‪ ،‬نایەتەدی‪.‬‬ ‫لە هەڵبژاردنی رکابەری دیموکراس����یانەدا‬ ‫خۆی دەبێت‪ ،‬تایبەت ل����ەم ناوچانەی‪ ،‬کە‬ ‫هێش����تا ملمالنێ‌و رکابەری دیموکراس����یانە دەب����ێ دەزگاو دامەزراوەکان����ی دەوڵ����ەت‬ ‫نەبۆت����ە بەش����ێکی گرن����گ لە‌هۆش����یاری‌و بەگوێرەی بنەمای قانونی رێکخرابن‪ ،‬دەبێ‬ ‫پرینس����یپی ئاڵوگۆڕی ئاشتیانەی دەسەاڵت‬ ‫کەلتوری دەسەاڵت‌و کۆمەڵگە‪.‬‬ ‫روونە کە هەر دوورکەوتنەوەیەکی رێزلێگیراو‌و پەیوەندی دەس����ەاڵتیش لەگەڵ‬ ‫خەڵک لە‌پرۆسەکە‪ ،‬بێئومێدی‌و بێمتمانەیی هاواڵتی����ان لەس����ەر بنەم����ای هاواڵتیبوون‬ ‫لە‌سیستەمی سیاس����ی‌و کەلتوری ملمالنێی دامەزرابێت‪ .‬لە‌عێراق‌و هەرێمی کوردستاندا‬ ‫حزب����ی‌و ئیلتیزام����ی ح����زب‌و نوێنەرەکانی هی����چ یەکێک ل����ەم م����ەرج‌و پرینس����یپانە‬ ‫لە‌بەرامب����ەر داواو خواس����تەکانی هاواڵتیان ئامادەبوونیان نییە‪.‬‬ ‫کاتێک دامەزراوەکانی دەوڵەتداری لەسەر‬ ‫لە‌پش����تەوە وەس����تاوە‪ ،‬وات����ە لە‌پش����تی‬ ‫هەر دوورکەوتن����ەوەو بەش����دارینەکردنێک بنەمای حوکمی قانون‌و دەسەاڵتی دادوەریش‬ ‫لە‌پرۆس����ەی هەڵبژاردن����دا‪ ،‬ناڕەزایەت����ی‌و س����ەربەخۆیانە کاردەکات‪ ،‬بە‌مانای ئەوەیە‬ ‫بێمتمانەیی����ەک خۆی حەش����ارداوە‪ .‬کاتێک دەس����ەاڵت‪ ،‬دەس����ەاڵتێکی دەس����تورییەو‬ ‫خەڵک هەستدەکات نوێنەرەکانی راستگۆنین‪ ،‬حکوم����ەت پەیوەس����تە بە‌دەس����تورێکەوە‪،‬‬ ‫دووچاری بێئومێدی دەبنەوە‪ ،‬کە راستەوخۆ کە ژیان����ی سیاس����ی‌و کۆمەاڵیەتی‌و ماف‌و‬ ‫دەبێتە ه����ۆی هەس����تکردن بە‌بێبەهابوونی ئازادییەکانی هاواڵتی����ان‌و پەیوەندی نێوان‬ ‫بەش����داریکردنی لە‌بڕیاری سیاسی‪ ،‬چونکە دەس����ەاڵت‌و هاواڵتیانی تێدا رێکخراوە‪ ،‬واتە‬ ‫دەچێتە دۆخێکەوە بیرکردنەوەو دیمەنەکانی ه����ەم حوکمڕانان‌و ه����ەم هاواڵتیان بە‌یەک‬

‫دەسەاڵت‬ ‫لە‌هەرێم‪ ،‬لە‌رۆژی‬ ‫دروستبوونییەوە‬ ‫هێزی ئەوەی‬ ‫پیشاننەداوە‪ ،‬کە‬ ‫دەسەاڵتێک بێت‪،‬‬ ‫هەڵگری خەونی‬ ‫نوێ‌و هێنانی‬ ‫مۆدێلی ژیانی‬ ‫تازەو نوێبوونەوەو‬ ‫دیموکراتیزەکردنی‬ ‫ژیان‌و سیاسەت‬ ‫بێت لە‌کوردستاندا‬ ‫هێندەی خەریکی‬ ‫سەپاندنی هەژموونی‬ ‫حیزبی بووە بەسەر‬ ‫کۆی دامەزراوەکانی‬ ‫حوکمڕانی‬ ‫مەس����افەی یەکس����ان دەخاتە ژێر چەتری‬ ‫پاراس����تنی بنەما قانونییەکان����ی خۆیەوەو‬ ‫ماف‌و ئازادی هاواڵتیان دەپارێزێت‪.‬‬ ‫پیداویس����تییەکی گرنگ����ی هەڵبژاردن����ی‬ ‫دیموکراسی بریتییە لە‌رێکخستنی پەیوەندی‬ ‫دامەزراوەکانی حکوم����ەت‌و دەوڵەت لەگەڵ‬ ‫خەڵک لەسەر بنچینەی مافی هاواڵتیبوون‪،‬‬ ‫واتە ک����ۆی گ����روپ‌و کەرت����ە کۆمەاڵیەتیە‬ ‫جیاوازەکانی کۆمەڵگە دەرفەتی یەکسانیان‬ ‫بۆ بڕەخسێنرێ بۆ بەشداری لە‌دروستکردنی‬ ‫بریاری سیاسی بەبێ لەبەرچاوگرتنی ریشەی‬ ‫نەس����ەب‌و زمان‌و نەژادو دی����ن‌و مەزهەب‌و‬ ‫پێگەی سیاسی‌و کۆمەاڵیەتی‌و ئابووری‪.‬‬ ‫ئامانجەکانی هەڵبژاردن‬ ‫لە ژیانی دیموکراس����یدا‪ ،‬هەڵبژاردن خۆی‬ ‫ئامانج نییە‪ ،‬بەڵکو میکانیزمێکە بۆ هێنانەدی‬ ‫ئامانجی دیکە‪ .‬هەڵبژاردن گوزارش����تکردنە‬ ‫لە‌پرینس����یپی پێدانەوەی دەسەاڵت بە‌گەل‬ ‫"گ����ەل س����ەرچاوەی دەس����ەاڵتە" لە‌رێگەی‬ ‫دەرفەت رەخس����اندن لەب����ەردەم دەنگدەر‬ ‫بۆ مومارەس����ەی دیارترین وێنەی بەشداری‬ ‫سیاسی‪ ،‬کە بریتییە لە‌هەڵبژاردنی گشتی‪،‬‬ ‫بە‌مانا حکومەت پشت بە‌رەگەزی دەسەاڵت‬ ‫پێ����دان بە‌گ����ەل دەبەس����تێت‌و پرۆس����ەی‬ ‫حوکمڕانی نابێتە مافێکی خودایی وەکچۆن‬ ‫لە‌سیستەمە تیۆکراتییەکاندا هەیە‪ ،‬هەروەها‬ ‫رێگر دەبێت لەوەی ببێت����ە حوکمرانییەکی‬ ‫بۆماوەیی وەکچۆن لە‌سیس����تەمە پاش����اییە‬ ‫بۆماوەییەکاندا بوون����ی هەیە‪ ،‬هەروەکچۆن‬ ‫ئەم پرۆسەی حوکمڕانییە لەڕێی توندوتیژی‌و‬ ‫خۆسەپاندنیش����ەوە نابێ وەک لە‌سیستەمە‬ ‫عەس����کەری‌و دیکتاتۆرییەکان����دا دەبینرێ‪.‬‬ ‫لە‌هەر هەڵبژاردنێکدا‪ ،‬ترس‌و بەش����ینەوەی‬ ‫پ����ارەو س����امان بەکارهێن����را بە‌ئامانج����ی‬ ‫خلیس����کان‌و لە‌خش����تەبردنی دەنگ����دەر‪،‬‬ ‫بە‌دڵنیایی����ەوە هەڵبژاردنی لەمجۆرە بە‌هیچ‬ ‫جۆرێک نابێت����ە گوزارش����ت لە‌دەنگ‌و رای‬ ‫دەنگدەران‪.‬‬ ‫ئامانجێک����ی گرنگی هەڵب����ژاردن ئەوەیە‪،‬‬ ‫میکانیزمی دیموکراسی‌و مەدەنیانە دەخاتە‬ ‫بەردەست بۆ ئاڵوگۆر لە‌دەسەاڵتی سیاسی‌و‬ ‫سەنتەری هێز‪ ،‬هەروەکچۆن دەشێت هێزێکی‬ ‫دەرەوەی دەس����ەاڵت بگەیەنێتە دەسەاڵت‪.‬‬ ‫مەبەس����تێکی دیکەی هەڵبژاردن‪ ،‬سزادان‌و‬ ‫پاداش����تە‪ .‬هاواڵتیان لەڕێ����ی هەڵبژاردنەوە‬ ‫دەرفەتی ئەوەیان ب����ۆ فەراهەم دەبێت‪ ،‬تا‬ ‫س����زای فەرمان����ڕەواو حیزبە‌فەرمانڕەواکان‬ ‫ب����دەن‌و پرۆس����ەی هەڵب����ژاردن بکەن����ە‬ ‫کەرنەڤاڵێکی دیموکراسیانە بۆ لێپرسینەوە‬ ‫لە‌هەر دەسەاڵتێکی نانیشتمانی‌و ستەمکار‪،‬‬ ‫هەمان����کات پاداش����تی ئەو ک����ەس‌و هێزە‬ ‫سیاسییانەش بکەن‪ ،‬کە باشترین خزمەتیان‬ ‫بە‌هاواڵتیانی واڵتەکەی����ان کردووە لە‌ماوەی‬ ‫دەسەاڵتیاندا‪.‬‬ ‫هەڵبژاردن بە‌هەمو کەموکورتیەکانیشیەوە‬ ‫ئەنجامدانی لە‌وادەی یاسایی خۆیدا بایەخی‬ ‫سیاس����ی خۆی هەیە‪ .‬ئێم����ە ئەگەر دیقەت‬ ‫بدەین‪ ،‬دەبینین‪ ،‬ئەم واڵتانەش کە هێش����تا‬

‫واڵتی دیکتاتۆرین‪ ،‬ئەگەر بۆ چەواشەکاری‬ ‫رایگشتی‌و فریودانی دونیای دەرەوەش بێت‪،‬‬ ‫پەنا ب����ۆ ئەنجامدانی هەڵب����ژاردن دەبەن‪.‬‬ ‫راستە هەڵبژاردن لە‌واڵتانی نادیموکراسیدا‪،‬‬ ‫لە‌نمایش����ی دیکتاتۆرێ����ک‌و دەس����ەاڵتێکی‬ ‫س����تەمکار زیاتر‪ ،‬ش����تێکی دیکە نییە‪ ،‬کە‬ ‫لەبەردەم رایگشتی واڵتەکەیدا ئەنجامیدەدات‪،‬‬ ‫بەاڵم دیوەکەی دیکەی ئەوەیە‪ ،‬کە پرۆسەی‬ ‫هەڵب����ژاردن بۆتە بابەتێک����ی هێندە گرنگ‪،‬‬ ‫تەنانەت دیکتاتۆر‌و ستەمکارەکانی دونیاش‬ ‫لە‌گەڕان بە‌دوای رەوایەتی بەخشینی میللی‬ ‫بە‌دەس����ەاڵتەکەیان‪ ،‬پەنای بۆ دەبەن‪ .‬واتە‬ ‫مەرجی رەوایەتی دەسەاڵت پرسێکی یەکجار‬ ‫پڕ بایەخە لە‌ژیانی دیموکراسیدا‪ ،‬کە لەڕێی‬ ‫هەڵبژاردنی دیموکراسیانەوە دێتەدی‪ ،‬نەک‬ ‫نمایشی دەس����ەاڵتە خێڵەکی‌و میلیتاریست‌و‬ ‫دیکتاتۆرەکانەوە‪.‬‬ ‫هەڵبژاردن جگە لە‌رۆڵی هۆشیارکردنەوەی‬ ‫هاواڵتیان لە‌بەرامبەر ئ����ەرک‌و مافەکانیان‪،‬‬ ‫رۆڵێکی تەعبەوی گش����تیش دەبینێ کاتێک‬ ‫زامنی بەش����داری رەگەزی ن����وێ لە‌کایەی‬ ‫سیاس����ی‌و داڕش����تنی بڕی����اری سیاس����یدا‬ ‫دەکات‌و سەرکردەو خوێنی تازە بۆ پۆستە‬ ‫سیاسیەکان ئامادە دەکات‪ .‬ئەمەش جۆرێک‬ ‫لە‌زیندووێت����ی‌و چاالکب����وون بە‌کۆمەڵگ����ە‬ ‫دەبەخشێتەوە‪.‬‬ ‫هەڵبژاردن لە‌هەرێمی کوردستاندا‬ ‫یەکێک لەم ناوچان����ەی دونیا‪ ،‬کە دەبێ‬ ‫گومان����ی گەورە بخرێتە س����ەر پرۆس����ەی‬ ‫هەڵبژاردنەکان����ی‪ ،‬هەرێم����ی کوردس����تانە‪.‬‬ ‫چونکە ئەم بنەماو پرینس����یپ‌و مەرجانەی‬ ‫هەڵبژاردنێک����ی دیموکراس����ی دەیخوازێ����ت‬ ‫لە‌هەرێمی کوردستاندا بوونیان نییە‪.‬‬ ‫ئەگ����ەر دیقەت لە‌سیس����تەمی حوکمڕانی‬ ‫عێ����راق‌و هەرێم����ی کوردس����تان بدەین‪ ،‬تا‬ ‫ئەندازەیەکی گ����ەورە ئەو راس����تیەمان بۆ‬ ‫رووندەبێت����ەوە‪ ،‬کە ک����ۆی هەڵبژاردنەکانی‬ ‫عێراق‌و هەرێمی کوردس����تان‪ ،‬بگرە بەش����ی‬ ‫هەرەگ����ەورەی رۆژهەاڵت‪ ،‬لە‌ژێ����ر گومان‌و‬ ‫پرس����یاری نادیموکراس����یدان‪ .‬لە‌هەرێم����ی‬ ‫کوردس����تاندا‪ ،‬ن����ە حکوم����ەت ناوەندێک����ە‬ ‫ب����ۆ هەمووان‪ ،‬ن����ە دەزگاکان����ی حوکمڕانی‬ ‫بە‌یەک مەسافەی یەکس����ان مامەڵەی کۆی‬ ‫هاواڵتیانی کوردس����تان دەک����ەن‪ .‬لە‌هەموو‬ ‫ئەمان����ەش ترس����ناکتر‪ ،‬چ����ەک‌و پ����ارە‌و‬ ‫دەس����ەاڵتی دادوەری لە‌هەرێمی کوردستاندا‬ ‫س����ەربەخۆ نین‪ .‬هەموو ئەمانە دەنگدەرانی‬ ‫ئەم هەرێمەیان‪ ،‬تایبەت ئەوانەی دەنگدەری‬ ‫دەرەوەی دەس����ەاڵتن‪ ،‬خس����تۆتە ب����ەردەم‬ ‫دۆخێک����ی دەروونی ناجێگی����رەوە‪ ،‬چونکە‬ ‫بڕوایان وای����ە‪ ،‬هەڵبژاردن هێ����زی گۆڕینی‬ ‫دەسەاڵت‌و سیستەمی حوکمڕانی لە‌هەرێمی‬ ‫کوردستاندا نییە‪.‬‬ ‫راس����تە هەرێم����ی کوردس����تان لە‌دۆخی‬ ‫ئێس����تایدا ئامادە نییە بۆ هەڵبژاردن بەپێی‬ ‫م����ەرج‌و پێوەرەکانی دیموکراس����ی‪ ،‬چونکە‬ ‫هەرێمێکە هەم پرۆس����ەی گۆڕانی سیاسی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی ریش����ەیی تێیدا قورس����ە‪ ،‬هەم‬ ‫دەسەاڵت‪ ،‬کە بریتییە لە‌دەسەاڵتی حیزبی‪،‬‬ ‫مۆنۆپۆلی����زەی ک����ۆی جومگەکان����ی ژیانی‬ ‫سیاس����ی‌و کۆمەاڵیەتی‌و ئابووری‌و سوپایی‌و‬ ‫تەنانەت پەروەردەیی‌و زانکۆییشی کردووەو‬ ‫هاوکار نەبووە بۆ زەمینەسازیکردن بۆ هیچ‬ ‫گۆڕانکارییەکی گەورە‪ .‬دەس����ەاڵتی سیاسی‬ ‫لە‌هەرێمی کوردستاندا‪ ،‬دەسەاڵتێکی حیزبی‌و‬ ‫هێ����زی بنەڕەتی خۆی لە‌رەوایەتی ش����اخ‪،‬‬ ‫واتە شەرعیەتی شۆڕشگێڕی‪ ،‬وەردەگرێت‪.‬‬ ‫دەس����ەاڵتێک نیی����ە هێزی دروس����تکردنی‬ ‫رووداوی گەورەی بە‌ئاراس����تەی دامەزراندنی‬ ‫کۆمەڵگ����ەی هاوچەرخ‌و مەدەن����ی هەبێت‪،‬‬ ‫دەس����ەاڵتێکە‪ ،‬سیاس����ییە بااڵدەستەکانی‬ ‫هێندەی خەریکی کاری بزنس‌و فراوانکردنی‬ ‫رووب����ەری گیرفانەکانی خۆی����ان‌و بنەماڵەو‬ ‫حیزبەکانیانن‪ ،‬هێندە خەمی چاکەی گشتی‌و‬ ‫ئاوەدان����ی‌و ژیان����ی دیموکراس����ی‌و ئازادی‌و‬ ‫گۆڕین����ی بنەم����ا نەریتییەکان����ی کۆمەڵگە‬ ‫نەبۆتە بەشێک لە‌پرۆژەی کاری حوکمڕانی‌و‬ ‫ئیدارییان‪.‬‬ ‫دەس����ەاڵت لە‌هەرێ����م‪ ،‬ل����ە‌رۆژی‬ ‫دروستبوونییەوە‪ ،‬هێزی ئەوەی پیشاننەداوە‪،‬‬ ‫کە دەسەاڵتێک بێت‪ ،‬هەڵگری خەونی نوێ‌و‬ ‫هێنانی مۆدێلی ژیانی ت����ازەو نوێبوونەوەو‬ ‫دیموکراتیزەکردن����ی ژیان‌و سیاس����ەت بێت‬ ‫لە‌کوردستاندا‪ .‬هێندەی خەریکی سەپاندنی‬ ‫هەژموون����ی حیزب����ی ب����ووە بەس����ەر کۆی‬ ‫دامەزراوەکان����ی حوکمڕانی‪ ،‬هێندە خەریکی‬ ‫بە‌دامەزراوەییکردن����ی ئ����ەم دەزگایان����ەی‬ ‫فەرمانڕەوای����ی نەب����ووە‪ ،‬ل����ەوەش خراپتر‬ ‫هێندەی خەریک����ی کۆنتڕۆڵ‌و بەکارهێنانی‬ ‫ئەم دەزگاو دامەزراوانە بووە لە‌بەرژەوەندی‬ ‫حیزبی‌و بنەماڵەیی‌و شەخسی‪ ،‬هێندە بیری‬ ‫بۆ ئەوە نەچووە‪ ،‬یان لە‌راستیدا بە‌مەبەست‬ ‫رێگ����ر بووە ل����ەوەی کۆی ئ����ەم دەزگایانە‬ ‫لە‌دەزگای حی����زب‌و بنەماڵەو شەخس����ەوە‬ ‫بگۆڕێن بۆ دەزگای هاواڵتیان‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )623‬سێشه‌ممه ‪2018/5/1‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫عێراق‪ :‬دەوڵەتێکی بێ نەتەوە‪ ..‬جوگرافیایەکی بێ نیشتیمان‬ ‫بەالغ����ەی زمانەوانیی نیی����ە بۆ ئەم چەمکە‬ ‫سیاس����ییە‪ ،‬بەڵکو مەبەستمان کارکردنە بۆ‬ ‫ئەگەرێکی سیاس����یی کە بکرێت یەکەیەکی‬ ‫سیاسیی مەعقول‌و عەقاڵنی لێدروستببێت‪.‬‬

‫مه‌ریوان وریا قانع‬

‫ئاراس فه‌تاح‬

‫کورد‪ :‬گەلێکی تایبەت‬ ‫ک����ورد لەعێراقدا بەش����ێکە لە‌نەت����ەوە یان‬ ‫گەلێک����ی گەورەتر کە ن����اوی گەلی کوردە‌و‬ ‫لە‌س����ێ واڵتی دراوس����ێی عێراق����دا دەژی‪.‬‬ ‫ئەم گەل����ە پارچەپارچەی����ە‌و لەهەریەکێک‬ ‫لەو چوار واڵتەش����دا ئەزموونێکی سیاسیی‬ ‫ت����ەواو جیاوازی����ی هەیە‪ .‬پارچ����ەکان هەم‬ ‫لەناوخۆیان����دا پڕن لەجیاوازیی سیاس����یی‌و‬ ‫ه����ەم لە‌پەیوەندیش����یاندا لەگ����ەڵ یەکدا‪.‬‬ ‫ئەو بەش����ەی لە‌عێراقدای����ە ئارەزوومەندانە‬ ‫چارەنووس����ی خ����ۆی لەڕێگای دەس����توور‌و‬ ‫سیس����تەمێکی فیدارڵیی����ەوە ب����ەم واڵتەوە‬ ‫بەستۆتەوە‌و دەنگی بۆ دەستوور‌و لەڕێگای‬ ‫دەستوریش����ەوە بۆ واڵتێکی فیدرالی داوە‪.‬‬ ‫ئێمە بڕوامان وای����ە کوردی هەر پارچەیەک‬ ‫لە‌پارچەکان����ی کوردس����تان ئ����ازادە لەوەدا‬ ‫چ ج����ۆرە پەیوەندییەک����ی سیاس����یی بەو‬ ‫دەوڵەتانەوە هەڵدەبژێرێ����ت کە لەگەڵیاندا‬ ‫دەژی����ی‌و کوردان����ی هی����چ پارچەی����ەک‬ ‫لە‌پارچەکان����ی کوردس����تان‪ ،‬دەمڕاس����ت‌و‬ ‫کوێخ����ای کوردانی هی����چ پارچەیەکی دیکە‬ ‫نین‪.‬‬

‫ل����ەدوای جەنگ����ی جیهان����ی یەکەم����ەوە‬ ‫بەریتانیاو فەرەنس����ا بەبێ پرس‌و خواستی‬ ‫بەعسیزم‌و عێراق‬ ‫گەالن����ی خۆرهەاڵتی ناوەڕاس����ت‪ ،‬مۆدێلی‬ ‫دەوڵەتی نەتەوەییان بەس����ەریاندا سەپاند‌و لەس����ەردەمی بەعسیش����دا ئ����ەم واڵتە بۆ‬ ‫ڕاستەئاسا س����نوورەکانیان بۆ دیارییکردن‪ .‬ماوەیەک����ی درێ����ژ لەالی����ەن ئایدیۆلۆژیای‬ ‫بریتانیا ژمارەیەک شانشین‌و فەرەنسا چەند بەعسیزمەوە وێنا‌و شوناسی بۆ دروستدەکرا‌و‬ ‫سیس����تمێکی کۆماری هێنای����ە ناوچەکەوە‪ .‬هەوڵ����ی هاڕینی هەم����وو پێکهاتە ئەتنیی‌و‬ ‫لەعێراق����دا بەریتانی����ا هەرس����ێ ناوچ����ە تائیفی����ی‌و فەرهەنگییە جیاوازەکانی درا بۆ‬ ‫جیاوازەک����ەی عێ����راق‪ ،‬ویالیەتی بەس����رە‌و کۆکردنەوەیان لەناو ئەو وێنایەدا کە بەعس‬ ‫ویالیەتی بەغدا‌و ویالیەتی موسڵی بەیەکەوە بۆ عێراق‌و بۆ عێراقیبوونی هەبوو‪ .‬پرۆسەی‬ ‫نووساند‌و ئەو کیانەی دروستکرد کە ئەمڕۆ بەبەعس����یکردنی هەم����وو دەرکەوتەکان����ی‬ ‫ناوی عێراقە‪ .‬ئەم ویالیەتانە بەر لەو مێژووە ژیانی سیاسیی‌و سەربازیی‌و کۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫پەیوەندیی ئیداریی‌و ئابووریی‌و فەرهەنگیی‌و ڕۆشنبیریی‌و هونەریی‌و وەرزشیی‌و پیشەیی‬ ‫سیاس����ییان لەگەڵ یەکدا نەبووە‪ ،‬یان زۆر ئەو س����تراتیژە بوو کە بەع����س لەڕێگایەوە‬ ‫الواز بووە‪ ،‬بەس����رە ڕووی لەخەلیج‌و موسڵ دەیویست هەستی "عێراقیبوون" الی هەمووان‬ ‫ڕووی لەحەڵ����ەب‌و بەغداش لەناوەڕاس����تدا دروس����تبکات‪ .‬ئەم����ەش بەک����ردەوە مانای‬ ‫پەیوەندییەکانی لەوانیتر فراوانتر‌و کراوەتر س����ڕینەوە‌و وێرانکردنی زۆربەی هەرەزۆری‬ ‫ب����وو‪ .‬ناوچە کوردس����تانییەکانی دەش����تی جیاوازی����ی‌و فرەییە کولتووری����ی‌و ئاینیی‌و لەدیدی ئێم����ەدا تاکە مۆدێلێ����ک بۆئەوەی‬ ‫ش����ارەزوریش ڕوویان لەناوچە کوردییەکانی ئەتنیی‌و ناوچەییەکان بوو بۆ جێگرتنەوەیان عێراق وەکو دەوڵەت‌و وەک نیشتیمان هەم‬ ‫ئێ����ران ب����وو‪ .‬بریتانیا لەم س����ێ ویالیەتە بە"شوناس����ی بەعس����یبوون" وەک تاق����ە دروس����تببێت‌و هەم توان����ای بەردەوامیی‌و‬ ‫لێک����دوور‌و بێپەیوەندیی����ەدا دەوڵەتێک����ی شوناس����ێکی قبووڵکراو ل����ەو واڵتەدا‪ ،‬هەم ژیانی سیاسیی هەبێت‪ ،‬دەبێت لە‌داهاتوودا‬ ‫دروس����تکرد بەهی����وای ئ����ەوەی بتوانێ����ت لەناو دەوڵەت����ی عێراقیی خۆیدا‪ ،‬هەم لەناو وا ڕێکبخرێ����ت‌و چوارچێوەکانی وا دابڕژێت‬ ‫بەئاس����انی حوکمڕانیی بکات‌و تیایدا پێگە کۆمەڵگاکەشدا‪ .‬ئەزموونی بەعس بەهێزترین‌و کە "هاواڵتیبوونی یەکس����ان"‌و "شەراکەتی‬ ‫ئابوری����ی‌و سیاس����یی‌و س����ەربازییەکەی بەرفراوانیتری����ن هەوڵ����ی دروس����تکردنی سیاسیی"‌و "پاراستنی پلورالیزم" لەهەموو‬ ‫لەناوچەکەدا بپارێزێت‪.‬‬ ‫نەتەوە‌و گەل‌و نیش����تیمانێکە لەدانیشتوانە ش����ێوەکانیدا ببێت بە‌تاک����ە مەرجەعێک بۆ‬ ‫داب����ەش‌و پارچەپارچەکەی عێراق‪ ،‬لەڕێگای ڕێزگرت����ن لە‌ماف‌و خواس����تە ئینس����انیی‌و‬ ‫لەئێس����تادا تەمەنی ئ����ەم دەوڵەتە لەیەک سڕینەوەی جیاوازییەکانیانەوە‪ ،‬چ بەفشار‌و کۆمەاڵیەتی����ی‌و فەرهەنگی����ی‌و دینی����ی‌و‬ ‫س����ەدەی ڕەب����ەق نزیکدەبێت����ەوە‌و ل����ەو توندوتیژیی بێت‪ ،‬یان لەڕێگای پارەی زۆری نەتەوەییەکانی هاونیش����تیمانانی‪ .‬دەوڵەتی‬ ‫سەدەیەش����دا زیاد لەسیستمێکی سیاسیی‌و نەوتەوە ک����ە لەناو سیاس����ەتێکی تایبەتی عێ����راق تەنه����ا لەڕێ����گای دروس����تکردنی‬ ‫زی����اد لەئایدیۆلۆژیای����ەک‌و زی����اد لەگروپ‌و مەکرەمە‌و پاداش����دا دابەش����دەکرا‪ ،‬یاخود سیس����تەمێکی سیاس����ییەوە ش����ەرعییەتی‬ ‫نوخبە‌و توێژێکی حوکمڕانی تاقیکردۆتەوە؛ لەڕێ����گای پێش����نیاکردنی یەک شوناس����ی سیاس����یی لەن����او پێکهات����ە جی����اوازەکان‬ ‫بەناو مۆدێل‌و شێوازی ئیدارەدانی جیاوازدا ئەلتەرناتیڤەوە‪ ،‬شوناس����ی بەعس����یبوون‪ ،‬بەرهەمدەهێنێ����ت‌و دەبێ����ت بە‌بەش����ێک‬ ‫تێپەڕیوە‪ ،‬چەندان ن����ەوە لەناو ئەو واڵتەدا بۆ هەمووان‪ .‬بەاڵم دوای س����ی‌و پێنج ساڵ لە‌شوناس����ی سیاس����یی ئەوان‪ ،‬کە شوێنی‬ ‫لەدایکبوون‌و مردوون‪ ،‬کەچی هێش����تا ئەم لەحوکم����ی بەعس بەتەواوی ئاش����کرایە کە ئ����ەو جیاوازییان����ەی تیاببێت����ەوە‌و رێ����ز‬ ‫واڵتە بەدەس����ت بەشی زۆری ئەو گرفتانەوە هەوڵەکانی بەعس بۆ دروس����تکردنی "گەل" لە‌فرەیی(پلورالی����زم) کۆمەڵ����گای عێراقیی‬ ‫دەناڵێنێت ک����ە لەس����اتی لەدایکبوونیەوە یان "نەتەوە"ی عێراق‌و گۆڕینی جوگرافیای بگرێ����ت‪ .‬ئەم دەوڵەتە ل����ەڕووی تیۆرییەوە‬ ‫دەرگیریی����ان ب����ووە‪ .‬ئ����ەوەی ب����ۆ هەموو عێ����راق ب����ۆ "نیش����تیمانێک"ی نەتەوەیی‪ ،‬دەتوانێت ببێتە واڵتی هەموو پێکهاتەکانی‬ ‫کەس����ێک بەرچ����اوە ئەوەیە ئ����ەم دەوڵەتە فاش����یلترین هەوڵە لەمێژووی ئەو واڵتەدا‪ .‬عێ����راق‌و کۆتایی بەو کولتوورە سیاس����ییە‬ ‫بەدرێژای����ی ئەو مێژووە درێ����ژە نەیتوانیوە "بەبەعسیکردن"‌و "بەعێراقیکردن" بەمانای "پ����ان ـ عەرەبی����ی"‌و "پان ـ ئیس��ل�امیی"ە‬ ‫ش����تێک بەناوی "نەتەوە" ی����ان "گەل" یان دروس����تکردنی میللەتێک لەدانیش����توانە پڕ بهێنێت ک����ە دەوڵەتی عێ����راق بە‌دەوڵەتی‬ ‫"میلل����ەت"ی عێراق����ەوە دروس����تبکات‪ ،‬کە جیاوازییەک����ەی ناو جوگرافیای عێراق‪ ،‬دوو ڕەگەزێکی نەتەوەیی دیاریکرا‌و ئایینێک یان‬ ‫تیایدا هەم����وو پێکهاتەکان بەبێ جیاوازیی‪ ،‬پرۆسەی جیاوازن‌و پێویستیان بەستراتیژ‌و مەزهەبێکی دیاریک����راو دەزانێت‌و بە‌کردەوە‬ ‫عێ����راق وەک "واڵت"‌و وەک "نیش����تیمان"‌و سیاسەت‌و بیرکردنەوە‌و پراکتیکی جیاوازیی ببێ����ت بە‌واڵتی عەرەب‌و ک����ورد‌و تورکمان‌و‬ ‫وەک "سەرزەمینێکی نەتەوەیی" ‪ national‬دەسەاڵت هەیە‪.‬‬ ‫ئاشوریی‌و هەموو پێکهاتە ئەتنیی‌و دینیی‌و‬ ‫‪ ،territory‬وێنابک����ەن‌و بەچوارچێ����وەی‬ ‫گروپ����ە کۆمەاڵیەتییەکانی ت����ر‪ .‬ئەم پڕۆژە‬ ‫س����ەرەکی شوناسی سیاسیی خۆیان بزانن‌و ئەزموون����ی بەعس����یزم پێماندەڵێ����ت گەر سیاس����ییە لە‌ڕووی کردەیی����ەوە زەحمەتە‌و‬ ‫ئینتیم����ای فەرهەنگی����ی ی����ان دینیی یان عێراق بیەوێت لەداهاتوودا وەک دەوڵەتێک پێویس����تی بە‌کار‌و رەنج‌و متمانە‌و دڵسۆزیی‬ ‫ئەتنیی یان سایکۆلۆژییان بۆی هەبێت‪ .‬ئەم بمێنێت����ەوە ک����ە بتوانێ����ت پێکەوەژیان����ی هەمەالیەن����ە هەیە‪ ،‬کە هیچی����ان الی هیچ‬ ‫واڵتە بە‌درێژایی ئەم مێژووە شتێکی بەناوی کۆمەاڵتی����ی پێکهات����ە جیاوازەکان����ی هێزێک لە‌واڵتەکەدا ئامادەنییە‪.‬‬ ‫"هاواڵتی����ی عێراقیی"ەوە دروس����تنەکردوە تی����ادا پارێزراوبێ����ت‌و ئاس����اییش‌و ئارامیی‬ ‫کە لەسەروی شوناس����ە لۆکاڵییەکانی تری کۆمەاڵیەتیی‌و سیاسیی تیادا فەراهەمبێت‌و جگ����ە لەمانە‪ ،‬ئێمە ئەو ڕاس����تییەش باش‬ ‫دانیش����توانەکەیەوە ئامادەبێ����ت‌و بتوانێت داهات����ە ئابوورییەکەش����ی دادپەروەران����ە دەزانین کە دروستکردنی واڵتێکی لەو جۆرە‬ ‫هێز‌و گروپە ئەتنیی‌و ئایینیی‌و فەرهەنگیی‌و دابەشبکرێت‪ ،‬ڕێزی پلورالیزمی کولتووریی‌و پێویس����تی بە‌دروس����تکردنی تێگەیشتنێکی‬ ‫سیاسییە جیاوازەکان بەیەکەوە کۆبکاتەوە‪ .‬دینیی‌و شوناسە لۆکاڵییەکانی تری بگیرێت‪ ،‬نوێ بۆ شوناس����ی عێراق هەیە‪ ،‬پێویستی‬ ‫ئ����ەم ڕاس����تییەش ب����ەوە ناش����اردرێتەوە دەبێت بەبێ جیاوازیی‌و پلەبەندی ئەتنیی‌و بە‌داننان بە‌شوناسی جیاواز‌و بە‌بەشهەبوون‬ ‫ه����ەر هێزێک����ی تائیفیی‌و ئەتن����ی لە‌بەغدا تائیفیی‌و زمانیی‪ ،‬بکرێت بەنیشتیمانی هەموو لە‌سامان‌و بە‌بەشداربوون لە‌بڕیاری سیاسیی‬ ‫دەس����ەاڵت بگرێتەدەست‪ ،‬باسی "یەکڕیزیی هاواڵتییەکانی‪ .‬ئەم دەوڵەتە کاتێک توانای واڵتەکەدا هەیە‪ .‬پێویس����تی بەدروستکردنی‬ ‫نیش����تیمانیی"‌و‬ ‫"نیش����تمانپەروەرێتی پێکەوەژیانی سیاس����یی دەبێ����ت کە ببێت ئەو چوارچێوە سیاس����یی‌و دەزگاییانە هەیە‬ ‫عێراقیی"‌و "عێ����راق وەک واڵتی هەمووان"‪ ،‬بەنوێنەر‌و پارێ����زەری هەموو پێکهاتەکانی‌و کە هەمووان بەهی خۆیانی بزانن‪ .‬گەیش����تن‬ ‫بکات‪ .‬ئێمە ڕامان وایە کە پڕوپاگەندەکردن لەدەوڵەت����ی گروپێکی ئەتنی����ی‌و ئایینیی‌و ب����ەم ئاس����تە سیاس����یی‌و کۆمەاڵیەتی����ی‌و‬ ‫بۆ ئەم چەمکانە‌و کردنیان بە‌چوارچێوەیەکی فەرهەنگیی دیاریکراوی ناو عێراقەوە بکرێت فەرهەنگیی����ەی پێکەوەژیانیش پێویس����تی‬ ‫ڕاس����تەقینە ب����ۆ پێکەوەژیانێک����ی پلورال‌و بەدەوڵەت����ی هاونیش����تیمانیان ب����ۆ هەموو بە‌بەرهەمهێنانی کولتووری "هاونیشتیمانیی‬ ‫یەکسان‪ ،‬دوو شتی تەواو جیاوازن‪.‬‬ ‫پێکهات����ە جیاوازەکانی عێ����راق‪ .‬دەوڵەتێک دەس����تووریی" هەی����ە‪ ،‬دەس����توورێک ک����ە‬ ‫کە ئینتیمای ت����اک‌و گروپ����ەکان لەڕێگای لەس����ەرووی ئینتیمای ئەتنی����ی‌و تائیفیی‌و‬ ‫جەوهەری ئەم کێش����ەیەش پەیوەستە بەو ئەتنیەت‌و تائیفەوە بگۆڕدرێت بۆ ئینتیما بۆ ناوچەیی����ەوە بێ����ت‌و لەس����ەر بنەمای ماف‬ ‫تێگەیش����تنە سیاس����ییەوە کە ئەو هێز یان دەستوورێک کە چەمکی هاونیشتیمانییبوون کارب����کات‌و رێز لە‌پلورالیزم����ی کولتووریی‌و‬ ‫چەن����د هێزە کەم����ەی لەبەغ����دا زۆرینەن‪ ،‬چەقەک����ەی بێ����ت‪ .‬ئەگ����ەر بکرێ����ت سیاس����یی ئەم واڵت����ە بگرێت‌و خواس����تی‬ ‫هەمیش����ە وێناکان����ی خۆی����ان لەرێ����گای چوارچێوەیەک����ی هاوبەش بۆ دانیش����توانە س����ەرەکیی ئەوەبێت "هاواڵتیی عێراقیی"‪،‬‬ ‫دەزگاکان����ی دەوڵەت����ەوە دەگوازن����ەوە ناهۆمۆجین‌و پڕ دابەش����بونەکەی ئەم واڵتە بەمانای هاواڵتییەکی یەکسان‪ ،‬دروستبکات‌و‬ ‫ب����ۆ کۆمەڵ����گا‌و دەخ����وازن لەڕێ����گای ئەو دروستبکرێت‌و خەڵکەکەی لە‌دانیشتوانێکی بپارێزێت‪.‬‬ ‫وێنان����ەوە هەموو ئەوانیتر ئاراس����تەبکەن‪ .‬پارچەپارچ����ەوە بگۆڕێ����ت بۆ "گ����ەل" یان‬ ‫ه����ەم لەس����ەردەمی کۆلۆنیالزمدا کە عێراق "میلل����ەت" ی����ان "نەتەوە"ی ن����او واڵتێک‪ ،‬ئەم تێگەیش����تنە نوێیەش بۆ دروستکردنی‬ ‫ڕاس����تەوخۆ ی����ان ناڕاس����تەوخۆ لەالی����ەن دەبێت ئەو هاونیش����تیمانییە دەس����تورییە مۆدێلێک����ی ن����وێ ب����ۆ عێراق ش����تێک نیە‬ ‫بریتانیاوە بەڕێوەدەبرا‪ ،‬هەم لەس����ەردەمی چوارچێوەی سەرەکیی کۆکردنەوەیان بێت‪ .‬لە‌مێژووی کۆن‌و نوێی عێراقەوە بیانهێنین‪.‬‬ ‫پۆس����ت کۆلۆنیالیی����دا کە عێ����راق دەبێت بەب����ڕوای ئێمە‪ ،‬ل����ەدەرەوەی ئەم مۆدێلەدا مێژووی ک����ۆن‌و نوێی عێراق خاڵیی‌و بەتاڵە‬ ‫بەدەوڵەتێکی کۆماریی سەربەخۆ‪ ،‬کێشەی ڕێگایەک بوونی نییە توانای ئەوەی هەبێت لە‌هەوڵی دروس����تکرنی مۆدێلێ����ک بەناوی‬ ‫ژمارە یەکی ئەم کیانە سیاس����ییە کێشەی ئ����ەو هەموو جیاوازییە سیاس����یی‌و دینیی‌و هاواڵتیی دەستووریی عێراقییەوە‪ .‬بۆئەوەی‬ ‫دروستکردنی شوناس����ێکی دەستەجەمعییە ئەتنی����ی‌و تائیفی����ی‌و زمانییان����ە بەیەکەوە بتوانرێت ب����اس لە‌"عێراقێکی نوێ" بکرێت‪،‬‬ ‫بەناوی نەتەوە‌و گەل����ی عێراقەوە‪ .‬لەدیدی کۆبکات����ەوە‪ ،‬بیانپارێزێ����ت‌و گەش����ەیان دەبێت ئەم چەمکە سیاسییە نوێیە لە‌ئێستا‌و‬ ‫ئێمەدا هیچ یەکێک لەم چوارچێوە گشتییانە پێبدات‌و پەیوەندییەکی یەکسان‌و هارمۆنیی ئایندەی ئەم واڵتەدا دروستبکرێت‌و گەشەی‬ ‫بوونیان نییە‌و بوونی����ان نەبووە لەمێژووی لەنێوانیاندا دروس����تبکات‪ .‬رابردووی عێراق پ����ێ پێبدرێت‪ .‬مێ����ژووی عێ����راق مێژووی‬ ‫ئەم واڵتەدا‪ ،‬لەش����وێنی ئەمانە سیاس����ەتی پێماندەڵێت ئ����ەم دەوڵەتە لە‌داهاتوودا یان پێکدادانی خوێناوی گروپە ئەتنی‌و تائیفیی‌و‬ ‫دیس����پلینکردن‌و کۆنترۆڵکردنی دانیشتوانی دەبێت دابەش����بێت‪ ،‬یان دەبێت ئەو ڕێگایە سیاس����ییەکانیەتی بەن����اوی بەرگریک����ردن‬ ‫ئەم واڵتە لەئارادابووە لەالیەن دەسەاڵتدارە بگرێتەبەر کە ئێمە لێرەدا پێشنیارمانکردوە‪ ،‬لە‌شوناس����ێکی وێناک����راوی عێراق����ەوە کە‬ ‫یەک لەدوای یەکەکانی دەوڵەتی عێراقەوە‪ ،‬بۆئ����ەوەی ببێ����ت بەمۆدێلێک����ی ن����وێ تەنها لەن����او خەیاڵی ئ����ەو گروپەدا بوونی‬ ‫بەبێ هەوڵدانێکی ڕاستەقینە بۆ گۆڕینی ئەو لە‌ناوچەک����ەدا‪ .‬کاتێکیش باس لە‌مۆدێلێکی هەبووە‪ .‬جارێک بەناوی بەش����ێک لە‌خاک‌و‬ ‫"دانیش����توان"ە بە"گەل" یان "نەتەوە"یەکی نوێ دەکەین‪ ،‬مەبەستمان ڕیتۆریک‌و ئینشا‌و نیش����تیمانی عەرەبی����ی‌و جارێ����ک بەناوی‬ ‫تایبەت‪.‬‬

‫پێکهاتەکانی تریش ڕاستە‪.‬‬

‫لەبری ئەوەی الیەنی‬ ‫كوردی گوشار‌و‬ ‫ملمالنێ بە‌ئاڕاستەی‬ ‫چارەی پرسە‬ ‫هەڵپەسێردراوەکان‬ ‫بخاتەگەڕ‪ ،‬كە‬ ‫پەیوەندیدارن بە‌خاک‌و‬ ‫بەرژەوەندیی ستراتیژی‬ ‫خەڵکی كوردستانەوە‪،‬‬ ‫کەچی زۆربەی‬ ‫ملمالنێكانی لەسەر‬ ‫گرێبەستی نەوت‌و‬ ‫بودجە‌و وەرگرتنی‬ ‫پۆستی بااڵ بوە‬ ‫بەشێک لە‌جەستەی جیهانی ئیسالمیی ئەم‬ ‫واڵتە ناون����راوە‌و بەم ناونان����ەش بەردەوام‬ ‫ملیۆنەه����ا مرۆڤی تری ناو ئ����ەم جوگرافیا‬ ‫تایبەتە کراونەت����ە دەرەوەی ئەو ناوانەوە‪.‬‬ ‫بۆئەوەی ئەم نەخشە‌و "جوگرافیا سیاسییە‬ ‫بۆماوە"ی����ە بگۆڕێ����ت بۆ "نیش����تیمانێکی‬ ‫هاوبەش" بۆ هەمو پێکهاتەکانی‪ ،‬پێویستە‬ ‫هێزی سیاس����یی هەبێت ک����ە بەرگریی لەم‬ ‫دیدگا سیاس����ییە بکات‌و بەڕاس����تی کار بۆ‬ ‫پیادەکردنی بکات‪.‬‬ ‫سیستەمی فیدرالیزم‬ ‫سیس����تەمی فیدرالیزم لە‌عێراقدا مۆدێلێکە‬ ‫ل����ەو ب����ژاردە سیاس����ییانەی ک����ە ئەگەری‬ ‫ئەوەی تێدای����ە بتوانێت ئەم دەوڵەتە بکات‬ ‫بە‌دەوڵەت����ی هەم����ووان‌و جوگرافیاکەش����ی‬ ‫بە‌نیشتیمانێک بۆ هەمووان‪ .‬فیدرالیزم وەکو‬ ‫مۆدێلێکی رێکخستنی پەیوەندی سیاسیی‌و‬ ‫ئیداری����ی ب����ۆ کۆمەڵگایەک����ی فرەئەتنی‌و‬ ‫فرەئایینی‪ ،‬ئەگەری ئ����ەوەی تێدایە عێراق‬ ‫بگۆڕێت بۆ نیشتمانێک هەموو پێکهاتەکانی‬ ‫بە‌ماڵی سیاسیی خۆیانی بزانن‪ .‬ئەم مۆدێلە‬ ‫سیاسییەش کاتێک سەردەگرێت کە فیدرالیزم‬ ‫وەک "سیس����تمێکی ئیداریی" ڕووت مامەڵە‬ ‫نەکرێت‌و تەنها دابەش����کردنێکی بیرۆکراتیی‬ ‫دەسەاڵتەکانیش نەبێت‪ .‬فیدرالیزم لە‌عێراقدا‬ ‫کاتێک شانسی سەرکەوتنی دەبێت کە ببێت‬ ‫بەش����ێک لە‌هەوڵێکی مێژوویی گەورەتر بۆ‬ ‫گۆڕینی عێ����راق لە‌جوگرافییایەکی ئیداریی‌و‬ ‫بیرۆکراس����یی ڕووت����ەوە ب����ۆ نیش����تیمان‌و‬ ‫دەوڵەتێک بۆ هەموو پێکهاتە جیاوازەکانی‪،‬‬ ‫بۆ گۆڕین����ی گروپ����ە ئەتنی����ی‌و تائیفیی‌و‬ ‫مەزهەبییە جیاوازەکان بۆ هاونیش����تیمانیی‬ ‫ن����او واڵتێک کە ئام����ادەن بە‌یەکەوە بژین‌و‬ ‫بە‌یەک����ەوە ئێس����تا‌و ئاین����دەی خۆی����ان‬ ‫بپارێ����زن‌و دروس����تبکەن‪ .‬بەمانایەکی دیکە‬ ‫ئێم����ە فیدرالی����زم وەک مۆدێلێکی ئیداریی‬ ‫نابینین‪ ،‬بەڵکو وەک بژاردەیەکی سیاس����یی‬ ‫وێنایدەکەین کە ئەرکی دروستکردنی گەلێکی‬ ‫نوێی لەسەرشانە بەناوی گەلی عێراقەوە‪.‬‬

‫فیدرالیزم لەخ����ودی خۆیدا تەنها مۆدێلێکی‬ ‫ئیداریی بێروح نییە‪ ،‬بەڵکو ستراتیژ‌و پالنێکی‬ ‫مێژووییە‪ .‬مەس����ەلەکە تەنها دابەشکردنی‬ ‫ئەرک‌و بەپرسیارێتییە بیرۆکراسییەکان نییە‪،‬‬ ‫بەڵکو بەتەنگەوەهاتنیشە بۆ دروستکردنی‬ ‫نیش����تیمان‌و کولت����ووری هاواڵتییەکی نوێ‬ ‫کە بتوانێت شوناس����ێکی ن����وێ بە‌عێراق‌و‬ ‫بە‌دانیش����توانەکەی ببەخش����ێت‌و کۆتای����ی‬ ‫بەو مۆدێلە ئەتنی����ی‌و تائیفییە بهێنێت کە‬ ‫دەوڵەتی عێراق لە‌سەرەتای دروستبوونییەوە‬ ‫تاوەکو ئەمڕۆ گیرۆدەیەتی‪.‬‬ ‫دەستوری عێراقی فیدرال‬ ‫دەستوری عێراقی فێدرال زۆر بڕگە‌و بەندی‬ ‫تێدای����ە کە دەتوانێ����ت هاریکاریی پێکهاتە‬ ‫جیاوازەکان����ی ئ����ەم واڵتە بێ����ت بۆئەوەی‬ ‫بتوانن بە‌یەکەوە نیشتیمانێک دروستبکەن‪،‬‬ ‫بب����ن بە‌گ����ەل‌و نەتەوەیەکی ت����ازە‪ ،‬بتوانن‬ ‫ش����تێک بەناوی "دەوڵەتی نوێی عێراق"ەوە‬ ‫بونیادبنێن����ن‪ ،‬بتوان����ن شوناس����ێکی نوێی‬ ‫دەستەجەمعی هاوبەش بەخۆیان ببەخشن‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەم دەس����تورە بەردەوام پێویس����تی‬ ‫بە‌خوێندنەوەی دیموکراسییانە‌و مافپەروەرانە‬ ‫هەی����ە بە‌مەبەس����تی لەیەکتێگەیش����تن‌و‬ ‫ئامێزانبوونی هەمەالیەنە‪ ،‬بەبێ س����ڕینەوە‌و‬ ‫وێرانکردنی شوناسی تایبەتی هیچ پێکهاتێک‬ ‫لە‌پێکهاتەکانی‌و سەپاندنی ویست‌و خواستی‬ ‫زۆرینەیەک بەس����ەر هەموواندا‪ .‬دەستوری‬ ‫عێ����راق دەبێ����ت ئ����ەو ژێرخانە یاس����ایی‌و‬ ‫سیاسیی‌و ئەخالقییە بێت بۆ دروستکردنی‬ ‫مۆدێلێک لە‌"نیشتیمانپەروەرێتی دەستوریی"‬ ‫کە هەمووان بتوانن پەیڕەویبکەن‌و بەرگریی‬ ‫لێبکەن‌و رێزی لێبگرن‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫لەبری ئەوەی الیەنی كوردی گوشار‌و ملمالنێ‬ ‫بە‌ئاڕاستەی چارەی پرسە هەڵپەسێردراوەکان‬ ‫بخاتەگ����ەڕ‪ ،‬ك����ە پەیوەندی����دارن بە‌خاک‌و‬ ‫بەرژەوەندی����ی س����تراتیژی خەڵک����ی‬ ‫كوردس����تانەوە‪ ،‬کەچی زۆربەی ملمالنێكانی‬ ‫لەسەر گرێبەستی نەوت‌و بودجە‌و وەرگرتنی‬ ‫پۆس����تی بااڵ بوە‪ .‬جگە لەمە هەڕەشەکردن‬ ‫بەناوی جیابوونەوە‌و دروستکردنی دەوڵەتی‬ ‫کوردیی����ەوە‪ ،‬ی����ان دزینی ن����ەوت‌و داهاتی‬ ‫هەرێ����م بەن����اوی دروس����تکردنی ئابوری����ی‬ ‫س����ەربەخۆوە‪ ،‬هەموو بنەمای����ەک بۆ کاری‬ ‫پێکەوەیی‌و دروستکردنی واڵتێکی هاوبەش‬ ‫وێران����دەکات‌و وێرانک����ردوە‪ .‬تا ئەم س����اتە‬ ‫الیەنی كوردیی لە‌ملمالنێیدا لەگەڵ بەغدادا‬ ‫نەیتوانیوە قەناعەت بە‌بەغدا بكات سەبارەت‬ ‫بە‌ڕەوایەتیی داواكانی‪ ،‬تەنانەت نەیتوانیوە‬ ‫قەناعەت بە‌ڕای گشتی كوردستانیش بکات‬ ‫كە لەسەر مافەکانی هەرێم ملمالنێ دەكات‪.‬‬ ‫س����ەرەنجام نەبوونی س����تراتیژێکی ڕوونی‬ ‫سیاس����یی نیش����تیمانیی بۆ هەرێم‌و عێراق‬ ‫ل����ەالی نوێنەرانی حیزبە‌دەس����ەاڵتدارەکان‬ ‫لەبەغ����دا زیانی نەک تەنه����ا بە‌كۆی دۆزی‬ ‫گەل����ی كوردس����تان لەهەرێم����دا گەیاندوە‪،‬‬ ‫بەڵکو زیانی بە‌کۆی پرۆس����ەی چەسپاندنی‬ ‫دیموکراس����ییەتی پەرلەمانی����ی‌و بنەماکانی‬ ‫فیدرالیزمیش گەیاندووە‪.‬‬ ‫ئێمە پێمانوایە کیش����ەی نوێنەرایەتیکردنی‬ ‫گەلی کوردستان لەبەغدا یەکێکە لەو کێشە‬ ‫ڕاس����تەقینانەی ک����ە هەڕەش����ە لە‌قەوارەی‬ ‫هەرێ����م‌و مافە دەس����تورییە بەدەس����تهاتو‌و‬ ‫بەدەس����تنەهاتوەکان دەکات‪ .‬ئەو قەیرانانە‬ ‫بەهەڵبژاردن����ی ڕوکەش����ی نوێنەرانی هەرێم‬ ‫لەبەغ����دا‪ ،‬بەلۆجیک����ی زۆرین����ە‌و کەمینە‪،‬‬ ‫ی����ان بەپێ����ی رێکەوتنی ناڕۆش����نی نێوان‬ ‫حیزبە‌دەس����ەاڵتدارەکان چارەس����ەر نابێ‪،‬‬ ‫بەڵکو پێویس����تی بە‌دیدگایەکی سیاس����یی‬ ‫ڕوون‌و بەمیکانیزمێک����ی گونج����اوە‪ ،‬ک����ە‬ ‫ماف‌و بەرپرسیارێتی‌و س����نوری دەسەاڵتی‬ ‫نوێنەرانی گەلی کوردستان لەبەغدا‌و هەرێم‬ ‫دیاری بکات‪.‬‬

‫ئێمە لەدەرەوەی ئەم ڕوانینەدا بۆ دەستوری‬ ‫عێراق سەرجەمی ڕوانینەکانی تر بە‌ڕوانینێکی‬ ‫گرفتئامێز دەزانین‌و پێمانوایە ئەو دەستورە‬ ‫لەوەدەخ����ەن دەس����توری دروس����تکردنی‬ ‫کۆمەڵێ����ک چوارچێوەی هاوب����ەش بێت بۆ‬ ‫خەڵکانێک کە بەس����ەر چەن����دان ئینتیمای‬ ‫ئەتنی����ی‌و دینی����ی‌و مەزهەبی����ی‌و زمانیی‌و‬ ‫ناوچەی����ی جی����اوازدا دابەش����بوون‪ .‬ئەگەر پارتی‌و یەکێتی لە‌دوو ئاس����تدا شکس����تیان‬ ‫بکرێت جۆرێک لە‌هاونیشتیمانیی لەم واڵتەدا بە‌سیاس����ەتی هەرێ����م لەمڕۆک����ەی عێراقدا‬ ‫دروس����تببێت ئەوا جگە لە‌هاونیشتیمانێتی هێن����ا‪ .‬یەکەمی����ان لەڕێ����گای گەش����ەدان‬ ‫بە‌ناس����یۆنالیزمێکی بەتاڵ����ەوە ب����وو ب����ۆ‬ ‫دەستوریی شتێکی دیکە نابێت‪.‬‬ ‫س����ەربەخۆیی ک����ە بەک����ردەوە هەرێم����ی‬ ‫کوردس����تانی لە‌"هەرێمیک����ی فیدرالیی ناو‬ ‫دابەشکردنی دەسەاڵت‬ ‫هەن����گاوی یەکەم����ی پیادەکردن����ی ئ����ەو دەوڵەتێکی نوێ"وە گەڕاندۆتەوە بۆ قۆناغی‬ ‫خااڵن����ەی س����ەرەوە‌و مامەڵەکردنیان وەک "حوکم����ی زاتییەکەی" س����ەردەمی بەعس‪.‬‬ ‫س����تراتیژێکی نوێ بۆ ئەم واڵتە ئەوەیە کە دووهەمی����ان دروس����تکردنەوەی عێراقێ����ک‬ ‫پەیڕەوی لە‌ناناوەندێتی دەس����ەاڵت بکرێت‌و ک����ە تیایدا فیدرالیزم لەب����ری ئەوەی مانای‬ ‫بیر لە‌دروس����تکردنی دەوڵەتێک نەکرێتەوە دابەش����کردنی نوێی دەسەاڵت‌و کولتوورێکی‬ ‫لە‌بەغ����داوە هەم����وو بڕی����ارەکان بدرێ����ت‪ .‬نوێی ڕێکخس����تن‌و بەرپرس����یارێتی بێت بۆ‬ ‫یەکێک لە‌کێشە هەرەس����ەرەکییەکانی ئەم دروس����تکردنی مۆدێلێک لە‌شوناسێکی نوێ‬ ‫واڵتە ئەوەب����ووە کە واڵتێکی پایتەختگەری بۆ عێراق‪ ،‬یەکسان کرابوو بە‌سەربەخۆبوون‬ ‫پەڕگیربووە‌و پایتەخت����ی واڵتەکە خراوەتە لە‌دزییک����ردن‌و بە‌فیڕۆدان����ی س����امان‌و‬ ‫بری س����ەرجەمی بەش����ە جیاوازەکانی ئەم چەسپاندنی دەسەاڵتی خێزانیی‪.‬‬ ‫واڵتە‪ .‬تێپەڕاندنی ئەم عەقڵییەتە سیاسییە‬ ‫پایتەختگ����ەرە مان����ای دابەش����کردنێکی‬ ‫دیموکراسییانە‌و دەس����تورییانەی دەسەاڵت‬ ‫دەگەیەنێ����ت لە‌عێراقێکی ن����وێ‌و جیاوازدا‪.‬‬ ‫هەم����وو پەکخس����تنێکی ئ����ەم پرنس����یپە‬ ‫س����ەرجەمی پ����رۆژەی دروس����تکردنی‬ ‫نیش����تمان‌و هاواڵتبوونێک����ی هاوب����ەش لەو‬ ‫واڵتەدا پەکدەخات‪ .‬ئەم پرنس����یپە بۆ ئەو‬ ‫هەرێم‌و ناوچانەش ڕاستە کە دەشێت لەناو‬ ‫چوارچێوەی ئەم واڵتەدا دروستببن‪ ،‬لەپێش‬ ‫هەمووانەوە بۆ هەرێمی کوردستان خۆشی‪.‬‬ ‫ئەم دابەش����کردنەی دەس����ەاڵتیش دەبێت‬ ‫بەشێکبێت لە‌دروس����تکردنی حوکمڕانییەکی‬ ‫دیموکراسیی‪ ،‬نەک دابەشکردنی دەسەاڵتبێت‬ ‫لەنێ����وان چەن����د خێ����زان‌و بنەماڵەیەک����ی‬ ‫سیاسییدا‪.‬‬

‫بێگومان ئێمە ئەو راستییە دەزانین کە ئەم‬ ‫پرۆسەیە ئاسان نییە‌و پێویستی بە‌دیالۆگ‌و‬ ‫ڕاگۆڕک����ێ‌و دانوس����تانی ب����ەردەوام هەیە‪،‬‬ ‫چەسپاندنی بنەماكانی فیدرالیزم​‬ ‫پێویس����تیی بە‌نیازپاکی هەم����وو الیەنەکان‬ ‫بەرامبەر بەی����ەک هەیە‪ ،‬لە‌بنەڕەتیش����ەوە قەیرانی نوێنەرایەتیکردنی گەلی کوردستان‬ ‫پێویس����تی ب����ەو تێگەیش����تنە هەی����ە کە لەسەر ئاستی عێراق یەکێک بوە لەو قەیرانە‬ ‫فیدرالیزم وەک پرسی سەرەکیی مەسەلەی ئاڵۆزانەی‪ ،‬کە لەدروستبونی دەوڵەتی نوێی‬ ‫ڕێکخستنی پەیوەندییە ئیدارییەکانی نێوان عێراقەوە تا ئەمڕۆ‪ ،‬هەڕەش����ەی لە‌قەوارەی‬ ‫بەش����ە جیاوازەکانی عێراق نەبینێت‪ ،‬بەڵکو کوردس����تانی باش����ور‌و بەرهەم����ی خەبات‌و‬ ‫وەک بەش����ێک لە‌ستراتیژ‌و کردەی سیاسیی ش����ۆڕش‌و قوربانییەکانی گەلی کوردستان‬ ‫دروس����تکردنی چەمکی هاونیش����تیمانیی‌و کردوە‪ .‬هەرچەندە ل����ەدوای روخانی رژێمی‬ ‫دروستکردنی گەل‌و نیش����تمانێکی هاوبەش بەعس����ەوە س����ەركردەکانی هەرێم بە‌هەمو‬ ‫ببینێت‪ .‬هەموو ئەمانەش لەناو دەوڵەتێکی قورس����ایی خۆیان����ەوە لە‌بەغ����دا ئامادەن‪،‬‬ ‫پارچەپارچ����ەدا بەن����اوی عێراق����ەوە؛ چەندین پۆس����تی س����ەرۆکایەتی‪ ،‬سیادیی‪،‬‬ ‫دەوڵەتێک کە تا ئەمڕۆ سەرکەوتوو نەبووە وەزاری����ی‌و ئەمنیی هەس����تیاری حكومەتی‬ ‫لە‌دروس����تکردنی ئ����ەم مۆدێل����ە لە‌ئینتیما‌و عێراقی����ان وەرگرتوە‪ ،‬كەچ����ی پەیوەندیی‬ ‫لە‌وەالئەتی سەرووی ئەتنیی‌و سەرو تائیفیی‌و هێ����زە كوردس����تانییەكان لەگەڵ حکومەتی‬ ‫س����ەرو ناوچەیی����ەوە‪ .‬بۆ ئەم����ەش کاری فی����درال‌و هێ����زە عێراقییەكاندا ب����ەردەوام‬ ‫هەم����وو پێکهاتەکان بەیەکەوە پێویس����تە‪ ،‬لە‌پاشەكشەو ئاڵۆزبووندایە‪ .‬تائێستا الیەنی‬ ‫بەوەنابێت پێکهاتەی����ەک ئەم ئامادەگییەی كوردیی لە‌بەغ����دا نەیتوانیوە ش����ەراكەتی‬ ‫تێدابێت‌و ئەویتریان ئەمەی نەبێت‪ .‬یان ئەم سیاس����یی رۆشن لەگەڵ هێزە عێراقییەكاندا‬ ‫پارتی سیاس����یی ئەم ستراتیژە وەربگرێت‌و بنیات بنێت‪ ،‬نەیتوانیوە گوشار بە‌ئاڕاستەی‬ ‫ئەویتری����ان دژایەتی ب����کات‪ .‬ئەمە هەم بۆ چەس����پاندن‌و جێبەجێكردن����ی ئ����ەو مادە‬ ‫پارتە سیاس����ییە عەرەبیی����ەکان‌و هەم بۆ دەستورییانەدا دروس����تبکات كە مافەكانی‬ ‫پارتە سیاسییە کوردییەکان‌و هەم بۆ پارتی خەڵکی كوردستان دەستەبەردەکەن‪.‬‬

‫پارتی‌و یەکێتی لە‌دوو‬ ‫ئاستدا شکستیان‬ ‫بە‌سیاسەتی هەرێم‬ ‫لەمڕۆکەی عێراقدا‬ ‫هێنا‪ .‬یەکەمیان‬ ‫لەڕێگای گەشەدان‬ ‫بە‌ناسیۆنالیزمێکی‬ ‫بەتاڵەوە بوو بۆ‬ ‫سەربەخۆیی کە‬ ‫بەکردەوە هەرێمی‬ ‫کوردستانی‬ ‫لە‌"هەرێمیکی فیدرالیی‬ ‫ناو دەوڵەتێکی‬ ‫نوێ"وە گەڕاندۆتەوە‬ ‫بۆ قۆناغی "حوکمی‬ ‫زاتییەکەی" سەردەمی‬ ‫بەعس‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )623‬سێشه‌ممه ‪2018/5/1‬‬

‫بەساغی‬ ‫یەتەوە؟‬

‫دالوەر عەلی کەریم‬

‫* تۆ بڵێی ئەمجارە بەساغی بێتەوە‪.‬‬ ‫* بۆ من ئەزانم باس���ی چی ئەکەیت‪ ،‬بەناشکوری‬ ‫نەبێت قسەکانت ئەڵێ مەتەڵە‪.‬‬ ‫* مەت���ەڵ نیە کاک���ە تۆ تێناگەی‪ ،‬خۆ باس���ی‬ ‫ساروخت بۆ ناکەم‪.‬‬ ‫* ئیستا ئەزانم ئەڵێی چیی‪ ،‬ساروخەکانی تڕامپ‬ ‫کە نای بە‌س���وریاوە بایی سەد ملیۆن دۆالر زیاتر‬ ‫بوو‪ ،‬کەچی ئەڵێن سێ کەس بریندار بون‪.‬‬ ‫* ئاخ���ر ئاوا لە‌مەس���ەلەکان ئەگەیت بۆیە حاڵی‬ ‫هینمان جوانە‪.‬‬ ‫* برام بیکە لە‌ڕێی خوادا من باسی ئەم داماویەی‬ ‫الی خۆمان ئەکەم‪.‬‬ ‫* کام داماویە نەگریس‬ ‫* هەڵبژاردن‪.‬‬ ‫* ئێ جا چیەتی عاللعال ئەڕوا‪.‬‬ ‫* کورە چۆن چیەتی؟‬ ‫* فەرموو بزانم ش���رۆڤەی جەنابت چیە لەس���ەر‬ ‫ئەم مەسەلەیە‪.‬‬ ‫* پێم���ان رامەبوێرە کوڕی ب���اش‪ .‬بەاڵم ئەڵێم‪.‬‬ ‫هەمو جارێ حیزب بە‌سەاڵمەتی نایەتەوە‪.‬‬ ‫* لە‌کوێ نایەتەوە‪ ،‬خۆ نەچون بۆ جەبهە‪.‬‬ ‫* جەبهەی چی‪ ،‬ئەمانە ئەهلێ شەڕ نین‪ ،‬کاکە‬ ‫نەت دی لە‌شەڕا چۆن قوچانیان‪.‬‬ ‫*هەتی���و ت���ۆ ئەڵێی کورد نیت جوان س���ەیری‬ ‫ش���تەکە ناکەیت‪ ،‬نەت بیستوە ئەڵێن گۆزە هەمو‬ ‫جارێ بە‌ساغی لە‌کانی نایەتەوە‬ ‫* ئێستا تێگەشتم‬ ‫* ش���وکر ب���ۆ خ���وا‌و ب���ۆ هەڵب���ژاردن کە تێ‬ ‫گەشتیت‪.‬‬ ‫* هێج���گار وا دەبەنگ نیم ئینج���ا با من تۆ تێ‬ ‫بگەیەنم‪.‬‬ ‫* ئادەی فەرمو بە‌قوربانی کوڕبم تێم گەیەنە‪.‬‬ ‫* قوربان ع���ەرزی برای خۆم بکەم مەبەس���تت‬ ‫ئەوەیە هەندێ عیزب لەم ئینتیخاباتەدا دەستیان‬ ‫لە‌بنی هەمانەکەوە دەرئەچێ‪.‬‬ ‫* جاڕی حیزب نەك عیزب‪.‬‬ ‫* واز لە‌وەی���ان بێنە ئەوە زاراوەیە‪ ،‬بەاڵم دڵنیام‬ ‫ئەمجارە حیزب هەیە بە‌ساغی لە‌کانی نایەتەوە‪.‬‬ ‫* کانی چێ‌و عیزبی چی‪.‬‬ ‫* خوا بەزیادی نەکا ئاوا تێگەشتی‪.‬‬ ‫* کاکە با بۆت بکەم بە‌کوردی‪ .‬حیزب هەیە میلەت‬ ‫زۆر لێێ پەس���تە‪ ،‬ئەوا بە‌ساغی لەم هەڵبژاردنەدا‬ ‫سەالمەت دەرناچێ‌و ئیلەاڵ‌و بڕایەوە‪ ،‬تێگەشتی؟‬ ‫* بەڵێ جەنابی سیاسەتمەدار حاڵی بوم‪.‬‬

‫بۆئه‌وه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫گوزارش بێت له‌ڕای‌‬ ‫جه‌ماوه‌ر‬ ‫دارا ره‌شید*‬ ‫نه‌بون���ی‌ هه‌ڵبژاردن نه‌بونی‌ دیموكراس���یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێچه‌وانه‌كه‌ی‌ وا نیه‌‪ ،‬هه‌روه‌ك چۆن هه‌رچی‌ سمێلی‌‬ ‫س���ور بو هه‌مزه‌ ئاغانیه‌‪ ،‬به‌هه‌مان ش���ێوه‌ش هه‌مو‬ ‫ئ���ه‌و هه‌ڵبژاردنانه‌ی‌ ك���ه‌ ئه‌نجامده‌درێت دیموكراتی‌‬ ‫نیه‌‪ ،‬چونكه‌ ده‌س���ه‌اڵتداران چه‌نده‌ها ریگه‌و شێوازو‬ ‫هۆكاری���ان داهێن���اوه‌ ب���و گۆڕین���ی‌ ئه‌نجامه‌كانی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن تا گه‌ش���تونه‌ته‌ ئاس���تی‌ ته‌كنولوجیای‌‬ ‫ته‌زویر‪ ،‬به‌مه‌به‌س���تی‌ یاریكردن بە‌ویست‌و خواستی‌‬ ‫گه‌ل‌و به‌الڕێدابردنی‌‪ ،‬بۆ گه‌ش���تن به‌و ئه‌نجامه‌ی‌ كه‌‬ ‫خوی���ان ده‌یانه‌وێ‌‌و پێچه‌وانه‌ی‌ ویس���تی‌ جه‌ماوه‌رو‬ ‫ئامانجی‌ هه‌ڵبژاردنه‌‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن گوزارشبێت له‌ڕای‌ جه‌ماوه‌ر‬ ‫ده‌بێت چه‌ند مه‌رجێكی‌ تێدابێت‪ ،‬یه‌كێك له‌ومه‌رجانه‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ده‌بێت هه‌ڵبژاردن به‌ش���ێوه‌ی‌ خوالوبێت‪،‬‬ ‫واته‌ بە‌یاس���ا كاتی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان دیاری‌ بكرێ‌ نه‌ك‬ ‫حزب‌و الیه‌نه‌ سیاسیه‌كان به‌پێێ‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ خۆیان‬ ‫ی���ار ‌ی كه‌ن‌و دیاری‌ كه‌ن‪ ،‬چونك���ه‌ كاتی‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫كاریگه‌ری‌ زۆری‌ هه‌یه‌ له‌س���ه‌ر هه‌ڵكشان‌و داكشانی‌‬ ‫رێژه‌ی‌ ده‌نگه‌كان‪.‬‬ ‫ئه‌نجامدان���ی‌ هه‌ڵب���ژاردن له‌كاتی‌ خوی���دا هێنده‌‬ ‫گرنگه‌ بە‌مه‌بده‌ئێكی‌ ده‌ستوری‌ دانراوه‌‪ ،‬زیاد له‌مه‌ش‬ ‫ده‌ستوری‌ زۆربه‌ی‌ واڵتان ئه‌م مه‌بده‌ئه‌ی‌ پاراستوه‌‪،‬‬ ‫ده‌س���توری‌ عێراقیش جه‌ختی‌ كردوه‌ته‌وه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫خوالوی‌ هه‌ڵب���ژاردن ئه‌ویش به‌دیاری‌ كردنی‌ ماوه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مان بە‌چوارس���اڵ‪ ،‬واته‌ هه‌رچوارس���اڵ جارێ‌‬ ‫ده‌بێ‌ خولێك ته‌واو بێت‌و هه‌ڵبژاردن بكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫گرنگ���ی‌ مه‌بده‌ئی‌ خوالوی‌ هه‌ڵبژاردن له‌وه‌دایه‌ كه‌‬ ‫به‌هێزترین دڵنیاییه‌ بۆ به‌ده‌س���تهێنانی‌ سه‌ربه‌خۆی‌‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن‪ ،‬چونك���ه‌ په‌رله‌مانت���ار ده‌زانی‌ ماوه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مانتاریه‌ك���ه‌ی‌ دی���اری‌ ك���راوه‌ بە‌چوارس���اڵ‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر بیه‌وێ‌ خ���ۆی‌ هه‌ڵبژیرێته‌وه‌ ك���ه‌ زۆربه‌یان‬ ‫ده‌یانه‌وێ‌‪ ،‬ده‌بێ‌ ره‌زامه‌ن���دی‌ جه‌ماوه‌رو ده‌نگده‌ران‬ ‫به‌ده‌س���تبێنێ‌‌و دورب���ێ‌ له‌هه‌ژمون���ی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫جێبه‌جێكردن‌و حزبی‌ ده‌س���ه‌اڵت‪ .‬دواجار ده‌گه‌ینه‌‬ ‫چاودێری‌ جه‌ماوه‌ر له‌س���ه‌ر په‌رله‌مان‌و په‌رله‌مانیش‬ ‫له‌سه‌ر ده‌س���ه‌اڵتی‌ جێبه‌جێكردن‪ ،‬ئه‌وكات ده‌توانین‬ ‫بڵێین هه‌ڵبژاردنه‌كانمان دیموكراتیه‌و گوزارشه‌ له‌ڕای‌‬ ‫جه‌ماوه‌رو ده‌س���ه‌اڵتی‌ گه‌له‌ بۆ گ���ه‌ل‪ .‬ره‌نگبێ‌ هه‌ر‬ ‫له‌به‌ر ئه‌مه‌ بێ‌ كه‌ له‌كوردس���تان هه‌ڵبژاردن له‌كاتی‌‬ ‫خۆیدا ئه‌نجام نادرێ‌‪ .‬بێ به‌رگییه‌ عیلله‌ت كه‌ هه‌تیو‬ ‫مه‌یلی‌ هه‌تاوه‌‪.‬‬ ‫*ماجستیر ـ یاسای‌ گشتی‌‬

‫كورد‌و دیموكراتی‌‌و هه‌ڵبژاردن‬ ‫سه‌باحی‌ غالیب‬ ‫له‌ گه‌لێ����ك واڵتی‌ جیهاندا بە‌تایبه‌ت����ی‌ له‌ئه‌مێریكا‪،‬‬ ‫ئه‌وروپ����ای‌ رۆژئاوا‪ ،‬چه‌ن����د واڵتێكی����ش له‌ئه‌وروپای‌‬ ‫رۆژهه‌اڵت‪ ،‬ئیس����رائیل‪ ،‬یاب����ان‌و هندس����تان‪ ،‬بە‌پله‌ی‌‬ ‫جیاواز‪ ،‬دیموكراتی‌ س����ه‌رپێ‌ كه‌وت����ووه‌‌و بۆته‌ دیارده‌‬ ‫له‌سیس����ته‌می‌ فه‌رمانڕه‌وایه‌تی����دا‪ ،‬بە‌مانایه‌ك����ی‌ دیكه‌‬ ‫دیموكرات����ی‌ مه‌س����ه‌له‌یه‌كی‌ س����ه‌ره‌كییه‌ له‌به‌رنامه‌ی‌‬ ‫سیاسی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌ ئه‌و واڵتانه‌‪ .‬هه‌ڵبه‌ت دیموكراتی‌‬ ‫ته‌نیا ش����ێوازێكی‌ په‌یڕه‌وكراو نیی����ه‌ یا ئه‌وه‌ نییه‌ هه‌ر‬ ‫له‌سه‌ر زار بێ‌‌و بانگه‌شه‌ی‌ بۆ بكرێ‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر دیموكراتی‌‬ ‫له‌و تێگه‌یش����تنه‌ س����اكار‌و باس‌و وتنه‌وه‌یه‌ تێنه‌په‌ڕێ‌‌و‬ ‫نه‌بێت����ه‌ بناغه‌یه‌كی‌ س����ه‌ره‌كی‌ به‌ه����ای‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌دا بە‌ش����ێوه‌ی‌ كولتوور باڵونه‌بێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫بایه‌خ����ی‌ بۆ په‌یدا نابێ‌‪ ،‬كاریش به‌و ش����ێوه‌یه‌ بێ‌‪ ،‬نه‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن نرخێكی‌ ده‌بێ‌ نه‌ نوێنه‌ران‌و په‌رله‌مان‪ .‬بۆیه‌‬ ‫به‌ر له‌هه‌موو شتێك ئه‌و حیزبانه‌ی‌ له‌مه‌یدانه‌كه‌دان ده‌بێ‌‬ ‫باوه‌ڕیان بە‌دیموكراتی‌ هه‌بێ‌‪ ،‬له‌وێو‌ه ده‌ش����ێ‌ هه‌نگاوی‌‬ ‫یه‌كه‌م‌و سه‌ره‌كی‌ بۆ بە‌دیموكراتیكردن ‌ی كۆمه‌ڵگه‌ ئه‌وجا‬ ‫سیسته‌م بهاوێژرێ‌‪.‬‬ ‫بۆ سه‌رهه‌ڵدان‌و ده‌ركه‌وتن‌و كارپێكردنی‌ دیموكراتی‌‬ ‫چه‌ند مه‌سه‌له‌یه‌كی‌ گۆڕانكاری‌ له‌كۆمه‌ڵگه‌دا پێویستن‪،‬‬ ‫یه‌كه‌میان ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ده‌بێ‌ حیزب‌و تاكی‌ كورد ده‌رباره‌ی‌‬ ‫مانا‌و بایه‌خی‌ دیموكراتی‌ رێكبكه‌ون‪ ،‬هه‌موو وا بزانن كه‌‬ ‫دیموكراتی‌ كارێكی‌ سه‌خته‌‪ ،‬سه‌ختێكه‌ی‌ له‌دوو الوه‌یه‌‪،‬‬ ‫یه‌كێكیان ئه‌وه‌یه‌ ك����ه‌ بە‌بڕیارێك‌و له‌خاڵێكی‌ تایبه‌تی‌‬ ‫ش����وێن‌و كاتێكدا په‌یدا نابێ‌‪ ،‬ئ����ه‌و ‌ی دیكه‌یان ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ دیموكرات����ی‌ پرۆس����ه‌یه‌كی‌ په‌روه‌رده‌یی‌‌و كرداری‌‌و‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ درێژخایه‌نه‌‪ ،‬زه‌مینه‌س����ازی‌‌و كه‌ش����ی‌‬ ‫ئاماده‌ك����راوی‌ ده‌وێ‌ تا تێیدا په‌یدا بێ‌‪ ،‬گه‌ش����ه‌ بكا‌و‬ ‫ئه‌نجام بدرێ‌‪ .‬مه‌س����ه‌له‌ی‌ دووه‌م ئه‌وه‌یه‌ كه‌ پێویسته‌‬ ‫خودی‌ حیزب باوه‌ڕی‌ بە‌دیموكراتی‌ هه‌بێ‌‌و له‌ناو خۆیدا‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردن����ی‌ ئۆرگانه‌كانی‌ پیاده‌ی‌ بكا‪ ،‬په‌یڕه‌وێكی‌‬ ‫ناوخۆی‌ هه‌بێ‌ بە‌یه‌كس����انی‌ ماف‌و ئه‌ركی‌ ئه‌ندامه‌كانی‌‬ ‫بە‌پێیی‌ پابه‌ندبوون بە‌بنه‌ما بیرۆكه‌یی‌‌و ره‌وشتییه‌كانی‌‬ ‫حیزب مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ����دا بكرێ‌‪ ،‬بۆ ئه‌رك‌و خزمه‌تی‌‬ ‫گۆمه‌ڵگه‌ خۆیان‌و جه‌ماوه‌ر س����ازبكه‌ن‪ ،‬دوور له‌توند‌و‬ ‫تی����ژی‌‪ ،‬ئه‌ندامان‌و خه‌ڵك په‌روه‌رده‌ بكه‌ن‪ .‬س����ێیه‌م‪،‬‬ ‫دیموكراتی‌ رێككه‌وتنی‌ زۆرینه‌یه‌ له‌سه‌ر كێ‌‌و چۆن‌و بۆ‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایه‌تی‌ ده‌كا؟ واتا زۆرینه‌ی‌ حیزبێك یا چه‌ند‬ ‫حیزبێك له‌په‌رله‌مان����دا‪ ،‬حكومه‌ت داده‌مه‌زرێنێ‌‪ ،‬ئه‌وی‌‬ ‫دیكه‌ ده‌بێته‌ موعاره‌زه‌یه‌كی‌ ده‌ستووری‌‌و بە‌پێی‌ رێنمایی‌‬ ‫قانوون ‌ی ئه‌رك‌و كاره‌كانی‌ دیاری‌ ده‌كرێ‌‪ ،‬ئه‌م بابه‌تانه‌‬ ‫بوونه‌ته‌ بنه‌ما له‌سیسته‌می‌ واڵتانی‌ دیموكراتدا‪ ،‬به‌اڵم الی‌‬ ‫ئێمه‌ مه‌سه‌له‌ك ‌ه ئه‌وه‌یه‌ به‌رامبه‌ر هه‌موو گۆڕانكارییه‌ك‬ ‫چه‌نده‌ باشیش بێ‌‪ ،‬به‌شی‌ خۆی‌ به‌ربه‌ره‌كانی‌ ده‌كرێ‌‪،‬‬ ‫زۆربه‌ی‌ كاتیش سه‌رده‌كێش����ێ‌ ب����ۆ رق‪ ،‬تۆڵه‌‌و ئاژاوه‌‪،‬‬

‫دی����اره‌ ئه‌مه‌ زیاتر بۆ بۆچوون‌و لێكدانه‌وه‌ی‌ كه‌س����انی‌‬ ‫بە‌ده‌س����ه‌اڵتی‌ ناو حیزب ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬به‌الی‌ ئه‌وانه‌و‌ه‬ ‫ئاس����ان نییه‌ له‌هێز‌و ده‌س����ه‌اڵته‌وه‌‪ ،‬له‌خه‌ڵك به‌دواوه‌‌و‬ ‫كاروانی‌ ترومبیل له‌پش����ته‌وه‌‪ ،‬خۆیان بە‌بێ‌ ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫كه‌م هێز ببینن‪ ،‬كێشه‌ سه‌ره‌كییه‌كه‌شیان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ الوازی‌ كه‌سێتی‌ لێپرسراوه‌ بە‌ده‌سه‌اڵته‌كان‪.‬‬ ‫له‌ ناوه‌ڕاس����تی‌ هه‌شتاكانی‌ س����ه‌ده‌ی‌ پێشوو‪ ،‬زۆر‬ ‫له‌سه‌ركردایه‌تی‌ ئه‌م حیزب‌و ئه‌و حیزب له‌پێش من‌و دوای‌‬ ‫من گه‌یش����تنه‌ له‌نده‌ن‪ ،‬له‌دانیشتن‌و باوه‌ڕ گۆڕینه‌وه‌دا‪،‬‬ ‫جارێ����ك ع����ه‌رزی‌ یه‌كێكیانم كرد‪ ،‬ئ����ه‌رێ‌ كاكه‌ ره‌نگه‌‬ ‫بە‌كاغه‌ز‌و راسپارده‌ی‌ جه‌نابت كۆمه‌ڵێك خه‌ڵك چووبنه‌‬ ‫شاخه‌كانی‌ باشووری‌ كوردس����تان بۆ پێشمه‌رگایه‌تی‌‪،‬‬ ‫به‌الی‌ منه‌وه‌ ده‌بوایه‌ ئه‌وانه‌ت به‌جێنه‌هێش����تایه‌‌و وه‌ك‬ ‫ئه‌ركێكی‌ ئه‌خالقی‌ له‌گه‌ڵیاندا بمابایته‌وه‌‪ ،‬كه‌ هاتوشیته‌‬ ‫ئێره‌ ئیدی‌ ده‌س����ت له‌حیزبایه‌تی‌ هه‌ڵگره‌‪ ،‬پێویس����ت‬ ‫ن����اكا لێره‌ تێهه‌ڵچیته‌وه‌‪ ،‬له‌وه‌اڵمدا عه‌رزی‌ كردم‪ :‬ئه‌وه‌‬ ‫مه‌گ����ه‌ر هه‌ر بە‌تۆ بكرێ‌‪ ،‬چونكه‌ واز له‌حیزبایه‌تی‌ بێنم‬ ‫ده‌یان تاوانی‌ سیخوڕی‌‌و پیاوی‌ ئه‌م واڵت‌و ئه‌و واڵتم بۆ‬ ‫هه‌ڵده‌به‌ستن‪ ،‬جارێ‌ له‌ناو كورد وای‌ لێنه‌هاتووه‌ بە‌بێ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت رێز له‌یه‌كێك بگیرێ‌ مه‌گه‌ر بە‌ده‌گمه‌ن‪.‬‬ ‫هاوین���� ‌ی ‪ 1985‬بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ كوردس����تان چوومه‌‬ ‫دیمه‌ش����ق‪ ،‬له‌هۆتێل ش����ام له‌گه‌ڵ س����كرتێری‌ گشتی‌‬ ‫حیزبێك����ی‌ كوردس����تان یه‌كدیمان بین����ی‌‪ ،‬براده‌رێكی‌‬ ‫دیكه‌ش����مان له‌گ����ه‌ڵ بوو‪ ،‬ب����ه‌دوای‌ چ����اك‌و چۆنی‌‪،‬‬ ‫ب����ۆ دوو كار تۆزێك ستایش����ی‌ كردم‪ ،‬ئ����ه‌و كات تازه‌‬ ‫كتێبە‌نایابه‌كه‌ی‌ مێژوونووسی‌ گه‌وره‌ موحه‌ممه‌د ئه‌مین‬ ‫زه‌كی‌ "دوو ته‌قه‌الی‌ بێ‌ س����وود"م دۆزیبۆوه‌‌و له‌سه‌ریم‬ ‫نوسی‌‌و چاپم كردبۆوه‌‪ ،‬ئه‌وجا هاته‌ سه‌ر پێداهه‌ڵدانی‌‬ ‫گۆڤاری‌ "هه‌ڵوێست" كه‌ ئه‌و ده‌می‌ له‌گه‌ڵ كاك كه‌مال‬ ‫میراوده‌ل����ی‌ ده‌رم����ان ده‌ك����رد‪ .‬منیش وتم ك����ه‌ كاری‌‬ ‫رووناكبیریی‌‌و رۆژنامه‌نووس����ی‌ هێنده‌ چ����اك‌و پیرۆزه‌‬ ‫منی‌ پێتاریف بكرێ‌‪ ،‬خۆ جه‌نابیش����ت قه‌ڵه‌می‌ چاكت‬ ‫هه‌یه‌‌و توانایه‌كی‌ زۆر باشترییش‪ ،‬بۆ كاری‌ رۆشنبیری‌‌و‬ ‫راگه‌یاندنی‌ س����ه‌ربه‌خۆ ناكه‌ی‌؟ ئه‌ویش وتی‌ نه‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئێوه‌ بە‌ئێمه‌ ده‌كرێ‌ نه‌ ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ بە‌ئێوه‌ ده‌كرێ‌‪ ،‬بۆ‬ ‫جێگاگرتن له‌سیاسه‌ت‌و حیزبایه‌تی‌ له‌كوردستاندا‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫زۆرمان هه‌وڵ����داوه‌‌و ژیانی‌ خۆمان بۆ ته‌رخان كردووه‌‪،‬‬ ‫زۆر جاریش بۆ پارێ����زگاری‌ له‌جێگای‌ تایبه‌تی‌ خۆمان‬ ‫له‌ن����او حیزبه‌كاندا شه‌ڕیش����مان ك����ردووه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئێمه‌‬ ‫باوه‌ڕم����ان وایه‌ بە‌زۆر‌و چه‌ك نه‌ب����ێ‌ مه‌یدان بۆ كه‌س‬ ‫چۆڵ ناكه‌ین‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و دوو كه‌س����ه‌ حیزبییه‌ی‌ له‌س����ه‌ره‌وه‌ هێمام بۆ‬ ‫كردن‪ ،‬هه‌ردووكیان بە‌راستیان بوو‪ ،‬سووربوون له‌سه‌ر‬ ‫بۆچوونی‌ خۆیان‪ ،‬چاك خۆیان ده‌ناسی‌‌و باش كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫كوردییان هه‌ڵس����ه‌نگاندبوو‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ وا بوو بە‌ناوی‌‬ ‫س����ه‌ركردایه‌تی‌ هه‌موو حیزبه‌كانی‌ كوردستانه‌وه‌ قسه‌‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬كاریگه‌ری‌ گوته‌‌و بیری‌ توندڕه‌وی‌ ئایدیۆلۆژیای‌‬ ‫ماركسی‌‌و رێكخستنی‌ شێوه‌ی‌ ئه‌وان كه‌ له‌ده‌سته‌وشه‌ی‌‬ ‫"ده‌سه‌اڵتی‌ سیاس����ی‌ له‌لووله‌ی‌ تفه‌نگه‌وه‌ هه‌ڵده‌قوڵێ‌"‬

‫بیست‌و شه‌ش ساڵ‬ ‫ماوه‌یه‌كی‌ كه‌م نیی ‌ه‬ ‫بۆ فێربوون‌و شاره‌زای ‌ی‬ ‫په‌یداكردن له‌حكومداری‌‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌بردندا‪ ،‬به‌و‬ ‫مه‌رجه‌ی‌ ئه‌هلی‌ عه‌دل‌و‬ ‫یه‌كسانی‌‪ ،‬دڵسۆزی‌‌و‬ ‫ئازایه‌تی‌‪ ،‬كه‌سایه‌تی‌‌و‬ ‫خزمه‌تگوزاری‌‪،‬‬ ‫ده‌ستپاكی‌‌و كارگێڕی‌‌و‬ ‫باوه‌ڕ بە‌دیموكرات ‌ی‬ ‫له‌سیماكان ‌ی‬ ‫كاربه‌ده‌ستان بن‬ ‫خۆی‌ ده‌بینیه‌وه‌‪ ،‬له‌حیزبایه‌تی‌‌و بۆ مانه‌وه‌ی‌ كه‌س���� ‌ی‬ ‫یه‌ك ‌هم‌و به‌گژداچوونه‌وه‌ی‌ بیروباوه‌ڕی‌ له‌خۆیان جیاواز‪،‬‬ ‫بە‌چه‌ك له‌ش����اخ‌و دۆڵه‌كانی‌ كوردس����تاندا په‌یڕه‌وییان‬ ‫لێده‌كرد‪ .‬دیاره‌ به‌رده‌وام بوونی‌ تێگه‌یش����تنی‌ باوه‌ڕی‌‬ ‫توندڕه‌وی‌ له‌و ش����ێوه‌‪ ،‬جاران چه‌نده‌‌له‌كێو‌و به‌نده‌نان‬ ‫مه‌ترسیی‌ بووه‌‪ ،‬ئێستا له‌ناو شار‌و الدێدا‪ ،‬له‌خوێندنگه‌‌و‬ ‫زانكۆدا‪ ،‬له‌فه‌رمانگه‌‌و ده‌زگاكان‪ ،‬له‌گه‌ڕه‌ك‌و ناوچه‌كان‪،‬‬ ‫له‌ناو پێشمه‌رگه‌‌و ئاساییش‌و چه‌كداراندا زۆر مه‌ترسیتره‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ له‌ناو گۆمه‌ڵگه‌ی‌ كورده‌واریدا به‌ر له‌هه‌موو شتێك‪،‬‬ ‫پێویست بە‌گۆڕانكاری‌ ناخ‌و بیر‌و ره‌وشتی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫ده‌كا‪ ،‬كاری‌ له‌و ش����ێوه‌ تا نه‌بێت����ه‌ نه‌ریت‌و مامه‌ڵه‌ی‌‬ ‫رۆژانه‌ی‌ ئیقلیمگیر له‌ناو حیزب‌و له‌ناو خه‌ڵكدا‪ ،‬ئاسان‬ ‫نییه‌ له‌بواری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و فه‌رمانڕه‌وایه‌تیدا‪ ،‬دیموكراتی‌‬ ‫ببێت����ه‌ دیارده‌‌و له‌جومگه‌كان����ی‌ فه‌رمانڕه‌وایه‌تیدا بێته‌‬ ‫دی‌‪.‬‬ ‫له‌ناوه‌ڕاس����تی‌ هه‌شتاكانی‌ س����ه‌ده‌ی‌ پێشوو كه‌ ئه‌و‬ ‫دوو یاده‌وه‌رییه‌ ده‌گێڕمه‌وه‌ تا ئێس����تا‪ ،‬ده‌وروبه‌ری‌ ‪33‬‬

‫بیرورا‬

‫ساڵه‌‪ ،‬له‌و ماوه‌یه‌دا ‪ 26‬س����اڵه‌ كورد فه‌رمانڕه‌وایه‌تی‌‬ ‫باش����ووری‌ كوردس����تان ده‌كا‪ ،‬بیس����ت‌و ش����ه‌ش ساڵ‬ ‫ماوه‌یه‌كی‌ كه‌م نییه‌ بۆ فێربوون‌و شاره‌زایی‌ په‌یداكردن‬ ‫له‌حكوم����داری‌‌و به‌ڕێوه‌بردن����دا‪ ،‬به‌و مه‌رج����ه‌ی‌ ئه‌هلی‌‬ ‫عه‌دل‌و یه‌كس����انی‌‪ ،‬دڵس����ۆزی‌‌و ئازایه‌تی‌‪ ،‬كه‌سایه‌تی‌‌و‬ ‫خزمه‌تگ����وزاری‌‪ ،‬ده‌س����تپاكی‌‌و كارگێ����ڕی‌‌و ب����اوه‌ڕ‬ ‫بە‌دیموكراتی‌ له‌س����یماكانی‌ كاربه‌ده‌س����تان بن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ناو ئێمه‌دا‪ ،‬له‌و كاتانه‌ی‌ كه‌ له‌ناوخۆدا كه‌س����انی‌ زۆر‬ ‫بە‌ئارام‌و ئازا‪ ،‬دڵس����ۆز‌و شاره‌زامان پێویستن‌و هه‌شن‪،‬‬ ‫به‌داخه‌وه‌ پیاوی‌ ده‌مارتوند‌و باوه‌ڕنه‌بوو بە‌پێشكه‌وتنی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ زیات����رن‪ ،‬زۆرتریش هه‌ر ئ����ه‌وان حیزبایه‌تی‌‬ ‫ده‌ك����ه‌ن‌و فه‌رمانڕه‌وایه‌ت����ی‌ ئه‌م خه‌ڵكه‌ی‌ باش����ووری‌‬ ‫كوردس����تان ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ دیارده‌یه‌ك����ی‌ دواكه‌وتووی‌‬ ‫ت����ه‌واوی‌ كورده‌وارییه‌ جا بە‌هه‌ر ناویك����ی‌ حیزبییه‌وه‌‬ ‫بێنه‌ مه‌یدانی‌ سیاس ‌هت‌و فه‌رمانڕه‌وایه‌تییه‌وه‌‪ ،‬هه‌ڵبه‌ت‬ ‫خه‌ڵكی‌ ده‌مارتوند‌و توڕه‌‌و قسه‌ ره‌ق‪ ،‬نه‌ بۆ حیزبایه‌تی‌‬ ‫ده‌ش����ێن نه‌ بۆ حكومداری‌‪ ،‬به‌ره‌ك����ه‌ت دا‪ ،‬له‌وانه‌مان‬ ‫ك����ه‌م نین‪ ،‬تا دێ‌ ژماره‌یان بۆ س����ه‌رێ‌ هه‌ڵده‌كش����ێ‌‪،‬‬ ‫خه‌ڵكی‌ سه‌ر شه‌قامه‌كانی‌ شار‌و دیهاتی‌ باشوور زێده‌تر‬ ‫كه‌یفی����ان به‌وانه‌ دێ‌‌و ده‌نگیان بۆ ده‌ده‌ن‪ ،‬وه‌ختێكیش‬ ‫ئه‌وانه‌ ده‌چنه‌ پێش‌و ده‌بنه‌ كاربه‌ده‌ست‪ ،‬هه‌زار كه‌الوه‌‬ ‫بە‌پولێك‌و هه‌زار گیرفان بە‌تاڵ ده‌كرێ‌‪ ،‬چرای‌ هه‌زاران‬ ‫مێشك ده‌كوژێنه‌وه‌‪ ،‬تا وای‌ لێدێ‌ پیاوه‌ له‌واڵت بارده‌كا‬ ‫یا له‌ماڵێ‌ خۆی‌ به‌ند ده‌كا‌و ناچێته‌ ده‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و گرژی‌‌و ب����اس‌و پێكهه‌ڵپڕژانه‌ی‌ ئه‌م‌و ئه‌و یا ئه‌م‬ ‫حی����زب‌و ئه‌و حیزب له‌هه‌ڵمه‌تی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫به‌غدادا چ له‌عێراق‌و چ له‌كوردس����تان ئه‌نجام ده‌درێن‪،‬‬ ‫نیش����انه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی‌ هیچ خاڵێك����ی‌ هاوبه‌ش له‌نێوان‬ ‫پێكهاته‌كان����ی‌ ئ����ه‌و ق����ه‌واره‌ عێراقه‌ ب����ۆ دووه‌م جار‬ ‫بە‌زۆر دروس����تكراوه‌دا نییه‌‪ ،‬ئه‌و بنه‌ما ده‌س����توورییانه‌‬ ‫له‌"سیس����ته‌می‌ په‌رله‌مان����ی‌‪ ،‬فیدراڵی‌‪ ،‬دیموكراس����ی‌‌و‬ ‫ته‌وافوق����ی‌" كه‌ الیه‌ن����ه‌ حیزبییه‌كانی‌ كورد‌و ش����یعه‌‌و‬ ‫س����وننه‌ له‌دوای‌ روخاندنی‌ رژێمی‌ س����ه‌ددام له‌سه‌ری‌‬ ‫رێككه‌وتن‌و له‌‪2005‬دا له‌ده‌س����تووری‌ عێراقدا ره‌نگیان‬ ‫دایه‌وه‌‪ ،‬له‌و چ����وار بنه‌مایه‌‪ ،‬زۆر كه‌م نه‌بێ‌‪ ،‬یه‌كێكیان‬ ‫بە‌ته‌واوه‌تی‌ جێبه‌جێ‌ نه‌كراوه‌‪ ،‬بە‌واتایه‌كی‌ دیكه‌ خودی‌‬ ‫ئه‌و پێشیلكاریانه‌‌و پیاده‌نه‌كردنی‌ بنه‌ماكانی‌ ده‌ستوور‪،‬‬ ‫ره‌نگدان����ه‌وه‌ی‌ عه‌قڵیه‌ت����ی‌ ئه‌مێریكا ب����وو كه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫لیژنه‌یه‌ی‌ سیاس����ی‌ الیه‌نه‌ عێراقییه‌كان بە‌كوردییشه‌وه‌‬ ‫سه‌رپه‌رشتی‌ داڕشتن‌و نووسینه‌وه‌ی‌ ده‌ستووری‌ ده‌كرد‪،‬‬ ‫الیه‌نه‌كان له‌ناو خۆیاندا‪ ،‬یه‌كێكیان باوه‌ڕیان به‌و چوار‬ ‫بناغه‌ی����ه‌ی‌ دامه‌زرانی‌ ده‌وڵه‌تی‌ عێ����راق نه‌بووه‌‌و نییه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر الیه‌ن����ه‌ بە‌هه‌موو جۆرێك له‌هه‌وڵ����ی‌ په‌یداكردنی‌‬ ‫هێزدایه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ ده‌س����توور بگۆڕی‌‌و هه‌ژموونی‌ خۆی‌‬ ‫به‌سه‌ر الیه‌نه‌كانی‌ دیكه‌دا بسه‌پێنێ‌‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ ئه‌مێریكا بە‌زه‌بری‌ هه‌ڕه‌ش����ه‌‌و هێز هه‌موو شته‌كانی‌‬ ‫به‌سه‌ر الیه‌نه‌كاندا سه‌پاند‪،‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫چۆن ده‌نگ بده‌ین؟‬ ‫به‌ڕێز عه‌باس‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن‌و ده‌نگدان ب���ۆ په‌رله‌مانی عێراق‬ ‫نزیك بۆته‌وه‌و لیست‌و قه‌وار‌ه جیاجیاكان تادێت‬ ‫دروش���م‌و بانگه‌ش���ه‌كانیان توندترده‌كه‌ن���ه‌وه‌و‬ ‫بە‌ئ���اوازی الیه‌نگرانی���ان ده‌خوێن���ن‌و دوات���ر‬ ‫كاریگ���ه‌ری خراپی ئه‌و بانگه‌ش���ه‌‌و دروش���م ‌ه‬ ‫توندان ‌ه له‌داهاتوودا چۆن ده‌بێت زۆر كێشه‌نیی ‌ه‬ ‫به‌الیان���ه‌وه‌! حیزبە‌سیاس���ییه‌كان هه‌مووی���ان‬ ‫به‌ڕێگای جی���اواز خه‌ریكی ده‌نگ كۆكردنه‌وه‌ن‌و‬ ‫هه‌ریه‌كه‌یان ترسی له‌وی تریان نیشتووه‌! له‌كاتی‬ ‫به‌شدارییه‌كی سیاس���ی به‌مشێوه‌یه‌دا پێویست ‌ه‬ ‫هاواڵتی‌و خه‌ڵك له‌كاتێكی وا هه‌ستیارو گرنگدا‬ ‫هه‌میش ‌ه پرس���یاری ئه‌وه‌ له‌خۆی بكات‌و بڵێت‬ ‫چۆن ده‌نگ بده‌م؟ له‌س���ه‌ر چ بنه‌مایه‌ك ده‌نگ‬ ‫به‌هێزێكی ساس���یی بده‌م؟ چونكه‌ له‌ڕاس���تیدا‬ ‫ده‌نگدان���ی هاواڵتی بۆخۆی به‌رپرس���یارێتییه‌و‬ ‫ده‌نگدانێك���ی ئاس���ایی‌و ب���ێ كاریگه‌رنیی���ه‌و‬ ‫ده‌بێت بە‌وریایی���ه‌وه‌ مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا بكرێت‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی وه‌ك ده‌وترێت حكومه‌تێكی چاك‌و‬ ‫دامه‌زراو‌و پێشكه‌وتوو به‌رهه‌می گه‌لێكی هوشیارو‬ ‫به‌ئاگایه‌و وه‌ به‌پێچه‌وانه‌شه‌و‌ه راسته‌‪ ،‬له‌كاتێكی‬ ‫وه‌ه���ادا واده‌خوازێت یاده‌وه‌ریم���ان به‌رده‌وام‬ ‫زیندووبێ���ت‌و كه‌متری���ن كات په‌راوێزی بخه‌ین‪،‬‬ ‫بۆئه‌وه‌ی بتوانین ب���اش له‌خراپ جیابكه‌ینه‌وه‌و‬ ‫بڕیاره‌دروسته‌كه‌بده‌ین‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی تێبین���ی ده‌كرێت‌و مایه‌ی س���ه‌رنج ‌ه‬ ‫ده‌نگدان له‌م ناوچه‌و هه‌رێمه‌ی ئێمه‌دا له‌س���ه‌ر‬ ‫پێوه‌رێكی راست‌و دروست نادرێت هه‌ربۆی ‌ه زۆرجار‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان گۆڕانكارییه‌كی ئه‌وتۆدروس���ت‬ ‫ن���اكات‌و به‌ش���ێكی سه‌ره‌كیش���ی ب���ۆ ئ���ه‌و‌ه‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ شێوازه‌كانی ده‌نگدان‌و پێوه‌ره‌كانی‬ ‫ده‌نگدانمان بۆ كاندیدێك یان هێزێكی سیاس���ی‬ ‫ته‌واو‌و له‌شوێنی خۆیدانییه‌! بۆ ده‌نگدان ده‌بێت‬ ‫بە‌پێچه‌وانه‌ی ئه‌و حه‌ماس���ه‌ت‌و س���ۆز‌ه زۆره‌ی‬ ‫كاندیدان‌و حیزبە‌سیاسییه‌كان‌و بانگه‌شه‌كه‌ران‌و‬ ‫الیه‌نگره‌كان���ی هێزێك���ی سیاس���ی ده‌یك���ه‌ن‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌و‌ه هاواڵتی‌و ده‌نگده‌ر به‌س���اردییه‌و‌ه‬ ‫مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا بكات‌و ئاس���ایی‌و سروشتی‬ ‫بیبینێت‌و نه‌كه‌وێت ‌ه ژێركاریگه‌ری گوتارو وتار‌ه‬

‫ده‌بێت له‌مه‌ودوا گله‌یی‌و‬ ‫گازنده‌و پرسیار له‌و ئه‌ندام‬ ‫په‌رله‌مان‌و هێزه‌ سیاسیانه‌‬ ‫نه‌كرێت كه‌ ناتوانن بە‌باشی‬ ‫موماره‌سه‌ی كاروباره‌كانی‬ ‫خۆیان بكه‌ن‌و شكستیان‬ ‫خواردووه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ده‌بێت گله‌یی‌و پرسیار‬ ‫له‌و ده‌نگده‌رانه‌ بكرێت‬ ‫كه‌ ده‌نگیان به‌و‬ ‫هێزه‌ سیاسی‌و ئه‌ندام‬ ‫په‌رله‌مانانه‌ داوه‌‬ ‫سۆزداری‌و عاتفییه‌كانه‌وه‌‪ ،‬گرنگ ‌ه پرۆژه‌و پالن‌و‬ ‫دونیابینی هێزه‌ سیاس���ییه‌كه‌ی بیرنه‌چێته‌وه‌‪،‬‬ ‫چوارس���اڵی پێشتری هێز‌ه سیاسییه‌كان گرنگ ‌ه‬ ‫بخرێن ‌ه به‌رده‌م تاقیكردنه‌وه‌و هه‌ڵس���ه‌نگاندن‌و‬ ‫لێپرسراویه‌تییه‌وه‌و بۆئه‌وه‌ی هاواڵتی‌و ده‌نگده‌ر‬ ‫به‌راوردی حی���زب‌و هێز‌ه سیاس���ییه‌كان بكات‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ یه‌كتریدا‌و تابزانێ���ت‌و بۆی ده‌ركه‌وێت‬ ‫كامیان باش���تره‌ له‌ویتریان‪ ،‬بۆ هێز‌ه نوێكانیش‬ ‫دیسانه‌و‌ه ده‌بێت بە‌ووردی بیانخوێنێته‌وه‌و ته‌نها‬ ‫هه‌ڵگری دروش���می نوێ بوون فریومان نه‌دات‌و‬ ‫چاودێریكردنیان‌و هه‌ڵس���ه‌نگاندنیان گرنگ ‌ه بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی بڕیاری دروست بده‌ین‪ ،‬هه‌روه‌ها ده‌بێت‬ ‫وریای ئ���ه‌و كاندیدانه‌ بین ك��� ‌ه خه‌ریكی په‌ت‬

‫په‌تێن���ن له‌م حیزب بۆ ئ���ه‌و حیزب باز ده‌ده‌ن‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی هه‌میش��� ‌ه له‌پۆس���تی به‌رده‌وامدابن‬ ‫به‌ناوی چاكس���ازی‌و گۆڕانگارییه‌وه‌! خراپترین‬ ‫ج���ۆری ده‌نگدان ئه‌و ده‌نگدانه‌ی ‌ه ك ‌ه به‌رمه‌بنای‬ ‫هاوڕێیه‌ت���ی‌و خزمایه‌تی‌و خێاڵیه‌تی‌و كه‌وتنه‌ژێر‬ ‫كاریگ���ه‌ری ئه‌ویت���ره‌و‌ه ده‌درێ���ت‪ ،‬به‌داخه‌و‌ه‬ ‫له‌دونیای ئێمه‌دا له‌م ج���ۆره‌ له‌ده‌نگده‌ر زۆره‌و‬ ‫كاریگه‌ری خراپیش���ی به‌جێهێشتووه‌‪ ،‬جۆرێك‬ ‫له‌ده‌نگ���ده‌رو ده‌نگدان هه‌ی ‌ه ده‌توانین پێیبڵێین‬ ‫دیكتات���ۆری ده‌نگدان ئه‌ندامی خێزانێك به‌هۆی‬ ‫ئه‌وه‌ی ئینتیم���ای بۆ هێزێكی سیاس���ی هه‌ی ‌ه‬ ‫زۆر له‌ئه‌ندامه‌كان���ی ت���ری خێزانه‌كه‌ی ده‌كات‬ ‫ك ‌ه ده‌بێت ده‌نگ بۆ ئه‌و هێزه‌ سیاس���ی ‌ه بده‌ن‬ ‫ك ‌ه ئه‌و ئینتیماو ب���ڕوای پێیه‌تی رێك ئه‌وه‌ش‬ ‫بریتییه‌ له‌بیركردنه‌وه‌ی خێڵه‌كی‌و ده‌شته‌كی!‬ ‫وه‌ك چۆن داوای حكومه‌تێكی خۆشگوزه‌ران‌و‬ ‫دیموكراسی‌و پێش���كه‌وتوو ده‌كه‌ین هاوشێوه‌ی‬ ‫واڵتانی رۆژئاوا له‌هه‌مان كاتیش���دا پێویس���ت ‌ه‬ ‫ده‌نگده‌ری���ش ئاگای���ی ئ���ه‌وه‌ی هه‌بێ���ت‬ ‫ده‌نگدانه‌كه‌ی ده‌بێت هاوشێوه‌ی ده‌نگدانه‌كه‌ی‬ ‫تاكی واڵتانی دیموكراسی‌و پێشكه‌وتوو واڵتانی‬ ‫رۆژئاوابێت‌و بە‌هوش���یاریی‌و وریایی‌و دیقه‌ته‌و‌ه‬ ‫ده‌نگبدات‪،‬یه‌كێ���ك له‌تراژیدیاكانی ده‌نگده‌رانی‬ ‫ئێم ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه هه‌ندێك له‌كاندیده‌كان به‌رمه‌بنای‬ ‫جوانی هه‌ڵده‌بژێ���رن‌و ده‌نگی پێده‌ده‌ن نه‌وه‌ك‬ ‫روئیاو دونیابینی‌و كه‌سایه‌تی‪ ،‬كۆمیدیایه‌پێتوابێت‬ ‫جوانی كاندید تاكه‌پێوه‌ربێت بۆ ئه‌وه‌ی باش���تر‬ ‫مافه‌كانم���ان له‌به‌غدا به‌ده‌س���تبهێنین! ئه‌بێت‬ ‫كاندید له‌ناو حیزبدا بخوێنینه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ده‌نگ‬ ‫بە‌حیزب ده‌ده‌ین نه‌وه‌ك ته‌نها بە‌كاندید دواجار‬ ‫كاندی���د به‌رنامه‌كانی حی���زب جێبه‌جێ ده‌كات‬ ‫نه‌وه‌ك به‌رنامه‌ی خۆی هه‌ندێك جار گوێبیستی‬ ‫ئه‌و‌ه ده‌بین كه‌س���ێكی باش(ئه‌م ‌ه جگ ‌ه له‌وه‌ی‬ ‫ده‌بێت بپرس���ین باش بە‌پێوه‌ری چی‌و چۆن؟)‬ ‫له‌ن���او حیزبێكی خراپدا خ���ۆی كاندیدكردووه‌و‬ ‫كێش���ه‌نییه‌ مادام كاندید باش ‌ه با ده‌نگ بهێنێت‬ ‫ك���ه‌ ئه‌م��� ‌ه زۆر پێچه‌وانه‌ی لۆژیك���ه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫حیزبە‌دواجار لێپرسینه‌و‌ه ده‌كات له‌كاندید نه‌وه‌ك‬ ‫بە‌پێچه‌وان���ه‌و‌ه بۆ هه‌ر هه‌ڵه‌و ك ‌هم‌و كورتییه‌ك‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌بێت ئه‌وه‌ بزانین حیزبێك له‌ناوخۆیدا‬ ‫دیموكراس���ی‌و دامه‌زراونه‌بێت‌و كێشه‌كانی خۆی‬

‫نه‌توانێ���ت چاره‌س���ه‌ربكات چاوه‌ڕێ���ی ئه‌وه‌ی‬ ‫لێمه‌كه‌ حكوم��� ‌هت‌و ده‌وڵه‌تێك���ی دیموكراس‌و‬ ‫دامه‌زراو دروست بكات‪.‬‬ ‫خراپه‌و دروس���ت نییه‌ به‌ته‌نها كاندید له‌سه‌ر‬ ‫زۆربڵێی‌و هاوارك���ردن‌و بڕوانامه‌و‌ه هه‌ڵبژێرێت‌و‬ ‫ده‌نگ���ی پێبدرێت‪ ،‬چونكه‌ به‌ش���ێكی گر نگی‬ ‫نه‌هامه‌تییه‌كان���ی رابردوو ئه‌وان ‌ه دروس���تییان‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬كاتێ���ك بڕوانام���ه‌ی كاندیدێك گرنك ‌ه‬ ‫ك ‌ه هه‌ڵگری راس���ته‌قینه‌ی مانای بڕوانامه‌بێت‌و‬ ‫ره‌نگدان���ه‌وه‌ی هه‌بێ���ت له‌ژی���ان‌و كاره‌كانیدا‪،‬‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی راب���ردووی په‌رله‌مان���ی‬ ‫كوردس���تان كاندیدی خوێنه‌وارو س���ه‌ركه‌وتوو‬ ‫له‌بوارێك���ی دیاریكراودا هه‌ب���وو له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫ده‌یویست بە‌عه‌قاڵنی بانگه‌ش���ه‌بكات‌و هاواری‬ ‫نه‌ده‌كردو ژینگه‌ی پیس نه‌كردو به‌ڵێنی گه‌ور‌ه‬ ‫گه‌وره‌ی نه‌ده‌دا ده‌یویس���ت ئه‌وه‌ بڵێت ك ‌ه بۆی‬ ‫جێبه‌جێ ده‌بێت‌و له‌تواناو ئیشی په‌رله‌مانتاریدا‬ ‫هه‌ی ‌ه كه‌چی كه‌مترین ده‌نگی هێنا! به‌اڵم هه‌ندێك‬ ‫له‌وان���ه‌ی هاواریان كردو زۆرتری���ن به‌ڵێنیانداو‬ ‫له‌زمانی قس���ه‌كردن‌و ئه‌تواریاندا دیاربوو ته‌نها‬ ‫ئامانجییان ده‌رچ���وون‌و بوون بە‌په‌رله‌مانتاربوو‬ ‫ده‌نگیان هێنا! له‌ڕاستیدا سایكۆبۆجیا خزمه‌تی‬ ‫زۆر گرنگمان ده‌كات ب���ۆ ئه‌وه‌ی نیازو مه‌رامی‬ ‫هه‌ندێ���ك له‌حیزب‌و كاندی���ده‌كان بخوێنینه‌وه‌و‬ ‫نه‌توانن فریومان بده‌ن‪.‬‬ ‫هه‌ندێ���ك له‌كاندی���ده‌كان به‌ن���اوی ئ���ه‌وه‌ی‬ ‫له‌پۆستی پێشوتریان سه‌ركه‌وتوبون‌و جار هه‌رچ‬ ‫پۆس���تێكی جیاوازبێت خۆی���ان كاندیدكردوه‌و‬ ‫ده‌یانه‌وێ���ت له‌و رێگه‌یه‌و‌ه ده‌ن���گ كۆبكه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫كێش���ه‌وگرفت ‌ه ت���ۆ بۆ هه‌موو پۆس���تێك خۆت‬ ‫تاق���ی بكه‌یت���ه‌وه‌و له‌ئاماده‌باش���یدابیت‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ده‌بێت ئه‌وه‌بزانی���ن مه‌رج نییه‌ كارێكت ئه‌نجام‬ ‫دابێت پێش���ووتر هه‌م���ان كارت ب���ۆ بكرێت‌و‬ ‫مه‌یس���ه‌ربێت بۆت له‌په‌رله‌مانێكی ئاڵۆزی وه‌كو‬ ‫به‌غ���داد! له‌كۆتاییدا ده‌ڵێی���ن ده‌بێت له‌مه‌ودوا‬ ‫گله‌یی‌و گازنده‌و پرسیار له‌و ئه‌ندام په‌رله‌مان‌و‬ ‫هێز‌ه سیاس���یان ‌ه نه‌كرێت ك ‌ه ناتوانن بە‌باش���ی‬ ‫موماره‌س���ه‌ی كاروباره‌كان���ی خۆی���ان بك ‌هن‌و‬ ‫شكس���تیان خواردووه‌‪ ،‬به‌ڵك���و ده‌بێت گله‌یی‌و‬ ‫پرسیار له‌و ده‌نگده‌رانه‌ بكرێت ك ‌ه ده‌نگیان به‌و‬ ‫هێز‌ه سیاسی‌و ئه‌ندام په‌رله‌مانانه‌ داوه‌‪.‬‬

‫تەندروستی‬

‫چه‌ند خویه‌ك رۆژانه‌ پێویسته‌ لێیان دوربكه‌وینه‌و‌ه‬ ‫بۆ پاراستنی‌ جومگه‌كان‬

‫)‪ )623‬سێشه‌ممه ‪2018/5/1‬‬

‫‪15‬‬

‫رۆژان ‌ه ئێمه‌ چه‌ند خویه‌ك ئه‌نجام ئه‌ده‌ین ك ‌ه‬ ‫زیانی‌ بۆ ته‌ندروستیمان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مانه‌ی‌ خواره‌و‌ه‬ ‫به‌ش���ێك ‌ی ئه‌و خوانه‌یه‌ كه‌زیان��� ‌ی بۆ جمگه‌كان‬ ‫هه‌یه‌ پێویسته‌ خۆمانی‌ لێبپارێزین‬ ‫ زۆر به‌كار هێنانی‌ مۆبایل كاریگه‌ر ‌ی له‌سه‌ر‬‫جومگه‌كان ‌ی ده‌ست‌و مل هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ هه‌وڵبد‌ه‬ ‫ماوه‌یه‌كی‌ درێژ به‌مۆبایله‌كه‌ت قس ‌ه نه‌كه‌یت‪.‬‬ ‫ له‌پێ‌ كردنی‌ پێاڵوی‌ نه‌گونجاو‪ .‬وه‌ك پێاڵو ‌ی‬‫پاژن ‌ه به‌رز‌و هه‌ندێك جۆری‌ پێالو ‌ی وه‌رزشی‌ ك ‌ه‬ ‫زی���ان به‌قاچ ده‌گه‌یه‌نێت‌و پێویس���ته‌ بۆئه‌مه‌ش‬ ‫بۆچونی‌ مامۆستای‌ وه‌رزش وه‌ربگیرێت‪.‬‬ ‫ ته‌قاندن ‌ی په‌نجه‌كان‪ .‬ئه‌م خوه‌ خه‌ڵكانێك ‌ی‬‫زۆر رۆژان���ه‌ ئه‌نجام���ی‌ ده‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌یه‌كێك��� ‌ه‬ ‫له‌مه‌ترس���ێكان ك ‌ه به‌پێ‌ رۆژگار كارده‌كاته‌ سه‌ر‬ ‫جمگه‌كان‌و ئاوسانیان‪.‬‬ ‫ جانت���ای ق���ورس‪ .‬هه‌ڵگرتن��� ‌ی هه‌ندێ���ك‬‫جانتای‌ وه‌ك الپتۆب‌و جانتای‌ ژنانه‌و قوتابخان ‌ه‬ ‫كارده‌كاته‌ س���ه‌ر یه‌ك شان‌و مل وپشت به‌مه‌ش‬ ‫نارێك���ی‌ دروس���ت ده‌كات‌و زی���ان بە‌بربره‌كان‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫ خه‌وتن له‌س���ه‌ر ده‌م‪ .‬ئه‌م ج���ۆره‌ خه‌وتن ‌ه‬‫ئه‌بێته‌ هۆ ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی پاڵ به‌سه‌ره‌وه‌ بنێت بچێت‬ ‫بۆپشته‌وه‌ به‌مه‌ش په‌ستان ئه‌خات ‌ه سه‌ربربره‌كان‬ ‫والوازبونی‌ جمگه‌كان‪.‬‬ ‫ زۆر دانیش���تن‪ .‬كاتێ���ك ماوه‌یه‌ك���ی‌ درێژ‬‫داده‌نیشت‌و خۆت س���ه‌رقاڵی‌ كۆمپیوته‌ره‌كه‌ت‬ ‫ده‌كه‌ی���ت‪ ،‬پێویس���ته‌ ئ���اگاداری‌ ش���ێواز ‌ی‬ ‫دانیشتنه‌كه‌ت بیت‌و پشتت زۆر كورنه‌كه‌یته‌وه‌و‬ ‫ملت زۆر دانه‌نوێنی‌‌و هه‌روه‌ه���ا هه‌رنیوكاتژمێر‬ ‫جارێك له‌ش���وێنی‌ خۆت هه‌س���ته‌و پیاسه‌یه‌ك‬ ‫بكه‌‪.‬‬

‫له‌كاتی‌ بونی‌ ئه‌م نیشانان ‌ه‬ ‫به‌زوترین كات سه‌ردانی‌ پزیشك بكه‌‬

‫ی‬ ‫ی دوگیان ‌‬ ‫هه‌رچه‌ند مانگه‌كانی‌ كۆتای ‌‬ ‫ی بۆ دایكه‌ك ‌ه دروست ده‌كه‌ت‬ ‫ئاسود‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆتایه‌كانی‌ رزگاربونێت ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫له‌دوگیان���ی‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌ڵێك ناره‌حه‌تی‌ هه‌یه‌ ك ‌ه ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫ی ببێت‪.‬‬ ‫هه‌یه‌ توش ‌‬ ‫ی جوڵ���ه‌ی‌ كۆرپه‌له‌‪.‬‬ ‫ كه‌مبون���ه‌وه‌ ‌‬‫ئه‌گ���ه‌ر هه‌س���تت ك���رد ئ���ه‌و ماوه‌ی ‌ه‬ ‫ی كۆرپه‌له‌كه‌ت ك���ه‌م بۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫جوڵ���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ پێویسته‌به‌زوترین كات سه‌ردان ‌‬ ‫پزیشك بكه‌یت‪.‬‬ ‫ی دامێن‪ .‬گه‌رهه‌تاو‬ ‫ خوێن به‌ربون��� ‌‬‫ئ���ه‌م حاڵه‌ت ‌ه روی���دا ئه‌و‌ه پێویس���ت ‌ه‬ ‫ی پزیشك بكه‌یت‬ ‫به‌وترین كاد س���ه‌ردان ‌‬

‫ی‬ ‫چونك���ه‌ ئه‌گه‌ری‌ ئه‌وه‌هه‌یه‌ كه‌س���ه‌ك ‌ه زۆربه‌رده‌وامبێت ئه‌وه‌ره‌نگ ‌ه نیش���انه‌ ‌‬ ‫ی هاورێ‌ من���اڵ بوبێت له‌دایك بونی‌ كۆرپه‌ل ‌ه بێت‪.‬‬ ‫توش���ی‌ قرتان ‌‬ ‫ زیاد بون���ی‌ كێ���ش‪ .‬به‌دڵنیایه‌و‌ه‬‫یاخ���ود بچرانێك له‌منداڵدان دروس���ت‬ ‫ی‬ ‫ل���ه‌م كات ‌ه كێش زی���اد ده‌كات به‌هۆ ‌‬ ‫بوبێت‪.‬‬ ‫ ئاوس���ان‪ .‬ره‌نگه‌وابیربكه‌یت���ه‌و‌ه گه‌وره‌بونی‌ كۆرپه‌له‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم پێویست ‌ه‬‫كه‌ئاوس���ان له‌م كاتان ‌ه ئاساییه‌‪ ،‬به‌اڵم ئاگاداری‌ ئه‌وه‌ بێت ك ‌ه زۆر له‌پێویست‬ ‫ی‬ ‫ئاوس���انی‌ ده‌س���ته‌كان‌و قاچه‌كان له‌م نه‌بێت چونكه‌ ره‌نگه‌ نیشانه‌ی‌ ژه‌هراو ‌‬ ‫ی بێت‪.‬‬ ‫ی بونی‌ دوگیان ‌‬ ‫ی ژه‌هراوی‌ بون ‌‬ ‫كاتان ‌ه ره‌نگه‌ نیش���انه‌ ‌‬ ‫ی ده‌موچاو‪.‬‬ ‫ لێل بون ومێرول ‌ه كردن ‌‬‫ی‬ ‫ی بێ���ت‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه به‌هه‌ند وه‌ر ‌‬ ‫دوگیان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌م نیش���انان ‌ه روئ���ه‌دات له‌كات��� ‌‬ ‫بگره‌ گه‌رئه‌م كێشه‌یه‌ت هه‌بوو‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی گۆرانكار ‌‬ ‫ی دوگیان���ی‌ ئه‌ویش به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی پش���ت‪ .‬ره‌نگ ‌ه ئ���ازار ‌‬ ‫ ئ���ازار ‌‬‫پش���ت ل���ه‌م كاتان���ه‌ دروس���ت ببێت ‌ه هۆرمۆنه‌وه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ره‌نگ ‌ه نیش���انه‌ش‬ ‫ی په‌س���تانی‌ خوێن‌و‬ ‫ی گه‌وره‌بونی‌ گۆرپه‌له‌و بێت بۆبه‌رزبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌ویش به‌ه���ۆ ‌‬ ‫په‌ستان ‌ه سه‌ربربره‌كان بێت‪ ،‬به‌اڵم گه‌ر شه‌كره‌‪.‬‬

‫چۆن ئازاری‌ ددان له‌منداڵ كه‌م ده‌كه‌یته‌وه‌؟‬

‫منداڵ به‌هه‌مان ش���ێوه‌ی‌ گه‌وره‌كان‬ ‫ی ددان ده‌بن‪ ،‬تۆی‌ دایكان‬ ‫ی ئازار ‌‬ ‫توش ‌‬ ‫ده‌توان���ی‌ به‌م ش���ێوه‌ی ‌ه یارمه‌تی‌ كه‌م‬ ‫ی منداڵه‌كه‌ت‬ ‫ی ئازاری‌ ددان��� ‌‬ ‫كردنه‌وه‌ ‌‬ ‫بد‌هی‌‪.‬‬ ‫ منداڵه‌كه‌ت له‌باوش بگره‌و س���ۆزو‬‫ی‬ ‫ێ بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی زیاتری‌ بده‌ر ‌‬ ‫خۆشه‌ویست ‌‬ ‫بیر له‌ئازاره‌ك ‌هی‌ نه‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ خواردنێكی‌ بده‌رێ‌ بتوانێت بیمژێت‬‫بۆئه‌مه‌ش مێوه‌ باشترین خۆراكه‌‪.‬‬ ‫ س���ارد ك���ه‌ره‌و‌ه ب���ه‌كار بێن��� ‌ه‬‫بۆپوكه‌كه‌ی‌‪ ،‬بۆئه‌مه‌ش ده‌توانیت ئه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌به‌كاردێت بۆخوران ‌‬ ‫كه‌ره‌س���تانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پوك ك��� ‌ه دایكان ده‌یده‌ن به‌ده‌س���ت ‌‬ ‫ی دان ده‌رهێنان‪،‬‬ ‫منداڵه‌كانیان له‌كات��� ‌‬ ‫بیخه‌یت���ه‌ س���ه‌الجه‌وه‌و پاش���ان بید‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی منداڵه‌كه‌ت بۆئه‌و‌هی‌ پۆكه‌كه‌ ‌‬ ‫ده‌ست ‌‬ ‫پێبخورێنێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ك���ه‌م كردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی تر ‌‬ ‫ رێگه‌یه‌ك��� ‌‬‫ی به‌ده‌ست‬ ‫ی پۆكه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ئازاری‌ ددان شێالن ‌‬ ‫كه‌ئه‌م���ه‌ش تاراده‌یه‌ك ئازاره‌كه‌ی‌ كه‌م‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ ده‌توانی���ت مه‌ڵهه‌می‌ ئازار ش���كێن‬‫بۆپوكه‌ك���ه‌ی‌ ب���ه‌كار بێنی���ت‪ ،‬یاخود‬ ‫ی ئازار شكێن‬ ‫ده‌رمان ‌‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )623‬سێشه‌ممه ‪2018/5/1‬‬

‫بۆچ ‌ی زانكۆ نه‌بوه‌ پێشه‌نگی‌ خۆپیشاندان‌و ناڕه‌زایه‌تییه‌كان؟‬ ‫گفتوگۆیه‌ك له‌گه‌ ‌ڵ س ‌ێ مامۆستای زانكۆ‬ ‫سرو‌ه جه‌مال‬ ‫مامۆستایانی‌ زانكۆ هاوشێوه‌ی‌‬ ‫مامۆستایانی‌ قۆناغه‌كانی‌ دیك ‌ه‬ ‫به‌شدار بون له‌خۆپیشاندانه‌كان‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌شداربونێكی‌ تا راده‌یه‌ك‬ ‫شه‌رمنانه‌ بو‪ ،‬وه‌ك مامۆستایانی‌‬ ‫زانكۆ خۆیان ده‌ڵێن‪ .‬ئاوێنه‌‬ ‫له‌زنجیره‌ی‌ سێ‌هه‌می‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌قسه‌كردن له‌خاڵه‌ الوازو‬ ‫به‌هێزه‌كانی‌ خۆپیشاندانه‌كانی‌‬ ‫مامۆستیاندا‪ ،‬گفتوگۆ له‌گه‌ڵ‌ سێ‌‬ ‫مامۆستای‌ زانكۆی‌ سلێمانیدا‬ ‫ده‌كات كه‌ به‌شداری‌ خۆپیشاندانو‬ ‫ناڕه‌زایه‌تیه‌كانیان كردوه‌‪ :‬شۆڕش‬ ‫حه‌سه‌ن مامۆستا له‌به‌شی‌ یاسا‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د ئه‌مین مامۆستا له‌به‌شی‌‬ ‫بایه‌لۆجی‌‌و ڕێكخه‌ری‌ ڕێكخراوی‌‬ ‫داكۆكی‌ له‌زانكۆو په‌یمانگاكان‪ ،‬به‌ناز‬ ‫حه‌مه‌ ڕه‌شید مامۆستا له‌به‌شی‌‬ ‫ڕاگه‌یاندن‪.‬‬ ‫زانكۆ پێشه‌نگی‌ خۆپیشاندان نه‌بو‬ ‫س����روه‌ جه‌مال‪ :‬بۆچ����ی‌ زانكۆكان‬ ‫نه‌یانتوانی‌ ببنه‌ پێشه‌نگ له‌گه‌یاندنی‌‬ ‫ده‌نگی‌ ناڕازیی‌‌و خۆپیشاندانه‌كان؟‬ ‫شۆڕش حه‌سه‌ن‪ :‬زانكۆ نه‌یتوانیوه‌‬ ‫ببێته‌ پێش����ه‌نگی‌ كۆمه‌ڵگا له‌كاتێكدا‬ ‫له‌واڵتان پێش����ه‌نگه‌و زانكۆ به‌پێگه‌ی‌‬ ‫ئاس����ایی‌ خۆیدا ده‌ڕوات به‌بێ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هیچ كه‌س����و الیه‌نێك ده‌س����ت بخه‌نه‌‬ ‫ناوكاروباره‌كان����ی‌ به‌تایب����ه‌ت الیه‌نه‌‬ ‫سیاسییه‌كان‪ ،‬چونكه‌ زانكۆ ده‌زگایه‌كی‌‬ ‫مه‌عریفییه‌ پێویسته‌ س����ه‌ربه‌خۆبێت‬ ‫له‌ڕوی‌ ئیداریو زانس����تی‌و داراییه‌وه‌و‬ ‫یاساو سیسته‌می‌ خۆی‌ هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێس����تا زانك����ۆكان وه‌ك ڕۆبۆتێكیان‬ ‫لێهاتوه‌ كه‌له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تی‌ خوێندنی‌‬ ‫بااڵوه‌ به‌ڕێوه‌ ده‌چێت كه‌ ئه‌ویش حزب‬ ‫به‌ڕێوه‌ی‌ ده‌بات ئه‌وه‌ش ش����ۆڕبۆته‌وه‌‬ ‫بۆ ناو زانك����ۆكان به‌ش����ێوه‌یه‌ك كه‌‬ ‫له‌هه‌مو توانایه‌كی‌ زانستی‌و كه‌سایه‌تی‌‬ ‫به‌تاڵ كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ ناتوانن له‌كاتی‌‬ ‫ئاس����ته‌نگه‌كاندا بێنه‌ سه‌رخه‌تو ڕۆڵی‌‬ ‫ڕاس����ته‌قینه‌ی‌ ببینێ هه‌ت����ا له‌كاتی‌‬ ‫ئاسایش����دا‪.‬له‌زانكۆی‌ س����لێمانیدا دو‬ ‫هه‌زار مامۆس����تا هه‌ی����ه‌ له‌گه‌ڵ ڕێزم‬ ‫ئه‌گه‌ر س����ه‌یری‌ مه‌رجو تایبه‌تمه‌ندی‌‬ ‫بكه‌یت زۆربه‌ی‌ تیانیه‌‪ ،‬هه‌س����ت به‌وه‌‬ ‫ناكات كه‌پێویس����ته‌ پێش����ه‌نگ بێتو‬ ‫هه‌س����ت به‌ئازاری‌ خه‌ڵك بكات‪ ،‬هه‌تا‬ ‫نه‌ك هه‌ر ئ����ازاری‌ خه‌ڵك����ی‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫هه‌س����ت به‌ئ����ازاری‌ خۆش����ی‌ ناكات‪،‬‬ ‫كاتێك ده‌چین خۆپیش����اندان ده‌كه‌ین‬ ‫سه‌د مامۆستا ئاماده‌نیه‌ بێته‌ده‌ره‌وه‌و‬ ‫به‌رگری‌ له‌قوت����ی‌ خه‌ڵك بكات‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫هه‌تا زانكۆ به‌وش����ێوه‌یه‌ بێت كه‌حزب‬ ‫ئیداره‌ی‌ بكات له‌سه‌رۆكی‌ زانكۆوه‌ تا‬ ‫ڕاگروبڕیارده‌ری‌ به‌ش له‌الیه‌ن حزبه‌وه‌‬ ‫دابنرێت ناتوانرێت له‌ڕوی‌ زانستییه‌وه‌‬ ‫هیچ به‌ره‌و پێش����ه‌وه‌ بڕوات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌و كه‌س����انه‌ له‌سه‌ر بنه‌مای‌ پێوه‌ری‌‬ ‫زانس����تی‌ دانانرێ����ن كاتێ����ك ده‌بێته‌‬ ‫به‌س����ه‌رۆكی‌ زانكۆ ئه‌گه‌ر له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫بنه‌مایه‌ بێت به‌پێی‌ یاس����او زانس����ت‬ ‫كۆلێژه‌ك����ه‌ی‌ به‌ڕێوه‌ ده‌ب����ات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ ده‌گوزه‌رێ����ت لێ����ره‌ هه‌موی‌‬ ‫پێچه‌وانه‌ی‌ ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ڕاسته‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫خوێندن����ی‌ بااڵ له‌م دوس����اڵه‌ی‌ دوایدا‬ ‫بۆ چ����او به‌س����تنی‌ خه‌ڵ����ك بابه‌تی‌‬ ‫س����یڤی‌‌و بانگه‌وازكردن بۆ پۆسته‌كان‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم له‌ژێره‌وه‌ ئه‌وه‌ی‌ خۆیان‬ ‫مه‌به‌س����تیانه‌ ئ����ه‌وه‌ دائه‌نێ����ن هه‌تا‬ ‫ئێمه‌ س����یڤه‌كه‌مان ونبوه‌و ئاگاداریش‬ ‫نه‌كراوینه‌ته‌وه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ س����ه‌ر به‌‬ ‫هیچ الیه‌نێكی‌ سیاسی‌ نه‌بوین زۆرێك‬ ‫له‌ هاوڕێیانیش به‌هه‌مان شێوه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ دائه‌نرێ����ت له‌ه����ه‌ردو ده‌ڤه‌ر‬ ‫به‌ئاڕاس����ته‌ی‌ خۆیانه‌ نه‌ك هه‌ر زانكۆ‬ ‫حكومیه‌كان به‌داخه‌وه‌ ئه‌هلیه‌كانیش‬ ‫به‌وش����ێوه‌یه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ ناتوانێت ببێته‌‬

‫پێش����ه‌نگی‌ كۆمه‌ڵ����گا‪ ،‬پارێ����زگاری‌‬ ‫له‌ئه‌ندامانی‌ خۆی‌ بكات‪.‬‬ ‫ئه‌حم����ه‌د ئه‌می����ن‪ :‬ڕاس����ته‌‬ ‫له‌خۆپیش����اندانوله‌م ج����ۆره‌ واڵتان����ه‌‬ ‫هه‌میشه‌ حساب بۆ ژماره‌ ده‌كرێت واته‌‬ ‫مه‌نتیقی‌ هێز ئیش ئه‌كات نه‌ك هێزی‌‬ ‫مه‌نتیق‪ ،‬بۆیه‌ له‌وانه‌یه‌ مامۆس����تایانی‌‬ ‫زانكۆ وه‌ك ژماره‌ دیار نه‌بوبن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫چه‌ند جارێك پڕۆژه‌مان پێشكه‌شكردوه‌‬ ‫كه‌ئه‌و واقیعه‌ چۆن چاره‌ بكرێت ئه‌وه‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵته‌ گوێ‌ ناگرێت‪.‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌ستی‌ حزب به‌س����ه‌ریدا زاڵه‌ به‌شی‌‬ ‫زۆری‌ ئه‌و كه‌س����انه‌ی‌ كه‌له‌ پۆس����ته‌‬ ‫كارگێ����ڕی‌و زانس����تیه‌كاندان له‌س����ه‌ر‬ ‫بنه‌مای‌ حزبی‌ دانراون‪ ،‬بۆیه‌ نه‌یتوانیوه‌‬ ‫ئیشی‌ خۆی‌ بكات‪ .‬ئه‌م كتێبه‌ی‌ ئێستا‬ ‫له‌به‌رده‌ستمدایه‌ به‌ناوی‌ زانكۆ له‌نێوان‬ ‫ناوو ناوه‌ڕۆكدا كه‌ نوسه‌ره‌كه‌ی‌ خالید‬ ‫عومه‌ره‌‪ ،‬به‌باشترین به‌ڵگه‌ی‌ حزبیبونی‌‬ ‫زانكۆكان����ی‌ ده‌رده‌خ����ات‪ .‬زانكۆكانی‌‬ ‫ئێمه‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌ ناوه‌ ئه‌وه‌نده‌ ناوه‌ڕۆك‬ ‫نیه‌ ئه‌وانه‌ی‌ له‌پۆسته‌ بااڵكاندان گوێ‌‬ ‫له‌و مامۆستایانه‌ ناگرن كه‌چاره‌سه‌ری‌‬ ‫ڕاس����ته‌قینه‌یان پێیه‌ بۆ كێش����ه‌كانی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگا له‌هه‌مو دنیادا مامۆس����تای‌‬ ‫زانكۆ بێجگه‌ له‌وانه‌ وتنه‌وه‌ ئه‌ركێكی‌‬ ‫تری‌ تیشك خس����تنه‌ سه‌ركێشه‌كانی‌‬ ‫پێشكه‌ش����كردنی‌‬ ‫كۆمه‌ڵ����گاو‬ ‫چاره‌س����ه‌ره‌كانه‌ ئێم����ه‌ له‌ دوس����اڵی‌‬ ‫ڕابردو س����ێ‌ پڕۆژه‌مان پێشكه‌ش����ی‌‬ ‫الیه‌نه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‌و پارتی‌‬ ‫ك����ردووه‌‪ ،‬چونك����ه‌ یه‌كێت����ی‌‌و پارتی‌‬ ‫خۆیان به‌رهه‌مهێن����ه‌ری‌ ئه‌م واقیعه‌ن‬ ‫نایانه‌وێتو ناش����توانن چاره‌ی‌ بكه‌ن‪،‬‬ ‫بۆیه‌ له‌س����اڵی‌ ڕابردو به‌ناوی‌ ده‌سته‌و‬ ‫ئه‌مس����اڵیش ڕێكخ����راوی‌ داكۆك����ی‌‬ ‫له‌زانك����ۆو په‌یمان����گاكان پڕۆژه‌م����ان‬ ‫پێشكه‌ش����كردوه‌و ئیش����ی‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫نه‌كراوه‌و مامۆس����تایانی‌ په‌روه‌رده‌ش‬ ‫له‌گه‌ڵمان بون‪.‬‬ ‫س����روه‌ جه‌م����ال‪ :‬كه‌واته‌ پرس����یار‬ ‫دروس����ت نابێت له‌س����ه‌ر ئ����ه‌و هه‌مو‬ ‫خاوه‌ن بڕوانامه‌ی‌ ماسته‌رو دكتۆرایه‌ی‌‬ ‫له‌ن����او زانك����ۆ هه‌یه‌ ب����ۆ ئیراده‌یه‌كی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆیان نیه‌ له‌سه‌ر مافی‌ خۆیان‬ ‫قس����ه‌بكه‌ن ك����ه‌ موچه‌یه‌‪ ،‬ب����ۆ ئه‌و‬ ‫ناڕه‌زایه‌تیه‌ له‌وانه‌وه‌ ده‌ستپێناكات؟‬ ‫ئه‌حمه‌د ئه‌مین‪ :‬ئه‌ركێكی‌ تری‌ زانكۆ‬ ‫بریتیه‌ له‌به‌رهه‌مهێنانی‌ عه‌قڵو چاوی‌‬ ‫توێژه‌ر له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌ له‌الیه‌ن حزبه‌وه‌‬ ‫مۆنۆپۆلكراوه‌ ئه‌م جۆره‌ ده‌س����ه‌اڵتانه‌‬ ‫ناهێڵێت ئه‌م چاوو عه‌قڵه‌ به‌رهه‌م بێت‬ ‫ئه‌گه‌ر ژماره‌یه‌كی‌ كه‌میش����ی‌ تیابێت‬ ‫له‌ناو گشتیه‌كه‌دا ون ده‌بێت‪.‬‬ ‫به‌ن����از حه‌م����ه‌ ڕه‌ش����ید‪ :‬زانك����ۆ‬ ‫ده‌زگایه‌ك����ه‌ ب����ۆ هۆش����یاری‌و پێش‬ ‫خس����تنی‌ كۆم����ه‌ڵ ن����ه‌ك ه����ه‌ر له‌‬ ‫خۆپیش����انداندا به‌ڵكو ده‌بێت له‌هه‌مو‬ ‫كایه‌كاندا ڕۆڵ����ی‌ هه‌بێت‪ ،‬یه‌كێك له‌و‬ ‫ڕه‌خنانه‌ی‌ ڕوبه‌ڕومان ئه‌بێته‌وه‌ بۆچی‌‬

‫ناتوانم پڕۆسه‌ ‌ی‬ ‫زانكۆ به‌ته‌واو ‌ی‬ ‫له‌كۆی‌ پڕۆسه‌ ‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵگا داببڕم‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئه‌مان ‌ه‬ ‫ل ‌ه ‪ 1991‬كه‌هاتون‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ نه‌هاتون‬ ‫ئه‌م واڵت ‌ه بونیاد‬ ‫بنێن هاتون تا ئه‌م‬ ‫واڵته‌ به‌ره‌و تێكدان‌و‬ ‫له‌ناوبردن به‌رن‬ ‫مامۆس����تایانی‌ زانك����ۆ ڕۆڵیان نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ڕێژه‌ی‌ مامۆس����تایانی‌ په‌روه‌رد‌ه‬ ‫له‌چاو مامۆستایانی‌ زانكۆ زۆر زیاترن‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئ����ه‌وان دیارترن‪ ،‬ئه‌وانیش هه‌مو‬ ‫به‌یه‌ك ده‌نگ نه‌ئه‌هاتنه‌ س����ه‌ر خه‌ت‬

‫به‌كارهێنرا هه‌ت����ا كۆتایی‌ پێ هێنانی‬ ‫ئه‌م خۆپیش����اندانانه‌ی‌ دوایی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌وان����ه‌وه‌ ب����و گوناحه‌ ئیس����تغاللی‌‬ ‫ناڕه‌زایه‌تی‌ خه‌ڵك بكرێت ئێمه‌ لێمان‬ ‫پرس����ین بۆچ����ی‌ خێمه‌كانت����ان البرد‬ ‫له‌كاتێكدا ده‌س����ت كه‌وت نه‌بو ئه‌وه‌تا‬ ‫ل����ه‌و كاته‌وه‌ من ته‌نه����ا یه‌ك موچه‌م‬ ‫وه‌رگرتوه‌و مانگی‌ دوانزه‌ش البرا‪.‬‬

‫شۆڕش حه‌سه‌ن‬ ‫هه‌ندێك قوتابخانه‌كرابونه‌وه‌ هه‌ندێكی‌‬ ‫ت����ر بایكۆت بو‪ ،‬هه‌ندێ����ك قوتابخان ‌ه‬ ‫چه‌ن����د قوناغێكی‌ ده‌وامی����ان ده‌كرد‪،‬‬ ‫هه‌ندێ‌ به‌ڕێوه‌به‌ر هه‌ڕه‌شه‌ی‌ ده‌كردو‬ ‫هه‌ندێكی‌ تریش ده‌رگای‌ قوتابخانه‌ی‌‬ ‫داخستبو‪.‬‬ ‫س����روه‌ جه‌مال‪ :‬ته‌نها مامۆستایانی‌‬ ‫زانكۆ نا‪ ،‬به‌ڵكو خوێندكارانی‌ زانكۆش‬ ‫بۆچ����ی‌ ئ����ه‌وان ناتوان����ن ئ����ه‌و ڕۆڵه‌‬ ‫ببینن؟‬ ‫به‌ناز حه‌مه‌ ڕه‌شید‪ :‬ئه‌وانیش دنیایه‌‬ ‫قس����ه‌یان هه‌یه‌‪ ،‬خوێندكاریش دابه‌ش‬ ‫بوه‌ به‌س����ه‌ر ڕه‌نگو حزبه‌كاندا ڕه‌نگه‌‬ ‫له‌سه‌ر بابه‌تێك قسه‌ بكات بترسێت‬ ‫ل����ه‌وه‌ی‌ ڕێكخراوێك قس����ه‌بكات یان‬ ‫له‌به‌ش����ه‌كه‌ی‌ نمره‌ی‌ لێ‌ بشكێت یان‬ ‫به‌غیابات ئه‌یان ترس����ێنن‪ .‬به‌داخه‌وه‌‬ ‫تاكی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ ئێمه‌ ئه‌وه‌نده‌ پچڕاوه‌‬ ‫له‌یه‌كت����رو په‌رته‌وازه‌ بوه‌ به‌هۆی‌ ئه‌م‬ ‫حزبانه‌وه‌ كه‌س گوێ‌ به‌مافی‌ ئه‌وی‌ تر‬ ‫نایه‌ت خوێندكار ده‌ڵێت كه‌ی‌ كێشه‌ی‌‬ ‫منه‌ مامۆستا موچه‌ی‌ هه‌بێت یان نا‪،‬‬ ‫به‌هۆی‌ بێ‌ ئومێدی‌ خۆشیانه‌وه‌ نایه‌ن‬ ‫پشتی‌ مامۆستا بگرن وه‌ خوێندكاری‌‬ ‫ئه‌مڕۆ ئه‌و خوێندكاره‌ نیه‌ كه‌ بیه‌وێت‬ ‫شۆڕش����ێك ه����ه‌ڵ بگیرس����ێنێت یان‬ ‫بیه‌وێت به‌گژ سیستمێكدا بچێته‌وه‌‪.‬‬ ‫سروه‌ جه‌مال‪ :‬ئه‌و هۆكاره‌ چییه‌ كه‌‬ ‫هه‌م خوێندكارو هه‌م مامۆس����تای‌ ئاوا‬ ‫بێ‌ ئیراده‌كردوه‌ له‌زانكۆدا؟‬ ‫به‌ناز حه‌مه‌ ڕه‌شید‪ :‬ئێمه‌ زانكۆمان‬ ‫هه‌یه‌ پێ����ی‌ ئه‌وترێت مه‌ڵبه‌ندی‌ ژماره‌‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ كه‌ به‌ئاشكرا حزب ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫تیا هه‌یه‌ له‌هه‌مو بڕیارو كارێكدا‪.‬‬ ‫س����روه‌ جه‌مال‪ :‬هۆكاری‌ هه‌ژمونی‌‬ ‫حزبی‌ چییه‌ به‌سه‌ر زانكۆكانه‌وه‌؟‬ ‫به‌ن����از حه‌مه‌ ڕه‌ش����ید‪ :‬گ����ه‌وره‌و‬ ‫بچوكی‌و ك����ۆن‌و نوێی زانكۆكان ڕۆڵی‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ڕێژه‌ی‌ مامۆستایانی‌ زانكۆش‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا دامه‌زراندنی‌ ڕێژه‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫له‌و مامۆس����تایانه‌ی‌ كه‌ سه‌ر به‌ حزبن‬ ‫له‌فاڵنه‌ زانك����ۆ‪ ،‬بمانه‌وێت نه‌مانه‌وێت‬ ‫زانكۆی‌ سلێمانی‌ حزبی‌ ده‌سه‌اڵتداری‌‬ ‫ئه‌م ده‌ڤه‌ره‌ ده‌س����تی‌ گرتوه‌ به‌سه‌را‬ ‫ده‌ڤه‌ری‌ ئ����ه‌والش پارتی‌‪ ،‬بۆیه‌ حزب‬ ‫له‌سااڵنی‌ پێشوتر ئیشی‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫ده‌ك����رد ك����ه‌ كادیره‌كان����ی‌ خۆی‌ پێ‬ ‫بگه‌یه‌نێتو بیخاته‌ ناو زانكۆكانه‌وه‌ زۆر‬ ‫ئاسانكاری‌ ده‌كرد بۆ هێنانه‌پێشه‌وه‌یان‬ ‫تا ڕێژه‌یان زیادبو ئێستا زۆربه‌یان سه‌ر‬ ‫به‌حزبی‌ ده‌س����ه‌اڵتن‪ ،‬تۆ یه‌ك یه‌كێك‬ ‫چاكه‌یه‌كت له‌گه‌ڵ ده‌كات دوڕۆژی‌ تر‬ ‫وه‌اڵمم ئه‌یه‌یت����ه‌وه‌ بۆیه‌ له‌م كاتانه‌دا‬ ‫دڵی‌ حزبه‌كه‌ی‌ ناشكێنێت‌و به‌شداری‌‬ ‫له‌خۆپیشانداندا ناكات‪.‬‬ ‫س����روه‌ جه‌مال‪ :‬بۆچی‌ به‌ش����ێكی‌‬ ‫به‌رچاو له‌مامۆس����تایانی‌ زانكۆ ئێستا‬ ‫واز له‌پیش����ه‌كه‌ی‌ خۆی����ان ده‌هێنن‌و‬ ‫هه‌ڵ����ده‌ده‌ن ببن����ه‌ كاندی����د‌و ئه‌ندام‬ ‫په‌رله‌مان؟‬ ‫به‌ن����از حه‌مه‌ ڕه‌ش����ید‪ :‬ب����ۆ ئه‌وه‌‬ ‫دوتێڕوانین هه‌یه‌‪ :‬هه‌ندێك پێیان وایه‌‬ ‫مامۆس����تای‌ زانكۆ پێگه‌یه‌كی‌ هه‌یه‌و‬ ‫ده‌ڵێن ده‌بێت كاندی����د خوێنه‌واربێتو‬ ‫له‌ ئاستێكی‌ به‌رزدا بێت‪ ،‬به‌اڵم به‌الی‌‬ ‫نه‌رێنی‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌خه‌ریكه‌ زانكۆ چۆڵ‬ ‫ده‌كرێت له‌كه‌سه‌ باشه‌كان‪.‬‬ ‫س����روه‌ جه‌م����ال‪ :‬ب����ه‌اڵم ئ����ه‌و‬ ‫مامۆس����تایه‌یی‌ زانكۆ كه‌ بڕیاری‌ حزب‬ ‫جێ به‌ج����ێ‌ ده‌كات ئیت����ر بڕوانامه‌و‬ ‫ئه‌زمون����و ئه‌و زانس����تو مه‌عریفه‌یه‌یی‌‬ ‫كه‌هه‌یه‌ت����ی‌ ده‌توانێ����ت چ س����ودێك‬ ‫بگه‌یه‌نێت؟‬

‫ئه‌حمه‌د ئه‌مین‬

‫ماوه‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫تێپه‌ڕیوه‌و سه‌رۆكێك ‌ی‬ ‫زانكۆ هه‌ڵنابژێرێت‬ ‫ئه‌مه‌ بەهۆی ده‌ست ‌ی‬ ‫حزبه‌وەیە له‌ناو‬ ‫زانكۆ‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌و دو‬ ‫هه‌زار مامۆستایه‌ی‌‬ ‫زانكۆ شه‌ش سه‌د ‌ی‬ ‫سه‌ر به‌ده‌سه‌اڵت‬ ‫بێت ئه‌وه‌ی‌ تر ‌ی‬ ‫هیچ خه‌مێكی‌ نیه‌و‬ ‫ده‌نگ هه‌ڵنابڕێت‬ ‫ته‌نها ڕێژه‌یه‌كی‌ كه‌م ‌ی‬ ‫ده‌مێنێته‌وه‌ كه‌ ده‌نگ‬ ‫هه‌ڵ ئه‌بڕێت ئه‌وانیش‬ ‫له‌وانه‌یه‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌یانه‌وێت پێیان‬ ‫نه‌كرێت‌و ده‌نگیان‬ ‫نه‌گاته‌ جێ‌‬ ‫به‌ن����از حه‌م����ه‌ ڕه‌ش����ید‪ :‬بێگومان‬ ‫ته‌نها س����ود به‌حزبه‌كه‌ی‌ ده‌گه‌یه‌نێت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌شی‌ له‌ڕێگه‌ی‌ حزبه‌وه‌ پێگه‌یشتوه‌‬ ‫له‌زانكۆ هه‌م‌و خه‌می‌ پۆست وه‌رگرتنه‌‬ ‫ئه‌یه‌وێ����ت بگات به‌و پۆس����تانه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌ناو زانكۆدایه‌ هه‌تا ئێستا سه‌رۆكی‌‬ ‫زانك����ۆ به‌وه‌كاله‌ته‌ بۆچ����ی؟‌ زۆربه‌ی‌‬ ‫عه‌می����ده‌كان به‌وه‌كاله‌ت����ن بۆچ����ی‌؟‬ ‫ماوه‌یه‌كی‌ زۆر تێپه‌ڕیوه‌و سه‌رۆكێكی‌‬ ‫زانك����ۆ هه‌ڵنابژێرێ����ت ئه‌مان����ه‌ هه‌مو‬ ‫ده‌س����تی‌ حزبه‌ له‌ناو زانك����ۆ‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌و دو ه����ه‌زار مامۆس����تایه‌ی‌ زانكۆ‬ ‫شه‌ش سه‌دی‌ س����ه‌ر به‌ده‌سه‌اڵت بێت‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ تری‌ هیچ خه‌مێكی‌ نیه‌و ده‌نگ‬ ‫هه‌ڵنابڕێ����ت ته‌نه����ا ڕێژه‌یه‌كی‌ كه‌می‌‬ ‫ده‌مێنێته‌وه‌ كه‌ ده‌ن����گ هه‌ڵ ئه‌بڕێت‬ ‫ئه‌وانی����ش له‌وانه‌یه‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌یانه‌وێت‬ ‫پێیان نه‌كرێت‌و ده‌نگیان نه‌گاته‌ جێ‌‪.‬‬ ‫سروه‌ جه‌مال‪ :‬به‌شداری‌ مامۆستایانی‌‬ ‫زانكۆ له‌خۆپیشاندانه‌كاندا الوازبو یان‬ ‫كاریگه‌ر؟‬ ‫به‌ناز حه‌مه‌ ڕه‌شید‪ :‬به‌ده‌ر له‌كه‌مو‬ ‫كورتیه‌كان مامۆستایانی‌ زانكۆ ڕۆڵی‌‬ ‫باشیان هه‌بوه‌ هه‌تا پێش خۆپیشاندانی‌‬ ‫‪ 3-25‬ئێمه‌ بڕیاری‌ خۆپیشاندانمان دابو‬ ‫بۆ نه‌هێشتنی‌ چاره‌كه‌ موچه‌ نه‌ك هه‌ر‬ ‫بۆ مامۆستایانی‌ زانكۆ‪ ،‬به‌ڵكو بۆ هه‌مو‬ ‫چینو توێژه‌كان‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ مامۆستا‬

‫به‌ناز حه‌مه‌ ڕه‌شید‬ ‫ش����ه‌رمو ترس����ی‌ هه‌یه‌ ل����ه‌وه‌ی‌ بێته‌‬ ‫س����ه‌رجاده‌ جگه‌له‌وه‌ی‌ به‌رژه‌وه‌ندیی‬ ‫تایبه‌تی‌ هه‌یه‌ بۆنمونه‌ ئه‌گه‌ر بیه‌وێت‬ ‫بچێته‌ زانكۆی‌ ئه‌هلی‌ وانه‌ بڵێته‌وه‌ هه‌تا‬ ‫بایكۆت بكه‌یت الری‌ نه‌بونی‌ نادرێتێ‌‬ ‫بچیت له‌وێ‌ وان����ه‌ بڵێیته‌وه‌ هه‌روه‌ها‬ ‫مامۆس����تا هه‌ی����ه‌ ماس����ته‌ری‌ هێناوه‌‬ ‫ده‌یه‌وێ����ت دكتۆرا بخوێنێت كورس����ی‌‬ ‫خوێندن����ی‌ بۆ ناكه‌نه‌وه‌ به‌ش����ێوازێك‬ ‫دژایه‌ت����ی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم مامۆس����تای‌‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌ ئه‌و ش����تانه‌ی‌ نی����ه‌ بۆیه‌‬ ‫ناترسێ‌ جگه‌له‌وه‌ی‌ ئێمه‌ به‌پڕۆژه‌مان‬ ‫هه‌بوه‌ له‌كاتی‌ خۆپیشاندانه‌كان‪.‬‬ ‫ئه‌حم����ه‌د ئه‌می����ن‪ :‬له‌پ����اره‌وه‌‬ ‫هه‌ماهه‌نگیم����ان هه‌ی����ه‌ له‌گ����ه‌ڵ‬ ‫مامۆستایانی‌ ناڕازی‌‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‌ ئه‌و‬ ‫میكانیزمی‌ ئیشه‌ی‌ ده‌سه‌اڵتو به‌تایبه‌ت‬ ‫پارتی‌و ئاڕاس����ته‌یه‌ك له‌ن����او یه‌كێتی‌‬ ‫ئیش����ی‌ پێكردوه‌ تۆزێك دروستكردنی‌‬ ‫متمان����ه‌ قورس����ه‌ هه‌ماهه‌نگیم����ان‬ ‫هه‌بوه‌‪ ،‬به‌اڵم نه‌ئه‌گیش����تینه‌ سه‌ر زۆر‬ ‫ورده‌كاری‌‪.‬به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌ گه‌ر‬ ‫هه‌ماهه‌نگی‌ هه‌بوایه‌ ئه‌وا ده‌مان توانی‌‬ ‫به‌مه‌نتیقی‌ هێز كه‌ ئه‌واننو ئێمه‌ش كه‌‬ ‫هێزی‌ مه‌نتیقین باشتر ئیش بكه‌ین‪.‬‬ ‫س����روه‌ جه‌م����ال‪ :‬به‌اڵم ده‌س����ته‌ی‌‬ ‫مامۆس����تایانی‌ ناڕازی����ش ڕێژه‌یه‌كی‌‬ ‫كه‌م بون ك����ه‌ ده‌یانتوان����ی‌ بایكۆتی‌‬ ‫سه‌رتاسه‌ری‌ ڕابگه‌یه‌نن؟‬ ‫ئه‌حم����ه‌د ئه‌می����ن‪ :‬ل����ه‌و دو هه‌زار‬ ‫مامۆستایه‌یی‌ زانكۆ نزیكه‌ی‌ دوسه‌دو‬ ‫شه‌س����تی‌ پۆس����تی‌ ئی����داری‌ هه‌ی����ه‌‬ ‫هه‌ندێكیش����ی‌ به‌هۆی‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌وه‌‬ ‫پێیان����ه‌وه‌ به‌س����تراونه‌ته‌وه‌‪ .‬بۆی����ه‌‬ ‫كاتێك ده‌ته‌وێت چاالكی‌ بكه‌یت وه‌ك‬ ‫مامۆستای‌ په‌روه‌رده‌ نیه‌ كه‌كاریگه‌ری‌‬ ‫قه‌یرانه‌ك����ه‌ زۆرب����وه‌ له‌س����ه‌ریان‬ ‫كاردانه‌وه‌ی‌ خۆپیش����اندانه‌كان زیاتر‬ ‫ب����وه‌‪ .‬له‌وانه‌ی����ه‌ مامۆس����تای‌ زانكۆ‬ ‫خ����ۆی‌ به‌به‌رزتر بزانێ����ت له‌وه‌ی‌ بێته‌‬ ‫سه‌رش����ه‌قام‪ ،‬ڕۆڵ����ی‌ مامۆس����تایانی‌‬ ‫زانكۆ به‌پێی‌ پێویس����ت ب����وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌سه‌اڵت گوێ‌ ناگرێت‌و مامۆستایانی‌‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌ ده‌یان وت به‌س موچه‌مان‬ ‫به‌نێ‌ ده‌چین����ه‌وه‌ هۆڵ����ه‌كان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێم����ه‌ وه‌ك ڕۆڵ����ه‌ س����تاندارده‌كان‬ ‫كه‌پێویس����ته‌ چاره‌س����ه‌ر بخه‌یت����ه‌ڕو‬ ‫كۆبونه‌مانك����ردوه‌ له‌گ����ه‌ڵ یوئێن زۆر‬ ‫جه‌ختم����ان له‌و پڕۆژه‌ی����ه‌ كرده‌وه‌ بۆ‬ ‫پاكردن����ه‌وه‌ی‌ لیس����ته‌كان بۆیه‌ دواتر‬ ‫به‌غ����داد جه‌ختی‌ له‌س����ه‌ر وردبینیان‬ ‫كرنی‌ لیس����ته‌كان كرده‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم لێره‌‬ ‫نه‌الیه‌نه‌ سیاسیه‌كان نه‌مامۆستایانی‌‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌ زۆر موته‌حه‌میس نه‌بون‬ ‫به‌و پڕۆژه‌یه‌وه‌‪،‬ئه‌ویش به‌هۆی‌ كورت‬ ‫بینییان‪.‬‬ ‫س����روه‌ جه‌مال‪ :‬بۆچی‌ شه‌رم بێت‬ ‫گ����ه‌ر داوای‌ دابینكردنی‌ بژێوی‌ ژیانت‬ ‫بكه‌یت یان داوای‌ موچه‌ بكه‌یت؟‬ ‫ئه‌حم����ه‌د ئه‌می����ن‪ :‬هه‌ندێك خه‌ڵك‬ ‫پێی‌ ش����ه‌رمه‌ بچێته‌ پێشه‌وه‌ ئه‌ترسێ‌‬ ‫ئه‌نجام����ی‌ نه‌بێ����ت دوای‌ به‌شكس����ت‬ ‫هه‌ژماری‌ بكات له‌وانه‌یه‌ مامۆستایه‌كی‌‬ ‫زانكۆ بڵێت من به‌توێژینه‌وه‌و وانه‌كانم‬ ‫گۆڕانكاری‌ له‌كۆمه‌ڵگا ئه‌كه‌م‪.‬‬ ‫ش����ۆڕش حه‌سه‌ن‪ :‬ش����ه‌رم نیه‌ بۆ‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر بڵێن س����یم كارت����ی‌ خۆرایی‌‬ ‫ده‌درێت مامۆس����تایانی‌ زانكۆ ده‌چنه‌‬ ‫ڕی����زه‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم بۆ ماف����ی‌ خۆی‌ نا‬ ‫ڕۆڵیان زۆر الوازبو له‌ئاستی‌ سفردابو‪،‬‬ ‫له‌ دوهه‌زار مامۆس����تا په‌نجا مامۆستا‬ ‫نه‌ئه‌بوین له‌س����ه‌ر شه‌قام‪ .‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ئه‌و خۆپیش����اندانانه‌ له‌الیه‌ن حزبه‌وه‌‬

‫زانكۆ‪ ،‬پاشكۆیی‌ حزبایه‌تی‌‬ ‫س����روه‌ جه‌م����ال‪ :‬بۆچ����ی‌ ئه‌بێ����ت‬ ‫ناوه‌ندێكی‌ ئه‌كادیمی‌ گه‌وره‌و كاریگه‌ری‌‬ ‫وه‌ك زانكۆ ببێته‌ پاشكۆی‌ حزب‪.‬‬ ‫ئه‌حم����ه‌د ئه‌می����ن‪ :‬په‌یوه‌ن����دی‌‬ ‫ب����ه‌و ده‌س����ه‌اڵته‌وه‌یه‌ كه‌ ئیش����ی‌ بۆ‬ ‫ی ده‌وترێت ده‌س����ه‌اڵتی‌‬ ‫كردوه‌و كه‌پێ ‌‬ ‫تااڵنكاری‌ ئه‌مان����ه‌ بۆئه‌وه‌ی‌ به‌رده‌وام‬ ‫بن له‌ده‌س����ه‌اڵتیان هه‌وڵ ئه‌یه‌ن هه‌مو‬ ‫كایه‌كان كۆنتڕۆڵ بكه‌ن بۆنمونه‌ هێزی‌‬ ‫سه‌ربازی‌و دادگاو ده‌زگای‌ یاسادانان‪.‬‬ ‫پڕۆس����ه‌یه‌ك هه‌ی����ه‌ كه‌ پێ����ی‌ ده‌ڵێن‬ ‫پیشه‌سازی‌ دروستكردنی‌ ده‌سته‌بژێر‬ ‫كه‌ئه‌م مامۆس����تای‌ بۆ دروست كردوه‌‬ ‫ن����اوی‌ مامۆس����تای‌ زانكۆی����ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌كرداری‌ به‌رهه‌می‌ مامۆستای‌ زانكۆی‌‬ ‫نیه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ر سه‌یری‌ كۆی‌ گشتی‌‬ ‫كایه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگا بكه‌یت مامۆستای‌‬ ‫زانكۆو مامۆس����تای‌ ئاین����ی‌و دادوه‌رو‬ ‫ڕۆش����نبیری‌ دروس����تكردوه‌ كه‌ هیچی‌‬ ‫ئ����اوت پوتی‌ ئه‌م ناونیش����انه‌یان نیه‌‬ ‫كه‌پێی����ان دراوه‌ ئ����ه‌وه‌ش به‌ئامانجی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ كۆمه‌ڵگا كۆنتڕۆڵ بكه‌ن‪.‬‬ ‫سروه‌ جه‌مال‪ :‬هیچ به‌ڵگه‌یه‌ك هه‌یه‌‬ ‫له‌س����ه‌رئه‌وه‌ی‌ حزب ڕێگه‌ی‌ نه‌دابێت‬ ‫یان داوای‌ كردبێت كه‌ مامۆس����تایان‬ ‫به‌شداری‌ خۆپیشاندان نه‌كه‌ن یان هه‌ر‬ ‫ئه‌و مامۆس����تایانه‌ ئه‌وه‌یان بۆ خۆیان‬ ‫دروست كردوه‌ كه‌نابێت خۆپیشاندان‬ ‫ئه‌نجام بده‌ن بۆ س����ه‌ره‌تایترین مافی‌‬ ‫خۆیان كه‌ موچه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د ئه‌می����ن‪ :‬له‌وانه‌یه‌ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫س����ه‌ربه‌هه‌ردو پارت����ی‌ ده‌س����ه‌اڵتن‬ ‫ی نه‌كه‌ن ماده‌م به‌ڵگه‌مان نیه‌‬ ‫به‌شدار ‌‬ ‫ده‌ڵێم له‌وانه‌یه‌‪.‬‬ ‫س����روه‌ جه‌م����ال‪ :‬ئێ����وه‌ وه‌ك‬ ‫ڕێكخراوه‌كه‌ت����ان كاتێ����ك له‌گ����ه‌ڵ‬ ‫مامۆس����تایانی‌ زانكۆ قسه‌تان ئه‌كرد‬ ‫ئه‌وان����ه‌ی‌ زیات����ر ناڕه‌زاییه‌تی����ان‬ ‫ده‌رئه‌بڕی‌و داوای‌ مافی‌ خۆیان ده‌كرد‬ ‫كێبون؟‬ ‫ئه‌حمه‌د ئه‌مین‪ :‬زیاتر مامۆستا بێ‌‬ ‫الیه‌نه‌كان‌و ئه‌وانه‌ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پارتی‌ به‌شدارئه‌بون‪ ،‬زۆربه‌كه‌می‌ ئه‌وان‬ ‫به‌شداربون به‌تایبه‌ت له‌م ده‌ڤه‌ره‌ كه‌‬ ‫یه‌كێتی‌ بااڵ ده‌سته‌ ئه‌وه‌یی‌ له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫یه‌كێتیه‌وه‌ بوبێت به‌مامۆس����تا ئه‌گه‌ر‬ ‫حزبه‌كه‌ش����ی‌ پێی‌ نه‌ڵێ����ت ناتوانێت‬ ‫به‌ش����داری‌ ب����كات‪ ،‬چونك����ه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫خۆپیشاندان بكات وه‌ك ئه‌وه‌یه‌ دژی‌‬ ‫خۆی‌ بیكات‪.‬‬ ‫شۆڕش حه‌سه‌ن‪ :‬به‌داخه‌وه‌ ناتوانم‬ ‫پڕۆس����ه‌ی‌ زانكۆ به‌ت����ه‌واوی‌ له‌كۆی‌‬ ‫پڕۆسه‌ی‌ كۆمه‌ڵگا داببڕم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌مان����ه‌ له‌ ‪ 1991‬كه‌هات����ون بۆ ئه‌وه‌‬ ‫نه‌هاتون ئه‌م واڵته‌ بونیاد بنێن هاتون‬ ‫تا ئه‌م واڵته‌ به‌ره‌و تێكدانو له‌ناوبردن‬ ‫به‌رن‪ ،‬بۆیه‌ هه‌ژمونی‌ حزب له‌ناو هه‌مو‬ ‫كایه‌كانی‌ ژیانی‌ ئه‌م كۆمه‌ڵگایه‌ له‌دادو‬ ‫زانكۆو په‌روه‌رده‌و هه‌مو شوێنێكدایه‌و‬ ‫به‌بێ‌ ته‌زكیه‌یی‌ حزب ناكرێت پۆست‬ ‫وه‌ربگری����ت‪ ،‬ئه‌وان����ه‌ش ك����ه‌ ح����زب‬ ‫پشتگیریان ده‌كات له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه‌‬ ‫نیه‌ كه‌ لێوه‌شاوه‌بنو كاری‌ حكومه‌تو‬ ‫ئیداره‌یان تێكه‌اڵو كردوه‌‪ ،‬ئه‌م ده‌ست‬ ‫وه‌ردان����ه‌ی‌ حزب بۆ ن����او زانكۆ وای‌‬ ‫كردوه‌ كه‌ مامۆس����تای‌ زانكۆت هه‌یه‌‬ ‫ئه‌و توانا زانستی‌و كه‌سایه‌تیه‌یی‌ نیه‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ڕێزدا ده‌یان تێزی‌ ماس����ته‌رو‬ ‫دكتۆرا پێش����كه‌ش ده‌كرێ����ت توانای‌‬ ‫هه‌یه‌ یان ن����ا‪ ،‬هه‌موی‌ قبوڵ ده‌كرێت‬ ‫دوتێ����زم نه‌بینی‌ ڕه‌ف����ز بكرێت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫زانكۆكان����ی‌ ئێم����ه‌ زۆرله‌ئاس����تێكی‌‬ ‫نزمدانو له‌جیهانیشدا له‌دواوه‌ین‪ .‬وه‌ك‬ ‫هه‌م����و كایه‌كانی‌ تر ب����ه‌ره‌و داته‌پین‬ ‫ڕۆشتوه‌‪.‬بۆنمونه‌ ئێس����تا مامۆستای‌‬ ‫زانك����ۆ دوای‌ پاره‌و پۆس����ت كه‌وتوه‌‬ ‫له‌كاتێك����دا تۆ مامۆس����تای‌ زانكۆیت‬ ‫له‌هه‌مو پیشه‌یه‌ك به‌رزتره‌و پیرۆزتره‌‬ ‫ب����ه‌دوای‌ په‌رله‌مانتاری����ه‌ك ده‌كه‌ویت‬ ‫ك����ه‌ خوێندكاره‌كه‌ی‌ خ����ۆت له‌گه‌ڵته‌‬ ‫كه‌خوێندكارێكی‌ س����ه‌ركه‌وتوبوه‌ یان‬ ‫وه‌ك پێویس����ت نه‌بوه‌ ئ����ه‌و ده‌بێته‌‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ لیس����ته‌كه‌و تۆش ئه‌بیته‌‬

‫کتێب‬

‫له‌و دو هه‌زار‬ ‫مامۆستایه‌ی‌ زانكۆ‬ ‫نزیكه‌ی‌ دوسه‌دو‬ ‫شه‌ستی‌ پۆستی‌‬ ‫ئیداری‌ هه‌یه‌‬ ‫هه‌ندێكیشی‌ به‌هۆی‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌وه‌‬ ‫پێیانه‌وه‌‬ ‫به‌ستراونه‌ته‌وه‬ ‫كاندیدی‌ ژماره‌ بیس����ت ئه‌مه‌ ده‌بێت‬ ‫خ����ۆت قبوڵ����ت نه‌بێت كه‌س����ایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫مامۆس����تای‌ زانك����ۆ زۆر به‌رزت����ره‌‬ ‫له‌وه‌زیری‌‪ ،‬زانكۆپێگه‌یه‌كی‌ زانس����تی‌‬ ‫هه‌یه‌ هه‌موڕۆژێ‌ له‌گه‌ڵ زانستی‌ نوێ‌‌و‬ ‫ده‌م‌و چ����اوی‌ نوێیه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ده‌چیت‬ ‫له‌په‌رله‌مان چیده‌كه‌یت ئه‌گه‌ر پێویستی‌‬ ‫به‌ئه‌زمونی‌ منه‌ بابێت وه‌ك ڕاوێژكارێك‬ ‫پرسم پێبكات نه‌ك بم بات له‌زانكۆكه‌‬ ‫دورم بخاته‌وه‌ ئه‌مه‌ كێش����ه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫چۆن ئه‌م مامۆس����تایه‌ هاتوه‌ له‌پێناو‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن����دی‌ تایبه‌تی‌ خ����ۆی‌ به‌هه‌ر‬ ‫وه‌سیله‌یه‌ك بێت بڕوانامه‌یه‌كی‌ هێناوه‌‬ ‫ئه‌مڕۆش هه‌وڵده‌دات به‌ هه‌ر شێوه‌یه‌ك‬ ‫بێت بگات به‌پۆستێكی‌ حكومی‌‪.‬هه‌تا‬ ‫دروس����تكردنی‌ ئ����ه‌و هه‌م����و زانكۆیه‌‬ ‫له‌یه‌ك پارێزگادا ئه‌وه‌ش بۆ هه‌ژمونی‌‬ ‫حزبه‌ زیاتر ل����ه‌و زانكۆیانه‌و ڕاگرتنی‌‬ ‫دڵ����ی چه‌ن����د كه‌س����ێكه‌‪،‬كه‌بۆته‌هۆی‌‬ ‫په‌رش����و باڵوكردنی‌ مامۆستای‌ باشو‬ ‫هه‌روه‌ها س����ه‌رفكردنی‌ پاره‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫له‌بینای‌ زانكۆی‌ ئه‌و شوێنه‌ جیاوازانه‌‬ ‫له‌كاتێكدا ده‌كرا ژیانێكی‌ شاسیته‌ی‌ بۆ‬ ‫خوێندكار پێ دابین بكرایه‌‪ .‬به‌داخه‌وه‌‬ ‫ئه‌و ته‌نها زانكۆی‌ نه‌گرتۆته‌وه‌ به‌ڵكو‬ ‫هه‌مو كایه‌كان‌و ئ����ه‌و هه‌اڵنه‌ش ته‌نها‬ ‫دوحزب����ی‌ ده‌س����ه‌اڵتدارنین به‌ڵك����و‬ ‫ئه‌وانی����ش كه‌خۆیان به‌ ئۆپۆزیس����ۆن‬ ‫دائه‌نێن هه‌مان هه‌ڵه‌ی‌ ئه‌م حزبانیان‬ ‫كرده‌وه‌ پۆسته‌كانیان دابه‌شكردوه‌‪.‬‬ ‫س����روه‌ جه‌مال‪ :‬ئایا مامۆستایه‌كی‌‬ ‫زانك����ۆ له‌په‌رله‌مان����ه‌وه‌ ده‌توانێ����ت‬ ‫گۆڕان����كاری‌ گه‌وره‌ دروس����ت بكات‌و‬ ‫كاریگه‌ری‌ هه‌بێت یان له‌ زانكۆوه‌؟‬ ‫ش����ۆڕش حه‌سه‌ن‪ :‬مامۆس����تا له‌ناو‬ ‫هۆڵی‌ وان����ه‌ وتنه‌وه‌ك����ه‌دا ده‌توانێت‬ ‫كاریگ����ه‌ری‌ له‌س����ه‌ر خوێن����دكارو‬ ‫كۆمه‌ڵ����گا هه‌بێ����ت چونك����ه‌ ئ����ه‌و‬ ‫خوێندكارانه‌ هه‌ریه‌كه‌یان بۆ شوێنێك‬ ‫ده‌ڕۆن����ه‌وه‌و گه‌ر به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ باش‬ ‫په‌روه‌رده‌بكرێن یان ئاڕاس����ته‌ بكرێن‬ ‫كاریگه‌ری‌ زیات����ره‌‪ ،‬به‌اڵم تۆ ئه‌چیت‬ ‫له‌په‌رله‌مان دائه‌نیش����یت یان ده‌بیته‌‬ ‫وه‌زی����ر ناتوانیت گۆڕان����كاری‌ گه‌وره‌‬ ‫بكه‌یت‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌زانك����ۆ گۆڕانكاری‌‬ ‫له‌عه‌قڵ����و فیكری‌ ئ����ه‌و خوێندكارانه‌‬ ‫دروست ئه‌كه‌یت به‌پێی‌ توانای‌ خۆت‬ ‫بۆیه‌ زانكۆ پیرۆزتره‌‪.‬‬ ‫ئه‌كتیڤبونی‌ زانكۆكان له‌كۆی‌ كایه‌‬ ‫سیاسی‌و ڕۆشنبیرییه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگا‬ ‫سروه‌ جه‌مال‪ :‬ده‌بێت چیبكرێت تا‬ ‫زانكۆ ڕۆڵێكی‌ ئه‌كتیڤ ببینێت له‌ژیانی‌‬ ‫سیاسی‌و ڕۆشنبیری‌ كۆمه‌ڵگا؟‬ ‫شۆڕش حه‌س����ه‌ن‪ :‬زانكۆكانی‌ ئێمه‌‬ ‫هه‌موی‌ له‌یه‌ك ئاس����تدان ناتوانم بڵێم‬ ‫ده‌ستی‌ حزب له‌یه‌كێكیاندا زیاتره‌ یان‬ ‫كه‌متر‪ ،‬تازانكۆ س����ه‌ربه‌خۆی‌ ئیداری‌و‬ ‫دارایی‌و زانستی‌ بۆ نه‌گه‌ڕێته‌وه‌ پێش‬ ‫ناكه‌وێت ئه‌وه‌ش به‌دورخس����تنه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌س����تی‌ حزب‪ ،‬وه‌زاره‌ت����ی‌ خوێندنی‌‬ ‫بااڵ ده‌بێت ته‌نها ئیش����ی‌ ئیداری‌ ڕێك‬ ‫بخات له‌ڕوی‌ زانستییه‌وه‌ نابێت ده‌ست‬ ‫بخاته‌ ناو كاروباری‌ زانكۆكان‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ی‌ زانك����ۆ س����ه‌ربه‌خۆبێتو‬ ‫یاسایه‌كی‌ تایبه‌ت به‌خۆی‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌حم����ه‌د ئه‌مین‪ :‬به‌پێی‌ ڕاپۆرتێكی‌‬ ‫شه‌فافی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ ساڵی‌ ‪ 2015‬كه‌‬

‫)‪ )623‬سێشه‌ممه ‪2018/5/1‬‬

‫ئاماژه‌ به‌بیس����ت وچوارس����اڵی‌ پێشو‬ ‫ده‌كات كه‌له‌سه‌ربنه‌مای‌ حزبی‌و كه‌سی‌و‬ ‫خزم خزمێنه‌ پۆس����ت دابه‌ش����كراوه‌‪،‬‬ ‫بۆی����ه‌ هه‌مو بواره‌كان����ی‌ كۆمه‌ڵگایان‬ ‫كۆنت����ڕۆڵ ك����ردوه‌ به‌زانكۆش����ه‌وه‌و‬ ‫بڕی����اره‌كان له‌به‌رژه‌وه‌ن����دی‌ ح����زب‬ ‫ده‌درێن‪ ،‬جیاوازه‌یه‌كه‌م له‌گه‌ڵ دكتۆر‬ ‫شۆڕش ئه‌وه‌یه‌ كه‌سه‌ربه‌خۆی‌ ئیداری‌و‬ ‫دارایی‌و زانستی‌ دوایی‌ سه‌ربه‌خۆكردنی‌‬ ‫زانكۆكان دێت له‌ده‌ستی‌ حزب‪،‬چونكه‌‬ ‫ئێستا گه‌ر سه‌یربكه‌یت هیچ جیاوازێك‬ ‫نی����ه‌ له‌نێوان زانكۆكان ئ����ه‌وه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫پرسیاری‌ من نه‌بێت هی‌ خوێندكاریشه‌‬ ‫ده‌ڵێن ئ����ه‌م زانكۆیانه‌ بۆ قس����ه‌یان‬ ‫نه‌بوه‌ له‌س����ه‌ر كێش����ه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگا‬ ‫تا نه‌گه‌ینه‌ ئه‌م ڕۆژان����ه‌ هۆكاره‌كه‌ی‌‬ ‫كۆنتڕۆڵكردنی‌ هه‌مو ش����تێكه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫حزبه‌وه‌‪ .‬تۆ كاتێك له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ زانكۆ‬ ‫كه‌س����ێك ده‌هێنیت به‌هۆی‌ حزبه‌وه‌‬ ‫بڕوانام����ه‌ی‌ ده‌ده‌یتێ‌‌و دواتر پۆس����ت‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ناتوانێت ئیش����ی‌ خۆی‌ بكات‪،‬‬ ‫له‌زانستی‌ كۆمه‌ڵناس����ی‌ شتێك هه‌یه‌‬ ‫به‌ناوی‌ سۆسۆبایه‌لۆجی‌ كه‌ تاكه‌كانی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگا به‌پێی‌ ئه‌و قۆناغه‌ جیاوازانه‌ی‌‬ ‫خوێندویه‌تی‌ ئه‌و هه‌ڵس����ه‌نگاندنانه‌ی‌‬ ‫بۆی‌ ده‌كرێت ده‌زانرێت به‌كه‌ڵكی‌ كوێی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگا دێت‪ ،‬بۆی����ه‌ كه‌ كاتێك به‌و‬ ‫پڕۆسه‌یه‌ تێنه‌ په‌ڕێت ناتوانێت ئیشی‌‬ ‫خۆی‌ بكات گرنگترین خاڵ ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫زانكۆ له‌وانه‌ س����ه‌ربه‌خۆببێت چونكه‌‬ ‫وه‌ك داگیركه‌ر ئیش ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫س����روه‌ جه‌مال‪ :‬وه‌ك مامۆستایه‌كی‌‬ ‫زانك����ۆ كه‌له‌ن����او واقیعه‌كه‌دای����ت‬ ‫هه‌وڵێ����ك هه‌یه‌ بۆئ����ه‌وه‌ی‌ زانكۆكان‬ ‫به‌ره‌وسه‌ربه‌خۆی‌ بچن؟‬ ‫ئه‌حمه‌د ئه‌مین‪ :‬هه‌ت����ا گۆڕانكاری‌‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی‌ سیاسی‌ دروست نه‌كه‌یت‬ ‫له‌وان����ی‌ تردا هیچ گۆڕانێك دروس����ت‬ ‫نابێت‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌بێ����ت له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫دوحزب����ه‌ هاوپه‌یمانیه‌ك هه‌بێت‌و النی‌‬ ‫كه‌م بۆماوه‌ی‌ چوار س����اڵ ده‌سه‌اڵت‬ ‫بگرنه‌ ده‌ست تا گۆڕانكاری‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫س����روه‌ جه‌م����ال‪ :‬له‌دۆخێكدا ئه‌و‬ ‫هاوپه‌یمانیه‌ت����ه‌ دروس����ت نه‌بێت ئایا‬ ‫ده‌بێ����ت زانكۆكان هه‌ر ئاوا به‌بێ‌ ڕۆڵو‬ ‫به‌بێ‌ كاریگه‌ری‌ بمێننه‌وه‌ یان به‌دیلی‌‬ ‫تر چییه‌؟‬ ‫ئه‌حمه‌د ئه‌مین‪ :‬ئه‌وا هه‌ر به‌رده‌وام‬ ‫ده‌بێت‌و چاره‌سه‌ر نابێت‬ ‫ش����ۆڕش حه‌س����ه‌ن‪ :‬گره‌نتی‌ چییه‌‬ ‫كه‌ئه‌وانیش وانابن‪.‬‬ ‫س����روه‌ جه‌م����ال‪ :‬هه‌ت����ا ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫كه‌چونه‌ته‌ ده‌سه‌اڵت ڕه‌خنه‌ی‌ زۆر له‌‬ ‫ئه‌دایان ده‌گیرێت كه‌ ڕۆڵیان س����لبی‌‬ ‫هه‌بوه‌؟‬ ‫ئه‌حم����ه‌د ئه‌مین‪ :‬به‌اڵم س����ه‌رچاوه‌‬ ‫باوه‌ڕپێكراوه‌و نێوده‌وڵه‌تیه‌كان باسی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‌و پارتی‌ ناكه‌ن ئه‌وان‬ ‫به‌به‌رپرس ئه‌زانن‪.‬‬ ‫سروه‌ جه‌مال‪ :‬پێت وایه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌وان هاوپه‌یمانیه‌تی‌ دروس����ت ببێت‬ ‫بارودۆخ����ی‌ پ����ه‌روه‌رده‌و زانكۆ باش‬ ‫ببێت����و نوێنه‌ره‌كان����ی‌ ئه‌وانیش ئه‌و‬ ‫ش����تانه‌ دوباره‌ نه‌كه‌نه‌و‌ه كه‌پێش تر‬ ‫كرودیانه‌؟‬ ‫ئه‌حم����ه‌د ئه‌می����ن‪ :‬له‌وب����اوه‌ڕه‌دام‬ ‫ئه‌وه‌بكرێت‪.‬‬ ‫سروه‌ ‪ :‬چۆن ئه‌كرێت ئه‌وه‌؟‬ ‫شۆڕش حه‌سه‌ن‪ :‬ئه‌مان له‌حكومه‌ت‬ ‫بون‬ ‫ئه‌حم����ه‌د ئه‌می����ن‪ :‬بۆنمون����ه‌ ل����ه‌‬ ‫خۆپیش����اندانه‌كانی‌ ‪2009‬ئه‌و شه‌وه‌ی‌‬ ‫ویس����تیان ده‌س����تكاری‌ ئه‌نجامه‌كان‬ ‫بكه‌ن دكتۆر به‌ره����ه‌م به‌یاننامه‌یه‌كی‌‬ ‫باڵوك����رده‌وه‌ كه‌ ده‌س����تكاری‌ ئه‌نجام‬ ‫زۆر ناشرینتره‌ له‌ ته‌زویر له‌قۆناغێكدا‬ ‫هه‌ڵوێست هه‌بوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌رامبه‌ره‌كه‌ت‬ ‫به‌هێزبوه‌ تۆ نه‌توانیوه‌ هیچ بكه‌یت‪.‬‬ ‫ش����ۆڕش حه‌س����ه‌ن‪ :‬ب����ه‌اڵم‬ ‫ده‌س����تكاریه‌كه‌ش ك����راو قبولی‌ كردو‬ ‫سه‌رۆكی‌ حكومه‌تیش بو‪.‬‬ ‫به‌ناز حه‌مه‌ ڕه‌ش����ید‪ :‬ته‌نها ش����ت‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌پێویس����ته‌ مامۆس����تا خۆی‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌ قبوڵ ن����ه‌كات ك����ه‌ زانكۆكه‌ی‌‬ ‫ژێرده‌س����ته‌بێتو نه‌یه‌ڵێ����ت ده‌س����تی‌‬ ‫حزب زاڵ بێت به‌س����ه‌ریدا‪ ،‬ئه‌و كاته‌‬ ‫ده‌توانرێت پێش بخرێتو ڕه‌نگدانه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌بێ����ت له‌كۆمه‌ڵگادا‪ .‬مامۆس����تایانی‌‬ ‫زۆرباش����و ئاس����ت به‌رز له‌زانكۆكاندا‬ ‫هه‌ن بۆ پ����رس‌و ڕاوێژیان پێ‌ ناكرێت‬ ‫هه‌ت����ا هه‌وڵی‌ ش����كاندنی‌ مل����ی‌ ئه‌و‬ ‫مامۆس����تایانه‌ده‌ده‌ن كه‌ توانایه‌كیان‬ ‫هه‌یه‌ یان ئاستی‌ باشه‌‪.‬‬

‫‪17‬‬

‫له‌نێوان مۆساد‌و‬ ‫پاراستن‌و زانیاریدا‬ ‫سه‌عید عه‌بدولاڵ‬ ‫له‌وه‌ت���ه‌ی‌ س���اڵی‌ ‪2000‬وه‌ س���ه‌ر‌و‬ ‫س���ه‌ودام له‌گ���ه‌ڵ خوێندنه‌وه‌دای���ه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌رده‌وام ده‌خوێنم���ه‌وه‌‌و داده‌بڕێم‌و‬ ‫هه‌مه‌الیه‌ن���ه‌ش ده‌خوێنمه‌وه‌‪ ،‬بە‌زۆری‌‬ ‫كتێ���ب ده‌خوێنمه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر بابه‌تی‌‬ ‫باش���یش له‌الیه‌ن نووس���ه‌ری‌ باشه‌وه‌‬ ‫له‌ڕۆژنامه‌كان���دا بنووس���رێت‪ ،‬ره‌حم‬ ‫به‌وانیش ناكه‌م‪ ،‬له‌ئێواره‌ی‌ ‪2018/3/7‬‬ ‫كتێب���ی (ك���رده‌ ه���ه‌ره‌ گرنگه‌كانی‌‬ ‫ده‌زگای‌ هه‌واڵگ���ری‌ ئیس���رائیلی‌‬ ‫مۆس���اد) م بە‌دی���اری‌ له‌مامۆس���تا‬ ‫عه‌بدولاڵ زه‌نگه‌نه‌وه‌ بۆ كڕدرا‪ .‬كه‌ برای‌‬ ‫وه‌رگێڕی زمان پاراو ش���ه‌فیقی‌ حاجی‌‬ ‫خ���در له‌ئینگلیزیی���ه‌وه‌ وه‌ریگێڕاوه‌ته‌‬ ‫س���ه‌ر زمانی‌ كوردی‌‌و ‪ 613‬الپه‌ڕه‌یه‌‪،‬‬ ‫خه‌رم���ان به‌ره‌كه‌ت ئ���ه‌وه‌ پێنجه‌مین‬ ‫كتێبیه‌تی‌ له‌دۆسیه‌ی‌ ئیسرائیلدا‪.‬‬ ‫نامه‌وێ���ت باس���ی هه‌لومه‌رج���ی‌‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی‌ كتێبه‌كه‌ به‌یانكه‌م‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌مه‌وێت ئه‌گه‌ر وه‌رگێڕ دڵی‌ نه‌ڕه‌نجێ‬ ‫ش���ه‌نوكه‌وی هه‌ندێك سه‌ره‌باسی‌ ناو‬ ‫كتێبه‌كه‌ بكه‌م‪.‬‬ ‫زمانه‌وانی‌‌و وه‌رگێڕان‪:‬‬ ‫دی���اره‌ زمان���ی‌ وه‌رگێ���ڕان ل���ه‌ال ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���ه‌فیقی‌ حاجی‌ خدر بۆمن ئاشنایه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ به‌رهه‌م���ه‌ وه‌رگێڕاوه‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫له‌دۆس���یه‌ی‌ ئیس���رائیلدا كتێبه‌كانی‌‬ ‫(نهێنییه‌كان���ی‌ مۆس���اد‪ ،‬داود‬ ‫نگۆریۆن‪ ،‬مناحم بێگن‪ ،‬گۆڵدامایه‌ر)م‬ ‫خوێندۆته‌وه‌‪ ،‬له‌ڕۆمانیشدا (كۆده‌كه‌ی‌‬ ‫داڤنش���ی)م خوێندۆته‌وه‌‌و ئێستاش تا‬ ‫ناوه‌ڕاس���تی‌ (خه‌ت���ی‌ بزماری)یه‌كه‌ی‌‬ ‫قادر عه‌بدولاڵ رۆیشتووم‪ .‬به‌اڵم لێره‌و‬ ‫ل���ه‌وێ خوێنه‌ری‌ زیته‌ڵ ی���ان چاكتره‌‬ ‫بڵێم خوێنه‌ری‌ پش���وو درێژ هه‌س���ت‬ ‫بە‌سه‌رچڵییه‌كانی‌ شه‌فیق ده‌كات‪ ،‬جا‬ ‫شه‌فیق بێ‌و خه‌ڵكی‌ گوند‌و په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫گوند بێ‌و له‌ئه‌وروپا به‌تایبه‌ت هۆڵندا‬ ‫ژیابێ���ت ده‌بێ هه‌ق���ی‌ ئه‌وه‌مان هه‌بێ‬ ‫گله‌یی له‌و س���ه‌رچڵیانه‌ی‌ زمانه‌كه‌ی‌‬ ‫ی نه‌نگی‌‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬ئه‌وه‌ش وه‌نه‌بێ مایه‌ ‌‬ ‫بێت بۆ وه‌رگێڕدراوه‌كان‪ ،‬ئه‌گه‌ر باسه‌كه‌‬ ‫سه‌رێكی‌ دیكه‌یشی بۆ زیاد بكه‌م ده‌بێ‬ ‫باس���ی ئه‌و هه‌ڵه‌ چاپانه‌ش بكه‌م كه‌‬ ‫خۆیشی دانی‌ پێداناوه‌‪ ،‬به‌اڵم من نه‌ك‬ ‫وه‌ك ئاش���كراكردن به‌ڵكو وه‌ك گله‌یی‬ ‫لێك���ردن ده‌یانخه‌مه‌ به‌رچ���او چونكه‌‬ ‫به‌اڵی‌ منه‌وه‌ كتێبی وه‌ها رێك‌و پێك‌و‬ ‫پ���ڕ ماندوو ب���وون‪ ،‬خه‌رجی‌‌و كاتیش‬ ‫له‌وێبووه‌س���تێت‪ ،‬بۆ ده‌ب���ێ هه‌ڵه‌ی‌‬ ‫چاپی تێدابێ‪ .‬چونكه‌ كاكه‌ ش���ه‌فیق‬ ‫له‌پێش���باری‌ كتێبه‌ك���ه‌دا ئاماژه‌ی‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌كردووه‌ كه‌ باری‌ گرانی‌ ئه‌و كاره‌ی‌‬ ‫هه‌ر خ���ۆی هه‌ڵی‌ نه‌گرت���ووه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫كۆمه‌ڵێك له‌دۆست‌و خۆشه‌ویستیانیش‬ ‫باربوی���ان ك���ردووه‌‪ ،‬نموونه‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫زه‌قی‌ هه‌ڵه‌ی‌ چاپ‌و دیزاینی‌ كتێبه‌كه‌‬ ‫به‌ندی‌ شه‌ش���ه‌ له‌الپه‌ڕه‌ی‌ ناوه‌ڕۆكدا‬ ‫(*) به‌ن���دی‌ پێنج بوونی‌ هه‌یه‌ ئینجا‬ ‫چۆته‌ به‌ندی‌ حه‌وت‪ ،‬به‌اڵم له‌باسه‌كانی‌‬ ‫كتێبه‌كه‌دا به‌ندی‌ شه‌ش بوونی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫وه‌لێ هاوش���ێوه‌ی‌ ته‌واوی‌ به‌نده‌كانی‌‬ ‫دیكه‌ ناوونیش���انه‌كه‌ی‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ كۆتای���ی به‌ن���دی‌ پێنج لێك‬ ‫جیاناكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫بابه‌ت���ی‌ زمانه‌وانیش م���ن توخنی‌‬ ‫ناك���ه‌وم چونكه‌ من ش���اره‌زای‌ زمان‌و‬ ‫بابه‌تی‌ زمانه‌وانی‌ نیم‪ ،‬به‌اڵم هیوادارم‬ ‫شاره‌زایه‌كی‌ زمانیش ئه‌و الیه‌نه‌مان بۆ‬ ‫هه‌ڵسه‌نگێنێت‪.‬‬ ‫ناوه‌ڕۆك‬ ‫ناوونیش���انی‌ ئه‌و وتاره‌ له‌سه‌ره‌و‌ه‬ ‫ره‌نگه‌ مایه‌ی‌ تێبینی‌ بێت بۆ خوێنه‌ر‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌یان منی‌ نووس���ه‌ری‌ ئه‌م‬ ‫وتاره‌ بۆتان روونده‌كه‌مه‌وه‌‪ ،‬شه‌فیقی‌‬ ‫حاجی‌ خ���در ئه‌گ���ه‌ر به‌مه‌به‌س���تی‌‬ ‫گواس���تنه‌وه‌ی‌ زانی���اری‌‪ ،‬بازرگانی‌‪،‬‬ ‫رۆش���نبیری‪ ،‬هه‌ر ناوێك���ه‌وه‌ ئه‌و دوو‬ ‫كتێبه‌ی‌ (نهێنییه‌كانی‌ مۆساد)‌و (كرده‌‬ ‫هه‌ره‌ گرنگه‌كان���ی‌ ده‌زگای‌ هه‌وڵگری‌‬ ‫ئیسرائیلی‌ مۆس���اد)ی وه‌رگێڕابێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم خوێنه‌ر ده‌زانێت چ گورزێكیشی‬ ‫راوه‌ش���اندووه‌‪ ،‬ك���ه‌ بە‌خوێنه‌ر ده‌ڵێ‬ ‫ده‌زگا هه‌واڵگرییه‌كان���ی‌ دنی���ا چین‌و‬ ‫چۆن كارده‌كان‌و دوژمنی‌ كێن‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌‬

‫خۆشمان چین‌و كێن‌و دوژمنی كێن‪ ،‬با‬ ‫لێره‌وه‌ من چه‌ند به‌راوردبێك له‌نێوان‬ ‫ده‌زگا هه‌واڵگرییه‌كانی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫مۆساددا بكه‌م‪.‬‬ ‫ده‌زگای‌ هه‌واڵگ���ری‌ مۆس���ادی‌‬ ‫ئیس���رائیلی‌‌و پاراس���تنی‌ پارت���ی‌‬ ‫دیموكرات���ی‌ كوردس���تان هاوزه‌م���ان‬ ‫كه‌مێ���ك زووت���ر‌و ده‌ره‌نگت���ر له‌دوو‬ ‫ش���وێنی‌ جیاواز ب���ه‌اڵم له‌ڕۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاست داده‌مه‌زرێن‪ ،‬هه‌ردووكیان بۆ‬ ‫لێدان له‌دوژمنانی‌ كیانێكی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌و‬ ‫مۆساد بۆ پاراستنی‌ كیانی‌ نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫ئایینی‌ جووش ده‌س���ت به‌كار ده‌بێت‪.‬‬ ‫ده‌زگای‌ زانیاریش كه‌ س���ه‌ربە‌یه‌كێتی‌‬ ‫نیش���تمانییه‌ ئه‌وی���ش له‌هه‌لومه‌رجی‌‬ ‫خۆیدا له‌ش���اخ داده‌مه‌زرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پرسیاره‌كان ئه‌وه‌ن‪:‬‬ ‫ب���ۆ ده‌زگای‌ مۆس���اد ده‌بێته‌ زامنی‌‬ ‫له‌سه‌ر پێ مانه‌وه‌ی‌ ده‌وڵه‌تێكی‌ وه‌ك‬ ‫ئیسرائیل كه‌ هه‌رچوار ده‌وری‌ بە‌دوژمن‬ ‫ته‌ن���راوه‌‪ ،‬به‌اڵم پاراس���تن شۆڕش���ی‬ ‫ئه‌یلوولی پێناپارێزرێ���ت؟‪ ،‬له‌الیه‌كی‌‬ ‫دیك���ه‌وه‌ بۆچی پاراس���تن‌و زانیاریش‬ ‫ناتوانن رێ بە‌قافڵ���ه‌ی‌ ئه‌نفالكراوانی‌‬ ‫كورد بگرن‪ ،‬به‌اڵم مۆس���اد كرده‌كانی‌‬ ‫خ���ۆی له‌ناوجه‌رگ���ه‌ی‌ واڵتان���ی‌ دنیا‬ ‫بە‌ئیسالمی‌‌و نائیس�ل�امه‌وه‌ جێبه‌جێ‬ ‫ده‌كات(‪ ،)1‬باس���ی كیمیاباران���ی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ش له‌وێ بووه‌ستێت‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر باس���ی دوای‌ راپه‌ڕینی���ش‬ ‫ده‌كه‌ین‪ ،‬كۆمه‌ڵێك پرسیاری دیكه‌ش‬ ‫ده‌وروژێ���ن ئه‌رێ بۆچی مۆس���ادێكی‌‬ ‫غه‌ی���ره‌ دین پاكیزه‌ س���ورییه‌كان(‪)2‬‬ ‫له‌ناوه‌ڕاستی‌ واڵتێكی‌ عه‌ره‌بی ئیسالمی‌‬ ‫ده‌دۆزێته‌وه‌‌و ده‌یانگه‌یه‌نێته‌ ئیسرائیل‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ده‌زگا هه‌واڵگرییه‌كان���ی‌ ئێمه‌‬ ‫بە‌هه‌ردووكیان���ه‌وه‌ نه‌یانتوان���ی‌ چه‌ند‬ ‫دانه‌یه‌ك���ی‌ كه‌می���ش بێت ل���ه‌و كچه‌‬ ‫كوردان���ه‌ بدۆزین���ه‌وه‌ كه‌ له‌ش���ااڵوی‌‬ ‫ئه‌نفالدا بە‌س���عودیه‌‌و كوه‌یت‌و قه‌ته‌ر‬ ‫فرۆش���ران؟‪ ،‬ئه‌رێ بۆچی ده‌زگاكانی‌‬ ‫ئێم���ه‌ ئیس���ه‌ر هارلێكی���ان(‪ )3‬تێدا‬ ‫هه‌ڵناك���ه‌وێ ت���ا منداڵه‌ ب���ێ كه‌س‌و‬ ‫ش���وێن بزره‌كانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ بدۆزنه‌وه‌‬ ‫كه‌ له‌سااڵی‌ ‪1988‬وه‌ تاوه‌كو ئێستاش‬ ‫س���ه‌دان منداڵی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ی���ی بزرن‪،‬‬ ‫كه‌چ���ی مۆس���اد له‌س���اڵی‌ ‪1962‬دا‬ ‫هه‌م���وو ئه‌وروپا‌و ئه‌فریق���ا‌و ئه‌مریكا‬ ‫به‌دوای‌ منداڵێكدا ده‌گه‌ڕێت‌و ده‌ش���ی‬ ‫دۆزێت���ه‌وه‌(‪ ،)4‬ئه‌رێ گه‌ل���ۆ له‌دوای‌‬

‫س���اڵی‌ ‪‌2003‬و رووخانی‌ رژێمی‌ به‌عس‬ ‫له‌كوردس���تان‌و بوونی‌ ده‌یان‌و سه‌دان‬ ‫ه���ۆكار‌و ئامراز‌و رێ���گای‌ دۆزینه‌وه‌ی‌‬ ‫تاوانبارانی‌ به‌ع���س‌و هێنانه‌وه‌یان بۆ‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬بۆچی ی���ه‌ك تاوانباری‌‬ ‫به‌عسیش نه‌هێنرایه‌وه‌ بۆ كوردستان‌و‬ ‫دادگای���ی بكه‌ن‌و س���زای‌ بده‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ���ه‌وه‌ نه‌كرا‪ ،‬به‌ڵكو س���ه‌رۆك جاش‌و‬ ‫راوێژكاره‌كانی‌ به‌عس‌و سه‌ركرده‌كانی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ به‌عس���ی هاتن���ه‌ هه‌ولێر‌و‬ ‫س���لێمانی‌‌و ده���ۆك زه‌وی‌‌و ڤی�ل�ا‌و‬ ‫خانوویان وه‌رگرت‌و پۆست‌و پله‌شیان‬ ‫پێدرا‪ ،‬به‌اڵم ده‌زگای‌ مۆس���اد له‌ساڵی‌‬ ‫‪ 1957‬س���ه‌رباری‌ كه‌می‌ ئامراز‌و رێگا‌و‬ ‫هۆكاره‌كان تاوانبارێكی‌ وه‌ك ئه‌دۆلف‬ ‫ئایخمان���ی‌ س���ه‌ركرده‌ی‌ نازیی���ه‌كان‬ ‫ده‌هێننه‌وه‌ ئیسرائیل كه‌ ده‌ستی‌ سووره‌‬ ‫به‌له‌ناوبردنی‌ جووه‌كانی‌ ئه‌ڵمانیا(‪،)5‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ی‌ ئه‌مه‌وه‌ له‌س���اڵی‌ ‪2009‬‬ ‫ئاسایشی س���لێمانی‌ تاریق ره‌مه‌زانی‌‬ ‫تاوانب���ار له‌كیمیابارانكردنی‌ ش���اری‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬ئازاد ده‌كات‌و دوا وێنه‌ش���ی‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌گرێت‪ ،‬ده‌زگای‌ پاراس���تنی‬ ‫پارتیش بێده‌نگ س���ه‌یری رووداوه‌كه‌‬ ‫ده‌كات ئه‌گه‌رنا ده‌بوای���ه‌ بكه‌وتایه‌ته‌‬ ‫خۆ‌و به‌ه���ه‌ر نرخێك بووایه‌ له‌ئه‌وروپا‬ ‫بیدۆزێته‌وه‌‌و چاره‌ی‌ بكات‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر بابه‌تێكی‌ دیكه‌ بۆ به‌راوردی‌‬ ‫كاره‌كانی‌ ده‌زگاكانی‌ پاراستن‌و زانیاری‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌زگای‌ مۆساد بخه‌مه‌ڕوو ده‌بێ‬ ‫باس���ی به‌ندی‌ بیست‌و یه‌ك بكه‌م(‪)6‬‬ ‫كه‌ تایبه‌ت���ه‌ بە‌هێناوه‌ی‌ هه‌زاران جوو‬ ‫له‌ئه‌س���یوپیاوه‌ ب���ۆ س���ودان‌و به‌ره‌و‬ ‫ئیس���رائیل‪ ،‬كه‌چ���ی هه‌م���وو هێ���زه‌‬ ‫سیاس���ییه‌كانی‌ كوردس���تان بە‌ده‌زگا‬ ‫هه‌واڵگرییه‌كانیش���ه‌وه‌ نه‌یانتوان���ی‌‌و‬ ‫ئێس���تاش ناتوانن چه‌ن���د یه‌كێك له‌و‬ ‫كوردان���ه‌ بێننه‌وه‌ كه‌ س���ه‌رگه‌ردانی‌‬ ‫واڵتانی‌ عه‌ره‌بی كران‌و ناسنامه‌ش���یان‬ ‫وونكرا میسر‌و سوریا بە‌نموونه‌‪.‬‬ ‫ڕه‌نگ���ه‌ هه‌بن بپرس���ن ئ���ه‌رێ ئه‌و‬ ‫به‌راورده‌ی‌ مۆساد‌و زانیاری‌‌و پاراستن‬ ‫هه‌ڵه‌ نییه‌؟ ده‌ڵێ���م به‌ڵێ هه‌ڵه‌یه‌كی‌‬ ‫تێدای���ه‌ ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌ ك���ه‌ ده‌زگای‌‬ ‫مۆس���اد ده‌زگای‌ ده‌وڵه‌ت���ه‌‌و فه‌رمان‬ ‫له‌سه‌رۆك وه‌زیران وه‌رده‌گرێ‌و ئه‌ویش‬ ‫ئ���اگاداری‌ وورد‌و درش���تی‌ هه‌م���وو‬ ‫ش���تێكه‌‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵتی‌ دانان‌و الدانی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ ده‌زگاكه‌ش���ی هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پاراستن‌و زانیاری‌ نه‌ سه‌ربه‌حكومه‌تن‌و‬

‫نه‌ حكوم���ه‌ت‌و س���ه‌رۆك وه‌زیرانیش‬ ‫هیچ ده‌سه‌اڵتێكیان به‌س���ه‌ردا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫بۆ س���ه‌لماندنی‌ ئه‌و راستییه‌ با تاقی‌‬ ‫بكه‌ین���ه‌وه‌ ئایا س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم ده‌توانێ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ئاسایشی‬ ‫هیچ كام ل���ه‌و قه‌زایان���ه‌ بگۆڕێت كه‌‬ ‫له‌ژێر ركێفی‌ پارتیدان‪ ،‬چ جای‌ گۆڕینی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ئاسایشی ئه‌و قه‌زارایانه‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌زۆنی‌ س���ه‌وزدان‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫نه‌خێ���ر‪ ،‬چونكه‌ ئ���ه‌و دوو ده‌زگایه‌ی‌‬ ‫ئێم���ه‌ له‌كوردس���تان هه‌مان���ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ی ك���ه‌ ئه‌نجوومه‌نی‌ پاراس���تن‌و‬ ‫زانی���اری‌ كوردس���تانیش بوونی‌ هه‌یه‌‬ ‫كه‌چی به‌یه‌كه‌وه‌ كارناكه‌ن له‌هه‌ندێك‬ ‫ب���وواری‌ به‌ره‌نگاربوون���ه‌وه‌ی‌ مادده‌‬ ‫هۆشبه‌ره‌كان‌و چه‌ند بابه‌تێكی‌ دیكه‌دا‬ ‫نه‌بێ‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌ت���ه‌واوی‌ به‌راورده‌كه‌دا پێم‬ ‫وانییه‌ هه‌ڵه‌ی‌ دیكه‌ی‌ تێدابێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هه‌رس���ێ ده‌زگاكه‌ ل���ه‌ڕووی‌ (دارایی‪،‬‬ ‫مرۆیی‪ ،‬مه‌یدان‪ ،‬ئاماده‌كاری‌‪ ،‬ئامراز)‬ ‫ه‌كانه‌وه‌ بە‌نزیكه‌یی وه‌ك یه‌كن ئه‌گینا‬ ‫چیان له‌یه‌كت���ری‌ كه‌متره‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌‬ ‫ده‌زگای‌ پاراستن كه‌ به‌هۆی ئه‌وه‌ی‌ من‬ ‫له‌هه‌ولێرم بینیومه‌ هه‌م له‌ڕووی‌ بینا‌و‬ ‫ئامێر‌و كه‌لوپه‌ل���ه‌وه‌ هه‌میش له‌ڕووی‌‬ ‫هێ���زی‌ مرۆییه‌وه‌ ته‌واو به‌ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر پێش���م ده‌ڵێن هه‌م پاراستن‌و‬ ‫ه���ه‌م زانیاریش كه‌می���ان نه‌كردووه‌‪،‬‬ ‫منیش ده‌ڵێم وای���ه‌‪ ،‬كاریان كردووه‌‌و‬ ‫جێپه‌نجه‌شیان دیاره‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ ناكاته‌‬ ‫بارته‌قای‌ ئه‌و هه‌موو هێز‌و خه‌رجییه‌ی‌‬ ‫كه‌ ئه‌و دوو ده‌زگایه‌ هه‌یان بووه‌‪.‬‬ ‫له‌كۆتایی���دا ده‌بێ جارێك���ی‌ دیكه‌‬ ‫بگه‌ڕێم���ه‌وه‌ الی‌ ماخ���ۆی وه‌رگێ���ڕ‬ ‫ش���ه‌فیقی‌ حاجی‌ خدر‪ ،‬ده‌س���ته‌كانی‌‬ ‫ده‌گوش���م له‌به‌رامبه‌ر ئ���ه‌وه‌ی‌ ماندوو‬ ‫بوونێكی‌ بێ راده‌ بە‌وه‌رگێڕانه‌كانییه‌وه‌‬ ‫دی���اره‌‪ ،‬دوا كتێبیش ك���ه‌ كرده‌ هه‌ره‌‬ ‫گرنگه‌كان���ی‌ ده‌زگای‌ هه‌واڵگ���ری‌‬ ‫ئیس���رائیلی‌ مۆس���اده‌‪ ،‬وردكارانه‌ت���ر‬ ‫له‌گه‌ڵیدا ماندووبووه‌‪ ،‬هه‌ر بۆ به‌ڵگه‌ش‬ ‫نموون���ه‌ی‌ ئ���ه‌و ‪ 257‬په‌راوێزه‌تان بۆ‬ ‫ده‌هێنمه‌وه‌ كه‌ وه‌رگێڕ له‌كتێبه‌كه‌دا بۆ‬ ‫روونكردنه‌وه‌ دایناون‪ ،‬كه‌ له‌كتێبه‌كانی‌‬ ‫دیكه‌دا په‌راوێزه‌كان بە‌ژماره‌ی‌ كه‌متر‬ ‫بوونیان هه‌بووه‌ بە‌به‌راورد بە‌قه‌باره‌ی‌‬ ‫ئه‌م كتێبه‌‪.‬‬ ‫ئیتر خه‌رم���ان به‌ره‌كه‌ت‪ ،‬بە‌ئومێدی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و وه‌رگێڕه‌ س���ڵنه‌كاته‌وه‌‬ ‫له‌وه‌رگێڕان���ی‌ هه‌رچییه‌ك���ی‌ خ���ۆی‬ ‫به‌باشی ده‌زانێت كه‌ تازه‌یه‌‌و پێویسته‌‬ ‫بۆ خوێنه‌ری‌ كورد‪.‬‬

‫ڕه‌نگه‌ هه‌بن‬ ‫بپرسن ئه‌رێ ئه‌و‬ ‫به‌راورده‌ی‌ مۆساد‌و‬ ‫زانیاری‌‌و پاراستن‬ ‫هه‌ڵه‌ نییه‌؟ ده‌ڵێم‬ ‫به‌ڵێ هه‌ڵه‌یه‌كی‌‬ ‫تێدایه‌ ئه‌ویش‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ده‌زگای‌‬ ‫مۆساد ده‌زگای‌‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌‌و فه‌رمان‬ ‫له‌سه‌رۆك وه‌زیران‬ ‫وه‌رده‌گرێ‌و ئه‌ویش‬ ‫ئاگاداری‌ وورد‌و‬ ‫درشتی‌ هه‌موو‬ ‫شتێكه‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )623‬سێشه‌ممه ‪2018/5/1‬‬

‫بزوتنەوەی گۆڕان‌و هێزەکانی گۆڕین‬ ‫مەحمود رەزا‬ ‫پێشەکی‪:‬‬ ‫بناغەی سیس���تمی حوکمڕانی���ی هەرێمی‬ ‫کوردستان لە‌سەرەتای دروست بونی یەوە‪،‬‬ ‫بە‌هەڵە دانراوە‪ .‬هەتا کۆن ببێ خواروخێچ تر‬ ‫ئەبێ‪ .‬ئەگەر راست نە کرێتەوە دەیان ساڵی‬ ‫تر یش ب���ژی‪ ،‬ئەگەر خ���ۆی لە‌پڕ هەرەس‬ ‫نە هێن���ێ‪ ،‬ئە بێ خوێن ببەخش���ین تا بی‬ ‫روخێنین‌و ش���تێکی نوێ لە‌سەر بناغەیەکی‬ ‫نوێ‌و دروست‪ ،‬بینا بکەینەوە‪.‬‬ ‫تەجرەبەی نزیکەی سێ دەیە لە‌حوکمڕانیی‬ ‫خۆماڵی‪ ،‬فەشەلی ئاوەزی سیاسی – ئیداری‬ ‫– ئابوری‌و کۆمەاڵیەتی بژاردەی حوکمڕانانی‬ ‫هەرێمی سەلماندوە‪.‬‬ ‫لەو ماوەیە دا بژاردە حوکمڕانەکانی پدک‌و‬ ‫ینک چەندین کارەس���اتیان بەسەر خەڵکی‬ ‫کوردس���تانا هێن���اوە‌و گی���رۆدەی جۆرەها‬ ‫قەیرانی قوڵیان کردون‪ .‬دوا س���کانداڵی ئەم‬ ‫دو حیزبە‌ریفراندەم���ی ‪ 25‬ی س���ێپتەمبەر‌و‬ ‫شکستی ‪ 16‬ی ئۆکتۆبەری ساڵی پارە‪.‬‬ ‫دوای ریفران���دەم‌و ‪ 16‬ی ئۆکتۆبەر زەمینە‬ ‫لەبار ب���و بۆ ئ���ەوەی بزوتن���ەوەی گۆڕان‬ ‫بتوان���ێ هێزەکانی گۆڕین لە‌دەوری خۆی کۆ‬ ‫بکاتەوە‌و پێکەوە هێزی ئەڵتەرناتیفی پدک‌و‬ ‫ینک دروست بکەن‪.‬‬ ‫حوکمەتی ئتیحادی‌و حیزبەکانی ش���یعە‌و‬ ‫س���ونە‪ ،‬ئەمریکا‪ ،‬ئێران‌و یەکێتیی ئەوروپا‪،‬‬ ‫ماوەیەک چاوەڕێ بون هێزە کوردستانییەکانی‬ ‫ت���ر بجوڵێن‪ ،‬پێوەندیان پێوە بکەن‌و خۆیان‬ ‫وەکو بەدیلی پدک‌و ینک بناسێنن‪ .‬کە هیچ‬ ‫جوڵە‌و پالنێکی لەو جۆرەیان هەست پێ نە‬ ‫کرد‪ ،‬ناچار بون وردە وردە متمانە بدەنەوە‬ ‫بەو شتەی پێی ئە وترێ "حوکمەتی هەرێم"‪.‬‬ ‫لە‌یەکەم هەنگاوا وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا‬ ‫لە‌راگەیاندراوێک���ی کورتا ناوی نێچیر‌و قوباد‬ ‫تاڵەبانی وەکو "س���ەرۆک‌و جێگری سەرۆکی‬ ‫حوکمەت" هێنا‌و رێگ���ەی بۆ خۆش کردن‪،‬‬ ‫بە‌م���ەرج‪ ،‬تا هەڵبژاردنی ئایندەی پارلەمانی‬ ‫کوردستان‪ ،‬بێنەوە مەیدان‪.‬‬ ‫حوکمەت���ی ئیتیحادی‪ ،‬ئێ���ران‪ ،‬تورکیا‪،‬‬ ‫ئەمری���کا‌و یەکێتیی ئەوروپ���ا بەرژەوەندیان‬ ‫لە‌هەرێ���م هەی���ە‪ ،‬لەبەر ئ���ەوە رێگە نادەن‬ ‫بۆش���ایی ئیداری‌و ئەمنی لە‌هەرێم دروس���ت‬ ‫بببێ‪ .‬ئەگەر پدک‌و ینک ئەڵتەرناتیڤیان بۆ‬ ‫دروست نە بێ‪ ،‬بە‌ناچاری هەمو ئەو الیەنانە‬ ‫نەک مامەڵەیان لەگەڵ ئەکەن‪ ،‬بەڵکو وەکو‬ ‫کابرای قەرزار ئەشی پارێزن تا قەرزەکانیانی‬ ‫لێ وەر ئەگرنەوە‪.‬‬ ‫ب���ۆ ئەوەی پ���دک‌و ینک ن���ە توانن لە‌ژێر‬ ‫قورس���ایی ئ���ەو هەمو شکس���تە ئابڕوبەرە‬ ‫نیش���تمانی‪ ،‬سیاس���ی‪ ،‬ئابوری‪ ،‬زانس���تی‪،‬‬ ‫پەروەردەی���ی‪ ،‬خزمەتگوزاری‪ ،‬کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫پێوەندییە تایبەتیانەیانا هەستنەوە‌و درێژە‬ ‫بە‌شکس���ت‌و قەیرانەکانی سێ دەیەی رابردو‬ ‫بدەن‪ ،‬پێویس���تە هێ���زی ئەڵتەرناتیڤی ئەم‬ ‫دوانە دروست ببێ‪.‬‬ ‫بزوتن���ەوەی گۆڕان ناتوان���ێ بە‌تەنیا ببێ‬ ‫بە‌ئەڵتەرناتیڤ���ی ئەو دوان���ە‪ .‬هیچ هێزێکی‬ ‫کەی���ش لە‌ئ���ارادا نی���ە بتوانێ ئ���ەو رۆڵە‬ ‫ببینێ‪ .‬هاوپەیمانیی نێوان گۆڕان‌و کۆمەڵی‬ ‫ئیس�ل�امی‌و هاوپەیمان���ی بۆ دیمۆکراس���ی‌و‬

‫س���ڵمنەوە‪ ،‬دوایی گەورە تر‌و بەهەیبەت تر‬ ‫ئەبێ؛ متمان���ەی خەڵک بە‌س���ەرکردایەتی‬ ‫یەکەی‌و بەرنامەکەی‌و س���تراتیجەکەی زیاتر‬ ‫ئەبێ‪.‬‬ ‫ئەگەر ب���ۆ هەڵبژاردنەکان���ی ئەنجومەنی‬ ‫نوێنەران فریای پێکهێنانی ئەم هاوپەیمانی‬ ‫یە ن���ە کەوتین‪ ،‬ئەبێ ب���ۆ هەڵبژاردنەکانی‬ ‫ئایندەی کوردس���تان ئ���ەو هاوپەیمانی یە‬ ‫پێش���وەختە پێک ب���ێ‪ ،‬ئەگینا ب���ۆ چوار‬ ‫س���اڵی تر گیرۆدەی ئەم دەسەاڵتە غاشیمە‬ ‫ئەبینەوە‌و چوار س���اڵ رەنجەڕۆیی ئەچێتە‬ ‫سەر خەرمانی رەنجەڕۆیی خەڵکی کوردستان‬ ‫ب���ەدەس ب���ژاردەی حوکمڕان���ی بێویژدان‌و‬ ‫گەندەڵەوە‪.‬‬

‫دادپەروەری‪ ،‬ئەگەر لەس���ەر ئاستی هەرێم‌و‬ ‫عی���راق یش بێتە دی‪ ،‬هێش���تا هەر ناتوانن‬ ‫ببنە ئەڵتەرناتیفی دەسەاڵتی ئەم دوانە‪.‬‬ ‫لەبەر ئەوە پێویس���تە بزوتنەوەی گۆڕان‬ ‫هەوڵی جدی بدا هێزەکانی گۆڕین لە‌دەوری‬ ‫بەرنامەیەک���ی نیش���تمانی ک���ۆ بکات���ەوە‌و‬ ‫پێکەوە هاوپەیمانی یەکی نیش���تمانی پێک‬ ‫بهێنن‪ ،‬بە‌لیس���تی هاوبەش���ی نیش���تمانی‬ ‫بەشداری هەڵبژاردنە گشتییەکانی پارلەمانی‬ ‫کوردس���تان؛ ئەنجومەنی پارێزگاکان بکەن‌و‬ ‫پێکەوە هەوڵی دروس���ت کردنی حوکمەتی‬ ‫نوێی هەرێم بدەن‪.‬‬ ‫بۆ ئەوەی لەس���ەر ئاس���تی عی���راق یش‬ ‫جێگە بەو دو حیزبە‌لێژ بکەن‪ ،‬پێویستە ئەو‬ ‫هاوپەیمانی یە نیشتمانی یە‪ ،‬خۆی ساز بدا‬ ‫تا لەسەر ئاس���تی عیراق یش هاوپەیمانیی بەرنامەی هاوپەیمانیی نیشتمانی‬ ‫نیش���تمانی‪ ،‬لەس���ەر بناغ���ەی بەرنام���ەی گونج���اوە تێکس���تی رێکەوتنەکەی نێوان‬ ‫نیش���تمانی بۆ سەرتاسەری عیراق‪ ،‬دروست بزوتن���ەوەی گۆڕان‌و یەکێتیی نیش���تمانیی‬ ‫کوردس���تان بکرێ بە‌رەشنوس���ی بەرنامەی‬ ‫بکا‪.‬‬ ‫هاوپەیمانیی نیش���تمانی‪ .‬بە‌گفتوگۆ ئەکرێ‬ ‫لێی زیاد‌و کەم بکرێ‪.‬‬ ‫کامانەن هێزەکانی گۆڕین؟‬ ‫‪ .1‬بزوتن���ەوەی گ���ۆڕان گ���ەورە تری���ن‌و‬ ‫لیستی نیشتمانیی هاوبەش‬ ‫کاریگەر تری���ن هێزی گۆڕین���ە‪ .‬لەبەر ئەو‬ ‫متمانەیەی لە‌نۆ س���اڵی رابردوا بەدەس���تی ئەم هاوپەیمانی یە‪ ،‬بۆ هەڵبژاردنە گشتی‬ ‫هێناوە و‪ ،‬لەب���ەر فراوانیی جەماوەرەکەی‌و یەکانی پارلەمانی کوردس���تان‪ ،‬س���ەرۆکی‬ ‫ئەو هەیبەتە سیاسییەی پەیای کردوە‪ ،‬لەم هەرێم (ئەگەر کرا)‪ ،‬ئەنجومەنی پارێزگاکان‬ ‫قۆناغەی���ا تەنیا ئەو ئەتوانێ س���ەرۆکایەتی بە‌یەک لیس���ت دا بەزێ‪ .‬مادام سیس���تمی‬ ‫بزاوتی کۆکردن���ەوەی هێزەکانی گۆڕین بکا هەڵبژاردن نیمچە کراوەیە گرفتێکی ئەو تۆ‬ ‫لە‌دەوری یەک‌و لە‌سەر بناغەی بەرنامەیەکی لە‌دابەش کردنی ژمارەی نوێنەرانی دەرچوی‬ ‫الیەنە هاوپەیمانەکانا دروست نا بێ‪.‬‬ ‫نیشتمانی‪.‬‬ ‫ئەگ���ەر بتوان���رێ‪ ،‬باش���ترە دەس���کاری‬ ‫‪ .2‬کۆمەڵی ئیسالمیی کوردستان‬ ‫‪ .3‬هاوپەیمان���ی ب���ۆ دیمۆکراس���ی‌و قانونی هەڵب���ژاردن بک���رێ‪ ،‬بە‌جۆرێ کە‪،‬‬ ‫رێگە بدرێ هەر الیەنێک بە‌گوێرەی ژمارەی‬ ‫دادپەروەری‬ ‫‪ .4‬نەوەی نوێ‬ ‫ئ���ەو دەنگانەی نوێنەرەکانی لە‌لیس���تەکەیا‬ ‫‪ .5‬رێکخراوە ئازادەکانی کۆمەڵی مەدەنی هێناویانە‪ ،‬کورسیی پارلەمانی بەر کەوێ‪.‬‬ ‫‪ .6‬سەندیکا‌و رێکخراوە پیشەیی یەکان‬ ‫‪ .7‬نوس���ەرە نارازیی���ەکان لە‌ن���اوەوە‌و هاوپەیمانیی پێش هەڵبژارد‌و هاوپەیمانیی‬ ‫دوای هەڵبژاردن‬ ‫دەرەوەی واڵت‬ ‫‪ .8‬کەسانی سەربەخۆی خاوەن کەسایەتی‬ ‫‪ .1‬هاوپەیمانیی پێش هەڵبژاردن‬ ‫بە‌ب���ڕوام‪ ،‬بۆ ئ���ەم قۆناغە بایەخ‌و س���ود‬ ‫سیاسی‌و کۆمەاڵیەتی ناسراو‌و کاریگەر‬ ‫‪ .9‬هەر هێز‌و ک���ەس‌و الیەنێک کە بێزار‌و بە‌تەنیا لە‌هاوپەیمانیی پێش هەڵبژاردنا یە‪.‬‬ ‫نائومێد بون لە‌حوکمڕانەکانی هەرێم‌و داوای کە پێویس���ت ئەکا الیەنەکانی ناوی بە‌یەک‬ ‫لیس���ت دابەزن؛ یەک بەرنامەی هەڵبژاردن‬ ‫ژیانی باشتر‌و ئازادی ئەکەن‬ ‫‪ .10‬بنکەی جەماوەریی یەکێتیی نیشتمانیی و؛ بۆ دوای هەڵبژاردن یش‪ ،‬یەک بەرنامەی‬ ‫کوردس���تان‌و ژمارەی���ەک لە‌ئەندامان���ی حوکمەتکردنیان هەبێ‪.‬‬ ‫س���ەرکردایەتی‌و زۆرێ���ک لە‌ئەندامان���ی سودەکانی ئەم هاوپەیمانییە بریتییە لە‪:‬‬ ‫ئەنجومەنی ناوەند‬ ‫‪ .1 .1‬رێگە لە‌سەرانی پدک‌و ینک ئەگرێ‬ ‫‪ .11‬بەش���ێک لە‌بنک���ەی جەماوەری���ی بتوانن خۆیان کۆکەنەوە‌و رێکخەنەوە‌و خەڵک‬ ‫چەواشە بکەنەوە‌و دەسبخەنەوە بینەقاقایان‬ ‫یەکگرتوی ئیسالمیی کوردستان‬ ‫‪ .2 .1‬هیوا ئ���ە داتەوە بە‌خەڵک بێنەوە‬ ‫‪ .12‬بەش���ێکی ک���ەم یش ب���ێ لە‌بنکەی‬ ‫مەیدانی فەزای گش���تی‌و چاالکانە بەشداریی‬ ‫جەماوەریی پارتی دیمۆکراتی کوردستان‬ ‫هەڵب���ژاردن بک���ەن‪ .‬چونک���ە‪ ،‬لە‌الی���ەک‪،‬‬ ‫هێزەکانی گۆڕین ئەکرێ بۆ ماوەی قۆناغی ئەبێت���ە ئاوێن���ەی هاوهەڵوێس���تیی زیاتر‬ ‫گواستنەوە‪ ،‬هەتا گەل لە‌هەژمونی زاڵمانەی لە‌نیوەی کۆم���ەڵ‪ ،‬لە‌الیەکی ترەوە‪ ،‬چونکە‬ ‫ئ���ەم دەس���ەاڵتە غاش���یمە رزگاری ئەبێ‪ ،‬هەمو رێگەکانی تر‪ ،‬بۆ گۆڕینی سیس���تمی‬ ‫دامەزراوەی‪ :‬میدیایی‪ ،‬سیاس���ی‌و پێوەندیی حوکمڕان���ی‌و بۆ گۆڕینی تەرازوی هێز‪ ،‬تاقی‬ ‫هاوبەشیان هەبێ‪.‬‬ ‫کرانەوە‌و شکس���تیان هێنا‪ .‬ئەم هاوپەیمانی‬ ‫یە‪ ،‬تەجرەبەیەکی تاق���ی نە کراوەی ئومێد‬ ‫هاوپەیمانی یەکی وەها کاتێ سەر ئەکەوێ بەخش ئە بێ‪.‬‬ ‫‪ .3 .1‬هێزەکان���ی گۆڕی���ن کات بە‌فی���ڕۆ‬ ‫ک���ە قیبلەنماکەی بەرژەوەندی گش���تی بێ‪.‬‬ ‫هێزێکی وەک���و گۆڕان گ���ەورە‌و بە‌هەیبەت ن���ادەن لە‌زەمکردنی یەکت���ری دا‪ .‬هەمویان‬ ‫ئەگەر زۆر بیر لە‌بەرژەوەندی‌و دەس���کەوتە نوکی رم���ی رەخنەکانیان ئەکەنە س���نگی‬ ‫حیزبی یەکانی خۆی‪ ،‬لەناو ئەم هاوپەیمانیا بژاردەی حوکمڕانی ‪ 27‬ساڵی رابردو‪.‬‬ ‫‪ .4 .1‬س���ەرانی پ���دک‌و ین���ک بە‌تەمان‬ ‫نەکات���ەوە‪ ،‬بۆ ئەوەی هی���چ الیەک لێی نە‬

‫هەر سەرنج‌و‬ ‫تێبینییەک لەسەر‬ ‫سەرۆکی نەوەی‬ ‫نوێ هەبێ نا بێ‬ ‫لەوە خافڵ بین‬ ‫کە دەنگدەرانی‬ ‫نەوەی نوێ‪ ،‬هێزی‬ ‫گۆڕینن‪ .‬بەشێک‬ ‫لە‌سەرکردایەتی‬ ‫یەکەشی‪ ،‬سااڵنێکی‬ ‫درێژە لە‌مەیدانی‬ ‫دژایەتی کردنی‬ ‫گەندەڵی‌و لە‌بەرامبەر‬ ‫زوڵم‌و ستەمی‬ ‫دەسەاڵتی غەشیمی‬ ‫هەرێما لە‌ناو ئێمە‌و‬ ‫هێزەکانی تری‬ ‫گۆڕینا ملمالنێیان‬ ‫کردوە‪ .‬بەرژەوەندی‬ ‫هەمو هێزەکانی‬ ‫گۆڕین‪ ،‬لەم قۆناغەیا‬ ‫لە‌زۆر بوارا یەکە‬ ‫دەس���کاریی قانون���ی هەڵب���ژاردن بک���ەن‪،‬‬ ‫لە‌لیس���تی نیمچە کراوە وە بیکەن بە‌لیستی‬ ‫داخراو‪ .‬ئەمە چەن خەتەر دروست ئەکا‪:‬‬ ‫یەکەم‪ ،‬پاشەکشە بە‌دیمۆکراسی ئەکا؛‬ ‫دوەم‪ ،‬بێزاری���ی خەڵک زیاد ئەکا‪ ،‬چونکە‬ ‫دەموچاوە گەندەڵ‌و ناشیرینەکان کە ناوێرن‬ ‫خۆیان لە‌لیستی نیمچە کراوە بدەن‪ ،‬لە‌لیستی‬ ‫داخراوا بە‌لێش���او دێنەوە مەیدان‌و پەرلەمان‬ ‫ئەکەنە دامەزراوەیەکی مردو‌و پاشکۆ؛‬ ‫س���ێیەم‪ ،‬ملمالنێی تەندروستی سیاسی‬ ‫– کۆمەاڵیەتیی ن���او پەرلەمان‌و ناو کۆمەڵ‬ ‫سڕ ئەکا‌و (حیراکی مجتەمەعی) ئە کوژێ‌و‬ ‫پرۆس���ەی پەرەس���ەندن‌و بۆ پێشەوەچونی‬ ‫هەمە الیەنە زۆر خاو ئەکاتەوە؛‬ ‫چوارەم‪ ،‬غەدری "تێکۆشەرە دێرینەکان"‌و‬

‫"بازرگانانی ش���ەڕ‌و ش���ۆڕش" لە‌سەر الوانی‬ ‫هەڵکەوت���و زیاد ئەکا‌و هەلی رەخس���اندنی‬ ‫ملمالنێی هاوس���ەنگ لە‌نێ���وان نەوەکانا نا‬ ‫هێڵ���ێ و‪ ،‬بێزاریی گەنج���ان زیاد‌و زەمینەی‬ ‫توندوتیژی زیاتر ئەکا‪.‬‬ ‫رێگە گرت���ن لە‌نیازێکی وا پی���س‪ ،‬تەنیا‬ ‫بە‌هاوپەیمانی یەکی وەها ئە کرێ‪.‬‬ ‫‪ .5 .1‬هێزی ئەم هاوپەیمانی یە ئەتوانێ‬ ‫رێگە بگرێ لە‌دەسی دەسی کردنی سەرانی‬ ‫پ���دک‌و ینک بە‌وادەی هەڵبژاردنی پارلەمانی‬ ‫کوردستان‪.‬‬ ‫‪ .6 .1‬هەیب���ەت‌و هێزی ئەم هاوپەیمانی‬ ‫یە ئەتوانێ گوش���ار بکا ب���ۆ هەموار کردنی‬ ‫قانونی هەڵبژاردن بە‌مەبەستی داخڵ کردنی‬ ‫‪ 2‬مادە‪:‬‬ ‫ دۆزین���ەوەی سیس���تمێکی ن���وێ ب���ۆ‬‫دابەش���کردنی کورس���یی پەرلەمان بەسەر‬ ‫حی���زب‌و الیەنە بەش���دارەکانی هاوپەیمانی‬ ‫یەکە دا؛‬ ‫ نەهێشتنی دەنگدانی تایبەت‪.‬‬‫‪ .7 .1‬تەزویر یەکێکە لە‌گرفتە گەورەکانی‬ ‫ب���ەردەم کامڵ بونی سیس���تمی حوکمڕانی‪.‬‬ ‫پدک‌و ینک هەم توانا‌و هەم شارەزایی زۆریان‬ ‫هەی���ە لە‌تەزویرکردنا‪ ،‬ئەگ���ەر پێکەوەیش‬ ‫ب���ن ئەوا خەتەرەکە گ���ەورە تر ئەبێ‪ .‬هێز‌و‬ ‫هەیب���ەت‌و ژم���ارەی ئ���ەم هاوپەیمانی یە‬ ‫ئەتوانێ تەزویریان ک���ەم بکاتە‪ .‬خۆ ئەگەر‬ ‫تەزویری گەورەیان هەر ک���رد‪ ،‬هاوپەیمانی‬ ‫یەک���ە ئەنجامەکەی قەبوڵ ن���ەکا‪ ،‬بەتاڵ ئە‬ ‫بێت���ەوە‪ .‬بەاڵم گۆڕان یان هەر حیزبێکی کە‬ ‫بە‌تەنیا ئەمەی پێ نا کرێ‪.‬‬ ‫‪ .8 .1‬هاوپەیمان���ی یەکە‪ ،‬یەک کاندیدی‬ ‫سەرۆکی هەرێمی ئە بێ (ئەگەر هەڵبژێراردنی‬ ‫بۆ بک���رێ)‪ .‬ئەم���ە متمان���ە‌و هێزێکی زۆر‬ ‫ئ���ەدا بە‌خەڵک���ە بێ���زار‌و بێالیەنەکەش کە‬ ‫بێنەوە مەی���دان‌و دەنگ ب���دەن بە‌کاندیدی‬ ‫هاوپەیمانی‪.‬‬ ‫‪ .9 .1‬ئ���ەم هاوپەیمان���ی ی���ە زەمینەی‬ ‫دوکان���ی سیاس���ی‌و حیزب���ی کارتۆن���ی‌و‬ ‫بەکرێگیراو‌و هەلپەرست لە‌بەین ئەبا‪ .‬حیزبی‬ ‫ناوچەی خۆڵەمێش���ی نا هێڵێ‪ .‬ئەو حیزبانە‬ ‫ناچار ئەبن خۆیان لە‌نێوان ئەم دو بەرەیەدا‬ ‫یەکالیی بکەنەوە‪ ،‬ئەگینا شانسی چونە ناو‬ ‫پارلەمان‌و حوکمەت لە‌دەس ئەدەن‪.‬‬ ‫‪ .10 .1‬ئەگەر بتوانین قانونی هەڵبژاردن‬ ‫هەم���وار بکەین���ەوە‌و دەنگدان���ی تایب���ەت‬ ‫نە هێڵی���ن‪ ،‬ئ���ەوا ئەتوانین کارت���ی کۆتا‬ ‫بەکرێگیراوەکانی پارتی یش بەتاڵ بکەینەوە‪.‬‬ ‫پارت���ی بە‌دەنگدان���ی تایب���ەت توانیوێتی‬ ‫لە‌خولەکانی رابردوا نزیکەی ‪%٨٠‬ی کۆتاکان‬ ‫بەرێ بۆ خۆی‪.‬‬ ‫‪ .11 .1‬یەک���ێ لە‌س���ودە گرنگەکانی ئەم‬ ‫هاوپەیمانی ی���ە ئەوەیە کە لە‌کاتی گۆڕینی‬ ‫دەن���گ بە‌کورس���ی‪ ،‬بە‌گوێرەی سیس���تمی‬ ‫دابەشکردنی س���انتلیگۆ‪ ،‬دەنگی هێزەکانی‬ ‫گۆڕین نا فەوتێ‪.‬‬ ‫‪ .12 .1‬ئەگ���ەر هاوپەیمانیی نیش���تمانی‬ ‫لە‌هەڵبژاردنا زۆرینە ب���ێ‌و بیەوێ حوکمەت‬ ‫پێکبهێن���ێ‪ ،‬پێویس���تی بە‌گفتوگۆ نا بێ بۆ‬ ‫بەرنام���ەی حوکمەت‪ ،‬چونکە پێش���وەخت‬ ‫لەسەر بەرنامەی هاوبەش رێکەوتون‪ .‬دابەش‬ ‫کردنی وەزارەت‌و پۆس���تەکان یش ئاسانن‪:‬‬ ‫دابەش ک���ردن بە‌گوێرەی خ���اڵ‌و قەبارەی‬ ‫هەڵبژاردنی هەر الیەک ئە بێ‪.‬‬

‫‪ .13 .1‬تێچوی هەڵمەتی هەڵبژاردنی ئەم‬ ‫هاوپەیمانی یە‪ ،‬زۆر سوک ئەبێ لە‌سەر شانی‬ ‫حیزب‌و الیەنە هاوپەیمانەکان‌و ژینگەش کەم‬ ‫تر ناشیرین ئەکا‪.‬‬ ‫‪ .14 .1‬هەلومەرج���ی خۆی���ی‌و بابەت���ی‬ ‫ئەڕەخسێنێ بۆ راست کردنەوەی سیستمی‬ ‫حوکمڕانی‌و دروس���ت کردنی دو جەمسەری‬ ‫بەهێز‪ :‬حیزبەکانی حوکم���ەت‌و حیزبەکانی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‪.‬‬ ‫‪ .16 .1‬بە‌بۆچون���م تاک���ە رێگەی���ە بۆ‬ ‫دەساودەس���کردنی ئاش���تیانەی دەسەاڵت‌و‬ ‫رێگری کردن لە‌تەوریسی حوکم‌و دەرهێنانی‬ ‫چەک‌و پارە لە‌دەستی سەرانی‬ ‫پ���دک‌و ینک‌و بەخش���ینەوەیان بە‌خەڵک‪.‬‬ ‫گەبعەن ئەگەر بە‌تەواوی بڕوامان بەوە هەبێ‬ ‫کە کودەتا‌و شۆڕش هەرگیز ناتوانن سیستمی‬ ‫حوکمڕانیی رەشید بهێننە کایەوە‪.‬‬ ‫‪ .16 .1‬پشتیوانی‌و دەنگی بەشێکی باش‬ ‫لە‌کادر‌و بنکەی جەماوەریی هێز‌و الیەنەکانی‬ ‫دەرەوەی هێزەکانی گۆڕین را ئەکێش���ێ بۆ‬ ‫خۆی‬ ‫‪ .2‬هاوپەیمانیی دوای هەڵبژاردن‪:‬‬ ‫‪ .1 .2‬ئ���ەم هاوپەیمانی یە‪ ،‬لە‌هەر (‪)16‬‬ ‫سودەکەی (هاوپەیمانیی پێش هەڵبژاردن)‬ ‫بێ بەش ئە بێ‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕان‌و نەوەی نوێ‪:‬‬ ‫لەسەرەتای دروست بونی نەوەی نوێ وە‪،‬‬ ‫سەرۆکارانی بە‌شێوەیەکی نا ئاقاڵنی کەوتنە‬ ‫پرۆپاگەندە‌و هێرش کردن بۆ سەر بزوتنەوەی‬ ‫گۆڕان‪ .‬لە‌کاردانەوەی ئەمەدا‪ ،‬چەن جارێک‬ ‫گۆڕان راس���تەوخۆ یا نا راس���تەوخۆ پالر‌و‬ ‫توانجی تێ گرتوە‪.‬‬ ‫هەر سەرنج‌و تێبینی یەک لەسەر سەرۆکی‬ ‫ن���ەوەی نوێ هەبێ‪ ،‬نا ب���ێ لەوە خافڵ بین‬ ‫کە دەنگدەرانی نەوەی نوێ‪ ،‬هێزی گۆڕینن‪.‬‬ ‫بەشێک لە‌سەرکردایەتی یەکەشی‪ ،‬سااڵنێکی‬ ‫درێژە لە‌مەیدانی دژایەتی کردنی گەندەڵی‌و‬ ‫لە‌بەرامب���ەر زوڵ���م‌و س���تەمی دەس���ەاڵتی‬ ‫غەشیمی هەرێما لە‌ناو ئێمە‌و هێزەکانی تری‬ ‫گۆڕینا ملمالنێیان کردوە‪ .‬بەرژەوەندی هەمو‬ ‫هێزەکانی گۆڕین‪ ،‬لەم قۆناغەیا‪ ،‬لە‌زۆر بوارا‬ ‫یەکە‪.‬‬ ‫بە‌بڕوام ش���ەڕی میدیایی گ���ۆڕان‌و نەوەی‬ ‫نوێ‪ ،‬یاخود گۆڕان‌و هەر هێزێک لە‌هێزەکانی‬ ‫گۆڕی���ن‪ ،‬ب���ە‌زەرەری پرۆژەی س���تراتیجیی‬ ‫گۆڕینی سیس���تمی حوکمڕانیی غەش���یمی‬ ‫‪ ٢٧‬س���اڵی رابردو‌و ب���ە‌زەرەری هێنانەدی‬ ‫خەونەکانی خەڵکی کوردستانە‪.‬‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕان هێزێکی گەورە‌و مەزن‌و‬ ‫بە‌هەیب���ەت‌و بنکەف���راوان‌و تاق���ی کراوە‌و‬ ‫جێگەی متمان���ەی رێژەیەکی زۆری خەڵکی‬ ‫کوردس���تانە‌و بەپرس���یارێتیی ئەدەب���ی‌و‬ ‫ئەخالقیی گەورەی لەس���ەر ش���انە‪ ،‬لەبەر‬ ‫ئەوە گرنگ���ە وریا بێ بە‌ش���ەڕی الوەکیی‌و‬ ‫زەرەرمەندەوە سەرقاڵ نە کرێ‪.‬‬ ‫بەرنامەی ئێمە‌و هەم���و هێزەکانی گۆڕین‬ ‫ئەبێ بۆ دروس���ت بون���ی ئەڵتەرناتیفی ئەم‬ ‫دەس���ەاڵتە غاش���یمە بێ‪ .‬لەبەر ئەوە هەر‬ ‫دەقیقەیەک خۆ خەریک کردنی هەر الیەکمان‬ ‫بە‌الیەنێکی تری هێ���زی گۆڕینەوە‪ ،‬زەرەری‬ ‫گەورە لە‌خەڵکی کوردستان ئەدا‌و سودی بێ‬ ‫سنور بەم دەسەاڵتە غاشیمە ئەگەیەنێ‪.‬‬

‫له‌ساڵیادتدا زیاتر دڵنیابوم‬ ‫رۆح ‌ی ئێمه‌و مناڵه‌كانمان بێبه‌هایه‌ ال ‌ی بەناوبه‌رپرسه‌‬ ‫خه‌ریكه‌ رۆحی‌ زامارم له‌سینه‌مدا بێته‌ده‌رێ‌‬ ‫بێ‌ تۆ‪.‬‬ ‫تۆ واتكرد رۆحم زاماری‌ تۆبێ‌ بێ‌ تۆ‬ ‫وشه‌ی‌ زامار له‌زاری‌ تۆ‪ ،‬وتت دڵم خه‌مگینه‌‬ ‫بۆ بوختانیان‬ ‫بۆم ده‌ڵێم بە‌تۆ‬ ‫ئێس���تا زانیم زامی‌ بوختان چی‌ كرد بە‌تۆ‬ ‫بۆ من له‌تۆ‬ ‫دڵ زامارم له‌یادی‌ ساڵڕۆژی‌ رۆشتنی‌ تۆ‬ ‫ته‌نیا ش���تێ‌ دڵی‌ خه‌مگینم كه‌م ده‌كا كارو‬ ‫دڵسۆزی‌ تۆ‬ ‫ب���ه‌اڵم؟؟؟ كێ‌ خه‌می‌ خه‌ڵكی‌ باش ده‌خوا‬ ‫له‌م هه‌رێمه‌ی‌ من‌و تۆ‬ ‫وامده‌زانی‌ ئ���ه‌و به‌ڵێنانه‌ دێننه‌دی‌ له‌دوای‌‬ ‫تۆ‬ ‫كه‌چی‌ به‌رپرسانی‌ تۆ به‌ڵێنیان شكان وه‌ك‬ ‫به‌ڵێنیتر‬ ‫بۆ كه‌سانی‌ وه‌ك تۆ‬ ‫به‌ڵێ‌ رۆژی‌ ‪2018/4/21‬یه‌ ساڵیادته‌‬ ‫ئه‌مڕۆ ئه‌وێ‌ رۆژه‌ خوش���كه‌زا رۆح په‌پوله‌‬ ‫ئاس���اكه‌م‪ ،‬كه‌ له‌‪2017/4/21‬دا په‌یوه‌ندیت‬ ‫پێوه‌ ك���ردم‪ ،‬وتت خاڵ���ه‌ ده‌زانی‌ موختاری‌‬ ‫گون���دی‌ خه‌م���زه‌ پێ���ی‌ راگه‌یان���دوم ئاگام‬ ‫له‌خۆمبێ‌‪ ،‬چونكه‌ ش���كی‌ ئ���ه‌وه‌م لێده‌كه‌ن‬ ‫گوایه‌ به‌قس���ه‌ی‌ ئ���ه‌و ئاسایش���ی‌ ناحیه‌ی‌‬

‫س���یته‌ك پێی‌ راگه‌یاندوه‌ گومانی‌ په‌یوه‌ند ‌ی‬ ‫بە‌داعش‌و ره‌وته‌ ئیس�ل�امییه‌كانم لێ‌ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫وتم خاڵه‌ گی���ان خه‌مت نه‌بێ‌ من ده‌زانم تۆ‬ ‫وه‌ك پێموتی‌ كامۆ ئاس���ا كه‌ ده‌ڵێ‌ (ده‌بێ‌‬ ‫م���رۆڤ بۆ ئه‌وه‌ بژی‌ بزان���ێ‌ چۆن ده‌مرێ‌)!‬ ‫بۆی���ه‌ دڵنی���ات ده‌كه‌م���ه‌وه‌ گ���ه‌ر به‌ق���ه‌د‬ ‫گه‌ردیله‌ی���ه‌ك گومانم لێ���ت بوایه‌‪ ،‬من خۆم‬ ‫لێم قوبوڵ‌ نه‌ده‌ك���ردی‌‪ ،‬بۆیه‌ گه‌ر گومانیان‬ ‫لێت هه‌بوایه‌ دژه‌تیرۆر پێش ئاسایش كاریان‬ ‫دژت ده‌كرد‪ .‬ئه‌وه‌ جگه‌ له‌گومانێكی‌ ناڕه‌وای‌‬ ‫دروستكراو هیچی‌ تر نیه‌‪ ،‬بۆیه‌ خه‌مت نه‌بێ‌‬ ‫هه‌وڵده‌ده‌م قس���ه‌ له‌گه‌ڵ‌ هاوڕێ‌ دێرینه‌كانی‌‬ ‫جاران���م له‌ن���او (ی‌‪.‬ن‪.‬ك) بك���ه‌م‪ .‬هاوڕێ‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌كانم كاتێ‌ قسه‌م له‌گه‌ڵدا كردن‪ ،‬پاش‬ ‫رێ���ز وتیان كاكه‌ حه‌مه‌ ئه‌م���ه‌ وانیه‌ چونكه‌‬ ‫گه‌ر وابێ‌ خۆت ده‌زان���ی‌ نه‌ من نه‌ خۆی‌ نه‌‬ ‫تۆ نه‌تده‌زانی‌ براده‌رانی‌ ئاسایش‌و دژه‌ تیرۆر‬ ‫ده‌یانگرت‪ .‬دڵنیاین خۆشت قبوڵت نه‌ده‌كرد‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ ده‌زانین وه‌ك ج���اران وای‌‪ ،‬بۆیه‌ وا‬ ‫نیه‌ دڵنیابه‌‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ مشه‌خۆران زۆربون‪.‬‬ ‫سوپاس���م كردن بۆ دڵنیاكردن���م‪ .‬بە‌داخه‌وه‌‬ ‫ئه‌و پارته‌ی‌ م���ن‌و هه‌زارانی‌ وه‌ك من پاڵه‌ی‌‬ ‫بوین‪ ،‬ئێستا مشه‌خۆر بۆ به‌رژه‌وه‌ندی‌ خۆیان‬ ‫به‌ربونه‌ته‌ الشه‌ی‌ خه‌ڵكی‌ دڵسۆز‪ ،‬كه‌ ناچنه‌‬ ‫پاڵ‌ ئه‌م مش���ه‌خۆرانه‌ تا خۆیان ببه‌نه‌ پێش‬ ‫وه‌ك ت���ۆ كاك���ه‌ كاردۆ كارمه‌ن���دی‌ به‌رگری‌‬

‫شارس���تانی‌ س���لێمانی‌‪ ،‬دوبار‌ه وتی‌ بێخه‌م‬ ‫بە‌‌خاڵه‌‪ .‬وتم تۆ بێخه‌م به‌‪ ،‬بژی‌ له‌سه‌ر ژیانی‌‬ ‫پاش خۆت جێی‌ ش���انازی‌ من���ی‌‪ ،‬بۆیه‌ وتی‌‬ ‫خاڵه‌ بە‌مه‌رگی‌ خۆم بۆیان ده‌سه‌لمێنم ئێمه‌و‬ ‫خیانه‌ت له‌نیشتمان! چۆن تۆو خێزانه‌كه‌مان‬ ‫له‌كه‌دارده‌كه‌م؟!‬ ‫ئای‌ له‌و قس���ه‌یه‌ چه‌ن���د خه‌مباری‌ كردم‪،‬‬ ‫وت���م چ���ۆن له‌كاتێكا ب���ێ‌ ه���ۆ ویژدانت‪،‬‬ ‫جه‌سته‌ت عه‌زێت ده‌ده‌ن‪ ،‬بۆیه‌ مرۆڤ بڕوای‌‬ ‫بە‌دادپه‌روه‌ری‌ نامێن���ێ‌‪ ،‬بۆیه‌ كێ‌ كردبوی‌‪،‬‬ ‫ئێستا كێ‌ ده‌یخوا! له‌جیاتی‌ ئێمه‌و كه‌سانی‌‬ ‫دڵس���ۆزو ش���ه‌هیدانی‌ ئازادی‌ ئه‌م حیزبه‌ی‌‬ ‫جارانم ك���ه‌ ته‌مه‌نی‌ گه‌نجی‌و خۆش���یم كرد‬ ‫بە‌قوربان���ی‌‪ ،‬بێ‌ به‌ڵگه‌ دڵ���ی‌ هه‌زارانی‌ وه‌ك‬ ‫تۆ ده‌ڕه‌نجێنن!!‬ ‫دوای‌ ئه‌م قس���ه‌و روداوانه‌ پاش بیس���ت‌و‬ ‫چ���وار كاتژمێ���ر كاردۆ س���ه‌لماندی ك���ه‌‬ ‫بە‌جه‌س���ته‌و رۆحی‌ دڵس���ۆزی‌ ئه‌م خاكه‌یه‌‪.‬‬ ‫كات���ێ‌ ئاگ���ر له‌كه‌مپ���ی‌ زانكۆی‌ س���لێمانی‌‬ ‫له‌قلیاس���ان كه‌وته‌وه‌ له‌گه‌ڵ‌ ئه‌وه‌ی‌ ئاگره‌كه‌‬ ‫زۆر ترس���ناكبو‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌ك هاوڕێیه‌كی‌ كه‌‬ ‫له‌گه‌ڵیابو وتی‌‪ :‬پێموت زۆر ترسناكه‌ نه‌چیته‌‬ ‫ژێرزه‌مینه‌ك���ه‌ بۆ الی‌ چێل���ه‌ره‌كان‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پێش چه‌ند رۆژێ‌ راپۆرتی‌ بۆ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫به‌رگ���ری‌ شارس���تانی‌ س���لێمانی‌ نوس���یبو‬ ‫له‌كه‌موكوڕی‌‌و ترس���ناكی‌ گه‌رمكه‌ره‌وه‌كان‪،‬‬

‫كاردۆ‬ ‫چونك���ه‌ گازی‌ لێده‌چو‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌ك هه‌مو‬ ‫راپۆرته‌ باش���ه‌كان پشتگوێ‌ خرابو‌و وجود ‌ی‬ ‫نه‌مابو‪ ،‬بۆیه‌ پاش تكایه‌كی‌ زۆرم‪ ،‬هه‌ر چو‪،‬‬ ‫وتی‌ ئه‌و هه‌مو قوتابییه‌ له‌س���ه‌ره‌وه‌ن‪ ،‬ئه‌ی‌‬ ‫بیناكه‌‪ ،‬ده‌چ���م قفڵی‌ گازه‌ك���ه‌ ده‌گرمه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌داخه‌وه‌ له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ گاز زۆر رژابو‪ ،‬پاش‬ ‫یه‌كه‌م هه‌وڵی‌‪ ،‬چێله‌ره‌كان زیاتر گڵپه‌ ده‌كا‪،‬‬ ‫چونكه‌ بە‌كردنه‌وه‌ی‌ ده‌رگاكه‌ی‌ ژێر زه‌مینه‌كه‌‬

‫ئۆكسجین زیاتر چوبوه‌ ژێر زه‌مینه‌كه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ئاگره‌كه‌ زیاتربوبو‪ ،‬كاردۆی‌ جوانه‌مه‌رگ ئه‌و‬ ‫الش���ه‌و رۆحه‌ پاكه‌ په‌پوله‌ ئاس���ایه‌ی‌ بوبو‬ ‫بە‌خه‌ڵوز!!‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ زیاتر مه‌به‌ستمه‌و خه‌مباری‌ كردین‬ ‫ل���ه‌م یادس���اڵه‌یدا‪ ،‬هی‌ ئ���ه‌م قارمانه‌ پ‪.‬م‪.‬‬ ‫ئاسایه‌ بێبه‌ڵێنی‌ به‌ڵێنه‌كانی‌ به‌رپرسان بو‬ ‫بە‌داخه‌وه‌ هه‌مو جارێ‌ ده‌بێ‌ بە‌بڵقی سه‌رئاو‪،‬‬ ‫چونكه‌ وا ده‌زانن خه‌ڵك پاڵه‌و بێ‌ ئه‌رزشه‌و‬ ‫خوێن���ی‌ رۆڵه‌كانی‌ ئێمه‌ ئاوه‌و ده‌ڕوا له‌پێناو‬ ‫ئه‌م خاكه‌و پله‌كانی‌ به‌رپرسان‪ ،‬به‌ڵێ‌ وابو!!‬ ‫به‌ڵێنبو‪:‬‬ ‫‪ -1‬بە‌ش���ه‌هید له‌قه‌ڵه‌م بدرێ‌‪ ،‬وه‌ك به‌ڕێز‬ ‫وه‌زیری‌ خوێندنی‌ ب���ااڵ به‌خۆمی‌ وت‪ ،‬كاتێ‌‬ ‫هات بۆ پرس���ه‌كه‌ی‌‪ ،‬وت���ی‌ ته‌له‌فۆن له‌گه‌ڵ‌‬ ‫به‌ڕێز وه‌زیری‌ ش���ەهیدان ده‌كه‌م‪ ،‬به‌داخه‌وه‌‬ ‫وانه‌بو!‬ ‫‪ -2‬وتیان خوش���كه‌كه‌ی‌ داده‌مه‌زرێنین‪ ،‬كه‌‬ ‫قوتابی‌ قۆناخی‌ سێهه‌مه‌ له‌زانكۆی‌ سلێمای‌‪،‬‬ ‫به‌ش���ی‌ كۆمپیوت���ه‌ر‪ ،‬كه‌چی‌ پ���اش ئه‌وه‌ی‌‬ ‫س���ێ‌ مانگ زیاتر معامه‌له‌كردن وتیان چاوی‌‬ ‫زه‌عیفه‌‪ ،‬بۆیه‌ ناتوانین دایمه‌زرێنین‪ ،‬چونكه‌‬ ‫وایان ده‌زانی‌ ده‌چێته‌ س���نوره‌كان‌و له‌س���ه‌ر‬ ‫قه‌ناس دایده‌نێن‪ ،‬بۆ به‌رگری‌ سنوره‌كانمان‪،‬‬ ‫وادیاره‌ چ���او زه‌عیفه‌كان ئیت���ر دامه‌زراندن‬ ‫نایانگرێته‌و؟!‬

‫‪ -3‬له‌س���اڵیادی‌ كۆچیدا جگ���ه‌ له‌زانكۆی‌‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬رێزم���ان بۆی���ان بۆ س���ه‌رۆك‌و‬ ‫مامۆستاكان‪ ،‬كه‌سیتر خانه‌واده‌كه‌مانی‌ به‌سه‌ر‬ ‫نه‌كرده‌وه‌ له‌به‌رپرسانی‌ به‌رگری‌ شارستانی‌‪،‬‬ ‫هیوادارم ئه‌و په‌یكه‌ره‌ی‌ س���اڵێكه‌ گوایه‌ الی‌‬ ‫دیزاینه‌ره‌ ته‌واوبێ‌ زانكۆی‌ سلێمانی‌ ئه‌و رێزه‌‬ ‫پڕ به‌هایه‌یان به‌نس���یب بێ‌‪ ،‬دوباره‌ رێزمان‬ ‫بۆیان‪.‬‬ ‫‪ -4‬درچونی‌ خانه‌نشینی‌ بۆی‌ بە‌بڕی‌ دوسه‌د‬ ‫ه���ه‌زار دینار‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش بێ‌ به‌هایی‌ بڕیاری‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ ده‌رخس���ت‪ ،‬كه‌ بڕیاره‌كانیان الی‌‬ ‫حكومه‌ت هیچ بایه‌خی‌ نی���ه‌‪ ،‬چونكه‌ كاردۆ‬ ‫شه‌هیدی‌ خاك‌و دڵسۆزییه‌ له‌مه‌زیاتر حه‌قی‌‬ ‫نیه‌‪.‬‬ ‫ئای‌ له‌م عه‌داله‌تییه‌ی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم!‬ ‫ئ���ای‌ له‌دڵس���ۆزی‌ به‌رپرس���ه‌كان ب���ۆ‬ ‫رۆڵه‌كانمان!‬ ‫ئای‌ له‌و ئازاره‌ی‌ خانه‌واده‌كانی‌ وه‌ك ئێمه‌‬ ‫كه‌ رۆڵوكانمان ده‌ڕۆن‪ ،‬الی‌ به‌رپرسه‌كان وه‌ك‬ ‫نوسینی‌ س���ه‌ر ته‌خته‌ڕه‌شه‌كان ده‌سڕرێنه‌وه‌‬ ‫الیان‪ ،‬بۆیه‌ له‌ساڵیادتا زیاتر دڵنیابوم رۆحی‌‬ ‫ئێم���ه‌و مناڵه‌كانمان چه‌ند بێبه‌هایه‌ الی‌ ئه‌م‬ ‫به‌رپرسه‌ نابه‌رپرسانه‌!!‬ ‫محەمەد رەۆوف حەمه‌ عەلی‌‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )623‬سێشه‌ممه ‪2018/5/1‬‬

‫كورد‌و دیموكراتی‌‌و هه‌ڵبژاردن‪ ..‬پاشماوە‬ ‫بۆیه‌ یه‌كێك له‌الیه‌نه‌ عێراقییه‌كان له‌ڕوانگه‌ ‌ی‬ ‫دڵسۆزی‌‌و هاوچاره‌نووسییه‌وه‌ پێكه‌وه‌ كاریان‬ ‫نه‌ك���ردووه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ خ���ۆی‌ له‌خۆیدا كێش���ه‌و‬ ‫كاره‌س���اتی‌ هه‌ره‌ گه‌وره‌ن له‌عێراقدا‪ ،‬بە‌هه‌مان‬ ‫ش���ێوه‌ عه‌قڵ���ی‌ سیاس���ه‌تمه‌درانی‌ حیزبیش‬ ‫له‌باشووری‌ كوردس���تان ره‌نگدانه‌وه‌ی‌ عه‌قڵی‌‬ ‫ش���اخ‌و چه‌كداری‌‌و زۆرانب���ازی‌‌و هه‌ڵپه‌ی‌ پله‌‌و‬ ‫پاره‌‪ ،‬چی‌ دیكه‌ فێرنه‌بوون‪ ،‬له‌كوردس���تانیش‬ ‫هه‌رگی���ز ئه‌وه‌نده‌ یه‌كگرتوو نه‌بوون بنه‌ماكانی‌‬ ‫ده‌س���تووری‌ عێراق���ی‌ بس���ه‌لمێنن‌و له‌به‌غدا‌و‬ ‫له‌هه‌ولێر كاری‌ له‌س���ه‌ر بكه‌ن‪ ،‬له‌ناو خۆشیاندا‬ ‫دیس���ان باوه‌ڕی���ان پێی‌ نه‌ب���ووه‌‪ .‬بۆیه‌ من وا‬ ‫ده‌زانم كه‌ عێراق ده‌وڵه‌تێكی‌ سه‌ركه‌وتوو نییه‌‌و‬ ‫بە‌هه‌موو پێوانه‌یه‌ك فاشیل‌و داڕوخاوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫باوه‌ری‌ وایه‌ وا بزانێ‌ عێراق ده‌بێته‌ ده‌وڵه‌تێكی‌‬ ‫س���ه‌ركه‌وتوو ب���ه‌م پێكهاته‌ی‌ كورد‌و ش���یعه‌‌و‬ ‫سووننه‌‌و به‌م حیزبە‌نادیموكراتی‌‌و توندڕه‌وانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وا جگه‌ له‌مه‌به‌ستی‌ پله‌‌و پاره‌‌و به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫خۆی‌‪ ،‬هیچ مه‌به‌ستێكی‌ دیكه‌ی‌ نییه‌‪ ،‬شێوه‌ی‌‬ ‫بانگه‌ش���ه‌‌و هه‌ڵمه‌تی‌ هه‌ڵبژاردن���ی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫عێراقیش په‌نجه‌ ده‌خاته‌ چاوی‌ خۆیان‌و چاوی‌‬ ‫ئ���ه‌و خه‌ڵكه‌ی‌ كه‌ بە‌دوور له‌ه���ه‌ر پێوانه‌یه‌كی‌‬ ‫پیرۆزی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و دیموكراتی‌ بازاڕیان پێ‌‬ ‫گه‌رم كردوون‪.‬‬ ‫ئایین‪ ،‬یا هه‌ر ج���ۆره‌ ئایدیۆلۆژییه‌ك ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنیان���دا ویس���ت‌و ئ���ازادی‌ نه‌بێ‌‪ ،‬یا‬ ‫په‌یوه‌ستبوونی‌ ره‌وشت‌و به‌های‌ كۆمه‌اڵیه‌تیان‬ ‫تێدا نه‌بێ‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر بە‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ خه‌ڵكی‌ گشتی‌‬ ‫ئاوێت���ه‌ نه‌بن‪ ،‬یا گرێنه‌دراب���ن بە‌دادپه‌روه‌ری‌‌و‬ ‫یه‌كس���انییه‌وه‌‪ ،‬یا نزیكایه‌تی‌‌و دۆستایه‌تییان‬ ‫له‌گه‌ڵ جوامێری‌‌و ئازایه‌تیی���دا نه‌بێ‌‪ ،‬ده‌هێنن‬ ‫پولێكی‌ قه‌ڵب‪ .‬هه‌ڵبژاردنی‌ دیموكراتیش وه‌ك‬ ‫ش���ێوه‌ی‌ فه‌رمانڕه‌وایه‌تی‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر رێككه‌وتن‬ ‫له‌س���ه‌ر مافی‌ یه‌كس���انی‌ هه‌موو الیه‌كی‌ تێدا‬ ‫نه‌ب���ێ‌‌و ب���اوه‌ڕی‌ دادی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ پێ���وه‌‬ ‫گرینه‌درابێ‌‪ ،‬وا بزانرێ‌ قسه‌‌و سوكایه‌تی‌ كردنه‌‬ ‫به‌رامب���ه‌ر بە‌حیزب‌و خه‌ڵكی‌ دیكه‌ وه‌ك ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌واڵتی‌ باشوور په‌یڕه‌و ده‌كرێ‌‪ ،‬هه‌موو الیه‌ك‬ ‫ده‌بێ‌ زۆر چاك بزانن بە‌ب���ێ‌ حورمه‌ت كردنی‌‬ ‫یه‌كێك‪ ،‬یه‌كێكی‌ دیكه‌ی‌ پێنابێته‌ بە‌حورمه‌ت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر كوێرێك هه‌وڵبدا هه‌موو مرۆڤایه‌تی‌ بكاته‌‬ ‫كوێر‪ ،‬ده‌ب���ێ‌ دڵنیابێ‌‪ ،‬تروس���كه‌یه‌ك روناكی‌‬ ‫ناكه‌وێته‌ چاوێكییه‌وه‌‪ .‬بمانه‌وێ‌ یا نا‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫له‌سه‌ركردایه‌تی‌ حیزبه‌كانن له‌كوردستان‪ ،‬هه‌ر‬ ‫الیه‌ بە‌پله‌یه‌ك به‌رپرس���یاری‌ هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی‌ كورده‌وارین‪ ،‬خۆ‬ ‫زۆربه‌ی‌ جه‌ماوه‌ری‌ حیزبه‌كان جارێك له‌خۆیان‬ ‫ناپرس���ن بۆ ده‌بێ‌ هه‌ر ئه‌و ش���ته‌ نادروستانه‌‬ ‫بڵێنه‌وه‌ ك���ه‌ س���ه‌ركردایه‌تییه‌كه‌یان ده‌ێڵێن‌و‬ ‫دیڵێن���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ا ئه‌ندامانی‌ حیزب���ه‌كان خۆیان‬ ‫ببن���ه‌ خاوه‌نی‌ بی���ر‌و لێكدانه‌وه‌‪ ،‬ب���ا بە‌چرای‌‬ ‫عه‌قڵی‌ خۆیان ش���ته‌كان ببین���ن‪ ،‬نه‌ك مۆمی‌‬

‫سه‌ركردایه‌تی‌ له‌مێشكی‌ خۆیاندا دابگیرسێنن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م هه‌ڵبژاردن���ه‌ په‌رله‌مانیی���ه‌ی‌ عێراق‪،‬‬ ‫چواره‌م جاره‌ له‌دوای‌ روخانی‌ ده‌وڵه‌تی‌ عێراق‬ ‫ل���ه‌‪2003‬ه‌وه‌ ئه‌نج���ام ده‌درێ‌‪ ،‬یه‌كه‌می���ن جار‬ ‫له‌‪2005‬دا بوو‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ جیاوازییه‌كی‌ گه‌وره‌یه‌‬ ‫له‌كوردستاندا‪ ،‬له‌نێوان ئه‌وسا‌و ئێستا‪ ،‬له‌جاری‌‬ ‫یه‌كه‌مدا هاوبه‌شی‌ كورد بە‌ژماره‌ی‌ حیزب چوار‬ ‫حیزبی‌ س���ه‌ره‌كی‌ هاوبه‌شییان تێدا كرد‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌حیزبی‌ ئیس�ل�امی‌ عێراق���ی‌‪ ،‬كوردێك نه‌بوو‬ ‫له‌س���ه‌ر حیزبێكی‌ عێراقی‌ هه‌ڵپه‌ی‌ خۆپااڵوتن‬ ‫بكا‪ ،‬له‌مه‌ی‌ ئێستادا‪ ،‬ژماره‌ی‌ حیزب‌و قه‌واره‌ی‌‬ ‫هاوبه‌ش���ی‌ كورد‪ ،‬هێن���د زۆرن‪ ،‬بۆت���ه‌ گێژاو‬ ‫الی‌ ده‌نگ���ده‌ری‌ كورد‪ ،‬له‌الیه‌ك���ه‌وه‌ بە‌هه‌موو‬ ‫حیزب���ه‌كان بایه‌خیان بۆ دۆزی‌ كورد له‌عێراقدا‬ ‫نه‌هێش���تۆته‌وه‌‪ ،‬له‌الیه‌ك���ی‌ دیك���ه‌وه‌‪ ،‬ده‌بێته‌‬ ‫هۆی‌ دابه‌ش���كردنی‌ كۆی‌ گشتی‌ ده‌نگی‌ كورد‬ ‫به‌س���ه‌ر ئه‌و هه‌موو حیزبانه‌‌و لێكجیاكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫تێگه‌یش���تنی‌ ده‌نگده‌ره‌ به‌رامب���ه‌ر حیزبه‌كان‪،‬‬ ‫هاوكات دابه‌ش���بوونی‌ حیزبه‌كان‪ ،‬ئه‌نجام وای‌‬ ‫لێهاتووه‌ كه‌ ره‌نگه‌ كۆمیسۆنی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانیش‬ ‫ژماره‌ی‌ قه‌واره‌ی‌ حیزب له‌كوردستاندا نه‌زانێ‌‪،‬‬ ‫مه‌س���ه‌له‌كه‌ش ه���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ نیی���ه‌‪ ،‬ئاماده‌یی‌‬ ‫حیزبی‌ شیعی‌‌و عێراقی‌ له‌كوردستان له‌ژماره‌ی‌‬ ‫رێكخستنه‌ كوردییه‌كان زۆرتره‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ مایه‌ی‌‬ ‫ش���ه‌رمازارییه‌‌و نیش���انه‌ی‌ په‌رتبوونی‌ كورده‌‪،‬‬ ‫نه‌مان���ی‌ گیان���ی‌ په‌یوه‌س���تبوونه‌ بە‌نه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫خاك���ه‌وه‌‪ ،‬بوونه‌ ئه‌ندامی‌ په‌رله‌م���ان له‌به‌غدا‬ ‫مه‌رجه‌ نه‌ك به‌رژه‌وه‌ندی‌ كورد‌و چاره‌نووس���ی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬هه‌ندێك له‌وان���ه‌ی‌ له‌ناو كورددا‬ ‫خۆی‌ بە‌سیاس���ه‌ته‌وه‌ خه‌ریككردووه‌‪ ،‬بە‌هه‌موو‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ك خۆی‌ هه‌رزان فرۆشكردوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌بی���ر نیی���ه‌ كه‌ ئه‌گ���ه‌ر له‌مه‌یدان���ی‌ عێراقدا‬ ‫ده‌نگدانه‌وه‌یه‌ك���ی‌ بووبێ‌‪ ،‬ئه‌وا ه���ه‌ر به‌ناوی‌‬ ‫كورد‌و حیزبه‌كه‌یه‌وه‌ بووه‌‪ ،‬كه‌س���انی‌ ئاوا كه‌‬ ‫وه‌فای���ان بۆ نه‌ته‌وه‌‌و پرس���ی‌ خه‌ڵكی‌ خۆیان‬ ‫نه‌ب���ێ‌‪ ،‬له‌كۆتایی���دا ب���ۆ حیزب���ی‌ عێراقی‌ بێ‌‬ ‫قورسایی‌ ده‌مێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫كه‌سێك بیه‌وێ‌ چاودێری‌ سیمای‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ عێراق له‌باش���ووری‌ كوردستان بكا‬ ‫چه‌ند خه‌سڵه‌تێكی‌ س���ه‌ره‌كی‌ بۆ ده‌رده‌كه‌وێ‌‬ ‫كه‌ ت���ه‌واو ره‌نگدان���ه‌وه‌ی‌ عه‌قڵی‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫تێگه‌یشتنی‌ حیزبه‌كانه‌ به‌رامبه‌ر بە‌هه‌ڵبژاردن‌و‬ ‫دیموكراس���ی‌‌و فه‌رمانڕه‌وایه‌ت���ی‌‪ .‬یه‌كێك له‌و‬ ‫خه‌س���ڵه‌ته‌ س���ه‌ره‌كیانه‌ی‌ كراوه‌ت���ه‌ په‌یڕه‌و‪،‬‬ ‫گرنگیدانه‌ بە‌س���ه‌ركرده‌ی‌ مردووی‌ حیزبه‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌وان نایان���ه‌وێ‌ بزانن كوڕ ئه‌وه‌یه‌ خۆی‌ كوڕ‬ ‫بێ‌ نه‌ك بە‌باوكییه‌وه‌ خۆی‌ هه‌ڵكێش���ێ‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫الی‌ هه‌ندێ���ك حیزب نه‌ك ناتوان���ن له‌دوێنێی‌‬ ‫سه‌ركرده‌ كۆچكردوه‌كانیان زیاد بكه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌ئه‌م���ڕۆدا له‌وان كه‌م ده‌كه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬یا ره‌نگه‌‬ ‫ناشیرین یان ناشیرینتریان بكه‌ن‪ .‬خه‌سڵه‌تێكی‌‬ ‫دیك���ه‌‪ ،‬زاڵ بوون���ی‌ گیانی‌ ت���وڕه‌ بوونی‌ بێ‌‬

‫هەڵبژاردن‌و‪ ...‬پاشماوە‬ ‫کاتێک هەڵب���ژاردن پێویس���تی بە‌بوونی دەوڵەت���ی هاواڵتی‌و‬ ‫دەوڵەتی یاس���ا هەیە‪ ،‬شتیكی لەمجۆرەش لە‌هەرێمی کوردستاندا‬ ‫دەس���تناکەوێت‪ ،‬ه���ەر بۆی���ە رەنگە ئەمە بۆ خ���ۆی فاکتەرێکی‬ ‫گرنگی بێئومێدی خەڵک بێت لە‌بەش���داری پرۆس���ەکەداو بڕوایان‬ ‫وابێ���ت لە‌وەها دۆخێکی نادیموکراس���یدا‪ ،‬م���رۆڤ هێزی ئەوەی‬ ‫نابێت بە‌میکانیزمی دیموکراس���ی‪ ،‬گۆڕانکاری دروستبکات‪ .‬دیارە‬ ‫کۆی ئەم پاس���اوانەی دەنگدەرێکی دەرەوەی دەسەاڵتی حیزبی‬ ‫لە‌کوردستان رووبەڕووی بێزاری‌و نائومێدی لە‌بەشداری لە‌پرۆسەی‬ ‫هەڵبژاردن���دا کردۆتەوە‪ ،‬رەواو هەقن‌و ت���ا ئەندازەیەکی گەورەش‬ ‫بوونیان هەیە‪ .‬بەاڵم ئەگەر مرۆڤ ئەم پرسیارە ئەگەرچی سادە‪،‬‬ ‫بەاڵم گرنگە لە‌خۆی بکات‪ ،‬بەش���دارینەکردن‌و بایکۆتکردنی کۆی‬ ‫پرۆسەکە بەرەو کوێمان دەبات‪.‬‬ ‫ئێمە دەس���ەاڵتێکمان هەیە لە‌هیچ شوێنێکییەوە ناچێتەوە سەر‬ ‫دەس���ەاڵتێکی هاوچەرخی دیموکراسیانە‪ ،‬دەسەاڵتێکە لە‌بێدادی‌و‬ ‫بێباکییەکی قوڵدا دەژی دەرهەق بە‌ماف‌و ئازادی‌و ژیانی هاواڵتیان‪،‬‬ ‫دەس���ەاڵتێکە پنتە بنەڕەتیەکانی گۆڕانکاری‌و پەیوەندی دەرەکی‬ ‫قۆرغک���ردووە‪ ،‬هیچ کاتێک مامەڵەیەک���ی هاوچەرخ‌و مەدەنیانەی‬ ‫لەگ���ەڵ بێ���زاری‌و نارەزایەتییەکانی ناوخۆ نەک���ردووە‪ ،‬هێندەی‬ ‫بە‌سامانی گشتی خەریکی کڕین‌و داگیرکردنی ویژدانی مرۆڤەکانە‪،‬‬ ‫هێندەی خەریکی دروس���تکردنی کارخانەی بەرهەمهێنانی مرۆڤی‬ ‫رۆبۆتی‌و بێ پرس���یارە‪ ،‬هێن���دە خەریکی تێگەیش���تن لە‌مانای‬ ‫سیاس���ەت‌و مانای ژی���ان‌و مانای ئ���ازادی‌و دیموکراس���ی نییە‪.‬‬ ‫سیاسەت الی ئەم دەسەاڵتە یەک واتای هەیە‪ ،‬نیشتمان بە‌خاک‌و‬ ‫خەڵکەکەیەوە بریتییە لەو رووبەرەی کە تاپۆکەی لەس���ەر ناوی‬ ‫خۆمەو چۆن بخوازم ئاوا مامەڵەی دەکەم‪ .‬چۆن ئاس���اییە مرۆڤ‬ ‫بە‌یاس���ایی موڵکێکی خۆی بفرۆشێت‪ ،‬بەالی ئەوانیشەوە ئاساییە‬ ‫بە‌هەمان پێوەر مامەڵە لەگەڵ فرۆش���تنی جوگرافیای نیشتمان‌و‬ ‫س���امانەکەیدا بکەن‪ ،‬چونک���ە لە‌دیدی ئەوان‪ ،‬ئ���ەوەی خاوەنی‬ ‫رەسەنی واڵت‌و نیشتمانە‪ ،‬ئەوانن‪ ،‬نەک هاواڵتیان‪.‬‬ ‫لەگەڵ هەم���وو ئەمانەش���دا هێش���تا هەڵبژاردن‌و بەش���داری‬ ‫لە‌پرۆس���ەکەدا بەهێزترین رەگەزی گوڕان���کاری‌و هێنانی مۆدێلی‬ ‫جیاوازتر لەم دەس���ەاڵتە سیاسییەن‪ ،‬کە ئێس���تا لە‌کوردستاندا‬ ‫بوونی هەیە‪ .‬هەڵبژاردن چەندیش پرۆسەیەکی هێواش‌و لەسەرخۆ‬ ‫بێت‪ ،‬هێش���تا لە‌گۆڕانکاری دراماتیکی شۆڕشگێڕانە گرنگتر‌و پڕ‬ ‫بایەخترە‪ .‬هەڵبژاردن ئەگەر لە‌ئەمڕۆدا لە‌رووبەرێکی بچووکیش���دا‬ ‫جوڵە بە‌ئاراس���تەی گۆڕانکاری پۆزەتیڤ بە‌مێژوو بکات‪ ،‬دەتوانێ‬ ‫بەیانی لە‌رووبەری گەورەتردا ئاڵوگۆڕ بێنێتەدی‪ ،‬بۆیە زۆر گرنگە‬ ‫وێڕای س���وودبینین لە‌کەناڵ‌و میکانیزمەکانی دیکەی گۆڕانکاری‪،‬‬ ‫هەڵبژاردنی���ش بکەینە یەکێک���ی دی لە‌گرنگترین ئ���ەم کەناڵ‌و‬ ‫میکانیزمانە ب���ەرەو دونیایەک���ی جوانتر‌و ژیانێکی شایس���تەتر‬ ‫بە‌مرۆڤ���ەکان‪ ،‬ژیانێک تێێدا ئازادی پارێزراو‌و یاس���ا س���ەروەر‌و‬ ‫دام���ەزراوەکان نیش���تمانی‌و مرۆڤەکانی���ش هاواڵتی یەکس���ان‌و‬ ‫رێزلێگیراو بن‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫ریکالم‬

‫س���نوور‌و گیانی‌ تۆڵه‌ سه‌ندنه‌وه‌یه‌ له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫كه‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ كوردییه‌‪ ،‬ده‌یانه‌وێ‌ بیروخێنن‬ ‫نه‌ك چاكی‌ بكه‌ن‪ ،‬له‌هه‌موو بواره‌كانی‌ زانست‌و‬ ‫كۆمه‌ڵناس���یدا ئ���ه‌وه‌ بڕاوه‌ته‌وه‌ ك���ه‌ هه‌رچی‌‬ ‫بە‌توڕه‌ی���ی‌‌و رق بڕوخ���ێ‌‌و هه‌رچ���ی‌ له‌جێیدا‬ ‫بنی���ات بن���رێ‌‪ ،‬ده‌بێته‌ ئاوێن���ه‌ی‌ توڕه‌بوون‌و‬ ‫ناحه‌زی‌‪ .‬خه‌س���ڵه‌تی‌ سێیه‌م‪ ،‬به‌زاندنی‌ گشت‬ ‫س���نووره‌كانی‌ په‌یوه‌ندی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و شكۆی‌‬ ‫مرۆڤ���ی‌ كورد‪ ،‬گه‌لێك ل���ه‌و حیزبانه‌ بوونه‌ته‌‬ ‫ئاشی‌ لێكردنی‌ جنێو‪ ،‬قسه‌ی‌ سووك‌و هاڕینی‌‬ ‫شه‌ر‌هف‌و كه‌س���ایه‌تی‌ به‌رامبه‌ر‪ ،‬ئیدی‌ شتێك‬ ‫ناهێڵنه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ س���به‌ینێ‌ چاویان بە‌یه‌ك‬ ‫بكه‌وێته‌وه‌‌و پێكه‌وه‌ كارێك بكه‌ن‪ ،‬خه‌سڵه‌تێكی‌‬ ‫دیك���ه‌‪ ،‬له‌خۆ رازیبوون‌و خ���ۆ بە‌تاكه‌ نوێنه‌ر‌و‬ ‫تاكه‌ هیوای‌ خه‌ڵكی‌ باش���ووری‌ كوردس���تانه‌‪،‬‬ ‫بە‌واتایه‌كی‌ دیكه‌ دان���ه‌دواوه‌ی‌ حیزبی‌ دیكه‌‌و‬ ‫ن���ه‌ خوێندنه‌وه‌ی‌ الیه‌ن���ی‌ دیكه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌و‬ ‫جۆره‌ عه‌قڵیه‌ته‌ له‌سه‌ر كار‌و فه‌رمانڕه‌وایه‌تیدا‬ ‫بێ‌‪ ،‬ئ���ه‌وا ده‌بێته‌ تاك حی���زب‌و په‌یڕوكردنی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ ره‌های‌ خۆی‌ به‌سه‌ر كۆمه‌ڵگه‌دا‌و‬ ‫س���ڕینه‌وه‌ی‌ موع���اره‌زه‌‌و ده‌نگ���ی‌ جی���اواز‪.‬‬ ‫خه‌س���ڵه‌تی‌ پێنجه‌م خۆهه‌ڵكێش���انی‌ زۆرێك‬ ‫له‌پاڵێوراوه‌كان���ه‌ به‌ش���ه‌هاده‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‪،‬‬ ‫ده‌بوایه‌ ئه‌وان قورس���اییان بخس���تایه‌ته‌ سه‌ر‬ ‫كه‌س���ایه‌تی‌ كۆماڵیه‌ت���ی‌ خۆیان‪ ،‬ش���اره‌زایی‌‬ ‫له‌بواری‌ سیاس���ه‌ت‌و كۆمه‌ڵناسی‌‌و ده‌ستوور‌و‬ ‫قانوون‪ ،‬كارگێڕی‌‪ ،‬كاری‌ هه‌ره‌وه‌زی‌‪ ،‬كفتوگۆ‌و‬ ‫دانووساندن‌و ئازایه‌تی‌ ئه‌ده‌بی‌‪...‬گه‌لێك بواری‌‬ ‫دیكه‌‪ ،‬راس���ته‌ خوێندن‌و ش���ه‌هاده‌ كاریگه‌ری‌‬ ‫ده‌ب���ێ‌‪ ،‬به‌و مه‌رج���ه‌ی‌ كه‌س���ه‌كه‌ كه‌س بێ‌‪،‬‬ ‫ده‌نا هه‌ر ش���ه‌هاده‌ كه‌سێك خۆی‌ كه‌س نه‌بێ‌‬ ‫بە‌ش���ه‌هاده‌ نابێته‌ كه‌س‪ ،‬خه‌سڵه‌تێكی‌ دیكه‌‪،‬‬ ‫برێتیی���ه‌ له‌هێرش���كردنه‌ س���ه‌ر ریفره‌ند‌هم‌و‬ ‫س���ووككردنی‌ ئه‌نجامدان���ی‌‪ ،‬ئه‌وه‌ راس���تبوو‬ ‫ك���ه‌ وه‌ك پێویس���ت ئاماده‌كاری‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و قانوون���ی‌ بۆ نه‌كراب���وو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ش هه‌یه‌ ئه‌گ���ه‌ر كۆی‌ حیزبه‌كان پێكه‌وه‌‬ ‫كاریان له‌س���ه‌ر ئه‌نجامه‌كه‌ی‌ بكردایه‌‌و پێكه‌وه‌‬ ‫خۆیان بكردایه‌ته‌ خاوه‌نی‌‪ ،‬ئه‌وا بە‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫ده‌توانرا ب���ۆ زیاتر گه‌وره‌ی���ی‌ پێگه‌ی‌ كورد‌و‬ ‫ده‌س���كه‌وتی‌ زیاتر ب���ه‌كار بهێنرایه‌‪ ،‬هه‌ڵبه‌ت‬ ‫ئه‌گه‌ر یه‌ك ریزی‌ حیزبه‌كان هه‌بوایه‌‪ ،‬عیڕاقی‌‬ ‫ش���یعی‌ هێند هێزییان نییه‌ ئاوا پێش خه‌ڵكی‌‬ ‫كورد‪ ،‬هه‌موو حیزبه‌كان له‌ڕقی‌ یه‌كدی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫بە‌عێراق خۆیان زه‌لیل بكه‌ن‪.‬‬ ‫به‌هه‌ر حاڵ‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌ئاوێنه‌ی‌ بانگاش���ه‌ی‌‬ ‫حیزبه‌كانه‌وه‌ بۆ ئه‌وان بڕوانین‪ ،‬ئه‌وا بە‌زه‌حمه‌ت‬ ‫جوانی‌‌و چاكی‌‌و لێزانی‌‌و دڵسۆزی‌ له‌یه‌كێكیاندا‬ ‫ده‌بین���رێ‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وان به‌ر له‌هه‌موو ش���تێك‬ ‫پێویس���ته‌ بە‌ته‌نگ ش���یرازه‌ی‌ خه‌ڵكه‌وه‌ بن‌و‬ ‫تۆزێك گه‌ش���ه‌ بك ‌هن‌و گ���ه‌وره‌ بن‪ ،‬ئه‌وجا بیر‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن‌و دیموكراتی‌‌و ده‌سه‌اڵت بكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ریکالم‬

‫‪Vacancy Announcement Document Control Manager‬‬

‫‪Vacancy Announcement Surveyor‬‬

‫ریکالم‬

‫‪Due to business needs Gazprom Neft Middle East B.V. is looking for a‬‬ ‫‪Document Control Manager‬‬ ‫‪Place of work: Hasira Camp‬‬ ‫‪Schedule of work: 14 days on/ 14 days off‬‬ ‫‪Start date: February 2018‬‬

‫‪Due to business needs Gazprom Neft Middle East B.V. is‬‬ ‫‪looking for a Surveyor‬‬ ‫‪Place of work: Hasira Camp‬‬ ‫‪Schedule of work: 14 days on/ 14 days off‬‬ ‫‪Start date: February 2018‬‬

‫‪Responsibilities and Duties:‬‬ ‫& ‪• Document Control Manager (DCM) works closely with Engineering‬‬ ‫‪Construction teams. DCM acts as a main point of contact for any enquiries‬‬ ‫‪regarding project documentation.‬‬ ‫& ‪• DCM is responsible to make sure that Employer’s document control‬‬ ‫‪document communication procedures are followed in according with‬‬ ‫‪procedures.‬‬ ‫‪• DCM is responsible for document distribution both internally & externally‬‬ ‫‪as per approved distribution matrix، expediting of engineering & vendor‬‬ ‫‪documents under review. Distributes documentation for interdisciplinary‬‬ ‫‪check.‬‬

‫‪Responsibilities and Duties:‬‬ ‫‪Employee is generally responsible for provision of actual‬‬ ‫‪up-to-date map and geodetic data. For this purpose‬‬ ‫‪employee shall prepare، undertake، supervise or control‬‬ ‫‪geodetic/geomatics surveys performed by himself‬‬ ‫‪personally or by appropriate contractor. Employee shall‬‬ ‫‪be familiar with up-to-date geomatics technologies and‬‬ ‫‪equipment (GPS/GNSS based as well as traditional‬‬ ‫‪(optical) total stations، theodolites، levels) and shall have‬‬ ‫‪appropriate experience and skills to perform any required‬‬ ‫‪surveys himself or to control an appropriate contractor‬‬

‫‪Requirements:‬‬ ‫;)‪• Education - BS degree (technical‬‬ ‫‪• Work experience not less than 5 years ( Oil& Gas industry (Document‬‬ ‫;)‪Control department) is preferable‬‬ ‫‪• Good knowledges (not less than 3 years) of any of the document‬‬ ‫;‪management systems، such as: SharePoint/IMIS/Livelink etc.‬‬ ‫;‪• Good knowledges in Microsoft Access، Word، Excel and Powerpoint‬‬ ‫‪• Good skills in working with technical documentation (Technical‬‬ ‫‪regulations، operations procedures، equipment manuals، technical‬‬ ‫;)‪designs‬‬ ‫‪• Shall have effective planning and organizational skills، with the ability to‬‬ ‫;‪work with a high degree of accuracy‬‬ ‫;‪• Knowledge of industrial HSE rules and standards‬‬ ‫;‪• English – Upper-Intermediate‬‬ ‫)‪• Good skills in working with computer (advanced user‬‬ ‫‪• Compensation and salary package shall be discussed with candidates‬‬ ‫‪individually.‬‬

‫‪Requirements:‬‬ ‫;)‪• Education - BS degree (technical or civil engineering‬‬ ‫‪• Work experience not less than 3 years (petrochemical‬‬ ‫;)‪industry is preferable‬‬ ‫‪• Numeracy and logical thinking‬‬ ‫‪• Technical awareness and technical documents‬‬ ‫;)‪interpretation (drawings، diagrams، manuals، etc.‬‬ ‫‪• Knowledge and understanding and following of‬‬ ‫;‪industrial HSE rules and standards‬‬ ‫;‪• English – Intermediate‬‬ ‫‪• Advanced IT knowledge and skill of geomatics/geodetic‬‬ ‫‪software. Advanced user of AutoCAD Civil 3D.‬‬

‫‪Interested candidates meeting the above criteria are invited to apply for‬‬ ‫‪the vacancy and send their CVs to HR Department: CV@me.gazprom‬‬‫‪neft.ru before 18.02.2018‬‬

‫‪Compensation and salary package shall be discussed‬‬ ‫‪with candidates individually.‬‬ ‫‪Interested candidates meeting the above criteria are‬‬ ‫‪invited to apply for the vacancy and send their CVs‬‬ ‫‪to HR Department: CV@me.gazprom-neft.ru before‬‬ ‫‪18.02.2018‬‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫سه‌رده‌شت‬ ‫سیمبولی‌ ئازادییه‌‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاهیرو ویدات حسێن؟‬ ‫ریکالم‬

‫بەشدار عوسمان‬ ‫لەوەت���ەی‌ چاوم بەژیان هەڵهێناوە بە‌تۆ ئاش���نابوم سەردەش���ت گیان‪ ،‬بۆیە تا‬ ‫ئیس���تاش بڕواناکەم تۆ ئیتر هیچیتر لەگەڵم���ا نابیت‪ ،‬لە‌بازاڕو لەکتێبخانە‪ ،‬لەماڵ‌و‬ ‫لە‌ئاشتینامە‪ ،‬لەسەفەرو لەسەردان‌و لەنەخۆشخانە‪ ،‬لە‌بەسەرکردنەوەی‌ خزم‌و دۆست‌و‬ ‫برادەران تۆ لەتەکما نابیت‪ ،‬نا بڕواناکەم جارێکی‌ تر ش���ەوانە لەتەکما پاڵناکەویت‌و‬ ‫کتێبەکانی‌ ئۆرهان پاموک‌و کازانتراکیس‌و بەختیار لە‌تەنیش���تی‌ خۆت پاڵ ناخەیت‪،‬‬ ‫بڕواکردن بۆ ونبونی‌ تۆ بەم شێوە کتوپڕو زۆردارییە بۆ من زۆر قورسە‪.‬‬ ‫بەڕاس���تی‌ چەند هەفتەیەك���ە بیر لە‌دڵڕەقی‌‌و زاڵمی‌ ئەو کەس���انە دەکەمەوە کە‬ ‫ئازاریاندای‌ت‪ ،‬پێیان سەرسامم جورئەتێکی‌ زۆریان هەبوەو دڵنیاشم لەسەر کوشتنی‌‬ ‫ئینسانەکان راهێنراون‪ ،‬ئەگینا دەس���تیان نەدەچوە جەستەی‌ پڕ لەبەرائەتی‌ تۆی‌‬ ‫دڵناسک‪ ،‬ئاخر تۆ هەمو توڕەبونێکی‌ بەرامبەرت بە‌زەردەخەنەیەک وەاڵم دەدایەوە‪،‬‬ ‫هەرگیز گرژی لە‌روخسارتدا بەدی نەدەکرا‪ ،‬چۆن توانیان گیانت لێ بسنەوە؟!‬ ‫م���ن دڵنیام ئیس���تاش تۆ زیندوبیت���ەوە زات ناکەی‌‌و دڵت نایەت ئەو کەس���انە‬ ‫ئازارب���دەی‌ کە گیانیان لێ س���ەندی‌‌و لەئێمە‌و رۆژنام���ەو کاری‌ وەرگێڕان‌و زانکۆو‬ ‫هاوپۆلەکانت‌و کچە نەشمیلەكانیان کردی‌‪ .‬بیرمە هەمو کەڕەتێک دەتگوت (ئەوەی‌‬ ‫خراپە بەرامبەرت ئیهمالی‌ بکە خۆی‌ چاک دەبێت‪ ،‬خراپە بە‌خراپە وەاڵم مەدەرەوە‪،‬‬ ‫ئەگینا ئێمەش جیاواز نابین لەخەڵک)‪.‬‬ ‫سەردەش���تی‌ رۆح‪ ،‬مرۆڤدۆس���تی‌و میهرەبانی‌ تۆ لەحەد بەدەربو‪ ،‬راس���تگۆیی‌‌و‬ ‫دڵس���ۆزی‌ تۆ پێوانە ناکرێت‪ ،‬بۆیە ئیس���تا شارو گوند‌و گەنج‌و الوو پیرو پەککەوتە‬ ‫لەپشتەوەی‌ سەنگەری‌ ئازادیخوازی‌‌و مرۆڤدۆس���تی‌‌و حەقدۆستی‌ تۆوە سەنگەریان‬ ‫گرتوە بۆ ئاشکراکردن‌و شەرمەزارکردنی‌ ئەو جەالدانە‪.‬‬ ‫ئاخ���ر ت���ۆ نەبونی‌‌و برس���یەتی‌‌و بێ جل‌و بەرگی���ت قبوڵ بو‪ ،‬ن���ەک نامەردی‌‌و‬ ‫س���ەردانەواندن بۆ ژیانی‌ ش���اهانەی‌ س���ەرکزی‌‪ ،‬بە‌دەیان ک���ەڕەت‌و دەیان هەفتە‬ ‫بەیەکەوە بە‌گیرفانی‌ خاڵی‌ گوزەراندنمان‌و زەردەخەنەیەکی‌ دەستکردیشت بۆ کەس‬ ‫نەکرد‪ ،‬خۆ تۆش دەتتوانی‌ خاوەنی‌ هەمو ش���تێک بیت‌و بەم دەردەش نەدەچوی‌‪،‬‬ ‫بەاڵم بیروباوەڕ ‌ی پۆاڵینی‌ تۆ بە‌ئازادی‌‌و یەکس���انی‌‌و مرۆڤدۆستی‌ رێگای‌ پێنەدایت‌و‬ ‫باشیش���تکرد‪ ،‬ئەوەندەی‌ بیرت لە‌ژیانی‌ خەڵک کردەوە نیو هێندە بیرت لە‌گیرفانی‌‬ ‫خۆت نەدەکردەوە‪ ،‬بۆیە لەکاتی‌ شەهیدبونیش���ت تەنها ‪ 12‬هەزارت لەگیرفاندا بو‪،‬‬ ‫چونکە تۆ بۆ خەڵک دەژیایت‪ .‬ئاخر ش���کۆمەند‪ ،‬تۆ ئێستا بویتە خاوەنی‌ مێژویەک‬ ‫بۆ ش���ارو مەملەکەتەکەی‌ خ���ۆت‪ ،‬بویتە رەمزێک بۆ هاوپیش���ەکانی‌ خۆت‪ ،‬بویتە‬ ‫س���یمبولێک بۆ ئ���ازادی‌‌و حەقبێژی‌‪ ...‬با بودەڵە‌و ق���ەزەم‌و بۆگەنخۆرەکانیش ئەو‬ ‫ژیانەیان پیرۆز بێت‪.‬‬ ‫برا گیان‪ ،‬وەس���یەتنامەکەی‌ خۆت رێک دەرچو‪ ،‬چ���ۆن ژیانێکی‌ تراژیدیت هەبو‬ ‫بەهەمان ش���ێوە ماڵئاواییەکەشت تراژیدی‌ بو‌و هەمو دنیای‌ هەژاند‪ .‬هەمو گەنجان ‌ی‬ ‫ش���ەرەفمەندی‌ ئ���ەو مەملەکەتە هەزاران خۆزگەو ئاوات بە‌س���ەفەرەکەت دەخوازن‬ ‫چەند س���ەربەرزانە ژیایت‌و س���ەفەرتکرد‪ .‬من ئیس���تا ئۆقرەم نەماوە زۆر ئەترسم‬ ‫ئەو س���ەفەرەی‌ تۆ کردت بەنس���یبی‌ من نەبێت‌و لەپەنا کەالوەیەک بەپیری‌ گیانم‬ ‫دەرچێت‪ ،‬ئەی‌ شکۆمەند‪.‬‬ ‫گیانەک���ەم منیش دەنگم دەخەمە پاڵ وتەکان���ت (کاتی‌ ماڵئاواییکردنی‌ ئێمەش‬ ‫دێت هاوڕێ‪ ،‬من دڵنیام سپێدەیەک دێت کە ئێمەش جانتاکانی‌ خۆمان پێچاوەتەوە‪،‬‬ ‫ئێوارەی���ەک دەس���تی‌ دایکمان ماچ دەکەی���ن‌و دەڵێین"ببورە دەب���ێ جێتبهێڵین"‪.‬‬ ‫لەنیوەشەودا مەسجێک بۆ خۆشەویستەکەمان دەنێرین‌و بۆی دەنوسین "بەداخەوەم‪،‬‬ ‫کە بەیانی‌ هەڵدەستی‌ من لەم شارە نیم‪ ،‬ماڵئاوا‪ ".‬خۆشحاڵم برا کە بەسەرکزییەوە‬ ‫نەتمبینی‌‪ ،‬دڵخۆشم کە جوامێری‌ خۆت لەدەست نەدا‪)...‬‬

‫ریکالم‬ ‫ریکالم‬

‫دەزگای رۆشنبیریی‬ ‫جەمال عیرفان بۆ‬ ‫چاپ‌و باڵوکردنەوە‬

‫ناو بيناى يه‌كێتى نوسه‌رانى كورد ـ لقى سليمانى ـ شه‌قامى سالم ـ به‌رامبه‌ر ماكسيى مۆڵ‬