Awene 624

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫‪w w w. a w e n e. c o m‬‬

‫ژماره‌ (‪)624‬‬ ‫سێشەممە ‪2018/5/8‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫پەنجا ساڵەی‬ ‫مایسی ‪1968‬‬ ‫‪17‬‬

‫‪ 50‬دۆالر ده‌درێت به‌هه‌ر قوتویه‌ك مه‌ره‌كه‌ب ‌ی دەنگدان‬ ‫له‌بازاڕ به‌‪ 5‬دۆالر دەفرۆشرێت‬

‫ئه‌ندامێكی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ كۆمیسیاران‪ :‬ئه‌م ‌ه ماده‌یه‌كی‌ هه‌ستیارو جیاوازو گرانە‌‬

‫به‌پێ����ی‌ زانیاریی����ەکان كۆمیس����یۆن هەر‬ ‫‌قتویەک����ی‌ مه‌ره‌كه‌بی‌ دەنگ����دان بەنزیکەی‬ ‫‪ 50‬دۆالر کڕی����وە‪ ،‬له‌كاتێكدا له‌بازاڕدا قتوە‬ ‫مه‌ره‌كه‌بی‌ هاوش����ێوه‌ نرخی‌ له‌نێوان ‪ 4‬بۆ ‪5‬‬ ‫دۆالردایه‌‪ ،‬ئه‌ندامێكی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ كۆمیسیاران‬ ‫ده‌ڵێ����ت " ئێم����ه‌ پێوه‌ری‌ تایبه‌تم����ان هه‌یه‌‬

‫ب����ۆ مه‌ره‌كه‌به‌ك����ه‌‪ ،‬چونكه‌ ئ����ه‌م ماده‌یه‌ك ‌ی كۆمیسیۆنەوە له‌بازاڕدا به‌نرخێكی‌ زۆر كه‌متر پێداویستیانه‌ ناده‌ین به‌ڵكو نرخی‌ گره‌نتی‌‌و‬ ‫ده‌س����تده‌كه‌وێت‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "ئێمه‌ گواستنه‌وه‌ی‌ پێداویس���تیه‌كه‌ش ده‌ده‌ین‪،‬‬ ‫هه‌ستیاره‌‌و مامه‌ڵه‌كردن له‌بازاڕ جیاوازه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬به‌غدا‪ :‬د‪.‬سه‌عید كاكه‌یی‌‪ ،‬ئه‌ندامێكی‌ پێ����وه‌ری‌ تایبه‌تمان هه‌یه‌ ب����ۆ مه‌ره‌كه‌به‌كه‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و پێداویس���تیانه‌ به‌ئاس���ان ‌ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ كۆمیسیارانی‌ كۆمیسیۆن ‌ی بااڵی چونك����ه‌ ئه‌م ماده‌یه‌ ماده‌یه‌كی‌ هه‌س����تیاره‌‪ ،‬ده‌س���تكاری‌ كواڵێت���ی‌‌و گواس���تنه‌وه‌یان‬ ‫نه‌كرێ���ت‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه نرخه‌كه‌یش���ی زیاتر‬ ‫هه‌ڵبژاردنی عێراق‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌و پاره‌ زۆره‌ی‌ بۆیه‌ نرخەکەی له‌بازاڕ جیاوازه"‌‪.‬‬ ‫ئ���ەو وت���ی "ئێم��� ‌ه ته‌نها نرخ��� ‌ی ئه‌و ده‌بێت"‪.‬‬ ‫به‌قتوی‌ مه‌ره‌كه‌بی‌ هه‌ڵبژاردن دراوه‌ له‌الیه‌ن‬

‫له‌باره‌ ‌ی په‌یكه‌ر ‌ی به‌ختیار عه‌لییه‌وه‌‬

‫‪13‬‬

‫‪1818‬‬ ‫‪2018‬‬

‫وتیش���ی‌ "زۆر كۆمپانی���ا پێش���نیار ‌ی‬ ‫پێش���كه‌ش كردوین‪ ،‬ئێمه‌ ناتوانین لەگەڵ‬ ‫‌هه‌ڕاجخان���ه‌ مامه‌ڵ ‌ه بكه‌ی���ن‪ ،‬ئێمه‌ له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫بازاڕێكی‌ س���ه‌قامگیر‌و باوه‌ڕپێكراو مامه‌ڵ ‌ه‬ ‫ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬پابه‌ندیان ده‌كه‌ی���ن به‌رێنمایی ‌ه‬ ‫ناوخۆیی‌و نێوده‌وڵه‌تیه‌كان"‪.‬‬

‫‪ 200‬ساڵەی مارکس‬

‫‪7‬‬ ‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێیه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫به‌شی ریکالم ‪ 07700600659 :‬ـ ‪ 07500600659‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫به‌پێ ‌ی راپۆرتێك‪:‬‬

‫به‌شێكی‌ به‌رچاو‬ ‫له‌شه‌هیدانی‌ پارتی‌‬ ‫په‌یوه‌ندییان‬ ‫به‌شه‌هیدبونه‌وه‌ نییه‌‬ ‫بەپێ����ی‌ راپۆرتێك ك����ه‌ ده‌رباره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌زاره‌ت����ی‌ ش����ه‌هیدانی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێ����م ك����راوه‌‪ ،‬ژمارەیەك����ی زۆر‬ ‫لەوانەی وەك ش����ەهید لە لیستی‬ ‫ش����ەهیدانی پارت����ی دیموكرات����ی‬ ‫كوردس����تاندا تۆماركراون هۆكاری‬ ‫گی����ان لەدەس����تدانیان په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌خه‌ب����ات‌و پێش����مه‌رگایه‌تیی‌و‬ ‫له‌س����ێداره‌دانه‌وه‌ نییه‌و شایستەی‬ ‫ئەوەنین بكرێنە شەهید‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ ،‬هەولێر‪ :‬ل����ەم راپۆرته‌دا‬ ‫ك����ه‌ كۆپییه‌ك����ی‌ ده‌س����ت ئاوێنه‌‬ ‫كه‌وتوه‌‪ ،‬هۆكاری جیاجیا بۆ گیان‬ ‫لەدەس����تدانی بەشێك لەو كەسانە‬ ‫خراوەتەڕو كە لەلیستی شەهیدانی‬ ‫پارتیدا ناویان هاتوە‪ ،‬كە بەشێكی‬ ‫به‌رچاوی����ان پەیوەندی����ان ب����ە‬ ‫شەهیدبونەوە لە سەنگەردا نییە‪.‬‬ ‫هۆكارەكان بۆ گیانلەدەس����تدانی‬ ‫بەش����ێك لەوانەی بە ش����ەهید لە‬ ‫لیس����تەكەی پارتی����دا تۆماركراون‬ ‫بریتی����ن لە‪ :‬كەوتنە خ����وارەوە لە‬ ‫واڵخ‪ ،‬روخانی ئەشكەوت‪ ،‬پێوەدانی‬ ‫دوپشك‪ ،‬لەكاتی ماڵ گواستنەوە‪،‬‬ ‫خواردنی دەرمان����ی هەڵە‪ ،‬لەكاتی‬ ‫منداڵبون‪ ،‬بەدەرزی‪ ،‬روخانی شاخ‪،‬‬ ‫كەوتنەخوارەوە لە سەربان‪ ،‬هەورە‬ ‫بروسكە‪ ،‬خۆكوشتن‪ ،‬گوللـەی وێڵ‪،‬‬ ‫كارەبا‪ ،‬لەدەستدەرچونی فیشەك‪،‬‬ ‫قەزاوق����ەدەر‪ ،‬خن����كان لەئ����اودا‪،‬‬ ‫س����ەرما‌و ره‌قبون����ه‌وه‌ له‌به‌ف����ردا‪،‬‬ ‫نەخۆشی‪ ،‬بەفەرمانی خواو كێشه‌ی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌‪ ،‬هەروەه����ا چەن����د‬ ‫هۆكارێكی دیكەی لەو جۆرە‪.‬‬

‫عەلی باپیر‪ :‬جێی سەرسوڕمانە نوێژكەر دەنگ بە نوێژنەكەر بدات‬

‫عەلی باپیر ئایین بۆ کۆکردنەوەی دەنگ بەکاردەهێنێت‬ ‫ئا‪ :‬مەزهەر کەریم‬ ‫قسەكانی ئەمیری كۆمەڵی ئیسالمی كە‬ ‫سەرسوڕمانی خۆی دەربڕی بو بەرامبەر‬ ‫بەوەی "كەسێك خۆی بە ئەهلی نوێژو‬ ‫قورئان و ئیسالم بزانێت چۆن دەبێت‬ ‫دەنگ بدات بە كەسێك كە نوێژناكات"‪،‬‬ ‫كاردانەوەی كاندیدەكانی لێدەكەوێتەوەو‬ ‫پێیانوایە ئەوە بەكارهێنانی ئایینە بۆ‬ ‫بەرژەوەندی حزبەكەی خۆی‪.‬‬ ‫رۆژی یەكش���ەممە ‪ 5/6‬عەل���ی‬ ‫باپی���ر‪ ،‬ئەمی���ری كۆمەڵ���ی ئیس�ل�امی‬ ‫لەكۆبونەوەیەكی جەماوەریی بانگەشەی‬ ‫هەڵبژاردن���ی حزبەكەی���دا لەك���ەالر‪،‬‬ ‫ل���ە وتەیەك���دا رایگەیان���د"زۆر جێ���ی‬ ‫سەرس���وڕمانە كەس���انێك كە خۆیان بە‬ ‫ئەهلی نوێژ دەزان���ن و خۆیان بە ئەهلی‬ ‫قورئان و ئیسالم دەزانن‪ ،‬بەڵێ بكەن بۆ‬ ‫كەس���ێك كە بەالی كەمەوە نوێژنەكەرەو‬ ‫رو لەخوا نییەو بڵێ ئەوە نوێنەرم بێت‪،‬‬ ‫ش���ەریعەتی‬ ‫كەس���ێك پابەندنەبێ���ت بە‬ ‫عەلی باپیر‬ ‫خواوە‪ ،‬دەیكەیت بە نوێنەری خۆت چیت‬ ‫ب���ۆ دەكات؟ كەس���ێك رو لەخوا نەبێت ئ���ەوەی لێپێچین���ەوە لە نی���ەت دەكات س���ەیری دەكات‪ ،‬ئەو قسانەی غەدرێكی جوانی‌و شكۆی ئایین‪ ،‬بەوشێوەیە بچوك‬ ‫چی���ت بۆ دەكات؟ كەس���ێك خۆی چاك خوای���ە‪ ،‬ئەو وەك هەمو بەندەكانی دیكە زۆر گەورەیە لەخەبات‌و تێكۆشانی هەمو بكاتەوە بۆ مەرامێكی تایبەتی خۆی‪".‬‬ ‫نەكردبێت چۆن كۆمەڵگاو واڵتت بۆ چاك بەندەیەكە‪ ،‬ئەو گوناح‌و تاوانەی خەڵكێك ئەو حیزبانە كە ڕۆژێك لەڕۆژان بەدڵێكی‬ ‫س���ۆالڤ ئەحمەد‪ ،‬كاندی���دی پارتیش‬ ‫هەڵیگرت���وە ئەوی���ش هەڵیگرت���وە‪ ،‬لەو پاك‌و سافەوە خەباتیان بۆ نەتەوەكەیان‬ ‫دەكات؟"‬ ‫بۆ ئاوێن���ە جەختی كردەوە كە ئەوانیش‬ ‫كردوە‪".‬‬ ‫جوان ئیحس���ان‪ ،‬س���ەرۆكی لیس���تی خەڵكە پاكتر نییە‪".‬‬ ‫جوان ئیحسان پێشی وایە ئەو قسانەی وەك حزبەكان���ی دیك���ە موس���ڵمانن و‬ ‫باس���ی لەوەش���كرد ك���ە "ئ���ەوان بە‬ ‫یەكێتی لە پارێزگای س���لێمانی لەبارەی‬ ‫وتەكانی عەلی باپی���ر‪ ،‬ئەمیری كۆمەڵی دامودەزگاكانی دەوڵەتیان دەڵێن بیدعەیە‪ ،‬ئەمیری كۆمەڵی ئیس�ل�امی بەكارهێنانی "هەرچەن���دە كاكەی���ی‌و زەردەش���تی‌و‬ ‫ئیسالمییەوە‪ ،‬وتی "عەلی باپیر جەنابی ئێستا خۆی چۆن بەشدارە لەپڕۆسەیەكی ئایینەو وتیشی"ئایین بۆ ئەوە نییە لەالیەن ئێزیدی‌و مەسیحیشیمان لەناودابێت بەاڵم‬ ‫موفتی نیە تا ئ���ەو وتانە بەكاربهێنێت‪ ،‬وەهادا كە بەو عەقڵیەت‌و تێگەیش���تنەوە الیەنێك و كەسێكەوە بەكاربهێنرێت‪ ،‬یان سەرجەممان باوەڕمان بەخوا هەیە‪ ،‬دین‌و‬

‫ریکالم‬

‫هەروەك بەش����ێكی دیكەش لەو‬ ‫ناوانە هۆكاری گیان لەدەستدانیان‬ ‫لەپاڵ ناوەكانیاندا دیارینەكراوە واتە‬ ‫هۆكاری شەهیدبونیان نەزانراوە‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬ ‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫سیاس���ەت جیاوازیان زۆرە‪ ،‬لەسیاسەتدا‬ ‫فێڵ‌و درۆ دەكرێت‪".‬‬ ‫وتیش���ی"ئەو قس���انەی ئەو بۆ ئەوەیە‬ ‫بەهەم���و ڕێگای���ەك دەیەوێ���ت خەڵكی‬ ‫بانگێش���ت بكات ب���ۆ حیزبەكەی خۆی‪،‬‬ ‫ئیسالم بەكاربهێنێت‪ ،‬كار لەسەر هەستی‬ ‫خەڵكی بكات بەهۆی ئایینی ئیسالمەوە‪،‬‬ ‫ئێمەش كافرنین‌و خزمەتی میللەتی كورد‬ ‫دەكەی���ن‪ ،‬زۆر خەڵ���ك عەمامەو لەچك‬ ‫بەكاردەهێنن بەشێوەیەكی زۆر ناشرین‪،‬‬ ‫خەڵكیش هەیە لەچكی بەسەرەوە نییەو‬ ‫نوێژیش ن���اكات‪ ،‬زۆر زیات���ر لەوان خوا‬ ‫دەناسێت‪".‬‬ ‫ئارام سەعید‪ ،‬كاندیدی نەوەی نوێش لە‬ ‫پارێزگای سلێمانی پێی وایە ئەو قسانەی‬ ‫عەل���ی باپی���ر بەكارهێنان���ی ئایینە بۆ‬ ‫لیستێكی سیاسی كە تایبەتە بەخۆیان‪.‬‬ ‫جەختیش���ی كردەوە كە ئ���ەوان وەك‬ ‫ن���ەوەی ن���وێ پێیان باش نیی���ە لەهیچ‬ ‫دۆخێكدا پیرۆزییەكانی ئایینی ئیس�ل�ام‬ ‫بەكاربهێنرێت بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن و‬ ‫بەشێوەیەك كە زیانی هەبێت بۆ پڕۆسەی‬ ‫دیموكراسی‌و ئازادی‪.‬‬ ‫وتیش���ی"كۆمەڵێك پی���رۆزی وەك‬ ‫نیش���تمان‌و خ���اك‌و ئایین ه���ەن ئەمانە‬ ‫زۆرك���ەس‌و الی���ەن دەیانەوێ���ت بەكاری‬ ‫بهێنن ب���ۆ بەرژوەندەی خۆی���ان لەكاتی‬ ‫هەڵبژارندا‪ ،‬خۆیان دەزانن لەدەس���توری‬ ‫عێراقیش���دا ڕێگەپێن���ەدراوە‪ ،‬تەنانەت‬ ‫مەرجەعی ش���یعەش ئەوەی ڕاگەیاندوە‬ ‫ك���ە بەهیچ ش���ێوەیەك ئەو دروش���مانە‬ ‫بەكارنەهێنرێن بۆ هەڵبژاردن‪".‬‬

‫ریکالم‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫کێ دەبێتە سەرۆک وەزیرانی داهاتوی عێراق؟‬

‫‪3‬‬

‫ناوی هادی عامری‌و فالح فەیازو محەمەد سودانی دەهێنرێت‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫ئەگەرچی زۆرێک لەچاودێران پێیان‬ ‫وایە پۆستی سەرۆک وەزیرانی داهاتوی‬ ‫عێراق لەنێوان حەیدەر عەبادی‌و‬ ‫نوری مالیكیدا یەکال دەبێتەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەگەری وەرگرتنی ئەو پۆستە لەالیەن‬ ‫چەند کەسێکی دیکەیشەوە لەئارادایە‪.‬‬ ‫ئەوانیش بریتین لەهادی عامری‬ ‫سەرۆكی هاوپەیمانی فەتح‪ ،‬فالح فەیاز‬ ‫سەرۆكی دەستەی حەشدی شەعبی‌و‬ ‫محەمەد شیاع سودانی وەزیری كارو‬ ‫كاروباری كۆمەاڵیەتی عێراقە‪.‬‬ ‫رەنگە ئەمجارە یەكالكردنەوەی پۆستی‬ ‫س���ەرۆك وەزیرانی عێ���راق لەخولەکانی‬ ‫پێشو قورس���تر بێت‪ ،‬چونكە پێشبینی‬ ‫ناكرێت هیچ یەك لە‌لیس���تە بەهێزەكانی‬ ‫ش���یعە بتوانن ژمارەی كورسییەكانیان‬ ‫بگەیەننە ‪ 60‬كورسی‪.‬‬ ‫بەپێی قس���ەی ه���ەردو پەرلەمانتاری‬ ‫ك���وردی عێراق‪ ،‬مەحمود رەزا‌و ش���وان‬ ‫داودی‪ ،‬وێڕای هێزە ناوخۆییەكان‪،‬‬ ‫هادی عامری‬ ‫هێزە فالح فەیاز‬ ‫دەرەكییەكانی���ش بەتایب���ەت ئەمریكاو‬ ‫ئێران رۆڵیان دەبێ���ت لەیەكالكردنەوەی‬ ‫نهێن���ی پارێ���زەو ح���ەزی لە‌دەركەوتن‬ ‫فالح فەیاز‬ ‫پۆس���تی س���ەرۆك وەزیران���ی داهاتوی‬ ‫ئێستا راوێژكاری ئاسایشی نیشتمانی لە‌راگەیاندنەكان���دا نیی���ە‪ .‬كەس���ێكی‬ ‫عێراقدا‪.‬‬ ‫لەوبارەی���ەوە مەحمود رەزا بە‌ئاوێنەی عێراقەو هاوكات س���ەرۆكی دەس���تەی عەشایەرەو پیش���ەیی بون لەكارەكەیدا‬ ‫رەچاو دەكات‌و بەهۆی ئەوەی لە‌خێزانێكی‬ ‫راگەیاند‪ ،‬بەختی زیاتر بۆ بەدەستهێنانی حەشدی شەعبیشە‪.‬‬ ‫ئەو بە‌یاریزانێكی ئەمنی گەورەی شیعە دەوڵەمەندە‪ ،‬بەرتیل قبوڵ ناكات‪.‬‬ ‫پۆس���تەكە هاوڕێی حەی���دەر عەبادییە‪،‬‬ ‫فەی���از لەدایكب���وی س���اڵی ‪1956‬ی‬ ‫بەهۆی ئەوەی لەناوخۆدا بەشێكی زۆری لەعێراق دەژمێردرێت‌ کە پەیوەندییەكانی‬ ‫ش���ەقامی عەرەبی عێراق���ی لێی رازین‪ ،‬لەگ���ەڵ عەب���ادی‌و مالیكی پاراس���توە‌و خێزانێكی شیعەیە لە‌بەغداو بەكالۆریۆسی‬ ‫چونکە لەس���ەردەمی ئەودا س���ەركەوتن لەگەڵ ه���ادی عامری‪-‬ش پەیوەندییەكی لە‌ئەندازی���اری كارەب���ادا هەیە‪ .‬ئەندامی‬ ‫بەس���ەر داعشدا بەدەس���تهات‪ .‬هەروەك باشی هەیە‪ .‬هەروەها هاوسەنگییەكیشی یەكەم خول���ی پەرلەمانی عێ���راق بوە‪.‬‬ ‫پێی وایە عەبادی پشتیوانی ئەمریكاشی لەنێوان پەیوەندییەكانی لەگەڵ واشنتۆن‌و لەس���ەردەمی مالیكیی���ەوە تا ئێس���تا‬ ‫راوێژكاری ئاسایشی نیشتمانی عێراقە‪.‬‬ ‫هەیەو رێگریش نەبوە لەبەرژەوەندییەكانی تاراندا راگرتوە‪.‬‬ ‫بەپێ���ی قس���ەی مەحم���ود رەزا‪،‬‬ ‫بەهۆی ئەوەی لە‌عەشیرەتێكی گەورەی‬ ‫ئێران لەعێراقدا‪ .‬بەاڵم شوان داودی پێی‬ ‫وایە قورسە هیچ یەك لە‌عەبادی‌و مالیكی عێراقەو س���ەرۆكایەتی عەشیرەتەكەش ئەمریكیی���ەكان دوای عەب���ادی‪ ،‬فال���ح‬ ‫ببنەوە بە‌س���ەرۆك وەزیرانی عێراق‪ .‬ئەو ل���ەالی بنەماڵەكەیەت���ی‪ ،‬بۆی���ە فەیاز‪-‬یان بەالوە پەسەندە بۆ وەرگرتنی‬ ‫پی���ێ وایە هادی عامری چانس���ی لەوان پەیوەندییەكی عەشایری باشی تەنانەت پۆس���تەكە لە‌حاڵەتێكدا ئەگەر نەتوانن‬ ‫لەگەڵ عەشیرەتە سوننەكانیشدا هەیە‪ .‬عەبادی بكەنەوە بەسەرۆك وەزیران‪.‬‬ ‫زیاترە‪.‬‬ ‫ئەو سەركردەیەكی حزبی دەعوە بوە‪،‬‬ ‫ئ���ەوان پەرلەمانتارە هاوڕان لەس���ەر‬ ‫هادی عامری‬ ‫ئەوەی ك���ە جگە لە‌مالیك���ی‌و عەبادی‪ ،‬ب���ەاڵم ئێس���تا س���ەركردەیە لە‌كۆمەڵی‬ ‫هادی عامری ساڵی ‪ 1954‬لە‌پارێزگای‬ ‫ناوی فالح فەیاز‪ ،‬هادی عامری‌و محەمەد ئیس�ل�اح كە لە‌حزبی دەعوە جیابوەوە‌و‬ ‫ش���یاع س���ودانی بۆ وەرگرتنی پۆستی ئیبراهیم جەعف���ەری‪ ،‬وەزیری دەرەوەی دیالە لەدایكب���وە‪ .‬خاوەنی رەگەزنامەی‬ ‫ئێرانییەو ژنەكەش���ی ئێرانییە‪ .‬خاوەنی‬ ‫س���ەرۆك وەزیرانی داهاتوی عێراق زیاتر عێراق سەرۆكایەتی دەكات‪.‬‬ ‫سێ جیاكەرەوەی فەیاز بریتین لەوەی پەیوەندییەك���ی گەرم���ە لەگەڵ قاس���م‬ ‫دەهێنرێت‪.‬‬

‫زەحمەتە مالیكی‌و‬ ‫عەبادی هیچیان‬ ‫ببنەوە بە‌سەرۆك‬ ‫وەزیران‪ ،‬بەاڵم هەر‬ ‫كەسێكی تر ببێتە‬ ‫سەرۆك وەزیران‬ ‫دەبێت رەزامەندی‬ ‫مالیكی لەسەر بێت‬ ‫محەمەد شیاع سودانی‬ ‫زەحمەتترین ش���ت ئەوەی���ە كە عامری‬ ‫بكرێتە سەرۆك وەزیران‪ ،‬چونكە بە‌بڕوای‬ ‫ئەو تەنیا ئێران پشتیوانی دەكات‪.‬‬

‫س���لێمانی‪ ،‬فەرماندەی فەیلەقی قودسی‬ ‫سەر بە‌سوپای پاسداران‪.‬‬ ‫بەش���داربوە لە‌دامەزراندن���ی فەیلەقی‬ ‫ب���ەدر ك���ە ل���ەدوای روخانی س���ەدام‬ ‫محەمەد شیاع سودانی‬ ‫لە‌مەجلسی ئەعال جیابوەوە‪ ،‬دواتر گۆڕا‬ ‫ئێس���تا وەزی���ری كارو كاروب���اری‬ ‫بۆ رێكخ���راوی بەدر‌و چوە ناو هێزەكانی‬ ‫حەشدی ش���ەعبی‪ .‬وەزیری گواستنەوە كۆمەاڵیەتیی���ەو ناوی دوەمە لەلیس���تی‬ ‫ب���وە لە‌حكومەتەك���ەی مالیك���ی ‪ 2010‬ئیئتیالفی دەوڵەتی یاسا لەسەر ئاستی‬ ‫ب���ۆ ‪ .2014‬ب���ۆ هەڵبژاردن���ی عێراقیش پارێ���زگای بەغدا كە راس���تەوخۆ پاش‬ ‫هاوپەیمانی فەتح‪-‬ی پێكهێناوە كە خۆی ناوەكەی نوری مالیكی دێت‪.‬‬ ‫ئەو لەدایكبوی ساڵی ‪1970‬ی بەغدایە‪.‬‬ ‫سەرۆكایەتی دەكات‪.‬‬ ‫بەپێ���ی قس���ەی ش���وان داودی‪ ،‬ئەو بەكالۆریۆسی لە‌زانستەكانی كشتوكاڵدا‬ ‫دوای مالیكی‌و عەبادی زۆرترین چانسی هەیەوپێشتر پارێزگاری میسان‌و هەروەها‬ ‫هەیە بۆ ئەوەی ببێتە سەرۆك وەزیرانی وەزیری مافی مرۆڤی عێراق بوە‪.‬‬ ‫ش���وان داودی‌و مەحمود رەزا هاوڕان‬ ‫داهاتوی عێ���راق‪ .‬ئەو پێ���ی وایە جگە‬ ‫لەئێ���ران لەالیەن بەریتانییەكانیش���ەوە لەس���ەر ئەوەی كە ئەو لەناو حكومەتدا‬ ‫پش���تیوانی دەكرێ���ت ب���ۆ وەرگرتن���ی كەس���ایەتییەكی دی���ارەو خاوەن���ی‬ ‫پۆستەكە‪ .‬هەروەها لەبەر ئەوەی لەگەڵ سومعەیەكی باشە‪.‬‬ ‫مەحم���ود رەزا لەب���ارەی محەم���ەد‬ ‫حەشدی شەعبی رۆڵێكی گەورەی هەبوە‬ ‫لە‌شكستپێهێنانی داعشدا‪ ،‬پشتیوانییەكی ش���یاعەوە وتی "كەس���ێكی سەركەوتوە‬ ‫لە‌كارەكەی���دا‌و خاوەن���ی س���ومعەیەكی‬ ‫زۆری لەناو شەقامی عێراقیدا هەیە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم بەقس���ەی مەحم���ود رەزا‪ ،‬باش���ە لەناو وەزارەتەكەیدا‪ .‬ناوبانگێكی‬

‫باش���ی هەیەو پیاوێكی پاكە‪ ،‬بەردەوام‬ ‫لەگەڕاندای���ە‪ ،‬خاوەن���ی نەزعەی تائیفی‬ ‫نییە"‪.‬‬ ‫شوان داودی‪-‬ش وتی "محەمەد شیاع‬ ‫سودانی لەدو خولی رابردودا وەزیر بوە‪.‬‬ ‫یەكێك���ە لە‌كەس���ایەتییە دیارەكانی ناو‬ ‫حكومەتی عێراق‌و كەسێكە دیارە لەنێو‬ ‫سەركردە شیعەكاندا‪".‬‬ ‫بەپێی قس���ەی ئ���ەو دو پەرلەمانتارە‬ ‫كوردە‪ ،‬ئەزمونی رابردوی دانانی سەرۆك‬ ‫وەزیران لەعێ���راق بەتایب���ەت لەدانانی‬ ‫مالیكی‌و عەب���ادی‪-‬دا رێیان دەدات بڵێن‬ ‫كە دانانی كەس���ێك کە كەمتر ناس���راو‬ ‫بێت‌و ناوی هەبێت بۆ پۆس���تی سەرۆك‬ ‫وەزیرانی عێراق شتێكی ئاساییە‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەو دوانە خۆیان ناوێكی وا نەبون كاتێك‬ ‫كرانە سەرۆك وەزیران‪.‬‬ ‫ش���وان پێی وایە زەحمەت���ە مالیكی‌و‬ ‫عەب���ادی هیچی���ان ببنەوە بە‌س���ەرۆك‬ ‫وەزیران‪ ،‬بەاڵم وتیشی "هەر كەسێكی تر‬ ‫ببێتە سەرۆك وەزیران دەبێت رەزامەندی‬ ‫مالیكی لەسەر بێت"‪.‬‬

‫کورد پشتیوانی لەحکومەتی زۆرینە بکات یان تەوافوقی دیموکراسی؟‬ ‫"حكومه‌تی زۆرین ‌ه ده‌مانگێڕێته‌و‌ه بۆ حوكم ‌ی دیكتاتۆی‌‌و په‌راوێزخستن ‌ی پێكهاته‌كان"‬ ‫ئا‪ :‬ئومێد عومەر‬ ‫هه‌ندێك الیه‌نی شیعه‌ به‌نیازن پاش‬ ‫هه‌ڵبژرادن حكومه‌تێكی زۆرینه‌ی‬ ‫سیاسی له‌به‌غدا پێك بێنن‌و چیتر سازان‬ ‫(ته‌وافوق) بنه‌مای به‌ڕێوه‌بردنی واڵت‬ ‫نه‌بێت‪ .‬الیه‌نه‌ كوردییه‌كانیش مه‌ترسی‬ ‫ئه‌وه‌یان هه‌ی ‌ه حكومه‌تی زۆرین ‌ه واڵت‬ ‫به‌ره‌و دیكتاتۆری‌و په‌راوێزخستنی‬ ‫پێكهاته‌كانی دیكه‌ به‌رێت‪ .‬بە‌دوریشی‬ ‫ده‌زانن ئه‌و پالن ‌ه سه‌ر بگرێت‪.‬‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌ ره‌ئوف عوس���مان ئه‌ندام ‌ی‬ ‫پێش���و ‌ی په‌رله‌مان���ی‌ عێ���راق‪ ،‬بە‌ئاوێنه‌ ‌ی‬ ‫راگه‌یاند عێراق دابه‌ش���بوه‌ به‌س���ه‌ر چه‌ند‬ ‫نه‌ته‌وه‌‌و ئاین‌و مه‌زهه‌بێكدا‪ ،‬ئه‌گه‌ر بیانه‌وێت‬ ‫بە‌زۆین���ه‌ حوكم���ی‌ عێراق بكرێ���ت‪ ،‬مانا ‌ی‬ ‫وای ‌ه ده‌یانه‌وێ���ت نه‌ته‌وه‌كانی‌ وه‌ك كورد‌و‬ ‫توركمان‌و ئاشوری‌‌و ته‌نانه‌ت سوننه‌كانیش‬ ‫ملكه‌چی‌ حوكمی‌ زۆرینه‌ی ش���یع ‌ه بن‌و هیچ‬ ‫مافێ���ك‌و خواس���تێكیان ره‌چ���او نه‌كرێت‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ ‌ی به‌وه‌شكرد ده‌ستوری‌ عێراق له‌سه‌ر‬ ‫بناغه‌ی‌ زۆرین���ه‌ دانه‌نراوه‌‪ ،‬ده‌س���تورێك ‌ه‬ ‫بە‌رێكه‌وتن‌و سازان به‌رهه‌م هاتوه‌‪ .‬وتیش ‌ی‬ ‫"به‌رێكه‌وتنی‌ كورد‌و عه‌ره‌ب ده‌ستور له‌سه‌ر‬ ‫چه‌ند بنه‌مایه‌ك دانراو‌ه له‌وان ‌ه دابه‌شكردن ‌ی‬ ‫س���ه‌روه‌ت‌و س���امانی‌ واڵت‪ ،‬مادده‌ ‌ی ‪‌140‬و‬ ‫هاوبه‌ش��� ‌ی كردنی‌ راس���ته‌قینه‌ی‌ كورد ل ‌ه‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراقدا‪ .‬ئه‌م س ‌ێ بنه‌مایه‌ ئێمه‌ ‌ی‬ ‫بە‌عێراق���ه‌وه‌ به‌س���توه‌ته‌وه‌ بە‌ته‌وافق نه‌ك‬ ‫بە‌شێوه‌ی‌ زۆرینه‌‌و كه‌مینه‌"‪.‬‬ ‫ره‌وف عوس���مان پێ���ی وای���ه‌ ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫پێكهاته‌كان كه‌س���انی‌ شایس���ته‌‌و به‌توانا‬

‫هیچ لیست‌و‬ ‫هاوپه‌یمانییه‌ك‬ ‫ناتوانێت بە‌ناوی‬ ‫زۆرینه‌‌وه‌ به‌ته‌نها‬ ‫حوكمی عێراق‬ ‫بكات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پێویستی بە‌لیست‌و‬ ‫هاوپه‌یمانی‌‌و‬ ‫قه‌واره‌كانی تره‌ بۆ‬ ‫پێكهێنانی حكومه‌ت‬ ‫ده‌ستنیشان بكه‌ن بۆ په‌رله‌مان‌و حكومه‌ت‌و‬ ‫هه‌ر پۆس���تێك ‌ی دیكه‌‪ ،‬ئه‌وا نور ‌ی مالیكی‌‌و‬ ‫هیچ الیه‌نێكی‌ دیكه‌ی‌ شیعه‌ ناتوانێت داوا ‌ی‬ ‫زۆرین���ه‌ ‌ی سیاس���ی‌ بكات‪ ،‬له‌ب���ه‌ر ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫بە‌ناردن ‌ی كه‌س���انی‌ ش���اره‌زا‌و به‌توانا رێگ ‌ه‬ ‫ده‌گیرێت له‌وه‌ی‌ بوترێت حكومه‌ت شكست ‌ی‬ ‫هێناوه‌ یان توانای‌ خزمه‌تكردن ‌ی نیه‌‪.‬‬ ‫جه‌ختی���ش ده‌كات���ه‌وه‌ هی���چ لیس���ت‌و‬ ‫هاوپه‌یمانییه‌ك ناتوانێت بە‌ناوی زۆرینه‌‌و‌ه‬ ‫به‌ته‌نه���ا حوكم���ی عێراق ب���كات‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫پێویستی بە‌لیست‌و هاوپه‌یمانی‌‌و قه‌واره‌كانی‬

‫بانگەشەی هەڵبژاردن لەسلێمانی‬ ‫تر‌ه بۆ پێكهێنانی حكومه‌ت‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵم���ی‌ ئ���ه‌و ده‌نگۆیان���ه‌ ‌ی ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫الیه‌نێ���ك حكومه‌تی‌ زۆرین���ه‌ پێك بهێنێت‬ ‫ره‌نگه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌رای‌ گش���تی‌ بڵێت هیچ‬ ‫پێكهاته‌یه‌كم پش���تگوێ‌ نه‌خستوه‌ الیه‌ن ‌ی‬ ‫بچوك له‌ پێكهاته‌ جیاوازه‌كان راكێش���ێت ‌ه‬ ‫ن���او حكومه‌ته‌كه‌ ‌ی كه‌ ره‌نگه‌ خاوه‌ن ‌ی یه‌ك‬ ‫تا دو كورس���یش بن‪ ،‬ره‌ئوف عوسمان وت ‌ی‬ ‫"ئ���ه‌و الیه‌نه‌ ‌ی بیه‌وێ���ت حكومه‌تی‌ زۆرین ‌ه‬ ‫پێكبهێنێ���ت ئه‌گه‌ر چه‌ند كه‌س���ێك له‌ناو‬ ‫كورد ببات ب���ۆ ناو حكومه‌ته‌ك���ه‌ی‌‪ ،‬ئه‌وا‬

‫له‌كوردس���تانیش كێشه‌ دروس���ت ده‌بێت‪.‬‬ ‫له‌كوردس���تان كۆمه‌ڵێ���ك لیس���ت هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م كاره‌ی‌ لێ‌ قب���وڵ ناكرێ���ت‪ ،‬زۆرێك‬ ‫له‌ش���یعه‌كانیش هه‌میش���ه‌ داوا ‌ی ته‌وافق‌و‬ ‫رێكه‌وت���ن له‌نێوان س���ه‌رجه‌م پێكهاته‌كان‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ .‬م���ن وا ‌ی ده‌بینم ئ���ه‌و زۆرینه‌و‬ ‫كه‌مینه‌یه‌ هێن���ده‌ ‌ی په‌یوه‌ند ‌ی بە‌ملمالنێ ‌ی‬ ‫نێوان سوننه‌‌و ش���یعه‌كانه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬هێند‌ه‬ ‫په‌یوه‌ند ‌ی بە‌كورده‌وه‌ نیه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ر ل���ه‌و باره‌یه‌وه‌ ئ���ه‌رده‌اڵن نوره‌دین‬

‫فۆتۆ‪ :‬رێژەن‬

‫مه‌حم���ود ئه‌ندام���ی‌ په‌رله‌مان���ی‌ عێ���راق‬ ‫رایگه‌یاند‪ ،‬له‌مێژه‌ نور ‌ی مالیكی‌‌و كوتله‌كه‌ ‌ی‬ ‫داوا ده‌كه‌ن بە‌زۆرینه‌ی‌ سیاس��� ‌ی حكومه‌ت‬ ‫پێكبهێنرێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌دوریش���ی‌ زان���ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ داهاتوتریش ش���یعه‌كان بتوانن‬ ‫به‌بێ‌ كورد‌و س���ونن ‌ه حكومه‌ت پێكبهێنن‪،‬‬ ‫به‌مه‌رجێ���ك ك���ورد‌و س���ونن ‌ه له‌ناوخۆیان‬ ‫یه‌كگرتوبن‪ ،‬به‌تایبه‌ت كورد‪ ،‬چونكه‌ بە‌وته‌ی‬ ‫ئه‌و "ئه‌گه‌ر كورد یه‌كگرتو نه‌بێت‌و الیه‌نێك‬ ‫ی���ان دوان له‌گ���ه‌ڵ ش���یعه‌كان كۆببنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وا بێگوم���ان س���ه‌رجه‌م داواكارییه‌كان ‌ی‬

‫ك���ورد فه‌رامۆش ده‌كرێت‪ .‬بۆیه‌ پێویس���ت ‌ه‬ ‫ل���ه‌دوا ‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كان س���ه‌ره‌ڕا ‌ی هه‌مو‬ ‫ئه‌و جیاوازییانه‌ی‌ له‌نێوانماندا هه‌یه‌‪ ،‬پێش‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ الیه‌نی‌ براوه‌ی‌ عێراق بڕیار ‌ی خۆ ‌ی‬ ‫بدات‪ ،‬كۆبون���ه‌و‌ه له‌نێوان ح���زب‌و الیه‌ن ‌ه‬ ‫كوردس���تانییه‌كان بكرێت ب���ۆ ئه‌وه‌ ‌ی یه‌ك‬ ‫هه‌ڵوێست بن ل ‌ه به‌شداریكردن له‌په‌رله‌مان‌و‬ ‫حكومه‌تدا"‪.‬‬ ‫راش���یده‌گه‌یه‌نێت له‌خول��� ‌ی یه‌كه‌م���ی‌‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌ عێراقدا له‌س���اڵ ‌ی ‪ 2005‬ره‌نگ ‌ه‬ ‫ش���یعه‌كان بیانتوانیای��� ‌ه حكومه‌ت ‌ی زۆرین ‌ه‬ ‫پێكبهێنن‌و كۆنترۆڵ��� ‌ی گۆره‌پانه‌ك ‌ه بكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێس���تا دۆخه‌ك���ه‌ گۆڕاوه‌‪ .‬پێش��� ‌ی‬ ‫وای��� ‌ه "حكومه‌تی زۆرین���ه‌ ده‌مانگێرێته‌و‌ه‬ ‫ب���ۆ حوكم���ی‌ دیكتات���ۆی‌‌و تاك���ره‌وی‌‌و‬ ‫په‌راوێزخستنی‌ پێكهاته‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‌و ئاینی‌‌و‬ ‫مه‌زهه‌بییه‌كانی‌ دیكه‌ی‌ عێراق"‪ .‬پێشی وای ‌ه‬ ‫حكومه‌تی زۆرین ‌ه سه‌ركه‌وتو نابێت چونك ‌ه‬ ‫"ئه‌و الیه‌ن���ه‌ ‌ی ده‌یه‌وێت حوكم��� ‌ی زۆرین ‌ه‬ ‫ب���كات‪ ،‬ده‌بێت ئ���ه‌وه‌ ‌ی له‌به‌ر چ���او بێت‬ ‫له‌و ش���ارو ناوچانه‌ ‌ی پێگه‌ی‌ نی ‌ه ناتوانێت‬ ‫بڕیاره‌كان���ی‌ جێبه‌جێ بكات‪ .‬عێراق س��� ‌ێ‬ ‫پێكهات���ه‌ی‌ س���ه‌ره‌كیی تێدایه‌‪ ،‬هیچ الیه‌ك‬ ‫ناتوانێت ئه‌وی‌ دیك ‌ه په‌راوێز بخات"‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵم ‌ی ئه‌و پرسیاره‌ی‌ پارتی‌ ناترسێ‬ ‫له‌ئه‌گه‌ر ‌ی پێكهێنان ‌ی حكومه‌ت ‌ی زۆرینه‌دا‪،‬‬ ‫لیستی براوه‌ الیه‌نێكی‌ كوردستانی رابكێشێت ‌ه‬ ‫ناو حكومه‌ته‌كه‌ی‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی "به‌ڵ ‌ێ مه‌ترس ‌ی‬ ‫ئه‌و‌ه ده‌كه‌ین‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ داوا ده‌كه‌ین الیه‌ن ‌ه‬ ‫كوردستانییه‌كان بە‌یه‌كده‌نگ ‌ی مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراق‌و الیه‌نی‌ براوه‌ ‌ی هه‌ڵبژاردن‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر وا نه‌كه‌ین زه‌رمه‌ند ‌ی یه‌كه‌م‬ ‫ده‌بین"‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫"گرژیی نێوان یەکێتی‌و پارتی هاشوهوشێكی كاتییەو‬ ‫دوای هەڵبژاردن نامێنێت"‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫سەركردەیەكی یەكێتی هێرشەكانی‬ ‫پارتی‌و یەكێتی بۆ سەر یەكدی لەم‬ ‫بانگەشەی هەڵبژاردنەدا بە‌ئاسایی‬ ‫ناودەبات‪ .‬سەركردەیەكی پارتیش پێی‬ ‫وایە ئەوە دەرئەنجامی روداوەكانی‬ ‫‪16‬ی ئۆكتۆبەرە‪ .‬چاودێرێكی سیاسیش‬ ‫بە‌یارییەكی ئەو دو حزبەی دەزانێت‬ ‫لەپێناو پاراستنی دەسەاڵتیانداو پێشبینی‬ ‫دەکات ئەو گرژییە دوای هەڵبژاردن‬ ‫نەمێنێت‪.‬‬ ‫هێرشە توندەكانی پارتی‌و یەکێتی بۆ سەر‬ ‫یەكدی‪ ،‬دوای زیاتر لە‌‪ 10‬ساڵ رێككەوتنیان‬ ‫دێت بۆ دابەشكردنی دەسەاڵت‌و سەروەرت‌و‬ ‫س����امانی هەرێم����ی كوردس����تان لەنێوان‬ ‫خۆیاندا بەپێ����ی رێکەوتنێک ک����ە ناویان‬ ‫لێنابو "رێکەوتنی سراتیجی"‪ .‬بەاڵم ئێستا‬ ‫دۆخەكە بەشێوەیەك گۆڕاوە الپەڕە كۆن‌و‬ ‫نوێكانی یەكدی هەڵدەدەنەوە‪.‬‬ ‫عەلی حسێن‪ ،‬ئەندامی س����ەركردایەتی‬ ‫پارت����ی پێی وایە بەش����ێكی ئەو گرژییەی‬ ‫لەگوتاری یەكێتی‌و پارتیدا لەم بانگەشەیەدا‬ ‫هەیە‪ ،‬پەیوەندی بە‌تەفس����یری هەردو الوە‬ ‫هەیە ب����ۆ ریفران����دۆم‌و روداوەكانی ‪16‬ی‬

‫ئۆكتۆبەرو دەرئەنجامی ئ����ەو روداوانەیە‪،‬‬ ‫بەشێكیش����ی پەیوەندی بە‌كێشەكانی ناو‬ ‫یەكێتییەوە هەیە‪.‬‬ ‫ئەو س����ەركردەیەی پارتی هێرشدەكاتە‬ ‫س����ەر گروپێكی ناو یەكێتی‌و تۆمەتباریان‬ ‫دەكات ب����ەوەی ئ����ەوان بون����ە بەش����ێك‬ ‫لە‌"خیانەت����ی ‪16‬ی ئۆكتۆب����ەر"و ئەوەش‬ ‫بە‌قسەی ئەو بۆتە "ئیحراجییەك" بۆ هەمو‬ ‫حزبەكە‪.‬‬ ‫پێش����ی وای����ە یەكێتی دەستپێش����خەر‬ ‫بوە لە‌هێرش����كردنە س����ەر پارتی‪ ،‬ئەوەش‬ ‫پەیوەن����دی بە‌كێش����ە ناوخۆییەكان����ی‬ ‫حزبەكەوە هەیەو لەپێن����اوی ئەوەدایە كە‬ ‫"س����ەنگێك بە‌یەكێتی بدەنەوەو بڵێن ئەو‬ ‫پێگەیەی جارانی یەكێتی هەر ماوە"‪.‬‬ ‫وتیش����ی "بەدڵنیایی بۆ ئەم����ە دەبێت‬ ‫پارت����ی بكەنە ئامان����ج‪ .‬ئەمەش بەرنامەی‬ ‫یەکێتی نیە وەک حی����زب‪ ،‬بەڵکو كۆمەڵە‬ ‫خەڵكێكی ناو یەكێتی ئەو کارانە دەکەن‪.‬‬ ‫پارتی����ش لەبەرامبەر ئەمە قس����ەی خۆی‬ ‫هەیەو بەشێك لەو قسەیەشی كردوە‪".‬‬ ‫جەختیش����ی كردەوە كە لەهەمان كاتدا‬ ‫بۆ دوای هەڵبژاردن یەكڕیزی كورد بە‌گرنگ‬ ‫دەزانن‌و پێیانوایە ئەگەر وا نەبێت پێگەی‬ ‫كورد الواز دەبێت لەبەغدا‪.‬‬ ‫بەاڵم رەتیدەكاتەوە ئەوە یاری یەكێتی‌و‬ ‫پارتی بێت لەپێناو پاراستنی هەژمونیاندا‬

‫وەك راب����ردو لەناوچەكان����ی دەس����ەاڵتی‬ ‫خۆیاندا‪ .‬چونكە بەقس����ەی ئ����ەو "پارتی‬ ‫لەناوچەكەی خۆی كێشەی دەسەاڵتی نییە‪.‬‬ ‫ئەوە یەكێتییە توش����ی كێشە بوە بەهۆی‬ ‫فەراغی خوالێخۆشبو مام جەاللەوە"‪.‬‬ ‫وتیش����ی "ئەوانەی خۆیان بە‌میراتگری‬ ‫م����ام ج����ەالل دەزان����ن‪ ،‬نەیانتوان����ی ئەو‬ ‫هاوسەنگییەی هێز نە لە‌ناو خودی یەكێتی‬ ‫رابگ����رن‪ ،‬نە لەنێوان یەكێت����ی‌و پارتیش‪.‬‬ ‫بۆیە بە‌تەس����ەوری ئێم����ە یەكێتی بەرەو‬ ‫هەڵدێ����ر دەبەن‌و دەیانەوێت ئەو گرفتانەی‬ ‫هەیانە بیخەنە دەرەوەی خۆیان‪ ،‬بۆئەوەی‬ ‫خۆیانی پێ بەهێز بكەن"‪.‬‬ ‫جەختی����ش دەكاتەوە كە "س����ەردەمی‬ ‫جەاللی‪-‬مەالی����ی كۆتایی هات����وە‪ ،‬چونكە‬ ‫قوتابخانەك����ەی مام جەالل ب����وە بە‌چەند‬ ‫بەش����ێكەوەو كەس����یان وەرەق����ەی یەكتر‬ ‫ناخوێننەوە"‪.‬‬ ‫پێشی وایە یەكێتی كێشەكانی یەكالیی‬ ‫نەبوتەوەو "ئەگەر ئەوانەی بە‌كوردستانەوە‬ ‫مان����دو نەبون ببن����ە خاوەن����ی یەكێتی‪،‬‬ ‫لەوانەی����ە هەرێمی كوردس����تان روبەڕوی‬ ‫مەترسی گەورەتر بكەنەوە"‪.‬‬ ‫ب����ەاڵم فەری����د ئەسەس����ەرد‪ ،‬ئەندامی‬ ‫س����ەركردایەتی یەكێتی پێی وایە ئاساییە‬ ‫لەكاتی بانگەش����ەی هەڵبژاردندا الیەنەکان‬ ‫هێرش بکەنە سەر یەکتر‪.‬‬

‫وتیش����ی "یەكێتی‌و پارتی تا ئێس����تاش‬ ‫پێكەوە بەش����دارن لەحكومەتی هەرێمدا‌‪.‬‬ ‫س����ەرۆكی حكومەتەك����ەو جێگرەك����ەی‬ ‫هەریەكەو سەر بەحزبێكن‌و هەردوكیشیان‬ ‫بەشدارن لە‌بانگەش����ەی هەڵبژاردندا‪ ،‬بۆیە‬ ‫بەدڵنیاییەوە توشی ئەو دۆخی هێرشكردنە‬ ‫بۆ س����ەر حزبەكانی یەكت����ر دەبن ئەگەر‬ ‫ناڕاستەوخۆش بێت"‪.‬‬ ‫باس����ی لەوەش����كرد كە ناتوان����ن بڵێن‬ ‫پەیوەندییەكان����ی یەكێت����ی‌و پارتی دوای‬ ‫هەڵبژاردنەكان وەك پێش����تر دەمێننەوە‪،‬‬ ‫چونك����ە دۆخەك����ە گ����ۆڕاوەو پێش����تر بۆ‬ ‫دابەشكردنی پۆستەكان رێككەوتنیان هەبو‬ ‫كە لەئێس����تادا ناتوانرێت ئەو رێككەوتنە‬ ‫جێبەجێ بكرێ����ت‪ ،‬لەبەرئ����ەوەی الیەكی‬ ‫پرسەكە كە پۆس����تی سەرۆكی هەرێمە تا‬ ‫ئێستا چارەنوسی دیار نییە‪.‬‬ ‫سەبارەت بەهێرشەكانی پارتی لەبارەی‬ ‫روداوەكان����ی ‪16‬ی ئۆكتۆب����ەرەوە‪ ،‬ئ����ەو‬ ‫س����ەركردەیەی یەكێتی وتی "ئەو گروپەی‬ ‫یەكێتی ك����ە پارتی تۆمەتب����اری دەكات‪،‬‬ ‫ئێس����تا رابەرایەتی بانگەشەی هەڵبژاردن‬ ‫دەكات‌و نوێنەرایەت����ی هەم����و یەكێت����ی‬ ‫دەكات‌‪ .‬هەمو یەكێتی لەگەڵ ئەو گروپەیەو‬ ‫یەكێتی����ش یەكپارچەیە‪ .‬لەبەرئەوە ئەوەی‬ ‫پارتی دەیڵێت هی����چ كاریگەرییەكی نییەو‬

‫بۆ ئەو تۆمەتباركردنەش پارتی تا ئێس����تا‬ ‫هیچ بەڵگەیەك����ی نییەو نەیخس����تۆتەڕو‪،‬‬ ‫ئەوەش����یان بەش����ێكە لەیاری بانگەشەی‬ ‫هەڵبژاردن‪".‬‬ ‫پێشی وایە "بانگەشەی پارتی لەئێستادا‬ ‫زۆر الوازە كە خۆی لە‌دو دروشمی سەرەكیدا‬ ‫دەبینێتەوە‪ :‬من پارتیم‪ ،‬دەستكەوتی زیاتر‬ ‫بۆ هەرێمی كوردس����تان بەدەس����ت دێنم‪،‬‬ ‫لەكاتێكدا سیاس����ەتی پێشوی پارتی بۆتە‬ ‫هۆی لەدەستدانی دەستكەوتەكان‌و كارەكە‬ ‫دەبێت ئێستا بۆ بەدەس����تهێنانەوەی ئەو‬ ‫دەس����تكەوتە لەدەس����تدراوانە بێ����ت نەك‬ ‫بەدەستهێنانی دەستكەوتی تر"‪.‬‬ ‫بەاڵم ئاس����ۆ عەلی‪ ،‬سیاسی سەربەخۆ‬ ‫پێی وایە ئەو جۆرە بانگەشەیەی یەكێتی‌و‬ ‫پارتی لەترسی ئەوەیە كە دەنگ‌و سەنگیان‬ ‫لەدەس����ت بدەن‌‪" ،‬یاریكردنە بە‌هەس����ت‌و‬ ‫س����ۆزی خەڵك‌ بە‌ئامانجی هێش����تنەوەی‬ ‫بااڵدەستی خۆیان"‪.‬‬ ‫وتیشی "ئەگەر بە‌لۆژیك لێكی بدەینەوە‬ ‫ئەمە تەنیا هاشوهوش����ێكی كاتییەو دوای‬ ‫هەڵبژاردن نامێنێت‪ ،‬چونكە لەبەرژەوەندی‬ ‫هیچ الیەكیاندا نییە لەوە زیاتر ئەو گرژییە‬ ‫بەرزبكەنەوە‪ .‬لەگەڵ ئەوەش����دا لەرابردودا‬ ‫ئەوەندە كاری نالۆژیكی����ان كردوە‪ ،‬هەمو‬ ‫ش����تێكی نالۆژیكیش����یان لێ چ����اوەڕوان‬ ‫دەكرێت‪".‬‬

‫هەنوکە‬

‫ئەم جۆرە‬ ‫بانگەشەیەی یەكێتی‌و‬ ‫پارتی لەترسی ئەوەیە‬ ‫كە دەنگ‌و سەنگیان‬ ‫لەدەست بدەن‌‪،‬‬ ‫"یاریكردنە بە‌هەست‌و‬ ‫ك‬ ‫سۆزی خەڵ ‌‬ ‫بە‌ئامانجی هێشتنەوەی‬ ‫بااڵدەستی خۆیان‬

‫ده‌نگ نه‌دان كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر ئه‌نجام ‌ی‬ ‫حاجی کاروان‪:‬‬ ‫هه‌ر كه‌س به‌یه‌كگرتوشه‌و‌ه ده‌ست ‌ی تێوه‌گالبێ هه‌ڵبژاردن چ ‌ی ده‌بێت؟‬ ‫"هه‌ڵبژاردن تاكه‌ رێگه‌ی مه‌ده‌نی‌و گونجاوه‌ بۆ گۆڕانكاری"‬ ‫له‌حوكمڕانی‌ ئه‌م واڵته ‌‪ ،‬گه‌نده‌ڵ بوه‌‬ ‫ئا‪ :‬هه‌ردی ئه‌نوه‌ر ‪ -‬هاوكار توپزاوه‌یی‬ ‫حاجی کاروان‪ ،‬سەرۆکی لیستی‬ ‫یەکگرتو لەپارێزگای هەولێر‪،‬‬ ‫لەم گفتوگۆیەی ئاوێنەدا دەڵێت‬ ‫"عه‌لمانیه‌كانی‌ ئه‌م واڵته‌ ئه‌یانه‌وێ‬ ‫ئیسالم نه‌هێڵن"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ۆ له‌گه‌ڵ ئیس�ل�امیه‌كان‬ ‫بە‌یه‌ك لیست دانه‌به‌زین‪..‬؟‬ ‫حاج���ی كاروان‪ :‬ئێم ‌ه ماوه‌ی‌ دوو تا‬ ‫س���ێ س���اڵ ‌ه هه‌وڵ ئه‌ده‌ین تا به‌یه‌ك‬ ‫لیست دابه‌زین نه‌ك له‌گه‌ڵ بزووتنه‌وه‌و‬ ‫كۆم���ه‌ڵ‪ ،‬به‌ڵكو له‌گه‌ڵ هه‌م���و الیه‌ن ‌ه‬ ‫ی تر كه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی حیزبی‬ ‫ئیسالمیه‌كان ‌‬ ‫ئیس�ل�امین به‌كه‌سایه‌تیه‌كانیش���ه‌وه‌و‬ ‫داوامان له‌س���ه‌له‌فی‌و س���ۆفی‌و هه‌مو‬ ‫ی‬ ‫الیه‌نی ئیس�ل�امی كردو‌ه به‌اڵم سه‌ر ‌‬ ‫نه‌گرت���ووه‌‪ .‬كۆمه‌ڵی���ش ح���ه‌زی‌ لێی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌ته‌نیا دابه‌زێ له‌ب���ه‌ر هه‌ندێ الیه‌ن ‌‬ ‫سیاسی خۆیان‌و ئه‌وه‌شی خۆیان باشتر‬ ‫ئه‌زانن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆ له‌كه‌ركوك له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵ‌و‬ ‫ی نه‌چونه‌ لیس���تی‬ ‫گ���ۆڕان‌و هاوپه‌یمان ‌‬ ‫نیشتیمانیه‌وه‌؟‬ ‫حاج���ی كاروان‪ :‬ئێم��� ‌ه له‌كه‌ركوك‬ ‫داماننابو نه‌ك له‌گه‌ڵ ئه‌و س���ێ الیه‌نه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو له‌گه‌ڵ هه‌موو الیه‌ن ‌ه كوردیه‌كان‬ ‫حه‌زم���ان كردووه‌ كۆببین���ه‌وه تاوه‌كو‬ ‫یه‌كده‌نگی ك���ورد نه‌فه‌وتێ‪ ،‬پاش���ان‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌ڵ ته‌له‌ف���ۆن ده‌كه‌ن دوای‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ك��� ‌ه ‪ 5 -3‬كاتژمێری م���او‌ه وه‌رن ‌ه ناو‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ شتێك ‌ه له‌روو ‌‬ ‫ی نیشتیمان ‌‬ ‫لیست ‌‬ ‫عورفی سیاسیه‌و‌ه دروست نیه‌‪ .‬ده‌بێ‬ ‫دانیش���تن بكرێ‌و پڕۆتۆكۆل بنوسرێ‪.‬‬ ‫چونكه‌ ئێم ‌ه نامانه‌وێ به‌و په‌رته‌وازیی ‌ه‬ ‫ئیش بكه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا چونەدەرەوەی موحه‌ممه‌د‬ ‫ی ده‌بێ له‌سه‌ر یه‌كگرتوو‬ ‫ره‌وف كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی كه‌م ده‌كات؟‬ ‫كورسیه‌كان ‌‬ ‫حاج���ی كاروان‪ :‬چونەدەرەوەی نه‌ك‬ ‫م‪ .‬مه‌حه‌مم���ه‌د ره‌وف ل ‌ه ناو یه‌كگرتو‪،‬‬ ‫ی یان بنكردایه‌تی‌ هه‌ر‬ ‫له‌س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫كه‌س���ێ بێ كاریگ���ه‌ری‌ نیه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫یه‌كگرت���و‪ .‬له‌ن���او یه‌گرت���و كه‌ وه‌ك‬ ‫حیزبه‌كان���ی‌ ت���ر نیه‌ كه‌س���ێ بڕوات‬ ‫كۆمه‌ڵ���ێ له‌گه‌ڵ خۆی ب���ه‌رێ‪ ،‬ئه‌وان ‌ه‬ ‫ته‌نها به‌په‌نجه‌ی‌ ده‌س���ت ئه‌ژمێردرێن‪.‬‬ ‫زۆر كه‌مه‌‪ .‬یه‌كگرتو پێش ئه‌وه‌ی‌ پشت‬ ‫بەکەس ببەستێ لەسەر بنه‌مای‌ ئه‌خالق‌و‬ ‫ی‬ ‫بەه���او فكرو پ���ه‌روه‌رد‌هی‌ ئیس�ل�ام ‌‬

‫یه‌كگرتو‬ ‫قوتابخانه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫به‌رۆیشتن ‌ی‬ ‫مامۆستایه‌ك‬ ‫قوتابخانه‌كه‌ ناڕوخێ‬ ‫دامه‌زراوه‌‪ .‬یه‌كگرت���وو قوتابخانه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫ی مامۆستایه‌ك قوتابخانه‌ك ‌ه‬ ‫به‌رۆیشتن ‌‬ ‫ناڕوخێ‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێشبینیتان چیه‌ بۆ ئه‌نجام ‌‬ ‫هه‌ڵبژراردن���ه‌كان و یه‌كگرت���وو چه‌ند‬ ‫كورسی ئه‌هێنێ‪.‬؟‬ ‫ی خۆمان‬ ‫ی كاروان‪ :‬ئێم ‌ه‌ده‌نگ ‌‬ ‫حاج��� ‌‬ ‫ئه‌هێنین‌و چوار كورس���یه‌ك مسۆگه‌رو‬ ‫دوو تا س���ێ كورس���ی زیاد ئه‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ی‬ ‫وات ‌ه ‪ 7-6‬كورس���ی‪ .‬چونك��� ‌ه خه‌ڵك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیس�ل�امخواز ئه‌م لیس���ت ‌ه به‌هی خۆ ‌‬ ‫ئه‌زانێ‪ ،‬جاران په‌رته‌وازەیی‌ بوو ئێستا‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ نه‌م���اوه‌‪ .‬كاندیده‌كانمان خه‌ڵك ‌‬ ‫باش‌و دڵخوازن له‌هه‌ولێ���رو له‌دهۆك‌و‬ ‫بادینان‌و س���لێمانی‌‪ .‬جگ��� ‌ه له‌و‌ه تاك ‌ه‬ ‫الیه‌ن ‌ه ك��� ‌ه گه‌نده‌ڵ نه‌بێ‌و بیر‌ه نه‌وت‌و‬ ‫ی نه‌بێ یه‌كگرتووه‌‪.‬‬ ‫ی نه‌بێ‌و بن دیوار ‌‬ ‫ئاو ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌ه چاوەڕوان دەکەین له‌بێزار ‌‬ ‫ئه‌و خه‌ڵك���ه‌و ئەزمونی ئه‌و خه‌ڵكه‌ بۆ‬ ‫ئه‌و حیزبان ‌ه ئێمه‌ به‌دیلێكی‌ باش بین‌و‬ ‫ی باشمان ئه‌زانن‪.‬‬ ‫بە‌به‌دیلێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ۆ له‌گ���ه‌ڵ بزووتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی به‌ی���ه‌ك لیس���ت دابه‌زیون‬ ‫ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ل��� ‌ه كاتێك���دا بەرنام���ەی هه‌ردوالتان‬ ‫جیاوازه؟‬ ‫ی كاروان‪ :‬بزوتن���ه‌و‌ه نه‌بۆت ‌ه‬ ‫حاج��� ‌‬ ‫یه‌كگرتوو‪ ،‬ئێمه‌ بەرپرسی بزوتنه‌و‌ه نین‪،‬‬ ‫ئێم ‌ه بۆ مه‌سه‌له‌ سیاسیه‌كان‌و ئیداری‌و‬ ‫بگ���ر‌ه په‌روه‌رده‌ی���ه‌كان‌و نه‌ته‌وه‌یی‌و‬ ‫نیش���تیمانیه‌كان لێك نزیك ده‌بینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و جیاوازی ‌ه جاران هه‌مانبوو ئێس���تا‬ ‫ی‬ ‫نه‌مانماو‌ه له‌گه‌ڵ ه���ه‌ردوو الیه‌نه‌كه‌ ‌‬ ‫تر‪ .‬چونك ‌ه خاڵی هاوبه‌ش���مان زۆره‌و‬ ‫ته‌نها له‌هه‌ندێ هه‌ڵوێس���تی‌ سیاس���ی‬

‫جیاوازین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا یه‌كگرتو ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫ی ئیس�ل�ام‬ ‫بگرێته‌ ده‌س���ت ش���ه‌ریعه‌ت ‌‬ ‫جێبه‌جێ ده‌كه‌ن؟‬ ‫حاجی كاروان‪ :‬له‌به‌ر ئه‌و‌ه یه‌كگرتو‬ ‫ی ئییس�ل�امیه‌‪ ،‬هه‌م���و بنه‌ما‬ ‫الیه‌نێك��� ‌‬ ‫ی ئیس�ل�ام ك ‌ه‬ ‫ش���ه‌رعیه‌ نه‌گۆڕه‌كان��� ‌‬ ‫له‌قورئ���ان هات���ووه‌ جێبه‌جێ ده‌كات‌و‬ ‫ده‌یگونجێنێ له‌گه‌ڵ واقیعدا‪ .‬به‌پێی واقیع‬ ‫ی‬ ‫ش���ه‌ریعه‌تی‌ ئیسالم چونكه‌ شه‌ریعه‌ت ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫خوایه‌و به‌پێی په‌ی���ڕه‌وو حوكم ‌‬ ‫ی‬ ‫واڵت ‌ه جێبه‌جێ ده‌كرێ‪ .‬ئێستا زۆرب ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌م واڵته‌و به‌هه‌رێمیشه‌و‌ه‬ ‫یاس���اكان ‌‬ ‫یاسای ئیسالم جێبه‌جێ ده‌كه‌ن‪ .‬ئه‌و‌ه‬ ‫یاسای ئیسالم نیه‌ به‌زۆر له‌چك بخات ‌ه‬ ‫س���ه‌ر خه‌ڵك‪ ،‬ئه‌و‌ه یاس���ای ئیس�ل�ام‬ ‫ی ع���اره‌ق به‌خه‌ڵك‬ ‫نیه‌ ب���ه‌زۆر دوكان ‌‬ ‫دابخه‌ی‌‪ .‬ئه‌و یاسا نه‌گۆڕه‌كان جێیه‌جێ‬ ‫ده‌كه‌ی���ن‪ .‬ئێم���ه‌ش به‌ته‌نیا جێبه‌جێی‬ ‫ی ده‌س���تووره‌و‌ه‬ ‫ناكه‌ین‪ ،‬به‌ڵكو به‌هۆ ‌‬ ‫جێبه‌جێی ده‌كه‌ین‪ .‬ده‌ستور ده‌خرێن ‌ه‬ ‫ده‌ن���گ دان���ه‌وه‌و ئ���ه‌وكات جێبه‌جێ‬ ‫ده‌ك���رێ‪ .‬له‌ده‌ستوریش���دا هه‌یه‌ نابێ‬ ‫ی‬ ‫هیچ یاس���ایه‌ك دژی‌ بنه‌ما نه‌گۆڕه‌كان ‌‬ ‫ئیس�ل�ام بێ‪ .‬ئێمه‌ كاتی خۆی ئیشمان‬ ‫له‌سه‌ر كردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬هاوپه‌یمان���ی‌‪ ،‬ئیس�ل�امی‬ ‫ده‌رده‌چێ یان دادپه‌روه‌ری‌؟‬ ‫ی كاروان‪ :‬ئ���ه‌و‌ه رون���ه‌ ك��� ‌ه‬ ‫حاج��� ‌‬ ‫ی ئه‌و حیزبە‌له‌قسه‌كانیدا‬ ‫س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫دیاره‌ ده‌رباره‌ی‌ ئیسالم‪ .‬وتی‌‪ :‬ئیسالم‬ ‫نه‌مه‌ده‌نیه‌ته‌و نه‌ له‌گ���ه‌ڵ مه‌ده‌نیه‌ته‌و‬ ‫ن ‌ه له‌گه‌ڵیشی بوه‌‪ .‬كه‌واته‌‪ :‬له‌ئێستاو‌ه‬ ‫ئه‌وانه‌ دژایه‌تی‌ خۆیان بۆ دینی‌ ئیسالم‬ ‫راگه‌یان���دووه‌‪ .‬چونك ‌ه من ئاگام له‌وەی ‌ه‬ ‫ی کاندیدی ئه‌و حیزبە‌وتی‌‪:‬‬ ‫ك ‌ه ئه‌ندامێك ‌‬ ‫ش���ه‌ریعه‌تی‌ ئیسالم جێبەجێ ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی هاوپه‌یمانی‌ دژ ‌‬ ‫به‌ئاشكرا به‌ره‌س���م ‌‬ ‫ی فكر‬ ‫ئ���ه‌و‌ه وه‌س���تایه‌وه‌‪ .‬هاوپه‌یمان ‌‬ ‫نی���ه‌‪ ،‬به‌ڵك���و ئه‌شخاس���ه‌‪ .‬له‌به‌رئه‌و‌ه‬ ‫ی ئه‌م واڵت��� ‌ه ئه‌یانه‌وێ‬ ‫عه‌لمانیه‌كان��� ‌‬ ‫ئیس�ل�ام نه‌هێڵن‪ .‬بۆ نمون ‌ه كاك كاو‌ه‬ ‫ی گۆڕان ده‌ڵێ‪ :‬ئێم ‌ه‬ ‫س���ه‌رۆك لیس���ت ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ حیزبی حوكومڕان‬ ‫هاوپه‌یمان��� ‌‬ ‫دروستده‌كه‌ین تاوه‌كو كوردستان نه‌بێت ‌ه‬ ‫مزگه‌وت‪ .‬هه‌ر كه‌س به‌یه‌كگرتووشه‌و‌ه‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی تێوه‌گالبێ له‌حوكمڕان ‌‬ ‫ده‌س���ت ‌‬ ‫واڵت��� ‌ه ئیال گه‌ن���ده‌ڵ بوه‌‪ ،‬ئێس���تاش‬ ‫ی تر خۆی نیش���ان‬ ‫به‌ره‌ن���گ‌و به‌ناوێك ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫ئه‌دات‪ ،‬ئه‌س���ڵ وای ‌ه هه‌ڵسه‌نگاندن ‌‬ ‫بكرێ‌و پاشان ده‌نگی پێ بدرێ‪.‬‬

‫ئا‪ :‬ئومێد عومه‌ر‬ ‫ئه‌گه‌رچی كاتی‌ ئه‌نجامدانی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ عێراق چه‌ند رۆژێكی‌ كه‌می‌‬ ‫ماوه‌‪ ،‬به‌اڵم تا ئێستاش به‌شێك‬ ‫له‌هاواڵتیان نه‌گه‌یشتونه‌ته‌ ئه‌و‬ ‫باوه‌ڕه‌ی‌ به‌شداریی‌ له‌پرۆسه‌كه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫یاخود نا‪ .‬به‌رپرسی په‌یمانگای كوردی‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردن پێی وایه‌ "هه‌تا رێژه‌ی‌‬ ‫به‌شداریی‌ كه‌متر بێت له‌خزمه‌تی‌ حزبی‌‬ ‫بااڵ ده‌ستدا ده‌بێت"‪ .‬له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫به‌رپرسێكی یه‌كێتی ئه‌و بۆچونه‌‬ ‫ره‌تده‌كاته‌وه‌‌و داوا له‌خه‌ڵك ده‌كات‬ ‫به‌شداری ده‌نگدان بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئارام جه‌مال به‌رێوه‌به‌ری‌ په‌یمانگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ك����وردی‌ بۆ هه‌ڵب����ژاردن‪ ،‬له‌وه‌اڵمی‌ ئه‌و‬ ‫هاواڵتیان����ه‌دا كه‌ ده‌ڵێ����ن "هه‌ڵبژاردن‬ ‫هی����چ گۆرانكارییه‌ك دروس����ت ناكات"‪،‬‬ ‫بە‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "باشه‌ تۆ به‌شداری‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن ناكه‌یت ده‌ی‌ پێم بڵێ‌ به‌دیلی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن الی‌ تۆ چیه‌؟ئه‌وه‌ی‌ ده‌نگدان‬ ‫به‌ق����ورس بزانێت ناتوانێت به‌ش����داری‌‬ ‫خۆپیش����اندان‌و ناره‌زایه‌تی‌ بكات‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫راپه‌ڕینی‌ ه����ه‌ر بۆ ناكرێت‪ .‬من پێموایه‌‬ ‫هه‌ڵب����ژاردن تاك����ه‌ رێگ����ه‌ی مه‌ده‌نی‌و‬ ‫گونجاوه‌ بۆ گۆڕانكاری"‪.‬‬ ‫جه‌ختی����ش ده‌كات����ه‌وه‌ ئه‌وان����ه‌ی‬ ‫واده‌زانن بە‌نه‌چونیان بۆ ده‌نگدان زیان‬ ‫بە‌پرۆس����ه‌كه‌ ده‌گه‌یه‌نن به‌هه‌ڵه‌دا چون‪،‬‬ ‫چونكه‌ بە‌وته‌ی ئه‌و "هه‌میش����ه‌ الیه‌نی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتدار ده‌توانێت ده‌نگی‌ رێكخستن‌و‬ ‫موچه‌خۆر‌و كادێ����ر‌و ئه‌ندامه‌كانی‌ خۆی‌‬ ‫به‌الیه‌نی‌ زۆره‌وه‌ به‌ده‌س����ت بهێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫كاتێكیش تۆ ناچیت بۆ هه‌ڵبژاردن‌و ده‌نگ‬ ‫ناده‌یت‪ ،‬ئه‌وا به‌دڵنیاییه‌وه‌ خزمه‌تی‌ ئه‌و‬ ‫الیه‌نه‌ ده‌سه‌اڵتداره‌ ده‌كه‌یت‪ .‬پێمخۆشه‌‬ ‫هه‌مو كه‌سێك ئه‌و راستیه‌ باش بزانێت‬ ‫هه‌تا رێژه‌ی‌ به‌ش����داریی‌ ده‌نگده‌ر كه‌متر‬ ‫بێ����ت له‌خزمه‌ت����ی‌ حزبی‌ بااڵ ده‌س����تدا‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬ ‫راشیده‌گه‌یه‌نێت له‌ماوه‌ی‌ رابردو زۆر‬ ‫ش����ێوازی‌ تری‌ مه‌ده‌نیانه‌ وه‌ك بایكۆت‌و‬ ‫خۆپیشاندان تاقیكراونه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هیچ‬ ‫ده‌س����تكه‌وتێكیان نه‌بوه‌‪ .‬ده‌شپرسێت‬ ‫ئای����ا ئه‌گه‌ر ئه‌و ش����ێوازانه‌ی‌ پێش����تر‬ ‫دوباره‌ بكه‌ینه‌وه‌ ل����ه‌ هه‌ڵبژاردن زیاتر‬ ‫ده‌ستكه‌وتی‌ ده‌بێت؟‬ ‫ئارام جه‌م����ال جه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬

‫كه‌ به‌ش����درایكردن ی����ا نه‌كردن مافێكی‬ ‫سروشتیی هه‌مو هاواڵتییه‌كه‌‪ ،‬له‌زۆربه‌ی‬ ‫واڵتان����ی دونی����ادا رێژه‌ی‌ به‌ش����داریی‌‬ ‫نه‌گه‌یش����توه‌ته‌ ‪ ،%80‬ب����ه‌اڵم دودڵی‌و‬ ‫س����اردكردنه‌وه‌ خه‌ڵ����ك له‌ده‌نگ����دان‪،‬‬ ‫بە‌قازانج����ی ده‌س����ه‌اڵتداران لێ����ك‬ ‫ده‌داته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش����دا ئاش����كرای ده‌كات‪،‬‬ ‫به‌پێی‌ راپرس����یی‌ په‌یمان����گای‌ كوردی‌‬ ‫ب����ۆ هه‌ڵبژاردن رێژه‌ی‌ به‌ش����داریكردنی‌‬ ‫هاواڵتیانی‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان ده‌گاته‌‬ ‫‪.%78‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریشدا ئاس����ۆی‌ شێخ نوری‌‬ ‫ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌ن����ی‌ ناوه‌ندی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتمانی‌ كوردس����تان‪ ،‬ره‌تیده‌كاته‌وه‌‬ ‫بایكۆتكردن����ی‌ هه‌ڵب����ژاردن بە‌قازانجی‌‬ ‫حزبە‌بااڵده‌س����ته‌كان بێ����ت‪ .‬ئ����ه‌و وتی‌‬ ‫"ئێمه‌ به‌رده‌وام داوا ده‌كه‌ین هاواڵتیانی‌‬ ‫كوردستان به‌گه‌رموگوڕییه‌وه‌ به‌شداری‌‬ ‫له‌پرۆس����ه‌ی‌ هه‌ڵبژاردندا بك����ه‌ن‪ .‬ئێمه‌‬ ‫ده‌مانه‌وێت زۆرترین هاواڵتی‌ به‌شداریی‌‬ ‫پرۆس����ه‌كه‌ بكات بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ بە‌دونیای‌‬ ‫رابگه‌یه‌نین پرۆسه‌یه‌كی‌ سه‌ركه‌وتومان‬ ‫ئه‌نجامداوه‌‪ .‬بۆیه‌ جارێكی‌ تریش لێره‌وه‌‬ ‫داوا له‌ته‌واوی‌ ئه‌و كه‌س����انه‌ ده‌كه‌م كه‌‬ ‫مافی‌ ده‌نگدانیان هه‌یه‌ به‌شداربن‌و بریار‬ ‫له‌چاره‌نوسی‌ خۆیان بده‌ن"‪.‬‬ ‫راش����یده‌گه‌یه‌نێت ئ����ه‌و كه‌س����انه‌ی‌‬ ‫بڕیاریان داوه‌ به‌شداریی‌ له‌ هه‌ڵبژاردندا‬ ‫نه‌ك����ه‌ن دو ه����ۆكاری‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬یه‌ك����ه‌م‬ ‫به‌شێكیان خه‌مساردن‌و وابیر ده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫كه‌ ئه‌گ����ه‌ر بچێت ده‌نگ����ی‌ خۆی‌ بدات‬ ‫یان نا‪ ،‬هی����چ له‌بارودۆخه‌كه‌ ناگۆڕێت‪.‬‬ ‫دوه‌میش ئه‌و كه‌سانه‌ن ته‌واو بێ ئومێد‬ ‫بون له‌ گۆرانكاریی‌ له‌ده‌سه‌اڵت‌و پێیان‬ ‫وایه‌ دوای‌ چه‌ندین جار به‌شداریكردنیان‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن����دا نه‌ی����ان توانی����وه‌ هیچ‬ ‫گۆرانكارییه‌ك دروس����ت بك����ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌راستیدا زۆر ش����ت له‌ماوه‌ی‌ ئه‌و ‪27‬‬ ‫س����اڵه‌ی‌ رابردو گۆڕاوه‌ ره‌نگه‌ هه‌ستی‌‬ ‫پێ نه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ده‌بێت هه‌مو ئه‌و راس����تیه‌‬ ‫بزانین ده‌گ����ی‌ هاواڵتیانه‌ ك����ه‌ بڕیاری‌‬ ‫گرنگ دروستده‌كات چاره‌نوسی‌ ئاینده‌ی‌‬ ‫دی����اری‌ ده‌كات‪ ،‬بۆیه‌ گرنگ����ه‌ هاواڵتی‌‬ ‫به‌ده‌نگی‌ خۆی‌ بریاری‌ خۆی‌ بدات‌و وابیر‬ ‫نه‌كات����ه‌وه‌ ده‌نگی‌ ئه‌و هی����چ ناگۆرێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ ده‌نگی‌ من‌و ده‌نگی‌ تۆ‌و ده‌نگی‌‬

‫ئه‌و گۆرانكاریی‌ گه‌وره‌ روده‌دات"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا ئه‌ندام����ی‌ س����ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫پارت����ی‌ دیموكراتی‌ كوردس����تان‪ ،‬قادر‬ ‫قاچاخ بە‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند ئه‌وان هه‌مو‬ ‫هه‌وڵێكیان خس����توه‌ته‌ گه‌ڕ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫زۆرترین هاواڵتی‌ به‌ش����داری له‌پرۆسه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردندا بكه‌ن‪ .‬له‌باره‌ی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫بڕیاری‌ بایكۆتكردنی‌ هه‌ڵبژاردنیان داوه‌‬ ‫قادر قاچاخ وتی‌ "ژماره‌ی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫بری����اری‌ بایكۆتی‌ هه‌ڵبژاردنی����ان داوه‌‬ ‫له‌ناوچه‌یه‌ك����ه‌وه‌ ب����ۆ ناوچه‌یه‌كی‌ دیكه‌‬ ‫ده‌گۆرێت‪ .‬م����ن ده‌توانم ئه‌وه‌ بڵێم الی‌‬ ‫ئێمه‌ گه‌رموگورییه‌كی‌ باش����ی‌ هاواڵتیان‬ ‫هه‌یه‌‌و چ����اوه‌ڕوان ده‌كه‌ی����ن زۆر ترین‬ ‫كه‌س به‌شداریی‌ له‌پرۆسه‌ی‌ هه‌ڵبژاردندا‬ ‫بكه‌ن"‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵم����ی‌ ئه‌و پرس����یاره‌ی‌ ده‌وترێت‬ ‫كه‌می‌ به‌شداریی‌ له‌هه‌ڵبژاردن بە‌قازانج ‌‬ ‫ی‬ ‫حزبە‌بااڵده‌سته‌كانه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "من وای‌‬ ‫نابینم ئێمه‌ پێمانخۆشه‌ هه‌مو كوردێك‬ ‫به‌ش����داریی‌ بكات‪ ،‬پاشان ئه‌وه‌ مافێكی‌‬ ‫سروشتی‌ هه‌مو هاواڵتیه‌كه‌‪ ،‬من ده‌توانم‬ ‫باس����ی‌ ئه‌و س����نوره‌ی‌ خ����ۆم بكه‌م كه‌‬ ‫كاری تێدا ده‌كه‌ین ئه‌ویش ش����ه‌نگاله‌‪،‬‬ ‫هه‌مو ئ����ه‌و غه‌در‌و زوڵم����ه‌ی‌ له‌خه‌ڵكی‌‬ ‫ناوچه‌كه‌ كراوه‌ ب����وه‌ به‌هۆكاری‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بە‌شێوه‌یه‌كی‌ فراوان‌و بە‌گه‌رموگورییه‌وه‌‬ ‫به‌شداریی‌ تێدا بكه‌ن"‪.‬‬

‫هه‌تا رێژه‌ ‌ی به‌شداری ‌ی‬ ‫كه‌متر بێت له‌خزمه‌ت ‌ی‬ ‫حزبی‌ بااڵ ده‌ستدا‬ ‫ده‌بێت‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫گزی‌‌و ساخته‌كار ‌ی ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن یه‌كالده‌كاته‌وه‌‬ ‫ئه‌گه‌ره‌كانی ساخته‌كاری له‌هه‌ڵبژاردنی ‪12‬ی ئایاردا‬ ‫ئا‪ :‬محه‌مه‌د ره‌ئوف‬

‫ئێرانییه‌كان وتیان (ئێمه‌ له‌هه‌ڵبژاردنی‬ ‫‪30‬ی نیس����انی ‪2014‬ی ئه‌نجومه‌ن����ی‬ ‫پارێزگاكان گۆڕان ‪ 17‬كورس����ی هێنابوو‬ ‫یه‌كێتی ‪ 6‬كورس����ی‪ 5 ،‬كورس����یمان بۆ‬ ‫یه‌كێتی زیادك����رد‪ ،‬كردمانه‌ ‪ 11‬به‌رامبه‌ر‬ ‫ب����ە‌‪12‬ی گ����ۆڕان‪ ،‬یه‌كێتی پێ����ی وتین‬ ‫ده‌بێ����ت ئیمه‌ بكه‌نه‌ ‪‌12‬و گ����ۆڕان بكه‌نه‌‬ ‫‪ 11‬وتمان ناكرێت شه‌ر‌و ناكۆكی گه‌وره‌ی‬ ‫لێده‌كه‌وێته‌وه‌)‪ ،‬ئه‌مه‌ وته‌ی به‌رپرسێكی‬ ‫بااڵی ئێرانه‌‪ ،‬كه‌ به‌رپرس����انی گۆڕانیان‬ ‫راگه‌یاندب����وو‪ ،‬له‌هه‌ڵبژاردنی پارێزگاكانی‬ ‫عێراق ل����ه‌‪30‬ی نیس����انی ‪( 2014‬نوری‬ ‫مالیك����ی‌و ئێرانی����ه‌كان ك����ۆدی ئامێری‬ ‫ده‌نگدانه‌كه‌ی����ان له‌ئه‌ڵمانیاوه‌ كڕی‌و بە‌‪2‬‬ ‫ملی����ۆن دۆالر هێنایان����ه‌وه‌و ته‌زویرێكی‬ ‫زۆریان پێك����رد به‌تایبه‌تیش له‌كه‌ركوك‌و‬ ‫نه‌ین����ه‌وا ك����ه‌ ده‌نگ����ی یه‌كێتیش����یان‬ ‫پێزادكرد) ئه‌مه‌ش وته‌ی په‌رله‌مانتارێكی‬ ‫كوردستانه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچ����ی به‌رپرس����انی كۆمس����یۆنی‬ ‫ب����ااڵی هه‌ڵبژاردن����ی عێ����راق ده‌ڵێن رێو‬ ‫ش����وێنه‌كانمان هێن����ده‌ توندوتۆڵكردووه‌‬ ‫ئاس����ان نیه‌ له‌م هه‌ڵبژاردنی ‪12‬ی ئایاردا‬ ‫س����اخته‌كاری بكرێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم ده‌وترێت‬ ‫روس����یا بتوانێ����ت له‌ئه‌مری����كا ته‌زی����رو‬ ‫ساخته‌كاری هه‌ڵبژاردن بكات به‌و هه‌موو‬ ‫ئه‌زمون‌و پێشكه‌وتنه‌وه‌ چۆن له‌عێراقێكی‬ ‫شیواو ئاڵۆزاودا نایكه‌ن‪.‬‬ ‫بۆیه‌كه‌مجار له‌دوای پرۆس����ه‌ی رزگاری‬ ‫عێراق ئه‌مریكی����ه‌كان ته‌زویریان له‌عێراق‬ ‫داهێنا (له‌راپرس����ی ده‌س����توری عێراق‬ ‫ل����ه‌‪ ،2005‬له‌پارێ����زگای نه‌ینه‌وا موس����ڵ‬ ‫س����اخته‌كاریانكردووه‌‪ ،‬چونك����ه‌ به‌پێی‬ ‫یاس����اكه‌ ئه‌گ����ه‌ر س����ێ پارێ����زگا ره‌تی‬ ‫بكاته‌وه‌ ده‌س����توره‌كه‌ ره‌ت ده‌كرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆی����ه‌ س����ه‌اڵحه‌دین‌و ئه‌نب����ار‌و نه‌ینه‌وا‬ ‫ره‌تیان ك����رده‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌مریكیه‌كان‬ ‫ك����ه‌ زانی����ان ره‌ت ده‌كرێته‌وه‌ له‌ش����ه‌وی‬ ‫كۆكردنه‌وه‌ی ده‌نگه‌كان به‌سه‌رپه‌رش����تی‬ ‫جه‌ن����ه‌راڵ دیڤید پترای����ۆس كه‌ ئه‌و كات‬ ‫فه‌رمانده‌ی هێزه‌كان����ی هاوپه‌یمانان بوو‬ ‫له‌موسڵ ‪ 100‬سندوقی ده‌نگدانی ساخته‌‬ ‫ك����ردوو ده‌نگدانه‌ك����ه‌ی بە‌قازانجی به‌ڵی‬ ‫یه‌كالكرده‌وه‌و ده‌ستوره‌كه‌یان تێپه‌ڕاند)‪.‬‬ ‫ل����ه‌ عێراق����دا ته‌زویر‌و س����اخته‌كاری‬ ‫مێژوویه‌كی درێژی هه‌یه‌ (له‌ یه‌كه‌م پرۆسه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردندا كه‌له‌ ساڵی ‪ 1923‬ئه‌نجامدرا‬ ‫به‌ریتانیی����ه‌كان له‌به‌رژه‌وه‌ندی پێكهاته‌ی‬ ‫س����وننه‌ ته‌زوی����ر‌و س����اخته‌كارییانكرد‪،‬‬ ‫به‌و پێیه‌ی له‌عێراقدا پێكهاته‌ی ش����یعه‌‬ ‫زیاترب����وون‌و به‌ریتانییه‌كانی����ش له‌گه‌ڵ‬ ‫سه‌رخس����تنی پێكهاته‌ی س����وننه‌ بوون‪،‬‬ ‫دواتریش له‌هه‌ڵبژاردنی ‪1933‬دا جه‌وده‌ت‬ ‫روكابی سه‌رۆك وه‌زیرانی ئه‌وكاتی عێراق‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی خۆی ته‌زویریكرد‪ ،‬هاوكات‬ ‫جه‌می����ل مه‌دفه‌عی له‌هه‌ڵبژاردنی ‪‌1937‬و‬ ‫ن����وری س����ه‌عید له‌هه‌ڵبژاردن����ی ‪1939‬‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی خۆیان ته‌زویریانكرد)‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ره‌كانی ئه‌نجامدانی س����اخته‌كاری‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی ‪12‬ی ئایاری داهاتوو كه‌متر‬ ‫بۆته‌وه‌ به‌وته‌ی سه‌عید كاكه‌یی ئه‌ندامی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی كۆمسیاران ده‌ڵێت‪:‬رێو شوێنی‬ ‫توندم����ان گرتۆته‌ ب����ه‌ر به‌تایبه‌تی دوای‬ ‫ئه‌وه‌ی ئامێری جیاكردنه‌وه‌ی ده‌نگه‌كانمان‬ ‫هێنا كه‌ ئامێرێكی ئه‌لیكترۆنییه‌ هه‌روه‌ها‬ ‫ئامێ����ری دڵنیابوونم����ان له‌ناس����نامه‌ی‬ ‫ده‌نگ����ده‌ر هێن����اوه‌‪ ،‬به‌وهۆی����ه‌وه‌ ئێمه‌‬ ‫بڕوایه‌كی پیته‌ومان هه‌یه‌ به‌ڕێژه‌ی ‪%75‬‬

‫ئاس����تی ده‌س����تكاریكردنی ده‌نگده‌كان‌و‬ ‫س����اخته‌كاری كه‌مده‌كات‪ ،‬تازه‌كردنه‌وه‌ی‬ ‫كارت����ی بایۆمه‌تری����ش ‪ %100‬رێگ����ری‬ ‫له‌ده‌س����تكاریكردنی ده‌نگ‌و ساخته‌كاری‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌وانه‌ی بە‌كارتی كۆنیش ده‌نگ‬ ‫ده‌دات میكانیزمێكم����ان گرتۆته‌ به‌ر هه‌ر‬ ‫ك����ه‌ كارته‌كه‌ی كرده‌ ناو س����ندوقه‌كه‌وه‌‪،‬‬ ‫كارته‌كه‌ قوفل ده‌بێت تاوه‌كو هه‌ڵبژاردنی‬ ‫داهاتوو‪.‬‬ ‫بە‌پێ����ی ئ����ه‌و میكانیزمان����ه‌ی له‌الیه‌ن‬ ‫كۆمس����یۆنی هه‌ڵبژاردنه‌كان����ی عێراقه‌وه‌‬ ‫گیراوه‌ت����ه‌ ب����ه‌ر ئه‌گه‌ره‌كان����ی ته‌زویر‌و‬ ‫س����اخته‌كاری ك����ه‌م ده‌بێت����ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌نێوه‌ن����ده‌ سیاس����یه‌كاندا مه‌ترس����ی‬ ‫س����اخته‌كاری هه‌ڵبژاردن‌و ی����اری كردن‬ ‫بە‌ئه‌نجامه‌كانی هه‌ڵبژاردن باس ده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌چه‌ندین رێگه‌‪.:‬‬ ‫ئامێ����ری ده‌نگدان‪ /‬ئامێ����ری ده‌نگدان‬ ‫بۆته‌ ئه‌لكترۆنی پێشكه‌وتوو كه‌ سكانه‌ری‬ ‫له‌گه‌ڵ����ه‌‌و خ����ۆی ده‌نگگ����ه‌كان ئه‌ژم����ار‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ب����ه‌اڵم ده‌نگ����ۆی تێكدان����ی ئه‌و‬ ‫ئامێرانه‌ هه‌یه‌ ل����ه‌رۆژی هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‪،‬‬ ‫حاكم زاملی‪ ،‬سه‌رۆكی لیژنه‌ی ئاسایش‌و‬ ‫به‌رگری له‌ئه‌نجومه‌ن����ی نوێنه‌رانی عێراق‬ ‫راگه‌یان����دوه‌ كه‌ "زانی����اری هه‌واڵگریمان‬ ‫به‌ده‌ستگه‌یش����تووه‌ ك����ه‌ هه‌ندێك الیه‌نی‬ ‫ده‌ستڕۆیش����توو ده‌یانه‌وێت له‌پێش رۆژی‬ ‫هه‌ڵبژاردن ئامێری ئه‌لیكترۆنی ده‌نگدان‌و‬ ‫جیاكردن����ه‌وه‌ی ده‌نگ����ه‌كان تێكبده‌ن بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی بە‌ش����ێوه‌كه‌ی ج����اران‌و له‌ڕێگه‌ی‬ ‫ده‌س����ته‌وه‌ ده‌نگه‌كان جیابكرێنه‌وه‌‌و له‌و‬ ‫رێگه‌یه‌شه‌وه‌ ساخته‌كاری بكه‌ن"‬ ‫دووه‌م‪ /‬كارت����ی ده‌نگ����دان‪ ،‬له‌نێ����وان‬ ‫كارت����ی بایۆمه‌ت����ری كۆن‌و نوێ كێش����ه‌‬ ‫درووست ده‌بێت به‌شێكی زۆری هاواڵتیان‬ ‫بایۆمه‌تری نوێیان كردووه‌و كارتی نوێیان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌ش����ێك بایۆمه‌تری����ان كردووه‌و‬ ‫كارتی����ان وه‌رنه‌گرتۆته‌وه‌و به‌ش����ێكیش‬ ‫نه‌یانك����ردووه‌و ده‌یانه‌وێت بە‌كارتی كۆن‬ ‫ده‌نگ بده‌ن‪ ،‬له‌نێوان ئه‌م هه‌موو كارتانه‌دا‬ ‫ئه‌گه‌ری ساخته‌كاری زیاتر بووه‌‪.‬‬ ‫س����ێیه‌م‪ /‬له‌ناوچه‌ ئاواره‌ نش����ین‌و ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌ی كه‌ به‌هۆی جه‌نگی داعش����ه‌وه‌‬ ‫وی����ران ب����وون‪ ،‬ن����ه‌ كارت����ه‌ كۆنه‌كه‌یان‬ ‫م����اوه‌و نه‌ كارتی نوێش����یان ده‌ركردووه‌‪،‬‬ ‫بە‌وته‌ی لیقا وه‌ردی په‌رله‌مانتاری ئه‌نبار‬ ‫كه‌متر له‌‪ %25‬كارت����ی نوێی ئه‌لكترۆنیان‬ ‫وه‌رگرتۆت����ه‌وه‌‪ ،‬خه‌ڵك����ی ئ����ه‌و ناوچانه‌‬ ‫كارته‌ كۆنه‌كه‌شیان به‌هۆی ئاواره‌بوونه‌وه‌‬ ‫نه‌م����اوه‌‪ ،‬بۆی����ه‌ ئه‌گه‌ری س����اخته‌كاری‌و‬ ‫یاریك����ردن بە‌ده‌نگه‌كان ل����ه‌و ناوچانه‌دا‬ ‫زیادی كردوو‪.‬‬ ‫چ����واره‌م‪ /‬كڕینی كارت����ی ده‌نگدان‌و‬ ‫به‌خش����ینه‌وه‌ پاره‌ به‌تایبه‌تیش له‌ناوچه‌‬ ‫هه‌ژار نش����ین‌و ئاواره‌كاندا زیادیكردووه‌‪،‬‬ ‫كه‌ئه‌مه‌ش پرسێكی راسته‌قینه‌یه‌و بونی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬لیست‌و كاندید هه‌یه‌ له‌یه‌ك پارێزگا‬ ‫‪ 50‬هه‌زار كاتی ده‌نگدانی كڕیوه‌‪ ،‬كه‌ دیاره‌‬ ‫رێگه‌یه‌ك هه‌یه‌ بۆ ده‌نگدانی ئه‌و كارتانه‌‬ ‫بۆیه‌ ده‌كڕدرێت‪.‬‬ ‫پێنجه‌م‪ /‬له‌ده‌نگدان����ی تایبه‌ت‌و هێزه‌‬ ‫ئه‌منیه‌كان ئه‌گه‌ری ساخته‌كاری ده‌كرێت‌و‬ ‫فش����اری زۆریش له‌سه‌ر هێزه‌ ئه‌منیه‌كان‬ ‫ئه‌گ����ه‌ری ده‌نگ����دان له‌به‌رژه‌وه‌ندی هێزه‌‬ ‫بااڵده‌سته‌كان ده‌كرێت‪.‬‬ ‫س����اخته‌كاری‌و هه‌وڵدان ب����ۆ گۆڕینی‬ ‫ئه‌نجامی ده‌نگدان‪ ،‬له‌هه‌رێمی كوردستان‬ ‫له‌گه‌ڵ یه‌كه‌م پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن كراوه‌و‬ ‫له‌هه‌موو پرۆسه‌كانی هه‌ڵبژاردندا بە‌فۆرم ‬ ‫وشێوازی جۆراوجۆر ساخته‌كاری كراوه‌‪.‬‬

‫ساخته‌كاری‌و‬ ‫هه‌وڵدان بۆ‬ ‫گۆڕینی ئه‌نجامی‬ ‫ده‌نگدان‪ ،‬له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردستان له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كه‌م پرۆسه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن‬ ‫كراوه‌و له‌هه‌موو‬ ‫پرۆسه‌كانی‬ ‫هه‌ڵبژاردندا‬ ‫بە‌فۆرم وشێوازی‬ ‫جۆراوجۆر‬ ‫ساخته‌كاری كراوه‬ ‫ساخته‌كاریی ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‬ ‫‪ 1992‬ده‌گۆڕێت‬ ‫به‌پێ����ی ئ����ه‌و نام����ه‌‌و راگه‌یه‌ن����راو‌و‬ ‫باڵوكراونه‌ت����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵگه‌نامان����ه‌ی‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن����ی ‪1992/5/19‬دا بە‌جۆره‌ها‬ ‫ش����ێوه‌ س����اخته‌كاریی‌و ته‌زویر له‌الیه‌ن‬ ‫هێ����ز‌و الیه‌نه‌كان����ه‌وه‌ ك����راوه‌‪ ،‬له‌یه‌كه‌م‬ ‫هه‌نگاودا كه‌ بڕیاربوو هه‌ڵبژاردن له‌‪5/17‬‬ ‫بكرێ����ت دواخ����را بۆ ‪ ،5/19‬ل����ه‌و كاته‌دا‬ ‫وترا مه‌ره‌كه‌ب����ی هه‌ڵبژاردنه‌كان له‌الیه‌ن‬ ‫هێزێكه‌وه‌ ساخته‌كراوه‌‌و مه‌ره‌كه‌بی خراپ‬ ‫هێنراوه‌ بۆیه‌ هه‌ڵبژاردن دواخرا‪،‬‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ئ����ه‌وه‌ی به‌پێ����ی پێ����وه‌ره‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیی����ه‌كان لێكۆڵین����ه‌وه‌ له‌هه‌ر‬ ‫بنك����ه‌‌و ناوه‌ندێكی ده‌نگدان����دا ده‌كرێت‪،‬‬ ‫ك����ه‌ رێژه‌ی ده‌نگ����دان تێی����دا له‌(‪)%85‬‬ ‫زیات����ر بێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم به‌پێ����ی ئه‌نجامی‬ ‫هه‌ڵبژاردن����ه‌كان‪ ،‬ك����ه‌ له‌الی����ه‌ن لیژنه‌ی‬ ‫ب����ااڵی هه‌ڵبژاردنه‌كان����ه‌وه‌ راگه‌یه‌ن����را‪،‬‬ ‫له‌پارێ����زگای ده����ۆك‪ ،‬ك����ه‌ (‪)178000‬‬ ‫كه‌س مافی ده‌نگدانی����ان هه‌بووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌و پارێزگای����ه‌ (‪ )198352‬ده‌نگیانداوه‌‪،‬‬ ‫وات����ا رێ����ژه‌ی ده‌نگ����دان (‪ ،)%111‬ئه‌م‬ ‫شێوازه‌ له‌ریفراندۆمدا له‌پارێزگای دهۆك‬ ‫دووباره‌ بۆوه‌ ب����ه‌و پێیه‌ی له‌و پارێزگایه‌‬ ‫(‪ )734726‬ك����ه‌س ماف����ی ده‌نگدان����ی‬ ‫هه‌بوو‪ ،‬به‌اڵم (‪ )814588‬كه‌س ده‌نگیدا‬ ‫به‌رێ����ژه‌ی (‪ ،)%111‬به‌وپێی����ه‌ش ئ����ه‌و‬ ‫ته‌زویره‌یكراوه‌‪ ،‬ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫گۆڕی‪ ،‬چونك����ه‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كه‌دا پارتی‬ ‫دیموكرات����ی كوردس����تان (‪)437879‬‬ ‫ده‌نگی به‌ده‌ستهێنا به‌ڕێژه‌ی (‪‌)%45.05‬و‬ ‫یه‌كێت����ی نیش����تیمانی كوردس����تان‬ ‫(‪ )423833‬ده‌نگی به‌ده‌ستهێنا به‌ڕێژه‌ی‬ ‫(‪ )%43.6‬ئه‌گ����ه‌ر ئ����ه‌و رێ����ژه‌ ده‌نگه‌‬ ‫زیاده‌یه‌ی دهۆك����ی لێده‌ركرێت (‪)20352‬‬ ‫ده‌نگ����ی زیاد له‌(‪ )%100‬ی ده‌نگدانه‌ ئه‌وا‬ ‫ده‌نگ����ی پارت����ی ده‌بێت����ه‌ (‪- 437879‬‬ ‫‪ )417527 = 20352‬ده‌ن����گ به‌و پێیه‌ش‬

‫كۆی گشتیی ده‌نگدان ده‌بێته‌ (‪)951601‬‬ ‫وات����ا یه‌كێتی نیش����تیمانی كوردس����تان‬ ‫ده‌بێته‌ هێزی یه‌كه‌م‌و رێژه‌ی ده‌نگه‌كانی‬ ‫ده‌بێت����ه‌ (‪‌)%44.5‬و پارت����ی دیموكراتی‬ ‫كوردستانیش رێژه‌ی ده‌نگه‌كانی ده‌بێته‌‬ ‫(‪‌)%43.9‬و هێزی دووه‌می كوردستان‪.‬‬ ‫له‌بنكه‌ی (‪)17‬ی دهۆك (قوتابخانه‌ی‬ ‫پێش����كه‌فتن) ك����ه‌ ژم����اره‌ی ده‌نگه‌كانی‬ ‫ئه‌و بنكه‌ی����ه‌ (‪ )1994‬ده‌نگ بوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫(‪ )7994‬كه‌س ده‌نگیداوه‌‪ ،‬واتا (‪)6000‬‬ ‫ده‌نگ له‌و بنكه‌یه‌ زیاد ئه‌ژماركرابوو‪.‬‬ ‫له‌بروس����كه‌یه‌كدا ك����ه‌ ل����ه‌رۆژی‬ ‫‪ 1992/5/18‬بۆ ئه‌میر حه‌وێزی سه‌رۆكی‬ ‫ده‌سته‌ی بااڵی هه‌ڵبژاردنه‌كانی ناردووه‌‪،‬‬ ‫ج����ه‌الل تاڵه‌بان����ی‪ ،‬س����كرتێری یه‌كێتی‬ ‫ئام����اژه‌ی بە‌چه‌ندی����ن س����اخته‌كاریی‌و‬ ‫فێڵ ك����ردووه‌‪ ،‬له‌بروس����كه‌كه‌دا ئاماژه‌ی‬ ‫به‌وه‌داوه‌‪ ،‬كه‌ پارتی ‪ 1000‬كه‌س����ی خۆی‬ ‫هێناوه‌ته‌وه‌ له‌ئێرانه‌وه‌ كه‌چی ده‌نگدان بۆ‬ ‫ئه‌وان دواخراوه‌ بە‌بڕیاری سه‌ركردایه‌تی‪،‬‬ ‫له‌به‌یاننامه‌یه‌كیشدا‪ ،‬كه‌ له‌‪1992/5/ 19‬‬ ‫باڵوكراوه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬د‪ .‬مه‌حمود عوس����مان‬ ‫ئام����اژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌ س����اخته‌كاریی‬ ‫زۆر كراوه‌‌و به‌هۆی ئ����ه‌وه‌ی مه‌ره‌كه‌به‌كه‌‬ ‫بە‌ئاس����انی لێكراوه‌ت����ه‌وه‌ به‌چه‌ندی����ن‬ ‫جۆری ناس����نامه‌ ده‌نگدراوه‌‌و كه‌س����ی وا‬ ‫هه‌بووه‌ (‪ )10‬جار ده‌نگیداوه‌‪ ،‬پێشیوایه‌‬ ‫ساخته‌كاریی زۆر كراوه‌‪.‬‬ ‫ساخته‌كاریی له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی ‪2005‬دا‬

‫نه‌وش����یروان مس����ته‌فا له‌‪2013/7/8‬‬ ‫كۆمه‌ڵێك به‌ڵگه‌نامه‌ی به‌ناوی (پرۆسه‌ی‬ ‫پێكهێنان����ی س����ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ����م)‬ ‫باڵویك����رده‌وه‌‪ ،‬كه‌ تیایدا هاتووه‌‪ :‬به‌هۆی‬ ‫ته‌زوی����ره‌وه‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان����ی ‪2005‬‬ ‫دا له‌قه‌زای س����ۆران كۆمس����یۆنی بااڵی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان هه‌ندێك له‌سندووقه‌كانی‬ ‫ئ����ه‌و قه‌زایه‌ی پوچه‌ڵك����رده‌وه‌‪ ،‬ئاماژه‌ی‬ ‫به‌وه‌ش����كردووه‌‪ ،‬له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی یه‌كێتی‬ ‫(‪ 20‬ه����ه‌زار) ده‌نگ����ی زیات����ر له‌پارتی‬ ‫هێنا‪ ،‬مه‌س����عود بارزانی ئه‌مه‌ی بە‌ته‌زویر‬ ‫له‌قه‌ڵه‌م����دا‪ ،‬هه‌ربۆی����ه‌ له‌نامه‌یه‌ك����دا بۆ‬ ‫ج����ه‌الل تاڵه‌بان����ی‪ ،‬س����كرتێری یه‌كێتی‬ ‫نیشتیمانی كوردستان له‌رۆژی ‪2005/2/1‬‬ ‫دا تیایدا ئاماژه‌ بە‌چه‌ند خاڵێك ده‌كات‪،‬‬ ‫له‌خاڵی‌ شه‌شه‌مدا به‌روونی باسی ته‌زویر‌و‬ ‫خروقات ده‌كات‌و ده‌نو‌وس����ێت (هه‌ندێك‬ ‫خروقات یه‌كجار زۆر زه‌قن‌و پینه‌ ناكرێن‬ ‫وه‌ك ژماره‌ی زی����ادی ده‌نگ‪ ،‬كه‌ بە‌ده‌ها‬ ‫ه����ه‌زار زیاتره‌ له‌وه‌ی ك����ه‌ تۆمار كراوه‌‌و‬ ‫مه‌علوم بووه‌ پێشتر ئه‌و شوێنه‌ ژماره‌ی‬ ‫ده‌نگده‌ری چه‌نده‌)‪.‬‬ ‫ساخته‌كاریی له‌هه‌ڵبژاردنی ‪2014‬‬ ‫ل����ه‌ ‪2014/4/30‬دا‪ ،‬ك����ه‌ هه‌رێم����ی‬ ‫كوردس����تان‌و عێ����راق دوو هه‌ڵبژاردن����ی‬ ‫به‌خۆوه‌ بین����ی‪ ،‬به‌روونی س����اخته‌كاری‬ ‫كراوه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی له‌شوێنی كۆكردنه‌وه‌‌و‬ ‫جیاكردنه‌وه‌ی ده‌نگه‌كان له‌(ئه‌لبیسه‌كه‌ی)‬

‫‪5‬‬

‫ش����اری س����لێمانی‪ ،‬له‌و كات����ه‌دا ژوری‬ ‫هه‌ڵبژاردنی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان‪ ،‬كه‌ به‌پێی‬ ‫ئ����ه‌و به‌ڵگان����ه‌ی له‌الیه‌ن ئ����ه‌و ژووره‌وه‌‬ ‫خراونه‌ت����ه‌ روو‪ ،‬دوای به‌دواداچوونی����ان‬ ‫ب����ۆ ئه‌نجام����ی ده‌نگ����ه‌كان‌و ‪CD‬یه‌كانی‬ ‫كۆمیس����یۆن‌و فۆرمی ‪ 902‬كردووه‌‪ ،‬بۆی‬ ‫ده‌ركه‌وت����ووه‌‪ ،‬ل����ه‌و(‪ 3‬ه����ه‌زار‌و ‪)256‬‬ ‫وێس����تگه‌یه‌ی پارێزگای سلێمانی له‌‪133‬‬ ‫وێستگه‌دا "س����اخته‌كاری گه‌وره‌" كراوه‌‪،‬‬ ‫به‌ش����ێوه‌یه‌ك له‌و وێستگانه‌دا زیاتر له‌‪14‬‬ ‫ه����ه‌زار ده‌نگی����ان كه‌مكراوه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫به‌پێ����ی به‌ڵگه‌كان����ی ژووری هه‌ڵبژاردنی‬ ‫گۆڕان‪ 14( ،‬هه‌زار‌و ‪)678‬ده‌نگی گۆڕان‬ ‫براون ب����ۆ یه‌كێتی‌و به‌و ده‌نگانه‌ش����ه‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ ل����ه‌‪ 4‬الیه‌نه‌كه‌ی دیكه‌وه‌ ب����راون بۆ‬ ‫یه‌كێتی ده‌گاته‌(‪ 19‬هه‌زار‌و ‪)968‬ده‌نگ‪.‬‬ ‫دواتری����ش به‌هۆی گۆرش����انكاری گه‌وره‌‬ ‫له‌كورسیه‌كانی حزبه‌كاندا كراو ئه‌نجامی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی گۆڕی‪ .‬‬ ‫به‌ه����ۆی ئ����ه‌و گۆرانكاریان����ه‌ی ك����ه‌‬ ‫له‌ناوچه‌ك����ه‌دا رویان����داو‌ه به‌تایبه‌تی����ش‬ ‫كاریگ����ه‌ری ئ����ه‌و گۆرانكاریانه‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫بارودۆخی سیاس����ی هه‌رێمی كوردستان‪،‬‬ ‫پێش����بینی دەکرێت هێزه‌ بااڵده‌سته‌كانی‬ ‫كوردس����تان بی����ر له‌س����اخته‌كاری زۆر‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌ بە‌هه‌موو رێگه‌كانی ساخته‌كاری‬ ‫ب����ه‌و پێی����ه‌ی ترس����ی كه‌مبوون����ه‌وه‌ی‬ ‫ده‌نگه‌كانی����ان هه‌ی����ه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ س����ه‌ره‌رای‬ ‫ئه‌وه‌ی په‌نا بردنه‌ به‌ر واڵتانی دراوسێ بۆ‬ ‫ساخته‌كاری بۆیان‪ ،‬بۆی ‌ه بە‌خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫بارودۆخی هه‌ڵبژاردنه‌كان����ی رابردوو كه‌‬ ‫چۆن ساخته‌كاری كراوه‌و رێوشێنی توند‬ ‫نه‌گیراوه‌ته‌ ب����ه‌ر‪ ،‬ئه‌مه‌ س����ه‌ره‌رای ئه‌و‬ ‫كه‌لێن‌و كه‌مو كوڕیانه‌ی كه‌ له‌پرۆس����ه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان����دا هه‌ی����ه‌ بۆی����ه‌ ئه‌گه‌ری‬ ‫ساخته‌كاری ده‌كرێت له‌هه‌ڵبژاردنی ‪12‬ی‬ ‫ئای����اری داهاتوو‪ ،‬بۆیه‌ ماف����ی خۆیه‌تی‬ ‫هاواڵتیه‌كی ئاسایی بپرسێت ئه‌مریكا به‌و‬ ‫هه‌موو ئامێره‌ پێش����كه‌وتوو شاره‌زاییه‌وه‌‬ ‫روس����یا س����اخته‌كاری تێدا ب����كات‪ ،‬ئایا‬ ‫له‌عێراقی پڕ له‌ئاڵۆزی‌و بێس����ه‌رو به‌ریه‌دا‬ ‫ساخته‌كاری ناكرێت؟‬

‫روسیا بتوانێت‬ ‫له‌ئه‌مریكا ته‌زیرو‬ ‫ساخته‌كاری‬ ‫هه‌ڵبژاردن‬ ‫بكات به‌و‬ ‫هه‌موو ئه‌زمون‌و‬ ‫پێشكه‌وتنه‌وه‌ چۆن‬ ‫له‌عێراقێكی شیواو‬ ‫ئاڵۆزاودا نایكه‌ن؟‬

‫گۆڕان ره‌تی ده‌كاته‌و‌ه پۆستی پارێزگاری سلێمانی راده‌ستی یه‌كێتی بكاته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئومید عومەر‬ ‫هه‌ڵسوڕاوێكی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ پۆستی پارێزگاری‬ ‫سلێمانی هه‌قی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانه‌‌و‬ ‫ئه‌وان "له‌به‌رچاوگرتنی‌ بارودۆخی‌‬ ‫سنوره‌كه‌" رازی بون له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كێتی ئه‌و پۆسته‌ دابه‌ش بكه‌ن‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا به‌رپرسێكی یه‌كێتیش‬ ‫ده‌ڵێت "به‌پێی‌ ئه‌و رێكه‌وتنه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ گۆران ئه‌نجامدراوه‌ ‪-4-30‬‬ ‫‪ 2018‬دو ساڵه‌كه‌ی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆران كۆتایی‌ پێهاتوه‌"‪.‬‬

‫ی‬ ‫سۆز عه‌بدولقادر بابان سه‌رپه‌رشتیار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی خۆجێ ‌‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫دۆس���ی ‌ه ‌‬ ‫ی داواكاریی‬ ‫ی گۆران‪ ،‬له‌بار‌ه ‌‬ ‫له‌بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی پۆستی‬ ‫یه‌كێتی بۆ راده‌س���تكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫پارێ���زگار ب���ۆ ئ���ه‌و حیزبە‌بە‌ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بە‌رێكه‌وتن ‌‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫راگه‌یان���د كات��� ‌‬ ‫ی كوردستان‌و‬ ‫ی نیش���تمان ‌‬ ‫نێوان یه‌كێت ‌‬ ‫ی گۆڕان بڕیار له‌س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫بزوتن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫پۆس���ت ‌ه دراوه‌‪ ،‬به‌جۆرێك دو س���اڵ ‌‬ ‫ی بێت‌و دو‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫یه‌ك���ه‌م پارێزگار ال ‌‬ ‫ی گۆران‪.‬‬ ‫ی بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی كۆتاییش ال ‌‬ ‫ساڵ ‌‬ ‫ی گۆران‬ ‫ی بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی "كات ‌‬ ‫ئه‌و وت ‌‬ ‫ی سنوره‌ك ‌ه‬ ‫ی بارودۆخ ‌‬ ‫بە‌له‌به‌رچاوگرتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بو‪ ،‬چونك ‌ه خۆ ‌‬ ‫به‌و رێكه‌وتن��� ‌ه راز ‌‬ ‫ی ده‌نگه‌كان‬ ‫ی رێ���ژ‌ه ‌‬ ‫له‌راس���تیدا به‌پێ ‌‬

‫ی به‌ده‌ستیهێناوه‌‪ ،‬تائێستاش‬ ‫ی ئه‌نجام ‌ه ‌‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫به‌هه‌مو هه‌قێك پارێزگار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی گۆڕانه‌‪ .‬ئێستاش گۆڕان وه‌ك پێویست به‌ركه‌وت ‌ه ‌‬ ‫ی بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫پش���ك ‌‬ ‫ی وه‌رنه‌گرتوه‌"‪.‬‬ ‫ی كراو‌ه یه‌كێت ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و رێكه‌وتن ‌ه ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌واو كردوه‌‌و پۆسته‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ماو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا ئازاد محه‌مه‌د سه‌رۆك ‌‬ ‫گه‌ڕاندوه‌ته‌وه‌ بۆ گۆران"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫ی پارێ���زگا ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی یه‌كێتی‌‪ ،‬بە‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند‬ ‫سه‌باره‌ت بە‌چۆنیه‌تی چاره‌سه‌كردنی له‌پشك ‌‬ ‫ی عێراق‪،‬‬ ‫ی په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ئه‌م كێش���ه‌ی ‌ه له‌گ���ه‌ڵ یه‌كێتی‪ ،‬بابان له‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارێزگار ‌‬ ‫ی پۆس���ت ‌‬ ‫ی بۆ وه‌رگرتنه‌و‌ه ‌‬ ‫وت���ی "باش���ترین چاره‌س���ه‌ر ب���ه‌ال ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌گه‌ڵ بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی سلێمانی‌‪ ،‬حزبه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ئێم���ه‌و‌ه چاوه‌ڕوانكردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گ���ۆران ده‌كه‌وێت ‌ه گفتوگ���ۆ‪ .‬ئاماژ‌ه ‌‬ ‫ی پارێزگاكان���ه‌‪ ،‬به‌و پێی ‌ه ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و رێكه‌وتن ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌نجومه‌نه‌ك ‌ه به‌ره‌و به‌وه‌ش���كرد "به‌پێ ‌‬ ‫ی یاس���ای ‌‬ ‫م���او‌ه ‌‬ ‫ی ده‌چێت‪ .‬پاش���ان ده‌بێت ئه‌و له‌گه‌ڵ گۆران ئه‌نجامدراوه‌‪2018-4-30 ،‬‬ ‫كۆتای��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گۆران كۆتای ‌‬ ‫ی بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫راستیه‌ش له‌به‌رچاوبگرین بە‌پشتبه‌ستن دو ساڵه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی گ���ۆران‌و ئ���ه‌و پێهاتوه‌"‪.‬‬ ‫ی ده‌نگ��� ‌‬ ‫بە‌ژم���ار‌ه ‌‬

‫باشترین چاره‌سه‌ر‬ ‫به‌الی‌ ئێمه‌وه‌‬ ‫ی‬ ‫چاوه‌ڕوانكردن ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫پارێزگاكانه‌‬

‫هەڤاڵ ئەبوبەکر‬

‫‪6‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫پرۆژە یاسای چاکسازی بو بە‌قوربانی هەڵبژاردن‬

‫تا ئێستا بڕیار له‌سه‌ر كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ موچەی خانەنشینی پەرلەمانتاران بۆ ‪ 2‬ملیۆن دینار نه‌دراوه‌‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬

‫ئەگەر لەبەرژەوەندیی‬ ‫بااڵی نیشتمانییەوە‬ ‫سەیری ئەو پرۆژەیە‬ ‫بكرایە‪ ،‬دەبوایە هەمو‬ ‫فراكسیۆنەكان لەسەری‬ ‫بگەشتنایەتە رێككەوتن‌و‬ ‫دەنگیان لەسەر بدایە‪،‬‬ ‫دەشبوە دەستكەوت بۆ‬ ‫هەمویان‬

‫زیاتر لە‌چوار مانگە پرۆژە یاسای‬ ‫چاكسازی موچەی خانەنشینان بەهۆی‬ ‫ناكۆكی فراكسیۆنەكانەوە لەپەرلەمانی‬ ‫کوردستان پەكی كەوتوە‪ ،‬سكرتێری‬ ‫پەرلەمانی كوردستان جەختدەكاتەوە‬ ‫كە لەدوای هەڵبژاردنی پەرلەمانی‬ ‫عێراق‪ ،‬هەمو هەوڵەكانیان بۆ‬ ‫پەسەندكردنی دەخەگەڕ‪.‬‬ ‫سەرەتای ئەمساڵ حكومەتی هەرێمی‬ ‫كوردس����تان پڕۆژەیاس����ای چاكس����ازی‬ ‫لە‌خانەنش����ینی‌و موچ����ە‌و دەرماڵ����ەو‬ ‫ئیمتیازاتەكان����ی رەوان����ەی پەرلەمانی‬ ‫كوردس����تان كرد كە تێیدا پێش����نیاری‬ ‫كردبو موچەی پلەبااڵكان لەسەر بنەمای‬ ‫یاس����ای خانەنش����ینی یەكگرتوی عێراق‬ ‫رێكبخرێتەوە‪ ،‬بەاڵم ئەو مادەیە زۆرترین‬ ‫ناكۆكی لەسەر دروست بو‪.‬‬ ‫رۆژی ‪27‬ی ش����وبات پرۆژە یاس����اكە‬ ‫لە‌كۆبونەوەیەكی داخ����راوی پەرلەماندا‬ ‫بە‌گۆڕین����ی پێش����نیارەكەی حكوم����ەت‬ ‫پەس����ەندكرا‪ .‬ئ����ەوەش ناڕەزایەتییەكی‬ ‫گەورەی لە‌شەقامی كوردی لێكەوتەوە‪،‬‬ ‫بۆیە هەرزو‌ لە‌س����ەرەتای مانگی ئازاردا‬ ‫س����ەرۆكایەتی پەرلەم����ان بڕیاری����دا‬ ‫بە‌گێڕان����ەوەی یاس����اكەو س����ەرلەنوێ‬ ‫هەمواركردن����ەوەی ئەو بڕگ����ەو مادانەی‬ ‫ناڕەزایەتییان لەسەر دروست ببو‪.‬‬ ‫بەپێ����ی پێش����نیارەكەی حكوم����ەت‬ ‫موچەی خانەنش����ینی پەرلەمانتاران بۆ‬ ‫نزی����ك ‪ 2‬ملی����ۆن دین����ار كەمدەبوەوە‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم لەپەرلەم����ان دەس����تكاری ئەو‬ ‫پێش����نیارەكراو بەشێوەیەك داڕێژرایەوە‬ ‫كە موچەی خانەنشینیی پەرلەمانتاران‬ ‫بگاتە دو هێندە‪.‬‬ ‫پ����اش گەڕاندنەوەی پڕۆژە یاس����اكە‬ ‫ب����ۆ هەمواركردن����ەوە‪ ،‬هەرچەندە بڕیار‬ ‫ب����و لەماوەیەكی نزیكدا دەنگی لەس����ەر‬ ‫بدرێتەوە‪ ،‬بەاڵم تا ئێس����تا فراكس����یۆنە‬ ‫جیاوازەكان����ی پەرلەم����ان نەیانتوانیوە‬ ‫لەس����ەری بگەنە رێككەوت����ن‪ .‬ئەوەش‬ ‫بەه����ۆی ناكۆكیی����ان لەس����ەر م����ادەو‬ ‫بڕگەكان‌و لەدوایین كۆبونەوەشیاندا كە‬ ‫مانگێك بەر لەئێس����تا بو‪ ،‬نەگەیش����تنە‬ ‫هیچ رێككەوتنێك‌‪ .‬ئێس����تاش سكرتێری‬

‫پەرلەمانی کوردستان‬ ‫پەرلەمان����ی كوردس����تان دەڵێت بەهۆی‬ ‫ئەوەی ئەو پرسە بۆ بانگەشەو موزایەدە‬ ‫بەكارنەهێنرێ����ت‪ ،‬دوای هەڵبژاردن����ی‬ ‫پەرلەمانی عێ����راق پرۆژەكە پەس����ەند‬ ‫دەكەن‪.‬‬ ‫حاک����م ئەحم����ەد ئەنوەر‪ ،‬س����ەرۆکی‬ ‫دەستەی دەستپاکیی هەرێمی کوردستان‬ ‫رەخنە لەدواخستنی پرۆژەیەكی وا گرنگ‬ ‫دەگرێت بە‌پاس����اوی ئەوەی هەڵبژاردن‬ ‫لەئارادای����ە‪ .‬حاکم ئەحمەد لەو بارەیەوە‬ ‫بە‌ئاوێنەی راگەیاند "ئەگەر لەبەرژەوەندیی‬ ‫بااڵی نیشتمانییەوە سەیری ئەو پرۆژەیە‬ ‫بكرایە‪ ،‬دەبوایە هەمو فراكس����یۆنەكان‬ ‫لەس����ەری بگەش����تنایەتە رێككەوت����ن‌و‬ ‫دەنگی����ان لەس����ەر بدای����ە‌‪ ،‬دەش����بوە‬ ‫دەستكەوت بۆ هەمویان‪".‬‬ ‫لەب����ارەی ئەوەی ئای����ا پەرلەمانتاران‬ ‫خۆیان بەشێك نەبون لە‌رێگر لەبەردەم‬ ‫پەسەندكردنیدا‪ ،‬حاكم ئەحمەد ئاماژەی‬ ‫بەوەدا كە رەنگە پەرلەمانتار یاخود پلە‬

‫بااڵكانی دیكە خۆیان لەهەڵوێس����تێكی‬ ‫وادا بینیبێت����ەوە بە‌حوكمی ئەوەی دژی‬ ‫بەرژەوەندییەكانیانە‪ ،‬بەاڵم "وەكو خۆم‬ ‫لەهیچ پەرلەمانتارێكم نەبیس����توە دژی‬ ‫بوبێت‪ .‬نازانین بەڕاس����تی كێ لەگەڵیدا‬ ‫نییە‪ ،‬چونكە بۆچونی راستەقینەیان زیاتر‬ ‫لە‌كۆبون����ەوە داخراوەكاندا دەردەكەوێت‬ ‫كە ئێمەش لەوێ نەبوین‪".‬‬ ‫ئەو جەختیشی كردەوە كە ئەگەر پاش‬ ‫هەڵبژاردن پرۆژە یاساكە پەسەندنەكرێت‪،‬‬ ‫ئەوە هەمو فش����ارێكی یاسایی‌و مەدەنی‬ ‫دەکەن لەپێناو پەسەندكردنیدا‪.‬‬ ‫الی خۆی����ەوە عەل����ی حەمەس����اڵح‪،‬‬ ‫جێگری س����ەرۆكی لیژن����ەی دارایی پێی‬ ‫وای����ە ئەگەر بەر لەهەڵبژاردن یاس����اكە‬ ‫پەس����ەندبكرایە‪ ،‬ئ����ەو كادرە حزبیانەی‬ ‫پارتی‌و یەکێتی كە بە‌نایاس����ایی موچە‬ ‫وەردەگ����رن موچەكانی����ان دەب����ڕدرا‪،‬‬ ‫ئەوەش لەهەڵبژاردندا زیانی بە‌یەكێتی‌و‬ ‫پارت����ی دەگەیاند‪ .‬بۆیە لەترس����ی ئەوە‬

‫پەسەندكردنی پرۆژەیاساكەیان بۆ دوای‬ ‫هەڵبژاردن دواخستوە‪.‬‬ ‫ئ����ەو وتیش����ی "ل����ە دوا كۆبونەوەدا‬ ‫بەڕەس����می وەكو گ����ۆڕان داوامان كرد‬ ‫لە‌م����اوەی دو رۆژدا بیخەن����ە بەرنامەی‬ ‫كارەوە‪ ،‬بەاڵم بەقسەیان نەكردین"‪.‬‬ ‫جەختیش����ی كردەوە كە ئێستاش ئەو‬ ‫پرسە الی س����ەرۆكایەتی پەرلەمانە‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەی بخرێتە بەرنامەوە‪ .‬بەدەست هیچ‬ ‫كەسێكی تر نییە ئەوان نەبێت‪.‬‬ ‫ب����ەاڵم بێگەرد تاڵەبانی‪ ،‬س����كرتێری‬ ‫پەرلەمانی كوردس����تان ئەو تۆمەتانەی‬ ‫عەلی حەمەساڵح رەتكردەوەو بە‌ئاوێنەی‬ ‫راگەیان����د ئ����ەوان ل����ەدوای هەڵبژاردنی‬ ‫پەرلەمان����ی عێ����راق پ����رۆژە یاس����اكە‬ ‫پەس����ەنددەكەن‌‪ .‬ئەوكاتیش هەڵبژاردنی‬ ‫پەرلەمانی كوردستانیان لەبەردەمدایە‪،‬‬ ‫بۆیە ئەو تۆمەتانە دورن لە‌راستیەوە كە‬ ‫گوایە لەترسی هەڵبژاردن پەسەندكردنی‬ ‫دواخراوە‪.‬‬

‫وتیش����ی "ئەگ����ەر پارت����ی‌و یەكێتی‬ ‫ئیرادەی چاكسازییان نەبوایە ئەم یاسایە‬ ‫لە‌حكومەتی هەرێمی كوردس����تانەوە كە‬ ‫پارتی‌و یەكێتی تێیدا بەرپرسن نەدەهاتە‬ ‫پەرلەم����ان‪ ،‬ئێم����ەش لەس����ەرۆكایەتی‬ ‫پەرلەم����ان ك����ە پارت����ی‌و یەكێتی����ن‬ ‫نەماندەخستە بەرنامەی كارەوە‪".‬‬ ‫وتیشی "ئەوەی مایەی خۆشحاڵییە بۆ‬ ‫ئێمە ئەوەیە كە نەمانهێشت ئەو یاسایە‬ ‫ببێتە كەرەستەی بانگەشەی هەڵبژاردنی‬ ‫خەڵكی موزایەدەچ����ی لەناو پەرلەمانی‬ ‫كوردس����تان‌و ئەو الیەنانەی دەیانەوێت‬ ‫موزای����ەدە بە‌ق����وت‌و ژی����ان‌و گوزەرانی‬ ‫خەڵكی كوردستانەوە بكەن"‪.‬‬ ‫دڵنیاییش����ی دا كە هەفتەی یەكەمی‬ ‫دوای هەڵبژاردنەكانی پەرلەمانی عێراق‪،‬‬ ‫ئەوان وەك����و س����ەرۆكایەتی پەرلەمان‬ ‫ه����ەم لەگ����ەڵ حكومەت‌و ه����ەم لەگەڵ‬ ‫فراكسیۆنەكانی پەرلەمان كۆدەبنەوە بۆ‬ ‫ئەوەی دوا بۆچونی حكومەت لەسەر ئەو‬

‫مادانەی تێبینیان لەسەرە وەربگرنەوەو‬ ‫ئەوپ����ەڕی هەوڵی خۆش����یان دەدەن بۆ‬ ‫ئەوەی تەوافوقێكیش لەسەر ئەو مادانە‬ ‫لەنێ����وان فراكس����یۆنەكانی پەرلەماندا‬ ‫دروس����ت ببێت‪ ،‬دوای ئەوە دەیخەنەوە‬ ‫بەرنامەی كاری پەرلەمانەوە‪.‬‬ ‫جەختیش����ی كردەوە "ئەگەر تەوافوق‬ ‫دروس����ت نەبو‪ ،‬ئسوڵی كاری پەرلەمانی‬ ‫وایە بەپێی دەنگی زۆرینەو كەمینە ئەو‬ ‫مادانە یەكالیی دەكرێنەوە"‪.‬‬ ‫هەرچەن����دە داواكاری بەش����ێك‬ ‫لە‌فراكس����یۆنەكان ئەوەیە كە سەرجەم‬ ‫مادەو بڕگەكانی یاس����ای خانەنش����ینی‬ ‫یەكگرت����وی عێراق لەهەرێ����م جێبەجێ‬ ‫بكرێت‪ ،‬ب����ەاڵم بێگەر تاڵەبانی باس����ی‬ ‫لەوەك����رد كەحكوم����ەت ناتوانێ هەمو‬ ‫یاسای خانەنش����ینی عێراق وەك خۆی‬ ‫جێبەج����ێ ب����كات‪ .‬وتیش����ی "ئێمەش‬ ‫رەچاوی ئەوە دەكەین نابێت ئەو یاسایە‬ ‫لەبەر ئەو پرسە پەكی بكەوێت‪".‬‬

‫"ئێران ده‌یه‌وێت له‌روی ئابورییه‌وه‌ له‌كوردستان جێگ ‌ه به‌توركیا لێژ بكات"‬ ‫ئا‪ :‬ئومێد عومه‌ر‬ ‫له‌كۆنفرانسی ئابوری‌و بازرگانیی نێوان‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‌و كۆماری ئیسالمیی‬ ‫ئێراندا‪ ،‬هه‌ردوال له‌سه‌ر گه‌شه‌پێدانی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ ئابوری‌و بازرگانییه‌كانی‬ ‫نێوانیان رێكه‌وتن‌و دانیشیان به‌وه‌دا نا‬ ‫كه‌ ئه‌و په‌یوه‌ندییانه‌ له‌ئاستی پێویستدا‬ ‫نین‪ .‬ئه‌ندامێكی ژوری بازرگانیی‬ ‫سلێمانیش رایده‌گه‌یه‌نێت "ئێران به‌‬ ‫ئاشكرا كار ده‌كات بۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌روی‌‬ ‫بازرگانیه‌وه‌ شوێنی‌ توركیا بگرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫كۆنفرانس���ه‌كه‌ ك���ه‌ له‌الی���ه‌ن ژوره‌‬ ‫بازرگانیه‌كانی‌ هه‌رێم رێكخرابو‪ ،‬رۆژی ‪2‬ی‬ ‫ئه‌م مانگه‌ له‌هه‌ولێری پایته‌خت به‌ڕیوه‌چو‌و‬ ‫م���اوه‌ی دو رۆژی خایان���د‪ .‬هه‌ری���ه‌ك‬ ‫له‌نێچیرڤان بارزانی‌‪ ،‬سه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم‌و محه‌مه‌د شه‌ریعه‌تمه‌درای‌‪ ،‬وه‌زیری‌‬ ‫بازرگانی‌‌و پیشه‌س���ازی‌ ئێ���ران‌و محه‌مه‌د‬ ‫سودانی‌‪ ،‬وه‌زیری‌ پیشه‌سازی‌‌و كانزاكانی‌‬ ‫عێراق تێیدا به‌ش���داربون‪ .‬به‌پێویستیان‬ ‫زانی‌ ئاس���انكاریی‌ بكرێت ب���ۆ بازرگانانی‌‬ ‫نێوان هه‌رێم‌و ئێران‪.‬‬ ‫كۆنفرانس���ه‌كه‌دا‬ ‫له‌گفتوگۆكان���ی‬ ‫كێشه‌كانی‌ نێوان هه‌ردوال‌و میكانیزمه‌كانی‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنیان خران���ه‌ ب���ه‌ر باس‪.‬‬ ‫ه���ه‌ردوالش جه‌ختی���ان ك���رده‌وه‌ ك���ه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌ ئابوری‌‌و بازرگانیه‌كان له‌ئاستی‌‬ ‫چاوه‌روانی���دا نی���ن‌و بۆ گه‌ش���ه‌پێدانیان‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ .‬له‌وباره‌یه‌وه‌ حامی���د عه‌بدوڵاڵ‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ ژوری‌ بازرگای‌ س���لێمانی‌‪ ،‬به‌‬ ‫ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "ئێران به‌ ئاش���كرا كار‬ ‫ده‌كات بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ل���ه‌روی‌ بازرگانیه‌وه‌‬ ‫شوێنی‌ توركیا بگرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌رله‌ كۆنفرانس���ه‌كه‌دا داوا كرا گومرگر‬ ‫كااڵو شمه‌كه‌ ئێرانیه‌كان به‌تایبه‌ت ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫پێویس���تی‌ رۆژانه‌ی‌ هاواڵتیان���ن بكرێت‬ ‫به‌نی���وه‌‪ .‬ئام���اژه‌ به‌وه‌ش���كرا حكومه‌تی‌‬ ‫عێراق پێناس���ی‌ نوێی‌ گومرگی‌ داناوه‌ بۆ‬

‫پەیوەندی بازرگانی نێوان ئێران‌و هەرێمی کوردستان ئاسایی دەبێتەوە‬ ‫یه‌كخستنی‌ گومرگی‌ هه‌ولێر‌و به‌غدا‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌و خااڵنه‌ی هه‌ولێر‌و تاران‬ ‫له‌كۆنفرانسی ئابوری‌و بازرگانیدا له‌سه‌ری‬ ‫رێكه‌وتون‪ ،‬حامی���د عه‌بدوڵاڵ به‌ ئاوێنه‌ی‬ ‫راگه‌یان���د "كۆمه‌ڵێ���ك پرۆتۆكۆلی‌ گرنگ‬ ‫له‌نێوان هه‌ردوالدا واژۆ كراون‪ .‬به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫گشتی‌ كۆنفرانسه‌كه‌ سه‌ركه‌وتوبو‪ ،‬توانی‌‬ ‫ببێته‌ هۆی‌ لێكتێگه‌یشتنی‌ زیاتر له‌نێوان‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‌و كۆماری‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ ئێراندا‪ .‬هێنده‌ی‌ من ئاگاداربم‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م چاوه‌ڕوان���ی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌ك���رد له‌س���ه‌ر په‌یوه‌ندی���ی‌ بازرگانی‌‌و‬ ‫ئاب���وری‌ له‌گه‌ڵ ئێ���ران بگاته‌ رێككه‌وتن‪.‬‬

‫مه‌رزه‌كانی���ش ته‌وه‌رێك���ی‌ گرنگ���ی‌ له‌سه‌ر خاكی‌ هه‌رێم وه‌به‌رهێنان بكه‌ن بۆ‬ ‫دانیش���تنه‌كان بون‪ ،‬به‌تایبه‌ت كردنه‌وه‌ی‌ بۆژاندنه‌وه‌ی‌ كه‌رتی‌ كشتوكاڵی‌‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌كۆنفرانس���ه‌كه‌دا ئاشكرا كرا كه‌‬ ‫مه‌رزی‌ كێلێ‌‌و سه‌یرانبه‌ن‪ ،‬كه‌ پێمان وایه‌‬ ‫هۆكارێكن بۆ گه‌شه‌پێدانی‌ ئابوری‌‌و كاری‌ ئاڵوگ���ۆڕی‌ بازرگان���ی‌ له‌نێ���وان كۆماری‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ ئێ���ران‌و عێراق���دا نزیكه‌ی‌ ‪8‬‬ ‫بازرگانی‌ له‌نێوان هه‌ردوالدا"‪.‬‬ ‫به‌ش���ێكی‌ ت���ری‌ پانێ���ڵ‌و گفتوگۆكان ملی���ار دۆالره‌‌و ل���ه‌و ب���ڕه‌ش نزیك���ه‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌ كه‌رتی‌ كشتوكاڵ‌و بوژانه‌وه‌ی‌ (‪)%65‬ی‌ پش���كی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تانه‌‪.‬‬ ‫به‌روبوم���ی‌ ناوخۆییه‌وه‌ هه‌ب���و‪ ،‬كه‌ تێیدا راشیانگه‌یاند به‌هۆی‌ بونی‌ ‪ 625‬كیلۆمه‌تر‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان پێش���نیازی‌ كردبو له‌سنوری‌ هاوبه‌ش‌و ‪ 3‬ده‌روازه‌ی‌ فه‌رمی‌‌و‬ ‫ته‌نها پش���ت به‌ هاورده‌كردنی‌ به‌روبومی‌ ‪ 5‬ده‌روازه‌ی‌ نافه‌رم���ی‌ له‌نێ���وان هه‌رێم‌و‬ ‫كشتوكاڵی‌ نه‌به‌س���ترێت‌و كار بكرێت بۆ ئێران���دا‪ ،‬كاری‌ بازرگانی‌ گه‌ش���ه‌ی‌ زیاتر‬ ‫گرنگی‌ دانی‌ زیات���ر به‌ خاك‌و كێڵگه‌كان ‌ی به‌خۆوه‌ ده‌بینێت‪.‬‬ ‫حامی���د عه‌بدوڵ�ڵ�ا ئاش���كرای كرد كه‌‬ ‫هه‌رێم‌و‪ ،‬كۆمپانیا تایبه‌تمه‌نده‌كانی‌ ئێران‬

‫هه‌ندێك بازرگان كێش���ه‌ی‌ دراویان له‌گه‌ڵ‬ ‫ئێ���ران‌و به‌تایبه‌ت بانك���ی‌ مه‌ركه‌زی‌ ئه‌و‬ ‫واڵته‌دا هه‌یه‌‌و وتی "من خۆم له‌پانێڵیكدا‬ ‫به‌ش���درایم كرد‌و داوام كرد چاره‌سه‌رێك‬ ‫بۆ بابه‌ته‌ك���ه‌ بدۆزرێته‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم دوای‌‬ ‫وتووێژێكی‌ زۆر هیچ رێكه‌وتنێكی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫نه‌كرا"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌ په‌یوه‌ندی���ی ئابوری‌و‬ ‫ئاڵوگ���ۆڕه‌ بازرگانییه‌كانی نێوان هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان‌و كۆماری ئیس�ل�امیی ئێران‬ ‫د‪.‬كامه‌ران ئه‌حمه‌د مامۆستای‌ ئابوری‌‪ ،‬به‌‬ ‫ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند بڕبڕه‌ی‌ پش���تی‌ ئابوری‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان ئێران‌و توركیایه‌‪" ،‬بۆ‬

‫كۆمه‌ڵێك پرۆتۆكۆلی‌‬ ‫گرنگ له‌نێوان‬ ‫هه‌ردوالدا واژۆ‬ ‫كراون‪ .‬به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫گشتی‌ كۆنفرانسه‌كه‌‬ ‫سه‌ركه‌وتوبو‪،‬‬ ‫توان ‌ی ببێته‌ هۆ ‌ی‬ ‫لێكتێگه‌یشتنی‌ زیاتر‬ ‫له‌نێوان حكومه‌ت ‌ی‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‌و‬ ‫كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێراندا‬ ‫نمونه‌ ئه‌گ���ه‌ر ئاڵوگۆری‌ هه‌رێم ‪ 100‬دینار‬ ‫بێت‪ 60 ،‬دین���اری‌ له‌گه‌ڵ ئێراندایه‌‪30 ،‬ی‬ ‫له‌گه‌ڵ توركیایه‌‌و ‪20‬یش���ی‌ له‌گه‌ڵ عێراق‌و‬ ‫س���وریا‌و ئه‌رد‌هن‌و واڵتان���ی‌ دیكه‌دایه‌ به‌‬ ‫واڵتانی‌ ئه‌وروپاشه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌و ده‌نگۆیانه‌ی‌ ده‌وترێن ئێران‬ ‫هه‌رێم وه‌ك بازارێ���ك به‌كار ده‌هێنێت بۆ‬ ‫ساغكردنه‌وه‌ی‌ به‌ره ‌هم‌و كااڵكانی‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"ئێمه‌ ئیش���مان به‌و به‌رهه‌م‌و كااڵیانه‌یان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬س���اغكردنه‌وه‌‌و س���اغنه‌كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫چی‌؟ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌ئێران���ه‌وه‌ دێت خۆمان‬ ‫نیمان���ه‌‪ .‬هه‌رێم ته‌نها یه‌ك س���ه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫هه‌یه‌ بۆ هه‌نارده‌كردن ئه‌ویش نه‌وته‌"‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬

‫‪ 1818‬دو سه‌د ساڵه‌ی‌‬ ‫‪ 2018‬كارل ماركس‬

‫رۆژی ‪5‬ی مایس‪ ،‬دو سەد ساڵ بەسەر‬ ‫لەدایكبونی كارل ماركس‪ ،‬دامەزرێنەری‬ ‫فەلسەفەی ماركسیزم‌و قوتابخانەی‬ ‫سیاسی كۆمۆنیزمدا تێپەڕی‪ .‬ئەو‬ ‫بەگەورەترین دوژمنی سه‌رسه‌ختی‌‬ ‫سەرمایەداری لەمێژوی جیهاندا‬ ‫ده‌ناسرێت‪.‬‬ ‫كارل ماركس‪ ،‬دو س����ەد ساڵ لەمەوبەر‬ ‫لە‪5‬ی ئایاری ساڵی ‪ 1818‬لەشاری "تریەر"‬ ‫لەخێزانێكی بۆرژوا لەپروس����یا لەدایكبو‪.‬‬ ‫دوەم منداڵی خێزانە فرە ئەندامەكەی بو‪.‬‬ ‫قۆناغی ناوەندی خوێندنی لەقوتابخانەیەكی‬ ‫پرۆتس����تانت تەواو كردو پاشان لەبەشی‬ ‫یاس����ای زانكۆی "بۆن" خۆی بۆ خوێندن‬ ‫تۆمارك����رد‪ .‬ئەو دو ش����تی لە"هانریش"ی‬ ‫باوكییەوە به‌میرات بۆ به‌جێمابو‪ :‬شه‌یدای‌‬ ‫سیاسەت‌و چێژوەرگرتن لەبیركردنەوە‪.‬‬ ‫هانریش ماركس‪ ،‬یاساناس����ێكی لیبراڵ‌و‬ ‫نیش����تمانپەروەرێكی راستەقینەی پروسی‬ ‫ب����و‪ .‬ئەو ل����ەو جولەكانە بو ك����ە لەپێناو‬ ‫ئاس����انكردنی خۆگونجانی لەگ����ەڵ ژیانی‬ ‫پیش����ەیی پروسیای س����ەدەی نۆزدەیەم‪،‬‬ ‫بوە مەس����یحی‪ .‬هەرچەندە بۆ نیشاندانی‬ ‫ناڕەزای����ی خ����ۆی بەرامبەر ئ����ەو بڕیارە‬ ‫ناچارییەی‪ ،‬نەچوە سەر مەزهەبی زۆرینەی‬ ‫پرۆتستانت‪ ،‬بەڵكو پەیوەندی بەكەمینەی‬ ‫كاسۆلیكەوە كرد‪.‬‬ ‫باوو باپیران����ی هانریش ماركس‪ ،‬لەوانە‬ ‫ب����اوو باپیرانی هاوس����ەرەكەی‪ ،‬هەمویان‬ ‫حاخام����ی جولەكە بون‪ .‬ب����ەاڵم هانریش‬ ‫مارك����س خۆی خولیایەكی قوڵی بۆ بیریی‬ ‫فەیلەس����وفانی‌ رۆش����نگەری‪ ،‬بەتایب����ەت‬ ‫بەرهەمەكان����ی ڤۆڵتێ����رو رۆس����ۆ هەبو‪،‬‬ ‫بەردەوام پش����تیوانی لەبەرەوپێش����چونی‬ ‫ئازادییە بنەڕەتییەكان لەپروسیا دەكرد‪.‬‬ ‫ئەو پاش تەواوكردنی بەش����ی یاسا‪ ،‬بۆ‬ ‫درێژەدان بەخوێندن چوە بەشی فەلسەفەی‬ ‫زانك����ۆی "فریدری����ك ولی����ەم" لەبەرلین‪.‬‬ ‫پاش س����ێ س����اڵ‌و لە‌تەمەنی ‪ 23‬ساڵیدا‬ ‫نام����ەی دكتۆراكەی دەرب����ارەی "جیاوازی‬ ‫فەلسەفەی دیمۆكریت‌و ئەپیكۆر" لە‌زانكۆی‬ ‫"یەنا" تەواوكرد‪ .‬نام����ەی دكتۆراكەی كە‬ ‫زاڵبون����ی ماركس����ی الو بەس����ەر كولتورو‬ ‫زمانەكانی یۆنانی‌و رۆمانیدا نیشان دەدات‪،‬‬ ‫هێش����تا بەیەكێك لەبەرهەمە دیارەكان بۆ‬ ‫ناس����ینی بیریی ماتریالیس����تە دێرینەكان‬ ‫دەژمێردرێت‪.‬‬ ‫ماركس لەس����ااڵنی س����ەرەتای تەمەنی‬ ‫هه‌رزه‌كاری����ی‌‌و الوێتیی����ەوە خاوەن����ی‬ ‫بلیمەتییەك����ی لەڕادەب����ەدەر ب����و لەڕوی‬ ‫تی����ۆری‌و تیۆردانانەوە‪ ،‬هەرچەندە بەهۆی‬ ‫فیك����رە سیاس����ی‌و خوداناباوەڕییەكەیەوە‬ ‫رێگەی پێنەدرا لەزانكۆ وانە بڵێتەوە‪ .‬بەاڵم‬ ‫ئ����ەو رێگەپێنەدانە‪ ،‬ش����ەیداییەكی لەدڵی‬

‫کارڵ مارکس‬ ‫ماركس����دا دروستكرد كە تا دوا ساتەكانی‬ ‫ژیان����ی دەس����تبەرداری بیروبۆچونه‌كان ‌ی‬ ‫خۆی نەبو‪ .‬لەس����ەرەتای س����ااڵنی الویدا‪،‬‬ ‫مارك����س روی ل����ەكاری رۆژنامەوانی كردو‬ ‫لەم رێگەیەوە دەیتوانی هەم قس����ە لەسەر‬ ‫پش����تیوانی لە‌ئازادی بیروڕا بكاو هەمیش‬ ‫دژ بەهەژاری‌و ستەم بنوسێ‌و هاوكات مانا‬ ‫ببەخشێتە خواستە سیاسی‌و فیكرییەكانی‬ ‫خۆی‪.‬‬ ‫ماركس لەهه‌رزه‌كارییدا شەیدای ئەدەب‪،‬‬ ‫یاس����ا‪ ،‬مێژو‪ ،‬زانس����تە سروش����تییەكان‪،‬‬ ‫فەلس����ەفەو ماتماتیك ب����وو‪ .‬لەخوێندن‌و‬ ‫لێكۆڵینەوە لەم بواران����ەدا هەرگیز ماندو‬ ‫نەدەب����و‪ .‬تاس����ەی ئەو ب����ۆ خوێندنەوەو‬ ‫زیادەڕۆی����ی لەخواردنەوەو ش����ەڕ لەگەڵ‬ ‫هاوپۆلەكانیدا گەیش����تبوە س����نورێك كە‬ ‫دایك‌و باوكی نیگەران كردبو‪.‬‬ ‫هانریش ماركس كە بەچاكی سروش����تە‬ ‫س����ەرچڵەكەی كوڕەك����ەی دەناس����ی‬ ‫لەنامەیەك����دا بۆ ماركس لە‌س����اڵی ‪1937‬‬ ‫نوس����یویەتی "دڵی ت����ۆ خاوەنی هێزێكی‬ ‫دێوئاس����ایە كە الی هی����چ مرۆڤێكی دیكە‬ ‫نابینرێ����ت‪ ".‬مارك����س بەدرێژایی تەمەنی‬ ‫"هێ����زی دێوئاس����ا"ی خۆی ب����ۆ خزمەتی‬ ‫خوێندنەوە‪ ،‬بیركردنەوە‪ ،‬زانین‌و نوس����ین‬ ‫بەكارهێن����ا‪ .‬بەه����اوكاری ئ����ەم هێزەی‪،‬‬ ‫ماركس هەرگیز خۆی دیل‌و دەس����تگیری‬ ‫هیچ قاڵبێك نەكرد‪.‬‬

‫ئەو دەیتوانی لە‌هەریەك لە‌بەرهەمەكانیدا‬ ‫لەی����ەك كات����دا مێژونوس‪ ،‬فەیلەس����وف‪،‬‬ ‫ئابوریناس‌و كۆمەڵن����اس دەربكەوێت‪ ،‬بێ‬ ‫ئەوەی تەنیا یەكێك لەوانە بێت‪ .‬خواست‌و‬ ‫ئامانجی ماركس كەش����فكردنی حەقیقەت‌و‬ ‫بەتایب����ەت حەقیقەتی زانس����تی بو‪ .‬ئەو‬ ‫یەكێك بو ل����ەو زانایانەی ك����ە توانیبوی‬ ‫بۆ گۆڕینی سیس����ته‌می‌ جیهان‪ ،‬سیستمی‬ ‫گوتاریی یەك س����ەردەمی گەورەی مێژو‪-‬‬ ‫قۆناغ����ی رێنس����انس‪ -‬بگۆڕێ����ت‪ .‬بێ هۆ‬ ‫نەبو كە فەیلەس����وفی فەرەنس����ی‪ ،‬لیڤی‬ ‫ئاڵتۆس����ێر‪ ،‬ماركس‪-‬ی وەك "دۆزەرەوەی‬ ‫كیش����وەری مێژو"و سەرزەمینی نەناسراو‪،‬‬ ‫ناو دەبرد‪ .‬ئاڵتۆس����ێر دەیوت بەو جۆرەی‬ ‫فرۆی����د دۆزه‌ره‌وه‌ی‌ ناخودئاگایە‪ ،‬ماركس‪-‬‬ ‫یش دۆزرەوەی "كیشوەری مێژو"ە‪.‬‬ ‫دەتوانرێت پوختەی هزرەكانی ماركس‌و‬ ‫ئەنگلس دەربارەی سەرمایەداری‌و كۆمۆنیزم‬ ‫لە"مانیڤێس����تی حزب����ی كۆمۆنیس����ت"دا‬ ‫ببینین����ەوە‪ 170 .‬س����اڵ پاش نوس����ینی‬ ‫مانیڤێس����ت‪ ،‬هێزی ئ����ەو بەرهەمە بەهیچ‬ ‫شێوەیەك كەمی نەكردوە‪ .‬كەمتر دەقێكی‬ ‫وا دەبینرێت توانیبێتی وەك ئەم نوسینە‬ ‫كورت����ە‪ ،‬كاریگەری لەس����ەر چارەنوس����ی‬ ‫مرۆڤ‌و كۆمەڵگاكان هەبوبێت‪.‬‬ ‫ماركس����ی تیۆرس����ێنی پارە‪ ،‬بەردەوام‬ ‫پێویس����تی بە‌پ����ارە بو‪ .‬زۆرب����ەی داهاتی‬

‫ئەو لە‌س����ااڵنی ‪1850‬كان����دا لەڕێگەی ئەو‬ ‫وتاران����ەوە دابین دەبو كە هەفتانە دو جار‬ ‫بۆ باڵوكراوەی نیویۆرك دەیلی تریبۆن‪-‬ی‬ ‫دەنوس����ی‪ .‬مارك����س ق����ەت پیش����ەیەكی‬ ‫جێگی����ری نەبو‪ .‬ئ����ەوو خێزانەكەی بەبێ‬ ‫هاوكارییە داراییە بەردەوامەكانی ئەنگلس‬ ‫قەت نەیاندەتوانی درێژە بەژیان بدەن‪.‬‬ ‫بەشێكی زۆر لەو كەسانەی كە لەبارەی‬ ‫مێژوی س����ەدەمی بیس����تەمەوە زانیاریان‬ ‫هەیە هەرچەندە زانیارییەكانیان گش����تیش‬ ‫بن‪ ،‬بەاڵم لەس����ەر ئ����ەو بابەت����ە هاوڕان‬ ‫ك����ە بەرهەمی سیاس����ەتە شۆڕش����گێڕانە‬ ‫ماركسیستییەكان ئاڵۆزو سەرئێشێنەرن‪.‬‬ ‫بۆیە بەسەرنجدانی لەوەی كە تیۆرەكانی‬ ‫مارك����س ئاماژە بەتۆتالیتاری����زم‪ ،‬نەبونی‬ ‫ئ����ازادی‌و كۆمەڵكوژیی����ەكان دەك����ەن‪،‬‬ ‫جێی سەرس����وڕمان نییە ك����ە ببێتە جێی‬ ‫رەزامەندی‌و ناكۆكی سەرسەختانە‪.‬‬ ‫لەگەڵ ئەوەش نابێت روخس����ارە تەواو‬ ‫مرۆییەك����ەی ماركس‪-‬م����ان لەبیربچێ����ت‪.‬‬ ‫بەشێك لەبیرۆكەكانی ئەو كۆمەكی زۆریان‬ ‫به‌باش����تركردنی دونی����ا كرد‪ .‬ئاش����كرایە‬ ‫مارك����س لەس����ەر زنجیرەی����ەك پ����رس‪،‬‬ ‫دیدێكی تەواو دروس����تی هەبوە‪ :‬گروپێكی‬ ‫بچ����وك لەكەس����انی س����ەرو دەوڵەمەن����د‬ ‫دنی����ا بەدەس����تەوە دەگرن‪ ،‬سیس����تمی‬ ‫س����ەرمایەداری تۆكمە نیی����ەو بەقەیرانە‬ ‫دارایی����ە دوپاتبوەكان‪ ،‬تا س����ەر كەناری‬

‫مردن دەمانترس����ێنێت‌و بەپیشەس����ازیی‬ ‫بون پەیوەندییە مرۆییەكانی بۆ هەمیش����ە‬ ‫گۆڕیوە‪.‬‬ ‫مارك����س دەیویس����ت من����دااڵن لەبری‬ ‫ئەوەی كاربك����ەن دەبێت بچنە قوتابخانە‪،‬‬ ‫ئەم بیرۆكەی����ە لەدونیای ئەم����ڕۆدا وەك‬ ‫ش����تێكی ئاس����ایی س����ەیردەكرێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لە‌ساڵی ‪1848‬دا‪ ،‬كاتێك ماركس خەریكی‬ ‫نوسینی مانیڤێستی حزبی كۆمۆنیست بو‪،‬‬ ‫كاركردنی مندااڵن ش����تێكی ئاس����ایی بو‪.‬‬ ‫ئەوەی كە بەش����ێكی زۆری ئەو مندااڵنەی‬ ‫كاریان دەكرد چانسی چونە قوتابخانەیان‬ ‫بەدەس����تهێنا‪ ،‬تاڕادەیەك����ی زۆر قەرزاری‬ ‫هەوڵەكانی ماركسە‪ .‬لیندا یوئێ‪ ،‬نوسەری‬ ‫كتێبی "ئابوریناس����انی مەزن‪ :‬بیرۆكەكانی‬ ‫ئەوان ئەمڕۆكە چۆن بەكەڵكی ئێمە دێن"‬ ‫دەڵێت‪" :‬یەكێك لە‌‪ 10‬خاڵە سەرەكییەكەی‬ ‫مانیفۆس����تی حیزبی‌ كۆمۆنیستی ماركس‌و‬ ‫ئەنگل����ز لەس����اڵی ‪1848‬دا‪ ،‬دابینكردنی‬ ‫خوێندنی خۆڕایی بۆ مندااڵن بو لەقوتابخانە‬ ‫حكومییەكان����داو هەروەها كۆتاییهێنان بو‬ ‫بەكاركردنی مندااڵن لەكارگەكاندا‪.‬‬ ‫ئەو دەی����وت هەم����وان دەبێ����ت كاتی‬ ‫دەستبەتاڵیان هەبێت‌و خۆیان لە‌بارەی ئەو‬ ‫كات����ەوە بڕیار بدەن‪ .‬ئایا لەوەی كە ناچار‬ ‫نی����ت هەمو رۆژێكی هەفت����ەو ‪ 24‬كاتژمێر‬ ‫لەرۆژێك����دا كاربك����ەی‪ ،‬خۆش����حاڵ نیت؟‬ ‫یاخود لەبارەی هەبونی كات بۆ نانخواردنی‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫‪7‬‬

‫ئایا لەوەی كە ناچار‬ ‫نیت هەمو رۆژێكی‬ ‫هەفتەو ‪ 24‬كاتژمێر‬ ‫لەرۆژێكدا كاربكەی‬ ‫خۆشحاڵ نیت؟‬ ‫پێتخۆش نییە لەتەمەنی‬ ‫پیریدا خانەنشین‬ ‫بكرێیت‌؟ ئەگەر‬ ‫وەاڵمتان بەڵێیە‪ ،‬دەبێت‬ ‫سوپاسی ماركس بكەن‬ ‫نیوەڕۆ؟ پێتخ����ۆش نییە لەتەمەنی پیریدا‬ ‫خانەنش����ین بكرێیت‌و پارەیەك وەربگری؟‬ ‫ئەگەر وەاڵمتان بۆ هەر كام لەم پرسیارانە‬ ‫بەڵێیە‪ ،‬دەبێت سوپاسی ماركس بكەن‪.‬‬ ‫ماركس لەتیۆرەكانیدا باس لەوە دەكات‬ ‫لەكۆمەڵ����گا س����ەرمایەدارییەكاندا خەڵك‬ ‫ناچارب����ون تەنیا س����ەرمایەی خۆیان كە‬ ‫كارەكەی����ان لەبەرامبەر پارەدا بفرۆش����ن‪.‬‬ ‫ئ����ەوەش بەب����ڕوای مارك����س لە‌زۆرب����ەی‬ ‫بوارەكان����دا س����ەودایەكی ناعادیالنەیە كە‬ ‫دەبێتە هۆی لەخۆنامۆبون‪ :‬دەش����ێت ئەو‬ ‫هەس����تە الی كەس����ەكان دروس����ت ببێت‬ ‫ك����ە لە‌بنەمای سروش����تیی مرۆیی خۆیان‬ ‫دورخراونەتەوە‪.‬‬ ‫ئ����ەو پێی وابو خەڵ����ك دەبێت هۆكاری‬ ‫بەدیهێنان����ی گۆڕان����كاری ب����ن‪ ،‬ئەگ����ەر‬ ‫كۆمەڵگاكەت����ان كێش����ەیەكی هەبێ����ت‪،‬‬ ‫ب����ۆ نمون����ە ئەگ����ەر لە‌كۆمەڵگاكەتان����دا‬ ‫نادادپەروەری‌و نایەكسانی ببینیت‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫پێكەوە كۆببن����ەوەو ناڕەزایەتی دەرببڕن‌و‬ ‫خوازیاری گۆڕانكاریی بن‪.‬‬ ‫لەگ����ەڵ ئ����ەوەی بەش����ێكی زۆر‬ ‫لە‌پێش����بینییەكانی ئ����ەو وا دەرنەچ����ون‪،‬‬ ‫بەاڵم تێڕاونینە فەلس����ەفییەكانی هێش����تا‬ ‫ئیله����ام بەملیۆن����ان كەس دەبەخش����ێت‌و‬ ‫تیۆرە ئابورییەكانی رێنوێنی كەس����انێكە‬ ‫ك����ە دەخوازن باش����تر لەپێكهاتەی دنیای‬ ‫مۆدێرن تێبگەن‪.‬‬

‫ماركس‌و كێشمەكێشێكی نەبڕاوە لەسەر "ئەفیونی گەالن"‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬ ‫ئایین لەفەلسەفە كۆمەاڵیەتییەكەی‬ ‫ماركسدا شوێنێكی كەمی گرتوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەمان ئەو بۆچونە البەالیانەی لەسەر‬ ‫ئایین وایكردوە كە خەڵكی دیندار‪،‬‬ ‫بەفەیلەسوفێكی دژە خودای بزانن‪.‬‬ ‫بەشێكی زۆر لەو باوەڕدارانەی كە‬ ‫بە‌توڕەییەكی زۆرەوە هێرش دەكەنە سەر‬ ‫ماركس‪ ،‬ئاگاداری تێڕوانینی راستەقینەی‬ ‫ئەو لەبارەی ئایینەوە نین‪.‬‬ ‫ماركس لەكۆی هەزاران الپەڕە نوس����ین‪،‬‬ ‫له‌چەن����د دێڕێک����ی زۆر كورت����دا باس����ی‬ ‫ئایینی ك����ردوە‪ ،‬ماركس����ی الو‪ ،‬رێبازێكی‬ ‫رەخنەییان����ەی لەبارەی ئایین����ەوە هەبو‪،‬‬ ‫وەك زۆربەی بیرمەندانی كاریگەر بەبزاوتی‬ ‫رۆشنگەری‪ ،‬ئایینی بەجۆرێك لەجیهانبینی‬ ‫سەرەتایی دەزانی‪.‬‬ ‫مارك����س ك����ە پەیوەن����دی بە‌پەیڕەوانی‬ ‫چەپگ����ەرای هیگڵ����ەوە هەب����و‪ ،‬ئایین����ی‬ ‫بەقۆناغێك����ی س����ەرەتایی لە‌جیهانبین����ی‬ ‫دەزان����ی ك����ە زانینێك����ی س����اختە یاخود‬ ‫هەڵگەڕاوەمان لەبارەی بونەوە پێش����كەش‬ ‫دەكاو دەبێت بەهۆی گەش����ەی عەفاڵنی‌و‬

‫هەڵكشانی مەعریفەی زانستییەوە‪ ،‬شوێنی‬ ‫خۆی بۆ جۆرێكی كامڵتری هۆشیاری چۆڵ‬ ‫بكات‪ ،‬ئەوەش كاتێك دەبێت كە ئەندامانی‬ ‫كۆمەڵەی ئایین����ی (ئومەت) ببنە هاواڵتی‬ ‫هۆشیاری كۆمەڵگەی مۆدرێن‪.‬‬ ‫مارك����س بەه����ۆی پابەندبون����ی‬ ‫بەماتریالیزم����ەوە‪ ،‬بەهی����چ ش����ێوەیەك‬ ‫بەیەكێك ل����ەدژە ئایینیی����ە رادیكاڵەكان‬ ‫ناناس����رێت‌و لە‌دژایەتیكردن����ی ئایین����دا‬ ‫بەئاش����كرا لەهیگڵییە چەپە رادیكاڵەكان‬ ‫جیادەبێتەوە‪ .‬لەم روەشەوە مشتومڕەكانی‬ ‫لەگ����ەڵ "بڕۆن����ۆ ب����اوەر ‪"1882-1809‬‬ ‫ناس����راوە‪ .‬بڕۆنۆ ب����اوەر ك����ە یەكێك بو‬ ‫لەه����اوڕێ‌و هاوبیرەكانی س����ەردەمی الوی‬ ‫ماركس‪ ،‬روبەڕوبونەوەی ئایینی بەیەكێك‬ ‫لەبنەماكان����ی رۆش����نگەری‌و زەرورەت����ی‬ ‫كاری رۆش����نبیریی دەزان����ی‪ .‬لەبەرامبەردا‬ ‫ماركس لەهەم����ان ئەو كاتەی كە رەخنەی‬ ‫لە"ئاكاری ریاكارانەی مەس����یحی" دەگرت‪،‬‬ ‫لەبەرامب����ەر دژایەتییەكەی "ب����اوەر"دا بۆ‬ ‫ئایی����ن‪ ،‬جەختی لەس����ەر هەڵكردن لەگەڵ‬ ‫ئایین وەك باوەڕێكی كۆمەڵگەی چینایەتی‬ ‫دەكردەوە‪.‬‬ ‫لەوەش بەناوبانگتر قسەكردنی ماركسە‬ ‫لەس����ەر فیورباخ كە دژایەتی ئایین كرۆكی‬

‫گرنگپێدانی بو‪ ،‬لە‌"چەند تێزێك دەربارەی‬ ‫فیورب����اخ"دا رەنگی داوەت����ەوە‪ .‬فیورباخ‪،‬‬ ‫خ����وای بەرەنگدان����ەوەی هەڵگ����ەڕاوەی‬ ‫كەموكوڕییەكان����ی مرۆڤ دەزانی‪ .‬مرۆڤێك‬ ‫كە بەدەست دەردی نەبونی خۆشەویستی‌و‬ ‫عەق����ڵ‌و ئی����رادەوە دەناڵێنێ����ت‪ ،‬ب����ۆ‬ ‫قەرەبوكردن����ەوەی الوازییەكان����ی‪ ،‬هەمو‬ ‫تایبەتمەندییەكان����ی زانای����ی‌و توانای����ی‌و‬ ‫نەمریی بەبونەوەرێكی بااڵدا هەڵدەواسێت‌و‬ ‫ناوی دەنێت خوا‪.‬‬ ‫مارك����س لەرەخنەگرت����ن لەفیورباخ����دا‬ ‫سەرنجی لەسەر زەمینە كۆمەاڵیەتییەكانی‬ ‫پەیدابونی ئایینە‪ :‬كاتێك مرۆڤ بەدەست‬ ‫بەدینەهاتن����ی خواس����ت‪ ،‬پێداویس����تی‌و‬ ‫داراییەكانیی����ەوە لەكۆمەڵگەی چینایەتیدا‬ ‫دەناڵێنێ����ت‪ ،‬پێویس����تی بەدەرمان یاخود‬ ‫دەوایەكی ئارامبەخش هەیە‪ .‬ماركس پاشتر‬ ‫دەنوس����ێت‪ :‬تەنیا كاتێ����ك دەتوانین ئەم‬ ‫"دەرمانە ئارامبەخشە" لەمرۆڤی دەردەدار‬ ‫بس����ەنینەوە كە بتوانین هەلومەرجەكانی‬ ‫ژیان����ی م����ادی ئ����ەو چارەس����ەربكەین‌و‬ ‫لەئازارەكانی كەم بكەینەوە‪.‬‬ ‫ماركس پاش ئ����ەو قۆناغە (‪ )1847‬كە‬ ‫هێش����تا تەمەنی نەگەیشتبوە سی سااڵن‪،‬‬ ‫لەهەم����و ئ����ەو بەرهەمە زۆرانەی����دا كە تا‬

‫كۆتای����ی تەمەنی نوس����ینی‪ ،‬ئی����دی هیچ پەرەپێدانی بەه����ا ئەخالقییە گرنگەكانی‬ ‫بۆچونێكی دیاری لەسەر ئایین دەرنەبڕی‪ .‬وەك هاوپشتی‌و هاوكاری‌‌و برایەتی‌و ئومێد‬ ‫تەنیا هەڵوێستێكی ئاشكرا كە پاش ئەوە بەخشیدا‪.‬‬ ‫ئەنگلس‪ ،‬ئایینی بە‌دیاردەیەكی پێویست‬ ‫لەماركس بینرا‪ ،‬لەدەوروبەری ساڵی ‪1870‬دا‬ ‫بو لەمیانی چاالكی ئینتەرناسیۆنالی یەكەمدا لە‌پرۆس����ەی گەش����ەكردنی كۆمەاڵیەتی����دا‬ ‫ك����ە روبەڕوی ئانارشیس����تە الیەندارەكانی دەبینی‪ ،‬تا كاتێك ك����ە مرۆڤ "لەزیندانی‬ ‫"باكۆنین" بوەوە‪ .‬یەكێ����ك لەتەوەرەكانی س����ەردەمی دوردرێژو پڕ ئ����ازاری مێژوی‬ ‫باس����ەكەی ئەو دژەئایینی ئانارشیستەكان خۆیدا" گیرۆدەیە‪ ،‬پێویستی بەئایینە‪.‬‬ ‫هیچ گوم����ان لەوەدا نیی����ە كە ماركس‬ ‫بو كە خوازی����اری بەرنامەیەكی دژەئایینی‬ ‫بون‌و دژی ئەندامێتی كرێكارانی مەسیحی یەكێك بو لەرەخنەگرانی تێڕوانینی ئایینی‌و‬ ‫لەئینتەرناسیۆنالدا بون‪ .‬ماركس بەتوندی بەتایب����ەت رۆڵ����ە كۆمەاڵیەتییەكەی‪ .‬ئەو‬ ‫دژی����ان وەس����تایەوە تا ئ����ەوەی كە ئەم كڵێسای بەپشتیوانیكردن لەسەرمایەداران‌و‬ ‫مش����تومڕە س����ەرەنجامەكەی دەركردن����ی پاساوهێنانەوە بۆ تااڵنییەكانیان‪ ،‬تۆمەتبار‬ ‫دەكرد‪ .‬دەس����ەاڵتدارانی كڵێس����اش‪ ،‬وەك‬ ‫"باكۆنین" بو لەئینتەرناسیۆنال‪.‬‬ ‫لەس����ەدەی بیس����تەمدا كەم نەبون ئەو ش����ەیتان ماركس����یان ناوده‌ب����رد‌و خۆیان‬ ‫كەسانەی كە بەناوی ماركسەوە دەستیان له‌ه‌بیر‌و بۆچونه‌كانی‌ بەدور دەگرت‪ .‬بەاڵم‬ ‫بەدژایەتی "خورافەی دین" كردو هەوڵیاندا ئەم روبەڕوبونەوەی����ە‪ ،‬هەرچەندە درەنگە‬ ‫ئایی����ن لە"كۆمەڵگ����ە كۆمۆنیس����تییەكان" بەاڵم ئێستا جێی خۆی بۆ لێكتێگەیشتن‌و‬ ‫ریشەكێش����بكەن‪ ،‬كه‌ دیارترینیان "لینین" تەنانەت دۆستایەتی چۆڵكردوە‪.‬‬ ‫رستە مشتومڕخەرەوەكەی ماركس‪ ،‬كە‬ ‫بو‪.‬‬ ‫سەرەڕای ئەم راستییە تاڵە‪ ،‬ماركسیستە لەنوس����ینەكانی س����ەردەمی گەنجی ئەودا‬ ‫ئەخالقگەراكانی وەك رۆزا لۆكسەمبۆرگ‪ ،‬هات����وه‌‪ ،‬دەقاودەق بەمجۆرەی����ە‪" :‬ئایین‪،‬‬ ‫ئەنتۆنیۆ گرامشی‌و ئێرنست بلۆخ‪ ،‬چەندین ئاهی مرۆڤی دەردەدارە‪ .‬هەس����ت‌و س����ۆز‬ ‫ج����ار پێداگریان ك����ردوە لەس����ەر گرنگی جیهانێكی بێ دڵ‌و رۆحیش یەك دنیای بێ‬ ‫ئایین لەبەرزكردن����ەوەی ورەی كۆمەڵگەو رۆحە‪ .‬ئایین ئەفیونی گه‌النه‌"‪.‬‬

‫ماركس لەكۆی‬ ‫هەزاران الپەڕە‬ ‫نوسین‪ ،‬له‌چەند‬ ‫دێڕێکی زۆر كورتدا‬ ‫باسی ئایینی كردوە‬

‫‪8‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫پێشمه‌رگه‌یه‌ك ‌ی دێرین بەکالشینکۆفەکەی خۆی‬ ‫به‌دو فیشه‌ك خۆ ‌ی ده‌كوژێت‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫ڕۆژی‌ سێشه‌ممه‌ پیاوێكی‌ ته‌مه‌ن‬ ‫ی شاباز جه‌الل ك ‌ه‬ ‫‪ 58‬ساڵ به‌ناو ‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی‌ دێرینه‌ له‌ماڵه‌كه‌ی‬ ‫ی‬ ‫خۆیدا له‌یه‌كێك له‌گه‌ڕه‌كه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫شاری‌ سلێمانی‌‪ ،‬به‌کاڵشینکۆفه‌كه‌ ‌‬ ‫خۆی‌ به‌دو فیشه‌ك كۆتایی بە‌ژیانی‬ ‫خۆی دێنێت‪.‬‬ ‫ڕوخۆش���ی كچ���ی له‌كاتێك���دا ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رده‌رگای‌ ماڵی‌ خۆیان به‌خێرهان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ ده‌كرد بۆ سه‌ره‌خۆش ‌‬ ‫باوكی‌ س���ه‌ردانی ماڵیان ‌كردبوون‪،‬‬ ‫له‌باره‌ی روداوه‌كه‌وه‌ وتی‌ "ئه‌و ڕۆژ‌ه‬ ‫من ب���ۆ كارێك له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ماڵ بوم‪،‬‬ ‫ته‌نها دایكم‌و خوشكێكم له‌ماڵه‌وه‌ بون‪.‬‬ ‫ی‬ ‫باوك���م ده‌ڵێت ده‌چمه‌ حه‌وش���ه‌كه‌ ‌‬ ‫دواوه‌ كاڵش���ینكۆفه‌كه‌م پ���اك‬

‫ی‬ ‫ده‌كه‌مه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم کاڵش���ینکۆفه‌كه‌ ‌‬ ‫فیشه‌كی‌ لێده‌ر ده‌چێت‌و بە‌دو فیشه‌ك‬ ‫به‌ر خۆی‌ ده‌كه‌وێت"‪.‬‬ ‫ی ساڵه‌ باوكم‬ ‫ی س��� ‌‬ ‫وتیشی‌ "ماوه‌ ‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌یه‌‪ ،‬ب���ه‌رده‌وام له‌ماڵه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌بوه‌‌و به‌ش���داری ‌‬ ‫کاڵش���ینکۆف ‌‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ ش���ه‌ڕه‌كانی‌ ك���ردوه‌ ‪.‬له‌و‬ ‫ێ‬ ‫ی داعش هه‌بوه‌ س ‌‬ ‫ماوه‌یه‌ی‌ ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫ی كردوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫جار به‌ش���داری‌ ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫به‌رده‌وام خه‌ریكی‌ پ���اك كردنه‌وه‌ی‬ ‫کاڵشینکۆفه‌كه‌ی بو‪ .‬زۆربه‌ی‌ كاته‌كان‬ ‫ده‌یوت ده‌بێت كاڵشینكۆفه‌كه‌م پاك‬ ‫بێت بۆ ئه‌وه‌ی‌ كاتێك بانگیان كردین‬ ‫بۆ شه‌ڕ ئاماده‌بێت‌و هیچی‌ نه‌وێت"‪.‬‬ ‫ی وت "ئه‌و ڕۆژ‌ه ك ‌ه باوكم‬ ‫ئه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫ی پاكردنه‌وه‌ی‌ كاڵشینكۆفه‌ك ‌ه‬ ‫سه‌رقاڵ ‌‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬داوای له‌خوش���كه‌كه‌م كردو‌ه‬ ‫پارچه‌ی���ه‌ك پ���ه‌ڕۆی‌ ب���ۆ به‌رێت��� ‌ه‬ ‫ێ‬ ‫ی دواوه‌ تا كاڵشینكۆفه‌كه‌ پ ‌‬ ‫حه‌وشه‌ ‌‬

‫ی‬ ‫پاك بكاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وكات دایكم خه‌ریك ‌‬ ‫ی جامخانه‌كه‌ بوه‌‪.‬‬ ‫ی شوشه‌ ‌‬ ‫سڕینه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ته‌ق ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی���ان زانی���وه‌ ده‌نگ��� ‌‬ ‫هاتوه‌‪ .‬هه‌ر له‌و كاته‌دا دراوس���ێكان‬ ‫به‌ده‌میان���ه‌وه‌ هات���ون ت���ا باوك���م‬ ‫بگه‌یه‌نێن ‌ه نه‌خۆش���خانه‌‪ ،‬به‌اڵم ته‌نها‬ ‫ی‬ ‫حه‌وت خوله‌ك ژیاوه‌‪ .‬هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫وتوه‌ توخوا تكاتان لێده‌كه‌م له‌دوا ‌‬ ‫خ���ۆم ئاگات���ان له‌منداڵه‌كانم بێت‪.‬‬ ‫ی خوێن‬ ‫ی ڕێژه‌ی‌ زۆر ‌‬ ‫پاش���ان به‌هۆ ‌‬ ‫به‌ربونه‌كه‌یه‌وه‌ گیانی‌ له‌ده‌س���تداو‌ه‬ ‫فریایی‌ نه‌خۆشخانه‌‪ ،‬نه‌كه‌وتوه‌"‪.‬‬ ‫یه‌كێ���ك له‌خزمه‌كانی‌ ش���اباز ك ‌ه‬ ‫ی ئاشكرا بكرێت‪ ،‬جیاواز‬ ‫نه‌یویست ناو ‌‬ ‫له‌وته‌كانی‌ كچه‌كه‌ی‌ وتی‌ "ده‌گێڕنه‌و‌ه‬ ‫ئ���ه‌و ڕۆژ‌ه له‌باخێك ب���و‌ه له‌ناحیەی‬ ‫س���یته‌ك‪ .‬ل���ه‌وێ له‌گه‌ڵ كه‌س���ێكدا‬ ‫ی‬ ‫ده‌بێت��� ‌ه ده‌مه‌بۆڵه‌یان‪ ،‬هه‌ڕه‌ش���ه‌ ‌‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ده‌كات یان ئه‌و ده‌كوژێت یان‬

‫ی ناوبژییان‬ ‫خ���ۆی‌‪ .‬دواتر هاوڕێكان��� ‌‬ ‫ده‌كه‌ن‌و دێته‌و‌ه بۆ ماڵه‌وه‌‪ .‬له‌ماڵه‌و‌ه‬ ‫بە‌دو فیشه‌ك خۆی‌ ده‌كوژێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫وتیشی‌ "شاباز به‌رده‌وام كه‌سێك ‌‬ ‫توڕه‌ب���و‪ ،‬ه���ه‌ر كارێكی‌ بویس���تای ‌ه‬ ‫ی بوای ‌ه ده‌یكرد‪،‬‬ ‫گه‌ر زه‌ره‌ری خۆش��� ‌‬ ‫بۆی��� ‌ه هه‌رچه‌ن���د‌ه له‌ن���او خ���زم‌و‬ ‫ی‬ ‫كه‌س���وكاره‌كه‌ماندا ده‌ڵێن خه‌ریك ‌‬ ‫پاكردنه‌وه‌ی‌ كالش���ینكۆفه‌كه‌ی‌ بوه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم پێده‌چێت به‌ده‌س���تی‌ خۆی‌‪،‬‬ ‫ی كوشتبیت "‪.‬‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دارای ‌‬ ‫بە‌وته‌ی ئه‌و خزمه‌ی "بار ‌‬ ‫زۆر باشبوه‌و كێشه‌ی‌ ئابوری‌ نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ منداڵ‌و خێزانه‌كه‌یشی‌ باشبوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫كه‌س نازانێت ئه‌و ڕوداوه‌ی‌ بۆته‌ هۆ ‌‬ ‫ی له‌سه‌رچی‌ بوه‌‌و‬ ‫گیان له‌ده‌س���تدان ‌‬ ‫ی كوش���توه‌! پێده‌چێت‬ ‫بۆچی‌ خ���ۆ ‌‬ ‫ته‌نها ده‌مه‌بۆڵه‌یه‌ك بوبێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی پۆلیسی‌ پارێزگا ‌‬ ‫به‌شی‌ ڕاگه‌یاندن ‌‬

‫سلێمانی‌ له‌وباره‌یه‌وه‌ باڵویكردۆته‌و‌ه‬ ‫"ڕۆژی‌ سێش���ه‌مم ‌ه پیاوێكی‌ ته‌مه‌ن‬ ‫ی‬ ‫‪ 58‬س���اڵ به‌ناوی‌ (س‪ ،‬ع) پیشه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ی‌ دێرین���ه‌‪ ،‬له‌ماڵه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆی���دا له‌یه‌كێ���ك له‌گه‌ڕه‌كه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بە‌دو فیشه‌ك خۆ ‌‬ ‫شاری‌ س���لێمان ‌‬ ‫ده‌كوژێت"‪.‬‬ ‫له‌ڕاگه‌یاندنه‌كه‌ی‌ پۆلیسدا ئه‌وه‌ش‬ ‫ی‬ ‫باس���كراوه‌ ئه‌و كه‌س���ه‌ خێزانه‌كه‌ ‌‬ ‫له‌م���اڵ ب���وه‌و دراوس���ێكانی‌ چون‬ ‫ی‬ ‫به‌ده‌میه‌وه‌‪ ،‬دو فیشه‌كی‌ كاڵشینكۆف ‌‬ ‫ن���او‌ه به‌خۆی���ه‌وه‌‪ ،‬دوات���ر له‌الیه‌ن‬ ‫هێزه‌كان���ی‌ پۆلیس���ه‌و‌ه ته‌رمه‌كه‌ی‬ ‫ی‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی پزیشكی‌ دادوه‌ر ‌‬ ‫ڕه‌وانه‌ ‌‬ ‫كراوه‌‪ .‬په‌ڕاوی‌ یاس���ایی‌ بۆ ڕوداوه‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌س���وكاره‌كه‌ ‌‬ ‫كراوه‌ت���ه‌وه‌‌و وته‌ ‌‬ ‫وه‌رگیراوه‌‪.‬‬

‫شاباز به‌رده‌وام‬ ‫كه‌سێكی‌ توڕه‌بو‬ ‫هه‌ر كارێكی‌‬ ‫بویستایه‌ گه‌ر‬ ‫زه‌ره‌ری خۆشی‌‬ ‫بوایه‌ ده‌یكرد‬

‫تێبینی‪ :‬ناوەکان خوازراون‬

‫له‌سه‌ر دۆمینه‌ هاوڕێكه‌ی‌ به‌چه‌قۆ ده‌كوژێت‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫ئارام بۆ دۆمینه‌كردن له‌گه‌ڵ هاوڕێكانی‌‬ ‫ده‌چێته‌ باخچه‌كه‌ی‌ ته‌نیشت ماڵی‌‬ ‫خۆیان‪ ،‬به‌اڵم دو ڕۆژ پێش ئه‌وه‌‬ ‫له‌سه‌ر دۆمینه‌ له‌گه‌ڵ دو هاوڕێی بۆته‌‬ ‫ده‌نگه‌ ده‌نگیان‪ .‬ئه‌و رۆژه‌ش جارێكی‬ ‫تر ده‌بێته‌ ده‌مه‌قاڵێیان‌و یه‌كێكیان‬ ‫چه‌قۆیه‌ك ده‌دات له‌سه‌رنگی‌‌و‬ ‫ده‌یكوژێت‪.‬‬ ‫ئێواره‌ی‌ ڕۆژی‌ پێنجه‌ش����ه‌مه‌ كوڕێكی‌‬ ‫ته‌م����ه‌ن ‪ 19‬س����اڵ به‌ناوی‌ ئ����ارام قادر‬ ‫له‌ناحی����ەی‌ ڕزگاری‌ س����ه‌ر بە‌ق����ه‌زاری‌‬ ‫كه‌الر له‌س����ه‌ر ی����اری‌ دۆمین����ه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫هاوڕێیه‌كیه‌وه‌ به‌چه‌قۆ ده‌كوژرێت‪.‬‬ ‫ق����ادر مه‌جید باوكی‌ ئ����ارام چیرۆكی‌‬ ‫كوشتنی‌ كوڕه‌كه‌ی‌ ده‌گێڕێته‌و‌و‪ ،‬ده‌ڵێت‬

‫"ئ����ه‌و ئێواره‌یه‌ له‌ماڵه‌وه‌ دانیش����تبوم‪.‬‬ ‫دونی����ا تاریك����ی‌ كردب����و‪ ،‬دو هاورێی‬ ‫ئارام بە‌توندی له‌ده‌رگای حه‌وشه‌یاندا‪،‬‬ ‫یه‌كێكیان وتی‌ فریاك����ه‌ون كوڕه‌كه‌تان‬ ‫شه‌ڕی‌ كردوه‌و چه‌قۆی‌ به‌ركه‌وتوه‌ فاڵن‬ ‫كه‌س لێیداوه‌‪ .‬كه‌ من هه‌رچومه‌ پشتی‌‬ ‫ماڵی‌ خۆم����ان بۆ جێگه‌ی‌ ش����ه‌ڕه‌كه‌‪،‬‬ ‫كوڕه‌كه‌می����ان ب����ه‌ره‌و‌ نه‌خۆش����خانه‌ی‌‬ ‫ش����ه‌هید هه‌ژار ڕه‌وان����ه‌ كردبو‪ .‬كاتێك‬ ‫گه‌یشتمه‌ به‌رده‌م نه‌خۆشخانه‌كه‌ هاوارم‬ ‫كرد كوا كوڕه‌كه‌م م����ن باوكی‌ ئارامم؟‬ ‫پزیش����كه‌كان پێیان ڕاگه‌یاندم كوڕه‌كه‌م‬ ‫م����ردوه‌و ڕه‌وانه‌ی‌ پزیش����كی‌ دادوه‌ری‌‬ ‫كراوه‌ بۆ لێكۆلینه‌وه‌ له‌ته‌رمه‌كه‌ی‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌وه‌ی كوڕه‌كه‌ی له‌سه‌ر‬ ‫چی كوژراوه‌‪ ،‬باوكی ئارام وتی "ئه‌و دو‬ ‫كوڕه‌كه‌ی‌ چه‌قۆكانیان داوه‌ له‌كوڕه‌كه‌م‬ ‫له‌ته‌مه‌نی‌ خۆیدابون‪ .‬خزمی‌ نزیكم نین‪،‬‬

‫به‌اڵم باوك‌و كه‌س����وكاره‌كه‌یان له‌هه‌مان‬ ‫گون����د ده‌ژین كه‌ چه‌ند س����اڵێك پێش‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بچین����ه‌ ناحی����ه‌ی‌ ڕزگاری‌ لێی‬ ‫ژیاوین‪ .‬بۆیه‌ یه‌كترمان ناسیوه‌‪ .‬لێره‌ش‬ ‫ماڵه‌كانم����ان زۆر له‌یه‌ك����ه‌وه‌ دور نیه‌‌و‬ ‫كوڕه‌كه‌میان ناسیوه‌‪ .‬زۆربه‌ی‌ كاته‌كان‬ ‫بۆ بێتاقه‌تی‌‌و به‌س����ه‌ربردنی‌ كات‪ ،‬له‌و‬ ‫بابچه‌یه‌ی‌ نزیك ماڵی‌ خۆمان دانیشتون‌و‬ ‫پێكه‌وه‌ یاری‌ دۆمینه‌یان كردوه‌"‪.‬‬ ‫ق����ادر مه‌جید ئ����اگادار ب����وه‌ كه‌ دو‬ ‫رۆژ پێش روداوه‌ك����ه‌ ئه‌و دو هاوڕیێه‌ی‬ ‫كه‌ ب����رای یه‌كن‪ ،‬له‌گ����ه‌ڵ یەکدی بۆته‌‬ ‫ش����ه‌ریان به‌اڵم وه‌ك خۆی ده‌ڵێت "وتم‬ ‫گه‌نجن‌و هاوته‌مه‌نی‌ یه‌كترن‪ ،‬ش����ه‌ڕیش‬ ‫ده‌ك ‌هن‌و بۆ خۆیان ئاش����تیش ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫وایشم زانی ئاش����تبونه‌ته‌وه‌و كێشه‌یان‬ ‫نه‌م����اوه‌‪ .‬كه‌چ����ی دو ڕۆژ دوات����ر ك����ه‌‬ ‫یه‌كیان بینیوه‌ته‌وه‌‪ ،‬دیسان بۆته‌ ده‌نگه‌‬

‫له‌دوای‌ كوشتنی‌ به‌فیشه‌ك‬ ‫له‌ئۆتۆمبیله‌كه‌یدا ده‌سوتێت‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫له‌پاش دو خوله‌ك له‌پارك كردنی‬ ‫ئۆتۆمبیله‌كه‌ی‌‪ ،‬بە‌دو كه‌س له‌ئۆتۆمبیلێك ‌ی‬ ‫دیكه‌و‌ه ده‌ستڕێژ ‌ی گولله‌ی لێده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ئۆتۆمبیله‌كه‌ی گڕ ده‌گرێت‌و به‌به‌رچاوی‬ ‫خه‌ڵكه‌وه‌ بە‌زیندویی ده‌ستوتێت‪.‬‬

‫ئه‌و كه‌سه‌ هێشتا‬ ‫ته‌واو جه‌سته‌ی‌‬ ‫نه‌سوتا بو‬ ‫ملی‌‌و جه‌سته‌ی‌‬ ‫به‌سه‌ر گێڕی‌‬ ‫ئۆتۆمبیله‌كه‌دا‬ ‫الر كردبوه‌وه‌‌و‬ ‫نه‌ده‌جواڵ تا هه‌وڵی‌‬ ‫خۆڕزگار كردن‬ ‫بدات‬

‫نی���وه‌ڕۆ ‌ی ڕۆژی‌ پێنج ش���ه‌ممه‌ كوڕێكی‬ ‫گه‌نج له‌س���ه‌ر ش���ه‌قامی بازنه‌ی���ی مه‌لیك‬ ‫مه‌حم���ود له‌س���لێمانی‪ ،‬ئۆتۆمبیله‌ك���ه‌ی‬ ‫راده‌گرێ���ت‪ .‬پێش ئه‌وه‌ی فری���ای دابه‌زین‬ ‫بكه‌وێت‪ ،‬دو كه‌س له‌ئۆتۆمبیلێكی دیكه‌و‌ه‬ ‫ته‌قه‌ی لێده‌كه‌ن‪ .‬له‌ئه‌نجامدا گڕ به‌رده‌بێت ‌ه‬ ‫ئۆتۆمبیلی گه‌نجه‌كه‌‌و به‌به‌ر چاوی رێبواران‌و‬ ‫دوكاندارانی شه‌قامه‌كه‌مه‌و‌ه له‌ناو بڵێسه‌ی‬ ‫ئاگردا گیان ده‌سپێرێت‪.‬‬ ‫هێمن عه‌ل ‌ی ك ‌ه له‌و شه‌قام ‌ه دوكان ‌ی هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌نزیكه‌وه‌ ڕوداوه‌كه‌ ‌ی بینیوه‌‪ ،‬روداوه‌كه‌ی‬ ‫ب���ۆ ئاوێن ‌ه گێڕایه‌وه‌‌و وت ‌ی "نیوه‌ڕۆ بو تاز‌ه‬ ‫هاتبوم���ه‌وه‌ بۆ دوكان‪ .‬كوڕێكی‌ گه‌نج ‌ی مو‬ ‫زه‌رد‪ ،‬ته‌مه‌ن ‌ی هه‌ر بیست پێنج ساڵ ده‌بو‪،‬‬ ‫له‌ئۆتۆمبیله‌ك���ه‌و‌ه ده‌س���تێكی‌ ده‌رهێن���او‬ ‫وت���ی‌ ده‌توانم دو خوله‌ك بۆس���تم؟ منیش‬ ‫وت���م ببور‌ه ڕێگه‌م���ان لێده‌گرێت‪ ،‬به‌اڵم دو ته‌قه‌كاندا ئۆتۆمبیله‌كه‌ی‌ گڕی‌ گرت‪ ،‬خۆیدا‬ ‫مه‌تر له‌پێش���تر جێگه‌ی‌ پارك كردن هه‌یه‌و به‌شۆسته‌كه‌داو دواتر ته‌قیه‌وه‌و گڕ ‌ی گرت‪.‬‬ ‫رێگه‌ش له‌كه‌س ناگرێت‪ .‬ده‌س���تێكی‌ حه‌وا تا پێن���ج خوله‌كێك ك���ه‌س نه‌یده‌وێرا لێ ‌ی‬ ‫داو ڕۆشت‪ .‬كه‌سێك ‌ی زۆر سپۆرت‌و كه‌شخ ‌ه نزیك ببێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫الی خۆیه‌وه‌حه‌بیب كه‌ ش���ایه‌دحاڵێكی‬ ‫بو‪ ،‬قژی‌ داهێنا بو‪ ،‬بۆنی‌ عه‌تر ‌ی لێده‌هات‌و‬ ‫دیكه‌یه‌‌و له‌نزیكه‌وه‌ سوتانی ئۆتۆمبیله‌كه‌ ‌ی‬ ‫گومانی‌ هیچ ‌ی لێنه‌ده‌كرا"‪.‬‬ ‫گه‌نجه‌ك��� ‌ه تێده‌په‌ڕێ‌و هێمنیش خه‌ریكی بینیوه‌‪ ،‬وتی‌ "له‌نزیكه‌و‌ه چاوم له‌ئۆتۆمبیله‌كه‬ ‫كاروباری دوكانه‌كه‌ی ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم له‌ناكاو ‌بو هه‌رجاره‌و پارچه‌یه‌ك ‌ی ده‌سوتا سه‌ره‌تا‬ ‫ده‌نگی ته‌قه‌ جارێكی تر س���ه‌رنجی بۆ الی مه‌كینه‌ك���ه‌ گڕی‌ گرت‪ .‬دواتر ئاگر چو‌ه ناو‬ ‫گه‌نجه‌كه‌ راده‌كێش���ێت‪" :‬ئه‌وه‌ن���ده‌م زان ‌ی داش���بوڵه‌كه‌ی‌‪ ،‬ئینجا جامه‌ك���ه‌ ‌ی ته‌قی‌‌و‬ ‫دو ك���ه‌س له‌ئۆتۆمبێلێك���ه‌و‌ه تا ناوقه‌دیان ده‌رگاکان ‌ی ته‌واو سوتان‪ .‬دوكه‌ڵ ئه‌و ناوه‌ ‌ی‬ ‫ده‌ركردبو‪ ،‬ب���ە‌دو كالش���ینكۆف ته‌قه‌یان گرتبو‪ .‬هه‌رچی‌ له‌و ش���ه‌قامه‌و‌ه ده‌ڕۆش���ت‬ ‫له‌ئۆمۆبیل���ی گه‌نجه‌ك��� ‌ه ده‌ك���رد‪ .‬له‌گه‌ڵ ده‌وه‌س���تا تا بزانێت چی‌ بوه‌‪ ،‬به‌اڵم كه‌س‬

‫ده‌نگی����ان‪ .‬یه‌كێكیان چه‌ق����ۆی‌ پێبوه‌‌و‬ ‫چه‌قۆیه‌كی‌ داوه‌ له‌سه‌ر سنگی‌ كوڕه‌كه‌م‬ ‫به‌س����ه‌ختی‌ برینداری‌ كردوه‌‪ .‬كوڕه‌كه‌م‬ ‫زۆر له‌س����ه‌رخۆ بو خوێندكاری‌ ئێواران‬ ‫بو‪ ،‬ئه‌وه‌ یه‌كه‌م جاریه‌تی‌ توشی‌ شه‌ڕو‬ ‫ده‌نگه‌ده‌نگ ببێت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی روداوه‌كه‌وه‌ رائید عه‌لی‌ جه‌مال‬ ‫قه‌دوری‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ پۆلیسی‌ گه‌رمیان‬ ‫وت����ی‌ "ڕۆژی‌ پێنجش����ه‌ممه‌ ‪2018/5/3‬‬ ‫كاتژمێ����ر ‪ 7:00‬ب����ۆ ‪ 8:00‬ئێ����واره‌‪،‬‬ ‫هێزه‌كانی‌ پۆلیس����ی‌ نه‌هێش����تنی‌ تاوان‬ ‫له‌ناحیه‌ی‌ ڕزگاری‌ سه‌ربە‌ش����ارۆچكه‌ی‌‬ ‫كه‌الر ئاگادار ك����راون‪ ،‬دو گه‌نج له‌گه‌ڵ‬ ‫گه‌نجێگ����ی‌ هاوڕێیان����دا به‌ه����ۆی‌ یاری‌‬ ‫دۆمینه‌وه‌ بۆته‌ ده‌م����ه‌ بۆڵه‌یان‌و چه‌ند‬ ‫چه‌قۆیه‌كیان لێداوه‌‪ ،‬كه‌ ناوی‌ (ئ‪ ،‬ق)‬ ‫ته‌مه‌نی‌ ‪ 19‬ساڵه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "به‌برین����داری‌ ڕه‌وان����ه‌ی‌‬

‫نەخۆش����خانەی ش����ه‌هید هه‌ژار كراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ه����ۆی‌ س����ه‌ختی‌ برینه‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫گیانی‌ له‌ده‌س����تداوه‌‪ .‬له‌دوای‌ ڕوداوه‌كه‌‬ ‫هه‌ردو بكوژه‌كه‌ خۆیان ڕاده‌ستی‌ پۆلیس‬ ‫كردوه‌‌و به‌پێی‌ ماده‌ی‌ ‪406‬ی‌ س����زادانی‌‬ ‫عێراقی‌ ده‌س����ت به‌س����ه‌رن‪ .‬دۆس����یه‌ی‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ بۆ ڕوداوه‌ك����ه‌ كراوه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫بە‌سه‌رپه‌رش����تی‌ دادوه‌ری‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌‬ ‫ڕزگاری‌ به‌دواداچون له‌هۆكاری‌ كوشتنی‌‬ ‫گه‌نجه‌كه‌ به‌رده‌وامه‌"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ پۆلیسی‌ گه‌رمیان ئه‌وه‌شی‌‬ ‫وت "كوژراو بك����وژه‌كان هاوڕێ‌‌و خزمی‌‬ ‫یه‌كترن‪ .‬دو ڕۆژ پێش ڕوداوه‌كه‌‪ ،‬پێكه‌وه‌‬ ‫یاری‌ دۆمینه‌یان كردوه‌ توش����ی‌ ده‌نگه‌‬ ‫ده‌نگ‌و شه‌ڕبون‪ ،‬به‌اڵم شه‌ڕه‌كه‌ كۆتایی‌‬ ‫هاتوه‌‪ .‬ڕۆژی‌ ڕوداوه‌كه‌ بۆ جارێكی‌ دیكه‌‬ ‫یه‌كتر ده‌بی����ن‌و ده‌بێته‌وه‌ ده‌مه‌قاڵێیان‪،‬‬ ‫دواتر ئه‌و گه‌نجه‌ ده‌كوژرێت"‪.‬‬

‫یه‌كێكیان چه‌قۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێبوه‌‌و چه‌قۆیه‌كی‌‬ ‫داوه‌ له‌سه‌ر سنگی‌‬ ‫كوڕه‌كه‌م به‌سه‌ختی‌‬ ‫برینداری‌ كردوه‌‬

‫له‌خانوه‌ پالستیكیه‌كه‌یدا به‌سیم ‌ی‬ ‫ڕاكێشانی‌ ئۆتۆمبیل خۆی‌ ده‌خنكێنێت‬ ‫نه‌یده‌وێ���را برینداره‌كه‌ بهێنێت���ه‌ ده‌ره‌وه‌‌و‬ ‫هاوكار ‌ی بكات"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئ���ه‌و كه‌س���ه‌ هێش���تا ته‌واو‬ ‫جه‌س���ته‌ی‌ نه‌س���وتا بو‪ ،‬ملی‌‌و جه‌س���ته‌ ‌ی‬ ‫به‌سه‌ر گێڕی‌ ئۆتۆمبیله‌كه‌دا الر كردبوه‌وه‌‌و‬ ‫نه‌ده‌ج���واڵ ت���ا هه‌وڵ���ی‌ خ���ۆڕزگار كردن‬ ‫بدات‪ .‬تا ئۆتۆمبیل��� ‌ی ئاگر كوژێنه‌وه‌ هاتن‬ ‫به‌هانایه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و نه‌ده‌ناس���رایه‌و‌ه په‌الكان ‌ی‬ ‫س���ه‌رو خواری‌ به‌هۆی‌ به‌تینیی ئاگره‌كه‌و‌ه‬ ‫نه‌مابون‪ ،‬ته‌نها ئێس���قانه‌كه‌ی‌ مابو ئه‌ویش‬ ‫ڕه‌پ ببو‪ .‬كاتێك پۆلیس ‌ی فریاكه‌وتن هاتن‬ ‫نه‌یانده‌زان ‌ی چۆن مامه‌ڵ ‌ه له‌گه‌ڵ الشه‌كه‌دا‬ ‫بك���ه‌ن كه‌ هیچ ‌ی س���ه‌روچاوو جه‌س���ته‌ ‌ی‬ ‫نه‌مابو‪ ،‬نه‌ده‌ناسرایه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر له‌باره‌ی روداوه‌كه‌وه‌‪ ،‬ش���ه‌ونم ك ‌ه‬ ‫کچێك��� ‌ی ته‌مه‌ن بیس���ت‌و حه‌وت س���اڵه‌‌و‬ ‫بە‌وته‌ی خۆی ئه‌وه‌ یه‌كه‌م جاره‌ ڕوداوی له‌و‬ ‫ش���ێوه‌ی ‌ه ببینێت‪ ،‬بە‌ئاوێنه‌ی وت"قه‌ت ئه‌و‬ ‫ڕۆژه‌م بیرناچێت���ه‌وه‌! له‌ماڵ هاتمه‌ ده‌ره‌و‌ه‬ ‫بۆ جێگه‌یه‌گ بچم‪ ،‬سه‌یرم كرد ئۆتۆمبیلێك‬ ‫كه‌س���ێكی‌ له‌ناودای���ه‌و به‌به‌رچ���اوی‌ ئه‌و‬ ‫خه‌ڵكه‌و‌ه ده‌س���وتێت‪ ،‬كه‌س���یش ناتوانێت‬ ‫هاوكارییه‌كی‌ ب���كات‪ .‬به‌داخ���ه‌وه‌! بۆچ ‌ی‬ ‫ده‌بێت نه‌توانرێت كه‌س ژیانی‌ ڕزگار بكات؟‬ ‫ڕه‌نگ ‌ه ئه‌گ���ه‌ر گه‌رماو گه‌رم���ی‌ ڕوداوه‌ك ‌ه‬ ‫كه‌س���ێك فریا ‌ی بكه‌وتایه‌‪ ،‬بمای���ه‌‪ .‬ژیان ‌ی‬ ‫مرۆڤ بۆ ده‌بێت تاو ئ���ه‌و ڕاده‌یه‌ بێبایه‌خ‬ ‫بێت؟!"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت بە‌روداوه‌ك���ه‌ ڕاگه‌یاندن��� ‌ی‬ ‫پۆلیسی‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌ باڵوكردۆته‌وه‌‌و‬ ‫رایگه‌یاندوه‌‪" ،‬پاش نی���وه‌ڕۆی‌ ڕۆژی‌ پێنج‬ ‫ش���ه‌مم ‌ه ‪ 2018/5/2‬له‌ش���ه‌قامی‌ مه‌لی���ك‬ ‫مه‌حم���ود له‌ش���ار ‌ی س���لێمانی‌‪ ،‬به‌ه���ۆی‌‬ ‫ته‌قه‌كردن���ه‌وه‌‪ ،‬ئۆتۆمبیلێ���ك س���وتاو‬ ‫هاواڵتی���ه‌ك گیانی‌ له‌ده‌س���تدا‪ .‬هێزه‌كان ‌ی‬ ‫پۆلیس گه‌یشتونه‌ته‌ ش���وێنی‌ ڕوداه‌وه‌كه‌‌و‬ ‫لێكۆڵێنه‌وه‌ به‌رده‌وامه‌"‪.‬‬

‫بە‌لێكۆڵین���ه‌وه‌‌و ته‌رمه‌كه‌یان له‌گه‌ڵ خۆیان‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫برد"‪.‬‬ ‫مه‌ری���وان هاوڕێیه‌كی دیكه‌ی ئاراس���ه‌‌و‬ ‫ئاراس ئه‌و به‌یانیه‌ پێش ئه‌وه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫بكوژێت له‌به‌رخۆیه‌وه‌ قسه‌ی‌ كرده‌وه‌و یه‌كێك���ی‌ دیك���ه‌ له‌هاورێكانی‌ ك���ه‌ ناو ‌ی‬ ‫تراكتۆری‌ لێخوڕیوه‌ به‌ره‌و كێڵگه‌كه‌ی‌‪ .‬مه‌ریوانه‌‪ ،‬باس���ی دۆخی ئ���اراس ده‌كات‌و‬ ‫ده‌ڵێت "س���ێ‌ ساڵ پێش ئێستا براگه‌وره‌ ‌ی‬ ‫دواتر له‌ناو خانوه‌ پالسیتكیه‌كه‌یدا‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ (ئه‌ڵاڵهی‌)ی سه‌ربە‌قه‌زای‌ ئاراس ده‌چێته‌ ش���ار ‌ی به‌غدا بۆ كاركردن‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك پ���ڕۆژه‌ پێك���ه‌وه‌ ده‌نێن وه‌ك‬ ‫بازیان سیمی‌ ئۆتۆمبیل ڕاكێشان‬ ‫كێڵگه‌ی‌ په‌ل���ه‌وه‌رو مامه‌ڵه‌كردن به‌هێنان ‌ی‬ ‫ده‌كات به‌ملیداو خۆی‌ ده‌خنكێنێت‪.‬‬ ‫ده‌رمانی‌ خه‌یاره‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم توش ‌ی زه‌ره‌رێك ‌ی‬ ‫س���ه‌باره‌ت بە‌روداوه‌كه‌‪ ،‬جوتیار هاوڕێ ‌ی زۆر گه‌وره‌ ده‌بن‪ .‬به‌و هۆیه‌وه‌ ئاراس ژیان ‌ی‬ ‫گیان��� ‌ی به‌گیان���ی‌ ئ���اراس وت��� ‌ی "س���ه‌ر زۆر ده‌شێوێت‪ .‬بۆ ماوه‌ی‌ دو ساڵ ئاره‌زو ‌ی‬ ‫له‌به‌یانی���ی ئه‌و رۆژه‌‪ ،‬بینی���م به‌ره‌و خانو‌ه بینینی‌ كه‌سی‌ نه‌ده‌كردو به‌رده‌وام له‌ماڵه‌و‌ه‬ ‫پالسیكیه‌كه‌ی‌ ده‌چو‪ .‬ساڵومان له‌یه‌ك كرد‌و بو"‪.‬‬ ‫مه‌ریوان له‌زمانی كه‌س���وكار‌و نزیكه‌كانی‬ ‫وت���م چی‌ ده‌كه‌یت‪ ،‬هیچت پێویس���ت نیه‌؟‬ ‫له‌وه‌اڵم���دا وتی‌ كارم هه‌یه‌‪ .‬ئیتر ڕۆش���ت‪ ،‬ئاراسه‌وه‌ ده‌ڵێت "بە‌وته‌ ‌ی كه‌سوكاره‌كه‌ی‌‌و‬ ‫به‌اڵم له‌به‌رخۆیه‌وه‌ قس���ه‌ ‌ی تێكه‌ڵ ده‌كرد ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ لێوه‌ی نزیك بون‪ ،‬زۆربه‌ ‌ی‬ ‫كاته‌كان له‌به‌رخۆیه‌وه‌ قسه‌ی‌ كردوه‌و باس ‌ی‬ ‫هه‌ستم ده‌كرد مێشكی‌ زۆر ماندوه‌"‪.‬‬ ‫دوای ئه‌و یه‌كت���ر بینینه‌ كورته‌‪ ،‬جوتیار ئه‌و پارانه‌ی‌ كردوه‌ كه‌ زه‌ره‌ری‌ كردوه‌‪ .‬وه‌ك‬ ‫ده‌چێت ‌ه خانوه‌ پالس���تیكییه‌كه‌ی خۆی ك ‌ه باس ده‌كه‌ن پان���ز‌ه ده‌فته‌ر دۆالر زه‌ره‌ر ‌ی‬ ‫نزیك خانوه‌كه‌ی ئاراس���ه‌‪ .‬زۆری پێناچێت كردوه‌و زۆربه‌ ‌ی زه‌ره‌كه‌ش له‌ئه‌س���تۆی‌ ئه‌و‬ ‫مه‌فره‌زه‌یه‌ك���ی پۆلی���س دێن‌و پرس���یاری بوه‌‪ .‬به‌و هۆیه‌وه‌ زۆر خه‌مباربوه‌‪ .‬هۆكار ‌ی‬ ‫خانوه‌ك���ه‌ی ئاراس���ی لێده‌ك���ه‌ن‪ .‬ئه‌ویش خۆخنكاندنی‌ ته‌نها له‌ده‌س���تدان ‌ی ئه‌و بڕ‌ه‬ ‫بە‌سه‌رسوڕمانه‌و‌ه لێیان ده‌پرسێ بۆ چیتانه‌؟ پاریه‌بوه‌ كه‌ بۆت ‌ه هۆی ئه‌وه‌ی كاره‌كه‌یشی‬ ‫وه‌اڵمی پۆلیس���ه‌كان توشی شۆكی ده‌كات له‌ده‌ست بدات"‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم هاوڕێیه‌ك���ی دیكه‌ی ب���اس له‌و‌ه‬ ‫"ته‌له‌فونمان ب���ۆ كراو‌ه خۆی‌ خنكاندوه‌!"‪.‬‬ ‫ده‌س���ت له‌كاره‌كه‌ی هه‌ڵده‌گرێت‌و له‌گه‌ڵیان ده‌كات "كێشه‌و گیرو گرفت به‌ڕوخساریه‌و‌ه‬ ‫دیارنه‌بو‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ زه‌ره‌ری‌ كردبو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫جوتی���ار دیمه‌نی روداوه‌كه‌ ب���ه‌م جۆر‌ه كاتێ���ك قس���ه‌ت له‌گه‌ڵ ده‌كرد كه‌س���ێك ‌ی‬ ‫وه‌س���ف ده‌كات "هه‌رك ‌ه له‌گه‌ڵ پۆلیسه‌كان له‌س���ه‌رخۆبو‪ ،‬وه‌ها ده‌رنه‌ده‌ك���ه‌وت بار ‌ی‬ ‫چوینه‌ ن���او خانوه‌ك���ه‌وه‌‪ ،‬بینیمان ئاراس ده‌رون ‌ی جێگی���ر نه‌بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌رده‌وام‬ ‫جله‌كان ‌ی له‌به‌ردا نه‌مابو‪ ،‬ته‌نها ش���ۆرتێك ‌ی هیالك ده‌رده‌كه‌وت‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ من بزانم ڕۆژان ‌ه‬ ‫له‌پێداب���و‪ ،‬چوب���وه‌ س���ه‌ر موبه‌ریده‌یه‌ك‪ ،‬س���ه‌رقاڵی‌ خانوی‌ پالس���تیك ‌ی بو‪ ،‬ژیان ‌ی‬ ‫سیمی‌ ڕاكێشانی‌ ئۆتۆمبیلی‌ كردبو به‌ملیداو هاوسه‌رگیری‌ پێك نه‌هێنابو"‪.‬‬ ‫ده‌مێك بو گیانی‌ له‌ده‌ستدابو‪ .‬پۆلیسه‌كان‬ ‫پۆلیسی‌ پارێزگای‌ س���لێمانی‌ له‌وباریه‌و‌ه‬ ‫ته‌رمه‌كه‌ی���ان داگ���رت‪ ،‬ده‌س���تیان ك���رد‬

‫ڕایده‌گه‌یه‌نێ���ت كاتژمێ���ر ‪ 2:30‬خوله‌ك��� ‌ی‬ ‫نی���وه‌ڕۆ ‌ی ڕۆژ ‌ی یه‌كش���ه‌مم ‌ه هاواڵتیه‌ك ‌ی‬ ‫ته‌م���ه‌ن ‪ 33‬س���اڵ به‌ن���اوی‌ (ئ‪ .‬س‪ .‬ع)‬ ‫دانیشتوی‌ (ئه‌ڵاڵهی) كۆتایی‌ به‌ژیانی‌ خۆ ‌ی‬ ‫هێناوه‌‪ .‬له‌بنكه‌ ‌ی پۆلیس���ی‌ بازیان په‌ڕاو ‌ی‬ ‫لێكۆڵینه‌و‌ه بۆ ڕوداوه‌كه‌ كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬وته‌ ‌ی‬ ‫كه‌س���وكاره‌كه‌ ‌ی وه‌رگی���راوه‌و ته‌رمه‌كه‌ ‌ی‬ ‫ڕه‌وان���ه‌ی‌ پزیش���كی‌ دادوه‌ری‌ س���لێمان ‌ی‬ ‫كراوه‌‪.‬‬ ‫تێبینی‪ :‬ناوەکان خوازراون‬

‫هه‌ركه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫پۆلیسه‌كان چوینه‌‬ ‫ناو خانوه‌كه‌وه‌‬ ‫بینیمان ئاراس‬ ‫جله‌كانی‌ له‌به‌ردا‬ ‫نه‌مابو‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه‌‬

‫‪www. niqash. org‬‬

‫‪9‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌یه‌ به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی‬ ‫راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌کادیمیای راگه‌یاندنی ئه‌ڵامنی‬

‫تاقیكردنه‌وه‌ ‌ی هێز‬ ‫هێز‌ه كوردییه‌كان خه‌یاڵیان الی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ كوردستانه‌‬ ‫نیقاش‪ ،‬سامان عومەر‬ ‫بۆ هێزه‌ كوردییه‌كان ئه‌م هه‌ڵبژاردن ‌ه‬ ‫دوو تاقیكردنه‌وه‌ی‌ گرنگی‌ تێدایه‌‪،‬‬ ‫جارێك بۆ پێوانی راده‌ ‌ی جه‌ماوه‌ریی‬ ‫خۆیانه‌‪ ،‬جارێكی‌ تریش وه‌ك پرۆڤه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردنی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫ده‌ب���وو س���اڵی‌ راب���ردوو هه‌ڵبژاردن ‌ی‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان به‌ڕێوه‌بچوبایه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم په‌رله‌مان به‌بڕیارێك ته‌مه‌ن ‌ی خۆ ‌ی‬ ‫درێژكرده‌وه‌و تائێستاش روون نیی ‌ه كه‌ ‌ی‬ ‫ئ���ه‌و هه‌ڵبژاردن��� ‌ه به‌ڕێوه‌ده‌چێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫یه‌كێ���ك له‌گریمانه‌ به‌هێ���زه‌كان ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫له‌كۆتایی‌ ئه‌مساڵدا ئه‌نجام بدرێت‪.‬‬ ‫له‌نێ���وان هه‌ڵبژاردن���ی‌ ئه‌یلول ‌ی ‪2013‬‬ ‫تائێس���تا چه‌ندی���ن رووداو له‌هه‌رێم��� ‌ی‬ ‫كوردس���تان رووی���داوه‌ ك��� ‌ه هه‌موویان‬ ‫به‌ئاراس���ته‌ ‌ی شكس���تی‌ حوكمڕانیدان‌و‬ ‫له‌و ماوه‌ی���ه‌دا هێزه‌ كوردیی���ه‌كان نه‌ك‬ ‫سه‌رڕاس���ت نه‌ب���وون له‌بردنه‌س���ه‌ر ‌ی‬ ‫به‌ڵێنه‌كانی���ان‪ ،‬به‌ڵكو ب���اری‌ گوزه‌ران ‌ی‬ ‫خه‌ڵك چه‌ند هێنده‌ قورس بوو‪.‬‬ ‫قه‌یران���ی‌ دارای���ی‌‌و نه‌دان��� ‌ی موچه‌و‬ ‫زیادكردن ‌ی باج‌و نائارامی‌ شه‌ڕ ‌ی داعش‌و‬ ‫ناكۆكی‌ سیاسی‌‌و پێشلێكار ‌ی ماف ‌ی مرۆڤ‌و‬ ‫سه‌ركوتكردنی‌ میدیاو له‌ده‌ستدانی‌ نیوه‌ ‌ی‬ ‫خاكی‌ كوردس���تان‪ ،‬هه‌موو ئه‌و ره‌فتاران ‌ه‬ ‫بوون ك ‌ه له‌چوار س���اڵ‌و چه‌ن���د مانگ ‌ی‬ ‫رابردوودا روویداوه‌‪ ،‬ئه‌مانه‌ش خه‌ڵكییان‬ ‫له‌هه‌موو هێزه‌ سیاسییه‌كانی‌ كوردستان‬

‫توڕه‌كردووه‌‪.‬‬ ‫ئێس���تا ك��� ‌ه هه‌ڵبژاردن���ی‌ په‌رله‌مان ‌ی‬ ‫عێ���راق هاتووه‌ت���ه‌ پێش���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌هێزه‌ كوردییه‌كان ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ وه‌ك‬ ‫پرۆڤه‌ی���ه‌ك ده‌بینن بۆ پێوان���ی‌ راده‌ ‌ی‬ ‫جه‌ماوه‌ری���ی خۆیان‪ ،‬ره‌نگ���ه‌ دوای‌ ئه‌م‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌ بڕیار بده‌ن ئاخۆ هه‌ڵبژاردن ‌ی‬ ‫كوردس���تان به‌م زووان��� ‌ه ئه‌نجام ده‌ده‌ن‬ ‫یاخود بۆ ماوه‌یه‌كی‌ دیكه‌ دوای‌ ده‌خه‌ن‪.‬‬ ‫به‌په‌یام���ی‌ ئه‌م هه‌ڵبژاردن���ه‌دا دیاره‌‪،‬‬ ‫هێزه‌ ئۆپۆزس���یۆنه‌كانی‌ جاران (گۆڕان‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‌و یه‌كگرتووی‌ ئیسالمی‌)‬ ‫ده‌یانه‌وێت چانسێك ‌ی دیكه‌ له‌دژایه‌تیكردن ‌ی‬ ‫حكومه‌ت��� ‌ی هه‌رێ���م تاقیبكه‌ن���ه‌وه‌و‬ ‫به‌ده‌رخستنی‌ شكستی‌ ئه‌و حوكمڕانییه‌‪،‬‬ ‫به‌رپرس���یارێتی‌ له‌شانی‌ خۆیان دابماڵن‌و‬ ‫ده‌نگ ‌ی خه‌ڵك كۆبكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫په‌یامی‌ الیه‌ن���ی‌ به‌رامبه‌ری���ش روون ‌ه‬ ‫(پارت ‌ی دیموكراتی‌ كوردستان‌و یه‌كێت ‌ی‬ ‫نیشتیمانی‌ كوردستان)‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و دوو‬ ‫هێزه‌ ك ‌ه ‪ 27‬ساڵه‌ حوكمڕانن‪ ،‬به‌ئاشكرا حاجی‌ عه‌لی‌ س���ه‌رۆكی‌ لیژن���ه‌ی‌ بااڵ ‌ی‬ ‫ده‌ڵێن‪ ،‬س���ندوقه‌كانی‌ ده‌نگ���دان ئه‌وان هه‌ڵبژاردنه‌كان��� ‌ی بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕانه‌و‌ه‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵت النابات‪.‬‬ ‫وه‌اڵمدرایه‌وه‌ كاتێ���ك له‌كۆبوونه‌وه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫مه‌ال به‌ختیار ك ‌ه یه‌كێكه‌ له‌س���ه‌ركرد‌ه جه‌ماوه‌ریی���دا له‌ب���ه‌رده‌م الیه‌نگران��� ‌ی‬ ‫دیاره‌كان ‌ی یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌ كوردستان‪ ،‬حیزبه‌ك���ه‌ی‌ وت��� ‌ی "ئه‌گ���ه‌ر بتوانی���ن‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك���ی‌ ته‌له‌فزیۆنی���دا وتی‌‪ :‬له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا یه‌ك كورس ‌ی له‌پارتی‌‌و‬ ‫"یه‌كێت��� ‌ی گرفت���ی‌ نیی ‌ه یه‌ك كورس��� ‌ی یه‌كێتی‌ زیاتر بهێنین ئه‌وا به‌یه‌ك هه‌فت ‌ه‬ ‫یان سه‌د كورس���ی‌ بهێنێت هه‌ر یه‌كێت ‌ی ده‌سه‌اڵتیان لێوه‌رده‌گرین"‪.‬‬ ‫نیش���تمانی‌ كوردستانین‪ ..‬ئێم ‌ه چه‌كمان‬ ‫هه‌م���وو ئه‌م په‌یام‌و ش���ه‌ڕه‌ قس���انه‌‬ ‫هه‌ی ‌ه قبوڵناكه‌ن كه‌س چه‌كمان بكات"‪ .‬ده‌ریده‌خه‌ن له‌كوردس���تان ب���ه‌ر له‌وه‌ ‌ی‬ ‫ئ���ه‌م لێدوان��� ‌ه هه‌ر زوو ل���ه‌زاری‌ قادر ملمالن���ێ‌ بێت ب���ۆ په‌رله‌مان���ی‌ عێراق‪،‬‬

‫شه‌ڕه‌كه‌ ئاماده‌كارییه‌ بۆ هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌ی‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ته‌ماشای‌ به‌رنامه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن ‌ی‬ ‫هه‌ری���ه‌ك له‌حیزبه‌كانی���ش بكه‌ی���ت‪،‬‬ ‫زۆرینه‌یان باس له‌چاره‌سه‌ر ‌ی ئه‌و كێشان ‌ه‬ ‫ده‌كه‌ن ك ‌ه چاره‌سه‌ره‌كه‌یان له‌كوردستان ‌ه‬ ‫ن���ه‌ك له‌به‌غدا‪ ،‬بۆ نموونه‌ به‌ش���ی‌ هه‌ر‌ه‬ ‫زۆریان چاره‌س���ه‌ری‌ كێش���ه‌ ‌ی موچه‌یان‬ ‫كردووه‌ته‌ ئامانج ‌ی سه‌ره‌كی‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها هه‌موویان باس���ی‌ وه‌رگرتن ‌ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌كاتێكدا ده‌سه‌اڵت ‌ی‬

‫خه‌ڵك ‌ی سارد بكه‌نه‌وه‌ له‌ده‌نگدان‪.‬‬ ‫یوس���ف محه‌مه‌د س���ه‌رۆكی‌ پێشوو ‌ی‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان به‌"نیقاش" ‌ی وت‬ ‫"هه‌رچه‌ند‌ه ده‌س���تاو ده‌ستی‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان هاوشێوه‌ی‌ واڵت ‌ه‬ ‫دیموكراس���ییه‌كان ئاس���ان نییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫مه‌حاڵیش نییه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌م ‌ه ئه‌و قسه‌یه‌ی ‌ه ك ‌ه خه‌سره‌و گۆران‬ ‫به‌رپرس��� ‌ی ده‌زگای‌ هه‌ڵبژاردن��� ‌ی پارت ‌ی‬ ‫جه‌ختی‌ لێده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬به‌"نیقاش" ‌ی وت‬ ‫"له‌م قۆناغه‌دا هیچ حزبێك له‌كوردستان‬ ‫ناتوانێ‌ به‌ته‌نیا زیاتر له‌نیوه‌ی‌ ده‌نگه‌كان‬ ‫بهێنێت تا ده‌سه‌اڵت بگرێته‌ ده‌ست‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر هێزێك زۆرینه‌ی‌ كورس���ییه‌كان ‌ی‬ ‫په‌رله‌مانی‌ به‌ده‌س���ت هێنا ماف ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫هه‌ی���ه‌ كابین���ه‌ی‌ حكوم���ه‌ت دروس���ت‬ ‫بكات‌و وه‌ك پارتی‌ باوه‌ڕمان به‌ده‌س���تاو‬ ‫ده‌س���تكردنی‌ ئاش���تیانه‌ ‌ی ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ تۆپ���ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌ی‬ ‫فیعلی‌ له‌كوردستان له‌رێ ‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌ی په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان خراوه‌ت��� ‌ه‬ ‫كوردس���تانه‌وه‌ وه‌رده‌گیرێت���ه‌وه‌ ن���ه‌ك گۆڕه‌پانی‌ خ���ود ‌ی په‌رله‌مان���ه‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫هێزه‌ كوردییه‌كان چاوه‌ڕێ‌ ده‌كه‌ن بزانن‬ ‫به‌غدا‪.‬‬ ‫له‌ناو هه‌موو ئه‌م گێژاوه‌شدا له‌نێو تۆڕ‌ه ئه‌نجامیان ل���ه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ی‌ په‌رله‌ماندا‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌كان هه‌ڵمه‌تێك���ی‌ جۆرێك چۆن ده‌بێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌نجامه‌كه‌یان به‌دڵ‬ ‫له‌رێكخ���راو به‌ڕێوه‌ده‌چێت كه‌ باس له‌و‌ه ب���وو‪ ،‬ئه‌گه‌رێك ‌ی به‌هێز ئه‌وه‌ی ‌ه له‌كۆتای ‌ی‬ ‫ده‌كات ئه‌نجام���ی‌ هه‌ڵبژاردن هه‌رچییه‌ك ئه‌مس���اڵ له‌گه‌ڵ هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌ی‬ ‫بێت ه���ه‌ر پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ بااڵده‌س���تن‪ ،‬پارێ���زگاكان‪ ،‬هه‌ڵبژاردن��� ‌ی په‌رله‌مان��� ‌ی‬ ‫هێ���زه‌ ئۆپۆزس���یۆنه‌كانی‌ جارانیش ئه‌م كوردس���تانیش به‌ڕێ���و‌ه بچێ���ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌ڵمه‌ته‌ وه‌ك جۆرێ���ك له‌په‌یام ده‌بینن به‌دڵیشیان نه‌بوو‪ ،‬ئه‌و‌ه چاره‌نووس ‌ی ئه‌و‬ ‫به‌وه‌ی‌ هێز‌ه بااڵده‌س���ته‌كان ده‌یانه‌وێت هه‌ڵبژاردنه‌ به‌كاتێكی‌ نادیار ده‌سپێن‪.‬‬

‫سێ‌ ركابه‌ر ‌ی سه‌رسه‌خت‬ ‫الیەنەكان ‌ی كه‌ركوك دەیانەوێ بەشەڕی نەتەوەیی گرەوەکە ببەنەوە‌‬ ‫نیقاش‪ ،‬شااڵو محەمەد‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌مجاره‌ی‌ كه‌ركوك‬ ‫به‌هه‌موو جۆرێك جیاواز ده‌بێت‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ رابردوو‪ ،‬چونكه‌ له‌نێو‬ ‫كه‌شێكی‌ بارگاوی‌ نه‌ته‌وه‌ییدا به‌ڕێوه‌‬ ‫ده‌چێت‪ ،‬كه‌ هه‌موو كات ئاماده‌یه‌ بۆ‬ ‫ئاڵۆزیی‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر له‌پارێزگاكان���ی‌ دیك���ه‌ی‌ عێراق‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن له‌نێ���وان هێ���زه‌ ركابه‌ره‌كاندا‬ ‫بێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌وا له‌كه‌ركوك له‌نێ���وان نه‌ته‌و‌ه‬ ‫ركابه‌ره‌كاندایه‌‪ ،‬هه‌ریه‌ك له‌كوردو عه‌ره‌ب‌و‬ ‫توركم���ان به‌م هه‌ڵبژاردنان ‌ه ده‌یانه‌و ‌ێ جگ ‌ه‬ ‫له‌چنینه‌وه‌ ‌ی كورسی‌‪ ،‬جۆرێك له‌راپرسیش‬ ‫پیش���ان بده‌ن ك ‌ه ئاخۆ كام نه‌ته‌و‌ه له‌و ‌ی‬ ‫دیكه‌ بااڵده‌ستتره‌‪.‬‬ ‫ب���ۆ هێ���زه‌ سیاس���ییه‌كانی‌ كه‌رك���وك‬ ‫ئاسانترین شت ئه‌وه‌یه‌ كار له‌سه‌ر وه‌ته‌ر ‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی ‌ی بكه‌ن بۆ به‌ده‌س���تهێنانی‌ ده‌نگ‪،‬‬ ‫به‌دیاریكردنی‌ س���ه‌رۆك ‌ی لیسته‌كانیش���ه‌و‌ه‬ ‫دیاره‌ ك ‌ه ده‌یانه‌و ‌ێ بگانه‌ كام ئامانج‪.‬‬ ‫چوار ساڵ ‌ی رابردوو سیان له‌په‌رله‌مانتار‌ه‬ ‫دیاره‌كان���ی‌ كه‌ركوك له‌هه‌ر س���ێ‌ نه‌ته‌و‌ه‬ ‫جیاوازه‌ك���ه‌ زۆرتری���ن ناكۆكیی���ان هه‌بوو‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌یه‌كترو به‌رده‌وام له‌ش���ه‌ڕێك ‌ی‬ ‫میدیاییدا ب���وون‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌مجاره‌ الیه‌نه‌كان ‌ی‬ ‫هه‌ر سێ‌ نه‌ته‌وه‌كه‌ ئه‌و س ‌ێ په‌رله‌مانتاره‌یان‬ ‫كردووه‌ت ‌ه سه‌رۆك ‌ی لیسته‌كه‌یان‪.‬‬ ‫له‌یه‌ك���ه‌م رۆژی‌ بانگه‌ش���ه‌ ‌ی هه‌ڵبژاردن‬ ‫محه‌مه‌د ته‌می���م نوێنه‌ری‌ عه‌ره‌بی‌ كه‌ركوك‬ ‫له‌په‌رله‌مان���ی‌ عێراق‌و س���ه‌رۆكی‌ لیس���ت ‌ی‬ ‫هاوپه‌یمان���ی‌ عه‌ره‌ب���ی‌ كه‌رك���وك له‌كات ‌ی‬ ‫س���ه‌ردانیكردن ‌ی قه‌زای‌ حه‌ویجه‌ رایگه‌یاند‬ ‫"ده‌بێت لیسته‌كه‌مان ده‌نگی‌ به‌هێز به‌ده‌ست‬

‫ئەوکاتەی داعش هێرشی کردە سەر کەرکوک وێنه‪ :‬وكالة االناضول)‬

‫بهێنێت‌و ره‌مزه‌كان ‌ی لیسته‌كه‌مانیش ده‌نگ ‌ی‬ ‫موفاجه‌ئ��� ‌ه بن ب���ۆ نه‌یاره‌كانم���ان"‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫س���ه‌ره‌تایی‌ ده‌ركه‌وتن ‌ی ئه‌و ملمالنێی ‌ه بوو‬ ‫ك��� ‌ه ته‌میم به‌رانبه‌ر به‌ س���ه‌رۆك لیس���ت ‌ی‬ ‫پێكهاته‌كانی‌ دیكه‌ ده‌ستی‌ پێكرد‪ ،‬ته‌میم ‌ی‬ ‫به‌وه‌ ناس���راو‌ه لێدوانی‌ ئاگرین���اوی‌ دیژ ‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌كانی‌ دیكه‌ ‌ی كه‌ركوك‌و به‌تایبه‌تیش‬ ‫دژ به‌كورد ده‌دات‪.‬‬ ‫به‌هێزتری���ن لیس���تی‌ توركمان ‌ی كه‌ركوك‬ ‫ئه‌رشه‌د ساڵح ‌ی سه‌رۆكی‌ به‌ره‌ی‌ توركمان ‌ی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌ت ‌ی ده‌كات‪ ،‬له‌نێو هه‌زاران كه‌س‬ ‫له‌الیه‌نگران���ی حزبه‌ك���ه‌ ‌ی دڵنیایكردنه‌و‌ه‬ ‫بوونه‌و‌ه به‌په‌رله‌مانتار ‌ی بۆ ئه‌و به‌س نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ده‌بێت س���ه‌رۆك ‌ی گه‌وره‌ترین لیست ‌ی‬ ‫توركمانی‌ زۆرتری���ن متمانه‌ی‌ توركمانه‌كان‬ ‫به‌ده‌س���ت بهێنێ���ت تاك���و ش���ه‌ر ‌ی ماف ‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی‌ خۆیان ‌ی پێبكه‌ن له‌به‌رانبه‌ر دوو‬ ‫سه‌رۆك لیسته‌كه‌ی‌ دیكه‌ ‌ی كه‌ركوك‪.‬‬ ‫به‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌ی‌ هه‌وڵه‌كان ‌ی پێشوویه‌و‌ه‬

‫ئه‌م هه‌فته‌یه‌ له‌‬ ‫بۆ خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م راپۆرتانه‌و چه‌ندین راپۆرتی سه‌رنجراکێشی تر‬

‫به‌زمانه‌کانی کوردی‌و عه‌ره‌بی‌و ئینگلیزی‪ ،‬سه‌ردانی نیقاش بکه‌ ‪www. niqash. org‬‬

‫رێبوار ته‌ها به‌هێزترین س���ه‌رۆكی‌ لیس���ت ‌ی متمانه‌ی‌ زیاترمان پێده‌كه‌ن چونك ‌ه خه‌ڵك جیاوازتره‌ له‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ رابردوو‪".‬‬ ‫محه‌مه‌د ته‌میم ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕوو "ئه‌و‬ ‫حزبی‌ كوردیی‌ ب���وو له‌كه‌ركوك داوای‌ كرد ووشیار بۆته‌و‌ه و تۆمه‌ت و هه‌وڵی‌ كردار ‌ی‬ ‫ش���ه‌ڕه‌ی‌ ئێس���تا ده‌كرێت له‌نێوان كاندیدو‬ ‫ته‌واوی‌ نه‌ته‌وه‌كان ده‌نگ ‌ی پێبده‌ن‪ ،‬چونك ‌ه لێك جوداده‌كاته‌وه‌‪".‬‬ ‫خاڵ���ی‌ وه‌رچه‌رخانی‌ به‌ر له‌م هه‌ڵبژاردن ‌ه سه‌رۆك لیس���ت‌و هاوپه‌یمانێتیه‌كان شه‌ر ‌ی‬ ‫ئه‌وان له‌ په‌رله‌مانی‌ شه‌ر ‌ی كه‌ركوكییه‌كان‬ ‫رووداوه‌كان��� ‌ی ‪16‬ی‌ ئۆكتۆب���ه‌ری‌ س���اڵ ‌ی هه‌ڵبژاردنه‪ ‌،‬به‌اڵم دوای‌ هه‌ڵبژاردن ئه‌گه‌ر ‌ی‬ ‫ده‌كه‌ن نه‌ك حزبێكی‌ دیاریكراو‪.‬‬ ‫رێبوار ته‌ه���ا ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مانی‌ عێراق‌و رابردوو بوو ك ‌ه به‌هۆیه‌وه‌ هێزه‌ كوردییه‌كان هه‌ی ‌ه پێكه‌وه‌ كاركردن ده‌ستپێبكاته‌وه‌‪".‬‬ ‫ناكۆكی نوێی نێوان س ‌ێ سه‌رۆك لیست ‌ه‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ لیس���ت ‌ی یه‌كێت���ی‌ نیش���تمانی‌ ل���ه‌و پارێزگای ‌ه پاشه‌كش���ه‌یان ك���ردو بۆ‬ ‫كوردس���تان به‌"نیق���اش"ی‌ وت "بوون���ی یه‌كه‌مجار دوای‌ چوارده‌ س���اڵ ده‌س���ه‌اڵت ‌ی ركابه‌ره‌ك���ه‌ ‌ی كه‌ركوك ده‌گه‌رێته‌و‌ه بۆ ئه‌و‬ ‫كێبركێی‌ س���ه‌رۆك لیس���ته‌كان له‌ته‌واو ‌ی فیعلی‌ كه‌وته‌وه‌ ده‌ست هێزه‌كانی‌ حكومه‌ت ‌ی ملمالنێیه‌ی چوار ساڵی‌ رابردوو له‌په‌رله‌مان ‌ی‬ ‫پارێزگاكان���ی‌ عێ���راق بووه‌ت���ه‌ دیمه‌نێكی ناوه‌ندو به‌وه‌ش كورد کەنارگیرو نه‌ته‌وه‌كان ‌ی عێراقدا له‌سه‌ر پرسی‌ پێشمه‌رگه‌و ئاسایش‌و‬ ‫به‌رێوه‌بردن���ی‌ ئیدارییه‌كان��� ‌ی كه‌رك���وك‬ ‫ئاسایی‪ ،‬به‌اڵم خاڵی جیاواز ‌ی له‌ پارێزگا ‌ی دیکه‌ بااڵده‌ست بوون‪.‬‬ ‫محه‌م���ه‌د ته‌می���م س���ه‌رۆكی‌ لیس���ت ‌ی دروستیان كردبوو به‌ده‌گمه‌ن له‌سه‌ر خاڵێك‬ ‫كه‌ركوك ئه‌وه‌ی ‌ه سه‌رۆك لیسته‌ به‌هێزه‌كان ‌ی‬ ‫پێكهاته‌كان��� ‌ی كه‌ركوك له‌م���اوه‌ی‌ رابردوو گردبون���ه‌وه‌ ‌ی عه‌ره‌ب��� ‌ی به‌"نیقاش"ی‌ ووت كۆك بوون‪ ،‬بۆی ‌ه چاو ‌ی ئێستای ده‌نگده‌ران ‌ی‬ ‫زۆرترین شه‌ڕ ‌ی سیاسیان كردووه‌ ل ‌ه پێناو "راسته‌ ئێم ‌ه سه‌رۆكایه‌تی‌ هاوپه‌یمانێتیه‌ك ‌ه شاره‌كه‌ش له‌سه‌ر ئه‌و س ‌ێ سه‌رۆك لیسته‌ی‬ ‫پاراس���تنی‌ ده‌س���تكه‌وت ‌ی نه‌ته‌وه‌یی‌ ره‌نگ ‌ه ده‌كه‌ین‪ ،‬به‌اڵم له‌كۆتایدا هه‌موو كاندیدێك پارێزگاكه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌رشه‌د س���اڵح ‌ی سه‌رۆك ‌ی حزبی‌ به‌ره‌ ‌ی‬ ‫ه���ه‌ر ئه‌مه‌ش دیمه‌نه‌كه‌ ‌ی كه‌ركوك ‌ی جیاواز ده‌یه‌وێت زۆرترین ده‌نگ به‌ده‌س���ت بهێنێت‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ ‌ی به‌هێزێكی‌ زیاتر ش���ه‌ری‌ ماف توركمان ‌ی عێراق‌و س���ه‌رۆك ‌ی لیست ‌ی به‌ره‌ ‌ی‬ ‫كردبێت‪".‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ خس���ته‌ڕوو‪" :‬ئێم��� ‌ه دڵنیاین و ئیمتیازی‌ ده‌نگده‌ران��� ‌ی بكات له‌به‌رئه‌و‌ه توركمانی‌ كه‌رك���وك به‌"نیقاش"ی‌ راگه‌یاند‬ ‫خه‌ڵكی‌ ش���اره‌ك ‌ه به‌ ت���ه‌واوی‌ پێكهاته‌كان ش���ه‌ڕ ‌ی ئه‌مجاره‌ی‌ س���ه‌رۆك لیس���ته‌كان ‪":‬ئێمه‌ ناتوانین له‌سه‌ر خاڵێك رێكبكه‌وین‬

‫ك ‌ه دژی‌ پێكهاته‌كه‌م���ان بێت بۆیه‌ كاتێك‬ ‫هێزێكی‌ كورد ‌ی دژایه‌تی‌ پێكهاته‌ ‌ی توركمان ‌ی‬ ‫كردوو‌ه ب ‌ه توندی‌ وه‌اڵممان داوه‌ته‌و‌ه ئه‌م ‌ه‬ ‫ناكات ‌ه ئه‌وه‌ ‌ی بۆ ده‌نگدان ئه‌مه‌مان كردبێت‬ ‫به‌ڵكو ئه‌رك بووه‌و جێبه‌جێمان كردووه‌‪".‬‬ ‫ئاماژه‌ ‌ی به‌وه‌شكرد "هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌مجار‌ه‬ ‫ن���ه‌ك ته‌نی���ا له‌بانگه‌ش���ه‌كه‌ی‌ جیاوازتر‌ه‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی‌ راب���ردوو‪ ،‬به‌ڵكو له‌ئه‌نجام‌و‬ ‫كاری‌ ئاینده‌ش���ی‌ گۆران���كار ‌ی به‌خۆیه‌و‌ه‬ ‫ده‌بینێت‪".‬‬ ‫له‌دوا هه‌ڵبژاردن ‌ی ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌ران ‌ی‬ ‫عێ���راق هاوكێش���ه‌كه‌ له‌قازانج���ی‌ هێ���ز‌ه‬ ‫كوردیی���ه‌كان كۆتای���ی‌ ه���ات‪ ،‬چونك ‌ه له‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌دا له‌كۆ ‌ی ‪ 12‬كورسی‌ پارێزگاكه‌‪،‬‬ ‫كورد هه‌شت كورس���ی‌ برده‌وه‌و چواره‌كه‌ ‌ی‬ ‫دیكه‌ بۆ ع���ه‌ر‌هب‌و توركمان ب���وون به‌اڵم‬ ‫به‌له‌به‌رچاوگرتنی‌ پێش���هاته‌كان زه‌حمه‌ت ‌ه‬ ‫جارێك��� ‌ی دیكه‌ كورد هه‌مان ده‌س���تكه‌وت‬ ‫بچێنێته‌وه‌‪.‬‬

‫پایته‌خت كێبڕكێكه‌‬ ‫تونده‌ ده‌كات‬

‫كه‌م��یژماره‌ی��انبایه‌خ��ی‬ ‫نه‌هێشتوون‬

‫به‌غدا ده‌بێته‌ گه‌وره‌ترین گره‌وی‬ ‫هه‌ڵبژاردن‬

‫كامپی ئاواره‌كان چرت رووگه‌ی‬ ‫قه‌واره‌‌و كاندیده‌كان نین‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫ریکالم‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫دو منداڵ به‌پاسكیل ده‌یان‬ ‫كلیۆمه‌تر ده‌برن بۆ دیداری‌ باپیره‌یان‬

‫ئا‪ :‬ئیمان زه‌ندی‌‬ ‫له‌قه‌زای‌ شاره‌زور دو منداڵی‌ پێنج‬ ‫سااڵن به‌پاسكیل زیاتر له‌‪ 30‬كلیۆمه‌تر‬ ‫ده‌برن بۆ ماڵی‌ باپیره‌یان به‌بێ‌ ئاگاداری‌‬ ‫خێزانه‌كانیان‪ ،‬خزمێكیان "له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫باپیره‌ گه‌وره‌یان زۆر خۆشده‌وێت‪،‬‬ ‫وتویانه‌ ده‌رۆن بۆ الی‌ ئه‌و"‪.‬‬ ‫دانه‌ر‌و هه‌ریاز دو منداڵی‌ پێنج سااڵنن‌و‬ ‫خوێندكاری‌ باخچ���ه‌ی‌ مندااڵنن له‌قه‌زای‌‬ ‫شاره‌زور‪ ،‬ئه‌م دو منداڵه‌ بۆ ماوه‌ی‌ هه‌شت‬ ‫كاتژمێر ون ده‌بن له‌خێزانه‌كانیان‪ ،‬له‌پاش‬ ‫دۆزینه‌وه‌ی���ان لێیان ده‌پرس���ن "بۆ دور‬ ‫كه‌وتونه‌ته‌وه‌؟ ئه‌وانیش ده‌ڵێن ویستمان‬ ‫بچین بۆ ماڵ باپیره‌مان"‪.‬‬ ‫فه‌رهاد عه‌لی‌ ن���اوی‌ خوازراوی‌ یه‌كێك‬ ‫له‌خزمه‌كانی‌ دانه‌رو هه‌ریازه‌‪ ،‬ئه‌و له‌باره‌ی‌‬

‫رۆشتنی‌ ئه‌و دو منداڵه‌ بۆ ماڵی‌ باپیره‌یان‬ ‫له‌كان���ی‌ پانكه‌ بۆ ئاوێنه‌ وت���ی‌ "دانه‌رو‬ ‫هه‌ریاز ئامۆزازای‌ من ده‌ك ‌هن‌و هه‌ردوكیان‬ ‫خالۆزا‌و پ���ورزای‌ یه‌كت���رن‪ ،‬هه‌ردوكیان‬ ‫یه‌كی‌ پاسكیلێكیان پێده‌بیت به‌بێ‌ پرسی‌‬ ‫دای���ك‌و باوكیان له‌م���اڵ چونه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌‬ ‫وتویانه‌ ده‌رۆین بۆ ماڵی‌ باپیرم"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌م دو منداڵه‌ به‌پاس���كیل‬ ‫به‌یه‌كه‌وه‌ له‌هه‌ڵه‌بجه‌ی‌ تازه‌وه‌ ده‌رۆن بۆ‬ ‫وارماوا له‌وێش���ه‌وه‌ بۆ رێگای‌ بیستانسور‬ ‫پاشانیش له‌س���ه‌ره‌وه‌ ده‌رۆن بۆ گوندی‌‬ ‫چناخچی���ان نزیكی‌ ناحی���ه‌ی‌ عه‌ربه‌ت‌و‬ ‫گون���دی‌ كان���ی‌ پانكه‌یه‌‪ ،‬دوات���ر یه‌كێك‬ ‫له‌منداڵ���ه‌كان ده‌ڵێن بابرۆی���ن بۆ ماڵی‌‬ ‫باپیره‌م كه‌ ماڵی���ان له‌زێڕنجۆیه‌ چونكه‌‬ ‫هه‌مو جاران له‌گه‌ل دایك‌و باوكیان له‌وێوه‌‬ ‫ده‌رۆش���تن بۆ ماڵ باپیره‌ی���ان‪ ،‬به‌نیازن‬ ‫برۆن بۆ گوندی‌ كانی‌ پانكه‌ به‌اڵم رێگایان‬

‫لێتێكده‌چێت‪ ،‬پاش���ان به‌رێگای‌ عه‌ربه‌تدا‬ ‫ده‌چنه‌وه‌ دوباره‌ بۆ كه‌مپی‌ عه‌ربه‌ت"‪.‬‬ ‫دان���ه‌ر به‌ده‌س���ت نه‌خۆش���ی‌ دڵه‌وه‌‬ ‫ده‌ناڵێنێت به‌اڵم له‌به‌ر زۆری‌ خۆشه‌ویستی‌‬ ‫ب���ۆ باپیره‌ی‌ ئ���ه‌و رێ���گا دوره‌ ده‌برێت‪،‬‬ ‫فه‌رهاد وت���ی‌ "دانه‌ر به‌هه‌ری���ازی‌ وتوه‌‬ ‫گه‌ر م���اڵ نه‌دۆزینه‌وه‌ چیبكه‌ین؟ ئه‌ویش‬ ‫وتویه‌ت���ی‌ بۆ خۆمان له‌س���ه‌ر ئه‌م چه‌وه‌‬ ‫ده‌خه‌وین‪ ،‬ب���ه‌اڵم دواترگه‌نجێكی‌ ئاواره‌‬ ‫بینیونی‌ زانیویه‌ت���ی‌ ونبون ده‌یاتبات بۆ‬ ‫ئاسایشی‌ عه‌ربه‌ن‪ ،‬له‌كۆتایدا په‌یوه‌ندیان‬ ‫پێ���وه‌ كردی���ن ك���ه‌ دۆزراونه‌ت���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫بینیمانن ره‌نگیان سپی‌ هه‌ڵگه‌رابون له‌تاو‬ ‫برسیه‌تی‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "باپیره‌ی‌ كه‌ زانیبوی‌ بۆ الی‌‬ ‫ئه‌و دێ���ن‌و دواتر ونبون زۆر زۆر بیتاقه‌ت‬ ‫بو بو چونك���ه‌ باپیره‌ی‌ هه‌ردوكیانی‌ زۆر‬ ‫خۆش ده‌وێت ئه‌وانیش به‌هه‌مان شێوه‌"‪.‬‬

‫ی هه‌ڵبژاردندا زۆرترین‬ ‫له‌هه‌ڵمه‌ت ‌‬ ‫ئامێری‌ كیبۆرد فرۆرشاوه‌‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫له‌بازاڕی‌ هونه‌رمه‌ندان له‌شاری‌ سلێمانی‌‬ ‫كه‌س له‌ئامێره‌ موزیكیه‌كانی‌ وه‌ك ته‌پڵ‌و‬ ‫ده‌ف‌و عودو نه‌ی‌و تارو كه‌مانچه‌ ناپرسێت‪.‬‬ ‫له‌م هه‌ڵمه‌تی‌ هه‌ڵبژاردندا ڕۆژ ڕۆژی‌‬ ‫فرۆشتنی‌ ئامێری‌ (كیبۆرد)ه‌‪.‬‬

‫سەنتەری جوانکاری پێست‌و لیزەر‬ ‫س���ەنتەری میدیکاڵ‪ :‬به‌ختیاری ـ ش���ه‌قامی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫به‌رامبه‌ری‌ ساڵۆن ئه‌سته‌نبوڵ‬

‫کاوڕ‬ ‫پالن���ە نوێکان���ت کەمێ���ک‬ ‫گۆڕانکاریی���ان تێ���دا ڕوودەدات‬ ‫ئەمەش نیگەرانت دەکات هەوڵ بدە‬ ‫بە گوێرەی گۆرانکارییەکان مامەڵە‬ ‫بکەیت‪.‬‬

‫ژماره‌ ته‌له‌فۆنی‌ ‪0533183536 - 07706581971‬‬ ‫فه‌یسبوك‪medicalclinicsuly :‬‬

‫گا‬

‫دوانه‌‬

‫خۆشەویس���تەکەت گرنگی تەواوت‬ ‫بارودۆخی تەندروس���تیت هیچ باش‬ ‫نییە و ماندوویت‪ ،‬س���ەردانی پزیشک پ���ێ دەدات ئەگ���ەر هەم���ان گرنگی‬ ‫بک���ە و ڕێنماییەکان���ی ب���ە ت���ەواوی پێ نەدەیت���ەوە دڵنیابە لەدەس���تی‬ ‫دەدەیت‪.‬‬ ‫جێبەجێ بکە‪.‬‬

‫ئاری‌ فه‌وزی‌ ژه‌نی���اری‌ كیبۆردو خاوه‌نی‌‬ ‫پێش���انگای‌ موزیك له‌ب���ازاڕی‌ هونه‌رمه‌ندان‬ ‫له‌ش���اری‌ س���لێمانی‌ ده‌ڵێ���ت "له‌م���اوه‌ی‌‬ ‫بیس���ت‌و س���ێ‌ ڕۆژی‌ هه‌ڵمه‌تی‌ بانگه‌شه‌دا‬ ‫بیس���ت ئامێری‌ كیبۆردم فرۆش���توه‌‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫له‌كاتێكدای���ه‌ كه‌ پێش���تر له‌مانگێكدا ته‌نها‬ ‫كیبۆردێ���ك یان دوانم ده‌فرۆش���ت"‪ .‬ئاماژه‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ش ده‌كات ك���ه‌ كیبۆرد "ب���ه‌راورد به‌‬ ‫ئامێره‌كان���ی‌ تریش پڕفرۆش���ترینه‌‪ .‬له‌پار‬ ‫هاوینه‌وه‌ ئامێری‌ كه‌مانچه‌م كڕیوه‌ تائێس���تا‬ ‫ماوه‌و نه‌فرۆش���راوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئامێری‌ كیبۆرد‬ ‫بۆ بانگه‌ش���ه‌ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان‌و خۆفیركردن‬ ‫به‌كار ده‌هێنرێت"‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌بانگه‌ش���ه‌ی هه‌ڵبژاردن كۆمه‌ڵێك‬ ‫ه���ۆكاری دیكه‌ش هه‌ن بۆ ئ���ه‌وه‌ی كیبۆرد‬ ‫پڕفرۆشترین ئامێری مۆسیقا بێت‪ .‬به‌ وته‌ی‬ ‫ئاری "له‌نه‌وه‌ده‌كانه‌وه‌ تا س���اڵی‌ ‪ 2005‬ئه‌و‬ ‫كه‌س���انه‌ی‌ كاری‌ هونه‌رییان ده‌كرد كیبۆردو‬ ‫پارچه‌كانی‌ دیكه‌یان به‌كرێ‌ ده‌برد بۆ ڕۆژێك‌و‬ ‫ده‌یانگه‌ڕانده‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستا به‌هۆی‌ هه‌رزانی‌‬ ‫نرخی‌ ئامێره‌كه‌وه‌ هونه‌رمه‌ندان‌و ژه‌نیاران‌و‬ ‫هه‌وادارانی‌ وه‌ك هیوایه‌تێك ئامێری‌ كیبۆرد‬ ‫ده‌كڕن له‌ئاهه‌نگ‌و بۆنه‌ی ماڵه‌كانیاندا به‌كاری‌‬ ‫ده‌هێنن‪ .‬ئه‌مه‌ش كاریگه‌ریی‌ هه‌بوه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫فرۆشتنی‌ سه‌رجه‌م ئامێره‌ موزكیه‌كانی‌ وه‌ك‬ ‫كه‌مانچه‌و عودو نه‌ی‌‌و زه‌ڕب‪ ،‬چونكه‌ كیبۆرد‬ ‫بۆ س���ه‌رجه‌م ئاوازه‌ ش���ادو خاوه‌كان به‌كار‬ ‫ده‌هێنرێت‌و ده‌نگ‌و ئاوازی هه‌مو ئامێره‌كانی‬ ‫ت���ری تێدایه‌‪ .‬بۆی���ه‌ ته‌نان���ه‌ت كاریگه‌ریی‬

‫قرژاڵ‬ ‫هەندێک قسە لە الیەن هاوڕێکانتەوە‬ ‫دەبیستیت سەبارەت بە کەسێک بڕوا‪،‬‬ ‫بە هەموو قس���ەکان مەکە و خۆت بە‬ ‫دوای ڕاستییەکەدا بڕۆ و دڵنیابەرەوە‪.‬‬

‫له‌سه‌ر كاری‌ ئه‌و هونه‌رمه‌ندانه‌ش كه‌ ئامێره‌‬ ‫موزیكیه‌كانی‌ دیكه‌ ده‌زانن"‪.‬‬ ‫باسی‌ ئه‌وه‌شی‌ كرد به‌كارهێنانی‌ ئاسانه‌و‬ ‫به‌ئاس���انی‌ ده‌گوازرێته‌وه‌‪ ،‬توانای‌ ده‌نگێكی‌‬ ‫ب���اش‌و چێژ به‌خش���ی‌ هه‌ی���ه‌‪ .‬زۆركات ئه‌و‬ ‫ئامێرانه‌ی‌ دیكه‌ی‌ وه‌ك شمش���اڵ به‌ كیبۆرد‬ ‫خۆش���ترن دێنه‌ به‌رگوێ تا شمشاڵه‌كه‌ یان‬ ‫ئامێره‌ موزیكیه‌كانی‌ دیكه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ وت "بۆ یه‌كه‌م جار له‌س���ااڵنی‌‬ ‫حه‌فتادا تیپی‌ مۆس���یقای‌ سلێمانی‌ ئامێری‌‬

‫شێر‬ ‫ب���ە ه���ۆی کارێکەوە بڕێ���ک پارە‬ ‫بەدەس���تدەهێنیت ب���ەاڵم لە ش���تی‬ ‫بێمانادا خەرجی مەک���ە و هەوڵبدە‬ ‫سوودی لێ ببینیت‪.‬‬

‫كیب���ۆردی‌ (ئۆرگ���ۆن)ی‌ له‌كوردس���تان‬ ‫به‌كارهێناوه‌‪ .‬ئێس���تا كیبۆردی‌ (‪‌)PA3‬و‬ ‫(‪ )PA4‬كه‌ س���اڵی‌ ‪ 2016‬له‌واڵتی ئیتاڵیاوه‌‬ ‫هاورده‌ك���راون‪ ،‬له‌ب���ازاڕی كوردس���تاندا‬ ‫ده‌س���تده‌كه‌ون‪ .‬ڕامی‌ ئه‌م ئامێرانه‌ په‌نجاو‬ ‫شه‌ش مێگابایته‌‌و پڕفرۆشترینیانه‌ له‌بازاردا‪،‬‬ ‫چونكه‌ توانای فراوان���ه‌‌و ده‌كرێت له‌رێگه‌ی‬ ‫(فالش)ه‌وه‌ ده‌نگ���ی‌ ئامێره‌كانی‌ باڵه‌بان‌و‬ ‫زه‌رب‌و ده‌ه���ۆڵ‌و شمش���اڵ‌و هیت���ری پ���ێ‬ ‫لێبدرێت"‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫دوورکەوتن���ەوەت لە هەموو کەس‬ ‫زیانی بۆ خۆت هەیە‪ ،‬ڕاس���تە چیتر‬ ‫بروات بە دەوروب���ەرت نەماوە بەاڵم‬ ‫مانای ئەوە نیی���ە هەمووان خراپەت‬ ‫لەگەڵ دەکەن‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫هونه‌رمه‌ندان داوا له‌هاواڵتیان ده‌كه‌ن ده‌نگ بده‌ن‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫چوار ڕۆژی‌ ماوه‌ی‌ بۆ ده‌نگدانی‌‬ ‫له‌سه‌ر لیست‌و كاندیده‌كانده‌ جیاوازه‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندانیش به‌پێویستی‌ ده‌زانن‬ ‫هاواڵتیان به‌ په‌ڕۆشه‌وه‌ به‌شداری‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان بكه‌ن‪ ،‬چونكه‌ ئه‌م‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌ بۆ زیاد كردنی‌ ڕیژه‌ی‌‬ ‫ده‌نگه‌كانی‌ كورده‌ له‌به‌رامبه‌ر عه‌ره‌بدا‪.‬‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ هونه‌رمه‌ند ئه‌حمه‌د س���االر‬ ‫ده‌نگدان���ی‌ ب���ه‌ گرن���گ له‌قه‌ڵ���ه‌م دا‌و وت ‌ی‬ ‫"ده‌نگدان ئیس���پاتی‌ وجودی‌ كورد بونمانه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئێستا ش���ه‌ڕی‌ تفه‌نگ نه‌ماوه‌‌و شه‌ڕ‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ ده‌نگه‌‪ .‬ئێمه‌ ده‌زانی���ن كه‌ ده‌چینه‌‬ ‫به‌غدا ش���ه‌ڕێكی‌ دژوارمان له‌پێش���ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫خه‌ڵكێك���دا كه‌ به‌ گیانێكی‌ ڕه‌گه‌زپه‌رس���تی‌‬

‫بیرده‌كه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ پێویس���تمان به‌‬ ‫جه‌نگاوه‌ری‌ ب���اش هه‌یه‌ بۆ ئه‌و جێگه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌ عێراقه‌‪ .‬ئه‌و جه‌نگاوه‌رانه‌ش ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ن داكۆكی له‌مافی‌ كورد ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ پێشه‌مه‌رگه‌ی‌ ئه‌و جێگه‌یه‌ن كه‌ بۆی‌‬ ‫ده‌چن"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش���ی‌ ب���ه‌وه‌ كرد "پێش دۆس���ت‌و‬ ‫خزمان���م كارتی‌ ده‌نگدان���م ئاماده‌كردوه‌ بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ بچم ده‌نگ بده‌م‪ ،‬ه���ه‌ر هیچ نه‌بێت‬ ‫كورم‪ ،‬ئێمه‌ هه‌مومان هه‌تا ده‌مرین گرێیه‌كی‌‬ ‫ده‌رونیم���ان له‌گه‌ڵدایه‌ ئه‌وی���ش ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫بۆچی‌ ژێرده‌ستین؟ ئێمه‌ هاوارده‌ین هه‌رهیچ‬ ‫نه‌بێت باله‌ده‌نگداندا یه‌ك بین‪ ،‬زۆر ئاساییه‌‬ ‫بیروبۆچونی‌ جیاوازمان هه‌بێت"‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ند مس���ته‌فا ئه‌حمه‌دیش ره‌خنه‌ی‬ ‫له‌و كه‌س���انه‌ گرت ك���ه‌ ده‌ڵێ���ن ناچین بۆ‬ ‫ده‌نگدان‌و وتی "ئ���ه‌و خه‌ڵكانه‌ی‌ ده‌یانه‌وێت‬

‫ده‌نگ نه‌ده‌ن وه‌ك ئه‌وه‌ وایه‌ سه‌رخۆش���یان‬ ‫كردب���ن‌و گیژی���ان كردب���ن‪ ،‬چونك���ه‌ ئێمه‌‬ ‫تائێس���تاش ئیش‌و كارمان ه���ه‌ر له‌به‌غدایه‌‪.‬‬ ‫وه‌ك هاواڵتیانی‌ كوردستان هه‌تا خه‌ڵكی‌ باش‬ ‫بنێرینه‌ به‌غدا‌و شه‌ڕمان له‌سه‌ر بكات بۆ ئێمه‌‬ ‫باشتره‌‪ .‬گرنگه‌ هه‌مومان بچین بۆ ده‌نگدان‪،‬‬ ‫كاریگه‌ریش���ی‌ ده‌بێت ب���ۆ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‬ ‫په‌رله‌مان ‌ی كوردستان"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها هونه‌رمه‌ند كه‌م���ال محه‌مه‌د كه‌‬ ‫به‌تایبه‌ت گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ بۆ كوردستان بۆئه‌وه‌ی‬ ‫ده‌نگ به‌و لیس���ت‌و كاندیده‌ بدات كه‌ خۆی‌‬ ‫ده‌یه‌وێ���ت ئه‌و ده‌ڵێت "م���ن پێموایه‌ دۆخی‌‬ ‫كوردس���تان هه‌رچۆنێك بێ���ت‪ ،‬خه‌ڵكی‌ هه‌ر‬ ‫ده‌نگ بدات باشه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ واجیبه‌‪ .‬نابێت گوێ‬ ‫بده‌ینه‌ ئه‌وه‌ی‌ بڵێین ده‌نگیش بده‌ین سودی‌‬ ‫بۆمان نابێت‪ .‬ئه‌و داخه‌ی‌ خه‌ڵكی‌ هه‌یه‌تی‌ با‬

‫بچێته‌ سه‌ر سندوقه‌كانی‌ ده‌نگدان هه‌ڵیڕیژێ‪.‬‬ ‫گه‌ر ده‌ته‌وێت واڵت به‌ره‌و پێش���ه‌وه‌ بڕوات‪،‬‬ ‫گه‌نده‌ڵ���ی‌ نه‌مێنێت‪ ،‬بچ���ۆ ده‌نگه‌كه‌ت بده‌‪.‬‬ ‫كه‌سی‌ باش‌و خه‌م خۆرو به‌توانا زۆرن"‪.‬‬ ‫داواش���ی كرد "ئه‌وه‌ی‌ ده‌توانێت‌و ته‌مه‌نی‌‬ ‫گونجاوه‌ بۆ ده‌نگدان با ده‌نگ بدات‪ .‬خه‌ڵك‬ ‫زۆر باش ده‌زانن وه‌ك كه‌مال محه‌مه‌د سه‌ربه‌‬ ‫هی���چ حیزب‌و الیه‌نێك نی���م‪ ،‬به‌اڵم ده‌نگ به‌‬ ‫كه‌س���انێك ده‌ده‌م ك���ه‌ خزمه‌تی‌ واڵته‌كه‌یان‬ ‫كردوه‌‪ .‬ئه‌وانه‌ی‌ خزمه‌تی‌ نیشتمانیان كردوه‌‪،‬‬ ‫هیواردم هه‌میشه‌ سه‌ركه‌وتوبن"‪.‬‬ ‫الی خۆی���ه‌وه‌ هونه‌رمه‌ن���د حه‌مه‌ڕه‌ئوف‬ ‫كه‌ركوكی‌ زۆر خه‌می‌ كه‌مكردنی‌ ده‌نگه‌كانی‌‬ ‫كوردیه‌تی‌ له‌ كه‌ركوك‪ .‬له‌وباره‌یه‌شه‌وه‌ وتی‬ ‫"هه‌رچۆنێك بێ���ت‪ ،‬كورد بچێت ده‌نگ بدات‬ ‫باشه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت له‌شاری‌ كه‌ركوك زۆر گرنگه‌‬ ‫به‌ش���داری‌ ده‌نگدان ب���كات‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر‬

‫ده‌نگ���ی‌ ق���ه‌واره‌ كوردییه‌كان ك���ه‌م بكات‪،‬‬ ‫ده‌چێت بۆ الیه‌نی‌ عه‌ره‌بی‌و توركمانی‌‪ .‬پێشتر‬ ‫به‌رده‌وام ڕیژه‌ی‌ ده‌نگه‌كانی‌ كورد به‌راورد به‌‬ ‫عه‌ره‌ب‌و توركمان زیاتر بوه‌‪ .‬خه‌ڵك ئازاده‌‌و‬ ‫گرن���گ نیه‌ ده‌نگ ب���ه‌چ قه‌واره‌یه‌كی‌ كوردی‌‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬به‌اڵم گرنگ ئه‌وه‌یه‌ بچین‌و هه‌مومان‬ ‫ده‌نگ بده‌ین"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها هونه‌رمه‌ند سه‌اڵح مه‌جید له‌باره‌ی‬ ‫ده‌نگدانه‌وه‌ ده‌ڵێت "ئێمه‌ بچین ده‌نگ بده‌ین‬ ‫باشتره‌ بۆئه‌وه‌ی‌ سه‌نگمان هه‌بێت له‌به‌غدا‪.‬‬ ‫ده‌ب���ێ كێش���ه‌و ناكۆكیان���ه‌ بخه‌ین���ه‌ الوه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئیشوكاره‌كانمان له‌به‌غدا ببه‌ین‬ ‫به‌ڕێ���وه‌‪ ،‬خزمه‌تی‌ گش���تی‌ واڵته‌كه‌مانی‌ پێ‌‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬ئێمه‌ ده‌بێت وه‌ك هاونیشتیمانییه‌ك‬ ‫بیر له‌كوردستان بكه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ جه‌ختیش���ی كرده‌وه‌ كه‌‬ ‫ئه‌و س���ه‌ر به‌هی���چ الیه‌نێك نی���ه‌‪ ،‬نایه‌وێت‬

‫‪11‬‬

‫بانگه‌شه‌ بۆ هیچ الیه‌نێك بكات‌و وتی "به‌اڵم‬ ‫باوه‌ڕم به‌ده‌نگدان هه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ پڕۆسه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫دیموكراسییه‌ پێویس���ته‌ به‌ گرنگییه‌وه‌ لێی‬ ‫بڕوانین"‪.‬‬ ‫به‌هه‌مان شێوه‌ هونه‌رمه‌ند به‌هادین نوری‌‬ ‫وه‌ك ك���ۆی‌ هاورێكان���ی‌ ب���ڕوای‌ به‌ده‌نگدان‬ ‫هه‌ی���ه‌‌و داوای كرد خه‌ڵ���ك‌و هونه‌رمه‌ندانی‌‬ ‫هاوڕێی‌ بچنه‌ سه‌ر س���ندوقه‌كانی‌ ده‌نگدان‌و‬ ‫ده‌نگ بده‌ن‪.‬‬ ‫بڕی���اره‌ رۆژی ‪12‬ی ئه‌م مانگه‌ پرۆس���ه‌ی‬ ‫ده‌نگدان بۆ هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی‬ ‫عێ���راق به‌ڕێوه‌ بچێت‪ .‬زۆرێ���ك له‌چاودێران‬ ‫پێیان وایه‌ له‌نێو خه‌ڵكی كوردستاندا هه‌ست‬ ‫به‌ ساردییه‌ك ده‌كرێت‌و مه‌ترسی ئه‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫رێژه‌ی به‌ش���داری له‌كوردس���تان كه‌م بێت‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌ بڕوای چاودێران به‌ زیانی كورد‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی له‌عێراقدا ده‌شكێته‌وه‌‪.‬‬

‫كه‌وبازێك‬ ‫ڕۆژێك نه‌یه‌مه‌ چایخانه‌ی كه‌وبازه‌كان هه‌ست به‌ بێزاری‌ ده‌كه‌م‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫له‌گه‌ڕه‌كی‌ كانی‌ ئاسكانی‌ شاری‌‬ ‫سلێمانی‌ خانویه‌كی‌ دێرینی‌ شار‬ ‫الفیته‌یه‌كی‌ پێدا هه‌ڵواسراوه‌ به‌ناوی‌‬ ‫(ڕاوچیه‌كانی‌ كوردستان)‪ .‬هه‌ر كه‌‬ ‫ده‌چیته‌ ژوره‌وه‌‪ ،‬قاسپه‌ی كه‌‌و‌و‬ ‫مامه‌ڵه‌ی كڕین‌و فرۆشتنی كه‌و پێت‬ ‫ده‌ڵێت ئێره‌ شوێنێكی جیاوازه‌‪ :‬ئێره‌‬ ‫چایخانه‌ی كه‌وبازه‌كانه‌‪.‬‬ ‫به‌ وته‌ی‌ زۆرینه‌ی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ له‌وێ‬ ‫دانیشتبون‪ ،‬مێژوی چایخانه‌ی كه‌وبازه‌كان‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ هه‌شتا ساڵ پێش ئێستا‌و‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌و كه‌سانه‌وه‌ كه‌ شه‌یدای كه‌و‌و‬ ‫راوه‌كه‌ون دانراوه‌‪ ،‬به‌اڵم پێش���تر له‌چه‌ند‬ ‫شوێنێكی جیاوازی ناوبازاڕ بوه‌‪.‬‬ ‫جوتیار خاوه‌نی‌ چایخانه‌كه‌ ده‌ڵێت "ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ سه‌ردانی‌ چایخانه‌كه‌مان ده‌كه‌ن‬ ‫هیوایه‌تیان ك���ه‌وه‌‌و كه‌وبازن‪ .‬دێنه‌ ئێره‌‬ ‫بۆ پرسیار له‌شێوازی‌ به‌خێوكردنی‌ كه‌و‪،‬‬ ‫ش���ه‌ڕه‌كه‌و‌و مامه‌ڵه‌كردن به‌ كه‌وه‌كانه‌‪.‬‬ ‫ئێمه‌ش وه‌ك هیوایه‌تێك ئه‌و چایخانه‌مان‬ ‫كردۆت���ه‌وه‌ له‌س���ه‌ر گیرفان���ی‌ خۆمان‬ ‫پ���اره‌ی‌ كرێ���ی‌ بیناكه‌ دابی���ن ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫له‌چایخانه‌كه‌مان باس ته‌نها باسی‌ كه‌وه‌و‬ ‫باسی‌ سیاس��� ‌هت‌و حیزبایه‌تی‌‌و ئابوریش‬ ‫ناكرێت"‪.‬‬ ‫به‌یانی���ان زوی هه‌م���و ڕۆژێكی‌ هه‌ینی‌‬ ‫كه‌وبازه‌كان به‌ خۆیان‌و كه‌وه‌كانیانه‌وه‌ له‌‬ ‫گه‌ڕه‌كه‌ جیاوازه‌كانی شاره‌وه‌ دێن بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌یدانه‌ی ده‌كه‌وێته‌ ته‌نیش چایخانه‌كه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ویش مه‌یدانی شه‌ڕه‌ كه‌وه‌‪ .‬وه‌ك خۆیان‬ ‫باسی ده‌كه‌ن‪ ،‬ده‌بێ شه‌ڕه‌كه‌و به‌یانیان زو‬ ‫ئه‌نجام بدرێت‪ ،‬چونكه‌ كاتێكی بێده‌نگه‌‌و‬ ‫كه‌وه‌كانیش به‌ وزه‌یه‌كی زیاتره‌وه‌ ش���ه‌ڕ‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬مه‌رجی‌ ش���ه‌ڕه‌ كه‌ویش ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ده‌بێت كه‌وه‌ك���ه‌ نێربێت‪ ،‬ب���اڕ نه‌بێت‌و‬ ‫توانای‌ ش���ه‌ڕی‌ هه‌بێت‪ .‬شه‌ڕه‌كه‌و ته‌نها‬ ‫هیوایه‌تێكه‌و نرخ���ی‌ كه‌وه‌كه‌ی‌ پێ‌ به‌رز‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ .‬دۆڕاوو براوه‌ی‌ كه‌وه‌كان هیچ‬ ‫مه‌رجێكیان نیه‌ له‌سه‌ر یه‌كتر‪.‬‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫هەوڵب���دە پالن لەگەڵ هاوڕێکانت‬ ‫دابنێیت و کاتێکی خۆش بەسەربەرن‪،‬‬ ‫زیاتر گرنگی بە کەس���ە نزیکەکانت‬ ‫بدە‪.‬‬

‫ئیبراهیم عه‌بدواڵ یه‌كێك���ه‌ له‌كه‌وبازه‌‬ ‫كۆنه‌كان‪ ،‬له‌چایخانه‌كه‌ له‌گه‌ڵ هاوڕێكان ‌ی‬ ‫دانیشتبو باسی‌ نرخی‌ كه‌وی‌ ده‌كردو وتی‌‬ ‫"گرانترین كه‌و به‌ بیس���ت‌و پێنج گه‌اڵیه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ویش ده‌بێت س���ێ‌ مه‌رج���ی‌ تێدابێت‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م ده‌نگی‌ خۆشبیت‌و باش بخوێنێت‪.‬‬ ‫دوه‌م ئازابێ���ت له‌ش���ه‌ڕداو نه‌به‌زێ���ت‪.‬‬ ‫س���ێهه‌میش په‌یوه‌ندی‌ به‌ته‌مه‌ن‌و جوانی‌‬ ‫كه‌وه‌كه‌وه‌ هه‌یه‌‪ .‬كه‌ویش هه‌یه‌ به‌ پانزه‌‬ ‫گ���ه‌اڵ‪ ،‬هه‌یه‌ به‌ پێنج گ���ه‌اڵو تا ده‌گاته‌‬ ‫پانزه‌ دۆالری���ش‪ .‬هه‌رزانترین كه‌و له‌ڕوی‌‬ ‫نرخ���ه‌وه‌ ته‌نه���ا گۆش���ته‌كه‌ی‌ به‌كه‌ڵك‬ ‫دێت‪ ،‬خه‌ڵكێك بۆ خواردنی‌ گۆشته‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌یك���ڕن‌و به‌خواردنێك���ی‌ ته‌ندروس���تی‬ ‫ده‌زانن"‪.‬‬ ‫خزمه‌تكردنی‌ كه‌ویش ئه‌رك‌و شێوازی‬ ‫خۆی هه‌یه‌‪ .‬له‌سه‌رجه‌م وه‌رزه‌كانی‌ ساڵدا‬ ‫ده‌بێ ماش‌و تاڵیش���كه‌ی بدرێتێ‪ .‬گیای‬ ‫تاڵیش���كه‌ كه‌وه‌كه‌ الواز ده‌كات‌و قوه‌تی‌‬ ‫ده‌دات���ێ‌‪ .‬جگه‌ ل���ه‌وه‌ش ده‌بێت گرنگی‌‬ ‫به‌ش���وێن‌و جێگه‌كه‌ی‌ بدرێ���ت‪ ،‬ڕوناكی‌‌و‬ ‫گه‌رم���ی‌ پێویس���تی‌ بۆ دابی���ن بكرێت‌و‬ ‫هه‌فتان���ه‌ چه‌ن���د به‌ره‌ڵاڵ بكرێ���ت له‌ناو‬ ‫خۆڵدا بۆئه‌وه‌ی چینه‌ی‌ تێدا بكات"‪.‬‬ ‫كه‌ری���م پیاوێك���ی‌ به‌ته‌مه‌نه‌‌و س���ه‌رو‬ ‫ڕیش���ی‌ له‌كه‌وبازیدا س���پی‌ كردوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێ���ت "خاوه‌نی‌ چه‌ندی���ن كارو پڕۆژه‌‬ ‫بوم‪ ،‬ئێس���تا پیربوم هیچ���م بۆ ناكرێت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ماوه‌ته‌وه‌ خۆم���ی‌ پێوه‌ خه‌ریك‬ ‫بكه‌م كه‌وه‌كانمه‌‪ .‬ناتوانم به‌بێ‌ كه‌وه‌كانم‬ ‫ئیداره‌بكه‌م‪ .‬بۆ هه‌ر جێگه‌و ش���وێنێكی‌‬ ‫واڵتان ده‌چم‪ ،‬له‌پێش���دا پرسیار ده‌كه‌م‬ ‫مه‌یدان���ی‌ كه‌وب���ازه‌كان له‌كوێی���ه‌؟ زۆر‬ ‫جاری���ش له‌ئێ���ران‌و س���وریاو توركیاوه‌‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ هاتون ب���ۆ ئ���ه‌م چایخانه‌یه‌و‬ ‫كه‌ویان لێ‌ كڕیوین‌و سه‌یری‌ كه‌وه‌كانیان‬ ‫كردوین"‪.‬‬ ‫كه‌ریم ك���ه‌ رۆژانه‌ چه‌ندی���ن كاتژمێر‬ ‫له‌چایخانه‌كه‌ به‌س���ه‌ر ده‌بات وتی "له‌هه‌ر‬ ‫جێگه‌یه‌ك بڵێ���ن ش���ه‌ڕه‌كه‌و هه‌یه‌ یان‬ ‫كه‌س���ێك كه‌وێكی‌ هه‌یه‌ تازه‌ كڕیویه‌تی‌‪،‬‬ ‫ده‌چم س���ه‌یری‌ ده‌كه‌م‪ ،‬ڕۆژان���ه‌ نه‌یه‌مه‌‬

‫دوپشک‬ ‫کاتێک دەتەوێ���ت کارێک ئەنجام‬ ‫بدەیت هێندە بە دوودڵییەوە مەیکە‬ ‫ئەگەر دەتەوێت باش���ترین ئەنجامی‬ ‫هەبێت ب���ڕوات ب���ە تواناکانی خۆت‬ ‫هەبێت‪.‬‬

‫چایخانه‌كه‌ هه‌ست به‌ بێزاری‌ ده‌كه‌م كاتم‬ ‫لێناڕوات"‪.‬‬ ‫زۆربه‌ی كه‌وب���ازه‌كان نیگ���ه‌ران بون‬ ‫ل���ه‌وه‌ی كه‌ وه‌ك واڵتان س���ااڵنه‌ كاتێك‬ ‫دانانرێ���ت بۆ ڕاوه‌كه‌و كه‌ بۆته‌ هیوایه‌تی‬ ‫ژیانیان‪ .‬له‌م باره‌ی���ه‌وه‌ حه‌مه‌ده‌مین كه‌‬

‫که‌‌وان‬ ‫ل���ەم نزیکان���ەدا کەس���ێک دێتە‬ ‫ژیانت���ەوە کە ت���ەواوی بیرۆکەکانت‬ ‫دەگۆڕێ���ت و بەرەو باش���تر هەنگاو‬ ‫دەنێیت‪.‬‬

‫زۆرترین ك���ه‌وی‌ هێناب���وه‌ چایخانه‌كه‌‪،‬‬ ‫وتی‌ "ئێمه‌ ده‌زانین بۆ كه‌س���انی‌ سه‌ربه‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت ڕاوه‌كه‌و ئاساییه‌‌و بۆ ئێمه‌ش‬ ‫قه‌ده‌غه‌ی���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئێم���ه‌ هه‌رده‌چین‌و‬ ‫ڕاوی‌ خۆمان ده‌كه‌ین‪ .‬زۆركاتیش هه‌بوه‌‬ ‫س���ااڵنه‌ كه‌ومان ئازاد كردوه‌‪ ،‬چونكه‌ به‌‬

‫گیسک‬ ‫گەش���تێکی کورت ئەنجام بدە تا‬ ‫مێش���کت ئارام بێتەوە پاشان بڕیار‬ ‫لەس���ەر ژیانت ب���دە‪ .‬كاره‌كان زۆر‬ ‫سه‌رقاڵیان كردوی‌‪.‬‬

‫مه‌به‌س���تی‌ به‌خێوكردن‌و جوانی‌ به‌كاری‌‬ ‫ده‌هێنین‌و زۆر به‌ده‌گمه‌ن كه‌و ده‌كوژین‪،‬‬ ‫ته‌نها به‌ زیندویی‌ ده‌یگرین‌و مه‌به‌ستمان‬ ‫به‌خێوكردنیه‌تی‌"‪.‬‬ ‫چایخان���ه‌ی‌ كه‌وب���ازه‌كان له‌زۆرب���ه‌ی‌‬ ‫ش���اره‌كانی‌ كوردس���تان هه‌یه‌‌و شوێنی‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫دووربک���ەوەرەوە لەو کەس���انەی‬ ‫بیرۆکەکان���ت ب���ە ک���ەم دەزانن و‬ ‫دەیانەوێت شکس���تت پ���ێ بهێنن‪،‬‬ ‫دڵنیابە سەرکەوتوو دەبیت‪.‬‬

‫كۆكردن���ه‌وه‌ی ئ���ه‌و كه‌س���انه‌یه‌ ك���ه‌‬ ‫خولیای���ان به‌خێوكردنی كه‌وه‌‪ .‬له‌هه‌مان‬ ‫كات���دا به‌خێوك���ردن‌و مامه‌ڵه‌ك���ردن به‌‬ ‫كه‌وه‌وه‌‪ ،‬بۆته‌ پیش���ه‌ی رۆژانه‌ی زۆرێك‬ ‫له‌كه‌وب���ازه‌كان‌و به‌ده‌ر له‌خولیا س���ودی‬ ‫مادیشیان پێده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫کەسێک دەبینیت کە پرۆژەیەکی‬ ‫نوێت بۆ پێشنیاز دەکات‪ ،‬دەتوانیت‬ ‫قبوڵ���ی بکەیت چونکە ئەزموونێکی‬ ‫نوێ دەبێت بۆت‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫بیروڕا‬

‫ئایدیۆلۆجیاو كولتور ‌ی دیموكراتی‌‬ ‫د‪ .‬ئه‌لبێرت عیسا‬ ‫ئایدیۆلۆجی���ا بریتی���ه‌ له‌كۆمه‌ڵێك بیر‌و‬ ‫ب���اوه‌ڕی‌ حیزبێ���ك ی���ان رێكخراوێك ك ‌ه‬ ‫ده‌خوازێ‌ واقع هه‌ڵس���ه‌نگێنێ‌‌و شیبكاته‌و‌ه‬ ‫بە‌پێی‌ جیهانبینی���ه‌ك‌و دیدێكی‌ دیاریكراو‪.‬‬ ‫ئه‌م بیر‌و باوه‌ڕ‌ه ده‌توانر ‌ێ له‌چوارچێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫سیاس���ی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و ئاینی���ی‌‌و ئابور ‌ی‬ ‫رێكبخرێ‌‪ .‬بێگومان هه‌موو رێكخراوێك یان‬ ‫حیزبێكی‌ سیاسی‌‪ ،‬كاتێك ده‌سه‌اڵت ده‌گرێت ‌ه‬ ‫ده‌س���ت‪ ،‬هه‌وڵ ئه‌دات ئه‌و ئایدیۆلۆجیایه‌ ‌ی‬ ‫كه‌ ب���اوه‌ڕ ‌ی پێی‌ هه‌یه‌‌و دایڕش���توه‌ له‌ناو‬ ‫په‌یڕ‌هو‌و پرۆگرامه‌كه‌ی‌‪ ،‬به‌رجه‌سته‌ ‌ی بكات‬ ‫له‌ن���او سیس���تمێكی‌ حوكمڕانی���ی‌‪ .‬بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌س���ت ‌ه هه‌موو پاس���اوێك دێنێته‌و‌ه بۆ‬ ‫رازیكردن ‌ی جه‌ماوه‌ر س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ناوه‌رۆك��� ‌ی ئه‌م ئایدیۆلۆجیایه‌ گوزارش���ت‬ ‫ده‌كات له‌خواس���ت ‌ی كۆمه‌ڵ‌‌و رێگه‌یه‌كه‌ بۆ‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی‌ س���ه‌رجه‌م ئ���ه‌و گرفت‌و‬ ‫كێش���ه‌و قه‌یرانانه‌ی‌ ك���ه‌ هاواڵتیان پێوه‌ ‌ی‬ ‫ده‌ناڵێنن‪ .‬بە‌گوته‌ ‌ی كۆمه‌ڵناس���ی‌ ئه‌ڵمان ‌ی‬ ‫به‌ناوبان���گ‪ ،‬كارل مانهایم (‪،)1947-1893‬‬ ‫ئایدیۆلۆجیا چوارچێوه‌یه‌ك ‌ی یوتۆپی ‌ی هه‌ی ‌ه‬ ‫كه‌ ده‌یه‌وێ‌ واقع تێپه‌ڕێنێ‌‪situationally‬‬ ‫‪ transcendent‬بە‌ئاڕاس���ته‌ی‌ گۆڕین��� ‌ی‬ ‫س���ه‌رجه‌م ئ���ه‌و ب���ار‌و دۆخه‌ی‌ ك��� ‌ه ئه‌و‬ ‫واقعه‌ گوزارش���تی‌ ل���ێ‌ ده‌كات‌و بنیادنان ‌ی‬ ‫چوارچێوه‌یه‌ك���ی‌ ن���و ‌ێ له‌س���ه‌رجه‌م‬ ‫ده‌ركه‌وته‌كانی‌ ژیانی‌ كۆمه‌ڵ‌‪.‬‬ ‫له‌مێژوو ‌ی حیزب‌و رێكخراوه‌ سیاسیه‌كان ‌ی‬ ‫جیه���ان‪ ،‬ئایدیۆلۆجی���ا چه‌ن���د فۆرمێك ‌ی‬ ‫جۆراوج���ۆر ‌ی وه‌رگرت���و‌ه بە‌پێ���ی‌ هێماو‬ ‫تێڕوانینی‌ ئ���ه‌م حیزبانه‌ بۆ واقع ‌ی كۆمه‌ڵ‌‪:‬‬ ‫ماركس���ی‌‪ ،‬لیبراڵ‌‪ ،‬سۆس���یال‪-‬دیمۆكرات‪،‬‬ ‫سۆسیال‪-‬لیبراڵ‌‪ ،‬ئایدیۆلۆجیای‌ ئاین ‌ی یان‬ ‫مه‌زهه‌بی‌‪ ،‬ئایدیۆلۆجیای‌ ره‌گه‌زپه‌رس���ت‪،‬‬ ‫هتد‪ .‬له‌سه‌ر ئاست ‌ی مێژویی‌‪ ،‬سه‌رجه‌م ئه‌م‬ ‫جۆران ‌ه له‌ئایدیۆلۆجیا كه‌ ش���كڵ ده‌به‌خشن‬ ‫ب���ه‌م حیزبان���ه‌‪ ،‬له‌ناو چه‌مكی‌ "ڕاس���ت"‌و‬ ‫"چ���ه‌پ" كۆبونه‌ت���ه‌وه‌ كه‌ له‌س���ه‌رده‌م ‌ی‬ ‫شۆڕش���ی‌ فه‌ره‌نس���یه‌وه‌‌و پاش شۆڕش��� ‌ی‬

‫فه‌ره‌نس���یش بوون بە‌پێوانه‌یه‌ك بۆ به‌هاو‬ ‫باوه‌ڕی‌ جیاواز‌و له‌زۆر كاتیشدا دژ بە‌یه‌ك‪.‬‬ ‫بە‌پێ ‌ی نه‌ریتی‌ سیاسی‌‪ ،‬بۆ نمونه‌‪ ،‬به‌هاكان ‌ی‬ ‫ئازادی‌ (ئازادی‌ ئابوری‌‪ ،‬ئازادی‌ سیاس���ی‌‪،‬‬ ‫ئ���ازادی‌ بازرگان���ی‌)‪ ،‬په‌یڕه‌و‪ ،‬ئاس���ایش‪،‬‬ ‫هێش���تنه‌وه‌ ‌ی داب‌و نه‌ری���ت‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵت‪،‬‬ ‫دادپه‌روه‌ری���ی‌ هتد‪ .‬ده‌گه‌ڕێن���ه‌وه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫حیزبانه‌ی‌ كه‌ بە‌پێی‌ ئایدیۆلۆجیا ‌ی راس���ت‬ ‫كار ده‌كه‌ن‪ .‬به‌هاكانی‌ پێش���كه‌وتن‪ ،‬ئازاد ‌ی‬ ‫تاك‪ ،‬ئازادییه‌ بنه‌ڕه‌تییه‌كان‪ ،‬ئازاد ‌ی داب‌و‬ ‫نه‌ریت‪ ،‬یه‌كس���انی‌‪ ،‬هاوكاری‌‪ ،‬لێبورده‌یی‌‪،‬‬ ‫دادپه‌روه‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪ ،‬هتد‪ .‬ده‌گه‌ڕێنه‌و‌ه‬ ‫بۆ حیزبە‌‌چه‌پڕه‌وه‌كان‪.‬‬ ‫ئه‌م���ڕۆ‪ ،‬له‌وواڵت���ه‌ دیموكراتی���ه‌كان‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و دیكۆتۆمی���ه‌ ‌ی ‪ dichotomy‬ك��� ‌ه‬ ‫له‌سه‌ده‌كانی‌ رابوردوو بە‌دی‌ ده‌كرا له‌نێوان‬ ‫ئایدیۆلۆجیای‌ راس���ت‌و چه‌پ كه‌ ش���كڵ ‌ی‬ ‫ده‌به‌خشێ‌ بە‌حیزبێكی‌ دیاریكراو‪ ،‬ئه‌و پێگ ‌ه‬ ‫گرنگ���ه‌ی‌ جاران ‌ی نه‌ماوه‌ له‌ناو سیس���تم ‌ی‬ ‫حوكمڕانیدا‪ .‬زۆر له‌زانایانی‌ سیاس ‌ی ده‌بینن‬ ‫كه‌ پڕۆژه‌و پڕۆگرام���ی‌ حیزبە‌‌‌چه‌پڕه‌وه‌كان‬ ‫(حیزبە‌‌‌توندئاژۆكان ‌ی لێ‌ ده‌رچێ‌) ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫جیاواز نین له‌وانه‌ ‌ی حیزبە‌‌ڕاس���تڕه‌وه‌كان‪.‬‬ ‫بە‌گوته‌ی‌ فه‌یله‌س���وف ‌ی سیاس���ی ‌ی ئیتال ‌ی‬ ‫نۆربێرت���ۆ بۆبی���ۆ (‪ ،)2004 -1909‬چه‌پ‌و‬ ‫راس���ت ته‌نها گوزارش���تێكی‌ روكه‌شن‌و ئه‌و‬ ‫حیزبان���ه‌ ‌ی كه‌ خۆی���ان پێناس���ه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫وه‌ك چه‌پ یان راس���ت‪ ،‬له‌ناوه‌رۆكدا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫جیاوازیه‌یان نه‌ماوه‌‌و ئه‌گه‌ر هه‌شبن‪ ،‬ته‌نها‬ ‫له‌هه‌ندێ‌ پرۆگرام���ی‌ ئابوری‌ الوه‌كی‌ تێپه‌ڕ‬ ‫نابن‪ ...‬پڕۆژه‌ی‌ حیزبە‌‌چه‌پڕه‌وه‌كان ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫جیاوازی‌ نیه‌ له‌گه‌ڵ‌ حیزبە‌‌ڕاس���تڕه‌وه‌كان‌و‬ ‫كاتێ���ك حیزبێك یان چه‌ند حیزبێك ‌ی چه‌پ‬ ‫جێی‌ حیزبێك یان چه‌ند حیزبێكی‌ راس���ت‬ ‫ده‌گرنه‌و‌ه له‌حوكمڕانیدا‌و ده‌سه‌اڵت ده‌گرن ‌ه‬ ‫ده‌س���ت‪ ،‬گۆڕانكاریی‌ زۆر به‌رچاو ناهێنن ‌ه‬ ‫كای���ه‌وه‌ له‌ناو واڵت���دا بە‌ب���ه‌راورد له‌گ ‌ه ‌ڵ‬ ‫دۆخی‌ پێش���وو‪ .‬بێگومان ئ���ه‌م دیده‌ ‌ی ك ‌ه‬ ‫نۆربێرتۆ بۆبیۆ‪ ،‬له‌هه‌ش���تاكانی‌ س���ه‌ده‌ ‌ی‬ ‫رابوردوو گوزارش���تی‌ لێده‌كرد‪ ،‬په‌یوه‌ست‬ ‫بوو ته‌نها بە‌واڵت ‌ه دیموكراتیه‌كانی‌ جیهان ‌ی‬ ‫پێش���كه‌وتوو‪ ...‬ئه‌م دیده‌ی‌ بۆبیۆ واڵتان ‌ی‬ ‫جیهانی‌ سێهه‌م ‌ی نه‌ده‌گرته‌وه‌‪ .‬له‌به‌ر ئه‌و‌ه‬

‫ده‌توانی���ن بڵێین كه‌ ئه‌م ش���یكردنه‌وه‌یه‌ ‌ی‬ ‫بۆبیۆ واڵتان ‌ی جیهانی‌ س���ێهه‌م ناگرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ناو ئ���ه‌و واڵتانه‌ی‌ كه‌ ئه‌زمونێكی‌ قوڵیان‬ ‫نیه‌ له‌دابه‌ش���كردنی‌ ده‌س���ه‌اڵت له‌س���ه‌ر‬ ‫بنچینه‌یه‌كی‌ دیموكراتی‌‪ ،‬یان كه‌ هوشیاری ‌ی‬ ‫دیموكرات ‌ی راس���ته‌قین ‌ه چه‌ق ‌ی نه‌به‌س���تو‌ه‬ ‫له‌ناو هوشیاری‌ گشت ‌ی كۆمه‌ڵدا‪ ،‬مه‌سه‌له‌ ‌ی‬ ‫ئایدیۆلۆجیای‌ چه‌پ‌و راس���ت (ماركس���ی‌‪،‬‬ ‫سۆس���یال‪ -‬دیموكرات‪ ،‬سۆسیالیست‪)....‬‬ ‫قه‌واره‌یه‌كی‌ دیك��� ‌ه وه‌رده‌گرێ‌‪ .‬له‌ئه‌نجام ‌ی‬ ‫زۆر فاكته‌ر ‌ی مێژوویی‌‌و سیاسی‌‌و كولتوری‌‌و‬ ‫سۆس���یۆلۆجی‌‪ ،‬هتد‪ ،‬ل���ه‌م واڵتانه‌دا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫گروپ���ه‌ی‌ یان ئه‌و حیزبه‌ی‌ كه‌ گوزارش���ت‬ ‫له‌ئایدیۆلۆجیایه‌ك��� ‌ی تایبه‌ت ده‌كات‪ ،‬هه‌وڵ‬ ‫ئه‌دات له‌ڕێگه‌ی‌ پرنس���یپێكی‌ یه‌كالیه‌نانه‌‪،‬‬ ‫بە‌ناو ‌ی "حه‌قیقه‌تی‌ رەها"‪ ،‬خۆی‌ بسه‌پێن ‌ێ‬ ‫بە‌س���ه‌ر ئه‌وان ‌ی دیكه‌دا‪ .‬له‌ب���ه‌ر ئه‌وه‌‪ ،‬له‌م‬ ‫ناوچانه‌دا‪ ،‬ئایدیۆلۆجیا ده‌بێ‌ بە‌دارده‌ستێك‬ ‫ك��� ‌ه كۆمه‌ڵێ���ك له‌خه‌ڵكی‌ رێكخ���راو له‌ناو‬ ‫حیزبێك یان رێكخراوێكی‌ سیاسی‌‪ ،‬ده‌یه‌وێت‬ ‫ده‌سه‌اڵت بقۆزێته‌وه‌ له‌پێناو فه‌راهه‌مكردن ‌ی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ ته‌س���ك ‌ی گروپێكی‌ دیاریكراو‬ ‫یان به‌رده‌وامیدان بە‌ده‌سه‌اڵتی‌ كه‌ڵه‌كه‌بوو‬ ‫له‌س���ه‌ر بنچینه‌ی‌ دیدی‌ تایبه‌ت بە‌خه‌بات ‌ی‬ ‫رابوردو ‌و تێكۆش���ان دژ ‌ی فاڵن یان فیستار‬ ‫رژێمی‌ داپڵۆس���ێنه‌ر یان له‌س���ه‌ر بنه‌ما ‌ی‬ ‫ئینتم���ا تایبه‌تیه‌كان ‌ی وه‌ك بنه‌ماڵه‌‌و خزم‌و‬ ‫ك���ه‌س‌و كار‪ ،‬عه‌ش���یره‌ت‌و بنه‌چه‌و وه‌چه‌‪،‬‬ ‫هتد‪.‬‬ ‫له‌ب���ه‌ر ئ���ه‌م هۆیه‌‪ ،‬له‌س���ه‌ر ئاس���ت ‌ی‬ ‫مێژوی���ی‌‪ ،‬ل���ه‌م واڵتان���ه‌دا‪ ،‬ئایدیۆلۆجی���ا‬ ‫هه‌میش���ه‌ س���ه‌رچاوه‌ی‌ پێك���دادان‌و‬ ‫توند‌وتی���ژی‌‌و قۆرخكردن���ی‌ ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬چونكه‌ بە‌ن���اوی‌ ئ���ه‌م "حه‌قیقه‌ت ‌ی‬ ‫ره‌هایه‌" ك���ه‌ كاتێك گۆڕان���كاری‌ رویداوه‬ ‫‪ ،mundi mutandis‬ده‌ی���ه‌وێ‌ خ���ۆ ‌ی‬ ‫بسه‌پێنێ‌ وه‌ك گوزارشتێك له‌جیهانبینیه‌ك ‌ی‬ ‫جوزئی‌‌و یه‌كالیه‌نانه‌‪ ،‬ئه‌م گروپ ‌ه بە‌قورس ‌ی‬ ‫هه‌ڵ���ه‌ی‌ زۆری‌ كردوه‌‌و له‌زۆر كاتدا‪ ،‬كاتێك‬ ‫موماره‌س���ه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ سیاسی‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫كه‌وتۆت ‌ه ئه‌نجامدان��� ‌ی توند‌وتیژی‌ بە‌هه‌موو‬ ‫جۆره‌كانیه‌وه‌‌و الدان له‌به‌ها گه‌ردونیه‌كان ‌ی‬ ‫ماف ‌ی مرۆڤ‪ .‬بۆچ���ی‌؟ چونكه‌ بە‌هه‌بوون ‌ی‬

‫خه‌ڵكی‌ كوردستان‬ ‫پێویستی‌‬ ‫بە‌ئایدیۆلۆجیا ‌ی‬ ‫"حه‌قیقه‌تی‌ ره‌ها"‬ ‫نیه‌‪ .‬خه‌ڵك ‌ی‬ ‫كوردستان پێویست ‌ی‬ ‫بە‌حیزبێك یان چه‌ند‬ ‫حیزبێك نیه‌ ك ‌ه‬ ‫بە‌ناوی‌ ئایدیۆلۆجیا ‌ی‬ ‫"حه‌قیقه‌تی‌ ره‌ها"‬ ‫ده‌سه‌اڵت قۆرخ‬ ‫ده‌كه‌ن‌و به‌كردار هیچ‬ ‫ناكا‌ت‬ ‫هه‌م���ان پاس���او ‌ی "حه‌قیقه‌ت���ی‌ ره‌ه���ا"‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵێ به‌ش به‌شكردوه‌‪ :‬به‌شی‌ حوكمڕان‬ ‫ك��� ‌ه هه‌میش���ه‌ ویس���تویه‌ت ‌ی "حه‌قیقه‌ت ‌ی‬ ‫ره‌ها" بس���ه‌پێنێ‌ بە‌س���ه‌ر كۆمه‌ڵدا‪ ،‬به‌ش ‌ی‬ ‫كێبركێكار كه‌ له‌ئۆپۆزیسیۆن یان الیه‌نگر ‌ی‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆن كه‌ ویس���تراو‌ه بە‌ش���ێوه‌و‬ ‫مێت���ۆدی‌ جۆراو جۆر رۆڵ��� ‌ی كه‌مبكرێته‌و‌ه‬ ‫یان له‌ناو ببرێت‪ .‬له‌ڕێگه‌ی‌ چه‌ندین ئامراز‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵیش���ی‌ كردو‌ه بە‌كیانێك ك ‌ه سه‌رفروو‬ ‫بێنێت ب���ۆ ئیمپێره‌تیڤه‌كان��� ‌ی "حه‌قیقه‌ت ‌ی‬ ‫ره‌ها"‪.‬‬

‫ئ���ه‌وه‌ ‌ی په‌یوه‌ن���د ‌ی بە‌كوردس���تانه‌و‌ه‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬ده‌بێ‌ دان بنر ‌ێ به‌وه‌ ‌ی ك ‌ه ئه‌میش‬ ‫هاوبه‌شه‌ له‌گه‌ ‌ڵ ناوچه‌ تازه‌پێگه‌یشتوه‌كان ‌ی‬ ‫جیهان له‌بواری‌ دیموكراسی‌‌و ماف ‌ی مرۆڤ‪.‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌‪ ،‬ئایدیۆلۆجیا ‌ی چه‌پ‌و راست ك ‌ه‬ ‫بوه‌ستێته‌وه‌ سه‌ر به‌هاكانی‌ ئاینی‌‌و مه‌زهه‌بی‌‪،‬‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌ توندڕه‌و‌و فه‌لس���ه‌فه‌ی‌ سیاسی‌‌و‬ ‫ئاب���وری‌ (سۆسیالیس���ت‌و كۆمونیس���ت‌و‬ ‫سۆسیال‪ -‬دیموكرات‪ ،‬هتد) بە‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫خزمه‌ت ‌ی خه‌ڵكی‌ كوردس���تان ناكات‌و زیان‬ ‫بە‌جواڵنه‌وه‌ی‌ سروشتی ‌ی كۆمه‌ ‌ڵ ده‌گه‌یێنێ‌‪.‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌‌و له‌ب���ه‌ر زۆر فاكته‌ری‌ دیكه‌ ك ‌ه‬ ‫لێره‌دا ش���وێن ‌ی نیه‌ ش���یبكرێنه‌وه‌‪ ،‬گرنگ‬ ‫نیه‌ حیزبێكی‌ سیاس��� ‌ی خۆی‌ ببه‌ستێته‌و‌ه‬ ‫بە‌ئایدیۆلۆجیایه‌كی‌ دیاریكراو‪ .‬گرنگ ئه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫حیزبێك یان رێكخراوێك ‌ی سیاسی‌‪ ،‬خاوه‌ن ‌ی‬ ‫دیدێك ‌ی مه‌ده‌نی‌‌و دیموكرات بێت‪ ،‬كه‌ ده‌ڵێم‬ ‫مه‌ده‌نی‌‌و دیموكرات‪ ،‬مه‌به‌س���تم له‌كولتور ‌ی‬ ‫مه‌ده‌نی‌‌و دیموكراته‌‪ .‬كولت���ور ده‌زگایه‌ك ‌ی‬ ‫سه‌رخان ‌ی گرنگ ‌ه بۆ گه‌شه‌پێدان ‌ی سیستم ‌ی‬ ‫حوكمڕانی‌ دیموكرات‪ .‬مه‌به‌س���ت له‌كولتور‬ ‫شتێك ‌ه كه‌ په‌یوه‌ست ‌ه بە‌به‌هاو ترادیسیۆن‌و‬ ‫عادات‌و ته‌قالید ‌ی میلله‌تێك‌و تەوەقوعات‌و‬ ‫جیهانبین ‌ی كۆم ‌ه ‌ڵ سه‌باره‌ت بە‌دیارده‌یه‌ك ‌ی‬ ‫دیاریكراو‪ .‬له‌م چوارچێوه‌یه‌دا‪ ،‬كولتور شكڵ‬ ‫ئه‌دات بە‌شێوه‌ی چۆنیه‌ت ‌ی بینینی‌ خه‌ڵك ‌ی‬ ‫بۆ ش���ت‌و دیارده‌كان‌و كاریگه‌ری ‌ی گه‌وره‌ ‌ی‬ ‫هه‌یه‌ بۆ س���ه‌ر به‌دیهێنان���ی‌ ئامانجه‌كان‪.‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ كولتوری‌ مه‌ده‌نی‌‌و دیموكراتی‌‪،‬‬ ‫پێش���مه‌رجێكی‌ كاریگه‌ره‌ ب���ۆ میكانیزم ‌ی‬ ‫كاركردن ‌ی سیستمی‌ دیموكراسی‌‪.‬‬ ‫كولتوری‌ مه‌ده‌ن���ی‌‌و دیموكراتیش بریتی‬ ‫نی���ه‌ له‌ته‌نها ئ���ه‌وه‌ ‌ی كه‌ له‌ن���او په‌یڕه‌و‌و‬ ‫پرۆگرام���ی‌ حی���زب‌و ده‌س���تور‌و وه‌ره‌ق��� ‌ه‬ ‫ره‌س���میه‌كان داڕێژراب���ێ‌‪ ،‬هه‌روه‌ها بریت ‌ی‬ ‫نی ‌ه له‌قس���ه‌ی‌ بریق���ه‌دار ‌ی ئه‌م ی���ان ئه‌و‬ ‫پی���او‌و به‌رپرس���ی‌ حی���زب ك��� ‌ه له‌ڕێگه‌ ‌ی‬ ‫هه‌م���وو جۆره‌كان ‌ی راگه‌یان���دن‌و گۆنگره‌ ‌ی‬ ‫حیزبه‌كانیان باسی‌ لێوه‌ ده‌كه‌ن‪ .‬كولتور ‌ی‬ ‫مه‌ده‌نی‌‌و دیموكرات ‌ی بریتی ‌ه له‌"پرۆسه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫كه‌ڵه‌كه‌ب���وو" ك���ه‌ له‌ڕێگه‌ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌و‌ه‬ ‫خزێنراوه‌ته‌ ناو هوش���یاری‌ و"الش���عوری"‬ ‫نه‌وه‌كان‪ .‬كولتور ‌ی مه‌ده‌ن���ی‌‌و دیموكرات ‌ی‬

‫بریتیه‌ له‌ڕه‌فتار‌و هه‌ڵسوكه‌وتی‌‪ ،‬بە‌ڕاستی‌‪،‬‬ ‫مه‌ده‌نی‌‌و دیموك���رات‪ ،‬واتا بریتیه‌ له‌كردار‪.‬‬ ‫كاتێ���ك بە‌كردار رێزت له‌ڕای‌ جیاواز‌و له‌و ‌ی‬ ‫جیاواز گ���رت‪ ،‬كاتێك بە‌ك���ردار جیاكاری‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی‌‌و ئاینی‌‌و ئاینزای���ی‌‌و قه‌ناعه‌ت ‌ی‬ ‫فه‌لسه‌فیت ره‌تكرده‌وه‌‪ ،‬كاتێك بە‌كردار رێزت‬ ‫له‌مافه‌كانی‌ مرۆڤ گ���رت‪ ،‬كاتێك بە‌كردار‬ ‫رێ���زت گرت له‌واده‌ی‌ یاس���ایی‌ پڕۆس���ه‌ ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و دوور له‌ته‌زویر‌و س���اخته‌كاری‌و‬ ‫قۆرخكردنی‌ ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬كاتێك ده‌سه‌اڵتت‬ ‫به‌كارنه‌هێن���ا ب���ۆ خۆده‌وڵه‌مه‌ن���د كردن‌و‬ ‫دروس���تكردن ‌ی په‌یوه‌ندیی���ه‌ مافیاویه‌كان‪،‬‬ ‫كاتێك خزم‌و كه‌س‌و كارت نه‌كرد بە‌پێوان ‌ه‬ ‫بۆ دانی‌ ش���ه‌رعیه‌ت بە‌ده‌سه‌اڵتی‌ سیاسی‌‪،‬‬ ‫كاتێك بە‌كردار كۆرپه‌ ساواكان‌و هاواڵتیانت‬ ‫په‌روه‌رده‌ كرد له‌سه‌ر نه‌رمیی‌‌و دوور له‌گیان ‌ی‬ ‫تۆڵه‌سه‌تدن‌و توند‌وتیژی‌‪ ،‬كاتێك نه‌هێڵیت‬ ‫"ش���ه‌ڕه‌ ده‌نووك���ی‌" دور له‌شارس���تانیه‌ت‬ ‫له‌نێ���وان میدیاكان���دا روو ب���دات‌و رێگ��� ‌ه‬ ‫نه‌ده‌یت درۆ بۆ شكاندنی‌ شكۆ ‌ی ئه‌م‌و ئه‌و‬ ‫كه‌سایه‌تی ‌ه هه‌ڵببه‌سترێت‪ ،‬كاتێك هێشتت‬ ‫ده‌وام‌و كاركردنی‌ فەرمانگەکان بۆ خزمه‌ت ‌ی‬ ‫هاواڵتیان بە‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ئاس���ایی‌ بڕۆ ‌ن‌و‬ ‫كاتێ���ك‪ ،‬بێباكانه‌‪ ،‬نه‌ب ‌ی بە‌ته‌ماش���اكار ‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ك���ه‌ت ك��� ‌ه خه‌ریك���ه‌ ورده‌ ورد‌ه‬ ‫داده‌وه‌ش���ێت‌و هه‌ڵده‌وه‌ش���ێته‌وه‌‌و خۆشت‬ ‫خه‌می‌ تابه‌تیت ته‌نها ده‌سه‌اڵت‌و ئیمتیازات ‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵت نه‌بێت‪ ،‬هتد‪ ،‬ده‌توانیت بڵێیت من‬ ‫یان "منی‌ حی���زب" بە‌كولتورێك ‌ی مه‌ده‌نی‌‌و‬ ‫دیموكراته‌وه‌ هاتوم خزمه‌ت ‌ی میلله‌ت بكه‌م‪.‬‬ ‫هه‌موو شتێك ده‌ب ‌ێ بە‌كردار بسه‌لمێنرێت‪،‬‬ ‫نه‌ك ته‌نها دابڕێژیت له‌ناو په‌یڕو‌و پرۆگرام ‌ی‬ ‫حیزب‌و وتار‌و نوسین‪ ،‬هتد‪.‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌‪ ،‬خه‌ڵكی‌ كوردستان پێویست ‌ی‬ ‫بە‌ئایدیۆلۆجی���ای‌ "حه‌قیقه‌ت��� ‌ی ره‌ها" نیه‌‪.‬‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردستان پێویستی‌ بە‌حیزبێك یان‬ ‫چه‌ند حیزبێك نیه‌ كه‌ بە‌ناوی‌ ئایدیۆلۆجیا ‌ی‬ ‫"حه‌قیقه‌تی‌ ره‌ها" ده‌سه‌اڵت قۆرخ ده‌ك ‌هن‌و‬ ‫به‌ك���ردار هیچ ناكا‌ت‪ .‬خه‌ڵكی‌ كوردس���تان‬ ‫پێویست ‌ی به‌كردار هه‌یه‌ بۆ چاره‌سه‌ركردن ‌ی‬ ‫س���ه‌رجه‌م ئه‌و قه‌یرانانه‌ی‌ ك��� ‌ه كه‌وتونه‌ت ‌ه‬ ‫به‌رده‌م رێگه‌ی‌‪.‬‬

‫سێکت ‪ Sect‬چییە؟‬ ‫ئایا لەکوردستان سێکتی سیاسی هەیە؟!‬ ‫جوتیار شەریف‬ ‫ناساندن‬ ‫سێکت بەشە گروپێکی ئاینی‪ ،‬سیاسی‪،‬‬ ‫یان فەلسەفیە باوەڕیان بە‌سیستمێک هەیە‪،‬‬ ‫بەگش����تی بەش����ێکن لە‌گروپێکی گەورەتر‬ ‫جیابونەتەوە‪ .‬هەرچەندە پێش����تر زاراوەکە‬ ‫بەشێوەیەکی بنچینەی لەگەڵ پۆلێنکردنی‬ ‫گروپ����ە جیابوەکانی ئایی����ن‌و ئایینزاکان‬ ‫بەکاردەهات‪ ،‬بەاڵم ئێس����تا ئەتوانرێت ئەو‬ ‫ناوە لەهەر گروپ‌و رێکخراو‌و دەس����تەیەکی‬ ‫جیاخواز بنرێت ک����ە لەگروپێکی گەورەتر‬ ‫جیابونەت����ەوەو بب����ن بە‌ش����وێنکەوتەی‬ ‫پرینسیپی جیاواز لەگروپە خانەخوێکە‪.‬‬

‫بچوک لەگروپ����ی گەورەتر هاتونەتە دەرێ‬ ‫لەس����ەر میتۆدی نوێ گوایە ئەوان مرۆڤی‬ ‫کورد رزگار دەک����ەن لەکڵۆڵی لە‌خراپترین‬ ‫جۆری مرۆڤبون کە کورد هەیەتی‪ ،‬رزگاری‬ ‫دەکەن لەه����ەژاری نەهامەتی لەخۆبەکەم‬ ‫زانی����ن لەناهاوتایی مرۆڤگەل����ی ناوچەکە‪،‬‬ ‫بەاڵم لەڕاس����تیدا هەمویان دۆستن لەگەڵ‬ ‫بەرژەوەن����دی خۆیان ب����ەاڵم دژن لەگەڵ‬ ‫مرۆڤی کورد‌و ماف‌و تایبەتمەندییەکانیان‪،‬‬ ‫پێناسەی سێکتیش لەوێوە گشتگیر دەبێ‌و‬ ‫لەئاینەوە بازدەدات بۆ سیاس����ەت کە هەر‬ ‫گروپێکی نوێیە دروست دەبێت‪ ،‬بەاڵم زۆر‬ ‫تون����دە لەپرۆتیس����تکردن‌و رەدکردنەوەی‬ ‫ئەوانیت����ر‪ ،‬چونک����ە ملمالنێ����ی توند واته‬ ‫تێکدان����ی ئارام����ی گش����تی‌و نەخۆش����ی‬ ‫کۆمەاڵیەت����ی‪ ،‬بەتێڕام����ان ل����ەو دۆخەی‬ ‫ئێس����تای کوردس����تان ئەکرێ بڵێین ئیتر‬ ‫ئێمە خاوەنی س����ێکتی سیاسیشین وەک‬ ‫لەس����ێکتی ئاینی وتم من بڕیارنادەم تەنها‬ ‫زانیاری‌و بەراوردی رۆژنامەوانییە‪ ،‬دەکرێ‬ ‫کۆمەڵناس����ەکان توێژین����ەوەی باش‌و دوا‬ ‫بڕیاریان لەسەر ئەم پرسە البێت!!‬

‫جیابونەوە"!‬ ‫بەراوردی سێیەم‬ ‫ب����ا واز لەگروپە ئاینی����ەکان بێنین کە‬ ‫هەریەکەیان خۆیی لەویتر پێ رەسەنترە‌و‬ ‫هەریەکەیان خۆی بەتاقە تاقمی رەس����ەنی‬ ‫ن����او ‪73‬تاقمەک����ە دەزانێت‪ ،‬ب����ەاڵم ئەی‬ ‫لەحیزب‌و تاقمە سیاسیەکانی کوردستان‪،‬‬ ‫کامیان هەیە بانگەش����ەی رەس����ەنایەتی‌و‬ ‫چاکس����ازی نەکات ئەمە نەخۆشیە هەموان‬ ‫خۆیان بەڕەس����ەن بزانن‪ ،‬بەاڵم لەڕاستیدا‬ ‫هیچیان رەسەن‌و چاکسازیکەری راستەقینە‬ ‫نەبن!‬ ‫جۆرەکانی سێکت‬ ‫گروپە ئاینیەکان‪ ،‬گروپە کەڵچەرییەکان‪،‬‬ ‫گروپە نەتەوەییەکان‪ ،‬تیرەو عەش����یرەت‌و‬ ‫خێڵ کە ب����ەردەوام لێی����ان جیابوەتەوەو‬ ‫تی����رەو عەش����یرەتی نوێیان لێدروس����ت‬ ‫ب����وە‪ ،‬کۆمەڵەیەک کە لەس����ەر پەیمانێک‬ ‫رێدەکەون‪ ،‬گروپە ‪persuasio‬ەکان واتە‬ ‫گروپە قایلکەرەکان‪ ،‬گروپە فەلسەفیەکان‬ ‫کە ڕۆش����نگەراکان ی����ان رۆش����نبیرەکان‬ ‫دەگرێت����ەوە دەکرێ ئەمانەش س����ێکت بن‬ ‫چونک����ە زۆر بەتوندی پرۆتیس����تی یەکدی‬ ‫دەکەن‪،‬‬

‫بەراوردی یەکەم‬ ‫هەرچەن����د کۆمەڵناس����ەکانی دنی����ا‬ ‫س����ێکت ئەبس����تنەوە بە"چێرچ" کەنیسەو‬ ‫س����ەرەتایی پێناسەی وشەکە لەکەنیسەوە‬ ‫دەس����تپێدەکات‪ ،‬دەکرێت لەکوردس����تان‬ ‫مزگەوت شوێنی کەنیسە بگرێتەوە‌و بونی‬ ‫پێناسەی کۆمەڵناسە بەناوبانگەکان‬ ‫ئ����ەو هەمو گروپە ئایینییە هەر لەش����ێخ‌و‬ ‫کۆمەڵناسەکان پێناسەی زۆر جیاوازیان‬ ‫س����ەید‌و تەریقەت‌و س����ۆفیگەری دەرویش‬ ‫تا دەگاتە گروپە ئیخوانیەکان‌و س����ەرجەم بۆ س����ێکت کردوە‪ ،‬یەکەم پێناسە ماکس‬ ‫گروپە سیاسیەکان!‬ ‫رەوتەکانی س����ەلەفی‌و یەکگرتو کۆمەڵ‌و فیبەرو ئەرنست ترۆیلچ‪ ،‬کردویانە لەساڵی‬ ‫ب����ەاڵم کۆمەڵناس����ەکان ترس����ناکترین‬ ‫بزوتنەوەی ئیسالمی‪ ،‬هەریەکەیان باوەڕیان ‪ 1912‬بۆ گروپێکی نوێی ئاینی‪ ،‬کۆمەڵناسە‬ ‫بە‌پرینس����یپی جی����اواز هەی����ەو هەمویان ئایینی����ەکان لەڕوانگ����ەی ئ����ەو گروپانەی جۆری����ان بە‌گروپە فەلس����ەفیەکان‌و گروپە‬ ‫س����ەربە‌خانەخوێی ئیس��ل�امن دەش����ێت لە‌کەنیسەوە جیادەبنەوەو گروپە ئاینیەکانی سیاس����یەکان خەماڵن����دوە‪ ،‬بەڵگ����ەش بۆ‬ ‫هەریەکەیان گروپێکی س����ێکتی بن‌و دەردو تر رەد دەکەنەوە پێناس����ەگەلێکی زۆریان قس����ەکانیان دێننەوەو دەڵێن‪" :‬تۆ سەیری‬ ‫نەخۆشیەکی کۆمەاڵیەتی بن من لێرە وەک لەس����ەر س����ێکت کردوە دەتوانی ئەمەت هاوڕێیەکی رادیکاڵ بکەن کاتێک کەمپەین‬ ‫کاری رۆژنامەوانی تەنها ئاماژەی پێدەدەم‌و لەو چاپەمەنیانە دەس����ت بکەوێت لەسەر دژی بەرامبەرەکەی دەکات"!‬ ‫لێکۆڵینەوە‌و توێژینەوە بۆ کۆمەڵناسەکان (چێرچ) یان کەنیسە هەن!‬ ‫پرسیار‬ ‫بەاڵم رەنگە جوانترین پێناس����ە هەردو‬ ‫جێدێڵم!‬ ‫ڕەنگ����ە پرس����یارێک لەهزرت دروس����ت‬ ‫سایکۆلۆجیستی ئەمریکی رۆدنی ستارک‌و‬ ‫بەراوردی دوەم‬ ‫لەڕوی سیاس����یەوە س����ەیری س����ێکت ولیەم س����یمس بایەنبری����ج‪ ،‬کردبێتیان کە بوبێ س����ێکت زۆر گشتگیرەو هەمو چین‌و‬ ‫بکەین لەکوردس����تان‪ ،‬وەک دەزانین هەمو دەڵێن "سێکت بانگەشەیە بۆ رەسەنایەتی‌و توێژەکان ئەگرێتەوە‪ ،‬ئەی کێ سێکت نیە‪،‬‬ ‫حیزب����ەکان لەدایەنگ����ەی کوردبون����ەوە رونی‌و پاکسازی‌و چاکس����ازی‪ ،‬ڤێرژنێکی یان رونتر بڵێین کێ س����ەر بەم نەخۆشییە‬ ‫هاتونەت����ە دەرێ وات����ە هەمیش����ە گروپی نوێگەرییە بۆ متمانە بەخشین بە‌دولەتبون‌و نیە؟‬

‫وەاڵم‬ ‫دیارە سێکت وەک دەردێکی کۆمەاڵیەتی‬ ‫پێناس���ەی ئەو گروپ‌و تاقمانە دەکات‪ ،‬کە‬ ‫ب���ەردەوام دروس���ت دەب���ن‌و زۆر بەتوندی‬ ‫پرۆتیس���تی یەک دەکەن وات���ە ملمالنیەی‬ ‫نێوانیان ناشەریفانەیەو ئەگەری توندوتیژی‬ ‫ل���ێ ئەکرێ‪ ،‬وەک ئێس���تای ئێم���ە لەژێر‬ ‫هەڕەشەی س���ێکتی سیاس���یداین‪ ،‬ئەگەر‬ ‫لەڕابردو سێکتی ئاینی‌و سێکتی عەشیرەت‌و‬ ‫تیرەبازیمان هەبوە‪ ،‬ئێس���تا ئیتر س���ێکتی‬ ‫سیاسیش رۆژ دوای رۆژ پەرەدەستێنێ!‬ ‫بنچینەی وشەسازی سێکت‬

‫لەئینگلیزی���دا ک���ە پێی دەڵێ���ن ‪Sect‬‬ ‫لەفەرەنس���ی کۆنەوە وەرگی���راوە ‪Secte‬‬ ‫ئەوانیش لەالتینی کۆنیان وەگرتوە ‪Secta‬‬ ‫یان ‪Sequi‬‬

‫سێکت بۆ هەمو گروپە مەسیحیەکان هەر‬ ‫لەکاسۆلیک‌و پرۆتس���تانت‌و ئەرتەدۆکسەوە‬ ‫ت���ا ئەمان���ەی دوایی راس���تە‪ ،‬ه���ەروەک‬ ‫لەئیس�ل�امدا لە‌شیعە‌و س���وننەوە تا چوار‬ ‫مەزهەبەکەی س���وننەو مەزهەبەکانی شیعە‬ ‫راستەو تا دەگات بەم گروپە تازانەی ئەمڕۆ‬ ‫چونکە لەمێ���ژوی ئەو گروپان���ە تا ئەمڕۆ‬ ‫ملمالنێ ناش���ەریفانە هەب���وە مرۆڤ تێیدا‬ ‫ب���وە بەقوربانی کەواتە ئەوانە نەخۆش���ی‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‌و س���ێکت ب���ون‪ ،‬ئ���ەوە من‬ ‫دامنەناوە سۆسیۆلۆجیس���تەکان دایانناوە‬ ‫دەتوان���ی بەدواداچونی ب���ۆ بکەیت‌و هەمو‬ ‫ئاینەکان خاوەنی سێکتن دەتوانی بەدوای‬ ‫سێکتی جودیزم واتە جولەکە بگەڕێیت بزانە‬ ‫سێکت لە‌بودیزم واتە بوزی چۆنە هەروەها‬ ‫لە‌هێندۆیزم واتە هیندۆستەکان چۆنە؟!‬ ‫نیشانەکانی سێکت‬ ‫باڵباڵێن پێ���ش راگەیاندنی گروپی نوێ‪،‬‬ ‫متمانە دروس���تکردن وەک س���وێندخواردن‬ ‫لەپێش���چاوی یەک‪ ،‬قایلکردنی ناڕازییەکان‬ ‫یان پاکس���ازیکردنیان‌و کوشتنیان‪ ،‬نهێنی‌و‬ ‫کۆد دروس���تکردن‪ ،‬رەدکردنەوەی بەرامبەر‬

‫لێبینیوە کەچی ه���ەر ئامادەیە خەڵکی بۆ‬ ‫بەتوندی!‬ ‫بک���وژێ‌و خۆی لەپێناوی���دا بکوژێت‪ ،‬ئیتر‬ ‫بەراوردی چوارەم‬ ‫ئێستا نیشانەکانی سێکت هەموی لەگروپە ئەمە نەخۆش���یەکەیە لەلۆجیک‌و پێودانگی‬ ‫سیاس���یەکانی ئەمڕۆی کوردستاندا هەیە‪ ،‬دروس���ت دەردەچێت‪ ،‬هەر ئەمەیە خەڵکی‬ ‫دەس���تەی نوێگەری راس���تەقینە ملمالنێی کوردستان دوایی ئەو هەمو خراپەکارییەی‬ ‫ناش���ەریفانە ناکات‌و کاری س���اختەی نیەو ل���ەو حیزبانەیان بینی کەچی لە‌ئێس���تادا‬ ‫بیانو ناداتە دەست هێزە کالسیکیەکان کە ش���ەڕە جنێ���و‌و ملمالنێی ناش���ەریفانەیان‬ ‫لەس���ەر دەک���ەن‪ ،‬کەواتە ئ���ەوە ئەکرێت‬ ‫ئەمانیش وەک ئەوانن!‬ ‫سێکت‌و شوێنکەوتەی کوێرانە بێت‪!...‬‬ ‫پەیوەندی شوێنکەوتەو رێبەران لەسێکتدا‬ ‫دوا دی���د؛ لەن���ەوەدەکان لەواڵتی ژاپۆن‬ ‫دوای لێکۆڵین���ەوە لە‌س���ێکتی گروپ���ە‬ ‫قایلک���ەرەکان ک���ە ئەمانە گروپ���ی مافیا‌و س���ێکتی سیاس���ی بەرەو زیادبون رۆشت‬ ‫بازرگانان���ی دەرم���ان‌و ئ���ەو گروپان���ەی وەک ئێستای ئێمە نزیک بو ئارامی خەڵک‬ ‫کافتریاکان���ەوە بش���ێوێنێ‪ ،‬بەاڵم حکومەتە باش���ەکەیان‬ ‫لە‌قوتابخان���ەکان‌و‬ ‫لەهەرزەکاران دروست دەبێت کە دژە باون‌و بەکۆمەڵێک میکانیزم خەڵکەکەی لەم دیاردە‬ ‫زۆر جار گروپیان لێ جیادەبێتەوە کە گوایە سایکۆلۆجیە رزگار کرد‪ ،‬ئەی لەکوردستان‬ ‫چاکس���ازی بۆ گروپ‌و ژیان���ی ئەندامەکانی ک���ێ ئەمە بکات‌و ئارامی دەرونی بۆ خەڵک‬ ‫دەکات‪ ،‬کڵۆڵ���ی ئ���ەم ئەندامان���ە ئەوەیە بگەڕێنێتەوە؟!‬ ‫باوەڕ بەدەس���تەی نوێی دزو مافیا ئەکەن‬ ‫یان باوەڕ بەس���ەرۆکە نوێکەی���ان دەکەن‬ ‫کە دزێکەیان بەیەکس���انی بەسەردا دابەش‬ ‫بکات‌و وەک س���ەرۆکی پێشو نەبێ هەموی‬ ‫بۆ خۆیی ببات بەاڵم لەڕاس���تیدا دزو مافیا‬ ‫هەرگیز باشتر نابن لەیەکتر ئەمە خراپترین‬ ‫جۆری س���ێکتەو زۆرجار ئەندامەکان لەژێر‬ ‫لێکۆڵینەوەی پۆلیس���دا دانیان بەوەدا ناوە‬ ‫ئەوان زانیویانە لەسەر پرنسیپڵێکی خراپ‬ ‫رێکەوت���ون ک���ە تاوانکردنە ب���ەاڵم نازانن‬ ‫ئ���ەو هێزە چی���ە وایلێک���ردون گوێڕایەڵی‬ ‫سەرۆکەکەیان‌و دەستە نوێیەکە بن!‬ ‫بەراوردی پێنجەم‬ ‫الی خۆشمان لەسێکتی ئاینیدا‪ ،‬هەندێک‬ ‫جار س���ۆفیەک یان دەروێش���ێک شەرواڵ‬ ‫پیسی‌و پارەی ناڕەوا خواردنی لەشێخەکەی‬ ‫بینی���وە‪ ،‬بەاڵم بۆی پۆش���یۆەو هەر دوای‬ ‫کەوت���وە‪ ،‬ی���ان وەک ئەوەی لەس���ێکتەرە‬ ‫سیاس���یەکەدا پاسەوانێک یان بەردەستێک‬ ‫دەس���تدرێژی بەرپرس���ەکەی بۆ سەر ژنە‬ ‫ش���ەهیدێک‌و چەندی���ن دزی‌و کاری خراپی‬

‫هەندێک جار‬ ‫سۆفیەک یان‬ ‫دەروێشێک شەرواڵ‬ ‫پیسی‌و پارەی ناڕەوا‬ ‫خواردنی لەشێخەکەی‬ ‫بینیوە‪ ،‬بەاڵم بۆی‬ ‫پۆشیۆەو هەر دوای‬ ‫کەوتوە‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫سێ وێنە لەپەیکەرێکدا‬ ‫له‌بار‌ه ‌ی په‌یكه‌ر ‌ی به‌ختیار عه‌لییه‌وه‌‬ ‫د‪ .‬شاهۆ سەعید‬ ‫هون���ەری پەیکەرس���ازی لەنێ���و‬ ‫بەش���ەکانی ت���ری هون���ەرە جوانەکاندا‬ ‫ب���ەوە دەناس���رێتەوە‪ ،‬ک���ە هونەرێکی‬ ‫س���ێ ڕەهەن���دە‪ ،‬چرکەس���اتێک یاخود‬ ‫فیگەرێکی مێژووی���ی ڕادەگرێت‌و بەهەر‬ ‫سێ ڕەهەندی ستوونی‌و ئاسۆیی‌و قووڵی‬ ‫لەفەزایەک���ی کولتووری���دا‪ ،‬وەکو فەزای‬ ‫ئەمڕۆی کتێبخانەی گش���تی‪ ،‬بەنەمریی‬ ‫دەیهێڵێتەوە‪.‬‬ ‫لێرەدا‪ ،‬هونەرمەن���د کاک چێنەر نزار‬ ‫بە‌س���ێ ڕەهەند وێن���ەی بەختیار عەلی‬ ‫بەرجەس���تەدەکات‪ ،‬دەکرێ���ت ئێمەش‬ ‫هه‌روه‌ها خوێنەر سێ فیگەری جیاوازی‬ ‫بەختی���ار ببینی���ن‪ ،‬ک���ە هەرس���ێکیان‬ ‫پێکەوە وێنەی ئ���ەم داهێنەرە گەورەیە‬ ‫ت���ەواو دەک���ەن‪ .‬ئەو س���ێ فیگەرەش‬ ‫بریتین لە‌بەختیاری ش���اعیر‪ ،‬بەختیاری‬ ‫ڕۆماننووس‌و بەختیاری لێکۆڵیار‪.‬‬ ‫بەختی���اری یەکەم‪ ،‬وات���ە بەختیاری‬ ‫شاعیر‪ ،‬مانیفێستێکی نوێ لە‌ئیستاتیکای‬ ‫شیعری کوردیدا ڕادەگەیەنێت‪ ،‬ئاسۆیەکی‬ ‫نوێ���ی ڕوانین بەس���ەر زمان���ی کوردیدا‬ ‫دەکات���ەوە‪ ...‬بە‌متمانەیەک���ی زۆرەرە‬ ‫دەبێتە س���ەرداری نیشتمانێکی ڕەمزی‌و‬ ‫تەالرس���ازی یۆتۆپیایەک���ی ش���یعری‪،‬‬ ‫ش���تەکان س���ەرلەنوێ ناودەنێت���ەوە‪،‬‬ ‫ڕۆڵەکان دابەش���دەکاتەوە‪ ...‬هەندێکجار‬ ‫وەک حەکیمێک وانەکانی ژیان دەڵێتەوە‪،‬‬ ‫هەندێکج���ار وەک کەنارییەکی عاش���ق‬ ‫گۆرانی دەچڕێ���ت‪ ،‬هەندێکجاریش وەک‬ ‫بوونەوەرێک���ی کێویی چاوتیژ لە‌نێچیری‬ ‫ئارەزوویەکی دوور دەڕوانێت‪ .‬بەختیاری‬ ‫ش���اعیر لە‌کۆشش���ێکی بەردەوامدای���ە‬ ‫ب���ۆ دەربازب���وون لە‌تەپکەکانی گوتاری‬ ‫بااڵدەس���تی ناو زمان‪ .‬ئەم س���تراتیژە‬ ‫ش���یعرییە‪ ،‬هەڵق���واڵوی ئاگاییەک���ی‬

‫ش���یعرییە‪ ،‬کە پێماندەڵێ���ت ئەوە ئێمە‬ ‫نی���ن زمان���ی ڕۆژان���ە بەرهەمدێنی���ن‌و‬ ‫شتەکان ناودەنێین؛ بەڵکو ئەوە گوتاری‬ ‫بااڵدەس���تە قەڵەم دەداتە دەس���تمان‌و‬ ‫جوڵە دەخاتە سەرلێومان‌و سنوورەکانی‬ ‫ئاخاوتنی ڕۆژانەمان دەکێشێت؛ گوتارێک‬ ‫دەمانکاتە پاس���ەوانی قەاڵکانی خۆی‌و‬ ‫کۆرس���ی دەنگدان���ەوەی فەرمانەکان���ی‬ ‫خۆی‪ .‬بەختی���ار قیبلەنمای دۆزینەوەی‬ ‫چەند ڕێگایەکی ش���اراوەی ن���او زمانی‬ ‫کوردی دەدۆزێتەوە‪ ،‬دەمانگەڕێننەوە بۆ‬ ‫سەرەتای سەرەتاکان‪ ،‬بۆ ئەو سەردەمەی‬ ‫هێش���تا زمان‌و ئەفسانە‌و هونەر‪ ،‬لەیەک‬ ‫نەترازاون‌و هێش���تا نەبوونەتە کێڵگەی‬ ‫ئەزموونکردن���ی گەمە‌و س���تراتیژەکانی‬ ‫دەسەاڵتی سیاسی‌و ئايینی‌و کولتووری‪.‬‬ ‫دەمانبات���ەوە بۆ نیش���تمانی ڕەس���ەنی‬ ‫بوونی مرۆڤ‪ ،‬نیشتمانی شاعیریيەت‪ ،‬کە‬ ‫شایس���تەی ئەوەیە تێدا بژین‌و شاعیرانە‬ ‫ناو لە‌بوونەوەر‌و شتەکان بنێینەوە‪.‬‬ ‫بەختی���اری دووەم‪ ،‬وات���ە بەختیاری‬ ‫ڕۆماننووس‪ ،‬لە‌منێکی ش���اعیرەوە‪ ،‬کە‬ ‫لە‌لوتکەوە هەوڵی مانیفێستکردنی خۆی‬ ‫دەدات‪ ،‬بەردەبێت���ەوە بۆ ن���او تۆڕێکی‬ ‫بەرفراوانی شوناسەکان‪ ،‬ئەو شوناسانەی‬ ‫ک���ە پێش���تر ناون���راون‌و پێش���وەخت‬ ‫ڕۆڵەکانیان دابەش���کراوە‪ .‬واتە لە‌منێکی‬ ‫تاکگەورەوە‪ ،‬کە مەس���تانە بەرەو ناکۆتا‬ ‫ڕێدەکات‪ ،‬بەر ئاگایی مێژوویی دەکەوێت‪،‬‬ ‫بەر دامەزراوەکان���ی خێزان‌و قوتابخانە‌و‬ ‫مزگ���ەوت‌و خێ���ڵ‌و ح���زب‌و دەوڵ���ەت‬ ‫دەکەوێت‪ ...‬بەر "کوردبوون" دەکەوێت‪،‬‬ ‫ک���ە لەیەککات���دا جەبرێک���ی زۆرەملێ‌و‬ ‫هەڵبژاردنێک���ی بەرپرسیارانەش���ە‪..‬‬ ‫جەبرێکە بۆ ئەودیوەی مرۆڤ‪ ،‬کە دەبێتە‬ ‫س���وتەمەنی‌و قوربانيی کارەس���اتەکان‪،‬‬ ‫بەرپرسیارێتیش���ە ب���ۆ ئەودیوەی تری‬ ‫مرۆڤ‪ ،‬کە لەناو هۆشیاریدا حیکایەتەکان‬ ‫دەپارێزێت‌و ڕێگەن���ادات لە‌گەرد‌و تۆزی‬ ‫کارەس���اتەکاندا بیربچنەوە‪ .‬بەختیاری‬ ‫ڕۆمانن���ووس پێماندەڵێ���ت مرۆڤ���ەکان‬ ‫بکوژ بن یان ک���وژراو‪ ،‬لەپەراوێزدا بژین‬ ‫یان لەس���ەر تەختی ش���انۆی مێژووبن‪،‬‬ ‫س���ەرقافڵەی لەش���کرەکان ب���ن ی���ان‬ ‫س���وتماکی جەنگ���ەکان‪ ،‬س���ەر بەهەر‬ ‫ڕەگ���ەز‌و چێنێک���ی کۆمەاڵیەت���ی‌و هەر‬ ‫هەس���تیارییەکی مرۆیی بن‪ ..‬لەئەنجامدا‬ ‫هەمووی���ان لەخاڵێکدا هاوبەش���ن‪ ،‬ئەو‬

‫فاشیزم بەهەمان‬ ‫ئەو ئەندازەیەی‬ ‫مرۆڤ دەکوژێت‬ ‫لەبۆسەشدایە بۆ‬ ‫کوشتنی خەیاڵ‌و‬ ‫فەنتازيای داهێنەرانە‬ ‫زۆرجار ئەوەندەی‬ ‫لە‌نووسین‌و‬ ‫تەقاندنەوەی وزە‬ ‫پەنهانەکانی ناو زمانی‬ ‫کوردی دەترسێت‪،‬‬ ‫هێندە لە‌خەمی شەڕی‬ ‫دەستەویەخەدا نيیە‬ ‫خاڵە هاوبەشەش‪ ،‬تاس���ەی گێڕانەوەی‬ ‫حیکایەتەکانە‪ .‬هەموو مرۆڤەکان سەریان‬ ‫پڕە لە‌سەرگوزش���تەی نەگێ���ڕدراوە‪ ،‬کە‬ ‫ناتوانن یان ناوێرن مانیفێستیان بکەن‪،‬‬ ‫یان زمان���ی گوزارش���تکردنیان نیيە بۆ‬ ‫گێڕان���ەوە‪ .‬بەختی���ار زمان���ی گێڕانەوە‬ ‫دەبەخش���ێتە بوون���ەوەرە بێدەنگەکان‪.‬‬ ‫مرۆڤەکان لە‌ئەزموونی ئەودا‪ ،‬بەچەندان‬ ‫ڕێگای مەرگ‌و حیکایەتی عەشقی دۆڕاو‌و‬ ‫بەندیخان���ە‌و بیابان���ی لەبیرچوونەوەدا‬ ‫تێدەپ���ەڕن‪ .‬ب���ەاڵم لەوس���ەرەوە ک���ە‬ ‫دەگەڕێنەوە‪ ،‬سەرباری دۆڕاندنی زۆربەی‬ ‫ش���تەکانیان‪ ،‬س���ەرباری لەدەستچوونی‬ ‫تەم���ەن‌و ئومێ���د‌و جوان���ی‌و ه���اوڕێ‌و‬ ‫دۆس���تەکانیان‪ ،‬ش���تێک کە لەدەستیان‬ ‫ن���ەداوە‌و بەئاگایی���ەوە پاراس���توویانە‪،‬‬ ‫حیکایەتەکانیانە‪.‬‬

‫بەختی���اری س���ێیەم‪ ،‬بەختی���اری‬ ‫بیرمەن���د‌و لێکۆڵی���ارە‪ ،‬ک���ە خاوەن���ی‬ ‫میتۆدێک���ی س���ۆراخکاریی وردە ب���ۆ‬ ‫خوێندن���ەوەی دەق���ەکان‪ ،‬ب���ۆ ناونانی‬ ‫دیاردەکان‌و ستراتیژی کارکردنیان لەناو‬ ‫واقيعی ک���وردی‌و دنی���ای خۆرهەاڵتیدا‬ ‫بەگش���تی‪ .‬بەختی���ار‪ ،‬ه���اوڕێ لەگەڵ‬ ‫ئەندێش���ەی فەیلەس���وفە گەورەکان���ی‬ ‫مێ���ژوودا‪ ،‬ک���ە بە‌ئەمانەتێک���ی زۆرەوە‬ ‫ئاماژە بە‌تێزەکانیان دەدات‪ ،‬بەش���وێن‬ ‫سەرەداوەکانی دەس���ەاڵت‌و موقەدەس‌و‬ ‫مەرگدۆس���تی‌و بێدەنگی���دا لەناو زمان‌و‬ ‫دەق‌و ڕەفت���ار‌و یادەوەری���دا دەگەڕێت‪.‬‬ ‫پرس���یاری س���ەرەکيی ئەم ئەزموونە‪،‬‬ ‫بریتییە لە‌پەیبردن بە‌میکانیزمی کارکردنی‬ ‫"سیس���تم" لەسەر ش���انۆی سیاسەت‌و‬ ‫کولتووردا‪ ،‬لەناو کایەکانی ژیان‌و زمان‌و‬

‫نووس���یندا‪ .‬لەدیدی بەختیاردا‪ ،‬ئەوەی‬ ‫لە‌دنیای ئێمەدا دەگوزەرێت پاشاگەردانی‬ ‫نيیە‪ ،‬وەک‌هۆش���یاریی باو وێنایدەکات‪،‬‬ ‫بەڵک���و ئەوەی ئامادەیە دیس���یپلینێکی‬ ‫ڕەمزی‌و فیزیکی‌و کولتووریی جێگیرە‪ ،‬کە‬ ‫ڕیشەی قووڵی لەناو پەیکەری سیاسی‌و‬ ‫کولتووری‌و زەینیەتی دەس���تەجەمعیدا‬ ‫هەیە‪ .‬پاشاگەردانی‪ ،‬بەمپێیە‪ ،‬گەمەیەکی‬ ‫ڕاگوزەری دیسیپلین‌و نێوبڕێکی کاتییە‪،‬‬ ‫دەکەوێت���ە نێوان دیمەن���ە جیاوازەکانی‬ ‫خۆنمایشکردنی "سیستم"‪ .‬ئەم واقيعە‪،‬‬ ‫بە‌فۆرم���ی جیاواز‌و لە‌قۆناغ���ی جیاوازدا‬ ‫خۆی دووبارە دەکات���ەوە‪ ،‬لە‌زەینيیەتی‬ ‫دەس���تەجەمعیدا زاوزێ���دەکات‪ ،‬وەک‬ ‫بوونەوەرێک���ی مش���ەخۆر لەس���ەر‬ ‫جەستەی س���تەمی خۆرهەاڵتی دەژی‌و‬ ‫سااڵنێکیش���ە هەناس���ە لە‌کەپیتاڵیزمی‬

‫‪13‬‬

‫خۆرئاوای���ی وەردەگرێت‪ ،‬س���ەرئەنجام‬ ‫دەبێت���ە دڕندەیەکی جووت س���ەر‪ ،‬کە‬ ‫لەدوایین تێزەکانیدا ناویدەنێت فاشیزمی‬ ‫خۆرهەاڵتی‪.‬‬ ‫لەڕاس���تیدا تێستا لە‌هەموو کات زیاتر‬ ‫کەڵبەی ئەو فاشیزمە دەبینین‌و هەست‬ ‫بە‌نزیکبوون���ەوەی چڕنووک���ی دەکەین‪،‬‬ ‫کە چەند س���اڵێک لەمەوب���ەر ‌بەختیار‬ ‫پێش���بینی س���ەرلەنوێ دەرکەوتنەوەی‬ ‫کرد‪ .‬وەک کورد‪ ،‬قەدەرمانە‪ ،‬هەندێکجار‬ ‫قوربان���ی‌و هەندێکجاری���ش هاوبەش���ى‬ ‫ئەو فاش���یزمە بین‪ ،‬کە وەک لەش���کری‬ ‫تاعوون ل���ە‌دەرەوە گەمارۆمان دەدات‌و‬ ‫لەناوخۆش���دا بێئاگایانە بەدەوری گەرا‌و‬ ‫دەرکەوتەکانیدا سەما دەکەین‪.‬‬ ‫ئەو فاشیزمە بەهەمان ئەو ئەندازەیەی‬ ‫م���رۆڤ دەکوژێ���ت‪ ،‬لەبۆسەش���دایە بۆ‬ ‫کوشتنی خەیاڵ‌و فەنتازيای داهێنەرانە‪،‬‬ ‫زۆرج���ار ئەوەن���دەی لە‌نووس���ین‌و‬ ‫تەقاندنەوەی وزە پەنهانەکانی ناو زمانی‬ ‫ک���وردی دەترس���ێت‪ ،‬هێن���دە لە‌خەمی‬ ‫شەڕی دەس���تەویەخەدا نيیە‪ .‬بەختیار‬ ‫عەلی کۆمەکمان دەکات بە‌زمانی کوردی‪،‬‬ ‫بەرگ���ری لە‌بوونی خۆمان بکەین‌و زمانى‬ ‫کوردی بکەینە ماڵی ڕەمزیی خۆمان بۆ‬ ‫بینینی ئاسۆی تری ژیان‌و تاقیکردنەوەی‬ ‫کێڵگەی تری بوون‪ .‬زمانی کوردی لەسەر‬ ‫دەس���تی بەختی���ار‪ ،‬کران���ەوەی گەورە‬ ‫بەخۆیەوە دەبینێ���ت‪ ،‬دەبێتە هەورێکی‬ ‫س���یحری بۆ دروس���تکردنی نیشتمانی‬ ‫شیعری‪ ،‬بنیاتنانی یۆتۆپیای گێڕانەوە‌و‬ ‫دامەزراندنی ئارگیۆمێنت���ی فیکری‪ ،‬بۆ‬ ‫ڕوبەرووبوون���ەوەی م���ەرگ‌و بێدەنگی‌و‬ ‫لەبیرچوونەوە‪ ،‬بۆ تاقیکردنەوەی فۆرمی‬ ‫تری ژیان‌و پەنجەرەی تری بینین‪.‬‬ ‫لەکۆتایی���دا حەزدەک���ەم بڵێ���م‪ ،‬ئەم‬ ‫ڕێزلێنان���ەی بەختی���ار عەلی ش���ایەنی‬ ‫پێزانین‌و دەستخۆش���ییە‪ ،‬چونکە ئێمە‬ ‫لە‌ڕۆژگارێکدا دەژین‪ ،‬ستایش‌و ڕێزلێنان‪،‬‬ ‫چ لەسەر ئاستی فەرمی‌و چ لەسەر ئاستی‬ ‫مەزاجی گش���تيی خەڵک‪ ،‬بەدەگمەن بۆ‬ ‫ئەو کەسانەیە‪ ،‬کە جوانی بەرهەمدێنن‌و‬ ‫لە‌هونەرسازیی ژیاندا کاردەکەن‪.‬‬ ‫تێبینی‌‪:‬‬ ‫ئه‌م گوتار‌ه له‌مه‌راسیمی‌ په‌رده‌الدان ‌ی‬ ‫ی‬ ‫په‌یكه‌ری‌ به‌ختیار عه‌لی‌ له‌كتێبخانه‌ ‌‬ ‫گشتیی‌ سلێمانی‌ خوێنراوه‌ته‌وه‌‬

‫هه‌ڵبژاردن له‌پێناو مافه‌كانی گه‌ل ‌ه یان حیزب یا ئیمتیازات‬ ‫ئه‌حمه‌د هه‌ورامی‬ ‫پرۆس����ه‌ی هه‌ڵب����ژاردن ئ����ه‌و میكانیزمه‌‬ ‫گرنگه‌ی����ه‌ ك����ه‌ به‌هۆی����ه‌وه‌ كۆمه‌ڵگ���� ‌ه‬ ‫بە‌ئاراسته‌یه‌كی راس����ت‌و هیوایه‌كی گه‌ش‬ ‫ده‌بات‪ ،‬ئه‌گه‌ر پرۆس����ه‌كه‌ به‌ش����ێوازێكی‬ ‫س����ه‌رده‌میانه‌‌و دیموكراس����ی به‌رێوه‌ببرێت‬ ‫ئه‌وكات����ه‌ هه‌ڵبژاردن ده‌بێت����ه‌ متمانه‌‪ ،‬كه‬ ‫‌بنه‌م����ا س����ه‌ره‌كیه‌كانی دیموكراس����ی تیا‬ ‫فه‌راه����ه‌م ده‌بێت‪ .‬هەڵبژاردن جگه‌ له‌وه‌ی‬ ‫پرۆس����ه‌یه‌كی دیموكراسییه‌ له‌هه‌مان كاتدا‬ ‫پرسێكی سیاس����ی‌و ئابوری‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫یه‌ بۆ فه‌رمانره‌وای����ی وبه‌ریوه‌بردنی واڵت‪.‬‬ ‫كه‌واته‌ پرۆس����ه‌ی دیموكراس����ی كاركردنه‌‬ ‫بۆ ئاینده‌‪ .‬دیموكراس����ی ته‌نها ده‌نگدان‌و‬ ‫هەڵبژاردن����ی نوێنه‌ر نیی����ه‌‪ ،‬به‌ڵكو به‌هاو‬ ‫ئه‌خالق‌و كرده‌یه‌كی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و سیاسیه‌و‬ ‫په‌یوه‌س����ته‌ به‌بڕواو ش����ێوازی سیاس����ی‬ ‫به‌رێوبه‌ردنی ئیداره‌ی واڵت‪ ،‬دیموكراس����ی‬ ‫ته‌نها ده‌نگدان نیه‌له‌س����ه‌ر س����ندوقه‌كانی‬ ‫ده‌نگدان‪ ،‬به‌ڵكو به‌دیهێنانی دادپه‌روه‌ری‌و‬ ‫متمانه‌و ئیراده‌ی ئینس����انه‌ له‌به‌دیهێنانی‬ ‫خواسته‌كانیدا‪.‬‬ ‫دیموكراس����ی پێویستی به‌سوپاو میلشیای‬ ‫مه‌زهه‌بی‌و تائیفی نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو پێویس����تی‬ ‫به‌هێ����زی بڕواب����ون‌و یه‌كس����انی هه‌ی����ه‌‬ ‫له‌ده‌س����ه‌اڵت‌و راپه‌راندن����دا‪ .‬له‌به‌رئ����ه‌وه‌‬ ‫چه‌مك����ی هەڵب����ژاردن‌و دیموكراس����ی دو‬ ‫چه‌مك����ی گرێدراوی یه‌كت����رن‌و هەڵبژاردن‬ ‫ده‌رخه‌ری ئاستی دیموكراسین‌و ده‌سه‌اڵتی‬ ‫كۆمه‌ڵگایه‌ له‌بەڕێوەب����ردن‌و دیاری كردنی‬ ‫چاره‌ونوس‌و شوناسی شێوازی ده‌سه‌اڵتی‬ ‫ده‌وڵه‌ت‪.‬‬ ‫دوای روخاندنی رژێمی به‌عس له‌په‌رله‌مانی‬

‫عێراقدا دیارده‌ی زاڵبونی مه‌زهه‌بی‌و تائیفی‌و‬ ‫شۆڤێنیزم‌و توندره‌وه‌ی‌و جیاوازی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫سیمیا سیسته‌مێكی سێكتەریزمی السه‌نگ‌و‬ ‫پره‌نسیپی سازان ئاراس����ته‌كراوه‌‪ .‬ده‌وری‬ ‫په‌رله‌م����ان له‌واڵتێك����ی وه‌ك عێراقدا هیچ‬ ‫سیس����تمێك نایگرێته‌وه‌ جگه‌ له‌مۆركردنی‬ ‫ئ����ه‌و رێكه‌وتننامان����ه‌ی ك����ه‌ حیزب����ه‌كان‬ ‫له‌س����ه‌ری رێككه‌وتون‪ ،‬یاخود سه‌وداكردن‬ ‫بە‌ده‌نگه‌كانیانه‌وه‌ له‌پێناو به‌ده‌ستهێنانی‬ ‫ده‌س����كه‌وتی تایبه‌ت بۆ پشتیوانی له‌هه‌ر‬ ‫ئه‌جیندای����ه‌ك ك����ه‌ ده‌یانه‌وێ����ت به‌رگێكی‬ ‫یاسایی به‌سه‌ردا بكه‌ن‪ .‬ئه‌مانه‌ بوونه‌ هۆی‬ ‫ئه‌و پاشاگه‌ردانه‌ییه‌ی كه ‌ئه‌مڕۆ له‌عێراق‌و‬ ‫كوردستاندا ده‌گوزه‌رێ‪.‬‬ ‫• ئۆپۆزیسۆن له‌عێراقدا هێشتا له‌ئاستێكی‬ ‫ئۆپۆزیس����ۆنی راس����ته‌قینه‌ی په‌رله‌مان����ی‬ ‫نییه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵوێس����تی ده‌وڵه‌تانی ناوچه‌كه‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫هەڵب����ژاردن له‌عێراق����دا‪ ،‬ب����ژارده‌ی تاران‬ ‫له‌سه‌ر هەڵبژاردنه‌كانی داهاتوی عێراق دوو‬ ‫بۆچونی جیاوازی هه‌یه‌‪ ،‬یه‌كێكیان بژارده‌ی‬ ‫حكومه‌ت‌و سیاس����ه‌تی ده‌ره‌وه‌ پێشوازی‬ ‫له‌به‌رده‌وامی عه‌باددی ده‌كات‪ ،‬بۆچونه‌كه‌یتر‬ ‫سیاس����ه‌تی ئێران له‌خۆرهه‌اڵتی ناوه‌راست‬ ‫له‌نێویش����اندا عێراق خوازیاری ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫حه‌شدی ش����ه‌عبی وه‌ك حیزبواڵی لوبنان‬ ‫له‌گه‌ڵ هێزه‌ سه‌ربازیه‌كه‌ی باڵێكی سیاسی‬ ‫بۆ دروس����ت بكات بۆ ده‌ستبەسەراگرتنی‬ ‫ده‌سه‌اڵت‪ .‬ئێستا ئێران كار له‌سه‌ر هه‌ردوو‬ ‫رێگه‌ ده‌كات‪ ،‬له‌كاتێكدا بۆ ئه‌م بۆچونه‌ی‬ ‫ئێ����ران روب����ه‌روی چه‌ندی����ن رێگرییه‌كی‬ ‫ناوچه‌یی ده‌بێته‌وه‌ له‌وانه‌ توركیا‌و سعودیه‌‬ ‫له‌ناوخۆشدا ئه‌وانه‌ كورد‌و سوننه‌ ببێته‌وه‌‪،‬‬ ‫گه‌یش����تنه‌ ده‌سه‌اڵتی حه‌شدی شه‌عبی كه‌‬ ‫خواستێكی ئایدیایی ئێرانه‌ زۆر زه‌حمه‌ته‌‪،‬‬

‫به‌اڵم له‌ڕووی واقیع����ه‌وه‌ پێده‌چێت ئێران‬ ‫ئاماده‌ی����ی ئه‌وه‌ی هه‌بێت كه‌ پش����تیوانی‬ ‫ئیئیتالفێك بكات‪ ،‬كه‌ حه‌یده‌ر عه‌بادی تیا‬ ‫براوه‌بێ����ت‪ ،‬كه‌به‌مه‌ش ده‌توانێ تاراده‌یه‌ك‬ ‫هاوسه‌نگی نیوان ئه‌مریكاو ئێران له‌عێراق‬ ‫رابگرێت‪.‬‬ ‫كورد به‌دریژایی پانزه‌ ساڵی رابردوو له‌گه‌ڵ‬ ‫هێزو كه‌سایه‌تی سیاسی هاوپه‌یمانیه‌تیان‬ ‫كردوه‌ كه‌ هه‌موی����ان رووی دراوێك بوون‪،‬‬ ‫ده‌رباره‌ی دۆزی مافی گه‌لی كورد له‌عێراق‬ ‫دا خاوه‌ن قس����ه‌و به‌ڵێنی خۆیان نه‌بوون‪،‬‬ ‫تاك����ه‌ ریگه‌م����ان‌و میكانیزم ب����ۆ كۆتایی‬ ‫هین����ان بە‌گرفت‌و كێش����ه‌كان ده‌بێ كورد‬ ‫خاوه‌ن گوتاری یه‌كگرتوو بێت‌و په‌یوه‌ندی‬ ‫له‌گه‌ڵ حكومه‌تی ناوه‌ند له‌سه‌ر میكانیزمی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی گه‌ل����ی كورد بێت‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ده‌س����كه‌وتی حیزبی‌و تایبه‌تی كه‌ به‌نهێنی‬ ‫ئه‌نجام بدرێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئ����ه‌م پرس����ه‌ رێگر نی����ه‌ له‌دیداری‬ ‫نهێن����ی‌و ئاراس����ته‌كردنی نیوان به‌ش����ێك‬ ‫له‌الیه‌ن����ه‌ عه‌ره‌بیه‌كان����ی عێ����راق‌و حیزبە‌‬ ‫كوردس����تانیه‌كاندا به‌تایبه‌ت����ی كێش����انی‬ ‫نه‌خش����ه‌ی قۆناغ����ی دوای ئه‌نجامدان����ی‬ ‫هه‌ڵبژادنه‌كانی په‌رله‌مانی عێراق‪ ،‬پێده‌چێت‬ ‫حه‌ی����ده‌ر عه‌بادی هه‌وڵی ئ����ه‌وه‌ بدات كه‬ ‫‌س����وود له‌نارێكی الیه‌نه‌ كوردیه‌كان ببینێ‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی بگاته‌ رێكه‌وتنی نوێ بۆ قۆناغی‬ ‫دوای هەڵبژاردن‪.‬‬ ‫هەڵب����ژاردن ب����ۆ ده‌ستاوده‌س����ت كردنی‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت خاڵێك����ی س����ه‌ره‌كی بنه‌مای‬ ‫دیموكراس����ی یه‌ بۆ هه‌رواڵتێك‪ ،‬له‌س����ه‌ر‬ ‫رۆشنایی واقیعی سیاسی ئێستای عێراق‌و‬ ‫كوردس����تانوئه‌و بارودۆخ����ه‌ ئال����ۆزو پ����ڕ‬ ‫له‌قه‌یرانه‌ی ئه‌م قۆناغه‌ی ئیس����تای عێراق‬ ‫پیویس����تی به‌بونیاد نانه‌وه‌ی ده‌وله‌تیكی‬

‫به‌هێزی دیموكراتی‌و شه‌راكه‌تی نیشتمانی‌و‬ ‫په‌رله‌مانی هه‌یه‌ له‌رێگ����ه‌ی هه‌ڵبژاردنیكی‬ ‫دیموكراسی‌و بێ غه‌ش دوو له‌ده‌ستیوه‌ردانی‬ ‫ناوخۆو ده‌ره‌كی‪.‬‬ ‫ئ����ه‌م هەڵبژاردن����ه‌ش ب����ۆ حیزب����ە‬ ‫‌ده‌س����ه‌اڵتداره‌كانی هه‌رێم����ی كوردس����تان‬ ‫وه‌ك كێش����انه‌یه‌ك وایه‌ بۆ سه‌نگی خۆیان‬ ‫ده‌بیننه‌وه‌‪ ،‬به‌هه‌موو توانایانه‌وه‌ ده‌یانه‌وێت‬ ‫له‌م هەڵبژاردنه‌دا ئه‌نجامێك به‌ده‌ست بهێنن‬ ‫بۆ پارێزگاری پێگه‌ی خۆیان له‌ده‌سه‌اڵت‪.‬‬ ‫هه‌س����ت ده‌كرێت دوای هەڵبژاردنه‌كان‌و‬ ‫له‌ئه‌نجام����ی په‌رت����ه‌وازه‌ی خۆپه‌رس����تی‬ ‫حیزبایه‌ت����ی ئه‌و هێ����زه‌ كوردیانه‌ پێوه‌ری‬ ‫سه‌ركه‌وتن به‌ژماره‌ی كورسی به‌ده‌سكه‌وت‬ ‫ده‌بین����ن‪ ،‬هه‌ڵه‌ی مێ����ژووی ده‌كه‌ن ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌سه‌رئه‌و هه‌لسه‌نگاندنانه‌ دیدگای ئه‌نجامی‬ ‫هەڵبژاردن����ه‌كان به‌س����ه‌ركه‌وتوی بزان����ن‪،‬‬ ‫ئه‌ركی نه‌ته‌وه‌یی ونیشتمانی واده‌خوازێت‬ ‫به‌رنام����ه‌ی هەڵبژاردن����ی حی����زب والیه‌نه‌‬ ‫كوردیه‌كان وه‌اڵمی راست وگونجاو بێت بۆ‬ ‫ئه‌م قۆناغه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی كورد له‌م بارودۆخه‌‬ ‫هه‌س����تیاره‌دا له‌به‌ر ده‌م تاقیكردنه‌وه‌یه‌كی‬ ‫مه‌ترس����یداردایه‌‪ ،‬بۆی����ه‌ ده‌ب����ێ ئه‌نجامی‬ ‫ئه‌م هەڵبژاردنه‌ س����ه‌نگ‌و قورسایی كورد‬ ‫ده‌ربخ����ات كه‌ببێت����ه‌ كاراكته‌ریكی به‌هێز‬ ‫له‌سه‌ر سیاسه‌تی به‌غدا به‌رامبه‌ر به‌كورد‪.‬‬ ‫عێراق‌و كوردستان له‌سه‌ر بنه‌مای لێهاتویی‌و‬ ‫كارامه‌یی‌و پسپۆری كاندیده‌كانیان ده‌ست‬ ‫نیش����ان ناك����ه‌ن‪ ،‬به‌لك����و دی����اری كردنی‬ ‫به‌ش����یكی زۆری كاندیده‌كانیان مه‌كره‌مه‌ی‬ ‫حیزبە‌بۆكادی����ره‌ گوێرایه‌ڵه‌كاین����ان ب����ۆ‬ ‫مه‌به‌ستی وه‌رگرتنی ئیمتیازات ده‌یاننێرنه‌‬ ‫په‌رله‌م����ان‌و ئه‌وانیش به‌ئی����راده‌ی خۆیان‬ ‫نیی����ه‌ ده‌ب����ێ گوێرایه‌ڵ����ی حی����زب ب����ن‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ چاوه‌روان����ی ده‌س����كه‌وت ده‌كه‌ن‬

‫له‌ڕووی سیاس����ی وبازرگانی‌و خانه‌نشینی‬ ‫پێشوه‌خت‪.‬‬ ‫خه‌ڵك����ی هه‌رێمی كوردس����تان بێ ئومێدن‬ ‫له‌‌په‌رله‌مانت����اران‪ ،‬هه‌ر له‌دروس����ت بونی‬ ‫په‌رله‌مانه‌وه‌ تائیستا جگه‌ له‌بارێكی گرانی‬ ‫بۆ ئه‌م خه‌ڵكه‌ ره‌خساندوه‌هیچ ئامانجێكی‬ ‫تری بۆ ئه‌م گه‌له‌ نه‌هێناوه‌ته‌دی‪.‬‬ ‫خه‌ڵكی كوردس����تان به‌گومانه‌وه‌ ده‌رواننه‌‬ ‫هەڵبژاردنه‌كان به‌چوار س����ال جارێك ئه‌م‬ ‫خه‌لكه‌ی پێوه‌سه‌رقاڵ ده‌كه‌ن (به‌ژیانیكی‬ ‫باشتر‌و دابینكردنی مافه‌كانیان)‪ ،‬كه‌زیاتر‬ ‫بیرو هۆشیان به‌ره‌و ئه‌وگه‌نده‌ڵییه‌ ده‌روات‬ ‫كه‌ جه‌سته‌ی سیاسی كوردی داڕزاندووه‌‪.‬‬ ‫به‌ش����دار بون له‌هەڵب����ژاردن ب����ۆ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫به‌ئ����ازادی هاواڵتیان ویژدانیان ئاس����وده‌‬ ‫بكه‌ن‌و ب����ه‌و حیزبه ‌ده‌س����ەاڵتدارانە ‌بڵێن‬ ‫چیدی نامانه‌وێت به‌ره‌و شكستێكی ترمان‬ ‫به‌رن‪ .‬به‌ش����داربوونیان له‌ده‌نگدان له‌پێناو‬ ‫گۆڕانكاری ده‌سه‌اڵت دوورخستنه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫حزیبانه‌ بێ����ت كه‌ كوردس����تانیان گه‌یاند‬ ‫ب����ه‌م رۆژه‌‪ .‬گرنگه‌ ده‌نگده‌ر ئه‌و حه‌قیقه‌ته‌‬ ‫ره‌چاو بكات له‌س����ه‌ر س����ندوقی ده‌نگدان‬ ‫س����زای ئه‌وان بدات كه‌ئه‌م گه‌له‌یان گه‌یاند‬ ‫به‌م بارودۆخه‌ ئێس����تا به‌دیل����ی راپه‌رین‌و‬ ‫شۆرش هەڵبژاردنه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مجاره‌ خه‌ڵكی كوردستان به‌گرو تینه‌وه‌‬ ‫به‌ده‌نگ بانگه‌ش����ه‌ی هەڵبژاردنه‌وه‌ نابێت‪،‬‬ ‫ئه‌ویش نه‌بونی باوه‌ڕه‌ به‌و هەڵبژاردنه‌ كه‌‬ ‫بارودۆخ����ی ژیان‌و چاره‌نوس����ی هاواڵتیان‬ ‫بگۆرێت‪.‬‬ ‫ده‌زگاكانی راگه‌یان����دن به‌تایبه‌تی له‌كاتی‬ ‫بانگه‌ش����ه‌ی هەڵبژاردندا ده‌توانێ رۆڵێكی‬ ‫گرن����گ‪ ،‬كاریگ����ه‌ر بگێرێ����ت‪ ،‬به‌مه‌رجێك‬ ‫نه‌كه‌وێته‌ ژیر فشاری حیزب‌و ئایدۆلۆژیایه‌كی‬ ‫دیاری كراو له‌م قۆناغه‌دا‪ ،‬به‌تایبەت ببێته‌‬

‫س����ه‌كۆیه‌ك بۆپاراس����تنی ئاسایشی واڵت‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌سه‌ر بنه‌مایه‌كی هزری نیشتمانی‬ ‫ته‌ندروست بۆ بونیاد بنرێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌ئیستا هه‌س����تی پێده‌كرێت كه‌ده‌زگاكانی‬ ‫راگه‌یان����دن له‌رێنمای����ی یاس����ایی‌و كاری‬ ‫پیش����ه‌یی خۆی����ان ده‌رچ����وون‌و هه‌ژمونی‬ ‫حی����زب‌و لیس����ته‌كان به‌س����ه‌ریاندا زاڵ����ه‬ ‫‌به‌راده‌یه‌ك بانگه‌ش����ه‌ی هەڵبژاردن راده‌ی‬ ‫عه‌قاڵنی تێپه‌راندوه‌‌و گه‌یش����تۆته‌ ئاستی‬ ‫شكاندنی ئێسقانه‌كانی یه‌كتر‪.‬‬ ‫له‌ئیستادا بانگه‌شه‌ له‌تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كاندا‬ ‫به‌شێوازێكی زۆر ناتهن‌دروست ده‌بینرێت‌و‬ ‫هه‌مووش له‌ده‌رهایش����ته‌ی ئ����ه‌و ملمالنێ‬ ‫سیاسیه‌ كه‌ له‌نێوان الیەنه‌كاندا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی ت����ۆڕه ‌كۆمه‌اڵیه‌تی����ه‌كان‬ ‫كاریگه‌ریان هه‌یه‌و ژماره‌یه‌كی زۆر له‌خه‌ڵكی‬ ‫موتابه‌عه‌یان ده‌كات‌و په‌نا ده‌برێته‌به‌ریان‌و‬ ‫بونه‌ته‌ ه����ۆی شكۆش����كاندن‌و ناوزراندن‌و‬ ‫له‌رێگه‌ی����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش دژی بنه‌ماكان����ی‬ ‫دیموكراسی‌و مافی مرۆڤه‌‪.‬‬ ‫مه‌ترسی ئه‌وه‌ش ده‌كرێت ملمالنێی ئه‌مجاره‌‬ ‫س����ه‌خت‌و دژوار‌و توندوتیژ بێ����ت‌و ره‌نگه‌‬ ‫هه‌ڵمه‌تی هەڵبژاردن به‌ئاسانی تێنه‌په‌رێت‪،‬‬ ‫ئه‌مانه‌ ئه‌وه‌نده‌ س����ه‌رقاڵی یه‌كتر شكێنن‬ ‫خه‌ریك����ه‌ ركه‌ب����ه‌رە س����ه‌‌رەكیه‌كه‌یان بیر‬ ‫بچێته‌وه‌‪.‬‬ ‫پێش����بینی ده‌كرێ����ت هەڵبژاردنی داهاتوو‬ ‫ته‌نه����ا ده‌روازەی����ه‌ك بێ����ت ب����ۆ دوباره‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنانه‌وه‌ی هه‌مان توێژی سیاسی‪،‬‬ ‫گه‌ش����بینانه‌ترین س����یناریۆش ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫تروسكاییه‌كه‌به‌دیده‌كرێت بۆ ئه‌نجام دانی‬ ‫گۆڕانكاری له‌نه‌خش����ه‌ی سیاسی عێراقدا‪،‬‬ ‫گۆرانكارییه‌ك كه‌به‌ه����اوكاری نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫و‌اڵت بخاته‌ س����ه‌رێگایه‌كی جیاواز له‌وه‌ی‬ ‫ئێستا له‌سه‌ری ده‌ڕوات‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫ده‌سه‌اڵتی دادوه‌ری ده‌روازه‌ی چاكسازییه‌‬ ‫پارێزه‌ر رێكان ساڵه‌یی‬

‫ج���ۆن لۆك���ی فه‌یله‌س���وفی به‌ریتان���ی‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬راس���تی‪ ،‬هێزی پێویس���ت نییه‌ تا‬ ‫بچێت���ه‌ عه‌قڵه‌وه‌‪ .‬ئێمه‌ش لێ���ره‌دا ده‌ڵێین‬ ‫گه‌نده‌ڵكاری لەبەشێکی ده‌سه‌اڵتی دادوه‌ری‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان پێویس���تی بە‌به‌ڵگه‌‌و‬ ‫س���ه‌لماندن نیی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌وه‌ی جێگه‌ی‬ ‫خواست‌و ویستی ئێمه‌ی ‌ه وه‌اڵم ئه‌و پرسیار‌ه‬ ‫بده‌ین���ه‌و‌ه چ���ۆن‌و كه‌ی‌و كێ ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫دادوه‌ری هه‌رێم چاكساز‌و پاكساز ده‌كات؟‬ ‫خستنه‌ رووی ئه‌م بابه‌ته‌ له‌ئێستادا بۆ‬ ‫په‌یدا بوونی هه‌ندێك هێزی سیاس���ی نوێ‬ ‫ده‌گه‌ڕێنم���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌ بە‌ده‌نگی به‌رز باس���ی‬ ‫چاكس���ازی ده‌كه‌ن‌و گوێ���ی ئێمه‌یان كاس‬ ‫كردووه‌‪ ،‬تاكه‌ خواستش���یان به‌ده‌ستهێنانی‬ ‫كورسی په‌رله‌مان‌و ده‌س���كه‌وته‌كانی تری‬ ‫پێگ���ه‌ی حزبایه‌تیی���ه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش بە‌ڕوونی‬ ‫پێمان ده‌ڵێ���ت جیاوازیه‌ك نیی��� ‌ه له‌نێوان‬

‫حزبە‌كوردیی���ه‌كان‪ ،‬چونك���ه‌ چاكس���ازی‌و‬ ‫پاكسازی سه‌ره‌كی‌و سه‌ركه‌وتوو له‌ده‌سه‌اڵتی‬ ‫دادوه‌ری ده‌س���تپێ ده‌كات‌و ده‌س���ه‌اڵت‌و‬ ‫جومگه‌كانی ت���ری حكومه‌تی به‌دواوه‌ دێت‬ ‫هۆكاره‌كانی ئه‌م پێشخس���تنه‌ی چاكسازی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی دادوه‌ری به‌م شێوه‌یه‌ی خواره‌و‌ه‬ ‫شی ده‌كه‌مه‌وه‌‪:‬‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ :‬گ���ه‌ر حیزبە‌كۆن���ه‌كان‌و ئ���ه‌و‬ ‫حیزبە‌نوێیان���ه‌ی ك���ه‌ دروس���تیش بوون ‌ه‬ ‫زۆرترین كورس���ی په‌رڵه‌مانیش به‌ده‌س���ت‬ ‫بێنن‪ ،‬تاكه‌ شت له‌په‌رله‌مان بتوانن بیكه‌ن‬ ‫ده‌ركردنی یاس���ا‌و چاودێری كردنه‌‪ ،‬دواتر‬ ‫هه‌ر ده‌سه‌اڵتی دادوه‌ری ‌ه ده‌بێ ئه‌و یاسایه‌ی‬ ‫ئ���ه‌وان ده‌ریان كردووه‌ ج���ێ بە‌جێ بكات‪،‬‬ ‫ئێم ‌ه له‌ڕابردوودا بینیمان زۆر یاسا ده‌ركرا‌و‬ ‫دادگاكان جێبه‌جێیان نه‌كرد‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬نەهدێ لەدادگاكان كه‌ مه‌یدانی‬ ‫ی���ه‌كالی كردنه‌وه‌ی كێش���ه‌كانن‪ ،‬له‌س���ه‌ر‬ ‫خواس���تی تاكه‌كه‌س‌و الیه‌ن���ه‌كان به‌ڕێو‌ه‬ ‫ده‌چ���ن‌و رۆژان���ه‌ ئه‌م ‌ه به‌رچ���او ده‌كه‌وێت‬ ‫له‌دادگاكان‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش وا ده‌كات دادگاكان‬ ‫ماف نه‌گێڕنه‌وه‌ بۆ خاوه‌ن مافه‌كان‌و بڕیاری‬ ‫دروس���ت نه‌ده‌ن له‌و كه‌یسانه‌ی له‌دادگاكان‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫سێیه‌م‪ :‬دابه‌ش بوونی دادگاكان بۆ سه‌ر‬

‫هیچ چاكسازیه‌ك‬ ‫ناكرێت گه‌ر‬ ‫ده‌سه‌اڵتی دادوه‌ری‬ ‫دادپه‌روه‌ر نه‌بێت‬ ‫ناوچه‌كان‪ ،‬دادگاكان ده‌سه‌اڵتیان له‌سنووری‬ ‫كارگێڕیه‌ك���ی دیاریكراو تێپه‌ڕن���اكات به‌و‬ ‫ره‌هاییه‌ی یاسا رێگه‌ی پێداوه‌‪.‬‬ ‫چ���واره‌م‪ :‬گرینگتری���ن خ���اڵ ئه‌وه‌ی��� ‌ه‬ ‫كاتێ���ك چاكس���ازی‌و پاكس���ازی ده‌كه‌یت‬ ‫پێویست ‌ه گه‌نده‌ڵكاران دادگای بكرێت تاكو‬ ‫یه‌كالیبێته‌وه‌ ئه‌و كه‌سانه‌ گه‌نده‌ڵن‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫گه‌نده‌ڵ بوونی هه‌ر كه‌س‌و الیه‌نێك پێویستی‬ ‫بە‌بڕیارێكی دادوه‌ری هه‌یه‌‌و ئپێمه‌ش پێمان‬ ‫وایه‌ ئه‌و بڕی���اره‌ بە‌دادگایه‌كی بێ خه‌وش‌و‬ ‫دادپه‌روه‌ر ده‌كرێت‪.‬‬ ‫پێنج���ه‌م‪ :‬ده‌س���ه‌اڵتی جێبە‌جێكردنیش‬

‫په‌یوه‌ندی به‌هێزی هه‌ی���ه‌ له‌گه‌ڵ داداگان‪،‬‬ ‫بۆ نمون ‌ه كاتێ���ك حكومه‌ت فه‌رمانبه‌رێكی‬ ‫له‌فه‌رمانگه‌ی���ه‌ك به‌ب���ێ ه���ۆ ده‌رده‌كات‬ ‫ئه‌و كێش���ه‌ی نێوان فه‌رمانبه‌ر‌و حكومه‌ت‬ ‫ده‌چێته‌ ب���ه‌رده‌م دادگایه‌ك���ی تایبه‌تمه‌ند‬ ‫بۆ یه‌كالیكردن���ه‌وه‌ی‪ ،‬دووباره‌ لێره‌دا هیچ‬ ‫چاكس���ازیه‌ك ناكرێ���ت گ���ه‌ر ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫دادوه‌ری دادپه‌روه‌ر نه‌بێت‪.‬‬ ‫شه‌ش���ه‌م‪ :‬كاندید‌و الیه‌نگ���ر‌و به‌رپرس‌و‬ ‫س���ه‌رۆك‌و‪ ...‬حیزبه‌كان هه‌موویان باس���ی‬ ‫چاكسازی ده‌كه‌ن‌و به‌رده‌وام ژماره‌‌و ئاماری‬ ‫فرۆش���تن نه‌وتی ئه‌م واڵته‌ باڵو ده‌كه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ژماره‌ی گه‌وره‌ گ���ه‌وره‌‌و به‌ڵگه‌ی ته‌واو بۆ‬ ‫سه‌لماندنی گه‌نده‌ڵی‌و خیانه‌تی نیشتیمانی‌و‬ ‫فرشتنی خاك‌و فریودانی خه‌ڵك ده‌هێننه‌و‌ه‬ ‫به‌اڵم خۆیان چاك ده‌زانن چونكه‌ ده‌س���ته‌‌و‬ ‫دادگاكان دادپه‌روه‌ر‌و س���ه‌ربه‌خۆنین بۆی ‌ه‬ ‫هه‌وڵه‌كانیان بێ س���ووده‌‌و هیچ به‌هایه‌كی‬ ‫نییه‌‪ .‬جا بۆیه‌ من وه‌ك پاڕێزه‌رێك بە‌ڕوون‌و‬ ‫ئاش���كرا ده‌یڵێم ه���ه‌ر الیه‌نێ���ك بیه‌وێت‬ ‫چاكس���ازی بیكات پێویس���ت ‌ه بە‌خێرایی‌و‬ ‫بە‌هه‌م���وو توانای���ه‌و‌ه هه‌وڵی چاكس���ازی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی دادوه‌ری بدات به‌ر له‌هه‌ر شتێك‪،‬‬ ‫بە‌پێچه‌وانه‌وه‌ چاكس���ازیه‌كه‌ی پێویس���تی‬ ‫بە‌چاكسازی ده‌بێت‪.‬‬

‫مرۆڤ ۆ كه‌رامه‌ت‬ ‫له‌زه‌مه‌نی له‌مس‌و دوگمه‌دا‬ ‫پارێزه‌ر ئاودێر بابایی‬

‫گومان���ی تێدا نیە قس���ە کردن لەس���ەر‬ ‫کەرامەتی ئینس���ان بابەتێکی هەس���تیارو‬ ‫هێجگار ئالۆزە‪ ،‬چونکە بابەتی پاراس���تنی‬ ‫ش���کۆو حورمەت���ی ئینس���ان یەکێک���ە‬ ‫لە‌س���ەخترین ئ���ەو ئەرکانەی لە‌ئەس���تۆی‬ ‫ئینسانەکاندایە بەرامبەر بە‌یەکتری‪ ،‬مرۆڤ‬ ‫ئ���ازادە ل���ەوەی ببێت بە‌هەرکەس���ێک کە‬ ‫دەی���ەوێ‪ ،‬ئەمەش بارێکی س���ەخت وگران‬ ‫دەخولقێنێت‪ ،‬کێش���ەکە لەوەیە ئەگەر ئەو‬ ‫کەمتەرخەم بوو بەرامب���ەر من‌و مافەکانی‬ ‫من‪ ،‬من نابێت ئەرکی خۆم فەرامۆش بکەم‬ ‫بەرامبەر ئەو‪ ،‬هەڵ���ەی ئێمە ئەوەیە مادام‬ ‫ئەو حسابی بۆ پێگەو هەستی مرۆڤانەی من‬ ‫نەکرد‌و بەزاندی کەواتە‪ :‬منیش هەمان شت‬ ‫دەک���ەم‪ .‬لەکاتێکدا دەبێت بڵێت ئەگەرچی‬ ‫ئەو کەمتەرخەم بوو بەرامبەر مافەکانی من‬ ‫وەلێ هێشتا مافی ئەو لە‌دیدی مندا پیرۆز‌و‬ ‫موقەدەسە پاراستنی حورمەتی پێویست‌و‬ ‫الزمە‪.‬‬

‫ئیرله‌ندیه‌كان به‌یه‌كه‌مینی ئه‌و میله‌تان ‌ه پێوه‌ر بۆ زۆر ش���تی تریش به‌هه‌مان شێو‌ه‬ ‫داده‌نرێ���ت ك ‌ه بۆ یه‌كه‌مجار ده‌س���ته‌واژه‌ی راس���ت‌و دروس���ته‌ چونكه‌ بابه‌تی ش���كۆ‌و‬ ‫كه‌رامه‌تی���ان له‌ده‌س���توری س���الی ‪ 1937‬كه‌رامه‌تی ئینسان شتێكی نامادییه‌‌و هه‌رگیز‬ ‫خۆی���ان به‌كارهێن���ا‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا له‌برگه‌ی پله‌و پۆست یاخود سه‌رو‌هت‌و سامان ناتوانێ‬ ‫یه‌كه‌م���ی م���اده‌ی یه‌كه‌م���ی ده‌س���توری پێگه‌ بۆ مرۆڤ بوون بگه‌رێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫لەس���ەدەی بیس���ت‌و یەکدا‌و لە‌زەمەنی‬ ‫ئه‌ڵمانیش���دا هاتووه‌ (كه‌رامه‌تی ئینس���ان‬ ‫ش���تێكه‌ هیچ كه‌س���ێك ناتوانێ ده‌س���تی لەمس‌و دوگم���ەدا ئەگەرچی زۆرجار مرۆڤ‬ ‫بۆ به‌رێت‪ ،‬پێویس���ته‌ رێزی ل���ێ بگیرێت‌و خ���ۆی ه���ۆکارە وەل���ێ هۆکارەکانی تری‬ ‫پارێزگاری لێبكرێت‪ ،‬ئه‌مه‌ واجبیش ‌ه له‌سه‌ر ش���کاندنی حورمەتی ئینسان ئێجگار چرو‬ ‫پ���ڕن‪ ،‬گەشەس���ەندنی گ���ەورەو بەرچاوی‬ ‫هه‌موو ده‌سه‌الته‌كانی ده‌وڵه‌ت)‬ ‫ل���ە زۆرب���ەی فەرهەنگ���ە جیهانیەکاندا تەکنەلۆژیا بەتایبەت سۆش���یاڵ میدیا وای‬ ‫کەرام���ەت بەمان���ای (ئه‌رزش���ی خودی) کردووە کە بەتەوای بچێتە کۆش���ی مرۆڤە‬ ‫دێ���ت‪ ،‬ی���ان بە‌مانایەکی تر وات���ە نهێنی دەروون بیمارەکانیش���ەوە‪ ،‬بەهۆی خراپی‬ ‫حەقیقەتی مرۆڤ‪ ،‬ئەگەر مرۆڤ ئەرزش���ی بەکارهێنانی ئەم تۆرانەوە زۆرێک لە‌بارێکی‬ ‫خۆی ونهێنی حەقیقەتی خۆی لەدەرەوەی دەروون���ی خراپدا دەژی���ن‪ ،‬رۆژانە بێرێزی‬ ‫جیهانێکی نا ماتریاڵ‌و ماددیی ناس���یه‌وه‌‪ ،‬وس���وکایەتی‌و هەت���ک کردن���ی حورمەتی‬ ‫ئ���ەوا هەرگی���ز دەس���تبەرداری نابێت ولە یەکتری‪ ،‬فریشتاندنی خود‌و دێواندنی ئەوانی‬ ‫رێگەیەوە چارەنوس���ی خۆی وبەدوایدا هی دی لە‌ئارادا هەیە‪ .‬نمونه‌كانی ش���كاندنی‬ ‫کۆمەلگەگەش���ی دیاری دەکات‪ ،‬لە‌زەمەنی حورمه‌تی ئینس���ان به‌هۆی ته‌كنه‌لۆجیاو‌ه‬ ‫ئێمەدا هەن کەس���انێک کە کەرامەتی خۆی زۆرن و‌ه زۆرینه‌ش���یان ده‌چن��� ‌ه بابێكی نا‬ ‫بۆ دەس���ت کەوتێکی ماددی بچوك تااڵن‌و فیزیكیه‌وه‌‪ .‬بۆ نمون ‌ه ئه‌گه‌ر بپرس���ین له‌و‬ ‫هەرزان ف���رۆش دەکات چونکە ئەرزش���ی كه‌سانه‌ی ك ‌ه پێشتر زیندانی سیاسی بوون ده‌ر‌ه بۆ ئه‌وه‌ی ئینسان به‌ته‌واوه‌تی ده‌رك‬ ‫خودی خۆی لەو ئاس���ت وپل���ەدا ئەبینێ‌و ئه‌وا ده‌لێن ئازاردانی ده‌روونی وش���كاندنی بە‌زه‌لی���ل بوونی خۆی ب���كات‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫لەو بەرزتر نابینێت‪ ،‬ئیمامی عه‌لی (ر‪.‬خ) حورمه‌ت هه‌تكردنیان زۆر ناخۆش���تر بوو‌ه گه‌ر س���ه‌یرێكی عێراق به‌گش���تی‌و هه‌رێمی‬ ‫دەلێت (ئەگەرهیمەت وهەلپەهەلپی کەسێ له‌ئازاردانی جه‌سته‌یی فیزیكی‪ ،‬سیسته‌می كوردس���تان به‌تایبه‌ت���ی بكه‌ی���ن ده‌بینین‬ ‫بۆ ئەوە بوو ك ‌ه چی بخوات‌و بیکاتە زگیەوە سیاس���ی‌و نه‌بوونی یاس���ایه‌كی تۆكمه‌ش ده‌سه‌الت به‌ته‌واوی ش���اره‌زایی ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫ئەوا ئه‌رزشی ئه‌وكه‌سه‌ لەو شتەی لە‌گه‌د‌ه هۆكارێك���ی ت���ری زه‌لیل بوونی ئینس���ان ‌ه ماسۆش���ی(چێژ له‌ئازاردان) ده‌روونی تاك‬ ‫دێتە دەرەوە زیاتر نیە) و‌ه ئه‌مه‌ گه‌ربكرێت ‌ه له‌م زه‌مه‌نه‌دا سیس���ته‌می سیاسی یارمه‌تی له‌چ الیه‌كه‌وه‌ له‌بار‌ه بۆ لێدان ‪!!..‬‬

‫ئازاردانی ده‌روونی‬ ‫وشكاندنی حورمه‌ت‬ ‫هه‌تكردنیان زۆر‬ ‫ناخۆشتر بوو‌ه‬ ‫له‌ئازاردانی جه‌سته‌یی‬ ‫فیزیكی‬

‫من ناوم کورسی پەرلەمان‬ ‫زانا توفیق بەگ‬

‫ش����ێرکۆ بێکەس وتەنی (مەرحەبا گیانە‬ ‫مەرحەبا من ناوم کورس����یە کەس نەیزانی‬ ‫م����ن دەیزانم ئەم هەمو چەق����ۆی غەدرانە‪،‬‬ ‫ئەو هەموو جۆگ����ەی خوێنانە‪ ،‬ئەم هەموو‬ ‫ماسکی دزیانە‪ ،‬ئەم هە‌موو ڕەژووی ڕقانە‪،‬‬ ‫لەس����ەر منە لەس����ەر دانیش����تنی سەر من‬ ‫دەکرێت بەاڵم ناڵێن کەسیان ناڵێن لەسەر‬ ‫من����ە هەندێکیان دەلێ����ن لەبەر چاوو بااڵی‬ ‫جوانی ئازادیە‪ ،‬لەس����ەر ش����یری ساوایانە‪،‬‬ ‫لەبەر ئاوە‪ ،‬لە‌سەر نانە‪ ،‬لەبەر گوڵە‪ ،‬لەبەر‬ ‫هێالنەی چۆلکەو‪ ،‬لەسەر شااڵوی ناوەختی‬ ‫گەلە گورکی دەوروبەرە بەاڵم نالێن کەسیان‬ ‫ناڵێن لەبەر منە)‪.‬‬ ‫ناوەرۆک����ی ئ����ەم قەس����یدەیە هەموو‬ ‫ڕۆژێ����ك تارمایەکانی گوێ بیس����تی دەبین‬ ‫لە‌کوردس����تاندا بە‌ن����اوی بەرژەوەن����دی‬ ‫نیش����تمان‌و نەتەوە‪ .‬بۆیە س����ەرەکیترین‬ ‫مەراقی کێش����ەی ئینس����انی ئێمە برتییە‬ ‫ل����ەو موبالەغ����ە کردن����ە نائەخالقیەی کە‬ ‫رۆژان����ە بەن����اوی خۆهەڵب����ژاردن کاندیدو‬ ‫لە‌ژێ����ر ناوی دڵس����ۆزی جێبەج����ێ کردنی‬ ‫یاس����او گەرانەوەی شایس����تە داراییەکانی‬ ‫هەرێ����م‌و جێبەجێکردنی دەس����تورو رێگری‬

‫لە‌پێش����لکاریەکانی‌و بەهێزکردنی پێگەی‬ ‫هەریمی کوردس����تان رێزگرتن لە‌شەراکەتی‬ ‫تەواف����ق‌و چەندان دروش����می م����وزەوەری‬ ‫ت����ری ب����ێ ناوەرۆک����ی بێمان����او بێبایەخ‬ ‫کە لەس����ەر سۆش����یال میدیاو کەناڵەکانی‬ ‫بینراوو بیس����تراو خوێن����راوە‌و تەرویجی بۆ‬ ‫دەکرێت‌و کۆمەڵگای لێچەواش����ە دە‌کرێت‪،‬‬ ‫بە‌ناوی بەرنامەی پڕوپاگەندەی پرۆس����ەی‬ ‫هەڵبژاردن‌و بەشداری کردن لە‌هەڵبژاردنەکان‬ ‫کە لە‌بناغ����ەدا بێبنەماو بێ مس����داقیەتە‪.‬‬ ‫لە‌واڵتیکدا کە غەرقە لە‌گەندەڵی‌و شکاندنی‬ ‫کەرامەت����ی مرۆڤ‌و خس����تنە ژێرپێی هە‌مو‬ ‫یاس����او رێس����اکانی ژیانی جڤاتی‌و س����ڤیل‬ ‫دروست نە‌کردنی کۆمەڵگایەکی تەندروست‬ ‫رێزنەگرت����ن لە‌مافەکانی ژیان����ی مەدەنی‌و‬ ‫دەوڵەتی هاونیش����تمانی کە ن����ە‌لە‌عێراقدا‬ ‫نە‌لە‌کوردس����تاندا وج����ودی بوون����ی نی����ە‬ ‫ئ����ەوەی کە بوونی هەی����ە بریتییە لە‌هەمی‬ ‫تایبەت����ی کۆمەڵ����ێ کاندیدی ب����ێ مۆڕاڵ‪،‬‬ ‫تەنه����ا‌و تەنها بۆ وەرگرتن����ی ئەو بڕە پارە‬ ‫زۆرەی ک����ە بۆ کاندیدەکانی عیراق تەرخان‬ ‫کراوە‪ .‬ی����ان ئەو دزیان����ەی لە‌ژێر پەردەی‬ ‫رقاب����ەی یاس����ای‌و چاودێری دەس����ەاڵتی‬ ‫جێبەجێکردن دەس����تیان دە‌کەوێت بەپێی‬ ‫دوا راپۆرتی دەزگای چاودێری‌و پش����کنینی‬ ‫عیراقی کە زیاتر لە‌پێنج هەزار دۆس����یەی‬

‫گەندەڵی تۆمار کراوە‪ ،‬داواکاری گش����تی‌و‬ ‫س����ەرۆکایەتی بە‌ن����او پەرلەمان����ی عیراقی‬ ‫ل����ێ ئاگادار کراوەت����ەوە بە‌بێ ئەوەی هە‌تا‬ ‫ئێستا هیچ کام لە‌و ئەندام پەرلەمانتارانەو‬ ‫وەزیرەکانی دەس����تگیر کرا بێت‌و روبەروی‬ ‫دادگا کرابێتنەوە هەروەها مافی هەڵگرتنی‬ ‫پلەبەندی واتە حەسانەی ئەندامبونیان لێ‬ ‫وەرگیرابێتەوە ئیتر من تێناگەم دە‌نگدان‌و‬ ‫بەش����داری لە‌پرۆس����ەیەکی ل����ەو جۆرە چ‬ ‫س����ود‌و قانجازێک����ی بەرژەوەندی گش����تی‬ ‫تێدایە هە‌تاوەکو هەموان بەشدار بین تێدا‪.‬‬ ‫تەجروبەی پێش����وی ئەندام پەرلەمانەکانی‬ ‫کورد لە‌عیراقدا جگە لە‌وەرگرتنی ئیمتیازاتە‬ ‫تایبەتیەکانی خۆیان منداڵ‌و خێزانەکانیان‌و‬ ‫لۆردبونیان‌و قەڵەو بوونیان لە‌سەر ئێسک‌و‬ ‫پروسکی کۆمەڵگای کوردی چیان لێ سەوز‬ ‫بووە بۆ ئەم کۆمەڵگایە‪.‬‬ ‫پرسیاری جەوهەری من کە مەراقمە وەك‬ ‫نوسەرێك روبەڕوی ئەم کۆمەڵگایە بکەمەوە‬ ‫ئەوی����ش برتییە لەو بەس����تەڵە فکرییە کە‬ ‫توش����ی بیرکردن����ەوەی ت����اك بە‌تاکی ئەم‬ ‫کۆمەڵگا بۆتەوە هە‌میش����ە زاکیرەی توشی‬ ‫زەهایم����ر ئەبەدی بێ چارەس����ەر بۆتەوە‪،‬‬ ‫بەردەوام لە‌پرۆس����ەی بیرچونەوە پاسیفادا‬ ‫دە‌ژی ناتوانێت بۆ چەند س����اتێک ئاوڕێك‬ ‫لە‌چواردەوری خۆی‌و داهات����وی نەوەکانی‬

‫بداتەوە هەمیش����ە لە‌ژێرکاریگەری گوتاری‬ ‫حەماس����ی‌و خوش ب����ڕوا ب����ون بە‌کۆمەڵێ‬ ‫خیتابی موزەیەفی کەس����ێک یان الیەنێک‬ ‫بۆ بە‌دەس����تهێنانی ئەم کورس����یە شومەی‬ ‫پەرلەمان ک����ە جگە لە‌نەگبەتی سیاس����ی‬ ‫دروس����ت کردنی دوبەرەکی‌و فراوان کردنی‬ ‫کەلێنەکان����ی کۆمەڵگا‌و ونبونی شوناس����ی‬ ‫تاک‌و کۆمەڵگا هیچی تری لێ سەوز نە‌بوە‬ ‫ئیت����ر ک����وا بەرژەوندی گش����تی لە‌کوێدایە‬ ‫چاکەی گش����تی کوا داهاتوی گەنجی ئێمە‬ ‫کە خەونەکانی بە‌جۆرێک تەس����ک‌و کورت‬ ‫بۆتەوە لە‌خەون����ی داهێنان‌و ژیانێکی ئارام‬ ‫دوارۆژێکی گ����ەش‌و گیرفانێکی پر‪ .‬گوڕاوە‬ ‫بۆ کۆمەڵێ خەون����ی بێ ئەرزش کە لە‌هیچ‬ ‫کۆمەڵگایەکدا تاکەکانی خەونی پێوە نابینن‬ ‫بۆیە لە‌کوردستاندا خەونی گەنجی ئێمەیان‬ ‫لە‌ن����او ب����رد‪ .‬بە‌بڕوای من ئە‌مە کێش����ەی‬ ‫س����ەرەکی‌و بونیادی����ە ئەم����ە گرفتەکانی‬ ‫ئێمەیە بە‌هۆی نەزانی‌و خراپ بەکارهێنانی‬ ‫دەسەالتی بەڕێوەبردنە لەم هەرێمەدا نەك‬ ‫بەش����داریمان لە‌پرۆس����ەی هە‌ڵبژاردنێکی‬ ‫ناڕاست‌و تەزویردا کە تێدا حوکم بە‌دەست‬ ‫عەمامەو حەوزەی دینیەوە بێت‌و شوناسی‬ ‫ئ����ەم دەوڵەتی کە ن����اوی عێراقە‌و بریتی‬ ‫بێت لە‌کۆماری ترس‌و ناشرین کردن‌و سوك‬ ‫کردنی بەهاکانی مرۆڤایەتی بێت لە‌ناویدا‪.‬‬

‫كامیان له‌پێشتر‌ه‬ ‫ئایین یان ئه‌خالق؟‬ ‫هه‌ردی ئه‌نوه‌ر‬

‫ئه‌خالق هه‌ر كه‌س���ه‌و له‌س���ه‌ر جۆرێك‬ ‫له‌جیهانبین���ی خ���ۆی‌و له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫قوتابخانه‌ فه‌لس���ه‌فیه‌كه‌ی‌ خۆی پێناسه‌ی‌‬ ‫ك���ردووه‌‪ .‬ئ���ه‌و ئه‌خالق���ه‌ی‌ هندی���ه‌كان‬ ‫پێناس���ه‌یان ك���ردووه‌ جی���اوازه‌ ل���ه‌وه‌ی‌‬ ‫عیرفانیه‌كان كه‌ بە‌شێوه‌یه‌كی‌ تر پێناسه‌یان‬ ‫كردووه‌‪ .‬س���وقڕات ب���ڕوای‌ وایه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫مرۆڤ راستی‌ باش���ه‌‌و خراپه‌ بناسێ‌و روو‬ ‫له‌خراپه‌ نه‌كات‌و خراپه‌ش له‌كه‌سی خراپ‬ ‫ده‌وه‌شێته‌وه‌‌و كه‌سی شاره‌زا‌و كه‌سی ژیر‬ ‫خراپه‌ ن���ه‌كات ئه‌و ئه‌خالقه‌‪ .‬له‌م رووه‌وه‌‬ ‫بۆ سوقرات فه‌لس���ه‌فه‌ی‌ حه‌قیقی هه‌مان‬ ‫فه‌لس���ه‌فه‌ی‌ ئه‌خالق���ه‌‪ .‬ئه‌خ�ل�اق بریتیه‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵه‌ هه‌ڵسوكه‌وتێكه‌ كه‌ تاك ئاڕاسته‌‬ ‫ده‌كات بە‌ك���ردار‌و هه‌ڵس���وكه‌وتی باش‌و‬ ‫جوان‪ .‬ئه‌خالق یان ئایین دوو زاراوه‌ن كه‌‬ ‫به‌رده‌وام جێگه‌ی‌ مشتومڕی‌ نێوان كه‌سی‬ ‫ئایینی‌‌و غه‌یری ئایینیه‌‪ .‬كامیان له‌پێشتره‌‬ ‫ئه‌خالق یان ئایین‪..‬؟ كه‌سێ ئایینی‌ نه‌بێ‬ ‫ده‌بێت���ه‌ هه‌ڵگ���ری‌ ئه‌خالقێك���ی‌ جوان‪..‬‬ ‫كه‌س���انی ئایینی‌ پێیانوایه‌ ئایین بە‌پله‌ی‌‬ ‫یه‌كه‌م دێت‌و كه‌س���ێ ئایینی‌ نه‌بێ ناكرێ‬ ‫ئه‌خالق���ی هه‌بێ‌و كه‌س���انێ ك���ه‌ بڕوایان‬ ‫بە‌ئایین نییه‌ پێیانوایه‌ ئه‌خالق په‌یوه‌ندی‌‬ ‫بە‌ئایین���ه‌وه‌ نیی���ه‌‌و په‌یوه‌ن���دی‌ بە‌به‌های‌‬ ‫مرۆڤه‌وه‌ هه‌یه‌‪ .‬پیاوانی‌ ئایینی‌ پێیانوایه‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ل���ه‌ده‌وری‌ م���رۆڤ ده‌خولێته‌وه‌‪،‬‬ ‫مرۆڤ پێویس���تی‌ به‌وه‌یه‌ له‌رێگه‌ی‌ ئایینی‌‬ ‫خ���واوه‌ مامه‌ڵه‌ بكات كه‌ خ���وا بۆ مرۆڤ‬ ‫كۆمه‌ڵ���ێ یاس���ای دان���اوه‌‪ ،‬له‌رێگه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫یاس���ایانه‌وه‌ ده‌كرێ ئه‌خالقی خۆی‌ جوان‬ ‫بكات‌و بیپێوێ‪ .‬له‌الی‌ فه‌یله‌سوفانی‌ یۆنان‬ ‫وه‌ك ئه‌ره‌ستۆ ده‌ڵێ‪ :‬مرۆڤ ده‌بێ بە‌دوای‌‬ ‫خۆش���به‌ختیدا بگ���ه‌ڕی له‌رێگه‌ی���ه‌ك كه‌‬ ‫نێوه‌ندگیری پێوه‌ دیاربێ‪ .‬ئه‌فالتونیش رای‌‬ ‫وای���ه‌ كه‌ ده‌بێ مرۆڤ كامڵ‌و نمونه‌یی بێ‪،‬‬ ‫كه‌واته‌ الی‌ فه‌یله‌س���وفانی یۆنان ئه‌خالق‬ ‫به‌م شێوه‌ ده‌رده‌كه‌وێ كه‌ بە‌دوای‌ چاكه‌‌و‬ ‫خۆشه‌ویس���تی‌‌و دادپه‌روه‌ریدا بگه‌ڕێی‪!!.‬‬ ‫له‌الی‌ ئایینی‌ مه‌س���یحی‌و یه‌هودی‌ وه‌حی‌‬ ‫گرێ ده‌ده‌ن بە‌ئه‌خالقه‌وه‌ كه‌ گوایه‌ ئه‌خالق‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ بە‌ئایین���ه‌وه‌ هه‌یه‌‪ .‬پێغه‌مبه‌ری‌‬ ‫ئیس�ل�ام ده‌فه‌رموێ‪ :‬به‌ڕاس���تی‌ بۆ ئه‌وه‌‬ ‫هات���ووم ئه‌خالقه‌ جوانه‌كان كامڵتر بكه‌م‪.‬‬ ‫له‌ئاییندا دو شت س���ه‌نته‌ره‌ بۆ موسڵمان‬ ‫یه‌كیان(اص���ول الدی���ن) وات���ه‌‪ :‬بنه‌ماكانی‌‬ ‫ئایی���ن‌و ئ���ه‌وی‌ تریان(ف���روع الدی���ن)‪:‬‬ ‫وات���ه‌‪ :‬لقه‌كانی‌ ئایی���ن‪ .‬بنه‌ماكانی‌ ئایین‬ ‫گۆڕانكارییان به‌س���ه‌ردا نایەت‌و جێگیرن‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییان بە‌ئه‌خالق���ه‌وه‌ نییه‌‌و ئه‌ویتر‬ ‫لقه‌كان���ی‌ ئایین په‌یوه‌ندیی���ان بە‌ئایینه‌وه‌‬ ‫هه‌ی���ه‌‌و ده‌كرێ گۆڕانكاری���ان تێدا بكرێ‪.‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت رای‌ زۆر جی���اواز هه‌ی���ه‌ كه‌ بۆ‬ ‫كه‌ماڵ بونی‌ ئیمان (كردار) پێویست بێ‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم رای‌ زۆربه‌ی‌ زانایان وایه‌ كه‌(عمل)‬ ‫كردار ته‌واوكه‌ری‌ ئیمانه‌‌و ئیمانی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫داده‌مه‌زرێ‪ .‬هه‌ندێ���ك پێیانوایه‌ ئه‌خالق‌و‬ ‫یاسا(قانون) په‌یوەندییان بە‌یه‌كه‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ یاس���ایی بجوڵێت���ه‌وه‌ ئه‌خالقه‌‪..‬‬ ‫قانون‌و ئه‌خالق له‌یه‌ك حاڵه‌تدا هاوبه‌ش���ن‬ ‫ئه‌ویش بریتی���ه‌ له‌هه‌ڵس���وكه‌وتی‌ مرۆڤ‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌‌و په‌یوه‌ندی‌ بە‌كه‌س���انی‌ تره‌وه‌‬ ‫وه‌ك رێگری‌ كردن‌و ئه‌نجامنه‌دانی‌ تۆم ‌هت‌و‬ ‫یان پابه‌ندب���ون‌و به‌وه‌فابوون بە‌رێزگرتن‬ ‫له‌كه‌س���انی‌ تر‌و پاراستنی‌ موڵكی‌ گشتی‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ ئه‌خالق‌و یاسا پێكه‌وه‌ گرێ ده‌دات‪.‬‬ ‫بەاڵم گه‌ر بێت‌و له‌سه‌ر تاك هه‌ژمار بكرێ‬ ‫یاس���ا هیچ په‌یوه‌ن���دی‌ بە‌ئه‌خالقه‌وه‌ نییه‌‬ ‫بۆ نمون���ه‌ پابه‌ندبوون بە‌راس���تگۆیی یان‬ ‫ئازایه‌ت���ی‌‪ ..‬ئه‌وه‌ هیچ كاریگه‌ری له‌س���ه‌ر‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ نییه‌‪( .‬تۆماس���یوس)‌و (كانت)‬ ‫هه‌ردوو فه‌یله‌س���وف ته‌ئكیدیان له‌س���ه‌ر‬ ‫هه‌ن���دێ جیاوازی‌ نێوان ئه‌خالق‌و یاس���ادا‬ ‫كردووته‌وه‌ بۆ نمون���ه‌ ئه‌خالق په‌یوه‌ندی‬ ‫بە‌وی���ژدان‌و ناوه‌وه‌ی‌ م���رۆڤ هه‌یه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫یاس���ا زیاتر گرنگی‌ بە‌الیه‌ن���ی‌ ده‌ره‌كی‌‌و‬ ‫به‌رژوه‌ندی‌ گش���تی‌ هه‌یه‌ ك���ه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫بە‌كۆمه‌ڵگ���ه‌وه‌ هه‌ی���ه‌‪ .‬یاس���ا په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌وه‌وه‌ نیه‌ تاك درۆ ده‌كات یان نا‪ ..‬ئه‌وه‌‬ ‫ئه‌خالقه‌ گرنگی‌ به‌وه‌ ده‌دات‪ .‬به‌اڵم له‌یه‌ك‬ ‫حاڵه‌تدا نه‌بێ یاس���ا نكۆڵ���ی لێ ده‌كات‬ ‫كاتێ ئه‌و كه‌س���ه‌ ش���ایه‌تی‌ ب���ە‌درۆ بدات‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م دادوه‌ر‪ .‬چونك���ه‌ گه‌واهی‌ دان‬ ‫بە‌درۆ له‌به‌رده‌م یاس���ا هه‌م نایاساییه‌ هه‌م‬ ‫نائه‌خالقیه‌‪ .‬الی‌ قوتابخانه‌ فه‌لسه‌فیه‌كان‬

‫ئه‌خالق بە‌جی���اوازی‌ له‌قوتابخانه‌كانی‌ د ‌ی‬ ‫ش���ی ده‌كه‌ن���ه‌وه‌‪ .‬براتراند راس���ل بڕوای‌‬ ‫وایه‌ كه‌ ئه‌خالق له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌ بیرتیژی‌‬ ‫بنیات ده‌نرێ‪ ،‬راس���ل نه‌ بڕوای‌ بە‌چاكه‌‌و‬ ‫چاكه‌خوازی‌ ئه‌فالت���ون هه‌بوە‌و نه‌ بڕوای‌‬ ‫بە‌نێوه‌ندگیری ئه‌ره‌س���تۆ‌و نه‌ بە‌ئه‌خالقی‬ ‫ویژدان���ی‌ كانته‌وه‌ هه‌بووه‌‪ .‬راس���ل ده‌ڵێ‪:‬‬ ‫م���رۆڤ ب���ۆ خ���ۆی‌ بە‌ئیجب���اری خاوه‌ن‬ ‫س���ودمه‌ند بونه‌و‌ به‌و شێوه‌ دروست بوه‌‪.‬‬ ‫ئیمانوێ���ل كانت بڕوای‌ وایه‌ خاوه‌ن تیۆری‌‬ ‫سروش���ت له‌یاس���ادا ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫بونی‌ ئه‌خالق‌و قانون وه‌ك پێویس���تیه‌كی‌‬ ‫مرۆڤ شتێكی‌ سروشتیه‌ پێش ئه‌وه‌ی‌ هه‌ر‬ ‫ئاینێك ده‌ركه‌وتبێ له‌سه‌ر زه‌وی‌‪ ،‬هه‌رچی‬ ‫به‌ه���ای بااڵ‌و ئه‌خالق هه‌ی���ه‌ له‌الی گه‌الن‬ ‫بە‌جیاوازی‌ له‌س���ه‌ر یه‌ك قاعیده‌یه‌ ئه‌ویش‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ ئه‌وه‌ی بۆ براكه‌ت پێت خۆشه‌ ده‌بێ‬ ‫وه‌ك ئ���ه‌وه‌ وابێ بۆ خۆت پێت خۆش بێ‪.‬‬ ‫له‌روانگه‌ی‌ ئیس�ل�ام زۆر گرنگی‌ بە‌ئه‌خالق‬ ‫دراوه‌ به‌تایبه‌ت زیاتر له‌سه‌ر تاكی‌ هه‌ژمار‬ ‫ك���ردووه‌‪ ..‬چونك���ه‌ گه‌ر تاك س���ه‌المه‌ت‬ ‫ب���ێ‪ ،‬كۆم���ه‌ڵ‌و كۆمه‌ڵگه‌ش س���ه‌الم ‌هت‌و‬ ‫ته‌ندروست ده‌بێ‪ .‬بە‌پێی ئه‌م حه‌دیس ‌ه كه‌‬ ‫ئه‌بو هوڕه‌یڕه‌ ریوایه‌تی‌ ده‌كات‪ :‬ئیمانداری‌‬ ‫كام���ڵ ئه‌وه‌یه‌ ئه‌خالقێكی‌ باش���ی هه‌بێ‪.‬‬ ‫ئه‌م ئایه‌ت���ه‌ په‌یوه‌ندی‌ بە‌تاكه‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌‬ ‫چۆن مامه‌ڵه‌ بكات له‌س���وڕه‌تێكی‌ كورتی‌‬ ‫وه‌ك(زلزل) دا ده‌فه‌رم���وێ خوای‌ گه‌وره‌‪:‬‬ ‫هه‌ر كه‌س بە‌ئه‌ندازه‌ی‌ زه‌ڕه‌یەك كرده‌وه‌ی‌‬ ‫باش���ه‌ بكات وه‌ریده‌گرێته‌وه‌‌و دێته‌ رێی‌و‬ ‫ده‌یبینێت���ه‌وه‌‌و بە‌ئه‌ن���دازه‌ی‌ زه‌ڕری���ه‌ك‬ ‫خراپ���ه‌ ب���كات وه‌ریده‌گرێت���ه‌وه‌‌و دێیته‌‬ ‫رێ���ی‌و ده‌یبینێته‌وه‌‪ .‬له‌ئه‌ب���ی ده‌ردائه‌وه‌‬ ‫ده‌گیڕێته‌وه‌ پێغه‌مبه‌ر ده‌فه‌رموێ‪(:‬له‌رۆژی‌‬ ‫قیام���ه‌ت قورس���ترین می���زان میزانی‌ ئه‌و‬ ‫ئیمانداره‌یه‌ كه‌ ئه‌خالقی جوانه‌)‪ ..‬دووباره‌‬ ‫تاكید له‌س���ه‌ر تاك ده‌كاته‌وه‌‪ ..‬هه‌ر تاكه‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر كۆمه‌ڵ ده‌بێ‪ .‬هه‌ر تاكه‌‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌ دروس���ت ده‌كات‪ .‬هه‌ندێ جار‬ ‫ئه‌خالق له‌سه‌ر زانستێكی‌ دیاریكراو دیاری‬ ‫ده‌ك���رێ بۆ نمونه‌‪ :‬زانس���تی ئه‌خالق یان‬ ‫كۆمه‌ڵ���ێ بنه‌مای‌ ئه‌خالق���ی كه‌ ئه‌توانرێ‬ ‫ئه‌و دوو زاراوه‌ی‌ بۆ به‌كاربێت‪ .‬بۆیه‌ لێره‌دا‬ ‫ئه‌خالق یان زانس���تی‌ ئه‌خ�ل�اق كۆمه‌ڵێ‬ ‫س���یفاتی‌ باش‌و خ���راپ ده‌گرێت���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌ره‌گ‌و ریشه‌ی‌ قس���ه‌كه‌ره‌وه‌ ده‌رده‌كه‌ێ‬ ‫یان ئه‌و كه‌س���ه‌ی‌ هه‌ڵس���وكه‌وت ده‌كات‌و‌‬ ‫مه‌به‌س���ت له‌(كۆمه‌ڵێ بنه‌مای‌ گشتی‌) بۆ‬ ‫چاكه‌‌و گه‌یش���تن بە‌كه‌ماڵ پێویسته‌ ئه‌مه‌‬ ‫له‌رووی بنه‌ماوه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم بنه‌مای‌ ئه‌خالق‬ ‫تەرازوویه‌كه‌ كه‌ خراپه‌‌و باشه‌ دیاری ده‌كات‬ ‫ك���ه‌ په‌یوه‌ندی‌ بە‌حكومه‌ت���ه‌وه‌ نیه‌‪ .‬ئه‌بو‬ ‫عه‌لی‌ س���ینا ده‌ڵێ‪ :‬ئه‌رك‌و به‌رپرسیارێتی‬ ‫مرۆڤ سه‌باره‌ت بە‌خودی‌ خۆیه‌وه‌ ده‌خاته‌‬ ‫ژێر پرس���یاره‌وه‌‪ .‬ئه‌بو عه‌لی سینا بڕوای‌‬ ‫وایه‌ كه‌ زانستی‌ ئه‌خالق بریتیه‌ له‌زانستی‌‬ ‫چۆنیه‌تی‌ ژیان یان زانستی‌ ژیان‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا ئایی���ن به‌های‌ گرنگ‬ ‫ب���ۆ ئه‌خالق داده‌نێت ب���ه‌اڵم ئایین نابێته‌‬ ‫سه‌رچاوه‌ بۆی‪ .‬بۆیه‌ پشت به‌ستن بە‌ئایین‬ ‫بۆ ئه‌خالق سنوورداره‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ب���ه‌و مانایە نیه‌ كه‌ رۆڵی ئایین‬ ‫په‌ڕاوێز بخه‌ین‪ ،‬به‌اڵم ده‌كرێ كه‌ زۆر پشتی‌‬ ‫پێ نه‌به‌س���ترێ بۆ رێكخس���تنی‌ ئه‌خالقی‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌‪ ..‬به‌اڵم ده‌ك���رێ ئایین بكرێته‌‬ ‫به‌شێكی‌ كامڵ بۆی بۆ پاراستنی‌ كۆمه‌ڵگه‌‬ ‫له‌رووی شارستانیه‌ته‌وه‌‪ .‬به‌اڵم یه‌ك شتی‌‬ ‫گرنگ هه‌یه‌ له‌ته‌شریعاتی‌ ئاسمانیدا سزای‌‬ ‫كه‌سی نائه‌خالقی ئه‌دات‌و پاداشتی‌ كه‌سی‬ ‫ئه‌خالقی ئه‌دات‪ ..‬جگه‌ له‌وه‌ ته‌ش���ریعاتی‌‬ ‫زه‌مینی‌(یاسای‌ ده‌س���تكردی‌ مرۆڤه‌كان)‬ ‫به‌س نین ب���ۆ رێكخس���تنه‌وه‌ی‌ ئه‌خالقی‬ ‫مرۆڤ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا وردبینیه‌كی‌ تێدا‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬ئ���ه‌وه‌ش ته‌نها له‌ب���ه‌ر ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫ته‌شریعاتی‌ زه‌مینی‌ ئیش له‌سه‌ر ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫مرۆڤ ده‌كات بەاڵم ته‌ش���ریعاتی‌ ئاسمانی‌‬ ‫ناوه‌وه‌ی‌ مرۆڤ ده‌كات‪ .‬جگه‌ له‌وه‌ هه‌ندێ‬ ‫شت هه‌یه‌ په‌یوه‌ندی بە‌ئه‌خالقه‌وه‌ نیه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونه‌ خۆشه‌ویستی‌ دایك بۆ منداڵه‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫ئه‌و خۆشه‌ویست‌و رێزه‌ شتێكی‌ سروشتیه‌‌و‬ ‫له‌ناخی دایكدا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كان‪-:‬‬ ‫*‪Ripert: La régle morale‬‬ ‫‪dans les obligations civiles،‬‬ ‫‪.1949 .quatrième éd‬‬ ‫*ریبی���ر‪ :‬القواع���د االخالقی���ة ف���ی قان���ون‬ ‫االلتزامات المدنیة‌‪ ،‬الطبعة‌ الرابع ‌ة ‪1949‬‬ ‫* محاض���رة‌ د‪ .‬محم���د رات���ب النابلس���ی‪:‬‬ ‫الدین‌و االخالق‪.‬‬ ‫*موق���ع الح���وار المتم���دن‪ :‬ما ه���و مصدر‬ ‫االخالق‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫هێلكه‌ خۆراكێك ‌ی پێویست بۆپێست‬ ‫د‪ .‬شنۆ نەجم خەیات‬ ‫ی قاوه‌یی ك ‌ه ل ‌ه س���ه‌ر‬ ‫بریتی ‌ه ل ‌ه په‌ڵ ‌ه ‌‬ ‫ی ل ‌ه‬ ‫روخس���ار ده‌رده‌كه‌وێ���ت بە‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌ر ناوچه‌وان‪ ،‬سه‌ر رومه‌ته‌كان‪ ،‬به‌ش ‌‬ ‫سه‌ره‌و‌هی‌ لێو یان چه‌ناكه‌‪.‬‬ ‫ی ل ‌ه ژناندا‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫په‌ڵ ‌ه بە‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ل��� ‌ه ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ده‌رده‌كه‌وی���ت بە‌تایبه‌ت��� ‌‬ ‫ی بیاونیش‬ ‫ی كه‌م��� ‌‬ ‫زاوزی���دا و‌ه ریزه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی زنان دووچاری ده‌بن‪.‬‬ ‫بە‌هه‌مان شیو‌ه ‌‬ ‫هۆكاره‌كانی‌‪-:‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ل ‌ه ‌‬ ‫ی دروس���تبوون ‌‬ ‫هۆكاری ته‌واو ‌‬ ‫ده‌م‌و جاو نه‌زانراو‌ه به‌الم جه‌ند فاكته‌ریك‬ ‫ی سه‌ره‌ك ده‌بینن ل ‌ه دروست بوونیدا‬ ‫رول ‌‬ ‫دیارترینیان بریتین له‌‪:‬‬ ‫ی‬ ‫ی خور‪ /‬بە‌تایبه‌تیش تیشك ‌‬ ‫ تیش���ك ‌‬‫ی‬ ‫ی س���ه‌ره‌ك ‌‬ ‫س���ه‌روو بنه‌وش���ه‌یی رول��� ‌‬ ‫ده‌بینی���ت ل��� ‌ه دروس���ت ب���وون‌و توخ‬ ‫كردنه‌و‌هی‌ به‌له‌كان‪.‬‬ ‫ هوكاری بو ماوه‌یی یان كواستراوه‌‪/‬‬‫ی‬ ‫ی ناوج ‌ه ‌‬ ‫ی ل ‌ه هه‌ن���د ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫بە‌به‌لك��� ‌ه ‌‬ ‫ی زیاتره‌‪ ،‬ل ‌ه هه‌ندی‬ ‫دیاریك���راودا ریزه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی ده‌مو‬ ‫خیزان���دا ل ‌ه یه‌كیك زیات���ر به‌ل ‌ه ‌‬ ‫جاوی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی هه‌ندیك‬ ‫ س���ك بری‌و به‌كارهینان��� ‌‬‫ی حه‌ب یان‬ ‫ج���وری هورمون ل ‌ه ش���یو‌ه ‌‬ ‫ی مانكان ‌ه‬ ‫ی سور ‌‬ ‫ی بو ریك كردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ده‌ز ‌‬ ‫یان وه‌كو جاره‌سه‌ر‬

‫ی‬ ‫ی بیس���ت‪ /‬ریزه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ جور یان ره‌نك ‌‬‫ی كه‌نم ره‌نكن یاخود‬ ‫زیاتر‌ه له‌و كه‌سان ‌ه ‌‬ ‫ئه‌سمه‌رن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ ه���وكاری ت���ر‪ /‬وه‌ك بە‌كارهینان��� ‌‬‫ی‬ ‫ی كیمیایی ل��� ‌ه بابه‌ت ‌‬ ‫هه‌ندی���ك م���اد‌ه ‌‬ ‫ی هه‌ندیك جوری‬ ‫جوانكاریدا‪ ،‬به‌كارهینان ‌‬ ‫ده‌رمان‪.‬‬ ‫خۆپاراستن‪-:‬‬ ‫ی خور‬ ‫ دوركه‌وتن���ه‌و‌ه ل��� ‌ه تیش���ك ‌‬‫ئه‌ویش ه���ه‌ول بدریت ل��� ‌ه كاتزمیر ‪-10‬‬ ‫ی باش نی���وه‌رو جون��� ‌ه ده‌ره‌و‌ه كه‌م‬ ‫‪‌4‬‬ ‫ی جل ‌ه‬ ‫بكرین���ه‌و‌ه هه‌روه‌ه���ا به‌كارهینان ‌‬ ‫ی خور وه‌ك‬ ‫ی خوبارستن ل ‌ه تیشك ‌‬ ‫به‌رك ‌‬ ‫شه‌بقه‌‪.‬‬ ‫ی دز‌ه خ���ور‬ ‫ی كریم��� ‌‬ ‫ به‌كارهینان��� ‌‬‫ی ریك‌و بیك‬ ‫زور بیویست ‌ه بە‌ش���یوه‌یه‌ك ‌‬ ‫به‌كاربهینریت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ ئه‌كه‌ر زانرا هوكاری دروس���تبوون ‌‬‫به‌ل ‌ه ئه‌و جور‌ه جاره‌س���ه‌رانه‌ی ‌ه ك ‌ه باس‬ ‫كران ئه‌وا بیویس���ت ‌ه بوه‌س���تینری یان‬ ‫بكوردریت بە‌جوریكی‌ تر‪.‬‬ ‫جاره‌سه‌ركردن‪-:‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌له‌‪ :‬جه‌ند جوریك ‌‬ ‫ی البردن ‌‬ ‫ كریم ‌‬‫ی‬ ‫ی بسبور ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه بە‌بیی رینمایی بزیش���ك ‌‬ ‫ی دیاری كراو‪.‬‬ ‫بیست‌و بو ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی كیمایی تایبه‌ت‬ ‫ی ماد‌ه ‌‬ ‫ بە‌كارهینان ‌‬‫ی‬ ‫ی س���ه‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫بە‌روش���اندن ك��� ‌ه تویزال ‌‬ ‫ی روش���اندن ل ‌ه‬ ‫بیس���ت یاخود ش���یواز ‌‬ ‫جوری(‪)Microderm abrasion‬‬

‫هێلكه‌ خۆراكێك ‌ی پێویست بۆپێست‬ ‫ئا‪ :‬شه‌رمن رازی ـ په‌رستاری‌ زانكۆ‬ ‫هێلکه‌ له‌ الیان زۆر که‌سه‌وه‌ بە‌خواردنێکی‬ ‫تایبه‌تی داده‌نرێت له‌ به‌یانیان چونکه‌‬ ‫ئاماده‌کردنی زۆر ئاسانه‌ هه‌روه‌ها‬ ‫تامه‌ێکی خۆشیشی هه‌یه‌ وه‌ له‌ هه‌مان‬ ‫کاتێشدا رێژه‌ی خۆراکی زۆری تیایه‌ چا چ‬ ‫سورکراوه‌ بێت یاخود‬ ‫کۆاڵیی بێت‬ ‫یاخود نیو کۆاڵوی بێ���ت هێلکه‌ یارمه‌تی‬ ‫تێ���ر بوونی ئیمه‌ ئه‌کات ب���ۆ ماوه‌یکی درێژ‬ ‫بە‌ه���وی بوونی پروتیین له‌ ناو س���پینه‌ی و‬ ‫زه‌ردین���ه‌ی هێلک���ه‌دا بە‌پ���ێ توژنه‌ره‌کانی‬ ‫اللیس���ون تنیس له‌ نووس���ه‌ری په‌رتووکیدا‬ ‫بە‌ن���اوی ‪Feed Your Skin، Starve‬‬ ‫‪ ،Your Wrinkles‬ک���ه‌ تیادا باس ئه‌کات‬ ‫هێلکه‌ ده‌وله‌من���ده‌ بە‌ماده‌ خوراکیه‌کانی که‌‬ ‫زۆر پیوست بۆ ته‌ندروست پێست‪.‬‬ ‫دیار کردنی نه‌هێنی پێست؟‬ ‫دوو م���اده‌ی خۆراکی زۆر س���ه‌ره‌کی له‌‬ ‫ن���او هێلکه‌دا هه‌ی���ه‌ ئه‌وی���ش ‪ choline‬و‬ ‫‪ .lutein‬بە‌پێ توێژنه‌ره‌کانی تنیس ماده‌ی‬ ‫‪ Choline‬ئه‌ندامێکه‌ ل���ه‌ خێزانی ڤیتامین‬ ‫‪ B‬بۆ بێکهێنانی به‌ش���ی چ���ه‌وری له‌ چینی‬ ‫خانه‌کان ئه‌مه‌ش زۆر پیوسته‌ بۆ کار هێنانی‬ ‫خانه‌ی پێس���ت هه‌روه‌ها ماده‌ی ‪Choline‬‬ ‫یارمه‌تی پاراس���تنی له‌ش ئه‌کات له‌ ئاستی‬ ‫ته‌ندروس���تیه‌کانی ت���ری ڤیتامی���ن‪ B‬ئه‌م‬ ‫کاره‌ش زۆر گرینگه‌ چونکه‌ پێست پیویستی‬ ‫بە‌ڤیتامین ‪ B‬هه‌یه‌ بۆ به‌رهه‌م هێنانی وزه‌ی‬ ‫کلوجی���ن و اللیس���تین ئه‌م م���اده‌ پروتینه‌‬ ‫مه‌تاتیه‌ وا له‌ پێس���ت ئ���ه‌کات هه‌ر نه‌رم و‬ ‫ج���وان و گه‌نچی بێت ئه‌مه‌ش هویه‌کی زۆر‬ ‫گرینگه‌ بۆ خواردنی هێلکه‌ له‌ به‌ییانیان‪.‬‬

‫ترس له‌پیاو چیه‌؟‬ ‫ئا‪ :‬زانا جبار ـ ده‌روونناس‬ ‫ئەندرۆفۆبیا جۆرێكه‌لەجۆرەكانی ترس‬ ‫كه‌الی ڕه‌گه‌زی مێ دروست ده‌بێت‬ ‫بەرامبە‌ر بە‌ڕەگه‌زی نێرینە‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ئەو كچانەی كه‌ئەم ترس���ەیان‬ ‫ب���ۆ درووس���ت ده‌بێ���ت ب���ە‌ردەوام‬ ‫بیركردنەوەیەك���ی خ���راپ و نەرێنیان‬ ‫بە‌رامب���ەر پیاو هەی���ه‌و ناتوانن‌لەگەڵ‬ ‫پیاوان بچنه‌ ناو ژیانی هاوسەرگیریەوه‪،‬‬ ‫بە‌رده‌وام ڕقیان له‌ڕەگەزی نێر دەبێتەوه‌و‬ ‫حه‌ز ناكه‌ن لێیان نزیك ببنه‌وه‪.‬‬ ‫ئەم كەسانه‌ ڕه‌گەزی نێر وەكو دڕنده‬

‫‌س���ه‌یر دەكات‌و ئەم ترسه‌له‌سەره‌تای‬ ‫تەمەن���ی (‪ )٢٠‬س���اڵیەوه ‌دروس���ت‬ ‫دەبێت‪.‬‬ ‫هۆكارەكانی ئەندرۆفۆبیا‬ ‫ئەم جۆره‌ ترس���ه‌ زیاتر له‌و كچانەدا‬ ‫دروس���ت ده‌بێت كه‌له‌قۆناغی منداڵیدا‬ ‫دەس���تدرێژی دەكرێت���ە س���ه‌ریان یان‬ ‫ڕووبەڕوی توندوتی���ژی‌و لێدان ده‌بنه‌وه‬ ‫‌له‌قۆناغی منداڵیدا و یاخود لەئه‌نجامی‬ ‫بینین���ی خراپ���ی مامەڵ���ەی باوك���ی‬ ‫بە‌رامبە‌ر دایكی بە‌شێوەی لێدان یاخود‬ ‫جنێودان و ئازاردانی ئەمەش وادەكات‬ ‫ئه‌و بۆچونه‌خراپ���ەی بە‌رامبە‌ر هەموو‬ ‫پیاوێك بۆ درووست ببێت‪.‬‬

‫چاره‌سه‌ری ئه‌ندرۆفۆبیا‬ ‫یه‌كەم هه‌نگاو لەچاره‌سەری بۆ هه‌موو‬ ‫جۆره‌كانی ت���رس ئاس���ایی كردنەوه‌ی‬ ‫حاڵه‌تەكەی���ه‌و ورده‌ورده‌گۆڕین���ی ئەو‬ ‫بیرۆكانەیه ‌له‌الیەن كه‌سی ده‌رووناسه‌وه‬ ‫‌بۆ بیروكەی باش و پۆزەتیڤ كه‌بە‌چەند‬ ‫تەكنیك و بەرنامەیەك دەبێت‬ ‫له‌هه‌ن���گاوی دووەمدا كەس���ەكه‌ فێر‬ ‫دەكرێت له‌سەر چه‌ند ڕاهێنانێكی تایبەتی‬ ‫خۆخاوكردنەوه ‌كه ‌وادەكات كەس���ه‌كه‬ ‫‌بەرەو ئارامی دەروونی ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ هەموو ئەمانه‌ش���دا پێویس���ته‬ ‫‌كەسەكه‌ سه‌ردانی پزیش���كی دەروونی‬ ‫بكات بۆ وەرگرتنی چاره‌سەری دەرمان‬ ‫ئەگەر پێویست بكات‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫رۆڵی الوازی خوێندكاران ‌ی زانكۆ لەناڕەزایی‌و خۆپیشاندانەکاندا‬ ‫گفتوگۆیەک لەنێوان خوێندکارانی زانکۆدا‬

‫سرو‌ه جه‌مال‬ ‫س����ه‌ره‌ڕایی‌ خراپی‌ بارودۆخ����ی ژیان ‌ی‬ ‫خۆی����ان‌و چین‌و توێژه‌كانی‌ تر به‌ش����داری‌‬ ‫خوێندكاران����ی‌ زانك����ۆ له‌خۆپیش����اندان‌و‬ ‫ناڕه‌ایه‌تیه‌كان وه‌ك پێویست نه‌بوو زیاتر‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی‌ تاك بوه‌ نه‌ك گروپ‪ ،‬ئاوێنه‌‬ ‫له‌زنجیره‌ی‌ سێهه‌می‌ تایبه‌ت به‌قسه‌كردن‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ خاڵ����ه‌ الوازو به‌هێزه‌كان����ی‌‬ ‫خۆپیش����اندانه‌كانی‌ مامۆستایان‪ ،‬گفتوگۆ‬ ‫له‌گه‌ڵ سێ‌ خوێندكاری‌ زانكۆی‌ سلێمانی‌‬ ‫ده‌كات‪ :‬م����ه‌ودود جه‌عف����ه‌ر‪ ،‬خوێندكاری‌‬ ‫به‌ش����ی‌ ژمێری����اری‌‪ ،‬كان����ی‌ ئه‌بوبه‌ك����ر‬ ‫خوێن����دكاری‌ به‌ش����ی‌ ئینگلی����زی‌‪ ،‬الوك‬ ‫ئه‌بوبه‌ك����ر خوێندكاری‌ به‌ش����ی‌ یاس����او‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاری‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌ ‪.68‬‬ ‫به‌شداری‌ خوێندكارانی‌ زانكۆ‬ ‫له‌خۆپیشاندانه‌كان له‌سه‌ر ئاستی‌ تاك بو‬ ‫س����روه‌ جه‌م����ال‪ :‬خوێن����دكاری‌ زانكۆ‬ ‫به‌ده‌س����ت ده‌یان كێش����ه‌وه‌ ده‌ناڵێنێت‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگاش به‌هه‌مانشێوه‌‪ ،‬له‌بارودۆخێكی‌‬ ‫ئاوادا بۆچی‌ خوێندكار نابێته‌ پێش����ه‌نگی‌‬ ‫خۆپیشاندانه‌كان؟‬ ‫م����ه‌ودود جه‌عف����ه‌ر‪ :‬په‌یوه‌ن����دی‌‬ ‫به‌پ����ه‌روه‌رده‌وه‌ هه‌ی����ه‌ له‌ڕاب����ردودا‪،‬‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتدارانی‌ ئه‌م ناوچه‌ی����ه‌ به‌درێژایی‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتیان خه‌ریكی‌ وێڵكردنی‌ خه‌ڵك‬ ‫ب����ون له‌ڕێگ����ه‌ی‌ سیاس����ه‌ت‌و چه‌پاندنی‌‬ ‫میدیاو هه‌ت����ا ئاینو هه‌م����و كایه‌كانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر ئێم����ه‌ چاوه‌ڕێ����ی‌ گه‌ن����ج بكه‌ین‬ ‫كه‌خۆپیش����اندان بكات له‌ماوه‌یه‌كی‌ كه‌می‌‬ ‫بۆنمونه‌ هه‌فته‌یه‌كداو خۆپیشاندانه‌كانیش‬ ‫به‌رهه‌مدار بێت له‌ڕاستیدا شتێكی‌ دروست‬ ‫نیه‌ هه‌تا ئه‌گه‌ر باسی‌ ڕێژه‌ی‌ خوێندكارانی‌‬ ‫ئاماده‌بو بكه‌ین گ����ه‌ر زۆریش بونایه‌ پێم‬ ‫وایه‌ گۆڕانكاریه‌كی‌ ڕیش����ه‌یی‌ وا دروس����ت‬ ‫نه‌ئه‌بو‪ ،‬چونك����ه‌ هه‌وڵ بۆ گۆڕانكاری‌ زۆر‬ ‫دراوه‌و ڕه‌نگ����ه‌ كرابێتی����ش‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌‬ ‫گرنگ����ه‌ قابیله‌یه‌تی‌ گۆڕانكاری‌ دروس����ت‬ ‫ببێت پێش ئ����ه‌وه‌ی‌ گۆڕان����كاری‌ بكرێت‬ ‫سه‌یری‌ دیكتاتۆره‌كانی‌ دونیا بكه‌ پێشتر‬ ‫ش����ۆڕش گێڕبوه‌و زۆر زۆر مه‌بده‌ئی‌ بوه‌و‬ ‫له‌گه‌ڵیدا بوه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ قابیلی‌‬ ‫ئه‌وه‌ نه‌ب����وه‌ بگۆڕێت هه‌مان ئه‌وه‌ی‌ پێش‬ ‫خۆی‌ دوباره‌كردۆت����ه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ تاكی‌ ئێمه‌‬ ‫هێشتا قابیلیه‌تی‌ ئه‌وه‌ی‌ نیه‌ بگۆڕێت بۆیه‌‬ ‫گه‌ر گۆڕانكاریش بكرێت به‌رهه‌مدار نابێتو‬ ‫پێویس����ته‌ له‌و په‌روه‌رده‌یه‌یی‌ پێش����وی‌‬ ‫هه‌ڵبكه‌ندرێ����ت ئ����ه‌وه‌ش له‌فه‌رهه‌ن����گ‌و‬ ‫سیستمی‌ په‌روه‌رده‌و خێزانو هه‌تا میدیاوه‌‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫سروه‌ جه‌مال‪ :‬كه‌واته‌ بۆچی‌ ئه‌بێت گه‌نج‬ ‫بێده‌نگ بێتو ئاڕاسته‌كار نه‌بێت له‌كاتێكدا‬ ‫هه‌مو ده‌س����ه‌اڵتدارانی‌ دنیا له‌وزه‌و توانای‌‬ ‫گه‌نج ده‌ترسن؟‬ ‫مه‌ودود جه‌عفه‌ر‪ :‬ڕاسته‌ گه‌نج به‌توانایه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم خۆی‌ ئاڕاس����ته‌ی‌ خۆی‌ نه‌كردوه‌ چ‬ ‫ب����گات به‌وه‌ی‌ ئاڕاس����ته‌ی‌ كۆمه‌ڵگا بكات‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر خ����ۆی‌ روئیایه‌ك����ی‌ نه‌بێت چۆن‬ ‫ده‌توانێت ده‌وروبه‌ر ئاڕاسته‌ بكات گه‌نجی‌‬ ‫ئێمه‌ چه‌پێندراوه‌‪.‬‬ ‫كانی‌ ئه‌بوبه‌كر‪ :‬زۆر گرنگ بو به‌شداری‌و‬ ‫ده‌نگی‌ خوێن����دكار به‌تایبه‌ت له‌و دۆخه‌دا‬ ‫له‌ناو خۆپیشاندانه‌كاندا بوایه‌ به‌اڵم نه‌بو‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئێمه‌ به‌پێی‌ بارودۆخمان گه‌ر‬ ‫تاقیكردن����ه‌وه‌ یان وان����ه‌ی‌ زۆر گرنگمان‬ ‫نه‌بوایه‌ به‌ش����داری‌ خۆپیش����اندانه‌كانمان‬ ‫ده‌كردو هه‌مو كات ویس����تومانه‌ خوێندكار‬ ‫ده‌نگی‌ خۆی‌ هه‌بێت كه‌ ڕۆش����توین جگه‌‬ ‫له‌چه‌ند خوێندكارێكی‌ كه‌م كه‌س����ی‌ تری‌‬ ‫لێنه‌بوه‌‪ .‬بۆیه‌ ده‌بێت گۆڕنكاری‌ ڕیشه‌یی‌‬ ‫بكرێت له‌هه‌م����و ڕویه‌ك����ه‌وه‌ چونكه‌ ئه‌م‬ ‫كۆمه‌ڵگایه‌ ڕزیوه‌ ئه‌بێت به‌په‌روه‌رده‌یه‌كی‌‬ ‫باش زه‌مینه‌ س����ازی‌ بكرێت‪ ،‬كه‌په‌روه‌رده‌‬ ‫یه‌كێك����ه‌ له‌ه����ۆكاره‌ س����ه‌ره‌كیه‌كانی‌ بێ‌‬ ‫ئیراده‌كردنی‌ خوێندكاری‌ زانكۆ‪.‬‬ ‫س����روه‌ جه‌مال‪ :‬ئه‌كرێ����ت خوێندكاری‌‬ ‫زانكۆ ئاوا بێده‌نگ بێت؟‬ ‫كان����ی‌ ئه‌بوبه‌ك����ر‪ :‬ئێس����تا ك����ه‌ ئه‌و‬ ‫زه‌مینه‌س����ازییه‌ نیه‌ ناكرێت بێده‌نگ بین‬

‫خوێندكاری‌ زانكۆ ئێس����تا ئاگاییه‌كی‌ به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌یی‌ نیه‌ كه‌ هه‌س����تێته‌وه‌ ئه‌كرێت‬ ‫یارمه‌تی‌ ئه‌و وزه‌ ش����اراوه‌یه‌یی‌ خوێندكار‬ ‫بدرێت‪ .‬بۆنمونه‌ ئێمه‌ شانۆییه‌كمان هه‌بو‬ ‫تا له‌به‌ش����ی‌ ناوخۆی ‌ی پێشكه‌شی‌ بكه‌ین‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ زانكۆ ده‌بێت چی‌ بكات‌و‬ ‫چۆن ئاڕاسته‌كاربێت له‌ناو كۆمه‌ڵگا سه‌ره‌تا‬ ‫كه‌س ئاگادار نه‌بو كه‌س نه‌ئه‌هات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دواتر ك����ه‌ بۆمان ڕونكردن����ه‌وه‌ هه‌مویان‬ ‫ئاماده‌ی����ی‌ ئه‌وه‌یان تیاب����و بیبینن بۆیه‌‬ ‫ئه‌و هه‌واڵنه‌ گرنگن كه‌واته‌ وزه‌یه‌ك هه‌یه‌‬ ‫له‌ناویانداو پێویسته‌ یارمه‌تی‌ بدرێن‪.‬‬ ‫الوك ئه‌بوبه‌ك����ر‪ :‬باوه‌ڕم نی����ه‌ توێژی‌‬ ‫خوێن����دكار جیاوازبێ����ت له‌كۆمه‌ڵ����گاو‬ ‫توێ����ژی‌ مامۆس����تا جیاوازبێ����ت ل����ه‌و‬ ‫چین����ه‌ س����ته‌ملێكراوه‌ی‌ ن����او كۆمه‌ڵگاو‬ ‫له‌چینه‌كه‌ی‌ به‌رامبه‌ری‌ كه‌س����ه‌رمایه‌دارو‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌نده‌و كه‌ ده‌یچه‌وس����ێنێته‌وه‌ هه‌مو‬ ‫ئه‌مان����ه‌ په‌یوه‌ندیه‌كی‌ ق����وڵ به‌یه‌كیانه‌وه‌‬ ‫ده‌به‌س����تێته‌وه‌ ئه‌گه‌ر فه‌زلی‌ وزه‌و توانای‌‬ ‫هه‌ر توێژێك به‌ین به‌سه‌ر ئه‌وی‌ تردا ڕه‌نگه‌‬ ‫نایه‌كس����انی‌ دروس����ت بێت وه‌ك ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ باس����ی‌ ده‌كه‌ین بۆ مامۆس����تا ده‌چێته‌‬ ‫سه‌رشه‌قام‌و خوێندكار ناچێت‪.‬‬ ‫س����روه‌ جه‌مال‪ :‬وزه‌و توانای‌ گه‌نجێك‬ ‫زۆرجی����اوازی‌ هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ مامۆس����تایه‌ك‬ ‫كه‌په‌نجا ساڵه‌ بۆیه‌ كۆمه‌ڵگا چاوه‌ڕوانیه‌كی‌‬ ‫زۆری‌ لێیان هه‌یه‌؟‬ ‫الوك ئه‌بوبه‌ك����ر‪ :‬پارادیم����ی‌ شۆڕش����و‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ ئه‌وه‌ ناخوێنێته‌وه‌‬ ‫بۆنمونه‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ ‪ 1968‬فه‌ره‌نسا بهێنینه‌‬ ‫پێش چاو‪ ،‬به‌اڵم س����ه‌یرئه‌كه‌ی‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫كه‌سی‌ به‌ئه‌زمون ڕێپیشانده‌ر ڕابه‌ری‌ ئه‌م‬ ‫بزوتنه‌وه‌یه‌ن ك����ه‌ خۆیان له‌م توێژه‌ نین‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ وایكردوه‌ ك����ه‌ خوێندكاری‌‬ ‫ئێمه‌ ئاوا سستو ناچاالك بێت ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫سیاس����ییه‌ كه‌ زۆر ئیش����ی‌ له‌سه‌ركردوه‌‪،‬‬ ‫له‌س����ه‌ره‌تایترین شته‌كانه‌وه‌ س����ه‌یربكه‌‬ ‫خوێندكاری‌ ئێمه‌ ئالوده‌ی‌ شاشه‌و موبایلو‬ ‫میدیاكانو ئه‌و كااڵیانه‌یه‌ كه‌ هه‌میشه‌ نوێنو‬ ‫له‌بازاڕدان‪ ،‬بابه‌ته‌ بنه‌چییه‌كانی‌ خوێندكار‬ ‫له‌سه‌ره‌تای‌ ساڵدا ئاهه‌نگی‌ یه‌كترناسین‪،‬‬ ‫له‌نیوه‌ی‌ ساڵ چونه‌ده‌ره‌وه‌یه‌ك‪ ،‬له‌كۆتایدا‬ ‫ئاهه‌نگی‌ ده‌رچون‪ ،‬ده‌س����ه‌اڵتی‌ سیاس����ی‌‬ ‫ئیله����ام ل����ه‌وه‌ ده‌بینێت ك����ه‌ خوێندكار‬ ‫به‌وه‌ س����ه‌رقاڵ بێت بۆنمونه‌ تا هۆڵێكمان‬ ‫وه‌رگرت بۆ س����یمنارێك چه‌ن����د ڕۆژێكی‌‬ ‫ویست‪ ،‬به‌اڵم ئاس����ان ئه‌توانی‌ ئیجازه‌ بۆ‬ ‫س����ه‌یرانێك وه‌ربگریت‪ ،‬ئه‌مانه‌ له‌نائاگایدا‬ ‫له‌ده‌رون����ی‌ خوێندكار ش����تێك دروس����ت‬ ‫ئه‌كه‌ن‪ ،‬وه‌زیفه‌ی‌ خوێندكار كه‌له‌ڕاس����تیدا‬ ‫ده‌بێت بكه‌ربنو دروس����تكه‌ری‌ گۆڕانكاری‌‬ ‫بن‪ ،‬به‌اڵم وه‌زیف����ه‌ی‌ خوێندكار هاتنه‌ بۆ‬ ‫ده‌وام����و گوێگرتنه‌ له‌وانه‌ ب����ێ‌ تامه‌كه‌ی‌‬ ‫مامۆس����تاو دوای‌ بڕوانامه‌ وه‌رگرتن چونه‌‬ ‫ب����ازاڕو وه‌رگرتنی‌ پاره‌ی����ه‌ك له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫بڕوانامه‌كه‌‪ ،‬خوێندكاری‌ ئێمه‌ له‌بنه‌ڕه‌ته‌وه‌‬ ‫له‌وه‌زیف����ه‌ی‌ خوێندكارب����ون داماڵ����راوه‌‬ ‫هه‌س����تێكی‌ ب����ۆ دروس����تكراوه‌ وه‌زیفه‌ی‌‬ ‫خوێندكار ئه‌مه‌یه‌ بۆنمون����ه‌ كچانی‌ ئێمه‌‬ ‫ڕه‌نگه‌ وه‌زیفه‌ی‌ زانكۆ وه‌ك نوسینگه‌یه‌كی‌‬ ‫زه‌واج ببینێ����ت كوڕوه‌ك خۆنمایش����كردن‬ ‫یان پۆز لێیان به‌ب ‌هش‌و یان زانكۆكه‌یه‌وه‌‬ ‫وه‌زیف����ه‌ی‌ خوێندكارو زانك����ۆ له‌نائاگایی‌‬ ‫خوێن����دكاردا گ����ۆڕاوه‌ وه‌زیف����ه‌ی‌ زانكۆ‬ ‫ئه‌وه‌نیه‌ كه‌له‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ ئایاری‌ ‪ 68‬بوه‌‬ ‫یان وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ تۆ باسی‌ ده‌كه‌یت بكه‌ری‌‬ ‫گۆڕانكارییه‌كان بێت‪.‬‬ ‫سروه‌ جه‌مال‪ :‬پێت وایه‌ ده‌بێت له‌كوێوه‌‬ ‫ده‌ست پێبكه‌ین بۆ ئه‌وه‌ی‌ زانكۆكانی‌ ئێمه‌‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌یی‌ ئێستا نه‌مێننه‌وه‌؟‬ ‫الوك ئه‌بوبه‌كر‪ :‬هیچ باوه‌ڕم به‌ڕیفۆرمو‬ ‫گۆڕانكاری‌ نیه‌ له‌باشوری‌ كوردستان نیه‌‪.‬‬ ‫س����روه‌ جه‌م����ال‪ :‬كه‌وات����ه‌ ئه‌بێ����ت‬ ‫چیبكرێت؟‬ ‫الوك ئه‌بوبه‌كر‪ :‬بابه‌ته‌كه‌ له‌سه‌ر ئاستی‌‬ ‫تاكه‌كه‌سییه‌‪ ،‬له‌ژیانی‌ كه‌سیمان له‌ئایدیاو‬ ‫خه‌ون����و هه‌س����تكردنه‌كانمانو بینین����و‬ ‫تێروانینه‌كانمان ڕیشه‌یی‌ بگۆڕین‪.‬‬ ‫سروه‌ جه‌مال‪ :‬پێت وانیه‌ ئه‌بێت یه‌كێك‬ ‫یارمه‌تیده‌ربێت یان پێشه‌نگ بێت بۆنمونه‌‬ ‫هه‌ندێ����ك ده‌توانن گۆڕان����كاری‌ له‌خۆیاندا‬ ‫دروس����ت بكه‌ی����ن‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵ����گای‌ ئێم����ه‌دا له‌س����ه‌ره‌تاوه‌‬ ‫واپ����ه‌روه‌رده‌ نه‌بوی����ن‪ ،‬بۆیه‌ كه‌س����انێك‬ ‫پێویستیان به‌وه‌یه‌؟‬ ‫الوك ئه‌بوبه‌ك����ر‪ :‬یه‌ك تلیاكی‌ لیبرالیزم‬ ‫هه‌یه‌ ئه‌وی����ش جیهانگرییه‌‪ ،‬كه‌ ئامڕازێكی‌‬ ‫گرنگه‌ ده‌كرێت ئێمه‌ له‌ڕێگه‌ی‌ س����ناپه‌وه‌‬ ‫له‌بری‌ شتێكی‌ ته‌رفیهی‌ بزانین چ كتێبێكی‌‬ ‫تازه‌ ده‌رئه‌چێت یان له‌فه‌ره‌نس����ا شۆڕشی‌‬ ‫‪ 68‬هه‌ی����ه‌‪ ،‬دواجار هه‌مومان به‌ش����ێكین‬

‫الوك ئه‌بوبه‌كر‬ ‫له‌و كۆمه‌ڵگایه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ده‌رچه‌یه‌ك هه‌یه‌‬ ‫ده‌بێت خۆت بیدۆزیته‌وه‌ ئێمه‌ش هێش����تا‬ ‫نه‌م����ان دۆزیوه‌ته‌وه‌ ئه‌وه‌ی����ه‌ كه‌ بتوانین‬ ‫له‌سه‌رئاستی‌ كه‌س����ی‌ گۆڕانكاری‌ دروست‬ ‫بكه‌ین‪.‬‬ ‫سروه‌ جه‌مال‪ :‬كه‌واته‌ چی‌ له‌باره‌ی‌ ئه‌و‬ ‫خۆپیش����اندانانه‌وه‌ ده‌ڵێن كه‌ مامۆستایان‬ ‫پێشه‌نگی‌ بون؟‬ ‫م����ه‌ودود جه‌عف����ه‌ر‪ :‬به‌ش����داری‌‬ ‫خۆپیش����اندانه‌كانم نه‌كردوه‌و هه‌ستم كرد‬ ‫كه‌س����ێك نیه‌ ئاڕاس����ته‌ی‌ ب����كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ب����ه‌راوردی‌ ئ����ه‌م خۆپیش����اندانانه‌ بكه‌ین‬ ‫به‌خۆپیش����اندانه‌كانی‌ شه‌س����تو هه‌ش����ت‬ ‫ئ����ه‌وان ڕۆش����نبیرانێكی‌ وه‌ك فۆك����ۆو‬ ‫س����ارته‌ر ڕێبه‌ریان كردنو خوێندكاریشی‌‬ ‫تیاب����وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئ����ه‌م خۆپیش����اندانانه‌ی‌‬ ‫دوایی‌ له‌ڕاس����تیدا هیچ ڕۆش����نبیرێكمان‬ ‫تیا نه‌بینی‌ هه‌تا حه‌ڤده‌ی‌ ش����وبات چه‌ند‬ ‫ڕۆش����نبیرێكو كۆمه‌ڵی‌ مامۆس����تای‌ زانكۆ‬

‫تێگه‌یشتم زانكۆ‬ ‫ن ‌ه ئاڕاسته‌كار ‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵگا بو‬ ‫نه‌ناوه‌ندێك ‌ی‬ ‫مه‌عریف ‌ی بو نه‌ تاك ‌ی‬ ‫به‌هه‌مدارو ئازا ‌ی‬ ‫پێشكه‌شی‌ كۆمه‌ڵگا‬ ‫كرد‪ ،‬كه‌ نه‌ئه‌بو به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ بێت‬ ‫ڕۆڵی����ان هه‌بوه‌ له‌ئاڕاس����ته‌كردنی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌م خۆپیشاندانانه‌ی‌ دوایی‌ به‌دیاریكراو ‌ی‬ ‫باس����ی‌ موچه‌ ب����و‪ ،‬بیهێنه‌به‌رچاوی‌ خۆت‬ ‫گه‌ر موچه‌ چاره‌س����ه‌ر بكرێت كه‌ دوایش‬ ‫چاره‌سه‌ر نه‌كرا شته‌كه‌ دامركایه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫پێویس����ته‌ روئیایه‌كی‌ گه‌وره‌تر له‌پش����تی‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌وه‌ هه‌بێ����ت روئیای����ی‌ گۆڕانكاری‌‬ ‫ئه‌وه‌ش له‌س����ه‌ر ئاس����تی‌ فه‌رد وه‌ستاوه‌‬ ‫ن����ه‌ك ئه‌وه‌ی‌ من شۆڕش����ێك بكه‌مو ئیتر‬ ‫ش����ۆڕش خ����ۆی‌ ئاڕاس����ته‌ی‌ گۆڕانكاری‌‬ ‫وه‌رده‌گرێت نا ش����ۆڕش ئه‌گه‌ر بكرێت هه‌ر‬ ‫دوباره‌ ئه‌وه‌ی‌ پێش خ����ۆ ‌ی ئه‌جوێته‌وه‌‌و‬ ‫هی����چ به‌رهه‌مێكی‌ نابێت‪ .‬له‌چه‌ند س����اڵی‌‬ ‫ڕابردودا مامۆستایان ماوه‌یه‌ك برسی بونو‬ ‫ماوه‌یه‌كیش بارودۆخی‌ داراییان باش بوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم نه‌توانراوه‌ گۆڕانكاری‌ بكرێت‪ ،‬كه‌واته‌‬ ‫بابه‌ته‌كه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌تێری‌و برسیه‌تیه‌وه‌‬ ‫نیه‌ به‌ڵكو ش����تێكی‌ ئایدیاڵی����ه‌و ده‌بێت‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ په‌روه‌رده‌وه‌ كاربكرێت‪.‬‬ ‫س����روه‌ جه‌مال‪ :‬كه‌واته‌ تۆ باوه‌ڕت به‌و‬ ‫ئامانج‌و داوایانه‌ نه‌بو كه‌ خۆپیش����اندانی‌‬ ‫بۆكرا؟‬ ‫م����ه‌ودود جه‌عفه‌ر‪ :‬ه����ه‌م ئامانجه‌كانی‌‬ ‫بچوك ب����و ه����ه‌م په‌روه‌رده‌كراویش نه‌بو‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر په‌روه‌رك����راو بوایه‌ نه‌ئه‌وه‌س����تا‪،‬‬ ‫چونكه‌ كوش����تن چییه‌ بۆنمونه‌ ده‌ كه‌س‬ ‫ئه‌كوژرێت‪ ،‬ئه‌س����ڵه‌ن دوایی‌ ئه‌و كوشتنه‌‬ ‫به‌هادار ئه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم به‌و شێوه‌یه‌ نه‌بو‪.‬‬ ‫كانی‌ ئه‌بوبه‌كر‪ :‬ڕێكخستن‌و ئیداره‌دانی‌‬ ‫خۆپیش����اندانه‌كان باش نه‌بون‌و بۆخاتری‌‬ ‫موچه‌ بون هه‌رچه‌نده‌ ئه‌وه‌ یه‌كێكه‌ له‌مافه‌‬ ‫سه‌ره‌كیه‌كانی‌ مامۆس����تایان‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌‬ ‫داواكردنی‌ ته‌نها یه‌ك شته‌‪.‬‬

‫ی ئه‌بوبه‌كر‬ ‫كان ‌‬ ‫سروه‌ جه‌مال‪ :‬به‌اڵم مامۆستایان ده‌ڵێن‬ ‫كه‌ موچه‌م نه‌بێتو بژێوی‌ ژیانم خراپ بێت‬ ‫له‌كوێ‌ داواكارییه‌كانم به‌رزبكه‌مه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫داواكاری‌ ئه‌و قۆناغه‌بوه‌؟‬ ‫كانی‌ ئه‌بوبه‌كر‪ :‬بۆئه‌وه‌ی‌ ڕێكخس����تنت‬ ‫باش بێت ده‌كرا لیژنه‌یه‌كیان پێك بهێنایه‌‬ ‫بزانن جگ����ه‌ له‌موچه‌ چی‌ داوایه‌كی‌ تریان‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ به‌دڵنیایی����ه‌وه‌ چ خوێندكارو چ‬ ‫مامۆستایان كێشه‌ی‌ تریان هه‌یه‌و داواكانیان‬ ‫بنوس����رایه‌ كۆبكرایه‌ته‌وه‌ ئه‌وه‌ زۆرباشتر‬ ‫ئه‌ب����و بۆ نمون����ه‌ له‌هه‌ولێ����ر له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ماوه‌یه‌ك����ی‌ زۆر ده‌نگی‌ ناڕازی����ی‌ په‌نگی‌‬ ‫خواردبوی����ه‌وه‌ له‌ناو خۆپیش����انده‌ركاندا‬ ‫كه‌س����انی‌ به‌ته‌مه‌نی‌ تێداب����و كه‌ ته‌نها بۆ‬ ‫موچه‌ نه‌هاتبوه‌ سه‌ر شه‌قام‪.‬‬ ‫سروه‌ جه‌مال‪ :‬به‌اڵم هه‌ندێكیش ده‌ڵێن‬ ‫خۆپیشاندانه‌كانی‌ هه‌ولێریش حزبی‌ بون؟‬ ‫كانی‌ ئه‌بوبه‌كر‪ :‬س����ه‌رنجم ته‌نها له‌سه‌ر‬ ‫خۆپیش����اندانه‌كانی‌ هه‌ولێ����ر نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌سه‌ر تاك ‌ه بۆنمونه‌ له‌خۆپیشاندانه‌كاندا‬ ‫پیاوێك����ی‌ به‌ته‌م����ه‌ن به‌ش����داربو هێنده‌‬ ‫به‌جۆش‌و خرۆش بو ك����ه‌ ئه‌و توره‌ییه‌یی‌‬ ‫ناخی‌ له‌قسه‌كانیدا ده‌رئه‌كه‌وێت‪ .‬ناتوانیت‬ ‫بڵێیت ئه‌وه‌ له‌ژێ����ر كاریگه‌ری‌ حزب بوه‌‪،‬‬ ‫ده‌ن����گ ه����ه‌ڵ ئه‌بڕێت له‌دژی‌ ده‌س����ه‌اڵت‬ ‫ناتوانی����ت بڵێیت ئه‌مه‌ یه‌كێك هێناویه‌تیه‌‬ ‫سه‌رجاده‌ بۆیه‌ كه‌سێك موعاناتێكی‌ هه‌یه‌‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ زۆری‌ تریش����ی‌ به‌وشێوه‌یه‌ن‬ ‫بۆیه‌ ئه‌گ����ه‌ر له‌گه‌ڵ ئه‌و داوایانه‌ ئه‌وانیش‬ ‫به‌رزبكات����ه‌وه‌ كاریگه‌رت����ر ئه‌بێ����ت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫موعانات����ه‌ی‌ ك����ه‌ مامۆس����تایان هه‌یان����ه‌‬ ‫هه‌مویان نی����ه‌ ئه‌گه‌ر ده‌كه‌س����ت هه‌بێت‬ ‫شه‌ش كه‌س����یان هه‌س����ت بكه‌ن شتێكی‌‬ ‫خ����راپ له‌ناویاندا هه‌یه‌ ئ����ه‌وا وه‌ك خۆی‌‬ ‫نامێنێته‌وه‌ گۆڕان����كاری‌ ڕوئه‌دات بۆنمونه‌‬ ‫له‌سه‌د مامۆستا ته‌نها ده‌یان كێشه‌یه‌كیان‬ ‫هه‌بێ����ت‌و ناڕه‌زایی‌ ده‌رببڕن ڕه‌نگه‌ بتوانن‬ ‫له‌دورمه‌ودادا كاریگه‌ری‌ دروس����ت بكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ناتوانن له‌وكاته‌دا هه‌ر ئه‌م بیس����تو‬ ‫حه‌وت س����اڵه‌ تاك تاك‌و ده‌س����ته‌بژێرێك‬ ‫له‌مامۆس����تا ناڕه‌زایه‌ت����ی‌ هه‌ب����وه‌ ئیت����ر‬ ‫ئێس����تاش كێش����ه‌ی‌ موچه‌ هه‌ی����ه‌ بۆیه‌‬ ‫هه‌مویان ده‌نگیان هه‌ڵبڕیوه‌‪.‬‬ ‫الوك ئه‌بوبه‌ك����ر‪ :‬هێش����تا حه‌ڤ����ده‌ی‌‬ ‫ش����وباتمان تێنه‌په‌ڕاندووه‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌‬ ‫درێژك����راوه‌ی‌ ئه‌وه‌‪ ،‬ك����ه‌ ئه‌زمونێكی‌ زۆر‬ ‫گه‌وره‌ب����و له‌هه‌م����و توێژه‌كان����ه‌وه‌ هه‌تا‬ ‫خوێندكاران����ی‌ زانك����ۆش ڕۆڵێك����ی‌ زۆر‬ ‫كاریگه‌ریان بینی‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م خۆپیشاندانانه‌‬ ‫به‌رهه‌مدار نه‌بون‪.‬‬ ‫س����روه‌ جه‌مال‪ :‬پێت وای����ه‌ به‌رهه‌مدار‬ ‫نه‌بو؟‬ ‫الوك ئه‌بوبه‌كر‪ :‬ئ����ه‌وه‌ی‌ به‌رده‌م دادگا‬ ‫هه‌ر كاره‌سات بو ‪.‬‬ ‫سروه‌ جه‌مال‪ :‬بۆچی‌ به‌كاره‌سات ناوی‌‬ ‫ئه‌به‌یت؟‬ ‫الوك ئه‌بوبه‌ك����ر‪ :‬له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌ له‌به‌ر‬ ‫دڵی‌ ده‌س����ه‌اڵت خۆپیش����اندان كرا‪ ،‬هه‌ر‬ ‫جوڵه‌نه‌وه‌یه‌كی‌ جه‌ماوه‌ری‌ كه‌ دروس����ت‬ ‫ئه‌بێت باڵوئه‌بێته‌وه‌ به‌شه‌قامه‌كانی‌ شارا‬ ‫به‌تایب����ه‌ت له‌ناوجه‌رگه‌ی‌ ش����ار‪ ،‬به‌اڵم تۆ‬ ‫ش����وێنێك هه‌ڵئه‌بژێریت له‌س����ه‌ر كورسی‌‬ ‫دائه‌نیش����ت كاتی‌ ڕۆش����تنو هاتن ده‌ست‬ ‫نیشان ئه‌كه‌یت‪ ،‬به‌وشێوه‌یه‌ ماف به‌ده‌ست‬ ‫نایه‌ت له‌ده‌س����ه‌اڵتێكی‌ سیاسی‌ سته‌مكار‬ ‫كه‌ باكی‌ به‌خوێنی‌ ڕۆژنامه‌نوسو خوێندكار‬ ‫نی����ه‌ ئه‌گه‌ر ت����ۆ ئاماده‌ی����ت تیانیه‌ ماف‬ ‫بسه‌نیت به‌م ش����ه‌رمنانه‌ ناوی‌ جواڵنه‌وه‌‬ ‫له‌خ����ۆت مه‌نێ‌ ه����ه‌وڵ مه‌ی����ه‌ ئه‌زمونێك‬ ‫دوب����اره‌ بكه‌یته‌وه‌ كه‌ حه‌وت س����اڵ پێش‬ ‫ئێستا ئه‌نجام دراوه‌ ئه‌بێت كارێك بكه‌یت‬ ‫له‌حه‌ڤده‌ی‌ ش����وبات جیاوازت����ر بێت واته‌‬ ‫ئه‌بێت ئه‌وه‌ تێپه‌ڕینن‌و له‌س����ه‌ر ئاس����تی‌‬ ‫ت����اك تێڕوانینمان بگۆڕین بۆ ژیانو ماف‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ سیاسی‌‪ ،‬ئه‌بێت داواكارییه‌كان‬ ‫سیاس����ی‌ بێت ن����ه‌ك ته‌نها موچه‌ باش����ه‌‬

‫مه‌ودود جه‌عفه‌ر‬

‫بێگومان كاتێك‬ ‫هه‌مو الیه‌نه‌كانی‌‬ ‫تری‌ كۆمه‌ڵگا داڕزاو‌ه‬ ‫نابێت چاوه‌ڕێ ‌ی‬ ‫زانكۆیه‌كی‌ باش‬ ‫بكه‌یت‬ ‫ئه‌گه‌ر ئێستا نانی‌ نیه‌ بیستو حه‌وت ساڵه‌‬ ‫زیندان����ی‌ ئه‌كرێت لێ‌ی‌ ئه‌درێ����ت ئیهان ‌ه‬ ‫به‌كه‌رامه‌تی‌ ده‌كرێت‪ .‬بۆیه‌ ئه‌و هۆشیارییه‌‬ ‫ڕیش����ه‌ییه‌ نی����ه‌ له‌گۆمه‌ڵ����گا ده‌س����ه‌اڵتو‬ ‫كۆمه‌ڵگا ئه‌و تاك����ه‌ی‌ به‌رهه‌م هێناوه‌ كه‌‬ ‫هه‌مو شتێكی‌ له‌سه‌ر تاقیبكاته‌وه‌ ده‌كرێت‬ ‫له‌سه‌را لێی‌ بكوژرێت‪ ،‬ده‌كرێت له‌به‌رده‌م‬ ‫دادگاش خێم����ه‌ هه‌ڵب����دات س����ه‌یری‌ ئه‌و‬ ‫دوش����ته‌ جیاوازه‌‪ ،‬بۆی����ه‌ ئه‌بێت تاكێكت‬ ‫هه‌بێت بیر بكاته‌وه‌ مامۆستا بیر ناكاته‌وه‌‬ ‫ئاماده‌ی����ه‌ گۆڕانبێژی‌ میلی����ت بۆ بهێنێت‬ ‫به‌وه‌ خۆپیشاندان كۆتایی‌ پێ بهێنرێت‪.‬‬

‫له‌دوای‌ شه‌ش����ی‌ ئێواره‌ له‌الی����ه‌ن كچانی‌‬ ‫ناوش����اره‌وه‌ هاوخه‌میی����ه‌ك هه‌بو بۆیان‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌س����ه‌ر ئاس����تی‌ كه‌س����ی‌ بو نه‌ك‬ ‫گش����تی‌‪ ،‬یان كاتێك ئاماده‌كاریمان كرد‬ ‫بۆ پێشكه‌ش����كردنی‌ ئه‌و شانۆییه‌ له‌به‌شی‌‬ ‫ناوخۆیی‌ ئه‌وه‌ هه‌ستكردن بە‌خه‌می‌ یه‌كتر‬ ‫بو‪.‬‬ ‫سروه‌ جه‌مال‪ :‬ئه‌وه‌ی‌ له‌باره‌ی‌ كچانه‌وه‌‬ ‫ده‌وترێ����ت زیاده‌ڕۆیی����ه‌ ی����ان واقیعه‌كه‌‬ ‫به‌وشێوه‌یه‌ ؟‬ ‫كان����ی‌ ئه‌بوبه‌ك����ر‪ :‬ئ����ه‌وه‌ واقیعه‌كه‌یه‌‬ ‫هه‌م����وی‌ ئ����ه‌و ش����ته‌ ئه‌ڵێ����ت هه‌ندێك‬ ‫به‌ئاگای����ی‌و هه‌ندێكی����ش به‌ب����ێ‌ ئاگایی‌‬ ‫به‌بۆچون����ی‌ من كه‌ كچێكی‌ به‌ئاگا ئه‌بینت‬ ‫ته‌نها كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر خۆی‌ نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌سه‌ر خێزانو ده‌وروبه‌ره‌كه‌ی‌و هاوڕێكه‌ی‌‬ ‫هه‌یه‌ وه‌ك هه‌میش����ه‌ كاتێك خوێندكارێك‬ ‫ده‌چوس����ێنرێته‌وه‌ یه‌كێ‌ ده‌یبینێت ده‌بێت‬ ‫ڕه‌تی‌ ئه‌وه‌ باته‌وه‌‪.‬‬ ‫س����روه‌ جه‌م����ال‪ :‬له‌نزیك����ی‌ دوه����ه‌زار‬ ‫مامۆس����تای‌ زانكۆ ته‌نها په‌نجا بۆ س����ه‌د‬ ‫مامۆستایه‌ك ده‌هاتنه‌ سه‌ر شه‌قام‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ هه‌بو له‌سه‌ر ئێوه‌ی‌ خوێندكار؟‬ ‫ه����ۆكار بو بۆ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ كێش����ه‌و گرفتی‌‬ ‫ئه‌وان به‌شێك له‌خۆتان نه‌زاننو پشتگیریان‬ ‫نه‌كه‌ن؟‬ ‫كانی‌ ئه‌بوبه‌كر‪ :‬به‌دڵنیاییه‌وه‌ به‌ڵێ‌ كه‌‬ ‫مامۆستاكان خۆپیشاندانیان ده‌كرد بە‌دو‬ ‫شێوه‌ ده‌یان قۆسته‌وه‌ هه‌ندێك به‌شداری‌‬ ‫خۆپیش����اندانه‌كانی‌ ده‌ك����رد به‌ش����ێكی‌‬ ‫تریش����یان ده‌یانوت پالنه‌كان����م ئه‌وه‌نده‌‬ ‫قه‌ره‌باڵغن ئه‌چم له‌و چه‌ند ڕۆژه‌ پالنه‌كانم‬ ‫جێبه‌جێ ئه‌كه‌م‌و نایه‌مه‌وه‌ كه‌ مامۆس����تا‬ ‫ببینی����ت ئه‌وه‌ وه‌اڵمه‌كه‌یت����ی‌ بۆ داواكانی‌‬ ‫خۆی‌ منیش پش����تگیری‌ ناك ‌هم‌و س����ارد‬ ‫ده‌بمه‌وه‌‪.‬‬ ‫كاری‌ ڕێكخ����راوه‌ حزبی����ه‌كان‌و گروپ‌و‬ ‫كۆمه‌ڵه‌كانی‌ خوێندكاران له‌ناو زانكۆدا‬ ‫س����روه‌ جه‌م����ال‪ :‬ڕۆڵ����ی‌ ڕێكخ����راوه‌‬ ‫حزبیه‌كان چۆنبوه‌ له‌ن����او زانكۆدا؟ ئه‌ی‌‬ ‫گروپ‌و كۆمه‌ڵه‌ س����ه‌ربه‌خۆكانی‌ ناو زانكۆ‬ ‫ئه‌وان چی‌؟‬ ‫مه‌ودود جه‌عف����ه‌ر‪ :‬ڕێكخراوه‌ حزبیه‌كان‬ ‫چونكه‌ ته‌مه‌نێك����ی‌ زۆریان هه‌یه‌و پیربون‬ ‫بۆی����ه‌ ده‌زانن چ����ۆن خه‌ڵك ڕابكێش����ن‌و‬ ‫چه‌واشه‌ی‌ بكه‌ن به‌اڵم ئه‌و گروپ‌و كۆمه‌ڵه‌‬ ‫ناڕازییان����ه‌ی‌ ك����ه‌ ه����ه‌ن ب����ێ‌ كاریگه‌ری‌‬ ‫نه‌بون له‌ڕێگه‌ی‌ خۆپیش����اندانو باڵوكراوه‌و‬ ‫س����میناره‌وه‌ كه‌ به‌وه‌رگرتن����ی‌ فیدباك‌و‬ ‫به‌قس����ه‌كردن له‌گه‌ڵیان ئه‌وه‌مان زانیوه‌و‬ ‫ئه‌وان هه‌س����تیان ك����ردوه‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫ئیشمان له‌س����ه‌ركردوه‌ خه‌می‌ هه‌مویانه‌و‬ ‫قس����ه‌ی‌ ئێمه‌ ئه‌وه‌یه‌ كۆمه‌ڵێ����ك گرفتو‬ ‫خ����ه‌م هه‌یه‌ هاوبه‌ش����ه‌ له‌ن����او هه‌موماندا‬ ‫ئه‌یناس����ینه‌وه‌ تۆ هێت دی����اری‌ ئه‌كه‌یت‌و‬ ‫دواتریش به‌دیل ئه‌خه‌یته‌ به‌رده‌میان بۆیه‌‬ ‫دێن به‌ده‌مته‌وه‌‪.‬‬ ‫كان����ی‌ ئه‌بوبه‌ك����ر‪ :‬كاریگ����ه‌ری‌ زۆریان‬ ‫هه‌بوه‌ له‌سه‌ر بێ‌ ئیراده‌كردنی‌ خوێندكار‬ ‫جگه‌ل����ه‌وه‌ س����اڵی‌ ڕاب����ردو له‌كاتی‌ به‌فر‬ ‫بارینێكدا كه‌س نه‌یده‌زانی‌ ده‌وام ئه‌كرێت‬ ‫یان نا‪ ،‬یه‌كێ‌ له‌ڕێكخراوه‌ حزبیه‌كان وتی‬ ‫ده‌وام نی����ه‌ دوایش هه‌موی‌ به‌س����ه‌رۆكی‌‬ ‫زانك����ۆ‌و هه‌م����و به‌ش����ه‌كان‌و خوێندكاران‬ ‫كه‌وتنه‌ ژێركاریگه‌ری‌ ئه‌وان‪ .‬كاریگه‌ری‌ ئه‌و‬ ‫گروپه‌ سه‌ربه‌خۆیانه‌ش ڕه‌نگه‌ ئێستا هه‌ر‬ ‫نه‌یبینی����ن‌و ڕه‌نگه‌ دور بیبینن ‪ .‬بۆنمونه‌‬ ‫كه‌ باڵوك����راوه‌ی‌ ره‌ت باڵوئه‌كرێته‌وه‌ ورده‌‬ ‫ورده‌ خوێندكاران په‌یوه‌ندی‌ ئه‌ك ‌هن‌و داوی‌‬ ‫ئه‌كه‌ن ئه‌وانیش ده‌بنه‌ به‌شێك له‌كاره‌كه‌‪.‬‬ ‫الوك ئه‌بوبه‌ك����ر‪ :‬زانك����ۆكان دوكان����ی‌‬ ‫حزبه‌كان����ه‌و خه‌ریك����ی‌ فرۆش����تنی‌ وزه‌و‬ ‫تاق����ه‌ی‌ خوێندكاراننو هیچی����ان نوێنه‌ری‌‬ ‫ڕاس����ته‌قینه‌ی‌ خوێندكارنی����ن خوێندكار‬ ‫له‌وه‌زیف����ه‌ ئه‌س����ڵه‌یه‌كه‌ دائه‌بڕن����و‪،‬‬ ‫به‌ڵكو له‌به‌ش����و كۆلێژو له‌س����ه‌ر ئاستی‌‬ ‫زانك����ۆو له‌كۆمیته‌و مه‌ڵبه‌ن����ده‌وه‌ نوێنه‌ر‬ ‫هه‌لده‌بژێرین����و نوێنه‌رایه‌ت����ی‌ خوێندكار‬ ‫له‌وه‌زیفه‌ ئه‌سڵیه‌كه‌ دائه‌ماڵن‪ .‬ڕێكخستنی‌‬ ‫س����ه‌یرانو كۆپیكردن����ی‌ مه‌لزه‌م����ه‌و پاس‬ ‫گرتن ده‌گرنه‌ ئه‌ستۆ كه‌ هه‌ر كه‌س خۆی‌‬ ‫ده‌توانێ����ت بیكات بۆنمون����ه‌ بۆیاخكردنی‌‬ ‫ژورێكی‌ به‌ش����ێك یان دابینكردنی‌ كلێنس‬ ‫بۆ به‌ش����ێ‌ له‌كاتێكدا ئه‌زان����ن كه‌ ئه‌ركو‬ ‫ڕۆڵی‌ خوێندكار چییه‌‪.‬‬

‫هه‌ستی‌ به‌رپرسیارێتی‌‌و‬ ‫هاوخه‌می‌ الی‌ خوێندكارانی‌ زانكۆ‬ ‫سروه‌ جه‌مال‪ :‬چیبكرێت تا خوێندكاری‌‬ ‫زانك����ۆ خه‌مه‌كانی‌ یه‌كت����ر به‌هی‌ خۆیان‬ ‫بزان����ن‌و خه‌م����ی‌ كۆمه‌ڵگاش به‌به‌ش����ێك‬ ‫له‌خۆیان له‌كاتێك����دا دابڕانێكی‌ زۆر هه‌یه‌‬ ‫له‌ناو خوێندكاران‌و توێژه‌كانی‌ تردا؟‬ ‫الوك ئه‌بوبه‌كر‪ :‬هه‌ندێ����ك جوڵه‌ هه‌یه‌‬ ‫خۆبه‌خۆیه‌‪ ،‬بۆ نمونه‌ خۆپیشاندانی‌ ئێمه‌ی‌‬ ‫خوێندكاران����ی‌ زانكۆ بۆ نه‌هێش����تنی‌ بڕی‌‬ ‫س����ه‌د هه‌زار كه‌ ده‌بو هه‌ر خوێندكارێكی‌‬ ‫به‌ش����ی‌ ناوخۆیی‌ بی����دات زۆر گرنگ بو‪،‬‬ ‫كاتێك س����اڵی‌ ڕابردو كه‌ خۆپیشاندانیان‬ ‫ك����رد گرنگ بو یه‌كێ‌ ئاڕاس����ته‌یان بكاتو‬ ‫كاریگ����ه‌ری‌ هه‌بێت من ش����یعاری‌ ئه‌وه‌م‬ ‫به‌رزكرده‌وه‌ داخلی‌و ناوشار پێكه‌وه‌ بۆ ڕێی‌‬ ‫خه‌بات حه‌ماسه‌تێك دروست بو كه‌ هه‌رگیز‬ ‫نه‌ت بینیوه‌ كۆمه‌ڵێك كه‌ست ئه‌بینی‌ كه‌‬ ‫نه‌ب����اوه‌ڕی‌ به‌خوێندنه‌وه‌ نه‌به‌فه‌لس����ه‌فه‌و‬ ‫سینه‌مای‌ جدی‌و فكر هه‌بو هه‌مو حه‌زیان‬ ‫س����ه‌یرانو گۆرانی‌ میللی‌ ب����و به‌اڵم هاتن‌و‬ ‫پشتكیریان كردین‪ ،‬ئیتر هه‌مو كۆبوینه‌وه‌‬ ‫گه‌یش����تینه‌ نزیك����ه‌ی‌ پێنج س����ه‌د كه‌س‬ ‫به‌زانكۆیا ئه‌هاتین‌و ئه‌چوین هه‌رگیز له‌ناو‬ ‫زانكۆیا ش����تی‌ وا نه‌كرابو له‌دوای‌ نه‌وه‌دو‬ ‫یه‌ك����ه‌وه‌‪ .‬كه‌ تائێس����تاش كاریگه‌ریه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌رده‌وامه‌‪ .‬جگه‌له‌وه‌ی‌ خوێندكار حسابی‌‬ ‫ب����ۆ ڕێكخ����راوی‌ حزبی‌و وه‌زی����ر نه‌كرد تا‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پاره‌كه‌ له‌خوێندكاران وه‌رنه‌گیرا‪.‬‬ ‫م����ه‌ودود جه‌عف����ه‌ر‪ :‬ئ����ه‌وه‌ زۆر ئه‌بینم‬ ‫خوێندكار نه‌ك هه‌س����ت به‌به‌رپرسیارێتی‌‬ ‫ن����اكات به‌رامب����ه‌ر بە‌وان����ی‌ تر هه‌س����ت‬ ‫بە‌خه‌می‌ خۆش����ی‌ ناكات خوێندكاری‌ ئێمه‌‬ ‫كه‌دێته‌ ناوزانكۆ خ����ۆی‌ به‌جێ‌ ئه‌هێڵێت‌و‬ ‫كه‌س����ایه‌تیه‌كی‌ تری‌ هه‌ی����ه‌و خه‌مه‌كانی‌‬ ‫به‌جێ‌ ئه‌هێلێ����ت‪ ،‬له‌زانكۆ باس����ی‌ حزب‬ ‫ئه‌كرێت به‌س سیاس����ه‌ت نا باس����ی‌ فكرو‬ ‫ئاین����ی‌ تی����ا ناكرێت ك����ه‌ ئه‌وانه‌ ش����تی‌‬ ‫ڕیش����ه‌ین‌و ده‌بێت گۆڕانكارییه‌كان له‌وێوه‌‬ ‫نائومێدیی‌ خوێندكارانی‌ زانكۆ‬ ‫ده‌ست پێ بكات‪.‬‬ ‫سروه‌ جه‌مال‪ :‬خوێندكار به‌په‌رۆشییه‌كی‌‬ ‫كانی‌ ئه‌بوبه‌كر‪ :‬ئێمه‌ خه‌می‌ هاوبه‌شمان زۆره‌وه‌ ده‌چێت ‌ه زانكۆ‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر له‌یه‌كه‌م‬ ‫هه‌ی����ه‌ به‌تایبه‌ت ئێمه‌ی‌ كچان به‌گش����تی‌ قۆناغ ‌ی خوێندنیدا توش����ی‌ نائومێدیه‌كی‌‬ ‫ده‌چه‌وس����ێنرێینه‌وه‌ بۆنمون����ه‌ له‌به‌ش����ی‌ زۆر ده‌بێت؟‬ ‫ناوخۆیدا كچ ناتوانێت بچێته‌وه‌ ناوداخلی‌‬ ‫مه‌ودود جه‌عفه‌ر‪ :‬كۆمه‌ڵێك چاوه‌ڕوانی‌‬

‫کتێب‬

‫ڕێكخستن‌و‬ ‫ئیداره‌دانی‌‬ ‫خۆپیشاندانه‌كان‬ ‫باش نه‌بون‌و‬ ‫بۆخاتری‌‬ ‫موچه‌ بون‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئه‌وه‌‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌مافه‌‬ ‫سه‌ره‌كیه‌كانی‌‬ ‫مامۆستایان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ داواكردنی‌‬ ‫ته‌نها یه‌ك شته‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫‪17‬‬

‫په‌نجا ساڵ ‌هی‌ "مایسی‌ ‪"68‬‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫ساڵ ‌ی ‪ ،1968‬به‌خاڵی‌ وه‌رچه‌رخان‬ ‫داده‌نرێت له‌مێژوی‌ جیهاندا‪ ،‬له‌و ساڵه‌دا‬ ‫جیهان‪ ،‬كه‌ له‌گه‌رمه‌ ‌ی جه‌نگی‌ ساردا ژیان ‌ی‬ ‫به‌سه‌رده‌برد‪ ،‬كۆمه‌ڵێك روداو ‌ی گه‌وره‌ ‌ی‬ ‫به‌خۆیه‌وه‌ بینی‌‪ .‬تیرۆری‌ مارتین لۆسه‌ر‬ ‫كینگ‪ ،‬كۆتایی‌ به‌هاری‌ پراگ‪ ،‬ناڕه‌زایی‌ دژ‬ ‫به‌جه‌نگی‌ ڤێتنام‪ ،‬هه‌ڵكشانی‌ فیمینیزم‌و‬ ‫بزاڤ ‌ی چه‌پ‪ ،‬هاوكات خۆپیشاندن ‌ی‬ ‫خوێندكاران ‌ی ‪1968‬ی‌ فه‌ره‌نسا‪ ،‬یه‌ك ‌ێ بو‬ ‫له‌گۆڕانكاریی ‌ه گه‌وره‌كانی‌ جیهان‪ ،‬روداوێك‬ ‫زۆرم هه‌ب����و له‌زانك����ۆ وه‌ك ناوه‌ندێك���� ‌ی وه‌ك "جان پۆل سارته‌ر" ده‌ڵێ‌ "هێند‌ه‬ ‫زانستی‌و ڕۆش����نبیری‌و په‌روه‌رده‌یی ده‌م گه‌وره‌‌و پێشبینی‌ نه‌كراو بو پێشبینی‌ نه‌كرا‪،‬‬ ‫بینی‌و پێ����م وابو ده‌س����تم بگیرێت دواتر كه‌ باوه‌ڕی‌ پێنه‌ده‌كرا"‪.‬‬ ‫سه‌یرم كرد نا ئه‌س����ڵه‌ن چه‌واشه‌ ئه‌كرێم‬ ‫ئه‌م رۆژان ‌ه په‌نجا ساڵ‌ به‌سه‌ر خۆپیشاندان ‌ی‬ ‫له‌كاتێكدا بمه‌وێت خ����ۆم په‌روه‌رده‌ بكه‌م‬ ‫دوب����اره‌ س����ه‌ركوت ده‌كرێم����ه‌وه‌ بۆنمونه‌ خوێنكاران���ی‌ مایس���ی‌ ‪1968‬دا تێده‌په‌ڕێت‪،‬‬ ‫كاتێك ده‌ته‌وێت سمینارێك بكه‌یت ڕێگه‌ت مایس��� ‌ی ‪ 1968‬به‌گه‌وره‌تری���ن بزوتن���ه‌وه‌ ‌ی‬ ‫نایه‌ن یان هاوڕێكان����ی‌ خۆت گاڵته‌ت پێ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ س���ه‌ده‌ی‌ بیسته‌م داده‌نرێت‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ئه‌كه‌ن ی����ان كه‌ خه‌ریك����ی‌ خوێندنه‌وه‌ی‌ كاریگه‌ر ‌ی له‌سه‌ر ش���ێوازی‌ ژیان‌و نه‌وه‌كان ‌ی‬ ‫به‌هه‌مان شێوه‌ واته‌ نه‌ك ئه‌وه‌ی‌ یارمه‌تیت ئاینده‌و روداو‌ه كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و سیاس���یه‌كان ‌ی‬ ‫په‌نجا ساڵی‌ رابردو به‌جێهێشتوه‌‪.‬‬ ‫نایات ڕێگریشه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫ئاگایی‬ ‫زانكۆ‬ ‫پێش‬ ‫‌كر‪:‬‬ ‫كانی‌ ئه‌بوبه‬ ‫ئه‌م ناڕه‌زایی‌‌و خۆپیش���اندانان ‌ه كه‌ ره‌گ‌و‬ ‫زانكۆ‬ ‫���ۆ‬ ‫�‬ ‫ب‬ ‫تێڕوانینم‬ ‫���و‬ ‫�‬ ‫‌ب‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫به‌و ج����ۆره‌م‬ ‫ریش���ه‌ی‌ ئابوری‌‌و سیاس���ی‌و كۆمه‌اڵیه‌تیان‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫باشت‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫���ێك‬ ‫�‬ ‫‌ش‬ ‫ه‬ ‫‌ب‬ ‫ه‬ ‫ك‬ ‫بو‬ ‫به‌وشێوه‌یه‌‬ ‫هه‌ب���و‪ ،‬خوێندكاران���ی‌ به‌رامبه‌ربه‌رامب���ه‌ر‬ ‫‌ڵ‬ ‫ه‬ ‫���‬ ‫�‬ ‫‌گ‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫���و‬ ‫�‬ ‫‌یت‬ ‫ه‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫‌رئ‬ ‫ه‬ ‫‌ب‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫���وان‬ ‫�‬ ‫ج‬ ‫جلێك����ی‌‬ ‫به‌سیس���ته‌م ‌ی كۆنی‌ خوێندن‌و بیرۆكراس��� ‌ی‬ ‫‌یرانو‬ ‫ه‬ ‫���‬ ‫�‬ ‫س‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌چیت‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫���ت‬ ‫هاوڕێكان�‬ ‫زانكۆكان‌و نایه‌كسان ‌ی پڕ له‌توڕه‌یی‌ كردبو‪.‬‬ ‫ئاهه‌نگو ج����ل كڕینی‌ زۆر هه‌رچه‌نده‌ خۆم‬ ‫به‌رله‌وه‌ی‌ ناڕه‌زای ‌ی له‌مایسدا شه‌پۆل بدات‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ نه‌بوم‪ ،‬به‌اڵم دواجار هه‌مومان له‌ش���وبات ‌ی ‪1968‬دا‪ ،‬خوێندكاران���ی‌ زانكۆ ‌ی‬ ‫ده‌رهاویش����ته‌ی‌ ئ����ه‌و كۆمه‌ڵگه‌یه‌ین بۆیه‌ نانته‌ر روبه‌روی‌ س���ه‌رۆكه‌ كۆنسه‌رڤاتیڤه‌كه‌ ‌ی‬ ‫به‌وج����ۆره‌ بیرم ده‌كرده‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم دوای‌ زانكۆكه‌یان ببونه‌وه‌‌و له‌ناو زانكۆكه‌دا مانیان‬ ‫دوس����اڵ هه‌ندێ‌ ش����تم پێ‌ قبوڵ نه‌ئه‌كراو گرتبو‪ ،‬پاش چه‌ند هه‌فت ‌ه له‌ناڕه‌زایی‌‪ ،‬له‌‪‌ 2‬ی‬ ‫تێگه‌یشتم وه‌زیفه‌ی‌ زانكۆ ئه‌وه‌ نیه‌ كه‌ بیرم مایس���دا پۆلیس چوه‌ ناو زانكۆكه‌وه‌و به‌زۆر‬ ‫لێكردۆته‌وه‌ نه‌ئه‌وه‌ش كه‌ ئێس����تا هه‌ندێك كۆتاییان به‌ناڕه‌زایی‌‌و مانگرتنی‌ خوێندكاران‬ ‫چاوه‌ڕێی‌ ئه‌كه‌ن‌و دواتر تێگه‌یش����تم زانكۆ هێنا‌و زانكۆكه‌یان داخست‪.‬‬ ‫ل���ه‌‪3‬ی‌ مایس���دا‪ ،‬خوێندكاران���ی‌ زانكۆ ‌ی‬ ‫نه‌ ئاڕاسته‌كاری‌ كۆمه‌ڵگا بو نه‌ناوه‌ندێكی‌‬ ‫مه‌عریف����ی‌ بو نه‌ تاكی‌ به‌هه‌م����دارو ئازای‌ س���ۆربۆن وه‌ك ناڕه‌زای��� ‌ی ده‌ربڕین به‌رامبه‌ر‬ ‫پێشكه‌ش����ی‌ كۆمه‌ڵ����گا كرد‪ ،‬ك����ه‌ نه‌ئه‌بو به‌ڕه‌فتار ‌ی پۆلیس‌و داخستنی‌ زانكۆ ‌ی نانته‌ر‬ ‫خۆپیش���اندانیان سازكرد‪ ،‬پۆلیس به‌كوته‌ك‌و‬ ‫به‌وشێوه‌یه‌ بێت‪.‬‬ ‫س����روه‌ جه‌م����ال‪ :‬مامۆس����تایانی‌ زانكۆ بۆمبی‌ فرمێس���كڕێژ روبه‌ڕویان بونه‌وه‌‪300 ،‬‬ ‫كاریگه‌ریان هه‌بوه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ جۆرێك خوێندكار ده‌ستگیر كران‪.‬‬ ‫له‌نائومێدیتان بۆ دروست ببێت؟‬ ‫كان���ی‌ ئه‌بوبه‌كر‪ :‬ئه‌م���ه‌ به‌ش بۆ به‌ش‬ ‫ئه‌گۆڕێت به‌ش���ه‌كه‌ی‌ ئێم���ه‌ زیاتر تێكه‌ڵ‬ ‫ئه‌بن‪ ،‬به‌اڵم هه‌رله‌یه‌كه‌م ساڵه‌وه‌ كه‌ به‌شی‌‬ ‫خۆی‌ ئاگایم نه‌بو هه‌سته‌مكرد مامۆستاكه‌م‬ ‫هه‌ڵه‌ی‌ ئه‌ك���ردو ش���تێكی‌ وای‌ نه‌ئه‌زانی‌‬ ‫ڕاس���ته‌ مامۆس���تاش هه‌ڵه‌ ئه‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ناكرێت ئاستێكی‌ وات نه‌بێت‪ ،‬بۆیه‌ گرنگه‌‬ ‫ئاس���تێكی‌ باش���ی‌ هه‌بێت‌و خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ب���اش بێت ئینج���ا ببێته‌‬ ‫مامۆس���تا‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وه‌ كاریگه‌ری‌ خراپی‌‬ ‫هه‌یه‌ له‌سه‌ر نائومێدبونی‌ خوێندكار‪.‬‬ ‫الوك ئه‌بوبه‌ك���ر‪ :‬به‌رله‌وه‌ی‌ بێمه‌ زانكۆ‬ ‫پێم وابو ئه‌كرێت كۆمه‌ڵێك ش���ت بكه‌ین‬ ‫كه‌پێشتر بكگراوندمان هه‌بو زانكۆ بكه‌ینه‌‬ ‫ناوه‌ندێك بۆ په‌ره‌پێدانی‌ تواناكانی‌ خۆمان‌و‬ ‫گه‌نجان‌و دروس���تكردنی‌ هاوڕێیه‌تی‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫وێنه‌ گشتیه‌كه‌ خۆم ئاگایم هه‌بو له‌باره‌ی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ خوێندكاریه‌كان ئاستێكی‌ تریش‬ ‫زانكۆ له‌دنیا چۆنه‌و ئه‌بێت چی‌ بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كاتێك به‌وشێوه‌یه‌ نیه‌ وه‌ك تاك بێتاقه‌ت‬ ‫ئه‌بیت‪ ،‬به‌اڵم له‌سه‌ر ئاسته‌ گشتییه‌كه‌ كه‌‬ ‫له‌ژێر ده‌سه‌اڵتێكی‌ چه‌وسێنه‌ردابێت هه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ لێ‌ چ���اوه‌ڕوان ئه‌كرێت‪ .‬بێگومان‬ ‫كاتێ���ك هه‌مو الیه‌نه‌كان���ی‌ تری‌ كۆمه‌ڵگا‬ ‫داڕزاوه‌ نابێ���ت چاوه‌ڕێی‌ زانكۆیه‌كی‌ باش‬ ‫بكه‌ی���ت‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌ هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تای‌‬ ‫زانك���ۆوه‌ به‌رده‌وام چاالكی���م هه‌بوه‌ یه‌ك‬ ‫دونیا ته‌نگو چه‌ڵه‌مه‌ هاتونه‌ته‌ ڕێم‌و یه‌ك‬ ‫دنی���ا بێتاقه‌تی‌و ش���كان‌و بیركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫بۆ‬ ‫فه‌ردی‌ دێته‌ ڕێت‪ ،‬به‌اڵم وێنا گشتیه‌كه‌‬ ‫سارتەر لەگەڵ خۆپیشاندەراندا‬ ‫زانكۆ وات لێده‌كات نه‌وه‌ستیت‪.‬‬

‫رۆژ ‌ی ‪6‬ی‌ مایس‪ ،‬بیست هه‌زار خوێندكار‬ ‫ك���ه‌ خه‌ڵك���ی‌ ئاس���ایی‌‌و گه‌نج���ان هاتبون ‌ه‬ ‫ناویان���ه‌وه‌‪ ،‬خۆپیش���اندانیان ك���رد‌و داوا ‌ی‬ ‫كش���انه‌وه‌ی‌ پۆلیس له‌زانكۆك���ه‌و كردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫زانكۆی‌ سۆربۆن‌و نانته‌ر‌و ئازادی‌ خوێندكاران ‌ی‬ ‫ده‌س���تگیركراویان كرد‌و بە‌ب���ه‌رد‌و مۆلۆتۆف‬ ‫هێرشیان كرد‌ه سه‌ر یه‌كه‌كانی‌ پۆلیس‪ .‬پۆلیس‬ ‫به‌توندی‌ به‌ره‌نگاری‌ خۆپیشانده‌ران بونه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌م رۆژه‌دا س���ه‌دان نوسه‌رو رۆشنبیر‌و‬ ‫هونه‌رمه‌ندی‌ ناوداری‌ فه‌ره‌نس���ا پش���تیوان ‌ی‬ ‫خۆیان بۆ خۆپیش���اندانه‌كان راگه‌یاندو چون ‌ه‬ ‫پاڵ‌ خۆپیش���انده‌رانه‌وه‌‌و ناڕه‌زایی‌ به‌خێرای ‌ی‬ ‫سه‌رتاسه‌ری‌ فه‌ره‌نسای‌ گرته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌م���اوه‌ ‌ی هه‌فته‌یه‌كدا له‌‪ 3‬تا ‪10‬ی‌ مایس‪،‬‬ ‫ناڕه‌زایی‌‌و خۆپیشاندان به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك گه‌ور‌ه‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ك���ه‌ ملیۆنه‌ها كه‌س به‌ش���داری تیا‬ ‫ده‌كه‌ن‌و ده‌س���ه‌اڵتداران توشی‌ شۆك ده‌بن‪،‬‬ ‫چونك ‌ه له‌سه‌ره‌تای‌ س���اڵ ‌ی ‪1968‬دا‪ ،‬دیگۆل‬ ‫به‌گه‌ش���بینییه‌وه‌ باس���ی‌ ئارامی‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫پێشكه‌وتنی‌ سیسته‌م ‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و گه‌شه‌ ‌ی‬ ‫ئابوری‌ كردبو‪.‬‬ ‫رۆژ ‌ی ‪10‬ی‌ مایس‪ ،‬به‌خاڵ��� ‌ی وه‌رچه‌رخان‬ ‫داده‌نرێت‪ ،‬كه‌ س��� ‌ی هه‌زار خوێندكار رژابون ‌ه‬ ‫س���ه‌ر ش���ه‌قامه‌كانی‌ ده‌وروب���ه‌ر ‌ی زانكۆ ‌ی‬ ‫سۆربۆن‪" ،‬كن بندیت" سه‌ركرده‌ی‌ خوێندكاران‬ ‫هاواری‌ كرد "ئێس���تا ك���ه‌ پۆلیس زانكۆكان ‌ی‬ ‫ئێم���ه‌ی‌ داگیر كردوه‌‪ ،‬ئێمه‌ش ش���ه‌قامه‌كان‬ ‫داگیر ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫گه‌نجان‌و خوێندكاران كه‌وتنه‌ دورستكردن ‌ی‬ ‫س���ه‌نگه‌ر له‌س���ه‌ر ش���ه‌قامه‌كان‌و بە‌ب���ه‌ردو‬ ‫هه‌یكه‌ل���ی‌ س���وتاوی‌ ئوتومبێ���ل‌و دره‌خت‬ ‫به‌ربه‌ستیان دروستكرد‪ ،‬تا كاتژمێر ‪11‬ی‌ شه‌و‬ ‫ده‌یان سه‌نگه‌ر دروس���تكران‌و ئااڵی‌ سوریان‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌ڵكرا‪ .‬خۆپیشانده‌ران به‌دارو به‌رد‬ ‫ده‌كه‌وتنه‌ وێزه‌ ‌ی پۆلیس‌و پۆلیسیش به‌بۆمب ‌ی‬ ‫فرمێسك رێژو كوته‌ك وه‌اڵمیان ده‌ده‌نه‌وه‌‌و تا‬ ‫به‌ره‌به‌یان فڕكان فڕكان ده‌كه‌ن‌و ده‌یان كه‌س‬ ‫له‌هه‌ردوال بریندار ده‌بن‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر هه‌م���ان رۆژ‪ ،‬كۆنفیدراس���یۆن ‌ی‬ ‫سه‌رتاسه‌ری‌ كارو حیزبە‌چه‌په‌كان پشتیوان ‌ی‬ ‫خۆی���ان ب���ۆ ناڕه‌زای���ی‌‌و خۆپیش���انده‌ران‬ ‫راده‌گه‌یه‌ن���ن‪ .‬رۆژ ‌ی ‪13‬ی‌ مای���س مانگرتن ‌ی‬ ‫سه‌رتاس���ه‌ری‌ راده‌گه‌یه‌نرێت‌و خوێندكاران‌و‬

‫خۆپیشاندانه‌كانی‌ مایس ‌ی ‪ 1968‬لەفەرەنسا‬

‫كرێكاران پێكه‌وه‌ روبه‌رو ‌ی ده‌وڵه‌ت ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌ت ك ‌ه هه‌س���ت ده‌كات ئه‌ركی‌ قورس‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬رۆژ ‌ی ‪12‬ی‌ مایس‪ ،‬ج���ۆرج پۆمپیدۆ ‌ی‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیران ئاماده‌ی��� ‌ی حكومه‌ته‌كه‌ ‌ی‬ ‫بۆ جێبه‌جێكردن���ی‌ ت���ه‌واوی‌ داواكاریه‌كان ‌ی‬ ‫خوێن���دكاران راده‌گه‌یه‌ن���ێ‌‪ ،‬خوێندكاران���ی‌‬ ‫ده‌س���تگیركراو ئ���ازاد ده‌كرێ���ن‌و زانكۆكان‬ ‫ده‌كرێن���ه‌وه‌‪ ،‬به‌و هیوایه‌ی‌ ك���ه‌ خوێندكاران‬ ‫شه‌قام به‌جێبهێڵن‪.‬‬ ‫‪13‬ی‌ مایس پۆلیس زانكۆكان به‌جێده‌هێڵێ‌‌و‬ ‫خوێن���دكاران ده‌گه‌رێنه‌وه‌ ب���ۆ زانكۆ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مجاره‌یان بۆ به‌رده‌وام���دان به‌خوێندن نا‪،‬‬ ‫به‌ڵكو بۆ ئاماده‌س���ازی‌ كردن به‌مه‌به‌س���ت ‌ی‬ ‫ئه‌نجامدان ‌ی شۆڕش ‌ی سۆسیالیستی‌‌و پۆله‌كان‬ ‫ده‌بنه‌ شوێنی‌ مشتومڕ‌و گفتوگۆ‌و پالندانان‪.‬‬ ‫هه‌مان رۆژ‪ ،‬گه‌نجان كۆنس���ێرتێكی‌ گه‌ور‌ه‬ ‫س���از ده‌ك���ه‌ن‌و ئاهه‌نگ���ی‌ س���ه‌ركه‌وتنیان‬ ‫ده‌گێڕن‪ .‬به‌گۆران���ی‌‌و هونه‌ر ناڕه‌زایی‌ خۆیان‬ ‫ده‌رده‌بڕن‌و به‌شێك له‌جوانترین گۆرانیه‌كان ‌ی‬ ‫ئه‌و رۆژگاره‌ی‌ فه‌ره‌نسا به‌رهه‌مده‌هێنن‪ .‬هه‌ر‬ ‫هه‌مان رۆژ یه‌ك ملیۆن كه‌س ده‌ڕژێنه‌ س���ه‌ر‬ ‫شه‌قامه‌كان‌و داوا ‌ی ده‌ست له‌كاركێشانه‌وه‌ ‌ی‬ ‫"دیگۆل" ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫زۆربه‌ی‌ كارگه‌و كارمه‌ندانی‌ داموده‌زگاكان ‌ی‬ ‫ده‌وڵه‌ت مانده‌گ���رن كه‌ ژماره‌یان نزیكه‌ ‌ی ‪10‬‬ ‫ملیۆن كه‌س ده‌بێ���ت‪ ،‬روداوێك كه‌ له‌مێژو ‌ی‬ ‫ئ���ه‌و واڵت���ه‌دا بێوێن���ه‌ ب���وه‌‪ .‬كرێ���كاران‌و‬ ‫س���ه‌ندیكاكانیان داوای‌ زیادكردن��� ‌ی موچه‌و‬ ‫كرێ‌‌و چل كاتژمێر كار له‌هه‌فته‌یه‌ك‌و باش���تر‬ ‫كردن��� ‌ی هه‌لومه‌رج���ی‌ كار‌و په‌یوه‌ندییه‌ك��� ‌ی‬ ‫مرۆیانه‌تر ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫‪17‬ی‌ مایس‪ ،‬كارمه‌ندانی‌ رادیۆو ته‌له‌فزیۆن ‌ی‬ ‫فه‌ره‌نسا ك ‌ه ژماره‌یان ‪ 17‬هه‌زار كه‌س ده‌بێت‬ ‫ده‌چنه‌ پ���اڵ‌ مانگرتنه‌كان���ه‌وه‌‪18 .‬ی‌ مایس‬ ‫له‌كات���ی‌ س���ازكردنی‌ فیس���تیڤالی‌ "كان"دا‪،‬‬ ‫هونه‌رمه‌ن���دان‌و ئه‌س���تێره‌ ناوداره‌كان��� ‌ی‬ ‫س���ینه‌مای‌ فه‌ره‌نس���ا پش���تیوانی‌ خۆی���ان‬ ‫ب���ۆ خوێن���دكاران‌و كرێ���كاران راده‌گه‌یه‌نن‌و‬ ‫به‌به‌یاننامه‌یه‌ك به‌رنامه‌كانی‌ ڤیس���تیڤاله‌ك ‌ه‬ ‫ده‌وه‌س���تێنن‪ .‬یاریزانانی‌ تۆپی‌ پێش‪ ،‬بینا ‌ی‬ ‫فیدراس���یۆنی‌ تۆپ��� ‌ی پێ ‌ی فه‌ره‌نس���ا داگیر‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬ته‌نانه‌ت قه‌ش���ه‌كانیش یاخ ‌ی ده‌بن‌و‬ ‫ره‌خنه‌ له‌هه‌یكه‌لی‌ ئیداری‌ كه‌نیس��� ‌ه ده‌گرن‪.‬‬

‫زۆرێ���ك له‌به‌ڕێوه‌به‌ران له‌الی���ه‌ن كرێكارنه‌و‌ه‬ ‫زیندان ‌ی ده‌كرێن‌و به‌ش���ێك له‌س���ه‌رمایه‌دار‌ه‬ ‫گه‌وره‌كان پاریس به‌جێده‌هێڵن‪.‬‬ ‫رۆژ ‌ی ‪24‬ی‌ مایس‪ ،‬ژه‌نرال دیگۆل پاش س ‌ێ‬ ‫هه‌فته‌ له‌ناڕه‌زای ‌ی بۆ یه‌كه‌مجار قسه‌ بۆ خه‌ڵك‬ ‫ده‌كا‌و به‌ڵێنی‌ ئه‌وه‌یان پێده‌دات ك ‌ه سه‌رجه‌م‬ ‫داواكارییه‌كانیان ج ‌ێ به‌جێ‌ بكات‪ ،‬به‌اڵم به‌و‬ ‫مه‌رجه‌ی‌ "پێشوه‌خت ده‌بێت خۆپیشانده‌ران‬ ‫شه‌قامه‌كان به‌جێبهێڵن"‪ .‬له‌گه‌ڵ‌ كۆتایهاتن ‌ی‬ ‫قسه‌كان ‌ی سه‌رۆك كۆماردا‪ ،‬جارێكیتر گه‌نجان ‌ی‬ ‫توڕه‌ ده‌ڕژێنه‌ سه‌ر ش���ه‌قامه‌كان‌و ئێواره‌ ‌ی‬ ‫هه‌م���ان رۆژ پاریس له‌دۆخی‌ جه‌نگ ‌ی ناوخۆدا‬ ‫ژیان به‌س���ه‌رده‌بات‪ ،‬له‌سه‌رتاس���ه‌ر ‌ی شاردا‬ ‫پۆلیس‌و خۆپیش���انده‌ران روب���ه‌رو ‌ی یه‌كتر‬ ‫ده‌بن���ه‌وه‌‪ ،‬له‌زۆربه‌ی‌ كوچه‌و ش���ه‌قامه‌كان ‌ی‬ ‫پاریس���دا گڕو ده‌وكه‌ڵ‌ به‌رزده‌بێته‌وه‌‪ .‬چه‌ند‬ ‫گه‌نجێكی‌ س���ه‌ر به‌چه‌په‌كان بینای‌ بۆرسه‌ ‌ی‬ ‫پاری���س كه‌ به‌"س���یمبولی‌ س���ه‌رمایه‌داری‌"‬ ‫ده‌زانن ئاگرتێبه‌رده‌ده‌ن‪ .‬به‌اڵم ئه‌و شه‌و‌ه پڕ‬ ‫له‌نائارامییه‌ی‌ فه‌ره‌نسا به‌بێ‌ كوشت‌و كوشتار‬ ‫تێده‌په‌ڕێت‪ .‬چاودێران باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌و شه‌وه‌دا یه‌ك فیشه‌ك بته‌قێنرایه‌‪ ،‬كوشتار‌و‬ ‫كاره‌س���ات رویئه‌دا‪ .‬زۆربه‌ی‌ كاربه‌ده‌ستان ‌ی‬ ‫پۆلیس‌و سوپا دژی‌ به‌كارهێنان ‌ی توندوتیژ ‌ی‬ ‫ب���ون بۆ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌ خۆپیش���انده‌ران‪،‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریشدا خوێندكاران هۆشداریان دابو‬ ‫كه‌ خۆیان له‌روبه‌وبونه‌وه‌ی‌ راسته‌وخۆ ‌ی هێز‌ه‬ ‫چه‌كداره‌كان ده‌پارێزن‪.‬‬ ‫رۆژ ‌ی ‪25‬ی‌ مای���س‪ ،‬پاش به‌س���ه‌ربردن ‌ی‬ ‫ش���ه‌وێكی‌ درێژ له‌ش���ه‌ڕو پێكدادان‪ ،‬پاریس‬ ‫ش���ه‌ك ‌هت‌و ئ���ارام ده‌رده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬زۆرب���ه‌ ‌ی‬ ‫چاودێران به‌ش���ه‌وی‌ ‪ 24‬له‌سه‌ر ‪25‬ی‌ مایس‬ ‫به‌س���ه‌ره‌تای‌ كۆتای���ی‌ خۆپیش���اندانه‌كان‬ ‫ناوده‌ب���ه‌ن‪ ،‬ك ‌ه ئیتر خه‌ڵك ‌ی ده‌پرس���ن ئه‌م‬ ‫گه‌نجان ‌ه ده‌یانه‌وێ‌ واڵت به‌ره‌و كو ‌ێ به‌رن؟‬ ‫هه‌فته‌ی‌ كۆتای��� ‌ی مانگی‌ مایس‪ ،‬ده‌وڵه‌ت‌و‬ ‫خوێندكارانیش تێماب���ون‌و نه‌یانده‌زان ‌ی چۆن‬ ‫له‌م دۆخه‌ ده‌رباز ب���ن‪ ،‬ده‌وڵه‌ت نه‌ده‌یتوان ‌ی‬ ‫روبه‌روی‌ خوێندكاران بێته‌وه‌و نه‌ش���یده‌توان ‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵی���ان رێكبك���ه‌وێ‌‪ .‬له‌به‌رامبه‌ریش���دا‬ ‫خوێندكاران نه‌یانده‌زان ‌ی چ ‌ی بكه‌ن‌و تا كو ‌ێ‬ ‫بڕۆن‌و ب���ە‌چ به‌رنامه‌و ئامانجێك���ه‌وه‌ كۆتای ‌ی‬ ‫پێبهێنن‪ .‬فه‌ره‌نس���ا له‌بنبه‌س���ت‌و قه‌یرانێك ‌ی‬

‫گ���ه‌وره‌دا بو‪ .‬هه‌موان له‌بۆش���ایی‌ سیاس��� ‌ی‬ ‫ده‌ترس���انن‪ ،‬به‌تایبه‌ت���ی‌ كه‌ س���ه‌ندیكاكان ‌ی‬ ‫كرێكاران‌و حزبی‌ كۆمۆنیست ‌ی ئه‌و واڵت ‌ه ‪‌ 29‬ی‬ ‫مایس مانگرتن ‌ی سه‌رتاسه‌ریان راگه‌یاند‪.‬‬ ‫ئێواره‌ ‌ی ‪30‬ی‌ مایس‪ ،‬ش���ارل دیگۆل دێت ‌ه‬ ‫س���ه‌ر شاش���ه‌ ‌ی ته‌له‌فزیۆن‌و به‌ئیراده‌یه‌ك ‌ی‬ ‫به‌هێزه‌و‌ه ده‌ڵێت "ده‌س���ت له‌كارناكێشمه‌وه‌"‬ ‫دیگۆل په‌رله‌مان ‌ی هه‌ڵوه‌شانده‌وه‌و رایگه‌یاند‬ ‫ك���ه‌ له‌م���اوه‌ی‌ ی���ه‌ك مانگ���دا هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫پێشوه‌خت ئه‌نجام ده‌دات‪ .‬پاش ئه‌م قسانه‌ ‌ی‬ ‫دیگ���ۆل‪ ،‬هه‌زاران هه‌واداری‌ س���ه‌رۆك كۆمار‬ ‫رێپێوانێكی‌ گ���ه‌ور‌ه رێكده‌خه‌ن‪ .‬هه‌مو هێز‌ه‬ ‫راست‌و محافزكاره‌كان ده‌ستیان ده‌خه‌ن ‌ه ناو‬ ‫ده‌س���ت ‌ی یه‌كه‌وه‌و هێزو ده‌سه‌اڵت ‌ی "زۆرینه‌ ‌ی‬ ‫بێده‌نگ"ی‌ خۆیان نمایش ده‌ك ‌هن‌و ده‌یسه‌لمێنن‬ ‫كه‌ فه‌ره‌نسا ته‌نها هی‌ "یاخیبوان" نییه‌‪.‬‬ ‫هه‌م���ان رۆژ خوێندكاران���ی‌ ش���ه‌كه‌ت‌و‬ ‫سه‌رلێش���ێواو ش���ه‌قام به‌جێده‌هێڵ���ن‪،‬‬ ‫مانگرتنه‌كان���ی‌ كرێكارانیش پاشه‌كش���ه‌یان‬ ‫پێده‌ك���رێ‌‪ ،‬رۆژ ‌ی ‪12‬ی‌ حوزه‌یران حكومه‌ت‬ ‫خۆپیشاندان قه‌ده‌غ ‌ه ده‌كاو یانزه‌ رێكخراو ‌ی‬ ‫چه‌پی‌ خوێندكاران‪ ،‬له‌وان ‌ه "جواڵنه‌وه‌ ‌ی ‪‌ 22‬ی‬ ‫مارس" به‌نایاسایی‌ راده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫رۆژ ‌ی ‪‌23‬و ‪‌ 30‬ی حوزه‌ی���ران دو خول��� ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن س���ازده‌كرێت‪ .‬له‌‪30‬ی‌ حوزه‌یراندا‬ ‫هه‌وادارانی‌ دیگۆل س���ه‌ركه‌وتنێكی‌ چاوه‌ڕوان‬ ‫نه‌ك���راو‌و زۆرین���ه‌ی‌ ره‌ها به‌ده‌س���تده‌هێنن‪.‬‬ ‫دیگۆل ساڵێك ‌ی دیكه‌ش له‌ده‌سه‌اڵتدا مایه‌وه‌‪،‬‬ ‫تا ئه‌وه‌ ‌ی خه‌ڵكی‌ فه‌ره‌نس���ا له‌راپس���ییه‌كدا‬ ‫س���ه‌ره‌نجام به‌س���ه‌رۆك كۆم���ار ‌ی به‌هێز ‌ی‬ ‫واڵته‌كه‌ی���ان وت "نا"‪28 .‬ی‌ نیس���ان ‌ی ‪1969‬‬ ‫س���ه‌ركه‌وتن‌و دڵدانه‌وه‌یه‌ك���ی‌ بچ���وك بو بۆ‬ ‫ناڕه‌زایی‌‌و خۆپیش���اندانێكی‌ گ���ه‌وره‌ كه‌ به‌ر‬ ‫له‌ساڵێك ده‌ستیپێكردبو‪.‬‬ ‫ناڕه‌زایی‌‌و خۆپیشاندانه‌كانی‌ مایس ‌ی ‪،1968‬‬ ‫ك ‌ه به‌ئایدیا‌و خولیا ‌ی به‌دیهێنانی‌ گۆڕانكاریی‌‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك��� ‌ی خۆش���به‌خت‌و یه‌كس���ان‬ ‫سه‌ریهه‌ڵدا‌و گه‌نجان به‌وپه‌ڕ ‌ی خۆشباوه‌ڕییه‌و‌ه‬ ‫پێیانوابو ك���ه‌ ده‌توانن له‌ڕێگه‌ی‌ به‌رپاكردن ‌ی‬ ‫چه‌ند شۆڕشێك ‌ی كۆمه‌اڵیه‌تیه‌وه‌ چاره‌نوس ‌ی‬ ‫جیه���ان بگ���ۆڕن‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌ خه‌ونه‌كانیان‬ ‫به‌دینه‌هات‪ ،‬به‌اڵم توانی‌ گۆڕانكاریه‌ك ‌ی گه‌ور‌ه‬ ‫له‌روانین ‌ی كۆمه‌ڵگه‌دا دروس���تبكات بۆ ژیان ‌ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و سیاس���ی‌‌و خوێندن‌و س���ێكس‌و‬ ‫ژنان‪.‬‬ ‫ئه‌م روداوه‌ له‌ماوه‌ ‌ی په‌نجا ساڵی‌ رابردودا‬ ‫به‌ئه‌ندازه‌ی���ه‌ك كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر گه‌نجان ‌ی‬ ‫جیه���ان‌و زانكۆكان ‌ی دنیا به‌جێهش���توه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ئێس���تا له‌كوردس���تان كۆمه‌ڵێك خوێندكار ‌ی‬ ‫ناڕازیی‌‪ ،‬ن���اوی‌ "كۆمه‌ڵه‌ ‌ی ‪"68‬یان له‌خۆیان‬ ‫ناوه‌‪.‬‬

‫هه‌رچه‌نده‌ خەونی‬ ‫خوێنکارانی ناڕازیی‬ ‫مایسی‌ ‪1968‬‬ ‫به‌دینه‌هات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫توانیان‌ گۆڕانكاریه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌ له‌روانینی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌دا دروستبکەن‬ ‫بۆ ژیانی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫سیاسی‌‌و خوێندن‌و‬ ‫سێكس‌و ژنان‬

‫‪18‬‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫ئه‌گه‌ره‌كانی به‌رده‌م ده‌نگی كورد له‌ناوچه‌ دابڕاوه‌كان‬

‫تایبه‌ت‬

‫بۆ په‌رله‌مانتاری نوێ‬ ‫ده‌نگی كورد له‌ناوچ ‌ه دابڕاوه‌كانی كوردستان له‌كورتی ده‌دات‬ ‫خۆت مه‌فرۆشه‌‬

‫ئاسۆ عه‌بدولله‌تیف‬

‫په‌رله‌مانت����اری به‌رێ����ز‪ ،‬بی����رت بێت ئه‌م‬ ‫س����اته‌وه‌خته‌ی پێش هه‌ڵبژاردن‪ ،‬ئه‌ها چۆن‬ ‫زه‌لیلی ده‌ستی ئه‌م‌و ئه‌ویت بۆ كۆكردنه‌وه‌ی‬ ‫ده‌نگی خه‌ڵكی ره‌ش‌و روت‪ ،‬ئه‌ها چۆن وه‌ك‬ ‫دارتو ئه‌یانته‌كێنیت‌و به‌رچنه‌ی لێپڕئه‌كه‌یت‪،‬‬ ‫ئه‌ه����ا چۆن راویان ئه‌كه‌ی����ت‌و تۆڕ ده‌كه‌یته‌‬ ‫ملیان‪ ،‬ئینجا خۆت بینیوه‌ له‌كاتی راوكردنا‪،‬‬ ‫چه‌ند ناش����یرین دێیته‌ سه‌ر شاشه‌و ده‌چیته‌‬ ‫م����ااڵن‌و وه‌ك س����مۆره‌ ئ����ه‌م دوكان‌و ئ����ه‌و‬ ‫دوكان‪ ،‬ئ����ه‌م چڵ بۆ ئه‌و چ����ڵ ده‌كه‌یت بۆ‬ ‫كۆكردنه‌وه‌ی ده‌ن����گ‪ ،‬ئه‌ها خه‌ڵكیش چه‌ن‬ ‫س����اده‌و خاكی‌و خانه‌خوێ‌و جوامێره‌‪ ،‬كاتێ‬ ‫ده‌نگی خۆیت پێئه‌دا له‌س����ه‌ر س����ندوق‪ ،‬ده‌‬ ‫تۆش ت����ۆزێ جوامێربه‌و وه‌فای ده‌نگده‌رانت‬ ‫بیرنه‌چێ كه‌ ئه‌چیته‌ سه‌ر سندوقی ویژدان‌و‬ ‫كه‌رامه‌ت����ی خۆت‌و كلیلی ئ����ه‌م كه‌رامه‌ته‌ی‬ ‫خۆت ته‌سلیمی كه‌س مه‌كه‌‪.‬‬ ‫بیرت بێت ئه‌گه‌ر خ����ۆت به‌مه‌ردو مه‌ردان‬ ‫ده‌زانیت‌و خۆت به‌خ����ان‌و خانه‌دان ده‌زانیت‬ ‫ب����ه‌و كۆڵه‌ ش����ه‌هاده‌و حیكایه‌ت����ه‌ حیزبی‌و‬ ‫به‌ڵێنه‌ زۆرانه‌وه‌ كه‌ دات به‌گوێی ده‌نگده‌ردا‪،‬‬ ‫ك����ه‌ ئه‌چیته‌ به‌غ����داد ئه‌مان����ه‌ت بیر بێت‌و‬ ‫شه‌هامه‌تی پیاوه‌تی‌و ژنێتی خۆت مه‌گۆره‌وه‌‬ ‫به‌هیچ ش����تێك‪ ،‬ئه‌ها چه‌ند ناشیرین هاوار‬ ‫ده‌كه‌یت بۆ ده‌نگ كۆكردنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م هاواره‌ت‬ ‫با بۆ راس����تی بێت‪ ،‬ئه‌م چوونه‌ سه‌ر په‌یژه‌و‬ ‫عه‌م����ووده‌ به‌رزانه‌ت با ب����ۆ درۆ نه‌بێت‪ ،‬با‬ ‫بۆ سازش‌و خۆفرۆش����ی نه‌بێت‪ ،‬با ته‌نها بۆ‬ ‫گیرفان����ت نه‌بێت‪ ،‬ئێس����تا خه‌ڵكی ده‌نگده‌ر‬ ‫ده‌زان����ن هاوار هاواری تۆ ب����ۆ ئه‌وان نیه‌ بۆ‬ ‫پاره‌و ئیمتیازه‌كه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم داخه‌كه‌م عه‌ره‌ب‬ ‫ده‌وری داوی����ن‌و ده‌نگده‌ر هی����چ ده‌رفه‌تێكی‬ ‫تری له‌به‌رده‌مدا نیه‌ تۆ نه‌بیت‪ ،‬تۆ كه‌سێكی‬ ‫ناچاری����ت ئ����ه‌وه‌ت بیرنه‌چێ كات����ێ متمانه‌‬ ‫وه‌رده‌گری����ت له‌ده‌نگده‌ر‪ ،‬بۆی����ه‌ ناچار مه‌به‌‬ ‫ملت‌و كه‌مه‌رت‌و س����ه‌رت بۆ هیچ نامه‌ردێك‬ ‫شۆڕكه‌یته‌وه‌‪.‬‬ ‫ته‌نها ئه‌وه‌ بزانن‪ ،‬ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ش هیچ‬ ‫ناگۆڕێت‪ ،‬خۆتێكدان‌و خۆس����ووركردنه‌وه‌ی‬ ‫ناوێت‪ ،‬زۆر خۆت مه‌كه‌ به‌قه‌شمه‌رو جێگای‬ ‫پێكه‌نین‌و جنێودان به‌یه‌كتری‪ ،‬ته‌شهیر به‌یه‌ك‬ ‫مه‌كه‌ن با بوه‌س����تێ ئه‌م كه‌لتوره‌ ناشیرینه‌‪،‬‬ ‫با سبه‌ی له‌به‌غدا بتوانن مه‌رحه‌بایه‌كی یه‌كتر‬ ‫بكه‌ن‌و شه‌رمه‌زاری یه‌ك نه‌بن‪ ،‬هه‌ر له‌ئێستاوه‌‬ ‫بیر له‌كه‌ین‌و به‌ین‌و خۆده‌وڵه‌مه‌ندكردن‌و فێڵ‬ ‫مه‌كه‌ره‌وه‌ بۆ شكاندنی پشتی خۆت‌و لێدان‬ ‫له‌هاوزمانه‌ك����ه‌ت‪ ،‬تۆ ده‌زانی����ت هه‌ڵبژاردنی‬ ‫عێراق شانۆگه‌رییه‌كی كۆمیدیه‌ بۆ سیستمێكی‬ ‫فاشیی‌و به‌ره‌اڵو هۆڤی‌و به‌تااڵنبردنی هه‌موو‬ ‫شتێك‪ ،‬تۆی كورد له‌ناو ئه‌و هه‌موو تانجی‌و‬ ‫رێویه‌دا شێریش بیت هیچت پێ ناكرێ‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫خۆت به‌ش����ێر له‌قه‌ڵه‌م مه‌ده‌‪ ،‬ده‌توانی ئارام‬ ‫بیت‌و كه‌سایه‌تیه‌كه‌ت بپارێزیت‪.‬‬ ‫ل����ه‌و فه‌وزایه‌ی به‌غ����دادی نوێ كه‌ كورد‬ ‫كه‌مینه‌یه‌ك����ی بێهێ����زو بێ س����ه‌ركرده‌و بێ‬ ‫ره‌م����زه‌‪ ،‬چیتر كه‌س ناتوانێت وه‌ك پاڵه‌وان‬ ‫خ����ۆی نمایش بكات‌و خ����ۆی بنوێنێ وه‌ك‬ ‫ش����ێرو قاره‌مان����ی رزگاری نیش����تیمانی‌و‬ ‫دروشم‌و درۆمان بۆ ریزبكات‌و بڵێ "وه‌زعی‬ ‫ئابوری چاك ده‌كه‌م‌و شایس����ته‌ داراییه‌كان‬ ‫ده‌گه‌رێنمه‌وه‌و ماده‌ی س����ه‌دوچل جێبه‌جێ‬ ‫ده‌ك����ه‌م‌و كه‌رك����وك‌و ناوچه‌داب����راوه‌كان‬ ‫ده‌گه‌رێنمه‌وه‌و موچ����ه‌ی فه‌رمانبه‌ران چاك‬ ‫ده‌كه‌م‌و ك����ورد له‌ته‌ریك����ه‌وه‌ ئه‌كه‌مه‌وه‌ به‌‬ ‫شه‌ریك"‬ ‫زۆریش خۆتان سه‌خڵه‌ت مه‌كه‌ن‌و مه‌هێڵن‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ وه‌ك له‌یستۆك‌و بوكه‌ڵه‌ حیزبه‌كان‬ ‫به‌كارتان بهێنن‌و س����ه‌رتان پێ گه‌رم بكه‌ن‌و‬ ‫س����ه‌ركردایه‌تی هاوبه‌ش����تان پێ دروس����ت‬ ‫بك����ه‌ن‪ ،‬ته‌نها ئێوه‌ ویژدانێكی هاوبه‌ش����تان‬ ‫ده‌وێت له‌سه‌ر ئاستێكی زۆر ساده‌و خاكی‪،‬‬ ‫پێویس����ته‌ ئه‌وانه‌تان كه‌ ئێس����تا فش����ه‌مان‬ ‫بۆده‌ك ‌هن‌و س����به‌ی ده‌چنه‌ به‌غ����داد له‌بری‬ ‫قسه‌ی زل‌و ش����تی له‌م بابه‌ته‌‌و عێراقچێتی‌و‬ ‫نیشتمانپه‌روه‌رێتی‌و سه‌ركردایه‌تی هاوبه‌ش‌و‬ ‫قسه‌ی بێماناو سواو ئه‌م كارانه‌ بكه‌ن بۆ ئه‌م‬ ‫خه‌ڵكه‌و به‌س‪:‬‬ ‫• یه‌كه‌مجار ئه‌وه‌ بزانه‌‪ ،‬تۆ په‌رله‌مانتارێكی‬ ‫ناو كه‌مینه‌یه‌كی په‌رت بووی ش����ێواوی بێ‬ ‫س����ه‌رو بێ گوتارو بێ دیس����پلینیت‪ ،‬یاسات‬ ‫پێده‌رناكرێ‌و نیسابیش����ت پێ ته‌واو ناكرێ‪،‬‬ ‫ببڕو بكوژ خۆت نیت‪ ،‬باشتر‌وایه‌ به‌و بچوكیه‌ی‬ ‫خۆته‌وه‌ دابنیش����ی به‌ ئاقڵی‌و چیت پێباش‬ ‫بوو ده‌نگی بۆ ب����ده‌ له‌قازانجی نه‌ته‌وه‌كه‌ت‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ده‌نگت زواڵڵ بێت‌و ش����ه‌رمن مه‌به‌و‬ ‫بیری گرێبه‌ستی البه‌الو كۆكردنه‌وه‌ی پاره‌و‬ ‫كڕینی شوقه‌و ژنی دووه‌م مه‌كه‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫• بیر له‌وه‌ مه‌كه‌ره‌وه‌ دوای چوار ساڵی تر‬ ‫چه‌ن پاره‌ت كۆكردۆته‌وه‌و چیت لێدێت الی‬ ‫حیزبه‌كه‌ت‌و قه‌واره‌كه‌ت‌و ئاینده‌كه‌ت چۆنه‌‪،‬‬

‫بیر له‌وه‌ بكه‌ره‌وه‌ سبه‌ی دوای چوار ساڵ ئایا‬ ‫ده‌نگده‌ره‌كانت له‌باوه‌شت ده‌گرن‪ ،‬یان تف‌و‬ ‫نه‌عله‌ت‌و كۆمێنتی نه‌شیاوت تێده‌گرن‪.‬‬ ‫• تۆ ب����ه‌و بچوكیه‌ی خۆت����ه‌وه‌ جوانیت‪،‬‬ ‫بۆی����ه‌ به‌و بچوكیه‌ش بمێن����ه‌ره‌وه‌و خۆت به‌‬ ‫خۆت‪ ،‬مه‌به‌ به‌ س����فر بۆ ژماره‌ گه‌وره‌كان‪،‬‬ ‫خۆت ژماره‌به‌ له‌پاڵ ژماره‌كانی تردا‪ ،‬سێڵفی‬ ‫له‌گه‌ڵ كه‌س مه‌گره‌‪ ،‬وێنه‌ش بۆكه‌س مه‌گره‌‬ ‫تۆ وێنه‌گرنیت‪ ،‬مه‌چۆ س����ه‌ر سفره‌و خوانه‌‬ ‫گه‌وره‌كانی ده‌سه‌اڵت تۆ برسی نیت‪ ،‬دیاری‬ ‫وه‌رمه‌گ����ره‌ تۆ س����واڵكه‌ر نیت‪ ،‬بچوكی هیچ‬ ‫عه‌یب‌و نه‌نگی نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو گه‌وره‌ی خۆفرۆش‬ ‫هه‌میشه‌ بچوكه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌توانی به‌و بچوكیه‌ی‬ ‫خۆته‌وه‌‪ ،‬به‌و گرام‌و میلیم‌و س����انتیمه‌تره‌ی‬ ‫خۆته‌وه‌‪ ،‬كیلۆكان هاوس����ه‌نگ‌و ته‌وازون بكه‌‬ ‫ب����ه‌الی نه‌ته‌وه‌كه‌ت����دا‪ ،‬مه‌هێڵه‌ كه‌س غه‌ش‬ ‫له‌هاونیش����تیمانیانت ب����كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر گرامی‬ ‫بچوك نه‌بێ����ت‪ ،‬كیلۆ قیمه‌ت����ی نیه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫سانتیم نه‌بێت بزانه‌ مه‌تر ئه‌همیه‌تی نیه‌‪.‬‬ ‫• ئ����ه‌وه‌ بزان����ه‌ ه����ه‌ر عیالقه‌یه‌ك����ی تۆ‬ ‫حس����ابه‌ له‌س����ه‌ر ده‌نگده‌ره‌كانت‪ ،‬له‌س����ه‌ر‬ ‫نیشتیمانه‌كه‌ت‪ ،‬بۆیه‌ وه‌ك كوردی دۆنه‌دیو‬ ‫ش����وێن س����ێبه‌ری ئه‌م‌و ئه‌و مه‌كه‌وه‌‪ ،‬تۆزێ‬ ‫شه‌خس����یه‌تی خ����ۆت بپارێ����زه‌‪ ،‬ژم����اره‌ی‬ ‫ته‌له‌فۆن����ی خۆت به‌كه‌س مه‌ده‌‪ ،‬كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫نهێنی له‌گه‌ڵ هیچ كه‌س مه‌كه‌‪ ،‬تۆ نوێنه‌ری‬ ‫میلله‌تێكی برسی‌و بێ ئااڵو بێ سه‌روه‌ریت‪،‬‬ ‫هه‌وڵی س����ه‌روه‌ری بده‌‪ ،‬هه‌وڵی شكۆپارێزی‬ ‫بده‌‪ ،‬نه‌ك شكۆشكاندنی خۆت‪ ،‬ئه‌ها ئه‌گه‌ر‬ ‫نوكته‌یان كرد له‌سه‌ر شكاندنی نه‌ته‌وه‌كه‌ت‬ ‫به‌ده‌میانه‌وه‌ پێمه‌كه‌نه‌‪.‬‬ ‫• س����ووك مه‌به‌و خ����ۆت مه‌فرۆش����ه‌ به‌‬ ‫لیس����ته‌گه‌وره‌كانی ناو په‌رله‌مان بۆ مشتێك‬ ‫پ����اره‌و دۆالر ك���� ‌ه له‌س����وچی ئوتێلێكه‌وه‌‬ ‫وه‌ریده‌گری����ت‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ ی����ه‌ك ج����اره‌‪،‬‬ ‫وه‌ریده‌گریت‌و ئه‌ینێریت����ه‌وه‌ بۆ مناڵه‌كانت‌و‬ ‫ت����ه‌واو‪ ،‬ئ����ه‌وكات بی����ر له‌‌ویژدان����ی خۆت‬ ‫بكه‌ره‌وه‌ كه‌ چۆن ده‌نگت كۆده‌كرده‌وه‌‪ ،‬بیر‬ ‫له‌نه‌خۆشه‌كانی شێرپه‌نجه‌ی هیوا بكه‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫بیر له‌پێش����مه‌رگه‌ی برس����ی‌و كه‌م ئه‌ندامان‬ ‫بك����ه‌ره‌وه‌‪ ،‬بیر بكه‌ره‌وه‌ ل����ه‌و كاته‌وه‌ی تۆ‬ ‫وا ده‌زانی ده‌وڵه‌مه‌ند بوویت به‌ ناش����ه‌رعی‬ ‫ئ����ه‌وه‌ تۆ وردو خاش بوی����ت‌و هه‌رگیز چاك‬ ‫نابیت����ه‌وه‌‪ ،‬ده‌نگده‌ره‌كانیش����ت پێت نه‌زانن‬ ‫تۆ خ����ۆت له‌ناخا هه‌س����تی پێده‌كه‌ی چه‌ن‬ ‫شكاویت‪ ،‬بۆیه‌ باش����تر‌وایه‌ واز له‌كاری له‌م‬ ‫جۆره‌ بهێنیت‪.‬‬ ‫• چۆن ئێستا به‌ده‌نگده‌ری خۆت ده‌ڵێیت‬ ‫ده‌بم����ه‌ پارێزه‌رت‪ ،‬ده‌نگی ت����ۆ متمانه‌یه‌ بۆ‬ ‫من‪ ،‬ئاواش بیرت بێت ده‌نگی خۆت مه‌ده‌ به‌‬ ‫پرۆژه‌ یاسایه‌كی نانیشتیمانی خۆت‪ ،‬ده‌نگی‬ ‫خۆت مه‌ده‌ به‌ نه‌زعه‌ی تائیفی‌و مه‌زهه‌بگه‌راو‬ ‫پرۆژه‌ی����ه‌ك كه‌ دژی س����ه‌روه‌ری خاكه‌كه‌ت‬ ‫بێت‪ ،‬ده‌نگت با هه‌میش����ه‌ له‌‌ویژدانته‌وه‌ بێت‬ ‫نه‌ك به‌پێی رق‌و كینه‌ی حیزبایه‌تی‪ ،‬ده‌نگت‬ ‫مه‌ده‌ به‌ حه‌ش����دی ش����ه‌عبی‌و میلیشیاكان‌و‬ ‫مه‌رجه‌ع����ه‌كان ته‌نها له‌پێن����او كۆنگره‌یه‌كی‬ ‫رۆژنامه‌وانی‌و سه‌فقه‌یه‌كی ژێربه‌ژێردا‪.‬‬ ‫• په‌رله‌مانتاری سووخۆر مه‌به‌‪ ،‬پێویستت‬ ‫به‌ راكێش����انی پاره‌ی بانك����ه‌كان نیه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر مه‌الیت یان مامۆس����تای زانكۆ یان‬ ‫بابایه‌ك����ی حیزبی" كل قرچ ج����ر نفعا‪ ،‬فهو‬ ‫ربا" شه‌ڕی ده‌س����تووریی‌و ئه‌م شتانه‌ مه‌كه‌‬ ‫به‌تۆ ناك����رێ‪ ،‬ده‌زانی نایبه‌یته‌وه‌‪ ،‬ش����ه‌ڕی‬ ‫بچوك بكه‌و براوه‌ بی����ت‪ ،‬ئه‌وكاته‌ی ده‌زانی‬ ‫هیچت پێناك����رێ وه‌ره‌ ده‌ره‌وه‌ له‌په‌رله‌مان‌و‬ ‫توند هاوار بكه‌و بڵێ هیچم پێ ناكرێ‪ ،‬مه‌ڵێ‬ ‫له‌هه‌وڵداین له‌گه‌ڵ به‌رێز فاڵن بۆ چاره‌سه‌ری‬ ‫دۆخه‌كه‌‪ .‬ئه‌م قس����ه‌ س����واوانه‌ مه‌كه‌ بیرت‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫• دواج����ار ئه‌گ����ه‌ر ش����ه‌هامه‌تت هه‌ی����ه‌‬ ‫هه‌م����وو س����اڵێك س����امان‌و داراییه‌كه‌ت بۆ‬ ‫ده‌س����ته‌ی نه‌زاه����ه‌ ئاش����كرا بك����ه‌‪ ،‬بزانین‬ ‫به‌راست تۆ نوێنه‌ری خه‌ڵكیت یان نوێنه‌ری‬ ‫خێزانه‌كه‌ت‪.‬‬

‫سووك مه‌به‌و‬ ‫خۆت مه‌فرۆش ‌ه‬ ‫به‌لیسته‌گه‌وره‌كانی ناو‬ ‫په‌رله‌مان بۆ مشتێك‬ ‫پاره‌و دۆالر ك ‌ه‬ ‫له‌سوچی ئوتێلێكه‌و‌ه‬ ‫وه‌ریده‌گریت‬

‫سه‌رتیپ جه‌وهه‌ر‬

‫ریفراندۆم ته‌نها پرۆسه‌یه‌كی شكستخواردوی‬ ‫موجه‌ڕه‌د نه‌بو‪ ،‬به‌ڵكو له‌گه‌ڵ خۆیدا لێكه‌وته‌و‬ ‫كاردان���ه‌وه‌ی‌ زۆری به‌دوایخۆی���دا هێن���ا‪،‬‬ ‫هه‌ندێكیان له‌چه‌ند رۆژێك دوای‌ پرۆس���ه‌كه‌‬ ‫ده‌ركه‌وت���ن وه‌ك داخس���تنی س���نوره‌كان‌و‬ ‫فرۆكه‌خانه‌كان‪ ،‬هه‌ندێكیشیان له‌ناوه‌ڕاستی‬ ‫ئۆكتۆبه‌ری‌ ‪ ،2017‬هه‌ندێكیش���یان هێش���تا‬ ‫ده‌رنه‌كه‌وت���وون‌و ل���ه‌دوای‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫داهاتووی‌ عیراق زیاتر ده‌رده‌كه‌ون‪.‬‬ ‫هه‌ری���ه‌ك ل���ه‌و لێكه‌وتان���ه‌‪ ،‬كاریگ���ه‌ری‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ دوای خۆی جێهێشتوه‌ یان‬ ‫جێده‌هێلێت‪ ،‬ده‌بینی���ن كاتێك فرۆكه‌خانه‌و‬ ‫س���نوره‌كان داخ���ران‪ ،‬زه‌مین���ه‌ی‌ بۆ عیراق‬ ‫ره‌خساند هێرشبكاته‌ سه‌ر ناوچه‌ دابڕاوه‌كانی‬ ‫كوردس���تان‌و داگیریان بكات‪ ،‬به‌داگیركردنی‬ ‫ئه‌و ناوچانه‌‪ ،‬زه‌مینه‌ دروس���تبوه‌ كاریگه‌ری‌‬ ‫نه‌رێنی له‌س���ه‌ر دیموگرافی���ای‌ ناوچه‌كان‌و‬ ‫گۆڕینی هاوكێش���ه‌ی‌ هێزو رێ���ژه‌ی‌ ده‌نگی‬ ‫كورد له‌و ناوچانه‌ دره‌س���ت ببێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫بێگومان ل���ه‌دوای‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی داهاتووی‬ ‫عیراق ده‌رده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬به‌كه‌مبونه‌وه‌ی‌ كۆی‬ ‫ده‌نگی ك���ورد له‌په‌رله‌مانی عیراق‪ ،‬بێگومان‬ ‫كاریگه‌ری له‌س���ه‌ر س���ه‌نگ‌و پێگه‌ی‌ كورد‬ ‫له‌داهاتووی عیراق چاوه‌ڕوانكراو ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پێویس���ته‌ باس���ی بكه‌ین ئه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی داهاتووی عیراق جیاواز ده‌بێت‬ ‫له‌وان���ه‌ی‌ رابردوو‪ ،‬ش���یعه‌ هه‌وڵده‌ده‌ن خێرا‬ ‫كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر ئه‌و ناوچانه‌ دروستبكه‌ن‪،‬‬ ‫هه‌وڵ���ده‌ده‌ن سیاس���ه‌تی به‌ش���یعه‌كردن چ‬ ‫وه‌ك مه‌زهه‌ب‪ ،‬چ وه‌ك هه‌ژمونی سیاس���ی‌و‬ ‫عه‌سكه‌ری خۆیان بسه‌پێنن‪ ،‬هاوكات به‌شێك‬ ‫له‌الیه‌نه‌كان���ی ش���یعه‌ ناوچه‌كه‌ به‌گش���تیی‌‬ ‫له‌خزم���ه‌ت ملمالنێی‌ سیاس���ی‌و زیاتركردنی‬ ‫ده‌نگ���ی خۆی���ان له‌په‌رله‌م���ان به‌كاردێنن‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ك چۆن به‌رپرس���ێكی بااڵی شیعه‌كان‬ ‫له‌موس���ڵ پێی‌ وتم؛ عامری پێی‌ وتوین پێنج‬ ‫كورسیم له‌موسڵ ده‌وێت!‬ ‫ئ���ه‌و گۆڕانه‌ی‌ پێش���بینی ده‌كرێت به‌هۆی‬ ‫داگیركردن���ی ناوچ���ه‌ داب���ڕاوه‌كان روبدات‪،‬‬ ‫ه���ه‌ر له‌ش���نگاله‌وه‌ تا دوایین س���نوره‌كانی‬ ‫كوردس���تان له‌خوار خانه‌قی���ن ده‌گرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫بێگومان فاكت���ه‌ره‌كان زۆرن‪ ،‬به‌اڵم هیچیان‬ ‫به‌قه‌د په‌رته‌وازه‌ی���ی ماڵی كورد له‌وناوچانه‌‬ ‫كاریگه‌ر نیی ‌ه له‌سه‌ر ده‌نگ‌و سه‌نگ‌و پێگه‌ی‌‬ ‫كورد‪.‬‬ ‫ده‌كرێ���ت ناوچه‌ دابڕاوه‌كانی كوردس���تان‬ ‫بكه‌ین���ه‌ دوو ب���ه‌ش‪ :‬ناوچه‌كانی ش���نگال‌و‬ ‫ده‌ش���تی نه‌ینه‌وا‪ ،‬جگه‌ له‌مه‌خمور‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ناوچه‌كانی كوركوك‌و خانه‌قین‪ .‬سروشتی ئه‌و‬ ‫دوو ناوچه‌یه‌ ل���ه‌ڕوی پێكهاته‌و بارودۆخه‌وه‌‬ ‫جیاوازه‌‪ ،‬به‌اڵم گۆڕانه‌كانی به‌سه‌ریاندا دێت‬ ‫له‌یه‌كتر نزیكن‪.‬‬ ‫ناوچه‌كانی شنگال‌و ده‌شتی نه‌ینه‌وا‬ ‫ئه‌و ناوچانه‌ جی���اواز له‌ناوچه‌كانی دیكه‌ ‌ی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬پێكهاته‌و ئیتن���ی جیاوازی لێ‬ ‫نیشته‌جێیه‌‪ ،‬وه‌ك ئێزدی‪ ،‬شه‌به‌ك‪ ،‬ئاشوریی‬ ‫(مه‌س���یحی)‪ ،‬كاكه‌یی‪ ،‬عه‌ره‌ب‪ ،‬توركمان‪..‬‬ ‫تد‪ .‬پێش���تر كورد له‌كۆی رێژه‌ی‌ ده‌نگه‌كانی‬ ‫موس���ڵ كه‌ نزیكه‌ی‌ یه‌ك ملی���ۆن ده‌نگده‌ر‬ ‫بوو‪ ،‬به‌كۆت���اوه‌ ‪ 31‬كورس���ی هه‌بوو‪255 ،‬‬ ‫ه���ه‌زار ده‌نگی به‌ده‌س���تهێناوه‌‪ ،‬ده‌نگه‌كانی‬ ‫ئ���ه‌و پارێزگای���ه‌ به‌ناوچ���ه‌ دابڕێنراوه‌كانی‬ ‫كوردستانه‌وه‌‪ ،‬پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫‪ 185‬هه‌زار ده‌نگ (‪ )6‬كورسی‌و كورسییه‌كی‬ ‫كۆت���ای ش���ه‌به‌ك‪ ،‬یه‌كێت���ی نیش���تیمانی‬ ‫كوردستان ‪ 70‬ده‌نگ (‪ )2‬كورسی‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫رێژه‌یه‌ك���ی زۆر ب���ه‌رزه‌ ب���ه‌راورد به‌رێژه‌ی‌‬ ‫ده‌نگدان له‌و پارێزگایه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پێش���بینی ده‌كرێت رێژه‌ی‌ ده‌نگی‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی گش���تیی‌ كورد ك���ه‌م بكات‪،‬‬ ‫هاوكات ئه‌و ده‌نگه‌ی‌ به‌ده‌س���تدێت له‌س���ه‌ر‬ ‫حسابی كورد دوباره‌ دابه‌ش ببێته‌وه‌ له‌نێوان‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسییه‌كان‪ .‬كه‌ ده‌كرێت به‌مشێوه‌یه‌‬ ‫شیكردنه‌وه‌ی‌ بۆ بكه‌ین‪:‬‬ ‫‪ -1‬ئه‌وه‌ی‌ چاوه‌ڕوانده‌كرێت به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫گشتیی‌ ده‌نگی پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫له‌شنگال كه‌م بكات‪ ،‬یه‌كێك له‌كاریگه‌رترین‬ ‫هۆكار ئه‌و كاره‌س���اته‌ی‌ به‌س���ه‌ر ش���نگال‌و‬ ‫ده‌وروبه‌ری���دا هات له‌‪3‬ی ئاب���ی ‪ ،2014‬كه‌‬ ‫به‌هۆی���ه‌وه‌ هه‌زاران ئێزدی كه‌وتنه‌ ده‌س���ت‬ ‫تیرۆرس���تانی داعش‌و بۆماوه‌ی‌ دوو س���اڵ‬ ‫ناوچه‌كه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی گش���تیی‌ زیانێكی‬ ‫گ���ه‌وره‌ی‌ به‌ركه‌وت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌ئێزدییه‌كان‬ ‫ده‌بیس���ترێت هۆكاری ئه‌و مه‌رگه‌س���اته‌ بۆ‬ ‫به‌رگرینه‌كردنی هێزه‌كانی پارتی له‌و ناوچه‌یه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ر هه‌یه‌ده‌نگی پارتی‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌ كه‌م بكات‪ ،‬ئه‌گه‌ر ده‌نگی یه‌كێتیش‬ ‫به‌ڕێژه‌ی���ه‌ك كه‌م ببێته‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و ده‌نگانه‌ش‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی گش���تیی‌ بۆ لیسته‌كانی نزیك‬ ‫له‌په‌كه‌كه‌ ده‌چێت كه‌ له‌ش���نگال حزبێكیان‬ ‫به‌ناوی (پارتی ئازادی‌و دیموكراتی ئێزدی)‬ ‫دروستكردووه‌‪ ،‬به‌شێكیش���ی بۆ بزوتنه‌وه‌و‬ ‫ته‌ڤگه‌ری دیكه‌ی‌ ئێزدی له‌ناوچه‌كه‌ ده‌ڕات‪.‬‬

‫‪ -3‬ئ���ه‌و پێكهاتان���ه‌ی‌ له‌ناوچه‌ك���ه‌ هه‌ن‬ ‫وه‌كو ئێزدی‪ ،‬ش���ه‌به‌ك‪ ،‬كاكه‌یی‪ ،‬ئاشوریی‬ ‫(مه‌سیحی) پێش���تر پارتی هێزی چه‌كداری‬ ‫بۆ دروستكردبوون‌و له‌و ڕێگه‌یه‌وه‌ كاریگه‌ری‌‬ ‫له‌سه‌ر ده‌نگده‌رانی ناوچه‌كانیان دروستكردبوو‪،‬‬ ‫هه‌م رێژه‌یه‌كی زۆری به‌ده‌ستده‌هێناو هه‌میش‬ ‫ل���ه‌و رێگه‌ی���ه‌وه‌ س���اخته‌كارییه‌كی ئێجگار‬ ‫زۆر ده‌كرا‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا حه‌ش���دی شه‌عبی‬ ‫(ش���یعه‌) هێزی چه‌كداری میلشیای بۆ ئه‌و‬ ‫پێكهاتانه‌ دروس���تكردووه‌‪ ،‬به‌شێكیش���یان‬ ‫ئێس���تا لێپرسراوی ناسراویان له‌ناو حه‌شدی‬ ‫شه‌عبی هه‌یه‌‪ .‬كه‌واته‌ له‌هه‌ڵبژاردنی داهاتوو‪،‬‬ ‫له‌بری ك���ورد‪ ،‬ئه‌مجاره‌ ش���یعه‌ كاریگه‌ریی‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌و پێكهاتانه‌ دروستده‌كات‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫ساخته‌كارییش بكرێت‪ ،‬ئه‌وا بێگومان له‌ڕێی‌‬ ‫ئه‌و هێزی میلش���یای پێكهاتان���ه‌ خۆیانه‌وه‌‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫‪ -4‬پارت���ی دیموكرات���ی كوردس���تان هیچ‬ ‫باره‌گایه‌كی له‌ناوچه‌كه‌ نه‌ماوه‌ تاوه‌كو بتوانێت‬ ‫كاریگ���ه‌ری‌ له‌س���ه‌ر ده‌نگ���ده‌ری ناوچه‌كان‬ ‫دروس���تبكات‪ ،‬ئه‌م���ه‌ واده‌كات ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌‬ ‫دیك���ه‌ ئه‌و حزب���ه‌ ده‌نگه‌كان���ی له‌ناوچه‌كه‌‬ ‫له‌ده‌ستبدات‪ ،‬یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان‬ ‫چه‌ن���د باره‌گایه‌ك���ی له‌ناوچه‌كه‌ ماوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێناچێت ل���ه‌م بارودۆخه‌ ئ���ه‌و كاریگه‌رییه‌‬ ‫دروستبكات‪ ،‬ئه‌گه‌رچی له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‬ ‫تۆمه‌تبار نه‌بووه‌ به‌ مه‌رگه‌س���اتی ش���نگال‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ی��� ‌ه ده‌نگ���ده‌ری‌ یه‌كێت���ی له‌ناوچه‌كه‌‬ ‫جێگیرتر بێت له‌پارتی‪.‬‬ ‫‪ -5‬له‌هه‌م���وو هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی راب���ردوو‬ ‫س���اخته‌یه‌كی ئێجگار زۆر له‌ته‌واوی سنوری‬ ‫پارێزگای‌ موس���ڵ كراوه‌‪ ،‬بێگومان به‌ش���ی‬ ‫ه���ه‌ره‌ گ���ه‌روه‌ی‌ ك���ورد به‌تایب���ه‌ت پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردس���تان له‌ناوچه‌ دابڕاوه‌كان‬ ‫كردویه‌ت���ی! ئه‌وه‌یان هیچ گومانی تێدانییه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌مج���اره‌ چ���اوه‌ڕێ ده‌كرێ���ت ئه‌و‬ ‫س���اخته‌ییه‌ له‌ده‌نگ���دان كه‌مت���ر ببێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ش به‌هۆی میكانزم���ی ده‌نگدان‌و ئه‌و‬ ‫ئامێره‌ پێش���كه‌وتوانه‌ی‌ هێنراون‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫نه‌بونی هه‌ژمون���ی هێزی كورد له‌ناوچه‌كان‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ ئه‌گه‌ری به‌هێز ئه‌وه‌ی���ه‌ ده‌نگی كورد‬ ‫به‌گش���تیی‌ له‌و هه‌ڵبژاردنه‌ كه‌م بكات‪ ،‬له‌نێو‬ ‫الیه‌نه‌ سیاس���ییه‌ كوردس���تانییه‌كان ده‌نگی‬ ‫پارتی له‌س���ه‌رووی هه‌م���وان‪ ،‬دواتر یه‌كێتی‬ ‫نیشتیمانی كوردس���تان‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كێتی له‌و ناوچانه‌ خ���اوه‌ن نفوز نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ تۆمه‌تی ساخته‌كردنی نه‌خراوه‌ته‌ پاڵ‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ پێش���بینی ده‌كرێت ده‌نگ���ی یه‌كێتی‬ ‫ب���ه‌راورد به‌ده‌نگی پارت���ی به‌رزتر ببێته‌وه‌‪،‬‬ ‫نه‌ك له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ده‌نگی زیاتر ده‌بێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ده‌نگی پارتی كه‌متر ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -6‬هێزه‌ك���ه‌ی‌ نزیك له‌پارت���ی كرێكارانی‬ ‫كوردس���تان له‌ئێس���تادا له‌ژێر ن���اوی دیكه‌‬ ‫له‌ش���نگال بونیان هه‌یه‌‪ ،‬بێگومان كاریگه‌ری‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ له‌س���ه‌ر رێ���ژه‌ی‌ ده‌نگ له‌ش���نگال‬ ‫دروستده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫‪ -7‬پێشتر له‌موسڵ‌و ناوچه‌ دابڕێنراوه‌كانی‬ ‫كوردستان وه‌ك ش���نگال‌و ده‌شتی نه‌ینه‌وا‪،‬‬ ‫كورد كاریگه‌ری زۆری به‌سه‌ر ئیداره‌وه‌ هه‌بوو‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت هی���چ پارێزگارێك���ی نه‌ینه‌وا به‌بێ‌‬ ‫ره‌زامه‌ن���دی كورد دانه‌نراوه‌! به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫گشتیی‌ پارتی دیموكراتی كوردستان هه‌ژمونی‬ ‫زۆری به‌س���ه‌ر ئی���داره‌وه‌ هه‌ب���وو‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌دوایین هه‌ڵبژاردنی پارێزگار له‌‪ 2014‬پارتی‬ ‫به‌ب���ێ‌ رێككه‌وت���ن له‌گه‌ڵ یه‌كێت���ی‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫لیستێكی عه‌ره‌بی رێككه‌وتنی كرد بۆ دانانی‬ ‫پارێزگارو دابه‌شكردنی پۆسته‌ ئیدارییه‌كان‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێستا ئه‌و بارودۆخه‌ به‌ته‌واوی گۆڕاوه‌و‬ ‫زۆربه‌ی‌ لێپرس���راو‌و به‌ڕێوبه‌ران���ی ئیداریی‬ ‫ناوچه‌كه‌ كه‌وتونه‌ته‌وه‌ ده‌س���ت عه‌ره‌ب یان‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ نزیكن له‌شیعه‌‪ ،‬كه‌واته‌ دیسان كورد‬ ‫ئه‌و كاریگه‌رییه‌ی‌ به‌سه‌ر ئیداره‌وه‌ نه‌ماوه‌ تا‬ ‫بتوانێت له‌ڕێی‌ ئیداره‌وه‌ كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌نگده‌ر دروستبكات‪.‬‬ ‫‪ -8‬یه‌كێكی دیك���ه‌ له‌ئه‌گه‌ره‌كانی به‌رده‌م‬ ‫كه‌مبونه‌وه‌ی‌ ده‌نگی كورد به‌گشتیی‌و پارتی‬ ‫دیموكرات���ی كوردس���تان ئه‌وه‌ی���ه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫كه‌مپانه‌ی‌ ده‌كه‌ونه‌ سنوری ئیداره‌ی‌ هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان له‌ده‌ش���تی نه‌ینه‌وا‪ ،‬س���ندوقی‬ ‫ده‌نگدانی لێ دانه‌نرێ���ت‪ ،‬ئه‌مه‌ش ده‌رفه‌تی‬ ‫زیاتربونی ده‌نگی كورد به‌گش���تیی‌و پارتی‪،‬‬ ‫زۆر كه‌مده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت ئێس���تا له‌ناو‬ ‫كۆمسیۆنی بااڵی هه‌ڵبژاردنه‌كان‪ ،‬پارتی هیچ‬ ‫ئه‌ندامێكی نه‌ماوه‌و ئه‌و دوو ئه‌ندامه‌ی‌ كورد‬ ‫كه‌ له‌و كۆمس���یۆنه‌ن یه‌كێكی���ان یه‌كێتییه‌و‬ ‫ئه‌ویدیكه‌ی���ان گۆڕان���ه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ش���یعه‌كان‬ ‫به‌ت���ه‌واوی دژی ه���ه‌ر هه‌وڵێك���ی پارت���ی‬ ‫دیموكراتی كوردس���تانن بۆ دانانی س���ندوق‬ ‫له‌كه‌مپی ئ���اواره‌كان‪ ،‬یه‌كێك له‌ئه‌ندامانیش‬ ‫كه‌ له‌بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕانه‌‪ ،‬پێشتر راوێژكاربووه‌‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی پێش���مه‌رگه‌و له‌الیه‌ن پارتییه‌وه‌‬ ‫دورخرایه‌وه‌! بۆیه‌ ئێستا سه‌رسه‌ختانه‌ دژی‬ ‫هه‌ر هه‌وڵێك ده‌وه‌س���تێته‌وه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫زیاتربون���ی ده‌نگ���ی پارتی���دا بێ���ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌رسندوقی ده‌نگدان له‌و كه‌مپانه‌ دابنرێت‌و‬ ‫مافی ده‌نگدانیان هه‌بێ���ت ئه‌وا ئه‌گه‌ره‌كانی‬ ‫به‌رزبونه‌وه‌ی‌ رێژه‌ی‌ ده‌نگی پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان زۆر زیاتر ده‌بێت‪.‬‬

‫بێگومان له‌هه‌ڵبژاردنی‬ ‫داهاتوو ئه‌و‬ ‫هێزانه‌ ‌ی هاتونه‌ته‌‬ ‫شاره‌كه‌‪ ،‬كاریگه‌ر ‌ی‬ ‫راسته‌وخۆ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن‬ ‫دروستده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت ئه‌گه‌ر ‌ی‬ ‫ساخته‌كردنێكی زۆر‬ ‫هه‌یه‌ له‌الیه‌ن ئه‌و‬ ‫هێزانه‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫پێشتر ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌ر كاریگه‌رییه‌ك‬ ‫هه‌بووبێت ئه‌وا‬ ‫له‌الیه‌ن هێز‌ه‬ ‫كوردستانییه‌كانه‌وه‌‬ ‫بوو‬

‫به‌گش���تیی‌ پێش���تر پارت���ی دیموكرات���ی‬ ‫كوردس���تان له‌س���نوری موس���ڵ به‌ناوچ���ه‌‬ ‫دابڕاوه‌كانه‌وه‌ ‪ 7‬كورسی مسۆگه‌ری‌ هه‌بوو‪،‬‬ ‫ئه‌مجاره‌ له‌ناوچه‌ی‌ ئێزدییه‌كان ئه‌گه‌ری‌ به‌هێز‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ ته‌نها دوو كورس���ی به‌ده‌ستبێنێت‪،‬‬ ‫له‌كۆی ناوچه‌كانی دیكه‌ش كورس���ی‌و ره‌نگه‌‬ ‫به‌ركه‌وته‌ی‌ ژنێكیش وه‌ك كۆتا به‌ربكه‌وێت!‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌گ���ه‌ر له‌كه‌مپه‌كان ده‌ن���گ بدرێت‬ ‫ئ���ه‌وا ده‌نگه‌كانیان به‌رز ده‌بێت���ه‌وه‌و له‌ژێر‬ ‫گوشاردا له‌كۆی زیاتر له‌‪ 80‬هه‌زار ده‌نگده‌ری‌‬ ‫كه‌مپه‌كان زۆربه‌یان بۆ پارتی ده‌بێت‪.‬‬ ‫یه‌كێت���ی نیش���تیمانی كوردس���تانیش‬ ‫كورس���ییه‌كی مس���ۆگه‌ره‌و ئه‌گه‌ریش هه‌یه‌‬ ‫كورس���ییه‌كی دیك���ه‌ش بب���ات‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌مه‌خمور ده‌نگی یه‌كێتی زۆر زیاتر ده‌بێت‪،‬‬ ‫به‌ه���ۆی كه‌مبون���ه‌وه‌ی‌ گوش���اری پارت���ی‬ ‫دیموكراتی كوردستان له‌ناوچه‌كه‌‪ ،‬كه‌پێشتر‬ ‫له‌ژێر هه‌ژمونی ئه‌ودابوو‪.‬‬ ‫كه‌ركوك‌و خانه‌قین‬ ‫ناوچه‌كانی كه‌رك���وك‌و خانه‌قین به‌ده‌رنین‬ ‫له‌و واقعه‌ی‌ به‌سه‌ر كۆی ناوچه‌ دابڕاوه‌كانی‬ ‫كوردس���تاندا ه���ات به‌ه���ۆی شكس���تی‬ ‫ریفران���دۆم‪ ،‬وات���ه‌ به‌ش���ێك له‌هۆكاره‌كانی‬ ‫كه‌مبون���ه‌وه‌ی‌ ده‌نگ���ی ك���ورد له‌موس���ڵ‌و‬ ‫ده‌ش���تی نه‌ینه‌واو ناوچ���ه‌ دابڕاوه‌كانی ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌‪ ،‬به‌هه‌مانشێوه‌ له‌سنوری كه‌ركوك‌و‬ ‫خانه‌قین بونی هه‌یه‌‪ ،‬به‌جیاوازیی پێكهاته‌ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی���ی‌و بارودۆخی دوای‌ داگیركردنی‬ ‫ناوچه‌ داب���ڕاوه‌كان‪ ،‬بێگومان ئه‌گه‌ری به‌هێز‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ كورد ده‌نگی كه‌مبكات‪.‬‬ ‫له‌ دوایین هه‌ڵبژاردنی كه‌ركوك‪ ،‬له‌كۆی ‪570‬‬ ‫هه‌زار ده‌نگده‌ری‌ ش���اره‌كه‌‪ ،‬كورد به‌گشتیی‌‬ ‫نزیك���ه‌ی‌ ‪ 280‬هه‌زار ده‌نگی به‌ده‌س���تهێنا‪،‬‬ ‫واته‌ یه‌كێتی نیش���تیمانی كوردس���تان ‪210‬‬ ‫هه‌زار ده‌نگ (‪ 6‬كورسی) پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردس���ان ‪ 63‬هه‌زار ده‌نگ (‪ 2‬كورس���ی)‬ ‫توركمانه‌كان ‪ 2‬كورسی‌و عه‌ره‌ب ‪ 4‬كورسی‪.‬‬ ‫له‌دوای‌ لێكه‌وته‌كانی شكستی ریفراندۆم‌و‬ ‫داگیركاری���ی ناوچ���ه‌ كوردس���تانییه‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ری به‌هێ���ز ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ك���ورد ده‌نگی‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی گشتیی‌ كه‌مبكات‪،‬‬ ‫به‌ش���ێك له‌كه‌مكردنی ئ���ه‌و ده‌نگانه‌ش به‌ر‬ ‫یه‌كێتی نیشتیمانی كوردس���تان ده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ هێش���تا روون نیی���ه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پارت���ی دیموكراتی كوردس���تان بڕیاریداوه‌‬ ‫به‌ش���داری هه‌ڵبژاردنه‌كان ن���ه‌كات‪ .‬لێره‌دا‬ ‫ده‌كرێت به‌مشێوه‌یه‌ شیكردنه‌وه‌ بۆ ئه‌گه‌ری‬ ‫كه‌مبون���ه‌وه‌ی‌ ده‌نگ���ی ك���ورد له‌كه‌ركوك‌و‬ ‫خانه‌قی���ن‌و ناوچه‌دابڕاوه‌كان���ی دیكه‌ ئه‌وێ‌‬ ‫بكه‌ین‪:‬‬ ‫‪ -1‬پارت���ی دیموكراتی كوردس���تان له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ لیس���تی خ���ۆی له‌ش���اره‌كه‌ تۆمار‬ ‫نه‌كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم ائێس���تا بانگه‌ش���ه‌ ده‌كات‬

‫ك���ه‌ به‌ش���داری له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی عیراق‬ ‫له‌كه‌كوركدا ناكات‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ به‌ڕه‌سمیی‬ ‫به‌شداری نه‌كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌دڵنیاییه‌وه‌ داوا‬ ‫له‌ده‌نگده‌رو هه‌وادارانی ده‌كات ده‌نگ به‌لیستی‬ ‫دیكه‌ ب���ده‌ن‪ ،‬چونكه‌ كاندیدیان له‌لیس���تی‬ ‫دیكه‌ هه‌ی‪ ،‬وه‌كو لیسته‌كه‌ی‌ حه‌مه‌ی‌ حاجی‬ ‫مه‌حمود! به‌اڵم یه‌كێك له‌ئه‌گه‌ره‌ به‌هێزه‌كان‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ ك���ه‌ ده‌نگده‌رانی پارتی كه‌متر بچنه‌‬ ‫سه‌ر سندوقه‌كانی ده‌نگدان! له‌كاتێكدا پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان له‌هه‌ڵبژاردنی رابردوو‬ ‫له‌كه‌ركوك ‪ 63‬هه‌زار ده‌نگی به‌ده‌س���تهێنا‪،‬‬ ‫كه‌ ده‌یكرد له‌‪ %11‬كۆی ده‌نگه‌كانی كه‌ركوك!‬ ‫ئه‌مه‌ش كاریگ���ه‌ری‌ راس���ته‌وخۆو گه‌وره‌ی‌‬ ‫ده‌بێت له‌سه‌ر ده‌نگی كورد له‌و شاره‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬ل���ه‌دوای‌ روداوه‌كان���ی ریفران���دۆم‌و‬ ‫له‌ده‌ستدانی به‌شێكی زۆر له‌خاكی كوردستان‬ ‫له‌رووی س���ه‌ربازییه‌وه‌‪ ،‬هێزی پێش���مه‌رگه‌و‬ ‫كاریگ���ه‌ری‌ س���ه‌ربازیی ك���ورد له‌ناوچ���ه‌‬ ‫دابڕاوه‌كانی له‌زۆربه‌ی‌ هه‌ره‌زۆری كوردستان‬ ‫نه‌ما‪ ،‬پێش���تر كورد له‌ڕێی‌ ئه‌و هێزه‌ی‌ خۆی‬ ‫زه‌مانه‌ت���ی رۆڵ‌و كاریگه‌ری‌ خ���ۆی ده‌كرد‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێس���تا هێ���زی عیراقی‌و میلیش���یای‌‬ ‫حه‌شدی ش���ه‌عبی ش���یعه‌ ئه‌و ناوچانه‌یان‬ ‫داگیركردوه‌‪ ،‬ئه‌و هێزه‌ی‌ هاتۆته‌ ئه‌و ناوچانه‌‬ ‫هێزێكی دامه‌زراوه‌یی نیشتیمانی نییه‌! به‌ڵكو‬ ‫هێزێكه‌ جگه‌ هه‌ڵگری ئه‌جێندای‌ سیاسییه‌و‬ ‫بێگوم���ان كاریگه‌ری���ی له‌س���ه‌ر ناوچه‌كان‬ ‫دروس���تده‌كات‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت ئه‌گ���ه‌ر ئه‌ركی‬ ‫پاراس���تنی ئه‌منییه‌تی���ان پێ‌ بس���پێردرێت‬ ‫له‌رۆژی ده‌نگدان‪ ،‬ئه‌وا راس���ته‌وخۆ ده‌س���ت‬ ‫وه‌رده‌ده‌نه‌ ده‌نگدان له‌به‌رژه‌وه‌ندی خۆیان!‬ ‫‪ -3‬له‌كه‌رك���وك‌و ناوچه‌ك���ه‌ لیس���تێكی‬ ‫هاوپه‌یمانی���ی كوردس���تانیی نیی���ه‌! ئه‌مه‌‬ ‫واده‌كات ده‌نگی كورد په‌رت بێت‌و سه‌ره‌نجام‬ ‫پێكهاته‌كانی دیكه‌ی‌ (ع���ه‌ره‌ب‌و توركمان)‬ ‫سود له‌دۆخه‌كه‌ وه‌رگرن‌و ئه‌گه‌ر ده‌نگه‌یه‌كی‬ ‫(ماوه‌) هه‌بێت بۆ لیس���ته‌كانی دیكه‌ بڕوات‌و‬ ‫سودی لێوه‌رگرن‪.‬‬ ‫‪ -4‬پێشتر پارێزگارو زۆربه‌ی‌ كاربه‌ده‌ستانی‬ ‫كه‌رك���وك ل���ه‌الی ك���ورد ب���وو‪ ،‬كاریگه‌ری‌‬ ‫راس���ته‌وخۆی هه‌بوو له‌س���ه‌ر رێژه‌ی‌ ده‌نگی‬ ‫ك���وردـ به‌وهۆیه‌وه‌ به‌ش���ێك له‌پێكهاته‌كانی‬ ‫دیكه‌ی‌ توركمان‌و ع���ه‌ره‌ب ده‌نگیان به‌كورد‬ ‫ده‌دا‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا كورد ئه‌و كاریگه‌رییه‌ی‌‬ ‫نه‌ماوه‌و وه‌ك هه‌ژموون‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌و ده‌نگانه‌ش‬ ‫له‌ده‌ستده‌دات كه‌ به‌هۆی هه‌ژمونی خۆیه‌وه‌‬ ‫له‌نه‌ته‌وه‌كانی دیكه‌ی‌ به‌ده‌ستده‌هێنا‪.‬‬ ‫‪ -5‬بێگوم���ان له‌هه‌ڵبژاردن���ی داهاتوو ئه‌و‬ ‫هێزان���ه‌ی‌ هاتونه‌ت���ه‌ ش���اره‌كه‌‪ ،‬كاریگه‌ری‌‬ ‫راس���ته‌وخۆ له‌س���ه‌ر ئه‌نجام���ی هه‌ڵبژاردن‬ ‫دروس���تده‌كه‌ن‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت ئه‌گ���ه‌ری‌‬ ‫س���اخته‌كردنێكی زۆر هه‌ی���ه‌ له‌الی���ه‌ن ئه‌و‬ ‫هێزان���ه‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێك���دا پێش���تر ئه‌گه‌ر هه‌ر‬ ‫كاریگه‌ریی���ه‌ك هه‌بووبێت ئه‌وا له‌الیه‌ن هێزه‌‬ ‫كوردستانییه‌كانه‌وه‌ بوو‪.‬‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی گش���تیی ئه‌گه‌رێك���ی زۆر‬ ‫هه‌یه‌ له‌كه‌رك���وك ده‌نگی كورد وه‌ك رێژه‌ی‌‬ ‫ده‌نگ���دان له‌كورت���ی ب���دات‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫ده‌نگ���ی پێكهاته‌كانی دیك���ه‌ وه‌ك عه‌ره‌ب‌و‬ ‫توركم���ان زیات���ر ببێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ پێش���بینی‬ ‫ده‌كرێت یه‌كێتی نیش���تیمانی كوردس���تان‬ ‫له‌نێوان ‪ 4‬بۆ ‪ 5‬كورس���ی به‌ده‌ستبێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا له‌هه‌ڵبژاردنی پێش���وو ‪ 6‬كورسی‬ ‫به‌ده‌س���تهێنا‪ ،‬پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌ش���داری هه‌ڵبژاردنه‌كان نه‌كات ئه‌وا‬ ‫هیچ كورسییه‌ك به‌ده‌س���تناهێنێت‪ ،‬گروپ‌و‬ ‫حزبه‌كانی دیكه‌ به‌س���ود وه‌رگرتن له‌ده‌نگی‬ ‫پارتی له‌شاره‌كه‌ ئه‌گه‌رێكی الواز هه‌یه‌ ته‌نها‬ ‫یه‌ك كورس���ی به‌ده‌ستبێنن‪ ،‬به‌اڵم دیار نییه‌‬ ‫ئه‌و كورسییه‌ بۆ چ الیه‌نه‌نێكه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر پارتی‬ ‫ده‌نگ به‌كاندیدی خۆیان بده‌ن له‌لیسته‌كه‌ی‌‬ ‫حه‌مه‌ی‌ حاجی مه‌حمود‪ ،‬ئه‌وا كورسییه‌كه‌ بۆ‬ ‫پارتی ده‌بێت‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ش���اری خانه‌قی���ن‪ ،‬جیاواز‬ ‫له‌كه‌رك���وك‌و ش���نگال‌و ناوچه‌كان���ی دیكه‌‪،‬‬ ‫كه‌مت���ر كه‌وته‌ ب���ه‌ر كاریگ���ه‌ری‌ بارودۆخی‬ ‫دوای‌ ریفراندۆم‪ ،‬به‌تایبه‌ت هێزی پێشمه‌رگه‌‬ ‫گه‌ڕاوه‌ت���ه‌وه‌ ناوچه‌ك���ه‌و كاربه‌ده‌س���ت‌و‬ ‫به‌ڕێوبه‌رانی كورد وه‌كو پێش���و گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌‬ ‫س���ه‌ر كاره‌كان���ی خۆی���ان‪ ،‬بۆی���ه‌ ئه‌گه‌ری‌‬ ‫به‌هێ���ز ئه‌وه‌یه‌ ك���ورد له‌وناوچه‌ی���ه‌ رێژه‌ی‌‬ ‫نزیك له‌و ده‌نگانه‌ی‌ پێش���وو به‌ده‌ستهاتووه‌‬ ‫به‌ده‌س���تبێنێت‪ ،‬واته‌ كورس���ییه‌ك تا دوو‬ ‫كورسی له‌سنوری دیاله‌ به‌ده‌ستبێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌نجام‪ ،‬پرس���ی رێ���ژه‌ی‌ ده‌نگ���ی كورد‬ ‫له‌ناوچه‌ دابڕاوه‌كان كه‌مێ���ك ئاڵۆزه‌‪ ،‬جگه‌‬ ‫ل���ه‌و كاریگه‌ریانه‌ی‌ س���ه‌ره‌وه‌ باس���مكرد‪،‬‬ ‫پرس���ێكی دیك���ه‌ی‌ گرنگ هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫رێژه‌ی‌ ده‌نگدانه‌ ل���ه‌و هه‌ڵبژاردنانه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫رێ���ژه‌ی‌ ده‌نگدان���ی پێكهاته‌كان���ی دیك���ه‌‬ ‫راس���ته‌وخۆ كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر رێژه‌ی‌ ده‌نگی‬ ‫كورد ده‌بێت‪ ،‬به‌تایبه‌ت له‌موس���ڵ كێش���ه‌ی‌‬ ‫ئه‌من���ی‌و نه‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ ئ���اواره‌كان یه‌كێكه‌‬ ‫له‌ه���ۆكاره‌كان‌و له‌كه‌ركوكی���ش حه‌ویجه‌ كه‌‬ ‫زیاتر له‌‪ 430‬هه‌زار كه‌س دانیشتوانه‌كه‌یه‌تی‪،‬‬ ‫هه‌مان دۆخی هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ خه‌ڵكه‌كه‌ی‌ ئاواره‌ی‌‬ ‫ناوچ���ه‌ جیاجیاكان ب���ووه‌و نازانرێت رێژه‌ی‌‬ ‫به‌شداربونیان چه‌ند ده‌بێت‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫‪19‬‬

‫چارەکو نیو‬ ‫مەوزوعەکە‪.‬‬ ‫دالوەر سۆفی‬ ‫* مەوزوعی چی ؟‬ ‫* ئەرێ ئەڵیێ تێک چوی‪ ،‬چارەکونیوی * چارەک���و نی���وە ک���ە‪ ،‬لەکەیەکەوە‬ ‫کردوتە بە چارەکو نیو ؟‬ ‫چی ؟‬ ‫* نەگبەت کوا لە بەر نەخۆشی ئێستا‬ ‫* تێک نەچوم‪ ،‬تێکیان یاوم‪.‬‬ ‫* دەی س���ەبەب کارت بە کۆی زوخاڵ ئەخۆمەوە‪.‬‬ ‫* دە تێمگەیەنە ‪ ،‬دڵم شەقیبرد‪.‬‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫* مەخسەدم دەرمانە‪.‬‬ ‫* ئەو دوعایەم بە دڵ نیە‪.‬‬ ‫* دەک موبارەک نەبێت‪ ،‬ناشێ ئێستا‬ ‫* بۆ ؟‬ ‫لە بری عارەق کردبێتت بە دەرمان‪.‬‬ ‫* لە دوعای نەنکم ئەچێت‪.‬‬ ‫* ل���ە مەوزوع المەیە‪ ،‬وەرەوە س���ەر * ئەرێ تۆ بۆ تێناگەی باس���ی حەبی‬

‫زەختەکەم ئەکەم‪.‬‬ ‫* ئێ ئ���ەوە چ ڕەبتێکی ب���ە چارەکو‬ ‫نیوەوە هەیە ؟‬ ‫* چۆن ئێس���تا حکومەتەکەمان داوای‬ ‫لە نەخۆش���ەکان کردوە بە نیوە دەوام‬ ‫نەخۆش بکەون‪.‬‬ ‫* وەاڵ خوا بتگرێ بەم ئاخری عومرەوە‬ ‫دەهریم ئەکەی‪ ،‬یەعنی چی تێناگەم ‪.‬‬ ‫* کاک���ە ل���ە دوای ڕیفراندۆم���ەوە‬ ‫وەزارەتی تەندروسی بە نەخۆشەکانی‬ ‫وت���وە ئەودەرمانان���ەی بۆ نەخۆش���یە‬

‫درێژخایەنەکان���ە بۆت���ان پاش���ەکەوت‬ ‫ئەکەم‪.‬‬ ‫* هەتیو کەلەییم مەکە‪ ،‬نازانم باس���ی‬ ‫چی ئەکەیت‪.‬‬ ‫* کاک���ە ب���ە کورتی لە ب���ەر ئەوەی‬ ‫چارەکە موچە بۆ حکومەت چوە س���ەر‬ ‫ئەوا دەرمانیش���یان کردوە بە نیوە‪ .‬بۆ‬ ‫نمونە من ڕۆژی ئەبێت دو دەنک حەبی‬ ‫زەغ���ت وەرگ���رم بە اڵم ئ���ەوان ئەڵێن‬ ‫نێوەیت بۆ پاش���ەکەوت ئەکەین ڕۆژی‬ ‫دەنکێک وەرگرە‪.‬‬

‫* دە م���ادام وای���ە ت���ۆش نی���وەی‬ ‫نەخۆش���یەکەتیان بۆ پاشەکەوت بکە‪،‬‬ ‫خوا بکا قەزای تۆو هەمو نەخۆشەکانی‬ ‫تر لەوان کەوێت‪.‬‬ ‫* هەتیو تۆ بەتەمای بە دوعا بێینەوە‬ ‫مایە‪.‬‬ ‫* ئەی چیم دەسەاڵتە؟‬ ‫* مع���اش ب���ە چارەک���و‪ ،‬دەرمان بە‬ ‫نیوە!‬ ‫* ئم ئێس���تا تێگەش���تم لە بۆڵەبۆڵی‬ ‫چارەکو نیوەکەت‪.‬‬

‫* خۆزگە حکومەتیش تێبگەشتایە‪.‬‬ ‫*جا کێ ئەتوانێ تێیان بگەیەنێ‪.‬‬ ‫* میلەت‪.‬‬ ‫* بەتەماب���ە‪ ،‬وەاڵ وەک ئ���ەوەی زۆر‬ ‫هینیان بە کاڵوی میلەت پێوابێ‬ ‫* ئ���ەی چ���ۆن‪ ،‬بۆ میل���ەت بەتەمای‬ ‫چیە‪.‬‬ ‫* بەتەمایە لە کاتی هەڵبژاردنا تەپڵیان‬ ‫پێ لێبات‪.‬‬ ‫* کەوات���ە ب���ژی میل���ەت بڕوخ���ێ‬ ‫چارەکونیو‪.‬‬

‫کێ شایستەی کۆشکە؟‬ ‫سیروان حمەشریف‬ ‫ڕاس���تە لەڕوی بەکارهێنان���ی زمانەوە‬ ‫زۆرجار بەهەڵە ناوی 'کۆشک' دەبەین‌و‬ ‫ب���ۆ خان���وی نیش���تەجێبون‌و دەڵێین‬ ‫ماڵەکەی لەکۆش���کێکدایە! کۆشکێکە‬ ‫بۆخۆی! یاخود کاتێ ڤێالی بەرپرسێک‬ ‫دەبینین‌و لەمێش���ک‌و نەست (الشعور)‬ ‫ی خۆماندا ب���ەراوردی دەکەین بەماڵی‬ ‫پێش���مەرگەیەک یاخود ماڵەشەهیدێک‬ ‫ک���ە گیان���ی خ���ۆی لەپێن���اوی بابای‬ ‫بەرپرس���دا بەخش���یوە‌و منداڵەکان���ی‬ ‫بێناز‌و بێ خاوەن بون ئەوا بەکۆش���کی‬ ‫دەزانین؛ بەاڵم لەڕاستیدا ناوی کۆشک‬

‫بۆ باڵەخانەی فەرمانڕەوایی بەکاردێت‬ ‫نەک ماڵی ئاسایی‪.‬‬ ‫زۆر نمونەمان هەیە وەک کۆشکی سپی‌و‬ ‫کۆشکی کۆماری‌و کۆشکی ئەلیزێ و‪...‬‬ ‫هتد‪ ،‬ب���ەاڵم خ���ودی بابەتەکەی ئێمە‬ ‫ئەوە نییە‪ ،‬بگرە ئەوەیە کێ ش���ایانی‬ ‫نیشتەجێبونی کۆشک‌و فەرمانڕەواییە؟‬ ‫بەڕاس���ت ئەوەکێن فەرمان‌و یاس���امان‬ ‫ب���ۆ دەردەکەن ل���ە کۆش���کەکانەوە؟‬ ‫ئ���ەرێ بەڕاس���ت ئێ���وە خەڵکانێکتان‬ ‫نەبینیوە کە هیچ شایستەییەکی چونە‬ ‫کۆش���کیان نەبوبێ‌و بەاڵم ڕۆژانە تیایدا‬ ‫ماونەتەوە؟‬ ‫لەهەرچی بەگومان بن لەوەیان دڵنیابن‬ ‫کە ج���ۆرە خەڵکێ���ک کاروباری مرۆڤ‬

‫دەگرنە دەست کە نەک شایانی کۆشک‬ ‫بگرە شایانی ناوماڵی ئاسایی نین لەگەڵ‬ ‫خانەوادەکانی���ان بژی���ن! ئەمە تایبەت‬ ‫نییە بەئێمە‌و لەزۆربەی قوژبنەکانی ئەم‬ ‫زەوییە داماوە وەک یەکە‪.‬‬ ‫نوسەر‌و ڕۆشنبیران دەیانەوێت ئەمەمان‬ ‫تێبگەیەنن بەاڵم ناچارن ناڕاستەوخۆ‌و‬ ‫لەژێرپ���ەردەدا پێم���ان بڵێ���ن‪ ،‬ئەگەر‬ ‫کەسێکی ئاسایی بڵێت مانگایاکم بینی‬ ‫لەباڵکۆنی کۆش���کدا ئێمە نەک باوەڕی‬ ‫پێناکەین بگرە سەرزەنش���تی دەکەین‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم گابرێل گارس���یا مارکیز گەورە‬ ‫ڕۆماننوسی ئەمەریکای باشور‌و جیهان‬ ‫کەبەرهەمەکان���ی بۆ چەندی���ن زمانی‬ ‫زیندو وەرگێ���ڕراون‌و هەڵگری خەاڵتی‬

‫بەڕێوەبەرایەتی گشتی شارەوانییەکانی سلێمانی‬ ‫بەڕیوەبەرایەتی پالندان‌و بەدواداچون‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫بانگەوازی ژمارە (‪ )3‬ساڵی (‪)2018‬‬

‫ژمارە ‪3784‬‬ ‫رێکەوت ‪2018/5/6‬‬

‫بەڕێوەبەرایەتی گش���تی شارەوانییەکانی سلێمانی ـ پالندانان‪ :‬بانگهێشتی گش���ت کۆمپانیاو بەڵێندەرانی ناوخۆو بیانی‬ ‫دەکات ک���ە ئارەزووی بەش���داری کردنیان هەیە بۆ ئ���ەم کەمکردنەوە نهێنییەی کە بۆ پ���رۆژەی (کۆکردنەوەی داهاتی‬ ‫رسوماتی شارەوانییەکانی سەر بەبەڕێوەبەرایەتی گشتی شارەوانی سلێمانی کە ژمارەیان (‪ )20‬شارەوانییە)‪ .‬کە دەکاتە‬ ‫س���نوری زۆنی (‪ )3‬قەزاکانی (چەمچەماڵ ـ دوکان‪ )...‬بەگوندەکانیان‌و ناوجە گەش���تیاریەکان‌و کۆمەڵگە (نیش���تەجێ‬ ‫بووەکان)‪ .‬کە لەتەندەرەکەدا هاتوە‪ .‬هەر کۆمپانیایەک ئارەزووی بەش���داری کردنی ئەم کردنەوەیەی هەیە با س���ەردانی‬ ‫بەڕێوەبەرایەتی گشتی شارەوانیەکانی سلێمانی ـ پالندانان بکات لەگەڵ پیشاندانی ناسنامەی تایبەت بەکۆمپانیا‪.‬‬

‫نۆبڵی س���اڵی ‪ ١٩٨٢‬دەی���ەوێ چیمان‬ ‫پێبڵێ ل���ە الپەرە ‪١٧‬ی ڕۆمانی 'پایزی‬ ‫پەترێرک' دا؟‪:‬‬ ‫"ئێوارەیەک���ی مانگ���ی کانونی دووەم‬ ‫لەسەرەوەی باڵکۆنی سەرۆکایەتییەوە‬ ‫مانگایەکم���ان بین���ی ل���ە بەرەبەیان‬ ‫ڕادەما‪ ،‬ئ���ەوە بهێننە بەرچاوی خۆتان‬ ‫مانگای���ەک ل���ە باڵکۆنی نیش���تیماندا‬ ‫بێت‪ ،‬ئای لەوڕیسواییە ئای چ واڵتێکی‬ ‫پۆخڵەواتە‪ ،‬بەاڵم زۆرمان مەزەندەکرد‪،‬‬ ‫بەڵێ چ���ۆن مانگایەک دەتوانێت بگاتە‬ ‫باڵکۆنێک ئەگەربێت‌و هەموان بزانن کە‬ ‫مانگا ناتوانێت بەسەر پێپلکە بکەوێت‪،‬‬ ‫بەتایبەتی ئەگەر لەبەرد دروستکرابێت‪‌،‬و‬ ‫لەوەش خراپتر ئەگەربێت‌و ئەوپلیکانانە‬

‫بە مافور داپۆشرابێت)!‬ ‫ئەم نوس���ەرە ناودارە هەرلەسەرەتای‬ ‫ڕۆمانێک���ی ‪ ٤١٤‬الپەڕەییەوە دەیەوێت‬ ‫پێمان بڵێت بەڵێ ڕیس���وایە کە مانگا‬ ‫بچێتە کۆشک بەاڵم ئێمە بینیمان! ئاخر‬ ‫سەرکەوتنی قادرمەکانی کۆشک ئەگەر‬ ‫بۆ ڕژێم���ە دیکتاتۆرەکان ئاس���انبێت‌و‬ ‫فەرش���ڕێژی بکات‌و کێ���ی بوێت وەک‬ ‫مانگایەک ب���ەرزی بکاتەوە تاس���ەری‬ ‫سەرەوە؛ ئەی لەسیستمی دیموکراتی‌و‬ ‫هەڵبژاردنەکان���دا کێ���ن بەرزک���ەرەوە‬ ‫(مصعد) بۆ مانگاکان دادەنێن؟‬ ‫ڕاس���تە حیزب جیاوازی لەنێوان باش‌و‬ ‫خراپ (صال���ح‌و گالح) ناکات‌و دەیەوێ‬ ‫دەن���گ‌و کورس���ی زیات���ر کۆبکاتەوە‌و‬

‫هەموجۆرەکەس���ێک کاندی���د دەکات‪،‬‬ ‫بەاڵم دواج���ار ئەوە دەنگەدەرە دەبێتە‬ ‫بەرزکەرەوە بۆ خەڵکی ناشایس���تە –‬ ‫من وەک مارکیز ناڵێم مانگا‪!-‬‬ ‫ئاخر کارەس���ات‌و ڕیس���واییە کەسانێ‬ ‫بنێریتە پەرلەمانەکان کەشایستە نەبن‌و‬ ‫هیچ لەیاسا‌و زمان‌و سیاسەت‌و ئەخالق‬ ‫نەزان���ن‌و ئەوانیش لەوێ���دا ڕێکبکەون‬ ‫خەڵکان���ی وەک خۆیان‌و یاس���ای وەک‬ ‫خۆیان‌و گرت���ەی ڤیدیۆیی وەک خۆیان‬ ‫مان بۆدەربک���ەن‌و دواتر ئێمەش وەک‬ ‫خەڵکی ش���ارەکەی مارکی���ز لەدورەوە‬ ‫سەیریان بکەین‌و پێمان سەیربێت ئەمان‬ ‫خەریکی چ کارەس���ات‌و موسیبەتێکن‬ ‫لەکۆشکی پەرلەمان‌و فەرمانڕەواییدا؟!‬

‫ونبوون‬ ‫پێناس���ێكی‌ خانه‌نش���ینی‌ به‌ناوی‌ غه‌ریب ئه‌حمه‌د كه‌ریم ونبووه‌ تكا ده‌كه‌ین هه‌رچ كه‌س‬ ‫دۆزیی���ه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ رۆژنامه‌ی‌ ئاوێنه‌‪ ،‬یاخود په‌یوه‌ن���دی‌ بكات به‌ ژماره‌ مۆبایلی‌‬ ‫‪.07701956066‬‬ ‫ریکالم‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫بەناوی نەوشیروان مستەفاوە‬ ‫خەبات عەبدوڵاڵ‬ ‫لەوەتەی کۆچی دوایی نەوش���یروان مس���تەفا‪ ،‬تا دێت وتاری سیاس���ی گۆڕان دەبێتە‬ ‫وتارێکی سادەو بێ ناوەڕۆکی بەشێک لەو کاستەی نەوەی یەکەم‌و دووەمی پەرلەمانتاران‬ ‫کە خۆیان بە"درێژەپێدەر"ی ڕێبازەکەی ئەو دەزانن‪ .‬ئەو کاستەی لەڕێی دانانی وێنەکانی‬ ‫خۆیان بەتەنیشتی ناوبراوەوە‪ ،‬یان لەڕێی گێڕانەوەی یاداشتی جۆراوجۆر کە زۆرجار تێیدا‬ ‫خۆیان پاڵەوانی چیرۆکەکەن‪ ،‬دیدی خۆیان تێکەڵ بەدیدی سیاسی ئەو پیاوە دەکەن‪.‬‬ ‫بەشێکی وتاری ئەم کاستە لەمیانەی هەندێک گێڕانەوەی بێ بنەما‪ ،‬بەناوی نەوشیروان‬ ‫مستەفاوە وەکو (حەدیسی سەحیح) رۆژانە بەعەوام دەفرۆشرێتەوە‪.‬‬ ‫ئەم وتارە کە لەس���ەر بنەمای دژایەتیکردنی پارتی‌و یەکێتی دنە دەدرێت‪ ،‬عێراقی لێ‬ ‫بوەتە نیش���تمانی هەموان‌و دەس���توریش بەکتێبی پیرۆز‪ .‬بەجۆرێک کە بەراوردی عێراق‬ ‫بەهەرێم دەکەن‪ ،‬عێراقیان لەخەڵکەکە کردۆتە سوید‪.‬‬ ‫ئەوە دروس���تە کە یەکێتی‌و پارتی دو هێزی بێ ئاس���ۆی کوردەوارین‪ ،‬بەاڵم سپاردن‌و‬ ‫کورتکردنەوەی خەباتی س���ەربەخۆخوازانەی س���ەد ساڵی پێش���وی کورد لەباشور تەنها‬ ‫لەشکس���تی ئەم دو هێزە‌و چواندنی کوردایەتی بە"قەومەچی"‌و داهێنانی چەندین ناتۆرە‌و‬ ‫جنێوی سیاس���ی پیس تەنها بەمەبەستی س���واڵی دەنگ‪ ،‬پێش هەر کەسێکی دی لێدانە‬ ‫لەدیدی سیاسی نەوشیروان مستەفا خۆی‪.‬‬ ‫ئەوە قسەی پێناوێت کە نەوشیروان مستەفا کارەکتەرێکی گەورەی سیاسی ڕەخنەئامێزە‪،‬‬ ‫نەک هەر نەی���اران‪ ،‬ژمارەیەکی زۆر ڕەخنەی لەیارانەوە لێگیراوە‪ .‬ڕەنگە قورس���ترینیان‬ ‫ئەوە بوبێت کە لەپێناوی کوردس���تانیبونی کۆمەڵەی ڕەنجدەرانی کوردستاندا‌و دژ بەبیری‬ ‫عێراقچێتی‪ ،‬بەڕاوەدونان‌و گرتنی هەندێک لەهاوڕێکانی لەشاخ گرتیە بەر‪.‬‬ ‫سەرەڕای خەرمانێک لەنوسین‌و لێکۆڵینەوە‪ ،‬نەوشیروان مستەفاش وەکو سەرکردەکانی‬ ‫دیک���ەی کورد نەیتوانی تیۆریزەی خەباتی ڕزگاری نیش���تمانی گەلی کوردس���تان بکات‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم لەچەند بۆنەیەک���دا‌و لەمیانەی چەن���د وتارێکەوە گا عێراق���ی بە(داگیرکەر)‌و گا‬ ‫س���وپاکەی بە(جەیشی ئیحتیالل) ناساندوە‪ .‬نەوشیروان مستەفا تەنها ئەو دەمە گرەنتی‬ ‫مانەوەی کوردی لەعێراقێکی یەکگرتودا داوە کە عێراق لەسایەی دەوڵەتێکی دیموکراتی‌و‬ ‫دەس���توریدا بە(تەوافوق) بەڕێوەببرێت‪ .‬هەر لەو پێناوەدا لەدەمە دەمی دامەزراندنەوەی‬ ‫عێراق‌و بەمەبەس���تی پارێزگاریکردن‌و مانەوەی قەوارەی هەرێم‪ ،‬ئەو یەکەمین س���ەرکردە‬ ‫بو لە‌وتارێکی درێژدا داوای (عوس���یانی مەدەنی) لەگەلی کوردستان دژ بەسیاسەتمەدارە‬ ‫عێراقچییە عەرەبەکان‌و دژ بەخواستی ئەمەریکا کرد‪.‬‬ ‫لەڕاس���تیدا پڕەنس���یپی تەوافوق داهێنانێکی کوردییانە نیە‪ ،‬دیموكراسی ته‌وافوقی كه‌‬ ‫پێش���ی ده‌وترێت دیموكراسی گرێبه‌س���ت تایبه‌ت نیه‌ تەنها به‌عێراق‪ .‬پێشتر‌و تا هه‌نوكه‌‬ ‫له‌‌واڵتانی‌ تری‌ جیهان بۆ نمونه‌‪ :‬هۆڵه‌ندا‪ ،‬به‌لجیكا‪ ،‬سویسرا‪ ،‬لوبنان‪ ،‬كۆڵۆمبیا‪ ،‬قوبرس‪،‬‬ ‫مالیزیا‪ ،‬كاری‌ پێده‌كرێت‪ .‬دیموكراسی‌ ته‌وافوقی‌ هه‌روه‌کو ئاڕند لیپهارد باسی لێ ده‌کات‬ ‫په‌یوه‌سته‌ به‌‌بونی‌ چوار پایه‌ی‌ سه‌ره‌كییه‌وه‌‌‪ ،‬ئه‌وانیش‪ :‬هاوپه‌یمانێتی‌ پانوپۆڕ‪ ،‬ته‌ناسوب‪،‬‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی‌ فیدراڵیان���ه‌‌و ڤیتۆی‌ به‌راب���ه‌ره‌‪ .‬له‌بریتی‌ كاركردن به‌پره‌نس���یپی‌ زۆرینه‌ی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدار‌و كه‌مینه‌یه‌كی‌ ئۆپۆزس���یۆن‪ ،‬له‌دیموكراس���ی‌ ته‌وافوقیدا پشت به‌ڕێكه‌وتن‌‌و‬ ‫ره‌زامه‌ندی‌ هه‌موان ده‌به‌س���ترێت‪ .‬ئەوەی لەسەر دەس���تی حکومەتە تائیفییەکەی بەغدا‬ ‫عەیامێکە هەال هەال بوە‪.‬‬ ‫ئەوەی حاڵی حازر لەعێراق‪ ،‬س���وریا‪ ،‬تورکیا‌و ئێران دەگوزەرێت شکستی دیموکراسی‬ ‫نیە وەکو هەندێک لێی بەدحاڵی بون‪ ،‬لەڕاس���تیدا ئەوەی شکستی هێناوە خودی دەوڵەت‬ ‫خۆیەتی‪ .‬ئەڵبەتە ئەو مۆدێلە شکستخواردوەی دەوڵەت کە ئەوەندەی لەخەونی پێکەوەنانی‬ ‫ئیمپراتۆریایەکی س���تەمکاردایە‪ ،‬هێندە س���ەروکاری بەدیموکراسی‌و مافی ئەوانی دییەوە‬ ‫نیە‪ .‬کێش���ەی کورد لەو دەوڵەتانەی کە کوردیان بەس���ەردا دابەشکراوە‪ ،‬کێشەی هەبون‬ ‫یان نەبونی دیموکراس���ی نیە‪ ،‬چونکە لەبنەڕەتدا دیموکراسی پێوەندی بەدەستەبەرکردنی‬ ‫مافی چارەنوسی گەالنەوە نیە‪ .‬دیموکراسی فۆرمێکە لەفۆرمەکانی خۆبەڕێوەبردن‪ ،‬بەپێی‬ ‫کات‌و شوێن چەندین مۆدێلی جیاوازی هەیە‪ .‬ئیسرائیل‪ ،‬ئیسپانیا‌و هندستان سێ دەوڵەتی‬ ‫دیموکراس���ین‪ ،‬بەاڵم وەکو س���ێ دەوڵەتی داگیرکەر هیچ کامیان ئامادە نین مافی گەالنی‬ ‫فەلەستینی‪ ،‬کەتەلۆنی‌و کشمیرییەکان دەستەبەر بکەن‪.‬‬ ‫کورتکردن���ەوەی وت���اری گۆڕان تەنه���ا لەدژایەتیکردن���ی یەکێتی‌و پارتی���دا‪ ،‬گۆڕانی‬ ‫لەناوەڕۆکەکەی داماڵی‪ .‬هەڵمەتی دەنگکۆکردنەوە دواجار کۆتایی دێت‪ ،‬بەاڵم گۆڕان هەر‬ ‫لەئێس���تاوە خۆی دەخاتە ژێر باری قورسی وتارێکی عەوام فریودەرانە کە بەشێکی زۆری‬ ‫لەس���ەر بنەمای تاوکردن‌و الس���دان دامەزراوە‪ ،‬وتارێک کە بەناوی درێژەدان بەڕێبازەکەی‬ ‫نەوشیروان مستەفاوە پێش هەر کەسێکی دی‪ ،‬ستەم لەبۆچونە سیاسییەکانی ئەم پیاوە‬ ‫خۆی دەکات‪.‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاهیرو ویدات حسێن؟‬

‫لیستی هاوپەیمانی نیشتیمانی‬

‫ریکالم‬

‫ائتالف الوطنیة‬

‫سامان عثمان جاف‬ ‫کاندیدی ژمارە‬

‫ژمارەی لیست‬

‫بەکالۆریۆس لەئەندازیاری بیناسازی ‪ /‬زانکۆی سلێمانی‬ ‫بەکالۆریۆس بەشی یاسا ‪ /‬زانکۆی جیهان‬ ‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫‪w w w. a w e n e. c o m‬‬

‫ژماره‌ (‪)624‬‬ ‫سێشەممە ‪2018/5/8‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫پەنجا ساڵەی‬ ‫مایسی ‪1968‬‬ ‫‪17‬‬

‫‪ 50‬دۆالر ده‌درێت به‌هه‌ر قوتویه‌ك مه‌ره‌كه‌ب ‌ی دەنگدان‬ ‫له‌بازاڕ به‌‪ 5‬دۆالر دەفرۆشرێت‬

‫ئه‌ندامێكی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ كۆمیسیاران‪ :‬ئه‌م ‌ه ماده‌یه‌كی‌ هه‌ستیارو جیاوازو گرانە‌‬

‫به‌پێ����ی‌ زانیاریی����ەکان كۆمیس����یۆن هەر‬ ‫‌قتویەک����ی‌ مه‌ره‌كه‌بی‌ دەنگ����دان بەنزیکەی‬ ‫‪ 50‬دۆالر کڕی����وە‪ ،‬له‌كاتێكدا له‌بازاڕدا قتوە‬ ‫مه‌ره‌كه‌بی‌ هاوش����ێوه‌ نرخی‌ له‌نێوان ‪ 4‬بۆ ‪5‬‬ ‫دۆالردایه‌‪ ،‬ئه‌ندامێكی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ كۆمیسیاران‬ ‫ده‌ڵێ����ت " ئێم����ه‌ پێوه‌ری‌ تایبه‌تم����ان هه‌یه‌‬

‫ب����ۆ مه‌ره‌كه‌به‌ك����ه‌‪ ،‬چونكه‌ ئ����ه‌م ماده‌یه‌ك ‌ی كۆمیسیۆنەوە له‌بازاڕدا به‌نرخێكی‌ زۆر كه‌متر پێداویستیانه‌ ناده‌ین به‌ڵكو نرخی‌ گره‌نتی‌‌و‬ ‫ده‌س����تده‌كه‌وێت‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "ئێمه‌ گواستنه‌وه‌ی‌ پێداویس���تیه‌كه‌ش ده‌ده‌ین‪،‬‬ ‫هه‌ستیاره‌‌و مامه‌ڵه‌كردن له‌بازاڕ جیاوازه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬به‌غدا‪ :‬د‪.‬سه‌عید كاكه‌یی‌‪ ،‬ئه‌ندامێكی‌ پێ����وه‌ری‌ تایبه‌تمان هه‌یه‌ ب����ۆ مه‌ره‌كه‌به‌كه‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و پێداویس���تیانه‌ به‌ئاس���ان ‌ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ كۆمیسیارانی‌ كۆمیسیۆن ‌ی بااڵی چونك����ه‌ ئه‌م ماده‌یه‌ ماده‌یه‌كی‌ هه‌س����تیاره‌‪ ،‬ده‌س���تكاری‌ كواڵێت���ی‌‌و گواس���تنه‌وه‌یان‬ ‫نه‌كرێ���ت‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه نرخه‌كه‌یش���ی زیاتر‬ ‫هه‌ڵبژاردنی عێراق‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌و پاره‌ زۆره‌ی‌ بۆیه‌ نرخەکەی له‌بازاڕ جیاوازه"‌‪.‬‬ ‫ئ���ەو وت���ی "ئێم��� ‌ه ته‌نها نرخ��� ‌ی ئه‌و ده‌بێت"‪.‬‬ ‫به‌قتوی‌ مه‌ره‌كه‌بی‌ هه‌ڵبژاردن دراوه‌ له‌الیه‌ن‬

‫له‌باره‌ ‌ی په‌یكه‌ر ‌ی به‌ختیار عه‌لییه‌وه‌‬

‫‪13‬‬

‫‪1818‬‬ ‫‪2018‬‬

‫وتیش���ی‌ "زۆر كۆمپانی���ا پێش���نیار ‌ی‬ ‫پێش���كه‌ش كردوین‪ ،‬ئێمه‌ ناتوانین لەگەڵ‬ ‫‌هه‌ڕاجخان���ه‌ مامه‌ڵ ‌ه بكه‌ی���ن‪ ،‬ئێمه‌ له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫بازاڕێكی‌ س���ه‌قامگیر‌و باوه‌ڕپێكراو مامه‌ڵ ‌ه‬ ‫ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬پابه‌ندیان ده‌كه‌ی���ن به‌رێنمایی ‌ه‬ ‫ناوخۆیی‌و نێوده‌وڵه‌تیه‌كان"‪.‬‬

‫‪ 200‬ساڵەی مارکس‬

‫‪7‬‬ ‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێیه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫به‌شی ریکالم ‪ 07700600659 :‬ـ ‪ 07500600659‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫به‌پێ ‌ی راپۆرتێك‪:‬‬

‫به‌شێكی‌ به‌رچاو‬ ‫له‌شه‌هیدانی‌ پارتی‌‬ ‫په‌یوه‌ندییان‬ ‫به‌شه‌هیدبونه‌وه‌ نییه‌‬ ‫بەپێ����ی‌ راپۆرتێك ك����ه‌ ده‌رباره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌زاره‌ت����ی‌ ش����ه‌هیدانی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێ����م ك����راوه‌‪ ،‬ژمارەیەك����ی زۆر‬ ‫لەوانەی وەك ش����ەهید لە لیستی‬ ‫ش����ەهیدانی پارت����ی دیموكرات����ی‬ ‫كوردس����تاندا تۆماركراون هۆكاری‬ ‫گی����ان لەدەس����تدانیان په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌خه‌ب����ات‌و پێش����مه‌رگایه‌تیی‌و‬ ‫له‌س����ێداره‌دانه‌وه‌ نییه‌و شایستەی‬ ‫ئەوەنین بكرێنە شەهید‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ ،‬هەولێر‪ :‬ل����ەم راپۆرته‌دا‬ ‫ك����ه‌ كۆپییه‌ك����ی‌ ده‌س����ت ئاوێنه‌‬ ‫كه‌وتوه‌‪ ،‬هۆكاری جیاجیا بۆ گیان‬ ‫لەدەس����تدانی بەشێك لەو كەسانە‬ ‫خراوەتەڕو كە لەلیستی شەهیدانی‬ ‫پارتیدا ناویان هاتوە‪ ،‬كە بەشێكی‬ ‫به‌رچاوی����ان پەیوەندی����ان ب����ە‬ ‫شەهیدبونەوە لە سەنگەردا نییە‪.‬‬ ‫هۆكارەكان بۆ گیانلەدەس����تدانی‬ ‫بەش����ێك لەوانەی بە ش����ەهید لە‬ ‫لیس����تەكەی پارتی����دا تۆماركراون‬ ‫بریتی����ن لە‪ :‬كەوتنە خ����وارەوە لە‬ ‫واڵخ‪ ،‬روخانی ئەشكەوت‪ ،‬پێوەدانی‬ ‫دوپشك‪ ،‬لەكاتی ماڵ گواستنەوە‪،‬‬ ‫خواردنی دەرمان����ی هەڵە‪ ،‬لەكاتی‬ ‫منداڵبون‪ ،‬بەدەرزی‪ ،‬روخانی شاخ‪،‬‬ ‫كەوتنەخوارەوە لە سەربان‪ ،‬هەورە‬ ‫بروسكە‪ ،‬خۆكوشتن‪ ،‬گوللـەی وێڵ‪،‬‬ ‫كارەبا‪ ،‬لەدەستدەرچونی فیشەك‪،‬‬ ‫قەزاوق����ەدەر‪ ،‬خن����كان لەئ����اودا‪،‬‬ ‫س����ەرما‌و ره‌قبون����ه‌وه‌ له‌به‌ف����ردا‪،‬‬ ‫نەخۆشی‪ ،‬بەفەرمانی خواو كێشه‌ی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌‪ ،‬هەروەه����ا چەن����د‬ ‫هۆكارێكی دیكەی لەو جۆرە‪.‬‬

‫عەلی باپیر‪ :‬جێی سەرسوڕمانە نوێژكەر دەنگ بە نوێژنەكەر بدات‬

‫عەلی باپیر ئایین بۆ کۆکردنەوەی دەنگ بەکاردەهێنێت‬ ‫ئا‪ :‬مەزهەر کەریم‬ ‫قسەكانی ئەمیری كۆمەڵی ئیسالمی كە‬ ‫سەرسوڕمانی خۆی دەربڕی بو بەرامبەر‬ ‫بەوەی "كەسێك خۆی بە ئەهلی نوێژو‬ ‫قورئان و ئیسالم بزانێت چۆن دەبێت‬ ‫دەنگ بدات بە كەسێك كە نوێژناكات"‪،‬‬ ‫كاردانەوەی كاندیدەكانی لێدەكەوێتەوەو‬ ‫پێیانوایە ئەوە بەكارهێنانی ئایینە بۆ‬ ‫بەرژەوەندی حزبەكەی خۆی‪.‬‬ ‫رۆژی یەكش���ەممە ‪ 5/6‬عەل���ی‬ ‫باپی���ر‪ ،‬ئەمی���ری كۆمەڵ���ی ئیس�ل�امی‬ ‫لەكۆبونەوەیەكی جەماوەریی بانگەشەی‬ ‫هەڵبژاردن���ی حزبەكەی���دا لەك���ەالر‪،‬‬ ‫ل���ە وتەیەك���دا رایگەیان���د"زۆر جێ���ی‬ ‫سەرس���وڕمانە كەس���انێك كە خۆیان بە‬ ‫ئەهلی نوێژ دەزان���ن و خۆیان بە ئەهلی‬ ‫قورئان و ئیسالم دەزانن‪ ،‬بەڵێ بكەن بۆ‬ ‫كەس���ێك كە بەالی كەمەوە نوێژنەكەرەو‬ ‫رو لەخوا نییەو بڵێ ئەوە نوێنەرم بێت‪،‬‬ ‫ش���ەریعەتی‬ ‫كەس���ێك پابەندنەبێ���ت بە‬ ‫عەلی باپیر‬ ‫خواوە‪ ،‬دەیكەیت بە نوێنەری خۆت چیت‬ ‫ب���ۆ دەكات؟ كەس���ێك رو لەخوا نەبێت ئ���ەوەی لێپێچین���ەوە لە نی���ەت دەكات س���ەیری دەكات‪ ،‬ئەو قسانەی غەدرێكی جوانی‌و شكۆی ئایین‪ ،‬بەوشێوەیە بچوك‬ ‫چی���ت بۆ دەكات؟ كەس���ێك خۆی چاك خوای���ە‪ ،‬ئەو وەك هەمو بەندەكانی دیكە زۆر گەورەیە لەخەبات‌و تێكۆشانی هەمو بكاتەوە بۆ مەرامێكی تایبەتی خۆی‪".‬‬ ‫نەكردبێت چۆن كۆمەڵگاو واڵتت بۆ چاك بەندەیەكە‪ ،‬ئەو گوناح‌و تاوانەی خەڵكێك ئەو حیزبانە كە ڕۆژێك لەڕۆژان بەدڵێكی‬ ‫س���ۆالڤ ئەحمەد‪ ،‬كاندی���دی پارتیش‬ ‫هەڵیگرت���وە ئەوی���ش هەڵیگرت���وە‪ ،‬لەو پاك‌و سافەوە خەباتیان بۆ نەتەوەكەیان‬ ‫دەكات؟"‬ ‫بۆ ئاوێن���ە جەختی كردەوە كە ئەوانیش‬ ‫كردوە‪".‬‬ ‫جوان ئیحس���ان‪ ،‬س���ەرۆكی لیس���تی خەڵكە پاكتر نییە‪".‬‬ ‫جوان ئیحسان پێشی وایە ئەو قسانەی وەك حزبەكان���ی دیك���ە موس���ڵمانن و‬ ‫باس���ی لەوەش���كرد ك���ە "ئ���ەوان بە‬ ‫یەكێتی لە پارێزگای س���لێمانی لەبارەی‬ ‫وتەكانی عەلی باپی���ر‪ ،‬ئەمیری كۆمەڵی دامودەزگاكانی دەوڵەتیان دەڵێن بیدعەیە‪ ،‬ئەمیری كۆمەڵی ئیس�ل�امی بەكارهێنانی "هەرچەن���دە كاكەی���ی‌و زەردەش���تی‌و‬ ‫ئیسالمییەوە‪ ،‬وتی "عەلی باپیر جەنابی ئێستا خۆی چۆن بەشدارە لەپڕۆسەیەكی ئایینەو وتیشی"ئایین بۆ ئەوە نییە لەالیەن ئێزیدی‌و مەسیحیشیمان لەناودابێت بەاڵم‬ ‫موفتی نیە تا ئ���ەو وتانە بەكاربهێنێت‪ ،‬وەهادا كە بەو عەقڵیەت‌و تێگەیش���تنەوە الیەنێك و كەسێكەوە بەكاربهێنرێت‪ ،‬یان سەرجەممان باوەڕمان بەخوا هەیە‪ ،‬دین‌و‬

‫ریکالم‬

‫هەروەك بەش����ێكی دیكەش لەو‬ ‫ناوانە هۆكاری گیان لەدەستدانیان‬ ‫لەپاڵ ناوەكانیاندا دیارینەكراوە واتە‬ ‫هۆكاری شەهیدبونیان نەزانراوە‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬ ‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫سیاس���ەت جیاوازیان زۆرە‪ ،‬لەسیاسەتدا‬ ‫فێڵ‌و درۆ دەكرێت‪".‬‬ ‫وتیش���ی"ئەو قس���انەی ئەو بۆ ئەوەیە‬ ‫بەهەم���و ڕێگای���ەك دەیەوێ���ت خەڵكی‬ ‫بانگێش���ت بكات ب���ۆ حیزبەكەی خۆی‪،‬‬ ‫ئیسالم بەكاربهێنێت‪ ،‬كار لەسەر هەستی‬ ‫خەڵكی بكات بەهۆی ئایینی ئیسالمەوە‪،‬‬ ‫ئێمەش كافرنین‌و خزمەتی میللەتی كورد‬ ‫دەكەی���ن‪ ،‬زۆر خەڵ���ك عەمامەو لەچك‬ ‫بەكاردەهێنن بەشێوەیەكی زۆر ناشرین‪،‬‬ ‫خەڵكیش هەیە لەچكی بەسەرەوە نییەو‬ ‫نوێژیش ن���اكات‪ ،‬زۆر زیات���ر لەوان خوا‬ ‫دەناسێت‪".‬‬ ‫ئارام سەعید‪ ،‬كاندیدی نەوەی نوێش لە‬ ‫پارێزگای سلێمانی پێی وایە ئەو قسانەی‬ ‫عەل���ی باپی���ر بەكارهێنان���ی ئایینە بۆ‬ ‫لیستێكی سیاسی كە تایبەتە بەخۆیان‪.‬‬ ‫جەختیش���ی كردەوە كە ئ���ەوان وەك‬ ‫ن���ەوەی ن���وێ پێیان باش نیی���ە لەهیچ‬ ‫دۆخێكدا پیرۆزییەكانی ئایینی ئیس�ل�ام‬ ‫بەكاربهێنرێت بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن و‬ ‫بەشێوەیەك كە زیانی هەبێت بۆ پڕۆسەی‬ ‫دیموكراسی‌و ئازادی‪.‬‬ ‫وتیش���ی"كۆمەڵێك پی���رۆزی وەك‬ ‫نیش���تمان‌و خ���اك‌و ئایین ه���ەن ئەمانە‬ ‫زۆرك���ەس‌و الی���ەن دەیانەوێ���ت بەكاری‬ ‫بهێنن ب���ۆ بەرژوەندەی خۆی���ان لەكاتی‬ ‫هەڵبژارندا‪ ،‬خۆیان دەزانن لەدەس���توری‬ ‫عێراقیش���دا ڕێگەپێن���ەدراوە‪ ،‬تەنانەت‬ ‫مەرجەعی ش���یعەش ئەوەی ڕاگەیاندوە‬ ‫ك���ە بەهیچ ش���ێوەیەك ئەو دروش���مانە‬ ‫بەكارنەهێنرێن بۆ هەڵبژاردن‪".‬‬

‫ریکالم‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫کێ دەبێتە سەرۆک وەزیرانی داهاتوی عێراق؟‬

‫‪3‬‬

‫ناوی هادی عامری‌و فالح فەیازو محەمەد سودانی دەهێنرێت‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫ئەگەرچی زۆرێک لەچاودێران پێیان‬ ‫وایە پۆستی سەرۆک وەزیرانی داهاتوی‬ ‫عێراق لەنێوان حەیدەر عەبادی‌و‬ ‫نوری مالیكیدا یەکال دەبێتەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەگەری وەرگرتنی ئەو پۆستە لەالیەن‬ ‫چەند کەسێکی دیکەیشەوە لەئارادایە‪.‬‬ ‫ئەوانیش بریتین لەهادی عامری‬ ‫سەرۆكی هاوپەیمانی فەتح‪ ،‬فالح فەیاز‬ ‫سەرۆكی دەستەی حەشدی شەعبی‌و‬ ‫محەمەد شیاع سودانی وەزیری كارو‬ ‫كاروباری كۆمەاڵیەتی عێراقە‪.‬‬ ‫رەنگە ئەمجارە یەكالكردنەوەی پۆستی‬ ‫س���ەرۆك وەزیرانی عێ���راق لەخولەکانی‬ ‫پێشو قورس���تر بێت‪ ،‬چونكە پێشبینی‬ ‫ناكرێت هیچ یەك لە‌لیس���تە بەهێزەكانی‬ ‫ش���یعە بتوانن ژمارەی كورسییەكانیان‬ ‫بگەیەننە ‪ 60‬كورسی‪.‬‬ ‫بەپێی قس���ەی ه���ەردو پەرلەمانتاری‬ ‫ك���وردی عێراق‪ ،‬مەحمود رەزا‌و ش���وان‬ ‫داودی‪ ،‬وێڕای هێزە ناوخۆییەكان‪،‬‬ ‫هادی عامری‬ ‫هێزە فالح فەیاز‬ ‫دەرەكییەكانی���ش بەتایب���ەت ئەمریكاو‬ ‫ئێران رۆڵیان دەبێ���ت لەیەكالكردنەوەی‬ ‫نهێن���ی پارێ���زەو ح���ەزی لە‌دەركەوتن‬ ‫فالح فەیاز‬ ‫پۆس���تی س���ەرۆك وەزیران���ی داهاتوی‬ ‫ئێستا راوێژكاری ئاسایشی نیشتمانی لە‌راگەیاندنەكان���دا نیی���ە‪ .‬كەس���ێكی‬ ‫عێراقدا‪.‬‬ ‫لەوبارەی���ەوە مەحمود رەزا بە‌ئاوێنەی عێراقەو هاوكات س���ەرۆكی دەس���تەی عەشایەرەو پیش���ەیی بون لەكارەكەیدا‬ ‫رەچاو دەكات‌و بەهۆی ئەوەی لە‌خێزانێكی‬ ‫راگەیاند‪ ،‬بەختی زیاتر بۆ بەدەستهێنانی حەشدی شەعبیشە‪.‬‬ ‫ئەو بە‌یاریزانێكی ئەمنی گەورەی شیعە دەوڵەمەندە‪ ،‬بەرتیل قبوڵ ناكات‪.‬‬ ‫پۆس���تەكە هاوڕێی حەی���دەر عەبادییە‪،‬‬ ‫فەی���از لەدایكب���وی س���اڵی ‪1956‬ی‬ ‫بەهۆی ئەوەی لەناوخۆدا بەشێكی زۆری لەعێراق دەژمێردرێت‌ کە پەیوەندییەكانی‬ ‫ش���ەقامی عەرەبی عێراق���ی لێی رازین‪ ،‬لەگ���ەڵ عەب���ادی‌و مالیكی پاراس���توە‌و خێزانێكی شیعەیە لە‌بەغداو بەكالۆریۆسی‬ ‫چونکە لەس���ەردەمی ئەودا س���ەركەوتن لەگەڵ ه���ادی عامری‪-‬ش پەیوەندییەكی لە‌ئەندازی���اری كارەب���ادا هەیە‪ .‬ئەندامی‬ ‫بەس���ەر داعشدا بەدەس���تهات‪ .‬هەروەك باشی هەیە‪ .‬هەروەها هاوسەنگییەكیشی یەكەم خول���ی پەرلەمانی عێ���راق بوە‪.‬‬ ‫پێی وایە عەبادی پشتیوانی ئەمریكاشی لەنێوان پەیوەندییەكانی لەگەڵ واشنتۆن‌و لەس���ەردەمی مالیكیی���ەوە تا ئێس���تا‬ ‫راوێژكاری ئاسایشی نیشتمانی عێراقە‪.‬‬ ‫هەیەو رێگریش نەبوە لەبەرژەوەندییەكانی تاراندا راگرتوە‪.‬‬ ‫بەپێ���ی قس���ەی مەحم���ود رەزا‪،‬‬ ‫بەهۆی ئەوەی لە‌عەشیرەتێكی گەورەی‬ ‫ئێران لەعێراقدا‪ .‬بەاڵم شوان داودی پێی‬ ‫وایە قورسە هیچ یەك لە‌عەبادی‌و مالیكی عێراقەو س���ەرۆكایەتی عەشیرەتەكەش ئەمریكیی���ەكان دوای عەب���ادی‪ ،‬فال���ح‬ ‫ببنەوە بە‌س���ەرۆك وەزیرانی عێراق‪ .‬ئەو ل���ەالی بنەماڵەكەیەت���ی‪ ،‬بۆی���ە فەیاز‪-‬یان بەالوە پەسەندە بۆ وەرگرتنی‬ ‫پی���ێ وایە هادی عامری چانس���ی لەوان پەیوەندییەكی عەشایری باشی تەنانەت پۆس���تەكە لە‌حاڵەتێكدا ئەگەر نەتوانن‬ ‫لەگەڵ عەشیرەتە سوننەكانیشدا هەیە‪ .‬عەبادی بكەنەوە بەسەرۆك وەزیران‪.‬‬ ‫زیاترە‪.‬‬ ‫ئەو سەركردەیەكی حزبی دەعوە بوە‪،‬‬ ‫ئ���ەوان پەرلەمانتارە هاوڕان لەس���ەر‬ ‫هادی عامری‬ ‫ئەوەی ك���ە جگە لە‌مالیك���ی‌و عەبادی‪ ،‬ب���ەاڵم ئێس���تا س���ەركردەیە لە‌كۆمەڵی‬ ‫هادی عامری ساڵی ‪ 1954‬لە‌پارێزگای‬ ‫ناوی فالح فەیاز‪ ،‬هادی عامری‌و محەمەد ئیس�ل�اح كە لە‌حزبی دەعوە جیابوەوە‌و‬ ‫ش���یاع س���ودانی بۆ وەرگرتنی پۆستی ئیبراهیم جەعف���ەری‪ ،‬وەزیری دەرەوەی دیالە لەدایكب���وە‪ .‬خاوەنی رەگەزنامەی‬ ‫ئێرانییەو ژنەكەش���ی ئێرانییە‪ .‬خاوەنی‬ ‫س���ەرۆك وەزیرانی داهاتوی عێراق زیاتر عێراق سەرۆكایەتی دەكات‪.‬‬ ‫سێ جیاكەرەوەی فەیاز بریتین لەوەی پەیوەندییەك���ی گەرم���ە لەگەڵ قاس���م‬ ‫دەهێنرێت‪.‬‬

‫زەحمەتە مالیكی‌و‬ ‫عەبادی هیچیان‬ ‫ببنەوە بە‌سەرۆك‬ ‫وەزیران‪ ،‬بەاڵم هەر‬ ‫كەسێكی تر ببێتە‬ ‫سەرۆك وەزیران‬ ‫دەبێت رەزامەندی‬ ‫مالیكی لەسەر بێت‬ ‫محەمەد شیاع سودانی‬ ‫زەحمەتترین ش���ت ئەوەی���ە كە عامری‬ ‫بكرێتە سەرۆك وەزیران‪ ،‬چونكە بە‌بڕوای‬ ‫ئەو تەنیا ئێران پشتیوانی دەكات‪.‬‬

‫س���لێمانی‪ ،‬فەرماندەی فەیلەقی قودسی‬ ‫سەر بە‌سوپای پاسداران‪.‬‬ ‫بەش���داربوە لە‌دامەزراندن���ی فەیلەقی‬ ‫ب���ەدر ك���ە ل���ەدوای روخانی س���ەدام‬ ‫محەمەد شیاع سودانی‬ ‫لە‌مەجلسی ئەعال جیابوەوە‪ ،‬دواتر گۆڕا‬ ‫ئێس���تا وەزی���ری كارو كاروب���اری‬ ‫بۆ رێكخ���راوی بەدر‌و چوە ناو هێزەكانی‬ ‫حەشدی ش���ەعبی‪ .‬وەزیری گواستنەوە كۆمەاڵیەتیی���ەو ناوی دوەمە لەلیس���تی‬ ‫ب���وە لە‌حكومەتەك���ەی مالیك���ی ‪ 2010‬ئیئتیالفی دەوڵەتی یاسا لەسەر ئاستی‬ ‫ب���ۆ ‪ .2014‬ب���ۆ هەڵبژاردن���ی عێراقیش پارێ���زگای بەغدا كە راس���تەوخۆ پاش‬ ‫هاوپەیمانی فەتح‪-‬ی پێكهێناوە كە خۆی ناوەكەی نوری مالیكی دێت‪.‬‬ ‫ئەو لەدایكبوی ساڵی ‪1970‬ی بەغدایە‪.‬‬ ‫سەرۆكایەتی دەكات‪.‬‬ ‫بەپێ���ی قس���ەی ش���وان داودی‪ ،‬ئەو بەكالۆریۆسی لە‌زانستەكانی كشتوكاڵدا‬ ‫دوای مالیكی‌و عەبادی زۆرترین چانسی هەیەوپێشتر پارێزگاری میسان‌و هەروەها‬ ‫هەیە بۆ ئەوەی ببێتە سەرۆك وەزیرانی وەزیری مافی مرۆڤی عێراق بوە‪.‬‬ ‫ش���وان داودی‌و مەحمود رەزا هاوڕان‬ ‫داهاتوی عێ���راق‪ .‬ئەو پێ���ی وایە جگە‬ ‫لەئێ���ران لەالیەن بەریتانییەكانیش���ەوە لەس���ەر ئەوەی كە ئەو لەناو حكومەتدا‬ ‫پش���تیوانی دەكرێ���ت ب���ۆ وەرگرتن���ی كەس���ایەتییەكی دی���ارەو خاوەن���ی‬ ‫پۆستەكە‪ .‬هەروەها لەبەر ئەوەی لەگەڵ سومعەیەكی باشە‪.‬‬ ‫مەحم���ود رەزا لەب���ارەی محەم���ەد‬ ‫حەشدی شەعبی رۆڵێكی گەورەی هەبوە‬ ‫لە‌شكستپێهێنانی داعشدا‪ ،‬پشتیوانییەكی ش���یاعەوە وتی "كەس���ێكی سەركەوتوە‬ ‫لە‌كارەكەی���دا‌و خاوەن���ی س���ومعەیەكی‬ ‫زۆری لەناو شەقامی عێراقیدا هەیە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم بەقس���ەی مەحم���ود رەزا‪ ،‬باش���ە لەناو وەزارەتەكەیدا‪ .‬ناوبانگێكی‬

‫باش���ی هەیەو پیاوێكی پاكە‪ ،‬بەردەوام‬ ‫لەگەڕاندای���ە‪ ،‬خاوەن���ی نەزعەی تائیفی‬ ‫نییە"‪.‬‬ ‫شوان داودی‪-‬ش وتی "محەمەد شیاع‬ ‫سودانی لەدو خولی رابردودا وەزیر بوە‪.‬‬ ‫یەكێك���ە لە‌كەس���ایەتییە دیارەكانی ناو‬ ‫حكومەتی عێراق‌و كەسێكە دیارە لەنێو‬ ‫سەركردە شیعەكاندا‪".‬‬ ‫بەپێی قس���ەی ئ���ەو دو پەرلەمانتارە‬ ‫كوردە‪ ،‬ئەزمونی رابردوی دانانی سەرۆك‬ ‫وەزیران لەعێ���راق بەتایب���ەت لەدانانی‬ ‫مالیكی‌و عەب���ادی‪-‬دا رێیان دەدات بڵێن‬ ‫كە دانانی كەس���ێك کە كەمتر ناس���راو‬ ‫بێت‌و ناوی هەبێت بۆ پۆس���تی سەرۆك‬ ‫وەزیرانی عێراق شتێكی ئاساییە‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەو دوانە خۆیان ناوێكی وا نەبون كاتێك‬ ‫كرانە سەرۆك وەزیران‪.‬‬ ‫ش���وان پێی وایە زەحمەت���ە مالیكی‌و‬ ‫عەب���ادی هیچی���ان ببنەوە بە‌س���ەرۆك‬ ‫وەزیران‪ ،‬بەاڵم وتیشی "هەر كەسێكی تر‬ ‫ببێتە سەرۆك وەزیران دەبێت رەزامەندی‬ ‫مالیكی لەسەر بێت"‪.‬‬

‫کورد پشتیوانی لەحکومەتی زۆرینە بکات یان تەوافوقی دیموکراسی؟‬ ‫"حكومه‌تی زۆرین ‌ه ده‌مانگێڕێته‌و‌ه بۆ حوكم ‌ی دیكتاتۆی‌‌و په‌راوێزخستن ‌ی پێكهاته‌كان"‬ ‫ئا‪ :‬ئومێد عومەر‬ ‫هه‌ندێك الیه‌نی شیعه‌ به‌نیازن پاش‬ ‫هه‌ڵبژرادن حكومه‌تێكی زۆرینه‌ی‬ ‫سیاسی له‌به‌غدا پێك بێنن‌و چیتر سازان‬ ‫(ته‌وافوق) بنه‌مای به‌ڕێوه‌بردنی واڵت‬ ‫نه‌بێت‪ .‬الیه‌نه‌ كوردییه‌كانیش مه‌ترسی‬ ‫ئه‌وه‌یان هه‌ی ‌ه حكومه‌تی زۆرین ‌ه واڵت‬ ‫به‌ره‌و دیكتاتۆری‌و په‌راوێزخستنی‬ ‫پێكهاته‌كانی دیكه‌ به‌رێت‪ .‬بە‌دوریشی‬ ‫ده‌زانن ئه‌و پالن ‌ه سه‌ر بگرێت‪.‬‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌ ره‌ئوف عوس���مان ئه‌ندام ‌ی‬ ‫پێش���و ‌ی په‌رله‌مان���ی‌ عێ���راق‪ ،‬بە‌ئاوێنه‌ ‌ی‬ ‫راگه‌یاند عێراق دابه‌ش���بوه‌ به‌س���ه‌ر چه‌ند‬ ‫نه‌ته‌وه‌‌و ئاین‌و مه‌زهه‌بێكدا‪ ،‬ئه‌گه‌ر بیانه‌وێت‬ ‫بە‌زۆین���ه‌ حوكم���ی‌ عێراق بكرێ���ت‪ ،‬مانا ‌ی‬ ‫وای ‌ه ده‌یانه‌وێ���ت نه‌ته‌وه‌كانی‌ وه‌ك كورد‌و‬ ‫توركمان‌و ئاشوری‌‌و ته‌نانه‌ت سوننه‌كانیش‬ ‫ملكه‌چی‌ حوكمی‌ زۆرینه‌ی ش���یع ‌ه بن‌و هیچ‬ ‫مافێ���ك‌و خواس���تێكیان ره‌چ���او نه‌كرێت‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ ‌ی به‌وه‌شكرد ده‌ستوری‌ عێراق له‌سه‌ر‬ ‫بناغه‌ی‌ زۆرین���ه‌ دانه‌نراوه‌‪ ،‬ده‌س���تورێك ‌ه‬ ‫بە‌رێكه‌وتن‌و سازان به‌رهه‌م هاتوه‌‪ .‬وتیش ‌ی‬ ‫"به‌رێكه‌وتنی‌ كورد‌و عه‌ره‌ب ده‌ستور له‌سه‌ر‬ ‫چه‌ند بنه‌مایه‌ك دانراو‌ه له‌وان ‌ه دابه‌شكردن ‌ی‬ ‫س���ه‌روه‌ت‌و س���امانی‌ واڵت‪ ،‬مادده‌ ‌ی ‪‌140‬و‬ ‫هاوبه‌ش��� ‌ی كردنی‌ راس���ته‌قینه‌ی‌ كورد ل ‌ه‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراقدا‪ .‬ئه‌م س ‌ێ بنه‌مایه‌ ئێمه‌ ‌ی‬ ‫بە‌عێراق���ه‌وه‌ به‌س���توه‌ته‌وه‌ بە‌ته‌وافق نه‌ك‬ ‫بە‌شێوه‌ی‌ زۆرینه‌‌و كه‌مینه‌"‪.‬‬ ‫ره‌وف عوس���مان پێ���ی وای���ه‌ ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫پێكهاته‌كان كه‌س���انی‌ شایس���ته‌‌و به‌توانا‬

‫هیچ لیست‌و‬ ‫هاوپه‌یمانییه‌ك‬ ‫ناتوانێت بە‌ناوی‬ ‫زۆرینه‌‌وه‌ به‌ته‌نها‬ ‫حوكمی عێراق‬ ‫بكات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پێویستی بە‌لیست‌و‬ ‫هاوپه‌یمانی‌‌و‬ ‫قه‌واره‌كانی تره‌ بۆ‬ ‫پێكهێنانی حكومه‌ت‬ ‫ده‌ستنیشان بكه‌ن بۆ په‌رله‌مان‌و حكومه‌ت‌و‬ ‫هه‌ر پۆس���تێك ‌ی دیكه‌‪ ،‬ئه‌وا نور ‌ی مالیكی‌‌و‬ ‫هیچ الیه‌نێكی‌ دیكه‌ی‌ شیعه‌ ناتوانێت داوا ‌ی‬ ‫زۆرین���ه‌ ‌ی سیاس���ی‌ بكات‪ ،‬له‌ب���ه‌ر ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫بە‌ناردن ‌ی كه‌س���انی‌ ش���اره‌زا‌و به‌توانا رێگ ‌ه‬ ‫ده‌گیرێت له‌وه‌ی‌ بوترێت حكومه‌ت شكست ‌ی‬ ‫هێناوه‌ یان توانای‌ خزمه‌تكردن ‌ی نیه‌‪.‬‬ ‫جه‌ختی���ش ده‌كات���ه‌وه‌ هی���چ لیس���ت‌و‬ ‫هاوپه‌یمانییه‌ك ناتوانێت بە‌ناوی زۆرینه‌‌و‌ه‬ ‫به‌ته‌نه���ا حوكم���ی عێراق ب���كات‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫پێویستی بە‌لیست‌و هاوپه‌یمانی‌‌و قه‌واره‌كانی‬

‫بانگەشەی هەڵبژاردن لەسلێمانی‬ ‫تر‌ه بۆ پێكهێنانی حكومه‌ت‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵم���ی‌ ئ���ه‌و ده‌نگۆیان���ه‌ ‌ی ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫الیه‌نێ���ك حكومه‌تی‌ زۆرین���ه‌ پێك بهێنێت‬ ‫ره‌نگه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌رای‌ گش���تی‌ بڵێت هیچ‬ ‫پێكهاته‌یه‌كم پش���تگوێ‌ نه‌خستوه‌ الیه‌ن ‌ی‬ ‫بچوك له‌ پێكهاته‌ جیاوازه‌كان راكێش���ێت ‌ه‬ ‫ن���او حكومه‌ته‌كه‌ ‌ی كه‌ ره‌نگه‌ خاوه‌ن ‌ی یه‌ك‬ ‫تا دو كورس���یش بن‪ ،‬ره‌ئوف عوسمان وت ‌ی‬ ‫"ئ���ه‌و الیه‌نه‌ ‌ی بیه‌وێ���ت حكومه‌تی‌ زۆرین ‌ه‬ ‫پێكبهێنێ���ت ئه‌گه‌ر چه‌ند كه‌س���ێك له‌ناو‬ ‫كورد ببات ب���ۆ ناو حكومه‌ته‌ك���ه‌ی‌‪ ،‬ئه‌وا‬

‫له‌كوردس���تانیش كێشه‌ دروس���ت ده‌بێت‪.‬‬ ‫له‌كوردس���تان كۆمه‌ڵێ���ك لیس���ت هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م كاره‌ی‌ لێ‌ قب���وڵ ناكرێ���ت‪ ،‬زۆرێك‬ ‫له‌ش���یعه‌كانیش هه‌میش���ه‌ داوا ‌ی ته‌وافق‌و‬ ‫رێكه‌وت���ن له‌نێوان س���ه‌رجه‌م پێكهاته‌كان‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ .‬م���ن وا ‌ی ده‌بینم ئ���ه‌و زۆرینه‌و‬ ‫كه‌مینه‌یه‌ هێن���ده‌ ‌ی په‌یوه‌ند ‌ی بە‌ملمالنێ ‌ی‬ ‫نێوان سوننه‌‌و ش���یعه‌كانه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬هێند‌ه‬ ‫په‌یوه‌ند ‌ی بە‌كورده‌وه‌ نیه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ر ل���ه‌و باره‌یه‌وه‌ ئ���ه‌رده‌اڵن نوره‌دین‬

‫فۆتۆ‪ :‬رێژەن‬

‫مه‌حم���ود ئه‌ندام���ی‌ په‌رله‌مان���ی‌ عێ���راق‬ ‫رایگه‌یاند‪ ،‬له‌مێژه‌ نور ‌ی مالیكی‌‌و كوتله‌كه‌ ‌ی‬ ‫داوا ده‌كه‌ن بە‌زۆرینه‌ی‌ سیاس��� ‌ی حكومه‌ت‬ ‫پێكبهێنرێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌دوریش���ی‌ زان���ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ داهاتوتریش ش���یعه‌كان بتوانن‬ ‫به‌بێ‌ كورد‌و س���ونن ‌ه حكومه‌ت پێكبهێنن‪،‬‬ ‫به‌مه‌رجێ���ك ك���ورد‌و س���ونن ‌ه له‌ناوخۆیان‬ ‫یه‌كگرتوبن‪ ،‬به‌تایبه‌ت كورد‪ ،‬چونكه‌ بە‌وته‌ی‬ ‫ئه‌و "ئه‌گه‌ر كورد یه‌كگرتو نه‌بێت‌و الیه‌نێك‬ ‫ی���ان دوان له‌گ���ه‌ڵ ش���یعه‌كان كۆببنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وا بێگوم���ان س���ه‌رجه‌م داواكارییه‌كان ‌ی‬

‫ك���ورد فه‌رامۆش ده‌كرێت‪ .‬بۆیه‌ پێویس���ت ‌ه‬ ‫ل���ه‌دوا ‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كان س���ه‌ره‌ڕا ‌ی هه‌مو‬ ‫ئه‌و جیاوازییانه‌ی‌ له‌نێوانماندا هه‌یه‌‪ ،‬پێش‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ الیه‌نی‌ براوه‌ی‌ عێراق بڕیار ‌ی خۆ ‌ی‬ ‫بدات‪ ،‬كۆبون���ه‌و‌ه له‌نێوان ح���زب‌و الیه‌ن ‌ه‬ ‫كوردس���تانییه‌كان بكرێت ب���ۆ ئه‌وه‌ ‌ی یه‌ك‬ ‫هه‌ڵوێست بن ل ‌ه به‌شداریكردن له‌په‌رله‌مان‌و‬ ‫حكومه‌تدا"‪.‬‬ ‫راش���یده‌گه‌یه‌نێت له‌خول��� ‌ی یه‌كه‌م���ی‌‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌ عێراقدا له‌س���اڵ ‌ی ‪ 2005‬ره‌نگ ‌ه‬ ‫ش���یعه‌كان بیانتوانیای��� ‌ه حكومه‌ت ‌ی زۆرین ‌ه‬ ‫پێكبهێنن‌و كۆنترۆڵ��� ‌ی گۆره‌پانه‌ك ‌ه بكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێس���تا دۆخه‌ك���ه‌ گۆڕاوه‌‪ .‬پێش��� ‌ی‬ ‫وای��� ‌ه "حكومه‌تی زۆرین���ه‌ ده‌مانگێرێته‌و‌ه‬ ‫ب���ۆ حوكم���ی‌ دیكتات���ۆی‌‌و تاك���ره‌وی‌‌و‬ ‫په‌راوێزخستنی‌ پێكهاته‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‌و ئاینی‌‌و‬ ‫مه‌زهه‌بییه‌كانی‌ دیكه‌ی‌ عێراق"‪ .‬پێشی وای ‌ه‬ ‫حكومه‌تی زۆرین ‌ه سه‌ركه‌وتو نابێت چونك ‌ه‬ ‫"ئه‌و الیه‌ن���ه‌ ‌ی ده‌یه‌وێت حوكم��� ‌ی زۆرین ‌ه‬ ‫ب���كات‪ ،‬ده‌بێت ئ���ه‌وه‌ ‌ی له‌به‌ر چ���او بێت‬ ‫له‌و ش���ارو ناوچانه‌ ‌ی پێگه‌ی‌ نی ‌ه ناتوانێت‬ ‫بڕیاره‌كان���ی‌ جێبه‌جێ بكات‪ .‬عێراق س��� ‌ێ‬ ‫پێكهات���ه‌ی‌ س���ه‌ره‌كیی تێدایه‌‪ ،‬هیچ الیه‌ك‬ ‫ناتوانێت ئه‌وی‌ دیك ‌ه په‌راوێز بخات"‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵم ‌ی ئه‌و پرسیاره‌ی‌ پارتی‌ ناترسێ‬ ‫له‌ئه‌گه‌ر ‌ی پێكهێنان ‌ی حكومه‌ت ‌ی زۆرینه‌دا‪،‬‬ ‫لیستی براوه‌ الیه‌نێكی‌ كوردستانی رابكێشێت ‌ه‬ ‫ناو حكومه‌ته‌كه‌ی‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی "به‌ڵ ‌ێ مه‌ترس ‌ی‬ ‫ئه‌و‌ه ده‌كه‌ین‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ داوا ده‌كه‌ین الیه‌ن ‌ه‬ ‫كوردستانییه‌كان بە‌یه‌كده‌نگ ‌ی مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراق‌و الیه‌نی‌ براوه‌ ‌ی هه‌ڵبژاردن‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر وا نه‌كه‌ین زه‌رمه‌ند ‌ی یه‌كه‌م‬ ‫ده‌بین"‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫"گرژیی نێوان یەکێتی‌و پارتی هاشوهوشێكی كاتییەو‬ ‫دوای هەڵبژاردن نامێنێت"‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫سەركردەیەكی یەكێتی هێرشەكانی‬ ‫پارتی‌و یەكێتی بۆ سەر یەكدی لەم‬ ‫بانگەشەی هەڵبژاردنەدا بە‌ئاسایی‬ ‫ناودەبات‪ .‬سەركردەیەكی پارتیش پێی‬ ‫وایە ئەوە دەرئەنجامی روداوەكانی‬ ‫‪16‬ی ئۆكتۆبەرە‪ .‬چاودێرێكی سیاسیش‬ ‫بە‌یارییەكی ئەو دو حزبەی دەزانێت‬ ‫لەپێناو پاراستنی دەسەاڵتیانداو پێشبینی‬ ‫دەکات ئەو گرژییە دوای هەڵبژاردن‬ ‫نەمێنێت‪.‬‬ ‫هێرشە توندەكانی پارتی‌و یەکێتی بۆ سەر‬ ‫یەكدی‪ ،‬دوای زیاتر لە‌‪ 10‬ساڵ رێككەوتنیان‬ ‫دێت بۆ دابەشكردنی دەسەاڵت‌و سەروەرت‌و‬ ‫س����امانی هەرێم����ی كوردس����تان لەنێوان‬ ‫خۆیاندا بەپێ����ی رێکەوتنێک ک����ە ناویان‬ ‫لێنابو "رێکەوتنی سراتیجی"‪ .‬بەاڵم ئێستا‬ ‫دۆخەكە بەشێوەیەك گۆڕاوە الپەڕە كۆن‌و‬ ‫نوێكانی یەكدی هەڵدەدەنەوە‪.‬‬ ‫عەلی حسێن‪ ،‬ئەندامی س����ەركردایەتی‬ ‫پارت����ی پێی وایە بەش����ێكی ئەو گرژییەی‬ ‫لەگوتاری یەكێتی‌و پارتیدا لەم بانگەشەیەدا‬ ‫هەیە‪ ،‬پەیوەندی بە‌تەفس����یری هەردو الوە‬ ‫هەیە ب����ۆ ریفران����دۆم‌و روداوەكانی ‪16‬ی‬

‫ئۆكتۆبەرو دەرئەنجامی ئ����ەو روداوانەیە‪،‬‬ ‫بەشێكیش����ی پەیوەندی بە‌كێشەكانی ناو‬ ‫یەكێتییەوە هەیە‪.‬‬ ‫ئەو س����ەركردەیەی پارتی هێرشدەكاتە‬ ‫س����ەر گروپێكی ناو یەكێتی‌و تۆمەتباریان‬ ‫دەكات ب����ەوەی ئ����ەوان بون����ە بەش����ێك‬ ‫لە‌"خیانەت����ی ‪16‬ی ئۆكتۆب����ەر"و ئەوەش‬ ‫بە‌قسەی ئەو بۆتە "ئیحراجییەك" بۆ هەمو‬ ‫حزبەكە‪.‬‬ ‫پێش����ی وای����ە یەكێتی دەستپێش����خەر‬ ‫بوە لە‌هێرش����كردنە س����ەر پارتی‪ ،‬ئەوەش‬ ‫پەیوەن����دی بە‌كێش����ە ناوخۆییەكان����ی‬ ‫حزبەكەوە هەیەو لەپێن����اوی ئەوەدایە كە‬ ‫"س����ەنگێك بە‌یەكێتی بدەنەوەو بڵێن ئەو‬ ‫پێگەیەی جارانی یەكێتی هەر ماوە"‪.‬‬ ‫وتیش����ی "بەدڵنیایی بۆ ئەم����ە دەبێت‬ ‫پارت����ی بكەنە ئامان����ج‪ .‬ئەمەش بەرنامەی‬ ‫یەکێتی نیە وەک حی����زب‪ ،‬بەڵکو كۆمەڵە‬ ‫خەڵكێكی ناو یەكێتی ئەو کارانە دەکەن‪.‬‬ ‫پارتی����ش لەبەرامبەر ئەمە قس����ەی خۆی‬ ‫هەیەو بەشێك لەو قسەیەشی كردوە‪".‬‬ ‫جەختیش����ی كردەوە كە لەهەمان كاتدا‬ ‫بۆ دوای هەڵبژاردن یەكڕیزی كورد بە‌گرنگ‬ ‫دەزانن‌و پێیانوایە ئەگەر وا نەبێت پێگەی‬ ‫كورد الواز دەبێت لەبەغدا‪.‬‬ ‫بەاڵم رەتیدەكاتەوە ئەوە یاری یەكێتی‌و‬ ‫پارتی بێت لەپێناو پاراستنی هەژمونیاندا‬

‫وەك راب����ردو لەناوچەكان����ی دەس����ەاڵتی‬ ‫خۆیاندا‪ .‬چونكە بەقس����ەی ئ����ەو "پارتی‬ ‫لەناوچەكەی خۆی كێشەی دەسەاڵتی نییە‪.‬‬ ‫ئەوە یەكێتییە توش����ی كێشە بوە بەهۆی‬ ‫فەراغی خوالێخۆشبو مام جەاللەوە"‪.‬‬ ‫وتیش����ی "ئەوانەی خۆیان بە‌میراتگری‬ ‫م����ام ج����ەالل دەزان����ن‪ ،‬نەیانتوان����ی ئەو‬ ‫هاوسەنگییەی هێز نە لە‌ناو خودی یەكێتی‬ ‫رابگ����رن‪ ،‬نە لەنێوان یەكێت����ی‌و پارتیش‪.‬‬ ‫بۆیە بە‌تەس����ەوری ئێم����ە یەكێتی بەرەو‬ ‫هەڵدێ����ر دەبەن‌و دەیانەوێت ئەو گرفتانەی‬ ‫هەیانە بیخەنە دەرەوەی خۆیان‪ ،‬بۆئەوەی‬ ‫خۆیانی پێ بەهێز بكەن"‪.‬‬ ‫جەختی����ش دەكاتەوە كە "س����ەردەمی‬ ‫جەاللی‪-‬مەالی����ی كۆتایی هات����وە‪ ،‬چونكە‬ ‫قوتابخانەك����ەی مام جەالل ب����وە بە‌چەند‬ ‫بەش����ێكەوەو كەس����یان وەرەق����ەی یەكتر‬ ‫ناخوێننەوە"‪.‬‬ ‫پێشی وایە یەكێتی كێشەكانی یەكالیی‬ ‫نەبوتەوەو "ئەگەر ئەوانەی بە‌كوردستانەوە‬ ‫مان����دو نەبون ببن����ە خاوەن����ی یەكێتی‪،‬‬ ‫لەوانەی����ە هەرێمی كوردس����تان روبەڕوی‬ ‫مەترسی گەورەتر بكەنەوە"‪.‬‬ ‫ب����ەاڵم فەری����د ئەسەس����ەرد‪ ،‬ئەندامی‬ ‫س����ەركردایەتی یەكێتی پێی وایە ئاساییە‬ ‫لەكاتی بانگەش����ەی هەڵبژاردندا الیەنەکان‬ ‫هێرش بکەنە سەر یەکتر‪.‬‬

‫وتیش����ی "یەكێتی‌و پارتی تا ئێس����تاش‬ ‫پێكەوە بەش����دارن لەحكومەتی هەرێمدا‌‪.‬‬ ‫س����ەرۆكی حكومەتەك����ەو جێگرەك����ەی‬ ‫هەریەكەو سەر بەحزبێكن‌و هەردوكیشیان‬ ‫بەشدارن لە‌بانگەش����ەی هەڵبژاردندا‪ ،‬بۆیە‬ ‫بەدڵنیاییەوە توشی ئەو دۆخی هێرشكردنە‬ ‫بۆ س����ەر حزبەكانی یەكت����ر دەبن ئەگەر‬ ‫ناڕاستەوخۆش بێت"‪.‬‬ ‫باس����ی لەوەش����كرد كە ناتوان����ن بڵێن‬ ‫پەیوەندییەكان����ی یەكێت����ی‌و پارتی دوای‬ ‫هەڵبژاردنەكان وەك پێش����تر دەمێننەوە‪،‬‬ ‫چونك����ە دۆخەك����ە گ����ۆڕاوەو پێش����تر بۆ‬ ‫دابەشكردنی پۆستەكان رێككەوتنیان هەبو‬ ‫كە لەئێس����تادا ناتوانرێت ئەو رێككەوتنە‬ ‫جێبەجێ بكرێ����ت‪ ،‬لەبەرئ����ەوەی الیەكی‬ ‫پرسەكە كە پۆس����تی سەرۆكی هەرێمە تا‬ ‫ئێستا چارەنوسی دیار نییە‪.‬‬ ‫سەبارەت بەهێرشەكانی پارتی لەبارەی‬ ‫روداوەكان����ی ‪16‬ی ئۆكتۆب����ەرەوە‪ ،‬ئ����ەو‬ ‫س����ەركردەیەی یەكێتی وتی "ئەو گروپەی‬ ‫یەكێتی ك����ە پارتی تۆمەتب����اری دەكات‪،‬‬ ‫ئێس����تا رابەرایەتی بانگەشەی هەڵبژاردن‬ ‫دەكات‌و نوێنەرایەت����ی هەم����و یەكێت����ی‬ ‫دەكات‌‪ .‬هەمو یەكێتی لەگەڵ ئەو گروپەیەو‬ ‫یەكێتی����ش یەكپارچەیە‪ .‬لەبەرئەوە ئەوەی‬ ‫پارتی دەیڵێت هی����چ كاریگەرییەكی نییەو‬

‫بۆ ئەو تۆمەتباركردنەش پارتی تا ئێس����تا‬ ‫هیچ بەڵگەیەك����ی نییەو نەیخس����تۆتەڕو‪،‬‬ ‫ئەوەش����یان بەش����ێكە لەیاری بانگەشەی‬ ‫هەڵبژاردن‪".‬‬ ‫پێشی وایە "بانگەشەی پارتی لەئێستادا‬ ‫زۆر الوازە كە خۆی لە‌دو دروشمی سەرەكیدا‬ ‫دەبینێتەوە‪ :‬من پارتیم‪ ،‬دەستكەوتی زیاتر‬ ‫بۆ هەرێمی كوردس����تان بەدەس����ت دێنم‪،‬‬ ‫لەكاتێكدا سیاس����ەتی پێشوی پارتی بۆتە‬ ‫هۆی لەدەستدانی دەستكەوتەكان‌و كارەكە‬ ‫دەبێت ئێستا بۆ بەدەس����تهێنانەوەی ئەو‬ ‫دەس����تكەوتە لەدەس����تدراوانە بێ����ت نەك‬ ‫بەدەستهێنانی دەستكەوتی تر"‪.‬‬ ‫بەاڵم ئاس����ۆ عەلی‪ ،‬سیاسی سەربەخۆ‬ ‫پێی وایە ئەو جۆرە بانگەشەیەی یەكێتی‌و‬ ‫پارتی لەترسی ئەوەیە كە دەنگ‌و سەنگیان‬ ‫لەدەس����ت بدەن‌‪" ،‬یاریكردنە بە‌هەس����ت‌و‬ ‫س����ۆزی خەڵك‌ بە‌ئامانجی هێش����تنەوەی‬ ‫بااڵدەستی خۆیان"‪.‬‬ ‫وتیشی "ئەگەر بە‌لۆژیك لێكی بدەینەوە‬ ‫ئەمە تەنیا هاشوهوش����ێكی كاتییەو دوای‬ ‫هەڵبژاردن نامێنێت‪ ،‬چونكە لەبەرژەوەندی‬ ‫هیچ الیەكیاندا نییە لەوە زیاتر ئەو گرژییە‬ ‫بەرزبكەنەوە‪ .‬لەگەڵ ئەوەش����دا لەرابردودا‬ ‫ئەوەندە كاری نالۆژیكی����ان كردوە‪ ،‬هەمو‬ ‫ش����تێكی نالۆژیكیش����یان لێ چ����اوەڕوان‬ ‫دەكرێت‪".‬‬

‫هەنوکە‬

‫ئەم جۆرە‬ ‫بانگەشەیەی یەكێتی‌و‬ ‫پارتی لەترسی ئەوەیە‬ ‫كە دەنگ‌و سەنگیان‬ ‫لەدەست بدەن‌‪،‬‬ ‫"یاریكردنە بە‌هەست‌و‬ ‫ك‬ ‫سۆزی خەڵ ‌‬ ‫بە‌ئامانجی هێشتنەوەی‬ ‫بااڵدەستی خۆیان‬

‫ده‌نگ نه‌دان كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر ئه‌نجام ‌ی‬ ‫حاجی کاروان‪:‬‬ ‫هه‌ر كه‌س به‌یه‌كگرتوشه‌و‌ه ده‌ست ‌ی تێوه‌گالبێ هه‌ڵبژاردن چ ‌ی ده‌بێت؟‬ ‫"هه‌ڵبژاردن تاكه‌ رێگه‌ی مه‌ده‌نی‌و گونجاوه‌ بۆ گۆڕانكاری"‬ ‫له‌حوكمڕانی‌ ئه‌م واڵته ‌‪ ،‬گه‌نده‌ڵ بوه‌‬ ‫ئا‪ :‬هه‌ردی ئه‌نوه‌ر ‪ -‬هاوكار توپزاوه‌یی‬ ‫حاجی کاروان‪ ،‬سەرۆکی لیستی‬ ‫یەکگرتو لەپارێزگای هەولێر‪،‬‬ ‫لەم گفتوگۆیەی ئاوێنەدا دەڵێت‬ ‫"عه‌لمانیه‌كانی‌ ئه‌م واڵته‌ ئه‌یانه‌وێ‬ ‫ئیسالم نه‌هێڵن"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ۆ له‌گه‌ڵ ئیس�ل�امیه‌كان‬ ‫بە‌یه‌ك لیست دانه‌به‌زین‪..‬؟‬ ‫حاج���ی كاروان‪ :‬ئێم ‌ه ماوه‌ی‌ دوو تا‬ ‫س���ێ س���اڵ ‌ه هه‌وڵ ئه‌ده‌ین تا به‌یه‌ك‬ ‫لیست دابه‌زین نه‌ك له‌گه‌ڵ بزووتنه‌وه‌و‬ ‫كۆم���ه‌ڵ‪ ،‬به‌ڵكو له‌گه‌ڵ هه‌م���و الیه‌ن ‌ه‬ ‫ی تر كه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی حیزبی‬ ‫ئیسالمیه‌كان ‌‬ ‫ئیس�ل�امین به‌كه‌سایه‌تیه‌كانیش���ه‌وه‌و‬ ‫داوامان له‌س���ه‌له‌فی‌و س���ۆفی‌و هه‌مو‬ ‫ی‬ ‫الیه‌نی ئیس�ل�امی كردو‌ه به‌اڵم سه‌ر ‌‬ ‫نه‌گرت���ووه‌‪ .‬كۆمه‌ڵی���ش ح���ه‌زی‌ لێی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌ته‌نیا دابه‌زێ له‌ب���ه‌ر هه‌ندێ الیه‌ن ‌‬ ‫سیاسی خۆیان‌و ئه‌وه‌شی خۆیان باشتر‬ ‫ئه‌زانن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆ له‌كه‌ركوك له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵ‌و‬ ‫ی نه‌چونه‌ لیس���تی‬ ‫گ���ۆڕان‌و هاوپه‌یمان ‌‬ ‫نیشتیمانیه‌وه‌؟‬ ‫حاج���ی كاروان‪ :‬ئێم��� ‌ه له‌كه‌ركوك‬ ‫داماننابو نه‌ك له‌گه‌ڵ ئه‌و س���ێ الیه‌نه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو له‌گه‌ڵ هه‌موو الیه‌ن ‌ه كوردیه‌كان‬ ‫حه‌زم���ان كردووه‌ كۆببین���ه‌وه تاوه‌كو‬ ‫یه‌كده‌نگی ك���ورد نه‌فه‌وتێ‪ ،‬پاش���ان‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌ڵ ته‌له‌ف���ۆن ده‌كه‌ن دوای‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ك��� ‌ه ‪ 5 -3‬كاتژمێری م���او‌ه وه‌رن ‌ه ناو‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ شتێك ‌ه له‌روو ‌‬ ‫ی نیشتیمان ‌‬ ‫لیست ‌‬ ‫عورفی سیاسیه‌و‌ه دروست نیه‌‪ .‬ده‌بێ‬ ‫دانیش���تن بكرێ‌و پڕۆتۆكۆل بنوسرێ‪.‬‬ ‫چونكه‌ ئێم ‌ه نامانه‌وێ به‌و په‌رته‌وازیی ‌ه‬ ‫ئیش بكه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا چونەدەرەوەی موحه‌ممه‌د‬ ‫ی ده‌بێ له‌سه‌ر یه‌كگرتوو‬ ‫ره‌وف كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی كه‌م ده‌كات؟‬ ‫كورسیه‌كان ‌‬ ‫حاج���ی كاروان‪ :‬چونەدەرەوەی نه‌ك‬ ‫م‪ .‬مه‌حه‌مم���ه‌د ره‌وف ل ‌ه ناو یه‌كگرتو‪،‬‬ ‫ی یان بنكردایه‌تی‌ هه‌ر‬ ‫له‌س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫كه‌س���ێ بێ كاریگ���ه‌ری‌ نیه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫یه‌كگرت���و‪ .‬له‌ن���او یه‌گرت���و كه‌ وه‌ك‬ ‫حیزبه‌كان���ی‌ ت���ر نیه‌ كه‌س���ێ بڕوات‬ ‫كۆمه‌ڵ���ێ له‌گه‌ڵ خۆی ب���ه‌رێ‪ ،‬ئه‌وان ‌ه‬ ‫ته‌نها به‌په‌نجه‌ی‌ ده‌س���ت ئه‌ژمێردرێن‪.‬‬ ‫زۆر كه‌مه‌‪ .‬یه‌كگرتو پێش ئه‌وه‌ی‌ پشت‬ ‫بەکەس ببەستێ لەسەر بنه‌مای‌ ئه‌خالق‌و‬ ‫ی‬ ‫بەه���او فكرو پ���ه‌روه‌رد‌هی‌ ئیس�ل�ام ‌‬

‫یه‌كگرتو‬ ‫قوتابخانه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫به‌رۆیشتن ‌ی‬ ‫مامۆستایه‌ك‬ ‫قوتابخانه‌كه‌ ناڕوخێ‬ ‫دامه‌زراوه‌‪ .‬یه‌كگرت���وو قوتابخانه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫ی مامۆستایه‌ك قوتابخانه‌ك ‌ه‬ ‫به‌رۆیشتن ‌‬ ‫ناڕوخێ‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێشبینیتان چیه‌ بۆ ئه‌نجام ‌‬ ‫هه‌ڵبژراردن���ه‌كان و یه‌كگرت���وو چه‌ند‬ ‫كورسی ئه‌هێنێ‪.‬؟‬ ‫ی خۆمان‬ ‫ی كاروان‪ :‬ئێم ‌ه‌ده‌نگ ‌‬ ‫حاج��� ‌‬ ‫ئه‌هێنین‌و چوار كورس���یه‌ك مسۆگه‌رو‬ ‫دوو تا س���ێ كورس���ی زیاد ئه‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ی‬ ‫وات ‌ه ‪ 7-6‬كورس���ی‪ .‬چونك��� ‌ه خه‌ڵك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیس�ل�امخواز ئه‌م لیس���ت ‌ه به‌هی خۆ ‌‬ ‫ئه‌زانێ‪ ،‬جاران په‌رته‌وازەیی‌ بوو ئێستا‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ نه‌م���اوه‌‪ .‬كاندیده‌كانمان خه‌ڵك ‌‬ ‫باش‌و دڵخوازن له‌هه‌ولێ���رو له‌دهۆك‌و‬ ‫بادینان‌و س���لێمانی‌‪ .‬جگ��� ‌ه له‌و‌ه تاك ‌ه‬ ‫الیه‌ن ‌ه ك��� ‌ه گه‌نده‌ڵ نه‌بێ‌و بیر‌ه نه‌وت‌و‬ ‫ی نه‌بێ یه‌كگرتووه‌‪.‬‬ ‫ی نه‌بێ‌و بن دیوار ‌‬ ‫ئاو ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌ه چاوەڕوان دەکەین له‌بێزار ‌‬ ‫ئه‌و خه‌ڵك���ه‌و ئەزمونی ئه‌و خه‌ڵكه‌ بۆ‬ ‫ئه‌و حیزبان ‌ه ئێمه‌ به‌دیلێكی‌ باش بین‌و‬ ‫ی باشمان ئه‌زانن‪.‬‬ ‫بە‌به‌دیلێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ۆ له‌گ���ه‌ڵ بزووتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی به‌ی���ه‌ك لیس���ت دابه‌زیون‬ ‫ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ل��� ‌ه كاتێك���دا بەرنام���ەی هه‌ردوالتان‬ ‫جیاوازه؟‬ ‫ی كاروان‪ :‬بزوتن���ه‌و‌ه نه‌بۆت ‌ه‬ ‫حاج��� ‌‬ ‫یه‌كگرتوو‪ ،‬ئێمه‌ بەرپرسی بزوتنه‌و‌ه نین‪،‬‬ ‫ئێم ‌ه بۆ مه‌سه‌له‌ سیاسیه‌كان‌و ئیداری‌و‬ ‫بگ���ر‌ه په‌روه‌رده‌ی���ه‌كان‌و نه‌ته‌وه‌یی‌و‬ ‫نیش���تیمانیه‌كان لێك نزیك ده‌بینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و جیاوازی ‌ه جاران هه‌مانبوو ئێس���تا‬ ‫ی‬ ‫نه‌مانماو‌ه له‌گه‌ڵ ه���ه‌ردوو الیه‌نه‌كه‌ ‌‬ ‫تر‪ .‬چونك ‌ه خاڵی هاوبه‌ش���مان زۆره‌و‬ ‫ته‌نها له‌هه‌ندێ هه‌ڵوێس���تی‌ سیاس���ی‬

‫جیاوازین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا یه‌كگرتو ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫ی ئیس�ل�ام‬ ‫بگرێته‌ ده‌س���ت ش���ه‌ریعه‌ت ‌‬ ‫جێبه‌جێ ده‌كه‌ن؟‬ ‫حاجی كاروان‪ :‬له‌به‌ر ئه‌و‌ه یه‌كگرتو‬ ‫ی ئییس�ل�امیه‌‪ ،‬هه‌م���و بنه‌ما‬ ‫الیه‌نێك��� ‌‬ ‫ی ئیس�ل�ام ك ‌ه‬ ‫ش���ه‌رعیه‌ نه‌گۆڕه‌كان��� ‌‬ ‫له‌قورئ���ان هات���ووه‌ جێبه‌جێ ده‌كات‌و‬ ‫ده‌یگونجێنێ له‌گه‌ڵ واقیعدا‪ .‬به‌پێی واقیع‬ ‫ی‬ ‫ش���ه‌ریعه‌تی‌ ئیسالم چونكه‌ شه‌ریعه‌ت ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫خوایه‌و به‌پێی په‌ی���ڕه‌وو حوكم ‌‬ ‫ی‬ ‫واڵت ‌ه جێبه‌جێ ده‌كرێ‪ .‬ئێستا زۆرب ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌م واڵته‌و به‌هه‌رێمیشه‌و‌ه‬ ‫یاس���اكان ‌‬ ‫یاسای ئیسالم جێبه‌جێ ده‌كه‌ن‪ .‬ئه‌و‌ه‬ ‫یاسای ئیسالم نیه‌ به‌زۆر له‌چك بخات ‌ه‬ ‫س���ه‌ر خه‌ڵك‪ ،‬ئه‌و‌ه یاس���ای ئیس�ل�ام‬ ‫ی ع���اره‌ق به‌خه‌ڵك‬ ‫نیه‌ ب���ه‌زۆر دوكان ‌‬ ‫دابخه‌ی‌‪ .‬ئه‌و یاسا نه‌گۆڕه‌كان جێیه‌جێ‬ ‫ده‌كه‌ی���ن‪ .‬ئێم���ه‌ش به‌ته‌نیا جێبه‌جێی‬ ‫ی ده‌س���تووره‌و‌ه‬ ‫ناكه‌ین‪ ،‬به‌ڵكو به‌هۆ ‌‬ ‫جێبه‌جێی ده‌كه‌ین‪ .‬ده‌ستور ده‌خرێن ‌ه‬ ‫ده‌ن���گ دان���ه‌وه‌و ئ���ه‌وكات جێبه‌جێ‬ ‫ده‌ك���رێ‪ .‬له‌ده‌ستوریش���دا هه‌یه‌ نابێ‬ ‫ی‬ ‫هیچ یاس���ایه‌ك دژی‌ بنه‌ما نه‌گۆڕه‌كان ‌‬ ‫ئیس�ل�ام بێ‪ .‬ئێمه‌ كاتی خۆی ئیشمان‬ ‫له‌سه‌ر كردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬هاوپه‌یمان���ی‌‪ ،‬ئیس�ل�امی‬ ‫ده‌رده‌چێ یان دادپه‌روه‌ری‌؟‬ ‫ی كاروان‪ :‬ئ���ه‌و‌ه رون���ه‌ ك��� ‌ه‬ ‫حاج��� ‌‬ ‫ی ئه‌و حیزبە‌له‌قسه‌كانیدا‬ ‫س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫دیاره‌ ده‌رباره‌ی‌ ئیسالم‪ .‬وتی‌‪ :‬ئیسالم‬ ‫نه‌مه‌ده‌نیه‌ته‌و نه‌ له‌گ���ه‌ڵ مه‌ده‌نیه‌ته‌و‬ ‫ن ‌ه له‌گه‌ڵیشی بوه‌‪ .‬كه‌واته‌‪ :‬له‌ئێستاو‌ه‬ ‫ئه‌وانه‌ دژایه‌تی‌ خۆیان بۆ دینی‌ ئیسالم‬ ‫راگه‌یان���دووه‌‪ .‬چونك ‌ه من ئاگام له‌وەی ‌ه‬ ‫ی کاندیدی ئه‌و حیزبە‌وتی‌‪:‬‬ ‫ك ‌ه ئه‌ندامێك ‌‬ ‫ش���ه‌ریعه‌تی‌ ئیسالم جێبەجێ ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی هاوپه‌یمانی‌ دژ ‌‬ ‫به‌ئاشكرا به‌ره‌س���م ‌‬ ‫ی فكر‬ ‫ئ���ه‌و‌ه وه‌س���تایه‌وه‌‪ .‬هاوپه‌یمان ‌‬ ‫نی���ه‌‪ ،‬به‌ڵك���و ئه‌شخاس���ه‌‪ .‬له‌به‌رئه‌و‌ه‬ ‫ی ئه‌م واڵت��� ‌ه ئه‌یانه‌وێ‬ ‫عه‌لمانیه‌كان��� ‌‬ ‫ئیس�ل�ام نه‌هێڵن‪ .‬بۆ نمون ‌ه كاك كاو‌ه‬ ‫ی گۆڕان ده‌ڵێ‪ :‬ئێم ‌ه‬ ‫س���ه‌رۆك لیس���ت ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ حیزبی حوكومڕان‬ ‫هاوپه‌یمان��� ‌‬ ‫دروستده‌كه‌ین تاوه‌كو كوردستان نه‌بێت ‌ه‬ ‫مزگه‌وت‪ .‬هه‌ر كه‌س به‌یه‌كگرتووشه‌و‌ه‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی تێوه‌گالبێ له‌حوكمڕان ‌‬ ‫ده‌س���ت ‌‬ ‫واڵت��� ‌ه ئیال گه‌ن���ده‌ڵ بوه‌‪ ،‬ئێس���تاش‬ ‫ی تر خۆی نیش���ان‬ ‫به‌ره‌ن���گ‌و به‌ناوێك ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫ئه‌دات‪ ،‬ئه‌س���ڵ وای ‌ه هه‌ڵسه‌نگاندن ‌‬ ‫بكرێ‌و پاشان ده‌نگی پێ بدرێ‪.‬‬

‫ئا‪ :‬ئومێد عومه‌ر‬ ‫ئه‌گه‌رچی كاتی‌ ئه‌نجامدانی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ عێراق چه‌ند رۆژێكی‌ كه‌می‌‬ ‫ماوه‌‪ ،‬به‌اڵم تا ئێستاش به‌شێك‬ ‫له‌هاواڵتیان نه‌گه‌یشتونه‌ته‌ ئه‌و‬ ‫باوه‌ڕه‌ی‌ به‌شداریی‌ له‌پرۆسه‌كه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫یاخود نا‪ .‬به‌رپرسی په‌یمانگای كوردی‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردن پێی وایه‌ "هه‌تا رێژه‌ی‌‬ ‫به‌شداریی‌ كه‌متر بێت له‌خزمه‌تی‌ حزبی‌‬ ‫بااڵ ده‌ستدا ده‌بێت"‪ .‬له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫به‌رپرسێكی یه‌كێتی ئه‌و بۆچونه‌‬ ‫ره‌تده‌كاته‌وه‌‌و داوا له‌خه‌ڵك ده‌كات‬ ‫به‌شداری ده‌نگدان بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئارام جه‌مال به‌رێوه‌به‌ری‌ په‌یمانگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ك����وردی‌ بۆ هه‌ڵب����ژاردن‪ ،‬له‌وه‌اڵمی‌ ئه‌و‬ ‫هاواڵتیان����ه‌دا كه‌ ده‌ڵێ����ن "هه‌ڵبژاردن‬ ‫هی����چ گۆرانكارییه‌ك دروس����ت ناكات"‪،‬‬ ‫بە‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "باشه‌ تۆ به‌شداری‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن ناكه‌یت ده‌ی‌ پێم بڵێ‌ به‌دیلی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن الی‌ تۆ چیه‌؟ئه‌وه‌ی‌ ده‌نگدان‬ ‫به‌ق����ورس بزانێت ناتوانێت به‌ش����داری‌‬ ‫خۆپیش����اندان‌و ناره‌زایه‌تی‌ بكات‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫راپه‌ڕینی‌ ه����ه‌ر بۆ ناكرێت‪ .‬من پێموایه‌‬ ‫هه‌ڵب����ژاردن تاك����ه‌ رێگ����ه‌ی مه‌ده‌نی‌و‬ ‫گونجاوه‌ بۆ گۆڕانكاری"‪.‬‬ ‫جه‌ختی����ش ده‌كات����ه‌وه‌ ئه‌وان����ه‌ی‬ ‫واده‌زانن بە‌نه‌چونیان بۆ ده‌نگدان زیان‬ ‫بە‌پرۆس����ه‌كه‌ ده‌گه‌یه‌نن به‌هه‌ڵه‌دا چون‪،‬‬ ‫چونكه‌ بە‌وته‌ی ئه‌و "هه‌میش����ه‌ الیه‌نی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتدار ده‌توانێت ده‌نگی‌ رێكخستن‌و‬ ‫موچه‌خۆر‌و كادێ����ر‌و ئه‌ندامه‌كانی‌ خۆی‌‬ ‫به‌الیه‌نی‌ زۆره‌وه‌ به‌ده‌س����ت بهێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫كاتێكیش تۆ ناچیت بۆ هه‌ڵبژاردن‌و ده‌نگ‬ ‫ناده‌یت‪ ،‬ئه‌وا به‌دڵنیاییه‌وه‌ خزمه‌تی‌ ئه‌و‬ ‫الیه‌نه‌ ده‌سه‌اڵتداره‌ ده‌كه‌یت‪ .‬پێمخۆشه‌‬ ‫هه‌مو كه‌سێك ئه‌و راستیه‌ باش بزانێت‬ ‫هه‌تا رێژه‌ی‌ به‌ش����داریی‌ ده‌نگده‌ر كه‌متر‬ ‫بێ����ت له‌خزمه‌ت����ی‌ حزبی‌ بااڵ ده‌س����تدا‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬ ‫راشیده‌گه‌یه‌نێت له‌ماوه‌ی‌ رابردو زۆر‬ ‫ش����ێوازی‌ تری‌ مه‌ده‌نیانه‌ وه‌ك بایكۆت‌و‬ ‫خۆپیشاندان تاقیكراونه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هیچ‬ ‫ده‌س����تكه‌وتێكیان نه‌بوه‌‪ .‬ده‌شپرسێت‬ ‫ئای����ا ئه‌گه‌ر ئه‌و ش����ێوازانه‌ی‌ پێش����تر‬ ‫دوباره‌ بكه‌ینه‌وه‌ ل����ه‌ هه‌ڵبژاردن زیاتر‬ ‫ده‌ستكه‌وتی‌ ده‌بێت؟‬ ‫ئارام جه‌م����ال جه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬

‫كه‌ به‌ش����درایكردن ی����ا نه‌كردن مافێكی‬ ‫سروشتیی هه‌مو هاواڵتییه‌كه‌‪ ،‬له‌زۆربه‌ی‬ ‫واڵتان����ی دونی����ادا رێژه‌ی‌ به‌ش����داریی‌‬ ‫نه‌گه‌یش����توه‌ته‌ ‪ ،%80‬ب����ه‌اڵم دودڵی‌و‬ ‫س����اردكردنه‌وه‌ خه‌ڵ����ك له‌ده‌نگ����دان‪،‬‬ ‫بە‌قازانج����ی ده‌س����ه‌اڵتداران لێ����ك‬ ‫ده‌داته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش����دا ئاش����كرای ده‌كات‪،‬‬ ‫به‌پێی‌ راپرس����یی‌ په‌یمان����گای‌ كوردی‌‬ ‫ب����ۆ هه‌ڵبژاردن رێژه‌ی‌ به‌ش����داریكردنی‌‬ ‫هاواڵتیانی‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان ده‌گاته‌‬ ‫‪.%78‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریشدا ئاس����ۆی‌ شێخ نوری‌‬ ‫ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌ن����ی‌ ناوه‌ندی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتمانی‌ كوردس����تان‪ ،‬ره‌تیده‌كاته‌وه‌‬ ‫بایكۆتكردن����ی‌ هه‌ڵب����ژاردن بە‌قازانجی‌‬ ‫حزبە‌بااڵده‌س����ته‌كان بێ����ت‪ .‬ئ����ه‌و وتی‌‬ ‫"ئێمه‌ به‌رده‌وام داوا ده‌كه‌ین هاواڵتیانی‌‬ ‫كوردستان به‌گه‌رموگوڕییه‌وه‌ به‌شداری‌‬ ‫له‌پرۆس����ه‌ی‌ هه‌ڵبژاردندا بك����ه‌ن‪ .‬ئێمه‌‬ ‫ده‌مانه‌وێت زۆرترین هاواڵتی‌ به‌شداریی‌‬ ‫پرۆس����ه‌كه‌ بكات بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ بە‌دونیای‌‬ ‫رابگه‌یه‌نین پرۆسه‌یه‌كی‌ سه‌ركه‌وتومان‬ ‫ئه‌نجامداوه‌‪ .‬بۆیه‌ جارێكی‌ تریش لێره‌وه‌‬ ‫داوا له‌ته‌واوی‌ ئه‌و كه‌س����انه‌ ده‌كه‌م كه‌‬ ‫مافی‌ ده‌نگدانیان هه‌یه‌ به‌شداربن‌و بریار‬ ‫له‌چاره‌نوسی‌ خۆیان بده‌ن"‪.‬‬ ‫راش����یده‌گه‌یه‌نێت ئ����ه‌و كه‌س����انه‌ی‌‬ ‫بڕیاریان داوه‌ به‌شداریی‌ له‌ هه‌ڵبژاردندا‬ ‫نه‌ك����ه‌ن دو ه����ۆكاری‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬یه‌ك����ه‌م‬ ‫به‌شێكیان خه‌مساردن‌و وابیر ده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫كه‌ ئه‌گ����ه‌ر بچێت ده‌نگ����ی‌ خۆی‌ بدات‬ ‫یان نا‪ ،‬هی����چ له‌بارودۆخه‌كه‌ ناگۆڕێت‪.‬‬ ‫دوه‌میش ئه‌و كه‌سانه‌ن ته‌واو بێ ئومێد‬ ‫بون له‌ گۆرانكاریی‌ له‌ده‌سه‌اڵت‌و پێیان‬ ‫وایه‌ دوای‌ چه‌ندین جار به‌شداریكردنیان‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن����دا نه‌ی����ان توانی����وه‌ هیچ‬ ‫گۆرانكارییه‌ك دروس����ت بك����ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌راستیدا زۆر ش����ت له‌ماوه‌ی‌ ئه‌و ‪27‬‬ ‫س����اڵه‌ی‌ رابردو گۆڕاوه‌ ره‌نگه‌ هه‌ستی‌‬ ‫پێ نه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ده‌بێت هه‌مو ئه‌و راس����تیه‌‬ ‫بزانین ده‌گ����ی‌ هاواڵتیانه‌ ك����ه‌ بڕیاری‌‬ ‫گرنگ دروستده‌كات چاره‌نوسی‌ ئاینده‌ی‌‬ ‫دی����اری‌ ده‌كات‪ ،‬بۆیه‌ گرنگ����ه‌ هاواڵتی‌‬ ‫به‌ده‌نگی‌ خۆی‌ بریاری‌ خۆی‌ بدات‌و وابیر‬ ‫نه‌كات����ه‌وه‌ ده‌نگی‌ ئه‌و هی����چ ناگۆرێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ ده‌نگی‌ من‌و ده‌نگی‌ تۆ‌و ده‌نگی‌‬

‫ئه‌و گۆرانكاریی‌ گه‌وره‌ روده‌دات"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا ئه‌ندام����ی‌ س����ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫پارت����ی‌ دیموكراتی‌ كوردس����تان‪ ،‬قادر‬ ‫قاچاخ بە‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند ئه‌وان هه‌مو‬ ‫هه‌وڵێكیان خس����توه‌ته‌ گه‌ڕ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫زۆرترین هاواڵتی‌ به‌ش����داری له‌پرۆسه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردندا بكه‌ن‪ .‬له‌باره‌ی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫بڕیاری‌ بایكۆتكردنی‌ هه‌ڵبژاردنیان داوه‌‬ ‫قادر قاچاخ وتی‌ "ژماره‌ی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫بری����اری‌ بایكۆتی‌ هه‌ڵبژاردنی����ان داوه‌‬ ‫له‌ناوچه‌یه‌ك����ه‌وه‌ ب����ۆ ناوچه‌یه‌كی‌ دیكه‌‬ ‫ده‌گۆرێت‪ .‬م����ن ده‌توانم ئه‌وه‌ بڵێم الی‌‬ ‫ئێمه‌ گه‌رموگورییه‌كی‌ باش����ی‌ هاواڵتیان‬ ‫هه‌یه‌‌و چ����اوه‌ڕوان ده‌كه‌ی����ن زۆر ترین‬ ‫كه‌س به‌شداریی‌ له‌پرۆسه‌ی‌ هه‌ڵبژاردندا‬ ‫بكه‌ن"‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵم����ی‌ ئه‌و پرس����یاره‌ی‌ ده‌وترێت‬ ‫كه‌می‌ به‌شداریی‌ له‌هه‌ڵبژاردن بە‌قازانج ‌‬ ‫ی‬ ‫حزبە‌بااڵده‌سته‌كانه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "من وای‌‬ ‫نابینم ئێمه‌ پێمانخۆشه‌ هه‌مو كوردێك‬ ‫به‌ش����داریی‌ بكات‪ ،‬پاشان ئه‌وه‌ مافێكی‌‬ ‫سروشتی‌ هه‌مو هاواڵتیه‌كه‌‪ ،‬من ده‌توانم‬ ‫باس����ی‌ ئه‌و س����نوره‌ی‌ خ����ۆم بكه‌م كه‌‬ ‫كاری تێدا ده‌كه‌ین ئه‌ویش ش����ه‌نگاله‌‪،‬‬ ‫هه‌مو ئ����ه‌و غه‌در‌و زوڵم����ه‌ی‌ له‌خه‌ڵكی‌‬ ‫ناوچه‌كه‌ كراوه‌ ب����وه‌ به‌هۆكاری‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بە‌شێوه‌یه‌كی‌ فراوان‌و بە‌گه‌رموگورییه‌وه‌‬ ‫به‌شداریی‌ تێدا بكه‌ن"‪.‬‬

‫هه‌تا رێژه‌ ‌ی به‌شداری ‌ی‬ ‫كه‌متر بێت له‌خزمه‌ت ‌ی‬ ‫حزبی‌ بااڵ ده‌ستدا‬ ‫ده‌بێت‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫گزی‌‌و ساخته‌كار ‌ی ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن یه‌كالده‌كاته‌وه‌‬ ‫ئه‌گه‌ره‌كانی ساخته‌كاری له‌هه‌ڵبژاردنی ‪12‬ی ئایاردا‬ ‫ئا‪ :‬محه‌مه‌د ره‌ئوف‬

‫ئێرانییه‌كان وتیان (ئێمه‌ له‌هه‌ڵبژاردنی‬ ‫‪30‬ی نیس����انی ‪2014‬ی ئه‌نجومه‌ن����ی‬ ‫پارێزگاكان گۆڕان ‪ 17‬كورس����ی هێنابوو‬ ‫یه‌كێتی ‪ 6‬كورس����ی‪ 5 ،‬كورس����یمان بۆ‬ ‫یه‌كێتی زیادك����رد‪ ،‬كردمانه‌ ‪ 11‬به‌رامبه‌ر‬ ‫ب����ە‌‪12‬ی گ����ۆڕان‪ ،‬یه‌كێتی پێ����ی وتین‬ ‫ده‌بێ����ت ئیمه‌ بكه‌نه‌ ‪‌12‬و گ����ۆڕان بكه‌نه‌‬ ‫‪ 11‬وتمان ناكرێت شه‌ر‌و ناكۆكی گه‌وره‌ی‬ ‫لێده‌كه‌وێته‌وه‌)‪ ،‬ئه‌مه‌ وته‌ی به‌رپرسێكی‬ ‫بااڵی ئێرانه‌‪ ،‬كه‌ به‌رپرس����انی گۆڕانیان‬ ‫راگه‌یاندب����وو‪ ،‬له‌هه‌ڵبژاردنی پارێزگاكانی‬ ‫عێراق ل����ه‌‪30‬ی نیس����انی ‪( 2014‬نوری‬ ‫مالیك����ی‌و ئێرانی����ه‌كان ك����ۆدی ئامێری‬ ‫ده‌نگدانه‌كه‌ی����ان له‌ئه‌ڵمانیاوه‌ كڕی‌و بە‌‪2‬‬ ‫ملی����ۆن دۆالر هێنایان����ه‌وه‌و ته‌زویرێكی‬ ‫زۆریان پێك����رد به‌تایبه‌تیش له‌كه‌ركوك‌و‬ ‫نه‌ین����ه‌وا ك����ه‌ ده‌نگ����ی یه‌كێتیش����یان‬ ‫پێزادكرد) ئه‌مه‌ش وته‌ی په‌رله‌مانتارێكی‬ ‫كوردستانه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچ����ی به‌رپرس����انی كۆمس����یۆنی‬ ‫ب����ااڵی هه‌ڵبژاردن����ی عێ����راق ده‌ڵێن رێو‬ ‫ش����وێنه‌كانمان هێن����ده‌ توندوتۆڵكردووه‌‬ ‫ئاس����ان نیه‌ له‌م هه‌ڵبژاردنی ‪12‬ی ئایاردا‬ ‫س����اخته‌كاری بكرێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم ده‌وترێت‬ ‫روس����یا بتوانێ����ت له‌ئه‌مری����كا ته‌زی����رو‬ ‫ساخته‌كاری هه‌ڵبژاردن بكات به‌و هه‌موو‬ ‫ئه‌زمون‌و پێشكه‌وتنه‌وه‌ چۆن له‌عێراقێكی‬ ‫شیواو ئاڵۆزاودا نایكه‌ن‪.‬‬ ‫بۆیه‌كه‌مجار له‌دوای پرۆس����ه‌ی رزگاری‬ ‫عێراق ئه‌مریكی����ه‌كان ته‌زویریان له‌عێراق‬ ‫داهێنا (له‌راپرس����ی ده‌س����توری عێراق‬ ‫ل����ه‌‪ ،2005‬له‌پارێ����زگای نه‌ینه‌وا موس����ڵ‬ ‫س����اخته‌كاریانكردووه‌‪ ،‬چونك����ه‌ به‌پێی‬ ‫یاس����اكه‌ ئه‌گ����ه‌ر س����ێ پارێ����زگا ره‌تی‬ ‫بكاته‌وه‌ ده‌س����توره‌كه‌ ره‌ت ده‌كرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆی����ه‌ س����ه‌اڵحه‌دین‌و ئه‌نب����ار‌و نه‌ینه‌وا‬ ‫ره‌تیان ك����رده‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌مریكیه‌كان‬ ‫ك����ه‌ زانی����ان ره‌ت ده‌كرێته‌وه‌ له‌ش����ه‌وی‬ ‫كۆكردنه‌وه‌ی ده‌نگه‌كان به‌سه‌رپه‌رش����تی‬ ‫جه‌ن����ه‌راڵ دیڤید پترای����ۆس كه‌ ئه‌و كات‬ ‫فه‌رمانده‌ی هێزه‌كان����ی هاوپه‌یمانان بوو‬ ‫له‌موسڵ ‪ 100‬سندوقی ده‌نگدانی ساخته‌‬ ‫ك����ردوو ده‌نگدانه‌ك����ه‌ی بە‌قازانجی به‌ڵی‬ ‫یه‌كالكرده‌وه‌و ده‌ستوره‌كه‌یان تێپه‌ڕاند)‪.‬‬ ‫ل����ه‌ عێراق����دا ته‌زویر‌و س����اخته‌كاری‬ ‫مێژوویه‌كی درێژی هه‌یه‌ (له‌ یه‌كه‌م پرۆسه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردندا كه‌له‌ ساڵی ‪ 1923‬ئه‌نجامدرا‬ ‫به‌ریتانیی����ه‌كان له‌به‌رژه‌وه‌ندی پێكهاته‌ی‬ ‫س����وننه‌ ته‌زوی����ر‌و س����اخته‌كارییانكرد‪،‬‬ ‫به‌و پێیه‌ی له‌عێراقدا پێكهاته‌ی ش����یعه‌‬ ‫زیاترب����وون‌و به‌ریتانییه‌كانی����ش له‌گه‌ڵ‬ ‫سه‌رخس����تنی پێكهاته‌ی س����وننه‌ بوون‪،‬‬ ‫دواتریش له‌هه‌ڵبژاردنی ‪1933‬دا جه‌وده‌ت‬ ‫روكابی سه‌رۆك وه‌زیرانی ئه‌وكاتی عێراق‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی خۆی ته‌زویریكرد‪ ،‬هاوكات‬ ‫جه‌می����ل مه‌دفه‌عی له‌هه‌ڵبژاردنی ‪‌1937‬و‬ ‫ن����وری س����ه‌عید له‌هه‌ڵبژاردن����ی ‪1939‬‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی خۆیان ته‌زویریانكرد)‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ره‌كانی ئه‌نجامدانی س����اخته‌كاری‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی ‪12‬ی ئایاری داهاتوو كه‌متر‬ ‫بۆته‌وه‌ به‌وته‌ی سه‌عید كاكه‌یی ئه‌ندامی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی كۆمسیاران ده‌ڵێت‪:‬رێو شوێنی‬ ‫توندم����ان گرتۆته‌ ب����ه‌ر به‌تایبه‌تی دوای‬ ‫ئه‌وه‌ی ئامێری جیاكردنه‌وه‌ی ده‌نگه‌كانمان‬ ‫هێنا كه‌ ئامێرێكی ئه‌لیكترۆنییه‌ هه‌روه‌ها‬ ‫ئامێ����ری دڵنیابوونم����ان له‌ناس����نامه‌ی‬ ‫ده‌نگ����ده‌ر هێن����اوه‌‪ ،‬به‌وهۆی����ه‌وه‌ ئێمه‌‬ ‫بڕوایه‌كی پیته‌ومان هه‌یه‌ به‌ڕێژه‌ی ‪%75‬‬

‫ئاس����تی ده‌س����تكاریكردنی ده‌نگده‌كان‌و‬ ‫س����اخته‌كاری كه‌مده‌كات‪ ،‬تازه‌كردنه‌وه‌ی‬ ‫كارت����ی بایۆمه‌تری����ش ‪ %100‬رێگ����ری‬ ‫له‌ده‌س����تكاریكردنی ده‌نگ‌و ساخته‌كاری‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌وانه‌ی بە‌كارتی كۆنیش ده‌نگ‬ ‫ده‌دات میكانیزمێكم����ان گرتۆته‌ به‌ر هه‌ر‬ ‫ك����ه‌ كارته‌كه‌ی كرده‌ ناو س����ندوقه‌كه‌وه‌‪،‬‬ ‫كارته‌كه‌ قوفل ده‌بێت تاوه‌كو هه‌ڵبژاردنی‬ ‫داهاتوو‪.‬‬ ‫بە‌پێ����ی ئ����ه‌و میكانیزمان����ه‌ی له‌الیه‌ن‬ ‫كۆمس����یۆنی هه‌ڵبژاردنه‌كان����ی عێراقه‌وه‌‬ ‫گیراوه‌ت����ه‌ ب����ه‌ر ئه‌گه‌ره‌كان����ی ته‌زویر‌و‬ ‫س����اخته‌كاری ك����ه‌م ده‌بێت����ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌نێوه‌ن����ده‌ سیاس����یه‌كاندا مه‌ترس����ی‬ ‫س����اخته‌كاری هه‌ڵبژاردن‌و ی����اری كردن‬ ‫بە‌ئه‌نجامه‌كانی هه‌ڵبژاردن باس ده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌چه‌ندین رێگه‌‪.:‬‬ ‫ئامێ����ری ده‌نگدان‪ /‬ئامێ����ری ده‌نگدان‬ ‫بۆته‌ ئه‌لكترۆنی پێشكه‌وتوو كه‌ سكانه‌ری‬ ‫له‌گه‌ڵ����ه‌‌و خ����ۆی ده‌نگگ����ه‌كان ئه‌ژم����ار‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ب����ه‌اڵم ده‌نگ����ۆی تێكدان����ی ئه‌و‬ ‫ئامێرانه‌ هه‌یه‌ ل����ه‌رۆژی هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‪،‬‬ ‫حاكم زاملی‪ ،‬سه‌رۆكی لیژنه‌ی ئاسایش‌و‬ ‫به‌رگری له‌ئه‌نجومه‌ن����ی نوێنه‌رانی عێراق‬ ‫راگه‌یان����دوه‌ كه‌ "زانی����اری هه‌واڵگریمان‬ ‫به‌ده‌ستگه‌یش����تووه‌ ك����ه‌ هه‌ندێك الیه‌نی‬ ‫ده‌ستڕۆیش����توو ده‌یانه‌وێت له‌پێش رۆژی‬ ‫هه‌ڵبژاردن ئامێری ئه‌لیكترۆنی ده‌نگدان‌و‬ ‫جیاكردن����ه‌وه‌ی ده‌نگ����ه‌كان تێكبده‌ن بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی بە‌ش����ێوه‌كه‌ی ج����اران‌و له‌ڕێگه‌ی‬ ‫ده‌س����ته‌وه‌ ده‌نگه‌كان جیابكرێنه‌وه‌‌و له‌و‬ ‫رێگه‌یه‌شه‌وه‌ ساخته‌كاری بكه‌ن"‬ ‫دووه‌م‪ /‬كارت����ی ده‌نگ����دان‪ ،‬له‌نێ����وان‬ ‫كارت����ی بایۆمه‌ت����ری كۆن‌و نوێ كێش����ه‌‬ ‫درووست ده‌بێت به‌شێكی زۆری هاواڵتیان‬ ‫بایۆمه‌تری نوێیان كردووه‌و كارتی نوێیان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌ش����ێك بایۆمه‌تری����ان كردووه‌و‬ ‫كارتی����ان وه‌رنه‌گرتۆته‌وه‌و به‌ش����ێكیش‬ ‫نه‌یانك����ردووه‌و ده‌یانه‌وێت بە‌كارتی كۆن‬ ‫ده‌نگ بده‌ن‪ ،‬له‌نێوان ئه‌م هه‌موو كارتانه‌دا‬ ‫ئه‌گه‌ری ساخته‌كاری زیاتر بووه‌‪.‬‬ ‫س����ێیه‌م‪ /‬له‌ناوچه‌ ئاواره‌ نش����ین‌و ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌ی كه‌ به‌هۆی جه‌نگی داعش����ه‌وه‌‬ ‫وی����ران ب����وون‪ ،‬ن����ه‌ كارت����ه‌ كۆنه‌كه‌یان‬ ‫م����اوه‌و نه‌ كارتی نوێش����یان ده‌ركردووه‌‪،‬‬ ‫بە‌وته‌ی لیقا وه‌ردی په‌رله‌مانتاری ئه‌نبار‬ ‫كه‌متر له‌‪ %25‬كارت����ی نوێی ئه‌لكترۆنیان‬ ‫وه‌رگرتۆت����ه‌وه‌‪ ،‬خه‌ڵك����ی ئ����ه‌و ناوچانه‌‬ ‫كارته‌ كۆنه‌كه‌شیان به‌هۆی ئاواره‌بوونه‌وه‌‬ ‫نه‌م����اوه‌‪ ،‬بۆی����ه‌ ئه‌گه‌ری س����اخته‌كاری‌و‬ ‫یاریك����ردن بە‌ده‌نگه‌كان ل����ه‌و ناوچانه‌دا‬ ‫زیادی كردوو‪.‬‬ ‫چ����واره‌م‪ /‬كڕینی كارت����ی ده‌نگدان‌و‬ ‫به‌خش����ینه‌وه‌ پاره‌ به‌تایبه‌تیش له‌ناوچه‌‬ ‫هه‌ژار نش����ین‌و ئاواره‌كاندا زیادیكردووه‌‪،‬‬ ‫كه‌ئه‌مه‌ش پرسێكی راسته‌قینه‌یه‌و بونی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬لیست‌و كاندید هه‌یه‌ له‌یه‌ك پارێزگا‬ ‫‪ 50‬هه‌زار كاتی ده‌نگدانی كڕیوه‌‪ ،‬كه‌ دیاره‌‬ ‫رێگه‌یه‌ك هه‌یه‌ بۆ ده‌نگدانی ئه‌و كارتانه‌‬ ‫بۆیه‌ ده‌كڕدرێت‪.‬‬ ‫پێنجه‌م‪ /‬له‌ده‌نگدان����ی تایبه‌ت‌و هێزه‌‬ ‫ئه‌منیه‌كان ئه‌گه‌ری ساخته‌كاری ده‌كرێت‌و‬ ‫فش����اری زۆریش له‌سه‌ر هێزه‌ ئه‌منیه‌كان‬ ‫ئه‌گ����ه‌ری ده‌نگ����دان له‌به‌رژه‌وه‌ندی هێزه‌‬ ‫بااڵده‌سته‌كان ده‌كرێت‪.‬‬ ‫س����اخته‌كاری‌و هه‌وڵدان ب����ۆ گۆڕینی‬ ‫ئه‌نجامی ده‌نگدان‪ ،‬له‌هه‌رێمی كوردستان‬ ‫له‌گه‌ڵ یه‌كه‌م پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن كراوه‌و‬ ‫له‌هه‌موو پرۆسه‌كانی هه‌ڵبژاردندا بە‌فۆرم ‬ ‫وشێوازی جۆراوجۆر ساخته‌كاری كراوه‌‪.‬‬

‫ساخته‌كاری‌و‬ ‫هه‌وڵدان بۆ‬ ‫گۆڕینی ئه‌نجامی‬ ‫ده‌نگدان‪ ،‬له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردستان له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كه‌م پرۆسه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن‬ ‫كراوه‌و له‌هه‌موو‬ ‫پرۆسه‌كانی‬ ‫هه‌ڵبژاردندا‬ ‫بە‌فۆرم وشێوازی‬ ‫جۆراوجۆر‬ ‫ساخته‌كاری كراوه‬ ‫ساخته‌كاریی ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‬ ‫‪ 1992‬ده‌گۆڕێت‬ ‫به‌پێ����ی ئ����ه‌و نام����ه‌‌و راگه‌یه‌ن����راو‌و‬ ‫باڵوكراونه‌ت����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵگه‌نامان����ه‌ی‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن����ی ‪1992/5/19‬دا بە‌جۆره‌ها‬ ‫ش����ێوه‌ س����اخته‌كاریی‌و ته‌زویر له‌الیه‌ن‬ ‫هێ����ز‌و الیه‌نه‌كان����ه‌وه‌ ك����راوه‌‪ ،‬له‌یه‌كه‌م‬ ‫هه‌نگاودا كه‌ بڕیاربوو هه‌ڵبژاردن له‌‪5/17‬‬ ‫بكرێ����ت دواخ����را بۆ ‪ ،5/19‬ل����ه‌و كاته‌دا‬ ‫وترا مه‌ره‌كه‌ب����ی هه‌ڵبژاردنه‌كان له‌الیه‌ن‬ ‫هێزێكه‌وه‌ ساخته‌كراوه‌‌و مه‌ره‌كه‌بی خراپ‬ ‫هێنراوه‌ بۆیه‌ هه‌ڵبژاردن دواخرا‪،‬‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ئ����ه‌وه‌ی به‌پێ����ی پێ����وه‌ره‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیی����ه‌كان لێكۆڵین����ه‌وه‌ له‌هه‌ر‬ ‫بنك����ه‌‌و ناوه‌ندێكی ده‌نگدان����دا ده‌كرێت‪،‬‬ ‫ك����ه‌ رێژه‌ی ده‌نگ����دان تێی����دا له‌(‪)%85‬‬ ‫زیات����ر بێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم به‌پێ����ی ئه‌نجامی‬ ‫هه‌ڵبژاردن����ه‌كان‪ ،‬ك����ه‌ له‌الی����ه‌ن لیژنه‌ی‬ ‫ب����ااڵی هه‌ڵبژاردنه‌كان����ه‌وه‌ راگه‌یه‌ن����را‪،‬‬ ‫له‌پارێ����زگای ده����ۆك‪ ،‬ك����ه‌ (‪)178000‬‬ ‫كه‌س مافی ده‌نگدانی����ان هه‌بووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌و پارێزگای����ه‌ (‪ )198352‬ده‌نگیانداوه‌‪،‬‬ ‫وات����ا رێ����ژه‌ی ده‌نگ����دان (‪ ،)%111‬ئه‌م‬ ‫شێوازه‌ له‌ریفراندۆمدا له‌پارێزگای دهۆك‬ ‫دووباره‌ بۆوه‌ ب����ه‌و پێیه‌ی له‌و پارێزگایه‌‬ ‫(‪ )734726‬ك����ه‌س ماف����ی ده‌نگدان����ی‬ ‫هه‌بوو‪ ،‬به‌اڵم (‪ )814588‬كه‌س ده‌نگیدا‬ ‫به‌رێ����ژه‌ی (‪ ،)%111‬به‌وپێی����ه‌ش ئ����ه‌و‬ ‫ته‌زویره‌یكراوه‌‪ ،‬ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫گۆڕی‪ ،‬چونك����ه‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كه‌دا پارتی‬ ‫دیموكرات����ی كوردس����تان (‪)437879‬‬ ‫ده‌نگی به‌ده‌ستهێنا به‌ڕێژه‌ی (‪‌)%45.05‬و‬ ‫یه‌كێت����ی نیش����تیمانی كوردس����تان‬ ‫(‪ )423833‬ده‌نگی به‌ده‌ستهێنا به‌ڕێژه‌ی‬ ‫(‪ )%43.6‬ئه‌گ����ه‌ر ئ����ه‌و رێ����ژه‌ ده‌نگه‌‬ ‫زیاده‌یه‌ی دهۆك����ی لێده‌ركرێت (‪)20352‬‬ ‫ده‌نگ����ی زیاد له‌(‪ )%100‬ی ده‌نگدانه‌ ئه‌وا‬ ‫ده‌نگ����ی پارت����ی ده‌بێت����ه‌ (‪- 437879‬‬ ‫‪ )417527 = 20352‬ده‌ن����گ به‌و پێیه‌ش‬

‫كۆی گشتیی ده‌نگدان ده‌بێته‌ (‪)951601‬‬ ‫وات����ا یه‌كێتی نیش����تیمانی كوردس����تان‬ ‫ده‌بێته‌ هێزی یه‌كه‌م‌و رێژه‌ی ده‌نگه‌كانی‬ ‫ده‌بێت����ه‌ (‪‌)%44.5‬و پارت����ی دیموكراتی‬ ‫كوردستانیش رێژه‌ی ده‌نگه‌كانی ده‌بێته‌‬ ‫(‪‌)%43.9‬و هێزی دووه‌می كوردستان‪.‬‬ ‫له‌بنكه‌ی (‪)17‬ی دهۆك (قوتابخانه‌ی‬ ‫پێش����كه‌فتن) ك����ه‌ ژم����اره‌ی ده‌نگه‌كانی‬ ‫ئه‌و بنكه‌ی����ه‌ (‪ )1994‬ده‌نگ بوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫(‪ )7994‬كه‌س ده‌نگیداوه‌‪ ،‬واتا (‪)6000‬‬ ‫ده‌نگ له‌و بنكه‌یه‌ زیاد ئه‌ژماركرابوو‪.‬‬ ‫له‌بروس����كه‌یه‌كدا ك����ه‌ ل����ه‌رۆژی‬ ‫‪ 1992/5/18‬بۆ ئه‌میر حه‌وێزی سه‌رۆكی‬ ‫ده‌سته‌ی بااڵی هه‌ڵبژاردنه‌كانی ناردووه‌‪،‬‬ ‫ج����ه‌الل تاڵه‌بان����ی‪ ،‬س����كرتێری یه‌كێتی‬ ‫ئام����اژه‌ی بە‌چه‌ندی����ن س����اخته‌كاریی‌و‬ ‫فێڵ ك����ردووه‌‪ ،‬له‌بروس����كه‌كه‌دا ئاماژه‌ی‬ ‫به‌وه‌داوه‌‪ ،‬كه‌ پارتی ‪ 1000‬كه‌س����ی خۆی‬ ‫هێناوه‌ته‌وه‌ له‌ئێرانه‌وه‌ كه‌چی ده‌نگدان بۆ‬ ‫ئه‌وان دواخراوه‌ بە‌بڕیاری سه‌ركردایه‌تی‪،‬‬ ‫له‌به‌یاننامه‌یه‌كیشدا‪ ،‬كه‌ له‌‪1992/5/ 19‬‬ ‫باڵوكراوه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬د‪ .‬مه‌حمود عوس����مان‬ ‫ئام����اژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌ س����اخته‌كاریی‬ ‫زۆر كراوه‌‌و به‌هۆی ئ����ه‌وه‌ی مه‌ره‌كه‌به‌كه‌‬ ‫بە‌ئاس����انی لێكراوه‌ت����ه‌وه‌ به‌چه‌ندی����ن‬ ‫جۆری ناس����نامه‌ ده‌نگدراوه‌‌و كه‌س����ی وا‬ ‫هه‌بووه‌ (‪ )10‬جار ده‌نگیداوه‌‪ ،‬پێشیوایه‌‬ ‫ساخته‌كاریی زۆر كراوه‌‪.‬‬ ‫ساخته‌كاریی له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی ‪2005‬دا‬

‫نه‌وش����یروان مس����ته‌فا له‌‪2013/7/8‬‬ ‫كۆمه‌ڵێك به‌ڵگه‌نامه‌ی به‌ناوی (پرۆسه‌ی‬ ‫پێكهێنان����ی س����ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ����م)‬ ‫باڵویك����رده‌وه‌‪ ،‬كه‌ تیایدا هاتووه‌‪ :‬به‌هۆی‬ ‫ته‌زوی����ره‌وه‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان����ی ‪2005‬‬ ‫دا له‌قه‌زای س����ۆران كۆمس����یۆنی بااڵی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان هه‌ندێك له‌سندووقه‌كانی‬ ‫ئ����ه‌و قه‌زایه‌ی پوچه‌ڵك����رده‌وه‌‪ ،‬ئاماژه‌ی‬ ‫به‌وه‌ش����كردووه‌‪ ،‬له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی یه‌كێتی‬ ‫(‪ 20‬ه����ه‌زار) ده‌نگ����ی زیات����ر له‌پارتی‬ ‫هێنا‪ ،‬مه‌س����عود بارزانی ئه‌مه‌ی بە‌ته‌زویر‬ ‫له‌قه‌ڵه‌م����دا‪ ،‬هه‌ربۆی����ه‌ له‌نامه‌یه‌ك����دا بۆ‬ ‫ج����ه‌الل تاڵه‌بان����ی‪ ،‬س����كرتێری یه‌كێتی‬ ‫نیشتیمانی كوردستان له‌رۆژی ‪2005/2/1‬‬ ‫دا تیایدا ئاماژه‌ بە‌چه‌ند خاڵێك ده‌كات‪،‬‬ ‫له‌خاڵی‌ شه‌شه‌مدا به‌روونی باسی ته‌زویر‌و‬ ‫خروقات ده‌كات‌و ده‌نو‌وس����ێت (هه‌ندێك‬ ‫خروقات یه‌كجار زۆر زه‌قن‌و پینه‌ ناكرێن‬ ‫وه‌ك ژماره‌ی زی����ادی ده‌نگ‪ ،‬كه‌ بە‌ده‌ها‬ ‫ه����ه‌زار زیاتره‌ له‌وه‌ی ك����ه‌ تۆمار كراوه‌‌و‬ ‫مه‌علوم بووه‌ پێشتر ئه‌و شوێنه‌ ژماره‌ی‬ ‫ده‌نگده‌ری چه‌نده‌)‪.‬‬ ‫ساخته‌كاریی له‌هه‌ڵبژاردنی ‪2014‬‬ ‫ل����ه‌ ‪2014/4/30‬دا‪ ،‬ك����ه‌ هه‌رێم����ی‬ ‫كوردس����تان‌و عێ����راق دوو هه‌ڵبژاردن����ی‬ ‫به‌خۆوه‌ بین����ی‪ ،‬به‌روونی س����اخته‌كاری‬ ‫كراوه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی له‌شوێنی كۆكردنه‌وه‌‌و‬ ‫جیاكردنه‌وه‌ی ده‌نگه‌كان له‌(ئه‌لبیسه‌كه‌ی)‬

‫‪5‬‬

‫ش����اری س����لێمانی‪ ،‬له‌و كات����ه‌دا ژوری‬ ‫هه‌ڵبژاردنی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان‪ ،‬كه‌ به‌پێی‬ ‫ئ����ه‌و به‌ڵگان����ه‌ی له‌الیه‌ن ئ����ه‌و ژووره‌وه‌‬ ‫خراونه‌ت����ه‌ روو‪ ،‬دوای به‌دواداچوونی����ان‬ ‫ب����ۆ ئه‌نجام����ی ده‌نگ����ه‌كان‌و ‪CD‬یه‌كانی‬ ‫كۆمیس����یۆن‌و فۆرمی ‪ 902‬كردووه‌‪ ،‬بۆی‬ ‫ده‌ركه‌وت����ووه‌‪ ،‬ل����ه‌و(‪ 3‬ه����ه‌زار‌و ‪)256‬‬ ‫وێس����تگه‌یه‌ی پارێزگای سلێمانی له‌‪133‬‬ ‫وێستگه‌دا "س����اخته‌كاری گه‌وره‌" كراوه‌‪،‬‬ ‫به‌ش����ێوه‌یه‌ك له‌و وێستگانه‌دا زیاتر له‌‪14‬‬ ‫ه����ه‌زار ده‌نگی����ان كه‌مكراوه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫به‌پێ����ی به‌ڵگه‌كان����ی ژووری هه‌ڵبژاردنی‬ ‫گۆڕان‪ 14( ،‬هه‌زار‌و ‪)678‬ده‌نگی گۆڕان‬ ‫براون ب����ۆ یه‌كێتی‌و به‌و ده‌نگانه‌ش����ه‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ ل����ه‌‪ 4‬الیه‌نه‌كه‌ی دیكه‌وه‌ ب����راون بۆ‬ ‫یه‌كێتی ده‌گاته‌(‪ 19‬هه‌زار‌و ‪)968‬ده‌نگ‪.‬‬ ‫دواتری����ش به‌هۆی گۆرش����انكاری گه‌وره‌‬ ‫له‌كورسیه‌كانی حزبه‌كاندا كراو ئه‌نجامی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی گۆڕی‪ .‬‬ ‫به‌ه����ۆی ئ����ه‌و گۆرانكاریان����ه‌ی ك����ه‌‬ ‫له‌ناوچه‌ك����ه‌دا رویان����داو‌ه به‌تایبه‌تی����ش‬ ‫كاریگ����ه‌ری ئ����ه‌و گۆرانكاریانه‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫بارودۆخی سیاس����ی هه‌رێمی كوردستان‪،‬‬ ‫پێش����بینی دەکرێت هێزه‌ بااڵده‌سته‌كانی‬ ‫كوردس����تان بی����ر له‌س����اخته‌كاری زۆر‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌ بە‌هه‌موو رێگه‌كانی ساخته‌كاری‬ ‫ب����ه‌و پێی����ه‌ی ترس����ی كه‌مبوون����ه‌وه‌ی‬ ‫ده‌نگه‌كانی����ان هه‌ی����ه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ س����ه‌ره‌رای‬ ‫ئه‌وه‌ی په‌نا بردنه‌ به‌ر واڵتانی دراوسێ بۆ‬ ‫ساخته‌كاری بۆیان‪ ،‬بۆی ‌ه بە‌خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫بارودۆخی هه‌ڵبژاردنه‌كان����ی رابردوو كه‌‬ ‫چۆن ساخته‌كاری كراوه‌و رێوشێنی توند‬ ‫نه‌گیراوه‌ته‌ ب����ه‌ر‪ ،‬ئه‌مه‌ س����ه‌ره‌رای ئه‌و‬ ‫كه‌لێن‌و كه‌مو كوڕیانه‌ی كه‌ له‌پرۆس����ه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان����دا هه‌ی����ه‌ بۆی����ه‌ ئه‌گه‌ری‬ ‫ساخته‌كاری ده‌كرێت له‌هه‌ڵبژاردنی ‪12‬ی‬ ‫ئای����اری داهاتوو‪ ،‬بۆیه‌ ماف����ی خۆیه‌تی‬ ‫هاواڵتیه‌كی ئاسایی بپرسێت ئه‌مریكا به‌و‬ ‫هه‌موو ئامێره‌ پێش����كه‌وتوو شاره‌زاییه‌وه‌‬ ‫روس����یا س����اخته‌كاری تێدا ب����كات‪ ،‬ئایا‬ ‫له‌عێراقی پڕ له‌ئاڵۆزی‌و بێس����ه‌رو به‌ریه‌دا‬ ‫ساخته‌كاری ناكرێت؟‬

‫روسیا بتوانێت‬ ‫له‌ئه‌مریكا ته‌زیرو‬ ‫ساخته‌كاری‬ ‫هه‌ڵبژاردن‬ ‫بكات به‌و‬ ‫هه‌موو ئه‌زمون‌و‬ ‫پێشكه‌وتنه‌وه‌ چۆن‬ ‫له‌عێراقێكی شیواو‬ ‫ئاڵۆزاودا نایكه‌ن؟‬

‫گۆڕان ره‌تی ده‌كاته‌و‌ه پۆستی پارێزگاری سلێمانی راده‌ستی یه‌كێتی بكاته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئومید عومەر‬ ‫هه‌ڵسوڕاوێكی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ پۆستی پارێزگاری‬ ‫سلێمانی هه‌قی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانه‌‌و‬ ‫ئه‌وان "له‌به‌رچاوگرتنی‌ بارودۆخی‌‬ ‫سنوره‌كه‌" رازی بون له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كێتی ئه‌و پۆسته‌ دابه‌ش بكه‌ن‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا به‌رپرسێكی یه‌كێتیش‬ ‫ده‌ڵێت "به‌پێی‌ ئه‌و رێكه‌وتنه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ گۆران ئه‌نجامدراوه‌ ‪-4-30‬‬ ‫‪ 2018‬دو ساڵه‌كه‌ی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆران كۆتایی‌ پێهاتوه‌"‪.‬‬

‫ی‬ ‫سۆز عه‌بدولقادر بابان سه‌رپه‌رشتیار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی خۆجێ ‌‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫دۆس���ی ‌ه ‌‬ ‫ی داواكاریی‬ ‫ی گۆران‪ ،‬له‌بار‌ه ‌‬ ‫له‌بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی پۆستی‬ ‫یه‌كێتی بۆ راده‌س���تكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫پارێ���زگار ب���ۆ ئ���ه‌و حیزبە‌بە‌ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بە‌رێكه‌وتن ‌‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫راگه‌یان���د كات��� ‌‬ ‫ی كوردستان‌و‬ ‫ی نیش���تمان ‌‬ ‫نێوان یه‌كێت ‌‬ ‫ی گۆڕان بڕیار له‌س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫بزوتن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫پۆس���ت ‌ه دراوه‌‪ ،‬به‌جۆرێك دو س���اڵ ‌‬ ‫ی بێت‌و دو‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫یه‌ك���ه‌م پارێزگار ال ‌‬ ‫ی گۆران‪.‬‬ ‫ی بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی كۆتاییش ال ‌‬ ‫ساڵ ‌‬ ‫ی گۆران‬ ‫ی بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی "كات ‌‬ ‫ئه‌و وت ‌‬ ‫ی سنوره‌ك ‌ه‬ ‫ی بارودۆخ ‌‬ ‫بە‌له‌به‌رچاوگرتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بو‪ ،‬چونك ‌ه خۆ ‌‬ ‫به‌و رێكه‌وتن��� ‌ه راز ‌‬ ‫ی ده‌نگه‌كان‬ ‫ی رێ���ژ‌ه ‌‬ ‫له‌راس���تیدا به‌پێ ‌‬

‫ی به‌ده‌ستیهێناوه‌‪ ،‬تائێستاش‬ ‫ی ئه‌نجام ‌ه ‌‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫به‌هه‌مو هه‌قێك پارێزگار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی گۆڕانه‌‪ .‬ئێستاش گۆڕان وه‌ك پێویست به‌ركه‌وت ‌ه ‌‬ ‫ی بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫پش���ك ‌‬ ‫ی وه‌رنه‌گرتوه‌"‪.‬‬ ‫ی كراو‌ه یه‌كێت ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و رێكه‌وتن ‌ه ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌واو كردوه‌‌و پۆسته‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ماو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا ئازاد محه‌مه‌د سه‌رۆك ‌‬ ‫گه‌ڕاندوه‌ته‌وه‌ بۆ گۆران"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫ی پارێ���زگا ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی یه‌كێتی‌‪ ،‬بە‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند‬ ‫سه‌باره‌ت بە‌چۆنیه‌تی چاره‌سه‌كردنی له‌پشك ‌‬ ‫ی عێراق‪،‬‬ ‫ی په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ئه‌م كێش���ه‌ی ‌ه له‌گ���ه‌ڵ یه‌كێتی‪ ،‬بابان له‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارێزگار ‌‬ ‫ی پۆس���ت ‌‬ ‫ی بۆ وه‌رگرتنه‌و‌ه ‌‬ ‫وت���ی "باش���ترین چاره‌س���ه‌ر ب���ه‌ال ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌گه‌ڵ بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی سلێمانی‌‪ ،‬حزبه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ئێم���ه‌و‌ه چاوه‌ڕوانكردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گ���ۆران ده‌كه‌وێت ‌ه گفتوگ���ۆ‪ .‬ئاماژ‌ه ‌‬ ‫ی پارێزگاكان���ه‌‪ ،‬به‌و پێی ‌ه ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و رێكه‌وتن ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌نجومه‌نه‌ك ‌ه به‌ره‌و به‌وه‌ش���كرد "به‌پێ ‌‬ ‫ی یاس���ای ‌‬ ‫م���او‌ه ‌‬ ‫ی ده‌چێت‪ .‬پاش���ان ده‌بێت ئه‌و له‌گه‌ڵ گۆران ئه‌نجامدراوه‌‪2018-4-30 ،‬‬ ‫كۆتای��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گۆران كۆتای ‌‬ ‫ی بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫راستیه‌ش له‌به‌رچاوبگرین بە‌پشتبه‌ستن دو ساڵه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی گ���ۆران‌و ئ���ه‌و پێهاتوه‌"‪.‬‬ ‫ی ده‌نگ��� ‌‬ ‫بە‌ژم���ار‌ه ‌‬

‫باشترین چاره‌سه‌ر‬ ‫به‌الی‌ ئێمه‌وه‌‬ ‫ی‬ ‫چاوه‌ڕوانكردن ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫پارێزگاكانه‌‬

‫هەڤاڵ ئەبوبەکر‬

‫‪6‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫پرۆژە یاسای چاکسازی بو بە‌قوربانی هەڵبژاردن‬

‫تا ئێستا بڕیار له‌سه‌ر كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ موچەی خانەنشینی پەرلەمانتاران بۆ ‪ 2‬ملیۆن دینار نه‌دراوه‌‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬

‫ئەگەر لەبەرژەوەندیی‬ ‫بااڵی نیشتمانییەوە‬ ‫سەیری ئەو پرۆژەیە‬ ‫بكرایە‪ ،‬دەبوایە هەمو‬ ‫فراكسیۆنەكان لەسەری‬ ‫بگەشتنایەتە رێككەوتن‌و‬ ‫دەنگیان لەسەر بدایە‪،‬‬ ‫دەشبوە دەستكەوت بۆ‬ ‫هەمویان‬

‫زیاتر لە‌چوار مانگە پرۆژە یاسای‬ ‫چاكسازی موچەی خانەنشینان بەهۆی‬ ‫ناكۆكی فراكسیۆنەكانەوە لەپەرلەمانی‬ ‫کوردستان پەكی كەوتوە‪ ،‬سكرتێری‬ ‫پەرلەمانی كوردستان جەختدەكاتەوە‬ ‫كە لەدوای هەڵبژاردنی پەرلەمانی‬ ‫عێراق‪ ،‬هەمو هەوڵەكانیان بۆ‬ ‫پەسەندكردنی دەخەگەڕ‪.‬‬ ‫سەرەتای ئەمساڵ حكومەتی هەرێمی‬ ‫كوردس����تان پڕۆژەیاس����ای چاكس����ازی‬ ‫لە‌خانەنش����ینی‌و موچ����ە‌و دەرماڵ����ەو‬ ‫ئیمتیازاتەكان����ی رەوان����ەی پەرلەمانی‬ ‫كوردس����تان كرد كە تێیدا پێش����نیاری‬ ‫كردبو موچەی پلەبااڵكان لەسەر بنەمای‬ ‫یاس����ای خانەنش����ینی یەكگرتوی عێراق‬ ‫رێكبخرێتەوە‪ ،‬بەاڵم ئەو مادەیە زۆرترین‬ ‫ناكۆكی لەسەر دروست بو‪.‬‬ ‫رۆژی ‪27‬ی ش����وبات پرۆژە یاس����اكە‬ ‫لە‌كۆبونەوەیەكی داخ����راوی پەرلەماندا‬ ‫بە‌گۆڕین����ی پێش����نیارەكەی حكوم����ەت‬ ‫پەس����ەندكرا‪ .‬ئ����ەوەش ناڕەزایەتییەكی‬ ‫گەورەی لە‌شەقامی كوردی لێكەوتەوە‪،‬‬ ‫بۆیە هەرزو‌ لە‌س����ەرەتای مانگی ئازاردا‬ ‫س����ەرۆكایەتی پەرلەم����ان بڕیاری����دا‬ ‫بە‌گێڕان����ەوەی یاس����اكەو س����ەرلەنوێ‬ ‫هەمواركردن����ەوەی ئەو بڕگ����ەو مادانەی‬ ‫ناڕەزایەتییان لەسەر دروست ببو‪.‬‬ ‫بەپێ����ی پێش����نیارەكەی حكوم����ەت‬ ‫موچەی خانەنش����ینی پەرلەمانتاران بۆ‬ ‫نزی����ك ‪ 2‬ملی����ۆن دین����ار كەمدەبوەوە‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم لەپەرلەم����ان دەس����تكاری ئەو‬ ‫پێش����نیارەكراو بەشێوەیەك داڕێژرایەوە‬ ‫كە موچەی خانەنشینیی پەرلەمانتاران‬ ‫بگاتە دو هێندە‪.‬‬ ‫پ����اش گەڕاندنەوەی پڕۆژە یاس����اكە‬ ‫ب����ۆ هەمواركردن����ەوە‪ ،‬هەرچەندە بڕیار‬ ‫ب����و لەماوەیەكی نزیكدا دەنگی لەس����ەر‬ ‫بدرێتەوە‪ ،‬بەاڵم تا ئێس����تا فراكس����یۆنە‬ ‫جیاوازەكان����ی پەرلەم����ان نەیانتوانیوە‬ ‫لەس����ەری بگەنە رێككەوت����ن‪ .‬ئەوەش‬ ‫بەه����ۆی ناكۆكیی����ان لەس����ەر م����ادەو‬ ‫بڕگەكان‌و لەدوایین كۆبونەوەشیاندا كە‬ ‫مانگێك بەر لەئێس����تا بو‪ ،‬نەگەیش����تنە‬ ‫هیچ رێككەوتنێك‌‪ .‬ئێس����تاش سكرتێری‬

‫پەرلەمانی کوردستان‬ ‫پەرلەمان����ی كوردس����تان دەڵێت بەهۆی‬ ‫ئەوەی ئەو پرسە بۆ بانگەشەو موزایەدە‬ ‫بەكارنەهێنرێ����ت‪ ،‬دوای هەڵبژاردن����ی‬ ‫پەرلەمانی عێ����راق پرۆژەكە پەس����ەند‬ ‫دەكەن‪.‬‬ ‫حاک����م ئەحم����ەد ئەنوەر‪ ،‬س����ەرۆکی‬ ‫دەستەی دەستپاکیی هەرێمی کوردستان‬ ‫رەخنە لەدواخستنی پرۆژەیەكی وا گرنگ‬ ‫دەگرێت بە‌پاس����اوی ئەوەی هەڵبژاردن‬ ‫لەئارادای����ە‪ .‬حاکم ئەحمەد لەو بارەیەوە‬ ‫بە‌ئاوێنەی راگەیاند "ئەگەر لەبەرژەوەندیی‬ ‫بااڵی نیشتمانییەوە سەیری ئەو پرۆژەیە‬ ‫بكرایە‪ ،‬دەبوایە هەمو فراكس����یۆنەكان‬ ‫لەس����ەری بگەش����تنایەتە رێككەوت����ن‌و‬ ‫دەنگی����ان لەس����ەر بدای����ە‌‪ ،‬دەش����بوە‬ ‫دەستكەوت بۆ هەمویان‪".‬‬ ‫لەب����ارەی ئەوەی ئای����ا پەرلەمانتاران‬ ‫خۆیان بەشێك نەبون لە‌رێگر لەبەردەم‬ ‫پەسەندكردنیدا‪ ،‬حاكم ئەحمەد ئاماژەی‬ ‫بەوەدا كە رەنگە پەرلەمانتار یاخود پلە‬

‫بااڵكانی دیكە خۆیان لەهەڵوێس����تێكی‬ ‫وادا بینیبێت����ەوە بە‌حوكمی ئەوەی دژی‬ ‫بەرژەوەندییەكانیانە‪ ،‬بەاڵم "وەكو خۆم‬ ‫لەهیچ پەرلەمانتارێكم نەبیس����توە دژی‬ ‫بوبێت‪ .‬نازانین بەڕاس����تی كێ لەگەڵیدا‬ ‫نییە‪ ،‬چونكە بۆچونی راستەقینەیان زیاتر‬ ‫لە‌كۆبون����ەوە داخراوەكاندا دەردەكەوێت‬ ‫كە ئێمەش لەوێ نەبوین‪".‬‬ ‫ئەو جەختیشی كردەوە كە ئەگەر پاش‬ ‫هەڵبژاردن پرۆژە یاساكە پەسەندنەكرێت‪،‬‬ ‫ئەوە هەمو فش����ارێكی یاسایی‌و مەدەنی‬ ‫دەکەن لەپێناو پەسەندكردنیدا‪.‬‬ ‫الی خۆی����ەوە عەل����ی حەمەس����اڵح‪،‬‬ ‫جێگری س����ەرۆكی لیژن����ەی دارایی پێی‬ ‫وای����ە ئەگەر بەر لەهەڵبژاردن یاس����اكە‬ ‫پەس����ەندبكرایە‪ ،‬ئ����ەو كادرە حزبیانەی‬ ‫پارتی‌و یەکێتی كە بە‌نایاس����ایی موچە‬ ‫وەردەگ����رن موچەكانی����ان دەب����ڕدرا‪،‬‬ ‫ئەوەش لەهەڵبژاردندا زیانی بە‌یەكێتی‌و‬ ‫پارت����ی دەگەیاند‪ .‬بۆیە لەترس����ی ئەوە‬

‫پەسەندكردنی پرۆژەیاساكەیان بۆ دوای‬ ‫هەڵبژاردن دواخستوە‪.‬‬ ‫ئ����ەو وتیش����ی "ل����ە دوا كۆبونەوەدا‬ ‫بەڕەس����می وەكو گ����ۆڕان داوامان كرد‬ ‫لە‌م����اوەی دو رۆژدا بیخەن����ە بەرنامەی‬ ‫كارەوە‪ ،‬بەاڵم بەقسەیان نەكردین"‪.‬‬ ‫جەختیش����ی كردەوە كە ئێستاش ئەو‬ ‫پرسە الی س����ەرۆكایەتی پەرلەمانە‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەی بخرێتە بەرنامەوە‪ .‬بەدەست هیچ‬ ‫كەسێكی تر نییە ئەوان نەبێت‪.‬‬ ‫ب����ەاڵم بێگەرد تاڵەبانی‪ ،‬س����كرتێری‬ ‫پەرلەمانی كوردس����تان ئەو تۆمەتانەی‬ ‫عەلی حەمەساڵح رەتكردەوەو بە‌ئاوێنەی‬ ‫راگەیان����د ئ����ەوان ل����ەدوای هەڵبژاردنی‬ ‫پەرلەمان����ی عێ����راق پ����رۆژە یاس����اكە‬ ‫پەس����ەنددەكەن‌‪ .‬ئەوكاتیش هەڵبژاردنی‬ ‫پەرلەمانی كوردستانیان لەبەردەمدایە‪،‬‬ ‫بۆیە ئەو تۆمەتانە دورن لە‌راستیەوە كە‬ ‫گوایە لەترسی هەڵبژاردن پەسەندكردنی‬ ‫دواخراوە‪.‬‬

‫وتیش����ی "ئەگ����ەر پارت����ی‌و یەكێتی‬ ‫ئیرادەی چاكسازییان نەبوایە ئەم یاسایە‬ ‫لە‌حكومەتی هەرێمی كوردس����تانەوە كە‬ ‫پارتی‌و یەكێتی تێیدا بەرپرسن نەدەهاتە‬ ‫پەرلەم����ان‪ ،‬ئێم����ەش لەس����ەرۆكایەتی‬ ‫پەرلەم����ان ك����ە پارت����ی‌و یەكێتی����ن‬ ‫نەماندەخستە بەرنامەی كارەوە‪".‬‬ ‫وتیشی "ئەوەی مایەی خۆشحاڵییە بۆ‬ ‫ئێمە ئەوەیە كە نەمانهێشت ئەو یاسایە‬ ‫ببێتە كەرەستەی بانگەشەی هەڵبژاردنی‬ ‫خەڵكی موزایەدەچ����ی لەناو پەرلەمانی‬ ‫كوردس����تان‌و ئەو الیەنانەی دەیانەوێت‬ ‫موزای����ەدە بە‌ق����وت‌و ژی����ان‌و گوزەرانی‬ ‫خەڵكی كوردستانەوە بكەن"‪.‬‬ ‫دڵنیاییش����ی دا كە هەفتەی یەكەمی‬ ‫دوای هەڵبژاردنەكانی پەرلەمانی عێراق‪،‬‬ ‫ئەوان وەك����و س����ەرۆكایەتی پەرلەمان‬ ‫ه����ەم لەگ����ەڵ حكومەت‌و ه����ەم لەگەڵ‬ ‫فراكسیۆنەكانی پەرلەمان كۆدەبنەوە بۆ‬ ‫ئەوەی دوا بۆچونی حكومەت لەسەر ئەو‬

‫مادانەی تێبینیان لەسەرە وەربگرنەوەو‬ ‫ئەوپ����ەڕی هەوڵی خۆش����یان دەدەن بۆ‬ ‫ئەوەی تەوافوقێكیش لەسەر ئەو مادانە‬ ‫لەنێ����وان فراكس����یۆنەكانی پەرلەماندا‬ ‫دروس����ت ببێت‪ ،‬دوای ئەوە دەیخەنەوە‬ ‫بەرنامەی كاری پەرلەمانەوە‪.‬‬ ‫جەختیش����ی كردەوە "ئەگەر تەوافوق‬ ‫دروس����ت نەبو‪ ،‬ئسوڵی كاری پەرلەمانی‬ ‫وایە بەپێی دەنگی زۆرینەو كەمینە ئەو‬ ‫مادانە یەكالیی دەكرێنەوە"‪.‬‬ ‫هەرچەن����دە داواكاری بەش����ێك‬ ‫لە‌فراكس����یۆنەكان ئەوەیە كە سەرجەم‬ ‫مادەو بڕگەكانی یاس����ای خانەنش����ینی‬ ‫یەكگرت����وی عێراق لەهەرێ����م جێبەجێ‬ ‫بكرێت‪ ،‬ب����ەاڵم بێگەر تاڵەبانی باس����ی‬ ‫لەوەك����رد كەحكوم����ەت ناتوانێ هەمو‬ ‫یاسای خانەنش����ینی عێراق وەك خۆی‬ ‫جێبەج����ێ ب����كات‪ .‬وتیش����ی "ئێمەش‬ ‫رەچاوی ئەوە دەكەین نابێت ئەو یاسایە‬ ‫لەبەر ئەو پرسە پەكی بكەوێت‪".‬‬

‫"ئێران ده‌یه‌وێت له‌روی ئابورییه‌وه‌ له‌كوردستان جێگ ‌ه به‌توركیا لێژ بكات"‬ ‫ئا‪ :‬ئومێد عومه‌ر‬ ‫له‌كۆنفرانسی ئابوری‌و بازرگانیی نێوان‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‌و كۆماری ئیسالمیی‬ ‫ئێراندا‪ ،‬هه‌ردوال له‌سه‌ر گه‌شه‌پێدانی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ ئابوری‌و بازرگانییه‌كانی‬ ‫نێوانیان رێكه‌وتن‌و دانیشیان به‌وه‌دا نا‬ ‫كه‌ ئه‌و په‌یوه‌ندییانه‌ له‌ئاستی پێویستدا‬ ‫نین‪ .‬ئه‌ندامێكی ژوری بازرگانیی‬ ‫سلێمانیش رایده‌گه‌یه‌نێت "ئێران به‌‬ ‫ئاشكرا كار ده‌كات بۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌روی‌‬ ‫بازرگانیه‌وه‌ شوێنی‌ توركیا بگرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫كۆنفرانس���ه‌كه‌ ك���ه‌ له‌الی���ه‌ن ژوره‌‬ ‫بازرگانیه‌كانی‌ هه‌رێم رێكخرابو‪ ،‬رۆژی ‪2‬ی‬ ‫ئه‌م مانگه‌ له‌هه‌ولێری پایته‌خت به‌ڕیوه‌چو‌و‬ ‫م���اوه‌ی دو رۆژی خایان���د‪ .‬هه‌ری���ه‌ك‬ ‫له‌نێچیرڤان بارزانی‌‪ ،‬سه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم‌و محه‌مه‌د شه‌ریعه‌تمه‌درای‌‪ ،‬وه‌زیری‌‬ ‫بازرگانی‌‌و پیشه‌س���ازی‌ ئێ���ران‌و محه‌مه‌د‬ ‫سودانی‌‪ ،‬وه‌زیری‌ پیشه‌سازی‌‌و كانزاكانی‌‬ ‫عێراق تێیدا به‌ش���داربون‪ .‬به‌پێویستیان‬ ‫زانی‌ ئاس���انكاریی‌ بكرێت ب���ۆ بازرگانانی‌‬ ‫نێوان هه‌رێم‌و ئێران‪.‬‬ ‫كۆنفرانس���ه‌كه‌دا‬ ‫له‌گفتوگۆكان���ی‬ ‫كێشه‌كانی‌ نێوان هه‌ردوال‌و میكانیزمه‌كانی‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنیان خران���ه‌ ب���ه‌ر باس‪.‬‬ ‫ه���ه‌ردوالش جه‌ختی���ان ك���رده‌وه‌ ك���ه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌ ئابوری‌‌و بازرگانیه‌كان له‌ئاستی‌‬ ‫چاوه‌روانی���دا نی���ن‌و بۆ گه‌ش���ه‌پێدانیان‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ .‬له‌وباره‌یه‌وه‌ حامی���د عه‌بدوڵاڵ‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ ژوری‌ بازرگای‌ س���لێمانی‌‪ ،‬به‌‬ ‫ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "ئێران به‌ ئاش���كرا كار‬ ‫ده‌كات بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ل���ه‌روی‌ بازرگانیه‌وه‌‬ ‫شوێنی‌ توركیا بگرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌رله‌ كۆنفرانس���ه‌كه‌دا داوا كرا گومرگر‬ ‫كااڵو شمه‌كه‌ ئێرانیه‌كان به‌تایبه‌ت ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫پێویس���تی‌ رۆژانه‌ی‌ هاواڵتیان���ن بكرێت‬ ‫به‌نی���وه‌‪ .‬ئام���اژه‌ به‌وه‌ش���كرا حكومه‌تی‌‬ ‫عێراق پێناس���ی‌ نوێی‌ گومرگی‌ داناوه‌ بۆ‬

‫پەیوەندی بازرگانی نێوان ئێران‌و هەرێمی کوردستان ئاسایی دەبێتەوە‬ ‫یه‌كخستنی‌ گومرگی‌ هه‌ولێر‌و به‌غدا‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌و خااڵنه‌ی هه‌ولێر‌و تاران‬ ‫له‌كۆنفرانسی ئابوری‌و بازرگانیدا له‌سه‌ری‬ ‫رێكه‌وتون‪ ،‬حامی���د عه‌بدوڵاڵ به‌ ئاوێنه‌ی‬ ‫راگه‌یان���د "كۆمه‌ڵێ���ك پرۆتۆكۆلی‌ گرنگ‬ ‫له‌نێوان هه‌ردوالدا واژۆ كراون‪ .‬به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫گشتی‌ كۆنفرانسه‌كه‌ سه‌ركه‌وتوبو‪ ،‬توانی‌‬ ‫ببێته‌ هۆی‌ لێكتێگه‌یشتنی‌ زیاتر له‌نێوان‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‌و كۆماری‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ ئێراندا‪ .‬هێنده‌ی‌ من ئاگاداربم‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م چاوه‌ڕوان���ی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌ك���رد له‌س���ه‌ر په‌یوه‌ندی���ی‌ بازرگانی‌‌و‬ ‫ئاب���وری‌ له‌گه‌ڵ ئێ���ران بگاته‌ رێككه‌وتن‪.‬‬

‫مه‌رزه‌كانی���ش ته‌وه‌رێك���ی‌ گرنگ���ی‌ له‌سه‌ر خاكی‌ هه‌رێم وه‌به‌رهێنان بكه‌ن بۆ‬ ‫دانیش���تنه‌كان بون‪ ،‬به‌تایبه‌ت كردنه‌وه‌ی‌ بۆژاندنه‌وه‌ی‌ كه‌رتی‌ كشتوكاڵی‌‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌كۆنفرانس���ه‌كه‌دا ئاشكرا كرا كه‌‬ ‫مه‌رزی‌ كێلێ‌‌و سه‌یرانبه‌ن‪ ،‬كه‌ پێمان وایه‌‬ ‫هۆكارێكن بۆ گه‌شه‌پێدانی‌ ئابوری‌‌و كاری‌ ئاڵوگ���ۆڕی‌ بازرگان���ی‌ له‌نێ���وان كۆماری‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ ئێ���ران‌و عێراق���دا نزیكه‌ی‌ ‪8‬‬ ‫بازرگانی‌ له‌نێوان هه‌ردوالدا"‪.‬‬ ‫به‌ش���ێكی‌ ت���ری‌ پانێ���ڵ‌و گفتوگۆكان ملی���ار دۆالره‌‌و ل���ه‌و ب���ڕه‌ش نزیك���ه‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌ كه‌رتی‌ كشتوكاڵ‌و بوژانه‌وه‌ی‌ (‪)%65‬ی‌ پش���كی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تانه‌‪.‬‬ ‫به‌روبوم���ی‌ ناوخۆییه‌وه‌ هه‌ب���و‪ ،‬كه‌ تێیدا راشیانگه‌یاند به‌هۆی‌ بونی‌ ‪ 625‬كیلۆمه‌تر‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان پێش���نیازی‌ كردبو له‌سنوری‌ هاوبه‌ش‌و ‪ 3‬ده‌روازه‌ی‌ فه‌رمی‌‌و‬ ‫ته‌نها پش���ت به‌ هاورده‌كردنی‌ به‌روبومی‌ ‪ 5‬ده‌روازه‌ی‌ نافه‌رم���ی‌ له‌نێ���وان هه‌رێم‌و‬ ‫كشتوكاڵی‌ نه‌به‌س���ترێت‌و كار بكرێت بۆ ئێران���دا‪ ،‬كاری‌ بازرگانی‌ گه‌ش���ه‌ی‌ زیاتر‬ ‫گرنگی‌ دانی‌ زیات���ر به‌ خاك‌و كێڵگه‌كان ‌ی به‌خۆوه‌ ده‌بینێت‪.‬‬ ‫حامی���د عه‌بدوڵ�ڵ�ا ئاش���كرای كرد كه‌‬ ‫هه‌رێم‌و‪ ،‬كۆمپانیا تایبه‌تمه‌نده‌كانی‌ ئێران‬

‫هه‌ندێك بازرگان كێش���ه‌ی‌ دراویان له‌گه‌ڵ‬ ‫ئێ���ران‌و به‌تایبه‌ت بانك���ی‌ مه‌ركه‌زی‌ ئه‌و‬ ‫واڵته‌دا هه‌یه‌‌و وتی "من خۆم له‌پانێڵیكدا‬ ‫به‌ش���درایم كرد‌و داوام كرد چاره‌سه‌رێك‬ ‫بۆ بابه‌ته‌ك���ه‌ بدۆزرێته‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم دوای‌‬ ‫وتووێژێكی‌ زۆر هیچ رێكه‌وتنێكی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫نه‌كرا"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌ په‌یوه‌ندی���ی ئابوری‌و‬ ‫ئاڵوگ���ۆڕه‌ بازرگانییه‌كانی نێوان هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان‌و كۆماری ئیس�ل�امیی ئێران‬ ‫د‪.‬كامه‌ران ئه‌حمه‌د مامۆستای‌ ئابوری‌‪ ،‬به‌‬ ‫ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند بڕبڕه‌ی‌ پش���تی‌ ئابوری‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان ئێران‌و توركیایه‌‪" ،‬بۆ‬

‫كۆمه‌ڵێك پرۆتۆكۆلی‌‬ ‫گرنگ له‌نێوان‬ ‫هه‌ردوالدا واژۆ‬ ‫كراون‪ .‬به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫گشتی‌ كۆنفرانسه‌كه‌‬ ‫سه‌ركه‌وتوبو‪،‬‬ ‫توان ‌ی ببێته‌ هۆ ‌ی‬ ‫لێكتێگه‌یشتنی‌ زیاتر‬ ‫له‌نێوان حكومه‌ت ‌ی‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‌و‬ ‫كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێراندا‬ ‫نمونه‌ ئه‌گ���ه‌ر ئاڵوگۆری‌ هه‌رێم ‪ 100‬دینار‬ ‫بێت‪ 60 ،‬دین���اری‌ له‌گه‌ڵ ئێراندایه‌‪30 ،‬ی‬ ‫له‌گه‌ڵ توركیایه‌‌و ‪20‬یش���ی‌ له‌گه‌ڵ عێراق‌و‬ ‫س���وریا‌و ئه‌رد‌هن‌و واڵتان���ی‌ دیكه‌دایه‌ به‌‬ ‫واڵتانی‌ ئه‌وروپاشه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌و ده‌نگۆیانه‌ی‌ ده‌وترێن ئێران‬ ‫هه‌رێم وه‌ك بازارێ���ك به‌كار ده‌هێنێت بۆ‬ ‫ساغكردنه‌وه‌ی‌ به‌ره ‌هم‌و كااڵكانی‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"ئێمه‌ ئیش���مان به‌و به‌رهه‌م‌و كااڵیانه‌یان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬س���اغكردنه‌وه‌‌و س���اغنه‌كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫چی‌؟ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌ئێران���ه‌وه‌ دێت خۆمان‬ ‫نیمان���ه‌‪ .‬هه‌رێم ته‌نها یه‌ك س���ه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫هه‌یه‌ بۆ هه‌نارده‌كردن ئه‌ویش نه‌وته‌"‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬

‫‪ 1818‬دو سه‌د ساڵه‌ی‌‬ ‫‪ 2018‬كارل ماركس‬

‫رۆژی ‪5‬ی مایس‪ ،‬دو سەد ساڵ بەسەر‬ ‫لەدایكبونی كارل ماركس‪ ،‬دامەزرێنەری‬ ‫فەلسەفەی ماركسیزم‌و قوتابخانەی‬ ‫سیاسی كۆمۆنیزمدا تێپەڕی‪ .‬ئەو‬ ‫بەگەورەترین دوژمنی سه‌رسه‌ختی‌‬ ‫سەرمایەداری لەمێژوی جیهاندا‬ ‫ده‌ناسرێت‪.‬‬ ‫كارل ماركس‪ ،‬دو س����ەد ساڵ لەمەوبەر‬ ‫لە‪5‬ی ئایاری ساڵی ‪ 1818‬لەشاری "تریەر"‬ ‫لەخێزانێكی بۆرژوا لەپروس����یا لەدایكبو‪.‬‬ ‫دوەم منداڵی خێزانە فرە ئەندامەكەی بو‪.‬‬ ‫قۆناغی ناوەندی خوێندنی لەقوتابخانەیەكی‬ ‫پرۆتس����تانت تەواو كردو پاشان لەبەشی‬ ‫یاس����ای زانكۆی "بۆن" خۆی بۆ خوێندن‬ ‫تۆمارك����رد‪ .‬ئەو دو ش����تی لە"هانریش"ی‬ ‫باوكییەوە به‌میرات بۆ به‌جێمابو‪ :‬شه‌یدای‌‬ ‫سیاسەت‌و چێژوەرگرتن لەبیركردنەوە‪.‬‬ ‫هانریش ماركس‪ ،‬یاساناس����ێكی لیبراڵ‌و‬ ‫نیش����تمانپەروەرێكی راستەقینەی پروسی‬ ‫ب����و‪ .‬ئەو ل����ەو جولەكانە بو ك����ە لەپێناو‬ ‫ئاس����انكردنی خۆگونجانی لەگ����ەڵ ژیانی‬ ‫پیش����ەیی پروسیای س����ەدەی نۆزدەیەم‪،‬‬ ‫بوە مەس����یحی‪ .‬هەرچەندە بۆ نیشاندانی‬ ‫ناڕەزای����ی خ����ۆی بەرامبەر ئ����ەو بڕیارە‬ ‫ناچارییەی‪ ،‬نەچوە سەر مەزهەبی زۆرینەی‬ ‫پرۆتستانت‪ ،‬بەڵكو پەیوەندی بەكەمینەی‬ ‫كاسۆلیكەوە كرد‪.‬‬ ‫باوو باپیران����ی هانریش ماركس‪ ،‬لەوانە‬ ‫ب����اوو باپیرانی هاوس����ەرەكەی‪ ،‬هەمویان‬ ‫حاخام����ی جولەكە بون‪ .‬ب����ەاڵم هانریش‬ ‫مارك����س خۆی خولیایەكی قوڵی بۆ بیریی‬ ‫فەیلەس����وفانی‌ رۆش����نگەری‪ ،‬بەتایب����ەت‬ ‫بەرهەمەكان����ی ڤۆڵتێ����رو رۆس����ۆ هەبو‪،‬‬ ‫بەردەوام پش����تیوانی لەبەرەوپێش����چونی‬ ‫ئازادییە بنەڕەتییەكان لەپروسیا دەكرد‪.‬‬ ‫ئەو پاش تەواوكردنی بەش����ی یاسا‪ ،‬بۆ‬ ‫درێژەدان بەخوێندن چوە بەشی فەلسەفەی‬ ‫زانك����ۆی "فریدری����ك ولی����ەم" لەبەرلین‪.‬‬ ‫پاش س����ێ س����اڵ‌و لە‌تەمەنی ‪ 23‬ساڵیدا‬ ‫نام����ەی دكتۆراكەی دەرب����ارەی "جیاوازی‬ ‫فەلسەفەی دیمۆكریت‌و ئەپیكۆر" لە‌زانكۆی‬ ‫"یەنا" تەواوكرد‪ .‬نام����ەی دكتۆراكەی كە‬ ‫زاڵبون����ی ماركس����ی الو بەس����ەر كولتورو‬ ‫زمانەكانی یۆنانی‌و رۆمانیدا نیشان دەدات‪،‬‬ ‫هێش����تا بەیەكێك لەبەرهەمە دیارەكان بۆ‬ ‫ناس����ینی بیریی ماتریالیس����تە دێرینەكان‬ ‫دەژمێردرێت‪.‬‬ ‫ماركس لەس����ااڵنی س����ەرەتای تەمەنی‬ ‫هه‌رزه‌كاری����ی‌‌و الوێتیی����ەوە خاوەن����ی‬ ‫بلیمەتییەك����ی لەڕادەب����ەدەر ب����و لەڕوی‬ ‫تی����ۆری‌و تیۆردانانەوە‪ ،‬هەرچەندە بەهۆی‬ ‫فیك����رە سیاس����ی‌و خوداناباوەڕییەكەیەوە‬ ‫رێگەی پێنەدرا لەزانكۆ وانە بڵێتەوە‪ .‬بەاڵم‬ ‫ئ����ەو رێگەپێنەدانە‪ ،‬ش����ەیداییەكی لەدڵی‬

‫کارڵ مارکس‬ ‫ماركس����دا دروستكرد كە تا دوا ساتەكانی‬ ‫ژیان����ی دەس����تبەرداری بیروبۆچونه‌كان ‌ی‬ ‫خۆی نەبو‪ .‬لەس����ەرەتای س����ااڵنی الویدا‪،‬‬ ‫مارك����س روی ل����ەكاری رۆژنامەوانی كردو‬ ‫لەم رێگەیەوە دەیتوانی هەم قس����ە لەسەر‬ ‫پش����تیوانی لە‌ئازادی بیروڕا بكاو هەمیش‬ ‫دژ بەهەژاری‌و ستەم بنوسێ‌و هاوكات مانا‬ ‫ببەخشێتە خواستە سیاسی‌و فیكرییەكانی‬ ‫خۆی‪.‬‬ ‫ماركس لەهه‌رزه‌كارییدا شەیدای ئەدەب‪،‬‬ ‫یاس����ا‪ ،‬مێژو‪ ،‬زانس����تە سروش����تییەكان‪،‬‬ ‫فەلس����ەفەو ماتماتیك ب����وو‪ .‬لەخوێندن‌و‬ ‫لێكۆڵینەوە لەم بواران����ەدا هەرگیز ماندو‬ ‫نەدەب����و‪ .‬تاس����ەی ئەو ب����ۆ خوێندنەوەو‬ ‫زیادەڕۆی����ی لەخواردنەوەو ش����ەڕ لەگەڵ‬ ‫هاوپۆلەكانیدا گەیش����تبوە س����نورێك كە‬ ‫دایك‌و باوكی نیگەران كردبو‪.‬‬ ‫هانریش ماركس كە بەچاكی سروش����تە‬ ‫س����ەرچڵەكەی كوڕەك����ەی دەناس����ی‬ ‫لەنامەیەك����دا بۆ ماركس لە‌س����اڵی ‪1937‬‬ ‫نوس����یویەتی "دڵی ت����ۆ خاوەنی هێزێكی‬ ‫دێوئاس����ایە كە الی هی����چ مرۆڤێكی دیكە‬ ‫نابینرێ����ت‪ ".‬مارك����س بەدرێژایی تەمەنی‬ ‫"هێ����زی دێوئاس����ا"ی خۆی ب����ۆ خزمەتی‬ ‫خوێندنەوە‪ ،‬بیركردنەوە‪ ،‬زانین‌و نوس����ین‬ ‫بەكارهێن����ا‪ .‬بەه����اوكاری ئ����ەم هێزەی‪،‬‬ ‫ماركس هەرگیز خۆی دیل‌و دەس����تگیری‬ ‫هیچ قاڵبێك نەكرد‪.‬‬

‫ئەو دەیتوانی لە‌هەریەك لە‌بەرهەمەكانیدا‬ ‫لەی����ەك كات����دا مێژونوس‪ ،‬فەیلەس����وف‪،‬‬ ‫ئابوریناس‌و كۆمەڵن����اس دەربكەوێت‪ ،‬بێ‬ ‫ئەوەی تەنیا یەكێك لەوانە بێت‪ .‬خواست‌و‬ ‫ئامانجی ماركس كەش����فكردنی حەقیقەت‌و‬ ‫بەتایب����ەت حەقیقەتی زانس����تی بو‪ .‬ئەو‬ ‫یەكێك بو ل����ەو زانایانەی ك����ە توانیبوی‬ ‫بۆ گۆڕینی سیس����ته‌می‌ جیهان‪ ،‬سیستمی‬ ‫گوتاریی یەك س����ەردەمی گەورەی مێژو‪-‬‬ ‫قۆناغ����ی رێنس����انس‪ -‬بگۆڕێ����ت‪ .‬بێ هۆ‬ ‫نەبو كە فەیلەس����وفی فەرەنس����ی‪ ،‬لیڤی‬ ‫ئاڵتۆس����ێر‪ ،‬ماركس‪-‬ی وەك "دۆزەرەوەی‬ ‫كیش����وەری مێژو"و سەرزەمینی نەناسراو‪،‬‬ ‫ناو دەبرد‪ .‬ئاڵتۆس����ێر دەیوت بەو جۆرەی‬ ‫فرۆی����د دۆزه‌ره‌وه‌ی‌ ناخودئاگایە‪ ،‬ماركس‪-‬‬ ‫یش دۆزرەوەی "كیشوەری مێژو"ە‪.‬‬ ‫دەتوانرێت پوختەی هزرەكانی ماركس‌و‬ ‫ئەنگلس دەربارەی سەرمایەداری‌و كۆمۆنیزم‬ ‫لە"مانیڤێس����تی حزب����ی كۆمۆنیس����ت"دا‬ ‫ببینین����ەوە‪ 170 .‬س����اڵ پاش نوس����ینی‬ ‫مانیڤێس����ت‪ ،‬هێزی ئ����ەو بەرهەمە بەهیچ‬ ‫شێوەیەك كەمی نەكردوە‪ .‬كەمتر دەقێكی‬ ‫وا دەبینرێت توانیبێتی وەك ئەم نوسینە‬ ‫كورت����ە‪ ،‬كاریگەری لەس����ەر چارەنوس����ی‬ ‫مرۆڤ‌و كۆمەڵگاكان هەبوبێت‪.‬‬ ‫ماركس����ی تیۆرس����ێنی پارە‪ ،‬بەردەوام‬ ‫پێویس����تی بە‌پ����ارە بو‪ .‬زۆرب����ەی داهاتی‬

‫ئەو لە‌س����ااڵنی ‪1850‬كان����دا لەڕێگەی ئەو‬ ‫وتاران����ەوە دابین دەبو كە هەفتانە دو جار‬ ‫بۆ باڵوكراوەی نیویۆرك دەیلی تریبۆن‪-‬ی‬ ‫دەنوس����ی‪ .‬مارك����س ق����ەت پیش����ەیەكی‬ ‫جێگی����ری نەبو‪ .‬ئ����ەوو خێزانەكەی بەبێ‬ ‫هاوكارییە داراییە بەردەوامەكانی ئەنگلس‬ ‫قەت نەیاندەتوانی درێژە بەژیان بدەن‪.‬‬ ‫بەشێكی زۆر لەو كەسانەی كە لەبارەی‬ ‫مێژوی س����ەدەمی بیس����تەمەوە زانیاریان‬ ‫هەیە هەرچەندە زانیارییەكانیان گش����تیش‬ ‫بن‪ ،‬بەاڵم لەس����ەر ئ����ەو بابەت����ە هاوڕان‬ ‫ك����ە بەرهەمی سیاس����ەتە شۆڕش����گێڕانە‬ ‫ماركسیستییەكان ئاڵۆزو سەرئێشێنەرن‪.‬‬ ‫بۆیە بەسەرنجدانی لەوەی كە تیۆرەكانی‬ ‫مارك����س ئاماژە بەتۆتالیتاری����زم‪ ،‬نەبونی‬ ‫ئ����ازادی‌و كۆمەڵكوژیی����ەكان دەك����ەن‪،‬‬ ‫جێی سەرس����وڕمان نییە ك����ە ببێتە جێی‬ ‫رەزامەندی‌و ناكۆكی سەرسەختانە‪.‬‬ ‫لەگەڵ ئەوەش نابێت روخس����ارە تەواو‬ ‫مرۆییەك����ەی ماركس‪-‬م����ان لەبیربچێ����ت‪.‬‬ ‫بەشێك لەبیرۆكەكانی ئەو كۆمەكی زۆریان‬ ‫به‌باش����تركردنی دونی����ا كرد‪ .‬ئاش����كرایە‬ ‫مارك����س لەس����ەر زنجیرەی����ەك پ����رس‪،‬‬ ‫دیدێكی تەواو دروس����تی هەبوە‪ :‬گروپێكی‬ ‫بچ����وك لەكەس����انی س����ەرو دەوڵەمەن����د‬ ‫دنی����ا بەدەس����تەوە دەگرن‪ ،‬سیس����تمی‬ ‫س����ەرمایەداری تۆكمە نیی����ەو بەقەیرانە‬ ‫دارایی����ە دوپاتبوەكان‪ ،‬تا س����ەر كەناری‬

‫مردن دەمانترس����ێنێت‌و بەپیشەس����ازیی‬ ‫بون پەیوەندییە مرۆییەكانی بۆ هەمیش����ە‬ ‫گۆڕیوە‪.‬‬ ‫مارك����س دەیویس����ت من����دااڵن لەبری‬ ‫ئەوەی كاربك����ەن دەبێت بچنە قوتابخانە‪،‬‬ ‫ئەم بیرۆكەی����ە لەدونیای ئەم����ڕۆدا وەك‬ ‫ش����تێكی ئاس����ایی س����ەیردەكرێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لە‌ساڵی ‪1848‬دا‪ ،‬كاتێك ماركس خەریكی‬ ‫نوسینی مانیڤێستی حزبی كۆمۆنیست بو‪،‬‬ ‫كاركردنی مندااڵن ش����تێكی ئاس����ایی بو‪.‬‬ ‫ئەوەی كە بەش����ێكی زۆری ئەو مندااڵنەی‬ ‫كاریان دەكرد چانسی چونە قوتابخانەیان‬ ‫بەدەس����تهێنا‪ ،‬تاڕادەیەك����ی زۆر قەرزاری‬ ‫هەوڵەكانی ماركسە‪ .‬لیندا یوئێ‪ ،‬نوسەری‬ ‫كتێبی "ئابوریناس����انی مەزن‪ :‬بیرۆكەكانی‬ ‫ئەوان ئەمڕۆكە چۆن بەكەڵكی ئێمە دێن"‬ ‫دەڵێت‪" :‬یەكێك لە‌‪ 10‬خاڵە سەرەكییەكەی‬ ‫مانیفۆس����تی حیزبی‌ كۆمۆنیستی ماركس‌و‬ ‫ئەنگل����ز لەس����اڵی ‪1848‬دا‪ ،‬دابینكردنی‬ ‫خوێندنی خۆڕایی بۆ مندااڵن بو لەقوتابخانە‬ ‫حكومییەكان����داو هەروەها كۆتاییهێنان بو‬ ‫بەكاركردنی مندااڵن لەكارگەكاندا‪.‬‬ ‫ئەو دەی����وت هەم����وان دەبێ����ت كاتی‬ ‫دەستبەتاڵیان هەبێت‌و خۆیان لە‌بارەی ئەو‬ ‫كات����ەوە بڕیار بدەن‪ .‬ئایا لەوەی كە ناچار‬ ‫نی����ت هەمو رۆژێكی هەفت����ەو ‪ 24‬كاتژمێر‬ ‫لەرۆژێك����دا كاربك����ەی‪ ،‬خۆش����حاڵ نیت؟‬ ‫یاخود لەبارەی هەبونی كات بۆ نانخواردنی‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫‪7‬‬

‫ئایا لەوەی كە ناچار‬ ‫نیت هەمو رۆژێكی‬ ‫هەفتەو ‪ 24‬كاتژمێر‬ ‫لەرۆژێكدا كاربكەی‬ ‫خۆشحاڵ نیت؟‬ ‫پێتخۆش نییە لەتەمەنی‬ ‫پیریدا خانەنشین‬ ‫بكرێیت‌؟ ئەگەر‬ ‫وەاڵمتان بەڵێیە‪ ،‬دەبێت‬ ‫سوپاسی ماركس بكەن‬ ‫نیوەڕۆ؟ پێتخ����ۆش نییە لەتەمەنی پیریدا‬ ‫خانەنش����ین بكرێیت‌و پارەیەك وەربگری؟‬ ‫ئەگەر وەاڵمتان بۆ هەر كام لەم پرسیارانە‬ ‫بەڵێیە‪ ،‬دەبێت سوپاسی ماركس بكەن‪.‬‬ ‫ماركس لەتیۆرەكانیدا باس لەوە دەكات‬ ‫لەكۆمەڵ����گا س����ەرمایەدارییەكاندا خەڵك‬ ‫ناچارب����ون تەنیا س����ەرمایەی خۆیان كە‬ ‫كارەكەی����ان لەبەرامبەر پارەدا بفرۆش����ن‪.‬‬ ‫ئ����ەوەش بەب����ڕوای مارك����س لە‌زۆرب����ەی‬ ‫بوارەكان����دا س����ەودایەكی ناعادیالنەیە كە‬ ‫دەبێتە هۆی لەخۆنامۆبون‪ :‬دەش����ێت ئەو‬ ‫هەس����تە الی كەس����ەكان دروس����ت ببێت‬ ‫ك����ە لە‌بنەمای سروش����تیی مرۆیی خۆیان‬ ‫دورخراونەتەوە‪.‬‬ ‫ئ����ەو پێی وابو خەڵ����ك دەبێت هۆكاری‬ ‫بەدیهێنان����ی گۆڕان����كاری ب����ن‪ ،‬ئەگ����ەر‬ ‫كۆمەڵگاكەت����ان كێش����ەیەكی هەبێ����ت‪،‬‬ ‫ب����ۆ نمون����ە ئەگ����ەر لە‌كۆمەڵگاكەتان����دا‬ ‫نادادپەروەری‌و نایەكسانی ببینیت‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫پێكەوە كۆببن����ەوەو ناڕەزایەتی دەرببڕن‌و‬ ‫خوازیاری گۆڕانكاریی بن‪.‬‬ ‫لەگ����ەڵ ئ����ەوەی بەش����ێكی زۆر‬ ‫لە‌پێش����بینییەكانی ئ����ەو وا دەرنەچ����ون‪،‬‬ ‫بەاڵم تێڕاونینە فەلس����ەفییەكانی هێش����تا‬ ‫ئیله����ام بەملیۆن����ان كەس دەبەخش����ێت‌و‬ ‫تیۆرە ئابورییەكانی رێنوێنی كەس����انێكە‬ ‫ك����ە دەخوازن باش����تر لەپێكهاتەی دنیای‬ ‫مۆدێرن تێبگەن‪.‬‬

‫ماركس‌و كێشمەكێشێكی نەبڕاوە لەسەر "ئەفیونی گەالن"‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬ ‫ئایین لەفەلسەفە كۆمەاڵیەتییەكەی‬ ‫ماركسدا شوێنێكی كەمی گرتوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەمان ئەو بۆچونە البەالیانەی لەسەر‬ ‫ئایین وایكردوە كە خەڵكی دیندار‪،‬‬ ‫بەفەیلەسوفێكی دژە خودای بزانن‪.‬‬ ‫بەشێكی زۆر لەو باوەڕدارانەی كە‬ ‫بە‌توڕەییەكی زۆرەوە هێرش دەكەنە سەر‬ ‫ماركس‪ ،‬ئاگاداری تێڕوانینی راستەقینەی‬ ‫ئەو لەبارەی ئایینەوە نین‪.‬‬ ‫ماركس لەكۆی هەزاران الپەڕە نوس����ین‪،‬‬ ‫له‌چەن����د دێڕێک����ی زۆر كورت����دا باس����ی‬ ‫ئایینی ك����ردوە‪ ،‬ماركس����ی الو‪ ،‬رێبازێكی‬ ‫رەخنەییان����ەی لەبارەی ئایین����ەوە هەبو‪،‬‬ ‫وەك زۆربەی بیرمەندانی كاریگەر بەبزاوتی‬ ‫رۆشنگەری‪ ،‬ئایینی بەجۆرێك لەجیهانبینی‬ ‫سەرەتایی دەزانی‪.‬‬ ‫مارك����س ك����ە پەیوەن����دی بە‌پەیڕەوانی‬ ‫چەپگ����ەرای هیگڵ����ەوە هەب����و‪ ،‬ئایین����ی‬ ‫بەقۆناغێك����ی س����ەرەتایی لە‌جیهانبین����ی‬ ‫دەزان����ی ك����ە زانینێك����ی س����اختە یاخود‬ ‫هەڵگەڕاوەمان لەبارەی بونەوە پێش����كەش‬ ‫دەكاو دەبێت بەهۆی گەش����ەی عەفاڵنی‌و‬

‫هەڵكشانی مەعریفەی زانستییەوە‪ ،‬شوێنی‬ ‫خۆی بۆ جۆرێكی كامڵتری هۆشیاری چۆڵ‬ ‫بكات‪ ،‬ئەوەش كاتێك دەبێت كە ئەندامانی‬ ‫كۆمەڵەی ئایین����ی (ئومەت) ببنە هاواڵتی‬ ‫هۆشیاری كۆمەڵگەی مۆدرێن‪.‬‬ ‫مارك����س بەه����ۆی پابەندبون����ی‬ ‫بەماتریالیزم����ەوە‪ ،‬بەهی����چ ش����ێوەیەك‬ ‫بەیەكێك ل����ەدژە ئایینیی����ە رادیكاڵەكان‬ ‫ناناس����رێت‌و لە‌دژایەتیكردن����ی ئایین����دا‬ ‫بەئاش����كرا لەهیگڵییە چەپە رادیكاڵەكان‬ ‫جیادەبێتەوە‪ .‬لەم روەشەوە مشتومڕەكانی‬ ‫لەگ����ەڵ "بڕۆن����ۆ ب����اوەر ‪"1882-1809‬‬ ‫ناس����راوە‪ .‬بڕۆنۆ ب����اوەر ك����ە یەكێك بو‬ ‫لەه����اوڕێ‌و هاوبیرەكانی س����ەردەمی الوی‬ ‫ماركس‪ ،‬روبەڕوبونەوەی ئایینی بەیەكێك‬ ‫لەبنەماكان����ی رۆش����نگەری‌و زەرورەت����ی‬ ‫كاری رۆش����نبیریی دەزان����ی‪ .‬لەبەرامبەردا‬ ‫ماركس لەهەم����ان ئەو كاتەی كە رەخنەی‬ ‫لە"ئاكاری ریاكارانەی مەس����یحی" دەگرت‪،‬‬ ‫لەبەرامب����ەر دژایەتییەكەی "ب����اوەر"دا بۆ‬ ‫ئایی����ن‪ ،‬جەختی لەس����ەر هەڵكردن لەگەڵ‬ ‫ئایین وەك باوەڕێكی كۆمەڵگەی چینایەتی‬ ‫دەكردەوە‪.‬‬ ‫لەوەش بەناوبانگتر قسەكردنی ماركسە‬ ‫لەس����ەر فیورباخ كە دژایەتی ئایین كرۆكی‬

‫گرنگپێدانی بو‪ ،‬لە‌"چەند تێزێك دەربارەی‬ ‫فیورب����اخ"دا رەنگی داوەت����ەوە‪ .‬فیورباخ‪،‬‬ ‫خ����وای بەرەنگدان����ەوەی هەڵگ����ەڕاوەی‬ ‫كەموكوڕییەكان����ی مرۆڤ دەزانی‪ .‬مرۆڤێك‬ ‫كە بەدەست دەردی نەبونی خۆشەویستی‌و‬ ‫عەق����ڵ‌و ئی����رادەوە دەناڵێنێ����ت‪ ،‬ب����ۆ‬ ‫قەرەبوكردن����ەوەی الوازییەكان����ی‪ ،‬هەمو‬ ‫تایبەتمەندییەكان����ی زانای����ی‌و توانای����ی‌و‬ ‫نەمریی بەبونەوەرێكی بااڵدا هەڵدەواسێت‌و‬ ‫ناوی دەنێت خوا‪.‬‬ ‫مارك����س لەرەخنەگرت����ن لەفیورباخ����دا‬ ‫سەرنجی لەسەر زەمینە كۆمەاڵیەتییەكانی‬ ‫پەیدابونی ئایینە‪ :‬كاتێك مرۆڤ بەدەست‬ ‫بەدینەهاتن����ی خواس����ت‪ ،‬پێداویس����تی‌و‬ ‫داراییەكانیی����ەوە لەكۆمەڵگەی چینایەتیدا‬ ‫دەناڵێنێ����ت‪ ،‬پێویس����تی بەدەرمان یاخود‬ ‫دەوایەكی ئارامبەخش هەیە‪ .‬ماركس پاشتر‬ ‫دەنوس����ێت‪ :‬تەنیا كاتێ����ك دەتوانین ئەم‬ ‫"دەرمانە ئارامبەخشە" لەمرۆڤی دەردەدار‬ ‫بس����ەنینەوە كە بتوانین هەلومەرجەكانی‬ ‫ژیان����ی م����ادی ئ����ەو چارەس����ەربكەین‌و‬ ‫لەئازارەكانی كەم بكەینەوە‪.‬‬ ‫ماركس پاش ئ����ەو قۆناغە (‪ )1847‬كە‬ ‫هێش����تا تەمەنی نەگەیشتبوە سی سااڵن‪،‬‬ ‫لەهەم����و ئ����ەو بەرهەمە زۆرانەی����دا كە تا‬

‫كۆتای����ی تەمەنی نوس����ینی‪ ،‬ئی����دی هیچ پەرەپێدانی بەه����ا ئەخالقییە گرنگەكانی‬ ‫بۆچونێكی دیاری لەسەر ئایین دەرنەبڕی‪ .‬وەك هاوپشتی‌و هاوكاری‌‌و برایەتی‌و ئومێد‬ ‫تەنیا هەڵوێستێكی ئاشكرا كە پاش ئەوە بەخشیدا‪.‬‬ ‫ئەنگلس‪ ،‬ئایینی بە‌دیاردەیەكی پێویست‬ ‫لەماركس بینرا‪ ،‬لەدەوروبەری ساڵی ‪1870‬دا‬ ‫بو لەمیانی چاالكی ئینتەرناسیۆنالی یەكەمدا لە‌پرۆس����ەی گەش����ەكردنی كۆمەاڵیەتی����دا‬ ‫ك����ە روبەڕوی ئانارشیس����تە الیەندارەكانی دەبینی‪ ،‬تا كاتێك ك����ە مرۆڤ "لەزیندانی‬ ‫"باكۆنین" بوەوە‪ .‬یەكێ����ك لەتەوەرەكانی س����ەردەمی دوردرێژو پڕ ئ����ازاری مێژوی‬ ‫باس����ەكەی ئەو دژەئایینی ئانارشیستەكان خۆیدا" گیرۆدەیە‪ ،‬پێویستی بەئایینە‪.‬‬ ‫هیچ گوم����ان لەوەدا نیی����ە كە ماركس‬ ‫بو كە خوازی����اری بەرنامەیەكی دژەئایینی‬ ‫بون‌و دژی ئەندامێتی كرێكارانی مەسیحی یەكێك بو لەرەخنەگرانی تێڕوانینی ئایینی‌و‬ ‫لەئینتەرناسیۆنالدا بون‪ .‬ماركس بەتوندی بەتایب����ەت رۆڵ����ە كۆمەاڵیەتییەكەی‪ .‬ئەو‬ ‫دژی����ان وەس����تایەوە تا ئ����ەوەی كە ئەم كڵێسای بەپشتیوانیكردن لەسەرمایەداران‌و‬ ‫مش����تومڕە س����ەرەنجامەكەی دەركردن����ی پاساوهێنانەوە بۆ تااڵنییەكانیان‪ ،‬تۆمەتبار‬ ‫دەكرد‪ .‬دەس����ەاڵتدارانی كڵێس����اش‪ ،‬وەك‬ ‫"باكۆنین" بو لەئینتەرناسیۆنال‪.‬‬ ‫لەس����ەدەی بیس����تەمدا كەم نەبون ئەو ش����ەیتان ماركس����یان ناوده‌ب����رد‌و خۆیان‬ ‫كەسانەی كە بەناوی ماركسەوە دەستیان له‌ه‌بیر‌و بۆچونه‌كانی‌ بەدور دەگرت‪ .‬بەاڵم‬ ‫بەدژایەتی "خورافەی دین" كردو هەوڵیاندا ئەم روبەڕوبونەوەی����ە‪ ،‬هەرچەندە درەنگە‬ ‫ئایی����ن لە"كۆمەڵگ����ە كۆمۆنیس����تییەكان" بەاڵم ئێستا جێی خۆی بۆ لێكتێگەیشتن‌و‬ ‫ریشەكێش����بكەن‪ ،‬كه‌ دیارترینیان "لینین" تەنانەت دۆستایەتی چۆڵكردوە‪.‬‬ ‫رستە مشتومڕخەرەوەكەی ماركس‪ ،‬كە‬ ‫بو‪.‬‬ ‫سەرەڕای ئەم راستییە تاڵە‪ ،‬ماركسیستە لەنوس����ینەكانی س����ەردەمی گەنجی ئەودا‬ ‫ئەخالقگەراكانی وەك رۆزا لۆكسەمبۆرگ‪ ،‬هات����وه‌‪ ،‬دەقاودەق بەمجۆرەی����ە‪" :‬ئایین‪،‬‬ ‫ئەنتۆنیۆ گرامشی‌و ئێرنست بلۆخ‪ ،‬چەندین ئاهی مرۆڤی دەردەدارە‪ .‬هەس����ت‌و س����ۆز‬ ‫ج����ار پێداگریان ك����ردوە لەس����ەر گرنگی جیهانێكی بێ دڵ‌و رۆحیش یەك دنیای بێ‬ ‫ئایین لەبەرزكردن����ەوەی ورەی كۆمەڵگەو رۆحە‪ .‬ئایین ئەفیونی گه‌النه‌"‪.‬‬

‫ماركس لەكۆی‬ ‫هەزاران الپەڕە‬ ‫نوسین‪ ،‬له‌چەند‬ ‫دێڕێکی زۆر كورتدا‬ ‫باسی ئایینی كردوە‬

‫‪8‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫پێشمه‌رگه‌یه‌ك ‌ی دێرین بەکالشینکۆفەکەی خۆی‬ ‫به‌دو فیشه‌ك خۆ ‌ی ده‌كوژێت‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫ڕۆژی‌ سێشه‌ممه‌ پیاوێكی‌ ته‌مه‌ن‬ ‫ی شاباز جه‌الل ك ‌ه‬ ‫‪ 58‬ساڵ به‌ناو ‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی‌ دێرینه‌ له‌ماڵه‌كه‌ی‬ ‫ی‬ ‫خۆیدا له‌یه‌كێك له‌گه‌ڕه‌كه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫شاری‌ سلێمانی‌‪ ،‬به‌کاڵشینکۆفه‌كه‌ ‌‬ ‫خۆی‌ به‌دو فیشه‌ك كۆتایی بە‌ژیانی‬ ‫خۆی دێنێت‪.‬‬ ‫ڕوخۆش���ی كچ���ی له‌كاتێك���دا ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رده‌رگای‌ ماڵی‌ خۆیان به‌خێرهان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ ده‌كرد بۆ سه‌ره‌خۆش ‌‬ ‫باوكی‌ س���ه‌ردانی ماڵیان ‌كردبوون‪،‬‬ ‫له‌باره‌ی روداوه‌كه‌وه‌ وتی‌ "ئه‌و ڕۆژ‌ه‬ ‫من ب���ۆ كارێك له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ماڵ بوم‪،‬‬ ‫ته‌نها دایكم‌و خوشكێكم له‌ماڵه‌وه‌ بون‪.‬‬ ‫ی‬ ‫باوك���م ده‌ڵێت ده‌چمه‌ حه‌وش���ه‌كه‌ ‌‬ ‫دواوه‌ كاڵش���ینكۆفه‌كه‌م پ���اك‬

‫ی‬ ‫ده‌كه‌مه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم کاڵش���ینکۆفه‌كه‌ ‌‬ ‫فیشه‌كی‌ لێده‌ر ده‌چێت‌و بە‌دو فیشه‌ك‬ ‫به‌ر خۆی‌ ده‌كه‌وێت"‪.‬‬ ‫ی ساڵه‌ باوكم‬ ‫ی س��� ‌‬ ‫وتیشی‌ "ماوه‌ ‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌یه‌‪ ،‬ب���ه‌رده‌وام له‌ماڵه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌بوه‌‌و به‌ش���داری ‌‬ ‫کاڵش���ینکۆف ‌‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ ش���ه‌ڕه‌كانی‌ ك���ردوه‌ ‪.‬له‌و‬ ‫ێ‬ ‫ی داعش هه‌بوه‌ س ‌‬ ‫ماوه‌یه‌ی‌ ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫ی كردوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫جار به‌ش���داری‌ ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫به‌رده‌وام خه‌ریكی‌ پ���اك كردنه‌وه‌ی‬ ‫کاڵشینکۆفه‌كه‌ی بو‪ .‬زۆربه‌ی‌ كاته‌كان‬ ‫ده‌یوت ده‌بێت كاڵشینكۆفه‌كه‌م پاك‬ ‫بێت بۆ ئه‌وه‌ی‌ كاتێك بانگیان كردین‬ ‫بۆ شه‌ڕ ئاماده‌بێت‌و هیچی‌ نه‌وێت"‪.‬‬ ‫ی وت "ئه‌و ڕۆژ‌ه ك ‌ه باوكم‬ ‫ئه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫ی پاكردنه‌وه‌ی‌ كاڵشینكۆفه‌ك ‌ه‬ ‫سه‌رقاڵ ‌‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬داوای له‌خوش���كه‌كه‌م كردو‌ه‬ ‫پارچه‌ی���ه‌ك پ���ه‌ڕۆی‌ ب���ۆ به‌رێت��� ‌ه‬ ‫ێ‬ ‫ی دواوه‌ تا كاڵشینكۆفه‌كه‌ پ ‌‬ ‫حه‌وشه‌ ‌‬

‫ی‬ ‫پاك بكاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وكات دایكم خه‌ریك ‌‬ ‫ی جامخانه‌كه‌ بوه‌‪.‬‬ ‫ی شوشه‌ ‌‬ ‫سڕینه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ته‌ق ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی���ان زانی���وه‌ ده‌نگ��� ‌‬ ‫هاتوه‌‪ .‬هه‌ر له‌و كاته‌دا دراوس���ێكان‬ ‫به‌ده‌میان���ه‌وه‌ هات���ون ت���ا باوك���م‬ ‫بگه‌یه‌نێن ‌ه نه‌خۆش���خانه‌‪ ،‬به‌اڵم ته‌نها‬ ‫ی‬ ‫حه‌وت خوله‌ك ژیاوه‌‪ .‬هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫وتوه‌ توخوا تكاتان لێده‌كه‌م له‌دوا ‌‬ ‫خ���ۆم ئاگات���ان له‌منداڵه‌كانم بێت‪.‬‬ ‫ی خوێن‬ ‫ی ڕێژه‌ی‌ زۆر ‌‬ ‫پاش���ان به‌هۆ ‌‬ ‫به‌ربونه‌كه‌یه‌وه‌ گیانی‌ له‌ده‌س���تداو‌ه‬ ‫فریایی‌ نه‌خۆشخانه‌‪ ،‬نه‌كه‌وتوه‌"‪.‬‬ ‫یه‌كێ���ك له‌خزمه‌كانی‌ ش���اباز ك ‌ه‬ ‫ی ئاشكرا بكرێت‪ ،‬جیاواز‬ ‫نه‌یویست ناو ‌‬ ‫له‌وته‌كانی‌ كچه‌كه‌ی‌ وتی‌ "ده‌گێڕنه‌و‌ه‬ ‫ئ���ه‌و ڕۆژ‌ه له‌باخێك ب���و‌ه له‌ناحیەی‬ ‫س���یته‌ك‪ .‬ل���ه‌وێ له‌گه‌ڵ كه‌س���ێكدا‬ ‫ی‬ ‫ده‌بێت��� ‌ه ده‌مه‌بۆڵه‌یان‪ ،‬هه‌ڕه‌ش���ه‌ ‌‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ده‌كات یان ئه‌و ده‌كوژێت یان‬

‫ی ناوبژییان‬ ‫خ���ۆی‌‪ .‬دواتر هاوڕێكان��� ‌‬ ‫ده‌كه‌ن‌و دێته‌و‌ه بۆ ماڵه‌وه‌‪ .‬له‌ماڵه‌و‌ه‬ ‫بە‌دو فیشه‌ك خۆی‌ ده‌كوژێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫وتیشی‌ "شاباز به‌رده‌وام كه‌سێك ‌‬ ‫توڕه‌ب���و‪ ،‬ه���ه‌ر كارێكی‌ بویس���تای ‌ه‬ ‫ی بوای ‌ه ده‌یكرد‪،‬‬ ‫گه‌ر زه‌ره‌ری خۆش��� ‌‬ ‫بۆی��� ‌ه هه‌رچه‌ن���د‌ه له‌ن���او خ���زم‌و‬ ‫ی‬ ‫كه‌س���وكاره‌كه‌ماندا ده‌ڵێن خه‌ریك ‌‬ ‫پاكردنه‌وه‌ی‌ كالش���ینكۆفه‌كه‌ی‌ بوه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم پێده‌چێت به‌ده‌س���تی‌ خۆی‌‪،‬‬ ‫ی كوشتبیت "‪.‬‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دارای ‌‬ ‫بە‌وته‌ی ئه‌و خزمه‌ی "بار ‌‬ ‫زۆر باشبوه‌و كێشه‌ی‌ ئابوری‌ نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ منداڵ‌و خێزانه‌كه‌یشی‌ باشبوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫كه‌س نازانێت ئه‌و ڕوداوه‌ی‌ بۆته‌ هۆ ‌‬ ‫ی له‌سه‌رچی‌ بوه‌‌و‬ ‫گیان له‌ده‌س���تدان ‌‬ ‫ی كوش���توه‌! پێده‌چێت‬ ‫بۆچی‌ خ���ۆ ‌‬ ‫ته‌نها ده‌مه‌بۆڵه‌یه‌ك بوبێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی پۆلیسی‌ پارێزگا ‌‬ ‫به‌شی‌ ڕاگه‌یاندن ‌‬

‫سلێمانی‌ له‌وباره‌یه‌وه‌ باڵویكردۆته‌و‌ه‬ ‫"ڕۆژی‌ سێش���ه‌مم ‌ه پیاوێكی‌ ته‌مه‌ن‬ ‫ی‬ ‫‪ 58‬س���اڵ به‌ناوی‌ (س‪ ،‬ع) پیشه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ی‌ دێرین���ه‌‪ ،‬له‌ماڵه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆی���دا له‌یه‌كێ���ك له‌گه‌ڕه‌كه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بە‌دو فیشه‌ك خۆ ‌‬ ‫شاری‌ س���لێمان ‌‬ ‫ده‌كوژێت"‪.‬‬ ‫له‌ڕاگه‌یاندنه‌كه‌ی‌ پۆلیسدا ئه‌وه‌ش‬ ‫ی‬ ‫باس���كراوه‌ ئه‌و كه‌س���ه‌ خێزانه‌كه‌ ‌‬ ‫له‌م���اڵ ب���وه‌و دراوس���ێكانی‌ چون‬ ‫ی‬ ‫به‌ده‌میه‌وه‌‪ ،‬دو فیشه‌كی‌ كاڵشینكۆف ‌‬ ‫ن���او‌ه به‌خۆی���ه‌وه‌‪ ،‬دوات���ر له‌الیه‌ن‬ ‫هێزه‌كان���ی‌ پۆلیس���ه‌و‌ه ته‌رمه‌كه‌ی‬ ‫ی‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی پزیشكی‌ دادوه‌ر ‌‬ ‫ڕه‌وانه‌ ‌‬ ‫كراوه‌‪ .‬په‌ڕاوی‌ یاس���ایی‌ بۆ ڕوداوه‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌س���وكاره‌كه‌ ‌‬ ‫كراوه‌ت���ه‌وه‌‌و وته‌ ‌‬ ‫وه‌رگیراوه‌‪.‬‬

‫شاباز به‌رده‌وام‬ ‫كه‌سێكی‌ توڕه‌بو‬ ‫هه‌ر كارێكی‌‬ ‫بویستایه‌ گه‌ر‬ ‫زه‌ره‌ری خۆشی‌‬ ‫بوایه‌ ده‌یكرد‬

‫تێبینی‪ :‬ناوەکان خوازراون‬

‫له‌سه‌ر دۆمینه‌ هاوڕێكه‌ی‌ به‌چه‌قۆ ده‌كوژێت‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫ئارام بۆ دۆمینه‌كردن له‌گه‌ڵ هاوڕێكانی‌‬ ‫ده‌چێته‌ باخچه‌كه‌ی‌ ته‌نیشت ماڵی‌‬ ‫خۆیان‪ ،‬به‌اڵم دو ڕۆژ پێش ئه‌وه‌‬ ‫له‌سه‌ر دۆمینه‌ له‌گه‌ڵ دو هاوڕێی بۆته‌‬ ‫ده‌نگه‌ ده‌نگیان‪ .‬ئه‌و رۆژه‌ش جارێكی‬ ‫تر ده‌بێته‌ ده‌مه‌قاڵێیان‌و یه‌كێكیان‬ ‫چه‌قۆیه‌ك ده‌دات له‌سه‌رنگی‌‌و‬ ‫ده‌یكوژێت‪.‬‬ ‫ئێواره‌ی‌ ڕۆژی‌ پێنجه‌ش����ه‌مه‌ كوڕێكی‌‬ ‫ته‌م����ه‌ن ‪ 19‬س����اڵ به‌ناوی‌ ئ����ارام قادر‬ ‫له‌ناحی����ەی‌ ڕزگاری‌ س����ه‌ر بە‌ق����ه‌زاری‌‬ ‫كه‌الر له‌س����ه‌ر ی����اری‌ دۆمین����ه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫هاوڕێیه‌كیه‌وه‌ به‌چه‌قۆ ده‌كوژرێت‪.‬‬ ‫ق����ادر مه‌جید باوكی‌ ئ����ارام چیرۆكی‌‬ ‫كوشتنی‌ كوڕه‌كه‌ی‌ ده‌گێڕێته‌و‌و‪ ،‬ده‌ڵێت‬

‫"ئ����ه‌و ئێواره‌یه‌ له‌ماڵه‌وه‌ دانیش����تبوم‪.‬‬ ‫دونی����ا تاریك����ی‌ كردب����و‪ ،‬دو هاورێی‬ ‫ئارام بە‌توندی له‌ده‌رگای حه‌وشه‌یاندا‪،‬‬ ‫یه‌كێكیان وتی‌ فریاك����ه‌ون كوڕه‌كه‌تان‬ ‫شه‌ڕی‌ كردوه‌و چه‌قۆی‌ به‌ركه‌وتوه‌ فاڵن‬ ‫كه‌س لێیداوه‌‪ .‬كه‌ من هه‌رچومه‌ پشتی‌‬ ‫ماڵی‌ خۆم����ان بۆ جێگه‌ی‌ ش����ه‌ڕه‌كه‌‪،‬‬ ‫كوڕه‌كه‌می����ان ب����ه‌ره‌و‌ نه‌خۆش����خانه‌ی‌‬ ‫ش����ه‌هید هه‌ژار ڕه‌وان����ه‌ كردبو‪ .‬كاتێك‬ ‫گه‌یشتمه‌ به‌رده‌م نه‌خۆشخانه‌كه‌ هاوارم‬ ‫كرد كوا كوڕه‌كه‌م م����ن باوكی‌ ئارامم؟‬ ‫پزیش����كه‌كان پێیان ڕاگه‌یاندم كوڕه‌كه‌م‬ ‫م����ردوه‌و ڕه‌وانه‌ی‌ پزیش����كی‌ دادوه‌ری‌‬ ‫كراوه‌ بۆ لێكۆلینه‌وه‌ له‌ته‌رمه‌كه‌ی‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌وه‌ی كوڕه‌كه‌ی له‌سه‌ر‬ ‫چی كوژراوه‌‪ ،‬باوكی ئارام وتی "ئه‌و دو‬ ‫كوڕه‌كه‌ی‌ چه‌قۆكانیان داوه‌ له‌كوڕه‌كه‌م‬ ‫له‌ته‌مه‌نی‌ خۆیدابون‪ .‬خزمی‌ نزیكم نین‪،‬‬

‫به‌اڵم باوك‌و كه‌س����وكاره‌كه‌یان له‌هه‌مان‬ ‫گون����د ده‌ژین كه‌ چه‌ند س����اڵێك پێش‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بچین����ه‌ ناحی����ه‌ی‌ ڕزگاری‌ لێی‬ ‫ژیاوین‪ .‬بۆیه‌ یه‌كترمان ناسیوه‌‪ .‬لێره‌ش‬ ‫ماڵه‌كانم����ان زۆر له‌یه‌ك����ه‌وه‌ دور نیه‌‌و‬ ‫كوڕه‌كه‌میان ناسیوه‌‪ .‬زۆربه‌ی‌ كاته‌كان‬ ‫بۆ بێتاقه‌تی‌‌و به‌س����ه‌ربردنی‌ كات‪ ،‬له‌و‬ ‫بابچه‌یه‌ی‌ نزیك ماڵی‌ خۆمان دانیشتون‌و‬ ‫پێكه‌وه‌ یاری‌ دۆمینه‌یان كردوه‌"‪.‬‬ ‫ق����ادر مه‌جید ئ����اگادار ب����وه‌ كه‌ دو‬ ‫رۆژ پێش روداوه‌ك����ه‌ ئه‌و دو هاوڕیێه‌ی‬ ‫كه‌ ب����رای یه‌كن‪ ،‬له‌گ����ه‌ڵ یەکدی بۆته‌‬ ‫ش����ه‌ریان به‌اڵم وه‌ك خۆی ده‌ڵێت "وتم‬ ‫گه‌نجن‌و هاوته‌مه‌نی‌ یه‌كترن‪ ،‬ش����ه‌ڕیش‬ ‫ده‌ك ‌هن‌و بۆ خۆیان ئاش����تیش ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫وایشم زانی ئاش����تبونه‌ته‌وه‌و كێشه‌یان‬ ‫نه‌م����اوه‌‪ .‬كه‌چ����ی دو ڕۆژ دوات����ر ك����ه‌‬ ‫یه‌كیان بینیوه‌ته‌وه‌‪ ،‬دیسان بۆته‌ ده‌نگه‌‬

‫له‌دوای‌ كوشتنی‌ به‌فیشه‌ك‬ ‫له‌ئۆتۆمبیله‌كه‌یدا ده‌سوتێت‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫له‌پاش دو خوله‌ك له‌پارك كردنی‬ ‫ئۆتۆمبیله‌كه‌ی‌‪ ،‬بە‌دو كه‌س له‌ئۆتۆمبیلێك ‌ی‬ ‫دیكه‌و‌ه ده‌ستڕێژ ‌ی گولله‌ی لێده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ئۆتۆمبیله‌كه‌ی گڕ ده‌گرێت‌و به‌به‌رچاوی‬ ‫خه‌ڵكه‌وه‌ بە‌زیندویی ده‌ستوتێت‪.‬‬

‫ئه‌و كه‌سه‌ هێشتا‬ ‫ته‌واو جه‌سته‌ی‌‬ ‫نه‌سوتا بو‬ ‫ملی‌‌و جه‌سته‌ی‌‬ ‫به‌سه‌ر گێڕی‌‬ ‫ئۆتۆمبیله‌كه‌دا‬ ‫الر كردبوه‌وه‌‌و‬ ‫نه‌ده‌جواڵ تا هه‌وڵی‌‬ ‫خۆڕزگار كردن‬ ‫بدات‬

‫نی���وه‌ڕۆ ‌ی ڕۆژی‌ پێنج ش���ه‌ممه‌ كوڕێكی‬ ‫گه‌نج له‌س���ه‌ر ش���ه‌قامی بازنه‌ی���ی مه‌لیك‬ ‫مه‌حم���ود له‌س���لێمانی‪ ،‬ئۆتۆمبیله‌ك���ه‌ی‬ ‫راده‌گرێ���ت‪ .‬پێش ئه‌وه‌ی فری���ای دابه‌زین‬ ‫بكه‌وێت‪ ،‬دو كه‌س له‌ئۆتۆمبیلێكی دیكه‌و‌ه‬ ‫ته‌قه‌ی لێده‌كه‌ن‪ .‬له‌ئه‌نجامدا گڕ به‌رده‌بێت ‌ه‬ ‫ئۆتۆمبیلی گه‌نجه‌كه‌‌و به‌به‌ر چاوی رێبواران‌و‬ ‫دوكاندارانی شه‌قامه‌كه‌مه‌و‌ه له‌ناو بڵێسه‌ی‬ ‫ئاگردا گیان ده‌سپێرێت‪.‬‬ ‫هێمن عه‌ل ‌ی ك ‌ه له‌و شه‌قام ‌ه دوكان ‌ی هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌نزیكه‌وه‌ ڕوداوه‌كه‌ ‌ی بینیوه‌‪ ،‬روداوه‌كه‌ی‬ ‫ب���ۆ ئاوێن ‌ه گێڕایه‌وه‌‌و وت ‌ی "نیوه‌ڕۆ بو تاز‌ه‬ ‫هاتبوم���ه‌وه‌ بۆ دوكان‪ .‬كوڕێكی‌ گه‌نج ‌ی مو‬ ‫زه‌رد‪ ،‬ته‌مه‌ن ‌ی هه‌ر بیست پێنج ساڵ ده‌بو‪،‬‬ ‫له‌ئۆتۆمبیله‌ك���ه‌و‌ه ده‌س���تێكی‌ ده‌رهێن���او‬ ‫وت���ی‌ ده‌توانم دو خوله‌ك بۆس���تم؟ منیش‬ ‫وت���م ببور‌ه ڕێگه‌م���ان لێده‌گرێت‪ ،‬به‌اڵم دو ته‌قه‌كاندا ئۆتۆمبیله‌كه‌ی‌ گڕی‌ گرت‪ ،‬خۆیدا‬ ‫مه‌تر له‌پێش���تر جێگه‌ی‌ پارك كردن هه‌یه‌و به‌شۆسته‌كه‌داو دواتر ته‌قیه‌وه‌و گڕ ‌ی گرت‪.‬‬ ‫رێگه‌ش له‌كه‌س ناگرێت‪ .‬ده‌س���تێكی‌ حه‌وا تا پێن���ج خوله‌كێك ك���ه‌س نه‌یده‌وێرا لێ ‌ی‬ ‫داو ڕۆشت‪ .‬كه‌سێك ‌ی زۆر سپۆرت‌و كه‌شخ ‌ه نزیك ببێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫الی خۆیه‌وه‌حه‌بیب كه‌ ش���ایه‌دحاڵێكی‬ ‫بو‪ ،‬قژی‌ داهێنا بو‪ ،‬بۆنی‌ عه‌تر ‌ی لێده‌هات‌و‬ ‫دیكه‌یه‌‌و له‌نزیكه‌وه‌ سوتانی ئۆتۆمبیله‌كه‌ ‌ی‬ ‫گومانی‌ هیچ ‌ی لێنه‌ده‌كرا"‪.‬‬ ‫گه‌نجه‌ك��� ‌ه تێده‌په‌ڕێ‌و هێمنیش خه‌ریكی بینیوه‌‪ ،‬وتی‌ "له‌نزیكه‌و‌ه چاوم له‌ئۆتۆمبیله‌كه‬ ‫كاروباری دوكانه‌كه‌ی ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم له‌ناكاو ‌بو هه‌رجاره‌و پارچه‌یه‌ك ‌ی ده‌سوتا سه‌ره‌تا‬ ‫ده‌نگی ته‌قه‌ جارێكی تر س���ه‌رنجی بۆ الی مه‌كینه‌ك���ه‌ گڕی‌ گرت‪ .‬دواتر ئاگر چو‌ه ناو‬ ‫گه‌نجه‌كه‌ راده‌كێش���ێت‪" :‬ئه‌وه‌ن���ده‌م زان ‌ی داش���بوڵه‌كه‌ی‌‪ ،‬ئینجا جامه‌ك���ه‌ ‌ی ته‌قی‌‌و‬ ‫دو ك���ه‌س له‌ئۆتۆمبێلێك���ه‌و‌ه تا ناوقه‌دیان ده‌رگاکان ‌ی ته‌واو سوتان‪ .‬دوكه‌ڵ ئه‌و ناوه‌ ‌ی‬ ‫ده‌ركردبو‪ ،‬ب���ە‌دو كالش���ینكۆف ته‌قه‌یان گرتبو‪ .‬هه‌رچی‌ له‌و ش���ه‌قامه‌و‌ه ده‌ڕۆش���ت‬ ‫له‌ئۆمۆبیل���ی گه‌نجه‌ك��� ‌ه ده‌ك���رد‪ .‬له‌گه‌ڵ ده‌وه‌س���تا تا بزانێت چی‌ بوه‌‪ ،‬به‌اڵم كه‌س‬

‫ده‌نگی����ان‪ .‬یه‌كێكیان چه‌ق����ۆی‌ پێبوه‌‌و‬ ‫چه‌قۆیه‌كی‌ داوه‌ له‌سه‌ر سنگی‌ كوڕه‌كه‌م‬ ‫به‌س����ه‌ختی‌ برینداری‌ كردوه‌‪ .‬كوڕه‌كه‌م‬ ‫زۆر له‌س����ه‌رخۆ بو خوێندكاری‌ ئێواران‬ ‫بو‪ ،‬ئه‌وه‌ یه‌كه‌م جاریه‌تی‌ توشی‌ شه‌ڕو‬ ‫ده‌نگه‌ده‌نگ ببێت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی روداوه‌كه‌وه‌ رائید عه‌لی‌ جه‌مال‬ ‫قه‌دوری‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ پۆلیسی‌ گه‌رمیان‬ ‫وت����ی‌ "ڕۆژی‌ پێنجش����ه‌ممه‌ ‪2018/5/3‬‬ ‫كاتژمێ����ر ‪ 7:00‬ب����ۆ ‪ 8:00‬ئێ����واره‌‪،‬‬ ‫هێزه‌كانی‌ پۆلیس����ی‌ نه‌هێش����تنی‌ تاوان‬ ‫له‌ناحیه‌ی‌ ڕزگاری‌ سه‌ربە‌ش����ارۆچكه‌ی‌‬ ‫كه‌الر ئاگادار ك����راون‪ ،‬دو گه‌نج له‌گه‌ڵ‬ ‫گه‌نجێگ����ی‌ هاوڕێیان����دا به‌ه����ۆی‌ یاری‌‬ ‫دۆمینه‌وه‌ بۆته‌ ده‌م����ه‌ بۆڵه‌یان‌و چه‌ند‬ ‫چه‌قۆیه‌كیان لێداوه‌‪ ،‬كه‌ ناوی‌ (ئ‪ ،‬ق)‬ ‫ته‌مه‌نی‌ ‪ 19‬ساڵه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "به‌برین����داری‌ ڕه‌وان����ه‌ی‌‬

‫نەخۆش����خانەی ش����ه‌هید هه‌ژار كراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ه����ۆی‌ س����ه‌ختی‌ برینه‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫گیانی‌ له‌ده‌س����تداوه‌‪ .‬له‌دوای‌ ڕوداوه‌كه‌‬ ‫هه‌ردو بكوژه‌كه‌ خۆیان ڕاده‌ستی‌ پۆلیس‬ ‫كردوه‌‌و به‌پێی‌ ماده‌ی‌ ‪406‬ی‌ س����زادانی‌‬ ‫عێراقی‌ ده‌س����ت به‌س����ه‌رن‪ .‬دۆس����یه‌ی‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ بۆ ڕوداوه‌ك����ه‌ كراوه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫بە‌سه‌رپه‌رش����تی‌ دادوه‌ری‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌‬ ‫ڕزگاری‌ به‌دواداچون له‌هۆكاری‌ كوشتنی‌‬ ‫گه‌نجه‌كه‌ به‌رده‌وامه‌"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ پۆلیسی‌ گه‌رمیان ئه‌وه‌شی‌‬ ‫وت "كوژراو بك����وژه‌كان هاوڕێ‌‌و خزمی‌‬ ‫یه‌كترن‪ .‬دو ڕۆژ پێش ڕوداوه‌كه‌‪ ،‬پێكه‌وه‌‬ ‫یاری‌ دۆمینه‌یان كردوه‌ توش����ی‌ ده‌نگه‌‬ ‫ده‌نگ‌و شه‌ڕبون‪ ،‬به‌اڵم شه‌ڕه‌كه‌ كۆتایی‌‬ ‫هاتوه‌‪ .‬ڕۆژی‌ ڕوداوه‌كه‌ بۆ جارێكی‌ دیكه‌‬ ‫یه‌كتر ده‌بی����ن‌و ده‌بێته‌وه‌ ده‌مه‌قاڵێیان‪،‬‬ ‫دواتر ئه‌و گه‌نجه‌ ده‌كوژرێت"‪.‬‬

‫یه‌كێكیان چه‌قۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێبوه‌‌و چه‌قۆیه‌كی‌‬ ‫داوه‌ له‌سه‌ر سنگی‌‬ ‫كوڕه‌كه‌م به‌سه‌ختی‌‬ ‫برینداری‌ كردوه‌‬

‫له‌خانوه‌ پالستیكیه‌كه‌یدا به‌سیم ‌ی‬ ‫ڕاكێشانی‌ ئۆتۆمبیل خۆی‌ ده‌خنكێنێت‬ ‫نه‌یده‌وێ���را برینداره‌كه‌ بهێنێت���ه‌ ده‌ره‌وه‌‌و‬ ‫هاوكار ‌ی بكات"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئ���ه‌و كه‌س���ه‌ هێش���تا ته‌واو‬ ‫جه‌س���ته‌ی‌ نه‌س���وتا بو‪ ،‬ملی‌‌و جه‌س���ته‌ ‌ی‬ ‫به‌سه‌ر گێڕی‌ ئۆتۆمبیله‌كه‌دا الر كردبوه‌وه‌‌و‬ ‫نه‌ده‌ج���واڵ ت���ا هه‌وڵ���ی‌ خ���ۆڕزگار كردن‬ ‫بدات‪ .‬تا ئۆتۆمبیل��� ‌ی ئاگر كوژێنه‌وه‌ هاتن‬ ‫به‌هانایه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و نه‌ده‌ناس���رایه‌و‌ه په‌الكان ‌ی‬ ‫س���ه‌رو خواری‌ به‌هۆی‌ به‌تینیی ئاگره‌كه‌و‌ه‬ ‫نه‌مابون‪ ،‬ته‌نها ئێس���قانه‌كه‌ی‌ مابو ئه‌ویش‬ ‫ڕه‌پ ببو‪ .‬كاتێك پۆلیس ‌ی فریاكه‌وتن هاتن‬ ‫نه‌یانده‌زان ‌ی چۆن مامه‌ڵ ‌ه له‌گه‌ڵ الشه‌كه‌دا‬ ‫بك���ه‌ن كه‌ هیچ ‌ی س���ه‌روچاوو جه‌س���ته‌ ‌ی‬ ‫نه‌مابو‪ ،‬نه‌ده‌ناسرایه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر له‌باره‌ی روداوه‌كه‌وه‌‪ ،‬ش���ه‌ونم ك ‌ه‬ ‫کچێك��� ‌ی ته‌مه‌ن بیس���ت‌و حه‌وت س���اڵه‌‌و‬ ‫بە‌وته‌ی خۆی ئه‌وه‌ یه‌كه‌م جاره‌ ڕوداوی له‌و‬ ‫ش���ێوه‌ی ‌ه ببینێت‪ ،‬بە‌ئاوێنه‌ی وت"قه‌ت ئه‌و‬ ‫ڕۆژه‌م بیرناچێت���ه‌وه‌! له‌ماڵ هاتمه‌ ده‌ره‌و‌ه‬ ‫بۆ جێگه‌یه‌گ بچم‪ ،‬سه‌یرم كرد ئۆتۆمبیلێك‬ ‫كه‌س���ێكی‌ له‌ناودای���ه‌و به‌به‌رچ���اوی‌ ئه‌و‬ ‫خه‌ڵكه‌و‌ه ده‌س���وتێت‪ ،‬كه‌س���یش ناتوانێت‬ ‫هاوكارییه‌كی‌ ب���كات‪ .‬به‌داخ���ه‌وه‌! بۆچ ‌ی‬ ‫ده‌بێت نه‌توانرێت كه‌س ژیانی‌ ڕزگار بكات؟‬ ‫ڕه‌نگ ‌ه ئه‌گ���ه‌ر گه‌رماو گه‌رم���ی‌ ڕوداوه‌ك ‌ه‬ ‫كه‌س���ێك فریا ‌ی بكه‌وتایه‌‪ ،‬بمای���ه‌‪ .‬ژیان ‌ی‬ ‫مرۆڤ بۆ ده‌بێت تاو ئ���ه‌و ڕاده‌یه‌ بێبایه‌خ‬ ‫بێت؟!"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت بە‌روداوه‌ك���ه‌ ڕاگه‌یاندن��� ‌ی‬ ‫پۆلیسی‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌ باڵوكردۆته‌وه‌‌و‬ ‫رایگه‌یاندوه‌‪" ،‬پاش نی���وه‌ڕۆی‌ ڕۆژی‌ پێنج‬ ‫ش���ه‌مم ‌ه ‪ 2018/5/2‬له‌ش���ه‌قامی‌ مه‌لی���ك‬ ‫مه‌حم���ود له‌ش���ار ‌ی س���لێمانی‌‪ ،‬به‌ه���ۆی‌‬ ‫ته‌قه‌كردن���ه‌وه‌‪ ،‬ئۆتۆمبیلێ���ك س���وتاو‬ ‫هاواڵتی���ه‌ك گیانی‌ له‌ده‌س���تدا‪ .‬هێزه‌كان ‌ی‬ ‫پۆلیس گه‌یشتونه‌ته‌ ش���وێنی‌ ڕوداه‌وه‌كه‌‌و‬ ‫لێكۆڵێنه‌وه‌ به‌رده‌وامه‌"‪.‬‬

‫بە‌لێكۆڵین���ه‌وه‌‌و ته‌رمه‌كه‌یان له‌گه‌ڵ خۆیان‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫برد"‪.‬‬ ‫مه‌ری���وان هاوڕێیه‌كی دیكه‌ی ئاراس���ه‌‌و‬ ‫ئاراس ئه‌و به‌یانیه‌ پێش ئه‌وه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫بكوژێت له‌به‌رخۆیه‌وه‌ قسه‌ی‌ كرده‌وه‌و یه‌كێك���ی‌ دیك���ه‌ له‌هاورێكانی‌ ك���ه‌ ناو ‌ی‬ ‫تراكتۆری‌ لێخوڕیوه‌ به‌ره‌و كێڵگه‌كه‌ی‌‪ .‬مه‌ریوانه‌‪ ،‬باس���ی دۆخی ئ���اراس ده‌كات‌و‬ ‫ده‌ڵێت "س���ێ‌ ساڵ پێش ئێستا براگه‌وره‌ ‌ی‬ ‫دواتر له‌ناو خانوه‌ پالسیتكیه‌كه‌یدا‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ (ئه‌ڵاڵهی‌)ی سه‌ربە‌قه‌زای‌ ئاراس ده‌چێته‌ ش���ار ‌ی به‌غدا بۆ كاركردن‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك پ���ڕۆژه‌ پێك���ه‌وه‌ ده‌نێن وه‌ك‬ ‫بازیان سیمی‌ ئۆتۆمبیل ڕاكێشان‬ ‫كێڵگه‌ی‌ په‌ل���ه‌وه‌رو مامه‌ڵه‌كردن به‌هێنان ‌ی‬ ‫ده‌كات به‌ملیداو خۆی‌ ده‌خنكێنێت‪.‬‬ ‫ده‌رمانی‌ خه‌یاره‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم توش ‌ی زه‌ره‌رێك ‌ی‬ ‫س���ه‌باره‌ت بە‌روداوه‌كه‌‪ ،‬جوتیار هاوڕێ ‌ی زۆر گه‌وره‌ ده‌بن‪ .‬به‌و هۆیه‌وه‌ ئاراس ژیان ‌ی‬ ‫گیان��� ‌ی به‌گیان���ی‌ ئ���اراس وت��� ‌ی "س���ه‌ر زۆر ده‌شێوێت‪ .‬بۆ ماوه‌ی‌ دو ساڵ ئاره‌زو ‌ی‬ ‫له‌به‌یانی���ی ئه‌و رۆژه‌‪ ،‬بینی���م به‌ره‌و خانو‌ه بینینی‌ كه‌سی‌ نه‌ده‌كردو به‌رده‌وام له‌ماڵه‌و‌ه‬ ‫پالسیكیه‌كه‌ی‌ ده‌چو‪ .‬ساڵومان له‌یه‌ك كرد‌و بو"‪.‬‬ ‫مه‌ریوان له‌زمانی كه‌س���وكار‌و نزیكه‌كانی‬ ‫وت���م چی‌ ده‌كه‌یت‪ ،‬هیچت پێویس���ت نیه‌؟‬ ‫له‌وه‌اڵم���دا وتی‌ كارم هه‌یه‌‪ .‬ئیتر ڕۆش���ت‪ ،‬ئاراسه‌وه‌ ده‌ڵێت "بە‌وته‌ ‌ی كه‌سوكاره‌كه‌ی‌‌و‬ ‫به‌اڵم له‌به‌رخۆیه‌وه‌ قس���ه‌ ‌ی تێكه‌ڵ ده‌كرد ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ لێوه‌ی نزیك بون‪ ،‬زۆربه‌ ‌ی‬ ‫كاته‌كان له‌به‌رخۆیه‌وه‌ قسه‌ی‌ كردوه‌و باس ‌ی‬ ‫هه‌ستم ده‌كرد مێشكی‌ زۆر ماندوه‌"‪.‬‬ ‫دوای ئه‌و یه‌كت���ر بینینه‌ كورته‌‪ ،‬جوتیار ئه‌و پارانه‌ی‌ كردوه‌ كه‌ زه‌ره‌ری‌ كردوه‌‪ .‬وه‌ك‬ ‫ده‌چێت ‌ه خانوه‌ پالس���تیكییه‌كه‌ی خۆی ك ‌ه باس ده‌كه‌ن پان���ز‌ه ده‌فته‌ر دۆالر زه‌ره‌ر ‌ی‬ ‫نزیك خانوه‌كه‌ی ئاراس���ه‌‪ .‬زۆری پێناچێت كردوه‌و زۆربه‌ ‌ی زه‌ره‌كه‌ش له‌ئه‌س���تۆی‌ ئه‌و‬ ‫مه‌فره‌زه‌یه‌ك���ی پۆلی���س دێن‌و پرس���یاری بوه‌‪ .‬به‌و هۆیه‌وه‌ زۆر خه‌مباربوه‌‪ .‬هۆكار ‌ی‬ ‫خانوه‌ك���ه‌ی ئاراس���ی لێده‌ك���ه‌ن‪ .‬ئه‌ویش خۆخنكاندنی‌ ته‌نها له‌ده‌س���تدان ‌ی ئه‌و بڕ‌ه‬ ‫بە‌سه‌رسوڕمانه‌و‌ه لێیان ده‌پرسێ بۆ چیتانه‌؟ پاریه‌بوه‌ كه‌ بۆت ‌ه هۆی ئه‌وه‌ی كاره‌كه‌یشی‬ ‫وه‌اڵمی پۆلیس���ه‌كان توشی شۆكی ده‌كات له‌ده‌ست بدات"‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم هاوڕێیه‌ك���ی دیكه‌ی ب���اس له‌و‌ه‬ ‫"ته‌له‌فونمان ب���ۆ كراو‌ه خۆی‌ خنكاندوه‌!"‪.‬‬ ‫ده‌س���ت له‌كاره‌كه‌ی هه‌ڵده‌گرێت‌و له‌گه‌ڵیان ده‌كات "كێشه‌و گیرو گرفت به‌ڕوخساریه‌و‌ه‬ ‫دیارنه‌بو‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ زه‌ره‌ری‌ كردبو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫جوتی���ار دیمه‌نی روداوه‌كه‌ ب���ه‌م جۆر‌ه كاتێ���ك قس���ه‌ت له‌گه‌ڵ ده‌كرد كه‌س���ێك ‌ی‬ ‫وه‌س���ف ده‌كات "هه‌رك ‌ه له‌گه‌ڵ پۆلیسه‌كان له‌س���ه‌رخۆبو‪ ،‬وه‌ها ده‌رنه‌ده‌ك���ه‌وت بار ‌ی‬ ‫چوینه‌ ن���او خانوه‌ك���ه‌وه‌‪ ،‬بینیمان ئاراس ده‌رون ‌ی جێگی���ر نه‌بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌رده‌وام‬ ‫جله‌كان ‌ی له‌به‌ردا نه‌مابو‪ ،‬ته‌نها ش���ۆرتێك ‌ی هیالك ده‌رده‌كه‌وت‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ من بزانم ڕۆژان ‌ه‬ ‫له‌پێداب���و‪ ،‬چوب���وه‌ س���ه‌ر موبه‌ریده‌یه‌ك‪ ،‬س���ه‌رقاڵی‌ خانوی‌ پالس���تیك ‌ی بو‪ ،‬ژیان ‌ی‬ ‫سیمی‌ ڕاكێشانی‌ ئۆتۆمبیلی‌ كردبو به‌ملیداو هاوسه‌رگیری‌ پێك نه‌هێنابو"‪.‬‬ ‫ده‌مێك بو گیانی‌ له‌ده‌ستدابو‪ .‬پۆلیسه‌كان‬ ‫پۆلیسی‌ پارێزگای‌ س���لێمانی‌ له‌وباریه‌و‌ه‬ ‫ته‌رمه‌كه‌ی���ان داگ���رت‪ ،‬ده‌س���تیان ك���رد‬

‫ڕایده‌گه‌یه‌نێ���ت كاتژمێ���ر ‪ 2:30‬خوله‌ك��� ‌ی‬ ‫نی���وه‌ڕۆ ‌ی ڕۆژ ‌ی یه‌كش���ه‌مم ‌ه هاواڵتیه‌ك ‌ی‬ ‫ته‌م���ه‌ن ‪ 33‬س���اڵ به‌ن���اوی‌ (ئ‪ .‬س‪ .‬ع)‬ ‫دانیشتوی‌ (ئه‌ڵاڵهی) كۆتایی‌ به‌ژیانی‌ خۆ ‌ی‬ ‫هێناوه‌‪ .‬له‌بنكه‌ ‌ی پۆلیس���ی‌ بازیان په‌ڕاو ‌ی‬ ‫لێكۆڵینه‌و‌ه بۆ ڕوداوه‌كه‌ كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬وته‌ ‌ی‬ ‫كه‌س���وكاره‌كه‌ ‌ی وه‌رگی���راوه‌و ته‌رمه‌كه‌ ‌ی‬ ‫ڕه‌وان���ه‌ی‌ پزیش���كی‌ دادوه‌ری‌ س���لێمان ‌ی‬ ‫كراوه‌‪.‬‬ ‫تێبینی‪ :‬ناوەکان خوازراون‬

‫هه‌ركه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫پۆلیسه‌كان چوینه‌‬ ‫ناو خانوه‌كه‌وه‌‬ ‫بینیمان ئاراس‬ ‫جله‌كانی‌ له‌به‌ردا‬ ‫نه‌مابو‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه‌‬

‫‪www. niqash. org‬‬

‫‪9‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌یه‌ به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی‬ ‫راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌کادیمیای راگه‌یاندنی ئه‌ڵامنی‬

‫تاقیكردنه‌وه‌ ‌ی هێز‬ ‫هێز‌ه كوردییه‌كان خه‌یاڵیان الی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ كوردستانه‌‬ ‫نیقاش‪ ،‬سامان عومەر‬ ‫بۆ هێزه‌ كوردییه‌كان ئه‌م هه‌ڵبژاردن ‌ه‬ ‫دوو تاقیكردنه‌وه‌ی‌ گرنگی‌ تێدایه‌‪،‬‬ ‫جارێك بۆ پێوانی راده‌ ‌ی جه‌ماوه‌ریی‬ ‫خۆیانه‌‪ ،‬جارێكی‌ تریش وه‌ك پرۆڤه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردنی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫ده‌ب���وو س���اڵی‌ راب���ردوو هه‌ڵبژاردن ‌ی‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان به‌ڕێوه‌بچوبایه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم په‌رله‌مان به‌بڕیارێك ته‌مه‌ن ‌ی خۆ ‌ی‬ ‫درێژكرده‌وه‌و تائێستاش روون نیی ‌ه كه‌ ‌ی‬ ‫ئ���ه‌و هه‌ڵبژاردن��� ‌ه به‌ڕێوه‌ده‌چێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫یه‌كێ���ك له‌گریمانه‌ به‌هێ���زه‌كان ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫له‌كۆتایی‌ ئه‌مساڵدا ئه‌نجام بدرێت‪.‬‬ ‫له‌نێ���وان هه‌ڵبژاردن���ی‌ ئه‌یلول ‌ی ‪2013‬‬ ‫تائێس���تا چه‌ندی���ن رووداو له‌هه‌رێم��� ‌ی‬ ‫كوردس���تان رووی���داوه‌ ك��� ‌ه هه‌موویان‬ ‫به‌ئاراس���ته‌ ‌ی شكس���تی‌ حوكمڕانیدان‌و‬ ‫له‌و ماوه‌ی���ه‌دا هێزه‌ كوردیی���ه‌كان نه‌ك‬ ‫سه‌رڕاس���ت نه‌ب���وون له‌بردنه‌س���ه‌ر ‌ی‬ ‫به‌ڵێنه‌كانی���ان‪ ،‬به‌ڵكو ب���اری‌ گوزه‌ران ‌ی‬ ‫خه‌ڵك چه‌ند هێنده‌ قورس بوو‪.‬‬ ‫قه‌یران���ی‌ دارای���ی‌‌و نه‌دان��� ‌ی موچه‌و‬ ‫زیادكردن ‌ی باج‌و نائارامی‌ شه‌ڕ ‌ی داعش‌و‬ ‫ناكۆكی‌ سیاسی‌‌و پێشلێكار ‌ی ماف ‌ی مرۆڤ‌و‬ ‫سه‌ركوتكردنی‌ میدیاو له‌ده‌ستدانی‌ نیوه‌ ‌ی‬ ‫خاكی‌ كوردس���تان‪ ،‬هه‌موو ئه‌و ره‌فتاران ‌ه‬ ‫بوون ك ‌ه له‌چوار س���اڵ‌و چه‌ن���د مانگ ‌ی‬ ‫رابردوودا روویداوه‌‪ ،‬ئه‌مانه‌ش خه‌ڵكییان‬ ‫له‌هه‌موو هێزه‌ سیاسییه‌كانی‌ كوردستان‬

‫توڕه‌كردووه‌‪.‬‬ ‫ئێس���تا ك��� ‌ه هه‌ڵبژاردن���ی‌ په‌رله‌مان ‌ی‬ ‫عێ���راق هاتووه‌ت���ه‌ پێش���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌هێزه‌ كوردییه‌كان ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ وه‌ك‬ ‫پرۆڤه‌ی���ه‌ك ده‌بینن بۆ پێوان���ی‌ راده‌ ‌ی‬ ‫جه‌ماوه‌ری���ی خۆیان‪ ،‬ره‌نگ���ه‌ دوای‌ ئه‌م‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌ بڕیار بده‌ن ئاخۆ هه‌ڵبژاردن ‌ی‬ ‫كوردس���تان به‌م زووان��� ‌ه ئه‌نجام ده‌ده‌ن‬ ‫یاخود بۆ ماوه‌یه‌كی‌ دیكه‌ دوای‌ ده‌خه‌ن‪.‬‬ ‫به‌په‌یام���ی‌ ئه‌م هه‌ڵبژاردن���ه‌دا دیاره‌‪،‬‬ ‫هێزه‌ ئۆپۆزس���یۆنه‌كانی‌ جاران (گۆڕان‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‌و یه‌كگرتووی‌ ئیسالمی‌)‬ ‫ده‌یانه‌وێت چانسێك ‌ی دیكه‌ له‌دژایه‌تیكردن ‌ی‬ ‫حكومه‌ت��� ‌ی هه‌رێ���م تاقیبكه‌ن���ه‌وه‌و‬ ‫به‌ده‌رخستنی‌ شكستی‌ ئه‌و حوكمڕانییه‌‪،‬‬ ‫به‌رپرس���یارێتی‌ له‌شانی‌ خۆیان دابماڵن‌و‬ ‫ده‌نگ ‌ی خه‌ڵك كۆبكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫په‌یامی‌ الیه‌ن���ی‌ به‌رامبه‌ری���ش روون ‌ه‬ ‫(پارت ‌ی دیموكراتی‌ كوردستان‌و یه‌كێت ‌ی‬ ‫نیشتیمانی‌ كوردستان)‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و دوو‬ ‫هێزه‌ ك ‌ه ‪ 27‬ساڵه‌ حوكمڕانن‪ ،‬به‌ئاشكرا حاجی‌ عه‌لی‌ س���ه‌رۆكی‌ لیژن���ه‌ی‌ بااڵ ‌ی‬ ‫ده‌ڵێن‪ ،‬س���ندوقه‌كانی‌ ده‌نگ���دان ئه‌وان هه‌ڵبژاردنه‌كان��� ‌ی بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕانه‌و‌ه‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵت النابات‪.‬‬ ‫وه‌اڵمدرایه‌وه‌ كاتێ���ك له‌كۆبوونه‌وه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫مه‌ال به‌ختیار ك ‌ه یه‌كێكه‌ له‌س���ه‌ركرد‌ه جه‌ماوه‌ریی���دا له‌ب���ه‌رده‌م الیه‌نگران��� ‌ی‬ ‫دیاره‌كان ‌ی یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌ كوردستان‪ ،‬حیزبه‌ك���ه‌ی‌ وت��� ‌ی "ئه‌گ���ه‌ر بتوانی���ن‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك���ی‌ ته‌له‌فزیۆنی���دا وتی‌‪ :‬له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا یه‌ك كورس ‌ی له‌پارتی‌‌و‬ ‫"یه‌كێت��� ‌ی گرفت���ی‌ نیی ‌ه یه‌ك كورس��� ‌ی یه‌كێتی‌ زیاتر بهێنین ئه‌وا به‌یه‌ك هه‌فت ‌ه‬ ‫یان سه‌د كورس���ی‌ بهێنێت هه‌ر یه‌كێت ‌ی ده‌سه‌اڵتیان لێوه‌رده‌گرین"‪.‬‬ ‫نیش���تمانی‌ كوردستانین‪ ..‬ئێم ‌ه چه‌كمان‬ ‫هه‌م���وو ئه‌م په‌یام‌و ش���ه‌ڕه‌ قس���انه‌‬ ‫هه‌ی ‌ه قبوڵناكه‌ن كه‌س چه‌كمان بكات"‪ .‬ده‌ریده‌خه‌ن له‌كوردس���تان ب���ه‌ر له‌وه‌ ‌ی‬ ‫ئ���ه‌م لێدوان��� ‌ه هه‌ر زوو ل���ه‌زاری‌ قادر ملمالن���ێ‌ بێت ب���ۆ په‌رله‌مان���ی‌ عێراق‪،‬‬

‫شه‌ڕه‌كه‌ ئاماده‌كارییه‌ بۆ هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌ی‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ته‌ماشای‌ به‌رنامه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن ‌ی‬ ‫هه‌ری���ه‌ك له‌حیزبه‌كانی���ش بكه‌ی���ت‪،‬‬ ‫زۆرینه‌یان باس له‌چاره‌سه‌ر ‌ی ئه‌و كێشان ‌ه‬ ‫ده‌كه‌ن ك ‌ه چاره‌سه‌ره‌كه‌یان له‌كوردستان ‌ه‬ ‫ن���ه‌ك له‌به‌غدا‪ ،‬بۆ نموونه‌ به‌ش���ی‌ هه‌ر‌ه‬ ‫زۆریان چاره‌س���ه‌ری‌ كێش���ه‌ ‌ی موچه‌یان‬ ‫كردووه‌ته‌ ئامانج ‌ی سه‌ره‌كی‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها هه‌موویان باس���ی‌ وه‌رگرتن ‌ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌كاتێكدا ده‌سه‌اڵت ‌ی‬

‫خه‌ڵك ‌ی سارد بكه‌نه‌وه‌ له‌ده‌نگدان‪.‬‬ ‫یوس���ف محه‌مه‌د س���ه‌رۆكی‌ پێشوو ‌ی‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان به‌"نیقاش" ‌ی وت‬ ‫"هه‌رچه‌ند‌ه ده‌س���تاو ده‌ستی‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان هاوشێوه‌ی‌ واڵت ‌ه‬ ‫دیموكراس���ییه‌كان ئاس���ان نییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫مه‌حاڵیش نییه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌م ‌ه ئه‌و قسه‌یه‌ی ‌ه ك ‌ه خه‌سره‌و گۆران‬ ‫به‌رپرس��� ‌ی ده‌زگای‌ هه‌ڵبژاردن��� ‌ی پارت ‌ی‬ ‫جه‌ختی‌ لێده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬به‌"نیقاش" ‌ی وت‬ ‫"له‌م قۆناغه‌دا هیچ حزبێك له‌كوردستان‬ ‫ناتوانێ‌ به‌ته‌نیا زیاتر له‌نیوه‌ی‌ ده‌نگه‌كان‬ ‫بهێنێت تا ده‌سه‌اڵت بگرێته‌ ده‌ست‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر هێزێك زۆرینه‌ی‌ كورس���ییه‌كان ‌ی‬ ‫په‌رله‌مانی‌ به‌ده‌س���ت هێنا ماف ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫هه‌ی���ه‌ كابین���ه‌ی‌ حكوم���ه‌ت دروس���ت‬ ‫بكات‌و وه‌ك پارتی‌ باوه‌ڕمان به‌ده‌س���تاو‬ ‫ده‌س���تكردنی‌ ئاش���تیانه‌ ‌ی ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ تۆپ���ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌ی‬ ‫فیعلی‌ له‌كوردستان له‌رێ ‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌ی په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان خراوه‌ت��� ‌ه‬ ‫كوردس���تانه‌وه‌ وه‌رده‌گیرێت���ه‌وه‌ ن���ه‌ك گۆڕه‌پانی‌ خ���ود ‌ی په‌رله‌مان���ه‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫هێزه‌ كوردییه‌كان چاوه‌ڕێ‌ ده‌كه‌ن بزانن‬ ‫به‌غدا‪.‬‬ ‫له‌ناو هه‌موو ئه‌م گێژاوه‌شدا له‌نێو تۆڕ‌ه ئه‌نجامیان ل���ه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ی‌ په‌رله‌ماندا‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌كان هه‌ڵمه‌تێك���ی‌ جۆرێك چۆن ده‌بێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌نجامه‌كه‌یان به‌دڵ‬ ‫له‌رێكخ���راو به‌ڕێوه‌ده‌چێت كه‌ باس له‌و‌ه ب���وو‪ ،‬ئه‌گه‌رێك ‌ی به‌هێز ئه‌وه‌ی ‌ه له‌كۆتای ‌ی‬ ‫ده‌كات ئه‌نجام���ی‌ هه‌ڵبژاردن هه‌رچییه‌ك ئه‌مس���اڵ له‌گه‌ڵ هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌ی‬ ‫بێت ه���ه‌ر پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ بااڵده‌س���تن‪ ،‬پارێ���زگاكان‪ ،‬هه‌ڵبژاردن��� ‌ی په‌رله‌مان��� ‌ی‬ ‫هێ���زه‌ ئۆپۆزس���یۆنه‌كانی‌ جارانیش ئه‌م كوردس���تانیش به‌ڕێ���و‌ه بچێ���ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌ڵمه‌ته‌ وه‌ك جۆرێ���ك له‌په‌یام ده‌بینن به‌دڵیشیان نه‌بوو‪ ،‬ئه‌و‌ه چاره‌نووس ‌ی ئه‌و‬ ‫به‌وه‌ی‌ هێز‌ه بااڵده‌س���ته‌كان ده‌یانه‌وێت هه‌ڵبژاردنه‌ به‌كاتێكی‌ نادیار ده‌سپێن‪.‬‬

‫سێ‌ ركابه‌ر ‌ی سه‌رسه‌خت‬ ‫الیەنەكان ‌ی كه‌ركوك دەیانەوێ بەشەڕی نەتەوەیی گرەوەکە ببەنەوە‌‬ ‫نیقاش‪ ،‬شااڵو محەمەد‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌مجاره‌ی‌ كه‌ركوك‬ ‫به‌هه‌موو جۆرێك جیاواز ده‌بێت‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ رابردوو‪ ،‬چونكه‌ له‌نێو‬ ‫كه‌شێكی‌ بارگاوی‌ نه‌ته‌وه‌ییدا به‌ڕێوه‌‬ ‫ده‌چێت‪ ،‬كه‌ هه‌موو كات ئاماده‌یه‌ بۆ‬ ‫ئاڵۆزیی‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر له‌پارێزگاكان���ی‌ دیك���ه‌ی‌ عێراق‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن له‌نێ���وان هێ���زه‌ ركابه‌ره‌كاندا‬ ‫بێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌وا له‌كه‌ركوك له‌نێ���وان نه‌ته‌و‌ه‬ ‫ركابه‌ره‌كاندایه‌‪ ،‬هه‌ریه‌ك له‌كوردو عه‌ره‌ب‌و‬ ‫توركم���ان به‌م هه‌ڵبژاردنان ‌ه ده‌یانه‌و ‌ێ جگ ‌ه‬ ‫له‌چنینه‌وه‌ ‌ی كورسی‌‪ ،‬جۆرێك له‌راپرسیش‬ ‫پیش���ان بده‌ن ك ‌ه ئاخۆ كام نه‌ته‌و‌ه له‌و ‌ی‬ ‫دیكه‌ بااڵده‌ستتره‌‪.‬‬ ‫ب���ۆ هێ���زه‌ سیاس���ییه‌كانی‌ كه‌رك���وك‬ ‫ئاسانترین شت ئه‌وه‌یه‌ كار له‌سه‌ر وه‌ته‌ر ‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی ‌ی بكه‌ن بۆ به‌ده‌س���تهێنانی‌ ده‌نگ‪،‬‬ ‫به‌دیاریكردنی‌ س���ه‌رۆك ‌ی لیسته‌كانیش���ه‌و‌ه‬ ‫دیاره‌ ك ‌ه ده‌یانه‌و ‌ێ بگانه‌ كام ئامانج‪.‬‬ ‫چوار ساڵ ‌ی رابردوو سیان له‌په‌رله‌مانتار‌ه‬ ‫دیاره‌كان���ی‌ كه‌ركوك له‌هه‌ر س���ێ‌ نه‌ته‌و‌ه‬ ‫جیاوازه‌ك���ه‌ زۆرتری���ن ناكۆكیی���ان هه‌بوو‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌یه‌كترو به‌رده‌وام له‌ش���ه‌ڕێك ‌ی‬ ‫میدیاییدا ب���وون‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌مجاره‌ الیه‌نه‌كان ‌ی‬ ‫هه‌ر سێ‌ نه‌ته‌وه‌كه‌ ئه‌و س ‌ێ په‌رله‌مانتاره‌یان‬ ‫كردووه‌ت ‌ه سه‌رۆك ‌ی لیسته‌كه‌یان‪.‬‬ ‫له‌یه‌ك���ه‌م رۆژی‌ بانگه‌ش���ه‌ ‌ی هه‌ڵبژاردن‬ ‫محه‌مه‌د ته‌می���م نوێنه‌ری‌ عه‌ره‌بی‌ كه‌ركوك‬ ‫له‌په‌رله‌مان���ی‌ عێراق‌و س���ه‌رۆكی‌ لیس���ت ‌ی‬ ‫هاوپه‌یمان���ی‌ عه‌ره‌ب���ی‌ كه‌رك���وك له‌كات ‌ی‬ ‫س���ه‌ردانیكردن ‌ی قه‌زای‌ حه‌ویجه‌ رایگه‌یاند‬ ‫"ده‌بێت لیسته‌كه‌مان ده‌نگی‌ به‌هێز به‌ده‌ست‬

‫ئەوکاتەی داعش هێرشی کردە سەر کەرکوک وێنه‪ :‬وكالة االناضول)‬

‫بهێنێت‌و ره‌مزه‌كان ‌ی لیسته‌كه‌مانیش ده‌نگ ‌ی‬ ‫موفاجه‌ئ��� ‌ه بن ب���ۆ نه‌یاره‌كانم���ان"‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫س���ه‌ره‌تایی‌ ده‌ركه‌وتن ‌ی ئه‌و ملمالنێی ‌ه بوو‬ ‫ك��� ‌ه ته‌میم به‌رانبه‌ر به‌ س���ه‌رۆك لیس���ت ‌ی‬ ‫پێكهاته‌كانی‌ دیكه‌ ده‌ستی‌ پێكرد‪ ،‬ته‌میم ‌ی‬ ‫به‌وه‌ ناس���راو‌ه لێدوانی‌ ئاگرین���اوی‌ دیژ ‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌كانی‌ دیكه‌ ‌ی كه‌ركوك‌و به‌تایبه‌تیش‬ ‫دژ به‌كورد ده‌دات‪.‬‬ ‫به‌هێزتری���ن لیس���تی‌ توركمان ‌ی كه‌ركوك‬ ‫ئه‌رشه‌د ساڵح ‌ی سه‌رۆكی‌ به‌ره‌ی‌ توركمان ‌ی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌ت ‌ی ده‌كات‪ ،‬له‌نێو هه‌زاران كه‌س‬ ‫له‌الیه‌نگران���ی حزبه‌ك���ه‌ ‌ی دڵنیایكردنه‌و‌ه‬ ‫بوونه‌و‌ه به‌په‌رله‌مانتار ‌ی بۆ ئه‌و به‌س نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ده‌بێت س���ه‌رۆك ‌ی گه‌وره‌ترین لیست ‌ی‬ ‫توركمانی‌ زۆرتری���ن متمانه‌ی‌ توركمانه‌كان‬ ‫به‌ده‌س���ت بهێنێ���ت تاك���و ش���ه‌ر ‌ی ماف ‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی‌ خۆیان ‌ی پێبكه‌ن له‌به‌رانبه‌ر دوو‬ ‫سه‌رۆك لیسته‌كه‌ی‌ دیكه‌ ‌ی كه‌ركوك‪.‬‬ ‫به‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌ی‌ هه‌وڵه‌كان ‌ی پێشوویه‌و‌ه‬

‫ئه‌م هه‌فته‌یه‌ له‌‬ ‫بۆ خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م راپۆرتانه‌و چه‌ندین راپۆرتی سه‌رنجراکێشی تر‬

‫به‌زمانه‌کانی کوردی‌و عه‌ره‌بی‌و ئینگلیزی‪ ،‬سه‌ردانی نیقاش بکه‌ ‪www. niqash. org‬‬

‫رێبوار ته‌ها به‌هێزترین س���ه‌رۆكی‌ لیس���ت ‌ی متمانه‌ی‌ زیاترمان پێده‌كه‌ن چونك ‌ه خه‌ڵك جیاوازتره‌ له‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ رابردوو‪".‬‬ ‫محه‌مه‌د ته‌میم ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕوو "ئه‌و‬ ‫حزبی‌ كوردیی‌ ب���وو له‌كه‌ركوك داوای‌ كرد ووشیار بۆته‌و‌ه و تۆمه‌ت و هه‌وڵی‌ كردار ‌ی‬ ‫ش���ه‌ڕه‌ی‌ ئێس���تا ده‌كرێت له‌نێوان كاندیدو‬ ‫ته‌واوی‌ نه‌ته‌وه‌كان ده‌نگ ‌ی پێبده‌ن‪ ،‬چونك ‌ه لێك جوداده‌كاته‌وه‌‪".‬‬ ‫خاڵ���ی‌ وه‌رچه‌رخانی‌ به‌ر له‌م هه‌ڵبژاردن ‌ه سه‌رۆك لیس���ت‌و هاوپه‌یمانێتیه‌كان شه‌ر ‌ی‬ ‫ئه‌وان له‌ په‌رله‌مانی‌ شه‌ر ‌ی كه‌ركوكییه‌كان‬ ‫رووداوه‌كان��� ‌ی ‪16‬ی‌ ئۆكتۆب���ه‌ری‌ س���اڵ ‌ی هه‌ڵبژاردنه‪ ‌،‬به‌اڵم دوای‌ هه‌ڵبژاردن ئه‌گه‌ر ‌ی‬ ‫ده‌كه‌ن نه‌ك حزبێكی‌ دیاریكراو‪.‬‬ ‫رێبوار ته‌ه���ا ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مانی‌ عێراق‌و رابردوو بوو ك ‌ه به‌هۆیه‌وه‌ هێزه‌ كوردییه‌كان هه‌ی ‌ه پێكه‌وه‌ كاركردن ده‌ستپێبكاته‌وه‌‪".‬‬ ‫ناكۆكی نوێی نێوان س ‌ێ سه‌رۆك لیست ‌ه‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ لیس���ت ‌ی یه‌كێت���ی‌ نیش���تمانی‌ ل���ه‌و پارێزگای ‌ه پاشه‌كش���ه‌یان ك���ردو بۆ‬ ‫كوردس���تان به‌"نیق���اش"ی‌ وت "بوون���ی یه‌كه‌مجار دوای‌ چوارده‌ س���اڵ ده‌س���ه‌اڵت ‌ی ركابه‌ره‌ك���ه‌ ‌ی كه‌ركوك ده‌گه‌رێته‌و‌ه بۆ ئه‌و‬ ‫كێبركێی‌ س���ه‌رۆك لیس���ته‌كان له‌ته‌واو ‌ی فیعلی‌ كه‌وته‌وه‌ ده‌ست هێزه‌كانی‌ حكومه‌ت ‌ی ملمالنێیه‌ی چوار ساڵی‌ رابردوو له‌په‌رله‌مان ‌ی‬ ‫پارێزگاكان���ی‌ عێ���راق بووه‌ت���ه‌ دیمه‌نێكی ناوه‌ندو به‌وه‌ش كورد کەنارگیرو نه‌ته‌وه‌كان ‌ی عێراقدا له‌سه‌ر پرسی‌ پێشمه‌رگه‌و ئاسایش‌و‬ ‫به‌رێوه‌بردن���ی‌ ئیدارییه‌كان��� ‌ی كه‌رك���وك‬ ‫ئاسایی‪ ،‬به‌اڵم خاڵی جیاواز ‌ی له‌ پارێزگا ‌ی دیکه‌ بااڵده‌ست بوون‪.‬‬ ‫محه‌م���ه‌د ته‌می���م س���ه‌رۆكی‌ لیس���ت ‌ی دروستیان كردبوو به‌ده‌گمه‌ن له‌سه‌ر خاڵێك‬ ‫كه‌ركوك ئه‌وه‌ی ‌ه سه‌رۆك لیسته‌ به‌هێزه‌كان ‌ی‬ ‫پێكهاته‌كان��� ‌ی كه‌ركوك له‌م���اوه‌ی‌ رابردوو گردبون���ه‌وه‌ ‌ی عه‌ره‌ب��� ‌ی به‌"نیقاش"ی‌ ووت كۆك بوون‪ ،‬بۆی ‌ه چاو ‌ی ئێستای ده‌نگده‌ران ‌ی‬ ‫زۆرترین شه‌ڕ ‌ی سیاسیان كردووه‌ ل ‌ه پێناو "راسته‌ ئێم ‌ه سه‌رۆكایه‌تی‌ هاوپه‌یمانێتیه‌ك ‌ه شاره‌كه‌ش له‌سه‌ر ئه‌و س ‌ێ سه‌رۆك لیسته‌ی‬ ‫پاراس���تنی‌ ده‌س���تكه‌وت ‌ی نه‌ته‌وه‌یی‌ ره‌نگ ‌ه ده‌كه‌ین‪ ،‬به‌اڵم له‌كۆتایدا هه‌موو كاندیدێك پارێزگاكه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌رشه‌د س���اڵح ‌ی سه‌رۆك ‌ی حزبی‌ به‌ره‌ ‌ی‬ ‫ه���ه‌ر ئه‌مه‌ش دیمه‌نه‌كه‌ ‌ی كه‌ركوك ‌ی جیاواز ده‌یه‌وێت زۆرترین ده‌نگ به‌ده‌س���ت بهێنێت‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ ‌ی به‌هێزێكی‌ زیاتر ش���ه‌ری‌ ماف توركمان ‌ی عێراق‌و س���ه‌رۆك ‌ی لیست ‌ی به‌ره‌ ‌ی‬ ‫كردبێت‪".‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ خس���ته‌ڕوو‪" :‬ئێم��� ‌ه دڵنیاین و ئیمتیازی‌ ده‌نگده‌ران��� ‌ی بكات له‌به‌رئه‌و‌ه توركمانی‌ كه‌رك���وك به‌"نیقاش"ی‌ راگه‌یاند‬ ‫خه‌ڵكی‌ ش���اره‌ك ‌ه به‌ ت���ه‌واوی‌ پێكهاته‌كان ش���ه‌ڕ ‌ی ئه‌مجاره‌ی‌ س���ه‌رۆك لیس���ته‌كان ‪":‬ئێمه‌ ناتوانین له‌سه‌ر خاڵێك رێكبكه‌وین‬

‫ك ‌ه دژی‌ پێكهاته‌كه‌م���ان بێت بۆیه‌ كاتێك‬ ‫هێزێكی‌ كورد ‌ی دژایه‌تی‌ پێكهاته‌ ‌ی توركمان ‌ی‬ ‫كردوو‌ه ب ‌ه توندی‌ وه‌اڵممان داوه‌ته‌و‌ه ئه‌م ‌ه‬ ‫ناكات ‌ه ئه‌وه‌ ‌ی بۆ ده‌نگدان ئه‌مه‌مان كردبێت‬ ‫به‌ڵكو ئه‌رك بووه‌و جێبه‌جێمان كردووه‌‪".‬‬ ‫ئاماژه‌ ‌ی به‌وه‌شكرد "هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌مجار‌ه‬ ‫ن���ه‌ك ته‌نی���ا له‌بانگه‌ش���ه‌كه‌ی‌ جیاوازتر‌ه‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی‌ راب���ردوو‪ ،‬به‌ڵكو له‌ئه‌نجام‌و‬ ‫كاری‌ ئاینده‌ش���ی‌ گۆران���كار ‌ی به‌خۆیه‌و‌ه‬ ‫ده‌بینێت‪".‬‬ ‫له‌دوا هه‌ڵبژاردن ‌ی ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌ران ‌ی‬ ‫عێ���راق هاوكێش���ه‌كه‌ له‌قازانج���ی‌ هێ���ز‌ه‬ ‫كوردیی���ه‌كان كۆتای���ی‌ ه���ات‪ ،‬چونك ‌ه له‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌دا له‌كۆ ‌ی ‪ 12‬كورسی‌ پارێزگاكه‌‪،‬‬ ‫كورد هه‌شت كورس���ی‌ برده‌وه‌و چواره‌كه‌ ‌ی‬ ‫دیكه‌ بۆ ع���ه‌ر‌هب‌و توركمان ب���وون به‌اڵم‬ ‫به‌له‌به‌رچاوگرتنی‌ پێش���هاته‌كان زه‌حمه‌ت ‌ه‬ ‫جارێك��� ‌ی دیكه‌ كورد هه‌مان ده‌س���تكه‌وت‬ ‫بچێنێته‌وه‌‪.‬‬

‫پایته‌خت كێبڕكێكه‌‬ ‫تونده‌ ده‌كات‬

‫كه‌م��یژماره‌ی��انبایه‌خ��ی‬ ‫نه‌هێشتوون‬

‫به‌غدا ده‌بێته‌ گه‌وره‌ترین گره‌وی‬ ‫هه‌ڵبژاردن‬

‫كامپی ئاواره‌كان چرت رووگه‌ی‬ ‫قه‌واره‌‌و كاندیده‌كان نین‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫ریکالم‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫دو منداڵ به‌پاسكیل ده‌یان‬ ‫كلیۆمه‌تر ده‌برن بۆ دیداری‌ باپیره‌یان‬

‫ئا‪ :‬ئیمان زه‌ندی‌‬ ‫له‌قه‌زای‌ شاره‌زور دو منداڵی‌ پێنج‬ ‫سااڵن به‌پاسكیل زیاتر له‌‪ 30‬كلیۆمه‌تر‬ ‫ده‌برن بۆ ماڵی‌ باپیره‌یان به‌بێ‌ ئاگاداری‌‬ ‫خێزانه‌كانیان‪ ،‬خزمێكیان "له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫باپیره‌ گه‌وره‌یان زۆر خۆشده‌وێت‪،‬‬ ‫وتویانه‌ ده‌رۆن بۆ الی‌ ئه‌و"‪.‬‬ ‫دانه‌ر‌و هه‌ریاز دو منداڵی‌ پێنج سااڵنن‌و‬ ‫خوێندكاری‌ باخچ���ه‌ی‌ مندااڵنن له‌قه‌زای‌‬ ‫شاره‌زور‪ ،‬ئه‌م دو منداڵه‌ بۆ ماوه‌ی‌ هه‌شت‬ ‫كاتژمێر ون ده‌بن له‌خێزانه‌كانیان‪ ،‬له‌پاش‬ ‫دۆزینه‌وه‌ی���ان لێیان ده‌پرس���ن "بۆ دور‬ ‫كه‌وتونه‌ته‌وه‌؟ ئه‌وانیش ده‌ڵێن ویستمان‬ ‫بچین بۆ ماڵ باپیره‌مان"‪.‬‬ ‫فه‌رهاد عه‌لی‌ ن���اوی‌ خوازراوی‌ یه‌كێك‬ ‫له‌خزمه‌كانی‌ دانه‌رو هه‌ریازه‌‪ ،‬ئه‌و له‌باره‌ی‌‬

‫رۆشتنی‌ ئه‌و دو منداڵه‌ بۆ ماڵی‌ باپیره‌یان‬ ‫له‌كان���ی‌ پانكه‌ بۆ ئاوێنه‌ وت���ی‌ "دانه‌رو‬ ‫هه‌ریاز ئامۆزازای‌ من ده‌ك ‌هن‌و هه‌ردوكیان‬ ‫خالۆزا‌و پ���ورزای‌ یه‌كت���رن‪ ،‬هه‌ردوكیان‬ ‫یه‌كی‌ پاسكیلێكیان پێده‌بیت به‌بێ‌ پرسی‌‬ ‫دای���ك‌و باوكیان له‌م���اڵ چونه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌‬ ‫وتویانه‌ ده‌رۆین بۆ ماڵی‌ باپیرم"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌م دو منداڵه‌ به‌پاس���كیل‬ ‫به‌یه‌كه‌وه‌ له‌هه‌ڵه‌بجه‌ی‌ تازه‌وه‌ ده‌رۆن بۆ‬ ‫وارماوا له‌وێش���ه‌وه‌ بۆ رێگای‌ بیستانسور‬ ‫پاشانیش له‌س���ه‌ره‌وه‌ ده‌رۆن بۆ گوندی‌‬ ‫چناخچی���ان نزیكی‌ ناحی���ه‌ی‌ عه‌ربه‌ت‌و‬ ‫گون���دی‌ كان���ی‌ پانكه‌یه‌‪ ،‬دوات���ر یه‌كێك‬ ‫له‌منداڵ���ه‌كان ده‌ڵێن بابرۆی���ن بۆ ماڵی‌‬ ‫باپیره‌م كه‌ ماڵی���ان له‌زێڕنجۆیه‌ چونكه‌‬ ‫هه‌مو جاران له‌گه‌ل دایك‌و باوكیان له‌وێوه‌‬ ‫ده‌رۆش���تن بۆ ماڵ باپیره‌ی���ان‪ ،‬به‌نیازن‬ ‫برۆن بۆ گوندی‌ كانی‌ پانكه‌ به‌اڵم رێگایان‬

‫لێتێكده‌چێت‪ ،‬پاش���ان به‌رێگای‌ عه‌ربه‌تدا‬ ‫ده‌چنه‌وه‌ دوباره‌ بۆ كه‌مپی‌ عه‌ربه‌ت"‪.‬‬ ‫دان���ه‌ر به‌ده‌س���ت نه‌خۆش���ی‌ دڵه‌وه‌‬ ‫ده‌ناڵێنێت به‌اڵم له‌به‌ر زۆری‌ خۆشه‌ویستی‌‬ ‫ب���ۆ باپیره‌ی‌ ئ���ه‌و رێ���گا دوره‌ ده‌برێت‪،‬‬ ‫فه‌رهاد وت���ی‌ "دانه‌ر به‌هه‌ری���ازی‌ وتوه‌‬ ‫گه‌ر م���اڵ نه‌دۆزینه‌وه‌ چیبكه‌ین؟ ئه‌ویش‬ ‫وتویه‌ت���ی‌ بۆ خۆمان له‌س���ه‌ر ئه‌م چه‌وه‌‬ ‫ده‌خه‌وین‪ ،‬ب���ه‌اڵم دواترگه‌نجێكی‌ ئاواره‌‬ ‫بینیونی‌ زانیویه‌ت���ی‌ ونبون ده‌یاتبات بۆ‬ ‫ئاسایشی‌ عه‌ربه‌ن‪ ،‬له‌كۆتایدا په‌یوه‌ندیان‬ ‫پێ���وه‌ كردی���ن ك���ه‌ دۆزراونه‌ت���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫بینیمانن ره‌نگیان سپی‌ هه‌ڵگه‌رابون له‌تاو‬ ‫برسیه‌تی‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "باپیره‌ی‌ كه‌ زانیبوی‌ بۆ الی‌‬ ‫ئه‌و دێ���ن‌و دواتر ونبون زۆر زۆر بیتاقه‌ت‬ ‫بو بو چونك���ه‌ باپیره‌ی‌ هه‌ردوكیانی‌ زۆر‬ ‫خۆش ده‌وێت ئه‌وانیش به‌هه‌مان شێوه‌"‪.‬‬

‫ی هه‌ڵبژاردندا زۆرترین‬ ‫له‌هه‌ڵمه‌ت ‌‬ ‫ئامێری‌ كیبۆرد فرۆرشاوه‌‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫له‌بازاڕی‌ هونه‌رمه‌ندان له‌شاری‌ سلێمانی‌‬ ‫كه‌س له‌ئامێره‌ موزیكیه‌كانی‌ وه‌ك ته‌پڵ‌و‬ ‫ده‌ف‌و عودو نه‌ی‌و تارو كه‌مانچه‌ ناپرسێت‪.‬‬ ‫له‌م هه‌ڵمه‌تی‌ هه‌ڵبژاردندا ڕۆژ ڕۆژی‌‬ ‫فرۆشتنی‌ ئامێری‌ (كیبۆرد)ه‌‪.‬‬

‫سەنتەری جوانکاری پێست‌و لیزەر‬ ‫س���ەنتەری میدیکاڵ‪ :‬به‌ختیاری ـ ش���ه‌قامی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫به‌رامبه‌ری‌ ساڵۆن ئه‌سته‌نبوڵ‬

‫کاوڕ‬ ‫پالن���ە نوێکان���ت کەمێ���ک‬ ‫گۆڕانکاریی���ان تێ���دا ڕوودەدات‬ ‫ئەمەش نیگەرانت دەکات هەوڵ بدە‬ ‫بە گوێرەی گۆرانکارییەکان مامەڵە‬ ‫بکەیت‪.‬‬

‫ژماره‌ ته‌له‌فۆنی‌ ‪0533183536 - 07706581971‬‬ ‫فه‌یسبوك‪medicalclinicsuly :‬‬

‫گا‬

‫دوانه‌‬

‫خۆشەویس���تەکەت گرنگی تەواوت‬ ‫بارودۆخی تەندروس���تیت هیچ باش‬ ‫نییە و ماندوویت‪ ،‬س���ەردانی پزیشک پ���ێ دەدات ئەگ���ەر هەم���ان گرنگی‬ ‫بک���ە و ڕێنماییەکان���ی ب���ە ت���ەواوی پێ نەدەیت���ەوە دڵنیابە لەدەس���تی‬ ‫دەدەیت‪.‬‬ ‫جێبەجێ بکە‪.‬‬

‫ئاری‌ فه‌وزی‌ ژه‌نی���اری‌ كیبۆردو خاوه‌نی‌‬ ‫پێش���انگای‌ موزیك له‌ب���ازاڕی‌ هونه‌رمه‌ندان‬ ‫له‌ش���اری‌ س���لێمانی‌ ده‌ڵێ���ت "له‌م���اوه‌ی‌‬ ‫بیس���ت‌و س���ێ‌ ڕۆژی‌ هه‌ڵمه‌تی‌ بانگه‌شه‌دا‬ ‫بیس���ت ئامێری‌ كیبۆردم فرۆش���توه‌‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫له‌كاتێكدای���ه‌ كه‌ پێش���تر له‌مانگێكدا ته‌نها‬ ‫كیبۆردێ���ك یان دوانم ده‌فرۆش���ت"‪ .‬ئاماژه‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ش ده‌كات ك���ه‌ كیبۆرد "ب���ه‌راورد به‌‬ ‫ئامێره‌كان���ی‌ تریش پڕفرۆش���ترینه‌‪ .‬له‌پار‬ ‫هاوینه‌وه‌ ئامێری‌ كه‌مانچه‌م كڕیوه‌ تائێس���تا‬ ‫ماوه‌و نه‌فرۆش���راوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئامێری‌ كیبۆرد‬ ‫بۆ بانگه‌ش���ه‌ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان‌و خۆفیركردن‬ ‫به‌كار ده‌هێنرێت"‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌بانگه‌ش���ه‌ی هه‌ڵبژاردن كۆمه‌ڵێك‬ ‫ه���ۆكاری دیكه‌ش هه‌ن بۆ ئ���ه‌وه‌ی كیبۆرد‬ ‫پڕفرۆشترین ئامێری مۆسیقا بێت‪ .‬به‌ وته‌ی‬ ‫ئاری "له‌نه‌وه‌ده‌كانه‌وه‌ تا س���اڵی‌ ‪ 2005‬ئه‌و‬ ‫كه‌س���انه‌ی‌ كاری‌ هونه‌رییان ده‌كرد كیبۆردو‬ ‫پارچه‌كانی‌ دیكه‌یان به‌كرێ‌ ده‌برد بۆ ڕۆژێك‌و‬ ‫ده‌یانگه‌ڕانده‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستا به‌هۆی‌ هه‌رزانی‌‬ ‫نرخی‌ ئامێره‌كه‌وه‌ هونه‌رمه‌ندان‌و ژه‌نیاران‌و‬ ‫هه‌وادارانی‌ وه‌ك هیوایه‌تێك ئامێری‌ كیبۆرد‬ ‫ده‌كڕن له‌ئاهه‌نگ‌و بۆنه‌ی ماڵه‌كانیاندا به‌كاری‌‬ ‫ده‌هێنن‪ .‬ئه‌مه‌ش كاریگه‌ریی‌ هه‌بوه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫فرۆشتنی‌ سه‌رجه‌م ئامێره‌ موزكیه‌كانی‌ وه‌ك‬ ‫كه‌مانچه‌و عودو نه‌ی‌‌و زه‌ڕب‪ ،‬چونكه‌ كیبۆرد‬ ‫بۆ س���ه‌رجه‌م ئاوازه‌ ش���ادو خاوه‌كان به‌كار‬ ‫ده‌هێنرێت‌و ده‌نگ‌و ئاوازی هه‌مو ئامێره‌كانی‬ ‫ت���ری تێدایه‌‪ .‬بۆی���ه‌ ته‌نان���ه‌ت كاریگه‌ریی‬

‫قرژاڵ‬ ‫هەندێک قسە لە الیەن هاوڕێکانتەوە‬ ‫دەبیستیت سەبارەت بە کەسێک بڕوا‪،‬‬ ‫بە هەموو قس���ەکان مەکە و خۆت بە‬ ‫دوای ڕاستییەکەدا بڕۆ و دڵنیابەرەوە‪.‬‬

‫له‌سه‌ر كاری‌ ئه‌و هونه‌رمه‌ندانه‌ش كه‌ ئامێره‌‬ ‫موزیكیه‌كانی‌ دیكه‌ ده‌زانن"‪.‬‬ ‫باسی‌ ئه‌وه‌شی‌ كرد به‌كارهێنانی‌ ئاسانه‌و‬ ‫به‌ئاس���انی‌ ده‌گوازرێته‌وه‌‪ ،‬توانای‌ ده‌نگێكی‌‬ ‫ب���اش‌و چێژ به‌خش���ی‌ هه‌ی���ه‌‪ .‬زۆركات ئه‌و‬ ‫ئامێرانه‌ی‌ دیكه‌ی‌ وه‌ك شمش���اڵ به‌ كیبۆرد‬ ‫خۆش���ترن دێنه‌ به‌رگوێ تا شمشاڵه‌كه‌ یان‬ ‫ئامێره‌ موزیكیه‌كانی‌ دیكه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ وت "بۆ یه‌كه‌م جار له‌س���ااڵنی‌‬ ‫حه‌فتادا تیپی‌ مۆس���یقای‌ سلێمانی‌ ئامێری‌‬

‫شێر‬ ‫ب���ە ه���ۆی کارێکەوە بڕێ���ک پارە‬ ‫بەدەس���تدەهێنیت ب���ەاڵم لە ش���تی‬ ‫بێمانادا خەرجی مەک���ە و هەوڵبدە‬ ‫سوودی لێ ببینیت‪.‬‬

‫كیب���ۆردی‌ (ئۆرگ���ۆن)ی‌ له‌كوردس���تان‬ ‫به‌كارهێناوه‌‪ .‬ئێس���تا كیبۆردی‌ (‪‌)PA3‬و‬ ‫(‪ )PA4‬كه‌ س���اڵی‌ ‪ 2016‬له‌واڵتی ئیتاڵیاوه‌‬ ‫هاورده‌ك���راون‪ ،‬له‌ب���ازاڕی كوردس���تاندا‬ ‫ده‌س���تده‌كه‌ون‪ .‬ڕامی‌ ئه‌م ئامێرانه‌ په‌نجاو‬ ‫شه‌ش مێگابایته‌‌و پڕفرۆشترینیانه‌ له‌بازاردا‪،‬‬ ‫چونكه‌ توانای فراوان���ه‌‌و ده‌كرێت له‌رێگه‌ی‬ ‫(فالش)ه‌وه‌ ده‌نگ���ی‌ ئامێره‌كانی‌ باڵه‌بان‌و‬ ‫زه‌رب‌و ده‌ه���ۆڵ‌و شمش���اڵ‌و هیت���ری پ���ێ‬ ‫لێبدرێت"‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫دوورکەوتن���ەوەت لە هەموو کەس‬ ‫زیانی بۆ خۆت هەیە‪ ،‬ڕاس���تە چیتر‬ ‫بروات بە دەوروب���ەرت نەماوە بەاڵم‬ ‫مانای ئەوە نیی���ە هەمووان خراپەت‬ ‫لەگەڵ دەکەن‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫هونه‌رمه‌ندان داوا له‌هاواڵتیان ده‌كه‌ن ده‌نگ بده‌ن‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫چوار ڕۆژی‌ ماوه‌ی‌ بۆ ده‌نگدانی‌‬ ‫له‌سه‌ر لیست‌و كاندیده‌كانده‌ جیاوازه‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندانیش به‌پێویستی‌ ده‌زانن‬ ‫هاواڵتیان به‌ په‌ڕۆشه‌وه‌ به‌شداری‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان بكه‌ن‪ ،‬چونكه‌ ئه‌م‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌ بۆ زیاد كردنی‌ ڕیژه‌ی‌‬ ‫ده‌نگه‌كانی‌ كورده‌ له‌به‌رامبه‌ر عه‌ره‌بدا‪.‬‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ هونه‌رمه‌ند ئه‌حمه‌د س���االر‬ ‫ده‌نگدان���ی‌ ب���ه‌ گرن���گ له‌قه‌ڵ���ه‌م دا‌و وت ‌ی‬ ‫"ده‌نگدان ئیس���پاتی‌ وجودی‌ كورد بونمانه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئێستا ش���ه‌ڕی‌ تفه‌نگ نه‌ماوه‌‌و شه‌ڕ‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ ده‌نگه‌‪ .‬ئێمه‌ ده‌زانی���ن كه‌ ده‌چینه‌‬ ‫به‌غدا ش���ه‌ڕێكی‌ دژوارمان له‌پێش���ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫خه‌ڵكێك���دا كه‌ به‌ گیانێكی‌ ڕه‌گه‌زپه‌رس���تی‌‬

‫بیرده‌كه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ پێویس���تمان به‌‬ ‫جه‌نگاوه‌ری‌ ب���اش هه‌یه‌ بۆ ئه‌و جێگه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌ عێراقه‌‪ .‬ئه‌و جه‌نگاوه‌رانه‌ش ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ن داكۆكی له‌مافی‌ كورد ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ پێشه‌مه‌رگه‌ی‌ ئه‌و جێگه‌یه‌ن كه‌ بۆی‌‬ ‫ده‌چن"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش���ی‌ ب���ه‌وه‌ كرد "پێش دۆس���ت‌و‬ ‫خزمان���م كارتی‌ ده‌نگدان���م ئاماده‌كردوه‌ بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ بچم ده‌نگ بده‌م‪ ،‬ه���ه‌ر هیچ نه‌بێت‬ ‫كورم‪ ،‬ئێمه‌ هه‌مومان هه‌تا ده‌مرین گرێیه‌كی‌‬ ‫ده‌رونیم���ان له‌گه‌ڵدایه‌ ئه‌وی���ش ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫بۆچی‌ ژێرده‌ستین؟ ئێمه‌ هاوارده‌ین هه‌رهیچ‬ ‫نه‌بێت باله‌ده‌نگداندا یه‌ك بین‪ ،‬زۆر ئاساییه‌‬ ‫بیروبۆچونی‌ جیاوازمان هه‌بێت"‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ند مس���ته‌فا ئه‌حمه‌دیش ره‌خنه‌ی‬ ‫له‌و كه‌س���انه‌ گرت ك���ه‌ ده‌ڵێ���ن ناچین بۆ‬ ‫ده‌نگدان‌و وتی "ئ���ه‌و خه‌ڵكانه‌ی‌ ده‌یانه‌وێت‬

‫ده‌نگ نه‌ده‌ن وه‌ك ئه‌وه‌ وایه‌ سه‌رخۆش���یان‬ ‫كردب���ن‌و گیژی���ان كردب���ن‪ ،‬چونك���ه‌ ئێمه‌‬ ‫تائێس���تاش ئیش‌و كارمان ه���ه‌ر له‌به‌غدایه‌‪.‬‬ ‫وه‌ك هاواڵتیانی‌ كوردستان هه‌تا خه‌ڵكی‌ باش‬ ‫بنێرینه‌ به‌غدا‌و شه‌ڕمان له‌سه‌ر بكات بۆ ئێمه‌‬ ‫باشتره‌‪ .‬گرنگه‌ هه‌مومان بچین بۆ ده‌نگدان‪،‬‬ ‫كاریگه‌ریش���ی‌ ده‌بێت ب���ۆ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‬ ‫په‌رله‌مان ‌ی كوردستان"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها هونه‌رمه‌ند كه‌م���ال محه‌مه‌د كه‌‬ ‫به‌تایبه‌ت گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ بۆ كوردستان بۆئه‌وه‌ی‬ ‫ده‌نگ به‌و لیس���ت‌و كاندیده‌ بدات كه‌ خۆی‌‬ ‫ده‌یه‌وێ���ت ئه‌و ده‌ڵێت "م���ن پێموایه‌ دۆخی‌‬ ‫كوردس���تان هه‌رچۆنێك بێ���ت‪ ،‬خه‌ڵكی‌ هه‌ر‬ ‫ده‌نگ بدات باشه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ واجیبه‌‪ .‬نابێت گوێ‬ ‫بده‌ینه‌ ئه‌وه‌ی‌ بڵێین ده‌نگیش بده‌ین سودی‌‬ ‫بۆمان نابێت‪ .‬ئه‌و داخه‌ی‌ خه‌ڵكی‌ هه‌یه‌تی‌ با‬

‫بچێته‌ سه‌ر سندوقه‌كانی‌ ده‌نگدان هه‌ڵیڕیژێ‪.‬‬ ‫گه‌ر ده‌ته‌وێت واڵت به‌ره‌و پێش���ه‌وه‌ بڕوات‪،‬‬ ‫گه‌نده‌ڵ���ی‌ نه‌مێنێت‪ ،‬بچ���ۆ ده‌نگه‌كه‌ت بده‌‪.‬‬ ‫كه‌سی‌ باش‌و خه‌م خۆرو به‌توانا زۆرن"‪.‬‬ ‫داواش���ی كرد "ئه‌وه‌ی‌ ده‌توانێت‌و ته‌مه‌نی‌‬ ‫گونجاوه‌ بۆ ده‌نگدان با ده‌نگ بدات‪ .‬خه‌ڵك‬ ‫زۆر باش ده‌زانن وه‌ك كه‌مال محه‌مه‌د سه‌ربه‌‬ ‫هی���چ حیزب‌و الیه‌نێك نی���م‪ ،‬به‌اڵم ده‌نگ به‌‬ ‫كه‌س���انێك ده‌ده‌م ك���ه‌ خزمه‌تی‌ واڵته‌كه‌یان‬ ‫كردوه‌‪ .‬ئه‌وانه‌ی‌ خزمه‌تی‌ نیشتمانیان كردوه‌‪،‬‬ ‫هیواردم هه‌میشه‌ سه‌ركه‌وتوبن"‪.‬‬ ‫الی خۆی���ه‌وه‌ هونه‌رمه‌ن���د حه‌مه‌ڕه‌ئوف‬ ‫كه‌ركوكی‌ زۆر خه‌می‌ كه‌مكردنی‌ ده‌نگه‌كانی‌‬ ‫كوردیه‌تی‌ له‌ كه‌ركوك‪ .‬له‌وباره‌یه‌شه‌وه‌ وتی‬ ‫"هه‌رچۆنێك بێ���ت‪ ،‬كورد بچێت ده‌نگ بدات‬ ‫باشه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت له‌شاری‌ كه‌ركوك زۆر گرنگه‌‬ ‫به‌ش���داری‌ ده‌نگدان ب���كات‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر‬

‫ده‌نگ���ی‌ ق���ه‌واره‌ كوردییه‌كان ك���ه‌م بكات‪،‬‬ ‫ده‌چێت بۆ الیه‌نی‌ عه‌ره‌بی‌و توركمانی‌‪ .‬پێشتر‬ ‫به‌رده‌وام ڕیژه‌ی‌ ده‌نگه‌كانی‌ كورد به‌راورد به‌‬ ‫عه‌ره‌ب‌و توركمان زیاتر بوه‌‪ .‬خه‌ڵك ئازاده‌‌و‬ ‫گرن���گ نیه‌ ده‌نگ ب���ه‌چ قه‌واره‌یه‌كی‌ كوردی‌‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬به‌اڵم گرنگ ئه‌وه‌یه‌ بچین‌و هه‌مومان‬ ‫ده‌نگ بده‌ین"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها هونه‌رمه‌ند سه‌اڵح مه‌جید له‌باره‌ی‬ ‫ده‌نگدانه‌وه‌ ده‌ڵێت "ئێمه‌ بچین ده‌نگ بده‌ین‬ ‫باشتره‌ بۆئه‌وه‌ی‌ سه‌نگمان هه‌بێت له‌به‌غدا‪.‬‬ ‫ده‌ب���ێ كێش���ه‌و ناكۆكیان���ه‌ بخه‌ین���ه‌ الوه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئیشوكاره‌كانمان له‌به‌غدا ببه‌ین‬ ‫به‌ڕێ���وه‌‪ ،‬خزمه‌تی‌ گش���تی‌ واڵته‌كه‌مانی‌ پێ‌‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬ئێمه‌ ده‌بێت وه‌ك هاونیشتیمانییه‌ك‬ ‫بیر له‌كوردستان بكه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ جه‌ختیش���ی كرده‌وه‌ كه‌‬ ‫ئه‌و س���ه‌ر به‌هی���چ الیه‌نێك نی���ه‌‪ ،‬نایه‌وێت‬

‫‪11‬‬

‫بانگه‌شه‌ بۆ هیچ الیه‌نێك بكات‌و وتی "به‌اڵم‬ ‫باوه‌ڕم به‌ده‌نگدان هه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ پڕۆسه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫دیموكراسییه‌ پێویس���ته‌ به‌ گرنگییه‌وه‌ لێی‬ ‫بڕوانین"‪.‬‬ ‫به‌هه‌مان شێوه‌ هونه‌رمه‌ند به‌هادین نوری‌‬ ‫وه‌ك ك���ۆی‌ هاورێكان���ی‌ ب���ڕوای‌ به‌ده‌نگدان‬ ‫هه‌ی���ه‌‌و داوای كرد خه‌ڵ���ك‌و هونه‌رمه‌ندانی‌‬ ‫هاوڕێی‌ بچنه‌ سه‌ر س���ندوقه‌كانی‌ ده‌نگدان‌و‬ ‫ده‌نگ بده‌ن‪.‬‬ ‫بڕی���اره‌ رۆژی ‪12‬ی ئه‌م مانگه‌ پرۆس���ه‌ی‬ ‫ده‌نگدان بۆ هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی‬ ‫عێ���راق به‌ڕێوه‌ بچێت‪ .‬زۆرێ���ك له‌چاودێران‬ ‫پێیان وایه‌ له‌نێو خه‌ڵكی كوردستاندا هه‌ست‬ ‫به‌ ساردییه‌ك ده‌كرێت‌و مه‌ترسی ئه‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫رێژه‌ی به‌ش���داری له‌كوردس���تان كه‌م بێت‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌ بڕوای چاودێران به‌ زیانی كورد‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی له‌عێراقدا ده‌شكێته‌وه‌‪.‬‬

‫كه‌وبازێك‬ ‫ڕۆژێك نه‌یه‌مه‌ چایخانه‌ی كه‌وبازه‌كان هه‌ست به‌ بێزاری‌ ده‌كه‌م‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫له‌گه‌ڕه‌كی‌ كانی‌ ئاسكانی‌ شاری‌‬ ‫سلێمانی‌ خانویه‌كی‌ دێرینی‌ شار‬ ‫الفیته‌یه‌كی‌ پێدا هه‌ڵواسراوه‌ به‌ناوی‌‬ ‫(ڕاوچیه‌كانی‌ كوردستان)‪ .‬هه‌ر كه‌‬ ‫ده‌چیته‌ ژوره‌وه‌‪ ،‬قاسپه‌ی كه‌‌و‌و‬ ‫مامه‌ڵه‌ی كڕین‌و فرۆشتنی كه‌و پێت‬ ‫ده‌ڵێت ئێره‌ شوێنێكی جیاوازه‌‪ :‬ئێره‌‬ ‫چایخانه‌ی كه‌وبازه‌كانه‌‪.‬‬ ‫به‌ وته‌ی‌ زۆرینه‌ی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ له‌وێ‬ ‫دانیشتبون‪ ،‬مێژوی چایخانه‌ی كه‌وبازه‌كان‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ هه‌شتا ساڵ پێش ئێستا‌و‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌و كه‌سانه‌وه‌ كه‌ شه‌یدای كه‌و‌و‬ ‫راوه‌كه‌ون دانراوه‌‪ ،‬به‌اڵم پێش���تر له‌چه‌ند‬ ‫شوێنێكی جیاوازی ناوبازاڕ بوه‌‪.‬‬ ‫جوتیار خاوه‌نی‌ چایخانه‌كه‌ ده‌ڵێت "ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ سه‌ردانی‌ چایخانه‌كه‌مان ده‌كه‌ن‬ ‫هیوایه‌تیان ك���ه‌وه‌‌و كه‌وبازن‪ .‬دێنه‌ ئێره‌‬ ‫بۆ پرسیار له‌شێوازی‌ به‌خێوكردنی‌ كه‌و‪،‬‬ ‫ش���ه‌ڕه‌كه‌و‌و مامه‌ڵه‌كردن به‌ كه‌وه‌كانه‌‪.‬‬ ‫ئێمه‌ش وه‌ك هیوایه‌تێك ئه‌و چایخانه‌مان‬ ‫كردۆت���ه‌وه‌ له‌س���ه‌ر گیرفان���ی‌ خۆمان‬ ‫پ���اره‌ی‌ كرێ���ی‌ بیناكه‌ دابی���ن ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫له‌چایخانه‌كه‌مان باس ته‌نها باسی‌ كه‌وه‌و‬ ‫باسی‌ سیاس��� ‌هت‌و حیزبایه‌تی‌‌و ئابوریش‬ ‫ناكرێت"‪.‬‬ ‫به‌یانی���ان زوی هه‌م���و ڕۆژێكی‌ هه‌ینی‌‬ ‫كه‌وبازه‌كان به‌ خۆیان‌و كه‌وه‌كانیانه‌وه‌ له‌‬ ‫گه‌ڕه‌كه‌ جیاوازه‌كانی شاره‌وه‌ دێن بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌یدانه‌ی ده‌كه‌وێته‌ ته‌نیش چایخانه‌كه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ویش مه‌یدانی شه‌ڕه‌ كه‌وه‌‪ .‬وه‌ك خۆیان‬ ‫باسی ده‌كه‌ن‪ ،‬ده‌بێ شه‌ڕه‌كه‌و به‌یانیان زو‬ ‫ئه‌نجام بدرێت‪ ،‬چونكه‌ كاتێكی بێده‌نگه‌‌و‬ ‫كه‌وه‌كانیش به‌ وزه‌یه‌كی زیاتره‌وه‌ ش���ه‌ڕ‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬مه‌رجی‌ ش���ه‌ڕه‌ كه‌ویش ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ده‌بێت كه‌وه‌ك���ه‌ نێربێت‪ ،‬ب���اڕ نه‌بێت‌و‬ ‫توانای‌ ش���ه‌ڕی‌ هه‌بێت‪ .‬شه‌ڕه‌كه‌و ته‌نها‬ ‫هیوایه‌تێكه‌و نرخ���ی‌ كه‌وه‌كه‌ی‌ پێ‌ به‌رز‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ .‬دۆڕاوو براوه‌ی‌ كه‌وه‌كان هیچ‬ ‫مه‌رجێكیان نیه‌ له‌سه‌ر یه‌كتر‪.‬‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫هەوڵب���دە پالن لەگەڵ هاوڕێکانت‬ ‫دابنێیت و کاتێکی خۆش بەسەربەرن‪،‬‬ ‫زیاتر گرنگی بە کەس���ە نزیکەکانت‬ ‫بدە‪.‬‬

‫ئیبراهیم عه‌بدواڵ یه‌كێك���ه‌ له‌كه‌وبازه‌‬ ‫كۆنه‌كان‪ ،‬له‌چایخانه‌كه‌ له‌گه‌ڵ هاوڕێكان ‌ی‬ ‫دانیشتبو باسی‌ نرخی‌ كه‌وی‌ ده‌كردو وتی‌‬ ‫"گرانترین كه‌و به‌ بیس���ت‌و پێنج گه‌اڵیه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ویش ده‌بێت س���ێ‌ مه‌رج���ی‌ تێدابێت‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م ده‌نگی‌ خۆشبیت‌و باش بخوێنێت‪.‬‬ ‫دوه‌م ئازابێ���ت له‌ش���ه‌ڕداو نه‌به‌زێ���ت‪.‬‬ ‫س���ێهه‌میش په‌یوه‌ندی‌ به‌ته‌مه‌ن‌و جوانی‌‬ ‫كه‌وه‌كه‌وه‌ هه‌یه‌‪ .‬كه‌ویش هه‌یه‌ به‌ پانزه‌‬ ‫گ���ه‌اڵ‪ ،‬هه‌یه‌ به‌ پێنج گ���ه‌اڵو تا ده‌گاته‌‬ ‫پانزه‌ دۆالری���ش‪ .‬هه‌رزانترین كه‌و له‌ڕوی‌‬ ‫نرخ���ه‌وه‌ ته‌نه���ا گۆش���ته‌كه‌ی‌ به‌كه‌ڵك‬ ‫دێت‪ ،‬خه‌ڵكێك بۆ خواردنی‌ گۆشته‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌یك���ڕن‌و به‌خواردنێك���ی‌ ته‌ندروس���تی‬ ‫ده‌زانن"‪.‬‬ ‫خزمه‌تكردنی‌ كه‌ویش ئه‌رك‌و شێوازی‬ ‫خۆی هه‌یه‌‪ .‬له‌سه‌رجه‌م وه‌رزه‌كانی‌ ساڵدا‬ ‫ده‌بێ ماش‌و تاڵیش���كه‌ی بدرێتێ‪ .‬گیای‬ ‫تاڵیش���كه‌ كه‌وه‌كه‌ الواز ده‌كات‌و قوه‌تی‌‬ ‫ده‌دات���ێ‌‪ .‬جگه‌ ل���ه‌وه‌ش ده‌بێت گرنگی‌‬ ‫به‌ش���وێن‌و جێگه‌كه‌ی‌ بدرێ���ت‪ ،‬ڕوناكی‌‌و‬ ‫گه‌رم���ی‌ پێویس���تی‌ بۆ دابی���ن بكرێت‌و‬ ‫هه‌فتان���ه‌ چه‌ن���د به‌ره‌ڵاڵ بكرێ���ت له‌ناو‬ ‫خۆڵدا بۆئه‌وه‌ی چینه‌ی‌ تێدا بكات"‪.‬‬ ‫كه‌ری���م پیاوێك���ی‌ به‌ته‌مه‌نه‌‌و س���ه‌رو‬ ‫ڕیش���ی‌ له‌كه‌وبازیدا س���پی‌ كردوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێ���ت "خاوه‌نی‌ چه‌ندی���ن كارو پڕۆژه‌‬ ‫بوم‪ ،‬ئێس���تا پیربوم هیچ���م بۆ ناكرێت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ماوه‌ته‌وه‌ خۆم���ی‌ پێوه‌ خه‌ریك‬ ‫بكه‌م كه‌وه‌كانمه‌‪ .‬ناتوانم به‌بێ‌ كه‌وه‌كانم‬ ‫ئیداره‌بكه‌م‪ .‬بۆ هه‌ر جێگه‌و ش���وێنێكی‌‬ ‫واڵتان ده‌چم‪ ،‬له‌پێش���دا پرسیار ده‌كه‌م‬ ‫مه‌یدان���ی‌ كه‌وب���ازه‌كان له‌كوێی���ه‌؟ زۆر‬ ‫جاری���ش له‌ئێ���ران‌و س���وریاو توركیاوه‌‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ هاتون ب���ۆ ئ���ه‌م چایخانه‌یه‌و‬ ‫كه‌ویان لێ‌ كڕیوین‌و سه‌یری‌ كه‌وه‌كانیان‬ ‫كردوین"‪.‬‬ ‫كه‌ریم ك���ه‌ رۆژانه‌ چه‌ندی���ن كاتژمێر‬ ‫له‌چایخانه‌كه‌ به‌س���ه‌ر ده‌بات وتی "له‌هه‌ر‬ ‫جێگه‌یه‌ك بڵێ���ن ش���ه‌ڕه‌كه‌و هه‌یه‌ یان‬ ‫كه‌س���ێك كه‌وێكی‌ هه‌یه‌ تازه‌ كڕیویه‌تی‌‪،‬‬ ‫ده‌چم س���ه‌یری‌ ده‌كه‌م‪ ،‬ڕۆژان���ه‌ نه‌یه‌مه‌‬

‫دوپشک‬ ‫کاتێک دەتەوێ���ت کارێک ئەنجام‬ ‫بدەیت هێندە بە دوودڵییەوە مەیکە‬ ‫ئەگەر دەتەوێت باش���ترین ئەنجامی‬ ‫هەبێت ب���ڕوات ب���ە تواناکانی خۆت‬ ‫هەبێت‪.‬‬

‫چایخانه‌كه‌ هه‌ست به‌ بێزاری‌ ده‌كه‌م كاتم‬ ‫لێناڕوات"‪.‬‬ ‫زۆربه‌ی كه‌وب���ازه‌كان نیگ���ه‌ران بون‬ ‫ل���ه‌وه‌ی كه‌ وه‌ك واڵتان س���ااڵنه‌ كاتێك‬ ‫دانانرێ���ت بۆ ڕاوه‌كه‌و كه‌ بۆته‌ هیوایه‌تی‬ ‫ژیانیان‪ .‬له‌م باره‌ی���ه‌وه‌ حه‌مه‌ده‌مین كه‌‬

‫که‌‌وان‬ ‫ل���ەم نزیکان���ەدا کەس���ێک دێتە‬ ‫ژیانت���ەوە کە ت���ەواوی بیرۆکەکانت‬ ‫دەگۆڕێ���ت و بەرەو باش���تر هەنگاو‬ ‫دەنێیت‪.‬‬

‫زۆرترین ك���ه‌وی‌ هێناب���وه‌ چایخانه‌كه‌‪،‬‬ ‫وتی‌ "ئێمه‌ ده‌زانین بۆ كه‌س���انی‌ سه‌ربه‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت ڕاوه‌كه‌و ئاساییه‌‌و بۆ ئێمه‌ش‬ ‫قه‌ده‌غه‌ی���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئێم���ه‌ هه‌رده‌چین‌و‬ ‫ڕاوی‌ خۆمان ده‌كه‌ین‪ .‬زۆركاتیش هه‌بوه‌‬ ‫س���ااڵنه‌ كه‌ومان ئازاد كردوه‌‪ ،‬چونكه‌ به‌‬

‫گیسک‬ ‫گەش���تێکی کورت ئەنجام بدە تا‬ ‫مێش���کت ئارام بێتەوە پاشان بڕیار‬ ‫لەس���ەر ژیانت ب���دە‪ .‬كاره‌كان زۆر‬ ‫سه‌رقاڵیان كردوی‌‪.‬‬

‫مه‌به‌س���تی‌ به‌خێوكردن‌و جوانی‌ به‌كاری‌‬ ‫ده‌هێنین‌و زۆر به‌ده‌گمه‌ن كه‌و ده‌كوژین‪،‬‬ ‫ته‌نها به‌ زیندویی‌ ده‌یگرین‌و مه‌به‌ستمان‬ ‫به‌خێوكردنیه‌تی‌"‪.‬‬ ‫چایخان���ه‌ی‌ كه‌وب���ازه‌كان له‌زۆرب���ه‌ی‌‬ ‫ش���اره‌كانی‌ كوردس���تان هه‌یه‌‌و شوێنی‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫دووربک���ەوەرەوە لەو کەس���انەی‬ ‫بیرۆکەکان���ت ب���ە ک���ەم دەزانن و‬ ‫دەیانەوێت شکس���تت پ���ێ بهێنن‪،‬‬ ‫دڵنیابە سەرکەوتوو دەبیت‪.‬‬

‫كۆكردن���ه‌وه‌ی ئ���ه‌و كه‌س���انه‌یه‌ ك���ه‌‬ ‫خولیای���ان به‌خێوكردنی كه‌وه‌‪ .‬له‌هه‌مان‬ ‫كات���دا به‌خێوك���ردن‌و مامه‌ڵه‌ك���ردن به‌‬ ‫كه‌وه‌وه‌‪ ،‬بۆته‌ پیش���ه‌ی رۆژانه‌ی زۆرێك‬ ‫له‌كه‌وب���ازه‌كان‌و به‌ده‌ر له‌خولیا س���ودی‬ ‫مادیشیان پێده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫کەسێک دەبینیت کە پرۆژەیەکی‬ ‫نوێت بۆ پێشنیاز دەکات‪ ،‬دەتوانیت‬ ‫قبوڵ���ی بکەیت چونکە ئەزموونێکی‬ ‫نوێ دەبێت بۆت‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫بیروڕا‬

‫ئایدیۆلۆجیاو كولتور ‌ی دیموكراتی‌‬ ‫د‪ .‬ئه‌لبێرت عیسا‬ ‫ئایدیۆلۆجی���ا بریتی���ه‌ له‌كۆمه‌ڵێك بیر‌و‬ ‫ب���اوه‌ڕی‌ حیزبێ���ك ی���ان رێكخراوێك ك ‌ه‬ ‫ده‌خوازێ‌ واقع هه‌ڵس���ه‌نگێنێ‌‌و شیبكاته‌و‌ه‬ ‫بە‌پێی‌ جیهانبینی���ه‌ك‌و دیدێكی‌ دیاریكراو‪.‬‬ ‫ئه‌م بیر‌و باوه‌ڕ‌ه ده‌توانر ‌ێ له‌چوارچێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫سیاس���ی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و ئاینی���ی‌‌و ئابور ‌ی‬ ‫رێكبخرێ‌‪ .‬بێگومان هه‌موو رێكخراوێك یان‬ ‫حیزبێكی‌ سیاسی‌‪ ،‬كاتێك ده‌سه‌اڵت ده‌گرێت ‌ه‬ ‫ده‌س���ت‪ ،‬هه‌وڵ ئه‌دات ئه‌و ئایدیۆلۆجیایه‌ ‌ی‬ ‫كه‌ ب���اوه‌ڕ ‌ی پێی‌ هه‌یه‌‌و دایڕش���توه‌ له‌ناو‬ ‫په‌یڕ‌هو‌و پرۆگرامه‌كه‌ی‌‪ ،‬به‌رجه‌سته‌ ‌ی بكات‬ ‫له‌ن���او سیس���تمێكی‌ حوكمڕانی���ی‌‪ .‬بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌س���ت ‌ه هه‌موو پاس���اوێك دێنێته‌و‌ه بۆ‬ ‫رازیكردن ‌ی جه‌ماوه‌ر س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ناوه‌رۆك��� ‌ی ئه‌م ئایدیۆلۆجیایه‌ گوزارش���ت‬ ‫ده‌كات له‌خواس���ت ‌ی كۆمه‌ڵ‌‌و رێگه‌یه‌كه‌ بۆ‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی‌ س���ه‌رجه‌م ئ���ه‌و گرفت‌و‬ ‫كێش���ه‌و قه‌یرانانه‌ی‌ ك���ه‌ هاواڵتیان پێوه‌ ‌ی‬ ‫ده‌ناڵێنن‪ .‬بە‌گوته‌ ‌ی كۆمه‌ڵناس���ی‌ ئه‌ڵمان ‌ی‬ ‫به‌ناوبان���گ‪ ،‬كارل مانهایم (‪،)1947-1893‬‬ ‫ئایدیۆلۆجیا چوارچێوه‌یه‌ك ‌ی یوتۆپی ‌ی هه‌ی ‌ه‬ ‫كه‌ ده‌یه‌وێ‌ واقع تێپه‌ڕێنێ‌‪situationally‬‬ ‫‪ transcendent‬بە‌ئاڕاس���ته‌ی‌ گۆڕین��� ‌ی‬ ‫س���ه‌رجه‌م ئ���ه‌و ب���ار‌و دۆخه‌ی‌ ك��� ‌ه ئه‌و‬ ‫واقعه‌ گوزارش���تی‌ ل���ێ‌ ده‌كات‌و بنیادنان ‌ی‬ ‫چوارچێوه‌یه‌ك���ی‌ ن���و ‌ێ له‌س���ه‌رجه‌م‬ ‫ده‌ركه‌وته‌كانی‌ ژیانی‌ كۆمه‌ڵ‌‪.‬‬ ‫له‌مێژوو ‌ی حیزب‌و رێكخراوه‌ سیاسیه‌كان ‌ی‬ ‫جیه���ان‪ ،‬ئایدیۆلۆجی���ا چه‌ن���د فۆرمێك ‌ی‬ ‫جۆراوج���ۆر ‌ی وه‌رگرت���و‌ه بە‌پێ���ی‌ هێماو‬ ‫تێڕوانینی‌ ئ���ه‌م حیزبانه‌ بۆ واقع ‌ی كۆمه‌ڵ‌‪:‬‬ ‫ماركس���ی‌‪ ،‬لیبراڵ‌‪ ،‬سۆس���یال‪-‬دیمۆكرات‪،‬‬ ‫سۆسیال‪-‬لیبراڵ‌‪ ،‬ئایدیۆلۆجیای‌ ئاین ‌ی یان‬ ‫مه‌زهه‌بی‌‪ ،‬ئایدیۆلۆجیای‌ ره‌گه‌زپه‌رس���ت‪،‬‬ ‫هتد‪ .‬له‌سه‌ر ئاست ‌ی مێژویی‌‪ ،‬سه‌رجه‌م ئه‌م‬ ‫جۆران ‌ه له‌ئایدیۆلۆجیا كه‌ ش���كڵ ده‌به‌خشن‬ ‫ب���ه‌م حیزبان���ه‌‪ ،‬له‌ناو چه‌مكی‌ "ڕاس���ت"‌و‬ ‫"چ���ه‌پ" كۆبونه‌ت���ه‌وه‌ كه‌ له‌س���ه‌رده‌م ‌ی‬ ‫شۆڕش���ی‌ فه‌ره‌نس���یه‌وه‌‌و پاش شۆڕش��� ‌ی‬

‫فه‌ره‌نس���یش بوون بە‌پێوانه‌یه‌ك بۆ به‌هاو‬ ‫باوه‌ڕی‌ جیاواز‌و له‌زۆر كاتیشدا دژ بە‌یه‌ك‪.‬‬ ‫بە‌پێ ‌ی نه‌ریتی‌ سیاسی‌‪ ،‬بۆ نمونه‌‪ ،‬به‌هاكان ‌ی‬ ‫ئازادی‌ (ئازادی‌ ئابوری‌‪ ،‬ئازادی‌ سیاس���ی‌‪،‬‬ ‫ئ���ازادی‌ بازرگان���ی‌)‪ ،‬په‌یڕه‌و‪ ،‬ئاس���ایش‪،‬‬ ‫هێش���تنه‌وه‌ ‌ی داب‌و نه‌ری���ت‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵت‪،‬‬ ‫دادپه‌روه‌ری���ی‌ هتد‪ .‬ده‌گه‌ڕێن���ه‌وه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫حیزبانه‌ی‌ كه‌ بە‌پێی‌ ئایدیۆلۆجیا ‌ی راس���ت‬ ‫كار ده‌كه‌ن‪ .‬به‌هاكانی‌ پێش���كه‌وتن‪ ،‬ئازاد ‌ی‬ ‫تاك‪ ،‬ئازادییه‌ بنه‌ڕه‌تییه‌كان‪ ،‬ئازاد ‌ی داب‌و‬ ‫نه‌ریت‪ ،‬یه‌كس���انی‌‪ ،‬هاوكاری‌‪ ،‬لێبورده‌یی‌‪،‬‬ ‫دادپه‌روه‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪ ،‬هتد‪ .‬ده‌گه‌ڕێنه‌و‌ه‬ ‫بۆ حیزبە‌‌چه‌پڕه‌وه‌كان‪.‬‬ ‫ئه‌م���ڕۆ‪ ،‬له‌وواڵت���ه‌ دیموكراتی���ه‌كان‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و دیكۆتۆمی���ه‌ ‌ی ‪ dichotomy‬ك��� ‌ه‬ ‫له‌سه‌ده‌كانی‌ رابوردوو بە‌دی‌ ده‌كرا له‌نێوان‬ ‫ئایدیۆلۆجیای‌ راس���ت‌و چه‌پ كه‌ ش���كڵ ‌ی‬ ‫ده‌به‌خشێ‌ بە‌حیزبێكی‌ دیاریكراو‪ ،‬ئه‌و پێگ ‌ه‬ ‫گرنگ���ه‌ی‌ جاران ‌ی نه‌ماوه‌ له‌ناو سیس���تم ‌ی‬ ‫حوكمڕانیدا‪ .‬زۆر له‌زانایانی‌ سیاس ‌ی ده‌بینن‬ ‫كه‌ پڕۆژه‌و پڕۆگرام���ی‌ حیزبە‌‌‌چه‌پڕه‌وه‌كان‬ ‫(حیزبە‌‌‌توندئاژۆكان ‌ی لێ‌ ده‌رچێ‌) ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫جیاواز نین له‌وانه‌ ‌ی حیزبە‌‌ڕاس���تڕه‌وه‌كان‪.‬‬ ‫بە‌گوته‌ی‌ فه‌یله‌س���وف ‌ی سیاس���ی ‌ی ئیتال ‌ی‬ ‫نۆربێرت���ۆ بۆبی���ۆ (‪ ،)2004 -1909‬چه‌پ‌و‬ ‫راس���ت ته‌نها گوزارش���تێكی‌ روكه‌شن‌و ئه‌و‬ ‫حیزبان���ه‌ ‌ی كه‌ خۆی���ان پێناس���ه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫وه‌ك چه‌پ یان راس���ت‪ ،‬له‌ناوه‌رۆكدا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫جیاوازیه‌یان نه‌ماوه‌‌و ئه‌گه‌ر هه‌شبن‪ ،‬ته‌نها‬ ‫له‌هه‌ندێ‌ پرۆگرام���ی‌ ئابوری‌ الوه‌كی‌ تێپه‌ڕ‬ ‫نابن‪ ...‬پڕۆژه‌ی‌ حیزبە‌‌چه‌پڕه‌وه‌كان ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫جیاوازی‌ نیه‌ له‌گه‌ڵ‌ حیزبە‌‌ڕاس���تڕه‌وه‌كان‌و‬ ‫كاتێ���ك حیزبێك یان چه‌ند حیزبێك ‌ی چه‌پ‬ ‫جێی‌ حیزبێك یان چه‌ند حیزبێكی‌ راس���ت‬ ‫ده‌گرنه‌و‌ه له‌حوكمڕانیدا‌و ده‌سه‌اڵت ده‌گرن ‌ه‬ ‫ده‌س���ت‪ ،‬گۆڕانكاریی‌ زۆر به‌رچاو ناهێنن ‌ه‬ ‫كای���ه‌وه‌ له‌ناو واڵت���دا بە‌ب���ه‌راورد له‌گ ‌ه ‌ڵ‬ ‫دۆخی‌ پێش���وو‪ .‬بێگومان ئ���ه‌م دیده‌ ‌ی ك ‌ه‬ ‫نۆربێرتۆ بۆبیۆ‪ ،‬له‌هه‌ش���تاكانی‌ س���ه‌ده‌ ‌ی‬ ‫رابوردوو گوزارش���تی‌ لێده‌كرد‪ ،‬په‌یوه‌ست‬ ‫بوو ته‌نها بە‌واڵت ‌ه دیموكراتیه‌كانی‌ جیهان ‌ی‬ ‫پێش���كه‌وتوو‪ ...‬ئه‌م دیده‌ی‌ بۆبیۆ واڵتان ‌ی‬ ‫جیهانی‌ سێهه‌م ‌ی نه‌ده‌گرته‌وه‌‪ .‬له‌به‌ر ئه‌و‌ه‬

‫ده‌توانی���ن بڵێین كه‌ ئه‌م ش���یكردنه‌وه‌یه‌ ‌ی‬ ‫بۆبیۆ واڵتان ‌ی جیهانی‌ س���ێهه‌م ناگرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ناو ئ���ه‌و واڵتانه‌ی‌ كه‌ ئه‌زمونێكی‌ قوڵیان‬ ‫نیه‌ له‌دابه‌ش���كردنی‌ ده‌س���ه‌اڵت له‌س���ه‌ر‬ ‫بنچینه‌یه‌كی‌ دیموكراتی‌‪ ،‬یان كه‌ هوشیاری ‌ی‬ ‫دیموكرات ‌ی راس���ته‌قین ‌ه چه‌ق ‌ی نه‌به‌س���تو‌ه‬ ‫له‌ناو هوشیاری‌ گشت ‌ی كۆمه‌ڵدا‪ ،‬مه‌سه‌له‌ ‌ی‬ ‫ئایدیۆلۆجیای‌ چه‌پ‌و راس���ت (ماركس���ی‌‪،‬‬ ‫سۆس���یال‪ -‬دیموكرات‪ ،‬سۆسیالیست‪)....‬‬ ‫قه‌واره‌یه‌كی‌ دیك��� ‌ه وه‌رده‌گرێ‌‪ .‬له‌ئه‌نجام ‌ی‬ ‫زۆر فاكته‌ر ‌ی مێژوویی‌‌و سیاسی‌‌و كولتوری‌‌و‬ ‫سۆس���یۆلۆجی‌‪ ،‬هتد‪ ،‬ل���ه‌م واڵتانه‌دا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫گروپ���ه‌ی‌ یان ئه‌و حیزبه‌ی‌ كه‌ گوزارش���ت‬ ‫له‌ئایدیۆلۆجیایه‌ك��� ‌ی تایبه‌ت ده‌كات‪ ،‬هه‌وڵ‬ ‫ئه‌دات له‌ڕێگه‌ی‌ پرنس���یپێكی‌ یه‌كالیه‌نانه‌‪،‬‬ ‫بە‌ناو ‌ی "حه‌قیقه‌تی‌ رەها"‪ ،‬خۆی‌ بسه‌پێن ‌ێ‬ ‫بە‌س���ه‌ر ئه‌وان ‌ی دیكه‌دا‪ .‬له‌ب���ه‌ر ئه‌وه‌‪ ،‬له‌م‬ ‫ناوچانه‌دا‪ ،‬ئایدیۆلۆجیا ده‌بێ‌ بە‌دارده‌ستێك‬ ‫ك��� ‌ه كۆمه‌ڵێ���ك له‌خه‌ڵكی‌ رێكخ���راو له‌ناو‬ ‫حیزبێك یان رێكخراوێكی‌ سیاسی‌‪ ،‬ده‌یه‌وێت‬ ‫ده‌سه‌اڵت بقۆزێته‌وه‌ له‌پێناو فه‌راهه‌مكردن ‌ی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ ته‌س���ك ‌ی گروپێكی‌ دیاریكراو‬ ‫یان به‌رده‌وامیدان بە‌ده‌سه‌اڵتی‌ كه‌ڵه‌كه‌بوو‬ ‫له‌س���ه‌ر بنچینه‌ی‌ دیدی‌ تایبه‌ت بە‌خه‌بات ‌ی‬ ‫رابوردو ‌و تێكۆش���ان دژ ‌ی فاڵن یان فیستار‬ ‫رژێمی‌ داپڵۆس���ێنه‌ر یان له‌س���ه‌ر بنه‌ما ‌ی‬ ‫ئینتم���ا تایبه‌تیه‌كان ‌ی وه‌ك بنه‌ماڵه‌‌و خزم‌و‬ ‫ك���ه‌س‌و كار‪ ،‬عه‌ش���یره‌ت‌و بنه‌چه‌و وه‌چه‌‪،‬‬ ‫هتد‪.‬‬ ‫له‌ب���ه‌ر ئ���ه‌م هۆیه‌‪ ،‬له‌س���ه‌ر ئاس���ت ‌ی‬ ‫مێژوی���ی‌‪ ،‬ل���ه‌م واڵتان���ه‌دا‪ ،‬ئایدیۆلۆجی���ا‬ ‫هه‌میش���ه‌ س���ه‌رچاوه‌ی‌ پێك���دادان‌و‬ ‫توند‌وتی���ژی‌‌و قۆرخكردن���ی‌ ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬چونكه‌ بە‌ن���اوی‌ ئ���ه‌م "حه‌قیقه‌ت ‌ی‬ ‫ره‌هایه‌" ك���ه‌ كاتێك گۆڕان���كاری‌ رویداوه‬ ‫‪ ،mundi mutandis‬ده‌ی���ه‌وێ‌ خ���ۆ ‌ی‬ ‫بسه‌پێنێ‌ وه‌ك گوزارشتێك له‌جیهانبینیه‌ك ‌ی‬ ‫جوزئی‌‌و یه‌كالیه‌نانه‌‪ ،‬ئه‌م گروپ ‌ه بە‌قورس ‌ی‬ ‫هه‌ڵ���ه‌ی‌ زۆری‌ كردوه‌‌و له‌زۆر كاتدا‪ ،‬كاتێك‬ ‫موماره‌س���ه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ سیاسی‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫كه‌وتۆت ‌ه ئه‌نجامدان��� ‌ی توند‌وتیژی‌ بە‌هه‌موو‬ ‫جۆره‌كانیه‌وه‌‌و الدان له‌به‌ها گه‌ردونیه‌كان ‌ی‬ ‫ماف ‌ی مرۆڤ‪ .‬بۆچ���ی‌؟ چونكه‌ بە‌هه‌بوون ‌ی‬

‫خه‌ڵكی‌ كوردستان‬ ‫پێویستی‌‬ ‫بە‌ئایدیۆلۆجیا ‌ی‬ ‫"حه‌قیقه‌تی‌ ره‌ها"‬ ‫نیه‌‪ .‬خه‌ڵك ‌ی‬ ‫كوردستان پێویست ‌ی‬ ‫بە‌حیزبێك یان چه‌ند‬ ‫حیزبێك نیه‌ ك ‌ه‬ ‫بە‌ناوی‌ ئایدیۆلۆجیا ‌ی‬ ‫"حه‌قیقه‌تی‌ ره‌ها"‬ ‫ده‌سه‌اڵت قۆرخ‬ ‫ده‌كه‌ن‌و به‌كردار هیچ‬ ‫ناكا‌ت‬ ‫هه‌م���ان پاس���او ‌ی "حه‌قیقه‌ت���ی‌ ره‌ه���ا"‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵێ به‌ش به‌شكردوه‌‪ :‬به‌شی‌ حوكمڕان‬ ‫ك��� ‌ه هه‌میش���ه‌ ویس���تویه‌ت ‌ی "حه‌قیقه‌ت ‌ی‬ ‫ره‌ها" بس���ه‌پێنێ‌ بە‌س���ه‌ر كۆمه‌ڵدا‪ ،‬به‌ش ‌ی‬ ‫كێبركێكار كه‌ له‌ئۆپۆزیسیۆن یان الیه‌نگر ‌ی‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆن كه‌ ویس���تراو‌ه بە‌ش���ێوه‌و‬ ‫مێت���ۆدی‌ جۆراو جۆر رۆڵ��� ‌ی كه‌مبكرێته‌و‌ه‬ ‫یان له‌ناو ببرێت‪ .‬له‌ڕێگه‌ی‌ چه‌ندین ئامراز‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵیش���ی‌ كردو‌ه بە‌كیانێك ك ‌ه سه‌رفروو‬ ‫بێنێت ب���ۆ ئیمپێره‌تیڤه‌كان��� ‌ی "حه‌قیقه‌ت ‌ی‬ ‫ره‌ها"‪.‬‬

‫ئ���ه‌وه‌ ‌ی په‌یوه‌ن���د ‌ی بە‌كوردس���تانه‌و‌ه‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬ده‌بێ‌ دان بنر ‌ێ به‌وه‌ ‌ی ك ‌ه ئه‌میش‬ ‫هاوبه‌شه‌ له‌گه‌ ‌ڵ ناوچه‌ تازه‌پێگه‌یشتوه‌كان ‌ی‬ ‫جیهان له‌بواری‌ دیموكراسی‌‌و ماف ‌ی مرۆڤ‪.‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌‪ ،‬ئایدیۆلۆجیا ‌ی چه‌پ‌و راست ك ‌ه‬ ‫بوه‌ستێته‌وه‌ سه‌ر به‌هاكانی‌ ئاینی‌‌و مه‌زهه‌بی‌‪،‬‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌ توندڕه‌و‌و فه‌لس���ه‌فه‌ی‌ سیاسی‌‌و‬ ‫ئاب���وری‌ (سۆسیالیس���ت‌و كۆمونیس���ت‌و‬ ‫سۆسیال‪ -‬دیموكرات‪ ،‬هتد) بە‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫خزمه‌ت ‌ی خه‌ڵكی‌ كوردس���تان ناكات‌و زیان‬ ‫بە‌جواڵنه‌وه‌ی‌ سروشتی ‌ی كۆمه‌ ‌ڵ ده‌گه‌یێنێ‌‪.‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌‌و له‌ب���ه‌ر زۆر فاكته‌ری‌ دیكه‌ ك ‌ه‬ ‫لێره‌دا ش���وێن ‌ی نیه‌ ش���یبكرێنه‌وه‌‪ ،‬گرنگ‬ ‫نیه‌ حیزبێكی‌ سیاس��� ‌ی خۆی‌ ببه‌ستێته‌و‌ه‬ ‫بە‌ئایدیۆلۆجیایه‌كی‌ دیاریكراو‪ .‬گرنگ ئه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫حیزبێك یان رێكخراوێك ‌ی سیاسی‌‪ ،‬خاوه‌ن ‌ی‬ ‫دیدێك ‌ی مه‌ده‌نی‌‌و دیموكرات بێت‪ ،‬كه‌ ده‌ڵێم‬ ‫مه‌ده‌نی‌‌و دیموكرات‪ ،‬مه‌به‌س���تم له‌كولتور ‌ی‬ ‫مه‌ده‌نی‌‌و دیموكراته‌‪ .‬كولت���ور ده‌زگایه‌ك ‌ی‬ ‫سه‌رخان ‌ی گرنگ ‌ه بۆ گه‌شه‌پێدان ‌ی سیستم ‌ی‬ ‫حوكمڕانی‌ دیموكرات‪ .‬مه‌به‌س���ت له‌كولتور‬ ‫شتێك ‌ه كه‌ په‌یوه‌ست ‌ه بە‌به‌هاو ترادیسیۆن‌و‬ ‫عادات‌و ته‌قالید ‌ی میلله‌تێك‌و تەوەقوعات‌و‬ ‫جیهانبین ‌ی كۆم ‌ه ‌ڵ سه‌باره‌ت بە‌دیارده‌یه‌ك ‌ی‬ ‫دیاریكراو‪ .‬له‌م چوارچێوه‌یه‌دا‪ ،‬كولتور شكڵ‬ ‫ئه‌دات بە‌شێوه‌ی چۆنیه‌ت ‌ی بینینی‌ خه‌ڵك ‌ی‬ ‫بۆ ش���ت‌و دیارده‌كان‌و كاریگه‌ری ‌ی گه‌وره‌ ‌ی‬ ‫هه‌یه‌ بۆ س���ه‌ر به‌دیهێنان���ی‌ ئامانجه‌كان‪.‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ كولتوری‌ مه‌ده‌نی‌‌و دیموكراتی‌‪،‬‬ ‫پێش���مه‌رجێكی‌ كاریگه‌ره‌ ب���ۆ میكانیزم ‌ی‬ ‫كاركردن ‌ی سیستمی‌ دیموكراسی‌‪.‬‬ ‫كولتوری‌ مه‌ده‌ن���ی‌‌و دیموكراتیش بریتی‬ ‫نی���ه‌ له‌ته‌نها ئ���ه‌وه‌ ‌ی كه‌ له‌ن���او په‌یڕه‌و‌و‬ ‫پرۆگرام���ی‌ حی���زب‌و ده‌س���تور‌و وه‌ره‌ق��� ‌ه‬ ‫ره‌س���میه‌كان داڕێژراب���ێ‌‪ ،‬هه‌روه‌ها بریت ‌ی‬ ‫نی ‌ه له‌قس���ه‌ی‌ بریق���ه‌دار ‌ی ئه‌م ی���ان ئه‌و‬ ‫پی���او‌و به‌رپرس���ی‌ حی���زب ك��� ‌ه له‌ڕێگه‌ ‌ی‬ ‫هه‌م���وو جۆره‌كان ‌ی راگه‌یان���دن‌و گۆنگره‌ ‌ی‬ ‫حیزبه‌كانیان باسی‌ لێوه‌ ده‌كه‌ن‪ .‬كولتور ‌ی‬ ‫مه‌ده‌نی‌‌و دیموكرات ‌ی بریتی ‌ه له‌"پرۆسه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫كه‌ڵه‌كه‌ب���وو" ك���ه‌ له‌ڕێگه‌ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌و‌ه‬ ‫خزێنراوه‌ته‌ ناو هوش���یاری‌ و"الش���عوری"‬ ‫نه‌وه‌كان‪ .‬كولتور ‌ی مه‌ده‌ن���ی‌‌و دیموكرات ‌ی‬

‫بریتیه‌ له‌ڕه‌فتار‌و هه‌ڵسوكه‌وتی‌‪ ،‬بە‌ڕاستی‌‪،‬‬ ‫مه‌ده‌نی‌‌و دیموك���رات‪ ،‬واتا بریتیه‌ له‌كردار‪.‬‬ ‫كاتێ���ك بە‌كردار رێزت له‌ڕای‌ جیاواز‌و له‌و ‌ی‬ ‫جیاواز گ���رت‪ ،‬كاتێك بە‌ك���ردار جیاكاری‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی‌‌و ئاینی‌‌و ئاینزای���ی‌‌و قه‌ناعه‌ت ‌ی‬ ‫فه‌لسه‌فیت ره‌تكرده‌وه‌‪ ،‬كاتێك بە‌كردار رێزت‬ ‫له‌مافه‌كانی‌ مرۆڤ گ���رت‪ ،‬كاتێك بە‌كردار‬ ‫رێ���زت گرت له‌واده‌ی‌ یاس���ایی‌ پڕۆس���ه‌ ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و دوور له‌ته‌زویر‌و س���اخته‌كاری‌و‬ ‫قۆرخكردنی‌ ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬كاتێك ده‌سه‌اڵتت‬ ‫به‌كارنه‌هێن���ا ب���ۆ خۆده‌وڵه‌مه‌ن���د كردن‌و‬ ‫دروس���تكردن ‌ی په‌یوه‌ندیی���ه‌ مافیاویه‌كان‪،‬‬ ‫كاتێك خزم‌و كه‌س‌و كارت نه‌كرد بە‌پێوان ‌ه‬ ‫بۆ دانی‌ ش���ه‌رعیه‌ت بە‌ده‌سه‌اڵتی‌ سیاسی‌‪،‬‬ ‫كاتێك بە‌كردار كۆرپه‌ ساواكان‌و هاواڵتیانت‬ ‫په‌روه‌رده‌ كرد له‌سه‌ر نه‌رمیی‌‌و دوور له‌گیان ‌ی‬ ‫تۆڵه‌سه‌تدن‌و توند‌وتیژی‌‪ ،‬كاتێك نه‌هێڵیت‬ ‫"ش���ه‌ڕه‌ ده‌نووك���ی‌" دور له‌شارس���تانیه‌ت‬ ‫له‌نێ���وان میدیاكان���دا روو ب���دات‌و رێگ��� ‌ه‬ ‫نه‌ده‌یت درۆ بۆ شكاندنی‌ شكۆ ‌ی ئه‌م‌و ئه‌و‬ ‫كه‌سایه‌تی ‌ه هه‌ڵببه‌سترێت‪ ،‬كاتێك هێشتت‬ ‫ده‌وام‌و كاركردنی‌ فەرمانگەکان بۆ خزمه‌ت ‌ی‬ ‫هاواڵتیان بە‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ئاس���ایی‌ بڕۆ ‌ن‌و‬ ‫كاتێ���ك‪ ،‬بێباكانه‌‪ ،‬نه‌ب ‌ی بە‌ته‌ماش���اكار ‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ك���ه‌ت ك��� ‌ه خه‌ریك���ه‌ ورده‌ ورد‌ه‬ ‫داده‌وه‌ش���ێت‌و هه‌ڵده‌وه‌ش���ێته‌وه‌‌و خۆشت‬ ‫خه‌می‌ تابه‌تیت ته‌نها ده‌سه‌اڵت‌و ئیمتیازات ‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵت نه‌بێت‪ ،‬هتد‪ ،‬ده‌توانیت بڵێیت من‬ ‫یان "منی‌ حی���زب" بە‌كولتورێك ‌ی مه‌ده‌نی‌‌و‬ ‫دیموكراته‌وه‌ هاتوم خزمه‌ت ‌ی میلله‌ت بكه‌م‪.‬‬ ‫هه‌موو شتێك ده‌ب ‌ێ بە‌كردار بسه‌لمێنرێت‪،‬‬ ‫نه‌ك ته‌نها دابڕێژیت له‌ناو په‌یڕو‌و پرۆگرام ‌ی‬ ‫حیزب‌و وتار‌و نوسین‪ ،‬هتد‪.‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌‪ ،‬خه‌ڵكی‌ كوردستان پێویست ‌ی‬ ‫بە‌ئایدیۆلۆجی���ای‌ "حه‌قیقه‌ت��� ‌ی ره‌ها" نیه‌‪.‬‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردستان پێویستی‌ بە‌حیزبێك یان‬ ‫چه‌ند حیزبێك نیه‌ كه‌ بە‌ناوی‌ ئایدیۆلۆجیا ‌ی‬ ‫"حه‌قیقه‌تی‌ ره‌ها" ده‌سه‌اڵت قۆرخ ده‌ك ‌هن‌و‬ ‫به‌ك���ردار هیچ ناكا‌ت‪ .‬خه‌ڵكی‌ كوردس���تان‬ ‫پێویست ‌ی به‌كردار هه‌یه‌ بۆ چاره‌سه‌ركردن ‌ی‬ ‫س���ه‌رجه‌م ئه‌و قه‌یرانانه‌ی‌ ك��� ‌ه كه‌وتونه‌ت ‌ه‬ ‫به‌رده‌م رێگه‌ی‌‪.‬‬

‫سێکت ‪ Sect‬چییە؟‬ ‫ئایا لەکوردستان سێکتی سیاسی هەیە؟!‬ ‫جوتیار شەریف‬ ‫ناساندن‬ ‫سێکت بەشە گروپێکی ئاینی‪ ،‬سیاسی‪،‬‬ ‫یان فەلسەفیە باوەڕیان بە‌سیستمێک هەیە‪،‬‬ ‫بەگش����تی بەش����ێکن لە‌گروپێکی گەورەتر‬ ‫جیابونەتەوە‪ .‬هەرچەندە پێش����تر زاراوەکە‬ ‫بەشێوەیەکی بنچینەی لەگەڵ پۆلێنکردنی‬ ‫گروپ����ە جیابوەکانی ئایی����ن‌و ئایینزاکان‬ ‫بەکاردەهات‪ ،‬بەاڵم ئێس����تا ئەتوانرێت ئەو‬ ‫ناوە لەهەر گروپ‌و رێکخراو‌و دەس����تەیەکی‬ ‫جیاخواز بنرێت ک����ە لەگروپێکی گەورەتر‬ ‫جیابونەت����ەوەو بب����ن بە‌ش����وێنکەوتەی‬ ‫پرینسیپی جیاواز لەگروپە خانەخوێکە‪.‬‬

‫بچوک لەگروپ����ی گەورەتر هاتونەتە دەرێ‬ ‫لەس����ەر میتۆدی نوێ گوایە ئەوان مرۆڤی‬ ‫کورد رزگار دەک����ەن لەکڵۆڵی لە‌خراپترین‬ ‫جۆری مرۆڤبون کە کورد هەیەتی‪ ،‬رزگاری‬ ‫دەکەن لەه����ەژاری نەهامەتی لەخۆبەکەم‬ ‫زانی����ن لەناهاوتایی مرۆڤگەل����ی ناوچەکە‪،‬‬ ‫بەاڵم لەڕاس����تیدا هەمویان دۆستن لەگەڵ‬ ‫بەرژەوەن����دی خۆیان ب����ەاڵم دژن لەگەڵ‬ ‫مرۆڤی کورد‌و ماف‌و تایبەتمەندییەکانیان‪،‬‬ ‫پێناسەی سێکتیش لەوێوە گشتگیر دەبێ‌و‬ ‫لەئاینەوە بازدەدات بۆ سیاس����ەت کە هەر‬ ‫گروپێکی نوێیە دروست دەبێت‪ ،‬بەاڵم زۆر‬ ‫تون����دە لەپرۆتیس����تکردن‌و رەدکردنەوەی‬ ‫ئەوانیت����ر‪ ،‬چونک����ە ملمالنێ����ی توند واته‬ ‫تێکدان����ی ئارام����ی گش����تی‌و نەخۆش����ی‬ ‫کۆمەاڵیەت����ی‪ ،‬بەتێڕام����ان ل����ەو دۆخەی‬ ‫ئێس����تای کوردس����تان ئەکرێ بڵێین ئیتر‬ ‫ئێمە خاوەنی س����ێکتی سیاسیشین وەک‬ ‫لەس����ێکتی ئاینی وتم من بڕیارنادەم تەنها‬ ‫زانیاری‌و بەراوردی رۆژنامەوانییە‪ ،‬دەکرێ‬ ‫کۆمەڵناس����ەکان توێژین����ەوەی باش‌و دوا‬ ‫بڕیاریان لەسەر ئەم پرسە البێت!!‬

‫جیابونەوە"!‬ ‫بەراوردی سێیەم‬ ‫ب����ا واز لەگروپە ئاینی����ەکان بێنین کە‬ ‫هەریەکەیان خۆیی لەویتر پێ رەسەنترە‌و‬ ‫هەریەکەیان خۆی بەتاقە تاقمی رەس����ەنی‬ ‫ن����او ‪73‬تاقمەک����ە دەزانێت‪ ،‬ب����ەاڵم ئەی‬ ‫لەحیزب‌و تاقمە سیاسیەکانی کوردستان‪،‬‬ ‫کامیان هەیە بانگەش����ەی رەس����ەنایەتی‌و‬ ‫چاکس����ازی نەکات ئەمە نەخۆشیە هەموان‬ ‫خۆیان بەڕەس����ەن بزانن‪ ،‬بەاڵم لەڕاستیدا‬ ‫هیچیان رەسەن‌و چاکسازیکەری راستەقینە‬ ‫نەبن!‬ ‫جۆرەکانی سێکت‬ ‫گروپە ئاینیەکان‪ ،‬گروپە کەڵچەرییەکان‪،‬‬ ‫گروپە نەتەوەییەکان‪ ،‬تیرەو عەش����یرەت‌و‬ ‫خێڵ کە ب����ەردەوام لێی����ان جیابوەتەوەو‬ ‫تی����رەو عەش����یرەتی نوێیان لێدروس����ت‬ ‫ب����وە‪ ،‬کۆمەڵەیەک کە لەس����ەر پەیمانێک‬ ‫رێدەکەون‪ ،‬گروپە ‪persuasio‬ەکان واتە‬ ‫گروپە قایلکەرەکان‪ ،‬گروپە فەلسەفیەکان‬ ‫کە ڕۆش����نگەراکان ی����ان رۆش����نبیرەکان‬ ‫دەگرێت����ەوە دەکرێ ئەمانەش س����ێکت بن‬ ‫چونک����ە زۆر بەتوندی پرۆتیس����تی یەکدی‬ ‫دەکەن‪،‬‬

‫بەراوردی یەکەم‬ ‫هەرچەن����د کۆمەڵناس����ەکانی دنی����ا‬ ‫س����ێکت ئەبس����تنەوە بە"چێرچ" کەنیسەو‬ ‫س����ەرەتایی پێناسەی وشەکە لەکەنیسەوە‬ ‫دەس����تپێدەکات‪ ،‬دەکرێت لەکوردس����تان‬ ‫مزگەوت شوێنی کەنیسە بگرێتەوە‌و بونی‬ ‫پێناسەی کۆمەڵناسە بەناوبانگەکان‬ ‫ئ����ەو هەمو گروپە ئایینییە هەر لەش����ێخ‌و‬ ‫کۆمەڵناسەکان پێناسەی زۆر جیاوازیان‬ ‫س����ەید‌و تەریقەت‌و س����ۆفیگەری دەرویش‬ ‫تا دەگاتە گروپە ئیخوانیەکان‌و س����ەرجەم بۆ س����ێکت کردوە‪ ،‬یەکەم پێناسە ماکس‬ ‫گروپە سیاسیەکان!‬ ‫رەوتەکانی س����ەلەفی‌و یەکگرتو کۆمەڵ‌و فیبەرو ئەرنست ترۆیلچ‪ ،‬کردویانە لەساڵی‬ ‫ب����ەاڵم کۆمەڵناس����ەکان ترس����ناکترین‬ ‫بزوتنەوەی ئیسالمی‪ ،‬هەریەکەیان باوەڕیان ‪ 1912‬بۆ گروپێکی نوێی ئاینی‪ ،‬کۆمەڵناسە‬ ‫بە‌پرینس����یپی جی����اواز هەی����ەو هەمویان ئایینی����ەکان لەڕوانگ����ەی ئ����ەو گروپانەی جۆری����ان بە‌گروپە فەلس����ەفیەکان‌و گروپە‬ ‫س����ەربە‌خانەخوێی ئیس��ل�امن دەش����ێت لە‌کەنیسەوە جیادەبنەوەو گروپە ئاینیەکانی سیاس����یەکان خەماڵن����دوە‪ ،‬بەڵگ����ەش بۆ‬ ‫هەریەکەیان گروپێکی س����ێکتی بن‌و دەردو تر رەد دەکەنەوە پێناس����ەگەلێکی زۆریان قس����ەکانیان دێننەوەو دەڵێن‪" :‬تۆ سەیری‬ ‫نەخۆشیەکی کۆمەاڵیەتی بن من لێرە وەک لەس����ەر س����ێکت کردوە دەتوانی ئەمەت هاوڕێیەکی رادیکاڵ بکەن کاتێک کەمپەین‬ ‫کاری رۆژنامەوانی تەنها ئاماژەی پێدەدەم‌و لەو چاپەمەنیانە دەس����ت بکەوێت لەسەر دژی بەرامبەرەکەی دەکات"!‬ ‫لێکۆڵینەوە‌و توێژینەوە بۆ کۆمەڵناسەکان (چێرچ) یان کەنیسە هەن!‬ ‫پرسیار‬ ‫بەاڵم رەنگە جوانترین پێناس����ە هەردو‬ ‫جێدێڵم!‬ ‫ڕەنگ����ە پرس����یارێک لەهزرت دروس����ت‬ ‫سایکۆلۆجیستی ئەمریکی رۆدنی ستارک‌و‬ ‫بەراوردی دوەم‬ ‫لەڕوی سیاس����یەوە س����ەیری س����ێکت ولیەم س����یمس بایەنبری����ج‪ ،‬کردبێتیان کە بوبێ س����ێکت زۆر گشتگیرەو هەمو چین‌و‬ ‫بکەین لەکوردس����تان‪ ،‬وەک دەزانین هەمو دەڵێن "سێکت بانگەشەیە بۆ رەسەنایەتی‌و توێژەکان ئەگرێتەوە‪ ،‬ئەی کێ سێکت نیە‪،‬‬ ‫حیزب����ەکان لەدایەنگ����ەی کوردبون����ەوە رونی‌و پاکسازی‌و چاکس����ازی‪ ،‬ڤێرژنێکی یان رونتر بڵێین کێ س����ەر بەم نەخۆشییە‬ ‫هاتونەت����ە دەرێ وات����ە هەمیش����ە گروپی نوێگەرییە بۆ متمانە بەخشین بە‌دولەتبون‌و نیە؟‬

‫وەاڵم‬ ‫دیارە سێکت وەک دەردێکی کۆمەاڵیەتی‬ ‫پێناس���ەی ئەو گروپ‌و تاقمانە دەکات‪ ،‬کە‬ ‫ب���ەردەوام دروس���ت دەب���ن‌و زۆر بەتوندی‬ ‫پرۆتیس���تی یەک دەکەن وات���ە ملمالنیەی‬ ‫نێوانیان ناشەریفانەیەو ئەگەری توندوتیژی‬ ‫ل���ێ ئەکرێ‪ ،‬وەک ئێس���تای ئێم���ە لەژێر‬ ‫هەڕەشەی س���ێکتی سیاس���یداین‪ ،‬ئەگەر‬ ‫لەڕابردو سێکتی ئاینی‌و سێکتی عەشیرەت‌و‬ ‫تیرەبازیمان هەبوە‪ ،‬ئێس���تا ئیتر س���ێکتی‬ ‫سیاسیش رۆژ دوای رۆژ پەرەدەستێنێ!‬ ‫بنچینەی وشەسازی سێکت‬

‫لەئینگلیزی���دا ک���ە پێی دەڵێ���ن ‪Sect‬‬ ‫لەفەرەنس���ی کۆنەوە وەرگی���راوە ‪Secte‬‬ ‫ئەوانیش لەالتینی کۆنیان وەگرتوە ‪Secta‬‬ ‫یان ‪Sequi‬‬

‫سێکت بۆ هەمو گروپە مەسیحیەکان هەر‬ ‫لەکاسۆلیک‌و پرۆتس���تانت‌و ئەرتەدۆکسەوە‬ ‫ت���ا ئەمان���ەی دوایی راس���تە‪ ،‬ه���ەروەک‬ ‫لەئیس�ل�امدا لە‌شیعە‌و س���وننەوە تا چوار‬ ‫مەزهەبەکەی س���وننەو مەزهەبەکانی شیعە‬ ‫راستەو تا دەگات بەم گروپە تازانەی ئەمڕۆ‬ ‫چونکە لەمێ���ژوی ئەو گروپان���ە تا ئەمڕۆ‬ ‫ملمالنێ ناش���ەریفانە هەب���وە مرۆڤ تێیدا‬ ‫ب���وە بەقوربانی کەواتە ئەوانە نەخۆش���ی‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‌و س���ێکت ب���ون‪ ،‬ئ���ەوە من‬ ‫دامنەناوە سۆسیۆلۆجیس���تەکان دایانناوە‬ ‫دەتوان���ی بەدواداچونی ب���ۆ بکەیت‌و هەمو‬ ‫ئاینەکان خاوەنی سێکتن دەتوانی بەدوای‬ ‫سێکتی جودیزم واتە جولەکە بگەڕێیت بزانە‬ ‫سێکت لە‌بودیزم واتە بوزی چۆنە هەروەها‬ ‫لە‌هێندۆیزم واتە هیندۆستەکان چۆنە؟!‬ ‫نیشانەکانی سێکت‬ ‫باڵباڵێن پێ���ش راگەیاندنی گروپی نوێ‪،‬‬ ‫متمانە دروس���تکردن وەک س���وێندخواردن‬ ‫لەپێش���چاوی یەک‪ ،‬قایلکردنی ناڕازییەکان‬ ‫یان پاکس���ازیکردنیان‌و کوشتنیان‪ ،‬نهێنی‌و‬ ‫کۆد دروس���تکردن‪ ،‬رەدکردنەوەی بەرامبەر‬

‫لێبینیوە کەچی ه���ەر ئامادەیە خەڵکی بۆ‬ ‫بەتوندی!‬ ‫بک���وژێ‌و خۆی لەپێناوی���دا بکوژێت‪ ،‬ئیتر‬ ‫بەراوردی چوارەم‬ ‫ئێستا نیشانەکانی سێکت هەموی لەگروپە ئەمە نەخۆش���یەکەیە لەلۆجیک‌و پێودانگی‬ ‫سیاس���یەکانی ئەمڕۆی کوردستاندا هەیە‪ ،‬دروس���ت دەردەچێت‪ ،‬هەر ئەمەیە خەڵکی‬ ‫دەس���تەی نوێگەری راس���تەقینە ملمالنێی کوردستان دوایی ئەو هەمو خراپەکارییەی‬ ‫ناش���ەریفانە ناکات‌و کاری س���اختەی نیەو ل���ەو حیزبانەیان بینی کەچی لە‌ئێس���تادا‬ ‫بیانو ناداتە دەست هێزە کالسیکیەکان کە ش���ەڕە جنێ���و‌و ملمالنێی ناش���ەریفانەیان‬ ‫لەس���ەر دەک���ەن‪ ،‬کەواتە ئ���ەوە ئەکرێت‬ ‫ئەمانیش وەک ئەوانن!‬ ‫سێکت‌و شوێنکەوتەی کوێرانە بێت‪!...‬‬ ‫پەیوەندی شوێنکەوتەو رێبەران لەسێکتدا‬ ‫دوا دی���د؛ لەن���ەوەدەکان لەواڵتی ژاپۆن‬ ‫دوای لێکۆڵین���ەوە لە‌س���ێکتی گروپ���ە‬ ‫قایلک���ەرەکان ک���ە ئەمانە گروپ���ی مافیا‌و س���ێکتی سیاس���ی بەرەو زیادبون رۆشت‬ ‫بازرگانان���ی دەرم���ان‌و ئ���ەو گروپان���ەی وەک ئێستای ئێمە نزیک بو ئارامی خەڵک‬ ‫کافتریاکان���ەوە بش���ێوێنێ‪ ،‬بەاڵم حکومەتە باش���ەکەیان‬ ‫لە‌قوتابخان���ەکان‌و‬ ‫لەهەرزەکاران دروست دەبێت کە دژە باون‌و بەکۆمەڵێک میکانیزم خەڵکەکەی لەم دیاردە‬ ‫زۆر جار گروپیان لێ جیادەبێتەوە کە گوایە سایکۆلۆجیە رزگار کرد‪ ،‬ئەی لەکوردستان‬ ‫چاکس���ازی بۆ گروپ‌و ژیان���ی ئەندامەکانی ک���ێ ئەمە بکات‌و ئارامی دەرونی بۆ خەڵک‬ ‫دەکات‪ ،‬کڵۆڵ���ی ئ���ەم ئەندامان���ە ئەوەیە بگەڕێنێتەوە؟!‬ ‫باوەڕ بەدەس���تەی نوێی دزو مافیا ئەکەن‬ ‫یان باوەڕ بەس���ەرۆکە نوێکەی���ان دەکەن‬ ‫کە دزێکەیان بەیەکس���انی بەسەردا دابەش‬ ‫بکات‌و وەک س���ەرۆکی پێشو نەبێ هەموی‬ ‫بۆ خۆیی ببات بەاڵم لەڕاس���تیدا دزو مافیا‬ ‫هەرگیز باشتر نابن لەیەکتر ئەمە خراپترین‬ ‫جۆری س���ێکتەو زۆرجار ئەندامەکان لەژێر‬ ‫لێکۆڵینەوەی پۆلیس���دا دانیان بەوەدا ناوە‬ ‫ئەوان زانیویانە لەسەر پرنسیپڵێکی خراپ‬ ‫رێکەوت���ون ک���ە تاوانکردنە ب���ەاڵم نازانن‬ ‫ئ���ەو هێزە چی���ە وایلێک���ردون گوێڕایەڵی‬ ‫سەرۆکەکەیان‌و دەستە نوێیەکە بن!‬ ‫بەراوردی پێنجەم‬ ‫الی خۆشمان لەسێکتی ئاینیدا‪ ،‬هەندێک‬ ‫جار س���ۆفیەک یان دەروێش���ێک شەرواڵ‬ ‫پیسی‌و پارەی ناڕەوا خواردنی لەشێخەکەی‬ ‫بینی���وە‪ ،‬بەاڵم بۆی پۆش���یۆەو هەر دوای‬ ‫کەوت���وە‪ ،‬ی���ان وەک ئەوەی لەس���ێکتەرە‬ ‫سیاس���یەکەدا پاسەوانێک یان بەردەستێک‬ ‫دەس���تدرێژی بەرپرس���ەکەی بۆ سەر ژنە‬ ‫ش���ەهیدێک‌و چەندی���ن دزی‌و کاری خراپی‬

‫هەندێک جار‬ ‫سۆفیەک یان‬ ‫دەروێشێک شەرواڵ‬ ‫پیسی‌و پارەی ناڕەوا‬ ‫خواردنی لەشێخەکەی‬ ‫بینیوە‪ ،‬بەاڵم بۆی‬ ‫پۆشیۆەو هەر دوای‬ ‫کەوتوە‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫سێ وێنە لەپەیکەرێکدا‬ ‫له‌بار‌ه ‌ی په‌یكه‌ر ‌ی به‌ختیار عه‌لییه‌وه‌‬ ‫د‪ .‬شاهۆ سەعید‬ ‫هون���ەری پەیکەرس���ازی لەنێ���و‬ ‫بەش���ەکانی ت���ری هون���ەرە جوانەکاندا‬ ‫ب���ەوە دەناس���رێتەوە‪ ،‬ک���ە هونەرێکی‬ ‫س���ێ ڕەهەن���دە‪ ،‬چرکەس���اتێک یاخود‬ ‫فیگەرێکی مێژووی���ی ڕادەگرێت‌و بەهەر‬ ‫سێ ڕەهەندی ستوونی‌و ئاسۆیی‌و قووڵی‬ ‫لەفەزایەک���ی کولتووری���دا‪ ،‬وەکو فەزای‬ ‫ئەمڕۆی کتێبخانەی گش���تی‪ ،‬بەنەمریی‬ ‫دەیهێڵێتەوە‪.‬‬ ‫لێرەدا‪ ،‬هونەرمەن���د کاک چێنەر نزار‬ ‫بە‌س���ێ ڕەهەند وێن���ەی بەختیار عەلی‬ ‫بەرجەس���تەدەکات‪ ،‬دەکرێ���ت ئێمەش‬ ‫هه‌روه‌ها خوێنەر سێ فیگەری جیاوازی‬ ‫بەختی���ار ببینی���ن‪ ،‬ک���ە هەرس���ێکیان‬ ‫پێکەوە وێنەی ئ���ەم داهێنەرە گەورەیە‬ ‫ت���ەواو دەک���ەن‪ .‬ئەو س���ێ فیگەرەش‬ ‫بریتین لە‌بەختیاری ش���اعیر‪ ،‬بەختیاری‬ ‫ڕۆماننووس‌و بەختیاری لێکۆڵیار‪.‬‬ ‫بەختی���اری یەکەم‪ ،‬وات���ە بەختیاری‬ ‫شاعیر‪ ،‬مانیفێستێکی نوێ لە‌ئیستاتیکای‬ ‫شیعری کوردیدا ڕادەگەیەنێت‪ ،‬ئاسۆیەکی‬ ‫نوێ���ی ڕوانین بەس���ەر زمان���ی کوردیدا‬ ‫دەکات���ەوە‪ ...‬بە‌متمانەیەک���ی زۆرەرە‬ ‫دەبێتە س���ەرداری نیشتمانێکی ڕەمزی‌و‬ ‫تەالرس���ازی یۆتۆپیایەک���ی ش���یعری‪،‬‬ ‫ش���تەکان س���ەرلەنوێ ناودەنێت���ەوە‪،‬‬ ‫ڕۆڵەکان دابەش���دەکاتەوە‪ ...‬هەندێکجار‬ ‫وەک حەکیمێک وانەکانی ژیان دەڵێتەوە‪،‬‬ ‫هەندێکج���ار وەک کەنارییەکی عاش���ق‬ ‫گۆرانی دەچڕێ���ت‪ ،‬هەندێکجاریش وەک‬ ‫بوونەوەرێک���ی کێویی چاوتیژ لە‌نێچیری‬ ‫ئارەزوویەکی دوور دەڕوانێت‪ .‬بەختیاری‬ ‫ش���اعیر لە‌کۆشش���ێکی بەردەوامدای���ە‬ ‫ب���ۆ دەربازب���وون لە‌تەپکەکانی گوتاری‬ ‫بااڵدەس���تی ناو زمان‪ .‬ئەم س���تراتیژە‬ ‫ش���یعرییە‪ ،‬هەڵق���واڵوی ئاگاییەک���ی‬

‫ش���یعرییە‪ ،‬کە پێماندەڵێ���ت ئەوە ئێمە‬ ‫نی���ن زمان���ی ڕۆژان���ە بەرهەمدێنی���ن‌و‬ ‫شتەکان ناودەنێین؛ بەڵکو ئەوە گوتاری‬ ‫بااڵدەس���تە قەڵەم دەداتە دەس���تمان‌و‬ ‫جوڵە دەخاتە سەرلێومان‌و سنوورەکانی‬ ‫ئاخاوتنی ڕۆژانەمان دەکێشێت؛ گوتارێک‬ ‫دەمانکاتە پاس���ەوانی قەاڵکانی خۆی‌و‬ ‫کۆرس���ی دەنگدان���ەوەی فەرمانەکان���ی‬ ‫خۆی‪ .‬بەختی���ار قیبلەنمای دۆزینەوەی‬ ‫چەند ڕێگایەکی ش���اراوەی ن���او زمانی‬ ‫کوردی دەدۆزێتەوە‪ ،‬دەمانگەڕێننەوە بۆ‬ ‫سەرەتای سەرەتاکان‪ ،‬بۆ ئەو سەردەمەی‬ ‫هێش���تا زمان‌و ئەفسانە‌و هونەر‪ ،‬لەیەک‬ ‫نەترازاون‌و هێش���تا نەبوونەتە کێڵگەی‬ ‫ئەزموونکردن���ی گەمە‌و س���تراتیژەکانی‬ ‫دەسەاڵتی سیاسی‌و ئايینی‌و کولتووری‪.‬‬ ‫دەمانبات���ەوە بۆ نیش���تمانی ڕەس���ەنی‬ ‫بوونی مرۆڤ‪ ،‬نیشتمانی شاعیریيەت‪ ،‬کە‬ ‫شایس���تەی ئەوەیە تێدا بژین‌و شاعیرانە‬ ‫ناو لە‌بوونەوەر‌و شتەکان بنێینەوە‪.‬‬ ‫بەختی���اری دووەم‪ ،‬وات���ە بەختیاری‬ ‫ڕۆماننووس‪ ،‬لە‌منێکی ش���اعیرەوە‪ ،‬کە‬ ‫لە‌لوتکەوە هەوڵی مانیفێستکردنی خۆی‬ ‫دەدات‪ ،‬بەردەبێت���ەوە بۆ ن���او تۆڕێکی‬ ‫بەرفراوانی شوناسەکان‪ ،‬ئەو شوناسانەی‬ ‫ک���ە پێش���تر ناون���راون‌و پێش���وەخت‬ ‫ڕۆڵەکانیان دابەش���کراوە‪ .‬واتە لە‌منێکی‬ ‫تاکگەورەوە‪ ،‬کە مەس���تانە بەرەو ناکۆتا‬ ‫ڕێدەکات‪ ،‬بەر ئاگایی مێژوویی دەکەوێت‪،‬‬ ‫بەر دامەزراوەکان���ی خێزان‌و قوتابخانە‌و‬ ‫مزگ���ەوت‌و خێ���ڵ‌و ح���زب‌و دەوڵ���ەت‬ ‫دەکەوێت‪ ...‬بەر "کوردبوون" دەکەوێت‪،‬‬ ‫ک���ە لەیەککات���دا جەبرێک���ی زۆرەملێ‌و‬ ‫هەڵبژاردنێک���ی بەرپرسیارانەش���ە‪..‬‬ ‫جەبرێکە بۆ ئەودیوەی مرۆڤ‪ ،‬کە دەبێتە‬ ‫س���وتەمەنی‌و قوربانيی کارەس���اتەکان‪،‬‬ ‫بەرپرسیارێتیش���ە ب���ۆ ئەودیوەی تری‬ ‫مرۆڤ‪ ،‬کە لەناو هۆشیاریدا حیکایەتەکان‬ ‫دەپارێزێت‌و ڕێگەن���ادات لە‌گەرد‌و تۆزی‬ ‫کارەس���اتەکاندا بیربچنەوە‪ .‬بەختیاری‬ ‫ڕۆمانن���ووس پێماندەڵێ���ت مرۆڤ���ەکان‬ ‫بکوژ بن یان ک���وژراو‪ ،‬لەپەراوێزدا بژین‬ ‫یان لەس���ەر تەختی ش���انۆی مێژووبن‪،‬‬ ‫س���ەرقافڵەی لەش���کرەکان ب���ن ی���ان‬ ‫س���وتماکی جەنگ���ەکان‪ ،‬س���ەر بەهەر‬ ‫ڕەگ���ەز‌و چێنێک���ی کۆمەاڵیەت���ی‌و هەر‬ ‫هەس���تیارییەکی مرۆیی بن‪ ..‬لەئەنجامدا‬ ‫هەمووی���ان لەخاڵێکدا هاوبەش���ن‪ ،‬ئەو‬

‫فاشیزم بەهەمان‬ ‫ئەو ئەندازەیەی‬ ‫مرۆڤ دەکوژێت‬ ‫لەبۆسەشدایە بۆ‬ ‫کوشتنی خەیاڵ‌و‬ ‫فەنتازيای داهێنەرانە‬ ‫زۆرجار ئەوەندەی‬ ‫لە‌نووسین‌و‬ ‫تەقاندنەوەی وزە‬ ‫پەنهانەکانی ناو زمانی‬ ‫کوردی دەترسێت‪،‬‬ ‫هێندە لە‌خەمی شەڕی‬ ‫دەستەویەخەدا نيیە‬ ‫خاڵە هاوبەشەش‪ ،‬تاس���ەی گێڕانەوەی‬ ‫حیکایەتەکانە‪ .‬هەموو مرۆڤەکان سەریان‬ ‫پڕە لە‌سەرگوزش���تەی نەگێ���ڕدراوە‪ ،‬کە‬ ‫ناتوانن یان ناوێرن مانیفێستیان بکەن‪،‬‬ ‫یان زمان���ی گوزارش���تکردنیان نیيە بۆ‬ ‫گێڕان���ەوە‪ .‬بەختی���ار زمان���ی گێڕانەوە‬ ‫دەبەخش���ێتە بوون���ەوەرە بێدەنگەکان‪.‬‬ ‫مرۆڤەکان لە‌ئەزموونی ئەودا‪ ،‬بەچەندان‬ ‫ڕێگای مەرگ‌و حیکایەتی عەشقی دۆڕاو‌و‬ ‫بەندیخان���ە‌و بیابان���ی لەبیرچوونەوەدا‬ ‫تێدەپ���ەڕن‪ .‬ب���ەاڵم لەوس���ەرەوە ک���ە‬ ‫دەگەڕێنەوە‪ ،‬سەرباری دۆڕاندنی زۆربەی‬ ‫ش���تەکانیان‪ ،‬س���ەرباری لەدەستچوونی‬ ‫تەم���ەن‌و ئومێ���د‌و جوان���ی‌و ه���اوڕێ‌و‬ ‫دۆس���تەکانیان‪ ،‬ش���تێک کە لەدەستیان‬ ‫ن���ەداوە‌و بەئاگایی���ەوە پاراس���توویانە‪،‬‬ ‫حیکایەتەکانیانە‪.‬‬

‫بەختی���اری س���ێیەم‪ ،‬بەختی���اری‬ ‫بیرمەن���د‌و لێکۆڵی���ارە‪ ،‬ک���ە خاوەن���ی‬ ‫میتۆدێک���ی س���ۆراخکاریی وردە ب���ۆ‬ ‫خوێندن���ەوەی دەق���ەکان‪ ،‬ب���ۆ ناونانی‬ ‫دیاردەکان‌و ستراتیژی کارکردنیان لەناو‬ ‫واقيعی ک���وردی‌و دنی���ای خۆرهەاڵتیدا‬ ‫بەگش���تی‪ .‬بەختی���ار‪ ،‬ه���اوڕێ لەگەڵ‬ ‫ئەندێش���ەی فەیلەس���وفە گەورەکان���ی‬ ‫مێ���ژوودا‪ ،‬ک���ە بە‌ئەمانەتێک���ی زۆرەوە‬ ‫ئاماژە بە‌تێزەکانیان دەدات‪ ،‬بەش���وێن‬ ‫سەرەداوەکانی دەس���ەاڵت‌و موقەدەس‌و‬ ‫مەرگدۆس���تی‌و بێدەنگی���دا لەناو زمان‌و‬ ‫دەق‌و ڕەفت���ار‌و یادەوەری���دا دەگەڕێت‪.‬‬ ‫پرس���یاری س���ەرەکيی ئەم ئەزموونە‪،‬‬ ‫بریتییە لە‌پەیبردن بە‌میکانیزمی کارکردنی‬ ‫"سیس���تم" لەسەر ش���انۆی سیاسەت‌و‬ ‫کولتووردا‪ ،‬لەناو کایەکانی ژیان‌و زمان‌و‬

‫نووس���یندا‪ .‬لەدیدی بەختیاردا‪ ،‬ئەوەی‬ ‫لە‌دنیای ئێمەدا دەگوزەرێت پاشاگەردانی‬ ‫نيیە‪ ،‬وەک‌هۆش���یاریی باو وێنایدەکات‪،‬‬ ‫بەڵک���و ئەوەی ئامادەیە دیس���یپلینێکی‬ ‫ڕەمزی‌و فیزیکی‌و کولتووریی جێگیرە‪ ،‬کە‬ ‫ڕیشەی قووڵی لەناو پەیکەری سیاسی‌و‬ ‫کولتووری‌و زەینیەتی دەس���تەجەمعیدا‬ ‫هەیە‪ .‬پاشاگەردانی‪ ،‬بەمپێیە‪ ،‬گەمەیەکی‬ ‫ڕاگوزەری دیسیپلین‌و نێوبڕێکی کاتییە‪،‬‬ ‫دەکەوێت���ە نێوان دیمەن���ە جیاوازەکانی‬ ‫خۆنمایشکردنی "سیستم"‪ .‬ئەم واقيعە‪،‬‬ ‫بە‌فۆرم���ی جیاواز‌و لە‌قۆناغ���ی جیاوازدا‬ ‫خۆی دووبارە دەکات���ەوە‪ ،‬لە‌زەینيیەتی‬ ‫دەس���تەجەمعیدا زاوزێ���دەکات‪ ،‬وەک‬ ‫بوونەوەرێک���ی مش���ەخۆر لەس���ەر‬ ‫جەستەی س���تەمی خۆرهەاڵتی دەژی‌و‬ ‫سااڵنێکیش���ە هەناس���ە لە‌کەپیتاڵیزمی‬

‫‪13‬‬

‫خۆرئاوای���ی وەردەگرێت‪ ،‬س���ەرئەنجام‬ ‫دەبێت���ە دڕندەیەکی جووت س���ەر‪ ،‬کە‬ ‫لەدوایین تێزەکانیدا ناویدەنێت فاشیزمی‬ ‫خۆرهەاڵتی‪.‬‬ ‫لەڕاس���تیدا تێستا لە‌هەموو کات زیاتر‬ ‫کەڵبەی ئەو فاشیزمە دەبینین‌و هەست‬ ‫بە‌نزیکبوون���ەوەی چڕنووک���ی دەکەین‪،‬‬ ‫کە چەند س���اڵێک لەمەوب���ەر ‌بەختیار‬ ‫پێش���بینی س���ەرلەنوێ دەرکەوتنەوەی‬ ‫کرد‪ .‬وەک کورد‪ ،‬قەدەرمانە‪ ،‬هەندێکجار‬ ‫قوربان���ی‌و هەندێکجاری���ش هاوبەش���ى‬ ‫ئەو فاش���یزمە بین‪ ،‬کە وەک لەش���کری‬ ‫تاعوون ل���ە‌دەرەوە گەمارۆمان دەدات‌و‬ ‫لەناوخۆش���دا بێئاگایانە بەدەوری گەرا‌و‬ ‫دەرکەوتەکانیدا سەما دەکەین‪.‬‬ ‫ئەو فاشیزمە بەهەمان ئەو ئەندازەیەی‬ ‫م���رۆڤ دەکوژێ���ت‪ ،‬لەبۆسەش���دایە بۆ‬ ‫کوشتنی خەیاڵ‌و فەنتازيای داهێنەرانە‪،‬‬ ‫زۆرج���ار ئەوەن���دەی لە‌نووس���ین‌و‬ ‫تەقاندنەوەی وزە پەنهانەکانی ناو زمانی‬ ‫ک���وردی دەترس���ێت‪ ،‬هێن���دە لە‌خەمی‬ ‫شەڕی دەس���تەویەخەدا نيیە‪ .‬بەختیار‬ ‫عەلی کۆمەکمان دەکات بە‌زمانی کوردی‪،‬‬ ‫بەرگ���ری لە‌بوونی خۆمان بکەین‌و زمانى‬ ‫کوردی بکەینە ماڵی ڕەمزیی خۆمان بۆ‬ ‫بینینی ئاسۆی تری ژیان‌و تاقیکردنەوەی‬ ‫کێڵگەی تری بوون‪ .‬زمانی کوردی لەسەر‬ ‫دەس���تی بەختی���ار‪ ،‬کران���ەوەی گەورە‬ ‫بەخۆیەوە دەبینێ���ت‪ ،‬دەبێتە هەورێکی‬ ‫س���یحری بۆ دروس���تکردنی نیشتمانی‬ ‫شیعری‪ ،‬بنیاتنانی یۆتۆپیای گێڕانەوە‌و‬ ‫دامەزراندنی ئارگیۆمێنت���ی فیکری‪ ،‬بۆ‬ ‫ڕوبەرووبوون���ەوەی م���ەرگ‌و بێدەنگی‌و‬ ‫لەبیرچوونەوە‪ ،‬بۆ تاقیکردنەوەی فۆرمی‬ ‫تری ژیان‌و پەنجەرەی تری بینین‪.‬‬ ‫لەکۆتایی���دا حەزدەک���ەم بڵێ���م‪ ،‬ئەم‬ ‫ڕێزلێنان���ەی بەختی���ار عەلی ش���ایەنی‬ ‫پێزانین‌و دەستخۆش���ییە‪ ،‬چونکە ئێمە‬ ‫لە‌ڕۆژگارێکدا دەژین‪ ،‬ستایش‌و ڕێزلێنان‪،‬‬ ‫چ لەسەر ئاستی فەرمی‌و چ لەسەر ئاستی‬ ‫مەزاجی گش���تيی خەڵک‪ ،‬بەدەگمەن بۆ‬ ‫ئەو کەسانەیە‪ ،‬کە جوانی بەرهەمدێنن‌و‬ ‫لە‌هونەرسازیی ژیاندا کاردەکەن‪.‬‬ ‫تێبینی‌‪:‬‬ ‫ئه‌م گوتار‌ه له‌مه‌راسیمی‌ په‌رده‌الدان ‌ی‬ ‫ی‬ ‫په‌یكه‌ری‌ به‌ختیار عه‌لی‌ له‌كتێبخانه‌ ‌‬ ‫گشتیی‌ سلێمانی‌ خوێنراوه‌ته‌وه‌‬

‫هه‌ڵبژاردن له‌پێناو مافه‌كانی گه‌ل ‌ه یان حیزب یا ئیمتیازات‬ ‫ئه‌حمه‌د هه‌ورامی‬ ‫پرۆس����ه‌ی هه‌ڵب����ژاردن ئ����ه‌و میكانیزمه‌‬ ‫گرنگه‌ی����ه‌ ك����ه‌ به‌هۆی����ه‌وه‌ كۆمه‌ڵگ���� ‌ه‬ ‫بە‌ئاراسته‌یه‌كی راس����ت‌و هیوایه‌كی گه‌ش‬ ‫ده‌بات‪ ،‬ئه‌گه‌ر پرۆس����ه‌كه‌ به‌ش����ێوازێكی‬ ‫س����ه‌رده‌میانه‌‌و دیموكراس����ی به‌رێوه‌ببرێت‬ ‫ئه‌وكات����ه‌ هه‌ڵبژاردن ده‌بێت����ه‌ متمانه‌‪ ،‬كه‬ ‫‌بنه‌م����ا س����ه‌ره‌كیه‌كانی دیموكراس����ی تیا‬ ‫فه‌راه����ه‌م ده‌بێت‪ .‬هەڵبژاردن جگه‌ له‌وه‌ی‬ ‫پرۆس����ه‌یه‌كی دیموكراسییه‌ له‌هه‌مان كاتدا‬ ‫پرسێكی سیاس����ی‌و ئابوری‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫یه‌ بۆ فه‌رمانره‌وای����ی وبه‌ریوه‌بردنی واڵت‪.‬‬ ‫كه‌واته‌ پرۆس����ه‌ی دیموكراس����ی كاركردنه‌‬ ‫بۆ ئاینده‌‪ .‬دیموكراس����ی ته‌نها ده‌نگدان‌و‬ ‫هەڵبژاردن����ی نوێنه‌ر نیی����ه‌‪ ،‬به‌ڵكو به‌هاو‬ ‫ئه‌خالق‌و كرده‌یه‌كی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و سیاسیه‌و‬ ‫په‌یوه‌س����ته‌ به‌بڕواو ش����ێوازی سیاس����ی‬ ‫به‌رێوبه‌ردنی ئیداره‌ی واڵت‪ ،‬دیموكراس����ی‬ ‫ته‌نها ده‌نگدان نیه‌له‌س����ه‌ر س����ندوقه‌كانی‬ ‫ده‌نگدان‪ ،‬به‌ڵكو به‌دیهێنانی دادپه‌روه‌ری‌و‬ ‫متمانه‌و ئیراده‌ی ئینس����انه‌ له‌به‌دیهێنانی‬ ‫خواسته‌كانیدا‪.‬‬ ‫دیموكراس����ی پێویستی به‌سوپاو میلشیای‬ ‫مه‌زهه‌بی‌و تائیفی نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو پێویس����تی‬ ‫به‌هێ����زی بڕواب����ون‌و یه‌كس����انی هه‌ی����ه‌‬ ‫له‌ده‌س����ه‌اڵت‌و راپه‌راندن����دا‪ .‬له‌به‌رئ����ه‌وه‌‬ ‫چه‌مك����ی هەڵب����ژاردن‌و دیموكراس����ی دو‬ ‫چه‌مك����ی گرێدراوی یه‌كت����رن‌و هەڵبژاردن‬ ‫ده‌رخه‌ری ئاستی دیموكراسین‌و ده‌سه‌اڵتی‬ ‫كۆمه‌ڵگایه‌ له‌بەڕێوەب����ردن‌و دیاری كردنی‬ ‫چاره‌ونوس‌و شوناسی شێوازی ده‌سه‌اڵتی‬ ‫ده‌وڵه‌ت‪.‬‬ ‫دوای روخاندنی رژێمی به‌عس له‌په‌رله‌مانی‬

‫عێراقدا دیارده‌ی زاڵبونی مه‌زهه‌بی‌و تائیفی‌و‬ ‫شۆڤێنیزم‌و توندره‌وه‌ی‌و جیاوازی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫سیمیا سیسته‌مێكی سێكتەریزمی السه‌نگ‌و‬ ‫پره‌نسیپی سازان ئاراس����ته‌كراوه‌‪ .‬ده‌وری‬ ‫په‌رله‌م����ان له‌واڵتێك����ی وه‌ك عێراقدا هیچ‬ ‫سیس����تمێك نایگرێته‌وه‌ جگه‌ له‌مۆركردنی‬ ‫ئ����ه‌و رێكه‌وتننامان����ه‌ی ك����ه‌ حیزب����ه‌كان‬ ‫له‌س����ه‌ری رێككه‌وتون‪ ،‬یاخود سه‌وداكردن‬ ‫بە‌ده‌نگه‌كانیانه‌وه‌ له‌پێناو به‌ده‌ستهێنانی‬ ‫ده‌س����كه‌وتی تایبه‌ت بۆ پشتیوانی له‌هه‌ر‬ ‫ئه‌جیندای����ه‌ك ك����ه‌ ده‌یانه‌وێ����ت به‌رگێكی‬ ‫یاسایی به‌سه‌ردا بكه‌ن‪ .‬ئه‌مانه‌ بوونه‌ هۆی‬ ‫ئه‌و پاشاگه‌ردانه‌ییه‌ی كه ‌ئه‌مڕۆ له‌عێراق‌و‬ ‫كوردستاندا ده‌گوزه‌رێ‪.‬‬ ‫• ئۆپۆزیسۆن له‌عێراقدا هێشتا له‌ئاستێكی‬ ‫ئۆپۆزیس����ۆنی راس����ته‌قینه‌ی په‌رله‌مان����ی‬ ‫نییه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵوێس����تی ده‌وڵه‌تانی ناوچه‌كه‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫هەڵب����ژاردن له‌عێراق����دا‪ ،‬ب����ژارده‌ی تاران‬ ‫له‌سه‌ر هەڵبژاردنه‌كانی داهاتوی عێراق دوو‬ ‫بۆچونی جیاوازی هه‌یه‌‪ ،‬یه‌كێكیان بژارده‌ی‬ ‫حكومه‌ت‌و سیاس����ه‌تی ده‌ره‌وه‌ پێشوازی‬ ‫له‌به‌رده‌وامی عه‌باددی ده‌كات‪ ،‬بۆچونه‌كه‌یتر‬ ‫سیاس����ه‌تی ئێران له‌خۆرهه‌اڵتی ناوه‌راست‬ ‫له‌نێویش����اندا عێراق خوازیاری ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫حه‌شدی ش����ه‌عبی وه‌ك حیزبواڵی لوبنان‬ ‫له‌گه‌ڵ هێزه‌ سه‌ربازیه‌كه‌ی باڵێكی سیاسی‬ ‫بۆ دروس����ت بكات بۆ ده‌ستبەسەراگرتنی‬ ‫ده‌سه‌اڵت‪ .‬ئێستا ئێران كار له‌سه‌ر هه‌ردوو‬ ‫رێگه‌ ده‌كات‪ ،‬له‌كاتێكدا بۆ ئه‌م بۆچونه‌ی‬ ‫ئێ����ران روب����ه‌روی چه‌ندی����ن رێگرییه‌كی‬ ‫ناوچه‌یی ده‌بێته‌وه‌ له‌وانه‌ توركیا‌و سعودیه‌‬ ‫له‌ناوخۆشدا ئه‌وانه‌ كورد‌و سوننه‌ ببێته‌وه‌‪،‬‬ ‫گه‌یش����تنه‌ ده‌سه‌اڵتی حه‌شدی شه‌عبی كه‌‬ ‫خواستێكی ئایدیایی ئێرانه‌ زۆر زه‌حمه‌ته‌‪،‬‬

‫به‌اڵم له‌ڕووی واقیع����ه‌وه‌ پێده‌چێت ئێران‬ ‫ئاماده‌ی����ی ئه‌وه‌ی هه‌بێت كه‌ پش����تیوانی‬ ‫ئیئیتالفێك بكات‪ ،‬كه‌ حه‌یده‌ر عه‌بادی تیا‬ ‫براوه‌بێ����ت‪ ،‬كه‌به‌مه‌ش ده‌توانێ تاراده‌یه‌ك‬ ‫هاوسه‌نگی نیوان ئه‌مریكاو ئێران له‌عێراق‬ ‫رابگرێت‪.‬‬ ‫كورد به‌دریژایی پانزه‌ ساڵی رابردوو له‌گه‌ڵ‬ ‫هێزو كه‌سایه‌تی سیاسی هاوپه‌یمانیه‌تیان‬ ‫كردوه‌ كه‌ هه‌موی����ان رووی دراوێك بوون‪،‬‬ ‫ده‌رباره‌ی دۆزی مافی گه‌لی كورد له‌عێراق‬ ‫دا خاوه‌ن قس����ه‌و به‌ڵێنی خۆیان نه‌بوون‪،‬‬ ‫تاك����ه‌ ریگه‌م����ان‌و میكانیزم ب����ۆ كۆتایی‬ ‫هین����ان بە‌گرفت‌و كێش����ه‌كان ده‌بێ كورد‬ ‫خاوه‌ن گوتاری یه‌كگرتوو بێت‌و په‌یوه‌ندی‬ ‫له‌گه‌ڵ حكومه‌تی ناوه‌ند له‌سه‌ر میكانیزمی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی گه‌ل����ی كورد بێت‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ده‌س����كه‌وتی حیزبی‌و تایبه‌تی كه‌ به‌نهێنی‬ ‫ئه‌نجام بدرێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئ����ه‌م پرس����ه‌ رێگر نی����ه‌ له‌دیداری‬ ‫نهێن����ی‌و ئاراس����ته‌كردنی نیوان به‌ش����ێك‬ ‫له‌الیه‌ن����ه‌ عه‌ره‌بیه‌كان����ی عێ����راق‌و حیزبە‌‬ ‫كوردس����تانیه‌كاندا به‌تایبه‌ت����ی كێش����انی‬ ‫نه‌خش����ه‌ی قۆناغ����ی دوای ئه‌نجامدان����ی‬ ‫هه‌ڵبژادنه‌كانی په‌رله‌مانی عێراق‪ ،‬پێده‌چێت‬ ‫حه‌ی����ده‌ر عه‌بادی هه‌وڵی ئ����ه‌وه‌ بدات كه‬ ‫‌س����وود له‌نارێكی الیه‌نه‌ كوردیه‌كان ببینێ‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی بگاته‌ رێكه‌وتنی نوێ بۆ قۆناغی‬ ‫دوای هەڵبژاردن‪.‬‬ ‫هەڵب����ژاردن ب����ۆ ده‌ستاوده‌س����ت كردنی‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت خاڵێك����ی س����ه‌ره‌كی بنه‌مای‬ ‫دیموكراس����ی یه‌ بۆ هه‌رواڵتێك‪ ،‬له‌س����ه‌ر‬ ‫رۆشنایی واقیعی سیاسی ئێستای عێراق‌و‬ ‫كوردس����تانوئه‌و بارودۆخ����ه‌ ئال����ۆزو پ����ڕ‬ ‫له‌قه‌یرانه‌ی ئه‌م قۆناغه‌ی ئیس����تای عێراق‬ ‫پیویس����تی به‌بونیاد نانه‌وه‌ی ده‌وله‌تیكی‬

‫به‌هێزی دیموكراتی‌و شه‌راكه‌تی نیشتمانی‌و‬ ‫په‌رله‌مانی هه‌یه‌ له‌رێگ����ه‌ی هه‌ڵبژاردنیكی‬ ‫دیموكراسی‌و بێ غه‌ش دوو له‌ده‌ستیوه‌ردانی‬ ‫ناوخۆو ده‌ره‌كی‪.‬‬ ‫ئ����ه‌م هەڵبژاردن����ه‌ش ب����ۆ حیزب����ە‬ ‫‌ده‌س����ه‌اڵتداره‌كانی هه‌رێم����ی كوردس����تان‬ ‫وه‌ك كێش����انه‌یه‌ك وایه‌ بۆ سه‌نگی خۆیان‬ ‫ده‌بیننه‌وه‌‪ ،‬به‌هه‌موو توانایانه‌وه‌ ده‌یانه‌وێت‬ ‫له‌م هەڵبژاردنه‌دا ئه‌نجامێك به‌ده‌ست بهێنن‬ ‫بۆ پارێزگاری پێگه‌ی خۆیان له‌ده‌سه‌اڵت‪.‬‬ ‫هه‌س����ت ده‌كرێت دوای هەڵبژاردنه‌كان‌و‬ ‫له‌ئه‌نجام����ی په‌رت����ه‌وازه‌ی خۆپه‌رس����تی‬ ‫حیزبایه‌ت����ی ئه‌و هێ����زه‌ كوردیانه‌ پێوه‌ری‬ ‫سه‌ركه‌وتن به‌ژماره‌ی كورسی به‌ده‌سكه‌وت‬ ‫ده‌بین����ن‪ ،‬هه‌ڵه‌ی مێ����ژووی ده‌كه‌ن ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌سه‌رئه‌و هه‌لسه‌نگاندنانه‌ دیدگای ئه‌نجامی‬ ‫هەڵبژاردن����ه‌كان به‌س����ه‌ركه‌وتوی بزان����ن‪،‬‬ ‫ئه‌ركی نه‌ته‌وه‌یی ونیشتمانی واده‌خوازێت‬ ‫به‌رنام����ه‌ی هەڵبژاردن����ی حی����زب والیه‌نه‌‬ ‫كوردیه‌كان وه‌اڵمی راست وگونجاو بێت بۆ‬ ‫ئه‌م قۆناغه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی كورد له‌م بارودۆخه‌‬ ‫هه‌س����تیاره‌دا له‌به‌ر ده‌م تاقیكردنه‌وه‌یه‌كی‬ ‫مه‌ترس����یداردایه‌‪ ،‬بۆی����ه‌ ده‌ب����ێ ئه‌نجامی‬ ‫ئه‌م هەڵبژاردنه‌ س����ه‌نگ‌و قورسایی كورد‬ ‫ده‌ربخ����ات كه‌ببێت����ه‌ كاراكته‌ریكی به‌هێز‬ ‫له‌سه‌ر سیاسه‌تی به‌غدا به‌رامبه‌ر به‌كورد‪.‬‬ ‫عێراق‌و كوردستان له‌سه‌ر بنه‌مای لێهاتویی‌و‬ ‫كارامه‌یی‌و پسپۆری كاندیده‌كانیان ده‌ست‬ ‫نیش����ان ناك����ه‌ن‪ ،‬به‌لك����و دی����اری كردنی‬ ‫به‌ش����یكی زۆری كاندیده‌كانیان مه‌كره‌مه‌ی‬ ‫حیزبە‌بۆكادی����ره‌ گوێرایه‌ڵه‌كاین����ان ب����ۆ‬ ‫مه‌به‌ستی وه‌رگرتنی ئیمتیازات ده‌یاننێرنه‌‬ ‫په‌رله‌م����ان‌و ئه‌وانیش به‌ئی����راده‌ی خۆیان‬ ‫نیی����ه‌ ده‌ب����ێ گوێرایه‌ڵ����ی حی����زب ب����ن‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ چاوه‌روان����ی ده‌س����كه‌وت ده‌كه‌ن‬

‫له‌ڕووی سیاس����ی وبازرگانی‌و خانه‌نشینی‬ ‫پێشوه‌خت‪.‬‬ ‫خه‌ڵك����ی هه‌رێمی كوردس����تان بێ ئومێدن‬ ‫له‌‌په‌رله‌مانت����اران‪ ،‬هه‌ر له‌دروس����ت بونی‬ ‫په‌رله‌مانه‌وه‌ تائیستا جگه‌ له‌بارێكی گرانی‬ ‫بۆ ئه‌م خه‌ڵكه‌ ره‌خساندوه‌هیچ ئامانجێكی‬ ‫تری بۆ ئه‌م گه‌له‌ نه‌هێناوه‌ته‌دی‪.‬‬ ‫خه‌ڵكی كوردس����تان به‌گومانه‌وه‌ ده‌رواننه‌‬ ‫هەڵبژاردنه‌كان به‌چوار س����ال جارێك ئه‌م‬ ‫خه‌لكه‌ی پێوه‌سه‌رقاڵ ده‌كه‌ن (به‌ژیانیكی‬ ‫باشتر‌و دابینكردنی مافه‌كانیان)‪ ،‬كه‌زیاتر‬ ‫بیرو هۆشیان به‌ره‌و ئه‌وگه‌نده‌ڵییه‌ ده‌روات‬ ‫كه‌ جه‌سته‌ی سیاسی كوردی داڕزاندووه‌‪.‬‬ ‫به‌ش����دار بون له‌هەڵب����ژاردن ب����ۆ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫به‌ئ����ازادی هاواڵتیان ویژدانیان ئاس����وده‌‬ ‫بكه‌ن‌و ب����ه‌و حیزبه ‌ده‌س����ەاڵتدارانە ‌بڵێن‬ ‫چیدی نامانه‌وێت به‌ره‌و شكستێكی ترمان‬ ‫به‌رن‪ .‬به‌ش����داربوونیان له‌ده‌نگدان له‌پێناو‬ ‫گۆڕانكاری ده‌سه‌اڵت دوورخستنه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫حزیبانه‌ بێ����ت كه‌ كوردس����تانیان گه‌یاند‬ ‫ب����ه‌م رۆژه‌‪ .‬گرنگه‌ ده‌نگده‌ر ئه‌و حه‌قیقه‌ته‌‬ ‫ره‌چاو بكات له‌س����ه‌ر س����ندوقی ده‌نگدان‬ ‫س����زای ئه‌وان بدات كه‌ئه‌م گه‌له‌یان گه‌یاند‬ ‫به‌م بارودۆخه‌ ئێس����تا به‌دیل����ی راپه‌رین‌و‬ ‫شۆرش هەڵبژاردنه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مجاره‌ خه‌ڵكی كوردستان به‌گرو تینه‌وه‌‬ ‫به‌ده‌نگ بانگه‌ش����ه‌ی هەڵبژاردنه‌وه‌ نابێت‪،‬‬ ‫ئه‌ویش نه‌بونی باوه‌ڕه‌ به‌و هەڵبژاردنه‌ كه‌‬ ‫بارودۆخ����ی ژیان‌و چاره‌نوس����ی هاواڵتیان‬ ‫بگۆرێت‪.‬‬ ‫ده‌زگاكانی راگه‌یان����دن به‌تایبه‌تی له‌كاتی‬ ‫بانگه‌ش����ه‌ی هەڵبژاردندا ده‌توانێ رۆڵێكی‬ ‫گرن����گ‪ ،‬كاریگ����ه‌ر بگێرێ����ت‪ ،‬به‌مه‌رجێك‬ ‫نه‌كه‌وێته‌ ژیر فشاری حیزب‌و ئایدۆلۆژیایه‌كی‬ ‫دیاری كراو له‌م قۆناغه‌دا‪ ،‬به‌تایبەت ببێته‌‬

‫س����ه‌كۆیه‌ك بۆپاراس����تنی ئاسایشی واڵت‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌سه‌ر بنه‌مایه‌كی هزری نیشتمانی‬ ‫ته‌ندروست بۆ بونیاد بنرێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌ئیستا هه‌س����تی پێده‌كرێت كه‌ده‌زگاكانی‬ ‫راگه‌یان����دن له‌رێنمای����ی یاس����ایی‌و كاری‬ ‫پیش����ه‌یی خۆی����ان ده‌رچ����وون‌و هه‌ژمونی‬ ‫حی����زب‌و لیس����ته‌كان به‌س����ه‌ریاندا زاڵ����ه‬ ‫‌به‌راده‌یه‌ك بانگه‌ش����ه‌ی هەڵبژاردن راده‌ی‬ ‫عه‌قاڵنی تێپه‌راندوه‌‌و گه‌یش����تۆته‌ ئاستی‬ ‫شكاندنی ئێسقانه‌كانی یه‌كتر‪.‬‬ ‫له‌ئیستادا بانگه‌شه‌ له‌تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كاندا‬ ‫به‌شێوازێكی زۆر ناتهن‌دروست ده‌بینرێت‌و‬ ‫هه‌مووش له‌ده‌رهایش����ته‌ی ئ����ه‌و ملمالنێ‬ ‫سیاسیه‌ كه‌ له‌نێوان الیەنه‌كاندا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی ت����ۆڕه ‌كۆمه‌اڵیه‌تی����ه‌كان‬ ‫كاریگه‌ریان هه‌یه‌و ژماره‌یه‌كی زۆر له‌خه‌ڵكی‬ ‫موتابه‌عه‌یان ده‌كات‌و په‌نا ده‌برێته‌به‌ریان‌و‬ ‫بونه‌ته‌ ه����ۆی شكۆش����كاندن‌و ناوزراندن‌و‬ ‫له‌رێگه‌ی����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش دژی بنه‌ماكان����ی‬ ‫دیموكراسی‌و مافی مرۆڤه‌‪.‬‬ ‫مه‌ترسی ئه‌وه‌ش ده‌كرێت ملمالنێی ئه‌مجاره‌‬ ‫س����ه‌خت‌و دژوار‌و توندوتیژ بێ����ت‌و ره‌نگه‌‬ ‫هه‌ڵمه‌تی هەڵبژاردن به‌ئاسانی تێنه‌په‌رێت‪،‬‬ ‫ئه‌مانه‌ ئه‌وه‌نده‌ س����ه‌رقاڵی یه‌كتر شكێنن‬ ‫خه‌ریك����ه‌ ركه‌ب����ه‌رە س����ه‌‌رەكیه‌كه‌یان بیر‬ ‫بچێته‌وه‌‪.‬‬ ‫پێش����بینی ده‌كرێ����ت هەڵبژاردنی داهاتوو‬ ‫ته‌نه����ا ده‌روازەی����ه‌ك بێ����ت ب����ۆ دوباره‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنانه‌وه‌ی هه‌مان توێژی سیاسی‪،‬‬ ‫گه‌ش����بینانه‌ترین س����یناریۆش ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫تروسكاییه‌كه‌به‌دیده‌كرێت بۆ ئه‌نجام دانی‬ ‫گۆڕانكاری له‌نه‌خش����ه‌ی سیاسی عێراقدا‪،‬‬ ‫گۆرانكارییه‌ك كه‌به‌ه����اوكاری نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫و‌اڵت بخاته‌ س����ه‌رێگایه‌كی جیاواز له‌وه‌ی‬ ‫ئێستا له‌سه‌ری ده‌ڕوات‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫ده‌سه‌اڵتی دادوه‌ری ده‌روازه‌ی چاكسازییه‌‬ ‫پارێزه‌ر رێكان ساڵه‌یی‬

‫ج���ۆن لۆك���ی فه‌یله‌س���وفی به‌ریتان���ی‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬راس���تی‪ ،‬هێزی پێویس���ت نییه‌ تا‬ ‫بچێت���ه‌ عه‌قڵه‌وه‌‪ .‬ئێمه‌ش لێ���ره‌دا ده‌ڵێین‬ ‫گه‌نده‌ڵكاری لەبەشێکی ده‌سه‌اڵتی دادوه‌ری‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان پێویس���تی بە‌به‌ڵگه‌‌و‬ ‫س���ه‌لماندن نیی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌وه‌ی جێگه‌ی‬ ‫خواست‌و ویستی ئێمه‌ی ‌ه وه‌اڵم ئه‌و پرسیار‌ه‬ ‫بده‌ین���ه‌و‌ه چ���ۆن‌و كه‌ی‌و كێ ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫دادوه‌ری هه‌رێم چاكساز‌و پاكساز ده‌كات؟‬ ‫خستنه‌ رووی ئه‌م بابه‌ته‌ له‌ئێستادا بۆ‬ ‫په‌یدا بوونی هه‌ندێك هێزی سیاس���ی نوێ‬ ‫ده‌گه‌ڕێنم���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌ بە‌ده‌نگی به‌رز باس���ی‬ ‫چاكس���ازی ده‌كه‌ن‌و گوێ���ی ئێمه‌یان كاس‬ ‫كردووه‌‪ ،‬تاكه‌ خواستش���یان به‌ده‌ستهێنانی‬ ‫كورسی په‌رله‌مان‌و ده‌س���كه‌وته‌كانی تری‬ ‫پێگ���ه‌ی حزبایه‌تیی���ه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش بە‌ڕوونی‬ ‫پێمان ده‌ڵێ���ت جیاوازیه‌ك نیی��� ‌ه له‌نێوان‬

‫حزبە‌كوردیی���ه‌كان‪ ،‬چونك���ه‌ چاكس���ازی‌و‬ ‫پاكسازی سه‌ره‌كی‌و سه‌ركه‌وتوو له‌ده‌سه‌اڵتی‬ ‫دادوه‌ری ده‌س���تپێ ده‌كات‌و ده‌س���ه‌اڵت‌و‬ ‫جومگه‌كانی ت���ری حكومه‌تی به‌دواوه‌ دێت‬ ‫هۆكاره‌كانی ئه‌م پێشخس���تنه‌ی چاكسازی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی دادوه‌ری به‌م شێوه‌یه‌ی خواره‌و‌ه‬ ‫شی ده‌كه‌مه‌وه‌‪:‬‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ :‬گ���ه‌ر حیزبە‌كۆن���ه‌كان‌و ئ���ه‌و‬ ‫حیزبە‌نوێیان���ه‌ی ك���ه‌ دروس���تیش بوون ‌ه‬ ‫زۆرترین كورس���ی په‌رڵه‌مانیش به‌ده‌س���ت‬ ‫بێنن‪ ،‬تاكه‌ شت له‌په‌رله‌مان بتوانن بیكه‌ن‬ ‫ده‌ركردنی یاس���ا‌و چاودێری كردنه‌‪ ،‬دواتر‬ ‫هه‌ر ده‌سه‌اڵتی دادوه‌ری ‌ه ده‌بێ ئه‌و یاسایه‌ی‬ ‫ئ���ه‌وان ده‌ریان كردووه‌ ج���ێ بە‌جێ بكات‪،‬‬ ‫ئێم ‌ه له‌ڕابردوودا بینیمان زۆر یاسا ده‌ركرا‌و‬ ‫دادگاكان جێبه‌جێیان نه‌كرد‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬نەهدێ لەدادگاكان كه‌ مه‌یدانی‬ ‫ی���ه‌كالی كردنه‌وه‌ی كێش���ه‌كانن‪ ،‬له‌س���ه‌ر‬ ‫خواس���تی تاكه‌كه‌س‌و الیه‌ن���ه‌كان به‌ڕێو‌ه‬ ‫ده‌چ���ن‌و رۆژان���ه‌ ئه‌م ‌ه به‌رچ���او ده‌كه‌وێت‬ ‫له‌دادگاكان‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش وا ده‌كات دادگاكان‬ ‫ماف نه‌گێڕنه‌وه‌ بۆ خاوه‌ن مافه‌كان‌و بڕیاری‬ ‫دروس���ت نه‌ده‌ن له‌و كه‌یسانه‌ی له‌دادگاكان‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫سێیه‌م‪ :‬دابه‌ش بوونی دادگاكان بۆ سه‌ر‬

‫هیچ چاكسازیه‌ك‬ ‫ناكرێت گه‌ر‬ ‫ده‌سه‌اڵتی دادوه‌ری‬ ‫دادپه‌روه‌ر نه‌بێت‬ ‫ناوچه‌كان‪ ،‬دادگاكان ده‌سه‌اڵتیان له‌سنووری‬ ‫كارگێڕیه‌ك���ی دیاریكراو تێپه‌ڕن���اكات به‌و‬ ‫ره‌هاییه‌ی یاسا رێگه‌ی پێداوه‌‪.‬‬ ‫چ���واره‌م‪ :‬گرینگتری���ن خ���اڵ ئه‌وه‌ی��� ‌ه‬ ‫كاتێ���ك چاكس���ازی‌و پاكس���ازی ده‌كه‌یت‬ ‫پێویست ‌ه گه‌نده‌ڵكاران دادگای بكرێت تاكو‬ ‫یه‌كالیبێته‌وه‌ ئه‌و كه‌سانه‌ گه‌نده‌ڵن‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫گه‌نده‌ڵ بوونی هه‌ر كه‌س‌و الیه‌نێك پێویستی‬ ‫بە‌بڕیارێكی دادوه‌ری هه‌یه‌‌و ئپێمه‌ش پێمان‬ ‫وایه‌ ئه‌و بڕی���اره‌ بە‌دادگایه‌كی بێ خه‌وش‌و‬ ‫دادپه‌روه‌ر ده‌كرێت‪.‬‬ ‫پێنج���ه‌م‪ :‬ده‌س���ه‌اڵتی جێبە‌جێكردنیش‬

‫په‌یوه‌ندی به‌هێزی هه‌ی���ه‌ له‌گه‌ڵ داداگان‪،‬‬ ‫بۆ نمون ‌ه كاتێ���ك حكومه‌ت فه‌رمانبه‌رێكی‬ ‫له‌فه‌رمانگه‌ی���ه‌ك به‌ب���ێ ه���ۆ ده‌رده‌كات‬ ‫ئه‌و كێش���ه‌ی نێوان فه‌رمانبه‌ر‌و حكومه‌ت‬ ‫ده‌چێته‌ ب���ه‌رده‌م دادگایه‌ك���ی تایبه‌تمه‌ند‬ ‫بۆ یه‌كالیكردن���ه‌وه‌ی‪ ،‬دووباره‌ لێره‌دا هیچ‬ ‫چاكس���ازیه‌ك ناكرێ���ت گ���ه‌ر ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫دادوه‌ری دادپه‌روه‌ر نه‌بێت‪.‬‬ ‫شه‌ش���ه‌م‪ :‬كاندید‌و الیه‌نگ���ر‌و به‌رپرس‌و‬ ‫س���ه‌رۆك‌و‪ ...‬حیزبه‌كان هه‌موویان باس���ی‬ ‫چاكسازی ده‌كه‌ن‌و به‌رده‌وام ژماره‌‌و ئاماری‬ ‫فرۆش���تن نه‌وتی ئه‌م واڵته‌ باڵو ده‌كه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ژماره‌ی گه‌وره‌ گ���ه‌وره‌‌و به‌ڵگه‌ی ته‌واو بۆ‬ ‫سه‌لماندنی گه‌نده‌ڵی‌و خیانه‌تی نیشتیمانی‌و‬ ‫فرشتنی خاك‌و فریودانی خه‌ڵك ده‌هێننه‌و‌ه‬ ‫به‌اڵم خۆیان چاك ده‌زانن چونكه‌ ده‌س���ته‌‌و‬ ‫دادگاكان دادپه‌روه‌ر‌و س���ه‌ربه‌خۆنین بۆی ‌ه‬ ‫هه‌وڵه‌كانیان بێ س���ووده‌‌و هیچ به‌هایه‌كی‬ ‫نییه‌‪ .‬جا بۆیه‌ من وه‌ك پاڕێزه‌رێك بە‌ڕوون‌و‬ ‫ئاش���كرا ده‌یڵێم ه���ه‌ر الیه‌نێ���ك بیه‌وێت‬ ‫چاكس���ازی بیكات پێویس���ت ‌ه بە‌خێرایی‌و‬ ‫بە‌هه‌م���وو توانای���ه‌و‌ه هه‌وڵی چاكس���ازی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی دادوه‌ری بدات به‌ر له‌هه‌ر شتێك‪،‬‬ ‫بە‌پێچه‌وانه‌وه‌ چاكس���ازیه‌كه‌ی پێویس���تی‬ ‫بە‌چاكسازی ده‌بێت‪.‬‬

‫مرۆڤ ۆ كه‌رامه‌ت‬ ‫له‌زه‌مه‌نی له‌مس‌و دوگمه‌دا‬ ‫پارێزه‌ر ئاودێر بابایی‬

‫گومان���ی تێدا نیە قس���ە کردن لەس���ەر‬ ‫کەرامەتی ئینس���ان بابەتێکی هەس���تیارو‬ ‫هێجگار ئالۆزە‪ ،‬چونکە بابەتی پاراس���تنی‬ ‫ش���کۆو حورمەت���ی ئینس���ان یەکێک���ە‬ ‫لە‌س���ەخترین ئ���ەو ئەرکانەی لە‌ئەس���تۆی‬ ‫ئینسانەکاندایە بەرامبەر بە‌یەکتری‪ ،‬مرۆڤ‬ ‫ئ���ازادە ل���ەوەی ببێت بە‌هەرکەس���ێک کە‬ ‫دەی���ەوێ‪ ،‬ئەمەش بارێکی س���ەخت وگران‬ ‫دەخولقێنێت‪ ،‬کێش���ەکە لەوەیە ئەگەر ئەو‬ ‫کەمتەرخەم بوو بەرامب���ەر من‌و مافەکانی‬ ‫من‪ ،‬من نابێت ئەرکی خۆم فەرامۆش بکەم‬ ‫بەرامبەر ئەو‪ ،‬هەڵ���ەی ئێمە ئەوەیە مادام‬ ‫ئەو حسابی بۆ پێگەو هەستی مرۆڤانەی من‬ ‫نەکرد‌و بەزاندی کەواتە‪ :‬منیش هەمان شت‬ ‫دەک���ەم‪ .‬لەکاتێکدا دەبێت بڵێت ئەگەرچی‬ ‫ئەو کەمتەرخەم بوو بەرامبەر مافەکانی من‬ ‫وەلێ هێشتا مافی ئەو لە‌دیدی مندا پیرۆز‌و‬ ‫موقەدەسە پاراستنی حورمەتی پێویست‌و‬ ‫الزمە‪.‬‬

‫ئیرله‌ندیه‌كان به‌یه‌كه‌مینی ئه‌و میله‌تان ‌ه پێوه‌ر بۆ زۆر ش���تی تریش به‌هه‌مان شێو‌ه‬ ‫داده‌نرێ���ت ك ‌ه بۆ یه‌كه‌مجار ده‌س���ته‌واژه‌ی راس���ت‌و دروس���ته‌ چونكه‌ بابه‌تی ش���كۆ‌و‬ ‫كه‌رامه‌تی���ان له‌ده‌س���توری س���الی ‪ 1937‬كه‌رامه‌تی ئینسان شتێكی نامادییه‌‌و هه‌رگیز‬ ‫خۆی���ان به‌كارهێن���ا‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا له‌برگه‌ی پله‌و پۆست یاخود سه‌رو‌هت‌و سامان ناتوانێ‬ ‫یه‌كه‌م���ی م���اده‌ی یه‌كه‌م���ی ده‌س���توری پێگه‌ بۆ مرۆڤ بوون بگه‌رێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫لەس���ەدەی بیس���ت‌و یەکدا‌و لە‌زەمەنی‬ ‫ئه‌ڵمانیش���دا هاتووه‌ (كه‌رامه‌تی ئینس���ان‬ ‫ش���تێكه‌ هیچ كه‌س���ێك ناتوانێ ده‌س���تی لەمس‌و دوگم���ەدا ئەگەرچی زۆرجار مرۆڤ‬ ‫بۆ به‌رێت‪ ،‬پێویس���ته‌ رێزی ل���ێ بگیرێت‌و خ���ۆی ه���ۆکارە وەل���ێ هۆکارەکانی تری‬ ‫پارێزگاری لێبكرێت‪ ،‬ئه‌مه‌ واجبیش ‌ه له‌سه‌ر ش���کاندنی حورمەتی ئینسان ئێجگار چرو‬ ‫پ���ڕن‪ ،‬گەشەس���ەندنی گ���ەورەو بەرچاوی‬ ‫هه‌موو ده‌سه‌الته‌كانی ده‌وڵه‌ت)‬ ‫ل���ە زۆرب���ەی فەرهەنگ���ە جیهانیەکاندا تەکنەلۆژیا بەتایبەت سۆش���یاڵ میدیا وای‬ ‫کەرام���ەت بەمان���ای (ئه‌رزش���ی خودی) کردووە کە بەتەوای بچێتە کۆش���ی مرۆڤە‬ ‫دێ���ت‪ ،‬ی���ان بە‌مانایەکی تر وات���ە نهێنی دەروون بیمارەکانیش���ەوە‪ ،‬بەهۆی خراپی‬ ‫حەقیقەتی مرۆڤ‪ ،‬ئەگەر مرۆڤ ئەرزش���ی بەکارهێنانی ئەم تۆرانەوە زۆرێک لە‌بارێکی‬ ‫خۆی ونهێنی حەقیقەتی خۆی لەدەرەوەی دەروون���ی خراپدا دەژی���ن‪ ،‬رۆژانە بێرێزی‬ ‫جیهانێکی نا ماتریاڵ‌و ماددیی ناس���یه‌وه‌‪ ،‬وس���وکایەتی‌و هەت���ک کردن���ی حورمەتی‬ ‫ئ���ەوا هەرگی���ز دەس���تبەرداری نابێت ولە یەکتری‪ ،‬فریشتاندنی خود‌و دێواندنی ئەوانی‬ ‫رێگەیەوە چارەنوس���ی خۆی وبەدوایدا هی دی لە‌ئارادا هەیە‪ .‬نمونه‌كانی ش���كاندنی‬ ‫کۆمەلگەگەش���ی دیاری دەکات‪ ،‬لە‌زەمەنی حورمه‌تی ئینس���ان به‌هۆی ته‌كنه‌لۆجیاو‌ه‬ ‫ئێمەدا هەن کەس���انێک کە کەرامەتی خۆی زۆرن و‌ه زۆرینه‌ش���یان ده‌چن��� ‌ه بابێكی نا‬ ‫بۆ دەس���ت کەوتێکی ماددی بچوك تااڵن‌و فیزیكیه‌وه‌‪ .‬بۆ نمون ‌ه ئه‌گه‌ر بپرس���ین له‌و‬ ‫هەرزان ف���رۆش دەکات چونکە ئەرزش���ی كه‌سانه‌ی ك ‌ه پێشتر زیندانی سیاسی بوون ده‌ر‌ه بۆ ئه‌وه‌ی ئینسان به‌ته‌واوه‌تی ده‌رك‬ ‫خودی خۆی لەو ئاس���ت وپل���ەدا ئەبینێ‌و ئه‌وا ده‌لێن ئازاردانی ده‌روونی وش���كاندنی بە‌زه‌لی���ل بوونی خۆی ب���كات‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫لەو بەرزتر نابینێت‪ ،‬ئیمامی عه‌لی (ر‪.‬خ) حورمه‌ت هه‌تكردنیان زۆر ناخۆش���تر بوو‌ه گه‌ر س���ه‌یرێكی عێراق به‌گش���تی‌و هه‌رێمی‬ ‫دەلێت (ئەگەرهیمەت وهەلپەهەلپی کەسێ له‌ئازاردانی جه‌سته‌یی فیزیكی‪ ،‬سیسته‌می كوردس���تان به‌تایبه‌ت���ی بكه‌ی���ن ده‌بینین‬ ‫بۆ ئەوە بوو ك ‌ه چی بخوات‌و بیکاتە زگیەوە سیاس���ی‌و نه‌بوونی یاس���ایه‌كی تۆكمه‌ش ده‌سه‌الت به‌ته‌واوی ش���اره‌زایی ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫ئەوا ئه‌رزشی ئه‌وكه‌سه‌ لەو شتەی لە‌گه‌د‌ه هۆكارێك���ی ت���ری زه‌لیل بوونی ئینس���ان ‌ه ماسۆش���ی(چێژ له‌ئازاردان) ده‌روونی تاك‬ ‫دێتە دەرەوە زیاتر نیە) و‌ه ئه‌مه‌ گه‌ربكرێت ‌ه له‌م زه‌مه‌نه‌دا سیس���ته‌می سیاسی یارمه‌تی له‌چ الیه‌كه‌وه‌ له‌بار‌ه بۆ لێدان ‪!!..‬‬

‫ئازاردانی ده‌روونی‬ ‫وشكاندنی حورمه‌ت‬ ‫هه‌تكردنیان زۆر‬ ‫ناخۆشتر بوو‌ه‬ ‫له‌ئازاردانی جه‌سته‌یی‬ ‫فیزیكی‬

‫من ناوم کورسی پەرلەمان‬ ‫زانا توفیق بەگ‬

‫ش����ێرکۆ بێکەس وتەنی (مەرحەبا گیانە‬ ‫مەرحەبا من ناوم کورس����یە کەس نەیزانی‬ ‫م����ن دەیزانم ئەم هەمو چەق����ۆی غەدرانە‪،‬‬ ‫ئەو هەموو جۆگ����ەی خوێنانە‪ ،‬ئەم هەموو‬ ‫ماسکی دزیانە‪ ،‬ئەم هە‌موو ڕەژووی ڕقانە‪،‬‬ ‫لەس����ەر منە لەس����ەر دانیش����تنی سەر من‬ ‫دەکرێت بەاڵم ناڵێن کەسیان ناڵێن لەسەر‬ ‫من����ە هەندێکیان دەلێ����ن لەبەر چاوو بااڵی‬ ‫جوانی ئازادیە‪ ،‬لەس����ەر ش����یری ساوایانە‪،‬‬ ‫لەبەر ئاوە‪ ،‬لە‌سەر نانە‪ ،‬لەبەر گوڵە‪ ،‬لەبەر‬ ‫هێالنەی چۆلکەو‪ ،‬لەسەر شااڵوی ناوەختی‬ ‫گەلە گورکی دەوروبەرە بەاڵم نالێن کەسیان‬ ‫ناڵێن لەبەر منە)‪.‬‬ ‫ناوەرۆک����ی ئ����ەم قەس����یدەیە هەموو‬ ‫ڕۆژێ����ك تارمایەکانی گوێ بیس����تی دەبین‬ ‫لە‌کوردس����تاندا بە‌ن����اوی بەرژەوەن����دی‬ ‫نیش����تمان‌و نەتەوە‪ .‬بۆیە س����ەرەکیترین‬ ‫مەراقی کێش����ەی ئینس����انی ئێمە برتییە‬ ‫ل����ەو موبالەغ����ە کردن����ە نائەخالقیەی کە‬ ‫رۆژان����ە بەن����اوی خۆهەڵب����ژاردن کاندیدو‬ ‫لە‌ژێ����ر ناوی دڵس����ۆزی جێبەج����ێ کردنی‬ ‫یاس����او گەرانەوەی شایس����تە داراییەکانی‬ ‫هەرێ����م‌و جێبەجێکردنی دەس����تورو رێگری‬

‫لە‌پێش����لکاریەکانی‌و بەهێزکردنی پێگەی‬ ‫هەریمی کوردس����تان رێزگرتن لە‌شەراکەتی‬ ‫تەواف����ق‌و چەندان دروش����می م����وزەوەری‬ ‫ت����ری ب����ێ ناوەرۆک����ی بێمان����او بێبایەخ‬ ‫کە لەس����ەر سۆش����یال میدیاو کەناڵەکانی‬ ‫بینراوو بیس����تراو خوێن����راوە‌و تەرویجی بۆ‬ ‫دەکرێت‌و کۆمەڵگای لێچەواش����ە دە‌کرێت‪،‬‬ ‫بە‌ناوی بەرنامەی پڕوپاگەندەی پرۆس����ەی‬ ‫هەڵبژاردن‌و بەشداری کردن لە‌هەڵبژاردنەکان‬ ‫کە لە‌بناغ����ەدا بێبنەماو بێ مس����داقیەتە‪.‬‬ ‫لە‌واڵتیکدا کە غەرقە لە‌گەندەڵی‌و شکاندنی‬ ‫کەرامەت����ی مرۆڤ‌و خس����تنە ژێرپێی هە‌مو‬ ‫یاس����او رێس����اکانی ژیانی جڤاتی‌و س����ڤیل‬ ‫دروست نە‌کردنی کۆمەڵگایەکی تەندروست‬ ‫رێزنەگرت����ن لە‌مافەکانی ژیان����ی مەدەنی‌و‬ ‫دەوڵەتی هاونیش����تمانی کە ن����ە‌لە‌عێراقدا‬ ‫نە‌لە‌کوردس����تاندا وج����ودی بوون����ی نی����ە‬ ‫ئ����ەوەی کە بوونی هەی����ە بریتییە لە‌هەمی‬ ‫تایبەت����ی کۆمەڵ����ێ کاندیدی ب����ێ مۆڕاڵ‪،‬‬ ‫تەنه����ا‌و تەنها بۆ وەرگرتن����ی ئەو بڕە پارە‬ ‫زۆرەی ک����ە بۆ کاندیدەکانی عیراق تەرخان‬ ‫کراوە‪ .‬ی����ان ئەو دزیان����ەی لە‌ژێر پەردەی‬ ‫رقاب����ەی یاس����ای‌و چاودێری دەس����ەاڵتی‬ ‫جێبەجێکردن دەس����تیان دە‌کەوێت بەپێی‬ ‫دوا راپۆرتی دەزگای چاودێری‌و پش����کنینی‬ ‫عیراقی کە زیاتر لە‌پێنج هەزار دۆس����یەی‬

‫گەندەڵی تۆمار کراوە‪ ،‬داواکاری گش����تی‌و‬ ‫س����ەرۆکایەتی بە‌ن����او پەرلەمان����ی عیراقی‬ ‫ل����ێ ئاگادار کراوەت����ەوە بە‌بێ ئەوەی هە‌تا‬ ‫ئێستا هیچ کام لە‌و ئەندام پەرلەمانتارانەو‬ ‫وەزیرەکانی دەس����تگیر کرا بێت‌و روبەروی‬ ‫دادگا کرابێتنەوە هەروەها مافی هەڵگرتنی‬ ‫پلەبەندی واتە حەسانەی ئەندامبونیان لێ‬ ‫وەرگیرابێتەوە ئیتر من تێناگەم دە‌نگدان‌و‬ ‫بەش����داری لە‌پرۆس����ەیەکی ل����ەو جۆرە چ‬ ‫س����ود‌و قانجازێک����ی بەرژەوەندی گش����تی‬ ‫تێدایە هە‌تاوەکو هەموان بەشدار بین تێدا‪.‬‬ ‫تەجروبەی پێش����وی ئەندام پەرلەمانەکانی‬ ‫کورد لە‌عیراقدا جگە لە‌وەرگرتنی ئیمتیازاتە‬ ‫تایبەتیەکانی خۆیان منداڵ‌و خێزانەکانیان‌و‬ ‫لۆردبونیان‌و قەڵەو بوونیان لە‌سەر ئێسک‌و‬ ‫پروسکی کۆمەڵگای کوردی چیان لێ سەوز‬ ‫بووە بۆ ئەم کۆمەڵگایە‪.‬‬ ‫پرسیاری جەوهەری من کە مەراقمە وەك‬ ‫نوسەرێك روبەڕوی ئەم کۆمەڵگایە بکەمەوە‬ ‫ئەوی����ش برتییە لەو بەس����تەڵە فکرییە کە‬ ‫توش����ی بیرکردن����ەوەی ت����اك بە‌تاکی ئەم‬ ‫کۆمەڵگا بۆتەوە هە‌میش����ە زاکیرەی توشی‬ ‫زەهایم����ر ئەبەدی بێ چارەس����ەر بۆتەوە‪،‬‬ ‫بەردەوام لە‌پرۆس����ەی بیرچونەوە پاسیفادا‬ ‫دە‌ژی ناتوانێت بۆ چەند س����اتێک ئاوڕێك‬ ‫لە‌چواردەوری خۆی‌و داهات����وی نەوەکانی‬

‫بداتەوە هەمیش����ە لە‌ژێرکاریگەری گوتاری‬ ‫حەماس����ی‌و خوش ب����ڕوا ب����ون بە‌کۆمەڵێ‬ ‫خیتابی موزەیەفی کەس����ێک یان الیەنێک‬ ‫بۆ بە‌دەس����تهێنانی ئەم کورس����یە شومەی‬ ‫پەرلەمان ک����ە جگە لە‌نەگبەتی سیاس����ی‬ ‫دروس����ت کردنی دوبەرەکی‌و فراوان کردنی‬ ‫کەلێنەکان����ی کۆمەڵگا‌و ونبونی شوناس����ی‬ ‫تاک‌و کۆمەڵگا هیچی تری لێ سەوز نە‌بوە‬ ‫ئیت����ر ک����وا بەرژەوندی گش����تی لە‌کوێدایە‬ ‫چاکەی گش����تی کوا داهاتوی گەنجی ئێمە‬ ‫کە خەونەکانی بە‌جۆرێک تەس����ک‌و کورت‬ ‫بۆتەوە لە‌خەون����ی داهێنان‌و ژیانێکی ئارام‬ ‫دوارۆژێکی گ����ەش‌و گیرفانێکی پر‪ .‬گوڕاوە‬ ‫بۆ کۆمەڵێ خەون����ی بێ ئەرزش کە لە‌هیچ‬ ‫کۆمەڵگایەکدا تاکەکانی خەونی پێوە نابینن‬ ‫بۆیە لە‌کوردستاندا خەونی گەنجی ئێمەیان‬ ‫لە‌ن����او ب����رد‪ .‬بە‌بڕوای من ئە‌مە کێش����ەی‬ ‫س����ەرەکی‌و بونیادی����ە ئەم����ە گرفتەکانی‬ ‫ئێمەیە بە‌هۆی نەزانی‌و خراپ بەکارهێنانی‬ ‫دەسەالتی بەڕێوەبردنە لەم هەرێمەدا نەك‬ ‫بەش����داریمان لە‌پرۆس����ەی هە‌ڵبژاردنێکی‬ ‫ناڕاست‌و تەزویردا کە تێدا حوکم بە‌دەست‬ ‫عەمامەو حەوزەی دینیەوە بێت‌و شوناسی‬ ‫ئ����ەم دەوڵەتی کە ن����اوی عێراقە‌و بریتی‬ ‫بێت لە‌کۆماری ترس‌و ناشرین کردن‌و سوك‬ ‫کردنی بەهاکانی مرۆڤایەتی بێت لە‌ناویدا‪.‬‬

‫كامیان له‌پێشتر‌ه‬ ‫ئایین یان ئه‌خالق؟‬ ‫هه‌ردی ئه‌نوه‌ر‬

‫ئه‌خالق هه‌ر كه‌س���ه‌و له‌س���ه‌ر جۆرێك‬ ‫له‌جیهانبین���ی خ���ۆی‌و له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫قوتابخانه‌ فه‌لس���ه‌فیه‌كه‌ی‌ خۆی پێناسه‌ی‌‬ ‫ك���ردووه‌‪ .‬ئ���ه‌و ئه‌خالق���ه‌ی‌ هندی���ه‌كان‬ ‫پێناس���ه‌یان ك���ردووه‌ جی���اوازه‌ ل���ه‌وه‌ی‌‬ ‫عیرفانیه‌كان كه‌ بە‌شێوه‌یه‌كی‌ تر پێناسه‌یان‬ ‫كردووه‌‪ .‬س���وقڕات ب���ڕوای‌ وایه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫مرۆڤ راستی‌ باش���ه‌‌و خراپه‌ بناسێ‌و روو‬ ‫له‌خراپه‌ نه‌كات‌و خراپه‌ش له‌كه‌سی خراپ‬ ‫ده‌وه‌شێته‌وه‌‌و كه‌سی شاره‌زا‌و كه‌سی ژیر‬ ‫خراپه‌ ن���ه‌كات ئه‌و ئه‌خالقه‌‪ .‬له‌م رووه‌وه‌‬ ‫بۆ سوقرات فه‌لس���ه‌فه‌ی‌ حه‌قیقی هه‌مان‬ ‫فه‌لس���ه‌فه‌ی‌ ئه‌خالق���ه‌‪ .‬ئه‌خ�ل�اق بریتیه‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵه‌ هه‌ڵسوكه‌وتێكه‌ كه‌ تاك ئاڕاسته‌‬ ‫ده‌كات بە‌ك���ردار‌و هه‌ڵس���وكه‌وتی باش‌و‬ ‫جوان‪ .‬ئه‌خالق یان ئایین دوو زاراوه‌ن كه‌‬ ‫به‌رده‌وام جێگه‌ی‌ مشتومڕی‌ نێوان كه‌سی‬ ‫ئایینی‌‌و غه‌یری ئایینیه‌‪ .‬كامیان له‌پێشتره‌‬ ‫ئه‌خالق یان ئایین‪..‬؟ كه‌سێ ئایینی‌ نه‌بێ‬ ‫ده‌بێت���ه‌ هه‌ڵگ���ری‌ ئه‌خالقێك���ی‌ جوان‪..‬‬ ‫كه‌س���انی ئایینی‌ پێیانوایه‌ ئایین بە‌پله‌ی‌‬ ‫یه‌كه‌م دێت‌و كه‌س���ێ ئایینی‌ نه‌بێ ناكرێ‬ ‫ئه‌خالق���ی هه‌بێ‌و كه‌س���انێ ك���ه‌ بڕوایان‬ ‫بە‌ئایین نییه‌ پێیانوایه‌ ئه‌خالق په‌یوه‌ندی‌‬ ‫بە‌ئایین���ه‌وه‌ نیی���ه‌‌و په‌یوه‌ن���دی‌ بە‌به‌های‌‬ ‫مرۆڤه‌وه‌ هه‌یه‌‪ .‬پیاوانی‌ ئایینی‌ پێیانوایه‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ل���ه‌ده‌وری‌ م���رۆڤ ده‌خولێته‌وه‌‪،‬‬ ‫مرۆڤ پێویس���تی‌ به‌وه‌یه‌ له‌رێگه‌ی‌ ئایینی‌‬ ‫خ���واوه‌ مامه‌ڵه‌ بكات كه‌ خ���وا بۆ مرۆڤ‬ ‫كۆمه‌ڵ���ێ یاس���ای دان���اوه‌‪ ،‬له‌رێگه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫یاس���ایانه‌وه‌ ده‌كرێ ئه‌خالقی خۆی‌ جوان‬ ‫بكات‌و بیپێوێ‪ .‬له‌الی‌ فه‌یله‌سوفانی‌ یۆنان‬ ‫وه‌ك ئه‌ره‌ستۆ ده‌ڵێ‪ :‬مرۆڤ ده‌بێ بە‌دوای‌‬ ‫خۆش���به‌ختیدا بگ���ه‌ڕی له‌رێگه‌ی���ه‌ك كه‌‬ ‫نێوه‌ندگیری پێوه‌ دیاربێ‪ .‬ئه‌فالتونیش رای‌‬ ‫وای���ه‌ كه‌ ده‌بێ مرۆڤ كامڵ‌و نمونه‌یی بێ‪،‬‬ ‫كه‌واته‌ الی‌ فه‌یله‌س���وفانی یۆنان ئه‌خالق‬ ‫به‌م شێوه‌ ده‌رده‌كه‌وێ كه‌ بە‌دوای‌ چاكه‌‌و‬ ‫خۆشه‌ویس���تی‌‌و دادپه‌روه‌ریدا بگه‌ڕێی‪!!.‬‬ ‫له‌الی‌ ئایینی‌ مه‌س���یحی‌و یه‌هودی‌ وه‌حی‌‬ ‫گرێ ده‌ده‌ن بە‌ئه‌خالقه‌وه‌ كه‌ گوایه‌ ئه‌خالق‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ بە‌ئایین���ه‌وه‌ هه‌یه‌‪ .‬پێغه‌مبه‌ری‌‬ ‫ئیس�ل�ام ده‌فه‌رموێ‪ :‬به‌ڕاس���تی‌ بۆ ئه‌وه‌‬ ‫هات���ووم ئه‌خالقه‌ جوانه‌كان كامڵتر بكه‌م‪.‬‬ ‫له‌ئاییندا دو شت س���ه‌نته‌ره‌ بۆ موسڵمان‬ ‫یه‌كیان(اص���ول الدی���ن) وات���ه‌‪ :‬بنه‌ماكانی‌‬ ‫ئایی���ن‌و ئ���ه‌وی‌ تریان(ف���روع الدی���ن)‪:‬‬ ‫وات���ه‌‪ :‬لقه‌كانی‌ ئایی���ن‪ .‬بنه‌ماكانی‌ ئایین‬ ‫گۆڕانكارییان به‌س���ه‌ردا نایەت‌و جێگیرن‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییان بە‌ئه‌خالق���ه‌وه‌ نییه‌‌و ئه‌ویتر‬ ‫لقه‌كان���ی‌ ئایین په‌یوه‌ندیی���ان بە‌ئایینه‌وه‌‬ ‫هه‌ی���ه‌‌و ده‌كرێ گۆڕانكاری���ان تێدا بكرێ‪.‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت رای‌ زۆر جی���اواز هه‌ی���ه‌ كه‌ بۆ‬ ‫كه‌ماڵ بونی‌ ئیمان (كردار) پێویست بێ‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم رای‌ زۆربه‌ی‌ زانایان وایه‌ كه‌(عمل)‬ ‫كردار ته‌واوكه‌ری‌ ئیمانه‌‌و ئیمانی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫داده‌مه‌زرێ‪ .‬هه‌ندێ���ك پێیانوایه‌ ئه‌خالق‌و‬ ‫یاسا(قانون) په‌یوەندییان بە‌یه‌كه‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ یاس���ایی بجوڵێت���ه‌وه‌ ئه‌خالقه‌‪..‬‬ ‫قانون‌و ئه‌خالق له‌یه‌ك حاڵه‌تدا هاوبه‌ش���ن‬ ‫ئه‌ویش بریتی���ه‌ له‌هه‌ڵس���وكه‌وتی‌ مرۆڤ‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌‌و په‌یوه‌ندی‌ بە‌كه‌س���انی‌ تره‌وه‌‬ ‫وه‌ك رێگری‌ كردن‌و ئه‌نجامنه‌دانی‌ تۆم ‌هت‌و‬ ‫یان پابه‌ندب���ون‌و به‌وه‌فابوون بە‌رێزگرتن‬ ‫له‌كه‌س���انی‌ تر‌و پاراستنی‌ موڵكی‌ گشتی‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ ئه‌خالق‌و یاسا پێكه‌وه‌ گرێ ده‌دات‪.‬‬ ‫بەاڵم گه‌ر بێت‌و له‌سه‌ر تاك هه‌ژمار بكرێ‬ ‫یاس���ا هیچ په‌یوه‌ن���دی‌ بە‌ئه‌خالقه‌وه‌ نییه‌‬ ‫بۆ نمون���ه‌ پابه‌ندبوون بە‌راس���تگۆیی یان‬ ‫ئازایه‌ت���ی‌‪ ..‬ئه‌وه‌ هیچ كاریگه‌ری له‌س���ه‌ر‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ نییه‌‪( .‬تۆماس���یوس)‌و (كانت)‬ ‫هه‌ردوو فه‌یله‌س���وف ته‌ئكیدیان له‌س���ه‌ر‬ ‫هه‌ن���دێ جیاوازی‌ نێوان ئه‌خالق‌و یاس���ادا‬ ‫كردووته‌وه‌ بۆ نمون���ه‌ ئه‌خالق په‌یوه‌ندی‬ ‫بە‌وی���ژدان‌و ناوه‌وه‌ی‌ م���رۆڤ هه‌یه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫یاس���ا زیاتر گرنگی‌ بە‌الیه‌ن���ی‌ ده‌ره‌كی‌‌و‬ ‫به‌رژوه‌ندی‌ گش���تی‌ هه‌یه‌ ك���ه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫بە‌كۆمه‌ڵگ���ه‌وه‌ هه‌ی���ه‌‪ .‬یاس���ا په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌وه‌وه‌ نیه‌ تاك درۆ ده‌كات یان نا‪ ..‬ئه‌وه‌‬ ‫ئه‌خالقه‌ گرنگی‌ به‌وه‌ ده‌دات‪ .‬به‌اڵم له‌یه‌ك‬ ‫حاڵه‌تدا نه‌بێ یاس���ا نكۆڵ���ی لێ ده‌كات‬ ‫كاتێ ئه‌و كه‌س���ه‌ ش���ایه‌تی‌ ب���ە‌درۆ بدات‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م دادوه‌ر‪ .‬چونك���ه‌ گه‌واهی‌ دان‬ ‫بە‌درۆ له‌به‌رده‌م یاس���ا هه‌م نایاساییه‌ هه‌م‬ ‫نائه‌خالقیه‌‪ .‬الی‌ قوتابخانه‌ فه‌لسه‌فیه‌كان‬

‫ئه‌خالق بە‌جی���اوازی‌ له‌قوتابخانه‌كانی‌ د ‌ی‬ ‫ش���ی ده‌كه‌ن���ه‌وه‌‪ .‬براتراند راس���ل بڕوای‌‬ ‫وایه‌ كه‌ ئه‌خالق له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌ بیرتیژی‌‬ ‫بنیات ده‌نرێ‪ ،‬راس���ل نه‌ بڕوای‌ بە‌چاكه‌‌و‬ ‫چاكه‌خوازی‌ ئه‌فالت���ون هه‌بوە‌و نه‌ بڕوای‌‬ ‫بە‌نێوه‌ندگیری ئه‌ره‌س���تۆ‌و نه‌ بە‌ئه‌خالقی‬ ‫ویژدان���ی‌ كانته‌وه‌ هه‌بووه‌‪ .‬راس���ل ده‌ڵێ‪:‬‬ ‫م���رۆڤ ب���ۆ خ���ۆی‌ بە‌ئیجب���اری خاوه‌ن‬ ‫س���ودمه‌ند بونه‌و‌ به‌و شێوه‌ دروست بوه‌‪.‬‬ ‫ئیمانوێ���ل كانت بڕوای‌ وایه‌ خاوه‌ن تیۆری‌‬ ‫سروش���ت له‌یاس���ادا ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫بونی‌ ئه‌خالق‌و قانون وه‌ك پێویس���تیه‌كی‌‬ ‫مرۆڤ شتێكی‌ سروشتیه‌ پێش ئه‌وه‌ی‌ هه‌ر‬ ‫ئاینێك ده‌ركه‌وتبێ له‌سه‌ر زه‌وی‌‪ ،‬هه‌رچی‬ ‫به‌ه���ای بااڵ‌و ئه‌خالق هه‌ی���ه‌ له‌الی گه‌الن‬ ‫بە‌جیاوازی‌ له‌س���ه‌ر یه‌ك قاعیده‌یه‌ ئه‌ویش‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ ئه‌وه‌ی بۆ براكه‌ت پێت خۆشه‌ ده‌بێ‬ ‫وه‌ك ئ���ه‌وه‌ وابێ بۆ خۆت پێت خۆش بێ‪.‬‬ ‫له‌روانگه‌ی‌ ئیس�ل�ام زۆر گرنگی‌ بە‌ئه‌خالق‬ ‫دراوه‌ به‌تایبه‌ت زیاتر له‌سه‌ر تاكی‌ هه‌ژمار‬ ‫ك���ردووه‌‪ ..‬چونك���ه‌ گه‌ر تاك س���ه‌المه‌ت‬ ‫ب���ێ‪ ،‬كۆم���ه‌ڵ‌و كۆمه‌ڵگه‌ش س���ه‌الم ‌هت‌و‬ ‫ته‌ندروست ده‌بێ‪ .‬بە‌پێی ئه‌م حه‌دیس ‌ه كه‌‬ ‫ئه‌بو هوڕه‌یڕه‌ ریوایه‌تی‌ ده‌كات‪ :‬ئیمانداری‌‬ ‫كام���ڵ ئه‌وه‌یه‌ ئه‌خالقێكی‌ باش���ی هه‌بێ‪.‬‬ ‫ئه‌م ئایه‌ت���ه‌ په‌یوه‌ندی‌ بە‌تاكه‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌‬ ‫چۆن مامه‌ڵه‌ بكات له‌س���وڕه‌تێكی‌ كورتی‌‬ ‫وه‌ك(زلزل) دا ده‌فه‌رم���وێ خوای‌ گه‌وره‌‪:‬‬ ‫هه‌ر كه‌س بە‌ئه‌ندازه‌ی‌ زه‌ڕه‌یەك كرده‌وه‌ی‌‬ ‫باش���ه‌ بكات وه‌ریده‌گرێته‌وه‌‌و دێته‌ رێی‌و‬ ‫ده‌یبینێت���ه‌وه‌‌و بە‌ئه‌ن���دازه‌ی‌ زه‌ڕری���ه‌ك‬ ‫خراپ���ه‌ ب���كات وه‌ریده‌گرێت���ه‌وه‌‌و دێیته‌‬ ‫رێ���ی‌و ده‌یبینێته‌وه‌‪ .‬له‌ئه‌ب���ی ده‌ردائه‌وه‌‬ ‫ده‌گیڕێته‌وه‌ پێغه‌مبه‌ر ده‌فه‌رموێ‪(:‬له‌رۆژی‌‬ ‫قیام���ه‌ت قورس���ترین می���زان میزانی‌ ئه‌و‬ ‫ئیمانداره‌یه‌ كه‌ ئه‌خالقی جوانه‌)‪ ..‬دووباره‌‬ ‫تاكید له‌س���ه‌ر تاك ده‌كاته‌وه‌‪ ..‬هه‌ر تاكه‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر كۆمه‌ڵ ده‌بێ‪ .‬هه‌ر تاكه‌‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌ دروس���ت ده‌كات‪ .‬هه‌ندێ جار‬ ‫ئه‌خالق له‌سه‌ر زانستێكی‌ دیاریكراو دیاری‬ ‫ده‌ك���رێ بۆ نمونه‌‪ :‬زانس���تی ئه‌خالق یان‬ ‫كۆمه‌ڵ���ێ بنه‌مای‌ ئه‌خالق���ی كه‌ ئه‌توانرێ‬ ‫ئه‌و دوو زاراوه‌ی‌ بۆ به‌كاربێت‪ .‬بۆیه‌ لێره‌دا‬ ‫ئه‌خالق یان زانس���تی‌ ئه‌خ�ل�اق كۆمه‌ڵێ‬ ‫س���یفاتی‌ باش‌و خ���راپ ده‌گرێت���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌ره‌گ‌و ریشه‌ی‌ قس���ه‌كه‌ره‌وه‌ ده‌رده‌كه‌ێ‬ ‫یان ئه‌و كه‌س���ه‌ی‌ هه‌ڵس���وكه‌وت ده‌كات‌و‌‬ ‫مه‌به‌س���ت له‌(كۆمه‌ڵێ بنه‌مای‌ گشتی‌) بۆ‬ ‫چاكه‌‌و گه‌یش���تن بە‌كه‌ماڵ پێویسته‌ ئه‌مه‌‬ ‫له‌رووی بنه‌ماوه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم بنه‌مای‌ ئه‌خالق‬ ‫تەرازوویه‌كه‌ كه‌ خراپه‌‌و باشه‌ دیاری ده‌كات‬ ‫ك���ه‌ په‌یوه‌ندی‌ بە‌حكومه‌ت���ه‌وه‌ نیه‌‪ .‬ئه‌بو‬ ‫عه‌لی‌ س���ینا ده‌ڵێ‪ :‬ئه‌رك‌و به‌رپرسیارێتی‬ ‫مرۆڤ سه‌باره‌ت بە‌خودی‌ خۆیه‌وه‌ ده‌خاته‌‬ ‫ژێر پرس���یاره‌وه‌‪ .‬ئه‌بو عه‌لی سینا بڕوای‌‬ ‫وایه‌ كه‌ زانستی‌ ئه‌خالق بریتیه‌ له‌زانستی‌‬ ‫چۆنیه‌تی‌ ژیان یان زانستی‌ ژیان‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا ئایی���ن به‌های‌ گرنگ‬ ‫ب���ۆ ئه‌خالق داده‌نێت ب���ه‌اڵم ئایین نابێته‌‬ ‫سه‌رچاوه‌ بۆی‪ .‬بۆیه‌ پشت به‌ستن بە‌ئایین‬ ‫بۆ ئه‌خالق سنوورداره‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ب���ه‌و مانایە نیه‌ كه‌ رۆڵی ئایین‬ ‫په‌ڕاوێز بخه‌ین‪ ،‬به‌اڵم ده‌كرێ كه‌ زۆر پشتی‌‬ ‫پێ نه‌به‌س���ترێ بۆ رێكخس���تنی‌ ئه‌خالقی‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌‪ ..‬به‌اڵم ده‌ك���رێ ئایین بكرێته‌‬ ‫به‌شێكی‌ كامڵ بۆی بۆ پاراستنی‌ كۆمه‌ڵگه‌‬ ‫له‌رووی شارستانیه‌ته‌وه‌‪ .‬به‌اڵم یه‌ك شتی‌‬ ‫گرنگ هه‌یه‌ له‌ته‌شریعاتی‌ ئاسمانیدا سزای‌‬ ‫كه‌سی نائه‌خالقی ئه‌دات‌و پاداشتی‌ كه‌سی‬ ‫ئه‌خالقی ئه‌دات‪ ..‬جگه‌ له‌وه‌ ته‌ش���ریعاتی‌‬ ‫زه‌مینی‌(یاسای‌ ده‌س���تكردی‌ مرۆڤه‌كان)‬ ‫به‌س نین ب���ۆ رێكخس���تنه‌وه‌ی‌ ئه‌خالقی‬ ‫مرۆڤ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا وردبینیه‌كی‌ تێدا‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬ئ���ه‌وه‌ش ته‌نها له‌ب���ه‌ر ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫ته‌شریعاتی‌ زه‌مینی‌ ئیش له‌سه‌ر ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫مرۆڤ ده‌كات بەاڵم ته‌ش���ریعاتی‌ ئاسمانی‌‬ ‫ناوه‌وه‌ی‌ مرۆڤ ده‌كات‪ .‬جگه‌ له‌وه‌ هه‌ندێ‬ ‫شت هه‌یه‌ په‌یوه‌ندی بە‌ئه‌خالقه‌وه‌ نیه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونه‌ خۆشه‌ویستی‌ دایك بۆ منداڵه‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫ئه‌و خۆشه‌ویست‌و رێزه‌ شتێكی‌ سروشتیه‌‌و‬ ‫له‌ناخی دایكدا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كان‪-:‬‬ ‫*‪Ripert: La régle morale‬‬ ‫‪dans les obligations civiles،‬‬ ‫‪.1949 .quatrième éd‬‬ ‫*ریبی���ر‪ :‬القواع���د االخالقی���ة ف���ی قان���ون‬ ‫االلتزامات المدنیة‌‪ ،‬الطبعة‌ الرابع ‌ة ‪1949‬‬ ‫* محاض���رة‌ د‪ .‬محم���د رات���ب النابلس���ی‪:‬‬ ‫الدین‌و االخالق‪.‬‬ ‫*موق���ع الح���وار المتم���دن‪ :‬ما ه���و مصدر‬ ‫االخالق‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫هێلكه‌ خۆراكێك ‌ی پێویست بۆپێست‬ ‫د‪ .‬شنۆ نەجم خەیات‬ ‫ی قاوه‌یی ك ‌ه ل ‌ه س���ه‌ر‬ ‫بریتی ‌ه ل ‌ه په‌ڵ ‌ه ‌‬ ‫ی ل ‌ه‬ ‫روخس���ار ده‌رده‌كه‌وێ���ت بە‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌ر ناوچه‌وان‪ ،‬سه‌ر رومه‌ته‌كان‪ ،‬به‌ش ‌‬ ‫سه‌ره‌و‌هی‌ لێو یان چه‌ناكه‌‪.‬‬ ‫ی ل ‌ه ژناندا‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫په‌ڵ ‌ه بە‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ل��� ‌ه ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ده‌رده‌كه‌وی���ت بە‌تایبه‌ت��� ‌‬ ‫ی بیاونیش‬ ‫ی كه‌م��� ‌‬ ‫زاوزی���دا و‌ه ریزه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی زنان دووچاری ده‌بن‪.‬‬ ‫بە‌هه‌مان شیو‌ه ‌‬ ‫هۆكاره‌كانی‌‪-:‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ل ‌ه ‌‬ ‫ی دروس���تبوون ‌‬ ‫هۆكاری ته‌واو ‌‬ ‫ده‌م‌و جاو نه‌زانراو‌ه به‌الم جه‌ند فاكته‌ریك‬ ‫ی سه‌ره‌ك ده‌بینن ل ‌ه دروست بوونیدا‬ ‫رول ‌‬ ‫دیارترینیان بریتین له‌‪:‬‬ ‫ی‬ ‫ی خور‪ /‬بە‌تایبه‌تیش تیشك ‌‬ ‫ تیش���ك ‌‬‫ی‬ ‫ی س���ه‌ره‌ك ‌‬ ‫س���ه‌روو بنه‌وش���ه‌یی رول��� ‌‬ ‫ده‌بینی���ت ل��� ‌ه دروس���ت ب���وون‌و توخ‬ ‫كردنه‌و‌هی‌ به‌له‌كان‪.‬‬ ‫ هوكاری بو ماوه‌یی یان كواستراوه‌‪/‬‬‫ی‬ ‫ی ناوج ‌ه ‌‬ ‫ی ل ‌ه هه‌ن���د ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫بە‌به‌لك��� ‌ه ‌‬ ‫ی زیاتره‌‪ ،‬ل ‌ه هه‌ندی‬ ‫دیاریك���راودا ریزه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی ده‌مو‬ ‫خیزان���دا ل ‌ه یه‌كیك زیات���ر به‌ل ‌ه ‌‬ ‫جاوی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی هه‌ندیك‬ ‫ س���ك بری‌و به‌كارهینان��� ‌‬‫ی حه‌ب یان‬ ‫ج���وری هورمون ل ‌ه ش���یو‌ه ‌‬ ‫ی مانكان ‌ه‬ ‫ی سور ‌‬ ‫ی بو ریك كردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ده‌ز ‌‬ ‫یان وه‌كو جاره‌سه‌ر‬

‫ی‬ ‫ی بیس���ت‪ /‬ریزه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ جور یان ره‌نك ‌‬‫ی كه‌نم ره‌نكن یاخود‬ ‫زیاتر‌ه له‌و كه‌سان ‌ه ‌‬ ‫ئه‌سمه‌رن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ ه���وكاری ت���ر‪ /‬وه‌ك بە‌كارهینان��� ‌‬‫ی‬ ‫ی كیمیایی ل��� ‌ه بابه‌ت ‌‬ ‫هه‌ندی���ك م���اد‌ه ‌‬ ‫ی هه‌ندیك جوری‬ ‫جوانكاریدا‪ ،‬به‌كارهینان ‌‬ ‫ده‌رمان‪.‬‬ ‫خۆپاراستن‪-:‬‬ ‫ی خور‬ ‫ دوركه‌وتن���ه‌و‌ه ل��� ‌ه تیش���ك ‌‬‫ئه‌ویش ه���ه‌ول بدریت ل��� ‌ه كاتزمیر ‪-10‬‬ ‫ی باش نی���وه‌رو جون��� ‌ه ده‌ره‌و‌ه كه‌م‬ ‫‪‌4‬‬ ‫ی جل ‌ه‬ ‫بكرین���ه‌و‌ه هه‌روه‌ه���ا به‌كارهینان ‌‬ ‫ی خور وه‌ك‬ ‫ی خوبارستن ل ‌ه تیشك ‌‬ ‫به‌رك ‌‬ ‫شه‌بقه‌‪.‬‬ ‫ی دز‌ه خ���ور‬ ‫ی كریم��� ‌‬ ‫ به‌كارهینان��� ‌‬‫ی ریك‌و بیك‬ ‫زور بیویست ‌ه بە‌ش���یوه‌یه‌ك ‌‬ ‫به‌كاربهینریت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ ئه‌كه‌ر زانرا هوكاری دروس���تبوون ‌‬‫به‌ل ‌ه ئه‌و جور‌ه جاره‌س���ه‌رانه‌ی ‌ه ك ‌ه باس‬ ‫كران ئه‌وا بیویس���ت ‌ه بوه‌س���تینری یان‬ ‫بكوردریت بە‌جوریكی‌ تر‪.‬‬ ‫جاره‌سه‌ركردن‪-:‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌له‌‪ :‬جه‌ند جوریك ‌‬ ‫ی البردن ‌‬ ‫ كریم ‌‬‫ی‬ ‫ی بسبور ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه بە‌بیی رینمایی بزیش���ك ‌‬ ‫ی دیاری كراو‪.‬‬ ‫بیست‌و بو ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی كیمایی تایبه‌ت‬ ‫ی ماد‌ه ‌‬ ‫ بە‌كارهینان ‌‬‫ی‬ ‫ی س���ه‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫بە‌روش���اندن ك��� ‌ه تویزال ‌‬ ‫ی روش���اندن ل ‌ه‬ ‫بیس���ت یاخود ش���یواز ‌‬ ‫جوری(‪)Microderm abrasion‬‬

‫هێلكه‌ خۆراكێك ‌ی پێویست بۆپێست‬ ‫ئا‪ :‬شه‌رمن رازی ـ په‌رستاری‌ زانكۆ‬ ‫هێلکه‌ له‌ الیان زۆر که‌سه‌وه‌ بە‌خواردنێکی‬ ‫تایبه‌تی داده‌نرێت له‌ به‌یانیان چونکه‌‬ ‫ئاماده‌کردنی زۆر ئاسانه‌ هه‌روه‌ها‬ ‫تامه‌ێکی خۆشیشی هه‌یه‌ وه‌ له‌ هه‌مان‬ ‫کاتێشدا رێژه‌ی خۆراکی زۆری تیایه‌ چا چ‬ ‫سورکراوه‌ بێت یاخود‬ ‫کۆاڵیی بێت‬ ‫یاخود نیو کۆاڵوی بێ���ت هێلکه‌ یارمه‌تی‬ ‫تێ���ر بوونی ئیمه‌ ئه‌کات ب���ۆ ماوه‌یکی درێژ‬ ‫بە‌ه���وی بوونی پروتیین له‌ ناو س���پینه‌ی و‬ ‫زه‌ردین���ه‌ی هێلک���ه‌دا بە‌پ���ێ توژنه‌ره‌کانی‬ ‫اللیس���ون تنیس له‌ نووس���ه‌ری په‌رتووکیدا‬ ‫بە‌ن���اوی ‪Feed Your Skin، Starve‬‬ ‫‪ ،Your Wrinkles‬ک���ه‌ تیادا باس ئه‌کات‬ ‫هێلکه‌ ده‌وله‌من���ده‌ بە‌ماده‌ خوراکیه‌کانی که‌‬ ‫زۆر پیوست بۆ ته‌ندروست پێست‪.‬‬ ‫دیار کردنی نه‌هێنی پێست؟‬ ‫دوو م���اده‌ی خۆراکی زۆر س���ه‌ره‌کی له‌‬ ‫ن���او هێلکه‌دا هه‌ی���ه‌ ئه‌وی���ش ‪ choline‬و‬ ‫‪ .lutein‬بە‌پێ توێژنه‌ره‌کانی تنیس ماده‌ی‬ ‫‪ Choline‬ئه‌ندامێکه‌ ل���ه‌ خێزانی ڤیتامین‬ ‫‪ B‬بۆ بێکهێنانی به‌ش���ی چ���ه‌وری له‌ چینی‬ ‫خانه‌کان ئه‌مه‌ش زۆر پیوسته‌ بۆ کار هێنانی‬ ‫خانه‌ی پێس���ت هه‌روه‌ها ماده‌ی ‪Choline‬‬ ‫یارمه‌تی پاراس���تنی له‌ش ئه‌کات له‌ ئاستی‬ ‫ته‌ندروس���تیه‌کانی ت���ری ڤیتامی���ن‪ B‬ئه‌م‬ ‫کاره‌ش زۆر گرینگه‌ چونکه‌ پێست پیویستی‬ ‫بە‌ڤیتامین ‪ B‬هه‌یه‌ بۆ به‌رهه‌م هێنانی وزه‌ی‬ ‫کلوجی���ن و اللیس���تین ئه‌م م���اده‌ پروتینه‌‬ ‫مه‌تاتیه‌ وا له‌ پێس���ت ئ���ه‌کات هه‌ر نه‌رم و‬ ‫ج���وان و گه‌نچی بێت ئه‌مه‌ش هویه‌کی زۆر‬ ‫گرینگه‌ بۆ خواردنی هێلکه‌ له‌ به‌ییانیان‪.‬‬

‫ترس له‌پیاو چیه‌؟‬ ‫ئا‪ :‬زانا جبار ـ ده‌روونناس‬ ‫ئەندرۆفۆبیا جۆرێكه‌لەجۆرەكانی ترس‬ ‫كه‌الی ڕه‌گه‌زی مێ دروست ده‌بێت‬ ‫بەرامبە‌ر بە‌ڕەگه‌زی نێرینە‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ئەو كچانەی كه‌ئەم ترس���ەیان‬ ‫ب���ۆ درووس���ت ده‌بێ���ت ب���ە‌ردەوام‬ ‫بیركردنەوەیەك���ی خ���راپ و نەرێنیان‬ ‫بە‌رامب���ەر پیاو هەی���ه‌و ناتوانن‌لەگەڵ‬ ‫پیاوان بچنه‌ ناو ژیانی هاوسەرگیریەوه‪،‬‬ ‫بە‌رده‌وام ڕقیان له‌ڕەگەزی نێر دەبێتەوه‌و‬ ‫حه‌ز ناكه‌ن لێیان نزیك ببنه‌وه‪.‬‬ ‫ئەم كەسانه‌ ڕه‌گەزی نێر وەكو دڕنده‬

‫‌س���ه‌یر دەكات‌و ئەم ترسه‌له‌سەره‌تای‬ ‫تەمەن���ی (‪ )٢٠‬س���اڵیەوه ‌دروس���ت‬ ‫دەبێت‪.‬‬ ‫هۆكارەكانی ئەندرۆفۆبیا‬ ‫ئەم جۆره‌ ترس���ه‌ زیاتر له‌و كچانەدا‬ ‫دروس���ت ده‌بێت كه‌له‌قۆناغی منداڵیدا‬ ‫دەس���تدرێژی دەكرێت���ە س���ه‌ریان یان‬ ‫ڕووبەڕوی توندوتی���ژی‌و لێدان ده‌بنه‌وه‬ ‫‌له‌قۆناغی منداڵیدا و یاخود لەئه‌نجامی‬ ‫بینین���ی خراپ���ی مامەڵ���ەی باوك���ی‬ ‫بە‌رامبە‌ر دایكی بە‌شێوەی لێدان یاخود‬ ‫جنێودان و ئازاردانی ئەمەش وادەكات‬ ‫ئه‌و بۆچونه‌خراپ���ەی بە‌رامبە‌ر هەموو‬ ‫پیاوێك بۆ درووست ببێت‪.‬‬

‫چاره‌سه‌ری ئه‌ندرۆفۆبیا‬ ‫یه‌كەم هه‌نگاو لەچاره‌سەری بۆ هه‌موو‬ ‫جۆره‌كانی ت���رس ئاس���ایی كردنەوه‌ی‬ ‫حاڵه‌تەكەی���ه‌و ورده‌ورده‌گۆڕین���ی ئەو‬ ‫بیرۆكانەیه ‌له‌الیەن كه‌سی ده‌رووناسه‌وه‬ ‫‌بۆ بیروكەی باش و پۆزەتیڤ كه‌بە‌چەند‬ ‫تەكنیك و بەرنامەیەك دەبێت‬ ‫له‌هه‌ن���گاوی دووەمدا كەس���ەكه‌ فێر‬ ‫دەكرێت له‌سەر چه‌ند ڕاهێنانێكی تایبەتی‬ ‫خۆخاوكردنەوه ‌كه ‌وادەكات كەس���ه‌كه‬ ‫‌بەرەو ئارامی دەروونی ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ هەموو ئەمانه‌ش���دا پێویس���ته‬ ‫‌كەسەكه‌ سه‌ردانی پزیش���كی دەروونی‬ ‫بكات بۆ وەرگرتنی چاره‌سەری دەرمان‬ ‫ئەگەر پێویست بكات‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫رۆڵی الوازی خوێندكاران ‌ی زانكۆ لەناڕەزایی‌و خۆپیشاندانەکاندا‬ ‫گفتوگۆیەک لەنێوان خوێندکارانی زانکۆدا‬

‫سرو‌ه جه‌مال‬ ‫س����ه‌ره‌ڕایی‌ خراپی‌ بارودۆخ����ی ژیان ‌ی‬ ‫خۆی����ان‌و چین‌و توێژه‌كانی‌ تر به‌ش����داری‌‬ ‫خوێندكاران����ی‌ زانك����ۆ له‌خۆپیش����اندان‌و‬ ‫ناڕه‌ایه‌تیه‌كان وه‌ك پێویست نه‌بوو زیاتر‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی‌ تاك بوه‌ نه‌ك گروپ‪ ،‬ئاوێنه‌‬ ‫له‌زنجیره‌ی‌ سێهه‌می‌ تایبه‌ت به‌قسه‌كردن‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ خاڵ����ه‌ الوازو به‌هێزه‌كان����ی‌‬ ‫خۆپیش����اندانه‌كانی‌ مامۆستایان‪ ،‬گفتوگۆ‬ ‫له‌گه‌ڵ سێ‌ خوێندكاری‌ زانكۆی‌ سلێمانی‌‬ ‫ده‌كات‪ :‬م����ه‌ودود جه‌عف����ه‌ر‪ ،‬خوێندكاری‌‬ ‫به‌ش����ی‌ ژمێری����اری‌‪ ،‬كان����ی‌ ئه‌بوبه‌ك����ر‬ ‫خوێن����دكاری‌ به‌ش����ی‌ ئینگلی����زی‌‪ ،‬الوك‬ ‫ئه‌بوبه‌ك����ر خوێندكاری‌ به‌ش����ی‌ یاس����او‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاری‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌ ‪.68‬‬ ‫به‌شداری‌ خوێندكارانی‌ زانكۆ‬ ‫له‌خۆپیشاندانه‌كان له‌سه‌ر ئاستی‌ تاك بو‬ ‫س����روه‌ جه‌م����ال‪ :‬خوێن����دكاری‌ زانكۆ‬ ‫به‌ده‌س����ت ده‌یان كێش����ه‌وه‌ ده‌ناڵێنێت‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگاش به‌هه‌مانشێوه‌‪ ،‬له‌بارودۆخێكی‌‬ ‫ئاوادا بۆچی‌ خوێندكار نابێته‌ پێش����ه‌نگی‌‬ ‫خۆپیشاندانه‌كان؟‬ ‫م����ه‌ودود جه‌عف����ه‌ر‪ :‬په‌یوه‌ن����دی‌‬ ‫به‌پ����ه‌روه‌رده‌وه‌ هه‌ی����ه‌ له‌ڕاب����ردودا‪،‬‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتدارانی‌ ئه‌م ناوچه‌ی����ه‌ به‌درێژایی‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتیان خه‌ریكی‌ وێڵكردنی‌ خه‌ڵك‬ ‫ب����ون له‌ڕێگ����ه‌ی‌ سیاس����ه‌ت‌و چه‌پاندنی‌‬ ‫میدیاو هه‌ت����ا ئاینو هه‌م����و كایه‌كانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر ئێم����ه‌ چاوه‌ڕێ����ی‌ گه‌ن����ج بكه‌ین‬ ‫كه‌خۆپیش����اندان بكات له‌ماوه‌یه‌كی‌ كه‌می‌‬ ‫بۆنمونه‌ هه‌فته‌یه‌كداو خۆپیشاندانه‌كانیش‬ ‫به‌رهه‌مدار بێت له‌ڕاستیدا شتێكی‌ دروست‬ ‫نیه‌ هه‌تا ئه‌گه‌ر باسی‌ ڕێژه‌ی‌ خوێندكارانی‌‬ ‫ئاماده‌بو بكه‌ین گ����ه‌ر زۆریش بونایه‌ پێم‬ ‫وایه‌ گۆڕانكاریه‌كی‌ ڕیش����ه‌یی‌ وا دروس����ت‬ ‫نه‌ئه‌بو‪ ،‬چونك����ه‌ هه‌وڵ بۆ گۆڕانكاری‌ زۆر‬ ‫دراوه‌و ڕه‌نگ����ه‌ كرابێتی����ش‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌‬ ‫گرنگ����ه‌ قابیله‌یه‌تی‌ گۆڕانكاری‌ دروس����ت‬ ‫ببێت پێش ئ����ه‌وه‌ی‌ گۆڕان����كاری‌ بكرێت‬ ‫سه‌یری‌ دیكتاتۆره‌كانی‌ دونیا بكه‌ پێشتر‬ ‫ش����ۆڕش گێڕبوه‌و زۆر زۆر مه‌بده‌ئی‌ بوه‌و‬ ‫له‌گه‌ڵیدا بوه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ قابیلی‌‬ ‫ئه‌وه‌ نه‌ب����وه‌ بگۆڕێت هه‌مان ئه‌وه‌ی‌ پێش‬ ‫خۆی‌ دوباره‌كردۆت����ه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ تاكی‌ ئێمه‌‬ ‫هێشتا قابیلیه‌تی‌ ئه‌وه‌ی‌ نیه‌ بگۆڕێت بۆیه‌‬ ‫گه‌ر گۆڕانكاریش بكرێت به‌رهه‌مدار نابێتو‬ ‫پێویس����ته‌ له‌و په‌روه‌رده‌یه‌یی‌ پێش����وی‌‬ ‫هه‌ڵبكه‌ندرێ����ت ئ����ه‌وه‌ش له‌فه‌رهه‌ن����گ‌و‬ ‫سیستمی‌ په‌روه‌رده‌و خێزانو هه‌تا میدیاوه‌‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫سروه‌ جه‌مال‪ :‬كه‌واته‌ بۆچی‌ ئه‌بێت گه‌نج‬ ‫بێده‌نگ بێتو ئاڕاسته‌كار نه‌بێت له‌كاتێكدا‬ ‫هه‌مو ده‌س����ه‌اڵتدارانی‌ دنیا له‌وزه‌و توانای‌‬ ‫گه‌نج ده‌ترسن؟‬ ‫مه‌ودود جه‌عفه‌ر‪ :‬ڕاسته‌ گه‌نج به‌توانایه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم خۆی‌ ئاڕاس����ته‌ی‌ خۆی‌ نه‌كردوه‌ چ‬ ‫ب����گات به‌وه‌ی‌ ئاڕاس����ته‌ی‌ كۆمه‌ڵگا بكات‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر خ����ۆی‌ روئیایه‌ك����ی‌ نه‌بێت چۆن‬ ‫ده‌توانێت ده‌وروبه‌ر ئاڕاسته‌ بكات گه‌نجی‌‬ ‫ئێمه‌ چه‌پێندراوه‌‪.‬‬ ‫كانی‌ ئه‌بوبه‌كر‪ :‬زۆر گرنگ بو به‌شداری‌و‬ ‫ده‌نگی‌ خوێن����دكار به‌تایبه‌ت له‌و دۆخه‌دا‬ ‫له‌ناو خۆپیشاندانه‌كاندا بوایه‌ به‌اڵم نه‌بو‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئێمه‌ به‌پێی‌ بارودۆخمان گه‌ر‬ ‫تاقیكردن����ه‌وه‌ یان وان����ه‌ی‌ زۆر گرنگمان‬ ‫نه‌بوایه‌ به‌ش����داری‌ خۆپیش����اندانه‌كانمان‬ ‫ده‌كردو هه‌مو كات ویس����تومانه‌ خوێندكار‬ ‫ده‌نگی‌ خۆی‌ هه‌بێت كه‌ ڕۆش����توین جگه‌‬ ‫له‌چه‌ند خوێندكارێكی‌ كه‌م كه‌س����ی‌ تری‌‬ ‫لێنه‌بوه‌‪ .‬بۆیه‌ ده‌بێت گۆڕنكاری‌ ڕیشه‌یی‌‬ ‫بكرێت له‌هه‌م����و ڕویه‌ك����ه‌وه‌ چونكه‌ ئه‌م‬ ‫كۆمه‌ڵگایه‌ ڕزیوه‌ ئه‌بێت به‌په‌روه‌رده‌یه‌كی‌‬ ‫باش زه‌مینه‌ س����ازی‌ بكرێت‪ ،‬كه‌په‌روه‌رده‌‬ ‫یه‌كێك����ه‌ له‌ه����ۆكاره‌ س����ه‌ره‌كیه‌كانی‌ بێ‌‬ ‫ئیراده‌كردنی‌ خوێندكاری‌ زانكۆ‪.‬‬ ‫س����روه‌ جه‌مال‪ :‬ئه‌كرێ����ت خوێندكاری‌‬ ‫زانكۆ ئاوا بێده‌نگ بێت؟‬ ‫كان����ی‌ ئه‌بوبه‌ك����ر‪ :‬ئێس����تا ك����ه‌ ئه‌و‬ ‫زه‌مینه‌س����ازییه‌ نیه‌ ناكرێت بێده‌نگ بین‬

‫خوێندكاری‌ زانكۆ ئێس����تا ئاگاییه‌كی‌ به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌یی‌ نیه‌ كه‌ هه‌س����تێته‌وه‌ ئه‌كرێت‬ ‫یارمه‌تی‌ ئه‌و وزه‌ ش����اراوه‌یه‌یی‌ خوێندكار‬ ‫بدرێت‪ .‬بۆنمونه‌ ئێمه‌ شانۆییه‌كمان هه‌بو‬ ‫تا له‌به‌ش����ی‌ ناوخۆی ‌ی پێشكه‌شی‌ بكه‌ین‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ زانكۆ ده‌بێت چی‌ بكات‌و‬ ‫چۆن ئاڕاسته‌كاربێت له‌ناو كۆمه‌ڵگا سه‌ره‌تا‬ ‫كه‌س ئاگادار نه‌بو كه‌س نه‌ئه‌هات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دواتر ك����ه‌ بۆمان ڕونكردن����ه‌وه‌ هه‌مویان‬ ‫ئاماده‌ی����ی‌ ئه‌وه‌یان تیاب����و بیبینن بۆیه‌‬ ‫ئه‌و هه‌واڵنه‌ گرنگن كه‌واته‌ وزه‌یه‌ك هه‌یه‌‬ ‫له‌ناویانداو پێویسته‌ یارمه‌تی‌ بدرێن‪.‬‬ ‫الوك ئه‌بوبه‌ك����ر‪ :‬باوه‌ڕم نی����ه‌ توێژی‌‬ ‫خوێن����دكار جیاوازبێ����ت له‌كۆمه‌ڵ����گاو‬ ‫توێ����ژی‌ مامۆس����تا جیاوازبێ����ت ل����ه‌و‬ ‫چین����ه‌ س����ته‌ملێكراوه‌ی‌ ن����او كۆمه‌ڵگاو‬ ‫له‌چینه‌كه‌ی‌ به‌رامبه‌ری‌ كه‌س����ه‌رمایه‌دارو‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌نده‌و كه‌ ده‌یچه‌وس����ێنێته‌وه‌ هه‌مو‬ ‫ئه‌مان����ه‌ په‌یوه‌ندیه‌كی‌ ق����وڵ به‌یه‌كیانه‌وه‌‬ ‫ده‌به‌س����تێته‌وه‌ ئه‌گه‌ر فه‌زلی‌ وزه‌و توانای‌‬ ‫هه‌ر توێژێك به‌ین به‌سه‌ر ئه‌وی‌ تردا ڕه‌نگه‌‬ ‫نایه‌كس����انی‌ دروس����ت بێت وه‌ك ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ باس����ی‌ ده‌كه‌ین بۆ مامۆس����تا ده‌چێته‌‬ ‫سه‌رشه‌قام‌و خوێندكار ناچێت‪.‬‬ ‫س����روه‌ جه‌مال‪ :‬وزه‌و توانای‌ گه‌نجێك‬ ‫زۆرجی����اوازی‌ هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ مامۆس����تایه‌ك‬ ‫كه‌په‌نجا ساڵه‌ بۆیه‌ كۆمه‌ڵگا چاوه‌ڕوانیه‌كی‌‬ ‫زۆری‌ لێیان هه‌یه‌؟‬ ‫الوك ئه‌بوبه‌ك����ر‪ :‬پارادیم����ی‌ شۆڕش����و‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ ئه‌وه‌ ناخوێنێته‌وه‌‬ ‫بۆنمونه‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ ‪ 1968‬فه‌ره‌نسا بهێنینه‌‬ ‫پێش چاو‪ ،‬به‌اڵم س����ه‌یرئه‌كه‌ی‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫كه‌سی‌ به‌ئه‌زمون ڕێپیشانده‌ر ڕابه‌ری‌ ئه‌م‬ ‫بزوتنه‌وه‌یه‌ن ك����ه‌ خۆیان له‌م توێژه‌ نین‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ وایكردوه‌ ك����ه‌ خوێندكاری‌‬ ‫ئێمه‌ ئاوا سستو ناچاالك بێت ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫سیاس����ییه‌ كه‌ زۆر ئیش����ی‌ له‌سه‌ركردوه‌‪،‬‬ ‫له‌س����ه‌ره‌تایترین شته‌كانه‌وه‌ س����ه‌یربكه‌‬ ‫خوێندكاری‌ ئێمه‌ ئالوده‌ی‌ شاشه‌و موبایلو‬ ‫میدیاكانو ئه‌و كااڵیانه‌یه‌ كه‌ هه‌میشه‌ نوێنو‬ ‫له‌بازاڕدان‪ ،‬بابه‌ته‌ بنه‌چییه‌كانی‌ خوێندكار‬ ‫له‌سه‌ره‌تای‌ ساڵدا ئاهه‌نگی‌ یه‌كترناسین‪،‬‬ ‫له‌نیوه‌ی‌ ساڵ چونه‌ده‌ره‌وه‌یه‌ك‪ ،‬له‌كۆتایدا‬ ‫ئاهه‌نگی‌ ده‌رچون‪ ،‬ده‌س����ه‌اڵتی‌ سیاس����ی‌‬ ‫ئیله����ام ل����ه‌وه‌ ده‌بینێت ك����ه‌ خوێندكار‬ ‫به‌وه‌ س����ه‌رقاڵ بێت بۆنمونه‌ تا هۆڵێكمان‬ ‫وه‌رگرت بۆ س����یمنارێك چه‌ن����د ڕۆژێكی‌‬ ‫ویست‪ ،‬به‌اڵم ئاس����ان ئه‌توانی‌ ئیجازه‌ بۆ‬ ‫س����ه‌یرانێك وه‌ربگریت‪ ،‬ئه‌مانه‌ له‌نائاگایدا‬ ‫له‌ده‌رون����ی‌ خوێندكار ش����تێك دروس����ت‬ ‫ئه‌كه‌ن‪ ،‬وه‌زیفه‌ی‌ خوێندكار كه‌له‌ڕاس����تیدا‬ ‫ده‌بێت بكه‌ربنو دروس����تكه‌ری‌ گۆڕانكاری‌‬ ‫بن‪ ،‬به‌اڵم وه‌زیف����ه‌ی‌ خوێندكار هاتنه‌ بۆ‬ ‫ده‌وام����و گوێگرتنه‌ له‌وانه‌ ب����ێ‌ تامه‌كه‌ی‌‬ ‫مامۆس����تاو دوای‌ بڕوانامه‌ وه‌رگرتن چونه‌‬ ‫ب����ازاڕو وه‌رگرتنی‌ پاره‌ی����ه‌ك له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫بڕوانامه‌كه‌‪ ،‬خوێندكاری‌ ئێمه‌ له‌بنه‌ڕه‌ته‌وه‌‬ ‫له‌وه‌زیف����ه‌ی‌ خوێندكارب����ون داماڵ����راوه‌‬ ‫هه‌س����تێكی‌ ب����ۆ دروس����تكراوه‌ وه‌زیفه‌ی‌‬ ‫خوێندكار ئه‌مه‌یه‌ بۆنمون����ه‌ كچانی‌ ئێمه‌‬ ‫ڕه‌نگه‌ وه‌زیفه‌ی‌ زانكۆ وه‌ك نوسینگه‌یه‌كی‌‬ ‫زه‌واج ببینێ����ت كوڕوه‌ك خۆنمایش����كردن‬ ‫یان پۆز لێیان به‌ب ‌هش‌و یان زانكۆكه‌یه‌وه‌‬ ‫وه‌زیف����ه‌ی‌ خوێندكارو زانك����ۆ له‌نائاگایی‌‬ ‫خوێن����دكاردا گ����ۆڕاوه‌ وه‌زیف����ه‌ی‌ زانكۆ‬ ‫ئه‌وه‌نیه‌ كه‌له‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ ئایاری‌ ‪ 68‬بوه‌‬ ‫یان وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ تۆ باسی‌ ده‌كه‌یت بكه‌ری‌‬ ‫گۆڕانكارییه‌كان بێت‪.‬‬ ‫سروه‌ جه‌مال‪ :‬پێت وایه‌ ده‌بێت له‌كوێوه‌‬ ‫ده‌ست پێبكه‌ین بۆ ئه‌وه‌ی‌ زانكۆكانی‌ ئێمه‌‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌یی‌ ئێستا نه‌مێننه‌وه‌؟‬ ‫الوك ئه‌بوبه‌كر‪ :‬هیچ باوه‌ڕم به‌ڕیفۆرمو‬ ‫گۆڕانكاری‌ نیه‌ له‌باشوری‌ كوردستان نیه‌‪.‬‬ ‫س����روه‌ جه‌م����ال‪ :‬كه‌وات����ه‌ ئه‌بێ����ت‬ ‫چیبكرێت؟‬ ‫الوك ئه‌بوبه‌كر‪ :‬بابه‌ته‌كه‌ له‌سه‌ر ئاستی‌‬ ‫تاكه‌كه‌سییه‌‪ ،‬له‌ژیانی‌ كه‌سیمان له‌ئایدیاو‬ ‫خه‌ون����و هه‌س����تكردنه‌كانمانو بینین����و‬ ‫تێروانینه‌كانمان ڕیشه‌یی‌ بگۆڕین‪.‬‬ ‫سروه‌ جه‌مال‪ :‬پێت وانیه‌ ئه‌بێت یه‌كێك‬ ‫یارمه‌تیده‌ربێت یان پێشه‌نگ بێت بۆنمونه‌‬ ‫هه‌ندێ����ك ده‌توانن گۆڕان����كاری‌ له‌خۆیاندا‬ ‫دروس����ت بكه‌ی����ن‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵ����گای‌ ئێم����ه‌دا له‌س����ه‌ره‌تاوه‌‬ ‫واپ����ه‌روه‌رده‌ نه‌بوی����ن‪ ،‬بۆیه‌ كه‌س����انێك‬ ‫پێویستیان به‌وه‌یه‌؟‬ ‫الوك ئه‌بوبه‌ك����ر‪ :‬یه‌ك تلیاكی‌ لیبرالیزم‬ ‫هه‌یه‌ ئه‌وی����ش جیهانگرییه‌‪ ،‬كه‌ ئامڕازێكی‌‬ ‫گرنگه‌ ده‌كرێت ئێمه‌ له‌ڕێگه‌ی‌ س����ناپه‌وه‌‬ ‫له‌بری‌ شتێكی‌ ته‌رفیهی‌ بزانین چ كتێبێكی‌‬ ‫تازه‌ ده‌رئه‌چێت یان له‌فه‌ره‌نس����ا شۆڕشی‌‬ ‫‪ 68‬هه‌ی����ه‌‪ ،‬دواجار هه‌مومان به‌ش����ێكین‬

‫الوك ئه‌بوبه‌كر‬ ‫له‌و كۆمه‌ڵگایه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ده‌رچه‌یه‌ك هه‌یه‌‬ ‫ده‌بێت خۆت بیدۆزیته‌وه‌ ئێمه‌ش هێش����تا‬ ‫نه‌م����ان دۆزیوه‌ته‌وه‌ ئه‌وه‌ی����ه‌ كه‌ بتوانین‬ ‫له‌سه‌رئاستی‌ كه‌س����ی‌ گۆڕانكاری‌ دروست‬ ‫بكه‌ین‪.‬‬ ‫سروه‌ جه‌مال‪ :‬كه‌واته‌ چی‌ له‌باره‌ی‌ ئه‌و‬ ‫خۆپیش����اندانانه‌وه‌ ده‌ڵێن كه‌ مامۆستایان‬ ‫پێشه‌نگی‌ بون؟‬ ‫م����ه‌ودود جه‌عف����ه‌ر‪ :‬به‌ش����داری‌‬ ‫خۆپیش����اندانه‌كانم نه‌كردوه‌و هه‌ستم كرد‬ ‫كه‌س����ێك نیه‌ ئاڕاس����ته‌ی‌ ب����كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ب����ه‌راوردی‌ ئ����ه‌م خۆپیش����اندانانه‌ بكه‌ین‬ ‫به‌خۆپیش����اندانه‌كانی‌ شه‌س����تو هه‌ش����ت‬ ‫ئ����ه‌وان ڕۆش����نبیرانێكی‌ وه‌ك فۆك����ۆو‬ ‫س����ارته‌ر ڕێبه‌ریان كردنو خوێندكاریشی‌‬ ‫تیاب����وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئ����ه‌م خۆپیش����اندانانه‌ی‌‬ ‫دوایی‌ له‌ڕاس����تیدا هیچ ڕۆش����نبیرێكمان‬ ‫تیا نه‌بینی‌ هه‌تا حه‌ڤده‌ی‌ ش����وبات چه‌ند‬ ‫ڕۆش����نبیرێكو كۆمه‌ڵی‌ مامۆس����تای‌ زانكۆ‬

‫تێگه‌یشتم زانكۆ‬ ‫ن ‌ه ئاڕاسته‌كار ‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵگا بو‬ ‫نه‌ناوه‌ندێك ‌ی‬ ‫مه‌عریف ‌ی بو نه‌ تاك ‌ی‬ ‫به‌هه‌مدارو ئازا ‌ی‬ ‫پێشكه‌شی‌ كۆمه‌ڵگا‬ ‫كرد‪ ،‬كه‌ نه‌ئه‌بو به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ بێت‬ ‫ڕۆڵی����ان هه‌بوه‌ له‌ئاڕاس����ته‌كردنی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌م خۆپیشاندانانه‌ی‌ دوایی‌ به‌دیاریكراو ‌ی‬ ‫باس����ی‌ موچه‌ ب����و‪ ،‬بیهێنه‌به‌رچاوی‌ خۆت‬ ‫گه‌ر موچه‌ چاره‌س����ه‌ر بكرێت كه‌ دوایش‬ ‫چاره‌سه‌ر نه‌كرا شته‌كه‌ دامركایه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫پێویس����ته‌ روئیایه‌كی‌ گه‌وره‌تر له‌پش����تی‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌وه‌ هه‌بێ����ت روئیای����ی‌ گۆڕانكاری‌‬ ‫ئه‌وه‌ش له‌س����ه‌ر ئاس����تی‌ فه‌رد وه‌ستاوه‌‬ ‫ن����ه‌ك ئه‌وه‌ی‌ من شۆڕش����ێك بكه‌مو ئیتر‬ ‫ش����ۆڕش خ����ۆی‌ ئاڕاس����ته‌ی‌ گۆڕانكاری‌‬ ‫وه‌رده‌گرێت نا ش����ۆڕش ئه‌گه‌ر بكرێت هه‌ر‬ ‫دوباره‌ ئه‌وه‌ی‌ پێش خ����ۆ ‌ی ئه‌جوێته‌وه‌‌و‬ ‫هی����چ به‌رهه‌مێكی‌ نابێت‪ .‬له‌چه‌ند س����اڵی‌‬ ‫ڕابردودا مامۆستایان ماوه‌یه‌ك برسی بونو‬ ‫ماوه‌یه‌كیش بارودۆخی‌ داراییان باش بوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم نه‌توانراوه‌ گۆڕانكاری‌ بكرێت‪ ،‬كه‌واته‌‬ ‫بابه‌ته‌كه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌تێری‌و برسیه‌تیه‌وه‌‬ ‫نیه‌ به‌ڵكو ش����تێكی‌ ئایدیاڵی����ه‌و ده‌بێت‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ په‌روه‌رده‌وه‌ كاربكرێت‪.‬‬ ‫س����روه‌ جه‌مال‪ :‬كه‌واته‌ تۆ باوه‌ڕت به‌و‬ ‫ئامانج‌و داوایانه‌ نه‌بو كه‌ خۆپیش����اندانی‌‬ ‫بۆكرا؟‬ ‫م����ه‌ودود جه‌عفه‌ر‪ :‬ه����ه‌م ئامانجه‌كانی‌‬ ‫بچوك ب����و ه����ه‌م په‌روه‌رده‌كراویش نه‌بو‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر په‌روه‌رك����راو بوایه‌ نه‌ئه‌وه‌س����تا‪،‬‬ ‫چونكه‌ كوش����تن چییه‌ بۆنمونه‌ ده‌ كه‌س‬ ‫ئه‌كوژرێت‪ ،‬ئه‌س����ڵه‌ن دوایی‌ ئه‌و كوشتنه‌‬ ‫به‌هادار ئه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم به‌و شێوه‌یه‌ نه‌بو‪.‬‬ ‫كانی‌ ئه‌بوبه‌كر‪ :‬ڕێكخستن‌و ئیداره‌دانی‌‬ ‫خۆپیش����اندانه‌كان باش نه‌بون‌و بۆخاتری‌‬ ‫موچه‌ بون هه‌رچه‌نده‌ ئه‌وه‌ یه‌كێكه‌ له‌مافه‌‬ ‫سه‌ره‌كیه‌كانی‌ مامۆس����تایان‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌‬ ‫داواكردنی‌ ته‌نها یه‌ك شته‌‪.‬‬

‫ی ئه‌بوبه‌كر‬ ‫كان ‌‬ ‫سروه‌ جه‌مال‪ :‬به‌اڵم مامۆستایان ده‌ڵێن‬ ‫كه‌ موچه‌م نه‌بێتو بژێوی‌ ژیانم خراپ بێت‬ ‫له‌كوێ‌ داواكارییه‌كانم به‌رزبكه‌مه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫داواكاری‌ ئه‌و قۆناغه‌بوه‌؟‬ ‫كانی‌ ئه‌بوبه‌كر‪ :‬بۆئه‌وه‌ی‌ ڕێكخس����تنت‬ ‫باش بێت ده‌كرا لیژنه‌یه‌كیان پێك بهێنایه‌‬ ‫بزانن جگ����ه‌ له‌موچه‌ چی‌ داوایه‌كی‌ تریان‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ به‌دڵنیایی����ه‌وه‌ چ خوێندكارو چ‬ ‫مامۆستایان كێشه‌ی‌ تریان هه‌یه‌و داواكانیان‬ ‫بنوس����رایه‌ كۆبكرایه‌ته‌وه‌ ئه‌وه‌ زۆرباشتر‬ ‫ئه‌ب����و بۆ نمون����ه‌ له‌هه‌ولێ����ر له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ماوه‌یه‌ك����ی‌ زۆر ده‌نگی‌ ناڕازی����ی‌ په‌نگی‌‬ ‫خواردبوی����ه‌وه‌ له‌ناو خۆپیش����انده‌ركاندا‬ ‫كه‌س����انی‌ به‌ته‌مه‌نی‌ تێداب����و كه‌ ته‌نها بۆ‬ ‫موچه‌ نه‌هاتبوه‌ سه‌ر شه‌قام‪.‬‬ ‫سروه‌ جه‌مال‪ :‬به‌اڵم هه‌ندێكیش ده‌ڵێن‬ ‫خۆپیشاندانه‌كانی‌ هه‌ولێریش حزبی‌ بون؟‬ ‫كانی‌ ئه‌بوبه‌كر‪ :‬س����ه‌رنجم ته‌نها له‌سه‌ر‬ ‫خۆپیش����اندانه‌كانی‌ هه‌ولێ����ر نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌سه‌ر تاك ‌ه بۆنمونه‌ له‌خۆپیشاندانه‌كاندا‬ ‫پیاوێك����ی‌ به‌ته‌م����ه‌ن به‌ش����داربو هێنده‌‬ ‫به‌جۆش‌و خرۆش بو ك����ه‌ ئه‌و توره‌ییه‌یی‌‬ ‫ناخی‌ له‌قسه‌كانیدا ده‌رئه‌كه‌وێت‪ .‬ناتوانیت‬ ‫بڵێیت ئه‌وه‌ له‌ژێ����ر كاریگه‌ری‌ حزب بوه‌‪،‬‬ ‫ده‌ن����گ ه����ه‌ڵ ئه‌بڕێت له‌دژی‌ ده‌س����ه‌اڵت‬ ‫ناتوانی����ت بڵێیت ئه‌مه‌ یه‌كێك هێناویه‌تیه‌‬ ‫سه‌رجاده‌ بۆیه‌ كه‌سێك موعاناتێكی‌ هه‌یه‌‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ زۆری‌ تریش����ی‌ به‌وشێوه‌یه‌ن‬ ‫بۆیه‌ ئه‌گ����ه‌ر له‌گه‌ڵ ئه‌و داوایانه‌ ئه‌وانیش‬ ‫به‌رزبكات����ه‌وه‌ كاریگه‌رت����ر ئه‌بێ����ت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫موعانات����ه‌ی‌ ك����ه‌ مامۆس����تایان هه‌یان����ه‌‬ ‫هه‌مویان نی����ه‌ ئه‌گه‌ر ده‌كه‌س����ت هه‌بێت‬ ‫شه‌ش كه‌س����یان هه‌س����ت بكه‌ن شتێكی‌‬ ‫خ����راپ له‌ناویاندا هه‌یه‌ ئ����ه‌وا وه‌ك خۆی‌‬ ‫نامێنێته‌وه‌ گۆڕان����كاری‌ ڕوئه‌دات بۆنمونه‌‬ ‫له‌سه‌د مامۆستا ته‌نها ده‌یان كێشه‌یه‌كیان‬ ‫هه‌بێ����ت‌و ناڕه‌زایی‌ ده‌رببڕن ڕه‌نگه‌ بتوانن‬ ‫له‌دورمه‌ودادا كاریگه‌ری‌ دروس����ت بكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ناتوانن له‌وكاته‌دا هه‌ر ئه‌م بیس����تو‬ ‫حه‌وت س����اڵه‌ تاك تاك‌و ده‌س����ته‌بژێرێك‬ ‫له‌مامۆس����تا ناڕه‌زایه‌ت����ی‌ هه‌ب����وه‌ ئیت����ر‬ ‫ئێس����تاش كێش����ه‌ی‌ موچه‌ هه‌ی����ه‌ بۆیه‌‬ ‫هه‌مویان ده‌نگیان هه‌ڵبڕیوه‌‪.‬‬ ‫الوك ئه‌بوبه‌ك����ر‪ :‬هێش����تا حه‌ڤ����ده‌ی‌‬ ‫ش����وباتمان تێنه‌په‌ڕاندووه‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌‬ ‫درێژك����راوه‌ی‌ ئه‌وه‌‪ ،‬ك����ه‌ ئه‌زمونێكی‌ زۆر‬ ‫گه‌وره‌ب����و له‌هه‌م����و توێژه‌كان����ه‌وه‌ هه‌تا‬ ‫خوێندكاران����ی‌ زانك����ۆش ڕۆڵێك����ی‌ زۆر‬ ‫كاریگه‌ریان بینی‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م خۆپیشاندانانه‌‬ ‫به‌رهه‌مدار نه‌بون‪.‬‬ ‫س����روه‌ جه‌مال‪ :‬پێت وای����ه‌ به‌رهه‌مدار‬ ‫نه‌بو؟‬ ‫الوك ئه‌بوبه‌كر‪ :‬ئ����ه‌وه‌ی‌ به‌رده‌م دادگا‬ ‫هه‌ر كاره‌سات بو ‪.‬‬ ‫سروه‌ جه‌مال‪ :‬بۆچی‌ به‌كاره‌سات ناوی‌‬ ‫ئه‌به‌یت؟‬ ‫الوك ئه‌بوبه‌ك����ر‪ :‬له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌ له‌به‌ر‬ ‫دڵی‌ ده‌س����ه‌اڵت خۆپیش����اندان كرا‪ ،‬هه‌ر‬ ‫جوڵه‌نه‌وه‌یه‌كی‌ جه‌ماوه‌ری‌ كه‌ دروس����ت‬ ‫ئه‌بێت باڵوئه‌بێته‌وه‌ به‌شه‌قامه‌كانی‌ شارا‬ ‫به‌تایب����ه‌ت له‌ناوجه‌رگه‌ی‌ ش����ار‪ ،‬به‌اڵم تۆ‬ ‫ش����وێنێك هه‌ڵئه‌بژێریت له‌س����ه‌ر كورسی‌‬ ‫دائه‌نیش����ت كاتی‌ ڕۆش����تنو هاتن ده‌ست‬ ‫نیشان ئه‌كه‌یت‪ ،‬به‌وشێوه‌یه‌ ماف به‌ده‌ست‬ ‫نایه‌ت له‌ده‌س����ه‌اڵتێكی‌ سیاسی‌ سته‌مكار‬ ‫كه‌ باكی‌ به‌خوێنی‌ ڕۆژنامه‌نوسو خوێندكار‬ ‫نی����ه‌ ئه‌گه‌ر ت����ۆ ئاماده‌ی����ت تیانیه‌ ماف‬ ‫بسه‌نیت به‌م ش����ه‌رمنانه‌ ناوی‌ جواڵنه‌وه‌‬ ‫له‌خ����ۆت مه‌نێ‌ ه����ه‌وڵ مه‌ی����ه‌ ئه‌زمونێك‬ ‫دوب����اره‌ بكه‌یته‌وه‌ كه‌ حه‌وت س����اڵ پێش‬ ‫ئێستا ئه‌نجام دراوه‌ ئه‌بێت كارێك بكه‌یت‬ ‫له‌حه‌ڤده‌ی‌ ش����وبات جیاوازت����ر بێت واته‌‬ ‫ئه‌بێت ئه‌وه‌ تێپه‌ڕینن‌و له‌س����ه‌ر ئاس����تی‌‬ ‫ت����اك تێڕوانینمان بگۆڕین بۆ ژیانو ماف‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ سیاسی‌‪ ،‬ئه‌بێت داواكارییه‌كان‬ ‫سیاس����ی‌ بێت ن����ه‌ك ته‌نها موچه‌ باش����ه‌‬

‫مه‌ودود جه‌عفه‌ر‬

‫بێگومان كاتێك‬ ‫هه‌مو الیه‌نه‌كانی‌‬ ‫تری‌ كۆمه‌ڵگا داڕزاو‌ه‬ ‫نابێت چاوه‌ڕێ ‌ی‬ ‫زانكۆیه‌كی‌ باش‬ ‫بكه‌یت‬ ‫ئه‌گه‌ر ئێستا نانی‌ نیه‌ بیستو حه‌وت ساڵه‌‬ ‫زیندان����ی‌ ئه‌كرێت لێ‌ی‌ ئه‌درێ����ت ئیهان ‌ه‬ ‫به‌كه‌رامه‌تی‌ ده‌كرێت‪ .‬بۆیه‌ ئه‌و هۆشیارییه‌‬ ‫ڕیش����ه‌ییه‌ نی����ه‌ له‌گۆمه‌ڵ����گا ده‌س����ه‌اڵتو‬ ‫كۆمه‌ڵگا ئه‌و تاك����ه‌ی‌ به‌رهه‌م هێناوه‌ كه‌‬ ‫هه‌مو شتێكی‌ له‌سه‌ر تاقیبكاته‌وه‌ ده‌كرێت‬ ‫له‌سه‌را لێی‌ بكوژرێت‪ ،‬ده‌كرێت له‌به‌رده‌م‬ ‫دادگاش خێم����ه‌ هه‌ڵب����دات س����ه‌یری‌ ئه‌و‬ ‫دوش����ته‌ جیاوازه‌‪ ،‬بۆی����ه‌ ئه‌بێت تاكێكت‬ ‫هه‌بێت بیر بكاته‌وه‌ مامۆستا بیر ناكاته‌وه‌‬ ‫ئاماده‌ی����ه‌ گۆڕانبێژی‌ میلی����ت بۆ بهێنێت‬ ‫به‌وه‌ خۆپیشاندان كۆتایی‌ پێ بهێنرێت‪.‬‬

‫له‌دوای‌ شه‌ش����ی‌ ئێواره‌ له‌الی����ه‌ن كچانی‌‬ ‫ناوش����اره‌وه‌ هاوخه‌میی����ه‌ك هه‌بو بۆیان‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌س����ه‌ر ئاس����تی‌ كه‌س����ی‌ بو نه‌ك‬ ‫گش����تی‌‪ ،‬یان كاتێك ئاماده‌كاریمان كرد‬ ‫بۆ پێشكه‌ش����كردنی‌ ئه‌و شانۆییه‌ له‌به‌شی‌‬ ‫ناوخۆیی‌ ئه‌وه‌ هه‌ستكردن بە‌خه‌می‌ یه‌كتر‬ ‫بو‪.‬‬ ‫سروه‌ جه‌مال‪ :‬ئه‌وه‌ی‌ له‌باره‌ی‌ كچانه‌وه‌‬ ‫ده‌وترێ����ت زیاده‌ڕۆیی����ه‌ ی����ان واقیعه‌كه‌‬ ‫به‌وشێوه‌یه‌ ؟‬ ‫كان����ی‌ ئه‌بوبه‌ك����ر‪ :‬ئ����ه‌وه‌ واقیعه‌كه‌یه‌‬ ‫هه‌م����وی‌ ئ����ه‌و ش����ته‌ ئه‌ڵێ����ت هه‌ندێك‬ ‫به‌ئاگای����ی‌و هه‌ندێكی����ش به‌ب����ێ‌ ئاگایی‌‬ ‫به‌بۆچون����ی‌ من كه‌ كچێكی‌ به‌ئاگا ئه‌بینت‬ ‫ته‌نها كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر خۆی‌ نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌سه‌ر خێزانو ده‌وروبه‌ره‌كه‌ی‌و هاوڕێكه‌ی‌‬ ‫هه‌یه‌ وه‌ك هه‌میش����ه‌ كاتێك خوێندكارێك‬ ‫ده‌چوس����ێنرێته‌وه‌ یه‌كێ‌ ده‌یبینێت ده‌بێت‬ ‫ڕه‌تی‌ ئه‌وه‌ باته‌وه‌‪.‬‬ ‫س����روه‌ جه‌م����ال‪ :‬له‌نزیك����ی‌ دوه����ه‌زار‬ ‫مامۆس����تای‌ زانكۆ ته‌نها په‌نجا بۆ س����ه‌د‬ ‫مامۆستایه‌ك ده‌هاتنه‌ سه‌ر شه‌قام‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ هه‌بو له‌سه‌ر ئێوه‌ی‌ خوێندكار؟‬ ‫ه����ۆكار بو بۆ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ كێش����ه‌و گرفتی‌‬ ‫ئه‌وان به‌شێك له‌خۆتان نه‌زاننو پشتگیریان‬ ‫نه‌كه‌ن؟‬ ‫كانی‌ ئه‌بوبه‌كر‪ :‬به‌دڵنیاییه‌وه‌ به‌ڵێ‌ كه‌‬ ‫مامۆستاكان خۆپیشاندانیان ده‌كرد بە‌دو‬ ‫شێوه‌ ده‌یان قۆسته‌وه‌ هه‌ندێك به‌شداری‌‬ ‫خۆپیش����اندانه‌كانی‌ ده‌ك����رد به‌ش����ێكی‌‬ ‫تریش����یان ده‌یانوت پالنه‌كان����م ئه‌وه‌نده‌‬ ‫قه‌ره‌باڵغن ئه‌چم له‌و چه‌ند ڕۆژه‌ پالنه‌كانم‬ ‫جێبه‌جێ ئه‌كه‌م‌و نایه‌مه‌وه‌ كه‌ مامۆس����تا‬ ‫ببینی����ت ئه‌وه‌ وه‌اڵمه‌كه‌یت����ی‌ بۆ داواكانی‌‬ ‫خۆی‌ منیش پش����تگیری‌ ناك ‌هم‌و س����ارد‬ ‫ده‌بمه‌وه‌‪.‬‬ ‫كاری‌ ڕێكخ����راوه‌ حزبی����ه‌كان‌و گروپ‌و‬ ‫كۆمه‌ڵه‌كانی‌ خوێندكاران له‌ناو زانكۆدا‬ ‫س����روه‌ جه‌م����ال‪ :‬ڕۆڵ����ی‌ ڕێكخ����راوه‌‬ ‫حزبیه‌كان چۆنبوه‌ له‌ن����او زانكۆدا؟ ئه‌ی‌‬ ‫گروپ‌و كۆمه‌ڵه‌ س����ه‌ربه‌خۆكانی‌ ناو زانكۆ‬ ‫ئه‌وان چی‌؟‬ ‫مه‌ودود جه‌عف����ه‌ر‪ :‬ڕێكخراوه‌ حزبیه‌كان‬ ‫چونكه‌ ته‌مه‌نێك����ی‌ زۆریان هه‌یه‌و پیربون‬ ‫بۆی����ه‌ ده‌زانن چ����ۆن خه‌ڵك ڕابكێش����ن‌و‬ ‫چه‌واشه‌ی‌ بكه‌ن به‌اڵم ئه‌و گروپ‌و كۆمه‌ڵه‌‬ ‫ناڕازییان����ه‌ی‌ ك����ه‌ ه����ه‌ن ب����ێ‌ كاریگه‌ری‌‬ ‫نه‌بون له‌ڕێگه‌ی‌ خۆپیش����اندانو باڵوكراوه‌و‬ ‫س����میناره‌وه‌ كه‌ به‌وه‌رگرتن����ی‌ فیدباك‌و‬ ‫به‌قس����ه‌كردن له‌گه‌ڵیان ئه‌وه‌مان زانیوه‌و‬ ‫ئه‌وان هه‌س����تیان ك����ردوه‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫ئیشمان له‌س����ه‌ركردوه‌ خه‌می‌ هه‌مویانه‌و‬ ‫قس����ه‌ی‌ ئێمه‌ ئه‌وه‌یه‌ كۆمه‌ڵێ����ك گرفتو‬ ‫خ����ه‌م هه‌یه‌ هاوبه‌ش����ه‌ له‌ن����او هه‌موماندا‬ ‫ئه‌یناس����ینه‌وه‌ تۆ هێت دی����اری‌ ئه‌كه‌یت‌و‬ ‫دواتریش به‌دیل ئه‌خه‌یته‌ به‌رده‌میان بۆیه‌‬ ‫دێن به‌ده‌مته‌وه‌‪.‬‬ ‫كان����ی‌ ئه‌بوبه‌ك����ر‪ :‬كاریگ����ه‌ری‌ زۆریان‬ ‫هه‌بوه‌ له‌سه‌ر بێ‌ ئیراده‌كردنی‌ خوێندكار‬ ‫جگه‌ل����ه‌وه‌ س����اڵی‌ ڕاب����ردو له‌كاتی‌ به‌فر‬ ‫بارینێكدا كه‌س نه‌یده‌زانی‌ ده‌وام ئه‌كرێت‬ ‫یان نا‪ ،‬یه‌كێ‌ له‌ڕێكخراوه‌ حزبیه‌كان وتی‬ ‫ده‌وام نی����ه‌ دوایش هه‌موی‌ به‌س����ه‌رۆكی‌‬ ‫زانك����ۆ‌و هه‌م����و به‌ش����ه‌كان‌و خوێندكاران‬ ‫كه‌وتنه‌ ژێركاریگه‌ری‌ ئه‌وان‪ .‬كاریگه‌ری‌ ئه‌و‬ ‫گروپه‌ سه‌ربه‌خۆیانه‌ش ڕه‌نگه‌ ئێستا هه‌ر‬ ‫نه‌یبینی����ن‌و ڕه‌نگه‌ دور بیبینن ‪ .‬بۆنمونه‌‬ ‫كه‌ باڵوك����راوه‌ی‌ ره‌ت باڵوئه‌كرێته‌وه‌ ورده‌‬ ‫ورده‌ خوێندكاران په‌یوه‌ندی‌ ئه‌ك ‌هن‌و داوی‌‬ ‫ئه‌كه‌ن ئه‌وانیش ده‌بنه‌ به‌شێك له‌كاره‌كه‌‪.‬‬ ‫الوك ئه‌بوبه‌ك����ر‪ :‬زانك����ۆكان دوكان����ی‌‬ ‫حزبه‌كان����ه‌و خه‌ریك����ی‌ فرۆش����تنی‌ وزه‌و‬ ‫تاق����ه‌ی‌ خوێندكاراننو هیچی����ان نوێنه‌ری‌‬ ‫ڕاس����ته‌قینه‌ی‌ خوێندكارنی����ن خوێندكار‬ ‫له‌وه‌زیف����ه‌ ئه‌س����ڵه‌یه‌كه‌ دائه‌بڕن����و‪،‬‬ ‫به‌ڵكو له‌به‌ش����و كۆلێژو له‌س����ه‌ر ئاستی‌‬ ‫زانك����ۆو له‌كۆمیته‌و مه‌ڵبه‌ن����ده‌وه‌ نوێنه‌ر‬ ‫هه‌لده‌بژێرین����و نوێنه‌رایه‌ت����ی‌ خوێندكار‬ ‫له‌وه‌زیفه‌ ئه‌سڵیه‌كه‌ دائه‌ماڵن‪ .‬ڕێكخستنی‌‬ ‫س����ه‌یرانو كۆپیكردن����ی‌ مه‌لزه‌م����ه‌و پاس‬ ‫گرتن ده‌گرنه‌ ئه‌ستۆ كه‌ هه‌ر كه‌س خۆی‌‬ ‫ده‌توانێ����ت بیكات بۆنمون����ه‌ بۆیاخكردنی‌‬ ‫ژورێكی‌ به‌ش����ێك یان دابینكردنی‌ كلێنس‬ ‫بۆ به‌ش����ێ‌ له‌كاتێكدا ئه‌زان����ن كه‌ ئه‌ركو‬ ‫ڕۆڵی‌ خوێندكار چییه‌‪.‬‬

‫هه‌ستی‌ به‌رپرسیارێتی‌‌و‬ ‫هاوخه‌می‌ الی‌ خوێندكارانی‌ زانكۆ‬ ‫سروه‌ جه‌مال‪ :‬چیبكرێت تا خوێندكاری‌‬ ‫زانك����ۆ خه‌مه‌كانی‌ یه‌كت����ر به‌هی‌ خۆیان‬ ‫بزان����ن‌و خه‌م����ی‌ كۆمه‌ڵگاش به‌به‌ش����ێك‬ ‫له‌خۆیان له‌كاتێك����دا دابڕانێكی‌ زۆر هه‌یه‌‬ ‫له‌ناو خوێندكاران‌و توێژه‌كانی‌ تردا؟‬ ‫الوك ئه‌بوبه‌كر‪ :‬هه‌ندێ����ك جوڵه‌ هه‌یه‌‬ ‫خۆبه‌خۆیه‌‪ ،‬بۆ نمونه‌ خۆپیشاندانی‌ ئێمه‌ی‌‬ ‫خوێندكاران����ی‌ زانكۆ بۆ نه‌هێش����تنی‌ بڕی‌‬ ‫س����ه‌د هه‌زار كه‌ ده‌بو هه‌ر خوێندكارێكی‌‬ ‫به‌ش����ی‌ ناوخۆیی‌ بی����دات زۆر گرنگ بو‪،‬‬ ‫كاتێك س����اڵی‌ ڕابردو كه‌ خۆپیشاندانیان‬ ‫ك����رد گرنگ بو یه‌كێ‌ ئاڕاس����ته‌یان بكاتو‬ ‫كاریگ����ه‌ری‌ هه‌بێت من ش����یعاری‌ ئه‌وه‌م‬ ‫به‌رزكرده‌وه‌ داخلی‌و ناوشار پێكه‌وه‌ بۆ ڕێی‌‬ ‫خه‌بات حه‌ماسه‌تێك دروست بو كه‌ هه‌رگیز‬ ‫نه‌ت بینیوه‌ كۆمه‌ڵێك كه‌ست ئه‌بینی‌ كه‌‬ ‫نه‌ب����اوه‌ڕی‌ به‌خوێندنه‌وه‌ نه‌به‌فه‌لس����ه‌فه‌و‬ ‫سینه‌مای‌ جدی‌و فكر هه‌بو هه‌مو حه‌زیان‬ ‫س����ه‌یرانو گۆرانی‌ میللی‌ ب����و به‌اڵم هاتن‌و‬ ‫پشتكیریان كردین‪ ،‬ئیتر هه‌مو كۆبوینه‌وه‌‬ ‫گه‌یش����تینه‌ نزیك����ه‌ی‌ پێنج س����ه‌د كه‌س‬ ‫به‌زانكۆیا ئه‌هاتین‌و ئه‌چوین هه‌رگیز له‌ناو‬ ‫زانكۆیا ش����تی‌ وا نه‌كرابو له‌دوای‌ نه‌وه‌دو‬ ‫یه‌ك����ه‌وه‌‪ .‬كه‌ تائێس����تاش كاریگه‌ریه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌رده‌وامه‌‪ .‬جگه‌له‌وه‌ی‌ خوێندكار حسابی‌‬ ‫ب����ۆ ڕێكخ����راوی‌ حزبی‌و وه‌زی����ر نه‌كرد تا‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پاره‌كه‌ له‌خوێندكاران وه‌رنه‌گیرا‪.‬‬ ‫م����ه‌ودود جه‌عف����ه‌ر‪ :‬ئ����ه‌وه‌ زۆر ئه‌بینم‬ ‫خوێندكار نه‌ك هه‌س����ت به‌به‌رپرسیارێتی‌‬ ‫ن����اكات به‌رامب����ه‌ر بە‌وان����ی‌ تر هه‌س����ت‬ ‫بە‌خه‌می‌ خۆش����ی‌ ناكات خوێندكاری‌ ئێمه‌‬ ‫كه‌دێته‌ ناوزانكۆ خ����ۆی‌ به‌جێ‌ ئه‌هێڵێت‌و‬ ‫كه‌س����ایه‌تیه‌كی‌ تری‌ هه‌ی����ه‌و خه‌مه‌كانی‌‬ ‫به‌جێ‌ ئه‌هێلێ����ت‪ ،‬له‌زانكۆ باس����ی‌ حزب‬ ‫ئه‌كرێت به‌س سیاس����ه‌ت نا باس����ی‌ فكرو‬ ‫ئاین����ی‌ تی����ا ناكرێت ك����ه‌ ئه‌وانه‌ ش����تی‌‬ ‫ڕیش����ه‌ین‌و ده‌بێت گۆڕانكارییه‌كان له‌وێوه‌‬ ‫نائومێدیی‌ خوێندكارانی‌ زانكۆ‬ ‫ده‌ست پێ بكات‪.‬‬ ‫سروه‌ جه‌مال‪ :‬خوێندكار به‌په‌رۆشییه‌كی‌‬ ‫كانی‌ ئه‌بوبه‌كر‪ :‬ئێمه‌ خه‌می‌ هاوبه‌شمان زۆره‌وه‌ ده‌چێت ‌ه زانكۆ‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر له‌یه‌كه‌م‬ ‫هه‌ی����ه‌ به‌تایبه‌ت ئێمه‌ی‌ كچان به‌گش����تی‌ قۆناغ ‌ی خوێندنیدا توش����ی‌ نائومێدیه‌كی‌‬ ‫ده‌چه‌وس����ێنرێینه‌وه‌ بۆنمون����ه‌ له‌به‌ش����ی‌ زۆر ده‌بێت؟‬ ‫ناوخۆیدا كچ ناتوانێت بچێته‌وه‌ ناوداخلی‌‬ ‫مه‌ودود جه‌عفه‌ر‪ :‬كۆمه‌ڵێك چاوه‌ڕوانی‌‬

‫کتێب‬

‫ڕێكخستن‌و‬ ‫ئیداره‌دانی‌‬ ‫خۆپیشاندانه‌كان‬ ‫باش نه‌بون‌و‬ ‫بۆخاتری‌‬ ‫موچه‌ بون‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئه‌وه‌‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌مافه‌‬ ‫سه‌ره‌كیه‌كانی‌‬ ‫مامۆستایان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ داواكردنی‌‬ ‫ته‌نها یه‌ك شته‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫‪17‬‬

‫په‌نجا ساڵ ‌هی‌ "مایسی‌ ‪"68‬‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫ساڵ ‌ی ‪ ،1968‬به‌خاڵی‌ وه‌رچه‌رخان‬ ‫داده‌نرێت له‌مێژوی‌ جیهاندا‪ ،‬له‌و ساڵه‌دا‬ ‫جیهان‪ ،‬كه‌ له‌گه‌رمه‌ ‌ی جه‌نگی‌ ساردا ژیان ‌ی‬ ‫به‌سه‌رده‌برد‪ ،‬كۆمه‌ڵێك روداو ‌ی گه‌وره‌ ‌ی‬ ‫به‌خۆیه‌وه‌ بینی‌‪ .‬تیرۆری‌ مارتین لۆسه‌ر‬ ‫كینگ‪ ،‬كۆتایی‌ به‌هاری‌ پراگ‪ ،‬ناڕه‌زایی‌ دژ‬ ‫به‌جه‌نگی‌ ڤێتنام‪ ،‬هه‌ڵكشانی‌ فیمینیزم‌و‬ ‫بزاڤ ‌ی چه‌پ‪ ،‬هاوكات خۆپیشاندن ‌ی‬ ‫خوێندكاران ‌ی ‪1968‬ی‌ فه‌ره‌نسا‪ ،‬یه‌ك ‌ێ بو‬ ‫له‌گۆڕانكاریی ‌ه گه‌وره‌كانی‌ جیهان‪ ،‬روداوێك‬ ‫زۆرم هه‌ب����و له‌زانك����ۆ وه‌ك ناوه‌ندێك���� ‌ی وه‌ك "جان پۆل سارته‌ر" ده‌ڵێ‌ "هێند‌ه‬ ‫زانستی‌و ڕۆش����نبیری‌و په‌روه‌رده‌یی ده‌م گه‌وره‌‌و پێشبینی‌ نه‌كراو بو پێشبینی‌ نه‌كرا‪،‬‬ ‫بینی‌و پێ����م وابو ده‌س����تم بگیرێت دواتر كه‌ باوه‌ڕی‌ پێنه‌ده‌كرا"‪.‬‬ ‫سه‌یرم كرد نا ئه‌س����ڵه‌ن چه‌واشه‌ ئه‌كرێم‬ ‫ئه‌م رۆژان ‌ه په‌نجا ساڵ‌ به‌سه‌ر خۆپیشاندان ‌ی‬ ‫له‌كاتێكدا بمه‌وێت خ����ۆم په‌روه‌رده‌ بكه‌م‬ ‫دوب����اره‌ س����ه‌ركوت ده‌كرێم����ه‌وه‌ بۆنمونه‌ خوێنكاران���ی‌ مایس���ی‌ ‪1968‬دا تێده‌په‌ڕێت‪،‬‬ ‫كاتێك ده‌ته‌وێت سمینارێك بكه‌یت ڕێگه‌ت مایس��� ‌ی ‪ 1968‬به‌گه‌وره‌تری���ن بزوتن���ه‌وه‌ ‌ی‬ ‫نایه‌ن یان هاوڕێكان����ی‌ خۆت گاڵته‌ت پێ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ س���ه‌ده‌ی‌ بیسته‌م داده‌نرێت‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ئه‌كه‌ن ی����ان كه‌ خه‌ریك����ی‌ خوێندنه‌وه‌ی‌ كاریگه‌ر ‌ی له‌سه‌ر ش���ێوازی‌ ژیان‌و نه‌وه‌كان ‌ی‬ ‫به‌هه‌مان شێوه‌ واته‌ نه‌ك ئه‌وه‌ی‌ یارمه‌تیت ئاینده‌و روداو‌ه كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و سیاس���یه‌كان ‌ی‬ ‫په‌نجا ساڵی‌ رابردو به‌جێهێشتوه‌‪.‬‬ ‫نایات ڕێگریشه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫ئاگایی‬ ‫زانكۆ‬ ‫پێش‬ ‫‌كر‪:‬‬ ‫كانی‌ ئه‌بوبه‬ ‫ئه‌م ناڕه‌زایی‌‌و خۆپیش���اندانان ‌ه كه‌ ره‌گ‌و‬ ‫زانكۆ‬ ‫���ۆ‬ ‫�‬ ‫ب‬ ‫تێڕوانینم‬ ‫���و‬ ‫�‬ ‫‌ب‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫به‌و ج����ۆره‌م‬ ‫ریش���ه‌ی‌ ئابوری‌‌و سیاس���ی‌و كۆمه‌اڵیه‌تیان‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫باشت‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫���ێك‬ ‫�‬ ‫‌ش‬ ‫ه‬ ‫‌ب‬ ‫ه‬ ‫ك‬ ‫بو‬ ‫به‌وشێوه‌یه‌‬ ‫هه‌ب���و‪ ،‬خوێندكاران���ی‌ به‌رامبه‌ربه‌رامب���ه‌ر‬ ‫‌ڵ‬ ‫ه‬ ‫���‬ ‫�‬ ‫‌گ‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫���و‬ ‫�‬ ‫‌یت‬ ‫ه‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫‌رئ‬ ‫ه‬ ‫‌ب‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫���وان‬ ‫�‬ ‫ج‬ ‫جلێك����ی‌‬ ‫به‌سیس���ته‌م ‌ی كۆنی‌ خوێندن‌و بیرۆكراس��� ‌ی‬ ‫‌یرانو‬ ‫ه‬ ‫���‬ ‫�‬ ‫س‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌چیت‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫���ت‬ ‫هاوڕێكان�‬ ‫زانكۆكان‌و نایه‌كسان ‌ی پڕ له‌توڕه‌یی‌ كردبو‪.‬‬ ‫ئاهه‌نگو ج����ل كڕینی‌ زۆر هه‌رچه‌نده‌ خۆم‬ ‫به‌رله‌وه‌ی‌ ناڕه‌زای ‌ی له‌مایسدا شه‌پۆل بدات‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ نه‌بوم‪ ،‬به‌اڵم دواجار هه‌مومان له‌ش���وبات ‌ی ‪1968‬دا‪ ،‬خوێندكاران���ی‌ زانكۆ ‌ی‬ ‫ده‌رهاویش����ته‌ی‌ ئ����ه‌و كۆمه‌ڵگه‌یه‌ین بۆیه‌ نانته‌ر روبه‌روی‌ س���ه‌رۆكه‌ كۆنسه‌رڤاتیڤه‌كه‌ ‌ی‬ ‫به‌وج����ۆره‌ بیرم ده‌كرده‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم دوای‌ زانكۆكه‌یان ببونه‌وه‌‌و له‌ناو زانكۆكه‌دا مانیان‬ ‫دوس����اڵ هه‌ندێ‌ ش����تم پێ‌ قبوڵ نه‌ئه‌كراو گرتبو‪ ،‬پاش چه‌ند هه‌فت ‌ه له‌ناڕه‌زایی‌‪ ،‬له‌‪‌ 2‬ی‬ ‫تێگه‌یشتم وه‌زیفه‌ی‌ زانكۆ ئه‌وه‌ نیه‌ كه‌ بیرم مایس���دا پۆلیس چوه‌ ناو زانكۆكه‌وه‌و به‌زۆر‬ ‫لێكردۆته‌وه‌ نه‌ئه‌وه‌ش كه‌ ئێس����تا هه‌ندێك كۆتاییان به‌ناڕه‌زایی‌‌و مانگرتنی‌ خوێندكاران‬ ‫چاوه‌ڕێی‌ ئه‌كه‌ن‌و دواتر تێگه‌یش����تم زانكۆ هێنا‌و زانكۆكه‌یان داخست‪.‬‬ ‫ل���ه‌‪3‬ی‌ مایس���دا‪ ،‬خوێندكاران���ی‌ زانكۆ ‌ی‬ ‫نه‌ ئاڕاسته‌كاری‌ كۆمه‌ڵگا بو نه‌ناوه‌ندێكی‌‬ ‫مه‌عریف����ی‌ بو نه‌ تاكی‌ به‌هه‌م����دارو ئازای‌ س���ۆربۆن وه‌ك ناڕه‌زای��� ‌ی ده‌ربڕین به‌رامبه‌ر‬ ‫پێشكه‌ش����ی‌ كۆمه‌ڵ����گا كرد‪ ،‬ك����ه‌ نه‌ئه‌بو به‌ڕه‌فتار ‌ی پۆلیس‌و داخستنی‌ زانكۆ ‌ی نانته‌ر‬ ‫خۆپیش���اندانیان سازكرد‪ ،‬پۆلیس به‌كوته‌ك‌و‬ ‫به‌وشێوه‌یه‌ بێت‪.‬‬ ‫س����روه‌ جه‌م����ال‪ :‬مامۆس����تایانی‌ زانكۆ بۆمبی‌ فرمێس���كڕێژ روبه‌ڕویان بونه‌وه‌‪300 ،‬‬ ‫كاریگه‌ریان هه‌بوه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ جۆرێك خوێندكار ده‌ستگیر كران‪.‬‬ ‫له‌نائومێدیتان بۆ دروست ببێت؟‬ ‫كان���ی‌ ئه‌بوبه‌كر‪ :‬ئه‌م���ه‌ به‌ش بۆ به‌ش‬ ‫ئه‌گۆڕێت به‌ش���ه‌كه‌ی‌ ئێم���ه‌ زیاتر تێكه‌ڵ‬ ‫ئه‌بن‪ ،‬به‌اڵم هه‌رله‌یه‌كه‌م ساڵه‌وه‌ كه‌ به‌شی‌‬ ‫خۆی‌ ئاگایم نه‌بو هه‌سته‌مكرد مامۆستاكه‌م‬ ‫هه‌ڵه‌ی‌ ئه‌ك���ردو ش���تێكی‌ وای‌ نه‌ئه‌زانی‌‬ ‫ڕاس���ته‌ مامۆس���تاش هه‌ڵه‌ ئه‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ناكرێت ئاستێكی‌ وات نه‌بێت‪ ،‬بۆیه‌ گرنگه‌‬ ‫ئاس���تێكی‌ باش���ی‌ هه‌بێت‌و خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ب���اش بێت ئینج���ا ببێته‌‬ ‫مامۆس���تا‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وه‌ كاریگه‌ری‌ خراپی‌‬ ‫هه‌یه‌ له‌سه‌ر نائومێدبونی‌ خوێندكار‪.‬‬ ‫الوك ئه‌بوبه‌ك���ر‪ :‬به‌رله‌وه‌ی‌ بێمه‌ زانكۆ‬ ‫پێم وابو ئه‌كرێت كۆمه‌ڵێك ش���ت بكه‌ین‬ ‫كه‌پێشتر بكگراوندمان هه‌بو زانكۆ بكه‌ینه‌‬ ‫ناوه‌ندێك بۆ په‌ره‌پێدانی‌ تواناكانی‌ خۆمان‌و‬ ‫گه‌نجان‌و دروس���تكردنی‌ هاوڕێیه‌تی‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫وێنه‌ گشتیه‌كه‌ خۆم ئاگایم هه‌بو له‌باره‌ی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ خوێندكاریه‌كان ئاستێكی‌ تریش‬ ‫زانكۆ له‌دنیا چۆنه‌و ئه‌بێت چی‌ بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كاتێك به‌وشێوه‌یه‌ نیه‌ وه‌ك تاك بێتاقه‌ت‬ ‫ئه‌بیت‪ ،‬به‌اڵم له‌سه‌ر ئاسته‌ گشتییه‌كه‌ كه‌‬ ‫له‌ژێر ده‌سه‌اڵتێكی‌ چه‌وسێنه‌ردابێت هه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ لێ‌ چ���اوه‌ڕوان ئه‌كرێت‪ .‬بێگومان‬ ‫كاتێ���ك هه‌مو الیه‌نه‌كان���ی‌ تری‌ كۆمه‌ڵگا‬ ‫داڕزاوه‌ نابێ���ت چاوه‌ڕێی‌ زانكۆیه‌كی‌ باش‬ ‫بكه‌ی���ت‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌ هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تای‌‬ ‫زانك���ۆوه‌ به‌رده‌وام چاالكی���م هه‌بوه‌ یه‌ك‬ ‫دونیا ته‌نگو چه‌ڵه‌مه‌ هاتونه‌ته‌ ڕێم‌و یه‌ك‬ ‫دنی���ا بێتاقه‌تی‌و ش���كان‌و بیركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫بۆ‬ ‫فه‌ردی‌ دێته‌ ڕێت‪ ،‬به‌اڵم وێنا گشتیه‌كه‌‬ ‫سارتەر لەگەڵ خۆپیشاندەراندا‬ ‫زانكۆ وات لێده‌كات نه‌وه‌ستیت‪.‬‬

‫رۆژ ‌ی ‪6‬ی‌ مایس‪ ،‬بیست هه‌زار خوێندكار‬ ‫ك���ه‌ خه‌ڵك���ی‌ ئاس���ایی‌‌و گه‌نج���ان هاتبون ‌ه‬ ‫ناویان���ه‌وه‌‪ ،‬خۆپیش���اندانیان ك���رد‌و داوا ‌ی‬ ‫كش���انه‌وه‌ی‌ پۆلیس له‌زانكۆك���ه‌و كردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫زانكۆی‌ سۆربۆن‌و نانته‌ر‌و ئازادی‌ خوێندكاران ‌ی‬ ‫ده‌س���تگیركراویان كرد‌و بە‌ب���ه‌رد‌و مۆلۆتۆف‬ ‫هێرشیان كرد‌ه سه‌ر یه‌كه‌كانی‌ پۆلیس‪ .‬پۆلیس‬ ‫به‌توندی‌ به‌ره‌نگاری‌ خۆپیشانده‌ران بونه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌م رۆژه‌دا س���ه‌دان نوسه‌رو رۆشنبیر‌و‬ ‫هونه‌رمه‌ندی‌ ناوداری‌ فه‌ره‌نس���ا پش���تیوان ‌ی‬ ‫خۆیان بۆ خۆپیش���اندانه‌كان راگه‌یاندو چون ‌ه‬ ‫پاڵ‌ خۆپیش���انده‌رانه‌وه‌‌و ناڕه‌زایی‌ به‌خێرای ‌ی‬ ‫سه‌رتاسه‌ری‌ فه‌ره‌نسای‌ گرته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌م���اوه‌ ‌ی هه‌فته‌یه‌كدا له‌‪ 3‬تا ‪10‬ی‌ مایس‪،‬‬ ‫ناڕه‌زایی‌‌و خۆپیشاندان به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك گه‌ور‌ه‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ك���ه‌ ملیۆنه‌ها كه‌س به‌ش���داری تیا‬ ‫ده‌كه‌ن‌و ده‌س���ه‌اڵتداران توشی‌ شۆك ده‌بن‪،‬‬ ‫چونك ‌ه له‌سه‌ره‌تای‌ س���اڵ ‌ی ‪1968‬دا‪ ،‬دیگۆل‬ ‫به‌گه‌ش���بینییه‌وه‌ باس���ی‌ ئارامی‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫پێشكه‌وتنی‌ سیسته‌م ‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و گه‌شه‌ ‌ی‬ ‫ئابوری‌ كردبو‪.‬‬ ‫رۆژ ‌ی ‪10‬ی‌ مایس‪ ،‬به‌خاڵ��� ‌ی وه‌رچه‌رخان‬ ‫داده‌نرێت‪ ،‬كه‌ س��� ‌ی هه‌زار خوێندكار رژابون ‌ه‬ ‫س���ه‌ر ش���ه‌قامه‌كانی‌ ده‌وروب���ه‌ر ‌ی زانكۆ ‌ی‬ ‫سۆربۆن‪" ،‬كن بندیت" سه‌ركرده‌ی‌ خوێندكاران‬ ‫هاواری‌ كرد "ئێس���تا ك���ه‌ پۆلیس زانكۆكان ‌ی‬ ‫ئێم���ه‌ی‌ داگیر كردوه‌‪ ،‬ئێمه‌ش ش���ه‌قامه‌كان‬ ‫داگیر ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫گه‌نجان‌و خوێندكاران كه‌وتنه‌ دورستكردن ‌ی‬ ‫س���ه‌نگه‌ر له‌س���ه‌ر ش���ه‌قامه‌كان‌و بە‌ب���ه‌ردو‬ ‫هه‌یكه‌ل���ی‌ س���وتاوی‌ ئوتومبێ���ل‌و دره‌خت‬ ‫به‌ربه‌ستیان دروستكرد‪ ،‬تا كاتژمێر ‪11‬ی‌ شه‌و‬ ‫ده‌یان سه‌نگه‌ر دروس���تكران‌و ئااڵی‌ سوریان‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌ڵكرا‪ .‬خۆپیشانده‌ران به‌دارو به‌رد‬ ‫ده‌كه‌وتنه‌ وێزه‌ ‌ی پۆلیس‌و پۆلیسیش به‌بۆمب ‌ی‬ ‫فرمێسك رێژو كوته‌ك وه‌اڵمیان ده‌ده‌نه‌وه‌‌و تا‬ ‫به‌ره‌به‌یان فڕكان فڕكان ده‌كه‌ن‌و ده‌یان كه‌س‬ ‫له‌هه‌ردوال بریندار ده‌بن‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر هه‌م���ان رۆژ‪ ،‬كۆنفیدراس���یۆن ‌ی‬ ‫سه‌رتاسه‌ری‌ كارو حیزبە‌چه‌په‌كان پشتیوان ‌ی‬ ‫خۆی���ان ب���ۆ ناڕه‌زای���ی‌‌و خۆپیش���انده‌ران‬ ‫راده‌گه‌یه‌ن���ن‪ .‬رۆژ ‌ی ‪13‬ی‌ مای���س مانگرتن ‌ی‬ ‫سه‌رتاس���ه‌ری‌ راده‌گه‌یه‌نرێت‌و خوێندكاران‌و‬

‫خۆپیشاندانه‌كانی‌ مایس ‌ی ‪ 1968‬لەفەرەنسا‬

‫كرێكاران پێكه‌وه‌ روبه‌رو ‌ی ده‌وڵه‌ت ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌ت ك ‌ه هه‌س���ت ده‌كات ئه‌ركی‌ قورس‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬رۆژ ‌ی ‪12‬ی‌ مایس‪ ،‬ج���ۆرج پۆمپیدۆ ‌ی‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیران ئاماده‌ی��� ‌ی حكومه‌ته‌كه‌ ‌ی‬ ‫بۆ جێبه‌جێكردن���ی‌ ت���ه‌واوی‌ داواكاریه‌كان ‌ی‬ ‫خوێن���دكاران راده‌گه‌یه‌ن���ێ‌‪ ،‬خوێندكاران���ی‌‬ ‫ده‌س���تگیركراو ئ���ازاد ده‌كرێ���ن‌و زانكۆكان‬ ‫ده‌كرێن���ه‌وه‌‪ ،‬به‌و هیوایه‌ی‌ ك���ه‌ خوێندكاران‬ ‫شه‌قام به‌جێبهێڵن‪.‬‬ ‫‪13‬ی‌ مایس پۆلیس زانكۆكان به‌جێده‌هێڵێ‌‌و‬ ‫خوێن���دكاران ده‌گه‌رێنه‌وه‌ ب���ۆ زانكۆ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مجاره‌یان بۆ به‌رده‌وام���دان به‌خوێندن نا‪،‬‬ ‫به‌ڵكو بۆ ئاماده‌س���ازی‌ كردن به‌مه‌به‌س���ت ‌ی‬ ‫ئه‌نجامدان ‌ی شۆڕش ‌ی سۆسیالیستی‌‌و پۆله‌كان‬ ‫ده‌بنه‌ شوێنی‌ مشتومڕ‌و گفتوگۆ‌و پالندانان‪.‬‬ ‫هه‌مان رۆژ‪ ،‬گه‌نجان كۆنس���ێرتێكی‌ گه‌ور‌ه‬ ‫س���از ده‌ك���ه‌ن‌و ئاهه‌نگ���ی‌ س���ه‌ركه‌وتنیان‬ ‫ده‌گێڕن‪ .‬به‌گۆران���ی‌‌و هونه‌ر ناڕه‌زایی‌ خۆیان‬ ‫ده‌رده‌بڕن‌و به‌شێك له‌جوانترین گۆرانیه‌كان ‌ی‬ ‫ئه‌و رۆژگاره‌ی‌ فه‌ره‌نسا به‌رهه‌مده‌هێنن‪ .‬هه‌ر‬ ‫هه‌مان رۆژ یه‌ك ملیۆن كه‌س ده‌ڕژێنه‌ س���ه‌ر‬ ‫شه‌قامه‌كان‌و داوا ‌ی ده‌ست له‌كاركێشانه‌وه‌ ‌ی‬ ‫"دیگۆل" ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫زۆربه‌ی‌ كارگه‌و كارمه‌ندانی‌ داموده‌زگاكان ‌ی‬ ‫ده‌وڵه‌ت مانده‌گ���رن كه‌ ژماره‌یان نزیكه‌ ‌ی ‪10‬‬ ‫ملیۆن كه‌س ده‌بێ���ت‪ ،‬روداوێك كه‌ له‌مێژو ‌ی‬ ‫ئ���ه‌و واڵت���ه‌دا بێوێن���ه‌ ب���وه‌‪ .‬كرێ���كاران‌و‬ ‫س���ه‌ندیكاكانیان داوای‌ زیادكردن��� ‌ی موچه‌و‬ ‫كرێ‌‌و چل كاتژمێر كار له‌هه‌فته‌یه‌ك‌و باش���تر‬ ‫كردن��� ‌ی هه‌لومه‌رج���ی‌ كار‌و په‌یوه‌ندییه‌ك��� ‌ی‬ ‫مرۆیانه‌تر ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫‪17‬ی‌ مایس‪ ،‬كارمه‌ندانی‌ رادیۆو ته‌له‌فزیۆن ‌ی‬ ‫فه‌ره‌نسا ك ‌ه ژماره‌یان ‪ 17‬هه‌زار كه‌س ده‌بێت‬ ‫ده‌چنه‌ پ���اڵ‌ مانگرتنه‌كان���ه‌وه‌‪18 .‬ی‌ مایس‬ ‫له‌كات���ی‌ س���ازكردنی‌ فیس���تیڤالی‌ "كان"دا‪،‬‬ ‫هونه‌رمه‌ن���دان‌و ئه‌س���تێره‌ ناوداره‌كان��� ‌ی‬ ‫س���ینه‌مای‌ فه‌ره‌نس���ا پش���تیوانی‌ خۆی���ان‬ ‫ب���ۆ خوێن���دكاران‌و كرێ���كاران راده‌گه‌یه‌نن‌و‬ ‫به‌به‌یاننامه‌یه‌ك به‌رنامه‌كانی‌ ڤیس���تیڤاله‌ك ‌ه‬ ‫ده‌وه‌س���تێنن‪ .‬یاریزانانی‌ تۆپی‌ پێش‪ ،‬بینا ‌ی‬ ‫فیدراس���یۆنی‌ تۆپ��� ‌ی پێ ‌ی فه‌ره‌نس���ا داگیر‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬ته‌نانه‌ت قه‌ش���ه‌كانیش یاخ ‌ی ده‌بن‌و‬ ‫ره‌خنه‌ له‌هه‌یكه‌لی‌ ئیداری‌ كه‌نیس��� ‌ه ده‌گرن‪.‬‬

‫زۆرێ���ك له‌به‌ڕێوه‌به‌ران له‌الی���ه‌ن كرێكارنه‌و‌ه‬ ‫زیندان ‌ی ده‌كرێن‌و به‌ش���ێك له‌س���ه‌رمایه‌دار‌ه‬ ‫گه‌وره‌كان پاریس به‌جێده‌هێڵن‪.‬‬ ‫رۆژ ‌ی ‪24‬ی‌ مایس‪ ،‬ژه‌نرال دیگۆل پاش س ‌ێ‬ ‫هه‌فته‌ له‌ناڕه‌زای ‌ی بۆ یه‌كه‌مجار قسه‌ بۆ خه‌ڵك‬ ‫ده‌كا‌و به‌ڵێنی‌ ئه‌وه‌یان پێده‌دات ك ‌ه سه‌رجه‌م‬ ‫داواكارییه‌كانیان ج ‌ێ به‌جێ‌ بكات‪ ،‬به‌اڵم به‌و‬ ‫مه‌رجه‌ی‌ "پێشوه‌خت ده‌بێت خۆپیشانده‌ران‬ ‫شه‌قامه‌كان به‌جێبهێڵن"‪ .‬له‌گه‌ڵ‌ كۆتایهاتن ‌ی‬ ‫قسه‌كان ‌ی سه‌رۆك كۆماردا‪ ،‬جارێكیتر گه‌نجان ‌ی‬ ‫توڕه‌ ده‌ڕژێنه‌ سه‌ر ش���ه‌قامه‌كان‌و ئێواره‌ ‌ی‬ ‫هه‌م���ان رۆژ پاریس له‌دۆخی‌ جه‌نگ ‌ی ناوخۆدا‬ ‫ژیان به‌س���ه‌رده‌بات‪ ،‬له‌سه‌رتاس���ه‌ر ‌ی شاردا‬ ‫پۆلیس‌و خۆپیش���انده‌ران روب���ه‌رو ‌ی یه‌كتر‬ ‫ده‌بن���ه‌وه‌‪ ،‬له‌زۆربه‌ی‌ كوچه‌و ش���ه‌قامه‌كان ‌ی‬ ‫پاریس���دا گڕو ده‌وكه‌ڵ‌ به‌رزده‌بێته‌وه‌‪ .‬چه‌ند‬ ‫گه‌نجێكی‌ س���ه‌ر به‌چه‌په‌كان بینای‌ بۆرسه‌ ‌ی‬ ‫پاری���س كه‌ به‌"س���یمبولی‌ س���ه‌رمایه‌داری‌"‬ ‫ده‌زانن ئاگرتێبه‌رده‌ده‌ن‪ .‬به‌اڵم ئه‌و شه‌و‌ه پڕ‬ ‫له‌نائارامییه‌ی‌ فه‌ره‌نسا به‌بێ‌ كوشت‌و كوشتار‬ ‫تێده‌په‌ڕێت‪ .‬چاودێران باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌و شه‌وه‌دا یه‌ك فیشه‌ك بته‌قێنرایه‌‪ ،‬كوشتار‌و‬ ‫كاره‌س���ات رویئه‌دا‪ .‬زۆربه‌ی‌ كاربه‌ده‌ستان ‌ی‬ ‫پۆلیس‌و سوپا دژی‌ به‌كارهێنان ‌ی توندوتیژ ‌ی‬ ‫ب���ون بۆ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌ خۆپیش���انده‌ران‪،‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریشدا خوێندكاران هۆشداریان دابو‬ ‫كه‌ خۆیان له‌روبه‌وبونه‌وه‌ی‌ راسته‌وخۆ ‌ی هێز‌ه‬ ‫چه‌كداره‌كان ده‌پارێزن‪.‬‬ ‫رۆژ ‌ی ‪25‬ی‌ مای���س‪ ،‬پاش به‌س���ه‌ربردن ‌ی‬ ‫ش���ه‌وێكی‌ درێژ له‌ش���ه‌ڕو پێكدادان‪ ،‬پاریس‬ ‫ش���ه‌ك ‌هت‌و ئ���ارام ده‌رده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬زۆرب���ه‌ ‌ی‬ ‫چاودێران به‌ش���ه‌وی‌ ‪ 24‬له‌سه‌ر ‪25‬ی‌ مایس‬ ‫به‌س���ه‌ره‌تای‌ كۆتای���ی‌ خۆپیش���اندانه‌كان‬ ‫ناوده‌ب���ه‌ن‪ ،‬ك ‌ه ئیتر خه‌ڵك ‌ی ده‌پرس���ن ئه‌م‬ ‫گه‌نجان ‌ه ده‌یانه‌وێ‌ واڵت به‌ره‌و كو ‌ێ به‌رن؟‬ ‫هه‌فته‌ی‌ كۆتای��� ‌ی مانگی‌ مایس‪ ،‬ده‌وڵه‌ت‌و‬ ‫خوێندكارانیش تێماب���ون‌و نه‌یانده‌زان ‌ی چۆن‬ ‫له‌م دۆخه‌ ده‌رباز ب���ن‪ ،‬ده‌وڵه‌ت نه‌ده‌یتوان ‌ی‬ ‫روبه‌روی‌ خوێندكاران بێته‌وه‌و نه‌ش���یده‌توان ‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵی���ان رێكبك���ه‌وێ‌‪ .‬له‌به‌رامبه‌ریش���دا‬ ‫خوێندكاران نه‌یانده‌زان ‌ی چ ‌ی بكه‌ن‌و تا كو ‌ێ‬ ‫بڕۆن‌و ب���ە‌چ به‌رنامه‌و ئامانجێك���ه‌وه‌ كۆتای ‌ی‬ ‫پێبهێنن‪ .‬فه‌ره‌نس���ا له‌بنبه‌س���ت‌و قه‌یرانێك ‌ی‬

‫گ���ه‌وره‌دا بو‪ .‬هه‌موان له‌بۆش���ایی‌ سیاس��� ‌ی‬ ‫ده‌ترس���انن‪ ،‬به‌تایبه‌ت���ی‌ كه‌ س���ه‌ندیكاكان ‌ی‬ ‫كرێكاران‌و حزبی‌ كۆمۆنیست ‌ی ئه‌و واڵت ‌ه ‪‌ 29‬ی‬ ‫مایس مانگرتن ‌ی سه‌رتاسه‌ریان راگه‌یاند‪.‬‬ ‫ئێواره‌ ‌ی ‪30‬ی‌ مایس‪ ،‬ش���ارل دیگۆل دێت ‌ه‬ ‫س���ه‌ر شاش���ه‌ ‌ی ته‌له‌فزیۆن‌و به‌ئیراده‌یه‌ك ‌ی‬ ‫به‌هێزه‌و‌ه ده‌ڵێت "ده‌س���ت له‌كارناكێشمه‌وه‌"‬ ‫دیگۆل په‌رله‌مان ‌ی هه‌ڵوه‌شانده‌وه‌و رایگه‌یاند‬ ‫ك���ه‌ له‌م���اوه‌ی‌ ی���ه‌ك مانگ���دا هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫پێشوه‌خت ئه‌نجام ده‌دات‪ .‬پاش ئه‌م قسانه‌ ‌ی‬ ‫دیگ���ۆل‪ ،‬هه‌زاران هه‌واداری‌ س���ه‌رۆك كۆمار‬ ‫رێپێوانێكی‌ گ���ه‌ور‌ه رێكده‌خه‌ن‪ .‬هه‌مو هێز‌ه‬ ‫راست‌و محافزكاره‌كان ده‌ستیان ده‌خه‌ن ‌ه ناو‬ ‫ده‌س���ت ‌ی یه‌كه‌وه‌و هێزو ده‌سه‌اڵت ‌ی "زۆرینه‌ ‌ی‬ ‫بێده‌نگ"ی‌ خۆیان نمایش ده‌ك ‌هن‌و ده‌یسه‌لمێنن‬ ‫كه‌ فه‌ره‌نسا ته‌نها هی‌ "یاخیبوان" نییه‌‪.‬‬ ‫هه‌م���ان رۆژ خوێندكاران���ی‌ ش���ه‌كه‌ت‌و‬ ‫سه‌رلێش���ێواو ش���ه‌قام به‌جێده‌هێڵ���ن‪،‬‬ ‫مانگرتنه‌كان���ی‌ كرێكارانیش پاشه‌كش���ه‌یان‬ ‫پێده‌ك���رێ‌‪ ،‬رۆژ ‌ی ‪12‬ی‌ حوزه‌یران حكومه‌ت‬ ‫خۆپیشاندان قه‌ده‌غ ‌ه ده‌كاو یانزه‌ رێكخراو ‌ی‬ ‫چه‌پی‌ خوێندكاران‪ ،‬له‌وان ‌ه "جواڵنه‌وه‌ ‌ی ‪‌ 22‬ی‬ ‫مارس" به‌نایاسایی‌ راده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫رۆژ ‌ی ‪‌23‬و ‪‌ 30‬ی حوزه‌ی���ران دو خول��� ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن س���ازده‌كرێت‪ .‬له‌‪30‬ی‌ حوزه‌یراندا‬ ‫هه‌وادارانی‌ دیگۆل س���ه‌ركه‌وتنێكی‌ چاوه‌ڕوان‬ ‫نه‌ك���راو‌و زۆرین���ه‌ی‌ ره‌ها به‌ده‌س���تده‌هێنن‪.‬‬ ‫دیگۆل ساڵێك ‌ی دیكه‌ش له‌ده‌سه‌اڵتدا مایه‌وه‌‪،‬‬ ‫تا ئه‌وه‌ ‌ی خه‌ڵكی‌ فه‌ره‌نس���ا له‌راپس���ییه‌كدا‬ ‫س���ه‌ره‌نجام به‌س���ه‌رۆك كۆم���ار ‌ی به‌هێز ‌ی‬ ‫واڵته‌كه‌ی���ان وت "نا"‪28 .‬ی‌ نیس���ان ‌ی ‪1969‬‬ ‫س���ه‌ركه‌وتن‌و دڵدانه‌وه‌یه‌ك���ی‌ بچ���وك بو بۆ‬ ‫ناڕه‌زایی‌‌و خۆپیش���اندانێكی‌ گ���ه‌وره‌ كه‌ به‌ر‬ ‫له‌ساڵێك ده‌ستیپێكردبو‪.‬‬ ‫ناڕه‌زایی‌‌و خۆپیشاندانه‌كانی‌ مایس ‌ی ‪،1968‬‬ ‫ك ‌ه به‌ئایدیا‌و خولیا ‌ی به‌دیهێنانی‌ گۆڕانكاریی‌‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك��� ‌ی خۆش���به‌خت‌و یه‌كس���ان‬ ‫سه‌ریهه‌ڵدا‌و گه‌نجان به‌وپه‌ڕ ‌ی خۆشباوه‌ڕییه‌و‌ه‬ ‫پێیانوابو ك���ه‌ ده‌توانن له‌ڕێگه‌ی‌ به‌رپاكردن ‌ی‬ ‫چه‌ند شۆڕشێك ‌ی كۆمه‌اڵیه‌تیه‌وه‌ چاره‌نوس ‌ی‬ ‫جیه���ان بگ���ۆڕن‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌ خه‌ونه‌كانیان‬ ‫به‌دینه‌هات‪ ،‬به‌اڵم توانی‌ گۆڕانكاریه‌ك ‌ی گه‌ور‌ه‬ ‫له‌روانین ‌ی كۆمه‌ڵگه‌دا دروس���تبكات بۆ ژیان ‌ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و سیاس���ی‌‌و خوێندن‌و س���ێكس‌و‬ ‫ژنان‪.‬‬ ‫ئه‌م روداوه‌ له‌ماوه‌ ‌ی په‌نجا ساڵی‌ رابردودا‬ ‫به‌ئه‌ندازه‌ی���ه‌ك كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر گه‌نجان ‌ی‬ ‫جیه���ان‌و زانكۆكان ‌ی دنیا به‌جێهش���توه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ئێس���تا له‌كوردس���تان كۆمه‌ڵێك خوێندكار ‌ی‬ ‫ناڕازیی‌‪ ،‬ن���اوی‌ "كۆمه‌ڵه‌ ‌ی ‪"68‬یان له‌خۆیان‬ ‫ناوه‌‪.‬‬

‫هه‌رچه‌نده‌ خەونی‬ ‫خوێنکارانی ناڕازیی‬ ‫مایسی‌ ‪1968‬‬ ‫به‌دینه‌هات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫توانیان‌ گۆڕانكاریه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌ له‌روانینی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌دا دروستبکەن‬ ‫بۆ ژیانی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫سیاسی‌‌و خوێندن‌و‬ ‫سێكس‌و ژنان‬

‫‪18‬‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫ئه‌گه‌ره‌كانی به‌رده‌م ده‌نگی كورد له‌ناوچه‌ دابڕاوه‌كان‬

‫تایبه‌ت‬

‫بۆ په‌رله‌مانتاری نوێ‬ ‫ده‌نگی كورد له‌ناوچ ‌ه دابڕاوه‌كانی كوردستان له‌كورتی ده‌دات‬ ‫خۆت مه‌فرۆشه‌‬

‫ئاسۆ عه‌بدولله‌تیف‬

‫په‌رله‌مانت����اری به‌رێ����ز‪ ،‬بی����رت بێت ئه‌م‬ ‫س����اته‌وه‌خته‌ی پێش هه‌ڵبژاردن‪ ،‬ئه‌ها چۆن‬ ‫زه‌لیلی ده‌ستی ئه‌م‌و ئه‌ویت بۆ كۆكردنه‌وه‌ی‬ ‫ده‌نگی خه‌ڵكی ره‌ش‌و روت‪ ،‬ئه‌ها چۆن وه‌ك‬ ‫دارتو ئه‌یانته‌كێنیت‌و به‌رچنه‌ی لێپڕئه‌كه‌یت‪،‬‬ ‫ئه‌ه����ا چۆن راویان ئه‌كه‌ی����ت‌و تۆڕ ده‌كه‌یته‌‬ ‫ملیان‪ ،‬ئینجا خۆت بینیوه‌ له‌كاتی راوكردنا‪،‬‬ ‫چه‌ند ناش����یرین دێیته‌ سه‌ر شاشه‌و ده‌چیته‌‬ ‫م����ااڵن‌و وه‌ك س����مۆره‌ ئ����ه‌م دوكان‌و ئ����ه‌و‬ ‫دوكان‪ ،‬ئ����ه‌م چڵ بۆ ئه‌و چ����ڵ ده‌كه‌یت بۆ‬ ‫كۆكردنه‌وه‌ی ده‌ن����گ‪ ،‬ئه‌ها خه‌ڵكیش چه‌ن‬ ‫س����اده‌و خاكی‌و خانه‌خوێ‌و جوامێره‌‪ ،‬كاتێ‬ ‫ده‌نگی خۆیت پێئه‌دا له‌س����ه‌ر س����ندوق‪ ،‬ده‌‬ ‫تۆش ت����ۆزێ جوامێربه‌و وه‌فای ده‌نگده‌رانت‬ ‫بیرنه‌چێ كه‌ ئه‌چیته‌ سه‌ر سندوقی ویژدان‌و‬ ‫كه‌رامه‌ت����ی خۆت‌و كلیلی ئ����ه‌م كه‌رامه‌ته‌ی‬ ‫خۆت ته‌سلیمی كه‌س مه‌كه‌‪.‬‬ ‫بیرت بێت ئه‌گه‌ر خ����ۆت به‌مه‌ردو مه‌ردان‬ ‫ده‌زانیت‌و خۆت به‌خ����ان‌و خانه‌دان ده‌زانیت‬ ‫ب����ه‌و كۆڵه‌ ش����ه‌هاده‌و حیكایه‌ت����ه‌ حیزبی‌و‬ ‫به‌ڵێنه‌ زۆرانه‌وه‌ كه‌ دات به‌گوێی ده‌نگده‌ردا‪،‬‬ ‫ك����ه‌ ئه‌چیته‌ به‌غ����داد ئه‌مان����ه‌ت بیر بێت‌و‬ ‫شه‌هامه‌تی پیاوه‌تی‌و ژنێتی خۆت مه‌گۆره‌وه‌‬ ‫به‌هیچ ش����تێك‪ ،‬ئه‌ها چه‌ند ناشیرین هاوار‬ ‫ده‌كه‌یت بۆ ده‌نگ كۆكردنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م هاواره‌ت‬ ‫با بۆ راس����تی بێت‪ ،‬ئه‌م چوونه‌ سه‌ر په‌یژه‌و‬ ‫عه‌م����ووده‌ به‌رزانه‌ت با ب����ۆ درۆ نه‌بێت‪ ،‬با‬ ‫بۆ سازش‌و خۆفرۆش����ی نه‌بێت‪ ،‬با ته‌نها بۆ‬ ‫گیرفان����ت نه‌بێت‪ ،‬ئێس����تا خه‌ڵكی ده‌نگده‌ر‬ ‫ده‌زان����ن هاوار هاواری تۆ ب����ۆ ئه‌وان نیه‌ بۆ‬ ‫پاره‌و ئیمتیازه‌كه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم داخه‌كه‌م عه‌ره‌ب‬ ‫ده‌وری داوی����ن‌و ده‌نگده‌ر هی����چ ده‌رفه‌تێكی‬ ‫تری له‌به‌رده‌مدا نیه‌ تۆ نه‌بیت‪ ،‬تۆ كه‌سێكی‬ ‫ناچاری����ت ئ����ه‌وه‌ت بیرنه‌چێ كات����ێ متمانه‌‬ ‫وه‌رده‌گری����ت له‌ده‌نگده‌ر‪ ،‬بۆی����ه‌ ناچار مه‌به‌‬ ‫ملت‌و كه‌مه‌رت‌و س����ه‌رت بۆ هیچ نامه‌ردێك‬ ‫شۆڕكه‌یته‌وه‌‪.‬‬ ‫ته‌نها ئه‌وه‌ بزانن‪ ،‬ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ش هیچ‬ ‫ناگۆڕێت‪ ،‬خۆتێكدان‌و خۆس����ووركردنه‌وه‌ی‬ ‫ناوێت‪ ،‬زۆر خۆت مه‌كه‌ به‌قه‌شمه‌رو جێگای‬ ‫پێكه‌نین‌و جنێودان به‌یه‌كتری‪ ،‬ته‌شهیر به‌یه‌ك‬ ‫مه‌كه‌ن با بوه‌س����تێ ئه‌م كه‌لتوره‌ ناشیرینه‌‪،‬‬ ‫با سبه‌ی له‌به‌غدا بتوانن مه‌رحه‌بایه‌كی یه‌كتر‬ ‫بكه‌ن‌و شه‌رمه‌زاری یه‌ك نه‌بن‪ ،‬هه‌ر له‌ئێستاوه‌‬ ‫بیر له‌كه‌ین‌و به‌ین‌و خۆده‌وڵه‌مه‌ندكردن‌و فێڵ‬ ‫مه‌كه‌ره‌وه‌ بۆ شكاندنی پشتی خۆت‌و لێدان‬ ‫له‌هاوزمانه‌ك����ه‌ت‪ ،‬تۆ ده‌زانی����ت هه‌ڵبژاردنی‬ ‫عێراق شانۆگه‌رییه‌كی كۆمیدیه‌ بۆ سیستمێكی‬ ‫فاشیی‌و به‌ره‌اڵو هۆڤی‌و به‌تااڵنبردنی هه‌موو‬ ‫شتێك‪ ،‬تۆی كورد له‌ناو ئه‌و هه‌موو تانجی‌و‬ ‫رێویه‌دا شێریش بیت هیچت پێ ناكرێ‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫خۆت به‌ش����ێر له‌قه‌ڵه‌م مه‌ده‌‪ ،‬ده‌توانی ئارام‬ ‫بیت‌و كه‌سایه‌تیه‌كه‌ت بپارێزیت‪.‬‬ ‫ل����ه‌و فه‌وزایه‌ی به‌غ����دادی نوێ كه‌ كورد‬ ‫كه‌مینه‌یه‌ك����ی بێهێ����زو بێ س����ه‌ركرده‌و بێ‬ ‫ره‌م����زه‌‪ ،‬چیتر كه‌س ناتوانێت وه‌ك پاڵه‌وان‬ ‫خ����ۆی نمایش بكات‌و خ����ۆی بنوێنێ وه‌ك‬ ‫ش����ێرو قاره‌مان����ی رزگاری نیش����تیمانی‌و‬ ‫دروشم‌و درۆمان بۆ ریزبكات‌و بڵێ "وه‌زعی‬ ‫ئابوری چاك ده‌كه‌م‌و شایس����ته‌ داراییه‌كان‬ ‫ده‌گه‌رێنمه‌وه‌و ماده‌ی س����ه‌دوچل جێبه‌جێ‬ ‫ده‌ك����ه‌م‌و كه‌رك����وك‌و ناوچه‌داب����راوه‌كان‬ ‫ده‌گه‌رێنمه‌وه‌و موچ����ه‌ی فه‌رمانبه‌ران چاك‬ ‫ده‌كه‌م‌و ك����ورد له‌ته‌ریك����ه‌وه‌ ئه‌كه‌مه‌وه‌ به‌‬ ‫شه‌ریك"‬ ‫زۆریش خۆتان سه‌خڵه‌ت مه‌كه‌ن‌و مه‌هێڵن‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ وه‌ك له‌یستۆك‌و بوكه‌ڵه‌ حیزبه‌كان‬ ‫به‌كارتان بهێنن‌و س����ه‌رتان پێ گه‌رم بكه‌ن‌و‬ ‫س����ه‌ركردایه‌تی هاوبه‌ش����تان پێ دروس����ت‬ ‫بك����ه‌ن‪ ،‬ته‌نها ئێوه‌ ویژدانێكی هاوبه‌ش����تان‬ ‫ده‌وێت له‌سه‌ر ئاستێكی زۆر ساده‌و خاكی‪،‬‬ ‫پێویس����ته‌ ئه‌وانه‌تان كه‌ ئێس����تا فش����ه‌مان‬ ‫بۆده‌ك ‌هن‌و س����به‌ی ده‌چنه‌ به‌غ����داد له‌بری‬ ‫قسه‌ی زل‌و ش����تی له‌م بابه‌ته‌‌و عێراقچێتی‌و‬ ‫نیشتمانپه‌روه‌رێتی‌و سه‌ركردایه‌تی هاوبه‌ش‌و‬ ‫قسه‌ی بێماناو سواو ئه‌م كارانه‌ بكه‌ن بۆ ئه‌م‬ ‫خه‌ڵكه‌و به‌س‪:‬‬ ‫• یه‌كه‌مجار ئه‌وه‌ بزانه‌‪ ،‬تۆ په‌رله‌مانتارێكی‬ ‫ناو كه‌مینه‌یه‌كی په‌رت بووی ش����ێواوی بێ‬ ‫س����ه‌رو بێ گوتارو بێ دیس����پلینیت‪ ،‬یاسات‬ ‫پێده‌رناكرێ‌و نیسابیش����ت پێ ته‌واو ناكرێ‪،‬‬ ‫ببڕو بكوژ خۆت نیت‪ ،‬باشتر‌وایه‌ به‌و بچوكیه‌ی‬ ‫خۆته‌وه‌ دابنیش����ی به‌ ئاقڵی‌و چیت پێباش‬ ‫بوو ده‌نگی بۆ ب����ده‌ له‌قازانجی نه‌ته‌وه‌كه‌ت‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ده‌نگت زواڵڵ بێت‌و ش����ه‌رمن مه‌به‌و‬ ‫بیری گرێبه‌ستی البه‌الو كۆكردنه‌وه‌ی پاره‌و‬ ‫كڕینی شوقه‌و ژنی دووه‌م مه‌كه‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫• بیر له‌وه‌ مه‌كه‌ره‌وه‌ دوای چوار ساڵی تر‬ ‫چه‌ن پاره‌ت كۆكردۆته‌وه‌و چیت لێدێت الی‬ ‫حیزبه‌كه‌ت‌و قه‌واره‌كه‌ت‌و ئاینده‌كه‌ت چۆنه‌‪،‬‬

‫بیر له‌وه‌ بكه‌ره‌وه‌ سبه‌ی دوای چوار ساڵ ئایا‬ ‫ده‌نگده‌ره‌كانت له‌باوه‌شت ده‌گرن‪ ،‬یان تف‌و‬ ‫نه‌عله‌ت‌و كۆمێنتی نه‌شیاوت تێده‌گرن‪.‬‬ ‫• تۆ ب����ه‌و بچوكیه‌ی خۆت����ه‌وه‌ جوانیت‪،‬‬ ‫بۆی����ه‌ به‌و بچوكیه‌ش بمێن����ه‌ره‌وه‌و خۆت به‌‬ ‫خۆت‪ ،‬مه‌به‌ به‌ س����فر بۆ ژماره‌ گه‌وره‌كان‪،‬‬ ‫خۆت ژماره‌به‌ له‌پاڵ ژماره‌كانی تردا‪ ،‬سێڵفی‬ ‫له‌گه‌ڵ كه‌س مه‌گره‌‪ ،‬وێنه‌ش بۆكه‌س مه‌گره‌‬ ‫تۆ وێنه‌گرنیت‪ ،‬مه‌چۆ س����ه‌ر سفره‌و خوانه‌‬ ‫گه‌وره‌كانی ده‌سه‌اڵت تۆ برسی نیت‪ ،‬دیاری‬ ‫وه‌رمه‌گ����ره‌ تۆ س����واڵكه‌ر نیت‪ ،‬بچوكی هیچ‬ ‫عه‌یب‌و نه‌نگی نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو گه‌وره‌ی خۆفرۆش‬ ‫هه‌میشه‌ بچوكه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌توانی به‌و بچوكیه‌ی‬ ‫خۆته‌وه‌‪ ،‬به‌و گرام‌و میلیم‌و س����انتیمه‌تره‌ی‬ ‫خۆته‌وه‌‪ ،‬كیلۆكان هاوس����ه‌نگ‌و ته‌وازون بكه‌‬ ‫ب����ه‌الی نه‌ته‌وه‌كه‌ت����دا‪ ،‬مه‌هێڵه‌ كه‌س غه‌ش‬ ‫له‌هاونیش����تیمانیانت ب����كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر گرامی‬ ‫بچوك نه‌بێ����ت‪ ،‬كیلۆ قیمه‌ت����ی نیه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫سانتیم نه‌بێت بزانه‌ مه‌تر ئه‌همیه‌تی نیه‌‪.‬‬ ‫• ئ����ه‌وه‌ بزان����ه‌ ه����ه‌ر عیالقه‌یه‌ك����ی تۆ‬ ‫حس����ابه‌ له‌س����ه‌ر ده‌نگده‌ره‌كانت‪ ،‬له‌س����ه‌ر‬ ‫نیشتیمانه‌كه‌ت‪ ،‬بۆیه‌ وه‌ك كوردی دۆنه‌دیو‬ ‫ش����وێن س����ێبه‌ری ئه‌م‌و ئه‌و مه‌كه‌وه‌‪ ،‬تۆزێ‬ ‫شه‌خس����یه‌تی خ����ۆت بپارێ����زه‌‪ ،‬ژم����اره‌ی‬ ‫ته‌له‌فۆن����ی خۆت به‌كه‌س مه‌ده‌‪ ،‬كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫نهێنی له‌گه‌ڵ هیچ كه‌س مه‌كه‌‪ ،‬تۆ نوێنه‌ری‬ ‫میلله‌تێكی برسی‌و بێ ئااڵو بێ سه‌روه‌ریت‪،‬‬ ‫هه‌وڵی س����ه‌روه‌ری بده‌‪ ،‬هه‌وڵی شكۆپارێزی‬ ‫بده‌‪ ،‬نه‌ك شكۆشكاندنی خۆت‪ ،‬ئه‌ها ئه‌گه‌ر‬ ‫نوكته‌یان كرد له‌سه‌ر شكاندنی نه‌ته‌وه‌كه‌ت‬ ‫به‌ده‌میانه‌وه‌ پێمه‌كه‌نه‌‪.‬‬ ‫• س����ووك مه‌به‌و خ����ۆت مه‌فرۆش����ه‌ به‌‬ ‫لیس����ته‌گه‌وره‌كانی ناو په‌رله‌مان بۆ مشتێك‬ ‫پ����اره‌و دۆالر ك���� ‌ه له‌س����وچی ئوتێلێكه‌وه‌‬ ‫وه‌ریده‌گری����ت‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ ی����ه‌ك ج����اره‌‪،‬‬ ‫وه‌ریده‌گریت‌و ئه‌ینێریت����ه‌وه‌ بۆ مناڵه‌كانت‌و‬ ‫ت����ه‌واو‪ ،‬ئ����ه‌وكات بی����ر له‌‌ویژدان����ی خۆت‬ ‫بكه‌ره‌وه‌ كه‌ چۆن ده‌نگت كۆده‌كرده‌وه‌‪ ،‬بیر‬ ‫له‌نه‌خۆشه‌كانی شێرپه‌نجه‌ی هیوا بكه‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫بیر له‌پێش����مه‌رگه‌ی برس����ی‌و كه‌م ئه‌ندامان‬ ‫بك����ه‌ره‌وه‌‪ ،‬بیر بكه‌ره‌وه‌ ل����ه‌و كاته‌وه‌ی تۆ‬ ‫وا ده‌زانی ده‌وڵه‌مه‌ند بوویت به‌ ناش����ه‌رعی‬ ‫ئ����ه‌وه‌ تۆ وردو خاش بوی����ت‌و هه‌رگیز چاك‬ ‫نابیت����ه‌وه‌‪ ،‬ده‌نگده‌ره‌كانیش����ت پێت نه‌زانن‬ ‫تۆ خ����ۆت له‌ناخا هه‌س����تی پێده‌كه‌ی چه‌ن‬ ‫شكاویت‪ ،‬بۆیه‌ باش����تر‌وایه‌ واز له‌كاری له‌م‬ ‫جۆره‌ بهێنیت‪.‬‬ ‫• چۆن ئێستا به‌ده‌نگده‌ری خۆت ده‌ڵێیت‬ ‫ده‌بم����ه‌ پارێزه‌رت‪ ،‬ده‌نگی ت����ۆ متمانه‌یه‌ بۆ‬ ‫من‪ ،‬ئاواش بیرت بێت ده‌نگی خۆت مه‌ده‌ به‌‬ ‫پرۆژه‌ یاسایه‌كی نانیشتیمانی خۆت‪ ،‬ده‌نگی‬ ‫خۆت مه‌ده‌ به‌ نه‌زعه‌ی تائیفی‌و مه‌زهه‌بگه‌راو‬ ‫پرۆژه‌ی����ه‌ك كه‌ دژی س����ه‌روه‌ری خاكه‌كه‌ت‬ ‫بێت‪ ،‬ده‌نگت با هه‌میش����ه‌ له‌‌ویژدانته‌وه‌ بێت‬ ‫نه‌ك به‌پێی رق‌و كینه‌ی حیزبایه‌تی‪ ،‬ده‌نگت‬ ‫مه‌ده‌ به‌ حه‌ش����دی ش����ه‌عبی‌و میلیشیاكان‌و‬ ‫مه‌رجه‌ع����ه‌كان ته‌نها له‌پێن����او كۆنگره‌یه‌كی‬ ‫رۆژنامه‌وانی‌و سه‌فقه‌یه‌كی ژێربه‌ژێردا‪.‬‬ ‫• په‌رله‌مانتاری سووخۆر مه‌به‌‪ ،‬پێویستت‬ ‫به‌ راكێش����انی پاره‌ی بانك����ه‌كان نیه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر مه‌الیت یان مامۆس����تای زانكۆ یان‬ ‫بابایه‌ك����ی حیزبی" كل قرچ ج����ر نفعا‪ ،‬فهو‬ ‫ربا" شه‌ڕی ده‌س����تووریی‌و ئه‌م شتانه‌ مه‌كه‌‬ ‫به‌تۆ ناك����رێ‪ ،‬ده‌زانی نایبه‌یته‌وه‌‪ ،‬ش����ه‌ڕی‬ ‫بچوك بكه‌و براوه‌ بی����ت‪ ،‬ئه‌وكاته‌ی ده‌زانی‬ ‫هیچت پێناك����رێ وه‌ره‌ ده‌ره‌وه‌ له‌په‌رله‌مان‌و‬ ‫توند هاوار بكه‌و بڵێ هیچم پێ ناكرێ‪ ،‬مه‌ڵێ‬ ‫له‌هه‌وڵداین له‌گه‌ڵ به‌رێز فاڵن بۆ چاره‌سه‌ری‬ ‫دۆخه‌كه‌‪ .‬ئه‌م قس����ه‌ س����واوانه‌ مه‌كه‌ بیرت‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫• دواج����ار ئه‌گ����ه‌ر ش����ه‌هامه‌تت هه‌ی����ه‌‬ ‫هه‌م����وو س����اڵێك س����امان‌و داراییه‌كه‌ت بۆ‬ ‫ده‌س����ته‌ی نه‌زاه����ه‌ ئاش����كرا بك����ه‌‪ ،‬بزانین‬ ‫به‌راست تۆ نوێنه‌ری خه‌ڵكیت یان نوێنه‌ری‬ ‫خێزانه‌كه‌ت‪.‬‬

‫سووك مه‌به‌و‬ ‫خۆت مه‌فرۆش ‌ه‬ ‫به‌لیسته‌گه‌وره‌كانی ناو‬ ‫په‌رله‌مان بۆ مشتێك‬ ‫پاره‌و دۆالر ك ‌ه‬ ‫له‌سوچی ئوتێلێكه‌و‌ه‬ ‫وه‌ریده‌گریت‬

‫سه‌رتیپ جه‌وهه‌ر‬

‫ریفراندۆم ته‌نها پرۆسه‌یه‌كی شكستخواردوی‬ ‫موجه‌ڕه‌د نه‌بو‪ ،‬به‌ڵكو له‌گه‌ڵ خۆیدا لێكه‌وته‌و‬ ‫كاردان���ه‌وه‌ی‌ زۆری به‌دوایخۆی���دا هێن���ا‪،‬‬ ‫هه‌ندێكیان له‌چه‌ند رۆژێك دوای‌ پرۆس���ه‌كه‌‬ ‫ده‌ركه‌وت���ن وه‌ك داخس���تنی س���نوره‌كان‌و‬ ‫فرۆكه‌خانه‌كان‪ ،‬هه‌ندێكیشیان له‌ناوه‌ڕاستی‬ ‫ئۆكتۆبه‌ری‌ ‪ ،2017‬هه‌ندێكیش���یان هێش���تا‬ ‫ده‌رنه‌كه‌وت���وون‌و ل���ه‌دوای‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫داهاتووی‌ عیراق زیاتر ده‌رده‌كه‌ون‪.‬‬ ‫هه‌ری���ه‌ك ل���ه‌و لێكه‌وتان���ه‌‪ ،‬كاریگ���ه‌ری‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ دوای خۆی جێهێشتوه‌ یان‬ ‫جێده‌هێلێت‪ ،‬ده‌بینی���ن كاتێك فرۆكه‌خانه‌و‬ ‫س���نوره‌كان داخ���ران‪ ،‬زه‌مین���ه‌ی‌ بۆ عیراق‬ ‫ره‌خساند هێرشبكاته‌ سه‌ر ناوچه‌ دابڕاوه‌كانی‬ ‫كوردس���تان‌و داگیریان بكات‪ ،‬به‌داگیركردنی‬ ‫ئه‌و ناوچانه‌‪ ،‬زه‌مینه‌ دروس���تبوه‌ كاریگه‌ری‌‬ ‫نه‌رێنی له‌س���ه‌ر دیموگرافی���ای‌ ناوچه‌كان‌و‬ ‫گۆڕینی هاوكێش���ه‌ی‌ هێزو رێ���ژه‌ی‌ ده‌نگی‬ ‫كورد له‌و ناوچانه‌ دره‌س���ت ببێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫بێگومان ل���ه‌دوای‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی داهاتووی‬ ‫عیراق ده‌رده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬به‌كه‌مبونه‌وه‌ی‌ كۆی‬ ‫ده‌نگی ك���ورد له‌په‌رله‌مانی عیراق‪ ،‬بێگومان‬ ‫كاریگه‌ری له‌س���ه‌ر س���ه‌نگ‌و پێگه‌ی‌ كورد‬ ‫له‌داهاتووی عیراق چاوه‌ڕوانكراو ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پێویس���ته‌ باس���ی بكه‌ین ئه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی داهاتووی عیراق جیاواز ده‌بێت‬ ‫له‌وان���ه‌ی‌ رابردوو‪ ،‬ش���یعه‌ هه‌وڵده‌ده‌ن خێرا‬ ‫كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر ئه‌و ناوچانه‌ دروستبكه‌ن‪،‬‬ ‫هه‌وڵ���ده‌ده‌ن سیاس���ه‌تی به‌ش���یعه‌كردن چ‬ ‫وه‌ك مه‌زهه‌ب‪ ،‬چ وه‌ك هه‌ژمونی سیاس���ی‌و‬ ‫عه‌سكه‌ری خۆیان بسه‌پێنن‪ ،‬هاوكات به‌شێك‬ ‫له‌الیه‌نه‌كان���ی ش���یعه‌ ناوچه‌كه‌ به‌گش���تیی‌‬ ‫له‌خزم���ه‌ت ملمالنێی‌ سیاس���ی‌و زیاتركردنی‬ ‫ده‌نگ���ی خۆی���ان له‌په‌رله‌م���ان به‌كاردێنن‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ك چۆن به‌رپرس���ێكی بااڵی شیعه‌كان‬ ‫له‌موس���ڵ پێی‌ وتم؛ عامری پێی‌ وتوین پێنج‬ ‫كورسیم له‌موسڵ ده‌وێت!‬ ‫ئ���ه‌و گۆڕانه‌ی‌ پێش���بینی ده‌كرێت به‌هۆی‬ ‫داگیركردن���ی ناوچ���ه‌ داب���ڕاوه‌كان روبدات‪،‬‬ ‫ه���ه‌ر له‌ش���نگاله‌وه‌ تا دوایین س���نوره‌كانی‬ ‫كوردس���تان له‌خوار خانه‌قی���ن ده‌گرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫بێگومان فاكت���ه‌ره‌كان زۆرن‪ ،‬به‌اڵم هیچیان‬ ‫به‌قه‌د په‌رته‌وازه‌ی���ی ماڵی كورد له‌وناوچانه‌‬ ‫كاریگه‌ر نیی ‌ه له‌سه‌ر ده‌نگ‌و سه‌نگ‌و پێگه‌ی‌‬ ‫كورد‪.‬‬ ‫ده‌كرێ���ت ناوچه‌ دابڕاوه‌كانی كوردس���تان‬ ‫بكه‌ین���ه‌ دوو ب���ه‌ش‪ :‬ناوچه‌كانی ش���نگال‌و‬ ‫ده‌ش���تی نه‌ینه‌وا‪ ،‬جگه‌ له‌مه‌خمور‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ناوچه‌كانی كوركوك‌و خانه‌قین‪ .‬سروشتی ئه‌و‬ ‫دوو ناوچه‌یه‌ ل���ه‌ڕوی پێكهاته‌و بارودۆخه‌وه‌‬ ‫جیاوازه‌‪ ،‬به‌اڵم گۆڕانه‌كانی به‌سه‌ریاندا دێت‬ ‫له‌یه‌كتر نزیكن‪.‬‬ ‫ناوچه‌كانی شنگال‌و ده‌شتی نه‌ینه‌وا‬ ‫ئه‌و ناوچانه‌ جی���اواز له‌ناوچه‌كانی دیكه‌ ‌ی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬پێكهاته‌و ئیتن���ی جیاوازی لێ‬ ‫نیشته‌جێیه‌‪ ،‬وه‌ك ئێزدی‪ ،‬شه‌به‌ك‪ ،‬ئاشوریی‬ ‫(مه‌س���یحی)‪ ،‬كاكه‌یی‪ ،‬عه‌ره‌ب‪ ،‬توركمان‪..‬‬ ‫تد‪ .‬پێش���تر كورد له‌كۆی رێژه‌ی‌ ده‌نگه‌كانی‬ ‫موس���ڵ كه‌ نزیكه‌ی‌ یه‌ك ملی���ۆن ده‌نگده‌ر‬ ‫بوو‪ ،‬به‌كۆت���اوه‌ ‪ 31‬كورس���ی هه‌بوو‪255 ،‬‬ ‫ه���ه‌زار ده‌نگی به‌ده‌س���تهێناوه‌‪ ،‬ده‌نگه‌كانی‬ ‫ئ���ه‌و پارێزگای���ه‌ به‌ناوچ���ه‌ دابڕێنراوه‌كانی‬ ‫كوردستانه‌وه‌‪ ،‬پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫‪ 185‬هه‌زار ده‌نگ (‪ )6‬كورسی‌و كورسییه‌كی‬ ‫كۆت���ای ش���ه‌به‌ك‪ ،‬یه‌كێت���ی نیش���تیمانی‬ ‫كوردستان ‪ 70‬ده‌نگ (‪ )2‬كورسی‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫رێژه‌یه‌ك���ی زۆر ب���ه‌رزه‌ ب���ه‌راورد به‌رێژه‌ی‌‬ ‫ده‌نگدان له‌و پارێزگایه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پێش���بینی ده‌كرێت رێژه‌ی‌ ده‌نگی‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی گش���تیی‌ كورد ك���ه‌م بكات‪،‬‬ ‫هاوكات ئه‌و ده‌نگه‌ی‌ به‌ده‌س���تدێت له‌س���ه‌ر‬ ‫حسابی كورد دوباره‌ دابه‌ش ببێته‌وه‌ له‌نێوان‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسییه‌كان‪ .‬كه‌ ده‌كرێت به‌مشێوه‌یه‌‬ ‫شیكردنه‌وه‌ی‌ بۆ بكه‌ین‪:‬‬ ‫‪ -1‬ئه‌وه‌ی‌ چاوه‌ڕوانده‌كرێت به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫گشتیی‌ ده‌نگی پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫له‌شنگال كه‌م بكات‪ ،‬یه‌كێك له‌كاریگه‌رترین‬ ‫هۆكار ئه‌و كاره‌س���اته‌ی‌ به‌س���ه‌ر ش���نگال‌و‬ ‫ده‌وروبه‌ری���دا هات له‌‪3‬ی ئاب���ی ‪ ،2014‬كه‌‬ ‫به‌هۆی���ه‌وه‌ هه‌زاران ئێزدی كه‌وتنه‌ ده‌س���ت‬ ‫تیرۆرس���تانی داعش‌و بۆماوه‌ی‌ دوو س���اڵ‬ ‫ناوچه‌كه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی گش���تیی‌ زیانێكی‬ ‫گ���ه‌وره‌ی‌ به‌ركه‌وت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌ئێزدییه‌كان‬ ‫ده‌بیس���ترێت هۆكاری ئه‌و مه‌رگه‌س���اته‌ بۆ‬ ‫به‌رگرینه‌كردنی هێزه‌كانی پارتی له‌و ناوچه‌یه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ر هه‌یه‌ده‌نگی پارتی‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌ كه‌م بكات‪ ،‬ئه‌گه‌ر ده‌نگی یه‌كێتیش‬ ‫به‌ڕێژه‌ی���ه‌ك كه‌م ببێته‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و ده‌نگانه‌ش‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی گش���تیی‌ بۆ لیسته‌كانی نزیك‬ ‫له‌په‌كه‌كه‌ ده‌چێت كه‌ له‌ش���نگال حزبێكیان‬ ‫به‌ناوی (پارتی ئازادی‌و دیموكراتی ئێزدی)‬ ‫دروستكردووه‌‪ ،‬به‌شێكیش���ی بۆ بزوتنه‌وه‌و‬ ‫ته‌ڤگه‌ری دیكه‌ی‌ ئێزدی له‌ناوچه‌كه‌ ده‌ڕات‪.‬‬

‫‪ -3‬ئ���ه‌و پێكهاتان���ه‌ی‌ له‌ناوچه‌ك���ه‌ هه‌ن‬ ‫وه‌كو ئێزدی‪ ،‬ش���ه‌به‌ك‪ ،‬كاكه‌یی‪ ،‬ئاشوریی‬ ‫(مه‌سیحی) پێش���تر پارتی هێزی چه‌كداری‬ ‫بۆ دروستكردبوون‌و له‌و ڕێگه‌یه‌وه‌ كاریگه‌ری‌‬ ‫له‌سه‌ر ده‌نگده‌رانی ناوچه‌كانیان دروستكردبوو‪،‬‬ ‫هه‌م رێژه‌یه‌كی زۆری به‌ده‌ستده‌هێناو هه‌میش‬ ‫ل���ه‌و رێگه‌ی���ه‌وه‌ س���اخته‌كارییه‌كی ئێجگار‬ ‫زۆر ده‌كرا‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا حه‌ش���دی شه‌عبی‬ ‫(ش���یعه‌) هێزی چه‌كداری میلشیای بۆ ئه‌و‬ ‫پێكهاتانه‌ دروس���تكردووه‌‪ ،‬به‌شێكیش���یان‬ ‫ئێس���تا لێپرسراوی ناسراویان له‌ناو حه‌شدی‬ ‫شه‌عبی هه‌یه‌‪ .‬كه‌واته‌ له‌هه‌ڵبژاردنی داهاتوو‪،‬‬ ‫له‌بری ك���ورد‪ ،‬ئه‌مجاره‌ ش���یعه‌ كاریگه‌ریی‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌و پێكهاتانه‌ دروستده‌كات‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫ساخته‌كارییش بكرێت‪ ،‬ئه‌وا بێگومان له‌ڕێی‌‬ ‫ئه‌و هێزی میلش���یای پێكهاتان���ه‌ خۆیانه‌وه‌‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫‪ -4‬پارت���ی دیموكرات���ی كوردس���تان هیچ‬ ‫باره‌گایه‌كی له‌ناوچه‌كه‌ نه‌ماوه‌ تاوه‌كو بتوانێت‬ ‫كاریگ���ه‌ری‌ له‌س���ه‌ر ده‌نگ���ده‌ری ناوچه‌كان‬ ‫دروس���تبكات‪ ،‬ئه‌م���ه‌ واده‌كات ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌‬ ‫دیك���ه‌ ئه‌و حزب���ه‌ ده‌نگه‌كان���ی له‌ناوچه‌كه‌‬ ‫له‌ده‌ستبدات‪ ،‬یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان‬ ‫چه‌ن���د باره‌گایه‌ك���ی له‌ناوچه‌كه‌ ماوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێناچێت ل���ه‌م بارودۆخه‌ ئ���ه‌و كاریگه‌رییه‌‬ ‫دروستبكات‪ ،‬ئه‌گه‌رچی له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‬ ‫تۆمه‌تبار نه‌بووه‌ به‌ مه‌رگه‌س���اتی ش���نگال‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ی��� ‌ه ده‌نگ���ده‌ری‌ یه‌كێت���ی له‌ناوچه‌كه‌‬ ‫جێگیرتر بێت له‌پارتی‪.‬‬ ‫‪ -5‬له‌هه‌م���وو هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی راب���ردوو‬ ‫س���اخته‌یه‌كی ئێجگار زۆر له‌ته‌واوی سنوری‬ ‫پارێزگای‌ موس���ڵ كراوه‌‪ ،‬بێگومان به‌ش���ی‬ ‫ه���ه‌ره‌ گ���ه‌روه‌ی‌ ك���ورد به‌تایب���ه‌ت پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردس���تان له‌ناوچه‌ دابڕاوه‌كان‬ ‫كردویه‌ت���ی! ئه‌وه‌یان هیچ گومانی تێدانییه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌مج���اره‌ چ���اوه‌ڕێ ده‌كرێ���ت ئه‌و‬ ‫س���اخته‌ییه‌ له‌ده‌نگ���دان كه‌مت���ر ببێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ش به‌هۆی میكانزم���ی ده‌نگدان‌و ئه‌و‬ ‫ئامێره‌ پێش���كه‌وتوانه‌ی‌ هێنراون‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫نه‌بونی هه‌ژمون���ی هێزی كورد له‌ناوچه‌كان‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ ئه‌گه‌ری به‌هێز ئه‌وه‌ی���ه‌ ده‌نگی كورد‬ ‫به‌گش���تیی‌ له‌و هه‌ڵبژاردنه‌ كه‌م بكات‪ ،‬له‌نێو‬ ‫الیه‌نه‌ سیاس���ییه‌ كوردس���تانییه‌كان ده‌نگی‬ ‫پارتی له‌س���ه‌رووی هه‌م���وان‪ ،‬دواتر یه‌كێتی‬ ‫نیشتیمانی كوردس���تان‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كێتی له‌و ناوچانه‌ خ���اوه‌ن نفوز نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ تۆمه‌تی ساخته‌كردنی نه‌خراوه‌ته‌ پاڵ‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ پێش���بینی ده‌كرێت ده‌نگ���ی یه‌كێتی‬ ‫ب���ه‌راورد به‌ده‌نگی پارت���ی به‌رزتر ببێته‌وه‌‪،‬‬ ‫نه‌ك له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ده‌نگی زیاتر ده‌بێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ده‌نگی پارتی كه‌متر ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -6‬هێزه‌ك���ه‌ی‌ نزیك له‌پارت���ی كرێكارانی‬ ‫كوردس���تان له‌ئێس���تادا له‌ژێر ن���اوی دیكه‌‬ ‫له‌ش���نگال بونیان هه‌یه‌‪ ،‬بێگومان كاریگه‌ری‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ له‌س���ه‌ر رێ���ژه‌ی‌ ده‌نگ له‌ش���نگال‬ ‫دروستده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫‪ -7‬پێشتر له‌موسڵ‌و ناوچه‌ دابڕێنراوه‌كانی‬ ‫كوردستان وه‌ك ش���نگال‌و ده‌شتی نه‌ینه‌وا‪،‬‬ ‫كورد كاریگه‌ری زۆری به‌سه‌ر ئیداره‌وه‌ هه‌بوو‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت هی���چ پارێزگارێك���ی نه‌ینه‌وا به‌بێ‌‬ ‫ره‌زامه‌ن���دی كورد دانه‌نراوه‌! به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫گشتیی‌ پارتی دیموكراتی كوردستان هه‌ژمونی‬ ‫زۆری به‌س���ه‌ر ئی���داره‌وه‌ هه‌ب���وو‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌دوایین هه‌ڵبژاردنی پارێزگار له‌‪ 2014‬پارتی‬ ‫به‌ب���ێ‌ رێككه‌وت���ن له‌گه‌ڵ یه‌كێت���ی‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫لیستێكی عه‌ره‌بی رێككه‌وتنی كرد بۆ دانانی‬ ‫پارێزگارو دابه‌شكردنی پۆسته‌ ئیدارییه‌كان‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێستا ئه‌و بارودۆخه‌ به‌ته‌واوی گۆڕاوه‌و‬ ‫زۆربه‌ی‌ لێپرس���راو‌و به‌ڕێوبه‌ران���ی ئیداریی‬ ‫ناوچه‌كه‌ كه‌وتونه‌ته‌وه‌ ده‌س���ت عه‌ره‌ب یان‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ نزیكن له‌شیعه‌‪ ،‬كه‌واته‌ دیسان كورد‬ ‫ئه‌و كاریگه‌رییه‌ی‌ به‌سه‌ر ئیداره‌وه‌ نه‌ماوه‌ تا‬ ‫بتوانێت له‌ڕێی‌ ئیداره‌وه‌ كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌نگده‌ر دروستبكات‪.‬‬ ‫‪ -8‬یه‌كێكی دیك���ه‌ له‌ئه‌گه‌ره‌كانی به‌رده‌م‬ ‫كه‌مبونه‌وه‌ی‌ ده‌نگی كورد به‌گشتیی‌و پارتی‬ ‫دیموكرات���ی كوردس���تان ئه‌وه‌ی���ه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫كه‌مپانه‌ی‌ ده‌كه‌ونه‌ سنوری ئیداره‌ی‌ هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان له‌ده‌ش���تی نه‌ینه‌وا‪ ،‬س���ندوقی‬ ‫ده‌نگدانی لێ دانه‌نرێ���ت‪ ،‬ئه‌مه‌ش ده‌رفه‌تی‬ ‫زیاتربونی ده‌نگی كورد به‌گش���تیی‌و پارتی‪،‬‬ ‫زۆر كه‌مده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت ئێس���تا له‌ناو‬ ‫كۆمسیۆنی بااڵی هه‌ڵبژاردنه‌كان‪ ،‬پارتی هیچ‬ ‫ئه‌ندامێكی نه‌ماوه‌و ئه‌و دوو ئه‌ندامه‌ی‌ كورد‬ ‫كه‌ له‌و كۆمس���یۆنه‌ن یه‌كێكی���ان یه‌كێتییه‌و‬ ‫ئه‌ویدیكه‌ی���ان گۆڕان���ه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ش���یعه‌كان‬ ‫به‌ت���ه‌واوی دژی ه���ه‌ر هه‌وڵێك���ی پارت���ی‬ ‫دیموكراتی كوردس���تانن بۆ دانانی س���ندوق‬ ‫له‌كه‌مپی ئ���اواره‌كان‪ ،‬یه‌كێك له‌ئه‌ندامانیش‬ ‫كه‌ له‌بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕانه‌‪ ،‬پێشتر راوێژكاربووه‌‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی پێش���مه‌رگه‌و له‌الیه‌ن پارتییه‌وه‌‬ ‫دورخرایه‌وه‌! بۆیه‌ ئێستا سه‌رسه‌ختانه‌ دژی‬ ‫هه‌ر هه‌وڵێك ده‌وه‌س���تێته‌وه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫زیاتربون���ی ده‌نگ���ی پارتی���دا بێ���ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌رسندوقی ده‌نگدان له‌و كه‌مپانه‌ دابنرێت‌و‬ ‫مافی ده‌نگدانیان هه‌بێ���ت ئه‌وا ئه‌گه‌ره‌كانی‬ ‫به‌رزبونه‌وه‌ی‌ رێژه‌ی‌ ده‌نگی پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان زۆر زیاتر ده‌بێت‪.‬‬

‫بێگومان له‌هه‌ڵبژاردنی‬ ‫داهاتوو ئه‌و‬ ‫هێزانه‌ ‌ی هاتونه‌ته‌‬ ‫شاره‌كه‌‪ ،‬كاریگه‌ر ‌ی‬ ‫راسته‌وخۆ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن‬ ‫دروستده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت ئه‌گه‌ر ‌ی‬ ‫ساخته‌كردنێكی زۆر‬ ‫هه‌یه‌ له‌الیه‌ن ئه‌و‬ ‫هێزانه‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫پێشتر ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌ر كاریگه‌رییه‌ك‬ ‫هه‌بووبێت ئه‌وا‬ ‫له‌الیه‌ن هێز‌ه‬ ‫كوردستانییه‌كانه‌وه‌‬ ‫بوو‬

‫به‌گش���تیی‌ پێش���تر پارت���ی دیموكرات���ی‬ ‫كوردس���تان له‌س���نوری موس���ڵ به‌ناوچ���ه‌‬ ‫دابڕاوه‌كانه‌وه‌ ‪ 7‬كورسی مسۆگه‌ری‌ هه‌بوو‪،‬‬ ‫ئه‌مجاره‌ له‌ناوچه‌ی‌ ئێزدییه‌كان ئه‌گه‌ری‌ به‌هێز‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ ته‌نها دوو كورس���ی به‌ده‌ستبێنێت‪،‬‬ ‫له‌كۆی ناوچه‌كانی دیكه‌ش كورس���ی‌و ره‌نگه‌‬ ‫به‌ركه‌وته‌ی‌ ژنێكیش وه‌ك كۆتا به‌ربكه‌وێت!‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌گ���ه‌ر له‌كه‌مپه‌كان ده‌ن���گ بدرێت‬ ‫ئ���ه‌وا ده‌نگه‌كانیان به‌رز ده‌بێت���ه‌وه‌و له‌ژێر‬ ‫گوشاردا له‌كۆی زیاتر له‌‪ 80‬هه‌زار ده‌نگده‌ری‌‬ ‫كه‌مپه‌كان زۆربه‌یان بۆ پارتی ده‌بێت‪.‬‬ ‫یه‌كێت���ی نیش���تیمانی كوردس���تانیش‬ ‫كورس���ییه‌كی مس���ۆگه‌ره‌و ئه‌گه‌ریش هه‌یه‌‬ ‫كورس���ییه‌كی دیك���ه‌ش بب���ات‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌مه‌خمور ده‌نگی یه‌كێتی زۆر زیاتر ده‌بێت‪،‬‬ ‫به‌ه���ۆی كه‌مبون���ه‌وه‌ی‌ گوش���اری پارت���ی‬ ‫دیموكراتی كوردستان له‌ناوچه‌كه‌‪ ،‬كه‌پێشتر‬ ‫له‌ژێر هه‌ژمونی ئه‌ودابوو‪.‬‬ ‫كه‌ركوك‌و خانه‌قین‬ ‫ناوچه‌كانی كه‌رك���وك‌و خانه‌قین به‌ده‌رنین‬ ‫له‌و واقعه‌ی‌ به‌سه‌ر كۆی ناوچه‌ دابڕاوه‌كانی‬ ‫كوردس���تاندا ه���ات به‌ه���ۆی شكس���تی‬ ‫ریفران���دۆم‪ ،‬وات���ه‌ به‌ش���ێك له‌هۆكاره‌كانی‬ ‫كه‌مبون���ه‌وه‌ی‌ ده‌نگ���ی ك���ورد له‌موس���ڵ‌و‬ ‫ده‌ش���تی نه‌ینه‌واو ناوچ���ه‌ دابڕاوه‌كانی ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌‪ ،‬به‌هه‌مانشێوه‌ له‌سنوری كه‌ركوك‌و‬ ‫خانه‌قین بونی هه‌یه‌‪ ،‬به‌جیاوازیی پێكهاته‌ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی���ی‌و بارودۆخی دوای‌ داگیركردنی‬ ‫ناوچه‌ داب���ڕاوه‌كان‪ ،‬بێگومان ئه‌گه‌ری به‌هێز‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ كورد ده‌نگی كه‌مبكات‪.‬‬ ‫له‌ دوایین هه‌ڵبژاردنی كه‌ركوك‪ ،‬له‌كۆی ‪570‬‬ ‫هه‌زار ده‌نگده‌ری‌ ش���اره‌كه‌‪ ،‬كورد به‌گشتیی‌‬ ‫نزیك���ه‌ی‌ ‪ 280‬هه‌زار ده‌نگی به‌ده‌س���تهێنا‪،‬‬ ‫واته‌ یه‌كێتی نیش���تیمانی كوردس���تان ‪210‬‬ ‫هه‌زار ده‌نگ (‪ 6‬كورسی) پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردس���ان ‪ 63‬هه‌زار ده‌نگ (‪ 2‬كورس���ی)‬ ‫توركمانه‌كان ‪ 2‬كورسی‌و عه‌ره‌ب ‪ 4‬كورسی‪.‬‬ ‫له‌دوای‌ لێكه‌وته‌كانی شكستی ریفراندۆم‌و‬ ‫داگیركاری���ی ناوچ���ه‌ كوردس���تانییه‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ری به‌هێ���ز ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ك���ورد ده‌نگی‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی گشتیی‌ كه‌مبكات‪،‬‬ ‫به‌ش���ێك له‌كه‌مكردنی ئ���ه‌و ده‌نگانه‌ش به‌ر‬ ‫یه‌كێتی نیشتیمانی كوردس���تان ده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ هێش���تا روون نیی���ه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پارت���ی دیموكراتی كوردس���تان بڕیاریداوه‌‬ ‫به‌ش���داری هه‌ڵبژاردنه‌كان ن���ه‌كات‪ .‬لێره‌دا‬ ‫ده‌كرێت به‌مشێوه‌یه‌ شیكردنه‌وه‌ بۆ ئه‌گه‌ری‬ ‫كه‌مبون���ه‌وه‌ی‌ ده‌نگ���ی ك���ورد له‌كه‌ركوك‌و‬ ‫خانه‌قی���ن‌و ناوچه‌دابڕاوه‌كان���ی دیكه‌ ئه‌وێ‌‬ ‫بكه‌ین‪:‬‬ ‫‪ -1‬پارت���ی دیموكراتی كوردس���تان له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ لیس���تی خ���ۆی له‌ش���اره‌كه‌ تۆمار‬ ‫نه‌كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم ائێس���تا بانگه‌ش���ه‌ ده‌كات‬

‫ك���ه‌ به‌ش���داری له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی عیراق‬ ‫له‌كه‌كوركدا ناكات‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ به‌ڕه‌سمیی‬ ‫به‌شداری نه‌كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌دڵنیاییه‌وه‌ داوا‬ ‫له‌ده‌نگده‌رو هه‌وادارانی ده‌كات ده‌نگ به‌لیستی‬ ‫دیكه‌ ب���ده‌ن‪ ،‬چونكه‌ كاندیدیان له‌لیس���تی‬ ‫دیكه‌ هه‌ی‪ ،‬وه‌كو لیسته‌كه‌ی‌ حه‌مه‌ی‌ حاجی‬ ‫مه‌حمود! به‌اڵم یه‌كێك له‌ئه‌گه‌ره‌ به‌هێزه‌كان‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ ك���ه‌ ده‌نگده‌رانی پارتی كه‌متر بچنه‌‬ ‫سه‌ر سندوقه‌كانی ده‌نگدان! له‌كاتێكدا پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان له‌هه‌ڵبژاردنی رابردوو‬ ‫له‌كه‌ركوك ‪ 63‬هه‌زار ده‌نگی به‌ده‌س���تهێنا‪،‬‬ ‫كه‌ ده‌یكرد له‌‪ %11‬كۆی ده‌نگه‌كانی كه‌ركوك!‬ ‫ئه‌مه‌ش كاریگ���ه‌ری‌ راس���ته‌وخۆو گه‌وره‌ی‌‬ ‫ده‌بێت له‌سه‌ر ده‌نگی كورد له‌و شاره‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬ل���ه‌دوای‌ روداوه‌كان���ی ریفران���دۆم‌و‬ ‫له‌ده‌ستدانی به‌شێكی زۆر له‌خاكی كوردستان‬ ‫له‌رووی س���ه‌ربازییه‌وه‌‪ ،‬هێزی پێش���مه‌رگه‌و‬ ‫كاریگ���ه‌ری‌ س���ه‌ربازیی ك���ورد له‌ناوچ���ه‌‬ ‫دابڕاوه‌كانی له‌زۆربه‌ی‌ هه‌ره‌زۆری كوردستان‬ ‫نه‌ما‪ ،‬پێش���تر كورد له‌ڕێی‌ ئه‌و هێزه‌ی‌ خۆی‬ ‫زه‌مانه‌ت���ی رۆڵ‌و كاریگه‌ری‌ خ���ۆی ده‌كرد‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێس���تا هێ���زی عیراقی‌و میلیش���یای‌‬ ‫حه‌شدی ش���ه‌عبی ش���یعه‌ ئه‌و ناوچانه‌یان‬ ‫داگیركردوه‌‪ ،‬ئه‌و هێزه‌ی‌ هاتۆته‌ ئه‌و ناوچانه‌‬ ‫هێزێكی دامه‌زراوه‌یی نیشتیمانی نییه‌! به‌ڵكو‬ ‫هێزێكه‌ جگه‌ هه‌ڵگری ئه‌جێندای‌ سیاسییه‌و‬ ‫بێگوم���ان كاریگه‌ری���ی له‌س���ه‌ر ناوچه‌كان‬ ‫دروس���تده‌كات‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت ئه‌گ���ه‌ر ئه‌ركی‬ ‫پاراس���تنی ئه‌منییه‌تی���ان پێ‌ بس���پێردرێت‬ ‫له‌رۆژی ده‌نگدان‪ ،‬ئه‌وا راس���ته‌وخۆ ده‌س���ت‬ ‫وه‌رده‌ده‌نه‌ ده‌نگدان له‌به‌رژه‌وه‌ندی خۆیان!‬ ‫‪ -3‬له‌كه‌رك���وك‌و ناوچه‌ك���ه‌ لیس���تێكی‬ ‫هاوپه‌یمانی���ی كوردس���تانیی نیی���ه‌! ئه‌مه‌‬ ‫واده‌كات ده‌نگی كورد په‌رت بێت‌و سه‌ره‌نجام‬ ‫پێكهاته‌كانی دیكه‌ی‌ (ع���ه‌ره‌ب‌و توركمان)‬ ‫سود له‌دۆخه‌كه‌ وه‌رگرن‌و ئه‌گه‌ر ده‌نگه‌یه‌كی‬ ‫(ماوه‌) هه‌بێت بۆ لیس���ته‌كانی دیكه‌ بڕوات‌و‬ ‫سودی لێوه‌رگرن‪.‬‬ ‫‪ -4‬پێشتر پارێزگارو زۆربه‌ی‌ كاربه‌ده‌ستانی‬ ‫كه‌رك���وك ل���ه‌الی ك���ورد ب���وو‪ ،‬كاریگه‌ری‌‬ ‫راس���ته‌وخۆی هه‌بوو له‌س���ه‌ر رێژه‌ی‌ ده‌نگی‬ ‫ك���وردـ به‌وهۆیه‌وه‌ به‌ش���ێك له‌پێكهاته‌كانی‬ ‫دیكه‌ی‌ توركمان‌و ع���ه‌ره‌ب ده‌نگیان به‌كورد‬ ‫ده‌دا‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا كورد ئه‌و كاریگه‌رییه‌ی‌‬ ‫نه‌ماوه‌و وه‌ك هه‌ژموون‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌و ده‌نگانه‌ش‬ ‫له‌ده‌ستده‌دات كه‌ به‌هۆی هه‌ژمونی خۆیه‌وه‌‬ ‫له‌نه‌ته‌وه‌كانی دیكه‌ی‌ به‌ده‌ستده‌هێنا‪.‬‬ ‫‪ -5‬بێگوم���ان له‌هه‌ڵبژاردن���ی داهاتوو ئه‌و‬ ‫هێزان���ه‌ی‌ هاتونه‌ت���ه‌ ش���اره‌كه‌‪ ،‬كاریگه‌ری‌‬ ‫راس���ته‌وخۆ له‌س���ه‌ر ئه‌نجام���ی هه‌ڵبژاردن‬ ‫دروس���تده‌كه‌ن‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت ئه‌گ���ه‌ری‌‬ ‫س���اخته‌كردنێكی زۆر هه‌ی���ه‌ له‌الی���ه‌ن ئه‌و‬ ‫هێزان���ه‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێك���دا پێش���تر ئه‌گه‌ر هه‌ر‬ ‫كاریگه‌ریی���ه‌ك هه‌بووبێت ئه‌وا له‌الیه‌ن هێزه‌‬ ‫كوردستانییه‌كانه‌وه‌ بوو‪.‬‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی گش���تیی ئه‌گه‌رێك���ی زۆر‬ ‫هه‌یه‌ له‌كه‌رك���وك ده‌نگی كورد وه‌ك رێژه‌ی‌‬ ‫ده‌نگ���دان له‌كورت���ی ب���دات‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫ده‌نگ���ی پێكهاته‌كانی دیك���ه‌ وه‌ك عه‌ره‌ب‌و‬ ‫توركم���ان زیات���ر ببێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ پێش���بینی‬ ‫ده‌كرێت یه‌كێتی نیش���تیمانی كوردس���تان‬ ‫له‌نێوان ‪ 4‬بۆ ‪ 5‬كورس���ی به‌ده‌ستبێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا له‌هه‌ڵبژاردنی پێش���وو ‪ 6‬كورسی‬ ‫به‌ده‌س���تهێنا‪ ،‬پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌ش���داری هه‌ڵبژاردنه‌كان نه‌كات ئه‌وا‬ ‫هیچ كورسییه‌ك به‌ده‌س���تناهێنێت‪ ،‬گروپ‌و‬ ‫حزبه‌كانی دیكه‌ به‌س���ود وه‌رگرتن له‌ده‌نگی‬ ‫پارتی له‌شاره‌كه‌ ئه‌گه‌رێكی الواز هه‌یه‌ ته‌نها‬ ‫یه‌ك كورس���ی به‌ده‌ستبێنن‪ ،‬به‌اڵم دیار نییه‌‬ ‫ئه‌و كورسییه‌ بۆ چ الیه‌نه‌نێكه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر پارتی‬ ‫ده‌نگ به‌كاندیدی خۆیان بده‌ن له‌لیسته‌كه‌ی‌‬ ‫حه‌مه‌ی‌ حاجی مه‌حمود‪ ،‬ئه‌وا كورسییه‌كه‌ بۆ‬ ‫پارتی ده‌بێت‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ش���اری خانه‌قی���ن‪ ،‬جیاواز‬ ‫له‌كه‌رك���وك‌و ش���نگال‌و ناوچه‌كان���ی دیكه‌‪،‬‬ ‫كه‌مت���ر كه‌وته‌ ب���ه‌ر كاریگ���ه‌ری‌ بارودۆخی‬ ‫دوای‌ ریفراندۆم‪ ،‬به‌تایبه‌ت هێزی پێشمه‌رگه‌‬ ‫گه‌ڕاوه‌ت���ه‌وه‌ ناوچه‌ك���ه‌و كاربه‌ده‌س���ت‌و‬ ‫به‌ڕێوبه‌رانی كورد وه‌كو پێش���و گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌‬ ‫س���ه‌ر كاره‌كان���ی خۆی���ان‪ ،‬بۆی���ه‌ ئه‌گه‌ری‌‬ ‫به‌هێ���ز ئه‌وه‌یه‌ ك���ورد له‌وناوچه‌ی���ه‌ رێژه‌ی‌‬ ‫نزیك له‌و ده‌نگانه‌ی‌ پێش���وو به‌ده‌ستهاتووه‌‬ ‫به‌ده‌س���تبێنێت‪ ،‬واته‌ كورس���ییه‌ك تا دوو‬ ‫كورسی له‌سنوری دیاله‌ به‌ده‌ستبێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌نجام‪ ،‬پرس���ی رێ���ژه‌ی‌ ده‌نگ���ی كورد‬ ‫له‌ناوچه‌ دابڕاوه‌كان كه‌مێ���ك ئاڵۆزه‌‪ ،‬جگه‌‬ ‫ل���ه‌و كاریگه‌ریانه‌ی‌ س���ه‌ره‌وه‌ باس���مكرد‪،‬‬ ‫پرس���ێكی دیك���ه‌ی‌ گرنگ هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫رێژه‌ی‌ ده‌نگدانه‌ ل���ه‌و هه‌ڵبژاردنانه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫رێ���ژه‌ی‌ ده‌نگدان���ی پێكهاته‌كان���ی دیك���ه‌‬ ‫راس���ته‌وخۆ كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر رێژه‌ی‌ ده‌نگی‬ ‫كورد ده‌بێت‪ ،‬به‌تایبه‌ت له‌موس���ڵ كێش���ه‌ی‌‬ ‫ئه‌من���ی‌و نه‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ ئ���اواره‌كان یه‌كێكه‌‬ ‫له‌ه���ۆكاره‌كان‌و له‌كه‌ركوكی���ش حه‌ویجه‌ كه‌‬ ‫زیاتر له‌‪ 430‬هه‌زار كه‌س دانیشتوانه‌كه‌یه‌تی‪،‬‬ ‫هه‌مان دۆخی هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ خه‌ڵكه‌كه‌ی‌ ئاواره‌ی‌‬ ‫ناوچ���ه‌ جیاجیاكان ب���ووه‌و نازانرێت رێژه‌ی‌‬ ‫به‌شداربونیان چه‌ند ده‌بێت‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )624‬سێشه‌ممه ‪2018/5/8‬‬

‫‪19‬‬

‫چارەکو نیو‬ ‫مەوزوعەکە‪.‬‬ ‫دالوەر سۆفی‬ ‫* مەوزوعی چی ؟‬ ‫* ئەرێ ئەڵیێ تێک چوی‪ ،‬چارەکونیوی * چارەک���و نی���وە ک���ە‪ ،‬لەکەیەکەوە‬ ‫کردوتە بە چارەکو نیو ؟‬ ‫چی ؟‬ ‫* نەگبەت کوا لە بەر نەخۆشی ئێستا‬ ‫* تێک نەچوم‪ ،‬تێکیان یاوم‪.‬‬ ‫* دەی س���ەبەب کارت بە کۆی زوخاڵ ئەخۆمەوە‪.‬‬ ‫* دە تێمگەیەنە ‪ ،‬دڵم شەقیبرد‪.‬‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫* مەخسەدم دەرمانە‪.‬‬ ‫* ئەو دوعایەم بە دڵ نیە‪.‬‬ ‫* دەک موبارەک نەبێت‪ ،‬ناشێ ئێستا‬ ‫* بۆ ؟‬ ‫لە بری عارەق کردبێتت بە دەرمان‪.‬‬ ‫* لە دوعای نەنکم ئەچێت‪.‬‬ ‫* ل���ە مەوزوع المەیە‪ ،‬وەرەوە س���ەر * ئەرێ تۆ بۆ تێناگەی باس���ی حەبی‬

‫زەختەکەم ئەکەم‪.‬‬ ‫* ئێ ئ���ەوە چ ڕەبتێکی ب���ە چارەکو‬ ‫نیوەوە هەیە ؟‬ ‫* چۆن ئێس���تا حکومەتەکەمان داوای‬ ‫لە نەخۆش���ەکان کردوە بە نیوە دەوام‬ ‫نەخۆش بکەون‪.‬‬ ‫* وەاڵ خوا بتگرێ بەم ئاخری عومرەوە‬ ‫دەهریم ئەکەی‪ ،‬یەعنی چی تێناگەم ‪.‬‬ ‫* کاک���ە ل���ە دوای ڕیفراندۆم���ەوە‬ ‫وەزارەتی تەندروسی بە نەخۆشەکانی‬ ‫وت���وە ئەودەرمانان���ەی بۆ نەخۆش���یە‬

‫درێژخایەنەکان���ە بۆت���ان پاش���ەکەوت‬ ‫ئەکەم‪.‬‬ ‫* هەتیو کەلەییم مەکە‪ ،‬نازانم باس���ی‬ ‫چی ئەکەیت‪.‬‬ ‫* کاک���ە ب���ە کورتی لە ب���ەر ئەوەی‬ ‫چارەکە موچە بۆ حکومەت چوە س���ەر‬ ‫ئەوا دەرمانیش���یان کردوە بە نیوە‪ .‬بۆ‬ ‫نمونە من ڕۆژی ئەبێت دو دەنک حەبی‬ ‫زەغ���ت وەرگ���رم بە اڵم ئ���ەوان ئەڵێن‬ ‫نێوەیت بۆ پاش���ەکەوت ئەکەین ڕۆژی‬ ‫دەنکێک وەرگرە‪.‬‬

‫* دە م���ادام وای���ە ت���ۆش نی���وەی‬ ‫نەخۆش���یەکەتیان بۆ پاشەکەوت بکە‪،‬‬ ‫خوا بکا قەزای تۆو هەمو نەخۆشەکانی‬ ‫تر لەوان کەوێت‪.‬‬ ‫* هەتیو تۆ بەتەمای بە دوعا بێینەوە‬ ‫مایە‪.‬‬ ‫* ئەی چیم دەسەاڵتە؟‬ ‫* مع���اش ب���ە چارەک���و‪ ،‬دەرمان بە‬ ‫نیوە!‬ ‫* ئم ئێس���تا تێگەش���تم لە بۆڵەبۆڵی‬ ‫چارەکو نیوەکەت‪.‬‬

‫* خۆزگە حکومەتیش تێبگەشتایە‪.‬‬ ‫*جا کێ ئەتوانێ تێیان بگەیەنێ‪.‬‬ ‫* میلەت‪.‬‬ ‫* بەتەماب���ە‪ ،‬وەاڵ وەک ئ���ەوەی زۆر‬ ‫هینیان بە کاڵوی میلەت پێوابێ‬ ‫* ئ���ەی چ���ۆن‪ ،‬بۆ میل���ەت بەتەمای‬ ‫چیە‪.‬‬ ‫* بەتەمایە لە کاتی هەڵبژاردنا تەپڵیان‬ ‫پێ لێبات‪.‬‬ ‫* کەوات���ە ب���ژی میل���ەت بڕوخ���ێ‬ ‫چارەکونیو‪.‬‬

‫کێ شایستەی کۆشکە؟‬ ‫سیروان حمەشریف‬ ‫ڕاس���تە لەڕوی بەکارهێنان���ی زمانەوە‬ ‫زۆرجار بەهەڵە ناوی 'کۆشک' دەبەین‌و‬ ‫ب���ۆ خان���وی نیش���تەجێبون‌و دەڵێین‬ ‫ماڵەکەی لەکۆش���کێکدایە! کۆشکێکە‬ ‫بۆخۆی! یاخود کاتێ ڤێالی بەرپرسێک‬ ‫دەبینین‌و لەمێش���ک‌و نەست (الشعور)‬ ‫ی خۆماندا ب���ەراوردی دەکەین بەماڵی‬ ‫پێش���مەرگەیەک یاخود ماڵەشەهیدێک‬ ‫ک���ە گیان���ی خ���ۆی لەپێن���اوی بابای‬ ‫بەرپرس���دا بەخش���یوە‌و منداڵەکان���ی‬ ‫بێناز‌و بێ خاوەن بون ئەوا بەکۆش���کی‬ ‫دەزانین؛ بەاڵم لەڕاستیدا ناوی کۆشک‬

‫بۆ باڵەخانەی فەرمانڕەوایی بەکاردێت‬ ‫نەک ماڵی ئاسایی‪.‬‬ ‫زۆر نمونەمان هەیە وەک کۆشکی سپی‌و‬ ‫کۆشکی کۆماری‌و کۆشکی ئەلیزێ و‪...‬‬ ‫هتد‪ ،‬ب���ەاڵم خ���ودی بابەتەکەی ئێمە‬ ‫ئەوە نییە‪ ،‬بگرە ئەوەیە کێ ش���ایانی‬ ‫نیشتەجێبونی کۆشک‌و فەرمانڕەواییە؟‬ ‫بەڕاس���ت ئەوەکێن فەرمان‌و یاس���امان‬ ‫ب���ۆ دەردەکەن ل���ە کۆش���کەکانەوە؟‬ ‫ئ���ەرێ بەڕاس���ت ئێ���وە خەڵکانێکتان‬ ‫نەبینیوە کە هیچ شایستەییەکی چونە‬ ‫کۆش���کیان نەبوبێ‌و بەاڵم ڕۆژانە تیایدا‬ ‫ماونەتەوە؟‬ ‫لەهەرچی بەگومان بن لەوەیان دڵنیابن‬ ‫کە ج���ۆرە خەڵکێ���ک کاروباری مرۆڤ‬

‫دەگرنە دەست کە نەک شایانی کۆشک‬ ‫بگرە شایانی ناوماڵی ئاسایی نین لەگەڵ‬ ‫خانەوادەکانی���ان بژی���ن! ئەمە تایبەت‬ ‫نییە بەئێمە‌و لەزۆربەی قوژبنەکانی ئەم‬ ‫زەوییە داماوە وەک یەکە‪.‬‬ ‫نوسەر‌و ڕۆشنبیران دەیانەوێت ئەمەمان‬ ‫تێبگەیەنن بەاڵم ناچارن ناڕاستەوخۆ‌و‬ ‫لەژێرپ���ەردەدا پێم���ان بڵێ���ن‪ ،‬ئەگەر‬ ‫کەسێکی ئاسایی بڵێت مانگایاکم بینی‬ ‫لەباڵکۆنی کۆش���کدا ئێمە نەک باوەڕی‬ ‫پێناکەین بگرە سەرزەنش���تی دەکەین‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم گابرێل گارس���یا مارکیز گەورە‬ ‫ڕۆماننوسی ئەمەریکای باشور‌و جیهان‬ ‫کەبەرهەمەکان���ی بۆ چەندی���ن زمانی‬ ‫زیندو وەرگێ���ڕراون‌و هەڵگری خەاڵتی‬

‫بەڕێوەبەرایەتی گشتی شارەوانییەکانی سلێمانی‬ ‫بەڕیوەبەرایەتی پالندان‌و بەدواداچون‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫بانگەوازی ژمارە (‪ )3‬ساڵی (‪)2018‬‬

‫ژمارە ‪3784‬‬ ‫رێکەوت ‪2018/5/6‬‬

‫بەڕێوەبەرایەتی گش���تی شارەوانییەکانی سلێمانی ـ پالندانان‪ :‬بانگهێشتی گش���ت کۆمپانیاو بەڵێندەرانی ناوخۆو بیانی‬ ‫دەکات ک���ە ئارەزووی بەش���داری کردنیان هەیە بۆ ئ���ەم کەمکردنەوە نهێنییەی کە بۆ پ���رۆژەی (کۆکردنەوەی داهاتی‬ ‫رسوماتی شارەوانییەکانی سەر بەبەڕێوەبەرایەتی گشتی شارەوانی سلێمانی کە ژمارەیان (‪ )20‬شارەوانییە)‪ .‬کە دەکاتە‬ ‫س���نوری زۆنی (‪ )3‬قەزاکانی (چەمچەماڵ ـ دوکان‪ )...‬بەگوندەکانیان‌و ناوجە گەش���تیاریەکان‌و کۆمەڵگە (نیش���تەجێ‬ ‫بووەکان)‪ .‬کە لەتەندەرەکەدا هاتوە‪ .‬هەر کۆمپانیایەک ئارەزووی بەش���داری کردنی ئەم کردنەوەیەی هەیە با س���ەردانی‬ ‫بەڕێوەبەرایەتی گشتی شارەوانیەکانی سلێمانی ـ پالندانان بکات لەگەڵ پیشاندانی ناسنامەی تایبەت بەکۆمپانیا‪.‬‬

‫نۆبڵی س���اڵی ‪ ١٩٨٢‬دەی���ەوێ چیمان‬ ‫پێبڵێ ل���ە الپەرە ‪١٧‬ی ڕۆمانی 'پایزی‬ ‫پەترێرک' دا؟‪:‬‬ ‫"ئێوارەیەک���ی مانگ���ی کانونی دووەم‬ ‫لەسەرەوەی باڵکۆنی سەرۆکایەتییەوە‬ ‫مانگایەکم���ان بین���ی ل���ە بەرەبەیان‬ ‫ڕادەما‪ ،‬ئ���ەوە بهێننە بەرچاوی خۆتان‬ ‫مانگای���ەک ل���ە باڵکۆنی نیش���تیماندا‬ ‫بێت‪ ،‬ئای لەوڕیسواییە ئای چ واڵتێکی‬ ‫پۆخڵەواتە‪ ،‬بەاڵم زۆرمان مەزەندەکرد‪،‬‬ ‫بەڵێ چ���ۆن مانگایەک دەتوانێت بگاتە‬ ‫باڵکۆنێک ئەگەربێت‌و هەموان بزانن کە‬ ‫مانگا ناتوانێت بەسەر پێپلکە بکەوێت‪،‬‬ ‫بەتایبەتی ئەگەر لەبەرد دروستکرابێت‪‌،‬و‬ ‫لەوەش خراپتر ئەگەربێت‌و ئەوپلیکانانە‬

‫بە مافور داپۆشرابێت)!‬ ‫ئەم نوس���ەرە ناودارە هەرلەسەرەتای‬ ‫ڕۆمانێک���ی ‪ ٤١٤‬الپەڕەییەوە دەیەوێت‬ ‫پێمان بڵێت بەڵێ ڕیس���وایە کە مانگا‬ ‫بچێتە کۆشک بەاڵم ئێمە بینیمان! ئاخر‬ ‫سەرکەوتنی قادرمەکانی کۆشک ئەگەر‬ ‫بۆ ڕژێم���ە دیکتاتۆرەکان ئاس���انبێت‌و‬ ‫فەرش���ڕێژی بکات‌و کێ���ی بوێت وەک‬ ‫مانگایەک ب���ەرزی بکاتەوە تاس���ەری‬ ‫سەرەوە؛ ئەی لەسیستمی دیموکراتی‌و‬ ‫هەڵبژاردنەکان���دا کێ���ن بەرزک���ەرەوە‬ ‫(مصعد) بۆ مانگاکان دادەنێن؟‬ ‫ڕاس���تە حیزب جیاوازی لەنێوان باش‌و‬ ‫خراپ (صال���ح‌و گالح) ناکات‌و دەیەوێ‬ ‫دەن���گ‌و کورس���ی زیات���ر کۆبکاتەوە‌و‬

‫هەموجۆرەکەس���ێک کاندی���د دەکات‪،‬‬ ‫بەاڵم دواج���ار ئەوە دەنگەدەرە دەبێتە‬ ‫بەرزکەرەوە بۆ خەڵکی ناشایس���تە –‬ ‫من وەک مارکیز ناڵێم مانگا‪!-‬‬ ‫ئاخر کارەس���ات‌و ڕیس���واییە کەسانێ‬ ‫بنێریتە پەرلەمانەکان کەشایستە نەبن‌و‬ ‫هیچ لەیاسا‌و زمان‌و سیاسەت‌و ئەخالق‬ ‫نەزان���ن‌و ئەوانیش لەوێ���دا ڕێکبکەون‬ ‫خەڵکان���ی وەک خۆیان‌و یاس���ای وەک‬ ‫خۆیان‌و گرت���ەی ڤیدیۆیی وەک خۆیان‬ ‫مان بۆدەربک���ەن‌و دواتر ئێمەش وەک‬ ‫خەڵکی ش���ارەکەی مارکی���ز لەدورەوە‬ ‫سەیریان بکەین‌و پێمان سەیربێت ئەمان‬ ‫خەریکی چ کارەس���ات‌و موسیبەتێکن‬ ‫لەکۆشکی پەرلەمان‌و فەرمانڕەواییدا؟!‬

‫ونبوون‬ ‫پێناس���ێكی‌ خانه‌نش���ینی‌ به‌ناوی‌ غه‌ریب ئه‌حمه‌د كه‌ریم ونبووه‌ تكا ده‌كه‌ین هه‌رچ كه‌س‬ ‫دۆزیی���ه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ رۆژنامه‌ی‌ ئاوێنه‌‪ ،‬یاخود په‌یوه‌ن���دی‌ بكات به‌ ژماره‌ مۆبایلی‌‬ ‫‪.07701956066‬‬ ‫ریکالم‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫بەناوی نەوشیروان مستەفاوە‬ ‫خەبات عەبدوڵاڵ‬ ‫لەوەتەی کۆچی دوایی نەوش���یروان مس���تەفا‪ ،‬تا دێت وتاری سیاس���ی گۆڕان دەبێتە‬ ‫وتارێکی سادەو بێ ناوەڕۆکی بەشێک لەو کاستەی نەوەی یەکەم‌و دووەمی پەرلەمانتاران‬ ‫کە خۆیان بە"درێژەپێدەر"ی ڕێبازەکەی ئەو دەزانن‪ .‬ئەو کاستەی لەڕێی دانانی وێنەکانی‬ ‫خۆیان بەتەنیشتی ناوبراوەوە‪ ،‬یان لەڕێی گێڕانەوەی یاداشتی جۆراوجۆر کە زۆرجار تێیدا‬ ‫خۆیان پاڵەوانی چیرۆکەکەن‪ ،‬دیدی خۆیان تێکەڵ بەدیدی سیاسی ئەو پیاوە دەکەن‪.‬‬ ‫بەشێکی وتاری ئەم کاستە لەمیانەی هەندێک گێڕانەوەی بێ بنەما‪ ،‬بەناوی نەوشیروان‬ ‫مستەفاوە وەکو (حەدیسی سەحیح) رۆژانە بەعەوام دەفرۆشرێتەوە‪.‬‬ ‫ئەم وتارە کە لەس���ەر بنەمای دژایەتیکردنی پارتی‌و یەکێتی دنە دەدرێت‪ ،‬عێراقی لێ‬ ‫بوەتە نیش���تمانی هەموان‌و دەس���توریش بەکتێبی پیرۆز‪ .‬بەجۆرێک کە بەراوردی عێراق‬ ‫بەهەرێم دەکەن‪ ،‬عێراقیان لەخەڵکەکە کردۆتە سوید‪.‬‬ ‫ئەوە دروس���تە کە یەکێتی‌و پارتی دو هێزی بێ ئاس���ۆی کوردەوارین‪ ،‬بەاڵم سپاردن‌و‬ ‫کورتکردنەوەی خەباتی س���ەربەخۆخوازانەی س���ەد ساڵی پێش���وی کورد لەباشور تەنها‬ ‫لەشکس���تی ئەم دو هێزە‌و چواندنی کوردایەتی بە"قەومەچی"‌و داهێنانی چەندین ناتۆرە‌و‬ ‫جنێوی سیاس���ی پیس تەنها بەمەبەستی س���واڵی دەنگ‪ ،‬پێش هەر کەسێکی دی لێدانە‬ ‫لەدیدی سیاسی نەوشیروان مستەفا خۆی‪.‬‬ ‫ئەوە قسەی پێناوێت کە نەوشیروان مستەفا کارەکتەرێکی گەورەی سیاسی ڕەخنەئامێزە‪،‬‬ ‫نەک هەر نەی���اران‪ ،‬ژمارەیەکی زۆر ڕەخنەی لەیارانەوە لێگیراوە‪ .‬ڕەنگە قورس���ترینیان‬ ‫ئەوە بوبێت کە لەپێناوی کوردس���تانیبونی کۆمەڵەی ڕەنجدەرانی کوردستاندا‌و دژ بەبیری‬ ‫عێراقچێتی‪ ،‬بەڕاوەدونان‌و گرتنی هەندێک لەهاوڕێکانی لەشاخ گرتیە بەر‪.‬‬ ‫سەرەڕای خەرمانێک لەنوسین‌و لێکۆڵینەوە‪ ،‬نەوشیروان مستەفاش وەکو سەرکردەکانی‬ ‫دیک���ەی کورد نەیتوانی تیۆریزەی خەباتی ڕزگاری نیش���تمانی گەلی کوردس���تان بکات‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم لەچەند بۆنەیەک���دا‌و لەمیانەی چەن���د وتارێکەوە گا عێراق���ی بە(داگیرکەر)‌و گا‬ ‫س���وپاکەی بە(جەیشی ئیحتیالل) ناساندوە‪ .‬نەوشیروان مستەفا تەنها ئەو دەمە گرەنتی‬ ‫مانەوەی کوردی لەعێراقێکی یەکگرتودا داوە کە عێراق لەسایەی دەوڵەتێکی دیموکراتی‌و‬ ‫دەس���توریدا بە(تەوافوق) بەڕێوەببرێت‪ .‬هەر لەو پێناوەدا لەدەمە دەمی دامەزراندنەوەی‬ ‫عێراق‌و بەمەبەس���تی پارێزگاریکردن‌و مانەوەی قەوارەی هەرێم‪ ،‬ئەو یەکەمین س���ەرکردە‬ ‫بو لە‌وتارێکی درێژدا داوای (عوس���یانی مەدەنی) لەگەلی کوردستان دژ بەسیاسەتمەدارە‬ ‫عێراقچییە عەرەبەکان‌و دژ بەخواستی ئەمەریکا کرد‪.‬‬ ‫لەڕاس���تیدا پڕەنس���یپی تەوافوق داهێنانێکی کوردییانە نیە‪ ،‬دیموكراسی ته‌وافوقی كه‌‬ ‫پێش���ی ده‌وترێت دیموكراسی گرێبه‌س���ت تایبه‌ت نیه‌ تەنها به‌عێراق‪ .‬پێشتر‌و تا هه‌نوكه‌‬ ‫له‌‌واڵتانی‌ تری‌ جیهان بۆ نمونه‌‪ :‬هۆڵه‌ندا‪ ،‬به‌لجیكا‪ ،‬سویسرا‪ ،‬لوبنان‪ ،‬كۆڵۆمبیا‪ ،‬قوبرس‪،‬‬ ‫مالیزیا‪ ،‬كاری‌ پێده‌كرێت‪ .‬دیموكراسی‌ ته‌وافوقی‌ هه‌روه‌کو ئاڕند لیپهارد باسی لێ ده‌کات‬ ‫په‌یوه‌سته‌ به‌‌بونی‌ چوار پایه‌ی‌ سه‌ره‌كییه‌وه‌‌‪ ،‬ئه‌وانیش‪ :‬هاوپه‌یمانێتی‌ پانوپۆڕ‪ ،‬ته‌ناسوب‪،‬‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی‌ فیدراڵیان���ه‌‌و ڤیتۆی‌ به‌راب���ه‌ره‌‪ .‬له‌بریتی‌ كاركردن به‌پره‌نس���یپی‌ زۆرینه‌ی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدار‌و كه‌مینه‌یه‌كی‌ ئۆپۆزس���یۆن‪ ،‬له‌دیموكراس���ی‌ ته‌وافوقیدا پشت به‌ڕێكه‌وتن‌‌و‬ ‫ره‌زامه‌ندی‌ هه‌موان ده‌به‌س���ترێت‪ .‬ئەوەی لەسەر دەس���تی حکومەتە تائیفییەکەی بەغدا‬ ‫عەیامێکە هەال هەال بوە‪.‬‬ ‫ئەوەی حاڵی حازر لەعێراق‪ ،‬س���وریا‪ ،‬تورکیا‌و ئێران دەگوزەرێت شکستی دیموکراسی‬ ‫نیە وەکو هەندێک لێی بەدحاڵی بون‪ ،‬لەڕاس���تیدا ئەوەی شکستی هێناوە خودی دەوڵەت‬ ‫خۆیەتی‪ .‬ئەڵبەتە ئەو مۆدێلە شکستخواردوەی دەوڵەت کە ئەوەندەی لەخەونی پێکەوەنانی‬ ‫ئیمپراتۆریایەکی س���تەمکاردایە‪ ،‬هێندە س���ەروکاری بەدیموکراسی‌و مافی ئەوانی دییەوە‬ ‫نیە‪ .‬کێش���ەی کورد لەو دەوڵەتانەی کە کوردیان بەس���ەردا دابەشکراوە‪ ،‬کێشەی هەبون‬ ‫یان نەبونی دیموکراس���ی نیە‪ ،‬چونکە لەبنەڕەتدا دیموکراسی پێوەندی بەدەستەبەرکردنی‬ ‫مافی چارەنوسی گەالنەوە نیە‪ .‬دیموکراسی فۆرمێکە لەفۆرمەکانی خۆبەڕێوەبردن‪ ،‬بەپێی‬ ‫کات‌و شوێن چەندین مۆدێلی جیاوازی هەیە‪ .‬ئیسرائیل‪ ،‬ئیسپانیا‌و هندستان سێ دەوڵەتی‬ ‫دیموکراس���ین‪ ،‬بەاڵم وەکو س���ێ دەوڵەتی داگیرکەر هیچ کامیان ئامادە نین مافی گەالنی‬ ‫فەلەستینی‪ ،‬کەتەلۆنی‌و کشمیرییەکان دەستەبەر بکەن‪.‬‬ ‫کورتکردن���ەوەی وت���اری گۆڕان تەنه���ا لەدژایەتیکردن���ی یەکێتی‌و پارتی���دا‪ ،‬گۆڕانی‬ ‫لەناوەڕۆکەکەی داماڵی‪ .‬هەڵمەتی دەنگکۆکردنەوە دواجار کۆتایی دێت‪ ،‬بەاڵم گۆڕان هەر‬ ‫لەئێس���تاوە خۆی دەخاتە ژێر باری قورسی وتارێکی عەوام فریودەرانە کە بەشێکی زۆری‬ ‫لەس���ەر بنەمای تاوکردن‌و الس���دان دامەزراوە‪ ،‬وتارێک کە بەناوی درێژەدان بەڕێبازەکەی‬ ‫نەوشیروان مستەفاوە پێش هەر کەسێکی دی‪ ،‬ستەم لەبۆچونە سیاسییەکانی ئەم پیاوە‬ ‫خۆی دەکات‪.‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاهیرو ویدات حسێن؟‬

‫لیستی هاوپەیمانی نیشتیمانی‬

‫ریکالم‬

‫ائتالف الوطنیة‬

‫سامان عثمان جاف‬ ‫کاندیدی ژمارە‬

‫ژمارەی لیست‬

‫بەکالۆریۆس لەئەندازیاری بیناسازی ‪ /‬زانکۆی سلێمانی‬ ‫بەکالۆریۆس بەشی یاسا ‪ /‬زانکۆی جیهان‬ ‫ریکالم‬

‫ریکالم‬