ریکالم
ژماره ()633 سێشەممە 2018/7/17
سوننه‌كان خۆیان له‌خۆپیشاندان به‌دور ده‌گرن www. awene. com
5
ریکالم
ریکالم
کۆڵیندا لەکوردستان 8
26شوێن ی گرانبه‌ها به‌بڕیار ی ئه‌نجومه‌ن ی وه‌زیران ده‌كرێت به‌ناو ی خاوه‌ن وه‌به‌رهێنه‌كانه‌وه 2
حزبێكی كوردی لەعێراق ئازادەو لەهەرێم قەدەغە
3
باوه‌رت به‌خۆپیشاندان هه‌یه؟
له‌سه‌ر زه‌وییه‌كی ئاڵتونین ی هه‌ژارن كه‌چ
4
4
مۆندیال كۆتایهات‌و هێشتا به‌زم ی هه‌ڵبژاردن به‌رده‌وامه
ئاوێنە ئەم هەشت الپەڕەیەی تایبەت بەهەڵبژاردن بەهاوکاریی کونسوڵخانەی گشتیی ئەمەریکا لەهەولێر چاپ‌و باڵودەکاتەوە ناونیشان :سلێامنی ته‌الری زارا -نهۆمی سێیه‌م -شوقه‌ی ژمار ه 32
ته‌له‌فۆن 3202416 :
به‌شی ریکالم 07700600659 :ـ 07500600659
کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 500دینار
8
2
) )633سێشه‌ممه 2018/7/17
به‌بڕیار ی ده‌سته ی وه‌به‌رهێنان عه‌لوه‌كه ی سلێمانی له‌سه‌ر كۆمپانیایه‌ك تاپۆ ده‌كرێت
26شوێنی گرانبه‌ها به‌بڕیاری ئه‌نجومه‌ن ی وه‌زیران ده‌كرێت به‌ناوی خاوه‌ن وه‌به‌رهێنه‌كانه‌وه شه‌ش جێگه‌ی دیكه به‌بڕیار ی ئه‌نجومه‌ن ی وه‌زیران بڕی���ار ده‌رچوه بكرێ���ت به‌ناوی خاوه‌ن وه‌به‌رهێنه‌كانه‌وه كه كۆمپانیاكه‌ی ئێم ه ئه‌و مافه ی هه‌ی ه ئه‌و پڕۆژه‌یه بكرێت به‌ناومانه‌وه".
ئا :مه‌زهه‌ر كه‌ریم خاوه‌ن دوكانه‌كان ی عه‌لوه‌كه‌ی سلێمانی ناڕه‌زایی ده‌رده‌بڕن به‌رامبه‌ر به‌وه‌ی به‌بڕیاری ده‌سته‌ی وه‌به‌رهێنانی حكومه‌تی هه‌رێم له‌سه‌ر كۆمپانیای گۆیژه تاپۆ ده‌كرێ ،به‌ڕێوه‌به‌ری به‌شی هونه‌ری كۆمپانیاكه‌ش ده‌ڵێت "له‌الیه‌ن ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانه‌وه بڕیاردراوه ئه‌و زه‌ویانه بكرێت به‌ناومانه‌وه". حاج ی عه‌تا محه‌مه‌د ،نوێنه‌ری بازرگانانی عه‌لوه‌كه‌ی ش���اری س���لێمانی به‌ئاوێن ه ی راگه‌یان���د ده س���اڵ له‌مه‌وب���ه‌ر كاتێ���ك ده‌س���تكراوه به‌دروس���تكردنی عه‌لوه‌كه‌ی شاری سلێمانی دراوه به‌هه‌ردو كۆمپانیای گۆیژه‌و ڕۆژی نوێ ،ئه‌وكات ه سه‌دو بیست دوكانی ش���اره‌وانی بوه‌و له‌به‌رامبه‌ر هه‌ر دوكانێكی���دا چه‌ن���د ه���ه‌زار دۆالرێكیان لێوه‌رگی���راوه ب���ۆ ئ���هوهی دوكانه‌كان بۆ خۆیان بێت‌و له‌كاتی تاپۆكردنیاندا به‌ناوی دوكانداره‌كانه‌وه بكرێت ،ئه‌و وتی "ماوه‌ی شه‌ش مانگ ده‌بێت ده‌سته‌ی وه‌به‌رهێنانی حكومه‌ت���ی هه‌رێم بڕی���اری ده‌رك���ردوه عه‌لوه‌كه‌ی شاری سلێمانی بكرێت به‌ناوی كۆمپانی���ای گۆیژه‌وه كه ئێم���ه ناڕازین، وه‌ك خاوه‌ن���ی دوكان���ه‌كان س���ه‌ردانی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ش���اره‌وانی س���لێمانیمان كرد ئه‌ویش له‌وه‌اڵم���دا وتی منیش داومه به‌داواكاری گشتی له‌به‌ر ئێمه نا له‌به‌رخۆی چونكه شاره‌وانیش ده‌یه‌وێت بیكات به‌ناوی ش���اره‌وانیه‌وه ،ش���اره‌وانی به‌مافی خۆی ده‌زانێت وه‌زاره‌تی كش���توكالیش به‌مافی خۆی ده‌زانێت". وتیش���ی "ئێمه ئه‌و كاته به‌بڕیاری مام جه‌الل‌و سه‌رۆكی حكومه‌ت دكتۆر به‌رهه‌م ڕازی بوی���ن عه‌ل���وه كۆنه‌كه‌ی س���لێمانی به‌جێبهێڵی���ن‌و ئه‌م جێگه‌یه‌مان بده‌نێ به‌و مه‌رجان هی س���ه‌ره‌وه كه له‌حاڵه‌تێكدا تاپۆ
له‌الیه‌كی دیكهوه ،س���ه‌رۆك ی شاره‌وانی س���لێمانی رای گش���تی ل���هوه ئ���اگادار دهكاتهوه كه كار وا بڕوات شاره‌وانی هیچ زه‌ویه‌كی به‌ده‌س���ته‌وه نامێنێت‌و خزمه‌تی رێگه‌وبانه‌كانی پێناكرێت.
عەلوەکەی سلێمانی بكرێت بدرێت به‌بازرگانان ی عه‌لوه‌كه ،به‌اڵم ئه‌م پڕۆژه‌یه ت���ا 2028هی وه‌به‌رهێنانه، كه‌چی ئێستا له2018دا ده‌یانه‌وێت به‌واژۆی س���ه‌رۆكی حكومه‌ت‌و جێگره‌ك هی بكرێت به‌ن���اوی كۆمپانیایه‌ك���هوه ك���ه كامه‌رانی تاپۆیه". ناوبراو ئه‌وه‌شی رونكرده‌وه كه ناڕه‌زایی ئه‌م���ڕۆی دوكانداران���ی عه‌لوه‌ك���ه ته‌نها زه‌نگێك بوه بۆ ده‌س���ه‌اڵت ت���ا بچێته‌وه به‌بڕیاره‌كه‌یدا‌و گوێی���ان لێبگرێت ،ئه‌گه‌ر گوێی���ان لێنه‌گ���رن ل���ه‌ڕۆژی ش���ه‌ممه‌ی داهات���وه‌وه بازاڕ ی عه‌لوه‌ك���ه داده‌خه‌ن‌و له‌س���ه‌ر ش���ه‌قامه‌كان میوه‌و س���ه‌وزه‌ی
جوتیار ده‌فرۆش���ن ،ئه‌و وت ی "هه‌رچه‌نده خاوه‌نی كۆمپانیای گۆیژه نوێنه‌ری ناردو‌ه كه بكرێت به‌ناویانه‌وه‌‌و به‌نرخێك بدرێته‌وه به‌دوكانداره‌كان ،به‌اڵم هیچ گره‌نتییه‌ك نیه، ئێمه به‌ڕه‌نجی خۆمان ئ���هو دوكانه‌نه‌مان كڕیوه ،پێویستمان به‌گره‌نتی هه‌یه له‌الیه‌ن حكومه‌ت‌و كۆمپانی���ای گۆیژه‌وه ،گره‌نتی چیه ك ه غه‌درمان لێناكرێت؟!". وتیش���ی "دوكانێ���ك بیس���ت ده‌فته‌ر دۆالری پێداوه ئێس���تا كۆمپانیاو كه‌سێك بێت زوڵم���ان لێبكات ئه‌وا له‌هه‌قی خۆیان خۆش���نابین هه‌رچ���ی ڕێكار ی یاس���ایی‌‌و مه‌ده‌نی هه‌ی���ه ده‌یگرینه‌به‌ر له‌پێناو مافی
خۆماندا". له‌به‌رامبه‌ریش���دا به‌رێوه‌ب���ه‌ری هونه‌ر ی كۆمپانیای گۆیژه ،نه‌به‌ز جه‌الل به‌ئاوێنه‌ی ڕاگه‌یاند "له‌س���اڵی 2008ئه‌و زه‌ویه وه‌ك پڕۆژه‌ی وه‌به‌رهێن���ان دراوه به‌كۆمپانیای گۆیژه ،ئه‌و خ���اوه‌ن دوكانانه‌ی له‌عه‌لوه‌ی كۆنی س���لێمانی دوكانیان هه‌یه دوكانیان بدرێتی كه پێشتر كرێچی شاره‌وانی بون، ب���ه‌اڵم ئێس���تا كرێچی كۆمپانی���ان ،هیچ گرێبه‌ستێك له‌نێوان حكومه‌ت‌و شاره‌وانیدا نیه ئه‌و زه‌ویانه بكرێ���ت به‌ناویانه‌وه یان بكرێت به‌ناوی ئه‌و دوكاندارانه‌وه ،به‌هه‌مان ش���ێوه‌ی پێش���و كرێچی كۆمپانیا ده‌بن‌و
هه‌م���ان ماف‌و خزمه‌تگوزی���ان ده‌بێت كه هه‌یان بوه". له‌ب���اره‌ی داواكردن���ی ش���اره‌وانی ت���ا عه‌له‌وه‌ی سلێمانی بكرێت به‌ناویه‌وه ،ئه‌و وتی "ش���اره‌وانی به‌چی هه‌قێك ئه‌و مافه ده‌دات به‌خۆی كه به‌ڕه‌زامه‌ندی شاره‌وانی ئه‌و پارچ���ه زه‌ویه وه‌رگی���راوه‌‌و كراوه‌ته زه‌وی وه‌به‌رهێن���ان ئه‌و ت���ازه دێت داوای ده‌كات بكرێت���هوه به‌ناویه‌وه؟ كاتی خۆی ئه‌و زه‌ویه‌ی نه‌دایه به‌وه‌به‌رهێنان ،هه‌رچی دوكانداران���ه‌ش هیچ مافێكی���ان نیهو هیچ نوس���راوێكیان نیه تا بكرێت به‌ناویانه‌وه، هه‌رته‌نها عه‌لوه‌ی س���لێمان ی نیه ،بیست‌و
یوسف یاس���ین ،سه‌رۆكی ش���اره‌وان ی سلێمان ی به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند ك ه كێشه‌یان له‌گه‌ڵ یاسای وه‌به‌رهێنان هه‌یه‌‌و پێیانباشه زه‌ویه‌كان ی شاره‌وانی نه‌كرێت به‌ناوی هیچ كه‌س‌و كۆمپانیایه‌كه‌وه ،سااڵنه شاره‌وانی كرێكه ی وه‌ربگرێت‌و ئه‌و خزمه‌تگوزاریان هی له‌به‌رده‌س���تیایه‌تی ب���هو پاره‌ی ه جێبه‌جێ بكات ،ئه‌و وتی "شاره‌وانی كێشه‌ی له‌گه‌ڵ یاس���ا ی ژماره شه‌ش هه‌یه ،كه ه ی ساڵی 1993یه‌و هه‌مواركراوه‌ته‌وه ،چونكه هێواش هێواش زه‌ویه‌كانی ش���اره‌وان ی له‌ده‌س���ت ش���اره‌وانیدا نامێنێت ،یاسا ی ژماره چوار، ك���ه تایبه‌ته ب���ه پ���ڕۆژه ی وه‌به‌رهێنان زه‌ویه‌كان��� ی له‌ش���اره‌وانی وه‌رده‌گرێته‌وه‌و ده‌كرێت به‌ناوی وهبهرهێنهوه زیان ی ده‌بێت بۆ شاره‌وانی". وتیش���ی "ئ���هو بڕی���اره له‌ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران���هوه ج���ێ به‌ج���ێ ده‌كرێ���ت ش���اره‌وان ی ده‌س���ه‌اڵتی نی ه به‌س���ه‌ریدا، به‌اڵم داوامان ك���ردوه پێداچونه‌وه بكرێت به‌یاس���اكه‌داو هه‌موار بكرێت���هوه ،ئه‌گه‌ر هه‌م���وار نه‌كرێ���ت له‌داهاتودا ش���اره‌وانی هی���چ زه‌ویه‌ك���ی به‌ده‌س���ته‌وه نامێنێت‌و خزمه‌ت��� ی رێگه‌وبانه‌كان���ی پێناكرێ���ت، له‌واڵتان شاره‌وانی مامه‌ڵه به‌زه‌ویه‌كانیه‌وه ده‌كات نه‌ك به‌م ش���ێوه‌ی ه بكرێت به‌ناوی وهبهرهێنهوه".
پەسەندكردنی كۆتایی ئەنجامەكانی هەڵبژادن پێویستی بە 45رۆژ ی دیكه‌یه دو هه‌فته‌ی تر ئەنجامی ژماردنەوەی دەنگەكان بەدەست راده‌گه‌یه‌نرێت ئا :ئاوێنه شارەزایەكی یاسایی ئەوە روندەكاتەوە كە پرۆسەی راگەیاندنی ئەنجامەكانی هەڵبژاردن پاش تەواوبونی جیاكردنەوەو ژماردنەوەی دەنگەكان بەدەست 16 ،رۆژی پێدەچێت، ئاماژە بەوەش دەدات كە پرۆسەی پەسەندكردنی كۆتایی ئەنجامەكانی هەڵبژادنیش پێویستی بە 45رۆژ دەبێت. رۆژی س����ێی ئ����ەم مانگە پرۆس����ەی جیاكردنەوەو هەژماركردنەوەی دەستیی دەنگی ئ����ەو س����ندوقانەی هەڵبژاردنە پەرلەمانییەك����ەی مانگی ئایار كە تانەو س����كااڵیان لەس����ەربو دەس����تی پێكرد. پارێ����زگای كەرك����وك یەكەم ش����وێنی دەستپێكردنی پرۆسەكە بو. ئێس����تا پرۆس����ەكە بەتەواوكردن����ی ژماردن����ەوە و جیاكردنەوەی بەش����ێكی زۆری پارێزگاكانی عێراق لەكۆتایی نزیك بۆتەوە بەاڵم الیەنە ناڕازییەكان لەهەرێمی كوردس����تان پێش����بینی ناك����ەن هی����چ گۆڕانكارییەكی ئەوت����ۆ لە ئەنجامەكاندا روبدات ،هەرچەندە ژماردنەوەی دەستیی دەنگەكان داواكارییەكی سەرەكی ئەوان بو ،ب����ەاڵم جەخ����ت ل����ەوە دەكەنەوە داواكاری ئەوان ژماردنەوەی دەس����تیی ت����ەواوی دەنگەكان بوە بەپێی هەمواری سێیەمی یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی
عێراق. حزبە ناڕازییەكانی هەرێمی كوردستان باس ل����ەوە دەكەن كە بەه����ۆی كەمی ژمارەی ئەو سندوقانەوە ژمێردراونەتەوە گۆڕانكاری لەئەنجام����ی هەڵبژاردنەكاندا دروست نابێت. لەكەركوك 522سندوق ،سلێمانی 115 س����ندوق ،هەولێر 134سندوق ،لەدهۆك 107سندوق ،بەدەست ژمێردراونەتەوە. هەم����و الیەنە ناڕازییەكان����ی هەرێمی كوردس����تان ه����ەر لەدەس����تپێكەوە پرۆس����ەكەیان لەكەركوكەوە تا دەكاتە دهۆك بایكۆت ك����رد .تەنیا نەوەی نوێ نەبێت. س����ەركەوت حەمەحس����ێن ،بەرپرسی ئۆفیس����ی هەڵبژاردنی ن����ەوەی نوێ بۆ ئاوێنە باسی لەوە كرد كە دەنگەكانیان لەس����ەرجەم پارێزگاكان����ی هەرێم����ی كوردس����تان و لەكەركوكی����ش زیادیان كردوە. هاوژی����ن عومەر ،بەرپرس����ی ناوەندی هەڵبژاردنی كۆمەڵ بە ئاوێنەی راگەیاند هەژماركردنەوەی بەشێك لە سندوقەكان پێچەوان����ەی یاس����اكەی پەرلەمان����ەو شەرعیەتدانە بە "ساختەكاری". لەگەڵ ئەوەی ئاماژەی بەوەش����دا كە رەنگە گۆڕانكاری بچ����وك لەدەنگەكاندا كورسییەك لەس����لێمانی بۆ ئەوان زیاد بكات بەاڵم پێی وا نییە گۆڕانكارییەكی وا ل����ە ئەنجامەكان����دا ب����ەم پرۆس����ەیە
پرۆسەی هەڵبژاردن روبدات. الی خۆیش����ییەوە زمناك����ۆ جەالل بە ئاوێن����ەی راگەیان����د پێش����بینی ناكەن گۆڕانكاری ل����ەو ئەنجامانەدا روبدات كە هەن بەه����ۆی ئەوەی ئەو س����ندوقانەی هەژماردەكرێنەوە زۆر كەمن. باس����ی لەوەش����كرد كە لە ئێس����تادا هیچ كۆمێنت و پێش����بنییەكیان لەسەر ئەنجام����ەكان نیی����ە لەو س����ندوقانەی ژمێردراونەتەوە بەڵكو دوای راگەیاندنی
ئەنجام����ەكان هەڵوێس����تیان دەبێ����ت و ئەوكات قسە لەسەر ئەو بابەتە دەكەن. ب����ەاڵم بەپێی قس����ەی ش����ارەزایەكی یاسایی پرۆسەی راگەیاندنی ئەنجامەكان 16رۆژی پێدەچێ����ت و پەس����ەندكردنی ئەنجامەكان����ی كۆتاییش لەالیەن دادگای فیداڵیی����ەوە نزیك����ە یەك مان����گ و نیو دەخایەنێت. ناكۆك����ی نێوان الیەنە سیاس����ییەكان لەس����ەر ئەنجامەكان����ی هەڵبژاردن����ە
پەرلەمانییەكەی مانگ����ی ئایاری رابردو وایكرد عێ����راق بۆ یەكەمج����ار بكەوێتە بۆش����ایی تەش����ریعییەوەو پەرلەمان����ی نوێ نەتوانێت كۆببێتەوە .ئەو ش����ارەزا یاساییە پێی وایە كە ئەگەری دواكەوتنی پێكهێنان����ی حكومەتی����ش ،ئەگەرێكی كراوەیە. عەلی تەمیمی ،ش����ارەزای یاس����ایی، راگەیان����د س����ەقفی زەمەن����ی دیاریكراو هەن لەن����او دەقی یاس����ای ژمارە 11ی
س����اڵی 2008داو یەكێ����ك لەو س����ەقفە زەمەنییان����ەش بۆ پرس����ی راگەیاندنی ئەنجامی هەڵبژاردنەكان دیاریكراوە. ئەوەش����ی خس����تەڕو كە كۆمس����یۆن لەماوەی س����ێ رۆژ ل����ەدوای تەواوبونی پرۆس����ەی جیاكردن����ەوەو ژماردنەوەی دەنگەكانەوە بەدەست ،هەڵدەستێت بە باڵوكردنەوەی ئەنجامەكان لەرۆژنامەكاندا، پاشان دەرگای تانەدان لەئەنجامەكان بۆ ماوەی س����ێ رۆژ دەكاتەوە ،كە دەبێت لەماوەی 10رۆژدا دەستەی دادوەری ئەو تانەنە یەكالیی بكاتەوە. بەپێ����ی قس����ەی تەمیمی دەس����تەی دادوەری����ی ئەنجام����ی هەڵبژاردن����ەكان بەرزدەكاتەوە بۆ دادگای فیدراڵی بەبێ بونی سەقفێكی زەمەنی دیاریكراو. ئەو ش����ارەزایەی یاس����ا پێشبینیش دەكات پەس����ەندكردنی ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردنەكان نزیكەی یەك مانگ و نیو بخایەنێت. بەبڕوای تەمیمی ،وێڕای ئەو پرۆس����ە درێژخایەنە ،پرسی پێكهێنانی حكومەت كۆسپی بۆ دروستدەبێت بەتایبەت بەهۆی بونی خۆپیش����اندان و ناڕەزایەتییەكانی شارەكانی خواری عێراقەوە كە نزیكەی 10رۆژە بەردەوامەو داوای خزمەتگوزارو كار و پەرەپێدانی شارەكانیان دەكەن. تەمیمی وتیش����ی”لەبەردەم دیمەنێكی وەك ئ����ەوەی س����اڵی 2010دای����ن كە پێكهێنانی حكومەت بۆ ماوەی 10مانگ دواكەوت”.
) )633سێشه‌ممه 2018/7/17
3
حزبێكی كوردی لەعێراق ئازادەو لەهەرێم قەدەغە
تەڤگەری ئازادی :بەهۆی بێبەشكردنمان لەهەڵبژاردنەكان لەبەغدا سكااڵ لەسەر كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكانی هەرێم تۆماردەكەین ئا :نیاز محەمەد بەبڕیارێك تەڤگەری ئازادی كۆمەڵگەی كوردستان بێبەشدەكرێت لەبەشداریكردن لەهەڵبژاردنە پەرلەمانییەكەی مانگی ئەیلولی داهاتو .تەڤگەر كۆمسیۆن‌و دادگا تۆمەتبار دەكات بەوەی بڕیارەكەیان "سیاسییە" ،بەاڵم كۆمسیۆن خۆی بێبەری دەكات لەبڕیارەكە. بێبەش���كردنی ئ���ەو حزبە‌كوردیی���ە لەبەشداریكردن لەهەڵبژاردنەكانی هەرێم لەكاتێك���دا لەالیەن كۆمس���یۆنی بااڵی سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراقەوە بۆ هەڵبژاردنە پەرلەمانییەكەی مانگی ئایار پەسەندكراو تێیدا بەپێی ئەنجامە سەرەتاییەكان دو كورسی پەرلەمانیشی بەدەستهێنا. نەریم���ان ئەحم���ەد ،رێگەپێدراوی تەڤگ���ەری ئ���ازادی ب���ۆ كاروب���اری هەڵبژاردنەكان لەوبارەیەوە بەئاوێنەی راگەیاند دوای ئەوەی كە كۆمس���یۆن ئیعالن���ی ك���رد ق���ەوارەكان ماف���ی بەش���داریكردنیان هەیە ،ئێمەش وەكو الیەنێكی سیاس���ی باشوری كوردستان ناوی خۆمان تۆماركرد. تەڤگ���ەری ئازادی���ی کۆمەڵگ���ەی کوردستان لە‌ساڵی 2014ەوە دامەزراوەو لەو س���اڵەوە بەپێی قس���ەی نەریمان داوای مۆڵەتی���ان لەحكومەتی هەرێمی كوردس���تان كردوە ،ب���ەاڵم مۆڵەتیان نەداونەتێ .ئاماژەی بەوەش���دا بەپێی
یاس���ای بەركار لەهەرێمی كوردستان پ���اش س���ێ مان���گ ئەگەر رێ���كارە یاس���اییەكان بۆ مەڵەت���ی حزب تەواو بێت‌و وەاڵم نەدرێیتەوە ،ئەوە خۆبەخۆ بە‌مۆڵەت پێدراو هەژماردەكرێیت. وتیش���ی"دو ش���ێواز هەی���ە بۆ خۆ تۆماركردن لەهەڵبژاردنەكەدا .یەكەمیان ئەوەیە كە مۆڵەتی الیەن یان حزبەكە دەبەیت .دوەم ئەوەیە كە تۆ دەتوانیت فۆرمی 102ی كۆمس���یۆن پڕبكەینەوە كە هاوپێچ لەگەڵیدا 500ناو پێشكەش دەكەیت‌و وەكو قەوارەیەكی سیاس���ی ناوی خۆت تۆماردەكەیت". هێم���ای بۆ ئەوەش���كرد ك���ە رۆژی 10ی حوزەیران كۆمس���یۆن بەڕەسمی ئەوانی وەك قەوارەیەك بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان پەسەندكردوە. ب���ەاڵم وەك ئ���ەو وت���ی"دوای ئەوە س���یناریۆیەكیان دروس���تكرد گوای���ە رێكخراوێ���ك تان���ەی لەبڕیارەك���ەی كۆمس���یۆن داوە ب���ۆ پەس���ەندكردنی تەڤگەری ئازادی بەو پاس���اوەی ئێمە مۆڵەتی رەسمیمان نییە لەهەرێم .بەاڵم ئەوەی ئێمە پێشكەش���ی كۆمسیۆنمان كردوەو فۆرمی 102م���ان پڕكردۆتەوە جێی مۆڵەتی رەسمی دەگرێتەوە". بەپێ���ی قس���ەی نەریمان لەس���ەر ئەو س���كااڵیە دادگا بڕیاریداوە ،رێگە بەبەش���داریكردنمان لەهەڵبژاردنەكەدا نەدرێت بەپاس���اوی ئ���ەوەی مۆڵەتی رەس���میان نییەو وتیش���ی"بڕیارەكەی دادگا بنەبڕەو لەهیچ ش���وێنێكی دنیا نییە بڕیار بنەبڕ بێت‌و نەتوانرێت تانەی
لێ بدرێت". لەگ���ەڵ ئەوەش باس���ی ل���ەوە كرد ك���ە ئەوان نە لەالیەن كۆمس���یۆن‌و نە لەالیەن دادگاشەوە ئاگادارنەكراونەتەوە كە دادگایان لەس���ەر گیراوە لەڕێگەی كەناڵێكی راگەیاندنی نزیك لەپارتییەوە زانیویان���ە بڕیارێك���ی لەو ج���ۆرە بۆ بەش���دارینەكردنیان لەالی���ەن دادگاوە دەرچوە. ئەو كۆمس���یۆنیش تۆمەتبار دەكات بەوەی كە هیچ هەڵوێستێكیان نەبوەو بڕیارەكە جێبەج���ێ دەكەن لەكاتێكدا بەقسەی نەریمان ،بڕیارەكە "بڕیارێكی سیاسییە". ئەنجومەنی كۆمس���یارانی كۆمسیۆن لەن���ۆ ئەندام پێك دێت ،كە س���یانیان پارتی ،دوانیان گۆڕان ،دوانیان یەكێتی، یەكێكی���ان یەكگرت���وو ئەویدیكەی���ان كۆمەڵی ئیسالمییە.
نەریم���ان پێ���ی وای���ە ئ���ەو بڕیارە تانەی لە‌بەش����داریكردنی تەڤگەر داوە بەئ���اگاداری هەمو كۆمس���یاران بوە‌و لەهەڵبژاردنەكان����داو پ����اش ئ����ەوەی وتیش���ی"چەندێك بۆ پارتیو یەكێتی كەیسەكەی بردە دەستەی هەڵبژاردنەكان ئ���ەو بڕیارە عەیبەی���ە ،ئەوەندەش بۆ لەدادگای تەمیز ،دادگای تەمیز بڕیاریداوە س���ەر ش���انی ئەو حزبان���ە عەیبەیە .بە‌هەڵوەش����اندنەوەی ئەنجومەن����ی هەس���ت دەكەین ئەوانی���ش رەنگیان كۆمسیارانی هەڵوەشاندۆتەوە. وتیشی"بڕیاری دادگاش بەپێی یاسای زەردو سەوزەو بێ هەڵوێست بون". جەختیش دەكاتەوە ك���ە لەدادگای ئێمە دەڵێت بنب���ڕەو یەكالكەرەوەیە، رەس���افە س���كااڵ لەس���ەر كۆمسیۆنی بڕیارەكان���ی ئەو دەس���تەش وایە كە كەس ناتوانێت تانەی لێبدات". هەڵبژاردنەكانی هەرێم تۆماردەكەن. هێم���ای ب���ۆ ئ���ەوەش ك���رد ك���ە ئ���ەو پێ���ی وای���ە رێگرییەكان���ی دەسەاڵتدارانی هەرێم لەبەشداریكردنیان لەبڕیارەكەی كۆمسیۆندا ،پەراوێزێكیش بۆ ئەوە دەگێڕێتەوە كە لەس���ەر داوای هاتبو كە كۆمسیۆن بۆچونی وەزارەتی توركیا بوبێت‌و لەگەڵ ئەوەش وتی"چۆن ناوخۆو دەستەی نەزاهە وەربگرێت ،بۆ دەبێ���ت ئەوەن���دە ئیرادەی بەس���ەر ئەوەی بزانێ���ت تەڤگەر چەند پابەندە ئیدارەی هەرێمێك���دا هەبێت لەكاتێكدا بە‌یاساكانی هەرێمی كوردستانەوە. وتیش���ی"ئێمەش نوسراومان كرد بۆ توركی���ا داواش���ی لەعێ���راق كردبو‌و فشاریش���ی هەبو بەاڵم عێراق ئەوەندە وەزارەت���ی ناوخۆو دەس���تەی نەزاهە. بە‌ئیرادە بو گوێی لە‌داواكەیان نەگرت ،وەزارەتی ناوخۆ وەاڵم���ی داوینەتەوە چونكە هەمو رێكارە یاساییەكانی ئێمە ك���ە ئ���ەو رێكخ���راوە پابەن���د نەبوە بە‌یاساكانی هەرێم‌و بۆی نییە بەشداری تەواو بون". هەڵبژاردنەكان بكات". لەس���ەر ئ���ە بنەمایە ،ئیس���ماعیل ئیس���ماعیل خورماڵ���ی ئەندام���ی ئەنجومەنی كۆمس���یارانی كۆمسیۆنی وتی"بۆی���ە بابەتەك���ە ل���ەدەرەوەی ب���ااڵی س���ەربەخۆی هەڵب���ژاردن‌و كۆمس���یۆنەو ئێم���ە تەنی���ا دەتوانین راپرس���ی هەرێ���م ل���ەو بارەی���ەوە بڕیارەكانی دادگا جێبەجێ بكەین". لەب���ارەی ئ���ەوەی ك���ە تەڤگ���ەر بە‌ئاوێنە راگەیان���د"دوای ئەوەی ئێمە لەئەنجومەن���ی كۆمس���یاران بڕی���اری هەڕەش���ەی تۆماركردنی سكااڵ دەكەن پەس���ەندكردنیدا ،سێ رۆژ ماوە هەبوە لەسەر كۆمس���یۆن لەبەغدا ،ئیسماعیل بۆ تانە كە هەر كەسێك پەیوەندی بەو وتی"ئێم���ە هی���چ كێش���ەیەكمان نییە بڕیارانەی كۆمسیۆنەوە هەیە بۆی هەیە لەوبارەیەوە ئەگەر س���كااڵمان لەسەر تۆم���ار بكەن چونكە ئێم���ە الیەن نین تانە بدات". بەپێ����ی قس����ەی ئ����ەو رێكخراوێ����ك لە‌كێشەكەدا".
دادگا بڕیاریداوە ،رێگە بەبەشداریكردنمان لەهەڵبژاردنەكەدا نەدرێت بەپاساوی ئەوەی مۆڵەتی رەسمیان نیی ە بڕیارەكەی دادگا بنەبڕەو لەهیچ شوێنێكی دنیا نییە بڕیار بنەبڕ بێت‌و نەتوانرێت تانەی لێ بدرێت
الیه‌ن ه ناڕازییه‌كان پێشنیارێکی یەکێتی‌و پارتی ره‌تده‌كه‌نه‌وه
"یهكێتیو پارتی چۆن له‌ڕویان دێت داوای پرۆژه ی هاوبه‌ش ده‌كه‌ن؟" ئا :ئومێد عومه‌ر رۆژی دوشه‌ممه مه‌كته‌بی سیاسیی یهكێتیو پارتی پاش كۆبونه‌وه‌یه‌كی هاوبه‌ش رایانگه‌یاند بڕیاریان داوه بە‌وه‌فدێكی هاوبه‌ش‌و پرۆژه‌یه‌كی هاوبه‌شه‌وه بچنه نێو گفتوگۆكانی پێكهێنانی حكومه‌تی نوێی عێراق. داواشیان له‌الیه‌نه ناڕازییه‌كان كرد، له‌و پرۆژهو وه‌فده‌دا به‌شداربن "بۆ ئهوهی وه‌ك یه‌ك تیمی به‌هێز" بچنه به‌غدا .هه‌رچی الیه‌نه ناڕازییه‌كانیشن، به‌شداری له‌و پرۆژهو وه‌فده‌دا ره‌تده‌كه‌نه‌وه .په‌رلمانتارێكی یه‌كگرتوش رایده‌گه‌یه‌نێ "هه‌مو الیه‌ك باش ده‌زانن ئه‌و دو حزبە‌ده‌نگی ئێمه‌‌و چه‌ند الیه‌نێكی دیكه‌یان دزیوه، ده‌ستكاری ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن كراوه، چۆن له‌رویان دێت داوای پێكه‌وه‌یی‌‌و پرۆژهی هاوبه‌ش ده‌كه‌ن؟". له‌ب����اره‌ی پ����رۆژه هاوبه‌ش����ه‌كه‌ی پارتیو یه‌كێتیی����هوه ،به‌هار مه‌حمود ئه‌ندام����ی په‌رله‌مان����ی كوردس����تان له‌فراكس����یۆنی گ����ۆران ،رایگه‌یان����د بڕی����اری كۆتای����ی بۆ پێش����وازیكردن ی یهكێتیو پارتی له‌پرۆژه هاوبه‌شه‌كه الی جڤات����ی نیش����تمانی بزوتنه‌وه‌ی گۆرانه" ،ب����ه‌اڵم ئه‌گه‌ر ئێو‌ه بۆچونی منت����ان ده‌وێ����ت ،پێموای����ه یهكێتیو پارتی ده‌رفه‌تێكیان نه‌هێش����توه‌ته‌وه ی الیه‌ن����ه‌كان له‌گه‌ڵیان بچنه بۆ ئهوه نێ����و پرۆژه‌یه‌كه‌وه .ئ����ه‌وان هۆكاری ی گه‌وره‌ن دروستكردنی بێمتمانه‌ییه‌ك له‌نێ����وان الیه‌نه‌كان����دا ،به‌ه����ۆی ئه‌و ی له‌هه‌ڵبژاردنی ساخته‌كارییه گه‌وره‌یه ی تر په‌رله‌مانی عێراق كردیان ،هێنده گۆمانه‌كان����ی س����ه‌رخۆیان زیاد كرد. ئ����ه‌وان هه‌مو رێگای����ه‌ك بگرنه‌به‌ر تا ده‌نگ����ی الیه‌نه‌كان ب����دزن‌و بیبه‌ن بۆ
ته‌نه���ا به‌رژه‌وه‌ندیی ه كه‌س���یو حزبی‌‌و بنه‌ماڵه‌ییه‌كانیان له‌به‌رچاوگرتوه". له‌الیه‌ك���ی دیكهوه غه‌ریب مس���ته‌فا ی ی ئه‌ندام���ی په‌رله‌مان��� پێنجوێن��� ی ی یه‌كگرتو كوردستان له‌فراكس���یۆن ی ی كوردس���تان ،له‌ب���اره ئیس�ل�ام ی الیه‌ن ه كوردس���تانییه‌كان‌و یه‌كده‌نگ��� ی هاوبه‌ش ی پرۆژه‌یه‌ك��� ئاماده‌كردن��� ی بە‌ئاوێنه‌ی راگه‌یان���د ،یهكێتیو پارت دۆخی كوردس���تانیان تێك���داوه .ئه‌و ی وایان وت���ی "ئ���هو دو حزبە‌كارێك��� ی ی تر وا به‌ئاس���ان كردوه ك���ه جارێك متمان��� ه ناگه‌رێته‌وه ب���ۆ نێوانی الیه‌ن ه ی سیاس���ییه‌كان .یه‌كده‌نگ���یو یه‌كریز ی تێكچ���وه .من پێمباش��� ه به‌ت���ه‌واو ی ی عه‌ره‌ب ك��� ه كورد له‌به‌رامب���ه‌ر الیه‌ن له‌عێراق یه‌كده‌س���ت‌و یه‌ك زوبان بێت، ی ی هۆكاری تێكدان به‌اڵم پارتیو یه‌كێت ی كوردین .لێره یه‌كریز ی ناوماڵ��� دۆخ ی مافمان ده‌خۆن نین‌و یه‌كێت���یو پارت ی پێمان ده‌ڵێن وه‌رن له‌گه‌ڵمان با كه‌چ مافمان نه‌خورێت".
هه‌ردو حزب ی ده‌سه‌اڵتداری هه‌رێم ی كوردستان لهماوه ی رابردویاندا هێنده ی له‌خه‌می به‌رژه‌وه‌ندیی ه حزبی‌‌و كه‌سی‌‌و بنه‌ماڵه‌ییه‌كانی خۆیاندا بون ،هێنده له‌خه‌م ی جێبه‌جێكردنی مافه ده‌ستورییه‌كانی گه‌ل ی كوردستاندا نه‌بون
ژنێکی دەنگدەر
خۆی����ان ،چ����ۆن ده‌بێ����ت بچینه نێو پرۆژه‌كه‌یانه‌وه؟"
ی ده‌بێت راس���ته‌قینه‌یان ،ئیتر بۆچ��� بچین‌و له‌گه‌ڵیان یه‌كڕیز بین؟".
ی راش���یده‌گه‌یه‌نێت ه���ه‌ردو حزب��� ده‌س���ه‌اڵتداری هه‌رێم���ی كوردس���تان ی ی له‌خه‌م ی رابردویاندا هێنده له‌م���اوه به‌رژه‌وه‌ندیی��� ه حزب���یو كه‌س���یو بنه‌ماڵه‌ییه‌كان���ی خۆیان���دا ب���ون، هێنده له‌خه‌م���ی جێبه‌جێكردنی ماف ه ی كوردس���تاندا ی گه‌ل ده‌س���تورییه‌كان ی "پارتیو یه‌كێتی له‌هیچ نه‌بون .ئه‌و وت ی ی ن���ه‌وت‌و په‌یوه‌ندییه‌كان مه‌له‌فێك��� ده‌ره‌و‌ه نه‌یان توانیوه س���ه‌ركه‌وتوبن، ی رێگه‌یان نه‌داو‌ه ئێمه ببین بە‌هاوبه‌شێك
ی ئام���اژه به‌وه‌ش���ده‌كات له‌س���اڵ ی 2003وه ت���ا ئه‌م���ڕۆ یه‌كێت���یو پارت ی نهیانتوانیوه نوێنه‌رایه‌تی راسته‌قین ه ی وای ه گه‌لی كوردس���تان بكه‌ن .پێش��� ی نهیانتوانیوه فشار بخه‌ن ه سه‌ر حكومه‌ت ی عێ���راق ته‌نها یه‌ك پیت له‌ده‌س���تور عێ���راق جێبه‌جێ ب���كات .بە‌بۆچونی ی به‌هار مه‌حمود "ده‌س���ه‌اڵتێك لهماوه ی حكومرانیدا شكستی هێنابێت‌و %51 ی له‌ده‌س���ت دابێت، ی كوردس���تان خاك ی له‌گه‌ڵ ی ئهوه نی ه هاوپه‌یمان ش���ایان
نیهو ته‌نه���ا حزبی���ه .ده‌یانه‌وێت له‌م ببه‌سترێت". ی چه‌واش��� ه بكه‌ن. رێگه‌ی���هوه خه‌ڵك ی زۆری خه‌ڵك ی به‌داخه‌وه ده‌یڵێم به‌شێك ی ئه‌ندام هه‌روه‌ه���ا مه‌روان گه‌اڵڵ��� ی تا ئێستاش ئه‌و دو حزبه‌یان نه‌ناسیوه. ی كوردس���تان له‌فراكسیۆن په‌رله‌مان ی 140 ی ماده ی راگه‌یاند ،ئێس���تا ئه‌وان دێن باس��� ی بە‌ئاوێن ه ی ئیسالم كۆمه‌ڵ ی بۆ پاراستن‌و ده‌كه‌نه‌وه ،له‌كاتێدا هه‌مو الیه‌ك باش ی یهكێتیو پارت پرۆژه‌كه ی ده‌زانن له‌كاتێكدا مام جه‌الل س���ه‌رۆك ی به‌رژه‌وه‌ندیی ه حزبییه‌كان به‌ده‌ستهێنان ی ی عێراق ب���وه‌‌و كورد پێگه‌یه‌ك ی وای ه سیاس���ه‌تی ئه‌و كۆمار خۆیانه .پێش��� ی له‌عێراقدا هه‌ب���وه ،نه‌توانراو‌ه دو حزبە‌هیچ گۆرانكارییه‌كی به‌س���ه‌ردا به‌هێز ی 140جێبه‌جێبكرێت ،ئێس���تا ی م���اده نه‌هات���وه بە‌ئاراس���ته‌ی خزمه‌تكردن ی "پرۆژه‌ك ه كه زیات���ر له‌نیوه‌ی خاك���ی هه‌رێمیان خه‌ڵكی كوردستان .ئه‌و وت ی حزبی ،راده‌س���تی به‌غ���دا كردوه‌ت���هوه چۆن لێوان لێ���وه له‌به‌رژه‌وه‌ندی��� ی پێده‌كه‌ن له‌رویان دێت باسی ئه‌و ماده‌ی ه بكه‌ن؟ ش���ه‌ڕی چه‌ن���د پۆس���تێك ی ده‌ك هن‌و له‌به‌غ���داو هیچی تر نیه ،پرۆژهی گه‌ل ئ���هو دو حزبە‌چه‌واش���ه‌كار
به‌پێویستیش����ی ده‌زانێ����ت كار بۆ ئاش����ته‌وایی بكرێ����ت له‌كوردس����تان، نێوماڵی ك����وردی رێكبخرێته‌وه ،به‌اڵم پێی وایه "ناوماڵ����ی خۆمان ئاژاوه‌ی تێدایه .هه‌تا ئه‌و كێشه ناوخۆییانه‌مان چاره‌س����ه‌ر نه‌كه‌ین ناتوانین یه‌كریزی له‌به‌غدا به‌ده‌ستبهێنین .هه‌مو الیه‌ك ب����اش ده‌زان����ن ئ����هو دو حزبە‌ده‌نگی ئێمه‌‌و چه‌ند الیه‌نێكی دیكه‌یان دزیوه، ده‌س����تكاری ئه‌نجام����ی هه‌ڵب����ژاردن ك����راوه ،چ����ۆن له‌رویان دێ����ت داوای پێكه‌وه‌یی‌‌و پرۆژهی هاوبه‌ش ده‌كه‌ن؟ جارێ پێمخۆش���� ه ئه‌وه‌ش بڵێم چه‌ند الیه‌نێك ك ه ده‌نگی����ان دزراوه ده‌ڵێن ئه‌گ����ه‌ر مافه‌كانمان بۆ نه‌گه‌ڕێنرێته‌وه بایكۆتی پرۆس����هی سیاسی له‌عێراق ده‌كه‌ین".
4
) )633سێشه‌ممه 2018/7/17
باوه‌رت به‌خۆپیشاندان هه‌یه؟ عومه‌ر خدر ،سه‌رۆك ی لقی سلێمان ی یه‌كێتی نابینایان: خۆپیش���اندان له‌رێره‌وی راسته‌قینه‌ی خۆی الی���داوه ،هه‌ر خۆپیش���اندانێكیش بكرێت له‌س���نوری پارێزگا ی س���لێمان ی ده‌ربازی نابێت ،دواتر ده‌بێت س���لێمان ی باجی قورس���ی بۆ بدات ،من باوه‌رم به‌م خۆپیش���اندانانه نی���ه كه م���اوه ی چه‌ند س���اڵێكه تاقی ده‌كه‌ینه‌وه هه‌ست ده‌كه‌م جگه له‌خۆماندوكرن هیچی تری ل ێ شین نابێت ،هه‌ركاتێك خۆپیش���اندان بكرێت ئاراس���ته‌كه ی ده‌گۆردرێت‌و كه‌س���انی تر سوار ی شه‌پۆله‌كه‌ی ده‌بن. ئه‌بوبه‌كر عه‌لی ،نوسه‌ر‌و چاودێری سیاسی: من باوه‌رم بە‌خۆپیش���اندانی ناسیاس ی هه‌ی���ه ،به‌اڵم خۆپیش���اندان‌و ناره‌زایه‌ت ی له‌واڵتی ئێم���ه بە‌سیاس��� ی نه‌كرێت زۆر كه‌مه. حاكم شێخ له‌تیف ،دادوه‌رو په‌رله‌مانتار ی پێشوی عێراق: ده‌بێ���ت هه‌میش���ه باوه‌رم���ان به‌خۆپیش���اندان‌و ناره‌زایه‌ت���ی ده‌ربرین هه‌بێ���ت ،خۆپیش���اندان رێگایه‌ك��� ی دیموكراس���یانه‌یه بۆ گه‌راندنه‌وه ی ماف‌و جێبه‌جێكردنی داخوازیی���ه‌كان ،ناكرێت هه‌موم���ان وابی���ر بكه‌ین���هوه ك���ه یه‌ك خۆپیشاندان هه‌مو بابه‌ته‌كان ده‌گۆرێت، پرۆس���ه ی دیموكراس���ی پرۆس���ه‌یه‌ك ه پێویس���تی ب���ه‌كات هه‌ی���ه ت���ا دواجار ئامانجه‌كه‌ی خۆی ده‌پێكێت. د .ئاكۆ شوانی ،مامۆستا ی مێژو له‌زانكۆی سلێمانی: خۆپیش���اندان‌و ناره‌زایه‌ت���ی یه‌كێك ه له‌ماف��� ه سروش���تییه‌كانی هاواڵتیان ،من بروا ی ته‌واوم به‌م مافه سروشتییه هه‌یه، به‌اڵم لێت���ان ناش���ارمه‌وه له‌كاردانه‌وه ی ده‌س���ه‌اڵتداران ی هه‌رێم���ی كوردس���تان ده‌ترسم كه‌چۆن به‌گژی خۆپیشانده‌راندا ده‌چن���هوهو دوا ج���ار به‌داخه‌وه س���ه‌ر ده‌كێشێت بۆ توندوتیژی‌‌و رشتنی خوێن ی خۆپیشانده‌ران. ئه‌سوه‌د هه‌ڵكه‌وت ،كارمه‌ندی پێشو ی ئێستگه‌ی كوردی له‌به‌غدا: پێش���تر باوه‌رم بە‌خۆپیشاندان هه‌بو، ب���ه‌اڵم ئێس���تا ن���ا ،له‌س���لێمانی ده‌چن هه‌ندێك مامۆس���تا ده‌خه‌نه سه‌رشه‌قام‌و دواتر ئاراسته‌ی خۆپیشاندانه‌كه له‌الیه‌ن حزبه‌كانی ت���ره‌و‌ه ده‌گۆردرێ���ن ،ئه‌گه‌ر خۆپیشاندان ته‌نها بۆ وه‌رگرتنه‌وه ی ماف ی هاواڵتیان بێت‌و ده‌س���ته‌یه‌كی باش ی خۆ نه‌ویست سه‌رپه‌رشتی بكات ،به‌مه‌رجێك حزب ده‌ستوه‌ردان ی تێدا نه‌كات سه‌ركه‌وتو ده‌بێت ب���ه‌اڵم ئه‌و جۆره خۆپیش���اندانه له‌كوردستان زۆر ئاسته‌مه. ئارام كه‌ریم ،مامۆستا: باوه‌ڕم به‌خۆپیشاندانێك ه كه سه‌راپا ی ئه‌م هێزانه راماڵی ،گه‌نده‌ڵ‌‌و گه‌نده‌ڵكاران به‌یه‌كج���اری له‌ده‌س���ه‌اڵت‌و له‌پۆس���ت دوربخاته‌وه ،ئه‌گه‌رنا خۆپیش���اندان هه‌ر هاتنه س���ه‌ر ش���ه‌قام‌و هات‌و هاوار بێت، نه‌كرێت باشتره.
له‌سه‌ر زه‌وییه‌كی ئاڵتونین ،كه‌چ ی هه‌ژارن
"عێراقییه‌كان هیچیان نی ه تا له‌ده‌ستی بده‌ن بۆیه ده‌ڕ ئا :ئومێد عومه‌ر له‌چه‌ند رۆژی رابردودا شه‌پۆلێكی ناڕه‌زایی‌و خۆپیشاندان به‌شێكی زۆری شه‌قامه‌كانی شاره‌كانی باشوری عێراقی گرته‌وه .ناڕه‌زاییه‌كان سه‌ره‌تا له‌شاری به‌سره‌و‌ه ده‌ستیان پێكرد، كه ئه‌گه‌رچی بە‌ده‌وڵه‌مه‌ندترین شاری عێراق داده‌نرێت ،به‌اڵم خه‌ڵكه‌كه‌ی به‌ده‌ست بیكاری‌و نه‌بونی خزمه‌تگوزارییه‌كانه‌وه ده‌ناڵێنن. له‌ماوه‌یه‌كی كورتدا خۆپیشاندانه‌كان به‌شاره‌كانی تری باشوردا باڵوبونه‌وه‌‌و له‌چه‌ند شوێنێكیش به‌هۆی پێكدادان‌و ته‌قه‌ی هێزه ئه‌مه‌نییه‌كانه‌وه ،ژماره‌یه‌ك هاواڵتی كوژران‌و بریندار بون .په‌رله‌مانتارێكی كورد له‌په‌رله‌مانی عێراق پێی وایه خۆپیشاندانه‌كان شكستی حكومڕانیی هێزه عێراقییه‌كان ده‌رده‌خ هن‌و نیشانی ده‌ده‌ن گه‌نده‌ڵی چه‌نده به‌قواڵیی داموده‌زگاكانی عێراقدا رۆچوه .ئه‌و ده‌ڵێت "عێراقییه‌كان هیچیان نییه تا لده‌ستی بده‌ن ،بۆیه ده‌ژێنه سه‌ر شه‌قامه‌كان". له‌باره‌ی خۆپیش���اندانی هاواڵتیان ی ی ئه‌ندامی عێراق���هوه زان���ا رۆس���تای ی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی خولی سێهه‌م ی كۆمه‌ڵی ئیسالمی عێراق له‌فراكسیۆن بە‌ئاوێن���هی راگه‌یان���د ،به‌هۆی هه‌مو ئه‌و قه‌یران���ه دارای���یو گه‌نده‌ڵیانه‌ی له‌عێراقدا هه‌ن زه‌مینه‌ی خۆپیشاندان‌و ناڕه‌زایه‌تیی���ه‌كان له‌ب���ارن .ئه‌و وتی "خۆپیشاندانه‌كان به‌شێكی په‌یوه‌ندی بە‌نه‌بون���ی خزمه‌تگوزارییه‌كانی وه‌ك نه‌بونی ئاوو كاره‌باوه هه‌یه له‌م وه‌رزی هاوین���ه گه‌رمه‌دا ،به‌ش���ێكی دیكه‌ی ی بە‌شكستهێنانی حكومه‌ته‌وه په‌یوه‌ند هه‌یه ،به‌تایبه‌ت كه ئێس���تا به‌گه‌رمی باس له‌گه‌نده‌ڵ���یو نادادپه‌روه‌رییه‌كی زۆر ده‌كرێت .من پێموایه به‌هۆی هه‌مو ی به‌رۆكی عێراقی گرتوه ئه‌و كێش���انه خۆپیشاندان‌و پێكدادان‌و توندوتیژی‌‌و ته‌نانه‌ت كوده‌تای سه‌ربازیش شتێكی چاوه‌رواننه‌كراو نیه". ده‌كات ب���ه‌وه‌ش ئام���اژه حزبە‌ده‌سه‌اڵتداره‌كانی عێراق هێنده ی له‌خه‌م���ی كورس���یو به‌رژه‌وه‌ندیی���ه تایبه‌تی‌‌و حزبییه‌كانیاندان ،نیوهێنده ئازار‌و مه‌ینه‌تییه‌كه‌كانی گه‌النی عێراق نابینن .ئه‌و وتی "ئه‌م���رۆ هاواڵتیانی به‌ئاس���انی چاره‌سه‌ر بكرێن .ئه‌و وتی عێ���راق وا بیرده‌كه‌ن���هوه هیچی���ان "یه‌كێك له‌كێش���هو قه‌یران���ه نوێكان ی په‌رله‌مانی عێراقه، نیه ت���ا له‌ده‌س���تی ب���ده‌ن هه‌ربۆیه بابه‌تی هه‌ڵبژاردن ده‌ڕژێنه‌سه‌رش���ه‌قامه‌كان‌و دوا ی مافه ك���ه هێنده‌ی ت���ر الیه‌نه‌كانی له‌یه‌كتر سه‌ره‌تاییه‌كانی خۆیان ده‌كه‌ن". دورخس���توه‌ته‌وه‌‌و به‌دوریش���ی نازانم ی به‌خۆپیش���اندانه‌كانه‌وه په‌یوه‌ن���د پێش���ی وایه ئه‌مرۆ عێ���راق بوه‌ته هه‌بێت". ی ملمالنێی نێ���وان واڵتانی گۆره‌پان��� ، ی ت��� ه وڵ ه نێود ی زلهێ���ز هه‌رێم���یو هه‌روه‌ها د.موس���ه‌نا ئه‌مین ئه‌ندامی عێراق ی كان ه كێش زانێت ه د ی به‌دوریش ی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی ی سێهه‌م خول
عێ���راق له‌فراكس���یۆنی یه‌كگرت���وی ئیسالمی كوردس���تان ،رایده‌گه‌یه‌نێت نه‌بونی ئاوو كاره‌با ته‌نها هۆكارێكه بۆ ی ده‌سه‌اڵتدارانی نیشاندانی ناش���یرین عێراق‌و ئه‌و هێزه‌ی واڵت به‌رێوه‌ده‌بات. ئه‌و وتی "بێكاری‌‌و بێ ئاوو كاره‌بایی‌‌و باڵوبون���هوهی ه���ه‌ژاری بوه‌ته دیارده له‌عێ���راق .هۆكاری هه‌م���و ئه‌مانه‌ش خراپ���ی به‌رێوه‌ب���ردن‌و گه‌نده‌ڵییه‌كی زۆر‌و بێ یاس���اییه .ئ���هوهی روده‌دات
10داواكاری خۆپیشاندەرانی بەسرە به‌سر ه شاڕه‌گی ئابوری عێراقه
خۆپیشاندان لەبەسرە
ته‌نها خۆپیشاندانێكی ساد‌ه نیهو ئهوه پێم���ان ده‌ڵێت عێراقییه‌كان له‌س���ه‌ر زه‌وییه‌ك���ی ئاڵتونین ،كه‌چی هه‌ژارن. خۆپیشانده‌رانی به‌سره كه بە‌ته‌نیشت ماڵه‌كانیان���دا بۆری ن���ه‌وت ده‌ڕوات، ده‌وڵه‌مه‌ندترین شاری عێراق‌و ته‌نانه‌ت ش���اری واڵتان���ی دیكه‌ش���ه ،كه‌چی كاره‌بایان نی��� ه له‌م وه‌رزه‌دا كه پله‌ی گه‌رما له‌شاره‌كه‌یان ده‌چێته سه‌رو 50 پله .خۆپیشاندانه‌كان دژی گه‌نده‌ڵی‌‌و
سیس���ته‌مه شكس���تخواردوه‌كه‌یه‌تی. هه‌مو كات ناره‌زایه‌تی هه‌یه ،به‌اڵم له‌م وه‌رزی گه‌رمایه‌دا به‌راورد بە‌كاته‌كانی دیك���ه خه‌ڵك گه‌رموگوڕتر دێنه‌س���ه‌ر شه‌قام‌و خۆپیشاندان ده‌كه‌ن". د.موس���ه‌ننا ره‌خن��� هی توندی���ش ی هه‌ڵس���وكه‌وتی هێ���زه ئاڕاس���ته ئه‌منییه‌كان���ی عێ���راق له‌به‌رامب���ه‌ر ی وایه خۆپیش���انده‌راندا ده‌كات‌و پێ��� ره‌فت���اری هێزه عێراقیی���ه‌كان له‌دژی
) )633سێشه‌ممه 2018/7/17
5
سوننه‌كان خۆیان له‌خۆپیشاندان به‌دور ده‌گرن
ڕژێن ه سه‌رشه‌قامه‌كان" بۆ ئهوه ی وەك ناڕەزایەتی دژ بەسیاسەتی شیعەكان لێكنه‌درێته‌وه ئا :نیاز محەمەد شارەزایان بەدوری دەزانن ناڕەزایەتی‌و خۆپیشاندانی شارەكانی خواروی عێراق بگوازرێنەوە بۆ ناوچە سوننییەكانی عێراق ،بۆ ئەوەش هۆكاری جیاجیا باس دەكەن.
خۆپیشاندەران تایە دەسوتێنن خۆپیش���انده‌ران نادیموكراتیانه‌ی���ه .بیر نه‌چێت هه‌ندێك كه‌س به‌مه‌به‌ست له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا ئاماژه بهوه ده‌كات خۆیان خزاندوه‌ته ناو خۆپیشانده‌ران‌و ی هێزه ده‌یانه‌وێت ئاراسته‌ی خۆپیشاندانه‌كان كه س���ه‌ره‌ڕای توندوتیژییه‌كان ئه‌منییه عێراقیی���ه‌كان ،به‌اڵم به‌راورد بگ���ۆرن بۆ توندوتی���ژی‌‌و په‌الماردانی بە‌هێزه ئه‌منییه‌كانی هه‌رێمی كوردستان داموده‌زگا حكومیو حزببیه‌كان ،به‌اڵم ی "هێزه عێراقییه‌كان له‌كوردستان هه‌ردو هێزی ده‌سه‌اڵتدار نه‌رمترن .ئه‌و وت ته‌نها سه‌ر بە‌یه‌ك الیه‌ن یان دو الیه‌نی جڵه‌وی هێزه ئه‌منی‌‌و سه‌ربازییه‌كانیان سیاسی نین وه‌ك هه‌رێمی كوردستان ،به‌ده‌سته‌وه گرتوه ،هێزه‌كانیش بۆ هه‌ر بۆیه تا راده‌یه‌ك باشتر مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ جوڵه‌یه‌كیان فه‌رم���ان له‌حزبه‌كانیان خۆپیش���انده‌ران ده‌كه‌ن .ئه‌وه‌ش���مان وه‌رده‌گرن".
ئا :ئاوێنه هاواڵتیانی بەسرە ،لیستێكی داواكاری 10خاڵیان داوەتەوە حكومەتی عێراق كە بەشێكی داواكانیان بریتین لە :عەبادی داوای لێبوردنیان لێبكات ،زیانلێكەوتوان و خانەوادەی قوربانییەكان قەرەبو بكرێنەوە10 ، ملیار دۆالر بە دانیشتوانی پارێزگاكە بدرێت وەك قەرەبویەك لەبەرامبەر بێبەشكردنیان لەم چەند ساڵەی دواییدا. بەپێ���ی س���ەرچاوەیەكی ئ���اگادار لەناوچەك���ە ،پ���اش كۆبونەوەیەك���ی درێژخایەن���ی پی���رو گەنج���ان و چاالكوانانی بەس���رە لەبارەی روداوی
خۆپیش���اندانەكانی ئەم چەند رۆژەی راب���ردوەوە ،لیس���تی 10داواكاری���ان ئامادەكردوە بۆ حكومەت و ماوەی سێ رۆژیشیان داناوە بۆ وەاڵمدانەوەی ئەو داواكاریانە. 10داواكارییەكەی خەڵكی بەس���رە بریتی���ن ل���ە :البردن���ی فەرمان���دەی ئۆپەراس���یۆنەكانی بەس���رەو دانان���ی كەس���ێكی دانیش���توی پارێزگاك���ە لەش���وێنی .رادەس���تكردنی ت���ەواوی ئەوانەی بونە ه���ۆی كوژرانی هاواڵتی خۆپیشاندەر "سەعد مەنسوری" كە لە خۆپیشاندانەكانی رۆژی هەشتی مانگدا كوژرا .دەركردنی ت���ەواوی كرێكارانی بیان���ی و دانان���ی گەنجان���ی بەس���رە لەجێگەی���ان بەڕێ���ژەی لەس���ەدا .60 تەرخانكردن���ی بڕەپارەیەك لە داهاتی
هەر هەستان‌و گرژییەك لەو ناوچانە رەنگە ببێتە هۆكارێك بۆئەوەی جارێكی دیكە داعش ئەو دەرفەتە بقۆزێتەوە بۆ ئەوەی سەرهەڵبداتەوە
لەهەفت���ەی رابردوەوە لە‌بەش���یكی زۆری شارە شیعەنیشینەكانی خواری عێراق هەزاران هاواڵتی وەك ناڕەزایەتی لەبەرامبەر كەمی خزمەتگوزارییەكان‌و بێ���كاری رژانە س���ەر ش���ەقامەكان‌و پەالم���اری بەش���ێك لە‌دامودەزگاكانی حكوم���ەت‌و ب���ارەگای حزبەكانیاندا. ئ���ەوەش پێكداهەڵپژانی لەنێوان هێزە ئەمنییەكان‌و خۆپیشاندەراندا دروست كردو بەدەیان قوربانی لێكەوتەوە. هەرچەندە ناوچە سوننەنشینەكانی عێ���راق بەب���ەراورد بە‌ناوچ���ە شیعەنشینەكان بێخزمەتگوزاری ترن‌و بگرە بەهۆی شەڕی داعشیشەوە وێران بون بەاڵم ش���ارەزیان بەدوری دەزانن ئ���ەو ناوچانە لەبەر چەن���د هۆكارێك "جورئەت"ی ئەوە بكەن بجوڵێن. داود جون���دی ،ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای موس���ڵ پێشبینی ناكات ئەو خۆپیشاندانانەی ش���ارەكانی خواروی عێ���راق بەرەو ش���ارە س���وننییەكانی بگوازرێنەوە. چونك���ە بەب���ڕوای داود جوندی ئەو خۆپیشاندانانەی شارە شیعەنشینەكان هیچ بەرنامەیەكی سیاس���یان لەپشت نییە ،بەاڵم ئەگەر ناوچە س���وننەكان ئەگەر بجوڵێن وەك ناڕەزایەتییەك دژ بەسیاسەتی شیعەكان لێكی دەدەنەوە. ب���ەاڵم لەناوچ���ە ش���یعەكان چونكە دەسەاڵت ش���یعەیە ،ناڕەزایەتییەكان بەپێی قسەی ئەو ناوچە سوننیەكان زیات���ر پەیوەن���دی بە‌خزمەتگوزاری‌و بەشێكی زۆریان لەئێستادا بەناوچەی ناڕەزایەت���ی نێ���و ماڵی ش���یعە خۆی وێ���ران هەژماردەكرێ���ن‌و هاواڵتیانیان دەبینرێت. زیات���ر چاوی���ان لە‌ئاوەدانكردنەوەیە ن���ەدا مێرگەس���ۆری ،پەرلەمانتاری ك���ە دەربڕین���ی ناڕەزایەت���ی دەبێتە پارت���ی لەخولی پێش���وی پەرلەمانی رێگ���ری لەب���ەردەم ه���ەر هەوڵێكی عێ���راق لەگەڵ ئام���اژەدان بە‌جیاوازی ئاوەدانكردنەوەدا ئەگەر هەبێت. لەنێ���وان ناوچە س���ونییەكان‌و ناوچە جگە لەوەش وتی"زۆر جار سوننەكان شیعەنش���ینەكانی عێراقدا ،بۆ ئاوێنە خۆیان كاتێ���ك دەیاندوێنی���ن ئاماژە باس���ی لەوە كرد كە بەه���ۆی ئەوەی بەوە دەك���ەن رەنگە دۆخەكە بۆ ئێمە شەڕی داعش زیاتر ناوچە سوننیەكانی قورس بێت بۆ هەستان‌و خۆپیشاندان، گرت���ەوە ب���ەو هۆیەوە ئ���ەو ناوچانە چونكە رەنگە ئەو كاتە دەسەاڵتدارانی وێرانبون‌و بەشێكی زۆری هاواڵتیانیان عێراق كە زۆرینەی ش���یعەن شتی تر ئاوارە بون‌و تا ئێس���تاش لەدەرەوەی بخەن���ە پاڵ ناڕەزایەتیی���ەكان ،لەوانە ناوچەكانی خۆیان دەژین. تۆمەتباركردنیان بە‌تۆمەت". وتیش���ی"بۆیە لەبەر ئ���ەو هۆكارانە وتیشی"ئەمەش وایكردوە داخوازیی‌و دۆخەك���ە ب���ۆ دەربڕین���ی ناڕەزایەتی ناڕەزاییەتییەكان لەعێراق لەسەر بنەما ه���اوكات لەگەڵ ش���ارەكانی خواروی تائیفییەكان جیاوازیان هەبێت". عێراق���دا لەناوچ���ە س���وننیەكان الی خۆیش���ییەوە یاس���ین تەه���ا، جیاوازترە". لێكۆڵەرو ش���ارەزا لەكاروباری عێراق ئەوەشی خس���تەڕو "هەر هەستان‌و بە‌ئاوێن���ەی راگەیاند"س���وننەكان لەم گرژیی���ەك لەو ناوچان���ە رەنگە ببێتە كات���ەدا ناتوان���ن بجوڵێ���ن ،چونكە هۆكارێك بۆئ���ەوەی جارێك���ی دیكە بەشێكیان ئاوارەن‌و بەشێكی زۆری ئەو داعش ئ���ەو دەرفەت���ە بقۆزێتەوە بۆ خێزانە سوننیانەش كە لە‌ناوچەكانیان ئەوەی سەرهەڵبداتەوە". ماونەت���ەوە بە‌تێ���وەگالن لە‌پەیوەندی
خۆپیشاندان لەباشوری عێراق لەگەڵ داعش تۆمەتباردەكرێن". لەكاتێكدا بەبڕوای یاس���ین ،ناوچە شیعەنشینەكان بەهۆی دوریان لەشەڕو مەترسی ئەمنییەوە ،بیر لە‌نارەزایەتی دەكەنەوە بەمەبەستی پەرەپێدان. ئەو باس���ی لەوەشكرد كە لەئێستادا هەوڵدەدرێت لەناو ماڵی ش���یعەدا ئەو ناڕەزایەتیانە وەك پرس���ێكی تائیفی چارەسەربكرێن‌و وتیشی"لەدوا هەوڵدا هاوپەیمانییەك���ەی عەبادی باس���یان لەوە كردوە كە ئەو ناڕەزایەتیانە تەنیا كوردەكان‌و س���وننەكان دڵی پێخۆش دەكەن". بەب���ڕوای ئ���ەو لێكۆڵ���ەرە ،ناوچە س���وننیەكان لەش���ەڕێكی گ���ەورە هاتونەتە دەرەوە بەاڵم ئەو ش���ارانەی خواروی عێ���راق چاویان لەپەرەپێدانی ناوچەكانیانە ،ئەم���ەش جیاوازییەكی بنەڕەتییە. وتیش���ی"ئەمەی هەی���ە لەخواروی عێراق ناڕەزایەتی ناسیاسییە". خۆپیشاندانەكانی عێراق لە‌بەسرەوە س���ەریان هەڵدە كە بەدەوڵەمەندترین شاری عێراق دەژمێردرێت .یاسین تەها پێی وایە بەس���رە چاوی لەپەرەپێدانی
پارێزگاكەیە ئ���ەوەش بەهۆی ئەوەی پەیوەندی لەگەڵ كوەیت‌و ئیمارات هەیە، دەبینێت ئ���ەوان لەگوزەرانێكی چەند باش���یان هەیە ،بۆیە ئەو ناڕەزایەتیانە بەئاسایی لەوێوە سەرهەڵدەدەن ،بەاڵم ناوچە سوننیەكان پەیوەندییەكی وایان لەگەڵ نمونەیەكی لەخۆیان باش���تردا نییە. وتیش���ی"بۆیە پێش���بینی ناك���ەم خۆپیش���اندانەكانی ئ���ەوان هی���چ كاریگەرییەك لەس���ەر جوڵەی ش���ارە س���وننیەكان دروس���ت بكات .چونكە تۆمەتباركردنی سوننە بەتیرۆر یەكسەر ئامادەیە". سوننەكانی عێراق لەگەڵ سەرهەڵدانی بەه���اری عەرەبی���دا لەهەندێك واڵتی عەرەبی ،لەس���اڵی 2011دا دەس���تیان بە‌خۆپیش���اندان‌و ناڕەزایەتی دەربڕین كرد ،بەاڵم یاس���ین تەها وتی"لە 2011 ئەوەیان كرد بەاڵم ئەنجامەكەی خراپ كەوتەوە بۆی���ە باوەڕناكەم جورئەتی ئ���ەوە بك���ەن ناڕەزایەت���ی دەرببڕن، خێمەی ناڕەزایەتییەكانیان لە‌فەلوجەو رومادی بە‌ناوبانگ بو كە هەر ئەوەش بو بە‌دەستپێكی هاتنی داعش".
ی بۆ نەوت بەڕێژەی لەس���ەدا 10بەشێوەی خانەوادەی زیانلێكەوتوان و قوربانیان .بڕه‌خس���ێنێنێت‌و سێ ملیار دۆالر ی به‌سره ته‌رخان ی شار ی ئاوه‌دانكردنه‌و‌ه ئه‌م��� ه له‌كاتێكدای��� ه ك��� ه م���اوه مانگان���ە .ناچاركردن���ی كۆمپانی���ا ی كردوه. وەبەرهێنەرەكانی نەوت بۆ كردنەوەی ن���ۆ رۆژه خۆپیش���اندان‌و نائارام��� ی ب���ااڵی ش���یعه‌كان، مه‌رجه‌عیه‌ت��� ی سەنتەری تەندروستی ،نەخۆشخانەوەو له‌عێراق به‌رده‌وامه ،خۆپیش���انده‌ران ی ی پش���تیوان ی سیس���تان ی كارو ئایه‌تواڵ عه‌ل ی هه‌ل��� س���ەنتەری راهێنانەوە .پێدانی بڕی 10باش���وری عێ���راق داوا ی خۆپیش���انده‌ران ی خۆی ب���ۆ داواكاری ملیار دۆالر بە دانیش���توانی پارێزگاكە نه‌هێشتنی گه‌نده‌ڵی‌‌و ده‌سته‌به‌ركردن ی ی راگه‌یان���دوه ،نوێن���ه‌ری سیس���تان وەك قەرەبوكردنەوەی بێبەشكردنیان س���ه‌ره‌تایترین خزمه‌تگوزارییه‌كان��� ی ی ئابور لەم���اوەی پێن���ج س���اڵی دوایی���دا .ئاوو كاره‌با ده‌ك���ه‌ن ،له‌م نائارامیانه‌دا رایگه‌یاند "به‌س���ره ش���اڕه‌گ ی ی عێ���راق‌و النك���ی ش���ه‌هیدانه ،كارێك ی حیزبی‌‌و بینا جێبەجێكردنی النیكەم س���ەد پرۆژەی ده‌یان بنكه‌‌و ب���اره‌گا ی دادپه‌روه‌ران��� ه نییه ،بێبه‌ش���كراوترین ی س���وتێنران‌و ده‌ی���ان هاواڵت س���تراتیژی س���ااڵنە لەالیەن وەزارەتی حكوم نەوتەوە ،دروس���تكردنی بەنداو لەسەر خۆپیش���انده‌رانیش ك���وژراوو بریندار پارێ���زگا بێ���ت ،ده‌وڵه‌ت پێویس���ت ه داخوازیی خۆپیشانده‌ران به‌دیبهێنێت‌و شەتولعەرەب .جێبەجێكردنی پرۆژەی بون. ی گه‌نده‌ڵكاران بێته‌وه‌و ی روبه‌ڕو ی به‌جدد هێزه عێراقی���ه‌كان له‌ئاماده‌باش��� ش���یریكردنی ئاو .دەركردنی پارێزگای ی شیاو له‌شوێنی شیاودا دابنێت". ی كه‌س بەس���رە لەكارەبا بڕان ،عەبادی داوای ته‌واودان ل���هو به‌غداو ئه‌و ش���اران ه ی له‌خۆپیش���انده‌ران كرد لێب���وردن ل���ە دانیش���توانی بەس���رە خۆپیش���اندانیان به‌خۆیانه‌وه بینیوه .هاوكات داوا ی ب���كات بەه���ۆی دەس���تدرێژی هێ���زە حكومه‌تی عێراق به‌ڵێنی داوه 10هه‌زار كه به‌شێوه‌یه‌كی ئاش���تییانه ناڕه‌زای ئەمنییەكان���ەوە ،قەرەبوكردن���ەوەی هه‌لی كار ب���ۆ گه‌نجانی ئه‌و ش���اران ه خۆیان ده‌رببڕن.
كارێك ی دادپه‌روه‌رانه نیه بەسرە بێ به‌شكراوترین پارێزگا بێت، ده‌وڵه‌ت پێویسته داخوازیی خۆپیشانده‌ران به‌دیبهێنێت
6
) )633سێشه‌ممه 2018/7/17
"بەراوردێکی بەرپرسانی کورد بە‌نەهرۆی هندستان‌و چاوسیسکۆی ڕۆمانیا" پرۆفیسۆر .د .هۆگر شێخ مەحمود
بەن���دە هەمیش���ە لەیادکردن���ەوەی ئەزموون���ە حوکمدارییەک���ەی مەلیک مەحموود‌و کۆمارەکەی پێش���ەوا قازی محەممەد دا ،ئەو دوو سەرکردە شکۆدارە بە‌تاجی س���ەرم دەزانم ،بگرە تائاستی پیرۆزی لەالم خۆشەویستن ،بەاڵم ئەم هەس���تەم هەرگیز نابێتە هۆی ئەوەی، کە ئەو گل���ەو گازندانەی دڵس���ۆزانی س���ەردەمەکەیان لەیادبکەم .من چاک ئەوە دەزانم کە زلهێزانی ئەو ڕۆژگارانە لەگەڵ هاتنەئارای قەوارەیەکدا نە بوون بۆ کورد ،هەربۆیە له‌زیندەبەچاڵکردنی ئەو ئەزموونانەدا پشتگیری داگیرکەرە هەرێمیی���ەکان ب���وون ،بەاڵم دیس���ان ئەوەش ڕێگر نییە لە‌قسەکردن سەبارەت بەکەمووکووڕییەکان���ی ئەزموونەکان، کەدی���ارە کەمیش نەبوون .جائێس���تا بەپێی قس���ە نەستەقە کوردییەکە ،کە دەڵێت" :ئەو نانە نانە ئەمڕۆ لەخواانە " کاردەکەین‌و ڕابردوو جێدێڵین‌و قسە لەم ئەزموونە نوێیەمان دەکەین ،ئەویش تە نیا لە‌یەک گۆشەوە بەراوردێک دەکەین، کە هەل���ی گەیاندنی دەنگ���ی خەڵکە بە‌بەرپرسان .س���ەرەتا با لە‌هندستانی ڕۆژگاری نەهرۆوە دەس���تپێبکەم ،ئەو نەهرۆیەی کە ج���ۆن کینیدی بە‌پیاوی ڕامیاری‌و دیپلۆماتکاری ڕاس���تەقینەی دەزانی ،نەهرۆ ل���ەدووای ڕزگاربوونی هندس���تانەوە ،لەو واڵتە پان‌و بەرینە فرەڕەن���گ‌و فرەدی���ن‌و فرەزم���ان‌و فرەکەلتوورەدا ،س���ەرۆکوەزیران بوو.
بەندە چەند ساڵێک لەمەوبەر ،بیرەوریی کاکەیەکی کوردی هەولێریم خوێندەوە، کە س���ەرەتای شەس���تەکانی سەدەی پێشوودا لە‌هندس���تان خوێندکاربووە. جا ئ���ەوەی ل���ەو بیرەوەرییانە لەالی من سەرنجڕاکێش بوو ،ئەو خاڵە بوو، کە تێیدا باس���ی ل���ەوە دەکرد ،چۆن خولی���ای بینینی ڕووب���ەڕووی هەبووە لەگ���ەڵ نەهرۆدا .ئ���ەوە وایلێکردووە، الی چەن���د هاوڕێیەک���ی هیندیی ئەو حەزە بدرکێنێ ،ئەوانی���ش پێیدەڵێن ب���ۆ ناچی���ت لەماڵەک���ەی س���ەردانی بکەی���ت .کاک���ەی ک���وردە وادەزانێت پێیڕادەبوێرن .دواتر بۆیدەردەکەوێت، کە بەڕاستیانە‌و س���ەرلێدانی ئاساییە. بۆ ئەو مەبەس���تە س���ۆراخی ماڵەکەی دەکات‌و پاشنیوەڕۆیەکی درەنگ بەرەو ئ���ەو گەڕەک���ە دەبێتەوە ،بەپرس���یار دەچێت���ە ب���ەر ماڵەک���ە ،دەبینێ���ت کابرای���ەک خەریک���ی ئاودێریی باخە، بە‌دڵەڕاوکێ���وە پێیدەڵێ���ت ب���ۆ ماڵی نەه���رۆ دەگەڕێم ،کابرا دەڵێت ئێرەیە. دەڵێت دەمەوێت نەه���رۆ ببینم .کابرا دەڵێت لێرەوە ب���ڕۆ دەرگاکە کراوەیە‌و میوانی تریشی لێیە ،بچۆ بیبینە .الوە کوردەکە دەڵێت ئەو وەاڵمە هێندەیتر دڵەڕاوکێک���ەی زیادکردم ،هەر چۆنێک ب���وو ملمناو لە‌دەرگا نیوەکراوەکەم دا، بینیم نەهرۆ ه���ات‌و فەرمووی لێکردم، وتم م���ن خوێندکارێکی ک���وردم لێرە، هاتووم بەڕێزتان ببینم .دەڵێت نەهرۆ بە‌خۆش���حاڵییەوە تەوق���ەی لەگ���ەڵ کردم‌و دەس���تیگرتم بەرەو ژوورەوە ی بردم ،بینیم چەن���د هاوڕێیەکی لەالن،
ساڵوملێکردن .نەهرۆ منی پێناساندن، ک���ە الوێک���ی ک���وردم لە‌واڵتەکەی���ان دەخوێنم. ئەوانیش بەڕێزەوە بەخێریان هێنام، منی���ش دڵەڕاوکێک���ەم نەم���ا .دەڵێت پاش کەمێک نەهرۆ کەوتە باس���کردنی کورد‌و مێژوو‌و بەسەرهاتمان .بینیم ئەو سەرکردەیە لەبارەی مێژووی ئێمەشەوە زۆر پڕە .پاش کەمێک دەستی کوردە دەگرێ���ت‌و ب���ەرەو الی کتێبخانەکەیی دەب���ات‌و چەندان س���ەرچاوەی لەمەڕ کورد پیش���اندەدا‌و باس لە‌کتێبەکەی خۆیشی دەکات ،کە پارێکی سە بارەت بە‌کوردە. لێ���رەوە نەه���رۆ جێدێڵ���م‌و دەچینە سەرباسی س���ەرکردەیەکی ئەوروپای خۆرهەاڵت ،کە بەدیکتاتۆر ناس���رابوو، ئەوی���ش نیک���ۆاڵی چاوسیس���کۆ ی س���ەرۆکی ڕۆمانی���ا یە .لەس���ەرەتای هەشتاکانی سەدەی پێشوودا خزمیکم بەناوی تەها شێخ حەسەن ،لەو واڵتە خوێندکاری ئەن���دازەی بیناکاری بوو، هەرلەوێش ژنی لێهێنان .کاکە تەها بۆیگێڕامەوە، گۆیا لەوێ گرفتێک���ی هاتووەتەپێش، بۆیە بۆ چارەس���ەر دەکەوێتە هەوڵدان بۆ بینین���ی س���ەرۆک .ڕێنمایدەکەن، لە‌عەسرێکدا بچێت لە‌ماڵەوە بیبینێت. ئەمیش ه���ەروەک کاک���ەی هەولێری‌و بینینەکەی نەهرۆ ،ب���ڕوا بەوە ناکات ،دیاریکراودا هەیپێی لێدەکات‌و بەرەو ماڵی بەاڵم کە دڵنیادەبێت لەڕاس���تیی ئەو سەرۆک دەبێتەوە .وتی من پێموابوو، پێشنیازە ،نووس���راوی خوازیاریی ئەو کە هەروەک ماڵەکەی سەددام ،بەهێزی جۆرە چاوپێکەوتنە پێشکێش���دەکات‌و زۆری چەکدار‌و ئاسایشی تایبەت و... کات���ی ب���ۆ دیاریدەکرێ���ت .ل���ەڕۆژی تاد ،ئ���ەو ناوچەیە تەن���راوە ،کەچی
کێشەکەی ئێستامان تەنیا باجی ڕەحمە‌و خاڵەڕەحیم نین بەڵکو زۆر زۆر لەوە زیاترن کەچی کەلتووری گوێنەگرتن‌و مێژوو ڕەچاونەکردن ،هەر لەجێی خۆیەتی جائیتر کۆتاییمان خێربێت!
ئەوەی دیم بەشێوەیەکی باوەڕپێنەکراو زۆر جیاواز ب���وو ،چونکە تەنیاو تەنیا دوو چەک���دار بەبەرکی پۆلیس���ییەوە لەم�ل�اوالی دەرگاکەوە وەس���تابوون، خۆمپێناس���اندن ،پش���کنیانم‌و ب���ۆ الی س���ەرۆک ڕێنماییکرام .س���ەرۆک بەڕوویەک���ی خۆش���ەوە بەخێریهێنام. دووای خزتن���ەڕووی مەبەس���تەکەم، مامەڵەکردنی لەگەڵمدا وەک دۆس���ت‌و می���وان ب���وو ،تەنانەت ئەوەش���ی بۆ باسکردم ،کە لەپەنجاکاندا سەرۆک مەال مستەفای بارزانی ماوەیەک نیشتەجێی گوندێکی واڵتەکەیان بووە. ئ���ەوەش یادەوەری���ی کوردێک���ی ترم���ان ،لەواڵتێکی ئەوروپاییدا ،لەمەڕ س���ەرکردەیەکیان ،ک���ە بەدیکتات���ۆر ناودەبرا دیارە من مەبەستم نییە ڕژێمەکانیان چۆنب���ووە‌و چۆننەب���ووە ،ه���ەروەک پێشەکی وتم تەنیا لە‌گۆشە نیگایەکی دیاریکراوەوە بەراورددەکەم ،هەر بۆیە دەپرس���م ئەرێ گەلۆ ل���ەم هەرێمەی خۆمان���دا ،ئەگ���ەر کەس���ێک تەمای بینینی بەرپرس���ێکی گەورەی هەبێت، بڵێی چەن���دی کات بوێت تابەدیداریان ش���ادبێت؟! .م���ن پێموای���ە هێندەی بەدیهێنان���ی م���ادەی ()140گرف���ت‌و کۆسپ بۆ بینینێکی وا دروستدەکرێت !هاوڕێیەک بۆ گاڵتە وتی چاوپێکەوتنی ئەوان���ەی ئێمە وەک پ�ڵ�اوی خانەقا‌و شاری جابوڵقا‌و تەیری عەنقا وادەبێت، چونک���ە تەنی���ا وەک ن���او بوونی���ان دەستەبەردەبێت ،دەنا هەبوونیان نییە!. هاوڕێیەکی تر دەستی ئەشەدومابیلالی
کێش���ا بە‌ملیخۆیدا‌و وت���ی من بۆخۆم ئەزموونی خوازتی بینینی بەرپرسێکی گەورەم هەبوو ،دووای چەندان هەوڵ‌و بگرە سووکە واستەش ،ئەو دیدارە هەر نەڕەخساونەڕەخس���ا ،ئیتر بەئاوڕووی خۆمانەوە کۆڵمانلێدا ،پرسەکەمان دایە دەست خوا!. ئاخ���ر خوێن���ەری ئازی���ز ،بەن���دە کەلەس���ەرەتادا باسی ڕۆژگاری مەلیک مەحموود‌و پێش���ەوای گەشمردە قازی محەمم���ەدم ک���رد ،لەخ���ۆوە نەبوو، بەڵک���و مەبەس���تم ئەوەب���وو ،کە ئەو کاتەش دڵس���ۆزان گوێیان لێنەدەگیرا، ئەگەر چ���ی جیاوازی���ی ڕۆژگارەکان‌و هەلومەرج���ەکان زۆر ج���ودان ،لەگەڵ ئەوە ش���دا دڵس���ۆزان ه���ەر دەنگیان هەڵبڕیوە .بۆ نموونە جەمیل س���ائیب، ئەحمەد موختار جاف ،تەنانەت ئەحمەد بەگی س���احێبقران(حەمدیی شاعیر)، کەس���ەردەمێکیش لەحوکمدارییەکەدا وەزی���ر ب���ووە ،ب���ەاڵم لە‌بینین���ی نادروستییەکان بێدەنگنەبووە ،تەنانەت ش���یعرێکی بەتوێکڵی بۆ ئ���ەو بارانە نووسیوە ،کە دەڵێت: باسی تەش���کالتی سانی هەر دەکەم بۆ پێکەنین باج���ی ڕەحمە بێقەزابێ نایەڵێ باش هەڵپەڕین... کێش���ەکەی ئێس���تامان تەنیا باجی ڕەحم���ەو خاڵەڕەحی���م نی���ن ،بەڵکو زۆرزۆر لەوە زیاترن ،کەچی کەلتووری گوێنەگرتن‌و مێژوو ڕەچاونەکردن ،هەر لەجێ���ی خۆیەتی ،جائیت���ر کۆتاییمان خێربێت!!..
ئەمریكا = ئیسرائیل = توركیا = ئەردەن= عەرەبستان = ئێران سەروەت هەڵەبجەیی ئەوەی ئێستا لەش����ارەکانی عێراق رودەدەن ش����تێکی ن����وێ نیە ،ئەگەر بەس����اكاری س����ەیری ئ����ەم ڕوداوە بكەی����ن بۆم����ان ڕوون دەبێتەوە كە داع����ش بە‌تەنیایی توان����ای ئەوەندە بەرگ����ری نەبووە .ئ����ەوەی كە ڕووی داوە دەرەنجام����ی چەندی����ن هۆكاری ئیقلیمی‌و نێودەوڵەتی����ن كە لەالیەن هەن����دێ واڵت����ەوە وەك����وو زانیاری ئەمنی‌و پاڵپش����تی لوجستیكی دراون بە‌تیرۆریس����تان كە تەنانەت لەالیەن چەندالیەنێك����ی سیاس����ی ناوخ����ۆی عێراقیشەوە پشتیوانی دەكرێن. نەبوونی یەكپارچەی����یو ڕۆحیەتی نیشتمانی لەناو سوپای عێراق یەكێكی دیكە لە‌هۆكارەكان����ە كە دەرەنجامی ملمالنێ سیاس����یەكانی ناو گۆڕەپانی سیاسی عێراقە .هاوكاری‌و هەماهەنگی كۆنە بەعس����یەكان‌و چەند الیەنێكی س����ونەی توندڕەو لە‌سەركەوتنەكانی داعش لە‌هێرش����كردنە س����ەر شاری موسڵ كاریگەرییان هەبووە. لەم بابەتەدا ڕۆڵ����ی چەندواڵتێكی ئیقلیمی‌و نێودەوڵەتی كاریگەر لەسەر ک����ۆی ڕوداوەكان����ی عێ����راق تاوتوێ دەكەین.
ئیسرائیل بە‌دوای نەبوونی سەقامگیری لە‌ناوچەكەدا: ئەوەی كرنگە ئەو س����یناریۆیانەن ك����ە لەالیەن هەن����دێ لە‌پش����تیوانە شاراوەكانی داعشەوە بەڕێوە دەبرێن. ل����ەم نێوەن����دەدا ئیس����رائیل وەكوو الیەنێك كە هەمیشە هەوڵی ئاڵۆزی‌و بارگرژییە لە‌ناوخۆی واڵتانی ناوچەكە بە‌تایب����ەت واڵتان����ی عەرەب����ی وەك میسر ،س����وریاو عێراق .لەبەر ئەوەی كە سەقامگیری سیاسیو ئەمنی ،ئەم واڵتانە بە‌هێزت����ر دەكات‌و ئەمەش بۆ ئیسرائیل وەكوو گورزێكی كوشەندە دەبێت. ئەمریكا لە هەوڵی پتەوكردنی پێگەی خۆیەتی: ئەمریكا وێڕای هەموو تێچووەكانی ل����ەڕووی دارای����یو س����ەربازییەوە لە‌ڕۆژهەاڵتی ناوەڕاس����ت سەر لە‌نوێ لە‌هەوڵی پتەوكردنی پێگەی خۆیەتی لەناوچەك����ەدا وەك هێ����زی یەكەم.و رکابەری سەرسەختی ئێران لەئێستادا ئەو تۆمەتانە دراونەتەپاڵ ئەمریكا كە چەش����نە هاوكاری‌و هەماهەنگییەكی لەنێ����و ئەندامان����ی حیزب����ی بەعس‌و تیرۆریستان دروس كردووە تا لە‌كاتی
ی رزگاری سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وان كارگێری‌‌و خۆیه‌تی
عـــدد1217 : به‌روار2018/7/11 :
ئاگاداری ی ی هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه دهكاتهوه كه سااڵن س������ه‌رۆكایه‌تی ش������اره‌وانی رزگاری ئاگادار ( )1989-1987زه‌وی������ان له‌ناحییه‌ی رزگاری (صمود) وهرگرتوه كه هاواڵتی (تمینە عزیز ی ی كردوه بە‌مه‌به‌س������ت ی ( )10827داوای رێگا پێدان علی) خ������اوه‌ن زه‌وی ژماره هه‌وائ������ ی خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی له‌س������ه‌ر ئه‌و پارچه زه‌وییه هه‌یه له‌ماوه‌ی دروس������تكردن ی ئه‌م ئاگادارییه ،ئاگاداری س������ه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانیمان ( )30رۆژدا له‌دوای باڵوكردنه‌وه ی بۆ ناوبراو ده‌كات. ی یاسای بكاتهوه بە‌پێچه‌وانه‌وه شاره‌وانیمان كار اراز محمد محمود سه‌رۆكی شاره‌وانی رزگاری
پێویس����ت دا بۆ بەرژەوەندی خۆی‌و خوڵقاندن����ی قەی����ران لێی����ان كەڵك وەربگرێت. توركیا بەم هەنگاوەی بەرەو کۆماری بە‌دوای هەیمەنەی ئیمپراتوریەتی عوسمانی: توركی����ا ،عەرەبس����تان ،قەت����ەرو ئ����ەردەن ه����ەركام پێناس����ەیەكیان لە‌بەرژەوەن����دی لەناوچەك����ەدا هەیە. توركی����ا ب����ەدوای نەوت����ی باك����وری عێراقدای����ەو هی����چ ڕكابەرێ����ك قبوڵ ناكات‌و ه����ەر بەم بۆنەوەش لە‌هەوڵی خوڵقاندنی قەیرانە لەناو خاكی عێراق تا ئەم واڵتە م����ل كەچی ئەوە بكات یان نەوتەكەی بە‌توركیا بفرۆش����ێت، یان لە‌ڕێ����گای توركی����اوە هەناردەی بكات یان النی ك����ەم لە‌پااڵوگەكانی توركیا پااڵوتەی بكات .ئەگەر سەیری الپەڕەكانی مێژووش بكەین ناوچەكانی موس����ڵ هەرێمێكی ژێر دەس����ەاڵتی عەرەبستان لە‌هەوڵی مانەوەی ئیمپراتوریەتی عوسمانی بووەو توركیا سیستەمی پاشایەتی‌و پاراستنی بە‌دوای زیندوكردن����ەوەی هەیمەنەی پێگەی خۆی: خۆیەتی ل����ەم ناوچەی����ەدا .لە‌دوای ل���ەدوای ڕوخان���ی ڕژێمی س���ەدام‌و ئەوەی كە توركیا چەندگرێبەستێكی گرنگی لە‌بواری وزەدا لەگەڵ هەرێمی بەرقەراربوونی سیستەمی دیموكراسیەت كوردس����تان واژۆ ك����ردووە بەپێ����ی لەعێراق ،عەرەبستان هەست بەوە دەكات س����تراتژیەتی بەرژەوەندیخوازی خۆی كە سیس���تەمی پاش���ایەتی بنەماڵەیی لە‌واڵتەكەیدا تووشی مەترسی بووەتەوەو تینوی ئەم چەشنە وزانەیە. ئەردەن سیاسەتی بەردەوام بوون لە‌خوڵقاندنی قەیران: ئ���ەردەن وەك واڵتێك���ی دیك���ەی ناوچەكەس���تراتژیەتی ترس‌و تۆقاندن لە‌واڵتان���ی س���وریاو عێ���راق پەترەو دەكات ،هەر بۆیە دەبینین كە زۆربەی ئەكتەرەكان���ی ئەم یاریی���ە خوێناوییە ئەردەنین‌و ل���ەو ڕووەش بۆ ئەم واڵتە گرنگ���ە ك���ە قەیران���ەكان لە‌ناوخۆی واڵتەكەی خۆیدا نییەو زۆرتر لە‌واڵتانی عێراق ،س���وریاو لوبن���ان ڕوو دەدات. ئ���ەردەن ب���ەدوای ئ���ەوەدا نیی���ە كە كێشەیەكی ئەمنی بۆ ئیسرائیل دروست بكرێت‌و ئەوەش لە‌بیر نەكەین كە هەندێ لە‌پاش���ماوەكانی بەع���س ،بنەماڵ���ەی س���ەدام‌و فەرمان���دە گەورەكان���ی ئەو حیزبە‌لە‌ئەردەن نیش���تەجێن‌و لە‌هەوڵی ناس���ەقامگیری ئەمنی‌و سیاسین لەناو عێراقدا.
ی رزگاری سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وان كارگێری‌‌و خۆیه‌تی ئاگاداری
عدد 1208 : به‌روار2018/7/10 :
لە‌بەرامب���ەر داواكاری جەماوەریش���دا بەرەن���گاری دەكات .لە‌الیەكی دیكەوە عەرەبس���تان پێی وایە كە لە‌ئەنجامی پێش���هاتەكانی عێراق���دا پێگەو هێزی كۆماری ئیسالمی ئێران زیاتر بووە بەم بۆنەوەش بە‌هەموو شێوازێك لە‌هەوڵی ناس���ەقامگیری ئەمن���یو پەرەپێدانی بارگرژیەكانی ناو عێراقەو لە‌ئێس���تادا بە‌یەكێ���ك لە‌گەورەترین ئ���ەو واڵتانە هەژمار دەكرێت كە پاڵپش���تی لە‌گروپە تیرۆریستیەكان دەكەن. كۆكراوەیەك لەم هۆكارانە كە باسمان كرد وایان كردووە كە بەردەوام‌و ڕۆژانە ش���اهیدی قەیرانێكی تازە بین لەالیەن هەموو گروپە تونرەوەکان لەعێراق كە لە‌دەرەوە ڕێبەرایەتی دەكرێن. لەم هەلومەرج���ەدا ڕۆڵی ئێران وەك دراوس���ێیەكی بەهێزی عێ���راق دەکرێ بڵێن خ���ۆی بەخاوەندارێتی ئەم واڵتە دەزانێ‌و روونیش���ە ئیس���تا لە‌بس���رە خەریک���ی ئاڵۆزیە ب���ۆ وەاڵم دانەوەی خێرای ئەمریکا كە لە‌هەموو ڕویەكەوە پەیوەن���دی لەگ���ەڵ ئەم واڵت���ە زۆرە، گرنگی‌و بایەخی زیاتری هەیەو لە‌هەموو توانای خ���ۆی كەڵ���ك وەردەگرێت تا دەس���ەاڵتی ئێستای عێراق گەمارۆبدات هەرچ���ۆن ك���ە لەس���وریاو یەم���ەن‌و چەندواڵتێکیت���ر ئەم ئەرك���ەی خۆیی بە‌باشترین شێوە تێپەڕاندووە.
لەم هەلومەرجەدا ڕۆڵی ئێران وەك دراوسێیەكی بەهێزی عێراق دەکرێ بڵێن خۆی بەخاوەندارێتی ئەم واڵتە دەزانێ‌و روونیشە ئیستا لە‌بسرە خەریکی ئاڵۆزیە بۆ وەاڵم دانەوەی خێرای ئەمریکا
ی رزگاری ی شاره‌وان سه‌رۆكایه‌ت كارگێری‌‌و خۆیه‌تی
عدد1222 : به‌روار2018/7/11 :
ئاگاداری ی ی ئاگاداری هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه دهكاتهوه كه سااڵن ی رزگار س������ه‌رۆكایه‌تی ش������اره‌وان ی (شمس������ە جبار ی رزگاری (صمود) وهرگرتوه كه هاواڵت ( )1989-1987زه‌ویان له‌ناحییه ی ی كردوه بە‌مه‌به‌س������ت غف������ور) خاوه‌ن زه‌وی ژماره هه‌وائ������ی ( )10053داوای رێگا پێدان ی ی له‌س������ه‌ر ئه‌و پارچه زه‌وییه هه‌یه لهماوه ی خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه دروس������تكردن ( )30رۆژدا له‌دوای باڵوكردنه‌وه‌ی ئه‌م ئاگادارییه ،ئاگاداری س������ه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانیمان ی بۆ ناوبراو ده‌كات. ی یاسای بكاتهوه بە‌پێچه‌وانه‌وه شاره‌وانیمان كار
ی ی هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه دهكاتهوه كه سااڵن س������ه‌رۆكایه‌تی ش������اره‌وانی رزگاری ئاگادار ی (صمود) وهرگرتوه ك������ه هاواڵتی (جیران ( )1989-1987زه‌وی������ان له‌ناحیی������هی رزگار ی ی ( )767داوای رێگا پێدانی كردوه بە‌مه‌به‌س������ت حس������ن حمە) خاوه‌ن زه‌وی ژماره هه‌وائ ی ی له‌س������ه‌ر ئه‌و پارچه زه‌وییه هه‌یه لهماوه ی خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه دروس������تكردن ی ئه‌م ئاگادارییه ،ئاگاداری س������ه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانیمان ( )30رۆژدا له‌دوای باڵوكردنه‌وه ی بۆ ناوبراو ده‌كات. ی یاسای بكاتهوه بە‌پێچه‌وانه‌وه شاره‌وانیمان كار اراز محمد محمود ی شاره‌وانی رزگاری سه‌رۆك
اراز محمد محمود ی رزگاری ی شاره‌وان سه‌رۆك
) )633سێشه‌ممه 2018/7/17
www. niqash. org
هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه
7
ئه‌م الپه‌ڕه‌یه به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه، ئه‌کادیمیای راگه‌یاندنی ئه‌ڵامنی
مه‌ته‌ڵه‌ك ه ئاشكرا نابێت
په‌تا ی تهقینهوه له‌كۆگای چه‌كه‌كه‌كان ی كوردستان ی داوه
نیقاش ،ئاواره حه‌مید لهماوه ی ئه‌مساڵدا به‌شێوه‌یه‌كی گوماناوی شه‌ش كۆگای گه‌وره ی هه‌ڵگرتنی چه‌ك له‌كوردستان تهقینهوه ،سه‌یر له‌وه‌دایه چواردانه‌یان ته‌نیا لهماوه ی هه‌فته‌یه‌كدا یه‌ك به‌دوا یه‌ك تهقینهوه. پل هی گه‌رماو نه‌گونجاوی شوێن‌و شێواز ی هه‌ڵگرتن���ی چ��� هكو ته‌قه‌مه‌نیی���ه‌كان ك���ه پاس���اوی ره‌س���م ی تهقینهوهی ئه‌و كۆگای چه‌كانه بوون ،رێی نه‌دا گومانه‌كان له‌س���ه‌ر ئ���هو رووداوانه س���اردببنه‌وه ،به‌رده‌وامیش له‌گ���ه‌ڵ دووباره بوونه‌وه‌ی���ان گومانه‌كانیش زیاتر ده‌بوون. كاتژمێ���ر 4:30خوله‌كی به‌ره‌به‌یانی 30ی حوزه‌یران���ی 2018له‌ناوچ���هی به‌حرك���هی سنور ی هه‌ولێر كۆگایه‌كی چ هكو ته‌قه‌مه‌نی ته‌قیه‌وه‌و سێ رۆژ دواتریش له3ی ته‌مووزدا له‌ناوچه‌ی تاس���ڵوجه‌ی پارێزگای سلێمانی كۆگایه‌ت���ی ت���ری س���ه‌ر بە‌یه‌ك���هی 70ی پێشمه‌رگه‌ی یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان ته‌قییه‌وه. هێش���تا پرس���یاره‌كانی س���ه‌ر ه���ۆكاری دووباره‌بوون���هوهی ئ���هو ته‌قینه‌وان���ه وه‌اڵمنه‌درابوونه‌وه كاتێك بۆ رۆژی 3ی ته‌مووز سێهه‌م كۆگای چه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نی (له‌شكری رۆژ) له‌پارێزگای دهۆك ته‌قییه‌وه. په‌تای تهقینهوهی كۆگا ی چه‌ك ئیداره‌ی راپه‌ڕینی سنوری سلێمانیشی گرته‌وه كاتێك ش���ه‌وی ()5ی ته‌مووز هاواڵتیانی س���نوری ناحی���هی چوارقوڕن ه به‌ده‌نگ���ی تهقینهوهی كۆگایه‌كی تری چ هكو ته‌قه‌مه‌نی خه‌به‌ریان بووه‌وه. به‌س���تنه‌وه‌ی ته‌نز ئامێ���زی تهقینهوهی یه‌كێك له‌ك���ۆگاكان بە‌ی���ادی له‌دایكبوونی به‌رپرسێك ی سه‌ربازی ی پێشمه‌رگه‌وه له‌تۆڕه كۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌كان ئاماژه بوون ب���ۆ نه‌مانی متمانه‌ی رای گش���تی‌‌و ئه‌و پاس���اوانه ی كه له‌كات��� ی تهقینهوهی ئ���هو كۆگایانه له‌الیه‌ن به‌رپرسان ی ئه‌منیه‌وه راده‌گه‌یه‌ندران. جه‌بار یاوه‌ر ئه‌مینداری گش���ت ی وه‌زاره‌تی پێش���مه‌رگ ه بە"نیقاش"ی وت "زۆرب ه ی ئه‌و كۆگایان هی ته‌قیونه‌ته‌وه س���ه‌ر به‌وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگ ه نین ،به‌ڵكو س���ه‌ر به‌فه‌رمانده‌ی زێره‌ڤان���ی وه‌زاره‌تی ناوخۆ ی���ان هێزه‌كانی
وێنە :حەمەسور پێش���مه‌رگه‌ی یهكێتیو پارتی���ن ،وه‌زاره‌ی پێشمه‌رگه س���ێ كۆگای س���ه‌ره‌كی چه‌ك ی هه‌یه له‌هه‌ولێر‌و س���لێمانی‌‌و دهۆك كه له‌ژێر رێنمایی‌‌و چاوێر ی هاوپه‌یمانی نێوده‌وڵه‌تی دژ بە‌داعشدان‌و مه‌رجه‌كانی كۆگایان تێدایه". جه‌بار یاوه‌ر هۆكار ی تهقینهوهی كۆگاكانی س���ه‌ره‌تا ی ئه‌م مانگ��� ه ده‌گه‌ڕێنێته‌وه بۆ نه گونجاوی شوێنی هه‌ڵگرتنیان‌و به‌رزبوونه‌وه‌ی پل هی گه‌رما. ئه‌و ده‌ڵێت "ئه‌م كۆگایانه‌ی ته‌قیونه‌ته‌وه چه‌كه‌كانی له‌ژێر جه‌مه‌لۆنێكی ئاساییدا بوون‌و س���یفاتی كۆگایان تێدانییه ،كه‌لوپه‌له‌كان‌و گوله‌و ته‌قه‌مه‌نی به‌یه‌ك���هوه هه‌ڵگیراون كه مادده‌ی دینامیتی تیابووه‌و له‌به‌رزبوونه‌وه‌ی پله‌ی گه‌رمادا ده‌ته‌قێته‌وه". له‌گه‌ڵ هه‌موو گومانه‌كان بۆ رووداوه‌كانی‌ه ئه‌م دوایی���ه ،به‌اڵم ته‌قین���هوهی كۆگاكانی چ���ه‌ك له‌هه‌رێمی كوردس���تان ن���وێ نییهو پێشینه‌ی هه‌بووه. له‌مانگی ئاب ی س���اڵ ی رابردوودا كۆگایه‌كی چ���هكو ته‌قه‌مه‌ن���ی به‌دووری چه‌ند س���ه‌د مه‌ترێك له‌بین���ای وه‌زاره‌تی ناوخۆ له‌هه‌ولێر
ته‌قی���هوهو ش���ه‌وی 26ی هه‌م���ان مانگیش كۆگایه‌كی تر له‌نزی���ك فڕۆكه‌خانه‌ی هه‌ولێر ته‌قییه‌وه. تائێس���تا ئهوهی هه‌یه ئۆباڵی تهقینهوهی ك���ۆگاكان ده‌خرێت���ه مل��� ی پل��� هی گه‌رماو نه‌گونج���اوی ش���وێن‌و ش���ێوازی هه‌ڵگرتنی چه‌كه‌كان. فه‌ریق روكن خۆرش���ید س���ه‌لیم دوسكی، شاره‌زایی كاروباری سه‌ربازیی به" نیقاش"ی وت "ه���ۆكاری ته‌قین���ه‌وه‌كان هه‌مه‌ج���ۆری چ���هكو كه‌لوپه‌ل���ه س���ه‌ربازییه‌كانه ك���ه به‌یه‌كه‌وه هه‌ڵگیراون‌و هیچ مه‌رجێكیان تێدا نییهو پێویس���ته كۆگای چ���ه‌ك له‌ژێر زه‌وی بێت‌و خۆڵی تائاس���تی س���ێ مه‌تر له‌س���ه‌ر كۆبكرێته‌وه‌و فێنك كه‌ره‌وه‌ی هه‌بێت‌و جۆری چه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نیه‌كان جی���ا بكرێنه‌وه ئهوه جگه له‌و‌هی كۆنی چه‌ك���ه‌كان‌و پله‌ی گه‌رما كاریگه‌ریی هه‌یه له‌سه‌ر ته‌قینه‌وه‌یان". به‌اڵم ئه‌و هۆكاره بۆ تهقینهوهی كۆگاكان نه‌یتوانی���وه باوه‌ڕ به‌و كه‌س���انه بهێنێت كه به‌رپرسی به‌شێك له‌كۆگاكانن. جه‌عفه‌ر ش���ێخ مسته‌فا ،به‌رپرسی یه‌كه‌ی
70ی هێزه‌كان���ی پێش���مه‌رگه ك���ه ك���ۆگا ته‌قیوه‌كه‌ی سلێمانی سه‌ر به‌هێزه‌كه‌ی ئه‌و ب���وو‌ه بە"نیقاش"ی وت "باوه‌ڕمان بهوه نییه تهقینهوهی كۆگاكه‌ی یه‌كه‌ی 70له‌سلێمانی شۆرتی كاره‌با یاخود به‌هۆی پله ی گهرماوه بووبێ���ت ،به‌اڵم ناش���زانین هۆكاره‌كه‌ی چی بووه ،ئهوه سپێردراوه به‌لیژنه‌یه‌ك". ت���رس له‌گومان���ه‌كان له‌الی به‌رپرس���ی هێزه‌كان���ی 70له‌وه گه‌وره‌ت���ره كه له‌نێو خه‌ڵكدا هه‌یه ،جه‌عفه‌ر ش���ێخ مسته‌فا وتی "به‌هۆی ئ���هوهی گومانه‌كان ته‌نیا له‌ناوخۆی هه‌رێم نییهو له‌ده‌ره‌وه‌ش���ه ،بۆیه ئه‌ڵمانیاو ئه‌مریكا ئ���اگادار كراونه‌ته‌وه بۆ لێكۆڵینه‌وه له‌ته‌قینه‌وه‌ی كۆگاكه‌ی سلێمانی". په‌لكێشكردنی هاوپه‌یمانی نێوده‌وڵه‌تی دژ بە‌داعش بۆ ناو ره‌وت ی لێكۆڵینه‌وه‌كان له‌پاش ئه‌وه‌هات ك���ه یه‌كێك له‌گومانه‌كان ئهوه بوو كه ته‌قاندنه‌وه‌ی ئه‌و كۆگایان ه به‌مه‌به‌س���ت بووبێت بۆ شاردنه‌وه‌ی ئه‌و چه‌كه ونبووانه‌ی ئه‌و هاوپه‌كانێتیه بە‌هێزه ئه‌منیه‌كانی هه‌رێمی كوردستان ی داوه له‌كات ی شه‌ڕی دژ به‌داعشدا له‌نێوان ساڵی 2014بۆ .2017
به‌اڵم لیوا ئه‌حمه‌د كۆیی به‌رپرس ی یه‌ك ه ی پاسه‌وان ی له‌فه‌رمانده‌ی گشتی زێره‌ڤانی ئاماژه بهوه ده‌كات كه ئ���هو چه‌كانه ی له‌كۆگاكاندا ته‌قیونه‌ت���هوه هی س���وپای حزبی به‌عس‌و پاش���ماوه‌ی چه‌كه ده‌ستبه‌سه‌رداگیراوه‌كانی چه‌كدارانی داعش بوون. كۆی���ی بە"نیقاش"ی وت "ئ���هو چه‌كانه بۆی���ه ته‌قیونه‌ته‌وه ،چونكه به‌ش���ێوه‌یه‌كی زانست ی هه‌ڵنه‌گیراون‌و له‌سه‌ر یه‌ك داندراون‌و به‌شێكیشیان دروستكراوی ده‌ستی چه‌كدارانی داعش بوون‌و به‌هۆی گهرماوه ته‌قیونه‌ته‌وه‌و مه‌رجیان تێدا نه‌بوو". په‌رله‌مانی كوردستان كه بااڵترین ده‌سه‌اڵتی چاودێریكردنه له‌هه‌رێمی كوردس���تان داوای ئه‌نجام ی لێكۆڵینه‌وه ی وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه ده‌كه‌ن له‌سه‌ر تهقینهوهی كۆگاكان. ش���یالن جه‌عف���ه‌ر ،س���ه‌رۆكی لیژن���هی كاروباری پێشمه‌رگه له‌په‌رله‌مانی كوردستان ب���ه" نیق���اش"ی وت " نوێن���ه‌ر ی وه‌زاره‌تی پێش���مه‌رگه‌مان بانگهێش���تی په‌رله‌م���ان كرد ،ئ���ه‌وان وتیان لیژنه‌م���ان پێكهێناوه‌و پرسیاریش���مان لێكردن بهوه ی چۆن له‌یه‌ك
هه‌فته‌داو له‌شه‌ویش���دا كۆگاكان ده‌ته‌قنه‌وه‌و ئه‌وانی���ش وتی���ان لێكۆڵین���هوه ده‌كه‌ی���ن‌و ئاگادارتان ده‌كه‌ینه‌وه". پێده‌چێت ئه‌و چاوه‌ڕوانیه‌ی په‌رله‌مانیش ب���ۆ ده‌ره‌نجام���ی لێكۆڵینه‌وه‌كان له‌س���ه‌ر ته‌قین���هوهی ئ���هو كۆگایان���هی چ��� هكو ته‌قه‌مه‌ن ی نه‌یانگه‌یه‌نێت ه ئهوهی وه‌اڵم ی ئه‌و پرس���یارانه‌یان ده‌ست بكه‌وێت ك ه له‌نێو رای گش���تیدا دروستبوون له‌س���ه‌ر ئه‌و روداوانه س���ه‌ره‌ڕای ئهوهی په‌رله‌م���ان نوێنه‌رایه‌تیان ده‌كات. ئه‌یوب عه‌بدوال ،س���ه‌رۆكی لیژنه‌ی ناوخۆ له‌په‌رله‌مان���ی كوردس���تان به"نیقاش"ی وت "وه‌ك لیژنه نوسراومان ئاڕاسته‌ی وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه كردووهو داوامان كردووه راپۆرتی ته‌قینه‌وه‌كانی ئه‌مس���اڵ‌و هه‌ردوو كۆگاكه‌ی س���اڵی رابردوو بۆ لیژنه‌كه‌مان بنێرن ،به‌اڵم تاوه‌كو ئێستا وه‌اڵم نه‌دراوینه‌ته‌وه". وتیشی "هیچ به‌دواداچوون بۆ ته‌قینه‌وه‌كانی س���اڵی رابردوو نه‌كراوه ،به‌هۆی ئهوهی ئه‌و كاته په‌رله‌مان په‌كخرابوو". له‌گ���ه‌ڵ ئ���هوهی له‌م���اوه‌ی راب���ردوودا لیژن��� هی لێكۆڵین���هوه ب���ۆ ته‌قینه‌وه‌كان���ی پێش���وش پێكهێنرا ،ب���ه‌اڵم ده‌ره‌نجامه‌كانی رانه‌گه‌یه‌ندراون بۆ رای گشتی ك ه پێده‌چێت ئه‌و پرس���ه بخرێت���ه چوارچێوه‌ی دۆس���یه هه‌ستیاره سه‌ربازییه‌كانه‌وه. ئه‌منیدار ی وه‌زاره‌تی پێش���مه‌رگ ه ده‌ڵێت "ئه‌گ���ه‌ر ئه‌نجام ی لیژنه‌كانی���ش ته‌واو بێت له‌س���ه‌ر ئه‌و ته‌قینه‌وانه ئاش���كرایناكه‌ین چ جۆره چه‌كێك بووه ته‌قیوه‌ته‌وه ،ئهوه نهێنی سه‌ربازییه". له‌پاڵ گومانی س���ه‌ر هۆكاری تهقینهوهی كۆگاكان شه‌ڕێكی تری س���ه‌ر ئه‌و رووداوه، بێ خاوه‌ن���ی كۆگاكان ه له‌نێ���وان وه‌زاره‌تی پێشمه‌گه‌و ناوخۆدا كه هیچیان خۆیان ناكه‌ن بە‌خاوه‌نی. له‌كاتێك���دا ئه‌مینداری گش���ت ی وه‌زاره‌ت ی پێش���مه‌رگه ئام���اژه ب���ه‌وه‌ده‌كات كه ئه‌و كۆگایان��� هی ته‌قیونه‌ته‌وه س���ه‌ر به‌وان نین وه‌زاره‌تی ناوخۆ پێچه‌وانه‌ك هی ال راسته. سامی جه‌الل ،به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی دیوانی وه‌زاره‌ت���ی ناوخ���ۆی حكومه‌ت���ی هه‌رێم بۆ "نیق���اش" وتی "هیچ كۆگایه‌ك���ی وه‌زاره‌تی ناوخۆ نه‌قیونه‌ونه‌ته‌وه‌و س���ه‌رجه‌م كۆگاكان هی وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌ن".
عه‌شایره‌كان كوژراویان هه‌یه
داعش به‌ستراتیژێكی نوێوه په‌الماری سه‌اڵحه‌دین ده‌دات نیقاش ،غه‌زوان حه‌سه‌ن ئەلجبوری له‌په‌المار ی دوو مانگی رابردووی داعشدا بۆ سه‌ر سه‌اڵحه‌دین ،به‌ده‌یان كه‌سی سه‌ر به‌عه‌شیره‌ته‌كان كوژارن‌و رفێنران ،ئه‌مه‌ش بووه‌وه بابه‌تێكی گه‌رمی میدیایی. رێكخراوه‌كه س���تراتیژێكی نوێ���ی په‌یڕه‌و كردووهو تێیدا له‌ڕێی كرده‌وه‌ی سه‌ربازییه‌وه فۆكه‌س���ی خس���تووه‌ته س���ه‌ر به‌تاڵكردنی ناوچه‌یه‌ك���ی به‌رفراوان���ی پارێزگاك���ه له‌دانیشتووانه‌كه‌ی له‌وانه‌ی كه الیه‌نگری نین یاخود هاوكاری ده‌زگا ئه‌منییه‌كانی حكومه‌ت ده‌ك���ه‌ن ،به‌مه‌ش ش���وێنی خۆحه‌ش���اردان‌و مه‌ش���قكردن‌و نه‌خش���ه‌دانانی ئاس���ان ب���ۆ په‌الماره‌كانی مسۆگه‌ر ده‌كات له‌و ناوچانه‌وه ك���ه به‌باش���ی ش���اره‌زایانه‌‌و ئۆپراس���یۆنه س���ه‌ربازییه‌كانی پێش���وو تێی���دا نه‌یانتوانی له‌ناوی ببه‌ن. ئه‌و ناوچانه‌ی رێكخراوه‌كه هه‌وڵی چۆڵكردن‌و كۆنترۆڵكردنی���ان ده‌دات بە‌مۆڵگه‌ی پێش���وو حه‌ش���ارگه‌ی گرنگ‌و گۆڕه‌پانی مه‌شقكردن‌و هه‌اڵت���ن‌و خۆڕێكخس���تنه‌وه‌ی رێكخ���روی قاعیده‌ی پێش���وو داده‌نرێن كه دواتر داعش له‌كاتی كۆنترۆڵكردن���ی پارێزگا عێراقییه‌كان له‌ناوه‌ڕاستی ساڵی 2014به‌كاری هێنان. دیارتری���ن ئ���هو ناوچانه‌ش ش���اخه‌كانی حه‌مرین‌و باش���ووری خۆرهه‌اڵتی سامه‌ڕان كه درێژده‌بنه‌وه بۆ س���نووری هه‌ردوو پارێزگای دیالهو كه‌ركوك له‌گه‌ڵ ناوچه‌كانی خۆرئاوای
قه‌زای شه‌رگات ( 120كم له‌باكووری تكریت)و خۆرهه‌اڵت���ی ق���ه‌زای خورمات���وو ( 94ك���م له‌باكووری خۆرهه‌اڵتی تكریت). ئه‌حم���ه‌د كه‌ری���م س���ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای س���ه‌اڵحه‌دین بە"نیق���اش"ی وت: "ره‌وش���ی ئه‌منی ناجێگی���ره‌‌و دڵنیاكه‌ره‌وه نیی���هو هه‌ڵكش���انێكی به‌رچ���او له‌ره‌وت���ی په‌الماره‌كانی داعش له‌خۆرهه‌اڵت‌و خۆرئاوای پارێزگای سه‌اڵحه‌دیندا له‌ئارادایه ،پێشبینی ده‌كه‌ین ژماره‌یان به‌سه‌دان كه‌س بێت ،ئێستا رێكخراوه‌كه كات‌و شوێنی په‌الماره‌كان دیاری ده‌كات كه به‌زۆریش بریتین له‌باره‌گای ئه‌منی یان رێگای س���تراتیژی یاخود به‌ئامانجگرتنی عه‌شایره‌كانی سه‌ر بە‌حكومه‌ت‌و رژێم". ئه‌حم���ه‌د كه‌ری���م هۆكاره‌كان���ی ئ���هو خراپبوونه‌ی ره‌وش���ی ئه‌منی ده‌گێڕێته‌وه بۆ "فره‌یی فه‌رمان���ده ئه‌منییه‌كان له‌پارێزگاكه‌‌و الوازی پش���تگیری حكومه‌ت���ی ناوه‌ن���دی بۆ هێزه خۆجێییه‌كان یاخود پێشكه‌ش���كردنی خزمه‌تگ���وزاری‌و ئاوه‌دانكردن���هوهی ش���اره ئازادكراوه‌كان ،هه‌روه‌ك ب���واری هه‌واڵگری‌و پاڵپش���تی ئاس���مانی بە‌فڕۆكه‌ی دیده‌وانی‌و كۆپته‌ریش الوازه". ئ���هو ش���ێوازانه‌ی رێكخراوه‌ك���ه له‌زنجیره په‌الم���اره نوێیه‌كانی���دا به‌كاری���ان ده‌هێنیت پشتده‌به‌س���تن بە‌په‌الماردانی شوانكاره‌ی بێ چ هكو رفاندن‌و كوش���تن‌و سوتاندنی كێڵگه‌ی دانه‌وێڵه‌‌و ده‌ستبه‌س���ه‌رداگرتنی مه‌ڕومااڵت‌و پاش���ان ته‌قاندن���هوهی خان���وو به‌تۆمه‌ت���ی ئه‌ندامێت���ی ی���ان یارمه‌تیدان���ی حه‌ش���دی
پێشمەرگە لەحەمرین شه‌عبی. له بواری س���ه‌ربازیدا رێكخراوه‌كه پش���ت بە‌چاندنی بۆمب ده‌به‌س���تێت وه‌ك ته‌ڵه‌یه‌ك بۆ راكێشانی ده‌وریی ه ئه‌منییه‌كان‌و راونانیان بۆ نێو بۆس���هی دیكه‌‌و بۆمبی وێرانكه‌رتر كه پێش���تر ئاماده كراون ،ش���ێوازێكی دیكه‌شی بریتیی���ه له‌دانان���ی بازگه‌ی وه‌همی له‌س���ه‌ر رێ���گا گرنگه‌كان له‌دره‌نگانی ش���ه‌ودا یاخود له‌به‌ره‌به‌یان���دا ،وه‌ك ئهوهی له‌س���ه‌ر رێگای كه‌رك���وك – به‌غدا رووی���دا كاتێك چه‌ندین رێبوار‌و ش���ۆفێری بارهه‌ڵگ���رو ئه‌ندامی هێزه ئه‌منییه‌كان رفێندران‌و كوژران. شێخ عه‌لی سائیر عوبه‌یدی به‌رپرسی حه‌شدی عه‌ش���ایری ناوچه‌كانی باشووری خۆرهه‌اڵتی س���امه‌ڕا كه پێكدادانی نیمچه رۆژان ه له‌گه‌ڵ ئه‌ندامانی داعش���ی به‌خۆوه ده‌بینن‌و به‌ده‌یان
وێنە :ئاراس محەمەد
كه‌س���ی مه‌ده‌نی‌و چه‌كداری عه‌شایریان تێدا بوونه‌ته قوربانی ،له‌دیدێكی تاكه‌كه‌س���ییه‌وه كێش���ه‌كه‌ی ش���یكرده‌وه‌‌و بە"نیقاش"ی وت: "( )200 – 150ئه‌ندامی داعش له‌و ناوچانه‌دا جێگیرب���وون كه له‌نێوان ه���ه‌ردوو پارێزگای سه‌اڵحه‌دین‌و دیاله‌دا درێژبوونه‌ته‌وه‌‌و شێوازی به‌تاڵكردنی ناوچه‌كان له‌دانیش���تووانه‌كه‌یان به‌كارده‌هێنن له‌ڕێی هه‌ڕه‌شه‌لێكردن‌و پاشان ده‌ستبه‌س���ه‌رداگرتنی موڵك‌و ماڵیان‌و ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌ش س���وودی نه‌بوو ،ئه‌وا رفاندن‌و پاشان له‌ناوبردن به‌كارده‌هێنن بەپاساوی ئاماده‌كراو ك ه عه‌شایره‌كان بە‌پشتیوانیكردنی حكومه‌ت تۆمه‌تبارده‌كه‌ن". عه‌شایره‌كانی نیش���ته‌جێی ئه‌و ناوچانه‌ش زۆربه‌یان پش���ت بە‌به‌خێوكردنی مه‌ڕومااڵت‌و كش���توكاڵ ده‌به‌ستن به‌تایبه‌تیش عه‌شیره‌تی
ش���ه‌ممه‌ر كه له‌ماوه‌ی دوو مانگی رابردوودا له‌سه‌ر ده‌ستی داعش زیاتر له‌په‌نجا كه‌سیان لێ كوژراوه‌‌و رفێندراوه. سه‌عد شه‌ممه‌ری كه دانیشتووی خۆرئاوای ش���اری س���امه‌ڕایه ،چیرۆكی رفاندنی حه‌وت خزمی له‌الیه‌ن رێكخراوه‌كه‌و دواتر كوشتنیان بۆ "نیقاش" گێڕایه‌وه‌‌و وتی" :پاش���نیوه‌ڕۆی رۆژێك هێزێكی پێكهات���وو له‌چوار ئۆتۆمبێل كه هاوش���ێوه‌ی هێزه‌كانی حه‌شدی شه‌عبی ب���وون هه‌ڵیانكوتایه س���ه‌ر گونده‌كه‌مان كه ناوی مالحه‌یه‌‌و هه‌ر ك ه گه‌یشتنه ناو گونده‌كه ده‌ركه‌وت كه داعش���ن ،به‌اڵم ئ���هو كاته كار له‌كار ترازابوو". هه‌روه‌ه���ا ده‌ڵێ���ت" :توانی���ان گونده‌كه كۆنترۆڵ بكه‌ن‌و ده‌س���تیان كرد بە‌بانگكردنی گه‌نجانی گونده‌كه به‌پێی ئه‌و لیستانه‌ی پێیان بوو ،حه‌وت پیاویان برد‌و بە‌كه‌سوكاریان وتن چه‌ند پرس���یارێكیان لێده‌ك هن‌و ده‌گه‌ڕێنه‌وه، به‌اڵم بۆ به‌یانی رۆژی دواتر له‌چۆڵه‌وانییه‌كدا دۆزرانه‌وه له‌نزیك گونده‌كه ده‌س���ت‌و چاویان به‌س���تبوونه‌وه‌‌و چه‌ند گولله‌یه‌كیان بە‌سه‌رو سنگیانه‌و‌ه نابو‌ون‌و كوشتبویانن". ش���ێخ ن���ه‌واف حه‌س���ان س���ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی ش���ێخانی عه‌ش���یره‌تی شه‌ممه‌ر له‌س���ه‌اڵحه‌دین بە"نیقاش"ی وت" :ره‌وش���ی ئه‌من���ی له‌ناوچه‌كانی بادیه له‌س���ه‌اڵحه‌دین‌و باش���ووری خۆرهه‌اڵتی موس���ڵ‌و ده‌وروبه‌ری دیالهو كه‌رك���وك له‌خراپبوونی به‌رده‌وامدایه‌‌و رێكخراوه‌كه خۆی رێكخستووه‌ته‌وه‌‌و ده‌ستی بە‌په‌الماردانی هۆزه‌كه‌م كردووه‌ته‌وه كه زیاتر
200كه‌سیان لێ بووه‌ته قوربانی". وتیش���ی" :مه‌ترس���ییه‌كان راس���ته‌قینه‌‌و نزیك���ن‌و ئه‌گه‌ر بارودۆخ به‌م ش���ێوه‌یه به‌بێ چاره‌سه‌رێكی راس���ته‌قینه بمێنێته‌وه ،چه‌ند شارێك ده‌كه‌ون‌و رێگا گرنگه‌كانیش ده‌كه‌ونه ده‌ستی تیرۆریستانی داعش ،چاره‌سه‌ركردنی ئ���هو باره‌ش بە‌دوو رێ���گا ده‌بێت ،یان هێزی حكومی ناوچ���ه‌كان بگرێت ه ده‌س���ت یاخود عه‌شایره‌كان پڕچه‌ك بكرێن‌و پێداویستیان بۆ دابین بكرێت له‌ژێر چه‌ترێكی ره‌سمی حكومیدا كه بیانپارێزێت له‌لێپرسینه‌وه‌‌و مافه‌كانیشیان بپارێزێت". س���ه‌دان خێزان���ی كۆچ���ه‌ری‌و جووتی���ار ناوچه‌كانیان له‌خۆرئاوا‌و خۆرهه‌اڵتی س���امه‌را به‌جێهێشتووه‌‌و له‌شاردا نیشته‌جێبوون پاش ئ���هوهی په‌الماردانیان بووه ش���تێكی نیمچه رۆژان���ه ،ه���ه‌روه‌ك حكومه‌ت���ی خۆجێییش له‌ماوه‌ی ئه‌مس���اڵدا ته‌قاندنه‌وه‌‌و سووتاندنی زیاتر ل���ه 230خانوو چ���وار خوێندنگه‌‌و دوو بنك���هی ته‌ندروس���تی له‌الی���ه‌ن ئه‌ندامان���ی داعشه‌وه تۆمار كردووه. س���ه‌ره‌ڕای دڵنیاییدانی به‌رپرسانی ئه‌منی س���ه‌اڵحه‌دین س���ه‌باره‌ت ب���هوهی ره‌وش���ی ئه‌منی كۆنترۆڵكراوه‌‌و دزه‌كردنه‌كان له‌ناوچه چ���ۆڵ‌و دووره‌ده‌س���ته‌كان‌و دوور له‌ناوه‌ندی شاره‌كانه ،به‌اڵم ئهوه له‌واقیعدا ره‌نگدانه‌وه‌ی نییهو ژماره‌ی گه‌ش���تیاران له‌سه‌ر رێگاكانی به‌غ���دا -كه‌رك���وك‌و تكری���ت – كه‌رك���وك‌و تكریت -خورماتوو به‌شێوه‌یه‌كی مه‌ترسیدار كه‌مبووه‌ته‌وه.
Awene
خاوه‌نی ئیمتیاز :کۆمپانیای ئاوێنه
په‌رله‌مان 2018 مۆندیال كۆتایهات‌و هێشتا به‌زم ی وامه هه‌ڵبژاردن به‌رده كه‌ریم حه‌سه‌ن مۆندیالی 2018له‌روسیا به به‌شداری 32هه‌ڵبژارده‌ی واڵتان ،ماوه‌ی 32رۆژی خایاند‌و سه‌ره‌نجام فه‌ره‌نسا جامه‌كه‌ی برده‌وه‌و پاش چه‌ندان یاری سه‌رنجڕاكێش هه‌مو شتێك كۆتایهات ،به‌اڵم هه‌ڵبژاردنی عێراق پاش زیاتر له‌دومانگ له‌ئه‌نجامدانی هێشتا ئه‌نجامه‌كه‌ی نادیاره. هه‌ڵبژاردن له‌بری ئهوهی عێراق به‌ره‌و ئارامی‌‌و سه‌قامگیریی زیاتر به‌رێت ،هه‌مو چوار ساڵێك جارێك ئه‌م واڵته له‌كۆمه‌ڵێك كێشه‌ی گه‌وره‌ی ده‌ستوری‌‌و یاساییدا نغرۆ ده‌كات ،كه پاش هه‌زار ئه‌مسه‌رو ئه‌وسه‌ر ده‌گه‌نه سه‌ر دروستكردنی گه‌وره‌ترین كوتله‌ی په‌رله‌مان ،له‌سه‌ر ئهوهی كێ ببێت به‌سه‌رۆك وه‌زیران به‌زم دروستده‌بێ‌‌و چه‌ند مانگێك ده‌خایه‌نێ تا سه‌ره‌نجام كه عێراقیه‌كان ناگه‌نه رێككه‌وتنێك ئێران‌و ئه‌مه‌ریكا دێنه سه‌ر خه‌ت‌و به‌زۆر مه‌سه‌له‌كه یه‌كالیی ده‌كه‌نه‌وه‌و به‌سه‌ر هه‌مو الیه‌نه‌كاندا ده‌یسه‌پێنن. هه‌ڵبژاردن‌و كێبڕكێی براوه‌و دۆڕاوه‌كانی پرۆسه‌ی سیاسی عێراق له‌مۆندیالێكی بێ بڕانه‌وه ده‌چێت كه زۆرجار الیه‌نێك یاخود سه‌ركرده‌یه‌ك به‌ئاگر‌و خوێن ده‌بێته براوه‌ی یه‌كه‌م‌و جامی سه‌رۆك وه‌زیریی‌‌و حومكڕانی عێراق ده‌باته‌وه. ئێستا پاش تێپه‌ڕینی زیاتر له‌دو مانگ به‌سه‌ر ئه‌نجامدانی هه‌ڵبژاردندا، دیمه‌نی سیاسیو ئه‌منی‌‌و ئابوری عێراق ئاڵۆزتر ده‌رده‌كه‌وێت ،به‌تایبه‌تی پاش ئه‌و نائارامییه‌ی كه ناوچه‌كانی باشور به‌خۆیانه‌وه بینییان ،پاش ئه‌و هه‌ڵبژاردنه پڕ له‌كه‌موكوڕییه‌ی كرا ،ئهوهی ئێستا له‌سایه‌ی ملمالنێی ئه‌مه‌ریكاو ئێران‌و توركیا‌و سعودیه‌دا له‌مۆندیالی عێراقدا روده‌دات هه‌نگاونانه به‌ئاراسته‌ی پاشگه‌ردانی زیاتری واڵت‌و نغرۆكردنی له‌پشێویی‌و گه‌مه‌یه‌كدا كه كه‌س سه‌ری لێده‌رناكات.
ریکالم
ئا :ئاوێنه دیارترین ئه‌ستێره‌ی مۆندیالی ،2018سه‌رۆكه شۆخ‌و شه‌نگه‌كه‌ی كرواتیا "كۆڵیندا گرابار كیتاروفیچ" بو، هه‌وادارانی ئه‌و له‌كوردستان بێ ئه‌ژمار بون. له‌نێو سه‌دان یاریزانی مۆندیالی ئه‌مساڵدا ،كۆڵیندای سه‌رۆكی كرواتیا هه‌مو سه‌رنجه‌كانی جیهانی به‌ره‌و ال ی خۆی دزی ،له‌كوردس���تانیش به‌درێژایی ماوه‌ی مۆندیال كۆڵیندا گرنگییه‌كی تایبه‌تی له‌سۆشیال میدیای كوردی پێدرا ،هه‌بون سه‌رس���ام بون ب���هوهی ژنێكی نازداره‌و هه‌شبون به‌هه‌ڵسوكه‌وته‌كانی سه‌رنجڕاكێشه‌كانی. كۆڵیندا له‌هه‌مو یارییه‌كان���ی كرواتیادا جێی بایه‌خی میدیاكان‌و به‌شدارانی تۆڕه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی كوردستان بو ،كه وه‌ك هاواڵتییه‌كی ئاس���ایی به‌فڕۆكه‌یه‌كی گشتی ن���ه‌ك به‌فڕۆك���هی تایبه‌تی ،له‌گ���ه‌ڵ هانده‌رانی كرواتیا گه‌یش���ته روس���یا ،پاش���ان كه هه‌ڵب���ژارده‌ی كرواتیا له‌ئه‌رژه‌نتینی برده‌وه چ���وه هۆڵی گۆڕینی جل‌و به‌رگی
یاریزانانه‌وه‌و ی���ه‌ك به‌یه‌كی له‌باوه‌ش گرتن‌و س���ه‌مای له‌گه‌ڵ كردن .هه‌روه‌ها كه له‌دوا یاری مۆندیالدا كۆڵیندا له‌به‌بێ گوێدانه پرۆتۆكۆل بۆ دانیشتن له‌شوێنی تایبه‌ت به‌س���ه‌رۆك‌و گه‌وره كه‌س���ایه‌تییه‌كان ،به‌رگ���ی فه‌رمی نه‌پۆشی‌‌و وه‌ك هاواڵتییه‌كی ئاسایی درێسی هه‌ڵبژارده‌ی واڵته‌كه‌ی له‌به‌ركرد. هه‌وادارانی كرواتیا له‌ناو كوردا گه‌یشت به‌وه‌ی چه‌ندین كۆمێنت بۆ ئه‌و پۆس���تانه بنوسن كه له‌په‌یجی تایبه‌تی س���ه‌رۆكی كرواتی���اوه له‌تۆڕی كۆمه‌اڵیه‌تی فه‌یس���بوك داده‌نران ،نوسه‌ری ناوداری رۆژهه‌اڵت "حه‌سه‌نی قازی" له‌كۆمێنێتێكدا بۆ كۆڵیندای نوسی "دڵنیام ئاماده‌بونتان له‌یاریگای نیجنی نۆفگۆرد سه‌رچاوه‌ی ئیلهامێكی گه‌وره ده‌بێت بۆ تیمی كرواتیا ،وه‌ك كوردێك پش���تیوانی خۆم بۆ كرواتیا راده‌گه‌یه‌نم". هاواڵتییه‌ك���ی كورد ك���ه به‌مدوایی���ه له‌ره‌گه‌زنامه‌ی ئه‌مه‌ریكی وهرگرتوه ،نوسی "به كه‌وتنی تیپه گه‌وره‌كان و سه‌ركه‌وتنی كرواتیا بۆ یاری كۆتایی ،داوا له هاوڕێیانم ئه‌كه‌م له فه‌یسبووك دوعام بۆ بكه‌ن (كۆڵیندا) سه‌رۆكی
كرواتیا ته‌اڵق بدرێت و ش���وو به م���ن بكات .بۆ نابێت قابیله ئێم ه له‌به‌ر خۆره‌تاو به‌خێو كراوین". هاواڵتییه‌ك���ی دیك���ه‌ش نوس���ی "كرواتی���ا واڵتێكی بچوك���ه كه ژنێكی م���ه‌زن به‌ڕێوه‌ی ده‌ب���ات ،هه‌رچه‌ند نه‌یتوانی نازن���اوی یه‌كه‌می مۆندیال به‌ده‌س���تبهێنێت، به‌اڵم به‌هۆی س���ه‌رۆكه‌كه‌یه‌وه توانی دڵی هه‌موو جیهان به‌ده‌ستبهێنێت". هاواڵتییه‌ك���ی دیكه‌ش نوس���یویه‌تی "فه‌ره‌نس���ا هه‌ر فه‌ره‌نس���ایه‌و ته‌نها براوه‌ی كاس���ه‌كه‌یه ،به‌اڵم كرواتیا براوه‌ی ناوبانگ‌و ناس���اندنی ژنێكی كرواتییه ،ناساندن واتا واڵتێك ئیتر له‌مڕۆ ب���ه‌دواوه خه‌ڵك حه‌ز به‌بینینی ده‌كه‌ن". هاواڵتییه‌كی دیكه‌ش نوسیویه‌تی "خوایه گیان كه‌ینێ كیتاروفیجێكم���ان ل���ۆ ده‌نێ���ری بێزار بوی���ن له‌و هه‌مو نه‌خۆش‌و سبوغ عامانه". له‌به‌رامبه‌ریش���دا به‌ش���ێك له‌هاواڵتیانی كوردس���تان ره‌خنه‌یان له‌سه‌رۆكی كرواتیا گرت له‌به‌رئه‌وه‌ی درێسێكی هه‌ڵب���ژارده‌ی كرواتیای پێش���كه‌ش به‌ئه‌ردۆغان كردوه،
هاواڵتییه‌ك نوس���یویه‌تی "ئه‌وه‌ش هه‌ڵوێستی سه‌رۆكه ژنه جوانه‌كه‌ی كرواتیا هه‌رچه‌ن���ده به‌رژه‌وه‌ندیه له‌گه‌ڵ ئه‌ردۆغانی تیرۆریست". سه‌الم عومه‌ری رۆژنامه‌نوس���یش نوسیویه‌تی "دوای ئهوهی له‌باتی مۆدریجی كاپتن���ی هه‌ڵبژارده‌ی كرواتیا، كۆلیندای سه‌رۆكی كرواتیا بوه ئه‌ستێره‌ی میدیاو سۆشیال میدیای ك���وردی ،نامه‌یه‌كم بۆ هاوڕێیه‌كی كرواتیم ناردو داواملێكرد چه‌ند زانیارییه‌ك پشتڕاس���تبكاته‌وه‌و چه‌ند س���ه‌رچاوه‌ییه‌كم بۆ بنێرێت تا زیاتر به‌س���ه‌رۆكه‌كه‌یان ئاش���نابم .هاوڕێكه‌م كه له‌سه‌نته‌رێكی بنیاتنانی ئاشتی كارئه‌كات ،یه‌كه‌مجار سه‌ری ئاوسا كه زانی گوایه سه‌رۆك 35ئۆتۆمۆبێلی مێرسێیدزی فرۆشتووه بۆ پڕكردنه‌وه‌ی كورتهێنانی حكومیو وتی یه‌كه‌مجاره شتی وا ئه‌بیستم؛ وتی كه باس دێته سه‌ر س���ه‌رۆك ،كرواتییه‌كان به‌سه‌ر دو به‌ره‌دا دابه‌ش���ده‌بن :سه‌رۆك له‌س���ه‌ر راستڕه‌وه‌كان ئه‌ژمارده‌كرێ���ت‌و "زۆر پۆپۆلیس���ته" .له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا به‌یه‌كێك له‌هه‌ره سیاسه‌تمه‌داره باشه‌كان ئه‌ژمارده‌كرێت، ئه‌مه‌ش له‌به‌رئه‌وه‌ی سیاسه‌تمه‌داره‌كانی تر زۆر خراپن.
ریکالم