Edurne eta besteak

2

Kaixo, Edurne Larrondo dut izena, eta hamabi urte dauzkat. Niri, betidanik, herriko erdigunean gustatu zait bizitzea, bertan dendak, parkeak, plazak, liburutegiak, kiroldegiak eta abar daudelako. Nire ustez, erdigunean bizi behar da… ahal izanez gero, noski! Lerro hauek irakurritakoan, jakingo duzue zergatik diodan hori.

Gure herria ez da handia, baina ingurukoekin konparatuta handiena da. Mendi artean dago eta, esan dudan moduan, denetarik daukagu, baita zinema dotore bat ere. Eta hantxe, aita eta biok beldurrezko pelikula bat ikusten ari ginela, hasi zen jarraian kontatuko dizuedana: filmeko pasarterik izugarrienean, nori eta aitari telefonoa joka hasi zitzaion ezustean. RING! Aitak segituan mututu zuen, baina mugikorra berehala hasi zen ostera ere hots egiten. Azkenean, aitak erantzun egin zuen: —Edurne, goazen, ama da-eta. Joan beharra daukagu —esan zidan txutxu-mutxuka.

—Aita, zer diozu? Nik ez dut alde egin nahi! Pelikula ikusten ari gara-eta.

—Iker gaixorik dago. Goazen bizkor.

Iker nire neba txikia da. Nik orduan zortzi urte nituen, eta berak lau.

Plazara jaitsi ginen lasterka eta, haserre nengoen arren, berehala joan zitzaidan ernegua, sor eta lor gelditu nintzelako Iker hala ikusita: burua gorri-gorri eginda zeukan eta gonbitoka eta zotinka ari zen. Ematen zuen hantxe bertan ito behar zuela. Ama, amama Mari eta aitxitxe Julian sekulako kezka aurpegiekin zeuden. Egundoko ikara hartu genuen denok.

—Deitu telefonoz oraintxe bertan eta esan anbulantzia bat etortzeko! —aldarrika egin zuen plazan arratsaldero egoten zen emakume zahar batek.

—Zer duzu, ba, seme? —esan zuen amak bere onetik aterata—. Ai ene! Hartu arnasa astiro. Baina trankilago hartu, gero!

Ikerrek antza galduta segitzen zuen. Orduan, gure ama ere hasi zen oihuka, inoizkorik urdurien: —Lagundu! Mediku bat behar dugu! Mesedez!

Plazako jende guztia guri begira zegoen. Ikerrek sekulako dardarak egiten zituen, zorabiatuta bezala. Handik gutxira, horiz jantzitako gazte bi agertu ziren, Iker ohatila batean etzan, eta anbulantzia batean ospitalera eraman zuten.

Handik aurrera, apurka-apurka, gure bizitza tristeago bihurtu zen. Gure aita, Jon, orduan hasi zen Bartzelonara joaten lan kontuengatik. Aitak laborategi batean lan egiten du txerto eta sendagai berriak deskubritzen. Zorionez, amak ez zuen hain urrun lan egiten.

—Ama, zer egingo dugu asteburuan?

—Iker gaixorik dago eta aita Bartzelonatik nekatuta helduko da; beraz, etxean geldituko gara.

Ezagun nuen erantzuna.

3

4

Ikerrek sei hilabete behar izan zituen guztiz sendatzeko eta, jakina, denbora hartan ez genuen ia ezertxo ere egin. Etxean aspertuta gelditu behar izaten nuen ia asteburuero haren «erruz». Bueno, haren erruz ez, baina halaxe sentitzen nuen nik orduan. Ikerrek gero eta arreta gehiago kentzen zidan, hori ezin argiago zegoen. Gogoratzen naiz handik hilabete batzuetara, asteburu batean, adurretan harrapatu nuela aita, Ikerri honela berba egiten: —Ikertxu, bihotza, nahi duzu bihar jatetxe mexikar batera joatea denok, guztiz osatu zarela ospatzeko?

Aitak baba-lasto hutsa ematen zuen nebari hala hitz egiten zionean, eta egundoko amorrua ematen zidan. Gainera, ni izan ezik, denek baietz esan zutenez, biharamunean haraxe joan ginen, jatetxe mexikarrera.

Heldu ginenean, mahai borobil baten inguruan jesarri ginen denok, eta zerbitzariak menukarta bana eman zigun.

—Nik txile barrubeteak eskatuko ditut! —esan nuen, asko pentsatu barik, eta jakin gabe zer ote ziren txile haiek. Uste dut izenak erakarri ninduela, besterik gabe. Orduan ezin nuen imajinatu ere egin handik aurrera zer gertatu behar zuen!

—Hori oso pikantea da. Hobe beste zeozer eskatzen baduzu —esan zuen amak.

—Neuk erabakiko dut zer gura dudan! —erantzun nion betondoa zimurtuta.

Janaria heldu zenean, egundoko platerkada ekarri zidaten: piperminak haragiz, barazkiz eta frutaz beteta. Egia esan, ez zitzaidan batere gustatu janari min irentsiezin hura, baina ia dena jan nuen, oso burugogorra naiz-eta. Gero, gauean, ezin nuen lorik egin, eta botaka hasi nintzen. Hala eta guztiz, ez nien gurasoei deitu nahi. Azkenean, ordea, amore eman eta oihu egin nuen komunetik: —Aita, lagundu! Gonbitoka egin dut!

Aita ohetik jaiki eta berehala etorri zen nigana. Egia aitortuz gero, askoz hobeto sentitu nintzen bera agertu zenean. Gero, logelara lagundu eta laster batean loak hartu ninduen.

Baina biharamunean aitak medikuarenera joatea nahi zuen: —Edurne, zuhurrak izan behar dugu. Goazen medikuarenera.

Nik, orduan, gorroto nituen medikuak. Orain, ez; orain munduko pertsonarik onenak direla uste dut, baina orduan ez nekien egia handi hori eta mediku entzuteaz batera, zorabioak hartzen ninduen. Hortaz, pentsa zein izan zen nire erantzuna: —Ez, ez eta ez! Ez naiz joango. Ni ez naiz Ikertxu bezain gaixobera. —Anaiaren izena mespretxu eta harropuzkeriaz ahoskatu nuen—. Osatu egin naiz eta ondo nago.

Orduan, aita bere buruarekin hasi zen hitz egiten ahopean, baina nik argi eta garbi entzuteko moduan: —Jon, bederatzi urteko umemoko batek erabaki behar ditu kontuak hemen, ala? —Eta buelta emanda nire arropen bila joan zen.

5

Ordubete geroago, anbulategian geunden.

—Etzan zaitez hemen —esan zidan osagileak, gozotasunez, ohatila bat erakutsiz. Nik obeditu egin nuen.

—Min egingo didazu? —galdetu nion apur bat larrituta.

—Ez, neska; baina ez zaitez mugitu —erantzun zidan irribarretsu—, argazkitxo bat besterik ez dizut egingo.

Zoritxarrez, osagileak zerbait gaiztoa deskubritu zuen erradiografietan, handik aurrera kontaezinak izan ziren-eta medikuari egindako bisitak; edo, beharbada, hobeto esanda, bisitak eta bidaiak; zeren, handik gutxira, ni ere hasi nintzen Bartzelonara joaten, aitarekin gehienetan, eta etxeko guztiekin beste askotan. Han, beste mediku batzuek arakatu ninduten. Oso ondo gogoratzen dut oraindik zelan, egun batean, erizain biri entzun nien ahopean hitz egiten:

—Pobre noia, cal fer més anàlisi.

—Silenci, que les nenes entendre tot.

Uste zuten ez nuela ulertzen, baina den-dena ulertzen nuen: oso gaixo nengoen eta analisi gehiago egin behar zizkidaten. Askotan, egun osoa egon behar izaten nuen ohean, sukarrak jota, eta gero eta gutxiagotan joaten nintzen ikastolara. Eskerrak ama beti zegoela nire ondoan, ordurako lana utzia zuelako. Zenbat bider entzun nion esaldi hau sasoi hartan!

—Edurne, batu zure gauzak maletan. Bihar Bartzelonara goaz.

Ez pentsa, gaixorik egoteak alde onak ere badauzka, lekuak, jendeak, hiriak… ezagutzeko aukera ematen dizulako. Niri Bartzelona, bertara gindoazen bakoitzean, gero eta ederragoa iruditzen zitzaidan. Xarma berezia dauka hiri horrek, nire iritziz, eraikin modernista horiekin guztiekin.

Dena den, nork nahi ote du gaixorik egon? Nik ez, gero! Zeren, jakina, askoz gehiago ziren kalteak onurak baino. Gogoratzen zarete zelan esan dizuedan erdigunean bizitzea gustatzen zaidala? Bada, ohean etzanda nengoen egun horietako batean, ama logelan sartu eta hauxe esan zidan: —Datorren hilean etxez aldatuko gara, egundoko pagotxa lortu dut.

Zer? Nik ez nuen, inondik inora, etxez aldatzeko inongo beharrik! Bizi nintzen lekuan oso gustura nengoen, gure ikastola auzunean bertan zegoen eta baita nire lagunak ere. Zertarako aldatu orduan?

—Ba, badakizu zer? —erantzun nuen suminduta—. Gaixorik egonda ere, borroka egingo dut eta etxe honetatik ez naiz mugituko. Ez horixe!

6

Gero, ama logelatik alde eginda bazegoen ere, segitu nuen garrasika: —Zer uste duzue, ba? Orain gaixorik nagoelako aprobetxatuko duzuela gauzak Ikerri kontsultatzeko bai, eta niri ez?

Aitarekin hitz egingo nuela erabaki nuen orduan. Bera izango zen nire aliatua gerra hartan. Oso luzea egin zitzaidan aste hura, baina, azkenean, ostirala heldu eta aita etxera iritsi zen: —Aita, nik ez dut etxez aldatu nahi! Nire lagun guztiak auzune honetan bizi dira eta ikastola ere etxe ondoan daukagu. Zertarako aldatu orduan?

—Edurne, umeek ez dituzte honelako kontuak erabakitzen. Amak mauka itzela topatu du —erantzun zidan aitak, lehortxo samar, ni harri eta zur utziz.

—Zer? Aita, mesedez!

Eta negar-zotinka hasi nintzen. Aita kontsolatzera hurbildu zitzaidan, baina, hala ere, ez zuen amore eman: —Edurne, badakizu ikaragarri maite zaitudala, baina ulertu behar duzu gurasook ezin diegula seme-alabei erabakitzen utzi non biziko garen. Orain ez duzu ulertzen, baina zure onerako izango da.

Den-dena alferrik izan zen. Ni negar batean jarri nintzen berriro. Ikerrek, ostera, ez zuen berbatxo bat ere esaten. Azkenean, erabat bakarrik nengoela ikusita, amore eman behar izan nuen: —Aita, baina ikastolaz ez nauzue aldatuko, ezta? —galdetu nuen totelka.

—Ez, Edurne, ikastolaz ez zaitugu aldatuko.

—Benetan? —galdetu nuen atzera—. Zin egiten didazu?

—Benetan —erantzun zidan aitak.

Gero, afaldutakoan, hain triste ikusita, ama logelan sartu zen: —Edurne, laztana, normala da saminduta egotea lagunengandik urrunago biziko zarelako.

Nahi ez nuen arren, berriro ere urtu zitzaizkidan begiak. Amak, dena den, berehala atertu zizkidan: —Edurne, ez ezazu negarrik egin! Txarra da-eta zure osasunarentzat.

Oso gogoan daukat asko inpresionatu nindutela hitz haiek, eta segituan isildu nintzela.

7