bayan 2

‫که‌ش‌و هه‌وا‬

‫‪/٣‬شەممە ‪/4 42‬شەممە ‪/5 39‬شەممە ‪39‬‬ ‫‪/٣‬شەممە ‪/4 33‬شەممە ‪/5 32‬شەممە‬ ‫هه‌ولێر ‪/٣‬شەممە ‪/4 41‬شەممە ‪/5 39‬شەممە ‪ 39‬سلێمانی ‪/٣‬شەممە ‪/4 38‬شەممە ‪/5 36‬شەممە‬ ‫‪ 36‬دهۆک ‬ ‫‪ 31‬که‌رکوک ‬ ‫‪22‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪17‬‬

‫‪Tuesday, No, 02‬‬ ‫‪First Year, Sep 18, 2012‬‬

‫پایز لە‬ ‫خەیاڵ و حاڵى‬ ‫سیاسییەکانى‬ ‫کورددا ل‪7‬‬

‫بایی (‪ )750‬دینارە‬

‫رۆژنامەیەکى سیاسیى گشتیى ئەهلییە‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)2‬سێشەممە ‪ ،2012/9/18‬ساڵی یەکەم‬

‫عیرفان قانعی فه‌رد‪ ،‬له‌ گفتوگۆیه‌كی تایبه‌تی (به‌یان)دا‪:‬‬

‫ڕێبوار ئەحمەد‬ ‫ئه‌پڵ سه‌رکه‌وتوو‬ ‫ده‌بێت ل ‌ه ئایفۆنی‬ ‫پێنجدا؟‬

‫‪5‬‬ ‫وەرزش‬ ‫فێدرێر ل ‌ه لوتكه‌دا‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌‬

‫ل ‌ه كوردستان خێڵ و‬ ‫عه‌شیره‌ت حوكمڕانی ده‌كه‌ن‬

‫«خواستی مالیكی‬ ‫پاوانكردنی هه‌موو‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كانه‌»‬

‫بەیان‪ .‬تایبەت‬ ‫به‌كر حه‌مه‌سدیق‪ ،‬په‌رله‌مانتاری‬ ‫عێراق ل ‌ه وتارێكدا كه‌ ل ‌ه الپ�ه‌ڕەی‬ ‫عێراقدا ب�ڵاو ك��راوه‌ت��ه‌وه‌‪ ،‬ب��اس له‌‬ ‫دۆخ��ی ئێستای ع��ێ�راق ده‌ك���ات و‬ ‫ده‌ڵێت «خواستی ن��اوه‌وه‌ی مالیكی‬ ‫پاوانكردنی هه‌موو ده‌سه‌اڵته‌كانه‌»‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی یه‌كگرتووی ئیسالمی‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا پێیوایه‌ له‌ جیاتی‬ ‫ئه‌وه‌ی پرسیار له‌ ئه‌جێندای مالیكی‬ ‫بكرێت‪ ،‬پێویسته‌ پرسیار له‌ ئه‌جێندای‬ ‫ك��وردی��ی بكرێت «ك �ه‌ تا ئێستا له‌‬ ‫خشته‌ی كار‌و به‌رنامه‌كانی شانده‌كانی‬ ‫كورددا دیار نین»‪ ،‬هاوكات ره‌خنه‌ له‌‬ ‫هاوپه‌یامنیی كوردستان ده‌گرێت كه‌‬ ‫«ب ‌ه ته‌نیا له‌گه‌ڵ به‌غداد حیوار ده‌كات‬ ‫‌و پرس ‌و رای له‌گه‌ڵ كه‌سدا نییه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫پرسیش ده‌كات ته‌نیا بۆ راگه‌یاندنه‌«‪.‬‬ ‫بڕوانه‌ الپه‌ڕەی عێراق‪.‬‬

‫‪8‬‬ ‫مەسعود عەبدولخالق‬

‫قه‌یرانی‬ ‫عه‌قڵیه‌تی كوردی‬

‫‪12‬‬

‫ئه‌وقاف داوای‬ ‫ئه‌وان ‌ه ده‌كات ك ‌ه‬ ‫قیبله‌ی مزگه‌وته‌كان‬ ‫بە خوار دەزانن‬

‫دیمەنێک لە پاشاموەى تەقینەوەکاىن چەند ڕۆژى ڕابردووى کەرکووک‬ ‫عیرفان قانعى فەرد‬

‫په‌رله‌مان له‌باره‌ی ماسته‌ر‬ ‫و دكتۆراو‌ه پرۆژه‌یه‌ك‬ ‫په‌سه‌ند ده‌كات‬ ‫به‌یان‪ .‬هه‌ولێر‬ ‫پ �ه‌رل �ه‌م��ان��ی ك��وردس��ت��ان ل ‌ه‬ ‫دانیشتنی دوێنێیدا بڕیاریدا ئه‌و‬ ‫خوێندكارانه‌ی بڕوانامه‌ی ماسته‌ر‬ ‫و دك��ت��ۆرا ب �ه‌ده‌س��ت دێنن و له‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی وه‌زاره‌ت��ی خوێندنی بااڵ‬ ‫خزمه‌ت ده‌ك �ه‌ن‪ ،‬نازناوی زانستی‬ ‫وه‌رب��گ��رن و پله‌یـشیان ب �ه‌رز‬ ‫بكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌و كۆبوونه‌وه‌یه‌دا كۆی ئه‌و‬ ‫پرۆژەیه‌ی تایبه‌ت بوو به‌و باسه‌‪،‬‬ ‫به‌ زۆری��ن �ه‌ی ده‌نگی ئه‌ندامانی‬ ‫په‌رله‌مان په‌سه‌ند كراوه‌‪.‬‬

‫فۆتۆگراف‪ :‬بەیان‬

‫بەیان‪ .‬تایبەت‬ ‫م��ێ��ژوون��ووس عیرفان قانعی‬ ‫فه‌رد‪ ،‬له‌ گفتوگۆیه‌كی تایبه‌تدا بۆ‬ ‫(به‌یان) تیشك ده‌خاته‌ سه‌ر زۆر‬ ‫دیوی تاریكی مێژووی شۆڕشه‌كانی‬ ‫ك���وردس���ت���ان و نهێنیگه‌لێكی‬ ‫س���ه‌رك���رده‌ك���ان ده‌خ���ات���ه‌ ڕوو‪.‬‬ ‫ل �ه‌وب��اره‌ی �ه‌ش �ه‌وه‌ ده‌ڵ��ێ��ت‪ :‬گه‌لی‬

‫كورد مافی خۆیه‌تی نهێنییه‌كان بزانێت‪،‬‬ ‫بۆئه‌وه‌ی جارێكی تر جوواڵنه‌وه‌یه‌كی كرد‬ ‫به‌ پاكی و به‌بێ نه‌خۆشی بیكات‪.‬‬ ‫ن��اوب �راو ده‌ڵ��ێ��ت‪ :‬ك��ورد ت��ا ئێستا‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ مێژوویه‌كی بێخه‌وشی خۆی‬ ‫بنووسێته‌وه‌‪ ،‬له‌به‌ر خاترگرتن و به‌ پاساوی‬ ‫(با دوژمنان پێامن خۆش نه‌بن)‪ ،‬كۆمه‌ڵه‌‬ ‫نهێنییه‌كی زۆر نه‌نوورساونه‌ته‌وه‌‪ .‬قانعی‬

‫ف��ه‌رد ه �ه‌ر ل �ه‌و گفتوگۆیه‌دا ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫كێشه‌ ئ �ه‌وه‌ی �ه‌ ك��وردس��ت��ان ل �ه‌ الی �ه‌ن‬ ‫خێڵ و عه‌شیره‌ته‌وه‌ به‌ڕێوه‌ده‌برێت و‬ ‫سه‌ركرده‌كان بڕوایان به‌ ئازادی نه‌بووه‌ و‬ ‫هه‌وڵی شكاندن و كوشتنی یه‌كرتیان داوه‌‪.‬‬ ‫ب ‌ه بڕوای قانعی فه‌رد له‌ سه‌رده‌می‬ ‫حكومه‌تی شێخ م�ه‌ح��م��وددا ئ��ازادی‬ ‫زیاتر بووه‌ تا ئێستا‪ .‬ناوبراو له‌م گفتوگۆ‬

‫دوو ئه‌ڵقه‌ییەدا له‌گه‌ڵ رۆژنامه‌ی‬ ‫(به‌یان)‪ ،‬زۆر ڕاز و نهێنی ئاشكرا‬ ‫ده‌كات و ڕەخنه‌ی توندیش ئاڕاسته‌ی‬ ‫سه‌ركرده‌كانی كورد ده‌كات و پێی‬ ‫وایه‌ هه‌ركه‌س ڕەخنه‌یان لێ بگرێت‪،‬‬ ‫یه‌كسه‌ر به‌ ناپاك و خۆفرۆش و‬ ‫پیاوی ئه‌مالوال تۆمه‌تباری ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫بڕوانە الپه‌ڕە‌ی گفتوگۆ‪.‬‬

‫«فۆڕمی قه‌ره‌بووی د ‌ه ملیۆنی ته‌نیا بۆ چه‌واشه‌كردن بووه‌»‬ ‫به‌یان‪ .‬سلێامىن‬ ‫ئه‌ندامێكی لیژنه‌ی دارایی په‌رله‌مان‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت ئه‌و فۆڕمانه‌ی هاوواڵتیان‬ ‫پ��ڕی��ان��ك��رده‌وه‌ ب �ه‌ ن���اوی ق��ه‌ره‌ب��ووی‬ ‫زیانلێكه‌وتووانی ده‌ستی رژێمی به‌عسی‬ ‫پێشوو‪ ،‬ده‌وترا هه‌ر خێزانێك ‪ 10‬ملیۆن‬ ‫ق�ه‌ره‌ب��وو وه‌رده‌گ��رێ��ت‪ ،‬ته‌نیا فێڵێكی‬ ‫حكومه‌ت بووه‌ بۆ چه‌واشه‌كردنی خه‌ڵك‪.‬‬ ‫شۆڕش حاجی‪ ،‬ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫نوێنه‌رانی عێراق له‌و باره‌یه‌وه‌ وتی «تا‬

‫ئێستا بودجه‌ی ئه‌مساڵ نه‌هاتووه‌ت ‌ه‬ ‫په‌رله‌مان تا بڕیاری له‌سه‌ر بدرێت‪ ،‬له‌‬ ‫بودجه‌ی ‪2012‬ی��ش پاره‌یه‌كی كه‌مامن‬ ‫دان��اوه‌ بۆ ق �ه‌ره‌ب��وو‪ ،‬ئ�ه‌و فۆڕمه‌ی له‌‬ ‫كوردستانیش ب�ڵاوی��ان ك��ردب��ووه‌وه‌‪،‬‬ ‫پێموابێت هه‌ر بۆ چه‌واشه‌كردنی خه‌ڵك‬ ‫بووه‌»‪.‬‬ ‫شۆڕش حاجی بۆ (به‌یان) وتی «له‌‬ ‫بودجه‌ی ئه‌مساڵ پاره‌یه‌كی زۆرك �ه‌م‬ ‫بۆ سه‌رتاسه‌ری عێراق ته‌رخانكراوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ‪%17‬یشی بدرێت به‌ كوردستان‪،‬‬

‫به‌شی یه‌ك ناوچه‌شی ناكات»‪ .‬ناوبراو‬ ‫وتیشی «ئه‌و ناوچانه‌ی فۆڕمیان به‌سه‌ردا‬ ‫دابه‌شكراوه‌ زۆربه‌یان ناوچه‌ی جێناكۆك‬ ‫نین و مادده‌ی ‪ 140‬نایانگرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌یان كردووه‌ به‌ یه‌كێك ل ‌ه بیانووه‌كان و‬ ‫چه‌واشه‌كارییه‌كان‪ ،‬گوایا له‌ پاره‌ی مادده‌ی‬ ‫‪ 140‬ده‌درێت‪ ،‬له‌ كۆبوونه‌وه‌یه‌كدا ئه‌و‬ ‫شتانه‌م به‌ وه‌زی��ری دارای��ی عێراق وت‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ئه‌و دوو شته‌‬ ‫په‌یوه‌ندییان پێكه‌وه‌ نییه‌»‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی هۆكاری باڵوبوونه‌وه‌ی ئه‌و‬

‫هه‌واڵه‌ به‌و شێوه‌یه‌‪ ،‬په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‬ ‫عێراق له‌ فراكسیۆنی گ��ۆڕان‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫«یه‌كه‌مجار له‌ ناوچه‌ی پشده‌ر به‌رپرسێكی‬ ‫ئه‌و ناوچه‌یه‌ ئه‌و شته‌ی ب�ڵاوك��رده‌وه‌‪،‬‬ ‫ئیرت بوو به‌ شتێك له‌ هه‌موو كوردستان‬ ‫ماوه‌یه‌ك خه‌ڵكیان پێو ‌ه سه‌رقاڵ كرد‪،‬‬ ‫خه‌ڵك هه‌موو فۆڕمی پڕكرده‌وه‌‪ ،‬پێموابێت‬ ‫ئ�ه‌م�ه‌ش یه‌كێك ب��وو ل� ‌ه ئاله‌ته‌كانی‬ ‫فشاركردن و چه‌واشه‌كردنی خه‌ڵك بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی خه‌ڵك وای لێبێت ته‌نازولی زیاتر‬ ‫بۆ حزبه‌ ده‌سه‌اڵتداره‌كان بكات»‪.‬‬

‫ل ‌ه ماڵپه‌ڕی فه‌رمیی و ‌هزاره‌ت��ی‬ ‫ئ �ه‌وق��اف��ی ح��ك��وم�ه‌ت��ی هه‌رێمی‬ ‫ك��وردس��ت��ان‪ ،‬روون��ك��ردن��ه‌وه‌ی��ه‌ك‬ ‫س���ه‌ب���اره‌ت ب��ه‌ دان���ان���ی قیبله‌ی‬ ‫مزگه‌وته‌كان باڵو كراوه‌ته‌وه‌ و تیایدا‬ ‫سه‌رسوڕمانی خۆیان خستووه‌ته‌ روو‬ ‫له‌سه‌ر ئ �ه‌وه‌ی ماوه‌یه‌كه‌ هه‌واڵی‬ ‫ناڕێكیی قیبله‌ی مزگه‌وته‌كان باڵو‬ ‫ده‌ك��رێ��ت �ه‌وه‌ ل��ە الی���ەن هەندێک‬ ‫کەســــەوە‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ داوای ئه‌وه‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن «ئ���ه‌وان���ه‌ی ئ��ه‌م قس ‌ه و‬ ‫قسه‌ڵۆكانه‌ هه‌ڵده‌به‌سنت‪ ،‬پێامن باشه‌‬ ‫سه‌ردامنان بكه‌ن بۆ لێكتێگه‌یشنت»‪.‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)2‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/18‬ساڵی یەکەم‬

‫سه‌ید نامی‬ ‫ن���ازم ع �ه‌ب��دوڵ�ڵا‪ ،‬ئه‌ندامی‬ ‫م �ه‌ك��ت �ه‌ب��ی س��ی��اس��ی��ی ك��ۆم�ه‌ڵ��ی‬ ‫ئیسالمی به‌ ئه‌ركێكی ئیسالمی و‬ ‫نیشتامنی ده‌زانێت‪ ،‬وه‌كو الیه‌نه‌‬ ‫ئیسالمییه‌كانی كوردستان هه‌وڵبده‌ن‬ ‫پڕۆژە‌ی هاوبه‌شیان هه‌بێت بۆ زیاتر‬ ‫خزمه‌تكردنی خه‌ڵك و هۆكارێك‬ ‫ب��ن ب��ۆ زی��ات��ر یه‌كڕیزیی الیه‌نه‌‬ ‫ئیسالمییه‌كان به‌گشتی و ده‌ڵێت‬ ‫«وه‌ك���و ك��ۆم �ه‌ڵ ئامانجه‌كه‌مان‬ ‫خزمه‌تكردنی خه‌ڵك و میلله‌تی‬ ‫مسوڵامن و پڕۆژە‌ ئیسالمییه‌كه‌شه‌‪،‬‬ ‫كه‌ پڕۆژە‌یه‌كی وا هه‌یه‌ و ئێمه‌‬ ‫نوێنه‌رایه‌تی ده‌ك �ه‌ی��ن»‪ ،‬ناوبراو‬ ‫ئاماژە‌ به‌وه‌ش ده‌كات كه‌ هه‌وڵی‬ ‫جددی و باشیشیان داوه‌ «به‌تایبه‌تی‬ ‫ل �ه‌ ن��ێ��وان ئێمه‌ و یه‌كگرتوودا‬ ‫وه‌سیقه‌یه‌كی ئیمزاكراو هه‌یه‌ و‬ ‫هه‌وڵده‌ده‌ین له‌ داهاتووه‌دا زیاتر‬ ‫و چاالكانه‌ ك��اری تێدا بكه‌ین‪ ،‬له‌‬ ‫كۆنفڕانسیشامندا پێداگریامن له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و بابه‌ته‌ كرده‌وه‌«‪ ،‬نازم عه‌بدوڵاڵ‬ ‫باس له‌وه‌ش ده‌كات كه‌ «پرۆژە‌كه‌‬ ‫پڕۆژە‌یه‌كی سرتاتیجییه‌ و كۆمه‌ڵی‬ ‫ئیسالمـی الی خۆیه‌وه‌ كاری له‌سه‌ر‬ ‫ده‌ك���ات‪ ،‬چونكه‌ په‌یوه‌ندیی به‌‬ ‫عه‌قیده‌ و بیروباوه‌ڕمانه‌وه‌ هه‌یه»‪.‬‬ ‫ئه‌ندام مه‌كته‌ب سیاسییه‌كه‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵ ره‌خنه‌ له‌ خۆیان ده‌گرێت‬ ‫و ده‌ڵێت «ته‌نیا ب��ه‌وه‌ ناگه‌ینه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت له‌ په‌رله‌ماندا كۆمه‌ڵێك‬ ‫پ��ڕۆژە‌ پێشكه‌ش بكه‌ین‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫به‌ بوونی ده‌سه‌اڵتێكی ئیسالمی‬ ‫ده‌بێت»‪ .‬ه �ه‌روه‌ك ده‌ڵێت «حه‌ز‬ ‫ده‌كه‌م دوو شت جیابكه‌مه‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫مبانه‌وێ‌ هه‌موو الیه‌نه‌ ئیسالمییه‌كان‬ ‫بخه‌ینه‌ قاڵبێكه‌وه‌‪ ،‬بێگومان گونجاو‬ ‫و له‌ جێگه‌ی خۆیدا نییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌توانین باسی یه‌كگرتن بكه‌ین‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی پ��ڕۆژە‌ك��ان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫یه‌كگرتنی كالسیكیامن ناوێت»‪ .‬نازم‬

‫گۆڕانكارییه‌كانی ناوچه‌‪ ،‬ئیسالمییه‌كانی ناچار كردووه‌‬

‫پرۆژە‌ی ستراتیژیی یان نزیكبوونه‌وه‌‬ ‫له‌ ئێستادا ئیسالمییه‌كانی كوردستان ل ‌ه لێدوان و هه‌ڵوێسته‌كانیاندا باس له‌ یه‌كڕیزیی و یه‌كهه‌ڵوێستی ده‌كه‌ن‬ ‫و باس له‌ پرۆژە‌ی تایبه‌ت به‌و بواره‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌ ئاماژە‌كانیشیاندا ئه‌وه‌ ده‌خوێرنێته‌وه‌ كه‌ ئه‌وان ده‌یانه‌وێت به‌و‬ ‫كاره‌یان بگه‌نه‌ ده‌سه‌اڵت‪.‬‬

‫حه‌سه‌ن شه‌مێرانی‬ ‫عه‌بدوڵاڵ پێیشیوایه‌ «فیكری ئیسالمی ل ‌ه‬ ‫ئێستادا باشرتین به‌دیله‌‪ ،‬هه‌مووشامن له‌‬ ‫شۆڕشه‌كانی ناوچه‌كه‌دا بینیومانه‌»‪.‬‬ ‫مامۆستا ح �ه‌س �ه‌ن شه‌مێرانی‪،‬‬ ‫ب�ه‌رپ��رس��ی ده‌زگ���ای ب��ه‌دواداچ��وون��ی‬ ‫ی�ه‌ك��گ��رت��ووی ئیسالمیی ك��وردس��ت��ان‪،‬‬ ‫له‌ ب��اره‌ی پ���رۆژە‌ی هاوبه‌شی الیه‌نه‌‬ ‫ئیسالمییه‌كانەوە ده‌ڵێت «مێژوویه‌كی‬ ‫دێرینی هه‌یه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت له‌ سه‌ره‌تای‬ ‫ن�ه‌وه‌ده‌ك��ان��دا له‌ نێوان بزووتنه‌وه‌ و‬

‫موختاره‌كان له‌ ترسی موختاركوژ‬ ‫ده‌ست له‌كار ده‌كێشنه‌وه‌‬ ‫به‌یان‪ .‬كه‌ركووك‬ ‫قائیمقامی ش���ارى ك��ه‌رك��ووك‬ ‫رایگه‌یاند نزیكه‌ی ‪ 10‬موختاری ئه‌و شاره‌‬ ‫ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی خۆیان ئاڕاسته‌‬ ‫كردووه‌‪ ،‬هۆكاری ئه‌وه‌ش بۆ تیرۆركردنی‬ ‫موختاره‌كانی گ�ه‌ڕەك��ی (تسعین) و‬ ‫(یه‌كی ح��وزه‌ی��ران) ده‌گ��ێ��ڕن �ه‌وه‪ ‌،‬كه‌‬ ‫هه‌فته‌ی رابردوو تیرۆر كران‪.‬‬ ‫كامیل س��اڵ��ح‪ ،‬ئ��ام��اژە‌ی ب �ه‌وه‌ش‬ ‫داوه‌ كه‌ تیرۆركردنی مه‌هدی نه‌جه‌ف‬ ‫ئ��اغ��ا و ع��ام��ر ح��ه‌م��دان��ی ب��ووه‌ت �ه‌‬

‫ه��ۆی دروستكردنی دڵ�ه‌راوك�ێ‌ له‌نێو‬ ‫موختاره‌كاندا‪ ،‬كه‌ ژماره‌یان ‪ 127‬كه‌سه‌‬ ‫و داب��ه‌ش ب��وون به‌سه‌ر ‪ 38‬ناوچه‌ی‬ ‫كه‌ركووكدا‪.‬‬ ‫ناوبراو بۆ ئاژانسی ئوری عێراقی‬ ‫ته‌ئكیدی له‌وه‌ش كردووه‌ته‌وه‌ دیراسه‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ هه‌وڵی پاراستنی ژیانی‬ ‫ئ �ه‌و موختارانه‌ ب��ده‌ن‪« ،‬ب��ۆ ئ �ه‌وه‌ش‬ ‫باجی كاتیی تایبه‌تیان بۆ ده‌كه‌ین كه‌‬ ‫بتوانن چه‌ك هه‌ڵبگرن‪ ،‬تا بتوانن له‌سه‌ر‬ ‫كاره‌كه‌یان ب�ه‌رده‌وام بن و خزمه‌ت به‌‬ ‫خه‌ڵكی كه‌ركووك بكه‌ن»‪.‬‬

‫روونكردنه‌وه‌یه‌ك له‌ دارایی كۆمه‌ڵی ئیسالمییه‌وه‌‬ ‫كۆمه‌ڵی ئیسالمیی كوردستان له‌ روونكردنه‌وه‌یه‌كدا وه‌اڵمی رۆژنامه‌ی (به‌یان)‬ ‫ده‌دات�ه‌وه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه‌موكورتی له‌سه‌ر زانیاریی راپۆرتی دارایی ئه‌و‬ ‫حزبه‌ له‌ كۆنفرانسدا خستبووی ‌ه روو‪ ،‬كه‌موكورتییه‌كه‌ش به‌ «هه‌ڵه‌ی چاپ له‌‬ ‫راپۆرته‌كه‌ی كۆنفرانس» ناو ده‌به‌ن‪ .‬ئه‌مه‌ش ده‌قی روونكردنه‌وه‌كه‌یه‌‬ ‫بسم الله الرحمن الرحیم‬ ‫به‌ڕێز ڕۆژنامه‌ی به‌یان‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و هه‌واڵه‌ی كه‌ له‌سه‌ر راپۆرته‌ داراییه‌كه‌ی كۆمه‌ڵی ئیسالمی‬ ‫بۆ كونفرانس باڵوتان كردۆته‌وه‌ و ئاماژەتان به‌ هه‌ڵه‌یه‌ك داوه‌‪ ،‬راسته‌ هه‌ڵه‌كه‌‬ ‫روویداوه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ڵه‌كه‌ هه‌ڵه‌ی چاپه‌‪ ،‬هه‌ڵه‌ی چاپه‌كه‌ له‌ پاشه‌كه‌وتدا بووه‌ كه‌‬ ‫بڕی پاشه‌كه‌وتی ‪ %5‬كه‌ له‌ مانگی ‪12‬ی ‪2010‬وه‌ ده‌ستپێده‌كات بۆ مانگی ‪6‬ی‬ ‫‪ ،2012‬واته‌ پاشه‌كه‌وتی ‪ 19‬مانگ كه‌ ده‌كاته‌ ‪ 380‬ملیۆن دینار‪ ،‬به‌اڵم هه‌ڵه‌كه‌‬ ‫له‌وه‌دایه‌ كه‌ له‌و نوسخه‌ی راكێرشاو ‌ه بۆ كۆنفرانس نوورساوه‌ ‪ 60‬ملیۆن‪ ،‬راستیی‬ ‫به‌ڵگه‌شامن ئه‌وه‌یه‌ كه‌ پاكتاوی حسابه‌كه‌ ده‌كاته‌ ‪ 112,715,000‬دینار راسته‌ و‬ ‫له‌گه‌ڵ ‪ 380‬ملیۆنه‌كه‌دا گرفتی نییه‌‪.‬‬ ‫دارایی گشتیی كۆمه‌ڵی ئیسالمیی كوردستان‬

‫شوان قه‌اڵدزه‌یی‬ ‫یه‌كگرتوو‪ ،‬دواتریش كه‌ برایانی كۆمه‌ڵی‬ ‫ئیسالمی جیابوونه‌وه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وانیش‬ ‫دووب����ه‌دوو‪ ،‬ج��ارج��اری��ش س��ێ الیه‌نه‌‬ ‫هه‌وڵ دراوه‌ له‌یه‌ك نزیك بین و پرۆژە‌ی‬ ‫هاوكاریی ئیسالمی دروس��ت��ك�راوه‌ بۆ‬ ‫كاری هاوبه‌ش و دروستكردنی لیستی‬ ‫هاوبه‌ش و هه‌وڵی یه‌كبه‌ره‌یی‪ ،‬ئه‌م‬ ‫هه‌واڵنه‌ تا ئێستاش به‌رده‌وامن و قسه‌‬ ‫و كۆبوونه‌وه‌یان له‌سه‌ر ده‌كرێ‌ و كاری‬ ‫بۆ ده‌كرێ‌‪ ،‬له‌سه‌ر دوو بنه‌مای سه‌ره‌كی‬

‫(شه‌رعی و به‌رژە‌وه‌ندیی سیاسی)»‪.‬‬ ‫ل��ه‌ب��اره‌ی ه�ه‌وڵ�ه‌ك��ان��ی ن��اوخ��ۆی‬ ‫یه‌كگرتووی ئیسالمییشه‌وه‌ ئاماژە‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات «له‌م دواییه‌ و پێش كۆنگره‌ و‬ ‫دوای كۆنگره‌‪ ،‬زیاتر گرنگییامن داوه‌ به‌‬ ‫پرۆژە‌ی كاری هاوبه‌ش و زۆر به‌ پێویستی‬ ‫ده‌زانین و له‌ كۆنگره‌ی شه‌شه‌میشدا‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌و سرتاتیژانه‌ی بڕیارمان داوه‌ له‌‬ ‫ساڵی داهاتوودا كاری بۆ بكه‌ین»‪.‬‬ ‫شه‌مێرانی پێیوایه‌ «ئ�ه‌و پرۆژە‌یه‌‬

‫نازم عه‌بدوڵاڵ‬ ‫الی زۆرب �ه‌ی ئیسالمییه‌كان سرتاتیژە‌ و‬ ‫كارێكی پێویسته‌‪ ،‬له‌وانه‌یه‌ الی هه‌ندێ‌‬ ‫ته‌نیا عه‌تف و سۆزێك بێت و كاری‬ ‫ج��ددی بۆ نه‌كات»‪ ،‬ه �ه‌روه‌ك جه‌خت‬ ‫ل �ه‌وه‌ ده‌ك��ات �ه‌وه‌ «ت��ا ئیسالمییه‌كان و‬ ‫شوێنكه‌تووانیان نه‌بنه‌ زۆرینه‌ی جه‌ماوه‌ر‬ ‫و ده‌نگی زۆرینه‌ به‌ده‌ستنه‌هێنن‌‪ ،‬حوكم‬ ‫و فه‌رمانڕە‌وایی واڵتیان ته‌سلیم ناكرێ‌ و‬ ‫وه‌ری ناگرن»‪.‬‬ ‫ش���وان ق���ه‌اڵدزه‌ی���ی‪ ،‬وت �ه‌ب��ێ��ژی‬

‫بزووتنه‌وه‌ی ئیسالمیی كوردستانیش‬ ‫له‌باره‌ی پرۆژە‌ هاوبه‌شه‌كه‌ی حزبه‌‬ ‫ئیسالمییه‌كانه‌وه‌ وتی «بارودۆخی‬ ‫ن��ێ��وان ئیسالمییه‌كان ل�ه‌ ج��اران‬ ‫باشرت و ئاساییرت و ته‌ندروسترته‌‪،‬‬ ‫له‌ الی�ه‌ن هه‌رسێ‌ الیه‌نه‌كه‌شه‌وه‌‬ ‫ئیراده‌یه‌ك هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی زیاتر‬ ‫ئ �ه‌و ب��ارودۆخ��ه‌ ئاسایی بكرێت‬ ‫و ته‌ندروسترت بكرێت‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ب�ه‌ لێكنزیكبوونه‌وه‌ و پ��ڕۆژە‌ی‬ ‫هاوبه‌ش و هه‌ماهه‌نگی ك��ردن»‪،‬‬ ‫ناوبراو ئاماژە‌ی به‌وه‌ش كرد «ئه‌و‬ ‫گردبوونه‌وه‌یه‌ی له‌ شاری هه‌ولێر‬ ‫ئه‌نجام درا له‌ الیه‌ن هه‌رسێ‌ الیه‌نه‌‬ ‫ئیسالمییه‌كه‌وه‌‪ ،‬رێخۆشكردنێكه‌ بۆ‬ ‫ئ�ه‌وه‌ی زیاتر ئه‌و هه‌ماهه‌نگی و‬ ‫پرۆژە‌ هاوبه‌شه‌ له‌سه‌ر ئه‌رزی واقیع‬ ‫ره‌نگ بداته‌وه‌»‪.‬‬ ‫وت �ه‌ب��ێ��ژە‌ك �ه‌ی ب��زووت��ن �ه‌وه‌ی‬ ‫ئیسالمی وتیشی «پ��رۆژە‌ك �ه‌م��ان‬ ‫ن��ه‌چ��ووه‌ت��ه‌ س���ه‌ر ق��اڵ��ب��ی شتی‬ ‫سرتاتیژی و نووسینه‌وه‌ی كۆمه‌ڵێك‬ ‫پرۆتۆكۆڵ و ئیمزاله‌سه‌ركردن و‬ ‫رێكه‌وتن له‌سه‌ری‪ ،‬ته‌نیا ئیراده‌یه‌كی‬ ‫زاره‌كی هه‌یه‌ زیاتر بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫شتانه‌ی باس ده‌كرێن له‌ ك��رداردا‬ ‫ره‌نگ بده‌نه‌وه‌‪ ،‬تا ئێستا هه‌ر له‌و‬ ‫چوارچێوه‌دایه‌»‪.‬‬ ‫درێ���ژە‌ی لێدوانه‌كانی ن��ازم‬ ‫عه‌بدوڵاڵ و حه‌سه‌ن شه‌مێرانی له‌‬ ‫به‌شی دی��داری پێگه‌ی به‌یانپرێس‬ ‫ده‌خوێنیته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی ل��ه‌ ب �ه‌رئ �ه‌ن��ج��ام��ی‬ ‫س��ه‌رن��ج و ل��ێ��دوان �ه‌ك��ان��ی ئ �ه‌و‬ ‫الیه‌نه‌ ئیسالمییانه‌ی كوردستان‬ ‫ده‌خوێرنێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ تا ئێستا ئه‌و‬ ‫پرۆژە‌یه‌ له‌ بازنه‌ی هاوكاری كردن و‬ ‫هه‌ندێك هاوهه‌ڵوێستی نه‌چووه‌ته‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ئه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫پ��رۆژە‌ی دروستبوونی به‌ره‌یه‌كی‬ ‫ئیسالمی یان كۆبوونه‌وه‌ی سه‌رجه‌م‬ ‫الیه‌نه‌ ئیسالمییه‌كانی كوردستان له‌‬ ‫قه‌واره‌یه‌كی سیاسییدا‪ ،‬زۆری ماوه‌‪.‬‬

‫و ‌هزاره‌تی په‌روه‌رده‌ چه‌ند بڕیارێكی نوێ بۆ قوتابیان ده‌رده‌كات‬ ‫به‌یان‪ .‬هەولێر‬ ‫وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ چه‌ند بڕیارێكی‬ ‫نوێی بۆ قوتابیانی كوردستان ده‌ركرد‬ ‫و مه‌رجی ته‌مه‌نیش بۆ وه‌رگ��رت��ن له‌‬ ‫په‌یامنگه‌ ئه‌هلییه‌كانی سه‌ر به‌ وه‌زاره‌تی‬ ‫په‌روه‌رده‌ هه‌ڵگیرا‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری ڕاگه‌یاندنی وه‌زاره‌تی‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ له‌ لێدوانێكدا رایـگه‌یاند‬

‫«دك��ت��ۆر عیسمه‌ت محه‌مه‌د خالید‪،‬‬ ‫وه‌زیری پ �ه‌روه‌رده‌ له‌ كۆبوونه‌وه‌یه‌كی‬ ‫تایبه‌تدا له‌گه‌ڵ ژماره‌یه‌ك راوێژكار و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی‪ ،‬چه‌ند بڕیارێكی‬ ‫گرنگی ل �ه‌ ب��ه‌رژوه‌ن��دی��ی ق��وت��اب��ی و‬ ‫خوێندكارانی سه‌ر به‌ وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌‬ ‫په‌سه‌ند كردووه»‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژەی به‌وه‌ دا كه‌ سیستمی‬ ‫په‌ڕینه‌وه‌ «عبور» به‌ هه‌مان پێوه‌ره‌كانی‬ ‫ساڵی پار (‪ )2012 -2011‬ده‌بێت‪ ،‬كه‌‬

‫بۆ قوتابخانه‌ ئاماده‌ییه‌كان (زانستی و‬ ‫وێژەیی) ده‌رچ��ووه‌‪ ،‬بۆ په‌یامنگه‌كانی‬ ‫سه‌ر به‌ وه‌زاره‌تیش جێبه‌جێ بكرێت‪.‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ه���ا ب��ڕی��اری پ �ه‌ڕی��ن �ه‌وه‌‬ ‫بۆ ئاماده‌ییه‌ پیشه‌ییه‌كان بۆ ساڵی‬ ‫خوێندنی ‪ 2013-2012‬به‌ هه‌مان مه‌رجی‬ ‫ئاماده‌ییه‌كانی (زانستی و وێژە‌یی)‬ ‫جێبه‌جێ ده‌كرێت و بۆ ساڵی ‪2011‬ـ‪2012‬‬ ‫ته‌نیا پۆلی یه‌كه‌می پیشه‌یی گرتووه‌تەوه‌‬ ‫و به‌و شێوه‌یه‌ به‌رده‌وام ده‌بێت‪.‬‬

‫س �ه‌ب��اره‌ت ب�ه‌ پ��ێ��داچ��وون�ه‌وه‌ ب ‌ه‬ ‫ئه‌نجامی تاقیكردنه‌وه‌كانی خولی‬ ‫دووه‌م�����ی پ��ۆل��ی ن���ۆی ب��ن �ه‌ڕە‌ت��ی��ش‪،‬‬ ‫ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌ری راگه‌یاندنی وه‌زاره‌ت���ی‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ رایگه‌یاند «ب��ڕی��اردراوه‌ به‌‬ ‫ته‌كلیفكردنی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گشتیی‬ ‫ئ��ه‌زم��وون��ه‌ك��ان ب��ۆ دی��راس��ه‌ك��ردن و‬ ‫ئاماده‌كردنی ئاماری گونجاو و پێویست‪،‬‬ ‫به‌مه‌به‌ستی ده‌ركردنی بڕیاری گونجاو له‌‬ ‫به‌رژە‌وه‌ندیی قوتابی و خوێندكاراندا»‪.‬‬

‫كابینه‌ی حه‌وته‌م رێگ ‌ه نادات نوێنه‌ری حكومه‌ت ل ‌ه‬ ‫سلێمانی لێدوان بدات‬ ‫به‌یان‪ .‬سلێامىن‬ ‫ب ‌ه ڕای چاودێران و رۆشنبیران ئیش و‬ ‫كاره‌كانی نووسینگه‌ی سلێامنی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان ل ‌ه ئاستی پێویستدا‬ ‫نین و نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێمیش له‌‬ ‫شاره‌ك ‌ه رایده‌گه‌یه‌نێت حكومه‌ت رێگه‌یان‬ ‫پێنادات له‌سه‌ر ئه‌و جۆر ‌ه كاران ‌ه هیچ‬ ‫جۆر ‌ه لێدوانێك بده‌ن‪.‬‬ ‫له‌تیف شێخ ع��وم �ه‌ر‪ ،‬نوێنه‌ری‬ ‫سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫ل� ‌ه سلێامنی‪ ،‬ل� ‌ه وه‌اڵم���ی پرسیارێكی‬ ‫(به‌یان)دا ك ‌ه چاودێران پێیانوای ‌ه ئیش و‬ ‫كاره‌كانیان ل ‌ه سلێامنی له‌ئاستی پێویستدا‬

‫نین و په‌كیان ك �ه‌وت��ووه‌‪ ،‬ده‌ڵ��ێ «هیچ‬ ‫قسه‌یه‌كم نیی ‌ه له‌سه‌ر ئه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫ته‌نیا قسه‌كه‌ری رێگه‌پێدراوی حكومه‌ت‬ ‫ده‌ت��وان��ێ��ت قس ‌ه ب��ك��ات ل �ه‌س �ه‌ر ئه‌و‬ ‫بابه‌تانه‌ی په‌یوه‌ندییان هه‌ی ‌ه ب ‌ه چاالكیی‬ ‫ده‌زگاكانی حكومه‌ته‌وه‌»‪ ،‬ناوبراو سه‌باره‌ت‬ ‫به‌وه‌ی ل ‌ه سه‌رده‌می كابینه‌كه‌ی پێشووی‬ ‫دكتۆر به‌رهه‌مدا رێگه‌پێدراو بوو ‌ه لێدوان‬ ‫بدات‪ ،‬وتی «راست ‌ه پێشرت قسه‌م كردووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ل ‌ه هه‌ر كابینه‌یه‌كدا ئیش و كاره‌كان‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك ده‌ڕۆن و هه‌ر كابینه‌یه‌ك‬ ‫سیاسه‌تی خ��ۆی هه‌یه‌‪ ،‬ئ �ه‌م كابینه‌یه‌‬ ‫سیاسه‌تی وای ‌ه ك ‌ه پێویست ‌ه ته‌نیا قسه‌كه‌ری‬ ‫فه‌رمیی حكومه‌ت قس ‌ه بكات»‪.‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)2‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/18‬ساڵی یەکەم‬

‫زمانی كوردی ده‌خرێته‌ سه‌ر مۆڵه‌تی شۆفێری‬ ‫به‌یان‪ .‬تایبەت‬ ‫ب�ه‌رپ��رس��ان��ی ك���ورد زۆرج���ار‬ ‫گله‌یی ئه‌وه‌ له‌ حكومه‌تی عێراق‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ نووسینی كوردیی به‌سه‌ر‬ ‫دراو و ن���وورساوه‌ فه‌رمییه‌كانی‬ ‫عێراقه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬به‌اڵم تا ئێستا ئه‌و‬ ‫مۆڵه‌تی شۆفێرییه‌ی له‌ هه‌رێمی‬ ‫كوردستاندا كاری پێده‌كرێت‪ ،‬یه‌ك‬ ‫وشه‌ زمانی كوردیی به‌سه‌ره‌وه‌ نییه‌‪.‬‬

‫لیوا رزگ��ار‪ ،‬به‌رێوه‌به‌ری گشتیی‬ ‫پۆلیسی هاتووچۆی هه‌رێم له‌ لێدوانێكدا‬ ‫بۆ (به‌یان) وتی «هه‌ركات گۆڕانكاریی‬ ‫له‌ شێوازی مۆڵه‌ته‌كه‌دا ك�را‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌كرێته‌ س�ه‌ری و له‌گه‌ڵ عێراقدا له‌‬ ‫گفتوگۆداین بۆ ئه‌وه‌ی له‌ هه‌موو عێراقدا‬ ‫جێبه‌جێ بكرێت»‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت ب�ه‌وه‌ی ئه‌و مۆڵه‌ته‌ له‌‬ ‫هه‌رێم ده‌رچ��ووه‌‪ ،‬بۆچی پێشرت زمانی‬ ‫كوردیی له‌سه‌ر دانه‌نراوه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‬

‫گشتیی پۆلیسی هاتووچۆی هه‌رێم‬ ‫وتی «هه‌ر ئه‌و منوونه‌یه‌ له‌ هه‌موو‬ ‫عێراقدا په‌یڕەو ده‌ك��را‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫نه‌مانتوانێ‌ به‌ده‌ر بین له‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫كوردێك بچێته‌ به‌سڕە مۆڵه‌ت چی‬ ‫لێبكات‪ ،‬به‌اڵم له‌ به‌رنامه‌ی تازه‌دا‬ ‫كه‌ عێراق پـه‌یڕەوی ده‌كات‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫له‌ گفتوگۆداین ده‌بێت ئه‌و مۆڵه‌ته‌‬ ‫به‌ زمانی كــــوردی و عه‌ره‌بی‬ ‫بێت»‪.‬‬

‫ل ‌ه ده‌زگای ته‌ندروستیی پێشمەرگە‬ ‫ئابوونه‌ی حزبی وه‌رده‌گیرێت‬ ‫به‌یان‪ .‬سلێامنی‬ ‫به‌پێی ئ�ه‌و زانیارییانه‌ی ده‌ست‬ ‫(به‌یان) كه‌وتوون‪ ،‬له‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫نه‌خۆشخانه‌كانی شۆڕش سه‌ر به‌ ده‌زگای‬ ‫ته‌ندروستی پێشمه‌رگه‌‪ ،‬ئابوونه‌ی حزبی‬ ‫وه‌رده‌گیرێت‪.‬‬ ‫بڕی ئه‌و ئابوونه‌یه‌ی وه‌رده‌گیرێت‪ ،‬له‌‬

‫دوو بۆ پێنج هه‌زار دیناره‌‪ ،‬ئه‌و كه‌سانه‌شی‬ ‫گرتووه‌ته‌وه‌ كه‌ كارگوزار و فه‌رمانبه‌ری‬ ‫ئاسایین‪ ،‬واته‌ پزیشكه‌كانی نه‌گرتووه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌پێی زانیارییه‌كانی (به‌یان)یش كه‌سه‌‬ ‫سه‌ربازییه‌كان راسته‌وخۆ ئه‌و بڕە پاره‌یه‌‬ ‫له‌ مووچه‌كانیان ده‌بڕدرێت‪ ،‬فه‌رمانبه‌رانی‬ ‫دیكه‌ش دوو سێ‌ رۆژ دوای وه‌رگرتنی‬ ‫مووچه‌كه‌‪ ،‬له‌ الیه‌ن فه‌رمانبه‌رێكه‌وه‌ لێیان‬

‫كۆده‌كرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫(به‌یان) بۆ وه‌رگرتنی زانیاریی ل ‌ه‬ ‫ب��اره‌ی ئ �ه‌وه‌ی ئه‌و ئابوونه‌یه‌ بۆ كوێ‌‬ ‫ده‌چ��ێ��ت و ب �ه‌ ك �ێ‌ ده‌درێ����ت‪ ،‬چه‌ند‬ ‫ج��ارێ��ك پ�ه‌ی��وه‌ن��دی ب�ه‌ دك��ت��ۆر ج�ه‌الل‬ ‫عوسامن‪ ،‬سه‌رۆكی ده‌زگای ته‌ندروستیی‬ ‫پ��ێ��ش��م �ه‌رگ�ه‌وه‌ ك���رد‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌اڵم���ی‬ ‫ته‌له‌فوونه‌كه‌ی نه‌دایه‌وه‌‪.‬‬

‫«هه‌ڵویستی ئیخوانه‌كانی سووریا له‌ كێشه‌ی كورددا له‌ هی شۆڤێنییه‌كان خراپرته‌»‬

‫كێشه‌ی كوردانی سووریا ل ‌ه گه‌مه‌ی سیاسیی پارتی و‬ ‫په‌كه‌كه‌و‌ه بۆ كارتێكی هێز‌ه ئیقلیمییه‌كان‬ ‫راپۆرت‪ :‬عه‌بدوڵاڵ حه‌وێز‬ ‫ل�ه‌ س �ه‌ره‌ت��ای ده‌سپێكردنی‬ ‫شۆڕشی س��ووری��اوه‌ كه‌ كاریگه‌ر‬ ‫به‌ شۆڕشی واڵتانی عه‌ره‌بی به‌رپا‬ ‫بوو‪ ،‬جه‌ده‌لی به‌شداریكردنی كورد‬ ‫له‌و شۆڕشه‌ و نزیككه‌وتنه‌وه‌یان له‌‬ ‫رژێم‪ ،‬له‌ الیه‌ن میدیای لۆكاڵی و‬ ‫جیهانییه‌وه‌ قسه‌ی زۆری له‌باره‌وه‌‬ ‫ك �راوه‌‪ .‬له‌گه‌ڵ تێپه‌ڕبوونی زیاتر‬ ‫له‌ شانزه‌ مانگ‪ ،‬شۆڕشی سووریا‬ ‫له‌ راپه‌ڕینی گه‌النی س��ووری��اوه‌‬ ‫بووه‌ به‌ گۆڕە‌پانی ملمالنێی نێوان‬ ‫هێزه‌ ئیقلیمی و نێوده‌وڵه‌تییه‌كان‪،‬‬ ‫كوردستانی رۆژهه‌اڵتیش بووه‌ به‌‬ ‫گۆڕە‌پانێكی بچووككراوه‌ی ئه‌م‬ ‫ملمالنێیه‌‪.‬‬ ‫ده‌ی���ڤ���د ئ���ه‌ن���درێ���س‪ ،‬كه‌‬ ‫رۆژنامه‌نووسێكی ئه‌مریكییه‌ و‬ ‫پێش مانگێك سه‌ردانی كوردستانی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی كردبوو‪ ،‬بۆ (به‌یان) باس‬ ‫له‌وه‌ ده‌كات كه‌ «بوونی هاوپه‌یامنی‬ ‫له‌ نێوان پارتی یه‌كێتی دیموكرات‬ ‫(په‌یه‌ده‌) و رژێمی سووریا ته‌واو‬ ‫هه‌ستی پێده‌كرێت»‪ ،‬ك�ه‌ باڵی‬ ‫سیاسیی رۆژئ����اوای كوردستانی‬ ‫(پ �ه‌ك �ه‌ك �ه‌)ی �ه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم والدیمێر‬ ‫ولگنبێرگ‪ ،‬لێكۆڵه‌ری تایبه‌ت به‌‬ ‫كه‌یسی ك���ورد ل �ه‌ دام����ه‌زراوه‌ی‬ ‫جه‌یمس ت��اون��ی ئ�ه‌م��ری��ك��ی‪ ،‬بۆ‬ ‫(به‌یان) بوونی هاوپه‌یامنی له‌ نێوان‬ ‫په‌یه‌ده‌ و رژێمی سووریا زیاتر به‌‬ ‫«قسه‌ی راگه‌یاندنه‌كان» وه‌سف‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئاماژە به‌وه‌ش ده‌كات كه‌‬ ‫تا ئێستا هیچ به‌ڵگه‌یه‌كی روون‬ ‫له‌ به‌رده‌ستدا نییه‌ له‌باره‌ی بوونی‬ ‫هاوپه‌یامنی له‌ نێوان په‌یه‌ده‌ و‬ ‫رژێمی سووریا‪ .‬والدیمێر ده‌ڵێت‬ ‫«به‌اڵم بوونی په‌یوه‌ندی له‌ نێوان‬ ‫پارتی و حكومه‌تی توركیا شتێكی‬

‫ئاستى جەماوەرى پەیەدە و ئەنجوومەىن نیشتیامنیى کورداىن سووریا لەیەکەوە نزیکە‬

‫روون���ه‌«‪ .‬دكتۆر ع �ه‌ال جه‌نكۆیش ك ‌ه‬ ‫كه‌سایه‌تییه‌كی ك��وردی سووریایه‌ و‬ ‫مامۆستای زانكۆیه‌‪ ،‬پێیوایه‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫نێوان په‌یه‌ده‌ و رژێمی سووریا پێویستی‬ ‫به‌ به‌ڵگه‌ نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو هه‌ركه‌سێك بچێته‌‬ ‫رۆژئ���اوای كوردستان ت��ه‌واو هه‌ستی‬ ‫پێده‌كات‪ ،‬به‌اڵم په‌یه‌ده‌ بۆیه‌ به‌ ئاشكرا‬ ‫باس له‌م هاوپه‌یامنیه‌تییه‌ ناكات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ل�ه‌ ڕووی ج��ه‌م��اوه‌ری و سیاسییه‌وه‌‬ ‫هێزێكی زۆر له‌ده‌ست ده‌دات‪.‬‬ ‫ئێستا رۆژئ��اوای كوردستان بووه‌ته‌‬

‫گۆڕە‌پانی ملمالنێی نێوان په‌كه‌كه‌ و‬ ‫پارتی‪ ،‬كه‌ له‌ ڕێی په‌یه‌ده‌ و ئه‌نجومه‌نی‬ ‫نیشتامنیی كوردانی سووریاوه‌ یارییه‌كه‌‬ ‫ده‌ك����ه‌ن‪ .‬ئ �ه‌ن��درێ��س ك �ه‌ ب �ه‌ شێوه‌ی‬ ‫مه‌یدانیی س �ه‌ردان��ی ه�ه‌م��وو ناوچه‌‬ ‫كوردییه‌كانی سووریای ك��ردووه‌‪ ،‬باس‬ ‫ل��ه‌وه‌ ده‌ك��ات كه‌ ئاستی ج�ه‌م��اوه‌ری‬ ‫ه��ه‌ردووال زۆر له‌یه‌كه‌وه‌ نزیكه‌‪ ،‬واته‌‬ ‫ففتی به‌ ففتین‪.‬‬ ‫له‌ ئێستادا هه‌ریه‌ك له‌ توركیا و‬ ‫ئێران كه‌ دوو جه‌مسه‌ری ئیقلیمین‪،‬‬

‫ده‌یانه‌وێت له‌ ڕێی پارتی و په‌كه‌كه‌و ‌ه‬ ‫كۆنتڕۆڵی كوردانی سووریا بكه‌ن كه‌‬ ‫به‌ به‌شێكی گرنگی هاوكێشه‌ی سووریا‬ ‫داده‌نرێن‪ ،‬به‌هۆی ئه‌وه‌ی گه‌وره‌ترین‬ ‫پێكهاته‌ن له‌نێو كه‌مینه‌كانی سووریا‬ ‫و ناوچه‌ كوردنشینه‌كان هاوسنوورن‬ ‫ل �ه‌گ �ه‌ڵ ت��ورك��ی��ا‪ ،‬ب �ه‌م �ه‌ش ئ��ێ �ران (كه‌‬ ‫هاوپه‌یامنیه‌تییه‌كی به‌هێزی له‌گه‌ڵ‬ ‫رژێمی سووریا هه‌یه‌) ده‌یه‌وێت به‌هۆی‬ ‫هه‌ڵوێسته‌ تونده‌كاتی توركیا به‌رامبه‌ر‬ ‫رژێمی سووریا كۆنرتۆڵی په‌كه‌كه‌ بۆ‬

‫ناوچه‌ سنوورییه‌كان وه‌ك كارتێك به‌كار‬ ‫بهێنێت‪ ،‬تا پاشه‌كشه‌ به‌ هه‌ڵوێسته‌‬ ‫تونده‌كانی توركیا ب��ك��ات‪ ،‬توركیاش‬ ‫ده‌یه‌وێت له‌ ڕێی پارتییه‌وه‌ كۆنرتۆڵی‬ ‫ئ�ه‌م ناوچه‌یه‌ له‌ژێر ده‌ستی په‌كه‌كه‌‬ ‫ده‌ربهێنێت‪ .‬والدیمێر ولگنبێرگ‪ ،‬پێیوایه‌‬ ‫له‌ په‌یوه‌ندییه‌كانیان له‌گه‌ڵ توركیا‬ ‫و ئێران‪ ،‬پارتی و په‌كه‌كه‌ش به‌ دوای‬ ‫به‌رژەوه‌ندیی خۆیاندا ده‌گه‌ڕێن‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ته‌نیا له‌ به‌رژەوه‌ندیی ئه‌و دوو واڵته‌دا‬ ‫بێت‪ ،‬ئ�ه‌و منوونه‌ی رێككه‌وتننامه‌ی‬

‫هه‌ولێر دێنێته‌وه‌ له‌ نێوان په‌یه‌د ‌ه‬ ‫و ئه‌نجومه‌نی نیشتامنی‪ ،‬كه‌ به‌پێی‬ ‫رێككه‌وتنه‌كه‌ ده‌سته‌ی بااڵ له‌ نێوان‬ ‫هه‌ردوو الدا پێكده‌هێرنێت‪ ،‬به‌مه‌ش‬ ‫ترسی ش�ه‌ڕی ناوخۆ له‌ رۆژئ��اوای‬ ‫كوردستان دوورخ��رای��ه‌وه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ی توركیا و ئێران حه‌زیان به‌‬ ‫بوونی شه‌ڕێكی له‌و شێوه‌یه‌ ده‌كرد‪.‬‬ ‫ل�����ه‌ب�����اره‌ی ه �ه‌ڵ��وێ��س��ت��ی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنی س��ووری��ا ل �ه‌ پرسی‬ ‫كورد‪ ،‬به‌تایبه‌ت ئیخوان موسلیمین‬ ‫كه‌ هێزی سه‌ره‌كی ئۆپۆزسیۆنن‪،‬‬ ‫دكتۆر عه‌ال جه‌نكۆ كه‌ په‌یوه‌ندیی‬ ‫ش��ه‌خ��س��ی ل���ه‌گ���ه‌ڵ چ �ه‌ن��دی��ن‬ ‫سه‌ركرده‌یان هه‌یه‌‪ ،‬تێگه‌یشتنی ئه‌م‬ ‫بزووتنه‌وه‌یه‌ له‌ كێشه‌ی ك��ورد به‌‬ ‫نێگه‌تیڤ وه‌سف ده‌كات و ده‌ڵێت‬ ‫«هه‌ڵوێستی ئیخوان له‌باره‌ی دۆزی‬ ‫ك��ورد له‌ سووریا زۆر نێگه‌تیڤ و‬ ‫شۆڤێنیانه‌یه‌»‪ ،‬دكتۆر جه‌نكۆ پێیوایه‌‬ ‫به‌شێك له‌ هه‌ڵویستی ئیخوانه‌كان‬ ‫ل��ه‌ژێ��ر پ��اڵ�ه‌پ�ه‌س��ت��ۆی توركیایه‌‬ ‫ك �ه‌ پ�ه‌ی��وه‌ن��دی��ی پ��ت �ه‌وی له‌گه‌ڵ‬ ‫ئیخوانه‌كانی سووریا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫لێكۆڵه‌ره‌كه‌ی دام���ه‌زراوه‌ی‬ ‫جه‌میس تاون له‌باره‌ی داهاتووی‬ ‫كێشه‌ی كورد له‌ سووریا و ئه‌گه‌ری‬ ‫ب�ه‌ده‌س��ت��ه��ێ��ن��ان��ی ف��ی��دراڵ��ی‪ ،‬كه‌‬ ‫كورده‌كان بۆی تێده‌كۆشن‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫«پێموایه‌ ئه‌ركێكی قورس ده‌بێت و‬ ‫قورسه‌ بتوانن ئه‌و ئاواته‌یان بێننه‌‬ ‫دی»‪ ،‬ئه‌م لێكۆڵه‌ره‌ پێشیوایه‌ ره‌وشی‬ ‫كوردستانی سووریا ت�ه‌واو له‌وه‌ی‬ ‫كوردستانی عێراق جیایه‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫هیچ پاڵپشتیكه‌رێكی نێوده‌وڵه‌تییان‬ ‫نییه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا كوردانی عێراق له‌‬ ‫الیه‌ن ئه‌مریكاوه‌ پاڵپشتی ده‌كران‪،‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ك ئه‌م داوای��ه‌ی كورده‌كان‬ ‫زۆر به‌توندیی له‌ الیه‌ن ئۆپۆزسیۆنی‬ ‫سووریاوه‌ ره‌تده‌كرێته‌وه‌‪.‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)2‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/18‬ساڵی یەکەم‬

‫بەکر حەمە سدیق‬

‫خواستی مالیكی‬ ‫پاوانكردنی هه‌موو‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كانه‌‬ ‫له‌ بگره‌ و به‌رده‌ی ئه‌و‬ ‫ملمالنێیه‌دا كه‌ له‌ نێوان حكومه‌تی‬ ‫عێراقی فیدراڵ ‌و سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردستاندا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫مالیكی وه‌ك ته‌نها پیاوه‌كه‌ی‬ ‫عێراق هه‌ڵسوكه‌وت ده‌كات‪ ،‬بۆ‬ ‫سه‌ملاندنی ئه‌م تاقانه‌ پیاوییه‌‪،‬‬ ‫مه‌رج نییه‌ مالیكی تایفه‌ی یان‬ ‫شۆڤێنی یان هه‌ر شۆره‌تێكی تری‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وه‌ گرنگه‌ كه‌ چ كه‌س‬ ‫و الیه‌ن و هێزێك به‌ بااڵی نه‌مری‬ ‫ئه‌و ‌و حزبه‌كه‌یدا هه‌ڵبده‌ن (بارك‬ ‫الله) وه‌رده‌گرن‌و ئه‌وانی دیكه‌ش‬ ‫مه‌له‌فی ئیرهابی بۆ حازركردون‬ ‫‌و له‌ كاتی پێویستدا به‌كاریان‬ ‫ده‌هێنێت‪.‬‬ ‫خواستی ناوه‌وه‌ی مالیكی‬ ‫پاوانكردنی هه‌موو ده‌سه‌اڵته‌كانه‌‬ ‫به‌م ده‌سته‌واژە‌یه‌ی ئێستا له‌‬ ‫عێراقدا هه‌یه‌‪ ،‬له‌ وه‌ره‌قه‌ی‬ ‫ئیسالحیشدا جگه‌ له‌ كاتكوشنت ‌و‬ ‫به‌رزكردنه‌وه‌ی دروشمێكی ره‌وا‬ ‫بۆ كارێكی ناڕە‌وا‪ ،‬هیچی دیكه‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر مالیكی به‌نیازی‬ ‫ئیسالحه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ وه‌ره‌قه‌ی ناوێت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو هه‌نگاوی كرداری ‌و‬ ‫خواستێكی راسته‌قینه‌ی ده‌وێت‬ ‫كه‌ تا ئه‌م ساته‌وه‌خته‌ له‌ سیامی‬ ‫مالیكیدا دیار نییه‌‪ ،‬بۆ حیواری‬ ‫نیشتیامنیش ئه‌گه‌رچی ته‌نها‬ ‫رێگه‌یه‌ بۆ چاره‌سه‌ركردنی‬ ‫كێشه‌ هه‌ڵوارساوه‌كان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ناو حیواردا مالیكی ئیداره‌ی‬ ‫قه‌یرانێكی قووڵ ده‌كات‌و سوود‬ ‫وه‌رده‌گرێت له‌ په‌رته‌وازه‌یی‬ ‫عێراقییه‌ ‌و خه‌مساردی كوتله‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتداره‌كانی كورد‌و ئه‌و‬ ‫مه‌له‌فه‌ پڕ له‌ گه‌نده‌ڵییه‌ی‬ ‫له‌سه‌ریان كۆیكردۆته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫پێموایه‌ له‌ جیاتی پرسیار له‌‬ ‫ئه‌جێندای مالیكی‪ ،‬پێویسته‌ پرسیار‬ ‫له‌ ئه‌جێندای كوردی بكه‌ین‪،‬‬ ‫كه‌ تا ئێستا له‌ خشته‌ی كار‌و‬ ‫به‌رنامه‌كانی شانده‌كانی كورددا‬ ‫دیار نین‪.‬‬ ‫هاوپه‌یامنی كوردستان به‌‬ ‫ته‌نها حیوار ده‌كات له‌گه‌ڵ به‌غداد‬ ‫‌و پرس‌و رای له‌گه‌ڵ كه‌سدا نییه‌‪،‬‬ ‫كه‌ پرسیش ده‌كات بۆ راگه‌یاندنه‌‌و‬ ‫چیرت نا‪ ،‬تا ئێستاش هیچ هاوواڵتی‬ ‫‌و سیاسه‌مته‌دار ‌و رۆژنامه‌نووس‬ ‫‌و حزبێكی ده‌ره‌وه‌ی ده‌سه‌اڵت‬ ‫به‌ دۆسته‌كانیشامنه‌وه‌‪ ،‬نازانن‬ ‫پارتی ‌و یه‌كێتی چییان له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌غداد هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وله‌ویه‌تی‬ ‫به‌رنامه‌كانی كورد له‌گه‌ڵ به‌غداد‬ ‫له‌ چ خاڵێكه‌وه‌ ده‌ستپێده‌كات؟‬ ‫پێكهێنانی ئه‌نجوومه‌نی دانوستان‬ ‫به‌پێی كاره‌ پێشووه‌كانی ده‌سه‌اڵت‬ ‫هیچ كاریگه‌ریه‌كی نابێت‪ ،‬چ‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی دروستكردنی بڕیاری‬ ‫كوردی‪ ،‬یا له‌سه‌ر ئاستی هه‌ڵگرتنی‬ ‫به‌رپرسیارێتی دۆزی ره‌وای كورد‪،‬‬ ‫بۆیه‌ مالیكی ئه‌م قۆناغه‌ش به‌م‬ ‫شێوازه‌ی ئێستا ده‌گوزه‌رێنێت بێ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی كورد بتوانێت متامنه‌ی‬ ‫لێبسێنێته‌وه‌ یان له‌ ده‌سه‌اڵته‌كانی‬ ‫كه‌مبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫* ئه‌ندامی په‌رله‌مانی عێراق‪.‬‬

‫به‌ر ل ‌ه ساڵێك و شه‌ش‬ ‫مانگ له‌ ته‌واوبوونی ماوه‌ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تییه‌كه‌ی‪ ،‬سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیرانی عێراق پرۆژە‌یاسای‬ ‫ژێرخانی ئابووريی خست ‌ه‬ ‫به‌رده‌م ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران‪،‬‬ ‫پێشكه‌شكردنی پرۆژە‌ك ‌ه‬ ‫له‌ الیه‌ن خودی مالیكییه‌و ‌ه‬ ‫و زیاد ‌ه گرنگیپێدانی‬ ‫لیستی ده‌وڵه‌تی یاسا‪،‬‬ ‫گومانی الی هه‌ندێك الیه‌ن‬ ‫دروستكردووه‌‪.‬‬ ‫راپۆرت‪ :‬گۆران عوسامن‬

‫«به‌م پڕۆژە‌یه‌ مالیكی ده‌یه‌وێت خۆی بكاته‌ سووری به‌رله‌شكر»‬

‫پرۆژە‌یاسای ژێرخانی ئابووریی عێراق چی له‌خۆ ده‌گرێت‬ ‫شێخ فاتیح داراغایی په‌رله‌مانتاری‬ ‫عێراق له‌ لیستی كۆمه‌ڵی ئیسالمی به‌‬ ‫(به‌یان)ی ڕاگه‌یاند «له‌ دانیشتنه‌كه‌دا‬ ‫س�ه‌رۆك��وه‌زی�ران خ��ودی خۆی زۆر به‌‬ ‫توندیی به‌رگریی لێكرد‪ ،‬ده‌یویست‬ ‫سه‌رنجی خه‌ڵكی بۆ ڕابكێشێت»‪.‬‬ ‫به‌ بڕوای هه‌ندێ‌ په‌رله‌مانتاریش‬ ‫خ���ودی ئ��ه‌و پ��ڕۆژە‌ی��ه‌ قورسكردنی‬ ‫ب��اری سه‌رشانی بودجه‌ی عێراقه‌ له‌‬ ‫داهاتوودا‪ ،‬ئه‌وه‌ی جێگه‌ی مه‌ترسییه‌‬ ‫له‌م پڕۆژە‌یاسایه‌دا گرنتییه‌كی ره‌ها‬ ‫نییه‌ له‌گه‌ڵ چ كۆمپانیایه‌ك ده‌كرێت‪،‬‬ ‫ئه‌و كۆمپانیایانه‌ ره‌سمیه‌تیان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫یاخود جێگه‌ی متامنه‌ن ی��ان ن��ا؟ به‌‬ ‫تایبه‌تیش ل �ه‌ ڕە‌وش��ێ��ك��ی سیاسیی‬ ‫ئاڵۆزی ئه‌مڕۆی عێراقدا كه‌ هه‌موو‬ ‫گرفته‌كان ك�ه‌ڵ�ه‌ك�ه‌ب��وون‪ ،‬بۆچوونی‬

‫زۆرێ��ك له‌ سیاسه‌مته‌رانیش وای �ه‌ ل ‌ه‬ ‫عێراق تاكڕە‌ویی له‌ ده‌سه‌اڵتدا بوونی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ مه‌ترسی ئه‌وه‌یه‌ هه‌یه‌ ئه‌م‬ ‫بودجه‌ و پاره‌ زۆره‌ له‌ به‌رژە‌وه‌ندیی‬ ‫ده‌سه‌اڵت‪ ،‬به‌ تایبه‌تی سه‌رۆكوه‌زیران‪،‬‬ ‫به‌كاربهێرنێت له‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫داهاتوودا بۆ لێدانی نه‌یاره‌كانی‪ ،‬له‌و‬ ‫باره‌وه‌ مه‌ال عوزێر حافز‪ ،‬په‌رله‌مانتاری‬ ‫ع��ێ�راق ل�ه‌ فراكسیۆنی یه‌كگرتووی‬ ‫ئیسالمی به‌ (به‌یان)ی راگه‌یاند «به‌م‬ ‫پڕۆژە‌یه‌ مالیكی ده‌یه‌وێت خۆی بكات‬ ‫به‌ س��ووری به‌رله‌شكر‪ ،‬گوایه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئ �ه‌وه‌دای �ه‌ خزمه‌تگوزاری پێشكه‌ش‬ ‫بكات له‌ ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ و باشرتكردنی‬ ‫گوزه‌رانی خه‌ڵك»‪.‬‬ ‫به‌ پێی ئه‌و زانیارییانه‌ی ده‌ست‬ ‫(به‌یان) كه‌وتوون‪ ،‬پڕۆژە‌كه‌ بڕی ‪37.5‬‬

‫ملیار دۆالره‌ و ب�ه‌ ش��ێ��وه‌ی ق �ه‌رزی‬ ‫درێژخایه‌نه‌‪ ،‬له‌ چه‌ند كۆمپانیایه‌كی‬ ‫گ��ه‌وره‌‪ ،‬به‌ تایبه‌ت له‌ واڵتانی كۆریا‬ ‫و یابان و چین‪ ،‬ق�ه‌رز ده‌كرێت‪ ،‬له‌و‬ ‫بڕە‌ پاره‌یه‌ش ده‌ ملیار دۆالر بۆ بواری‬ ‫گواستنه‌وه‌ ده‌بێت‪ ،‬په‌روه‌رده‌ بڕی پێنج‬ ‫ملیار دۆالر‪ ،‬ته‌ندروستی پێنج ملیار‬ ‫دۆالر‪ ،‬پ��رۆژە‌ی ئاو پێنج ملیار دۆالر‪،‬‬ ‫كشتوكاڵ ‌و ئاودێری پێنج ملیاری بۆ‬ ‫ته‌رخان ده‌كرێت‪ ،‬دوو ملیار بۆ بواری‬ ‫زانستی‪ ،‬دوو ملیار بۆ نیشته‌جێبوون‪،‬‬ ‫سێ‌ ملیاریش بۆ بواری سه‌ربازی‪ ،‬نیو‬

‫ملیاریش بۆ وه‌رزش و الوان‪ .‬سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ پشكی هه‌رێمی كوردستانیش له‌م‬ ‫پرۆژە‌یاسایه‌دا‪ ،‬النه‌ محه‌مه‌د ئه‌ندامی‬ ‫فراكسیۆنی هاوپه‌یامنی كوردستان له‌‬ ‫په‌رله‌مانی عێراق‪ ،‬رایگه‌یاند «به‌ گوێره‌ی‬ ‫پ��رۆژە‌ یاساكه‌ ‪%17‬ی ب �ه‌ر هه‌رێمی‬ ‫كوردستان ده‌كه‌وێت‪ ،‬به‌اڵم روون نییه‌‬ ‫میكانیزمه‌كانی پێدانی ئه‌و پاره‌یه‌ به‌‬ ‫هه‌رێم چۆن ده‌بێت»‪.‬‬ ‫پرۆژە‌یاساكه‌ هه‌ر له‌ سه‌ره‌تاوه‌‬ ‫ڕووب����ه‌ڕووی ره‌خ��ن�ه‌ی زۆر ب��ووه‌وه‌‪،‬‬ ‫لیستی عێراقییه‌ له‌ زمانی حه‌یده‌ر‬

‫هه‌ند ‌ێ ل ‌ه په‌رله‌مانتاره‌كان ب ‌ه تایبه‌تی‬ ‫یه‌كێتی‪ ،‬نه‌رمن بۆ پڕۆژە‌یاساكه‬

‫موال وته‌بێژی لیسته‌كه‌ له‌ كۆنگره‌یه‌كی‬ ‫رۆژنامه‌نووسیدا رایگه‌یاند لیسته‌كه‌ی‬ ‫ده‌ن��گ ب �ه‌و پ��رۆژە‌ی��اس��ای�ه‌ ن���ادات تا‬ ‫گۆڕانكاری بنه‌ڕە‌تی تیانه‌كرێت‪ ،‬به‌‬ ‫شێوه‌یه‌ك چه‌ند پرۆژە‌یه‌كی دیاریكراو‬ ‫له‌خۆ بگرێت‪ ،‬نه‌ك ناونیشانی قه‌به‌‬ ‫و بێ‌ ن��اوه‌رۆك‪ .‬ده‌رب��اره‌ی هه‌ڵوێستی‬ ‫الیه‌نه‌ كوردییه‌كانیش هه‌ردوو لیستی‬ ‫ه��اوپ�ه‌ی�مان��ی ك��وردس��ت��ان و كۆمه‌ڵ‬ ‫بێ‌ ئاماده‌بوونی یه‌كگرتوو و گۆڕان‪،‬‬ ‫كۆببوونه‌وه‌‪ ،‬له‌و باره‌وه‌ داراغایی ده‌ڵێت‬ ‫«هه‌ندێ‌ له‌ په‌رله‌مانتاره‌كان به‌ تایبه‌تی‬ ‫یه‌كێتی‪ ،‬نه‌رمن بۆ پڕۆژە‌یاساكه‌‪ ،‬یاخود‬ ‫بۆ موجامه‌له‌ی ده‌وڵه‌تی یاسایه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ گشتی ڕامان هاته‌ سه‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌م‬ ‫پڕۆژە‌یه‌ دوابخرێت‪ ،‬په‌له‌ی لێنه‌كرێت‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی دیراسه‌ بكرێت»‪.‬‬

‫جێگرتنه‌وه‌ی سیستانی‪،‬‬ ‫ملمالنێی شیعه‌كان توندتر ده‌كات‬ ‫راپۆرت‪ :‬محه‌مه‌د جه‌مال‬ ‫یوست هلته‌رمان‪ ،‬جێگری سه‌رۆكی‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ی نێوده‌وڵه‌تی بۆ قه‌یرانه‌كان‪،‬‬ ‫ده‌پرسێت «ئایا مالیكی پرۆژەكانی‬ ‫ئێران قبوڵ ده‌كات یان ئه‌مریكا؟»‪ .‬له‌‬ ‫لێدوانێكیشدا بۆ رۆژنامه‌ی (كریستیان‬ ‫ساینس مۆنیته‌ر)‪ ،‬هلته‌رمان ده‌ڵێت‬ ‫«ئێرانییه‌كان ناتوانن هیچ شتێك‬ ‫بسه‌پێنن‪ ،‬ئه‌گه‌ر پاڵپشتێكی به‌هێزیان‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬ئێستا ئه‌وان ده‌توانن هه‌ڕە‌شه‌‬ ‫بكه‌ن و مه‌ترسی له‌ عێراقدا دروست‬ ‫بكه‌ن»‪.‬‬ ‫هلته‌رمان پێیشیوایه‌ «عێراقییه‌كان‬ ‫ده‌توانن فێڵێك بكه‌ن‪ ،‬له‌ ژێر فشاری‬ ‫ه �ه‌ردوو الیه‌نی واشنتۆن و تاراندا‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئ �ه‌وان بێهێزن»‪ .‬به‌پێی‬ ‫لێدوانی سكۆت پیته‌رسۆنی لێكۆڵه‌ری‬ ‫سیاسی بۆ هه‌مان رۆژنامه‌ «ده‌رچوونی‬ ‫بڕیاری له‌سێداره‌دانی تاریق هاشمی‪،‬‬ ‫دوودڵییه‌ تائیفییه‌كانی زیاد كردووه‌ له‌‬ ‫عێراقدا»‪.‬‬ ‫له‌ نێوان ئه‌و ئاماژانه‌شی ده‌كرێن‬ ‫بۆ زیادبوونی پێگه‌ی ئێران له‌ عێراقدا‪،‬‬ ‫ئه‌و ڕێڕەوه‌ ئاسامنییه‌ی نێوان ئێران و‬ ‫سووریایه‌ كه‌ به‌ عێراقدا تێپه‌ڕ ده‌بێت‬ ‫و له‌و رێیه‌وه‌ هاوكاریی بۆ ڕژێمه‌كه‌ی‬ ‫ئه‌سه‌د ده‌نێردرێت‪ ،‬له‌و میانه‌شدا‪،‬‬

‫ب��اراك ئۆبامای س�ه‌رۆك��ی ویالیه‌ت ‌ه‬ ‫یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا له‌مساڵدا‬ ‫په‌یوه‌ندی به‌ مالیكییه‌وه‌ ك��ردووه‌ و‬ ‫داوای لێكردووه‌ درێ��ژە‌ به‌ راگرتنی‬ ‫ئه‌و گه‌شته‌ ئاسامنییانه‌ بدات كه‌ له‌‬ ‫ژێر فشاری ئه‌مریكادا دوای لووتكه‌ی‬ ‫عه‌ره‌بی له‌ نیسانی راب��ردوو ده‌ستی‬ ‫پێكردبوو‪.‬‬ ‫ل���ه‌ ه��ه‌ف��ت��ه‌ی راب����ردووش����دا‬ ‫رۆژن���ام���ه‌ی (ن��ی��وی��ۆرك ت��ای��م��ز)ی‬ ‫ئه‌مریكی له‌سه‌ر زاری لێپررساوانی‬ ‫ئه‌مریكاوه‌ رایگه‌یاندبوو پیته‌رسۆن‬ ‫پێیوایه‌ ده‌رهاویشته‌ی زیادبوونی‬ ‫پێگه‌ی ئێران له‌ عێراقدا هه‌وڵه‌كانی‬ ‫تارانه‌ بۆ كۆنرتۆڵكردنی مه‌رجه‌عیه‌تی‬ ‫نه‌جه‌ف به‌ شوێنگرتنه‌وه‌ی سیستانی‬ ‫مه‌رجه‌عی بااڵی ئایینی‪ ،‬كه‌ ده‌یه‌وێت‬ ‫ببێته‌ مه‌رجه‌عیه‌تێكی جێگره‌وه‌ی‬ ‫مه‌رجه‌عیه‌تی ق��وم له‌ ئێران‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫به‌پێی زانیارییه‌كانی پیته‌رسۆن‪ ،‬له‌‬ ‫ساڵی راب��ردوودا به‌شێك له‌ سه‌ركرده‌‬ ‫دیاره‌كانی حزبی ده‌ع��وه‌ی مالكی‬ ‫هانی شه‌هرودی‪ ،‬سه‌رۆكی پێشووی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی دادوه‌ری��ی ئێرانیان داوه‌‬ ‫نووسینگه‌یه‌ك له‌ نه‌جه‌ف بكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك ج��ێ��گ��ره‌وه‌ی پێشبینیكراوی‬ ‫سیستانی كه‌ له‌ ئێستادا په‌یوه‌ندی‬ ‫راسته‌وخۆی به‌ خامه‌نه‌یی سه‌رۆكی‬

‫ئه‌نجومه‌نی بااڵی ئێرانه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫سیستانیش ره‌ت��ی ك��ردووه‌ت�ه‌و ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ شه‌هرودی كۆببێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫وای��ك��ردووه‌ سه‌ردانه‌كه‌ی بۆ عێراق‬ ‫راب��گ��رێ��ت‪ ،‬چاودێرانیش پێیانوایه‌‬ ‫هه‌ر هه‌وڵێكی شه‌هرودی بۆ چوونه‌‬ ‫ملمالنێوه‌ له‌سه‌ر جێگره‌وه‌ی سیستانی‪،‬‬ ‫مایه‌ی گرنگیپێدانی سیاسییه‌كانی‬ ‫عێراقه‌‪.‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)2‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/18‬ساڵی یەکەم‬

‫ئه‌پڵ سه‌رکه‌وتوو ده‌بێت ل ‌ه ئایفۆنی پێنجدا؟‬ ‫ناو‪ :‬ستیڤن پاولۆ جۆبس‬ ‫له ‌دایکبووی‪1955/2/24:‬‬ ‫سانفرانسیسکۆ‪،‬کالیفۆرنیا‬ ‫له ویالیه‌ته ‌یه‌کگرتووه‌کانی ئه‌مریکا‬ ‫به‌ریوه‌به‌ری پێشووی کۆمپانیای ئه‌پڵ‬ ‫به‌ هۆی نه‌خۆشی شێرپه‌نجه‌وه‌‬ ‫له‌ ‪ 2011/10/5‬له‌ پالۆ ئالتۆ له‌ کالیفۆرنیا‬ ‫کۆچی دواییکرد‬

‫شێوە‬ ‫درێ‬ ‫ژى و‬ ‫ئەست‬ ‫ت‬ ‫ۆڕەک‬ ‫ان و‬ ‫پەیو‬ ‫ەندى‬ ‫جۆرى‬ ‫سیم‬ ‫کارت‬ ‫تێگەی‬ ‫شتن‬ ‫ەنگ‬ ‫لە د‬

‫پەی‬

‫وەند‬ ‫ى ڤی‬ ‫دیۆى‬ ‫کو‬ ‫الێتى‬ ‫ڤیدیۆ‬ ‫کردن‬ ‫تۆمار‬ ‫جۆر‬ ‫ى هێ‬ ‫دفۆن‬ ‫جۆر‬ ‫ىش‬ ‫حنکە‬ ‫ە‬ ‫رەوە‬

‫په‌له‌كردنێك ب ‌ه (ئایفۆنی ‪)5‬ە‌و ‌ه دیاره‌‬ ‫سه‌رچاو ‌ه هه‌واڵییه‌كان پێشرت باڵویان‬ ‫ك��ردب��ووه‌و ‌ه ك ‌ه ل ‌ه كۆتایی مانگی ‪12‬ی‬ ‫ئه‌مساڵدا ئایفۆنی ‪ 5‬ده‌كه‌وێت ‌ه ب��ازاره‌وه‪‌،‬‬ ‫به‌اڵم پێش ئه‌و ماوه‌یه‌ی ك ‌ه چاوه‌ڕوان ده‌كرا‬

‫تو‬

‫ئایفۆن‬ ‫ئامێری ئایفۆن به‌رهه‌می كۆمپانیای‬ ‫ئه‌پڵ‪ ،‬یه‌كێك ‌ه ل ‌ه هاند ‌ه زیره‌كه‌كان‪ ،‬ك ‌ه توانای‬ ‫ئه‌وه‌ی هه‌ی ‌ه پرۆگرامی پرۆگرامه‌ره‌كانیان له‌‬ ‫سه‌ر دابه‌زێت‪ ،‬ك ‌ه ئه‌مه‌ش توانای هانده‌كه‌‬ ‫زیاتر ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌م ئامێر‌ه ئۆپه‌ره‌یتینگ سیسته‌می‬ ‫‪ OS‬ی له‌سه‌ر به‌كاردێت‪ ،‬یه‌كه‌م ئایفۆن‬ ‫ل ‌ه ساڵی ‪ 2007‬ئه‌پڵ به‌رهه‌میهێنا و تائێستا‬ ‫چه‌ند وه‌چه‌یه‌كی دیكه‌ی لێ به‌رهه‌مهێناوه‌‪،‬‬ ‫ل ‌هوانه‌‪:‬‬ ‫‪Iphone 5, Iphone 4S, Iphone‬‬ ‫‪3G,Iphone 3GS,Iphone‬‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌ر وه‌چه‌یه‌كی ئایفۆندا ئه‌پڵ‬ ‫به‌رهه‌مێكی دیكه‌ی ب ‌ه ناوی ئایپۆد خستۆته‌‬

‫تواناكانی ئایفۆن ‪5‬‬ ‫ئایفۆنی ‪ 5‬هه‌ڵگری ئۆپه‌ره‌یتینگ‬ ‫سیسته‌می ڤ��ێ��رژىن (‪‌ )6‬ە ك � ‌ه نوێرتین‬ ‫ئۆپه‌ره‌یتینگ سیسته‌می ئه‌پڵه‌‪ ،‬وا بڕیار‌ه له‌‬ ‫پاییزی ئه‌مساڵدا بۆ هه‌ریه‌ك ‌ه ل ‌ه ئایفۆنه‌كانی‬ ‫‪ 4,4S,3GS‬یش بكه‌وێت ‌ه كار‪ ،‬هه‌ڵگری چیپ‬ ‫‪ A6‬ك ‌ه وا ل ‌ه ئایفۆن ده‌كات خێراییه‌كی‬ ‫به‌هێزی هه‌بێت ل ‌ه جێبه‌جێكردنی كاره‌كاندا‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها هه‌ڵگری میمۆری ‪GB 32,GB 16‬‬ ‫‪. ,64 GB‬‬ ‫ئه‌و گۆڕانكارییانه‌ی ك ‌ه ل ‌ه ئایفۆنی‬ ‫‪ 5‬دا ك�راون‪ ،‬زیاتر ل ‌ه شێواز و سیسته‌می‬ ‫په‌یوه‌ندیكردندا كراون‪ ،‬ك ‌ه ل ‌ه ب ‌هراورد به‌‬ ‫ئایفۆنی پێشوودا گۆڕانێكی ئه‌وتۆی تێدا‬ ‫نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫له‌م جۆر‌ه نوێیه‌ی ئایفۆندا سیمكارتێكی‬ ‫بچووكرت ل ‌ه سیمكارتی پێشوو به‌كارهاتوو ‌ه كه‌‬ ‫ب ‌ه نانۆ سیمكارت ده‌نارسێت‪ ،‬ك ‌ه ل ‌ه ئایفۆنی‬ ‫وه‌چه‌ی پێشووتردا مایكرۆ سیمكارت یان‬ ‫سیمكارتی بچووك به‌كارهاتبوو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌هۆی گۆڕانكاری ل ‌ه قه‌باره‌ی ئایفۆنه‌كه‌دا‬ ‫نانۆ سیمكارت به‌كارهاتووه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش وا له‌‬ ‫كۆمپانیاكانی مۆبایل ده‌كات ك ‌ه ئه‌م جۆره‌‬ ‫سیمكارته‌ش به‌رهه‌مبهێنن‪.‬‬

‫اترى‬ ‫اناى پ‬

‫ل ‌ه كۆنفرانسێكدا كۆمپانیای ئه‌پڵ‪،‬‬ ‫ئ��ێ��واره‌ی چ��وارش �ه‌م �ه‌‪ ،‬ل � ‌ه ش���اری سان‬ ‫فرانسیسكۆی ئه‌مریكا‪ ،‬كاتژمێر ‪ 8:00‬به‌‬ ‫كاتی كوردستان‪ ،‬نوێرتین به‌رهه‌می خۆی كه‌‬ ‫بریتی بوو ل ‌ه ئایفۆنی ‪ 5‬و ئایپۆدی ‪ 5‬منایش‬ ‫كرد‪.‬‬ ‫ئایفۆنی ‪ 5‬نوێرتین به‌رهه‌می كۆمپانیای‬ ‫ئه‌پڵ ‌ه ك ‌ه یه‌كێك ‌ه ل ‌ه به‌هێزترین كۆمپانیاكانی‬ ‫بواری به‌رهه‌مهێنانی ئامێری مۆبایل‪.‬‬ ‫ش��ار‌هزای��ان و چ��اودێ �ران��ی ب��ازاڕی‬ ‫ئه‌لیكرتۆنی ئ��ام��اژ ‌ە ب���ه‌و ‌ه ده‌ك���ه‌ن كه‌‬ ‫ئایفۆنی ‪ 5‬ل ‌ه چاو ئه‌و پێشبینییانه‌دا نییه‌‬ ‫ك ‌ه به‌كارهێن ‌هرانی چاوه‌ڕێیان ده‌كرد‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌وه‌ش په‌له‌كردنێك ب ‌ه خستن ‌ه بازاڕی ئه‌م‬ ‫به‌رهه‌م ‌ه نوێیه‌ی ئه‌پڵه‌و ‌ه دیاره‌‪.‬‬ ‫پێشبینییه‌كان ب��ۆ خستن ‌ه ب��ازاڕی‬ ‫ئایفۆنی ‪ 5‬ئ��ام��اژە‌ی��ان بۆ كۆتایی ساڵ‬ ‫ده‌ك��رد‪ ،‬ب�ه‌اڵم ل ‌ه ‪ 12‬ی ئه‌م مانگه‌دا‪ ،‬له‌‬ ‫كۆنفرانسێكدا ب ‌ه به‌شداری ژماره‌یه‌كی زۆر‬ ‫ل ‌ه رۆژنامه‌نووسان‪ ،‬به‌رهه‌م ‌ه نوێیه‌كه‌ی‬ ‫ئه‌پڵ ئاشكرا ك��را‪ ،‬ك ‌ه گۆڕانكارییه‌كی‬ ‫ئه‌وتۆی ل ‌ه به‌رهه‌می پێشووی (ئایفۆنی‬ ‫‪ )4S‬تێدا نه‌كراوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی جێگه‌ی سه‌رنجه‌‬ ‫ئه‌پڵ كۆنفراسه‌كانی ب ‌ه شێوه‌ی راسته‌وخۆ‬ ‫ل ‌ه رێگه‌ی كه‌ناڵ ‌ه ته‌له‌فزیۆنییه‌كانه‌وه‌‬ ‫ناگوازێته‌وه‌‪.‬‬ ‫كۆنفرانسه‌كه‌ی ئه‌پڵ‬ ‫سه‌ره‌تا كۆنفراسه‌ك ‌ه ل ‌ه الیه‌ن تیم كوك‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری نوێی كۆمپانیاكەوە كرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫ك ‌ه باسێكی له‌سه‌ر فرۆشگا فه‌رمییه‌كانی‬ ‫كۆمپانیاك ‌ه كرد‪ ،‬ك ‌ه ل ‌ه زۆرێك ل ‌ه واڵتاندا‬ ‫هه‌یانه‌‌‪ ،‬ئاماژە‌ی ب ‌ه بوونی ‪ 380‬فرۆشگا كرد‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها باسی ل ‌ه ئۆپه‌ره‌یتینگ سیسته‌می‬ ‫لیۆن (شێر) كرد ك ‌ه زیاتر ل ‌ه ‪ 7‬ملیۆن جار‬ ‫دابه‌زێرناوه‌‪ ،‬ك ‌ه ئه‌مه‌ش مانای ئه‌وه‌ی ‌ه ‪7‬‬ ‫ملیۆن ب ‌ه ته‌نها ئه‌م ئۆپه‌ره‌‌تینگ سیسته‌مه‌‬ ‫به‌كار ده‌هێنن‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری ئه‌پڵ ئاماژە‌ی بۆ (مه‌ك‬ ‫بووك ئایر و نۆت بووك)كرد ك ‌ه دوو جۆری‬ ‫الپتۆپی كۆمپانیاكه‌ن ‌و پله‌ی یه‌كه‌میان‬ ‫ل ‌ه ویالیه‌ت ‌ه یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكادا‬

‫ئەو پێشبیینیانەدا نین کە چاوەڕوان دەکرا‪.‬‬

‫وورى‬

‫ڕێبوار ئەحمەد‬

‫به‌ده‌ستهێناوه‌‪.‬‬ ‫تیم كوك باسی ل ‌ه ژمار‌ه خه‌یاڵییه‌كانی‬ ‫ئایپاد ‌ه نوێیه‌كه‌یان كرد ك ‌ه ل ‌ه ماوه‌ی سێ‬ ‫مانگدا زیاد ل ‌ه ‪ 17‬ملیۆنی لێفرۆرشاوه‌‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری كۆمپانیای ئه‌پڵ ئاماژە‌ی‬ ‫به‌و ‌ه كردوو ‌ه ك ‌ه ئه‌مساڵ فرۆشی ئایپاد له‌‬ ‫فرۆشی كۆمپیوته‌ر‌ه شه‌خسییه‌كان زیاتر‬ ‫بووه‌‪ ،‬ك ‌ه خۆی ل ‌ه ‪ 84‬ملیۆن دان ‌ه ده‌دات‪.‬‬ ‫به‌پێی وت �ه‌ك��ان��ی تیم ك��وك ‪91%‬‬ ‫به‌كارهێن ‌هرانی تابلێت‪ ،‬تابلێتی ئه‌پڵ به‌كار‬ ‫ده‌هێنن‪ ،‬ك ‌ه خۆی ل ‌ه ئایپادی یه‌ك‪ ،‬ئایپادی‬ ‫دوو و ئایپادی سێدا ده‌بینێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م داتایان ‌ه ل ‌ه سه‌ر ئایپاد ئاماژە‌یه‌كی‬ ‫روونن له‌سه‌ر سه‌ركه‌وتنی ئه‌پڵ ل ‌ه بازاڕی‬ ‫تابلێتدا به‌سه‌ر كۆمپانیا ركابه‌ره‌كانی وه‌ك‬ ‫سامسۆنگدا‪.‬‬ ‫پاش چاوه‌روانییه‌كی زۆر ئایفۆنی‬ ‫‪ 5‬ل ‌ه الیه‌ن (فیلیپ شیلر)ەو ‌ه به‌رپرسی‬ ‫بااڵ ل ‌ه كۆمپانیای ئه‌پڵ‪ ،‬منایش كرا‪ ،‬ئایفۆن‬ ‫یه‌كێك ‌ه له‌و به‌رهه‌مانه‌ی ئه‌پڵ ك ‌ه خاوه‌نی‬ ‫زۆرترین به‌كارهێنه‌ره‌‪ ،‬ل ‌ه ئایفۆن ‌ه نوێیه‌كه‌دا‬ ‫ئه‌پڵ هه‌وڵیداو ‌ه گۆڕانكاری ل ‌ه قه‌باره‌ی‬ ‫ئایفۆنه‌كه‌دا بكات‪ ،‬ئه‌و توانایانه‌ی كه‌‬ ‫ئایفۆن ‌ه نوێیه‌ك ‌ه هه‌یه‌تی ل ‌ه گه‌ڵ ئایفۆنی‬ ‫پیشووتر (‪ )Iphone4S‬جیاوازییه‌كی ئه‌وتۆی‬ ‫نییه‌‪ ،‬ك ‌ه ئه‌مه‌ش جێگه‌ی پرسیار‌ه الی‬ ‫به‌كارهێن ‌هرانی ئایفۆن‪.‬‬

‫بازاڕە‌وه‌‪.‬‬ ‫قه‌باره‌ی ئه‌و شاشه‌یه‌ی ك ‌ه له‌م جۆر ‌ه‬ ‫ئایفۆن ‌ه نوێیه‌دا به‌كارهاتوو ‌ه گه‌وره‌تره‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ده‌بێت ‌ه هۆی ئه‌و ‌ه پرۆگرامه‌كانی‬ ‫پێشووتری ئایفۆن ب ‌ه ته‌واوی پیشان نه‌درێن‬ ‫و بكه‌ون ‌ه ناو ‌هڕاستی شاشه‌و ‌ه و چینێكی‬ ‫ره‌ش ل ‌ه چ��وارده‌وری شاشه‌كه‌دا دروست‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬بۆ چاره‌سه‌ركردنی ئه‌م كێشه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌پڵ داوای ل ‌ه پرۆگرامه‌ره‌كان ك��ردووه‌‬ ‫هه‌رچی زوو ‌ه پرۆگرامه‌كانیان تازه‌بكه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب ‌ه جۆرێك ك ‌ه بگونجێت له‌گه‌ڵ قه‌باره‌ی‬ ‫شاش ‌ه نوێیه‌كه‌دا‪.‬‬

‫ئایفۆنە نوێیەکەدا نەکراوە‪ ،‬تەنها گۆرانکارى ڕووکارىن و لە ئاست‬

‫شاشە‬

‫ناو‪ :‬تیم کوک‬ ‫له‌ دایکبووی ‪1960/11/1‬‬ ‫ئ��اال باما‪ ،‬له‌ ویالیه‌ته‌ یه‌کگرتووه‌کانی‬ ‫ئه‌مریکا‬ ‫له‌ ساڵی ‪ 1998‬هاتۆته‌ ن��او کۆمپانیای‬ ‫ئه‌پڵه‌وه‌‬ ‫دوای ده‌س��ت��ل�ه‌ک��ارک��ێ��ش��ان�ه‌وه‌ی ستیڤ‬ ‫جۆبسه‌وه‌ به‌ ره‌سمی بوو به‌ بەڕێوه‌به‌ری‬ ‫کۆمپانیاکه‌‬

‫كۆمپانیاك ‌ه به‌رهه‌مه‌كه‌ی پێشكه‌ش كرد‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫شار‌هزایانی بواری ته‌كنه‌لۆژیای مۆبایل پێیان‬ ‫وای ‌ه ئه‌پڵ ل ‌ه به‌رهه‌مهێنانی ئه‌م ئایفۆنه‌‬ ‫نوێیه‌دا په‌له‌ی كردوو ‌ه و ئه‌و په‌ل ‌ه كردنه‌ش‬ ‫به‌و گۆڕانكارییانه‌دا ده‌رده‌ك��ه‌وێ ك ‌ه له‌‬ ‫ئایفۆنه‌كه‌دا كراون‪.‬‬ ‫زۆرێك ل ‌ه به‌كارهێن ‌هرانی ئایفۆن پێیان‬ ‫وای ‌ه پێویستیان ب ‌ه گۆڕینی ئایفۆنه‌كانیان‬ ‫نییه‌‪ ،‬چونك ‌ه ته‌نها هه‌ندێ گۆڕانكاری له‌‬ ‫شێوه‌ی ده‌ره‌وه‌ی ئایفۆنه‌كه‌دا ئه‌نجامدراون‪،‬‬ ‫ك ‌ه ئه‌مه‌ش ده‌بێت ‌ه هۆی شكستهێنانی ئه‌پڵ‬ ‫له‌م جۆر‌ه نوێیه‌ی ئایفۆندا‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر سه‌رنج بده‌ین ‌ه ئه‌و ب ‌هراورده‌ی‬ ‫ك ‌ه ل ‌ه نێوان ئایفۆنی ‪ 5‬و ئایفۆنی ‪ 4S‬دا‬ ‫كراوه‌‪ ،‬گۆڕانێكی زۆر نابیرنێت‪ ،‬ل ‌ه كاتێكدا‬ ‫به‌كارهێن ‌هرانی ئایفۆن چاوه‌ڕوانی گۆڕانی‬ ‫گه‌وره‌یان ده‌كرد‪.‬‬ ‫چ��اودێ��ران ه��ۆك��اری پێشخستنی‬ ‫خستن ‌ه ب��ازاڕی ئایفۆنی پێنجیان بۆ ئه‌و‬ ‫كێشان ‌ه گ ‌هڕاندۆته‌و ‌ه ك ‌ه كۆمپانیای ئه‌پڵ‬ ‫له‌گه‌ڵ گه‌ور‌ه كۆمپانیای كۆری(سامسۆنگ)‬ ‫رووب���ه‌ڕووی بۆته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه كۆتایی مانگی‬ ‫راب��ردوو ل ‌ه دادگ��ا بڕی یه‌ك ملیارد دۆالر‬ ‫كۆمپانیای سامسۆنگ غ ‌هرام ‌ه كرا‪.‬‬ ‫ه��ه‌روه‌ه��ا م��ردن��ی ستیڤ جۆبس‬ ‫ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌ری پێشووی كۆمپانیاكه‌ش‬ ‫پێده‌چێت كاریگه‌ری له‌سه‌ر به‌رهه‌مه‌كانی‬ ‫كۆمپیانیاك ‌ه هه‌بێت‪ ،‬ك ‌ه ل ‌ه ئێستادا ده‌نگۆی‬ ‫ئ �ه‌و ‌ه ل�ه‌ئ��ارادای� ‌ه ئه‌پڵ ج��ۆر‌ه ئایپادێك‬ ‫به‌رهه‌مبهێنێت ك ‌ه له‌م ئایپاده‌ی ئێستا‬ ‫قه‌باره‌ی بچووكرت ‌ه و نرخه‌كه‌شی هه‌رزانرته‌‪،‬‬ ‫ئه‌م بیرۆكه‌ی ‌ه ب ‌ه ت�ه‌واوی له‌الیه‌ن ستیڤ‬ ‫جۆبسه‌و ‌ه ره‌تكرابووه‌وه‌‪.‬‬ ‫ستیڤ جۆبس ك� ‌ه دام �ه‌زرێ��ن �ه‌ری‬ ‫كۆمپانیای ئه‌پڵه‌‪ ،‬ده‌ورێ��ك��ی گ��ه‌ور‌ه و‬ ‫كاریگه‌ری له‌سه‌ر كۆمپانیاك ‌ه هه‌بوو‪ ،‬له‌‬ ‫مانگی ‪10‬ی ساڵی راب���ردوودا ب ‌ه هۆی‬ ‫نه‌خۆشیی شێرپه‌نجه‌و ‌ه گیانی له‌ده‌ستدا‪.‬‬ ‫ئه‌پڵ له‌م به‌رهه‌م ‌ه نوێیه‌یدا‬ ‫سه‌ركه‌وتوو ده‌بێت؟‬ ‫س �ه‌رك �ه‌وت��ن��ی ه���ه‌ر ب�ه‌ره�ه‌م��ێ��ك‬ ‫په‌یوه‌ست ‌ه به‌وه‌ی تا چ راده‌ی �ه‌ك له‌الیه‌ن‬ ‫به‌كارهێن ‌هرانیه‌و ‌ه پێشوازی لێده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌رهه‌مه‌كانی پێشووی ئه‌پڵ پێشوازی‬ ‫گه‌وره‌یان ل ‌ه س ‌هرانسه‌ری جیهاندا لێكراوه‌‪،‬‬ ‫به‌جۆرێك كه‌م شاری واڵت��ان هه‌بێت كه‌‬ ‫به‌رهه‌مه‌كانی ئه‌پڵی تێدا نه‌بێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم ل ‌ه ئێستادا كۆمپانیای گه‌وره‌ی‬ ‫كۆری مۆبایلی جۆری سامسۆنگ گه‌الكسی‬ ‫سێی خستۆت ‌ه بازاڕە‌و ‌ه و زۆربه‌ی تواناكانی‬ ‫ئایفۆن ‌ه نوێیه‌كه‌ی تێدایه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها نرخی‬ ‫ئه‌م مۆبایل ‌ه نوێیه‌ی سامسۆنگ له‌چاو‬ ‫ئایفۆن ‌ه نوێیه‌كه‌دا زۆر ه�ه‌رزان�تر ‌ه و به‌‬ ‫ئاسانی ل ‌ه زۆربه‌ی واڵتاندا ده‌ستده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫ئه‌م ‌ه له‌كاتێكدای ‌ه ك ‌ه ئایفۆن زۆر‬ ‫ل ‌ه گه‌الكسی ل ‌ه رووی نرخه‌وه‌‪ ،‬گرانرته‌و‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ستكه‌وتنی وه‌ك گه‌الكسی‬ ‫ئاسان نییه‌‪ ،‬ئه‌ویش به‌هۆی ئه‌وه‌ی ك ‌ه ئه‌و‬ ‫شێوازی فرۆشتنه‌ی كۆمپانیای ئه‌پڵ به‌كاری‬ ‫ده‌هێنێت رێگر‌ه ل �ه‌وه‌ی ك ‌ه ل ‌ه زۆرب�ه‌ی‬ ‫واڵتاندا فرۆشی هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌پڵ سه‌ره‌تا به‌رهه‌مه‌كه‌ی ل ‌ه رێگه‌ی‬ ‫ئ�ه‌و كۆمپانیایانه‌و ‌ه ب�ڵاو ده‌ك��ات �ه‌و ‌ه كه‌‬ ‫رێكه‌وتنی هه‌ی ‌ه له‌گه‌ڵیان‪ ،‬بۆ منوون ‌ه له‌‬ ‫ویالیه‌ت ‌ه یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكادا له‌‬ ‫گه‌ڵ هه‌ردوو كۆمپانیای گه‌وه‌ره‌ی مۆبایل‬ ‫‪ AT&T‬و ‪ Verizon‬و كۆمپانیای ‪Sprint‬‬ ‫رێكه‌وتنی هه‌یه‌‪ ،‬ك ‌ه ئه‌و كه‌سان ‌ه ده‌توانن‬ ‫ئایفۆن به‌كاربهێنن ك ‌ه هه‌ڵگری سیمكارتی‬ ‫ئه‌و سێ كۆمپانیایه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌شداربووه‌كانی كۆمپانیاكانی‬ ‫دیكه‌ی مۆبایل وا لێده‌كات نه‌توانن به‌‬ ‫ئاسانی ئایفۆن به‌كاربهێنن‪ .‬هه‌روه‌ها ئه‌و‬ ‫چاوه‌روانییه‌ی ك ‌ه به‌كارهێن ‌هرانی ئایفۆن‬ ‫بۆ به‌رهه‌م ‌ه نوێیه‌ك ‌ه هه‌یانبوو‪ ،‬کە ئێستا‬ ‫جۆرێك ل ‌ه بێئومێدییان پێو ‌ه دیاره‌‪ ،‬به‌وه‌ی‬ ‫ك ‌ه گۆڕانێكی ئه‌وتۆ ل ‌ه ئایفۆن ‌ه نوێیه‌كه‌دا‬ ‫نه‌كراو ‌ه ك ‌ه دڵی به‌كارهێن ‌هران رازی بكات‪.‬‬

‫لەم خشتە بەراوردکارییەدا دەردەکەوێت کە گۆڕانکارییەکى ئەوتۆ لە‬

‫‪6‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)2‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/18‬ساڵی یەکەم‬

‫كۆنفرانسی كۆمه‌ڵی ئیسالمی ل ‌ه نێوان شكست و سه‌ركه‌وتندا‬

‫ زانا ڕۆستایی‪ :‬زانییم كۆنفراس به‌و شێوه‌یه‌ به‌ڕێوه‌ ده‌چێت كه‌ سه‌ركردایه‌تی ده‌یه‌وێت‬ ‫ محه‌مه‌د حه‌كیم‪ :‬سه‌ركردایه‌تیان تێگه‌یاند چیرت قه‌بووڵیان نییه‌ ئه‌ركی خۆیان به‌جێ نه‌هێنن‬ ‫ڕۆژانی ‪ 10‬و ‪11‬ی‬ ‫ئه‌یلوول‪ ،‬ل ‌ه شاری‬ ‫هه‌ولێر كۆمه‌ڵی ئیسالمیی‬ ‫كوردستان‪ ،‬كۆنفرانسی‬ ‫ئاسایی خۆی ئه‌نجام دا‪،‬‬ ‫وه‌ك پێشتر به‌رپرسانی‬ ‫ئه‌و حزبه‌ ڕایانگه‌یاندبوو‬ ‫كۆنفرانسه‌كه‌یان چوار‬ ‫سه‌اڵحیه‌تی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫دوان له‌ گه‌وره‌ترین‬ ‫سه‌اڵحیه‌ته‌كان بریتیبوون‬ ‫له‌ پێداچوونه‌وه‌ به‌ په‌یڕه‌و‬ ‫و پڕۆگرامی ناوخۆی حزب‬ ‫و هه‌ڵسه‌نگاندنی كاری‬ ‫ئه‌ندامانی سه‌ركردایه‌تی‪.‬‬ ‫هه‌ندێك پێیان وابوو‬ ‫كۆنفرانس هیچ‬ ‫گۆڕانكاری نه‌كرد و ته‌نیا‬ ‫كۆبوونه‌وه‌یه‌كی گشتی بوو‬ ‫كۆتایی هات‪ ،‬هه‌ندێكیش‬ ‫پێیان وابوو كۆنفرانس‬ ‫سه‌ركه‌وتووبوو‪.‬‬ ‫په‌یجور‪ :‬الوك عه‌بدوڵاڵ‬

‫زانا ڕۆستایی به‌رپرسی لیژنه‌ی‬ ‫یاسایی له‌ ئه‌نجومه‌نی شوورای كۆمه‌ڵ‬ ‫و س �ه‌رۆك��ی ن��اوه‌ن��دی ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن‬ ‫ڕای وایه‌ هه‌ر له‌سه‌رتاوه‌ دیاربووه‌‬ ‫كۆنفرانس ئامانجی خۆی نه‌پێكاوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و بۆ به‌یان وتی «سه‌رنج و ره‌خنه‌ی‬

‫من له‌سه‌ر شێواز و به‌رنامه‌ی كۆنفراس‬ ‫ه �ه‌رزوو ده‌رك�ه‌وت��ن‪ ،‬كاتێك هه‌ست‬ ‫پێ‌ كرد كه‌ له‌الیه‌ن سه‌ركردایه‌تیه‌وه‌‬ ‫لیژنه‌كانی بۆ پێكهات‪ ,‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫داوا له‌ من كرا سه‌رۆكایه‌تی لیژنه‌ی‬ ‫په‌یڕه‌و بكه‌م و ئه‌ندامێتی لیژنه‌ی بااڵ‬ ‫بگرمه‌ ئه‌ستۆ‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و كاره‌م قه‌بوڵ‬ ‫نه‌كرد‪ ،‬چونكه‌ ك��اری لیژنه‌كان به‌ر‬ ‫له‌وه‌ی بچێته‌ ناو كۆنفراس ده‌بوایه‌ به‌‬ ‫فلته‌ری سه‌ركردایه‌تیدا بڕوات‪ ،‬له‌وێش‬ ‫هه‌ر شتێك له‌ گه‌ڵ دید و بۆچوون و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی سه‌ركردایه‌تی نه‌گونجێ‌‬ ‫رێگای پێنادرێ‌ بچێته‌ ناو كۆنفراس و‬ ‫گفتوگۆی له‌سه‌ر بكرێت»‪.‬‬ ‫له‌به‌رانبه‌ردا محه‌مه‌د حه‌كیم‬ ‫ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسی و سه‌رۆكی‬ ‫لیژنه‌ی بااڵی كۆنفرانس ئه‌و بۆچوونه‌‬ ‫ڕه‌ت ده‌كاته‌وه‌و به‌ جیاوازی ته‌فسیر‬ ‫بۆ ده‌قه‌كه‌ی ده‌گێڕێته‌وه‌‪« ،‬خیالفه‌كه‌‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ر ته‌فسیری م��ادده‌ك��ه‌ ب��وو‪،‬‬ ‫كۆنفرانس پشتگیری ته‌فسیره‌كه‌ی‬ ‫س �ه‌رك��ردای �ه‌ت��ی ك��رد و ب��گ��ره‌ ئه‌و‬ ‫بڕگه‌شی به‌وشێوازه‌ هه‌موار كرده‌وه‌‬ ‫تاكو جارێكی ت��ر ڕاجیایی له‌سه‌ر‬ ‫ته‌فسیره‌كه‌ی دروس��ت نه‌بێت‪ ،‬به‌و‬ ‫شێوازه‌ چه‌سپا كه‌ سه‌ركردایه‌تی بڕیاری‬ ‫لێ داب���وو‪ ،‬به‌پێی قسه‌ی كارگێری‬ ‫سه‌ركردایه‌تی پێشرت له‌ دانیشتنی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی الی به‌رپرسی لیژنه‌ی‬ ‫یاسایی مه‌قبووڵ بووه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش به‌پێی‬ ‫شاهیدی ئه‌ندامانی تری سه‌ركردایه‌تی‬ ‫كه‌ من ل�ه‌و كۆبوونه‌وه‌یه‌ نه‌بووم‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌رپرسی لیژنه‌ی یاسایی ئه‌وه‌ی‬ ‫سه‌ملاند»‪.‬‬ ‫ڕۆس���ت���ای���ی س�����ووره‌ ل��ه‌س��ه‌ر‬ ‫ب��ۆچ��وون��ه‌ك��ه‌ی خ���ۆی و ده‌ڵ��ێ��ت‬ ‫«كاره‌ساته‌كه‌ و سه‌ره‌تا مه‌ترسیداره‌كه‌‬ ‫له‌وێ‌ ده‌ستی پێكرد و هه‌ر ئه‌و كاته‌ش‬ ‫زانیم كه‌ ئه‌م كۆنفراسه‌ به‌م شێوه‌یه‌‬ ‫ب�ه‌رێ��وه‌ ده‌چێت كه‌ سه‌ركردایه‌تی‬ ‫ده‌یه‌وێت»‪.‬‬ ‫ئه‌و ته‌فسیره‌كه‌ به‌ ته‌ئویلكردن‬ ‫داده‌ن��ێ��ت و ده‌ڵ��ێ��ت «دوای ئه‌م‬ ‫هه‌نگاوه‌ سه‌ركردایه‌تی ته‌ئویلی بۆ‬

‫مادده‌یه‌كی په‌یره‌وی نێوخۆ كرد و‬ ‫سیستمی نوێنه‌رایه‌تی ف��راوان كرد‬ ‫تا ئ�ه‌و ئ �ه‌ن��دازه‌ی سه‌رجه‌م ئه‌ندام‬ ‫مه‌ڵبه‌ند و كارگێڕه‌كانی ئۆرگانه‌كانی‬ ‫كرده‌ ئه‌ندام كۆنفراس به‌وه‌ش نه‌وه‌ستا‬ ‫نزیكه‌ی ‪ 100‬كه‌سی تریشی له‌به‌ر‬ ‫هۆكاری جیاجیا زی��اد ك��رد‪ ،‬به‌وه‌ش‬ ‫ژم��اره‌ی به‌شداربوان نزیك بوه‌وه‌ له‌‬ ‫‪ 400‬كه‌س كه‌ دیاره‌ له‌م ژماره‌ زۆره‌دا‬ ‫ئیداره‌دانی گفتوگۆكان زانستیانه‌و‬ ‫بابه‌تیانه‌ نابێت»‪.‬‬ ‫چاودێرێكی سیاسی بۆچوونی‬ ‫وای�ه‌ تا ڕاده‌یه‌كی باش كۆنفرانسی‬ ‫ك��ۆم�ه‌ڵ س �ه‌رك �ه‌وت��وو ب���ووه‌‪ ،‬دكتۆر‬ ‫محه‌مه‌د بازیانی سه‌رۆكی سه‌نته‌ری‬ ‫ه��ودا بۆ لێكۆڵینه‌وه‌ی سیاسی به‌‬ ‫ڕۆژن��ام�ه‌ی به‌یانی وت «ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫من چاودێرییم ك��ردووه‌ هه‌ستم كرد‬ ‫یه‌كه‌مجاره‌ ئه‌ندامانی كۆنفرانس‬ ‫ڕه‌خنه‌ بگرن و سه‌رنجه‌كانیان بۆ‬ ‫كه‌سی یه‌كه‌می حزبه‌كه‌ ه��ه‌ردوو‬ ‫مامۆستایان شێخ محه‌مه‌د به‌رزنجی و‬ ‫عه‌لی باپیر ئاڕاسته‌ بكه‌ن‪ ،‬كه‌ زانستی‬ ‫تر و سه‌رده‌مییانه‌تر بوو له‌ كۆنگره‌كانی‬ ‫پێشوویان‪ .‬خاڵێكی ت��ر گوێگرتن‬ ‫ب��وو له‌ ب��ی��روڕای خه‌ڵك‪ ،‬كه‌ پێشرت‬ ‫بیروبۆچوونی ئێمه‌ومانانیان وه‌رگرت‬ ‫و فیعله‌ن كاریشیان پێ ك��ردووه‌‪.‬‬ ‫سه‌ركه‌وتن ڕێژه‌ییه‌‪ ،‬ده‌نا له‌سه‌دا سه‌د‬ ‫سه‌ركه‌وتوو نه‌بوو‪ ،‬چونكه‌ هه‌ندێكی‬ ‫بۆ ئاینده‌یه‌‪ ،‬بۆ منوونه‌ جێبه‌جێكردنی‬ ‫ئه‌و خااڵنه‌ی بۆ دوو ساڵی داهاووه‌ تا‬ ‫كاتی كۆنگره‌كه‌یان‪ ،‬ئه‌مه‌ به‌شه‌یان ئه‌و‬ ‫كاته‌ بڕیاری لێده‌درێت»‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی سه‌نته‌ری هودا‪ ،‬دكتۆر‬ ‫بازیانی ك��اری نه‌ك كۆمه‌ڵ به‌ته‌نیا‪،‬‬ ‫به‌ڵكو هه‌موو الیه‌نه‌ ئیسالمییه‌كانی‬ ‫ك��وردس��ت��ان ب�ه‌ الواز وێنا ده‌ك��ات‪،‬‬ ‫«الیه‌ن ئیسالمییه‌كان ئه‌دایان وه‌كو‬ ‫پێویست نییه‌‪ ،‬نه‌یانتوانیوه‌ زیاتر‬ ‫ج�ه‌م��اوه‌ری ب��ن‪ ،‬ئ�ه‌و ڕێ��ژه‌ی له‌ ده‌‬ ‫له‌ س �ه‌دا له‌ په‌رله‌مان هه‌یانه‌ زۆر‬ ‫كه‌مه‌ به‌ به‌راورد به‌ ڕێژه‌ی زۆرینه‌ی‬ ‫خه‌ڵكه‌ ئیسالمییه‌كه‌ی كوردستان‪ .‬كه‌‬

‫به‌راوردیان ده‌كه‌ین به‌ ئیسالمییه‌كانی‬ ‫واڵتانی ده‌وروبه‌ر ئه‌مان زۆر الوازن‪.‬‬ ‫سه‌رنجی زۆر له‌سه‌ر ڕاگه‌یاندنیان‬ ‫هه‌یه‌ و وه‌كو پێویست نین‪ ،‬گوتاری‬ ‫سیاسییان زۆر ڕوون وڕاشكاوانه‌ نییه‌«‪.‬‬ ‫ه �ه‌ن��دێ��ك ك��ۆن��ف��ران��س��ی��ان به‌‬ ‫خۆكوشنت پێناسه‌ ك���ردووه‌‪ ،‬به‌هۆی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ئه‌ندامانی كۆنفرانس به‌‬ ‫زۆری��ن�ه‌ی ده‌ن��گ دوو له‌ گرنگرتین‬ ‫س�ه‌اڵح��ی�ه‌ت��ی خ��ۆی��ان واز لێهینا‪،‬‬ ‫ك �ه‌ برتیبوون ل �ه‌ پ��ێ��داچ��وون�ه‌وه‌ی‬ ‫پ��ێ��ڕه‌وی ن��اوخ��ۆ و لێپرسینه‌وه‌ له‌‬ ‫ئه‌ندامانی سه‌ركردایه‌تی‪ ،‬له‌ وه‌اڵمی‬ ‫ئ �ه‌و ب��ۆچ��وون�ه‌دا محه‌مه‌د حه‌كیم‪،‬‬ ‫س�ه‌رۆك��ی لیژنه‌ی ب��ااڵی كۆنفرانس‬ ‫ڕای وانییه‌و به‌ ئازادی بیروبۆچوونی‬ ‫ده‌زانێت‪« ،‬ئه‌ندامی كۆنفرانس ئازاده‌‬ ‫له‌به‌ركارهێنانی ده‌سه‌اڵتی خۆی‪ ،‬گرنگ‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ به‌ شاهیدی هه‌مووان له‌م‬ ‫كۆنفرانسه‌دا بۆ یه‌كه‌مجار ڕێژه‌یه‌كی‬ ‫زۆر به‌شداری گفتوگۆكان بوون و به‌‬ ‫ئازادی كۆنفرانس وازی له‌ دوو بڕگه‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی خۆی هێنا‪ ،‬كه‌ بریتیبوون‬ ‫له‌ په‌یڕه‌و و هه‌ڵسه‌نگاندنی كاری‬ ‫ئ�ه‌ن��دام��ان��ی س �ه‌رك��ردای �ه‌ت��ی‪ .‬ب �ه‌اڵم‬ ‫ئه‌ندامانی سه‌ركردایه‌تی تێگه‌یاند‬ ‫كه‌ چیرت قه‌بووڵیان نییه‌ ئه‌ندامی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی ئه‌ركی خ��ۆی به‌جێ‬ ‫نه‌هێنێ»‪.‬‬ ‫له‌كۆتاییدا ئه‌وه‌ی خه‌ڵك چاوه‌ڕێی‬ ‫ده‌كات ئه‌وه‌یه‌ ئایا كۆنفرانسی ئه‌و‬

‫حزبه‌ كام گۆڕانكاری كرد كه‌ شایانی‬ ‫ب��اس بێت؟ زان��ا ڕۆستایی سه‌رۆكی‬ ‫لیژنه‌ی یاسایی ئه‌نجومه‌نی شوورای‬ ‫كۆمه‌ڵ ده‌ڵێت «ئه‌و گۆڕانكارییانه‌ی‬ ‫كۆنفراس كردنی كه‌م ب��وون‪ ،‬له‌وانه‌‬ ‫ب��ۆ ج��اری ی�ه‌ك�ه‌م ب��وو ب�ه‌ په‌خشی‬ ‫راسته‌وخۆ راپۆرته‌كان باڵوبكرێنه‌وه‌‬ ‫به‌ راپۆرتی ئه‌نجومه‌نی شووراشه‌وه‌‬ ‫كه‌ زۆر بوێرانه‌ كه‌مته‌رخه‌مییه‌كانی‬ ‫خسته‌ ڕوو‪ ,‬هه‌روه‌ها یه‌كسانكردنی‬ ‫خوشكان ل�ه‌گ�ه‌ڵ ب��رای��ان ل�ه‌ ڕووی‬ ‫ئاستی ح��زب��ی��ی�ه‌وه‌ و زی��ادك��ردن��ی‬ ‫رێ��ژه‌ی نوێنه‌رایه‌تیه‌كه‌یان بۆ ‪%20‬‬ ‫كارێكی ب��اش ب��وو‪ ,‬پاشان شێوازی‬ ‫داب�ه‌ش��ب��وون��ی ك��ۆن��ف��راس ب��ۆ چه‌ند‬ ‫گرووپێك تا ڕاپۆرته‌كان هه‌ڵسه‌نگێنن‬ ‫كارێكی جوان بوو»‪ .‬سه‌رۆكی لیژنه‌ی‬ ‫ب��ااڵی كۆنفرانسیش ده‌ڵ��ێ��ت «ل�ه‌و‬ ‫چ��وار خاڵه‌دا یه‌كێكیان هه‌ر جێگه‌‬ ‫باس نه‌بوو‪ ،‬كه‌ یه‌كگرتن بوو له‌گه‌ڵ‬ ‫حزبی دیكه‌دا‪ ،‬هه‌ڵسه‌نگاندنی كاری‬ ‫ئۆرگانه‌كان به‌شێوه‌یه‌كی شه‌فاف و‬ ‫زۆر نه‌وعی و به‌شێوازی ئازاد ڕاپۆرتی‬ ‫چ��وار دام �ه‌زراوه‌ك��ان و ئه‌نجومه‌نی‬ ‫شورا و پێشه‌وا و ئه‌میر هه‌ڵه‌سنگێرنان‪.‬‬ ‫هه‌ندێك بڕگه‌ش له‌ په‌یڕه‌و هه‌موار‬ ‫كرانه‌وه‌ و پاشان كۆنفرانس به‌زۆرینه‌ی‬ ‫ده‌نگ ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌ی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫په‌سه‌ند كرد كه‌ به‌ چوار له‌سه‌ر پێنجی‬ ‫ده‌نگه‌كان بتوانێت په‌یڕه‌و هه‌موار‬ ‫بكاته‌وه‌‪ ،‬كۆنفرانس بڕیاری دا كه‌‬

‫مۆڵه‌تی خوێندنی ماسته‌ر و دكتۆرا‬ ‫به‌ مه‌رجی نه‌مانی پۆستی ئه‌ندامێتی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی و ئۆرگانه‌كانی خواره‌وه‌‬ ‫ب��درێ��ت‪ ،‬ئ �ه‌م��ان �ه‌ خ��اڵ��ی به‌هێزی‬ ‫كۆنفرانس بوون»‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د بازیانییش وه‌ك چاودێری‬ ‫سیاسی ده‌ڵێت «خاڵێكی ئیجابییان‬ ‫ئ �ه‌وه‌ب��وو ئاماژه‌یان ب �ه‌وه‌ ك��ردووه‌‬ ‫پێویسته‌ الیه‌ن و سه‌نته‌ر و كه‌سایه‌تییه‌‬ ‫ئیسالمییه‌كان له‌ پڕۆژه‌یه‌كی فراواندا‬ ‫كۆ بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها قه‌بووڵكردنی‬ ‫سه‌رنجه‌كان ب��وو‪ ،‬ئه‌گه‌ر قه‌بووڵی‬ ‫ڕه‌خنه‌ بكه‌ن ئه‌وه‌ زیاتر سه‌ركه‌وتوو‬ ‫ده‌بن»‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆك���ی ل��ی��ژن��ه‌ی ی��اس��ای��ی‬ ‫ئ �ه‌ن��ج��وم �ه‌ن��ی ش�����وورای ك��ۆم �ه‌ڵ‬ ‫ڕه‌خنه‌ی جددی ده‌گرێت و ده‌ڵێت‬ ‫«خ��اڵ��ی سه‌لبی ك��ۆن��ف��راس بریتیی‬ ‫ب��وو له‌ چه‌ند شتێك له‌وانه‌ وێ��ڕای‬ ‫ئیداره‌سه‌ركه‌وتوه‌كه‌ش به‌اڵم نه‌توانرا‬ ‫ته‌واوی پڕۆژه‌ی هه‌مواری په‌یڕه‌وی‬ ‫نیوخۆ گفتوگۆی له‌سه‌ر بكرێت و‬ ‫ڕه‌وان���ه‌ی سه‌ركردایه‌تی ك��رای�ه‌وه‌‪،‬‬ ‫كۆنرتۆڵی سه‌ركردایه‌تی بۆ پێشنیاز‬ ‫و پ��ڕۆژه‌ك��ان‪ ،‬نه‌گه‌یشتنی پ��ڕۆژه‌ی‬ ‫هه‌مواری په‌یڕه‌و بۆ ئه‌ندامان به‌ر له‌‬ ‫كۆنفراس كه‌ به‌ ڕای من به‌ ئه‌نقه‌ست‬ ‫ب��وو بۆ تێپه‌ڕاندن‪ ،‬ژم���اره‌ی زۆری‬ ‫ئه‌ندامانی كۆنفراس كه‌ ڕێگربوو‬ ‫ل��ه‌وه‌ی باسه‌كان مافی خۆیان پێ‌‬ ‫بدرێت»‪.‬‬

‫محەمەد حەکیم محەمەد بازیاىن زانا ڕۆستایی ‬

‫‪7‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)2‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/18‬ساڵی یەکەم‬

‫یاخوا بەخێربێیت میواىن ئازیز‪ ،‬یا ڕۆژى بەهار یا شەوى پایز‬

‫پایز له‌ خه‌یاڵ و حاڵی سیاسییه‌كانی كورددا‬ ‫داخۆ سیاسه‌ت لێده‌گه‌ڕێت سیاسییه‌كانمان بیریان الی پایز بێت‪ ،‬بڵێی سیاسییه‌كانمان بزانن پایز چه‌ند هه‌نگاوێكی تری ماو ‌ه بگات و‬ ‫ده‌ست بكات ب ‌ه شانه‌كردنی قژی دره‌خته‌كان‪ ،‬ئایا پایز ته‌نیا وه‌رزی شاعیر و گۆرانیبێژ و فۆتۆگرافه‌ر و شێوه‌كاره‌كانه‌؟ ئه‌ی بۆچی نه‌مانبینی‬ ‫سیاسییه‌كی كورد شتێك بۆ پایز بكات؟ پایز ب ‌ه هه‌موو ڕه‌نگه‌كانییه‌و ‌ه ده‌چێت ‌ه الی شیعر و گۆرانی و ڕه‌نگ و وێنه‌كان‪ ،‬داخۆ ئه‌م دیارد ‌ه‬ ‫خه‌مگین ‌ه به‌چ شێو ‌ه و چ حاڵێك ده‌چێت ‌ه الی سیاسییه‌كانمان‪( ،‬به‌یان) له‌م ڕێگایه‌و ‌ه دزه‌ی كرد ‌ه نێو خه‌یاڵ و ئیحساسی چه‌ند سیاسییه‌ك و‬ ‫پایزی دۆزیه‌وه‌‪ ،‬بۆمان ده‌ركه‌وت له‌وێش پایز هه‌بوو‪ ،‬وه‌رن گوێ بگرن بزانن پایز ل ‌ه ده‌روون و خه‌یاڵی سیاسییه‌كاندا چلۆنه‌؟‬

‫په‌یجور‪ :‬سه‌اڵح ساالر ـ ڕه‌وشت محه‌مه‌د‬ ‫سه‌ره‌تا فه‌له‌كه‌دین كاكه‌یی‬ ‫ئ �ه‌ن��دام��ی كۆمیته‌ی ن��اوه‌ن��دی‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان ئاوا‬ ‫گوزارشتی له‌ پایز ده‌كرد «له‌ ڕووی‬ ‫فیزیاییه‌وه‌ وه‌رزێكه‌ له‌ وه‌رزه‌كانی‬ ‫ساڵ‪ ،‬به‌الی منه‌وه‌ كه‌شوهه‌وای‬ ‫پاییز خۆشرتین كه‌شوهه‌وایه‌‪،‬‬ ‫هه‌موو نووسین‪ ،‬یاخود بیرۆكه‌ی‬ ‫نووسینه‌كانم ل �ه‌ پ��ای��ی��زدا بۆم‬ ‫ه��ات��ووه‌‪ ،‬خ��ۆش��م ن��ازان��م ئ �ه‌وه‌‬ ‫بۆچی‪ ،‬له‌وه‌ تێناگه‌م! دیاره‌ ژینگه‌‬ ‫و وه‌رزی ساڵ كاریگه‌ری خۆی‬ ‫هه‌یه‌ و زۆر نهێنی له‌م گه‌ردوونه‌دا‬ ‫هه‌یه‌ مرۆڤ په‌ی پێ نابات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ كورتییه‌كه‌ی الی من خۆشرتین‬ ‫وه‌رزی ساڵه»‪.‬‬ ‫ومت�����ان ج��ی��ه��ان��گ��ی��ری له‌‬ ‫جوانییه‌كانی پاییزی نه‌كوشتووه‌؟‬ ‫كاكه‌یی ده‌ی���وت «جیهانگیری‬ ‫ده‌ت��وان��ێ��ت جیهانبینی م��رۆڤ‬ ‫بگۆڕێت‪ ،‬به‌اڵم ناتوانێت وه‌رزه‌كان‬ ‫بگۆڕێت‪ ،‬كاریگه‌ری وه‌رزه‌ك��ان‬ ‫له‌سه‌ر مرۆڤ و باڵنده‌ و گوڵ و‬ ‫گیا هه‌ر وه‌كو خۆیه‌تی‪ ،‬بگره‌ پاییز‬ ‫له‌ ج��اران جوانرتیش ده‌كه‌وێته‌‬ ‫به‌رچاو»‪.‬‬ ‫ل�ه‌وێ له‌ كاكه‌ییامن پرسی‪:‬‬ ‫شه‌وانی درێ��ژی پایز چی بۆ تۆ‬ ‫ده‌كه‌ن؟ ئه‌و وتی «له‌ كورده‌وارییدا‬ ‫پ��ای��ی��ز م��ان��گ��ی ك��ۆك��ردن��ه‌وه‌ی‬

‫به‌روبووم و به‌رهه‌مه‌كانه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫پێشرتیش كه‌ مرۆڤه‌كان له‌سه‌ر ڕاو و‬ ‫شكار ژیاون‪ ،‬له‌ پاییزدا هه‌موو شته‌كانی‬ ‫خۆیان خڕ ده‌كرده‌وه‌ بۆ وه‌رزی زستان‪،‬‬ ‫له‌ كوردستان په‌له‌وه‌رێك هه‌یه‌ شتێك له‌‬ ‫ڕیشۆڵه‌ گه‌وره‌تره‌‪ ،‬به‌اڵم ڕه‌نگی بۆره‌ و‬ ‫ده‌نووكی درێژه‌‪ ،‬ئه‌م باڵنده‌یه‌ ده‌چێت‬ ‫مێوژ ك��ۆده‌ك��ات�ه‌وه‌و له‌ ن��او زه‌وییدا‬ ‫كونێك ده‌كاته‌وه‌ و تێیدا ده‌یشارێته‌وه‌‪،‬‬ ‫سه‌یر ئه‌وه‌یه‌ كاتێك به‌فرێكی زۆر‬ ‫ده‌ب��ارێ��ت ك �ه‌ ڕه‌ن��گ �ه‌ مه‌ترێكیش‬ ‫بێت‪ ،‬كه‌چی ئه‌و ده‌زانێت كونه‌كه‌ له‌‬ ‫كوێدایه‌ ده‌ی��دۆزێ��ت�ه‌وه‌و ئ�ه‌و شته‌ی‬ ‫ده‌ریده‌هێنێته‌وه‌و‬ ‫شاردویه‌تییه‌وه‌‬ ‫ده‌ی��خ��وات‪ ،‬هه‌موو زینده‌وه‌رێك له‌‬ ‫پاییزدا قایمكاری بۆخۆی ده‌ك��ات‪،‬‬ ‫ئێمه‌ش كاتی خۆی كه‌ پێشمه‌رگه‌ بووین‬ ‫له‌ شاخ‪ ،‬خۆمان ئاماده‌ ده‌كرد و جلی‬

‫ئەو کەنااڵنەى نزیک لە دەسەاڵتن بە زووترین کات کارەکانیان تەواو دەبێت‪.‬‬

‫زستانه‌مان ئاماده‌ ده‌كرد و سه‌ربامنان‬ ‫سواق ده‌دا»‪.‬‬ ‫ئ �ه‌ب��ووب �ه‌ك��ر ع �ه‌ل��ی ئ�ه‌ن��دام��ی‬ ‫مه‌كته‌بی سیاسیی ی�ه‌گ��ك��روت��ووی‬ ‫ئیسالمیی ئاوا گوزارشتی له‌ پایز كرد‬ ‫«پاییز وه‌رزێكه‌ سه‌رچاوه‌ی ئیلهامی‬ ‫ش��اع��ی �ران و دڵ��ڕف��ێ��ن�تری��ن دیمه‌نی‬ ‫هه‌ڵوه‌رینی گه‌اڵكان و خۆشرتین وه‌رزی‬ ‫ژیانه‌ به‌الی منه‌وه‌«‪.‬‬ ‫ش�ه‌وان��ی پایز زۆر شت بۆ ئه‌و‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬وه‌ك خۆی ده‌یوت «به‌شێكی‬ ‫ب���اش ل��ه‌ ن��ووس��ی��ن�ه‌ك��ان��م‪ ،‬چ ده‌ق��ه‌‬ ‫شیعرییه‌كانم‪ ،‬چ بابه‌ته‌ فیكرییه‌كانم‪،‬‬ ‫كه‌ من به‌ پله‌ی یه‌كم سه‌رقاڵی نووسینی‬ ‫ده‌ق��ی فیكرییم‪ ،‬له‌ شه‌وانی درێژی‬ ‫پاییز و شه‌وانی زستان له‌دایكبوون»‪.‬‬ ‫ل������ه‌ب������اره‌ی ك����اری����گ����ه‌ری‬ ‫جیهانگرییشه‌وه‌ پێی وابوو‪« :‬به‌شێك‬

‫فۆتۆگۆاف‪ :‬محەمەد جەمال‬

‫له‌ ته‌قسه‌ جوانه‌كه‌ی پاییز و سه‌رتاپای‬ ‫وه‌رزه‌ك���ان و تێكڕای ژی��ان به‌هۆی‬ ‫پێشكه‌وتنه‌كانی ته‌كنه‌لۆژیاوه‌ كاڵ‬ ‫بوونه‌ته‌وه‌‪ .‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ته‌كنه‌لۆژیا‬ ‫به‌شێك له‌ ڕاز و نهێنییه‌كانی شه‌وی‬ ‫دزی��وه‌‪ ،‬چونكه‌ شه‌و و ڕۆژ جیاوازی‬ ‫خۆیان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ته‌كنه‌لۆژیا هاتووه‌‬ ‫شه‌وه‌كه‌مان ده‌كاته‌وه‌ به‌ ڕۆژ و به‌وه‌ش‬ ‫قوواڵیی الیه‌نه‌ ڕۆحییه‌كه‌ی شه‌ومان له‌‬ ‫له‌كیس ده‌دات»‪.‬‬ ‫ب �ه‌الی تۆفیق كه‌ریم‪ ،‬ئه‌ندامی‬ ‫مه‌كته‌بی سیاسیی كۆمه‌ڵی ئیسالمییه‌وه‌‪:‬‬ ‫پاییز س���ه‌روه‌ری وه‌رزه‌ك��ان��ی ساڵه‌‪،‬‬ ‫له‌ هه‌موویان زیاتر پێی دڵخۆشرته‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ك ده‌یوت «به‌ڕاستی ناخی خۆم‬ ‫له‌ وه‌رزی پاییزدا ده‌خوێنمه‌وه‌«‪.‬‬ ‫پرسیامن له‌ تۆفیق كه‌ریم شه‌وانی‬ ‫پایز چی بۆتۆ ده‌كه‌ن؟ پێی وتین «ئه‌م‬

‫ئێواره‌یه‌ كه‌ قسه‌ ده‌كه‌ین ژووره‌كه‌ی‬ ‫خۆمم كۆكرده‌وه‌ بۆ خۆئاماده‌كردن‬ ‫ب��ۆ پ��ی��اچ��وون�ه‌وه‌ی ب�ه‌رگ��ی دووه‌م��ی‬ ‫كتێبه‌كه‌م (كاریگه‌ری ئیسالم له‌سه‌ر‬ ‫كه‌لتووری كورد) چونكه‌ هه‌ست ده‌كه‌م‬ ‫له‌ وه‌رزی پاییزدا زمانی نووسینم‬ ‫پ��اراوت��ر و م���ه‌ودای خه‌یاڵم به‌رینرت‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬سه‌رقاڵیی و ڕۆچوونم له‌ناو‬ ‫سه‌رچاوه‌كاندا چڕتر ده‌بێته‌وه‌«‪.‬‬ ‫ب�����ه‌الی ت��ۆف��ی��ق ك��ه‌ری��م��ه‌وه‌‬ ‫جیهانگیری به‌ جوانی پاییزی نه‌وێراوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و ده‌یوت « ئه‌وانه‌ی ئالووده‌ی پاییز‬ ‫بوون نه‌ جیهانگیری و نه‌ شتی دیكه‌ش‬ ‫توانای كاڵكردنه‌وه‌ی پاییزی نییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫الی خه‌ڵكه‌كه‌ به‌ گشتیی بێگومان به‌ڵی‬ ‫كاریگه‌ری هه‌بووه‌«‪.‬‬ ‫زی�����ره‌ك ك���ه‌م���ال‪ ،‬ئ��ه‌ن��دام��ی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی حزبی شیوعی كوردستان‪،‬‬

‫به‌و شێوه‌یه‌ گوزارشتی خۆی بۆ پایز‬ ‫ده‌كرد‬ ‫«پاییز وه‌رزێكه‌ بۆ قووڵبوونه‌ و‬ ‫ڕامان و زیاتر بیركردنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‬ ‫گه‌اڵكان ده‌وه‌رن و ڕوویه‌كی مردن‬ ‫به‌ ڕواڵه‌تی ده‌ره‌وه‌ی دره‌خته‌كاندا‬ ‫ده‌بیرنێت‪ ،‬ب �ه‌اڵم من به‌ وه‌رزی‬ ‫هاوسه‌نگكردنه‌وه‌ی ده‌زانم‪ ،‬وه‌ك‬ ‫له‌دایكبوون و مردنی مرۆڤ وایه‌‪،‬‬ ‫چۆن نه‌ به‌ له‌دایكبوون مردن له‌ناو‬ ‫ده‌چێت و نه‌ به‌ مردنیش ژیان‬ ‫له‌ناو ده‌چێت‪ ،‬پاییزیش ئاوایه‌‪.‬‬ ‫زیره‌ك كه‌مال یاده‌وه‌رییه‌كانی‬ ‫توند توند به‌ پایزانه‌وه‌ گرێداوه‌‪،‬‬ ‫ل��ه‌و ب��اره‌ی��ه‌وه‌ ب��ۆی گێڕاینه‌وه‌‬ ‫«ل �ه‌ كاتی پێشمه‌رگایه‌تییدا له‌‬ ‫وه‌رزی پاییزدا یاتر ل�ه‌ بیست‬ ‫كه‌س له‌و براده‌ره‌خۆشه‌ویستانه‌م‬ ‫شه‌هیدبوون‪ ،‬له‌ وه‌رزی پاییزدا‬ ‫كه‌ من پێشمه‌رگه‌بووم هه‌واڵی‬ ‫كۆچی دوای���ی باوكمم بیست‪،‬‬ ‫كه‌ سێ ساڵ بوو نه‌مبینیبوو‪ ،‬له‌‬ ‫وه‌رزی پاییزدا یه‌كێك له‌ قوتابییه‌‬ ‫هاوڕێ خۆشه‌ویسته‌كان له‌الیه‌ن‬ ‫به‌عسه‌وه‌ له‌سێداره‌ درا‪ .‬هه‌ر له‌‬ ‫پایزیشدا بووم به‌ پێشمه‌رگه‌‪ ،‬له‌‬ ‫پاییزدا خرامه‌ ناو خولێكی حزبه‌وه‌‪،‬‬ ‫سه‌رتای ئاشنابوونم به‌ خوێندنه‌وه‌و‬ ‫و تاسه‌ی شیعرییم له‌و وه‌رزه‌دا‬ ‫شكا و پاییز به‌ شیعری ئاشنا كردم‪.‬‬

‫‪8‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)2‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/18‬ساڵی یەکەم‬

‫ریاڵ مه‌درید‪ ،‬ماڵێكی لێكرتازاو‬

‫موحه‌ممه‌د عه‌واد‬ ‫له‌ ساڵی ‪2005‬ە ‌وه‌ ریاڵ مه‌درید‬ ‫ب�ه‌ خراپرتین س �ه‌ره‌ت��ا ده‌س��ت��ی به‌م‬ ‫وه‌رزه‌ ك����ردووه‌‪ ،‬دوای ئ���ه‌وه‌ی له‌‬ ‫هه‌فته‌ی چواره‌می خولی ئیسپانیدا‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ ئیشبیلیه‌ شكستی هێنا‪،‬‬ ‫كه‌ شكستی دووه‌م��ی یانه‌كه‌ بوو له‌‬ ‫چوار یارییدا‪ ،‬ئێستایش خاوه‌نی ته‌نها‬ ‫چوار خاڵه‌ و به‌ هه‌شت خاڵ له‌ دوای‬ ‫به‌رشه‌لۆنه‌ی پێشه‌نگ و ركابه‌ری‬ ‫هه‌میشه‌ییه‌وه‌یه‌تی‪.‬‬ ‫حاڵه‌تی خاڵه‌كانی ئێستای یانه‌كه‌‬

‫و ریزبه‌ندییه‌كه‌ی ئه‌وه‌ ده‌رده‌خات‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ئه‌و یانه‌یه‌ له‌ قه‌یرانێكی گه‌وره‌دایه‌ و‬ ‫پێویستی به‌ كاری هێواش و به‌رده‌وامه‌‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ر كردنی‪ ،‬به‌ تایبه‌ت تیپی‬ ‫شاهانه‌ هه‌موو هۆكارێكی سه‌ركه‌وتنی‬ ‫له‌ به‌رده‌ستدایه‌‪ ،‬ئه‌مانه‌یش گرنگرتین‬ ‫تێبینییه‌ هونه‌رییه‌كانن له‌و باره‌وه‌‪.‬‬ ‫ـ رۆناڵدۆم به‌ هیچ شێوه‌یه‌ك به‌‬ ‫دڵ نه‌بوو‪ ،‬ئه‌ستێره‌یه‌كی گه‌وره‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌وه‌دا گومامنان نییه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌رده‌وام‬ ‫گۆرانكاری له‌ شوێنه‌كه‌یدا‪ ،‬وایلێكردم‬ ‫هه‌ست بكه‌م به‌ جۆرێك له‌ جۆره‌كانی‬ ‫دیكتاتۆریه‌ت‪ ،‬ئه‌م دیكتاتۆریه‌ته‌ی‬ ‫رۆن��اڵ��دۆ ب�ه‌ شێوه‌یه‌كی زۆر ری��اڵ‬

‫م���ه‌دری���دی ل���ه‌الی چ��ه‌پ��ه‌وه‌ الواز‬ ‫كردبوو‪ ،‬وایكردبوو كه‌ مارسێلۆ به‌ بێ‬ ‫هاوكاری راسته‌قینه‌ مبێنێته‌وه‌‪ ،‬وه‌رزی‬ ‫راب��ردووم��ان له‌ یادبێت كه‌ ئه‌م الیه‌‬ ‫خاڵی به‌هێزی ریاڵ مه‌درید بوو‪.‬‬ ‫ـ ریاڵ مه‌درید خاوه‌نی تاكتیكێكی‬ ‫روونی هێرشربدن نییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌یش كارێكی‬ ‫زۆر خراپه‌ و پێویسته‌چاره‌سه‌ری بكات‪،‬‬ ‫تیپه‌كه‌ ئه‌وه‌ی بیرچۆته‌وه‌ كه‌ وه‌رزی‬ ‫رابردوو فێری بوو بوو‪.‬‬ ‫ـ ریاڵ مه‌دریدی ئێستا خراپرتین‬ ‫تاكتیكی ه�ه‌ی�ه‌ ل�ه‌ك��ات��ی خ��وان��دی‬ ‫رامۆسه‌وه‌ كه‌ ده‌یبنم‪ ،‬دوای ئه‌وه‌ی‬ ‫وه‌رزی رابردوو ره‌ونه‌قرتین ته‌كتیكی‬

‫ئه‌وه‌ی له‌ باره‌ی فیفاوه‌ نایزانیت‬ ‫فەرمان محەمەد‬

‫هه‌بوو له‌ سه‌رده‌می دیلبۆسكییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ـ ری��اڵ مه‌درید باجی نه‌بوونی‬ ‫به‌رگریكارێكی باشی الی راستیدا كه‌‬ ‫ئه‌ركی هێرشربدنی جێبه‌جێ نه‌كرد‪ ،‬له‌‬ ‫كاتێكدا تیپه‌كه‌ی پێویستی پێی بوو‪،‬‬ ‫بێگومان كارێكی ت �ه‌واو نییه‌ تیپێك‬ ‫ناچار بێت یاریزانێكی ن��اوه‌ڕاس��ت‬ ‫به‌كاربهێنێت بۆ به‌رگری الی راست‪.‬‬ ‫ـ ه��ه‌س��ت ده‌ك����ه‌م س��ه‌رج��ه‌م‬ ‫یاریزانه‌كانی ری��اڵ مه‌درید خه‌ون‬ ‫ب �ه‌ ت�ه‌ن��ه��ا ش��ت��ێ��ك�ه‌وه‌ ده‌ب��ی��ن��ن‪ ،‬له‌‬ ‫پێش ئه‌وانیشه‌وه‌ راهێنه‌ره‌كه‌یان‬ ‫و س �ه‌رۆك �ه‌ك �ه‌ی��ان‪ ...‬ئه‌ویش خولی‬ ‫یانه‌پاڵه‌وانه‌كانی ئەو‌روپایه‌‪.‬‬

‫هه‌موومان ناوی فیفامان بیستووه‌‪ ،‬به‌اڵم ره‌نگ ‌ه له‌باره‌یه‌وه‌ زۆر شت نه‌زانین‪.‬‬ ‫فیدراسیۆنی نێونه‌ته‌وه‌یی فوتباڵ نارساو به‌ (فیفا) بۆ ئیداره‌كردنی مه‌سه‌له‌ی‬ ‫تۆپی پێ له‌ جیهان‪ ،‬دامه‌زراو ‌ه و شوێنه‌كه‌ی كه‌وتۆته‌ شاری زوریخی واڵتی سویرسا‬ ‫فیفا به‌رپرس و چاودێری تۆپی پێ به‌تایبه‌ت مۆندیاڵی جیهانیی تۆپی پێیه‌ كه‌‬ ‫له‌ ساڵی ‪1930‬به‌دواوه‌ به‌رده‌وام به‌رێوه‌ده‌چێت‪،‬‬ ‫فیفا ‪208‬ئه‌ندامی هه‌یه‌ و ‪3‬ئه‌ندامی زیاتر ‌ه له‌ ئه‌نجوومه‌نی نێونه‌ته‌وه‌یی‬ ‫ئۆڵه‌مپیك‪ .‬مێژووی دامه‌زراندنی بۆ ساڵی ‪1904‬ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬پاش خۆشه‌ویستبوونی‬ ‫ئه‌م وه‌رزش �ه‌ له‌نێو خه‌ڵك و كۆمه‌ڵگا‪ ،‬فیفا سه‌رۆكایه‌تی یه‌كه‌مین پێشربكێی‬ ‫نێونه‌ته‌وه‌یی تۆپی پێی له‌ ساڵی ‪1906‬ی ل ‌ه ئه‌ستۆ بوو و له‌سه‌ر داخوازی ئه‌ندامێتی‬ ‫ئه‌فریكای باشوور ل ‌ه ساڵی ‪ ،1909‬ئه‌رژە‌نتین ل ‌ه ساڵی ‪1912‬و ئه‌مریكا له‌ ساڵی‬ ‫‪1913‬ئه‌ندامانی فیفا بێجگ ‌ه له‌ ئه‌ورووپا‪ ،‬واڵتانی ئه‌مریكاشی گرته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌شداریی زۆرینه‌ی یاریزانه‌كان له‌ جه‌نگ و سنوورداربوونی كه‌ ره‌سه‌كانی‬ ‫گه‌شتی یاریزانه‌كان‪ ،‬وایكرد له‌ شه‌ری یه‌كه‌می جیهانی فیفا تووشی قه‌یران ببێ‪.‬‬ ‫پاش شه‌ڕی یه‌كه‌می جیهانی ‪Hirschman Carl‬ی ئاڵامنی سه‌رۆكایه‌تی فیفای‬ ‫گرته‌ئه‌ستۆ و فیفای ل ‌ه مایه‌پووچبوون رزگار كرد‪ .‬له‌و سه‌رده‌مه‌ بریتانیا وه‌ك ماڵی‬ ‫فیفا(‪ )Home Nations‬نه‌یاری خۆی بۆ پێشربكێی نێونه‌ته‌وه‌یی له‌گه‌ڵ دوژمنه‌كانی‬ ‫له‌ جه‌نگی یه‌كه‌می جیهانی راگه‌یاندو ئه‌ندامێتی خۆی له‌ فیفا هه‌ڵوه‌شانده‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵبه‌ت فیفا دواتر ئه‌ندامانی خۆی به‌ده‌ستهێنایه‌وه‌‪ .‬كۆمه‌ڵه‌ی فیفا له‌ الیان‬ ‫مۆزه‌خانه‌ی نێونه‌ته‌وه‌یی تۆپی پێ له‌ بریتانیا به‌رێوه‌ده‌چێت‪.‬‬ ‫یاساكانی فوتباڵ ته‌نها ل ‌ه الیەن فیفاو ‌ه په‌سه‌ند ناكرێ به‌ڵكوو له‌ الیەن‬ ‫ئه‌نجوومه‌نێكی نێونه‌ته‌وه‌یی تۆپی پێ ب ‌ه ناو ‪IFAB‬داده‌رێژرێ و په‌سه‌ند ده‌كرێت‪.‬‬ ‫فیفا له‌ناو ئه‌م ئه‌نجوومه‌نه‌ ‪ 4‬ئه‌ندامی هه‌یه‌ و ‪ 4‬ئه‌ندامیرت سه‌ر به‌ ئه‌نجوومه‌نه‌كانی‬ ‫بریتانیاو ئیسكاتله‌ندو وێڵز و ئیرله‌ندی باكووره‌‪.‬‬ ‫كونگره‌ی فیفا به‌رزترین ناوه‌ندی فیفای ‌ه و پێكهاتوه‌ له‌ نوێنه‌رانی فدراسیۆنی‬ ‫واڵتانی ئه‌ندامی فیفا‪ .‬كونگر ‌ه دانیشتنی سااڵنه‌ی هه‌یه‌و له‌ هه‌لومه‌رجی تایبه‌تیشدا‬ ‫دانیشتنی كاتی ده‌بێت‪ .‬ته‌نیا كونگر ‌ه ده‌توانێت ب ‌ه په‌سه‌ندكردنی یاسا‪ ،‬گۆڕان له‌‬ ‫فیفا دروست بكات‪ .‬یه‌كێك له‌ سیاسه‌ته‌كانی فیفا هه‌ڵپه‌ساردنی به‌شداریكردنی‬ ‫له‌پێشربكێ نێونه‌ته‌وه‌ییه‌كانی ئه‌و یانانه‌ی ‌ه كه‌ واڵته‌كانیان ده‌ستێوه‌ردانیان له‌‬ ‫فدراسیۆنه‌كانی تۆپی پێی واڵته‌كه‌یان هه‌یه‌‪ ،‬یان فدراسیۆن به‌ته‌واوی هه‌ڵناسێت به‌‬ ‫ئه‌ركه‌كانی خۆی‪ .‬واڵتانی یونان و كینیا وعێراق ئه‌و واڵتانه‌ بوون كه‌ ئه‌و یاسایه‌ی‬ ‫به‌سه‌ردا سه‌پێرنا‪ .‬ل ‌ه مۆندیاڵی جیهانی ‪1994‬به‌م الوه‌ وه‌ك لیگی پاڵه‌وانێتی ئه‌وروپا‪،‬‬ ‫فیفا بو ‌ه به‌ خاوه‌ن رسودێكی تایبه‌ت و ل ‌ه سه‌ره‌تای پێشبڕكێكانی تۆپی پێی كه‌مرت له‌‬ ‫‪20‬ساڵەوە ئه‌و رسووده‌ وه‌ك رسوودی فه‌رمیی فیفا لێده‌درێت‪.‬‬

‫پشتبه‌ستن به‌ ئه‌زموونداری یاریزان و ڕاهێنه‌ر‬ ‫ئه‌حمه‌د سه‌نگاوی‬ ‫هه‌ندێك له‌ ڕاهێنه‌ران ئاماد ‌ه‬ ‫نین ده‌ستبه‌رداری یاریزانه‌ به‌ته‌مه‌نه‌كان‬ ‫ب��ن‪ ،‬به‌ تایبه‌تی ئ �ه‌و یاریزانانه‌ی كه‌‬ ‫ته‌مه‌نیان ل�ه‌ س���ه‌روو ‪ 30‬ساڵەوەیە‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئاستی هونه‌ری و توانای‬ ‫جه‌ستەییان ڕوو له‌ الوازی و داكشانه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌بوونی ئه‌زموونی به‌رفره‌ له‌ نێو‬ ‫یاریگه‌‪ ،‬كۆمه‌كییان ده‌كات ك ‌ه زۆر ژیرانه‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ یارییه‌ گه‌وره‌ و گرنگ و‬ ‫چاره‌نووسسازه‌كاندا بكه‌ن‪.‬‬

‫یاریزانه‌ به‌ته‌مه‌نه‌كان ده‌توانن‬ ‫له‌ یارییه‌ گ �ه‌وره‌ و به‌هێزه‌كاندا بوون‬ ‫و مانه‌وه‌ی خۆیان بسه‌ملێنن‪ ،‬هه‌ڵبه‌ت‬ ‫به‌رمه‌بنای ئه‌زموونی زۆر و به‌خه‌رجدانی‬ ‫ته‌مه‌نێكی زۆر له‌ نێو دونیای تۆپی پێدا‪،‬‬ ‫فێری ئه‌وه‌ی كردوون چۆناوچۆن وانه‌ی‬ ‫جۆراوجۆر فێربن و هه‌ڵه‌ی كوشنده‌‬ ‫ئه‌نجام نه‌ده‌ن‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ ڕاهێنه‌ر له‌‬ ‫ڕووی وزه‌ و توانای جه‌سته‌ییه‌وه‌ موراعاتی‬ ‫ئه‌م جۆره‌ یاریزانه‌ ته‌مه‌ن گه‌ورانه‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫چونكه‌ ناتوانن به‌ هه‌مان هه‌ناسه‌ی الوێك‬ ‫تاقه‌ و توانای خۆیان دابه‌ش بكه‌ن به‌سه‌ر‬ ‫نه‌وه‌د خوله‌كی یارییه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫سه‌رباری الیه‌نی نه‌رێنی یاریزانی‬ ‫س���اڵ���دار‪ ،‬ل��ێ س���وود و ك��اری��گ�ه‌ری��ی‬ ‫خۆیان هه‌یه‌ و ده‌توانن به‌ شێوه‌یه‌كی‬ ‫ته‌ندروست تیپی به‌رابه‌ر‪ ،‬یاخود یاریزانی‬ ‫به‌رابه‌ریان بخوێننه‌وه‌‪ .‬هه‌ر بۆیه‌ هه‌ندێك‬ ‫له‌ ڕاهێنه‌ران به‌ گرینگی و بایه‌خێكی‬ ‫زۆره‌وه‌ ده‌ڕوان��ن له‌ ب��وون و مانه‌وه‌ی‬ ‫ژماره‌یه‌ك له‌ یاریزانه‌ ته‌مه‌ن گه‌وره‌كان‬ ‫ل�ه‌ ڕی��زی یانه‌كه‌یان‪ .‬ب��ۆ وێنا یانه‌ی‬ ‫میالنی سه‌رده‌می (كارلۆ ئانچلۆتی) به‌‬

‫رۆیشتنی یارمه‌تی ئه‌رسیناڵی داوه‌‬ ‫س��ه‌ره‌‌ڕای ئ �ه‌وه‌ی یانه‌ی ئه‌رسیناڵ ڤان پێرسی باشرتین‬ ‫یاریزانی وه‌رزی رابردووی یانه‌كه‌ی ل ‌ه ده‌ستدا‪ ،‬به‌اڵم ئارسین‬ ‫فینگه‌ر راهێنه‌ری یانه‌ك ‌ه ده‌ڵێت رۆیشتنی ڤان پێرسی‬ ‫سوودی زۆری هه‌بوو ‌ه بۆ یانه‌كه‌‪ .‬به‌و پێیه‌ی شێوازی‬ ‫ئێستای یاریكردنیان باشرت ‌ه له‌وه‌ی وه‌رزی رابردوو‬ ‫ك ‌ه پار تیپه‌ك ‌ه هه‌موو پشتی به‌و به‌ستبوو‪ ،‬سه‌رجه‌م‬ ‫یاریزانه‌كان پاسیان به‌و ده‌دا بۆ ئه‌وه‌ی گۆڵ بكات‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێستا چه‌ند هه‌ڵبژارده‌یه‌كی تریان ل ‌ه به‌رده‌ستدایه‌‬ ‫و هه‌مووی الی خۆیه‌و ‌ه هه‌ست ب ‌ه به‌رپرسیارێتی ده‌كات‪.‬‬

‫یانه‌ی یاریزانه‌ به‌سااڵچووه‌كان نارسابوو‪.‬‬ ‫پاشان الیه‌نێكی گرنگرت هه‌یه‌ ئه‌ویش‬ ‫ئه‌زموونگه‌رییه‌ له‌كن ڕاهێنه‌ر‪ .‬ئه‌زموون‬ ‫یه‌كێكه‌ ل ‌ه پایه‌ ه �ه‌ره‌ گرنگ و هه‌ره‌‬ ‫بنچینه‌ییه‌كانی كاری ڕاهێنه‌رایه‌تی‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫واده‌كات ڕاهێنه‌رێك سه‌ركه‌وتووتربێت‬ ‫له‌ ڕاهێنه‌رێكی دی‪ ،‬بریتییه‌ له‌ بوونی‬ ‫ئه‌زموون و ش��اره‌زای��ی‪ .‬ئه‌گه‌رچی له‌م‬ ‫سااڵنه‌ی دوای��دا شۆڕشێك به‌رپا بوو له‌‬ ‫الی �ه‌ن ڕاهێنه‌ره‌ الوه‌ك��ان �ه‌وه‌‪ ،‬گه‌رچی‬ ‫ژم��اره‌ی ڕاهێنه‌ره‌ الوه‌سه‌ركه‌وتووه‌كان‬ ‫ئێجگار زۆر نییه‌‪ ،‬وه‌لێ (فرانك ڕایكارد)‬ ‫ی هۆڵه‌ندی ت��وان��ی ده‌س��ت��ك��اری ئه‌م‬ ‫هاوكێشه‌یه‌ بكات‪ ،‬كه‌ ده‌بێت به‌رده‌وام‬ ‫ڕاهێنه‌ر كه‌سێكی به‌ته‌مه‌ن بێت و الی‬ ‫كه‌م بیست تا سی ساڵ به‌ته‌مه‌نرت بێت له‌‬ ‫یاریزانه‌‌كانی‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی هه‌م ڕێزلێگیراو‪،‬‬ ‫هه‌م هه‌یبه‌ت و شكۆی هه‌بێت له‌ الی‬ ‫یاریزانه‌كان و هه‌میش په‌یوه‌ندی نێوان‬ ‫یاریزان و ڕاهێنه‌ر په‌یوه‌ندییه‌كی باوك‬ ‫و كوڕ ئاسا بێت‪ ،‬به‌اڵم فرانك ڕایكاردی‬ ‫ه��ۆڵ �ه‌ن��دی ت��وان��ی ئ��ه‌م به‌سته‌ڵه‌كی‬ ‫چه‌قبه‌ستوویی ‌ه تێكوپێك بشكێنێت و‬

‫ئه‌لیگری شوێنه‌كه‌ی‬ ‫ئه‌د ر یا نۆ‬ ‫گ��ال��ی��ان��ی ج��ێ��گ��ری‬ ‫سه‌رۆكی یانه‌ی میالن رایگه‌یاند‬ ‫ك ‌ه چاره‌نووسی ئه‌لیگری راهێنه‌ر له‌‬ ‫مه‌ترسیدا نییه‌‪ ،‬سه‌ر‌هڕای ئه‌وه‌ی میالن‬ ‫دوو یاریی ل ‌ه یاریگای خۆیدا دۆڕاندووه‌‬ ‫و ل ‌ه سێ هه‌فته‌ی خولی ئیتاڵیدا ته‌نها‬ ‫سێ خاڵی هه‌یه‌‪.‬‬

‫بۆ جیهانی بسه‌ملێنێت ته‌مه‌ن گه‌وره‌یی‬ ‫پێوه‌رێكی سه‌د ده‌ر سه‌د ڕاست و دروست‬ ‫نییه‌ و ده‌شێت و ده‌گونجێت یاریزانی‬ ‫پێشوو یان ڕاهێنه‌رێكی الو‪ ،‬بتوانێت‬ ‫سه‌ركه‌وتنی گه‌وره‌ و گرنگ تۆمار بكات‪،‬‬ ‫به‌ پێچه‌وانه‌ی ئه‌و تێروانینه‌ی كه‌ پێی‬ ‫وایه‌ كاری ڕاهێنه‌ر پێویستی به‌ ته‌مه‌نێكی‬ ‫زۆر و ئه‌زموونێكی زۆرتر هه‌یه‌‪ .‬ڕیكارد‬ ‫توانی ل ‌ه یۆرۆی ‪2000‬دا هه‌ڵبژارده‌ی‬ ‫هۆڵه‌ندا بگه‌یه‌نێت به‌ قۆناغی نیوه‌ی‬ ‫كۆتایی‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ستێكی بااڵی هه‌بوو‬ ‫له‌ به‌رپاكردنی شۆڕشێكی گ��ه‌وره‌ بۆ‬ ‫هه‌ستانه‌وه‌ی (بارسیلۆنا) و گه‌ڕاندنه‌وه‌ی‬ ‫بۆ به‌ده‌ستهێنانی ناسناوی ناوخۆیی و‬ ‫ئه‌وروپی‪ .‬هه‌ر دوای ئه‌م سه‌ركه‌وتنه‌‬ ‫زۆرێك له‌ هه‌ڵبژارده‌كان به‌هه‌مان شێوه‌ی‬ ‫هۆڵه‌ندا ده‌ستیاندایه‌ تاقیكردنه‌وه‌ی‬ ‫یاریزانه‌كانی پێشووی هه‌ڵبژارده‌كه‌یان و‬ ‫ده‌ستنیشانیان ده‌كرد وه‌ك سه‌رپه‌رشتیاری‬ ‫هونه‌ری بژارده‌كه‌یان‪ ،‬به‌ تایبه‌تی ئه‌و‬ ‫یاریزانانه‌ی كه‌ مه‌ودای نێوان وازهێنانی‬ ‫له‌یاری نێوده‌وڵه‌تی و له‌ئه‌ستۆگرتنی‬ ‫ئه‌ركی ڕاهێنه‌رایه‌تی هه‌ڵبژارده‌كه‌ی‬

‫جێگیره‌؟‬ ‫گالیانی‬ ‫دووپاتی كرده‌وه‌‬ ‫ك ‌ه پێویست ناكات ئه‌و‬ ‫راهێنه‌ر‌ه بیر له‌و ‌ه بكاته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫پێویست ‌ه ته‌نها بیری الی تیپه‌ك ‌ه بێت‪.‬‬ ‫چاودێران ئه‌م لێدوانه‌ی گالیانی‬ ‫ب ‌هڕاست نازانن و پێشبینی ده‌كه‌ن‬ ‫ئه‌لیگری ته‌نها چه‌ند یارییه‌كی تر له‌‬ ‫پۆسته‌كه‌یدا مبێنێته‌وه‌‪.‬‬

‫هێند ‌ه زۆر نییه‌‪ .‬ه �ه‌رچ �ه‌ن��ده‌ له‌م‬ ‫تاقیكارییه‌دا بڕێكیان سه‌ركه‌وتووبوون‬ ‫و هه‌ندێكی دیكه‌شیان شكستیان هێنا‪.‬‬ ‫ب��ه‌اڵم سه‌ركه‌وتنی ڕاهێنه‌ر گرێدراو‬ ‫و وابه‌سته‌ی ته‌مه‌ن نییه‌‪ ،‬وات�ه‌ پێوه‌ر‬ ‫بۆسه‌ركه‌وتوویی ڕاهێنه‌ر به ‌ته‌نها ته‌مه‌ن‬ ‫نییه‌‪ ،‬بگره‌ جۆری مامه‌ڵه‌و به‌نده‌ له‌سه‌ر‬ ‫سه‌ركه‌وتوویی نه‌خشه‌و پالن و ته‌كتیكی‬ ‫ڕاهێنه‌ر‪.‬‬ ‫ئێستا (سێر ئه‌لێكس فێرگسۆن)‬ ‫ته‌مه‌نی (‪)71‬س���اڵ���ه‌‪ ،‬ده‌ت��وان��ی��ن به‌م‬ ‫ڕاهێنه‌ره‌ بڵیین خوێندنگه‌یه‌كی تایبه‌تی‬ ‫وانه‌ و فێركاری و مه‌شقدانه‌وه‌ی یاریزانی‬ ‫تۆپی پێیه‌ و من��وون�ه‌ی به‌ ئه‌زموونی‬ ‫ڕاهێنه‌رایه‌تییه‌‪ ،‬چوون ئه‌م ڕاهێنه‌ر ‌ه به‌‬ ‫ئه‌زموونه‌ له‌ ساڵی (‪)1986‬وه‌ به‌به‌رده‌وامی‬ ‫و به‌بێ دابڕان ڕاهێنه‌ری یانه‌ی شەیتانە‬ ‫س��ووره‌ك��ان �ه‌‪ .‬ئێسته‌شی له‌گه‌ڵدابێت‬ ‫به‌رده‌وامه‌ ل ‌ه سه‌رپه‌رشتیكردنی یانه‌ی‬ ‫مانچسته‌ر یونایتد‪ .‬مانه‌وه‌ی ڕاهێنه‌رێك‬ ‫بۆماوه‌ی ‪26‬ساڵ ل ‌ه یه‌ك یانه‌‪ .‬ئه‌م كاره‌‬ ‫هێنده‌ ئاسان نییه‌ كاراكته‌رێك بتوانێت‬ ‫بۆماوه‌ی زیاد له‌ چاره‌ك ‌ه سه‌ده‌یه‌ك وه‌ك‬

‫ڕاهێنه‌ری نه‌گۆڕ مبێنێته‌وه‌ له‌ پۆسته‌كه‌ی‪،‬‬ ‫هه‌ڵبه‌ت هۆكاری سه‌ره‌كی ده‌ستبه‌ردار‬ ‫ن�ه‌ب��وون��ی فێرگسۆن پ�ه‌ی��وه‌ن��دی به‌و‬ ‫سه‌ركه‌وتن ‌ه زۆر و زه‌به‌نده‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ناوبراو ل ‌ه ته‌مه‌نی ڕاهێنه‌رایه‌تیدا بۆ‬ ‫یانه‌ی شه‌یتانه‌ سووره‌كان (مانچسته‌ر‬ ‫یونایتد)ی ده‌سته‌به‌ر ك���ردووه‌‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫جودای ‌ه له‌وه‌ی چێلسی هه‌موو ساڵێك‬ ‫ڕاهێنه‌رێك ده‌گ��ۆڕێ��ت‪ ،‬دواهه‌مینیان‬ ‫ڕاهێنه‌ری الوی ته‌مه‌ن(‪)35‬ساڵ ( فالس‬ ‫ب��واس)ی پورتوگالی ب��وو‪ ،‬كه‌ به‌ هۆی‬ ‫ئه‌نجامه‌ خراپه‌كانیه‌وه‌ دوورخرایه‌و ‌ه و‬ ‫(دیامتیۆ)ی یاریزانی پێشووی یانه‌كه‌‬ ‫وەک‌ جێنیشته‌و شوێنگره‌وه‌یه‌كی كاتی‬ ‫بوو ب ‌ه ڕاهێنه‌ری یانه‌ی چێڵسی له‌نده‌نی‪.‬‬ ‫واتا مه‌ودای نێوان گۆڕینی ڕاهێنه‌رانی‬ ‫چێڵسی و ڕیاڵ مه‌درید و چه‌ند یانه‌یه‌كی‬ ‫ئه‌ورپی دیكه‌ چه‌نده‌! و مه‌ودایی گۆ َرینی‬ ‫ڕاهێنه‌ر له‌ مانچسته‌ر یونایتد چه‌نده‌!‬ ‫ئه‌مه‌یش گرینگی و بایه‌خی ئه‌زموون‬ ‫وه‌دیار ده‌خات‪ ،‬بۆ كاری ڕاهێنه‌رایه‌تی‪،‬‬ ‫كه‌ پێویستی به‌ ئه‌زموونی زۆره‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ته‌مه‌نی زۆر‪.‬‬

‫فێدرێر له‌ لووتكه‌دا ماوه‌ته‌وه‌‬ ‫سه‌ر‌هڕای ئه‌وه‌ی رۆجێ‬ ‫فێدرێر نه‌یتوانی پاڵه‌وانێتی گه‌وره‌ی‬ ‫ئه‌مریكا به‌ده‌ست بهێنێت‪ ،‬به‌اڵم ل ‌ه ریزبه‌ندی‬ ‫یاریزانانی تێنسدا ل ‌ه پله‌ی یه‌كه‌م ماوه‌ته‌و ‌ه به‌‬ ‫‪ 11805‬خاڵ‪ ،‬جۆكۆڤیچیش ب ‌ه ‪ 10470‬خاڵ له‌‬ ‫پله‌ی دووه‌مدایه‌‪ ،‬و ئه‌ندی مۆرای بەریتانی‬ ‫ب ‌ه ‪ 8570‬خاڵ ل ‌ه پله‌ی سێهه‌مدا دێت‪ ،‬رافائیل‬ ‫نادالیش چواره‌م ‌ه ب ‌ه ‪ 7385‬خاڵ‪ ،‬ل ‌ه پێش دافید‬ ‫فێره‌ری هاونیشتیامنییه‌و ‌ه ك ‌ه خاوه‌نی ‪ 5960‬خاڵه‌‪.‬‬

‫‪9‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)2‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/18‬ساڵی یەکەم‬

‫له‌ به‌سه‌ركردنه‌وه‌یه‌كی (به‌یان)دا‬

‫ماڵه‌كه‌ی سادقی هیدایه‌ت‬ ‫خه‌ریك ‌ه ده‌ڕووخێ!‬ ‫ویستی‬

‫سەردار سڵێامن‬ ‫سادقی هیدایه‌ت چیرۆكنووسی‬ ‫ن���ارساوی ئ��ێ�ران‪ ،‬له‌ ساڵی ‪ 1903‬له‌‬ ‫ت���اران ل �ه‌ دای��ك ده‌ب��ێ و ل �ه‌ ساڵی‬ ‫‪ 1951‬له‌ شاری پاریس به‌ گاز خۆی‬ ‫ده‌كوژێ‪ .‬رۆمانی (بووه‌كوێره‌) به‌ وته‌ی‬ ‫پسپۆڕانی بواری ئه‌ده‌بیات‪ ،‬نارساوترین‬ ‫و باشرتین رۆمانی هاوچه‌رخی ئێرانه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م رۆم��ان��ن��ووس��ه‌ چ�ه‌ن��دی��ن‬ ‫به‌رهه‌می نووسه‌رانی نارساوی جیهانی‬

‫وه‌ك‬ ‫س��ارت��ێ��ر و‬ ‫فرانتس كافكا و چیخۆفی وه‌رگێڕاوه‌ته‌‬ ‫س�ه‌ر زمانی فارسی‪ ،‬رۆمانی (ب��ووه‌‬ ‫كوێر)ە‌ش له‌ الیه‌ن عه‌لی نانه‌وازاده‌‬ ‫كراوه‌ به‌ كوردی و خوێنه‌ری كوردیش‬ ‫ئاشنایه‌ له‌گه‌ڵ به‌رهه‌مه‌كانی ئه‌م‬ ‫نووسه‌ره‌ ئێرانییه‌‪ .‬باوكی سادق یه‌كێك‬ ‫له‌ كه‌سایه‌تییه‌ نارساو و خانزاده‌كانی‬ ‫سه‌رده‌می قاجاڕ بوو‪ ،‬دوور نییه‌ ماڵی‬ ‫سادقی هیدایه‌ت به‌ فه‌رمانی ئه‌و له‌و‬ ‫سه‌رده‌مه‌دا دروست كرابێ‪.‬‬ ‫ل�ه‌ س �ه‌رده‌م��ی ش��ادا حكومه‌ت‬

‫مۆزه‌خانه‌یه‌ك‬ ‫ب�����ۆ س���ادق���ى‬ ‫هیدایه‌ت بكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ماڵی باوكی سادق‬ ‫هیدایه‌تیان له‌گه‌ڵ سه‌رجه‌م‬ ‫كه‌لوپه‌لی ناو ماڵه‌كه‌ كڕی و هه‌رچی‬ ‫یاده‌وه‌ری و كه‌لوپه‌ل و شمه‌كێكی‬ ‫سادقی هیدایه‌ت بوو الی هاوڕێ‬ ‫و خزمه‌كانی‪ ،‬كۆیان ك��رده‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ب��ه‌ ه��ات��ن��ی ش��ۆڕش��ی‬ ‫ئیسالمی ئه‌و پرۆژە‌یه‌ فه‌شه‌لی‬ ‫هێناو به‌ ئه‌نجام نه‌گه‌یشت‪.‬‬ ‫ماڵی سادقی هیدایه‌ت‬ ‫ك���ه‌وت���ووه‌ت���ه‌ ش �ه‌ق��ام��ی‬ ‫سه‌عدی له‌ به‌شی باشووری‬ ‫رۆژهه‌اڵتی نه‌خۆشخانه‌ی‬ ‫(ئه‌میر ئه‌عله‌م) له‌ پاڵ‬ ‫ماڵی باڵیۆزی دانیامرك‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و بینا مێژووییه‌‬

‫ك�ه‌ س�ه‌رده‌م��ێ��ك س��ادق��ی هیدایه‌ت‬ ‫شاكاره‌كانی ئ�ه‌ده‌ب��ی فارسیی تێدا‬ ‫خوڵقاندووه‌‪ ،‬خه‌ریكی له‌نێوچوون و‬ ‫رووخانه‌ و ئه‌گه‌ر نۆژە‌ن نه‌كرێته‌وه‌‪ ،‬به‌‬ ‫ته‌واوی ده‌ڕووخێ‪.‬‬ ‫دی�����واری ح��ه‌وش��ی م��اڵ �ه‌ك �ه‌ی‬ ‫هاتووه‌ته‌خوار و كۆڵه‌كه‌كانی زیانیان‬ ‫به‌ركه‌وتووه‌‪ .‬سه‌رده‌مێك ئه‌م ماڵه‌‬ ‫كرایه‌ باخچه‌ی ساوایان كه‌ رووبه‌ڕووی‬ ‫ناڕە‌زایه‌تی بووه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ دواتر بوو به‌‬ ‫كتێبخانه‌ و ئێسته‌ كه‌س خه‌می رووخان‬

‫چل دورگه‌ی‬ ‫یۆنان بۆ‬ ‫فرۆشتن!‬ ‫الس‬ ‫ئ��ه‌و داڕووخ���ان���ه‌ ئابوورییه‌ی‬ ‫ماوه‌یه‌كه‌ به‌رۆكی یۆنانی گرتووه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫واڵته‌ی ناچار به‌ فرۆشنت و به‌كرێدانی‬ ‫(‪ )40‬دورگه‌ له‌ كۆی ئه‌و شه‌ش هه‌زار‬ ‫وێنەى‬ ‫ئەو ژنەى رۆڵ‬ ‫لە فیلمەکەدا‬ ‫دەبینێت‬

‫وریا عه‌لی‬ ‫ئه‌و فیلمه‌ی كه‌ ماوه‌كه‌ی كه‌مرت ‌ه‬ ‫ل�ه‌ چ��اره‌ك �ه‌ سه‌عاتێك و ماڵپه‌ڕە‌كان‬ ‫ده‌س��ت��اوده‌س��ت��ی پ��ێ��ده‌ك�ه‌ن‪ ،‬نواندێكی‬ ‫ناشیرین و فێڵی سینه‌مایی زۆر سه‌ره‌تاییه‌‪.‬‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی تا ئێستا له‌ ماڵپه‌ڕی (یوتیوب)‬ ‫خراوه‌ته‌ ڕوو له‌ فیلمه‌كه‌ (بێڕێزیكردن‬ ‫ب �ه‌ پ��ێ��غ�ه‌م��ب�ه‌ر)‪ ،‬چ �ه‌ن��د پارچه‌یه‌كی‬ ‫پێكه‌وه‌نه‌به‌سرتاون‪.‬‬ ‫ئاژانسه‌كان ژماره‌ی ته‌له‌فونه‌كه‌ی سام‬ ‫باسیلیان ده‌ستكه‌وت‪ ،‬دوای په‌یوه‌ندیكردن‬ ‫پێیه‌وه‌‪ ،‬وتی‪ :‬ئه‌م فیلمه‌ ماوه‌كه‌ی دوو‬ ‫سه‌عاته‌ ‌و ‪ 5‬ملیۆن دۆالری تێچووه‌‪،‬‬

‫دورگه‌یه‌ی هه‌یه‌تی‪ ،‬ك��ردووه‌‪ .‬بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ش چه‌ند وه‌فدێكی سه‌ر به‌‬ ‫سندوقی گه‌شه‌پێدانی ئسوڵی دارایی‬ ‫ئه‌و واڵته‌‪ ،‬گه‌شتی بازاڕ په‌یداكردنیان بۆ‬

‫واڵتانی كه‌نداو و ناو ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانی‬ ‫جیهان ده‌ست پێكردووه‌‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ند سیاسه‌تی فرۆشنت و‬ ‫به‌كرێدانی دورگه‌كان سیاسه‌تێكی كۆنی‬

‫یۆنانه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و ‌ه هه‌یه‌ له‌ پێشرتدا‬ ‫فرۆشتنی دورگه‌یه‌كی له‌و شێوه‌یه‌‪،‬‬ ‫بوویه‌ مایه‌ی دروستبوونی ملمالنێ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ توركیا‪ ،‬كه‌ هێنده‌ی نه‌مابوو‬

‫‪ 100‬جوله‌كه‌ پێیان به‌خشیوه‌‪ .‬به‌پێی‬ ‫قسه‌كانی ئه‌و‪ ،‬ناونیشانه‌ بازرگانییه‌كه‌شی‬ ‫(بێبه‌ریبوونی موسڵامنان)ە ناوه‌رۆكی ئه‌م‬ ‫فیلمه‌ له‌ زمانی بچووكرتین كچه‌ ئه‌كته‌ری‬ ‫فیلمه‌كه‌وه‌ كه‌ ناوی ساندی لی گارسیایه‌‬ ‫و ته‌مه‌نی ‪ 46‬ساڵه‪ ‌،‬ده‌ركه‌وت‪ ،‬ئه‌م كچه‌‬ ‫باسی ئه‌و ‌ه ده‌كات كه‌ ریكالمێكی بینیوه‌‬ ‫له‌ گۆڤاری (باسكیتیدج)ی تایبه‌ت به‌وانه‌ی‬ ‫له‌ سینه‌مادا ك��ار ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ریكالمه‌كه‌‬ ‫داوای ئ�ه‌ك��ت�ه‌ری ك���ردووه‌ ب��ۆ فیلمی‬ ‫(جه‌نگاوه‌رانی بیابان) كه‌ بریتییه‌ له‌ فیلمی‬ ‫(سه‌ركێشییه‌كان له‌ بیابانی عه‌ره‌بیدا)‪.‬‬ ‫له‌ فیلمه‌كه‌دا ساندی رۆڵی دایكی‬ ‫یه‌كێك له‌ كچه‌كان ده‌بینێت كه‌ ده‌بێته‌‬ ‫هاوسه‌ری موحه‌ممه‌د پێغه‌مبه‌ر (د‪.‬خ)‪،‬‬ ‫به‌پێی س��ی��ن��اری��ۆی فیلمه‌كه‌‪ ،‬ك �ه‌ له‌‬ ‫سیناریۆكه‌دا ناوی موحه‌ممه‌د پێغه‌مبه‌ری‬

‫جه‌نگ له‌ نێوان ئه‌و دوو واڵته‌دا به‌رپا‬ ‫ببێت‪.‬‬ ‫ب���ه‌رپ���رس���ێ���ك���ی ی��ۆن��ان��ی��ش‬ ‫رایگه‌یاندووه‌؛ رووبه‌ری هه‌ریه‌ك له‌و‬ ‫دورگانه‌ له‌ نێوان (‪ )500‬ه��ه‌زار بۆ‬ ‫(‪ )3‬ملیۆن مه‌تری چوارگۆشه‌دایه‌ و‬ ‫هه‌ریه‌كه‌یان بۆ ماوه‌ی (‪ )50-30‬ساڵ‬ ‫ده‌فرۆرشێن و به‌كرێ ده‌درێ��ن‪ .‬ئه‌و‬ ‫دورگانه‌شی چاوه‌ڕێ ده‌كرێت به‌كرێ‬ ‫بدرێن‪ ،‬دورگه‌كانی (س��ام��ۆس)ن له‌‬ ‫ده‌ری��ای ئیجه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ دوو دورگ�ه‌ی‬ ‫ده‌ری���ای تراقیا‪ ،‬ه���ه‌روه‌ك پێشبینی‬ ‫ده‌كرێت فرۆشنت و به‌كرێدانه‌كه‌ چه‌ند‬ ‫دورگه‌یه‌كی ناوچه‌ی (سیكالدیز)یش‬ ‫بگرێته‌وه‌‪ ،‬كه‌ له‌ (‪ )22‬دورگه‌ پێكهاتووه‌‪.‬‬ ‫به‌شێكیش له‌و دورگانه‌ نزیك له‌ ئیتاڵیا‬ ‫و كه‌ناره‌كانی رۆژئاوای توركیان‪.‬‬ ‫له‌وانه‌شی تا ئێستا ئاماده‌ییان‬ ‫بۆ كڕینی ئ�ه‌و دورگ��ان�ه‌ ده‌رب��ڕی��وه‌‪،‬‬ ‫سه‌رمایه‌دارێكی توركیایه‌ ب ‌ه ناوی‬

‫(فیكری ئه‌ننان)‪ ،‬ك ‌ه به‌نیازه‌ سیان له‌و‬ ‫دورگانه‌ بكڕێت و بڕی (‪ )20‬ملیۆن‬ ‫ی��ۆرۆی بۆ كڕینیان و (‪ )80‬ملیۆن‬ ‫ی��ۆرۆش��ی بۆ دروستكردنی پ��رۆژە‌ی‬ ‫گه‌شتوگوزاریی تیایاندا ته‌رخان كردووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌شی جێگه‌ی سه‌رنجه‌؛ چه‌ند‬ ‫س�ه‌رچ��اوه‌ی�ه‌ك��ی ئه‌منیی ئیرسائیل‬ ‫ئاشكرایان كرد كه‌ ئێهود باراك وه‌زیری‬ ‫به‌رگریی ئه‌و قه‌واره‌یه‌‪ ،‬له‌ بیری كڕینی‬ ‫یه‌كێك له‌و دورگانه‌دایه‌ له‌ ده‌ریای سپی‬ ‫ناوه‌ڕاست‪ ،‬ئه‌ویش ب ‌ه مه‌به‌ستی كردنی‬ ‫به‌ بنكه‌یه‌ك بۆ راهێنانی سه‌ربازیی‬ ‫هێزه‌ ده‌ریاییه‌كانی ئیرسائیل‪.‬‬ ‫ئێمه‌ش ل��ێ��ره‌دا پرسیارێك ب ‌ه‬ ‫كراوه‌یی بۆ خوێنه‌ران به‌جێ ده‌هێڵین‪:‬‬ ‫تۆ بڵێی دوابه‌دوای باڵو بوونه‌وه‌ی ئه‌م‬ ‫هه‌واڵه‌‪ ،‬به‌شێك له‌ خ��اوه‌ن سامان و‬ ‫به‌رپرسه‌كانی هه‌رێمی كوردستان بیر‬ ‫له‌ كڕینی ئه‌و دورگانه‌ نه‌كه‌نه‌وه‌؟!‬

‫ئەبیدال رەخنە لە فیلمی‬ ‫‹بەرائەتی موسوڵامنان› دەگرێت‬

‫«فیلمەکە بووىن نییە»‬ ‫تێدا نییه‌‪ ،‬ده‌ڵێت‪« :‬له‌ ماوه‌ی وێنه‌گرتن‬ ‫و وتووێژە‌كاندا كه‌ له‌ نێوان ئه‌كته‌ره‌كاندا‬ ‫وتراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ناوی موحه‌ممه‌دی به‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌ك تیانه‌بوو‪ ،‬به‌ڵكو كه‌سایه‌تیی‬ ‫س�ه‌ره‌ك��ی له‌ فیلمه‌كه‌دا ن��اوی مسته‌ر‬ ‫جۆرجه‌»‪.‬‬ ‫دوای ئ �ه‌وه‌ی له‌الیه‌ن شار ‌هزایانی‬ ‫ب���واری سینه‌ماییه‌وه‌ س�ه‌ی��ری ئ �ه‌و ‪14‬‬ ‫ده‌قیقه‌یان ك��رد ك�ه‌ ل�ه‌س�ه‌ر الپ��ه‌ڕە‌ی‬ ‫(یوتیوب) هه‌یه‌‪ ،‬له‌ به‌راورد كردن له‌گه‌ڵ‬ ‫نوسخه‌ ئینگلیزییه‌كه‌یدا بۆیان ده‌ركه‌وت‬ ‫كه‌ پیالنێكی گه‌وره‌ له‌پشتی ئه‌م فیلمه‌وه‌یه‌‬ ‫و به‌ روون��ی ده‌رده‌ك�ه‌وێ��ت كه‌ یاری به‌‬ ‫ده‌ن��گ�ه‌ك��ان ك���راوه‌‪ ،‬وش��ه‌ی (محمد) و‬ ‫زۆرب�ه‌ی عیباره‌ته‌كان كه‌ سوكایه‌تین به‌‬ ‫ئیسالم‪ ،‬به‌ جیا تۆمار ك �راون‪ ،‬تێكه‌ڵ به‌‬ ‫دیمه‌نه‌كانی نواندن كراون‪ ،‬بۆ وێنه‌‪ :‬كچه‌‬

‫و له‌ نێوچوونی ناخوا‪.‬‬ ‫شایانی وتنه‌ سادقی هیدایه‌ت جیا‬ ‫له‌ نووسین‪ ،‬ده‌ستێكی بااڵشی هه‌بووه‌‬ ‫له‌ نیگاركێشیدا و كۆمه‌ڵیك نیگاری‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ له‌ الی��ەن برازایه‌كیه‌وه‌ به‌‬

‫ناوی جیهانگیرب هیدایه‌ت‪ ،‬چاپ‬ ‫بووه‌‪ .‬ئه‌م نووسه‌ره‌ ئێرانییه‌ هه‌رگیز‬ ‫گۆشتی نه‌خواردووه‌ و رووه‌كخۆر‬ ‫بووه‌‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌ كتێبێكی هه‌یه‌ به‌‬ ‫ناوی (قازانجه‌كانی رووه‌كخۆریی)‪.‬‬

‫ئه‌كته‌ره‌كه‌ به‌ ده‌نگێكی روون له‌ ده‌قیقه‌ی‬ ‫(‪ )9:04‬ده‌ڵێت‪( :‬به‌درێژایی ژیانم)‪ ،‬پاشان‬ ‫ده‌نگێكی ته‌واوكار له‌سه‌ره‌وه‌ رسته‌كه‌ ته‌واو‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ده‌ڵێت‪« :‬جه‌نگاوه‌رێكی نه‌بینیوه‌‬ ‫له‌ موحه‌ممه‌د دڕنده‌تر بێت»‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ل ‌ه ده‌قیقه‌ی ‪2:53‬دا ده‌رده‌كه‌وێت لێوی‬ ‫ئه‌كته‌ره‌كه‌ ده‌ڵ��ێ��ت‪( :‬ن��اوی جۆرجه‌)‪،‬‬ ‫له‌هه‌مان كاتدا ده‌نگه‌ دانراوه‌كه‌ی سه‌ره‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێت «ناوی موحه‌ممه‌ده‌»‪.‬‬ ‫تا ئه‌م كاته‌ی ئێستا هیچ به‌ڵگه‌یه‌ك‬ ‫نییه‌ كه‌ ئه‌م فیلمه‌ پیشان دراوه‌‪ ،‬یان ئه‌م‬ ‫فیلمه‌ ل ‌ه ئه‌ساسدا هه‌بێت‪ ،‬راستییه‌كه‌ی‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ چه‌ند دیمه‌نێكی پچڕ پچڕە‌‬ ‫له‌ فیلمێكی هه‌رزاندا ‌و هیچ په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌ ئیسالمه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬مۆنتاژی له‌سه‌ر كراوه‌‬ ‫له‌ چه‌ند ده‌قیقه‌یه‌كدا‪ ،‬دروستكردنی‬ ‫ده‌نگه‌كان‪ ،‬قسه‌ وتنه‌ به‌ پێغه‌مبه‌ر (د‪.‬خ)‪.‬‬

‫ئا‪ :‬ئیامن ناسیح‬

‫ئێریک ئەبیدال یاریزانی یانەی‬ ‫بەرشەلۆنە و هەڵبژاردەی فەڕەنسا و‬ ‫کاپتنی تیپی میللیی وەرزشی فەڕەنسا‪،‬‬ ‫وەاڵم��ی ئ��ەو فیلمە دەدات���ەوە کە‬ ‫بێڕێزی بەرانبەر پێغەمبەری ئیسالم‬ ‫(دروودی خوای لێبێت) دەكات‪.‬‬ ‫بەپێی ئ��ەو ڕوونکردنەوەیەی‬ ‫لە ڕۆژن��ام��ەی «م��ارک��ا»ی ئیسپانی‬

‫باڵوی کردۆتەوە‪ ،‬یاریزانی ناوبراو‬ ‫دەڵێت‪ :‬پێغەمبەر‪ ،‬بەڕێزترینی‬ ‫ب��وون��ەوەرەک��ان��ە‪ ،‬ل��ەب��ەر ئەمە‬ ‫هەوڵدان بۆ نارشینکردنی‪ ،‬کارێکی‬ ‫نادروستە‪ .‬من شانازیی دەکەم بە‬ ‫باوەڕبوونم بە دینی موحەممەد‪.‬‬ ‫جێگەی باسە نزیکەی ‪ ٥‬ساڵ‬ ‫بەر لە ئێستا ئەو یاریزانە فەڕەنسییە‬ ‫مسوڵامنبوونی خۆی ڕاگەیاند و‬ ‫بەردەوامیش بە پارێزگاریکردنی‬ ‫ئاینی پ��ی��رۆزی ئیسالم سەرنجی‬ ‫هەمووالیەکی بۆالی خۆی ڕاکێشاوە‪.‬‬

‫‪10‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)2‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/18‬ساڵی یەکەم‬

‫ كۆمه‌ڵناسی‬ ‫ خۆمانە‬ ‫ڕایان عوسامن دەینووسێت‬

‫توێژه‌ر ‌ه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان به‌شێكی نوێی ناوه‌ندی خوێندنی قوتابخانه‌كانی ئێستان‪ ،‬كه‌ نوێنه‌رایه‌تی‬ ‫هاوسه‌نگكردنه‌وه‌ی گرفتی قوتابخانه‌كان و كه‌شی خوێندنن‪ .‬سه‌باره‌ت به‌و ڕۆڵه‌ی كه‌ هه‌یانه‌ هه‌ندێك‬ ‫ل ‌ه چاودێران پێیان وایه‌ كه‌ به‌باشی ل ‌ه ئاست چاره‌سه‌ری كێش ‌ه و وه‌زیفه‌ی خۆیاندان‪ ،‬هه‌ندێكی‬ ‫تریش وه‌ك پێویست توێژه‌ره‌كان ب ‌ه ڕێنماییكه‌ر و چاره‌سه‌ری گرفته‌كانی قوتابی و خوێندكاران‬ ‫نازانن‪ .‬توێژه‌ر ‌ه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان خۆشیان به‌سه‌ر چه‌ند ڕایه‌كی جیاوازدا دابه‌شبوون‪،‬‬ ‫ك ‌ه زۆربه‌یان پێیان وایه‌ ئه‌وان به‌باشی ل ‌ه زانكۆكان بۆ ئه‌م پیشه‌یه‌ ڕانه‌هێنراون‪،‬‬ ‫هه‌ندێكی تریشیان وای بۆ ده‌چن‬ ‫كه‌ كه‌سیه‌تی توێژه‌ر‬ ‫ت‬ ‫ت ڕۆڵی هه‌بێ ‌‬ ‫خۆی ده‌توانێ ‌‬ ‫ل ‌ه قوتابخانه‌كاندا‪.‬‬

‫كۆمه‌ڵگای وتی وتی‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندن و ئه‌رزشباییكردنی‬ ‫تاك له‌ كۆمه‌ڵگادا‪ ،‬له‌ ڕێگه‌ی پێوه‌ر‬ ‫و خوێندنه‌وه‌ی تایبه‌تی و به‌ها‬ ‫كولتوورییه‌كانی هه‌ر كۆمه‌ڵگایه‌كه‌وه‪‌،‬‬ ‫به‌نده‌ به‌ ئه‌زموون و ده‌ره‌نجامی ئه‌و‬ ‫كاته‌ی كه‌ تاكه‌كان پێی هه‌ڵده‌سنت‪.‬‬ ‫یانی دوای ئه‌وه‌ی تاك شوناس بۆ خۆی‬ ‫دروست ده‌كات و خۆی نیشان ئه‌دات‬ ‫ئینجا كۆمه‌ڵگا هه‌ڵده‌سێت به‌ دانانی‬ ‫پێگه‌ و شوێن بۆی‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی الی ئێمه‌ ته‌واو جیاوازه‪‌،‬‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی له‌ كۆمه‌ڵگای‬ ‫ڕووبه‌ڕوو له‌ په‌یوه‌ندیدا ده‌ژین و‬ ‫ڕۆژانه‌ ئاگای چاالكی و جووڵه‌كانی‬ ‫یه‌كرتین‪ ،‬هه‌ڵسه‌نگاندنی تاك له‌‬ ‫ڕێگه‌ی سه‌رچاوه‌یه‌كی باوه‌ڕ پێنه‌كراو‬ ‫و ڕاسته‌وخۆی بڕیاردانه‌وه‌ ئه‌نجام‬ ‫ده‌درێ‌‪.‬‬ ‫فاڵن كه‌س وایه‌‪ ،‬وایان وت‪،‬‬ ‫كابرایه‌كی خراپه‌ نابێ متامنه‌ی پێ‌‬ ‫بكرێ‌‪ ،‬چونكه‌ له‌گه‌ڵ هاوڕێكه‌مدا‬ ‫په‌یامنێكی دۆڕاندووه‌‪ .‬ئه‌م بڕیاردانه‌‬ ‫پێشوه‌خته‌ هێزێكی بێئه‌ندازه‌ی له‌‬ ‫شوناسی تاك و به‌خشینه‌وه‌ی له‌ الیه‌ن‬ ‫كۆمه‌ڵگاوه‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌ك به‌ر له‌‬ ‫ئه‌زموون ده‌توانی ته‌واوی ئه‌و وێنه‌یه‌ی‬ ‫كه‌ ده‌ته‌وێ‌ بۆ كه‌سێك‪ ،‬به‌ ئاره‌زووی‬ ‫خۆت بۆ ده‌ره‌وه‌ی نیشان بده‌یت‪،‬‬ ‫لێره‌دا دوو وێنه‌ بۆ هه‌موو تاكه‌كان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬وێنه‌یه‌كی پێش ئه‌زموون‪،‬‬ ‫واته‌ ئه‌و وێنه‌یه‌ی كه‌ له‌ ڕێگه‌ی وتی‬ ‫وتییه‌وه‌ بۆ تاك ده‌ستنیشان كراوه‌ و‬ ‫تا هه‌نووكه‌ وێنه‌ی حه‌قیقه‌تی تاكه‌‪.‬‬ ‫وێنه‌ی دووه‌میش كه‌ وێنه‌یه‌كی‬ ‫په‌رواێزخراوه‌ و دوای ئه‌زموون له‌‬ ‫هاوڕێیه‌تی و ڕە‌فتار و جیهانبینی‬ ‫تاكه‌كانه‌وه‌ به‌ده‌ست دێت‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌‬ ‫وێنه‌ی ته‌واوه‌تی و بێ‌ كه‌موكورتییه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ناساندن و هه‌ڵسه‌نگاندنی تاك‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سه‌یر له‌وه‌دایه‌ ئێمه‌ پێش ئه‌زموون‬ ‫بڕیار ئه‌ده‌ین وێنه‌ شێواوه‌كه‌ی تاك‬ ‫وه‌ك وێنه‌ی ڕاسته‌قینه‌ و به‌ ئاره‌زووی‬ ‫خۆمان شوناس بۆ تاك و ئه‌وانه‌ی‬ ‫كه‌ ده‌مانه‌وێ‌ هه‌ڵده‌بژێرین‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫مه‌یلێكی خراپه‌ كه‌ ئه‌م كۆمه‌ڵگایه‌‬ ‫به‌ده‌ستیه‌وه‌ ده‌ناڵێنێ‌‪.‬‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی كه‌ ئێمه‌ ئاگاداری‬ ‫ته‌واوی كار و چاالكی و هه‌ڵسوكه‌وتی‬ ‫تاكێك نین‪ ،‬چۆن بڕیار ده‌ده‌ین‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندنی پێشوه‌ختی بۆ بكه‌ین‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ زۆرجار بۆ پێداهه‌ڵگوتنی‬ ‫كه‌سێكیش هه‌ر خراپه‌‪ ،‬كه‌ ئێمه‌‬ ‫ئه‌زموونی هاوڕێیه‌تی‪ ،‬یان ره‌فتار‬ ‫له‌گه‌ڵ كردمنان بۆی نییه‌ و پێامن وایه‌‬ ‫له‌و ڕێگه‌یه‌وه‌ ده‌توانین كارێكی باش‬ ‫ئه‌نجام بده‌ین‪ .‬ئه‌ی بۆهه‌ڵسه‌نگاندنی‬ ‫ئه‌وانی تر چی باشه‌ بیكه‌ین؟ ئه‌مه‌‬ ‫ڕە‌نگه‌ ئه‌و شته‌ بێت كه‌ له‌ پێش‬ ‫ئه‌زموونكردن و بڕیاری پێشوه‌خت و‬ ‫بیناكراو له‌سه‌ر وێنه‌ی شێواوی تاكه‌كان‬ ‫دوورمان بخاته‌وه‌‪ .‬به‌ كورتی ئه‌گه‌ر‬ ‫ده‌مانه‌وێ‌ له‌سه‌ر تاكێك‪ ،‬یان ده‌وروبه‌ر‬ ‫بزانین‪ ،‬پێویسته‌ ئه‌زموونی جیهانه‌كه‌ی‬ ‫ئه‌و بكه‌ین و ئه‌گه‌ر ته‌مای حه‌قیقه‌تی‬ ‫ئه‌وانی تر بین‪ ،‬پێویسته‌ ده‌رگاكه‌یان‬ ‫بكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬نه‌ك له‌ په‌نجه‌ره‌كه‌یان‬ ‫بڕوانین‪.‬‬

‫توێژە‌رێكی كۆمه‌اڵیه‌تی‪ :‬توێژەره‌كانیش خۆیان خاڵیی نین له‌ كێشه‌و گرفت‬

‫توێژه‌ر‌ه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانیش خه‌می خۆیان هه‌ی ‌ه‬ ‫ڕێپۆرتاژ‪ :‬سه‌الر هه‌ورامانی‬

‫كازم محه‌مه‌د توێژە‌ری كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫س��ه‌ب��اره‌ت ب �ه‌ پ��رس��ی ت��وێ��ژە‌ره‌ك��ان و‬ ‫چاره‌سه‌ری كێشه‌كان له‌ قوتابخانه‌دا‪،‬‬ ‫ئ��ه‌وه‌ی ده‌رخ��س��ت «ك �ه‌ به‌ پێی هه‌ر‬ ‫ژینگه‌یه‌كی ك��ۆم�ه‌اڵی�ه‌ت��ی و ئاستی‬ ‫هوشیاری تاكه‌كان له‌ قوتابخانه‌كاندا‬ ‫توێژەره‌كانیش ڕۆڵیان ده‌بێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ه��ه‌ن��دێ‌ ش��وێ��ن و ژی��ن��گ�ه‌ ه���ه‌ن تا‬

‫ئێستاش ئاشنا نین به‌ ڕۆڵ��ی توێژە‌ر و‬ ‫كار و پیشه‌كه‌ی‪ ،‬دواتریش توێژە‌ره‌كان‬ ‫پێویسته‌ خۆیان له‌ ڕێگه‌ی كاره‌كانیانه‌وه‌‬ ‫خۆیان بناسێنن‪ ،‬نه‌ك بە ته‌مای ئه‌وه‌‬ ‫بن ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌ر‪ ،‬ی��ان سه‌رپه‌رشتیاری‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ی���ی ب �ه‌ قوتابخانه‌كانیان‬ ‫بناسێنێت‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ هۆی سه‌ره‌كییه‌ بۆ‬ ‫ده‌رنه‌كه‌وتنی توێژە‌ره‌كان و رۆڵیان وه‌ك‬ ‫پێویست»‪.‬‬ ‫سه‌حه‌ر سدیق كه‌ توێژە‌رێكی تره‌‬ ‫پێی وای �ه‌ «ل�ه‌ زانكۆ و په‌یامنگاكاندا‬ ‫ده‌رچووانی كۆمه‌ڵناسی و ده‌رونناسی‬ ‫بۆ ئه‌م پیشه‌یه‌ ڕانه‌هێرنوان‪ ،‬ئه‌مه‌ دواتر‬

‫گرفتی بۆ ك��ارك��ردن دروس��ت ك��ردووه‌‪،‬‬ ‫پسپۆڕیی له‌ چاره‌سه‌ری كێشه‌ و گرفته‌‬ ‫ده‌روونییه‌كاندا پێویستی به‌ ئه‌زموون‬ ‫و كاتی زۆر هه‌یه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌ هۆی‬ ‫نوێبوونی كاره‌كه‌یانه‌وه‌ توێژەره‌كان‬ ‫تا ئێستاش كارئاسانی و یارمه‌تیدانی‬ ‫وه‌ك پێویستیان له‌الیه‌ن به‌ڕێوه‌به‌ر و‬ ‫مامۆستاكانه‌وه‌ بۆ ناكرێت و ده‌كرێت‌‬ ‫بڵێین خۆیان خاڵی نین له‌ كێشه‌ و‬ ‫گرفت»‪.‬‬ ‫ئ����ارام م��ح �ه‌م �ه‌د ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌ری‬ ‫ق��وت��اب��خ��ان�ه‌ی�ه‌ك��ی ب��ن�ه‌ڕەت��ی��ی�ه‌ ڕۆڵ��ی‬ ‫توێژه‌ره‌كان به‌ گرنگ وه‌سف ده‌كات و‬

‫پێی وایه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر ئێستا كێشه‌یه‌كیش‬ ‫هه‌بێت ئێمه‌ ده‌زانین ئاڕاسته‌ی كێی‬ ‫بكه‌ین و ڕێنامییكردنی قوتابیان پێشوه‌خت‬ ‫باشه‌ بۆ ڕوونه‌دانی كێشه‌‪ ،‬ك ‌ه توێژە‌ره‌كان‬ ‫له‌م ئاسته‌دا كاریان ك��ردووه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ئه‌وه‌شی زیاد كرد كه‌ پێویست ‌ه توێژە‌ره‌كان‬ ‫كاری زیاتر بكه‌ن و به‌دواداچوونی باشرت‬ ‫بۆ هۆكاری ده‌ركه‌وتنی كێشه‌كان بكه‌ن له‌‬ ‫قوتابخانه‌دا‪ ،‬ك ‌ه زۆرجار باكگراوه‌ندی تری‬ ‫خێزانی و كولتوورییان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫س�����ه‌رك�����ه‌وت ئ���ه‌ح���م���ه‌د ك�ه‌‬ ‫خوێندكاری ئاماده‌ییه‌ پێی وای ‌ه توێژە‌ره‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان تا ڕاده‌ی �ه‌ك ب ‌ه ڕۆڵی‬

‫خۆیان هه‌ستاون‪ ،‬به‌اڵم هه‌ند ‌ێ كێش ‌ه‬ ‫و گرفتی خوێندكاران هه‌یه‌ ناتوانن‬ ‫چاره‌سه‌ری پێویستی بۆ بكه‌ن‪ ،‬كه‌ ڕەنگه‌‬ ‫ئه‌مه‌ش گه‌وره‌تر بێ‌ له‌ ئاست و توانایان‪،‬‬ ‫ڕەنگه‌ كارئاسانی به‌ڕێوه‌به‌ر و مامۆستا‬ ‫و متامنه‌ی قوتابیان ڕۆڵیان هه‌بێ‌ له‌‬ ‫دروستكردنی فه‌زایه‌ك كه‌ توێژە‌ره‌كان‬ ‫وه‌ك خۆیان ده‌رب��ك�ه‌ون و بنارسێن و‬ ‫ڕۆڵیان هه‌بێ‌‪.‬‬ ‫كه‌وابێ‌ په‌روه‌رده‌ زیاتر ڕۆڵی ده‌بێت‬ ‫له‌ ده‌ركه‌وتنی توێژە‌ره‌كان وه‌ك پێویست‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر وا بێ‌ كه‌ ئه‌وان خۆشیان كێشه‌یان‬ ‫هه‌بێت‌ ئه‌ی چی له‌ خوێكه‌ بكه‌ین؟!‬

‫یۆنان واڵتی خۆكوشتن‬ ‫نووسینی‪ :‬سمیرالتنی‬ ‫وه‌رگێڕانی‪ :‬جهانگیر ئه‌حمه‌د‬ ‫له‌ ‪ 16‬ی ته‌موزدا و له‌ دوورگ �ه‌ی‬ ‫(كریت) بازرگانێك له‌ شوێنی كاره‌كه‌ی‬ ‫خۆی خنكاندو له‌‪ 21‬ی ئه‌و مانگه‌شدا‬ ‫له‌ شاری (برتاس) گه‌نجێك باوكی خۆی‬ ‫به‌ خنكاوی دۆزییه‌وه‌ كه‌ ته‌مه‌نی (‪)49‬‬ ‫ساڵبوو‪ ،‬له‌ ‪ 25‬ی هه‌مان مانگیشدا و له‌‬ ‫شاری بۆلۆنوبیس پیاوێكی (‪ )79‬سااڵن‬ ‫خۆیخنكاند و له‌ ‪ 30‬ی ته‌مموزیشدا‬ ‫پیاوێكی (‪ )31‬سااڵن له‌ شاری (ئۆلۆمپیا)‬ ‫ب�ه‌ فیشه‌كێك خ��ۆی ك��وش��ت‪ ،‬ل�ه‌ ‪ 5‬ی‬ ‫ئابیشداو له‌ شاری (بیریرا) هه‌رزه‌كارێكی‬ ‫(‪ )15‬سااڵن خۆی خنكاندو له‌ ‪ 6‬ی ئابیشدا‬ ‫یاریزانێكی خانه‌نشین خۆی سووتاند كه‌‬ ‫له‌ ته‌مه‌نی (‪ )60‬ساڵیدا بوو‪.‬‬ ‫ئه‌م هه‌وااڵنه‌ له‌ یۆنانه‌وه‌ن‪ ،‬سه‌ره‌تا‬ ‫ده‌كرێت بگوترێت ئه‌م ڕووداوان �ه‌ هیچ‬ ‫په‌یوه‌ندییان به‌ باری ئابوورییه‌وه‌ نییه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم پرسیار ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬بۆچی خه‌ڵك خۆی‬ ‫ده‌كوژێت؟ ئایا ڕێكه‌وته‌؟ یان خۆكوژە‌كان‬ ‫به‌ تاكه‌ چاره‌سه‌ری كێشه‌كانیانی د ‌هزانن؟‬ ‫سندوقی بانكی نێوده‌وڵه‌تی ڕە‌تی‬ ‫ك��رده‌وه‌ كه‌ هیچ هاوكارییه‌كی ماددی‬ ‫پێشكه‌ش به‌ یۆنان بكات‪ ،‬یۆنانیش‬ ‫ناتوانێت قه‌رزه‌ كه‌ڵه‌كه‌بووه‌كانی سه‌ر‬ ‫واڵته‌كه‌ی بداته‌وه‌‪ ،‬كه‌ ده‌گاته‌ (‪ )40‬ملیار‬

‫یۆرۆ‪ ،‬كه‌ له‌ پایزی داهاتوودا یۆنان به‌‬ ‫ته‌واوی خۆی به‌ موفلیسی ده‌بینێته‌وه‌‪.‬‬ ‫پێشرت یۆنان بە واڵتێك ده‌هاته‌‬ ‫ئه‌ژمار له‌ ئه‌وروپا كه‌ كه‌مرتین ڕێژه‌ی‬ ‫خۆكوشتنی تێدابوو‪ ،‬چونكه‌ كه‌نیسه‌ی‬ ‫ئ��ه‌رزۆك��س��ی ی��ۆن��ان��ی ئ���ه‌و ت��اوان��ه‌ی‬ ‫ح ‌هرامكردبوو‪ ،‬به‌اڵم ئێستا له‌ ئه‌سینای‬ ‫پایته‌خت‪ ،‬ژماره‌ی هه‌وڵه‌كانی خۆكوشنت‬ ‫ته‌نها له‌مانگی حوزه‌یراندا گه‌یشتۆته‌‬ ‫(‪ )350‬ه �ه‌وڵ‪ ،‬ژم��اره‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ش‬ ‫كه‌ به‌و هه‌واڵنه‌ مردوون گه‌یشتۆته‌(‪)50‬‬ ‫كه‌س‪ ،‬كه‌زۆرینه‌یان له‌ چینی ناوه‌ڕاسنت‪.‬‬ ‫ل�ه‌ چ���واری نیسانی ڕاب����ردوو‪ ،‬له‌‬ ‫گ��ۆڕە‌پ��ان��ی س �ه‌ره‌ك��ی ش���ار‪ ،‬پزیشكی‬ ‫ده‌رمانخانه‌ (دیمیرتیس كریستۆفالس)‪،‬‬ ‫فیشه‌كێكی نا به‌ خۆیه‌وه‌و له‌پاش خۆشی‬ ‫كورته‌ نامه‌یه‌كی بۆ مۆبایلی كچه‌كه‌ی‬ ‫ن��اردب��وو‪ ،‬گووتبووی‪( :‬ئه‌مه‌ كۆتاییه‌)‪،‬‬ ‫به‌كورتیش ه��ۆك��اری خۆكوشتنه‌كه‌ی‬ ‫باسكردبوو كه‌ نووسیبوی (حكومه‌ت‬ ‫ژیانی هه‌ره‌س پێهێنام‪ ،‬چونكه‌ مووچه‌ی‬ ‫خانه‌نشینیم كه‌ ماوه‌ی ‪ 35‬ساڵی ته‌مه‌نم‬ ‫پێبه‌خشیوه‌‪ ،‬به‌ هه‌وادا چوو‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌‬ ‫سنوورێك بۆ ژیانی خۆم داده‌نێم تاوه‌كو‬ ‫چیرت ڕووبه‌ڕووی سوكایه‌تی نه‌مبه‌وه‌)‪.‬‬ ‫خ��ۆك��وژێ��ك��ی دی��ك �ه‌ش ك �ه‌ ن��اوی‬ ‫(ئ�ه‌ن��ت��ۆن��ی��ۆ ب����ارس)ە‌ ل�� ‌ه نامه‌یه‌كی‬ ‫خواحافیزیدا ده‌نووسێت (هه‌موو ژیانم‬ ‫بووه‌ به‌ ناخۆشی و ناسۆر) به‌نیازبوو‬

‫شوێنی نیشته‌جێبوونه‌كه‌ی بفرۆشێت‪،‬‬ ‫ب��ه‌اڵم ك �ه‌س نه‌بوو لێی بكڕێت‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫خ��اوه‌ن��ی ش��وق �ه‌و س �ه‌ی��اره‌ی �ه‌ك ب��وو‪،‬‬ ‫ده‌یپرسی‪ :‬خ��ان��ووم بۆ چییه‌ كه‌ نانم‬ ‫نه‌بێت؟‬ ‫ئه‌نجۆلۆبۆس‪ ،‬ئ�ه‌و پزیشكه‌‬ ‫ده‌روونییه‌یه‌ كه‌ به‌دواداچوون بۆ‬ ‫دیارده‌ی خۆكوشتنه‌كان ده‌كات‬ ‫و الی خۆشیه‌وه‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‬ ‫ل�ه‌ ه�ه‌م��ووی��ان ك���ردووه‌‪،‬‬ ‫گه‌یشتۆته‌ ئه‌و ئه‌نجامه‌ی‬ ‫ك ‌ه ده‌ڵێت‪ :‬هۆكاره‌كه‌ی‬ ‫بریتییه‌ له‌ ڕووحێكی‬ ‫ش���ه‌ڕە‌ن���گ���ێ���زی���ی‬ ‫دوژم����ن����ك����اری و‬ ‫ه �ه‌م��وو ئ��ه‌و ك��اره‌‬ ‫خ��ۆك��وژی��ی��ان �ه‌ له‌‬ ‫ه���ه‌س���ت���ێ���ك���ی‬ ‫دوژم���ن���ك���اران���ه‌وه‌‬ ‫س���ه‌ره���ه‌ڵ���ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫ك��ه‌س��ی ش�ه‌ڕە‌ن��گ��ێ��ز‬ ‫دوژم������ن������ی‬ ‫خ��ۆی��ه‌ت��ی‪،‬‬ ‫ئ����������ه‌و‬ ‫پ��زی��ش��ك�ه‌‬

‫ه����ۆك����اره‌ك����ان����ی‬ ‫نه‌گه‌ڕانده‌وه‌ بۆ الیه‌نی‬ ‫ئابووری‪ ،‬ك ‌ه له‌ ئێستادا‬ ‫به‌رۆكی واڵتی گرتووه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو هۆشداریداو‬ ‫مه‌ترسی خۆی‬ ‫ڕاگه‌یاند له‌‬

‫گه‌شه‌كردن و په‌ره‌سه‌ندنی ئه‌م دیارده‌یه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك ئ��ه‌وه‌ی ل ‌ه بیسته‌كانی س �ه‌ده‌ی‬ ‫ڕابردوودا ڕوویدا‪ ،‬له‌ كاتی دۆڕاندنی شه‌ڕ‬ ‫له‌الیه‌ن یۆنانه‌وه‌ دژی توركیا‪.‬‬ ‫ئ�ه‌و پزیشكه‌ ده‌ڵێت‪ :‬حاڵه‌تێكی‬ ‫ناته‌ندروست و ده‌مارگیرییه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫خ��ۆك��وژان �ه‌ ب �ه‌ پ��اڵ �ه‌وان��ی سیاسی و‬ ‫جه‌نگ ئه‌ژمارد بكرێن‪ ،‬وه‌ك هه‌ندێك‬ ‫ل ‌ه ڕاگه‌یاندنه‌كان ده‌یانه‌وێت بیكه‌ن‪،‬‬ ‫پێشنیاری بۆ وه‌زاره‌تی ته‌ندروستیش كرد‬ ‫كه‌ (هێڵی سوور) دابنێن بۆ ئه‌و كه‌سانه‌‬ ‫ئه‌و نیازه‌یان هه‌یه‌‪ ،‬ڕێگرییان لێبكه‌ن‪.‬‬ ‫سه‌رۆكوه‌زیرانی یۆنان (ئه‌نتۆنیۆس‬ ‫س��ام��اراس) دواج��ار س�ه‌ردان��ی باره‌گای‬ ‫یه‌كیه‌تی ئ�ه‌وروپ��ای ك��رد له‌ برۆكسل‪،‬‬ ‫ت��اوه‌ك��و هه‌وڵبدات م��اوه‌ی دان��ه‌وه‌ی‬ ‫قیستی ق �ه‌رزه‌ك��ان��ی س��ه‌ر واڵت �ه‌ك �ه‌ی‬ ‫دوابخات بۆ مانگی ترشینی دووه‌م‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫یه‌كیه‌تی ئه‌وروپا و بانكی نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫ئه‌وروپا و سندوقی نه‌قدی نێوده‌وڵەتیش‬ ‫ڕە‌تیانكرده‌وه‌‪ ،‬شایانی باسه‌ یۆنان واڵتێكی‬ ‫گه‌شتیاری بووه‌ و له‌ پله‌ یه‌كه‌مه‌كاندا‬ ‫بووه‌ ل ‌ه هه‌ندێك له‌ به‌رهه‌مه‌ پیشه‌سازییه‌‬ ‫سه‌ركه‌وتووه‌كاندا‪ ،‬به‌اڵم فه‌ساد و به‌ڕە‌اڵیی‬ ‫و گه‌نده‌ڵی ب ‌ه هه‌موو شێوه‌كانیه‌وه‌‪ ،‬به‌‬ ‫گشتی و توێژی سیاسییه‌كان به‌ تایبه‌تی‪،‬‬ ‫دایڕووخاند و به‌م حاڵه‌ی ئێستای گه‌یاند‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌‪:‬‬ ‫صحيفة املؤمتر‪.‬‬

‫‪11‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)2‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/18‬ساڵی یەکەم‬

‫تابلۆى دەستی قەاڵى هەولێر و منارەى چۆىل‪ .‬لە الپەڕەى (‪)My Erbil‬ەوە‪.‬‬

‫شار و سڕینه‌وه‌ی مێژوو‬

‫دڵشاد زاموا‪ :‬ئه‌نفالكردنی شوێنه‌واری شاره‌كانی كوردستان به‌رده‌وامه‌‪.‬‬ ‫د‪.‬كه‌یوان ئازاد ئه‌نوه‌ر‪ :‬هه‌ولێر قه‌اڵكه‌ی لێ‌ بسه‌نرێته‌وه‌ هیچی نامێنێت‪.‬‬ ‫گه‌شه‌ی شار دیارده‌یه‌كی پۆست ئازادی ئێراقه‌ له‌ كوردستان دا‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌هۆی گه‌شه‌ی ته‌كنه‌لۆژیا و كرانه‌وه‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵگای كوردی به‌ ڕووی ده‌ره‌وه‌دا‪ .‬ئه‌وه‌ی زۆر گرنگ بێت كوشتنی مێژوو و سڕینه‌وه‌ی شوێنه‌واری شار ‌ه ب ‌ه ناوی‬ ‫نوێكردنه‌وه‌ و بیناسازی مۆدێرنه‌وه‌‪ ،‬بازاڕ و شار هه‌موو خه‌سڵه‌ت ‌ه كورده‌وارییه‌كانی خۆی له‌ده‌ستداو ‌ه و ناولێنانی بازاڕ و‬ ‫شوێنه‌ نوێكان مێژووی شاری سڕیوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ل ‌ه ڕووی زانستی و شارناسییه‌وه‌ ئه‌مه‌ به‌ (ئیمپریالیزمی فه‌رهه‌نگی و له‌ناوبردنی‬ ‫مێژوو) ناوزه‌د ده‌كرێت‪ .‬له‌م گفتوگۆ كورته‌دا دڵشاد عه‌زیز زاموا مامۆستای به‌شی شوێنه‌وار ل ‌ه زانكۆی سه‌الحه‌دین و‬ ‫د‪.‬كه‌یوان ئازاد ئه‌نوه‌ر مامۆستای به‌شی مێژوو ل ‌ه زانكۆی سلێمانی به‌شدارییان كردین‪.‬‬ ‫دیامنە‪ :‬ڕایان عوسامن‬ ‫ب��ه‌ی��ان‪ :‬چ��اره‌ن��ووس��ی ش��ۆێ��ن �ه‌واری‬ ‫شاره‌كان به‌هۆی بنیاتنانی باڵه‌خانه‌ی‬ ‫مۆدێرنه‌وه‌ چۆنه‌‪ ،‬ئایا ئه‌مه‌ ده‌كرێ‌‬ ‫وه‌ك مه‌ترسی سه‌یر بكرێ؟‬ ‫دڵ��ش��اد ع �ه‌زی��ز زام���وا‪ :‬هه‌موو‬ ‫شوێنه‌وارێكی كۆن بۆخۆی مێژووییه‌كی‬ ‫به‌رجه‌سته‌یه‌ و مێژووی ژیانی چین‬ ‫و توێژە‌ جیاجیاكانی مرۆڤی كۆن‬ ‫به‌ بێده‌نگی ده‌گ��ێ��ڕن�ه‌وه‌‪ ،‬بێگومان‬ ‫شوێنه‌واره‌كان به‌شێكی گرنگن له‌‬ ‫كه‌له‌پووری مرۆڤایه‌تی و ناسنامه‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌كانن‪ ،‬ته‌نانه‌ت داگیركه‌ران و‬ ‫دوژمنانیش هه‌ندێك كات شوێنه‌وار‬ ‫به‌كارده‌هێنن بۆ دووباره‌ نووسینه‌وه‌ی‬ ‫مێژوو‪ ،‬مێژوویه‌ك كه‌ به‌دڵی خۆیان‬ ‫بێت‪ ،‬نابێت ئێمه‌ی كوردیش ئه‌وه‌ له‌بیر‬ ‫بكه‌ین كه‌ شوێنه‌واره‌كامنان ناسنامه‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییامنن و قه‌اڵی كه‌ركووك وه‌ك‬ ‫شوێنه‌وارێكی گرنگ و ناسنامه‌یه‌كی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌و ده‌توانین وه‌ك به‌ڵگه‌یه‌كی‬ ‫گرنگ به‌كاری بهێنین بۆ داكۆكیكردن‬ ‫له‌ ره‌سه‌نایه‌تی كورد‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬مێژوو و تایبه‌مته‌ندی مێژوویی‬ ‫و ڕە‌گ���ه‌زه‌ كولتوورییه‌كانی ش��اره‌‬ ‫كوردییه‌كان به‌هۆی مۆدێرنه‌وه‌ چی لێ‬ ‫به‌سه‌رهاتووه‌؟‬ ‫د‪ .‬كه‌یوان ئازاد ئه‌نوه‌ر‪ :‬یه‌كێك‬ ‫له‌ هه‌ڵه ‌گه‌وره‌كانی ئێمه‌ له‌ مێژووی‬ ‫ن �ه‌ت �ه‌وای �ه‌ت��ی�مان��دا ئ���ه‌وه‌ ب���ووه‌ كه‌‬ ‫ب�ه‌رده‌وام كه‌وتوینه‌ته‌ ژێر كاریگه‌ری‬ ‫ئ �ه‌و ن �ه‌ت �ه‌وه‌ زلهێزانه‌ی ك�ه‌ واڵت��ی‬ ‫ئێمه‌یان داگیر كردووه‌‪ ،‬كورد هاتووه‌‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای سوود وه‌رگرتن له‌وان‬

‫دیموگرافیای خۆی و باری شارستانی‬ ‫و مێژوویی خۆیشی گۆڕیوه‌‪ ،‬گه‌لی‬ ‫زی��ن��دوو ئ�ه‌وه‌ی�ه‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫ناچێته‌ ژێر كاریگه‌ری ئه‌و نه‌ته‌وانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب��ۆ وێنه‌ ش��اری ڕۆم��ا و م �ه‌دری��د و‬ ‫كۆڵن و پاریس و ل�ه‌ن��ده‌ن هه‌موو‬ ‫خه‌سڵه‌ته‌ مێژویی و شوێنه‌وارییه‌كانی‬ ‫خۆیان له‌ده‌ست ن �ه‌داوه‌‪ .‬به‌داخه‌وه‌‬ ‫ئێمه‌ ل �ه‌دوای ڕاپه‌ڕینه‌وه‌ و به‌هۆی‬ ‫كرانه‌وه‌ی كورد به‌ ڕووی ده‌ره‌وه‌دا‬ ‫و هاتنی ته‌كنه‌لۆژیاوه‌‪ ،‬هه‌موو‬ ‫شته‌كامنان گۆڕیوه‌‪ ،‬بۆ وێنه‌ ئاپارمتان‬ ‫و بیناكان كه‌ ناوی ڕۆژئاواییان له‌سه‌ره‌‬ ‫وه‌ك مۆتێل دوب �ه‌ی‪ ،‬فرانكفۆرت و‬ ‫شتی تر‪ ،‬له‌كاتێكدا له‌ ئه‌ڵامنیا له‌ هیچ‬ ‫شوێنێك نابینی نوورسابێت مۆتێل‬ ‫حاجی ع�ه‌ب��اس‪ ،‬له‌ هه‌مو ئیامرات‬ ‫نابینی شوێنێك ناوی مۆتێل سلێامنی‬ ‫بێت‪ .‬سه‌باره‌ت به‌م كێشه‌یه‌ د‪.‬كه‌یوان‬ ‫ئازاد ئه‌وه‌ی ده‌رخست كه‌ هه‌ركه‌سێك‬ ‫بێته‌ شاره‌كانی ئێمه‌وه‌ وا ده‌زانێت‬ ‫ش��اری واڵت �ه‌ دراوسێكامنانه‪ ‌،‬چونكه‌‬ ‫هیچ شتێكی تێدا نییه‌ هی خۆمان‬ ‫بێت‪ ،‬هه‌ولێر قه‌اڵكه‌ی لێبسه‌نیته‌وه‌‬

‫هیچی نامێنێته‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش كتومت ئه‌و‬ ‫كاریگه‌رییانه‌ن كه‌ له‌ واڵتانی بیانییه‌وه‌‬ ‫بۆمان به‌جێامونه‌ته‌وه‌‪ .‬میدیاكانیش‬ ‫ڕۆڵی زۆری��ان له‌ شێواندنی زه‌وق و‬ ‫خه‌سڵه‌تی مێژینه‌ی ئێمه‌دا بینیوه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچی میدیامان هه‌یه‌ بوونه‌ته‌‬ ‫شوێنی ڕیكالمكردنی خۆراكی توركی‬ ‫و ئێرانی و ڕۆژئاوایی و بۆن و كرێمی‬ ‫بیانی ‪.‬‬ ‫ب �ه‌ی��ان‪ :‬قۆناغه‌كانی له‌ناوبردنی‬ ‫شوێنه‌واره‌كان كامانه‌ن و له‌ ئێستادا‬ ‫هوشیاری به‌م كێشه‌یه‌ چۆنه‌؟‬ ‫دڵ��ش��اد ع �ه‌زی��ز زام���وا ‪ :‬ئه‌گه‌ر‬ ‫مه‌به‌ست ل�ه‌ كۆمه‌ڵگه‌ی كوردییه‌‬ ‫بۆ شوێنه‌واره‌كانی كوردستان‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫ده‌توانین ب��اس له‌ چه‌ند قۆناغێك‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬قۆناغی پێش ڕاپ �ه‌ڕی��ن كه‌‬ ‫به‌هۆی جه‌نگ و داگیركاری رژێمی‬ ‫به‌عس و سوپا و جاشه‌كانه‌وه‪ ‌،‬كه‌س‬ ‫گرنگی به‌ شوێنه‌واره‌كان ن��ه‌ده‌دا‪،‬‬ ‫سه‌رنه‌ده‌په‌رژایه‌ شوێنه‌وار و ناوچه‌‬ ‫شوێنه‌وارییه‌كان‪ ،‬ته‌نها ده‌توانم ئه‌وه‌‬ ‫باس بكه‌م له‌م سه‌رده‌مه‌دا كۆمه‌ڵێك‬ ‫شوێنه‌واری گرنگی سه‌رده‌می میرنشینه‌‬

‫كوردییه‌كان‪ ،‬به‌ تایبه‌ت قه‌اڵكانی میری‬ ‫سۆران و بابان ته‌قێندرانه‌وه‪ ‌،‬له‌الیه‌ن‬ ‫سوپای عێراق و جاشه‌ كورده‌كانه‌وه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك ( قه‌اڵی بۆگد له‌ ده‌شتی كۆیه‌‪،‬‬ ‫قه‌اڵی دێرێ له‌ نزیك خانزاد له‌ هه‌ولێر‪،‬‬ ‫‪ ...‬و چه‌ندانی دیكه‌‪.)..‬‬ ‫قۆناغی دووه‌م قۆناغی دوای‬ ‫ڕاپه‌ڕین و سه‌رده‌می ش�ه‌ڕی ناوخۆ‬ ‫و گه‌مارۆی ئابووری بوو‪ ،‬به‌داخه‌وه‌‬ ‫ل��ه‌م ق��ۆن��اغ �ه‌دا ش��ااڵوێ��ك��ی تێكدان‬ ‫و دزی��ن��ی ش��وێ��ن �ه‌واره‌ك��ان ده‌ستی‬ ‫پێكرد‪ ،‬كه‌ خه‌ڵكی كوردستان له‌به‌ر‬ ‫خراپی گ��وزه‌ران��ی��ان و پشێوی باری‬ ‫ئاسایشی كوردستان‪ ،‬كه‌وتنه‌ تێكدان و‬ ‫هه‌ڵكه‌ندنی ناوچه‌ شوێنه‌وارییه‌كانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬ده‌رباره‌ی ئه‌م به‌تااڵنربدنه‌ی‬ ‫شوێنه‌واره‌كانی كوردستان (مامۆستا‬ ‫عه‌بدولڕە‌قیب یوسف) به‌ (ئه‌نفالی‬ ‫شوێنه‌واره‌كانی ناوبردن) كاتی خۆی‬ ‫منیش ئ��ه‌م چ�ه‌ن��د دێ���ڕە‌م نووسی‬ ‫و ب�ڵ�اوم���ك���رده‌وه‌ ب��ه‌ ناونیشانی‬ ‫(ئ�ه‌ن��ف��ال��ك��ردن��ی ش��وێ��ن �ه‌واره‌ك��ان��ی‬ ‫كوردستان به‌رده‌وامه‌‪ :‬ئه‌نفالكردنی‬ ‫شوێنه‌واره‌كانی كوردستان به‌رده‌وامه‌‬

‫میدیاكانیش ڕۆڵی زۆریان له‌ شێواندنی زه‌وق‬ ‫و خه‌سڵه‌تی مێژینه‌ی ئێمه‌دا بینیوه‬

‫ئه‌نفالكردنێك ج��ی��اواز له‌ ئه‌نفالی‬ ‫به‌عس‪ ،‬له‌م ئه‌نفاله‌دا شوێنه‌واره‌كان‬ ‫به‌زیندوویی ده‌رده‌هێرنێن‪ ،‬ته‌مه‌نی‬ ‫ه �ه‌زارس��اڵ �ه‌ی��ان كۆتایی دێ���ت‪ ،‬به‌‬ ‫پاره‌یه‌كی ك �ه‌م به‌ دوژمنانی واڵت‬ ‫ده‌فرۆرشێن‪،‬‬ ‫ئه‌م ئه‌نفاله‌ تا ئه‌مڕۆ به‌رده‌وامه‌‪،‬‬ ‫له‌م ئه‌نفاله‌ نوێیه‌دا نه‌ته‌وه‌یه‌ك بێ‬ ‫ناسنامه‌ و مێژوو ده‌بێت‪.‬‬ ‫قۆناغی سێیه‌میش ت��ا ئه‌مڕۆ‬ ‫به‌رده‌وامه‌‪ .‬من پێم وایه‌ له‌ هه‌رسێ‬ ‫ش��اره‌ك��ه‌ی ك��وردس��ت��ان (ك��ه‌رك��وك و‬ ‫هه‌ولێر و سلێامنی) ب��ازاڕ و خانووه‌‬ ‫ك��ەل �ه‌پ��وری��ی �ه‌ك��ان و ق �ه‌ی��س �ه‌ری و‬ ‫ح �ه‌م��ام و شوێنه‌كۆنه‌كان ب��ه‌ره‌و‬ ‫له‌ناوچوون ده‌چ��ن و ئه‌مه‌ بووه‌ته‌‬ ‫تێكدانی ناسنامه‌ی كۆنی و مێژوویی‬ ‫ئه‌م شارانه‌ و له‌ناوبردن و تێكدانی‬ ‫(ئیقاعی زه‌مه‌نی‪ /‬ڕیتمی كۆنینه‌یی)‬ ‫و ژینگه‌ی بینین (‪)visual view‬ی‬ ‫ئه‌م شارانه‌ تێك چووه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت ئه‌م‬ ‫ناوچه‌ كه‌له‌پووری و شوێنه‌وارییانه‌ی‬ ‫س�ه‌ن��ت�ه‌ری ش��ار ك �ه‌ ب �ه‌ ت �ه‌واوه‌ت��ی‬ ‫تێكچوون و زۆریان نه‌ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫ئه‌و یاده‌وه‌رییانه‌ی كه‌ له‌ ئیرباهیم پاشا‬ ‫و بنیاتنانی سلێامنییه‌وه‌ به‌جێامبوو‬ ‫له‌ناوچوون‪ ،‬بۆیه‌ ئێستا شاره‌كانی‬ ‫كوردستان له‌ جێگای شوێنه‌وار و‬ ‫كه‌له‌پوور و قه‌یسه‌ری و حه‌مامی كۆن‪،‬‬ ‫كاسۆ مۆڵ و بازاڕی نیشتامن بوونه‌ته‌‬ ‫دێ��وه‌زم �ه‌ی سه‌نته‌ری ش��ار‪ ،‬شه‌رمه‌‬ ‫له‌مه‌ودوا یادی دامه‌زراندنی شاری‬ ‫سلێامنی بكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬شارێك كه‌ ته‌نها‬

‫دووسه‌د ساڵێك ده‌بێت بنیاترناوه‪ ‌،‬به‌اڵم‬ ‫تاكه‌ به‌ڵگه‌یه‌كی شوێنه‌واری سه‌ره‌تای‬ ‫دروستبوونی نه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫ه��ه‌روه‌ك چ��ۆن شه‌رمه‌ ب��اس له‌‬ ‫شوێنه‌واره‌كانی ق��ه‌اڵی ك�ه‌رك��وك و‬ ‫قه‌اڵتی هه‌ولێر بكه‌ین‪ ،‬كه‌ به‌ته‌واوه‌تی‬ ‫پشتگوێخراون‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬كاریگه‌ری ئه‌م له‌ناوچوونه‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ شاری پارچه‌ كوردییه‌كانی‬ ‫تر چۆنه‌‪ ،‬ئایا له‌وێش هه‌مان كێشه‌ له‌‬ ‫ئارادایه‌؟‬ ‫د‪ .‬كه‌یوان ئازاد ئه‌نوه‌ر‪ :‬ده‌توانین‬ ‫بڵێین ئه‌مه‌ ڕە‌نگه‌ له‌ شاره‌كانی تری‬ ‫كوردستان كاریگه‌رییه‌كه‌ی كه‌مرت‬ ‫بێت له‌ سلێامنی و هه‌ولێر‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ش��اره‌ك��ان��ی كوردستانی ڕۆژه���ه‌اڵت‬ ‫بۆ وێنه‌ سنه‪ ‌،‬به‌هۆی به‌هێزبوون و‬ ‫مانه‌وه‌ی شارستانێتی فارسه‌وه‪ ‌،‬كه‌مرت‬ ‫به‌ر ئه‌م كاولكاری و تیاچوونی مێژوو‬ ‫و شوێنه‌وار و نه‌مانی بیره‌وه‌رییانه‌‌‬ ‫كه‌وتووه‌‪ ،‬له‌مه‌وه‌ ده‌ر ئه‌كه‌وێت هه‌م‬ ‫له‌ ڕووی تاك و له‌ ڕووی ده‌سه‌اڵته‌وه‌‬ ‫كه‌مته‌رخه‌مین ل �ه‌ ب �ه‌رام��ب �ه‌ر ئه‌م‬ ‫دی��ارده‌ی�ه‌‪ ،‬ئێمه‌ش له‌ژێر كاریگه‌ری‬ ‫عه‌ره‌به‌كاندا بووین‪ ،‬كه‌ ئه‌وان خاوه‌نی‬ ‫بونیادێكی به‌هێزی شارســتانی‬ ‫نه‌بوون‪.‬‬ ‫ده‌ب��ێ��ت بڵێین ئ��ه‌م دی��ارده‌ی �ه‌‬ ‫مه‌ترسیدارترین شته‌ بۆ له‌ناوچوونی‬ ‫م���ێ���ژووی ب���ی�ن�راوی واڵت��ه‌ك��ه‌م��ان‪،‬‬ ‫سه‌رده‌مێك ئه‌م له‌ناوچوونه‌ له‌ده‌ره‌وه‌‬ ‫ب��ۆم��ان ه��ات��ب��وو‪ ،‬ئێستا خ��ۆم��ان‬ ‫درێژە‌پێده‌ری ئه‌مه‌ین‪.‬‬

‫‪12‬‬ ‫‪birura_bayan@yahoo.com‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)2‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/18‬ساڵی یەکەم‬

‫هه‌ستی ئایینی هێڵه‌ سووره‌ هه‌ستیاره‌كه‬ ‫قه‌یرانی‬ ‫عه‌قڵیه‌تی كوردی‬ ‫مه‌سعود عه‌بدولخالق‬ ‫توێژینه‌وه‌یه‌كی زۆر بۆ‬ ‫قه‌یرانه‌كانی عه‌قڵی عه‌ره‌بی كراوه‌‪،‬‬ ‫كاتیك ئێم ‌ه ژێرده‌سته‌ی ئه‌وان بین‪،‬‬ ‫چۆن ئه‌و قه‌یرانان ‌ه ل ‌ه عه‌قڵیه‌تی ئێمه‌ی‬ ‫كوردیش ن ‌ه ئااڵوه‌‪ ،‬زۆرمان توێژینه‌و ‌ه له‌‬ ‫باره‌ی قه‌یرانه‌كانی عه‌قڵیه‌تی عه‌ملانی‬ ‫كورد كردووه‌‪ ،‬ده‌ركه‌وتوو ‌ه زۆربه‌ی ئه‌و‬ ‫قه‌یرانان ‌ه ل ‌ه ئه‌نجامی الساییكردنه‌وه‌ی‬ ‫الیه‌ن ‌ه سه‌لبیه‌كانی ڕۆژئاوا دێت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش ل ‌ه ئه‌نجامی پرۆسه‌یه‌كی ئاڵۆزتر‬ ‫ل ‌ه ئه‌نجامی شكستی سایكۆلۆجی به‌‬ ‫هۆی به‌رده‌وامی داگیركاریی دروست‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی بزانین ئێمه‌ی كورد‬ ‫به‌ته‌واوی تووشی قه‌یرانی عه‌قڵی‬ ‫بووین‪ ،‬بزانین ئیسالمیی كوردستانیش‬ ‫قه‌یرانی عه‌قڵی هه‌یه‌؟ چه‌ند جیایه‌‬ ‫ل ‌ه قه‌یرانی عه‌ملانی كوردی؟ ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌موو ئیسالمییه‌كانیش نه‌گرێته‌وه‌‬ ‫به‌شی هه‌ر‌ه زۆری ده‌گرێته‌وه‌‪ ،‬كێشه‌كه‌‬ ‫به‌و ‌ه زیاتر ئالۆز و ئاوێت ‌ه ده‌ب ‌ێ كه‌‬ ‫قه‌یرانی عه‌قڵی ئیسالمیی كوردستان له‌‬ ‫ژێر كاریگه‌ری قه‌یرانێكی تری سه‌ختی‬ ‫عه‌قڵی عه‌ره‌بی قه‌یراناوی بێت‪ ،‬عه‌قڵی‬ ‫عه‌ره‌بی له‌و كات ‌ه توشی قه‌یران بووه‌‬ ‫ك ‌ه ویستویه‌تی عروبی و ئیسالمیی‬ ‫تێكه‌ڵ بكات‪ ،‬ناشكرێ‌‪ ،‬چونك ‌ه عروبی‬ ‫ل ‌ه كۆمه‌ڵ ‌ه فاكته‌ره‌كانی ستونی ‌ه و‬ ‫ئایینیش ل ‌ه كۆمه‌ڵ ‌ه فاكته‌ره‌كانی‬ ‫ئاسۆییه‌‪ ،‬ناچار ده‌ستكاری ده‌قی‬ ‫ده‌وێ‌‪ ،‬ل ‌ه ئایینێكی مرۆڤایه‌تیه‌وه‌‬ ‫وه‌ریچه‌رخێن ‌ه ئایینێكی ڕه‌گه‌زپه‌رستی‪،‬‬ ‫تا فه‌زڵی عه‌ره‌ب به‌سه‌ر میلله‌تانی تر‬ ‫بكه‌وێ‌‪ ،‬ناچار ده‌ستكاری مێژووشی‬ ‫ده‌و ‌ێ و كردوویانه‌‪ ،‬ئیرت لێره‌و ‌ه قه‌یرانی‬ ‫عه‌قڵی عه‌ره‌بی دروست بووه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫نه‌مانی ده‌سه‌اڵت له‌ده‌ست عه‌ره‌ب‬ ‫خه‌سترت بۆوه‌‪ ،‬ئه‌و قه‌یران ‌ه نه‌یتوانی‬ ‫بگات ‌ه ده‌قی ئایینی‪ ،‬به‌اڵم ب ‌ه توندی‬ ‫گه‌یشتۆت ‌ه فیقه و مێژوو و ڕوانگه‌ی‬ ‫سیاسیی‪ ،‬وای كردوو ‌ه میلله‌تی عه‌ره‌ب‬ ‫ل ‌ه جیهان دواكه‌وێ‌‪ ،‬به‌و قه‌یرانه‌ش‬ ‫هاتن ‌ه دنیای نوێ‌‪ ،‬به‌و ناسنامه‌ش هاتنه‌‬ ‫نێو عه‌وله‌مه‌‪ ،‬به‌شێكی له‌و قه‌یرانانه‌‬ ‫رزگاربووه‌‪ ،‬به‌اڵم كه‌مایه‌تین و هه‌وڵی‬ ‫نامۆكردنیان دراو ‌ه ب ‌ه زیندانیكردن‬ ‫و دوورخستنه‌و ‌ه و سزای تر‪ ،‬تێكڕای‬ ‫بیریار‌ه گه‌وره‌كانیان كۆده‌نگن له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و شه‌به‌نگ ‌ه قه‌یراناویه‌ی عه‌قڵی‬ ‫عه‌ره‌بی‪ ،‬زۆربه‌ی زانا و بیریاری‬ ‫عه‌ره‌بی ئایینی له‌و زه‌مینه‌و ‌ه هه‌نارده‌ی‬ ‫بۆچوون ‌ه قه‌یراناویه‌كانی ده‌كا‪ ،‬به‌شی‬ ‫هه‌ر‌ه زۆری ئیسالمیی كورد كه‌وتۆته‌‬ ‫ژێر كاریگه‌ری ئه‌و جۆر‌ه عه‌قڵ ‌ه پڕ له‌‬ ‫قه‌یرانه‌‪ ،‬ئیسالمیی كورد ڕازی بوو ‌ه له‌‬ ‫دوای ئه‌و عه‌قڵه‌ی عه‌ره‌بی جێی خۆی‬ ‫بكاته‌وه‌‪ ،‬عه‌ره‌بی ئیسالمیی ب ‌ه پله‌‬ ‫دووی موالی كۆن سه‌یری ئیسالمیی‬ ‫كورد ده‌كا‪ ،‬ب ‌ه كورد ده‌ڵ ‌ێ تۆ بیرمه‌كه‌وه‌‬ ‫عه‌قڵی عه‌ره‌بی به‌هێزتره‌‪ ،‬من له‌‬ ‫جیاتی تۆ بیرده‌كه‌مه‌وه‌‪ ،‬تۆ ته‌نها له‌‬ ‫خزمه‌تدابه‌‪ ،‬من چیم پێباش بوو ئه‌وه‌‬ ‫بۆ تۆش باشه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر هه‌ڵه‌شم كرد ئه‌وا‬ ‫هه‌ڵه‌ی من ل ‌ه ڕاستی تۆ دروسترته‌‪،‬‬ ‫به‌و ڕوانگه‌ی ‌ه ئیسالمیی كورد سه‌یری‬ ‫جیهان ده‌كا تووشی كاردانه‌وه‌ی تایفی‬ ‫و توند و ده‌مارگیری و دابڕان بووه‌‬ ‫ب ‌ێ ئه‌وه‌ی پێویستی پێیبێت‪ ،‬جاروایه‌‬ ‫هه‌موو دنیای ل ‌ێ ده‌بێت ‌ه دوژمن بێ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی هۆیه‌كه‌ی مه‌عقول بێت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی دڵخۆشكه‌ر‌ه خه‌ریك ‌ه ب ‌ه ڕوونی‬ ‫هه‌ست بكر ‌ێ ك ‌ه ئه‌و قه‌یران ‌ه ل ‌ه ناخی‬ ‫ئیسالمیی كورد و ل ‌ه ناخی ئایینیش‬ ‫هه‌ڵنه‌قواڵوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئومیدی چاكسازی و‬ ‫په‌ڕینه‌و ‌ه له‌و قه‌یران ‌ه مه‌حاڵ نییه‌‪.‬‬

‫د‪.‬ئاراس موحه‌ممه‌د ساڵح‬ ‫هه‌ستی ئایینیهه‌ستی ناوه‌كی‬ ‫بێده‌نگی ناوناخی هه‌موو كه‌سێكی‬ ‫ئ��ای��ی��ن��داره‌‪ ،‬له‌كاتی برینداركردنیدا‬ ‫بومه‌له‌رزه‌یه‌كی گه‌وره‌ به‌دوای خۆیدا‬ ‫ده‌هێنێ‌‪ ،‬به‌ درێژایی مێژوو هه‌ستی‬ ‫ئایینی ئ��ه‌و هێڵه‌ س���ووره‌ ب��ووه‌ كه‌‬ ‫ده‌س��ت لێدانی ك��اره‌س��ات��ی گ��ه‌وره‌ی‬ ‫ب���ه‌دوای خۆیدا هێناوه‌‪ ،‬قسه‌ كردن‬ ‫له‌سه‌ر دین زۆر هه‌ستیاره‌ و زۆرج��ار‬ ‫ته‌نانه‌ت ڕه‌خنه‌گرتن له‌ دیارده‌یه‌كی‬ ‫به‌دینكراو و هه‌وڵدان بۆ ڕاستكردنه‌وه‌ی‬ ‫كه‌سه‌ ڕه‌خنه‌گر و ڕیفۆرمخوازه‌كه‌‬ ‫فڕێدراوه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌ی دینداری‪ ،‬زۆرن‬ ‫ئه‌و كه‌سه‌ ئیصاڵحخوازانه‌ی كه‌ هه‌وڵه‌‬

‫ئیصاڵحیه‌كانیان بۆیان بووه‌ته‌ ڕه‌خنه‌ی‬ ‫توند به‌سه‌ریانه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ كاتی هاتنی ئایینی پیرۆزی‬ ‫ئیسالم و ده‌ستپێكردنی بانگه‌وازی‬ ‫قورئاندا دروشمی بانگه‌وازه‌كه‌ ئه‌وه‌بوو‪:‬‬ ‫(وال تجادلوا أهل الكتاب اال بالتی هی‬ ‫أحسن) واته‌‪ :‬ئێوه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌هلی كتێبه‌‬ ‫ئاسامنیه‌كاندا (خ��اوه‌ن ئایینه‌كاندا)‬ ‫په‌یڤین و گفتوگۆ مه‌كه‌ن به‌ جوانرتین‬ ‫شێوه‌ نه‌بێت‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ستی ئایینیان‬ ‫بریندار نه‌بێت‪ ،‬ه �ه‌روه‌ه��ا له‌ كاتی‬ ‫فتوحاتدا وه‌سیه‌تی پێغه‌مبه‌ر و (د‪.‬خ)‬ ‫یاره‌كانی ئه‌وه‌ بووه‌ له‌ كاتی هێرش و‬ ‫جه‌نگه‌كاندا به‌ هیچ جۆرێك نزیكی‬ ‫پیاوه‌ ئایینی و شوێنه‌كانی خواپه‌رستی‬ ‫گه‌له‌ جیاوازه‌كان مه‌كه‌ونه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫برینداركردنی هه‌ستی ئایینی گه‌الن‬ ‫كاره‌ساتی گه‌وره‌ی لێده‌كه‌وێته‌وه‌‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌وه‌یش ئه‌گه‌ر هه‌ستی ئایینیان بریندار‬ ‫كرا ئیرت په‌یامی ئیسالمت لێوه‌رناگرن و‬ ‫ئاماده‌ نابن گوێت بۆ بگرن‪.‬‬ ‫ب �ه‌ درێ��ژای��ی م��ێ��ژوو ه��ه‌ر كه‌س‬ ‫و الیه‌نێك ل�ه‌گ�ه‌ڵ هه‌ستی ئایینیدا‬ ‫ڕووبه‌ڕوو بووبێته‌وه‌ ڕووداوی خوێناوی‬

‫دروستكردووه‌ و له‌ كۆتایدا كۆڵی داو ‌ه‬ ‫و هه‌ستی ئایینی سه‌ركه‌وتووه‌ و زیاتر‬ ‫خه‌ڵكی ل�ه‌ده‌ور كۆبووه‌ته‌وه‌‪ ،‬هه‌ستی‬ ‫ئایینی تا بریندار بكرێت زیاتر به‌هێز‬ ‫ده‌بێت و زۆرجار كاردانه‌وه‌ی توندوتیژ‬ ‫به‌دوای خۆیدا ده‌هێنێت‪ ،‬بۆیه‌ پێویسته‌‬ ‫له‌سه‌ر هه‌موو الیه‌ن و كاربه‌ده‌سته‌كان‬ ‫و هه‌موو ئه‌وانه‌ی له‌ خه‌می ژی��ان و‬ ‫گیانی مرۆڤ و ئارامی نیشتامنه‌كه‌یاندان‬ ‫زۆر به‌ هه‌ستیاریه‌وه‌ مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و پرسه‌دا بكه‌ن و هه‌موو ده‌رگاكانی‬ ‫وروژاندنی ئه‌و هه‌سته‌ دابخه‌ن‪ ،‬ڕێگه‌‬ ‫به‌كه‌سانی ده‌روون نه‌خۆش و نه‌زان و‬ ‫نابه‌رپرسیار نه‌ده‌ن ده‌رگای فیتنه‌و ئاژاوه‌‬ ‫بكه‌نه‌وه‌و گه‌ل و نیشتامن ڕووب�ه‌ڕوی‬ ‫جه‌نگ و كاره‌سات بكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ڕووداوه‌ك���ان���ی ئ �ه‌م چه‌ند ساڵه‌‬ ‫به‌ڵگه‌ی گ���ه‌وره‌ی ئ �ه‌و ڕاستییه‌ن كه‌‬ ‫هه‌ستی ئایینی هێزێكی په‌نگخواردووی‬ ‫به‌هێزه‌ و ل �ه‌ كاتی برینداربووندا‬ ‫هه‌موو سنوره‌كان تێده‌په‌ڕێنێت‪ ،‬هیچ‬ ‫هێزو ی��اس��او به‌ربه‌ستێك ناتوانێت‬ ‫له‌ به‌رامبه‌ریدا بووه‌ستێ‌ و هه‌موو‬ ‫ڕێگره‌كان ڕاده‌م��اڵ��ێ��ت‪ ،‬په‌الماردانی‬

‫مزگه‌وتی حه‌سه‌ن عه‌سكه‌ری شیعه‌كان‬ ‫له‌ عێراق‪ ،‬ڕووداوه‌ك��ه‌ی گۆڤاری چرپه‌‬ ‫له‌ هه‌ولێر‪ ،‬ته‌قاندنه‌وه‌ی هه‌یكه‌له‌كانی‬ ‫ب��وزا له‌ ئه‌فغانستان و دواینرتینیان‬ ‫فلیمه‌ ئه‌مه‌ریكیه‌كه‌ و ئ�ه‌و شه‌پۆله‌‬ ‫ت��ووڕه‌ب��وون��ه‌ی ل �ه‌ ه �ه‌م��وو جیهانی‬ ‫ئیسالمیدا ب���ه‌دوای خ��ۆی��دا هێنای‪،‬‬ ‫به‌ڵگه‌ی گه‌وره‌ و خاڵی له‌سه‌ر وه‌ستان‬ ‫و جێگه‌ی ڕامان و به‌خۆداچوونه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫چیرت په‌الماری هه‌ستی ئایینی نه‌درێت‬ ‫و ئارامی و ئاسایشی واڵت��ان نه‌خرێته‌‬ ‫مه‌ترسیه‌وه‌و یاری به‌ ئاگر نه‌كرێت‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ی برینداركردنی هه‌ستی‬ ‫ئایینی كاره‌ساتی گه‌وره‌ به‌دوای خۆیدا‬ ‫ده‌هێنێ‌‪ ،‬له‌ هه‌مان كاتدا برینداركردنی‬ ‫ئه‌و هه‌سته‌ ڕق و كینه‌یه‌ك له‌ ناخی‬ ‫مرۆڤی ئایینداردا دروست ده‌كات كه‌ بۆ‬ ‫ماوه‌ی چه‌ند سه‌ده‌ درێژه‌ ده‌كێشێت و‬ ‫به‌هیچ جۆرێك سنوورێك بۆ پێكه‌وه‌ژیان‬ ‫و یه‌كرت قبوڵكردن ناهێڵێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ت��وڕه‌ بوونه‌ هه‌موو ك��ات له‌ لێواری‬ ‫ته‌قینه‌وه‌دایه‌و دڵنیایی و ئارامی له‌ نێوان‬ ‫تاكه‌كانی كۆمه‌ڵگه‌دا نامێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و ت��ووڕه‌ بوونه‌ ب�ه‌رف�راوان�ه‌ی‬

‫الیه‌ن هه‌ولێر و به‌غداده‌و ‌ه برنێت به‌ره‌و‬ ‫ئاراسته‌ی چ��اره‌س�ه‌رك��ردن��ی گرفته‌كان‬ ‫و كه‌مكردنه‌وه‌ی ناكۆكیه‌كانی نێوان‬ ‫هه‌ردووال ده‌بێت ده‌ستخۆشی لێبكرێت‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئ���ه‌وه‌ی جێگه‌ی تێڕامانه‌ ئه‌و‬ ‫تۆمه‌تانه‌یه‌ كه‌ ده‌سه‌اڵتدرانی به‌غداد‬ ‫و هه‌رێم ئاراسته‌ی یه‌كرتی ده‌ك �ه‌ن‪ ،‬به‌‬ ‫تایبه‌تیش ئه‌وانه‌ی هه‌رێم ئاراسته‌ی نوری‬ ‫مالكی سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراقی ده‌كه‌ن‪ .‬له‌‬ ‫ماوه‌ی چه‌ند مانگی رابردوو ده‌سه‌اڵتدارانی‬ ‫هه‌رێم به‌ تایبه‌تیش مه‌سعود بارزانی‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬له‌ چه‌ندین‬ ‫بۆنه‌ی جیاوازدا مالكیان به‌ پێشێلكاری‬ ‫ده‌ستوور و خۆدزینه‌وه‌ له‌ رێكه‌وتننامه‌كان‬ ‫و كاركردن دژ به‌ خواسته‌كانی گه‌لی كورد‬ ‫به‌ تایبه‌ت و هاوواڵتیانی عێراق به‌ گشتی‬ ‫تۆمه‌تبار ك��رد‪ ،‬تا ك��ار گه‌یشته‌ ئ�ه‌وه‌ی‬

‫داوای ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی مالكی ل ‌ه‬ ‫پۆسته‌كه‌ی بكه‌ن‪ ،‬ه���ه‌ردوالش خۆیان‬ ‫له‌وه‌ نه‌پاراست كه‌ به‌ كۆكردنه‌وه‌ی هێزی‬ ‫سه‌ربازی ‌و ئه‌گه‌ری دروستبوونی شه‌ڕ له‌‬ ‫نێوان به‌غداد و هه‌ولێر دۆخه‌كه‌ هێنده‌ی‬ ‫تر ئاڵۆز بكه‌ن‪.‬‬ ‫ره‌شنووسی رێكه‌وتنی ئه‌مجاره‌ی‬ ‫نێوان هه‌ردووال كه‌ ته‌نها به‌ وه‌رگرتنی بڕی‬ ‫ملیارێك دۆالر كۆتایهات‪ ،‬گومان ل ‌ه راستی‬ ‫ئه‌و تۆمه‌تانه‌ ده‌كات كه‌ ده‌سه‌اڵتدارانی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان بۆ مالكی دروست‬ ‫ده‌ك �ه‌ن‪ ،‬ده‌سه‌اڵتدارانی كورد ‌و خودی‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێمیش دوای چه‌ند مانگ له‌‬ ‫ملمالن ‌ێ دركیان به‌وه‌ كرد ناتوانن مالكی‬ ‫له‌ پۆسته‌كه‌ی الب �ه‌رن‪ ،‬به‌ تایبه‌تیش كه‌‬ ‫تاڵه‌بانی له‌و پرسه‌دا پشتی بارزانی به‌ردا‪،‬‬ ‫جارێكی تر بیریان له‌وه‌ كرده‌و ‌ه نیازپاكی‬

‫خۆیان به‌ هه‌نارده‌كردنه‌وه‌ی نه‌وت بۆ‬ ‫به‌غداد ده‌ربخه‌ن‪ ،‬هه‌ر ئه‌مه‌ش رێكه‌وتنی‬ ‫ه �ه‌ردووالی له‌مه‌ڕ پرسی نه‌وت به‌دوادا‬ ‫هات‪.‬‬ ‫لێره‌دا جارێكی تر ئه‌و پرسیاره‌ خۆی‬ ‫ده‌سه‌پێنێت ك ‌ه ئایا ل ‌ه م��اوه‌ی چه‌ند‬ ‫ساڵی راب��ردوودا ده‌سه‌اڵتدارانی هه‌رێم‬ ‫چه‌ند ج��ددی ب��وون له‌ چاره‌سه‌ركردنی‬ ‫كێشه‌ی ناوچه‌ دابڕێرناوه‌كان؟ هێنده‌ی‬ ‫خه‌مخواردنی ده‌سه‌اڵتدارانی هه‌رێم له‌‬ ‫هه‌نارده‌كردنی ن��ه‌وت‪ ،‬هێند ‌ه خه‌می‬ ‫گرفته‌ نه‌ته‌وایه‌تیه‌كانیان خ���واردوه‌؟!‬ ‫بۆچی ده‌س �ه‌اڵت��داران��ی هه‌رێم هێنده‌‬ ‫س��وورن له‌سه‌ر هه‌نارده‌كردنی نه‌وتی‬ ‫كوردستان‪ ،‬له‌ كاتێكدا داهاته‌كه‌ی بۆ‬ ‫هاواڵتیانی كورد نییه‌؟ ئایا هێشتنه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌و س�ه‌رچ��اوه‌ی داهات ‌ه بۆ كاتێكی تر‬

‫یاریه‌كه‌ی مالیكی و بارزانی‬

‫ئاسۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫دوای چه‌ند مانگ له‌ تۆمه‌تباركردنی‬ ‫یه‌كرت و لێدوان ‌و ده‌ركردنی بیاننامه‌ی‬ ‫دژ ب �ه‌ی �ه‌ك‪ ،‬پێنجشه‌ممه‌ی رب��ردوو‬ ‫هه‌ردوو وه‌فدی بااڵی هه‌رێم و ناوه‌ند‬ ‫ره‌شنووسی رێكه‌وتنێكیان بۆ چاره‌سه‌ری‬ ‫پرسی ن �ه‌وت ئیمزا ك��رد‪ ،‬به‌ گوێره‌ی‬ ‫رێكه‌تننامه‌كه‌ به‌غداد ب��ڕی ملیارێك‬ ‫دۆالری حه‌قی كۆمپانیاكانی وه‌به‌رهێنانی‬ ‫نه‌وت خه‌رج ده‌كات‪ ،‬له‌ به‌رانبه‌ریشدا‬ ‫دوو لیژنه‌ی جیای دیوانی چاودێری‬ ‫دارایی عێراق‌و وه‌زاره‌تی نه‌وت وردبینی‬ ‫بۆ داهاتی نه‌وتی هه‌رێم ده‌ك��ات له‌‬ ‫ساڵی ‪2004‬ه‌وه‌ تا ساڵی ‪.2012‬‬ ‫بێگومان هه‌ر هه‌نگاوێك كه‌ له‌‬

‫جیهانی ئیسالمیی له‌ به‌رامبه‌ر فلیمێكی‬ ‫ئه‌مه‌ریكیدا كه‌ ڕه‌نگه‌ ئه‌و فلیمه‌ هییچ‬ ‫داهێنان و په‌یامێكی مرۆڤدۆستانه‌شی‬ ‫تێدا نه‌بووبێت ته‌نها بۆ مه‌به‌ستێكی‬ ‫خراپ به‌رهه‌مهێرنابێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و هه‌موو‬ ‫ناڕه‌زایی و په‌الماردانه‌ و ناشیرنكردن و‬ ‫قێزه‌ونكردنی حكومه‌ت و كۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكی له‌ الی موسڵامنان پێویستی‬ ‫به‌ ده‌یان ساڵ هه‌یه‌ هه‌تا جارێكی تر‬ ‫متامنه‌ بۆ گه‌النی موسڵامن بگێڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی كه‌ حكومه‌تی ئه‌مه‌ریكا له‌‬ ‫دوای هێرشه‌كانی یانزه‌ی سێپته‌مبه‌ره‌و‬ ‫ك��ار بۆ ئ �ه‌وه‌ ده‌ك��ات كه‌ جارێكی تر‬ ‫ڕووی خۆی الی گه‌النی موسڵامن جوان‬ ‫بكاته‌وه‌‪ ،‬لێكۆڵینه‌وه‌ له‌سه‌ر ئه‌و هه‌موو‬ ‫ڕق و كه‌راهێته‌ی جیهانی ئیسالمیی‬ ‫ده‌ك��ات به‌رامبه‌ر ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬ده‌ب��وو‬ ‫جارێكی تر هه‌ڵه‌كانی پێشوو دووباره‌‬ ‫نه‌كه‌نه‌وه‌ و سنووری ناڕه‌زاییه‌كانی‬ ‫جیهانی ئیسالمیی به‌رامبه‌ر خۆیان‬ ‫فراوانرت نه‌كه‌ن ڕێگا به‌كاری دزێ��و و‬ ‫كه‌سانی هه‌لپه‌رست و گه‌نده‌ڵ نه‌ده‌ن كه‌‬ ‫جارێكی تر ڕیسه‌كه‌یان بكاته‌وه‌ به‌خوری‬ ‫و له‌سه‌ره‌تاوه‌ ده‌ست پێبكه‌نه‌وه‌‪.‬‬

‫و بۆ نه‌وه‌كانی داهاتوو باشرت نه‌بوو؟‬ ‫ئه‌مانه‌ ‌و چه‌ندین پرسیاری تر گومان‬ ‫له‌ ویست و خواستی ده‌سه‌اڵتدارانی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان دروس��ت ده‌كات‪،‬‬ ‫هه‌ر له‌و روانگه‌شه‌وه‌ په‌رله‌مانتارێكی‬ ‫پۆپۆزسیۆن داوا ده‌كات مالكی و بارزانی‬ ‫بدرێنه‌ دادگا‪ ،‬چونكه‌ ل ‌ه ماوه‌ی چه‌ند‬ ‫مانگی راب��ردوو هێنده‌ ناكۆكیه‌كانیان‬ ‫قوڵكرده‌وه‌ ‌و به‌ ئاراسته‌یه‌كیاندا برد‬ ‫نزیكبوو عێراق به‌ره‌و ڕووی شه‌ڕیێكی‬ ‫ناوخۆیی بێته‌وه‌ كه‌ دواجار هاواڵتیانی‬ ‫كوردستان وعێراق قوربانیه‌كه‌یان ده‌دا‪،‬‬ ‫ئه‌نجامی شه‌ڕه‌كه‌ش هه‌رچۆنێك بووایه‌‬ ‫وه‌ك��و ده‌ستكه‌وتێكی نه‌ته‌وایه‌تی و‬ ‫بیانوویه‌ك بۆ درێژه‌دان به‌ ده‌سه‌اڵتی‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت��داران��ی ئێستا به‌ هاواڵتیان‬ ‫ده‌فرۆرشایه‌وه‌‪.‬‬

‫توركیا له‌ ئه‌ربه‌كانه‌و‌ه بۆ ئۆردوغان‬ ‫یەشار سەعید‬ ‫واڵتی توركیا ل ‌ه چه‌ند ساڵ پێش تا‬ ‫ئیستا هه‌نگاوی گ��ه‌ور ‌ه و ب�ه‌رچ��اوی له‌‬ ‫ب��واری ئابووری و كۆمه‌اڵیه‌تی ن��اوه‌‪ ،‬به‌‬ ‫جۆرێك ك ‌ه دراوسێكانی چاویان تێبڕیو ‌ه و‬ ‫ئێستا یه‌كێك ‌ه ل ‌ه ‪ 20‬واڵتی ئابووری جیهان‪،‬‬ ‫ئابوورییناسان پێشبینی ئه‌وه‌ی بۆ ده‌كه‌ن‬ ‫ك ‌ه ل ‌ه داهاتوویه‌كی نزیكدا ئابوورییه‌كه‌ی‬ ‫شان ل ‌ه شانی ئابووری واڵتی چین ئه‌دات‪.‬‬ ‫ئه‌م ئابووریی ‌ه ل ‌ه خۆڕا به‌رهه‌م نه‌هاتوو ‌ه و‬ ‫خاوه‌ن چیرۆكێكی درێژ ‌ه ل ‌ه سه‌ر ده‌ستی‬ ‫به‌ره‌یه‌كی نوێی سیاسیی ئیسالمخواز‪ .‬ئه‌م‬ ‫به‌ر ‌ه ئیسالمخواز ‌ه نوێی ‌ه ئه‌گه‌رچی خوێنی‬ ‫سوڵتانه‌كانی عوسامنی له‌ناو ده‌ماره‌كانیاندا‬ ‫ده‌گه‌رێ به‌اڵم ب ‌ه بۆینباخه‌كانی ملیانه‌وه‌‬ ‫ب ‌ه چه‌شنێكی تر سه‌یری جیهانی ئیسالم‬ ‫و ده‌سه‌اڵتداری و هه‌ژموونیان ل ‌ه ناوچه‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫رۆژی شه‌شی مانگی مارسی ‪،1996‬‬

‫خاڵێكی وه‌رچه‌رخانی گه‌ور ‌ه بوو ل ‌ه مێژوویی‬ ‫توركیا‪ .‬له‌م رۆژه‌دا یه‌كه‌م ئیسالمخواز له‌‬ ‫مێژوویی توركیای نوێ‪ ،‬جڵه‌وی ده‌سه‌اڵتی‬ ‫به‌ده‌سته‌و ‌ه گرت‪( .‬نه‌جمه‌دین ئه‌ربه‌كان)‬ ‫له‌و رۆژ ‌ه مێژووییه‌دا كورسی ده‌سه‌اڵتی به‌‬ ‫خاتوو (چیلێر)ی الئیك لێژ كرد و رۆیشته‌‬ ‫شوێنه‌كه‌ی‪ .‬ئه‌گه‌رچی ئه‌و ده‌سه‌اڵتدارییه‌‬ ‫زۆری نه‌خایاند‪ ،‬هێز و ده‌سه‌اڵتی سوپا‬ ‫ئه‌و پیاو ‌ه سیاسیی ‌ه ئیسالمییه‌ی خسته‌ال‪،‬‬ ‫به‌اڵم ده‌روازه‌یه‌كی كرده‌و ‌ه ل ‌ه نێو الیه‌نه‌‬ ‫سیاسیی ‌ه ئیسالمییه‌كان و كۆمه‌اڵنی‬ ‫خه‌ڵكی توركیا و ئه‌نجامه‌كه‌ی ئه‌و ‌ه بوو‬ ‫ك ‌ه ئیرت خه‌ڵك متامنه‌ی ب ‌ه پارت ‌ه الئیكه‌كان‬ ‫نه‌ماو مه‌یلیان به‌الی پارت ‌ه ئیسالمییه‌كاندا‬ ‫شكایه‌وه‌‪ .‬ئه‌ربه‌كان ل ‌ه ماوه‌ی یه‌ك ساڵ‬ ‫حكوومه‌تكردنیدا‪ ،‬خۆی ل ‌ه واڵتانی ئیسالمی‬ ‫نزیك ك���رده‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت ل� ‌ه كۆماری‬ ‫ئیسالمی ئێران و یه‌كه‌م سه‌ردانی بۆ ده‌ره‌وه‌‬ ‫وه‌ك سه‌رۆكی حكوومه‌ت بۆ واڵتی ئێران‬ ‫بوو ك ‌ه ئه‌نجامه‌كه‌شی واژۆكردنی بۆندێكی‬ ‫چه‌ند ملیار دۆالری بوو بۆ گواستنه‌وه‌ی‬

‫گازی ئێران بۆ ئه‌و واڵته‌‪.‬‬ ‫ئه‌ربه‌كان هه‌ر ئه‌و ساڵ ‌ه بیرۆكه‌ی‬ ‫گرووپی دی هه‌شتی دامه‌زراند ك ‌ه هه‌شت‬ ‫واڵتی ئیسالمیی ده‌گرته‌و ‌ه ك ‌ه ئابووریان‬ ‫خه‌ریكی گه‌شه‌كردن ب��وو‪ .‬ئه‌ربه‌كان له‌‬ ‫ساڵی ‪ 1997‬ل ‌ه ژێر گوشاره‌كانی سوپا ناچار‬ ‫بوو ماڵئاوایی ل ‌ه كورسی ده‌سه‌اڵت بكا به‌اڵم‬ ‫پۆلێك قوتابی ل ‌ه حیزبی داد و گه‌شه‌پێدان‬ ‫پ��ه‌روه‌رد ‌ه كردبوو ك ‌ه دوات��ر ده‌سه‌اڵتیان‬ ‫به‌ده‌سته‌و ‌ه گرت‪.‬‬ ‫ل ‌ه ساڵی ‪( 2002‬عه‌بدواڵ گویل) ل ‌ه پارتی‬ ‫داد و گه‌شه‌پێدان بوو ب ‌ه سه‌رۆكوه‌زیران و‬ ‫ساڵێكی نه‌خایاند كورسییه‌كه‌ی پێشكه‌ش‬ ‫ب ‌ه (ره‌ج�ه‌ب ته‌یب ئۆردوگان)ی هاورێی‬ ‫كرد ك ‌ه تا ئێستاش ده‌مووچاوی یه‌كه‌می‬ ‫توركیایه‌‪ .‬ئۆردوگان ل ‌ه مانگی نۆڤه‌مبه‌ری‬ ‫ئه‌مساڵدا ده‌یه‌مین ساڵۆگه‌ری به‌ده‌سه‌اڵت‬ ‫گه‌یشتنی خ��ۆی پیرۆز ده‌ك��ا‪ .‬ل ‌ه ساڵی‬ ‫‪ 1994‬ب��وو ‌ه ب ‌ه ش��اره‌وان��ی ئیستانبوول‬ ‫ك ‌ه ب ‌ه پێته‌ختی كه‌لتووری و بازرگانی‬ ‫توركیا ن��ارساوه‌‪ .‬ئۆردوگان وه‌ك یه‌كێك له‌‬

‫نارساوترین كه‌سایه‌تییه‌كانی ناو پارتی داد‬ ‫و گه‌شه‌پێدان ئه‌گه‌رچی بێخه‌وش نه‌بووه‌‬ ‫ل ‌ه حكوومه‌تداری‪ ،‬به‌اڵم هه‌نگاوی ناو ‌ه بۆ‬ ‫ریفۆرم ل ‌ه حكوومه‌تكردندا‪ ،‬هه‌وڵی داوه‌‬ ‫بۆ بوون ب ‌ه ئه‌ندامی ئه‌نجوومه‌نی واڵتانی‬ ‫ئه‌ورووپا و هه‌روه‌ها به‌هێزكردنی ئابووری‬ ‫واڵت‪ .‬ئه‌م س �ه‌رۆك وه‌زیران ‌ه ویستوویه‌‬ ‫دۆخی كورده‌كانیش باش بكا ئه‌گه‌رچی‬ ‫تائیستا ژماره‌یه‌كی زۆر ل ‌ه كورده‌كان به‌‬ ‫هۆكاری سیاسییه‌و ‌ه ل ‌ه به‌ندیخانه‌كانی ئه‌و‬ ‫واڵته‌دان‪ .‬ئۆردوگان ب ‌ه وته‌ی خۆی ل ‌ه كاتی‬ ‫شاره‌وانی بوونییه‌و ‌ه تا ئیستا زۆر گۆڕاوه‌‪.‬‬ ‫ئ�ه‌و پیاو ‌ه سیاسیی ‌ه ل ‌ه ساڵی ‪ 1997‬به‌‬ ‫ده‌نگی به‌رز ئه‌م شیعره‌ی ب ‌ه جه‌ماوه‌ره‌كه‌ی‬ ‫راده‌گه‌یاند‪ »:‬مزگه‌وته‌كان سه‌ربازگه‌ی‬ ‫ئێمه‌ن‪ ،‬گومه‌زه‌كان ك�ڵاوی جه‌نگیامنن‪،‬‬ ‫مناره‌كان سه‌رنه‌یزه‌كامنانن و ئیامنداره‌كان‬ ‫سه‌ربازه‌كامنانن»‪ .‬ره‌نگ ‌ه ئۆردوگان ئه‌و‬ ‫شیعره‌ی ف ‌هرامۆشكردبێ بۆی ‌ه ل ‌ه دوایین‬ ‫پروپاگه‌نده‌ی هه‌ڵبژاردنیدا هاواری ئه‌كرد‪»:‬‬ ‫ئه‌و سه‌رده‌م ‌ه رۆیشت‪ ..‬ئێم ‌ه ده‌روازه‌یه‌كی‬

‫نوێ بۆ خه‌ڵكی نوێ ده‌كه‌ینه‌وه‌‪..‬پارتێكی‬ ‫نوێ‪ ..‬ئێم ‌ه پێشرت دژی ئه‌ورووپا بووین‪،‬‬ ‫ئیستا هاورێی ئه‌وروپاین»‪.‬‬ ‫له‌گه‌اڵ ئ��ه‌وه‌ی ئ �ه‌ردۆگ��ان توركیای‬ ‫برد ‌ه قۆناغێكی نوێ‌‪ ،‬به‌اڵم به‌شێكی گه‌وره‌‬ ‫ل ‌ه توركیا ك ‌ه گه‌لی ك��ورد ‌ه متامنه‌یان به‌‬ ‫وته‌كانی ئه‌م پیاو ‌ه سیاسیی ‌ه نه‌ماوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێامنخۆش بێ یان نا‪ ،‬ئۆردوغان هه‌نگاوی‬ ‫گ��ه‌وره‌ی ل ‌ه پێشه‌وه‌بردنی توركیا وه‌ك‬ ‫هه‌ژمونێكی ناوچ ‌ه ناو ‌ه و ته‌نها هه‌نگاوێكی‬ ‫بوێرانه‌ی ماو ‌ه ك ‌ه خۆی بۆ هه‌میش ‌ه له‌‬ ‫مێژوویی توركیای نوێ وه‌ك سیاسه‌توانێكی‬ ‫به‌هێز و خاوه‌ن قسه‌ی خۆی بهێڵێته‌و ‌ه وه‌ك‬ ‫چۆن دانی ب ‌ه هه‌ڵه‌كانی ل ‌ه باره‌ی ئه‌وروپا‬ ‫نا‪ ،‬به‌وجۆره‌ش ب ‌ه راشكاوی دان ب ‌ه سیاسه‌تی‬ ‫له‌گه‌ڵ گه‌لی كورد بنێت و هاوار بكا‪ « :‬ئێمه‌‬ ‫پێشرت دژی كورد بووین‪ ،‬به‌اڵم له‌مه‌و به‌دوا‬ ‫ده‌مانه‌وێ هاورێی كورد بین» و به‌كردار‬ ‫هه‌نگاوه‌كانی بۆ ئاشته‌وایی و یه‌كریزی‬ ‫سه‌رجه‌م هاوواڵتیانی توركیا ب ‌ه هه‌موو‬ ‫پێكهاته‌كانییه‌و ‌ه بخات ‌ه گه‌ڕ‪.‬‬

‫‪13‬‬ ‫‪birura_bayan@yahoo.com‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)2‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/18‬ساڵی یەکەم‬

‫‪2‬‬‫‪2‬‬

‫بنه‌چه‌ی مرۆڤ‌و ئایین له‌ كوردستان‬ ‫حه‌سه‌ن مه‌حموود حه‌مه‌كه‌ریم‬

‫دوای الفاوه‌كه‌ ته‌نها نوح ‌و ئه‌و‬ ‫گرۆهه‌ له‌سه‌ر زه‌وی ب��وون كه‌ له‌‬ ‫كه‌شتیه‌كه‌ له‌ خاكی كوردان دابه‌زین‪،‬‬ ‫ت�ه‌ورات ‌و مه‌سعودی ‌و ئینب جوزی‬ ‫له‌سه‌ر ئ�ه‌وه‌ن كه‌ نوح دوای تۆفان‬ ‫‪ 350‬ساڵ ژیاوه‌‪ ،‬پێغه‌مبه‌ری ئیسالم‬ ‫له‌ چه‌ند فه‌رموده‌دا باسی سێ‌ كوڕی‬ ‫نوح ده‌ك��ات (س��ام ـ حام ـ یافس)‪،‬‬ ‫ئایا ئه‌و سێ‌ ك��وڕە‌ی له‌گه‌ڵبوو كه‌‬ ‫داب��ه‌زی؟ یان ئه‌و سیانه‌ له‌ خاكی‬ ‫ك��ورد كه‌وتونه‌ته‌وه‌‌و له‌دایكبوون؟‬ ‫ئه‌مه‌ یه‌كالیی نه‌بووه‌ته‌وه‌‪ ،‬دیاره‌‬ ‫گ�ه‌ل��ی (گ��وت��ی) ك �ه‌ پێده‌چێت له‌‬ ‫ن��اوی ئ �ه‌و ش��اخ�ه‌وه‌ ناونرابێت كه‌‬ ‫كه‌شتیه‌كه‌ له‌سه‌ری له‌نگه‌ری گرت‪،‬‬ ‫شارستانییان هه‌بووه‌‪ ،‬مادام بتوانن‬ ‫كه‌شتی دروست بكه‌ن‪ ،‬دیاره‌ بزمار‬ ‫‌و مشار ‌و چه‌كوش ‌و شتی تریان‬ ‫بووه‌‪ ،‬زانیویانه‌ خانوو دروست بكه‌ن‪،‬‬ ‫مه‌ڕومااڵت كۆبكه‌نه‌وه‌‌و زه‌وی بكێڵن‬ ‫‌و كشتوكاڵ بكه‌ن‪ ،‬ئامێری ئه‌وانه‌یان‬ ‫هه‌بووه‌‪ ،‬واته‌ شارستانی پێش تۆفانیان‬ ‫له‌ كه‌شتیه‌كه‌دا پێبووه‌ تا نه‌فه‌وتێت‌و‬ ‫دوای تۆفان به‌كاری بهێنن‪.‬‬ ‫(ه�ن�ری ب��راس��ت) ده‌ڵ��ێ��ت‪ :‬له‌‬ ‫كوردستانه‌وه‌ خه‌ڵكی به‌سه‌ر زه‌ویدا‬ ‫باڵوه‌یان كردووه‌‪( .‬هاروه‌ی ڕۆبنس)‬ ‫ده‌ڵــــــێت‪ :‬كه‌ خه‌ڵكی كوردستان‬ ‫زۆر ب��وون‪ ،‬به‌شێكی ڕووی كردۆته‌‬ ‫ب��اش��ووری ڕۆژئ����اوا ب��ۆ س��وری �ه‌‌و‬ ‫فه‌له‌ستین ‌و ئه‌فه‌ریقا‪ ،‬به‌شێكی تری‬ ‫ڕوویكردۆته‌ پشت شاخی قه‌وقاس‬ ‫‌و شوێنانی تر‪ .‬پڕۆفیسۆر سپایزه‌ر‬ ‫سه‌ملاندویه‌تی كه‌ كورد له‌ نه‌ژادی‬ ‫گوتین‪ ،‬خێڵێك له‌مانه‌ كۆچ ده‌كات‬ ‫بۆ ب��اش��ووری عێراق ‌و شارستانیی‬ ‫سۆمه‌ری دروستده‌كه‌ن‪ .‬ته‌ها باقر‬ ‫له‌وباره‌وه‌ ده‌ڵێت‪ :‬سۆمه‌ریه‌كان پێنج‬ ‫ه �ه‌زار ساڵ پێش زایین له‌ باكوری‬ ‫دۆڵ��ی ڕافیده‌ینه‌وه‌ –كوردستان –‬ ‫كۆچیان ك���ردووه‌ بۆ ب��اش��وور و له‌‬ ‫خواروی به‌غدادی ئێستا جێگیر بوون‪.‬‬ ‫ن��وح ‌و كۆمه‌ڵه‌كه‌ی له‌ده‌مه‌و‬ ‫به‌هارێكدا كه‌شتیه‌كه‌یان له‌سه‌ر خاكی‬ ‫كوردستان نیشته‌وه‌‌و كوردستانیان‬ ‫ك��رده‌ النكی دووه‌م��ی مرۆڤایه‌تی‪،‬‬ ‫لێره‌وه‌ قۆناغێكی تر له‌ ژیانی مرۆڤی‬ ‫س �ه‌رزه‌وی ده‌ستی پێكرده‌وه‌‪ ،‬یادی‬ ‫دابه‌زینه‌كه‌ بوو به‌ ڕۆژێكی نوێ‌‪ ،‬یادی‬ ‫نه‌ورۆز سااڵنه‌ تا به‌ ئه‌مرۆش ده‌گات‬ ‫یاد ده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬نه‌ورۆز بووه‌ سه‌ری‬ ‫ساڵی ئ�ه‌و كۆمه‌ڵه‌ی له‌ تۆفانه‌كه‌‬ ‫رزگ��ارب��وون‪ ،‬ل�ه‌و رۆژه‌وه‌ مێژووی‬ ‫ژیانی خۆیانیان دیاری كرد‪ ،‬به‌م جۆره‌‬ ‫یه‌كه‌م ئایینی كورد له‌سه‌ر خاكی خۆی‬ ‫به‌ یه‌كتاپه‌رستی ده‌ستیپێكرد‪.‬‬ ‫ئیرباهیم په‌یامبه‌ر له‌ كوردستانه‌وه‌‬ ‫بانگه‌وازی ئایینی ده‌كات‬ ‫دوای نوح نزیك به‌ چه‌ند هه‌زار‬ ‫ساڵ پێش زایین پێغه‌مبه‌رێكی تر‬ ‫ل�ه‌ خاكی ك��وردان��ه‌وه‌ سه‌ریهه‌ڵدا‬

‫به‌ناوی (ئه‌براهام یان ب�رای هه‌م ‌ه‬ ‫یان ئیرباهیم) له‌ دێی به‌رزی نزیك‬ ‫شاری حه‌ران له‌ كوردستانی بنده‌ستی‬ ‫توركیای ئه‌مڕۆ‪ ،‬خه‌ڵكی كوردستان‬ ‫ل��ه‌و بۆشاییه‌دا ل �ه‌ ن��ێ��وان ن��وح ‌و‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانی ئیرباهیمدا هه‌ندێ‌‬ ‫له‌ بنه‌مای ئایینه‌كه‌یان تێكچووبوو‬ ‫س �ه‌ری��ان لێشێوابوو‪ .‬ه�ه‌م��وو ماڵ‬ ‫‌و هه‌موو گ �ه‌ڕە‌ك ‌و هه‌موو شار و‬ ‫ناوچه‌یه‌ك جۆرێك له‌ بتی تایبه‌ت به‌‬ ‫خۆیان هه‌بوو‪ ،‬بازاڕی بت دروستكردن‬ ‫له‌ بره‌ودابوو‪ ،‬خه‌ڵكی له‌ باشووری‬ ‫عێراق ‌و نیوه‌دورگه‌وه‌ ده‌هاتن بۆ‬ ‫ك��وردس��ت��ان و ش��ام ب��ۆ كڕینی ئه‌و‬ ‫جۆره‌ بته‌ی كه‌ خۆی له‌سه‌ر شێوازی‬ ‫تایبه‌ت ب �ه‌خ��ۆی ده‌ی��وی��س��ت بۆی‬ ‫دروس��ت بكه‌ن‪ ،‬ته‌نانه‌ت بنه‌ماڵه‌ی‬ ‫ئیرباهیم به‌ باوك و باپیر و مامیه‌وه‌‬ ‫ده‌ستڕە‌نگینیه‌كی چاكیان هه‌بوو له‌‬

‫كه‌وتنه‌وه‌ ‌و زه‌ویان به‌ یه‌كتاپه‌رستی‬ ‫ئاوه‌دانكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫مائاباد یه‌كێك له‌ پێغه‌مبه‌رانی‬ ‫كورد‬ ‫كورد پێغه‌مبه‌ری تری بووه‌ كه‌‬ ‫زۆر له‌باره‌ی شوێن ‌و ژیان ‌و سه‌رده‌م‬ ‫‌و ج��ۆری ئایینه‌كه‌یانه‌وه‌ نازانین‪،‬‬ ‫یه‌كێك له‌و پێغه‌مبه‌رانه‌ی نه‌وه‌ی‬ ‫ئیرباهیمه‌ ن��اوی (مائاباد) ب��وو له‌‬ ‫ناوچه‌ی سه‌قز ‌و بانه‌ و مهاباد سه‌ری‬ ‫هه‌ڵدا‪ ،‬ده‌ڵێن شاری مهاباد به‌ناوی‬ ‫ئه‌وه‌وه‌ ناونراوه‌‪ ،‬مائاباد تازه‌كه‌ره‌وه‌ی‬ ‫ئایینی ئیرباهیم بوو‪ ،‬به‌اڵم له‌ دوای‬ ‫مردنی (مائاباد) سه‌راپای كوردستان‬ ‫رووی له‌ بێباوه‌ڕی ك��رده‌وه‌‪ ،‬ئاگری‬ ‫نه‌مرود یان ئاگری نه‌ورۆز زیادكرا بۆ‬ ‫یادی نه‌ورۆز‪ ،‬له‌ كوردستاندا سااڵنه‌‬ ‫له‌ هه‌موو ناوچه‌یه‌ك یاد ده‌كرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫مه‌به‌ستی ج��ۆرا و ج��ۆر بۆ ئاگری‬ ‫ن�ه‌ورۆز زیادكرا‪ ،‬هه‌تا چووه‌ ئاستی‬ ‫په‌رستنی‪ ،‬ئه‌مه‌یه‌ بنه‌چه‌ی ته‌واوی‬ ‫ئاگرپه‌رستی ‌و مه‌جوسیه‌ت كه‌ هیچ‬ ‫مێژوونوسێك به‌الیدا نه‌چووه‌‪ ،‬هه‌موو‬ ‫بردویانه‌ته‌وه‌ بۆ ره‌گ و ریشه‌ی تر‪،‬‬ ‫كه‌ زۆرب �ه‌ی له‌خۆوه‌ و بێ زانیاری‬ ‫ئه‌فسانه‌ی بۆ تاشیوه‌ و باسه‌كانی بۆ‬ ‫دروستكراوه‌‪ ،‬لێره‌وه‌ ئیدی ئاگر چووه‌‬

‫سه‌ریهه‌ڵدا‪.‬‬ ‫ئایینی زه‌رده‌شتی‪:‬‬ ‫مێژوونووسان ناكۆكن له‌سه‌ر‬ ‫س�ه‌رده‌م ‌و ناو و ئایینی زه‌رده‌ش��ت‪،‬‬ ‫هه‌ندێك پێیان وایه‌ سێ‌ زه‌رده‌شت‬ ‫هه‌بووه‌‪ ،‬یه‌كه‌میان نوح ‌و دووه‌میان‬ ‫ئ��ی�براه��ی��م‪ ،‬س��ێ��ی �ه‌م��ی��ان ئ���ه‌وه‌ی‬ ‫س�ه‌رده‌م��ی م��اد‪ ،‬ئه‌فالتون ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م زه‌رده‌ش��ت شه‌ش هه‌زار ساڵ‬ ‫پێش سه‌رده‌می ئه‌و ب��ووه‌‪ ،‬زۆربه‌ی‬ ‫مێژوونووسان ده‌ڵێن دوا زه‌رده‌شت‬ ‫س��اڵ��ی (‪ 660‬پ‪ .‬ز) له‌دایكبووه‌‬ ‫له‌سه‌رده‌می ماده‌كاندا له‌ ناوچه‌ی‬ ‫میدیای ئه‌تره‌پائین (ئازربایجان)‪،‬‬ ‫هه‌ندێ‌ ده‌ڵێن‪ :‬له‌ ئورمیه‌ له‌دایكبووه‌‪.‬‬ ‫هه‌ندێكی ت��ر ده‌ڵ��ێ��ن‪ :‬ل�ه‌ شیز له‌‬ ‫ن��اوچ��ه‌ی ك���وردی���دا‪ .‬قسه‌ و باس‬ ‫له‌سه‌ر دوا زه‌رده‌ش��ت زۆر و ناكۆك‬ ‫‌و پڕ گوماناویه‌‪ ،‬گومان وایه‌ هه‌رچی‬ ‫له‌باره‌ی ئه‌م زه‌رده‌شته‌وه‌ ده‌وترێت‬ ‫ناڕاسته‌ و هه‌ر له‌ خۆیانه‌وه‌ نووسه‌ران‬ ‫‌و لێكۆڵه‌ره‌وان وتویانه‌ و هه‌ر بۆ‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندكردن‌و نرخدانه‌ به‌ باسه‌كه‌‪،‬‬ ‫ده‌نا ئێمه‌ یه‌ك دێڕی بڕوا پێكراومان‬ ‫ل��ه‌س��ه‌رده‌م��ی م���اد و س��ه‌رده‌م��ی‬ ‫ئه‌خمینی كه‌ ده‌كاته‌ پێنجسه‌د ساڵ‬ ‫له‌باره‌ی زه‌رده‌شت ‌و ئاوێستاوه‌ نییه‌‬

‫پڕۆفیسۆر سپایزه‌ر سه‌لماندویه‌تی ك ‌ه كورد ل ‌ه نه‌ژادی‬ ‫گوتین‪ ،‬خێڵێك له‌مان ‌ه كۆچ ده‌كات بۆ باشووری عێراق‌و‬ ‫شارستانیی سۆمه‌ری دروستده‌كه‌ن‬ ‫دارتاشی ‌و بت دروستكردندا‪ ،‬له‌م‬ ‫ب��ارودۆخ��ه‌دا له‌ناو ئ�ه‌و بنه‌ماڵه‌دا‬ ‫ئیرباهیم پێغه‌مبه‌ر ده‌ركه‌وت‪.‬‬ ‫ئیرباهیم بڕیار ده‌دا ئه‌و بتانه‌ی‬ ‫ك���ورد و ن �ه‌ت �ه‌وه‌ك��ان��ی ده‌وروب���ه‌ر‬ ‫بشكێنێ‌ ‌و بیسه‌ملێنێ‌ ئه‌وانه‌ خوا‬ ‫نین‪ ،‬به‌ڵكو دار و ب �ه‌ردن‪ ،‬ئیرباهیم‬ ‫رۆژی ن��ه‌ورۆز كه‌ رۆژی دابه‌زینی‬ ‫كه‌شتییه‌كه‌ی نوحه‌ و تا ئه‌وكاته‌‬ ‫وه‌ك ڕۆژێكی نوێ‌ ‌و ژیانێكی نوێ‌ و‬ ‫سه‌ری ساڵ سااڵنه‌ یادی كراوه‌ته‌وه‌‬ ‫بۆ كاره‌كه‌ی هه‌ڵده‌بژێرێت‪ ،‬لێره‌دا‬ ‫ده‌رفه‌تی ئه‌وه‌ نیه‌ ورده‌كاری چیرۆكی‬ ‫شكاندنی بته‌كان له‌ الیه‌ن ئیرباهیمه‌وه‌‬ ‫باس بكه‌ین‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ی لێره‌دا گرنگه‌‬ ‫ئ��ام��اژه‌ی پێبده‌ین ئ�ه‌وه‌ی�ه‌ كه‌ له‌‬ ‫تۆڵه‌ی شكاندنی بته‌كاندا‪ ،‬نه‌مرود‬ ‫كه‌ ده‌سه‌اڵتداری ئه‌وكاته‌ بووه‌ بڕیار‬ ‫ده‌دات ئاگرێكی گه‌وره‌ بكرێته‌وه‌ و‬ ‫ئیرباهیمی تێ‌ فڕێبدرێت‪ ،‬ئیرباهیم‬ ‫له‌ ئاگر رزگاریبوو‪ ،‬هه‌ندێك سه‌رچاوه‌‬ ‫ئ��ام��اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌ك���ه‌ن ئیرباهیم‬ ‫حه‌وت رۆژ له‌ناو ئاگر مایه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌به‌ر ئه‌مه‌شه‌ له‌ هه‌ندێ‌ له‌ ناوچه‌‬ ‫ئارییه‌كاندا جه‌ژنی ن���ه‌ورۆز یه‌ك‬ ‫هه‌فته‌ی ت���ه‌واوه‌‪ ،‬ئ �ه‌و ڕزگاربونه‌‬ ‫ك��اری له‌ خه‌ڵك ك��رد ‌و ڕای��ان گۆڕا‬ ‫و جارێكی تر ئایینی یه‌كتاپه‌رستی‬ ‫باڵوبوویه‌وه‌‪ .‬له‌ ئیرباهیم چه‌ندین‬ ‫پێغه‌مبه‌ر ك �ه‌وت �ه‌وه‌‪ :‬ئیسامعیل ‌و‬ ‫یه‌عقوب ‌و ئه‌سبات ‌و ده‌یانی تر‪،‬‬ ‫ك�ه‌وات�ه‌ له‌ ك��وردێ��ك كه‌ ئیرباهیمه‌‬ ‫زۆرب���ه‌ی پێغه‌مبه‌رانی س��ه‌رزه‌وی‬

‫هه‌موو بتخانه‌كانی كوردستان‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌به‌ر ئه‌مه‌بوو خۆریشیان ده‌په‌رست‬ ‫‌و ده‌ی���ان���وت خ���ۆر س��ه‌رچ��اوه‌ی‬ ‫تیشك و ژیانی م��رۆڤ ‌و ڕووه‌ك ‌و‬ ‫گیانه‌وه‌رانه‌‪ ،‬پاشان مانگیش ده‌په‌رسرتا‬ ‫و وردتركرایه‌وه‌ بۆ ئه‌ستێره‌په‌رسنت ‌و‬ ‫شتی تر‪.‬‬ ‫هه‌ندێكی تر له‌ خه‌ڵكی كورد ئه‌و‬ ‫ئاگره‌یان رێز لیده‌گرت له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫ئیرباهیمی پاكی نه‌سوتاند‪ ،‬له‌وه‌وه‌‬ ‫رێزیان بۆ ئاگر دانا ‌و سااڵنه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫یادی كه‌شتیه‌كه‌ی نوح یاد ئه‌كرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئیدی ئاگرو نه‌ورۆز له‌دوای سه‌رده‌می‬ ‫حه‌زره‌تی ئیرباهیمه‌وه‌ پێكه‌وه‌ ئااڵن‌و‬ ‫تێكه‌ڵكران‪.‬‬ ‫به‌ خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م رووداوه‌‬ ‫مێژوییانه‌ ده‌گه‌ینه‌ ئه‌و ده‌رنجامه‌ی‬ ‫كه‌ ره‌نگه‌ كاوه‌ی ئاسنگه‌ر ئیرباهیم‬ ‫بێت ‌و ئاگر هه‌ر هه‌مان ئه‌و ئاگره‌ی‬ ‫ك��اوه‌ی ئاسنگه‌ر بووبێت‪ ،‬ك��اوه‌ش‬ ‫ئیرباهیمی دارت��اش بێت ‌و نه‌مرود‬ ‫هه‌ر زوحاك بووبێ‌‪ ،‬كه‌ هه‌ردوكیان‬ ‫دوو ناون بۆ دوو زۆرداری سه‌ر گه‌لی‬ ‫كورد‪ ،‬كوردستان له‌ تاریكی بتپه‌رستی‬ ‫‌و ئاگرپه‌رستیدا دوای ئیرباهیم ‌و‬ ‫مائاباد ماوه‌یه‌كی زۆر ژیا‪ ،‬شێوازی‬ ‫په‌رستشی ج��وار و ج��ۆر په‌یڕە‌وی‬ ‫لێكراوه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت مه‌جوسیه‌ت له‌‬ ‫كوردستاندا زۆر باوی هه‌بوو سه‌دان‬ ‫ئاگردانی بۆ دروست كرا‪ ،‬هه‌تا سه‌ره‌‬ ‫هاته‌ سه‌ر (زه‌رده‌شت) پێغه‌مبه‌ر كه‌‬ ‫له‌ ناوچه‌ی موكریان ‌و ئازه‌ربایجان‬ ‫له‌ ه���ه‌زاره‌ی یه‌كه‌می پێش زایندا‬

‫ساسانیه‌كان خۆیان كردبوو‌ه خاوه‌نی ئایینی‬ ‫زه‌رده‌شتی‌و به‌ناویه‌و‌ه سته‌می زۆریان ل ‌ه‬ ‫خه‌ڵك ده‌كرد‬

‫‌و بۆمان جێنه‌ماوه‌‪ ،‬هه‌ر له‌ خۆوه‌ و‬ ‫به‌گۆتره‌ خه‌ڵكی ناویان بۆ زه‌رده‌شت‬ ‫‌و دای�ك‌و باوك كچ ‌و كار و پیشه‌ی‬ ‫زه‌رده‌شت وتووه‌‪ ،‬زۆر له‌ ژیان‌و باسی‬ ‫موحه‌ممه‌د پێغه‌مبه‌ریان ده‌رهێناوه‌و‬ ‫كردویانه‌ به‌ باس‌و ژیان بۆ زه‌رده‌شتی‬ ‫بێهه‌واڵ ‌و بێسه‌رچاوه‌ و ون له‌ ناو‬ ‫و سه‌رچاوه‌ مێژووییه‌كاندا‪ ،‬هه‌مووی‬ ‫دوای ن��زی��ك�ه‌ی دوو ه���ه‌زار ساڵ‬ ‫به‌سه‌ر مردنی ئ�ه‌ودا‪ ،‬له‌ ده‌م��اوده‌م‬ ‫بۆیان كۆكردوه‌ته‌وه‌ ‌و به‌ مه‌زه‌نه‌ و‬ ‫له‌ خۆوه‌ هه‌واداران ‌و نه‌ته‌وه‌په‌رسته‌‬ ‫دژ به‌ ئیسالمه‌كان بۆیان داڕشتوه‌‪،‬‬ ‫سه‌رچاوه‌ نوێیه‌كانی ئه‌م سه‌رده‌مه‌‬ ‫بێ پشتبه‌سنت به‌ س�ه‌رچ��اوه‌ی كۆن‬ ‫‌و به‌ڵگه‌ی مێژوویی ‌و شوێنه‌واری‬ ‫‌و هه‌ر له‌ خۆوه‌ ده‌یانه‌وێ‌ پاڵه‌وانی‬ ‫‌و گیانی به‌رگری نه‌ته‌وه‌یی بده‌ن‬ ‫به‌ زه‌رده‌ش���ت‪ ،‬به‌ كه‌یف ‌و زه‌وق‬ ‫‌و ئ��اره‌زووك��اری بۆی زی��ادده‌ك�ه‌ن ‌و‬ ‫ده‌نووسن‪ ،‬الی زه‌رده‌شت هێزی شه‌ڕ‬ ‫ئه‌هریمه‌ن بوو‪ ،‬به‌رده‌وام شه‌ڕ بوو له‌‬ ‫نێوان خێڕو شه‌ڕدا‪ ،‬خۆر و ئاگر الی‬ ‫زه‌رده‌شت دوو هێام بوون بۆ رووناكی‬ ‫‌و ژیان‪ ،‬خۆر بۆ رووناكی‪ ،‬ئاگریش بۆ‬ ‫شه‌ڕ و تاریكی‪.‬‬ ‫زه‌رده‌شت كه‌سێكی خواپه‌رست‬ ‫‌و به‌توانا و رۆح پاك ‌و زانا بوو‪ ،‬دوای‬ ‫ئ�ه‌وه‌ی له‌و تاریكایی بیروباوه‌ڕە‌دا‬ ‫وه‌ح����ی ب��ۆ ه����ات‪ ،‬م��ه‌ج��وس��ی‌و‬ ‫ئاگرپه‌رسته‌كان چ��ون به‌گژیدا و‬ ‫داوای��ان له‌ ده‌سه‌اڵتی ئه‌وكاته‌ كرد‬ ‫كه‌ س �زای ب��دات‪ ،‬ئه‌ویش له‌ ترسی‬ ‫له‌ناوچوونی بیروباوه‌ڕە‌كه‌ی ‌و گیانی‬ ‫خۆی رووی كرده‌ سجستان ‌و به‌خۆی‬ ‫‌و ئایینه‌كه‌یه‌وه‌ كۆچی كرد‪ ،‬به‌اڵم له‌و‬ ‫خاكه‌دا ئاینه‌كه‌ی به‌ری گرت ‌و له‌‬ ‫خاكی كورده‌واریشدا هه‌وادارێكی‬ ‫زۆری بۆ دروس��ت بوو حه‌زیان به‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی كرد‪ ،‬ئه‌مه‌ رێی خۆش كرد‬ ‫بۆ باڵوبوونه‌وه‌ی ئایینی زه‌رده‌شتی‬

‫‌و زۆرب�ه‌ی زۆری خه‌ڵكی كوردستان‬ ‫ئه‌و ئایینه‌یان وه‌رگ��رت‪ ،‬له‌سه‌ر ئه‌م‬ ‫ئایینه‌ نوێیه‌ ده‌وڵه‌تی ماد دروست‬ ‫بوو كه‌ زیاتر گرنگی به‌ ئایینه‌كه‌ داو‬ ‫له‌ هه‌وڵی باڵوكردنه‌وه‌یدا بوو‪ ،‬ئه‌م‬ ‫پێغه‌مبه‌ره‌ نامه‌ی ئاسامنی هه‌بوو‬ ‫به‌ ناوی ئاوێستا‪ ،‬له‌و كتێبه‌دا چه‌ند‬ ‫ئایه‌تێكی تیابوو به‌ ئاشكرا مژده‌یان به‌‬ ‫دوا پێغه‌مبه‌ر ده‌دا له‌ خاكی عه‌ره‌ب‬ ‫له‌ خاكی دارخورما و خاوه‌ن وشرتی‬ ‫سوور‪ ،‬ته‌نانه‌ت شێوه‌ی پێغه‌مبه‌ره‌كه‌‬ ‫و ناونیشان ‌و سنووری ده‌س�ه‌اڵت ‌و‬ ‫هێزی دواكه‌وتوانی تیابوو‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫زانایانی زه‌رده‌شتی ‌و پیران‌و موغان‬ ‫‌و پیرشالیارانی ئه‌و ئاینه‌ هه‌میشه‌ له‌‬ ‫پرس ‌و ڕاو سه‌ردانی شام ‌و باشوری‬ ‫عێراقدا بوون‪ ،‬بۆ هه‌واڵی ده‌ركه‌وتن‬ ‫‌و نزیكبوونه‌وه‌ی ئ�ه‌و پێغه‌مبه‌ره‌‬ ‫كه‌ تا راده‌ی��ه‌ك شوێن ده‌ركه‌وتن‌و‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانیان ده‌زانی‪.‬‬ ‫ئایینی زه‌رده‌ش��ت��ی زۆر به‌هێز‬ ‫بوو له‌رووی ئیامنی رۆحیه‌وه‌‪ ،‬ره‌نگه‌‬ ‫له‌ زۆرب��ه‌ی ئایینه‌كانی پێش خۆی‬ ‫دام �ه‌زراوت��ر و په‌یڕە‌وانی به‌هێزتر‬ ‫ب��ووب��ێ��ت‪ ،‬هه‌میشه‌ الیه‌نگرانی‬ ‫خه‌ریكی خواپه‌رستی ‌و رۆژو و شه‌و‬ ‫نوێژ بوون‪ ،‬زۆر له‌ زاناكان‌و عابیده‌كان‬ ‫روویان كردبووه‌ ئه‌شكه‌وت ‌و قوچ ‌و‬ ‫بندار و كونێك ‌و له‌ شاخ ‌و دۆڵه‌كانی‬ ‫كوردستان به‌ ته‌نها ده‌مانه‌وه‌ و شه‌و‬ ‫و رۆژ عیباده‌ت ‌و زیكریان ده‌كرد‬ ‫و له‌ هه‌موو خۆشییه‌كی دونیایی‬ ‫دووركه‌وتبوونه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم كه‌ ده‌وڵه‌تی‬ ‫ماد ساڵی ‪ 525‬پ‪ .‬ز روخا به‌ده‌ست‬ ‫هه‌خامه‌نشینه‌كان ‌و ئه‌خمینیه‌كان ‌و‬ ‫شوێنه‌واری مادیان نه‌هێشت‪ ،‬ئایین ‌و‬ ‫رۆشنبیری و كولتور و كه‌له‌پوری گه‌لی‬ ‫مادیان برد بۆ خۆیان‪ ،‬وه‌ك حكومه‌ت‬ ‫‌و ده‌سه‌اڵته‌كه‌یان ب��رد بۆ خۆیان‪،‬‬ ‫پاشان به‌ شێوه‌یه‌كیان لێكرد كه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫داب‌ون �ه‌ری��ت��ی ف��ارس��ی ئه‌خمینیدا‬ ‫بگونجێ‌‪ ،‬دایانرێژا و ئه‌و شتانه‌یان‬ ‫پشت گوێ‌ خست كه‌ په‌یوه‌ندی به‌‬ ‫گه‌لی ماده‌وه‌ هه‌بوو‪ ،‬ئیرت به‌و جۆره‌‬ ‫ئایینه‌ كه‌ شێوێرنا و ده‌سكاری كراو‬ ‫زۆر له‌ خاڵه‌ ئیجابیه‌كانیان البرد‪،‬‬ ‫ده‌س��ك��اری زۆر ل �ه‌و خاڵه‌ به‌هێزه‌‬ ‫یه‌كتاپه‌رستیه‌یان كرد و له‌ مجوسیه‌ت‬ ‫‌و ئاگرپه‌رستی ئاوێته‌یان كرد‪ ،‬زۆر‬ ‫له‌ پاكه‌ نه‌زاهیه‌كه‌ی ون كرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هێشتا هه‌تا ده‌ورانی ئه‌شكانیه‌كان‌و‬ ‫ساسانیه‌كانیش له‌ كێوه‌كانی كوردستان‬ ‫ه�ه‌ر زۆر ب��ون كه‌ پابه‌ندی ئایینه‌‬ ‫پاكه‌كه‌ بوون‌و ده‌ستنوس‌و شوێنه‌واری‬ ‫زۆر له‌ زانیاری زه‌رده‌شتیان ال مابوو‬ ‫په‌یڕە‌ویان ده‌كرد‪.‬‬ ‫له‌ سه‌رده‌می ئه‌رده‌شێر ئاوێستا‬ ‫ك��ۆك �رای �ه‌وه‌ و پ��وخ��ت��ك�راو له‌گه‌ڵ‬ ‫بنه‌ماكانی ده‌وڵه‌تی ساسانی گونجێرنا‪،‬‬ ‫به‌ گوێره‌ی ده‌سه‌اڵت ‌و به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫پاشا داڕێ��ژرا‪ ،‬داواك�را له‌ میلله‌ت كه‌‬ ‫به‌رگری له‌ ئایینی ده‌وڵه‌ت‌و ده‌وڵه‌تی‬ ‫زه‌رده‌شتی بكرێت‪ ،‬زاناكان ‌و پیره‌كان‬ ‫گه‌له‌كانیان هاندا بچنه‌ شه‌ڕی رۆم‬ ‫‌و پاڵپشتی ل�ه‌ ده‌وڵ �ه‌ت��ی ساسانی‬ ‫بكرێت‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ن��ده‌ی تر بڕگه‌كانی‬ ‫ئاوێستا شێوێرنا‪ ،‬وته‌كانی زه‌رده‌شت‬ ‫‌و ئایه‌ته‌كانی ئاوێستا و كتێب ‌و‬ ‫ماریفه‌تنامه‌كان تێكه‌ڵ به‌یه‌ك كراو‬ ‫كرانه‌ ئاوێستا‪ ،‬به‌و جۆره‌ ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫ت��ر پ��اش�ماوه‌ك��ان ‌و زانیارییه‌كانی‬ ‫ئایینی زه‌رده‌ش��ت��ی تێكدرا و بناغه‌‬ ‫سه‌ره‌كیه‌كانی ئ��اڵ��ۆزك �راو ده‌س��ت‬ ‫تێوه‌ردانی تیا كرا‪ ،‬ئیرت له‌و رۆژه‌وه‌‬ ‫متامنه‌ به‌ ئاوێستا نه‌ما‪ ،‬پیرشالیارانی‬ ‫زه‌رده‌ش�����ت ب������ه‌رده‌وام ب���ه‌دوای‬ ‫مژده‌كانی ئاوێستادا ده‌گ��ه‌ڕان كه‌‬

‫ره‌نگ ‌ه كاوه‌ى‬ ‫ئاسنگه‌ر‬ ‫ئیبراهیم بێت‌و‬ ‫ئاگره‌كه‌ش‬ ‫هه‌مان ئاگر و‬ ‫نه‌مرودیش‬ ‫زوحاكى ستەمکار‬ ‫بێت‬

‫مژده‌ی دابوو رۆژێك دێت ‌و ده‌ستی‬ ‫سته‌مكاران كۆتا ده‌كات ‌و گه‌الن ئازاد‬ ‫ده‌بن ‌و میلله‌تان ده‌حه‌وێنه‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌و مه‌به‌سته‌ پیرانی زه‌رده‌شتی له‌‬ ‫كوردستانه‌وه‌ به‌دوای ساسانیه‌كانه‌وه‌‬ ‫چه‌نده‌ها نوێنه‌ریان ن��ارده‌ ش��ام ‌و‬ ‫حیره‌ هه‌تا له‌ هه‌واڵی پێغه‌مبه‌ری‬ ‫چاوه‌ڕوانكراو بپرسن‪ ،‬چه‌ند جارێك‬ ‫نوێنه‌رانی زه‌رده‌شتی كورد چونه‌ شام‬ ‫‌و له‌ كه‌نیسه‌كان له‌گه‌ڵ زانا گه‌وره‌كان‬ ‫پ��رس‌و رای��ان ده‌گ��ۆڕی �ه‌وه‌‪ ،‬له‌باره‌ی‬ ‫پێغه‌مبه‌ری نوێوه‌‪.‬‬ ‫ف��ارس �ه‌ س��اس��ان��ی�ه‌ك��ان خۆیان‬ ‫كردبووه‌ خاوه‌نی ئایینی زه‌رده‌شتی‬ ‫‌و ل�ه‌ژێ��ر ئ �ه‌و پ��ه‌رده‌ی��ه‌دا سته‌م ‌و‬ ‫زۆرداری زۆریان له‌ خه‌ڵك ده‌كرد‪ ،‬باج‬ ‫‌و سه‌رانه‌ی ن �ه‌ورۆز و ئورمنگانه‌كه‌‬ ‫ح����ه‌وت ب��اج��ی ئ��ای��ی��ن��ی ب���وو به‌‬ ‫جه‌ژنه‌كانیانه‌وه‌ ته‌نها مه‌به‌ست‬ ‫كۆكردنه‌وه‌ی پول‌و پاره‌ بوو له‌ خه‌ڵكه‌‬ ‫ره‌ش ‌و رووته‌كه‌‪ ،‬ده‌نا ئه‌و باجانه‌ زانا‬ ‫ئایینی ‌و پاشاو میر و پیاوماقواڵنی‬ ‫واڵت���ی ن���ه‌ده‌گ���رت���ه‌وه‌‪ ،‬ه���ه‌ر ل�ه‌و‬ ‫كه‌شوهه‌وایه‌دا بوو مانی ‌و مه‌زده‌كی‬ ‫‌و چه‌ند ئایینی تر له‌ كوردستاندا‬ ‫باڵوه‌یكرد‪ ،‬كورد سه‌رگه‌ردان بوو به‌‬ ‫ده‌ست زۆرداری فارس ‌و رۆم ‌و زاناو‬ ‫په‌رستگاكانه‌وه‌‪ ،‬هه‌ریه‌كه‌ به‌ جۆرێك‬ ‫‌و بۆ مه‌به‌ستێك ده‌یان چه‌وساندنه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچی خاك ‌و باج ‌و ب�ه‌راو و جێ‬ ‫كشتوكاڵی به‌پیتیان هه‌بوو میره‌‬ ‫فارسه‌كان ده‌ستیان به‌سه‌ردا گرتبوو‪،‬‬ ‫جگه‌ ل �ه‌وه‌ كه‌ هه‌موو ج��ار ب�ه‌ده‌م‬ ‫ئ�ه‌و ش��ه‌ڕە‌ی كه‌ له‌ نێوان ف��ارس ‌و‬ ‫رۆم���دا رووی ده‌دا ل�ه‌س�ه‌ر خاكی‬ ‫ئه‌وان ره‌ویان ده‌كرد مااڵ ‌و مێرگ ‌و‬ ‫كشتوكاڵیان جێده‌هێشت ‌و روویان‬ ‫له‌ جێی ئارام ‌و دوور له‌ شه‌ڕ ده‌كرد‪،‬‬ ‫هه‌تا ده‌هاتنه‌وه‌ ناوچه‌كه‌یان ده‌كه‌وته‌‬ ‫ده‌ست الیه‌كه‌وه‌‪ ،‬سه‌ربازه‌كانی رۆم‬ ‫و فارسیش ه�ه‌رچ��ی به‌رده‌ستیان‬ ‫بكه‌وتایه‌ چه‌پاویان ده‌ك��ردو ره‌ز و‬ ‫به‌راو و كشتوكاڵیشیان خراپ ده‌بوو‪،‬‬ ‫به‌م جۆره‌ هه‌میشه‌ خاكی كورد له‌‬ ‫م��اوه‌ی ه��ه‌زار ساڵدا له‌ ژێ��ر سمی‬ ‫ئه‌سپی ف��ارس ‌و رۆم‪ ،‬له‌به‌رده‌ست‬ ‫سه‌ربازی به‌ زۆر و ڕە‌شبگیر گیراودا‬ ‫بوو‪.‬‬

‫‪14‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)2‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/18‬ساڵی یەکەم‬

‫‪birura_bayan@yahoo.com‬‬

‫گفتوگۆ‬

‫گریانت دێت کاتێک ئەو خەڵکە ئاستنزم و نەخــــ‬ ‫عیرفان قانعى فەرد‬ ‫خوێندنه‌وه‌و ڕه‌خنه‌گرتن ل ‌ه شۆڕش و سه‌ركرده‌كان‬ ‫ل ‌ه گرنگی و شكۆی ئه‌وان كه‌م ناكاته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو ب ‌ه‬ ‫پێچه‌وانه‌وه‌ په‌نجه‌دانان له‌سه‌ر خاڵه‌ الواز و نێگه‌تیڤه‌كان‪،‬‬ ‫كاری داهاتوو پوخت و بێ خه‌وش ده‌كات‪ ،‬ب ‌ه مه‌رجێ‬ ‫سه‌ركرده‌كان ئه‌وه‌یان پێ هه‌زم بكرێت و ڕه‌خنه‌گرتن ب ‌ه‬ ‫دوژمنكاری دانه‌نێن‪.‬‬ ‫ئه‌م گفتوگۆیه‌ی له‌گه‌ڵ مێژوونووس‪ ،‬دوكتۆر عیرفان‬ ‫قانعی فه‌رد ساز دراوه‌‪ ،‬باس ل ‌ه برین و تیماری‬ ‫نه‌خۆشینه‌كانی شۆڕشه‌كانی كورد ده‌كات‪ ،‬هاوكات ل ‌ه‬ ‫هه‌ندێك جێگه‌دا مشتومڕ له‌گه‌ڵ خودی مێژنووسیش دێت ‌ه‬ ‫ئاراوه‌ له‌سه‌ر به‌ڵگه‌نامه‌كان‪.‬‬ ‫گفتوگۆى سەاڵح ساالر‬ ‫‪1‬ـ‪2‬‬ ‫كورد و میتۆدی مێژوو‬ ‫‪ +‬ئایا كورد توانیویه‌تی مێژووی خۆی‬ ‫وه‌كو پێویست بنووسێته‌وه‌؟‬ ‫ـ من بۆچوونم وایه‌ ئه‌وانه‌ی كه‌ له‌‬ ‫ئه‌مریكا و ئه‌وروپا بوون‪ ،‬ئه‌گه‌ر شتیان‬ ‫له‌سه‌ر مێژووی ك��ورد نووسیبێت رێك‬ ‫و پێكرتە تا ئه‌وانه‌ی له‌ كورده‌وارییدا‬ ‫ده‌ینووسن‪ ،‬ئه‌وانه‌ی له‌ كورده‌وارییدا‬ ‫ده‌ی��ن��ووس��ن نه‌یانتوانیوه‌ خ��ۆی��ان له‌‬ ‫كتێبخانه‌كانی جیهان نزیك بكه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌شی كه‌ له‌ ده‌ره‌وه‌ له‌سه‌ر ئێمه‌‬ ‫نووسیویانه‌‪ ،‬یان ئه‌وه‌ی ‌ه باش كوردییان‬ ‫ن ‌هزانیوه‌‪ ،‬یاخود ئه‌وانه‌ن ك ‌ه له‌ داموده‌زگا‬ ‫ئه‌منییه‌كاندا كاریان ك��ردووه‌و ل ‌ه ڕووی‬ ‫ئه‌منییه‌وه‌ شته‌كانیان نووسیوه‌‪ ،‬له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ پێموای ‌ه هێشتا زۆری ماوه‌ كه‌ كورد‬ ‫بتوانێت م��ێ��ژووی خ��ۆی بنووسێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ �ه‌وان �ه‌ش��ی ك �ه‌ ك���وردن‪ ،‬ی��ان ئ�ه‌وه‌ی�ه‌‬ ‫چاالكوانی واڵتانن‪ ،‬یان له‌ ڕووی حزبییه‌وه‌‬ ‫ده‌ینووسنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش وا ده‌كات نه‌توانن‬ ‫ڕاستییه‌كان بنووسنه‌وه‌‪ ،‬بۆ منوونه‌ شتێكت‬ ‫بۆ ده‌گ��ێ��ڕم�ه‌وه‌ كه‌سێك له‌ بنه‌ماڵه‌ی‬ ‫بارزانی له‌سه‌ر بنه‌ماڵه‌ی بارزانیی نووسی‪،‬‬ ‫من ناوی كتێبه‌كه‌م له‌ خه‌یاڵ نییه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كتێبه‌یان سووتاند‪ ،‬یاخود زراری سڵێامن‬ ‫ب �ه‌گ كتێبێكی ن��ووس��ی ب�ه‌ زه‌حمه‌ت‬ ‫توانی ه �ه‌زار دان �ه‌ی لێ باڵو بكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ك��ورد له‌به‌ر ئ �ه‌وه‌ی له‌ژێر كاریگه‌ریی‬ ‫حزبه‌كاندا بووه‌ نه‌یتوانیوه‌ مێژوویه‌كی‬ ‫سه‌ربه‌خۆ بنووسێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ڕای‬ ‫تایبه‌تی منه‌‪ ،‬ده‌شگونجێت وا نه‌بێت‪ ،‬من‬ ‫پێموایه‌ ده‌بێت چه‌ند كه‌سێك هه‌سنت به‌‬ ‫نووسینه‌وه‌ی مێژووی كورد به‌بێ ئه‌وه‌ی‬ ‫ڕێز و حورمه‌تی حزبه‌كان كاریان تێبكات‬ ‫و ڕاستییه‌كان بشارنه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ +‬ئ�ه‌م�ه‌ باسكردنبوو ب �ه‌ گشتی له‌‬ ‫مێژووی كورد‪ ،‬ئه‌گه‌ر بچینه‌ ناو مێژووی‬ ‫شۆڕشه‌كانی ك���ورده‌وه‌‪ ،‬ئایا ئه‌وانه‌ی‬ ‫مێژووی شۆڕشه‌كانیان نووسیوه‌تەوە‌ تا‬ ‫چه‌ند حه‌قیان پێ داوه‌؟‬ ‫ـ ئه‌وانه‌ی مێژووی شۆڕشه‌كانیان‬ ‫ن��ووس��ی��ه‌وه‌ت��ه‌وه‌ ده‌ب��ێ��ت له‌پێشدا‬ ‫شۆڕشه‌كانیان باش ناسیبێت‪ ،‬بزانن ئه‌م‬ ‫شۆڕشه‌ بۆچی هه‌ڵگیرساوه‌؟ تۆ مێژوویه‌كی‬ ‫ب��اش ن��ادۆزی��ت�ه‌وه‌ له‌سه‌ر شۆڕشه‌كه‌ی‬ ‫ئیحسان نووری پاشا‪ ،‬تا به‌ باشی بزانیت‬ ‫ئه‌م پیاو ‌ه چی كرد و چۆن شۆڕشی كرد‪،‬‬

‫تۆ ناتوانیت زۆر به‌ باشی له‌سه‌ر شۆڕشی‬ ‫شێخ سه‌عیدی پیران شت بدۆزیته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌ كاتێكدا فه‌ڕە‌نساییه‌كان باش‬ ‫كاریان له‌سه‌ر ئه‌م شۆڕشه‌ كردووه‌‪ ،‬یان‬ ‫بۆ له‌سه‌ر كورده‌كانی جوانڕۆ و نه‌زانینی‬ ‫ئه‌رته‌شی ئێران‪ ،‬كه‌س شتی نه‌نووسی؟‬ ‫له‌الی خۆمان زۆرشت مه‌داحییه‌‪ ،‬مه‌دح‬ ‫و سه‌نا س�ه‌ری له‌ مێژووی شۆڕشه‌كان‬ ‫شێواندووه‌‪ ،‬بۆ منوونه‌ هه‌ندێك كتێب‬ ‫هه‌ن ناویان نابه‌م‪ ،‬ناونیشانی زۆر گه‌وره‌‬ ‫و ستایش و پیاهه‌ڵدانی سه‌یری تێدایه‌‬ ‫بۆ سه‌ركرده‌كانی كورد‪ ،‬ئه‌و پیاهه‌ڵدانه‌‬ ‫زۆره‌ی بۆ مه‌ال مسته‌فا هه‌یه‌ ئه‌مه‌ په‌نێكه‌‬ ‫برایم ئه‌حمه‌د نایه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وكاتانه‌ی مه‌ال‬ ‫مسته‌فا له‌ یه‌كێتی سۆڤیه‌ت بوو‪ ،‬هات‬ ‫له‌ به‌رانبه‌ر شیوعییه‌كاندا ستایشێكی‬ ‫زۆری مه‌ال مسته‌فای كرد و وای لێكرد‬ ‫ك ‌ه ئێستاش له‌ كتێبه‌ مێژووییه‌كاندا‬ ‫تۆمار كراوه‌ و نه‌مانتوانیوه‌ بیسڕینه‌وه‌و‬ ‫به‌بێ مه‌دح و سه‌نا مێژووی شۆڕشێكی‬ ‫ك��ورد بگێڕینه‌وه‌‪ ،‬یان ئه‌وه‌یه‌ درۆم��ان‬ ‫نووسیوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ی��ان ئ��ه‌وه‌ی وتوومانه‌‬ ‫دوژمنانی كوردمان پێ شاد ده‌بێت‪ ،‬ئێستا‬ ‫كورد له‌ كوردستانی عێراق ناتوانێت بڵێت‪:‬‬ ‫شۆڕشی ئه‌یلوولی ‪ 1961‬جوواڵنه‌وه‌ی‬ ‫ئازادییخوازی كورد نه‌بوو‪ ،‬به‌ڵكو ساواك‬ ‫وای لێكرد و سه‌ركرده‌كانیش له‌گه‌ڵ‬ ‫خه‌ڵكه‌كه‌دا ڕاستیان ك��رد‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‬ ‫خه‌ڵكه‌كه‌ ب ‌ه دڵسۆزیی و پاكی ده‌ستی‬ ‫پێكرد‪ ،‬جا ئه‌وه‌یه‌ ئه‌و مێژووه‌ی نوورساوه‌‬ ‫یان خاترگرتنی تێدابووه‌ و ڕاستگۆیانه‌‬ ‫نه‌نوورساوه‌‪ ،‬یان ده‌ستیان به‌ ئه‌رشیفه‌كانی‬ ‫دونیا نه‌گه‌شتووه‌‪ ،‬یان به‌ ناوی با دوژمانی‬ ‫كورد ڕە‌خنه‌مان لێ نه‌گرن‪ ،‬زۆر ڕاستی‬ ‫شاراونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ +‬ئه‌گه‌ر ئه‌م پرسیاره‌ چڕتر بكه‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫س��ه‌ب��اره‌ت ب�ه‌ ی��اداش��ت و ب��ی��ره‌وه‌ری‬ ‫سه‌ركرده‌ و كه‌سایه‌تییه‌كان‪ ،‬به‌ ڕای تۆ‬ ‫ئه‌وان ڕاستییه‌كانیان تۆمار كردووه‌‪ ،‬یان‬ ‫خاترانه‌ و چاوپۆشییكردن له‌ نووسینه‌وه‌ی‬ ‫بیره‌وه‌رییه‌كانیاندا هه‌ن؟‬ ‫ـ من وا ن��ارساوم ئه‌رشیفی باشم‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬چ له‌ كتێب‪ ،‬چ له‌ به‌ڵگه‌نامه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی من چاوم پێی كه‌وتووه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ناتوانم بڵێم‪ :‬هه‌موو شتێكم بینیوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ی دیومه‌ دابه‌شی ده‌كه‌م بۆ چوار‬ ‫به‌ش‪ ،‬به‌شی یه‌كه‌م‪ :‬ئه‌وانه‌ن كه‌ چییان‬

‫ئه‌و پیاهه‌ڵدانه‌ زۆره‌ی بۆ مه‌ال‬ ‫مسته‌فا هه‌یه‪ ‌،‬ئه‌مه‌ په‌نێكه‌‬ ‫برایم ئه‌حمه‌د نایه‌وه‬

‫عیرفان قانعى فەرد لەگەڵ ئامادەکار ـ تاران ‪.‬‬

‫بینیوه‌ و بیستووه‌ به‌ ڕاستی باڵویان‬ ‫كردووه‌ته‌وه‌‪ ،‬وه‌ك زراری سڵێامن به‌گ‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬ئه‌وه‌ی به‌رژوه‌ندییه‌ وتویانه‌ و‬ ‫ڕاستییه‌كانیان هێشتا نه‌دركاندووه‪ ‌،‬ته‌نیا‬ ‫وه‌ك تۆڵه‌سه‌ندنه‌وه‌ ئه‌مه‌یان كردووه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی شه‌پۆلێك ڕێكبخات و دوایی ماڵئاوا‪،‬‬ ‫وه‌ك كتێبه‌ عه‌ره‌بییه‌كه‌ی مام جه‌الل‪،‬‬ ‫یاخود وه‌ك كتێبه‌كه‌ی مه‌حموود عوسامن‬ ‫كه‌ له‌سه‌ر نسكۆی شۆڕش و جوواڵنه‌وه‌ی‬ ‫پ��اش نسكۆ نووسی‪ .‬سێیه‌م‪ :‬هه‌بوون‬ ‫پێیان خۆشبووه‌ خۆیان هه‌ڵبكێشن‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی ئێمه‌ ئه‌وه‌بووین و ئه‌گه‌ر ئێمه‌‬ ‫نه‌بووینایه‌ شۆڕشی كورد سه‌رنه‌ده‌كه‌وت‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش وه‌ك دوكتۆر شیرازی له‌ ئێران‪ ،‬كه‌‬ ‫كتێبێكی له‌سه‌ر كورد باڵوكرده‌وه‌‪ ،‬دوایی‬ ‫سارمخانی سادق وه‌زی��ری وتی‪ :‬نه‌خێر‬ ‫وانییه‌‪ .‬چ��واره‌م‪ :‬هه‌ندێك هه‌ن ئاستی‬ ‫خوێنده‌واریی مێژوونووسینه‌كه‌یان نییه‌‪،‬‬ ‫كتێبه‌كه‌ی ته‌نیا ئه‌رشیفی ڕۆژانه‌یه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫منوونه‌ تۆ ته‌له‌فۆنێكت بۆ ك��ردووه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫نووسیویه‌تییه‌وه‌و ئه‌مه‌ بووه‌ به‌ كتێبێك‪،‬‬ ‫ئه‌مانه‌ ده‌ردی ئێمه‌ تیامر ناكات‪ .‬هه‌یه‌‬ ‫كتێبی له‌سه‌ر بینینی بارزانی نووسیوه‌‬ ‫كه‌ دوایی ته‌ماشای به‌ڵگه‌كانی ده‌كه‌ی‬ ‫ئه‌وكاته‌ ته‌مه‌نی ئه‌و حه‌وت ساڵ بووه‌‪،‬‬ ‫ده‌ی ئه‌مه‌ ناتوانێت وتووێژ له‌گه‌ڵ مه‌ال‬ ‫مسته‌فادا بكات‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌م ‌ه ده‌بێت ‌ه درۆو‬ ‫ده‌له‌سه‌‪ ،‬یاداشته‌كانی كورد ده‌كه‌وێته‌ ئه‌م‬ ‫چوار به‌شه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم كتێبی زۆرباشیشامن‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ كابرا یاداشته‌كانی خ��ۆی به‌‬ ‫ڕاس��ت و درووس��ت��ی نووسیوه‌ته‌وه‌ كه‌‬ ‫پیاو ده‌یخوێنێته‌وه‌ كه‌یفی لێی دێت‪،‬‬ ‫یه‌كێك له‌و كه‌سانه‌ی به‌ر پۆلێنه‌كه‌ی‬ ‫یه‌كه‌م و دووه‌م ده‌كه‌وێت‪ ،‬واته‌ هه‌م‬ ‫ویستوویه‌تی ڕاستییه‌كان بڵێت‪ ،‬هه‌م‬ ‫ویستوویه‌تی تۆڵه‌یه‌ك بكاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫كتێبه‌كه‌ی شه‌وكه‌تی حاجی موشیره‌‬

‫كه‌ له‌سه‌ر كاره‌ساتی ‪1988‬ی هه‌ڵه‌بج ‌ه‬ ‫نووسیویه‌تی‪ ،‬به‌ڕاستیی ئه‌وه‌ یاداشتێكی‬ ‫زۆر گه‌وره‌یه‌‪ .‬یاخود كتێبه‌كه‌ی نه‌وشیروان‬ ‫مسته‌فا ئه‌مین‪ ،‬كه‌ هه‌م پێی خۆشبووه‌‬ ‫ڕاستیی بڵێیت‪ ،‬هه‌م پێیخۆشبووه‌ تۆڵه‌‬ ‫بسێنێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ویستوویه‌تی مێژوویه‌ك‬ ‫بنووسێته‌وه‌و پڕوپاگه‌نده‌یه‌كیش بێت‬ ‫ب��ۆ خ��ۆی و ح��زب�ه‌ك�ه‌ی ب��ك��ات‪ ،‬فاتیح‬ ‫ڕە‌سووڵ و محه‌مه‌د ڕە‌سووڵ هاوار‪ ،‬ئیرت‬ ‫ئه‌مه‌ نه‌خشه‌یه‌كه‌ كه‌ خوێنه‌ر كتێبێكی‬ ‫خوێنده‌وه‌ بزانێت له‌ كامیانه‌‪.‬‬ ‫‪ +‬ئه‌و هۆیانه‌ چیین وایانكردووه‌ كه‌ كورد‬ ‫به‌و شپرزه‌یی و ناڕێكییه‌ مێژووی خۆی‬ ‫بنووسێته‌وه‌؟‬ ‫ـ پێموابێت ت�ه‌ن��ی��ا گ�ه‌ل��ێ��گ له‌‬ ‫خۆرهه‌اڵتی ناوین مێژووی خۆی به‌و‬ ‫شپرزه‌ییه‌ بنووسێته‌وه‌‪ ،‬ك��ورده‌‪ ،‬تورك‬ ‫و ع��ه‌ره‌ب و نه‌ته‌وه‌كانی تر زۆر به‌‬ ‫ڕێكوپێكی مێژووی خۆیان ده‌نووسنه‌وه‌‪،‬‬ ‫جووله‌كه‌كان له‌ شتی نه‌تارشاو بۆ خۆیان‬ ‫ده‌تاشن‪ ،‬فارسه‌كان زۆر تۆكمه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێمه‌ ب�ه‌داخ�ه‌وه‌ ئه‌و گرفته‌مان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ساڵی ‪ 1999‬ئه‌و كاته‌ی قوتابی بووم‪،‬‬ ‫چاوم كه‌وت به‌ برایم ئه‌حمه‌د‪ ،‬كه‌ ئه‌وه‌‬ ‫یه‌كه‌م و دوا دیدارمان بوو‪ ،‬گفتوگۆیه‌كم‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌نجام دا‪ ،‬زۆرشتی باشی وت‪ ،‬جا‬ ‫به‌داخه‌وه‌ ئه‌و شتانه‌ وه‌كو پێویست باڵو‬ ‫نابنه‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی له‌ پرسیاره‌كه‌ت دوور‬ ‫نه‌كه‌ومه‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێم‪ :‬یه‌كێك ل ‌ه هۆكاره‌كان‪:‬‬ ‫ه�ه‌ژاری��ی فه‌رهه‌نگییه‌‪ ،‬یه‌كێكی دی‪:‬‬ ‫ن�ه‌ب��وون��ی ڕە‌خ��ن �ه‌ی ج��دی��ی و س��امل و‬ ‫ئه‌كادیمییه‌‪ ،‬تا یه‌كێك كتێبێك ده‌نووسێت‬ ‫ڕە‌خ��ن��ه‌ی ئ�ه‌ك��ادی��م��ی��ی ل��ێ بگرێت‪،‬‬ ‫منوونه‌یه‌كت بۆ بێنمه‌وه‪ ‌،‬غه‌نی بلووریان‬ ‫كتێبێكی نووسیوه‌ به‌ ناوی (ئاڵه‌كۆك)‬ ‫دوایی حزبی دیموكرات پێیان خۆش نه‌بوو‪،‬‬ ‫ده‌یانوت‪ :‬حه‌له‌قومه‌له‌قی نووسیوه‌‪ ،‬له‌به‌ر‬

‫چی؟ له‌به‌ر ئه‌وه‌ی به‌ قاسملووی وتوو ‌ه‬ ‫دیكتاتۆر‪ .‬یاخود له‌ كوردستانی عێراق‬ ‫كتێبێك به‌ ناوی (كۆمه‌ڵه‌) باڵو بووه‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫كه‌سێك به‌ ناوی برایم جه‌الل نووسیویه‌تی‪،‬‬ ‫من خوێندوومه‌ته‌و ‌ه شتی باشی نووسیوه‪‌،‬‬ ‫دوای���ی جه‌ماعه‌تێكی ت��ر ڕۆش��ت��وون‬ ‫كتێبێكیان ل ‌ه دژی ئه‌و كتێبه‌ نووسیوه‌‪،‬‬ ‫ته‌نیا له‌به‌ر ئه‌وه‌ی له‌و كتێبه‌دا ناویان‬ ‫نه‌هاتووه‌‪ ،‬ئه‌مانه‌ نیشانه‌ی هه‌ژاریی‬ ‫فه‌رهه‌نگیین‪ ،‬خاڵێكی دیك ‌ه ئه‌وه‌یه‌‬ ‫حزبه‌كان كه‌سایه‌تیی گ�ه‌وره‌ گه‌وره‌یان‬ ‫تێدا نییه‌ كه‌ پێیخۆشبێت مێژووی خۆی‬ ‫هه‌ڵبسه‌نگێنێت‪ ،‬له‌جیاتی ئ �ه‌وه‌ یان‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬ستایشم بكه‌‪ ،‬یان بیسڕە‌وه‌‪ ،‬یان‬ ‫هه‌ر باسم مه‌كه‌‪ ،‬بۆ منوونه‌ كتێبێك له‌سه‌ر‬ ‫ئیدریس ب��ارزان��ی ب�ڵاوب��ووه‌ت�ه‌وه‌ ناوی‬ ‫هه‌موو كه‌سه‌كانی تێدایه‌‪ ،‬به‌اڵم ناوی‬ ‫جه‌الل تاڵه‌بانی و برایم ئه‌حمه‌دی تێدا‬ ‫نییه‌‪ ،‬الی خێڵی یه‌كێتیشه‌وه‌ كتێب هه‌یه‌‬ ‫كه‌ خۆت چاوت پێی كه‌وتووه‌ یه‌ك وشه‌‬ ‫له‌سه‌ر ماڵی مه‌ال مسته‌فا باس ناكات‪ ،‬وه‌ك‬ ‫كتێبه‌كه‌ی به‌هرۆز گه‌اڵڵی‪ ،‬ئه‌مان ‌ه ناچنه‌‬ ‫خانه‌ی كتێبه‌ مێژووییه‌كانه‌وه‌‪ ،‬زۆرجار‬ ‫شته‌كان ون ده‌بن‪ ،‬بۆ ناپرسن به‌سه‌رهاتی‬ ‫زه‌بیحی و هه‌ژاری موكریانی چی به‌سه‌ر‬ ‫هاتووه‌؟ له‌ كاتێكدا هه‌ژار كوڕە‌كه‌ی خۆی‬ ‫له‌ دژی ده‌نووسێت‪ ،‬پێویسته‌ نه‌وه‌ی‬ ‫نوێ هه‌ستێت دوور له‌ حزبایه‌تی و شتی‬ ‫له‌م بابه‌تانه‌ مێژووی كورد به‌ شێوه‌یه‌كی‬ ‫ئه‌كادیمی بنووسێته‌وه‌‪.‬‬ ‫كورد و ئازادی‬ ‫‪ +‬شۆڕشه‌كانی كورد بۆ دابینكردنی ئازادی‬ ‫سه‌ریان هه‌ڵدا‪ ،‬له‌وكاتانه‌ی شۆڕش بۆ‬ ‫ئ��ازادی خه‌باتی ده‌ك��رد‪ ،‬ئه‌وانه‌ی له‌ژێر‬ ‫ده‌سته‌اڵتی شۆڕشدا ب��وون‪ ،‬ئازادییان‬ ‫بۆ فه‌راهه‌م كرابوو‪ ،‬یان ژیانیان وه‌ك‬

‫ژینی ژێر ده‌ستی نه‌ته‌وه‌ سه‌رده‌سته‌كان‬ ‫وابووه‌؟‬ ‫‪ +‬ئ �ه‌وه‌ی من له‌ به‌ڵگه‌نامه‌كاندا‬ ‫چاوم پێی كه‌وتبێت‪ ،‬به‌ر له‌ هه‌موویان‬ ‫ق��ازی محه‌مه‌د واب���ووه‌‪ ،‬به‌ڕاستی پێی‬ ‫خۆشبوو رێزوحورمه‌تی بیروڕای جیاواز‬ ‫بگرێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت خه‌ڵكی زۆر هانداوه‌‬ ‫تا پاره‌یان پێ بدات بۆ ئه‌وه‌ی بڕۆن له‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ له‌ مۆسكۆ و له‌نده‌ن بخوێنن‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ منوونه‌یه‌كی زۆر گرنگه‌ له‌ مێژووی‬ ‫ك���ورددا‪( ،‬ئارچیا رزڤێڵت)ی باڵیۆزی‬ ‫ئه‌مریكا ل�ه‌ یاداشته‌كانی خ��ۆی��دا له‌‬ ‫كتێبێكدا به‌ ناوی (شوق يَ‌موخنت) كه‌‬ ‫له‌ ئێراندا باڵو كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ده‌نووسێت‪:‬‬ ‫«كاتێك له‌ مه‌هاباد ڕۆشتم بۆالی قازی‬ ‫م��ح �ه‌م �ه‌د‪ ،‬ده‌ب��ی��ن��م خ �ه‌ڵ��ك ده‌ت��وان��ن‬ ‫گ��وێ له‌ ڕادی��ۆی واڵتێكی تر بگرن كه‌‬ ‫هه‌واڵه‌كانی دژی قازی محه‌مه‌ده‌»‪ .‬پاش‬ ‫ئه‌و جه‌ماعه‌تی كۆمه‌ڵه‌ له‌ نێو ڕیزه‌كانی‬ ‫یه‌كێتییدا ویستیان درێ��ژ ‌ە به‌و كاروانه‌‬ ‫ب��ده‌ن‪ ،‬كه‌ ڕە‌خنه‌ هه‌بێت و كۆمه‌ڵگه‌‬ ‫ڕابێنن له‌سه‌ر ئ��ه‌وه‌ی ڕە‌خنه‌ بگرن و‬ ‫بخوێننه‌وه‌‪ ،‬ئیحسان نووری پاشا بواری به‌‬ ‫ڕە‌خنه‌ و ئازادی داوه‌‪ ،‬كه‌چی حزبی هیوا‬ ‫ویستویانه‌ ڕە‌خنه‌یه‌ك له‌ بارزانی بگرن‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ هه‌ر نه‌یهێشتووه‌ بڕۆن بۆ‬ ‫بارزان و وتویه‌تی «رۆشنبیرم بۆ چییه‌؟ خۆ‬ ‫ڕۆشنبیر ناتوانێت فیشه‌كم بۆ بته‌قێنێت»‪.‬‬ ‫به‌اڵم ل �ه‌دوای ساڵی ‪ 1992‬ب �ه‌دواوه‌ كه‌‬ ‫ئیسالمییه‌كان ه��ات��ن‪ ،‬ب��ۆ من��وون� ‌ه ئیرت‬ ‫سه‌ركوتكردنی یه‌كێتی سه‌ریهه‌ڵدا‪ ،‬ڕێیان‬ ‫پێ نه‌ده‌درا شتێك به‌ ناوی ئایدۆلۆژیا و‬ ‫سرتاتیژی خۆیان باڵوبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬بۆچی؟‬ ‫وه‌اڵ له‌به‌ر ئه‌وه‌ی كه‌ ئه‌مانه‌ ئیسالمیین‪،‬‬ ‫ئه‌وانیش ده‌هاتن له‌ پاوه‌‪ ،‬یان له‌ كرماشان‬ ‫شتێكیان ئه‌گه‌ر هه‌بوایه‌ چاپیان ده‌كرد‪،‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ی له‌ سلێامنی و به‌تایبه‌ت له‌‬

‫‪15‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫گفتوگۆ‬

‫ژماره‌ (‪ ،)2‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/18‬ساڵی یەکەم‬

‫ـــوێندەوارە لە دەورى سەرکردەکانى کورد دەبینیت‬ ‫بۆ ڕۆژنامەى بەیان‬

‫هه‌ولێر‪ ،‬رێگه‌ی چاپكردنی شته‌كانیان پێ‬ ‫نه‌ده‌دان‪ ،‬ئه‌مانه‌ كێشه‌ بۆ ئێمه‌ش دروست‬ ‫ده‌ك��ه‌ن‪ ،‬چونكه‌ ئێمه‌ ك��اری توێژینه‌وه‌‬ ‫و لێكۆڵینه‌وه‌ ده‌كه‌ین‪ ،‬ئه‌و بزووتنه‌وه‌و‬ ‫شۆڕشانه‌ تاك تاك پیاو ده‌توانێت شتێك‬ ‫له‌بارەیەوە بدۆزێته‌و ‌ه كه‌ ئاوازێكی ئازادی‬ ‫و ڕای��ه‌ك��ی سه‌ربه‌ستانه‌ی تێدا منایش‬ ‫كرابێت‪ ،‬منوونه‌یه‌كت بده‌مێ‪ ،‬قاسملوو‬ ‫لیستێكی دانابوو به‌ناوی (لیستی ثابت)‬ ‫یانی لیستی كه‌سی سابت‪ ،‬كه‌ بیست‬ ‫كه‌سی نزیكی خۆی بوون‪ ،‬واته‌ ته‌نیا ئه‌و‬ ‫بیست كه‌سه‌ مافیان هه‌بوو قسه‌ له‌ قسه‌ی‬ ‫ئه‌ودا بكه‌ن‪ ،‬هه‌ركه‌سێكی تر قسه‌ بكات‪،‬‬ ‫ده‌بێت یان ون بكرێت‪ ،‬یان ده‌ربكرێت‪،‬‬ ‫یاخود بكوژرێت‪ ،‬ئه‌و لیسته‌ی سابت‬ ‫سه‌رئه‌نجام بوو به‌هۆی كوشتنی خۆی و‬ ‫جیابوونه‌وه‌ی ده‌سته‌یه‌ك لێی‪ ،‬ئێستا به‌‬ ‫شوێن به‌ڵگه‌كاندا ده‌گه‌ڕێین هه‌مووی‬ ‫سڕاوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ده‌ی بۆچی؟ وه‌اڵ با دوژمنانی‬ ‫كورد پێامن پێنه‌كه‌نن‪ ،‬ئیرت جگه‌ له‌ قازی‬ ‫محه‌مه‌د كه‌سێك نابینین ئازادییه‌كی وای‬ ‫دابین كردبێت‪.‬‬ ‫‪ +‬ئه‌ی سه‌باره‌ت به‌وكاتانه‌ی كه‌ كورد‬ ‫وه‌كو حكومه‌ت رۆڵی بینیوه‌‪ ،‬نه‌ك شۆڕش‪،‬‬ ‫وه‌ك حكومه‌ته‌كه‌ی مه‌لیك مه‌حموود و‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی ئێستا؟‬

‫ـ به‌ نیسبه‌ت حكومه‌ته‌كه‌ی شێخ‬ ‫مه‌حمووده‌وه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی به‌ڵگه‌كان‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ شپرزن پیاو به‌ته‌واوی سه‌ری‬ ‫لێ ده‌رناكات‪ ،‬له‌ یه‌ك دوو به‌ڵگه‌نامه‌ی‬ ‫ئینگلیزه‌كاندا بینیومه‌ كه‌ گله‌یی هه‌بووه‌‬ ‫كه‌ بۆچی ڕە‌خنه‌ ناگرن‪ ،‬بۆچی ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫به‌ قاره‌مان و سه‌ركرده‌یه‌كی گه‌ور ‌ه باسم‬ ‫ده‌كه‌ن و ل ‌ه پشتی سه‌ریشمه‌و ‌ه جنێوم‬ ‫پی ده‌ده‌ن‪ ،‬بۆچی ڕە‌خنه‌م لێناگرن و‬ ‫ناڵێن تۆ هه‌ڵه‌ت ئه‌مه‌یه‌؟ ئه‌م قسه‌یه‌ی‬ ‫شێخ مه‌حموود زۆر ج��وان��ه‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫سه‌ركرده‌كانی كورد ئه‌م قسه‌یه‌ی شێخ‬ ‫مه‌حموود بخوێننه‌وه‌‪ ،‬ب��زان��ن بۆچی‬ ‫ل��ه‌ژێ��رده‌س��ت��ی ئ��ه‌وان��دا ڕە‌خ��ن��ه‌ی سامل‬ ‫دروست نه‌بووه‌؟‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ حكومه‌تی هه‌رێمیش‬ ‫هه‌ر دروشمه‌‪ ،‬درووشمێكی زۆر خراپیش‪،‬‬ ‫ل��ه‌ س��اڵ��ی ‪1991‬ە‌وه‌ ت��ا ئێستا ته‌نیا‬ ‫هه‌ر فڕوفێڵه‪ ‌،‬بۆ ئ��ه‌وه‌ی ئه‌ورپایی و‬ ‫ئه‌مریكاییه‌كانی پێ فریو بده‌ن‪ ،‬به‌اڵم له‌‬ ‫واقیعدا وانییه‌‪ ،‬با منوونه‌یه‌كت بۆ بێنمه‌وه‪‌،‬‬ ‫جه‌ماعه‌تی پارتی شتیان نووسیوه‌ كه‌ بۆچی‬ ‫سه‌رای ئازادی نابێته‌ جوواڵنه‌وه‌؟ به‌ڵگه‌یان‬ ‫ئه‌وه‌بووه‌ كه‌ خه‌ڵك له‌وێ نوێژ ده‌كه‌ن!‬ ‫ده‌ی ئه‌مه‌ چ به‌ڵگه‌یه‌كه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫بڕێك خه‌ڵك پێیانخۆشبووه‌ نوێژ بخوێنن‪،‬‬

‫خۆ تۆ ناتوانیت بێیت ئه‌وه‌ی نوێژكه‌ر ‌ه‬ ‫ده‌ریان بكه‌یت‪ ،‬ئه‌م ‌ه بۆچی؟ وه‌اڵهی ئێمه‌‬ ‫پێامنخۆشه‌ ئیسالمییه‌كانی تێدا نه‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ بیروڕای دیكتاتۆریه‌ته‌ و به‌ره‌و‬ ‫الی هۆڵۆكۆست و ئه‌وه‌ی ئه‌ڵامنییه‌كان‬ ‫ك��ردی��ان‪ ،‬ڕاستییه‌كه‌ی الی خۆشامن‬ ‫جینۆساید ده‌بیرنێت‪ ،‬جینۆساید هه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ نییه‌ تۆ بێیت كۆمه‌ڵكوژیی بكه‌یت‪،‬‬ ‫وه‌ك ساڵی هه‌شتا و هه‌شتی هه‌ڵه‌بجه‌ و‬ ‫ئه‌نفاله‌كان و ‪ /31‬ئابی ‪ ،1996‬جینۆسایدی‬ ‫سیاسییشامن هه‌ی ‌ه وه‌ك ئه‌وه‌ی تۆ بێیت‬ ‫حزبێك و بیروڕایه‌كی سیاسی بكوژیت‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی بزووتنه‌وه‌یان نه‌بێت و گه‌شه‌‬ ‫نه‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ گرفتێكی گه‌وره‌ی ئێمه‌یه‌‪،‬‬ ‫كێشه‌كه‌ش ئه‌وه‌یه‌ خێڵ و عه‌شیره‌ت‬ ‫حوكمڕانی ده‌كات‪ ،‬قسه‌یه‌كی زۆر جوانی‬ ‫جه‌وهه‌ر نامیق هه‌یه‌ كه‌ ده‌ڵێت «تا‬ ‫ئێستاش ل ‌ه كوردستان بیری الدێ حوكم‬ ‫به‌سه‌ر بیری شاردا ده‌كات‪ ،‬هێشتا بیری‬ ‫الدێ سیاسه‌تی كوردستان به‌ڕێوه‌ ده‌بات»‪.‬‬ ‫خۆی ده‌بێت ئه‌گه‌ر كه‌سێك شتێكی له‌‬ ‫دژی ده‌سته‌اڵت نووسی تۆ حورمه‌تی‬ ‫ئینسانیی ئه‌و كه‌سه‌ ڕابگریت‪ ،‬له‌ هه‌موو‬ ‫ئایینه‌كاندا ئ��ه‌وه‌ ه��ات��ووه‪ ‌،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫پێغه‌مبه‌رانیش مافی ئه‌وه‌یان نییه‌ ئیهانه‌‬ ‫ب ‌ه كه‌رامه‌تی هیچ مرۆیه‌ك بكه‌ن‪ ،‬ئه‌ی‬ ‫باشه‌ بۆچی س��ه‌رك��رده‌ی ك��ورد ئه‌گه‌ر‬ ‫یه‌كێك ڕە‌خنه‌یه‌كی لێ بگرێت له‌ ته‌واوی‬ ‫كه‌ناڵه‌كانی ئه‌و حزبه‌وه‌ به‌رده‌بنه‌ كه‌سێتی‬ ‫ئه‌و كه‌سه‌و جنێوی دنیای پێ ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫به‌داخه‌وه‌ ئه‌مانه‌ هینی سه‌ده‌كانی كۆنه‌‬ ‫و نابێت له‌ چه‌رخی مۆدێرندا شتی له‌م‬ ‫بابه‌تانه‌مان هه‌بێت‪ ،‬كه‌چی هه‌شامنه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌م شتانه‌ی پێموتیت‪ ،‬كه‌واته‌ الی‬ ‫ئێم ‌ه ئازادی و مافی مرۆڤ هه‌ر درووشمه‌‬ ‫و هێشتا زۆری ماوه‌ دیموكراسی بێنن و‬ ‫له‌م كۆمه‌ڵگه‌یه‌ی ئێمه‌دا بیچه‌سپێنن‪.‬‬ ‫ده‌ردی كورد‬ ‫‪ +‬نه‌خۆشیی شۆڕشه‌كانی ك��ورد له‌‬ ‫ڕابوردوودا چی بووه‌؟‬ ‫ـ ئ��ه‌وه‌ی من پێی گه‌یشتووم‪ ،‬له‌‬ ‫س��ه‌ده‌ی ن��ۆزده‌وه‌ بێین ب��ه‌ره‌و سه‌ده‌ی‬ ‫بیسته‌م‪ ،‬كه‌سانێك له‌ ده‌وری سه‌ركرده‌‬ ‫و ڕاب��ه‌رك��ان��ی ك��ورد ب��وون كه‌ ده‌ستی‬ ‫ده‌ره‌كییان له‌گه‌ڵ بووه‌‪ ،‬واته‌ ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫پشتیان به‌ هێزی ده‌ره‌كی به‌ستووه‌‪ ،‬هێنده‌‬ ‫پشتیان به‌ گه‌له‌كه‌ی خۆیان نه‌به‌ستووه‌‪.‬‬ ‫نه‌خۆشییەكی تر ئه‌وه‌یه‌ له‌ناو كوردا‬ ‫كه‌س كه‌سی تری قه‌بووڵ نییه‌‪ ،‬تۆ به‌یانی‬ ‫ببیت به‌ ڕابه‌ری سلێامنی‪ ،‬تاقمێك په‌یدا‬ ‫ده‌بن ده‌ڵێن‪ :‬با عیرفان بێت‪ ،‬كۆمه‌ڵێكی‬ ‫تریش دێن ده‌ڵێن ن��ه‌وه‌اڵ با مه‌سه‌له‌ن‬ ‫عومه‌ری شێخ مووس بێت‪ ،‬مونافه‌سه‌ی‬ ‫نێوان سیاسییه‌كانی ك��ورد ب��ه‌داخ��ه‌وه‌‬ ‫بڕێكجار بووه‌ته‌ مایه‌ی شكست‪ .‬نه‌خۆشی‬ ‫سێیه‌م‪ :‬خوێندنه‌وه‌ی قووڵ و سرتاتیژییان‬ ‫بۆ حكومه‌ته‌كانی ناوه‌ند و دراوسێكان‬ ‫ن��ه‌ب��ووه‌‪ .‬هه‌موو ڕۆژنامه‌كانی دونیا‬ ‫نووسییان ئه‌گه‌ر ئێران و عێراق له‌ ج ‌هزائیر‬ ‫پێكبێن ئیرت كورد كۆتایی پێدێت‪ ،‬چوار‬ ‫مانگ دوای ئه‌وه‌ ئه‌مان ڕۆشتوون بۆ تاران‬ ‫و بڕوایان به‌وه‌ نه‌بووه‌‪ ،‬یان ڕۆشنت ئێرانیان‬

‫خاوەىن ئیمتیاز و سەرنووسەر‪:‬‬ ‫هاوژین عومەر کەریم‬ ‫‪hawzheenk@yahoo.com‬‬ ‫‪07701543488‬‬ ‫رۆژنامەیەکى سیاسیى گشتیى ئەهلییە‬

‫هێنایه‌ سه‌ر هه‌ڵه‌بجه‌ و ئه‌و كاره‌ساته‌ی‬ ‫لێ ك��ه‌وت��ه‌وه‌ و دوای��ی ئێران و عێراق‬ ‫ئاشتبوونه‌وه‌و جارێكی دیك ‌ه كاره‌ساتی‬ ‫‪ 1975‬بۆ كورد دووباره‌ بووه‌وه‌‪ ،‬ب ‌هراستیی‬ ‫نه‌خوێندنه‌وه‌ی سرتاتیژییانه‌ نه‌خۆشییەكی‬ ‫دیكه‌ی كورده‌‪ .‬چواره‌م‪ :‬دۆستایه‌تییامن بۆ‬ ‫زلهێزه‌كانی دونیا زۆر ڕوون نییه‌‪ ،‬بۆ منوونه‌‬ ‫تا ئێستاش هێزه‌ چه‌په‌كان له‌ ناخی دڵه‌وه‌‬ ‫حه‌زیان له‌ ئااڵی سوور و ماوییه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌مریكایش ڕاست نه‌بووین‪ ،‬یان ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌گه‌ڵ ئێران باش بین‪ ،‬به‌اڵم دڵیشامن بۆ‬ ‫تورك ترپه‌ترپ ده‌كات‪.‬‬ ‫‪ +‬ئه‌مه‌ سه‌باره‌ت به‌ شۆڕشه‌كان بووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ی سه‌باره‌ت به‌ خودی سه‌ركرده‌كان‬ ‫چی؟ كه‌موكورتییه‌كانی ئه‌وان چی بوون؟‬ ‫ـ پرسیاره‌كه‌ت گشتییه‌‪ ،‬هه‌رچۆن‬ ‫بێت ده‌بێت پیاو ڕێزیان بۆ دابنێت‪،‬‬ ‫ئه‌وان ‌ه مێژووی كوردیان دروست كردووه‌‪،‬‬ ‫ب��ه‌اڵم چونكه‌ زمانم زمانی ڕە‌خنه‌یه‌‬ ‫تیشكیان ده‌خه‌مه‌ سه‌ر‪ ،‬سه‌ركرده‌كانی‬ ‫ئێمه‌ حه‌زیان له‌وه‌یه‌ یه‌كه‌م پیاو بن‪ ،‬به‌‬ ‫گه‌وره‌ترین سه‌ركرده‌ حسابیان بۆ بكرێت‪،‬‬ ‫ده‌توانین ئه‌م منوونه‌یه‌ له‌سه‌ر مسته‌فا‬ ‫بارزانی بێنینه‌وه‌‪ ،‬ل ‌ه كاتێكدا هات بۆ‬ ‫الی ق��ازی محه‌مه‌د پێی ناخۆش بووه‌‬ ‫به‌ویان وت��ووه‌ پێشه‌وا ق��ازی محه‌مه‌د‪،‬‬ ‫ئه‌ویش به‌خۆی وتوو ‌ه ژە‌ن�� ‌هراڵ و مه‌ال‪،‬‬ ‫كه‌چی نه‌ مه‌الیه‌‪ ،‬چونكه‌ خوێنده‌واریی‬ ‫نه‌بووه‌‪ ،‬نه‌ ژە‌نه‌راڵیشه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫بریامكۆف له‌سه‌رۆكه‌كانی (‪ ) KGB‬دوایی‬ ‫وتی‪ :‬ئێمه‌ پله‌ی ژە‌نه‌ڕاڵییامن به‌ كه‌س‬ ‫ن��ه‌داوه‌ ئه‌و خۆی كه‌لوپه‌لی ژە‌ن ‌هراڵیی‬ ‫له‌به‌ر ك��ردووه‌و وێنه‌ی پێوه‌ گرتووه‌و‬ ‫به‌خۆی وتوو ‌ه ژە‌نه‌راڵ‪ ،‬ئه‌مه‌ یه‌كێكه‌ له‌‬ ‫نه‌خۆشینه‌كانی سه‌ركردایه‌تی كورد‪ .‬ئێستا‬ ‫ده‌رباره‌ی ئۆجه‌الن ده‌ڵێن‪ )550( :‬كتێبی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬باشه‌ كام بیرمه‌ند و نووسه‌ری‬ ‫گه‌وره‌ی دونیا له‌ ‪ 50 ،40 ،30‬كتێب زیاتری‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬یاخود قاسملوو زمانه‌كانی‪ :‬كوردی‪،‬‬ ‫فارسی‪ ،‬ئینگلیزی‪ ،‬فه‌ره‌نسی و چیكی‬ ‫زانیوه‌‪ ،‬باشه‌ ئه‌مه‌ چ��وار پێنج زمانه‌ و‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم ئێستا هه‌ی ‌ه ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌و‬ ‫نۆزده‌ زمانی زانیوه‌‪ ،‬ئه‌م جۆر ‌ه نه‌خۆشینه‌‬ ‫زۆرج��ار سه‌ركرده‌كانی ئێمه‌ خۆشیان‬ ‫حه‌زی پێ ده‌كه‌ن‪ .‬نه‌خۆشێكی تر ئه‌وه‌یه‌‬ ‫سه‌ركرده‌كان پیاوی زۆر لێهاتوویان له‌‬ ‫چ���وارده‌ور نه‌بووه‌‪ ،‬خۆیان وای��ان حه‌ز‬ ‫كردووه‌‪ ،‬هه‌میشه‌ پێیانخۆشبووه‌ كه‌سانێكی‬ ‫بلیمه‌ت له‌ ده‌وریان نه‌بن‪ ،‬حه‌زیان به‌وه‌‬ ‫بووه‌ كه‌سانێك له‌ چوارده‌وریان بن خۆیان‬ ‫له‌ ناویاندا ده‌ربكه‌ون و زۆر له‌وان بااڵتر‬ ‫ده‌رب��ك��ه‌ون‪ ،‬تۆ ته‌ماشای چ���وارده‌وری‬ ‫هه‌موو سه‌ركرده‌كان بكه‪ ‌،‬ب ‌هڕاستی پیاو‬ ‫گریانی دێت وه‌ختێك ئه‌و خه‌ڵكه‌ ئاست‬ ‫نزم و نه‌خوێنده‌واره‌ ده‌بینێت له‌ ده‌وریان‪.‬‬ ‫كێشه‌یه‌كی دی��ك��ه‌ی ئ��ه‌م سه‌ركردانه‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ په‌ند ل ‌ه مێژوو وه‌رن��اگ��رن‪ ،‬بۆ‬ ‫منوونه‌ مه‌سعوود بارزانی له‌ وتووێژە‌كه‌یدا‬ ‫له‌گه‌ڵ من ده‌ڵێت «مێژوو بۆ من گرنگ‬ ‫نییه‌‪ ،‬چ��ی ده‌ڵ��ێ��ت ب��ا بیڵێت»‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫قه‌سه‌یه‌كی هه‌ژارانه‌یه‌ له‌ بابی بیروڕای‬ ‫نوێی ئه‌مڕۆكه‌وه‌‪ ،‬سه‌ركرده‌یه‌كی كورد‬ ‫بڕوای به‌ مێژوو نییه‌‪ ،‬ده‌ی تۆ بۆچی كار‬

‫ناونیشاىن بەیان لە ئینتەرنێت‪:‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬ ‫‪E.mail: bayanpress@yahoo.com‬‬ ‫‪www.facebook.com/bayanpres‬‬

‫نەوشیروان مستەفا‬ ‫ویستوویەتى هەم‬ ‫مێژوو بنووسێتەوە‬ ‫هەم تۆڵەش بکاتەوە‬ ‫ده‌كه‌یت؟ بۆ ئه‌وه‌ی له‌مێژوودا بڵێیت من‬ ‫كارم بۆ گه‌له‌كه‌ی خۆم كردووه‌‪ ،‬ئه‌ی چۆن‬ ‫باوه‌ڕیشت به‌ مێژوو نییه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ چه‌ند‬ ‫نه‌خۆشییەكی سه‌ره‌كیی سه‌ركرده‌كانی‬ ‫كورده‌‪.‬‬ ‫‪ +‬ئه‌وه‌ له‌ ڕاب���وردوودا‪ ،‬ئایا له‌ ئێستادا‬ ‫نه‌خۆشی نوێ زیادی كردووه‌؟‬ ‫ـ نه‌خۆشی ئێستا گه‌نده‌ڵییه‌‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌ كۆنه‌كان ئه‌مه‌ش زی��ادی ك��ردووه‌‪،‬‬ ‫گه‌نده‌ڵیی ماڵییان هه‌یه‌ و تیرۆری‬ ‫ره‌خنه‌گران و ده‌مكوتكردنی خه‌ڵك و‬ ‫ترساندن و سیستمی مافیایی دروستكردن‪.‬‬ ‫‪ +‬تۆ وه‌ك مێژوونووسێكی الو‪ ،‬ك ‌ه له‌ چاو‬ ‫ته‌مه‌نه‌ كه‌مه‌كه‌تدا كۆمه‌ڵه‌ به‌رهه‌مێكی‬ ‫زۆر و ورده‌ك���ارت هه‌یه‌‪ ،‬به‌ حوكمی‬ ‫ئ��ه‌وه‌ی ئه‌زموونێكی ده‌وڵه‌مه‌ندت له‌‬ ‫مێژوودا هه‌یه‌‪ ،‬چی به‌ خه‌ڵكی كورد و‬ ‫سه‌ركرده‌كانی كورد ده‌ڵێیت؟‬ ‫ـ ده‌بێت سه‌ركرده‌كان ئه‌وه‌ بزانن‬ ‫له‌ ب��واری ئیداریدا شتێكامن هه‌یه‌ به‌‬ ‫ناوی خانه‌نشین‪ ،‬پاش زه‌مه‌نێك كاركردن‬ ‫ئیرت له‌ ماڵه‌وه‌ داده‌نیشن چونكه‌ ئیدی‬ ‫مێشكیان مێشكێكی گه‌نج نییه‌‪ ،‬به‌داخه‌وه‌‬ ‫الی ئێمه‌ی كورد تا رۆژی مه‌رگ ده‌ڵێین‬ ‫مێشكامن گه‌نج ‌ه و ده‌بێت ه��ه‌ر من‬ ‫سه‌ركرده‌ و سه‌رۆك بم‪ ،‬یاسای په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان ده‌ڵێت‪ :‬هه‌ركه‌سێك دووجار‬ ‫بۆی هه‌یه‌ ببێته‌ سه‌رۆكی حكومه‌ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دوایی ئه‌مانه‌ دێن په‌رله‌مان چه‌ند ساڵێك‬ ‫دوا ده‌خه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی به‌ڵكو چه‌ند ساڵێكی‬ ‫تریش هه‌ر خۆی سه‌رۆك بێت‪ ،‬ئێستاش‬ ‫به‌ته‌مایه‌ تا ڕۆژی مردن خۆی سه‌رۆك‬ ‫بێت‪ ،‬كاتێك پێی ده‌ڵێیت ئه‌مه‌ هیتله‌رییه‌‬ ‫پێی ناخۆشه‌‪ .‬نه‌خۆشییه‌كی ترمان هه‌یه‌‬ ‫زۆر عه‌جایبه‪ ‌،‬له‌ هه‌موو دونیادا شتی وام‬ ‫نه‌دیوه‌‪ ،‬بۆ منوونه‌ ئه‌میری بۆتان نامه‌یه‌ك‬ ‫ده‌نیرێت بۆ مسته‌فا ب��ارزان��ی‪ ،‬دوای��ی‬ ‫مسته‌فا وه‌اڵم��ی ده‌دات��ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م نامه‌یه‌‬ ‫له‌ كتێبی (خۆڵه‌مێش)ی عومه‌ری شێخ‬ ‫مووس هه‌یه‌‪ ،‬له‌و نامه‌یه‌دا نووسیویه‌تی‬ ‫«تۆ قسه‌ی حه‌له‌ق و مه‌له‌ق بۆ من مه‌كه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر تۆ پێتخۆشه‌ له‌ سفره‌ی ئێمه‌دا‬ ‫به‌شدار بیت‪ ،‬ئێمه‌ سفره‌مان بۆ تۆ نییه‌‪،‬‬ ‫ئینگلیزمان تاقی كردووه‌ته‌وه‌ به‌ جێگه‌یه‌ك‬ ‫نه‌گه‌یشتووین‪ ،‬گه‌وره‌ت ژە‌ن ‌هراڵ بارزانی»‪.‬‬ ‫له‌و كاته‌و ‌ه تا ئێستا ئه‌مه‌ هه‌یه‌‪ ،‬كه‌‬

‫تۆ ڕە‌خنه‌ له‌ كابرا ده‌گریت ئه‌و ب ‌ه خۆی‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬میلله‌تی ك��ورد‪ ،‬كابرا به‌ خۆی‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬كورد و كوردستان‪ ،‬تا ئێستا من‬ ‫سه‌ركرده‌یه‌كی كوردم نه‌بینیوه‌ به‌خۆی‬ ‫بڵێت من سه‌ركرده‌ی ڕێكخراوێك‪ ،‬یان‬ ‫حزبێكی كوردییم‪ ،‬هه‌موویان ده‌ڵێن‪:‬‬ ‫ئێمه‌ نوێنه‌ری كورد و كوردستانین‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ڕۆشنبیران و ڕۆژنامه‌كان ئه‌مه‌ ڕوون‬ ‫بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬جه‌نابت به‌رپرس و سه‌ركرده‌ی‬ ‫حزبێكی كوردییت‪ ،‬نه‌ك هه‌موو كورد‪،‬‬ ‫مه‌سه‌له‌ن كه‌سێك ڕە‌خنه‌ بگرێت له‌‬ ‫مه‌سعوود بارزانی پێی ده‌ڵێن‪ :‬دوژمنی‬ ‫گه‌لی كورد‪ ،‬ئه‌گه‌ر كه‌سێك له‌سه‌ر جه‌الل‬ ‫تاڵه‌بانی شتێك بنووسێت‪ ،‬پێی ده‌ڵێن‪:‬‬ ‫دوژمنی گه‌لی كورد‪ ،‬نازانم گه‌لی كورد‬ ‫یانی یه‌ك كه‌س؟! به‌ڕاستی ئه‌مه‌ شتێكه‌‬ ‫من پێیان ده‌ڵ��ێ��م‪ :‬ده‌بێت ئ��ه‌م به‌زمه‌‬ ‫البچێت‪ ،‬خاڵێكی دی كه‌ به‌ڕاستیی جێگه‌ی‬ ‫گریانه‌‪ :‬سه‌ركرده‌كانی ئێمه‌ وا ده‌زانن‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌ پۆسته‌كانیان البچن ئابڕوویان‬ ‫ده‌چێت‪ ،‬بۆ منوونه‌ مام جه‌الل تا ده‌مرێت‬ ‫سه‌رۆكی یه‌كێتییه‌ و پێی خ��ۆش نییه‌‬ ‫وازی لێبێنێت‪ ،‬تۆ ته‌ماشا بكه‌ له‌ ئه‌مریكا‬ ‫ئه‌نستیتۆیه‌كامن هه‌یه‌ به‌ ناوی ( ‪)CSIS‬‬ ‫واته‌ ئه‌نستیۆتی سرتاتیژیی ئه‌مریكا‪ ،‬له‌و‬ ‫سه‌نته‌ره‌ چه‌ند كه‌سایه‌تییه‌كی تێدایه‪‌،‬‬ ‫وه‌ك‪ :‬برژنسكی‪ ،‬هێرنی كیسنجه‌ر‪ ،‬من‬ ‫ڕۆش��ت��ووم ب��ۆ ئ��ه‌وێ وت��ووێ��ژم له‌گه‌ڵ‬ ‫ه��ه‌ردووك��ی��ان ك���ردووه‌‪ ،‬برژنسكی به‌‬ ‫من ده‌ڵێت‪« :‬ئه‌گه‌ر تۆ ئ��ه‌و كتێبه‌ت‬ ‫خوێندووه‌ته‌وه‌ له‌وانه‌یه‌ له‌ من باشرت‬ ‫بزانیت»‪ .‬كابرایه‌ك شه‌ست ساڵ سه‌رقاڵی‬ ‫كاری سرتاتیژییه‌ من ناوی كتێبێكم برد ئه‌و‬ ‫چاوی پێی نه‌كه‌وتووه‌‪ ،‬ده‌ڵێت «چونكه‌ تۆ‬ ‫ئه‌و كتێبه‌ت خوێندووه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌وانه‌یه‌ له‌و‬ ‫بواره‌دا تۆ له‌ من باشرت بزانیت»‪ ،‬ده‌ی تۆ‬ ‫ئه‌م ته‌وازووعه‌ له‌ كام سه‌ركرده‌ی كوردا‬ ‫ده‌بینیت؟ بێگومان هیچیان‪ ،‬هه‌موویان‬ ‫ده‌ڵێن‪ :‬من زانام به‌ هه‌موو شتێكی دونیا‪،‬‬ ‫ئه‌مانه‌ گرفته‌كانی سه‌ركرده‌كانی كوردن‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ به‌سه‌ با زۆرتر له‌سه‌ری نه‌ڕۆین‪.‬‬

‫سەرکردەکانى ئیمە‬ ‫وا دەزانن ئەگەر‬ ‫لە پۆستەکانیان‬ ‫البچن ئابڕوویان‬ ‫دەچێت‬

‫ناونیشان‪:‬‬ ‫سلێامىن ‪ -‬شەقامى ئیرباهیم پاشا ‪ -‬تەالرى بنار‬ ‫نهۆمى پێنجەم ‪ -‬شوقەى ژمارە ‪3‬‬ ‫تەلەفۆن‪07480605181 :‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)1‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/11‬ساڵی یەکەم‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬ ‫‪www.facebook.com/bayanpres‬‬

‫‪political general Newspaper‬‬

‫‪Tuesday, No, 02‬‬ ‫‪First Year, Sep 18, 2012‬‬

‫هاوژین عومه‌ر‬

‫‪k‬‬

‫‪la‬‬

‫له‌ ساڵیادی رێكه‌وتننامه‌ی واشنتۆندا‬

‫رۆژی ‪ ،2012/9/17‬چوارد ‌ه ساڵ تێپه‌ڕی به‌سه‌ر رێكه‌وتننامه‌ی واشنتۆندا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫رێكه‌وتننامه‌یه‌ی دوای شه‌ڕێكی چوار ساڵه‌ی خوێناویی نێوان یه‌كێتی و پارتی‪ ،‬ل ‌ه الیه‌ن‬ ‫هه‌ریه‌ك ل ‌ه تاڵه‌بانی و بارزانی و ب ‌ه سه‌رپه‌رشتیی مادلین ئۆلربایتی وه‌زیری ئه‌وكاتی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریكا‪ ،‬ئیمزا كرا‪ .‬ئه‌و رێكه‌وتننامه‌ی ‌ه كۆمه‌ڵێك بنه‌مای له‌خۆ گرتبوو‪:‬‬ ‫كۆتاییهێنان ب ‌ه شه‌ڕ‪ ،‬دابه‌شكردنی داهاتی كوردستان‪ ،‬قه‌ده‌غه‌كردنی چاالكییه‌كانی‬ ‫په‌كه‌كه‌‪ ،‬په‌نا نه‌بردنه‌و ‌ه بۆ رژێمی به‌عس ل ‌ه شێوه‌ی ‪31‬ی ئاب‪ ،‬له‌گه‌ڵ چه‌ند خاڵێكی تر‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی دوای ئه‌و ماو ‌ه زۆر ‌ه شایانی قسه‌له‌سه‌ركردنه‌‪ ،‬خودی رێكه‌وتننامه‌ك ‌ه و به‌ند‬ ‫و بڕگه‌كانی نین‪ ،‬هه‌رچۆنێك بێت ئه‌و رێكه‌وتننامه‌ی ‌ه بۆ كاتی خۆی مایه‌ی دڵخۆشیی‬ ‫بوو‪ ،‬جگ ‌ه ل ‌ه وه‌ستانی كوشت و بڕی یه‌كرت‪ ،‬ره‌هه‌ندی ئابووریشی هه‌بوو‪ ،‬ك ‌ه دواجار‬ ‫گوز ‌هرانی خه‌ڵكی ب ‌ه ئاڕاسته‌یه‌كی باشدا ده‌برد‪ ،‬ب ‌ه هۆی كارابوونی به‌رنامه‌ی «نه‌وت‬ ‫ب ‌هرانبه‌ر ب ‌ه خۆراك» و وه‌رگرتنی پشكی كوردستان له‌و پرۆسه‌یه‌دا‪.‬‬ ‫به‌ر له‌و رێكه‌وتنه‌‪ ،‬یه‌كێتی و پارتی ده‌یان كۆبوونه‌وه‌یان ل ‌ه پێناوی رێكه‌وتندا‬ ‫ئه‌نجام دا‪ ،‬به‌اڵم هیچیان ئه‌نجامیان نه‌بوو‪ .‬رێكه‌وتننامه‌ی واشنتۆن ئه‌وه‌ی ئاشكرا كرد‬ ‫ك ‌ه هه‌رگیز ئه‌و دوو الیه‌ن ‌ه پێك نه‌ده‌هاتن ئه‌گه‌ر ب ‌ه هاتنه‌ناوه‌وه‌ی الیه‌نێكی سێیه‌م‬ ‫و ده‌ره‌كیی نه‌بوایه‌‪ ،‬یه‌كێتی و پارتی ب ‌ه درێژایی مێژوویان ئه‌وه‌ی بۆ خاتری الیه‌نی‬ ‫ده‌ره‌كی ئه‌نجامیان داوه‌‪ ،‬نیو هێند ‌ه ب ‌ه خاتری میلله‌تی خۆ و به‌رژە‌وه‌ندییه‌كانی‬ ‫ئه‌نجامیان نه‌داوه‌‪ .‬ئێستاشی له‌گه‌ڵ بێت‪ ،‬هه‌ر ئیساڵحاتێك له‌م هه‌رێمه‌دا ده‌كرێت‪ ،‬به‌ر‬ ‫ل ‌ه هه‌ر شتێكی تر‪ ،‬روو ‌ه ده‌ره‌كییه‌كه‌ی قوت ده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش بۆ پیشاندانی روویه‌كی‬ ‫درۆزنان ‌ه ل ‌ه به‌رده‌م داموده‌زگا نێوده‌وڵه‌تییه‌كاندا‪.‬‬ ‫سه‌رباری ئه‌وه‌ش‪ ،‬ئێستا یه‌كێتی و پارتی‪ ،‬ن ‌ه باسی ئه‌و رێكه‌وتن ‌ه ده‌كه‌ن و نه‌‬ ‫یادیشی ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ‌ه ب ‌ه الیانه‌و ‌ه گرنگ نییه‌‪ ،‬گرنگ ئه‌وه‌ی ‌ه رێكه‌وتننامه‌ی‬ ‫واشنتۆن بۆ ئ�ه‌وان كۆتایی قۆناغێك و ده‌ستپێكی قۆناغێكی تر بوو ل ‌ه پرۆسه‌ی‬ ‫ده‌ستخستنی به‌رژەوه‌ندییه‌كاندا‪ .‬رێكه‌وتننامه‌ك ‌ه ب ‌ه الی ئه‌وانه‌و ‌ه تا ئه‌وكات ‌ه بڕی كرد‬ ‫ك ‌ه رێكه‌وتننامه‌ی سرتاتیژیی هات ‌ه كایه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه ئه‌م ‌ه قۆناغی دووه‌می شه‌ڕی ناوخۆ‪ ،‬یان‬ ‫شه‌ڕی به‌رژە‌وه‌ندییه‌كان بوو‪ .‬شه‌ڕی ناوخۆ شه‌ڕی به‌رژە‌وه‌ندیی و له‌یه‌كسه‌ندنی پاره‌‬ ‫و سامان و جوگرافیا بوو ب ‌ه زه‌بری چه‌ك و هێزی ده‌ره‌كی‪ ،‬به‌اڵم كاتێك هه‌لومه‌رجی‬ ‫عێراق و ناوچه‌ك ‌ه گۆڕا‪ ،‬شه‌ڕی سه‌ربازیی گۆڕا بۆ رێكه‌وتننامه‌ی سرتاتیژیی‪ ،‬ك ‌ه ئه‌میان‬ ‫شه‌ڕی دابه‌شكردنی به‌رژە‌وه‌ندییه‌كان و سامانی خه‌ڵك بوو‪ .‬كه‌وات ‌ه یه‌كێتی و پارتی گه‌ر‬ ‫ب ‌ه شه‌ڕی چه‌كداریی و زه‌بری هێز نه‌یان توانیبێت گورز ل ‌ه به‌رژە‌وه‌ندییه‌كانی خه‌ڵكی‬ ‫بده‌ن‪ ،‬ئه‌وا ب ‌ه رێكه‌وتننامه‌ی سرتاتیژیی ئه‌و گورزه‌یان وه‌شاندووه‌‪.‬‬

‫‪e‬‬

‫‪m‬‬

‫‪r‬‬