که‌ش‌و هه‌وا
/٣شەممە /4 13شەممە /5 18شەممە 20که‌رکوک /٣شەممە /4 23شەممە /5 28شەممە 30 هه‌ولێر /٣شەممە /4 22شەممە /5 26شەممە 29سلێمانی /٣شەممە /4 18شەممە /5 23شەممە 259دهۆک 15 17 13 6 7 6 10 6 13 15 12
بایی ( )750دینارە
چاوى تۆ لەسەر ڕووداوەکان
«دوگ س��ان��درس» ،به‌رامبه‌ر به‌و ده‌ن��گ��ۆ و ب��ی��روڕای��ان�ه ده‌وه‌ستێته‌وه كه هه‌ندێك له ڕەخنه‌گرانی نه‌یار به مسوڵامنانی رۆژئاوا ،هەیانە .ئه‌و پێی وایه مسوڵامنه دینداره‌كان هه‌ڵگری بیرێكی توندڕەو نین ل .ئایینناسی
به‌رپرسی په‌یوه‌ندییه‌كانی (كه‌جه‌كه):
بۆردومانکردنی ئێمه ب ه ره‌زامه‌ندیی حكومه‌تی هه‌رێمه ل .ڕۆژ
رۆژنامەیەکى سیاسیى گشتیى ئەهلییە ،ژماره ( ،)26سێشەممە ،2013/3/12ساڵی یەکەم
بیروڕا
عه‌لمانییه‌كانی ڕۆژهه‌اڵت و بكوژانی هیندییه سووره‌كان
12 وەرزش
Tuesday, No, 26 First Year, March12, 2013
www.bayanpress.net
کوێستاىن :وه‌زیره‌كانی یه‌كێتی و پارتی به‌رپرسن له ئیمزاكردنی بودجه
«بودجه‌ی به‌غدا كێشهی ئه‌وانه‌ی ه ك ه ده‌ستیان به‌سه‌ر نه‌وتدا گرتووه»
بایه‌ر میونخ رۆنیی ده‌وێت
8 پریاسکە مریشک؛ کوێى بخۆین و کوێى نەخۆین
ئۆپۆزسیۆن به‌شداریی كۆبوونه‌وه‌كانی په‌رله‌مان ناكات به‌یان .تایبه‌ت س����ه‌اڵح����ه‌دی����ن ب���اب���ه‌ك���ر، ی��اری��ده‌ده‌ری ئه‌مینداری گشتیی یه‌كگرتووی ئیسالمیی له ئه‌گه‌ری دواكه‌وتنی هه‌ڵبژاردنه‌كاندا ،ده‌ڵێت «ل��ه 7/25ب����ه‌والوه ئێمه‌ی سێ الیه‌نه ئۆپۆزسیۆنه‌كه ،به‌شداریی كۆبوونه‌وه‌ی په‌رله‌مان ناكه‌ین ،چونكه خه‌ڵك بۆ چوار ساڵ ده‌نگی پێداوین». م��ح�هم�ه‌د ح�ه‌ك��ی��م ،وته‌بێژی فه‌رمیی كۆمه‌ڵی ئیسالمییش ئاماژە ب���ه‌وه ده‌ك����ات «ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن �ه‌ك �ه دواده‌كه‌وێت ،به‌اڵم نازانرێت كاتی دواكه‌وتنه‌كه چه‌نده ،به‌اڵم ئه‌وه‌ی هه‌یه له 7/25دا ناكرێت». حه‌مه‌تۆفیق ڕە‌حیمیش له بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان له باره‌ی هۆكاری دواخستنی ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن ل�ه الی�ه‌ن ده‌سه‌اڵته‌وه ،باس له‌وه ده‌كات «ته‌نیا مه‌ترسیی دۆڕاندنیانه و هیچ هۆكاری تری نییه». بڕوانە الپەڕەى هەواڵ و ڕاپۆرت.
ل ه گه‌رمیان 39ساڵ ه كار ب ه بڕیارێكی به‌عس ده‌كرێت
9
یەکێک لە دانیشتنەکاىن ئەنجومەىن نوێنەراىن عێراق .فۆتۆگۆاف :وەرگیراوە
به‌یان .تایبه‌ت
دوو مانگە مووچه‌ی نابینایان نەدراوە به‌یان .هه‌ولێر ب �ه‌رپ��رس��ێ��ك��ی نابینایانی هه‌رێمی كوردستان ڕایده‌گه‌یه‌نێت تا ئێستا مووچه‌ی مانگی یه‌ك و دوویان پێنه‌دراوه. ی��ادگ��ار ك��ه‌ری��م ،س �ه‌رۆك��ی كۆمه‌ڵه‌ی نابینایانی كوردستان، به (به‌یان)ی ڕاگه‌یاند «ده‌بوو له س �ه‌ره‌ت��ای مانگی سێ مووچه‌ی مانگی یه‌ك و دوو به كه‌مئه‌ندامان بدرایه ،به‌اڵم تا ئێستا دوای تێپه‌ڕینی دوو هه‌فته به‌سه‌ر ئه‌و واده‌یەدا هێشتا دابه‌ش نه‌كراوه» .سه‌رۆكی كۆمه‌ڵه‌ی نابینایان بێزاریى خۆی و نابینایانیشی پیشان دا له به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌ی هیچ مانگێك له واده‌ی خۆی مووچه‌كه‌یان پێنادرێت.
نوێنه‌رانی ك��ورد له به‌غدا، به تایبه‌تیش نوێنه‌رانی یه‌كێتی و پ���ارت���ی ،وه‌ك����و ن���اڕەزای���ی به‌رانبه‌ر تێپه‌ڕاندنی بودجه له الی �ه‌ن لیسته‌كه‌ی مالیكییه‌وه، به‌غدایان به‌جێهێشت ،هه‌روه‌ك ه���ه‌ڕە‌ش���هی ك��ش��ان��ه‌وه‌ش له حكومه‌ت و په‌رله‌مان ده‌ك�ه‌ن. الی خۆشیه‌وه هه‌ڤاڵ كوێستانی، ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق له‌سه‌ر لیستی گ��ۆڕان ،له گفتوگۆیه‌كیدا له‌گه‌ڵ (به‌یان)،
سه‌باره‌ت به هه‌ڕە‌شه‌كه‌ی پارتی له‌وه‌ی كه ناگه‌ڕێنه‌وه بۆ به‌غدا ،رایگه‌یاند «ئه‌م كێشه‌یه كێشه‌یه‌كی سه‌رتاسه‌ریی ك��ورد نییه ،زیاتر په‌یوه‌ندیی به‌و الیه‌نانه‌وه هه‌یه كه ده‌ستیان به‌سه‌ر وه‌به‌رهێنانی نه‌وتدا گرتووه .ئه‌مه یه‌كێك نییه له‌و مه‌سه‌النه‌ی كه كورد ناچاره هاوده‌نگ بێت له‌سه‌ریان». هه‌ر له‌و گفتوگۆیه‌دا كوێستانی ئاماژەی به‌وه‌ش دا كه ئه‌و هه‌ڕە‌شه‌یه‌ی ده‌س��ه‌اڵت��ی ك��وردی��ی ده‌ی��ك��ات ،له دواجاردا هه‌ر بۆ رێكه‌وتنه ،بۆ گه‌یشتنه به رێكه‌وتنێك له‌گه‌ڵ حكومه‌ته‌كه‌ی مالیكی ،نه‌ك بۆ ئ �ه‌وه‌ی بكشێنه‌وه
له حكومه‌ت« ،من پێم وانییه ئه‌وان بكشێنه‌وه» .ن��اوب�راو س�ه‌ب��اره‌ت به ب��ودج�هی ئه‌مساڵی عێراق وتیشی «بودجه‌ی ئه‌مساڵ ،هیچ له بودجه‌ی پ��اری عێراق خراپرت نییه ،كه الیه‌نه كوردییه‌كان به پارتی و یه‌كێتیشه‌وه ده‌ن��گ��ی��ان ل �ه‌س �ه‌ر داوه ،ب��ودج�هی ئه‌مساڵیش هه‌موو ئ�ه‌و ماددانه‌ی تێدان كه پاریش هه‌بوون ،ته‌نانه‌ت بودجه‌ی م��ادده‌ی ( )140له‌وه‌ی پار زیاتر ك���راوه» .ئ�ه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی لیستی گ��ۆڕان وتیشی «وه‌زیره‌كانی ده‌س����ه‌اڵت خ��ۆی��ان ب �ه‌رپ��رس��ن له ئیمزاكردنی بودجه ،ئه‌گه‌ر بڕگه‌یه‌ك
له ب��ودج�ه‌دا له به‌رژه‌وه‌ندیی ك��ورد ،ی��ان ده‌س �ه‌اڵت��ی كوردیی نه‌بێت ،ئ �ه‌وان له پێش هه‌موو كه‌سێكه‌وه هه‌ستی پێده‌كه‌ن و ده‌بێت ناڕەزایی له‌سه‌ر ده‌رببڕن و الیه‌نه كوردییه‌كانی تری لێ ئاگادار بكه‌نه‌وه ،ئه‌وان خۆیان نه سه‌رنجێك ،نه ناڕەزاییهكیان له‌سه‌ر ده‌رن �ه‌ب��ڕی��وه ،ئیمزایان له‌سه‌ر ك��ردووه ،هیچ زانیارییه‌كیشیان ل �ه‌س �ه‌ر ك�هم��وك��ووڕی��ی بودجه نه‌داوه به په‌رله‌مانتاران». بڕوانه الپهڕەی عێراق.
«زێره‌ڤانییه‌ك ژنه‌كه‌ی خۆی ده‌كوژێت و له مه‌سیف داڵده ده‌درێت» به‌یان .تایبه‌ت له 2/28ی ئه‌مساڵ ،له گهڕەكی ته‌یراوای شاری هه‌ولێر ،دوای ئه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ دراوسێیه‌كی ده‌بێته شه‌ڕیان ،له الیه‌ن مێرده‌كه‌یه‌وه هاوواڵتی (مهاباد سابیر عه‌زیز) به فیشه‌ك ده‌كوژرێت. له‌و باره‌یه‌وه حه‌بیب محه‌مه‌د ،برای
قوربانییه‌كه به (ب �هی��ان)ی ڕاگه‌یاند «خوشكه‌كه‌ی من كه پیشه‌ی كارگوزار بووه ،له ڕۆژی 2/28دوای ئه‌وه‌ی له‌سه‌ر شه‌ڕی منداڵه‌كانی له‌گه‌ڵ دراوسێیه‌كیدا ده‌بێته كێشه‌یان ،دوای ئه‌وه‌ی مێرده‌كه‌ی ب�ه‌و كێشه‌یه ده‌زان��ێ��ت ،ده‌گه‌ڕێته‌وه ماڵ و به سێ فیشه‌ك ژنه‌كه‌ی ،واته خوشكه‌كه‌ی من ،ده‌كوژێت».
به گوێره‌ی گێڕانه‌وه‌ی بنه‌ماڵه‌ی قوربانییه‌كه ،بكوژەكه دوای ئ�ه‌وه‌ی ژنه‌كه‌ی ده‌كوژێت ،ده‌چێته سه‌ر ماڵی دراوسێكه‌شی كه ژنه‌كه‌ی له‌گه‌ڵیاندا بووه‌ته كێشهی و زیاتر له 40گولله به ده‌رگای ماڵه‌كه‌وه ده‌نێت. ئه‌و برایه‌ی مهاباد ڕاشیگه‌یاند كه زیاتر له جارێك له الی�ه‌ن به‌رپرسانی
ئه‌منییەوە له هه‌ولێر پێی ڕاگه‌یه‌نراو ه كه ئ �ه‌وان ناتوانن له مه‌سیف خه‌ڵك ده‌ستگیر بكه‌ن. به‌ڕێوه‌به‌ری پۆلیسی هه‌ولێریش ده‌ڵێت «ئه‌گه‌ر بنه‌ماڵه‌كه‌ی شوێنه‌كه‌ی ده‌زانن ،بابچن بیكوژنه‌وه». بڕوان ه الپهڕەی په‌یجور.
به‌یان .كفری م���ه‌ال س��اب��ی��ر س���ه‌ڵ���ت���ه‌زه‌رد، تێكۆشه‌رێكی ن����ارساوی ن��اوچ�هی گه‌رمیان بووه ،ل ه چله‌كانی سه‌رده‌ی ڕابوردووه‌و ه له‌خه‌باتدابووه .ل ه ساڵی 1974په‌یوه‌ندیی ب ه پێشمه‌رگه‌ی ك��وردس��ت��ان �ه‌و ه ك����ردووه ،ب��ۆی� ه به بڕیارێكی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تیی شۆڕشی حزبی به‌عس ،ب ه ژمار ه ( 21س 824ل ه )1974/8/26ده‌ستگیرا به‌سه‌ر خانووه‌كه‌یدا. م��ه‌ال سابیر ل � ه س��اڵ��ی 1986 كۆچیدوایی ك��ردووه ،ب�ه‌اڵم ل ه پاش 22ساڵ ل ه ڕاپه‌ڕینی گه‌لی كوردستان و پێكهێنانی حكومه‌تی هه‌رێم ،ئه‌و بڕیاره‌ی به‌عس هه‌ڵنه‌وشێرناوه‌ته‌وه و هێشتا خانووه‌كه‌ی ل ه تۆماره‌كانی تاپۆی كفری ،سه‌ر ب ه و هزاره‌تی دارایی عێراقه. بڕوانه الپهڕەی په‌یجور.
3 www.bayanpress.net
ژماره ( ،)26سێشه‌ممه ،2013/3/12ساڵی یەکەم
ده‌بوو كۆمه‌ڵ و یه‌كگرتوو به درێژایی ئه‌م چه‌ند ساڵه هه‌ر یه‌ك بوونایه
ئه‌ندامانی كۆمه‌ڵ و یه‌كگرتوو داواده‌كه‌ن پرۆژە هاوبه‌شه‌كه‌یان به‌ره‌و پێشه‌وه به‌رن ڕاپۆرت: سه‌ید نامی ،ڕایان عوسامن ی �ه‌ك��ڕی��زی و یه‌كلیستی و یه‌كهێڵیی ئیشكردنی سیاسیی ئیسالمییه‌كان (یه‌كگرتوو و كۆمه‌ڵ)، له خ���واره‌وه ،له‌الیه‌ن ئه‌ندامانی ه���ه‌ردوو ح��زب �ه‌ك �ه‌وه ،ڕەخ��ن�هی لێده‌گیرێت و پێیان وایه كه ئه‌مه وه‌ك پێویست ئه‌گه‌ر له سه‌ره‌وه بوونیشی هه‌بووبێت ،نه‌چووه‌ته خ��واره‌وه ،بۆ خه‌ڵك و ئاسته‌كانی خواره‌وه ڕوون نه‌كراوه‌ته‌وه .هه‌ر ئه‌مه‌ش بووه‌ته هۆی ئ �ه‌وه‌ی كه زۆرجار ناكۆكی و ناته‌بایی دروست ببێت. عومه‌ر سدیق ،كه له سه‌ره‌تای حه‌فتاكانه‌وه ده‌س��ت��ی ب�ه ك��اری ئیسالمی كردووه و چووه‌ت ه ڕیزی ئیخوانه‌وه ،له‌وباریه‌وه ده‌ڵێت «به ئه‌ركی سه‌رشانی خۆمامنان زانیوه كۆ ببینه‌وه و گفتوگۆ بكه‌ین ،پێامن وایه ئه‌ركێكی ئایینیامن به‌جێهێناوه،
هه‌موو كات به‌ده‌م یه‌كرتییه‌وه بین ،به تایبه‌ت له‌و بابه‌تانه‌دا كه هاوڕاین و زیاتر نزیكین له یه‌كرتییه‌وه ،له ڕووی شه‌رعییه‌وه پێی گه‌یشتووین .به پێویستی ده‌زانم ئه‌م چه‌شنه پرۆژانه به‌رده‌وام بن و به‌ره‌و پێشه‌وه بچن .له سه‌ره‌وه چۆن كاریان له‌سه‌ر ده‌كرێت، له خ��واره‌وه‌ش به‌رده‌وامییان پێ بدرێت. له سه‌ره‌وه ه�ه‌ن��گ��اوی باش نراوه، ده‌ب���������وو ل���� ه ئ��اس��ت��ی خواره‌وه‌ش كاری جددیی بۆ بكرایه، به‌اڵم من پێم وایه به‌پێی پێویست دانه‌به‌زیوه‌ته خواره‌وه». ساڵح حسێن ،به‌رپرسی پێشووی لقی خورماڵی یه‌كگرتووی ئیسالمییش ده‌ڵێت «كۆنرتیش ئه‌م پرۆژەیه هه‌بووه،
به‌اڵم خاوییه‌كی پێوه دیار بووه ،سوپاس بۆ خوا به‌م دواییانه زۆر به جددیی ئیشی تێدا ده‌كرێت .بنچینه‌ی دینداری ئه‌وه‌یه كه ئێمه هه‌ر برا بین ،ئه‌م پرۆژەیه هه‌ر به‌رده‌وام بێت ،نه‌ك خوانه‌خواسته الواز ببێت.گرنگرتین شت ئه‌وه‌یه ك���ه ئ��ێ��م �ه س�����ه‌ره‌ڕای ج��ی��اوازی��ی��ه‌ك��ان، بگه‌ڕێین به‌دوای خاڵی هاوبه‌شدا و ت��ۆك��م�هی��ان ب����ك����هی����ن و ڕەنگدانه‌وه‌شی ب���ۆ خ�����واره‌وه هه‌بێت» .ناوبراو پ��ێ��ی وای����ه «ل �ه هه‌ڵبژاردنه‌كاندا ئه‌م تایبه‌مته‌ندیی كاركردنه ده‌بێته جێی سه‌رنجی خه‌ڵك و ده‌ڵێن ئه‌م حزبانه به‌رنامه‌یان قورئانه، بۆچی ده‌بێت جیاواز بن؟! ئێمه پێامن باشه مه‌كته‌ب سیاسیی هه‌ردوو حزب به جددی بیر له‌م پرۆژەیه بكه‌نه‌وه و به‌ره‌و
پێشی به‌رن». ج �هم��ال ب��ێ��داری ن��ووس��ه‌ر ،پێی وای �ه «ده‌ب��وو به درێ��ژای��ی ئ�هم چه‌ند ساڵه هه‌ر یه‌ك بوونایه ،چونكه خودا له قورئاندا ئ��ام��اژە ب �ه‌وه ده‌ك��ات كه پێویسته مسوڵامنان شوێن ڕێ��ب��ازی پێغه‌مبه‌ری خ���ودا ب��ك��ه‌ون و ن��اك��ۆك ن �ه‌ب��ن، ن�هی��ف�ه‌رم��ووه هه‌ند ێكتا ن ، فه‌رموویه‌تی ه�هم��ووت��ان. ئه‌مه شتێك نییه بتوانین خ��ۆم��ان��ی لێ البده‌ین و ته‌ئویل ناكرێت .له سه‌ره‌تاوه هه‌ر مسوڵامنان كه زانیویانه ئیرت ده‌سه‌اڵتیان له‌ده‌ستدا نه‌ماوه، ژێرده‌سته بوون و یه‌كێكی تر حكومیان ده‌كات ،گه‌یشتوونه‌ته ئه‌و بڕوایه‌ی كه ده‌بوو پێشوه‌خت یه‌ك بوونایه ،ڕەنگه
بۆ سه‌رده‌مانێك توانیبێتیان فه‌رمووده بۆ جیاوازیی كاركردن دابتاشن و بڵێن: جیاوازی نیشانه‌ی ڕەحمه‌ته ،به‌اڵم ئه‌مه نه‌ك ڕەحمه‌ت نه‌بووه ،به‌ڵكو نه‌گبه‌تی بووه و بووه‌ته هۆی ئه‌وه‌ی كه ڕەنگه هه‌ندێكجار یه‌كێكیان حه‌زی كردبێت ئه‌وی دیكه‌یان له‌ناو بچێت .بۆ ی�ه‌ك��گ��رت��ن�ه‌وه و ت��ه‌ب��ای��ی پێویسته له س������ه‌ره‌وه سه‌ركرده‌كان ئ����هم ك���اره بكه‌ن و خۆیان چ�����اك ب���ك���ه‌ن. ئ���ه‌و ج��ی��اوازی��ی �هی تا ئێستا ه�ه‌ب��وو ،ڕەنگه ل �ه‌س �ه‌ر بنه‌مای ج��ی��اوازی��ی ه��ۆ و پێناوه‌كان بووبێت ،ب��ه‌اڵم ئه‌وه‌نده قووڵیان كردووه‌ته‌وه كه ئامانجه‌كه‌یان بیرچووه‌ته‌وه».
ج�ه‌الل ع��ارف ،ك��ادری دێرینی ك��ۆم �ه‌ڵ��ی ئ��ی��س�لام��ی ڕای واب���وو «موسڵامنان به‌رژەوه‌ندی و چاكییان له‌وه‌دایه كه پێكه‌وه بن و به‌رده‌وام پرۆژەی هاوبه‌شیان هه‌بێت ،تاوه‌كو خ��زم�ه‌ت��ی زی��ات��ر ب��ك�ه‌ن و قووڵرت بیربكه‌نه‌وه ،بۆیه پێم وای��ه ئه‌و پ���رۆژە هاوبه‌شه ئیسالمییه‌شیان زۆر ڕۆناچێته ناو جه‌ماوه‌ری حزبه ئیسالمییه‌كان .ل ه هه‌ندێك شوێندا ئاستیان ج��ی��اوازه ،هه‌یانه زۆر له كاری بانگه‌واز و ڕێكخسنت شاره‌زایه له ناوچه‌یه‌ك ،ئه‌و الیه‌نه‌كه‌ی تریان به‌و شێوه‌یه نییه ،ئه‌مه هه‌ندێكجار هۆكاره بۆ لێكنزیكنه‌بوونه‌وه‌یان، به‌دڵنیاییه‌وه پێم وای��ه ئه‌مه‌ش كاریگه‌ریی ت �ه‌واوی ده‌بێت له‌سه‌ر ده‌رئه‌نجام ،بۆیه ده‌بێت هه‌نگاوی جددیی و ژیرانه‌ی بۆ برنێت بۆ ئه‌وه‌ی ببێت ه مایه‌ی دڵخۆشی الی گشت موسڵامنان و ج �هم��اوه‌ری خه‌ڵكی كوردستان ،هه‌میش وه‌اڵمدانه‌وه‌یه‌كی فه‌رمانی خواییه».
ته‌قینه‌وه ل ه كه‌ركووك به‌رده‌وامه و بنكه‌یه‌كی ده‌نگدانیش ده‌سووتێنرێت شڤان جه‌باری .كه‌ركووك دۆخی ئه‌منیی كه‌ركووك تا بێت خراپرت ده‌بێت و له 3/11ته‌قینه‌وه‌یه‌كی به‌هێز ق � هزای دووب��زی سه‌ر به شاری ك��ه‌رك��ووك��ی ه���ه‌ژان���د ،بنكه‌یه‌كی ده‌نگدان ده‌سووتێرنێت و ڕێكخه‌ری خۆپیشاندانه‌كانیش تیرۆر ده‌كرێت. بێستون ق �ه‌ف��اری ،ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌ری
بنكه‌ی پۆلیسی ق���هزای دووب���ز ب ه (به‌یان)ی ڕاگه‌یاند «ئۆتۆمبێلێكی كیای بارهه‌ڵگری بۆمبڕێژكراو له ب �ه‌رده‌م بنكه‌ی پۆلیسی قه‌زاكه ته‌قیوه‌ته‌وه و له ئاكامدا سێ كه‌س ك��وژران و زیاتر له 120كه‌سی دیكه‌ش بریندار بوون، كه زۆربه‌یان قوتابیی ئاماده‌یی واڵت و سوركێوی سه‌ره‌تایین و به ده‌ی��ان ئۆتۆمبێلیش تێكشكاون و خانوویه‌كی
كۆمپانیایه‌كی بیانی یادی كیمیاییبارانی هه‌ڵه‌بجه بهڕێوه ده‌بات سه‌ید نامی یادكردنه‌وه‌ی كیمیاییبانكردنی هه‌ڵه‌بجه ،كه نزیكه‌ی پێنج ه�هزار هاوواڵتیی ك��ورد تێیدا شه‌هید كران له‌الیه‌ن رژێمی به‌عسه‌وه ،ئه‌مساڵ ده‌درێته كۆمپانیایه‌كی بیانی. ش��ێ��خ ح���ه‌س���ه‌ن ،ئ��ه‌ن��دام��ی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای سلێامنی به (به‌یان)ی ڕاگه‌یاند «سااڵنی راب��ردوو له لیژنه‌ی بااڵی یادكردنه‌وه‌كه‌دا بووم، به‌اڵم ئه‌مساڵ منی تێدا نیم و كه‌سیش هیچی پێنه‌وتووم .ئه‌مساڵ راسته كادری حكومین ،به‌اڵم هه‌موویان له حزبی ده‌سه‌اڵتیشن و ڕەن��گ��دان�ه‌وه‌ی یه‌ك حزبی ده‌سه‌اڵتی پێوه‌یه». ب��ه وت���هی ن���اوب���راو «ئ�هم��س��اڵ وه‌زاره‌ت���ی شه‌هیدان سه‌رپه‌رشتیی یاده‌كه ده‌ك��ات ،به‌حساب ده‌یه‌وێت یاده‌كه به‌هێزتر بكات ،به ڕای من دی��اره ئه‌مساڵ ئ�ه‌و ی��اده به‌حیزبیرت كراوه» .شێخ حه‌سه‌ن ئه‌وه‌ش ده‌خاته ڕوو كه «ئیش و كاره‌كانی یاده‌كه به‌شێكی شاره‌وانییه‌كانی سنوره‌كه
و ئ��اوه‌دان��ك��ردن�ه‌وه ده‌ی��ك�ه‌ن ،باقیی ئیشه‌كانی تری دراوه به كه‌رتی تایبه‌ت». له‌گه‌ڵ ئ�ه‌وان�ه‌ش��دا ن��اوب �راو ده‌ڵێت «پاراستنی ئاسایشی یادكردنه‌وه‌ی هه‌ڵه‌بجه ئه‌منیه‌تی زۆر باشه ،یه‌كێك له‌و ده‌زگایانه‌ی له هه‌ڵه‌بجه‌دا ئیشیان باشه ،ئاسایشه و ئه‌منیه‌تی سنوری هه‌ڵه‌بجه‌یان پ��اراس��ت��ووه و م��ن له لیستێكی ئۆپۆزسیۆنم زۆری��ش لێیان رازی��م ،ئه‌وه‌نده ئاسایشی خه‌ڵكیان پاراستوو ه ئیرت نازانم بۆچی دراوه به كه‌رتی تایبه‌ت». له الیه‌كی دیكه‌وه گۆران ئه‌دهه‌م، قائیمقامی ه�ه‌ڵ�ه‌ب��ج�هی شه‌هید، ڕەتی ده‌كاته‌وه پاراستنی ئه‌منیه‌تی فیستیڤاڵی یادكردنه‌وه‌ی هه‌ڵه‌بجه دراب��ێ��ت به كه‌رتی تایبه‌ت و هێزه ئه‌منییه‌كانی هه‌ڵه‌بجه ئاسایشی ئه‌و یاده ده‌پارێزن .سه‌فین دزه‌یی ،وته‌بێژی حكومه‌تیش به (ب�هی��ان)ی ڕاگه‌یاند «ده‌زگا په‌یوه‌ندیداره‌كان الیه‌نی ئه‌منی ده‌پارێزن و نه‌دراوه به كه‌رتی تایبه‌ت، ئیشه ته‌كنیكییه‌كانی دراوه به كه‌رتی تایبه‌ت».
زۆریش ڕووخاون». ف��ه‌ره��اد ت��اڵ �ه‌ب��ان��ی ،س �ه‌رۆك��ی كۆمسیۆنی بااڵی هه‌ڵبژاردنه‌كان له شاری كه‌ركووك به (به‌یان)ی ڕاگه‌یاند «چه‌ند كه‌سێكی نه‌نارساو له گهڕەكی واست چوونه‌ته س �ه‌ر بنكه‌یه‌كی ده‌نگدان و ویستویانه بیسوتێنن ،ب �ه‌اڵم لێیان تێكچووه و ئیداره‌ی قوتابخانهی رسودیان سووتاندووه كه بنكه‌كه‌ی تێدا بووه و له
ئێستاشدا لێكۆڵینه‌وه به‌رده‌وامه له‌سه‌ر ڕووداوه‌كه». له الیه‌كی دیكه‌شه‌وه له 3/10 له گهڕەكی واستی ش��اری كه‌ركووك، بنیان عوبێدی ،س �ه‌رك��رده له لیقای هاوبه‌شی عه‌ره‌بی و ئه‌مینداری گشتیی گردبوونه‌وه‌ی الوان��ی 15ی شوبات و سه‌رۆكی لیژنه‌ی هه‌ماهه‌نگییه‌كانی خۆپیشاندانه‌كانی كه‌ركووك ،له‌به‌رده‌م
ده‌رگای ماڵه‌كه‌ی خۆی له الیه‌ن چه‌ند چه‌كدارێكی ن�ه‌ن��ارساوه‌وه ده‌ستڕێژی لێده‌كرێت و ده‌ك��وژرێ��ت ،ئه‌مه‌ش نیگه‌رانییه‌كی زۆری لێكه‌وته‌وه له الی عه‌ره‌بی سووننه‌ی شاره‌كه .ئه‌حمه‌د عوبێدی ،ئه‌ندامی ت�هی��اری عه‌ره‌بی سوونه و ئ��ام��ۆزای بنیان عوبێدی به (به‌یان)ی ڕاگه‌یاند «كوشتنی بنیان له ئه‌ستۆی ده‌زگ��ا ئه‌منییه‌كانه ،چونكه
یه‌ك هه‌فته پێش كوشتنی بریندار كرا و ده‌زگا ئه‌منییه‌كان لێی بێده‌نگ بوون. ئێستاش به بكوژەكانی ڕاده‌گه‌یه‌نین ناتوانن به كوشتنی بنیان ده‌نگی ناڕەزایی خۆپیشاندانی عه‌ره‌بی سووننه كپ بكه‌ن و هه‌ر به‌رده‌وام ده‌بین له خۆپیشاندان، ب��ه‌اڵم ج��ارێ ل�ه‌ن��او ش��اری ك�ه‌رك��ووك خۆپیشاندان ڕاده‌گرین تا كاتێكی نادیار و له قه‌زای حه‌ویجه‌ش به‌رده‌وام ده‌بین».
وته‌بێژی ئه‌نجومه‌نی شاره‌وانیی قه‌زای سامه‌ڕا بۆ به‌یان:
لێدوانه‌كانی سه‌رۆكی وه‌قفی شیعی لێدوانی كه‌سێكی تائیفین ره‌فعه‌ت محه‌مه‌د .گه‌رمیان س��اڵ��ح ئ �ه‌ل��ح �هی��ده‌ری ،س�ه‌رۆك��ی وه‌قفی شیعی ل ه لێدوانێكیدا بۆ چه‌ند كه‌ناڵێكی ڕاگه‌یاندنی شیعه‌كان ئه‌وه‌ی دووپ��ات ك��رده‌وه كه ئه‌گه‌ر به یاسایی، یان به رازیبوونی هه‌موو الیه‌نه‌كان ئه‌و موڵكانه‌ی ده‌وروبه‌ری هه‌ردوو مه‌رقه‌دی عه‌سكه‌ری له ش��اری سامه‌ڕا ڕاده‌ستی سه‌رۆكایه‌تیی دی��وان��ی وه‌قفی شیعی
نه‌كرێت ،ئه‌وا په‌نا بۆ به‌كارهێنانی هێز ده‌به‌ن بۆ ده‌ستبه‌سه‌راگرتنی ئه‌و موڵكانه، ك ه ده‌یان خانوو و دوكان و چێشتخان ه و ئوتێلن کە زۆرینه‌ی خاوه‌نه‌كانیان سوننه‌ن. سوفیان كه دانیشتوویه‌كی شاری سامه‌ڕایه ،به (به‌یان)ی راگه‌یاند «سااڵنێكه وه‌قفی شیعی له هه‌وڵی ئه‌وه‌دایه كه ده‌س��ت به‌سه‌ر هه‌موو ئه‌و موڵكانه‌دا بگرێت ،ئه‌وه‌یش به پێدانی بڕە پاره‌یه‌كی زۆر به خاوه‌نی ئه‌و موڵكانه ،تاوه‌كو له
رێگه‌ی دادگا و فه‌رمانگه‌ی تاپۆو ه ئه‌و موڵكانه بخرێنه سه‌ر وه‌قفی شیعی». سوفیان راشیگه‌یاند «زۆرێ��ك له‌و خاوه‌ن موڵكانه ئاماده نین موڵكه‌كانیان بفرۆشن له‌به‌رئەوەى تووشی بێكاری ده‌بن و شوێنێكی گونجاوتریان ده‌ستناكه‌وێت بۆ دابینكرنی بژێویی رۆژانه‌یان ،هەروەها مه‌ترسیی ئه‌وه‌یان هه‌یه ئه‌و شوێنه ببێته موڵكی شیعه‌كان و سووننه‌كان ده‌بنه كه‌مایه‌تییه‌ك و شیعه‌كانیش ده‌بنه خاوه‌ن
ك��اری بازرگانی و دارای���ی ناوچه‌كانی ده‌وروبه‌ری هه‌ردوو مه‌رقه‌ده‌كه». له الیه‌كی دیكه‌وه له به‌رامبه‌ر ئه‌و هه‌ڕەشانه‌ی سه‌رۆكی وه‌قفی شیعی، وته‌بێژی ئه‌نجومه‌نی شاره‌وانیی سامه‌ڕا به (به‌یان)ی راگه‌یاند «ئه‌و هه‌ڕەشانه له كه‌سێكی شۆڤێنیزم و تائیفییه‌وه ده‌رده‌چن، ئێمه‌ش گوێ ناده‌ینه ئه‌و هه‌ڕەشانه و به هه‌موو تواناكامنانه‌وه له دژی ئه‌و هه‌واڵنه ده‌وه‌ستینه‌وه».
یه‌كه‌مین چاالكیی نێوده‌وڵه‌تیی پایته‌ختی ڕۆشنبیری بۆ قورئانی پیرۆز بوو نوسه‌یبه جه‌مال .سلێامىن له‌ژێر چاودێریی پارێزگاری سلێامنی و به سه‌رپه‌رشتی بەڕێوه‌به‌رایه‌تی گشتیی ئه‌وقافی سلێامنی و سه‌نته‌ری گه‌شه‌پێدانی چاالكیی الوان و به به‌شداریی چه‌ندین قورئانخوێنی جیهانی ،پێنجه‌مین فیستیڤاڵی خاڵ بۆ ده‌نگخۆشی و له‌به‌ركردنی قورئانی
پیرۆز و یه‌كه‌مین ئاهه‌نگی نێوده‌وڵه‌تی بۆ خوێندنی قورئانی پیرۆز ،له شاری سلێامنی پایته‌ختی رۆشنبیری ده‌ستی به‌كاره‌كانی كرد ،بڕیاره ئه‌مڕۆش به‌رده‌وام بێت. ع�ه‌ت��ا ع �ه‌ب��دوڵ�ڵا وت���هی ئه‌وقافی سلێامنيی پێشكه‌ش كرد و ئاماژەی بۆ ئه‌وه كرد له دوای ناساندنی ش��اری سلێامنی وه‌ك پایته‌ختی رۆشنبیری ،ئه‌مه یه‌كه‌مین
چاالكيی له‌و جۆره‌یه به‌رێوه بچێت. له وته‌یه‌كیدا بۆ (به‌یان) دكتۆر كۆچه‌ر عومه‌ر ،سه‌رپه‌رشتیاری گشتيی فیستیڤاڵه‌كه وتی «له یه‌كه‌م رۆژی فیستیڤاڵه‌كه‌دا زیاد له 22كه‌س به‌شدار بوون ،كه چواریان ئافره‌ت ب��وون .تاقیكردنه‌وه‌یان ئه‌نجام دا له ده ج��وزء و بیست ج��وزء و سی جوز‌ء له ب��واری تیالوه (ده‌نگخۆشی) و
ته‌جویددا» .ناوبراو هیواشی خواست ئه‌م ك��اره ببێته خاڵی وه‌رچ�ه‌رخ��ان بۆ زیاتر ناساندن و ئاشناكردنی خه‌ڵك به هونه‌ری تیالوه‌ی قورئان .وتیشی «به‌شداربووان له شاره‌كانی سلێامنی و دهۆك و هه‌ڵه‌بجه‌ی شه‌هید و كفری و ته‌كیه‌وە هاتبوون ،به‌اڵم به‌داخه‌وه له شاری هه‌ولێر و كه‌ركوكه‌وه به‌شداربوومان نه‌بوو».
2 www.bayanpress.net
ژماره ( ،)26سێشه‌ممه ،2013/3/12ساڵی یەکەم
هه‌ڵبژاردن له واده‌ی خۆیدا ئه‌نجام نادرێت
«ل ه 7/25به‌دواو‌ه وه‌ك ئۆپۆزسیۆن به‌شداریی كۆبوونه‌وه‌ی په‌رله‌مان ناكه‌ین» ڕاپۆرت :زریان جه‌وهه‌ر م��اوه‌ی �ه‌ك �ه ئ��ه‌گ��ه‌ری دواك�ه‌ت��ن��ی هه‌ڵبژاردن هاتووه‌ته ئ���اراوه ،بۆ ئه‌و مه‌به‌سته سێ الیه‌نه ئۆپۆزسیۆنه‌كه كه‌وتوونه‌ته خۆ و هه‌ریه‌كه به جۆرێك نیگه‌رانیی خۆی ده‌رده‌بڕێت و لێدوانی جۆربه‌جۆر ده‌ده‌ن. محه‌مه‌د حه‌كیم ،وته‌بێژی فه‌رمیی كۆمه‌ڵی ئیسالمی به (به‌یان)ی ڕاگه‌یاند «ئیمه هه‌ڵسوێستی تایبه‌متان نابێت، هه‌ر هه‌ڵویستێك هه‌بێت ،هه‌ڵوێستی سێ الیه‌نی ئۆپۆزسیۆن ده‌بێت ،دواتریش
هه‌ڵوێستی تایبه‌متان ده‌بێت» .له باره‌ی ئه‌وه‌ی پێیان وایه هه‌ڵبژاردن دوا بكه‌وێت، وته‌بێژەكه‌ی كۆمه‌ڵ وتی «هه‌ڵبژاردنه‌كه دواده‌كه‌وێت ،به‌اڵم نازانرێت ئایا كاتی دواكه‌وتنه‌كه چه‌نده ،به‌اڵم ئه‌وه‌ی هه‌یه له 7/25دا ناكرێت ،چونكه كۆمسیۆن ش�ه‌ش مانگی ده‌وێ��ت ،ئێستاش چوار مانگی م��اوه بۆ ،7/25هه‌ڵبژاردنیش كۆده‌نگیی الیه‌نه‌كانی ناوێت ،به‌ڵكو ده‌بێ به یاسا رێكبخرێت». سه‌اڵحه‌دین بابه‌كر ،یاریده‌ده‌ری ئ �هم��ی��ن��داری گشتیی ی �ه‌ك��گ��رت��ووی ئیسالمییش ده‌ڵێت «ئه‌گه‌ر له كاتی خۆی
سه‌رخۆشێك كارمه‌ندێكی ئاسایش ده‌كوژێت به‌یان .كفری شۆفێرێكی الو كه داواك �راوه، به سه‌رخۆشی خۆی ده‌كات به نێو مه‌فره‌زه‌یه‌كی ئاسایشی كفریدا و له ئه‌نجامدا كارمه‌ندێكی ئاسایشی كفری ب ه ناوی (س .ا) ده‌كوژێت و كارمه‌ندێكی دیكه به سووكی بریندار ده‌بێت. سه‌رچاوه‌یه‌ك له پۆلیسی كفری هه‌واڵه‌كه‌ی پشتڕاست كرده‌وه و به (به‌یان)ی ڕاگه‌یاند «ئه‌و هاوواڵتییه تۆمه‌تباره به‌وه‌ی به ئۆتۆمبێله‌كه‌ی سه‌ركێشیی ك��ردووه له‌ناو شاره‌كه و هێزه‌كانی ئاسایشیان لێ ئاگادار
ك���ردووه‌ت���ه‌وه ،پێشرتیش له‌سه‌ر كێشهی كۆمه‌اڵیه‌تی له زیندان هاتووه‌ته ده‌ره‌وه ،دواتر هێزه‌كانی ئاسایش ویستوویانه ئ �ه‌و كه‌سه بگرن ،به‌اڵم به خێراییه‌كی زۆره‌وه به ئۆتۆمبیله‌كه‌ی خ��ۆی ك��ردووه به‌ناو مه‌فره‌زه‌كانی ئاسایشدا ،به‌و هۆیه‌شه‌وه كارمه‌ندێكی ئاسایش گیانی له‌ده‌ستداوه». س �ه‌رچ��اوه‌ی �ه‌ك��ی ئه‌منی به (به‌یان)ی ڕاگه‌یاند «كاتژمێر 9شه‌وی 2/10ئ �ه‌و ڕووداوه ڕووی داوه، گه‌نجه‌كه‌ش ناوی ( ك .ع .ح)ە و ئێستا ده‌ستگیر كراوه و دۆسیه‌یه‌كی بۆ كراوه‌ته‌وه له دادگای كفری».
مووچه‌ی هه‌زار پۆلیس ده‌بڕدرێت عومه‌ر ئاواره وه‌زاره‌تی ناوخۆی عێراق مووچه‌ی ه هزار ئه‌فسه‌ر و پۆلیسی شاری كه‌ركووك ده‌بڕێت. سه‌رچاوه‌یه‌ك له به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی پۆلیسی كه‌ركووك هه‌واڵه‌كه‌ی پشتڕاست ك��رده‌وه و به (ب�هی��ان)ی ڕاگه‌یاند «به پێی بڕیارێكی و هزاره‌تی ناوخۆی عێراق كه ئاراسته‌ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی پۆلیسی
ك��ه‌رك��ووك ك����راوه ،م��ووچ��هی ه��هزار ئه‌فسه‌ر و پۆلیس بڕدراوە كه ئه‌وانه‌ن له ڕووداو و كاره تیرۆرستییه‌كاندا گیانیان له‌ده‌ستداوه». سهرچاوهكه وتیشی «ئه‌و بڕیاره له مانگی شوباته‌وه ده‌رچووه و له‌م مانگه‌وه ده‌چێته بواری جێبه‌جێكردنه‌وه و مووچه نادرێت به خانه‌واده‌ی ئه‌و ئه‌فسه‌ر و پۆلیسانه كه له ژیاندا نه‌ماون و به هۆی ڕووداوه‌كانه‌وه گیانیان له‌ده‌ستداوه».
ئه‌نجام نه‌درێت الیه‌نه ئۆپۆزسیۆنه‌كان هه‌ڵوێست وه‌رده‌گ��ری��ن ،له ئێستاوه ده‌سه‌اڵمتان ئاگاداركردووه‌ته‌وه تا دوایی بیانووی كه‌میی كات نه‌هێنێته‌وه ،له ئیستاوه بكه‌وێته خۆ و ئاماده‌كاری بكات .لە 7/25به‌والوه ئێمه‌ی سێ الیه‌نه ئۆپۆزسیۆنه‌كه به‌شداریی كۆبوونه‌وه‌ی په‌رله‌مان ناكه‌ین ،چونكه خه‌ڵك بۆ چوار ساڵ ده‌نگی پێداوین ،ئه‌مه ئه‌گه‌رێكه، هه‌موو ئه‌گه‌ره‌كانی تریش له‌به‌رده‌مامندا كراوەن». ن��اوب �راو ئ��ام��اژەی ب���ه‌وه‌ش دا كه سورن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی هه‌ڵبژاردن له كاتی
خۆیدا ئه‌نجام بدرێت ،هه‌روه‌ك وتی «ل ه كۆبوونه‌وه‌ی سه‌رۆكی هه‌رێم له‌گه‌ڵ سه‌ركرده‌ی سێ الیه‌نه ئۆپۆزسیۆنه‌كه به سه‌رۆكی هه‌رێمامن وت ك ه ده‌بێت ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن له كاتی خۆیدا بكرێت، ئه‌ویش به ن��اوی یه‌كێتی و پارتییەوە ڕەزامه‌ندیی ده‌ربڕی ك ه ده‌بێت له كاتی خۆیدا هه‌ڵبژاردن بكرێت» .له‌باره‌ی ئ�ه‌وه‌ش كه بودجه بۆ یه‌ك هه‌ڵبژاردن دی��اری ك���راوه ،ن��اوب �راو وت��ی «هه‌رێم بودجه‌یه‌كی زه‌ب�ه‌الح��ی هه‌یه ،به‌شی چه‌ندین هه‌ڵبژاردن ده‌كات» .له باره‌ی بوونی هه‌ڵوێستی تایبه‌تی یه‌كگرتووش،
كتێبی ئایینی زۆرترین ڕێژەی چاپكراوه‌كانن به‌یان .تایبه‌ت س��ااڵن �ه ژم���اره‌ی كتێبه ئایینییه كوردییه‌كان ڕێژەیان له به‌رزبوونه‌وه‌دایه به به‌راورد به‌و كتێبانه‌ی دیكه كه چاپخانه و ده‌زگاكان كاری له‌سه‌ر ده‌كه‌ن. به‌پێی ئامارێك كه (به‌یان) تایبه‌ت له به‌شی پێدانی ژم��اره‌ی سپاردن له كتێبخانه‌ی گشتیی سلێامنی وه‌ریگرتووه، له ساڵی 2011دا 1077كتێب ژماره‌ی سپاردنی دراوه‌ت�ێ ،له‌و ژماره‌یه‌ش 161 كتێبیان له دیاریكردنی بواردا (ئایینی) یان دیاری ك��ردووه .هه‌روه‌ها له ساڵی 2012شدا 1222كتێب ژماره‌ی سپاردنی
پێدراوه ،له‌و ژماره‌یه‌ش 180یان ئایینین، ئه‌م ئاماره له كاتێكدایه كه چه‌ندین كتێبی دیكه چاپكراون ،به‌اڵم له بواره‌كانیاندا نه‌نوورساوه ئایینی ،چونكه %100ی ئایینی نه‌بووه ،له كاتێكدا به كتێبی ئایینیش ئه‌ژمار ده‌كرێن. ئ��ی��ك �رام ك��ه‌ری��م ،ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌ری كارگێڕیی پ��ڕۆژەی تیشك به (به‌یان)ی ڕاگه‌یاند «پێم وایه سه‌ده‌ی 21سه‌ده‌ی گه‌ڕانه‌وه و گه‌شبوونه‌وه‌ی بابه‌ته دینی و روحییه‌كانه .الیه‌نێكی تریشی ئه‌وه‌یه كه له كۆمه‌ڵگای ئێمه‌دا قه‌زیه‌یه‌كی ئاساییه كه گه‌شه بكات و خه‌ڵك گرنگیی پێبدات».
63منداڵ له‌دایك بوون و 13كه‌س بریندار بوون به‌یان .ده‌ربه‌ندیخان به‌پێی ئامارێكی نه‌خۆشخانه‌ی ده‌ربه‌ندیخان ،له ( 2/1تا 3225 )2/28 نه‌خۆشیی به‌یانیان تۆمار كراوه ،كه 391یان خه‌وێرناون .هه‌روه‌ها 63منداڵ له‌دایك بوون كه 32كوڕ و 31كچن ،ل ه ماوه‌ی ئه‌و مانگه‌شدا 35نه‌شته‌رگه‌ریی گهوره و 22ى
مامناوه‌ند و سێی بچووك ئه‌نجام دراون. له الیه‌كی دیكه‌وه م��والزم ڕێ��ژەن ب���وره���ان ،ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���ه‌ری ه��ات��وچ��ۆی ده‌ربه‌ندیخان به وه‌كاله‌ت ،به (به‌یان)ی ڕاگه‌یاند «له 2/1تا 2/28له 11ڕووداوی هاتوچۆی جۆراوجۆردا 13 ،كه‌س بریندار ب��وون و 17ئۆتۆمبێلی جۆراوجۆریش زیانیان به‌ركه‌وتووه».
دكتۆر مه‌حموود عوسمان بۆ بەیان: دهچینهوه به‌غدا و به‌شداریی دانیشتنی په‌رله‌مان ده‌كه‌ین زریان جه‌وهه‌ر ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق به زۆرینه‌ی ده‌نگ بودجه‌ی ساڵی 2013ی عێراقی تێپه‌ڕاند ،ئه‌مه‌ش ناڕەزایی الی ك��ورد لێكه‌وته‌وه .ب��اس ل �ه‌وه ده‌كرێت به‌رپرسانی كورد گه‌ڕاونه‌ته‌وه بۆ كوردستان و ناگه‌ڕێنه‌وه بۆ عێراق.
دك���ت���ۆر م���ه‌ح���م���وود ع��وس�مان، سیاسه‌مته‌دار و ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق له لیستی هاوپه‌یامنیی كوردستان ،به (به‌یان)ی ڕاگه‌یاند «ئه‌و هه‌واڵه دووره له راستییه‌وه كه ئێمه به‌شداریی كۆبوونه‌وه‌ی په‌رله‌مان ناكه‌ین، ئێمه دهچینهوه به‌غدا و په‌رله‌مانتاره‌كان ب���ه‌ش���داری���ی دان��ی��ش��ت��ن��ی پ��ه‌رل��هم��ان
ده‌ك��ه‌ن ،دوای ته‌واوبوونی پشووه‌كان ده‌گه‌ڕێینه‌وه» .ناوبراو باسی له‌وه‌ش كرد «هاوپه‌یامنێتییه‌كان له كۆندا هه‌بووه ،ئێستا دونیا جیاوازه ،جاران ئه‌وان ئۆپۆزسیۆن بوون ،ئێستا له حوكمدان و كێشه هه‌یه، هه‌ندێك جار كاری خۆیان به ته‌نیا ده‌كه‌ن، به‌اڵم مانای ئه‌وه‌ش نییه هه‌موویان دژن بۆ كورد ،هه‌ندێكیان هاوكاریامن ده‌كه‌ن،.
بودجه‌ش هه‌موو شتێك نییه .بۆ كورد یه‌كده‌نگی و كۆبوونه‌وه و راوێژ باشرتین شته .ئێستاش گفتوگۆ هه‌یه له نێوان الیه‌نه كوردییه‌كان و پێوستیشه رای ئه‌و ده‌وڵه‌تانه وه‌رگرێت كه كاریگه‌رییان هه‌یه له‌سه‌ر بارودۆخی عێراق ،ئینجا هه‌ڵوێستی ی�ه‌ك�لاك�ه‌ره‌وه بنوێنن ،ده‌وڵه‌ته‌كانیش سیاسه‌ت و بهرژەوهندیی خۆیان هه‌یه».
22كاندید ل ه دیال ه ل ه هه‌ڵبژاردن دوورده‌خرێنه‌وه بەیان .دیالە له الیه‌ن ئۆفیسی دیاله‌ی كۆمسیۆنی بااڵی هه‌ڵبژاردنه‌كانه‌وه 22 ،كاندیدی لیسته جیاجیاكانی پارێزگای دیاله به هۆی یاسای ڕیشه‌كێشكردنی ڕژێمی به‌عس له
پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن دوورده‌خرێنه‌وه. س���ه‌رچ���اوه‌ی���ه‌ك ل���ه ئۆفیسی دیاله‌ی كۆمسیۆنی ب��ااڵی سه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردنه‌كان هه‌واڵه‌كه‌ی پشتڕاست كرده‌و ه و به (به‌یان)ی ڕاگه‌یاند «به هۆی ئه‌وه‌ی ده‌سته‌ی یاسای ڕیشه‌كێشكردنی
ئ��ام��اژەی ب��ه‌وه دا «ئێمه هه‌ڵوێستی تایبه‌متان نابێت ،هه‌ڵویستی سێ الیه‌منان ده‌بێت ،به هیچ شێوه‌یه‌ك نامه‌نه‌وێت دواخسنت بخه‌ینه به‌رباس و لێكۆڵینه‌وه». حه‌مه‌تۆفیق ره‌حیم له بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان وتی «ل ه هه‌ر واڵتێك هه‌ڵبژرادن دواده‌كه‌وێت ،هۆكاری تایبه‌ت هەیە له بوونی مه‌ترسی بۆ واڵت و ناسه‌قه‌مگیریی بارودۆخی ئه‌منی یان كاره‌ساتی رسوشتی ..هتد ،كه‌چی ل ه كوردستان هیچ له‌م هۆكارانه نییه ،ده‌سه‌اڵت بۆ دوای ده‌خات؟ بۆیه له ئه‌گه‌ری دواخستنی ،ئێمه هه‌موو ج��ۆر ه فشارێك ل ه رێگه‌ی راگه‌یاندن
و په‌رله‌مانەوە ده‌گرینه ب�ه‌ر ،ده‌بێت ڕوونیش بكرێته‌وه له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵتەوە بۆچی ئ �ه‌و هه‌ڵبژاردنه دواده‌خ���ات، هه‌موو رێگایه‌ك ده‌گرینه به‌ر .هۆكاری دواخستنیشی ته‌نیا مه‌ترسیی دۆڕاندنیانه و هیچ هۆكاری تری نییه». بۆ ئه‌و مه‌به‌سته په‌یوه‌ندیامن به ئارێز عه‌بدوڵاڵ ،ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تیی یه‌كێتیی نیشتیامنییەوە كرد ،به‌اڵم ئاماده نه‌بوو وه‌ك یه‌كێتی لێدوان بدات .دواتر په‌یوه‌ندیامن ب�ه چه‌ند به‌رپرسێكی پارتییه‌وه كرد ،به‌اڵم وه‌اڵمیان نه‌دایه‌وه، یان مۆبایله‌كانیان داخرابوون.
به‌عس ده‌یانگرێته‌وه 22 ،كاندیدی ق���ه‌واره سیاسییه ب�ه‌ش��دارب��ووه‌ك��ان��ی هه‌ڵبژاردنه‌كانی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان له‌و پرۆسه‌یه دوورده‌خرێنه‌وه و ڕێگه‌یان پێنادرێت به‌شداریی هه‌ڵبژاردنه‌كان بكه‌ن و خۆیان كاندید بكه‌ن».
سهرچاوهكه وتیشی «بێجگه له‌و 22كاندیده ،نۆ كاندیدی دیكه‌ش بڕیاری ڕیشه‌كێشیان بۆ ده‌رچووه ،به‌اڵم به هۆی تانه‌كردنیان له‌و بڕیاره هێشتا ده‌سته‌ی داد و لێپرسینه‌وه چاره‌نووسیانی یه‌كال نه‌كردووه‌ته‌وه».
ناوبراو ئاماژە به‌وه‌ش ده‌كات «وه‌كو مه‌سه‌له‌یه‌كی جیهانییش ،بزووتنه‌وه دینییه‌كان ب �ه‌ره‌و ده‌س��ه‌اڵت ده‌ڕۆن و گۆڕانكارییه‌كی زۆر له دید و بۆچوون و موماره‌س ه و گرنگیپێدانیاندا دروست بووه، خه‌ڵكیش ده‌یه‌وێت بزانێت ئه‌مه چییه، ئه‌م گۆڕانكارییانه مه‌رجه‌عیه‌ته دینییه‌كه بۆی دروست كردوون تا بزانێت بنه‌ماكانی دین ده‌رباره‌ی پێكهاته‌ی كۆمه‌ڵگا و مرۆڤ و ده‌سه‌اڵت و ئیداره‌دانی تاك و كۆمه‌ڵگا و ده‌سه‌اڵت ،ئایا ل ه ئیسالمدا وه‌كو بنه‌ما و فیكر و نه‌زه‌ریات هه‌ی ه یان نا ،ئه‌گه‌ر هه‌یه چۆنه و ئه‌گه‌ر نییه چه‌ندێك مه‌جال ده‌دات به‌وه‌ی عه‌قڵی فیكری و ته‌ربه‌وی
و ئه‌مانه گه‌شه بكات ،خه‌ڵكیش به‌دوای ئه‌وه‌دا ده‌گه‌ڕێت». مامۆستا ئیكرام باسی له ب��واره بازرگانییه‌كه‌ش ك��رد و وت��ی «وه‌ك��و مه‌سه‌له‌یه‌كی بازرگانیش كتێبی دینی پڕفرۆشرتین كتێبه ،ئیرت خوێنه‌ری هه‌یه و خه‌ڵكێكی زۆر گرنگیی پێده‌دەن ،ئه‌وانه هه‌موو ده‌وافیعن بۆ ئه‌وه‌ی كه ئه‌و شته زۆر بووه .ئینجا هه‌موو شتێك تاقیكرایه‌وه، ماركسیه‌ت تاقیكرایه‌وه ،عه‌ملانیه‌ت تاقیكرایه‌وه ،قه‌ومیه‌ت تاقیكرایه‌وه، هه‌موو شته‌كان تاقیكراونه‌ته‌وه ،ئێستا وه‌كو سه‌ره سه‌ره‌ی بیرۆكه دینییه‌كانه ئه‌وانیش خۆیان تاقیبكه‌نه‌وه».
باوكێك و چوار كوڕی ده‌كوژرێن عومه‌ر ئاواره ل��ه الی���ه‌ن چ �ه‌ن��د چ�ه‌ك��دارێ��ك��ی نه‌نارساوه‌وه هێرش ده‌كرێته سه‌ر خێزانێك كه ل ه پێنج كه‌س پێكهاتبوون له پارێزگای سه‌اڵحه‌دین و هه‌موویان ده‌كوژرێن. سه‌رچاوه‌یه‌ك له به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی پۆلیسی پ��ارێ��زگ��ای س�ه‌اڵح�ه‌دی��ن��ەوە هه‌واڵه‌كه‌ی پشتڕاست ك��رده‌وه و به (به‌یان)ی ڕاگه‌یاند «ل ه الیه‌ن گرووپێكی
چه‌كدارییه‌وه بۆسه‌یه‌ك بۆ خێزانێك كه له باوكێك و چ��وار ك��وڕی پێكهاتبوون، له‌سه‌ر ڕێگای سه‌ره‌كیی رشگات ـ تكریت داده‌نرێت و له ئه‌نجامدا به شێوه‌یه‌كی دڕندان ه هه‌موویان ده‌كوژرێن و سه‌ریان لە الشه‌یان ده‌كرێنه‌وه». س �ه‌رچ��اوه‌ك �ه وتیشی «ل��ه دوای ئه‌نجامدانی ئه‌و ڕووداوه چه‌كداره‌كان جێگاكه به‌جێده‌هێڵن و به‌ره‌و جێگایه‌كی نادیار هه‌ڵدێن».
ئه‌نجومه‌نی شاره‌وانیی خانه‌قین ئه‌ندامێتیی خۆیان ڕاده‌گرن عومه‌ر ئاواره به هۆی پشتگوێخستنیانه‌وه له الیه‌ن ئه‌نجومه‌نی شاره‌وانی و ئیداره‌ی شاره‌كه‌وه ،ژماره‌یه‌ك له ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نی شاره‌وانیی خانه‌قین ئه‌ندامێتییان ڕاده‌گرن. سه‌رچاوه‌یه‌ك له ئه‌نجومه‌نی شاره‌وانیی خانه‌قین هه‌واڵه‌كه‌ی پشتڕاست ك��رده‌وه و به (به‌یان) ی ڕاگه‌یاند «ئه‌و ژماره ئه‌ندامانه به بیانووی ئه‌وه‌ی كه‌س گوێی له
داواكاری و خواسته‌كانیان ناگرێت، ب�ه‌و هۆیه‌شه‌و ه بڕیاری ڕاگرتنی ئه‌ندامێتیی خۆیانیان داوه». س����ه‌رچ����اوه‌ك����ه وت��ی��ش��ی «ئ��ه‌و ئه‌ندامانه ب��ڕی��اری��ان داوه ل��ه ك���ۆب���وون���ه‌وه‌ی داه���ات���ووی ئه‌نجومه‌نه‌كه‌دا ئه‌گه‌ر گ��وێ له داواكارییان نه‌گیرێت ،به یه‌كجاری ب��ڕی��اری ڕاگ��رت��ن��ی ئه‌ندامێتییان جێبه‌جێ ده‌كه‌ن و به‌ته‌ماشن له‌و باره‌یه‌وه ئه‌نجومه‌نی پارێزگای دیاله ئاگادار بكه‌نه‌وه».
پاسپۆرتی پارێزگای سلێمانییه‌وه ئاگادارییەک ل ه
به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی پاسپۆرتی سلێامنی ئاگاداری ئه‌و هاوواڵتیانه ده‌كاته‌وه كه له ساڵی ( )2012هه‌روه‌ها له ساڵی ( )2013مانگی ( 1و )2مامه‌ڵه‌ی پاسپۆرتیان ته‌واو كردووه ..به زووترین كات و له ماوه‌ی ( )5ڕۆژدا سه‌ردامنان بكه‌ن بۆ وه‌رگرتنه‌وه‌ی پاسپۆرته‌كانیان ..به پێچه‌وانه‌وه خۆیان به‌رپرسیار ده‌بن له وه‌رنه‌گرتنه‌وه‌ی.
5 www.bayanpress.net
ژماره ( ،)26سێشه‌ممه ،2013/3/26ساڵی یەکەم
ڕۆژ واڵت ،به‌رپرسی په‌یوه‌ندییه‌كانی (كه‌جه‌كه) بۆ به‌یان:
بۆردومانکردنی ئێمه به ره‌زامه‌ندیی حكومه‌تی هه‌رێمه دوای ئه‌وه‌ی وه‌فدێكی كوردی باكوور سه‌ردانی ئیمراڵییان كرد و له‌گه‌ڵ ئۆجه‌الن كۆبوونه‌وه ،پاشان وه‌فدێك سه‌ردانی كوردستانیان كرد و له قه‌ندیلیش چاویان ب ه به‌رپرسانی په‌كه‌كه كه‌وت و نام ه 20الپه‌ڕه‌ییه‌كه‌ی ئۆجه‌النیان بۆ قه‌ندیل هێنا ،ده‌رباره‌ی ئه‌و پرسه ،رۆژ واڵت ،به‌رپرسی په‌یوه‌ندییه‌كانی كۆما جڤاكێن كوردستان (کەجەکە) ،وه‌اڵمی چه‌ند پرسیارێكی (به‌یان)ی دایه‌وه.
دیدار :زریان جه‌وهه‌ر
فۆتۆگراف :فەریق هەڵەبجەیی
به‌یان :ئێوه ئه‌و سیاسه‌ته‌ی توركیا چۆن ده‌بینن ،له كاتێكدا داوای ئاشتی ده‌كات بۆردومانیشتان ده‌كات؟ ڕۆژ واڵت :ئ��ه‌وه سیاسه‌تێكی درۆزنانه و دووڕوانه‌یه ،ده‌یسه‌ملینی كه قڕكردنی كورد هه‌ر به‌رده‌وام ده‌بێت،
پێامن ده‌ڵێت سیاسه‌تی قڕكردن هه‌ر هه‌یه .بۆردومامنان ده‌ك��ات و داوای ئاشتیش ده‌ك���ات ،ل �ه‌گ �ه‌ڵ یه‌كێتی كۆده‌بێته‌وه و نامه‌ی سه‌رۆك ئاپۆمان به سیاسه‌مته‌داراندا بۆ ده‌نێرێت، ئه‌م ج��ۆره سیاسه‌ته له هیچ واڵتێك نییه ،بۆیه پێوسته هه‌ر چوار پارچه‌ی كوردستان و كوردانی ده‌ره‌وه ،وشیار بن و یه‌كێتیی پاراستنی خاكی خۆیان به‌هێزتر بكه‌ن .له جه‌ژنی نه‌ورۆزدا ئه‌و
یه‌كێتییه پرت به‌رز بكه‌نه‌وه و نیشانی جیهانی بده‌ن. به‌یان :ئایا نامه‌یه‌كی ئاشتی له‌ژێر غه‌زه‌بی بۆمبباراندا ده‌گاته ئێوه؟ ڕۆژ واڵت :نا ناگاته ئێمه .هه‌موو دونیا ده‌زانێت په‌رله‌مانتارانی كورد هاتوون بۆ باشوری كوردستان ،توركیا ده‌زانێت كه په‌رله‌مانتاره‌كان بۆ الی ئێمه ه��ات��وون ،ب �ه‌اڵم نایه‌وێت ئه‌م نامه‌یه بگاته ده‌س��ت ئێمه ،ئه‌گه‌ر
نامه‌ی ئاشتی بۆ ئێمه ده‌نێرێت چۆن ده‌بێت بۆمببارامنان بكات. به‌یان :پێتان وانییه ئه‌و ڕەفتاره‌ی ت��ورك ئ��ه‌وه ده‌سه‌ملێنێت ك �ه ئه‌و نامه‌یه‌ی ئاپۆ هیچ نرخێكی نییه بۆ توركیا و گرنگیی پێ نادات؟ ڕۆژ واڵت :ئ���ه‌وان ب��ۆ خۆیان ده‌زان��ن ئه‌و نامه چییه ،بۆیه هه‌تا ئێستا هیچ پرۆژەیه‌كی روون نییه بۆ چ��اره‌س�ه‌رك��ردن��ی كێشهی ك��ورد،
دووڕوویی هه‌یه بۆ پرسی كورد. ب�هی��ان :ئێوه وه‌اڵم��ت��ان بۆ ئه‌و سیاسه‌ته‌ی توركیا چییه؟ ڕۆژ واڵت :هه‌تا گه‌ریال پارسنت بكات ،بۆمببارانیش ده‌بێت. ب �هی��ان :م��اوه‌ی��ه‌ك پێش ئێستا وه‌فدێكی یه‌كێتیی نیشتامنی له‌گه‌ڵ ئه‌ردۆگان و گویل كۆبوونه‌وه ،ئه‌وكات ئ���ه‌وان ل �ه‌ن��او ك��ۆب��وون��ه‌وه‌دا ب��وون بۆردمانی قه‌ندیلیش ده‌كرا ،ئایا ئه‌و گفتوگۆیه‌ی له‌ژێر بۆردوماندا بێت ،چ سوودێكی هه‌یه؟ ڕۆژ واڵت :كه ئه‌ندامی ئێمه چوونه توركیا ،ئ �ه‌وان بۆردومامنان ده‌ك�ه‌ن، مه‌سه‌له‌كه هه‌ر یه‌كێتی نییه ،پارتیش چوونه ئه‌نكه‌ره ،ئێمه‌یان بۆردومان
نییه بۆردومانی ده‌كات؟ هه‌تا ئێستا داوای نه‌كردووه بۆردومان بووه‌ستێت. ئه‌گه‌ر حكومه‌تی هه‌رێم بڵێت من ئ �ه‌و ب��ۆردوم��ان�ه قبوڵ ن��اك�هم ،ئێمه بۆردومان ناكرێین .بۆردومانی ئێمه به ره‌زامه‌ندیی حكومه‌تی هه‌رێمه. به‌یان :پێتان وایه بۆچی حكومه‌تی ه�ه‌رێ��م ئ �ه‌و ك��اره ن��اك��ات و داوای وه‌ستانی ناكات؟ ڕۆژ واڵت :ئ �ه‌وه له حكومه‌تی ه��ه‌رێ��م ب��ب��پ��رس �ه ،م��ن ئ �ه‌ن��دام��ی حكومه‌تی هه‌رێم نیم ،ئینجا ئێوه وه‌ك رۆژنامه‌نووسان هیچ هه‌ڵویستی دیارتان نییه ،بۆ نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كانی لێ ئاگادار ناكه‌نه‌وه؟ بۆ هه‌ڵویستێكی دیار نانوێنن؟ ئێمه ئه‌و ڕەخنه‌شامن
تا ئێستا هه‌رێمی كوردستان ب ه فه‌رمی داوای وه‌ستانی بۆردومانی سه‌ر خاكی خۆی نه‌كردووه ك��ردووه .ئه‌ندامی حكومه‌تی هه‌رێم چوون ،بۆردومانیش هه‌ر هه‌بووه ،تا ئێستا هیچیان نه‌كردووه .حكومه‌تی هه‌رێم به فه‌رمی داوای وه‌ستانی بۆردومانی نه‌كردووه و نه‌یگوتووه بۆردومان مه‌كه‌ن ،حكومه‌تی هه‌رێم ئه‌م بۆردومانه‌ی قبوڵه. به‌یان :بۆچی پێتان وایه حكومه‌تی هه‌رێم ئه‌و بۆردومانه‌ی قبوڵه؟ ڕۆژ واڵت :ئه‌ی ئه‌وه خاكی هه‌رێم
له رۆژن��ام �ه‌وان��ان هه‌یه ،كه بۆچی هه‌ڵویستی دیاریان نییه. به‌یان :ئێوه به‌نیازن ئه‌مساڵیش وه‌ك سااڵنی رابردوو ئاهه‌نگی نه‌ورۆز له قه‌ندیل رێكبخه‌ن؟ ڕۆژ واڵت :تائێستا هیچ دیار نییه، ئاگادار نیم ،چونكه ئه‌وه بۆردومان هه‌یه ،نازانم تا ئه‌وكات چۆن ده‌بێت. نه‌ورۆزیش جه‌ژنی گه‌وره‌ی نه‌ته‌وه‌ی كورده.
به‌رپرسێكی پارتی :به‌شداریی ئۆپۆزسیۆن بهرژەوهندیی حزبییشی تێدایه
«ئۆپۆزسیۆن له‌به‌ر به‌رژه‌وه‌ندیی گشتی له هه‌ڵبژاردنه‌كاندا له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵت به یه‌ك لیست به‌شداره» ڕاپۆرت :رێبوار ئه‌حمه‌د ب�ه‌رپ��رس��ان��ی ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن له‌ناو هه‌رێمی ك��وردس��ت��ان ،ئ��ام��اژە ب �ه‌وه ده‌ده‌ن له‌به‌ر ب�ه‌رژەوه‌ن��دی��ی گشتیی هه‌رێمی كوردستان بڕیاریان داوه به هاوبه‌شی له‌گه‌ڵ (یه‌كێتی و پارتی) ل �ه ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن �ه‌ك��ان��ی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكانی عێراق به‌شداری بكه‌ن و به‌رپرسێكی پارتیش ده‌ڵێت به‌ته‌نیا له‌به‌ر بهرژەوهندیی گشتی نییه و بهرژەوهندیی حزبییشی تێدایه. لیستی برایه‌تی و پێكه‌وه ژیان، ناوی ئه‌و لیسته‌یه كه سه‌رجه‌م الیه‌نه كوردستانییه‌كانی ل ه پارێزگاكانی عێراقدا كۆكردووه‌ته‌وه و به یه‌ك لیست به‌شداری ده‌كه‌ن ،به‌اڵم له‌ناو هه‌رێمی كوردستاندا ملمالنێیه‌كی توندی سیاسی له نێوان سێ الیه‌نه سه‌ره‌كییه‌كه‌ی ئۆپۆزسیۆن (كۆمه‌ڵ ،یه‌كگرتوو ،گۆڕان) و ده‌سه‌اڵت (یه‌كێتی و پارتی)دا ،هه‌یه. دوای���ی���ن ن��زی��ك��ب��وون �ه‌وه‌ك��ان��ی ئۆپۆزسیۆن و ده‌سه‌اڵت له‌ناو هه‌رێمدا
ده‌ستپێشخه‌رییه‌كه‌ی ئه‌میری كۆمه‌ڵی ئیسالمی ب��وو كه گفتوگۆكانی نێوان هه‌ردوو الی جواڵنده‌وه ،به‌اڵم تا ئێستا هیچ ئه‌نجامێكی ئ�ه‌وت��ۆی ن�ه‌ب��وو ه و ده‌س��ه‌اڵت هه‌نگاوه‌كانی به ئامانجی جێبه‌جێكردنی داواكارییه‌كانی ئۆپۆزسیۆن نه‌ناوه. ئیرباهیم م��ح�هم�ه‌د ع��ه‌زی��ز ،له ن��اوه‌ن��دی هه‌ڵبژاردنه‌كانی كۆمه‌ڵی ئیسالمی ،ئاشكرای ده‌كات ئه‌وان وه‌ك الیه‌نێكی سه‌ره‌كیی ئۆپۆزسیۆن ته‌نیا ل�ه‌ب�ه‌ر ب �ه‌رژەوه‌ن��دی��ی گشتی له‌گه‌ڵ ده‌س��ه‌اڵت��دا ب�ه‌ش��داری��ی��ان ك���ردووه و هیچ ب�ه‌رژەوه‌ن��دی��ی�ه‌ك��ی تایبه‌تی له ب�ه‌ش��دارب��وون��ی��ان ل �ه‌گ �ه‌ڵ ده‌س���ه‌اڵت،
ده‌ستناكه‌وێت. ئ �ه‌و ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تییه‌ی كۆمه‌ڵی ئیسالمی به (به‌یان)ی راگه‌یاند «یاسای هه‌ڵبژاردنه‌كان به شێوه‌یه‌كه ده‌ن���گ���ده‌ر راس��ت��ه‌وخ��ۆ ده‌ن����گ به كاندیده‌كه‌ی ده‌دات له‌ناو لیسته‌كه‌دا، ئه‌وان به ئامانجی الوازنه‌بوونی پێگه‌ی ك��ورد له ناوچه داب �ڕاوه‌ك��ان��دا ئاماده بوون له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵتدا به یه‌ك لیست به‌شداری بكه‌ن». له هه‌ڵبژاردنه‌كانی ساڵی 2010ی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكاندا سه‌رجه‌م الیه‌نه كوردستانییه‌كان به لیستی سه‌ربه‌خۆ به‌شدارییان ك��رد ،ئ �ه‌وه‌ش ب��ووه هۆی ب �ه‌ف��ی��ڕۆچ��وون��ی ژم��اره‌ی��ه‌ك��ی زۆری
«بۆ ئه‌وه‌ی وه‌ك ساڵی 2010كورد پێگه‌ی الواز نه‌بێت ،بڕیارمان دا له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵتدا به‌شدار بین»
ده‌نگه‌كان (ئه‌و كاندیدانه‌ی نه‌یانتوانی رێژەی یاسایی ده‌نگ به‌ده‌ست بهێنن، ده‌نگه‌كانیان به‌فیڕۆ رۆی��ش��ت) ،بۆیه ئه‌و ئه‌ندامه بااڵیه‌ی كۆمه‌ڵی ئیسالمی ئاماژەی به‌وه‌دا «بۆ ئه‌وه‌ی وه‌ك ساڵی 2010كورد پێگه‌ی الواز نه‌بێت ،بڕیارمان دا له‌گه‌ل ده‌سه‌اڵتدا به‌شدار بین». به‌شداربوونی ئۆپۆزسیۆن له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵت له هه‌ڵبژاردنه‌كانی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكاندا ،له كاتێكدایه داواكانی ئۆپۆزسیۆن له الیه‌ن ده‌سه‌اڵته‌وه تا ئێستا جێبه‌جێ نه‌كراون .هه‌ر له‌و چوارچێوه‌یه‌دا به‌رپرسێكی پارتی دیموكراتی كوردستان رایده‌گه‌ینێت «به‌شداریی ئۆپۆزسیۆن به ته‌نیا له‌به‌ر بهرژەوهندیی گشتی نییه، به‌ڵكو بهرژەوهندیی حزبییشیی تێدایه». خه‌رسه‌و گۆران ،به‌رپرسی ده‌زگای هه‌ڵبژاردنه‌كانی پارتی ،به (به‌یان)ی راگه‌یاند «به‌شداریكردنی ئۆپۆزسیۆن یه‌كه‌م هه‌ستكردنه به به‌رپرسیارێتی و دووه‌م له‌به‌ر بهرژەوهندیی حزبیی خۆیانه». خ����ه‌رسه‌و گ����ۆران ،ئ���ام���اژەی به
هه‌ڵبژاردنه‌كانی پێشووی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان كرد كه لیسته‌كانی ئۆپۆزسیۆن به ته‌نها نه‌یانتوانی ده‌نگێكی ئه‌وتۆ ب�ه‌ده‌س��ت بهێنن ،ئ �ه‌و پێی وای �ه له‌م ڕێ��گ �هی �ه‌وه ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ده‌ت��وان��ێ��ت ده‌نگه‌كانی كۆبكاته‌وه و ده‌ڵێت «هۆكاری به‌شداریكردنی له‌گه‌ڵ ده‌س�ه‌اڵت هه‌م كوردایه‌تییه ،هه‌م حزبایه‌تی». ئه‌و ئه‌ندامه بااڵیه‌ی پارتی له‌سه‌ر داب �ه‌ش��ك��ردن��ی پ��ۆس��ت�ه‌ك��ان ل �ه دوای هه‌ڵبژاردنه‌كان ،وتی «پێم وانییه بتوانین ده‌نگێكی ئه‌وتۆ له زۆربه‌ی شوێنه‌كان بهێنین ،به‌اڵم له هه‌ر شوێنێك ده‌نگامن هێنا به پێی زۆرینه و كه‌مینه پۆسته‌كان دابه‌ش ده‌كه‌ین». ئه‌حمه‌د محه‌مه‌د عه‌لی ،نارساو به (ئه‌بو سوهه‌یب) ،پاڵێوراوی ژماره شه‌ش له لیستی برایه‌تی و پێكه‌وه‌ژیانی ژماره ( )469و له پشكی (كۆمه‌ڵی ئیسالمی)، له‌باره‌ی شێوازی به‌شداریكردنیان له‌و لیسته ،وتی «له دوای ڕووخانی رژێمه‌وه تا ئێستا وه‌ك��و حزبێكی ئیسالمی له خورماتوو كار و چاالكیی خۆمان ده‌كه‌ین،
لێره ئ��ه‌وه‌ی به‌تایبه‌تی له خزمه‌تی هاوواڵتیان و نه‌ته‌وه‌كه‌ماندا بێت ،ئێمه هه‌وڵی بۆ ده‌ده‌ین و ئیشی بۆ ده‌كه‌ین». ه�ه‌روه‌ك ئاماژەی به‌وه دا «هاوكارین له‌گه‌ڵ حزبه كوردستانییه‌كانی تریشدا ل��ه دووز و ن��اوچ �ه‌ك��ان��ی ت���ر ،ه�ه‌ر شتێك ل�ه ب �ه‌رژەوه‌ن��دی��ی میلله‌ت و هاونیشتیامنییه‌كامناندا بووبێت ئێمه هاوكار بووین ،بۆ منوونه ئه‌مه چواره‌م هه‌ڵبژاردنه كه لێره ده‌ك��رێ��ت ،دوو هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق بوو ه و ئه‌مه دوو هه‌ڵبژاردنی پارێزگاكانه ،ئێمه به‌شدارین له‌گه‌ڵ حزبه كوردستانییه‌كانی تردا ،هه‌موومان پێكه‌وه به‌شداریامن ك��ردووه ،له‌به‌ر ئ���ه‌وه‌ی ده‌زان��ی��ن ل��هم ن��اوچ �هی �ه‌دا به‌رژەوه‌ندی واده‌خوازێت به ده‌نگی هه‌موومان ،ئینجا شتێكامن پێده‌كرێت كه چه‌ند نوێنه‌رێكامن به‌رده‌كه‌وێت بۆ لیسته‌كه‌مان ،ئه‌گه‌ر هه‌ر الیه‌نێك بۆ خۆی به لیستێك دابه‌زێت ،ئه‌وا نه خۆی سوودی لێده‌بینێت و نه خه‌ڵكی تریش».
4 ژماره ( ،)26سێشه‌ممه ،2013/3/12ساڵی یەکەم
www.bayanpress.net
فاروق یوسف* گفتوگۆ :هاوژین عومەر
شه‌ڕی ناوخۆ باشرت ه له چاوه‌ڕوانیكردنی «شه‌ڕی ناوخۆ له به‌رده‌م ده‌رگادایه» .ئه‌مه ئه‌و ڕسته‌یه‌یه كه هیچ كاتێك نوری مالیكی له دووباره‌كردنه‌وه‌ی بێتاقه‌ت نابێت. ئه‌مه ڕسته‌یه‌ك نییه هه‌روا به به‌الش بوترێت بۆ كه‌سێك كه باوه‌ڕی به هه‌موو واتا و ناوه‌رۆكه خراپه‌كانی هه‌بێت .له دوای ده ساڵ له داگیركردنی عێراقیش ،ئه‌مه بێتوانایی الیه‌نه سیاسییه‌كانی هاوپه‌یامنی داگیركه‌ر ده‌رده‌خات له گه‌یشنت به شێوازی ده‌وڵه‌تێكی یه‌كگرتوو ،كه به هۆیه‌وه هه‌موو عێراقییه‌كان مافی هاوواڵتیبوونی خۆیان به‌ده‌ست بهێننه‌وه. دوای ده ساڵ له نه‌مانی ڕژێمی پێشوو ،تا ئێستاش ده‌نگوباسی گۆڕی به‌كۆمه‌ڵ الی مالیكی شتێكی چاوه‌ڕوانكراوه ،هه‌روه‌ك هیچ شتێكیش هێنده‌ی پشێویی سیاسی و دابه‌شكردنی ده‌سه‌اڵت و به‌شی هه‌ریه‌كه‌یان له‌و غه‌نیمه‌ته، سیاسییه‌كانی ده‌وری مالیكییان سه‌رقاڵ نه‌كردووه .به‌رده‌وامیش پیالن ئاماده‌یه ،هه‌رالیه‌نه و به چاوی دوژمن سه‌یری به‌رامبه‌ره‌كه‌ی ده‌كات و هاوڕێیه‌تیكردنی به سوننه‌ت ده‌زانێت نه‌ك به واجب .دوایین شتێكیش كه سیاسییه‌كانی عێراق بیری لێده‌كه‌نه‌وه، ئه‌ركی سه‌رشانیانه به‌رامبه‌ر ڕزگاركردنی گه‌لێك ،كه داگیركه‌ر له سه‌رده‌می ئیستیبداده‌وه گواستیه‌وه بۆ فه‌وزا ،بگره ئه‌و سیاسییانه بوونه مایه‌ی زیادبوونی هۆكاره‌كانی فه‌وزای فیكری و كۆمه‌اڵیه‌تیش. له‌به‌ر ئه‌وه‌شی پێكهێنانی ده‌وڵه‌تێك به ناوی عێراق، بووه‌ته پڕۆژەیه‌كی وه‌همی و هیوایه‌كی به‌دینه‌هاتوو ،ئه‌وا له چاره‌ی عێراقییه‌كان نوورساوه له كه‌شوهه‌وایه‌كدا بژین كه ئاماژەكانی هی سه‌رده‌می به‌ر له دروستبوونی ده‌وڵه‌تن ،هه‌ربۆیه په‌نابردن بۆ باسكردنی شه‌ڕی ناوخۆیی ،شتێكی زۆر گونجاوه بۆ سیاسییه‌كان ،بۆئه‌وه‌ی سه‌رنجی خه‌ڵكی بۆ جێگه‌یه‌كی وه‌همی ئاڕاسته بكه‌ن ،گۆڕێك ی به‌كۆمه‌ڵ ،كه ئه‌مجاره عێراقییه‌كان خۆیان هه‌ڵیان كه‌ندووه. نه‌نگییش نییه كه بوترێت عێراقییه‌كان ده‌ترسن ،تا ئێستاش ڕووداوه‌كانی 2006و 2007و بكوژەكانی نێو (سوپای مه‌هدی)یان له‌بیره .بگره كۆمه‌ڵێك له بكوژان ئێستا له ئاسته به‌رزه‌كانی حكومه‌تیشدان ،هه‌ربۆیه‌شه هه‌ڕەشه‌كردن به هه‌ڵگیرسانی شه‌ڕی تایه‌فی ،ته‌نها قسه‌یه‌كی سه‌رپێیی نییه، به‌ڵكو بۆ كپكردنی ده‌نگی ناڕەزایی خه‌ڵكه له دابینكردنی ماف و ژیانیان ل ه واڵتێكی خاوه‌ن سامانی زه‌به‌الح ،كه ده‌كرێت چوار ده‌وڵه‌تی به شێوه‌یه‌كی هاوچه‌رخ پێ بنیات برنێت. هاوكێشه‌یه‌ك هه‌یه ،هه‌میشه سیاسییه عێراقییه‌كان په‌نای بۆ ده‌به‌ن و به هۆیه‌وه له به‌رپرسیاریه‌تی ڕاده‌كه‌ن ،ئه‌ویش (ترس و دژەترسه)، ده‌ترتسێنم بۆ ئه‌وی مبرتسێنی ،فشارت ده‌خه‌مه سه‌ر تا فشارم بخه‌یته سه‌ر ،له‌م نێوه‌نده‌شدا ترسی گهوره ڕووده‌دات ،كاتێك هه‌موو شتێك له ترسی سه‌رهه‌ڵدانی شه‌ڕی تایه‌فی، ده‌چنه‌وه باری ئاسایی خۆیان. و :جهانگیر ئه‌حمه‌د
دواجار نوێنه‌رانی كورد له به‌غدا ،ب ه تایبه‌تیش نوێنه‌رانی یه‌كێتی و پارتی ،وه‌كو ناڕەزایی به‌رانبه‌ر تێپه‌ڕاندنی بودج ه ل ه الیه‌ن لیسته‌كه‌ی ێ هێشت ،هه‌روه‌ها ههڕەشهی كشانه‌وه‌ش مالیكییه‌وه ،ناوه‌ندیان به‌ج له حكومه‌ت و په‌رله‌مان ده‌كه‌ن .الی خۆشیه‌و ه هه‌ڤاڵ كوێستانی، په‌رله‌مانتاری لیستی گۆڕان ل ه به‌غدا ،ل ه گفتوگۆیه‌كیدا له‌گه‌ڵ (به‌یان)، پێی وای ه ئه‌م كێشهی ه كێشه‌یه‌كی سه‌رتاسه‌ریی كوردیی نییه ،كێشه‌یه‌ك ه زیاتر په‌یوه‌ندیی به‌و الیه‌نانه‌و ه هه‌یه كه ده‌ستیان به‌سه‌ر وه‌به‌رهێنانی نه‌وتدا گرتووه.
هه‌ڤاڵ كوێستانی ،په‌رله‌مانتاری لیستی گۆڕان له به‌غدا ،بۆ به‌یان:
كێشهی بودج ه په‌یوه‌ندیی به‌و الیه‌نانه‌وه هه‌ی ه ك ه ده‌ستیان به‌سه‌ر وه‌به‌رهێنانی نه‌وتدا گرتووه ب�هی��ان :س �ه‌ره‌ت��ا؛ دیارترین ئه‌و زیانانه چین كه كورد له په‌سه‌ندكردنی بودجه‌ی ئه‌مساڵی عێراقدا كردوونی، وا به‌و شێوه تونده ده‌سه‌اڵتدارانی كورد ،به تایبه‌تیش یه‌كێتی و پارتی، هه‌ڵوێستی له‌باره‌وه وه‌رده‌گ��رن؟ له كاتێكدا %17ی به‌شه بودجه‌ی هه‌رێمی كوردستان وه‌ك خۆی ماوه‌ته‌وه؟ ه �ه‌ڤ��اڵ كوێستانی :پ���رۆژەی ب��ودج �هی ئه‌مساڵ ك �ه ه��ات��ووه بۆ په‌رله‌مان ،هه‌موو وه‌زیره كورده‌كان، وه‌زیره‌كانی پارتی و یه‌كێتی و ته‌نانه‌ت وه‌زیره‌كه‌ی یه‌كگرتووی ئیسالمیش، ئیمزایان له‌سه‌ر كردووه ،ئه‌وان رازی ب��وون ب �ه‌وه‌ی بودجه به‌و شێوه‌یه‌ی نێردراوه بۆ په‌رله‌مان ،ده‌نگی له‌سه‌ر بدرێت. ده‌سه‌اڵتی كوردیی ،له پێشه‌وه وه‌زی��ره‌ك��ان��ی خ��ۆی ب �ه‌رپ��رس��ن له ئیمزاكردنی بودجه ،ئه‌گه‌ر بڕگه‌یه‌ك له بودجه‌دا له بهرژەوهندیی كورد، یان ده‌سه‌اڵتی كوردیی نه‌بێت ،ئه‌وان له پێش هه‌موو كه‌سێكه‌وه هه‌ستی پێده‌كه‌ن و ده‌بێت ناڕەزایی له‌سه‌ر ده‌رببڕن و الیه‌نه كوردییه‌كانی تری ل �ه‌ب��اره‌وه ئ��اگ��ادار بكه‌نه‌وه .ئ �ه‌وان خۆیان نه سه‌رنجێك ،نه ناڕەزاییهكیان له‌سه‌ر ده‌رنه‌بڕیوه ،ئیمزایان له‌سه‌ر كردووه ،هیچ زانیارییه‌كیشیان له‌سه‌ر ك �هم��وك��ووڕی��ی ب��ودج �ه ن���ه‌داوه به په‌رله‌مانتاران. له الیه‌كی تریشه‌وه ،بودجه‌ی ئه‌مساڵ ،هیچ له بودجه‌ی پاری عێراق خراپرت نییه ،كه الیه‌نه كوردییه‌كان به پارتی و یه‌كێتیشه‌وه ده‌نگیان له‌سه‌ر داوه .بودجه‌ی ئه‌مساڵیش هه‌موو ئه‌و ماددانه‌ی تێدان كه پاریش هه‌بوون، ته‌نانه‌ت بودجه‌ی م��ادده‌ی ()140 له‌وه‌ی پار زیاتر كراوه. ب�هی��ان :ئ �هی كه وای��ه هۆكاری ئه‌م ناڕەزایه‌تییه‌ی به‌رپرسانی یه‌كێتی و پ��ارت��ی ب �ه ت��ای��ب�ه‌ت ،ل �ه چییه‌وه سه‌رچاوه‌ی گرتووه؟ ه �ه‌ڤ��اڵ كوێستانی :به‌شێكی زۆری ناڕەزاییه‌كه‌یان ده‌گه‌ڕێنه‌وه بۆ رازینه‌بوونی ده‌وڵه‌تی یاسا له‌سه‌ر دانی پاره‌ی كۆمپانیاكانی نه‌وت ،كه ده‌س �ه‌اڵت��ی ك��وردی داوای ده‌ك��ات. ده‌وڵه‌تی یاسا پێی وای�ه ئه‌م پاره‌یه زیاده‌ڕۆیی زۆری تێدایه ،كه نزیكی ()4
ملیار دۆالره ،ئه‌وان پێیان وایه بڕێكی یه‌كجار زۆره ،گومانی ئه‌وه‌ش ده‌كه‌ن كه نزیكی دوو ملیاری بۆ شیرینیی گرێبه‌سته‌كان چوو بێت ،بۆیه ئاماده نین ئه‌و پاره‌یه بده‌ن .ئه‌مه له الیه‌نی ئه‌وه‌ی په‌یوه‌ندیی به پاره و الیه‌نی ته‌كنیكییه‌وه هه‌یه .من پێم وایه لیستی ده‌وڵ �ه‌ت��ی یاسا زیاتر له‌به‌ر الیه‌نه سیاسییه‌كه‌ی ئاماده نین ئه‌و بڕە پاره‌یه بده‌ن .ئه‌وان هه‌ر له سه‌ره‌تاوه رازی نه‌بوون ب �ه‌وه‌ی كۆمپانیا بیانییه‌كان بێن ل�ه ك��وردس��ت��ان ن��ه‌وت به‌رهه‌م بهێنن ،ئێستا ئه‌گه‌ر ئ�ه‌وان رازی بن به‌وه‌ی پاره‌ی ئه‌و كۆمپانیایانه‌ی نه‌وت بده‌ن ،ئه‌وه مانای وایه كه ده‌وڵه‌تی یاسا ئه‌و گرێبه‌ستانه به یاسایی و شه‌رعی ده‌زانێت .ئ �ه‌وه‌ی ده‌وڵه‌تی یاسا نایه‌وێت بیكات ،له‌به‌رئه‌وه نییه كه نایه‌وێت پ��اره‌ك�ه ب��دات ،ئ �ه‌وان نایانه‌وێت شه‌رعییه‌ت به‌م گرێبه‌ستانه بده‌ن ،چونكه ئه‌گه‌ر شه‌رعییه‌تیان پێدا، ئه‌وا هانی كۆمپانیاكانی تریش ده‌ده‌ن، ئ�ه‌وان�هی كه رێگرییان لێكراوه ،بۆ ئه‌وه‌ی له بواری نه‌وتدا له كوردستان وه‌به‌رهێنان بكه‌ن ،هه‌روه‌ها به‌وه هانی كۆمپانیاكانی ئێستاش ده‌ده‌ن كه به‌رده‌وام بن له ده‌رهێنانی نه‌وت. به لێكدانه‌وه‌ی من ،ئه‌مه‌یه الیه‌نێكی جه‌وهه‌ریی هه‌ڵوێسته‌كه‌ی ده‌وڵه‌تی یاسا. خ��اڵ��ێ��ك��ی ت���ر ،ئ����ه‌وان ترسی ئه‌وه‌یان هه‌یه ئه‌گه‌ر ك��ورد ئه‌مه‌ی ب��ۆ بچێته س���ه‌ر ،ئ���ه‌وه كوردستان به‌ره‌و سه‌ربه‌خۆیی ئابووریی ده‌بات، كوردستان منه‌تی زۆر به عێراق نامێنێت بۆ داهاته‌كه‌ی .ئه‌وه‌شی په‌یوه‌ندیی به حكومه‌تی هه‌رێمه‌وه هه‌یه ،ئه‌مان مه‌به‌ستیانه ئه‌م پاره‌یه‌یان ده‌ستبكه‌وێ و له حكومه‌تی عێراق وه‌ری بگرن. ئه‌مه له الیه‌ك ،له الیه‌كی تریشه‌وه، ده‌یانه‌وێت شه‌رعیه‌ت له حكومه‌تی عێراقی وه‌ربگرن بۆ ئه‌و گرێبه‌سته نه‌وتییانه ،كه به‌وه‌ش به‌رهه‌مهێنانی نه‌وت بۆ ئه‌وان ئاسانرت ده‌بێت. به‌یان :دكتۆر رۆژ نوری شاوه‌یس ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسیی پارتی و جێگری سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق ،له دیامنه‌یه‌كدا ده‌ڵێت كه ئه‌وان وه‌كو نوێنه‌رانی كورد ،ناگه‌ڕێنه‌وه بۆ به‌غدا تا نه‌گه‌نه هه‌ڵوێستێك .تۆ پێت وایه
ئێوه وه‌ك��و كوتله‌كانی ده‌ره‌وه‌ی یه‌كێتی و پارتی ،هاوڕابن له‌سه‌ر هه‌ر هه‌ڵوێستێكی ئه‌وان له‌وباره‌یه‌وه؟ ه �ه‌ڤ��اڵ كوێستانی :هه‌ندێك سه‌وابیتی نیشتامنی و نه‌ته‌وه‌یی هه‌ن ،ئێمه له‌سه‌ر ئه‌و مه‌سه‌النه‌ی پ�هی��وه‌ن��دی��ی��ان ب��ه‌و سه‌وابیتانه‌وه هه‌یه ،ه��اوڕا ده‌بین له‌گه‌ڵ هه‌موو الیه‌نه‌كانی تردا ،به‌اڵم ئه‌و مه‌سه‌النه‌ی تر كه سه‌وابیتی نیشتامنی نین و په‌یوه‌ندییان به ب��ه‌رژەوه‌ن��دی ،یان سیاسه‌ت و ئایدیای حزبێكه‌وه هه‌یه، ئێمه هیچ پابه‌ند نین به‌وه‌ی له‌گه‌ڵیان هاوهه‌ڵوێست بین. س���ه‌ب���اره‌ت ب��ه ل��ێ��دوان �ه‌ك �هی دكتۆر رۆژیش ،یان ههڕەشهی پارتی له‌وه‌ی كه ناگه‌ڕێنه‌وه بۆ به‌غدا ،من پێم وانییه ئه‌م كێشه‌یه كێشه‌یه‌كی سه‌رتاسه‌ریی كوردیی بێت ،كێشه‌یه‌كه زیاتر په‌یوه‌ندیی به‌و الیه‌نانه‌وه هه‌یه كه ده‌ستیان به‌سه‌ر وه‌به‌رهێنانی
نه‌وتدا گرتووه .ئه‌مه یه‌كێك نییه له‌و مه‌سه‌النه‌ی كورد ناچاره هاوده‌نگ بێت له‌سه‌ریان ،ته‌نانه‌ت كه ئێمه له به‌غدا ده‌نگامن به بودجه نه‌دا و به‌شداریی دانیشتنه‌كانی ده‌ن��گ��دامن��ان له‌سه‌ر بودجه نه‌كرد ،بۆ هاوهه‌ڵوێستی نه‌بوو له‌گه‌ڵ پارتی و یه‌كێتی ،یان الیه‌نێكی تر ،به‌ڵكو بۆ ئه‌وه بوو كه ئێمه پێامن وای�ه ن�ه‌وت سامانێكی نه‌ته‌وه‌ییه و موڵكی هه‌موو خه‌ڵكی كوردستانه، ئه‌گه‌ر ئه‌مڕۆش خه‌ڵكی كوردستان سوودی لێ نه‌كه‌ن و كۆمه‌ڵێك ده‌ستی به سه‌ردا بگرن ،به‌اڵم له ئاینده‌دا هه‌ر ده‌كه‌وێته ژێر ده‌سه‌اڵتی حكومه‌تێكی نیشتامنی ،یان حكومه‌تی خه‌ڵكه‌وه. خاڵێكی تریش ئه‌وه‌یه ،یه‌كێك له مه‌رجه‌كانی حكومه‌تی عێراقی ئه‌وه‌یه ،هه‌موو ئه‌و گرێبه‌ستانه‌ی كه له كوردستان ك�راون ،ده‌بێت هه‌موو خه‌رجی و داهاتی ئه‌و گرێبه‌ستانه بخرێنه به‌رده‌می دیوانی چاودێریی
كورد ل ه حكومه‌تی مالیكی ناكشێته‌وه ك ه له به‌غدا ده‌نگمان به بودجه نه‌دا، بۆ هاوهه‌ڵوێستی له‌گه‌ڵ پارتی و یه‌كێتی نه‌بوو بودجه‌ی ئه‌مساڵ ،هیچی له بودجه‌ی پار خراپتر نییه كێشهی بودجه یه‌كێك نیی ه له‌و مه‌سه‌النه‌ی كورد ناچاره هاوده‌نگ بێت له‌سه‌ریان وه‌زیره‌كانی ده‌سه‌اڵتی كوردیی به‌رپرسن ل ه ئیمزاكردنی بودجه‌ی عێراق
دارای��ی ،له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه پاره‌ك ه ده‌درێ��ت .ئێمه پێامن باش بوو شه‌ڕ ل�ه‌س�ه‌ر ئه‌مه بكه‌ین ،چونكه به‌م رێگه‌یه ئێمه ده‌توانین ته‌حقیقی مه‌سه‌له‌یه‌كی جددی بكه‌ین ،كه ئێمه له كوردستان شه‌ڕی له‌سه‌ر ده‌كه‌ین، ئه‌ویش شه‌فافیه‌تی وه‌ربه‌رهێنانی ن��ه‌وت و گرێبه‌سته‌كانه .هه‌ربۆیه له رێگه‌ی پێدانی ئه‌و پاره‌یه‌وه ئه‌م مه‌رجه دێته دی. به‌یان :ئێوه پێشبینیی چی ده‌كه‌ن له ئاكامی ئه‌م كێشه‌یه؟ ئایا سه‌ر بۆ كشانه‌وه‌ی كورد له پرۆسه‌ی سیاسیی عێراق ده‌كێشێت ،یان به پێچه‌وانه‌وه؟ ه��ه‌ڤ��اڵ ك��وێ��س��ت��ان��ی :ئێستا بارودۆخه‌كه له‌چاو پێشرتدا گۆڕاوه، ئێستا ن��اڕەزای��ی و خۆپیشاندانی سوننه‌كان هه‌یه ،ه�ه‌روه‌ه��ا لیستی (عێراقیه) تا ئێستا دوو وه‌زیریان ك��ش��اوه‌ت�ه‌وه ،چ��اوه‌ڕێ��ی كشانه‌وه‌ی ئه‌وانی تر ده‌كه‌ن ،ئێستا بارودۆخه‌كه بۆ الیه‌نی كوردیی ئاسانرته ،ئه‌گه‌ر ههڕەشهی كشانه‌وه بكات. به‌اڵم من پێم وایه ،له‌به‌ر ئه‌وه‌ی پ��رۆس��هی سیاسیی ع��ێ �راق له‌سه‌ر بناغه‌ی ته‌وافوق بهڕێوه ده‌چێت ،ئه‌م مه‌سه‌له‌یه له كۆتاییدا هه‌ر به ته‌وافوق چاره‌سه‌ر ده‌كرێت ،به‌اڵم له ده‌ره‌وه‌ی بودجه .حكومه‌تی عێراقی نایه‌وێت شه‌رعییه‌ت بداته ئه‌و گرێبه‌ستانه ،بۆیه نه‌یكرده مادده‌یه‌ك له پرۆژەیاسای بودجه .به‌اڵم له ده‌ره‌وه‌ی ئ�ه‌وه ،به دووری نازانم ئه‌گه‌ر رێكه‌وتن له‌گه‌ڵ هه‌رێم بكه‌ن له‌سه‌ر دان��ی پاره‌كه، چونكه دانی پاره‌كه هێنده‌ی الیه‌نه سیاسییه‌كه‌ی قورس نییه. ئ�ه‌و هه‌ڕەشه‌یه‌شی ده‌سه‌اڵتی كوردیی ده‌یكات ،له دواجاردا هه‌ر بۆ رێكه‌وتنه ،بۆ گه‌شتنه به رێكه‌وتنێك له‌گه‌ڵ حكومه‌ته‌كه‌ی مالیكی ،نه‌ك بۆ ئ�ه‌وه‌ی بكشێنه‌وه له حكومه‌ت ،من پێم وانییه ئ�ه‌وان بكشێنه‌وه .كاتێك كشانه‌وه ده‌بێته ئه‌گه‌رێكی به‌هێز ،كه له‌ناو شیعه‌كانیشدا فشارێك بخرێته سه‌ر مالیكی و به‌ره‌یه‌كی ف �راوان بۆ كشانه‌وه دروست ببێت ،كه له ئاكامدا ببێته هۆی رووخاندنی حكومه‌ته‌كه‌ی م��ال��ی��ك��ی .ه��ه‌ر ل��ه‌ب��ه‌ر ئ���ه‌وه ،من كشانه‌وه‌ی كورد له حكومه‌تی مالیكی به كارێكی دوور ده‌زانم.
7 ژماره ( ،)26سێشه‌ممه ،2013/3/12ساڵی یەکەم
www.bayanpress.net
به‌عس داگیركراوه و هه‌رێمیش بۆی نه‌گێڕاوه‌ته‌وه
قیادة الثورة»ی حیزبی به‌عس ده‌كرێت!! مافه‌م هێشتا له ده‌ستبه‌سەرداگرتن ـ حجزـ مبێنێته‌وه .نازانم كه‌ی ئه‌و مافه‌م بۆ ده‌گه‌ڕێرنێته‌وه و چ الیه‌نێك الیه‌ك له‌م كێشه‌یه‌مان ده‌كاته‌وه؟». س��ه‌ب��اره‌ت ب���ه‌وه‌ی ك��ه ئایا كه‌سی دی��ك��ه ه��هی��ه ه���هم���ان كێشهی ئ��ێ��وه‌ی هه‌بووبێت و كێشه‌كه‌ی چ��اره‌س��ه‌رك��راب��ێ��ت؟ ن��اوب��راو وتی «كه‌سانێكی تر هه‌بوون کێشەکانیان وه‌ك كێشه‌کەی من بوون و به ئاسانی خانووه‌كانیان بۆ گ��هڕای��ه‌وه ،ته‌نیا ئه‌وه‌ی ئێمه نه‌بێ دوای ئه‌ونده ساڵ له ڕاپه‌ڕین و پێكهێنانی حكومه‌ت ،كه‌چی بڕیارێكی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تیی شۆڕشی به‌عس (مجلس قيادة الثورة) ی له‌ناوچوو هه‌ڵنه‌وه‌شێرناوه‌ته‌وه ،جا با بزانم حكومه‌تی هه‌رێم چی ده‌كات بۆ مافی پێشمه‌رگه و تێكۆشه‌رێكی ناوچه‌ی گه‌رمیان». بۆ به‌دواداچوونی كێشهی خانووه‌كه‌ی سابیر سه‌ڵته‌زه‌ردی كه‌سایه‌تیی نارساو
و تێكۆشه‌ری ن��اوچ��هی گه‌رمیان، ڕۆژنامه‌ی (به‌یان) حه‌سه‌ن ئیسامعیل، لێپررساوی تێبینه‌رایه‌تیی تاپۆی كفریی دوان��د ،ن��اوب��راو وت��ی «ئ��ه‌و كێشه‌یه له س��ه‌رووی ده‌س��ه‌اڵت��ی ئێمه‌وه‌یه، چونكه ئه‌وه بڕیارێكی ئه‌نجومه‌نی س��ه‌رك��ردای��ه‌ت��ی��ی ئ��ه‌و س��ه‌رده‌م��هی حكومه‌تی به‌عىس بۆ ده‌رچ��ووه له ساڵیی .1974ئه‌وه‌ی له‌سه‌ر ئێمه بێت ن��وورساوی بۆ ده‌كه‌ین و پشتگیریی ته‌وای لێ ده‌كه‌ین و هه‌رچی به ئێمه بكرێت درێغی ناكه‌ین». ئه‌و به‌رپرسه‌ی تێبینه‌رایه‌تیی تاپۆی كفری ل��ه درێ���ژەی لێدوانه‌كه‌یدا وت���ی «ل���ه س��ل��ێ�مان��ی ب��ه‌ش��ێ��ك له (ده‌سته‌ی كێشهی خانووبه‌ره‌كان ـ هيئة دعاوي امللكيه) دام��ه‌زراوه بۆ یه‌كالییكردنه‌وه‌ی ئ��ه‌و كه‌یسانه‌ی كه كێشهی له‌سه‌ره ،به تایبه‌ت ئه‌و خانووانه‌ی كه له‌الیه‌ن سه‌رانی ڕژێمی به‌عسه‌وه ده‌ستیان به‌سه‌ردا گیراوه به
هۆی په‌یوه‌ندیی خاوه‌نه‌كانیانه‌وه به ڕیزه‌كانی پێشمه‌رگه‌وه». ئه‌وه‌ی ماوه‌ته‌وه ته‌نیا چاوه‌ڕوانیی ب��ن��هم��اڵ��هی ئ���ه‌و ك��ه‌س��ای��ه‌ت��ی��ی��ه نیشتامنپه‌روه‌ره‌یه ،كه ئایا حكومه‌تی هه‌رێم تاكه‌ی مافی زه‌وتكراوی مه‌ال سابیری سه‌ڵته‌زه‌رد ناگه‌ڕێنێته‌وه بۆ بنه‌ماڵه‌كه‌یان ،چونكه تا ناردنی ئ��هم ڕاپ��ۆرت��ه ،قانعی م��ه‌ال سابیر سه‌ڵته‌زه‌رد به نیگه‌رانییه‌وه چاوه‌ڕێی چاره‌نووسی خانووه‌كه‌یان ده‌ك��ات. ئێستاش به‌شێك له خانووه‌كه‌یان به‌هۆی ده‌ستاوده‌ستكردنه‌وه له‌الیه‌ن خه‌ڵكه‌وه ،به ته‌جاوز خانووی له‌سه‌ر دروس��ت��ك��راوه و ب��ه‌ش��ه‌ك��هی تریش به‌هۆی كاریگه‌ریی بارانه‌وه هه‌رەسی هێناوه و ناتوانێت بیفرۆشێت یان نۆژەنی بكاته‌وه ،ئه‌ویش به هۆی ئه‌و بڕیاره‌ی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تیی شۆڕشی سه‌ر به حزبی به‌عس ،كه له ساڵی 1974ده‌رچووه .
مەال سابیر سەڵتەزەرد
له‌سه‌ر ده‌ماقاڵێی له‌گه‌ڵ دراوسێكه‌یدا ،زێره‌ڤانییه‌ك ژنه‌كه‌ی خۆی ده‌كوژێت برای ژنه‌كه :بكوژەكه له مه‌سیف سه‌اڵحه‌دین داڵده‌دراو ه به‌ڕێوه‌به‌ری پۆلیسی هه‌ولێر :ئه‌گه‌ر كه‌سوكاری مهاباد شوێنی بكوژەكه ده‌زانن ،با بچن بیكوژنه‌وه به‌یان ـ هه‌ولێر
له هه‌ولێر پێشمه‌رگه‌یه‌كی زێرەڤانی ژنه‌كه‌ی خۆی ده‌كوژێت و تاكو ئێستاش ده‌ستگیرنه‌كراوه. بنه‌ماڵه‌كه‌شی ده‌ڵێن :بكوژەكه ل��ه‌الی��ه‌ن ب��رای��ه‌ك��ی��ەوە ك��ه له ڕێكخستنی پارتییه و له مه‌سیف داده‌نیشێت ،داڵ���ده‌دراوه ،بۆیه پۆلیس ناتوانێ ده‌ستگیری بكات. له به‌رواری 2/28ی ئه‌مساڵ، ل��ه گ��ه‌ڕەك��ی ت���هی���راوای ش��اری هه‌ولێر ،دوای ئ���ه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ دراوسێیه‌كی ده‌بێته ش��ه‌ڕی��ان، له‌الیه‌ن مێرده‌كه‌یه‌وه هاواڵتی (مهاباد سابیر عه‌زیز) به‌فیشه‌ك ده‌كوژرێت .له‌وباره‌یه‌وه حه‌بیب محه‌مه‌د ،ب��رای قوربانییه‌كه ،به (به‌یان)ی ڕاگه‌یاند «خوشكه‌كه‌ی م��ن ك��ه پیشه‌ی ك��ارگ��وزارب��ووه، ل��ه ڕۆژی 2/28دوای ئ��ه‌وه‌ی له‌سه‌ر شه‌ڕی منداڵه‌كانی له‌گه‌ڵ دراوسێیه‌كیدا ده‌بێته كێشه‌یان، مێرده‌كه‌ی به‌و كێشه ده‌زانێت و ده‌گه‌ڕێته‌وه ماڵ و به‌سێ فیشه‌ك ژنه‌كه‌ی ،وات��ه خوشكه‌كه‌ی من، ده‌ك��وژێ��ت ،ئه‌مه‌ش به پاساوی ئ���ه‌وه‌ی ژن��ه‌ك��ه ئ��اب��ڕووی ئ��ه‌وی بردووه .هاوكات منداڵێكی تریش
بریندار ده‌ك��ات ،کە ئەویش ب��رازاى ژنەکەیە و دراوسێی خۆیان بووە و بۆ هەواڵى تەقەکردنەکە هاتبوو». ناوبراو هه‌روه‌ها وتی «ئه‌و پیاوه له هێزی زێرەڤانییه له هه‌ولێر و شۆفێری ته‌كسییشه و پێشرتیش ژنێكی تری كوشتووه كه به‌هۆی پاڵپشتیی حیزبه‌وه ئ���ازاد ك���راوه» .ب��ه‌گ��وێ��ره‌ی لێدوانی براكه‌ی مهاباد ،به‌ر له‌و ڕووداوه هیچ كێشه‌یه‌كی له‌گه‌ڵ مێرده‌كه‌ی نه‌بووه. جێی باسه هه‌ر به‌گوێره‌ی گێڕانه‌وه‌ی بنه‌ماڵه‌ی قوربانییه‌كه ،بكوژەكه دوای ئ��ه‌وه‌ی ژنه‌كه‌ی ده‌كوژێت ،ده‌چێته سه‌ر ماڵی دراوسێكه‌شی كه ژنه‌كه‌ی له‌گه‌ڵیاندا بووه‌ته كێشهی و زیاتر له 40گولله به ده‌رگای ماڵه‌كه‌وه ده‌نێت و نیازی كوشتنی ئه‌وانیشی هه‌بووه ،به‌اڵم ئه‌وان زووتر ماڵه‌كه‌یان چۆڵكردووه. ه��ه‌روه‌ه��ا حه‌بیب ل��ه درێ��ژەی لێدوانه‌كه‌یدا بۆ ڕۆژن��ام��هی (به‌یان) ده‌ڵ��ێ��ت «ئێمه داوای خ��ۆم��ان له نه‌هێشتنی تاوانی هه‌ولێر نووسیوه و ئه‌وانیش ده‌ڵێن :نوورساومان بۆ پۆلیس ك���ردووه .ب��ه‌اڵم ئێمه ب��ڕوام��ان پێیان نییه ،به‌هۆی ئه‌وه‌ی بكوژەکە له‌الیه‌ن برایه‌كه‌یەوە له مه‌سیف داڵده دراوه و تاكو ئێستا ده‌ستگیرنه‌كراوه .ئه‌و برایه‌ی مهاباد ڕاشیگه‌یاند كه زیاتر له جارێك له‌الیه‌ن به‌رپرسانی ئه‌منیيەوە له هه‌ولێر پێی ڕاگه‌یه‌نراوه كه ئه‌وان ناتوانن له مه‌سیف خه‌ڵك ده‌ستگیر
وێنەى مهاباد کە هاوسەرەکەى بە فیشەک کوشتى
بكه‌ن .حه‌بیب ئ��ه‌وه‌ش ده‌ڵێت كه «به‌رپرسێك پێی وتووه ئه‌گه‌ر ده‌توانی خۆت بڕۆ له‌وێ بیكوژەوه». بنه‌ماڵه‌ی قوربانییه‌كه ئه‌وه‌ش ده‌ڵێن كه ئه‌وان به‌و شێوه‌یه‌ی ئێستا و پاڵپشتی پارتی له بكوژەكه ،بێ ئومێدن ل��ه‌وه‌ی بكوژەکە ده‌ستگیر بكرێت. برایه‌كی تری قوربانییه‌كه به (به‌یان)ی ڕاگه‌یاند «ئێمه داواده‌كه‌ین به زووترین كات بكوژەكه ڕاده‌ستی دادگا بكرێت بۆ ئه‌وه‌ی به سزای خۆی بگات». له‌الیه‌ن خۆشیه‌وه ڕائید ژیله‌مۆ، به‌رپرسی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تيی توندوتێژی دژ به ئافره‌تان له هه‌ولێر ،له‌باره‌ی كه‌یسی كوشتنی ئه‌و ژنه‌وه به (به‌یان) ی ڕاگه‌یاند «دوای ئ��ه‌وه‌ی مهاباد له‌الیه‌ن مێرده‌كه‌یه‌وه ك��وژراوه ،ئێمه به‌دواداچوونی ته‌واومان بۆ كه‌یسه‌كه ك��ردووه و فه‌رمانی ده‌ستگیركردنیش بۆ بكوژ ده‌رچ���ووه ،ب��ه‌اڵم تا ئێستا نه‌گیراوه». له‌باره‌ی ئه‌وه‌ی بكوژەكه له‌الیه‌ن براكه‌یه‌وه كه به‌رپرسێكی حیزبییه، داڵده‌دراوه ،به‌ڕێوه‌به‌ره‌كه‌ی توندوتیژی دژی ژن��ان ،وتی «ئ��ه‌وه ڕاست نییه و ئه‌وان چه‌ند شوێنێكیان پێامن گوتووه چووین ،به‌اڵم تۆمه‌تبار له‌وێ نه‌بووه سه‌باره‌ت به چوونه سه‌ر ماڵی براكه‌شی، ئێمه تا به‌ڵگه‌ی ته‌واومان ده‌ستنه‌كه‌وێ ناتوانین بچینه سه‌ر ماڵی كه‌س ،به‌اڵم له لێكۆڵینه‌وه‌داین ،ئه‌گه‌ر دڵنیابووین
له ماڵی برایه‌كه‌یه‌تی ،ئه‌وا ماڵه‌كه ده‌پشكنین». ڕائید ژیله‌مۆ ڕەتی كرده‌وه به هیچ شێوه‌یه‌ك له‌الیه‌ن پارتییه‌وه بكوژ داڵده‌درابێت ،هه‌روه‌ها وتی «ئه‌و كه‌سه له زێرەڤانی ده‌وامی كردووه ،ئێمه‌ش نوورساومان بۆیان كردووه كه ئه‌گه‌ر زانیارییان هه‌یه له‌سه‌ر شوێنی خۆحه‌شاردانی، پێامنی ڕابگه‌یه‌نن». ه���اوك���ات ع��ه‌ب��دول��خ��ال��ق ته‌ڵعه‌ت ،به‌ڕێوه‌به‌ری پۆلیسی هه‌ولێر له لێدوانێكیدا بۆ (به‌یان) ڕایگه‌یاند «ئێمه ب��ه‌رده‌وام��ی��ن له گ��هڕان ب���ه‌دوای تۆمبه‌تباری بكوژی ئه‌و ژنه ،به‌اڵم تاكو ئێستا ده‌ستگیرنه‌كراوه«. ن��اوب��راو ه��ه‌روه‌ه��ا ڕەت��ی كرده‌وه كه به‌هۆی حیزبیبوونه‌وه تۆمه‌تباره‌كه ده‌ستگیر نه‌كرابێت، ئ���ه‌و وت���ی «ن��اك��رێ��ت ئێمه به ئاسانی بچینه سه‌ر ماڵی كه‌س». ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌ری پۆلیسی هه‌ولێر هه‌روه‌ها ئه‌وه‌شی وت «ئه‌گه‌ر بنه‌ماڵه‌كه‌ی شوێنه‌كه‌ی ده‌زان��ن بابچن بیكوژنه‌وه». م��ه��اب��اد س��اب��ی��ر ع��ه‌زی��ز ل��ه‌دای��ك��ب��ووی س��اڵ��ی 1972ی هه‌ولێرە و خاوه‌نی پێنج منداڵ ب��وو .بكوژەكه‌ش ن��اوی (ف .م) له‌دایكبووی 1972ی هه‌ولێره.
6 www.bayanpress.net
ژماره ( ،)26سێشه‌ممه ،2013/3/12ساڵی یەکەم
خانووه‌كه‌ی سابیر سه‌ڵته‌زه‌رد 39 ،ساڵه به بڕیاری
له كفری هێشتا كار به بڕیارێكی «مجلس په‌یجور: ڕە‌فعه‌ت محه‌مه‌د ره‌شید ـ كفری
مه‌ال سابیر سه‌ڵته‌زه‌رد ،تێكۆشه‌رێكی ن���ارساوی ش��اری كفری و ناوچه‌ی گه‌رمیان ب��ووه ،له سه‌ره‌تای سااڵنی چله‌كانی س���ه‌ده‌ی ڕاب�����وردووه‌وه په‌یوه‌ندیی ك���ردووه به ڕیزه‌كانی ڕێكخراوی (ژ.ك) و پاشان په‌یوه‌ندیی ك��ردووه به حیزبی هیواوە و یه‌كێك بووه له دامه‌زرێنه‌رانی ڕێكخسنت و لقه‌كانی پارتی دیموكراتی كوردستان له ناوچه‌كانی گه‌رمیان .له ساڵی 1974 پاش شكستی ڕێككه‌وتننامه‌ی 11ی ئازاری نێوان شۆڕشی كورد و حكومه‌تی عێراق ،م�ه‌ال سابیر په‌یوه‌ندیی به ڕیزه‌كانی پێشمه‌رگه‌ی كوردستانه‌وه كردووه ،بۆیه به بڕیارێكی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تیی شۆڕش ـ مجلس قيادة الثورة ـ به ژم��اره ( 21س 824له رۆژی )1974/8/26ده‌ستگیرا به‌سه‌ر خانووه‌كه‌ی ن��اوب �راودا ،كه موڵكی ()129ی����ه ل �ه گ �ه‌ڕەك��ی ئیسامعیل به‌گ له‌ناو شاری كفری ،به تۆمه‌تی
په‌یوه‌ندیكردنی ئ�ه‌و به ڕیزه‌كانی هێزی پێشمه‌رگه‌ی كوردستانه‌وه. مه‌ال سابیر له ساڵی 1986كۆچیدوایی كردووه ،به‌اڵم تاكو ئێستا له پاش 22 ساڵ له ڕاپه‌ڕینی گه‌لی كوردستان و پێكهێنانی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان ،ئه‌و بڕیاره‌ی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تیی شۆڕشی حیزبی به‌عس بۆ ده‌ستبه‌سه‌رداگرتنی ئه‌و خانووه، هه‌ڵنه‌وشێرناوه‌ته‌وه و هێشتا له تۆمارگه‌كانی تێبینه‌رایه‌تیی تاپۆی كفری سه‌ر به وه‌زاره‌تی دارایی عێراقه. قانعی كوڕی مه‌ال سابیر سه‌ڵته‌زه‌رد، به ڕۆژنامه‌ی (به‌یان)ی وت «هه‌ر له دوای ڕاپه‌ڕینی ساڵی 1991ـ�ه‌وه ه���ه‌وڵ�م�ان داوه ئ���ه‌و خ��ان��ووه زه‌وتكراوه‌مان بۆ بگه‌ڕێرنێته‌وه ،چونكه مافێكی رسوشتیی خۆمانه ،به‌اڵم له‌به‌ر نه‌بوونی هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی یاسایی ل �ه‌و س �ه‌رده‌م �هی نێوان حكومه‌تی هه‌رێم و ده‌زگا یاساییه‌كانی به‌غدا،
ئه‌و خانووه‌مان به چۆڵكراوی مایه‌وه، هه‌ندێ جاریش له‌الیه‌ن خه‌ڵكه‌وه داگیر ده‌كرا و بێ ئه‌وه‌ی هیچ الیه‌نێك بتوانێت پشتگیرییامن لێ بكات له وه‌رگرتنه‌وه‌یدا». قانعی م �ه‌ال سابیر س�ه‌ڵ��ت�ه‌زه‌رد له درێ��ژەی لێدوانه‌كه‌یدا سه‌باره‌ت به داگیركردنی موڵكه‌كه‌یان و تا ئێستا جێبه‌جێكردنی بڕیاری سه‌ركردایه‌تیی شۆڕشی حزبی به‌عسی هه‌ڵوه‌شاوه، وتی «له پاش ساڵی 2003ـه‌وه كه ڕژێ��م��ی ب�ه‌ع��س ڕووخ���ا (ده‌س��ت �هی كێشهی خ��ان��ووب��ه‌ره‌ك��ان ـ هيئة دعاوي امللكية) دروست بوو ،منیش داوایه‌كی یاساییم پێشكه‌ش كرد له ش��اری سلێامنی و چه‌ند جارێكیش پارێزه‌رێكی ع���ه‌ره‌ب ل�ه ب�ه‌غ��داوه ده‌هات بۆ تاوتوێكردنی ئه‌و كێشه‌یه، به‌اڵم ئه‌وا چه‌ند ساڵێكه تێپه‌ڕبووه و ئه‌و پارێزه‌ره عه‌ره‌به ب��ووه هۆی ئه‌وه‌ی كه‌یسه‌كه‌م دابخرێت و ئه‌و
( )39ساڵە بە بڕیارى (مجلس قیادة الثورة) لە کفرى داگیرکراوە
كه‌ركووك :لیژنه‌ی مافی مرۆڤ هه‌ماهه‌نگی ده‌کات له نێوان دادگا و مامۆستایانی ئایینی بۆ ماره‌بڕینی هاوسه‌رگیری
مامۆستایه‌كی ئایینی :ل ه نێوان دادگا و شه‌رعدا دوو خاڵی دژ به یه‌ك هه‌ن
شڤان جه‌باری ـ كه‌ركووك به مه‌به‌ستی هه‌ماهه‌نگیی نێوان ئه‌نجومه‌نی پارێزگا و دادگای شاری كه‌ركووك بۆ چاره‌سه‌ری گرفتی ماره‌بڕینی شه‌رعیی هاوسه‌رگیری و چه‌ند پرسێكی تر ،وه‌ك :تاوتوێكردنی یاساكانی هاوسه‌رگیری ،جیابوونه‌وه، ڕێكخستنه‌وه‌ی هاوسه‌رگیری له نێوان دادگ��ا و زانایانی ئایینی و پێداچوونه‌وه به ئاماره‌كانی ئه‌م دوو پڕۆسه‌یه‌دا ،لیژنه‌ی مافی مرۆڤ
له ئه‌نجومه‌نی پارێزگا سه‌ردانی دادگای كه‌ركووكیان ك��رد و له‌گه‌ڵ سه‌رۆكی دادگ���ای تێهەڵچوونەوەى فیدراڵی كۆبوونه‌وه. جوان حه‌سه‌ن سه‌رۆكی لیژنه‌كه، لە لێدوانێکدا بۆ ڕۆژنامه‌ی (به‌یان) داوا له مامۆستایانی ئایینی ده‌كات كه پابه‌ند بن به یاساكانی دادگ���اوه و پرۆسه‌ی ماره‌بڕینی هاوسه‌رگری له ده‌ره‌وه‌ی دادگا ئه‌نجام نه‌ده‌ن ،تاوه‌كو چاره‌سه‌رێكی بۆ ده‌د‌ۆزنه‌وه. له به‌رانبه‌ریشدا مامۆستا مه‌ال عیزه‌دین حسێن ،پێشنوێژ و وتارخوێنی
مزگه‌وتی به‌رزان له شاری كه‌ركووك ،له‌و باره‌یه‌وه بۆ ڕۆژنامه‌ی (به‌یان) سه‌باره‌ت به‌و پرسه ده‌ڵێت «دوو خاڵی ناكۆك هه‌یه له نێوان دادگا و شه‌رعدا ده‌بێت چاره‌سه‌ری بۆ بدۆزرێته‌وه ،یه‌كه‌م :دادگا به هۆی هه‌ندێك یاسای خۆیه‌وه كچی خوار ته‌مه‌ن 16ساڵ ماره نابڕێت ،به‌اڵم ئایینی پیرۆزی ئیسالم ته‌مه‌نی دیاری نه‌كردووه و ڕێگه‌ی داوه له ته‌مه‌نی باڵغبوونه‌وه م��اره ب��ب��ڕدرێ��ت .خاڵی دووه‌م�هی��ش :دادگ��ا له سه‌ر مه‌زهه‌بی حه‌نه‌فی ماره‌ده‌بڕێت كه ئه‌گه‌ر كچێك له سه‌رووی ته‌مه‌نی 18ساڵه‌وه بێت و به‌بێ
سه‌رپه‌رشتیاری ماره‌ی ده‌بڕێت ،ئه‌مه‌ش سه‌رجه‌م زانایانی ئایینی ڕەتیده‌كه‌نه‌وه، به‌اڵم ئێمه‌ی مامۆستایانی ئایینی له‌سه‌ر مه‌زهه‌بی ئیامم شافیعی ماره‌ی ده‌بڕین كه له مه‌زهه‌به‌كه‌شدا هاتووه ده‌بێت ئ��اف��ره‌ت ل �ه ه��ه‌ر ته‌مه‌نێكی دوای باڵغبوون بێت ،به‌بێ سه‌رپه‌رشتیار ماره‌ی نه‌بڕدرێت ،ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر بێوه‌ژنیش بێت .مامۆستا عیزه‌دین له درێ��ژەی قسه‌كانیدا ئ��ام��اژەی ب��ه‌وه‌ش ك��رد كه پێویسته هه‌ر كه‌سێك ویستی پرۆسه‌ی ماره‌بڕین ئه‌نجام ب��دات ئ �ه‌وه با الی مامۆستای ئایینی پرۆسەكه ئه‌نجام بدات
و دواتر به بێ دواكه‌وتن بچێت بۆ دادگا له‌وێش ماره‌بڕینه‌كه دووباره‌بكاته‌وه، چونكه ئ��ه‌وه‌ی دادگ���اش تا ڕاده‌ی��ه‌ك شه‌رعییه و گرنگیشه بۆ ئه‌وه‌ی كه مافی ئافره‌ته‌كه پارێزراو بێت». ه �ه‌روه‌ه��ا مامۆستا عیزه‌دین له درێ���ژەی لێدوانه‌كه‌یدا بۆ ڕۆژن��ام�هی (ب�هی��ان) ئه‌وه‌شی به گرنگ زان��ی كه یاسایه‌ك هه‌بێت بۆ ڕێكخستنه‌وه و سنوورداركرنی ماره‌بڕینی ده‌ره‌وه‌ی دادگا، چونكه پێی وای �ه هه‌ندێك مامۆستای ئایینی هه‌یه ش��اره‌زای��ی و پسپۆڕییان نییه له بواره‌كه و ده‌كه‌ونه هه‌ڵه‌وه ،ئه‌م
بابه‌ته‌ش هه‌ستیاره ،ناكرێت هه‌ڵه‌ی تێدا بكرێت ،هه‌ر بۆیه هه‌ماهه‌نگیی به پێویست زانی له نێوان دادگا و به‌ڕێوبه‌رایه‌تیی وه‌قفی سوننی. ب�ه پێی ئامارێكی دادگ��ای ك��ه‌رك��ووك ك �ه ده‌س���ت (ب �هی��ان) ك �ه‌وت��ووه س �ه‌ب��اره‌ت به پرۆسه‌ی هاوسه‌رگیری و جیابوونه‌وه له ساڵی 2012دا ،له شاری كه‌ركووك و ناحیه و قه‌زاكانی 2598گرێبه‌ستی ه��اوس �ه‌رگ��ی��ری ئ �ه‌ن��ج��ام��دراوه و 120حاڵه‌تی جیابوونه‌وه‌ش هه‌یه كه 108ی ناو سه‌نته‌ری شاره‌كه‌یه.
9 ژماره ( ،)26سێشه‌ممه ،2013/3/12ساڵی یەکەم
www.bayanpress.net
ئا .ڕەوەند
با ل�������� ه پ���ێ���س���ت���ی م����ری����ش����ك����ه‌وه ده‌س��ت��پ��ێ��ب��ك��هی��ن .ئ��ه‌و م��ری��ش��ك��ان��هی ل��ه‌ب��ه‌ر پارێزگاری كردنیان له
مریشك؛ كوێی بخۆین و كوێی نه‌خۆین! نه‌خۆشی زوو و گ����ه‌وره‌ب����وون ب������ه ه�����ۆرم�����ۆن ب �ه‌خ��ێ��وده‌ك��رێ��ن ،ل��ێ��ره‌دا ت��رس ل �ه خ��واردن��ی پێستی مریشك ده‌بێته ڕاس��ت��ی ،چونكه ب �ه‌و ج��ۆره پێستی مریشك ده‌بێته هۆی زیادبوونی موی جه‌سته له‌الی ژنان .هه‌روه‌ها شاره‌زایان ده‌ڵێن ئه‌و مادانه‌ی له‌گه‌ڵ دەنكه جۆ و زه‌ڕات، ده‌كرێته ناو خواردنی مریشكه‌وه، له‌ناو پێست و جگه‌ردا ده‌نیشین ،بۆیه خواردنی پێست و جگه‌ر ده‌بێته هۆی الوازك��ردن��ی سیستمی ته‌ندروستیی جه‌سته‌و ته‌نانه‌ت ترسی تووشبوون به وه‌ره‌مه‌كانی سه‌ره‌تانیش زیاتر ده‌كات.
بااڵ و ملی مریشكیش كالۆریی زۆری ت��ێ��دای�ه و ئ �ه‌گ �ه‌ر ل �ه پێش نانخواردندا بخورێن ،كالۆریی وه‌رگیراو له ژەمێكی خ��واردن دوو به‌رامبه‌ر ده‌كه‌ن ،ترسێك هه‌یه له خواردنی باڵ و ملی مریشک ،گوایه ئه‌مانه شوێنی ده‌رزی لێدانن و خواردنیان باش نییه، ب��ه‌اڵم ش��اره‌زاك��ان پێیان وای��ه هۆی ئ �ه‌وه‌ی مریشك به‌خێرایی ماده‌كان وه‌رده‌گ��رێ��ت له‌وێدا نامێنێننه‌وه و كه‌مده‌بنه‌وه ،خواردنیان له‌م رووه‌وه گرفتێك دروس����ت ن��اك��ات ،ب��ه‌اڵم ملی مریشك ل�ه‌ب�ه‌رئ�ه‌وه‌ی شوێنی تێپه‌ڕینی ته‌ونی ده‌ماره‌كان و زۆرێك له رژێنه لیمفاوییه‌كانه و شۆردنی ناو بۆرییه‌كانیشی ناڕەحه‌ته ،بۆیه خواردنی مل زۆر باش نییه.
ده‌ڵ��ێ��ن خ��واردن��ی قاچه‌كانی مریشكیش ده‌بێته ه��ۆی ئ��ه‌وه‌ی ك��ڕك�ڕاگ�ه ئ���ازار ب �ه‌رك �ه‌وت��ووه‌ك��ان، چاكبكاته‌وه و ده‌رمانێكیشه بۆ نه‌رمیی ئێسقانه‌كان ،به‌اڵم به بڕوای كارناسان، به‌های پڕۆتینیی كه‌مه و ناتوانێت ببێته هۆی دروستبوونی كڕكڕاگه‌كان بۆ هیچ ته‌مه‌نێك ،بۆیه قاچی مریشك هه‌ڵبژاردنێكی باش نییه ،له‌به‌رئه‌وه‌ی چه‌ورییه‌كی زۆری تێدایه ،بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی كه كێشی زۆریان هه‌یه و ئه‌وانه‌شی كه نه‌خۆشیی شه‌كره‌یان هه‌یه ،باش نییه. ئه‌ڵبه‌ته پسپۆڕانی خۆراك ،سوبی ق��اچ��ی مریشك ب �ه ب��اش�تری��ن شت ده‌زانن بۆ سه‌رچاوه‌كانی كالیسیۆم و فسفۆڕ و ڤیتامین دی و ئه‌ی ،بۆ ئه‌و
مندااڵنه‌شی كه تووشی ئێسكه نه‌رمه بوون ،به‌سووده. دڵ و ج���گ���ه‌ر و ه���ه‌ن���اوی مریشكیش پڕۆتینی زۆری تێدایه و به‌هۆی ئ�ه‌وه‌ی سه‌رچاوه‌ی ئاسن و سلنیۆم و ڤیتامین ئه‌ی و بی 12ن، هاوكاریی دروستكردنی خوێن ده‌كه‌ن و بۆ گه‌شه‌ی بااڵ و جه‌سته‌ی منداڵ سوودیان هه‌یه. خواردنی جگه‌ر و دڵ له مانگێكدا زیاتر له یه‌ك یا دوو ج��ار ،ده‌شێت ببێته ه��ۆی ه �ه‌وك��ردن له كه‌سانی له‌شساغیشدا .ئه‌وه‌ش بزانن كه دڵ و جگه‌ری مریشك بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی كه نه‌خۆشیی دڵ و ده‌مار و چه‌وریی خوێنی ب�ه‌رز و رۆماتیزمیان هه‌یه، سنووری به‌كارهێنانیان هه‌یه.
مۆنیكا بلووچی نایهت بۆ كوردستان سەریاس محەمەد دوای ب�ڵاوب��وون�ه‌وه‌ی ده‌نگۆی سه‌ردانی مۆنیكا بلووچی بۆ كوردستان له ڕاگه‌یاندنه‌كانی كوردستانه‌وه، گوایه« :به فرۆكه‌ی تایبه‌ت دێته هه‌ولێر» س�ه‌رچ��اوه‌ی�ه‌ك��ی ئ��اگ��ادار
له كۆمپانیای «مژ فیلم» رایگه‌یاند: ئه‌كته‌ری ناوداری ئیتاڵی ـ فه‌ڕەنسی، مۆنیكا بلووچی ،بڕیار واب��وو كه بۆ منایشی فیلمی سینه‌مایی «وه‌رزی كه‌ركه‌ده‌ن» له ده‌رهێنانی به‌همه‌ن ق��وب��ادی ،س �ه‌ردان��ی ش��اری ماردین ل �ه ب��اك��ووری ك��وردس��ت��ان و ش��اری ئه‌سته‌نبووڵ ب��ك��ات ،ك �ه ب �ه هۆی
تووشبووىن بە ڕووداوى هاتووچۆوە بێهرووز وسووقیی ئه‌كته‌ری سه‌ره‌كیی ئه‌م فیلمه ،به‌رنامه‌كه ڕێكنه‌خرا ،به‌اڵم مۆنیكا بلووچی له به‌رنامه‌یدا نه‌بووه كه س �ه‌ردان��ی هه‌رێمی كوردستان بكات. سهرچاوهكه ئه‌وه‌شی خسته‌ڕوو: ئێستا ستافی كۆمپانیای «مژ فیلم»
له سێ شاری نیویۆرك ،ئه‌سته‌نبووڵ و هه‌ولێر نیشته‌جێن و راگه‌یاندنی گشتیی ئه‌م كۆمپانیایه رۆژانه له‌گه‌ڵ ده‌زگاكانی راگ �هی��ان��دن��ی ه�ه‌رێ��م��ی ك��وردس��ت��ان په‌یوه‌ندییه‌كی نزیكی هه‌یه ،پێویست ناكات كه له‌سه‌ر ئ�هم هونه‌رمه‌نده و كاره‌كانی په‌نا بۆ ده‌نگۆ بربرێت، په‌یامنێران و رۆژنامه‌نووسانی كوردستان
ده‌توانن له رێگای ماڵپه‌ڕی «مژ فیلم» ب �ه ناونیشانی www. m i j fi l m . c o m ئ��اگ��اداری كار و هه‌واڵه‌كانی ئه‌م ه��ون�ه‌رم�ه‌ن��ده بن.
لەم جیهانە سەیرە! شەتاو پێنجوێنى ـ ل ه به‌ریتانیا ل ه ساڵی 1267و ه ت��ا ئێستا ،پێشبڕكێیه‌ك هه‌ی ه ب��ۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی ك ه بتوانن زیاترین گۆڕانكاری له ده‌موچاویاندا دروست بكه‌ن. ـ ل ه (تیگه‌ون)ی واڵتی ئه‌فریقا بووك و زاوا بۆ ماوه‌ی سێ رۆژ ده‌بێ بچن ه ناو
ژوورێك و ئه‌و ژووره‌یان لێ داده‌خرێ و له‌و ماوه‌یه‌دا بۆیان نیی ه سه‌ردانی هیچ شوێنێك بكه‌ن ،ته‌نانه‌ت ناتوانن بچن ه ئاوده‌ستیش. ـ ل ه تانزانیا هۆزێك هه‌ی ه ل ه كاتی ماڵئاواییكردن ل ه یه‌كرت به‌ڵخه‌م و تفی ناو ده‌میان به‌ره‌و یه‌ك ده‌هاوێژن. ـ ل ه هیندستان هۆزێك هه‌ی ه كه منداڵه‌كانیان ل ه سه‌ربانی ماڵه‌و ه فڕێ
ده‌ده‌ن ه خوار و ل ه خواره‌و ه چه‌ندین كه‌س قوماشێك راده‌گرن تا ئه‌و منداڵ ه بكه‌وێته ناوی و پێیان وای ه به‌و كار ه منداڵه‌كانیان بوێر و نه‌ترس ده‌بن .ئه‌م نه‌ریت ه مێژوویه‌كی 500ساڵه‌ی هه‌یه. ـ ل� ه بەریتانیا ه�هم��وو ساڵێك له به‌رزاییه‌كه‌و ه سه‌لك ه په‌نیرێكی گهوره فڕێ ده‌ده‌ن��ه خوار و ب ه سه‌دان كه‌س هەوڵى
گرتنەوەى دەدەن لەو بەزموڕەزمەدا زۆر كه‌س ب ه هۆی پێكدادانەوە بریندار ده‌بن. ـ ل � ه ی��ۆگ��ان��دا ب���او ه ك � ه ل � ه كاتی ل �ه‌دای��ك��ب��وون��ی م��ن��داڵ ،گ��ۆڕی��ش��ی بۆ هه‌ڵده‌كه‌نن. ـ ل� ه واڵت��ی چین پێیانخۆش ه پێی ژنان بچووك بێت ،پێی بچووك له‌و واڵته فاكته‌رێكی جوانیی ه بۆ ژنان.
یەکەم گرتەى (خەیبەر) گیرا نوها
كۆمپانیای (ئیكۆ میدیا)ی قه‌ته‌ری بۆ به‌رهه‌مهێنان ،یه‌كه‌م گرته‌ی زنجیره‌ی (خه‌یبه‌ر)ی ده‌ستپێكرد ،كاره‌كه كه تاقیكردنه‌وه‌ی دووه‌مه له‌گه‌ڵ هه‌مان تیمدا دوای سه‌ركه‌وتنی زنجیره‌ی (كه‌وتنی خ��ی�لاف��ه‌ت) و به‌ده‌ستهێنانی خ���ەاڵت���ی
ئاڵتوونی له كاری مێژووییدا ،كۆمپانیاك ه پێشرت له كۆنگره‌یه‌كی رۆژنامه‌وانیدا له قه‌ته‌ر بۆندێكی له‌گه‌ڵ موحسین عه‌لی ،به‌رهه‌مهێنه‌ری جێبه‌جێكاری كۆمپانیای سكوب میدیادا ،ئیمزا كرد بۆ ده‌ستپێكردنی به كاره‌كه. نوسینگه‌ی راگه‌یاندنی زنجیره‌كه ئاماژەی بۆ ئه‌وه ك��ردووه كه بودجه‌ی كاره‌كه بۆ به‌رهه‌مهێنانی (خه‌یبه‌ر) كه‌موكووڕیی نییه ،ده‌توانێت ببێته
ك��ارێ��ك��ی م��ێ��ژووی��ی ك �ه گ �ه‌وره‌ت��ری��ن به‌رهه‌م بێت له رووی گرنگیی قۆناغه مێژووییه‌كه‌ی كه له‌به‌رچاو گیراوه و ده‌رخستنی ملمالنێی نێوان مسوڵامنان و یه‌هودییه‌كان له رێگای ده‌رخستنی ورده‌كارییه مێژووییه‌كانەوە. دراماكه بیرۆكه‌ی نووسه‌ر هاشم سه‌ید و سیناریۆی نووسه‌ری گهوره یورسا جوندی و ده‌رهێنانی گه‌ور ه ده‌رهێنه‌ری عه‌ره‌ب ،موحه‌ممه‌د عه‌زیزییه.
كیمیاییبارانی هه‌ڵه‌بجه
وێنە جیهانییەکان ئا .الس هەورامى
ئه‌وه‌ی ل ه وێنه‌كه‌دا ده‌رده‌كه‌وێت، دیمه‌نێكی قوربانییانی شاری هه‌ڵه‌بجه‌یه، ك ه ل ه 1988/3/17-16و ل ه كۆتاییه‌كانی شه‌ڕی عێراق ئێراندا ،رژێمی به‌عسی رووخاو ب ه گازی سیانید بۆردومانی ئه‌و شاره‌ی كرد و بوو ه هۆی شه‌هیدبوونی زیاتر ل ه پێنج هه‌زار و برینداربوونی زیاتر ل ه حه‌وت تا ده ه هزاری تر ل ه دانیشتوانی مه‌ده‌نیی شاره‌كه. دواب�����ه‌دوای رووداوه‌ك�����ه ،رژێمی به‌عس ب ه فه‌رمی ئه‌نجامدانی تاوانه‌كه‌ی خست ه ئه‌ستۆی ئ��ێ�ران ،ه �ه‌روه‌ه��ا هیچ
هه‌ڵوێستێكی نێوده‌وڵه‌تییش له‌و كاته‌دا ل ه باره‌ی كاره‌ساته‌كه‌و ه به‌دی نه‌كرا ،ته‌نانه‌ت ئه‌مریكاش ئێرانی ب ه به‌رپرسی كاره‌ساته‌كه تۆمه‌تبار كرد ،چونك ه ئه‌وكات هاوپه‌یامنی سه‌ره‌كیی رژێمی به‌عس بوو ل ه دژی رژێمی ئیسالمیی ئێران .به‌اڵم ئه‌وه‌بوو رێكخراوی چاودێریی مافه‌كانی مرۆڤ ك ه رێكخراوێكی ناحكومیی ئه‌مریكیی ه و باره‌گاكه‌ی ل ه شاری نیویۆركه ،ل ه رۆژی 1991/3/11راپۆرتێكی ل �ه‌وب��اره‌ی �ه‌و ه ب�ڵاوك��رده‌و ه و پشتڕاستی زانیارییه‌كانی تایبه‌ت ب � ه كاره‌ساتی
كیمیاییبارانی هه‌ڵه‌بجه‌ی كرده‌و ه و ئاشكرای كرد ك ه رژێمی به‌عس ل ه چل هێرشدا بۆ سه‌ر كورده‌كان ،چه‌كی كیمیایی به‌كارهێناو ه و ئه‌وه‌شی ب ه جینۆساید ناوبرد. ئه‌وه‌ی جێگه‌ی باسه ،وێنه‌كانی تایبه‌ت به‌و كاره‌ساته ،سه‌ره‌تا ل ه الیه‌ن فۆتۆگرافه‌ره ئێرانییه‌كانه‌وه ،ب ه تایبه‌تیش فۆتۆگرافه‌ری كۆچكردوو ،كاو ه گوڵستانه‌و ه گیران و به جیهاندا باڵوكرانه‌وه ،هه‌ر وێنه‌یه‌كیشیان بۆخۆی گوزارشت ه ل ه گه‌وره‌یی و دڕنده‌یی ئه‌و كاره‌ساته‌ی ك ه به‌سه‌ر كورددا هات.
8 www.bayanpress.net
ژماره ( ،)26سێشه‌ممه ،2013/3/12ساڵی یەکەم
هه‌فته‌یه‌ك له نووسینه‌وه‌ی مێژوو به ئاڵتون دارا حسێن ب���ه‌ر ل���ه چ��ه‌ن��د ه �ه‌ف��ت �هی �ه‌ك له‌مه‌وپێش پڕ كێشه‌ترین و تاریكرتین خاوه‌ن چاره‌نووسی یانه‌ی ئه‌وروپی، یانه‌ی ریاڵ مه‌درید بوو .ریاڵ مه‌درید م��اوه‌ی �ه‌ك ب �ه‌ر له ئێستا له ب �ه‌رده‌م ش��ااڵوی بێوژیدانیی رۆژنامه‌وسان و راگه‌یاندنكاراندا بوو ،هه‌ر له بیرناو و بیسرتاو و نوورساویه‌وه له رۆژنامه‌كان و له پێگه ئه‌لكرتۆنییه‌كاندا .دۆست و دووژمنی یانه‌ی شاهانه خه‌ریكی رووخاندن و هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی یانه‌كه بوون ،به جۆرێك وا هه‌ست ده‌كرا له كۆتایی وه‌رزدا ئه‌م یانه‌یه به راهێنه‌ر و یاریزانه‌كانیه‌وه زۆرینه‌یان بڕۆن و ژماره‌یه‌ك ئه‌ستێره‌ی تر شوێنه‌كانیان بگرنه‌وه ,.هه‌موو تاوانی ئه‌م یانه‌یه ئ���ه‌وه ب��وو ل �ه س��ه‌ره‌ت��ای وه‌رزه‌وه به‌هۆی چه‌ند شكستێكی له خولی ئیسپانیدا ،جیاوازییه‌كه‌ی له‌گه‌ڵ یانه‌ی به‌رشه‌لۆنه‌ی پێشه‌نگی ریزبه‌ندی به جۆرێك زۆر بوو كه گرتنه‌وه‌ی زه‌حمه‌ت بێت ،له كاتێكدا هێشتا یانه‌كه له خولی یانه‌پاڵه‌وانه‌كان و جامی شادا ركابه‌ریی ده‌كرد. رۆژانه و هه‌فتانه ،به‌رده‌وام ده‌نوك له‌سه‌ر یانه‌كه‌ی و مۆرینۆی راهێنه‌ری ب��وو ،تا ئ �ه‌وه‌ی ئه‌م یانه‌یه گه‌یشته هه‌فته‌یه‌ك له مێژوو ،هه‌فته‌یه‌ك به قورسرتین داده‌نرێت له وه‌ی یانه‌یه‌كی گهوره رووبه‌ڕووی ببێته‌وه ،له كاتێكدا هه‌موو رۆژنامه‌نووسه‌كان قه‌ڵه‌مه‌كانیان له‌سه‌ر پێ بوو بۆ هه‌ڵكه‌ندنی دواین ڕە‌گ���ی بناگوێی م��ۆری��ن��ۆ .ب���ه‌اڵم به پێچه‌وانه‌وه ئه‌م هه‌فته‌یه هه‌فته‌ی مۆرینۆ بوو ،هه‌فته‌ی یانه‌ی شاهانه
بوو ،هه‌فته‌ی ئه‌و یاریزانانە بوو ك ه به‌رده‌وام رۆژنامه‌كان هه‌ریه‌كه‌یانیان و رۆژێك له وه‌رزی داهاتوودا ده‌نارد بۆ یانه‌یه‌كی تر.
ئ�����ه‌وه‌ی ری����اڵ م���ه‌دری���د ل ه هه‌فته‌یه‌كدا به‌رامبه‌ر بهرشهلۆنه و مانچسته‌ر یونایتد ك���ردی ،به ئاڵتون له مێژووی یانه‌ی شاهانه‌دا
ده‌نوورسێته‌وه.هه‌موو وه‌رزێك گوێامن له شیكه‌ره‌وه‌كان و موعه‌لیقه‌كان ده‌ب��ێ��ت ك�ه چ��ۆن باسی ده‌ك �ه‌ن �ه‌وه و وه‌ك ئه‌فسانه‌یه‌ك و مێژوویه‌ك
ده‌یگێڕنه‌وه ،كه له سێشه‌ممه‌دا توانیی له یاریگای بهرشهلۆنه سه‌ركه‌وتن (-3 )1تۆمار بكات ،كه گه‌وره‌ین سه‌ركه‌وتن بوو له یاریگای ئه‌و یانه‌دا تۆماری بكات
له ماوه‌ی 50ساڵی پێشوودا ،دوای ئه‌و ه توانیی له عه‌رسێكی رۆژی شه‌ممه‌دا به زۆرێك له یاریزانه یه‌ده‌كه‌كانیه‌وه دووب��اره له به‌رامبه‌ر بهرشهلۆنه ،له یاریگای خۆیدا سه‌ركه‌وتن تۆمار بكات، دوای ئه‌مه‌یش سێشه‌ممه هاته‌وه و توانیی ئیرت به جارێك هه‌موو ئه‌وانه‌ی خۆیان ئاماده كردبوو بۆ گورز وه‌شاندن لێی ،به ت �ه‌واوی بێئومێد بكات و بۆ یه‌كه‌مجار له مێژوویدا له یاریگای شانۆی خه‌ونه‌كان ،له یانه‌ی مانچسته‌ر یوایتد بباته‌وه و خ��ۆی بگه‌یه‌نێته قۆناغی چاره‌كی كۆتایی خولی یانه پاڵه‌وانه‌كانی ئه‌وروپا. دوای ئه‌م بردنه‌وه‌یه ئه‌وانه‌ی تا دوێنێ هانی هانده‌رانی و یاریزانه‌كانی ده‌دا تا دژی مۆرینۆ بوه‌ستنه‌وه ،به تایبه‌ت رۆژنامه‌ی ماركای نزیك له یانه‌ی ری��اڵ مه‌درید ،ب�ه‌اڵم له ئێستادا ئه‌و رۆژنامه‌یه و ئه‌وانی تریش كه‌وتوونه‌ته پێدا هه‌ڵدانی مۆرینۆ و یاریزانه‌كانی و باسی ژماره پێوانه‌ییه‌كانیان ده‌كه‌ن، باسی ئه‌و مێژووه ده‌ك �ه‌ن مۆرینۆ و پیاوه‌كانی له ماوه‌ی كه‌مرت له 10رۆژدا تۆماریان كرد ،كه زه‌حمه‌ته یانه‌یه‌ك له مێژوودا توانیبێتی سێ یاریی له‌و شێوه قورسه بباته‌وه. ئ���ه‌و زه‌ح��م��ه‌ت��هی ی��ان �ه‌ك �ه له م���اوه‌ی چ�ه‌ن��د مانگێكیدا بینی و كێشای ،ئه‌و هه‌فته‌یه له بیری كرد .له ئێستایشدا بووەته یه‌كێك له پاڵێوراوه سه‌ره‌كییه‌كاىن به‌ده‌ستهێنانی خولی یانه پاڵه‌وانه‌كانی ئه‌ورپا. ئێستایش ئ �ه‌گ �ه‌ر جارێكی تر نه‌كه‌وێته قه‌یرانه‌كانه‌وه ،هێشتا زۆری پێیه هانده‌رانی پێ دڵخۆش بكات و مێژووی گ �ه‌وره و زێڕینرت تۆمــــار بكات.
بایه‌رمیونیخ ركابه‌رێكی به‌هێزی بهرشهلۆنه و ریاڵ مه‌دریده وریا عه‌لی فرانك ریبیریی یاریزانی قه‌راغی هه‌ڵبژارده‌ی فه‌ره‌نسا ،ئاماژەی به توانای یانه‌ی بایه‌رمیونیخ كرد بۆ گرێبه‌ست ك��ردن له‌گه‌ڵ یاریزانه گ �ه‌وره‌ك��ان ،دوای ئ�ه‌و سه‌ركه‌وتنه گ�ه‌وران�هی به‌ده‌ستی هێناوه ،وای لێكردووه كه بتوانێت ركابه‌ری بكات ل�ه‌گ�ه‌ڵ ژم��اره‌ی��ه‌ك ی��ان�هی گ��ه‌وره، كاتێك كاره‌كه په‌یوه‌ست ده‌بێت به راكێشانی چه‌ند ناوێكی دیار له بازاڕی گواستنه‌وه‌كاندا. ریبیری دانی به‌وه‌دا نا ك ه زۆرێك له یاریزانه‌كانی پێشوو له‌سه‌ر ئاستی جیهان ،وایان به‌الوه باشرت بووه كه بڕۆن بۆ ئیسپانیا یان ئینگلته‌را ،به‌اڵم
تیپه باڤارییه‌كه توانیویه‌تی ژماره‌یه‌ك ئه‌ستێره بكاته جه‌مسه‌ری خولی ئه‌ڵامنیا ل ه دوای ئه‌و ئه‌نجامه چاكانه‌ی به‌ده‌ستی هێناوه ،ئیرت جیاوازی نییه له‌سه‌ر ئاستی ناوخۆیی یان ئه‌وروپایی بێت. یاریزانه فه‌ره‌نسییه‌كه ده‌ڵێت: «بایه‌رمیونیخ هه‌میشه بایه‌رمیونیخه، سه‌رباری ئه‌وه‌ی له راب��ردوودا زۆربه‌ی یاریزانان ته‌نها ئه‌وه له‌به‌رچاو ده‌گرن بگوازرێنه‌وه بۆ بهرشهلۆنه یان ریاڵ مه‌درید یان خولی نایابی ئینگلیزی ،له ئێستاشدا هه‌ستێكی روون و ئاشكرا هه‌یه، كه یاریزانه جیهانییه‌كان به‌الیانه‌وه باشرته رووبكه‌نه بایه‌رمیونیخ». له‌باره‌ی هاتنی بۆ بایه‌رمیونیخ له یانه‌ی ئۆلۆمپیك مارسیلیاوه ل ه هاوینی ساڵی 2007دا ،پرسیار له ریبیری كرا
یانه‌ی بهرشهلۆنه كۆمبانی كردۆت‌ه ئامانج یانه‌ی بهرشهلۆنه ده‌یه‌وێت ڤیسنت كۆمبانی به‌لجیكی و كابتنی یانه‌ی مانچسته‌ر سیتی و به‌رگریكاری ئه‌و یانه‌یه بكاته جێگره‌وه‌ی كارلۆس پیۆلی دڵی به‌رگری ،به‌هۆی ئه‌وه‌ی پیۆل ته‌مه‌نی بۆته 30ساڵ و زوو زوو تووشی پێكان ده‌بێت، زۆریش له یارییه‌كان دوور ده‌كه‌وێته‌وه. رۆژنامه‌ی سپۆرتی كه‌ته‌لۆنی ئاشكرایكرد كه مانچسته‌ر سیتی به‌رامبه‌ر بڕی 20ملیۆن پاوه‌ند ده‌ستبه‌رداریی كۆمبانی ده‌بێـ به‌رشه‌لۆنه‌یش به‌هۆی ئه‌و گرفته گه‌وره‌انی له هێڵی به‌رگریدا هه‌یه‌تی ناچاره چه‌ند بۆندێكی گهوره بۆ ئه‌و هێڵه‌ی ئه‌نجام بدات ،كۆمبانیش ئامانجی سه‌ره‌كییه له ئێستادا.
ده‌رب���اره‌ی ئ�ه‌و هه‌سته‌ی كه پاڵی پێوه‌ناوه بچێته یانه باڤارییه‌كه، ئه‌ویش له وه‌اڵمدا وتی« :له‌راستییدا ئێمه له ماوه‌ی سێ ساڵی رابردوودا دوو جار گه‌یشتووینه‌ته یاریی كۆتایی خولی یانه پاڵه‌وانه‌كانی ئه‌وروپا. ئ���ه‌وه‌ش ب��ۆ خ���ۆی ،گ��وزارش��ت �ه له بەهێزیی». شایانی باس ه یانه‌ی بایه‌رمیونیخ ب �ه ب��ردن��ه‌وه‌ی ل �ه ی��ان �هی فورتونا دۆسلدۆرف به ئه‌نجامی 3ـ 2گۆڵ زیاتر له به‌ده‌ستهێنانی نازناوه‌كه نزیك بووه‌وه ،كه پێگه‌كه‌ی له لوتكه‌دا به‌هێز كرد به به‌رزكردنه‌وه‌ی خاڵه‌كانی بۆ 66 خاڵ له به‌رامبه‌ر 46خاڵ بۆ یانه‌ی بڕوسیا دۆرمتۆندی دووه‌م و ته‌نها 8 هه‌فت ه ماوه بۆ كۆتاییهاتنی خوله‌كه.
زانێتی و یاریی ژماره 600 خافێر زانێتی ئه‌رجه‌نتینی به‌رگریكاری ئینته‌ر میالنی ئیتاڵی رۆژی یه‌كشه‌ممه یاریی ژماره 600ی له‌گه‌ڵ یانه‌كه‌ی ئه‌نجامدا كاتێك رووبه‌ڕووی یانه‌ی بۆڵۆنیا بوونه‌وه و یارییه‌كه‌شیان به گۆڵێكی بێبه‌رامبه‌ر دۆڕاند. به‌م جۆره زانێتی ژماره‌یه‌كی مێژوویی تۆماركرد له‌گه‌ڵ نیراتزۆری كه 18ساڵه یاریی بۆ ده‌كات ،كاتێك ئه‌م یاریزان ته‌مه‌ن 39ساڵی و له ساڵی 1995دا رووی كرده ئینته‌ر میالن له یانه‌ی بانفێڵدی ئه‌رجه‌نتینییه‌وه. تا ئێستایش له‌گه‌ڵ یانه‌كانیدا 699یاریی كردوو ه و یاریی داهاتووی یاریی ژماره 700ی ده‌بێت له‌گه‌ڵ ئه‌و یانانه‌ی تا ئێستا یاریی بۆ كردوون، كه 33یاریی بۆ یانه‌ی تالرێس كردووه و 33یاریش له‌گه‌ڵ یانه‌ی بانفێڵد.
بایه‌ر میونخ رۆنی ده‌وێت یانه‌ی بایه‌ر میونخی ئه‌ڵامنی له هه‌وڵی به‌ده‌ستهێنانی واین رۆنی هێرشه‌ری یانه‌ی مانچسته‌ر یونایتددایه و به خۆشحاڵییه‌وه پێشوازی له رۆنی ده‌كات تا وه‌رزی داهاتوو ببێته هێرشبه‌ریانه‌یه. له لێدوانێكیدا بۆ رۆژنامه‌ی سه‌نی ئینگلیزی پیكن پاوه‌ری سه‌رۆكی فه‌رخری یانه‌ی بایه‌ر میونخ دانی ب �ه‌وه‌دا نا كه گرنگی ده‌ده‌ن به گرێبه‌ست له‌گه‌ڵ واین رۆنی و وتیشی «زۆر خۆشحاڵ ده‌بم ئه‌گه‌ر رۆنی په‌یوه‌ندی بكات به بایه‌ر میونخه‌وه«. رۆژنامه‌كه رایده‌گه‌یه‌نێت كه یانه باڤارییه‌كه‌ی ئه‌ڵامنیا ئاماده‌یه بڕی 20ملیۆن پاوه‌ند خه‌رج بكات بۆ كڕینی ئه‌و هێرشبه‌ره‌ی مانچسته‌ر، كه گومان له‌وه هه‌یه وه‌رزی داهاتوو له‌گه‌ڵ یانه‌كه‌ی به‌رده‌وام بێت.
11 ژماره ( ،)26سێشه‌ممه ،2013/3/12ساڵی یەکەم
komalayati.bayan@yahoo.com
خاوه‌ن شه‌هیدێك :له‌و ڕۆژەدا ته‌له‌فزیۆنه‌كه‌م ده‌كوژێنمه‌وه و گوێ له هیچ ڕادیۆیه‌كیش ناگرم
یادكردنه‌وه؛ هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌كان ئازار ده‌دات
ڕاپۆرت :ڕێزان هه‌ڵه‌بجه‌یی ك���اره‌س���ات���ی ه��ه‌ڵ��ه‌ب��ج��ه زۆر چیرۆك و یاده‌وه‌ریی تاڵی له زه‌ینی به‌جێهێشتووه، هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌كاندا دوای چه‌ندین س��اڵ كه ئ �ه‌و تاوانه نامرۆڤانەیه‌‌ی به‌عسیش تێپه‌ڕیوه، كه‌چی یادكردنه‌وه هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌كان ده‌خ���ات���ه‌وه ی���ادی ئ���ه‌و ك��اره‌س��ات �ه تراژیدییه و وه‌ك خۆیان ده‌ڵێن «به‌ڵێنه درۆیینه‌كانی حكومه‌تیش ئه‌وه‌نده‌ی تر یادكردنه‌وه‌یان پڕ ئازار كردووه». خ��ات��وو ڕەح��م �هی دای��ك��ی پینج شه‌هید ،ب��هم شێوه‌یه ناخی خۆی ده‌رب���ڕی «م��ن ب��ه‌ش به‌حاڵی خۆم هه‌موو ساڵێك 3/16ده‌گه‌ڕێمه‌وه بۆ كیمیاییبارانكردنی ساته‌وه‌خته‌كانی هه‌ڵه‌بجه ،ل��ه‌و ڕۆژەدا ب���ه‌ده‌ر له خه‌فه‌تخواردن و به‌رچاوكه‌وتنه‌وه‌ی ته‌رمی ئه‌و پێنج هه‌زار په‌پووله‌یه ،چاوم هیچی تر نابینێت .وا هه‌ست ده‌كه‌م له‌وڕۆژەدا ئه‌و خه‌ڵكانه‌ی له پێشچاوم دێن و ده‌چن ،هه‌مان ئه‌و ته‌رمانه‌ن كه وه‌ك فه‌رده ئارد درابوون به‌سه‌ر یه‌كدا و پاسدارانی ئێرانی كۆیان ده‌كردنه‌وه». ناوبراو دیمه‌نێكی جه‌رگبڕی ئه‌و كاره‌ساته‌مان بۆ ده‌گێڕێته‌وه كه چۆن منداڵێك هێشتا مه‌مكی دایكی ده‌مژی له كاتێكدا ئه‌و گیانی سپاردبوو« ،به‌ناو ته‌رمدا ده‌ڕۆیشتین ،له گوندی عه‌نه‌ب گه‌یشتینه هه‌ندێك جهنازه ،منداڵێك له‌ناو ئه‌و خه‌ڵكه مردووه‌دا شیری دایكی ده‌خ��وارد ،جارجاره ده‌می ب �ه‌رده‌دا و سه‌یری ته‌یاره‌كانی ڕژێمی فاشيی ده‌كرد و دوای ڕۆیشتنی ته‌یاره‌كان سه‌ری
گه‌یشتین ه هه‌ندێك جهنازه منداڵێك له‌ناو ئه‌و خه‌ڵك ه مردووه‌دا شیری دایكی ده‌خوارد، جارجاره ده‌می به‌رده‌دا و سه‌یری ته‌یاره‌كانی ڕژێمی فاشی ده‌كرد و دوای ڕۆیشتنی ته‌یاره‌كان سه‌ری ده‌نایه‌وه ب ه مه‌مكی دایكیه‌وه ده‌نایه‌وه به مه‌مكی دایكیه‌وه .ئه‌وه ناخۆشرتین ڕۆژی من بوو له ژیامندا». مامۆستا محه‌مه‌د هه‌ڵه‌بجه‌یی، له‌و باره‌یه‌وه هه‌ستی خۆی ده‌رده‌بڕێت و ده‌ڵێت «ب��ۆ ك�ه‌س باسی عومه‌ری خاوه‌ر و كه‌الوه ڕووخاوه‌كه‌ی ناكات
و ته‌نیا 3/16نه‌بێت .كه‌س ناچێت به الیه‌وه؟ بۆ حكومه‌ت نایهت بیكات به باخچه‌یه‌كی ساوایان؟ به ناوی (باخچه‌ی ساوایانی عومه‌ری خ��اوه‌ر) ،با وه‌ك یادگارییه‌ك مبێنێتـه‌وه بۆ ئه‌و عومه‌ره‌ی كه هه‌ڵه‌بجه و كیمیاییبارانی به دونیا
ناساند». ئه‌و مامۆستا ئه‌وه‌شی خسته‌ڕوو «ب��ا س��ااڵن�ه ك �هم وێنه‌كه‌ی خ��ۆی و كۆرپه له‌باوه‌شگرتووه‌كه‌ی و كه‌الوه ڕووخ���اوه‌ك���هی ب��خ�ه‌ن�ه پێشچاوی كه‌سوكاری و هه‌موو خه‌ڵكی دونیا ،زامی
چه‌ندین ساڵه‌ی ئه‌و میلله‌ته هه‌ژار ه بكولێننه‌وه .با حكومه‌ت و ده‌سه‌اڵت كار بكه‌ن له‌و ڕۆژەدا و به ئاماده‌بوونی خه‌ڵكی ئه‌و شاره ،كۆمه‌ڵێك پڕۆژە و خانووی جوان بكرێته‌وه و به‌سه‌ریاندا دابه‌ش بكرێت».
یونس ه�ه‌ورام��ی كه یه‌كێكه ل ه كه‌سوكاری شه‌هیدان و خاوه‌نی 12 شه‌هیده ،ده‌ڵێت «له 3/16كاره‌بای ماڵه‌كه‌م ده‌كوژێنمه‌وه له‌به‌ر ئه‌وه‌ی چ���اوم ب �ه كه‌ناڵه‌كانی ڕاگ �هی��ان��دن نه‌كه‌وێت ،چونكه بێجگه له چه‌ند وێنه‌یه‌كی تراژیديی ئه‌و كاره‌ساته و لێدانی چه‌ند گۆرانی و الواندنه‌وه‌یه‌ك، هیچی ت���ازه‌ی���ان پ��ێ ن��ی��ی �ه .ئێمه ده‌مانه‌وێت برینه‌كامنان ساڕێژ بكرێت نه‌ك سااڵنه ڕاگه‌یاندنه كوردییه‌كان ئه‌و برینه كۆنه بكولێننه‌وه ،بۆیه ناتوانم له‌و ڕۆژەدا سه‌یری ته‌له‌فزیۆن بكه‌م و به هیچ شێوه‌یه‌ك گوێ له ڕادیۆ بگرم و هیچ جۆره ڕۆژنامه‌یه‌كیش بخوێنمه‌وه، زۆر كه‌سی تر هه‌ن ناتوانن به زمان ئه‌م هه‌سته‌ی خۆیان ده‌رببڕن له‌به‌رئه‌وه‌ی تووشی نه‌خۆشيی ده‌روونی بوون». ئ��اس��ۆ محه‌مه‌د هه‌ڵه‌بجه‌یی، ت��وێ��ژەری كۆمه‌اڵیه‌تی ،ده‌رب���اره‌ی سه‌ختیى ئه‌و ڕووداوانه ده‌ڵێت «ده‌بوو حكومه‌ت كاری له‌سه‌ر ئه‌وه بكردایه گۆڕینی ی��اد بۆ ی���اده‌وه‌ری بوایه». ئاسۆ وتیشی «بۆنه‌كامنان له یاده‌وه بگۆڕدرایه بۆ ی��اده‌وه‌ری ،نه‌ك ئه‌وه‌ی ته‌نیا یادێك بێت و هیچی تر .ته‌نانه‌ت الی به‌شێكی خه‌ڵكی ئ�هم هه‌رێمه نازانن ب�ه‌رواری ئه‌و كاره‌ساتانه كه‌ی بووه كه به‌سه‌ر ئه‌م گه‌له‌دا هاتووه و ئه‌وه‌نده كاری له‌سه‌ر یادكردنه‌وه كردووه كاری له‌سه‌ر ئه‌وه نه‌كردووه كه له یاده‌وه‌ريی تاكی كورددا بێت. كاره‌ساته‌كه لێره‌وه دروست ده‌بێت، ل�ه‌گ�ه‌ڵ ك��ردن��ه‌وه‌ی ه��ه‌ر یادێكدا جارێكيرت دایكانی ئێمه ڕەشپۆش ده‌كرێنه‌وه و برینه‌كان به‌سۆتر ده‌بن»
جه‌لیل 23كه‌سی تێداچوون و تا 2005پێی وابوو هه‌ر ماون
كیماییباران و الپهڕەیهكی دڵته‌زێنی تر ديدار :ئاراس ڕە‌فیق «ماڵی ئێمه بیست و سێ كه‌سامن شه‌هید بوون ،له ئێستادا ته‌نیا خۆم ماوم. هه‌موو ساڵێك له یادی كیمیاییبارانه‌كه‌دا وه‌ك��و كه‌سوكاری شه‌هیدان ده‌چینه پێشوازيی به‌رپرسه‌كان ب��ۆ دانانی تاجه‌گوڵینه ،له‌وساتانه‌دا سه‌یری گڵكۆی شه‌هیده‌كانم ده‌كه‌م له بری ساڕێژبوونی زامه‌كانم هێنده‌ی تر ئازاره‌كانم به‌سۆ ده‌بن و وه‌كو بوركانێك دووباره ناخم ده‌هه‌ژێنن» .ئه‌مه به‌شێكه له وته‌كانی جه‌لیل عه‌زیز ڕەحیم ،كه یه‌كێكه له كه‌سوكاری قوربانیيانی كیمیاییبارانی هه‌ڵه‌بجه .ئ �ه‌و هه‌ڵگری خه‌مێكه، هێنده ئازاربه‌خشه كه‌م له مرۆڤه‌كان ده‌توانن هه‌ڵگری بن ،له ڕووخساریدا وێنه‌ی حیكایه‌تی گه‌لێكی سته‌مدیده‌ی شاردووه‌ته‌وه ،ئێستاش هێشتا ته‌می ئه‌و ئازاره له ڕەنگی قژە ماش و برنجییه‌كه‌یدا به‌دی ده‌كرێت. ئه‌و له وه‌اڵمی پرسیاره‌كانی ئێمه‌دا وتی «سێ ڕۆژ پێش كیمیاییبارانه‌كه، سێ برام و خوشكێك و پوورێكم به خۆیان و منداڵه‌كانیانه‌وه له خورماڵه‌وه به‌پێ ڕۆیشنت بۆ سیروان ،ژماره‌یان بیست و سێ كه‌س بوو ،دواتر چوون بۆ
هه‌ڵه‌بجه ،له‌وكاته‌دا به‌پێی بیركردنه‌وه‌ی خه‌ڵكی ،هه‌ڵه‌بجه سه‌المه‌ترتین شوێن بوو ،چونكه به‌ده‌ست هێزی پێشمه‌رگه و س��وپ��ای ئ��ێ�ران�ه‌وه ب��وو ،ب��ه‌اڵم به پێچه‌وانه‌وه ترسناكرتین كاره‌سات له مێژووی میلله‌تی ك��ورددا ڕوویدابێت له‌و شاره بوو». جه‌لیل له درێژەی ئاماژەدان به چیرۆكه جه‌رگبڕەكه‌یاندا وتی «ل ه پێش كیمیاییبارانه‌كه‌دا ڕژێمی به‌عس چه‌ند بۆمبێكی باراند به‌سه‌ر ئه‌و ش��اره‌دا، وه‌كو زه‌مینله‌رزه واب��وون ،بۆ ئه‌وه‌ی شووشه‌ی په‌نجه‌ره‌ی ماڵه‌كان بشكێت و كیمیاییه‌كه بچێته ماڵه‌كانه‌وه و ه �هم��وو كه‌سێك بكوژێت و كه‌س ڕزگ��اری نه‌بێت ،له‌وكاته‌شدا خه‌ڵكی نه‌یده‌زانی چه‌كی كیمیاویی چییه .له دوای كیمیاییبارانه‌ك ه من و باوكم و دایكم له ئۆردووگای (نه‌رس) بووین، هیچ هه‌واڵی كه‌سوكارمان نه‌ده‌زانی. كه‌وتینه گه‌ڕان به دوایاندا ،له ئێران هه‌موو ئه‌و شوێنانه گه‌ڕاین كه كوردی عێراقی لێبوو ،ب��ه‌اڵم بێسوود بوو، خه‌ڵكی پێیان وتین پرسه‌یان بۆ دابنێن و له كیمیاییبارانه‌كه‌دا كوژراون ،به‌اڵم زۆر گران بوو به‌المانه‌وه پرسه‌یان بۆ بگێڕین ،چونكه دڵنیا نه‌بووین چییان
لێ به‌سه‌ر ه��ات��ووه ،ته‌نانه‌ت له‌ناو ته‌رمه‌كانی كیمیاییبارانیشدا نه‌بوون، دواجار به ناچاری پرسه‌مان بۆ گێڕان، به‌اڵم من هه‌ر ل ه چاوه‌ڕوانیدا بووم ێ بگات». هه‌واڵێكامن پ ئیرت له‌وساته‌وه ئه‌مان له هه‌واڵی
كه‌سوكاره‌كاندا ده‌ب��ن و هیچكات ئ��اس��ووده‌ی��ی ڕووی ل��ێ ن �ه‌ك��ردوون ت��ا ئ�ه‌وك��ات�هی ب�ه‌ه��ۆی ك��ارك��ردن له پ��ڕۆژەی �ه‌ك��دا و ده‌رك �ه‌وت��ن��ی چه‌ند ته‌رمێكه‌وه ،هه‌واڵی مه‌رگی ئازیزانی به یه‌كجاریی پێگه‌یشت ،ئه‌و ده‌ڵێت
«له كۆتاییدا له ساڵی 2005شۆفڵێك ل�ه‌گ��ون��دی عه‌بابه‌یلێ و جەلیه‌دا خه‌ریكی ئیشكردن ده‌بێت ،له‌كاتی كاركردندا هه‌ندێك ئێسك ده‌رده‌كه‌ون له‌ناو كێله‌یه‌ك له‌ده‌می شۆفڵه‌كه‌دا. ئ�ه‌وی��ش ن��وێ��ن�ه‌ری مافی م��رۆڤ له هه‌ڵه‌بجه ئاگادار ده‌كاته‌وه و ئه‌وانیش س �ه‌ردان��ی شوێنه‌كه ده‌ك���ه‌ن .چه‌ند پێناسێك ده‌دۆزن���ه‌وه كه (صحیفه و سجل)ەكه‌یان پێوه‌ماوه ،دواتر منیان ل��ه‌وه ئ��اگ��ادارك��رده‌وه ك�ه هه‌ندێك ته‌رم دۆزراون�ه‌ت�ه‌وه .منیش چووم بۆ نووسینگه‌ی مافی مرۆڤ و هه‌ویه‌كانم هێنا بۆ نفوسی خورماڵ له‌وێ به كه‌س و كاری من ده‌رچ��وون .پاش پشكنینی لیژنه‌یه‌كی پسپۆڕ له‌و بواره‌دا ،منداڵ و ژن و پیاوه‌كانیان جیاكردنه‌وه كه ژماره‌یان بیست و هه‌شت كه‌س بوو، بیست و سێ كه‌سیان كه‌سوكاری من بوون .سێ براو خوشكێك و پوورێكم به هه‌موو منداڵه‌كانیانه‌وه له‌ناو چووبوون. ئه‌وه بوو له‌كاتی یادی كیمیاییباراندا له ڕێوڕەسمێكدا له گۆڕستانی شه‌هیدان به‌خاك سپێردران». ئ��ه‌و ڕووداوه ب �ه جۆرێك دڵته‌زێن بوو كه ئیرت بڕستی له‌و دایك و باوكه بڕی و كۆتایی ژیانیانی كرده
مه‌رگه‌سات ،جه‌لیل عه‌زیز له‌و باره‌یه‌و ه ده‌ڵێت «ل��ه‌دوای كیمیاییبارانه‌كه‌وه باوكم و دایكیشم نه‌خۆش كه‌وتن به هۆی ئێش و ئ��ازاری له‌ده‌ستدانی ڕۆڵه‌كانیانه‌وه ،كه دواتر ئه‌وه‌ش بوو به هۆكاری مردنیان .دایكم له ساڵی 1990 كۆچی دوایی كرد و باوكیشم له ساڵی 2000دا كۆچی دوایی كرد ،زۆر جار شه‌وانه خه‌ویان لێ نه‌ده‌كه‌وت هه‌تا به‌ره‌به‌یان ده‌گریان». س �ه‌ب��اره‌ت ب�ه كاریگه‌ریی ئه‌و كاره‌ساته له‌سه‌ر ده‌روونی ئه‌و ،ناوبراو ده‌ڵێت «منیش به ت �ه‌واوی گۆشه‌گیر بووم .زۆر جار خزمه‌كانم وه‌كو مام و ئامۆزا و خاڵۆزاكانم هه‌وڵی ئه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ ده‌دام ژیانێكی نوێ ده‌ستپێبكه‌م. ده‌یانوت ئه‌وه كاره‌ساتێك بووه تازه ناگه‌ڕێته‌وه ،ب �ه‌اڵم زۆر بێزار ب��ووم، ده‌ستم ن�ه‌ده‌چ��ووه هیچ كارێكه‌وه، له‌وانه‌یه له‌كاتی كیمیاییبارانه‌كه‌دا من كاتی ژن هێنانم بووبێت ،به‌اڵم له ساڵی 1994به هه‌وڵی نارساوه‌كانم چووم ه ناو پڕۆسه‌ی هاوسه‌رگیرییه‌وه، چونكه بیرم ده‌ك��رده‌وه زه‌ماوه‌ندێك برا و خوشك و برازاكامنی تێدا نه‌بێت، چ خۆشییه‌كی هه‌یه؟ به‌اڵم سوپاس بۆ خودا ئێستا كوڕێك و دوو كچم هه‌یه».
10 komalayati.bayan@yahoo.com
ژماره ( ،)26سێشه‌ممه ،2013/3/12ساڵی یەکەم
كۆمه‌ڵناسیی خۆمانە ڕایان عوسامن دەینووسێت
هه‌ڵه‌بجه و تێگه‌یشتنی ئێمه پێش هه‌موو شتێك ،ده‌بێت هه‌ڵه‌بجه وه‌ك ئه‌و هه‌ڵه‌بجه‌یه نه‌خوێنینه‌وه كه ئاگایی گشتی هه‌موو ساڵێك له یادكردنه‌وه‌یه‌كی بچووك و ناچیزدا گوزارشتی لێده‌كات و له چوارچێوه‌ی ده‌گرێت .ده‌بێت خه‌ریك بین به زه‌مینه‌ی تیۆری ئه‌م خه‌سارناسی و كاره‌ساته گه‌وره‌یه‌وه .ئه‌مه نه‌ك هه‌ر كه‌یسی هه‌ڵه‌بجه‌ی ل ه كۆمه‌ڵی جیهانیدا نه‌ناساندووه ،بگره ئه‌م كه‌یسه‌شی بێئه‌ندازه بچووككردووه‌ته‌وه .بۆیه پێویستامن به به‌شداریی تیۆری و ده‌ستنیشانكردنی ئه‌و فاكته‌رانه هه‌یه كه هه‌ڵه‌بجه‌یان له هه‌ڵه‌بجه‌یه‌كی گهوره و سیمبولێكی ناكۆتا فراوانه‌وه كردووه‌ته بابه‌تێكی بچووكرت ل ه خۆی. ئه‌وه‌ی ده‌توانێت بێئه‌ندازه له كێشهی هه‌ڵه‌بجه ئاگاییامن بداتێ، مه‌سه‌له‌ی تێگه‌یشتنه له چه‌رخی زانست و سه‌رجه‌م پێشهاته‌كانی ژیان له‌م دوو چه‌رخه‌دا ،كه مۆدێرنیته‌ش به‌رهه‌می سه‌رهه‌ڵدانی ئه‌م دوو چه‌رخه‌ی زانست و گۆڕدرانی ژیانی مرۆییه بوو .شیكاركردنی ده‌ره‌نجامه ترسناكه‌كانی ئه‌م چه‌رخه‌یه كه كورد له هه‌ڵه‌بجه‌دا وه‌ك مه‌یدانی تاقیكردنه‌وه‌ی چه‌كی كیامیی و به‌رهه‌مهێرناوه‌كانی له‌الیه‌ن به‌عسه‌وه، وه‌ك جێبه‌جێكاری پڕۆژەكه پێشنیار كراوه .ئه‌وه‌ی گرنگه بیزانین ،كارئاسانی و دۆخبه‌خشینی مۆدێرنه‌یه بۆ هێز و ئۆتۆریته‌یه‌كی هاوشێوه‌ی به‌عس كه به سانایی و بێ هیچ دوو دڵییه‌ك له توانای ئه‌نجامدانی وه‌ها پڕۆژەیه‌كی گهوره و خه‌ته‌رناكدا سه‌ركه‌وتن به‌ده‌ستده‌هێنێت و بێخه‌وش ده‌یكاته ده‌ستكه‌وتێكی مێژوویی خۆی. به‌اڵم له ئاگایی گشتی و ته‌نانه‌ت ڕۆشنبیریی كوردییش تا ئه‌م ساته‌وه‌خته ،ڕووداوه‌كه ته‌نیا و ته‌نیا به به‌عسیزمه‌وه وه‌ك مۆدێلێكی تاوانكاریی و خاوه‌نی پڕۆژەكه ده‌به‌سرتێته‌وه ،كه ئه‌مه نه‌یتوانیوه ئێمه له قووڵبوونه‌وه له‌م زامه تێبگه‌یه‌نێت. پێویسته كورد ئه‌م چه‌رخی زانست و مۆدێرنیته‌یه به ئه‌ندازیاری پڕۆژەیه‌كی وه‌ها ،به‌عسیش وه‌ك جێبه‌جێكار، خودیش وه‌ك مه‌یدانی تاقیكردنه‌وه‌ی به‌رهه‌مهێرناوه‌كانی هه‌مان چه‌رخ بزانێت ،چونكه به‌عس ته‌نیا جێبه‌جێكاره له ڕووداوه‌كه‌دا و ئه‌وه‌ی كارئاسانی بۆ ده‌كات ،كه‌ره‌سته‌كانی مۆدێرنه و به‌رهه‌مهێرناوه‌كانی ئه‌م چه‌رخه‌ن .بوونی ئه‌و كه‌ره‌ستانه واته دۆزینه‌وه‌ی مه‌یدانێك بۆ تاقیكردنه‌وه‌یان و هه‌ڵسه‌نگاندنیان له تاقیگه‌دا ،چونكه به‌رده‌وام ئه‌م چه‌رخه له‌سه‌ر تاقیكردنه‌وه خۆی بینا كردوو ه و گه‌یشتووه‌ته ئه‌زموونكردنی ته‌واوه‌تی. كه‌وابوو ،پێویسته یه‌كه‌مین فاكتی سه‌رهه‌ڵدانی ئه‌م ڕووداوه له بنه‌وه‌ڕا بۆ مۆدێرنه بگه‌ڕێنینه‌وه نه‌ك بۆ به‌عسیزم و ده‌سه‌اڵته‌كه‌ی ،كه تا ئێستاش هه‌ر له ئاست هه‌مان تێگه‌یشتی هه‌ڵه‌داین.
حەسەن موراد ،لە کاىت کێشاىن تازەترین تابلۆى تایبەت بە فیستیڤاڵى ئەمساڵى هەڵەبجە
حه‌سه‌ن موراد مامۆستاى پەیامنگاى هونەرە جوانەکان: خوشكه‌كه‌م دوای 23ساڵ ،بۆ هه‌مان پۆلی 1988گ هڕایه‌وه ،كه پۆلی شه‌ش بوو و به‌جێی هێشتبوو
ب ه تابلۆكانی؛ شه‌هیدان زیندووده‌كاته‌وه
دیدار :ڕە‌زا هه‌ورامی ویستامن ئه‌مجاره یادگاریی ه تاڵ و شیرینه‌كانی پێش كیمیاییباران و دوای ئه‌و ڕووداوه‌ی خێزان و بنه‌ماڵه‌ی كاك موراد هه‌ڵبده‌ینه‌وه .ئه‌وان هه‌ر زوو بۆنی ساخته‌ی سێو له ژیانی كردن .بۆ ئه‌وه‌ی ئێمه تێبگه‌ین كه ژیان دوای كاره‌ساته‌كه‌ی هه‌ڵه‌بجه و ماڵه‌وه‌یان به تاڵییه‌كانیشیه‌وه به‌رده‌وامه ،لێگه‌ڕاین چیرۆكی سه‌ركه‌وتنی ئ�هم خوشك و برایانه بزانین كه دوای نه‌مانی باوك و داكیشیان درێژەیان به ژیان دا و كۆڵیان نه‌دا. ژیانه‌وه‌ی ئه‌م خوشك و برایانه دوای ڕاپه‌ڕین ده‌ستپێده‌كات ،كه باپیریان له س�ه‌ره‌ت��اوه چاودێرییان ده‌ك��ات و دواتر خوشكه گه‌وره‌كه‌یان ژیانی خۆی بۆیان ته‌رخان ده‌كات .مامۆستا حه‌سه‌ن مورادی ك��وڕی ئ �ه‌و خ��ێ�زان�ه ،ل �هم گفتوگۆیه‌دا هاوكاریی كردین. به‌یان :چیرۆكی ژیانی ئێو ه چۆن بوو له كیمیاییبارانه‌كه‌دا؟ حه‌سه‌ن موراد :له‌و كاره‌ساته‌دا من ته‌مه‌نم 10ساڵ بوو .پێش ئه‌وه ڕەنگه هه‌ر یاده‌وه‌ری و حه‌زی مندااڵنه‌م كه‌مێك بیر بێت ،ئه‌وه‌نده هه‌بوو ئه‌گه‌ر جه‌نگێك ڕووی بدایه ،ده‌چووینه ژێرخانی مااڵن و ئێمه‌ش ئه‌وه‌مان هه‌بوو و دراوسێكان ده‌هاتنه ماڵامن .ئه‌وه‌ی له‌بیرم بێت پێش كیمیاییبارانه‌كه ،فڕۆكه‌یه‌ك هات و له خوار ده‌شته‌كه‌ی ماڵامنه‌وه په‌ڕەی زه‌رد و سپیی هه‌ڵدایه خواره‌و ه و مامه‌كانیشم خوا لێیان خۆش بێت ،هه‌ندێكیان بۆ ماڵه‌وه هێنایه‌وه ،هیچی تێدا نه‌نوورسابوو .ئه‌مه كه‌مرت باسكراوه .كه بارودۆخه‌كه گۆڕدرا به خراپی ،وتیان پێویست ه به‌جێی بهێڵین، ئێمه‌ش درواسێكامنان كه كرێچی بوون، ماشێنیان هه‌بوو ،یارمه‌تیی ئێمه‌یان دا و به ماڵه‌وه‌مانیان وت ك ه نیوه‌ی منداڵه‌كانتان وه‌ك یارمه‌تی بۆ ده‌ره‌وه‌ی هه‌ڵه‌بج ه و گونده‌كه‌ی خۆمان ده‌گوزاینه‌وه. به‌یان :كه‌ی هه‌ستتان به‌وه كرد دایك و باوك و كه‌سوكارتان نه‌ماون و بێهیوا بوون؟ حه‌سه‌ن موراد :ل ه كاتی ده‌رچوومنان ل ه هه‌ڵه‌بجه زۆر له دۆخێكی په‌شۆكاودا
بووین .ته‌نیا خوشكه گه‌وره‌كه‌م 12ساڵ ب��وو ،ئێمه چ��وار براكه‌ی ترمان بچووك بووین .خه‌ڵكامن ده‌بینی له‌سه‌ر جاده و ده‌وروبه‌رمان كه كه‌وتبوون و نه‌مانده‌زانی بۆچی وای��ان لێبه‌سه‌رهاتووه .چووینه ئه‌والتر كه بۆنی سێو هه‌موو ناوچه‌كه‌ی گرته‌وه و وتیان لوتتان بگرن ،كیمیاییباران ده‌كرێن .ئێمه‌یان گه‌یانده قوتابخانهی گوندێكی هه‌ورامان ( به‌ڵخه) و وتیان ده‌گه‌ڕێینه‌وه بۆ هه‌واڵی باوك و دایكتان. ئیرت ئه‌وكات زانیامن كه لێامن ون بوون. دواتر چووینه ئێران له دوریسان .هه‌موو چ��اوم��ان ك��وێ��ر ب��ووب��وو و ژن��ان��ی ئه‌و ناوچه‌یه شیریان ده‌ك��رده چاومان .له‌وێ دوای چاوكردنه‌وه‌مان ،كردینیانه ژووری گۆڕستانی دوریسانه‌وه و ماوه‌ی 20رۆژ هه‌رچی ئۆتۆمبێل و شتی وا هه‌بوون گه‌ڕاین بۆ هه‌واڵ زانینی دایك و باوك و كه‌سوكارمان ،به‌داخه‌وه هه‌واڵیان نه‌بوو. به‌یان :سه‌رجه‌م ئه‌و قوربانییانه‌ی كه هه‌تانبوو ،چه‌ند کەس بوون؟ حه‌سه‌ن م��وراد :دایكم و باوكم و خوشكێكم له خێزانی خۆمان ،پێنج مامم له‌گه‌ڵ منداڵ و خێزانه‌كه‌یان و مامێكم تازه ژنی هێنابوو كه پێكه‌وه شه‌هید بوون. پوورێكم و مامێكیشم كه خێزانی پێكه‌وه نه‌نابوو .تێكڕا ژماره‌یان گه‌یشته 26كه‌س. به‌یان :فیلمێكی دیكۆمێنتاری له‌سه‌ر خێزانی ئێوه كراوه ،ئه‌وه له‌باره‌ی ژیانی
ئێستای خێزانیتانه‌وه بوو ،یان كاریگه‌ریی كیمیاییبارانه‌كه؟ حه‌سه‌ن م��وراد :په‌یوه‌ندییان پێوه كردین له‌باره‌ی گێڕانه‌وه‌ی چیرۆكی ئه‌و ڕووداوه ،زیاتر الیه‌نی ژیانه‌وه‌ی ئێستای له‌خۆ گرتبوو .له‌باره‌ی كاروباری ئێستا و پیشه‌ی ئێمه و قورسیی كاریگه‌ریی ئه‌و ڕووداوه‌وه له‌سه‌رمان. به‌یان :ئێستا چه‌ند كه‌س له ئه‌ندامانی خێزانه‌كه‌تان له ژیاندا ماون ،به چییه‌وه سه‌رقاڵن؟ ح�ه‌س�ه‌ن م���وراد :ئێستا دوو ب�راو چوار خوشكین .له‌وكاته‌دا خوشكێكامن لێ ون بووبوو ،دواتر دۆزیامنه‌وه .وه‌ك هه‌موو هاوواڵتیانی هه‌ڵه‌بجه ئێمه‌ش خه‌ریكی ژیانكردنی خۆمانین .كۆڵامن له ژی��ان ن���ه‌داوه .به‌هیممه‌تی خ��زم و كه‌سوكار و خۆمان خوێندمنان درێ��ژە پێداوه و ترساویشین له‌وه‌ی كه پێامن بڵێن ئه‌مانه دایك و باوكیان نییه .به‌داخه‌وه له كۆمه‌ڵگای ئێمه‌دا كه‌سێك دایه الریی ،پێی ده‌ڵێن هه‌تیو .من و مامۆستا هۆشمه‌ندی برام كه سه‌رقاڵی ته‌واوكردنی ماسته‌ره له واڵتی هیندستان ،مامۆستای په‌یامنگای هه‌ڵه‌بجه‌ین ،دوو براكه‌ی ترم (حسێن و هۆشیار) دكتۆرن .ئه‌و خوشكه‌شامن كه ژیانی بۆ ئێمه ته‌رخان كردبوو ،دوای دڵنیابوون له ژی��ان و گ��ۆزه‌ران��ی ئێمه، كه‌وته‌وه سه‌ر خوێندن و بۆ هه‌مان پۆلی
1988/3/16گه‌ڕایه‌و ه كه پۆلی شه‌ش بوو و به‌جێیهێشتبوو .له 2011دا ده‌ستی به خوێندن كرده‌وه و یه‌كه‌م بوو ،دوای ئه‌وه‌ش پۆلی حه‌وت و هه‌شته‌می به هه‌مان پله ته‌واو كرد .ئێستا له پۆلی نۆیه‌مه. به‌یان :به ڕای ئێوه ،هه‌ڵه‌بجه‌ی دوای ژیان ،هه‌ڵه‌بجه‌ی مه‌رگه هێشتا ،یان ده‌ستی به ژیان كردووه‌ته‌وه؟ حه‌سه‌ن م���وراد :ئێمه هه‌موومان ده‌ژین .كێشه‌كه ئه‌وه‌یه جیاوازیی ژیانه‌كه له ئ��ارادای�ه .من پڕۆژەیه‌كی هونه‌رییم ئه‌نجام دا كه هه‌ندێك كاتژمێربوون، هه‌ریه‌كه ل�ه كاتێكدا ك��اری��ان ده‌ك��رد. مه‌سه‌له‌كه نزیككردنه‌وه‌ی الیەنی كه‌می ئه‌و كاتانه‌یه كه هه‌ریه‌كه‌یان هه‌یه‌تی، له‌چاو ئه‌وه‌ی كه هه‌ڵه‌بج ه خاوه‌نی ئه‌و كاره‌ساته گه‌وره‌یه ،شتێكی وای بۆ نه‌كراوه بتوانێت جیاوازی له‌ته‌ك شار و شوێنه‌كانی تردا كه‌م بكاته‌وه ،له كاتێكدا ك ه ناوچه‌كانی تر ئه‌مه‌شیان به‌سه‌ردا نه‌هاتووه .هه‌ڵه‌بجه شوێنی ڕاسته‌قینه‌ی مه‌رگ بووه ،ئایا به‌م شێوه‌یه ده‌ژیێته‌وه؟ شاره‌كانی تر ئه‌مه‌شیان نه‌بووه و باشرتیش ژیاونه‌ته‌وه .شتێكی وانابینم كه بۆ هه‌ڵه‌بجه كرابێت و بۆ شوێنه‌كانی تر نه‌كرابێت. به‌یان :ئایا هه‌ڵه‌بجه ئ�هم هه‌موو ی��ادك��ردن �ه‌وه ناچیزانه‌ی پێویست ه یان بیناكردنه‌وه‌ی ده‌روونیی خه‌ڵكه‌كه‌ی؟ ح�ه‌س�ه‌ن م���وراد :ی��ادك��ردن �ه‌وه ئیرت
مێژووه ،ناكرێت بڵێین با نه‌بێت و فه‌رامۆش بكرێت ،ب��ه‌اڵم میكانیزمی كاره‌كانیان خراپه كه هه‌رچی خه‌ڵكی ڕۆشنبیری ئه‌م شاره هه‌ی ه تۆراوه له‌و یادكردنه‌وانه. یادكردنه‌وه‌ش دووچ��اری ده‌ستێوه‌ردانی حیزبی ب��ووه .هه‌ڵه‌بجه پێویستی به‌وه هه‌یه شوێنه‌واره‌كانی مبێنن تا نه‌وه‌یه‌ك بیانبینێت ،نه‌ك هیچی تێدا نه‌بێت به‌ڵگه بێت له‌سه‌ر گه‌وره‌یی و ڕاستی ئه‌و تاوانه. میوامنان هاتبوونه ته‌ماشای عومه‌ری خاوه‌ر كه خۆی ڕۆمانێكی ته‌واونه‌كراوه ،به‌اڵم كه بینییان هیچ گرنگییه‌كی پێنه‌دراوه، حه‌په‌سان و چوونه دواوه .فڕۆكه‌وانه‌كه‌ش ئ��ازاد كرا ئیرت ئێمه چ چاوه‌ڕوانییه‌كامن هه‌بێت بۆ ژیانه‌وه. ب �هی��ان :هه‌ڵه‌بج ه وه‌ك پێویست نه‌چووه‌ته كۆمه‌ڵگای جیهانییه‌وه ،بۆچی؟ حه‌سه‌ن موراد :به پێی ئه‌و تاوانه‌ی كه ده‌رهه‌ق به هه‌ڵه‌بجه كراوه ،هه‌وڵه‌كانی گه‌یاندنی بۆ ده‌ره‌وه له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌وه الواز ب��وون .نازانم حكومه‌ت به‌ته‌مای چییه ب��ۆ ئ �هم ش��اره بیكات .خه‌ڵكیان ده‌ب���رده ب�ه‌غ��دا ب��ۆ شایه‌تیدان له‌سه‌ر ڕووداوه‌ك���ان ،كه‌چی فڕێیان ده‌دای �ه ناو ئۆتۆمبیل و لێیان نه‌ده‌پرسییه‌وه .ئه‌وه‌نده‌ی هونه‌رمه‌ندێكی گۆرانیبێژ ڕێزیان نه‌ده‌گرت. پێویسته ئیرت دوو ئیداره‌یی وه‌ال برنێت. سااڵنه یادكردنه‌وه‌ی كاره‌ساته‌ك ه بچووكرت ده‌كرێته‌وه.
ڕاستكردنه‌وه
کۆڕەوەکەى گەىل کوردستان ،کارى هونەرمەند حەسەن موراد
ل �ه ژم���اره ()25ی ڕژنامه‌كه‌مان دیامنه‌یه‌كی مامۆستا موسلیم پیرخدری، سه‌رپه‌رشتیاری ده‌زگای النه‌ی ئاسووده‌یی ئ��ام��اده‌ك �راب��وو ،ب��ه‌اڵم ب�ه‌ه��ۆی ئ �ه‌وه‌ی په‌یامنێری شاری هه‌لێر (ئاكار شیره‌یی) كه دیامنه‌كه‌ی سازدابوو ،له جیاتی ناوی مامۆستا موسلیم پیرخدری ،ب ه هه‌ڵه ناوی مامۆستا موسلیم فریزی نووسیبوو. ئ���ه‌و ه �ه‌ڵ �هی � ه ب��ۆ ب���ه‌و ه��ۆی �ه‌وه ڕووی داب���وو ،ئێمه داوای لێبوردن له ه �ه‌ردوو مامۆستای به‌ڕێز و خوێنه‌رانی ڕۆژنامه‌كه‌مان ده‌كه‌ین .ڕاستییه‌كه‌ی مه‌ال موسلیم پیرخدرییه ،نه‌ك مه‌ال موسلیم فریزی.
الپهڕەی كۆمه‌اڵیه‌تی
13 birura_bayan@yahoo.com
ژماره ( ،)26سێشه‌ممه ،2013/3/12ساڵی یەکەم
نووسه‌ر و رۆژنامه‌نووسی به‌ریتانی ،دوگ ساوندرس:
دینداره‌كان توندڕەو نین
نووسه‌ر و رۆژنامه‌نووسی به‌ریتانی ،دووگ ساوندرس ،ساڵی 1967له‌دایكبووه. چه‌ند لێكۆڵینه‌وه و كتێبێكی ده‌رباره‌ی ره‌وه‌ندی ئیسالمی له رۆژئاوا ،هه‌یه. به هۆی به‌رهه‌م و لێكۆڵینه‌و ه ڕۆژنامه‌وانییه‌كانیه‌وه چوار جار خه‌اڵتی ڕۆژنامه‌وانی نیشتامنیی كه‌نه‌دیی پێبه‌خرشاوه نووسه‌ر و ڕۆژنامه‌نووسی به‌ریتانی ـ كه‌نه‌دی «دوگ ساندرس» ،له‌م دیداره‌دا به‌رامبه‌ر به‌و ده‌نگۆ و بیروڕایان ه ده‌وه‌ستێته‌و ه كه هه‌ندێك ل ه ڕەخنه‌گرانی نه‌یار ب ه مسوڵمانانی رۆژئ��اوا هەیانە ،ئه‌و ره‌تیده‌كاته‌وە ئه‌وروپا له‌به‌رده‌م هه‌ژموون و مه‌ترسیی ئیسالمدا بێت ،پێشیوای ه مسوڵمانه دینداره‌كان هه‌ڵگری بیرێكی توندڕەو نین ،به‌ڵكو ئه‌وانه كه‌سانێكی توندڕەون كه وێنه‌ی دین بۆ به‌دیهێنانی ئامانج ه سیاسییه‌كانیان به‌كارده‌هێنن. و :جهانگیر ئه‌حمه‌د
ـ به‌ڕێز س��اون��درس ،سیاسییه‌كان و ل ه س�ه‌رووش��ی��ان�ه‌و ه تیۆ ساراتسینی ئه‌ڵامنی و خه‌یرت فیلدرزی هۆڵەندی بۆچوونیان وای ه ك ه مسوڵامنان باڵده‌كێشن به‌سه‌ر ئ��ه‌وروپ��ادا ،الن��ی ك�هم ل �ه‌ڕووی دیموگرافییه‌وه ،ئایا پاڵپشتیی ئه‌م بۆچوونه ده‌كه‌یت؟ دووگ ساوندرس :نه‌خێر ،ل ه ڕاستیدا ل ه واقیعێكی دیك ه ده‌دوێین .من به‌ش ب ه حاڵی خۆم ل ه چه‌ند واڵتێكی ئیسالمی ژی����اوم ،وه‌ك���و ئ��ێ �ران و به‌نگالدیش، هاوڕێیه‌تیی چه‌ند تیمێكی زانایانم كردووه ل ه ئه‌نجامدانی لێكۆڵینه‌و ه ده‌رب��اره‌ی بارودۆخی ژیان و گوز هرانی كۆچب هران و په‌ناب هران ،بۆمان ده‌ركه‌وتو ه ك ه ڕێژەی له‌دایكبوونیان كه‌مرت ه ل ه رێژەی تێكڕای له‌دایكبوون ل ه یه‌كیێتی ئه‌وروپا ،سه‌ر هڕای ئه‌وه‌ی ك ه مسوڵامنان زۆرینه‌ی كۆچبه‌ر و په‌نابه‌ری ئه‌وروپا و ئه‌مه‌ریكای باشوور نین ،ڕێ��ژەی له‌دایكبوونیش ب ه ب� هراورد تیایاندا زیاتر نیی ه ل ه خه‌ڵكانی دیكه ،ئه‌مه الی نه‌وه‌ی یه‌كه‌مه ،بێگومان الی نه‌وه‌ی دووه‌م و سێیه‌م كه‌مرته. ـ ل ه دوای ڕووداوه‌ك��ان��ی یانزه‌ی ئه‌یلوول ،ل ه هزری زۆرێك ل ه ڕۆژئاواییه‌كاندا وێنه‌ی مسوڵامنی ئاماد ه بۆ به‌كارهێنانی هێز ب ه ماكێكی توندڕەوانه‌و ه دروستبووه، تۆ له‌وباره‌و ه چی ده‌ڵێیت؟ دووگ ساوندرس :به‌ڵێ ،به‌داخه‌وه. ه��ه‌رچ��ه‌ن��د ه ئ��ێ��م� ه ه �ه‌س��ت��اوی��ن به ب هراوردی چه‌ند لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك ل ه چه‌ند سه‌رچاوه‌یه‌كی ج��ی��اوازه‌و ه ل ه نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان و سه‌رژمێریی نیشتامنی و ڕاپۆرت ه هه‌واڵگرییه‌كان ،هه‌موویان گه‌یشتوونه‌ت ه ئ �ه‌و ده‌رئه‌نجامه‌ی كه مسوڵامن ه دینداره‌كان هه‌ڵگری بیرێكی توندڕەو نین ،به‌ڵكو ئه‌وان ه كه‌سانێكی
توندڕەون ك ه وێنه‌ی دین بۆ به‌دیهێنانی ئامانج ه سیاسییه‌كانیان به‌كارده‌هێنن، ب ێ ئ �ه‌وه‌ی خۆیان دیندار بن دوای 11 ئه‌یلولی 2001پۆلیسی نیویۆرك هه‌ستا به چاودێریكردنی ره‌وه‌ندی مسوڵامنان ،به تایبه‌تیش دینداره‌كانیان ،به‌اڵم نه‌گه‌یشتنه هیچ ئه‌نجامێك ك ه ئاماژە ب ه گومانێك بكات ،چونك ه ل ه ئاراسته‌ی ڕاسته‌قینه‌ی ڕووداوه‌كه‌یان نه‌كۆڵییه‌وه. ـ ماناى ئەمە چییە؟ ساوندرس :واتا زۆربه‌ی تیرۆریسته‌كان له‌ناو مسوڵامنه‌كاندا ل ه چینی ناوه‌ندن، ل ه كۆچبه‌ر ه هه‌ژاره‌كان نین ،هه‌روه‌ك توندڕەوه‌كان ،ب ه چاوپۆشین ل ه ڕەنگیان، ل ه بیركردنه‌و ه و واقعیاندا له‌یه‌ك ده‌چن، با بۆ منوون ه باسی «ئه‌ندرێس بریفیك»ی نه‌رویجی بكه‌ین 77 ،كه‌سی كوشت به‌بیانوی ڕێگرتن ل ه باڵوبوونه‌وه‌ی ئیسالم ل ه كۆمه‌ڵگای نه‌رویجیدا ،ل ه هه‌مان كاتیشدا یه‌كێك بوو ه له‌و كه‌سانه‌ی ك ه زۆر سه‌رسام بوو ه ب ه ئوسام ه بن الدن ،كه‌واته ده‌بینین ك ه هه‌بوون و نه‌بوونی قه‌ناعه‌تی دینی هیچ ڕۆڵێك ل ه دروستكردنی كه‌سی توندڕەودا نابینێت. ـ ئه‌ی باش ه ئه‌م هه‌موو ترس ه له ئیسالم ل ه كوێو ه و ل ه چییه‌و ه هاتووه؟ س��اون��درس :ل ه قواڵیی ناخامنه‌وه، ئه‌م ه ترسێكی خۆمان ه ل�ه‌و كه‌سانه‌ی نایانناسین .ته‌نانه‌ت من ناتوانم خۆم ڕزگار بكه‌م له‌م ترسه ،هه‌ر ئه‌م هۆكاره‌ش ه وای لێكردووم ك ه گرنگی بده‌م به‌م بابه‌ته، هه‌ر ل ه ته‌نیشت خۆمه‌و ه ل ه له‌نده‌ن ل ه مزگه‌وتێكدا ،توندڕەوێكی س�ه‌ر به ڕێكخراوی قاعید ه ده‌یویست هزری خۆی به‌سه‌ر خه‌ڵكی مزگه‌وته‌كه‌دا بسه‌پێنێت، ل ه ساڵی ( )2005یه‌كێك ل ه هاوڕێكانم له ڕووداوی هێرشه‌كه‌ی میرتۆی له‌نده‌ن به
سه‌ختی برینداربوو ،ل ه خۆمم ده‌پرسی جیهانی ڕۆژئ��اوای لیبڕاڵى چییان ده‌كرد ئه‌گه‌ر ل ه الیه‌ن ئیسالمه‌و ه هێرشیان كرابایه سه‌ر؟ ـ ئه‌و هۆكاران ه چین ك ه له‌ناوبردنی ئه‌و بیرۆك ه توندڕەوان ه قورس ده‌كات؟ دوگ س��اون��درس :ئێم ه هه‌میشه ب ه گشتی باس ل ه مسوڵامنان ده‌كه‌ین، به‌اڵم مسوڵامنان له‌ناو خۆیاندا یه‌كڕیز و یه‌كپارچ ه نین ،به‌ڵكو چه‌ند ئاڕاسته‌ی ج��ی��اوازن ،هه‌یان ه ل ه لیبڕاڵه ،هه‌شیانه عه‌له‌وی و كۆنه‌پارێزی توندیشیان تێدایه، خێزانێكی پاكستانی ك ه ل ه گوندێكی بچووكه‌و ه كۆچده‌كه‌ن بۆ له‌نده‌ن ،جیاوازه ل ه خێزانێكی ئێرانی ك ه ل ه چینێكی ناوه‌نده. ـ ئه‌م ه مانای ئه‌وه‌ی ه ك ه دین هۆكارێك نیی ه بۆ تێكه‌ڵبوون و تێكه‌ڵنه‌بوون و په‌یوه‌ستبوونی كۆمه‌اڵیه‌تی؟ دوگ ساوندرس :به‌ڵێ ،زۆر لێكۆڵینه‌وه هه‌ی ه ده‌ریده‌خات ك ه كۆچب هرانی یه‌ك ناوچ ه ڕووب��ه‌ڕووی گرفتێكی دیاریكراو ده‌بنه‌و ه ك ه تێكه‌ڵبوون زه‌حمه‌ت ده‌كات، ل ه كاتێكدا ئایینیشیان جیاوازه. ـ ئایا ئ�ه‌و ناوچانه‌ی ك ه ب �ه‌زۆری ت��ورك �ه‌ك��ان ی��ان ع �ه‌ره‌ب �ه‌ك��ان تیێاندا نیشته‌جێن ،ئه‌گه‌ر بكه‌ون ه به‌ر شه‌پۆلێك ل ه ت��ون��دڕەوی به‌ڵگه‌ی ه له‌سه‌ر بوونی كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی شێواو؟ دوگ س��اون��درس :ن��ا ئه‌م ه ڕاس��ت نییه ،با باسی نیویۆرك بكه‌ین وه‌كو منوونه‌یه‌كی مێژوویی ،به‌شی ڕۆژهه‌اڵتی شار بۆ ماوه‌یه‌كی دورودرێژە كۆچب هرانی جیاوازی تێدا ده‌ژین ل ه ڕووی باگراوندی نه‌ژادیی و ئایینییه‌وه ،وه‌ك جووله‌ك ه له ئه‌وروپای ڕۆژهه‌اڵته‌و ه و كاسۆلیكه‌كان ل ه باشوری ئ�ه‌وروپ��او ه و ئه‌رسه‌دۆكس ل ه یۆنانه‌و ه هاتوون ،هه‌ریه‌ك ه له‌مانه
خاوه‌نی ره‌وه‌ندی تایبه‌تی خۆیانن ،پێشرت ب ه چاوی گومان و دوودڵییه‌و ه سه‌یری هه‌موویان ده‌كرا ،به‌اڵم ئه‌مڕۆ ل ه باشرتین و سه‌ركه‌وتووترین كۆچب هرانن ل ه ویالیه‌ته یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مه‌ریكا ،س��ه‌ر هڕای ئ �ه‌وه‌ی ك ه هه‌ریه‌كه‌یان ل ه گه‌ڕەكێكی تایبه‌تی خۆیاندا ده‌ژین. ـ ئه‌گه‌ر ب�� هراورد بكه‌یت ل ه نێوان سیاسه‌تی كۆچ ل ه نێوان خودی واڵتانی ئه‌وروپادا ،ل ه كوێدا جیاوازی ده‌بینیت؟ دوگ س�����اون�����درس :واڵت���ان���ی ئه‌سكه‌نده‌نافیا ،وه‌كو سوید یان نه‌رویج، ه��ه‌ر زوو ده‌س��ت��ی��ان ك��رد ب � ه پێدانی ڕەگه‌زنام ه ب ه كۆچب هران و پڕۆگرامی پ��ه‌روه‌رد ه و پێگه‌یاندنیان زوو گه‌شه‌ی كرد ،به‌اڵم به‌داخه‌و ه ل ه ئه‌ڵامنیا هێواشه، بۆ م��اوه‌ی (س��ی ساڵه) الی كۆچب هران ئه‌و ڕاستیی ه له‌بیرده‌كرێت ك ه واڵتێكی سه‌ربه‌خۆیه ،به‌اڵم جێگای گرنگی پێدانه ك ه هه‌ر ئه‌و كۆچب هرانه‌ی ك ه ل ه ئه‌نادۆڵه‌وه و ل ه هه‌مان گوندیشه‌و ه كۆچیان كردووه بۆ به‌ریتانیا ب ه خێرایی له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵگای به‌ریتانیدا تێكه‌ڵبوون ،ب ه شێوه‌یه‌ك كه هه‌ستاون ب ه كردنه‌وه‌ی فرۆشگای بچووك، گرنگییشیان داو ه ب ه فێركردن و په‌روه‌رده‌ی ڕۆڵه‌كانیشیان ل ه چاو ئه‌وانه‌ی ل ه ئه‌ڵامنیا نیشته‌جێن. ـ كه‌وات ه كلیلی تێكه‌ڵ بوون ل ه ڕێگای فێركردن و خۆشگوز هرانییه‌و ه ده‌كرێت؟ ساوندرس :به‌دڵنیاییه‌وه ،كاتێك كه وه‌كو هاوواڵتیی ئاسایی ل ه واڵتدا مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ كۆچب هراندا ناكرێت ،ده‌مارگیریی نه‌ژادی ده‌بێت ه هۆی سه‌رنه‌كه‌وتنیان له زانست و پێشكه‌وتنی ئابوری ،بارودۆخه‌كه مه‌ترسیدار ده‌بێت ،تۆڵه‌كردنه‌و ه جێگای تێكه‌ڵبوون ده‌گرێته‌وه ،ئه‌م ڕاستییه‌ش هیچ په‌یوه‌ندیی ب ه دینه‌و ه نییه.
کوردستان و پرسی بیرمەندێکی ئیسالمیی ئازاد و ئازا نەوشیروان حسێن سەعید کرانەوەی هەرێمی کوردستان بە ڕووی دەرەوەدا ،بووەتە هۆی هێنانەکایەی چەندین گۆڕانکاریی ئابووری و سیاسی و کۆمەاڵیەتی و ڕۆشنبیری لە کۆمەڵگەی کوردیدا ،کەچی هەست ناکرێت هێزە ئیسالمییەکان توانیبێتیان ئەم دۆخە نوێیە هه‌رس بکەن ،یان النی کەم لە ڕەهەندە جۆراوجۆرەکانی تێگەیشتنب .ئەم دۆخە لە پاش ()٢٠٠٣وە پێی نایە قۆناغێکی نوێ، ڕووداوە هەنووکەییەکانی ناوچەکەش ئەم گۆڕانکارییانەی خێراتر کرد. ڕەن��گ��ە ب��ی��رم��ەن��دان ل��ە ڕێ��گ��ەی خ��وێ��ن��دن��ەوە و س���وود وەرگ��رت��ن لە ڕاب���ردوو و بەستنەوەی ب��ە فاکتەرە کاریگەرە جۆراوجۆرەکانی گۆڕانکاری لە کۆمەڵگەدا ،بتوانن ڕۆڵی گەورە ببینن لە تێگەیشنت لە ئێستا و هەنگاونان ڕووە و ئایندە بە ڕوئیایەکی ڕوونەوە .مەبەستی
ئەم نووسینە وەستانە لەسەر پرسێکی گ��ەورە و کەلێنێکی هەستپێکراو لەناو هێزە ئیسالمییەکاندا .پرسی بیرمەندێکی ئیسالمیی ئازا و ئازاد لە کوردستاندا ،ئازا لە خوێندنەوەی مێژووی ئیسالمی بە گشتی و مێژووی هێزە ئیسالمییەکانی کوردستان بە تایبەتی .ئ��ازا لە پەنجە خستنەسەر برینەکان و خستنەڕووی ئەو ڕاستییە تااڵنەی کە ڕەنگە بە دڵی زۆر کەس نەبێت ،تەنانەت لەناو ناوەندە ئیسالمییەکەشدا .ئ��ازاد لە کۆتوبەند و بەرژەوەندیی حیزبی .ئازاد لە دەستربدن بۆ هەندێك بابەتی هەستیاری جێى مشتومڕ .ئازاد لە خوێندنەوە و دەربڕینی ڕاوبۆچوون لەسەر هەندێ مەسەلەی تایبەت بە کوردستانەوه. ت��ەرک��ی��زی ئێمە ل��ێ��رەدا لەسەر بیرمەندە ،ن��ەک زان��ا و بانگخواز و چاکساز و ڕۆشنبیر و فەیلەسوف. عه‌بدولكه‌ریم به‌كکار لە کتێبی «تکوين املفکر :خطوات عملية» پێی وای��ە کە بیرمەند پلەیەک لە سەروو ڕۆشنبیر و پلەیەک لە خوار فەیلەسوفەوەیە .جێی سەرنجە کە زۆرینەی نوخبەی ئیسالمی لە کوردستاندا خەریکی سیاسەتکردن یان ک��اری بانگخوازین ،کە دی��ارە دوو بواری گرنگن و من نامەوێت لە بایەخیان کەم بکەمەوە ،بەاڵم پێم وایە زۆرجار ئەمە لەسەر حسابی گرنگیدان بە الیەنە فیکرییەکە بووە .دەکرێت نەبوونی چەند
لێکۆڵینەوە و تێکستێکی گرنگ لە بوارە جیاوازەکاندا ،نەبوونی دنیابینییەکی ڕوون لەسەر چەندین پرسی گرنگ و گەورەی هەنووکەیی لە کوردستاندا ،مانەوەی هەندێك پرسی وەکو مامەڵەکردن لەگەڵ چەمکەکانی جیهاد و دیموکراسی و مافی مرۆڤ ،چۆنێتیی بەڕێوەبردنی کۆمەڵگە لە حاڵەتی گرتنەدەستی دەس��ەاڵت بە ه��ەڵ��وارساوی و ن��اڕوون��ی ،دەرخ���ەری ئ��ەو الوازی��ی��ە فیکرییە بێت کە هێزە ئیسالمییەکان بەدەستیەوە دەناڵێنن. ڕاستە حیزبە نائیسالمییەکانیش هەمان گرفتیان هەیە ،ب��ەاڵم زۆرب��ەی کەسە دیارەکان لە ب��وارە جیاوازەکانی وەکو هونەر و ئەدەب و شیعر و فیکر و فەلسەفە ،فیکرێکی نائیسالمییان هەیە. هەربۆیە دواجار بەرهەم و کاریگەرییان لە خزمەتی پ��ڕۆژە نائیسالمییەکەدایە، زۆرجار گەنجە ئیسالمییەکانیش کاریگەر دەبن بە گوتارەکانیان ،چونکە بێالیەنی
لە سەدا سەد کارێکی ئەستەمە .ڕەنگە الوازی��ی گوتاری فیکری و تا ڕادەی��ەک پەراوێزخستنی ئەو ب��وارە ،هۆکارێکی سەرەکی بووبێت لە تەکینەوەی چەند ڕۆشنبیرێک لە ڕیزەکانی یەکگرتوویی ئیسالمیی لە ڕابردوودا. دەبێت هێزە ئیسالمییەکان دەرک بەو ڕاستییە بکەن کە ئێستا نەوەیەکی چاوکراوەی زمانزان پەیدابووە ،ڕۆژانە دەس��ت��ەوی��ەخ��ەی چ��ەن��دی��ن بابەتی فیکریی ئاڵۆز دەب��ن کە پێویستی بە وەاڵمی قایلکەر و بەڵگەی بەهێز هەیە. پێموانییە وەاڵمی بانگخوازان و سیاسییە ئیسالمییەکان بتوانێت تینوێتیی ئەم نەوە پرسیارکەرە بشکێنێت .ڕەنگە لەسەر ئاستی جیهانی عەرەبی بیرمەندانی ئازا و ئازادی وەکو عه‌دنان ئیرباهیم ،حه‌سه‌ن فه‌رحان ئه‌ملالیكی ،ئه‌حمه‌د ئه‌لكاتب ...هتد ،توانیبێتیان ڕۆڵی گەورە و کاریگەر ببینن لە هۆشیارکردنەوەی نەوەی نوێی
دەبێت هێزە ئیسالمییەکان درک بەو ڕاستییە بکەن کە ئێستا نەوەیەکی چاوکراوەی زمانزان پەیدابووە
جیهانی ئیسالمی. ڕەن��گ��ە ل��ە ک��وردس��ت��ان چەند کەسایەتییەکی ئیسالمیی دید جیاوازی وەکو کرێکار و کاروانی و عەلی باپیر بتوانن تا رادەی��ەک��ی باش ئەو کەلێنە پڕبکەنەوە .ئ��ەوان لە ڕێگەی نووسین و وت��ار و کۆڕ و کۆبوونەوەکانیانەوە تا ڕادەی���ەک ڕۆڵیان بینیوە .ب��ەاڵم بە بڕوای من گرفتی گەورەی ئەوان ئەوەیە چەندین ک��ۆت و بەندیان بۆ خۆیان دروستکردووە .بەهۆی ئەو حەساسیەتەی ل��ە ڕاب����ردوودا لەنێو الی��ەن و ڕەوت��ە ئیسالمییەکاندا دروست بووبوو ،جۆرێک لە دابەشبوونی بیرناو و نەبیرناوی هێنایە کایەوە کە دواج��ار چەندین بەربەستی دەروونیی دروستکرد .ئەو کەسایەتییانە کەوتنە نێو گێژاوی ملمالنێی سیاسی و بەدەستی خۆیان کاریگەریی خۆیانیان کاڵکردەوە ،لەجیاتیی بیرکردنەوە لە ئاستێکی بەرزتر و وەستان لەسەر مەسەلە فیکرییە گرنگەکان و لە ئایندەی پرۆژەی ئیسالمی لە کوردستاندا ،زیاتر بوونە بیریاری حیزب و ڕەوت��ەک��ەی خۆیان. بەهۆی لەبەرچاوگرتنی بەرژەوەندیی حیزب و نەتۆرانی ئەندام و الیەنگرانیان، نەیانتوانیوە قسە ل��ەس��ەر هەندێ مەسەلەی تایبەت بە کوردستان بکەن. کاتێک کە عەلی باپیر مەسەلەی نەورۆزی وروژان���د ،یەکەم ک��ەس ئەندامەکانی کۆمەڵ ڕەدی��ان دای��ەوە .هەندێک جار
ملمالنێ و شەڕە پاڵی حیزبی بەربەست بووە لەبەردەم کەسانێکدا کە ئومێدی ئەوەیان لێدەکرا ببنە بیرمەندێکی دیار، نەک هەر لە کوردستان ،بەڵکو لەسەر ئاستی جیهانی ئیسالمییشدا .دیارە ئەو منوونانەی س��ەرەوە تاکە منوونە نین، چونکە کۆمەڵێک لێکۆڵەری باشیشامن ه��ەن ،ب��ەاڵم ل��ە الی��ەک��ەوە ژم��ارەی��ان زۆر ک��ەم��ە و ل��ە الی��ەک��ی تریشەوە کاریگەرییەکی سنوورداریان هەیە ،ڕەنگە هۆکاری ئەوەش ئەوە بێت کە زیاتر لە یەک بواردا چاالکن و تیڕوانینی خۆیانیان هەیە. ڕاستییەکی حاشاهەڵنەگرە کە کوردستان لە الیەن دوو هێزەوە بەڕێوە دەبرێت کە شەرعییەتی شۆڕشگێڕییان هەیە ،بایەخ نەدان یان درەنگ چوونە ش��اخ��ی ئیسالمییەکان یەکێکە لە هۆکارەکانی پەرواوێزبوونیان لە بواری حوکمڕانیدا .ئەگەر لە ئێستاشدا بایەخ بەم الیەنە فیکرییە نەدرێت وەکو پێویست ،لە ئایندەدا باجەکەی دەدەن .چونکە جیاواز لە ک��اری سیاسی ،رسوشتی ملمالنێی فیکری وایە کە دەرەنجامەکەی بە زۆری ل��ەدوای نەوەیەک یان چەند نەوەیەک دەردەک��ەوێ��ت .پێم وای��ە دامەزراندنی چەند سەنتەرێکی لێکۆڵینەوە لە الیەن کەسانێکی ناحیزبی ب��ە پاشخانێکی ئیسالمییەوە خزمەتێکی گەورە دەبێت بۆ پڕۆژەی ئیسالمی لە درێژ مەودادا.
12 ژماره ( ،)26سێشه‌ممه ،2013/3/ 12ساڵی یەکەم
birura_bayan@yahoo.com
عه‌لمانییه‌كانی ڕۆژهه‌اڵت و بكوژانی هیندییه سووره‌كان لە نوێنەرایەتیی حزبەوە بۆ نوێنەرایەتیی کۆمپانیاکان مه‌سعود عه‌بدولخالق کاتێك ئەو ڕەخنەیە ئاراسته‌ی دەسەاڵت دەکرا سەبارەت بەوەی ئەوان لەگەڵ بەغداد کێشەیان زیاتر بودجە و نەوتە، نەک کەرکوک «دڵ و قودسی جاران» و چارەنوسی کوردستان ،یەکسەر الیەنگرانی دەسەاڵت هەڵدەچوون و دانیان بەوەدا نەدەنا .ئەوەی نەدەکرا ئاشکرا بکرێت ئێستا ئاشکرابوو ،ئەمجارە هاوپەیامنیی کوردستان وازی لە خواستەکانی کوردستان هێنا ،هەموو خواستەکانی چڕکردەوە لە مافی کۆمپانیا بیانییەکانی نەوت کە 4ملیار دۆالرە ،هەموو هێزی خۆیان له‌وه‌دا خسته‌گه‌ڕ ،کەچی سەرکەوتوو نەبوون .تەنانەت ئەو هەڵوێستەیان الی دۆستەکانیشیان جێگه‌ی سەرسوڕمان بوو ،بۆیە پاڵپشتییان نەکردن .یەکەمجارە بودجە بێ کورد و بێ تەوافوق تێده‌په‌ڕێرنێت ،هه‌رچه‌ند هاوپەیامنی ههڕەشهی كرد ك ه ئەگەر حکومەت پاره‌ی کۆمپانیاکان نەدات ،ئەوە لە حکومەت و پەرلەمانی عێراق دەکشێنەوە، خواستەکانی تری کورد هەر باسی نەبوو. خەریک بوو سوپای دیجلە جارێکی تر ئەنفاملان بکاتەوە ،نەیان وت لە حکومەت دەکشێینەوە ،کەچی بۆ مافی کۆمپانیای بیانی دەکشێنەوە! ئەو هاوكێشه‌ی ه «نادیارییه‌كی» گەورەی تێدایە ،یان بە کوردییە سادەکە ئەو ماستە موویەکی گەورەی تێدایە ،ل هوانه‌یه مووەکەش ئه‌وه‌بێت ك ه نەوتی کوردستان دەچێتە خەزێنەی عێراق و کۆمپانیاکانیش 4ملیار دۆالر وەرگرن ،هیچیش بۆ کوردستان نییە ،کەچی ئاوا هاوپەیامنیی کوردستان شەڕی مان و نەمانی لەسەر بکات ،کار گەیشتە ئەو ڕادەیەی لەجیاتی ئەو کۆمپانیایانە سەودا دەکرا ،جارێکیان ڕێکەوتن بەغداد ملیار و نیوێك بدات و باقییه‌كه‌شی هەرێم! دوایی بەغداد وتی ئەوەندەش نادەم .دیسان سەرسوڕمانێکی تر لەناو ئەو سەرسوڕمانانەدا ئەوەیە، ئه‌گه‌ر دەسەاڵت بەدوای موویەکی گەورەوەیە لەناو ماستەکە ،ئەدی ئۆپۆزسیۆنی کورد لە بەغداش له‌گه‌ڵ هاوپەیامنی بوون؟ دەگێڕنەوە لە بەغداد شێخێکی عەرەب داوێکی بەدەسته‌وە گرتبوو ،لەسەر شەقام چاوەڕێ بوو کۆتر خۆی بێت بۆ ناو ئەو داوە و بیگرێت، ئینگلیزێک لێی پرسی ئەوە چی دەکەیت؟ بۆی گێڕایەوە .ئینگلیزەکە وتی بەو شێوەیە هەرگیز کۆترت بۆ ناگیرێت. شێخەکە وتی تۆ هەڵەی ئەوەتا ئەوانە دەبینی لە پشتمه‌وه‌ن سه‌ره‌یان گرتووە، ئەوانە پێشه‌كی پاره‌یان بۆ ئەو کۆترانە داوە! بەشی ئۆپۆزسیۆن و میللەتی کورد زۆر الوازترە لەوانەی پشت شێخەکە، ئەوەتا «ی ن ک»یش جارێک دەڵێن ئاگامان لە نەوت نییە ،جارێکی تریش دەڵێن لە %100شه‌ریکین ،ڕاستییەکەی ئەوەیە نە میللەت ،نە هەردوو حزب بەشیان نییە ،ئەو بەشە زۆر تایبەتە بۆ بزنسامنی ئەو دوو حزبە نەک بەستەزمانەکان «وەک کادیرێکی گەورەی پارتی وتبووی» ،لەناو ئەو بزنسامنانەش دیسان ڕێژە هەیە ،ئەوانەی «ی .ن .ک» تەنها %20وەردەگرن. هاوپەیامنی دەڵێت الی دادگای فیدراڵی سکااڵ ده‌كه‌ین ،پیشنیار دەکەم ئۆپۆزسیۆنی کوردستانیش لەگەڵ خۆیان ببەن دوو سکااڵ تۆمار بکەن ،چونکە زوڵمەکە یەک جەوهەرە ،چ تێپ هڕاندنی بودجە لە کوردستان بێ گوێدانە ڕای ئۆپۆزسیۆن‌و میللەت ،چ تێپ هڕاندنی بودجە لە بەغداد.
كامه‌ران حه‌سه‌ن
پ��اش دۆزی��ن��ه‌وه‌ی ئه‌مه‌ریكا و كۆچی ئه‌وروپییه‌كان بۆ ئه‌و واڵته و په‌یربدنیان به خاكی فراوان و به‌پیتی ئه‌مه‌ریكا ،كه‌ڵكه‌ڵه‌ی له‌ناوبردنی هیندییه س��ووره‌ك��ان ،دانیشتوانی ڕەس��ه‌ن و شه‌رعیی ئه‌مریكا ،بووه خه‌می یه‌كه‌می ئه‌م خه‌ڵكه نوێیه. به‌ڵگه‌نامه جێاموه‌كان ده‌ڵێن ئه‌م خه‌ڵكه نوێیه ب��ۆ سه‌رۆكه‌كانیان ده‌ن���ووس���ن ،هیندییه س��ووره‌ك��ان خه‌ڵكانێكی خێڵه‌كی و دواكه‌وتوون، ڕۆشنبیركردن و به‌شارستانیكردنیان كارێكی قورس و ئه‌سته‌مه ،هه‌ربۆیه كوشتنیان به سه‌گه‌دڕەكان و ئه‌سپ و ڕم و قامچییه‌كانیان ،زۆر ئاسانرته له هه‌وڵدان بۆ به‌شارستانیكردنیان ،پاش وه‌رگرتنی «ئۆكه‌ی» ،ده‌ستده‌كرێت ب�ه قڕكردنی هیندییه س��ووره‌ك��ان، ئه‌م كۆچه‌رییه نوێیانه ده‌بنه خاوه‌ن و پاشا و گ���ه‌وره‌ی واڵت��ی گ��ه‌وره و به‌پیتی ئه‌مه‌ریكا ،تا ئێستاش كه زیاتر له چ��وار س�ه‌ده تێپه‌ڕده‌بێت به‌سه‌ر ئ��ه‌و ق��ڕك��ردن �ه‌دا ،ن���ه‌وه‌ی بكوژانی هیندییه سووره‌كان «ئه‌مریكییه‌كان!» دڕەن���ده‌ت���ری���ن م��رۆڤ��ی س���ه‌ر ئ�هم
هه‌ساره‌یه‌ن ،ئه‌وان بوون بۆ یه‌كه‌مجار چه‌كی ئه‌تۆمیان به‌كارهێنا .ئه‌مڕۆ جیهان له سایه‌ی سه‌روه‌ری و گه‌وره‌یی ئ�ه‌وان��دا پ��ڕە له خوێن و ق��ڕك��ردن و برسیه‌تی و داگیركاری. ئه‌وه‌ی مه‌به‌ستمه له‌م په‌ره‌گرافه‌دا بیڵێم ،ئ �ه‌وه‌ی �ه قڕكردنی هیندییه سووره‌كان كه دانیشتوانی ڕەسه‌ن و شه‌رعیی ئه‌مه‌ریكا بوون ،په‌یوه‌ندیی ب����ه‌وه‌وه ن��ه‌ب��وو ك��ه خه‌ڵكانێكی دواكه‌وتوون و نابنه كه‌سانی شارستانی، به‌ڵكو په‌یوه‌ندیی به چاوچنۆكی و داگیركاری و چاوبڕینه خاكی به‌پیتی ئه‌مه‌ریكاوە هەبوو له الیه‌ن خه‌ڵكه نوێكه‌وه. ئه‌مڕۆ ئ �ه‌و فكر و تێڕوانینه‌ی ك�ه به‌شێكی زۆری عه‌ملانییه‌كانی ڕۆژهه‌اڵتی ناڤین ته‌به‌نییان كردووه و ك���اری پ��ێ��ده‌ك��ه‌ن ،ئ���ه‌وان���هی له هه‌ڵبژاردنه‌كانی واڵت��ان��ی تونس و میرس ...هتد ،شكستیان هێنا ،زۆر له فكر و تێڕوانینه‌كانی بكوژانی هیندییه سووره‌كان ده‌چێت ،ئه‌مڕۆ عه‌ملانییه‌كان ده‌ڵ��ێ��ن ل�ه‌ب�ه‌رئ�ه‌وه‌ی له هه‌ڵبژاردنه‌كاندا ئیسالمییه‌كان ده‌یبه‌نه‌وه و ده‌بنه حوكمڕانی واڵت، هه‌ر بۆیه پێویسته مافی ده‌نگدان و دیموكراسی له گه‌له‌كامنان بسه‌نینه‌وه، سه‌ره‌تا پێش هه‌ڵبژاردن و دیموكراسی پێویسته گه‌ل ڕۆشنبیر بكرێت ،تا ده‌نگ به ئیسالمی و تاریكبینه‌كان نه‌دات، ده‌ڵێن نیتچه فه‌لسه‌فه‌ی ده‌گ��وت و چه‌كوشیش له ده‌ستیدا بوو! ئه‌م قسانه یاخود ئه‌م تێڕوانینه ،ته‌نها ڕایه‌ك یان بۆچونێك نین ،به‌ڵكو له مه‌یداندا كاری پێده‌كرێت. گه‌ر میرس به منوونه وه‌ربگرین، ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ له میرسدا ڕووده‌دات پراكتیزه‌كردنی ئه‌م دی��ده فكرییه‌یه كه بریتییه له وه‌رگرتنی ده‌سه‌اڵت و حوكمداریكرن به هه‌ر نرخێك بێت،
ئه‌گه‌ر سه‌رئه‌نجامه‌كه‌شی له‌باربردنی دیموكراسی و هه‌ڵبژاردنه‌كانیش بێت. من ناڵێم حوكمڕانیی دكتۆر مورسی و ئیسالمییه‌كان مۆدێلێكی ئاڵتونییه، به‌اڵم ئایا ئه‌وان هێنده له حوكمدان تا بزانرێت داخۆ ئه‌مانه چییان پێیه بۆ گه‌لی میرس؟ ئایا له ماوه‌ی ساڵێک زیاتر یان كه‌مرتدا شتێكی وا ده‌كرێت؟ عه‌ملانییه‌كان له یه‌كه‌م ڕۆژی ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن��ی دك��ت��ۆر مورسییه‌وه، ب���ه ج���ۆره‌ه���ا ڕێ��گ��ه ل���ه ه �ه‌وڵ��ی ل��ێ��س�ه‌ن��دن�ه‌وه‌ی ش�ه‌رع��ی��ی�ه‌ت��دان له دكتۆر مورسی ،له هه‌وڵی ڕووخاندنی س��ه‌رۆك و حكومه‌تدان ،ن �ه‌ك هه‌ر ب �ه خۆپیشاندانه‌كانی گ��ۆڕەپ��ان��ی ته‌حریر ،به‌ڵكو به باره‌گا سووتاندن، په‌الماری كۆشكی كۆماری و داموده‌زگا هه‌ستیاره‌كان ،بڕینی شه‌قام و ڕێگه سه‌ره‌كییه‌كان ،ههڕەشهی كوشنت و تیرۆركردن و باره‌گا سووتاندن له ڕێگه‌ی ڕێكخراوی «بالك بلۆك» ،كه ئه‌مانه هاوشێوه‌ی ئه‌رگه‌نه‌كۆنی توركیان و به هه‌مان نه‌زم و سیسته‌م كارده‌كه‌ن .ئایا سته‌م و نادادیی حوكمی دكتۆر مورسی له‌و ئاسته‌دایه كه ڕووب���ه‌ڕووی ئه‌و هه‌موو توندوتیژییه‌ی بكاته‌وه؟ زۆر له‌وه‌ش زیاتر له‌م ڕۆژانه‌دا ئۆپۆزسیۆنی ع�ه‌مل��ان��ی دروش��م��ی «العسكر هم الحل» ب �ه‌رزده‌ك �ه‌ن �ه‌وه ،ئه‌مه‌ش به مانای گه‌ڕانه‌وه‌ی سوپا بۆ حوكم ،واتا ڕووخانی حكومه‌ت و كۆتاییهێنان به هه‌ڵبژاردن و دیموكراسی و سه‌پاندنی
«یاسای ناوه‌خت -طواري». عه‌ملانییه‌كان له‌پێناو ڕووخاندنی حوكمی ئیسالمییه‌كاندا ،ئاماده‌ن هاوپه‌یامنی له‌گه‌ڵ شه‌یتاندا بكه‌ن. هه‌ر وه‌ك چۆن كۆمه‌ڵێك به‌ڵگه‌نامه ئه‌وه‌یان ده‌رخست كه ڕێككه‌وتنێك له نێوان به‌شێك له سه‌رانی عه‌ملانییه‌كان و ئیرسائیلدا هه‌یه بۆ كۆتاییهێنان به سه‌رۆكایه‌تیی مورسی ،سه‌ڕای ئه‌وه‌ش شاراوه نییه كه چه‌ندان ملیار دۆالر له دوژمنانی گه‌لی میرسه‌وه ده‌گات به سه‌رانی عه‌ملانیه‌تی به‌ناو ئۆپۆزسیۆن، له‌پێناو دروس��ت��ك��ردن��ی پشێوی و ڕووخاندنی دكتور مورسی ،ئێستا ئه‌وه ئاشكرایه ئه‌وه‌ی ئۆپۆزسیۆن له واڵتێكی وه‌ك میرس ده‌یكات ،كوده‌تایه نه‌ك كاری ئۆپۆزسیۆنی. جارێكی تر ئه‌م پرسیاره گرنگه خۆی منایشده‌كاته‌وه ،بۆ واده‌ك �ه‌ن؟ ئایا ترسی ئه‌وان له سته‌م و نادادی و قۆڕخكاریی هێزێكه كه هێشتا ساڵێكه له حوكمدایە؟ ئایا هێڵدراوه به‌رنامه ئابووری و سیاسی و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانیان جێبه‌جێ بكه‌ن؟ ئایا ئه‌وانه خه‌می گ�ه‌ل��ی م��ی�سری��ان�ه؟ ئ��ا ل��ێ��ره‌دا دوو تێڕوانیینه‌كه یه‌كرت ده‌گرنه‌وه ،هیندییه سووره‌كان بۆ ئه‌وه قڕنه‌ده‌كران كه نابنه شارستانی ،به‌ڵكو له‌پێناو داگیركردنی خاكه‌كه‌یان قڕده‌كران ،ئه‌وی ئه‌مڕۆش عه‌ملانییه ب�ه‌ن��او ئۆپوزسیۆنه‌كانی میرس و هه‌ندێك واڵت��ی تر ده‌یكه‌ن له دژی فه‌رمانڕەواكانی واڵت ،تا
له‌سه‌ر شكاندنی په‌نجه‌ره‌ی باره‌گایه‌ك خه‌ڵك ڕەشه‌كوژ ده‌كرێت ،خه‌ڵك ده‌ڕفێنرێت و ده‌زگا ئه‌منییه‌كان بوونه‌ته شه‌به‌ح له‌سه‌ر سنگی ئازادیخوازان،
ده‌گاته داواكردنی گه‌ڕانه‌وه‌ی حوكمی عه‌سكه‌ر و له‌باربردنی دیموكراسی و هه‌ڵبژاردن ،له‌پێناو گه‌لی میرسدا نییه ،هی ئه‌وه‌ش نییه كه گه‌لی میرس رۆشنبیر و خوێنده‌وار و هۆشیار نییه كه ئیسالمییه‌كان هه‌ڵده‌بژێرن ،به‌ڵكو ئه‌وه بڕوانه‌بوونیانه به پێكه‌وه‌ژیان، حه‌ز نه‌كردنیانه به پێشكه‌وتنی میرس، ئ�ه‌وان م��ادام خۆیان له حوكمدا نین نایانه‌وێت ئه‌وانی تر هه‌بن. عه‌ملانییه‌كان تا له حوكمدا بوون له وێنه‌ی موباره‌ك و زه‌ینولعابدین و ... هتد ،واڵتیان كردبووه زیندان و داهاتی خه‌ڵكیان تااڵن كرد ،ئه‌مڕۆش كه له ئۆپۆزسیۆندان به هه‌مان نه‌فه‌سی دژەگه‌ل له كاردان. له كوردستان ب��ارودۆخ ڕەنگێكی ت���ری ه��هی��ه ،ئ����ه‌وه‌ی م���وب���اره‌ك و زه‌ینه‌لعابدین و قه‌زافی به‌رامبه‌ر گ��ه‌ل��ی خ��ۆی��ان ك���ردی���ان ،ل��ێ��ره‌ش ده‌س�ه‌اڵت كه‌مرت یان زیاتر ده‌یكات، به‌اڵم لێره نه خه‌ڵك و نه ئۆپۆزسیۆن ته‌نانه‌ت مافی خۆپیشاندانیشیان نییه ،لێره له‌سه‌ر شكاندنی په‌نجه‌ره‌ی باره‌گایه‌ك خه‌ڵك ڕەشه‌كوژ ده‌كرێت، ل��ێ��ره خ�ه‌ڵ��ك ده‌ڕف��ێ�نرێ��ت و ده‌زگ��ا ئه‌منییه‌كان بوونه‌ته شه‌به‌ح له‌سه‌ر سنگی ئازادیخوازان ،لێره ده‌سه‌اڵت به ڕاشكاوانه به ئۆپۆزسیۆن ده‌ڵێت ئه‌گه‌ر هه‌ڵبژاردنیش ببه‌نه‌وه ،ئه‌وه ئێمه ئاسایش و دارایی و چه‌كدارمان له بنده‌سته و نایه‌ڵین حوكم بكه‌ن ،به‌اڵم ئه‌وه‌ی جێگه‌ى دڵخۆشییه له كوردستان نوخبه‌یه‌ك له نووسه‌ر و ڕۆشنبیری عه‌ملانی هه‌یه كه ب��ڕوای ته‌واویان به ئه‌نجامی سندوقه‌كانی ده‌نگدان هه‌یه ،هه‌رگیز هاوڕا نابن له‌گه‌ڵ ئه‌و جۆره تێڕوانینه‌ی كه به‌شێكی زۆری عه‌ملانییه‌كانی ناوچه‌كه و كوردستانیش ه�ه‌ڵ��گ��ری��ی��ن ،ك��ه ئ��هم��ه‌ش م��ای�هی دڵخۆشییه و ده‌كرێت برنخێرنێت.
ڕاپه‌ڕین‌و دۆزینه‌وه‌ی گه‌نج ئاسۆ حسێن گه‌نج به‌هۆی ئه‌و رسوشت ه جیاواز و ئاڵۆزه‌ی هه‌یه‌تی تا ئێستا نه‌توانراوه پێناسه‌یه‌كی ئه‌وتۆی بۆ دیاری بكرێت ،چونكه گه‌نج له هه‌ر كۆمه‌ڵگه‌یه‌كدا هه‌ڵگری كۆمه‌ڵێك سیفه‌تی تایبه‌ت به خۆیه‌تی ،كه‌واته ئه‌و خوێندنه‌وه و گوزارشتانه‌ی بۆ گه‌نجێك له كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی شارستانی و پێشكه‌وتوودا ده‌كرێت ،جیاوازه له‌و پێناسه‌یه‌ی بۆ گه‌نج ده‌كرێت له كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی دواك��ه‌وت��وودا، به‌اڵم كۆی بۆچوونه‌كان و پێناسه‌كان گوزارشت له كائینێك ده‌ك �ه‌ن كه بریتییه له گه‌نج و گه‌نجێتی .گرفتی ئه‌م توێژە له‌وه‌دایه كه هه‌موان له چاوه‌ڕوانیی ئه‌ودان و هیچ كامیان نكۆڵی له گرنگی و داینه‌مۆی گه‌نج
ناكه‌ن له گۆڕانكارییه‌كان و هه‌وێنی شۆڕش و راپه‌ڕینه‌كان ،به‌اڵم كاتێك گه‌نج خۆی ده‌خزێنێته ناو ئه‌م گۆڕانكارییانه و گیانی خۆی ده‌به‌خشێت ،كه‌چی دوای هێوربوونه‌وه‌ی بارودۆخ و سه‌ركه‌وتنی شۆڕش و راپه‌ڕین ،ئیدی ئه‌وه‌ی نابێته خاوه‌ن ده‌ستكه‌وت گه‌نجه ،ل ه كاتێكدا ئه‌وه‌ی دوێنێ خانه‌خوێی راپه‌ڕین بوو ئه‌مڕۆ بووته میوان ،به‌و مانایه‌ی ئه‌وه‌ی تا دوێنێ ده‌وترا ئه‌ركی گه‌نجه دژی دوژمن راپه‌ڕێت‌و نیشتیامن رزگار بكات ،ده‌بێت دوای سه‌ركه‌وتنیش بوترێت ،حه‌ق وایه ده‌ستكه‌وت‌و به‌رهه‌میش به‌ر له هه‌موو كه‌سانی تر گه‌نجان لێی سوودمه‌ند بن، ئه‌وجا چینه‌كانی تری كۆمه‌ڵگه. ل��هم ن��ێ��وه‌ن��ده‌دا ئ �ه‌گ �ه‌ر كه‌مێك بگه‌ڕێینه‌وه بۆ ت��ۆم��اری م��ێ��ژووی 22 س��اڵ له‌مه‌وبه‌ر و له ،1991 / 3 / 5 له‌سه‌ر ده‌ستی گه‌نج و الوه‌كانی شاری رانیه ،راپه‌ڕینه شكۆداره‌كه‌ی كوردستان ده‌ستیپێكرد ،ل ه ماوه‌یه‌كی كه‌مدا به هێزی الوان خاكی داگیركراوی كوردستان ل ه ده‌ستی به‌عس رزگاركرا و له ده‌ستی دوژم��ن ده‌رهێرنا ،بۆیه ده‌ڵێین له‌سه‌ر ده‌ستی گه‌نجان ئه‌نجامدرا ،چونكه ئه‌وه‌ی راپه‌ڕینی بینیبێت راستیی قسه‌كه‌ی بۆ ده‌رده‌كه‌وێت ،ئه‌وه‌ش نه‌یبینیبێت ئه‌وا وێن ه و ژیاننامه‌ی شه‌هیدانی رۆژانی
راپه‌ڕین شاهێدی ئه‌و بۆچوونه‌ن. لێره‌وه ده‌بێت ب �ه‌دواداچ��وون بۆ شتێكی گرنگ بكه‌ین ،به خوێندنه‌وه بۆ بارودۆخی گه‌نج له سه‌رده‌می رژێم، ئه‌وه‌مان بۆ ده‌رده‌ك �ه‌وێ��ت ب��ه‌رده‌وام رژێ��م ك��اری له‌سه‌ر ونكردنی گه‌نج و سه‌رقاڵكردنی كردووه به شتی الوه‌كیيەوە، تا ئامانجه بنه‌ڕەتیيه‌كانی له بیر به‌رێته‌وه. ده‌گ��ێ��ڕن�ه‌وه یه‌كێك له سه‌ركرده‌كان ئامۆژگاريی س �ه‌دام حوسێنی ك��ردووه ئه‌گه‌ر بینيی گه‌نجان جوڵه‌یان تێكه‌وتووه ئه‌وا زوو رێگه‌كانی كپكردن «ماددیی، جواڵندنی غ �ه‌ری��زه‌ك��ان ،به‌رپاكردنی جه‌نگ» بگرێته به‌ر ،بۆیه ئه‌گه‌ر سه‌یری پێكهاته سه‌ره‌كیيه‌كانی به‌عس بكه‌ین، كه‌مرتین گه‌نج له شانه‌كانی س�ه‌ره‌وه به‌دی ده‌كران ،كه‌چی به‌ره‌كانی جه‌نگ و شوێنه نه‌شیاوه‌كان جمه‌یان ده‌هات له گه‌نج.
دوای راپه‌ڕینی گه‌لی كوردیش ئه‌م سیاسه‌ته كۆڵی لێنه‌درا ،دیسانه‌وه راپه‌ڕین نه‌بووه سه‌ره‌تای دۆزینه‌وه‌ی گه‌نج و راده‌ستكردنی داهاتووی واڵت به‌م توێژە ،به‌ڵكو له‌جیاتی دۆزینه‌وه‌ی، ده‌سه‌اڵتی ك��وردی گه‌نجی جارێكی تر راپێچی به‌ره‌كانی جه‌نگ ك���رده‌ووه، جومگه بنچینه‌ییه‌كانی ده‌سه‌اڵتیشی به پیره‌كان ئاخنی .دوای وه‌ستانی جه‌نگ و كوژرانی سه‌دان گه‌نج ،ده‌سه‌اڵت به رێگای رێكخراوی ج��ۆراوج��ۆر گه‌نجی سه‌رقاڵكرده‌وه ،له‌جیاتی هاندان بۆ خوێندن‌و گه‌شه‌كردنی الیه‌نی رۆشنبیری و ده‌ستگرتنی گه‌نج بۆ چ��اره‌س�ه‌ری كێشه‌كانی ،توشی ملمالنێی سیاسی و رێكخراوه‌یی كرد و ئه‌وه‌نده دۆست و دوژمنی لێ په‌یداكرد له جیاتی خۆ دۆزینه‌وه خه‌ریك بوو یه‌كجاری له‌نێو ئه‌م به‌رداشه‌دا ون ببێت.
ده‌سه‌اڵتی كوردی گه‌نجی راپێچی به‌ره‌كانی جه‌نگ كرده‌ووه ،جومگ ه بنچینه‌ییه‌كانی ده‌سه‌اڵتیشی ب ه پیره‌كان ئاخنی وە
به‌اڵم ئه‌وه‌ی جێگه‌ی دڵخۆشی ب��وو ،هه‌رچه‌نده دره‌نگیش بێت، ئه‌و تێفكرینه‌ی گه‌نجان بوو له حاڵ و بارودۆخی خۆیان ،له‌جیاتی ئه‌و ملمالنێ بێ ئه‌نجامه‌ی ده‌ستیان داب��ووی �ه ،گ �هڕان �ه‌وه ناوه‌نده‌كانی خوێندن و ورده ورده خۆیان له پێگه سه‌ره‌كیيه‌كانی بڕیاردان نزیك كرده‌وه ،ئه‌مه‌ش به‌وه ده‌رده‌كه‌وێت به‌شێك ل�ه ئ�ه‌ن��دام�ه ب�ه‌رزه‌ك��ان��ی حیزب ئێستا گه‌نجان پێكیده‌هێنن، به‌شێكیش له ئه‌ندامانی په‌رله‌مانی كوردستان و قائیمقام و به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌كان له گه‌نجانن. ئ �ه‌وه‌ی م��اوه بوترێت ئه‌وه‌یه ئایا دوای بیست و دوو س��اڵ له راپ��ه‌ڕی��ن و حكومه‌تی ك���وردی، توانراوه گه‌نج بدۆزرێته‌وه و ئه‌و پێگه گرنگه‌ی له بوارى سیاسیی و ئابوری و كۆمه‌اڵیه‌تی و فه‌رهه‌نگی و سه‌رباز‌ی باسی لێوه ده‌كرێت، پێی ره‌وا ببیرنێت؟ حه‌قی خۆی درابێتێ به‌رامبه‌ر ئه‌و به‌رخودان و ماندوبونه‌ی چه‌شتویه‌تی له پێناو ئازاديی گه‌ل و خاكه‌كه‌ی؟ ئه‌گه‌ر وه‌كو گه‌نجێك له من بپرسن! ده‌ڵێم «نه‌خێر» ئێوه‌ش الی خۆتانه‌وه خوێندنه‌وه‌یه‌ك بۆ ئه‌م باسه بكه‌ن.
15 ژماره ( ،)26سێشه‌ممه ،2013/3/12ساڵی یەکەم
www.bayanpress.net
ته‌قینه‌وه‌ی كێشهی كورد ل ه باكوور
ئـاری ئازاد
كورد میلله‌تێكه هه‌میشه له‌الیه‌ن داگیركه‌رانیه‌وه ب ه زۆر په‌ڵكێشی نێو جه‌نگ ك��راوه ،س���ه‌ره‌ڕای داگیركردنی خ��اك و كلتوور و زم��ان و نیشتامنی، كه‌چی خۆی ده‌ستپێشخه‌ریی نه‌كردووه بۆ جه‌نگ .هه‌ڵبه‌ته به هۆی زۆرداری و سته‌مە له‌بنه‌هاتووه‌كانی داگیركه‌رانەوە گ��ه‌ر ب��زووت��ن��ه‌وه‌ی��ه‌ك��ی رزگ��اری��خ��واز سه‌ریهه‌ڵدابێت ،داوای مافه ره‌واكانی گه‌لی كوردی له چوارچێوه‌ی یاسا و مافه نێودوڵه‌تییه‌كاندا كردبێت ،داگیركه‌ران ده‌یان ناو و ناتۆره‌ی ناڕەوایان لێناوه، هه‌وڵی بنبڕكردن و سه‌ركوتكردنیان بە هه‌موو هێزی و توانایه‌ك داوه ،به‌اڵم كاتێك زانیویانه به‌كارهێنانی هێز و سوپا دادیان نادات ،ئه‌م گه‌له بێده‌نگ ناكرێت، به ناچاری رێگه‌ی گفتوگۆ و دانوستانیان گرتووه .گه‌ر بڕوانین له دانوستانه‌كانی داگیركه‌رانی كوردستان له‌گه‌ڵ بزاڤه رزگاریخوازه‌كانی ك��ورد ،گشت كات
هه‌وڵیانداوه گورزێكی قه‌به‌تر بوه‌شێنن له گه‌لی ك��ورد كه له جه‌نگدا بۆیان نه‌لواوه ،نیازپاك نه‌بوون به‌رامبه‌ر به‌ڵێن و په‌یامنه‌كانیان .ئه‌و بارودۆخه‌ی ئه‌مڕۆ له ب��اك��ووری كوردستان ده‌گ��وزه‌رێ��ت، وای له ده‌وڵه‌تی توركیا ك��ردووه بیر له رێگه‌ی تر بكاته‌وه بۆ ده‌ربازبوونی له كێشهی میلله‌تێك کە نزیكه‌ی سه‌ده‌یه‌كه ده‌چه‌وسێرنێته‌وه. له ماوه‌ی رابردوودا نزیكبوونه‌وه‌ی «ئه‌نقه‌ره و ئیمراڵی» بۆ گه‌یشنت به رێگه‌چاره‌ی ئاشتی و چاره‌سه‌ركردنی كێشه و پرسی ك��ورد ل��ه ت��ورك��ی��ا ،كه سه‌ره‌تاكه‌ی بە گفتوگۆی نێوان ئۆجه‌الن و سه‌رۆكی ده‌زگ��ای هه‌واڵگری ده‌ستی پێكرد ،گومانی الی چاودێران دروستكرد، ب��ۆ ده‌ب��ێ��ت ل��ه‌س��ه‌ر ئاستی ده‌وڵ���ه‌ت دانوستان نه‌كرێت؟ هه‌نگاوی ئاشتی بۆ چاره‌سه‌ری كێشه‌كان ده‌نگدانه‌وه‌ی زۆری به‌دوای خۆیدا هێنا له‌سه‌ر ئاستی ناوخۆی توركیا و ده‌ره‌وه‌ش ،سه‌رۆكی ویالیه‌ته یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا پێشوازيی له‌م هه‌نگاوانه‌ی حكومه‌تی توركیا كرد ،له‌سه‌ر ئاستی ناوخۆيش خه‌ڵك به گرنگيیه‌وه له به‌ره‌و پێشه‌وه‌چوونی وتووێژەكانی ده‌ڕوان��ی ،هێزه سیاسییه‌كانی هه‌رێمی كوردستان پشتگیری و پشتیوانيی خۆیان بۆ پرۆسه‌ی ئاشتی ده‌ربڕی ،خوازیاربوون گه‌لی كورد له باكوور به مافه‌كانی خۆی بگات .نووسه‌رێكی كورد ده‌ڵێت «گه‌ر كێشهی كورد له باكوور چاره‌سه‌ر بێت، راسته‌وخۆ كوردستان ده‌بێت به ده‌وڵه‌ت». ئه‌م وته‌ی ه تا چه‌ند له‌سه‌ر ئه‌رزی واقع دێته دی؟ ج��ارێ نازانرێت .ب��ه‌اڵم ئایا توركیا تا چه‌ند ئاماده‌ی جێبه‌جكردنی
خواسته‌كانی ك��ورده له ب��اك��وور؟ ئایا رازی ده‌بێت ب��اش��ووری كوردستان به ده‌وڵه‌ت ببێت كه تا ئه‌مڕۆ ده‌یان كۆسپی له‌به‌رده‌مدا دروستكردووه؟ تا ئێستا توركیا مافدان به گه‌لی كورد وه‌ك خێرپێكردنێك نیشانده‌دات ،نه‌گه‌یشتووەته ئه‌و بار و قۆناغه‌ی دان به‌و راستییه مێژوویيه‌دا بنێت ك��ه ك��ورده‌ك��ان مافێكی ره‌وای خۆیان هه‌یه زه‌وتكراوه ،پێویست ه بۆیان بگه‌ڕێندرێته‌وه. له ده‌ستپێكی گفتوگۆكانی «ئیمراڵی و ئه‌نقه‌ره» به پیالنێك سێ ژنه چاالكوانی كورد له پاریس ده‌كوژرێن ،تاوانێىك به‌م شێویه له ناوجه‌رگه‌ی ئه‌وروپا جێگای هه‌ڵوه‌سته‌و گومان بوو ،ئۆجه‌الن گوته‌نی ئه‌وانه‌ی منیان خسته ئیمراڵی و ماوه‌ی ( )14ساڵه ده‌ستبه‌سه‌رم ،هه‌مان ئه‌وانه‌ن كۆمه‌ڵكوژیيه‌كه‌ی پاریسیان ئه‌نجامداوه. تا ئه‌مڕۆ دۆسیه و لێكۆڵینه‌وه‌ی تیرۆری ئه‌م كۆمه‌ڵكوژییه بێ ئه‌نجام ماوه‌ته‌وه، هه‌وڵێك هه‌یه له نێوان توركیا و فه‌ره‌نسا بۆ خه‌فه كردنی ئه‌م دۆسییه .له مانگی شوباتدا رێكه‌وتنێكی هاریكاری و ئاسایش له نێوان فه‌ره‌نسا و توركیا مۆركرا، چاودێران پێیان واب��وو ئه‌م رێككه‌وتنه گورزێكه بۆ بزاڤی رزگاریخوازی كورد، به تایبه‌تی پارتی كرێكارنی كوردستان، به‌ر له‌م رێككه‌وتنه له ناو هڕاستی مانگی شوبات شااڵوێكی گرتنی ئه‌ندامانی ك��ۆك��ه‌ره‌وه‌ی دارای��ی په‌كه‌كه له واڵتی فه‌ره‌نسا و ئیتالیا ده‌ستیپێكرد ،ژماره‌یه‌كی زۆریان خسته زیندانه‌كان. «برایه‌تيی ك��ورد و ت��ورك له‌سه‌ر خ��اك��ی ت��ورك��ی��ا» ئ��هم��ه ل���ێ���دوان و بانگه‌شه‌كانی سه‌رۆك وه‌زیرانی توركیایه،
وای نیشانده‌دا ل��ه ه��ه‌وڵ و خه‌می پرۆسه‌كه‌دایه ،ده‌یه‌وێت له رێگه‌ی قسه بریقه‌داره‌كانەوە پره‌نسیپه‌كانی خۆی بچه‌سپێنێت و هێزه شۆرشگێره‌كانی كورد بێ مه‌رج چه‌كەکانیان تووڕهه‌ڵده‌ن و هێز و برستیان نه‌مێنێت ،خاكی كوردستانی باكوور چۆڵبكه‌ن ،ئه‌م هه‌ڵسوكه‌وتانه‌ی «ئ���ه‌ردۆگ���ان» ده‌م��ان��گ��ێ��ڕێ��ت��ه‌وه بۆ تێڕوانینه‌كانی «كه‌مال ئه‌تاتورك» له‌سه‌ر خ��وان و خاك و هێزی ك��وردان بنیادی توركیای كرد ،له سه‌ره‌تا به وته و به‌ڵێنه بریقه‌داره‌كانی پێداگیری له‌سه‌ر برایه‌تيی «تورك و كورد» ده‌كرده‌وه ،هه‌ستی ئایینی ده‌بزواندن به‌الی هه‌ستی نه‌ته‌وایه‌تیدا نه‌ده‌چوو ،وای نیشان ده‌دا جیاوازی له نێوان نه‌ته‌وه‌كاندا ناكات .كورد و تورك هاوبه‌شی ئه‌م خاكه‌ن ،نه‌یده‌هێشت هه‌ستی نه‌ته‌وایه‌تیيان چه‌كه‌ره بكات و به‌ره‌و كیان و ده‌وڵه‌تی خۆیان هه‌نگاو بنێن .توانيی زۆرت��ری��ن و گه‌وره‌ترین سود له تواناكانی كورد وه‌ربگرێت بۆ رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی هاوپه‌یامنه‌كان و بنیادی هه‌یكه‌لی ده‌وڵه‌ته فاشیسته‌كه‌ی، ل ه پاداشتیان یه‌كه‌م كارێكی پانكرنه‌وه‌ی س��ه‌ری ك���وردان ب��وو ،ئ��ه‌و ده‌نگانه‌ی كه داوای مافی گه‌لی كوردیان ده‌كرد نه‌یهێشنت ،ب��ه دڕن��دان��ه‌ت��ری��ن شێواز رووبه‌ڕووی كوردان بووه‌وه ،ده‌یان ناو و ناتۆره‌ی له‌گه‌لی كورد نا. حكومه‌تی «ئاكاپه» باش له ره‌وشه‌كه حاڵی ب��ووه ،تێگه‌یشت به توندوتیژی له‌راده‌به‌ده‌ریش ناتوانێت ده‌نگی كوردان بنبڕ بكات ،له‌ماوه‌ی ده‌سه‌اڵتدارێتییدا زۆرت��ری��ن هێرشی ك��ردووەت��ه سه‌ریان، هه‌وڵی ریشه‌كێشكردنیانی داوه ،هه‌موو
هێزێكی به‌كارهێنا ،ته‌نها تێكشكان و به‌فیڕۆدانی داراییه‌كی زۆر ده‌ستكه‌وتی ب��وو .له تاقیكردنه‌وه دووردرێژەكانی له پ��رۆس��هی جه‌نگ له‌گه‌ڵ په‌كه‌كه، بۆی روون و ئاشكرابوو ل ه زیان زیاتر به‌والو ه هیچێكی تری به‌ده‌ست نایهت، رووبه‌ڕووبوونه‌وه زیانێكی زۆری ماددی و گیانيی لێده‌كه‌وته‌وه .ئه‌مان ه پاڵنه‌ر بوون تاوه‌كو «ئاكاپه» پێ بنێ به دڵی خۆیدا و بچێته پرۆسه‌ی وتووێژ و دانوستان بۆ رزگاربوونی له‌و قه‌یرانه. ل��ه ئێستا «ب��ه‌ده‌پ��ه» هه‌ڵساوه به ناوه‌ندگیری له نێوان ئه‌نقه‌ر ه و ئ��ۆج��ه‌الن ،له ()23ی شوبات سێ له نوێن هرانیان سه‌ردانی ئیمراڵيیان كرد، سێ نامه‌ی ئۆجه‌النیان پێ سپێردرابوو كه بۆ «ئ��ه‌وروپ��ا ،قه‌ندیل و به‌ده‌په» ئاراسته‌كرابوون ،ك ه تێیدا هاتووه په‌كه‌كه و حكومه‌تی توركیا ده‌ستپێشخه‌ری بكه‌ن بۆ ئاشتی و ئازادكردنی به‌نديیه‌كان و راگرتنی چاالیه‌كیيه جه‌نگیيه‌كان ل ه یه‌ك كاتدا له‌الیه‌ن هه‌ردووالوه. هه‌نووك ه ئه‌وه‌ی جێگای سه‌رسامی و تێڕامانه« ،ئاكاپه» ه��ه‌وڵ��ده‌دات وا نیشان ب��دات ئ��ه‌و ه ك��وردن په‌یوه‌سنت به دانوستان و ئاشتی و دوركه‌وتنه‌وه له جه‌نگن ،ب��ه‌اڵم توركیا رێگای تری له‌به‌رده‌مدا هه‌ی ه بۆ رزگاربوونی له‌م كێشه‌یه ،ئه‌ویش به‌كارهێنانی هێز ه كه ده‌توانێت زاڵ بێت به‌سه‌ر «تیرۆرستان» وه‌ك خۆیان گوزارشتی لێده‌كه‌ن .دوای سه‌ردانی نوێن هرانی «به‌ده‌په» حكومه‌تی داد و گ��ه‌ش��ه‌پ��ێ��دان ده‌س��ت��ی��داوه‌ت��ه سیاسه‌تێك كه زۆر دوور ه له زه‌مینه‌سازی و رێگه‌خۆشكردن بۆ گه‌یشتنی گفتوگۆكان
ب ه ئه‌نجام و دانوستانێكی دوو الیه‌نانه. ئۆپه‌راسیۆنه‌كان ب��ه‌رده‌وام�� ه و چڕتر ك��راوه‌ت��ه‌وه ،چه‌ندین ج��ار قه‌ندیل و گ��ون��ده‌ك��ان ب��ه‌ر ش���ااڵوی ب��ۆردوم��ان ك��ه‌وت��وون ،چه‌ند جارێك سنووره‌كانی هه‌رێمی كوردستانیان به‌زاندووه .سوپای ت��ورك له مانگی شوباتدا دووهێنده‌ی مانگی پێشووتر هێرشی ئه‌نجامداوه ،له ئاماری «هێزی پاراستنی گه‌ل» ئاماژە به «( )10ئۆپه‌راسیۆنی زه‌مینی و ( )4هێرش به تۆپی ئۆبۆس و هاوه‌ن و ( )12هێرشی ئاسامنی دراوه و ( )4گه‌ریال كوژراون» په‌رچه‌كرداردا گه‌ریال هیچ چاالكيیه‌كی ئه‌نجامنه‌داوه. سه‌رباری هه‌موو پێشێلكارییه‌كان له ( 2ئایاری )2013ئه‌ردۆگان له لێدوانێكیدا ده‌ڵێت «له گفتوگۆكانی ئاشتی به‌رده‌وام ده‌بین بۆ كۆتاییهێنان به تیرۆر ،بێ ئ��ه‌وه‌ی ده‌ستبه‌رداری پره‌نسیپه‌كامنان بین ،رووبه‌ڕوبونه‌وه‌كامنان ب��ه‌رده‌وام ده‌بێت تا تیرۆیسته‌كان ناچار ده‌بن چه‌كه‌كانیان فڕێ بده‌ن» .ئه‌مه پرەنسیپ و بیركردنه‌وه‌ی «ئاكاپه» بێت ،ئاوا له تێكۆشه‌رانی كورد بڕوانێت ،خه‌باتیان له پێناو رزگاری و به‌ده‌ستهێنانی مافه‌كانی گه‌لی ك��ورد كه چه‌ندین ساڵ ه لێیان زه‌وتكراوه ،به‌رگریكردن ل ه پێناو مانه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌یه‌ك له‌ژێر چه‌پۆك و هه‌ژموونی داگیركه‌رێكی دڵ��ره‌ق به ره‌وا نابینێت، به‌رگریكرن به كارێكی تیرۆرستی ده‌زانێت. كه‌چی خۆیان نزیك به سه‌ده‌یه‌كە ده‌مان چه‌وسێننه‌و ه كۆمه‌ڵكوژ و تیرۆرمان ده‌كه‌ن ،ئه‌وه‌ی داگیركه‌ر ده‌یكات ره‌وایه به‌اڵم ئه‌وه‌ی به‌رگریكار بیكات تیرۆر و ناڕەوایه.
زۆرینه‌ی دیموكراسی یان كه‌مینه‌ی ل ه نیوه كه‌متر؟
نزار ته‌یب هه‌ورامی
رووداوه‌ك��ان��ی به‌هاری عه‌ره‌بی ك��ه ل��ه ساڵی ()2011ە‌وه ده‌ستی پێكردوه و تا ئێستاش ب��ه‌رده‌وام��ه، سورریاش یه‌كێكی تره له‌و واڵتانه‌ی به‌ر گه‌رده‌لولی گۆرانكاریی سیسته‌مه سیاسییه‌كانی ب��ه‌ه��اری ع��ه‌ره‌ب��ی ك��ه‌وت��ووه ،رۆژان���ه ش��ۆڕش��گ��ێ��ڕان و هاوواڵتیانی مه‌ده‌نی ده‌بنه قوربانیی ده‌ستی هێزه‌كانی به‌شار ئه‌سه‌د و هێزه دژە به‌هارییه‌كانی عه‌ره‌ب. میرسیش كه ب��ه‌ه��اری عه‌ره‌بی گرتیه‌وه ،سیسته‌می سیاسیی به ته‌واوی گۆڕی و واڵتی له باری نائاسایی كه م��اوه‌ی زیاتر له سی ساڵه به‌ده‌ست عه‌سكه‌رتاریه‌ته‌وه ده‌ناڵێنێت ،ده‌رباز کرد ،هێز و پارته سیاسییه‌كانی ئه‌و واڵته له‌ژێر سایه‌ی ده‌سه‌اڵتی كاتیی سه‌ربازیی دوای حوسنی موباره‌ك دوو هه‌ڵبژاردنیان ساز كرد ،یه‌كێكیان بۆ ئه‌نجوومه‌نی گ��ه‌ل «په‌رله‌مان» و ئ��ه‌وی دیكه‌یان ب��ۆ هه‌ڵبژاردنی راسته‌وخۆی س��ه‌رۆك كۆماری واڵته، چ��ون��ك��ه سیسته‌می س��ی��اس��ی ل��ه‌و
واڵت���ه‌دا سه‌رۆكایه‌تییه و س��ه‌رۆك راسته‌وخۆ له‌الیه‌ن هاوواڵتییانه‌وه هه‌ڵده‌بژێردرێت. دوای ئ��ه‌وه‌ی ئه‌نجامی هه‌ردوو هه‌ڵبژاردنه‌كه ئاشكرا ك��را ،ئیخوان موسلمین و پارتی ئازادی و دادپه‌روه‌ری زۆری��ن��هی ده‌نگه‌كانی به‌ده‌ستهێنا. توانیی حكومه‌تێك پێكبهێنێت و دوات��ر س��ه‌رۆك كۆماریش به ده‌نگی راسته‌وخۆی خه‌ڵك هه‌ڵبژێردرا. ئه‌وه‌ی جێگه‌ی قسه له‌سه‌ركردنه قبوڵنه‌كردنی سیسته‌می دیموكراسییه ل��ه میرس ل��ه الی���ه‌ن ئۆپۆزسیۆنی كه‌مینه‌ی له‌نیوه كه‌مرته له‌و واڵته، نه‌دانی ده‌رفه‌تی پێویسته به حكومه‌تی هه‌ڵبژێردراوی ده‌نگی هاوواڵتیانی ئه‌و واڵته بۆ جێبه‌جێكردنی پالنی ئیداری و خزمه‌تگوزاری و په‌ره‌پێدانی واڵت و ئه‌وه‌ی له هه‌ڵبژاردنه‌كاندا بانگه‌شه‌ی بۆ كردووه.. به‌اڵم ده‌بیرنێت له میرس ئه‌وه‌نده‌ی حكومه‌ت و سه‌رۆك كۆمار سه‌رگه‌رمی خۆپیشاندان و ناره‌زاییه‌كانن ،ئه‌وه‌نده ده‌رفه‌تیان پێنادرێت بۆ ئاوڕدانه‌وه
خاوەىن ئیمتیاز و سەرنووسەر: هاوژین عومەر کەریم hawzheenk@yahoo.com 07701543488
بەڕێوەبەرى کارگێڕى: جیهانگیر ئەحمەد bayanreklam@yahoo.com 07702455504
ب���ه‌الی خ��زم��ه‌ت��گ��وزاری��ی واڵت و ه��اواڵت��ی��ان��دا .ه��هم��وو حكومه‌تێكی نوێی هه‌ڵبژێردرا و ده‌بێت ده‌رفه‌تی پێ بدرێت بۆ ئه‌نجامدانی چاالكی و خزمه‌تگوزارییه‌كانی ل��ه ب��واری مه‌یدانیدا ،تا بتوانێت خۆی بنوێنێت و ئه‌زموونی خۆی تاقیبكاته‌وه ،به‌اڵم ئ��ه‌وه‌ی خوێندنه‌وه‌ی بۆ ده‌كرێت ئه‌وه‌یه ئۆپۆزسیۆنی ئه‌و واڵته له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌نجامی شكستی خۆیان پی قبوڵ ناكرێت ،وه‌كو هه‌موو واڵتێكی دیموكراتی ناتوانن به بێده‌نگیش دانیشن ،بۆیه ده‌رف���ه‌ت ن��اده‌ن به حكومه‌تی ئێستا پرۆژەكانی خۆی بخاته بواری جێبه‌جێكردنه‌وه ،ئه‌مه‌ش واده‌ك����ات ح��ك��وم��ه‌ت پ��رۆژەك��ان��ی دواب��ك��ه‌وێ��ت و ت��ه‌ن��ه��ا س��ه‌رق��اڵ��ی كۆبوونه‌وه له‌گه‌ڵ خۆپیشانده‌ران و كه‌مینه‌ی ن��اڕازی بێت له‌و واڵته و یاری به كاته‌وه بكه‌ن ،بۆ ئه‌وه‌ی رۆژ له دوای رۆژ ده‌نگه ناڕازییه‌كان زۆر بكه‌ن و تا ده‌گاته‌وه كاتی هه‌ڵبژاردن حكومه‌تی ئێستا ك��هم�تری��ن كاتی هه‌بێت بۆ جێبه‌جێكردنی پالنه‌كانی،
بەڕێوەبەرى هونەرى: ڕەوشت محەمەد rawshtmail@yahoo.com 07501112083
به‌مه‌ش له هه‌ڵبژاردنه‌كانی داهاتوودا كه‌مرتین ده‌نگ به‌ده‌ستبێنێت و ده‌نگه ناڕازییه‌كان بچنه به‌ره‌ی ئۆپۆزسیۆنی نیوه‌ی له نیوه كه‌مرت ،كه ئه‌مه‌ش له هیچ واڵتێكی سیسته‌م دیموكراسیدا ج��ێ��گ��هی ن��اب��ێ��ت��ه‌وه و ج��ێ��گ��هی سه‌رسووڕمانه! یان ئه‌وه‌یه باوه‌ڕیان به سیسته‌می دیموكراسی نییه كه خۆیان بانگه‌شه‌ی بۆ ده‌كه‌ن ،یاخود عه‌قڵیه‌تی كه‌مینه‌ی له نیوه كه‌مرتی سه‌رده‌می حوسنی موباره‌كیان ده‌وێ��ت به‌زۆر خۆیان بسه‌پێنن ،چونكه ئه‌گه‌ر خۆیان به نوێنه‌ری ده‌نگی خه‌ڵك ده‌زانن ئه‌ی بۆچی له هه‌ڵبژاردنه‌كاندا ده‌نگیان نه‌هێنا و شكستییان هێنا؟ یان ئه‌وه‌یه پێیان قبوڵ ناكرێت و هه‌ژموونی پارته نه‌ته‌وه‌یی و چه‌په‌كان له‌و واڵته ب��ه‌ره‌و دوا گ��ه‌ڕاوه‌ت��ه‌وه و متامنه‌ی هاوواڵتیانی میرسیان له‌ده‌ستداوه. بۆیه وا پێویست بوو له هه‌ر واڵتێكدا كاتێك حكومه‌تێك شه‌رعییه‌تی یاسایی و نێوده‌وڵه‌تی به‌ده‌ستهێنێت ،له الیه‌ن شكستخواردووه‌كانی دیكه‌ی گۆڕەپانی هه‌ڵبژاردنه‌كانەوە دان به الی��ه‌ن و
ئەنداماىن بۆرد: سەاڵح ساالر ئیدریس سیوەیىل محەمەد جەمال
پارتی سه‌ركه‌وتوودا بنێن ،وه‌ك ئه‌وه‌ی له ویالیه‌ته یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكادا ده‌ب��ی�نری��ت ،ده‌رف��ه‌ت��ی چ��وار ساڵی حوكمداریی پێ بدرێت تا ئه‌زموونی خۆی تاقیبكاته‌وه له حوكمداریدا. ئه‌گه‌ر نه‌یتوانی سه‌ركه‌وتووبێت با ده‌نگی هاوواڵتیانی ئه‌و واڵته مه‌حه‌كی له‌سه‌ركارالبردنی ئه‌و پارته ده‌سه‌اڵتداره بن ،نه‌ك به كه‌مینه‌ی ده‌نگ خۆیان بسه‌پێنن. له الیه‌كی ت��ره‌وه به‌رده‌وامیی خۆپیشاندانه‌كان له میرس خوێندنه‌وه‌ی پالنێكی به‌رنامه بۆ داڕێ���ژراوی لێ ده‌خوێرنێته‌وه له الیه‌ن ئۆپۆزسیۆنی ئه‌و واڵته له الیه‌ك و واڵتانی ئیقلیمی و نێوده‌وڵه‌تی له الیه‌كی تره‌وه ،ئه‌مه‌ش به مه‌به‌ستی سه‌رقاڵكردنی پارتی داد و گه‌شه‌ی میرسییه ،تا ده‌رفه‌تی گونجاوی نه‌بێت بۆ پالنه‌كانی حكومه‌ت بۆ دابه‌زینه ناو جه‌ماوه‌ره و الوازكردنی پێگه و پایه‌كانی ئیخوانه له‌و واڵته، كه‌مكردنه‌وه‌ی رێژەی ده‌نگه‌كانی ئه‌و پارته‌یه له هه‌ڵبژاردنه‌كانی داهاتووی میرسدا.
ناونیشاىن بەیان لە ئینتەرنێت: www.bayanpress.net E.mail: bayanpress@yahoo.com www.facebook.com/bayanpres
رۆژنامەیەکى سیاسیى گشتیى ئەهلییە ناونیشان :سلێامىن -شەقامى ئیرباهیم پاشا -تەالرى بنار نهۆمى پێنجەم -شوقەى ژمارە .3تەلەفۆن07480605181 :
بایی ( )750دینارە
14 ژماره ( ،)26سێشه‌ممه ،2013/3/12ساڵی یەکەم
birura_bayan@yahoo.com
گفتوگۆ
دكتۆر جه‌الل غه‌فاری ،ده‌رباره‌ی ده‌رفه‌ته‌كان و ههڕەشهكانی (پرۆسه‌ی ته‌له‌فزیۆن له ئینته‌رنێت)دا:
ته‌له‌فزیۆن چاره‌یه‌كی تری نییه جگه له‌وه‌ی بگۆڕێت گفتوگۆ :کاروان عەبدوڵاڵ و .وریا عەىل ب ه پێشكه‌وتنی ته‌كنه‌لۆژیای په‌یوه‌ندی كردن و فراوانبوونی ف هزای مه‌جازی ،پرۆسه‌ی په‌خشی ته‌له‌فزیۆنی ل ه ڕێگه‌ی ئه‌نته‌رنێته‌وه ( )IPTVگه‌شه‌ی ب�ه‌رچ��اوی به‌خۆیه‌وه بینیوه .جگ ه ل�ه‌وه‌ی ك ه زۆرینه‌ی كه‌ناڵه ته‌له‌فزیۆنییه‌كان چ ئاسامنی و چ لۆكاڵی ،جیا ل ه په‌خشی مه‌هواره‌یی و ناوچه‌یی خۆیان، ل ه رێگه‌ی ئینته‌رنێته‌و ه به‌رنامه‌كانیان په‌خش ده‌كه‌ن و بینه‌ری به‌رچاویشیان هه‌یه ،به‌ده‌ر ل ه په‌خشی به‌رنام ه و هه‌واڵ و زانیارییه‌كان، پرۆسه‌ی ئه‌رشیفكردنی به‌رنام ه و هه‌واڵی ته‌له‌فزیۆنی تایبه‌مته‌ندییه‌كی تری ()IPTV یه ،به‌مه‌ش زه‌مه‌ن ل ه په‌خشی ته‌له‌فزیۆنیدا شایاىن راگرتن ه و هیچ شتێكت له‌ده‌ست ده‌رناچێت .زیاد له‌مه‌ش ل ه ئاینده‌یه‌كی نزیكدا تۆڕی زیاتر بۆ ئه‌و مه‌به‌ست ه دێنه ئاراوه ،به‌جۆرێك په‌خشی تایبه‌ت و فه‌ردی له‌نێو ئه‌و تۆڕانه‌دا دێن ه ئ��اراو ه و تاك بۆ خۆی ده‌توانێ وه‌ك ئه‌كاونتێكی هه‌ریه‌ك ه له تۆڕە كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان ،خاوه‌نی په‌خشێكی تایبه‌ت ب ه خۆی بێت. ئایا ئه‌م پرۆسه‌ی ه له‌سه‌ر گواستنه‌وه‌ی زانیارییه‌كان و په‌یوه‌ندیی ه كۆمه‌اڵیه‌تی و سیاسی و ئابوورییه‌كان چه‌ند كاریگه‌ری داده‌نێت؟ ئایا گه‌شه‌كردنی ده‌سكه‌وتێكه بۆ كۆمه‌ڵگ ه یان هه‌ڕەشه‌یه‌كی ترسناكه له‌سه‌رى؟ بۆ روونكردنه‌وه‌ی ئه‌م بابه‌ته نوێیه ،د .ج��ه‌الل غ �ه‌ف��اری ،مامۆستای زانكۆی تاران ل ه رشته‌ی كارگێڕی میدیا و تیۆره‌كانی راگه‌یاندن ،ل ه دیداریكی فراواندا ك ه كورته‌یه‌كی لە (بەیان)دا باڵوده‌بێته‌وه، وه‌اڵمی چه‌ند پرسیارێك ده‌داته‌وه. به‌یان :ب ه له‌به‌رچاوگرتنی پرۆسه‌یه‌كی نوێی وه‌ك IPTVو تایبه‌مته‌ندییه‌كانی، ده‌توانین وه‌ك ده‌رفه‌تێك ئاماژەی پێ بده‌ین یان ههڕەشهیهك بۆ سه‌ر كۆمه‌ڵگا؟ د .ج���ه‌الل :ب��ۆ وه‌اڵم���ی ئ���ه‌وه‌ی كه ئینته‌رنێت ده‌رفه‌ت ه یان هه‌ڕەشه؟ ده‌بێت خۆمان لە مه‌قامی هه‌ڵبژاردنی یه‌كێك له‌و هه‌ڵبژاردن ه ببوێرین ،چونك ه باس له هه‌ڕەشه‌بوونی ئه‌نته‌رنێت كۆتایی هاتووه و ئێو ه خ��ۆت��ان ئ��ام��اژەت��ان ب��ه‌و ه داوه! قسه‌مان له‌وه‌ی ه ئه‌و هه‌ڵبژاردن ه ڕاسته یان هه‌ڵه ،كه‌وات ه ئینته‌رنێت ده‌روازه‌یه‌كه ب ه رووی واقیعدا و ئێو ه ناچارن بۆ ئه‌م ب��وار ه سیاسه‌تێكی چاالك و هۆشیاران ه و له‌خۆبوردووان ه داڕێژن .خاڵی گرنگ لێره‌دا ئه‌وه‌ی ه ك ه ده‌ركه‌وتنی مه‌وداكانی په‌یوه‌ندی ل ه ڕێی ئینته‌رنێته‌و ه یان ئه‌وه‌ی ب ه ف هزای مه‌جازی ناوده‌برێت ،كۆمه‌ڵێك ل ه ئاداب و ره‌وتی ژیان و ره‌وتی فه‌رهه‌نگیی له‌گه‌ڵ خۆی هێنا. به‌كارهێنانی میدیا له‌الیه‌ن وه‌رگره‌و ه تا ساڵی ،2000كاریگه‌ربوو له‌سه‌ر ده‌ركه‌وتنی ته‌له‌فزیۆن ،به‌واتای ئه‌وه‌ی ب ه ده‌ركه‌وتنی ته‌له‌فزیۆن به‌كارهێنانی بواره‌كانی تر میدیا كه‌می كرد .ل ه ساڵی ( )2000ب �ه‌والو ه به شێوه‌یه‌كی ج��ددی ،له‌گه‌ڵ به‌كارهێنانی ئینته‌رنێت وه‌ك گه‌یه‌نه‌رێكی سه‌ره‌كیی په‌یام و زانیاری رووبه‌ڕووبووینه‌ته‌وه ،كه ده‌ڵێم ئینته‌رنێت مه‌به‌ستم هه‌مان ئه‌و ف هزا مه‌جازییه‌ی ه ك ه ئاماژەم پێدا .ل هڕاستیدا به‌شێكی سه‌ره‌كی ل ه پێویستییه‌كان كه پێشرت ل ه رێگای كاركرده‌كانی ته‌له‌فزیۆنه‌وه به‌دیده‌هاتن ،ل ه به‌ده‌ستهێنانی زانیارییه‌وه بگره تا سه‌رگه‌رمی و دروستبوونی په‌یوه‌ندی و به‌شداریی ه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان ،ئێستا ئینته‌رنێت وه‌كو قاڵبێك و مۆدێلێك ئه‌و ئه‌ركه‌ی گرتووه‌ت ه ئه‌ستۆ ،ده‌بینین ك ه له‌م سااڵنه‌ی دواییدا بین هران و به‌كارهێن هرانی ت�ه‌ل�ه‌ف��زی��ۆن ل � ه حاڵه‌تی كه‌مبوونەوە دای��ه ،چونك ه به‌كارهێنانی ئینته‌رنێت
و ئاماده‌بوونی ل ه دونیای مه‌جازیدا ل ه رووی به‌كارهێنانی میدیاییه‌و ه ل ه حاڵه‌تی زۆربووندایه. ده‌ركه‌وتنی ئه‌م قاڵب ه نوێیان ه ل ه رووی فه‌رهه‌نگ و شێوازی ژی��ان و بواره‌كانی ژیانی كۆمه‌اڵیه‌تیەوە ،كارێكی زۆر بێوێنه‌یه. بێوێنه‌ی ه نه‌ك ب ه مانای چاك ،به‌ڵكو ب ه مانای ئ �ه‌وه‌ی ك ه پێشینه‌ی نیی ه و ده‌ركه‌وتنی دونیای مه‌جازیی ئینته‌رنێت زۆر ل ه رووی ناسینی كۆمه‌ڵگاو ه گرنگه ،به‌داخه‌و ه زۆر كه‌س ئه‌م ه له‌به‌رچاو ناگرن. ل ه ئاینده‌دا پێویست ه لێكۆڵینه‌وه‌كان له‌و ب��واره‌دا له‌به‌رچاو بگرین ،بۆ منوونه ده‌ركه‌وتنی كتێبخانه‌ی ئه‌لیكرتۆنی ،رادیۆی ئه‌لیكرتۆنی ،ب�ڵاوك �راوه‌ی ئه‌لیكرتۆنی... وات ه كاتێك كه‌ناڵ ه میدیاییه‌كان ل ه ڕووی به‌كارهێنانه‌و ه ج��ی��اواز ده‌ب��ن ،ژینگه‌ی فه‌رهه‌نگی خۆماڵی ل�هم نێوه‌نده‌دا به ت��ه‌وای دیجیتاڵی ده‌بێت و كاریگه‌ریی له‌سه‌ر ه�ه‌ری�ه‌ك ل ه چه‌مكه‌كانی وه‌ك زه‌مان و مه‌كان و كار و شار و په‌یوه‌ندیی كۆمه‌اڵیه‌تی و ..ده‌بێت و هه‌موویان گۆڕانیان به‌سه‌ردا دێت و مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵیاندا گۆڕانی به‌سه‌ردا دێت .بۆ منوونه ئه‌گه‌ر پێشرت كه‌سێك به‌شه‌ودا كاری كردبێت وه‌ك حاڵه‌تێكی نائاسایی سه‌یركراوه ،به‌اڵم له دونیای مه‌جازیدا ده‌كرێ ل ه سەر ئینته‌رنێت تا به‌ره‌به‌یان خه‌ریكی كار و كاسبی بیت. چونك ه چه‌مك و واتای كات گۆڕانی به‌سه‌ردا هاتووه .هه‌روه‌ها په‌یوه‌ندیی هاوسێیه‌تی به‌هه‌مان شێوه ،ده‌كرێت ل ه دنیای مه‌جازیدا دراوسێكه‌ت نه‌ناسی ،به‌اڵم شه‌وان ه له‌گه‌ڵ واڵتانی ده‌ره‌و ه په‌یوه‌ندی بگریت و ئاشنایی په‌یدا بكه‌یت. له‌م حاڵه‌ته‌دا ئینته‌رنێت ژێرخانێكی بۆ هه‌موو كاراكته‌ره‌كانی بونیاد ناوه ،بۆ منوون ه ده‌ركه‌وتنی بابه‌تێكی وه‌ك كتێبخانه‌ی ئه‌لیكرتۆنی ی��ان رادی���ۆی ئه‌لیكرتۆنی یان ب�ڵاوك �راوه‌ی ئه‌لیكرتۆنی و ....ئه‌مه ل هراستیدا ده‌رك��ه‌وت��هی ئینته‌رنێتە كه له‌كاتێكدا رۆژنامه‌یه‌ك نوسخه‌ی چاپی هه‌یه له‌هه‌مانكاتدا نوسخه‌ی ئه‌لیكرتۆنیشی هه‌یه. ئه‌وه‌ی گرنگ ه ئه‌وه‌ی ه ك ه خوێنه‌ر به‌زۆری ب �ه‌الی ك��ام ل�هم ب�ڵاوك �راوان �ه‌دا ده‌ڕوات؟ له‌سه‌ر بنه‌مای تیۆری (ده‌ركه‌وته‌كانی ته‌كنه‌لۆژیا) یه‌كه‌مجار رۆشنبیران به‌ره‌و دنیای ئه‌لیكرتۆنی ده‌ڕۆن ،پاشان الوان و دواتر چینه‌كانی تر. ده‌ركه‌وتنی په‌یوه‌ندییه‌كی نو ێ كه پشت ب ه ئه‌نته‌رنێت ده‌به‌ستێت ،ل ه حاڵه‌تی دروستبووندایه ،له‌م دونیایه‌دا ته‌له‌فزیۆن به
دڵنیاییه‌و ه مانای خۆی ده‌گۆڕێت ،چونك ه ته‌له‌فزیۆن له‌م دونیا سوننه‌تییه‌دا یاری بكات ،به‌دڵنیاییه‌و ه ده‌بێت بێین بۆ ئه‌م دونیا نوێیه ،من به‌و ه ناڵێم گۆڕانی ته‌له‌فزیۆن، ته‌له‌فزیۆن ب ه هه‌مان شێو ه ته‌له‌فزیۆنه، به‌اڵم هاتوو ه له‌م دونیا نوێیه‌دا دووباره خۆی ده‌ناسێته‌وه .ئینته‌رنێت و باڵوكراوه‌كانی په‌یوه‌ست ب ه ئینته‌رنێت دونیایه‌كی نو ێ له په‌یوه‌ندیی گه‌یاندنیان دروست كردوو ه و ئه‌م ف هزایه‌یان گرتووه‌ت ه ده‌ست و خه‌ریكن به‌ڕێوه‌ی ده‌به‌ن. به‌یان :ئه‌گه‌ر مبانه‌وێت كۆمه‌ڵه‌یه‌كی سیاسی له‌گه‌ڵ تێڕوانینی بۆ ئایند ه دروست بكه‌ین ،پێویست ه ئاگاداری چ ده‌رف �ه‌ت و ههڕەشهیهك بین له‌م سیاسه‌ت ه داڕێژراوانه‌دا؟ د .جه‌الل :ئه‌م تایبه‌مته‌ندییانه‌ی كه روومنكردنه‌وه ،تاڕاده‌یه‌ك مانای ده‌رفه‌ته‌كان و ههڕەشهكانی IPTVبۆ داڕێژانی سیاسه‌تی ئایند ه داڕشتووه ،وات ه ئه‌م رووتێكردن ه له به‌كارهێنانی باڵوكراوه‌كانی وه‌رگر دروست بووه IPTV ،زیادله‌وه‌ی سوود ل ه هه‌ندێك له‌م هه‌الن ه وه‌رده‌گرێت ،ده‌رفه‌تێكیش بۆ وه‌رگر دروست ده‌ك��ات .به بۆچوونی من ئاینده‌ی ته‌له‌فزیۆن چاره‌یه‌كی تری نییه جگ ه له‌وه‌ی بگۆڕێت بۆ فۆرماتی .IPTV باسێكی تری جددی ئه‌وه‌یه ،ك ه گۆڕانی چه‌مكی خاوه‌ندارێتیی باڵوكراوه‌كان بۆ ده‌ستگه‌یشنت ب ه باڵوكراوه‌كانه .ئێم ه پێشرت زۆر حه‌زمان ده‌ك��رد ئه‌رشیفێك ل ه فیلم دروست بكه‌ین ،ئه‌رشیفێك ل ه باڵوكراوه‌ی جۆراوجۆر ،به‌اڵم ل ه ئێستادا ئه‌م ه بێامنا بووه ،ره‌وت و مۆدێلێكی تر دروست بووه. ئێم ه له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵێك ته‌قینه‌وه‌ی زانیاری ڕووبه‌ڕووبووینه‌ته‌وه ،وات ه زانیاری ئه‌وه‌نده زیاد بوو ه ك ه چاره‌یه‌ك نیی ه و ناتوانیت ببیته خاوه‌نی ئه‌م هه‌موو زانیارییه .له‌به‌رئه‌وه جۆرێك ل ه دام���ه‌زراو ه دروس��ت ب��وو ه كه ده‌ستگه‌یشتنی گونجاو بۆ ئێو ه ف هراهه‌م ده‌ك��ات ،دووب��اره IPTVله‌م رووه‌و ه زۆر تایبه‌مته‌نده .یه‌كێك ل ه تایبه‌مته‌ندیه‌كانی IPTVبابه‌تی (كات)ە ،تۆ ده‌توانی له‌ڕێگه‌ی ئه‌م سیسته‌مه‌و ه هه‌واڵی سه‌عات یه‌ك له
ته‌له‌فزیۆندا دوای دوو س ێ سه‌عاتی تر ته‌ماشا بكه‌یت ،ب ه گ هڕانه‌و ه بۆ ئه‌رشیف له ڕێگه‌ی سیستمی IPTVە‌وه. ئه‌ڵبه‌ت ه ده‌بێت بڵێم ئه‌م ه سیسته‌مێكه و پێی رازی��م ،ك ه مۆدیۆمی ئێم ه هه‌رگیز مۆدیۆمی وێنه‌یی نییه ،وات ه ل ه قبوڵكردنی وێنه‌و ه دێت ،ل ه دنیایه‌كدا یاری ده‌كات كه گۆڕەپانی یاریی ئه‌و نییه ،ئه‌نته‌رنێت زۆر ب ه نزیكرت ده‌بینم ل ه منوونه‌ی په‌یوه‌ندی به‌ستنی نێوان ه ئیسالمییه‌كان تا ته‌له‌فزیۆن. ئه‌نته‌رنێت كۆمه‌ڵێك چاكه‌ی هه‌ی ه كه ئه‌گه‌ر بتوانین چاك به‌ڕێوه‌ی به‌رین زۆر له په‌یوه‌ندییه‌كانی ئێمه‌و ه نزیكرت ه تاكو وێنه، ئه‌ڵبه‌ت ه وێنه‌ی زۆرێك ل ه راگه‌یاندنه‌كان مه‌به‌ستی دی��اری هه‌ی ه و ب ه ئامانجی دیاریكراو باڵوده‌كریته‌وه ،وێن ه كاریگه‌ری زۆر سه‌رسوڕهێنه‌ری هه‌یه ،به‌اڵم مۆدیۆمی ئیسالم مۆدیۆمێكی مه‌عریفیی ه و ده‌بێت هه‌ڵگری نیشان ه و چه‌مكی مه‌عریفه‌ت بێت. ئه‌ڵبه‌ت ه من لێره‌دا بۆچوونی دكتۆر فیازم زۆر به‌دڵ ه ك ه پێی وای ه كه‌ره‌سته‌ی راگه‌یاندنی ئیم ه (كتێب)ە ،ئه‌م ه ب ه كه‌ره‌سته‌كانی تر جیاوازی هه‌یه ،ئه‌گه‌ر مبانه‌و ێ ب ه وردی لێكی بده‌ینه‌وه ،بۆ منوون ه رسیاڵی یوسف پێغه‌مبه‌ر ك ه په‌خش كرا ل ه ڕێگه‌ی وێنه‌وه، ناب ێ ل ه یادمان بچێت ل ه مه‌عریفه‌ی ئێمه‌ی ئیسالمیدا ئه‌سڵی ئ�هم چیرۆك ه قورئانه ك ه مۆدیۆمێكی بااڵ و ره‌وان�تره ،نه‌ك ئه‌و رسیاڵه‌ی ك ه له‌ڕێی وێنه‌و ه په‌خش كرا ،من ناڵێم په‌خش نه‌كرێت ،به‌اڵم ده‌بێت بزانین ئه‌سڵه‌كه‌ی قورئانه .ئه‌وروپییه‌كان زووتر به‌م راستیی ه گه‌یشتوون ك ه متامنه‌ی ته‌واویان به ته‌له‌فزیۆن نییه .ئه‌وان د هزانن ك ه راستیی ت�ه‌واو ،مه‌عریفه‌تی ته‌واو ل ه راگه‌یاندندا نییه .بۆی ه نابێت ل ه یادی بكه‌ین بنه‌ماترین و راسترتین راگه‌یاندنی ئێم ه راگه‌یاندنی سونه‌تیی خۆمانه. له‌گه‌ڵ ئه‌م گۆڕانكارییه‌دا گۆڕانی من��وون �ه‌ك��ان رووی�����داوه ،ك � ه وه‌رگ���ر له چوارچێوه‌ی ئه‌نه‌لۆكه‌و ه ب��ه‌ره‌و رووی ده‌رك�ه‌وت��ن��ی چوارچێو ه دیجیتاڵییه‌كان رۆیشتوو ه و ب �ه‌ت �ه‌واوه‌ت��ی له‌گه‌ڵ ئه‌م
ده‌كرێت ل ه دنیای مه‌جازیدا دراوسێكه‌ت نه‌ناسی ،به‌اڵم شه‌وان ه له‌گه‌ڵ واڵتانی ده‌ره‌وه ئاشنایی په‌یدا بكه‌یت
دونیایه‌دا بوو ه ب ه ه��اوڕێ .گۆڕانی مانای خاوه‌ندارێتی ب ه ده‌ستپێگه‌یشنت ،ب ه واتای ئ��ه‌وه‌ی ك ه له‌م ه ب��ه‌دوا خه‌ڵك ب ه دوای خ��اوه‌ن��داری��ی ب�ڵاوك�راوه‌ك��ان��دا ناگه‌ڕێت له‌كاتێكدا ك ه هه‌موویان ل ه ئه‌رشیفێكی ئه‌لكرتۆنیی به‌هێزدا له‌به‌رده‌ستیدایه ،ئێمه خۆمان زوو حه‌زمان ده‌كرد و ئێستاش ئه‌و حه‌زه‌مان هه‌یه ،ك ه ل ه هه‌موو فیلمه‌كان، شتێكامن هه‌بێت. به‌یان :ئێستا ده‌توانیت پێامن بڵێیت IPTVده‌فه‌رت ه یان هه‌ڕەشه؟ د .جه‌الل :ب ه بۆچوونی من ،ده‌رفه‌ته. به‌یان :بۆ منوونه ،وه‌رگ��ری ئێم ه له ئاینده‌ی ئ �هم ته‌له‌فزیۆنه‌دا ده‌توانێت خۆی ناوه‌رۆك دروست بكات ،خۆی كه‌ناڵ دروست بكات ،خۆی وه‌رگری هه‌بێت؟ د .جه‌الل :زۆر دووره كه‌سێك بتوانێت ب ه پراكتیكی ل ه خستنه‌ڕووی IPTVو ه ئه‌م كاره ئه‌نجام بدات ،مه‌گه‌ر ئه‌وه‌ی ل ه IPTV دا وه‌رگر به‌شداری بكات ،ئه‌م ه گرفت نییه، بۆ منوون ه ئێو ه ئه‌گه‌ر فیلمێكتان دروست كرد و ناردتان بۆ من ،نابێت ه گرفتێك ك ه من الی خۆمه‌و ه ئه‌و فیلم ه ده‌خه‌م ه ئه‌رشیفی خۆمه‌وه. به‌یان :بۆ منوونه ،وه‌ك گوگڵ تیڤی كه هه‌موو كه‌س ده‌توانێت كه‌ناڵێكی هه‌بێت؟ د .ج����ه‌الل :ئ���ه‌و ه دووره ،ئێمه مه‌به‌ستامن ل ه IPTVئه‌و ه نییه ،به‌دڵنیاییه‌وه ل ه ئاستێكدا ،ئه‌گینا ته‌له‌فزیۆنی ئه‌نته‌رنێتیی ده‌بێت .یه‌كێك ل ه خاڵ ه بنچینه‌ییه‌كانی تر ك ه الیه‌نی هه‌ڕەشه‌یی هه‌یه ،ئه‌وه‌ی ه كه چاودێری ناوه‌رۆكی له‌سه‌ر ئه‌رشیفه‌كه‌تان دابنێیت .ئه‌و ه ڕاست ه ك ه تۆ ده‌توانیت دوو ه هزار دان ه فیلم لێره دابنێیت ،به‌اڵم ئه‌م دوو ه هزار ه ده‌گونجێت هه‌ندێكیان چاك نه‌بن، بڕیار نیی ه تۆ ده‌ستت ب ه هه‌موو ئه‌مانه بگات. به‌یان :ئه‌م ه وه‌ك هه‌ڕەش ه وایه؟ د .ج �ه‌الل :ئه‌گه‌ر ئاماده‌ی نه‌كه‌ن، ناتوانن ل ه وه‌رگ��ری ته‌له‌فزیۆن ،وه‌رگری كۆمپیته‌ر ،وه‌رگ��ری رادیۆ و ئه‌وان ه سوود وه‌ربگرین ،به‌هه‌رحاڵ ده‌بێت ئامێری خۆی ،الپهڕەی خۆی دروست بكات ،یه‌كێك ل ه هه‌ڕەشه‌كان ك ه ل ه بواری به‌كاربردنی IPTVدا هه‌ی ه دروستكردنی ئه‌و ه له‌سه‌ر ئاستی میللی و تێچوونی سه‌ره‌كیی ئه‌و، پیشانده‌رێك ،ریسیڤه‌رێكه ،وه‌ك ئه‌و ئارێل ه دیجیتاڵییانه .الپهڕەی نیشانده‌ر به‌م خه‌رجییان ه ك ه ئێم ه ده‌یبینین بۆ زۆرێك له خه‌ڵكی ل ه الدێكاندا ناگونجێت ،كه‌وات ه ئه‌مه خۆی هه‌ڕەشه‌یه .وات ه ئه‌و ته‌له‌فزیۆنه‌ی
ك ه ل ه الدێ��دا هه‌یه ،یان ته‌له‌فزیۆنێكی 14ئینجی ره‌شوسپی ك ه ناكرێت سوود له‌وان ه وه‌ربگیرێت .ب ه بۆچوونی من ،كام نیشانده‌ر و پیشانده‌ر ه بۆ ئه‌م ه به‌سوودتر و گونجاوتره ،ئه‌مه‌ش به‌پێی پێویست دیسان ئێڵ سی دی نییه .نیشانده‌ری گه‌ڕۆك چاكه یان گه‌ور ه و جێگیر ،كه‌واته ،یه‌كه‌م :باسی تێچوونه‌كه‌ی گرنگ ه و دووه‌میش تواناكانی تری. ئه‌و باسه ،باسێكی گرنگه ،ك ه IPTV ده‌رفه‌تێك ف هراهه‌م ده‌كات ك ه گشتگیرتره ل ه خزمه‌تگوزارییه‌كانی ده‌نگی و رادیۆ، ته‌نانه‌ت ته‌له‌فۆنیش ،ك ه ئه‌ڵبه‌ت ه من له نوسخه‌ی پایلۆتی ته‌له‌فزیۆندا نه‌مبینیوه. به‌یان :ته‌له‌فۆنیشه ،ئێستا ته‌له‌فۆن له واڵته‌كانی تردا له‌سه‌ر ئه‌و ه كار ده‌كات؟ د .جه‌الل :زۆر چاكه ،ئیرت تۆ گرفتت نییه ،من ئه‌گه‌ر بڕۆم بۆ ده‌ره‌وه‌ی واڵت، دایكم هه‌موو رۆژێك ده‌توانێت ل ه رێگای الپهڕەی ته‌له‌فزیۆنه‌و ه په‌یوه‌ندیی له‌گه‌ڵ مندا هه‌بێت .یه‌كێك ل ه ده‌رفه‌ته‌كانی تر ك ه هه‌یه‌تی ،ئه‌وه‌ی ه كاتێك ك ه ()IPTV یه‌كامن هه‌بێت ،به‌شێكی ده‌بێت ه ئه‌نته‌رنێت، ئه‌م ه باشرتین رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی ه له‌گه‌ڵ ئینته‌رنێت. به‌یان :توانای سه‌رگه‌رمیبوونی چۆنه؟ وه‌ك یارییه‌كانی كۆمپیوته‌ر؟ د .ج���ه‌الل :ده‌ب��ێ��ت ،ه �هم��وو ئه‌م ئیمكاناتیان ه توانای خستنه‌روویان هه‌یه. به‌یان :دووبار ه ئه‌وان ه ب ه بۆچوونی تۆ به‌شێكن ل ه ده‌رفه‌ته‌كانی IPTV؟ د .ج��ه‌الل :ده‌توانێت ،یه‌كێك له‌و ڕووبه‌ڕووبوونه‌وانه‌ی ك ه ئه‌م جۆراوجۆری راگه‌یاندن ه هه‌یه‌تی ،ئه‌و جۆراوجۆرییه‌یه ل ه ناوه‌ڕۆكێكدا ك ه به‌ده‌ست دێ��ت .له خانه‌واده‌دا منوونه‌ی جۆراوجۆری به‌كاربردن هه‌یه ،ل ه دای��ك و ب��اوك و منداڵه‌كاندا. ئه‌ڵبه‌ت ه وه‌ك وتم ده‌بێت بیر ل ه وه‌رگره‌كه‌ی بكه‌یته‌وه .له‌وانه‌ی ه ئێم ه ناچاربین ،ل ه هه‌ر ماڵێكدا هه‌ركه‌سێك الپهڕەیهكی هه‌بێت .بۆ منوونه ،الپهڕەیهكی نیشانده‌ر بۆ منداڵه‌كانه، ك ه یاریی پێ ده‌كه‌ن ،یه‌كێكی تر بۆ دایك، به‌اڵم له‌وانه‌ی ه هه‌ندێك ل ه به‌رنامه‌كان گشتی بن ،بۆ منوون ه ده‌یانه‌وێت سه‌یری ئه‌ڵقه بكه‌ن .ئه‌م الپه‌ڕە ده‌بێت ئه‌وه‌ند ه هه‌رزان بێت ك ه ئاماده‌كردنی دانه‌یه‌ك لێی گرفت نه‌بێت بۆیان. به‌شێوه‌یه‌كی گشتی دونیای مه‌جازی، ههڕەشهی فه‌رهه‌نگیی زۆر جددیی هه‌یه، ئه‌و ده‌رهاویشتانه‌ی لێی دروست ده‌بێت په‌یوه‌ندیی كۆمه‌اڵیه‌تی سنووردار ده‌كات، گ هڕان ل ه شاردا كه‌مده‌كاته‌وه ،بۆ منوون ه تۆ كاتێك هه‌بوو ده‌چوویت بۆ بانك پاره‌یه‌كت ده‌دا ،خراپییه‌كی هه‌بوو ئه‌ویش ئه‌وه‌بوو كه ل ه ریزدا ده‌وه‌ستایت ،به‌اڵم ئاماده‌بوونێكی كۆمه‌اڵیه‌تی ه �ه‌ب��وو .ب��ه‌اڵم ئێست ه له ماڵه‌و ه كاره‌ك ه ده‌كه‌یت و ئاماده‌بوونه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌ك ه نامێنێت. به‌یان :وات ه تۆ ده‌ڵێیت IPTVهه‌موو ئه‌و كه‌موكووڕییانه‌ی ل ه دونیای مه‌جازیدا هه‌یه ،ده‌توانێت هه‌یبێت؟ د .ج��ه‌الل :به‌ڵێ ،ب ه بۆچوونی من هه‌یه‌تی .به‌هه‌رحاڵ ،ئه‌م مۆدێمه ،زۆر ب ه مۆدێمێكی ئامۆژگاریكراو نازانم ،وه‌ك ته‌له‌فزیۆنه ،كاتێك ته‌له‌فزیۆن هات ،خه‌ڵك سه‌رقاڵبوون ب ه كارپێكردنەوە. ب �هی��ان :چ كاریگه‌رییه‌كی له‌سه‌ر ته‌له‌فزیۆن هه‌یه؟ ك ه هه‌ندێك كه‌س ده‌ڵێن ته‌له‌فزیۆن ب ه ته‌واوه‌تی ده‌شواته‌وه؟ د .ج���ه‌الل :پێده‌چێت قسه‌ی ئه‌و كه‌سان ه تا ئه‌ندازه‌یه‌ك راست بێت ،هه‌ندێك ل ه رۆڵه‌كانی ته‌له‌فزیۆن له‌ناو ده‌بات ،بۆ منوون ه رۆڵی ئه‌رشیفی ته‌له‌فزیۆن ك ه ئێستا هه‌یه‌تی ،ڕەنگدانه‌وه‌ی ده‌بێت به‌شێوه‌یه‌كی فراوان ل ه IPTVدا.
www.bayanpress.net www.facebook.com/bayanpres www.twitter/bayan2press
political general Newspaper
Tuesday, No.26 First Year, March 12, 2013
Reklam
ئیدریس سیوه‌یلی
ئه‌وان خوشكمانن نه‌ك له‌شفرۆش به‌گوێره‌ی ئه‌و هه‌واڵ و راپۆرتانه‌ی له چه‌ند ده‌زگایه‌كی راگه‌یاندنه‌و ه باڵوكراونه‌ته‌وه ،ئیستغاللكردنی ئافره‌تانی ئاواره‌ی سووری له زیادبووندایه .له شاری كه‌ركووك ئه‌وان وه‌ك خزمه‌تكار له كافرتیاكاندا به‌كارده‌هێرنێن و به‌مه‌ش كافرتیاكان جمه‌یان دێت ،هه‌ر له‌وێشه‌وه گێچه‌ڵی سێكسییان پێده‌كرێت و هه‌ندێكجاریش كاری له‌شفرۆشییان پێوه ده‌كرێت .باس له‌و ه ده‌كرێت له هه‌ولێر و سلێامنیش ،ئاواره‌كان ئیستیغالل كراون بۆ كاری له‌شفرۆشی. له زۆر بۆنه‌دا به‌رپرسان و كه‌سایه‌تیی ناڕەسمیش جه‌خت له‌وه ده‌كه‌نه‌وه كوردانی رۆژئاوا ئاواره نین ،به‌ڵكو ئێره‌ش به‌شێكه له خاكی خۆیان و ئه‌وان میوانن ،ده‌بێت رێزی میواندارییان بگرین و هه‌ست ب ه نامۆیی نه‌كه‌ن .ئه‌م قسانه ئه‌گه‌ر بچنه بواری كردارییه‌وه ،زۆر به‌جێ و دروسنت ،ئه‌گه‌ر واش نه‌بێت و به چاوی ئاواره‌ش له سوورییه‌كان بڕوانین ،ده‌بێت ئه‌و راستییه له‌به‌رچاو بگرین كه ئه‌وان له‌به‌ر پاراستنی ژیان و كه‌رامه‌ت و شه‌ره‌فیان واڵتیان جێهێشتووه ،ئه‌وان له ترسی توندوتیژی و دڕنده‌یی رژێمێك ئاواره‌بوون كه تروسكایی مرۆڤبوونی تێدا نه‌ماوه ،هه‌رێمی كوردستانیان ب ه دڵسۆز و ماف تێدا پارێزراو زانیوه بۆیه روویان تێكردووه ،كه‌واته ئیستغاللكردنیان چ مانایه‌ك ده‌به‌خشێت؟ هاوینی رابردوو ژماره‌یه‌ك عه‌ره‌ب روویانكردبووه خێوه‌تگه‌ی زه‌عته‌ر له ئوردون ،كه ئاواره سوورییه‌كانی تێدا نیشته‌جێن ،به مه‌به‌ستی ماره‌بڕینی كچانی كه‌مته‌مه‌ن و ئیستغاللكردنی ئه‌و دۆخه‌ی ئاواره سوورییه‌كان ،به‌اڵم ئه‌مه بووه مایه ناڕەزایی شه‌قامی عه‌ره‌بی له ئوردن و واڵتای تری عه‌ره‌بی. ئێستا له هه‌رێم خه‌ریكه خراپرت له‌وه‌ش به‌رامبه‌ر خوشكه هاوزمانه‌كامنان ده‌كرێت .هه‌وه‌سباز و به‌رژەوه‌ندیخوازه‌كان دۆخی ناله‌باری ئه‌وانیان قۆستووه‌ته‌وه ،كه له‌وانه‌ی ه به هۆی سه‌ختیی گوزه‌ران و ژیانیانه‌وه ناچاربن به‌و ئیستیغاللكردن ه رازینب. لێره‌و ه به پله‌ی یه‌كه‌م ئه‌ركی حكومه‌تی هه‌رێمه ئاوڕی جددی له ژیانی ئاواره‌كان بداته‌وه ،پێداویستییه‌كانیان بۆ دابین بكات و چیرت ده‌رفه‌ت نه‌هێڵێته‌وه هه‌وه‌سبازه‌كان خوشكامنان له داوی تۆڕە له‌شفرۆشییه‌كانیان بئاڵێنن .با به كرده‌وه بیسه‌ملێنن كوردانی رۆژائاوا له خاكی خۆیان میوانی براكانیانن ،نه‌ك پارووی چه‌وری هه‌وه‌سبازه‌كان .ئه‌ركی رێكخراوه‌كانی ژنان و ئافره‌تانیشه واز له قسه‌ی باقوبریقی ناو هۆڵ و به‌رده‌م كامێرا و ته‌له‌فیزیۆنه‌كان بهێنن و به‌ده‌م هاوڕەگه‌ز و هاوزمانه‌كانیانه‌وه بچن ،هۆشیاریان بكه‌نه‌وه و كه‌مێك له ئازار و باری ناهه‌مواریان سووك بكه‌ن ،تا ئه‌وانیش هه‌ست به ئارامی بكه‌ن و بزانن خوشكامنن نه‌ك له‌شفرۆش.
ناسنامەى حزبە کوردستانییەکان ڕەوتیان ـ ئایدیۆلۆژیان ـ هەڵسەنگاندنیان
نووسینى :مەسعود عەبدولخالق
تابلۆى (گریانى جەستە پێکەنینى ڕۆحە)
کارى هونەرمەند :حەسەن موراد