ژمارە ٣٠ رۆژنامەی بەیان رۆژی سێشەممە بڵاوکرایەوە

‫که‌ش‌و هه‌وا‬

‫‪/٣‬شەممە ‪/4 23‬شەممە ‪/5 18‬شەممە ‪ 18‬که‌رکوک ‪/٣‬شەممە ‪/4 29‬شەممە ‪/5 27‬شەممە ‪27‬‬ ‫هه‌ولێر ‪/٣‬شەممە ‪/4 28‬شەممە ‪/5 25‬شەممە‬ ‫‪ 25‬سلێمانی ‪/٣‬شەممە ‪/4 287‬شەممە ‪/5 247‬شەممە ‪ 237‬دهۆک ‬ ‫‪14‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪10‬‬

‫‪Tuesday, No, 30‬‬ ‫‪First Year, April 9, 2013‬‬

‫سه‌رانی شۆڕش هۆكاری‬ ‫سەرەکیى كیمیاییباران و‬ ‫ئه‌نفالكردن بوون!‬

‫بایی (‪ )750‬دینارە‬

‫ ‬

‫چاوى تۆ لەسەر ڕووداوەکان‬

‫ ل‪ .‬پەیجور‬

‫رۆژنامەیەکى سیاسیى گشتیى ئەهلییە‪ ،‬ژماره‌ (‪ ،)30‬سێشەممە ‪ ،2013/4/9‬ساڵی یەکەم‬

‫بیروڕا‬ ‫درێژکردنەوەی‬ ‫ماوەی‬ ‫سـەرۆکایەتی‬

‫‪12‬‬ ‫وەرزش‬

‫جۆکۆڤیچ‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫«هه‌ردووال رێكه‌وتوون له‌سه‌ر زیادكردنی چوارسه‌د هه‌زار ده‌نگ»‬

‫به‌یان ڕێكه‌وتنه‌كه‌ی یه‌كێتی و‬ ‫پارتی ئاشكرا ده‌كات‬

‫پارێزگاریى‬

‫الپەڕە‪2 :‬‬

‫لە پێشەنگى‬ ‫کرد‬

‫كونسوڵی میسر‪:‬‬ ‫ڤیزامان بۆ گه‌شتیارانی‬ ‫كورد رانه‌گرتووه‌‬

‫به‌یان‪ .‬هەولێر‬ ‫سلێامن ع��وس�مان‪ ،‬كونسوڵی‬ ‫گشتیی میرس ل ‌ه هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬له‌‬ ‫گفتوگۆیه‌كیدا له‌گه‌ڵ (به‌یان)‪ ،‬رایگه‌یاند‬ ‫«ئێم ‌ه پێدانی ڤیزامان ب ‌ه گه‌شتیارانی‬ ‫كورد رانه‌گرتووه‌‪ ،‬ب ‌ه شێوه‌یه‌كی گشتی‬ ‫بۆ گه‌شتیاری عێراقییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش كاتییه‌‬ ‫‌و ده‌كرێته‌وه‌‪ .‬ل ‌ه ئێستاشدا ئێم ‌ه ڤیزای‬ ‫ئه‌وان ‌ه ده‌ده‌ین ك ‌ه بۆ خوێندن‪ ،‬یان بۆ‬ ‫به‌شداریی كۆنگره‌یه‌ك ده‌چن بۆ میرس»‪.‬‬ ‫ناوبراو سه‌باره‌ت ب ‌ه كێشه‌كانی‬ ‫واڵته‌كه‌شی ب ‌ه (ب �ه‌ی��ان)ی راگه‌یاند‬ ‫«كێشه‌كانی میرس په‌یوه‌ندییان به‌وه‌وه‌‬ ‫نیی ‌ه ئیسالمی حوكم ده‌كات»‪ ،‬ئاماژه‌ش‬ ‫ب �ه‌و ‌ه ده‌ك��ات ك ‌ه كێشه‌كان ب ‌ه هۆی‬ ‫ئیسالمییه‌كانه‌و ‌ه نه‌بوون و ئه‌وانیش‬ ‫لێی به‌رپرسیار نین‪ ،‬پێشی وای � ‌ه كه‌‬ ‫زی��اده‌ڕە‌وی ل ‌ه ده‌زگاكانی راگه‌یاندنی‬ ‫میرسدا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫بڕوانه‌ الپه‌ڕە‌ی گفتوگۆ‬

‫‪8‬‬ ‫کۆمەاڵیەتى‬

‫عومەر کڵۆڵ‬ ‫بۆ بەیان‬ ‫دەدوێت‬

‫‪11‬‬

‫‪%40‬ی كه‌ركووكییه‌كان‬ ‫په‌ستانی خوێنیان‬ ‫هه‌یه‌‬ ‫یۆنامی‪ :‬له‌ یه‌ك مانگدا‬ ‫زیاتر ل ‌ه ‪ 450‬عێراقی‬ ‫كوژراون‬ ‫به‌یان‪ .‬تایبه‌ت‬ ‫ن�������ێ�������ردراوی ن����ه‌ت����ه‌و ‌ه‬ ‫یه‌كگرتووه‌كان له‌ عێراق (یۆنامی)‪،‬‬ ‫له‌ به‌یاننامه‌یه‌كیدا ئاشكرای كرد‪،‬‬ ‫كه‌ ته‌نها له‌ مانگی ئ���ازاردا‪229 ،‬‬ ‫هاوواڵتیی مه‌ده‌نی له‌ عێراق بە هۆى‬ ‫کردەوە تیرۆریستى و توندوتیژیى‬ ‫چەکدارییەوە ك��وژراون و ‪853‬ی‬ ‫تریش بریندار بوون‪ ،‬هه‌روه‌ك ‪227‬‬ ‫ئه‌ندامی هێزه‌ ئه‌منییه‌كان كوژراون‬ ‫و ‪300‬ی تریشیان لێ بریندار بووە‪.‬‬ ‫به‌پێی به‌یاننامه‌كه‌ی (یۆنامی)‪،‬‬ ‫ئ �ه‌و ش��اران �ه‌ی زۆرت��ری��ن زیانیان‬ ‫له‌و رووه‌وه‌ پێگه‌یشتووه‌‪ ،‬ناوچه‌‬ ‫جێناكۆكه‌كانن له‌ موسڵ و كه‌ركووك‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ شاره‌كانی به‌غدا و ئه‌نبار و‬ ‫سه‌اڵحه‌ددین‪.‬‬

‫شڤان جه‌باری‪ .‬كه‌ركووك‬ ‫مەسعود بارزاىن‪ ،‬سەرۆکى هەرێمى کوردستان‪ .‬فۆتۆگراف‪ :‬وەرگیراوە‬

‫ره‌شید خورشید‪ ،‬به‌ر له‌ تیرۆركردنی بۆ (به‌یان) دوا‬

‫«گۆڕه‌ به‌كۆمه‌ڵه‌كه‌ی چیای حه‌مرین ‪ 3500‬گۆڕ ده‌بێت و‬ ‫پێشبینی ده‌كرێت كورد بن»‬ ‫به‌یان‪ .‬خورماتوو‬ ‫ره‌شید خورشید‪ ،‬كه‌ سه‌رۆكی‬ ‫لیژنه‌ی مافی مرۆڤ بوو له‌ ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پ��ارێ��زگ��ای س �ه‌اڵح �ه‌ددی��ن‪ ،‬هاوكات‬ ‫پاڵێوراوی كورد بوو بۆ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پارێزگای ن��اوب�راو‪ ،‬به‌ر‬ ‫ل�ه‌ تیرۆركردنی ب�ه‌ چه‌ند رۆژێ��ك‪،‬‬ ‫س �ه‌ب��اره‌ت به‌ ره‌وش��ی مافی مرۆڤ‬

‫له‌سه‌ر ئاستی پارێزگای سه‌اڵحه‌ددین‬ ‫و ه��اوك��ات بابه‌تی ه �ه‌ڵ��دان �ه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕە‌ به‌كۆمه‌ڵه‌كان‪ ،‬كه‌ ئاخۆ به‌ كوێ‬ ‫گه‌یشتووه‌ و كه‌ی و چۆن ئه‌و گۆڕە‌‬ ‫به‌كۆمه‌اڵنه‌ی كه‌ له‌ پارێزگای ناوبراودا‬ ‫هه‌ن‪ ،‬هه‌ڵده‌درێنه‌وه‌؟ له‌ گفتوگۆیه‌كدا‬ ‫وه‌اڵمی پرسیاره‌كانی (به‌یان)ی دایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو له‌و گفتوگۆیه‌دا به‌ (به‌یان)‬ ‫ی راگه‌یاند «ئه‌و گۆڕە‌ به‌كۆمه‌اڵنه‌ی‬

‫كه‌ له‌ پارێزگای سه‌اڵحه‌ددیندا بوونیان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌ تایبه‌ت گۆڕە‌ به‌كۆمه‌ڵه‌كانی‬ ‫چ��ی��ای ح �ه‌م��ری��ن‪ )3500( ،‬گ��ۆڕی‬ ‫به‌كۆمه‌ڵ ده‌ب���ن‪ ،‬پێشبینیی ئ�ه‌وه‌‬ ‫ده‌كرێت كورد بن»‪ .‬هه‌روه‌ها به‌پێی‬ ‫لێدوانی ناوبراو‪ ،‬بڕیاره‌ له‌ ئاینده‌یه‌كی‬ ‫نزیكدا پ �ه‌ی��وه‌ن��دی ب �ه‌ وه‌زاره‌ت���ی‬ ‫شه‌هیدان و كاروباری ئه‌نفالكراوه‌كان‬ ‫و وه‌زاره‌ت��ی مافی مرۆڤی حكومه‌تی‬

‫فیدراڵی عێراقه‌وه‌ بكرێت‪ ،‬سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ هه‌ڵدانه‌وه‌ی ئه‌و گۆڕە‌ به‌كۆمه‌اڵنه‌‪،‬‬ ‫له‌و چوارچێوه‌یه‌شدا پێشرت شاندی‬ ‫وه‌زاره‌تی شه‌هیدان و ئه‌نفالكراوه‌كانی‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كورستان سه‌ردانی‬ ‫شوێنگه‌ی ئ�ه‌و گ��ۆڕە‌ به‌كۆمه‌ڵه‌یان‬ ‫كردووه‌‪.‬‬ ‫بڕوانه‌ الپه‌ڕە‌ی عێراق‬

‫ب��ه‌ ب��ۆن �ه‌ی ڕۆژی جیهانی ‌ی‬ ‫ت �ه‌ن��دروس��ت��ی��ی��ەوە‪ ،‬ف�ه‌رم��ان��گ�ه‌ی‬ ‫ته‌ندروستیی كه‌ركووك سیمینارێكی‬ ‫له‌سه‌ر نه‌خۆشیی (به‌رزبوونه‌وه‌ی‬ ‫په‌ستانی خوێن) له‌ هۆڵی ن�ه‌ورۆز‬ ‫س��ازك��رد‪ .‬له‌ سیمیناره‌كه‌دا چه‌ند‬ ‫ب��اب�ه‌ت��ێ��ك ل��ه‌س��ه‌ر ه��ۆك��اره‌ك��ان��ی‬ ‫س��ه‌ره��ه‌ڵ��دان��ی ن�ه‌خ��ۆش��ی��ی�ه‌ك�ه‌‬ ‫و م �ه‌ت��رس��ی��ی ب���ه‌رزب���وون���ه‌وه‌ی‬ ‫ئاماره‌كانی نه‌خۆشییه‌كه‌ و چۆنێتی‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی‪ ،‬بۆ به‌شداربووان‬ ‫ڕوونكرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫دكتۆر سدیق عومه‌ر‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫فه‌رمانگه‌ی ته‌ندروستیی كه‌ركووك‬ ‫ب �ه‌ (ب��ه‌ی��ان)ی ڕاگ �ه‌ی��ان��د «‪%40‬ی‬ ‫دانیشتوانی كه‌ركووك كه‌ ته‌مه‌نیان‬ ‫له‌ سه‌روو ‪ 25‬ساڵییه‌وه‌یه‌‪ ،‬تووشبووی‬ ‫نه‌خۆشیی په‌ستانی خوێنن‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ڕێژە‌یه‌كی مه‌ترسیداره‌ و پێویستی به‌‬ ‫چاره‌سه‌ركردن و خۆپاراسنت هه‌یه‌»‪.‬‬ ‫وتیشی «ل �ه‌ هه‌فته‌ی داه��ات��وودا‬ ‫لیژنه‌یه‌ك ب��ۆ ڕووب��ه‌ڕووب��وون��ه‌وه‌‬ ‫و چ��اره‌س �ه‌رك��ردن��ی نه‌خۆشییه‌كه‌‬ ‫پێكده‌هێنین»‪.‬‬

‫‪3‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)30‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/9‬ساڵی یەکەم‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫و ‌هزاره‌تی دارایی كاته‌كه‌ی نازانێت‬

‫زیادكردنی مووچه‌ و ده‌رماڵه‌ی زانایانی ئایینی جێبه‌جێ ناكرێن‬ ‫به‌یان‪ .‬هه‌ولێر‬ ‫به‌گوێره‌ی یاسای بودجه‌ی ساڵی‬ ‫‪ ،2013‬پێویسته‌ مووچ ‌ه و ده‌رماڵه‌ی‬ ‫زانایانی ئایینی زیاد بكرێن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تا ئێستا بڕیاره‌كه‌ نه‌خراوه‌ته‌ بواری‬ ‫ئه‌ندامێكی‬ ‫جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانی كوردستان هۆكاره‌كه‌ی‬ ‫بۆ كه‌مته‌رخه‌میی و ‌هزاره‌تی دارایی‬ ‫ده‌گ��ێ��ڕێ��ت�ه‌وه‌‪ ،‬ه��اوك��ات وته‌بێژی‬ ‫و ‌هزاره‌ت�����ی دارای����ی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمیش رایده‌گه‌یه‌نێت به‌هۆی‬ ‫ده‌رنه‌چوونی رێنامییه‌وه‌ بڕیاره‌كه‌‬ ‫دواكه‌وتووه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی م���اده‌ی ‪ 21‬و ‪29‬ی‬

‫بودجه‌ی هه‌رێم بۆ ساڵی ‪ ،2013‬پێویست ‌ه‬ ‫مووچه‌ و ده‌رماڵه‌ی زانایانی ئایینی هاوتای‬ ‫حكومه‌تی ناوه‌ندی بكرێت و زیاد بكرێت‪،‬‬ ‫ب�ه‌اڵم تا ئێستا جێبه‌جێ ن�ه‌ك�راوه‌‪ .‬له‌و‬ ‫باره‌یه‌وه‌ ئارام قادر‪ ،‬ئه‌ندامی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان ب ‌ه (ب�ه‌ی��ان)ی راگه‌یاند «به‌‬ ‫گوێره‌ی بودجه‌ی ساڵی ‪ ،2013‬پێویست‬ ‫ب��وو له‌ ئێستادا زیادكردنی مووچه‌ و‬ ‫ده‌رماڵه‌ی زانایانی ئایینی بچوایه‌ته‌ بواری‬ ‫جێبه‌جێكردنه‌وه‌»‪ .‬ناوبراو وتیشی «به‌پێی‬ ‫ماده‌ی ‪43‬ی بودجه‌ی هه‌رێم‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫له‌ دوای ‪ 15‬رۆژ له‌ باڵوكردنه‌وه‌ی یاسای‬ ‫بودجه‌ له‌ رۆژنامه‌ی وه‌قائیعی كوردستان‪،‬‬ ‫وه‌زاره‌ت��ی دارای��ی رێنامیی ده‌ربكات بۆ‬ ‫هاوتاكردنی ده‌رماڵه‌ و مووچه‌‪ ،‬ئه‌وه‌‬

‫له‌كاتێكدایه‌ ل�ه‌ ‪ 3/2‬ی��اس��ای بودج ‌ه‬ ‫باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم تا ئێستا و ‌هزاره‌تی‬ ‫دارایی رێنامیی پێویستی ده‌رنه‌كردوه‌»‪.‬‬ ‫ئارام قادر هۆكاری ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌‬ ‫بۆ كه‌مته‌رخه‌میی حكومه‌ت ب ‌هرامبه‌ر‬ ‫زانایانی ئایینی‪.‬‬ ‫دلێر ت��اری��ق‪ ،‬وته‌بێژی و ‌هزاره‌ت���ی‬ ‫دارایی حكومه‌تی هه‌رێم‪ ،‬له‌ لێدوانێكی‬ ‫تایبه‌تدا به‌ (ب �ه‌ی��ان)ی راگه‌یاند «له‌‬ ‫وه‌زاره‌تی ئه‌وقاف كیتاب كراوه‌ بۆ ئێمه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌هۆی ئه‌وه‌ی تا ئێستا كاره‌كانی‬ ‫ده‌ركردنی رێنامیی زیادكردن و هاوتاكردنی‬ ‫ده‌رماڵه‌ ته‌واو نه‌بووه‌‪ ،‬بۆیه‌ زیادكردنه‌كه‌‬ ‫نه‌چووه‌ته‌ ب��واری جێبه‌جێكردنه‌وه‌»‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ئه‌وه‌ی كه‌ی رێنامیی زیادكردنه‌كه‌‬

‫ژمارەیەک مامۆستاى ئایینى لە مەراسیمێکدا‬

‫ده‌رده‌چ��ێ��ت؟ وته‌بێژی وه‌زاره‌ت��ی‬ ‫دارایی وتی «كاته‌كه‌ دیار نییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئومێده‌وارین به‌ زووی��ی كاره‌كان‬ ‫ته‌واو بكه‌ین»‪.‬‬ ‫س �ه‌رۆك��ی یه‌كێتیی زانایانی‬ ‫ئایینییش ده‌ڵێت له‌ به‌دواداچوون‬ ‫ب���ه‌رده‌وام���ی���ن‪ .‬م���ه‌ال ع�ه‌ب��دوڵ�ڵا‬ ‫گه‌چێنه‌یی‪ ،‬ل�ه‌ب��اره‌ی دواكه‌وتنی‬ ‫زیادكردنی ده‌رماڵه‌ی مامۆستایانی‬ ‫ئایینی له‌ لێدوانێكی تایبه‌تدا‪ ،‬به‌‬ ‫(به‌یان)ی رایگه‌یاند «ئێمه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫و ‌هزاره‌ت���ی دارای���ی و ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زی����ران ل �ه‌ پ�ه‌ی��وه‌ن��دی��دای��ن بۆ‬ ‫جێبه‌جێكردنی بڕیاره‌كه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم تا‬ ‫ئێستا بڕیاره‌كه‌ نه‌دراوه‌»‪.‬‬

‫ب ‌ه لیژنه‌یه‌كی پێنج كه‌سیدا ئاڕاسته‌ی هاوپه‌یامنیی نیشتیامنی ده‌كرێت‬

‫نامه‌ی داواكارییه‌كانی كورد بۆ به‌غدا نووسرا‬ ‫ڕاپۆرت‪ :‬رێبوار ئه‌حمه‌د‬ ‫ئێواره‌ی دوێنێ‪ ‌،‬دووشه‌ممه‪ ‌،‬لیژنه‌ی‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی قه‌یرانه‌كانی نێوان هه‌رێم‬ ‫و ب�ه‌غ��دا‪ ،‬ك��ۆب��وون�ه‌وه‌ و تێیدا نامه‌ی‬ ‫داواكارییه‌كانی الیه‌نه‌ سیاسییه‌كانی‬ ‫هه‌رێم نوورسا‪ ،‬كه‌ پێشرت بڕیاری له‌سه‌ر‬ ‫درابوو‪.‬‬

‫به‌ پێی ئه‌و زانیارییانه‌ی (به‌یان) ل ‌ه‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كی بااڵوه‌ ده‌ستی كه‌وتووه‌ له‌‬ ‫كۆبوونه‌وه‌كانی نێوان وه‌فدی هاوپه‌یامنیی‬ ‫نیشتیامنی و لیژنه‌ی چاره‌سه‌ركردنی‬ ‫قه‌یرانه‌كان‪ ،‬كه‌ هه‌فته‌ی رابردوو به‌ڕێوه‌‬ ‫چ��وو‪ ،‬هه‌ڵوێستی به‌غدا به‌رانبه‌ر به‌‬ ‫داواكارییه‌كانی هه‌رێم ئه‌رێنی بووه‌ و‬ ‫ئاماده‌یی ته‌واوی خۆیان بۆ جێبه‌جێكردنی‬

‫داواكارییه‌كان نیشان داوه‌‪.‬‬ ‫له‌ كۆبوونه‌وه‌ی رۆژی دووشه‌ممه‌ی‬ ‫ن��ێ��وان س��ه‌رۆك��ی ه �ه‌رێ��م و لیژنه‌ی‬ ‫چاكسازیی قه‌یرانه‌كان‪ ،‬نامه‌ی داواكاریی‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسییه‌كانی هه‌رێم ن��وورسا‪ ،‬وا‬ ‫بڕیاریشه‌ به‌ لیژنه‌یه‌كی پێنج كه‌سیدا‬ ‫ڕەوانه‌ی هاوپه‌یامنیی نیشتیامنی بكرێت‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ پێشرت س���ه‌ردار عه‌بدوڵاڵ‪،‬‬

‫ئه‌ندامی لیژنه‌ی چاره‌سه‌ری قه‌یرانه‌كان‬ ‫به‌ (ب �ه‌ی��ان)ی راگه‌یاندبوو‪ ،‬ك ‌ه نامه‌ی‬ ‫داواكارییه‌كان هێشتا نه‌نوورساوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ پێی زانیارییه‌كانی ناو كۆبونه‌وه‌كه‪ ‌،‬ئه‌و‬ ‫نامه‌یه‌ نوورساوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی زان��ی��اری��ی�ه‌ك��ان��ی (ب �ه‌ی��ان)‬ ‫هاوپه‌یامنیی نیشتیامنی هه‌ستی به‌‬ ‫مه‌ترسی و توندیی داواكارییه‌كانی‬

‫الیه‌نه‌ كوردییه‌كان كردووه‌‪ ،‬هه‌ر ئه‌وه‌ش‬ ‫وایكرد دوابه‌دوای راگه‌یاندنی به‌رده‌وامی‬ ‫بایكۆتكردنی كۆبوونه‌وه‌كانی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زی��ران و نوێن ‌هران‪ ،‬وه‌فدێكی بااڵ له‌‬ ‫به‌غداوه‌ گه‌یشته‌ هه‌ولێر‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ هاتنه‌ پێشه‌وه‌ی به‌غدا بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی ئاڵۆزییه‌كانی له‌گه‌ڵ‬ ‫ه��ه‌رێ��م‪ ،‬س���ه‌رۆك وه‌زی���ران���ی عێراق‬

‫لێدوانه‌كانی به‌رانبه‌ر به‌ بارزانی ئاسایی‬ ‫ك��ردووه‌ت�ه‌وه‌ و له‌ دوایین لێدوانیشیدا‬ ‫مالیكی‪ ،‬مه‌سعود بارزانیی ب ‌ه هاوڕێ‌‬ ‫وه‌سف كرد‪ ،‬كه‌ به‌ پێی وته‌ی چاودێرانی‬ ‫سیاسی‪ ،‬حكومه‌تی به‌غدا یه‌كده‌نگیی‬ ‫الی��ه‌ن��ه‌ ك��وردی��ی �ه‌ك��اىن ب��ه‌ مه‌ترسیی‬ ‫جیابوونه‌وه‌ی هه‌رێم ل ‌ه ناوه‌ند‪ ،‬له‌ ئه‌گه‌ری‬ ‫جێبه‌جێنه‌كردنی داواكاندا لێكداوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫واڵتانی كه‌نداو بوونه‌ته‌ حه‌شارگه‌یه‌ك بۆ چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نی‬ ‫كامه‌ران كه‌ریم‬ ‫به‌پێی راپۆرته‌كانی فرۆشتنی چه‌ك‬ ‫و ته‌قه‌مه‌نی و كه‌ره‌سته‌ی سه‌ربازی‪،‬‬ ‫واڵتانی كه‌نداو بە گه‌وره‌ترین كڕیاری‬ ‫چه‌ك و كه‌ره‌سته‌ی سه‌ربازی له‌ جیهاندا‬ ‫دێنه‌ ئه‌ژمار و هێدی هێدی ناوچه‌كه‌‬ ‫وه‌ك حه‌شارگه‌یه‌كی چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نیی‬ ‫لێدێت‪ .‬گه‌وره‌ترین كڕیاری چه‌ك واڵتی‬ ‫سعوودیه‌یه‌ و پ��اره‌ی ئه‌م چه‌كانه‌ له‌‬ ‫فرۆشتنی نه‌وت به‌ده‌ست دێت‪ ،‬واڵتانی‬ ‫ئه‌مریكا و به‌ریتانیا و ئه‌ڵامنیا و فه‌ره‌نسا‬ ‫زیاترین چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نییان به‌و واڵته‌‬ ‫فرۆشتووه‌‪.‬‬ ‫واڵتانی عه‌ره‌بی زیاتر فڕۆكه‌ و‬ ‫هه‌لیكۆپته‌ری سه‌ربازی و سیسته‌می‬ ‫دژەم��ووش�ه‌ك ده‌ك��ڕن و له‌گه‌ڵ كڕینی‬ ‫ئ �ه‌و چه‌كان ‌ه رێككه‌وتنی س�ه‌رب��ازی‬ ‫له‌گه‌ڵ واڵتانی رۆژئ���اوا واژۆ ده‌ك�ه‌ن‬ ‫و به‌ڕێوه‌چوونی م��ان��ۆڕی سه‌ربازیی‬ ‫هاوبه‌ش له‌ نێوان واڵتانی كه‌نداو و‬ ‫واڵتانی رۆژئ��اوا بووه‌ به‌ سیاسه‌تێك بۆ‬ ‫پاراستنی ئه‌من و ئاسایشی ئه‌و واڵتانه‌‪.‬‬ ‫سعوودیه‌‪ :‬گه‌وره‌ترین كڕیاری چه‌ك‬ ‫و ته‌قه‌مه‌نیی ئه‌مریكا‪ ،‬ئه‌و واڵته‌یه‌ و‬ ‫گه‌وره‌ترین بۆندی كڕینی چه‌كی ئه‌مریكا‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و واڵته‌ له‌ ساڵی ‪ 2010‬واژۆ‬ ‫ك �راوه‌ و به‌پێی ئه‌و رێككه‌وتننامه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مریكا له‌ ‪ 20‬ساڵدا ده‌یان جۆر چه‌كی‬ ‫قورس و سووك به‌ بڕی ‪ 60‬ملیار دۆالر‬ ‫ده‌فرۆشێته‌ سعوودیه‌ و یه‌كه‌مین قۆناغی‬ ‫ئه‌و مامه‌ڵه‌ مێژووییه‌‪ ،‬راده‌ستكردنی‬ ‫‪ 84‬فڕۆكه‌ی نوێی (ئیف ‪ )15‬به‌رهه‌می‬ ‫كۆمپانیای (بۆیینگ)ی ئه‌مریكا به‌ بڕی‬ ‫‪ 30‬ملیار دۆالر بووه‌‪ .‬ئه‌مریكا پێشرتیش‬

‫‪ 70‬فڕۆكه‌ی فرۆشتبوو به‌ سعوودیه‌‪.‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا رێكخراوی هاوكاریی‬ ‫به‌ره‌نگاری ـ ئه‌منی وه‌زاره‌ت��ی به‌رگری‬ ‫ئه‌مریكا رای��گ �ه‌ی��ان��دووه‌ «پینتاگۆن‬ ‫ده‌یه‌وێت ‪ 300‬مووشه‌كی پێشكه‌وتووی‬ ‫ج���ۆری (پ��ات��ری��ۆت) ب��ۆ س��ع��وودی �ه‌‬ ‫نوێبكاته‌وه‌»‪.‬‬ ‫سعوودی ‌ه ده‌یه‌وێت تا ساڵی ‪2020‬‬ ‫هێزی ئاسامنیی خۆی بكاته‌ زلهێزترین‬ ‫هێزی ناوچه‌كه‌ و ‪ 70‬هه‌لیكۆپته‌ری‬ ‫(ئاپاچی) و ‪ 72‬هه‌لیكۆپته‌ری (بالك‬ ‫ه��اوك) و ‪ 36‬هه‌لیكۆپته‌ری (لیتێل‬ ‫بۆرد) له‌ ئه‌مریكا ده‌كڕێت و ئه‌مریكاش‬ ‫هێزه‌كانی سعوودیه‌ فێری پاراسنت و‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی ئه‌و هێزه‌ ئاسامنییه‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫یه‌كێكیرت له‌ واڵتانی هاوپه‌یامنی‬ ‫س��ع��وودی �ه‌ ل �ه‌ ب���واری س �ه‌رب��ازی��ی��دا‪‌،‬‬

‫واڵت��ی ئه‌ڵامنیایه‌‪ .‬رۆژن��ام �ه‌ی (گۆڵف‬ ‫نیوز) له‌ ساڵی ‪2012‬دا له‌ ڕاپۆرتێكدا‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت «سعوودیه‌ ده‌یه‌وێت ‪600‬‬ ‫تا ‪ 800‬تانكی پێشكه‌وتووی (لیئۆپارد ‪)2‬‬ ‫ل ‌ه ئه‌ڵامنیا بكڕێت و پێشرتیش سعوودیه‌‬ ‫‪ 300‬تانكی لیئۆپاردی به‌ به‌های ‪ 10‬ملیار‬ ‫یۆرۆ ل ‌ه ئه‌ڵامنیا كڕیبوو‪ .‬فرۆشتنی ئه‌و‬ ‫تانكانه‌ له‌ الیه‌ن ئه‌ڵامنیاوه‌ بە سعوودیه‪‌،‬‬ ‫ناڕەزایه‌تیی الیه‌نه‌ سیاسییه‌كانی له‌و‬ ‫واڵته‌ به‌دواوه‌ بوو»‪.‬‬ ‫ل �ه‌ به‌شێكی ت��ر ل �ه‌ چه‌ككڕینی‬ ‫سعوودیه‌‪ ،‬خالید بن سوڵتان‪ ،‬وه‌زیری‬ ‫به‌رگریی سعوودیه‌ رایگه‌یاندووه‌ «ریاز‬ ‫‪ 26‬فڕۆكه‌ی سه‌ربازی جۆری (تایفۆن)ی‬ ‫له‌ به‌ریتانیا كڕیوه‌»‪.‬‬ ‫ئیامراتی یه‌كگرتووی ع�ه‌ره‌ب��ی‪:‬‬ ‫رێككه‌وتنه‌ نوێكانی كڕینی چه‌ك له‌ الیه‌ن‬

‫ئیامراته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و واڵته‌ى له‌ ریزبه‌ندیی‬ ‫كڕیارانی چه‌ك له‌ پله‌ی پانزه‌یه‌م بۆ پله‌ی‬ ‫سێیه‌می جیهان ب �ه‌رز ك��ردووه‌ت �ه‌وه‌ و‬ ‫پاش سعوودیه‌ دووه‌مین واڵتی گه‌وره‌ی‬ ‫كڕیاری چه‌ك ل ‌ه ئه‌مریكایه‌‪ .‬ئیامرات‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌مریكا گرێبه‌ستێكی سێ‌ ملیار و‬ ‫‪ 45‬ملیۆن دۆالریی واژۆ كردووه‌ و بڕیاره‌‬ ‫كۆمپانیای (الكهید مارتین) دوو قه‌ڵغانی‬ ‫مووشه‌كیی پێشكه‌وتووی (ت���اد) له‌‬ ‫ئیامرات دامبه‌رزێنێت و ئیامرات یه‌كه‌مین‬ ‫واڵته‌ كه‌ ئه‌و سیسته‌مه‌ پێشكه‌وتووه‌ له‌‬ ‫ئه‌مریكا ده‌كڕێت‪ .‬هه‌روه‌ها فاینه‌نشاڵ‬ ‫تایمز ل �ه‌و ب��اره‌ی��ه‌وه‌ رای��گ�ه‌ی��ان��دووه‌‬ ‫«ئ��ی�مارات ده‌ی��ه‌وێ��ت ب �ه‌ كڕینی ‪60‬‬ ‫فڕۆكه‌ی سه‌ربازیی (ڕافائیل) له‌ فه‌ڕەنسا‬ ‫پاش ‪ 28‬ساڵ‪ ،‬جارێكی تر هێزی ئاسامنیی‬ ‫واڵته‌كه‌ی نۆژەن بكاته‌وه‌»‪.‬‬

‫فڕۆكه‌ی ڕافائیل كه‌ به‌ یه‌كێك ل ‌ه‬ ‫پێشكه‌وتووترین فڕۆكه‌ سه‌ربازییه‌كانی‬ ‫جیهان دێت ‌ه ئه‌ژمار‪ ،‬له‌ ئۆپه‌راسیۆنی‬ ‫ڕووخانی حكوومه‌تی (موعه‌مه‌ر ق ‌هزافی)‬ ‫له‌ الی��ه‌ن ف�ه‌ڕەن��س��اوه‌ به‌كارهێرناوه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها به‌ریتانیا ده‌یه‌وێت سیسته‌می‬ ‫دژەمووشه‌كی (تاد) بفرۆشێته‌ ئیامرات‬ ‫و ده‌یڤید كامیرۆن‪ ،‬سه‌رۆك وه‌زیرانی‬ ‫به‌ریتانیا ساڵی ‪ 2012‬ب�ه‌و مه‌به‌سته‌‬ ‫سه‌ردانی واڵتانی ئیامرات و سعوودیه‌ی‬ ‫كرد‪.‬‬ ‫ق �ه‌ت �ه‌ر‪ :‬ف�ه‌رم��ان��ده‌ی��ی ن��اوه‌ن��دی‬ ‫ئه‌مریكا (سنتكام)‪ ،‬وه‌ك گرنگرتین‬ ‫ن��اوه‌ن��دی س �ه‌رب��ازی��ی ئه‌مریكا له‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست و باكووری ئه‌فریقا‬ ‫و ناوه‌ندی كیشوه‌ری ئاسیا‪ ،‬له‌ واڵتی‬ ‫قه‌ته‌ردایه‌‪ .‬ئه‌مریكا سه‌ره‌كیرتین واڵتی‬

‫فرۆشیاری چه‌كه‌ قه‌ته‌ر‪.‬‬ ‫ئ��اژان��س��ی ه��اوك��اری��ی ئه‌منی ـ‬ ‫به‌ره‌نگاری په‌یوه‌ندیدار به‌ وه‌زاره‌ت��ی‬ ‫به‌رگریی ئه‌مریكا‪ ،‬رایگه‌یاندووه‌ «قه‌ته‌ر‬ ‫ده‌یه‌وێت ‪ 22‬فڕۆكه‌ی سه‌ربازی جۆری‬ ‫(سیكۆرسكی) له‌ ئه‌مریكا بكڕێت» و‬ ‫به‌پێی هه‌واڵی رۆژنامه‌ی (ئه‌لقودس‬ ‫ئه‌لعه‌ره‌بی)‪ ،‬بۆندی فرۆشتنی ئه‌و‬ ‫فڕۆكه‌یه‌ دوو ملیار و پێنجسه‌د ملیۆنه‌‪.‬‬ ‫گ��ۆڤ��اری (شپیگێل)ی ئه‌ڵامنیا‬ ‫له‌باره‌ی بۆندی چه‌ككڕینی قه‌ته‌رەوە‬ ‫ده‌نووسێت «ق�ه‌ت�ه‌ر ده‌ی �ه‌وێ��ت ‪200‬‬ ‫تانكی (لیئۆنارد‪ )2‬له‌ ئه‌ڵامنیا به‌ بڕی دوو‬ ‫ملیار یۆرۆ بكڕێ»‪.‬‬ ‫كوه‌یت‪ :‬بڕیاره‌ ئه‌مریكا و كوه‌یت‬ ‫بۆندێكی سه‌ربازی به‌ بڕی چوار ملیار‬ ‫دۆالر واژۆ بكه‌ن‪ .‬ده‌زگ��ای هه‌واڵنێری‬ ‫فه‌ڕەنسا له‌وباره‌یه‌و ‌ه رایگه‌یاندووه‌‬ ‫«پنتاگۆن ‪ 60‬مووشه‌كی پاتریۆت و ‪20‬‬ ‫سه‌كۆی هاویشتنی مووشه‌ك و چوار‬ ‫سیسته‌می هه‌واڵگری ب ‌ه به‌های چوار‬ ‫ملیار دۆالر ده‌فرۆشێت ‌ه كوه‌یت»‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها كوه‌یت ده‌یه‌وێت ‪49‬‬ ‫ملیۆن دۆالر‪ ،‬بۆ كڕینی ‪ 300‬مووشه‌كی‬ ‫(هلفایر‪ )2‬خه‌رج بكات و كۆنگرێسی‬ ‫ئه‌مریكا خه‌ریكی تاوتووێكردنی ئه‌و‬ ‫بۆنده‌ سه‌ربازییه‌یه‌‪.‬‬ ‫عه‌مان‪ :‬به‌پێی ڕاپۆرتی فاینه‌نشاڵ‬ ‫تایمز‪ ،‬عه‌مان ده‌یه‌وێت ‪ 21‬ملیار دۆالر‬ ‫بۆ نۆژەنكردنه‌وه‌ی هێزه‌ ئاسامنییەکاىن‬ ‫واڵت �ه‌ك �ه‌ی خ��ه‌رج بكات و كونرتۆڵی‬ ‫به‌شێك له‌ گ �ه‌رووی هورمز بكات‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌ سه‌ره‌كیرتین رێگای گواستنه‌وه‌ی‬ ‫سووته‌مه‌نیی جیهان دێته‌ ئه‌ژمار له‌‬ ‫ئه‌ستۆی ئه‌و واڵته‌دایه‌‪.‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)30‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/9‬ساڵی یەکەم‬

‫به‌یان ناوه‌رۆكی ڕێكه‌وتنه‌كه‌ی یه‌كێتی و پارتی ئاشكرا ده‌كات‬ ‫«هه‌ردووال رێكه‌وتوون له‌سه‌ر زیادكردنی چوار سه‌د هه‌زار ده‌نگ ل ‌ه هه‌ڵبژاردنه‌كانی داهاتوودا»‬ ‫به‌یان‪ .‬تایبه‌ت‬ ‫به‌پێی زانیارییه‌كانی (به‌یان)‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫له‌ خاڵه‌كانی ڕێكه‌وتنه‌كه‌ی نێوان یه‌كێتی‬ ‫و پارتی ئه‌وه‌یه‌ كه‌ له‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫داهاتوودا‪ ،‬ب ‌ه هاوبه‌شی چوار سه‌د هه‌زار‬ ‫ده‌نگ له‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی داهاتوودا بۆ‬ ‫خۆیان زیاد بكه‌ن و پارێزگاری هه‌ولێریش‬ ‫بدرێت ب ‌ه یه‌كێتی‪ .‬وته‌بێژی پارتیش‬ ‫له‌ سلێامنی ئه‌و زانیارییان ‌ه ب ‌ه ناڕاست‬ ‫وه‌سف ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌پێی ئه‌و زانیاریی‬ ‫ان�ه‌ی له‌ سه‌رچاوه‌یه‌كی نزیك له‌‬ ‫كۆبووبنه‌وه‌ هاوبه‌شه‌كانی ئه‌مدواییه‌ی‬ ‫ن��ێ��وان مه‌كته‌بی سیاسیی یه‌كێتیی‬ ‫نیشتامنی و پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫ده‌ست (به‌یان) كه‌وتوون‪ ،‬له‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫پشتگیریكردنی یه‌كێتی له‌ درێژكردنه‌وه‌ی‬

‫م����اوه‌ی س �ه‌رۆك��ای �ه‌ت��ی��ی ه��ه‌رێ��م و‬ ‫دووركه‌وتنه‌و ‌ه له‌ بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان‪،‬‬ ‫پارتی كۆمه‌ڵێك سازشی به‌رامبه‌ر ئه‌و‬

‫چه‌ند مامۆستایه‌ك نه‌خۆشیی ده‌روونییان هه‌یه‌‬

‫مامۆستایان داوا ده‌كه‌ن ‪ %100‬خانه‌نشین‬ ‫بكرێن‬ ‫زریان جه‌وهه‌ر‬

‫رۆژب �ه‌ڕۆژ ماف و ئیمتیازی‬ ‫مامۆستایان به‌ره‌و كه‌مبوونه‌وه‌‬ ‫ده‌چێت‪ ،‬چ له‌ الیه‌ن رێكخراوی‬ ‫یه‌كێتیی مامۆستایان‪ ،‬چ الی‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬ئه‌مه‌ش نیگه‌رانیی‬ ‫زۆری الی مامۆستایان دروست‬ ‫كردووه‌‪.‬‬ ‫مامۆستا ئه‌حمه‌د كه‌ركووكی‪،‬‬ ‫سه‌رۆكی لیژنه‌ی مافی مامۆستایان‬ ‫ل��ه‌ یه‌كێتیی مامۆستایانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬وتی «داوامان كردووه‌‬ ‫مامۆستای خانه‌نشین ‪%100‬‬ ‫خانه‌نشین بكرێن‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ه �ه‌م��وو ئ��ه‌و مامۆستایانه‌ی‬ ‫نه‌خۆشیی كوشنده‌یان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫یان نه‌خۆشیی ده‌روونییان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ند خزمه‌ته‌كه‌شیان كه‌م‬ ‫بێت‪ .‬زۆر به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌رده‌‬ ‫ه��ه‌ی��ه‌‪ ،‬ده‌ڵ��ێ��ت ئێمه‌ ‪ 10‬بۆ‬ ‫‪ 20‬ك�ه‌س�مان هه‌یه‌ نه‌خۆشیی‬ ‫ده‌روونییان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش گرفته‌‬ ‫به‌ڕاستی مامۆستایه‌ك ده‌روونی‬ ‫ت���ه‌واو نه‌بێت‪ ،‬چ��ۆن قوتابی‬ ‫پ �ه‌روه‌رده‌ بكات‪ ،‬یان مامۆستای‬ ‫كه‌مئه‌ندام؟ مامۆستا هه‌یه‌ نابینایه‌‬ ‫یان نه‌خۆشیی كوشنده‌ی هه‌یه‌‪،‬‬

‫وه‌زاره‌ت هیچ پالنێكی نییه‌ بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ری ئه‌م شتانه‌»‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ده‌سته‌به‌ریی‪ ،‬كه‌‬ ‫ئێستا كه‌مبووه‌ته‌وه‌ بۆ كه‌سوكاری‬ ‫مامۆستا‪ ،‬ناوبراو وتی «به‌ هۆی‬ ‫ئ�ه‌وه‌ی خه‌رجییه‌ك ‌ه زیاد كراوه‌‪،‬‬ ‫بڕی پاره‌كه‌ش زیاد كرا‪ .‬هه‌ندێك‬ ‫شتامن الدا‪ ،‬به‌اڵم له‌بری ئه‌وه‌ بۆ‬ ‫نه‌خۆشی‪ ،‬ئێمه‌ نه‌خۆشخانه‌مان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و ئه‌ندامان ‌ه ده‌توانن‬ ‫ب �ه‌ ن��ی��وه‌ی ن��رخ��ی پێوست له‌‬ ‫رێگه‌ی لقه‌كانه‌وه‌ نه‌شته‌رگه‌ری‬ ‫ب��ك �ه‌ن‪ .‬ئێم ‌ه ل��ه‌م هه‌فته‌یه‌دا‬ ‫ل�ه‌گ�ه‌ڵ مه‌كته‌بی ته‌نفیزی له‌‬ ‫كۆبوونه‌وه‌یه‌كدا بڕیار ده‌ده‌ین كه‌‬ ‫وه‌ك خۆی لێبێته‌وه‌‪ ،‬ده‌سته‌به‌ریی‬ ‫ك �ه‌س��ی ی �ه‌ك �ه‌م��ی مامۆستاش‬ ‫ب��گ��رێ��ت �ه‌وه‌»‪ .‬الی خۆیشیه‌وه‌‬ ‫مامۆستا نه‌جمه‌دین‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫په‌روه‌رده‌ی سلێامنی‪ ،‬وتی «ئێستا‬ ‫هه‌ر به‌هه‌مان شێوه‌ی پێشووه‌‪،‬‬ ‫ته‌نیا ده‌رماڵه‌ی جوگرافیی پیشه‌یی‬ ‫ده‌بڕین‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌م ‪ 150‬هه‌زار‬ ‫دینار ‌ه كه‌ له‌م دواییه‌ زیاد كراوه‌‪،‬‬ ‫ب��ه‌اڵم ج��اران ئ �ه‌م ‪ 150‬ه��ه‌زاره‌‬ ‫ن�ه‌ب��وو‪ ،‬مامۆستا واده‌زان���ێ‌ كه‌‬ ‫بڕینی مووچه‌كه‌ی زیادی كردووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌رنا هه‌ر وه‌ك خۆیه‌تی»‪.‬‬

‫حیزبه‌ نواندووه‌‪ .‬له‌باره‌ی ئه‌و سازشانه‌وه‌‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ ك ‌ه نه‌یویست ناوی ئاشكرا‬ ‫بكرێت‪ ،‬به‌ (به‌یان)ی ڕاگه‌یاند «پارتی‬

‫به‌ڵێنی به‌ یه‌كێتی داوه‌ كه‌ له‌ مه‌سه‌له‌ی‬ ‫نه‌وتدا پشكی یه‌كێتی و ده‌سه‌اڵته‌كانی‬ ‫زی���اد ب��ك��رێ��ت‪ ،‬ه��ه‌روه‌ه��ا ب��ۆ خولی‬

‫داه��ات��ووش جێگری سه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫ب ‌ه كۆمه‌ڵێك سه‌اڵحیاته‌وه‌ بدرێته‌وه‌ ب ‌ه‬ ‫یه‌كێتی»‪.‬‬ ‫ئه‌و سه‌رچاوه‌ی ‌ه راشیگه‌یاند «پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان به‌ڵێنی ب ‌ه یه‌كێتی‬ ‫داوه‌ كه‌ پۆستی پارێزگاری هه‌ولێری‬ ‫پێبدات»‪ .‬ه�ه‌ر به‌پێی زانیارییه‌كانی‬ ‫(به‌یان)‪ ،‬یه‌كێتی و پارتی رێكه‌وتوون‬ ‫ل�ه‌س�ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی ل�ه‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫داه��ات��وودا زیاتر له‌ چ��وار سه‌د هه‌زار‬ ‫ده‌نگ بۆ خۆیان زیاد بكه‌ن‪ ،‬به‌ شێوه‌یه‌ك‬ ‫هه‌ریه‌كه‌یان دوو سه‌د ه� ‌هزار ده‌نگی‬ ‫به‌ركه‌وێت‪ .‬چاودێرێكیش بۆ (به‌یان)‬ ‫ئاشكرای كرد كه‌ مه‌به‌ست له‌و بڕگه‌یه‌ی‬ ‫ڕێكه‌وتنه‌كه‌ كه‌ بریتییه‌ له‌ زیادكردنی‬ ‫دوو سه‌د هه‌زار ده‌نگ له‌ الیه‌ن هه‌ر‬ ‫حزبێكیانه‌وه‌‪ ،‬هیچ نییه‌ جگه‌ له‌ هه‌وڵدان‬ ‫بۆ ئه‌نجامدانی كۆمه‌ڵێك ساخته‌كاری و‬

‫زیادكردنی ده‌نگه‌كانیان‪.‬‬ ‫الی خۆشیه‌وه‌ عه‌بدولوه‌هاب عه‌لی‬ ‫وته‌بێژی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تیی‬ ‫سلێامنیی پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫به‌ (به‌یان)ی راگه‌یاند «سه‌له‌به‌ری ئه‌و‬ ‫زانیارییانه‌ ره‌ت ده‌كه‌ینه‌وه‌ و شتی وا‬ ‫ناگونجێت‪ ،‬ئه‌و هه‌موو ده‌نگه‌ به‌ چی‬ ‫زیاد ده‌كرێن؟!»‪ .‬ناوبراو سه‌باره‌ت به‌‬ ‫به‌خشینی پۆستی پارێزگاری هه‌ولێریش‬ ‫به‌ یه‌كێتیی نیشتامنی‪ ،‬رایگه‌یاند «ئه‌وه‌ش‬ ‫راس��ت نییه‌‪ ،‬ئه‌و پۆسته‌ ئیستیحقاقی‬ ‫هه‌ڵبژاردن یه‌كالیی ده‌كاته‌وه‌»‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌و ئه‌و زانیارییانه‌ له‌ كاتێكدان‬ ‫ك ‌ه هه‌ردوو الیه‌نی یه‌كێتی و پارتی له‌‬ ‫ئێستادا له‌ هه‌وڵی به‌رده‌وامدان بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ره‌زامه‌ندیی ئۆپۆزسیۆن به‌ده‌ست بهێنن‪،‬‬ ‫بۆ درێژكردنه‌وه‌ی ماوه‌ی سه‌رۆكایه‌تیی‬ ‫مه‌سعود بارزانی‪.‬‬

‫ئۆپۆزسیۆن داوای لێپێچینه‌وه‌ له‌ وه‌زیری دارایی ده‌كات‬

‫هه‌فته‌ی داهاتوو سلفه‌كان ده‌ستپێده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫به‌یان‪ .‬تایبه‌ت‬ ‫م���اوه‌ی زی��ات��ر ل �ه‌ پێنج مانگ ‌ه‬ ‫پێشینه‌كان به‌ شێوه‌یه‌كی نایاسایی‬ ‫له‌ الیه‌ن وه‌زاره‌ت��ی دارای��ی حكومه‌تی‬ ‫ه �ه‌رێ��م �ه‌وه‌ راگ���ی���راون و واب��ڕی��اره‌‬ ‫ل�ه‌ هه‌فته‌ی داه��ات��وودا ده‌س��ت به‌‬ ‫دابه‌شبوونیان بكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی ی��اس��ای ب��ودج �ه‌ی ساڵی‬ ‫‪ ،٢٠١٢‬پێشینه‌كان ده‌بێت به‌ درێژایی‬ ‫ساڵ سه‌رف بكرێن و رانه‌گیرێن‪ ،‬به‌اڵم‬

‫به‌ بیانووی حساباتی كۆتایی ساڵ و‬ ‫دواكه‌وتنی بودجه‌ی هه‌رێم‪ ،‬ماوه‌ی‬ ‫پێنج مانگه‌ س �ه‌رج �ه‌م پێشینه‌كان‬ ‫راگیراون‪.‬‬ ‫دلێر تاریق به‌ (به‌یان)ی راگه‌یاند‬ ‫«رۆژی چوارشه‌ممه‌ كۆبوونه‌وه‌یه‌ك له‌‬ ‫نێوان وه‌زاره‌تی دارایی و به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫بانكه‌كان ئه‌نجام ده‌درێت بۆ پێدانی‬ ‫رێنامیی ل�ه‌س�ه‌ر ده‌ستپێكردنه‌وه‌ی‬ ‫پێشینه‌كان و هه‌فته‌ی داه��ات��ووش‬ ‫ده‌ستپێده‌كه‌نه‌وه‌»‪.‬‬

‫دل��ێ��ر م��ه‌ح��م��ود‪ ،‬ب���ڕی���ارده‌ری‬ ‫لیژنه‌ی دارایی و ئابوری له‌ په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬هۆكاری راگرتنی پێشینه‌كان‬ ‫ل�ه‌ الی��ه‌ن ح��ك��وم�ه‌ت�ه‌وه‌‪ ،‬ب��ۆ دره‌ن��گ‬ ‫په‌سه‌ندكردنی بودجه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌ و‬ ‫ده‌ڵێت «هۆكاره‌كه‌ی ئه‌وه‌یه‌ بودجه‌ی‬ ‫حكومه‌تی عێراقی په‌سه‌ند نه‌كراوه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫په‌سه‌ندیش نه‌كراوه‌‪ ،‬پاره‌كه‌ت هه‌موو‬ ‫بۆ نانێرێت»‪.‬‬ ‫الی خۆیشیانه‌وه‌ دوێنێ‌ هه‌ر سێ‌‬ ‫فراكسیۆنه‌ ئۆپۆزسیۆنه‌كه‌ی په‌رله‌مانی‬

‫ك��وردس��ت��ان‪ ،‬ل �ه‌ یاداشتێكیاندا ك ‌ه‬ ‫ئاڕاسته‌ی سه‌رۆكایه‌تیی په‌رله‌مانیان كرد‪،‬‬ ‫داوا ده‌ك�ه‌ن «لێپێچینه‌وه‌ له‌ وه‌زیری‬ ‫دارایی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫بكرێت له‌سه‌ر دواكه‌وتنی پێشینه‌كانی‬ ‫خانووبه‌ره‌ و هاوسه‌رگیری»‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌ كاتێكدایه‌ به‌پێی یاسا‪،‬‬ ‫دوای په‌سه‌ندكردنی بودجه‌ له‌ الیه‌ن‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێمه‌وه‌‪ ،‬له‌ ماوه‌ی ‪ ١٥‬رۆژدا‬ ‫ده‌بێت سه‌رجه‌م بڕگه‌كانی بخرێنه‌ كار و‬ ‫پێشینه‌كانیش ده‌ستبه‌كار ببنه‌وه‌‪.‬‬

‫قه‌ره‌بووی زیانلێكه‌وتووانی الفاوەكه‌ی زستانی رابردوو نه‌كراوه‌ته‌وه‌‬

‫ته‌نیا قه‌ره‌بووی ‪%30‬ی زیانه‌كان ده‌كرێته‌وه‌‬

‫زریان جه‌وهه‌ر‬ ‫دوای تێپه‌ڕینی نزیكه‌ی چوار مانگ‬ ‫به‌سه‌ر الفاوه‌كه‌ی زستانی راب��ردوودا‪،‬‬ ‫ب��ه‌اڵم تا ئێستا حكومه‌ت ق�ه‌ره‌ب��ووی‬ ‫زیانلێكه‌وتووانی نه‌كردووه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫نیگه‌رانیی الی ه��اوواڵت��ی��ان دروس��ت‬ ‫كردووه‌‪.‬‬ ‫هاوواڵتییه‌كی باخه‌وانی ناوچه‌ی‬ ‫بتوێن ب �ه‌ (ب��ه‌ی��ان)ی ڕاگ �ه‌ی��ان��د «به‌‬ ‫داخ�ه‌وه‌ ئه‌و لیژنه‌‌یه‌ی هاتبوو‪ ،‬زۆر به‌‬

‫كه‌می رێژەی زیانه‌كانی بۆ ده‌نووسین‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا چوار مانگه‌‪ ،‬هیچ دیار‬ ‫نییه‌ كه‌ قه‌ربوومان بكه‌نه‌وه‌‪ .‬پێناچێت‬ ‫حكومه‌ت نیه‌تی قه‌ربووكردنه‌وه‌ماىن‬ ‫هەبێت»‪ .‬عه‌بدوڵاڵ ئه‌حمه‌د‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫ناحیه‌ی چوارقوڕنه‌ وتی «ئێمه‌ له‌ ‪2/28‬‬ ‫نوورساومان كردووه‌ بۆ ئیداره‌ و رێنامیی‬ ‫وه‌زاره‌تی دارایی داوای دیاریكردنی بڕی‬ ‫زیانه‌كانیان كردووه‌‪ ،‬نه‌ك كۆی زیانه‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌و لیژنه‌یه‌ش ك ‌ه چوو ‌ه ته‌نیا زیانه‌كه‌ی‬ ‫دیاریكردووه‌‪ ،‬نه‌ك بڕی زیانه‌كه‌‪ ،‬وابڕیاره‌‬

‫نوورساوه‌كه‌مان بۆ بگێڕنه‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫ب��ۆی��ان ته‌خمین بكه‌ین‪ ،‬ه �ه‌ر كاتێك‬ ‫كۆنووسه‌كان بگه‌ڕێنه‌وه‌‪ ،‬هه‌رچی فایل‬ ‫پێوستی بێت‪ ،‬رێكاری یاسایی و ئیداری‬ ‫بێت‪ ،‬بۆمان كردوون و ڕەوانه‌ی سه‌روو‬ ‫خۆمان كردوون‪ ،‬نازانین بۆچی حكومه‌ت‬ ‫كۆنووسه‌كه‌ی نه‌ناردووه‌ته‌و ‌ه الی ئێمه‌!»‪.‬‬ ‫حه‌مید عه‌بدوڵاڵ‪ ،‬سه‌رۆكی یه‌كه‌ی‬ ‫ئ��ی��دارەی س�ه‌رب�ه‌خ��ۆی راپ �ه‌ڕی��ن وتی‬ ‫«ن��وورساوم��ان بۆ هاتووه‌ ل ‌ه وه‌زاره‌ت��ی‬ ‫دارای��ی كه‌ هه‌موو زیانلێكه‌وتووان به‌‬

‫ڕێژەی ‪ %30‬قه‌ربوو ده‌كرێنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫چاوه‌ڕێی ئه‌وه‌ن فایله‌كان كۆبكرێنه‌وه‌ و‬ ‫بچن ‌ه وه‌زاره‌تی دارایی‪ ،‬ئه‌وان لیژنه‌ پێكبێنن‬ ‫بۆ قه‌ره‌بووكردنه‌وه‌ی زیانلێكه‌وتووان‪،‬‬ ‫ده‌بێت هه‌موو فایله‌كان كۆتایی بێت»‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ئه‌وه‌ی دوای چوار مانگ الفاو‬ ‫چۆن ده‌بێت فایل كۆنه‌كرابێته‌وه‌؟ ناوبراو‬ ‫وتی «ڕۆژی رابردوو هاوواڵتی هاتووه‌‪،‬‬ ‫قه‌ره‌بووكردنه‌وه‌ش هه‌ر به‌و شێوه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌ خاوی رێكاره‌كان ده‌ڕۆن و ڕێژەیه‌كی‬ ‫دیاریكراویشه‌»‪.‬‬

‫ئه‌نجوومه‌نی سیاسیی عه‌ره‌بیی كه‌ركووك حكومه‌تی هه‌رێم تۆمه‌تبار ده‌كات‬

‫«‪ 400‬گه‌نج ل ‌ه گرتووخانه‌كاندان و ئازادیان ناكه‌ن»‬

‫شڤان جه‌باری‪ .‬كه‌ركووك‬ ‫له‌ كۆنگره‌یه‌كی ڕۆژنامه‌وانیدا‪،‬‬ ‫ئ �ه‌ن��ج��ووم �ه‌ن��ی س��ی��اس��ی��ی ع��ه‌ره‌ب��ی‬ ‫به‌یاننامه‌یه‌كی هه‌شت خاڵییان خسته‌‬ ‫ڕوو‪ ،‬كه‌ تێیدا ڕەخنه‌ی توندیان ل ‌ه ئیداره‌ی‬ ‫پارێزگای كه‌ركووك گرت ب�ه‌وه‌ی گوایه‌‬ ‫پێكهاته‌ی ع �ه‌ره‌ب له‌ ش��اری كه‌ركووك‬ ‫په‌راوێز خراون و كۆمه‌ڵێك داواكاریشیان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬گرنگرتینیشیان «ئه‌نجامدانی‬ ‫هه‌ڵبژاردن و دابه‌شكردنی دامه‌زراندنه‌‬ ‫له‌سه‌ر بودجه‌ی پرتۆدۆالر و دابه‌شكردنی‬

‫پله‌ وه‌زی��ف��ی��ی�ه‌ك��ان�ه‌ ب �ه‌ شێوه‌یه‌كی‬ ‫دادپ���ه‌روه‌ران���ه‌ به‌ س �ه‌ر پێكهاته‌كانی‬ ‫ناو شاره‌كه‌ و نه‌هێشتنی هێزه‌ ئه‌منیه‌‬ ‫نافه‌رمییه‌كانە‪ ،‬ب �ه‌ تایبه‌تی هێزی‬ ‫ئاسایشی كه‌ركووك و هاوكات پشتگیریی‬ ‫خۆپیشاندانه‌كانی عه‌ره‌بی سوونه‌یان له‌‬ ‫كه‌ركووك و حه‌ویجه‌ ده‌كرد»‪.‬‬ ‫ل�ه‌ لێدوانێكیشیدا ب��ۆ (ب �ه‌ی��ان)‪،‬‬ ‫شێخ عه‌بدوڕڕەحامن مه‌زهه‌ر عاسی‪،‬‬ ‫كه‌سایه‌تیی عه‌ره‌بی‪ ،‬حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردستانی به‌وه‌ تۆمه‌تبار كرد كه‌ ‪400‬‬ ‫گه‌نجی پێكهاته‌ی عه‌ره‌بیان له‌ نێو‬

‫گرتووخانه‌ نهێنییه‌كانیان به‌ند كردووه‌ و‬ ‫داوای ئازادكردنیانی ده‌كرد‪.‬‬ ‫ئه‌نجوومه‌نی سیاسیی عه‌ره‌بیی‪،‬‬ ‫پێكهاتوون له‌ كۆمه‌ڵێك كه‌سایه‌تیی‬ ‫عه‌ره‌بی سوونه‌ی كه‌ركووك و بنه‌ماڵی‬ ‫شێخ مه‌زهه‌ر عاسی سه‌رپه‌رشتیی ده‌كه‌ن‬ ‫و خۆیان به‌ نۆینه‌ری عه‌ره‌ب د ‌هزانن له‌‬ ‫شاره‌كه‪ .‬له‌ كۆنگره‌ ڕۆژنامه‌وانییه‌كانیاندا‬ ‫هه‌میش ‌ه جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫كه‌ كورد ده‌سه‌اڵتی ناوخۆی كه‌ركووكی‬ ‫ق��ۆرغ ك���ردووه‌ و دژی ب��وون��ی هێزی‬ ‫ئاسایشی كه‌ركووكیشن‪.‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)30‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/9‬ساڵی یەکەم‬

‫وه‌زاره‌تی دارایی بێئاگایی خۆی له‌باره‌یه‌وه‌ ده‌رده‌بڕێت‬

‫بودجه‌ی حزبه‌كان زیاد ده‌كات‬ ‫ڕاپۆرت‪ :‬سه‌ید نامی‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كی ئاگادار به‌ (به‌یان)‬ ‫ی راگه‌یاند «بودجه‌ی ژماره‌یه‌ك له‌ حزب ‌ه‬ ‫سیاسییه‌كان زیاد ك��راوه‌»‪ .‬ئه‌ندامێكی‬ ‫لیژنه‌ی دارایی په‌رله‌مانیش رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫«پێده‌چێت ده‌سه‌اڵتی جێبه‌جێكردن خۆی‬ ‫گه‌یشتبێته‌ ئه‌و قه‌ناعه‌ته‌ بودجه‌ی ئه‌و‬ ‫حزبانه‌ زی��اد بكات‪ ،‬چونكه‌ زیادكردن‬ ‫و كه‌مكردنه‌وه‌ی بودجه‌ی حزبه‌كان‬ ‫له‌ ده‌سه‌اڵتی حكومه‌تی هه‌رێمدایه‌ و‬ ‫تائێستاش نازانرێت له‌سه‌ر چ شێوه‌یه‌ك‬ ‫ئه‌و بودجه‌یه‌ ده‌درێته‌ حزبه‌كان»‪.‬‬ ‫م��ح �ه‌م �ه‌د ئ �ه‌ح��م �ه‌د‪ ،‬ئ�ه‌ن��دام��ی‬ ‫مه‌كته‌بی سیاسیی یه‌كگرتووی ئیسالمی‪،‬‬ ‫ره‌تی ك��رده‌وه‌ كه‌ بودجه‌ی ئ�ه‌وان زیاد‬ ‫كرابێت و وت��ی «شتی ل �ه‌و شێوه‌یه‌م‬ ‫نه‌بیستووه‪ .‬تائێستا به‌ چه‌ندان رێگا‬ ‫هه‌وڵامن داوه‌ كه‌ به‌شێوه‌ی یاسایی‬ ‫بودجه‌مان بۆ زیاد بكرێت و چاره‌سه‌ری‬ ‫ئه‌و كێشه‌یه‌ بكرێت‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر نه‌كراوه‌»‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ی مه‌كته‌بی سیاسی‬

‫تا ئێستا له‌ كوردستاندا نازانرێت له‌سه‌ر‬ ‫چ شێوه‌یه‌ك حساب ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫ده‌درێت سلفه‌یه‌‪ ،‬قابیل به‌ حسابكردنه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ نییه‌ یه‌كسه‌ر بیدرێتێ‪ .‬هه‌ركاتێك‬ ‫یاسای ته‌مویلكردنی حزبه‌كان ده‌رچوو‪،‬‬ ‫ئه‌وكاته‌ حسابیان له‌گه‌ڵدا ده‌كرێت»‪.‬‬ ‫ب��ڕی��ارده‌ره‌ك�ه‌ی لیژنه‌ی دارای��ی و‬ ‫ئابوری په‌رله‌مان له‌باره‌ی زیادكردنه‌‌كه‌وه‌‬ ‫ده‌ڵ��ێ��ت «ئ���ه‌وه‌ ب��ڕی��اری ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زی��ران خۆیه‌تی و ده‌توانێت زیادی‬ ‫بكات و كه‌می بكاته‌وه‌‪ ،‬شتێكی ئاساییه‌‬ ‫و مه‌رج نییه‌ ئه‌وه‌ بڕیارێكی سیاسی بێت‪،‬‬ ‫له‌وه‌ده‌چێت ده‌سه‌اڵتی جێبه‌جێكردن‬ ‫خۆی گه‌یشتبێته‌ ئه‌و قه‌ناعه‌ته‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫حزبه‌ ئه‌وه‌نده‌ی ده‌وێت‪ ،‬به‌اڵم زیاد بێت‬ ‫و كه‌م بێت‪ ،‬ئه‌وه‌ سلفه‌یه‌ سبه‌ینێ‌ لێی‬ ‫ده‌سه‌نرێته‌وه‌»‪.‬‬ ‫له‌ الیه‌كی دیكه‌وه‌ دلێر تاریق‪،‬‬ ‫وته‌بێژی وه‌زاره‌ت��ی دارای��ی و ئابوریی‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێم‪ ،‬بێئاگایی خۆی له‌‬ ‫زیادكردنی بودجه‌ی حزبه‌كان نیشان‬ ‫دا و وتی «ئاگاداری ئه‌و قسه‌یه‌ نیم كه‌‬

‫وتیشی «تا ئێستا نه‌مبیستووه‌‪ ،‬ڕەنگ ‌ه‬ ‫باس كرابێت‪ ،‬به‌اڵم ئێم ‌ه باسه‌كه‌مان زیاتر‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ بووه‌ كه‌ یاسای بودجه‌ی‬ ‫حزبه‌كان پێشبخرێت و ئیشی له‌سه‌ر‬ ‫بكرێت و به‌ئه‌نجام بگه‌یه‌نرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تاكو ئێستا ئیستیجابه‌یان نییه‌‪ ،‬له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی زۆرینه‌ به‌ده‌ست خۆیانه‌وه‌یه‌»‪.‬‬ ‫دلێر مه‌حمود‪ ،‬بڕیارده‌ری لیژنه‌ی‬ ‫دارایی و ئابووریی په‌رله‌مانی كوردستان‪،‬‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت «تا ئێستاش نازانرێت‬ ‫به‌ چ شێوه‌یه‌ك ئه‌و بودجه‌یه‌ ده‌درێته‌‬ ‫حزبه‌كان»‪ .‬ن��اوب�راو ئ��ام��اژەی ب �ه‌وه‌ دا‬ ‫«بودجه‌ی حزبه‌كان زیاد ده‌كرێت یان‬ ‫كه‌م ده‌كرێت له ‌الیه‌نێكه‌وه‌ بۆ الیه‌نێكی‬ ‫دیكه‌»‪ .‬وتیشی «ئه‌و بودجه‌یه‌ی ده‌درێت‬ ‫به‌ حزبه‌كان‪ ،‬هه‌مووی سلفه‌یه‌‪ ،‬سلفه‌‬ ‫یانی له‌ دواییدا كه‌ یاسای ته‌مویلكردنی‬ ‫حزبه‌ سیاسییه‌كان په‌سه‌ند ك��را له‌‬ ‫په‌رله‌مانی كوردستان و چ��ووه‌ بواری‬ ‫جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وه‌خته‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫زیادی وه‌رگرتووه‌ لێی ده‌سه‌نرێته‌وه‌ و‬ ‫ئه‌وه‌شی كه‌می وه‌رگرتووه‌ ده‌یدرێتێ‪.‬‬

‫بودجه‌ی حزب زیاد كرابێت‪ ،‬ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زی����ران ده‌زان��ێ��ت‪ ،‬ه �ه‌م��وو جارێك‬ ‫وه‌زیری دارایی كه‌ پرسیار‌ی لێده‌كرێت‬ ‫له‌ په‌رله‌مانی كوردستان سه‌باره‌ت به‌‬ ‫بودجه‌ی حزبه‌كان‪ ،‬ده‌ڵێت ل ‌ه ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زیران بپرسن»‪.‬‬ ‫به‌پێی ئ�ه‌و زانیارییانه‌ی ده‌ست‬ ‫(به‌یان) كه‌وتوون «تائێستا هیچ شتێكی‬ ‫فه‌رمی سه‌باره‌ت به‌ زیادكردنی بودجه‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ كۆبوونه‌وه‌ی نوێنه‌رانی پارتی‬ ‫و یه‌كێتی له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌ ئۆپۆزسیۆنه‌كان‪،‬‬ ‫ف��ازڵ میرانی باسی ل �ه‌وه‌ ك��ردووه‌ كه‌‬ ‫بودجه‌ی حزبه‌ ئۆپۆزسیۆنه‌كان كه‌مه‌‬ ‫و پێویسته‌ زیاد بكرێت»‪ .‬له‌و باره‌یه‌وه‌‬ ‫چ��اودێ��رێ��ك��ی سیاسی ك � ‌ه نه‌یویست‬ ‫ناوی باڵوبكرێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و قسانه‌ی فازڵ‬ ‫میرانیی بۆ ئه‌وه‌ گێڕایه‌وه‌ كه‌ له‌م كاته‌دا‬ ‫یه‌كێتی و پارتی پێویستیان به‌ الیه‌نه‌‬ ‫ئۆپۆزسیۆنه‌كانه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ ئه‌گه‌ری ئه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌ بودجه‌ی حزبه‌كان زیاد بكرێت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش له‌ ماوه‌ی دوو هه‌فته‌ی داهاتوودا‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت‪.‬‬

‫له‌سه‌ر البردنی الفیته‌یه‌ك‪ ،‬له‌ به‌غدا‪ ،‬هاوواڵتییه‌ك ‪ 25‬رۆژە‌ بێسه‌روشوێنه‌‬

‫چه‌ند چه‌كدارێك هێرش ده‌كه‌نه‌ سه‌ر نووسینگه‌ی رۆژنامه‌كان‬ ‫ڕەفعه‌ت محه‌مه‌د‬ ‫ل�ه‌گ�ه‌ڵ نزیكبوونه‌وه‌ی واده‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكانی‬ ‫عێراق‪ ،‬كه‌ وا بڕیاره‌ له‌ رۆژی ‪20‬ی ئه‌م‬ ‫مانگه‌ ئه‌نجام بدرێت ل ‌ه زۆرێك له‌ شار‬ ‫و شارۆچكه‌كه‌كانی عێراق‪ ،‬دی��ارده‌ی‬ ‫توندوتیژیی هه‌ڵبژاردنه‌كان به‌ ڕاده‌یه‌ك‬

‫زی��ادی ك��ردووه‌‪ ،‬بووه‌ته‌ دیارده‌یه‌كی‬ ‫رۆژانه‌‪.‬‬ ‫له‌ زنجیره‌ی ئه‌و توندوتیژییانه‌ی‬ ‫پێش ئه‌نجامدانی هه‌ڵبژاردنه‌كان‪،‬‬ ‫هاوواڵتییه‌كی به‌غدایی زیاتر له‌ ‪25‬‬ ‫رۆژە بێسه‌روشوێن ‌ه و كه‌سوكاری ئه‌و‬ ‫ڕفێرناوه‌ له‌ دۆخێكی ناهه‌مواردا ده‌ژین‬ ‫و مه‌ترسی ئه‌وه‌یان هه‌یه‌ كه‌ له‌ الیه‌ن‬

‫رفێنەرە‌كانیه‌وه‌ بكوژرێت‪.‬‬ ‫شایه‌تحاڵێك به‌ (به‌یان)ی وت «ئه‌و‬ ‫هاوواڵتییه‌ پیشه‌ی دوكانداره‌ له‌ گه‌ڕەكی‬ ‫(الشعب) له‌ شاری به‌غدا‪ ،‬به‌یانییه‌ك كه‌‬ ‫ده‌چێت دوكانه‌كه‌ی بكاته‌وه‌‪ ،‬ده‌بینێت‬ ‫الفیته‌یه‌كی گه‌وره‌ لەسه‌ر دوكانه‌كه‌ی‬ ‫دان��راوه‌ و ڕێگه‌ی ئ �ه‌وه‌ی نه‌ماوه‌ كه‌‬ ‫دوكانه‌كه‌ی بكاته‌وه‌ و كاسبی خۆی‬

‫بكات‪ ،‬بۆیه‌ ناچار ب��ووه‌ الفیته‌كه‌ له‌‬ ‫دوكانه‌كه‌ی بكاته‌وه‌ و له‌ شوێنێكی تر‬ ‫دایبنێت»‪.‬‬ ‫شایه‌تحاڵه‌كه‌ كه‌ نه‌یده‌ویست‬ ‫ناوی ئاشكرا بكرێت‪ ،‬وتی «دوابه‌دوای‬ ‫داگرتنی ئه‌و الفیته‌یه‌‪ ،‬چه‌ند چه‌كدارێك‬ ‫هه‌ڵده‌كوتنه‌ سه‌ر خاوه‌ن دوكانه‌كه‌ و‬ ‫قۆڵبه‌ستی ده‌كه‌ن و بۆ شوێنێكی نادیار‬

‫ده‌یبه‌ن بێ‌ ئ �ه‌وه‌ی تا ئێستا بزانرێت‬ ‫لەكوێ‌ ده‌ستبه‌سه‌ر كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی خودی خاوه‌ن دوكانه‌كه‌ شیعه‌یه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ تا ئێستا نه‌كوژراو ‌ه و به‌ واسیته‌ی‬ ‫گه‌وره‌ به‌رپرسێكی سه‌ربازیی شیعی به‌‬ ‫مۆبایل زانراوه‌ كه‌ تا ئێستا نه‌كوژراوه‌ و‬ ‫پێشبینیی ئه‌وه‌ ده‌كرێت به‌ بڕە پاره‌یه‌كی‬ ‫زۆر ئازاد بكرێت»‪.‬‬

‫ل�ه‌ ك���اردان���ه‌وه‌ی ب�ڵاوك��ردن �ه‌وه‌ی‬ ‫هه‌واڵێكیشدا كه‌ له‌سه‌ر كه‌سایه‌تییه‌كی‬ ‫شیعه‌ باڵویان كردبووه‌وه‌‪ ،‬له‌ هه‌فته‌ی‬ ‫راب��ردوودا به‌ رۆژی نیوه‌ڕۆ‪ ،‬له‌ نێوان‬ ‫كاتژمێر (‪ 12:30‬بۆ ‪ ،)1‬چه‌ندین چه‌كدار‬ ‫هێرشیان ك��ردووه‌ت�� ‌ه س��ه‌ر ب��اره‌گ��ای‬ ‫رۆژنامه‌كانی (الدستور‪ ،‬املستقبل‪ ،‬الناس‪،‬‬ ‫الربملان)‪.‬‬

‫په‌رله‌مانتارێك‪ :‬یه‌كێتی و پارتی ڕێگه‌ ناده‌ن پااڵوگه‌ی پێشكه‌وتوو له‌ هه‌رێم بكرێته‌وه‌‬

‫«قه‌یرانی به‌نزین بازرگانیی پێو‌ه ده‌كرێت»‬ ‫ڕاپۆرت‪ :‬ڕێبوار ئه‌حمه‌د‬ ‫قه‌یرانی گرانی و كه‌میی به‌نزین‬ ‫چه‌ندین ساڵه‌ به‌رۆكی هاوواڵتیانی‬ ‫هه‌رێمی كوردستانی گرتووه‌ و تا ئێستا‬ ‫به‌ س�ه‌رج�ه‌م كابینه‌كانی حكومه‌ت‪،‬‬ ‫نه‌یانتوانیو ‌ه ئ �ه‌و گرفته‌ چ��اره‌س�ه‌ر‬ ‫بكه‌ن‪ .‬له‌ كاتێكدا به‌ وت�ه‌ی سه‌رۆكی‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬هه‌رێم له‌ توانایدا هه‌یه‌‬ ‫ڕۆژان���ه‌ ی �ه‌ك ملیۆن به‌رمیل ن�ه‌وت‬ ‫به‌رهه‌م بهێنێت و ڕەوان �ه‌ی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫بكات‪ .‬په‌رله‌مانتارێكیش ڕایده‌گه‌ینێت‬ ‫به‌ دڵنیاییه‌وه‌ قه‌یرانه‌ك ‌ه بازرگانیی پێوه‌‬ ‫ده‌كرێت و به‌رژەوه‌ندیی سیاسیی له‌‬ ‫پشته‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌ ئێستادا له‌ هه‌رێمی كوردستان‬ ‫ب ‌ه ماوه‌یه‌كی كه‌م‪ ،‬نرخی لیرتێك به‌نزین‬ ‫گه‌یشتووه‌ته‌ هه‌زار دینار‪ ،‬به‌رپرسانی‬ ‫پ �ه‌ی��وه‌ن��دی��داری��ش ه��ۆك��اره‌ك��ه‌ی بۆ‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی به‌شه‌ سوته‌مه‌نیی هه‌رێم‬ ‫له‌ الیه‌ن حكومه‌تی عێراقه‌وه‌ ده‌گێڕنه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌رپرسانی حكومه‌تی عێراق ڕەتی‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌ به‌شه‌ سوته‌مه‌نیی هه‌رێم‬ ‫كه‌می كردبێت‪.‬‬

‫پشكنه‌رێك ل ‌ه وه‌زاره‌ت���ی نه‌وتی‬ ‫عێراقی به‌ ناوی هیالل عه‌لی ئیسامعیل‪،‬‬ ‫ئاشكرای كرد كه‌ «حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫گرێبه‌ستێكی له‌گه‌ڵ پارێزگای موسڵ‬ ‫واژۆ ك���ردووه‌ ك� ‌ه ڕۆژان���ه‌ ب��ڕی ‪600‬‬ ‫ه���ه‌زار لیرت به‌نزین ب��ه‌و پارێزگایه‌‬ ‫ده‌فرۆشێت»‪ .‬س��ه‌ره‌ڕای به‌ نایاسایی‬ ‫ناساندی گرێبه‌سته‌كه‌‪ ،‬سه‌رسووڕمانی‬ ‫خۆیشی له‌ قه‌یرانی كه‌می به‌نزین له‌‬ ‫هه‌رێمدا نیشان دا و ڕەتی كرده‌وه‌ به‌شه‌‬ ‫سوته‌مه‌نیی هه‌رێم كه‌میی كردبێت‪.‬‬ ‫ل �ه‌و چ��وارچ��ێ��وه‌دا‪ ،‬په‌رله‌مانتار‬ ‫ع �ه‌ب��دوڵ�ڵای م��ه‌ال ن���وری‪ ،‬ئه‌ندامی‬ ‫لیژنه‌ی پیشه‌سازی و وزه‌ و سه‌رچاوه‌‬ ‫رسوشتییه‌كان به‌ (ب�ه‌ی��ان)ی ڕاگه‌یاند‬ ‫«ئ���ه‌و ق��ه‌ی��ران��ه‌ی ئێستا دروس���ت‬ ‫ب��ووه‪ ‌،‬له‌ الی �ه‌ن یه‌كێتی و پارتییه‌وه‌‬ ‫بازرگانیی پێوه‌ ده‌كرێت و دوور نییه‌‬ ‫ڕێككه‌وتنی سیاسییان بۆ به‌رژەوه‌ندییه‌‬ ‫تایبه‌تییه‌كانیان ئه‌نجام دابێت»‪.‬‬ ‫ئ�ه‌و ئه‌ندام په‌رله‌مان ‌ه ئه‌وه‌شی‬ ‫ڕاگه‌یاند «یه‌كێتی و پارتی ڕێگه‌ ناده‌ن‬ ‫پااڵوگه‌ی گ �ه‌وره‌ و پێشكه‌وتوو له‌ناو‬ ‫هه‌رێمدا دروس��ت بكرێت‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‬

‫به‌رژەوه‌ندییه‌ سیاسی و بارزگانییه‌كانیان‬ ‫له‌گه‌ڵ توركیا تێكبچێت»‪.‬‬ ‫عیامد ئه‌حمه‌د‪ ،‬جێگری سه‌رۆكی‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬له‌ كۆتایی مانگی ڕابردوودا‬ ‫ڕایگه‌یاند «له‌ ماوه‌یه‌كی كورتدا كێشه‌ی‬

‫كه‌می و گرانیی به‌نزین چ��اره‌س�ه‌ر‬ ‫ده‌كرێت»‪ .‬به‌اڵم تا ئێستا ئه‌و قه‌یران ‌ه‬ ‫وه‌ك خۆی ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی زانیارییه‌كانی په‌رله‌مانتاران‪،‬‬ ‫‪ 150‬پااڵوگه‌ له‌ناو هه‌رێم به‌ شێوه‌یه‌كی‬

‫نایاسایی بوونیان هه‌یه‌ و گومان ده‌كرێت‬ ‫بۆ ساغكردنه‌وه‌ی نه‌وتی قاچاغ به‌كار‬ ‫بهێرنێن‪.‬‬ ‫عه‌بدوڵاڵی مه‌ال نوری‪ ،‬له‌ لێدوانێكی‬ ‫پێشووتریدا بۆ ڕۆژنامه‌ی (به‌یان)‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬

‫ئاشكرا ك��ردب��وو «‪ ١٥٠‬پ��ااڵوگ�ه‌ لەناو‬ ‫هه‌رێمی كوردستاندا بوونیان هه‌یه‌ كه‌ به‌‬ ‫شێوه‌یه‌كی نایاسایی كار ده‌كه‌ن و نه‌وتی‬ ‫خاو ده‌پاڵێون»‪.‬‬ ‫ل �ه‌ چاوپێكه‌وتنێكی نیچیرڤان‬ ‫ب��ارزان��ی‪ ،‬سه‌رۆكی حكومه‌ت له‌گه‌ڵ‬ ‫ڕۆژن��ام �ه‌ی شه‌رقولئه‌وسه‌ت‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫«هه‌رێمی كوردستان له‌ توانایدا هه‌یه‌‬ ‫ڕۆژانه‌ یه‌ك ملیۆن به‌رمیل نه‌وت هه‌نارده‌‬ ‫بكات»‪ .‬لێدوانه‌كه‌ی سه‌رۆكی حكومه‌ت‬ ‫هاوكاته‌ له‌گه‌ڵ قه‌یرانی كه‌می و گرانیی‬ ‫به‌نزین له‌ناو هه‌رێمدا‪ ،‬كه‌ به‌ پێی وته‌ی‬ ‫چاودێرانی سیاسی و شاره‌زایاىن ئابوری‬ ‫گومانی بازرگانی كردن به‌ قه‌یرانه‌كه‌وه‪‌،‬‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫به‌و پێیه‌ی ژماره‌یه‌كی زۆر پااڵوگه‌ی‬ ‫نایاسایی له‌ناو هه‌رێمدا بوونیان هه‌یه‌ و‬ ‫ڕۆژانه‌ش هه‌رێم به‌ پێی وته‌ی سه‌رۆكی‬ ‫حكومه‌ت ت��وان��ای ن��اردن �ه‌ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫ملیۆنێك به‌رمیل نه‌وتی هه‌یه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫بوونی گرێبه‌ستی ناردنی ڕۆژانه‌ى ‪٦٠٠‬‬ ‫هه‌زار لیرت به‌نزین بۆ پارێزگای موسڵ له‌‬ ‫هه‌رێمه‌وه‪ ‌،‬گومانی بازرگانی كردن به‌‬ ‫قه‌یرانه‌كه‌وه‌ به‌هێزتر ده‌كات‪.‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)30‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/9‬ساڵی یەکەم‬

‫ریاز به‌غدادی‬

‫ره‌شید خورشید‪ ،‬سه‌رۆكی لیژنه‌ی مافی مرۆڤ ل ‌ه ئه‌نجومه‌نی پارێزگای‬ ‫سه‌اڵحه‌ددین‪ ،‬ك ‌ه هاوكات پاڵێوراوی كورد بوو بۆ هه‌ڵبژاردنه‌كانی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگای ناوبراو‪ ،‬به‌ر ل ‌ه تیرۆركردنی ب ‌ه چه‌ند رۆژێك‪ ،‬سه‌باره‌ت ب ‌ه ره‌وشی‬ ‫مافی مرۆڤ له‌سه‌ر ئاستی پارێزگای سه‌اڵحه‌ددین و هاوكات بابه‌تی هه‌ڵدانه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕ ‌ه به‌كۆمه‌ڵه‌كان‪ ،‬ك ‌ه ئاخۆ ب ‌ه كوێ گه‌یشتوو ‌ه و كه‌ی و چۆن ئه‌و گۆڕ ‌ه‬ ‫به‌كۆمه‌اڵنه‌ی ك ‌ه ل ‌ه پارێزگای ناوبراودا هه‌ن‪ ،‬هه‌ڵده‌درێنه‌وه‌؟ ل ‌ه گفتوگۆیه‌كدا‬ ‫وه‌اڵمی پرسیاره‌كانی (به‌یان)ی دایه‌وه‌‪ .‬ئێمه‌ش وه‌كو وه‌فایه‌ك بۆ ئه‌و به‌ڕێز ‌ه و‬ ‫هه‌وڵ و كۆششه‌كانی‪ ،‬ئه‌م دیمان ‌ه باڵونه‌كراوه‌یه‌ی ناوبراو باڵو ده‌كه‌ینه‌وه‌‪.‬‬

‫كه‌لتووری‬ ‫ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌‬ ‫له‌ عێراقی نوێدا‬ ‫ئاسان نیی ‌ه ك ‌ه به‌رپرسێك ده‌ست له‌‬ ‫پۆست ‌ه سیاسییه‌كه‌ی بكێشێته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه به‌‬ ‫دامه‌زراندن‪ ،‬یان ب ‌ه هه‌ڵبژاردن ده‌ستی‬ ‫كه‌وتوو ‌ه و ئه‌و نیعمه‌ت ‌ه له‌ده‌ستی خۆی‬ ‫بدات‪ .‬ئه‌و پۆست ‌ه بریتیی ‌ه ل ‌ه رێگه‌یه‌كی‬ ‫ئاسان بۆ گه‌یشنت ب ‌ه خۆشی و ده‌سه‌اڵت و‬ ‫پار‌ه و ژماره‌یه‌ك ئیمتیازاتی تر‪ ،‬ك ‌ه زۆرێك‬ ‫ل ‌ه یاساكانی واڵتانی جیهانی سێیه‌م بۆ‬ ‫سیاسییه‌كان بڕیاریان لێداون‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌شدا‪ ،‬كۆمه‌ڵێك حاڵه‌تی‬ ‫زۆر هه‌ن ك ‌ه به‌رپرسی پاك و به‌رپرسی‬ ‫ناپاك ناچار ب ‌ه ده‌ستله‌كاركێشانه‌و ‌ه ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫بۆ منوون ‌ه ل ‌ه واڵت ‌ه پێشكه‌وتووه‌كاندا‬ ‫ده‌ستله‌كاركێشانه‌و ‌ه ب ‌ه كه‌لتوورێكی‬ ‫گشتی و ئاماد ‌ه ل ‌ه زیهنی هه‌ر‬ ‫به‌رپرسێكدا داده‌نرێت‪ .‬تا ئێستا‬ ‫ل ‌ه جیهانی پێشكه‌وتوودا چه‌ندین‬ ‫ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی مێژووییامن بینیوه‌‪،‬‬ ‫ل ‌هوانه‌ش‪ :‬ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی ریچارد‬ ‫نیكسۆنی سه‌رۆكی ئه‌مریكا ل ‌ه ساڵی‬ ‫‪ ،1974‬ب ‌ه هۆی فه‌زیحه‌تی وۆته‌رگه‌یته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی زیاتر ل ‌ه حه‌وت‬ ‫وه‌زیری عێراقی ل ‌ه سه‌رده‌می حوكمی‬ ‫پاشایه‌تیدا‪ .‬ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی‬ ‫پاپا بندیكتی شانزه‌هه‌م له‌مساڵدا‪،‬‬ ‫ب ‌ه هۆی الوازیی ل ‌ه به‌ڕێوه‌بردنی‬ ‫به‌رپرسیارێتییه‌كانیدا و هتد‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌ستله‌كاركێشانه‌و ‌ه ل ‌ه جۆری تریش هه‌ن‪،‬‬ ‫ل ‌هوانه‌‪ :‬ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی وه‌زیری‬ ‫ناوخۆی ئه‌ڵامنیا‪ ،‬ب ‌ه هۆی شكستهێنانی‬ ‫ل ‌ه رێگه‌گرتن ل ‌ه چه‌ند هێرشێكی‬ ‫تیرۆرستی‪ .‬ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیرانی یۆنان‪ ،‬ب ‌ه هۆی شكستهێنانی له‌‬ ‫پێشكه‌شكردنی چاره‌سه‌ر بۆ ئه‌و قه‌یرانه‌‬ ‫ئابوورییه‌ی واڵته‌كه‌ی تێى کەوتووە‪.‬‬ ‫ك ‌هواته‌‪ ..‬ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌‬ ‫یه‌كێك ‌ه ل ‌ه جومگه‌كانی كاری سیاسی‬ ‫ل ‌ه واڵتانی دیموكراسیدا‪ ،‬مه‌رجیش نییه‌‬ ‫به‌رپرس ‌ه ده‌ستله‌كاركێشاوه‌ك ‌ه كه‌سێكی‬ ‫شكستخواردوو بێت‪ ،‬به‌ڵكو ل ‌ه زۆر‬ ‫حاڵه‌تدا ئه‌و به‌رپرس ‌ه كه‌سێكی لێهاتووه‌‬ ‫ل ‌ه به‌ڕێوه‌بردنی كار‌ه حكومییه‌كانی‬ ‫خۆیدا‪ ،‬به‌اڵم توانای پراكتیزه‌كردنی پرۆژە‌‬ ‫سیاسییه‌كه‌ی نیی ‌ه ب ‌ه هۆی ئه‌و ستافه‌ی‬ ‫ك ‌ه هاوكارین‪ ،‬یان ب ‌ه هۆی فشاره‌كانی‬ ‫پ ‌هرله‌مانه‌وه‌‪ ،‬یان ب ‌ه هۆی كۆمه‌ڵێك هه‌ڵه‌وه‌‬ ‫ك ‌ه راسته‌وخۆ له‌وه‌و ‌ه روویان نه‌داوه‌‪.‬‬ ‫لێره‌دا پرسیارێكی ساد ‌ه ب ‌ه بیردا دێت‪،‬‬ ‫چی وا ل ‌ه به‌رپرسی عێراقیی پاك ده‌كات‬ ‫ك ‌ه ب ‌ه هۆی نه‌توانینی ل ‌ه به‌ڕێكردنی‬ ‫كاره‌كانیدا ده‌ست له‌كار نه‌كێشێته‌وه‌؟ ئایا‬ ‫ده‌ستله‌كاركێشانه‌و ‌ه به‌شێك نیی ‌ه ل ‌ه كاری‬ ‫دیموكراسی؟ یان ئه‌وه‌تا به‌رپرسی عێراقی‬ ‫دیموكراسیه‌ت ب ‌ه كۆمه‌ڵێك ئیمتیازات و‬ ‫پار‌ه و گرێبه‌ست تێگه‌یشتووه‌‪ ،‬تاوه‌كو خۆی‬ ‫و حزبه‌كه‌ی ده‌ستی به‌سه‌ردا بگرن‪.‬‬ ‫عێراقی دوای به‌عسی رووخاو‬ ‫ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌یه‌كی ده‌گمه‌نی‬ ‫ب ‌ه خۆیه‌و ‌ه دی‪ ،‬ك ‌ه ره‌نگ ‌ه منوونه‌ی له‌‬ ‫هیچ ده‌وڵه‌تێكی دیموكراسیدا نه‌بێت‪،‬‬ ‫مه‌به‌ستیشم ده‌ستله‌كاركێشانه‌كه‌ی عادل‬ ‫عه‌بدومله‌هدیی جێگری سه‌رۆك كۆماره‌‪.‬‬ ‫هیچ به‌رپرسێك نیی ‌ه ل ‌ه جیهاندا ل ‌ه پێناوی‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی ئه‌و بودجه‌یه‌ی ل ‌ه پۆسته‌‬ ‫حكومییه‌كاندا خه‌رج ده‌كرێت‪ ،‬ده‌ست‬ ‫له‌كار بكێشێته‌وه‌‪ .‬ئه‌م پیاو ‌ه ئاماده‌‬ ‫نه‌بوو پۆسته‌كه‌ی ببێت ‌ه هۆكارێك بۆ‬ ‫باڵوه‌پێكردنی سه‌روه‌ت و سامانی گه‌لی‬ ‫عێراق‪ ،‬ئه‌م ‌ه گوزارشتێكی زیندوو ‌ه له‌‬ ‫ویژدانێكی پاك‪ ،‬ك ‌ه ناوه‌ندی سیاسی له‌‬ ‫عێراقدا هێشتا پێی رانه‌هاتووه‌‪ .‬كه‌لتووری‬ ‫ده‌ستله‌كاركێشانه‌و ‌ه تێكۆشانێكی قورسه‌‬ ‫بۆ ده‌روون‪ ،‬به‌ڕێز عادل عه‌بدومله‌هدی‬ ‫ده‌یه‌وێ ل ‌ه ئه‌ده‌بیاتی سیاسیی عێراقدا‬ ‫بیچێنێت‪.‬‬

‫گفتوگۆ‪ :‬عه‌بدوڵاڵ ئه‌حمه‌د‬

‫ره‌شید خورشید‪ ،‬به‌ر له‌ تیرۆركردنی بۆ به‌یان‪:‬‬

‫لێر‌ه پێشێلكاریی مافه‌كانی مرۆڤ كراو‌ه و‬ ‫زیندانییه‌كان ئازاری فیزیكی و ده‌روونی دراون‬ ‫ب �ه‌ی��ان‪ :‬وه‌ك��و س �ه‌رۆك��ی لیژنه‌ی‬ ‫مافی مرۆڤ له‌ ئه‌نجومه‌نی پارێزگای‬ ‫سه‌اڵحه‌ددین‪ ،‬ئێوه‌ چ رۆڵێك ده‌بینن؟‬ ‫ره‌ش��ی��د خ��ورش��ی��د‪ :‬ل �ه‌ ئه‌نجامی‬ ‫ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن��ێ��ك��دا له‌نێو ئه‌ندامانی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پارێزگا‪ ،‬به‌ زۆرینه‌ی ده‌نگی‬ ‫ئه‌ندامان بۆ سه‌رۆكی لیژنه‌ی مافی‬ ‫مرۆڤ هه‌ڵبژێردرام‪ .‬وه‌كو ئه‌م لیژنه‌یه‌ش‬ ‫له‌ هه‌رشوێنێك ت�ه‌ج��اوزی مافه‌كانی‬ ‫مرۆڤ بكرێ‪ ،‬ئه‌وا هه‌ڵوێستامن ده‌بێت‪.‬‬ ‫ل � ‌ه ئێستاشدا به‌نیازین ل � ‌ه رێگه‌ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی گشتیی پ �ه‌روه‌رده‌ی‬ ‫سه‌اڵحه‌ددینه‌وه‌‪ ،‬داوای ئامارێك بۆ‬ ‫منداڵه‌ بێنه‌واكان بكه‌ین‪ .‬هه‌روه‌ها له‌‬ ‫رێگه‌ی الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كانی تره‌وه‪‌،‬‬ ‫ده‌مانه‌وێت كارێكی وا بكه‌ین كه‌ به‌پێی‬ ‫ئامار رێژەی مندااڵنی ئیشكه‌ر و هاوكات‬ ‫هه‌ژاره‌كانیش بزانین‪ .‬ئه‌گه‌ر ئامارمان‬

‫له‌به‌رده‌ستدا بێت‪ ،‬ئه‌وا ده‌توانین ل ‌ه‬ ‫رێگه‌ی چاودێریی كۆمه‌اڵیه‌تییه‌وه‌‬ ‫یارمه‌تییان بده‌ین و كارێكی وای��ان‬ ‫ب��ۆ بكه‌ین ك �ه‌ ل �ه‌ رووی م���اددی و‬ ‫مه‌عنه‌وییه‌وه‌ ببینه‌ هاریكاریان‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ئێوه‌ چ هه‌نگاوێكتان ناوه‌‬ ‫بۆ هه‌ڵدانه‌وه‌ی گۆڕە به‌كۆمه‌ڵه‌كانی‬ ‫پارێزگای سه‌اڵحه‌ددین‪ ،‬به‌ تایبه‌ت گۆڕە‬ ‫به‌كۆمه‌ڵه‌كه‌ی چیای حه‌مرین؟‬ ‫ره‌شید خورشید‪ :‬ئێمه‌ وه‌كو لیژنه‌ی‬ ‫مافی مرۆڤ له‌ ئه‌نجومه‌نی پارێزگای‬ ‫سه‌اڵحه‌ددین‪ ،‬له‌ ئاینده‌یه‌كی نزیكدا‬ ‫په‌یوه‌ندی ب ‌ه وه‌زاره‌ت���ی شه‌هیدان و‬ ‫كاروباری ئه‌نفالكراوه‌كان و و ‌هزاره‌تی‬ ‫مافی م��رۆڤ��ی حكومه‌تی فیدراڵیی‬ ‫ع��ێ �راق �ه‌و ‌ه ده‌ك��ه‌ی��ن‪ ،‬س��ه‌ب��اره‌ت به‌‬ ‫هه‌ڵدانه‌وه‌ی ئه‌و گۆڕە به‌كۆمه‌اڵنه‌ی‬ ‫كه‌ له‌ پارێزگای سه‌اڵحه‌ددیندا بوونیان‬

‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌ تایبه‌ت گۆڕە به‌كۆمه‌ڵه‌كانی‬ ‫چیای حه‌مرین كه‌ ‪ 3500‬گۆڕی به‌كۆمه‌ڵ‬ ‫ده‌بن و پێشبینیی ئه‌وه‌ش ده‌كرێت كورد‬ ‫بن‪ .‬له‌و چوارچێوه‌یه‌شدا پێشرت شاندی‬ ‫و ‌هزاره‌تی شه‌هیدان و ئه‌نفالكراوه‌كانی‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كورستان‪ ،‬سه‌ردانی‬ ‫شوێنگه‌ی ئ �ه‌و گ��ۆڕە به‌كۆمه‌ڵه‌یان‬ ‫كردووه‌‪.‬‬ ‫ه��ه‌روه‌ه��ا چ��ۆن ل �ه‌ راب����ردوودا‬ ‫هه‌وڵامنداوه‌ بۆ هه‌ڵدانه‌وه‌ی ئه‌م گۆڕە‬ ‫به‌كۆمه‌اڵنه‌‪ ،‬ل ‌ه ئێستاشدا ئاماده‌ین كاری‬ ‫زیاتریش بكه‌ین بۆ ئه‌وه‌ی بتوانرێت به‌م‬ ‫نزیكانه‌ ده‌ست بكرێت به‌ هه‌ڵدانه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌و گۆڕانه‌‪ ،‬تا روفاتی پیرۆزیان به‌ره‌و‬ ‫دوامه‌نزڵگای خۆیان بربێن‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ئه‌ی ئایا ره‌وشی زیندانه‌كانی‬ ‫پارێزگای سه‌اڵحه‌ددین چۆنه‌؟‬ ‫ره‌شید خورشید‪ :‬پێش ئه‌وه‌ی وه‌ك‬

‫سه‌رۆكی لیژنه‌ی مافی مرۆڤ ده‌ستبه‌كار‬ ‫بم‪ ،‬هه‌ر له‌نێو ئه‌م لیژنه‌یه‌دا بووم و‬ ‫سه‌ردانی زیندانه‌كانم كردووه‌‪ ،‬هه‌ندێك‬ ‫جار پێشێلكاریی مافه‌كانی مرۆڤ كراوه‌‬ ‫له‌وه‌ی كه‌وا زیندانییه‌كان ئازاری فیزیكی‬ ‫و ده‌روونی دراون‪.‬‬ ‫له‌ الیه‌كی تره‌وه‌ كاری ئێمه‌ ئه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫بۆ منوون ‌ه مه‌سه‌له‌ی ته‌وقیف زیاتر له‌‬ ‫شه‌ش مانگ نییه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر كه‌سێك زیاتر‬ ‫له‌و ماوه‌یه‌ی كه‌ دیاری كراوه‌ ته‌وقیف‬ ‫بكرێت‪ ،‬ئه‌وا بێگومان ئێم ‌ه هه‌ڵوێستامن‬ ‫ده‌بێت‪ .‬خاڵی هه‌ره‌ گرنگیش ك ‌ه ئێمه‌‬ ‫كاری له‌سه‌ر ده‌كه‌ین و پێویسته‌ واش‬ ‫بێت‪ ،‬كاتێ كه‌ ئیفاده‌ی زیندانییه‌ك‬ ‫وه‌رده‌گ��ی��ردرێ��ت‪ ،‬پێویسته‌ به‌ زۆر و‬ ‫ب ‌ه شێوه‌یه‌كی ئیكراهییان ‌ه نه‌بێت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها هه‌وڵ ده‌ده‌ین ره‌وشی زیندان‬ ‫و زیندانییه‌كان به‌ره‌و باشبوون ببه‌ین‬

‫زیاتر ‌ه له‌ بڕی تێچووی هه‌موو جه‌نگه‌كانی مێژووی ئەمریکا‬

‫و كارێكی وا بكه‌ین چیدی مافه‌كانی‬ ‫زیندانییش پێشێل نه‌كرێن‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬بۆ نووسینگه‌ی مافی مرۆڤ‬ ‫له‌ قه‌زاكاندا بوونی نییه‌‪ ،‬له‌ كاتێكدا‬ ‫به‌شێكی زۆر له‌ پێشێلكارییه‌كانی مافی‬ ‫مرۆڤی تێدا ئه‌نجام ده‌درێ؟‬ ‫ره‌شید خورشید‪ :‬نووسینگه‌كانی‬ ‫مافی م��رۆڤ ته‌نیا ل� ‌ه پارێزگاكاندا‬ ‫بوونیان هه‌یه‌‪ ،‬من دركم به‌وه‌ش كرد‪،‬‬ ‫ل �ه‌و چوارچێوه‌یه‌شدا پێشنیارم كرد‬ ‫كه‌ پێویسته‌ نووسینگه‌ی فه‌رعی بۆ‬ ‫قه‌زاكانیش بكرێته‌وه‌‪ ،‬بۆ ئ��ه‌وه‌ی له‌‬ ‫رێگه‌ی نووسینگه‌ی ق � ‌هزاك��ان �ه‌وه‌ به‌‬ ‫گشتی ئاگاداری ره‌وشی مافی مرۆڤ بین‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی پارێزگا‪ .‬هیواداریشم له‌‬ ‫ئاینده‌یه‌كی نزیكدا پێشنیاره‌كه‌م به‌هه‌ند‬ ‫وه‌ربگیردرێت و نووسینگه‌ی فه‌رعیش بۆ‬ ‫قه‌زاكان بكرێته‌وه‌‪.‬‬

‫جه‌نگی عێراق و ئه‌فغانستان (‪ )6‬تریلیۆن دۆالری تێچووه‌‬ ‫وریا عه‌لی‪ .‬ئاژانسه‌كان‬ ‫زان��ك��ۆی «ه��ارڤ��ارد» ل � ‌ه ئه‌مریكا‪،‬‬ ‫ت��وێ��ژی��ن�ه‌وه‌ی�ه‌ك��ی ن��وێ��ی س��ه‌ب��اره‌ت ب ‌ه‬ ‫تێچوونه‌كانی جه‌نگی واڵته‌كه‌ی ل ‌ه هه‌ریه‌كه‌‬ ‫ل ‌ه عێراق و ئه‌فغانستان ئه‌نجام داوه‌‪ .‬له‌و‬ ‫توێژینه‌وه‌یه‌دا ده‌ركه‌وتوو ‌ه ك ‌ه بڕی تێچوونی‬ ‫جه‌نگی ویالیه‌ت ‌ه یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا له‌‬ ‫هه‌ریه‌ك ل ‌ه عێراق و ئه‌فغانستان‪ ،‬زیاتر‌ه له‌‬ ‫بڕی تێچووی هه‌موو جه‌نگه‌كانی مێژووی‬ ‫ئه‌و واڵت ‌ه و ده‌گات ‌ه نزیكه‌ی ‪ 4‬تا ‪ 6‬تریلیۆن‬ ‫دۆالر‪.‬‬ ‫توێژینه‌وه‌ك ‌ه ئاشكراشی كردوو ‌ه ئه‌و‬ ‫داراییه‌ی بۆ شه‌ڕی ویالیه‌ت ‌ه یه‌كگرتووه‌كانی‬ ‫ئه‌مریكا ل ‌ه هه‌ریه‌ك ‌ه ل ‌ه عێراق و ئه‌فغانستان‬ ‫ته‌رخان كراوه‌‪ ،‬بووه‌ت ‌ه بارێكی قورس به‌سه‌ر‬ ‫بودجه‌ی ئه‌مریكاو ‌ه و ئه‌و بارگرانیی ‌ه تا‬ ‫ماوه‌یه‌كی دووردرێ��ژی��ش ده‌خایه‌نێت‪.‬‬ ‫توێژینه‌وه‌كه‌ی زانكۆی «هارڤارد» تێچوونی‬ ‫چ��اره‌س �ه‌ری پزیشكی بۆ به‌ركه‌وتووانی‬ ‫سه‌رباز ‌ه ئه‌مریكییه‌كانیش هه‌ژمار كردووه‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ق �ه‌ره‌ب��ووك��ردن �ه‌وه‌ی سه‌ربازانی‬

‫كه‌مئه‌ندام و خێزانه‌كانیان‪ ،‬ل ‌ه پاڵ تێچوون ‌ه‬ ‫ئابووری و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كاندا‪ .‬توێژینه‌وه‌كه‌‬ ‫ئاشكراشی كردوو ‌ه ك ‌ه به‌شێكی زۆری ئه‌و‬ ‫تێچوونانه‌‪ ،‬تا ئێستاش نه‌دراون‪.‬‬ ‫ویالیه‌ت ‌ه یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا‬ ‫ل ‌ه ساڵی ‪2001‬ەو ‌ه ده‌ستی ك��ردوو ‌ه به‌‬ ‫فراوانكردن و زیادكردنی به‌خشینه‌كان بۆ‬ ‫كارمه‌ندانی و ‌هزاره‌تی به‌رگری‪ ،‬ئه‌وه‌ش وای‬ ‫كردوو ‌ه ك ‌ه بودجه‌ی جه‌نگاو ‌هرانی پێشوو‬ ‫و سه‌ربازه‌كان بۆ ئاستێكی بێ پێشین ‌ه به‌رز‬ ‫ببێته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ك پێشبینییه‌كان ئاماژە بۆ‬ ‫ئ �ه‌وه‌ش ده‌ك �ه‌ن ك ‌ه ل ‌ه م��اوه‌ی چل ساڵی‬ ‫داه��ات��وودا ئ�ه‌و رێژەی ‌ه چه‌ند ب ‌هرانبه‌ر‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ .‬هه‌روه‌ها بڕێكی زۆریش تایبه‌ت‬ ‫كراو ‌ه ب ‌ه گۆڕینی ژماره‌یه‌كی زۆر ل ‌ه چه‌ك‬ ‫و ته‌قه‌مه‌نیی س�ه‌ره‌ك��ی‪ ،‬ك ‌ه ل ‌ه جه‌نگدا‬ ‫به‌كارهاتوون‪ ،‬له‌گه‌ڵ پشتیوانیكردن ل ‌ه بوونی‬ ‫دبلۆماسیه‌ت و هاوكاریكردنی جه‌نگی‪ ،‬بۆ‬ ‫عێراق و ئه‌فغانستان‪.‬‬ ‫لیندا بیلمز‪ ،‬ش���ار ‌هزا ل � ‌ه زان��ك��ۆی‬ ‫«هارڤارد»‪ ،‬ك ‌ه پێشرت كاری بۆ ئیداره‌كه‌ی‬ ‫بیل كلینتۆن‪ ،‬سه‌رۆكی پێشووی ئه‌مریكا‬

‫كردووه‌‪ ،‬تێبینیی ئه‌وه‌ی كردوو ‌ه ك ‌ه ویالیه‌ت ‌ه‬ ‫یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا دوو ملیار دۆالری‬ ‫خه‌رج كردوو ‌ه بۆ ئه‌و دوو جه‌نگه‌ی جۆرج‬ ‫ب��ووش ك��ردوون��ی‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئاماژە بۆ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كات ك ‌ه خه‌رجیی ‌ه زۆره‌كان بۆ خانه‌نشینه‌‬ ‫سه‌ربازییه‌كان و چارسه‌ره‌ی به‌ركه‌وتووه‌‬ ‫سه‌ربازییه‌كان‪ ،‬خه‌رج ده‌كرێن‪.‬‬ ‫ئه‌و بڕە زۆره‌ش��ی ك ‌ه قه‌رز ده‌كرێت‬ ‫بۆ پشتیوانیكردنی پرۆس ‌ه جه‌نگییه‌كان له‌‬ ‫عێراق و ئه‌فغانستان‪ ،‬دانه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ‬ ‫سووده‌كانیان‪ ،‬تێچوونێكی زۆری ده‌وێت‪.‬‬ ‫به‌پێی توێژینه‌وه‌كه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ك ‌ه په‌یوه‌ندیی‬ ‫هه‌ی ‌ه به‌و بڕیارانه‌ی سه‌باره‌ت ب ‌ه جه‌نگ له‌‬ ‫هه‌ردوو واڵتی عێراق و ئه‌فغانستان ده‌درێن‪،‬‬ ‫ده‌بێت ‌ه هۆی كۆت و به‌ندێكی گه‌ور ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫خه‌رجییه‌كانی ئاسایشی نیشتامنی‪ ،‬ك ‌ه بۆ‬ ‫ماوه‌ی چه‌ندین ده‌ی ‌ه درێژده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌و دۆناڵد رامسفێڵد‪ ،‬وه‌زی��ری‬ ‫پ��ێ��ش��ووی ب �ه‌رگ��ری��ی ئه‌مریكا‪ ،‬ب��ه‌ر له‌‬ ‫داگیركردنی عێراق‪ ،‬ئه‌وه‌ی دووپات كرده‌وه‌‬ ‫ك ‌ه شه‌ڕ له‌م واڵت �ه‌دا نزیكه‌ی (‪ )50‬ملیار‬ ‫دۆالری تێده‌چێت‪.‬‬

‫‪7‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)30‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/9‬ساڵی یەکەم‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ـــــــــوت ئاخ بۆ دوو سێ هه‌ڵه‌بجه‌ی تر‬

‫ــــــــیمیاییباران و ئه‌نفالكردن بوون!‬

‫لێپرسراوی ناوچه‪ ‌،‬كاك (‪ )...‬ڕێگای نه‌دابوو‬ ‫خه‌ڵك ناوچه‌ك ‌ه چۆڵ بكات‪ ،‬نازانم ئه‌و‬ ‫براده‌ر‌ه تێكۆشه‌ره‌ ب ‌ه چ حه‌قێك ڕێگه‌ی له‌و‬ ‫خه‌ڵك ‌ه گرت؟!‬

‫ئۆباڵی تاوانی كیمیاییبارانی هه‌ڵه‌بج ‌ه‬ ‫و سه‌رانسه‌ری كوردستان‪ ،‬له‌ ئه‌ستۆی‬ ‫به‌عسی سه‌دامدایه‌»‪.‬‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فا له‌ وه‌اڵمی ئه‌و‬ ‫قسه‌یه‌ی تاڵه‌بانییدا بۆ ئ�ه‌وه‌ی په‌تی‬ ‫تاوانه‌كه‌ هه‌مووی باڵێنێته‌ گه‌ردنی‬ ‫تاڵه‌بانی و خۆی لێ بێبه‌ریی بكات‬

‫ده‌ڵێت «تاڵه‌بانی له‌گه‌ڵ شاندێكی‬ ‫یه‌كێتی كه‌ پێكهاتبوو له‌‪ :‬فه‌ره‌یدون‬ ‫عه‌بدولقادر‪ ،‬دكتۆر كه‌مال خۆشناو‪،‬‬ ‫محه‌مه‌د تۆفیق ڕەحیم‪ ،‬شێردڵ حه‌وێزی‬ ‫‪..‬چوونه‌ تاران‪ .‬له‌ مانگی ‪10‬ی ‪1986‬دا‬ ‫له‌ ت���اران‪ ،‬به‌ نوێنه‌رایه‌تی یه‌كێتی‬ ‫له‌الیه‌ن تاڵه‌بانی و به‌ نوێنه‌رایه‌تی‬

‫ئێران له‌الیه‌ن محه‌مه‌د باقیر زولقه‌در‬ ‫(فه‌رمانده‌ی ئه‌وسای قه‌رارگای ڕەمه‌زان)‬ ‫ڕێكه‌وتنێكی جه‌نگی و سیاسی و‬ ‫لۆجستی بۆ هاوكاری و هاوئاهه‌نگیی‬ ‫هێزه‌كانی ه���ه‌ردووال دژی جه‌یشی‬ ‫عێراق له‌ هه‌موو بواره‌كان ئیمزا كرا‪.‬‬ ‫ب�ه‌ پێی ئ��ه‌م ڕێكه‌وتنه‌ ئه‌بوو‬ ‫هێزه‌كانی یه‌كێتی له‌ هه‌موو بوارێكی‬ ‫جه‌نگیدا ه��اوك��اری و هاوئاهه‌نگی‬ ‫ل �ه‌گ �ه‌ڵ هێزه‌كانی ئ��ێ �ران بكا و تا‬ ‫ڕووخانی سه‌دام درێژەی به‌ شه‌ڕ بدا‬ ‫و بێ ئاگاداری ئێران و ڕەزامه‌ندی ئه‌و‪،‬‬ ‫هیچ مفاوه‌زه‌ و ئاشتییه‌ك له‌گه‌ڵ عێراق‬ ‫نه‌كا»‪.‬‬ ‫ل���ه‌وه‌ش س �ه‌ی��رت��ر ن �ه‌وش��ی��روان‬ ‫مسته‌فا له‌ كتێبی (له‌ هاوخه‌باتییه‌وه‌‬ ‫بۆ ته‌خوین) وشه‌ی ئاغا بۆ تاڵه‌بانی‬ ‫به‌كار ده‌هێنێت‪ ،‬وه‌ك ئاماژەیه‌ك بۆ‬ ‫ئێرانیچێتیی سكرتێره‌كه‌ی پێشووی‬ ‫خ���ۆی‪ .‬ل���ه‌و ك��ێ��ت�ه‌ب��دا ن �ه‌وش��ی��روان‬ ‫مسته‌فا نهێنییه‌كی ده‌رب��ڕی��وه‌ كه‌‬ ‫هێنده‌ی قوربانییه‌كان قورسه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵ��ێ��ت «ئ��اغ��ای تاڵه‌بانی ب��ێ هیچ‬ ‫سڵه‌مینه‌وه‌یه‌ك ئه‌یوت‪ :‬كیمیابارنی‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ مه‌سه‌له‌ی كوردی برده‌ ناو‬ ‫مه‌یدانی نێوده‌وڵه‌تییه‌وه‌‪ ،‬ئاخ بۆ دوو‬ ‫سێ هه‌ڵه‌بجه‌ی ت��ر»‪ .‬ئه‌مه‌ش مانای‬ ‫وای �ه‌ سه‌ركرده‌كان حه‌زیان ك��ردووه‌‬ ‫ه�ه‌زاران ڕۆڵه‌ی واڵته‌كه‌یان بده‌ن به‌‬ ‫كوشت ته‌نیا بۆ ئه‌وه‌ی خه‌ڵكی ڕۆژئاوا‬ ‫ئاوڕێكیان لێ بداته‌وه‌‪.‬‬ ‫نووسه‌ر و ڕەخنه‌گر‪ ،‬حه‌مه‌سه‌عید‬ ‫حه‌سه‌ن‪ ،‬له‌ كتێبی (قه‌ڵه‌م و شمشێر)‬ ‫دا ئ��ۆب��اڵ��ی ت��اوان �ه‌ك��ان��ی ڕژێ���م بۆ‬ ‫سه‌ركرده‌كانی ك��ورد ده‌گێڕێته‌وه‌ و‬ ‫ده‌ڵێت «تا پدك به‌ره‌و حاجی هۆمه‌ران‬ ‫پێش له‌شكری ئێران نه‌كه‌وت‪ ،‬به‌عس‬ ‫بارزانییه‌كانی قوشته‌په‌ی ئه‌نفال نه‌كرد‪.‬‬ ‫تا نه‌وشیروان ئێرانی نه‌گه‌یانده‌ بیره‌‬ ‫نه‌وته‌كانی كه‌ركووك‪ ،‬به‌عس گه‌رمیانی‬ ‫ئه‌نفال نه‌كرد‪ .‬تا هالیكۆپته‌ری ئێران‬ ‫له‌ به‌رگه‌ڵوو نه‌نیشته‌وه‌‪ ،‬هێرشی ڕژێم‬ ‫به‌ره‌و دۆڵی جافه‌تی ده‌ستی پێ نه‌كرد‪.‬‬ ‫تا ینك ئێرانی نه‌گه‌یانده‌ هه‌ڵه‌بجه‌‪،‬‬ ‫به‌عس كیمیابارانی شاره‌كه‌ی نه‌كرد‪ .‬تا‬ ‫ینك پاسداری نه‌هێنایه‌ كۆیه‌‪ ،‬به‌عس‬ ‫په‌الماری هه‌ولێری نه‌دا»‪.‬‬ ‫ئه‌و نووسه‌ره‌ له‌ كتێبه‌كه‌یدا تاوانی‬ ‫ڕێگری له‌ ده‌ربازبوونی هاوواڵتیانی‬ ‫سیڤیل و به‌ كۆمه‌ڵ تیاچوونیان بۆ‬ ‫خودی حزبه‌كان ده‌گێڕێته‌وه‌ و ده‌ڵێت‬ ‫«به‌هاری ‪ 1988‬كه‌ ئێران شاره‌زووری‬ ‫داگ��ی��رك��رد‪ ،‬حسك و پ��ارت��ی خه‌ڵكی‬ ‫خورماڵ و سیروانیان له‌ نێوان مانه‌وه‌‬ ‫و هه‌اڵتندا سه‌رپشك كرد‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌‬ ‫فڕۆكه‌وانه‌كانی ڕژێم كه‌ هه‌ستیان كرد‬ ‫ئ�ه‌و دوو شارۆچكه‌یه‌ چ��ۆڵ ك �راون‪،‬‬ ‫نزیكه‌ی هه‌رچی بۆمبیان پێ بوو‪،‬‬ ‫به‌سه‌ر هه‌ڵه‌بجه‌یاندا‪ ،‬كه‌ یه‌كێتی‬ ‫ڕێگای ده‌رچوونی له‌ خه‌ڵكه‌كه‌ گرتبوو‪،‬‬ ‫باراند»‪.‬‬ ‫ن����اوب����راو پ��ش��ك��ی ش��ێ��ر ل��ه‌و‬ ‫كاره‌ساتانه‌دا بۆ یه‌كێتی ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌ و‬ ‫ده‌ڵێت «‪ 1988/3/14‬شه‌وكه‌تی حاجی‬ ‫موشیر له‌ بڵندگۆی مزگه‌وتی گه‌وره‌وه‌‬ ‫به‌ خه‌ڵكی هه‌ڵه‌بجه‌ی گوت «نابێ‬ ‫شار چۆڵ بكه‌ن‪ .‬ترستان نه‌بێ‪ ،‬ده‌ستی‬ ‫ڕژێمتان ناگاتێ»‪ .‬ئه‌وه‌ی ده‌یویست‬ ‫شار به‌جێبهێڵێ‪ ،‬پێشمه‌رگه‌ی یه‌كێتی‬ ‫پێی ده‌گوت «شه‌رم ناكه‌ی له‌سه‌رده‌می‬ ‫ده‌سه‌اڵتی عه‌سكه‌ر و جاشی ڕژێمدا‪،‬‬

‫ئ �ه‌م ش���اره‌ت جێنه‌هێشووه‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫كه‌ پێشمه‌رگه‌ ئ��ازادی ك��ردووه‌ لێی‬ ‫هه‌ڵدێی؟»‪.‬‬ ‫فریوخواردن‬ ‫خاڵی سه‌رنجڕاكێش ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫ئێرانییه‌كان چه‌ندین ج��ار كاڵویان‬ ‫كردووه‌ته‌ سه‌ری سه‌ركرده‌كانی شۆڕش‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت لێدانه‌كه‌ی شاری كه‌ركووك‬ ‫ده‌كه‌نه‌ ده‌ستكه‌وتی خۆیان و ئه‌سڵه‌ن‬ ‫به‌ وشه‌یه‌كیش باسی یه‌كێتی ناكه‌ن‪،‬‬ ‫ن��ه‌وش��ی��روان مسته‌فا ده‌ڵێت‬ ‫«ڕۆژی دوایی ده‌زگاكانی ڕاگه‌یاندنی‬ ‫ئێران به‌ هه‌را و هوریایه‌كی زۆره‌وه‌‬ ‫هه‌واڵه‌كه‌یان باڵوكرده‌وه‌ كه‌ هێزه‌كانی‬ ‫ئ��ێ�ران ئ �ه‌و ك��اره‌ی��ان ئه‌نجام داوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش پێچه‌وانه‌ی ئه‌و ڕێككه‌وتنه‌بوو‬ ‫له‌گه‌ڵیان ك��راب��وو‪ ،‬ده‌ب��وای��ه‌ ئێران‬ ‫چاالكییه‌كه‌ی به‌ ن��اوی یه‌كێتی و به‌‬ ‫یارمه‌تی ئێران باڵوبكردایه‌ته‌وه‌ نه‌ك‬ ‫به‌و ج��ۆره‌‪ .‬مام جه‌اللیش به‌ توندی‬ ‫ناڕەزایی ده‌ربڕیبوو»‪.‬‬ ‫دی�����اره‌ ئ����ه‌وه‌ ی��ه‌ك��ه‌م��ج��ار و‬ ‫دواجاریش نه‌بووه‌ كه‌ ئێران حزبه‌كان‬ ‫و سه‌ركرده‌كانیانی بۆ مه‌رامی خۆی‬ ‫به‌كارهێناوه‌‪ .‬ته‌نانه‌ت پاش ئه‌وه‌ی‬ ‫به‌ هاوكاریی س �ه‌رج �ه‌م حزبه‌كانی‬ ‫كوردستان شاری هه‌ڵه‌بجه‌ی داگیركرد‪،‬‬ ‫وه‌ك محه‌مه‌دی حاجی مه‌حموود‪،‬‬ ‫باسی ده‌ك��ات‪ ،‬پاش كیمیاییبارانه‌كه‌‬ ‫ئێران قائیمقامێكی به‌ ناوی (ڕەزائی) بۆ‬ ‫شاری هه‌ڵه‌بجه‌ داناوه‌ و نه‌یهێشتووه‌ به‌‬ ‫بێ وه‌ره‌قه‌ی ئه‌وانه‌ یه‌ك پێشمه‌رگه‌ش‬ ‫بچێته‌ ناو شاره‌وه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت بۆ ده‌ڤه‌ری‬ ‫هه‌ورامانیش ڕێیان لێ گ��رت��وون و‬ ‫ڕێگه‌یان پێ ن �ه‌داون هاتوچۆ بكه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌ر وه‌ك ئه‌و سه‌ركرده‌یه‌ی حزبی‬ ‫سۆسیالیست ده‌ڵێت‪ :‬زۆر تووڕەبووین‬ ‫و ومت��ان ئه‌گه‌ر ئاوابێت هیچامن به‌‬ ‫هیچ ن��ه‌ك��ردووه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم م �ه‌ال عه‌لی‬ ‫عه‌بدولعه‌زیزی جێگری ئه‌وسای ڕابه‌ری‬ ‫بزووتنه‌وه‌ی ئیسالمی به‌ توڕەبوونه‌وه‌‬ ‫وتویه‌تی با‪ ،‬ته‌نیا یه‌ك شتامن كردووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌ جاران به‌ عه‌ره‌بی داوای‬ ‫هه‌ویه‌مان لێ ده‌كرا‪ ،‬ئێستا به‌ فارسی‪.‬‬ ‫ئێرانییه‌كان به‌وه‌شه‌وه‌ نه‌وستان‬ ‫و ج��ارێ��ك��ی ت��ر ك�ڵاوێ��ك��ی ت��ری��ان‬ ‫ك���رده‌وه‌ س���ه‌ری حزبێكی زی��ره‌ك��ی‬ ‫وه‌ك یه‌كێتی‪ .‬له‌وكاته‌ی عێراق نیازی‬ ‫ه �ه‌ب��وو گفتوگۆ ل �ه‌گ �ه‌ڵ یه‌كێتی و‬ ‫حزبه‌كانی تر ده‌ستپێبكات‪ ،‬ئه‌وان به‌‬ ‫هالیكۆپته‌رێكه‌وه‌ ده‌ستیان كرد به‌ جرت‬ ‫و فرت و لێشاوی هێرش بۆ سه‌ر ناوچه‌ی‬ ‫سه‌ركردایه‌تیی یه‌كێتی و شااڵوی ئه‌نفال‬ ‫و مراندنی گفتوگۆكه‌یان پێ ئه‌نجام‬ ‫دا‪ .‬نه‌وشیروان مسته‌فا ده‌ڵێت «له‌پڕ‬ ‫ئاگاداریان كردین كه‌ به‌ هالیكۆپته‌ر‬ ‫وه‌ف���دی ئ��ێ�ران دێ��ن ب��ۆ گفتوگۆ بۆ‬ ‫به‌رگه‌ڵوو ڕۆژی ‪30‬ی كانوونی دووه‌می‬ ‫‪ 988‬هالیكۆپته‌ری ئێرانی له‌ به‌رگه‌ڵوو‬ ‫نیشته‌وه‌‪ ... ،‬كه‌ دانیشتین له‌گه‌ڵیان‬ ‫ئێمه‌ كه‌وتینه‌ گله‌یی‪ .‬ئه‌وان وتیان ئێمه‌‬ ‫بۆ گله‌یی نه‌هاتووین‪ ،‬هاتووین بۆ‬ ‫گه‌رمكردنه‌وه‌ی په‌یوه‌ندییه‌كان‪.‬‬ ‫چه‌ند كه‌سێ له‌ به‌رپرسه‌كانیان‬ ‫له‌ یاخسه‌مه‌ر مانه‌وه‌ و به‌ڵێنیان دا كه‌‬ ‫درێغی نه‌كه‌ن له‌ یارمه‌تیدانی یه‌كێتی‪.‬‬ ‫له‌به‌ر ئ �ه‌وه‌ی هه‌موو ڕێگاكان به‌فر‬ ‫گرتبووی هاتوچۆكردن و گوێزانه‌وه‌ به‌‬ ‫واڵخ نه‌ ئه‌كرا‪ .‬به‌ هالیكۆپته‌ر كه‌وتنه‌‬ ‫گوێزانه‌وه‌ی كه‌لوپه‌ل و هه‌موو ڕۆژێ‬ ‫چه‌ند ج��ارێ ئه‌هاتن و ئه‌گه‌ڕانه‌وه‌‪،‬‬

‫ته‌نیا س��وودی ئێمه‌ ل�ه‌م هاتوچۆیه‌‬ ‫ڕەوانه‌كردنی برینداره‌كامنان بوو»‬ ‫ئه‌و سه‌ركرده‌یه‌ ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌‬ ‫ڕوو كه‌ ئێرانییه‌كان به‌و هالیكۆپتەره‌‬ ‫ته‌نیا مه‌سینه‌ و جزمه‌ و به‌تانی و شتی‬ ‫بێكه‌ڵكیان بۆ هیناون و نه‌‌ته‌وەیه‌كیان‬ ‫كرده‌ قوربانی چه‌ند دانه‌ مه‌سینه‌ و‬ ‫جزمه‌ و به‌تانییه‌شڕێك و عێراق له‌‬ ‫ڕقی هاتنی ڕۆژانه‌ی كۆپته‌ری ئێرانی‪،‬‬ ‫شااڵوی ئه‌نفالی ده‌ستپێكرد «هاتوچۆی‬ ‫رۆژانه‌ی ده‌یان هالیكۆپته‌رى ئێرانی بۆ‬ ‫سه‌ركردایه‌تیی یه‌كێتی‪ ،‬كاربه‌ده‌ستانی‬ ‫ع��ێ �راق��ی زۆر ت��رس��ان��دب��وو‪ ،‬وه‌ك��و‬ ‫(عقیدركن ولید) به‌ڕێوه‌به‌ری به‌شی‬ ‫سێهه‌می ئیستیخباراتی عه‌سكه‌ری‬ ‫كاتی گفتوگۆ له‌ به‌غدا بۆی باسكردم‪،‬‬ ‫یه‌كێ له‌ هۆكانی په‌له‌كردن له‌ هێرشی‬ ‫ئه‌نفال‪ ،‬ئ �ه‌و هاتوچۆ زۆره‌ب���وو كه‌‬ ‫هالیكۆپته‌ری ئێران بۆ به‌رگه‌ڵوویان‬ ‫ئ�ه‌ك��رد‪ .‬ئ��ه‌وان وای��ان زانیبوو ئێران‬ ‫چه‌كی سرتاتیجی و گرنگ و كاریگه‌ر‬ ‫و پسپۆڕ و ش��اره‌زا ئه‌گوێزێته‌وه‌ بۆ‬ ‫ناوچه‌كه‌‪ .‬ڕاستییه‌كه‌یشی ئه‌وه‌بوو به‌‬ ‫زۆری كه‌لوپه‌لی بێرنخی وه‌كو مه‌سینه‌‪،‬‬ ‫جزمه‌‪ ،‬به‌تانی‪ ،‬خواردنی قوتوو ‪...‬تدیان‬ ‫ئه‌هێنا»‪.‬‬ ‫ئێستاش س��ه‌ره‌ڕای ئه‌و هه‌موو‬ ‫بیانوو و پاساوانه‌ی سه‌رانی شۆڕش دایان‬ ‫به‌ ده‌سته‌وه‌ كه‌ خۆی له‌ په‌لكێشكردنی‬ ‫پ��اس��داردا ده‌بینییه‌وه‌ ب��ۆ ناوچه‌ی‬ ‫گه‌رمیان و شاری هه‌ڵه‌بجه‌ و له‌وه‌ش‬ ‫هه‌ڵه‌ی كوشنده‌تر ڕێگرییكردن بوو له‌‬ ‫ده‌ربازبوونی هاوواڵتیان تا ئه‌نجامه‌كه‌ی‬ ‫بوو به‌ كاره‌ساتی ئه‌نفالكردنی ده‌یان‬ ‫هه‌زار ژن و منداڵ و كیمیاییبارانی شاری‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ و شه‌هیدكردنی ئه‌و هه‌موو‬ ‫هاوواڵتییه‌ بێچاره‌یه‌ و به‌جارێ سه‌ر و‬ ‫ماڵیات تێداچوو‪ ،‬ته‌نانه‌ت وه‌ك خۆیان‬ ‫ده‌ریانبڕیوه‌ ماڵه‌كانیشیان تااڵنكردوون‪.‬‬ ‫كه‌چی سه‌ركرده‌كان ڕەخنه‌گرتن له‌و‬ ‫ك��اره‌ فاشیالنه‌یانه‌یان به‌ تۆمه‌ت و‬ ‫تاوان ده‌خه‌مڵێنن‪ .‬ئه‌وه‌تا نه‌وشیروان‬ ‫مسته‌فا له‌ كتێبی خوالنه‌وه‌ له‌ناو بازنه‌دا‬ ‫ده‌ڵێت «ئ��ازادك��ردن��ی هه‌ڵه‌بجه‌ بوو‬ ‫به‌ كاره‌ساتێكی نه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬نه‌ك هیچ‬ ‫فشارێكی له‌سه‌ر شه‌ڕگای ئه‌نفالی ‪1‬‬ ‫سووك نه‌كرد‪ ،‬به‌ڵكوو خه‌م و په‌ژاره‌ی‬ ‫زیاتركردن و كاری سه‌لبیی كرده‌ سه‌ر‬ ‫وره‌یان‪ .‬له‌وه‌یش خراپرت بوو به‌ بیانوو به‌‬ ‫ده‌س تاقمێ له‌ كه‌سانی داخ له‌ دڵه‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆ ئ �ه‌وه‌ی سه‌روه‌رییه‌كانی شۆڕشی‬ ‫پێ بێ نرخ و تاوانه‌كانی دوژمنی پێ‬ ‫بشۆنه‌وه‌‪ .‬هه‌ندێ له‌و به‌ناو «ڕۆشنبیر»‬ ‫و «ك��وردپ �ه‌روه‌ران �ه‌!» ئه‌ڵێن‪ :‬ئه‌گه‌ر‬ ‫یه‌كێتی ئێرانی نه‌بردایه‌ته‌ هه‌ڵه‌بجه‌وه‌‪،‬‬ ‫صه‌ددام بۆمبارانی كیمیایی نه‌ئه‌كرد»‪.‬‬ ‫ك���ه‌ س���ه‌رك���رده‌ك���ان ئ����ه‌وه‌ش‬ ‫ده‌خه‌نه‌ڕوو‪ ،‬یه‌كێتی بۆیه‌ پێش ئاغاكانی‬ ‫ئێران كه‌وت و هێنانی بۆ داگیركردنی‬ ‫شاری هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬ته‌نیا له‌به‌ر خاتری چ‬ ‫سه‌ركردایه‌تیی خۆیان بوو‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌و هێرشه‌ گه‌وره‌یه‌ی كراوه‌ته‌ سه‌ر‬ ‫ناوچه‌ی سه‌ركردایه‌تیی یه‌كێتی‪ ،‬الواز‬ ‫بكه‌ن و عێراق ناچار بكه‌ن به‌شێكی‬ ‫زۆری سوپاكه‌ی بگوازێته‌وه‌ بۆ ده‌ڤه‌ری‬ ‫شاره‌زوور‪ .‬به‌و شێوه‌یه‌ خۆیان ڕزگاركرد‬ ‫و شارێكیان كرده‌ قوربانی و دوایی ئێران‬ ‫نه‌یهێشت خۆشیان دووپێیان بچێته‌ ناو‬ ‫شاری هه‌ڵه‌بجه‌وه‌‪ ،‬به‌ بیانووی ئه‌وه‌ی‬ ‫هێزه‌ ك��ورده‌ك��ان ش��اره‌ك �ه‌ی��ان ت��ااڵن‬ ‫كردووه‌‪.‬‬

‫سه‌رچاوه‌كان‪:‬‬ ‫‪1‬ـ نه‌وشیروان مسته‌فا ئه‌مین‪ :‬خوالنه‌و ‌ه‬ ‫ل ‌ه ناو بازنه‌دا‪ .‬دیوی ن��اوه‌وه‌ی روداوه‌كانی‬ ‫كوردستانی عیراق ‪ 1984‬ـ ‪ .1988‬چاپی‬ ‫دووه‌م‪.1999 ،‬‬ ‫‪2‬ـ حه‌مه‌سه‌عید حه‌سه‌ن‪ :‬قه‌ڵه‌م و‬ ‫شمشێر‪ ،‬خوێندنه‌وه‌یه‌كی ڕەخنگرانه‌ی‬ ‫بیروه‌رییه‌كانی نه‌وشیروان مسته‌فا ئه‌مین‪،‬‬ ‫‪ 2000‬سوێد‪.‬‬ ‫‪3‬ـ م��ح �ه‌م �ه‌دی ح��اج��ی م�ه‌ح��م��ود‪:‬‬ ‫رۆژژمێری پێشمه‌رگه‌یه‌ك‪ ،‬به‌رگی سێیه‌م‬ ‫‪4‬ـ نه‌وشیروان مسته‌فا‪ :‬له‌ هاوخه‌باتیه‌وه‌‬ ‫بۆ ته‌خوین‪ ،‬چاپی یه‌كه‌م‪.2010 ،‬‬ ‫‪5‬ـ گ��ۆڤ��اری لڤین‪ :‬ژم���اره‌ ‪10 ،96‬ی‬ ‫ته‌موزی ‪.2009‬‬ ‫‪6‬ـ سابیر كۆكه‌یی‪ :‬ناڵه‌ی پێشمه‌رگه‌یه‌ك‬ ‫بۆ مێژوو‪ ،‬به‌شی یه‌كه‌م‪.2001 ،‬‬ ‫‪7‬ـ محه‌مه‌د شاكه‌لی‪ :‬له‌ بزوتنه‌وه‌وه‌‬ ‫بۆ حزبی سۆسیالستی كوردستان‪ ،‬الپه‌ڕە‬ ‫هه‌ڵنه‌دراوه‌كان‪ ،‬كه‌ركووك ‪.2011‬‬ ‫‪8‬ـ قه‌ندیل به‌غدای هه‌ژاند‪ :‬ڕێباز‪،‬‬ ‫چاپی دووه‌م‪.2008 ،‬‬

‫تا پدك به‌ره‌و حاجی‬ ‫هۆمه‌ران پێش له‌شكری‬ ‫ئێران نه‌كه‌وت‪ ،‬به‌عس‬ ‫بارزانییه‌كانی قوشته‌په‌ی‬ ‫ئه‌نفال نه‌كرد‪ .‬تا‬ ‫نه‌وشیروان ئێرانی‬ ‫نه‌گه‌یاند‌ه بیر‌ه‬ ‫نه‌وته‌كانی كه‌ركووك‪،‬‬ ‫به‌عس گه‌رمیانی‬ ‫ئه‌نفال نه‌كرد‪ .‬تا‬ ‫هالیكۆپته‌ری ئێران ل ‌ه‬ ‫به‌رگه‌ڵوو نه‌نیشته‌وه‌‪،‬‬ ‫هێرشی ڕژێم به‌ره‌و‬ ‫دۆڵی جافه‌تی ده‌ستی پێ‬ ‫نه‌كرد‪ .‬تا ینك ئێرانی‬ ‫نه‌گه‌یاند‌ه هه‌ڵه‌بجه‌‪،‬‬ ‫به‌عس كیمیابارانی‬ ‫شاره‌كه‌ی نه‌كرد‬

‫‪6‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)30‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/9‬ساڵی یەکەم‬

‫نه‌وشیروان مسته‌فا‪ :‬تاڵه‌بانی ده‌یـــــــــ‬

‫سه‌رانی شۆڕش هۆكاری سەرەکى كـــــ‬ ‫الوك هه‌مه‌وه‌ند‬ ‫سه‌ره‌تای ڕووداوه‌كان‬ ‫زۆربه‌ی سیاسییه‌كان و پێشمه‌رگه‌‬ ‫و فه‌رمانده‌كان‪ ،‬له‌ بیره‌وه‌رییه‌كانیاندا‬ ‫س���ه‌ره‌ت���ای پ��ڕۆس��ه‌ی ئه‌نفالكردن‬ ‫و كیمیاییباران ده‌گ �ه‌ڕێ��ن��ن �ه‌وه‌ بۆ‬ ‫په‌لكێشكردنی پاسدار و هێزی ئێران بۆ‬ ‫ناو خاكی كوردستانی باشوور له‌الیه‌ن‬ ‫هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌وه‌‪ .‬به‌ تایبه‌تی پاش‬ ‫هێنانی پاسدار به‌ناو قوواڵیی خاكی‬ ‫كوردستاندا له‌ الیه‌ن یه‌كێتیی نیشتامنیی‬ ‫كوردستانەوە و بۆردومانكردنی كێڵگه‌ و‬ ‫دامه‌زراوه‌ نه‌وتییه‌كانی شاری كه‌ركووك‪.‬‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فا‪ :‬له‌ كتێبی‬ ‫(خوالنه‌وه‌ له‌ ناو بازنه‌دا) باس له‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ پاسداره‌كانیان هێنا بۆ لێدانی‬ ‫ك �ه‌رك��ووك‪ ،‬به‌ سێ ڕەت��ڵ كاره‌كه‌یان‬ ‫ئه‌نجام داوه‌ و ده‌ڵێت بڕیارمان دا‬ ‫«هێزێك به‌ سه‌ركردایه‌تیی شه‌وكه‌تی‬ ‫حاجی مشیر ئاگربارانی زه‌مبوور بكه‌ن‪.‬‬ ‫هێزێكی تر به‌ سه‌ركردایه‌تیی ئازاد‬ ‫حه‌مه‌غه‌ریب ئاگربارانی جه‌به‌ل مۆر‬ ‫هێزێكی تر‪،‬‬ ‫ب����ك����ه‌ن‪.‬‬ ‫ه��ێ��زی‬ ‫ك����ه‌‬

‫حكومه‌ت پێشتر هه‌ڕەشه‌ی‬ ‫بۆ ناردبووین‪ ،‬ك ‌ه هه‌ر‬ ‫په‌المارێك له‌گه‌ڵ‬ ‫پاسداران بۆ سه‌ر هه‌ر‬ ‫شوێنێك‪ ،‬به‌ به‌كارهێنانی‬ ‫چه‌كی كیمیاوی جوابی‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر‬ ‫شاری سلێمانییش بێت‬

‫پێشمه‌رگه‌ تایه‌ی‬ ‫تراكتۆریان ده‌ته‌قاند‪،‬‬ ‫خه‌ڵكیان زیندانی‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬ب ‌ه هه‌موو‬ ‫جۆرێك ڕێگرییان‬ ‫ل ‌ه خه‌ڵكی ناوچه‌ك ‌ه‬ ‫ده‌كرد تا ناوچه‌ك ‌ه چۆڵ‬ ‫نه‌كه‌ن‬

‫س �ه‌ره‌ك��ی و ه��ه‌ره‌گ��ه‌وره‌ی یه‌كێتی‬ ‫بوو‪ ،‬به‌ سه‌رپه‌رشتیی خۆم ئاگربارانی‬ ‫بابه‌گوڕگوڕ بكه‌ن‪ .‬هاوزه‌مان له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌ستپێكردنی ئ �ه‌م س��ێ هێرشه‌دا‪،‬‬ ‫په‌الماری داموده‌زگاكانی به‌عس له‌‬ ‫چه‌ندین ش��ار و ئ��ۆردووگ��ا و شوێنی‬ ‫دیاردا بدرێت»‪.‬‬ ‫ناوبراو له‌ بیره‌وه‌رییه‌كانیدا ده‌ڵێت‬ ‫«ئه‌و تفاقه‌ی پێویست بوو بریتیبوو‬ ‫له‌‪ 10 :‬هاوه‌نی ‪ 120‬ملیم‪ 4 ،‬كاتیۆشا‪،‬‬ ‫‪ 45‬ته‌ن گولله‌ی ه��اوه‌ن و كاتیۆشا‪،‬‬ ‫چه‌ند دانه‌یه‌ك سامی ‪7‬ی دژی فڕۆكه‌‪،‬‬ ‫چه‌ند دانه‌یه‌ك سارووخی دژی تانك و‬ ‫هه‌ندێك فیشه‌كی كاڵشینكۆف»‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی هێنانی ئه‌و چه‌كانه‌ له‌‬ ‫واڵتی ئێرانه‌وه‌ بۆ سنووری ده‌سته‌اڵتی‬ ‫یه‌كێتی و ڕەوانه‌كردنی بۆ ده‌وروبه‌ری‬ ‫ش��اری ك �ه‌رك��ووك‪ ،‬جێگری سكرتێری‬ ‫ئه‌وسای یه‌كێتیی نیشتامنی و ڕێكخه‌ری‬ ‫گشتیی ئێستای بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت «ئه‌مانه‌ پێشرت به‌ سه‌رپه‌رشتیی‬ ‫جه‌بار فه‌رمان له‌ زه‌رده‌كانییه‌وه‌ له‌‬ ‫ئێرانه‌وه‌ به‌ كۆڵی ئێسرت گوێزرابوونه‌وه‌‬ ‫بۆ دۆڵ��ی جافه‌تی‪ ،‬له‌ عه‌ماره‌كانی‬ ‫دۆڵ��ی جافه‌تی ل�ه‌ ئه‌شكه‌وته‌كانی‬ ‫گوێزیله‌ و یاخسه‌مه‌ر و هه‌ڵه‌دن‬ ‫ده‌شاردرانه‌وه‌‪ .‬بۆ كاتی جێبه‌جێكردن‬ ‫ئه‌بوو هه‌موو ئه‌و باره‌ قورسانه‌ بربێنه‌‬ ‫نزیك شوێنی ئه‌نجامدانی چاالكییه‌كه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش دیسانه‌وه كارێكی دژوار و پڕ‬ ‫مه‌ترسی بوو‪ ،‬ئه‌م قۆناغه‌یان ئه‌بوو به‌‬ ‫لۆری و تراكتۆر ئه‌نجام بدرێت‪ ،‬ئازاد‬ ‫و شه‌وكه‌ت هه‌ریه‌كه‌یان به‌شی خۆی‬ ‫بۆ جیاكرایه‌وه‌‪ .‬به‌شی خۆیان شه‌و له‌‬ ‫لۆری بار كرد و به‌ داباندا بردیان بۆ‬ ‫خڕی زێوێ و په‌ڕاندیانه‌وه‌ نزیك شوێنی‬ ‫كاره‌كانی خۆیان‪ .‬ئێمه‌ش به‌شی خۆمان‬ ‫كه‌ له‌ هی هه‌ردووكیان زۆرتر بوو‪ ،‬به‌‬ ‫‪ 32‬تراكتۆر و ‪ 4‬لۆری له‌ خڕى زێوێ و‬ ‫گرده‌بۆره‌وه‌ گواسته‌وه‌ بۆ كه‌ڵه‌شێره‌‪،‬‬ ‫ڕۆژی دواتر بردمانه‌ گوندی مۆڕ خوارده‌‬ ‫له‌ نزیك شاخی خاڵخااڵن»‪.‬‬ ‫دووه‌م كه‌سی ئه‌وسای ناو یه‌كێتيی‬ ‫نیشتامنی‪ ،‬نه‌وشیروان مسته‌فا باس‬ ‫ل�ه‌وه‌ ده‌ك��ات ئێرانییه‌كان ته‌نیا ‪150‬‬ ‫كه‌سیان بۆ ئه‌و عه‌مه‌لییه‌ دیاری كردبوو‪،‬‬ ‫خۆشیان نزیكه‌ی ‪ 3‬هه‌زار پێشمه‌رگه‌یان‬ ‫خستبووه‌ خزمه‌تی ئه‌و ‪ 150‬پاسداره‌وه‌‪.‬‬ ‫«له‌ ناو هه‌موو هێزه‌كه‌ی ینك دا چه‌ند‬ ‫كه‌سێكی كه‌م به‌كارهێنانی هاوه‌نیان‬ ‫ئ��ه‌زان��ی‪ ،‬كه‌سێكی ت��ێ��دا ن �ه‌ب��وو له‌‬ ‫كاتیۆشا و سامی ‪ 7‬و سارووخی دژی‬ ‫تانك بزانێت‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ ده‌بوو ئێران‬ ‫وه‌ستای به‌كارهێنانی ئه‌م چه‌كانه‌ش‬ ‫دابین بكات ‪ 150‬كه‌سیان دابین كرد‬ ‫بۆ هه‌رسێ قۆڵه‌كه‌ی جه‌به‌ل مۆر‪،‬‬ ‫زه‌مبوور‪ ،‬بابه‌گوڕگوڕ و پێشمه‌رگه‌ی‬ ‫یه‌كێتییش نزیكه‌ی ‪ 3‬هه‌زار ده‌بوون»‪.‬‬ ‫ڕێ��ب��از‪ ،‬ئ��ه‌و ف�ه‌رم��ان��ده‌ دی��اره‌ی‬ ‫یه‌كێتی كه‌ له‌ شه‌ڕی ناوخۆدا پارتی‬ ‫گرتیان و ڕۆژی ‪ 1994/5/7‬به‌ دیلی‬ ‫كوشتیان‪ ،‬به‌شداریی ئه‌و چاالكییه‌ی‬ ‫ك��ردووه‌ و له‌ كتێبی قه‌ندیل به‌غدای‬ ‫هه‌ژانددا ده‌ڵێت «دنیا كش و مات بوو‪،‬‬ ‫كاتژمێر ‪1‬ی به‌یانی ڕۆژی ‪1986/10/10‬‬ ‫له‌ هه‌موو الیه‌كه‌وه‌ ته‌قه‌ ده‌ستی پێكرد‪،‬‬ ‫تۆپه‌كان كه‌وتنه‌ ك��ار‪ ،‬پاش ماوه‌یه‌ك‬ ‫ئاگری شه‌ریكه‌ی ن�ه‌وت كوژایه‌وه‌»‪.‬‬ ‫ناوبرا ئاماژەش به‌وه‌ ده‌ك��ات كه‌ به‌و‬ ‫هه‌موو چه‌ك و هێزه‌وه‌ چاالكییه‌كه‌یان‬ ‫فاشیل ب��ووه‌ و ئامانجی نه‌پێكاوه‌‪.‬‬

‫«چه‌ند كاتژمێرێك تۆپباران به‌رده‌وام‬ ‫بوو‪ ،‬پاش ئه‌و ماوه‌یه‌ دنیا كش و مات‬ ‫بوو‪ ،‬ئاگر له‌ شه‌ریكه‌ هه‌ڵنه‌ستا‪ ،‬كه‌واته‌‬ ‫چاالكییه‌كه‌ وه‌كو پێویست سه‌ركه‌وتوو‬ ‫نه‌بوو»‪.‬‬ ‫جێگری سكرتێری ئه‌وسای یه‌كێتی‬ ‫له‌ كتێبه‌كه‌یدا خۆی دان به‌وه‌دا ده‌نێت‬ ‫وه‌ك پێشمه‌رگه‌یه‌ك نه‌ڕۆشتووه‌ته‌‬ ‫شه‌ڕەكه‌وه‌ و له‌ دووره‌وه‌ سه‌یری كردووه‌‬ ‫«ئینجا تاقم تاقم هێزه‌كامنان به‌ڕێ كرد‬ ‫هه‌ر یه‌كه‌یان بۆ ئه‌نجامدانی كاره‌كه‌ی‬ ‫خۆی‪ ،‬ئێمه‌ش ئێواره‌كه‌ی سه‌ركه‌وتینه‌‬ ‫سه‌ر خاڵخااڵن بۆ ئه‌وه‌ی له‌ دووره‌وه‌‬ ‫سه‌رپه‌رشتیی رووداوه‌كان بكه‌ین»‪.‬‬ ‫ئه‌م عه‌مه‌لییه‌ ده‌رگای ئاشته‌وایی‬ ‫نێوان ئێران و یه‌كێتیی ك��رده‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫یه‌كێتی ده‌م��ێ��ك ب��وو خ �ه‌ون��ی به‌و‬ ‫ئاشتبوونه‌وه‌یه‌وه‌ ده‌بینی‪ .‬ئه‌وه‌تا‬ ‫ن �ه‌وش��ی��روان مسته‌فا ده‌ڵ��ێ��ت «ئ�ه‌م‬ ‫عه‌مه‌لیاته‌ ئێرانییه‌كان ناویان لێ نا‬ ‫عه‌مه‌لیاتی فه‌تحی ی �ه‌ك‪ ،‬سه‌ره‌تای‬ ‫هاوكاریی جه‌نگیی نێوان ئێران و‬ ‫یه‌كێتی بوو عه‌مه‌لیاته‌كانی تریشیان‬ ‫ناونا عه‌مه‌لیاتی فه‌تحی ‪ 1‬و ‪ 2‬و ‪..3‬تد‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ پارتیش هه‌نێك عه‌مه‌لیاتی‬ ‫هاوبه‌شیان كردبوو ناویان لێ نابوو‪:‬‬ ‫عه‌مه‌لیاتی نه‌رصی ‪ 1‬و ‪ 2‬و ‪... 3‬تد‪.‬‬ ‫ئه‌و بنكانه‌ی پاسداران كه‌ ئیشه‌كانی‬ ‫یه‌كێتییان له‌ ئێران ئه‌نجام ده‌دا‪ ،‬ناوی‬ ‫قه‌رارگای فه‌تح و ئه‌وه‌ی پارتییش ناوی‬ ‫قه‌رارگای نه‌رص بوو»‪.‬‬ ‫شااڵوی ئه‌نفال و‬ ‫ڕێگری ل ‌ه هاوواڵتییان‬ ‫ئه‌م په‌لكێشكردنی پاسدارانه‌ بۆ‬ ‫ناو قوواڵیی خاكی كوردستان و لێدانی‬ ‫ش��اری ك �ه‌رك��ووك‪ ،‬كه‌ دڵ��ی ئابووریی‬ ‫عێراقه‌‪ ،‬وه‌ك چۆن ده‌روازه‌ی مانگی‬ ‫هه‌نگوینیی یه‌كێتی و ئێرانی كرده‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ��اواش ده‌رگ��ای غه‌زه‌بی به‌عسی بۆ‬ ‫كوردستان خسته‌ سه‌ر پشت‪ .‬وه‌ك ڕێباز‬ ‫باسی ده‌كات له‌ ڕۆژان��ی ‪ 22‬ـ ‪10/23‬‬ ‫هێرش بۆ سه‌ر گونده‌كانی كوردستان‪،‬‬ ‫به‌ تایبه‌ت ناوچه‌ ئازادكراوه‌كان‪ ،‬ده‌ستی‬ ‫پێكرد و وێرانكردنی گونده‌كانی لێ‬ ‫كه‌وته‌وه‌‪.‬‬ ‫سه‌ره‌تای پڕۆسه‌ی ئه‌نفالكردنی‬ ‫ه��اوواڵت��ی��ی��ان��ی ك��وردس��ت��ان ل�ه‌وێ��وه‌‬ ‫ده‌ستی پێكرد‪ ،‬به‌اڵم به‌ر له‌و پڕۆسه‌یه‌‬ ‫ڕژێ��م��ی ب�ه‌ع��س چانسێكی دیكه‌ی‬ ‫دا به‌ هاوواڵتییانی ئ �ه‌و ناوچانه‌ی‬ ‫له‌ژێر ده‌س�ه‌اڵت��ی شۆڕشدا ب��وون‪ ،‬تا‬ ‫ناوچه‌كه‌ چۆڵ بكه‌ن و بڕۆن بۆ شار‬ ‫و ناوچه‌كانی ژێر ده‌سته‌اڵتی میری‪،‬‬ ‫ده‌نا دوایی حسابی تێكده‌ر (مه‌به‌ست‬ ‫پێشه‌مه‌رگه‌یه‌)یان بۆ ده‌كرێت‪ .‬شێخ‬ ‫محه‌مه‌دی شاكه‌لی‪ ،‬ئه‌ندامی ئه‌وسای‬ ‫مه‌كته‌بی سیاسیی حزبی سۆسیالیت‬ ‫له‌ كتێبی (له‌ بزوتنه‌وه‌وە بۆ حزبی‬ ‫سۆسیالیست)دا ده‌ڵێت «رژێ��م پێش‬ ‫ده‌ستپێكردنی هێرشه‌كانی ئه‌نفال‪،‬‬ ‫به‌هۆی كوێخا و موختار و خه‌ڵكی‬ ‫دیكه‌وه‌ هه‌واڵی بۆ گوند نشینه‌كان‬ ‫نارد‪ ،‬له‌ ماوه‌ی چه‌ند رۆژێكدا ناوچه‌كه‌‬ ‫چۆڵ بكه‌ن و خۆیان بگه‌یننه‌ سه‌ربازگه‌‬ ‫و ئه‌و جێگایانه‌ی له‌الیه‌ن ڕژێمه‌وه‌‬ ‫دیاری كراون‪ ،‬ئه‌وه‌ی له‌و ماوه‌یه‌دا خۆی‬ ‫ته‌سلیم بكات‪ ،‬سه‌ر و ماڵی پارێزراوه‌»‪.‬‬ ‫ب��ه‌اڵم وه‌ك له‌ زمانی خۆیان و‬ ‫هه‌روه‌ها كه‌سوكاری ئه‌نفالكراوه‌كانه‌وه‌‬ ‫ده‌بیستین‪ ،‬هێزی پێشمه‌رگه‌ به‌ تایبه‌ت‬

‫یه‌كێتیی نیشتامنیی‪ ،‬ڕێگرییان له‌و‬ ‫خه‌ڵكه‌ ك��ردووه‌ و سه‌رئه‌نجامیان ب ‌ه‬ ‫ئه‌نفالكردن گه‌یاندوون‪ .‬شاكه‌لی ده‌ڵێت‬ ‫«ئێستاش پ��اش تێپه‌ڕبوونی كاتێكی‬ ‫زۆر به‌سه‌ر ئه‌و رووداوان�ه‌دا‪ ،‬واده‌زانم‬ ‫ده‌ب��وای �ه‌ رێگه‌ له‌ خه‌ڵكی مه‌ده‌نی‬ ‫نه‌گیرێت بۆ خۆبه‌ده‌سته‌وه‌دان‪ ،‬یان النی‬ ‫كه‌م ئازاد بكرایه‌ چی بڕیارێك ده‌دات و‬ ‫خۆی به‌رپرسی سه‌رئه‌نجامه‌كه‌ی بێت»‪.‬‬ ‫ڕێباز‪ ،‬له‌ كتێبه‌كه‌یدا ده‌ڵێت «به‌‬ ‫ده‌یان هه‌زار ژن و مناڵ و پیاوی كورد‬ ‫گیران‪ ،‬كه‌ تائێستاش بێ سه‌روشوێنن‪.‬‬ ‫لێپررساوی ناوچه‌ كاك (‪ )...‬ڕێگای نه‌دابوو‬ ‫خه‌ڵك ناوچه‌كه‌ چ��ۆڵ بكات‪ ،‬نازانم‬ ‫ئه‌و ب �راده‌ره‌ تێكۆشه‌ره‌ به‌ چ حه‌قێك‬ ‫ڕیگه‌ی ل�ه‌و خه‌ڵكه‌ گ��رت و تووشی‬ ‫ئه‌و كاره‌ساته‌ی ك��ردن؟»‪ .‬پێده‌چێت‬ ‫مه‌به‌ستی ڕێباز له‌و به‌رپرسه‌ی كه‌ ناوی‬ ‫نه‌هێناوه‌ قادری حاجی عه‌لی‪ ،‬به‌رپرسی‬ ‫ئ�ه‌وس��ای مه‌ڵبه‌ندی یه‌كی یه‌كێتی‪،‬‬ ‫یاخود جێگره‌كه‌ی (عومه‌ر فه‌تاح) بێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ پێشمه‌رگه‌یه‌كی دێرینی یه‌كێتی‬ ‫له‌ گۆڤاری لڤین‪ ،‬ژماره‌ (‪)96‬دا ده‌ڵێت‬ ‫«ل�ه‌الی�ه‌ن عومه‌ر فه‌تاحه‌وه‌ ڕێگری‬ ‫له‌ خه‌ڵكی ناوچه‌كه‌ ك��راوه‌‪ ،‬ت �ه‌واوی‬ ‫سه‌رتیپه‌كان له‌ زۆربه‌ی قۆڵه‌كانه‌وه‌ كه‌‬ ‫ڕێگرییان له‌ خه‌ڵك ك��ردووه‪ ‌،‬له‌الیه‌ن‬ ‫عومه‌ر فه‌تاحه‌وه‌ نامه‌یان بۆ نێردراوه‌‪،‬‬ ‫یاخود به‌ بروسكه‌ ئاگادار كراونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ه�ه‌روه‌ه��ا له‌ پڕۆسه‌ی ئه‌نفالی ‪3‬دا‬ ‫هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌ تایه‌ی تراكتۆریان‬ ‫ده‌ته‌قاند‪ ،‬خه‌ڵكیان زیندانی ده‌كرد‪ ،‬به‬ ‫‌هه‌موو جۆرێك ڕێگرییان له‌ خه‌ڵكی‬ ‫ناوچه‌كه‌ ده‌ك���رد ت��ا ناوچه‌كه‌ چۆڵ‬ ‫نه‌كه‌ن»‪.‬‬ ‫س��اب��ی��ر ك��ۆك �ه‌ی��ی‪ ،‬یه‌كێكه‌ له‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ دێرینه‌كانی یه‌كێتی‪ ،‬جه‌خت‬ ‫له‌ هه‌مان ڕاستی ده‌ك��ات�ه‌وه‌‪ .‬ئه‌و له‌‬ ‫كتێبه‌كه‌یدا (ن��اڵ�ه‌ی پێشمه‌رگه‌یه‌ك‬ ‫بۆ مێژوو) ئاماژە به‌وه‌ ده‌دات كه‌ له‌‬ ‫كیمیاییبارانه‌كه‌ی شاری هه‌ڵه‌بجه‌شدا‬ ‫هه‌ر یه‌كێتی ڕێگریی له‌ خه‌ڵك كرد و‬ ‫هه‌مان كاره‌ساتیان خوڵقاند‪« ،‬كۆمه‌اڵنی‬ ‫شاری هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ ڕۆژانی ‪13‬ـ ‪14‬ـ ‪15‬ی‬ ‫‪3‬ی ‪ 1988‬هه‌وڵیان دابوو شاره‌كه‌یان‬ ‫چ��ۆڵ بكه‌ن له‌ ترسی نیازی گاڵوی‬ ‫به‌عسییه‌كان‪ ،‬به‌اڵم له‌الیه‌ن لێررساوانی‬ ‫یه‌كێتیی نیشتامنییه‌وه‌ ڕێگه‌یان‬ ‫ن��ه‌دراب��وو ش��اره‌ك �ه‌ی��ان چ��ۆڵ بكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌ڵێنیان پێ دراب��وو كه‌ پارێزگارییان‬ ‫لێ ده‌ك��رێ‪ .‬دواییش له‌الیه‌ن چه‌ند‬ ‫لێپررساوێكی بێویژدانی یه‌كێتیی‬ ‫نیشتامنییەوە سه‌روه‌ت و سامانی له‌دوا‬ ‫به‌جێاموی هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌ ئه‌نفالكراوه‌كان‬ ‫ڕاگوێزی قوواڵیی شاره‌كانی ئێران كران‬ ‫و بۆیان ف��رۆرشا و پاره‌كه‌یان خسته‌‬ ‫گیرفانی خۆیان»‪.‬‬ ‫محه‌مه‌دی حاجی مه‌حموود له‌‬ ‫به‌رگی سێیه‌می كتێبی (ڕۆژژم��ێ��ری‬ ‫پێشمه‌رگه‌یه‌ك)دا ه�ه‌م��ان ڕاستیی‬ ‫تااڵنكردنی ئ �ه‌و ش��اره‌ قوربانیده‌ره‌‬ ‫دووپات ده‌كاته‌وه‌‪ .‬ئه‌و ده‌ڵێت «دوو‬ ‫الندكرۆز وه‌ستابوون قوماشی ژنانه‌یان‬ ‫بار ده‌كرد له‌ دوكانێكدا‪ ،‬ئه‌و كه‌سه‌ی كه‌‬ ‫شته‌كانی بار ده‌كرد مه‌سئولێكی یه‌كێتی‬ ‫بوو‪ ،‬نیوه‌ی له‌ودیو دوكانه‌كه‌وه‌ بوو‬ ‫نیوه‌شی له‌ژێر ده‌ڕابه‌كه‌وه‌بوو‪ .‬ئه‌ندام‬ ‫لقی پارتییش هه‌روا خه‌ریكبوو‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫وا تێگه‌یشتبوو كه‌ هه‌ستامن به‌و كاره‌ی‬ ‫نه‌كردووه‌»‪.‬‬ ‫ئاخ بۆ هه‌ڵه‌بجه‌یه‌كی تر‬

‫هه‌ڵه‌بجه‌ بوو ب ‌ه كاره‌ساتێكی نه‌ته‌وه‌یی‪،‬‬ ‫نه‌ك هیچ فشارێكی شه‌ڕگای ئه‌نفالى‬ ‫سووك نه‌كرد‪ ،‬به‌ڵكو په‌ژاره‌ی زیاتر كردن و‬ ‫كاری سه‌لبیی كرده‌ سه‌ر وره‌یان‬

‫ب��اس��ك��ردن��ی ئ��ه‌م ه��ۆك��اران �ه‌ ل ‌ه‬ ‫تاوانه‌كانی ڕژێمی سه‌دام كه‌مناكه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم وه‌ك ئێستا س �ه‌رك��رده‌ك��ان��ی‬ ‫ش��ۆڕش دان��ی پێدا ده‌نێن‪ ،‬زۆر باش‬ ‫ئه‌نجامی ئ �ه‌م ك��اران �ه‌ی��ان زان��ی��وه‌ و‬ ‫ئه‌وه‌یان له‌به‌رچاو بووه‌ كه‌ سبه‌ینێ‬ ‫گه‌لی كورد باجی قورسی ئه‌و كارانه‌ی‬

‫ئه‌وان ده‌دات‪ .‬جه‌الل تاڵه‌بانی بۆخۆی‬ ‫ده‌ڵێت «حكومه‌ت پێشرت هه‌ڕەشه‌ی بۆ‬ ‫ناردبووین‪ ،‬كه‌ هه‌ر په‌المارێك له‌گه‌ڵ‬ ‫پ��اس��داران بۆ سه‌ر هه‌ر شوێنێك‪ ،‬به‌‬ ‫به‌كارهێنانی چه‌كی كیمیایی جوابی‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر شاری سلێامنیش‬ ‫بێت‪ .‬سه‌ره‌ڕای هه‌موو ئه‌م ڕاستییانه‌ش‪،‬‬

‫‪9‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)30‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/9‬ساڵی یەکەم‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ره‌به‌نه‌كان زووتر ده‌مرن‬ ‫كامه‌ران كه‌ریم‬ ‫ته‌نیایی و ته‌نهابوون له‌‬ ‫ژیانی سه‌رده‌میانه‌ی ئه‌مڕۆدا‪،‬‬ ‫رۆژ له‌دوای رۆژ په‌ره‌ده‌ستێنێت و‬ ‫په‌یوه‌ندیی نێوان خه‌ڵك ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌ نێوان ئه‌ندامانی خێزانیش‪،‬‬ ‫ك �ه‌م��ب��ووه‌ت �ه‌وه‌‪ .‬ئ �ه‌م �ه‌ش جگه‌‬ ‫له‌ كاریگه‌رییه‌ ده‌روونییه‌كان‪،‬‬

‫ك��اری��گ �ه‌ری��ی ن�ه‌رێ��ن��ی��ش��ی ل �ه‌س �ه‌ر‬ ‫ته‌ندروستیی جه‌ستەیی هه‌یه‌‪ .‬پێشرت‬ ‫پزیشك و ده‌روونناسه‌كان بۆیان ئاشكرا‬ ‫بوو كه‌ ته‌نهایی مرۆڤ ده‌بێته ‌هۆی‬ ‫نه‌خۆشییه‌ ده‌روونییه‌كانی وه‌ك (سرتێس‬ ‫و خه‌مۆكی و ت��رس)‪ ،‬ب �ه‌اڵم نوێرتین‬ ‫توێژینه‌وه‌ پزیشكییه‌كان ئاشكرای‬ ‫ده‌ك��ات كه‌ جیا له‌ كاریگه‌رییه‌كانی‬ ‫له‌سه‌ر ده‌روون‪ ،‬كاریگه‌رییشی هه‌یه‌‬

‫له‌سه‌ر ته‌ندروستیی جه‌سته‌یی مرۆڤ‪.‬‬ ‫ته‌نهایی و گۆشه‌گیربوون دیارده‌یه‌كی‬ ‫مۆدێرنه‌ و زیاتر له‌ كۆمه‌ڵگا مۆدێرن و‬ ‫رۆژاواییه‌كان به‌رچاوه‌‪ ،‬به‌اڵم خه‌ریكه‌‬ ‫كوردستانیش ده‌گرێته‌وه‌و به‌پێی ئه‌و‬ ‫توێژینه‌وه‌یه‌ ئه‌و ئافره‌تانه‌ی سه‌لت‬ ‫و ره‌به‌نن‪ ،‬زیاتر تووشی شێرپه‌نجه‌ی‬ ‫«مه‌مك» ده‌بن و ئه‌و ئافره‌تانه‌ی كه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ خێزانه‌كانیان گه‌رموگوڕن كه‌مرت‬

‫شه‌ش ساڵ‌ه گۆڕی خاوه‌نه‌كه‌ی به‌جێنه‌هێشتووه‬ ‫رێنوار ئه‌حمه‌د‬ ‫رۆژنامه‌ی دەیلی مەیلی به‌ریتانی‬ ‫باڵوی كردووەته‌وه‌‪ ،‬به‌دێژایی شه‌ش ساڵه‌‬ ‫سه‌گێكی به‌وه‌فا هه‌موو شه‌وێك هه‌تا‬ ‫به‌یانی له‌سه‌ر گۆڕی خاوه‌نه‌كه‌ی رۆژ‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪ .‬ئه‌و سه‌گ ‌ه ئه‌ڵامنییه‌ی ك ‌ه به‌‬ ‫«كابنت» بانگ ده‌كرێت‪ ،‬به‌درێژایی ئه‌و‬ ‫ماوه‌ی ‌ه به‌هیچ شێوه‌یه‌ك خاوه‌نه‌کەیی‬ ‫به‌جێ نه‌هێشتوو ‌ه ك ‌ه ل ‌ه ساڵی ‪2006‬‬ ‫م��ردو ‌ه و ل ‌ه گۆڕستانی ش��اری «فیال‬ ‫كارلوس باز» ل ‌ه ناوه‌ڕاستی ئه‌رجه‌نتین‬ ‫به‌خاك سپێردراوه‌‪.‬‬ ‫لە کاتێکدا پێشرت به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫ئه‌و سه‌گه‌مان له‌گه‌ڵ خۆماندا نه‌بردووه‌‬

‫تووشی شێرپه‌نجه‌ی مه‌مك ده‌بن‪.‬‬ ‫دكتۆر «لیزا جارمكا»ى ده‌روونناس‬ ‫له‌ زانكۆكانی شیكاگۆ و ئۆهایۆی‬ ‫ئ�ه‌م��ری��ك��ا‪ ،‬ل��ه‌وب��اره‌ی��ه‌وه‌ ده‌ڵ��ێ��ت‪:‬‬ ‫سیسته‌می پاراستنی ته‌ندروستیی‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ كه‌ گۆشه‌گیر و سه‌لنت‪،‬‬ ‫تووشی دڵه‌راوكێی درێژخایه‌ن ده‌بێت‬ ‫و ئه‌مه‌ش كاریگه‌ری راسته‌وخۆی هه‌یه‌‬ ‫له‌سه‌ر ته‌ندروستیی دڵ و دواتر تووشی‬

‫نه‌خۆشییه‌كانی دڵیان ده‌كات و زیاتر‬ ‫هه‌ڕە‌شه‌ی مردنیان له‌سه‌ره‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر ل���ه‌وب���اره‌ی���ه‌وه‌ دك��ت��ۆر‬ ‫ل��ی�زا ج��ارم��ك��ا ل �ه‌ زان��ك��ۆى ئوهایۆ‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌یه‌كی به‌ ناوى «سرتێسی‬ ‫ك��ۆم �ه‌اڵی �ه‌ت��ی» ل��ه‌س��ه‌ر ژم��اری��ه‌ك‬ ‫هاوواڵتیی ئه‌مریكی ئه‌نجامداوه‌ و‬ ‫له‌باره‌ی ئه‌نجامی تاقیكردنه‌وه‌كەوە‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌گه‌ر ئێوه‌ ته‌نها بن گوشاری‬

‫ده‌روون����ی ب��ۆس �ه‌رت��ان زی��ات��ره‌ و‬ ‫هه‌ستی نائومێدی له‌ ده‌روونتاندا‬ ‫گ �ه‌ش �ه‌ ده‌ك����ات و له‌ئه‌نجامدا‬ ‫زیان به‌ ته‌ندروستیی ده‌روون��ی و‬ ‫جه‌سته‌ییتان ده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬كێشه‌ی‬ ‫سه‌ره‌كیی ئێمه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ناتوانین‬ ‫ب �ه‌ ن�ه‌خ��ۆش�ه‌ك��ان بڵێین ل��ه ‌رێی‬ ‫هاوسه‌رگیرییەوە ژیانی هاوبه‌ش‬ ‫پێكبهێنن‪.‬‬

‫«‪ 111‬كچ» واڵتان ده‌گه‌ڕێن‬ ‫سەریاس محەمەد‬

‫بۆ گۆڕستان‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌و ‌ه به‌المانه‌و ‌ه جێگه‌ی‬ ‫س �ه‌رس��وڕم��ان ب��وو ك � ‌ه چ��ۆن گ��ۆڕە‌ك �ه‌ی‬ ‫دۆزیوه‌ته‌وه‌؟!‬ ‫رۆژن��ام�ه‌ی ناوبراو ئه‌وه‌شی ئاشكرا‬ ‫ك��ردوو ‌ه ك ‌ه ئه‌و سه‌گ ‌ه به‌وه‌فای ‌ه هه‌موو‬ ‫رۆژێك سه‌عات شه‌شی ئێوار ‌ه ده‌چێت ‌ه سه‌ر‬

‫گۆڕی خاوه‌نه‌كه‌ی و هه‌تا به‌یانی له‌الی‬ ‫گۆڕە‌ك ‌ه ده‌مێنێته‌و ‌ه و ل ‌ه ئێستاشدا‬ ‫ك��رێ��ك��اری گۆرستانه‌ك ‌ه خ����واردن و‬ ‫خواردنه‌و ‌ه ده‌ده‌ن ب ‌ه سه‌گه‌كه‌‪ ،‬دوای‬ ‫ئه‌وه‌ی سه‌گه‌ك ‌ه بووەت ‌ه به‌شێك ل ‌ه ژیانی‬ ‫ناو گۆڕستانه‌كه‌‪.‬‬

‫فیلمی سینه‌مایی «‪ 111‬كچ»‬ ‫ل�ه‌ ده‌رهێنانی ناهید ق��وب��ادی و‬ ‫بیژەن زه‌مانپیرا‪ ،‬له‌ به‌شی پێشبڕكێی‬ ‫پێنجه‌مین خ��ول��ی فیستیڤاڵی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیی فیلمه‌ ئاسیاییه‌كان له‌‬ ‫واڵتی به‌ریتانیا منایشكرا‪.‬‬ ‫ئایدیای سیناریۆی ئه‌م فیلمه‌‬ ‫بیرۆكه‌ی سینه‌ماكاری ناوداری كورد‪،‬‬ ‫به‌همه‌ن قوبادییه‌ و سیناریۆكه‌ی له‌‬ ‫الیه‌ن سینه‌ماكاری الوی كورد‪ ،‬به‌تین‬ ‫قوبادییەوە نوورساوه‌‪.‬‬

‫فیستیڤاڵی فیلمه‌ ئاسیاییه‌كان‪،‬‬ ‫ته‌نیا فیستیڤاڵی سینه‌مایی له‌نده‌نه‌ كه‌‬ ‫گرنگی به‌ فیلمه‌ ئاسیاییه‌كان ده‌دات و‬ ‫هه‌وڵده‌دات سیامیه‌كی نوێ له‌ سینه‌مای‬ ‫كیشوه‌ری ئاسیا بۆ هۆگرانی به‌ریتانی‬ ‫بخاته‌ڕوو‪.‬‬

‫ئ��ه‌م فیستیڤاڵه‌ ب �ه‌ منایشی‬ ‫‪ 12‬فیلمی ه�ه‌ڵ��ب��ژارده‌ له‌ واڵتانی‬ ‫جۆراوجۆری كیشوه‌ری ئاسیا‪ ،‬له‌وانه‌‪:‬‬ ‫ئێران‪ ،‬هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬هیند‪،‬‬ ‫ژاپۆن‪ ،‬كۆریای باشوور‪ ،‬تایله‌ند‪ ،‬هۆنگ‬ ‫كۆنگ و تایوان بەڕێوەدەچێت‪.‬‬

‫حه‌وت ئه‌ندامی جه‌سته‌ی ده‌به‌خشێت‬

‫سینه‌ماییه‌وه‌‪ ،‬ده‌رچ��ووی زانكۆیه‌ له‌‬ ‫بواری زانستی خۆراك له‌ زانكۆی تارانی‬ ‫ئه‌هلی‪ ،‬هاوسه‌ری فه‌ریبورزی عه‌ره‌ب‬ ‫نیایه‌‪ ،‬كه‌ هونه‌رمه‌ندێكی تری ناوداری‬ ‫ئێرانه‌‪.‬‬

‫ب�ه‌دی��ع��ی ل�ه‌چ�ه‌ن��دی��ن فیلمی‬ ‫به‌ناوبانگدا به‌شداریی كردووه‌ وه‌ك‬ ‫«بودن یا نبوندن‪ ،‬ده‌رهێنه‌ر‪ :‬كیانوش‬ ‫عه‌یاری‪ -1998 ،‬دست های آ‌لوده‌‪،‬‬ ‫ده‌رهێنه‌ر‪ :‬سیروس ئه‌لوه‌ند‪-2000 ،‬‬ ‫هفت پ���رده‌‪ ،‬ده‌ره��ێ��ن �ه‌ر‪ :‬ف���ه‌رزاد‬ ‫موئته‌مین‪ -2001 ،‬از صمیم قلب‪،‬‬ ‫ده‌رهێنه‌ر‪ :‬به‌هرامی كازمی‪-2001 ،‬‬ ‫شمعی در ب��اد‪ ،‬ده‌رهێنه‌ر‪ :‬پورانی‬ ‫دره‌خ��ش �ه‌ن��ده‌‪ - ،‬پ��روان �ه‌ای در مه‪،‬‬ ‫ده‌رهێنه‌ر‪ :‬موحه‌مه‌د جه‌واد كاسه‌ساز‪،‬‬ ‫‪ -2005‬رسبلند‪ ،‬ده‌رهێنه‌ر‪ :‬سه‌عیدی‬ ‫تهرانی‪ - 2007 ،‬روز هشتم‪ ،‬له‌ ساڵی‬ ‫‪.2009‬‬ ‫ع���ه‌س���ه‌ل ب��ه‌دی��ع��ی خ �ه‌اڵت��ی‬ ‫(سیمورغی بلورین)ی له‌ فیستیڤاڵی‬ ‫سااڵنه‌ی فه‌جری سینه‌مایی له‌ خولی‬ ‫هه‌ژده‌یه‌مینیدا ل �ه‌ س��اڵ��ی ‪2000‬‬ ‫به‌ده‌ستهێناوه‌‪ ،‬وه‌ك باشرتین ئه‌كته‌ر‬ ‫له‌ فیلمی (دست های آ‌لوده‌)‪.‬‬

‫ئ�ه‌وه‌ی ل ‌ه وێنه‌كه‌دا ده‌رده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫رووداوی سووتانی كارگه‌یه‌كی جلوبه‌رگ ‌ه ب ‌ه‬ ‫ناوی «ترایانگڵ»‪ ،‬ك ‌ه ل ‌ه رۆژی ‪1911/3/25‬‬ ‫ل ‌ه شاری نیویۆرك ل ‌ه ئه‌مریكا روویدا‪ .‬له‌م‬ ‫رووداوه‌دا (‪ )146‬كه‌س گیانیان له‌ده‌ست دا‪،‬‬ ‫ك ‌ه (‪)129‬یان ئافره‌تی كۆچبه‌ری ئه‌وروپی‬ ‫بوون و ل ‌ه بواری به‌رگدرووندا كاریان ده‌كرد‪.‬‬ ‫هۆكاری زۆری��ی قوربانییه‌كانیش بۆ‬ ‫یاساكانی كارگه‌ك ‌ه ده‌گ ‌هڕایه‌وه‌‪ ،‬به‌پێی ئه‌و‬ ‫یاسایان ‌ه ده‌بوو هه‌موو ده‌رگاكان دابخرێن‪،‬‬ ‫نه‌بادا كرێكاره‌كان رابكه‌ن‪ ،‬یان دزی بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئ �ه‌م رووداو ‌ه تا رۆژی ‪ 2012/9/12‬به‌‬ ‫دیارترین رووداوی له‌و شێوه‌ی ‌ه ل ‌ه جیهاندا‬ ‫د ‌هزانرا‪ ،‬به‌اڵم له‌و رۆژەدا ل ‌ه شاری كاراچیی‬ ‫پاكستان‪ ،‬رووداوی ئاگركه‌وتنه‌وه‌یه‌كی تر‬ ‫ل ‌ه یه‌كێك ل ‌ه كارگه‌كانی جلوبه‌رگدا روویدا‬

‫و بوو ‌ه هۆی گیانله‌ده‌ستدانی نزیكه‌ی‬ ‫(‪ )300‬كرێكار‪.‬‬ ‫رووداوه‌ك������ه‌ی ن��ی��وی��ۆرك ب��ووه‌‬ ‫هۆی ئ�ه‌وه‌ی پ ‌هرله‌مانی ئه‌و ویالیه‌ته‌‬ ‫ده‌س��ت �ه‌ی �ه‌ك��ی ب���ه‌دواداچ���وون���ی بۆ‬ ‫دروس��ت بكات‪ .‬ئاكامی به‌دواداچوون‬ ‫و هه‌وڵه‌كانی داموده‌زگا به‌رپرسه‌كانی‬ ‫ئه‌و ویالیه‌ته‌ش وایان كرد نیویۆرك ببێته‌‬ ‫یه‌كێك ل ‌ه سه‌المه‌ترتین شوێنه‌كانی دنیا‬ ‫ل ‌ه بواری پیشه‌سازیدا‪ .‬به‌وهۆیه‌شه‌وه‌‬ ‫ل ‌ه ساڵی ‪ 1911‬تا ‪ 1913‬پ ‌هرله‌مانی ئه‌و‬ ‫ویالیه‌ت ‌ه (‪ )60‬یاسای ل�ه‌و ب��اره‌ی�ه‌وه‌‬ ‫ده‌رك��رد‪ ،‬ه�ه‌روه‌ك (‪ )200‬كارگه‌ش له‌و‬ ‫شاره‌دا غ ‌هرام ‌ه كران‪ ،‬ك ‌ه ئه‌گه‌ری روودانی‬ ‫كاره‌ساتی له‌و شێوه‌یه‌یان لێ چاوه‌ڕوان‬ ‫ده‌كرا‪.‬‬

‫نوها‬

‫هونه‌رمه‌ندی ئێرانی (عه‌سه‌ل‬ ‫ب��ه‌دی��ع��ی)ى ت��ه‌م��ه‌ن (‪ )35‬س��اڵ‪،‬‬ ‫وه‌سیه‌تی ك��ردووه‌ كه‌ دوای مردنی‬ ‫ه��ه‌م��وو ج �ه‌س��ت �ه‌ى ده‌به‌خشێت‬ ‫ب �ه‌وان �ه‌ی پێویستیان پێیه‌تی‪ .‬كه‌‬ ‫ئه‌م هونه‌رمه‌نده‌ تووشی جه‌ڵده‌ی‬ ‫مێشك هات و دوای چه‌ند رۆژێك له‌‬ ‫نه‌خۆشخانه‪ ‌،‬رۆژی ‪ 4/1‬كۆچی دوایی‬ ‫كرد‪.‬‬ ‫ه��ون�ه‌رم�ه‌ن��دی ك��ۆچ��ك��ردوو له‌‬ ‫فیلمی (ب��ودن یا نبودن) ب��وون یان‬ ‫نه‌بووندا‪ ،‬رۆڵی ئافره‌تێكی ده‌بینی‬ ‫ك �ه‌ ب��ه‌ده‌س��ت نه‌خۆشیی دڵ��ه‌وه‌‬ ‫ده‌ینااڵند و دكتۆره‌كان سه‌ركه‌وتوو‬

‫وێنە جیهانییەکان‬ ‫سووتانی‬ ‫كارگه‌یه‌ك‬ ‫نیویۆركی كرد‌ه‬ ‫سه‌المه‌تترین شار‬ ‫ئا‪ :‬الس هه‌ورامی‬

‫عەسەلى لە کاتى واژۆکردنى وەسیەتنامەکەیدا‬ ‫ب��وون له‌ رزگاركردنی ژیانی‪ ،‬دوای‬ ‫ئه‌وه‌ی دڵێكیان بۆ چاند‪ ،‬كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫گه‌نجێكه‌وه‌ پێی به‌خرشابوو‪ ،‬كه‌ ئه‌و‬ ‫گه‌نجه‌ تووشی جه‌ڵته‌ی مێشك هاتبوو‪.‬‬ ‫بۆیه‌ زۆر كه‌وته‌ ژێر كاریگه‌ریی ئه‌م‬

‫فیلمه‌وه‌ و وه‌سیه‌تی كرد‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫مرد هه‌موو ئه‌ندامه‌كانی جه‌سته‌ی‬ ‫ببه‌خشێت بۆ زانست و الیه‌نی‬ ‫مرۆڤایه‌تی‪.‬‬ ‫ئه‌ندامه‌ به‌خرشاوه‌كان بریتین‬

‫له‌ (دڵ‪ ،‬جگه‌ر‪ ،‬گورچیله‌كان‪ ،‬سییه‌كان‪،‬‬ ‫په‌نكریاس‪ ،‬شه‌به‌كه‌ی چاو‪ ،‬ژێكان)‪.‬‬ ‫به‌دیعی ل �ه‌دای��ك��ب��ووی ش��اری‬ ‫ت��اران��ه‪ ‌،‬ل�ه‌ ساڵی ‪ .1978‬ل�ه‌ ساڵی‬ ‫‪ 1997‬چووه‌ته‌ ناو ب��واری نواندنی‬

‫‪8‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)30‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/9‬ساڵی یەکەم‬

‫حه‌وت هه‌ڵوێستی جوامێرانه‌ی ئه‌ستێر‌ه مسوڵمانه‌كان‬ ‫وریا عه‌لی‬ ‫له‌م دواییانه‌دا یاریزانانی تۆپی‬ ‫پێی مسوڵامن له‌ هه‌موو جیهاندا‬ ‫باڵوبوونه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت له‌ یانه‌‬ ‫گه‌وره‌كانی ئه‌وروپا‪ ،‬كه‌ گرنگی زۆر به‌‬ ‫ئاینی ئیسالم ده‌ده‌ن‪ ،‬له‌ناو ئه‌و هه‌موو‬ ‫هه‌ڵنانه‌ جۆراوجۆرانه‌ی ئه‌وروپادا‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ك چه‌ندین رووداو روویداوه‌‬ ‫ك ‌ه په‌یوه‌ندییان ب ‌ه ئه‌ستێره‌كانی‬ ‫تۆپی پێ‪ ،‬یان به‌ راهێنه‌ره‌كانیانه‌وه‌‬ ‫ه �ه‌ب��ووه‌‪ ،‬له‌ نێوان ره‌تكردنه‌وه‌ی‬ ‫ئاهه‌نگ و نه‌چوون ‌ه ژێرباری ئه‌و‬ ‫بڕیار و یاسایانه‌ی كه‌ له‌گه‌ڵ ئاینی‬ ‫ئیسالمدا پێكنایه‌ن‪ .‬جا هه‌ندێك‬ ‫له‌وانه‌ ئاینی ئیسالمی سه‌رخستووه‌‬ ‫ب�ه‌وه‌ی گه‌یشتووه‌ به‌ ئاواتی خۆی‪،‬‬ ‫وه‌ك ئه‌وه‌ی روویدا له‌گه‌ڵ نیوكاسڵ‬ ‫به‌ دروستكردنی مزگه‌وتێك بۆ یاریزانه‌‬ ‫مسوڵامنه‌كانی‪ ،‬یان گۆڕینی خه‌اڵتی‬ ‫باشرتین یاریزان له‌ ئینگلته‌را‪.‬‬ ‫لێره‌دا دیارترین حه‌وت رووداو‬ ‫و هه‌ڵوێستی جوامێرانه‌ی یاریزانانی‬ ‫ت��ۆپ��ی پ��ێ��ی ئ���ه‌وروپ���ا ده‌خ�ه‌ی��ن�ه‌‬ ‫به‌رده‌ستتان‪:‬‬ ‫‪1‬ـ مزگه‌وت «نیوكاسڵ»‪:‬‬ ‫ی��ان�ه‌ی نیوكاسڵی ئینگلیزی‬ ‫هه‌ستا به‌ دروستكردنی مزگه‌وتێك بۆ‬ ‫یاریزانه‌ مسوڵامنه‌كانی‪ ،‬كه‌ یاریزانه‌كان‬ ‫پێكهاتوون له‌ هه‌ریه‌كه‌ له‌ «دیمبا‬

‫با و بابی سیسیه‌ی سه‌نیگالی و كه‌ریم‬ ‫بن عه‌ره‌فه‌ی فه‌ره‌سی‪ ،‬بابیس سیسی‪،‬‬ ‫شێخ تیوتی‪ ،‬ماسادیو حیدره‌‪ ،‬یانگ مبیوا‪،‬‬ ‫مەهدی عبید و موسا سیسوكو»‪ ،‬وه‌ك‬ ‫رێزلێنانێك بۆ ئه‌و توانا و لێهاتووییه‌یان‬ ‫پێشكه‌شی یانه‌كه‌ی ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫‪2‬ـ یایا تۆرێ و «عاره‌ق»‪:‬‬ ‫كاتێك یانه‌ی مانچسته‌رسیتی له‌‬ ‫وه‌رزی رابردوودا له‌ دوای ‪ 40‬ساڵ بووه‌‬ ‫پ��اڵ�ه‌وان‪ ،‬ئه‌و رووداوه‌ الی هیچ كه‌س‬ ‫ش��اراوه‌ نییه‌ كه‌ یایا ت��ۆرێ رووب��ه‌ڕووی‬ ‫جۆلیان لیسكۆتی هاوڕێی ب��ووه‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫لیسكۆت بوتڵێك عاره‌قی هه‌ڵگرتبوو داوای‬ ‫له‌ تۆر ‌ێ كرد ئاهه‌نگی له‌گه‌ڵ بگێڕێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم تۆر ‌ێ له‌به‌رامبه‌ر كامێراكاندا وه‌اڵمی‬

‫دایه‌وه‌ و وتی‪« :‬ناتوانم‪ ،‬من مسوڵامنم»‪.‬‬ ‫‪3‬ـ كانۆتی و «خاچ»‪:‬‬ ‫ئه‌مه‌ كاتێك رووی��دا كه‌ كانۆتیی‬ ‫ئه‌ستێره‌ی مالی‪ ،‬یاریی ده‌كرد‪ ،‬كاتێك ره‌تی‬ ‫كرده‌وه‌ كه‌ درێسی یانه‌كه‌ی (ئیشبیلیه‌)‬ ‫بپۆشێت‪ ،‬ل��ە لۆگۆ‌كه‌یدا (خاچ)ێكی‬ ‫تێدابوو‪ ،‬كانۆىت‌ ئه‌وه‌ی ره‌تكرده‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫یانه‌ ئیسپانییه‌كه‌ گوێی بۆ داواكه‌ی گرت‬ ‫و درێسێكی تایبه‌ت به‌ خۆی بۆ هێنا كه‌‬ ‫(خاچ)ی تێدا نه‌بوو‪.‬‬ ‫‪4‬ـ مۆرینۆ و مۆنتاری و رۆژوو‪:‬‬ ‫سلێامن عه‌لی مۆنتاری به‌ ره‌گه‌ز‬ ‫غانی‪ ،‬ره‌تی كرده‌وه‌ كه‌ گوێ بۆ بڕیاره‌كانی‬ ‫راهێنه‌ره‌كه‌ی (مۆرینۆ) بگرێت كاتێك‬ ‫هه‌ردووكیان له‌ یانه‌ی ئه‌نته‌رمیالن بوون‪،‬‬

‫‪ 3‬ملیۆن یۆرۆ ده‌به‌خشێت بۆ‬ ‫دروستكردنی مزگه‌وتێك‬

‫كاتێ مۆرینۆ داوای له‌ مۆنتاری كرد‬ ‫رۆژوو نه‌گرێت بۆ ئه‌وه‌ی ئاستێكی باش‬ ‫پێشكه‌ش بكات‪ ،‬به‌اڵم ناوبراو ئه‌و داوایه‌ی‬ ‫ره‌تكرده‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه به‌ بڕیاری راهێنه‌ر له‌‬ ‫ئه‌نجامی ئه‌وه‌دا له‌ چه‌ند یارییه‌ك بێبه‌ش‬ ‫بوو‪.‬‬ ‫‪5‬ـ ئه‌بیدال و ئاهه‌نگ‪:‬‬ ‫ی��ان �ه‌ی ب�ه‌رش�ه‌ل��ۆن�ه‌ی ئیسپانی‬ ‫نازناوی جامی سۆپه‌ری به‌ده‌ستهێناو‬ ‫خستیه‌ ناو خه‌زێنه‌ هه‌ڵچرناوه‌كه‌ی به‌‬ ‫جامه‌كان‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی جێگه‌ی سه‌رنج‬ ‫بوو ئه‌وه‌بوو ك ‌ه هه‌ردوو یاریزان ئیریك‬ ‫ئه‌بیدالی فه‌ره‌نسی و یایا تۆرێی هاوڕێی‬ ‫كاتێك له‌سه‌ر سه‌كۆی ئاهه‌نگگێڕان‬ ‫بوون‪ ،‬ده‌می شه‌مپانیاكانیان كرانه‌وه‌‬

‫بۆ ئاهه‌نگگێڕان‪ ،‬ئه‌مان له‌و شوێن ‌ه‬ ‫دووركه‌وتنه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌ر رێزگرتنیان له‌‬ ‫ئادابه‌كانی ئیسالم‪.‬‬ ‫‪6‬ـ ملكه‌چبوونی یه‌كێتیی ئینگلیزی‪:‬‬ ‫یه‌كێتیی ت��ۆپ��ی پێی ئینگلیزی‬ ‫له‌م دواییانه‌دا ملكه‌چ بوو بۆ یاریزانه‌‬ ‫مسوڵامنه‌كان له‌ یاریگاكاندا‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌ رووداوه‌ك���ه‌ی یایا ت��ۆرێ و عاره‌قدا‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی یاریزانه‌ سه‌نیگالییه‌كه‌ (دیمبا با)‬ ‫پێی هه‌ستا كاتێك ره‌تی كرده‌وه‌ خه‌اڵتێك‬ ‫وه‌رگرێت كه‌ بریتی بێ له‌ بوتڵێك عاره‌ق‪.‬‬ ‫بۆیه‌ یه‌كێتیی تۆپی پێی ئینگلیزی له‌گه‌ڵ‬ ‫كۆمپانیای سپۆنسه‌ر رێككه‌وتن‪ ،‬كه‌‬ ‫هه‌ركاتێك باشرتین ی��اری�زان مسوڵامن‬ ‫بوو‪ ،‬ئه‌وا ده‌بێت خه‌اڵته‌كه‌ بوتڵێك گیای‬

‫رسوشتی بێت له‌ جیاتی عاره‌ق‪.‬‬ ‫‪7‬ـ ئۆزیل و جه‌ژنی خۆشه‌ویستی‪:‬‬ ‫م �ه‌س��ع��ود ئ��ۆزی��ل��ی ی��اری �زان��ی‬ ‫ن��اوه‌ڕاس��ت��ی ی��ان�ه‌ی ری��اڵ م�ه‌دری��د‪،‬‬ ‫ل �ه‌ ب�ڵاوك��راوه‌ی��ه‌ك��دا ل �ه‌ ماڵپه‌ڕی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی تویته‌ر‪ ،‬ره‌تی كرده‌وه‌‬ ‫ك �ه‌ ئاهه‌نگ بگێڕێت ب���ه‌وه‌ی كه‌‬ ‫ناونراو ‌ه به‌ (جه‌ژنی خۆشه‌ویستی) و‬ ‫ره‌خنه‌ی له‌و كه‌سانه‌ گرت كه‌ سااڵنه‌‬ ‫ل�ه‌م رۆژەدا ئاهه‌نگ ده‌گێڕن به‌و‬ ‫بۆنه‌یه‌وه‌‪ .‬مه‌سعود ده‌ڵ��ێ��ت‪« :‬من‬ ‫مسوڵامنم‪ ،‬ئاهه‌نگ ناگێڕم به‌ جه‌ژنی‬ ‫خۆشه‌ویستی‪ ،‬خه‌فه‌ت بۆ ئه‌و كه‌سانه‌‬ ‫ده‌خۆم ك ‌ه سااڵنه‌ ئاهه‌نگ ده‌گێڕن به‌م‬ ‫بۆنه‌یه‌وه‌»‪.‬‬

‫بۆچی تیروپشكی نیوه‌ی كۆتایی و‬ ‫چاره‌كی كۆتایی جیاكرایه‌وه‌‬ ‫موحه‌ممه‌د عه‌واد‬

‫ڕەوەند‬

‫هه‌ند ‌ێ راپۆرتی رۆژنامه‌وانیی‬ ‫بۆسنی‪ ،‬رایانگه‌یاند ك ‌ه ئه‌ستێره‌ی‬ ‫تۆپی پێی فه‌ره‌نسی و یانه‌ی ریاڵ‬ ‫مه‌درید (كه‌ریم بنزیام)‪ ،‬سێ ملیۆن‬ ‫یۆرۆی به‌خشیوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش له‌ پێناو‬ ‫به‌شداری كردن له‌ دروستكردنی‬

‫مزگه‌وتێكدا له‌ شاری (لیۆن)ی فه‌ره‌نسی‪،‬‬ ‫شوێنی له‌دایكبوونی‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌ی (فازا) ئاماژەی بۆ ئه‌وه‌‬ ‫كردووه‌ كه‌ بنزیمه‌ بڕیاری داو ‌ه نیوه‌ی‬ ‫تێچوونی دروستكردنی مزگه‌وته‌كه‌‬ ‫بگرێته‌ ئه‌ستۆ‪ ،‬كه‌ نرخه‌كه‌ی به‌ شه‌ش‬ ‫ملیۆن یۆرۆ ده‌خه‌مڵێرنێت‪.‬‬ ‫رۆژن��ام �ه‌ك �ه‌ روون��ی��ك��رده‌وه‌ كه‌‬

‫سیزار ناپاكی له‌گه‌ڵ ئینته‌ر میالن ده‌كات‬ ‫جۆلیۆ سیزاری به‌رازیلی و گۆڵچی پێشووی ئینته‌ر میالن ده‌یه‌وێت‬ ‫له‌ كۆتایی وه‌رزدا بۆنده‌كه‌ی له‌گه‌ڵ یانه‌ی كوینز پاركرێنجه‌رزی ئینگلیزیدا‬ ‫هه‌ڵبوه‌شێنێته‌وه‌ و په‌یوه‌ندی بكات به‌ یانه‌ی میالنی ئیتاڵییه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌یش‬ ‫الی ئینته‌ر میالن ده‌یكاته‌ كه‌سێكی ناپاك‪ ،‬به‌هۆی دوژمنایه‌تیان له‌گه‌ڵ‬ ‫میالن‪.‬‬ ‫چوونی سیزار بۆ میالن له‌ پێناو یاریی كردنی دایه‌ له‌گه‌ڵ یانه‌یه‌كی‬ ‫گه‌وره‌ تا له‌ جێی متامنه‌ی فلیپۆ سكۆالری راهێنه‌ری به‌رازیلدا مبێنێته‌وه‌ و‬ ‫بانگهێشتی بكات بۆ جامی جیهانی ‪ 2014‬كه‌ ئێستا گۆڵچی سه‌ره‌كییه‌‪ ،‬به‌‬ ‫مانه‌وه‌یشی له‌و یانه‌ له‌ پێكهاته‌ی به‌رازیل دوور ده‌خرێته‌وه‌ به‌هۆی ئه‌وه‌ی‬ ‫یانه‌كه‌ی نزیكه‌ له‌ دابه‌زین بۆ ریزی یانه‌ پله‌ یه‌كه‌كانی ئینگلته‌را‪.‬‬

‫ئه‌ستێره‌كه‌ی تیپه‌ شاهانه‌كه‌ بڕیاری داو ‌ه‬ ‫ب�ه‌ش��داری بكات ل�ه‌و پ��رۆژەی �ه‌دا‪ ،‬دوای‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌ الیه‌ن هاوڕێیه‌كییه‌وه‌ باسی ئه‌و‬ ‫كاره‌ی بۆ كراوه‌‪.‬‬ ‫شایانی باسه‌ كه‌ریم بنزیمه‌ یه‌كێكه‌ له‌و‬ ‫سێ یاریزانه‌ مسوڵامنه‌ی كه‌ له‌ ریزه‌كانی‬ ‫یانه‌ شاهانه‌كه‌دان‪ ،‬له‌پاڵ هه‌ریه‌كه‌ له‌‬ ‫مه‌سعود ئۆزیل و سامی خزیره‌‪.‬‬

‫سااڵنی پێشوو كاتێك تیروپشكی‬ ‫چاره‌كی كۆتایی خولی یانه‌پاڵه‌وانه‌كانی‬ ‫ئه‌ورپا به‌ڕێوه‌ ده‌چ��وو‪ ،‬هه‌مان كات‬ ‫تیروپشك بۆ نیوه‌ی كۆتایی ئه‌نجام‬ ‫ده‌درا‪ ،‬ئیرت پێویستی نه‌ده‌كرد جارێكی‬ ‫ت��ر دووب����اره‌ ده‌س���ت ب��ك��رێ��ت�ه‌وه‌ به‌‬ ‫راكێشانه‌وه‌ی‪.‬‬ ‫به‌اڵم سێ هۆكاری سه‌ره‌كی هه‌ن بۆ‬ ‫جیاكردنه‌وه‌یان‪ ،‬كه‌ برینت له‌م سێ خاڵه‌ و‬ ‫هه‌ریه‌كه‌شیان گرنگیی خۆی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬بۆ منوونه‌ ئه‌گه‌ر مبانزانیایه‌‬ ‫ل �ه‌ ن��ی��وه‌ی كۆتاییدا ری���اڵ م�ه‌دری��د‬ ‫رووب���ه‌ڕووی ب �راوه‌ی نێوان یۆڤانتۆس‬ ‫و بایه‌ر میونخ ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬ق��ورس بوو‬ ‫داوه‌رێكی ئیسپانی بۆ به‌ڕێوه‌بردنی‬ ‫یارییه‌كه‌ دابین بكرایه‌‪ ،‬یاخود نه‌ده‌كرا‬ ‫ستاركی ئه‌ڵامنی دابرنایه‌ بۆ یارییه‌كه‌ی‬ ‫پاریس سان جێرمان و به‌رشه‌لۆنه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫بزانرایه‌ براوه‌كه‌ی نێوانیان له‌ نیوه‌ی‬

‫جۆكۆڤیچ پارێزگاریی ل‌ه پێشه‌نگی ریزبه‌ندیی كرد‬ ‫نۆڤاك جۆكۆڤیچی سڕبی و یاریزانی تێنس توانی بۆ بیستهه‌مین‬ ‫هه‌فته‌ له‌سه‌ریه‌ك پارێزگاریی له‌ پله‌ی پێشه‌نگی ریزبه‌ندی یاریزانانی‬ ‫تێنس بكات‪ ،‬دوای ئه‌وه‌ی دووشه‌ممه‌ ریزبه‌ندی نوێی راگه‌یه‌ندرا‪،‬‬ ‫ریزبه‌ندییه‌كه‌یش به‌م شێوه‌یه‌یه‌‪ -1 :‬جۆكۆڤیچ ‪ 12.500‬خاڵ‪ -2 ،‬ئه‌ندی‬ ‫مۆرای بریتانی ‪ 8.750‬خاڵ‪ -3 ،‬رۆجێ فێدرێری سویرسی ‪ 8.670‬خاڵ‪،‬‬ ‫‪-4‬داڤید فێره‌ری ئیسپانی ‪ 6.970‬خاڵ‪-5 ،‬رافائیل نادالی ئیسپانی ‪6.385‬‬ ‫خاڵ‪ ،‬پینج پله‌كه‌ی داهاتوویش به‌م شێوه‌یه‌یه‌‪ :‬تۆماس بردیچی چیكی‪،‬‬ ‫مارتن دیلپۆترۆی ئه‌رجه‌نتینی‪ ،‬تسۆنگای فه‌ره‌نسی‪ ،‬ریچارد گاسكیه‌ی‬ ‫فه‌ره‌نسی‪ ،‬یانكۆ تیبساریڤیچی سڕبی‪.‬‬

‫كۆتاییدا به‌ بایه‌ر میونخ ده‌گات‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬ئه‌نجامدانه‌وه‌ی تیروپشك‬ ‫له‌ نیوه‌ی كۆتاییدا داهاتێكی زیاتر‬ ‫ده‌باته‌ خه‌زێنه‌ی یه‌كێتیی تۆپی پێی‬ ‫ئه‌ورپییه‌وه‌‪ ،‬كه‌ له‌ فرۆشتنه‌وه‌ی په‌خش‬ ‫كردن و سپۆنسه‌ری كه‌ناڵه‌كان ده‌ستیان‬ ‫ده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫سێهه‌م‪ :‬كاریگه‌ریی درووستكردنی‬ ‫راگه‌یاندنه‌كان له‌سه‌ر چاره‌كی كۆتایی‪:‬‬

‫یارییه‌كانی چاره‌كی كۆتایی‬ ‫گرنگییه‌كی تایبه‌تیان پێدەدرا‬ ‫و له‌ ئێستاشدا یانه‌كان بیر و‬ ‫هۆشیان الی چاره‌كی كۆتاییه‌ و‬ ‫باسی نیوه‌ی كۆتایی ناكرێت‪ ،‬وه‌ك‬ ‫سااڵنی پێشوو‪ .‬به‌ تایبه‌ت ئه‌گه‌ر‬ ‫ل ‌ه نیوه‌ی كۆتاییدا ریاڵ مه‌درید و‬ ‫به‌رشه‌لۆنه‌ به‌ یه‌ك بگه‌یشتنایه‌ له‌و‬ ‫تیروپشكه‌دا‪.‬‬

‫‌ژماره‌ پێوانه‌ییه‌كانی ئه‌م وه‌رزه‌ی باێرن میونخ‬ ‫یه‌كال كردنه‌وه‌ی نازناوه‌كه‌ به‌ر ل ‌ه ماوه‌ی ‪ 28‬هه‌فته‌دا كه‌ پێشرت‬ ‫‪ 28‬بوو‪ ،‬تۆماركردنی هه‌شت بردنه‌وه‌ی له‌سه‌ر یه‌ك له‌ سه‌رتای وه‌رزدا‪،‬‬ ‫تۆماركردنی زۆرترین سه‌ركه‌وتنی له‌سه‌ر یه‌ك له‌ ده‌ره‌وه‌ی یاریگای خۆی‬ ‫ك ‌ه هه‌شت بردنه‌وه‌ بوو‪ ،‬تۆماركردنی یانز ‌ه سه‌ركه‌وتنی له‌سه‌ریه‌ك له‌‬ ‫ناوه‌ڕاستی وه‌رزدا‪ ،‬كۆكردنه‌وه‌ی زۆرترین خاڵ له‌ مێژووی خوله‌كه‌دا كه‌‬ ‫پیێشرت ‪ 81‬خاڵ بوو‪ ،‬ئه‌م تا ئێستا ‪75‬ی كۆكردۆته‌وه‌‪ ،‬زۆرترین جیاوازی‬ ‫له‌گه‌ڵ یانه‌ی دووه‌م��دا‪ ،‬تۆماركردنی زۆرترین گۆڵ‪ ،‬كه‌مرتین گۆڵی‬ ‫لێكراوه‌‪ ،‬تووشی ته‌نها یه‌ك شكست بووه‌‪.‬‬

‫‪11‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)30‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/9‬ساڵی یەکەم‬

‫‪komalayati.bayan@yahoo.com‬‬

‫عومه‌ر كڵۆڵ‪ ،‬سكرتێری گرووپی كه‌رگه‌لی كوردستان بۆ به‌یان‪:‬‬

‫ـ ل ‌ه ئاستی دكتۆرادا له‌شكرێك ئه‌ندام و الیه‌نگرمان هه‌ی ‌ه‬ ‫ـ پێشتر كه‌ر ڕەمزی ئاشتی بوو‪ ،‬پیكاسۆی نامه‌رد گۆڕیی ب ‌ه كۆتر‬ ‫گرووپی كه‌رگه‌لی كوردستان‪ ،‬ناوێكی نامۆ نیی ‌ه بۆ ئێمه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ هه‌یه‌ هه‌میشه‌ ل ‌ه‬ ‫په‌نای هێنانی ئه‌م ناوه‌دا‪ ،‬ڕاسته‌وخۆ سه‌رسوڕمانێك الی خه‌ڵك دروست ده‌بێت‬ ‫و وه‌ك شتێكی نائاسایی ته‌ماشای ده‌كرێت‪ .‬له ‌دیدی ئێمه‌دا گرووپی كه‌رگه‌لی‬ ‫كوردستان‪ ،‬ته‌نیا ناوێكی كۆمیدییانه‌یه‌ و هیچ ئامانج و بنه‌ما و فه‌لسه‌فه‌یه‌كی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی نییه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌ وته‌ی سكرتێری گرووپه‌كه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ جۆرێكی تره‌‪ .‬له‌م‬ ‫گفتوگۆیه‌دا هه‌ندێك نه‌وتراو سه‌باره‌ت به‌ گرووپی كه‌رگه‌ل و دیدی ئه‌وان بۆ‬ ‫كۆمه‌ڵگا بخوێننه‌وه‌‪.‬‬

‫ب���ه‌ی���ان‪:‬‬ ‫ب����ی����رۆك����ه‌ی‬ ‫گرووپی كه‌رگه‌ل له‌‬ ‫چییه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ی گرت؟‬ ‫عومه‌ر كڵۆڵ‪ :‬له‌ نه‌بوونی ئازادیی‬ ‫دیموكراسی و دیكتاتۆریه‌ته‌وه‌‪ .‬به‌هۆی‬ ‫جاشایه‌تی و پاشایه‌تیی كورده‌وه‌‪ ،‬منیش‬ ‫كه‌رایه‌تی و كوردایه‌تییم دام�ه‌زران��د‪.‬‬ ‫بیستم كه‌ حیزبی كه‌رانێك هه‌یه‌‪ ،‬دوای‬ ‫ئه‌وه‌ له‌ به‌ندیخان ‌ه ده‌رب��از ب��ووم‪ ،‬بیرم‬ ‫ل �ه‌وه‌ ك��رده‌وه‌ كه‌ چۆن په‌یامه‌كه‌م به‌‬ ‫خه‌ڵك ڕابگه‌یه‌نم‪ ،‬وا له‌ خه‌ڵك بكه‌م‬ ‫ك �ه‌ خ��ۆف��رۆش نه‌بێت و واڵت��پ��ه‌روه‌ر‬ ‫بێت‪ .‬ئایدۆلۆژیایه‌كی تایبه‌تم بۆی دانا‪،‬‬ ‫فه‌لسه‌فه‌یه‌كی قووڵ له‌ پشتی ئه‌م كاره‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم خه‌ڵك لێی تێناگات‪ .‬خه‌ڵك‬ ‫له‌ كه‌ر هه‌ر وه‌ك ئاژەڵه‌كه‌ تێده‌گات‪،‬‬ ‫ئیرت پشته‌وه‌ی تێناگات‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬بوونی وه‌ها گرووپ‪،‬‬ ‫ی���ان ح��ی��زب��ێ��ك‪ ،‬ت��ا چ �ه‌ن��د له‌‬ ‫كۆمه‌ڵگادا گرنگه‌؟‬ ‫ع��وم �ه‌ر ك��ڵ��ۆڵ‪ :‬ئه‌مڕۆ‬ ‫خه‌ڵك له‌ ده‌سه‌اڵت بێزار بووه‌‪،‬‬ ‫ه��ۆی سه‌ركه‌وتنی گۆڕانیش‬ ‫ه��ه‌ر ئ���ه‌وه‌ ب���وو‪ .‬م��ن ئ�ه‌ون��ده‌‬ ‫جه‌ماوه‌ر شك ده‌به‌م كه‌ ده‌توانم له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ر الیه‌نێك بیه‌وێت‪ ،‬ملمالنێ‌ بكه‌م‪.‬‬ ‫ئه‌وانیش ده‌توانن له‌سه‌ر ئه‌م بابه‌ته‌‬ ‫له‌گه‌ڵم ڕاپرسی ئه‌نجام بده‌ن و دڵنیام‬ ‫ئێمه‌ لێیان ده‌به‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ده‌ڵێن ئێوه‌ به‌م كاره‌ پێگه‌ی‬ ‫مرۆڤتان خستووه‌ته‌ مه‌ترسییه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬

‫چۆنه‌؟‬ ‫عومه‌ر كڵۆڵ‪ :‬له‌ واڵتان خه‌ڵك كه‌ر‬ ‫ده‌خ��واز ‌ێ و شوو به‌كه‌ریش ده‌كات‪ .‬له‌‬ ‫بولگاریا كه‌رێكیان به‌م دواییه‌ بۆ سه‌رۆكی‬ ‫شاره‌وانی هه‌ڵبژاردووه‌‪ .‬ئه‌مانه‌ به‌ڵگه‌ن‬ ‫له‌سه‌ر ئ�ه‌و ‌ه كه‌ مرۆڤایه‌تی كه‌وتبێته‌‬ ‫دۆخێكی بێزاركه‌رانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ درۆ و‬ ‫دزی و خیانه‌ت و ناپاكی و فیڵكردن زۆر‬ ‫بووه‌ و كه‌س باره‌كه‌ی سه‌رشانی به‌ پاكی‬ ‫هه‌ڵناگرێت‪ .‬خه‌ڵكیش هه‌یه‌ پێی باشه‌‬ ‫وه‌ك كه‌ر بژی‪ .‬كه‌ر سیمبولی ئارامی و‬ ‫گوێڕایه‌ڵی و قه‌ناعه‌ته‌‪ .‬كه‌ر خزمه‌تی بێ‌‬ ‫پاداشته‌‪ ،‬به‌اڵم میلله‌تی ئێم ‌ه ئه‌وه‌نده‌‬ ‫ناهۆشیاره‌‪ ،‬كه‌ری ب ‌ه گه‌وج داناوه‌‪ .‬كه‌ر‬ ‫ڕەم��زی نه‌گۆڕیی و ئ��ازای و لێهاتوییه‌‪.‬‬ ‫وشه‌ی كه‌ر كورتكراوه‌ی وشه‌ی كاره‌‪ ،‬بۆ‬ ‫وێنه‌ ده‌ڵێین سواڵكه‌ر‪ ،‬نوێژكه‌ر‪ ،‬ئیشكه‌ر‪،‬‬ ‫یاریكه‌ر‪ .‬ئێمه‌ كاتێك به‌ خۆمان ده‌ڵێین‬ ‫كه‌ر‪ ،‬واتای ئه‌وه‌یه‌ به‌رپرسیارین‪ ،‬كارێك‬ ‫هه‌ڵده‌گرین له‌سه‌ر شامنان‪ ،‬باره‌ك ‌ه به‌‬ ‫ڕاستی هه‌ڵده‌گرین‪ .‬ك��ام س�ه‌رك��رده‌ی‬ ‫كورد ئه‌مڕۆ توانیویه‌تی باره‌كه‌ به‌ ڕاستی‬ ‫بگه‌یه‌نێته‌ شوێنی خۆی؟ الی ئێم ‌ه كه‌ر‬ ‫ژیان و كه‌م ژیان هه‌ی ‌ه نه‌ك كه‌ڵ ژیان‬ ‫و كه‌م ژی��ان‪ .‬مرۆڤی واهه‌یه‌ ‪ 100‬ساڵ‬ ‫ده‌ژی و هیچ سوودێكی بۆ كۆمه‌ڵگا نییه‌‬ ‫و ئه‌وه‌نده‌ی ‪ 30‬ساڵێك ناتوانێت له‌ ژیان‬ ‫تێبگات‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ئه‌ندامانی ئێو ‌ه چه‌ندن‪،‬‬ ‫پێگه‌ی حیزبییان چۆن دابه‌شكراوه‌؟‬ ‫عومه‌ر كڵۆڵ‪ :‬ئ�ه‌وه‌ن��ده‌ زۆرن له‌‬ ‫ژماردن نایه‌ن‪ .‬من ته‌مای ئه‌وه‌م هه‌یه‌ بۆ‬ ‫ئه‌مجاره‌ی ئه‌ندامی په‌رله‌مان خۆم بپاڵێوم‪،‬‬ ‫ئه‌وكات ژم��اره‌ی ئه‌ندام و الیه‌نگرمان‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت‪ .‬ئاخوڕ الی ئێمه‌ كۆمیته‌یه‌‪.‬‬ ‫ته‌ویل ‌ه مه‌ڵبه‌نده‌‪ ،‬خان سكرتاریه‌ته‌‪ .‬زه‌ڕین‬

‫سكااڵیه‌‪ ،‬جووته‌ ڕەخنه‌یه‌‪ ،‬سمكۆاڵن‬ ‫ناڕەزاییه‌‪ ،‬ڕەشمه‌ یاسایه‌‪ ،‬ئاخوڕ ئابورییه‌‪،‬‬ ‫بار به‌رپرسیارێتییه‌‪ .‬ئۆرگانی گرووپه‌كان‬ ‫به‌مشێوه‌یه‌ن‪ .‬ه�ه‌ر به‌ناوی ئاژەڵه‌وه‌‬ ‫دامناون‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬له‌ ئێستادا زۆر ده‌رناكه‌ون و‬ ‫وه‌ك پێویست چاالكییتان نییه‌‪ ،‬هۆكه‌ی‬ ‫چییه‌؟‬ ‫ع��وم��ه‌ر ك��ڵ��ۆڵ‪ :‬م��ن وه‌ك خ��ۆم‬ ‫كه‌موكووڕییم نه‌بووه‌‪ ،‬هه‌ر له‌ به‌شداریی‬ ‫ڕۆژن��ام��ه‌ و گ��ۆڤ��ار و ت�ه‌ل�ه‌ف��زی��ۆن و‬ ‫له‌ ئێستاشدا یوتیوب و فه‌یسبووك‪،‬‬ ‫ب�ه‌اڵم له‌سه‌ر ئاستی گ��رووپ و حیزب‪،‬‬ ‫دابونه‌ریتی كۆمه‌ڵگا بووه‌ته‌ ڕێگر له‌‬ ‫ب��ه‌رده‌م ك��ار و چاالكیی ئه‌ندامامنان‪،‬‬ ‫كه‌س نه‌یتوانیوه‌ وه‌ك من باجی ئه‌مه‌‬ ‫بدات‪ ،‬كه‌س نه‌یتوانیوه‌ وه‌ك من ‪ 35‬ساڵه‌‬ ‫ئیهانه‌ی خه‌ڵك قبوڵ بكات‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬له‌ ده‌ره‌وه‌ ئاگایان له‌ ئێوه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬حیزب و ڕێكخراوی وا هه‌ن كه‌‬ ‫یارمه‌تیی كاره‌كانی ئێوه‌ بده‌ن و له‌ ڕووی‬ ‫په‌یڕەو و پڕۆگرامه‌و ‌ه هاوكارتان بن؟‬ ‫عومه‌ر كڵۆڵ‪ :‬وشه‌یه‌ك سوودمان‬ ‫له‌ ده‌ره‌وه‌ و هیچ الیه‌نێك وه‌رنه‌گرتووه‌‬ ‫و هه‌مووی به‌ نێره‌كه‌ریی خۆم په‌یڕەوی‬ ‫ناوخۆم دان��اوه‌ و مۆڵه‌تی ڕەسمییم له‌‬ ‫حكومه‌ت وه‌رگرتووه‌‪ .‬ل ‌ه كه‌ناڵی ‪LBC‬ى‬ ‫لوبنانی وه‌ك نوێنه‌ری عێراق به‌شداریی‬ ‫گفتوگۆیه‌كم ك��رد ل �ه‌گ �ه‌ڵ نوێنه‌ری‬ ‫میرس و تونس و لوبناندا پله‌ی یه‌كه‌مم‬ ‫به‌ده‌ستهێنا‪ .‬حیزبی دیموكراتی ئه‌مریكا‬ ‫ك�ه‌ به‌رپرسه‌كه‌ی ئۆبامای سه‌رۆكی‬ ‫ئه‌مریكا خۆیه‌تی‪ ،‬هێامكه‌یان كه‌ره‌‪ .‬من‬ ‫هه‌ر نام ‌ه ده‌نێرم بۆ ئۆباما و به‌ گه‌یشتنی‬ ‫نامه‌كه‌م ‪ ،‬له‌قه‌یه‌ك ل ‌ه ده‌رگاكه‌ ده‌دات و‬ ‫ئیرت تا ئێستا هیچ وه‌اڵمێكی نه‌داوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫به‌یان‪ :‬له‌ كۆڕ و كۆبوونه‌كاندا چۆن‬ ‫ته‌ماشای ئه‌ندامانی ئێوه‌ ده‌كرێت؟‬ ‫عومه‌ر كڵۆڵ‪ :‬زۆربه‌ی میلله‌ته‌كه‌مان‬ ‫سه‌ره‌تا وه‌ك سه‌گ قه‌پی لێم ده‌گرت‪ ،‬وه‌ك‬ ‫مانگا قۆچی لێده‌دام‪ .‬به‌اڵم به‌ كۆڵنه‌دان‬ ‫و خۆگریی خۆم توانیم خه‌ڵك تێبگه‌یه‌نم‬ ‫كه‌ به‌رنامه‌كه‌ی من گه‌یشتووه‌ته‌ ئاستێكی‬ ‫نیۆده‌وڵه‌تی‪ .‬ئه‌وه‌نده‌ی له‌ ئه‌وروپاوه‌‬ ‫په‌یوه‌ندییم پێوه‌ كراوه‌ و گرنگییم پێدراوه‌‪،‬‬ ‫ل ‌ه ناوخۆ وانه‌بووه‌‪ .‬هه‌ر تێگه‌یشتنێكیش‬ ‫به‌ گوێره‌ی كولتوور و ژیاره‌كه‌ی خۆی ئه‌م‬ ‫به‌رنامه‌یه‌ی منی خوێندووه‌ته‌وه‌‪ .‬زۆربه‌ی‬ ‫ئه‌ندامه‌كانم ئه‌مڕۆ بڕوانامه‌ی دكتۆرایان‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬بۆ منوونه‌ وه‌زی���ری پێشووی‬ ‫ته‌ندروستی دۆستێكی زۆر باشی ئێمه‌یه‌ و‬ ‫هه‌رچییم داوا كردبێت بۆی كردووم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وه‌ك ئه‌ندام ئه‌ندامامن نییه‌ تا ناسنامه‌م‬ ‫بۆ كردبێت و ئابوونه‌ بدات‪ ،‬به‌اڵم به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ له‌ وه‌زاره‌ته‌كاندا له‌ سه‌ره‌وه‌ بیگره‌‬ ‫تا خزمه‌تگوزاره‌كان‪ ،‬ئه‌ندامی منیان تێدا‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬ل ‌ه كۆلێژ و مامۆستای زانكۆكانه‌وه‌‬ ‫زۆرمان هه‌ن‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬تێگه‌یشتنی میلله‌تی كورد‬ ‫بۆ كه‌ر‪ ،‬تێگه‌یشتنێكی خراپه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر چی‬ ‫كه‌ر ب��ه‌رده‌وام یارمه‌تیده‌ر و پاڵپشتی‬ ‫خه‌باتی شاخ بووه‌‪ ،‬ئێوه‌ هه‌وڵتان نه‌داوه‌‬ ‫ده‌ستكاریی ئه‌م دیده‌ بكه‌ن؟‬ ‫ع��وم��ه‌ر ك��ڵ��ۆڵ‪ :‬ك���ه‌ر زی��ات��ر له‌‬ ‫گونده‌كاندا به‌كارهاتووه‌‪ .‬خه‌ڵكی ئه‌م‬ ‫ناوچانه‌ش به‌ زۆری‪ ،‬بێویژدان بوون و‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی خه‌ڵكی ئه‌م ناوچانه‌ سوودیان‬ ‫ل ‌ه كه‌ر وه‌گرتووه‌‪ ،‬ناوچه‌ شارستانییه‌كان‬ ‫لێی سوودمه‌ند نه‌بوون‪ ،‬كه‌چی ناوچه‌‬ ‫شارستانییه‌كان زۆرت��ر به‌رانبه‌ر كه‌ر‬ ‫به‌ڕێز و حورمه‌ت بوون و به‌زه‌ییان پێدا‬ ‫هاتووه‌ته‌وه‌‪ .‬ئ �ه‌وان ده‌زان��ن ئاژەڵێكی‬ ‫سوودبه‌خش و سته‌ملێكراوه‪ .‬خه‌ڵكی‬ ‫گ��ون��ده‌ك��ان ك�ه‌ ك��اری��ان ب�ه‌ك�ه‌ر نه‌ما‪،‬‬ ‫ده‌كه‌ون ‌ه نه‌قیزه‌ و لێدانی‪ .‬به‌ ڕاستی كورد‬ ‫میلله‌تێكی بێ‌ ئه‌مه‌كه‌ و له‌ ئاستی كه‌ر‬ ‫هه‌موو كوێرن‪ ،‬هه‌ر به‌درۆ و خۆكوژی‬ ‫فێرن‪ .‬خودا ڕێزی له‌ كه‌ر داناوه‌‪ ،‬كه‌چی‬ ‫ئێمه‌ ناینێین‪ .‬ئێمه‌ به‌ كۆمه‌ڵگا ده‌ڵێین‬ ‫به‌سه‌ كه‌ر كوشنت‪ ،‬با ئاشتی بكه‌ین نه‌وه‌ك‬ ‫براكوژی‪ .‬پێشرت كه‌ر ڕەمزی ئاشتی بوو‪،‬‬ ‫پیكاسۆی نامه‌رد گۆڕیی به‌ كۆتر‪ .‬ئه‌مریكا‬ ‫تا ئێستاش نه‌یگۆڕیوه‌‪.‬‬

‫منداڵی دڵته‌نگ‬ ‫حەمەى ئەحمەد رەسوڵ‬ ‫ئ��ه‌وه‌ی ئ �ه‌زم��وون نیشانیداوه‌‪،‬‬ ‫به‌شێكی زۆر له‌ دایكان و باوكان زوو‬ ‫ده‌هری ده‌بن و له‌ كووره‌ ده‌چنه‌ده‌ر‪.‬‬ ‫بێ سووچ و تاوان هه‌ڕە‌شه‌ له‌ منداڵ‬ ‫ده‌ك��ه‌ن‪ .‬هه‌روه‌ها كۆمه‌ڵێك قسه‌ی‬ ‫نارشین و بێ حورمه‌تانه‌ش ‌ڕە‌وانه‌ی‬ ‫منداڵ ده‌ك���ه‌ن‪ .‬ڕە‌نگه‌ ل �ه‌م كاته‌دا‬ ‫ته‌نبێی ب �ه‌ده‌ن��ی منداڵیش بكه‌ن‪.‬‬ ‫به‌ڵێ له‌ ماڵ دێینه‌ده‌ر‪ ،‬به‌ تووڕە‌یی‬ ‫و دڵیشكاوى ماڵئاوایی له‌ منداڵ‬ ‫ده‌كه‌ین‪ .‬منداڵ به‌ چاوی فرمێسكاوی‬ ‫و دڵته‌نگی‌‪ ،‬خۆشامن به‌ دڵێكی په‌رۆش‬ ‫و دنیایه‌ك له‌ په‌شیامنی‪ ،‬له‌ منداڵه‌كه‌‬ ‫جیا ده‌بینه‌وه‌‪.‬‬

‫كاتێك منداڵ دڵته‌نگه‌‪ ،‬زۆر گرنگ ‌ه‬ ‫ته‌نیا جێی نه‌هێڵین به‌ تایبه‌ت ئه‌گه‌ر‬ ‫خۆمان ئ��ازارم��ان داب��ێ‪ .‬زۆر گرنگه‌‬ ‫له‌وكاته‌دا منداڵ به‌ چاوی فرمێسكاوی‬ ‫ی��ان دڵته‌نگی جێنه‌هێڵین‪ ،‬چونكه‌‬ ‫منداڵ هه‌موو كاته‌كه‌ی به‌ دڵته‌نگی و‬ ‫دڵه‌ڕاوكێ تێپه‌ڕ ده‌بێ‪ ،‬سه‌بر و تاقه‌تی‬ ‫به‌سه‌ر ده‌چێ و هه‌ر كات چاوه‌ڕوانی‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ بگه‌ڕێته‌وه‌ الی دایك و باوكی‪.‬‬ ‫ه�ه‌روه‌ه��ا دای��ك و باوكیش ه��ۆش و‬ ‫فیكریان الی منداڵه‌كه‌یه‌و حه‌ز ده‌كه‌ن‬ ‫خێرا بگه‌ڕێنه‌وه‌ الی ئ�ه‌و‌‪ .‬س �ه‌ره‌ڕای‬ ‫ئه‌وه‌ دایك و باوك هه‌ست به‌ په‌شیامنی‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬خۆیان به‌ تاوانبار ده‌زانن و ‌له‌‬ ‫ناڕە‌حه‌تییان سه‌بریان نییه‌‪ ،‬وه‌ك شتێك‬ ‫ئازاری ویژدان ده‌یان گرێت‪ ..‬به‌اڵم حه‌ز‬

‫ده‌كه‌ن هه‌ر جۆرێك بووە دڵی منداڵ‬ ‫وه‌رگرنه‌وه‌ و به‌ جۆرێك ڕازیی بكه‌ن‪.‬‬ ‫دوای گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ م��اڵ‪ ،‬خۆ به‌‬ ‫قوربانی منداڵ ده‌ك �ه‌ن‪ ،‬باوه‌شكردن‬ ‫و ماچكردنیش‪ ،‬ئەویش ده‌كه‌وێته‌‬ ‫سه‌ماكردن (ئه‌مه‌ش له‌ كورده‌وارییدا‬ ‫زۆر ب��اوه‌)‪ .‬یان پێیده‌ڵێن «مببووره‌‬ ‫ئیرت ئه‌و كاره‌ ناكه‌م‪ ،‬ده‌ستم شكێ»‪.‬‬ ‫له‌مجۆره‌ قسانه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر ئه‌و كاره‌ ته‌نیا‬ ‫یه‌كجار ڕووی��دا‪ ،‬شێوازێكی دروسته‌‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌گه‌ر به‌رده‌وام دووپات ببێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هیچ لێبووردنێك ڕووداوه‌كه‌ قه‌ره‌بوو‬ ‫ناكاته‌وه‌‪ ،‬له‌مه‌ش گرنگرت ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫قسه‌كانی باوان بێبه‌ها ده‌بن‪.‬‬ ‫پێویسته‌ دایك و باوك له‌م حاڵه‌دا‬ ‫زۆرتر كات بۆ منداڵ ته‌رخان بكه‌ن و‬

‫منداڵه‌كه‌یان زۆرتر ال گرنگ بێت ل ‌ه‬ ‫خۆیان‪ .‬به‌شێكی زۆر له‌ دڵه‌ڕاوكه‌ و‬ ‫سرتێسی ڕۆژان��ه‌ له‌م حاڵه‌تانه‌ پێش‬ ‫دێن‪ ،‬كه‌ دایك و باوك گرنگی به‌ كات‬ ‫ناده‌ن زۆرجاران به‌هۆی كه‌میی كاتەوە‬ ‫تووشی دڵه‌ڕاوكه‌ و نیگه‌رانی ده‌بن و‬ ‫به‌بێ تاوان تووڕه‌یی خۆیان به‌سه‌ر‬ ‫منداڵدا ده‌ڕێ��ژن و ڕۆژە‌ك�ه‌ ده‌كوژن‪.‬‬ ‫له‌ ه�ه‌م��ووی گرنگرت‪ ،‬ئ �ه‌م ڕووداوه‌‬ ‫ده‌ڵته‌زێنه‌ تاسه‌ر له‌ كادێنی مێشكی‬ ‫منداڵدا ده‌مێنێته‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر ئێمه‌ خه‌م‬ ‫له‌و به‌شه‌ نه‌خۆین‪ ،‬ئه‌و ڕووداوان��ه‌‬ ‫ب �ه‌رده‌وام دووپ��ات ده‌بنه‌وه‌ و داوای‬ ‫لێبوورین به‌جۆرێك فریودانی منداڵه‌‌كه‌‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬منداڵیش به‌ره‌به‌ره‌ فێری ئه‌م‬ ‫فێڵه‌ ده‌بێت‪.‬‬

‫‪10‬‬ ‫‪komalayati.bayan@yahoo.com‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)30‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/9‬ساڵی یەکەم‬

‫ كۆمه‌ڵناسیی‬ ‫ خۆمانە‬ ‫ڕایان عوسامن دەینووسێت‬

‫فه‌یسبووك‪،‬‬ ‫ئه‌لبوومه‌ گه‌وره‌كه‬ ‫جاران هه‌ر هه‌موومان‬ ‫ئه‌رشیفێكامن له‌ ماڵه‌و ‌ه هه‌بوو‬ ‫كه‌ تایبه‌ت به‌ خۆمی خۆمان بوو‪،‬‬ ‫ئه‌م ئه‌رشیفه‌ ته‌نیا و ته‌نیا ئه‌وانه‌‬ ‫ده‌یانتوانی بیبینن كه‌ خزم و دۆست‬ ‫و هاوڕێی نزیكی ئێمه‌ بوون و به‌‬ ‫چه‌شنێك له‌گه‌ڵ ئێمه‌ له‌ په‌یوه‌ندیدا‬ ‫بوون‪ .‬چاالكییه‌كانی ڕۆژانه‌مان‪،‬‬ ‫هه‌واڵپرسی و تێكڕای ئه‌مانه‌‪ ،‬ته‌نیا‬ ‫سنوورێكی دیاریكراو ده‌ستنیشانی‬ ‫ده‌كردن‪.‬‬ ‫ئه‌م ئه‌رشیف و وێنه‌ و‬ ‫دۆكیۆمێنته‌ ڕۆژانه‌ییانه‌‪ ،‬كه‌مرت‬ ‫ده‌كه‌وتنه‌ به‌ر دیده‌ی خه‌ڵك و شوێنی‬ ‫تایبه‌تییان له‌ ماڵه‌وه‌ هه‌بوو‪ .‬به‌ هاتنی‬ ‫فه‌یسبووك و تۆڕە‌كانی په‌یوه‌ندیكردنی‬ ‫گشتی‪ ،‬ئه‌مه‌ ئیرت بووه‌ تۆزی به‌ر با و‬ ‫ئه‌وه‌ی گرنگ نه‌بێت ئه‌رشیفكردن و‬ ‫ته‌ماشاكردنه‌وه‌ی ڕابردووه‌‪ .‬به‌ ته‌نیا‬ ‫دیقه‌تدان و خوێندنه‌وه‌ی دوێنێیه‌ له‌‬ ‫چوارچێوه‌ی دیواره‌كانی ماڵه‌وه‌ دا‪.‬‬ ‫ئه‌م قۆناغه‌ تایبه‌مته‌ندییه‌كی‬ ‫تریشی ئه‌وه‌بوو كه‌ ئێم ‌ه خاوه‌نی‬ ‫تایبه‌مته‌ندی و چوارچێوه‌ی تاكیی‬ ‫خۆمان بووین‪ .‬واته‌ ئێمه‌ بۆ جیهانی‬ ‫خۆمان هه‌ریه‌كه‌‪ ،‬چوارچێوه‌ و‬ ‫سنوورێكامن كێشابوو و ئه‌م سنووره‌‬ ‫تاكییانه‌ بۆ زۆرێك له‌وانه‌ی كه‌ ئێمه‌یان‬ ‫له‌ شوێنێكی تایبه‌تدا نه‌دیبایه‌‪،‬‬ ‫زانیارییان له‌سه‌رمان نه‌بوو‪.‬‬ ‫فه‌یسبووك ئێستا كۆتایی به‌م‬ ‫ژیانه‌ تایبه‌تییه‌ی ئێم ‌ه هێناوه‌‪.‬‬ ‫به‌رده‌وام سنووره‌كانی ئێمه‌ زێده‌تر به‌‬ ‫ڕووی ده‌ره‌وه‌ی خۆماندا ده‌كرێنه‌وه‌‬ ‫و له‌ تایبه‌مته‌ندی داده‌ماڵرێین‪.‬‬ ‫ئێمه‌ هه‌رچی ئه‌لبوومی وێنه‌ و‬ ‫ئه‌رشیف و چاالكیی ژیانی ڕۆژانه‌مان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬هه‌مووی له‌به‌رده‌ستی‬ ‫تۆڕ ‌ە كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانن و لە‬ ‫ئه‌لبوومێكی گه‌وره‌تری پڕ بینه‌ردا‬ ‫تۆمارمان كردوون‪ .‬ئێمه‌ به‌م چه‌شنه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیكردنه‌ و بینیی چاالكییه‌‬ ‫ڕۆژانه‌ییانه‌مانه‌وه‌ له‌الیه‌ن دۆست‬ ‫و فرێنده‌كانی ناو ئه‌م تۆڕانه‌وه‪‌،‬‬ ‫دڵخۆشین‪ ،‬كه‌مرت له‌ بیری ئه‌وه‌داین‬ ‫كه‌ ده‌كرێت خاوه‌نی تایبه‌مته‌دی‬ ‫بین‪ .‬كه‌واته‌ ئه‌م قۆناغه‌‪ ،‬قۆناغی‬ ‫گواستنه‌وه‌یه‌ به‌ره‌و ئه‌ندامێتی‬ ‫له‌ جیهانێكی تردا‪ ،‬ك ‌ه هه‌رچی‬ ‫تایبه‌مته‌ندیی تاكی و ئه‌رشیف و‬ ‫دۆكیۆمێنتی ئێم ‌ه هه‌یه‌‪ ،‬به‌ ناچاری‬ ‫ده‌بێت بخرێته‌ ناو ئه‌م تۆڕانه‌وه‌ و بۆ‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی خۆمان بنێردرێت‪ .‬ئه‌مڕۆ‬ ‫ئیرت وای لێهاتووه‌‪ ،‬تێكڕا ده‌بێت له‌م‬ ‫دونیایه‌دا به‌شدار بین و ئه‌وه‌ی له‌م‬ ‫ئه‌لبوومه‌ گه‌وره‌یه‌دا وێنه‌ و چاالكیی‬ ‫ڕۆژانه‌ و به‌شداریی نه‌بێت‪ ،‬هه‌ر زوو‬ ‫جیاده‌كرێته‌وه‌ و پرسیاری ده‌خرێته‌‬ ‫سه‌ر‪ .‬هه‌رچیامن هه‌یه‌‪ ،‬ده‌بێت له‌‬ ‫فه‌یسبووك و ئه‌م تۆڕانه‌وه‌ بیخه‌ینه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ .‬فه‌یسبووك هه‌ر ئه‌وه‌ نییه‌‬ ‫كه‌ ئێمه‌ بۆ ده‌ره‌وه‌ی خۆمان ده‌بات‪،‬‬ ‫به‌ڵكه‌ داخوازیشی هه‌یه‌ و پێویسته‌‬ ‫ئێمه‌ سه‌رجه‌م تایبه‌مته‌ندییه‌كامنان‬ ‫بخه‌ینه‌ به‌رده‌ستی‪ ،‬ئه‌نجا شوێنامن له‌‬ ‫دنیاكه‌ی خۆی ده‌داتێ‌‪.‬‬

‫ورده‌كاریی ڕاگرتنی درامای گه‌رده‌لوول‬ ‫كه‌ناڵی كوردسات بودجه‌ی دراماكه‌ ئاشكرا ناكات‬ ‫«به‌مه‌به‌ستی پێداچوونه‌وه‌ی بواره‌كانی‪ :‬مێژوویی‪ ،‬هونه‌ری‪ ،‬كه‌لتووری و نه‌ته‌وه‌یی ڕاگیرا»‬ ‫به‌یان – تایبه‌ت‬

‫به‌مدواییانه‌ دوای په‌خشكردنی‬ ‫ه��ه‌ن��دێ‌ ب �ه‌ش��ی سێیه‌می درام���ای‬ ‫گ���ه‌رده‌ل���وول ل �ه‌ ك�ه‌ن��اڵ��ی ئاسامنیی‬ ‫كوردسات‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌كی چاوه‌ڕواننه‌كراو‬ ‫ئه‌م زنجیر ‌ه درامایه‌ ڕاگیرا‪ .‬به‌شێك پێیان‬ ‫وایه‌ كه‌ناڵی كوردسات له‌به‌ر نه‌بوونی‬ ‫م�ه‌رج��ی هونه‌ریی تۆكمه‌ و گرفتی‬ ‫شێواندنی مێژوو و ناڕە‌زایی به‌شێك له‌‬ ‫ناوچه‌كان به‌ هۆی په‌راوێزكه‌وتنیانه‌وه‪‌،‬‬ ‫ئه‌مه‌ی كردبێت ‪.‬‬ ‫كێشه‌كه‌ ته‌نیا په‌یوه‌ندیی به‌ تێكه‌ڵبوونی‬ ‫به‌شه‌كانه‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫جه‌لیل زه‌نگه‌‪ ،‬ده‌رهێنه‌ری دراماكه‌‪،‬‬ ‫به‌ (به‌یان)ی ڕاگه‌یاند «كه‌ هۆی ڕاگرتنه‌كه‌‬ ‫ته‌نیا په‌یوه‌ندیی به‌ كێشه‌ی تێكه‌ڵبوونی‬ ‫به‌شه‌كانه‌وه‌ له‌ كۆمپیۆته‌ر هه‌یه‌ و‬ ‫ناكرێت باكگراوندی تری هه‌بێت‪ ،‬دوای‬ ‫چاككردنه‌وه‌ی ئه‌و به‌شانه‌‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫په‌خش ده‌كرێته‌وه‌»‪.‬‬ ‫ك �ه‌چ��ی ك �ه‌ن��اڵ��ی ك��وردس��ات كه‌‬

‫سپۆنسه‌ری دراماكه‌یه‪ ‌،‬بۆخۆی ئه‌وه‌ی‬ ‫ڕاگه‌یاندووه‌ به‌مه‌به‌ستی پێداچوونه‌وه‌ی‬ ‫بواره‌كانی «مێژوویی‪ ،‬هونه‌ری‪ ،‬كه‌لتووری‬ ‫و نه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬بۆ ماوه‌یه‌كی دیاریكراو‬ ‫ڕاده‌گیرێت»‪ .‬ئاماژە‌ی جه‌لیل زه‌نگه‌نه‌‬ ‫سه‌باره‌ت ب ‌ه ده‌ركه‌وتنی بینایه‌ و شتی‬ ‫مۆدێرن له‌ كاتی وێنه‌گرتنه‌كه‌دا‪ ،‬وتیشی‬ ‫«ئه‌م وێنان ‌ه له‌ كاتی تۆماركردنی ستافی‬ ‫پشت كامێرادا هه‌ن و بۆ ئه‌وه‌ باڵومان‬ ‫ك��ردوون�ه‌ت�ه‌وه‌ كه‌ شوێنی كاركردمنان‬ ‫بۆ خه‌ڵك ڕوون بكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گینا له‌‬ ‫خودی دراماكه‌دا به‌دی ناكرێن و ئه‌و‬ ‫شوێنه‌ش هه‌ر به‌ ڕە‌شوسپی وێنه‌ گیراوه‌‬ ‫نه‌ك دیمه‌نی ئه‌مڕۆییشی تێدا هه‌بێت‪.‬‬ ‫وێنه‌كه‌ش ته‌نیا فۆتۆی كامێرایه‌ نه‌ك‬ ‫ڤیدیۆیی»‪.‬‬ ‫چیرۆكی خۆشه‌ویستیی دراماكه‌ جێگه‌ی‬ ‫سه‌رنجه‌‬ ‫به‌ بڕوای زۆرێك‪ ،‬ئه‌و وێنه‌یه‌ی له‌‬ ‫فیلمه‌كه‌دا هه‌یه‌‪ ،‬وێنه‌یه‌كی شێوێرناوه‌‬ ‫ك ‌ه وه‌ك وێنه‌ی ئه‌و پێشمه‌رگایه‌تییه‌ نییه‌‬ ‫كه‌ ج��اران پێشمه‌رگه‌ی پێ‌ ده‌ناسێرنا‪.‬‬ ‫مه‌سعود عبدولخالق كه‌ پێشمه‌رگه‌ی‬ ‫دێرین و نووسه‌ره‌‪ ،‬به‌ پێچه‌وانه‌ی جه‌لیل‬

‫زه‌نگه‌نه‌وه‌ كه‌ بوونی خۆشه‌ویستیی نێو‬ ‫دراماكه‌ به‌ ئاسایی وه‌سف ده‌كات‪ ،‬پێی‬ ‫وایه‌ كه‌ پێشمه‌گایه‌تیی جاران دروشمێك‬ ‫به‌ڕێوه‌ی ده‌برد‪ ،‬ئه‌ویش ده‌ست و ده‌م‬ ‫و داوێ��ن پاكی ب��وو‪ .‬ب �ه‌اڵم شۆڕشه‌كه‌‬ ‫بووه‌ته‌ شۆڕشی دڵ��داری و شتێكی زۆر‬ ‫ناشیرینیشه‌‪ .‬سه‌باره‌ت به‌ په‌راوێزكه‌وتنی‬ ‫ناوچه‌كانی تریش‪ ،‬مه‌سعوود عه‌بدولخالق‬ ‫ڕوونی ك��رده‌وه‌‪ :‬ئه‌مه‌ نه‌خۆشییه‌كه‌ كه‌‬ ‫له‌ تۆماری پێشمه‌رگایه‌تی و یاداشت‬ ‫و مێژووی ئه‌م گه‌له‌دا ناوچه‌كانی تر‬ ‫په‌راوێز خ�راون و ته‌نیا له‌ درامایه‌كی‬ ‫وه‌ه��ادا نییه‌ كه‌ ناوچه‌كانی ده‌وروب�ه‌ر‬ ‫وه‌ك پێویست نه‌خوێندرابنه‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫وایكردووه‌ ئه‌م درامایه‌ش بابه‌تیی نه‌بێت‪.‬‬ ‫من خۆم گوێم له‌ مام جه‌الل بوو له‌ ساڵی‬ ‫‪ 1983‬له‌ نێوزه‌ند كه‌ ئاماژە‌ی به‌وه‌ كرد كه‌‬ ‫ڕاسته‌ سلێامنی قاره‌مانه‌‪ ،‬به‌اڵم تا شاری‬ ‫هه‌ولێر ڕانه‌په‌رێت‪ ،‬شۆڕشه‌كه‌ گه‌وره‌‬ ‫نابێت‪ .‬هه‌ر واش بوو‪ ،‬ك ‌ه هه‌ولێر ڕاپه‌ڕی‬ ‫ئیرت ئه‌نجامه‌كه‌ی گه‌وره‌تر بوو‪.‬‬ ‫زیاده‌ڕە‌وی كراو ‌ه له‌ سه‌ركه‌وتنی‬ ‫جه‌نكه‌گاندا‬ ‫نووسه‌ر مه‌سعوود عه‌بدولخالق‬

‫ل����ه‌ب����اره‌ی س���ه‌رك���ه‌وت���ن���ی ش���ه‌ڕی‬ ‫ده‌سته‌ویه‌خه‌وه‌ وتی «ئێم ‌ه ئه‌وسا ل ‌ه‬ ‫‪ 50‬شه‌ڕی دژ به‌ به‌عسدا ڕم‌نگه‌ ته‌نیا‬ ‫جارێك وه‌ه��ا سه‌ركه‌وتنێكامن تۆمار‬ ‫كردبێت‪ ،‬به‌اڵم له‌م درامایه‌دا زۆربه‌ی‬ ‫سه‌ركه‌وتنه‌كان بۆ پێشمه‌رگه‌یه‌‪ ،‬به‌ڵگه‌ش‬ ‫زیاتر ئه‌وه‌یه‌ كه‌ به‌عس چه‌كی قورسی‬ ‫هه‌بوو و ئێمه‌ به‌ كاڵشینكۆفێكه‌وه‌‬ ‫نه‌مانده‌توانی له‌ به‌رانبه‌ری بوه‌ستین»‪.‬‬ ‫ڕه‌خنه‌ش هه‌یه‌ و كۆتاییه‌كان دیار‬ ‫نین‬ ‫جه‌لیل زه‌ن��گ�ه‌ن�ه‌ ب �ه‌ (ب �ه‌ی��ان)ی‬ ‫ڕاگه‌یاند كه‌ خه‌ڵك ته‌نیا ڕە‌خنه‌ ده‌گرێت‬ ‫و كۆتاییه‌كانی نه‌بینیوه‌ كه‌ ‪ 60‬ئه‌ڵقه‌یه‌‬ ‫و نابێت په‌له‌ بكرێت له‌ سه‌رنجدان‬ ‫له‌سه‌ری‪ .‬جه‌لیل ئه‌وەشی ده‌رخست‬ ‫«ڕۆڵی ئایین و مزگه‌وته‌كان له‌ دراماكه‌دا‬ ‫هه‌یه‌ وه‌ك جێگه‌ی په‌نادانی شۆڕشگێڕان‪،‬‬ ‫ڕە‌ن��گ�ه‌ باسی لێوه‌ بكرێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ڕە‌خنه‌ی زۆربه‌ی پارته‌ ئیسالمییه‌كان و‬ ‫مامۆستایانی ئایینی كه‌مده‌كاته‌وه‌ كه‌ له‌م‬ ‫درامایانه‌یان گرتووه‌ و پێیان وابووه‌ كه‌‬ ‫دراماكه‌ كه‌مرت باسی ڕۆڵی مزگه‌وته‌كانی‬ ‫ك��ردووه‌»‪ .‬مه‌سعوود عه‌بدولخالق پێی‬

‫وای��ه‌ له‌گه‌ڵ كه‌موكووڕییه‌كانیشدا‪،‬‬ ‫پێویسته‌ ڕۆڵی ئه‌وانه‌ له‌به‌رچاو بگیرێت‬ ‫كه‌ به‌كاره‌كه‌ هه‌ستاون‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫چه‌قی خه‌بات و سه‌روه‌رییه‌كان دراونه‌ته‌‬ ‫پاڵ یه‌كێتیی نیشتیامنی ك ‌ه له‌ ڕاستیدا‬ ‫ڕۆڵی هه‌بووه‌‪ ،‬به‌اڵم نه‌ك له‌سه‌ر حسابی‬ ‫پشتگوێخستنی پارته‌ به‌شداربووه‌كانی تر‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها نووسه‌ر و پیشمه‌رگه‌ی‬ ‫دێرین‪ ،‬مه‌سعود عه‌بدولخالق پێشی وایه‌‬ ‫گرفتێك له‌ ڕۆشنبیرانی سلێامنیدا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ڕووداوه‌كان ده‌گێڕنه‌وه‌ بۆ ناوچه‌كه‌ی‬ ‫خۆیان و هه‌میشه‌ كه‌مرت له‌ پانتایی‬ ‫مێژووی فه‌رهه‌نگییدا‪ ،‬ناوی ده‌وروبه‌ر‬ ‫ده‌هێنن‪.‬‬ ‫س���ه‌ب���اره‌ت ب��ه‌ ب���ڕی ب��ودج��ه‌ی‬ ‫خه‌مڵێرناوی دراماكه‪ ‌،‬جه‌لیل زه‌نگه‌نه‌‬ ‫وتی «ئه‌وه‌ په‌یوه‌ندیی به‌ به‌شی حساباتی‬ ‫كه‌ناڵی كوردساته‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬من ئاگاداری‬ ‫نیم»‪ .‬ڕۆژن��ام�ه‌ی (به‌یان) په‌یوه‌ندیی‬ ‫ب ‌ه به‌شی ئیداره‌ و حساباتی كه‌ناڵی‬ ‫كوردساته‌وه‌ كرد‪ ،‬وتیان‪« :‬ئه‌وه‌ ناكرێت‬ ‫به‌ هیچ شێوازێك باس بكرێت‪ ،‬له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ پێتان ناڵێین چه‌ندی بۆ ته‌رخان‬ ‫كراوه‌»‪.‬‬

‫په‌ریزادیش ب ‌ه ده‌ردی كچانی نازپێدراو چوو‬ ‫داڕشتنه‌وه‌ی‪ :‬ئیرەم ڕە‌ئووف‬ ‫په‌ریزاد‪ ،‬یه‌كێك ‌ه له‌و كچ ‌ه تاقانانه‌ی‬ ‫كه ‌نازی دایك و باوكی توشی كاره‌ساتی‬ ‫ده‌كات‪ .‬باوكی له‌و پیاوانه‌ی ‌ه ك ‌ه له‌دوای‬ ‫پرۆسه‌ی ئازادییه‌و ‌ه ده‌وڵه‌مه‌ند بووه‌‬ ‫و ده‌وڵه‌مه‌ندییه‌كه‌ی ل ‌ه ئاستێكدایه‌‬ ‫ب ‌ه ت��ه‌واوی سه‌رقاڵی ك���ردووه‪ .‬زۆرج��ار‬ ‫نایپه‌رژێت ‌ه سه‌ر ئه‌وه‌ی بچێته‌و ‌ه ماڵه‌وه‌‬ ‫و وه‌ك��و باوكێك ئاگای ل ‌ه منداڵه‌كانی‬ ‫بێت‪ .‬هه‌ر له‌به‌ر ئه‌مه‌ش سه‌رپه‌رشتی و‬ ‫چاودێریی منداڵه‌كانی ده‌كه‌وێت ‌ه ئه‌ستۆی‬ ‫ژنه‌كه‌ی‪.‬‬ ‫په‌ریزاد ل ‌ه خێزان ‌ه پێنج كه‌سییه‌كه‌یاندا‬ ‫بچووكی م��اڵ ده‌بێت و زۆری��ان خۆش‬ ‫ده‌وێت‪ ،‬هێند ‌ه نازی ده‌بێت به‌سه‌ر دایكی‬ ‫و باوكییه‌وه‌‪ ،‬داوای هه‌رشتێك بكات بۆی‬ ‫ف ‌هراهه‌م ده‌ك �ه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش وا له‌په‌ریزاد‬ ‫ده‌كات وه‌ك و كه‌سێكی ئاسایی مامه‌ڵه‌‬ ‫نه‌كات‪ ،‬سه‌رباری ئه‌وه‌ش كچێك ‌ه هێنده‌‬

‫جوان و ن��ازدار ‌ه كه‌سێك نیی ‌ه ب ‌ه بینینی‬ ‫تووشی سه‌رسامی نه‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌و كچێكی زۆر ڕێكپۆشه‌‪ ،‬هه‌ندێك له‌‬ ‫هاوڕ ‌ێ كچه‌كانی ئیره‌یی پێده‌به‌ن و ته‌نانه‌ت‬ ‫زۆر تێكه‌ڵیی ناكه‌ن‪ .‬ماڵی په‌ریزاد سه‌ره‌تا له‌‬ ‫یه‌كێك ل ‌ه گه‌ڕە‌ك ‌ه هه‌ژارنشینه‌كانی سلێامنیدا‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم دواتر باوكی خانوویه‌كی تر‬ ‫ده‌كڕێت و ده‌گوازنه‌و ‌ه بۆ شوێنێكی تر‪،‬‬ ‫به‌اڵم په‌ریزاد حه‌زده‌كات له ‌خوێندنگاكه‌ی‬ ‫خۆی مبێنێته‌وه‌‪ ،‬داوا ل ‌ه دایكی ده‌كات كه‌‬ ‫نه‌یگوازنه‌وه‌‪ ،‬دایكیشی ئه‌و ‌ه قه‌بووڵ ده‌كات‬ ‫و ڕۆژان�� ‌ه ب ‌ه ئۆتۆمبیله‌كه‌ی ده‌یبات بۆ‬ ‫خوێندنگا‪ .‬هه‌ندێك جار وا ڕێكده‌كه‌وێت كه‌‬ ‫دایكی نه‌توانێت به‌شوێنیدا بچێت‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ب ‌ه ته‌كسی ده‌گه‌ڕێته‌و ‌ه ماڵه‌وه‌‪ .‬چه‌ند‬ ‫جارێك ئه‌م حاڵه‌ت ‌ه دووب��ار‌ه ده‌بێته‌و ‌ه كه‌‬ ‫په‌ریزاد ب ‌ه تاكسی بگه‌ڕێته‌وه‌‪ .‬ڕۆژێك پاش‬ ‫ئه‌وه‌ی ل ‌ه قوتابخان ‌ه ته‌واو ده‌بێت‪ ،‬چاوه‌ڕێی‬ ‫دایكی ده‌ك��ات‪ ،‬به‌اڵم دایكی دیار نابێت‪.‬‬ ‫په‌یوه‌ندیی پێو ‌ه ده‌كات و پێی ده‌ڵێت كه‌‬ ‫ئه‌مڕۆ ناگونجێت بێت ب ‌ه شوێنیدا‪ ،‬بۆیه‌‬

‫په‌ریزادیش وه‌ك ڕۆژان��ی تر ده‌ست له‌‬ ‫تاكسییه‌ك ڕاده‌گرێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مجار‌ه وه‌كو‬ ‫ڕۆژان��ی تر نه‌بوو‪ .‬شۆفێری تاكسییه‌كه‌‬ ‫یه‌كێك ‌ه له‌و كوڕ ‌ه شارییانه‌ی ك ‌ه زۆر لێزانن‬ ‫ل ‌ه ڕاوكردنی كچاندا‪ ،‬به‌زمان ‌ه لووسه‌كه‌ی‬ ‫ده‌ست ده‌كات به‌قسه‌كردن له‌گه‌ڵیدا‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ندە په‌ریزاد ل ‌ه سه‌ره‌تاو ‌ه به‌‬ ‫جۆرێك له‌خۆباییبوونه‌و ‌ه خۆی ده‌نوێنێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ناتوانێت ل ‌ه ئاستی قۆزی و زمان‬ ‫لووسیی كوڕە‌دا خۆی بگرێت‪ .‬كوڕ ‌ە لێی‬ ‫ده‌پرسێت چۆن ئاوا ب ‌ه تاكسی هاتووچۆ‬ ‫ده‌ك �ه‌ی��ت له‌كاتێكدا ه �ه‌م��وو ه��اوڕێ‌‬ ‫كچه‌كانت ب ‌ه پاسی ناوشار یان به‌پاسی‬ ‫تایبه‌ت ب ‌ه خوێندكاران ده‌ڕۆن؟ ئه‌ویش‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬من ڕۆژان�� ‌ه دایكم ده‌مهێنێت‪،‬‬ ‫ب�ه‌اڵم ئه‌مڕۆ بۆی نه‌گونجا‪ .‬ئیدی ورده‌‬ ‫ورد ‌ه كوڕ ‌ە هه‌ندێك بابه‌تی تری له‌گه‌ڵدا‬ ‫ده‌كاته‌و ‌ه هه‌تا دواجار له‌سه‌ر ئه‌و ‌ه ڕێك‬ ‫ده‌كه‌ون هه‌ركاتێك دایكی بۆی نه‌گونجا‪،‬‬ ‫پ �ه‌ی��وه‌ن��دی ب � ‌ه ك���وڕە‌و ‌ه ب��ك��ات و ئه‌و‬ ‫بیگه‌یەنێت ‌‌ه ماڵه‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش به‌ب ‌ێ ئاگاداری‬

‫دایكی ڕوو ده‌دات‪ ،‬ڕۆژبه‌ڕۆژ په‌یوه‌ندیی‬ ‫كوڕ ‌ە و په‌ریزاد به‌تینرت ده‌بێت و دواجار‬ ‫ده‌بێت ‌ه خۆشه‌ویستییه‌كی كوشند ‌ه ك ‌ه له‌‬ ‫قۆناغی هه‌رزه‌كارییدا ڕوو ده‌دات‪ .‬ئه‌م‬ ‫خۆشه‌ویستیی ‌ه ب ‌ه چه‌ند قۆناغێكدا تێپه‌ڕ‬ ‫ده‌ك��ات‪ .‬هه‌ر ل ‌ه په‌یوه‌ندیی ته‌له‌فۆنیی‬ ‫شه‌وانه‌و ‌ه ده‌ستپێده‌كات و پاشان یه‌كرت‬ ‫بینینی پاش قوتابخان ‌ه و دواتر سازدانی ژوان‬ ‫ل ‌ه پارك و ڕێستۆرانت ‌ه ڕاقییه‌كانی شاردا‪.‬‬ ‫په‌ریزاد له‌به‌ر خۆشه‌ویستیی دایك‬ ‫و باوكی هێند ‌ه ئازاد ده‌كرێت‪ ،‬زۆرجار‬ ‫ڕێگریی دره‌ن���گ ه��ات��ن�ه‌و ‌ه و چوونه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ش����ی ل��ێ��ن��اك�ه‌ن‪ ،.‬ب � ‌ه ه �ه‌رح��اڵ‪،‬‬ ‫خۆشه‌ویستیی په‌ریزاد زۆربه‌ی سنووره‌كان‬ ‫ده‌به‌زێنێت ك ‌ه ل ‌ه كۆمه‌ڵگه‌ی كوردییدا‬ ‫بوون ب ‌ه دابوونه‌ریت و الدان لێیان ده‌بێته‌‬ ‫شووره‌یی و ب��ازدان به‌سه‌ر هه‌موو ئه‌و‬ ‫شتانه‌دا ك ‌ه كۆمه‌ڵگای كوردی له‌سه‌ریان‬ ‫ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫په‌ریزاد ژووری تایبه‌تی خۆیی ده‌بێت‬ ‫و ئازادییه‌كانی ل ‌ه ماڵه‌وه‌دا ب ‌ێ سنوورن‪،‬‬

‫به‌اڵم ئه‌م كچ ‌ه هه‌موو ئه‌مان ‌ه ئیستغالل‬ ‫ده‌كات و له‌گه‌ڵ كوڕەکە‌دا ڕێكده‌كه‌وێت‬ ‫هه‌ر شه‌وێك باوكی ل ‌ه ماڵ نه‌بێت له‌‬ ‫پاش نووستنی دایكی و براكانی‪ ،‬كوڕە‌کە‬ ‫بهێنێت ‌ه ژووره‌ك��ه‌ی‪ ،‬ئه‌م ‌ه چه‌ند جارێك‬ ‫دووبار ‌ه ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬هه‌تا ڕۆژێك ئه‌وه‌ی كه‌‬ ‫په‌ریزادی له‌خۆبایی چاوه‌ڕوانی نه‌ده‌كرد‬ ‫ڕووی��دا و كچێنی له‌ده‌ست ده‌چێت‪ ،‬له‌‬ ‫دوای ئه‌و شه‌و ‌ه كوڕە ‌ە ئیدی ب ‌ه شێوه‌یه‌كی‬ ‫نامه‌ردان ‌ه ژمار ‌ه مۆبایله‌كه‌ی ده‌گۆڕێت‬ ‫و په‌یوه‌ندیی پێو ‌ه ناكات‪ ،‬هه‌موو ئه‌و‬ ‫ناونیشانانه‌ی ل ‌ه كاتی په‌یوه‌ندییه‌كه‌یاندا‬ ‫هه‌بوو ‌ه هه‌مووی ب ‌ه هه‌ڵ ‌ه داوه‌ت ‌ه په‌ریزاد‬ ‫و دواتریش تاكسییه‌كه‌ی ده‌گۆڕێت‪.‬‬ ‫دایكی ب�ه‌م حاڵ ‌ه د ‌هزان��ێ��ت و الی‬ ‫دكتۆرێكی تایبه‌ت نه‌شته‌رگه‌ریی بۆ‬ ‫ده‌ك��ات �ه‌و ‌ه و ئێستا پ �ه‌ری �زاد ئیرت وه‌ك‬ ‫كچه‌كه‌ی جاران نییه‌‪ ،‬ئه‌و بوو ‌ه قوربانیی‬ ‫وازهێنان و ف ‌هرامۆشكردنی چاودێری‬ ‫و ن��ازی ب��اوك��ی ك� ‌ه ب� ‌ه ه��ۆی س��ام��ان و‬ ‫بازرگانییه‌و ‌ه ئه‌وی ل ‌ه یاد كردبوو‪.‬‬

‫‪13‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)30‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/9‬ساڵی یەکەم‬

‫‪birura_bayan@yahoo.com‬‬

‫ڕه‌وتی ئیسالمیی كوردی و به‌رپرسیارێتیی قۆناغه‌كه‌‬ ‫د‪ .‬هادی عه‌لی‬ ‫ڕەوت��ی ئیسالمی له‌ كوردستان‪،‬‬ ‫وه‌ك ڕەوته‌ ئیسالمییه‌كانی تری واڵتانی‬ ‫ناوچه‌كه‌‪ ،‬له‌م قۆناغه‌دا ڕووب��ه‌ڕووی‬ ‫«ت��ح��دی��ات» به‌رپرسیارێتیی نوێ‌‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌ هه‌موو حاڵه‌تێكدا‬ ‫كوردستانیش به‌شێكی زی��ن��دووه‌ له‌‬ ‫ناوچه‌كانی ڕۆژه �ه‌اڵت��ی ن��اوه‌ڕاس��ت‪،‬‬ ‫ده‌ك �ه‌وێ��ت �ه‌ ژێ��ر كاریگه‌رێتیی ئه‌و‬ ‫ڕووداوان��ه‌ و ده‌رهاویشته‌كانی‪ ،‬جگه‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ش ك�ه‌ خ��ۆی خ��اوه‌ن��ی كێشه‌ و‬ ‫دۆزی خۆیه‌تی‪ ،‬پێویستی به‌وه‌یه‌ و‬ ‫مافی خۆشیه‌تی كه‌ وه‌ك گه‌النی تری‬ ‫ناوچه‌كه‌ له‌ ده‌رفه‌ت و ده‌سكه‌وته‌كانی‬ ‫ئه‌م قۆناغه‌ مێژووییه‌ گرنگه‌ سوودمه‌ند‬ ‫بێت‪ .‬له‌و سۆنگه‌یه‌وه‌‪ ،‬ڕەوتی ئیسالمیی‬ ‫كوردیش چاوه‌ڕوانی زیاتری لێ‌ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫ده‌توانێت له‌م قۆناغه‌ مێژووییه‌دا ڕۆڵی‬ ‫گه‌وره‌تر و كاراتر ببینێت‪.‬‬ ‫ڕەوت����ی ئیسالمیی ك����وردی له‌‬ ‫به‌شه‌كانی ت��ری ك��وردس��ت��ان��دا‪ ،‬وات�ه‌‬ ‫ل�ه‌ ڕۆژئ���اوا و ڕۆژه���ه‌اڵت و باكوری‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئه‌گه‌رچی ب �ه‌داخ �ه‌وه‌ له‌‬ ‫ئاستێكی زۆر الوازدای����ه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم له‌م‬ ‫هه‌لومه‌رجه‌ هه‌ستیاره‌دا پێویسته‌ له‌ناو‬ ‫جه‌رگه‌ی ڕووداوه‌كاندا بن و به‌شێكی‬ ‫جیانه‌كراوه‌ بن له‌و جموجوڵه‌ جه‌ماوه‌ری‬ ‫و شۆڕشگێڕییه‌ی كه‌ به‌ شێوازی جیاجیا‬ ‫ل �ه‌و واڵت��ان��ه‌دا ده‌گ��وزه‌رێ��ت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫پێویسته‌ له‌ڕیزی پێشه‌وه‌ی ڕووداوه‌كاندا‬ ‫بن و به‌ هیچ شێوه‌یه‌ك له‌ ئ �ه‌رك و‬ ‫به‌رپرسیارێتیی نیشتیامنی و نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫دوانه‌كه‌ون‪.‬‬ ‫هه‌رچی هه‌رێمی كوردستانیشه‌‪،‬‬ ‫كه‌ دی��اره‌ تایبه‌مته‌ندێتیی خۆی هه‌یه‌‬ ‫له‌ گشت ڕووی �ه‌ك �ه‌وه‌‪ ،‬به‌ قۆناغێكی‬ ‫هه‌ستیاردا تێده‌په‌ڕێت‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی قه‌یرانی سیاسیی عێراق و‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوان هه‌رێم و ناوه‌ند‬ ‫له‌ هه‌ر كاتێكی تر زیاتر ئاڵۆز بووه‌‪،‬‬ ‫ده‌رگاش كراوه‌یه‌ له‌به‌رده‌م چه‌ند ئه‌گه‌ر‬ ‫و ئاكامێكی جیاجیادا‪.‬‬ ‫ڕەوت���ی ئیسالمی ل �ه‌ هه‌رێمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئه‌گه‌رچی له‌ ئاستێكی زۆر‬ ‫پێشكه‌وتوودایه‌ به‌ ب���ه‌راورد له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌شه‌كانی تری كوردستاندا‪ ،‬به‌اڵم به‌م‬ ‫حاڵه‌ته‌ی ئێستایه‌وه‌ مومكین نابێت‬ ‫ل�ه‌وه‌ی ئێستا زیاتری پێبكرێت‪ .‬بۆیه‌‬ ‫پێویستی به‌وه‌یه‌ هه‌نگاوی پێشكه‌وتووتر‬ ‫و ب��وێ��ران��ه‌ت��ر ب��ه��اوێ��ژێ��ت ب���ه‌ره‌و‬ ‫یه‌كخستنی دید و گوتار و هه‌ڵوێست‬ ‫ل �ه‌ ئاست مه‌سه‌له‌ سیاسییه‌كان و‬ ‫په‌ره‌سه‌ندنه‌كانی قۆناغه‌كه‌‪ .‬پێویسته‌‬ ‫له‌سه‌ریان وردبینانه‌تر و دووربینانه‌تر‬ ‫گۆڕانكارییه‌كان و هاوكێشه‌ سیاسییه‌كان‬ ‫بخوێننه‌وه‌‪ ،‬له‌و ڕوانگه‌یه‌وه‌ ئه‌رك و‬ ‫به‌رپرسیارێتیی خۆیان دی��اری بكه‌ن‬ ‫بۆ ئه‌م قۆناغه‌ و هه‌ر ئه‌گه‌رێكی تری‬ ‫چاوه‌ڕواننه‌كراو له‌ ئاینده‌دا‪.‬‬ ‫ڕاسته‌ كه‌ یه‌كگرتووی ئیسالمیی‬ ‫كوردستان له‌ دوا كۆنگره‌یدا له‌ سۆنگه‌ی‬

‫هه‌ستكردن به‌ به‌رپرسیارێتیی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫خ��ۆی‪ ،‬هه‌نگاوێكی ب��اش��ی ن��اوه‌ به‌‬ ‫چه‌سپاندنی مافی چاره‌ی خۆنووسین بۆ‬ ‫گه‌لی كورد و كاركردن بۆ به‌ره‌وپێشربدنی‬ ‫ئ �ه‌زم��ون��ی سیاسیی ك��وردس��ت��ان له‌‬ ‫فیدراڵیه‌ته‌وه‌ ب �ه‌ره‌و ده‌وڵ��ه‌ت بوون‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم ڕاگه‌یاندنی ده‌وڵ �ه‌ت��ی ك��وردی‬ ‫ئه‌گه‌رچی مافێكی رسوشتی و شه‌رعیی‬ ‫گه‌له‌كه‌مانه‌‪ ،‬وه‌ك هه‌ر گه‌لێكی تری‬ ‫ناوچه‌كه‌ و جیهان به‌ گشتی‪ ،‬زۆر گرنگ و‬ ‫پێویسته‌ كه‌ یه‌كگرتووه‌كان و الیه‌نه‌كانی‬ ‫تری ڕەوتی ئیسالمی و هه‌موو الیه‌ك‪،‬‬ ‫چ��اك ده‌رك ب �ه‌و ڕاستییه‌ بكه‌ن‪ ،‬كه‌‬ ‫ڕاگه‌یاندنی ده‌وڵ��ه‌ت ی��ان هه‌بوونی‬ ‫ده‌وڵه‌ت ئه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێت كه‌ ده‌بێته‌‬ ‫چاره‌سه‌رێكی سیحری و موعجیزه‌ئامێز‬ ‫بۆ سه‌رجه‌م كێشه‌ و نه‌هامه‌تییه‌كانی‬ ‫گ �ه‌ل �ه‌ك �ه‌م��ان‪ ،‬ب �ه‌ له‌به‌رچاوگرتنی‬ ‫ڕووب�ه‌ڕووب��ون�ه‌وه‌ی چه‌ندین كێشه‌ و‬ ‫ده‌رهاویشته‌ی تری نه‌خوازراو‪ ،‬چ له‌‬ ‫الی �ه‌ن ده‌وڵه‌تی مه‌ركه‌زیی به‌غداوه‌‬ ‫بێت‪ ،‬ی��ان له‌ الی �ه‌ن ده‌وڵه‌تانی تری‬ ‫دراوسێوه‌ بێت له‌ ئه‌گه‌ری ڕاگه‌یاندنی‬ ‫ده‌وڵه‌تی سه‌ربه‌خۆی كوردیدا‪.‬‬

‫پێویسته‌ چاك له‌و ڕاستییه‌ بگه‌ین‪،‬‬ ‫كه‌ ش��ۆڕش و ڕاپه‌ڕینه‌كانی گه‌النی‬ ‫ناوچه‌كه‌ دژ ب�ه‌ داگ��ی��رك��اری بیانی‪،‬‬ ‫یان له‌ پێناو دروستكردنی ده‌وڵه‌تی‬ ‫سه‌ربه‌خۆدا نییه‌‪ ،‬چونكه‌ گه‌النی ئه‌و‬ ‫واڵتانه‌ له‌ سااڵنی دوای جه‌نگی جیهانیی‬ ‫دووه‌مه‌وه‌ خاوه‌نی ده‌وڵه‌تی سه‌ربه‌خۆی‬ ‫خۆیانن‪ ،‬به‌ حساب له‌ الی��ه‌ن هێزه‌‬ ‫نیشتیامنییه‌كانی خۆیانه‌وه‌ حوكمڕانی‬ ‫ده‌كرێن‪ .‬گه‌النی ناوچه‌كه‌ ش��ۆڕش و‬ ‫ڕاپه‌ڕینه‌كانیان دژ به‌ دیكتاتۆریه‌ت و‬ ‫تاكڕەوی و ناعه‌داله‌تی و پێشێلكردنی‬ ‫ماف و كه‌رامه‌تی هاوواڵتیان و گه‌نده‌ڵی‬ ‫و به‌تااڵنربدنی س���ه‌روه‌ت و سامانی‬ ‫واڵته‌كانیانه‌‪ ،‬كه‌ له‌ الی �ه‌ن ده‌سته‌ و‬ ‫تاقمه‌ حوكمڕانه‌كانی سه‌ر به‌ گه‌النی‬ ‫خۆیانه‌وه‌ موماره‌سه‌ ده‌كرێت‪ ،‬له‌ژێر ناو‬ ‫و دروشمی بریقه‌دار و بێ‌ ناوه‌رۆكدا‪.‬‬ ‫ڕاسته‌ كه‌ دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تی‬ ‫سه‌ربه‌خۆی ك��وردی خ �ه‌ون و ئاواتی‬ ‫له‌مێژینه‌ی هه‌موو كوردێكه‌‪ ،‬ئه‌ركی‬

‫نیشتیامنی و نه‌ته‌وه‌یی هه‌موو هێز و‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسییه‌كانه‌‪ ،‬پێویسته‌ هه‌موو‬ ‫الیه‌ك كاری جیددی و به‌رنامه‌ بۆكراوی‬ ‫بۆ بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم له‌وه‌ گرنگرت و پێویسترت‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ هه‌ر له‌ ئێستاوه‌ بنه‌ماكانی‬ ‫ده‌وڵه‌تی یاسا و ده‌وڵه‌تی دامه‌زراوه‌یی‬ ‫و ده‌وڵه‌تی مه‌ده‌نی و دیموكرات جێگیر‬ ‫بكرێت‪ ،‬به‌ هیچ پاساوێك دوانه‌خرێت‬ ‫ب��ۆ دوای ڕاگه‌یاندنی ده‌وڵ���ه‌ت‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی ئه‌زمونی هه‌ڵه‌ و ترسناكی ڕژێمه‌‬ ‫دیكتاتۆرییه‌كانی واڵتانی ناوچه‌كه‌ چیرت‬ ‫دووب��اره‌ نه‌بێته‌وه‌ به‌سه‌ر ئ�ه‌م گه‌له‌‬ ‫سته‌مدیده‌یه‌دا‪.‬‬ ‫الی�ه‌ن�ه‌ سیاسییه‌كانی هه‌رێمی‬ ‫ك���وردس���ت���ان ب���ه‌ گ��ش��ت��ی‪ ،‬الی��ه‌ن��ه‌‬ ‫ده‌س��ه‌اڵت��داره‌ك��ان ب �ه‌ تایبه‌تی له‌م‬ ‫ب��واره‌دا له‌ ب �ه‌رده‌م تاقیكردنه‌وه‌یه‌كی‬ ‫چاره‌نووسسازدان‪ .‬ئه‌وه‌ی كه‌ له‌ ماوه‌ی‬ ‫چه‌ند ساڵی حوكمڕانیكردنی كوردیدا‬ ‫و ت��ا ئێستاش م��وم��اره‌س�ه‌ ده‌ك��رێ��ت‪،‬‬ ‫به‌پێی پێوه‌ره‌ جیهانییه‌كان له‌ ئاست‬ ‫به‌دیهێنانی ئ �ه‌و ئامانجه‌ سرتاتیژی‬ ‫و چ��اره‌ن��ووس��س��ازه‌دا نییه‌‪ ،‬ده‌وڵه‌تی‬ ‫مۆدێرن و مه‌ده‌نی و هاوچه‌رخی له‌سه‌ر‬

‫دان��ام�ه‌زرێ��ت‪ ،‬بۆیه‌ ل�ه‌م قۆناغه‌دا و‬ ‫پێش هه‌ر هه‌نگاو و بڕیارێك له‌باره‌ی‬ ‫ڕاگ�ه‌ی��ان��دن��ی ده‌وڵ �ه‌ت��ی سه‌ربه‌خۆی‬ ‫كوردییه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وله‌ویه‌ت بۆ ئه‌نجامدانی‬ ‫چاكسازیی ڕیشه‌یی و ڕاسته‌قینه‌یه‌ له‌‬ ‫سیستمی سیاسیی هه‌رێمی كوردستاندا‪.‬‬ ‫ئه‌ركی سه‌ره‌كی و هه‌نوكه‌یی الیه‌نه‌كانی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن به‌ گشتی و ڕەوتی ئیسالمی‬ ‫به‌ تایبه‌تی‪ ،‬له‌ پاڵ درێژەدان به‌ چاالكیی‬ ‫ئیسالمی و ده‌عه‌ویی خۆیان‪ ،‬به‌ پله‌ی‬ ‫یه‌كه‌م له‌ ڕووی سیاسییه‌وه‌ پێویسته‌ ڕوو‬ ‫بكاته‌ ئه‌م ئامانجه‌ گرنگه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و چاكسازی و گۆڕانسازییه‌ی‬ ‫سااڵنێكه‌ هێزه‌كانی ئۆپۆزسیۆن و‬ ‫ڕۆشنبیران و ڕێكخراوه‌كانی كۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫مه‌ده‌نی و زۆرب �ه‌ی زۆری جه‌ماوه‌ری‬ ‫كوردستان داوای ده‌ك �ه‌ن‪ ،‬به‌ تایبه‌تی‬ ‫له‌ خۆپیشاندانه‌كانی ڕۆژانی دوای ‪17‬‬ ‫شوباتی ‪ 2011‬به‌ شێوه‌یه‌كی جه‌ماوه‌ریی‬ ‫فراوان‪ ،‬به‌ زمان و شێوازی مه‌ده‌نییانه‌ و‬ ‫سه‌رده‌مییانه‌ ته‌عبیری لێكرا‪ ،‬خواست‬ ‫و داخوازیی ڕەوا و زه‌روری��ن‪ ،‬باشرتین‬ ‫ڕێگاخۆشكردنه‌ بۆ گه‌یشنت به‌ ئامانجی‬ ‫دام�ه‌زران��دن��ی ده‌وڵ�ه‌ت��ی سه‌ربه‌خۆی‬

‫پێویست ‌ه ره‌وتی ئیسالمی هه‌نگاوی پێشكه‌وتووتر‬ ‫و بوێرانه‌تر بهاوێژێت به‌ره‌و یه‌كخستنی دید و‬ ‫گوتار و هه‌ڵوێست‬ ‫پێویستییه‌كی بنه‌ڕه‌تیی قۆناغه‌كه‌ی ‌ه ئیسالمییه‌كان‬ ‫هه‌موو پێكه‌و‌ه كار بكه‌ن بۆ داڕشتنه‌وه‌ی‬ ‫پرۆژه‌یه‌كی سیاسیی نیشتیمانیی به‌دیل‬ ‫ئیسالمییه‌كان له‌م قۆناغه‌‌دا پێویستیان ب ‌ه‬ ‫سیاسەتی تایبه‌ت ب ‌ه خۆیان هه‌یه‌‪ ،‬ك ‌ه بتوانن ل ‌ه‬ ‫هه‌ڵبژاردنی داهاتوودا زۆرینە به‌ده‌ستبهێنن‬

‫كوردستان‪.‬‬ ‫ڕاستكردنه‌وه‌ی ئاراسته‌ی نادروستی‬ ‫شێوازی حوكمڕانیكردن له‌ ڕووی سیاسی و‬ ‫ئیداری و ئابوورییه‌وه‌‪ ،‬به‌رجه‌سته‌كردنی‬ ‫ن��اوه‌رۆك��ی چه‌مكه‌كانی دیموكراسی‪،‬‬ ‫ده‌وڵه‌تی یاسا و ده‌وڵه‌تی دامه‌زراوه‌یی و‬ ‫بێالیه‌نكردنیان به‌رامبه‌ر هه‌موو الیه‌ك‪،‬‬ ‫ڕێزگرتنی ته‌واو له‌ مافه‌كانی مرۆڤ و‬ ‫دابه‌شكردنی عادیالنه‌ی س��ه‌روه‌ت و‬ ‫سامانی واڵت و بنه‌بڕكردنی گه‌نده‌ڵی‬ ‫و دوورخستنه‌وه‌ی ده‌ستتێوه‌ردانی‬ ‫حیزب له‌ داموده‌زگاكانی حكومه‌ت‪،‬‬ ‫بنیاتنانی ژێرخانی ئابوری و گرتنه‌به‌ری‬ ‫سیاسه‌تێكی دروس���ت و هاوسه‌نگ‬ ‫له‌گه‌ڵ هێزه‌ سیاسییه‌كانی ناوه‌ند و هێزه‌‬ ‫ئیقلیمی و نێوده‌وڵه‌تیه‌كاندا‪ ،‬هه‌موو‬ ‫ئه‌م خااڵنه‌ ئه‌رك و پێشمه‌رجی پێویسنت‬ ‫و باشرتین گه‌ره‌نتین بۆ به‌هێزكردنی‬ ‫باشرتی ئه‌زمونی سیاسیی كوردستان و‬ ‫به‌ره‌و پێشربدنی له‌ فیدراڵیه‌ته‌وه‌ به‌ره‌و‬ ‫كۆنفیدراڵی و ڕاگه‌یاندنی ده‌وڵه‌تی‬ ‫سه‌ربه‌خۆی كوردستان‪.‬‬ ‫الیه‌نه‌ ئیسالمییه‌كانی هه‌رێمی‬ ‫كوردستانیش‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی بتوانن ڕۆڵی‬

‫كاریگه‌رتریان هه‌بێ و به‌شداریی‬ ‫جیددیرت بكه‌ن له‌ به‌ئه‌نجامگه‌یاندنی‬ ‫به‌رپرسیارێتیی قۆناغه‌كه‌ له‌ ڕووی‬ ‫سیاسی و نه‌ته‌وه‌ییه‌وه‌‪ ،‬زۆر گرنگه‪ ‌،‬به‌ڵكو‬ ‫پێویستییه‌كی بنه‌ڕەتیی قۆناغه‌كه‌یه‌‬ ‫هه‌موو پێكه‌وه‌ كار بكه‌ن بۆ داڕشتنه‌وه‌ی‬ ‫پرۆژەیه‌كی سیاسیی نیشتیامنیی به‌دیل‪،‬‬ ‫دی��اره‌ به‌ مه‌رجه‌عیه‌تی ئیسالمی و‬ ‫به‌ ئیلهام وه‌رگ��رت��ن له‌ تێگه‌یشتنی‬ ‫«مقاصدی» بۆ چه‌مكی شه‌ریعه‌ت و‬ ‫چه‌مكی جێبه‌جێكردنی شه‌ریعه‌ت و‬ ‫چه‌مكی ده‌وڵه‌تی دیموكراتی‪ .‬له‌ هه‌مان‬ ‫كاتدا درێ��ژە ب��ده‌ن به‌ سرتاتیژیه‌تی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنبوونی خۆیان به‌ هاوكاریی‬ ‫تێكڕای هێزه‌كانی ت��ری ئۆپۆزسیۆن‪،‬‬ ‫گرووپه‌كانی فشار دروستكردن له‌سه‌ر‬ ‫الیه‌نه‌كانی ده‌سه‌اڵتی سیاسیی هه‌رێم و‬ ‫ناچاركردنیان بۆ ئه‌نجامدانی چاكسازیی‬ ‫ڕیشه‌یی به‌ شێوه‌یه‌كی به‌رنامه‌ بۆكراو‪،‬‬ ‫یان ئه‌وه‌تا خۆیان له‌ ئاینده‌دا ده‌سه‌اڵتی‬ ‫سیاسی بگرنه‌ ده‌ست و پرۆژەی سیاسیی‬

‫خۆیان له‌ گۆڕین و چاكسازیی ڕاسته‌قینه‌‬ ‫جێبه‌جێ‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫جێی خۆیه‌تی الیه‌نه‌ ئیسالمییه‌كانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬هه‌وڵی ج��ددی ب��ده‌ن بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی سوود له‌ ئه‌زموونی به‌شداریی‬ ‫سیاسی بزافه‌ ئیسالمییه‌كانی واڵتانی‬ ‫ناوچه‌كه‌ و خۆیشیان وه‌رب��گ��رن‪ ،‬به‌‬ ‫تایبه‌تی دوای ئه‌و هه‌لومه‌رجه‌ نوێیه‌ی‬ ‫دوای شۆڕشه‌كانی گه‌النی ناوچه‌كه‌‬ ‫هاتووەته‌ كایه‌وه‌‪ ،‬له‌ پێش هه‌موویانه‌وه‌‬ ‫سه‌ركه‌وتنی بزافه‌ ئیسالمییه‌كان‪ ،‬كاتی‬ ‫ئه‌وه‌ هاتووه‌ كه‌ ئیلهام له‌و سه‌ركه‌وتن‬ ‫و گۆڕانكارییه‌ گه‌وره‌یه‌ وه‌ربگرن و‬ ‫سه‌قفی داواكارییه‌كانیان و فشاریان‬ ‫له‌سه‌ر ده‌س��ه‌اڵت ب �ه‌رز بكه‌نه‌وه‌ بۆ‬ ‫ئاستی پێداویستییه‌كانی ئه‌نجامدانی‬ ‫چاكسازیی سیاسیی ڕیشه‌یی و خواست‬ ‫و خه‌مه‌كانی جه‌ماوه‌ر‪ ،‬چونكه‌ ئاشكرایه‌‬ ‫الیه‌نه‌كانی ده‌س �ه‌اڵت له‌ هه‌رێمدا تا‬ ‫ئێستا‪ ،‬ئاماده‌ نین له‌ هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‬ ‫دۆڕان قبوڵ بكه‌ن‪ ،‬خۆیشیان ئیراده‌ی‬ ‫ئه‌نجامدانی چاكسازیی راسته‌قینه‌یان‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌پێناو زامنكردنی مانه‌وه‌ی‬ ‫خۆیان له‌ ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬پێویستیان به‌‬ ‫هاوكاریی ئیسالمییه‌كان هه‌یه‌ و هه‌وڵ‬ ‫ده‌ده‌ن الیه‌نه‌ ئیسالمییه‌كان بكه‌نه‌‬ ‫به‌شێك له‌ ده‌سه‌اڵت و له‌ژێر كۆنرتۆڵی‬ ‫خۆیاندا بیانهێڵنه‌وه‌‪.‬‬ ‫الیه‌نه‌ ئیسالمییه‌كانی كوردستان‪،‬‬ ‫ل�ه‌م قۆناغه‌ نوێیه‌دا هه‌موو پێكه‌وه‌‬ ‫پێویستیان به‌ سرتاتیژێكی نوێ و پرۆژەی‬ ‫سیاسیی تایبه‌ت به‌ خۆیان هه‌یه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫بتوانن له‌ رێگایه‌وه‌ له‌ هه‌ر هه‌ڵبژاردنێكی‬ ‫داه���ات���وودا زۆری���ن���ه‌ی پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ی‬ ‫به‌ده‌ستبهێنن‪ ،‬ی��ان ب��ه‌الی كه‌مەوە‬ ‫كه‌مینه‌یه‌كی ڕێگر‪ ،‬بۆ ئ�ه‌وه‌ی بتوانن‬ ‫چاكسازیی سیاسی له‌ به‌رژەوه‌ندیی‬ ‫گه‌ل و له‌ به‌رژەوه‌ندیی پرۆژەی سیاسیی‬ ‫خۆیان به‌سه‌ر ده‌س �ه‌اڵت��دا بسه‌پێنن‬ ‫ئه‌گه‌ر وا نه‌كه‌ن‪ ،‬بێگومان پاشه‌كشه‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬متامنه‌ی جه‌ماوه‌ری له‌ ده‌ست‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬پێگه‌ی سیاسیشیان له‌ق ده‌بێت‬ ‫و په‌راوێز ده‌بن‪.‬‬ ‫له‌ڕاستیدا الیه‌نه‌ ئیسالمییه‌كانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌ ڕووی ده‌عه‌وی و‬ ‫مه‌نهه‌جی په‌روه‌رده‌ییه‌وه‌ راوبۆچوونی‬ ‫ج��ی��اواز و ش��ێ��وازی ك��اری تایبه‌ت به‌‬ ‫خۆیان هه‌بێ‪ ،‬ئه‌وا له‌ ڕووی سیاسییه‌وه‌‬ ‫ئ��اش��ك�رای�ه‌ ك �ه‌ هیچ جیاوازییه‌كی‬ ‫جه‌وهه‌ری له‌ نێوانیاندا نه‌ماوه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هه‌موویان له‌ چوارچێوه‌ی پرۆسه‌ی‬ ‫دیموكراسیدا موماره‌سه‌ی كاری سیاسی‬ ‫ده‌ك�ه‌ن‪ .‬بۆیه‌ جێی خۆیه‌تی له‌ ڕووی‬ ‫سیاسییه‌وه‌ له‌ چوارچێوه‌ی پرۆژەیه‌كی‬ ‫نیشتامنیی نوێدا‪ ،‬خۆیان ڕێك بخه‌ن‪.‬‬ ‫ب�ه‌ گوتارێكی سیاسی هاوبه‌شه‌وه‌‬ ‫م��وم��اره‌س �ه‌ی ك���اری سیاسی بكه‌ن‪،‬‬ ‫بۆ ئ �ه‌وه‌ی بتوانن پێگه‌ی سیاسیی و‬ ‫جه‌ماوه‌ریی خۆیان به‌هێز بكه‌ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌م قۆناغه‌ نوێیه‌دا كه‌ ناوچه‌كه‌ی پێدا‬ ‫تێده‌په‌ڕێت و ڕەوتی ئیسالمی ده‌سه‌اڵت‬ ‫ده‌گرێته‌ ده‌ست‪ ،‬به‌هێزبوونی پێگه‌ی‬ ‫سیاسی و جه‌ماوه‌ریی ئیسالمییه‌كانی‬ ‫كوردستان له‌ به‌رژەوه‌ندی دۆزی گه‌لی‬ ‫كورد ته‌واو ده‌بێت و ده‌بێته‌ فاكته‌رێكی‬ ‫ته‌واوكار و پێویست بۆ ده‌سته‌به‌ركردنی‬ ‫پشتگیری و هاوكاریی هه‌مه‌الیه‌نه‌ی‬ ‫واڵتانی ناوچه‌كه‌ بۆ گه‌له‌كه‌مان‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌پرسیارێتییه‌كی نیشتامنی و ئیسالمیی‬ ‫ئ �ه‌م قۆناغه‌ مێژووییه‌یه‌‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫ئیسالمییه‌كانی كوردستان له‌ ئاستێكی‬ ‫پێشكه‌وتووتردا ئه‌نجامی بده‌ن‪.‬‬

‫‪12‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)30‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/ 9‬ساڵی یەکەم‬

‫‪birura_bayan@yahoo.com‬‬

‫فیدڕالیزم‌و قه‌یرانی بێ متمانه‌یی سیاسی‬ ‫درێژکردنەوەی‬ ‫ماوەی سەرۆکایەتیی‬ ‫مەسعود عەبدولخالق‬ ‫بە پێی ماددەکانی ‪ 2‬و‪ 3‬و‪ 4‬ی یاسای‬ ‫سەرۆکایەتیی هەرێم‪ ،‬ناکرێت و ناشێت‬ ‫بێ گەڕانەوە بۆ دەنگی میللەت‪ ،‬ماوەی‬ ‫دەسەاڵتی سەرۆکی هەرێم زیاد بکرێت‪،‬‬ ‫تەنها ڕێگە ئەوەیە بگەڕێنەوە تەوافوقی‪.‬‬ ‫سیستەمی سیاسیی کوردستانیش بە پێی‬ ‫مادەی ‪3‬ی ڕێکەوتننامە سرتاتیژییەکە‬ ‫کراوەتە سیستەمی تەوافوقی‪ ،‬ئه‌میش‬ ‫دیسان کێشەی یاسایی هەیە‪ ،‬چونكه‌‬ ‫سیستەمی تەوافوقی بە ڕای میللەت‬ ‫نەکراوە‪ ،‬لە دەستووریش تۆمار نەکراوە‪،‬‬ ‫جگە لەوەش کە سیستەمی تەوافوقی تەنها‬ ‫بۆ ئەو واڵتانە دەبێت کە فرە میللەتیی‬ ‫تێدایە‪ .‬سەرەڕای ئەوەش دەکرێت بە‬ ‫ڕێکەوتن و تەوافوق بکرێت‪ ،‬ئەگەر‬ ‫بەرژەوەندیی گشتیی هەبێت‪ ،‬وا چاکە‬ ‫الیەنی ئۆپۆزسیۆن ڕۆشنبیر و نووسەر و‬ ‫ڕۆژنامەنوس و مامۆستای ئایینی الیەنگری‬ ‫ئەو هەنگاوەبن‪ ،‬بەاڵم مەرجی گرنگ و‬ ‫توندوتۆڵی بۆ دابرنێت‪ ،‬چیرت پ ‌هرله‌مان له‌‬ ‫ئاست ئه‌و پرس ‌ه جاره‌نوسساز‌ه ف ‌هرامۆش‬ ‫نه‌كرێت‪ ،‬با ئه‌وه‌ند ‌ه سیسته‌می حزبی‬ ‫جێی سیسته‌می پ ‌هرله‌مانی نه‌گرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫چونکە تا ئەو ساتەش سەرۆکی هەرێم‬ ‫زیاتر بۆ حزبی خۆی ئیشی کردووە‪ ،‬لە‬ ‫پلەی دووەم بۆ ڕێکەوتننامە سرتاتیژییەکە‪،‬‬ ‫ئینجا بۆ میللەت و الیەنەکانی تر‪.‬‬ ‫هاوپەیامنیی ئەو دوو حزبەش لەسەر‬ ‫بنچینەی «مارکیز دارجنستون» بووە کە‬ ‫دەلێت «گەیشتنی دوو بەرژەوەندی دژ‬ ‫بە سێیەمە»‪ .‬واتە نەبووەت ‌ه یەکڕیزی‪.‬‬ ‫لە الیەکی تریشەوە هەر لە هەلبژاردنی‬ ‫‪ 2009/7/25‬سەرۆکی هەرێم دەنگێکی‬ ‫زۆری هێنا‪ ،‬نزیکەی ‪ %70‬بووە هۆی‬ ‫ئەوەی شکستەکەی دەنگی پارتییان لە بیر‬ ‫بچێت کە جارێکی تر هاتنە خوار بۆ ‪،%29‬‬ ‫واتە زیاتر دەنگی میللەت و ئۆپۆزسیۆن‬ ‫بووە‪ ،‬نەک حزبی‪ ،‬کەواتە دەبوایە سەرۆکی‬ ‫هەرێم بە پلەى یەک کاری بۆ میللەت‬ ‫بکردایە‪ ،‬نەک حزبی‪ .‬بۆ درێژکردنەوەی‬ ‫ماوەی سەرۆکی هەرێم‪ ،‬پیویستە‪:‬‬ ‫‪ -1‬دەسەاڵت و ئۆپۆزسیۆن پێکەوە‬ ‫بزانن کە لە سیستەمی تەوافوقی جۆری‬ ‫ئۆپۆزسیۆن بەو شێوە ئاساییە نییە‪،‬‬ ‫جۆرێکی زۆر تایبەتە و کاتی ئەوەی‬ ‫هاتووە ئەو تایبەتییە بە یاساییانە‬ ‫گوزارشت بکرێت‪.‬‬ ‫‪ -2‬لە هەموو دونیا ئۆپۆزسیۆن لە‬ ‫حکومەتدا نییە‪ ،‬بەاڵم لە دەوڵەتدایە‪،‬‬ ‫لە سوپا و پۆلیس و ئاسایش و دادگا و‬ ‫سه‌رجه‌م دامودەزگای دەوڵەت هەیە‪.‬‬ ‫لێرە لە کوردستان دەوڵەت نییە‪ ،‬کەواتە‬ ‫دەبێت ئۆپۆزسیۆن لە ڕێی سەرۆکایەتیی‬ ‫هەرێمەوە بەشداری دەسەاڵتی هەرێم‬ ‫بێت‪ ،‬ئەوکات ناوی دەسەاڵتی هەرێمیش‬ ‫دەگۆڕێت بۆ دەسەاڵتی نیشتامنی‪،‬‬ ‫سەرۆکی هەرێمیش بۆ سەرۆکی‬ ‫دەسەاڵتی نیشتامنی و مادەی ‪1‬ی یاسای‬ ‫سەرۆکایەتیی هەرێم بگۆڕدرێت‪.‬‬ ‫‪ -3‬ئەنجومەنی سەرۆکایەتیی هەرێم‬ ‫دروست بکرێت‪ ،‬بە یاسا و ل ‌ه پ ‌هرله‌مان‬ ‫ئەرک و دەسەاڵتیان دیاری بکرێت‪.‬‬ ‫پەیوەندیی ئەو ئەنجومەنە و سەرۆکی‬ ‫هەرێم دیاری بکرێت‪.‬‬ ‫‪ -4‬جێگری سەرۆکی هەرێم سەرلەنوێ‬ ‫هەڵببژێردرێتەوە و لە ئۆپۆزسیۆن بێت‪.‬‬ ‫‪ -5‬سەرۆکی هەرێم و جێگری و‬ ‫ئەنجومەنی سەرۆکایەتیی هەرێم کە‬ ‫لە حزبە خاوەن کورسییەکانی پەرلەمان‬ ‫پێکدێت‪ ،‬بە پێی ڕێژە ئەوا دەبێت‬ ‫ئەو ئەنجومەنە و سەرۆکی هەرێم و‬ ‫جێگرەکەی یەکسەر واز لە حزبایەتی‬ ‫بهێنن‪.‬‬

‫جه‌الل حه‌سه‌ن‬ ‫ناچاالكی و ناكارایی فیدراڵیزم ل ‌ه‬ ‫عێراقدا‪ ،‬هۆكاری زۆره‌‪ ،‬له‌وانه‌‪ :‬نه‌بوونی‬ ‫متامنه‌ی سیاسی له‌ نێوان پێكهاته‌كانی‬ ‫عێراقدا‪ .‬له‌م بابه‌ته‌دا ڕە‌هه‌نده‌كانی ئه‌م‬ ‫قه‌یرانه‌ ب ‌ه كورتی ڕوونده‌كه‌مه‌وه‌‪.‬‬ ‫دوو ب��ۆچ��وون��ی س���ه‌ره‌ك���ی و‬ ‫دژبه‌یه‌ك هه‌ن له‌سه‌ر توانای دامه‌زراوه‌‬ ‫فیدراڵییه‌كان‪ ،‬وه‌ك «حكومه‌ت‪ ،‬ده‌ستوور‬ ‫و په‌رله‌مان و ‪ ...‬هتد»‪ ،‬له‌ هه‌مبه‌ر به‌رز‬ ‫و نزمكردنی ئاستی ملمالنێ و هێنانه‌كایه‌‬ ‫و بونیادنانی متامنه‌ی سیاسیی نێوان‬ ‫الیه‌نه‌كان‪ .‬بۆچوونی یه‌كه‌م پێی وایه‌‬ ‫فیدڕالیزم و دامه‌زراوه‌كانی ده‌بنه‌ هۆی‬ ‫ئه‌وه‌ی شوناسه‌ جیاوازه‌كان وه‌ك «كورد‪،‬‬ ‫عه‌ره‌ب‪ ،‬سوننه‌‪ ،‬شیعه‌‪ ،‬توركامن» زه‌قرت‬ ‫ببنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ده‌بێته‌ هۆی ئه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌و شوناسانه‌ ب ‌ه شێوه‌یه‌كی ڕە‌سمی‬ ‫و له‌ ڕێی داموده‌زگاكانی وه‌ك بوونی‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان هه‌وڵی‬ ‫تۆخكردنه‌وه‌ی خۆیان ب��ده‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬

‫ڕێ بۆ له‌به‌ریه‌ك هه‌ڵوه‌شانی ده‌وڵه‌ت‬ ‫و ناكارایی فیدڕالیزم خۆش ده‌ك��ات‪ .‬به‌‬ ‫پێچه‌وانه‌شه‌وه‌ بۆچوونی دووه‌‌م پێی وایه‌‬ ‫كه‌ تۆخكردنه‌وه‌ی شوناسه‌ جیاوازه‌كان‬ ‫دانپێدانانی مافی پێكهاته‌كان ‌ه و به‌‬ ‫دامه‌زراوه‌كردنی ئه‌م شوناسانه‌ش هانی‬ ‫م��ان�ه‌وه‌ی��ان ده‌دات ل�ه‌ س��ن��ووری ئه‌و‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌دا كه‌ تێیدا ده‌ژین‪.‬‬ ‫ب��ه‌اڵم وای ده‌بینم پێش ئ �ه‌وه‌ی‬ ‫باس له‌ توانای دام �ه‌زراو ‌ه فیدڕاڵییه‌كان‬ ‫بكرێت له‌ كه‌مكردنه‌وه‌ی ئاستی ملمالنێ‬ ‫توونده‌كاندا‪ ،‬پێویسته‌ باس له‌وه‌ بكه‌ین‬ ‫ك�ه‌ چ�ه‌ن��ده‌ متامنه‌ی سیاسیی نێوان‬ ‫پێكهاته‌كان پێویسته‌‪ ،‬تا دام���ه‌زراوه‌‬ ‫فیدڕاڵییه‌كان كارابن و ڕۆڵ��ی خۆیان‬ ‫بگێڕن؟ فیدڕالیزم خ��ۆی بۆندێكه‌ له‌‬ ‫ئه‌نجامی دانوستان و لێكتێگه‌یشتنی‬ ‫الی �ه‌ن �ه‌ سیاسییه‌ ك��اری��گ �ه‌ره‌ك��ان �ه‌وه‌‬ ‫دێته‌كایه‌وه‌‪ ،‬مه‌رجی بنه‌ڕە‌تیی كارابوونی‬ ‫ئه‌م بۆنده‌ بوونی النی كه‌می متامنه‌ی‬ ‫سیاسییه‌ له‌ نێوان الیه‌نه‌كانی بۆنده‌كه‌دا‪.‬‬ ‫ڕە‌نگه‌ ئاسان نه‌بێت لێره‌دا چه‌مكێكی‬ ‫وه‌ك «الن��ی كه‌می متامنه‌ی سیاسی»‬ ‫پێناسه‌ بكه‌ین‪ ،‬به‌اڵم من لیره‌دا مه‌به‌ستم‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ الیه‌نه‌كان هه‌موویان كۆك بن‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی بۆندی فیدڕاڵی بۆ ئێستایان‬ ‫باشرتین چاره‌سه‌ره‌‪.‬‬ ‫كه‌میی متامنه‌ی سیاسی له‌ نێوان‬ ‫پێكهاته‌كانی عێراقدا‪ ،‬له‌ هه‌ناوی مێژووی‬ ‫نوێی ئه‌م ده‌وڵه‌ته‌وه‌ به‌رهه‌م هاتووه‌‪ .‬به‌‬ ‫بۆچوونی من مێژووی ده‌وڵه‌تی عێراق له‌‬

‫بیسته‌كانی سه‌ده‌ی بیسته‌وه‌ ده‌توانرێت‬ ‫ب ‌ه چوار خاڵ بنارسێته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه هه‌موویان‬ ‫به‌شدارن له‌ بنكۆڵكردنی متامنه‌ی سیاسی‬ ‫و الوازكردنی‪:‬‬ ‫‪ -1‬له‌دایكبوونی ده‌وڵه‌تی عێراقی‬ ‫شه‌رعیه‌تی خۆی له‌ هێزێكی ده‌ره‌كی‬ ‫وه‌رگرتبوو ك ‌ه به‌ریتانیا بوو‪ ،‬نه‌ك له‌ پرس‬ ‫و ڕاوێژكردن به‌ هه‌موو پێكهاته‌كانی و‬ ‫ڕێكه‌وتن له‌سه‌ر شێوازی حوكم تیایدا‪.‬‬ ‫لێره‌دا ڕە‌نگه‌ بوترێت خۆ دوو ڕیفراندۆم‬ ‫ئه‌نجامدران له‌ سااڵنی ‪ 1919‬و ‪1921‬‬ ‫له‌ الیه‌ن به‌ریتانییه‌كانه‌وه‌ به‌ مه‌به‌ستی‬ ‫وه‌رگرتنی شه‌رعیه‌ت بۆ ئه‌و ده‌وڵه‌ته‌‪.‬‬ ‫له‌ ڕاستیدا ڕە‌خنه‌ی زۆر له‌سه‌ر شێوازی‬ ‫به‌ڕێوه‌چوون و ڕاگه‌یاندنی ئه‌نجامه‌كانی‬ ‫هه‌ردوو ڕیفراندۆمه‌كه‌ هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ گومانی‬ ‫گه‌وره‌ و به‌جێ له‌سه‌ر ڕاست و دروستیی‬ ‫ه �ه‌ردوو ڕیفراندۆمه‌كه‌ داده‌نێت‪ ،‬كه‌‬ ‫لێره‌دا بواری باسكردنیان نییه‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬پشكی گ��ه‌وره‌ی ده‌س��ه‌اڵت له‌‬ ‫ده‌ستی كه‌مینه‌یه‌كی سوننیدا ب��وو تا‬ ‫س �ه‌ره‌ت��ای ڕووخ��ان��ی ڕژێمی پێشووی‬ ‫عێراق‪ .‬ئه‌مه‌ش مانای ئه‌و ‌ه نییه‌ كه‌ كورد‬ ‫و شیعه‌ و توركامن و پێكهاته‌كانی تر‬ ‫خاوه‌نی پۆستی به‌رزی حكومی نه‌بوون‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم ب�� ‌هراورد به‌ ڕێژە‌كانیان له‌ كۆی‬ ‫ژم��اره‌ی دانیشتواندا‪ ،‬ئه‌م بێبه‌شكردنه‌‬ ‫زیاتر ڕوون ده‌بێته‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش ڕە‌نگه‌‬ ‫هه‌ندێك هۆكاری خۆی هه‌بێت‪ ،‬له‌وانه‌‬ ‫له‌ س �ه‌ره‌ت��ای دروستبوونی ده‌وڵه‌تی‬ ‫عێراقیدا مه‌رجه‌عه‌كانی شیعه‌ هه‌ندێكیان‬

‫فتوای ئه‌وه‌یان داب��وو كه‌ به‌شداری ل ‌ه‬ ‫حكومه‌تی ژێرده‌ستی داگیركه‌ردا ح ‌هرامه‌‪.‬‬ ‫حكومه‌تی به‌ریتانیش له‌ دروستكردنی‬ ‫ده‌وڵه‌تی عێراقدا پشتی به‌ چه‌ند چینێك‬ ‫به‌ست كه‌ زۆربه‌یان ل ‌ه مه‌زهه‌بی سووننی‬ ‫بوون‪ ،‬له‌وانه‌ش‪ :‬ئ ‌هرشافه‌كانی به‌غداد‪،‬‬ ‫ئه‌فسه‌ره‌كانی شه‌ریفی‪ ،‬كاربه‌ده‌سته‌‬ ‫كۆنه‌كانی سه‌رده‌می عوسامنی و هه‌ندێك‬ ‫له‌ سه‌رۆك عه‌رشه‌ته‌كان‪.‬‬ ‫‪ -3‬ب��وون��ی چ��ه‌ن��دی��ن ڕە‌وت���ی‬ ‫ناسیۆنالیزمی دژ ب��ه‌ی��ه‌ك ك��ه‌ به‌‬ ‫شێوه‌یه‌كی گشتی خ��اوه‌ن تێڕوانینی‬ ‫پرایمۆردیاڵی بوون و له‌ مامه‌ڵه‌شیان‬ ‫له‌گه‌ڵ ب ‌هرامبه‌ره‌كانیاندا «ئیزێنشلیست»‬ ‫بوون‪ ،‬واته‌ هه‌موو جووڵه‌یه‌كی الیه‌نه‌‬ ‫ناسیۆنالیزمییه‌كانی تریان به‌ هه‌ڕە‌شه‌‬ ‫بۆ سه‌ر خۆیان ده‌زانی و هه‌وڵیان ده‌دا‬ ‫هه‌رچۆنێك و به‌ هه‌ر ئامرازێك بێت‬ ‫ل ‌ه به‌رامبه‌ره‌كانیان ب��ده‌ن‪ .‬به‌ گشتی‬ ‫ناسیۆنالیزمی كاریگه‌ر له‌ عێراقدا سێ‬ ‫دانه‌ بوون‪ ،‬یه‌كه‌م‪ ،‬ناسیۆنالیزمی پان‪-‬‬ ‫عه‌ره‌بی كه‌ هه‌وڵی ئه‌وه‌یان ده‌دا هه‌موو‬ ‫ع �ه‌ره‌ب له‌ژێر سایه‌ی یه‌ك ده‌وڵه‌تی‬ ‫ع�ه‌ره‌ب��ی��دا كۆبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬سووننه‌كان‬ ‫پێكهێنه‌ری سه‌ره‌كیی ئه‌م ڕە‌وته‌ بوون‪.‬‬ ‫هه‌وڵه‌كانی پان‪-‬ناسیۆنالیزم به‌ ئامانجی‬ ‫خۆی گه‌یشت‪ ،‬كاتێك له‌ سه‌ره‌تاكانی‬ ‫س��اڵ��ی ‪ 1958‬دا ع��ێ �راق و ئ���وردون‬ ‫یه‌كیانگرت‪ ،‬به‌اڵم به‌ هۆی كوده‌تاكه‌ی‬ ‫قاسم ل ‌ه هه‌مان س��اڵ‪ ،‬یه‌كگرتنه‌كه‌‬ ‫شكستی هێنا‪ .‬دووه‌م‪ ،‬ناسیۆنالیزمی‬

‫عێراقی كه‌ هه‌وڵی ده‌دا عێراقێكی‬ ‫به‌هێز دروس��ت ببێت له‌ ن��اوخ��ۆدا و‬ ‫دژی یه‌كگرتنی عێراق بوو له‌گه‌ڵ هه‌ر‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی تر‪ ،‬كه‌ زۆرینه‌ی شیعه‌كان‬ ‫پشتگیریی ئه‌م ڕە‌وت �ه‌ ب��وون‪ .‬سێیه‌م‪،‬‬ ‫ناسیۆنالیزمی كوردیی ك ‌ه له‌سه‌ره‌تاكانیدا‬ ‫هه‌وڵی بونیادنانی ده‌وڵه‌تێكی كوردیی‬ ‫ده‌دا‪ ،‬به‌اڵم له‌ دوای به‌كارهێنانی هێز‬ ‫له‌ دژیان له‌ الیه‌ن هێزه‌كانی به‌ریتانیا‬ ‫و سه‌ركوتكردنیان بۆ چه‌ندین جار و‬ ‫پاشان به‌ ڕە‌سمی ناسینی عێراق له‌‬ ‫الی �ه‌ن كۆمه‌ڵه‌ی گ �ه‌الن �ه‌وه‌‪ ،‬له‌ ساڵی‬ ‫(‪ )1932‬تا ڕاده‌یه‌ك پاشه‌كشێ له‌ داوای‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی پێوه‌ ده‌بیرنێت و ته‌نها‬ ‫داوای ئ�ه‌وه‌ی ك��ردووه‌ كه‌ به‌ هێنده‌ی‬ ‫رێ���ژە‌ی خ��ۆی ل�ه‌ حكومه‌تدا پۆستی‬ ‫هه‌بێت و مافه‌ كه‌لتوورییه‌كانی بۆ دابین‬ ‫بكرێت‪ .‬به‌اڵم ورده‌ ورده‌ به‌ تایبه‌ت له‌‬ ‫سه‌ره‌تای شه‌سته‌كانی سه‌ده‌ی بیسته‌وه‌‪،‬‬ ‫داوای مافی ئۆتۆنۆمیی كردووه‌‪ ،‬له‌ ساڵی‬ ‫(‪)1992‬ە‌وه‌ داوای فیدڕاڵیی ك��ردووه‌‪.‬‬ ‫هێشتا ب� ‌ه ڕە‌س��م��ی داوای ده‌وڵ�ه‌ت��ی‬ ‫سه‌ربه‌خۆی نه‌كردووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -4‬ناسه‌قامگیریی باری ئاسایشی‬ ‫عێراق و زیادبوونی ژماره‌ی كوده‌تاكان‬ ‫هۆكارێكی ت��ری بێمتامنه‌یی سیاسی‬ ‫بووه‌‪ ،‬چونكه‌ هه‌ر حكومه‌تێك سیاسه‌تی‬ ‫جیاوازی خۆی هه‌بووه‌‪ .‬له‌ سااڵنی ‪1920‬‬ ‫ ‪ 1958‬نزیكه‌ی ‪ 60‬كابینه‌ی حكومه‌ت‬‫گۆڕاوه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش ئاماژە‌یه‌ به‌ ناجێگیریی‬ ‫باری سیاسی له‌ عێراقدا‪.‬‬

‫میر و میلله‌ت ل ‌ه ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‬ ‫كۆشان عه‌لی زه‌مانی*‬ ‫ئه‌مساڵ پێنج سه‌د ساڵ تێده‌په‌ڕێت‬ ‫به‌سه‌ر نووسینی كتێبی «میر» ل ‌ه الیه‌ن‬ ‫«نیكۆڵۆ ماكیاڤیلی»یه‌وه‌‪ .‬ئه‌م كتێبه‌‬ ‫مایه‌ی مشتومڕی زۆر و پڕ بایه‌خ بووه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ند دوای پێنج ساڵ ل ‌ه كۆچی‬ ‫دوایی ئه‌م كتێب ‌ه باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ڕۆحی ئه‌م كتێب ‌ه دوای پێنج سه‌د ‌ه هه‌ر‬ ‫زیندوو ‌ه و ب ‌ه كردار ل ‌ه الیه‌ن میره‌كانه‌وه‌‬ ‫ل ‌ه واقیعدا جێبه‌جێكراوه‌‪.‬‬ ‫ئ����ه‌م ك��ت��ێ��ب � ‌ه ك��اری��گ��ه‌ری��ی‬ ‫گ �ه‌وره‌ی هه‌بوو ‌ه له‌سه‌ر سه‌ركرد ‌ه و‬ ‫ده‌سه‌اڵتداره‌كانی ڕۆژئ��اوای مۆدێرندا‪.‬‬ ‫ن��اك��رێ��ت ب �زان��ی��ن س �ه‌رك��رده‌ك��ان��ی‬ ‫ڕۆژه���ه‌اڵت���ی���ش ئ����ه‌م ك��ت��ێ��ب�ه‌ی��ان‬ ‫خ��وێ��ن��دووه‌ت�ه‌و ‌ه یاخود ن��ا‪ ،‬ب��ه‌اڵم تا‬ ‫ڕادده‌یه‌كی زۆر پێی كاریگه‌ر بوون‪.‬‬ ‫كاتێك خوێندنه‌و ‌ه ده‌كه‌ین بۆ ناوه‌ڕۆكی‬ ‫ئه‌و كتێبه‌‪ ،‬ب ‌ه ته‌واوی ئه‌و ڕاستیی ‌ه ڕۆشن‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه لێره‌دا هه‌وڵده‌ده‌م زۆر‬ ‫به‌خێرایی سه‌ره‌قه‌ڵه‌مێك له‌و بابه‌ته‌‬ ‫بخه‌مه‌ڕوو‪.‬‬ ‫ح��وك��م�ڕان��ی��ی ه��ه‌م��وو م��ی��ر و‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارێك پشت ده‌به‌ستێت به‌‬ ‫پێگه‌ی ئه‌و ده‌سه‌اڵتدار ‌ه له‌ناو خه‌ڵكدا‪.‬‬ ‫ماكیاڤیلی ده‌ڵێت «خه‌ڵكی رسوشتێكی‬

‫گ��ۆڕاوی��ان هه‌یه‌‪ .‬ب ‌ه ئاسانی ده‌توانیت‬ ‫ده‌رب����اره‌ی بابه‌تێكی تایبه‌ت ڕازی��ی��ان‬ ‫بكه‌یت‪ ،‬به‌اڵم سه‌خت ‌ه بتوانیت له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫ڕ ‌هزامه‌ندیی ‌ه بیانهێڵیته‌وه‌‪ .‬كاتێك پێویست‬ ‫ده‌كات ك ‌ه ڕ ‌ەزامه‌ندیان بكه‌یت‪ ،‬ده‌كرێت‬ ‫فشاریان ل ‌ێ بكرێت بۆ ئه‌وه‌ی بڕوا بكه‌ن»‪.‬‬ ‫ل ‌ه ڕۆژهه‌اڵتی ناو ‌هڕاستدا به‌شێكی زۆر له‌‬ ‫میره‌كان ل ‌ه هه‌وڵی ئه‌وه‌دان ك ‌ه ڕ ‌ەزامه‌ندیی‬ ‫جه‌ماوه‌ر و خه‌ڵكی به‌ده‌ستبهێنن له‌سه‌ر‬ ‫بابه‌ت ‌ه چاره‌نوسسازه‌كان‪ .‬تا ڕ ‌ەزامه‌ندی و‬ ‫بێده‌نگی هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وانیش مامه‌ڵ ‌ه و گوفتاری‬ ‫خۆش هه‌ڵده‌بژێرن‪ .‬هه‌موو ئه‌م بێده‌نگی‬ ‫و ڕ ‌ەزامه‌ندییه‌ش سنوورێكی دیاریكراوی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ركاتێك مه‌ترسییان هه‌بوو كه‌‬ ‫خه‌ڵكی بۆچوونیان گۆڕی‪ ،‬ئه‌وكات ‌ه ده‌ست‬ ‫ده‌كه‌ن ب ‌ه «فشار»‪ ،‬ئه‌ویش ب ‌ه «سزا»‪ ،‬یاخود‬ ‫ب ‌ه «به‌خشش»‪ ،‬یاخود وه‌كو ئه‌و ده‌ڵێت میر‬ ‫ده‌بێت ب ‌ه شێر و ب ‌ه ڕێوی‪ .‬به‌التانه‌و ‌ه سه‌یر‬ ‫نه‌بێت ك ‌ه زۆرێ��ك ل ‌ه حاكمه‌كان ئه‌وكاته‌‬ ‫ب �ه‌ره‌و شكستی كۆتایی ده‌چ��ن ك ‌ه ده‌بن‬ ‫ب ‌ه شێر‪ ،‬چونك ‌ه به‌شێربوونیان‪ ،‬دواهه‌مین‬ ‫هه‌نگاوی مانه‌وه‌یانه‌‪.‬‬ ‫ئیرت كاتێك میر پێی لێژ ده‌بێت‪ ،‬ده‌ست‬ ‫ده‌كات ب ‌ه دروستكردنی قه‌یران‪ ،‬پێكدادانی‬ ‫ناوخۆیی و ده‌ره‌كی هه‌ڵده‌گیرسێنێت‪ .‬میر‬ ‫ناتوانێت حاكمی واڵتێكی پڕ ل ‌ه ژاوه‌ژاو‬ ‫بێت‪ ،‬ناتوانێت به‌رگه‌ی ناڕ ‌ەزامه‌ندی بگرێت‪.‬‬ ‫ئیرت میر كۆمه‌ڵگا به‌الڕێدا ده‌بات‪ .‬هه‌روه‌كو‬ ‫سه‌ركرده‌كانی ڕۆژه �ه‌اڵت��ی ن��او ‌هڕاس��ت‪،‬‬ ‫وه‌كو ماكیاڤیلی ده‌ڵێت «میر نابێت هیچ‬ ‫ئامانجێكی تری هه‌بێت‪ ،‬هیچ بیرێكی تری‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬هیچ ئه‌ركێكی تری نه‌بێت‪ ،‬جگه‌‬ ‫ل ‌ه شه‌ڕكردن و شێواز و ڕێساكانی نه‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ته‌نها هونه‌رێك ‌ه ك ‌ه چ��اوه‌ڕوان‬ ‫ده‌كرێت حاكمێك تێیدا كارام ‌ه بێت»‪ .‬ئه‌وان‬ ‫شه‌ڕ ده‌كه‌ن بۆئه‌وه‌ی كۆمه‌ڵگا ل ‌ه قه‌یراندا‬

‫بێت‪ ،‬ل ‌ه قۆناغێكی نائاساییدا بێت ك ‌ه كه‌س‬ ‫پرس و پرسیاری نه‌بێت له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ی‬ ‫ك ‌ێ حوكم ده‌كات و چی ده‌كرێت‪ .‬شه‌ڕ و‬ ‫پێكدادان شه‌رعیه‌تێكی گه‌ور ‌ه ده‌دات به‌‬ ‫میره‌كان ل ‌ه حوكمدا مبێننه‌وه‌‪« .‬هه‌ر ئه‌مه‌شه‌‬ ‫واده‌ك��ات میرێك ك ‌ه ده‌سه‌اڵتی ل ‌ه ڕێگه‌ی‬ ‫پشتاوپشته‌و ‌ه وه‌رگرتبێت‪ ،‬ل ‌ه ده‌سه‌اڵتدا‬ ‫مبێنێته‌وه‌»‪ .‬ده‌سه‌اڵتی خۆی په‌لكێش بكات‬ ‫و زاڵ بێت به‌سه‌ر كۆمه‌ڵگادا‪ ،‬به‌ناوی‬ ‫ئیستیقراریه‌ته‌و ‌ه ئیستیعامری عه‌قڵ و‬ ‫هۆشیاری و عه‌مه‌ل و عیلمی عاله‌م بكات‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش نه‌ریتێكی كۆنی ده‌سه‌اڵتداره‌كانه‌‬ ‫و ب��ه‌رده‌وام له‌م كۆمه‌ڵگایانه‌دا دووب��اره‌‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫میر له‌م نێوانه‌دا پرسیارێكی بۆ دروست‬ ‫ده‌بێت ك ‌ه ئایا باشرت وای ‌ه ك ‌ه خۆشه‌ویست‬ ‫بیت وه‌ك ل �ه‌وه‌ی لێت برتسن‪ ،‬یاخود به‌‬ ‫پێچه‌وانه‌وه‌؟ وه‌اڵمه‌ك ‌ه ئه‌مه‌ی ‌ه «به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫باشرتین شتێك ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه خۆشه‌ویستیش‬ ‫بیت و لێشت برتسن»‪ .‬میره‌كانی ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناو ‌هڕاست هه‌میش ‌ه هه‌ند ‌ێ جار ده‌ستی‬ ‫ڕە‌حم و به‌زه‌یی به‌سه‌ر منداڵ و هه‌ژاراندا‬ ‫ده‌هێنن و ل���ه‌والو ‌ه دون��ی��ای �ه‌ك سامان‬ ‫به‌لێشاو گل ده‌ده‌نه‌وه‌‪ .‬له‌سه‌ر ته‌له‌فزیۆن‬ ‫ب ‌ه ته‌مسیله‌و ‌ه پێده‌كه‌نن و چاوبرسییانه‌‬ ‫سامانی میلله‌ت قڕ ده‌كه‌ن‪ .‬ده‌چن ‌ه مزگه‌وت‬ ‫و كه‌نیسه‌وه‌‪ ،‬له‌والو ‌ه ل ‌ه ڕێگه‌ی ده‌ست ‌ه و‬ ‫تاقمه‌كانی خۆیه‌و ‌ه ئاشتیی كۆمه‌اڵیه‌تیی‬ ‫ئایین و نه‌ژاده‌كان تێك ده‌دات‪ .‬جار جاره‌‬ ‫ده‌ستخۆشی ل ‌ه بیرمه‌ندێك‪ ،‬نووسه‌رێك‪،‬‬ ‫هونه‌رمه‌ندێك‪ ،‬ده‌زگایه‌ك و ڕێكخراوێك‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌والشه‌و ‌ه دونیایه‌ك ل ‌ه موهات ‌هرات‬ ‫و ده‌زگا و ڕۆشنبیری درۆین ‌ه دروست ده‌كات‪.‬‬ ‫وه‌ك��و ماكیاڤیلی ده‌ڵێت‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی ‌ه له‌‬ ‫یه‌ككاتدا خۆشه‌ویست بن و خه‌ڵكی ترسیان‬ ‫ب ‌هرامبه‌ری هه‌بێت‪ .‬هه‌میش ‌ه ئه‌م دوو وێنه‌یه‌‬

‫هاوكۆك ده‌ك�ه‌ن ل ‌ه كه‌سایه‌تیی خۆیاندا‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وان باش د ‌هزانن ك ‌ه خۆشه‌ویستی‬ ‫ئه‌و كات ‌ه كۆتایی دێت ك ‌ه په‌یوه‌ندییه‌كان‬ ‫و به‌رژە‌وه‌ندییه‌كان كۆتاییان پێدێت‪ .‬بۆیه‌‬ ‫هه‌میش ‌ه به‌رژە‌وه‌ندییه‌كانیان له‌گه‌ڵ چین‬ ‫و گرووپ و ده‌سته‌یه‌كدا درێژ ‌ە پێده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫به‌رژە‌وه‌ندییه‌كانیان قووڵ ده‌كه‌نه‌وه‌‪ .‬بۆ‬ ‫مه‌سه‌له‌ی ترسیش باش د ‌هزان��ن ك ‌ه «ترس‬ ‫هه‌میش ‌ه به‌هۆی ترس ل ‌ه ئ��ازاره‌و ‌ه بوونی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ك ‌ه هه‌میش ‌ه ئاماده‌یی هه‌یه‌»‪ ،‬ئیرت‬ ‫هه‌ندێك كه‌س باش چاوترسێن ده‌كه‌ن‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌ڕێگه‌ی ئه‌و گرووپ و ده‌ست ‌ه و تاقمه‌وه‌‬ ‫ك ‌ه خۆی به‌رژەوه‌ندیی له‌گه‌ڵیدا هه‌یه‌‪ ،‬ترسی‬ ‫خۆی باڵوده‌كاته‌وه‌‪ .‬بۆ ئه‌وه‌ی كه‌سانێك بنب‬ ‫ب ‌ه عیربه‌ت‪ ،‬كۆمه‌ڵگا ب ‌ه گشتی ده‌ترسێنن‪،‬‬ ‫ترساندن هه‌ندێك جار ب ‌ه دروستكردنی‬ ‫وه‌ه��م و خ�ه‌ی��ااڵت ده‌ب��ێ��ت‪ ،‬ئه‌فسانه‌ی‬ ‫خه‌یااڵوی له‌ناو كۆمه‌ڵگادا باڵوده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫ك ‌ه چییان به‌سه‌ر ك ‌ێ و كێدا هێناوه‌‪ .‬زۆرێك‬ ‫له‌و ترسانه‌ی باڵویان ده‌كه‌نه‌و ‌ه ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫سایكۆلۆژین‪ ،‬ئه‌وه‌ند ‌ه بنه‌مایه‌كی واقعییان‬ ‫نییه‌‪ .‬دروستكردنی داستانی وه‌همیی‬ ‫س�ه‌رك��رده‌ك��ان‪ ،‬به‌ندیخانه‌كان زۆرێكیان‬ ‫وه‌همین‪ .‬ئه‌وانه‌ی سه‌ركرد ‌ه خۆشی ده‌وێن و‬ ‫ئه‌وانه‌ش میریان خۆش ده‌وێت‪ ،‬هه‌ر ئه‌وانه‌‬ ‫زۆرجار مه‌ترسیی میر باڵوده‌كه‌نه‌وه‌!‬ ‫میر ه �ه‌ر ل� ‌ه ت��رس��دا داستانه‌كانی‬ ‫باڵوناكاته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو هه‌ندێجار ل ‌ه پڕۆژ ‌ه و‬ ‫كاره‌كانیشیدا هه‌مان پڕۆس ‌ه ئه‌نجام ده‌دات‪.‬‬ ‫ناوی گه‌ور ‌ه و قه‌به‌ی پڕۆژە‌كان هه‌میشه‌‬ ‫كارێكی سه‌ره‌كیی میره‌كانه‌‪ .‬ماكیاڤیلی‬ ‫پێی وای ‌ه میر پێویست ‌ه به‌خیل بێت نه‌ك‬ ‫به‌خشنده‌‪ ،‬به‌اڵم ل ‌ه هه‌مان كاتدا پێویسته‌‬ ‫پ��ڕۆژە‌ی گ�ه‌ور‌ه ئه‌نجام ب��دات‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ناوبانگی دره‌وش���او ‌ه بكات‪ .‬سه‌ركرده‌ی‬ ‫زۆرم��ان ه�ه‌ن ل ‌ه ڕۆژه �ه‌اڵت��ی ناو ‌هڕاست‬

‫به‌خیلن ب ‌هرامبه‌ر میلله‌ت‪ ،‬به‌اڵم ڕۆژان ‌ه‬ ‫ده‌ی��ان پ��ڕۆژە‌ی وه‌همی و ن��اوی قه‌به‌‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌‪ .‬ده‌كرێت یه‌ك ل ‌ه ده‌ی ئه‌و‬ ‫پڕۆژان ‌ه ب ‌ه واقعی جێبه‌جێ بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫زۆرێك له‌وان هه‌ر ل ‌ه قۆناغی قسه‌وباسدا‬ ‫ده‌مێننه‌وه‌‪ .‬سه‌ركرد ‌ه هه‌میش ‌ه خه‌ونی‬ ‫گه‌ور‌ه ب ‌ه خه‌ڵكی ده‌دات‪ ،‬به‌اڵم ده‌ستی‬ ‫خ��ۆی ده‌گرێته‌وه‌‪ .‬ژیانێكی خ��ۆش به‌‬ ‫خه‌یاڵ ب ‌ه خه‌ڵكی ده‌دات‪ ،‬چه‌ند ئاسانه‌‬ ‫دابینكردنی وه‌ها ژیانێك‪.‬‬ ‫ئ��ه‌وه‌ی جێی سه‌رنج ‌ه یه‌كێك له‌‬ ‫پێشنیاره‌كانی ماكیاڤیلی بۆ میره‌كان‪،‬‬ ‫یاخود ئه‌وه‌ی ك ‌ه چۆن ده‌بێت میر ڕە‌فتار‬ ‫بكات‪ ،‬ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه میر ده‌بێت ڕاوێژكاری‬ ‫ژیری هه‌بێت و خۆی ب �ه‌دوور بگرێت‬ ‫ل ‌ه ماستاوچییه‌كان‪ .‬ب �ه‌اڵم ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫ل � ‌ه واڵت��ان��ی ڕۆژه��ه‌اڵت��ی ن��او ‌هڕاس��ت��دا‬ ‫بیرناو ‌ه به‌شێكی زۆر ل ‌ه ڕاوێژكاره‌كان له‌‬ ‫ماستاوچییه‌كانن و ته‌نها كه‌مێكن كه‌‬ ‫ڕاوێژكاری ڕاستگۆ و دڵسۆزبن‪ .‬یاخود‬ ‫ده‌كرێت ئێم ‌ه پێچه‌وانه‌كه‌یامن بینیبێت‬ ‫و ئ �ه‌و ڕاوێ��ژك��اران �ه‌ی ب��ه‌الی ئێمه‌وه‌‬ ‫ماستاوچین‪ ،‬كارامه‌بووبن ل ‌ه پیالن داڕشنت‬ ‫بۆ میره‌كاندا‪.‬‬ ‫ئاوای ‌ه خوێندنه‌وه‌ی ماكیاڤیلی‪،‬‬ ‫یاخود پێشنیاره‌كانی بۆ میر‪ .‬كه‌چی‬ ‫میلله‌ته‌كان زۆرجار ل ‌ه فێڵ و ته‌ڵه‌كه‌ی‬ ‫میره‌كانیان ئاگادارنین‪ ،‬نازانن ك ‌ه میر‬ ‫چۆن حوكمیان ده‌ك��ات‪ .‬ل ‌ه ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناو ‌هڕاستدا هه‌ركاتێك ئه‌و گرێی فێڵ و‬ ‫ته‌ڵه‌كه‌ی ‌ه هه‌ڵوه‌شایه‌وه‌‪ ،‬ئیرت ده‌سه‌اڵتی‬ ‫ڕە‌های میره‌كانیش كۆتایی پێدێت‪ ،‬ك ‌ه له‌‬ ‫زۆر الو ‌ه ده‌ستی پێكردووه‌‪.‬‬ ‫*خوێندكاری ماسته‌ر له‌ په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تییه‌كان‬

‫‪15‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫گشتی‬

‫ژماره‌ (‪ ،)30‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/9‬ساڵی یەکەم‬

‫پالنێكی نوێ بۆ تاقیكردنه‌وه‌ی ‪12‬ی ئاماده‌یی‬

‫محه‌مه‌د حه‌سه‌ن مامه‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ له‌ هه‌موو س �ه‌رده‌م‬ ‫و زه‌مه‌نێكدا كۆڵه‌كه‌ی پێگه‌یاندنی‬ ‫م��رۆڤ �ه‌ك��ان ب��ووه‌ ل �ه‌ كۆمه‌ڵگه‌دا‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر په‌روه‌رده‌ی ته‌ندروست بوونی‬ ‫نه‌بوو‪ ،‬ئه‌وا كۆمه‌ڵگه‌ هه‌میشه‌ به‌ره‌و‬ ‫دواوه‌ ده‌چێت و ب �ه‌ره‌و پێشچوون‬ ‫و رۆشنبیری ‌و پێشكه‌وتن بۆ ئه‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌یه‌ قه‌ده‌غه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌یه‌ پێویستی به‌ جێنتیڵامنێكی‬ ‫رۆشنبیری مه‌عریفیی په‌روه‌رده‌یی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬بۆ پڕكردنی عه‌قڵی نه‌وه‌كان له‌‬ ‫زانیاریی سه‌رده‌م‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی جێگه‌ی سه‌رسوڕمانه‌‪ ،‬تا‬ ‫ئیستا وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان له‌ ناوه‌نده‌كانی خوێندندا‬ ‫له‌سه‌ر چه‌ند سیستمێك كارده‌كات‪،‬‬ ‫تا ئێستا ئه‌و سیستامنه‌ یه‌كنه‌خراون‪،‬‬

‫ئه‌وانیش بریتین له‌ سیستمی كۆىن‬ ‫س��ه‌رده‌م��ی رژێ��م��ی ب�ه‌ع��س ك �ه‌ له‌‬ ‫‪ 12‬ئ��ام��اده‌ی��ی��دا ه �ه‌ی �ه‌‪ ،‬ه �ه‌روه‌ه��ا‬ ‫سیستمی نوێ كه‌ له‌ یه‌كی بنه‌ڕە‌تیه‌وه‌‬ ‫ده‌ستپێده‌كات بۆ ‪11‬ی ئاماده‌یی‪ ،‬له‌‬ ‫ه��ه‌ردوو سیستمه‌كه‌شدا جیاوازیی‬ ‫گه‌وره‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی كه‌ تا ئێستا پ�ه‌روه‌رده‌ی‬ ‫ه��ه‌رێ��م��ی ك��ورس��ت��ان ب��ی��ری لێ‬ ‫نه‌كردووه‌ته‌و‪ ،‬ئه‌و هه‌موو سته‌مه‌یه‌‬ ‫كه‌ له‌ خوێندكارانی (‪)12‬ی ئاماده‌یی‬ ‫ده‌ك����ات‪ .‬ه �ه‌م��وو ساڵێك مافیان‬ ‫ده‌خوات‪ ،‬هیچ خوێندكارێك نییه‌ به‌‬ ‫ویستی خۆی له‌و كۆلێجه‌ی به‌دڵیه‌تی‬ ‫وه‌ربگیرێت‪ .‬ئه‌مه‌ش ئه‌و ستمه‌یه‌ كه‌‬ ‫له‌ پرۆسێس و سیستمی په‌روه‌رده‌دایه‪.‬‬ ‫رێكخراوه‌ حزبی و سه‌ربه‌خۆكانیش‬ ‫كاریان بۆ باشرتكردنی ئه‌م دیارده‌یه‌‬ ‫نه‌كردوه‌‪ ،‬ته‌نها ئه‌وه‌ی كه‌ هه‌یه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫مه‌رامی هه‌ڵبژاردن هه‌ندێك شت‬ ‫هه‌یه‌ ده‌یكه‌ن‪.‬‬ ‫ش���ێ���وازی ت��اق��ی��ك��ردن��ه‌وه‌ و‬ ‫سیستمی پێشكه‌وتوو ب��ۆ هه‌موو‬ ‫خوێندكارێك پێویسته‌‪ ،‬نه‌بوونی به‌ره‌و‬ ‫هه‌ڵدێربردنی نه‌وه‌یه‌كه‌ به‌ گشتی‬ ‫ب���ه‌ره‌و ن �ه‌زان��ی و ج�ه‌ه��ل! ئ �ه‌وه‌ی‬ ‫له‌سه‌ر په‌روه‌رده‌ و وه‌زیری په‌روه‌رده‌‬ ‫پێویسته‌ بیكات‪ ،‬چاكسازیی به‌ په‌له‌یه‌‬ ‫ل �ه‌ سیستمی ن��وێ ب��ۆ پۆلی ‪12‬ی‬

‫ئاماده‌ی و چاكسازی له‌ تاقیكردنه‌وه‌ی‬ ‫به‌كالۆری‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی چیرت خوێندكاری‬ ‫هه‌ژار پێویستی به‌ مامۆستای تایبه‌ت‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬مامۆستای تایبه‌تیش له‌‬ ‫خوێندنگه‌ به‌ جوانی و باشی وانه‌كان‬ ‫بڵێته‌وه‌‪ ،‬نه‌ك له‌ ماڵه‌وه‌ باشرت بیڵێته‌وه‌‬ ‫به‌ پاره‪ ،‬پرسیاره‌كانی تاقیكردنه‌وه‌ی‬ ‫به‌كالۆری نه‌فرۆرشێته‌وه‌ به‌ ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫خوێندكاریش رێ��گ��ای قۆپیكردن‬ ‫هه‌ڵنه‌بژێرێت‪.‬‬ ‫پیشنیارم بۆ وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌‬ ‫ئ�ه‌وه‌ی�ه‌ كه‌ ئ �ه‌م چه‌ند خاڵه‌ وه‌ك‬ ‫ئه‌زموونێك وه‌ربگرێت و بۆ ئه‌م‬ ‫ساڵی ‪ 2014 -2013‬بیخاته‌ بواری‬ ‫جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪ ،‬ك�ه‌ ئ�ه‌وی��ش له‌‬ ‫بواری تاقیكردنه‌وه‌ی به‌كالۆری ‪12‬ی‬ ‫ئاماده‌ییدا خۆی ده‌بینێته‌وه‌‪:‬‬ ‫‪ -1‬ه����ه‌م����وو ب����اب����ه‌ت و‬ ‫پ��رس��ی��اره‌ك��ان��ی ت��اق��ی��ك��ردن�ه‌وه‌ك��ان‬

‫هه‌ڵبژاردن بێت‪ ،‬هیچ هۆ و پێناسه‌ و‬ ‫راست و هه‌ڵه‌ و بژاردنی به‌ خاڵى تێدا‬ ‫نه‌بێت‪.‬‬ ‫‪ -2‬ژماره‌ی پرسیاره‌كان (‪)60‬‬ ‫پرسیار بێت‪ )10( ،‬پرسیاریان بۆ ته‌رك‬ ‫كردن بێت به‌ ئ��اره‌زووی خوێندكار‬ ‫خۆی‪ )50( ،‬پرسیاری مبێنێته‌وه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫پرسیاره‌ی (‪ )2‬منره‌ی له‌سه‌ر بێت‪ ،‬واته‌‬ ‫( ‪ )50‬پرسیاره‌كه‌ ده‌كاته‌ ( ‪ )100‬منره‌‪.‬‬ ‫‪ -3‬وه‌اڵمدانه‌وه‌ی پرسیاره‌كان‬ ‫له‌سه‌ر الپه‌ره‌ی پرسیاره‌كان بێت‪ ،‬نه‌ك‬ ‫له‌سه‌ر ده‌فته‌ر وه‌اڵم بدرێته‌وه‌‪ ،‬هیچ‬ ‫جۆره‌ ده‌فته‌رێك به‌كار نه‌یه‌ت‪.‬‬ ‫‪ -4‬هه‌ر رۆژێكی تاقیكردنه‌وه‌‬ ‫ته‌نها یه‌ك بابه‌ت له‌ خۆ بگرێت‪ ،‬نه‌ك‬ ‫دوو بابه‌ت له‌ رۆژێ��ك��دا ئه‌زموون‬ ‫بكرێت‪.‬‬ ‫‪ -5‬پ��رس��ی��اره‌ك��ان ل �ه‌ الی �ه‌ن‬ ‫ئامێری زیره‌ك‪ ،‬یان مامۆستای پسپۆڕی‬

‫تا ئیستا وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان ل ‌ه ناوه‌نده‌كانی خوێندندا له‌سه‌ر‬ ‫چه‌ند سیستمێك كارده‌كات‬

‫ئه‌و بابه‌ته‌وه‌ی تاقیكردنه‌وه‌كه‌ی تێدا‬ ‫كراوه‪ ‌،‬راستكردنه‌وه‌ ‌و وردبینیی بۆ‬ ‫بكرێت‪ ،‬نه‌ك مامۆستایه‌كی تر كه‌‬ ‫پسپۆڕ نییه‌‪.‬‬ ‫كاتی تاقیكردنه‌وه‌ كه‌‬ ‫‪ -6‬‬ ‫ته‌نها (‪ )3‬كاتژمێر بێت‪.‬‬ ‫ئ��ه‌م��ه‌ رێ��گ��ه‌ چ��اره‌ی��ه‌ك��ه‌ بۆ‬ ‫وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ و به‌رژە‌وه‌ندیی‬ ‫خوێندكاران به‌ گشتی‪ ،‬كه‌ رێگه‌ له‌‬ ‫قۆپیه‌ و غه‌شكردن و كڕینه‌وه‌ی‬ ‫پرسیار له‌ به‌ڕێوەبه‌ری هۆڵ ده‌كات‪،‬‬ ‫هاوكات كه‌مێ كات ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‪ .‬له‌‬ ‫كاتی راستكردنه‌وه‌ و وربینیكردنیشدا‬ ‫له‌ الیه‌ن لیژنه‌كانه‌وه‪ ‌،‬هیچ مافێكی‬ ‫خوێندكار ناخورێت‪ ،‬چونكه‌ ته‌نها‬ ‫ش��وێ��ن��ی ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن �ه‌ك �ه‌ دی���اری‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬به‌ خوێندنه‌وه‌ی بابه‌ته‌كان‬ ‫و تێگه‌یشتنیان خ��وێ��ن��دك��اران له‌‬ ‫مامۆستای تایبه‌تیش رزگاریان ده‌بێت‬ ‫و چیرت ب��ازرگ��ان��ی ب�ه‌ خوێندنه‌وه‌‬ ‫ناكرێت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها رزگارمان ده‌بێت له‌و‬ ‫شێوازی تاقیكردنه‌وه‌ كۆن و سواوه‌‬ ‫كالسیكییه‌ كه‌ له‌ سه‌رده‌می به‌عسه‌وه‌‬ ‫ك��اری پێده‌كرێت‪ .‬ده‌بوایه‌ لیژنه‌ی‬ ‫په‌روه‌رده‌ی په‌رله‌مانی كوردستان به‌‬ ‫زوویی كاری له‌سه‌ر ئه‌م پێشنیارانه‌‬ ‫بكردایه‌ و هه‌وڵی بدایه‌ به‌زووترین‬ ‫كات جێبه‌جێى بكات‪.‬‬

‫ئه‌م ئه‌زموونی شێوازی هه‌ڵبژاردن ‌ه‬ ‫ب���ه‌الی كۆمه‌ڵگه‌ و پ����ه‌روه‌رده‌ی‬ ‫ئێمه‌وه‌‪ ،‬نوێیه‌‪ ،‬به‌اڵم زۆرب�ه‌ی واڵته‌‬ ‫پێشكه‌وتووه‌كانی وه‌ك «ویالیه‌ته‌‬ ‫یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا‪ ،‬كه‌نه‌دا‪،‬‬ ‫چین‪ ،‬كۆریای باشوور‪ ،‬یابان‪ ،‬سوید‪،‬‬ ‫نه‌رویژ‪ ،‬هۆڵەندا و ‪ ...‬هتد» سه‌رجه‌م‬ ‫تاقیكرنه‌وه‌ گشتی و نیشتیامنییه‌كان به‌‬ ‫شێواز‌ی هه‌ڵبژاردنه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌ رووی‬ ‫ده‌روونییه‌وه‌ شێوازی تاقیكردنه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن‪ ،‬ئاستی زیره‌كیی خوێندكار‬ ‫به‌رزده‌كاته‌وه‌ و پێشی ده‌خات‪.‬‬ ‫چه‌ندین ساڵه‌ خوێندكارانی‬ ‫‪12‬ی ئاماده‌یی به‌ هۆی ناعه‌داله‌تیی‬ ‫په‌یڕه‌وكردنی سیستمی كۆن‪ ،‬كه‌ تا‬ ‫ئێستا هه‌یه‌ له‌ تاقیكردنه‌وه‌كاندا و‬ ‫هیچ چاكسازیی بۆ نه‌كراوه‪ ‌،‬مافیان‬ ‫خوراوه‌ و مافی خۆیان پێ نه‌دراوه‌‪.‬‬ ‫هیوادارم وه‌زیری په‌روه‌رده‌ی كابینه‌ی‬ ‫‪7‬ی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫و س�ه‌رۆك��ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زی��ران‬ ‫و لیژنه‌ی پ����ه‌روه‌رده‌ی په‌له‌مانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬ب �ه‌ده‌م ئه‌و پێشنیاره‌وه‌‬ ‫بێن و بیكه‌نه‌ چاكسازییه‌كی به‌په‌له‌ی‬ ‫ب��واری پ���ه‌روه‌رده‌دا بۆ پێشخستنی‬ ‫خوێندكاران‪ ،‬ئه‌و فشاره‌ قورس و زۆره‌‬ ‫له‌سه‌ر شانی خوێندكاران الب �ه‌رن‪،‬‬ ‫شۆڕشێك له‌ ب��واری تاقیكردنه‌وه‌ی‬ ‫به‌كالۆریدا بكه‌ن‪.‬‬

‫یه‌كێتیی مامۆستایانی كوردستان ل ‌ه نێوان دوێن ‌ێ و ئه‌مڕۆدا‬ ‫محه‌مه‌د سه‌ید نه‌جمه‌دین*‬ ‫م��ێ��ژووی یه‌كێتیی مامۆستایانی‬ ‫ك��وردس��ت��ان‪ ،‬زی��ات��ر ل �ه‌ په‌نجا ساڵی‬ ‫تێپه‌ڕاندووه‌‪ ،‬تا ئێستاش ئه‌م رێكخراوه‌‬ ‫زۆرترین گله‌یی و گازەنده‌ی له‌سه‌ره‌‬ ‫له‌الیه‌ن مامۆستایان و رۆشنبیرانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش پێویستی به‌ شیكاری واقعی و‬ ‫بێالیه‌نانه‌یه‌ تا بزانین بۆ له‌م هه‌رێمه‌دا‬ ‫نه‌یتوانیو ‌ه پێگه‌ی خ��ۆی به ‌ت��ه‌واوی‬ ‫بسه‌ملێنێت‪.‬‬ ‫لێره‌دا پێویسته‌ كه‌مێك بگه‌ڕێینه‌وه‌‬ ‫دواوه‌‪ ،‬تا بزانین ره‌گ و ریشاڵ و میتۆدی‬ ‫یه‌كێتیی مامۆستایانی كوردستان چۆن‬ ‫داڕێ���ژراوه‪ .‬دی��اره‌ ساڵی ‪ 1962‬كاتێك‬ ‫شۆڕشی ئه‌یلول له‌ژێر سه‌ركردایه‌تیی‬ ‫مسته‌فا بارزانیدا هه‌ڵگیرسا‪ ،‬ئه‌و كات‬ ‫ژم��اره‌ی�ه‌ك مامۆستا و رۆشنبیر هاتنه‌‬ ‫نێو شۆڕشه‌وه‌‪ ،‬پاش ئه‌وه‌ی سه‌ندیكای‬ ‫مامۆستایانی عێراقی ئه‌و كات هه‌ندێك‬ ‫بڕیاری له‌ دژی مامۆستایانی نێو شۆڕش‬

‫ده‌رك��رد‪ ،‬ئیرت بڕیاری دامه‌زراندنی ئه‌م‬ ‫رێكخراوه‌ درا‪ ،‬هه‌ر له‌ هه‌مان ساڵیشدا‬ ‫و ل �ه‌ ش��اخ ی �ه‌ك �ه‌م ك��ۆن��گ��ره‌ی خۆی‬ ‫گرێدا‪ ،‬كه‌ هه‌ندێك له‌ دامه‌زرێنه‌رانی‬ ‫تا ئێستاش له‌ژیاندا م��اون‪ .‬له‌ یه‌كه‌م‬ ‫كۆنگره‌ی ئ�ه‌م رێكخراوه‌وه‌ نه‌فه‌سی‬ ‫حیزبگه‌رایی و پاوانخوازی و كوتله‌كاری‬ ‫باڵی كێشا به‌سه‌ر رێكخراوه‌كه‌دا‪ ،‬كاتێك‬ ‫كه‌ ئه‌ندامان و به‌شداربووانی كۆنگره‌ی‬ ‫یه‌كه‌م‪ ،‬كه‌ بناغه‌ی یه‌كێتییه‌كه‌یه‪ ‌،‬پیاوه‬ ‫‌بااڵ و ده‌سه‌اڵتداره‌كانی حیزب و ته‌نانه‌ت‬ ‫هه‌ندێك ك�ه‌س��ی دوور ل � ‌ه پ��رۆس�ه‌ی‬ ‫پ �ه‌روه‌رده‌ به‌شدارییان تێدا كرد‪ ،‬كه‌ به‌‬ ‫ته‌واوی ئه‌جێندای پارتگه‌رایی میتۆدی‬ ‫كاری ریكخراوه‌ك ‌ه بووه‌‪ .‬وات ‌ه ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫ئه‌م رێكخراوه‌ كاری بۆ پاڵپشتیی ده‌سته‌ و‬ ‫تاقمێك ده‌كرد‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ به‌رگریی له‌ ماف‬ ‫و سه‌روه‌ریی مامۆستایانی كوردستان‬ ‫نه‌كردوه‌‪ ،‬دواتریش له‌ قۆناغه‌كانی تری‬ ‫ش��ۆڕش نه‌یتوانیوه‌ خۆی له‌ ملمالنێی‬ ‫نێو هێزه‌ ج��ی��اوازه‌ك��ان بپارێزێت‪ ،‬تا‬ ‫كاتی راپه‌ڕین كه‌ پرۆسه‌ی په‌روه‌رده‌ به‌‬ ‫دۆخێكی ناله‌باردا تێپه‌ڕی‪ ،‬مامۆستایانی‬ ‫كوردستان ب ‌ه دروشمی «سه‌ری به‌رزمان‬ ‫بۆ مووچه‌ دانانه‌وێین» درێژه‌یان به‌ كاری‬ ‫په‌روه‌رده‌یی خۆیانیان دا‪ ،‬نه‌یانهێشت‬ ‫رۆڵه‌كانی ئ�ه‌م نه‌ته‌وه‌یه‌ له‌ خوێندن‬ ‫بێبه‌ش بن‪ .‬له‌و كاته‌شدا ئه‌م یه‌كێتییه‌‬ ‫دیسان به‌ پاشكۆیه‌تی مایه‌وه‌‪ ،‬له‌ جیاتی‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌ مشوری دابینكردنی سه‌رچاوه‌ی‬

‫خاوەىن ئیمتیاز و سەرنووسەر‪:‬‬ ‫هاوژین عومەر کەریم‬ ‫‪hawzheenk@yahoo.com‬‬ ‫‪07701543488‬‬

‫داهات و بژێویدا بێت بۆ مامۆستایان‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌و ساته‌ دژواره‌دا خه‌ریكی پۆست‬ ‫و ئیمتیازاتی حیزبی و په‌یداكردنی‬ ‫سامان ب��وون له‌ قووتی میلله‌ت‪ .‬ئه‌م‬ ‫بابه‌ت ‌ه زۆرب�ه‌ی مامۆستایانی ئه‌و كات‬ ‫زۆر به‌ چاكی دركیان پێكردبوو‪ ،‬كه‌ چۆن‬ ‫جیاوازی هه‌بوو له‌ گوزه‌رانی كادیرانی‬ ‫یه‌كێتییه‌ك ‌ه و مامۆستایانی دڵسۆز و‬ ‫به‌ئه‌مه‌ك‪ .‬ئه‌مه‌ش وای كرد مامۆستایان‬ ‫له‌پێناو گوزه‌رانی خۆیان و منداڵه‌كانیان‪،‬‬ ‫په‌نا بۆ فرۆشتنی كه‌لوپه‌ل ب�ه‌رن‪ ،‬یان‬ ‫بچنه‌ نێو ریزی حیزبێك و بژێوییان به‌‬ ‫جۆرێك له‌ جۆره‌كان په‌یدا بكه‌ن‪.‬‬ ‫دواتریش له‌ شه‌ڕی نه‌گریسی ناوخۆ‪،‬‬ ‫كه‌ مێژوویه‌كی دوور نییه‌‪ ،‬هه‌موان‬ ‫ده‌زانین چۆن ئه‌م یه‌كێتییه‌ ه�ه‌رزوو‬ ‫داب �ه‌ش ب��وو‪ ،‬نه‌یواتی خۆی بگرێت و‬ ‫كاربكاته‌ س�ه‌ر راگرتنی ش �ه‌ڕ‪ .‬زۆرێ��ك‬ ‫له‌ مامۆستای له‌ كوردستان ره‌نجاند و‬ ‫بێهه‌ڵوێست و بێده‌نگ مایه‌وه‌‪.‬‬

‫بۆیه‌ كاتێك ب��اس ل�ه‌م رێكخراوه‬ ‫‌ده‌ك����رێ����ت‪ ،‬پ��ێ��وی��س��ت �ه‌ ره‌ه���ه‌ن���د ‌ه‬ ‫مێژووییه‌كه‌یه‌مان له‌بیرنه‌چێت‪ ،‬بزانین‬ ‫نه‌خۆشی و گرفتی ئ��ه‌م رێكخراوه‌‬ ‫له‌كوێدایه‌‪ ،‬تا ئاڕاسته‌ی چاره‌سه‌ره‌كه‌ی‬ ‫وه‌ربگرین‪.‬‬ ‫له‌ئێستادا رێ��ك��خ�راوی یه‌كێتیی‬ ‫مامۆستایانی كوردستان‪ ،‬ل ‌ه هه‌موو‬ ‫كاتێك فره‌ڕە‌نگی و هه‌مه‌جۆریی زیاتری‬ ‫تێدا به‌دی ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌دی بۆ هه‌روا‬ ‫الواز و ب��ێ��ده‌س�ه‌اڵت ده‌ب��ی�نرێ��ت؟ بۆ‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ قوتاربێت له‌و میتۆد و جۆری‬ ‫كاركردنه‌ی رابردووی؟ له‌ كاتێكدا ئه‌مڕۆ‬ ‫ئۆپۆزسیۆنێكی ت��اڕاده‌ی �ه‌ك به‌هێز له‌‬ ‫كوردستاندا هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ر ئه‌و ئۆپۆزسیۆنه‌ش‬ ‫ته‌نها له‌م یه‌كێتییه‌دا به‌شداره‌‪ ،‬له‌ كاتێدا‬ ‫له‌ هیچ دام �ه‌زراوه‌ی �ه‌ك و ده‌زگایه‌كی‬ ‫دی��ك �ه‌ی ح��ك��وم�ه‌ت ب �ه‌ش��دارن��ی��ن‪ ،‬بۆ‬ ‫نه‌یانتوانیوه‌ به‌پێی پێویست و داخوازیی‬ ‫مامۆستایان گۆڕانكاریی جددی بكه‌ن؟‬

‫الیه‌نه‌كانی ئۆپۆزسیۆنیش نه‌یانتوانیو‌ه به‌پێی‬ ‫پێویست و داخوازی مامۆستایان گۆڕانكاری‬ ‫جددی له‌م یه‌كێتیه‌دا بكه‌ن‬

‫بەڕێوەبەرى کارگێڕى‪:‬‬ ‫جیهانگیر ئەحمەد‬ ‫‪bayanreklam@yahoo.com‬‬ ‫‪07702455504‬‬

‫بەڕێوەبەرى هونەرى‪:‬‬ ‫ڕەوشت محەمەد‬ ‫‪rawshtmail@yahoo.com‬‬ ‫‪07501112083‬‬

‫داكۆكیكارێكی راسته‌قینه‌ی مافی‬ ‫مامۆستایان بن له‌ هه‌موو روویه‌كه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئایا توانراوه‌ تا ئێستا ئه‌م رێكخراوه‌ی‬ ‫مامۆستایان به‌ڕێوه‌به‌ری قوتابخانه‌یه‌ك‬ ‫یان به‌ڕێوه‌به‌ری پ�ه‌روه‌رده‌ی�ه‌ك ناچار‬ ‫به‌ وازهێنان بكات‪ ،‬له‌پێناو پاراستنی‬ ‫كه‌رامه‌تی مامۆستایان و قوتابیان و‬ ‫خوێندكاران و پرۆسه‌ی پ���ه‌روه‌رده‌ و‬ ‫گێڕانه‌وه‌ی مافی زه‌وتكراوی مامۆستایان؟‬ ‫وه‌ك ئ��ه‌وه‌ی سه‌ندیكای پزیشكانی‬ ‫كوردستان كردیان بۆ به‌رگریكردن له‌‬ ‫پزیشكێك كاتێك سوكایه‌تیی پێكرا‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌ ئه‌نجامدا و پاش پێداگرییه‌كی زۆری‬ ‫پزیشكان و سه‌ندیكاكه‌یان‪ ،‬بكه‌ره‌كه‌ی‬ ‫ناچار به‌ وازهێنان ك�را‪ ،‬ك ‌ه به‌رپرسی‬ ‫یه‌كه‌ی كارگێڕیی ناوچه‌كه‌ بوو‪ .‬یاخود‬ ‫وه‌ك ئ �ه‌وه‌ی كه‌مئه‌ندامان كردیان بۆ‬ ‫به‌ده‌ستهێنانی مافه‌كانیان‪.‬‬ ‫ب��ۆ م��ه‌گ��ه‌ر ل��ه‌ ق��وت��اب��خ��ان �ه‌ و‬ ‫پ �ه‌روه‌رده‌ك��ان��دا سوكایه‌تی و بێڕێزی‬ ‫به‌رامبه‌ر مامۆستایان نه‌كراوه‌ و ناكرێت؟‬ ‫ئه‌ی بۆ ئه‌م رێكخراوه‌ به‌ده‌نگ نایه‌ت؟‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌ مافێكی سه‌ره‌تایی وه‌ك‬ ‫مووچه‌ ناتوانێت كارێك بكات تا چیرت‬ ‫مووچه‌ی مامۆستایان دوانه‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫كه‌واته‌ لێره‌دا پێویسته‌ هه‌مووالیه‌ك‬ ‫هه‌ڵوێسته‌یه‌ك بكه‌ین‪ ،‬بزانین كێشه‌ی‬ ‫ئ��ه‌م رێ��ك��خ �راو ‌ه ل �ه‌ میتۆد و ره‌گ��ی‬ ‫كاركردنیایه‌تی‪ ،‬نایه‌وێت ئه‌و نه‌ریته‌‬ ‫ك��ۆن �ه‌ی ل �ه‌س �ه‌ری گ��ه‌وره‌ب��ووه‌ وازی‬

‫ئەنداماىن بۆرد‪:‬‬ ‫سەاڵح ساالر‬ ‫ئیدریس سیوەیىل‬ ‫محەمەد جەمال‬

‫لێبهێنێت و ب �ه‌ره‌و سه‌ربه‌خۆبوون و‬ ‫خزمه‌ت به‌ مامۆستایان هه‌نگاو بنێت‪،‬‬ ‫تا واز له‌و جۆره‌ كاركردنه‌ش نه‌هێرنێت‪،‬‬ ‫ناتوانرێت هیچ بكرێت بۆ مامۆستایان له‌‬ ‫ڕێگه‌ی ئه‌م یه‌كێتییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ب��ه‌ڕاس��ت��ی ل��ێ��ره‌ش��ه‌وه‌ لیسته‌‬ ‫به‌شداربووه‌كانی ت��ری مامۆستایان‪،‬‬ ‫له‌به‌ر مه‌ترسیی گه‌وره‌ی لێسه‌ندنه‌وه‌ی‬ ‫متامنه‌ی مامۆستایاندان‪ ،‬ده‌بینین له‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی داهاتوودا وێڕای ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ندێك كاریان كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌یانتوانی‬ ‫زۆر له‌وه‌ زیاتر بكه‌ن‪ ،‬ئه‌وانیش له‌جیاتی‬ ‫بیركردنه‌و ‌ه ل ‌ه ده‌ستكه‌وت و ملمالنێی‬ ‫حیزبی و پشكی خ��ۆی��ان‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫ل �ه‌ خ�ه‌م��ی چ��اره‌س �ه‌رك��ردن��ی گرفتی‬ ‫مامۆستایاندا بن‪.‬‬ ‫ل ‌ه واڵتان ئه‌م جۆره‌ رێكخراوانه‌ به‌‬ ‫واتای وش ‌ه ل ‌ه خزمه‌تی مامۆستایاندان‪.‬‬ ‫پارێزه‌رێكی راسته‌قینه‌ و سه‌رسه‌ختی‬ ‫مامۆستایانن ل ‌ه هه‌ر كێشه‌یه‌ك كه‌ بۆیان‬ ‫دێته‌ پێشه‌وه‌‪ .‬بۆیه‌ پێویسته‌ زۆرترین و‬ ‫گه‌روه‌ترین هه‌وڵ له‌ گۆڕینی میتۆد و‬ ‫جۆری كار و بیركردنه‌وه‌ی رێكخراوه‌كاندا‬ ‫بێت‪ ،‬به‌ تایبه‌ت یه‌كێتیی مامۆستایان‪،‬‬ ‫به‌ ده‌رهێنانیان له‌ گیرفان و عه‌قڵیه‌تی‬ ‫حیزبه‌كان و ده‌س�ڵات��داره‌ك��ان ب �ه‌ره‌و‬ ‫سه‌ربه‌خۆبوون و خزمه‌تكردنی ته‌واوه‌تی‬ ‫به‌ مامۆستایان بێ‌ جیاوازی‪.‬‬ ‫* به‌رپرسی راگه‌یاندنی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫مامۆستایانی پێشه‌نگ‪.‬‬

‫ناونیشاىن بەیان لە ئینتەرنێت‪:‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬ ‫‪E.mail: bayanpress@yahoo.com‬‬ ‫‪www.facebook.com/bayanpres‬‬

‫رۆژنامەیەکى سیاسیى گشتیى ئەهلییە‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامىن ‪ -‬شەقامى ئیرباهیم پاشا ‪ -‬تەالرى بنار نهۆمى پێنجەم ‪ -‬شوقەى ژمارە ‪ .3‬تەلەفۆن‪07480605181 :‬‬

‫بایی (‪ )750‬دینارە‬

‫‪14‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)30‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/9‬ساڵی یەکەم‬

‫‪birura_bayan@yahoo.com‬‬

‫گفتوگۆ‬

‫سلێامن عوسامن‪ ،‬كونسوڵی گشتیی میرس ل ‌ه هه‌رێمی كوردستان بۆ به‌یان‪:‬‬

‫كێشه‌كانی میسر په‌یوه‌ندییان به‌وه‌و‌ه نیی ‌ه‬ ‫ئیسالمی حوكم ده‌كات‬ ‫كۆمه‌ڵێك بابه‌تی گرنگ هه‌ن ك ‌ه ئێره‌ و كۆماری میسر‬ ‫پێكه‌وه‌ ده‌به‌ستنه‌وه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌كی مێژوویی له‌ نێوان ئه‌و‬ ‫دوو گه‌له‌دا هه‌یه‪ .‬هه‌روه‌ك سه‌ركه‌وتن و شكستی ئه‌زموونی‬ ‫فه‌رمانڕەوایی ئیسالمی له‌وێ‌‪ ،‬كاریگه‌ریی له‌سه‌ر ناوچه‌كه‌ و‬ ‫هه‌رێمی كوردستانیش هه‌یه‌‪( .‬به‌یان) بۆ قسه‌وباسكردن‬ ‫له‌ چه‌ند ته‌وه‌رێكی په‌یوه‌ست به‌و بابه‌تانه‌وه‌‪ ،‬سلێمان‬ ‫عوسمان‪ ،‬كونسوڵی گشتیی میسری له‌ هه‌رێمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬هێنای ‌ه گفتوگۆ‪.‬‬

‫من ڕام وانیی ‌ه بڵێین ئیسالمییه‌كان ل ‌ه میسر‬ ‫شكستیان هێناوه‌‬ ‫پێدانی ڤیزامان ب ‌ه گه‌شتیارانی كورد‬ ‫رانه‌گرتووه‌‬ ‫پێش ئه‌وه‌ی مورسی ده‌سه‌اڵت بگرێت ‌ه ده‌ست‪،‬‬ ‫رێژەیه‌كی زۆری بێكاری روویدا‬

‫گفتوگۆ‪ :‬رێدار ئه‌حمه‌د‬ ‫به‌یان‪ :‬چاودێرانی ره‌وش��ی سیاسیی‬ ‫میرس وێنه‌یه‌كی خراپی پاش شۆڕش ده‌بینن‪،‬‬ ‫وێنه‌یه‌ك هه‌موو رۆژێ��ك خۆپیشاندان ‌و‬ ‫پێكدادانه‌‪ ،‬ئایا ئه‌م ‌ه وێنه‌ی راسته‌قینه‌ی‬ ‫ره‌وشی شه‌قامی میرسیی ‌ه پاش شۆڕش؟‬ ‫س��ل��ێ�مان ع���وس�م�ان‪ :‬ه��ه‌ن��د ‌ێ له‌‬ ‫زیاده‌ڕەوی هه‌ی ‌ه ل ‌ه ده‌زگاكانی راگه‌یاندندا‪.‬‬ ‫ره‌نگ ‌ه ئێو ‌ه ببینن خۆپیشاندانی هێمنانه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه چ��اوه‌ڕوان��ك�راوه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫بۆ ماوه‌یه‌كی زۆر سته‌مكاری ل ‌ه میرسدا‬ ‫درێژەی هه‌بووه‌‪ .‬پاش شۆڕش هه‌ر خاوه‌ن‬ ‫مافێك وای ب ‌ه خه‌یاڵدا هاتوو ‌ه ك ‌ه ب ‌ه نه‌مانی‬ ‫ئه‌و سته‌مه‌‪ ،‬ب ‌ه مافه‌كانی خۆی ده‌گات‪ ،‬زۆر‬ ‫كه‌س وا هه‌ست ده‌كه‌ن شۆڕش مافه‌كانی بۆ‬ ‫به‌دی نه‌هێناون‪.‬‬ ‫ل ‌ه ڕاستیدا بودجه‌ی میرس ‌و زۆریی‬ ‫رێ��ژەی دانیشتوانی میرس‪ ،‬جیاوازییه‌كی‬ ‫زۆر ل ‌ه نێوانیاندا هه‌یه‌‪ .‬خاڵێكی تر ئه‌وه‌یه‌‬ ‫پێشرت گه‌نده‌ڵییه‌كی زۆر زۆر هه‌بووه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫پاره‌یه‌كی زۆری گه‌نجینه‌ی واڵتی به‌هه‌ده‌ر‬ ‫داوه‌‪ ،‬لێره‌و ‌ه هه‌ستێكی گشتی ل ‌ه واڵتدا‬ ‫هه‌ی ‌ه ك ‌ه وا هه‌ست ده‌كات ل ‌ه سه‌رده‌می‬ ‫رژێمی پێشوودا سته‌می لێكراوه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه جیا‬ ‫ل ‌ه فه‌رمانڕەوای نوێی واڵت ل ‌ه ئۆپۆزسیۆن‬ ‫‌و ده‌سته‌اڵتدار‪ ،‬ك ‌ه باسامن ل �ه‌وان نییه‌‪،‬‬ ‫به‌م ‌ه ژینگ ‌ه له‌بار‌ه بۆ زۆرێك ل ‌ه میرسییه‌‬ ‫ناڕازییه‌كان‪.‬‬ ‫ك ‌ه ش��ۆڕش به‌رپا ب��وو‪ ،‬پێش ئه‌وه‌ی‬ ‫سه‌رۆك مورسی ده‌سه‌اڵت بگرێت ‌ه ده‌ست‪،‬‬

‫رێژەیه‌كی زۆری بێكاری رووی��دا‪ ،‬هه‌ندێ‌‬ ‫كارگ ‌ه داخران‪ ،‬هه‌ند ‌ێ سه‌رچاوه‌ی دیكه‌ی‬ ‫داه��ات نه‌مان‪ .‬خۆپیشاندانه‌كانی پاش‬ ‫شۆڕش راده‌ی هاتنی گه‌شتیارانیان كه‌م كرد‪،‬‬ ‫به‌مه‌ش كێشه‌ی زۆر هات ‌ه ئاراو ‌ه ك ‌ه پێشرت‬ ‫هه‌بوون ل ‌ه سه‌رده‌می حوسنی موباره‌كی‬ ‫سه‌رۆكی پێشوو‪ ،‬به‌اڵم ب ‌ه داپۆرشاوی‪.‬‬ ‫كاتێك سه‌رۆك موحه‌ممه‌د مورسی هاته‌‬ ‫سه‌ر حوكم‪ ،‬كێشه‌یه‌كی زۆری كه‌ڵه‌كه‌بوو‬ ‫هه‌بوو‪ ،‬دواتریش ته‌كه‌تول دروست بوو‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ته‌كه‌توالت ‌ه پێچه‌وانه‌ی یه‌كرتن‪ ،‬بۆ منوونه‌‬ ‫هه‌بوونی به‌ره‌ی ئینقاز ‌و ل ‌ه ب ‌هرانبه‌ریدا‬ ‫ب �ه‌ره‌ی زه‌میر‪ ،‬یان ته‌كه‌تولی ئیسالمی‪.‬‬ ‫پاش ئه‌وه‌ش له‌بری ئه‌وه‌ی نزیكبوونه‌و ‌ه له‌‬ ‫تێڕوانینه‌كاندا هه‌بێت‪ ،‬ناكۆكی دروست بوو‪.‬‬ ‫من ده‌مه‌وێت بڵێم ك ‌ه به‌ره‌و شه‌خسه‌نه‌ی‬ ‫كێشه‌ك ‌ه ده‌چێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش ملمالنێی گه‌وره‌ی‬ ‫هێنای ‌ه ئ��ارا‪ .‬من وای ده‌بینم ك ‌ه ده‌بێت‬ ‫كار بكه‌ین بۆ نه‌هێشتنی ئه‌و لێكرتازان ‌ه ‌و‬ ‫گێڕانه‌وه‌ی ره‌وشی سیاسی بۆ باری ئاسایی‬ ‫خۆی‪ ،‬ك ‌ه ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬ئۆپۆزسیۆنێكی ئاسایی‬ ‫بێت‪ ،‬ده‌سه‌اڵتیش هه‌موان بگرێت ‌ه خۆ‪ .‬من‬ ‫وای ده‌بینم ل ‌ه ئێستادا چه‌ندین كه‌سایه‌تیی‬ ‫دی���ار ه��ه‌ن ك��ار ل �ه‌س �ه‌ر ئ���ه‌و ‌ه ده‌ك��ه‌ن‬ ‫ئ�ه‌و لێكرتازانه‌ی ل ‌ه نێوان دام���ه‌زراوه‌ی‬ ‫س�ه‌رۆك��ای�ه‌ت��ی ‌و ئۆپۆزسیۆندا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫نه‌هێڵدرێت‪ ،‬یان ئه‌و ده‌ستپێشخه‌رییه‌ی‬ ‫حزبی نور پێشكه‌شی كردوو ‌ه بۆ چاره‌سه‌ری‬ ‫كێشه‌كه‌‪.‬‬

‫به‌یان‪ :‬هه‌ندێك پێیان وای ‌ه ئه‌زموونی‬ ‫ف�ه‌رم��ان��ڕەوای��ی ئیسالمییه‌كان ل ‌ه میرس‬ ‫شكستی هێناوه‌‪ ،‬ل ‌ه كاتێكدا ك ‌ه به‌هاری‬ ‫عه‌ره‌بی ب ‌ه به‌هاری ئیسالمی ناوزه‌د ده‌كرا‪.‬‬ ‫ب ‌ه ڕای ئێو ‌ه ئه‌و ‌ه تا چه‌ند قسه‌یه‌كی راسته‌؟‬ ‫سلێامن ع��وس�مان‪ :‬ی �ه‌ك �ه‌م شت‬ ‫ده‌مه‌وێت پێت بڵێم ك ‌ه من ه��اوڕا نیم‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و ناولێنانه‌دا‪ .‬وه‌ك ده‌وترێت‪،‬‬ ‫زانستی پزیشكی هیچ ئاینێكی نییه‌‪،‬‬ ‫زانستی پزیشكی بوارێكی زانستییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی تێیدا په‌یوه‌ندیی هه‌ی ‌ه ب ‌ه ئاینه‌وه‌‪،‬‬ ‫چۆنیه‌تی كاركردنی پزیشكه‌‪ ،‬وه‌ك زۆر‬ ‫شتی دیكه‌‪ .‬بیردۆز ‌ه ئابوورییه‌كان‪ ،‬كۆمپانیا‬ ‫فره‌ڕەگه‌زه‌كان‪ .‬ئابووریی ئێستا جیاوازه‌‪ ،‬له‌‬ ‫ئێستادا ئابووری هه‌مان شێوه‌ی زانستی‬ ‫پزیشكییه‌‪ ،‬سیاسه‌تیش به ‌هه‌مان شێوه‌‪،‬‬ ‫شێوازی پراكتیزه‌كردنی ئه‌و بنه‌مایان ‌ه هه‌یه‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر بڵێین ئیسالمییه‌كان شكستیان هێنا‪،‬‬ ‫ئه‌م ‌ه ب ‌ه وات��ای ئ �ه‌و ‌ه دێ��ت ك ‌ه ئیسالم‬ ‫فه‌شه‌لی هێناوه‌‪ ،‬نه‌خێر‪ ،‬له‌م كاته‌دا ئه‌و‬ ‫وته‌یه‌ی شێخ موحه‌ممه‌د عه‌بده‌م ب ‌ه بیر‬ ‫دێته‌و ‌ه ك ‌ه ل ‌ه سااڵنی سییه‌كاندا شێخی‬ ‫ئه‌زهه‌ر بوو‪ ،‬كاتێك سه‌ردانی رۆژئ��اوای‬ ‫كرد‪ ،‬باسی ئه‌وه‌ی كرد ك ‌ه شارستانیه‌تی‬ ‫رۆژئ��اوای��ی به‌ها ئیسالمییه‌كانی له‌خۆ‬ ‫گ��رت��وو ‌ه ‌و جێبه‌جێی ك�����ردوون‪ .‬له‌‬ ‫ئێستاشدا ‌و بۆ هه‌موو سه‌رده‌مێك به‌ها‬ ‫ئیسالمییه‌كان له‌بارن بۆ جێبه‌جێكردن‪ ،‬له‌‬ ‫هه‌موو جێگایه‌ك‪ ،‬به‌اڵم ئێم ‌ه بێین و بڵێین‬

‫ئیسالمییه‌كان شكستیان هێناوه‌‪ ،‬من رام‬ ‫وانییه‌‪.‬‬ ‫خاڵێكی تر؛ هه‌ر الیه‌نێك ل ‌ه میرسدا‬ ‫ئێستا حوكمی بكردایه‌‪ ،‬رووبه‌ڕووی كێشه‌‬ ‫ده‌بووه‌وه‌‪ .‬كێشه‌كان په‌یوه‌ندییان به‌وه‌وه‌‬ ‫نیی ‌ه ئیسالمی حوكم ده‌ك��ات‪ ،‬چونك ‌ه له‌‬ ‫میرسدا پرۆسه‌ك ‌ه ئاڵۆزه‌‪ ،‬گه‌لێك نه‌وه‌د‬ ‫میلۆن كه‌س بێت‪ ،‬رێژەی بێكاریی زۆره‌‪،‬‬ ‫كورتهێنان هه‌ی ‌ه ل ‌ه یه‌ده‌كی ده‌وڵه‌تدا‪،‬‬ ‫هه‌موو ئه‌مان ‌ه ب ‌ه هۆی ئیسالمییه‌كانه‌وه‌‬ ‫نه‌بوون و ئه‌وانیش لێی به‌رپرسیار نین‪.‬‬ ‫كێشه‌كان هه‌ر ده‌مێنن تا ئه‌و كاته‌ی ئه‌و‬ ‫گرفتانه‌ی ك ‌ه رژێمه‌كانی پێشرت دروستیان‬ ‫ك��ردووه‌‪ ،‬چاره‌سه‌ریان بۆ ده‌بیرنێته‌وه‌‪ .‬با‬ ‫منوونه‌یه‌كت بۆ باس بكه‌م‪ ،‬كۆمپانیایه‌ك‬ ‫زه‌ره‌رمه‌ند بووبێت‪ ،‬ده‌سته‌یه‌كی كارگێڕیی‬ ‫نو ‌ێ بێنێت بۆ ئه‌م كۆمپانیا شكستخواردووه‌‬ ‫قه‌رزاره‌‪ ،‬ده‌كرێت بڵێین ئه‌م ده‌ست ‌ه نوێیه‌‬ ‫شكستی پێهێناوه‌؟ نه‌خێر‪.‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ك ‌ه حكومه‌تی ئێستای‬ ‫میرس هه‌وڵی چاره‌سه‌ری كێشه‌كان ده‌دات‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ی ‌ه چه‌ند هه‌نگاوێك بگرێت ‌ه به‌ر‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش له‌وانه‌ی ‌ه بارگرانی له‌سه‌ر شانی زۆر‬ ‫كه‌س دروست بكات‪ .‬بۆ منوون ‌ه حكومه‌ت‬ ‫گه‌ر نرخ به‌رزبكاته‌وه‌‪ ،‬ئ�ه‌وا هاوواڵتیی‬ ‫ئاسایی گرفتی بۆ په‌یدا ده‌بێت‪ ،‬زۆر شتی‬ ‫دیكه‌ی ب�ه‌و ج��ۆره‌ش‪ .‬له‌به‌ر ئ �ه‌و ‌ه زۆر‬ ‫كێشه‌ی گ�ه‌ور ‌ه هه‌ن ئێم ‌ه ئومێده‌وارین‬ ‫چاره‌سه‌ر بنب‪ ،‬ك ‌ه یه‌كه‌میشیان به‌دیهێنانی‬

‫سه‌قامگیریی سیاسییه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌گه‌ر ئه‌و ‌ه‬ ‫رووی���دا‪ ،‬ئ �ه‌وا ب ‌ه شوێنیدا سه‌قامگیریی‬ ‫بۆرس ‌ه دێت‪ .‬پێم وای ‌ه سه‌ره‌تای ئه‌مه‌ش به‌‬ ‫رێكه‌وتنی سیاسی دێت ‌ه دی‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ده‌وترێت كه‌ میرسییه‌كان‬ ‫له‌سه‌ر هه‌موو شتێك ڕاجیان‪ ،‬ئه‌وه‌ ڕاسته‌؟‬ ‫س��ل��ێ�مان ع���وس�م�ان‪ :‬ئ���ه‌و ‌ه ته‌نها‬ ‫میرسییه‌كان نین‪ ،‬ج��ی��اوازی ل ‌ه هه‌موو‬ ‫شوێنێك هه‌یه‌‪ ،‬وه‌ك ده‌ڵێن عه‌ره‌ب رێكه‌وتن‬ ‫ل�ه‌س�ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی رێ��ك ن �ه‌ك �ه‌ون‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫به‌شێكین ل ‌ه عه‌ره‌ب‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ل ‌ه میانه‌ی وه‌اڵمی به‌ڕێزتاندا‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌تان خست ‌ه ڕوو ك ‌ه گه‌شتوگوزار به‌شێكی‬ ‫زۆری ئابووریی میرس پێكده‌هێنێت‪ ،‬له‌‬ ‫ئه‌مڕۆشدا ئێو ‌ه ل ‌ه هه‌رێمی كوردستان ڤیزای‬ ‫گه‌شتوگوزار ناده‌ن‪ ،‬ئه‌م ‌ه بۆ؟‬ ‫سلێامن عوسامن‪ :‬ئێم ‌ه پێدانی ڤیزامان‬ ‫ب ‌ه گه‌شتیارانی كورد رانه‌گرتووه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆ‬ ‫گه‌شتیاری عێراقیی ‌ه ب ‌ه شێوه‌یه‌كی گشتی‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش كاتیی ‌ه‌و ده‌كرێته‌وه‌‪ .‬ل ‌ه ئێستادا ئێمه‌‬ ‫ڤیزای ئه‌وان ‌ه ده‌ده‌ین ك ‌ه بۆ خوێندن‪ ،‬یان بۆ‬ ‫به‌شداریی كۆنگره‌یه‌ك ده‌چن بۆ میرس‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوان میرس‬ ‫‌و هه‌رێمی ك��وردس��ت��ان چۆن ‌ه ‌و ب �ه‌ره‌و‬ ‫كو ‌ێ ده‌چێت پاش شۆڕشی میرسی؟ له‌‬ ‫كاتێكدا دكتۆر موحه‌ممه‌د مورسی له‌‬ ‫چاوپێكه‌وتنێكی له‌گه‌ڵ گۆڤارێكی كوردی‬ ‫باسی ئه‌و ‌ه ده‌كات ك ‌ه حه‌ز ب ‌ه په‌ره‌پێدانی‬ ‫ئ �ه‌و په‌یوه‌ندیی ‌ه ده‌ك���ات ‌و ده‌ی�ه‌وێ��ت‬

‫سه‌ردانی كوردستان بكات؟‬ ‫سلێامن عوسامن‪ :‬من ئه‌و گۆڤاره‌م‬ ‫نه‌بینیوه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئه‌گه‌ر س�ه‌رۆك��ی میرس‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی وتبێت‪ ،‬شتێكی باشی ك��ردوو ‌ه ‌و‬ ‫كارێكی باش ‌ه سه‌ردانی كوردستان بكات‪.‬‬ ‫میرس ده‌توانێت ل ‌ه چه‌ند بوارێكدا لێر‌ه كار‬ ‫بكات‪ .‬ئێمه‌ی میرسی ل ‌ه بواری بنیاتنان ‌و‬ ‫كشتوكاڵدا ئه‌زموونی باشامن هه‌یه‪ .‬كۆمپانیا‬ ‫میرسییه‌كان ده‌توانن له‌و دوو بواره‌دا لێره‌‬ ‫كار بكه‌ن‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت ب ‌ه په‌یوه‌ندیی نێوان میرس‌و‬ ‫هه‌رێمی كوردستانیش‪ ،‬ده‌بێت ئه‌و ‌ه بزانین‬ ‫ك ‌ه ئه‌م په‌یوه‌ندیی ‌ه به‌ر له‌وه‌ی په‌یوه‌ندیی‬ ‫نێوان دوو حكومه‌ت بێت‪ ،‬په‌یوه‌ندیی نێوان‬ ‫دوو گه‌ل ‌ه ‌و مێژوویه‌كی دێرینی هه‌یه‌‪ ،‬له‌‬ ‫سه‌رده‌م ‌ه زۆر كۆنه‌كانه‌و ‌ه هه‌بووه‪ .‬پاشان‬ ‫زۆر كورد هه‌بوون ك ‌ه خزمه‌تیان كردوو ‌ه له‌‬ ‫میرسدا‪ ،‬منوونه‌یان سه‌اڵحه‌دینی ئه‌یوبییه‌‪.‬‬ ‫زۆر كه‌سایه‌تیی ن��اوداری میرس هه‌ن به‌‬ ‫ڕەچه‌ڵه‌ك كوردن‪ ،‬وه‌ك ئه‌میری شاعیرامنان‬ ‫ئه‌حمه‌د شه‌وقی‪ .‬ئه‌وه‌شامن له‌یاد نه‌چێت‬ ‫ك ‌ه یه‌كه‌م رۆژن��ام �ه‌ی ك��وردی ل ‌ه میرس‬ ‫ده‌رچووه‌‪ ،‬یه‌كه‌م ئێزگه‌ی كوردی ل ‌ه میرس‬ ‫په‌خش كراوه‌‪ ،‬هه‌موو ئه‌مان ‌ه ده‌یسله‌مێنن‬ ‫ك ‌ه په‌یوه‌ندیی نێوان ئه‌م دوو گه‌ل ‌ه دێرینه‌‬ ‫‌و پته‌و بوو ‌ه و پێویست ‌ه زیاتر په‌ره‌ی پێ‌‬ ‫بدرێت‪ ،‬ب ‌ه تایبه‌تی ك ‌ه ل ‌ه هه‌رێمی كوردستان‬ ‫سه‌قامگیری هه‌ی ‌ه ‌و بواری وه‌به‌رهێنان له‌‬ ‫پێشكه‌وتندایه‌‪.‬‬

‫پێشانگای نێوده‌وڵه‌تیی كتێب‌و پایته‌ختی ڕۆشنبیری‬

‫د‪ .‬ئاراس محه‌مه‌د ساڵح‬ ‫سااڵنێكه‌ بانگه‌وازی ئه‌وه‌ ده‌كرێت‬ ‫كه‌ شاری سلێامنی به‌پێی ئه‌و مێژووه‌‬ ‫پ��رش��ن��گ��داره‌ی ه �ه‌ی��ب��ووه‌ ل �ه‌ ب��واری‬

‫ڕۆشنبیری و فه‌رهه‌نگی‪ ،‬ل�ه‌ الی�ه‌ن‬ ‫په‌رله‌مانی كوردستانه‌وه‌ بكرێته‌ پایته‌ختی‬ ‫ڕۆشنبیری‪ ،‬مه‌خابن ئه‌و داوا ڕە‌وای �ه‌‬ ‫زۆرجار ده‌بووه‌ مزایه‌ده‌ی حیزبی و له‌‬ ‫نێو ملمالنێیه‌كی نادروستدا ده‌خنكێرنا‪.‬‬ ‫بیركردنه‌وه‌ی ته‌سك زۆرجار بابه‌ته‌كه‌ی‬ ‫به‌ره‌و ئه‌وه‌ ده‌برد كه‌ كێ‌ یه‌كه‌م كه‌س‬ ‫داوای كردووه‌ سلێامنی بكرێته‌ پایته‌ختی‬ ‫ڕۆشنبیری‪ ،‬ئه‌مه‌یش هیچامن پێناڵێت‬ ‫جگه‌ له‌ كاڵوكرچیی بیركردنه‌وه‌ی حیزبی‬ ‫كوردی‪.‬‬ ‫ب �ه‌ه �ه‌رح��اڵ‪ ،‬سلێامنی ل�ه‌ الی�ه‌ن‬ ‫په‌رله‌مانی كوردستانه‌وه‌ وه‌ك پایته‌ختی‬

‫ڕۆشنبیری ناسێرنا‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئ�ه‌و بڕیار ‌ه‬ ‫كۆمه‌ڵێك ئه‌رك ده‌خاته‌ سه‌ر په‌رله‌مان و‬ ‫حكومه‌تی كوردستان‪ ،‬ده‌بێت به‌ كرده‌وه‌‬ ‫ئه‌و بڕیاره‌ جێبه‌جێ‌ بكه‌ن و هه‌موو‬ ‫هه‌نگاو و ڕێكارێكی پێویست بۆ ئه‌و‬ ‫بڕیاره‌ هه‌ڵبگرن‪ ،‬هه‌ر له‌ كردنه‌وه‌ی‬ ‫ه��ۆڵ�ه‌ك��ان��ی ئ�ه‌ن��ج��ام��دان��ی چاالكییه‌‬ ‫ڕۆشنبیری و هونه‌رییه‌كان و هه‌موو ئه‌و‬ ‫كارانه‌ی پێویسته‌ بۆ ئ �ه‌وه‌ی سلێامنی‬ ‫ببێته‌ پایته‌ختی ڕۆشنبیریی كوردی وه‌ك‬ ‫پێویست‪ ،‬بۆ ئ��ه‌وه‌ی له‌به‌ر نه‌بوونی‬ ‫جێگا و توانای دارایی و ئه‌و جۆره‌ شتانه‌‪،‬‬ ‫هه‌وڵ و توانای ڕۆشنبیران و نووسه‌ران‬

‫نه‌خنكێرنێت‪ ،‬هه‌وڵه‌كانیان ئیفلیج‬ ‫نه‌كرێت و نه‌خرێته‌ نێوان به‌رداشی‬ ‫ملمالنێی سیاسی و حیزبییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مساڵ بۆ هه‌شته‌م ساڵه‌ پێشانگای‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیی كتێب له‌ كوردستان و له‌‬ ‫شاری هه‌ولێر ده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬بێگومان ئه‌مه‌‬ ‫هه‌نگاوێكی باشه‌ بۆ ده‌سته‌به‌ركردنی‬ ‫كتێب ب��ۆ ن��ووس��ه‌ران و ت��وێ��ژە‌ران و‬ ‫مامۆستایان و قوتابیان‪ ،‬له‌ هه‌مان كاتدا‬ ‫به‌ڵگه‌ی ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ڕێ��ژە‌ی خوێنه‌ر و‬ ‫دۆستانی كتێب له‌ ئاستێكی باشدایه‌ له‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬بۆیه‌ وا بۆ ساڵی هه‌شته‌مه‌ به‌‬ ‫به‌رده‌وامی و به‌ به‌شداریی سه‌دان خانه‌ی‬

‫چاپ و باڵوكردنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و پێشانگایه‌ له‌‬ ‫هه‌رێمی كوردستان ده‌كرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم وه‌ك هه‌نگاوێكی كرده‌یی‪،‬‬ ‫ده‌بوو ئه‌مساڵ وه‌ك پاڵپشتێكی به‌هێز‬ ‫بۆ بڕیاره‌كه‌ی په‌رله‌مان و هه‌نگاوێكی‬ ‫به‌رچاوی حكومه‌تی هه‌رێم بۆ ناساندنی‬ ‫سلێامنی وه‌ك پایته‌ختی ڕۆشنبیریی‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئه‌و پێشانگا نێوده‌وڵه‌تییه‌‬ ‫گرنگه‌ له‌ سلێامنی بكرایه‌ته‌وه‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئ�ه‌و هه‌نگاوه‌ برنایه‌‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ ه�ه‌م به‌‬ ‫ك��رده‌وه‌ سلێامنی ده‌ب��ووه‌ پایته‌ختی‬ ‫ڕۆش��ن��ب��ی��ری‪ ،‬ه���ه‌م ل��ه‌س��ه‌ر ئاستی‬ ‫ده‌رەوه‌ش ده‌ن��گ��دان��ه‌وه‌ی ده‌ب���وو‪،‬‬

‫كه‌ له‌ هه‌رێمی كوردستان شارێكی‬ ‫فه‌رهه‌نگیی گرنگ هه‌یه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌و‬ ‫پێگه‌ گ�ه‌وره‌ی�ه‌ی ك�راوه‌ت�ه‌ پایته‌ختی‬ ‫ڕۆشنبیریی كوردستان‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی تا ئێستا تێبینی ده‌كرێت‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌ ده‌رچوونی بڕیاره‌كه‌ی په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫هیچ هه‌نگاوێكی تری به‌رچاو نه‌نراوه‌‬ ‫بۆ به‌پایته‌ختكردنی سلێامنی له‌ ڕووی‬ ‫ڕۆشنبیری و فه‌رهه‌نگییه‌وه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫كرده‌یی‪ .‬به‌و هیوایه‌ی له‌ داهاتوودا‬ ‫هه‌نگاوی كرده‌یی به‌رچاو برنێت بۆ‬ ‫به‌رجه‌سته‌كردنی بڕیاری به‌پایته‌ختكردنی‬ ‫ڕۆشنبیریی شاری سلێامنی‪.‬‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬ ‫‪www.facebook.com/bayanpres‬‬ ‫‪www.twitter/bayan2press‬‬

‫‪political general Newspaper‬‬

‫‪Tuesday, No.30‬‬ ‫‪First Year, April 9, 2013‬‬

‫نالی پێنجوێنی‪ -‬سویرسا‬

‫درێژكردنه‌وه‌ی‬ ‫ماوه‌ی سه‌رۆكایه‌تیی هه‌رێم‬ ‫داوای پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ درێژكردنه‌وه‌ی مانه‌وه‌ی مه‌سعود‬ ‫بارزانی له‌ پۆستی سه‌رۆكایه‌تیی هه‌رێم‪ ،‬داوایه‌كی ده‌ستووریی نییه‌‪ .‬له‌ ده‌ستووری‬ ‫هه‌رێمی كوردستان و عێراقیشدا‪ ،‬به‌ ڕۆشنی ئه‌وه‌ یه‌كالیی كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬كه‌س بۆی‬ ‫نییه‌ كه‌ له‌ دوو خول زیاتر له‌ پۆستێكی سیادیدا مبێنێته‌وه‌‪ .‬پارتییش ده‌زانێ له‌ ڕووی‬ ‫یاساییه‌وه‌‪ ،‬مه‌سعود بارزانی ناتوانێ جارێكی دیكه‌ خۆی بۆ ئه‌و پۆسته‌ كاندید‬ ‫بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌مڕۆشدا مه‌سعود بارزانی وه‌ك زۆرێك له‌ سیاسی و سه‌ركرده‌ كالسیكییه‌كانی‬ ‫ڕۆژهه‌اڵت‪ ،‬ئاماده‌ی وازهێنان و ده‌ستبه‌رداربوونی پۆست و پله‌ و پایه‌ نییه‌‪ .‬بۆیه‌‬ ‫پارتی به‌ هه‌رنرخێك بووه‌‪ ،‬ده‌یه‌وێ ئه‌و پۆسته‌ گرنگه‌ی له‌ده‌ست نه‌چێت‪ .‬چونكه‌‬ ‫له‌ الیه‌كه‌وه‌‪ ،‬الی پارتی كه‌س هێنده‌ی مه‌سعود بارزانی شیاوی ئه‌و پۆسته‌ نییه‌‪ .‬له‌‬ ‫الیه‌كی دیكه‌شه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌ ڕەها و زۆره‌ی سه‌رۆكی هه‌رێم‪ ،‬كه‌ كاتی خۆی‬ ‫به‌ هه‌وڵی پارتی له‌ ده‌ستووردا جێیان كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬گه‌ر كه‌سێكی دیكه‌‪ ،‬به‌ تایبه‌ت‬ ‫كه‌سایه‌تییه‌كی ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬ئه‌و ده‌سه‌اڵتانه‌ی هه‌بێ‪ ،‬ده‌كرێ له‌مپه‌ر و گرفت‪ ،‬له‌‬ ‫به‌رده‌م به‌رژەوه‌ندییه‌ حیزبییه‌كانی پارتی و یه‌كێتیدا دروست بكات‪ .‬تارمایی ئه‌و‬ ‫ترسه‌‪ ،‬الی یه‌كێتی به‌ هه‌مان شێوه‌ی پارتی‪ ،‬به‌دی ده‌كرێ‪ ،‬بۆیه‌ پێشنیار و پاڵپشتیی‬ ‫مانه‌وه‌ی بارزانی ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌ حاڵه‌تێكدا ئه‌گه‌ر پارتی ئه‌و ڕیسكه‌ی كرد و به‌سه‌ر ده‌ستووردا بازی دا و‬ ‫جارێكی دیكه‌ مه‌سعود بارزانیی بۆ پۆستی سه‌رۆكایه‌تیی هه‌رێم كاندید كرده‌وه‌‪،‬‬ ‫بێگومان به‌ پاڵپشت و ڕەزامه‌ندیی یه‌كێتی‪ ،‬له‌وه‌ دڵنیا نییه‌ كه‌ بتوانێ ده‌نگی‬ ‫پێویستی بۆ كۆبكاته‌وه‌‪ .‬چونكه‌ الیه‌نه‌كانی ئۆپۆزسیۆن ده‌توانن به‌ كاندیدكردنی‬ ‫كه‌سایه‌تییه‌كی به‌هێز‪ ،‬ملمالنێیه‌كی توندی بارزانی بكه‌ن‪ ،‬تای ته‌رازووی هه‌ڵبژاردن‪،‬‬ ‫به‌ ده‌نگه‌كانی جه‌ماوه‌ره‌كه‌ی خۆیان و ده‌نگی به‌شێك له‌ بنكه‌ی جه‌ماوه‌ریی‬ ‫یه‌كێتی‪ ،‬كه‌ له‌ غیابی تاڵه‌بانیدا‪ ،‬ئاماده‌ نین ده‌نگ به‌ مه‌سعود بارزانی بده‌ن‪ ،‬له‌‬ ‫به‌رژەوه‌ندیی ڕكابه‌ره‌كه‌ی بارزانی السه‌نگ بكه‌ن‪.‬‬ ‫وه‌اڵم��ی الیه‌نه‌كانی ئۆپۆزسیۆن بۆ پارتی و یه‌كێتی‪ ،‬كاریگه‌ریی له‌سه‌ر‬ ‫پێكهاته‌ی داهاتووی ده‌سه‌اڵت و چاره‌نووسی گۆڕانكاریی و چاكسازییه‌كان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫مانه‌وه‌ی بااڵده‌ستیی پارتی و یه‌كێتی به‌سه‌ر هه‌رسێ سه‌رۆكایه‌تییه‌كه‌ی هه‌رێمه‌وه‌‪،‬‬ ‫حاڵه‌تی سیاسیی كوردستان به‌ چه‌قبه‌ستوویی ده‌هێڵێته‌وه‌‪ .‬به‌ده‌ستهێنانی پۆستی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیی هه‌رێم بۆ الیه‌نه‌كانی ئۆپۆزسیۆن گرنگه‌‪ ،‬كردنه‌وه‌ی ئه‌و ده‌رگایه‌یه‌‬ ‫كه‌ ده‌توانن لێیه‌وه‌ ده‌ست بۆ گۆڕانكاریی و چاكسازیی ب�ه‌رن‪ .‬وه‌اڵمه‌كه‌ی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬ئه‌گه‌ری داخسنت‪ ،‬یان كرانه‌وه‌ی ئه‌و ده‌القه‌یه‌ دیاری ده‌كات‪.‬‬

‫‪Reklam‬‬

‫هاوواڵتیی به‌ڕێز‪:‬‬

‫له‌كاتی سه‌یران ل ‌ه سێبه‌ری هه‌ر دارێكدا‪ ،‬رێز ل ‌ه‬ ‫به‌خشنده‌یی داره‌كه‌ بگر ‌ه و زیانی پێمه‌گه‌یەنه‌‬ ‫ده‌سته‌ی پاراستن و چاككردنی ژینگه‌‬