رۆژنامەی بەیان

‫که‌ش‌و هه‌وا‬

‫‪/٣‬شەممە ‪/4 28‬شەممە ‪/5 28‬شەممە ‪ 27‬که‌رکوک ‪/٣‬شەممە ‪/4 37‬شەممە ‪/5 36‬شەممە ‪29‬‬ ‫هه‌ولێر ‪/٣‬شەممە ‪/4 36‬شەممە ‪/5 35‬شەممە ‪ 31‬سلێمانی ‪/٣‬شەممە ‪/4 32‬شەممە ‪/5 32‬شەممە ‪26‬‬ ‫‪ 13‬دهۆک ‬ ‫‪17‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪18‬‬

‫د‪ .‬سه‌باح به‌رزنجی‪ ،‬سه‌رۆكی سه‌نته‌ری زه‌هاوی‪:‬‬ ‫لێرە جگ ‌ه ل ‌ه فه‌وزای فه‌توا‪،‬‬ ‫فه‌وزای نووسین و ئه‌داش هه‌یه‌‬

‫بایی (‪ )750‬دینارە‬

‫ل‪ .‬گفتوگۆ‬

‫چاوى تۆ لەسەر ڕووداوەکان‬ ‫رۆژنامەیەکى سیاسیى گشتیى ئەهلییە‪ ،‬ژماره‌ (‪ ،)33‬سێشەممە ‪ ،2013/4/30‬ساڵی یەکەم‬

‫بیروڕا‬ ‫دەستوور یان‬ ‫مەستوور؟!‬

‫‪12‬‬ ‫وەرزش‬

‫زه‌یدان خزمه‌تی‬ ‫موسڵمانان دەکات‬

‫‪Tuesday, No, 33‬‬ ‫‪First Year, April 30, 2013‬‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫وه‌زیری پێشووی ناوخۆی عێراق بۆ به‌یان‪:‬‬

‫هێزى زیاتر بەکار بهێنن‬ ‫عێراق دەکەین بە سووریا‬

‫به‌رپرسێكی ئێران‪:‬‬ ‫دروستبوونی ده‌وڵه‌تی‬ ‫كوردی مه‌حاڵه‌‬

‫الپەڕە‪4 :‬‬ ‫به‌یان‪ .‬تایبەت‬ ‫حسێن ئه‌میر عه‌بدوڵاڵهیان‪،‬‬ ‫جێگری وه‌زی��ری ده‌ره‌وه‌ی ئێران‪،‬‬ ‫ڕایگه‌یاند «واڵت��ان��ی بیانی شه‌ڕی‬ ‫نه‌وت ده‌كه‌ن له‌ عێراق‪ ،‬سیاسییه‌كانی‬ ‫عێراقیش ك �ه‌وت��وون �ه‌ت �ه‌ ن��او ئه‌م‬ ‫كێشانه‌وه‌‪ ،‬به‌ تایبه‌ت ك��ورده‌ك��ان‬ ‫ده‌یانه‌وێت نه‌وت به‌ ده‌ست بهێنن‪،‬‬ ‫چونكه‌ واده‌زان��ن به‌مشێوه‌یه‌ ده‌بنه‌‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی سه‌ربه‌خۆ‪ ،‬ب��ه‌اڵم كه‌‬ ‫له‌ عێراق و ناوچه‌ك ‌ه ورد ده‌مبه‌وه‌‪،‬‬ ‫واده‌ب��ی��ن��م ده‌وڵه‌تێكی ك���وردی له‌‬ ‫عێراق‪ ،‬مه‌حاڵه‌»‪.‬‬ ‫جێگری وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئێران‬ ‫له‌ درێژەی لێدوانه‌كه‌یدا به‌ ڕۆژنامه‌ی‬ ‫ی �ه‌ن��ی ش �ه‌ف �ه‌ق��ی ت��ورك��ی وت���ووه‌‬ ‫«هه‌ندێك كات ناكۆكیی نێوان هه‌ولێر‬ ‫و به‌غدا ده‌بن به‌ قه‌یران»‪.‬‬

‫‪8‬‬ ‫پریاسکە‬

‫تا ئینجانەکەت‬ ‫جوانیى‬ ‫گوڵەکان‬ ‫نەشارێتەوە‬

‫‪9‬‬

‫پێنج شه‌ممه‌ پێشینه‌ی‬ ‫هاوسه‌رگیری ده‌ست‬ ‫پێده‌كاته‌وه‌‬

‫«یه‌كێتیی نووسه‌ران‬

‫به‌یان‪ .‬سلێامنی‬

‫قۆرخ كراوه‌»‬ ‫به‌یان‪ .‬تایبه‌ت‬ ‫بەشێک له‌ نووسه‌ران‪ ،‬یه‌كێتیی‬ ‫ن��ووس�ه‌ران��ی ك��ورد ب ‌ه ڕێكخراوێكی‬ ‫میزاجی و ته‌نانه‌ت ئایدۆلۆژییش‬ ‫وێنا ده‌ك �ه‌ن‪ .‬به‌ وت�ه‌ی هه‌ندێك له‌و‬ ‫نووسه‌رانه‌‪ ،‬شێوازی وه‌رگرتنی ئه‌ندام‬ ‫ل�ه‌و ڕێكخراوه‌ نالۆژیكییه‌ و ئ�ه‌وان‬ ‫قۆرخكاریی ئه‌نجام ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫نووسه‌ر هه‌یه‌ ‪ 19‬كتێب و هه‌یه‌‬ ‫‪ 12‬كتێبی وه‌ك به‌ڵگه‌ بردووه‌‌‪ ،‬كه‌چی‬ ‫وه‌رنه‌گیراون‪.‬‬ ‫له‌به‌رانبه‌ردا ئه‌وانیش پێیان وایه‌‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ نییه‌ كه‌ باس ده‌كرێت‪ .‬به‌‬ ‫وته‌ی جێگری سه‌رۆكی لقی سلێامنیی‬ ‫یه‌كێتیی نووس ‌هران‪ ،‬نووسه‌رانی ئایینی‬ ‫الی ئه‌وان وه‌رناگیرێن‪.‬‬ ‫له‌ الپه‌ڕە‌ی په‌یجوردا زیاتر‬ ‫بخوێنه‌ره‌وه‌‬

‫چنار سه‌عد عه‌بدوڵاڵ‪ ،‬ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تیی پارتی‪:‬‬

‫پارتی باوه‌ڕی ب ‌ه دیموكراسیه‌ته‬

‫به‌یان‪ .‬هه‌ولێر‬ ‫چنار سه‌عد عه‌بدوڵاڵ‪ ،‬ئه‌ندامی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی س�ه‌رك��ردای�ه‌ت��ی��ی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان‪ ،‬له‌ گفتوگۆیه‌كی‬ ‫(به‌یان)دا ل ‌ه باره‌ی خۆكاندیدكردنه‌وه‌ی‬ ‫مه‌سعود بارزانی بۆ سه‌رۆكی هه‌رێم‪،‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ده‌خ���ات���ه‌ ڕوو ك��ه‌ ت��ا ئێستا‬ ‫بارزانی بڕیاری كۆتایی ن �ه‌داوه‌ له‌مه‌ڕ‬ ‫خۆكاندیدكردنه‌وه‌ی‪ .‬پێیىش وایه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫بارزانی خۆی كاندید بكاته‌وه‌‪ ،‬وه‌ك پارتی‬

‫دڵنیان له‌ ده‌رچوونه‌وه‌ی‪.‬‬ ‫ن���اوب���راو ل���ه‌ب���اره‌ی ده‌ن��گ��ۆی‬ ‫خۆفه‌رزكردنی پارتی به‌سه‌ر خه‌ڵكیدا‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت «پێم ناڵێن ك�ه‌ی پارتی به‌بێ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی متامنه‌ی جه‌ماوه‌ری هه‌بێت و‬ ‫ڕێ��ژەی زۆرترین ده‌ن��گ بهێنێت‪ ،‬خۆی‬ ‫به‌سه‌ر خه‌ڵكیدا فه‌رز ك��ردووه‌؟»‪ .‬چنار‬ ‫سه‌عد عه‌بدوڵاڵ پێشی وای�ه‌ «بارزانی‬ ‫هیچ كاتێك ڕووبه‌ڕووی ناڕه‌زایی شه‌قام‬ ‫نابێته‌وه‌»‪ .‬هه‌روه‌ك ئاماژە به‌و ‌ه ده‌كات كه‌‬ ‫«بارزانی هیچ الدانێكی یاسایی نه‌كردووه‌‬

‫و ناشیكات‪ ،‬ئه‌گه‌ر خۆكاندیدكردنه‌وه‌ی‬ ‫بارزانی له‌ ڕووی یاساییه‌وه‌ ڕێگاپێدراو‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌و ‌ه ناوبراو ب ‌ێ یاسایی‬ ‫ناكات»‪.‬‬ ‫ئه‌ندام سه‌ركردایه‌تییه‌كه‌ی پارتی‬ ‫ب��اس ل �ه‌ ه��ه‌م��وارك��ردن��ه‌وه‌ی یاسای‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیی هه‌رێم ده‌كات و پێی وایه‌‬ ‫«ه�ه‌م��وارك��ردن�ه‌وه‌ی یاسا‪ ،‬به‌شێكه‌ له‌‬ ‫نه‌ریتی په‌رله‌مانی و پرۆسه‌ی دیموكراسی‬ ‫و شتێكی نارسوشتی نییه‌‪ .‬له‌ هه‌موو‬ ‫كۆمه‌ڵگایه‌كی دیموكراسیدا یاسا به‌پێی‬

‫پێویستی سیاسی‪ ،‬كۆمه‌اڵیه‌تی و ئابووری‬ ‫هه‌موار ده‌كرێت»‪.‬‬ ‫له‌ ئ�ه‌گ�ه‌ری ب��وون و ده‌رچ��وون��ی‬ ‫كاندیدێكی به‌هێزی ئۆپۆزسیۆندا‪ ،‬ناوبراو‬ ‫پێی وایه‌ «پارتی باوه‌ڕی به‌ دیموكراسیه‌ته‌‪،‬‬ ‫هیچ كاتێك ڕێگریی له‌ هیچ ك�ه‌س و‬ ‫الیه‌نێك ناكات ك ‌ه به‌ شێوه‌ی دیموكراسی‬ ‫متامنه‌ی خه‌ڵكی به‌ده‌ست بهێنێت‪ ،‬جا‬ ‫ئه‌و كه‌سه‌ سه‌ر ب ‌ه هه‌ر الیه‌نێك بێت»‪.‬‬ ‫بڕوان ‌ه الپه‌ڕەی ڕۆژ‬

‫دلێر تاریق‪ ،‬وته‌بێژی وه‌زاره‌تی‬ ‫دارای����ی حكومه‌تی ه �ه‌رێ��م به‌‬ ‫(ب�ه‌ی��ان)ی راگه‌یاند «ل�ه‌ دوایین‬ ‫كۆبوونه‌وه‌ی نێوان وه‌زیری دارایی‬ ‫و سه‌رۆكی گه‌نجینه‌كانی هه‌رێم‪،‬‬ ‫بڕیار دراوه‌ رۆژی پێنج شه‌ممه‌‬ ‫‪ ٥/٢‬پێشینه‌ی هاوسه‌رگیری ده‌ست‬ ‫پێبكاته‌وه‌»‪.‬‬ ‫ك�����ردن�����ه‌وه‌ی پ��ێ��ش��ی��ن�ه‌ی‬ ‫هاوسه‌رگیری له‌ كاتێكدایه‌‪ ،‬ماوه‌ی‬ ‫زیاتر له‌ ش�ه‌ش مانگه‌ له‌ الیه‌ن‬ ‫حكومه‌ته‌وه‌ راگیراوه‌‪.‬‬ ‫له‌ یاسای بودجه‌ی ساڵی ‪٢٠١٢‬‬ ‫هاتووه‌ كه‌ پێویسته‌ حكومه‌ت به‌‬ ‫درێژایی ساڵ به‌رده‌وام بێت له‌سه‌ر‬ ‫دابه‌شكردنی پێشینه‌كان‪ ،‬به‌اڵم به‌‬ ‫بیانووی جۆراوجۆر ئه‌و پێشینانه‌ی‬ ‫دواخ��س��ت��ووه‌ و واب��ڕی��اره‌ رۆژی‬ ‫پێنج شه‌ممه‌ ده‌س��ت بكرێت به‌‬ ‫وه‌رگرتنی مامه‌ڵه‌ی هاوواڵتیان بۆ‬ ‫خه‌رجكردنی پێشینه‌كه‌‪.‬‬

‫‪3‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)33‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/30‬ساڵی یەکەم‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫رۆگه‌ر چاگر‪ ،‬به‌رپرسی ڕێكخستنی ته‌ڤگه‌رێ‌ جوانێن كوردستان له‌ باكوور‪ ،‬بۆ به‌یان‪:‬‬

‫دیموكراسیبوونی توركیا و چه‌كدانانی په‌كه‌كه‌‪ ،‬كێشه‌ی‬ ‫كورد چاره‌سه‌ر ناكەن‬ ‫پرسی كورد ل ‌ه باكووری كوردستان‪ ،‬ب ‌ه تایبه‌ت له‌ دوای‬ ‫نامه‌كه‌ی عه‌بدوڵاڵ ئۆجه‌الن‪ ،‬ڕێبه‌ری زیندانیكراوی پارتی‬ ‫كرێكارانی كوردستان‪ ،‬زۆرترین گفتوگۆی له‌باره‌و ‌ه‬ ‫ده‌كرێت‪ .‬بۆ قسه‌كردن له‌سه‌ر چه‌كدانانی په‌كه‌ك ‌ه و‬ ‫چاره‌سه‌ری كێشه‌ی كورد ل ‌ه توركیا‪ ،‬رۆگه‌ر چاگر‪ ،‬به‌رپرسی‬ ‫ڕێكخستنی ته‌ڤگه‌رێ‌ جوانێن كوردستان ل ‌ه باكوور‪ ،‬وه‌اڵمی‬ ‫چه‌ند پرسیارێكی (به‌یان) ده‌داته‌وه‌‪.‬‬ ‫دیدار‪ :‬محه‌مه‌د جه‌مال‬ ‫به‌یان‪ :‬دوای بڕیاری پاشه‌كشه‌ی‬ ‫په‌كه‌كه‌‪ ،‬بارودۆخی كورد ئێستا له‌‬ ‫باكوور چۆنه‌؟‬ ‫رۆگه‌ر چاگر‪ :‬ئێستا دۆخێكی‬ ‫نوێ‌ له‌ باكوور هاتووه‌ته‌ ئاراوه‌ كه‌‬ ‫ئاشتییه‌‪ ،‬ئ��ه‌وه‌ش دوای شه‌ڕێكی‬ ‫زیاتر له‌ سی ساڵه‌‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫كورد له‌و شه‌ڕانه‌دا زۆرترین زیانی‬ ‫ب �ه‌رك �ه‌وت��ووه‌‪ ،‬بۆیه‌ چه‌كدانانی‬ ‫پ�ه‌ك�ه‌ك�ه‌ شتێكی ب��اش�ه‌ و ئێمه‌‬ ‫پشتگیریی ده‌ك �ه‌ی��ن‪ ،‬ب��ه‌اڵم له‌و‬ ‫ڕووه‌وه‌ پێامن باش نییه‌‪ ،‬كه‌ كورد بێ‌‬ ‫سرتاتیژ ده‌مێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌ی���ان‪ :‬پ��رس��ی ك����ورد به‌‬ ‫چ�ه‌ك��دان��ان��ی په‌كه‌كه‌ چ��اره‌س �ه‌ر‬ ‫ده‌بێت؟‬

‫ده‌یانه‌وێت ب ‌ه لۆزانێكی تر ڕێگریمان‬ ‫لێبكه‌ن‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و گۆڕانكارییانه‌ن‪ ،‬هه‌ندێكیش‬ ‫دژین‪ .‬ده‌وڵه‌تی توركیا و ئه‌سه‌د و ئێران‬ ‫دژی ئه‌و گۆڕانكارییانه‌ن‪ ،‬چونك ‌ه زیانی‬ ‫لێده‌كه‌ن‪ ،‬ب �ه‌اڵم توركیا له‌ سیاسه‌تی‬ ‫ده‌ره‌وه‌یدا وا پیشانی ده‌دات كه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و گۆڕانكارییان ‌ه و دیموكراسیدایه‌‪،‬‬ ‫به‌وه‌ش خۆی پاراستووه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ ناوخۆدا‬ ‫وانییه‌‪ ،‬چونك ‌ه هه‌زاران گیراوی سیاسی‬ ‫له‌ گرتووخانه‌كاندا ه �ه‌ن‪ ،‬مافی ئه‌و‬ ‫گیراوانه‌ش پێشێل ده‌ك��رێ��ت‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ڕەوشێكی خراپی هێناوه‌ت ‌ه ئاراوه‌‪ .‬ڕاسته‌‬ ‫ئێستا ح��زب دروس��ت ده‌ك��رێ��ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ناتوانن ئازادانه‌ قسه‌ی خۆیان بكه‌ن‪.‬‬ ‫ب �ه‌ی��ان‪ :‬ب��ارودۆخ��ی ئێستا له‌ژێر‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت��ی پارتی داد و گه‌شه‌پێدان‬ ‫(ئه‌كه‌په‌) باشرته‌‪ ،‬یان پێشرت؟‬ ‫رۆگه‌ر چاگر‪ :‬ئێمه‌ ده‌توانین بڵێین‪،‬‬ ‫ئێستا كێش ‌ه و ڕێگر‪ ،‬نه‌ ئه‌كه‌په‌‪ ،‬نه‌ پارتێكی‬ ‫ت��ره‌‪ ،‬به‌ڵكو ده‌وڵ �ه‌ت �ه‌‪ ،‬كه‌ ده‌وڵه‌تێكی‬ ‫داگیركه‌ره‌ و واڵتی ئێمه‌ی داگیر كردووه‪.‬‬ ‫ئێمه‌ باشبوونی ئ �ه‌وان برنخێنین‪ ،‬ئه‌و‬ ‫له‌به‌ر كۆمه‌ڵگه‌ی نێوده‌وڵه‌تی وا ده‌كات‪.‬‬

‫رۆگه‌ر چاگر‪ :‬نه‌خێر چاره‌سه‌ر نابێت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ئه‌وه‌ی چاره‌سه‌ر ده‌بێت‪ ،‬پرسی‬ ‫په‌كه‌كه‌یه‌‪ .‬كێشه‌ی ئێمه‌ داگیركارییه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ پرسی كورد نه‌ به‌ دیموكراسیبوونی‬ ‫توركیا چاره‌سه‌ر ده‌بێت‪ ،‬نه‌ به‌ چه‌كدانانی‬ ‫په‌كه‌كه‌‪.‬‬ ‫ب��ه‌ی��ان‪ :‬ئ��ه‌ی ب �ه‌ چ��ی چ��اره‌س �ه‌ر‬ ‫ده‌بێت؟‬ ‫رۆگ����ه‌ر چ��اگ��ر‪ :‬ت�ه‌ن��ی��ا ب��ه‌ مافی‬ ‫چاره‌نووس‪ ،‬كه‌ كورد خۆی بڕیاری له‌سه‌ر‬ ‫بدات‪ .‬ئه‌و هه‌واڵنه‌ی تریش باشن و ئێمه‌‬ ‫پشتگیرییان ده‌كه‌ین‪ ،‬به‌اڵم به‌ مانای ئه‌وه‌‬ ‫نییه‌ چاره‌سه‌ری پرسی كورد بكات‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬په‌یوه‌ندیی ده‌وڵه‌تی تورك له‌‬ ‫ئێستادا له‌گه‌ڵ كورد چۆنه‌؟‬ ‫رۆگه‌ر چاگر‪ :‬ئێستا له‌ رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاستدا گۆڕانكاری به‌ڕێوه‌یه‌‪ ،‬دوو‬ ‫تێڕوانین هه‌یه‌ ل��ه‌س��ه‌ری‪ ،‬هه‌ندێك‬

‫ب��ارودۆخ��ی ئێستا وه‌ك سی چل‬ ‫ساڵ پێش ئێستا نییه‌‪ ،‬ئێمه‌ ته‌نیا‬ ‫یه‌ك حزب تۆمه‌تبار ناكه‌ین به‌و‬ ‫سیاسه‌تانه‌‪ ،‬به‌ڵكو سیاسه‌تی ده‌وڵه‌ت‬ ‫تۆمه‌تبار ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ب��ەی��ان‪ :‬ک��ورد چ��ى بکات بۆ‬ ‫ئەوەى لەو قەیرانانە ڕزگارى ببێت‬ ‫کە تێیکەوتووە؟‬ ‫رۆگ��ه‌ر چاگر‪ :‬ده‌بێت كورد‬ ‫به‌گشتی و باكوور به‌ تایبه‌ت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫هه‌اڵنه‌ی له‌ مێژوویدا كردوویه‌تی‪،‬‬ ‫دووب���اره‌ی نه‌كاته‌وه‌‪ ،‬بۆ ئ �ه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌نجامه‌كانیشی دووباره‌ نه‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ 90‬س��اڵ پێش ئێستا ده‌رفه‌تێك‬ ‫بۆ ك��ورد هاته‌ پێشه‌وه‌ كه‌ ببێته‌‬ ‫ده‌وڵ �ه‌ت‪ ،‬به‌اڵم كورد نه‌یقۆسته‌وه‌‬ ‫و ب ‌ه په‌یامننامه‌ی ل��ۆزان واڵمت��ان‬ ‫ب��وو به‌ چ��وار پ��ارچ �ه‌وه‌‪ .‬ئه‌مڕۆش‬ ‫ده‌رفه‌تێكامن كه‌وتووه‌ته‌ ده‌ست‪،‬‬ ‫ده‌یانه‌وێت به‌ لۆزانێكی تر ڕێگریامن‬ ‫لێبكه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ ده‌ب��ێ��ت ك��ورد به‌‬ ‫یه‌كده‌نگی بڵێت نا بۆ لۆزانی دووه‌م‪.‬‬

‫«پێویسته‌ كێشه‌ی كوردانی ئه‌و ناوچانه‌ وه‌ك كێشه‌ی نه‌ته‌وه‌یی سه‌یر بكرێت»‬

‫په‌رله‌مانتارێك‪ :‬دابه‌زینی ده‌نگی كورد بۆ درۆ و‬ ‫ده‌له‌سه‌كانی ده‌سه‌اڵت ده‌گەڕێنمه‌وه‌‬ ‫ڕاپۆرت‪ :‬سه‌ید نامی‬ ‫چاودێرانی سیاسی و په‌رله‌مانتارانی‬ ‫ع��ێ �راق‪ ،‬ه��ۆك��اری داب�ه‌زی��ن��ی رێ��ژەی‬ ‫ده‌نگی ك��ورد له‌ ناوچه‌ كوردستانییه‌‬ ‫ناكۆكی له‌سه‌ره‌كان‪ ،‬ده‌خه‌نه‌ ئه‌ستۆی‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی هه‌رێم و رایده‌گه‌یه‌نن‬ ‫كه‌ كێشه‌ی ئه‌و ناوچانه‌ وه‌ك كێشه‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی سه‌یر ن �ه‌ك �راوه‌ له‌ الیه‌ن‬ ‫هه‌ردوو حزبی پارتی و یه‌كێتییه‌وه‌‪.‬‬ ‫مه‌حمود عوسامن‪ ،‬چاودێری سیاسی‬ ‫و ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی‬ ‫ع��ێ�راق‪ ،‬پێى وای��ە دابه‌زینی ده‌نگی‬ ‫ك��ورد له‌ ناوچه‌ كوردستانییه‌ ناكۆكی‬ ‫له‌سه‌ره‌كان‪ ،‬بۆ خ�راپ مامه‌ڵه‌كردنی‬ ‫ده‌س�����ه‌اڵت ل��ه‌گ��ه‌ڵ ئ���ه‌و ن��اوچ��ان �ه‌‬ ‫ده‌گەڕێنێته‌وه‌ و ده‌ڵێت «كاریگه‌رییشی‬ ‫بۆ ریفراندۆمی ئاینده‌ی ئه‌و ناوچانه‌ و‬ ‫قۆناغی سێهه‌می جێبه‌جێكردنی ماده‌ی‬ ‫‪ 140‬ده‌بێت‪ .‬ئه‌گه‌ر رێژەی كورد له‌وێ‌‬ ‫كه‌مرت بێت‪ ،‬ئه‌وه‌ خراپه‌‪ .‬سه‌باره‌ت به‌‬ ‫رێژەی كوردیش له‌و ناوچانه‪ ‌،‬ئه‌وه‌ ده‌ری‬ ‫ده‌خاته‌وه‌ كه‌ له‌ ڕووی ئه‌منی و كار و‬ ‫كاسپییه‌وه‌ وه‌زع��ی كورد له‌و ناوچانه‌‬ ‫باش نه‌بووه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی زۆریان ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌یان به‌جێهێشتووه‌‪ .‬هه‌روه‌ها له‌‬

‫ڕووی هه‌ڵبژاردنه‌كانیشه‌وه‌ ده‌وترێت‬ ‫ناو نه‌هاتووه‌ته‌وه‌ و ده‌ڵێن به‌ ته‌نها لە‬ ‫خانه‌قین ‪ 22‬هه‌زار ناو نه‌هاتووه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێك هه‌نگاو هه‌بووه‌ كه‌ كوردی‬ ‫په‌راوێز خستووه‌»‪.‬‬ ‫م�ه‌ح��م��ود ع��وس�مان‪ ،‬ل �ه‌ ب��اره‌ی‬ ‫ئاوڕنه‌دانه‌وه‌ی حكومه‌تی هه‌رێم له‌‬ ‫ژیانی دانیشتووانی ئ�ه‌و ناوچانه‌ و‬

‫كاریگه‌ریی له‌سه‌ر كه‌مكردنی ده‌نگی‬ ‫كورد‪ ،‬به‌ (به‌یان)ی ڕاگه‌یاند «كوردی‬ ‫ئه‌و ناوچانه‌ چاویان له‌وه‌یه‌ حكومه‌تی‬ ‫ه�ه‌رێ��م و حزبه‌ ده‌س �ه‌اڵت��داره‌ك��ان��ی‬ ‫هه‌رێم و ئ�ه‌و ده‌زگ��ای��ان�ه‌ی توانایان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬هاوكارییان بكه‌ن و كێشه‌یان بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ر بكه‌ن»‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ كورده‌ی ئه‌نجومه‌نی‬

‫نوێنه‌ران‪ ،‬رایشیده‌گه‌یه‌نێت «پێویست ‌ه‬ ‫گرنگییه‌كی تایبه‌ت به‌ خه‌ڵكی ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌ بدرێت و وه‌ك��و كێشه‌یه‌كی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی سه‌یر بكرێت‪ ،‬نه‌ك وه‌كو‬ ‫شتێكی ح��زب��ی‪ ،‬پێویسته‌ ل�ه‌گ�ه‌ڵ‬ ‫حكومه‌تی به‌غداشدا هه‌وڵ بدرێت ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌ فشاریان له‌سه‌ر نه‌بێت‪ ،‬نه‌ له‌‬ ‫ڕووی ئه‌منی و نه‌ له‌ ڕووی ژیان و كار‬

‫و كاسپی و ئه‌وانه‌وه‪ ‌،‬بۆ ئه‌وه‌ی كوردی‬ ‫ئه‌و ناوچانه‌ بتوانن بژین و مبێننه‌وه‌ و‬ ‫ناچار نه‌بن ناوچه‌كانیان به‌جێبهێڵن»‪.‬‬ ‫ح��اك��م ل�ه‌ت��ی��ف ش��ێ��خ مسته‌فا‪،‬‬ ‫ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق‪،‬‬ ‫پێی وایه‌ م��اده‌ی ‪ 140‬به‌وه‌ جێبه‌جێ‬ ‫ناكرێت كه‌ ده‌نگی ك��وردان��ی ناوچه‌‬ ‫ناكۆكی له‌سه‌ره‌كان كه‌م بكرێت‪ .‬وتیشی‬

‫«جێبه‌جێكردنی ئه‌و ماده‌یه‌ به‌ده‌ست‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ ده‌نگ زۆر بده‌ن‬ ‫و كه‌م بده‌ن‪ ،‬كاریگه‌ریی بۆ سه‌ر ماده‌ی‬ ‫‪ 140‬نییه‪ .‬ئه‌وه‌ هه‌موو جارێك یه‌كێتی‬ ‫و پارتی خه‌ڵكیان چه‌واشه‌ ده‌ك��رد بۆ‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی بیانبه‌ن ده‌نگیان پێبده‌ن بۆ‬ ‫خۆیان‪ ،‬ده‌یانوت وه‌رن بۆ ماده‌ی ‪140‬‬ ‫ده‌ن��گ ب��ده‌ن‪ .‬م��اده‌ی ‪ 140‬به‌ده‌ست‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێم و به‌غدایه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێم باسی نه‌كات‪ ،‬هه‌موو‬ ‫ئه‌و ناوچانه‌ بڕۆن ده‌نگ بده‌ن سوودی‬ ‫چییه‌؟ چونكه‌ ده‌نگدان جیایه‌‪ ،‬راپرسی‬ ‫له‌سه‌ر چاره‌نووسی ئه‌و ناوچانه‌ جیایه‌»‪.‬‬ ‫ح��اك��م شێخ له‌تیف دابه‌زینی‬ ‫رێژەی ده‌نگی كوردی بۆ كه‌مته‌رخه‌می‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت��داران��ی هه‌رێم گێڕایه‌وه‌ و‬ ‫ئاماژەی به‌وه‌ دا «دابه‌زینی ده‌نگی كورد‬ ‫له‌و ناوچانه‌ خراپه‌‪ ،‬ناڵێین شتێكی باشه‌‪.‬‬ ‫دابه‌زینی ده‌نگی كوردیش بۆ درۆ و‬ ‫ده‌له‌سه‌كانی ده‌سه‌اڵت ده‌گەڕێنمه‌وه‌‪،‬‬ ‫ه �ه‌ردوو حزبی ده‌سه‌اڵتدار ئه‌وه‌نده‌‬ ‫به‌ڵێنیان پێداون هیچیان بۆ نه‌كردوون‪،‬‬ ‫ئیرت ئه‌وانیش بێتاقه‌ت ب���وون‪ .‬ئه‌و‬ ‫ده‌نگانه‌ ته‌نیا بۆ ئه‌وه‌ كاریگه‌ریی هه‌یه‌‬ ‫سه‌نگی كورد له‌ پارێزگای دیاله‌ كه‌م‬ ‫ده‌كاته‌وه‌»‪.‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)33‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/30‬ساڵی یەکەم‬

‫له‌گه‌ڵ گومانی ساخته‌كاری بۆ هه‌ڵبژاردن‪ ،‬هاوواڵتیانی رۆژهه‌اڵتی كوردستان ناسنامه‌ی عێراقی وه‌رده‌گرن‬

‫به‌رپرسێكی ئێرانی‪ :‬ئه‌و هاوواڵتیان ‌ه ڕووبه‌ڕووی یاسای واڵته‌كه‌یان ده‌بنه‌وه‌‬ ‫به‌یان‪ .‬تایبه‌ت‬ ‫ل��ه‌ ئ��ێ��س��ت��ادا ژم��اره‌ی��ه‌ك��ی زۆر‬ ‫هاوواڵتیی كوردی رۆژهه‌اڵتی كوردستان‬ ‫(ئێران)‪ ،‬كه‌ ماویه‌كی زۆره‌ له‌ هه‌رێمی‬ ‫ك��وردس��ت��ان نیشته‌جێن‪ ،‬سه‌رقاڵی‬ ‫ئه‌وه‌ن كه‌ ناسنامه‌ی عێراقی وه‌ربگرن‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌ك له‌ ق �ه‌زای سه‌رده‌شتی‬ ‫واڵتی ئێرانه‌وه‌ به‌ (به‌یان)ی راگه‌یاند‬ ‫«ئه‌گه‌ر بێتو ئه‌و هاوواڵتیانه‌ به‌شێوه‌ی‬

‫نایاسایی ناسنامه‌ی هه‌رێم وه‌ربگرن‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ تووشی كێشه‌ی یاسایی ده‌بنه‌وه‌‬ ‫و خۆشیان و بنه‌ماڵه‌كانیشیان له‌‬ ‫كاتی گه‌ڕانه‌وه‌یاندا بۆ واڵتی ئێران به‌‬ ‫هه‌اڵتوو له‌قه‌ڵه‌م ده‌درێ��ن و تووشی‬ ‫كێشه‌ی یاسایی ده‌بن‪ ،‬چونكه‌ وه‌رگرتنی‬ ‫ئه‌و ناسنامه‌یه‌ له‌ ناوچه‌ی كوردستانی‬ ‫عێراق یاسایی نییه‌ به‌نیسبه‌ت ئێرانه‌وه‌‬ ‫و به‌ سه‌رپێچی بۆ ئه‌و هاوواڵتیانه‌ و‬ ‫بنه‌ماڵه‌كانیشیان ئه‌ژمار ده‌كرێت‪ .‬له‌‬

‫ماوه‌یه‌كی نزیكدا بریاری تایبه‌تیان بۆ‬ ‫ده‌درێت و به‌ یاسا مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌كرێت»‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و س�ه‌رچ��اوه‌ی�ه‌ وتیشی «ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی ڕووبه‌ڕووی دادگا ده‌كرێنه‌وه‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌تانه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ری ئه‌وه‌ش‬ ‫ه �ه‌ی �ه‌ ن��اس��ن��ام�ه‌ و ڕەگ��ه‌زن��ام��ه‌ له‌‬ ‫كه‌سوكاره‌كانیان وه‌ربگیرێته‌وه‌‪ ،‬خۆشیان‬ ‫به‌ هه‌اڵتوو حیساب بكرێن»‪.‬‬ ‫ب �ه‌اڵم هیوا قه‌ره‌نی‪ ،‬قائیمقامی‬

‫ق��ه‌زای ڕان��ی�ه‌‪ ،‬ڕەت��ی ده‌ك��ات �ه‌وه ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی ناویان ده‌نوورسێت‪ ،‬ئێرانی‬ ‫بن و ده‌ڵێت «ئه‌و كه‌سانه‌ له‌ بنه‌ڕەتدا‬ ‫خه‌ڵكی كوردستانن و خزم و كه‌سوكاریان‬ ‫ل��ێ��ره‌ن‪ ،‬ل�ه‌ سه‌رژمێریی كاتی خۆی‬ ‫ئاماده‌ نه‌بوون»‪ .‬له‌باره‌ی ئه‌وه‌ی كه‌ له‌‬ ‫ڕاب��ردوو له‌ كام ساڵدا كاری له‌و جۆره‌‬ ‫ك�راوه‌؟ چه‌ندین جار ئه‌و پرسیاره‌مان‬ ‫ك��رده‌وه‌‪ ،‬ناوبراو ئاماده‌ نه‌بوو ساڵی‬ ‫سه‌رژمێرییه‌كه‌مان پێ بڵێت‪ ،‬ته‌نیا ئه‌وه‌‬

‫نه‌بێت كه‌ وتی «كراوه‌ و ته‌واو»‪ .‬قه‌ره‌نی‬ ‫ئ��ام��اژەی ب �ه‌وه‌ دا «له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا‬ ‫كاره‌كه‌مان ڕاگرتووه‌‪ ،‬تا رێنامیی تایبه‌ت‬ ‫ده‌ده‌چێت»‪.‬‬ ‫ل���ه‌ب���اره‌ی ئ����ه‌وه‌ی ك��ه‌ پ��ارت��ی‬ ‫دی��م��وك�رات��ی ك��وردس��ت��ان ب �ه‌ ده‌ی��ان‬ ‫هاوواڵتیی سنوری توركیا و سوریای‬ ‫ناونووس كردووه‌ و فۆرمی خۆراكی بۆ‬ ‫دروست كردوون له‌ كاتی ده‌نگدان بۆ‬ ‫مه‌به‌ستی هه‌ڵبژاردن به‌كاریان دێنێت‪،‬‬

‫پێتان وانیی ‌ه یه‌كێتیش هه‌مان بیرۆكه‌ی‬ ‫پارتی دووب��اره‌ ده‌كاته‌وه‌ له‌ سنووری‬ ‫خۆی‪ .‬ناوبراو وتی «من ئاگاداری ئه‌وه‌ی‬ ‫پارتی نیم‪ ،‬به‌اڵم الی ئێمه‌ هه‌ر كه‌سێك‬ ‫هاتبێت داوای پشتگیریی سیاسیامن له‌‬ ‫هیچ كه‌س نه‌كردووه‪ .‬كۆمه‌ڵێك خێل‬ ‫هه‌ن كه‌ به‌شێكیان له‌مدیون‪ ،‬به‌شێكی‬ ‫تر له‌ دیوی ئێرانن‪ ،‬ئه‌م په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫خزمایەتییه‌ش ده‌ب��ێ��ت ل �ه‌ ڕێگه‌ی‬ ‫ناسنامه‌وه‌ تێك بكاته‌وه‌»‪.‬‬

‫به‌یان نوورساوی بڕیاره‌كانی ده‌ست ده‌كه‌وێت‬

‫مالیكی ته‌نیا ڕێگه‌ ب ‌ه كه‌ناڵه‌كانی نزیك ل ‌ه خۆی ده‌دات بچنه‌ فه‌رمانگه‌كانه‌وه‌‬ ‫شڤان جه‌باری‪ .‬كه‌ركووك‬ ‫هه‌وڵه‌كانی حكومه‌ته‌كه‌ی مالیكی‬ ‫بۆ قه‌تیسكردنی ده‌زگا ڕاگه‌یاندنه‌كانی‬ ‫شاری كه‌ركووك‪ ،‬تا بێت توندتر ده‌بێته‌وه‌‬ ‫و له‌و چوارچێوه‌شدا ب ‌ه پێی نوورساوێك‬ ‫كه‌ وێنه‌یه‌كی ده‌ست (به‌یان) كه‌وتووه‌‪،‬‬ ‫و ‌هزاره‌ت��ی ناوخۆی حكومه‌تی عێراق بۆ‬ ‫ده‌زگا ئه‌منییه‌كانی شاره‌كه‌ی ن��اردووه‌‪،‬‬ ‫تێیدا ئاماژە به‌وه‌ كراوه‌ كه‌ جگه‌ له‌ حه‌وت‬ ‫ده‌زگای ڕاگه‌یاندن كه‌ شه‌شیان ڕادیۆیه‌ و‬ ‫ده‌زگاكه‌ی تریش كه‌ناڵێكی ته‌له‌فزیۆنیی‬ ‫ن��اوخ��ۆی شیعه‌كانی كه‌ركووكه‌‪ ،‬هیچ‬ ‫ده‌زگایه‌كی تر بۆی نییه‌ ڕوماڵی كاری‬

‫ده‌زگا ئه‌منییه‌كانی شاره‌كه‌ بكات‪.‬‬ ‫ده‌زگ��ا ڕێگاپێدراوه‌كان بریتین ل ‌ه‬ ‫ڕادیۆكانی (ره‌شید‪ ،‬ت��ۆڕی ڕاگه‌یاندنی‬ ‫عێراق‪ ،‬س �ه‌وا‪ ،‬ده‌نگی (العراق الحر)‪،‬‬ ‫ئه‌لنه‌به‌‌ء‪ ،‬توركامن ئیلی) و ته‌له‌فزیۆنی‬ ‫ئ�ه‌ل��ن�ه‌ب�ه‌‌ء‪ ،‬ئ �ه‌م �ه‌ش نیگه‌رانیی الی‬ ‫ڕۆژنامه‌نووسانی شاره‌كه‌ لێكه‌وتووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ڕۆژنامه‌ی (به‌یان) په‌یوه‌ندیی به‌ ڕائید‬ ‫سابیر‪ ،‬به‌رپرسی هۆبه‌ی ڕاگه‌یاندنی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی پۆلیسی كه‌ركووكه‌وه‌‬ ‫ك��رد‪ ،‬ب�ه‌اڵم ناوبراو بێئاگایی خۆی له‌و‬ ‫نوورساوه‌ ده‌ربڕی‪.‬‬ ‫له‌ الیه‌كی دیكه‌وه‌ و له‌ سه‌روبه‌ندی‬ ‫ش �ه‌ڕ و پێكدادانی سوپای عێراقی و‬

‫هاتنه‌وه‌ی سوپای ئه‌مریكا بۆ‬ ‫عێراق‪ ،‬قه‌یرانه‌كان قووڵرت ده‌كاته‌وه‌‬ ‫سه‌ید نامی‬ ‫س��ه‌ب��اره‌ت ب �ه‌ ن��اردن��ه‌وه‌ی‬ ‫سوپای ئه‌مریكا بۆ عێراق‪ ،‬چاودێران‬ ‫پێیان وایه‌ ئه‌مریكا كه‌ له‌ عێراق‬ ‫بوو‪ ،‬نه‌یتوانی خۆشگوزه‌رانی بۆ‬ ‫عێراقییه‌كان دابین بكات و كۆتایی‬ ‫به‌ ئاڵۆزییه‌كانی واڵته‌كه‌ بهێنێت‪،‬‬ ‫به‌ دووباره‌ گه‌ڕانه‌وه‌شی ناتوانێت‬ ‫ڕۆڵ��ی ئیجابی ببینێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫قه‌یرانه‌كان ئاڵۆزتر ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌ پ��اس��اوی چ��اره‌س�ه‌رك��ردن‬ ‫و كۆتاییهێنان ب�ه‌و قه‌یرانانه‌ی‬ ‫ڕووب�������ه‌ڕووی ع��ێ�راق��ی��ی�ه‌ك��ان‬ ‫بووه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌پێی وته‌ی سه‌رچاوه‌‬ ‫هه‌واڵییه‌كان‪ ،‬سه‌رۆكی ویالیه‌ته‌‬ ‫یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا بڕیاری‬ ‫ن���اردن���ه‌وه‌ی به‌شێكی سوپای‬ ‫س�ه‌رب��ازی��ی واڵت �ه‌ك �ه‌ی داوه‌ بۆ‬ ‫عێراق‪ ،‬تاكو بتوانێت كۆتایی به‌و‬ ‫كێشه‌ و ئاڵۆزییانه‌ بهێنێت كه‌ له‌‬ ‫عێراقدا سه‌ریان هه‌ڵداوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‬ ‫ئه‌ندامێكی‬ ‫نوێنه‌رانی عێراقیش پێی وایه‌‬ ‫ه��ێ��ن��ان�ه‌وه‌ی س��وپ��ای ئه‌مریكا‬ ‫بۆ عێراق‪ ،‬ناتوانێت كۆتایی به‌‬ ‫قه‌یرانه‌كان بهێنێت و وه‌ك له‌‬

‫ڕابردوودا هه‌وڵه‌كانی له‌ عێراقدا‬ ‫شكستیان هێنا و ب �ه‌ كۆڵێك‬ ‫ك��ێ��ش �ه‌وه‌ ع��ێ �راق��ی ڕاده‌س��ت��ی‬ ‫عێراقییه‌كان كرده‌وه‌‪.‬‬ ‫س �ه‌ب��اره‌ت به‌ گ �ه‌ڕان �ه‌وه‌ی‬ ‫به‌شێك له‌ سوپای ئه‌مریكا بۆ ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌ی ناكۆكییان تێدا دروست‬ ‫ب���ووه‌‪ ،‬م�ه‌ح��م��ود ع��وس�مان له‌‬ ‫لێدوانێكیدا بۆ (به‌یان) وتی «وه‌كو‬ ‫بیسنت‪ ،‬بیستوومه‌ كه‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫سوپا ده‌نێرێته‌وه‌ ب��ۆ عێراق‪،‬‬ ‫نازانم تا چ راده‌ی���ه‌ك راسته‌»‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ كورده‌ی عێراق‬ ‫راشیگه‌یاند «گه‌ڕانه‌وه‌ی ئه‌مریكا‬ ‫بۆ عێراق هیچ كاریگه‌ریی نابێت‬ ‫و باشیش نییه‌‪ ،‬چونكه‌ كه‌ لێره‌‬ ‫بوون هیچیان نه‌كرد‪ ،‬تا بێنه‌وه‌‬ ‫شتێك بكه‌ن‪ ،‬من ئه‌وه‌م ال گرنگ‬ ‫نییه‌»‪.‬‬ ‫به‌پێی زانیاریی سه‌رچاوه‌‬ ‫هه‌واڵییه‌كان‪ ،‬ب��اراك ئۆباماى‬ ‫سه‌رۆكی ویالیه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كانی‬ ‫ئه‌مریكا‪ ،‬فه‌رمانی به‌ سه‌ركرده‌‬ ‫س��ه‌رب��ازی��ی��ه‌ك��ان��ی پنتاگۆن‬ ‫ك��ردووه‌ ئاماده‌كاریی بكه‌ن بۆ‬ ‫ڕەوان�ه‌ك��ردن��ی ‪ 1500‬سه‌ربازی‬ ‫واڵته‌كه‌ی بۆ عێراق‪.‬‬

‫ونبوون‬

‫باجێكی زانكۆی سلێامنی ـ كۆلێژی زانست ـ به‌شی بایۆلۆجی به‌ ناوی‬ ‫(رسكوت سلیامن أمین) ون بووه‌‪ ،‬هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌وه‌ په‌یوه‌ندی بكات‬ ‫به‌م ژماره‌ مۆبایله‌وه‌ (‪.)07506934923‬‬

‫خۆپیشانده‌ره‌ سووننه‌ چه‌كداره‌كان‪،‬‬ ‫‪ 10‬كه‌ناڵی ئاسامنیی عێراقیی سووننی‬ ‫بڕیاره‌ په‌خشیان ڕابگیرێت كه‌ بریتین‬ ‫له‌ (شه‌رقیه‌‪ ،‬شه‌رقیه‌ نیوز‪ ،‬به‌غداد‪،‬‬ ‫سه‌اڵحه‌دین‪ ،‬بابلیه‌‪ ،‬جه‌زیره‌‪ ،‬فه‌لوجه‌‪،‬‬ ‫سامه‌ڕا‪ ،‬غه‌ربیه‌ و ته‌غیر)‪.‬‬ ‫خالید مه‌فره‌جی سه‌رپه‌رشتیاری‬ ‫خۆپیشاندانه‌ میللییه‌كانی عه‌ره‌بی‬ ‫سووننه‌‪ ،‬به‌ (به‌یان)ی ڕاگه‌یاند «ئامانجی‬ ‫مالیكی ڕوون���ه‌ ل�ه‌ داخستنی كه‌ناڵه‌‬ ‫سووننه‌كان و مۆڵه‌تدان به‌ كه‌ناڵه‌كانی‬ ‫نزیك له‌ ده‌وڵه‌تی یاسا‪ ،‬بۆیه‌ بڕیارمان‬ ‫داوه‌ ئه‌و بڕیاره‌ قبوڵ نه‌كه‌ین و هاوكاریی‬ ‫ماددی و مه‌عنه‌وییان ده‌كه‌ین‪.‬‬

‫نووسراوى‬ ‫ڕێگەپێدانى کەناڵە‬ ‫ڕاگەیاندنەکانى‬ ‫سەر بە مالیکى و‬ ‫ناوى ئەو کەنااڵنەى‬ ‫ڕێگەیان پێدەدرێت‬ ‫کار بکەن‬

‫ڕەخنه‌ی ئه‌وه‌یان لێگیراوه‌ كه‌ بوونه‌ته‌ هۆكارێك بۆ پاراستنی ده‌سه‌اڵته‌كه‌ی ئه‌سه‌د‬

‫كورده‌كانی سووریا له‌سه‌ر هه‌مان هێڵی «كوردستانی عێراق»‬ ‫وریا عه‌لی‬ ‫هه‌ندێك له‌ ناوه‌نده‌ سیاسییه‌كانی‬ ‫سووریا ترسیان له‌وه‌یه‌ كه‌ شاری قامیشلو‬ ‫(باكووری رۆژهه‌اڵتی سووریا) به‌ خێرایی‬ ‫هه‌نگاو ده‌نێت به‌ره‌و داواكردنی حوكمی‬ ‫زات���ی‪ ،‬ل �ه‌ ك��ات��ی به‌هێزیی هه‌رێمی‬ ‫كوردستانی عێراقدا‪ ،‬ئ��ه‌وه‌ش له‌ژێر‬ ‫سێبه‌ری هێواشی ره‌وتی ئاسایشی رژێمی‬ ‫به‌شار ئه‌سه‌د له‌وێ‌ و بێتوانایی هێزه‌كانی‬ ‫س��وپ��ای ئ���ازاد ب�ه‌ ده‌ستگرتن به‌سه‌ر‬ ‫ناوچه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫ئ��ه‌وه‌ی ئ�ه‌م ترسه‌ زیاتر ده‌ك��ات‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ حزبی یه‌كێتیی دیموكراتی‬ ‫كورد (په‌یه‌ده‌)‪ ،‬كه‌ برای ڕانه‌گه‌یه‌نراوی‬ ‫پارتی كرێكارانی كوردستانه‌‪ ،‬ده‌ستی‬ ‫گ��رت��ووه‌ ب �ه‌س �ه‌ر ئ��ه‌و ن��اوچ �ه‌ی �ه‌ی كه‌‬ ‫زۆرینه‌ی كوردن له‌ قامیشلو‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫(ده‌سته‌ی بااڵی كورد) ده‌ستی كردووه‌ به‌‬ ‫گواستنه‌وه‌ی رێگه‌پێدراوه‌‬ ‫جێبه‌جێكردنه‌كان و‬

‫ته‌رشیعی ‌و دادوه‌رییه‌كان بۆ خۆی»‪.‬‬ ‫ل �ه‌ په‌یوه‌ندییه‌كی ته‌له‌فۆنیدا‬ ‫له‌گه‌ڵ رۆژنامه‌ی (شه‌رقولئه‌وسه‌ت)‪،‬‬ ‫سه‌ركرده‌یه‌كی كوردی سووریی دووپاتی‬ ‫ك��رده‌وه‌ كه‌ «ده‌سته‌ی ب��ااڵی ك��ورد كه‌‬ ‫ئێستا به‌ڕێوه‌بردنی ناوچه‌ كوردییه‌‬ ‫ئازادكراوه‌كان به‌ڕێوه‌ ده‌بات له‌ سووریا‪،‬‬ ‫بڕیارێكی ده‌رك���ردووه‌ كه‌ تایبه‌ته‌ به‌‬ ‫گۆڕینی تابلۆی ئۆتۆمبیله‌كان له‌ ناوچه‌‬ ‫كوردییه‌كان‪ ،‬ئامانج له‌م بڕیاره‌ش دووباره‌‬ ‫ڕێكخستنه‌وه‌ی ئه‌م الیه‌نه‌یه‌ له‌ الیه‌ن‬ ‫ده‌سه‌اڵتی خۆمانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ یه‌ك‪ .‬پاشانیش‬ ‫وه‌كو رێوشوێنێكی خۆپاراستنیش وایه‌‬ ‫له‌و هێرشانه‌ی كه‌ كۆمه‌ڵه‌ توندڕەوه‌كان‬ ‫ده‌یكه‌ن به‌ ئۆتۆمبیلی بۆمبڕێژكراو»‪.‬‬ ‫ش��اری قامیشلو به‌ ق�ه‌اڵی ك��وردان‬ ‫داده‌نرێت له‌ سووریا‪ .‬سه‌رباری ئه‌وه‌ی‬ ‫كه‌ له‌م شاره‌دا له‌گه‌ڵ كورددا‪ ،‬رسیان و‬ ‫ئه‌رمه‌ن و ئارامی ‌و كلدان‬ ‫و ئاشوورییش‬ ‫ده‌ژی����ن‪،‬‬

‫به‌اڵم زۆربه‌ی دانیشتووانه‌كه‌ی كورده‌ و‬ ‫به‌پێی ئاماری ساڵی ‪ 2003‬دانیشتووانی‬ ‫ئه‌م شاره‌ له‌ ‪ 200‬هه‌زار كه‌س زیاتره‌‪.‬‬ ‫شێرزاد یه‌زیدی‪ ،‬وته‌بێژی فه‌رمیی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی گه‌ل ل ‌ه رۆژئاوای كوردستان‪،‬‬ ‫ئاماژەی بۆ ئه‌وه‌ كرد «ناوچه‌ كوردنشینه‌كان‬ ‫به‌ هۆی سیاسه‌ته‌ ره‌گه‌زپه‌رستانه‌كه‌ی‬ ‫رژێمه‌كه‌ی ئه‌سه‌ده‌وه‌‪ ،‬به‌رده‌وام پشتگوێ‌‬ ‫خ��راب��وون‪ ،‬بۆیه‌ ئێست ‌ه پێویستی به‌‬ ‫دووباره‌ ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ و جێبه‌جێكردنی‬ ‫پ���رۆژە ه �ه‌ی �ه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش پێویستی به‌‬ ‫پاره‌ هه‌یه‌‪ ،‬پاره‌ش له‌ فرۆشتنی نه‌وتی‬ ‫ك��ورده‌وه‌ دابین ده‌كرێت و ده‌خرێته‌‬ ‫خزمه‌ت دووباره‌ بونیاتنانه‌وه‌ی ژێرخانی‬ ‫ئابووری و ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ی ناوچه‌كه‌‪.‬‬ ‫به‌م پێشنیازه‌وه‌ ئێمه‌ ده‌چینه‌ پێشه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌و م �ه‌رج �ه‌ی ئۆپۆزسیۆنی سووریا‬ ‫دان بنێت ب ‌ه ماف ‌ه نه‌ته‌وه‌یی و داوا‬ ‫ڕەواكامناندا‪ ،‬ئه‌وكاته‌ش به‌ ڕێكه‌وتن له‌‬ ‫ك���وردی و‬ ‫ن��ێ��وان ده‌س��ت �ه‌ی ب��ااڵی‬

‫سه‌ركردایه‌تیی ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬له‌وانه‌یه‌‬ ‫بتوانین ده‌ست بكه‌ین به‌ نارده‌ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫نه‌وتی كوردی»‪.‬‬ ‫س��ه‌رب��اری ئ���ه‌وه‌ی ك �ه‌ ك���ورد له‌‬ ‫قامیشلو و حه‌له‌ب و شوێنه‌كانی تریش‬ ‫له‌وانه‌ بوون كه‌ سه‌ره‌تا خۆپیشاندانیان‬ ‫رێكخست دژی رژێمه‌كه‌ی ئه‌سه‌د‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خۆیان پاراست له‌ هه‌ڵگرتنی چه‌ك له‌‬ ‫دژی رژێمه‌كه‌ی دیمه‌شق‪ .‬له‌ ماوه‌یه‌كی‬ ‫پێوانه‌ییدا توانییان ده‌ست بگرن به‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و ناوچانه‌دا كه‌ زۆرینه‌ی ك��ورده‌‪ ،‬كه‌‬ ‫هه‌ر له‌ عفرین (له‌ پارێزگای حه‌له‌ب)ی‬ ‫رۆژهه‌اڵته‌وه‌ درێژ ده‌بێته‌وه‌ تا مالكیه‌‬ ‫(له‌ پارێزگاری حه‌سه‌كه‌)ی رۆژئاوا‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌م هه‌وڵه‌ش ڕەخنه‌ی ئه‌وه‌ی لێگیراوه‌‬ ‫ك ‌ه كورد بووه‌ته‌ هۆكارێك بۆ پاراستنی‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كه‌ی ئه‌سه‌د‪ ،‬چونكه‌ ئه‌سه‌د‬ ‫به‌و ناوچه‌ كوردییانه‌وه‌ سه‌رقاڵ نابێت‬ ‫و هه‌موو هێزه‌كانی له‌ ناوچه‌كانی دیكه‌‬ ‫به‌كاردێنێت و پێیان ڕاده‌گات‪.‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)33‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/30‬ساڵی یەکەم‬

‫چنار سه‌عد عه‌بدوڵاڵ‪ ،‬ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تیی پارتی دیموكراىت کوردستان‪ ،‬بۆ به‌یان‪:‬‬

‫بارزانی بڕیاری كۆتایی خۆكاندیدكردنه‌وه‌ی نه‌داوه‌‬

‫له‌م گفتوگۆیه‌ی (به‌یان)دا‪ ،‬چنار سه‌عد عه‌بدوڵاڵ‪،‬‬ ‫ئه‌ندامی‬

‫ئه‌نجومه‌نی‬

‫سه‌ركردایه‌تیی‬

‫پارتی‬

‫دیموكراتی كوردستان‪ ،‬وه‌اڵم��ی پرسیار ‌ه‬ ‫ڕاشكاوه‌كان ده‌دات��ه‌وه‌ له‌باره‌ی مه‌سعود‬ ‫بارزانی و مه‌سه‌له‌ی خۆكاندیدكردنه‌وه‌ی‬ ‫بۆ سەرۆکى هەرێم و ناڕه‌زایی جه‌ماوه‌ر‬ ‫و چه‌ند پرسێكی دیكه‌‪.‬‬ ‫گفتوگۆ‪ :‬زریان جەوهەر‬ ‫به‌یان‪ :‬پارتی بۆچی ئه‌وه‌نده‌ ب ‌ه‬ ‫الیه‌وه‌ گرنگه‌ كه‌ بارزانی ببێته‌وه‌ به‌‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم؟ بۆچی له‌ بری ئه‌وه‌‬ ‫هه‌وڵی ئه‌وه‌ نادات كه‌ بۆ یه‌ك جار‬ ‫له‌ میژوودا ده‌ستاوده‌ستی ده‌سه‌اڵت‬ ‫له‌سه‌ر ده‌ستی بارزانی دروست ببێت‬ ‫و ببێته‌ ده‌ستكه‌وت بۆی؟‬ ‫چ��ن��ار س �ه‌ع��د‪ :‬پێم وای���ه‌ نه‌ك‬ ‫به‌ الی پ��ارت��ی‪ ،‬به‌ڵكو ب��ه‌الی هه‌ر‬ ‫كه‌سێكی دڵ��س��ۆز و ه��ۆش��ی��ار به‌‬ ‫پرسه‌ نیشتیامنی و نه‌ته‌وه‌ییه‌كان‪،‬‬ ‫ك �ه‌ توانیبێتی خ��ۆی ل �ه‌ قاڵبێكی‬

‫ناكه‌ین‪ ،‬به‌ڵكو به‌ دیدێكی نیشتیامنی‬ ‫ده‌ڕوانینه‌ ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌‪ .‬سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ ده‌ستاوده‌ستكردنی ده‌سه‌اڵتیش‪،‬‬ ‫پارتی به‌ یه‌كێك له‌و پارته‌ شۆڕشگێڕانه‌‬ ‫داده‌نرێت كه‌ خاوه‌نی ئه‌و ئه‌زموونی‬ ‫دیموكراسیه‌ته‌یه‌ كه‌ ئه‌مڕۆكه‌ له‌‬ ‫كوردستاندا بوونی هه‌یه‌ و باوه‌ڕیشی‬ ‫به‌ ده‌ستاوده‌ستكردنی ده‌سه‌اڵته‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئ��ای��ا ده‌س��ت��اوده‌س��ت��ك��ردن��ی‬ ‫ده‌س��ه‌اڵت له‌ ڕێگای سندوقه‌كانی‬ ‫ده‌نگدان و پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌وه‌‬ ‫ئه‌نجام نادرێت؟ ئ �ه‌رێ‌ پێم ناڵێن‬

‫بارزانی هیچ كاتێك ڕووبه‌ڕووی‬ ‫ناڕه‌زایی شه‌قام نابێته‌وه‌‬ ‫به‌رته‌سكی حزبایه‌تی ڕزگار بكات‪،‬‬ ‫م��ان �ه‌وه‌ی ب��ارزان��ی وه‌ك سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬بۆ ئه‌مڕۆی كوردستان به‌‬ ‫زه‌رور ده‌زانرێت‪ .‬به‌ڕێز كاك مه‌سعود‬ ‫بارزانی وه‌ك كه‌سایه‌تییه‌كی به‌هێز و‬ ‫خاوه‌ن مێژوویه‌كی پڕ له‌ خه‌بات و‬ ‫شۆڕشگێڕیی بۆ ئه‌مڕۆی كوردستان‪،‬‬ ‫كه‌ هێشتا پرسه‌ سیاسییه‌كان به‌‬ ‫ه���ه‌ڵ���وارساوی م��اون��ه‌ت��ه‌وه‌‪ ،‬زۆر‬ ‫پێویسته‌‪ .‬كوردستانی ئه‌مڕۆ به‌پێی‬ ‫پێویستی قۆناغه‌كه‌ پێویستی به‌‬ ‫كه‌سێكی شۆڕشی و نه‌ته‌وه‌په‌روه‌ری‬ ‫وه‌ك بارزانییه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی مبانگه‌یه‌نێته‌‬ ‫كه‌نارێكی ئ��ارام‪ .‬ئێمه‌ ته‌نها وه‌ك‬ ‫پارتییه‌ك پێداگیری له‌ مانه‌وه‌ی بارزانی‬

‫كه‌ی پارتی به‌بێ‌ ئ �ه‌وه‌ی متامنه‌ی‬ ‫جه‌ماوه‌ری هه‌بێت و ڕێژەی زۆرترین‬ ‫ده‌نگ بهێنێت‪ ،‬خۆی به‌سه‌ر خه‌ڵكیدا‬ ‫فه‌رز كردووه‌؟!!‬ ‫ه�ه‌ر كاتێك پ��ارت و الیه‌نێكی‬ ‫تر توانی له‌ ڕێگای هه‌ڵبژاردنه‌وه‌‬ ‫زۆرت��ری��ن ڕێ��ژەی ده‌نگی جه‌ماوه‌ر‬ ‫ب �ه‌ده‌س��ت بهێنێت ب��ۆ پێكهێنانی‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬ئه‌وكاته‌ پارتی و یه‌كێتی‬ ‫ده‌س��ه‌اڵت��ی پێشكه‌ش ده‌ك���ه‌ن و‬ ‫پیرۆزبایشی لێ‌ ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬كه‌واته‌ پێتان وایه‌ كه‌ ته‌نها‬ ‫بارزانی ئێستا شایه‌نی ئه‌و پۆسته‌‬ ‫بێت؟‬ ‫چنار سه‌عد‪ :‬ئێمه‌ پێامن وایه‌ كه‌‬

‫ئه‌گه‌ر خۆكاندیدكردنه‌وه‌ی بارزانی‬ ‫له‌ ڕووی یاساییه‌و‌ه ڕێگاپێدراو‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌وه‌ بارزانی نایكات‬

‫بۆ ئه‌و قۆناغه‌ بارزانی به‌هێزترین‬ ‫كه‌سه‌ كه‌ بتوانێت به‌ باشرتین شێوه‌‬ ‫خزمه‌تی دۆزی ك��ورد بكات‪ ،‬هه‌م‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی ناوخۆی كوردستان‪،‬‬ ‫هه‌م له‌سه‌ر ئاستی ده‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬به‌اڵم چی ده‌بێت كه‌ ئه‌و‬ ‫پۆسته‌ بۆ پارتی بێت‪ ،‬به‌اڵم بارزانی‬ ‫نه‌بێت؟‬ ‫چنار سه‌عد‪ :‬كاتێك كه‌سێكی‬ ‫به‌هێز و خ��اوه‌ن ئه‌زموونی وه‌ك‬ ‫بارزانی هه‌بێت‪ ،‬بۆچی ئه‌و نه‌بێت‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ئێوه‌ له‌ هه‌وڵی هه‌مواری‬ ‫یاسای سه‌رۆكایه‌تیدان‪ ،‬له‌ كام واڵتی‬ ‫دیموكراسی یاسا بۆ كه‌سێك هه‌موار‬ ‫ده‌كرێته‌وه‌؟‬ ‫چنار سه‌عد‪ :‬هه‌مواركردنه‌وه‌ی‬ ‫یاسا‪ ،‬به‌شێكه‌ له‌ نه‌ریتی په‌رله‌مانی‬ ‫و پرۆسه‌ی دیموكراسی و شتێكی‬ ‫ن��ارسوش��ت��ی ن��ی��ی �ه‌‪ .‬ل���ه‌ ه �ه‌م��وو‬ ‫كۆمه‌ڵگایه‌كی دیموكراسیدا یاسا‬ ‫به‌پێی پێویستی سیاسی‪ ،‬كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫و ئابووری هه‌موار ده‌كرێت‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬سه‌ركرده‌یه‌كی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫ده‌ڵێت بارزانی وتوویه‌تی «نابێ‌ له‌‬ ‫كوردستان ك�ه‌س له‌ یاسا گه‌وره‌تر‬ ‫بێت»‪ .‬ئه‌مه‌ش له‌ الدی��وار و شوێنه‌‬ ‫گشتییه‌كان ن����وورساوه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم كه‌‬ ‫گه‌یشته‌ خۆی‪ ،‬خۆی له‌ یاسا گه‌وره‌تر‬ ‫دان��ا‪ ،‬بۆ ئه‌م وته‌یه‌ی خۆی له‌سه‌ر‬ ‫خۆی جێبه‌جێ‌ ناكات؟‬ ‫چ��ن��ار س �ه‌ع��د‪ :‬ب��ارزان��ی هیچ‬ ‫الدان��ێ��ك��ی ی��اس��ای��ی ن���ه‌ك���ردووه‌ و‬ ‫ناشیكات‪ .‬ئه‌گه‌ر خۆكاندیدكردنه‌وه‌ی‬ ‫بارزانی له‌ ڕووی یاساییه‌وه‌ ڕێگاپێدراو‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌وه‌ ب��ارزان��ی بێ‌‬ ‫یاسایی ناكات‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬به‌ ب��ڕوای به‌ڕێزتان كه‌‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم یاسای تایبه‌ت به‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیی خ��ۆی پێشێل ك��رد‪،‬‬ ‫ره‌خنه‌ی چی له‌ هاوواڵتیان بگیرێت‬ ‫ك �ه‌ یاسا پێشێل ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫وه‌زیری پێشووی داد ده‌ڵێت «ده‌قی‬ ‫یاساكه‌ زۆر ڕوون �ه‌ و دی��اری كراوه‌‪،‬‬ ‫هیچ گومانی تێدا نییه‌ بارزانی مافی‬

‫ئه‌وه‌ی نییه‌ ببێته‌وه‌ به‌ سه‌رۆك‪ ،‬به‌پێی‬ ‫ئه‌و پرۆژەیاسایه‌»؟‬ ‫چنار سه‌عد‪ :‬س�ه‌ره‌ت��ا با ئه‌وه‌‬ ‫له‌یاد نه‌كه‌ین كه‌ وه‌ك وته‌بێژی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان ڕایگه‌یاند‪ ،‬كه‌‬ ‫تاكو ئێستا جه‌نابی ك��اك مه‌سعود‬ ‫بارزانی بڕیاری كۆتایی خۆی نه‌داوه‌‬ ‫له‌مه‌ڕ خۆ كاندیدكردنه‌وه‌ی یان نا‪.‬‬ ‫پاشان كاك مه‌سعود هیچ خه‌رقێكی‬ ‫یاسایی ن �ه‌ك��ردووه‌‪ ،‬خه‌ڵكی ن��ان و‬ ‫پیازی پێوە‌ ده‌خ��وات‪ .‬له‌ ئه‌نجامدا‬ ‫یاسا ئه‌و پرسه‌ یه‌كال ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫هیچ شتێكی نایاسایی‪.‬‬ ‫ب��ه‌ی��ان‪ :‬ب���ه‌اڵم ل �ه‌ الی �ه‌ك��ی تر‬ ‫ئۆپۆزسیۆن ده‌ڵ��ێ��ت «ب��ارزان��ی بۆ‬ ‫پاراستنی ئه‌م رێكه‌وتنه‌ ژێربه‌ژێرانه‌‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ كردوویه‌تی له‌گه‌ڵ‬ ‫توركیا و كۆمپانیاكان»‪ .‬تۆ پێت وایه‌‬ ‫بۆ چییه‌؟‬ ‫چنار سه‌عد‪ :‬ئ�ه‌و پاساوه‌ زۆر‬ ‫نابه‌رپرسانه‌ و ناهوشیارانه‌یه‌‪ ،‬من له‌‬ ‫ئێوه‌ پرسیار ده‌ك �ه‌م‪ :‬جا له‌ پێناوی‬ ‫چی؟!‬ ‫به‌یان‪ :‬ئێستا له‌ناو یه‌كێتیدا دوو‬ ‫ڕای جیاواز هه‌یه‌ له‌ پشتیوانیكردن و‬ ‫پشتكردن له‌ بارزانی‪ ،‬ئه‌گه‌ر یه‌كێتی‬ ‫پشتیوانیی نه‌كرد‪ ،‬ئه‌وكات چی ده‌بێ‌‬ ‫به‌الی ئێوه‌وە؟‬ ‫چ����ن����ار س����ه‌ع����د‪ :‬ی��ه‌ك��ێ��ت��ی‬ ‫هاوپه‌یامنی ئێمه‌یه‌ و ئێمه‌ پێداگیری‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ر هێشتنه‌وه‌ی پ �ه‌ی��وه‌ن��دی و‬ ‫ده‌كه‌ینه‌وه‌‬ ‫هاوپه‌یامنیه‌تییه‌كه‌مان‬ ‫به‌ ب �ه‌رده‌وام��ی‪ .‬له‌ حاڵه‌تی ڕوودان��ی‬ ‫هه‌ڵوێستێكی له‌و چه‌شنه‌ی ئه‌وان‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫وه‌ك پارتی ڕێزی لێ‌ ده‌گرین‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ئه‌گه‌ر ئۆپۆزسیۆن كاندیدی‬ ‫به‌هێزی هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وكات ده‌رچ��وو‪،‬‬ ‫پێتان وانییه‌ جۆرێك له‌ نیگه‌رانیی زیاتر‬ ‫بۆ پارتی ده‌بێت؟‬ ‫چنار سه‌عد‪ :‬پارتی ب��اوه‌ڕی به‌‬ ‫دیموكراسیه‌ته‌‪ ،‬هیچ كاتێك ڕێگریی‬ ‫له‌ هیچ كه‌س و الیه‌نێك ناكات كه‌ به‌‬ ‫شێوه‌ی دیموكراسی متامنه‌ی خه‌ڵكی‬ ‫به‌ده‌ست بهێنێت‪ .‬جا ئه‌و كه‌سه‌ سه‌ر‬

‫به‌ هه‌ر الیه‌نێك بێت‪.‬‬ ‫ب��ه‌ی��ان‪ :‬زۆر ج��ار ده‌وت��رێ��ت‬ ‫پارتی دڵنیایه‌ له‌ ده‌رچ��وون��ه‌وه‌ی‬ ‫بارزانی‪ ،‬پێتان وانییه‌ ئه‌و دڵنیاییه‌ی‬ ‫پارتی بــــۆنی گومانی ته‌زویركردن‬ ‫الی پارتی زیاتر ده‌ك��ات‪ ،‬هه‌روه‌ك‬ ‫قسه‌یه‌ك الی خه‌ڵك هه‌یه‌ ده‌ڵێن‬ ‫پارتی له‌گه‌ڵ چین هه‌ڵبژاردن بكات‪،‬‬ ‫ه��ەر ده‌رده‌چ���ێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ قسه‌ی‬ ‫سكرتێری یه‌كێك له‌ حزبه‌كانیشه‌‪ ،‬تۆ‬ ‫ده‌ڵێیت چی؟ ئه‌و قسه‌یه‌ له‌ چییه‌وه‌‬ ‫هاتووه‌؟‬ ‫چنار سه‌عد‪ :‬پارتی دڵنیایه‌ له‌‬ ‫ده‌رچ��وون��ی ك��اك مه‌سعود‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ب���اوه‌ڕی ب�ه‌ ج��ه‌م��اوه‌ری كوردستان‬ ‫و پارتی هه‌یه‌ ل��ه‌وه‌ی كه‌ كه‌سێكی‬ ‫نیشتیامنپه‌روه‌ر و به‌ئه‌زمون و دڵسۆزی‬ ‫وه‌ك كاك مه‌سعود بارزانی هه‌ڵده‌بژێرن‬ ‫و ب�ێ‌ ت��رس چ��اره‌ن��ووس��ی گه‌لی پێ‌‬ ‫ده‌سپێرن و دڵنیان له‌ ڕاستگۆیی و‬ ‫ئیخالسی بۆ گه‌له‌كه‌ی‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬زۆریك له‌ به‌رپرسانی پارتی‬ ‫ده‌لێن «بارزانی بۆ كورد گرنگ و باشه‌»‪.‬‬ ‫كه‌ بۆ ك��ورد گرنگه‌ با ببێته‌ سه‌رۆكی‬ ‫ك��ۆم��ار‪ ،‬چ��ی ده‌ب��ێ��ت بچێته‌ به‌غدا‪،‬‬ ‫له‌و قه‌یرانه‌ی كه‌ بۆ سه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫دروست بووه‌‪ ،‬رزگاری ببێت؟‬ ‫چنار سه‌عد‪ :‬ئه‌و بابه‌ته‌ گفتوگۆی‬ ‫فه‌رمیی له‌سه‌ر نه‌كراوه‌‪ .‬من دڵنیام‬ ‫كه‌ بارزانی له‌ هه‌ر كوێ‌ پێویست‬ ‫بێت‪ ،‬ئاماده‌یه‌ خزمه‌تی كوردستان‬ ‫بكات‪ .‬من له‌گه‌ڵ بۆچوونی ئێوه‌دا‬ ‫نیم كه‌ كوردستان تووشی قه‌یران‬ ‫هاتبێت‪ ،‬سه‌یره‌ بۆچی ئه‌گه‌ر بواری‬ ‫یاسایی هه‌بێت بۆ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی‬ ‫كاك مه‌سعود بارزانی وه‌ك سه‌رۆكی‬ ‫ه��ه‌رێ��م‪ ،‬ئ �ه‌م �ه‌ ن���اوی ل��ێ‌ برنێت‬ ‫دروستبوونی قه‌یران!‬ ‫به‌یان‪ :‬ب�ه‌اڵم بارزانی نه‌شبێت‬ ‫به‌ سه‌رۆكی هه‌رێم‪ ،‬خۆ سه‌رۆكی‬ ‫پ��ارت��ێ��ك��ی گ����ه‌وره‌ی وه‌ك پ��ارت��ی‬ ‫دیموكراته‌‪ ،‬ئایا ئێوه‌ سه‌رۆكی پارتی‬

‫پێش هه‌ڵبژاردن هه‌موار كرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وكات بارودۆخ چی به‌سه‌ر دێت‪ ،‬به‌‬ ‫ڕای ئێوه‌؟‬ ‫چنار سه‌عد‪ :‬پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان حزبێكی جه‌ماوه‌رییه‌‬ ‫و ه �ه‌ر له‌ س�ه‌ره‌ت��اش��دا له‌ پێناوی‬ ‫ئ��ازادی و ڕزگاریی گه‌لی كوردستان‬ ‫له‌ ده‌ست جه‌وروسته‌می دیكتاتۆر‬ ‫دامه‌زراوه‌‪ ،‬بۆیه‌ وه‌ك چۆن مێژووش‬ ‫شاهێدی بۆ ئ�ه‌و ڕاستییه‌ ده‌دات‪،‬‬ ‫ل�ه‌ هاتنه‌ پێشه‌وه‌ی ه �ه‌ر دۆخ و‬ ‫قۆناغێكی تازه‌دا‪ ،‬به‌رده‌وام ده‌بێت له‌‬ ‫خه‌باتی میلله‌ته‌كه‌ی و به‌ده‌ستهێنانی‬ ‫ئامانجه‌كانی‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ئێوه‌ وه‌ك پارتی دڵنیان كه‌‬ ‫بارزانی ده‌رده‌چێته‌وه‌؟‬ ‫چنار سه‌عد‪ :‬هیوادارین‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬به‌اڵم زۆریك له‌ چاودێران‬ ‫ئه‌و دڵنیابوونه‌ی پارتی بۆ ئه‌گه‌ری‬ ‫ته‌زویر ده‌گێڕنه‌وه‌ كه‌ ئۆپۆزسیۆن‬ ‫زۆرجار پارتی به‌وه‌ تۆمه‌تبار ده‌كات؟‬ ‫چ����ن����ار س�����ه‌ع�����د‪ :‬گ��ش��ت‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی كوردستان له‌ژێر‬ ‫چاودێریی موراقیبی نێوده‌وڵه‌تی و‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان ئه‌نجام دراوه‌‪،‬‬ ‫كه‌ به‌ فه‌رمی ڕەوایه‌تییان داوه‌ به‌‬ ‫ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنه‌كان‪ ،‬بۆیه‌ ته‌نها‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی خه‌ڵكێك ده‌رنه‌چووه‌‪،‬‬ ‫ناكرێت هه‌ر به‌ قسه‌ی شه‌فه‌هی و‬ ‫سه‌رزاران شه‌رعیه‌تی هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫كوردستان بخه‌ینه‌ ژێر پرسیاره‌وه‌‪.‬‬ ‫خۆ ئه‌گه‌ر ئه‌نجامه‌كانی پارتی و‬ ‫یه‌كێتی ڕاست نه‌بێت‪ ،‬ده‌بێت ئه‌و‬ ‫كورسییانه‌ی ئۆپۆزسیۆنیش هێناونی‬ ‫بخه‌ینه‌ ژێر پرسیار و گومانه‌وه‌؟ كاك‬ ‫مه‌سعود ڕەنگه‌ له‌ داهاتوو كاندیدی‬ ‫فه‌رمیی پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫بێت‪ ،‬بۆیه‌ پارتی وه‌ك هه‌ر حزبێكی‬ ‫تر كه‌ كار و هه‌وڵ بۆ كاندیدی خۆی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌میش هه‌وڵی بۆ ده‌دات‪.‬‬ ‫ب���ه‌ی���ان‪ :‬ئ���ه‌گ���ه‌ر ب���ارزان���ی‬ ‫ڕوووبه‌ڕووی ناڕەزایی توندی شه‌قام‬

‫پارتی دڵنیای ‌ه ل ‌ه ده‌رچوونەوەی‬ ‫كاك مه‌سعود بارزانى‬ ‫بۆ بارزانی به‌ كه‌م ده‌زانن؟‬ ‫چ��ن��ار س �ه‌ع��د‪ :‬گ��ه‌وره‌ی��ی كاك‬ ‫مه‌سعود ته‌نها ل���ه‌وه‌دا نییه‌ كه‌‬ ‫سه‌رۆكی حزبێكی مه‌زنی وه‌ك پارتی یا‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم بێت‪ ،‬به‌ڵكو گه‌وره‌یی‬ ‫و هێزی ئه‌و كه‌سایه‌تییه‌ له‌ پاشخانی‬ ‫شۆڕشگێڕی خۆی و بنه‌ماڵه‌كه‌ی و‬ ‫دڵسۆزی و قوربانیدانیه‌تی بۆ گه‌ل و‬ ‫نیشتیامنه‌كه‌ی به‌ درێژایی ته‌مه‌نی و‬ ‫تا به‌ ئه‌مڕۆ‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ئێوه‌ بارزانی بۆ كورد زۆر‬ ‫به‌ پێوست ده‌زانن‪ ،‬به‌ جۆریك لێدوان‬ ‫ده‌ده‌ن كه‌ جگه‌ له‌ بارزانی كه‌سی‬ ‫تر نییه‌‪ ،‬ئه‌ی ئه‌گه‌ر بارزانی مرد یان‬ ‫ده‌رنه‌چووه‌وه‌‪ ،‬یاساكه‌ش له‌و ماوه‌یه‌‬

‫بوویه‌وه‌ له‌ كاتی خۆكاندیدكردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵوێستتان چ��ی ده‌ب��ێ��ت؟ یان‬ ‫نهێنیی ئه‌و خۆیه‌كالیینه‌كردنه‌وه‌یه‌ی‬ ‫بارزانی بۆ خۆكاندیدكردنه‌وه‌ی‪ ،‬ترسی‬ ‫شه‌قامی ناڕازیی نییه‌؟‬ ‫چنار سه‌عد‪ :‬بارزانی هیچ كاتێك‬ ‫ڕووب �ه‌ڕووی ناڕەزایی شه‌قام نابێته‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌و كه‌سایه‌تییه‌ موڵكی جه‌ماوه‌ره‌‬ ‫و هه‌ر جه‌ماوه‌ریش له‌ هه‌ڵبژاردنی‬ ‫پێشووتردا متامنه‌یه‌كی به‌هێزیان پێی‬ ‫دا‪ .‬ته‌نها ئه‌گه‌ر كه‌مینه‌یه‌ك له‌الیه‌ن‬ ‫هه‌ندێك كه‌س و الیه‌نی سیاسییەوە هان‬ ‫بدرێن بۆ ئه‌وه‌ی به‌و ڕێگایه‌ خزمه‌تی‬ ‫مه‌رامی سیاسیی تایبه‌ت به‌ خۆیانی پێ‌‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬

‫یه‌كێتی هاوپه‌یمانی ئێمه‌ی ‌ه و‬ ‫پێداگیری له‌سه‌ر هێشتنه‌وه‌ی‬ ‫هاوپه‌یمانیه‌تییه‌كه‌مان ده‌كه‌ینه‌وه‌‬

‫‪4‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)33‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/30‬ساڵی یەکەم‬

‫تاریق حه‌مید‬

‫بۆچی مالیكی‬ ‫ناڕوات؟!‬ ‫ئا ئه‌وه‌تا سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق‬ ‫به‌شوێن پێی دراوسێ و هاوپه‌یامنه‌‬ ‫تایه‌فییه‌كه‌یدا (به‌شار ئه‌سه‌د) ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫هێزه‌كانی هه‌ڵده‌سنت به‌ كوشتنی‬ ‫خۆپیشانده‌ران‪ ،‬پاشان داوای دانوستان‬ ‫ده‌كات‪ .‬هه‌روه‌ك هۆشدارییش‬ ‫ده‌دات له‌سه‌ر مه‌ترسیی (قاعیده‌) و‬ ‫تایه‌فه‌گه‌ریی‪ .‬ئه‌مه‌ش دوای ئه‌وه‌ دێت‬ ‫كه‌ له‌ سه‌رده‌می به‌هاری عه‌ره‌بیدا‬ ‫موحازه‌ره‌ی ده‌وته‌وه‌ و وانه‌ش به‌‬ ‫به‌حره‌ین و كه‌نداو ده‌ڵێتەوە‪ ،‬هه‌روه‌كو‬ ‫چۆن (ئه‌سه‌د) ل ‌ه رۆژانی شۆڕشی‬ ‫میرسدا به‌رانبه‌ر (موباره‌ك) ده‌یكرد‪.‬‬ ‫له‌ ڕاستیدا هیچ جیاوازییه‌ك‬ ‫له‌ نێوان مالیكی و ئه‌سه‌ددا نییه‌‪،‬‬ ‫هه‌ردووكیان دوو ڕووی یه‌ك دراون‪.‬‬ ‫هه‌ردووكیان هه‌وڵی خۆپاككردنه‌وه‌ی‬ ‫سیاسی ده‌ده‌ن و هه‌ردووكیشیان‬ ‫هاوپه‌یامنی ئێرانن و گره‌و له‌سه‌ر‬ ‫كارتی تایه‌فی ده‌كه‌ن‪ .‬به‌ ڕشتنی خوێنی‬ ‫هاوواڵتیانیان و مه‌ترسیی قاعیده‌ و‬ ‫تایه‌فی و ده‌ستی ده‌ره‌كی‪ ،‬درێژە به‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتیان ده‌ده‌ن‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ وایه‌‬ ‫هه‌ردووكیان یه‌ك كتێب بخوێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌وه‌ی له‌ سوریا و عێڕاق‬ ‫ڕووده‌دات‪ ،‬ئاساییه‌ و به‌رئه‌نجامی‬ ‫كۆمه‌ڵێك هه‌ڵه‌ی كه‌ڵه‌كه‌بوو و درۆی‬ ‫سیاسی و هه‌ڵبه‌سرتاو و قوماركردنه‌‬ ‫به‌ هه‌موو كارتێكی حه‌رام و غه‌یری‬ ‫حه‌رامەوە‪.‬‬ ‫مالیكی به‌ ماوه‌یه‌ك ده‌توانێت‬ ‫قه‌یرانه‌كانی واڵته‌كه‌ی چاره‌سه‌ر بكات‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌شی به‌ دوو ڕێگا پێده‌كرێت‪،‬‬ ‫یان ده‌بێت بڕوات و واز له‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫بهێنێت‪ ،‬یان ده‌بێت ده‌ست هه‌ڵبگرێت‬ ‫له‌ به‌ گژیه‌كدادانی پێكهاته‌كانی‬ ‫عێراق‪ .‬به‌اڵم مالیكی ئه‌م ڕێگایانه‌‬ ‫هه‌ڵنابژێرێت‪ ،‬چونكه‌ جێبه‌جێكه‌ری‬ ‫پڕۆژەیه‌كه‌ ناتوانێت وه‌كو پیاوێكی‬ ‫ده‌وڵه‌ت هه‌ڵسوكه‌وت بكات‪ ،‬ئه‌و‬ ‫جێبه‌جێكاری پڕۆژەی تایه‌فه‌گه‌رییه‌ كه‌‬ ‫ئێران سه‌رپه‌رشتیی ده‌كات‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫له‌ نێوان خه‌وتنانێك و چێشته‌نگاوێكدا‬ ‫بووه‌ به‌ هاوپه‌یامنی ئه‌سه‌د‪.‬‬ ‫گرفتی مالیكی ئه‌وه‌یه‌ كه‌ وانه‌‬ ‫وه‌رناگرێت له‌ مێژووی ناوچه‌كه‌‪،‬‬ ‫سه‌ركه‌وتنی هه‌ڵبه‌سته‌ی گریامنه‌ی‬ ‫هه‌بوونی مه‌ترسیی تایه‌فی‪ ،‬كارێكی‬ ‫مه‌حاڵه‌ و هه‌رچه‌ند توندوتیژی درێژەی‬ ‫پێبدرێت‪ ،‬قبوڵ ناكرێت‪ .‬سه‌ددام تاقیی‬ ‫كرده‌وه‌ و سه‌ركه‌وتوو نه‌بوو‪ ،‬كه‌سانی‬ ‫جگه‌ له‌ویش به‌كاریان هێنا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كۆتاییان پێهات‪ .‬مالیكییش ده‌یه‌وێت‬ ‫هه‌مان ئه‌زموون دووباره‌ بكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ویش سه‌ركه‌وتوو نابێت‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ئێران بیه‌وێت دوای ڕووخانی ڕژێمی‬ ‫ئه‌سه‌د به‌غدا بكاته‌ شانۆی نفوزی خۆی‬ ‫له‌ ناوچه‌كه‌دا‪ ،‬هه‌ر ده‌بێت كۆتایی‬ ‫پێبێت‪.‬‬ ‫له‌ دوای ڕووخانی ڕژێمی‬ ‫سه‌ددام‪ ،‬گرفتی عێراق هاورده‌كردنی‬ ‫تایه‌فه‌گه‌ری نه‌بووه‌ له‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬وه‌كو‬ ‫مالیكی بانگه‌شه‌ی بۆ ده‌كات‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫دروستكردنی تایه‌فه‌گه‌ری له‌سه‌ر‬ ‫ده‌ستی خودی مالیكی خۆی بووه‌ له‌‬ ‫هه‌موو كاتێك زیاتر‪ .‬بۆیه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ته‌قینه‌وه‌یه‌كی گه‌وره‌ ڕوونه‌دات‪،‬‬ ‫پێویسته‌ مالیكی وازهێنانی خۆی‬ ‫پێشكه‌ش بكات و بڕوات‪ ،‬به‌مه‌ش‬ ‫گه‌وره‌ترین خزمه‌ت به‌ عێراق ده‌كات‬ ‫له‌ هه‌موو ته‌مه‌نیدا‪.‬‬ ‫و‪ :‬جهانگیر ئه‌حمه‌د‬

‫فه‌الح ئه‌لنه‌قیب‪ ،‬وه‌زیری پێشووی ناوخۆی عێراق بۆ به‌یان‪:‬‬

‫شه‌ڕ ل ‌ه نێوان سوپای عێراق و پێشمه‌رگ ‌ه ڕوونادات‬ ‫كێشه‌كانی ع��ێ��راق ن��ه‌ك چ��اره‌س��ه‌ر ن��ه‌ب��وون‪ ،‬بگر ‌ه‬ ‫توندوتیژییشیان لێكه‌وته‌وه‌‪ .‬ترسی ته‌شه‌نه‌كردنی زیاتری‬ ‫ئه‌و گرژییانه‌‪ ،‬هه‌رێمی كوردستانیشی گرتووەته‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆ قسه‌وباسكردن له‌ سروشتی كێشه‌كان و ئه‌گه‌ری‬ ‫دروستبوونی ئاڵۆزیی زیاتر‪( ،‬به‌یان) فه‌الح ئه‌لنه‌قیب‪،‬‬ ‫وه‌زیری پێشووی ناوخۆی عێراق و په‌رله‌مانتاری ئێستای‬ ‫سه‌ر ب ‌ه لیستی عێراقییه‌ی هێنای ‌ه گفتوگۆ‪.‬‬ ‫گفتوگۆ‪ :‬هاوژین عومه‌ر‬

‫به‌یان‪ :‬سه‌ره‌تا خوێندنه‌و ‌ه و ته‌فسیری‬ ‫به‌ڕێزتان چیی ‌ه بۆ ڕووداوه‌كانی ئه‌مدواییه‌ی‬ ‫حه‌ویج ‌ه و ناوچه‌كانی تر؟ ئه‌وان ‌ه هه‌وڵی‬ ‫تێكدا ‌هرانه‌ن‪ ،‬یان چی؟‬ ‫ف��ه‌الح ئه‌لنه‌قیب‪ :‬ئ �ه‌و ب��ارودۆخ�ه‌‬ ‫زۆر خراپه‌ی ل ‌ه عێراقدا هه‌یه‌‪ ،‬بێگومان‬ ‫تیرۆرستان ده‌یانه‌وێت بیقۆزنه‌وه‌‪ ،‬وه‌كو‬ ‫ئاگاداریشن ئه‌و ‌ه خۆپیشاندان و مانگرتن‬ ‫ه �ه‌ی � ‌ه و چ �ه‌ن��د مانگێكیان ب �ه‌س �ه‌ردا‬ ‫تێپه‌ڕیوه‌‪ ،‬هه‌مووشیان ئاشتییانه‌بوون‪.‬‬ ‫هه‌ندێك ل ‌ه الیه‌ن ‌ه تیرۆریستییه‌كان‪ ،‬ئه‌م‬ ‫بارودۆخ ‌ه ده‌ق��ۆزن�ه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه كێشه‌كان‬ ‫چاره‌سه‌ر نه‌كراون‪ .‬ب��ه‌رده‌وام تیرۆر ئه‌م‬ ‫جۆر ‌ه بارودۆخان ‌ه ده‌قۆزێته‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ئامانجه‌كانی بهێنێت ‌ه دی‪.‬‬ ‫ئێو ‌ه ئاگادارن ك ‌ه كێشه‌ی سیاسی و‬ ‫خزمه‌تگوازری و ئابووریی زۆر كه‌ڵه‌كه‌‬ ‫ب��وون‪ ،‬كێش ‌ه له‌گه‌ڵ هه‌رێمی كوردستان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ل ‌ه ناوخۆی عێراق هه‌یه‌‪ ،‬ل ‌ه باشوور و‬ ‫ناو ‌هڕاست‪ ،‬بۆ هه‌ركو ‌ێ ده‌چیت كێش ‌ه بوونی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬هیچ چاره‌سه‌رێكیش بۆ ئه‌م كێشانه‌‬ ‫ن�ه‌دۆزراون�ه‌ت�ه‌وه‌‪ .‬چاره‌سه‌رنه‌كردنی ئه‌م‬ ‫كێش ‌ه سیاسییانه‌ی ك ‌ه هه‌ن‪ ،‬ده‌بێت ‌ه مایه‌ی‬ ‫تێكدانی ئاسایشی عێراق‪.‬‬ ‫ب���ه‌ی���ان‪ :‬ل���ه‌م رووداوان��������ه‌دا كێ‬ ‫ده‌ستپێشخه‌ر ب��ووه‌؟ به‌رپرسیارێتیی ئه‌و‬ ‫تێكچوونان ‌ه ده‌كه‌وێت ‌ه ئه‌ستۆی حكومه‌ت‪،‬‬ ‫یان الیه‌نه‌كانی تیرۆر؟‬ ‫فه‌الح ئه‌لنه‌قیب‪ :‬با ب ‌ه واقیعی قسه‌‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬مامه‌ڵه‌ی حكومه‌ت مامه‌ڵه‌یه‌كی‬ ‫نامه‌نتیقی ب��وو‪ ،‬ئ �ه‌و ‌ه چ��وار مانگ ‌ه ئه‌و‬ ‫كێش ‌ه و خۆپیشاندانان ‌ه ه��ه‌ن‪ ،‬كه‌چی‬ ‫حكومه‌ت چ��اره‌س �ه‌ری ن �ه‌ك��ردوون‪ .‬جگه‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ش‪ ،‬حكومه‌ت ب��ڕی��اری گرتنه‌به‌ری‬ ‫ڕێوشوێنی سه‌ربازیی دا‪ ،‬ئه‌مه‌ش هه‌ڵه‌كردنه‌‬

‫ب ‌هرانبه‌ر هاوواڵتیانی مه‌ده‌نی‪ .‬ئێم ‌ه دژی‬ ‫به‌كارهێنانی سوپاین بۆ چاره‌سه‌ركردنی‬ ‫كێش ‌ه ناوخۆییه‌كان‪ ،‬پێویست ‌ه سوپا ل ‌ه هیچ‬ ‫كێشه‌یه‌كی ناوخۆیی تێوه‌نه‌گلێرنێت‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫ل ‌ه هه‌موو په‌یامننام ‌ه و ده‌ستووره‌كانی‬ ‫عێراق و ده‌ره‌وه‌ی عێراقیشدا هه‌یه‌‪ .‬له‌‬ ‫ڕاستیدا ئه‌و ‌ه ڕێوشوێنێكی هه‌ڵ ‌ه بوو‪.‬‬ ‫ب���ه‌ی���ان‪ :‬ه �ه‌ن��دێ��ك ل�� ‌ه سیاسییه‌‬ ‫عێراقییه‌كان وای ده‌بینن ك ‌ه هه‌وڵێك هه‌یه‌‬ ‫بۆ كۆپیكردنی ئه‌زموونی سوریا ل ‌ه عێراق‪ .‬به‌‬ ‫ڕای ئێو ‌ه ئه‌م ترسان ‌ه ل ‌ه جێگه‌ی خۆیاندان؟‬ ‫فه‌الح ئه‌لنه‌قیب‪ :‬به‌ر ل ‌ه هه‌رشتێك‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌و كێشان ‌ه چاره‌سه‌ر كرابان‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫هیچ ترسێكی له‌وشێوه‌ی ‌ه دروست نه‌ده‌بوو‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر كێشه‌كان چاره‌سه‌ر كرابان‪ ،‬پێویستی‬ ‫به‌و ترس ‌ه نه‌ده‌كرد‪ ،‬چونگ ‌ه ڕەنگدانه‌وه‌ی‬ ‫نه‌ده‌بوو‪ .‬ئه‌گه‌ر عێراق واڵتێكی جێگیر و‬ ‫باش بوایه‌‪ ،‬كێشه‌كانی سوریا ڕەنگدانه‌وه‌یان‬ ‫ن�ه‌ده‌ب��وو‪ .‬ته‌نانه‌ت كێشه‌كانی سوریاش‬ ‫ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌ر كرابان‪ ،‬ئه‌وا به‌م قۆناغه‌‬ ‫نه‌ده‌گه‌یشنت‪ .‬عێراق واڵتێكی میحوه‌ریی ‌ه له‌‬ ‫ناوچه‌كه‌دا‪ ،‬ده‌وڵه‌تێك ‌ه و خاوه‌نی بارودۆخی‬ ‫تایبه‌تی خۆیه‌تی ل ‌ه ن��اوچ�ه‌ك�ه‌دا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫الوازیی عێراق و كه‌میی كاریگه‌ریی عێراق‬ ‫ل ‌ه ناوچه‌كه‌دا و ئه‌و كێشانه‌ی ك ‌ه هه‌ینی‪،‬‬ ‫عێراقیان ل ‌ه واڵتانی تری عه‌ره‌بی و ناوچه‌كه‌‬ ‫دابڕیوه‌‪.‬‬ ‫ئێم ‌ه پێامن وای�� ‌ه پێویست نه‌بوو‬ ‫ئه‌و ڕێوشوێنان ‌ه بگیرێن ‌ه به‌ر‪ ،‬ئه‌گه‌ریش‬ ‫بارودۆخه‌ك ‌ه ئ��اوا وه‌ك��و خۆی مبێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫یان هێزی زیاتری سه‌ربازی به‌كارهێرنا له‌‬ ‫ناوخۆدا‪ ،‬بێگومان ئێمه‌ش جێ پێی سوریا‬ ‫هه‌ڵده‌گرین‪ .‬به‌اڵم ئه‌و ‌ه كێی ‌ه بارودۆخه‌كه‌‬ ‫به‌و ئاڕاسته‌یه‌دا ده‌بات؟! پێویست نه‌بوو‬ ‫بارودۆخه‌ك ‌ه بگات ب ‌ه ئه‌و ئاسته‌‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر هێزی زیاتر به‌كارهێنرا‪،‬‬ ‫ئێمه‌ش جێ پێی سوریا هه‌ڵده‌گرین‬ ‫ب�ه‌ی��ان‪ :‬حكومه‌تی عێراق له‌الیه‌ك‬ ‫داوای ته‌سلیمكردنی بكوژرانی سه‌ربازه‌كانی‬ ‫ڕەم���ادی���ی ك����رد‪ ،‬ب����ه‌اڵم ل�� ‌ه ب � ‌هران��ب �ه‌ر‬ ‫قوربانییه‌كانی حه‌ویجه‌دا ته‌نها كوژراوه‌كانی‬ ‫ب ‌ه شه‌هید ناوبرد و هیچی تر‪ ،‬به‌بێ ئه‌وه‌ی‬ ‫باس ل ‌ه راده‌ستكردنه‌وه‌ی سه‌رباز و ئه‌فسه‌ره‌‬ ‫ته‌قه‌كه‌ره‌كان بكات‪ .‬ئێو ‌ه ئه‌م مامه‌ڵ ‌ه و‬ ‫هه‌ڵوێسته‌ی حكومه‌ته‌كه‌ی مالیكی چۆن‬ ‫لێك ده‌ده‌نه‌وه‌؟‬ ‫ف�ه‌الح ئه‌لنه‌قیب‪ :‬با ئێم ‌ه ئه‌و دوو‬ ‫بابه‌ت ‌ه ل ‌ه یه‌كرت جیابكه‌ینه‌وه‌‪ .‬هه‌موو‬ ‫ئه‌وانه‌ی شه‌هید كران‪ ،‬چ ئه‌وانه‌ی حه‌ویجه‌‬ ‫و ئه‌و سه‌ربازانه‌ش‪ ،‬هه‌موویان شه‌هیدی‬ ‫عێراقن‪ ،‬كورد بن یان ع �ه‌ره‌ب‪ ،‬شیع ‌ه بن‬ ‫یان سوننه‌‪ ،‬موسڵامن بن یان مه‌سیحی‪.‬‬ ‫به‌اڵم ڕێوشوێنه‌كانی حكومه‌ت ل ‌ه حه‌ویجه‌‬ ‫و هه‌وڵنه‌دان بۆ چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كان‪،‬‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌كی گ���ه‌ور ‌ه ب��وو‪ .‬ئه‌م ‌ه جیایه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ی تیرۆریسته‌كان بارودۆخه‌كه‌‬ ‫بقۆزنه‌و ‌ه بۆ تیرۆركردنی پێنج سه‌ربازی‬ ‫عێراقی‪ ،‬بێگومان ئێم ‌ه ئه‌و ‌ه ڕەتده‌كه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م پێكه‌وه‌به‌ستن ‌ه دروست نییه‌‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫شه‌هیده‌كانی حه‌ویج ‌ه و خۆپیشانده‌ره‌‬ ‫ئاشتیخوازه‌كان ق �ه‌ره‌ب��وو بكرێنه‌و ‌ه و‬ ‫ڕێوشوێنه‌كان له‌وباره‌یه‌و ‌ه ب ‌ه شێوه‌یه‌كی‬ ‫ڕاست و دروست بگیرێن ‌ه به‌ر‪ .‬به‌اڵم ئه‌وه‌‬ ‫بزان ‌ه ك ‌ه ب ‌ه شێوه‌یه‌كی گشتی شكست هه‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ئێو ‌ه چۆن ل ‌ه هه‌ڵوێستی فه‌رمیی‬

‫كورد ده‌ڕوان��ن سه‌باره‌ت ب ‌ه ڕووداوه‌كانی‬ ‫ئه‌مدواییه‌؟ ب ‌ه تایبه‌ت ك ‌ه ئه‌وان بێالیه‌نییان‬ ‫هه‌ڵبژارد؟‬ ‫فه‌الح ئه‌لنه‌قیب‪ :‬سه‌رۆكایه‌تیی هه‌رێم‬ ‫به‌یاننامه‌یه‌كی ل ‌ه دژی به‌كارهێنانی هێز‬ ‫و سوپا ل ‌ه كێش ‌ه ناوخۆییه‌كاندا ده‌رك��رد‬ ‫و تیایدا ئیدانه‌یان كرد‪ .‬ئێم ‌ه هه‌موومان‬ ‫خه‌ڵكی عێراقین‪ ،‬ب ‌ه ك��ورد و ع��ه‌ره‌ب و‬ ‫توركامنه‌وه‌‪ ،‬هه‌موومان ل ‌ه یه‌ك واڵتداین‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ل ‌ه هه‌ر ناوچه‌یه‌كدا كێش ‌ه هه‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا ڕەنگدانه‌وه‌ی له‌سه‌ر هه‌موو ناوچه‌كانی‬ ‫تر و هه‌موو عێراق ده‌بێت‪ .‬من بڕوام وایه‌‬ ‫ئه‌م هه‌ڵوێست ‌ه مه‌سه‌له‌یه‌كی وه‌كو سوننه‌‬ ‫و شیعه‌‪ ،‬یان ع�ه‌ره‌ب و كورد نییه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫هه‌ڵوێستێكی عێراقییانه‌یه‌‪ ،‬ئێم ‌ه پێویستامن‬ ‫ب ‌ه چه‌ند هه‌ڵوێستێكی عێراقییان ‌ه هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئێم ‌ه هه‌موومان ل ‌ه ی �ه‌ك كه‌شتیداین‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌م كه‌شتیی ‌ه نغرۆ ببێت‪ ،‬هه‌موومان‬ ‫ب ‌ه ع �ه‌ره‌ب و ك��ورد و توركامن و غه‌یری‬ ‫ئه‌وانیشه‌وه‌‪ ،‬نغرۆ ده‌بین‪ .‬ئێم ‌ه هیواخوازین‬ ‫یه‌ك هه‌ڵوێستی یه‌كگرتووی عێراقییانه‌مان‬ ‫هه‌بێت ب� ‌هران��ب�ه‌ر كێشه‌كان‪ ،‬وه‌گ�ه‌رن��ا‬ ‫كێشه‌كان هه‌رگیز چاره‌سه‌ر نابن‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬وات ‌ه ئێو ‌ه ل ‌ه هه‌ڵوێستی كورد‬ ‫ڕازین؟‬ ‫فه‌الح ئه‌لنه‌قیب‪ :‬ئێم ‌ه زیاتر چاوه‌ڕێ‌‬ ‫ده‌كه‌ین ل ‌ه هه‌ڵوێستی كورد‪ ،‬هه‌ڵوێستێكی‬ ‫ڕوونرت ب ‌هرانبه‌ر كێشه‌كان‪ .‬من ل ‌ه حیكمه‌تی‬

‫سه‌ركردایه‌تیی كورد دڵنیام‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌وان‬ ‫به‌شێكن ل ‌ه عێراق‪ ،‬هه‌روه‌ك به‌شێكیشن له‌‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی ده‌وڵه‌تی عێراق‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ل ‌ه دوای باڵوبوونه‌وه‌ی هێزی‬ ‫پێشمه‌رگ ‌ه ل ‌ه ده‌وروبه‌ری شاری كه‌ركووك‪،‬‬ ‫هه‌ست ب� ‌ه ترسێك ده‌ك��رێ��ت ب ‌هرانبه‌ر‬ ‫هه‌ڵگیرسانی شه‌ڕ ل ‌ه نێوان ئه‌و هێزانه‌‬ ‫و سوپای عێراقدا‪ .‬ئێو ‌ه هیچ ترسێكتان‬ ‫له‌وباره‌یه‌و ‌ه له‌ال دروست نه‌بووه‌؟‬ ‫فه‌الح ئه‌لنه‌قیب‪ :‬ئه‌گه‌ر سه‌باره‌ت به‌‬ ‫ناوچه‌كانی سوننه‌ی عه‌ره‌ب قس ‌ه بكه‌ین‪،‬‬ ‫بێگومان چه‌ندین حه‌ساسیه‌تی كۆن بوونیان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ك ‌ه نابێت ئه‌و ‌ه مبێنێت‪ .‬بۆ ئه‌مه‌ش‬ ‫هه‌ر چاره‌سه‌رنه‌كردنی كێشه‌كان بووه‌ته‌‬ ‫مایه‌ی ئاڵۆزكردنی شت ‌ه ئاسانه‌كان‪.‬‬ ‫ئێم ‌ه پێویستامن به‌و ‌ه هه‌ی ‌ه كار بۆ‬ ‫دروستكردنه‌وه‌ی متامن ‌ه بكه‌ین‪ ،‬ل ‌ه نێوان‬ ‫سه‌رجه‌م پێكهاته‌كانی عێراقدا‪ ،‬تاوه‌كو‬ ‫بتوانین كێشه‌كان چاره‌سه‌ر بكه‌ین‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫متامن ‌ه نه‌بێت‪ ،‬كێشه‌كانیش چاره‌سه‌ر نابن‪.‬‬ ‫ب ‌ه بڕوای من‪ ،‬شه‌ڕ ل ‌ه نێوان سوپای عێراق و‬ ‫هێزی پێشمه‌رگه‌دا دروست نابێت‪ ،‬ته‌مه‌ننای‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌كه‌م شه‌ڕ ڕوونه‌دات‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌وه‌‬ ‫زه‌ره‌رێكی گه‌وره‌ی ‌ه بۆ عێراق‪ ،‬چ بۆ هه‌رێمی‬ ‫كوردستان بێت‪ ،‬یان بۆ ناوچه‌كانی تری‬ ‫عێراق‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ئه‌ی هیچ تێبینییه‌كتان له‌سه‌ر‬ ‫باڵوه‌پێكردنی ئه‌و هێزانه‌ی پێشمه‌رگ ‌ه له‌ال‬ ‫دروس��ت نه‌بووه‌؟ ئه‌گه‌ر چی ئه‌و هێزانه‌‬ ‫وه‌كو ڕێوشوێنێكی ئیحتیاتی چووبن ‌ه ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌؟‬ ‫ف �ه‌الح ئه‌لنه‌قیب‪ :‬پێم وای � ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫زه‌رووره‌ت��ێ��ك هه‌بێت ب��ۆ ب��وون��ی هێزی‬ ‫پێشمه‌رگ ‌ه له‌و ناوچانه‌‪ ،‬ئه‌وا پێویست ‌ه بۆ‬ ‫خه‌ڵكی ئه‌و ناوچانه‌‪ ،‬یان بۆ خه‌ڵكی عێراق‬ ‫ڕوونبكرێته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه بۆچی له‌وێن و بڵێن له‌به‌ر‬ ‫ئه‌م هۆكارانه‌ی ‌ه و تا كاتی چاره‌سه‌ركردنی‬ ‫كێشه‌كانه‌‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬دواجار ئێو ‌ه ئاینده‌ی ئه‌م ڕووداو‬ ‫و كێشان ‌ه چۆن ده‌بینن؟ هیچ هیوایه‌كتان به‌‬ ‫چاره‌سه‌ر ماوه‌؟‬ ‫ف���ه‌الح ئه‌لنه‌قیب‪ :‬ل��ه‌م قۆناغه‌دا‬ ‫ب��ارودۆخ�ه‌ك� ‌ه زۆر لێڵ و ته‌مومژاوییه‌‪،‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ه���ا ده‌س��ت��ێ��وه‌ردان��ی��ش ه�ه‌ی�ه‌‪،‬‬ ‫مه‌به‌ستم ده‌س��ت��ێ��وه‌ردان��ی ده‌ره‌ك��ی��ی�ه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌ره‌كان عێراقی بن‪ ،‬پێم وایه‌‬ ‫ده‌گه‌ین ‌ه چاره‌سه‌ر‪ .‬ئه‌گه‌ر سه‌رجه‌م الیه‌نه‌‬ ‫عێراقییه‌كان بڕیاری كۆبوونه‌و ‌ه و چاره‌سه‌ر‬ ‫ب��ده‌ن‪ ،‬ئ�ه‌وا ده‌گه‌ین ب ‌ه چاره‌سه‌ر‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر گ��رژی و ده‌ستێوه‌ردان ڕووب��دات‪،‬‬ ‫هیچ شتێك چاره‌سه‌ر نابێت و عێراق به‌ره‌و‬ ‫هه‌ڵدێر ده‌ڕوات‪.‬‬

‫شیعه‌كان هەوڵى دوورخستنه‌وه‌ی عومەر و عەدنان دەدەن‬ ‫ره‌فعه‌ت محه‌مه‌د‪ -‬به‌یان‬ ‫له‌ دوا ئه‌نجامه‌كانی هه‌ڵبژاردنی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكانی عێراق كه‌‬ ‫ل�ه‌ (‪ )12‬پارێزگا ئ�ه‌ن��ج��ام��درا‪ ،‬چه‌ند‬ ‫پارێزگارێكی ئێستا لیسته‌كانیان پله‌ی‬ ‫یه‌كه‌میان به‌ده‌ستهێناوه‌‪ ،‬به‌ واتایه‌كی تر‬ ‫ئه‌و پارێزگارانه‌ ده‌توانن جارێگی تر و بۆ‬ ‫ماوه‌ی چوار ساڵی دیكه‌ له‌ پۆسته‌كانیان‬ ‫مبێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫ه��ه‌ر دوو پ��ارێ��زگ��اری نه‌جه‌ف‬ ‫(عه‌دنان ئه‌لزورفی) كه‌ له‌ لیسته‌كه‌ی‬ ‫ئه‌یاد عه‌الوییه‌وه‌ نزیكه‌‪ ،‬پارێزگاری‬ ‫دیاله‌ (عومه‌ر ئه‌لحومێری) كه‌ ئه‌ندامی‬ ‫حیزبی ئیسالمیی عێراقییه‌‪ ،‬سه‌ركه‌وتنێكی‬ ‫به‌رچاویان به‌ده‌ستهێنا له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا‪،‬‬

‫ب���ه‌اڵم لیسته‌ شیعییه‌كان ئێستا ل ‌ه‬ ‫خ��ۆئ��ام��اده‌ك��ردن��دان بۆ دروستكردنی‬ ‫ق �ه‌واره‌ی �ه‌ك��ی گ �ه‌وره‌ت��ر پێش ئ �ه‌وه‌ی‬ ‫یه‌كه‌م دانیشتنی ده‌ستبه‌كاربوونی ئه‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌نانه‌ ده‌ستپێبكات‪ ،‬كه‌ له‌ یه‌كه‌م‬ ‫ده‌ستنیشانكردنی‬ ‫ئیشوكاره‌كانیاندا‬ ‫پارێزگارێكی نوێیه‌ بۆ پارێزگاكان‪.‬‬ ‫له‌ ش��اری نه‌جه‌ف نزیكه‌ی پێنج‬ ‫لیستی شیعه‌ خ��ۆی��ان ڕێكخستووه‌‬ ‫بۆ ئ��ه‌وه‌ی به‌ ی �ه‌ك ق���ه‌واره‌ بچنه‌ نێو‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پارێزگاوه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی ڕێژەی‬ ‫ده‌نگه‌كانیان له‌ ڕێ��ژەی ده‌نگه‌كانی‬ ‫لیسته‌كه‌ی عه‌دنان ئه‌لزورفی زۆرت��ر‬ ‫بێت و مسۆگه‌ری ئه‌وه‌ بكه‌ن ئه‌ندامی‬ ‫لیستێكی شیعه‌ ببێته‌ پارێزگاری نه‌جه‌ف‪.‬‬ ‫له‌ پارێزگای دیاله‌ش لیسته‌ شیعه‌كان‬

‫ل�ه‌ ه�ه‌وڵ��ی تانه‌لێدانن ل�ه‌ ئه‌نجامی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی ئه‌و پارێزگایه‌‪ ،‬به‌ بیانووی‬ ‫ئه‌وه‌ی نزیكه‌ی ‪ 200‬هه‌زار ده‌نگ هه‌ژمار‬ ‫ن �ه‌ك �راوه‌ و نه‌چوونه‌ته‌ نێو پرۆسه‌ی‬ ‫ده‌نگدانه‌وه‌ له‌ نووسینگه‌ی سه‌ره‌كی‬ ‫له‌ به‌غدا‪ ،‬واته‌ دوو ڕێ��ژەی ده‌نگدانی‬ ‫جیاواز له‌ ئارادایه‌ به‌ شایه‌تیی لێپررساوی‬ ‫نووسینگه‌ی دیاله‌ی كۆمسیۆنی بااڵی‬ ‫سه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردنه‌كان‪.‬‬ ‫ڕۆژن��ام�ه‌ی (به‌یان) چه‌ند جارێك‬ ‫په‌یوه‌ندیی كرد به‌ عومه‌ر ئه‌لحومێریی‬ ‫پارێزگاری دیاله‌ بۆ زانینی هه‌ڵوێستی‬ ‫ناوبراو له‌وباره‌یه‌وه‌‪ ،‬ب�ه‌وه‌ی گه‌ر ئه‌و‬ ‫ه �ه‌واڵن �ه‌ی لیسته‌ شیعه‌كانی دیاله‌‬ ‫سه‌ربگرن‪ ،‬ئه‌وا پۆستی پارێزگاری دیاله‌‬ ‫به‌ر شیعه‌كان ده‌كه‌وی؟ به‌اڵم تا ناردنی‬

‫عومه‌ر ئه‌لحومێری‬ ‫ئه‌م هه‌واڵه‌‪ ،‬پارێزگاری دیاله‌ وه‌اڵمی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی نه‌دایه‌وه‌‪.‬‬ ‫شایانی باس ‌ه له‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫ڕاب����ردووی په‌رله‌مانی عێراقدا و له‌‬ ‫پالنێكی هاوشێوه‌ی ئه‌مه‌ی نه‌جه‌فدا‪،‬‬

‫عه‌دنان ئه‌لزورفی‬ ‫ئه‌یاد عه‌الویی سه‌رۆكی لیستی عێراقی ‌ه‬ ‫له‌ پۆستی سه‌رۆك وه‌زیران بێبه‌شكرا و‬ ‫لیستی شیعه‌كان بوون به‌ براوه‌ی یه‌كه‌م‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ لیسته‌كه‌ی ئه‌یاد عه‌الوی‬ ‫پله‌ی یه‌كه‌می هێنا له‌و هه‌ڵبژاردنانه‌دا‪.‬‬

‫‪7‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)33‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/30‬ساڵی یەکەم‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫بارزانی بۆ ئۆپۆزسیۆن‪ :‬چی به‌ باش ده‌زانن بیكه‌ن‪ ،‬ئێمه‌ش چی به‌باش بزانین ئه‌وه‌ ده‌كه‌ین‬

‫(به‌یان) پاشگه‌زبوونه‌وه‌ی بارزانی له‌ به‌ڵێنه‌كه‌ی‬ ‫ب ‌ه ئۆپۆزسیۆن ئاشكرا ده‌كات‬ ‫په‌یجور‪ :‬فه‌رمان ڕە‌شاد ‪ .‬هه‌ولێر‬

‫به‌هۆی ئ��ه‌وه‌ی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫داوای كردووه‌ یاسای سه‌رۆكایه‌تیی‬ ‫هه‌رێم وه‌ك خۆی جێبه‌جێ بكرێت‬ ‫و بارزانی بۆی نه‌بێت جارێكی تر‬ ‫خۆی بۆ پۆستی سه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫كاندید بكات‪ ،‬سه‌رۆكایه‌تیی هه‌رێم‬ ‫له‌ به‌ڵێنه‌كانی به‌رانبه‌ر ئۆپۆزسیۆن‬ ‫پاشگه‌ز ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ��ه‌گ��ه‌رچ��ی ب���ڕی���ارب���وو له‌‬ ‫دواژم���اره‌ی ڕۆژن��ام �ه‌ی وه‌قائیعی‬ ‫كوردستان كه‌ سه‌ره‌تای ئه‌م مانگه‌‬ ‫باڵوكرایه‌وه‪ ‌،‬بڕیاری ژم��اره‌ دووی‬ ‫ساڵی ‪2011‬ی تێدا باڵوبكرێته‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫باس له‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی كۆمه‌ڵێك یاسا‬ ‫و هه‌روه‌ها ده‌ستوور ده‌ك��ات بۆ‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی هه‌ڵوێسته‌‬ ‫ی��ه‌ك�لاك��ه‌ره‌وه‌ك��ه‌ی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫له‌مه‌ڕ هه‌ڵنه‌بژاردنه‌وه‌ی سه‌رۆكی‬ ‫ه �ه‌رێ��م ب��ۆ خ��ول��ی سێیه‌م‪ ،‬دوو‬ ‫الیه‌نه‌كه‌ی ده‌س��ه‌اڵت له‌و بڕیاره‌‬ ‫پاشگه‌زده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫س�ه‌رچ��اوه‌ی�ه‌ك��ی ئ��اگ��ادار به‌‬ ‫(ب��ه‌ی��ان)ی ڕاگ �ه‌ی��ان��د‪ ،‬ل �ه‌ دوای‬ ‫كۆنگره‌ ڕۆژنامه‌وانییه‌كه‌ی سێ‬ ‫الیه‌نه‌كه‌ی ئۆپۆزسیۆن و داواكردنی‬ ‫جێبه‌جێكردنی یاسای سه‌رۆكایه‌تیی‬ ‫ه��ه‌رێ��م‪ ،‬ل��ه‌ دوو پ�ه‌ی��وه‌ن��دی��ی‬

‫جیاوازدا بارزانی به‌ هه‌ریه‌ك له‌ ئه‌میری‬ ‫كۆمه‌ڵی ئیسالمی و ئه‌مینداری گشتیی‬ ‫یه‌كگرتووی ئیسالمیی ڕاگه‌یاندووه‌ «بۆ‬ ‫له‌مه‌وال ئۆپۆزسیۆن چی به‌باش زانی‬ ‫با ئه‌وه‌ بكات‪ ،‬ئێمه‌ش چیامن به‌ باش‬ ‫زان��ی ئ��ه‌وه‌ ده‌ك �ه‌ی��ن»‪ .‬ئ �ه‌و قسانه‌ی‬ ‫بارزانییش وه‌ك ئاماژە‌یه‌ك لێكده‌درێته‌وه‌‬ ‫له‌ س�ه‌رج�ه‌م ڕێككه‌وتنه‌كان له‌گه‌ڵ‬ ‫ئۆپۆزسیۆن پاشگه‌زبووبێته‌وه‪ ‌،‬له‌‬ ‫نێویشیاندا باڵوكردنه‌وه‌ی بڕیاری ژماره‌‬ ‫دوو له‌ ڕۆژنامه‌ی وه‌قائیعی كوردستان‪.‬‬ ‫تۆفیق كه‌ریم ئه‌ندامی مه‌كته‌بی‬

‫سیاسیی كۆمه‌ڵی ئیسالمی لەبارەى‬ ‫باڵونه‌كردنه‌وه‌ی بڕیاری ژماره‌ دووەوە‬ ‫به‌ (ب �ه‌ی��ان)ی ڕاگه‌یاند «ل�ه‌ دانیشنت‬ ‫له‌گه‌ڵ سه‌رۆكی هه‌رێم ب ‌ه ڕاسته‌وخۆیی‬ ‫و هه‌میش گفتوگۆی سێ الیه‌نه‌كه‌ی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن له‌ وه‌فدی كوردی بۆ به‌غدا‪،‬‬ ‫الیه‌نی ده‌س��ه‌اڵت و خ��ودی سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێمیش به‌ڵێنی ئه‌وه‌یان دابوو بڕیاری‬ ‫ژم��اره‌ دوو له‌ دوا ژم��اره‌ی ڕۆژنامه‌ی‬ ‫وه‌قائیعی كوردستان باڵوبكرێته‌وه‌‪ ،‬له‌‬ ‫پاڵ چه‌ند به‌ڵێنێكی تر‪ ،‬به‌اڵم جێگای‬ ‫سه‌رسوڕمانه‌ په‌شیامنبوونه‌ته‌وه‌»‪.‬‬

‫ل�ه‌ب��اره‌ی په‌یوه‌ندیی ته‌له‌فۆنیی‬ ‫نێوان هه‌ریه‌ك له‌ بارزانی و ئه‌میری‬ ‫ك��ۆم �ه‌ڵ��ی ئیسالمی و ئ�ه‌م��ی��ن��داری‬ ‫گشتیی یه‌كگرتوو دوای هه‌ڵوێسته‌‬ ‫یه‌كالكه‌ره‌وه‌كه‌ی ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬ناوبراو‬ ‫وت��ی «ل �ه‌و په‌یوه‌ندییانه‌دا سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم نیگه‌رانیی زۆری له‌ هه‌ڵوێستی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن ده‌ربڕیوه‌ له‌وه‌ی ب ‌هڕاشكاوی‬ ‫وتویانه‌ نابێت خۆی هه‌ڵبژێرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ل��ه‌ب��ه‌ران��ب��ه‌ردا دوو س �ه‌رك��رده‌ك �ه‌ی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن وتویانه‌ پێویست به‌ نیگه‌رانی‬ ‫ناكات‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و هه‌ڵوێسته‌ی ئێمه‌‬

‫بۆ جێبه‌جێكردنی یاسایه‌ك ‌ه كه‌ خۆتان‬ ‫په‌سه‌ندتان كردووه‌»‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ی مه‌كته‌بی سیاسیی‬ ‫كۆمه‌ڵی ئیسالمی جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ پاشگه‌زبوونه‌وه‌كه‌ی بارزانی‬ ‫و دوو حیزبه‌كه‪ ‌،‬پ�ه‌ی��وه‌ن��دی��ی به‌و‬ ‫هه‌ڵوێسته‌ی ئۆپۆزسیۆنەوە هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ه��اوك��ات ف��ه‌ره��اد م��ه‌ال ساڵح‪،‬‬ ‫ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسیی یه‌كگرتووی‬ ‫ئیسالمی له‌ لێدوانێكی بۆ به‌یان‪ ،‬وتی‬ ‫«وه‌ك الیه‌نه‌كانی ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫بابه‌تی په‌شیامنبوونه‌وه‌ی دوو الیه‌نه‌كه‌ی‬

‫ــــكه‌ش كرد و وه‌ریش نه‌گیرام‬

‫ـــه‌ قۆرخكار تۆمه‌تبار ده‌كرێت‬ ‫به‌ وته‌ی دوان له‌و نووسه‌رانه‌‪،‬‬ ‫به‌رهه‌مه‌كانیان ئه‌ده‌بییشی تێدا‬ ‫بووه‌‪ ،‬حه‌سه‌ن مه‌حموود حه‌مه‌كه‌ریم‬ ‫ده‌ڵێت «ئه‌و نۆزده‌ كتێبه‌م هه‌مووی‬ ‫ب��واری مێژوو ن�ه‌ب��ووه‌‪ ،‬به‌ڵكو سێ‬ ‫كتێبم ئه‌ده‌بی بوون به‌ ناوه‌كانی‪:‬‬ ‫شاییه‌كه‌ی شه‌له‌مچه‌‪ ،‬دوو پشكۆی‬ ‫ی��ه‌ك ئ��اگ��ر‪ ،‬ه�ه‌ن��گ��او»‪ .‬ه�ه‌روه‌ه��ا‬ ‫محه‌مه‌د ح�ه‌م�ه‌م��ی��رزاش ده‌ڵێت‬ ‫«كتێبـه‌كانی من ب��واری مــــافی‬ ‫ژن‪ ،‬ئه‌ده‌ب و مـــێژوو و ‪ ....‬هتد‬ ‫بــوون»‪.‬‬ ‫له‌ وه‌اڵم��ی ئه‌و نووسه‌رانه‌دا‪،‬‬ ‫فوئاد حه‌مه‌ئه‌مین س �ه‌ڕاج ده‌ڵێت‬ ‫«مامۆستا حه‌سه‌ن پیاوێكی باشه‌‪،‬‬ ‫قه‌ڵه‌مێكی جوانه‌‪ ،‬نووسینه‌كانیی‬ ‫به‌پێزه‌‪ ،‬به‌اڵم باوه‌ڕ ناكه‌م تا ئێستا‬ ‫كتێبی هێنابێت ب��ۆ ئ��ێ��ره‌‪ ،‬من‬ ‫نه‌مبینیوه‌‪ .‬ئێمه‌ گله‌یی لێ ده‌كه‌ین تا‬ ‫ئێستا یه‌كێتیی نووسه‌رانی نه‌دیوه‌»‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌ كاتێكدا ئه‌و نووسه‌ره‌ی ئه‌و‬ ‫به‌وشێوه‌یه‌ ستایشی ده‌كات‪ ،‬فۆرمی‬ ‫پڕكردووه‌ته‌وه‌ و ‪ 19‬به‌رهه‌میشی بۆ‬ ‫بردوون و ڕە‌تیان داوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێكی دیكه‌ له‌و كۆمێنتانه‌ی‬

‫ل���ه‌س���ه‌ر ی�ه‌ك��ێ��ت��ی��ی ن���ووس���ه‌ران‬ ‫ك�ه‌ڵ�ه‌ك�ه‌ب��ووە‪ ،‬ئ��ه‌و به‌رهه‌مانه‌ی‬ ‫له‌ بواره‌كانی‪ :‬زم��ان‪ ،‬مێژوو‪ ،‬فیكر‬ ‫و ‪ ..‬هتد ن����وورساون‪ ،‬الی ئ��ه‌وان‬ ‫نووسه‌ره‌كانیان وه‌رناگیرێن‪ .‬به‌ وته‌ی‬ ‫ڕۆشنبیرێك «ئه‌وان ناوی نووسه‌رانیان‬ ‫ق��ۆرخ ك���ردووه‌ و كه‌چی ده‌شڵێن‬ ‫ته‌نیا نووسه‌ری ئه‌ده‌بی وه‌رده‌گرین‪،‬‬ ‫ده‌بوو ئه‌وان ناویان یه‌كێتیی ئه‌دیبان‬ ‫بوایه‌ نه‌ك نووسه‌ران‪ ،‬ئه‌گه‌ر یه‌كێتیی‬ ‫نووسه‌ران به‌ڕاستی ماڵی نووسه‌رانه‌‪،‬‬ ‫بۆچی جیاكاری ده‌ك��ات و هه‌موو‬ ‫نووسه‌رێك وه‌رناگرێت؟»‪.‬‬ ‫فوئاد حه‌مه‌ئه‌مین سه‌ڕاج ئه‌و‬ ‫ڕاستییه‌ی نووسه‌ران ده‌سه‌ملێنێت و‬ ‫ده‌ڵێت «ئه‌و بابه‌ته‌ زۆر باسی لێوه‌‬ ‫كراوه‌‪ ،‬كۆنگره‌ نزیك ده‌بێته‌وه‪ ‌،‬ئه‌و‬ ‫ڕایانه‌ی ئێوه‌ باس ده‌كه‌ین‪ .‬ده‌بێت‬ ‫نووسه‌رانی تریش وه‌ربگیرێن‪ ،‬یان‬ ‫ده‌بێت بڵێین یه‌كێتیی نووسه‌ران‬ ‫و ئه‌دیبانی ك��ورد‪ ،‬بۆ ئ �ه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫لۆمه‌یه‌مان له‌سه‌ر نه‌مێنێت»‪.‬‬ ‫س��ه‌ب��اره‌ت ب���ه‌وه‌ی ك�ه‌س��ی وا‬ ‫وه‌رگیراوه‌ دوو به‌رهه‌می نه‌بووه‌ و‬ ‫كه‌سی دیكه‌ش هه‌بووه‌ كه‌ وه‌رگیراوه‌‬

‫به‌رهه‌كه‌ی له‌ بواری ئه‌ده‌بیدا نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م جیاوازییه‌ ئه‌گه‌ر هه‌یه‌ بۆچی؟‬ ‫جێگری س �ه‌رۆك��ی لقی سلێامنی‬ ‫ده‌ڵێت «ڕە‌نگه‌ ئه‌و كه‌سانه‌ پێشرت و‬ ‫له‌ خولی ڕابوردوودا وه‌رگیرابن‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ئه‌م خوله‌ی ئێستا‪ ،‬ده‌نا من بۆخۆم‬ ‫شتی وام نه‌بیستووه‌»‪.‬‬ ‫ه�ه‌ن��دێ��ك ل��ه‌و ن��ووس �ه‌ران �ه‌ی‬ ‫بابه‌ته‌كانیان بۆن و به‌رامه‌ی ئایینییان‬ ‫تێدابووه‌ و وه‌رنه‌گیراون‪ ،‬گومانیان‬ ‫وایه‌‪ ،‬هۆكاری سه‌ره‌كیی وه‌رنه‌گرتنیان‬ ‫الیه‌نه‌ ئایینی و ئیسالمییه‌كه‌یه‌ و‬ ‫ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر چیرۆك و ده‌قه‌‬ ‫ئه‌ده‌بییه‌كانیش ئیسالمی بن‪ ،‬هه‌ر‬ ‫وه‌رناگیرێن‪.‬‬ ‫ف��وئ��اد حه‌مه‌ئه‌مین س��ه‌ڕاج‬ ‫ده‌ڵێت «به‌ڵێ ئێمه‌ بابه‌تی ئایینی‬ ‫وه‌رناگرین‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وان ده‌توانن له‌‬ ‫یه‌كێتیی زانایان بنب به‌ ئه‌ندام‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌و براده‌رانه‌ی تر كه‌ ئه‌و هه‌موو‬ ‫به‌رهه‌مه‌یان هه‌بووه‌ و پێشكه‌شیان‬ ‫ك��ردووه‌ و كه‌چی وه‌رنه‌گیراون‪ ،‬با‬ ‫سه‌رمان لێ بده‌نه‌وه‌ به‌ دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫دووباره‌ به‌ دۆسێكانیاندا ده‌چینه‌وه‌ و‬ ‫مافی خۆیانه‌ وه‌ربگیرێن»‪.‬‬

‫ده‌س �ه‌اڵت به‌هه‌ند وه‌رده‌گ��ری��ن و‬ ‫دیراسه‌ی ده‌كه‌ین‪ ،‬پاشان ڕوونرت‬ ‫هه‌ڵوێستی خۆمان ده‌رده‌بڕین»‪.‬‬ ‫ن��اوب�راو جه‌ختیشی له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫ك��رده‌وه‌ ده‌بێت سێ الیه‌نه‌كه‌ی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن هه‌ڵوێستی ج��ددی‬ ‫بگرنه‌به‌ر له‌و په‌شیامنبوونه‌وه‌ی‬ ‫ب���ه‌رده‌وام���ی ده‌س����ه‌اڵت له‌مه‌ڕ‬ ‫خواستی جه‌ماوه‌ر و ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬كه‌‬ ‫بێمتامنه‌یی زۆری دروست كردووه‌‪.‬‬ ‫ب����ه‌گ����وێ����ره‌ی ب���ۆچ���وون���ی‬ ‫توێژە‌رێكیش‪ ،‬ئه‌و په‌شیامنبوونه‌وه‌ی‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت چ��اوه‌ڕوان��ك��راوب��وو‪.‬‬ ‫ه��ه‌ژار یاسین‪ ،‬ت��وێ��ژە‌ری سیاسی‪،‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ به‌ (به‌یان)ی ڕاگه‌یاند‬ ‫«ده‌س�ه‌اڵت ئه‌مه‌ یه‌كه‌مجاری نییه‌‬ ‫په‌شیامن ببێته‌وه‌ له‌ به‌ڵێنه‌كان و‬ ‫له‌ دوای ڕووداوه‌كانی ‪17‬ی شوبات‬ ‫به‌تایبه‌ت‪ ،‬به‌رده‌وام به‌ڵێن ده‌دات و‬ ‫جێبه‌جێی ناكات‪ .‬په‌شیامنبوونه‌وه‌ی‬ ‫ئ �ه‌م��ج��اره‌ش ده‌رخ����ه‌ری ئ�ه‌وه‌ی�ه‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت هیچ ه�ه‌ن��گ��اوێ��ك به‌‬ ‫سرتاتیژیی نانێت‪ ،‬به‌ڵكو میزاجییه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ش ئه‌گه‌ر هه‌ڵوێستێكیان به‌دڵ‬ ‫نه‌بێ‪ ،‬زۆر به‌ ئاسانی له‌ بڕیاره‌كان‬ ‫پاشگه‌ز ده‌بنه‌وه»‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ت���وێ���ژە‌ره‌ جه‌ختیش‬ ‫ل��ه‌وه‌ ده‌ك��ات��ه‌وه‌ مه‌ترسیى ئه‌و‬ ‫پاشگه‌زبوونه‌وانه‌ زیاتر له‌وه‌یه‌‬ ‫متامنه‌ی ئۆپۆزسیۆن و ده‌سه‌اڵت‬ ‫زیاتر ناهێڵێت‪.‬‬

‫جێگری سه‌رۆكی‬ ‫لقی سلێمانی‪:‬‬ ‫ئێمه‌ بابه‌تی‬ ‫ئایینی وه‌رناگرین‬

‫ئەو کەسانەى‬ ‫بەرهەمى زۆریان‬ ‫هه‌بوو‌ه و‬ ‫پێشكه‌شیان كردوو‌ه‬ ‫و وه‌رنه‌گیراون‪،‬‬ ‫با سه‌رمان لێ‬ ‫بده‌نه‌وه‌ ب ‌ه‬ ‫دڵنیاییه‌و‌ه دووبار‌ه‬ ‫ب ‌ه دۆسێكانیاندا‬ ‫ده‌چینه‌وه‌‬

‫‪6‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)33‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/30‬ساڵی یەکەم‬

‫هۆكارێكه‌ بۆ دواخستنی هه‌ڵبژاردنه‌كانی كوردستان‬

‫سه‌رچاوه‌یه‌كی بااڵ‪ :‬مه‌ترسیی پێكدادانی سه‌ربازیی‬ ‫پێشمه‌رگ ‌ه و سوپای عێراق ده‌كرێت‬ ‫ڕێبوار ئه‌حمه‌د‬

‫عێراق له‌ ئێستادا گیرۆده‌ی‬ ‫چه‌ندین قه‌یرانی سیاسی و ئه‌منی‬ ‫و ئابوورییه‌ و پێكدادانه‌كانی‬ ‫ئه‌م دواییه‌ی چه‌كداره‌ سوننه‌كان‬ ‫و س��وپ��ای ع��ێ��راق‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ن��ده‌ی‬ ‫تر ڕە‌وش �ه‌ك �ه‌ی ئاڵۆز ك��ردووه‌‪.‬‬ ‫له‌ دوایین لێدوانیشیدا نووری‬ ‫مالیكیی سه‌رۆكوه‌زیرانی عێراق‬ ‫جووڵه‌ی هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌ی‬ ‫ب��ۆ ده‌وروب����ه‌ری ك��ه‌رك��ووك به‌‬ ‫هه‌ڵگیرسانی ئاگری شه‌ڕی تایفی‬ ‫وه‌س���ف ك���رد‪ ،‬ب����ه‌وه‌ش ترسی‬ ‫تێوه‌گالنی كوردی به‌و ئاڵۆزییانه‌وه‌‬ ‫زیاتر كرد‪.‬‬ ‫چ��اودێ��ران��ی سیاسی پێیان‬ ‫وای �ه‌ به‌هۆی بوونی ئ�ه‌و كێشه‌‬ ‫سیاسییه‌ ناوخۆییانه‌ی هه‌رێمەوە‪،‬‬ ‫ئ��ه‌گ��ه‌ری تێوه‌گالنی ك���ورد به‌‬ ‫ملمالنێ‌ چه‌كدارییه‌كانی نێوان‬ ‫عه‌ره‌به‌كانه‌وه‌ زیاتربووه‌‪ ،‬به‌و‬ ‫پێیه‌ی پ��رس��ی درێ��ژك��ردن �ه‌وه‌ی‬ ‫م����اوه‌ی س �ه‌رۆك��ای �ه‌ت��ی��ك��ردن��ی‬ ‫مه‌سعوود ب��ارزان��ی كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫هه‌ردوو مه‌كته‌ب سیاسیی پارتی‬ ‫و یه‌كێتییه‌وه‌ پێشنیاز كرابوو‪،‬‬

‫ناكۆكییه‌كی نوێی له‌ نێوان ده‌سه‌اڵت‬ ‫و ئۆپۆزسیۆندا زیاد كرد‪ ،‬كه‌ ده‌كرێت‬ ‫تێوه‌گالنی كورد به‌و شه‌ڕە‌ تائیفییه‌ی‬ ‫عه‌ره‌به‌كان‪ ،‬هه‌ڵبژاردنه‌كانی هه‌رێم بۆ‬ ‫ماوه‌یه‌كی نادیار دوا بخات‪.‬‬ ‫به‌پێی ئه‌و زانیارییانه‌ی به‌یان‬ ‫له‌ سه‌رچاوه‌یه‌كی ب��ااڵی ئاگاداره‌وه‌‬ ‫ده‌ستی ك�ه‌وت��ووه‪ ،‬وا بڕیاره‌ سوپای‬ ‫عێراق له‌ نزیك باره‌گاكانی هێزی‬

‫پێشمه‌رگه‌وه‌ له‌ ده‌وروبه‌ری كه‌ركووك‪،‬‬ ‫هێزه‌كانی جێگیر بكات‪ .‬ئ�ه‌وه‌ش به‌‬ ‫سه‌رنجدان له‌ قه‌یرانی پێشووتری نێوان‬ ‫پێشمه‌رگه‌ و ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی دیجله‪‌،‬‬ ‫ئه‌گه‌ری پێكدادان به‌هێزتر ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌ ڕاگه‌یاندراوێكیشدا وه‌زاره‌تی‬ ‫ناوخۆی عێراق ڕە‌خنه‌ی له‌ جواڵندنی‬ ‫هێزی پێشمه‌رگه‌ بۆ سنووری پارێزگای‬ ‫كه‌ركووك گرت و داوای كرد هه‌رێم‬

‫پابه‌ندبێت به‌ ڕێككه‌وتنی پێشووی‬ ‫نێوان وه‌زاره‌ت��ی به‌رگری و ناوخۆ و‬ ‫وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌وە‪.‬‬ ‫جگه‌ ل���ه‌وه‌ ع �ه‌ل��ی غ �ه‌ی��دان‪،‬‬ ‫فه‌رمانده‌ی وشكانيی سوپای عێراق‪،‬‬ ‫ڕایگه‌یاندبوو پێشمه‌رگه‌ به‌ نیازی‬ ‫داگیركردنی بیره‌ نه‌وته‌كان هاتوونه‌ته‌‬ ‫ناوچه‌كه‪ .‬له‌ به‌رانبه‌ریشدا لیوایه‌كی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ وه‌اڵم���ی ده‌دات����ه‌وه‌ و‬

‫وته‌كانی به‌ ناواقیعی وه‌سف ده‌كات‪.‬‬ ‫شێركۆ فاتیح‪ ،‬ئامرلیوای یه‌كی‬ ‫هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌ی كوردستان‬ ‫بۆ (سۆمه‌ریه‌نیوز) وت��ی «تۆمه‌تی‬ ‫فه‌رمانده‌ی هێزه‌كانی وشكایی سه‌ر به‬ ‫‌وه‌زاره‌تی به‌رگریی عێراق بۆ هێزه‌كانی‬ ‫پێشمه‌رگه‌‪ ،‬ورد نییه‌ و ناواقعيیه‌»‪.‬‬ ‫دووپاتی كرده‌وه‌‪ ،‬ئه‌و تۆمه‌ته‌ی‬ ‫كه‌ فه‌ریق عه‌لی غه‌یدان داویه‌ته‌‬

‫پاڵ هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‪ ‌،‬گوایا‬ ‫ده‌یانه‌وێت ده‌ست به‌سه‌ر نه‌وتی‬ ‫كه‌ركوكدا بگرن‪ ،‬ورد و ڕاست نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو بۆ داپۆشینی ئه‌و ڕووداوه‌یه‌‬ ‫كه‌ له‌ حه‌ویجه‌ ئه‌نجامیاندا‪.‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا سه‌رچاوه‌یه‌كی‬ ‫ئ��اگ��ادار به‌ (ب �ه‌ی��ان)ی ڕاگه‌یاند‬ ‫له‌ ڕۆژی یه‌كشه‌ممه‌وه‌ هێزێكی‬ ‫زۆری پشتیوانی دووی وه‌زاره‌تی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ له‌ س��ن��ووری ق �ه‌زای‬ ‫خانه‌قین و قه‌ره‌ته‌په‌ به‌ چه‌كی‬ ‫ق��ورس��ه‌وه‌ ب�ڵاوك��راون��ه‌ت��ه‌وه‌ و‬ ‫حاڵه‌تی ئاماده‌باشییان وه‌رگرتووه‌‪،‬‬ ‫جگه‌ ل �ه‌وه‌ سه‌رجه‌م هێزه‌كانی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ ب��ان��گ��ك��راون�ه‌ت�ه‌وه‌‬ ‫ب��ۆ ده‌وام����ك����ردن و م��ۆڵ�ه‌ت��ی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ش ڕاگیراوه‌‪ ،‬مه‌گه‌ر بۆ‬ ‫حاڵه‌تێكی زۆر تایبه‌ت نه‌بێت‪.‬‬ ‫ل����ه‌ دوای�����ی�����ن ه���ه‌وڵ���ه‌‬ ‫نێچیرڤان‬ ‫دیبلۆماسییه‌كانیشدا‬ ‫ب��ارازن��ی��ی س �ه‌رۆك��ی حكومه‌ت‬ ‫به‌ ی��اوه‌ری وه‌فدێكی حكومی‪،‬‬ ‫سه‌ردانی به‌غدای كرد و له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌رپرسانی بااڵ كۆبووه‌وه‌‪ ،‬به‌پێی‬ ‫زان��ی��اری��ی �ه‌ك��ان‪ ،‬س �ه‌ردان �ه‌ك �ه‌ی‬ ‫نێچێرڤان بارزانی له‌ژێر فشاری‬ ‫ن���ه‌ت���ه‌وه‌ ی��ه‌ك��گ��رت��ووه‌ك��ان��دا‬ ‫ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬ئه‌ویش به‌ مه‌به‌ستی‬ ‫تێپه‌ڕاندی ئه‌و قه‌یرانانه‌ی ئێستا‬ ‫عێراق ڕووبه‌ڕوویان بووه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫نووسه‌رێك‪ 19 :‬كتێبم پێشــــ‬

‫یه‌كێتیی نووسه‌رانی كورد بــــــ‬ ‫په‌یجور‪ :‬سه‌اڵح ساالر‬

‫زۆرێ�����ك ل���ه‌ ن����ووس����ه‌ران و‬ ‫ڕۆشنبیران‪ ،‬یه‌كێتیی نووسه‌رانی كورد‬ ‫به‌ ڕێكخراوێكی میزاجی و ته‌نانه‌ت‬ ‫ئایدۆلۆژیش وێنا ده‌كه‌ن‪ .‬به‌ وته‌ی‬ ‫هه‌ندێك له‌و نووسه‌رانه‪ ‌،‬شێوازی‬ ‫وه‌رگرتنی ئ�ه‌ن��دام ل �ه‌و ڕێكخراوه‌‬ ‫نالۆژیكییه‌ و ت �ه‌ن��ان �ه‌ت ئ��ه‌وان‬ ‫قۆرخكاریی ئه‌نجام ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫له‌به‌رانبه‌ردا ئه‌وانیش به‌رگری‬ ‫له‌ خۆیان ده‌كه‌ن و پێیان وایه‌ به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ نییه‌ ك�ه‌ ب��اس ده‌ك��رێ��ت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها به‌ وته‌ی جێگری سه‌رۆكی‬ ‫لقی سلێامنیی یه‌كێتیی نووسه‌ران‪،‬‬ ‫ن��ووس��ه‌ران��ی ئایینی الی ئ��ه‌وان‬ ‫وه‌رناگیرێن‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ شێوازی وه‌رگرتنی‬ ‫ئ��ه‌ن��دام ل���ه‌و یه‌كێتییه‌‪ ،‬ف��وئ��اد‬ ‫حه‌مه‌ئه‌مین سه‌ڕاج‪ ،‬جێگری سه‌رۆكی‬ ‫لقی سلێامنیی یه‌كێتیی نووسه‌رانی‬ ‫ك���ورد‪ ،‬ب��ۆ ڕۆژن��ام��ه‌ی ب�ه‌ی��ان وتی‬ ‫«به‌پێی په‌یڕە‌و و پڕۆگرامی ناوخۆ‪،‬‬ ‫هه‌ر نووسه‌رێك دوو كتێبی هه‌بێت‬ ‫و بابه‌تی ئه‌ده‌بی بێت له‌ چیرۆك‪،‬‬ ‫شیعر‪ ،‬وه‌رگێڕان‪ ،‬بابه‌ته‌كه‌ش شایانی‬ ‫نرخاندن بێت‪ ،‬ئێمه‌ فۆرمی ده‌ده‌ینێ‬

‫و ده‌بێت سێ نووسه‌ری ئه‌ندامی‬ ‫یه‌كێتیی نووسه‌ران پشتگیریی بكه‌ن‬ ‫و ئێمه‌ش ده‌ینێرین بۆ ده‌سته‌ی بااڵ»‪.‬‬ ‫ب��ه‌اڵم خاڵی سه‌رنجی زۆرێ��ك‬ ‫له‌ نووسه‌ران ئه‌وه‌یه‌ كه‌ كتێبیشیان‬ ‫بردووه‌ و فۆرمیشیان پڕكردووه‌ته‌وه‌‬ ‫و وه‌رنه‌گیراون‪ ،‬له‌و باره‌یه‌وه‌ نووسه‌ر‬ ‫و مێژوونووس حه‌سه‌ن مه‌حموود‬ ‫حه‌مه‌كه‌ریم ده‌ڵێت «من نه‌ك دوو‬ ‫كتێب‪ ،‬به‌ڵكو ن��ۆزده‌ كتێبم بردووه‌‬ ‫و له‌ هه‌ر به‌رهه‌مێكیش دوو دانه‌م‬ ‫بردووه‌ كه‌ ده‌كاته‌ ‪ 38‬كتێب‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێستاش وه‌اڵمم ده‌ده‌نه‌وه‌»‪.‬‬ ‫له‌ وه‌اڵمی ئه‌وه‌ی بۆچی ئه‌وان‬ ‫جیاوازییان له‌ وه‌رگرتنی ئه‌ندامدا‬ ‫كردووه‌‪ ،‬فوئاد سه‌ڕاج ده‌ڵێت «ئه‌و‌‬ ‫كه‌سانه‌ی وا ده‌ڵێن ده‌ت��وان��ن بێن‬ ‫بیسه‌ملێنن كه‌ به‌رهه‌می شیاویان‬ ‫هه‌بووه‌ و پێشكه‌شیان ك��ردووه‌ و‬ ‫ڕە‌تیان درابێته‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر دوو سێ‬ ‫به‌رهه‌میشی هه‌بووبێت‪ ،‬به‌اڵم پێزی‬ ‫تێدا نه‌بووبێت و له‌ لیژنه‌ی بااڵوه‌‬ ‫ڕە‌تدرابێته‌وه‌‪ ،‬گوناحی ئێمه‌ی تێدا‬ ‫نییه‌‪ ،‬تۆ یه‌ك كه‌سم بۆ بێنه‌ به‌رهه‌می‬ ‫هێنابێت و ئێمه‌ ڕە‌متان دابێته‌وه‌»‪.‬‬

‫ڕۆژنامه‌ی (به‌یان) وته‌ی چه‌ند‬ ‫نووسه‌رێكی وه‌ك به‌ڵگه‌ پێشكه‌ش‬ ‫كردن كه‌ پێچه‌وانه‌ی ئه‌و وتانه‌ی لقی‬ ‫سلێامنیی یه‌كێتیی نووسه‌ران بوون‪،‬‬ ‫ن��ووس�ه‌ر و وه‌رگ��ێ��ڕ‪ ،‬حه‌مه‌كه‌ریم‬ ‫عه‌بدوڵاڵ ده‌ڵێت «‪ 10‬تا ‪ 12‬كتێبم برد‬ ‫و فۆرمیشم پڕكرده‌وه‌ و وه‌ریشیان‬ ‫نه‌گرتم»‪ .‬هه‌روه‌ها محه‌مه‌د محه‌مه‌د‬ ‫حه‌مه‌میرزا‪ ،‬یه‌كێكی دیكه‌یه‌ له‌و‬ ‫ن��ووس �ه‌ران �ه‌ی چه‌ند به‌رهه‌مێكی‬ ‫ب�����ردووه‌ و ئ��ه‌وی��ش ڕە‌ف����زی بۆ‬ ‫هاتووه‌ته‌وه‌‪ ،‬ناوبراو بۆ ڕۆژنامه‌ی‬ ‫به‌یان وتی «من ‪ 6‬تا ‪ 7‬به‌رهه‌می‬ ‫خۆمم برد و فۆرمم پڕكرده‌وه‌‪ ،‬كه‌چی‬ ‫دوایی وه‌ری��ان نه‌گرتم‪ ،‬زۆر كه‌سی‬ ‫تریشیان وه‌رنه‌گرتبوو»‪.‬‬ ‫له‌ وه‌اڵمدا جێگری سه‌رۆكی لقی‬ ‫سلێامنی ده‌ڵێت «به‌ڕێزێك كتێبی‬ ‫ئایینیی هێناوه‌ (مه‌به‌ستی مه‌ال‬ ‫ئه‌حمه‌دی قامیشی بوو) براده‌رانی‬ ‫ئێمه‌ وه‌اڵمیان دایه‌وه‌‪ ،‬وتیان‪ :‬ئه‌وان‬ ‫یه‌كێتیی زانایانیان هه‌یه‌‪ .‬ڕاستییه‌كه‌ی‬ ‫ئێمه‌ خ��ۆم��ان ن��اده‌ی��ن ل�ه‌ ق��ه‌ره‌ی‬ ‫كتێبی وروژێنه‌ر‪ ،‬بۆیه‌ وه‌رمـــــان‬ ‫نه‌گرتووه‌»‪.‬‬

‫‪9‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)33‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/30‬ساڵی یەکەم‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫تا ئینجانەکە جوانیى گوڵەکان نەشارێتەوە‬ ‫مەتین‬ ‫سەریاس محەمەد‬ ‫گوڵه‌كان به‌شێكی كاریگه‌ری‬ ‫جوانییه‌كانی رسوش�تن‪ .‬ده‌توانن‬ ‫ده‌روروب�������ه‌ر و م��اڵ��ه‌ك��امن��ان‬ ‫بڕازێننه‌وه‪ ‌،‬ئه‌و كاته‌ی كه‌ ده‌توانین‬ ‫جوان مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵدا بكه‌ین‪.‬‬ ‫هه‌ر ئه‌و گوڵه‌ جوانه‌ی‌ ده‌بێته‌‬ ‫مایه‌ی دڵخۆشی و ئاسووده‌یی‬ ‫ئێمه‪ ‌،‬وه‌ختێك خزمه‌تی ناكه‌ین و‬ ‫له‌ شوێنی خۆی داینانێین‪ ،‬ڕەنگه‌‬ ‫ببێته‌ هۆی ناشیرینی و ناڕێكی‪.‬‬

‫بۆیه‌ گوڵه‌كانیش تا بتوانن جوانیامن‬ ‫بده‌نێ‪ ،‬پێویستیان به‌ هه‌ڵسوكه‌وت و‬ ‫شاره‌زایی جوان هه‌یه‌‪ .‬ئه‌م بابه‌ته‌ له‌و‬ ‫باره‌یه‌وه‌ چه‌ند خاڵێك ده‌خاته‌ به‌رچاو‪:‬‬ ‫‪1‬ـ گوڵدان و ئینجانه‌كان‪ ،‬دواجار‬ ‫ده‌بنه‌ به‌شێك له‌ گوڵه‌كه‌‪ ،‬نابێت ڕەنگی‬ ‫ئینجانه‌كه‌ ناته‌بابێت له‌گه‌ڵ گوڵه‌كه‌دا‬ ‫و به‌شێوه‌یه‌ك زاڵبێت به‌سه‌ر ڕەنگی‬ ‫گوڵه‌كه‌دا و بیشارێته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪2‬ـ ڕەنگه‌ جوانرت وابێت كه‌ درێژیی‬ ‫گوڵه‌كه‌ ته‌نها ئ��ه‌وه‌ن��ده‌ و نیوێكی‬ ‫ئینجانه‌كە بێت‪ ،‬نه‌ك زیاتر‪ ،‬ئەگەر‬ ‫له‌وە زیاتر بێت دوورنییه‌ له‌ جوانی و‬

‫غەریب ‪ ..‬غەریب‬ ‫مەتین‬ ‫ـ له‌ واڵتی فلیپین ژنێك كاتژمێر ‪1,5‬‬ ‫پیاوێكی ناسی‪ ،‬كاتژمێر ‪ 3,5‬ئاهه‌نگی‬ ‫ماره‌بڕینیان رێكخست‪ ،‬له‌ كاتژمێر ‪7‬ی‬ ‫ئێواره‌ گوازرایه‌وه‌‪ ،‬له‌ پاش ‪ 7,5‬له‌گه‌ڵ‬ ‫مێرده‌كه‌ی له‌ یه‌ك جیابوونه‌وه‌ و هاته‌‬ ‫دادگا تا ته‌اڵقی خۆی وه‌رگرێت ‪.‬‬ ‫ـ به‌هێزترین ده‌نگی مرۆڤ هی‬ ‫كابرایه‌كی به‌ریتانی بوو‪ ،‬له‌ سه‌ده‌ی‬ ‫‪ 8‬دا مرد‪ ،‬له‌ كێڵكه‌كه‌ی خۆیه‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫‪ 3‬كیلۆمه‌تر له‌ ماڵه‌كه‌یه‌وه‌ دووربوو‪،‬‬

‫ژنه‌كه‌ی بانگ ده‌ك��رد و په‌یامه‌كه‌ی‬ ‫ده‌گه‌یانده‌ ماڵه‌وه‌‪.‬‬ ‫ـ محه‌مه‌د عه‌لی كالی‪ ،‬پاڵه‌وانی‬ ‫بۆكسێنی جیهانی‪ ،‬ل��ه‌ یه‌كێك له‌‬ ‫یارییه‌كانیدا توانی له‌ دووری ‪ 70‬سم‬ ‫یه‌ك مشت ب��دات له‌ به‌رامبه‌ره‌كه‌ی‪،‬‬ ‫هێزه‌كه‌ی به‌ ‪ 900‬كم له‌ كاتژمێرێكدا‬ ‫پێوانه‌كرا‪ .‬ئه‌وانه‌ی له‌و هۆڵه‌دا بوون‬ ‫ه��ه‌م��وو ت��ووش��ی ش��ۆك ب���وون‪ ،‬ته‌نها‬ ‫ڕكابه‌ره‌كه‌ی نه‌بێ‪ ،‬چونكه‌ به‌رامبه‌ره‌كه‌ی‬ ‫یه‌كسه‌ر ئاگای له‌ خۆی نه‌ما و به‌ په‌له‌‬ ‫گه‌یاندیانه‌ نه‌خۆشخانه‌ !‬

‫دیمه‌نه‌كه‌ی كه‌م ببێته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪3‬ـ جوان وایه‌‪ ،‬ئه‌و گوڵ و گه‌اڵیانه‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك رێكبخرێن ك��ه‌ دی��وی‬ ‫ته‌ماشاكردنی دیار بێت‪ ،‬نه‌وه‌ك چاو‬ ‫نه‌توانێت له‌ خاڵێكدا بگیرسێته‌وه‪‌.‬‬ ‫ئ��ه‌م��ه‌ش پێویستیی ب��ه‌ وری��ای��ی و‬ ‫سه‌رنجێكی ورد هه‌یه‌‪ ،‬تا خاڵێكی‬ ‫ناوه‌ندی دیاریكراو ببێته‌ سه‌نته‌ری‬ ‫دیمه‌نه‌كه‌ كه‌ چاو له‌گه‌ڵیدا رێك بێت‪،‬‬ ‫مه‌رجیش نییه‌ ئه‌و خاڵه‌ له‌ ناوه‌ڕاستی‬ ‫گوڵه‌كه‌دا بێت‪.‬‬ ‫‪4‬ـ رێكخستنی گوڵی سه‌ر به‌رزایی‬ ‫جیاوازه‌ له‌گه‌ڵ گوڵێك كه‌ پێویسته‌ له‌‬

‫نزماییدا بێت‪ .‬ده‌بێت حیسابی‬ ‫ئه‌وه‌ بكه‌یت كه‌ بینه‌ری ئه‌و گوڵه‌‬ ‫له‌كوێوه‌ ته‌ماشا ده‌كات و كوێی‬ ‫گوڵه‌كه‌ ده‌بینێت‪ ،‬تا بتوانیت‬ ‫جوانییه‌ك كه‌ گوڵه‌كان هه‌یانه‌‪،‬‬ ‫ده‌ری بخه‌یت‪ ،‬نه‌وه‌ك بیشاریته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪5‬ـ رووبه‌ره‌ كراوه‌كان ده‌شێت‬ ‫به‌شێك بن له‌ رێكخستنی گوڵه‌كان‬ ‫خۆیان‪ ،‬ه��ه‌روه‌ك قه‌ره‌باڵغی و‬ ‫پشێوی‪ ،‬رێكخسنت و دیمه‌نی‬ ‫گ��وڵ��ه‌ك��ان ناشیرین ده‌ك���ات و‬ ‫ئارامی نابه‌خشێت به‌ چاو له‌كاتی‬ ‫ته‌ماشاكردندا‪.‬‬

‫شه‌كر ‌ه و سپیناغ‬ ‫ئاشتی ئه‌حمه‌د‬ ‫به‌پێی زانیارییه‌كانی رۆژنامه‌ی‬ ‫«تۆب سانتیه‌» پزیشكه‌كان ئاماژە به‌وه‌‬ ‫ده‌ده‌ن كه‌ خواردنی سپیناغ ده‌بێته‌‬ ‫هۆی پاراستنی مرۆڤ له‌ تووشبوون‬ ‫به‌ زۆر نه‌خۆشیی به‌ تایبه‌تی رێگر‬ ‫ده‌بێت له‌ تووشبوون به‌ نه‌خۆشیی‬ ‫شه‌كره‌ له‌ جۆری دووه‌م‪.‬‬ ‫پزیشكه‌كان رێنامیی هه‌موو‬ ‫الی��ه‌ك ده‌ك���ه‌ن به‌كارهێنانی ‪150‬‬ ‫گرام سپیناغ له‌ رۆژێكدا كه‌ ده‌بێته‌‬

‫هۆی دوورب���وون له‌ نه‌خۆشیی شه‌كر ‌ه‬ ‫به‌ رێ��ژەی ‪ %14‬به‌ ب��ه‌راورد له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی كه‌ سپیناغ به‌كارناهێنن‪ .‬له‌‬ ‫الیه‌كی تره‌وه‌ پزیشكه‌كان ئاماژەیان به‌وه‌‬ ‫داوه‌ كه‌ سپیناغ ده‌وڵه‌مه‌نده‌ به‌ ماده‌كانی‬ ‫مه‌گنیسیۆم به‌ به‌راورد له‌گه‌ڵ سه‌وزه‌كانی‬ ‫تردا‪ ،‬مه‌گنیسیۆم ده‌بێته‌ هۆی رێكخستنی‬ ‫رێژەی ئه‌نسۆلین له‌ خوێندا و هه‌روه‌ها‬ ‫چاالكییه‌كانی باشرت ده‌كات‪ ،‬به‌مەش رێگر‬ ‫ده‌بێت له‌ تووشبوون به‌‬ ‫شه‌كره‌‪.‬‬

‫شه‌ربه‌تی هه‌نار ده‌خۆی؟!‬ ‫ئاشتی ئه‌حمه‌د‬ ‫به‌پێی زانیاریی ناو توێژینه‌و ‌ه‬ ‫زانستییه‌كان‪ ،‬هه‌نار توانایه‌كی‌‬ ‫به‌هێزی‌ تیایه‌ بۆ له‌ناوبردنی ‌ئه‌و‬ ‫چه‌ورییه‌ی‌ كه‌ له‌ چ���وارده‌وری‌‬

‫ك��ۆئ��ه‌ن��دام��ی ‌ه���ه‌رس كۆده‌بێته‌و ‌ه‬ ‫و ده‌ب��ێ��ت��ه‌ ه��ۆی ‌درووس��ت��ب��وون و‬ ‫‌به‌رزبوونه‌وه‌ی‌ و‌رگ‪.‬‬ ‫ت��وێ��ژی��ن��ه‌وه‌ك��ه‌ ده‌ڵ���ێ‪ :‬هه‌نار‬ ‫یارمه‌تیده‌رێكی ‌زۆر به‌هێزه‌ بۆ‬ ‫له‌ناوبردنی‌ چه‌وری‌ و قه‌ڵه‌وی‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬

‫پ��اش ئ��ه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵێكی خۆبه‌خش‬ ‫ڕۆژانه‌ شووشه‌یه‌ك شه‌ربه‌تی‌ هه‌ناریان‬ ‫خوارده‌وه‌ بۆ ماوه‌ی‌مانگێك‪ ،‬ده‌ركه‌وت‬ ‫كه‌ خانه‌ چه‌ورییه‌كان زۆر به ‌كه‌می‬ ‫‌له‌ ورگیاندا كۆده‌بۆوه‌‪ ،‬له‌ هه‌مانكاتدا‬ ‫ڕێژەی‌ ئه‌و ترشه‌ چه‌ورییه‌ی ‌كه‌ ناوی‌‬

‫(ن��ی��ڤ��ا)ی��ه‌‪،‬‬ ‫ل��ه‌ خوێنیاندا‬ ‫ب��ه‌ ت��ه‌واوه‌ت��ی‌داب���ه‌زی‌‪،‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ه���ا ف���ش���اری‌ خوێنشیان‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ به‌رچاو دابه‌زی‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫له‌ مه‌ترسیی ‌جه‌ڵده‌ی‌ دڵ ‌و ‌مێشك ‌و‬

‫نه‌خۆشییه‌كا نی‬ ‫‌گ���ورچ���ی���ل���ه‌ دوورت‬ ‫ده‌خاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ه��ه‌ن��ار س��ێ ‌ج��ار ل��ه‌ قورئانی‬ ‫‌پیرۆزدا ن��اوی هاتووه‌ ‌و یه‌كێكه‌ له‌‬

‫خواردنه‌‬

‫سه‌رە كیيه‌كا ن‬ ‫كه‌ ده‌ستنیشان ده‌كرێت بۆ ڕێجیم‬ ‫كردن‪.‬‬

‫وێنە جیهانییەکان‬ ‫یانزه‌ی ئه‌یلول‪،‬‬ ‫وه‌رچه‌رخان‬ ‫به‌ره‌و دواوه‌‬ ‫ئا‪ :‬الس هه‌ورامی‬

‫ئ������ه‌وه‌ی ل���ه‌ وێ��ن��ه‌ك��ان��دا‬ ‫ده‌رده‌ك��ه‌وێ��ت‪ ،‬ژم��اره‌ی��ه‌ك هێرشی‬ ‫ت��ی��رۆری��س��ت��ی ب���وو ك��ه‌ ل��ه‌ ڕۆژی‬ ‫‪ 2001/9/11‬به‌ چوار فڕۆكه‌ی مه‌ده‌نی‬ ‫كرانه‌ سه‌ر هه‌ردوو تاوه‌ری ناوه‌ندی‬ ‫بازرگانیی نێوده‌وڵه‌تی له‌ نیویۆرك و‬ ‫باره‌گای وه‌زاره‌تی به‌رگریی ئه‌مریكا‪.‬‬

‫له‌و ڕووداوان��ه‌دا (‪ )2973‬كه‌س كوژران و‬ ‫(‪ )24‬كه‌سیش بێسه‌روشوێن مانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ڕووداوه‌ك����ان����ی ی��ان��زه‌ی ئه‌یلول‬ ‫وه‌رچه‌رخانێكی گه‌وره‌یان له‌ سیستمی‬ ‫جیهانییدا دروست كرد‪ ،‬ماوه‌یه‌كی كه‌م‬ ‫دوای ئه‌و ڕووداوان���ه‌‪ ،‬ئه‌مریكا هێرشی‬ ‫سه‌ربازیی بۆ سه‌ر ئه‌فغانستان ده‌ستپێكرد‪،‬‬

‫كه‌مرت له‌ دوو ساڵ دوای ڕووداوه‌ك��ه‌ش‪،‬‬ ‫ئه‌مریكا عێراقیشی داگیركرد‪ .‬مامۆستایه‌كی‬ ‫زانسته‌ سیاسییه‌كانیش ل��ه‌ مۆسكۆی‬ ‫پایته‌ختی ڕووسیا وت��ی «ئ��ه‌و ڕووداوه‌‬ ‫ڕووخانی دوو تاوه‌ر نه‌بوو‪ ،‬به‌ڵكو ڕووخانی‬ ‫سیستمی نوێی جیهانیی و هاتنه‌كایه‌ی‬ ‫سیستمێكی تر بوو»‪.‬‬

‫دوای ڕووداوه‌كانی یانزه‌ی ئه‌یلول‪،‬‬ ‫ئه‌مریكا و واڵتانی ڕۆژئاوا‪ ،‬به‌ هاوكاریی‬ ‫ڕژێمه‌ سه‌ركوتكه‌ره‌كانی جیهانی عه‌ره‌بی‬ ‫و ئیسالمی‪ ،‬كه‌وتنه‌ ڕاوه‌دوون�����ان و‬ ‫به‌رته‌سككردنه‌وه‌ی ئازادییه‌كانی الیه‌ن‬ ‫و كه‌سایه‌تی و دامه‌زراوه‌ ئیسالمییه‌كان‪،‬‬ ‫به‌وهۆیه‌شه‌وه‌ چه‌ندین دامه‌زراوه‌ داخران‬

‫و چه‌ندین كه‌سایه‌تیی ئیسالمیی‬ ‫دی��اری��ش خ��ران��ه‌ زیندانه‌كانه‌وه‌‪.‬‬ ‫شاره‌زایان و چاودێرانی سیاسی پێیان‬ ‫وایه‌ كه‌ شۆڕشه‌كانی به‌هاری عه‌ره‌بی‬ ‫كۆتاییان به‌و قۆناغه‌ ناهه‌مواره‌ به‌‬ ‫تایبه‌تیش بۆ هێزه‌ ئیسالمییه‌كان‬ ‫هێنا‪.‬‬

‫‪8‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)32‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/30‬ساڵی یەکەم‬

‫زه‌یدان‪ ،‬فه‌ره‌نسای ‪ 98‬به‌كارده‌هێنێت بۆ خزمه‌تی موسڵمانان‬ ‫ڕەوەند‬

‫چرۆنۆبل ل ‌ه فه‌ره‌نسا‪ ،‬ك ‌ه زۆربه‌ی دانیشتووانه‌كه‌ی‬ ‫مسوڵامنن و له‌ عه‌ره‌به‌ كۆچكردووه‌كانن بۆ فه‌ره‌نسا‪.‬‬ ‫بله‌پێی راپۆرت ‌ه رۆژنامه‌وانییه‌كانی فه‌ره‌نسا‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫كه‌سایه‌تیی وه‌رزشی بانگهێشت كراون بۆ به‌شداری كردن له‌م‬ ‫یارییه‌دا‪ ،‬وه‌ك ئیرباهیم عه‌سلوم پاڵه‌وانی پێشووی جیهان له‌‬ ‫یاریی بۆكسێن‪ ،‬كه‌ خه‌ڵكی ج ‌هزائیره‌‪.‬‬ ‫چ��اوه‌ڕوان ده‌كرێت له‌م یارییه‌دا جه‌ماوه‌رێكی زۆ‌ر ئاماده‌ بن‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌ستێر ‌ه گه‌وره‌كانی ساڵی ‪1998‬ی فه‌ره‌نسا ببینن كه‌ جامی‬ ‫جیهانییان به‌ده‌ستهێنا‪.‬‬

‫زه‌ینه‌دین زه‌یدانی ئه‌فسانه‌ی فه‌ره‌نسی‪ ،‬بانگهێشتی‬ ‫هاوڕێكانی كرد له‌ناویشیاندا هه‌ردوو جه‌زائیری «سوفیان‬ ‫فیگولی و كارل میگانی» بۆ به‌شداری كردن له‌ یارییه‌كی منایشی‬ ‫خێریی له‌ به‌رامبه‌ر ئه‌و ئه‌ستێره‌ فه‌ره‌نسییانه‌ی ساڵی ‪ 1998‬جامی‬ ‫جیهانییان به‌ده‌ستهێنابوو‪ ،‬له‌ رۆژی ‪5‬ى یونیۆی داهاتوو له‌ یاریگای‬ ‫كێوی ئه‌لب له‌ شاری جرونوبل‪.‬‬ ‫بڕیاره‌ داهاتی ئه‌م یارییه‌ تایبه‌ت بكرێت به‌ په‌ره‌پێدانی شاری‬

‫راپۆرته‌كه‌ی گاردیان خاڵی سه‌رسامكه‌ری تێدای‌ه ده‌رباره‌ی بارودۆخی ئابووریی تیپه‌كانی خولی نایابی ئینگلیزی‬

‫پار ‌ه ل ‌ه ئێم ‌ه و گۆڵ ل ‌ه ئێوه‌‬ ‫وریا عەىل‬ ‫له‌ راپۆرتی تایبه‌تی رۆژنامه‌ی‬ ‫گ��اردی��ان��دا ه��ات��ووه‌‪ ،‬ك �ه‌ زۆرب���ه‌ی‬ ‫داهاته‌كانی یانه‌كانی خولی نایابی‬ ‫ئینگلیزی بۆ مافی یاریزانه‌كان خه‌رج‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ب �ه‌پ��ێ��ی ئ���ه‌و ب �ه‌ڵ��گ��ان �ه‌ی كه‌‬ ‫راگه‌یه‌نراون و تایبه‌تن به‌ رۆژنامه‌ی‬ ‫به‌ناوبانگی ئینگلیزی (گ��اردی��ان)‪،‬‬ ‫زۆرترین قه‌باره‌ی خه‌رجكردن له‌ ‪1/6‬‬ ‫ملیاری یانه‌كانیان بۆ خۆیان بردووه‌‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر له‌ وه‌رزی ‪ 2010‬ـ ‪ 2011‬ل ‌ه‬ ‫سه‌دا ‪69‬ی داهاتی تیپه‌كانیان داوه‌ به‌‬ ‫مافی یاریزانه‌كان و له‌ وه‌رزی ‪2009‬ـ ‪2010‬‬ ‫ئه‌م ئه‌ندازه‌یه‌ له‌سه‌دا یه‌ك كه‌می كردووه‌‪،‬‬ ‫ئ�ه‌وا له‌م وه‌رزه‌دا رووداوێ��ك��ی تایبه‌تی‬ ‫رووی ن �ه‌داوه‌ و یاریزانان له‌سه‌دا ‪67‬ی‬ ‫داهاتی یانه‌كانیان بردووه‌‪ .‬له‌ وه‌رزی ‪2011‬‬ ‫ـ ‪2012‬دا ‪ 1/6‬ملیار و له‌ وه‌رزی ‪2010‬ـ‬ ‫‪ 1/5 ،2011‬ملیار و له‌ وه‌رزی ‪2009‬ـ ‪،2010‬‬ ‫‪1/4‬ملیار پاوه‌ن خه‌رج كراوه‌ بۆ یاریزانان‪،‬‬ ‫كه‌ ئ �ه‌وه‌ش به‌شێوه‌یه‌كی مامناوه‌ند له‌‬ ‫سێ ساڵی راب��وردوودا یانه‌كان ‪ 4/5‬ملیار‬ ‫پاوه‌نیان تایبه‌ت كردووه‌ به‌ یاریزانه‌كانیان‪.‬‬

‫له‌باره‌ی قه‌رزاربوونی یانه‌كانیشه‌و ‌ه‬ ‫له‌ سێ وه‌رزی راب����وروودا كه‌ شایانی‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌یه‌‪ ،‬له‌ ‪ 20‬یانه‌ی خولی نایابی‬ ‫ئینگلیزی‪ ،‬له‌ وه‌رزی ‪ 2009‬ـ ‪2010‬دا‬ ‫كۆی ‪ 484‬ملیۆن پاوه‌ن و وه‌رزی ‪2010‬ـ‬ ‫‪ 361 ،2011‬ملیۆن و وه‌رزی ‪2011‬ـ ‪،2012‬‬ ‫له‌ ‪ 20‬یانه‌‪ 12 ،‬یانه‌یان ‪ 205‬ملیۆن پاوه‌ن‬ ‫قه‌رزیان هه‌بووه‌‪.‬‬ ‫ق�ه‌رزارت��ری��ن یانه‌ی خولی نایابی‬ ‫ئینگلیزی‪ ،‬یانه‌ی مانچسته‌ر سیتییه‌‪.‬‬ ‫پاڵه‌وانی وه‌رزی راب��وردووی خولی تۆپی‬ ‫ه���ه‌رچ���ه‌ن���ده‌‬ ‫پێی ئینگلیزی‪،‬‬ ‫‪ 197‬ملیۆن‬

‫یونس سمایل مام‌ه‬ ‫وه‌رزشوان و هونه‌ركار‬ ‫هونه‌ری به‌رگری و هه‌ڵگرتنی‬ ‫ق��ورس��ای��ی‪ ،‬ه��ۆك��اری له‌شساغی و‬ ‫ته‌مه‌ندرێژی و كامه‌رانیی جه‌سته‌‬ ‫و رۆحه‌‪ .‬یه‌كێك له‌و وه‌رزشكارانه‌ی‬ ‫ك��ه‌ ت��وان��ای �ه‌ك��ی ب��اش��ی ه �ه‌ی �ه‌ له‌‬ ‫ب�ه‌رزك��ردن�ه‌وه‌ی قورساییدا «یونس‬ ‫سامیل مامه‌»یه‪ ‌،‬كه‌ توانیویه‌تی له‌‬ ‫چه‌ندین پاڵه‌وانێتیدا به‌شداری بكات‬ ‫و چه‌ندین خه‌اڵت به‌ ده‌ست بهێنێت‪،‬‬ ‫ل�ه‌وب��اره‌ی�ه‌وه‌ یونس ب ‌ه رۆژنامه‌ی‬ ‫به‌یانی وت‪« :‬توانیومه‌ له‌ چه‌ندین‬ ‫پاڵه‌وانێتیدا به‌شداری بكه‌م و بگه‌مه‌‬

‫قۆناغێكی ب���ه‌رز‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ج��ێ��گ��ه‌ی س �ه‌رن��ج��ی‬ ‫ه �ه‌م��وو الی���ه‌ك بێت‪.‬‬ ‫ه�ه‌روه‌ه��ا له‌ چه‌ندین‬ ‫پاڵه‌وانیه‌تی له‌شجوانی و‬ ‫به‌رزكردنه‌وه‌ی قورسایی‬ ‫ب�ه‌ش��داری��م ك���ردووه‌ و‬ ‫چه‌ندین خه‌اڵتم به‌ده‌ست هێناوه»‪ .‬ئه‌م‬ ‫یاریزانه‌ هه‌روه‌ها توانایه‌كی باشیشی‬ ‫هه‌یه‌ له‌ یاریی بازوو شكاندندا و توانای‬ ‫خ��ۆی س �ه‌مل��ان��دووه‌‪ .‬له‌ پ��اڵ ئه‌مه‌شدا‬ ‫یونس سامیل مامه‌‪ ،‬هه‌میشه‌ هه‌وڵی‬

‫به‌یڵ یاریزانی ساڵی ئینگلته‌رایه‌‬ ‫گاریس به‌یڵی وێڵزی و یاریزانی یانەی تۆتنهام به‌فه‌رمی له‌الیه‌ن‬ ‫یه‌كێتی تۆپی پێی ئینگلیزییه‌وه‌ به‌ باشرتین یاریزانی ئه‌م وەرزەی‬ ‫خولی نایابی ئینگلیزی ده‌ستنیشانكرا‪.‬‬ ‫به‌یڵ توانی له‌ ركابه‌ریدا سه‌ربكه‌وێت به‌سه‌ر هه‌ریه‌كه‌ لە ڕوبن‬ ‫ڤان پێرسی هێرشبه‌ری مانچسته‌ر یونایتد و لویس سوارێزی هێرشبه‌ری‬ ‫یانه‌ی لیڤرپوڵ‪.‬‬ ‫به‌و شێوه‌ به‌یڵ بۆ دووه‌مجار وه‌ك باشرتین یاریزانی خولی‬ ‫ئینگلیزی ده‌ستنیشانكرا كه‌ توانیویه‌تی ‪ 19‬گۆڵ له‌ خولی نایاب‬ ‫تۆماربكات و له‌ ریزی گۆاكارانی خوله‌كه‌دا بێت‪ ،‬له‌ هه‌مان كاتیشدا‬ ‫خه‌اڵتی باشرتین یاریزانی الوی خوله‌كه‌ی پێبه‌خرشا‪.‬‬

‫پ��اوه‌ن ل ‌ه ساڵی ‪2011‬دا ق �ه‌رزار بووه‌ و‬ ‫وه‌كو ریكۆردێكیش داده‌نرێت‪ ،‬ل ‌ه ساڵی‬ ‫رابوردوودا دایبه‌زاند بۆ ‪ 99‬ملیۆن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌هۆی كڕینه‌ گرانبه‌هاكانیه‌وه‌‪ ،‬تا ئێستا‬ ‫نەیتوانیوە حساباتی رێک بکاتەوە لەگەڵ‬ ‫یاریزانەکاندا‌‪.‬‬ ‫یانه‌ی مانچسته‌ر یونایتدیش كه‌‬ ‫له‌م دواییانه‌دا پله‌ی ده‌وڵه‌مه‌ندترین‬ ‫یانه‌ی جیهانی بۆ یانه‌ی ری��اڵ مه‌درید‬ ‫به‌جێهێشت‪ ،‬به‌اڵم له‌ تۆپی پێی دوورگه‌دا‪،‬‬ ‫ل�ه‌ ه�ه‌م��وو ب��وارێ��ك��دا هێشتا ه �ه‌ر له‌‬ ‫پ��ێ��ش �ه‌وه‌ی �ه‌‪ ،‬ه �ه‌رچ �ه‌ن��ده‌‬ ‫ئاماره‌كانی ئ�ه‌م دواییه‌‬

‫ئاشكرایان كردووه‌‪ ،‬ئه‌م یانه‌یه‌ ‪ 420‬ملیۆن‬ ‫پاوه‌ن قه‌رزاره‌‪.‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی گشتی‪ ،‬كۆی گشتیی‬ ‫ق��ه‌رزاری��ی ‪ 20‬ی��ان �ه‌ی خ��ول��ی نایابی‬ ‫ئینگلیزی‪ ،‬ژماره‌ی ‪ 2/4‬ملیار پاوه‌ن نیشان‬ ‫ده‌دات‪ .‬ئ��ه‌وه‌ی جێگه‌ی سه‌رنجه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫زۆربه‌ی یانه‌كانی خولی نایابی ئینگلیزی‬ ‫له‌الیه‌ن ده‌وڵه‌مه‌نده‌ خۆماڵییه‌كانه‌وه‌‬ ‫ب��ه‌ڕێ��وه‌ ده‌ب��رێ��ن‪ ،‬ب��ۆی �ه‌ ناتوانرێت‬ ‫هه‌موو گرفته‌كان بده‌ن ‌ه پااڵ خه‌رجییه‌‬ ‫بێشوماره‌كانی خاوه‌نداره‌ عه‌ره‌به‌كانی مان‬ ‫سیتی و ئه‌برامۆڤیجی خاوه‌نی چڵسی‪،‬‬ ‫له‌م نێوه‌نده‌دا مان سیتی له‌ پاره‌دان به‌‬

‫یاریزاناندا پێشی چڵسیی داوه‌ت �ه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌رگشینه‌كانی شاری مانچسته‌ر ‪202‬‬ ‫ملیۆن یۆرۆیان له‌ سه‌رمایه‌كه‌یان خه‌رج‬ ‫كردووه‌ بۆ مافی یاریزانه‌كان‪ 30 ،‬ملیۆن‬ ‫زیاتر له‌ ‪ 173‬ملیۆن پاوه‌نه‌كه‌ی كه‌‬ ‫خاوه‌نه‌ رووسییه‌كه‌ی یانه‌ی چڵسی‪،‬‬ ‫داویه‌تی به‌ مافی یاریزانه‌كانی‪.‬‬ ‫ل ‌ه كۆتاییدا ده‌بێت چاوه‌ڕێ بین‬ ‫تاكو ببینین ئایا به‌ چه‌سپاندنی یاسای‬ ‫فیرپلی ئ��اب��ووری‪ ،‬ئ �ه‌م ئ��ام��اره‌ روو‬ ‫له‌ دابه‌زین ده‌ك��ات‪ ،‬یاخود س ‌هرانی‬ ‫خ��ول��ی ن��ای��اب ب����ه‌رده‌وام ده‌ب���ن له‌‬ ‫جوانكارییه‌كانیان‪.‬‬

‫رۆیشتنی مۆرینۆ ڕاستییە‬ ‫دارا حسێن‬

‫درووستكردن و داهێنانی ل ‌ه ئامێرە‬ ‫وه‌رزشییه‌كاندا داو ‌ه بۆ ئاسانكردنی‬ ‫به‌كارهێنانیان له‌ كاتی مه‌شقكردندا‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌مه‌ش یه‌كه‌م كورده‌ ئه‌م كاره‬ ‫بكات‪.‬‬

‫ل���ه‌ ك��ات��ێ��ك��دا‬ ‫ه��ان��ده‌ران��ی یانه‌ی‬ ‫شاهانه‌ ده‌یانه‌وێت‬ ‫ب����ڕوا ب���ه‌ ه��ه‌واڵ��ی‬ ‫رۆیشتنی م��ۆری��ن��ۆ و‬ ‫گ��ه‌ڕان��ه‌وه‌ی ب��ۆ یانه‌ی‬ ‫چێڵسی ن��ه‌ك��ه‌ن‪ ،‬ئ�ه‌و‬ ‫ه��ه‌وااڵن��ه‌ی ك �ه‌ ب��اس له‌‬ ‫گ���ه‌ڕان���ه‌وه‌ی ده‌ك����ه‌ن بۆ‬ ‫ل��ه‌ن��ده‌ن ت�ه‌ن��ه��ا ده‌ن��گ��ۆی‬ ‫رۆژن��ام��ه‌ك��ان ب��ێ��ت‪ ،‬ب �ه‌اڵم‬

‫مه‌ترسی یاری نه‌كردنه‌وه‌ی زانێتی ل‌ه ئارادایه‌‬ ‫یانه‌ی ئینته‌ر میالن بێبه‌ش ده‌بێت له‌ تواناكانی خافێر زانێتی‬ ‫به‌رگریكاری یانه‌كه‌ی بۆ ماوه‌یه‌كی زۆر و ئه‌گریش هه‌یه‌ ئه‌و یاریزانه‌‬ ‫واز له‌ یاریی كردن بهێنێت به‌هۆی تووش بوونی به‌ پێكانێكی قورس‪.‬‬ ‫زانێتی له‌ یاریی ئینتەر به‌رامبه‌ر پالێرمۆ تووشی پێكان هات به‌‬ ‫پچڕانی به‌سته‌ره‌ی پاژنه‌ی پێی و دوور كه‌وتنه‌وه‌ی بۆ ماوه‌یه‌كی زۆر‬ ‫كه‌ تا ئێستا كاتی گه‌ڕانه‌وه‌ی دیاریی نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫زانێتی ته‌مه‌نی ‪ 39‬ساڵ له‌ ساڵی ‪ 1995‬له‌ یانه‌ی بانفێڵدی‬ ‫ئه‌رجه‌نتینییه‌وه‌ چۆته‌ ئینته‌ر میالن و به‌ یه‌كێك له‌ ناودارترین‬ ‫یاریزانه‌كانی ئه‌ورپا داده‌نرێت به‌هۆی ئه‌و مێژووه‌ گه‌وره‌ی له‌گه‌ڵ‬ ‫یانه‌كه‌ی تۆماریكردووه‌‪.‬‬

‫ب �ه‌داخ �ه‌وه‌‪ ،‬مۆرینۆ دوای كۆتایی ئه‌م‬ ‫وه‌رزە به‌ فه‌رمی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ یانه‌ی‬ ‫چێڵسی و وه‌رزی داهاتوو سه‌ركردایه‌تیی‬ ‫ئه‌و یانه‌یه‌ ده‌كات‪ ،‬به‌ چاوپۆشی له‌وه‌ی‬ ‫چی به‌ده‌‌ست ده‌هێنێت و چی به‌ده‌ست‬ ‫ناهێنێت له‌ كۆتاییدا له‌گه‌ڵ یانه‌ی شاهانه‌‪،‬‬ ‫یاخود تا چه‌ند سه‌ركه‌وتو ‌و بووه‌ ل ‌ه ماوه‌ی‬ ‫سێ وه‌رزیدا له‌گه‌ڵ یانه‌كه‌ و تا چه‌ندیش‬ ‫هانده‌ران حه‌ز به‌ مانه‌وه‌ی ده‌كه‌ن و تا‬ ‫چه‌نده‌ش هانده‌رانی یانه‌ی به‌رشه‌لۆنه‌‬ ‫دڵخۆش ده‌بن به‌ رۆیشتنی و دڵخۆش ده‌بن‬ ‫به‌ بڕیاره‌كه‌ی‪.‬‬ ‫مۆرینۆ ل ‌ه ماوه‌ی ئه‌م وه‌رزدا و دوای‬ ‫ئه‌وه‌ی چه‌ند كێشه‌یه‌كی له‌گه‌ڵ ژماره‌یه‌ك‬ ‫ل�ه‌ ه��ان��د ‌هران و رۆژن��ام �ه‌ك��ان و چه‌ند‬

‫یاریزانێكیدا بۆ دروست بوو‪ ،‬هه‌ر ئه‌و‬ ‫كاته‌ بوو بڕیاریدا یانه‌كه‌ جێبهێڵێت‪.‬‬ ‫دوای ئ���ه‌وه‌ی ی��ان�ه‌ی چێڵسیش له‌‬ ‫لوتكه‌ی پێویستیدابوو پێی‪ ،‬په‌یوه‌ندیی‬ ‫پێوه ‌كرد و پاش چه‌ند سه‌ردانێكی‬ ‫مۆرینۆیش بۆ له‌نده‌ن‪ ،‬كۆتاییان به‌‬ ‫هه‌موو شتێك هێناوه‌ ته‌نها چاوه‌ڕوانی‬ ‫كۆتایی وه‌رز ده‌ك�ه‌ن بۆ راگه‌یاندنی‬ ‫رۆیشتنی به‌شێوه‌یه‌كی فه‌رمی‪.‬‬ ‫رۆیشتنی م��ۆری��ن��ۆ ته‌نها له‌‬ ‫چوارچێوه‌ی ده‌نگۆدا نه‌ماوه‌ و چه‌ند‬ ‫سه‌رچاوه‌یەكی نزیك له‌ مۆرینۆ و‬ ‫چێڵسی ئه‌وه‌یان دووپات كردووەته‌وه‌‬ ‫كه‌ كۆتایی مانگی پێنج دەڕوات و‬ ‫گەڕانه‌وه‌ی نییه‌‪.‬‬

‫نادال پاڵه‌وانێتی به‌رشه‌لۆنه‌ی تاپۆ كردووه‌‬ ‫رافائیل نادالی ئیسپانی توانی بۆ هه‌شته‌م جار نازناوی‬ ‫پاڵه‌وانێتی تێنسی به‌رشه‌لۆنه‌ی ئیسپانی به‌ده‌ستبهێنێت‪ ،‬دوای‬ ‫ئه‌وه‌ی یاریی كۆتایی له‌ نیكۆالس ئه‌ملاگرۆی هاونیشتیامنیی‬ ‫برده‌وه‌‪.‬‬ ‫نادال توانی ب ‌ه دوو كۆمه‌ڵه‌ی بێب ‌هرامبه‌ر یارییه‌كه‌ بباته‌ له‌‬ ‫ماوه‌ی كاتژمێرێك و ‪ 32‬خوله‌كدا‪ ،‬ئه‌نجامی كۆمه‌ڵه‌كانیش بریتی‬ ‫بوون له‌ (‪.)3-6( )4-6‬‬ ‫ئه‌م بردنه‌وه‌ ده‌یه‌می ن��ادال بوو له‌ ئه‌ملارگرۆ له‌ ‪10‬‬ ‫رووبه‌ڕووی بوونه‌وه‌ی نێوانیاندا‪ ،‬ئه‌و نازناوه‌ش چواره‌می نادال‬ ‫بوو له‌م وه‌رزه‌دا و ‪ 54‬هه‌م بوو له‌ ژیانیدا‪.‬‬

‫‪11‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)33‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/30‬ساڵی یەکەم‬

‫‪komalayati.bayan@yahoo.com‬‬

‫سەرەقەڵەم‬ ‫د‪ .‬عالیە فەرەج*‬ ‫دوو هەفتە جارێک دەینووسێت‬

‫هاندان‬

‫ ده‌رباره‌ی یادی كرێكاران‬

‫ـر‌ه و مەژی ده‌ژین‬ ‫بكات‪ ،‬كه‌ ڕەنگه‌ الی چینه‌كانی تر‬ ‫ئه‌مه‌ بوونی هه‌بێت‪ .‬كرێكار تاكه‌‬ ‫چینێكه‌ كه‌ ده‌سته‌به‌ری كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫نایگرێته‌وه‌ و تا ئێستا نه‌چووه‌ته‌‬ ‫خانه‌ی فه‌رمیی حكومه‌ته‌وه‌ و له‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی چوارچێوه‌ی داموده‌زگاییدا‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ وایكردووه‌ كارپێكردن‬ ‫و ئاڵوگۆڕی نرخ و به‌كارهێنانی كرێكار‬ ‫له‌الیه‌ن خاوه‌نكاره‌كانه‌وه‌‪ ،‬زۆر شتێكی‬ ‫سانا بێت و به‌ كه‌یفی خۆیان مامه‌ڵه‌یان‬

‫پێوه‌ بكه‌ن‪ .‬نه‌بوونی ده‌سته‌به‌ری‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییش‪ ،‬مانای دان نه‌نانه‌ به‌‬ ‫كرێكاران وه‌ك چینێكی خزمه‌تكاری‬ ‫خ��اوه‌ن پیشه‌ و به‌های كۆمه‌اڵیه‌تی‪،‬‬ ‫كه‌ تا دێت كرێكاران چینی پلیشاوی‬ ‫كۆمه‌ڵگا ده‌مێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫كرێكار مه‌مره‌ و مەژی ده‌ژی‬ ‫هه‌موو چینه‌كانی تر ده‌رفه‌تی‬ ‫گه‌شه‌كردنی ئابووری و پێشكه‌وتنی‬ ‫داه���ات و ئ��اب��ووری��ی��ان ت��ا ئاستێك‬

‫ده‌سته‌به‌ره‌‪ ،‬به‌اڵم كرێكار هه‌میشه‌ ب ‌ه‬ ‫سیستمی مه‌مره‌ و بژی به‌رده‌وامی به‌‬ ‫ژیان ده‌دات و سه‌رجه‌م ئه‌و كاره‌ی‬ ‫كه‌ ده‌یكات‪ ،‬له‌ داه��ات��وودا له‌سه‌ری‬ ‫پاداشت ناكرێت‪ .‬هه‌ڵكشانی داهات‬ ‫و ژی��ان��ی كۆمه‌اڵیه‌تیی كرێكار به‌‬ ‫ئاستێكه‌‪ ،‬هه‌رگیز فریای ئه‌وه‌ ناكه‌وێت‬ ‫ل �ه‌گ �ه‌ڵ پێداویستییه‌كانی ب���ازاڕدا‬ ‫خۆی هه‌ماهه‌نگ بكاته‌وه‌‪ .‬بازاڕیش‬ ‫ب�ه‌ ویستی س �ه‌رم��ای �ه‌دار و داه��ات‬

‫به‌رزه‌كان نرخه‌كه‌ی دیاری ده‌كرێت‪،‬‬ ‫ن �ه‌ك كرێكاران‪ .‬كرێی كرێكارانیش‬ ‫له‌چاو نرخه‌كانی ت��ردا‪ ،‬زۆر كه‌مه‌ و‬ ‫به‌ ده‌گمه‌ن ب �ه‌رز ده‌ك��رێ��ت�ه‌وه‪ .‬ئه‌م‬ ‫سیستمه‌ش ویستی س �ه‌رم��ای �ه‌داری‬ ‫دایهێناوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی كه‌ هه‌میشه‌ كرێكار‬ ‫وابه‌سته‌ی كاربێت و نه‌توانێت بگاته‌‬ ‫ئاستێكی ژیانكردنی وه‌ها كه‌ وابه‌سته‌ی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی خۆی نه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاماره‌كانی گیان له‌ده‌ست دان ترسناكن‬ ‫له‌چاو سااڵنی ڕاب��وردوو و هاتنه‌‬ ‫ناوه‌وه‌ی ئامێری گه‌وره‌ و پێشكه‌وتوو‬ ‫و ئ��اس��ان ب��ۆ ك���ارك���ردن‪ ،‬ژم���اره‌ی‬ ‫ئ �ه‌و كرێكاره‌ قوربانییانه‌ی كه‌ له‌‬ ‫پارێزگاكانی هه‌رێم هه‌ن‪ ،‬زۆر زیادیان‬ ‫ك��ردووه‌‪ .‬ئه‌م ئامارانه‌ ئه‌وه‌نده‌ی تر‬ ‫خراپی و مه‌ترسیی گوزه‌رانی كرێكاران‬

‫له‌ هه‌رێم ده‌رده‌خ���ه‌ن‪ .‬كرێكارێك‬ ‫ده‌م��رێ��ت‪ ،‬بێئه‌وه‌ی ك�ه‌ حساب بۆ‬ ‫خێزان و داهاتووی خێزانیی بكرێت‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌موو ئه‌و مه‌ترسییانه‌شدا‬ ‫ته‌نیا له‌ ڕاگه‌یاندنه‌كانه‌وه‌ باسی مردن‬ ‫و كه‌وتنه‌ خواره‌وه‌ی كرێكار ده‌كرێت‬ ‫و دواتر ئه‌و مردنه‌ هیچ به‌جێناهێڵێت‪.‬‬ ‫كرێكاریش مرۆڤه‌‪ ،‬خۆ بوونه‌وه‌رێك نییه‌‬ ‫له‌ ده‌ره‌وه‌ی كۆمه‌ڵگا‪ .‬كاتێك مرۆڤێك‬ ‫ده‌م��رێ��ت‪ ،‬ئ��ه‌وه‌ مرۆڤێك م���ردووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم كاتێك كرێكارێك ده‌مرێت وه‌ك‬ ‫مردن له‌ سه‌كۆی كۆمه‌اڵیه‌تیدا ته‌ماشا‬ ‫ناكرێت‪ .‬كرێكاران شتێكی گه‌وره‌یان‬ ‫له‌ ئێمه‌ ناوێت‪ ،‬ته‌نیا ئه‌وه‌نده‌ هه‌یه‌‬ ‫كه‌ وه‌ك مرۆڤ ته‌ماشایان بكه‌ین‪ ،‬نه‌ك‬ ‫وه‌ك ئامێرێك به‌ده‌ست خاوه‌ن كار و‬ ‫چینه‌كانی سه‌رووتر له‌ خۆیانه‌وه‌‪.‬‬

‫توێژە‌رێكی كۆمه‌اڵیه‌تی‪ :‬تانه‌ده‌ره‌كان خاوه‌نی په‌روه‌رده‌یه‌كی ته‌واوی منداڵی نین‬

‫تانه‌لێدان دووباره‌كردنه‌وه‌ی شكستی كۆمه‌اڵیه‌تییه‌‬

‫ڕاپۆرت‪ :‬سه‌الر هه‌ورامی‬ ‫په‌ندێكی هه‌ورامی هه‌یه‌ ده‌ڵێت‬ ‫«به‌خێ‌ مه‌ال قیامه‌ت» واته‌ تانه‌دان‬ ‫له‌یه‌كێك‪ ،‬ده‌ره‌نجامه‌كه‌ی خۆمان‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌‪ .‬تانه‌دان زیاتر بنه‌مایه‌كی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی نییه‌‪ ،‬ته‌نیا ئه‌وه‌نده‌ هه‌یه‌‬ ‫جۆرێكه‌ له‌ ئیره‌ییربدن‪ ،‬یان دۆزینه‌وه‌ی‬ ‫ه �ه‌ڵ �ه‌ی كه‌سێك و ح��ه‌زك��ردن به‌‬ ‫شكاندنی كه‌سیه‌تیی كه‌سه‌كه‌‪ .‬تانه‌دان‬ ‫له‌ كۆمه‌ڵگای كوردیدا هه‌ر هه‌بووه‌‬ ‫و تانه‌لێدراو‪ ،‬وێنه‌ی كه‌سێتییه‌كی‬ ‫شكستخواردوو بووه‌ و به‌و هۆیه‌وه‌‬ ‫ویستوویانه‌ ئه‌و كه‌سێتییه‌ دووب��اره‌‬

‫نه‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاشنا ڕەسوڵ‪ ،‬كچێكی ته‌مه‌ن ‪26‬‬ ‫ساڵه‌‪ ،‬ده‌ڵێت «زۆربه‌ی جار هاوڕێكانم‬ ‫له‌باره‌ی شتێكه‌وه‌ كه‌ الوازبووم تیایدا‪،‬‬ ‫تانه‌یان لێداوم‪ .‬تانه‌لێدان له‌ كه‌س و بۆ‬ ‫هیچ مه‌به‌ستێكیش باش نییه‌»‪ .‬ئاشنا‬ ‫ئه‌وه‌شی ده‌رخست «تانه‌لێدان له‌ كاری‬ ‫مرۆڤه‌وه‌ دووره‌ «پێویسته‌ وریا بین‪،‬‬ ‫به‌رله‌وه‌ی ئێمه‌ بكه‌وینه‌ دۆخی هه‌مان‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌وه‌ كه‌ تانه‌مان لێدوان»‪.‬‬ ‫به‌هیه‌ سادقیى ته‌مه‌ن ‪ 54‬ساڵ‪،‬‬ ‫له‌باره‌ی تانه‌لێدانه‌وه‌ ده‌ڵێت «ئه‌مه‌‬ ‫پیشه‌ی خه‌ڵكانێكه‌ ك�ه‌ خ��ۆی��ان به‌‬ ‫به‌هێز و ئه‌وانی تر به‌ الواز ده‌زانن‪.‬‬ ‫له‌ كۆمه‌ڵگه‌ی ئێمه‌شدا تانه‌لێدان به‌‬

‫نیازی كوشتنی كه‌سایه‌تیی تاكێك دێت‬ ‫كه‌ ده‌كرێته‌ پێوه‌ر بۆ كه‌سێتییه‌كی‬ ‫خ�راپ و الواز»‪ .‬به‌هیه‌ وتیشی «كه‌‬ ‫ده‌ڵێن به‌ فاڵنه‌ ك�ه‌س نه‌بم‪ ،‬وات��ای‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ من نامه‌وێت ئه‌وه‌نده‌ الواز و‬ ‫شكستخواردوو بم»‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د ئه‌حمه‌دی مامۆستاش‬ ‫له‌باره‌ی خراپیی تانه‌لێدانه‌وه‌ وتی‬ ‫«كۆمه‌ڵگای ئێمه‌ به‌داخه‌وه‌‪ ،‬له‌ جیاتی‬ ‫ئه‌وه‌ی یارمه‌تیی كه‌سی شكستخواردوو‬ ‫ب��دات گ �ه‌ڕان �ه‌وه‌ی بۆ ن��او كۆمه‌ڵگا‪،‬‬ ‫ده‌یكاته‌ منوونه‌یه‌كی خراپ و باسی‬ ‫ده‌ك��ات��ه‌وه‌»‪ .‬محه‌مه‌د زیاتر دوا و‬ ‫وتی «تانه‌ الی ئێمه‌ ئه‌گه‌رچی خراپه‌‪،‬‬ ‫ته‌مه‌نیشی كورته‌ و به‌رۆكی خۆمان‬

‫ده‌گرێته‌وه‌»‪.‬‬ ‫ئاسۆس جەالل‪ ،‬ژنی ماڵه‌وه‌‪ ،‬باسی‬ ‫له‌وه‌ كرد كه‌ ژنان زیاتر دووچاری ئه‌م‬ ‫حاڵه‌ته‌ ده‌بنه‌وه‌‪ .‬زۆربه‌ی جار ده‌كه‌ونه‌‬ ‫باسكردنی ده‌وروبه‌ری خۆیان و خاڵه‌‬ ‫الوازه‌ك��ان��ی ژنانی ده‌وروب��ه‌ری��ان به‌‬ ‫منوونه‌ ده‌هێننه‌وه‌‪ .‬ئاسۆس پێی وایه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌ر هه‌ر هۆیه‌ك بێت باش نییه‌ تانه‌‬ ‫له‌ به‌رانبه‌ره‌كه‌مان بده‌ین‪ ،‬چونكه‌‬ ‫دواج��ار ئێمه‌ش ه�ه‌ر مرۆڤین و له‌‬ ‫هه‌ندێ‌ ڕووه‌وه‌ الوازیامن هه‌یه‌‪.‬‬ ‫خ���ات���وو س �ه‌ب��ی��ح �ه‌ ع��ه‌ل��ی كه‌‬ ‫ئه‌زموونێكی زۆری ئ �ه‌م حاڵه‌ته‌ی‬ ‫كردبوو‪ ،‬وتی «ج��اران تانه‌ و ته‌شه‌ر ‬ ‫بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ به‌كارده‌هێرنا كه‌ له‌‬

‫ڕوانگه‌یه‌كه‌وه‌ زۆر الواز بوون‪ ،‬وه‌ك‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی م��اڵ و به‌خێوكردن و‬ ‫چاودێریی مندااڵن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مڕۆ وه‌ك‬ ‫نه‌خۆشییه‌كی كۆمه‌اڵیه‌تیی لێهاتووه‌‬ ‫و هه‌موو كه‌س ڕەخنه‌ و تانه‌ له‌وی‬ ‫به‌رانبه‌ر ده‌گرێت‪ ،‬بێئه‌وه‌ی الوازیی‬ ‫خۆی هه‌ست پێبكات»‪.‬‬ ‫ش���ادان ئ��ه‌وڕەح�مان‪ ،‬ت��وێ��ژەری‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬ل �ه‌وب��اره‌ی �ه‌وه‌ ده‌ڵێت‬ ‫«تانه‌لێدان نه‌خۆشییه‌كی ده‌روونییه‪‌،‬‬ ‫كه‌ به‌رده‌وام ئه‌وانه‌ی به‌رانبه‌ر به‌ خه‌ڵك‬ ‫به‌كاری ده‌هێنن‌‪ ،‬گرێیه‌كی ده‌روونییان‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬ئه‌مه‌ شتێكی زۆر خراپه‌ و هیچ‬ ‫باشییه‌كی تێدا نییه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و شته‌ی‬ ‫مبانه‌وێت به‌ خه‌ڵكی ڕابگه‌یه‌ین‪،‬‬ ‫ده‌توانین به‌ شێوه‌یه‌كی باش بیڵێین‪،‬‬ ‫نه‌ك به‌ تانه‌ و ته‌شه‌ر لێدان»‪ .‬شادان‬ ‫ڕوونیشی كرده‌وه‌‪ :‬ئه‌و كه‌سانه‌ له‌ ژیانی‬ ‫خۆشیاندا سه‌ركه‌وتوو نین و خاوه‌نی‬ ‫په‌روه‌رده‌یه‌كی ته‌واوی منداڵی نین‪.‬‬ ‫ئ�ه‌وه‌ی ده‌یانه‌وێت ئه‌نجامی بده‌ن‪،‬‬ ‫به‌ تانه‌ و ت�ه‌ش�ه‌ره‌وه‌ لێی ده‌ڕوان��ن‪.‬‬ ‫ئ �ه‌م حاڵه‌ته‌ چاره‌سه‌ریشی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم كه‌سه‌كان هه‌وڵ ناده‌ن خۆیان‬ ‫چاره‌سه‌ر بكه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌نار س��ه‌الم‪ ،‬ژن��ی م��اڵ�ه‌وه‌‪ ،‬له‌‬ ‫ب��اره‌ی تانه‌ و ت �ه‌ش �ه‌ره‌وه‌ وت��ی «من‬ ‫خه‌سووم ب��ه‌رده‌وام تانه‌ و ته‌شه‌ری‬ ‫ب��ۆم هه‌یه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم هیچكات وه‌اڵم��م‬ ‫ن �ه‌داوه‌ت �ه‌وه‌ و گوێم پێنه‌داوە‪ .‬تانه‌‬ ‫و ته‌شه‌ر هیچكات باش نییه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫كه‌سه‌كه‌ش ئه‌و شته‌ی تێدا بێت كه‌‬ ‫تانه‌كه‌ی لێده‌درێت»‪ .‬هه‌نار ئه‌م كاره‌‬ ‫به‌ خراپ وه‌سف ده‌كات و پێی وایه‌‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی به‌دبینیى خه‌ڵك به‌رانبه‌ر‬ ‫یه‌كرت‪.‬‬

‫ڕۆژان ‌ه هه‌ریه‌ك ل ‌ه ئێم ‌ه ڕووبه‌ڕووی‬ ‫فشاری هاندانی ده‌وروبه‌ری ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ل ‌ه ئه‌نجامدا ب ‌ه ئاستێك ل ‌ه ئاسته‌كان بیر‌و‬ ‫ڕەفتار‌و هه‌ڵوێسته‌كامنان كاریگه‌ر ده‌بێت‬ ‫به‌و هاندانان ‌ه‌وه‌‪ ،‬زۆرجاریش ب ‌ه شێوه‌یه‌ك‬ ‫كه‌سه‌كان كارلێك له‌گه‌ڵ هانده‌ره‌كانیان‬ ‫ده‌كه‌ن ك ‌ه ده‌بن ‌ه به‌شێك ل ‌ه پڕۆگرام‌و‬ ‫پڕۆژەكانیان‪.‬‬ ‫ل ‌ه مێژووی ژیانی عه‌شایه‌ری كوردیدا‬ ‫ل ‌ه هه‌ریه‌ك ‌ه ل ‌ه كاری هه‌ره‌وه‌زی‌و موناسه‌به‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی ‌ه خۆشه‌كان‌و هه‌قسه‌ندنه‌و ‌ه‌و‬ ‫شه‌ڕی بنه‌ماڵ ‌ه‌و عه‌رشه‌ته‌كانیشدا‪ ،‬هانده‌ر‬ ‫ڕۆڵی بنچینه‌یی خۆی بینیوه‌‪ ،‬ب ‌ه چه‌ند ناو‌و‬ ‫نازناوێك هانده‌ره‌كان ناسێرناون‪ .‬ل ‌ه كاتێكدا‬ ‫شاعیران‌و گۆرانیبێژان هانده‌ری دیوه‌خان‌و‬ ‫زه‌ماوه‌ند‌و بۆن ‌ه خۆشییه‌كان بوون‪ ،‬خاوه‌ن‬ ‫ئه‌رز‌و سه‌رۆكخێزانه‌كانیش هانده‌ری كاری‬ ‫هه‌ره‌وه‌زیی ناو كیڵگ ‌ه‌و باخه‌كان بوون‪،‬‬ ‫ژنانی سه‌ره‌ی بنه‌ماڵ ‌ه‌و عه‌شیره‌ته‌كان‬ ‫ڕۆڵی هانده‌ریان بینیو ‌ه بۆ تینپێدانی‬ ‫گیانی تۆڵه‌سه‌ندنه‌وه‌ی نێوان عه‌شیره‌ت‌و‬ ‫بنه‌ماڵه‌كان‪.‬‬ ‫هاندان ل ‌ه ئه‌مڕۆدا تاڕاده‌یه‌كی زۆر‬ ‫جیاوازه‌‪ ،‬ل ‌ه كاری دامه‌زراوه‌ییدا ك ‌ه دوو جۆر‬ ‫هانده‌رمان پێویسته‌‪ ،‬یه‌كه‌میان‪ :‬هانده‌ری‬ ‫مادیی ‌ه‌و مایه‌ی به‌رزكردنه‌وه‌ى كواڵێتیی‬ ‫كارئه‌نجامدانه‌‪ .‬دووه‌میان‪ :‬هانده‌ری‬ ‫مه‌عنه‌ویی ‌ه ك ‌ه مایه‌ی به‌رزكردنه‌وه‌ی‬ ‫ئاستی مه‌عنه‌وی‌و ئینتیامی كه‌سه‌كان ‌ه بۆ‬ ‫دامه‌زراوه‌كانیان‌و دڵخۆشبوونیان ب ‌ه بوون‌و‬ ‫كار‌و پێگه‌كانیان‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ بوونی ئه‌م دوو جۆره‌‬ ‫هانده‌ره‌دا‪ ،‬ده‌كرێت ئاڕاسته‌ی به‌كارهێنانی‬ ‫هه‌ردوو هانده‌ره‌ك ‌ه ئیجابی‌و بنیاتنه‌ر بێت‪،‬‬ ‫یان ئاڕاسته‌یان سه‌لبی‌و ڕووخێنه‌ر بێت‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی ڕووبه‌ڕووی هاندانه‌كان‬ ‫ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی مایه‌ی سه‌رنجه‌‪ ،‬ل ‌ه كوردستاندا‬ ‫زۆربه‌ی دامه‌زراوه‌كان حكومی بن‪ ،‬یان‬ ‫كۆمه‌ڵگایی‪ ،‬سیاسی بن‪ ،‬یان كۆمه‌اڵیه‌تی‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ند ‌ه هاندانی مادیی‌و مه‌عنه‌ویی‬ ‫سه‌لبی به‌كارده‌هێنن‪ .‬ل ‌ه ب ‌هرانبه‌ردا زۆر‬ ‫كه‌م هاندانی مه‌عنه‌وی و مادیی ئیجابی‬ ‫به‌كارده‌هێنن‪ .‬ئه‌م حاڵه‌ت ‌ه ب ‌ه شێوه‌یه‌ك‬ ‫به‌رد ‌هوامیی وه‌رگرتووه‌‪ ،‬خه‌ریك ‌ه هاندانی‬ ‫مادیی سه‌لبیی به‌منوون ‌ه بێبه‌شكردنی‬ ‫كه‌سه‌كان‌و دامه‌زراوه‌كان‌و گرووپه‌كان‬ ‫ل ‌ه هاندانی مادیی شیاو بۆیان‪ ،‬ده‌بێته‌‬ ‫هۆی له‌قاڵبدانی سایكۆلۆژیای كولتووری‬ ‫ئه‌م هه‌رێمه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ده‌بێت ‌ه هۆی‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی هاند ‌هران ل ‌ه سه‌رجه‌م‬ ‫دامه‌زراوه‌كاندا‪ ،‬ك ‌ه بریتین ل ‌ه كه‌سانێك‬ ‫ب ‌ه ئامانجی پاراستنی به‌رژەوه‌ندییه‌كانی‬ ‫خۆیان ڕۆڵی جێبه‌جێكاری هاندانی سه‌لبی‬ ‫ده‌گێڕن ل ‌ه هه‌ردوو حاڵه‌تی هاندانی‬ ‫مه‌عنه‌وی و مادییدا‪ .‬له‌مه‌و ‌ه ئاڕاسته‌كردن‬ ‫‌و باڵوكردنه‌وه‌ی ترس‌و تۆقاندن‌و‬ ‫زه‌وتكردنی ئازادییه‌كان‌و وه‌ستاندنی‬ ‫ته‌رقی ‌ه‌و گواستنه‌و ‌ه‌و‪...‬هتد‪ ،‬بوونه‌ته‌‬ ‫ده‌رهاویشته‌ی كاری هاندانی سه‌لبیی ناو‬ ‫دامه‌زراو ‌ه حكومییه‌كان‌و كۆمه‌ڵگاییه‌كانی‬ ‫ئه‌م هه‌رێمه‌‪.‬‬ ‫الوازیی ئاستی هۆشیاری ب ‌ه گرنگی‌و‬ ‫جۆر‌و كاریگه‌ریی هاندان‌و هاند ‌هرانه‌وه‌‪،‬‬ ‫نه‌بوونی سیسته‌می هاندان له‌ناو‬ ‫دامه‌زراوه‌كاندا حكومی بن یان كۆمه‌ڵگایی‪،‬‬ ‫الوازیی پڕۆسه‌ی به‌دامه‌زراوه‌ییكردنی‬ ‫دامه‌زراوه‌كانی كار ل ‌ه كوردستاندا‪،‬‬ ‫هۆكاری سه‌ره‌كین بۆ گه‌ش ‌ه‌و ته‌شه‌ن ‌ه‌و‬ ‫به‌رد ‌هوامبوونی هاندانی سه‌لبی ل ‌ه سه‌رجه‌م‬ ‫بوار‌و ئاسته‌كانی كاردا‪.‬‬ ‫* پسپۆڕ ل ‌ه بواری جێنده‌ر‌و خێزان‬

‫‪10‬‬ ‫‪komalayati.bayan@yahoo.com‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)33‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/30‬ساڵی یەکەم‬

‫ كۆمه‌ڵناسیی‬ ‫ خۆمانە‬ ‫ڕایان عوسامن دەینووسێت‬

‫كرێكار و‬ ‫ڕووتبوونه‌وه‌ له‌ به‌ها‬ ‫وه‌ك هه‌موو چین و‬ ‫توێژەكانی تر‪ ،‬وه‌ك هه‌موو گرووپ‬ ‫و كۆمه‌ڵه‌كانی تر‪ ،‬كرێكارانیش‬ ‫ڕۆژێكیان له‌ داماویی ژیان‬ ‫به‌ركه‌وتووه‌ و تیایدا‪ ،‬به‌داخه‌وه‌‬ ‫له‌جیاتی ئاهه‌نگگێڕان‪ ،‬خه‌ریكی كار‬ ‫و ملمالنێی ژیانی خۆیانن‪ .‬كرێكار‬ ‫ئه‌و بوونه‌وه‌ره‌یه‌ كه‌ له‌و ڕۆژەدا‬ ‫هوشیار نییه‌ به‌ ئاهه‌نگگێڕان و‬ ‫یادكردنه‌وه‌‪.‬‬ ‫كرێكار نایه‌وێت بزانێت ڕۆژێك‬ ‫هه‌یه‌ بۆ ئه‌و‪ ،‬تایبه‌ته‌ به‌ خۆی‪.‬‬ ‫هوشیارنه‌بوونی كرێكار لێره‌دا ئه‌وه‌‬ ‫نییه‌ كه‌ له‌و بۆنه‌یه‌ تێنه‌گات‪ ،‬به‌ڵكه‌‬ ‫كرێكار ده‌یه‌وێت هه‌نگاوێك له‌ ژیان‬ ‫بچێته‌ پێشه‌وه‌ و له‌ كرێكاربوون‬ ‫بكه‌وێت‪ .‬له‌ كرێكاركه‌وتنی‬ ‫كرێكاریش‪ ،‬به‌ر له‌ هه‌موو‬ ‫شتێك په‌یوه‌ندیی به‌ تێگه‌یشتنی‬ ‫كۆمه‌ڵگاوه‌ هه‌یه‌ كه‌ كه‌مرتین ڕێز و‬ ‫نرخ بۆ بوونه‌وه‌ریی ئه‌و داده‌نێت‪.‬‬ ‫لێره‌وه‌ له‌سه‌ر تێگه‌یشتنی‬ ‫چه‌وتیی كۆمه‌ڵگا بۆ كرێكار‬ ‫ده‌وه‌ستین‪ ،‬ئایا ده‌كرێت مرۆڤێك‬ ‫له‌به‌ر پیشه‌كه‌ی‪ ،‬له‌به‌ر ده‌ستكه‌وته‌‬ ‫ئابوورییه‌كانی‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌و داهات‬ ‫و سه‌رمایه‌یه‌ی كه‌ هه‌یه‌تی (ئیرت‬ ‫گرنگ نییه‌ له‌ كوێوه‌ هه‌یه‌تی)‪ ،‬له‬ ‫‌مرۆڤێكی تر به‌هادارتر و خاوه‌ن‬ ‫كه‌سێتییه‌كی به‌رزتر بێت؟ پیشه‌‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ گرنگه‌ كه‌ هوشیاریی ئێمه‌ی‬ ‫خستووه‌ته‌ هه‌ڵه‌یه‌كی به‌دبینانه‌ی‬ ‫گه‌وره‌وه‌‪ .‬هه‌موو كایه‌كانی‬ ‫ئێمه‌ بگره‌‪ ،‬هه‌مووی جۆرێكه‌‬ ‫له‌ خزمه‌تكردن‪ .‬خزمه‌ته‌كانی‬ ‫كرێكارێك ڕەنگبێت هیچی كه‌مرت‬ ‫نه‌بێت له‌ هی دكتۆر یان ئه‌ندازیار‬ ‫یاخود مامۆستا و پیاوێكی دینی‪،‬‬ ‫كه‌ كه‌مرتین مووچه‌ و ڕێزی له‌‬ ‫كۆمه‌ڵگاش ده‌ستده‌كه‌وێت‪ .‬ئه‌و‬ ‫ڕێزه‌ ئێمه‌ین كه‌ نایده‌ینه‌ كرێكارێك‬ ‫و زیاد له‌ پێویست ده‌یده‌نه‌‬ ‫كارمه‌ندێكی یه‌خه‌ سپی‪ .‬ئه‌و‬ ‫بێحورمه‌تییه‌ ئێمه‌ین كه‌ ب ‌هرانبه‌ر‬ ‫كرێكارێك ده‌یكه‌ین‪ ،‬له‌ چینێكی‬ ‫ده‌ستهات بااڵ و ئه‌په‌ كاڵس خۆش‬ ‫ده‌بین‪ .‬كرێكار له‌ دیدی ئێمه‌وه‌‬ ‫مرۆڤێك نیی ‌ه خاوه‌ن به‌ها‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌‬ ‫ناشێت ڕێزی بگرین‪ .‬كرێكار ئیرت‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ده‌سته‌مۆ‪ ،‬له‌ هه‌مبه‌ر‬ ‫بڕە پاره‌یه‌كی كه‌م و كرێیه‌كی‬ ‫ڕۆژانه‌ی ناچیزدا‪ ،‬كۆمه‌ڵگا منه‌تی‬ ‫به‌سه‌ردا ده‌كات‪ .‬قسه‌كه‌ ئه‌وه‌ نییه‌‬ ‫كه‌ كێ‌ ده‌توانێت شایه‌نی باشرتین‬ ‫ژیان و ده‌ستهات و ده‌ستكه‌وتی‬ ‫ئابووری بێت‪ ،‬مه‌ترسییه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ كرێكاربوون الی ئێمه‌ هێشتا‬ ‫عه‌یبه‌یه‌كی گه‌وره‌یه‌ و به‌ ناوهێنانی‬ ‫ڕاسته‌وخۆ ئێمه‌ بۆ خوارترین پله‌ی‬ ‫ڕێزی مرۆڤ شۆڕ ده‌كاته‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫وته‌ به‌ ناوبانگه‌كه‌ی كارل ماركسامن‬ ‫بیرده‌خاته‌وه‌ كه‌ ده‌ڵێت‪ :‬له‌ هه‌ر‬ ‫كۆمه‌ڵگایه‌كدا سه‌رمایه‌ بووه‌ به‌ها‪،‬‬ ‫بۆ ڕێز و پێگه‌ی مرۆڤ مه‌پرسه‌‪.‬‬ ‫به‌ڕاست ئێمه‌ ئه‌مڕۆ به‌ هه‌موو‬ ‫پێوه‌رێك كرێكارمان له‌ به‌های‬

‫ڕاپۆرتێكی شیكاریی به‌یان‬

‫ڕایان عوسامن‬

‫ل����ه‌ب����اره‌ی ژی����ان و ڕەوش����ی‬ ‫كرێكارانه‌وه‪ ‌،‬وه‌ك خوارترینی چینی‬ ‫كۆمه‌ڵگا له‌ ڕووی ڕێز و به‌های مرۆیی‬ ‫و داهاتی ئابوورییه‌وه‌‪ ،‬ته‌نیا له‌ ساڵیاد‬ ‫و ڕۆژی جیهانیی كرێكاراندا قسه‌وباس‬ ‫دێته‌وه‌ پێشه‌وه‌‪ .‬كرێكاران ئه‌و چینه‌ن‬ ‫كه‌ ده‌ستهات و پێگه‌ی كۆمه‌اڵیه‌تییان‪،‬‬ ‫كه‌مرتین و خوارترینی چینه‌كانی تری‬ ‫كۆمه‌ڵگایه‌ و ئه‌وان ته‌نیا چین و توێژێكن‬ ‫كه‌ ناتوانن وه‌ك پێویست له‌ ڕۆژی‬ ‫خۆیاندا ئاماده‌بن و بارودۆخیشیان تا‬ ‫دێت‪ ،‬له‌چاو هه‌ڵكشانی چینه‌كانی تردا‬ ‫هیچ پێشكه‌وتن و هاتنه‌ سه‌ره‌وه‌یه‌ك‬

‫به‌خۆوه‌ نابینێت‪.‬‬ ‫خۆیان ئاماده‌ی یاده‌كه‌ نین‬ ‫كرێكاران ته‌نیا چینێكن كه‌ له‌ یادی‬ ‫خۆیاندا ناتوانن ئاماده‌بن‪ .‬ته‌نیا چینێك‬ ‫كه‌ ناتوانن له‌و ڕۆژەی كه‌ تایبه‌ته‌ به‌‬ ‫خۆیان‪ ،‬وه‌ك پێویست بوونیان هه‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ده‌رخ��ه‌ری ئه‌وه‌یه‌ كه‌ یادی‬ ‫كرێكاران هیچ بایه‌خێكی ئه‌وتۆی نییه‌‬ ‫و ناتوانێت ڕەوشی كرێكارانی جیهان‬ ‫و ئێمه‌ش تا ئاستێك بباته‌ پێشه‌وه‌‪.‬‬ ‫یادكردنه‌وه‌ بۆ چینێكی وه‌ك كرێكاران‪،‬‬ ‫ته‌نیا خه‌ونێكی وه‌دی��ن �ه‌ه��ات��ووه‌ و‬ ‫هه‌موو ساڵێك منایش ده‌كرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی��ادك��ردن��ه‌وه‌ كاتێك شوێنی خۆی‬ ‫ده‌گرێت‪ ،‬ژیان و گوزه‌رانی كرێكاران‬ ‫الیه‌كی لێبكرێته‌وه‌ و له ‌كارنامه‌ی‬ ‫حكومه‌تدا ژیانی كرێكاران و بیمه‌ی‬

‫كرێكــــاران مه‌مــــــ‬ ‫كار و دیاریكردنی نرخ و كاتی كاركردن‬ ‫به‌ ئه‌ندازه‌یه‌ك باش بكرێن‪ ،‬كه‌ كرێكار‬ ‫بتوانێت به‌رده‌وام بێت له‌سه‌ر كاركردن‬ ‫و خزمه‌تی كۆمه‌ڵگاش بكات‪.‬‬ ‫كرێكار خاڵییه‌ له‌ ڕێز و به‌ها‬ ‫نیگه‌رانیی كرێكاران ئه‌وه‌یه‌ كه‌ له‌‬ ‫خوارترینی ڕێزگرتن و ته‌ماشاكردنی‬ ‫ك��ۆم��ه‌ڵ��گ��ادان‪ .‬ئ���ه‌و چ��ی��ن��ان�ه‌ی كه‌‬ ‫ده‌ستهاتیان ب �ه‌رزه‌‪ ،‬هه‌میشه‌ پێگه‌ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیشیان الی كۆمه‌ڵگا و‬

‫خه‌ڵك بانرته‌‪ .‬به‌داخه‌وه‌ كۆمه‌ڵگا ل ‌ه‬ ‫چاوێكی مرۆڤانه‌وه‌ ناڕوانێته‌ كرێكار‬ ‫و هه‌میشه‌ تێگه‌یشتنی چینه‌كان و‬ ‫پێگه‌یان‪ ،‬تێگه‌یشتنێكه‌ كه‌ له‌ سه‌رمایه‌‬ ‫و ك����اره‌وه‌ ه��ه‌ڵ��ق��واڵوه‌‪ ،‬ب��ۆی �ه‌ ئه‌و‬ ‫دی��ده‌ی كۆمه‌ڵ هه‌یه‌تی بۆ كرێكار‪،‬‬ ‫دیدێكه‌ كه‌ پشتئه‌ستووره‌ به‌ ڕوانینی‬ ‫سه‌رمایه‌دارییانه‌ی دوور له‌ مرۆڤایه‌تی‪.‬‬ ‫ئه‌و دی��ده‌ی كه‌ كرێكاری كردووه‌ته‌‬ ‫خوارترینی چینه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‪.‬‬

‫دیدێكه‌ كه‌ له‌ سه‌رمایه‌وه‌ ده‌ڕوانێت ‌ه‬ ‫پێگه‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی و مرۆڤبوونی‬ ‫به‌ پێوه‌ری سه‌رمایه‌ خوێندووه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ئێستاش له‌ واڵتی ئێمه‌دا هه‌مان‬ ‫تێگه‌یشنت بۆ كرێكاره‌كه‌ جێگیر كراوه‌‪.‬‬ ‫هیچ گه‌ره‌نتییه‌كیش نییه‌‬ ‫ت��ا ه �ه‌ن��ووك �ه‌ش ل �ه‌ كۆمه‌ڵگای‬ ‫خۆماندا هیچ یاسایه‌ك نییه‌ ژیانی‬ ‫كرێكاران ڕێكبخات و گه‌ره‌نتیی ژیان‬ ‫و به‌رده‌وامبوونی كرێكاران ده‌سته‌به‌ر‬

‫فه‌رمانبه‌رێك‪ :‬مێرده‌كه‌م وتی له‌به‌ر منداڵه‌كه‌مان واز له‌ ده‌وامه‌كه‌ت بهێنه‬

‫منداڵ؛ سه‌رئێشه‌یه‌كی تری ژنانی فه‌رمانبه‌‌ر‬ ‫ڕاپۆرت‪ :‬ئاراس ڕەفیق‬ ‫ژیان له‌مڕۆدا به‌شێوه‌یه‌ك ئاڵۆز بووه‌‪،‬‬ ‫زۆربه‌مان نامانپه‌رژێته‌ سه‌ر ئه‌ركه‌كانی‬ ‫ڕۆژان �ه‌م��ان ل ‌ه ب��واری كۆمه‌اڵیه‌تی و‬ ‫ئابووری و بواره‌كانی تری ئیداری‪ .‬به‌اڵم‬ ‫له‌ الی ئافره‌تان به‌ تایبه‌تی ئه‌وانه‌ی كه‌‬ ‫فه‌رمانبه‌رن له‌ داموده‌زگاكانی حكومه‌تدا‬ ‫و ئه‌ركی م��اڵ��داری و دایكایه‌تیشیان‬ ‫له‌سه‌ره‌‪ ،‬زه‌حمه‌ترته‌‪.‬زۆربه‌یان ڕووبه‌ڕووی‬ ‫كێشه‌ بوونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌دیه‌ ڕەئ��ووف كه‌ مامۆستایه‌‬ ‫و خاوه‌نی دوو منداڵه‌‪ ،‬له‌و باره‌یه‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێت «ژیامنان زۆر گرانه‌ له‌ئێستادا‪،‬‬ ‫چونكه‌ من منداڵه‌كانم نه‌چوونه‌ته‌‬ ‫دایه‌نگا و زۆربه‌ی كاته‌كان الی خه‌سووم‬ ‫جێیان ده‌هێڵم‪ ،‬ئه‌ویش نه‌خۆشه‌ و‬ ‫ناتوانێت به‌پێی پێویست ئاگای لێیان‬ ‫بێت‪ .‬كاتێكیش له‌ ده‌وام ته‌واو ده‌بم‪،‬‬ ‫ئیدی ناتوانم ساتێكیش خه‌ریكی ئه‌وه‌بم‬ ‫كه‌مێك زانیاری ده‌رب��اره‌ی ئه‌و وانه‌یه‌‬ ‫فێرببم ل ‌ه ڕێگه‌ی خوێندنه‌وه‌ی كتێبه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی��ان له‌ ڕێگه‌ی ئینته‌رنێته‌وه‌‪ ،‬ڕۆژان �ه‌‬ ‫له‌ خوێندنگه‌دا به‌ خوێندكاره‌كامنی‬ ‫بڵێمه‌وه‌»‪ .‬هه‌دیه‌ وتیشی‪« :‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئ �ه‌وه‌ش��دا له‌ناو خوێندنگ ‌ه زۆرب��ه‌ی‬ ‫كاته‌كان له‌ بیری منداڵه‌كامندام‪ ،‬ترسم‬ ‫هه‌یه‌ تووشی شتێك بنب»‪.‬‬ ‫س�ه‌رك�ه‌وت باقی ده‌ڵێت «له‌به‌ر‬ ‫ئ��ه‌وه‌ی خ��ۆم و خێزانم ه�ه‌ردووك�مان‬ ‫مامۆستاین‪ ،‬منداڵێكیشامن هه‌یه‌‪ ،‬ناچار‬ ‫ده‌وامه‌كه‌مان گواسته‌وه‌ بۆ شوێنێك‬ ‫كه‌ دایه‌نگای تێدا بێت‪ ،‬چونكه‌ مۆڵه‌تی‬ ‫دایكایه‌تی دوو ساڵه‌‪ .‬باشرتین ڕێگا‬ ‫بۆ ده‌رب��ازب��وون له‌و كێشه‌یه‌ ئه‌وه‌یه‌‬

‫حكومه‌ت هه‌وڵی چاككردنی دایه‌نگا و‬ ‫باخچه‌ی ساوایان بدات به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫سه‌رده‌میانه‌‪ ،‬بۆ ئ �ه‌وه‌ی متامنه‌ له‌ناو‬ ‫خه‌ڵكیدا دروست بكه‌ن منداڵه‌كانیان‬ ‫بنێرن بۆ دایه‌نگاكان»‪.‬‬ ‫جوانه‌ تاهیر له‌و باره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت‬ ‫«من ئێستا جگه‌ له‌ مۆڵه‌تی دایكایه‌تی‪،‬‬ ‫ساڵێكی تریشم كردووه‌ به‌ مۆڵه‌تی بێ‌‬ ‫مووچه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی بتوانم به‌و شێوه‌یه‌ی‬ ‫خۆم ده‌مه‌وێت ئاگام له‌ منداڵه‌كه‌م‬ ‫بێت‪ ،‬چونكه‌ زۆرب��ه‌ی شوێنه‌كان به‌‬ ‫تایبه‌تی گوند و ناحیه‌كانیش‪ ،‬دایه‌نگایان‬ ‫تێدا نییه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر دایه‌نگایه‌كیش هه‌بێت‬ ‫كه‌مێك گرنگیی پێ درابێت‪ ،‬ته‌نیا له‌ناو‬ ‫ش��اره‌ گه‌وره‌كاندا بوونی هه‌یه‌‪ .‬بۆیه‌‬

‫ناچار ده‌بێت زۆربه‌ی ئه‌و ئافره‌تانه‌ی ك ‌ه‬ ‫شوێنی نیشته‌جێبوونه‌كه‌یان دایه‌نگایان‬ ‫تێدا نییه‌‪ ،‬منداڵه‌كانیان بنێرنه‌ الی كه‌سه‌‬ ‫نزیكه‌كانی خۆیان‪ ،‬یان ده‌بێت وه‌كو من‬ ‫بۆ چه‌ند ساڵێك واز له‌ ده‌وام بهێنێن تا‬ ‫منداڵه‌كانیان گه‌وره‌ ده‌بن»‪.‬‬ ‫(چ‪.‬ك) ك��ه‌ ن �ه‌ی��وی��س��ت ن��اوی‬ ‫خۆی بڵێت‪ ،‬له‌باره‌یه‌وه‌ وتی «له‌گه‌ڵ‬ ‫هاوسه‌ره‌كه‌مدا ده‌بێته‌ ناخۆشیم‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت‪ :‬واز له‌ ده‌وامه‌كه‌ت بهێنه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و پاره‌یه‌ی له‌وێ‌ وه‌ریده‌گریت‪ ،‬من‬ ‫ئاماده‌م به‌ زیاده‌وه‌ بتده‌مێ‌‪ ،‬ب ‌ه مه‌رجێك‬ ‫ئ��ه‌و منداڵ ‌ه ل �ه‌ژێ��ر س��ای �ه‌ی خۆتتدا‬ ‫پ �ه‌روه‌رده‌ ببێت‪ ،‬چونكه‌ منداڵه‌كه‌مان‬ ‫هه‌ر ڕۆژە و الی كه‌سێكامن دایده‌نێین‪.‬‬

‫ڕۆژێك الی خه‌سوومه‌‪ ،‬ڕۆژێكی تر الی‬ ‫دایكم‪ ،‬كامیان بۆی بگونجێت الی ئه‌ویان‬ ‫دایده‌نێین»‪.‬‬ ‫(ب‪.‬ك) ك ‌ه خوێندكاری قۆناغی‬ ‫ئ��ام��ادده‌ی��ی��ه‪ ‌،‬ل �ه‌م ب��اره‌ی��ه‌وه‌ ده‌ڵێت‬ ‫«زۆرجار مامۆستای وانه‌ی ئینگلیزیامن‬ ‫منداڵه‌كه‌ی هێناوه‌ بۆ خوێندنگه‌ و‬ ‫له‌كاتی وانه‌وتنه‌وه‌دا منداڵه‌كه‌ی له‌گه‌ڵ‬ ‫بووه‌‪ ،‬له‌ناو پۆلدا هه‌تا كۆتایی وانه‌كه‌‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ وه‌كو پێویست وانه‌كه‌ی به‌‬ ‫خوێندكاره‌كان بڵێته‌وه‌ و سه‌رقاڵ بووه‌‬ ‫به‌ منداڵه‌كه‌وه‌»‪.‬‬ ‫ئه‌و وتیشی «مامۆستا له‌وكاتانه‌دا‬ ‫كه‌سێك نه‌بووه‌ منداڵه‌كه‌ی ال جێبهێڵێت‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری خوێندنگه‌ش یارمه‌تیی داوه‌‪،‬‬

‫چونكه‌ له‌الیه‌كه‌وه‌ مامۆستای وانه‌ی‬ ‫ئینگلیزیامن كه‌مه‌‪ ،‬له‌الیه‌كی ت��ره‌وه‌‬ ‫هاوكاریی مامۆستای كردووه‌‪.‬‬ ‫له‌ واڵت �ه‌ پێشكه‌وتووه‌كان هانی‬ ‫كه‌مبوونه‌وه‌ی منداڵ و كۆنرتۆڵكردنی‬ ‫ده‌درێ�����ت‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ش ب��ه‌ ئامانجی‬ ‫ده‌س��ت �ڕاگ �ه‌ی��ش�تن ب��ه‌ پ������ه‌روه‌رده‌ و‬ ‫به‌خێوكردنیان وه‌ك پێویست‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ش‬ ‫ك ‌ه كاروباری ئه‌و فه‌رمانگانه‌ی كه‌ دایكانی‬ ‫تێدان‪ ،‬كێشه‌ی تێنه‌كه‌وێت‪ .‬ل ‌ه واڵتی‬ ‫ئێمه‌شدا به‌ تازه‌یی ئه‌م گرفته‌ خه‌ریكه‌‬ ‫ده‌رده‌ك �ه‌وێ��ت‪ .‬باشرته‌ كۆنرتۆڵكردنی‬ ‫منداڵ به‌ تایبه‌ت بۆ ئه‌و خێزانانه‌ی كه‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ریان هه‌یه‌‪ ،‬ببێته‌ پێویستییه‌كی‬ ‫ئه‌مڕۆ و بیری لێ بكرێته‌وه‌‪.‬‬

‫‪13‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)33‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/30‬ساڵی یەکەم‬

‫‪birura_bayan@yahoo.com‬‬

‫سزای تاوانباران و تێڕوانینێكی ئه‌خالقییانه‬ ‫مودریك عه‌لی عارف‬ ‫وه‌ك سه‌رجه‌م كایه‌ و به‌شه‌كانی‬ ‫دی��ك�ه‌ی ژی��ان��ی م��رۆڤ و یاساكانی‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی كۆمه‌ڵگه‌ی مرۆڤایه‌تی‬ ‫به‌گشتی‪ ،‬ئه‌رك و پێویسته‌ كه‌ «یاسای‬ ‫س���زادان» ڕەچ���اوی هه‌ندێ‌ ڕێسا و‬ ‫س��ن��ووری یاسایی و ئه‌خالقیی تێدا‬ ‫بكرێت‪ .‬ه���ه‌روه‌ك پێویستیشه‌ ئه‌م‬ ‫ڕێكاره‌ یاساییه‌ و گرتنه‌به‌ری ڕێوشوێنی‬ ‫سزادانی تاوانباران و سه‌رپێچیكاران‬ ‫ئه‌خالقییاتی تایبه‌ت به‌ خۆی هه‌بێت‪،‬‬ ‫به‌ هیچ هۆ و پاساوێك سنووری ئه‌و‬ ‫ئه‌خالقیاتانه‌ نه‌به‌زێرنێت‪.‬‬ ‫له‌م سۆنگه‌یه‌وه‌ و له‌ژێر ڕۆشنایی‬ ‫چه‌ند ئایه‌تێكی قورئانی پیرۆزی له‌‬ ‫[أن ال َت��� ِز ُرواْ‬ ‫چه‌شنی ئ�ه‌م ئایه‌تا‌نه‌ ْ‬ ‫وا ِز َر ٌة ِو ْز َر ُأخْ ري‪ ].‬و ْ‬ ‫[أن لَ ْي َس لِلاَ ِ ْنسانِ‬ ‫اِ ّال َما َس َعي‪ ].‬و [وال َي ْج ِر َمن َُّك ْم َش َن َئ ُ‬ ‫َان‬ ‫َق ْو ٍم ع يَ​َل ْأن لاَ َت ْع ِد ُلواْ اِ ْع ِد ُلواْ هُ و أ ْق َر ُب‬ ‫لِل َّت ْقوي‪ ،].‬هه‌روه‌ها م��ادده‌ و بڕگه‌‬ ‫یاساییه‌ هاوشێوه‌كانی ئه‌م ئایەتانه‌ له‌‬ ‫ڕووی مه‌غزا و ماناوه‌‪ ،‬كه‌ له‌ ده‌ستوور‬ ‫و یاسای زۆربه‌ی واڵته‌كاندا ده‌قێكی‬ ‫هاوشێوه‌ی مانای ئه‌م ئایه‌تانه‌ بوونی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬وه‌ك م��ادده‌ی (‪ )24‬له‌ ده‌قی‬ ‫پ����رۆژەی ڕەش��ن��ووس��ی ده‌س��ت��ووری‬

‫ه�ه‌رێ��م��ی ك��وردس��ت��ان‪ ،‬ك �ه‌ ده‌ڵێت‬ ‫«سزادان كه‌سییه‌‪ ،‬ئازادی و شكۆمه‌ندیی‬ ‫مرۆڤ پارێزراون»‪ .‬ئایا پێویست ناكات‬ ‫پێداچوونه‌وه‌یه‌كی جددی بكرێته‌وه‌ به‌‬ ‫هه‌ندێ‌ له‌و حوكم و سزا یاساییانه‌ی‬ ‫ك�ه‌ ب�ه‌س�ه‌ر به‌شێك ل�ه‌ تاوانباراندا‬ ‫ده‌سه‌پێرنێن و جێبه‌جێ‌ ده‌كرێن؟‬ ‫ده‌بینین كه‌ هه‌ندێك له‌و حوكم و‬ ‫سزایانه‌ ده‌بنه‌ هۆی كوشنت و له‌ناوبردن‬ ‫و تێكشكاندنی كه‌رامه‌ت و كه‌سێتی‬ ‫و ئینسانیه‌تی ن��ه‌ك ته‌نها كه‌سی‬ ‫تاوانبار‪ ،‬به‌ڵكو ده‌بێته‌ هۆی تێكشكان‬ ‫و له‌ناوبردنی كه‌رامه‌ت و كه‌سێتی و‬ ‫ژیانی چه‌ندین كه‌سی دیكه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌وان‬ ‫هیچ گوناهێكیان نییه‌ و هیچ تاوان‬ ‫و سه‌رپێچییه‌كیان ئه‌نجام ن��ه‌داوه‪.‬‬ ‫سزایه‌كی وه‌ك حوكمی زیندانیكردنی‬ ‫هه‌ندێ‌ تاوانبار به‌ چه‌ندین ساڵ مانه‌وه‌‬ ‫له‌ پشت میله‌كانی به‌ندینخانه‌وه‌‪ ،‬یان‬ ‫سزای غه‌رامه‌كردنێكی زۆر‪ ،‬كه‌ نه‌ك به‌‬ ‫كه‌سی تاوانبار نادرێت و هه‌ڵناسوڕێت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو هه‌ندێ‌ جار به‌ خێزان و بنه‌ماڵه‌‬ ‫و عه‌شیره‌ت و خه‌ڵكی گوندێكیش‬ ‫ده‌سته‌به‌ر نابێت‪.‬‬ ‫له‌م حاڵه‌تانه‌دا ده‌بینین‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫ته‌نها كه‌سی تاوانبار و سه‌رپێچیكار نییه‌‬ ‫له‌ كاتی سزادانیدا تۆڵه‌ی تاوانه‌كه‌ی‬ ‫ده‌دات����ه‌وه‌ و س �زا ده‌درێ���ت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫خێزانێك و كۆمه‌ڵه‌ كه‌سێكی بێتاوان‬ ‫ده‌كه‌ونه‌ ناو ده‌رده‌سه‌ری‪ ،‬ژن‪ ،‬منداڵ‪،‬‬ ‫باوك‪ ،‬دایك‪ ،‬خوشك و برا هه‌موویان‬ ‫ده‌كه‌ونه‌ ناو تااڵوی سزای تاوانێكەوە‬ ‫کە ئه‌نجامیان نه‌داوه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵبه‌ته‌ ئه‌م بابه‌ته‌ی ئێمه‌ نه‌‬ ‫بۆ به‌رگریكردنه‌ له‌ تاوانباران‪ ،‬نه‌ بۆ‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی سزا و تاوانی تاوانبارانه‌‪،‬‬

‫نه‌ بۆ ڕێخۆشكردنیشه‌ بۆ ئه‌نجامدانی‬ ‫ت��اوان‪ ،‬به‌ڵكو بۆ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ خ��زم و‬ ‫كه‌سانی نزیك و بێ‌ تاوانی كه‌سی‬ ‫ت��اوان��ب��ار‪ ،‬به‌ ه��ۆی س �زادان��ی كه‌سی‬ ‫تاوانباره‌وه‌ سزا نه‌درێن و نه‌كه‌ونه‌ ناو‬ ‫ت��ااڵوی ژیان و به‌دبه‌ختی و عه‌زابی‬ ‫تاوانی ئه‌نجام ن��ه‌دراوه‌وه‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌وه‌ش زیاتر بۆ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ به‌ سزادانی‬ ‫تاوانبارێك چه‌ندین تاوانباری دیكه‌‬ ‫دروس��ت نه‌بێت له‌ناو خێزانه‌كاندا‪،‬‬ ‫به‌ هۆی كه‌وتنه‌ ناو كێشه‌ی سزادانی‬ ‫كه‌سێكی خێزانه‌كه‌یانه‌وه‌‪ ،‬له‌ پێناو‬ ‫ده‌ربازبوونیان له‌و حاڵه‌ته‌ نه‌خوازراوه‌‬ ‫په‌نا نه‌به‌ن بۆ ئه‌نجامدانی تاوانی دیكه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك ئ �ه‌وه‌ی دزی بكه‌ن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫غه‌رامه‌ی كه‌سه‌ گیراوه‌كه‌یان بده‌ن‬ ‫تا ئازاد بكرێت‪ ،‬یان به‌ هۆی گیرانی‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاره‌كه‌یانه‌وه‌ تووشی الدان‬ ‫و تاوانی ئه‌خالقی و كۆمه‌اڵیه‌تی و‬ ‫په‌نابردن بۆ مادده‌ هۆشبه‌ره‌كان و ‪...‬‬ ‫بنب‪.‬‬ ‫وا ده‌زانم له‌م بواره‌دا پێویستامن‬ ‫به‌ توێژینه‌وه‌ی یاسایی و كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫و ده‌رووناسیی ورد و قووڵ هه‌یه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌ ژیانی ژن و مناڵ و كه‌سوكاری ئه‌و‬ ‫گیراوانه‌ بكۆڵێته‌وه‌‪ ،‬بزانێت پاش گیران‬ ‫و زیندانیكردنی سه‌رپه‌رشتیار‪ ،‬یان‬ ‫ئه‌ندامێكی خێزانه‌كه‌یان تووشی چه‌ند‬ ‫كێشه‌ و گرفتی ئابووری و ده‌روونی و‬ ‫فیكری و كۆمه‌اڵیه‌تی و ئه‌خالقی بوون‪،‬‬ ‫چ باجێكی گ�ه‌وره‌ و گرانیان داوه‌ و‬ ‫ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر سه‌رنجێكی ورد بده‌ین له‌‬ ‫فه‌لسه‌فه‌ی دانانی «یاسای سزادان» و‬ ‫(تۆڵه‌ سه‌ندنه‌وه‌) له‌ تاوانباران‪ ،‬یاخود‬ ‫ڕامانێكی قووڵامن هه‌بێت له‌ قورئانی‬

‫پیرۆز و ئه‌و ده‌ق�ه‌ شه‌رعییانه‌ی ك ‌ه‬ ‫په‌یوه‌سنت به‌ مه‌سه‌له‌ی س���زادان و‬ ‫حوكمی تاوانبارانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا تێده‌گه‌ین‬ ‫و بۆمان ده‌رده‌ك �ه‌وێ��ت كه‌ حوكم و‬ ‫سزای تاوانبار بۆ نه‌هێشتنی تاوانه‌‪،‬‬ ‫یان ب�ه‌الی كه‌مەوە بۆ كه‌مكردنه‌وه‌‬ ‫و سنوورداركردنی تاوانه‌‪ ،‬ئه‌م مانا و‬ ‫مه‌دلوله‌ جوان و گرنگه‌ش له‌ قورئانی‬ ‫پیرۆزدا زۆر به‌ جوانی و به‌ ڕوونی‬ ‫باسی لێوه‌كراوه‌‪ ،‬وه‌ك ده‌فه‌رمووێت‬ ‫صاص َح ٌ ُ‬ ‫باب‬ ‫[ولَ ُك ْم يِف ال ِق ِ‬ ‫ول الاَ ْل ِ‬ ‫ياة يا أ يِ‬ ‫لَ َع َّل ُك ْم َت َت ُقون‪].‬البقرة (‪ .)179‬واته‌‪ :‬له‌‬ ‫سزادان و تۆڵه‌ سه‌ندنه‌وه‌ و كوشتنی‬ ‫كه‌سی بكوژدا ژیان هه‌یه‌! ئه‌ی ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی كه‌ هۆشیار و ژیر و خاوه‌ن‬ ‫عه‌قڵن!‬ ‫كاتێك كه‌ به‌ ڕووك�ه‌ش ته‌ماشای‬ ‫ئایه‌ته‌كه‌ بكه‌یت‪ ،‬نامۆیی و خاڵێكی‬ ‫ناسازگار ده‌بینی‪ ،‬كه‌ ئه‌وه‌ یانی چی‬ ‫و چۆنه‌ كه‌ كوشتنی كه‌سێك ژیانی‬ ‫تێدایه‌؟! كاتێك تۆ بكوژێك «قصاص»‬ ‫ده‌ك��ه‌ی��ت و ده‌ی��ك��وژی��ت و س �زای‬ ‫ده‌ده‌ی��ت‪ ،‬وات�ه‌ ئ�ه‌وه‌ ده‌بێته‌ مایه‌ی‬ ‫ژیان بۆ كه‌سانی دیكه‌ و ئه‌نجامنه‌دانی‬ ‫تاوانی كوشنت له‌ الیه‌ن خه‌ڵكییه‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌وابوو «قصاص» ـ كه‌ به‌ مانای سزا به‌‬ ‫ئه‌ندازه‌ی تاوانه‌ ـ ته‌نها بۆ له‌ناوبردنی‬ ‫تاوانبار نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو بۆ نه‌هێشنت و‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی ت��اوان و ڕێگه‌گرتنه‌‬ ‫له‌ دروستبوونی تاوانباری دیكه‌ و بۆ‬ ‫پاراستنی گیان و ژی��ان و كه‌رامه‌تی‬ ‫ئینسانه‌كانی دیكه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌ ڕوانگه‌ی ئه‌و چه‌ند سه‌رنج و‬ ‫قسه‌یه‌ی سه‌ره‌وه‌مان‪ ،‬ئه‌م پێشنیاره‌ی‬ ‫خواره‌وه‌ ده‌خه‌ینه‌ به‌رده‌م حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم به‌ گشتی‪ ،‬ئه‌ندامانی په‌رله‌مان‪،‬‬

‫لیژنه‌ی یاسایی و شه‌رعی به‌ تایبه‌تی‪،‬‬ ‫ئه‌نجوومه‌نی دادوه‌ری‪ ،‬وه‌زاره‌ت��ی‬ ‫داد‪ ،‬وه‌زاره‌ته‌كانی ناوخۆ و كاروباری‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی و ئ �ه‌وق��اف‪ ،‬زان��ای��ان و‬ ‫شه‌رعناسان به‌تایبه‌ترت‪ ،‬كه‌ به‌م شێوه‌یه‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ كه‌سوكاری تۆمه‌تبار و‬ ‫تاوانبار و گیراوه‌كاندا بكرێت‪:‬‬ ‫ی���ه‌ك���ه‌م‪ :‬ك��ات��ێ��ك ت��اوان��ب��ار و‬ ‫سه‌رپێچیكارێك ت��اوان��ێ��ك ئه‌نجام‬ ‫ده‌دات ـ ئیرت به‌ ئه‌نقه‌ست بێت یان‬ ‫نا ـ جارێ‌ هه‌ر له‌ سه‌ره‌تاوه‌ له‌ پێناو‬ ‫گرتنی ئه‌ودا ـ وه‌ك فشارێك بۆیان ـ‬ ‫نابێ‌ په‌نا بربێت بۆ ده‌ستبه‌سه‌ركردن‬ ‫و گرتن و سزادانی كه‌سه‌ نزیكه‌كانی‪،‬‬ ‫چونكه‌ وانازانم هیچ ده‌قێكی شه‌رعی و‬ ‫حوكمێكی یاسایی و ئه‌خالقێكی مرۆیی‬ ‫ڕێگه‌ به‌م كاره‌ بدات‪ ،‬چونكه‌ وه‌ك له‌‬ ‫ئایه‌ته‌كانی قورئانی پیرۆز و مادده‌‬ ‫ده‌ستوورییه‌كانیشدا هاتووه‌‪ ،‬هه‌موو‬ ‫كه‌س به‌رپرسه‌ له‌ خۆی و هیچ كه‌سێك‬ ‫تاوانی ئه‌وی دیكه‌ هه‌ڵناگرێت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫به‌ حه‌متی نابێت له‌بری كه‌سی دیكه‌ش‬ ‫سزا بدرێت‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬به‌ بڕوای ئێمه‌ ئه‌م خاڵ و‬ ‫بڕگه‌یه‌ زۆر گرنگه‌ حكومه‌ت و الیه‌نه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌كان كاری له‌سه‌ر بكه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌ كاتێك تاوانبارێك سزا‬ ‫ده‌درێت به‌ «قصاص» له‌ سێداره‌دان‪،‬‬ ‫یاخود زیندانیكردنی هه‌تاهه‌تایی و‬ ‫زیندانیكردنێكی درێژخایه‌ن‪ ،‬كه‌ له‌‬ ‫ماوه‌ی ساڵێك تێپه‌ڕێت‪ ،‬له‌ حاڵه‌تێكدا‬ ‫كه‌ ئه‌گه‌ر ماڵ و منداڵی كه‌سی تاوانبار‬ ‫هه‌ژار و كه‌مده‌رامه‌ت بن‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫حكومه‌ت و الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان‬ ‫خه‌می مووچه‌ و بژێوی و ژیانێكی‬ ‫ڕێزدارانه‌ و كه‌رامه‌تدارانه‌ی خێزان‬

‫و م��ن��اڵ �ه‌ك��ان��ی ب��خ��ۆن‪ ،‬ژیانێكی‬ ‫ئ��اس��ای��ی��ان ب��ۆ داب��ی��ن و مسۆگه‌ر‬ ‫ب��ك�ه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ وێ���ڕای دڵنیاكردنیان‬ ‫له‌ ئه‌منییه‌ت و ئاساییشێكی ته‌واو‬ ‫بۆیان و ڕەواندنه‌وه‌ی هه‌موو ترس و‬ ‫دڵه‌ڕاوكێیه‌ك بۆیان‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌وانیش‬ ‫ـ وه‌ك له‌ سه‌ره‌تاوه‌ ئاماژەمان بۆ كرد ـ‬ ‫نه‌كه‌ونه‌ ناو ده‌رده‌سه‌ری و تااڵوی ژیان‪،‬‬ ‫له‌وه‌ش خراپرت‪ ،‬په‌نا نه‌به‌ن بۆ جۆره‌‬ ‫ژیانێك كه‌ شایسته‌ی ئه‌وان نییه‌‪ ،‬یان‬ ‫بۆ دابینكردنی بژێویی ژیانیان‪ ،‬یاخود‬ ‫هه‌وڵدان بۆ دابینكردنی بڕی غه‌رامه‌ی‬ ‫پێویست و ویسرتاو بۆ ئازادكردنی‬ ‫كه‌سه‌كه‌یان‪ ،‬په‌نا ببه‌ن بۆ كاری خراپ‬ ‫و ناباش و كه‌وتنه‌ ناو له‌ده‌ستدانی‬ ‫كه‌رامه‌ت و كه‌سێتی و ئه‌خالقیان‪،‬‬ ‫یاخود له‌وه‌ش خراپرت‪ ،‬له‌ كاردانه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌و سزا سه‌پێرناوه‌ی سه‌ر سه‌رپه‌رشتیار‬ ‫و كه‌سه‌ نزیكه‌كه‌یاندا‪ ،‬په‌نا ببه‌ن‬ ‫بۆ توندوتیژی و فیكری توندڕەوانه‌‪،‬‬ ‫ه�ه‌ن��دێ‌ ج��اری��ش تووشبوونیان به‌‬ ‫گۆشه‌گیری و تێكچوونی باری ده‌روونی‬ ‫و له‌ده‌ستدانی ژیرییان‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م پ���رس و ب��اب �ه‌ت �ه‌ گرنگه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی و یاسایی و مرۆییه‌‪ ،‬زۆر‬ ‫زیاتر له‌مه‌ هه‌ڵده‌گرێت و پێویستی‬ ‫به‌ قسه‌ و بۆچوونی جددیی زانایان‬ ‫و شه‌رعناسان و پسپۆڕە یاسایی و‬ ‫ده‌روون��ی و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫تاوه‌كو ئه‌نجامێكی باش و گونجاو‬ ‫ده‌س��ت��ب��ك�ه‌وێ��ت‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی ل��ێ��ره‌دا و‬ ‫له‌م چه‌ند دێ��ڕەدا خرایه‌ ڕوو‪ ،‬ته‌نها‬ ‫ئاماژەیه‌كی ك��ورت و خێرابوو به‌‬ ‫مه‌به‌ستی وروژان���دن���ی ت���ه‌وه‌ره‌ و‬ ‫ب��اب�ه‌ت�ه‌ك�ه‌‪ ،‬ك �ه‌ ئ��وم��ێ��داواری��ن ئه‌و‬ ‫ئامانجه‌مان پێكابێت‪.‬‬

‫ناسیۆنالیزم و سه‌له‌فیه‌ت‬ ‫جه‌الل حه‌سه‌ن‬ ‫ب��ۆئ �ه‌وه‌ی ب�ه‌ ڕەه��ای��ی ب��اس ل ‌ه‬ ‫هه‌ردوو ڕەوتی سه‌له‌فی و ناسیۆنالیزم‬ ‫ن���ه‌ك���ه‌م‪ ،‬ب��ه‌ پ��ێ��ن��اس �ه‌ی �ه‌ك ڕوون���ی‬ ‫ده‌كه‌مه‌وه‌ مه‌به‌ستم له‌ هه‌ردووكیان‬ ‫چییه‌‪ .‬له‌م بابه‌ته‌دا سه‌له‌فیه‌ت ئه‌و‬ ‫گرووپانه‌ن كه‌ له‌ دونیای مۆدێرنی‬ ‫ئێستادا بانگه‌شه‌ی پابه‌ندبوونێكی‬ ‫ڕەه��ا و ح�ه‌رف��ی ده‌ك���ه‌ن ب�ه‌ ده‌ق��ی‬ ‫«ته‌رشیعی ئیسالمییه‌وه‌» و زه‌می‬ ‫به‌كارهێنانی عه‌قڵ ده‌كه‌ن له‌ مامه‌ڵه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌م ده‌قانه‌دا‪ .‬ناسیۆنالیزمیش‬ ‫له‌م تێكسته‌دا ئه‌و ئایدۆلۆجیایه‌یه‌ كه‌‬ ‫وه‌ك ئایین مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ ده‌كرێت‬ ‫و كۆمه‌ڵێك ناسیۆنالیست به‌رهه‌م‬ ‫ده‌هێنێت كه‌ باوه‌ڕیان به‌ حه‌قانیه‌تی‬ ‫بیركردنه‌وه‌كانیان ه �ه‌ی �ه‌‪ ،‬ت��ا ئه‌و‬ ‫ئاسته‌ی نه‌ته‌وه‌كه‌ی خۆیان به‌ «بااڵ» و‬ ‫نه‌ته‌وه‌كانی تر به‌ «نزم» وێنا ده‌كه‌ن‪.‬‬

‫من پێم وایه‌ ئه‌م دوو ت�ه‌رزه‌ ل ‌ه‬ ‫بیركردنه‌وه‌ هێنده‌ی هاوشێوه‌ن و‬ ‫له‌یه‌ك ده‌چ��ن‪ ،‬هێنده‌ جیاواز نین‪.‬‬ ‫ده‌ت��وان��ی��ن ل �ه‌م ڕووان���ه‌ی خ���واره‌وه‌‬ ‫ب��ه‌راوردی��ان بكه‌ین و شیاویی ئه‌م‬ ‫ئارگومێنته‌ بسه‌ملێنین‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬له‌ ڕووی دونیابینییه‌وه‌‬ ‫پرایمۆردیاڵن‪ ،‬مه‌به‌ستم له‌ پرایمۆردیاڵ‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ناسیۆنالیزم و سه‌له‌فیه‌ت‬ ‫ب��ن�ه‌ڕەت��ی خ��ۆی��ان ده‌ب�ه‌س��ت��ن�ه‌وه‌ به‌‬ ‫سه‌رده‌مێكی كۆنه‌وه‌‪ ،‬خۆیان وا وێنا‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ بۆ ڕزگاربوومنان پێویسنت‪.‬‬ ‫ناسیۆنالیزمی پرایمۆردیاڵی پێی وایه‌‬ ‫ك�ه‌ بنه‌ڕەتی دروستبوونی نه‌ته‌وه‌‬ ‫هێنده‌ی هاتنه‌گۆ و په‌یوه‌ندی به‌ستنی‬ ‫ئینسانه‌كان كۆنه‪ .‬ئ �ه‌وه‌ن��ده‌ی چاو‬ ‫و ل��ووت و گوێ بۆ م��رۆڤ پێویسنت‪،‬‬ ‫نه‌ته‌وه‌ش ئه‌وه‌نده‌ پێویسته‌‪ .‬لێره‌دا‬ ‫ده‌توانین ناسیۆنالیسته‌ ك��ورده‌ك��ان‬ ‫بكه‌ینه‌ منوونه‌‪ ،‬كه‌ پێیان وایه‌ كورد له‌‬ ‫كۆنه‌وه‌ نه‌ته‌وه‌یه‌كی یه‌كپارچه‌ بووه‌‬ ‫و هه‌موو تایبه‌مته‌ندییه‌كانی نه‌ته‌وه‌ی‬ ‫هه‌بووه‌ «زمانی ستاندارد‪ ،‬ده‌وڵه‌ت و‬ ‫‪ ...‬تاد»‪ .‬واش بیرده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ ته‌نها‬ ‫به‌ ڕاگه‌یاندنی ده‌وڵ���ه‌ت ده‌توانین‬ ‫خزمه‌ت به‌ نه‌ته‌وه‌كه‌مان بكه‌ین‪ ،‬جا‬ ‫گرنگ نییه‌ ده‌وڵه‌ته‌كه‌ سته‌مكار بێت‪،‬‬ ‫یان دادپ��ه‌روه‌ر‪ ،‬دیموكراتی بێت یان‬ ‫نا‪ ،‬گرنگ ئه‌وه‌یه‌ ك��وردی بێت‪.‬ته‌نها‬ ‫ڕێگه‌ی ڕزگارییشامن ئه‌وه‌یه‌ كه‌ له‌گه‌ڵ‬

‫بیركردنه‌وه‌كه‌ی ئه‌واندا بین‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫وه‌ك ئه‌وان بیرنه‌كه‌یته‌وه‌ ئه‌وه‌ «خائین»‬ ‫بوومنان حه‌متییه‌‪ .‬له‌والشه‌وه‌ سه‌له‌فیه‌تی‬ ‫پ�رای��م��ۆردی��اڵ��ی ب �ه‌ ه �ه‌م��ان شه‌قڵی‬ ‫بیركردنه‌وه‌وه‌ دێن‪ ،‬پێیان وایه‌ به‌ ته‌نها‬ ‫نه‌هجه‌كه‌ی ئه‌وان بنه‌ڕەتێكی ته‌واوی‬ ‫هه‌یه‌ و له‌ الیه‌ن پێغه‌مبه‌ره‌وه‌ بۆیان‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌‪ .‬هه‌موو تاكێكی مسوڵامنیش‬ ‫ده‌بێت وه‌ك ئه‌وان بیربكاته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ته‌نها خۆیان «فیرقه‌ی ناجیه‌»ن و له‌و‬ ‫دنیادا ڕزگاریان ده‌بێت‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬ل �ه‌ ڕووی ڕەف��ت��اره‌وه‌‬ ‫ه���ه‌ردوو الی��ان «ئیزێنشلیست»ن‪،‬‬ ‫مه‌به‌ستم له‌ ئیزێنشلیست ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ك���ه‌ ه���ه‌ر ج��وڵ��ه‌ و ڕەف��ت��ارێ��ك��ی‬ ‫به‌رامبه‌ره‌كانیان به‌ مه‌ترسی و هه‌ڕەشه‌‬ ‫ده‌زانن بۆ سه‌ر خۆیان‪ .‬پێشیان وایه‌‬ ‫دانیشنت و گفتۆگۆكردن له‌سه‌ر هه‌ندێ‬ ‫پرس جۆرێكه‌ له‌ خۆ به‌ده‌سته‌وه‌دان و‬ ‫زه‌لیلی‪ .‬ناسیۆنالیسته‌ په‌ڕگیره‌كانی كورد‬

‫وای ده‌بینین كه‌ كاتێك دوو عه‌ره‌ب‬ ‫ی��ان دوو ت��ورك به‌یه‌كه‌وه‌ دانیشنت‪،‬‬ ‫ئ �ه‌وه‌ حه‌مته‌ن به‌ نیازی پالنێكن بۆ‬ ‫له‌باربردنی ئه‌م ئه‌زموونه‌ و نابێت به‌‬ ‫هیچ جۆرێك لێیان قبوڵ بكرێت‪ .‬كاتێك‬ ‫تاكێكی نه‌ته‌وه‌یه‌كی تر ڕەفتارێكی‬ ‫نه‌شیاو ده‌ك��ات‪ ،‬یه‌كسه‌ر به‌ ڕەهایی‬ ‫پێیان وایه‌ كه‌ هه‌موو نه‌ته‌وه‌كه‌ هه‌ر‬ ‫وان‪ ،‬هه‌ندێك جار كار ده‌گاته‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫ك�ه‌ داوای كوشتوبڕی ب��ێ مه‌رجی‬ ‫ن �ه‌ت �ه‌وه‌ی به‌رامبه‌ر بكرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌مان ڕەفتار كوردێك بیكات‪،‬‬ ‫یان په‌رده‌پۆشی بۆ ده‌ك�ه‌ن‪ ،‬یان زۆر‬ ‫الوازانه‌ سه‌رزاره‌كی ئیدانه‌ی ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫سه‌له‌فییه‌كانیش ب�ه‌رده‌وام ترسیان له‌‬ ‫ڕەفتاری به‌رامبه‌ره‌كانیان هه‌یه‌‪ ،‬پێیان‬ ‫وایه‌ ڕازی نه‌بوون به‌ بۆچوونه‌كانی‬ ‫ئه‌وان مانای دژایه‌تیی ئیسالمه‌‪ ،‬گفتوگۆ‬ ‫كردنیش له‌سه‌ر هه‌ندێ بابه‌ت به‌‬ ‫بیدعه‌ و سه‌رلێشێواوی و گومڕایی‬

‫سەلەفیەکان پێیان وای ‌ه ب ‌ه ته‌نها‬ ‫نه‌هجه‌كه‌ی ئه‌وان بنه‌ڕەتێكی ته‌واوی هه‌ی ‌ه‬ ‫و له‌ الیه‌ن پێغه‌مبه‌ره‌وه‌ بۆیان ماوه‌ته‌وه‌‬

‫ده‌زانن‪.‬‬ ‫سێیه‌م‪ :‬قۆرخكردنی حه‌قیقه‌ت‪.‬‬ ‫سه‌له‌فییه‌كان و ناسیۆنالیسته‌كان‬ ‫هه‌میشه‌ بۆچوونه‌كانی خۆیان به‌‬ ‫حه‌قیقه‌ت ده‌زان����ن‪ ،‬وای ده‌بینن‬ ‫هه‌موو بۆچوونێكی تر له‌ ده‌ره‌وی‬ ‫بۆچوونه‌كانی ئه‌وان‪ ،‬گومڕاییه‪ .‬ژیان‬ ‫الی ئه‌مان دایكۆتۆمییه‌‪ ،‬واته‌ یان ڕەش‬ ‫یان سپی‪ ،‬یان حه‌ق یان گومڕایی‪ ،‬یان‬ ‫له‌گه‌ڵ من یان دژی من‪ ،‬یان من یان‬ ‫تۆ‪ .‬بۆ ئه‌مه‌ش سه‌له‌فییه‌كان چه‌ندین‬ ‫ده‌قی قورئانیی وه‌ك «فامذا بعد الحق‬ ‫اال الضالل» ده‌گه‌نه‌ به‌ڵگه‌‪ ،‬الی ئه‌وان‬ ‫حه‌ق هه‌ر یه‌كه‌‪ ،‬ئه‌ویش الی ئه‌وانه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م قۆرخكردنه‌ش له‌سه‌ر ڕەفتار و‬ ‫مامه‌ڵه‌ی ڕۆژانه‌یان ڕەنگ ده‌داته‌وه‌‪،‬‬ ‫ڕاسته‌وخۆ ده‌كه‌ونه‌ پۆلێنكردنی ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی له‌ فیكردا ناكۆكن له‌گه‌ڵیاندا‬ ‫بۆ «ضال‪ ،‬مبتدع‪ ،‬مضل‪ ،‬فاسق‪ ،‬منافق‪،‬‬ ‫كافر‪ ،‬زنديق‪ ،‬رافيص‪ ،‬الداعي اىل النار ‪...‬‬ ‫تاد»‪ ،‬به‌مه‌ش ڕێگا به‌ خۆیان ده‌ده‌ن‬ ‫پێش ئ �ه‌وه‌ی له‌و دونیا خوا حساب‬ ‫له‌گه‌ڵ خه‌ڵكیدا بكات‪ ،‬ئه‌مان هه‌ر‬ ‫لێره‌وه‌ ڕەوانه‌ی دۆزه‌خ‪ ،‬یان به‌هه‌شتیان‬ ‫بكه‌ن‪ .‬ناسیۆنالیسته‌كانیش به‌ هه‌مان‬ ‫شێوه‌‪ ،‬پێیان وایه‌ كه‌ حه‌قیقه‌ت الی‬ ‫ئه‌وانه‌‪ ،‬هه‌ركه‌سێكیش وه‌ك ئه‌وان‬ ‫بیرنه‌كاته‌وه‌ و به‌ ته‌رحه‌كانیان ڕازی‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬یان بۆچوونێكی پێچه‌وانه‌ی‬ ‫ئه‌وانی هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وا پۆلێنی ده‌كه‌ن‬

‫بۆ «خائین‪ ،‬جاسوس‪ ،‬دوژمنی گه‌ل و‬ ‫نه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌كرێگیراوی بێگانه‌ و ‪ ...‬تاد»‪.‬‬ ‫چ������واره‌م‪ :‬ه����ه‌ردووالی����ان له‌‬ ‫ك��اردان��ه‌وه‌ی��ان ب�ه‌رام��ب�ه‌ر بۆچوونه‌‬ ‫ج��ی��اوازه‌ك��ان‪ ،‬زۆر توندوتیژن‪ ،‬په‌نا‬ ‫ده‌به‌نه‌ به‌ر هه‌ر ئامرازێك له‌ پێناوی‬ ‫سه‌پاندنی شێوازی كاریاندا‪ .‬به‌ منوونه‌‪،‬‬ ‫ناسیۆنالیزمی توركی و عه‌ره‌بی له‌‬ ‫به‌رامبه‌ر كورد و له‌ پێناو دروستكردنی‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی توركی و عه‌ره‌بیدا‪ ،‬په‌نایان‬ ‫برده‌ به‌ر نكوڵیكردنی وج��ودی كورد‬ ‫و دان��ن�ه‌ن��ان ب�ه‌ مافه‌ ك�ه‌ل��ت��ووری و‬ ‫سیاسییه‌كانی‪ ،‬به‌ڵكو ل �ه‌وه‌ش زیاتر‪،‬‬ ‫به‌ شێوه‌یه‌كی مه‌نهه‌جی ده‌ستیان‬ ‫به‌ ته‌تریك و ته‌عریب و وه‌ده‌رنانی‬ ‫زۆره‌ملێ كرد له‌و ناوچانه‌ی باووباپیری‬ ‫كورده‌كانی تێیدا له‌ دایك بووبوو‪ .‬له‌‬ ‫به‌رامبه‌ردا سه‌له‌فییه‌كانیش له‌ پێناو‬ ‫چه‌سپاندنی بیروباوه‌ڕەكانی خۆیاندا‪،‬‬ ‫خۆیان له‌ ته‌كفیر و حه‌اڵڵكردنی خوێنی‬ ‫هه‌ندێك كه‌س نه‌پاراستووه‌‪ ،‬كه‌ به‌‬ ‫بۆچوونی ئه‌وان له‌ دین ده‌رچوون‪ ،‬یان‬ ‫پاشگه‌زبوونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫به ‌كورتی‪ ،‬گه‌رچی ناسیۆنالیزم‬ ‫و سه‌له‌فیه‌ت «ب��ه‌و مانایانه‌ی كه‌‬ ‫له‌ س �ه‌ره‌وه‌ ئاماژەم پێكردووه‌» دوو‬ ‫ڕێبازی جیاوازن له‌ تێڕوانین و دیدیاندا‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ بیركردنه‌وه‌ و شێوازی كار و‬ ‫مامه‌ڵه‌كردنیان له‌گه‌ڵ به‌رامبه‌ردا‪ ،‬زۆر‬ ‫له‌ یه‌كه‌وه‌ نزیكن‪.‬‬

‫‪12‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)33‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/ 30‬ساڵی یەکەم‬

‫‪birura_bayan@yahoo.com‬‬

‫ده‌ستوور یان مه‌ستوور؟‬ ‫خواحافیزیی‬ ‫ئیسالمییه‌كان‬ ‫عه‌لی سیرینی‬ ‫ڕاست ‌ه نیه‌تی پاك كارێكی مه‌زن و‬ ‫پیرۆزه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆ سیاسه‌ت به‌س نییه‌‪.‬‬ ‫له‌وانه‌ی ‌ه تۆ ل ‌ه خه‌یاڵدا هه‌وه‌سی‬ ‫شتی جوان بكه‌یت‪ ،‬به‌اڵم تا ئه‌وكاته‌ی‬ ‫ته‌رجه‌مه‌ی واقیعی ده‌كه‌یت‪ ،‬هه‌ر بێ‬ ‫نرخ ده‌مێنێته‌وه‌‪ .‬سیاسه‌ت هه‌قیقه‌تی‬ ‫سه‌ر جاد ‌ه و نێو كۆاڵن و كۆڕی خه‌ڵكه‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵقواڵوی ئێستا و ڕۆژگاری هاوواڵتیانه‌‪.‬‬ ‫سیاسه‌مته‌داری سه‌ركه‌وتوو ئه‌و كه‌سه‌یه‌‪،‬‬ ‫ب ‌ه زه‌ین و عه‌قڵ ئاماده‌ی مه‌یدانه‌و‬ ‫كه‌ره‌سته‌كانی ئاماده‌یه‪ ،‬پێشرت پالن و‬ ‫سرتاتیجیه‌تی خۆی ئاماد ‌ه كردوو ‌ه و‬ ‫كاتیش بۆ خۆی دیاری ده‌كات تا بتوانێت‬ ‫پڕۆگرامه‌كانی بخات ‌ه سه‌ر دوو قاچ‌‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫خه‌یاڵ پاڵوی نییه‌‪ .‬هه‌ر كه‌سێك «الفی‬ ‫سیاسه‌ت لێبدا» به‌م ئاماده‌یی ‌ه دێت ‌ه نێو‬ ‫مه‌یدانی سیاسه‌ت‪ ،‬سیاسه‌مته‌دار نییه‌‪.‬‬ ‫چییه‌؟ تۆ ئازادیت چیی ناو ده‌نێیت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫گه‌ر فه‌ڕز‌ه ئه‌و حاڵه‌ت ‌ه هه‌ڕەمه‌كییه‌ی‬ ‫كوردستان‪ ،‬وه‌ك پێناسه‌یه‌كی واقیعی بۆ‬ ‫سیاسه‌ت بسه‌پێرنێت‪ ،‬ئه‌م ‌ه فه‌لسه‌فه‌یه‌كه‌‬ ‫تایبه‌ت ‌ه ب ‌ه مرۆڤی دۆڕاو و تێكشكاوی‬ ‫ئه‌م پانتایی ‌ه جوگرافییه‌ی ئێمه‌‪ .‬مه‌نتیقی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی هه‌رێمی كوردستان تا ئێستاش‬ ‫هه‌ر به‌م شێوه‌یه‌‪ ،‬ك ‌ه باسی گه‌نده‌ڵی‬ ‫ده‌كه‌یت‪ ،‬یه‌كسه‌ر وه‌اڵمی خێرای پێیه‌‬ ‫«ل ‌ه هه‌موو دونیا گه‌نده‌ڵی هه‌یه!‌»‪.‬‬ ‫ئه‌م ‌ه سیاسه‌ت نییه‌‪ .‬ئه‌مه‌یان ئه‌و‬ ‫ده‌جه‌‌له‌یه‌‪ ،‬ل ‌ه سه‌رده‌می كۆنه‌و ‌ه هه‌یه‌‪،‬‬ ‫كاهن ‌ه سحربازه‌كان پاڵه‌وانی به‌رزی‬ ‫بوون‪ .‬ئه‌م ‌ه ب ‌ه ڕاشكاوی پێت ده‌ڵێت‬ ‫من ئه‌وه‌م ك ‌ه هه‌م‪ ،‬گه‌ر ڕازی نیت‪،‬‬ ‫كام كێو به‌رز ‌ه بیگر‌ه و چیت ل ‌ه ده‌ست‬ ‫دێت بیكه‌‪ .‬ئیرت ئه‌مه‌ش ڕۆژان ‌ه له‌م ‪22‬‬ ‫ساڵه‌ی دوایی خۆی په‌خش كردووه‌ته‌وه‌‬ ‫و پێویست ب ‌ه به‌ڵگ ‌ه ناكات‪ .‬ئێم ‌ه گه‌ر‬ ‫بڕیار ‌ه نه‌ته‌و ‌ه بین‪ ،‬یان نه‌ته‌وه‌ین‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫گه‌وره‌ترین تایبه‌مته‌ندییه‌كانی نه‌ته‌وه‌‬ ‫سه‌روه‌ریی ‌ه ل ‌ه سه‌ر خاك و ل ‌ه سیاسه‌تدا‪.‬‬ ‫ئه‌م دوو كای ‌ه ب ‌ه ته‌واوی ل ‌ه ده‌ست‬ ‫«نه‌ته‌و ‌ه یان پرۆژەی ب ‌ه نه‌ته‌وه‌بوون»‬ ‫زه‌وتكراوه‌‪ .‬كاتێك ئه‌م دوو كای ‌ه زه‌وت‬ ‫ده‌كرێ‪ ،‬ئه‌وه‌ی تر گرنگ نیی ‌ه تۆ ئازاد‬ ‫بیت ل ‌ه بازاڕدا چ خواردنێك بخۆیت‪ ،‬یان‬ ‫چ كه‌لوپه‌لێك حاسڵ ده‌كه‌یت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫تۆ له‌م حاڵه‌ته‌دا كۆیله‌یه‌كی نێو هه‌ناوی‬ ‫ڕۆژگاریت‪.‬‬ ‫هیوای زۆرمان ب ‌ه ئیسالمییه‌كان هه‌بوو‪.‬‬ ‫نه‌ك له‌به‌رئه‌وه‌ی ئادای سیاسییان جێگای‬ ‫دڵخۆشیامن بوو‪ ،‬به‌ڵكو له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫پشت ئه‌ستور بوون ب ‌ه پاشكۆیه‌كی‬ ‫مێژوویی ده‌وڵه‌مه‌ند‪ ،‬ك ‌ه ب ‌ه ئاسانی‬ ‫ئه‌رزیه‌ت و كه‌ره‌سته‌ی سیاسه‌تێكی‬ ‫سه‌ركه‌وتوو ده‌خات ‌ه به‌رده‌ست‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌م میانه‌دا ڕوویدا‪ ،‬پێچه‌وانه‌ی پێشبینیی‬ ‫پیاوچاكان و دلسۆزان بوو‪.‬‬ ‫ئیسالمییه‌كان نه‌ك هه‌ر كۆیله‌ی‬ ‫ب ‌هڕاداندراو بوون‪ ،‬وه‌ك زۆربه‌ی خه‌ڵكی‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬به‌ڵكو به‌بێ ویست‪ ،‬بوون به‌و‬ ‫ئامێره‌ی ته‌مه‌نی ده‌سه‌اڵتی كاهنه‌كان‬ ‫درێژ بكاته‌وه‌‪ ،‬بوون به‌و به‌ربه‌سته‌ی‬ ‫ته‌مه‌نی كۆیالیه‌تیامن درێژتر بێت‪.‬‬ ‫سااڵنێكی درێژە‪ ،‬ئیسالمییه‌كانی‬ ‫كوردستان ته‌نها ئامێرێكی هه‌رزانی‬ ‫ده‌ستی ده‌سه‌اڵتی گه‌نده‌ڵن‪ .‬به‌‬ ‫سوپاسه‌و ‌ه بۆ نیه‌تی باشیان‪ ،‬چاكه‌ی‬ ‫لێر‌ه و له‌وێش ك ‌ه چووه‌ته‌و ‌ه گیرفانی‬ ‫ده‌سه‌اڵت‪ ،‬ئێستا كاتی ئه‌و ‌ه هاتووه‌‬ ‫بڵێین سوپاسی هه‌وڵه‌كانتان ده‌كه‌ین و‬ ‫ده‌می ئه‌و ‌ه هاتوو ‌ه ئه‌و په‌ته‌ی ده‌یڕێسن‬ ‫هه‌ڵیبوه‌شێننه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه نه‌بوو ب ‌ه په‌تی‬ ‫ڕزگاربوونی ئێمه‌‪ ،‬به‌ڵكو خه‌ریك ‌ه پێی‬ ‫ده‌خنكێین‪ .‬ئێو ‌ه ئه‌و ‌ه نین مبانپه‌ڕێننه‌وه‌‬ ‫به‌ره‌و كه‌ناری ئه‌مان!‬

‫د‪ .‬ئیسامعیل به‌رزنجی‬ ‫مه‌به‌ستم له‌ وشه‌ی «مه‌ستوور»‬ ‫ئه‌و جۆره‌ له‌ وشانه‌ی كوردی نییه‌ كه‌ بۆ‬ ‫مه‌به‌ستی به‌كه‌مگرتن و گاڵته‌پێكردن‬ ‫پێشگری (م) ده‌خرێته‌ سه‌ریان‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫مه‌به‌ستم وشه‌ی «مستوور»ی عه‌ره‌بییه‌‬ ‫كه‌ به‌ مانای «شاراوه‌‪ ،‬یان نهێنی یاخود‬ ‫داپ���ۆرشاو» دێ��ت‪ .‬په‌یوه‌ندیی نێوان‬ ‫«ده‌ستوور» و «مه‌ستوور»یش ته‌نها‬ ‫وه‌زن و قافیه‌ یاخود ڕەگ���ه‌زدۆزی‬ ‫نییه‌ ك �ه‌ ل �ه‌ ڕواڵ��ه‌ت��دا له‌یه‌كبچن‪،‬‬ ‫به‌ڵكو په‌یوه‌ندییه‌كی دیاله‌كتیكیی‬

‫توندوتۆڵیان هه‌یه‌‪ .‬له‌ دنیای سیاسه‌تدا‪،‬‬ ‫دوو ڕووی یه‌ك دراون‪ ،‬ڕوویه‌كیان‬ ‫له‌ ڕاگه‌یاندن و ڕایگشتی و خه‌ڵكه‌‬ ‫«ده‌س���ت���وور»‪ ،‬ڕووه‌ك���ه‌ی ت��ری��ان له‌‬ ‫ژووری كۆبوونه‌وه‌ داخراوه‌كانه‌‪ ،‬كاتێك‬ ‫كامێراكان ده‌كوژێنه‌وه‌ و پێكه‌نینه‌‬ ‫ده‌سكرده‌كان ته‌واو ده‌بن‪.‬‬ ‫له‌وه‌ته‌ی عێراقی نوێ‌ له‌ دوای‬ ‫(‪)2003‬ە‌وه‌ بنیادنراوه‌‪ ،‬ده‌ستوور كراوه‌‬ ‫به‌ لێفه‌شڕەیه‌ك و هه‌ركه‌س لكێكی‬ ‫ڕاده‌كێشێت و كاره‌ ناده‌ستوورییه‌كانی‬ ‫خۆی پێداده‌پۆشێت‪ .‬هه‌میشه‌ ده‌ستوور‬ ‫كراوه‌ته‌ ڕواڵه‌تێكی بێناوه‌رۆك‪ ،‬هه‌ركات‬ ‫ویستبێتیان ب��ه‌رچ��اوی میلله‌تیان‬ ‫پێگرتووه‌‪ ،‬تا له‌ودیوه‌وه‌ چییان بوێت‬ ‫بیكه‌ن‪ ،‬به‌ده‌ستووریی شه‌ڕ و ئاشتی‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ن �ه‌وت ده‌ف��رۆش��ن‪ ،‬یه‌كرتی‬ ‫ده‌ك���ه‌ن ب�ه‌ تیرۆریست‪ ،‬به‌حساب‬ ‫دژایه‌تیی گه‌نده‌ڵی ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم به‌‬ ‫مه‌ستووری ل�ه‌ژێ��ره‌وه‌ ڕێكده‌كه‌ون‪،‬‬ ‫ده‌سه‌اڵت و پاره‌ دابه‌شده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی م��ای �ه‌ی ش�ه‌رم�ه‌زاری��ی�ه‌‬

‫ل��ه‌م��ح��اڵ��ه‌دا ئ���ه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬سیاسیی ‌ه‬ ‫حوكمڕانه‌كانی ك��ورد ئ �ه‌م فێڵه‌ له‌‬ ‫میلله‌تی خۆمان ده‌ك��ه‌ن‪ ،‬هه‌ركات‬ ‫به‌رژەوه‌ندییه‌ تایبه‌تییه‌كانیان كه‌وته‌‬ ‫ب �ه‌ر ه �ه‌ڕەش �ه‌‪ ،‬په‌نا بۆ لێفه‌شڕەكه‌‬ ‫ده‌به‌ن‪ ،‬ده‌ستوور ده‌ده‌ن به‌خۆیاندا‪ ،‬تا‬ ‫له‌ژێریه‌وه‌ ورته‌ورت و چپه‌چپی قازانج‬ ‫و مایه‌ بكه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌رنا ئه‌وه‌ چه‌ند ساڵه‌‬ ‫ماده‌ی (‪)140‬ی ده‌ستوور لنگه‌فرتێی‬ ‫مه‌رگیه‌تی بۆچی بۆ ته‌نها ڕۆژێكیش‬ ‫وه‌زیره‌كانیان نه‌كێشایه‌وه‌؟ به‌اڵم كاتێك‬ ‫باسه‌كه‌ دێته‌سه‌ر چوار ملیاری پاره‌ی‬ ‫كۆمپانیا نه‌وتییه‌كان‪ ،‬گه‌وره‌ و بچووك‬

‫هانده‌ده‌ن بۆ بایكۆتكردنی حكومه‌ت‪،‬‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ره‌وه‌ پ��ارێ��زه‌ری ده‌س��ت��وورن و‬ ‫له‌ژێریشه‌وه‌ مامه‌ڵه‌چیی به‌ئه‌زموون و‬ ‫چاوبرسی‪ ،‬له‌ڕوودا حكومه‌تی ته‌وافوقی‬ ‫به‌پێی ده‌سكه‌وتی هه‌ڵبژاردن و له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌مای ده‌س��ت��وور پێكده‌هێنن‪ ،‬له‬ ‫‌تاریكییشدا به‌ پۆسته‌ وه‌زارییه‌كانه‌وه‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ بۆ عێراقێك كه‌ خاوه‌نی‬ ‫ده‌ستووره‌‪ ،‬ئه‌ی هه‌رێمێكی بێكه‌س كه‌‬ ‫هێشتا ده‌ستووره‌كه‌ی هه‌ر مه‌ستووره‌ و‬ ‫كه‌س نازانێت كه‌ی ڕووناكی ده‌بینێت‪،‬‬ ‫ده‌بێت حاڵی چۆن بێت؟ بۆ هه‌رێمێك‬

‫هه‌ركاتێك باسوخواسه‌ شاراوه‌كان و به‌رژه‌وه‌ندیی ‌ه‬ ‫ژێربه‌ژێرییه‌كان كه‌وتن ‌ه مه‌ترسییه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا شه‌ڕی‬ ‫ده‌ق ‌ه ده‌ستوورییه‌كان گه‌رم ده‌كرێت‬

‫كه‌ ڕێكه‌وتنی مه‌كته‌ب سیاسییه‌كانی‬ ‫ه��ه‌ردوو حیزب جێگای ده‌ستووری‬ ‫گرتبێته‌وه‌‪ ،‬ك�ه‌ی بیانه‌وێت بڕیاری‬ ‫هه‌ڵبژاردن ده‌ده‌ن‪ ،‬نه‌یانه‌وێت دوای‬ ‫ده‌خه‌ن و درێژی ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬به ‌ئاشكرا‬ ‫كۆده‌بنه‌وه‌ و به‌ نهێنی بڕیار ده‌ده‌ن‪ ،‬به‌‬ ‫ڕۆژی ڕووناك نه‌وت ئاودیو ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌‬ ‫شه‌وی تاریك پاره‌كه‌ی هه‌ڵده‌گرن‪ ،‬به‌‬ ‫ده‌ستووری (‪)17%‬ی بودجه‌ وه‌رده‌گرن‪،‬‬ ‫به‌ مه‌ستووری لووشی ده‌ده‌ن!‬ ‫هه‌ركاتێك باسوخواسه‌ شاراوه‌كان‬ ‫و ب�ه‌رژەوه‌ن��دی��ی�ه‌ ژێربه‌ژێرییه‌كان‬ ‫كه‌وتنه‌ مه‌ترسییه‌وه‌‪ ،‬ئ��ه‌وا ش�ه‌ڕی‬ ‫ده‌قه‌ ده‌ستوورییه‌كان گه‌رم ده‌كرێت‪،‬‬ ‫ده‌ستوورێك كه‌ له‌ ئ �ه‌رزی واقیعدا‬ ‫بوونی نییه‌ و هیچكات یه‌كالكه‌ره‌وه‌ی‬ ‫كێشه‌كان نه‌بووه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ میدیاكان‬ ‫و لێدوانه‌ فه‌ڕمییه‌كاندا زۆرترین‬ ‫باسی لێوه‌ده‌كرێت و م��وزای �ه‌ده‌ی‬ ‫پێوه‌ده‌كرێت‪ ،‬كه‌ هیچ چاره‌یه‌كیش‬ ‫ن �ه‌م��ا‪ ،‬ت�ه‌ن��گ��ژەی سیاسی دروس��ت‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬

‫کورد و شێرپەنجەی شارچیەتی‬ ‫محەممەد هەریری‬

‫نووسەرانمان لەسەر‬ ‫هەموو کێشە فیکری‬ ‫و فەلسەفییەکانی‬ ‫جیهانی دەرەوە قسە‬ ‫دەکەن و دەنووسن‪،‬‬ ‫کەچی لەسەر‬ ‫کێشەی شێرپەنجەی‬ ‫شارچیەتی نانووسن‪،‬‬ ‫باسی ترسناکیی‬ ‫ئاکامەکانی ناکەن بۆ‬ ‫سەر کۆی قەوارەی‬ ‫کورد‬

‫ک��ارەس��ات ئ��ەوەی��ە هەموومان‬ ‫کێشەیەکامن هەبێت و ڕۆژان��ە و لە‬ ‫زۆرترین بۆنەکان یەخەمان پێ بگرێت‪،‬‬ ‫کەچی زۆربەی بیرمەند و نووسەران و‬ ‫رۆشنبیرامنان لێی بێدەنگ بن‪ ،‬ئەگەر‬ ‫تێیدا بەشداریش نەبن‪.‬‬ ‫شارچیەتی ئ��ەو شێرپەنجە بێ‬ ‫ئازارەیە کە خشپە دەکاتە ناو هەموو‬ ‫ق����ەوارەی ب��وومن��ان‪ ،‬ه��ێ��دی هێدی‬ ‫پ��ەل داوێ��ت��ە ش��ادەم��اری جەستەی‬ ‫نەتەوەییامن‪ .‬بەاڵم وەك زۆربەی جۆری‬ ‫شێرپەنجەکان‪ ،‬زۆر بە هێمنی و بێ ئازار‬ ‫کاری خۆی دەک��ات‪ ،‬بێ ئەوەی کەس‬ ‫ڕاچڵەکێ و داچڵەکێ‪ .‬نووسەرامنان‬ ‫گفتوگۆ لەسەر هەموو کێشە فیکری و‬ ‫فەلسەفییەکانی جیهانی دەرەوە قسە‬ ‫دەکەن و دەنووسن‪ ،‬زۆرجار بە زمانێك‬ ‫دەنووسن پڕ لە زاراوەی سەیروسەمەرە‬ ‫و دوور لە زیهنیەتی گشتی‪ ،‬کەچی‬ ‫لەسەر کێشەی شێرپەنجەی شارچیەتی‬ ‫نانووسن‪ ،‬باسی ترسناکیی ئاکامەکانی‬ ‫ناکەن بۆ سەر کۆی قەوارەی کوردی‪،‬‬ ‫هەوڵ ن��ادەن وەک ڕێنیشاندەرێك و‬ ‫کەسانێکی ڕووناکبیری ئەو نەتەوەیە‬ ‫فێری کوردپەروەرییان بکەن‪ ،‬فێری‬ ‫قێزلێبوونەوەیان بکەن لە شارچیەتی‬ ‫و ناوچەگەرێتی و عەشیرەتچیەتی و‬ ‫هەر ئینتیامیەکی تری بەرتەسك لەسەر‬ ‫حیسابی کوردبوومنان‪.‬‬ ‫دیاردەی خۆشویستنی شاری خۆت‪،‬‬ ‫زۆر رسوشتییە و شتێکی غەریزییە‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم کاتێك ئ��ەو خۆشەویستییە لە‬ ‫ڕادەی خ��ۆی دەردەچ��ێ��ت و دەبێتە‬ ‫پاڵنەرێك بۆ ڕق و سوکایەتی نیشاندان‬ ‫بەرامبەر شارەکانی تری هاوزمان و‬ ‫هاونەتەوەت‪ ،‬لێرەدا دەبێت هەزاران‬ ‫نیشانەی س��ت��ۆپ و ب��وەس��ت��ەی بۆ‬ ‫بەرزبکرێتەوە‪ ،‬نەك خەڵکی نوخبەی‬ ‫فیکرییش السایی ئەو جۆرە رەفتارە‬ ‫نزمانە بکەنەوە و وشوێنی کەون‪.‬‬ ‫شێرپەنجەی شارچیەتی لەو سایتانە‬ ‫دەردەکەوێت کە بە تایبەت کراوە بۆ‬ ‫گاڵتەکردن بە خەڵکی شارەکانی تر‪،‬‬ ‫هەولێرییەک هەبوو ‪ ،....‬هەورامییەك‬ ‫س��واری تەکسی ب��وو‪ ،‬خانەقینییەک‬

‫ن��ازان��م چی ک��رد‪ ،‬کەرکوکییەك وتی‬ ‫‪ ....‬ئ��ەوە کۆی ئەو نوکتانەیە کە تا‬ ‫رادەیەکی زۆر سوکایەتیی تێدایە بە‬ ‫خەڵکی شارەکانی تر‪ ،‬کەچی هێشتا‬ ‫سەرنجی هیچ نووسەرێکی بلیمەتی‬ ‫رانەکێشاوە‪.‬‬ ‫شێرپەنجەی شارچیەتی وایکردووە‬ ‫هێشتا هەستی ی��ەک نەتەوەییامن‬ ‫دروس��ت نەبێت‪ ،‬لە قورئاندا دەڵێت‬ ‫«وجعلناکم شعوبا وقبائل لتعارفوا»‬ ‫ئیمەی ک��ورد بە رەفتارمانەوە دیارە‬ ‫هێشتا ل��ە قۆناغی قەبائیلدان و‬ ‫نەبوینەتە شەعبێك لە شعوبەکان‪ .‬ڕاستە‬ ‫دوو ئیدارەییش وەزعەکەی خراپرت کرد‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەم شێرپەنجەی شارچیەتییە بەر‬ ‫لە ئیدارەی کوردییش هەر هەبوو‪ ،‬هەتا‬ ‫لە یادمە جارێك سه‌ددام حسێن ئاماژەی‬ ‫پێکرد و وتی «لە کوردێکم پرسی تۆ‬ ‫خەڵکی هەولێری؟ وتی‪ :‬هەولێری چی‬ ‫من خەڵکی سلێامنیم! گوتی‪ :‬ئه‌هلی‬ ‫سلێامنی حەز ناکەن و قبوڵ ناکەن‬ ‫پێیان بڵێن خەڵکی هەولێرن!»‪.‬‬ ‫لە واڵت��ان خەڵکی لە وەرزش��دا‬ ‫بۆ منوونە پاڵپشتیی یانەی شارەکەی‬ ‫خۆی دەکات‪ .‬کە ئەوە شتێکی ئاساییە‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم کە یانەیەکی واڵتەکەی هەتا‬ ‫ئەگەر دوێنێ لە یانەی شارەکەی ئەوی‬ ‫بردبێتەوە‪ ،‬کاتێ لەگەڵ یانەیەکی‬ ‫بیانی یاری دەکات‪ ،‬هەموو پاڵپشتیی‬ ‫دەکەن‪ ،‬چونکە مەسەلەکە لە ناوخۆوە‬ ‫دەگ��ۆڕێ��ت ب��ۆ نیشتیامنی‪ .‬لێرە لە‬ ‫کوردستان وانییە‪ ،‬لەبیرمە پار کە یانەی‬ ‫هەولێر لە کۆتایی جامی ئاسیا یاریی‬ ‫دەکرد‪ ،‬کە دۆڕا‪ ،‬خەڵکانێک بەوپەڕی‬ ‫بێ هەستی و ناکوردانە خۆشیی خۆیان‬ ‫دەرب��ڕی بەو دۆڕاندنە! هەر بەر لە‬ ‫چەند رۆژێك دووب��ارە ب��ووه‌وە کاتێك‬ ‫هەولێر بە شورتە دۆڕا‪.‬‬ ‫ئەگەر بێینە س��ەر منوونەیەکی‬ ‫تر‪ ،‬ئەویش بەشداریی کچێکی کوردە‬ ‫ل��ە هەولێر ل��ە ب��ەرن��ام��ەی ئ��ەرەب‬ ‫ئایدل‪ ،‬لەسەرەتادا من رەئیم لەسەر‬ ‫نییە ک��وردێ��ک ب��ەش��داری بکات لە‬ ‫بەرنامەیەکی عەرەبی‪ ،‬چونکە جۆرێک‬ ‫لە پاشکۆیەتی و هیوایەتی حوکمی‬

‫زاتیی پێوە دیارە‪ ،‬بەاڵم کە بەشداریی‬ ‫کرد و ڕاغب عەالمە و هەموو لیژنەکە‬ ‫ڕێگایاندا بە ک��وردی گۆرانی بڵێت‪،‬‬ ‫پ��ەرواز حسێنیش گۆرانیی بە کوردی‬ ‫وت‪ ،‬لەو م��اوە کەمەدا‪ ،‬بە رای من‬ ‫بەقەد چەندین ساڵی میدیای کوردی‪،‬‬ ‫ک���وردی ب��ە خەڵک ناساند‪ ،‬م��ن لە‬ ‫شارێکی کۆسمۆپۆلیتی وەك لەندەن‬ ‫هەست بە کاریگەرییەکەی دەکەم‬ ‫لە ناساندنی کورد و هونەری کوردی‬ ‫بە ج��ەم��اوەری ع��ەرەب��ی‪ ،‬ب��ەس نییە‬ ‫هونەرمەندێکی گ��ەورەی وەك راغب‬ ‫عه‌المە وت��ی تۆ نەخشەی هونەری‬ ‫ک��وردی��ت ئاشنا ک��رد ب��ە نەخشەی‬ ‫هونەری عەرەبی‪ ،‬کچێك بەو عەرەبی‬ ‫نەزانییەوە وا بە جورئەت خۆی لەو‬ ‫بەرنامەیە بدات‪ ،‬بە کوردییش گۆرانی‬ ‫بڵێت‪ ،‬بەڕاستی ئەگەر دەستخۆشییشی‬ ‫لێناکرێت‪ ،‬شایەنی ئەوە نییە قسەی‬ ‫خراپی پێ بگوترێت‪ ،‬وەك کەسانێک‬ ‫لە پەیجەکانی فەیسبووك دەیکەن‪،‬‬ ‫بەتایبەتی پاش لێدوانەکانی ئەحالم‬ ‫لە بەرنامەی ئ��ەرەب ئایدڵ لەسەر‬ ‫ن��اوی کوردستان و وت��ی کوردستان‬ ‫بەشێکە لە عێراق‪ ،‬ئەو قسەیەش هی‬ ‫هەموو سەرکردەکانی ک��وردە‪ ،‬بڕۆن‬ ‫لە جیاتی هێرشکردنە سەر ئەحالم و‬ ‫پ��ەرواز یەخەی سەرکردەکان بگرن‪،‬‬ ‫وەك ه��ون��ەرم��ەن��دی ب��ەڕێ��ز خالید‬ ‫ڕەشید دەڵێت «ل �ه‌ ش��اری‌ هه‌ولێر‬ ‫ب��ان��گ�ه‌ش�ه‌ک��ردن ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ده‌ن��گ‬ ‫بدرێت به‌ په‌رواز حسێن که‌ به‌شداریی‬ ‫ک��ردووه‌ له‌ به‌رنامه‌ی ‌ (‪)arab idol‬‬ ‫ی‌ که‌ناڵی‌ ئێم بی‌ سی‌‪ ،‬گه‌یشووه‌ته‌‬ ‫قۆناغی‌ هه‌ڵواسینی‌ الفیته‌ له‌سه‌ر‬ ‫شه‌قامه‌کان‪ ،‬به‌اڵم له ‌شاری‌ سلێامنی‌‬ ‫هیچ نیشانه‌یه‌کی‌ گه‌رموگوڕی‌ دیار نییه‌‬ ‫بۆ پشتگیرییکردنی‌ په‌رواز‪ .‬بۆ‪ ،‬تەنها‬ ‫لەبەر ئەوەی لە هەولێرە؟!»‪.‬‬ ‫من��وون��ەی��ەک��ی ت���ر زن��ج��ی��رەی‬ ‫گ��ەردەل��ول��ە‪ ،‬بەڕاستی ئەگەر ئەوە‬ ‫تێڕوانینی ڕۆشنبیرێك بێت و شارچیەتی‬ ‫وای لێبکات خەڵکی شارەکانی تر وەك‬ ‫کۆمبارس و قەشمەر و کۆمێدی و بێ‬ ‫کەڵک ببینێت‪ ،‬ئەی دەبێت تێڕوانینی‬

‫نەزانەکان چۆن بێت؟! ئ��ەوەی لە‬ ‫گ��ەردەل��ول بینم گ���وزارش ب��وو لە‬ ‫ڕای خەڵکە هەرە شارچییەکە‪ ،‬کە‬ ‫بە چاوێکی سوك دەڕوانێتە کار و‬ ‫خەباتی شارەکانی ت��ر‪ ،‬تێڕوانینی‬ ‫شێرپەنجەی شارچیەتی تۆخرت‬ ‫دەکاتەوە لەنێو نێوەندی ئەدەبی و‬ ‫گشتیدا‪.‬‬ ‫ئەو جۆرە رەفتارانە کاردانەوەی‬ ‫خراپ دروست دەکەن‪ ،‬هەر ئەوڕۆ‬ ‫کە باسی رووداوەک��ان��ی حەویجە‬ ‫و کوژرانی چەند پێشمەرگەیەکی‬ ‫خەڵکی سلێامنی کرا‪ ،‬یەکێك وتی‬ ‫«ئ��ەگ��ەر ک��وژراوەک��ان سلێامنەیی‬ ‫بن‪ ،‬هیچ کێشە نییە!»‪ .‬ئەو کەسە‬ ‫زۆر خولیای وەرزش���ە‪ ،‬چەند جار‬ ‫گوێم لێی بووە رەخنەی گرتووە لە‬ ‫شارچیەتیی کەسانێك لە سلێامنی‪،‬‬ ‫هەستم کرد وەک کاردانەوەیەک وای‬ ‫وت‪ ،‬هەتا من کە ناڕەزاییم نیشاندا لە‬ ‫قسەکەی‪ ،‬وتم بەڕاستتە؟ وتی ناوەڵاڵ‬ ‫گاڵتەم دەکرد!‬ ‫پێویستە لێرەدا ڕاستییەك بڵێین‪،‬‬ ‫خەڵکی دینداری هەموو شارەکانی‬ ‫ک���وردی لەنێو خەڵکانی ت��ردا لە‬ ‫هەموان چاکرتن لە نەبوونی ئەو‬ ‫حەساسیەتە شارچیەتییە‪ ،‬ئەگەرچی‬ ‫تاڕەدەیەكیش هەر هەیە‪ ،‬ئەویش‬ ‫لەبەر ئاڕاستەی ئایینی کە هەموو‬ ‫موسڵامنان وەک برا و خوشکی یەک‬ ‫سەیر دەکات‪ .‬رۆشنبیرامنان هەموو‬ ‫ئەرکە کۆمەاڵیەتییەکانیان فەرامۆش‬ ‫دەکەن بۆ مامۆستایانی ئایینی‪ ،‬کە‬ ‫ئەوانیش کاری خۆیان دەکەن‪ ،‬دێن‬ ‫ڕەخنەیان لێدەگرن! چەند نووسەری‬ ‫ئێمە کارێکی وای ک���ردووە ئەو‬ ‫شێرپەنجەی شارچیەتییە نەمێنێ؟!‬ ‫کاتی ئ��ەوە ه��ات��ووە هەموو‬ ‫نووسەران و رووناکبیرامنان ئاوڕ لەو‬ ‫شێرپەنجەی شارچیەتییە بدەنەوە‪،‬‬ ‫کۆهەست و نەستێکی وا دروست‬ ‫بکەن خەڵک پێیان شەرم بێت باسی‬ ‫شارچیەتی بکه‌ن‪ ،‬چونکە بەڕاستی‬ ‫هێشتا ئێمە نەگەیشتووینەتە قۆناغی‬ ‫بەگەلبوون‪.‬‬

‫‪15‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)33‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/30‬ساڵی یەکەم‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫موعجیزه‌ی سه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫محه‌ممه‌د حه‌سه‌ن مامه‌‬ ‫به‌پێی یاسای ژم��اره‌ (‪)1‬ی ساڵی‬ ‫‪ 2005‬س�ه‌رۆك��ای�ه‌ت��ی��ی ه��ه‌رێ��م‪ ،‬به‌‬ ‫ڕوونی باسكراوه‌ كه‌ سه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫ب��ۆی نییه‌ له‌ دوو خ��ول زیاتر خۆی‬ ‫كاندید بكات‪ ،‬ته‌نانه‌ت بواری بۆ هیچ‬ ‫ته‌فسیر و ته‌ئویلێك نه‌هێشتووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ مادده‌ی (‪)3‬دا هاتووه‌ «ویالیه‌تی‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم چوار ساڵه‌‪ ،‬ده‌كرێت‬ ‫بۆ جارێكی تر خۆی كاندید بكاته‌وه‌»‪.‬‬ ‫به‌م پێیه‌ش بارزانی دوو ده‌وره‌ی خۆی‬ ‫ته‌واو ك��ردووه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر شتێك هه‌بێت‬ ‫به‌ ناوی سه‌روه‌ریی یاسا‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی‬ ‫به‌رده‌وام ده‌سه‌اڵت ئیدیعای ده‌كات‪،‬‬ ‫ئیرت بارزانی ماوه‌ی سه‌رۆكایه‌تیی خۆی‬ ‫ته‌واو ك��ردووه‌‪ ،‬پێویسته‌ خۆی قبوڵی‬ ‫ئه‌وه‌ نه‌كات ماوه‌كه‌ی درێژبكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫یان بۆ جارێكی تر خۆی هه‌ڵبژێرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌مه‌ پێچه‌وانه‌ی بنه‌ماكانی‬

‫دیموكراسییه‌‪.‬‬ ‫ب��ه‌اڵم ئ���ه‌وه‌ی ئێستا سه‌رۆكی‬ ‫ه �ه‌رێ��م��ی ك��وردس��ت��ان ل��ه‌ ڕێ��گ�ه‌ی‬ ‫حیزبه‌كه‌یه‌وه‌ داوا له‌ حیزبه‌كانی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن ده‌كات بۆ درێژكردنه‌وه‌ی‬ ‫ماوه‌ی سه‌رۆكایه‌تییه‌كه‌ی بۆ دوو ساڵی‬ ‫دیكه‌‪ ،‬یان سێباره‌ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی بۆ‬ ‫پۆستی سه‌رۆكایه‌تیی هه‌رێم‪ .‬ده‌بێت‬ ‫ئه‌وه‌ له‌به‌رچاو بگرین ئه‌و پۆسته‌ ته‌نها‬ ‫موڵكی بارزانی نییه‌ و له‌سه‌ری تاپۆ‬ ‫نه‌كراوه‌‪ ،‬به‌ڵكو هه‌موو هاوواڵتییه‌كی‬ ‫ئه‌م كوردستانه‌ خه‌ون به‌وه‌ ده‌بینێت‬ ‫كه‌ رۆژێ��ك ببێت به‌ س�ه‌رۆك��ی ئه‌م‬ ‫هه‌رێمه‌‪ ،‬بۆیه‌ باشرتین رێگاچاره‌ بۆ‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم ئه‌وه‌یه‌ له‌به‌رده‌م‬ ‫به‌رپرسیارێتیی ئه‌خالقی و مێژووی‬ ‫خۆیدا بێت و خۆى كاندید نه‌كاته‌وه‌‬ ‫بۆ پۆستی سه‌رۆكی هه‌رێم‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌م‬ ‫هۆكارانه‌‪.‬‬ ‫‪ -1‬س���ه‌رۆك���ی ه���ه‌رێ���م به‌‬ ‫ده‌ن��گ��ی ه��اوواڵت��ی��ان��ی ه�ه‌رێ��م��ی‬ ‫كوردستان هاتووەته‌ سه‌ر حوكم‪ ،‬گه‌ل‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كانی پێداوه‌‪ ،‬ته‌نها گه‌ل بۆی‬ ‫هه‌یه‌ ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌ی بۆ نوێ بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬س���ه‌رۆك���ی ه���ه‌رێ���م به‌‬ ‫رێكه‌وتنی سیاسی نه‌هاتووەته‌ سه‌ر‬ ‫ح��وك��م‪ ،‬ت��ا ب �ه‌ رێكه‌وتنی سیاسیی‬ ‫حیزبه‌كان ماوه‌ی (‪ )2‬ساڵ كاركردنی بۆ‬ ‫نوێ بكرێته‌وه‌‪.‬‬

‫‪ -3‬ب���ۆ ئ�����ه‌وه‌ی پ��اب �ه‌ن��دی‬ ‫بنه‌ماكانی دیموكراسی بین‪ ،‬ببێته‌‬ ‫نه‌ریتێكیش بۆ سیاسییه‌كانی تر‪.‬‬ ‫له‌سه‌روبه‌ندی خۆپیشاندانه‌كانی‬ ‫(‪)17‬ی شوبات و رۆژان��ی دوات��ر‪ ،‬له‌‬ ‫الیه‌ن په‌رله‌مانتارانی ئۆپۆزسیۆنه‌وه‌‬ ‫داواك���را سه‌رۆكی هه‌رێم له‌به‌رده‌م‬ ‫په‌رله‌مان ئاماده‌بێت بۆ لێپرسینه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم سه‌رۆكی هه‌رێم ئاماده‌ نه‌بوو بێته‌‬ ‫به‌رده‌م په‌رله‌مان‪ ،‬وتی «من له‌ الیه‌ن‬ ‫هاوواڵتیانه‌وه‌ هه‌ڵبژێراوم‪ ،‬به‌رپرس نیم‬ ‫له‌به‌رده‌م په‌رله‌ماندا‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌وه‌ گه‌له‌‬ ‫ده‌توانن له‌ من بپرسنه‌وه‌»‪ .‬ئه‌و قسه‌ی‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم یاده‌وه‌رییه‌كی مێژووی‬ ‫و پ��ێ��ش�ه‌وای موسڵامنان «ئیاممی‬ ‫عه‌لی»م به‌بیر دێنێته‌وه‌‪ ،‬له‌ سه‌رده‌می‬ ‫خۆیدا كه‌ له‌گه‌ڵ خه‌واریجه‌كان كه‌وته‌‬ ‫ك��ێ��ش�ه‌وه‌‪ ،‬وت��ی «وه‌رن ب��ا كێشه‌كه‌‬ ‫چاره‌سه‌ر بكه‌ین»‪ .‬خه‌واریجه‌كانیش‬ ‫وتیان «ده‌بێت قورئان و سوننه‌ت حاكم‬ ‫بێت نه‌ك تۆ!»‪ .‬ئیاممی عه‌لی پێ وتن‬ ‫«باشه‌ خۆ قورئان و سوننه‌ت مرۆڤ نین‬ ‫بێن و كێشه‌كه‌ چاره‌سه‌ر بكه‌ن‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ده‌بێت كه‌سێك قورئانه‌كه‌ هه‌ڵبگرێت‬ ‫و بیخوێنێته‌وه‌ و یاساكه‌ باس بكات و‬ ‫یه‌كێكی تریش سوننه‌ته‌كه‌ هه‌ڵبگری‬ ‫و بیخوێنێته‌وه‌ و چاره‌سه‌ری كێشه‌كه‌‬ ‫بكات»‪ .‬سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستانیش‬ ‫كه‌ ئه‌و قسه‌یه‌ ده‌كات‪ ،‬ده‌بێت گه‌ل لێم‬

‫بپرسێته‌وه‌‪ ،‬ئاخر خۆ گه‌لی كورد یه‌ك‬ ‫دوو كه‌س نییه‌‪ ،‬ملیۆنان كه‌سه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌ رێگه‌ی ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌كامنانه‌وه‌‬ ‫نه‌بێت چۆن بتوانین لێت بپرسینه‌وه‌؟!‬ ‫به‌پێی ده‌س���ت���ووری ویالیه‌ته‌‬ ‫یه‌كگرتوه‌كانی ئه‌مریكا‪ ،‬مادده‌ی دووه‌م‬ ‫و به‌شی یه‌كه‌م‪ ،‬ماوه‌ی سه‌رۆكایه‌تی له‌‬ ‫ویالیه‌ته‌ یه‌كگرتوه‌كانی ئه‌مریكا ته‌نها‬ ‫بۆ ( ‪ )4‬ساڵه‌‪ ،‬سه‌رۆكی كۆمار بۆی هه‌یه‌‬ ‫بۆ جاری دووه‌م خۆی هه‌ڵبژێرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها سه‌رۆك به‌ زۆرینه‌ی ده‌نگ‬ ‫ده‌بێته‌ سه‌رۆكی كۆمار‪ .‬كاتێك كه‌‬ ‫پۆستی س �ه‌رۆك دی��اری كرا له‌ الیه‌ن‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پیران و كۆنگرێسه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كه‌سه‌ی كه‌ زۆرترین رێژە‌ی ده‌نگه‌كانی‬ ‫ه��ێ��ن��اوه‌ دوای س���ه‌رۆك‪ ،‬ل �ه‌ الی �ه‌ن‬ ‫كۆنگریس و ئه‌نجومه‌نی پیرانه‌وه‌‬ ‫ده‌كرێت به‌ جێگری سه‌رۆك كۆمار‪.‬‬ ‫سه‌رۆك بۆی نییه‌ به‌ ویستی خۆی‪،‬‬ ‫یان به‌ رێكه‌وتنی سیاسی كه‌سێك به‌ دڵی‬ ‫خۆی هه‌ڵبژێرێت بۆ جێگری خۆی‪ ،‬له‌‬ ‫كۆنگرێسدا ئه‌مه‌ قبوڵ ناكرێت و الدانه‌‬ ‫له‌ ده‌ستوور‪.‬به‌گوێره‌ی ده‌ستووری‬ ‫وی�لات �ه‌ یه‌كگرتوه‌كانی ئه‌مریكا‪،‬‬ ‫سه‌رۆك كۆمار و جێگره‌كه‌ی له‌ رووی‬ ‫ده‌نگدانه‌وه‌ هیچ جیاوازییه‌كیان نییه‌‬ ‫كه‌ ده‌بێت له‌ رێگه‌ی هاوواڵتیانه‌وە‬ ‫ده‌ن��گ��ی��ان پ��ێ ب��درێ��ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌‬ ‫ده‌س��ت��ووری هه‌رێمی كوردستاندا‬

‫له‌ م���ادده‌ی (‪ )60‬به‌شی دووه‌م��دا‬ ‫هاتووه‌ «سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫جێگرێك بۆ خ��ۆی هه‌ڵده‌بژێرێت‪،‬‬ ‫كه‌ هاوكاریی ده‌كات له‌ ئه‌نجامدانی‬ ‫ئه‌ركه‌كانیدا و له‌ كاتی ئاماده‌نه‌بوونیدا‬ ‫جێی ده‌گرێته‌وه‌»‪ .‬هه‌روه‌ها هاتووه‌‬ ‫«جێگری فه‌رمانده‌ی گشتیی هێزه‌كانی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی پاسه‌وانی هه‌رێم ده‌بێت‪،‬‬ ‫به‌ مه‌رجێك ره‌زامه‌ندیی په‌رله‌مان‬ ‫به‌ده‌ست بهێنێت به‌ زۆرینه‌ی ره‌های‬ ‫ژماره‌ی ئه‌ندامانی»‪.‬‬ ‫ب��اش�تر واب���وو س��اڵ��ی ‪ 2009‬كه‌‬ ‫ركابه‌ره‌كانی سه‌رۆكی هه‌رێم كاتێك‬ ‫ده‌ن��گ ل�ه‌ س �ه‌رۆك��ی ه�ه‌رێ��م كه‌مرت‬ ‫دێ��ن��ن‪ ،‬ببنه‌ جێگری س���ه‌رۆك‪ ،‬نه‌ك‬ ‫كه‌ ده‌رنه‌چوو بڕواته‌وه‌ بۆ ماڵه‌وه‌‪،‬‬ ‫ت��ا (‪ )4‬س��اڵ��ی دی��ك�ه‌ چ����اوه‌ری خۆ‬ ‫كاندیدكردنه‌وه‌ی بكات‪ .‬كاتێك كه‌سێك‬ ‫ده‌نگ له‌ سه‌رۆكی هه‌رێم كه‌مرت دێنێت‬ ‫به‌ رێژە‌یه‌كی كه‌مرت له‌ ده‌نگه‌كانی ئه‌و‪،‬‬ ‫واته‌ هاوواڵتیانی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫متامنه‌یان ب �ه‌و كه‌سه‌ هه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ده‌نگیان پێداوه‌‪ ،‬بۆیه‌ باشرت وابوو له‌‬ ‫ده‌ستووری هه‌رێمی كوردستاندا ئاماژە‌‬ ‫به‌وه‌ بدرایه‌‪ ،‬كه‌ س�ه‌رۆك به‌ ویستی‬ ‫خۆی جێگر بۆ خۆی دی��اری ناكات‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ده‌بێت به‌پێ ده‌نگدان بێت‪.‬‬ ‫كاتێك سه‌رۆكی هه‌رێم زۆربه‌ی‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت �ه‌ك��ان��ی ب �ه‌ خ��ۆی داوه‌ و‬

‫پێیده‌د‌رێت‪ ،‬كاره‌ساتێكی گه‌ورەیه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫هه‌رگیز جارێكی تر كۆنرتۆڵ ناكرێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ به‌پێی ده‌ستوور و یاسا ئه‌و‬ ‫ده‌س�ه‌اڵت��ان�ه‌ی پێ دراوه‌‪ ،‬كاتێكیش‬ ‫ناعه‌داله‌تی ده‌بێته‌ یاسا‪ ،‬یاخیبوون‬ ‫ده‌بێته‌ ئه‌رك !! ‪.‬‬ ‫ماوه‌ی (‪ )8‬ساڵه‌ سه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫ده‌سه‌اڵتی هه‌یه‌ له‌ كوردستان‪ ،‬هیچ‬ ‫موعجیزه‌یه‌كی نه‌خولقاندووه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫كاره‌كانیشی به‌شێوه‌یه‌كی گشتی له‌‬ ‫به‌رژە‌وه‌ندیی هاوواڵتیانی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان ن�ه‌ب��ووه‌‪ ،‬بگره‌ له‌ م��اوه‌ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیی بارزانیدا چه‌ند یاسایه‌كی‬ ‫خ �راپ په‌سه‌ند ك��راوه‌‪ ،‬كه‌ مه‌ترسین‬ ‫له‌سه‌ر ئاینده‌ی دیموكراسیی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫ناعه‌داله‌تی نییه‌ گه‌ر بڵێین ماوه‌ی‬ ‫(‪ )8‬ساڵی سه‌رۆكایه‌تیی هه‌رێم لێوانلێو‬ ‫بووه‌ له‌ ده‌ركردنی یاسای دیكتاتۆری و‬ ‫حه‌قدان به‌ به‌رته‌سكردنه‌وه‌ی ئازادیی‬ ‫هاوواڵتیان‪ ،‬هیچ موعجیزه‌یه‌كیشی‬ ‫نه‌خولقاندووه‌‪ ،‬وه‌ك ئ��ه‌وه‌ی پارتی‬ ‫ده‌یه‌وێت پێشێلی یاسا بكات‪ ،‬به‌بیانوی‬ ‫ئه‌وه‌ی كه‌(سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫به‌دیلی نییه‌)‪ ،‬ئ �ه‌م قسانه‌ی پارتی‬ ‫جگه‌ ل �ه‌وه‌ی سوكایه‌تییه‌ به‌ ت�ه‌واوی‬ ‫هاوواڵتیانی كوردستان‪ ،‬شتێكی نوێش‬ ‫ناخولقێنێ‌ و هاوواڵتیانیش زۆر له‌وه‌‬ ‫هۆشیارترن به‌و دوعایه‌ بڵێن ئامین‪.‬‬

‫فه‌وزای میدیا و ئه‌زموونی رۆژنامه‌گه‌ری‬ ‫ئـــاری ئازاد‬ ‫میدیای ك���وردی پێشڤه‌چوونی‬ ‫به‌رچاوی به‌خۆیه‌وه‌ بینیوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌ده‌ر‬ ‫نییه‌ له‌ كه‌موكووڕی‪ .‬له‌ سه‌رده‌می‬ ‫عه‌وله‌مه‌ و پێشكه‌وتنی زانست و‬ ‫ته‌كنه‌لۆجیا‪ ،‬ك��اری ك��ردووه‌ت �ه‌ سه‌ر‬ ‫گه‌شه‌كردنی ره‌وت��ی میدیا به‌گشتی‪.‬‬ ‫زۆرب��وون��ی هۆكاره‌كانی په‌یوه‌ندی‪،‬‬ ‫هه‌واڵ و زانیاری به‌ كه‌مرتین ماو ‌ه ده‌گات‬ ‫به‌ده‌ست هاوواڵتی‪ ،‬زۆر له‌ ده‌زگاكانی‬ ‫راگه‌یاندن هه‌وڵده‌ده‌ن پێشه‌نگ بن‬ ‫له‌ گه‌یاندنی ه��ه‌واڵ و زان��ی��اری به‬ ‫‌خێرایی به‌ بینه‌ر و خوێنه‌رانیان‪ .‬ئه‌م‬ ‫خێرایی و په‌له‌كردنه‌ كاری كردووەته‌‬ ‫سه‌ر گرنگی نه‌دان ب ‌ه باوه‌ڕپێكراویی‬ ‫سه‌رچاوه‌كان‪ .‬له‌م ماوه‌یه‌ هه‌واڵێك‬ ‫زۆر سه‌رنجی راكێشام‪ ،‬له‌ ئێواره‌ی‬ ‫‪19‬ی نیسان وا باڵوكرایه‌وه‌ «عزه‌ت‬ ‫دووری»ى گ�ه‌وره‌ به‌رپرسی پێشووی‬ ‫حزبی به‌عس ده‌ستگیركراوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬

‫ته‌نها هه‌واڵێكی ساد ‌ه و ئاسایی نه‌بوو‪،‬‬ ‫به‌ڵكو دنیای لێ پڕكرا‪ ،‬گشت سایت‬ ‫و تیڤی و ماڵپه‌ڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی‬ ‫داگیركرد‪ .‬باس هه‌ر باسی هه‌واڵی ئه‌م‬ ‫گیرانه‌ بوو‪ ،‬ت �ه‌واوی راگه‌یاندنه‌كانی‬ ‫خه‌ریكرد‪ .‬بۆ رۆژی دواتر له‌ هه‌ندێك‬ ‫راگه‌یاندن وێنه‌ی پیاوێكی به‌سااڵچووی‬ ‫به‌سته‌زمان باڵوكرایه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ «عزه‌ت‬ ‫دووری»ـ�ه‌ك�ه‌ی میدیای ك��وردی بوو‪،‬‬ ‫ئ�ه‌وه‌ی��ان ك��ردب��ووه‌ بابه‌تی به‌په‌له‌ی‬ ‫هه‌واڵه‌كانیان‪ .‬له‌ نوێرتین په‌یامیدا‬ ‫«دووری» هه‌واڵی گیران و خراپیی‬ ‫ته‌ندروستی به‌درۆخسته‌وه‪ .‬كه‌ومته‌‬ ‫گومانی ئه‌وه‌ی كه‌ ئایا گیرانی عزه‌ت‬ ‫دووری بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردن یا درۆی‬ ‫نیسان بوو؟ باڵوبوونه‌وه‌ی ئه‌م هه‌واڵه‌‬ ‫گه‌مه‌یه‌كی سیاسیی به‌ ئه‌نقه‌ست‬ ‫بوو‪ ،‬یان بانگه‌شه‌یه‌كی هه‌ڵبژاردن؟‬ ‫ئه‌مه‌ قسه‌ی تر هه‌ڵده‌گرێت‪ ،‬ره‌نگه‌‬ ‫بانگه‌شه‌ بووبێت ب��ۆ هه‌ڵبژاردنی‬ ‫پارێزگاكان‪ .‬ئه‌وه‌ی لێره‌ من مه‌به‌ستمه‌‬ ‫هه‌ڵوه‌سته‌كردنه‌ له‌سه‌ر خێرایی بێ‬ ‫بنه‌مایی هه‌واڵه‌كه‌‪ ،‬چۆن وا ب ‌ه ئاسانی‬ ‫میدیای كوردی هه‌واڵی ناڕاست و بێ‬ ‫بنه‌ما ده‌كات به‌ بابه‌تی هه‌واڵی به‌په‌له‌ی‬ ‫خ��ۆی‪ .‬ئه‌مه‌ مشتێكه‌ له‌ خه‌روارێك‪،‬‬ ‫ده‌یان هه‌ڵه‌ی قه‌به‌ و زه‌قرت به‌سه‌ریان‬ ‫داتێپه‌ڕیوه‌‪ ،‬وه‌ك ده‌ڵێن ئه‌م هه‌ویره‌‬ ‫ئاوێكی زۆری ده‌وێت‪ .‬به‌اڵم ناكرێت‬ ‫هه‌رچییه‌ك وترا و نوورسا بچێت ‌ه قاڵبی‬

‫راستی و ببێته‌ هه‌واڵ بۆ راگه‌یاندن‪،‬‬ ‫ته‌نها بازاڕی هه‌واڵ گه‌رم بێت‪ ،‬گرنگ‬ ‫نییه‌ سه‌رچاوه‌كه‌ی باوه‌ڕ پێكراوه‌ یان‬ ‫نا‪ .‬ده‌كرێت لێره‌وه‌ راگه‌یاندنی كوردی‬ ‫به‌خۆداچوونه‌وه‌یه‌كی سه‌رتاپایی بكات‪.‬‬ ‫به‌ربگرێت له‌و هه‌ڵه‌ زه‌قانه‌ی رۆژانه‌‬ ‫به‌چاوی خۆمان ده‌یبینین‪ ،‬راگه‌یاندنی‬ ‫كوردی فه‌وزا و دۆخی شێواو به‌رۆكی‬ ‫گرتووه‌‪ ،‬پێویسته‌ هه‌وڵبدرێت به‌ هه‌موو‬ ‫الی�ه‌ك له‌ژێر ئه‌و ب��اره‌ ده‌ربهێرنێت‪،‬‬ ‫راستگۆیی بۆ میدیا بگه‌ڕێندرێته‌وه‌‪،‬‬

‫خاوەىن ئیمتیاز و سەرنووسەر‪:‬‬ ‫هاوژین عومەر کەریم‬ ‫‪hawzheenk@yahoo.com‬‬ ‫‪07701543488‬‬

‫بەڕێوەبەرى کارگێڕى‪:‬‬ ‫جیهانگیر ئەحمەد‬ ‫‪bayanreklam@yahoo.com‬‬ ‫‪07702455504‬‬

‫پرۆفیشنااڵنه‌تر هه‌نگاو بهاوێژرێت‪،‬‬ ‫سه‌رله‌نوێ باوه‌ڕی متامنه‌ی خه‌ڵك بۆ‬ ‫خۆیان به‌ده‌ست بهێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌سه‌ ئه‌وه‌نده‌ كاركردن له‌سه‌ر‬ ‫وه‌هم‪ ،‬با له‌ ئه‌دای كاره‌كاندا واقیعی‬ ‫بن‪ ،‬ناشیرینرتین وشه‌ «درۆ»یه‌‪ ،‬كه‌چی‬ ‫خه‌ڵك باوه‌ڕی ته‌واوی به‌ راگه‌یاندنه‌‬ ‫جۆربه‌جۆره‌كان نه‌ماوه‌‪ ،‬زۆربه‌ی هه‌واڵ‬ ‫و بابه‌ته‌كان به‌ درۆ ده‌خ �ه‌ن �ه‌وه‌‪ ،‬تا‬ ‫راده‌یه‌ك ده‌كرێت حه‌ق به‌ هاوواڵتی‬ ‫بده‌ین كه‌ ئ �ه‌م ج��ۆره‌ تێڕوانینه‌یان‬

‫بەڕێوەبەرى هونەرى‪:‬‬ ‫ڕەوشت محەمەد‬ ‫‪rawshtmail@yahoo.com‬‬ ‫‪07501112083‬‬

‫بۆ راگه‌یاندن هه‌بێت‪ ،‬دوای ئه‌وه‌ی‬ ‫روونده‌بێته‌وه‌ هه‌واڵی گیرانی عزه‌ت‬ ‫دووری سه‌دله‌سه‌د دووره‌ له‌ ڕاستی‬ ‫و بێ بنه‌مایه‌‪ ،‬كه‌چی له‌ یه‌ك ده‌زگای‬ ‫راگه‌یاندن نه‌مان بینی داوای لێبوردن له‌‬ ‫هاوواڵتیان بكرێت له‌سه‌ر بێ بنه‌مایی‬ ‫و ناڕاستی ئه‌و هه‌واڵه‌ی باڵویانكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫رۆژی ‪22‬ی نیسان س��اڵ��رۆژی‬ ‫رۆژنامه‌گه‌ریی كوردییه‌‪ ،‬له‌م مێژووه‌دا‬ ‫وه‌چه‌رخانێك له‌ مێژووی خه‌بات و‬ ‫تێكۆشانی گه‌لی ك��ورد رووی���دا‪ ،‬بۆ‬

‫ئەنداماىن بۆرد‪:‬‬ ‫سەاڵح ساالر‬ ‫ئیدریس سیوەیىل‬ ‫محەمەد جەمال‬

‫یه‌كه‌مجار ل�ه‌ ‪22‬ی نیسانی ‪1898‬‬ ‫رۆژنامه‌ی «كوردستان» له‌ الیه‌ن ماڵباتی‬ ‫به‌درخان پاشا دامه‌زرا‪ ،‬ئه‌م تاكه‌ رۆژنامه‌‬ ‫شوێنه‌وار و كاریگه‌ریی زۆری له‌سه‌ر‬ ‫بزاڤی ك��ورد و به‌ره‌وپێشه‌وه‌چوونی‬ ‫خه‌باتی رووناكبیری و رۆشنبیری‬ ‫به‌جێهێشت‪ .‬له‌ دوای خۆی ده‌رگ��ای‬ ‫وااڵ كرد له‌سه‌ر له‌دایكبوونی چه‌ندین‬ ‫رۆژنامه‌ و گۆڤار و ده‌زگای رووناكبیری‪.‬‬ ‫دوای تێپه‌ڕبوونی ‪ 115‬ساڵ به‌سه‌ر‬ ‫ئه‌زموونی رۆژنامه‌گه‌ریی ك��ورددا‪،‬‬ ‫له‌مڕۆدا گه‌لێك میدیا و راگه‌یاندنی‬ ‫زۆر و ب��ۆرم��ان هه‌یه‌‪ ،‬ك��اری ب��اش و‬ ‫دانسقه‌ تێكه‌ڵ به‌ كاری كرچوكاڵ بووه‪.‬‬ ‫چه‌ندین میدیا له‌ كوردستان بوونی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ب ‌ه ناوی جۆربه‌جۆرەوە «میدیای‬ ‫ئه‌هلی‪ ،‬میدیای حزبی‪ ،‬میدیای سێبه‌ر‬ ‫‪ ...‬هتد»‪ .‬هه‌ریه‌كه‌یان به‌ ئاوازێك‬ ‫ده‌خوێنێت‪ .‬زۆرب��ه‌ی��ان به‌شێوه‌ و‬ ‫فۆرمی دووباره‌‪ ،‬كرچوكاڵی و دۆخێكی‬ ‫شێواو له‌ نێو میدیای كوردی به‌ بیرناو‬ ‫و ب��ی��س�تراوەوە‪ ،‬ب��ه‌دی ده‌ك��رێ��ت‪ .‬له‌‬ ‫كۆتایی فه‌رمووده‌یه‌كی سه‌روه‌رمان‬ ‫(د‪.‬خ) هه‌یه‌ ك�ه‌ پێویسته‌ هه‌موو‬ ‫راگه‌یاندنه‌كان بیكه‌ن ب ‌ه دروش��م بۆ‬ ‫«كفي باملرء‬ ‫خۆیان‪ ،‬كه‌ ده‌فه‌رموێت‬ ‫ٰ‬ ‫كذبا أن يحدث بكل ما سمع»‪ .‬رواه‌‬ ‫مسلم‪ .‬واته‌‪ :‬به‌سه‌ بۆ كه‌سێك درۆزن‬ ‫ده‌رچێت كه‌ هه‌رچی گوێی لێ ده‌بێت‪،‬‬ ‫بیڵێته‌وه‌ ‪.‬‬

‫ناونیشاىن بەیان لە ئینتەرنێت‪:‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬ ‫‪E.mail: bayanpress@yahoo.com‬‬ ‫‪www.facebook.com/bayanpres‬‬

‫رۆژنامەیەکى سیاسیى گشتیى ئەهلییە‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامىن ‪ -‬شەقامى ئیرباهیم پاشا ‪ -‬تەالرى بنار نهۆمى پێنجەم ‪ -‬شوقەى ژمارە ‪ .3‬تەلەفۆن‪07480605181 :‬‬

‫بایی (‪ )750‬دینارە‬

‫‪14‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)33‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/4/30‬ساڵی یەکەم‬

‫‪birura_bayan@yahoo.com‬‬

‫گفتوگۆ‬

‫دكتۆر سه‌باح به‌رزنجی‪ ،‬په‌رله‌مانتار و سه‌رۆكی سه‌نته‌ری زه‌هاوی بۆ لێكۆڵینه‌وه‌ی فیكری‪ ،‬بۆ به‌یان‪:‬‬

‫گفتوگۆ‪ :‬ئیدریس سیوه‌یلی‬

‫لێرە جگه‌ له‌ فه‌وزای فه‌توا‪ ،‬فه‌وزای نووسین و ئه‌داش هه‌یه‌‬ ‫بابه‌تی فه‌توا و بوونی مه‌رجه‌عیه‌ت‪ ،‬له‌ هه‌ر شوێنێك و‬ ‫له‌ هه‌رێمی كوردستانیش‪ ،‬بایه‌خی تایبه‌تیی خۆی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫بوونی مه‌رجه‌عیه‌تی فه‌توا له‌ كوردستان‪ ،‬پێویستی و‬ ‫كاریگه‌رییه‌كه‌ی چه‌نده؟ تا چه‌ند هه‌رێمی كوردستان‬ ‫پێویستی به‌ وه‌ها مه‌رجه‌عیه‌تێك هه‌یه‌؟ دكتۆر سه‌باح‬

‫به‌یان‪ :‬به‌ڕێزتان چ��ۆن ده‌ڕواننه‌‬ ‫فره‌مه‌رجه‌عی فیقهی‪ ،‬ئایا ئه‌مه‌ بووەته‌‬ ‫هۆكاری په‌رتبوونی موسڵامنان؟‬ ‫د‪ .‬سه‌باح به‌رزنجی‪ :‬فره‌مه‌رجیعی‬ ‫واقیعێكه‌ ل�ه‌ س �ه‌ره‌ت��ای شكڵگرتن و‬ ‫دروستبوونی زانستی فیقهه‌وه‌ هه‌بووه‪.‬‬ ‫ئ��ه‌م واق��ی��ع�ه‌ ده‌ره‌ن��ج��ام��ی رسوشتی‬ ‫بااڵده‌ستبوونی بیر و ئه‌ندێشه‌ی ئاینی‬ ‫ئیسالم له‌ناو كۆمه‌ڵگا و پابه‌ندبوونی‬ ‫خه‌ڵك به‌ شه‌ریعه‌ته‌‪ .‬واته‌ تا شه‌ریعه‌ت‬ ‫له‌ ژیانی تاك و كۆمه‌ڵدا ئاماده‌ و تا‬ ‫شه‌ریعه‌تزان بڕیارده‌ر له‌سه‌ر هه‌ڵویستی‬ ‫تاكی و ده‌سته‌جه‌معیی مرۆڤه‌كان بێت‪،‬‬ ‫ده‌بێ بوونی زانای شاره‌زا له‌ رێنیشاندانی‬ ‫خه‌ڵك بپه‌زێرین‪ .‬له‌الیه‌كی تره‌وه‌ بوونی‬ ‫مه‌رجیع پێویستییه‌كی حاشاهه‌ڵنه‌گری‬ ‫ن��او كۆمه‌ڵگای مسوڵامنه‌‪ .‬لۆجیكی‬ ‫س�ه‌رچ��اوه‌ب��وون��ی ق��ورئ��ان و سوننه‌ت‬ ‫پێویستی ده‌كات كه‌ هه‌میشه‌ كه‌سانێكی‬ ‫شاره‌زا هه‌بن بۆ وه‌اڵمدانه‌وه‌ی پرسیار و‬ ‫گومان و ڕاڕایی خه‌ڵك‪( ،‬فلوال نفر من كل‬ ‫فرقة منهم طائفة ليتفقهوا يف الدين)‪.‬‬ ‫مه‌رجیعییه‌تی فیقهی بابه‌تێك نییه‌‬ ‫به‌ بڕیاری ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬ی��ان به‌ ویستی‬ ‫من و تۆ و ئه‌م و ئه‌و بێ‪ ،‬حاڵه‌تێكه‌‬ ‫خۆڕسك و پله‌به‌ند و قۆناغبه‌ند‪ ،‬واته‌‬ ‫له‌ هه‌ناوی ده‌زگای زانستی و ناوه‌ندیی‬

‫ئه‌وه‌نده‌ ناهێنێت‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ئه‌ی تا چ ئاستێك ده‌بێت تاك‬ ‫په‌یوه‌ست بێت به‌ فه‌توای زانایانه‌وه‌؟‬ ‫د‪ .‬سه‌باح به‌رزنجی‪ :‬تاكی مسوڵامن‬ ‫ڕەفتار و سلوكیاتی خۆی به‌رمه‌بنای بیر‬ ‫و ئه‌ندێشه‌كانی‪ ،‬به‌رمه‌بنای عه‌قیده‌ و‬ ‫بڕوای ئیسالمی ئاڕاسته‌ ده‌كات‪ .‬كه‌واته‌‬ ‫یا ده‌بێ‌ خۆی زانا بێت و به‌پێی زانستی‬ ‫خۆی ڕەفتار بكات و ئاگاداری حه‌اڵڵ‬ ‫و ح �ه‌رام بێت‪ ،‬یان بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆالی‬ ‫زانایه‌كی ئاینیی متامنه‌پێكراو‪ ،‬واته‌ بۆ‬ ‫فه‌توای شه‌رعی‪ ،‬ئاسته‌كه‌ش په‌یوه‌سته‌ به‌‬ ‫پله‌ی پابه‌ندبوون و قه‌ناعه‌تی ئه‌و تاكه‌وه‌‬ ‫به‌ ئیسالم و به‌و زانایه‌ و به‌جومگه‌ییبوونی‬ ‫ئه‌و پرسه‌ی كه‌ فه‌تواكه‌ی له‌سه‌ر ده‌درێت‪.‬‬ ‫ب �ه‌ی��ان‪ :‬ئایا تاكی موسڵامن له‌و‬ ‫ئاسته‌دایه‌ بتوانێت پۆلێنی فه‌تواكان بكات‬ ‫و هی گونجاو هه‌ڵبژێرێت؟‬ ‫د‪ .‬س �ه‌ب��اح ب �ه‌رزن��ج��ی‪ :‬بێگومان‬ ‫تاكه‌كان چوونیه‌ك نین‪ ،‬تاكی وامان هه‌یه‌‬ ‫ئه‌و توانا و سه‌لیقه‌یه‌ی بۆ دروستبووه‌‬ ‫كه‌ ك��اری وا بكات‪ ،‬له‌ كاكڵه‌ی بیر و‬ ‫هزری فه‌قیهه‌كان حاڵی ببێت و پۆلێنی‬ ‫فه‌توا بكات و له‌ ژیانی خۆیدا كامیان‬ ‫به‌هێزتر و گونجاوتره‌‪ ،‬به‌كاری بهێنێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم هه‌موو تاكێكیش به‌و شێوه‌یه‌ نییه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ گه‌یشنت ب�ه‌و ئاسته‌ له‌ هه‌وڵ‬

‫فه‌توا بۆخۆی تێگه‌یشتنێكی‬ ‫عه‌قاڵنیی موفتیی ‌ه بۆ ده‌ق و واقیع‬ ‫زانایانی ئاینییه‌وه‌ مه‌رجیع ده‌رده‌كه‌وێ‪.‬‬ ‫مه‌رجیع م�ه‌رج نییه‌ تاكه‌كه‌س بێت و‬ ‫ناشگونجێت له‌گه‌ڵ بوونی مه‌زاهیبی‬ ‫جیاواز‪ ،‬ناوه‌ندی جیاواز‪ ،‬قۆناغی جیاواز‬ ‫مسوڵامنان ته‌نها یه‌ك مه‌رجیعیان هه‌بێ‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ل�ه‌ن��او مسوڵامناندا هه‌میشه‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك زانا و فه‌قیه بوونیان هه‌بووه‌‬ ‫و هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ دی��اره‌ ئه‌مه‌ دیارده‌یه‌كی‬ ‫رسوشتی و پێویست و ئه‌رێنییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫شیوه‌ی مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ فره‌مه‌رجیعی‪،‬‬ ‫هه‌میشه‌ ته‌ندروست و له‌بار نه‌بووه‌‪ ،‬به‌‬ ‫تایبه‌ت كه‌سانی ده‌مارگیر و كه‌مزانست‬ ‫و كه‌مئه‌زموون زۆرج��ار بوونه‌ته‌ هۆی‬ ‫تێكچوونی ش��ی �رازه‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی و‬ ‫په‌رتبوون و سیاسه‌تیش كاریگه‌ریی خۆی‬ ‫هه‌بووه‌ له‌سه‌ر ئه‌م په‌رتبوون و شلۆقییه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌مه‌ نابێته‌ هۆی ئه‌وه‌ی ئێمه‌ وه‌كو‬ ‫بنه‌ما فره‌مه‌رجیعیامن پێ‌ خراپ بێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ كێشه‌كه‌ له‌ خودی فره‌مه‌رجیعیدا‬ ‫نییه‌ ئ�ه‌وه‌ن��ده‌ی له‌ شێوه‌ی مامه‌ڵه‌ و‬ ‫به‌كارهێنانیدایه‌‪ .‬واته‌ ئه‌گه‌ر خه‌ڵكی ساده‌‬ ‫و نه‌خوینده‌وار ڕووب��ه‌ڕووی خیالفاتی‬ ‫فیقهی و فیكریی (ك �ه‌ بێگومان له‌‬ ‫سه‌رووی ئاستی ئه‌وانه‌وه‌یه‌) ببنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫فره‌مه‌رجیعی ده‌بێته‌ هۆی په‌رتبوون و‬ ‫به‌فیڕۆچوونی زۆر وزه‌ و توانای كۆمه‌ڵگای‬ ‫مسوڵامن و سه‌رقاڵبوون به‌ پرسێكه‌وه‌ كه‌‬

‫و م��ان��دووب��وون‪ ،‬ئالیه‌تی خ��ۆی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ساده‌ترینیان تێگه‌یشتنه‌ له‌ زاراوه‌‬ ‫و لۆجیكی فه‌قیهه‌كان و ڕیزبه‌ندیی‬ ‫به‌ڵگه‌كان‪ .‬ئه‌م بابه‌ته‌ ده‌مانكێشێت بۆ‬ ‫ته‌رحی ئیشكالیه‌تی باسكردن له‌ پرسه‌‬ ‫فیقهییه‌كان به‌ زمانی پسپۆڕییانه‌‪ ،‬یان‬ ‫زمانی ساده‌ی ڕۆشنبیرانه‌‪ ،‬كه‌ هه‌ركامیان‬ ‫بێگومان الیه‌نی باش و خراپی هه‌یه‌‪ .‬له‌‬ ‫بنه‌ڕەتدا فه‌توا له‌ كه‌سانی شاره‌زا و جێی‬ ‫متامنه‌ وه‌رده‌گ��ی��رێ��ت و ه�ه‌ر ئه‌ویش‬ ‫ده‌توانێت قه‌ناعه‌ت به‌ تاك بكات به‌‬ ‫پاساوی فه‌تواكه‌ی‪.‬‬ ‫ب���ه‌ی���ان‪ :‬ئ��ای��ا ف��ه‌ت��وا و موفتی‬ ‫م��وق�ه‌دده‌س��ن‪ ،‬تا هیچ ره‌خنه‌یه‌كیان‬ ‫ل��ێ��ن�ه‌گ��ی��رێ��ت و ه��ه‌م��وو شتێكیان‬ ‫لێوه‌ربگیرێت؟‬ ‫د‪ .‬سه‌باح به‌رزنجی‪ :‬نه‌خێر‪ ،‬فه‌توا‬ ‫بۆخۆی تێگه‌یشتنێكی عه‌قاڵنیی موفتییه‌‬ ‫ب��ۆ ده‌ق و واق��ی��ع‪ .‬وات���ه‌ جوهدێكی‬ ‫به‌شه‌رییه‌ و مه‌حكوومه‌ به‌ نیسبییه‌ت‬ ‫و گ��ۆڕان‪ .‬كه‌واته‌ نه‌ فه‌توا پیرۆزه‌ و نه‌‬ ‫موفتی‪ .‬له‌باتی پیرۆزیی‪ ،‬پێویسته‌ له‌ فه‌توا‬ ‫و موفتی به‌ چ��اوی ڕێز و حورمه‌ته‌وه‌‬ ‫بڕوانین و هه‌رگیز له‌ پله‌ و پایه‌یان كه‌م‬ ‫نه‌كه‌ینه‌وه‌‪ .‬ته‌نانه‌ت ڕەتكردنه‌وه‌شی‬ ‫ده‌بێ له‌الیه‌ن كه‌سی زانا و ش��اره‌زاوه‌‬ ‫بێت به‌بێ سووكایه‌تی و بێڕێزیكردن‪.‬‬

‫به‌رزنجی‪ ،‬په‌رله‌مانتاری كوردستان و ئه‌ندامی لیژنه‌ی‬ ‫ئه‌وقافی په‌رله‌مانی كوردستان و هاوكات سه‌رۆكی‬ ‫سه‌نته‌ری زه‌هاوی بۆ لێكۆڵینه‌وه‌ی فیكری‪ ،‬وه‌اڵمی ئه‌م‬ ‫پرسیارانه‌ و چه‌ند پرسیارێكی تری (به‌یان) له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫ده‌داته‌وه‌‪.‬‬

‫گه‌وره‌یی و بایه‌خی فه‌توا له‌وه‌دایه‌ كه‌‬ ‫بزاڤێكی فیكری و قانوونی له‌پشتیه‌وه‌‬ ‫ئاماده‌ییان هه‌یه‌‪ .‬له‌ به‌رامبه‌ر فه‌تواوه‌‬ ‫هه‌ر تاكێكی مسوڵامن مافی ئه‌وه‌ی هه‌یه‌‬ ‫ڕەخنه‌ و سه‌رنجی هه‌بێت و بپرسێت‬ ‫بۆچی؟ به‌اڵم ڕەخنه‌ش ده‌بێ‌ له‌ سنووری‬ ‫ئه‌ده‌ب و ئیتیكی ڕەخنه‌ی زانستیدا بێت‬ ‫و سه‌ر نه‌كێشێت بۆ سووكایه‌تیكردن به‌‬ ‫ئایین و پیرۆزییه‌كان‪ .‬له‌ ئه‌نجامدا هه‌م‬ ‫فیقهـ ده‌بێته‌ فیقهێكی ڕۆشنگه‌ر و هه‌م‬ ‫ڕەخنه‌ش ده‌بێته‌ ڕەخنه‌ی بنیاتنه‌ر و‬ ‫خزمه‌تگوزار‪.‬‬ ‫ئیاممی مالیك‪ ،‬پێشه‌وای مه‌دینه‌ی‬ ‫ڕوون���اك‪ ،‬زۆر به‌ جوانی وه‌اڵم��ی ئه‌م‬ ‫پرسیاره‌ی داوه‌ت �ه‌وه‌‪ ،‬كاتێك ده‌فه‌رموێ‪:‬‬ ‫«كل يؤخذ من كالمه و يرد اال صاحب‬ ‫هذا القرب»‪ .‬واته‌ هه‌موو كه‌سێك قسه‌ی‬ ‫وه‌رده‌گیرێ‌ و ره‌تده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬جگه‌ له‌‬ ‫خاوه‌نی ئه‌م ئارامگایه‌‪ .‬وات�ه‌ جگه‌ له‌‬ ‫پێغه‌مبه‌ری مه‌زنی ئیسالم (دروود و‬ ‫ساڵوی خوای له‌سه‌ر بێت)‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ئه‌وانه‌ی په‌نا بۆ توندڕەویی‬ ‫ئاینی ده‌ب����ه‌ن‪ ،‬ب �ه‌ ف��ه‌ت��وای��ه‌ك‪ ،‬یان‬ ‫تێڕوانینێكی فیقهی پاساو بۆ كاره‌كه‌یان‬ ‫دهێننه‌وه‌‪ ،‬چۆن ده‌توانرێت چاره‌سه‌ری‬ ‫ئه‌م گرفته‌ بكرێت؟‬ ‫د‪ .‬سه‌باح به‌رزنجی‪ :‬توندڕەوی تایبه‌ت‬ ‫نییه‌ به‌ گرووپی ئاینی و فه‌تواش ته‌نها‬ ‫فه‌توای ئاینی نییه‪ ،‌.‬هه‌ر گرووپێك ك ‌ه بیر‬ ‫و هزر و هه‌ڵوێستێك به‌رهه‌م ده‌هێنێت‬ ‫و ده‌یه‌وێت كۆمه‌ڵگا ئاڕاسته‌یه‌كی فیكریی‬ ‫تایبه‌ت وه‌ربگرێت‪ ،‬بیه‌وێ‌ و نه‌یه‌وێ‌ فه‌توا‬ ‫و جۆرێك ل ‌ه توندڕەوی به‌رهه‌م ده‌هێنێت‪.‬‬ ‫هه‌ر فه‌توایه‌ك پێویستی ب ‌ه ڕەچاوكردنی‬ ‫ده‌ره‌نجامه‌كانی هه‌یه‌ له‌ هه‌لومه‌رجی‬ ‫پیاده‌كرنیدا‪ .‬له‌ هه‌مان كاتدا فه‌توا ده‌بێ‌‬ ‫بنه‌مای شه‌رعیی زانستیی به‌رژەوه‌ندی‬ ‫ڕەچاو بكات‪ .‬گه‌وره‌ترین به‌رژەوه‌ندیی‬ ‫ئ�ه‌م��ڕۆ بریتییه‌ ل�ه‌ به‌عه‌قاڵنیكردنی‬ ‫بزاڤی سیاسیی ئیسالمی و رزگاركردنی‬ ‫تێگه‌یشتنی مسوڵامنان له‌ حاڵه‌تی ئینفیعال‬ ‫و په‌رچه‌كردار‪ ،‬كاتێك ڕووبه‌ڕووی واقیعی‬ ‫سیاسی‪ ،‬كۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬فیكری و كه‌لتووریی‬ ‫ده‌وروب �ه‌ری��ان ده‌ب��ن�ه‌وه‌‪ .‬چونكه‌ فه‌توا‬ ‫پرۆسه‌یه‌كی بیركردنه‌وه‌ و ئه‌نجامگیرییه‌‬ ‫له‌ ده‌ق �ه‌ شه‌رعییه‌كان بۆ چاره‌سه‌ری‬ ‫كێشه‌یه‌ك‪ ،‬چاره‌سه‌ریش پێویسته‌ له‌ ره‌گ‬ ‫و ڕیشه‌وه‌ بێت و به‌ ئسلوبێكی حه‌كیامنه‌‬ ‫موماره‌سه‌ بكرێت‪ .‬كه‌واته‌ له‌ هزری‬ ‫ئیسالمیدا توندڕەوی حاڵه‌تێكی نارسوشتی‬ ‫و نه‌گونجاوه‌ و مێژووی پێشه‌وایانی ئه‌م‬ ‫ئاینه‌ گه‌واهی ده‌دات له‌سه‌ر میانڕەوی‬ ‫و هه‌ڵسه‌نگاندنی ژیرانه‌ بۆ ڕووداو و‬ ‫دیارده‌كان‪ .‬به‌ڵێ ئینكاریی ئه‌و ‌ه ناكرێـت‬ ‫كه‌ جیهاد و به‌رگری دوو كۆڵه‌كه‌ی مه‌زنی‬

‫ئیسالمن‪ ،‬به‌اڵم جیهاد و به‌رگری وه‌ك دوو‬ ‫مافی سیاسیی رسوشتی و دوو واجبی‬ ‫سه‌ره‌كین و له‌الیه‌ن ئیاممی شه‌رعییه‌وه‌‬ ‫بڕیاریان له‌سه‌ر ده‌درێ��ت‪ ،‬جیاوازن له‌‬ ‫توندوتیژی و توندڕەوی‪ ،‬كه‌ بریتین له‌‬ ‫سه‌پاندنی فیكره‌یه‌ك به‌بێ‌ بوونی پاساوی‬ ‫شه‌رعی و قانونی و به‌ ته‌نها به‌خۆسه‌پاندن‬ ‫و تۆقاندن‪.‬‬ ‫چاره‌سه‌ری توندڕەوی و توندوتیژی‪،‬‬ ‫سه‌ره‌تا به‌ چاكسازی و ریفۆرم ده‌كرێ‌‬ ‫له‌الیه‌ن ده‌س �ه‌اڵت �ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ بوونی‬ ‫گ �ه‌ن��ده‌ڵ��ی و ن �ه‌ب��وون��ی دادگ��ه‌ری��ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬رێگاخۆشكه‌رن بۆ یاخیبوون‬ ‫و ت��ووڕەب��وون و ئینفیعالی چین و‬ ‫توێژەكان و سه‌ره‌نجام سه‌رهه‌ڵدانی‬ ‫گرووپی توندڕەو‪ .‬كه‌ دیاره‌ كه‌مته‌رخه‌می‬ ‫و بێباكیی ده‌س �ه‌اڵت له‌ سه‌رهه‌ڵدانی‬ ‫گ��رووپ��ه‌ ت���ون���دڕەوه‌ك���ان وا ده‌ك���ات‬ ‫لێیان ئ �ه‌وه‌ن��ده‌ی تر سووربن له‌سه‌ر‬ ‫هه‌ڵوێستیان و ته‌نانه‌ت تیۆریزه‌شی‬ ‫بكه‌ن‪ .‬واته‌ توندڕەوی له‌ هه‌ڵوێسته‌وه‌‬ ‫ده‌بێته‌ فه‌لسه‌فه‌ و تیۆر و الیه‌نگر‬ ‫په‌یدا ده‌ك��ات‪ .‬كه‌ ئه‌مه‌ش ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫تر ده‌رده‌ك � ‌ه كاریی ده‌كات و كۆمه‌ڵگا‬ ‫ده‌خاته‌ مه‌ترسییه‌وه‪ .‬هه‌ربۆیه‌ پێم وایه‌ بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ری توندڕەوی جگه‌ له‌ چاكسازی‪،‬‬ ‫پێویستامن به‌ موعاله‌جه‌یه‌كی فیكری و‬

‫توندڕەوی تایبه‌ت نییه‌ ب ‌ه‬ ‫گرووپی ئاینی و فه‌تواش ته‌نها‬ ‫فه‌توای ئاینی نییه‌‬

‫فیقهی و فه‌لسه‌فی هه‌یه‌‪ .‬وات ‌ه پێویست‬ ‫ده‌كات زانایان و بیرمه‌ندان و ناوه‌نده‌‬ ‫ئه‌كادیمی و زانستی و په‌روه‌رده‌ییه‌كان‬ ‫بێنه‌گۆ و رۆڵ ببینن و پشكیان هه‌بێ‬ ‫له‌ ره‌وتی بنیاتنانی كۆمه‌ڵگادا‪ .‬به‌ ته‌نها‬ ‫بوونی یاسا و دروشمی سیاسی و رێكاری‬ ‫ئه‌منیی ده‌سه‌اڵت‪ ،‬مومكین نییه‌ ته‌وژمی‬ ‫توندوتیژی خ��او بكاته‌وه‪ .‬به‌ڵێ یاسا‬ ‫ره‌گه‌زێكی كارایه‌ بۆ پێناس ‌ه و ته‌جریم و‬ ‫ته‌حریمی توندڕەوی‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ كافی‬ ‫نیی ‌ه بۆ بنبڕكردنی‪ ،‬ی��ان سووككردنی‬ ‫داكه‌وتنی له‌سه‌ر ت��اك و ك��ۆم�ه‌ڵ‪ .‬له‌‬ ‫ته‌نیشتی یاسادا په‌روه‌رد ‌ه و بارهێنان و‬ ‫میدیاش ته‌واوكاری ئه‌م چاره‌سه‌ره‌ن‪.‬‬ ‫ب �ه‌ی��ان‪ :‬ل � ‌ه هه‌رێمی كوردستان‬ ‫جۆرێك له‌ فه‌وزای فه‌توا به‌دیده‌كرێت‪،‬‬ ‫چ��ۆن ده‌توانرێت ئه‌م ‌ه ب ‌ه ئاقارێكی‬ ‫ته‌ندروستدا بربێت؟‬ ‫د‪ .‬سه‌باح به‌رزنجی‪ :‬سه‌ره‌تا پێویسته‌‬ ‫راستییه‌كی تاڵ بزانین‪ ،‬كه‌ له‌ هه‌رێمی‬ ‫كوردستان جگه‌ له‌ فه‌وزای فه‌توا‪ ،‬فه‌وزای‬ ‫نووسین و ئ��ه‌داش هه‌یه‪ .‬ك �ه‌م كه‌س‬ ‫مه‌رجی پێویستی تیایه‌ بۆ ئه‌و كاره‌ی‬ ‫ئه‌نجامی ده‌دات‪ ،‬ی��ان ئ �ه‌و پێگه‌یه‌ی‬ ‫گرتوویه‌تی‪ .‬بۆیه‌ هه‌موو بابه‌ت و پرس‬ ‫و داكه‌وته‌كان پێویستیان به‌ پیاچوونه‌وه‌‬ ‫و هه‌ڵسه‌نگاندن و چ��اره‌س �ه‌ر هه‌یه‪.‬‬ ‫هه‌نگاوی یه‌كه‌میش له‌ یاسامه‌ندكردن و‬ ‫چاودێری و لێپرسینه‌وه‌وه‌ ده‌ستپێده‌كات‪.‬‬ ‫واته‌ هه‌ر سێكته‌ر و بوارێكی ناو ژیانی‬ ‫تاك و كۆمه‌ڵ پێویستی به‌ یاسا و ڕێسا و‬ ‫پابه‌ندبوون هه‌یه‌‪ .‬كه‌ دێینه‌ سه‌ر فه‌توا‪،‬‬ ‫ڕەنگه‌ مه‌سه‌له‌كه‌ هه‌ستیارتر بێ‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫موفتی ب ‌ه ناوی خوا و پیغه‌مبه‌ر (د‪.‬خ) و‬ ‫ئاینی ئیسالمه‌وه‌ قسان ده‌كات و ئیمزای‬ ‫ئه‌و بایه‌خ و پێگه‌ی تایبه‌تیی هه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌‬

‫ده‌بێ‌ داموده‌زگا فه‌رمی و نافه‌رمییه‌كانی‬ ‫وه‌ك ئه‌وقاف و زانایانی ئاینی و حیزبه‌‬ ‫ئیسالمییه‌كان و نووسه‌ر و بیرمه‌ندان‪،‬‬ ‫كار له‌سه‌ر ته‌شكیلی هۆشیاریی تاك و‬ ‫كۆمه‌ڵگا بكه‌ن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی خه‌ڵك بزانن‬ ‫فه‌توا ڕووب��ه‌ڕووی كێ‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ و به‌‬ ‫حه‌ساسیه‌تی زیاتره‌وه‌ له‌ فه‌توا بڕوانن‪.‬‬ ‫لیژنه‌كانی فه‌توا متوربه‌ بكرێن به‌ تۆوی‬ ‫زانست و ئه‌زموون و به‌رژەوه‌ندخوازیی‪.‬‬ ‫له‌مه‌ش گرنگرت چاوخشاندنه‌وه‌یه‌ به‌‬ ‫پرۆسه‌ی پێگه‌یاندنی موفتیدا‪ ،‬كه‌ پێویسته‌‬ ‫مه‌نهه‌جییه‌ت و ناوه‌ڕۆكه‌كه‌ی هاوتا له‌گه‌ڵ‬ ‫زه‌رووره‌تی سه‌رده‌م و گۆڕانكارییه‌كان و‬ ‫هه‌بوونی كۆمه‌ڵگای فره‌ئاین و فره‌چه‌شن‬ ‫بڕواته‌ پێشه‌وه‌‪ .‬واته‌ موفتی پشتئه‌ستوور‬ ‫بێت به‌ كۆمه‌ڵێك بابه‌ت و زانست و‬ ‫ده‌ربه‌ستی دووباره‌هێنانه‌وه‌ی شه‌ریعه‌ت‬ ‫بێت به‌ زمانێكی نوێ و سه‌رده‌مییانه‌‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌مانه‌شدا ته‌وزیفی هه‌موو‬ ‫ئه‌و بنه‌ما فیكری و ئالیه‌ته‌ مه‌نهه‌جییانه‌ی‬ ‫زانایانی كۆن و نوێ بكرێت له‌ پێگه‌یاندن‬ ‫و ئ��اڕاس��ت �ه‌ك��ردن��ی م��وف��ت��ی��دا‪ .‬وه‌ك��و‬ ‫ڕەچاوكردنی پسپۆڕیی ورد و ئیجتیهادی‬ ‫ده‌سته‌جه‌معیی شوورایی و گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ‬ ‫شار ‌هزایانی كۆمه‌ڵناسی و ده‌روونناسی و‬ ‫ئابووری و په‌روه‌رده‌ و سیاسه‌ت و هه‌موو‬ ‫زانسته‌ نوێیه‌كان‪.‬‬ ‫ره‌وتی فه‌توا و كاریگه‌ریی موفتی‬ ‫له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگا پێویستی به‌ بووژانه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌ ل�ه‌ رووی ف��ۆرم و ن���اوه‌رۆك و‬ ‫ڕیزبه‌ندییه‌كان و ته‌حویلی موفتی له‌‬ ‫تاكێكی هه‌ڵگری زانستی شه‌رعییه‌و ‌ه بۆ‬ ‫ده‌زگایه‌كی هزر و لێكۆڵینه‌وه‌ و كۆڕی‬ ‫ئاڵوگۆڕی بۆچوون و له‌بێژنگدان‪ ،‬به‌بێ‌‬ ‫ده‌مارگیری و تایه‌فه‌گه‌ری و قه‌تیسبوونی‬ ‫مه‌زهه‌بی‪.‬‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬ ‫‪www.facebook.com/bayanpres‬‬ ‫‪www.twitter/bayan2press‬‬

‫‪political general Newspaper‬‬

‫‪Tuesday, No.33‬‬ ‫‪First Year, April 30, 2013‬‬

‫سه‌اڵح ساالر‬

‫سه‌رم ل ‌ه مالیكی سوڕماوه‌!‬ ‫ئه‌مریكا ب ‌ه بیانووی تێكوپێكشکاندنی په‌یكه‌ری دیكتاتۆریه‌ت و ڕزگاركردنی گه‌النی‬ ‫عێراق و دابینكردنی ئازادی و سه‌رفرازی‪ ،‬پرۆسه‌یه‌كی ئه‌نجام دا ك ‌ه تا ئێستا ل ‌ه نێوان ڕزگاركه‌ر‬ ‫و داگیركه‌ردا گیری خواردووه‌‪.‬‬ ‫هێشتا گه‌النی عێراق ماندووییان نه‌حه‌سابووه‌و ‌ه ك ‌ه كوشتوبڕ و چه‌وساندنه‌وه‌یه‌كی‬ ‫زل ده‌ستی پێ كرد‪ .‬ب ‌ه قه‌ولی باپیرامنان‪ ،‬خه‌ریكبوو (خۆزگ ‌ه ب ‌ه كفندزی پێشوو) بخوازن‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر سه‌دام حسێن تاق ‌ه دیكتاتۆرێكی دیار بوو‪ ،‬ئه‌مڕۆ عێراق پڕ بوو ‌ه ل ‌ه ورد ‌ه دیكتاتۆر‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رداخ ‌ه شه‌ربه‌ته‌ی خه‌ڵكی به‌شمه‌ینه‌تی عێراق خه‌ونیان پێو ‌ه ده‌بینی ك ‌ه پاش كه‌وتنی‬ ‫بته‌كه‌ی گۆڕەپانی فیرده‌وس‪ ،‬ئ ‌هوان ب ‌ه ئاسووده‌یی نۆشی بكه‌ن‪ ،‬ئه‌مڕۆ ده‌بێت ل ‌ه سایه‌ی‬ ‫حكومه‌تی عێراقی فیدراڵدا خوێناو بنۆشن‪.‬‬ ‫من سه‌رم ل ‌ه كرداری مالیكی سوڕماوه‌‪ ،‬ئه‌و هه‌موو ڕەفتاره‌ی ئه‌م سه‌رۆكوه‌زیرانه‌ی‬ ‫ئێستای عێراق ده‌یكات مه‌ڵۆیه‌ك ‌ه بۆ سه‌ر خه‌رمانی هه‌ڵسوكه‌وت و سیاسه‌ته‌كانی حكومه‌ته‌‬ ‫یه‌ك له‌دوایه‌كەکانی عێراق‪ .‬ئه‌گه‌ر ئه‌م چه‌ند ساڵه‌ی سه‌رده‌می حوكمڕانیی مالیكی بخه‌ینه‌‬ ‫ژێر لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی سه‌رپێیی‪ ،‬نه‌ك ورد و چڕ و پڕ‪ ،‬ده‌بینین «هه‌مان تاس و هه‌مان‬ ‫حه‌مام»ـه‌‪.‬‬ ‫كاتێك سه‌رۆكوه‌زیر مل بۆ ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن نه‌دات و ب ‌ه زۆری زۆرداری خۆی‬ ‫بسه‌پێنێته‌وه‌‪ ،‬كاتێك سه‌رۆكی حكومه‌ت كابینه‌یه‌كی هاوبه‌ش پێكبهێنێت و دوایی به‌‬ ‫پاشقولگرتن و بیانووی به‌رخ و گورگه‌ك ‌ه دان ‌ه دان ‌ه شه‌ریكه‌كانی ده‌رپه‌ڕێنێت‪ ،‬كاتێك هه‌وڵ‬ ‫بدات واڵت بكاته‌و ‌ه ب ‌ه واڵتی تاك ‌ه سه‌ركرد ‌ه و یاسا بۆ پاكتاوی نه‌یار و ب ‌هرانبه‌ره‌كانی‬ ‫به‌كاربێنێت‪ ،‬كاتێك پیاوانی ده‌وڵه‌ت هاوواڵتییان بئاخنن ‌ه زیندان ‌ه نهێنییه‌كان و ل ‌ه ئه‌گه‌ری‬ ‫ئاشكرابوونیشیدا زۆر ب ‌ه ئاسانی به‌سه‌ریاندا تیپه‌ڕ ببێت‪ .‬ئیدی ده‌بێت چ به‌های ‌ه بۆ‬ ‫حكومه‌تداری و ئازادی و دیموكراسی و مافی مرۆڤ مبێنێته‌وه‌؟!‬ ‫ئێم ‌ه له‌م ڕۆژگ��اره‌ی ده‌سته‌اڵتی نووری مالیكییدا شتی سه‌یر ده‌بینین‪ ،‬تۆ بیهێنه‌‬ ‫به‌رچاوی خۆت ئه‌گه‌ر گه‌نده‌ڵی و ناعه‌داله‌تی و سته‌م ل ‌ه حكومه‌تێكدا ده‌ركه‌وت‪ ،‬یه‌كه‌م‬ ‫شت خه‌ڵك چاوه‌ڕوانی وازهێنانی كابینه‌ی ئه‌و حكومه‌ته‌ی ‌ه و دووه‌میش كردنه‌وه‌ی دۆسێی‬ ‫دادگایی بۆیان‪ .‬كه‌چی ب ‌ه پێچ ‌هوانه‌و ‌ه ئه‌و وه‌زیره‌ی وه‌كو هه‌ستێكی نیشتامنی و مه‌ردایه‌تی‬ ‫وازهێنان ڕاده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬له‌الیه‌ن سه‌رۆكی حكومه‌ته‌و ‌ه ب ‌ه شێوه‌یه‌كی زۆر نائه‌خالقیی پیشه‌یی‬ ‫هه‌ڕەشه‌ی لێ ده‌كرێت و باوه‌شێك دۆسێی گه‌نده‌ڵیی بۆ پێكده‌هێرنێت ك ‌ه ته‌نیا بۆ شكاندنه‌‪.‬‬ ‫کە هاوواڵتیان خۆپیشاندان بكه‌ن و داوای مافی خۆیان بكه‌ن‪ ،‬پێیان ده‌ڵێت «كۆمه‌ڵه‌‬ ‫بڵقێكی سه‌ر ئاوی بۆگه‌ن»‪ .‬كاتێك جه‌ماوه‌ر ده‌نگی ناڕەزایی ده‌رببڕێت‪ ،‬ب ‌ه گرتن و كوشنت‬ ‫بێده‌نگیان ده‌كات‪ .‬ئه‌و كاته‌ی له‌ژێر ده‌سته‌اڵتی ئه‌ودا واڵت خه‌ڵتانی خوێن ده‌بێت‪ ،‬ئه‌و هه‌ر‬ ‫خه‌ریكی به‌تاقانه‌كردنی خۆیه‌تی‪ .‬ك ‌ه میدیاكانیش وێنه‌ی ئه‌و واقیع ‌ە بۆ به‌رچاوی ڕایگشتی‬ ‫ده‌گوزانه‌وه‌‪ ،‬غه‌زه‌ب به‌سه‌ر ئ ‌هوانیشدا ده‌بارێنێت و زنجیره‌یه‌ك له‌و ده‌زگایان ‌ه په‌ك ده‌خات!‬ ‫سه‌یر ئه‌وه‌ی ‌ه ق ‌هزافی و س��ه‌دام و براكانیان هه‌ر ئه‌وه‌یان كرد و ب ‌ه كۆپییه‌كی‬ ‫بچووكرتیشه‌وه‌‪ ،‬كه‌چی زلهێزان لێیان هاتن ‌ه ده‌ست و به‌ربادیان كردن‪ ،‬به‌اڵم ل ‌ه ئاستی مالیكی‬

‫ئێ‬

‫ستا لە کتیبخانەکاندا‬

‫‪Reklam‬‬

‫هاوواڵتیی به‌ڕێز‪:‬‬

‫بڕینی هه‌ر دارێك ل ‌ه سه‌یرانگاكان‪ ،‬تاوانێك ‌ه‬ ‫ده‌رهه‌ق ب ‌ه خۆت و ژینگه‌كه‌ت‪‌.‬‬ ‫ده‌سته‌ی پاراستن و چاككردنی ژینگه‌‬