ژمارە ٤٢

‫که‌ش‌و هه‌وا‬

‫‪/٣‬شەممە ‪/4 35‬شەممە ‪/5 35‬شەممە ‪ 36‬که‌رکوک ‪/٣‬شەممە ‪/4 41‬شەممە ‪/5 43‬شەممە ‪44‬‬ ‫هه‌ولێر ‪/٣‬شەممە ‪/4 41‬شەممە ‪/5 43‬شەممە ‪ 44‬سلێمانی ‪/٣‬شەممە ‪/4 40‬شەممە ‪/5 39‬شەممە ‪41‬‬ ‫‪ 22‬دهۆک ‬ ‫‪28‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪24‬‬ ‫‪24‬‬

‫بایی (‪ )750‬دینارە‬

‫‪7‬‬

‫چاوى تۆ لەسەر ڕووداوەکان‬

‫به‌شێك ل ‌ه هاوواڵتیانی هه‌ولێر زانیارییان‬ ‫لەباره‌ی شاره‌كه‌یانه‌و ‌ه نییه‬

‫دکتۆر حەسەن موفتى بۆ به‌یان‪:‬‬ ‫جێگیركردنی شه‌ریعه‌ت ل ‌ه ده‌ستووردا‪،‬‬ ‫داواكاریی میلله‌تی كورده‌‬ ‫نه‌ك ته‌نها ئیسالمییه‌كان ‬ ‫ ل‪ .‬گفتوگۆ‬

‫رۆژنامەیەکى سیاسیى گشتیى ئەهلییە‪ ،‬ژماره‌ (‪ ،)42‬سێشەممە ‪ ،2013/7/2‬ساڵی یەکەم‬

‫بیروڕا‬

‫چ مه‌الیه‌ك وه‌ك‬ ‫«روحانی» پۆستی‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫وه‌رده‌گرێت؟‬

‫‪13‬‬ ‫وەرزش‬

‫‪Tuesday, No, 42‬‬ ‫‪First Year, July 2, 2013‬‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫خاڵێکی ڕێکەوتنەکە زیادکردنی پشکی یەکێتییە لە داهاتی نەوت‬

‫(بەیان) ناوەرۆکی ڕێکەوتنەکەی‬ ‫یەکێتی و پارتی ئاشکرا دەکات‬

‫ئیسكۆ‬ ‫ئه‌ستێره‌ی نوێی‬ ‫كه‌هكه‌شانه‌كان‬

‫الپەڕە‪2:‬‬

‫م‪ .‬عه‌لی باپیر داوایه‌كی‬ ‫یه‌كێتی ڕەتده‌كاته‌وه‌‬

‫به‌یان‪ .‬تایبه‌ت‬ ‫دوو س���ه‌رك���رده‌ی یه‌كێتیی‬ ‫نیشتیامنی پێشنیازیان بۆ ئه‌میری‬ ‫كۆمه‌ڵی ئیسالمی كردوو ‌ه ك ‌ه هه‌وڵێك بۆ‬ ‫ڕزگاربوون له‌و قه‌یران ‌ه بدات ك ‌ه ل ‌ه نێوان‬ ‫ده‌سه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆندا دروستبووه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم به‌پێی زانیارییه‌كانی (به‌یان)‬ ‫مامۆستا عه‌لی باپیر‪ ،‬ئه‌میری كۆمه‌ڵی‬ ‫ئیسالمی‪ ،‬ئه‌وه‌ی ڕەتكردووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫(به‌یان) زانیویه‌تی كه‌ له‌ چه‌ند‬ ‫ڕۆژی ڕابردوودا ئه‌و دوو سه‌ركرده‌یه‌ی‬ ‫یه‌كێتیی نیشتیامنی داوایان له‌ ئه‌میری‬ ‫كۆمه‌ڵی ئیسالمی كردووه‌‪ ،‬داوایان لێ‌‬ ‫ك��ردووه‌ هه‌وڵه‌كانی بخاته‌ گه‌ڕ بۆ‬ ‫ڕزگاربوون له‌و قه‌یرانه‌‪ ،‬به‌اڵم ناوبراو‬ ‫وتوویه‌تی «پێشرت ڕەنجی زۆرم��ان‬ ‫به‌خه‌سار دا‪ ،‬ب��ه‌اڵم نه‌ ده‌س��ه‌اڵت‬ ‫و نه‌ سه‌رۆكایه‌تیی هه‌رێم به‌ده‌م‬ ‫داواك��اری��ی�ه‌ك��ان�ه‌وه‌ نه‌هاتن‪ .‬هه‌ر‬ ‫به‌و هۆیه‌وه‌ نه‌یانتوانی ئیستیفاده‌‬ ‫له‌و هه‌وڵه‌ بكه‌ن و ئه‌و به‌ڵێنانه‌ی‬ ‫دابوویان نه‌یانربده‌ سه‌ر»‪.‬‬

‫‪8‬‬ ‫پریاسکە‬

‫منداڵەکەت‬ ‫ڕابهێنە‬

‫‪9‬‬

‫ئایدن مه‌عروف‪ :‬پارتی‬ ‫ده‌ حزبی سێبه‌ری‬ ‫توركمانی دروستكردووه‌‬

‫پرۆسه‌ی دامه‌زراندن‬ ‫ده‌ستپێده‌كاته‌وه‌‬ ‫به‌یان‪ .‬تایبه‌ت‬ ‫به‌یان‪ .‬سلێامنی‬ ‫له‌گه‌ڵ ئ��ه‌وه‌ی ح �ه‌وت مانگ ‌ه‬ ‫بڕیاری دامه‌زراندنی ‪ 15‬ه ‌هزار كه‌س‬ ‫دراوه‌‪ ،‬به‌اڵم تا ئێستا ئه‌و پرۆسه‌یه‌‬ ‫ده‌ستی پێنه‌كردووه‌‪.‬‬ ‫س��ی��روان م��ح�ه‌م�ه‌د‪ ،‬سه‌رۆكی‬ ‫ئاماری هه‌رێم ب ‌ه (به‌یان)ی ڕاگه‌یاند‬ ‫«تا ئێستا ل ‌ه ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانه‌وه‌‬ ‫هیچامن بۆ نه‌هاتوو ‌ه له‌سه‌ر رێنامیی‬ ‫دام���ه‌زران���دن‪ ،‬ب��ه‌اڵم له‌وه‌ده‌چێت‬ ‫ئه‌مساڵیش دام�ه‌زران��دن ل ‌ه ڕێگه‌ی‬ ‫ده‌سته‌ی ئاماره‌و ‌ه بێت‪ .‬چاوه‌ڕوانی‬ ‫بڕیاری ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانین‪ ،‬كه‌ی‬ ‫به‌ده‌ستامن گه‌یشت رایده‌گه‌یه‌نین‬ ‫و ده‌ست ب ‌ه ئیشوكاره‌كانی خۆمان‬ ‫ده‌كه‌ین»‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی ده‌سته‌ی ئامار وتیشی‬ ‫«ژماره‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ی داده‌مه‌زرێن‬ ‫‪ 15‬ه ‌هزار كه‌سن»‪.‬‬

‫سەربەست ئامێدی‪ 38 :‬ملیار دیناری بۆ ته‌رخان كراوه‌‬

‫«دواخستنی هه‌ڵبژاردنه‌كان زیانی ماددیشی لێكه‌وته‌وه‌»‬ ‫به‌یان‪ .‬تایبه‌ت‬ ‫دواخ��س��ت��ن��ی ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن �ه‌ك��ان‬ ‫ل �ه‌ دوای سیناریۆكه‌ی یه‌كێتی و‬ ‫پارتی له‌ په‌رله‌مانی كوردستان و به‌‬ ‫جیا ئه‌نجامدانیان‪ ،‬جگه‌ له‌ زیانه‌‬ ‫سیاسییه‌كانی‪ ،‬زی��ان��ی ماددیشی‬ ‫ل��ێ��ك �ه‌وت �ه‌وه‌‪ ،‬ك �ه‌ ده‌ب��ێ��ت س �ێ‌ جار‬ ‫بودجه‌ی بۆ ته‌رخان بكرێت‪ ،‬جارێك‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مان‪ ،‬جارێك بۆ‬ ‫هه‌ڵبژاردنی پارێزگاكان كه‌ كاتی دیار‬ ‫نییه‌‪ ،‬جارێكیش بۆ سه‌رۆكی هه‌رێم كه‌‬

‫بۆ دوو ساڵی دیكه‌ دواخرا‪.‬‬ ‫سه‌ربه‌ست ئامێدی‪ ،‬سه‌رۆكی‬ ‫ك��ۆم��س��ی��ۆن��ی ب����ااڵی س��ه‌رب��ه‌خ��ۆی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان به‌ (به‌یان)ی ڕاگه‌یاند‬ ‫«ئه‌و بودجه‌ی ده‌ستنیشامنان كردووه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی سه‌رۆكایه‌تیی هه‌رێم و‬ ‫په‌رله‌مانه‌‪ ،‬بۆ پارێزگاكان ده‌ستینشامنان‬ ‫نه‌كردووه‌‪ .‬ئه‌و یاسایه‌ی بۆ هه‌ڵبژاردنی‬ ‫پارێزگاكان هه‌موار كراوه‌‪ ،‬به‌ فه‌رمی به‌‬ ‫ئێمه‌ نه‌گه‌یشتووه‌ و كۆمسیۆن بڕیاری‬ ‫له‌سه‌ر نه‌داوه‌»‪.‬‬ ‫ئامێدی له‌باره‌ی ئه‌و بڕە پاره‌یه‌ی بۆ‬

‫هه‌ڵبژاردنه‌كان ته‌رخان كرابوو له‌ الیه‌ن‬ ‫حكومه‌ته‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێت «‪ 38‬ملیار دینار‬ ‫بوو‪ ،‬هه‌موو هه‌ڵبژاردنێك خه‌ماڵندنه‌‪،‬‬ ‫ك�ه‌ ت���ه‌واو ب��وو حسابات ده‌ك�ه‌ی��ن‪.‬‬ ‫ه �ه‌ر پ��اره‌ی �ه‌ك زی��اد ب��وو‪ ،‬ته‌سلیمی‬ ‫ده‌كه‌ینه‌وه‌‪ .‬بۆ هه‌ر هه‌ڵبژاردنێكیش‬ ‫ئیحتیات وه‌رده‌گرین‪ ،‬تا داوای بودجه‌‬ ‫نه‌كه‌ین ل�ه‌ ح��ك��وم�ه‌ت»‪ .‬س���ه‌ره‌ڕای‬ ‫ئ �ه‌وه‌ش ناوبراو ئاماژە ب�ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ «ئه‌گه‌ر بڕیارمان دا هه‌ڵبژاردنی‬ ‫پ��ارێ��زگ��اك��ان بكه‌ین‪ ،‬بودجه‌یه‌كی‬ ‫تایبه‌تی بۆ داوا ده‌كه‌ین»‪ .‬له‌باره‌ی‬

‫دواخستنی كاتی هه‌ڵبژاردنیشه‌وه‌‪،‬‬ ‫سه‌رۆكی كۆمسیۆن وتی «ئه‌و بڕیاری‬ ‫دواخستنه‌ش كه‌ به‌ ئێمه‌ گه‌یشتووه‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ الی�ه‌ن��ی جێبه‌جێكارین‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ئیجرائاتانه‌ی هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم راده‌گرین»‪.‬‬ ‫دیاریكردنی ئ �ه‌و بڕەپاره‌یه‌ له‌‬ ‫كاتێكدایه‌ كه‌ له‌ بودجه‌ی ‪ 2013‬هیچ‬ ‫بڕەپاریه‌كی بۆ ت�ه‌رخ��ان نه‌كرابوو‪،‬‬ ‫هه‌ر ئه‌و كاته‌ش ئۆپۆزسیۆن گومانی‬ ‫خۆی له‌باره‌ی مه‌ترسیی دواخستنی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانه‌وه‌ ڕاگه‌یاند‪.‬‬

‫ئ��ای��دن م��ه‌ع��روف‪ ،‬ئه‌ندامی‬ ‫مه‌كته‌بی سیاسیی به‌ره‌ی توركامنی‪،‬‬ ‫له‌ گفتوگۆیه‌كی (به‌یان)دا باس له‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ پارتی ده‌ حزبی سێبه‌ری‬ ‫توركامنی دروستكردووه‌‪ .‬به‌ تووندیش‬ ‫ڕەخنه‌ له‌ هه‌ڵوێستی ئ��ەو حزبە‬ ‫ده‌گرێت‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرسه‌ی توركامن ڕەخنه‌‬ ‫له‌و حزبانه‌ش ده‌گرێت‪ .‬كه‌ به‌ بیانووی‬ ‫نه‌بوونی پاره‌ به‌شداریی هه‌ڵبژاردنیان‬ ‫نه‌كردووه‌‪ .‬له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت «ئه‌و‬ ‫حزبانه‌ كێشه‌ی پاره‌یان نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئه‌و قاعیده‌ جه‌ماوه‌رییه‌یان نییه‌ تاكو‬ ‫ده‌نگی پێویست بهێنن‪ .‬حزبێكی‬ ‫سیاسی ته‌مسلی میلله‌تێك بكات و‬ ‫نه‌توانێت ‪ 50‬ملیۆن دیناری ته‌مئیناتی‬ ‫كۆمسیۆنی هه‌ڵبژاردنه‌كان بدات‪،‬‬ ‫چۆن ده‌توانێت له‌ په‌رله‌مان دیفاع له‌‬ ‫میلله‌ته‌كه‌ی بكات!»‪.‬‬ ‫بڕوانه‌ الپه‌ڕەی ڕۆژ‪.‬‬

‫‪3‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)42‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/7/2‬ساڵی یەکەم‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫بەشێک لە توركامنه‌كان داوای به‌پارێزگاكردنی قه‌زاكه‌ ده‌كه‌ن‬

‫دانیشتووانی خورماتوو‪ ،‬سه‌ردانه‌كه‌ی شه‌هرستانی ب ‌ه نایاسایی ناوده‌به‌ن‬ ‫ڕاپۆرت‪:‬‬ ‫عومه‌ر ئاواره‌ ‪ -‬شڤان جه‌باری‬ ‫دوای هێرشه‌ خۆكوژییه‌كه‌ی‬ ‫‪ 2013/6/25‬دژی خۆپیشانده‌ره‌‬ ‫توركامنه‌كانی ش���اری خورماتوو‬ ‫كه‌ كۆمه‌ڵێك ك��وژراو و برینداری‬ ‫لێكه‌وته‌وه‌‪ ،‬وه‌فدێك له‌ ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زیرانی عێراق به‌ سه‌رۆكایه‌تیی‬ ‫حسێن شه‌هرستانیی جێگری سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران بۆ كاروباری وزه‌‪ ،‬سه‌ردانی‬ ‫شاری خورماتووی كرد‪ ،‬به‌مه‌به‌ستی‬ ‫به‌سه‌ركردنه‌وه‌ی شاره‌كه‌ و گوێگرتن‬ ‫له‌ داوا و خواستی پێكهاته‌ی توركامن‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت كه‌ ماوه‌یه‌كه‌ هێرشی‬ ‫ده‌كرێته‌سه‌ر و كراوه‌ته‌ ئامانج‪.‬‬ ‫س����ه‌ردان����ی وه‌ف����ده‌ك����ه‌ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی وه‌زی��ران ب��وو ‌ه مایه‌ی‬ ‫نیگه‌رانی و ناڕە‌زایی دانیشتووانی‬ ‫ش��اره‌ك��ه‌‪ ،‬ك �ه‌ س �ه‌ردان �ه‌ك �ه‌ی��ان به‌‬ ‫نایاسایی و هۆكاری تۆخكردنه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ستی تایفه‌گه‌ری ناوبرد‪ .‬به‌تایبه‌ت‬ ‫ك �ه‌ س��ه‌ردان��ه‌ك��ه‌ چ �ه‌ن��د ب��ڕی��ار و‬ ‫ڕاسپارده‌یه‌كی جێگه‌ی مشتومڕی‬ ‫لێكه‌وته‌وه‌‪ ،‬كه‌ گرنگرتینیان پێكهێنانی‬ ‫هێزێكی ت��ای��ب�ه‌ت ب �ه‌ پاراستنی‬ ‫توركامنه‌كان بوو‪.‬‬ ‫هیوا ك�ه‌ری��م‪ ،‬هاوواڵتییه‌كی‬ ‫دانیشتووی ش��اره‌ك�ه‌ی�ه‌‪ ،‬ل�ه‌ب��اره‌ی‬ ‫سه‌ردانی شه‌هرستانی و وه‌فده‌كه‌ی‬ ‫بۆ شاری خورماتوو‪ ،‬بۆ (به‌یان) وتی‬ ‫«ئه‌و سه‌ردانه‌ ته‌نیا له‌ به‌رژە‌وه‌ندیی‬

‫فۆتۆگۆاف‪ :‬بەیان‬

‫توركامنه‌ شیعه‌كان ب��وو‪ .‬توركامنه‌كان‬ ‫ده‌بوای ‌ه له‌بری هانابردن بۆ شه‌هرستانی‪،‬‬ ‫داوای هاوكارییان له‌ حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫بكردایه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وه‌نده‌ی كورد ڕێزیان‬ ‫ده‌گرێت و ته‌نانه‌ت داكۆكیشیان لێده‌كات‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ند ‌ه حكومه‌تی به‌غدا له‌ خه‌میاندا‬ ‫نییه‌»‪.‬‬ ‫جێگه‌ی ئ��ام��اژە‌ی��ه‌‪ ،‬وه‌ف��ده‌ك��ه‌ی‬ ‫حكومه‌تی عێراق به‌ گه‌یشتنی بۆ خورماتوو‪،‬‬ ‫له‌ باره‌گای لیژنه‌ی ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ی شاره‌كه‌‬ ‫كۆبوونه‌وه‌یه‌كی له‌گه‌ڵ ئه‌نجومه‌ن و‬ ‫ئیداره‌ی شاره‌كه‌ و ژماره‌یه‌ك له‌ كه‌سایه‌تیی‬ ‫كورد و عه‌ره‌ب و توركامن ئه‌نجام دا‪ .‬له‌و‬ ‫كۆبوونه‌وه‌یه‌دا ته‌نیا پشتیوانی و هاوسۆزی‬ ‫بۆ پێكهاته‌ی توركامن ده‌ربڕدرا‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬

‫توركامنه‌ شیعه‌كان‪ ،‬بۆیه‌ ناڕەزایی كورد و‬ ‫عه‌ره‌ب و توركامنه‌ سوننه‌كانی لێكه‌وته‌و ‌ه‬ ‫و سه‌رئه‌نجام بایكۆتی كۆبوونه‌وه‌كه‌یان‬ ‫كرد‪ .‬دواتریش دیندار زێباری‪ ،‬وه‌زیری‬ ‫كۆچ و كۆچبه‌رانی عێراق‪ ،‬كه‌ ئه‌ندامی‬ ‫وه‌فده‌كه‌ بوو‪ ،‬بایكۆتی كاری لیژنه‌كه‌ی‬ ‫ك��رد و ك��ۆب��وون�ه‌وه‌ك�ه‌ی جێهێشت‪ .‬له‌‬ ‫لێدوانێكیشدا بۆ ڕاگه‌یاندنه‌كان‪ ،‬زێباری‬ ‫ئاماژەی به‌وه‌ كرد وه‌فده‌كه‌ به‌ پێچه‌وانه‌ی‬ ‫كارنامه‌ی س�ه‌ردان�ه‌ك�ه‌ هه‌نگاوی ناوه‌‬ ‫و بڕیاری سه‌ربه‌خۆی داوه‌‪ ،‬به‌وپێیه‌ی‬ ‫خورماتوو یه‌كێكه‌ ل ‌ه شاره‌كانی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫ئیداره‌ی هه‌رێم و هه‌ر بڕیارێك ده‌بێت به‌‬ ‫هه‌ماهه‌نگی له‌گه‌ڵ هه‌رێمی كوردستان‬ ‫بێت‪.‬‬

‫به‌گوێره‌ی زانیارییه‌كانی (به‌یان)‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫كۆبوونه‌وه‌ی شه‌هرستانی و وه‌فده‌كه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ نوێنه‌ری پێكهاته‌ جیاجیاكانی‬ ‫خورماتوو‪ ،‬باس ل �ه‌و ‌ه ك �راوه‌ خورماتوو‬ ‫به‌ شارێكی توركامنی دابرنێت و ئه‌وه‌ی‬ ‫بۆ توركامن پێویسته‌‪ ،‬بكرێت‪ ،‬بێئه‌وه‌ی‬ ‫هیچ باسێك ل�ه‌ب��اره‌ی ك��ورد و عه‌ره‌بی‬ ‫خورماتووەوە بكرێت‪ .‬ته‌نانه‌ت له‌كاتی‬ ‫كۆبوونه‌وه‌كه‌شدا گوێیان لێنه‌گیراوه‌‪.‬‬ ‫به‌وهۆیه‌وه‌ نوێنه‌رانی كورد و عه‌ره‌ب و‬ ‫توركامنی سوننی‪ ،‬پایكۆتی كۆبوونه‌وه‌كه‌یان‬ ‫كردووه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌و ڕووه‌وه‌ نه‌به‌ز عەبدول‪ ،‬كه‌‬ ‫هاوواڵتییه‌كی دیكه‌ی كوردی شاره‌كه‌یه‌‪،‬‬ ‫بۆ (به‌یان) دواو پێشنیازی ئه‌وه‌یكرد‪،‬‬

‫چۆن حكومه‌تی عیراق وه‌فد به‌مه‌به‌ستی‬ ‫به‌سه‌ركردنه‌وه‌ی توركامن و ئاگاداربوون‬ ‫لێیان بۆ خورماتوو ده‌نێرێت‪ ،‬حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردستانیش وه‌فدێك ڕە‌وان�ه‌‬ ‫بكات تاوه‌كو گوێ له‌ پێكهاته‌ی كوردی‬ ‫شاره‌كه‌ بگرن و له‌ موعاناتیان تێبگه‌ن‪.‬‬ ‫توركامنێكی سوننیی شاره‌كه‌ش بۆ‬ ‫(به‌یان) به ‌دووری نازانێت سه‌ردانه‌كه‌ی‬ ‫شه‌هرستانی‪ ،‬ده‌ستێك بێت بۆ به‌هێزكردنی‬ ‫ش��ی��ع�ه‌ی خ��ورم��ات��وو ل �ه‌س �ه‌ر حسابی‬ ‫پێكهاته‌كانی دیكه‌‪.‬‬ ‫غازی ئه‌حمه‌د ئاشكرایكرد‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫وه‌ك توركامنی سوننه‌‪ ،‬س�ه‌ردان�ه‌ك�ه‌ی‬ ‫شه‌هرستانی به‌ نایاسایی ده‌زانن و له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌دا نین به‌ناوی ئاوڕدانه‌و ‌ه له‌ توركامن‪،‬‬ ‫هه‌وڵی گۆڕینی بااڵنسی هێز بدرێت له‬ ‫‌شاره‌كه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و دانیشتووه‌ توركامنه‌ پێی وابوو‪،‬‬ ‫توركامن له‌ ئێستادا له‌ كورد نزیكبێته‌وه‌‬ ‫باشرته‌ تا په‌نا بباته‌ به‌ر به‌غدا‪.‬‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی جێگه‌ی سه‌رنجه‌‪ ،‬ئه‌حمه‌د‬ ‫عه‌بدوڵاڵ جبوری‪ ،‬پارێزگاری سه‌اڵحه‌دینیش‬ ‫سه‌ردانه‌كه‌ی شه‌هرستانیی بۆ خورماتوو‬ ‫به‌ نایاسایی زانی‪ ،‬به‌هۆی ئه‌وه‌ی به‌بێ‌‬ ‫هه‌ماهه‌نگیی له‌گه‌ڵ ئه‌وان بووه‌‪ .‬هه‌موو‬ ‫ئه‌وبڕیارانه‌شی ڕەتكرده‌وه‌ كه‌ له‌ ئه‌نجامی‬ ‫سه‌ردانه‌كه‌وه‌ ده‌رچوون‪ ،‬له‌وانه‌ش بڕیاری‬ ‫پێكهێنانی هێزێكی تایبه‌ت بۆ توركامن و‬ ‫دابڕاندنی شاری خورماتوو له‌ پارێزگای‬ ‫سه‌اڵحه‌دین و ئه‌گه‌ری به‌پارێزگاكردنی‪.‬‬ ‫ئ��ام��اژەی ب��ه‌وه‌ش دا‪ ،‬ئ�ه‌و بڕیار و‬ ‫ڕاسپاردانه‌ الدانن له‌ ده‌ستووری عێراق و‬

‫بێ‌ متامنه‌یین به‌ ئیداره‌ی پارێزگای‬ ‫سه‌اڵحه‌دین‪ ،‬كه‌ ش��اری خورماتوو‬ ‫ده‌كه‌وێت ‌ه چوارچێوه‌ی كاره‌كانیه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م كاردانه‌وانه‌ له‌كاتێكدان‪،‬‬ ‫به‌شێك له‌ توركامنه‌كانی ق ‌هزاكه‌ داوای‬ ‫به‌ پارێزگاكردنی ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ل��ه‌و ڕووه‌و ‌ه ج �ه‌م��ال ش �ه‌ن‪،‬‬ ‫سه‌رۆكی پارتی نیشتامنیی توركامن‬ ‫به‌یاننامه‌یه‌كی ده‌رك���رد و داوای‬ ‫به‌ پارێزگاكردنی خورماتووی كرد‪،‬‬ ‫پێشنیازیشیكرد ن��اوی ئه‌و پارێزگا‬ ‫نوێیه‌ (ئه‌لبه‌یات) بێت‪.‬‬ ‫ڕوونیشیكردووه‌ته‌وه‌ ئامانج‬ ‫له‌ هه‌ڵبژاردنی ئه‌و ناوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی ‌ه كه‌‬ ‫زۆرینه‌ی دانیسشتووانی ناوچه‌ك ‌ه له‌‬ ‫هۆزی (به‌یات)ن‪.‬‬ ‫له‌ لێدوانێكیشدا بۆ (به‌یان)‬ ‫پێشنیازیكرد‪ ،‬ق���ه‌زای خورماتوو‬ ‫بكرێته‌ سه‌نته‌ری پارێزگا نوێیه‌كه‌‬ ‫و پڕۆسه‌ی ب ‌ه پارێزگاكردنه‌كه‌ش له‬ ‫‌ڕێگه‌ی ڕاپرسیی جه‌ماوه‌رییه‌وه‌ بێت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌شی بۆ (به‌یان) ئاشكراكرد كه‌‬ ‫له‌ پالنی پارته‌كه‌یدا هه‌یه‌ كاربكات‬ ‫ل �ه‌ ئاینده‌یه‌كی ن��زی��ك��دا ق��ه‌زای‬ ‫(ته‌لله‌عفه‌ر) ی سه‌ر به‌ پارێزگای‬ ‫موسڵیش بكرێته‌ پارێزگا‪.‬‬ ‫س��ه‌ب��اره‌ت ب �ه‌ پاڵنه‌ره‌كانی‬ ‫پ��ش��ت داواك�����ه‌ی‪ ،‬ج��ه‌م��ال ش�ه‌ن‬ ‫باسی له‌ داڕووخانی دۆخی ئه‌منی‬ ‫ك��رد له‌ ناوچه‌كه‌‪ ،‬ئ�ه‌و پێی واب��وو‬ ‫به‌پارێزگاكردن باشرتین ڕێگه‌چاره‌یه‌‬ ‫بۆ ده‌ربازبوون له‌ قه‌یرانی ئه‌منی‪.‬‬

‫‪ 12‬گوندی بیتوێن له‌ پزیشك و خزمه‌تگوزاریی ته‌ندروستی بێبه‌شن‬ ‫ڕاپۆرت‪ :‬زریان جه‌وهه‌ر‬ ‫دانیشتووانی ‪ 12‬گوندی سنووری‬ ‫ناحیه‌ی چوارقوڕنه‌‪ ،‬ك ‌ه گونده‌كانی (قاجه‌‪،‬‬ ‫قووله‌‪ ،‬قه‌رسۆك‪ ،‬قه‌مت ‌هران‪ ،‬كاڵوسووران‪،‬‬ ‫هیزۆپی گه‌وره‌‪ ،‬هیزۆپی بچووك‪ ،‬بێستانه‌‪،‬‬ ‫كانی كه‌ند‪،‬كانی توان‪ ،‬كانیامرن‪ ،‬ناوالنك)ن‪،‬‬ ‫داوای كردنه‌وه‌ی مه‌ڵبه‌ندێكی ته‌ندروستیی‬ ‫هاوبه‌ش بۆ ئه‌و گوندان ‌ه ده‌كه‌ن‪ .‬به‌هۆی‬ ‫ئه‌وه‌ش ك ‌ه بنك ‌ه ته‌ندروستیه‌كان ناتوانن‬ ‫وه‌ك پێوست خزمه‌ت بكه‌ن‪ ،‬هاوواڵتیان بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ر ڕوو ل ‌ه مه‌ڵبه‌ند ‌ه ته‌ندروستییه‌كان‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ك ‌ه ئه‌و گوندانه‌ی لێ بێبه‌شه‌‪.‬‬ ‫عەبدولقادر عەبدوڵاڵ‪ ،‬گوندنشینێكی‬ ‫سنووره‌كه‌‪ ،‬بۆ (به‌یان) وتی «كام چاره‌سه‌ر‬ ‫ل ‌ه بنك ‌ه ته‌ندروستیه‌كان دابینده‌كرێت؟‬ ‫كاتێك تۆ د ‌هزانیت كارمه‌ند ‌ه ته‌ندروستییه‌كه‌‬ ‫ب���ڕوان���ام���ه‌ی ت �ه‌ن��ی��ا س���اڵ و نیوێك‬ ‫خوێندنی هه‌یه‌‪ ،‬چ��ۆن خۆتی ده‌خه‌یته‌‬ ‫به‌رده‌ست؟ هه‌ق وای ‌ه له‌م بنكان ‌ه ته‌نیا‬ ‫خزمه‌تگوزارییه‌كانی برینپێچی دابینبكرێن‪،‬‬ ‫چونك ‌ه پزیشكیان تێدا نیی ‌ه و هه‌موو‬

‫چاره‌سه‌ره‌كه‌یان ك ‌ه پێشكه‌شی هاوواڵتی‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬حه‌بی پاراسیتۆڵه‌»‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ه��اوواڵت��ی��ی � ‌ه داواش�����ی ك��رد‬ ‫مه‌ڵبه‌ندێكی ته‌ندروستی ل � ‌ه گوندی‬ ‫قه‌مت ‌هران بكرێته‌و ‌ه ك ‌ه ن��اوه‌ن��دی ئه‌و‬ ‫‪ 12‬گونده‌ی ‌ه و ته‌نیا خۆی ‪ 1150‬كه‌سی‬ ‫تێدا ده‌ژی و به ‌هه‌موو پێوه‌رێك ده‌بێت‬ ‫پزیشكێكی لێبێت‪ ،‬به‌مه‌ش گوندنشینان‬ ‫ل ‌ه چاره‌سه‌ری نیوه‌ناچڵ و بڕینی ڕێگه‌ی‬ ‫ناحیه‌كانی تر بۆ گه‌یشنت ب ‌ه مه‌ڵبه‌ندێكی‬ ‫ته‌ندروستی‪ ،‬ڕزگاریان ده‌بێت‪.‬‬ ‫ه�ه‌ر ل�ه‌و ڕووه‌و ‌ه شیشار مامه‌ند‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری بنكه‌ی ته‌ندروستیی قه‌مت ‌هران‪،‬‬ ‫بۆ (به‌یان) وتی «بنك ‌ه ته‌ندروستیه‌كان‬ ‫ڕاست ‌ه ب���ه‌رده‌وام ك��راوه‌ن‪ ،‬ب�ه‌اڵم هیچ له‌‬ ‫واقیعی خراپیی ته‌ندروستیی ناوچه‌كه‌‬ ‫ناگۆڕن‪ .‬به‌ڕێوه‌به‌ری گشتیی ته‌ندروستیی‬ ‫رانی ‌ه ده‌ڵێت‪ :‬قه‌مت ‌هران پێنج خوله‌ك له‌‬ ‫ناحیه‌ی خدرانه‌و ‌ه دوور ‌ه ك ‌ه مه‌ڵبه‌ندی‬ ‫ته‌ندروستیی لێیه‌‪ .‬منیش ده‌ڵێم‪ :‬خدران‬ ‫سه‌ر ب ‌ه بناری كۆرسه‌ت ‌ه و هیچ په‌یوه‌ندیی‬ ‫ب ‌ه گونده‌كانی سنووری قه‌مت ‌هرانه‌و ‌ه نییه‌‪.‬‬

‫ئه‌م گوند ‌ه كه‌وتووه‌ت ‌ه سه‌ر ڕێگه‌ی گشتیی‬ ‫سلێامنی ‪ -‬رانی ‌ه و مه‌ڵبه‌ندی ‪ 11‬گونده‌كه‌ی‬ ‫دیكه‌یه‌‪ .‬له‌ئێستاشدا كردنه‌وه‌ی مه‌ڵبه‌ندێكی‬ ‫ت �ه‌ن��دروس��ت��ی پێویستییه‌كی خه‌ڵكی‬ ‫ناوچه‌كه‌یه‌‪ .‬هاوواڵتیانیش بۆی ‌ه روو له‌‬ ‫مه‌ڵبه‌نده‌كان ده‌كه‌ن‪ ،‬چونك ‌ه پزیشكیان لێیه‌‬ ‫و خزمه‌تگوزاریشیان ل ‌ه بنكه‌كان باشرته‌»‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژە‌ی به‌وه‌شك رد‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫ی��اری��ده‌ده‌ری پزیشكن و ئ�ه‌و ك��اره‌ی له‌‬ ‫بنكه‌كان ده‌یكه‌ن ك ‌ه پێدانی ده‌رمان ‌ه به‌‬ ‫نه‌خۆش‪ ،‬پێچه‌وانه‌ی یاسایه‌‪ .‬ڕوونیشیكرده‌وه‌‬ ‫پ��ێ��ش�تر ح��ك��وم �ه‌ت خ���ۆی ب �ه‌ن��ی��ازب��وو‬ ‫ده‌رمانخانه‌كانی الكۆاڵن و ده‌رمانفرۆشنت‬ ‫ل ‌ه ی��اری��ده‌ده‌ر ‌ه پزیشكییه‌كان قه‌ده‌غه‌‬ ‫بكات‪ ،‬به‌اڵم هیچ به‌دیلێكی نه‌بوو‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫له‌بڕیاره‌كه‌ی پاشگه‌زبووه‌وه‌‪.‬‬

‫الی خ��ۆی��ه‌و ‌ه دك��ت��ۆر م��ح�ه‌م�ه‌د‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری گشتیی ته‌ندروستیی ڕاپه‌ڕین‪،‬‬ ‫بۆ (به‌یان) وتی «‪ 24‬مه‌ڵبه‌ند و بنكه‌ی‬ ‫ته‌ندروستیی شه‌وانه‌ڕۆژمان ل ‌ه سنووری‬ ‫ئیداره‌ی ڕاپه‌ڕین هه‌یه‌‪ ،‬به‌مزووان ‌ه دوو‬ ‫بنكه‌ی دی��ك�ه‌ش ل� ‌ه گونده‌كانی دواوه‌‬ ‫و ق �ه‌م��ت � ‌هران ده‌ك��رێ��ن��ه‌وه‌‪ .‬س �ه‌ب��اره‌ت‬ ‫ب � ‌ه داواك���اری���ی ك��ردن��ه‌وه‌ی مه‌ڵبه‌ندی‬ ‫ته‌ندروستیش ل ‌ه س��ن��ووری گونده‌كانی‬ ‫قه‌مت ‌هران‪ ،‬ل ‌ه ئێستادا له‌به‌رنامه‌دا نییه‌‪،‬‬ ‫چونك ‌ه ده‌بێ بخرێت ‌ه پڕۆژەیاسای بودجه‌وه‌‬ ‫و پ ‌هرله‌مان په‌سه‌ندی بكات‪ ،‬ئه‌مه‌ش هه‌روا‬ ‫ئاسان نییه‌‪ .‬گوندی قه‌مت ‌هرانیش ل ‌ه ناحیه‌ی‬ ‫خدرانه‌و ‌ه نزیك ‌ه ك ‌ه مه‌ڵبه‌ندی ته‌ندروستیی‬ ‫لێیه‌‪ ،‬بۆی ‌ه كردنه‌وه‌ی مه‌ڵبه‌ندی ته‌ندروستی‬ ‫ل ‌ه گوندی قه‌مت ‌هران‪ ،‬ل ‌ه پالنی و ‌هزاره‌ت��دا‬

‫سه‌رۆكی لیژنه‌ی ته‌ندروستیی په‌رله‌مان‪ :‬نه‌خۆشخان ‌ه و‬ ‫مه‌ڵبه‌نده‌ ته‌ندروستییه‌كان‪ ،‬به‌ گۆتره‌ ده‌كرێنه‌وه‌‬

‫نییه‌»‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری گشتیی ته‌ندروستیی‬ ‫ڕاپه‌ڕین ئاشكرایكرد‪ ،‬و ‌هزاره‌تی ته‌ندروستی‬ ‫ژماره‌ی پێویست پزیشكی نیی ‌ه تا بۆ هه‌ر‬ ‫چه‌ند گوندێك و پزیشكێك دابنێت‪ .‬ئه‌و‬ ‫پێی وابوو‪ ،‬كاتێك مه‌ڵبه‌ندێكی ته‌ندروستی‬ ‫ل ‌ه ناوچه‌یه‌ك ده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬ده‌بێت بنكه‌‬ ‫ته‌ندروستییه‌كانی ناوچه‌ك ‌ه دابخرێن‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم بنك ‌ه ته‌ندروستییه‌كان ئه‌گه‌رچی‬ ‫بێ پزیشكیش بن‪ ،‬سوودی خۆیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫سه‌رنجی بۆ ئه‌وه‌ش ڕاكێشا ئه‌گه‌ر ڕێژەی‬ ‫ده‌رچوونی پزیشك به‌م ئاسته‌ی ئێستا بێت‪،‬‬ ‫ئ�ه‌وا دوور نیی ‌ه «ل ‌ه ماوه‌یه‌كی نزیكدا»‬ ‫ك ‌ه ڕەنگ ‌ه ساڵی ‪ 2020‬بێت‪ ،‬مه‌ڵبه‌ندی‬ ‫ته‌ندروستی ل ‌ه گوندی قه‌مت ‌هران بكرێته‌وه‌!‬ ‫س �ه‌ب��اره‌ت ب� ‌ه پالنی دابه‌شكردنی‬ ‫مه‌ڵبه‌ند و بنك ‌ه ته‌ندروستییه‌كان‪ ،‬دكتۆر‬ ‫ڕێباز فه‌تاح‪ ،‬سه‌رۆكی لیژنه‌ی ته‌ندروستی‬ ‫پ ‌هرله‌مان‪ ،‬بۆ (به‌یان) وتی «گرفتی و ‌هزاره‌تی‬ ‫ته‌ندروستی ئه‌وه‌ی ‌ه نه‌خشه‌یه‌كی نیی ‌ه بۆ‬ ‫دروستكردن و دابه‌شكردنی نه‌خۆشخانه‌‬ ‫و بنك ‌ه و مه‌ڵبه‌ند ‌ه ته‌ندروستییه‌كان‪ .‬زۆر‬

‫بڕیار له‌و ڕووه‌و ‌ه ب ‌ه گۆتره‌‪ ،‬یاخود له‌سه‌ر‬ ‫داخوازی و پشتگیریی به‌رپرسان و سه‌رۆك‬ ‫عه‌شیره‌ته‌كان بوو ‌ه نه‌ك ب ‌ه پالن»‬ ‫ئ�ه‌و زیاتر وت��ی «ب��ه‌دواداچ��وون بۆ‬ ‫داواكاریی كردنه‌وه‌ی مه‌ڵبه‌ندی ته‌ندروستی‬ ‫ل ‌ه گوندی قه‌مت ‌هران ده‌كه‌ین‪ ،‬تا بزانین‬ ‫ئاماری دانیشتووان و دابه‌شبوونی جوگرافیی‬ ‫ناوچه‌ك ‌ه پێویست ب ‌ه مه‌ڵبه‌ند ده‌كات؟»‬ ‫ئ��ه‌و پ � ‌هرل �ه‌م��ان��ت��ار ‌ه ئاشكرایكرد‪،‬‬ ‫دووئ���ی���دارەی���ی ك����اری ل�� ‌ه سیستمی‬ ‫ته‌ندروستیش كردووه‌‪ ،‬ل ‌ه هه‌ولێر هه‌ڕەمی‬ ‫ته‌ندروستی به‌جۆرێك ‌ه له‌دوای نه‌خۆشخانه‌‪،‬‬ ‫بنكه‌ی ته‌ندروستی دێ��ت ب � ‌ه هه‌موو‬ ‫شێوه‌كانیه‌وه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم ل ‌ه سلیامنی دوای‬ ‫نه‌خۆشخانه‌‪ ،‬مه‌ڵبه‌ند ئینجا بنك ‌ه دێت‪.‬‬ ‫به‌وپێی ‌ه كاتێك مه‌ڵبه‌ندی ته‌ندروستی له‌‬ ‫قه‌مت ‌هران بكرێته‌وه‌‪ ،‬ده‌بێت سه‌رجه‌م بنكه‌‬ ‫ته‌ندروستییه‌كانی ناوچه‌ك ‌ه دابخرێن‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌مه‌ش كێشه‌ی ‌ه و نابێت كردنه‌وه‌ی مه‌ڵبه‌ند‬ ‫بكرێت ‌ه بیانوو بۆ داخستنی بنكه‌كان‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌وانیش خزمه‌تگوزاریی سه‌ره‌تایی پێویست‬ ‫پێشكه‌شده‌كه‌ن و بایه‌خی خۆیان هه‌یه‌‪.‬‬

‫كۆگای گه‌نمی خورماتوو‪ ،‬له‌الیه‌ن پۆلیسی ئیتیحادییه‌و‌ه داگیركراوه‬ ‫ماوه‌ی دوو ساڵه‌ هێزه‌كانی پۆلیسی‬ ‫ئیتیحادی به‌بێ مۆڵه‌تی ئه‌نجومه‌ن و‬ ‫ده‌زگا ئیدارییه‌كانی ناوچه‌كه‌‪ ،‬هێرناونه‌ته‌‬ ‫ق ‌هزای خورماتوو‪ .‬له‌وكاته‌شه‌وه‌ ئه‌و هێزانه‌‬ ‫كۆگای گه‌منی جوتیارانی ناوچه‌كه‌یان‬ ‫داگ��ی��رك��ردووه‌‪ .‬چه‌ندینجاریش داوای��ان‬

‫««‬

‫ڕاپۆرت‪ :‬عه‌بدوڵاڵ ئه‌حمه‌د‬

‫لێكراوه‌ چۆڵی بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم هیچ وه‌اڵمێك‬ ‫ناده‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌ ئه‌ندامێكی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫قه‌زای خورماتوو به‌ (به‌یان)ی راگه‌یاند‬ ‫هێزه‌كانی پۆلیسی ئیتیحادی به ‌فه‌رمانێك‬ ‫و بێ خواستی دانیشتووان و ئیداره‌ و‬ ‫ئه‌نجومه‌نی قه‌زای خورماتوو‪ ،‬له‌ قه‌زاكه‌‬ ‫جێگیركران‪ ...‬روونیشیكرده‌وه‌ ئه‌و هێزانه‌‬

‫جگه‌ ل �ه‌وه‌ی هیچ ڕۆڵێكی دیاریان ل ‌ه‬ ‫سه‌قامگیركردنی ڕە‌وشی ئه‌منیی ق ‌هزاكه‌دا‬ ‫نه‌بینیوه‌‪ ،‬كێشه‌شامن بۆ دروستده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫له‌و چوارچێوه‌یه‌شدا ئه‌م هێز ‌ه ماوه‌ی‬ ‫دوو ساڵه‌ جێگه‌ی كۆگای گه‌منی جوتیارانی‬ ‫ناوچه‌كه‌یان داگیركردووه‌‪.‬‬ ‫وتیشی «ئه‌و هێزانه‌ كار بۆ مانه‌وه‌ی‬ ‫درێژخایه‌ن ل ‌ه ناوچه‌كه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌‬

‫هه‌وڵه‌كامنان ده‌خه‌ینه‌گه‌ڕ تاوه‌كو قه‌زاكه‌‬ ‫جێبهێڵن‪ ،‬چونكه‌ خه‌ڵكی قه‌زاكه‌ ته‌نیا‬ ‫هێزی پۆلیسی خۆجێییان پێ قبووڵه‌»‪.‬‬ ‫ئه‌ندامه‌كه‌ی ئه‌نجومه‌نی ق�ه‌زای‬ ‫خ��ورم��ات��وو روون���ی���ك���رده‌وه‌ پۆلیسی‬ ‫ئیتیحادی هێزێكه‌ له‌الیه‌ن و ‌هزاره‌ت��ی‬ ‫ناوخۆی عێراقه‌وه‌ سه‌رپه‌رشتی ده‌كرێت‬ ‫و ل ‌ه زۆربه‌ی ناوچه‌كان بوونیان هه‌یه‌‪،‬‬

‫به‌شێكیشیان ئێستا ل �ه‌ خ��ورم��ات��وو‬ ‫جێگیركراون‪ .‬ئاشكراشیكرد هێزه‌كه‌ی‬ ‫خ��ورم��ات��وو سه‌رجه‌میان ل��ه ‌ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی‬ ‫عه‌ره‌بن و خه‌ڵكی تكریت و دیاله‌ و‬ ‫به‌غدا و شوێنه‌كانی دیكه‌ی عێراقن‪ .‬ڕێز‬ ‫له‌ خه‌ڵكی ق ‌هزاكه‌ ناگرن و زۆرجار كێشه‌‬ ‫ده‌نێنه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ هه‌وڵده‌ده‌ین له‌ قه‌زاكه‌یان‬ ‫دووربخه‌ینه‌وه‌‪.‬‬

‫ئه‌ندامێكی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن‪ :‬ئه‌و‬ ‫هێزه‌ به‌رده‌وام كێش ‌ه‬ ‫ده‌نێته‌وه‌‬

‫‪2‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)42‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/7/2‬ساڵی یەکەم‬

‫(به‌یان) ورده‌كارییەکەی باڵوده‌كاته‌وه‌‬

‫یه‌كێتی له‌سه‌ر چی له‌گه‌ڵ پارتی پێكهات؟‬ ‫بەیان‪ :‬تایبەت‬ ‫به‌پێی چه‌ند زانیارییه‌كی‬ ‫تایبه‌ت ب �ه‌ (ب��ه‌ی��ان)‪ ،‬یه‌كێتیی‬ ‫نیشتامنیی كوردستان له‌ به‌رانبه‌ر‬ ‫ڕازی���ب���وون ب �ه‌ درێ��ژك��ردن��ه‌وه‌ی‬ ‫ویالیه‌تی بارزانی چه‌ند مه‌رجێكی‬ ‫له‌سه‌ر پارتی داناوه‌‪ .‬ئه‌و حزبه‌ش كه‌‬ ‫هیچ ڕێگه‌چاره‌یه‌كی بۆ هێشتنه‌وه‌ی‬ ‫بارزانی له‌ پۆسته‌كه‌یدا له‌به‌رده‌مدا‬ ‫نه‌مابوو‪ ،‬به‌مه‌رجه‌كان قایل بووه‌‪.‬‬ ‫ڕێ��ك��ك �ه‌وت��ن �ه‌ك �ه‌ی یه‌كێتی‬ ‫له‌گه‌ڵ پارتی‪ ،‬ناڕەزایی الی به‌شێك‬ ‫له‌ ب�ه‌رپ��رس و كادیرانی یه‌كێتی‬

‫دروس��ت��ك��ردووه‌‪ ،‬به‌وپێیه‌ی پرسیان‬ ‫پێنه‌كراوه‌ و به‌شێكیشیان دووپاتی‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌ ئه‌گه‌ر پرسیان پێ بكرایه‌‪،‬‬ ‫ڕەزامه‌ندییان نه‌ده‌نواند‪.‬‬ ‫له‌م نێوه‌نده‌شدا كه‌ پێكهاتنه‌كه‌ی‬ ‫یه‌كێتی و پارتی ناشه‌فافه‌ و بۆ ڕایگشتی‬ ‫ڕوون نییه‌‪ ،‬سه‌رچاوه‌یه‌كی تایبه‌ت‬ ‫خاڵه‌كانی ڕێكه‌وتننامه‌كه‌ی یه‌كێتی‬ ‫و پارتی بۆ درێژكردنه‌وه‌ی ویالیه‌تی‬ ‫بارزانی‪ ،‬بۆ (به‌یان) ئاشكراده‌كات‪.‬‬ ‫به‌پێی ئ �ه‌و س �ه‌رچ��اوه‌ تایبه‌ته‌‪،‬‬ ‫گرنگرتین خاڵه‌كانی ڕێككه‌وتنه‌كه‌ بریتین‬ ‫له‌‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬دابه‌شكردنی پۆسته‌كانی‬

‫حكومه‌تی داه���ات���ووی ه �ه‌رێ��م ب ‌ه‬ ‫یه‌كسانی و په‌نجا به‌ په‌نجا‪ .‬به‌ چه‌شنێك‬ ‫ژم��اره‌ی كورسییه‌كانی په‌رله‌مان هیچ‬ ‫كاریگه‌رییه‌كی له‌سه‌ر زیاد و كه‌مبوونی‬ ‫پۆسته‌كانی یه‌كێتی ل ‌ه حكومه‌تدا نه‌بێت‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬زیادكردنی پشكی یه‌كێتی‬ ‫ل ‌ه سامانی نه‌وتی هه‌رێم‪ ،‬به‌وپێیه‌ی‬ ‫به‌شی زۆری سامانی نه‌وت ده‌كه‌وێته‌‬ ‫جوگرافیای پارتییه‌وه‌ و مامه‌ڵه‌پێكردنی‬ ‫به‌ده‌ست ئه‌و حزبه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫س��ێ��ی��ه‌م‪ :‬ه������ه‌ردوو ح���زب له‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی داهاتوودا زه‌مینه‌ی‬ ‫س��اخ��ت �ه‌ك��اری��ی ی �ه‌ك��س��ان ب��ۆ یه‌كرت‬ ‫بڕەخسێنن‪ ،‬ب ‌ه جۆرێك یه‌كێتیش هێنده‌ی‬

‫پارتی ساخته‌كاری بكات و به‌رهه‌می‬ ‫ته‌زویرات په‌نجا به‌ په‌نجا بێت‪.‬‬ ‫چ����واره‌م‪ :‬ئ��ه‌وپ��ه‌ڕی ك��ارك��رن بۆ‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی ده‌نگه‌كانی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫ل��ه‌ ڕێ��گ��ه‌ی س��اخ��ت �ه‌ك��اری��ی �ه‌وه‌ له‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی داه��ات��وودا‪ ،‬تا ئه‌و‬ ‫ڕادده‌ی����ه‌ی ب �ه‌ ه �ه‌م��وو الیه‌نه‌كانی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن له‌ ‪ 15‬كورسیی په‌رله‌مان‬ ‫زیاتر نه‌هێنن‪.‬‬ ‫گ����ه‌رچ����ی ڕێ��ك��ك��ه‌وت��ن��ه‌ك��ه‌‬ ‫ناڕەزایی زۆری ه�ه‌واداران��ی یه‌كێتیی‬ ‫لێكه‌وتووه‌ته‌وه‌ و ئه‌م ناڕەزاییانه‌ش‬ ‫له‌ ت��ۆڕە كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان و مینبه‌ره‌‬ ‫جۆراوجۆره‌كانه‌وه‌ ڕەنگیان داوه‌ته‌وه‌‪،‬‬

‫به‌اڵم به‌رپرسێكی بااڵی یه‌كێتی بۆ (به‌یان)‬ ‫ده‌ڵێت هه‌موو ئه‌ندام و الیه‌نگرامنان‬ ‫له‌و ڕێككه‌وتنه‌ ئاگاداركردووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ش���ۆڕش ئیسامعیل‪ ،‬ئه‌ندامی‬ ‫مه‌كته‌بی سیاسیی یه‌كێتیی نیشتامنیی‬ ‫كوردستان تایبه‌ت به‌ (به‌یان) ڕایگه‌یاند‬ ‫«بۆ مه‌سه‌له‌ی ڕێككه‌وتنه‌كه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫پارتی و مانه‌وه‌ی بارزانی له‌ پۆستی‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێمدا‪ ،‬هه‌موو یه‌كێتی‬ ‫ئاگاداركراونه‌ته‌وه‌ و شتێك نییه‌ به‌‬ ‫شاراوه‌یی كرابێت»‪.‬‬ ‫ل �ه‌ ب��ه‌ران��ب��ه‌ردا پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ت��ار و‬ ‫كادیرێكی دی��اری یه‌كێتی‪ ،‬ناڕەزایی‬ ‫خ��ۆی و به‌شێكی به‌رچاو له‌ بنكه‌ی‬

‫جه‌ماوه‌ریی یه‌كێتی له‌و ڕێككه‌وتنه‌‬ ‫ناشارێته‌وه‌‪.‬‬ ‫دان������ا س���ه‌ع���ی���د س���ۆف���ی‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتاری یه‌كێتی له‌ لیستی‬ ‫كوردستانی بۆ (به‌یان) ڕایگه‌یاند‬ ‫بێگومان بنكه‌ی ج �ه‌م��اوه‌ری��ی‬ ‫یه‌كێتی‪ ،‬ناڕەزاییه‌كی زۆر له‌ به‌رانبه‌ر‬ ‫ڕێككه‌وتنه‌كه‌ به‌خۆوه‌ ده‌بینێت‪.‬‬ ‫ده‌رب��������اره‌ی ورده‌ك����اری����ی‬ ‫ڕێككه‌وتنه‌كه‌ و ئه‌و چه‌ند خاڵه‌ی‬ ‫به‌ (به‌یان) گه‌یشتوون‪ ،‬دانا سه‌عید‬ ‫سۆفی وتی «ئ��اگ��اداری ورده‌ك��اری‬ ‫نیم و ئه‌و خااڵنه‌ش پێویستیان به‌‬ ‫به‌ڵگه‌ی مه‌ملووسه‌ بۆ سه‌ملاندن»‪.‬‬

‫دانا سه‌عید سۆفی‪ ،‬په‌رله‌مانتاری یه‌كێتی بۆ بەیان‪:‬‬

‫ئه‌وه‌ی یه‌كێتی و پارتی له‌سه‌ری پێكهاتن سه‌پاندنه‌وه‌ی بارزانییه‌‬

‫دیدار‪ :‬شڤان عه‌لی‬ ‫به‌یان‪ :‬ئه‌وه‌ی له‌ په‌رله‌مان گوزه‌را و‬ ‫په‌رله‌مانتارانی یه‌كێتی به‌ درێژكردنه‌وه‌ی‬ ‫ویالیه‌تی بارزانی وه‌ك سه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫رازی بوون‪ ،‬ڕای په‌رله‌مانتارانی یه‌كێتی بوو‪،‬‬ ‫یان حزب به‌سه‌رتاندا فه‌رزیكرد؟‬ ‫دانا سه‌عید‪ :‬من له‌گه‌ڵ په‌سه‌ندكردنی‬ ‫پرۆژەیاسای له‌و جۆره‌ نه‌بووم‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‬

‫درێژكردنه‌وه‌ی ویالیه‌تی سه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫به‌پێی پرۆژەیاسایه‌ك‪ ،‬هیچ بنه‌مایه‌كی‬ ‫ی��اس��ای��ی نییه‌‪ .‬ل �ه‌ پ��ه‌ی��ڕەوی ن��اوخ��ۆی‬ ‫په‌رله‌مانیشدا ده‌قی یاساییامن نییه‌ له‌ غیابی‬ ‫ده‌ستووردا و بۆ درێژكردنه‌وه‌ی ویالیه‌تی‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم‪ ،‬ده‌سه‌اڵت بداته‌ په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌مه‌ ته‌وافوقی سیاسی و كۆده‌نگیی‬ ‫نیشتامنی پێویسته‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و دوو یاسایه‌ی‬ ‫له‌ په‌رله‌مان په‌سه‌ندكران‪ ،‬ته‌وافوقی‬

‫سیاسیی الیه‌نه‌كانیان له‌سه‌ر نه‌بوو‪ .‬ده‌بوای ‌ه‬ ‫له‌ ڕێی فراكسیۆنه‌كانی ناو په‌رله‌مانه‌وه‌‬ ‫ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌ چاره‌سه‌ربكرایه‌‪ ،‬نه‌ك له‬ ‫ڕێی پێشكه‌شكردنی پرۆژەیاسایه‌كه‌وه‌ كه‌‬ ‫ته‌نیا دووالی �ه‌ن دایانڕشتبوو‪ .‬ئه‌وه‌ی من‬ ‫ده‌یبینم كێشه‌كه‌ له‌سه‌ر درێژكردنه‌وه‌ی‬ ‫ویالیه‌تی بارزانی نییه‌‪ ،‬كێشه‌ك ‌ه ئه‌وه‌یه‌‬ ‫له ‌به‌رانبه‌ر ئ�ه‌وه‌دا چیامن ده‌ستكه‌وت؟‬ ‫ئ�ه‌گ�ه‌ر سیستمی حوكمڕانیی هه‌رێم‬ ‫گ��ۆڕان��ی ب �ه‌س �ه‌ردا بهاتایه‌‪ ،‬ئ�ه‌وك��ات به‌‬ ‫ئاسایی وه‌رمانده‌گرت‪ ،‬به‌اڵم له‌م نێوه‌نده‌دا‬ ‫خواستی ته‌نیا الیه‌نێك جێبه‌جێكراوه‌‪،‬‬ ‫كه‌ هێشتنه‌وه‌ی بارزانییه‌ له‌ پۆسته‌كه‌یدا‬ ‫بۆ دووساڵی تر‪ ،‬به‌اڵم الیه‌نه‌كانی دیكه‌‬ ‫ن ‌ه یه‌كێتی و نه‌ ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬هیچیان‬ ‫نه‌چنیه‌وه‌‪ .‬تاكه‌ شتێك له‌ یاساكه‌دا هاتبێت‪،‬‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌ی ده‌ستوور ‌ه له‌سه‌ر بنه‌مای‬ ‫سازانی نیشتامنی‪ ،‬ب�ه‌اڵم ئه‌گه‌ر سازانی‬ ‫نیشتامنی نه‌كرا‪ ،‬چ گره‌نتی و چ میكانیزێكی‬ ‫به‌دیل هه‌یه‌؟‬ ‫به‌یان‪ :‬ئه‌ی كه‌واته‌ قاییلبوونی یه‌كێتی‬ ‫له‌ به‌رانبه‌ر چیدا بووه‌؟‬ ‫دانا سه‌عید‪ :‬بێگومان هه‌ر له‌ به‌رانبه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌دایه‌ كه‌ هه‌مواری ده‌ستوور به‌ سازان‬ ‫بێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و ‌ه هیچ گره‌نتییه‌كی نییه‌‪ ،‬كێ‌‬ ‫ده‌ڵێت سازان ده‌كرێت؟ ده‌بوایه‌ هه‌ندێك‬ ‫بنه‌ما بۆ ئه‌و سازانه‌ ده‌ستنیشان بكرایه‌‪،‬‬ ‫بۆ منوونه‌ سازان له‌سه‌ر گۆڕینی سیستمی‬ ‫حوكمڕانی بۆ په‌رله‌مانی‪ ،‬پێداچوونه‌وه‌ به‌‬ ‫سه‌اڵحیه‌ته‌كانی سه‌رۆكی هه‌رێم‪ .‬كۆمه‌ڵێك‬ ‫چاكسازی ده‌بوایه‌ باس بكرێت‪ ،‬به‌اڵم هیچ‬ ‫شتێك نه‌وتراوه‌‪ .‬ئێمه‌ نازانین سازان له‌سه‌ر‬ ‫چی ده‌ك��رێ��ت؟ س��ازان ب ‌ه چ شێوه‌یه‌ك‬

‫ده‌كرێت؟ له‌كاتێكدا گره‌نتییه‌ك نییه‌‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬تۆ ده‌نگت به‌ درێژكردنه‌وه‌ی‬ ‫ماوه‌ی بارزانی و په‌رله‌مان دا؟‬ ‫دانا سه‌عید‪ :‬من ئه‌و ڕۆژە هه‌ر له‌وێ‌‬ ‫نه‌بووم‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ئه‌گه‌ر له‌وێ‌ بویتایه‌ ده‌نگت‬ ‫پێده‌دا؟‬ ‫دانا سه‌عید‪ :‬نه‌خێر‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌و هۆیانه‌ی‬ ‫باسم ك��ردن‪ .‬پاشان شتێكی تر هه‌یه‌‪ ،‬له‌‬ ‫یاساكه‌دا باس ل ‌ه هه‌ڵبژاردنی ڕاسته‌وخۆی‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم ده‌كات ب ‌ه ده‌نگی خه‌ڵك‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا من له‌گه‌ڵ ئ �ه‌وه‌دام سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم له‌ناو په‌رله‌ماندا هه‌ڵبژێردرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێستا ده‌بێت چوارچێوه‌یه‌كی یاسایی‬ ‫بۆ ئه‌مه‌ دروستبكه‌ین‪ .‬یانی ده‌ب��وو ئه‌و‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌ له‌ڕێی هه‌مواركردنه‌وه‌ی یاسای‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیی هه‌رێمه‌وه‌ چاره‌سه‌ربكرایه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و پرۆژەیاسایه‌ ته‌وافوقی له‌سه‌ر نییه‌ و‬ ‫فراكسیۆنه‌كان هه‌موویان ئاگایان لێنه‌بووه‌‪.‬‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی ده‌بینین له‌ یاساكه‌دا ئیراده‌ و‬ ‫ویستی تاكه‌ الیه‌نێك جێبه‌جێكراوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫سه‌فقه‌ی هه‌رزانفرۆشییه‌‪ .‬كۆمه‌ڵێك‬ ‫دژیه‌كی ل ‌ه یاساكاندا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌ڕاستیدا له‌به‌رئه‌وه‌ی ته‌وافوقی‬ ‫نیشتامنی یان سیاسیی له‌سه‌ر نییه‌‪ ،‬ناتوانین‬ ‫بڵێین ئه‌و دوو یاسایه‌ی درێژكردنه‌وه‌ی‬ ‫ماوه‌ی په‌رله‌مان و بارزانی‪ ،‬شه‌رعیه‌تیان‬ ‫ه �ه‌ی �ه‌‪ .‬ئ���ه‌وان ل �ه‌الی �ه‌ك �ه‌وه‌ ده‌ڵ��ێ��ن با‬ ‫س��ه‌رۆك ڕاسته‌وخۆ ل�ه‌الی�ه‌ن خه‌ڵكه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵبژێردرێت‪ ،‬له‌الیه‌كی تریشه‌و ‌ه به‌‬ ‫پێچه‌وانه‌وه‌ له‌ناو په‌رله‌مانه‌وه‌ نیو ویالیه‌ت‬ ‫ماوه‌كه‌ی درێژده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌ك ناگونجێت و ناكۆكه‌‪.‬‬

‫به‌یان‪ :‬پێت وای �ه‌ ئ�ه‌م رێككه‌وتن ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر هه‌ردوو ئاستی سیاسی و جه‌ماوه‌ری‬ ‫چ كاردانه‌وه‌یه‌كی به‌دوادا بێت و دۆخی‬ ‫سیاسیی هه‌رێم به‌ره‌و كوێ‌ ببات؟‬ ‫دانا سه‌عید‪ :‬به‌داخه‌وه‌ چاوه‌ڕوانی‬ ‫شتی باشرتمان ده‌كرد‪ .‬پێم وابوو ده‌رفه‌تێك‬ ‫هه‌یه‌ تا له‌ ڕێی ڕەچاوكردنی ئیراده‌ی‬ ‫هه‌موو الیه‌نه‌كانه‌وه‌ چاكسازی بكرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌م حاڵه‌ی ئێستاوه‌‪ ،‬هیچ گره‌نتییه‌ك‬ ‫نییه‌ بۆ چاكسازی‪ .‬ڕەنگه‌ ڕەوشه‌كه‌ ئاڵۆزتر‬ ‫بێت‪ .‬بۆیه‌ پێویست به‌ دانوستان و گفتوگۆی‬ ‫زیاتر ده‌كات‪ ،‬له‌ به‌رانبه‌ر ئه‌وه‌ی دوو ساڵ‬ ‫بۆ سه‌رۆكی هه‌رێم درێژكراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫كار له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ی چاكسازی و گۆڕینی‬ ‫سیستمی حوكمڕانی بكرێت‪.‬‬ ‫ب���ه‌ی���ان‪ :‬ب���اس ل����ه‌وه‌ ده‌ك��رێ��ت‬ ‫دابه‌شكردنی پۆسته‌ حكومییه‌كان و سامانی‬ ‫ن��ه‌وت و ئه‌نجامدانی ساخته‌كاری به‌‬ ‫یه‌كسانی‪ ،‬له‌و خااڵنه‌ن كه‌ یه‌كێتی و پارتی‬ ‫له‌ ڕێككه‌وتنه‌كه‌دا پێی گه‌یشتوون‪ ،‬ئێوه‌‬ ‫چی ده‌ڵێن؟‬ ‫دان��ا سه‌عید‪ :‬ناتوانم قسه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئ �ه‌وه‌ بكه‌م‪ .‬ده‌بێت بۆ ئ �ه‌وه‌ به‌ڵگه‌ی‬ ‫م�ه‌مل��وس هه‌بێت‪ .‬ب��ه‌اڵم به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫گشتی‪ ،‬ڕێككه‌وتنه‌كه‌ له‌ به‌رژەوه‌ندیی‬ ‫پ��رۆس �ه‌ی دیموكراتی و سیاسیدا نییه‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی ته‌وافوقی له‌سه‌ر نییه‌‪ .‬به‌ ڕای‬ ‫من ئۆپۆزسیۆن رازی ده‌بوو له ‌به‌رانبه‌ر‬ ‫كۆمه‌ڵێك چاكسازی و گۆڕینی سیستمی‬ ‫حوكمڕانی‪ ،‬دوو ساڵ بۆ سه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫درێژبكرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ دوو ساڵه‌كه‌مان‬ ‫له ‌به‌رانبه‌ر چی درێژكرده‌وه‌؟ هیچ‪ .‬بۆیه‌‬ ‫ئومێد ناكرێت كاریگه‌ریی ئیجابیی له‌سه‌ر‬

‫زه‌یدی ده‌بێت ‌ه میوانی پایته‌خت!‬ ‫ڕاپۆرت‪ :‬سەید نامى‬ ‫ده‌رب����اره‌ی ه �ه‌واڵ��ی گواستنه‌‌وه‌‌ی‬ ‫ماڵه‌كه‌ی عه‌‌بدولئه‌‌میر زه‌‌یدی‪ ،‬فه‌‌رماند ‌‌ه ‌ی‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی دیجله‌‪ ،‬له‌ به‌غداوه‌ بۆ‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬ك ‌ه وا باسده‌كرێت ئه‌و پڕۆسه‌یه‌‬ ‫به‌‌ پشتگیریی بابه‌‌كر زێباری‌‪ ،‬سوپاساالری‌‬ ‫عێراق ده‌بێت و نوری‌ مالیكیش پشتیوانیی‬ ‫ده‌ك��ات‪ ‌.‬بابه‌كر زێباری بۆ (به‌یان) وتی‬ ‫«له‌ گواستنه‌وه‌ی ماڵه‌كه‌ی عه‌بدولئه‌میر‬ ‫زه‌یدی بێئاگام و داواش��م نه‌كردووه‌‪ .‬ئه‌و‬

‫مه‌سه‌له‌یه‌ش به‌المه‌وه‌ زۆر گرنگ نییه‌»‪.‬‬ ‫ه�ه‌ر س�ه‌ب��اره‌ت به‌ هه‌واڵی هاتنی‬ ‫ماڵه‌كه‌ی زه‌یدی بۆ هه‌ولێر‪ ،‬جه‌عفه‌ر شێخ‬ ‫مسته‌فا‪ ،‬وه‌زی��ری پێشمه‌رگه‌ی هه‌رێم بۆ‬ ‫«به‌یان» بێئاگایی خۆی ده‌ربڕی‪.‬‬ ‫الی خۆیه‌وه‌ جه‌بار ی��اوه‌ر‪ ،‬وته‌بێژی‬ ‫وه‌زاره‌ت��ی پێشمه‌رگه‌ی هه‌رێم له‌ وه‌اڵمی‬ ‫پرسیاری (به‌یان) دا سه‌باره‌ت به‌ هه‌ڵوێستی‬ ‫و ‌هزاره‌ت له‌ ئه‌گه‌ری ڕاس��ت ده‌رچوونی‬ ‫هه‌واڵه‌كه‌‪ ،‬وتی «ئه‌وه‌ په‌یوه‌ندیی ب ‌ه ئێمه‌وه‌‬ ‫نییه ‌و له ‌حكومه‌ت بپرسن‪ ،‬حكومه‌ت‬

‫ده‌زگ��ای ئاسایشی هه‌یه‌ كه‌ مه‌سه‌له‌ی‬ ‫نیشته‌جێبوون و مانه‌وه‌ له‌ هه‌رێم‪ ،‬پێیه‌و ‌ه‬ ‫په‌یوه‌سته‌»‪.‬‬ ‫جه‌بار یاوه‌ر نه‌یشارده‌وه‌ كه‌ وه‌زاره‌تی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ ئ��ه‌و م�ه‌س�ه‌ل�ه‌ی�ه‌ به‌هه‌ند‬ ‫وه‌رده‌گرێت و به‌دواداچوونیشی بۆ ده‌كات‪.‬‬ ‫جێگه‌ی ئاماژەیه‌‪ ،‬هه‌واڵی ئه‌گه‌ری‬ ‫نیشته‌جێبوونی عه‌بدولئه‌میر زه‌ی��دی له‌‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬كاردانه‌وه‌ی جۆراوجۆری به‌ شوێن‬ ‫خۆیدا هێنا‪ .‬له‌و ڕووه‌وه‌ پێشمه‌رگه‌یه‌كی‬ ‫هه‌رێم به‌ناوی (د‪ .‬ب) كه‌ بۆ پاراستنی‬

‫ره‌وشی سیاسی هه‌بێت‪.‬‬ ‫ب��ه‌ی��ان‪ :‬ه �ه‌م��وو یه‌كێتی له‌سه‌ر‬ ‫درێژكردنه‌وه‌ی ده‌سه‌اڵتی سه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫یه‌كده‌نگن یان رای چه‌ند كه‌سێكی ناو‬ ‫حزبه‌كه‌یه‌؟‬ ‫دانا سه‌عید‪ :‬له‌ناو هه‌ر حزبێكدا ڕای‬ ‫جیاواز هه‌یه‌‪ ،‬له‌ناو یه‌كێتییشدا هه‌مان‬ ‫شته‌‪ ،‬به‌اڵم باوه‌ڕناكه‌م بنك ‌ه جه‌ماوه‌رییه‌كه‌‬ ‫پشتیوانیی ت����ه‌واوی درێ��ژك��ردن��ه‌وه‌ی‬ ‫ویالیه‌تی سه‌رۆكی هه‌رێم بكات‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌ به‌رانبه‌ر كۆمه‌ڵێك چاكسازیدا بوایه‌‪،‬‬ ‫ڕەنگه‌ پشتیوانیی لێ بكرێت‪ ،‬به‌اڵم ئێستا‬ ‫باوه‌ڕناكه‌م‪.‬‬ ‫ب�ه‌ی��ان‪ :‬ئۆپۆزسیۆن ده‌ڵێت ئه‌مه‌‬ ‫كوده‌تایه‌‪ ،‬تۆ چی ده‌ڵێیت؟‬ ‫دان��ا سه‌عید‪ :‬كوده‌تایه‌‪ ،‬ده‌كرێت‬ ‫ناوی زۆر شتی لێبرنێت‪ ،‬به‌اڵم به ‌ڕای من‬ ‫په‌سه‌ندكردنی ئه‌و یاسایه‌ هیچ چوارچێوه‌‬ ‫و ده‌قێكی یاسایی نییه‌ و له‌ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫ته‌وافوقی سیاسییه‌‪ ،‬بۆیه‌ شه‌رعییه‌تی‬ ‫ته‌واوی نییه‌ و ده‌كرێت هه‌ر ناوێكی لێ‬ ‫برنێت‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬قه‌یرانه‌كه‌ له‌ خۆپااڵوتنه‌وه‌ی‬ ‫خودی بارزانیدایه‌‪ ،‬یاخود كاندیدى دیكه‌ش‬ ‫ڕووبه‌ڕووی هه‌مان كێشه‌ ده‌بێته‌وه‌؟‬ ‫دان��ا سه‌عید‪ :‬كێشه‌كه‌ ل �ه‌وه‌دای �ه‌‬ ‫ده‌قێكی یاساییامن نییه‌ ڕێگه‌بدات بارزانی‬ ‫ج��اری دیكه‌ خ��ۆی كاندید بكات‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫دوو ساڵ درێژكرایه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش ئیراده‌ و‬ ‫ویستی حزبێكی دیاریكراو بوو‪ .‬وه‌ك وتم‬ ‫ئه‌وه‌ سه‌قفه‌یه‌كی سیاسییه‌‪ ،‬ناتوانین ئه‌م‬ ‫ڕێككه‌وتنه‌ ناوبنێین ته‌وافوق‪ ،‬ده‌توانین‬ ‫بڵێن خۆسه‌پاندن‪.‬‬

‫ونبوون‬ ‫سنوره‌كانی هه‌رێمی كوردستان له‌ خورماتوو‬ ‫له‌سه‌نگه‌ردایه‌‪ ،‬بۆ (به‌یان) وتی «ئێم ‌ه‬ ‫به‌ هه‌موو شێوه‌یه‌ك دژی گواستنه‌وه‌ی‬ ‫ماڵی عه‌بدولئه‌میر زه‌ی��دی بۆ هه‌رێم‬ ‫ده‌وه‌ستینه‌و ‌ه و ناڕازین‪ .‬ئێمه‌ نامانه‌وێت‬ ‫لێره‌ له‌ دژی هێزه‌كانی زه‌یدی بوه‌ستینه‌وه‌‬ ‫و ناوبراویش بێته‌ پایته‌ختی هه‌رێم و‬ ‫كه‌شخه‌یی به‌سه‌ر هاوواڵتیامناندا بكات‪.‬‬ ‫له‌بری ئه‌وه‌ با حكومه‌تی هه‌رێم ئاوڕێك له‬ ‫‌مووچه‌كامنان بداته‌وه‌‪ ،‬كه‌ تائێستاش نیوه‌ی‬ ‫سه‌ربازێكی عیراقی مووچ ‌ه وه‌رده‌گرین»‪.‬‬

‫پ���ێ���ن���اس���ی‬ ‫دوو‬ ‫ئه‌ندامی ك��ارای سه‌ندیكای‬ ‫ڕۆژنامه‌نووسانی كوردستان‬ ‫به‌ ناوه‌كانی (نه‌رمین مسته‌فا‬ ‫ح�ه‌م�ه‌خ��ان) ژم���اره‌ ‪ 3835‬و‬ ‫(نه‌جیبه‌ له‌تیف ئه‌حمه‌د)‬ ‫ژماره‌ ‪ ،4625‬ونبوون‪ .‬هه‌ركه‌س‬ ‫زانیاریی له‌باره‌یانه‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندی بكات ب�ه‌م ژم��اره‌‬ ‫مۆبایله‌وه‌ ‪07701974714‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)42‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/7/2‬ساڵی یەکەم‬

‫ئایدن مه‌عروف‪ ،‬ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسیی به‌ره‌ی توركامنی بۆ (به‌یان)‪:‬‬

‫هه‌ر پۆستێك ب ‌ه توركمان درابێت‪ ،‬به‌ توركمانی سێبه‌ر دراوه‌‬ ‫له‌م گفتوگۆیه‌دا‪ ،‬ئایدن‬ ‫مه‌عروف‪ ،‬ئه‌ندامی مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسیی به‌ره‌ی توركمانی‪،‬‬ ‫هۆكاری به‌شدارییان ل ‌ه‬ ‫هه‌ڵبژارنه‌كانی هه‌رێم‬ ‫و ئاساییبوونه‌وه‌ى‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانیان و كۆمه‌ڵێك‬ ‫بابه‌تی تر‪ ،‬بۆ (به‌یان) باس‬ ‫ده‌كات‪ .‬ناوبراو پێیوای ‌ه‬ ‫زیاتر ل ‌ه ‪%60‬ی ده‌نگه‌كانی‬ ‫توركمان به‌ده‌ستدێنن‪.‬‬ ‫ئه‌و ب ‌ه تووندی ڕەخنه‌ ل ‌ه‬ ‫هه‌ڵوێستی پارتی دیموكرات‬ ‫ده‌گرێت و پێیشیوایه‌ چه‌ند‬ ‫حزبێكی توركمانی سێبه‌ری‬ ‫دروستكردووه‪‌.‬‬ ‫گفتوگۆ‪ :‬عیسا عه‌بدولقه‌هار‬

‫««‬ ‫««‬ ‫««‬ ‫««‬

‫ب �ه‌ی��ان‪ :‬چ��ۆن ب��وو ب��ڕی��ارت��ان دا‬ ‫به‌شداریی هه‌ڵبژاردنه‌كانی هه‌رێم‬ ‫ێ هه‌ڵبژاردنه‌دا به‌شداریی‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬له‌و س ‌‬ ‫كامیان ده‌كه‌ن؟‬ ‫ئ��ای��دن م �ه‌ع��روف‪ :‬ئێمه‌ ل�ه‌ دوو‬ ‫هه‌ڵبژاردن به‌شداری ده‌كه‌ین‪ ،‬یه‌كێكیان‬ ‫هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مان و ئه‌ویرتیان‬ ‫هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكانی‬ ‫هه‌ولێره‌‪ .‬ئێمه‌ له‌ هه‌ڵبژاردنی ‪2005‬‬ ‫به‌شداریی هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگای هه‌ولێرمان كرد‪ ،‬به‌اڵم یه‌كه‌م‬ ‫ج���اره‌ ب �ه‌ش��داری��ی هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫هه‌رێمی كوردستانی عێراق ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی بڕیاری هه‌ڵبژاردنیشه‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫پێامنوایه‌ كه‌ عه‌قڵیه‌ت و زهنیه‌تی‬ ‫خۆسه‌پاندن گۆڕانی به‌سه‌ردا هاتووه‪‌،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئ �ه‌و گۆڕانكارییه‌‪ ،‬سیاسه‌تی‬ ‫به‌ره‌ش گۆڕاوه‌‪.‬‬ ‫ب�ه‌ی��ان‪ :‬هۆكار چی ب��وو ئێوه‌ له‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی پارێزگاكانی‌ ‪ 2005‬له‌ هه‌ولێر‪،‬‬ ‫هیچ كورسییه‌كتان به‌ده‌ستنه‌هێنا؟‬ ‫ئایدن مه‌عروف‪ :‬ئێمه‌ ئه‌وكات ته‌نها‬ ‫مه‌عنه‌ویه‌ن به‌شداریامن كردووه‌‪ ،‬به‌ره‌‬ ‫ته‌نها به‌ناو به‌شداریی هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫كردووه‌‪.‬‬ ‫ب��ه‌ی��ان‪ :‬پێنج ح��زب��ی توركامنی‬ ‫به‌شداریی هه‌ڵبژاردنه‌كانی هه‌رێم ناكه‌ن‬ ‫و ده‌ڵێن به‌هۆی نه‌بوونی پاره‌وە به‌شدار‬ ‫نابن‪ ،‬پێتوایه‌ ئه‌و هۆكاره‌ی باسی ده‌كه‌ن‬ ‫راسته‌؟‬ ‫ئ��ای��دن م��ه‌ع��روف‪ :‬ن�ه‌خ��ێ��ر‪ ،‬ئه‌و‬ ‫حزبانه‌ كێشه‌ی پاره‌یان نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌و‬ ‫قاعیده‌ جه‌ماوه‌رییه‌یان نییه‌ تاكو ده‌نگی‬ ‫پێویست بهێنن و كورسییه‌ك یان دوو‬ ‫كورسی به‌ده‌ستبێنن‪ .‬حزبێكی سیاسی‬ ‫ته‌مسلی میلله‌تێك بكات و نه‌توانێت‬ ‫‪ 50‬ملیۆن دیناری ته‌مئیناتی كۆمسیۆنی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان بدات‪ ،‬چۆن ده‌توانێت له‌‬ ‫په‌رله‌مان دیفاع له‌ میلله‌ته‌كه‌ی بكات!‬ ‫ب���ه‌ی���ان‪ :‬پێشنبیی ده‌ك����ه‌ن له‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مان‪ ،‬له‌و پێنج كورسیی‬ ‫ك��ۆت��ای �ه‌ی ت��ورك�مان‪ ،‬چ �ه‌ن��د كورسی‬ ‫به‌ده‌ستبێنن؟‬ ‫ئایدن م�ه‌ع��روف‪ :‬ئێمه‌ له‌ ‪2009‬‬ ‫به‌شداریی هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مامنان‬ ‫نه‌كرد‪ ،‬به‌ڵكو پشتگیریی لیستی هه‌ولێری‬ ‫توركاممنان ك��رد‪ ،‬كورسییه‌كیان هێنا‪.‬‬

‫ئه‌مجاره‌ ئامانجامن ئه‌وه‌ی ‌ه هه‌ر پێنج‬ ‫كورسییه‌كه‌ی كۆتا بۆ به‌ر ‌ه بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر پێنج كورسییه‌كه‌ش نه‌هێنین‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ل ‌ه سێ‌ كورسیی كۆتاكه‌ زیاتر دێنین‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬له‌ هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگای موسڵ به‌ره‌ی توركامنی له‌گه‌ڵ‬ ‫لیستی موته‌حیدون‪ ،‬هاوپه‌یامنیی كرد‪،‬‬ ‫چ��وار كورسیی ب���رده‌وه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم بۆچی‬ ‫له‌ هه‌ولێر هاوپه‌یامنی له‌گه‌ڵ حزبه‌‬ ‫توركامنییه‌كان ناكه‌ن؟‬ ‫ئ��ای��دن م���ه‌ع���روف‪ :‬پێشرتیش‬ ‫رامانگه‌یاندبوو ك�ه‌ ده‌رگ���ای ب �ه‌ره‌ی‬ ‫توركامنی بۆ هه‌موو پارته‌ سیاسییه‌كانی‬ ‫توركامنی كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی ئه‌و پارته‌‬ ‫سیاسییانه‌ی ده‌توانن له‌گه‌ڵ سیاسه‌تی‬ ‫به‌ره‌ی توركامنی بگونجێن‪ ،‬واته‌ سێبه‌ر‬ ‫نه‌بن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر سێبه‌ری حزبی تر بن‪،‬‬ ‫ناتوانن سیاسه‌تی خۆیان بكه‌ن و ناشتوانن‬ ‫له‌گه‌ڵ ئێمه‌ش كاربكه‌ن‪ .‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫تائێستاش كاتی هاوپه‌یامنی ماو ‌ه و ئێمه‌‬ ‫ته‌ئیدی هاوپه‌یامنی ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ده‌وترێت له‌ هه‌ڵبژاردنی‬ ‫‪2009‬ی په‌رله‌مانی كوردستان‪ ،‬ته‌زویری‬ ‫زۆر ب��ۆ چ�ه‌ن��د حزبێكی توركامنی‬ ‫ك�را‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌مجاره‌ ته‌زویر بكرێت‪،‬‬ ‫هه‌ڵوێستی به‌ره‌ی توركامنی چی ده‌بێت؟‬ ‫ئ��ای��دن م���ه‌ع���روف‪ :‬پ��ێ�مان��وای�ه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێینه‌وه‌ دواوه‪ .‬به‌ره‌ی توركامنی‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ دوو ساڵ و سێ‌ ساڵ پێش‬ ‫ئێستا كه‌ په‌یوه‌ندیی به‌ره‌ له‌گه‌ڵ هه‌رێم‬ ‫چۆن بوو‪ ،‬زۆرجار پێامن ده‌ڵێن ئێوه‌ دان‬ ‫به‌ هه‌رێمی كوردستان نانێن‪ ،‬ئێ ئێمه‌‬ ‫ئه‌وه‌ هاتین و به‌شداریی هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫ه��ه‌رێ��م ده‌ك���ه‌ی���ن‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئ �ه‌گ �ه‌ر‬ ‫سیناریۆكانی ‪ 2009‬دووباره‌ببێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫سیاسه‌تی به‌ره‌ گۆڕانی به‌سه‌ردا دێت‪.‬‬ ‫ب�ه‌ی��ان‪ :‬ك�ه‌وات�ه‌ به‌شداریی ئێوه‌‬ ‫له‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی هه‌رێم تاچه‌ند‬ ‫په‌یوه‌ندی به‌ ئیراده‌ی توركیاو ‌ه هه‌بووه‌؟‬ ‫ئ���ای���دن م����ه‌ع����روف‪ :‬ب�����ه‌ره‌ و‬ ‫توركامنه‌كانی عێراق هه‌میشه‌ ته‌ئیدی‬ ‫ئه‌و ‌ه ده‌كه‌ن ك ‌ه په‌یوه‌ندیی توركیا له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌رێم باش بێت‪ ،‬چونكه‌ باشبوونی‬ ‫په‌یوه‌ندیی سیاسیی توركیا و هه‌رێم‬ ‫سوودی بۆ ه�ه‌ردووال هه‌یه‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ئه‌گه‌ر ته‌ماشا بكه‌ین‪ ،‬ده‌بینین باشبوونی‬ ‫په‌یوه‌ندیی نێوان توركیا و هه‌رێم‪ ،‬توركیا‬

‫و عێراق‪ ،‬هیچ سوودێكی بۆ توركامنه‌كان‬ ‫نییه‌‪ ،‬ته‌نها سوودێكی مه‌عنه‌وی ب ‌ه‬ ‫توركامنه‌كان ده‌گات‪ .‬بۆیه‌ هیچ فشارێكی‬ ‫توركیا له‌سه‌ر ئێمه‌ نییه‌ بۆ به‌شداریامن‬ ‫له‌و هه‌ڵبژاردنانه‌‪ .‬هه‌روه‌ها بڕواناكه‌م‬ ‫هیچ فشارێكیش له‌سه‌ر هه‌رێم هه‌بێت‬ ‫بۆ نزیكبوونه‌یان له‌گه‌ڵ به‌ره‌ی توركامنی‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬پێتوانییه‌ به‌شداریی به‌ره‌‬ ‫مانای وایه‌ ئێوه‌ دان ده‌نێن به‌ هه‌رێمی‬ ‫كوردستاندا؟‬ ‫ئایدن مه‌عروف‪ :‬ئێمه‌ كێشه‌مان‬ ‫نییه‌ له‌ دانپێدانان یان دان پێدانه‌نانی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‪ .‬ئێمه‌ پێشرتیش كه‌‬ ‫به‌شداریی هه‌ڵبژاردنه‌كانی هه‌رێامن‬ ‫نه‌كردووه‌‪ ،‬خه‌تای ئێمه‌ نه‌بووه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫خه‌تا‌ك ‌ه له‌ قیاده‌ی كوردییەوە بوو‪ .‬ئه‌وان‬ ‫تائێستا سیاسه‌تی په‌راوێزخسنت به‌رامبه‌ر‬ ‫توركامن و به‌ره‌ی توركامنی به‌كاردێنن‪،‬‬ ‫ب�ه‌اڵم ئێمه‌ ده‌بینین م��اوه‌ی دوو سێ‌‬ ‫ساڵه‌ كرانه‌وه‌ی باشرت روویداو ‌ه و باشرت‬ ‫له‌یه‌كرت ده‌گه‌ین‪.‬‬

‫به‌یان‪ :‬به‌اڵم ئێوه‌ زۆرج��ار ره‌خن ‌ه‬ ‫ل�ه‌ پ��ارت��ی و یه‌كێتی ده‌گ���رن ل �ه‌وه‌ی‬ ‫بۆ كۆبوونه‌وه‌كانی تایبه‌ت به‌ پرسی‬ ‫توركامن‪ ،‬بانگهێشتان ناكه‌ن؟‬ ‫ئایدن مه‌عروف‪ :‬یه‌كێتی سیاسه‌تی‬ ‫جیایه‌ و پارتیش سیاسه‌تی جودایه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫ئه‌و گله‌ییه‌مان له‌ پارتی كرد له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫بابه‌ته‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم ب�راده‌ران��ی پارتی پێامن‬ ‫ده‌ڵێن ئێو ‌ه لقتان لێره‌یه‌‪ ،‬نه‌ك قیاده‌تان‪،‬‬ ‫قیاده‌تان له‌ كه‌ركووكه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئێمه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و قسه‌یه‌ نین‪ ،‬چونكه‌ ئێمه‌‬ ‫لێره‌ چاالكیامن هه‌یه‌ و لقامن هه‌یه‌‬ ‫و ته‌مسیلی زۆربه‌ی میلله‌تی توركامن‬ ‫ده‌كات‪ ،‬نابێت به‌بێ‌ ئێمه‌ له‌سه‌ر پرسی‬ ‫توركامن كۆبوونه‌وه‌ بكات‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ده‌وترێت پارتی و یه‌كێتی‬ ‫حزبی سێبه‌ری توركامنیان دروستكردووه‌‪،‬‬ ‫بۆچوونی ئێوه‌ چییه‌؟‬ ‫ئ��ای��دن م���ه‌ع���روف‪ :‬پ��ارت��ی ئ�ه‌و‬ ‫حزبانه‌ی دروستكردووه‌‪ ،‬نه‌ك یه‌كێتی‪.‬‬ ‫یه‌كێتی حزبی سێبه‌ری دروستنه‌كردووه‪.‬‬

‫ل ‌ه ‪ 1997‬تا ‪ 2006‬پارتی د‌ه حزبی سێبه‌ری‬ ‫توركمانی ل ‌ه هه‌ولێر دروستكردووە‬ ‫حزبێكی توركمانی به‌ پشتگیریی پارتی له‌ ‪2005‬‬ ‫ده‌ستی به‌سه‌ر زیاتر له‌ ‪ 20‬باره‌گا و رادیۆ و‬ ‫ته‌له‌فزیۆن و چاپخانه‌ی به‌ره‌ی توركمانیدا گرت‬

‫له‌ هه‌رێم كۆاڵن و گه‌ڕەك و شه‌قامێكمان‬ ‫به‌ناوه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬ئه‌ی چۆن داوای گه‌ڕانه‌وه‌ی‬ ‫كه‌ركووك بكه‌ین بۆ سه‌ر هه‌رێم!‬ ‫قیاده‌ی كوردی تائێستا سیاسه‌تی په‌راوێزخستن‬ ‫به‌رامبه‌ر توركمان و به‌ره‌ی توركمانی‬ ‫به‌كاردێنن‬

‫به‌حه‌قیقه‌ت ئێمه‌ ئه‌و گله‌ییه‌مان ل ‌ه‬ ‫براده‌رانی پارتی كردووه‌‪ .‬یه‌كێتی تائێستا‬ ‫هیچ حزبێكی سێبه‌ری دروستنه‌كردووه‪.‬‬ ‫یه‌ك حزبی توركامنی هه‌بوو له‌ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫به‌ره‌ی توركامنی ك ‌ه حزبێكی سێبه‌ر بوو‪،‬‬ ‫به‌اڵم دواتر به‌ره‌و ساردبوونه‌وه‌ چوو‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئێمه‌ له‌ ‪1995‬ە‌وه‌ په‌یوه‌ندیامن‬ ‫له‌گه‌ڵ یه‌كێتی باش ب��ووه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندیی ‌ه نه‌بوایه‌‪ .‬له‌وانه‌یه‌ ئه‌ویش ئه‌و‬ ‫سیاسه‌ته‌ی هه‌بوایه‌‪ ،‬كه‌چی له‌ ‪ 1997‬تا‬ ‫‪ ،2006‬پارتی ‪ 10‬حزبی سێبه‌ری توركامنی‬ ‫ل ‌ه هه‌ولێر دروستكرد‪.‬‬ ‫ب �ه‌ی��ان‪ :‬ئ��ه‌و ب�ه‌ش��داری��ی�ه‌ت��ان له‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی هه‌رێم‪ ،‬تاچه‌ند ده‌بێته‌‬ ‫هۆكار تا له‌ داهاتوودا داوای گه‌ڕانه‌وه‌ی‬ ‫كه‌ركووك بكه‌ن بۆ سه‌ر هه‌رێم؟‬ ‫ئ��ای��دن م��ه‌ع��روف‪ :‬ئێمه‌ داوای‬ ‫فیدڕاڵی ده‌ك �ه‌ی��ن ب��ۆ ك��ه‌رك��ووك‪ ،‬به‌‬ ‫ب �ه‌ش��داری��ی س �ه‌رج �ه‌م پێكهاته‌كانی‬ ‫ك�ه‌رك��ووك‪.‬ه�ه‌روه‌ه��ا بۆچوومنان وایه‌‬ ‫ك �ه‌ ك���ورد و ت��ورك�مان زۆر له‌یه‌كرت‬ ‫نزیكن‪ ،‬بۆیه‌ دەبێت بۆچوونه‌كانیشامن‬ ‫ئاڵوگۆڕ بكه‌ین‪.‬هه‌روه‌ها پێامنوایه‌‬ ‫گ �ه‌ڕان �ه‌وه‌ی ك �ه‌رك��ووك په‌یوه‌سته‌ به‌‬ ‫مافی توركامنه‌كانی هه‌ولێرەوە‪ ،‬چه‌ند‬ ‫قیاده‌كانی هه‌رێم رازی بكه‌ن به‌ مافی‬ ‫سیاسی و قه‌ومییه‌كان‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ ده‌توانن‬ ‫ئێمه‌ رازی بكه‌ن‪.‬‬ ‫ب����ه‌ی����ان‪ :‬ب��ه‌ش��ێ��ك ل���ه‌ ح��زب �ه‌‬ ‫توركامنییه‌كانی هه‌ولێر داوای پۆستی‬ ‫سیادی ده‌كه‌ن له‌ هه‌رێم‪ ،‬ئێوه‌ هه‌مان‬ ‫داواتان هه‌یه‌؟‬ ‫ئایدن مه‌عروف‪ :‬له‌ ‪ 1997‬تائێستا‬ ‫جگه‌ ل ‌ه وه‌زیری پیشه‌سازی و بارزگانیی‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬كاك سینان چه‌له‌بی‪ ،‬ئه‌وانی تر‬ ‫هه‌ر پۆستێك به‌ توركامن درابێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫به‌ توركامنی سێبه‌ر دراوه‌‪ .‬پێویست‬ ‫ناكات ئێمه‌ داوای یه‌كێك له‌ جێگره‌كانی‬ ‫س�ه‌رۆك��ی هه‌رێم ی��ان حكومه‌ت یان‬ ‫په‌رله‌مان بكه‌ین‪ ،‬به‌ڵكو ده‌بێت كورد‬ ‫خۆی ئه‌و پۆستانه‌ به‌ توركامن بدات‪.‬‬ ‫ب��ه‌ی��ان‪ :‬پێتوانییه‌ ئ �ه‌گ �ه‌ر ئه‌و‬ ‫داوایه‌شتان جێبه‌جێ‌ نه‌كرێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫باشرته‌ كه‌ركووك بگه‌ڕێته‌و ‌ه سه‌ر هه‌رێم؟‬ ‫ئ��ای��دن م��ه‌ع��روف‪ :‬گ��ه‌ڕان��ه‌وه‌ی‬ ‫كه‌ركووك بۆ سه‌ر هه‌رێم هیچ باشرت نییه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ توركامنه‌كانی دووز و كه‌ركووك‬

‫ده‌بینن ل ‌ه هه‌ولێر ‪ 100‬گه‌ڕەك هه‌یه‌‪،‬‬ ‫كه‌چی ناوی یه‌ك گه‌ڕەكیش توركامنی‬ ‫نییه‪ .‬به‌گشتی له‌ هه‌رێم كۆاڵن و گه‌ڕەك‬ ‫و شه‌قامێكامن به‌ناوەوە نییه‌‪ ،‬ئه‌ی چۆن‬ ‫داوای گه‌ڕانه‌وه‌ی كه‌ركووك بكه‌ین بۆ‬ ‫سه‌ر هه‌رێم!‬ ‫به‌یان‪ :‬له‌ ‪ 2005‬ده‌س��ت به‌سه‌ر‬ ‫چاپخانه‌ و باره‌گاكانتاندا گیرا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫مافانه‌تان بۆ گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌؟‬ ‫ئایدن م�ه‌ع��روف‪ :‬ب �ه‌الی ئێمه‌وە‬ ‫مادده‌ هیچ گرنگ نییه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێستا‬ ‫مه‌عنه‌وییه‌ن هیچامن بۆ نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫نزیكه‌ی ‪ 20‬باره‌گای هه‌بوو ‌ه هه‌مووی‬ ‫ده‌س��ت��ی ب �ه‌س �ه‌ردا گ��ی�را‪ ،‬ئ��ااڵی ب�ه‌ره‌‬ ‫هێرناوه‌ته‌ خواره‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ته‌له‌فزیۆن‬ ‫و رادیۆ و چاپخانه‌مان هه‌مووی ده‌ستی‬ ‫به‌سه‌ردا گیرا‪ .‬ئه‌وان ‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫حزبێكی توركامنییەوە كرا كه‌‬ ‫به‌ پشتگیریی پارتی ئه‌و كاره‌ی‬ ‫كرد‪ .‬پارتی ئه‌وكات بێده‌نگ‬ ‫ب��وو ل�ه‌و ك��اره‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫م��ان��ای وای���ه‌ رازی��ی��ه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ بێده‌نگبوون واته‌‬ ‫رازیبوون‪ ،‬هۆكاره‌كه‌شی‬ ‫ئه‌وه‌بوو كه‌ په‌یوه‌ندیی پارتی‬ ‫و به‌ره‌ باش نه‌بوو‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬هۆكار چییه‌ له‌ رێگای‬ ‫دادگاوه‌ داوای مافه‌كانی خۆتان ناكه‌ن؟‬ ‫ئایدن مه‌عروف‪ :‬كاتی نه‌هاتووه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها پێویستامن به‌وه‌یه‌ گرنگی به‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییانه‌ بده‌ین‪.‬‬ ‫ب���ه‌ی���ان‪ :‬ب��ۆچ��وون��ت��ان ل �ه‌س �ه‌ر‬ ‫ره‌شنووسی ده‌ستووری هه‌رێم چییه‌؟‬ ‫ئایدن مه‌عروف‪ :‬یه‌كه‌م‪ :‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئ �ه‌وه‌دای��ن ك ‌ه به‌ ته‌وافوقی سیاسی‬ ‫ده‌ستووره‌كه‌ هه‌موار بكرێت‪ .‬دووه‌م‪:‬‬ ‫پێامنوایه‌ ئه‌و بڕگه‌ و ماددانه‌ی تایبه‌ته‌ به‌‬ ‫توركامنه‌كان‪ ،‬هه‌مواربكرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬به‌اڵم له‌ زۆر بڕگه‌ و مادده‌‬ ‫باس له‌ توركامن كراوه‌؟‬ ‫ئایدن مه‌عروف‪ :‬زۆر به‌ شمولی‬ ‫باسی توركامنی تێدا كراوه‌‪ ،‬چۆن باسی‬ ‫كلدوئاشور كراوه‌‪ ،‬ئاواش باسی توركامنی‬ ‫كردووه‌‪.‬‬ ‫ب�ه‌ی��ان‪ :‬ه��ۆك��اری ئ��ه‌وه‌ چییه‌ كه‌‬ ‫ماوه‌ی ساڵێكه‌ كۆنگره‌ی به‌ره‌ی توركامنی‬ ‫دواكه‌وتووه‌؟‬ ‫ئایدن مه‌عروف‪ :‬دوو ساڵ پێش‬ ‫ئێستا گفتوگۆیه‌كی ك �راوه‌ رێكخرا كه‌‬ ‫تێیدا ب ‌ه ته‌ئیدی مه‌جلیسی توركامن‬ ‫سه‌رۆكی به‌ره‌ی توركامنی هه‌ڵبژێردرا‪.‬‬ ‫ئێستا سه‌رقاڵی ئه‌وه‌ین كۆنگره‌یه‌كی‬ ‫گه‌وره‌ بۆ به‌ره‌ سازبكه‌ین‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ب��ه‌ره‌ی توركامنی بودجه‌‬ ‫له‌كوێ وه‌رده‌گ��رێ��ت و بودجه‌كه‌ش‬ ‫چه‌نده‌؟‬ ‫ئ��ای��دن م �ه‌ع��روف‪ :‬ناتوانم بڵێم‬ ‫بودجه‌كه‌ چه‌نده‌‪ ،‬چونكه‌ بودجه‌كه‌‬ ‫گۆڕانی به‌سه‌ردا دێت‪ .‬وه‌قفی توركامن‬ ‫بودجه‌ی به‌ره‌ دابین ده‌كات‪ .‬ئێمه‌ بودجه‌‬ ‫نه‌ له‌ هه‌رێم و ل ‌ه حكومه‌تی ناوه‌ند‬ ‫وه‌رناگرین‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬بۆچی وه‌قفی توركامن ته‌نها‬ ‫هاوكاریی ب �ه‌ره‌ ده‌ك��ات و هاوكاریی‬ ‫حزبی تر ناكات؟‬ ‫ئایدن مه‌عروف‪ :‬هاوكاریی حزبی‬ ‫تریش ده‌كات‪ ،‬ئه‌و حزبه‌ توركامنییانه‌ی‬ ‫له‌ كه‌ركووكن‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬بۆچی ته‌نها هاوكاریی حزبه‌‬ ‫توركامنییه‌كانی ك�ه‌رك��ووك ده‌ك��ات و‬ ‫هاوكاریی ئه‌وانه‌ی هه‌ولێر ناكات؟‬ ‫ئ��ای��دن م �ه‌ع��روف‪ :‬ل�ه‌ب�ه‌رئ�ه‌وه‌ی‬ ‫حزبه‌كانی تر چوونه‌ ژێر ركێفی الیه‌نی‬ ‫تر و بوونه‌ته‌ سێبه‌ر‪ .‬وات �ه‌ وه‌قفه‌كه‌‬ ‫بودجه‌ به‌ حزبی سێبه‌ر نادات‪.‬‬

‫‪4‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)42‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/7/2‬ساڵی یەکەم‬

‫ره‌عد ده‌خیلی‬

‫لێدوانی ئه‌مریكی‬ ‫یان شه‌ڕی‬ ‫له‌شفرۆشان‬ ‫دوای هه‌شت ساڵ له‌‬ ‫داگیركردنی عێراق‪ ،‬جه‌ن ‌هراڵ كه‌یسی‪،‬‬ ‫به‌رپرسی هێزه‌ هاوپه‌یامنه‌كانی‬ ‫ئه‌مریكا‪ ،‬له‌باره‌ی ماوه‌ی مانه‌وه‌یان‬ ‫له‌ عێراق‪ ،‬ده‌ڵێت «ئێران تیرۆری وه‌ك‬ ‫هۆكارێك بۆ ئه‌نجامدانی مه‌رامه‌كانی‬ ‫له‌ عێراقدا به‌كارهێناوه‌»‪.‬‬ ‫كه‌یسی ل ‌ه لێدوانێكی له‌‬ ‫كۆنگره‌ی (به‌ره‌و ئازادی) كه‌‬ ‫(ئۆپۆزسیۆنی ئێرانی) له‌ پاریس‬ ‫ئه‌نجامیان داوه‌‪ ،‬ئێرانی تۆمه‌تبار كرد‬ ‫به‌ هاوكاریكرنی ئه‌و میلیشیایانه‌ی‬ ‫جه‌نگی تائیفی له‌ عێراقدا به‌رپا‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬هه‌روه‌ك ئێرانی به‌‬ ‫به‌رپرسیاری ته‌قینه‌وه‌كانی م ‌هزاگه‌ی‬ ‫(اإلمامین العسكریین) له‌ سامه‌را له‌‬ ‫ساڵی ‪ 2006‬دانا‪.‬‬ ‫له‌و نێوه‌نده‌ندا پێویسته‌‬ ‫پێناسی ئۆپۆزسیۆنی ئێران بكه‌ین‪،‬‬ ‫کە پێكهاتوون له‌ گرووپه‌كانی‬ ‫الیه‌نگری ڕژێمی رووخاوی شا كه‌‬ ‫دژی كۆماری ئیسالمیی ئێرانن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتیانی كۆتایی پێ هێناوه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها گرووپه‌كانی موجاهیدینی‬ ‫خه‌لق‪ ،‬كه‌ ناكۆكیی بیروباوه‌ڕ و‬ ‫سیاسییان له‌گه‌ڵ كۆماری ئیسالمی‬ ‫هه‌یه‌ و رقیشیان له‌ عێراقه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌ خاكه‌كه‌یان وه‌ده‌ریان ده‌نێت‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی به‌شدار بوون له‌‬ ‫سه‌ركوتكردنی ڕاپه‌ڕینه‌كانی ‪،1991‬‬ ‫كه‌ ئاساییه‌ هه‌ردوو الیان دژی ئێران‬ ‫بووه‌ستنه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها هێزه‌ ئه‌مریكییه‌كانیش‬ ‫پێكهاتوون له‌و هێزه‌ی له‌ ساڵی ‪1991‬‬ ‫به‌ بیانووی ڕزگاركردنی گه‌النی كه‌نداو‬ ‫له‌ ده‌ستی سه‌دام‪ ،‬ده‌ستی به‌سه‌ر‬ ‫كه‌نداوی عه‌ره‌بیدا گرت‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫به‌ ناوی ڕزگاركردنی گه‌لی عێراقه‌وه‌‬ ‫له‌ ده‌ستی دیكتاتۆریه‌تی سه‌دام و‬ ‫بوونی چه‌كی كیمیایی له‌ عێراق‪،‬‬ ‫له‌ ساڵی ‪ 2003‬هێرشی كرده‌ سه‌ر‬ ‫عێراق و ویستی له‌وێوه‌ هێرش بكاته‌‬ ‫سه‌ر ئێران‪ ،‬به‌اڵم به‌ هۆی به‌رگری‬ ‫عێراقییه‌كانه‌وه‌ شكستی هێنا‪ .‬به‌م‬ ‫كارانه‌شی تووشی مه‌هزه‌له‌یه‌كی‬ ‫مێژوویی بوو‪.‬‬ ‫الی ئێمه‌ په‌ندێك هه‌یه‌ كه‌ به‌‬ ‫(شه‌ڕی له‌شفرۆشان) نارساوه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫له‌ كاتێكدا له‌شفرۆشه‌كان ناكۆكی‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ نێوانیانه‌وه‌‪ ،‬جنێو به‌ یه‌كرت‬ ‫ده‌ده‌ن و خراپه‌ی یه‌كرت ده‌ڵێن‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ كاتی ئاساییدا (هه‌مووان‬ ‫خۆشه‌ویسنت)‪.‬‬ ‫ئێستا ئه‌و جه‌نه‌ڕاڵه‌ ئه‌مریكییه‌‬ ‫وه‌ك ئه‌و له‌شفرۆشانه‌ی لێهاتووه‌‪،‬‬ ‫ده‌یه‌وێت كێشه‌ له‌ نێوان گه‌لی عێراق‬ ‫و دراوسێكه‌ی (ئێران) دروستبكات‪،‬‬ ‫وه‌ك ئه‌وه‌ی ئه‌و ڕۆژانه‌مان‬ ‫بیرچووبێته‌وه‌ كه‌ به‌هۆی جه‌نگی‬ ‫هه‌شتساڵه‌ی عێراق ـ ئێرانه‌وه‌‪ ،‬زیاتر‬ ‫له‌ یه‌ك ملیۆن كه‌س كوژراو و بریندار‬ ‫له‌ هه‌ردوو ال هه‌بوو‪.‬‬ ‫ئه‌م یارییه‌ نوێیە‌ ئه‌مریكییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌نجامه‌كه‌ی ته‌نانه‌ت الی منداڵی‬ ‫مسوڵامنان زانراوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ك چۆن‬ ‫پله‌یسته‌یشن ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫ساسییانی عێراقی و ئێرانیش له‌و‬ ‫لێدوانانه‌ تێده‌گه‌ن‪ .‬بۆیه‌ له‌م كاته‌دا‬ ‫ناوچه‌ی ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست و‬ ‫كه‌نداوی عه‌ره‌بی پێویستیان به‌ ئاشتی‬ ‫و لێبوردن و پێكه‌وه‌ژیان هه‌یه‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫جه‌نگ و تۆڵه‌ و تاوانباركردن‪.‬‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫له‌كاتێكدا ئه‌مریكا پشتگیریی خۆی بۆ عێراق ڕاگه‌یاند‬ ‫دوای ده‌رچوونی له‌ژێر به‌ندی حه‌وتی نه‌ته‌و ‌ه‬ ‫یه‌كگرتووه‌كاندا‪ ،‬نوری مالیكیی سه‌رۆك وه‌زیران‪،‬‬ ‫مۆسكۆی هه‌ڵبژارد وه‌ك وێستگه‌ی یه‌كه‌می ل ‌ه زنجیر ‌ه‬ ‫سه‌ردانه‌كانی‪ ،‬بۆ باسكردنی بۆچوونی واڵته‌كه‌ی دوای‬ ‫گەڕانەوەى هه‌موو سه‌روه‌رییه‌كانی و بۆ گه‌ڕاندنه‌وه‌ی‬ ‫ڕۆڵی عێراق بۆ پێش هێرشی كوه‌یت لە ساڵی ‪1990‬دا‪.‬‬

‫مالیكی و سه‌ركرده‌كانی ڕووسیا باس ل ‌ه‬ ‫گرێبه‌سته‌كانی چه‌ك و بارودۆخی سووریا ده‌كەن‬ ‫ڕاپۆرت‪ :‬وریا عه‌لی‬ ‫م��ال��ی��ك��ی ڕۆژی ی��ه‌ك��ش��ه‌م��م�� ‌ه‬ ‫گه‌یشته‌ پایته‌ختی ڕووسیا ب ‌ه مه‌به‌ستی‬ ‫ب��ه‌ش��داری��ك��ردن ل��ه‌ ك��ۆن��گ��ره‌ی��ه‌ك��ی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیی وزه‌دا ك ‌ه له‌و ‌ێ ده‌به‌سرتێت‪،‬‬ ‫ك�� ‌ه چ�����اوه‌ڕوان ده‌ك��رێ��ت ع��ێ��راق له‌‬ ‫داه��ات��وودا ببێت ‌ه یه‌كێك له‌و واڵتانه‌ی‬ ‫غاز به‌رهه‌م ده‌هێنن‪ .‬كه‌ناڵی (العراقیه‌)‬ ‫ی حكومه‌تی نیمچه‌فه‌رمی ده‌ڵێت‬ ‫«وه‌فدێكی ئاستبه‌رز ی��اوه‌ری مالیكی‬ ‫ده‌ك��ه‌ن له‌م س��ه‌ردان��ه‌دا ك ‌ه چ��اوه‌ڕوان‬ ‫ده‌كرێت بۆ چه‌ند ڕۆژێك درێژە بكێشێت‬ ‫و ئامانج لێی چاالككردنی هاوكاریی ‌ه له‌‬ ‫نێوان هه‌ردوو واڵتدا و به‌شداریكردنه‌ له‌‬ ‫كۆنگره‌ی وزه‌ی نێوده‌وڵه‌تیدا»‪.‬‬ ‫ه��ه‌ر ل��ه‌و چوارچێوه‌یه‌دا‪ ،‬دكتۆر‬

‫عه‌دنان س�� ‌هراج كه‌ سه‌ركرده‌یه‌كه‌ ل ‌ه‬ ‫هاوپه‌یامنیی ده‌وڵه‌تی یاسا كه‌ مالیكی‬ ‫س��ه‌رك��ردای��ه‌ت��ی��ی ده‌ك����ات‪ ،‬ه��ه‌روه‌ه��ا‬ ‫سه‌رۆكی ناوه‌ندی عێراقیه‌ بۆ ڕاگه‌یاندن‪،‬‬ ‫له‌ وته‌یه‌كیدا بۆ ڕۆژن��ام��ه‌ی (ال�شرق‬ ‫االوسط) ڕایگه‌یاند كه‌ «چه‌ند ئامانجێک‬ ‫هه‌یه‌ له‌ پشت ئه‌م سه‌ردانی كردنه‌وە‬ ‫كه‌ چاوه‌ڕوان ده‌كرێت چه‌ندین دۆسیه‌‬ ‫موناقه‌شه‌یان له‌سه‌ر بكرێت له‌یه‌ك كاتدا‪،‬‬ ‫له‌ قۆناغی دوای ده‌رچوونی عێراق له‌ژێر‬ ‫به‌ندی حه‌وته‌مدا‪ .‬یه‌كه‌میشیان ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ به‌شداری ده‌كات له‌ كۆنگره‌ی وه‌زی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی كه‌ له‌ مۆسكۆ ده‌به‌سرتێت‪.‬‬ ‫عێراقیش‪ ،‬زی��اد ل���ه‌وه‌ی ك��ه‌ واڵتێكه‌‬ ‫نه‌وت ده‌نێرێته‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا ئێستاش‬ ‫توێژینه‌وه‌ ده‌كات له‌سه‌ر خه‌رجكردنی‬ ‫ملیاره‌ها دۆالر له‌پێناو ئه‌وه‌ی بگۆڕێت بۆ‬

‫واڵتێكی به‌رهه‌مهێنه‌ر و سه‌رچاوه‌ی غازی‬ ‫رسوشتی له‌ داهاتوودا»‪ .‬هه‌روه‌ها سه‌راج‬ ‫كه‌ نزیكه‌ له‌ مالیكییه‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێت «به‌اڵم‬ ‫به‌شداریكردن له‌م كۆنگره‌یه‌دا ناونیشانی‬ ‫سه‌ره‌كی نه‌بوو بۆ سه‌ردانه‌كه‌ی مالیكی‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ئامانجه‌ سه‌ره‌كییه‌كه‌ له‌ دواییدا‬ ‫دێت‪ ،‬چونك ‌ه ڕۆڵی ڕوسیا ئێستا خه‌ریكه‌‬ ‫گه‌شه‌ ده‌كات له‌ ناوچه‌كه‌دا‪ ،‬به‌تایبه‌ت كه‌‬ ‫مۆسكۆ ئێستا ڕۆڵێك ده‌بینێت گاڵته‌ی پێ‬ ‫ناكرێت له‌ ئاساییكردنه‌وه‌ی بارودۆخی‬ ‫سووریادا‪ ،‬عێراقیش به‌ به‌هێزی پشتیوانی‬ ‫له‌م بۆچوونه‌ ده‌كات»‪.‬‬ ‫س���ه‌راج ئ��ام��اژەی ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ كرد‬ ‫كه‌ «ع��ێ��راق ده‌ترسێت له‌ مه‌سه‌له‌ی‬ ‫گواستنه‌وه‌ی تیرۆرستان له‌ سووریاوه‌‬ ‫بۆ عێراق‪ ،‬ئ��ه‌وه‌ش كارێك ‌ه كه‌ ناكرێت‬ ‫لێی بێده‌نگ بین»‪ .‬س��ه‌راج ئاشكرای‬

‫ك��رد ك��ه‌ «ع��ێ��راق ب�� ‌ه ئه‌مریكییه‌كانی‬ ‫ڕاگه‌یاندووه‌ هه‌ڵوێستی بێ الیه‌نانه‌كانی‬ ‫له‌م مه‌سه‌له‌یه‌ی سووریادا زۆر درێژە‬ ‫ناكێشێت‪ ،‬به‌تایبه‌ت كه‌ ئه‌مریكییه‌كان‬ ‫ئامۆژگاری ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو فشار ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌ هه‌ڵوێستی عێراق له‌م مه‌سه‌له‌یه‌دا‬ ‫به‌بێ الیه‌نی مبێنێته‌وه‌‪ ،‬له‌ هه‌مان كاتدا‬ ‫عێراقیش به‌ ڕاشكاوی بێتاقه‌ت بووه‌ له‌‬ ‫ڕۆڵی ئه‌مریكا»‪ .‬سه‌راج ڕوونی كرده‌وه‌‬ ‫كه‌ «زیاد له‌ دۆسیه‌ی سووریا كه‌ نزیكه‌‬ ‫ببێته‌ دیارترین دۆسیه‌ له‌م سه‌ردانه‌دا‪،‬‬ ‫گرێبه‌ستی چه‌ككڕینی عێراقیش ل ‌ه ڕووسیا‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ زیاتره‌ له‌ چوار ملیار دۆالر»‪.‬‬ ‫دووپاتیشی ده‌كاته‌وه‌ كه‌ «عێراق ئه‌م‬ ‫گرێبه‌سته‌ مۆر ده‌كات كه‌ ‪ 50‬مه‌نزومه‌ی‬ ‫پێشكه‌وتووی به‌رگریی تێدایه‌ و زیاتر له‌‬ ‫‪ 30‬فڕۆكه‌ش كه‌ ‪ 10‬دانه‌یان شه‌وانه‌یین‪،‬‬

‫زی��اد ل��ه‌وه‌ی كه‌ كادیره‌ عێراقییه‌كان‬ ‫له‌ ڕووی ڕاهێنان و ئاماده‌كردنیان و‬ ‫پێویستییه‌كانی تره‌وه‪ ‌،‬له‌وێ‌ ده‌ربچن»‪.‬‬ ‫ئه‌م سه‌ردانه‌ی مالیكی بۆ ڕوسیا‬ ‫دووه‌م س��ه‌ردان��ه‌ له‌ م��اوه‌ی كه‌مرت له‌‬ ‫ساڵێكدا‪ ،‬كه‌ پێشرت له‌ ترشینی یه‌كه‌می‬ ‫ڕاب�����ردوودا ب���وو‪ ،‬ك��ه‌ تێیدا چه‌ندین‬ ‫چاوپێكه‌وتنی ئه‌نجام دا و له‌ناویشیاندا‬ ‫چاوی كه‌وت به‌ ڤالدیمێر پۆتین سەرۆکى‬ ‫روسیا و سه‌رۆك وه‌زیرانەکەى و ژماره‌یه‌ك‬ ‫ل ‌ه به‌رپرسان‪ ،‬كه‌ بووه‌ هۆی ئیمزاكردنی‬ ‫گرێبه‌ست بۆ ئه‌وه‌ی عێراق پڕچه‌ك بكات‬ ‫به‌ چه‌كی ڕووسی‪ ،‬كه‌ چه‌ندین گەندەڵى‬ ‫گەورە ده‌رباره‌ی ژماره‌یه‌ك له‌ گرنگیدان‬ ‫ب ‌ه بوونی گه‌نده‌ڵییه‌كی گه‌وره‌‪ ،‬وروژاند‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌‪ :‬شه‌رقولئه‌وسه‌ت‪.‬‬

‫له‌ به‌غدا پرس ‌ه داده‌نێن و هێزیش ڕه‌وانه‌ی خورماتوو ده‌كەن‬ ‫به‌یان‪ .‬گه‌رمیان‬ ‫له‌ دوو هه‌نگاوی حزبی ده‌عو ‌ه‬ ‫(حزبه‌كه‌ی مالیكی) وه‌ك نیشانه‌یه‌كی‬ ‫خۆده‌رخسنت ك ‌ه ئه‌وان كلیلی چاره‌سه‌ری‬ ‫كێشه‌كانیان له‌ ده‌ستدایه‌ و هه‌ر ئه‌وان‬ ‫ده‌توانن كێشه‌كانی ش��اری خورماتوو‬ ‫چاره‌سه‌ر بكه‌ن‪ ،‬دوور له‌ پێكهاته‌كانی‬ ‫تر وه‌ك كورد و عه‌ره‌به‌ سووننه‌كان‪ ،‬له‌‬ ‫یه‌كێك له‌ حوسێنییه‌كانی شاری به‌غدا‬ ‫پرسه‌یان بۆ كوژراوه‌كانی ته‌قینه‌وه‌كانی‬ ‫شاری خورماتوو دانا‪ ،‬دواتریش نزیكه‌ی‬ ‫‪ 30‬كه‌سێك له‌ ئه‌ندامه‌كانی خۆیان‬ ‫ل��ه‌گ��ه‌ڵ چ��وار ب��ه‌رپ��رس��ی توركامنیی‬ ‫شیعه‌ نارد بۆ گۆڕەپانی (الفردوس) و‬ ‫گردبوونه‌وه‌یه‌كیان ئه‌نجام دا و شێخ‬ ‫محه‌مه‌د ئه‌ملولی داوای به‌پارێزگاكردنی‬ ‫هه‌ردوو ق ‌هزای (خورماتو) و (ته‌له‌عفه‌ر)‬ ‫ی كرد‪.‬‬ ‫له‌و پرسه‌یه‌ی (حزبی ده‌ع��وه‌) له‌‬ ‫شاری به‌غدا ته‌نها شیعه‌كان ئاماده‌ی‬ ‫ب���وون‪ ،‬كۆمه‌ڵێك توركامنی شیعه‌ی‬ ‫خورماتوویان بانگهێشت كردبوو كه‌‬ ‫ئ��ه‌ن��دام��ی (ح��زب��ی ده‌ع���وه‌ و ره‌وت��ی‬

‫سه‌در) بوون و ده‌رفه‌تێك بوو كه‌ نوری‬ ‫مالیكی و حوسێن شه‌هرستانی دوو‬ ‫په‌یامی ئاماژەكردن بۆ ك��ورد بنێرن‪.‬‬ ‫مالیكی له‌ لێداونێكیدا وتی «ئه‌وانه‌ی‬ ‫گوایه‌ هاوپه‌یاممنانن و وا تێده‌گه‌ن‬ ‫كه‌ كه‌س نییه‌ توركامنه‌كان بپارێزێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا به‌هه‌ڵه‌دا چوون‪ ،‬ئه‌ركی پاراستنی‬ ‫توركامنه‌كان ئێمه‌ له‌ ئه‌ستۆی ده‌گرین»‪.‬‬ ‫شه‌هرستانیش وتی «ئه‌وانه‌ی وا پیێان‬ ‫ناخۆشه‌ به‌ ك��اری لیژنه‌كه‌مان‪ ،‬پێیان‬ ‫ده‌ڵین ئێمه‌ هێز ده‌نێرین و فه‌وجێكی‬ ‫سه‌حو ‌ه بۆ توركامنه‌كان پێكده‌هێنین‬ ‫و ‪ 400‬ك��ه‌س��ی��ش ل��ه‌ ت��ورك�مان��ه‌ك��ان‬ ‫داده‌مه‌زرێن له‌ ریزه‌كانی پۆلیس و سوپا‬ ‫تا ئه‌ركی پاراستنی گه‌ڕەكانیان بگرنە‬ ‫دەست»‪.‬‬ ‫س��ه‌ب��اره‌ت به‌ هه‌ڵویستی الیه‌نی‬ ‫كوردی له‌و هه‌نگاوانه‌ی نوری مالیكی‬ ‫و ده‌وڵه‌تی یاسا‪( ،‬به‌یان) په‌یوه‌ندیی به‌‬ ‫ئه‌شواق جاف‪ ،‬په‌رله‌مانتاری عێراقه‌وه‌‬ ‫كرد‪ ،‬ناوبراو وتی «الیه‌نی شیعه‌كان ئازادن‬ ‫كه‌ چۆن ته‌عبیر له‌ پرسه‌ و خه‌می خۆیان‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم من له‌و قه‌ناعه‌ته‌دا نیم كه‌‬ ‫ئه‌و ‌ه هه‌ڵوێستی فه‌رمییان بێت‪ ،‬چونكه‌‬

‫ده‌وڵه‌تی یاسا پاش سه‌ردانه‌كه‌ی مالیكی‬ ‫بۆ هه‌ولێر‪ ،‬ماوه‌یه‌كه‌ له‌ گفتوگۆدان‬ ‫و هێشتا نه‌گه‌یشتوونه‌ت ‌ه خاڵه‌كانی‬ ‫ڕێكه‌وتن له‌سه‌ر ئه‌و كێشانه‌»‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و پ��ه‌رل��ه‌م��ان��ت��اره‌ی لیستی‬ ‫هاوپه‌یامنیی كوردستانی‪ ،‬وتیشی «له‌‬ ‫م��اوه‌ی دوو هه‌فته‌دا‪ ،‬جارێكی تر ئه‌و‬ ‫لیژنانه‌ كۆده‌بنه‌وه‌‪ ،‬ئیرت ده‌رده‌كه‌وێت‬ ‫ئایا ده‌وڵه‌تی یاسا به‌ڕاستی جدییه‌ له‌‬ ‫چاره‌سه‌ری كێشه‌كان یان ته‌نها بۆ مناوه‌ره‌‬ ‫ئاماده‌ی ئه‌و دانیشتنان ‌ه ده‌بن و ئێمه‌ش‬ ‫له‌ لیستی ئیئتالفه‌ كوردستانییه‌كان ئه‌گه‌ر‬ ‫بزانین له‌م دانیشتنانه‌دا ناگه‌ینه‌ هیچ‬ ‫ئه‌نجامێك‪ ،‬ئه‌وا هه‌ڵوێستی ترمان ده‌بێت»‪.‬‬ ‫جێی بیرهێنانه‌وه‌یه‌ هه‌ر ئه‌و الیه‌نه‌‬ ‫شیعانه‌ له‌ مزگه‌وتی گه‌ڕەكی (الزویه‌)‬ ‫ش��اری ب��ه‌غ��دا پرسه‌یان ب��ۆ (حه‌سه‌ن‬ ‫شحاته‌) ئه‌و مه‌ال شیع ‌ه میرسییه‌ دانا كه‌‬ ‫ب ‌ه ده‌ستی سه‌له‌فییه‌كانی میرس كوژرا‬ ‫و چه‌ند گرووپێكی شیعی له‌به‌رده‌م‬ ‫باڵیۆزخانه‌ی میرس خۆپیشاندانیان كرد و‬ ‫ل ‌ه رووداوێكی په‌یوه‌ندیداردا كرێكارێكی‬ ‫میرسیی دانیشتووی چه‌ندساڵه‌ی به‌غدا‪،‬‬ ‫له‌ تۆڵه‌ی حه‌سه‌ن شحاته‌دا كوژرا‪.‬‬

‫‪7‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)42‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/7/2‬ساڵی یەکەم‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫به‌ ده‌یان كتێب له‌سەر سه‌رجه‌م الیه‌نه‌كانی مێژووی شاری هه‌ولێر و به‌ چه‌ندین زمان نوورساوه‌‬

‫به‌شێك له‌ هاوواڵتیانی هه‌ولێر زانیارییان‬ ‫لەباره‌ی مێژووی شاره‌كه‌یانه‌وه‌ نییه‌‬ ‫په‌یجور‪:‬‬ ‫عیسا عه‌بدولقه‌هار‪ .‬هه‌ولێر‬ ‫به‌شێكی زۆر له‌ هاوواڵتیانی‬ ‫هه‌ولێر له‌ سه‌رجه‌م چین و توێژە‌كان‪،‬‬ ‫زانیارییان له‌باره‌ی شاره‌كه‌یانەوە‬ ‫كه‌مه‌‪ .‬مێژوونووسانیش پێیان وایه‌‬ ‫نه‌ك هاوواڵتیانی هه‌ولێر‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫هاوواڵتیانی هه‌رێم به‌ شێوه‌یه‌كی‬ ‫گشتی «وشیاریی مێژوویی»یان نییه‌‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ به‌ ده‌ی��ان كتێب‬ ‫له‌ سه‌رجه‌م الیه‌نه‌كانی مێژووی‬ ‫ش����اری ه��ه‌ول��ێ��ر ب��ه‌ چ�ه‌ن��دی��ن‬ ‫زم��ان ل�ه‌الی�ه‌ن نووس ‌هرانی كورد‬ ‫و ع��ه‌ره‌ب��ەوە ن����وورساون‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم‬ ‫خ �ه‌ڵ��ك��ی ه �ه‌ول��ێ��ر ك��ه‌م�تر ئ �ه‌و‬ ‫كێتێبانه‌یان خ��وێ��ن��دووه‌ت �ه‌وه‌‪.‬‬ ‫مامۆستا عه‌بدولكه‌ریم‪ ،‬دانیشتووی‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئ �ه‌وه‌ی كه‌سێكی‬ ‫خوێنده‌واره‌‪ ،‬به‌اڵم كه‌مرتین زانیاریی‬ ‫له‌سه‌ر مێژووی شاره‌كه‌ی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئ��ه‌و مامۆستایه‌ی هه‌ولێر‬ ‫هۆكاری نه‌خوێندنه‌و ‌ه و نه‌بوونی‬ ‫زانیاری له‌باره‌ی شاره‌كه‌یەوە بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ گه‌ڕانه‌وه‌ كه‌ ده‌رفه‌تی نییه‌‬ ‫بخوێنێته‌وه‌‪ .‬وتیشی «راسته‌ پێویسته‌‬ ‫هه‌موو تاكێكی ئه‌م شاره‌ زانیاریی‬ ‫له‌سه‌ر الیه‌نه‌ گرنگه‌كانی شاره‌كه‌ی‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬ب��ه‌اڵم سه‌رقاڵیی ژی��ان‬ ‫وایكردووه‌ نه‌توانم له‌باره‌ی مێژووی‬ ‫هه‌ولێرەوە بخوێنمه‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫به‌نیازم له‌ داهاتوودا زانیاريی له‌سه‌ر‬ ‫وه‌ربگرم»‪.‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ه���ا ك��ه‌م��ال سابیر‪،‬‬ ‫ك� ‌ه وه‌ك��و كاسبكارێكی هه‌ولێر‬ ‫خۆی ناساند‪ ،‬دانی ب �ه‌وه‌دا نا كه‌‬ ‫هیچ كتێبێكی مێژوویی له‌سه‌ر‬ ‫شاری هه‌ولێر نه‌خوێندووه‌ته‌وه‌‪،‬‬

‫هۆكاره‌كه‌شی گه‌ڕانده‌وه‌ بۆ ئیش و كاری‬ ‫زۆر‪ .‬كه‌مال وتیشی «رۆژان ‌ه زیاتر رۆژنامه‌‬ ‫و گۆڤار ده‌خوێنمه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وانیش به‌ درێژی‬ ‫باسی هه‌ولێر ناكه‌ن‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ خۆشم‬ ‫پێموایه‌ ئ�ه‌وه‌ گرفته‌‪ ،‬ده‌ب��وو زانیاريی‬ ‫زۆرباشم له‌سه‌ر هه‌ولێر و مێژووه‌كه‌ی‬ ‫هه‌بێت»‪.‬‬ ‫هه‌موو ئ �ه‌و هاوواڵتیانه‌ی له‌م‬ ‫راپۆرته‌دا قسه‌یان ك��ردووه‌‪ ،‬هه‌ستیان‬ ‫به‌ «ش��ه‌رم» ده‌ك��رد كاتێك ده‌یانوت‬ ‫«زانیاریامن نییه‌ له‌سه‌ر هه‌ولێر»‪.‬‬ ‫سیروان زاهیر‪ ،‬هاوواڵتییه‌كی تری‬ ‫هه‌ولێره‌ و ده‌ڵێت «هه‌رچه‌نده‌ هیچ‬ ‫زانیارییه‌كم له‌سه‌ر هه‌ولێر نییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ��ێ��س��ت��ا خ �ه‌ری��ك��ی‬ ‫خ��وێ��ن��دن��م‪،‬‬

‫بڕیارم داوه‌ هه‌ركاتێك خوێندن ته‌واو‬ ‫بكه‌م‪ ،‬ده‌س��ت به‌ خوێندنه‌و ‌ه بكه‌م‬ ‫له‌سه‌ر مێژووی ئه‌و شاره‌ جوانه‌»‪.‬‬ ‫رۆژن��ام �ه‌ف��رۆش��ێ��ك ل � ‌ه هه‌ولێر‪،‬‬ ‫پێیوایه‌ خه‌ڵكی هه‌ولێر كه‌مرت كتێبی‬ ‫مێژوویی ده‌كڕن‪ ،‬هۆكاره‌كه‌شی بۆ ئه‌وه‌‬ ‫گ �ه‌ڕان��ده‌وه‌ كه‌ خه‌ڵك به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫گشتی حه‌ز به‌ خوێندنه‌وه‌ی رۆژنامه‌ و‬ ‫گۆڤاره‌كان ده‌كه‌ن‪ ،‬نه‌ك كتێب‪ .‬نه‌ژاد‬ ‫سامان‪ ،‬یه‌كێك ل ‌ه رۆژنامه‌فرۆشه‌كانی‬ ‫بازاڕی هه‌ولێره‌‪ ،‬وتی «خوێنه‌ر به‌ گشتی‬ ‫زۆر كه‌مبووه‌ته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ته‌له‌فزیۆن‬ ‫و رۆژنامه‌ و گۆڤار زۆر بوونه‌»‪ .‬ئه‌و‬ ‫وتیشی «نابێت ئه‌وه‌ له‌بیر بكه‌م كه‌‬ ‫كتێبی مه‌ولود بێخاڵی ب�����ه‌ ن�����اوی‬

‫(هه‌ولێرم وادی��وه‌)‪ ،‬فرۆشی زۆر بوو‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ راستییه‌ك ‌ه كه‌ خه‌ڵك كه‌مرت‬ ‫خه‌ریكی خوێندنه‌وه‌یه‌ و به‌گشتی‬ ‫خه‌ڵكی هه‌ولێر هه‌ستی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫به‌هێز نییه‌‪ ،‬تا خۆی ماندوو بكات و‬ ‫چه‌ند كتێبێكی مێژوویی له‌سه‌ر شارە و‬ ‫نه‌ته‌وه‌كانی بخوێنێته‌وه‌»‪.‬‬ ‫مامۆستا شوان محه‌مه‌د ئه‌مین‪ ،‬كه‌‬ ‫ماسته‌ری له‌ مێژووی‬ ‫ه����اوچ����ه‌رخ����دا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬پێی وایه‌‬ ‫«ه��اوواڵت��ی��ان��ی‬ ‫هه‌رێم به‌گشتی‬ ‫وش����ی����اری����ی‬ ‫مێژووییان‬

‫كه‌مه‌‪ .‬بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ ئێمه‌ وه‌كو پسپۆڕ‬ ‫و مامۆستایانی زانكۆ‪ ،‬پێویستامن به‌و ‌ه‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌پێناو په‌ره‌پێدانی رۆشنبیريی‬ ‫مێژوویی كار بكه‌ین»‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و م��ام��ۆس��ت��ای��ه‌ی زان��ك��ۆی‬ ‫سه‌الحه‌ددین وتیشی «ئه‌گه‌ر ته‌ماشا‬ ‫بكه‌ین هه‌ولێر مێژوویه‌كی دوور و‬ ‫درێژ و ژیاری هه‌یه‌‪ ،‬واته‌ كۆنرتین شاره‌‬ ‫كه‌ به‌ به‌رده‌وامی ژیانی تێدا بووه‌ و له‌‬ ‫شاره‌ هه‌ره‌ كۆنه‌كانی جیهان ‌ه و چه‌ندین‬ ‫چاخی مێژوویی بڕیوه‌‪ .‬له‌ سه‌رده‌می‬ ‫ئیسالمیشدا به‌ شێوه‌ی ناڕاسته‌وخۆ ناوی‬ ‫هاتووه‌»‪.‬‬ ‫مامۆستا ش��وان پێی وای �ه‌ ئێستا‬ ‫كتێبی مێژوویی زیاتر له‌ ج��اران له‌‬ ‫بازاڕ ده‌فرۆشێت و ل ‌ه گه‌شه‌سه‌ندایه‌‪،‬‬

‫پسپۆڕێكی بواری مێژوو‪ :‬به‌شێك له‌و به‌رنام ‌ه مێژووییانه‌ی ل ‌ه‬ ‫راگه‌یاندنه‌كان په‌خش ده‌كرێن‪ ،‬ئه‌كادیمی نین‬

‫هه‌رچه‌نده‌ وتیشی «تاكی ئێمه‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ن���ده‌ ب��ای �ه‌خ��ی ب��ه‌ م��ێ��ژوو‬ ‫نه‌داوه‌‪ ،‬به‌ڵكو بایه‌خى زیاتریان به‌‬ ‫بواره‌كانی تر داوه‌»‪.‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا پسپۆڕێكی تری‬ ‫مێژوو‪ ،‬چه‌ند هۆكارێك ده‌سنیشان‬ ‫ده‌كات كه‌ وایكردووه‌ هاوواڵتیان‬ ‫كه‌مرت ل�ه‌ب��اره‌ی ش��اری هه‌ولێر و‬ ‫مێژووه‌كه‌یەوە شاره‌زا بن‪.‬‬ ‫هۆشه‌نگ محه‌مه‌د شه‌ریف‪،‬‬ ‫خ���اوه‌ن���ی م��اس��ت �ه‌ر ل��ه‌ م��ێ��ژووی‬ ‫ه��اوچ��ه‌رخ‪ ،‬وت��ی «به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫گشتی خوێندنه‌وه‌ی بابه‌تی مێژوو‬ ‫له‌ناو میلله‌تدا كه‌مه‌‪ .‬پێموایه‌ تائێستا‬ ‫ك �ه‌م ن���وورساوه‌ ل �ه‌ب��اره‌ی مێژووی‬ ‫ه��ه‌ول��ێ��رەوە‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ی ن����وورساوه‌‬ ‫ب��ه‌م دوای��ی��ان �ه‌ ب���ووه‌ ك �ه‌ خ��ۆی له‌‬ ‫چه‌ند نامه‌یه‌كی ماسته‌ر و دكتۆرا‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌ كه‌ جێگای دڵخۆشیین‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌و سه‌رچاوانه‌ی له‌سه‌ر‬ ‫هه‌ولێر ن����وورساون‪ ‌،‬ك�ه‌م��ب��وون‌ و‬ ‫توێژە‌رانی ئێمه‌ سوودی زۆریان لێ‌‬ ‫نه‌بینیون‌‪ .‬هۆكارێكی تریش ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ راگه‌یاندنه‌كان كه‌مرت بایه‌خ به‌‬ ‫بواری مێژوو ده‌ده‌ن‪ ،‬وه‌كو ده‌بینین‬ ‫به‌رنامه‌ی مێژوویی زۆر ك �ه‌م له‌‬ ‫راگه‌یاندنه‌كاندا په‌خش ده‌كرێت‪.‬‬ ‫به‌شێك ل �ه‌و به‌رنامانه‌شی هه‌یه‪‌،‬‬ ‫به‌شێوه‌ی ئه‌كادیمی په‌خش ناكرێت»‪.‬‬ ‫ئه‌و پسپۆڕە‌ی ب��واری مێژوو‬ ‫پێشنیازی ئه‌وه‌ش ده‌كات كه‌ زیاتر‬ ‫بایه‌خ به‌ «فیلمی دیكۆمێنتاری»‬ ‫ب��درێ��ت‪ ،‬ه��ه‌روه‌ه��ا رۆژن��ام��ه‌ و‬ ‫گۆڤاره‌كانیش پێویسته‌ الپ �ه‌ڕە‌ی‬ ‫مێژوویی بكه‌نه‌وه‌ و چاوپێكه‌وتن‬ ‫ل���ه‌گ���ه‌ڵ ك��ه‌س��ان��ی ئ �ه‌ك��ادی��م��ی‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬تاكو هۆشیاریی مێژوویی‬ ‫باڵوببێته‌وه‌‪.‬‬

‫‪ 144‬گوند له‌ خورماتوو ده‌ستی ئاوه‌دانییان بۆ درێژنه‌كراوه‌‬ ‫په‌یجور‪ :‬عه‌بدوڵاڵ ئه‌حمه‌د‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی له‌ سااڵنی هه‌شتاكانی‬ ‫سه‌ده‌ی ڕابردوو گونده‌كانی ده‌وروبه‌ری‬ ‫ق���ه‌زای خ��ورم��ات��وو ل �ه‌الی �ه‌ن ڕژێمی‬ ‫به‌عسه‌وه‌ وێ��ران و خ��اپ��وور ك��ران و‬ ‫كه‌سوكاره‌كانیشیان زۆرب��ه‌ی��ان به‌ر‬ ‫ش��ااڵوی ئه‌نفال كه‌وتن‪ ،‬تاوه‌كو ئێستا‬ ‫ئه‌و گوندانه‌ ده‌ستی ئاوه‌دانییان نه‌ له‌‬ ‫الیه‌ن حكومه‌تی هه‌رێم و ن ‌ه حكومه‌تی‬ ‫ناوه‌نده‌وه‌‪ ،‬بۆ درێژنه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫دانیشتوویه‌كی گوندی قه‌ڵخانلوی‬ ‫س �ه‌ر ب� ‌ه ق���ه‌زای خ��ورم��ات��وو ب�ه‌ ن��اوی‬ ‫ئه‌حمه‌د خورشید‪ ،‬به‌ (به‌یان)ی ڕاگه‌یاند‬ ‫«ل ‌هڕاستیدا گونده‌كه‌مان هیچ ئاوڕێكی‬ ‫ئ�ه‌وت��ۆی ل��ێ��ن�ه‌دراوه‌ت�ه‌وه‌ و له‌ ڕووی‬ ‫خزمه‌تگوزارییه‌وه‌ زۆر وێرانه‪ .‬چه‌ندین‬ ‫جار داوامان له‌ الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان‬ ‫ك��ردووه‌ بۆ ئ �ه‌وه‌ی گونده‌كه‌مان هه‌ر‬ ‫هیچ نه‌بێت بنكه‌یه‌كی ته‌ندروستیی تێدا‬ ‫بكرێته‌وه‌ یان خوێندنگه‌یه‌كی ئاماده‌یی‬ ‫تێدا بكرێته‌وه‌‪ ،‬كه‌چی تا ئێسته‌ هیچامن‬

‫بۆ نه‌كراوه‌»‪.‬‬ ‫ئه‌و هاوواڵتییه‌ وتیشی «هۆكاری‬ ‫س�ه‌ره‌ك��ی��ی ئ���ه‌وه‌ی ك �ه‌ گوندنشینان‬ ‫گونده‌كانیان چ��ۆڵ ده‌ك��ه‌ن و ڕوو له‌‬ ‫شاره‌كان ده‌كه‌ن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫ك�ه‌ حكومه‌تی ه�ه‌رێ��م و حكومه‌تی‬ ‫ناوه‌ندیش خزمه‌تی گونده‌كان ناكه‌ن‬ ‫له‌ ڕووی خزمه‌تگوزارییه‌وه‪ .‬ده‌بێت‬ ‫زیاتر ئاوڕ له‌ ئێمه‌ بدرێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئ��ه‌م گ��ون��دان �ه‌ی ئێم ‌ه زۆرب��ه‌ی��ان له‌‬ ‫ساڵی ‪ 1988‬به‌ر تۆپباران كه‌وتوون و‬ ‫زۆربه‌ی خزم و كه‌سوكارمان به‌ر شااڵوی‬ ‫ئه‌نفال كه‌وتوون‪ ،‬خۆ ده‌بێت الیه‌نی‬ ‫په‌یوه‌ندیدار بیرێكامن لێبكه‌نه‌وه‌ و‬ ‫ده‌ستی خزمه‌تگوزاری و ئاوه‌دانیامن بۆ‬ ‫درێژبكه‌ن»‪.‬‬ ‫هاوواڵتییه‌كی دانیشتووی گوندی‬ ‫گه‌رمكی سه‌ر به‌ ق�ه‌زای خورماتوو به‌‬ ‫ناوی ئه‌مین وه‌لی‪ ،‬بۆ (به‌یان) وتی «ئێمه‌‬ ‫له‌ پێش پرۆسه‌ی به‌دناوی ئه‌نفالدا‪ ،‬زیاتر‬ ‫له‌ ‪ 100‬ماڵ ده‌بووین و دوای ئه‌نفال‬ ‫له‌به‌ر ئ��ه‌وه‌ی زۆرب���ه‌ی كه‌سوكارمان‬

‫به‌ر شااڵوی ئه‌نفال كه‌وتن‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫گونده‌كه‌مان له‌ الیه‌ن ڕژێمی به‌عسه‌و ‌ه‬ ‫خاپوور كرا و ئیرت چه‌ند ساڵێك چۆڵ كرا‪،‬‬ ‫دوای ساڵی ‪ 1991‬چه‌ند ماڵێك گه‌ڕاینه‌وه‌‬ ‫بۆ گونده‌كه‌مان و خه‌ریكی كشتوكاڵ و‬ ‫ئاژە‌ڵداری بووین‪ ،‬له‌و كاته‌وه‌ تا ئێستا كه‌‬ ‫ژماره‌ی ماڵه‌كان ل ‌ه گونده‌كه‌ماندا كه‌می‬ ‫كردووه‌ بۆ ‪ 17‬ماڵ‪ ،‬خه‌ریكی كار و ژیانی‬ ‫خۆمانین»‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و هاوواڵتییه‌ وتیشی «چه‌ند‬ ‫ساڵێك پێش ئێستا حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫ته‌نیا مۆلیده‌یه‌كی بۆ گونده‌كه‌مان دابین‬ ‫كرد و دوای ئه‌وه‌ی بۆ ماوه‌ی دوو ساڵ‬ ‫كاری ده‌كرد‪ ،‬دواتر له‌كاركه‌وت‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌به‌ر نه‌بوونی مامۆستا بۆ قوتابخانه‌ی‬ ‫گونده‌كه‌مان‪ ،‬به‌ ناچاری له‌ كاتی ده‌وامدا‬ ‫له‌ شاری خوورماتوو خانوومان به‌كرێ‬ ‫گرتووه‌ بۆ ئه‌وه‌ی خوێندنی منداڵه‌كامنان‬ ‫نه‌فه‌وتێت‪ ،‬واتا ئێمه‌ بووینه‌ته‌ دوو بنه‌»‪.‬‬ ‫شه‌الل عه‌بدول‪ ،‬قائیمقامی قه‌زای‬ ‫خ��ورم��ات��وو‪ ،‬ب�ه‌ (ب��ه‌ی��ان)ی ڕاگه‌یاند‬ ‫«له‌ سنووری ق�ه‌زای خورماتوودا ‪144‬‬

‫گوندی كاولكراومان هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ڕژێمی به‌عسه‌وه‌ وێران كران و تا ئێستا‬ ‫به‌ ته‌واوه‌تی ئاوه‌داننه‌كراونه‌ته‌وه‌ و‬ ‫ت �ه‌واوی ئه‌و گوندانه‌ش هی ك��وردن و‬ ‫پێویسته‌ له‌الیه‌ن حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردستانه‌وه‪ ‌،‬له‌ ڕێگه‌ی گه‌یاندنی‬ ‫ك��ار و پ���ڕۆژە‌ی خزمه‌تگوزارییه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئاوه‌دانبكرێنه‌وه‌‪ ،‬تاوه‌كو كورده‌كان‬ ‫بتوانن بگه‌ڕێنه‌وه‌ گونده‌كانی خۆیان»‪.‬‬ ‫قائیمقامی خ��وورم��ات��وو وتیشی‬ ‫«ئ���ه‌گ���ه‌ر گ���ون���ده‌ك���ان ل���ه‌ ڕووی‬ ‫خزمه‌تگوزارییه‌كانه‌وه‌ ڕە‌وشیان باشرت‬ ‫بكرێت‪ ،‬ڕە‌نگه‌ كورده‌كانی خوورماتوو‬ ‫ل �ه‌ب �ه‌ر ن��ال �ه‌ب��اری��ی ڕە‌وش����ی ئه‌منی‬ ‫له‌نێو قه‌زاكه‌دا‪ ،‬ڕۆژان �ه‌ ماڵه‌كانیان له‌‬ ‫خوورماتووه‌وه‌ ده‌گ��وزان�ه‌وه‌ بۆ شار و‬ ‫شارۆچكه‌كانی هه‌رێمی كوردستان‪،‬‬ ‫ئ �ه‌وك��ات ماڵه‌كانیان ب��گ��وازن �ه‌وه‌ بۆ‬ ‫گونده‌كانی خۆیان‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫گوندانه‌ له‌ ڕووی ئه‌منییه‌و ‌ه ڕە‌وشیان‬ ‫باشه‌ و ته‌نیا له‌ ڕووی خزمه‌تگوزارییه‌وه‌‬ ‫نه‌بێت»‪.‬‬

‫‪6‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)42‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/7/2‬ساڵی یەکەم‬

‫سه‌روتاره‌ سه‌ره‌خۆره‌كه‌‬

‫ستوونی ڕۆژنامه‌یه‌ك ئاگری له‌ ته‌ختی شاهه‌نشایی ئێران به‌ردا‬

‫په‌یجور‪ :‬سه‌اڵح ساالر‬ ‫ڕۆژی ‪17‬ی به‌فرانباری ‪1356‬ی‬ ‫كۆچی هه‌تاوی‪ ،‬ب ‌هرانبه‌ر به‌ ‪،1977/1/7‬‬ ‫له‌ ژماره‌ ‪15506‬ی ڕۆژنامه‌ی ئیتاڵعات‬ ‫(اط�لاع��ات) ستوونێك ب�ڵاوب��ووه‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫سه‌رتاپای ته‌شهیركردن بوو به‌ ڕێبه‌ری‬ ‫دوورخراوه‌ی شیعه‌كانی ئێران (ئایه‌توڵاڵ‬ ‫خومه‌ینی)‪ ،‬ئه‌م ستوونه‌ بوو به‌ ئاگرێك‬ ‫و عه‌رشی سه‌ڵته‌نه‌تی ‪ 2500‬ساڵه‌ی‬ ‫پاشایه‌تیی ئێرانی سووتاند و به‌یكجاری‬ ‫حكومه‌تی پاشایه‌تی له‌ ڕیشه‌وه‌ ده‌رهێنا‪.‬‬ ‫ڕیشه‌ی كێشه‌كانی شا و خومه‌ینی‬ ‫س��اڵ��ی ‪ 1963‬ب �ه‌ه��ۆی ڕەخ��ن �ه‌ی‬ ‫زانایانی ح��ه‌وزه‌ی ق��وم له‌ بڕیاریێكی‬ ‫محه‌مه‌د ڕەزا ش��ای په‌هله‌وه‌ی (شای‬ ‫ئێران) ده‌زگای ساواك هێرشی كرده‌ سه‌ر‬ ‫شاری قوم‪ ،‬كه‌ به‌الی شیعه‌كانی ئێرانه‌وه‌‬ ‫ئه‌و شاره‌ پیرۆزیی خۆی هه‌یه‌‪ .‬ئیاممی‬ ‫ئیام م‬ ‫شیعه‌كانی ئێران‪،‬‬ ‫خو مه ‌ینییا ن‬ ‫قۆڵبه‌ست كرد‪.‬‬ ‫ڕۆژی دوات��ر‬ ‫خۆپیشاندان و‬

‫ب�ه‌رده‌وام له‌ چاالكیدا بوو له‌ دژی شای‬ ‫ئێران‪ ،‬ب �ه‌اڵم به‌هۆی ڕێككه‌وتننامه‌ی‬ ‫ج���ه‌زائ���ی���ره‌وه‌‪ ،‬ل��ه‌الی��ه‌ن ع��ێ �راق �ه‌وه‌‬ ‫چاالكییه‌كانی به‌رته‌سك كران و هه‌ڕەشه‌ی‬ ‫زۆر له‌ خۆی و مسته‌فای كوڕە گه‌وره‌ی‬ ‫ده‌كرا‪.‬‬ ‫س��اڵ��ی ‪ 1977‬م��س��ت�ه‌ف��ای ك��وڕی‬ ‫خومه‌ینی كۆچی دوایی كرد‪ ،‬شیعه‌كانی‬ ‫ئێران پرسه‌ و چله‌ی ماته‌مینییان له‌‬ ‫ت��اران و ق��وم و شاره‌كانی ت��ری ئێران‬ ‫بۆ ساز دا‪ .‬له‌و ڕۆژان��ه‌دا كه‌ ب �ه‌رده‌وام‬ ‫خۆپشاندان له‌ دژی شا و ده‌سته‌اڵته‌كه‌ی‬ ‫كه‌وتبووه‌ جموجووڵ‪ ،‬ده‌زگا ئه‌منییه‌كانی‬ ‫حكومه‌تی شا فشاریان بۆ ماته‌مگێڕان‬ ‫ده‌هێنا و گرتن و سوكایه‌تیی زۆری��ان‬ ‫ده‌ستپێكردبوو‪ .‬خومه‌ینیش جگه‌ له‌وه‌ی‬ ‫ئه‌وكاته‌ م��اوه‌ی ‪ 13‬ساڵ بوو له‌ واڵت‬ ‫دوورخرابووه‌‪ ،‬مه‌رگی كوڕە گه‌وره‌كه‌شی‬ ‫ل��ه‌و غه‌ریبایه‌تییه‌دا ج�ه‌رگ��ی ئ�ه‌وی‬ ‫سووتاند‪ ،‬بۆیه‌ له‌ به‌یاننامه‌ی ڕاگه‌یاندنی‬ ‫مه‌رگی كوڕە ‪ 27‬ساڵه‌كیدا‪ ،‬ئه‌م په‌یامه‌ی‬ ‫باڵوكرده‌وه‌‪:‬‬ ‫انا لله و انا الیه راجعون‬ ‫در روز یكشنب ‌ه نهم ذى القعده الحرام‬ ‫‪1356‬مصطفی خمینی‪ ،‬نور برصم و مهجه‌‬ ‫قلبم دار فانی را وداع كرد و ب ‌ه جوار رحمت‬ ‫حق تعالی رهسپار شد‬ ‫اللهم ارحمه واغفر له واسكنه الجنة‬ ‫بحق اولیائك الطاهرین علیهم الصلوة والسالم‪.‬‬

‫باڵوكرایه‌وه‌‪ ،‬ستوونه‌كه‌ به‌ ناوی (ئێران و‬ ‫ئیمپریالیزمی سوور و ڕەش) له‌ نووسینی‬ ‫(ئه‌حمه‌د ڕەشید موتڵه‌ق)بوو‪ ،‬ك ‌ه ناوێكی‬ ‫خوازراو بوو‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و ستوونه‌ چه‌ندین چیرۆكی‬ ‫جیاوازی له‌سه‌ر باڵوكرایه‌وه‌‪ .‬زۆرێك‬ ‫نووسینه‌كه‌یان دای��ه‌ پ��اڵ خ��ودی شا‪،‬‬ ‫زۆرێكی دیكه‌ش به‌ تایبه‌تی الیه‌نگرانی‬ ‫شا و دوژمنانی خومه‌ینی‪ ،‬نووسینه‌كه‌یان‬ ‫دای��ه‌ پ��اڵ س�ه‌رۆك��وه‌زی�ران��ی پێشوو و‬ ‫وه‌زی��ری ده‌رب��اری ئه‌وكاتی شا (ئه‌میر‬ ‫عه‌باس هوه‌یدا)‪ .‬الیه‌نگرانی خومه‌ینی‬ ‫سووربوون له‌وه‌ی وتاره‌كه‌ خودی شا و‬ ‫هاوكارانی نووسیویانه‌‪ ،‬بۆیه‌ له‌وكاته‌ی‬ ‫هوه‌یدایان ده‌ستگیر كرد و دادگاییان‬ ‫كرد و كوشتیان‪ ،‬ئه‌و تاوانه‌یان به‌ ڕوونی‬ ‫نه‌دایه‌ پاڵ ئه‌و‪.‬‬ ‫فه‌ریده‌ دیبا‪ ،‬دایكی فه‌ره‌ح دیبای‬ ‫شاژنی ئێران‪ ،‬له‌ كتێبه‌كه‌یدا (دخرتم‬ ‫ف��رح) كچه‌كه‌م ف��ه‌ره‌ح‪ ،‬كه‌ بیروه‌ریی‬ ‫خۆی ده‌گێڕێته‌وه‌‪ ،‬ده‌رباره‌ی ئه‌و وتاره‌ی‬ ‫ڕۆژن��ام �ه‌ی ئیتاڵعات ده‌ڵێت «ل�ه‌ ‪7‬ی‬ ‫جێنیوه‌ری ‪ 1977‬بابه‌تێك ل ‌ه ڕۆژنامه‌ی‬ ‫ئیتاڵعات باڵوكرایه‌وه‌ ك ‌ه پڕبوو له‌ قسه‌ی‬ ‫ناشیرین به‌ ئایه‌توڵاڵ خومه‌ینی‪ .‬ئه‌م‬ ‫بابه‌ته‌ وه‌ك��و پریشكێكی ئاگر بوو كه‌‬ ‫بكه‌وێته‌ ناو عه‌مبارێكی بارووته‌وه‌ و‬ ‫واڵتی ئاگرتێبه‌ردا»‪.‬‬ ‫ده‌رب����اره‌ی چۆنێتیی نووسینی‬

‫الیه‌نگرانی شۆڕشی ئێران زۆر به‌ جددی جه‌خت له‌و‌ه ده‌كه‌نه‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫وتاره‌كه‌ خودی شا نووسیویه‌تی و خۆی ئاگاداربوو‌ه ل ‌ه ناوه‌ڕۆكه‌كه‌ی و‬ ‫ب ‌ه فه‌رمانی خۆیشی باڵوكراوه‌ته‌وه‌‬ ‫ناڕەزایی شاره‌كانی قوم و تارانی گرته‌وه‌‬ ‫و به‌گوێره‌ی بیروه‌رییه‌كانی ئایه‌توڵاڵ‬ ‫خاڵخاڵی‪ ،‬نزیكه‌ی ‪ 15‬ه � ‌هزار كه‌س له‌‬ ‫الیه‌نگرانی خومه‌ینی كوژران و برینداركران‬ ‫و ژماره‌یەكی زۆریش ده‌ستگیركران‪ .‬پاشان‬ ‫به‌هۆی فشاره‌وه‌ خومه‌ینی ئازاد كرا‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ساڵی ‪ 1964‬جارێكی دیكه‌ خومه‌ینی‬ ‫ده‌ستگیركرایه‌وه‌‪ .‬سه‌رۆكوه‌زیرانی ئێران‬ ‫(ئه‌سه‌دوڵاڵ عه‌له‌م) بڕیاری له‌سێداره‌دانی‬ ‫بۆ ده‌رك��رد‪ .‬محه‌مه‌د ڕەزاش��ا هه‌رچه‌ند‬ ‫زۆر حه‌زی به‌ جێبه‌جێكردنی بڕیاره‌كه‌‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم له‌ ترسی كاردانه‌وه‌ی تووندی‬ ‫الیه‌نگرانی خومه‌ینی‪ ،‬نه‌یتوانی فه‌رمانه‌كه‌‬ ‫جێبه‌جێ بكات و له‌جیاتی ئه‌وه‌ دووریان‬ ‫خسته‌وه‌ بۆ توركیا و له‌وێشه‌وه‌ بۆ عێراق‪.‬‬ ‫خومه‌ینی ل �ه‌ ع��ێ �راق ل �ه‌ ش��اری‬ ‫نه‌جه‌ف نیشته‌جێ بوو‪ ،‬كه‌ ئه‌و شاره‌ش‬ ‫الی شیعه‌كان پیرۆزیی خۆی هه‌یه‌‪ .‬ئه‌و‬

‫ده‌زگای ساواك (سازمان آ‌گاه و امنیت‬ ‫كشور) و ده‌زگاكانی تری حكومه‌ت‪ ،‬له‌‬ ‫سوكایه‌تیكردن به‌ الیه‌نگرانی خومه‌ینی‬ ‫ب �ه‌رده‌وام بوون‪ .‬خومه‌ینیش په‌یامێكی‬ ‫دیكه‌ی باڵوكرده‌وه‌ و تێیدا نووسیبووی‬ ‫(غه‌م و پ�ه‌ژاره‌ی مه‌رگی كوڕەكه‌م زۆر‬ ‫كاڵرت و كه‌مرته‌ له‌ خه‌مێكی دیك ‌ه كه‌‬ ‫سته‌مه‌كانی په‌هله‌وییه‌ له‌ ئێراندا)‪.‬‬ ‫ئه‌م په‌یامه‌ كاتێك به‌ شای په‌هله‌وی‬ ‫گه‌یشت‪ ،‬به‌ته‌واوی شپرزه‌ و سه‌غڵه‌ت‬ ‫بوو‪ ،‬به‌جۆرێك دای ل ‌ه دڵی‪ ،‬كه‌ بڕیاری‬ ‫تۆڵه‌كردنه‌وه‌ی ده‌ركرد‪ ،‬به‌اڵم چ بڕیار و چ‬ ‫تۆڵه‌كردنه‌وه‌یه‌ك؟‬ ‫ئه‌و سه‌روتاره‌ی به‌نزینی كرد به‌‬ ‫ئاگره‌كه‌دا‬ ‫ڕۆژی ‪ 1977/1/7‬ل��ه‌ ژم���اره‌‬ ‫‪15506‬ی ڕۆژنامه‌ی ئیتاڵعات (اطالعات)‬ ‫سه‌روتارێك به‌ ناوێكی خ���وازراوەوە‬

‫بابه‌ته‌كه‌ش‪ ،‬خ��ات��وو ف �ه‌ری��ده‌ دیبای‬ ‫خه‌سووی شا‪ ،‬ده‌ڵێت «ئه‌م نامه‌ شووم ‌ه‬ ‫ه��وه‌ی��دای س��ه‌رۆك��وه‌زی��ری الب���راو و‬ ‫داروده‌سته‌كه‌ی ئاماده‌یان كرد‪ .‬زستانی‬ ‫‪ 1977‬كوڕە گه‌وره‌كه‌ی ئایه‌توڵاڵ خومه‌ینی‬ ‫له‌ نه‌جه‌ف كۆچی دوای��ی ك��رد‪ ،‬وه‌ك‬ ‫نه‌ریتی مسوڵامنان له‌ ئێرانیش پرسه‌ی بۆ‬ ‫دانرا‪ .‬پیاوانی ساواك و پۆلیسی قوم دایان‬ ‫به‌ سه‌ر پرسه‌كه‌دا و پرسه‌كه‌یان داخست‪.‬‬ ‫هوه‌یدا گرووپێك ڕۆژنامه‌نووسی گه‌نده‌ڵ‬ ‫و بێ ئیتیك له‌ ده‌وری بوون‪ ،‬وكو‪ :‬كورش‬ ‫الشای‪ ،‬په‌روێز لۆشانی‪ ،‬په‌روێز نیكخوا‪،‬‬ ‫سیروس ئاموزگار‪ ،‬حسێن سه‌رفه‌راز‪،‬‬ ‫جه‌عفه‌ریان‪...‬هتد‪ .‬پێشه‌كیی وتاره‌كه‌‬ ‫خ��ودی هوه‌یدا ده‌ینووسێت‪ ،‬په‌روێز‬ ‫نیكخواهیش هه‌ندێك شتی بۆ زیاد‬ ‫ده‌ك��ات‪ ،‬داری��وش هومایۆن ده‌یبات بۆ‬ ‫هه‌ردوو ڕۆژنامه‌ی كه‌یهان و ئیتاڵعات‪ .‬له‌‬

‫ڕۆژنامه‌ی كه‌یهان چه‌ند ڕۆژنامه‌نووسێكی‬ ‫هوشیار هه‌ست ب ‌ه ترسناکیی ناوه‌ڕۆكی‬ ‫وتاره‌كه‌ ده‌ك�ه‌ن و ئاگاداری خ��اوه‌ن و‬ ‫سه‌رنووسه‌ری ڕۆژنامه‌ك ‌ه (میسباح زاده‌)‬ ‫ده‌ك�ه‌ن‪ ،‬ئه‌ویش ناهێڵێت باڵوببێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم ڕۆژنامه‌ی ئیتاڵعات باڵویده‌كاته‌وه‌»‪.‬‬ ‫ده‌رب����اره‌ی ك��اردان �ه‌وه‌ك��ان��ی دژ‬ ‫ب���ه‌و وت����اره‌‪ ،‬ف��ه‌ری��ده‌ دی��ب��ا ده‌ڵ��ێ��ت‬ ‫«باڵوبوونه‌وه‌ی ئه‌و بابه‌ته‌ بووه‌ هۆی‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانی خۆپیشاندانی ڕۆحانییه‌كان‬ ‫و شوێنكه‌وتووانی ئیامم خومه‌ینی له‌‬ ‫قوم‪ ،‬مه‌شهه‌د‪ ،‬ته‌برێز و شاره‌كانی دیكه‌ی‬ ‫ئێران و ئاگری نا ب ‌ه ته‌ختی سه‌ڵته‌نه‌تی‬ ‫په‌هل ‌هو‌ییه‌وه‌‪ .‬پاشان خۆپیشاندانه‌كان‬ ‫گ��ۆڕان بۆ ڕاپه‌ڕین و هێرشكردنه‌ سه‌ر‬ ‫داموده‌زگاكانی حكومه‌ت‪ ،‬فه‌رمانگه‌كان‬ ‫و بانك و فرۆشگا گه‌وره‌كان سووتێرنان»‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌رب��اره‌ی ئه‌و سه‌روتاره‌‬ ‫سه‌ره‌خۆره‌یه‌ كه‌ سه‌ری سه‌ڵته‌نه‌تی پاشایی‬ ‫ئێرانی خوارد‪ ،‬له‌ كتێبی (نهێنییه‌كانی شا‬ ‫و ف��ه‌ره‌ح)دا‪ ،‬ف �ه‌ره‌ح په‌هله‌و‌ی شاژنی‬ ‫ئ��ێ�ران ده‌ڵ��ێ��ت «ه���ه‌واڵ گه‌یشت كه‌‬ ‫كوڕە گه‌وره‌كه‌ی ئایه‌توڵاڵ خومه‌ینی له‌‬ ‫شاری نه‌جه‌ف ب ‌ه جه‌ڵته‌ی دڵ مردووه‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ی نه‌ریتی باو به‌ڕێوه‌چوونی‬ ‫ئه‌و پرسه‌ی ‌ه شتێكی ئاسایی بوو ئه‌گه‌ر‬ ‫حكومه‌ت و س��اواك ژیرانه‌ مامه‌ڵه‌یان‬ ‫له‌گه‌ڵ بكردایه‌‪ ،‬به‌اڵم ساواك بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ورده‌كاریی خۆی پیشان بدات‪ ،‬ڕاپۆرتێكی‬ ‫نارد كه‌ له‌ پشتی ئه‌و پرسه‌یه‌وه‌ پیالنێك له‌‬ ‫گۆڕێدایه‪ .‬عه‌باس خه‌ڵعه‌تبه‌ری‪ ،‬وه‌زیری‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ڕاپۆرتێكی ن��اردب��وو له‌ زاری‬ ‫باڵیۆزی ئێران ل ‌ه به‌غداوه‌‪ ،‬نووسیبووی‪:‬‬ ‫وتاربێژانی ئایینی هێرشی تووندیان‬ ‫كردووه‌ته‌ سه‌ر شاهه‌نشا‪ .‬خومه‌ینیش‬ ‫له‌ كتێبه‌ نوێكه‌یدا ش��ای به‌ نایاسایی‬ ‫له‌قه‌ڵه‌مداوه‌‪ .‬ئیرت شا وتی به‌ هوه‌یدا‪:‬‬ ‫به‌ بۆچوونی تۆ چی بكه‌ین؟ ئه‌ویش‬ ‫وتی‪ :‬به‌ وتارێك وه‌اڵمیان بده‌ینه‌و ‌ه كه‌‬ ‫له‌باره‌ی پێشكه‌وتنه‌ له‌ڕاده‌به‌رده‌كانی‬ ‫واڵت��ه‌وه‌ بنووسین و له‌ ڕۆژنامه‌كاندا‬ ‫باڵویبكه‌ینه‌وه‌»‪.‬‬ ‫شاژنیش له‌و كتێبه‌یدا ده‌رب��اره‌ی‬ ‫كاردانه‌وه‌كانی الیه‌نگرانی خومه‌ینی‬ ‫ده‌ڵ��ێ��ت «ش��ا ئ��اگ��ادارن �ه‌ب��وو ك �ه‌ له‌و‬ ‫وت��اره‌دا هێرش ده‌كرێته‌ سه‌ر ئایه‌توڵاڵ‬ ‫خومه‌ینی‪ .‬ڕۆژی ‪7‬ی كانوونی دووه‌می‬ ‫‪ 1977‬هه‌واڵامن بۆ هات كه‌ مه‌الكان‬ ‫و الیه‌نگرانی ڕۆحانییه‌كان ل�ه‌ قوم‬ ‫هێرشیان كردووه‌ته‌ سه‌ر نووسینگه‌ی‬ ‫ڕۆژنامه‌ی ئیتاڵعات و سووتاندوویانه‌‪،‬‬ ‫تا ئه‌و هه‌واڵه‌مان بیست ئێمه‌ هێشتا‬ ‫ڕۆژنامه‌كه‌مان نه‌خوێندبووه‌وه‌‪ .‬دواتر‬ ‫خوێندمانه‌وه‌ كه‌ سووكایه‌تی ب ‌ه خومه‌ینی‬ ‫ك �راوه‌ و به‌ پیاوێكی هیندی له‌قه‌ڵه‌م‬ ‫دراوه»‪.‬‬

‫وه‌ك تۆڵه‌سه‌ندنه‌وه‌ی محه‌مه‌د‬ ‫ڕەزاش���ا ل �ه‌ ئه‌میر ع �ه‌ب��اس ه��وه‌ی��دا‪،‬‬ ‫فه‌ره‌ح په‌هله‌وی ده‌ڵێت «كاتێك ئێمه‌‬ ‫ئێرامنان به‌جێهێشت شا هوه‌یدای له‌‬ ‫به‌ندیخانه‌كه‌دا به‌جێهێشت و وتی‪:‬‬ ‫ه��ی��وادارم ب�ه‌ ئاگرێك بسووتێت كه‌‬ ‫خ��ۆی هه‌ڵیگرساندووه‌»‪ .‬دی��ار ‌ه پاش‬ ‫چڕبوونه‌وه‌ی خۆپیشاندانه‌كانی ئێران‪،‬‬ ‫محه‌مه‌د ڕەزاشا فه‌رمانی ده‌ستگیركردنی‬ ‫ئه‌میر عه‌باس هوه‌یدای ده‌رك��رد و به‌‬ ‫حورمه‌ته‌وه‌ له‌ به‌ندیخانه‌ی سه‌ربازخانه‌ی‬ ‫جه‌مشیدیه‌ ده‌ستبه‌سه‌ریان ك��رد‪ .‬ئه‌و‬ ‫كاته‌ی شا له‌ ‪26‬ی كانوونی یه‌كه‌می‬ ‫‪ 1978‬ب�ه‌ ن��اچ��اری ل�ه‌ ئ��ێ�ران ه �ه‌اڵت‪،‬‬ ‫ت���ه‌واوی خ��ان �ه‌واده‌ك �ه‌ی خ��ۆی له‌گه‌ڵ‬ ‫خۆیدا برده‌ ده‌ره‌وه‌ی واڵت‪ .‬هه‌ندێك‬ ‫كه‌س پێشنیازیان بۆ كرد كه‌ هوه‌یدایش‬ ‫به‌رێته‌ ده‌ره‌وه‌ و ل�ه‌ به‌ندیخانه‌دا‬ ‫نه‌یهێڵێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر بكه‌وێته‌‬ ‫ده‌ستی شۆڕشگێڕان‪ ،‬ده‌یكوژن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫شا وه‌اڵمی ئه‌و پێشنیازه‌ی نه‌دایه‌وه‌ و‬ ‫له‌جیاتی هوه‌یدا‪ ،‬سه‌گه‌كه‌ی خۆی خسته‌‬ ‫ناو فڕۆكه‌كه‌ی و به‌ره‌و میرس فڕین‪.‬‬ ‫ده‌ب��ێ��ت ئ���ه‌وه‌ بڵێین ئ��ه‌و دوو‬ ‫كتێبه‌ی ش��اژن��ی ئ��ێ�ران و دای��ك��ی‪ ،‬له‌‬ ‫الی �ه‌ن ف �ه‌ره‌ح �ه‌وه‌ ڕەتده‌كرێنه‌و ‌ه كه‌‬ ‫ئه‌وان نووسیبێتیان‪ ،‬به‌اڵم زانیارییه‌كانی‬ ‫ناو كتێبه‌كه‌ تا ڕاده‌یه‌كی زۆر ڕاسنت‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت ئه‌وه‌ی په‌یوه‌ندیی به‌و وتاره‌ و‬ ‫كێشه‌كانی نێوان شا و هوه‌یدا و بنه‌ماڵه‌ی‬ ‫په‌هله‌وی و گه‌نده‌ڵی و سته‌مكارییه‌كانی‬ ‫ده‌زگای ساواكه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫الیه‌نگرانی ش��ۆڕش��ی ئ��ێ�ران زۆر‬ ‫ب�ه‌ ج��ددی جه‌خت ل��ه‌وه‌ ده‌ك �ه‌ن �ه‌وه‌‬ ‫كه‌ وتاره‌كه‌ خودی شا نووسیویه‌تی و‬ ‫خۆی ئاگاداربووه‌ له‌ ناوه‌ڕۆكه‌كه‌ی و به‌‬ ‫فه‌رمانی خۆیشی باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ستوونه‌ ك ‌ه له‌ ژماره‌ ‪15505‬ی‬ ‫ڕۆژن��ام �ه‌ی ئیتاڵعاتدا ب�ڵاوك�رای�ه‌وه‌ به‌‬ ‫ناونیشانی (ئێران و ئپمپریالیزمی سوور‬ ‫و ڕەش) (ایران و استعامر رسخ و سیاه‌)‪،‬‬ ‫له‌و ستوونه‌دا سووكایه‌تی و بێڕێزیی زۆر‬ ‫به‌رانبه‌ر به‌ ئیاممی شیعه‌كانی ئێران‪،‬‬ ‫ڕوحوڵاڵ موسه‌وی خومه‌ینی كرابوو‪ ،‬بۆ‬ ‫منوونه‌ له‌ په‌ره‌گرافێكدا ده‌ڵێت «پاش‬ ‫ئ��اژاوه‌ شوومه‌كه‌ی ‪15‬ی خ��ورداد‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌مه‌به‌ستی ناكامكردنی شۆڕشه‌كه‌ی‬ ‫شا بوو (شۆڕشی سپی) كه‌سانێك كه‌‬ ‫تووشی سه‌رلێشێواویی سه‌یر بووبوون‪،‬‬ ‫جارێك شوێنپێی ئیمپریالیزمی ڕەش و‬ ‫جارێكیش ئیمپریالیزمی سوور ده‌كه‌ون»‪.‬‬ ‫له‌ به‌شێكی دیكه‌ی ستوونه‌كه‌دا ده‌گاته‌‬ ‫ئه‌وه‌ی ده‌ڵێت «پیاوێك كه‌ ڕاب��وردووی‬ ‫نادیار و وابه‌سته‌ی چین و توێژەكانی‬ ‫ئیمپریالیزم و له‌به‌رئه‌وه‌ی له‌ناو ڕۆحانییه‌‬ ‫پایه‌به‌رزه‌كانی واڵتدا پێگه‌یه‌كی ئه‌وتۆی‬

‫به‌ده‌ستنه‌هێنابوو‪ ،‬بڕیاری داب��وو به‌‬ ‫هه‌ر شێوه‌یه‌ك بووه‌ بچێت ‌ه ناو كایه‌ی‬ ‫سیاسییه‌وه‪ ‌،‬تا ناوبانگێك بۆخۆی په‌یدا‬ ‫بكات‪ ،‬ئیرت به‌ هه‌ر شێوه‌یەك بێت»‪.‬‬ ‫له‌ درێژەی ئه‌و سه‌روتاره‌دا كه‌ شای‬ ‫ئێران ل ‌ه دژی خومه‌ینی نووسیبووی‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت «ڕوحوڵاڵ خومه‌ینی نارساوبوو به‌‬ ‫سه‌ید هیندی‪ .‬ده‌رباره‌ی په‌یوه‌ندیی ئه‌و‬ ‫به‌ هینده‌وه‪ ‌،‬بۆ نزیكرتینی كه‌سه‌كانیشی‬ ‫ڕوون��ن��ه‌ك��ردووه‌ت��ه‌وه‪ .‬ب�ه‌ وت��ه‌ی ئه‌و‬ ‫ماوه‌یه‌ك له‌ هیندستان ژیاوه‌ و له‌وێش‬ ‫په‌یوه‌ندیی به‌ ناوه‌نده‌كانی ئیمپریالیزمی‬ ‫ئینگلیزییه‌وه‌كردووه‌ و به‌ ناوی سه‌ید‬ ‫هیندی خۆی ناساندووه‌‪ .‬هه‌ندێكی تریش‬ ‫ده‌ڵێن ئه‌و ل ‌ه گه‌نجیدا شیعری عاشقانەی‬ ‫ب ‌ه ناوی سه‌ید هیندییه‌وه‌ نووسیوه‌‪ ..‬تد»‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ به‌شێك بوو له‌و ستوونه‌‪.‬‬ ‫شای ئێران هه‌میشه‌ ڕقی له‌ دوو‬ ‫توێژ بوو‪ ،‬كۆمۆنیسته‌كان و ئیسالمییه‌كان‪.‬‬ ‫ئ��ه‌و ئیسالم و ئیسالمییه‌كانی به‌‬ ‫كۆنه‌په‌رست و ڕەش و ناشیرین ده‌بینی‪،‬‬ ‫هه‌ر بۆیه‌ توێژەره‌ ئێرانییه‌كان ناونیشانی‬ ‫سه‌روتاره‌كه‌ به‌ هی خودی شا ده‌زانن‪ ،‬كه‌‬ ‫پالری گرتووه‌ته‌ هه‌ردوو ڕێبازه‌كه‌ و ناوی‬ ‫ناون ئیمپریالیزمی ڕەش و سوور‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی دیكه‌وه‌ عه‌باس میالنی‪ ،‬له‌‬ ‫كتێبه‌كه‌یدا كه‌ له‌سه‌ر هوه‌یدا نووسیویه‌تی‬ ‫به‌ناونیشانی (م��ع�مای ه��وی��دا) وات�ه‌‬ ‫مه‌ته‌ڵۆكه‌ی هوه‌یدا‪ ،‬ئه‌م كتێبه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ع�ه‌ب��دوڵ�ڵای ح �ه‌س �ه‌ن �زاده‌وه‌ ك�راوه‌ت�ه‌‬ ‫كوردی‪ ،‬نووسه‌ری ئه‌و كتێبه‌ ده‌نووسێت‬ ‫«له‌به‌رچاوترینی منوونه‌كانی ئه‌و له‌حزه‌‬ ‫مێژووییانه‌‪ ،‬بڕیاری چاپی وتارێك بوو‬ ‫به‌ ناوی (ئێران و ئیمپریالیزمی سوور و‬ ‫ڕەش)‪ ،‬چه‌ند ڕۆژێك پێش چاپكردنی ئه‌و‬ ‫وتاره‌ به‌یاننامه‌یه‌كی ئایه‌توڵاڵ خومه‌ینی‬ ‫گه‌یشته‌ ده‌ستی شا كه‌ نووسیبووی (غه‌م‬ ‫و په‌ژاره‌ی مه‌رگی كوڕەكه‌م زۆر كاڵرت و‬ ‫كه‌مرته‌ له‌ خه‌مێكی دیك ‌ه كه‌ سته‌مه‌كانی‬ ‫په‌هله‌ویی ‌ه له‌ ئێراندا)‪ .‬ئه‌و به‌یاننامه‌یه‌‬ ‫شای ده‌هری كرد‪ ،‬هه‌ر له‌وێدا فه‌رمانی‬ ‫دا ساواك وتارێك له‌ دژی به‌یاننامه‌كه‌ی‬ ‫خومه‌ینی ئاماده‌ بكات و خومه‌ینی‬ ‫وه‌ك هیندیزاده‌یه‌كی جاسووس بخاته‌‬ ‫ب�ه‌ر هێرش»‪ .‬ه�ه‌ر ل�ه‌و كتێبه‌دا و له‌‬ ‫په‌ره‌گرافێكی دیكه‌دا ده‌ڵێت «شا هه‌ر‬ ‫ئه‌و ڕۆژە به‌بێ ئه‌وه‌ی به‌ ساواك بڵێ‪،‬‬ ‫ده‌س��ت��وورێ��ك��ی ل��ه‌و چه‌شنه‌ی دا به‌‬ ‫هوه‌یدا و هوه‌یداش ده‌ستبه‌جێ كاری‬ ‫ئاماده‌كردنی وتاره‌كه‌ی ب ‌ه دوو كه‌س‬ ‫له‌ هاوكارانی سپارد‪ 48 .‬سه‌عات دوای‬ ‫فه‌رمانی قیناویی شا‪ ،‬هوه‌یدا زه‌نگی بۆ‬ ‫داریوشی هومایۆن‪ ،‬كه‌ ئه‌و كات وه‌زیری‬ ‫ڕۆشنبیری‪ ،‬بوو لێ دا و وتی‪ :‬وتارێك‬ ‫هه‌یه‌ به‌ فه‌رمانی ئه‌عال حه‌زره‌ت (شا)‪،‬‬ ‫ده‌بێت چاپی بكه‌ن‪...‬هتد»‪.‬‬

‫‪9‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)41‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/6/25‬ساڵی یەکەم‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫منداڵەکەت ڕابهێنە‬

‫سوودە‬ ‫ێ‬ ‫ب‬ ‫ت‬ ‫ە‬ ‫مەک‬ ‫ی‬ ‫ج‬ ‫ی‬ ‫ڕ‬ ‫ى‬ ‫بۆچ‬

‫كه‌ به‌شێك له‌‬ ‫وه‌ی‬ ‫داڵه‌كانیان ڕابێنن ل ‌هسه‌ر ئ ‌ه شانه‌كه‌ن و ب ‌ه‬ ‫ك بێگارێك ته‌ما‬ ‫ه‌ سه‌ره‌تاوه‌ من‬ ‫اتر كاركردن وه‌‬ ‫ل‬ ‫ش وایه‌ دایك و باوك هه‌ر انه‌‪ ،‬تاوه‌كو دو‬ ‫با‬ ‫كاری ئه‌و‬ ‫ه‌ كه‌ هه‌ر له‬ ‫ئاگادارده‌كه‌نه‌و‬ ‫كخستنی رۆژانه‌ی ناوماڵ س و بێزار نه‌بن‪.‬‬ ‫ڕێ‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫رن‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫و‬ ‫‌ڵ‬ ‫جامدانی كار ‌هكانی ناوماڵ قه ڵ‪ ،‬دایكان و خێزانه‌كان له‌ اڵه‌كانیان بسپێ‬ ‫ماڵ به‌ مند‬ ‫ه‌ن‬ ‫دا‬ ‫خوێندن ‌هوه‌ی‬ ‫ئ شاره‌زایانی پ �ه‌روه‌رده‌ی من رێكخستن ‌هو ‌هی‬ ‫ڕین یان دوای‬ ‫ۆ‬ ‫ی‬ ‫ۆگ‬ ‫تی‬ ‫ونه‌ له‌كاتی خ‬ ‫ر و كتێبه‌كانیان‬ ‫ه‌نی منداڵیی ‌هوه‌ به‌رپرسیارێ ه‌یانبوو‪ .‬بۆ منو‬ ‫گۆڤا‬ ‫خۆیان‪ ،‬گ ‌هر ه‬ ‫‌ت ‌هم‬ ‫شوێنی تایبه‌ت هه‌ڵبگرن و كارانه ‌بكه‌ن و‬ ‫ه‌كانی‬ ‫ن له‌‬ ‫ه‌و‬ ‫ژووره‌ تایبه‌تیی شه‌ كاری ئه‌وانه‌ ك ‌ه جله‌كانیا دا دایك و باوك پ ‌هسنی ئ ور ‌هكه‌ ڕابسپێری‬ ‫‌هش‬ ‫می‬ ‫ه‌ كه‌ منداڵه‌ گ ‌ه‬ ‫كتێبه‌كانیان‪ ،‬هه‌ ه‌ جوانی ڕابگرن‪ .‬له‌و كاتان ش گرنگرت ئ ‌هوه‌ی‬ ‫كتێبخان ‌هكاندا ب‬ ‫یان بنێرن‪ .‬ل ‌هوه‌‬ ‫ركه‌كانی خۆی‪.‬‬ ‫له‌ ۆشی و ئافه‌رین بۆ منداڵه‌كان ‌هسه‌ر كار و ئه‌‬ ‫كه‌ی ڕابێنێت ل‬ ‫خ‬ ‫ده‌ست یان برا بچووك ‌ه‬ ‫ەریاس محەمەد‬ ‫س‬ ‫تا خوشك‬

‫نوها‬

‫هاوین ماڵەکەت چۆن ڕێکدەخەیتەوە‬

‫ئ ‌هو رێجیمه‌‬ ‫وه‌رزی ه��اوی��ن ب ‌ه‬ ‫وو‬ ‫و‬ ‫گ �ه‌رم��ی و جوانییه‌كانی‬ ‫ه‌كه‌ن ك ‌ه سه‌ره‌ڕای هه‌م كێشیان وه‌ك‬ ‫د‬ ‫ۆر ك ‌هس گازنده‌ی ئ ‌هوه‌ ‌یڕەوه‌ی لێد ‌هكه‌ن‪ ،‬هێشتا سایتی عه‌ره‌ب‬ ‫خۆی گه‌یشتووه‌ و ئێستا‬ ‫ه‬ ‫ز‬ ‫پ‬ ‫ت‪.‬‬ ‫ۆراكییه‌ی كه‌‬ ‫كا‬ ‫زیاد ده‌‬ ‫وره‌ی ‌ه ده‌كات‬ ‫كاتی ئه‌وه‌یه‌ تاكو كه‌مێك‬ ‫و ئ ‌هو سیستمه‌ خ و بڕێك جاریش كێشیان له‌و هه‌ڵه‌ گ ‌ه‬ ‫س‬ ‫و وا ده‌كات‬ ‫ت‬ ‫هاوینان ‌ه ره‌فتار بكه‌ین‪.‬‬ ‫پێویست دانابه‌زێ ابر سلێامن غرباویی ‌هوه‌ با ‌نجام ده‌كات‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫ئ‬ ‫ۆر‬ ‫دابه‌زاندن بێ‬ ‫ئ���ه‌گ���ه‌ر ده‌ت���ه‌وێ���ت‬ ‫نێت له‌ زاری دكت وڵه‌كانی كێش‬ ‫ن سیستمی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ده‌ستێك به‌ ماڵه‌كه‌تدا‬ ‫ه‌رله‌به‌ری ه‬ ‫رتی‬ ‫‌ند پابه‌ندبیت به‌ باش وا نه‌ك هه‌ر‬ ‫ك ‌ه س تاڵ مبێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫بهێنی‪ ،‬دی��ك��ۆره‌ك�ه‌ی‬ ‫تبه‌‬ ‫چه‬ ‫‌ه‬ ‫ده‌س وب �راو ده‌ڵ��ێ�ت‪ :‬هه‌ر نانخواردن بخه‌ویت‪ ،‬ئ پێچ ‌هوان ‌هوه‌‬ ‫ل��ه‌گ��ه‌ڵ ئ���ه‌م وه‌رزه‌‬ ‫ن��ا‬ ‫دوو نییه‌ ب ‌ه‬ ‫اڵم گه‌ر دوای‬ ‫كه‌ به‌هیوای‬ ‫و‬ ‫نوێیه‌دا بگونجێنیت‪،‬‬ ‫رێجیمكردنه‌وه‌‪ ،‬به‌ ه‌كه‌ت وه‌رناگریت به‌ڵك گادارده‌كات ‌هو ‌ه‬ ‫مكردن‬ ‫ئا‬ ‫ن‬ ‫رد‬ ‫انه‌‬ ‫باشرته‌ له‌گه‌ڵامن بیت‬ ‫دوای نانخوا‬ ‫سوود ل ‌ه رێجی ت‪ .‬بۆی ‌ه ه ‌هموو ئه‌و ك ‌هس ه‌كی خه‌وتنی‬ ‫ر‬ ‫بی‬ ‫جار‬ ‫وڵێن و پاشان‬ ‫تا كۆتایی‪ .‬بیرۆكه‌ی‬ ‫كا‬ ‫كێشت زیاد ب ئه‌وا به‌ شێوه‌یه‌كی ی ‌هك سه‌عاتێك بج‬ ‫خواردن چه‌ند‬ ‫زۆر بۆ جوانكاریی‬ ‫ن‪،‬‬ ‫كێشدابه‌زاندن كه‌ن دوای نان‬ ‫ێبهێنن و وا ب‬ ‫وازل وتن بكه‌نه‌وه‌‬ ‫له‌ خه‌‬ ‫بەیان‬

‫ماڵه‌كان بۆ هاوین هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ هه‌ر‬ ‫یه‌كێكیان ره‌ن��گ��دان�ه‌وه‌ی جیاواز به‌‬ ‫خانووه‌كه‌تان ده‌به‌خشێت‪.‬‬ ‫* یه‌كه‌مجار ل� ‌ه ره‌نگه‌كانه‌وه‌‬ ‫ده‌ستپێده‌كه‌ین‪ ،‬ك ‌ه باشرت وای ‌ه روو له‌‬ ‫ره‌نگ ‌ه كراوه‌كان و سارده‌كان بكه‌یت‪.‬‬ ‫ده‌كرێت ره‌نگی شین زی��اد بكه‌یت‬ ‫تاكو هه‌ستی ئارامی له‌ ماڵه‌كه‌دا بوونی‬ ‫هه‌بێت‪.‬‬ ‫* مۆبیالته‌كانی ماڵه‌وه‌ بۆ خه‌وی‬ ‫نیوه‌ڕۆ ئاماده‌ بكه‌ن‪ .‬دانانی پشتیی‬ ‫جۆراوجۆر و هه‌روه‌ها دانانی مۆبیلێكی‬ ‫ئاسان له‌ گۆشه‌یه‌كی خانووه‌كه‌دا‬

‫ده‌بێت ‌ه هۆی ئه‌وه‌ی تاكو بۆشاییه‌كی‬ ‫ساده‌ بۆ خه‌و بێته‌ ئ��اراوه‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌توانیت مێزێكی بچووك بۆ دانانی‬ ‫گۆڤاره‌ جیاوازه‌كان له‌ پاڵ موبله‌كه‌دا‬ ‫دابنێیت‪.‬‬ ‫ێ له‌ دیزاینه‌رانی ناوماڵ‬ ‫* هه‌ند ‌‬ ‫پێیان وایه‌‪ :‬سوودوه‌رگرتن له‌ مرواری‬ ‫و جوانكارییه‌ ده‌ریاییه‌كان له‌ وه‌رزی‬ ‫هاویندا‪ ،‬جوانیی ماڵه‌كه‌ چه‌ند به‌رامبه‌ر‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫* س��وودوه‌رگ��رت��ن له‌ گ��وڵ و گیا‬ ‫جیاوازه‌كان له‌ ماڵه‌وه‌دا له‌بیر نه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫هاوین وه‌رزێكه‌ بۆ گه‌شه‌كردنی گوڵ و‬

‫ن‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫ە‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫افاتى گە‬ ‫ئ‬

‫رتن!‬ ‫ونیان هەبووە!‬ ‫ه‌ن كه‌ له‌«تاریكی» ترسناك ر فرمێسك بو‬ ‫كم ‌هوه‌‪ ،‬هه‌زا‬ ‫شتی دیكه‌ ه‬ ‫هەبووە!‬ ‫دای‬ ‫ن‬ ‫وم و بۆمده‌ركه‌وت چه‌ندی پێكه‌نین‌ و ز ‌هرده‌خه‌نه‌ی هه‌زار نه‌خۆشی‌ بوونیان ه‌سه‌ر ناكرێن!‬ ‫وت له‌ پشت‬ ‫نای باوكم ‌هوه‌‪،‬‬ ‫وشه‌یه‌ك چار‬ ‫‌هوراز‌ى ژیان!‬ ‫گ ‌هوره‌بو م و بۆمد ‌هركه‌‬ ‫ن به‌بووكه‌شو‬ ‫ت هێز‌ و توا‬ ‫ه‌ڕینه‌و ‌ه له‌ ه‬ ‫گ ‌هوره‌بوو‬ ‫ش‬ ‫یا‬ ‫پ‬ ‫‌پ‬ ‫ۆ‬ ‫ی‪،‬‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ل‬ ‫وب‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫یا‬ ‫رش‬ ‫‌هرك ‌هو‬ ‫ه‌كه‌‪،‬‬ ‫كی‬ ‫ویستیی بوو‪.‬‬ ‫گه‌وره‌بووم و و بۆمد گه‌م كێشه‌كانم به‌لوقمێ رێت بۆ په‌ڕین ‌هو ‌ه له‌جاد ی ه ‌هر خۆشه‌‬ ‫تێب‬ ‫ناگ‬ ‫و‪ ،‬تووڕەییه‌كه‌‬ ‫گ ‌هوره‌بووم بۆ ئه‌وه‌ی ێبگه‌م چیرت باوكم ده‌ستم شه‌ویستیی بو‬ ‫یت‬ ‫قیی دایكم خۆ‬ ‫گه‌وره‌بووم بۆ ئ ‌هوه‌ ‌هوت كه‌ دڵڕە‬ ‫ون ئەحمەد‬ ‫وم و بۆمده‌رك‬ ‫فەرەید‬ ‫گ ‌هوره‌بو‬

‫وێنە جیهانییەکان‬ ‫دیواری‬ ‫به‌رلین‬

‫ئا‪ :‬الس هه‌ورامی‬

‫ئه‌وه‌ی ل ‌ه وێنه‌كه‌دا ده‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬دیواری ب ‌هرلین و ڕووخاندنیه‌تی ل ‌ه الیه‌ن‬ ‫هاوواڵتیانی ئه‌و واڵته‌وه‌‪ ،‬ل ‌ه دوای زیاتر ل ‌ه (‪ )28‬ساڵ ل ‌ه دروستكردنی‪.‬‬ ‫ل ‌ه دوای ڕووخانی ئه‌ڵامنیای نازی و كۆتاییهاتنی جه‌نگی دووه‌می جیهانی ل ‌ه ساڵی‬ ‫‪1945‬دا‪ ،‬ئه‌م واڵت ‌ه به‌پێی‬ ‫ڕێكه‌وتننامه‌ی «یاڵتا»‬ ‫ك �را ب� ‌ه چ��وار به‌شه‌وه‌‬ ‫و به‌سه‌ر داگیرك ‌هرانی‬ ‫ئ �ه‌م��ری��ك��ا‪ ،‬ف �ه‌ره‌ن��س��ا‪،‬‬ ‫به‌ریتانیا و یه‌كێتیی‬ ‫سۆڤیەتدا دابه‌شكرا‪ .‬هه‌ر‬ ‫ئه‌وكات جه‌نگی سارد‬ ‫ل ‌ه نێوان هه‌ردوو بلۆكی‬ ‫سۆشیالیستیی ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫و س���ه‌رم���ای���ه‌داری���ی‬ ‫ڕۆژئاواییدا دروستبوو‪،‬‬ ‫ب ‌هرلینی پایته‌ختیش بوو ‌ه گۆڕەپانی ملمالن ‌ێ هه‌واڵگرییه‌كانیان‪.‬‬ ‫ساڵی ‪ 1949‬و دوای دروستبوونی ه�ه‌ردوو كۆماری ئه‌ڵامنیای دیموكراسی‬ ‫(ڕۆژهه‌اڵتی) و كۆماری ئه‌ڵامنیای فیدراڵی (ڕۆژئاوایی)‪ ،‬به‌ره‌به‌ر ‌ه سنووری نێوانیان‬

‫جیاكرایه‌وه‌‪ ،‬به‌رلینیش داب �ه‌ش ب��وو‪ .‬په‌رله‌مانی‬ ‫ئه‌ڵامنیای ڕۆژه���ه‌اڵت بڕیاری دا ب ‌ه داخستنی‬ ‫س��ن��ووره‌ك�ه‌ی له‌گه‌ڵ ئه‌ڵامنیای ڕۆژئ��اوای��ی له‌‬ ‫ش���ه‌وی ‪1961/8/13-12‬دا‪ .‬س��ه‌ره‌ت��ا سكه‌ی‬ ‫شه‌مه‌نده‌فه‌ره‌كانیان تێكشكاند و شه‌قامی‬ ‫ئوتومبیله‌كانیشیان ب ‌ه ته‌لی دڕك��اوی گرت‪ .‬به‌اڵم‬ ‫دروستكردنی دیوار ‌ه كۆنكرێتییه‌كه‌ی به‌رلین ڕۆژی‬ ‫‪ 1961/8/17‬ده‌ستی پێكرد و دروستكردنه‌كه‌ی بڕی‬ ‫(‪ )150‬ملیۆن دۆالری تێچوو‪ ،‬درێژییه‌كه‌شی (‪)106‬‬ ‫كیلۆمه‌تر بوو‪.‬‬ ‫ل ‌ه سه‌رده‌می میخائیل گۆرباچۆڤی سه‌رۆكی‬ ‫ڕوسیادا‪ ،‬ك ‌ه پرۆسه‌ی دیموكراسیزه‌بوونی ئه‌و واڵته‌‬ ‫ده‌ستی پێكرد‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌ژێر فشاری جه‌ماوه‌ردا‪،‬‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی ئه‌ڵامنیای ڕۆژه �ه‌اڵت ل ‌ه ئێواره‌ی‬ ‫ڕۆژی ‪ 1989/11/9‬سنووریان كرده‌وه‌‪ ،‬به‌وهۆیه‌وه‌‬ ‫خه‌ڵكی ئه‌ڵامنیا ل ‌ه ه��ه‌ردوو به‌شه‌كه‌و ‌ه ڕووه‌و‬ ‫دیواره‌ك ‌ه ڕۆیشنت و ده‌ستیان كرد ب ‌ه ڕووخاندنی و‬ ‫ئه‌و ڕۆژە كرا ب ‌ه ڕۆژی ڕووخانی دیواری به‌رلین‪.‬‬

‫گیاكان‪ ،‬ئێوه‌ ده‌توانن هه‌موو‬ ‫ئه‌وان ‌ه له‌ گوڵدانی جیاوازدا‬ ‫له‌ ماڵه‌و ‌ه ی��ان له ‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ماڵه‌كه‌ی خۆتاندا دابنێن‪.‬‬ ‫گوڵه‌كان ئارامیی تایبه‌ت به‌‬ ‫ژینگه‌كه‌ت ده‌به‌خشن كه‌ به‌‬ ‫ئاسانی ده‌ستناكه‌وێت‪.‬‬ ‫* دی��زای��ن��ی سونه‌تیی‬ ‫كالسیكیش یه‌كێكه‌ له‌و خااڵنه‌ی‬ ‫ك��ه‌ ده‌ت��وان��ی��ت ب��ۆ ه��اوی��ن‬ ‫س���وودی ل��ێ��وه‌رب��گ��ری��ت‪ .‬بۆ‬ ‫منوونه‌ له‌ سوراحییه‌ كۆنه‌كانی‬ ‫ئاوخواردنه‌وه‌ سوودوه‌ربگره‌‪.‬‬

‫‪8‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)42‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/7/2‬ساڵی یەکەم‬

‫ئیسكۆ‪ ،‬ئه‌ستێره‌ی نوێی كه‌هكه‌شانه‌كان‬ ‫وریا عەىل‬ ‫ریاڵ مه‌درید له‌ ركابه‌رییه‌كی‬ ‫دژواردا له‌گه‌ڵ مانچسته‌رسیتی له‌سه‌ر‬ ‫هێنانی ئیسكۆ رۆمان ئاالركان‪ ،‬توانی‬ ‫براوه‌ بێت و توانی به‌ گرێبه‌ستێكی‬ ‫پێنج ساڵ ‌ه ئه‌م یاریزانه‌ الوه‌ی تیپی‬ ‫ماالگا بگرێته‌ خۆی‪.‬‬ ‫ئیسكۆ كه‌ وه‌ك باشرتین یاریزانی‬ ‫الوی ساڵی ‪2012‬ی ئه‌وروپا هه‌ڵبژێردرا‬ ‫و م��اوه‌ی �ه‌ك��ی��ش ل �ه‌م �ه‌وپ��ێ��ش له‌‬ ‫پێشبڕكێكانی ته‌مه‌ن ژێر ‪ 21‬ساڵه‌كانی‬ ‫ئه‌م كیشوه‌ره‌ له‌گه‌ڵ ئیسپانیا ئاهه‌نگی‬ ‫سه‌ركه‌وتنی گێڕا‪ ،‬به‌ گرێبه‌ستێكی‬ ‫‪ 30‬ملیۆن یۆرۆیی (‪ 39‬ملیۆن دۆالر)‬ ‫په‌یوه‌ندیی به‌ ریاڵ مه‌دریده‌وه‌ كرد‪،‬‬ ‫تاكو ببێته‌ یه‌كه‌م كڕینی تیپه‌ پڕ‬ ‫شانازییه‌كه‌ی اللیگا‪ ،‬دوای هاتنی كارلۆ‬

‫مه‌درید بناسێرنێت‪.‬‬ ‫ئیسكۆ كه‌ به‌ یه‌كێك له‌ ئه‌ستێره‌كانی‬ ‫ئاینده‌ی ئیسپانیا داده‌ن��رێ��ت‪ ،‬پێش‬ ‫ئه‌وه‌ی بچێته‌ ماالگا‪ ،‬چه‌ندین ساڵی له‌‬ ‫ڤاله‌نسیا تێپه‌ڕاندووه‌‪ .‬ناوبراو وه‌رزی‬ ‫راب��ردوو هاوكارییه‌كی زۆری تیپه‌كه‌ی‬ ‫كرد تاكو بگاته‌ قۆناغی هه‌شتی خولی‬ ‫یانه‌ پاڵه‌وانه‌كانی ئه‌وروپا‪ .‬ناوبراو له‌‬ ‫پێشبڕكێی پاڵه‌وانێتیی ژێر ‪ 21‬ساڵیشدا‬ ‫یه‌كێك له‌ چوار گۆڵه‌كه‌ی تیپه‌كه‌تی له‌‬ ‫یاریی كۆتاییدا له‌ به‌رامبه‌ر ئیتالیا تۆمار‬ ‫كرد و بە باشرتین یاریزانی ئه‌م یارییه‌‬ ‫هه‌ڵبژێردرا‪.‬‬ ‫یانه‌ی ری��اڵ م�ه‌دری��د رایگه‌یاند‪:‬‬ ‫«ت���وان���ای���ی س��ه‌رك��ه‌وت��ن��ی ب��ه‌س��ه‌ر‬ ‫رك���اب���ه‌ر‪ ،‬خ��ێ �رای��ی �ه‌ك��ی ب���ه‌رز‪،‬‬ ‫داهێنه‌رێكی ف �راوان‪ ،‬له‌و‬

‫ئه‌نچلۆتی‪ .‬ئه‌ڵبه‌ته‌ ریاڵییه‌كان ورده‌كاریی‬ ‫دارایی ئه‌م گواستنه‌وه‌یه‌یان باڵونه‌كرده‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم وته‌بێژی یانه‌ی ما‌الگا وتی نرخی‬ ‫فرۆشتنی ئه‌م ئه‌ستێره‌یه‌ نزیكه‌ی ‪30‬‬ ‫ملیۆن یۆرۆ بووه‌‪.‬‬ ‫مانچسته‌رسیتیش ك �ه‌ مانوێل‬ ‫پلیگرینیی وه‌كو راهێنه‌ر دیاریكردووه‌‪،‬‬ ‫به‌ تووندی هاتبووه‌ ناو ركابه‌ری كردنی‬ ‫راكێشانی ئیسكۆوه‌‪ ،‬به‌اڵم سه‌رئه‌نجام‬ ‫ئه‌وه‌ ریاڵییه‌كان بوون كه‌ به‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‬ ‫راگه‌یه‌نراوێك ل ‌ه وێب سایته‌كه‌تی خۆیاندا‬ ‫هه‌واڵی كڕینی ئه‌م یاریزانه‌ ته‌كنیكییه‌یان‬ ‫راگه‌یاند‪.‬‬ ‫ناوبراو بڕیاره‌ رۆژی چوارشه‌ممه‌ی‬ ‫داه��ات��وو دوای تێپه‌ڕاندنی پشكنینی‬ ‫پزیشكی‪ ،‬به‌ فه‌رمی به‌ هانده‌رانی ریاڵ‬

‫تایبه‌مته‌ندییانه‌ن ك ‌ه ده‌توانرێت ل ‌ه‬ ‫پێناسه‌ی ئه‌م یاریزانه‌ی ناو ‌هڕاستدا‬ ‫باس بكرێن»‪.‬‬ ‫ریاڵ كه‌ له‌ پێش ئیسكۆ‪ ،‬ده‌نی‬ ‫كارفاخاڵ و كاسیمیرۆی له‌خۆ گرتبوو‪،‬‬ ‫هیواداره‌ به‌ ئاماده‌بوونی ئه‌نچلۆتی له‌‬ ‫راهێن ‌هرایه‌تیدا ‌و ئیسكۆ ل ‌ه ناوه‌ندی‬ ‫گۆڕە‌پاندا‪ ،‬بتوانێت ده‌یه‌مین پاڵه‌وانێتی‬ ‫له‌ ئه‌وروپا به‌ده‌ست بهێنێت‪.‬‬ ‫ئیسكۆ كه‌ یه‌كه‌مین یاریی بۆ‬ ‫هه‌ڵبژارده‌ی یه‌كه‌می ئیسپانیا له‌‬ ‫یارییه‌كی دۆستانه‌دا بوو له‌ ب ‌هرامبه‌ر‬ ‫ئۆرۆگوای له‌ مانگی شوباتدا ئه‌نجامدا‪،‬‬ ‫بۆ ئ �ه‌وه‌ی له‌ پێكهاته‌ی سه‌ره‌كیی‬ ‫ریاڵدا ی��اری بكات‪ ،‬ده‌بێت له‌گه‌ڵ‬ ‫كه‌سانی وه‌ك ئۆزیل‪ ،‬مۆدریچ و كاكا‬ ‫ركابه‌ری بكات‪.‬‬

‫هه‌رێمی كوردستان و عێراق له‌كوێ و تۆپی پێ له‌كوێ؟!‬ ‫دارا حسێن‬

‫ل ‌ه سه‌روبه‌ندی گیانله‌ده‌ستداىن‬ ‫موحه‌ممه‌د عه‌باسی راهێنه‌ری یانه‌ی‬ ‫كه‌ربه‌ال‪ ،‬زۆر زیاتر روونده‌بێته‌و ‌ه كه‌‬ ‫ئه‌م رۆژهه‌اڵتی ناو ‌هڕاسته‌ی الی خۆمان‬ ‫زۆر زه‌وییه‌كی خراپ ‌ه بۆ تۆپی پێی و‬ ‫وا بڕوات هه‌رگیز نابینین له‌م واڵتانه‌دا‬ ‫سه‌وز بوون ب ‌ه خۆیه‌و ‌ه ببینێت‪.‬‬ ‫ل ‌ه واڵتانی پێشكه‌وتوو ل ‌ه تۆپی‬ ‫پێ و فیفا و یوفا هه‌موو شتێك‬ ‫ده‌ك�ه‌ن له‌پێناو پاك راگرتنی تۆپی‬ ‫پێ ل ‌ه بنه‌بڕكردنی ره‌گه‌رپه‌رستی و‬ ‫نه‌هێشتنی تووندوتیژی ل ‌ه یاریگادا‪.‬‬ ‫هۆكاری سه‌ره‌كیش بۆ به‌ده‌ستهێنانی‬ ‫ئامانجه‌كه‌یان‪ ،‬پشتبه‌ستن ‌ه به‌‬ ‫پ��ی��اوان��ی پ��ۆل��ی��س‪ ،‬ل���ه‌وێ پۆلیس‬ ‫رێگ ‌ه ل ‌ه تووندوتیژی ده‌گرێت له‌‬ ‫یاریگاكان و گه‌وره‌ترین رێوشوێنی‬ ‫ئه‌منی ده‌گرن ‌ه به‌ر له‌پێناو پاراستنی‬ ‫سه‌المه‌تیی یاریزانان و هاند ‌هران‪،‬‬

‫ب��ه‌اڵم لێر ‌ه پۆلیس خه‌ریكی لێدانن‬ ‫و هۆكارێكی سه‌ره‌كیی وروژان��دن��ی‬ ‫هاند ‌هرانن و هۆكارێكن بۆ تووندوتیژی و‬ ‫ئاژاوه‌نانه‌وه‌ی ناو یاریگا‪ .‬دواین قوربانیش‬ ‫ئه‌و ‌ه بوو ل ‌ه به‌غداد ژماره‌یه‌ك ل ‌ه پیاوانی‬

‫نیمار ئه‌ستێره‌ی جامی كیشوه‌ره‌كان بوو‬ ‫دوای كۆتایی هاتنی جامی كیشوه‌ره‌كان ل ‌ه به‌رازیل نیامر داسیڵڤا‬ ‫سه‌رجه‌م سه‌رنجه‌كانی به‌الی خۆیدا راكێشا‪ ،‬دوای سه‌ركردایه‌تی كردنی‬ ‫هه‌ڵبژارده‌كه‌ی بۆ نازناوه‌كه‌ و نیشاندانی ئاستێكی به‌رز‪.‬‬ ‫نیامر خه‌اڵتی باشرتین پاڵه‌وانێتییه‌كه‌ی پێبه‌خرشا و خه‌اڵتی‬ ‫گۆڵكاریش درایه‌ تۆرێسی هێرشبه‌ری ئیسپانیا و باشرتین گۆڵچیش‬ ‫درای ‌ه جۆلیۆ سیزاری گۆڵچی ب ‌هرازیل‪ ،‬ئیسپانیاش خه‌اڵتی پاكرتین‬ ‫یاریی پێبه‌خرشا‪.‬‬ ‫نیامر جگه‌ له‌وه‌ی باشرتین یاریزان بوو چوار گۆڵیشی تۆماركرد و‬ ‫به‌ دووه‌م گۆڵكاری خوله‌كه‌ ده‌ستنیشانكرا‪.‬‬

‫پۆلیس چوون ‌ه یاریگاو ‌ه بۆ یاریزانانی‬ ‫كه‌ربه‌ال و هه‌تا توانییان ل ‌ه یاریزانێكیان دا‪،‬‬ ‫پاشان كه‌وتن ‌ه گیانی راهێنه‌ر‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌یان‬ ‫لێدا پاش مانه‌وه‌ی بۆ ماوه‌ی هه‌فته‌یه‌ك‬ ‫ل ‌ه نه‌خۆشخانه‪ ،‬پزیشكه‌كان نه‌یانتوانی‬

‫گیانی رزگار بكه‌ن و ژیانی ل ‌ه ده‌ستدا‪.‬‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌كیش هه‌ی ‌ه ده‌ڵێت‪ :‬خوێ‬ ‫ده‌كرێت ‌ه چێشته‌و ‌ه بۆ ئ �ه‌وه‌ی بۆگه‌ن‬ ‫نه‌كات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و كاته‌ی ك ‌ه خوێیه‌كه‌‬ ‫خۆی بۆگه‌نی كرد‪ ،‬چی ده‌كرێت؟!‬

‫چه‌ند رۆژێكی تر چاره‌نووسی یه‌كالیی ده‌كاته‌وه‌‬ ‫دوای كۆتایی هاتنی یارییه‌كانی جامی كیشوه‌ره‌كان‬ ‫كه‌ كاڤانی تێیدا ئاستێكی به‌رزی پێشكه‌ش كرد‪ ،‬رایگه‌یاند‬ ‫له‌ ئێستادا پێویستی به‌ هه‌فته‌یه‌ك پشووه‌ پێش ئه‌وه‌ی و‬ ‫چاره‌نووسی خۆی له‌گه‌ڵ یانه‌ی ناپۆلی ئیتاڵی یه‌كال بكاته‌وه‌‬ ‫كاتێك گه‌ڕایه‌وه‌ بۆ ئه‌و واڵت �ه‌‪ ،‬كاڤانی وتیشی «نامه‌وێت‬ ‫له‌ ئێستادا هیچ شتێك بڵێم چوونكه‌ هه‌ر قسه‌یه‌كی من‬ ‫لێكدانه‌وه‌ی هه‌ڵه‌ی بۆ ده‌كرێت»‪.‬‬ ‫كاڤانی له‌الیه‌ن یانه‌كانی ری��اڵ مه‌درید و چێڵسی و‬ ‫مانچسته‌ر سیتییه‌وه‌ هه‌وڵی به‌ده‌ستهێنانی ده‌درێت‪.‬‬

‫ل���ه‌م واڵت����ه‌ی خ��ۆم��ان پ��ی��اوان��ی‬ ‫ع��ه‌س��ك��ه‌ری و پ��ل��ه‌ب��ااڵی ح��ی��زب‪،‬‬ ‫سه‌رۆكی یانه‌وه‌رشییه‌كانن‪ ،‬ل ‌ه ئه‌وروپا‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌نده‌كان و سه‌رمایه‌داره‌كان‬ ‫خزمه‌تی تۆپی پێ ده‌ك �ه‌ن‪ ،‬ب�ه‌اڵم لێره‌‬ ‫یانه‌كان ك ‌ه له‌الیه‌ن كۆمپانیاكانه‌و ‌ه وه‌ك‬ ‫پاسێكی هێڵه‌كان حساب بۆ یانه‌كان‬ ‫ده‌ك���ه‌ن و سپۆنسه‌رییه‌كی الوازی���ان‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ل ‌ه ب ‌هرامبه‌ردا ب ‌ه فشاری پیاوه‌‬ ‫عه‌سكه‌ری و حزبییه‌كان بودجه‌یه‌كی‬ ‫زه‌به‌الح دابینكراو ‌ه بۆ یانه‌كان‪ ،‬ل ‌ه كاتێكدا‬ ‫تۆپی پێی ئه‌ورپا جگ ‌ه له‌وه‌ی خزمه‌تی‬ ‫خۆیان و یاریزانه‌كانیان ده‌كه‌ن‪ ،‬باجێكی‬ ‫زۆریش ده‌ده‌ن ب ‌ه حكومه‌ت‪.‬‬ ‫كێ له‌و ‌ه به‌رپرسیار ‌ه به‌سه‌ر تۆپی‬ ‫پێی ئه‌م واڵته‌دا دێت؟ بڕواناكه‌م هیچ‬ ‫ك��ه‌س خ��ۆی ب � ‌ه به‌رپرسیار بزانێت‪.‬‬ ‫كه‌وات ‌ه تۆپی پێیه‌ك ك ‌ه بووەت ‌ه هۆی‬ ‫ركابه‌رییه‌كی ت��وون��دی حزبایه‌تی و‬ ‫شارچێتی‪ ،‬چی په‌یامێكی دۆستانه‌ی پێیه‌‬ ‫و چی سوودێك ده‌گه‌یه‌نێت ب ‌ه وه‌رزشی‬ ‫ئه‌م واڵته‌‪ ،‬ك ‌ه تۆپی پێ ئه‌و ‌ه درووشم و‬ ‫ناوه‌ڕۆكه‌كه‌یه‌تی؟!‬

‫ب�راده‌رێ��ك هه‌فته‌ی پێشوو ل ‌ه‬ ‫پایته‌ختی هه‌رێم ل ‌ه كاتی پرسیار‬ ‫لێ ك��ردمن��ان لێی ل �ه‌ب��اره‌ی خراپیی‬ ‫ئاستی یانه‌كه‌یان و ئه‌و ته‌نگژە‌ی‬ ‫تێی ك �ه‌وت��ووه‌‪ ،‬وت��ی «گ��ره‌و له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و ‌ه ده‌كه‌م ئه‌گه‌ر رۆناڵدۆ و میسی‬ ‫بهێنین یاریامن بۆ بكه‌ن‪ ،‬ناتوانین‬ ‫سه‌ربكه‌وینه‌و ‌ه ب��ۆ خولی نایابی‬ ‫كوردستان»‪ ،‬به‌و واتایه‌ی رێگه‌یان‬ ‫پێنادرێت بگه‌ڕێنه‌و ‌ه پل ‌ه نایاب‪.‬‬ ‫ئه‌و ‌ه دوو سێ منوونه‌ی بچووكه‌‬ ‫له‌وه‌ی ل ‌ه هه‌رێمی كوردستان و عێراق‬ ‫روو ده‌دات ل ‌ه تۆپی پێدا‪ ،‬ك ‌ه سه‌دان‬ ‫منوونه‌ی له‌و شێوه‌ی ‌ه هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم كه‌س‬ ‫به‌رپرسیار نییه‪ .‬منوونه‌ی زۆر كۆمیدی‬ ‫و س �ه‌ی��روس �ه‌م �ه‌ر ‌ه هه‌ی ‌ه ل �ه‌ب��اره‌ی‬ ‫تۆپی پێی ئه‌م هه‌رێمه‌وه‌‪ ،‬ب ‌ه جۆرێك‬ ‫په‌یوه‌ندیی ب ‌ه باڵی حزبه‌كانه‌و ‌ه هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم كه‌س به‌رپرسیار نیی ‌ه لێى‪ .‬تۆپی‬ ‫پێ و ئه‌م واڵت ‌ه زۆر دوورن له‌یه‌كه‌وه‌‪،‬‬ ‫چاره‌سه‌رێكیش نییه‌‪ ،‬ته‌نها ئه‌و ‌ه نه‌بێت‬ ‫وه‌رزش و تۆپی پێ جیابكرێنەو ‌ە له‌‬ ‫سیاسه‌ت ‌و حکومه‌ت‪.‬‬

‫تیاگۆ ئه‌لكانتارا بۆ مانچسته‌ر یونایتد‬ ‫یانه‌ی مانچسته‌ر یونایتدی ئینگلیزیی ته‌واو نزیك بۆته‌وه‌‬ ‫له‌ كڕینی تیاگۆ ئه‌لكانتارای یاریزانی هێڵی ناوه‌ندی یانه‌ی‬ ‫به‌رشه‌لۆنه‌ به‌رامبه‌ر هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی بۆنده‌كه‌ی له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫یانه‌ كه‌ته‌لۆنییه‌دا كه‌ بڕی ‪ 18‬ملیۆن یۆرۆیه‌‪.‬‬ ‫مانچسته‌ر یونایتد بڕێكی زۆری مووچه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫یاریزانه‌ی به‌رشه‌لۆنه‌ دیاریی كردووه‌ كه‌ سێ ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ ك ‌ه له‌ به‌رشه‌لۆنه‌ وه‌ریده‌گرێت‪ ،‬ئه‌و یاریزانه‌ش نایه‌وێت‬ ‫ل ‌ه یانه‌كه‌ی ئێستای به‌رده‌وام بێت به‌هۆی پشت پێنه‌به‌ستنی‬ ‫له‌الیه‌ن راهێنه‌ری یانه‌كه‌وه‌‪.‬‬

‫‪11‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)42‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/7/2‬ساڵی یەکەم‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫«په‌نجا ساڵێك پێش ئێستا‪ ،‬ل ‌ه الدێكان خزمایه‌تی و تێكه‌اڵوی‬ ‫زۆر به‌هێز بوو‪ ،‬دراوسێیه‌تیش زۆر گرنگ و به‌هێز و بایه‌خدار‬ ‫بوو‪ ،‬به‌اڵم ئێستا پێچه‌وانه‌بووه‌ته‌وه‌‪ .‬دراوسێیه‌تی جاران ب ‌ه‬ ‫شێوازێك بوو‪ ،‬گه‌ر هه‌فته‌یه‌كیش بڕۆیشتیتایه‌ بۆ سه‌فه‌ر یان‬ ‫هه‌ر شوێنێك و نه‌هاتیتایه‌ته‌وه‌‪ ،‬خه‌مت نه‌بوو‪ .‬جاران مندااڵن‬ ‫ته‌سلیمی دراوسێ ده‌كران‪ ،‬ئێستا گه‌وره‌ترین ڕووداوت‬ ‫لێ ده‌قه‌ومێت‪ ،‬دراوسێكه‌ت نایه‌ت به‌هاناته‌وه‌»‪ .‬ئه‌مان ‌ه‬ ‫وته‌ی ئه‌وڕه‌حمانی كاكه‌لییه‌‪ ،‬كه‌ ناسراوه‌ ب ‌ه مام ئه‌وڕه‌حمان‬ ‫قسه‌خۆش‪.‬‬ ‫ڕاپۆرت‪ :‬دڵشاد ساڵح‬

‫دراوسێی ئێستا و ڕابوردوو‬

‫ئیسالم ئه‌وه‌نده‌ باسی مافی دراوسێی كردووه‌‪ ،‬كه‌ پێغه‌مبه‌ر گومانی بردووه‌ میرات ببات‬ ‫بڕوا نه‌جمه‌دین ده‌ڵێت «بڕوابكه‌ن‬ ‫دراوس��ێ��م ه �ه‌ی �ه‌ ب �ه‌ب��ێ هیچ شتێك‬ ‫ڕووی��داب��ێ��ت‪ ،‬ی��ان م��ن هیچ شتێكم‬ ‫ك��ردب��ێ��ت‪ ،‬قسه‌م ل �ه‌گ �ه‌ڵ ن��اك��ات! به‌‬ ‫مه‌رجێك ئه‌و ناهه‌قییه‌ی ئه‌و كردویه‌تی‬ ‫به‌رامبه‌رم‪ ،‬من مبكردایه‪ ‌،‬ئێستا له‌سه‌ر‬ ‫ڕووی زه‌وی ن �ه‌ده‌ب��ووم»‪ .‬ئ�ه‌و ئاماژە‬ ‫به‌وه‌ش ده‌كات كه‌ «له‌ ساڵی ‪1996‬ە‌وه‌‬ ‫دراوس��ێ��ی ماڵێكین‪ ،‬تا ‪ 2003‬هه‌موو‬ ‫ئ��ێ��واره‌ی�ه‌ك ی��ان ش��ه‌وان ی��ان ع �ه‌رسان‬ ‫ده‌چووین بۆ ماڵی یه‌كرت‪ ،‬وه‌ك دوو ماڵی‬ ‫زۆر نزیك له‌ یه‌كرتیامن لێهاتووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دوای ‪ 2003‬ته‌نها جه‌ژنان ده‌چین بۆ‬ ‫ماڵی یه‌كرتی‪ ،‬ئه‌ویش ته‌نیا جه‌ژنه‌پیرۆزه‌‬ ‫له‌ یه‌كرت ده‌كه‌ین‪ ،‬ئیرت منداڵامن نه‌خۆش‬ ‫بێت‪ ،‬لێامن بقه‌ومێت‪ ،‬سه‌ر له‌ یه‌كرت‬ ‫ناده‌ین»‪ .‬له‌باره‌ی هۆكاره‌كه‌شیه‌وه‌‪ ،‬وتی‬

‫«ڕاستییه‌كه‌ی ئه‌وان نایه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ منیش‬ ‫ناڕۆم»‪.‬‬ ‫وه‌فا عه‌بدوڵاڵ‪ ،‬له‌ گێڕانه‌وه‌كه‌یدا‬ ‫ئاماژە به‌ كه‌سوكاری دراوسێكانیشیان‬ ‫ده‌ك���ات‪ ،‬وه‌ك ده‌ڵ��ێ��ت «چ �ه‌ن��د ساڵ‬ ‫دراوس��ێ��ی �ه‌ك�مان ه��ه‌ب��وو‪ ،‬ن��ه‌ك هه‌ر‬ ‫بووبووین به‌ خزم بۆ یه‌كرتی‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫س��ه‌ردان��ی م��اڵ��ی ب��را و م��ام و خاڵی‬ ‫ی�ه‌ك�تری��ش�مان ده‌ك����رد‪ ،‬شتێكامن لێ‬ ‫بقه‌ومایه‌‪ ،‬به‌ په‌له‌ ده‌ڕۆشتین به‌ ده‌م‬ ‫یه‌كرتییه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستا ته‌نانه‌ت ژماره‌‬ ‫مۆبایلی یه‌كرتیش نازانین و له‌ ڕێگا‬ ‫و بانیش ساڵو له‌ یه‌كرت ناكه‌ین‪ ،‬به‌بێ‬ ‫ڕوودان���ی هیچ ج��ۆره‌ ناخۆشییه‌ك له‌‬ ‫نێوامناندا»‪.‬‬ ‫ڕازی ع����ه‌ل����ی‪ ،‬ت����وێ����ژەری‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬له‌باره‌ی په‌یوه‌ندیی نێوان‬

‫دراوسێكانه‌وه‌‪ ،‬به‌ (به‌یان)ی ڕاگه‌یاند‬ ‫«ب �ه‌ ه��ۆی فراوانبوونی كۆمه‌ڵگه‌وه‌‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان زۆرب �ه‌ی ب�ه‌ره‌و الوازی‬ ‫چووه‌‪ ،‬له‌نێویشیاندا‪ ،‬په‌یوه‌ندیی نێوان‬ ‫هاوسێكان»‪ .‬ناوبراو ده‌شڵێت «خودی‬ ‫فراوانبوونی كۆمه‌ڵگه‌ش هۆكارێكه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی ژماره‌ی تاكه‌كان زیاد بكات‪ ،‬به‌‬ ‫زیادبوونی ژم��اره‌ی تاكه‌كانیش‪ ،‬تۆڕی‬ ‫په‌یوه‌ندیی فراوان ده‌بێت‪ .‬ئه‌و كه‌سانه‌ش‬ ‫ه �ه‌ری �ه‌ك �ه‌ی��ان ج��ۆرێ��ك ب��ی��رك��ردن�ه‌وه‌‬ ‫و تێڕوانینیان ه�ه‌ی�ه‌‪ ،‬ك�ه‌ واده‌ك���ات‬ ‫نزیكبوونه‌وه‌ی كه‌سه‌كان كه‌مرت بێت»‪.‬‬ ‫ئاینی پ��ی��رۆزی ئ��ی��س�لام‪ ،‬ك �ه‌ له‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی كوردیدا زۆرترین په‌یڕەوكاری‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬له‌باره‌ی دراوسێ‌ و مافه‌كانیه‌وه‌‬ ‫چه‌ندین ئایه‌ت و ف �ه‌رم��ووده‌ی باس‬ ‫ك��ردووه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت پێغه‌مبه‌ر (درودی‬

‫خوای له‌سه‌ر بێت) له‌ فه‌رمووده‌یه‌كدا‬ ‫ده‌فه‌رموێت «جوبره‌ئیل ئ�ه‌وه‌ن��ده‌ی‬ ‫له‌باره‌ی دراوسێوه‌ پێ ده‌گه‌یاندنم‪ ،‬تا ئه‌و‬ ‫ڕاده‌یه‌ی گومانم ده‌برد دراوسێ‌ به‌شی‬ ‫میرات ده‌بات»‪.‬‬ ‫ش��ادان عه‌بدولكه‌ریم‪ ،‬توێژەری‬ ‫ك��ۆم�ه‌اڵی�ه‌ت��ی‪ ،‬ڕای��گ�ه‌ی��ان��د «دراوس���ێ‬ ‫ی��ان ه�ه‌ن��دێ‌ خه‌ڵك ده‌ڵ��ێ��ن ه��اوم��اڵ‪،‬‬ ‫واته‌ ماڵه‌كانیان له‌پاڵ یه‌كرتیدان‪ ،‬یان‬ ‫به‌یه‌كه‌وه‌ن له‌ یه‌ك گه‌ڕەكدا‪ ،‬یان ته‌نیا‬ ‫دیوارێكیان له‌ نێواندایه‌‪ ،‬جاران له‌نێو‬ ‫كۆمه‌ڵگای ك��ورده‌واری��دا كه‌ زانست و‬ ‫زان��ی��اری وه‌ك ئ�ه‌م س �ه‌رده‌م �ه‌ی ئێستا‬ ‫له‌ پێشكه‌وتن و چڵه‌پۆپه‌دا نه‌بوو‪،‬‬ ‫مه‌به‌ستم سه‌د ساڵ له‌مه‌وبه‌ره‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫زانسته‌ی هه‌بوو‪ ،‬ته‌نیا له‌ مزگه‌وته‌كان‬ ‫بوو‪ ،‬له‌ ڕێگای مامۆستایانی ئایینییه‌وه‌‬

‫بوو ده‌درا به‌ گوێی خه‌ڵكدا»‪ .‬ناوبراویش‬ ‫باس له‌ ڕۆڵی ئایین ده‌ك��ات و ده‌ڵێت‬ ‫«ئاشكراشه‌ له‌ ئاینی پیرۆزی ئیسالمیشدا‬ ‫گرنگییه‌كی زۆر به‌ دراوس���ێ دراوه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ له‌نێو خه‌ڵكیشدا په‌یوه‌ندییه‌كی‬ ‫زۆر به‌هێز دروس��ت��ب��ووب��وو‪ ،‬س��ۆز و‬ ‫خۆشه‌ویستییه‌كی زۆر به‌تینیشیان هه‌بوو‬ ‫بۆ یه‌كرتی‪ .‬هه‌موو شه‌وێك له‌ ماڵی‬ ‫یه‌كرتی بوون و به‌ به‌رده‌وامی سه‌ردانی‬ ‫یه‌كرتیان ده‌كرد‪ .‬له‌ خۆشی و ناخۆشیی‬ ‫یه‌كرتیدا به‌شدار بوون‪ ،‬ته‌نانه‌ت كاتێك‬ ‫خواردنێكیان بكردایه‌‪ ،‬بۆ یه‌كرتیان ده‌برد‬ ‫و ناویشیان لێنابوو (كاساوسێ)‪ ،‬كاتێك‬ ‫ژنیان بۆ كوڕەكانیان بهێنایه‌‪ ،‬پرسیان به‌‬ ‫دراوسێكانیان ده‌كرد‪ ،‬یان كچێكیان بدایه‌‬ ‫به‌ شوو به‌ هه‌مان شێوه‌»‪ .‬ناوبراو پێی‬ ‫وایه‌ «به‌ تێپه‌ڕبوونی كات و سه‌رده‌م‪،‬‬

‫ئ �ه‌م په‌یوه‌ندییه‌ ب��ه‌ره‌و كاڵبوونه‌و ‌ه‬ ‫ڕۆیشت‪ .‬ئه‌وسا خه‌ڵك بۆ یه‌كرتی ده‌ژیا‪،‬‬ ‫ئێستا خه‌ڵك بۆ خۆی ده‌ژی‪ .‬ئێستاش‬ ‫له‌م سه‌رده‌می پێشكه‌وتنی زانست و‬ ‫زانیارییه‌دا‪ ،‬دراوسێیه‌تی زۆر ب�ه‌ره‌و‬ ‫كاڵبوونه‌وه‌ ده‌ڕوات‪ .‬ئێستا به‌ حوكمی‬ ‫ئه‌وه‌ی ئامێره‌كانی په‌یوه‌ندی زۆرن‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌ مۆبایل و كۆمپیوته‌ر و ئینته‌رنێت‪،‬‬ ‫خه‌ڵك زیاتر سه‌رقاڵی ئه‌و ئامێرانه‌یه‌‪ ،‬تا‬ ‫شتی تر وه‌ك له‌ سه‌ره‌تاوه‌ ئاماژەم بۆ‬ ‫شتێك كرد‪ ،‬ئه‌ویش ڕۆڵی مامۆستایانی‬ ‫ئاینییه‌‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌ چاكبوون له‌گه‌ڵ‬ ‫دراوسێ‪ ،‬ئێستاش مامۆستایان هه‌ر باس‬ ‫له‌ گرنگیی دراوسێ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم خه‌ڵكی‬ ‫ئه‌م سه‌رده‌مه‌ سۆز و خۆشه‌ویستیی بۆ‬ ‫كه‌سوكاری خۆی نه‌ماوه‌‪ ،‬نه‌خوازه‌ڵاڵ‬ ‫دراوسێ»‪.‬‬

‫گه‌نجێك‪ :‬جلی سوور نیشانەی پرسیاری زۆری له‌سه‌ره‌‬

‫پۆشینی جلوبه‌رگیش مانای كۆمه‌اڵیه‌تیی خۆی هه‌یه‌‬ ‫راپۆرت‪ :‬ئاراس ره‌فیق‬ ‫ج���ل���وب���ه‌رگ و ش��ێ��وازی‬ ‫جلله‌به‌ركردن‪ ،‬چ له‌ ڕووی ڕەنگ و‬ ‫شێوازی دورینیه‌وه‌‪ ،‬جێی قسه‌‬ ‫و باسه‌ و خه‌ڵكی گرنگییه‌كی‬ ‫زۆری پێده‌ده‌ن‪ .‬هه‌ركه‌سه‌‬ ‫و به‌پێی زه‌وق و سه‌لیقه‌‬ ‫و بیركردنه‌وه‌ی خۆی‬ ‫جل ده‌پۆشێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫زۆر ج��ار جۆرێك له‌‬ ‫بۆچوون له‌ كۆمه‌ڵگادا‬ ‫زی������ات������ر خ����ۆی‬ ‫ده‌نوێنێت و زۆربه‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵگا ده‌كاته‌‬ ‫ش��وێ��ن��ك��ه‌وت��ه‌ی‬ ‫خ��������ۆی‪ ،‬ی����ان‬ ‫ده‌ت��وان��ی��ن بڵێین‬ ‫ده‌بێته‌ نه‌ریتێك و‬ ‫ت��اك�ه‌ك��ان په‌یوه‌ست‬ ‫ده‌ب��ن پێیه‌وه‌‪ ،‬به‌بێ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی هه‌ندێكیان‬ ‫وی��س��ت��ی��ان ل �ه‌س �ه‌ری‬ ‫بێت‪ .‬بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌‬

‫چ �ه‌ن��د ب��ۆچ��وون��ێ��ك�مان وەرگ���رت���وو ‌ه‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ ئازادیی پۆشینی جلوبه‌رگ‬ ‫له‌ كۆمه‌ڵگای ئێمه‌دا‪.‬‬ ‫ناسك ج��ه‌الل‪ ،‬بۆ ئ�ه‌و مه‌به‌سته‌‬ ‫ده‌ڵ��ێ��ت «ه �ه‌م��وو هه‌ڵسوكه‌وت‬ ‫و ك���ردارێ���ك ك��ه‌ م���رۆڤ پێی‬ ‫هه‌ڵده‌ستێت‪ ،‬لێی به‌رپرسیاره‌‬ ‫و كاریگه‌ری له‌سه‌ر كه‌سایه‌تیی‬ ‫به‌جێده‌هێڵێت‪ .‬جلوبه‌رگیش به‌‬ ‫بۆچوونی من ده‌بێت ته‌مه‌ن‬ ‫و پێگه‌ی كۆمه‌اڵیه‌تيی تێدا‬ ‫ڕەچ��او بكرێت‪ ،‬بۆ وێنه‪‌:‬‬ ‫ناكرێت مامۆستایه‌كی‬ ‫ئ��ای��ن��ی ه�ه‌م��وو‬ ‫جلێك بپۆشێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ زۆر جار‬ ‫به‌پێی جلوبه‌رگ‬ ‫ب���ه‌رام���ب���ه‌ره‌ك���ه‌ت‬ ‫هه‌ڵسوكه‌وتت له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌كات»‪.‬‬ ‫ع��ی��رف��ان ڕەف��ی��ق‪،‬‬ ‫ل �ه‌وب��اره‌ی �ه‌وه‌ وت��ی «له‌م‬ ‫واڵته‌ی ئێمه‌دا هیچ شتێك‬ ‫ب��ه‌ دڵ���ی خ���ۆت نییه‌»‪.‬‬

‫جلوبه‌رگیش یه‌كێكه‌ له‌و شتانه‌ی دیسان‬ ‫ئازاد نین له‌ هه‌ڵبژاردنیدا‪ .‬له‌ قۆناغی‬ ‫گه‌نجیدا مرۆڤ زۆر بایه‌خ به‌ جلوبه‌رگ‬ ‫و شێوازی ڕێكپۆشی ده‌دات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌‬ ‫به‌و مانایه‌ نییه‌ تۆ بتوانیت سه‌رپێچيی‬ ‫كۆمه‌ڵگا و نه‌ریته‌كه‌ی بكه‌یت‪ .‬ئێستا‬ ‫ڕەنگی سوور یه‌كێكه‌ له‌و ڕەنگانه‌ی‬ ‫ل��ه‌ ڕووی س��ای��ك��ۆل��ۆژی��ي�ه‌وه‌‬ ‫خ��وێ��ن��دن��ه‌وه‌ی ج��وان��ی بۆ‬ ‫ناكرێت‪.‬‬ ‫ش‪ .‬ن ده‌ڵ����ێ����ت‬ ‫«ب��ی��رك��ردن �ه‌وه‌ی ئاینی الی‬ ‫ئێمه‌ زۆر زاڵ��ه‌‪ .‬سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ له‌به‌ركردنی جلوبه‌رگ‪،‬‬ ‫بڕواناكه‌م كه‌سێك هه‌بێت‬ ‫پێی خۆشنه‌بێت ئازاد بێت له‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی جلوبه‌رگدا به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ی خۆی ده‌یه‌وێت‪ .‬من‬ ‫ئێستا به‌تایبه‌تی كه‌ هاوینه‌‪،‬‬ ‫حه‌ز ده‌كه‌م جلێك له‌به‌ربكه‌م‪،‬‬ ‫ت��ه‌واو ته‌نك و ناسك بێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم خوێندنه‌وه‌ی زۆر خراپی‬ ‫ب��ۆ ده‌ك��رێ��ت‪ ،‬ل �ه‌ب �ه‌ر ئ �ه‌وه‌‬ ‫ناچارم به‌و شێوه‌یه‌ بكه‌م كه‌‬

‫جیا نه‌بم له‌ عامی خه‌ڵك»‪.‬‬ ‫كه‌لسوم جه‌بار وت��ی «زۆرج��ار‬ ‫جلوبه‌رگ ده‌رخ���ه‌ری كه‌سایه‌تیی‬ ‫مرۆڤه‌كانه‌‪ ،‬پێم وای �ه‌ ئ �ه‌وه‌ی له‌‬ ‫قورئانی پ��ی��رۆزدا ئ��ام��اژەی پێ‌‬ ‫كراوه‌‪ ،‬گونجاوترین هه‌ڵبژارده‌یه‌‬ ‫ب��ۆ م��رۆڤ��ه‌ك��ان‪ .‬به‌تایبه‌تی‬ ‫ئافره‌تان پێویسته‌ ڕەچاوی‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬نابێت چ��او له‌‬ ‫میله‌تانی تر بكه‌ین‬ ‫ك��ه‌ ب��ه‌ ت���ه‌واوی‬ ‫ت����ووش����ی ب �ێ‌‬ ‫ش��ه‌رع��ی��ی��ه‌ك��ی‬ ‫قورس بوون‌‪ ،‬ناتوانن‬ ‫ل��ه‌ گ��رف��ت �ه‌ك��ان ده‌رب����از‬ ‫ب�بن‪ .‬بۆیه‌ م��ن پێم وای�ه‌‬ ‫هه‌ركه‌سێك جلوبه‌رگێكی‬ ‫گونجاو له‌به‌ر بكات‪ ،‬زیاتر‬ ‫ب��اوه‌ڕی به‌ خۆی ده‌بێت‬ ‫و مرۆڤبوونی خۆی زیاتر‬ ‫ده‌رده‌خ���ات ل��ه‌وه‌ی كه‌‬ ‫ڕەگ����ه‌زه‌ك����ه‌ی پیشان‬ ‫بدات‪.‬‬ ‫ڕێ��ك�ه‌وت ئامانجی‬

‫گه‌نج وتی «من هه‌ر جلێكم ویستبێت‪،‬‬ ‫كڕیومه‌ و له‌به‌ریشم ك��ردووه‌‪ ،‬به‌ب ‌‬ ‫ێ‬ ‫ئه‌وه‌ی گوێ‌ به‌ كۆمه‌ڵگا بده‌م‪ .‬هه‌تا‬ ‫ئێستا كه‌سیش نه‌یوتووه‌ عه‌یبه‌یه‌‬ ‫بۆ ئه‌و جلوبه‌رگه‌ت له‌به‌ركردووه‌‪،‬‬ ‫پێم وای�ه‌ تاكه‌كان خۆیان ئه‌وه‌‬ ‫دروستده‌كه‌ن‪ .‬به‌ بۆچوونی من‬ ‫ته‌نها یه‌ك شت ڕەچاو بكرێت له‌‬ ‫كاتی جلكڕیندا‪ ،‬بزانرێت له‌گه‌ڵ‬ ‫ڕەنگی پێست و قیافه‌ی ئه‌و‬ ‫كه‌سه‌دا ده‌گونجێت یاخود‬ ‫نا»‪.‬‬ ‫«ه��ه‌ڵ��ب��ژاردن��ی‬ ‫جلوبه‌رگ ده‌رئه‌نجامی‬ ‫زه‌وق و سه‌لیقه‌ی‬ ‫هه‌موو تاكێكه‌‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫به‌ ت���ه‌واوی م��رۆڤ خۆی‬ ‫ئازاد بكات له‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫و له‌به‌ركردنیدا‪ ،‬نابێت‬ ‫هیچ ك��ات درۆ له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌سته‌كامناندا بكه‌ین‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌پێی حه‌زی خۆت‬ ‫بپۆشیت‪ ،‬دڵنیابه‌ زیاتر‬ ‫ئاسوده‌ ده‌بیت و دنیابینیت‬

‫بۆ ش��ێ��وازی هه‌ڵبژاردنی ژیانی‬ ‫ڕۆژان����ه‌ت ب �ه‌ه��ادارت��ر ده‌ب��ێ��ت‪.‬‬ ‫زیاتر ب��اوه‌ڕت به‌خۆت ده‌بێت»‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ بۆچوونی ڕزگار هه‌ورامی‬ ‫ب��وو‪ .‬ه �ه‌روه‌ه��ا وتیشی «به‌‬ ‫شێوه‌یه‌كی گشتی دوو جۆر‬ ‫پۆشین هه‌یه‌ له‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫ئ��ێ��م��ه‌دا‪ ،‬ج��ۆرێ��ك��ی��ان‬ ‫پۆشینی كورده‌وارییه‌‬ ‫و ئه‌وی تریش بیانی‪.‬‬ ‫ه��ه‌روه‌ه��ا له‌ناو‬ ‫ئ��اف��ره‌ت��ان��ی��ش��دا‬ ‫بااڵپۆشی هه‌یه‌ و‬ ‫غه‌یری بااڵپۆشی‪.‬‬ ‫من پێم وایه‌ به‌پێی‬ ‫ت �ه‌م �ه‌ن م���رۆڤ چۆن‬ ‫له‌ زۆرب��ه‌ی شته‌كاندا‬ ‫بۆچوونی گۆڕانكاریی‬ ‫ب����ه‌س����ه‌ردا دێ���ت‪،‬‬ ‫ئاواش له‌ له‌به‌ركردنی‬ ‫جلوبه‌رگدا ده‌گۆڕێت‪،‬‬ ‫چ له‌ ڕووی ڕەن��گ و‬ ‫چ له‌ ڕووی ستایلی‬ ‫دورینیه‌وه‌»‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)42‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/7/2‬ساڵی یەکەم‬

‫ كۆمه‌ڵناسیی‬ ‫ خۆمانە‬ ‫ڕایان عوسامن‬ ‫دەینووسێت‬

‫(كاتم نییه‌)كانی‬ ‫ئێمه‌‬ ‫كات پرسیاری یه‌كه‌می ژیانی‬ ‫ئه‌مڕۆیه‌‪ .‬هیچ شتێك نییه‌ وامان‬ ‫لێبكات بتوانین له‌ ده‌ره‌وه‌ی كاته‌وه‌‬ ‫بیر له‌ كرانی بكه‌ینه‌وه‌‪ .‬ئێمه‌ ئه‌مڕۆ‬ ‫هه‌موو شتێكامن له‌ بنه‌وه‌ په‌یوه‌سته‌‬ ‫به‌ كاته‌وه‌‪ .‬سه‌یر له‌وه‌دایه‌ كه‌ هێشتا‬ ‫ئێمه‌ نه‌چووینه‌ته‌ ناو ئاڵۆزیی‬ ‫ته‌واوی ژیانكردنی مۆدێرنیشه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم مۆدێرنه‌ پرسه‌ گه‌وره‌كانی‬ ‫خۆی و په‌رێشانییه‌كانیشی‬ ‫ڕاسته‌وخۆ ده‌گوازێته‌وه‌ بۆ سه‌رجه‌م‬ ‫كۆمه‌ڵگاكان‪ .‬ئه‌مڕۆ ئه‌مریكییه‌ك‬ ‫وه‌ك ئێمه‌ نییه‌ له‌ كاركردن و‬ ‫سه‌رقاڵبووندا‪ ،‬ڕەنگه‌ ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫چینی و ژاپۆنییه‌ك له‌ چوارچێوه‌ی‬ ‫كارگه‌ و مینیفاكتۆرێكدا بن‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ زیندانیش نه‌كرابین‪ ،‬كه‌چی‬ ‫پرسی په‌نگخواردنه‌وه‌ له‌ناو كات و‬ ‫خێرایی كاتیشدا‪ ،‬الی هه‌ردووکامن‬ ‫هه‌مان شت ده‌كه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ڕەنگه‌ بۆ ژیانكردنی ڕۆژئاوایی‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌كی ئاسایی بێت كه‌‬ ‫پرسی هه‌ره‌گه‌وره‌ی ڕۆژ‪ ،‬گرێدراوی‬ ‫كات بێت‪ ،‬به‌اڵم الی ئێمه‌ ئه‌م‬ ‫سه‌رقاڵبوونه‌ به‌ به‌تاڵیی ژیانه‌وه‪‌،‬‬ ‫ده‌بێت له‌ چییه‌وه‌ سه‌رهه‌ڵبدات؟‬ ‫ئه‌مڕۆ بۆ هه‌ناسه‌دانیش ئێمه‌‬ ‫مۆڵه‌ت له‌ كات وه‌رده‌گرین‪ ،‬له‌‬ ‫ژیانی ڕۆژانه‌دا گه‌وره‌ترین جار‬ ‫كات به‌كارده‌هێنین‪ ،‬هه‌موومان داوا‬ ‫ده‌كه‌ین كه‌ كاتژمێره‌كانی ڕۆژ زیاتر‬ ‫بنب‪ ،‬كه‌چی تاكه‌ ده‌سكه‌وتێكیشامن‬ ‫نییه‌ دڵی پێ خۆش بكه‌ین‪ ،‬كه‌‬ ‫النی كه‌م بتوانین وه‌ك به‌رهه‌م‬ ‫له‌ ئاڵۆزیی نێو كاتدا ته‌ماشای‬ ‫بكه‌ینه‌وه‌‪ .‬هه‌موومان له‌ تایپی‬ ‫(كاتم نییه‌)كانین‪ ،‬بێئه‌وه‌ی له‌‬ ‫كاتدا ده‌ستكه‌وتێكامن هه‌بێت‪ .‬به‌‬ ‫بیانووی نه‌بوونی كاته‌وه‌‪ ،‬به‌شداریی‬ ‫كۆمه‌ڵگامان كه‌مه‌‪ ،‬چوارچێوه‌ی‬ ‫تاكیی خۆشامن‌ به‌تاڵییه‌كی گه‌وره‌دا‬ ‫به‌سه‌ر ده‌به‌ین‪ .‬مرۆڤی كورد ده‌بوو‬ ‫پرسیاركردنی ده‌رباره‌ی كات له‌‬ ‫ئان و ساتی كه‌وتنه‌وه‌ی پێشهاته‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌كاندا له‌چاو نه‌ته‌وه‌كانی‬ ‫تر‪ ،‬تایبه‌مته‌ند بووایه‌‪ ،‬چونكه‌ كات‬ ‫مانای گه‌وره‌ی له‌ چاره‌نووسی ئه‌م‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌دا جێهێشتووه‌‪ .‬ده‌ست‬ ‫و په‌نجه‌ی كات به‌سه‌ر نه‌زمی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی و بوونی ئێمه‌وه‌ هێشتا‬ ‫دیاره‌‪ .‬به‌اڵم ئێمه‌ ته‌نیا شتێك كه‌‬ ‫نه‌مانكردووه‌‪ ،‬گه‌ڕانه‌وه‌ بووه‌ بۆ‬ ‫سوودوه‌رگرتن له‌ كات‪ .‬ژاپۆنییه‌كان‬ ‫ته‌نیا كاتیان ده‌ویست‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫هاوكێشه‌ی نه‌ته‌وه‌ییامن ته‌نیا و‬ ‫ته‌نیا له‌ كاتدا چاره‌سه‌ر ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئه‌ویش نه‌ك له‌و كۆمه‌ڵگایه‌ی‬ ‫كه‌ كاتیان بۆ یه‌كبینینی بێ‬ ‫ده‌سكه‌وت نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو كات له‌‬ ‫پێناو بیناكردنه‌وه‌دا‪ ،‬كات له‌ خزمه‌ت‬ ‫بیناكردنه‌وه‌ی دوای جه‌نگدا‪ .‬ئێمه‌‬ ‫هه‌موو كامتان نییه‌ و به‌رهه‌میشامن‬ ‫نییه‪ .‬ئه‌م بێ كاتییه‌ له‌سه‌ر ئاستی‬ ‫جڤاتییش به‌رهه‌می نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫هه‌موومان له‌ خزمه‌ت كوشتنی كاتدا‬ ‫مه‌كینه‌یه‌كی له‌كاركه‌وتووین‪ .‬كاتم‬ ‫نییه‌ تۆ ببینم‪ ،‬خۆشم با بووه‌ستێت!‬

‫هاوین وه‌رزی پشوو و ده‌رچوونی‬ ‫ماندووێتیی مێشك ‌ه بۆ ئه‌وانه‌ی ك ‌ه ماوه‌ی نۆ‬ ‫مانگ ل ‌ه قوتابخانه‌كاندا سه‌رقاڵی خوێندن‬ ‫ده‌بن‪ .‬له‌ واڵت ‌ه پێشكه‌وتووه‌كان ئه‌گه‌رچی‬ ‫كاتی پشوو ل ‌ه مانگێك زیاتر نییه‌‪ ،‬بۆ ئه‌و‬ ‫مانگه‌ش پڕۆگرامی تایبه‌ت ب ‌ه ڕاهێنان‬ ‫و په‌روه‌رده‌كردن دانراو ‌ه كه‌ ده‌بێت ‌ه‬ ‫هۆی چاالككردنی قوتابیان له‌ سه‌رجه‌م‬ ‫ئاسته‌كاندا‪ ،‬به‌اڵم الی ئێم ‌ه له‌ وه‌رزی‬ ‫پشووه‌كاندا‪ ،‬كۆاڵنه‌كان شوێنی یه‌كه‌می‬ ‫منداڵ و قوتابیانن و ناوه‌ندێك نییه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌ته‌و ‌ه بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ ته‌رخان‬ ‫كرابێت‪.‬‬

‫باوكێك‪ :‬سیستمی قوتابخانه‌شامن ته‌واو نییه‪ ‌،‬ئیرت چۆن بیر له‌ هاوین بكرێته‌وه‌‬

‫مندااڵن ل ‌ه هاویندا كۆاڵنه‌كان به‌رناده‌ن‬

‫راپۆرت‪ :‬ئاال شاره‌زووری‬

‫ئاشتی سه‌عید كه‌ دایكی سێ‌ منداڵه‌ و‬ ‫دوانیان قوتابین‪ ،‬وتی «وه‌رزی هاوین خۆی‬ ‫وه‌رزێكی ماندووكه‌ره‌ و گه‌رمیشه‌‪ ،‬مندااڵن‬ ‫شوێنێك نه‌بێت تیایدا په‌روه‌رده‌ بكرێن و‬ ‫په‌ره‌ به‌ تواناكانیان بدرێت‪ ،‬ناچار ده‌بن‬ ‫له‌ كۆاڵنه‌ گەرمەكاندا خه‌ریكی یاریكردن‬ ‫و به‌سه‌ربردنی كاتی خۆیان بن»‪ .‬ئاشتی‬ ‫ئه‌وه‌شی ڕوونكرده‌وه‌ «دایك و باوك ناتوانن‬ ‫ڕێگریی زۆر له‌ چ��وون �ه‌ده‌ره‌وه‌ی منداڵ‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬به‌مه‌ش تووشی كێشه‌یان ده‌كه‌ن»‪.‬‬ ‫رێبین خ��در‪ ،‬قوتابییه‌كی یه‌كه‌می‬ ‫پۆله‌كه‌ی خۆی ب��ووه‌‪ ،‬ده‌ڵێت «زۆرج��ار‬

‫به‌رنامه‌م هه‌یه‌ كه‌ وه‌رزی هاوین چی‬ ‫بكه‌م و چ��ی ن �ه‌ك �ه‌م‪ .‬ده‌چ��م�ه‌ خوولی‬ ‫زم��ان و كۆمپیوته‌ر و مۆسیقاشه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم مندااڵنی تر كه‌ ئ�ه‌و شوێنانه‌یان‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬ناچارن بێنه‌ كۆاڵنه‌كان و كاتی‬ ‫خۆیان له‌وێ‌ به‌سه‌رببه‌ن»‪ .‬ڕێبین وتیشی‬ ‫«پێویسته‌ ده‌سه‌اڵتدارانی ئه‌م واڵت�ه‌ له‌‬ ‫خه‌می داهاتوودا بن‪ ،‬كه‌ مندااڵنی ئێستا‬ ‫ئه‌و داهاتووه‌ن و خه‌میان بخۆن‪ ،‬به‌وه‌‬ ‫ده‌توانرێت ئاستی ڕۆشنبیری و كه‌سێتیی‬ ‫مندااڵن به‌رزبكرێته‌وه‌»‪.‬‬ ‫سومه‌ییه‌ ئه‌حمه‌د‪ ،‬نیگه‌رانه‌ له‌وه‌ی‬ ‫براكانی له‌ ماڵه‌وه‌ ده‌چنه‌ ده‌ره‌وه‌ و له‌به‌ر‬ ‫گه‌رمای هاوین نه‌خۆش ده‌ك���ه‌ون‪ .‬ئه‌و‬

‫وتی «به‌هۆی نه‌بوونی شوێنێكی گونجاوی‬ ‫پ��ه‌روه‌رده‌ك��ردن��ی م��ن��دااڵن �ه‌وه‌‪ ،‬ناچارن‬ ‫کاتەکانیان له‌به‌ر گه‌رمای هاوین و له‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ به‌سه‌ربه‌رن‪ ،‬ڕەنگه‌ نه‌خۆش بكه‌ون‬ ‫و له‌ ڕووی كه‌سێتیشه‌وه‌ زیانیان پێده‌گات»‪.‬‬ ‫ئاده‌م سه‌عید‪ ،‬خاوه‌نی دوو منداڵه‌ و‬ ‫پێی وایه‌ په‌راوێزخستنی منداڵ له‌ هاویندا‪،‬‬ ‫زیانێكی گ��ه‌وره‌ی ب �ه‌دواوه‌ی �ه‌‪ .‬دای��ك و‬ ‫ب��اوك ئه‌گه‌ر سیسته‌مێكی په‌روه‌رده‌یی‬ ‫و ڕاهێنانی هاوینه‌ هه‌بێت‪ ،‬له‌ ڕووی‬ ‫داراییشه‌وه‌ یارمه‌تیی ده‌ده‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫هه‌موو كاته‌ زۆره‌ كه‌ منداڵ هیچ شتێك‬ ‫فێرنه‌كرێت و له‌ كۆاڵنه‌كان مبێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاده‌م وتیشی «كۆنرتۆڵكردنی منداڵیش له‌‬

‫ماڵه‌وه‌ ئه‌سته‌مه‌‪ ،‬چونكه‌ بێزار و بێتاقه‌ت‬ ‫ده‌بێت»‪.‬‬ ‫ك��اوه‌ ئه‌حمه‌د‪ ،‬باسی ل�ه‌وه‌ كرد كه‌‬ ‫سیسته‌می هێنانه‌وه‌ی منداڵ بۆ چاالكیی‬ ‫قوتابخانه‌كان و به‌هێزكردنی كه‌سێتییان‬ ‫له‌ واڵت �ه‌ دراوسێكانیشامن ه �ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كۆمه‌ڵگای ئێمه‌ و سیستمی په‌روه‌رده‌ییامن‬ ‫هێشتا نه‌گه‌یشتووه‌ته‌ ئاستێك بتوانێت بیر‬ ‫له‌ هاوینیش بكرێته‌وه‌‪ .‬كاوه‌ باسی له‌وه‌ش‬ ‫كرد كه‌ «خوێندنی قوتابخانه‌شامن هێشتا‬ ‫پێشكه‌وتنی وای به‌ خۆیه‌وه‌ نه‌بینیوه‌ كه‌‬ ‫جێگای دڵخۆشی بێت»‪.‬‬ ‫فه‌رحان تاهیر‪ ،‬ئه‌ندام و ڕاهێنه‌ری‬ ‫رێكخراوێكی مندااڵنه‌‪ ،‬ل�ه‌وب��اره‌ی�ه‌وه‌‬

‫ده‌ڵێت «پشووی هاوین مانای دابڕانی‬ ‫ته‌واوه‌تیی منداڵ له‌ په‌روه‌رده‌ و فێركردن‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ده‌بێت بیر له‌وه‌ بكرێته‌وه‌ له‌‬ ‫هاوینیشدا سیستمی گه‌شه‌پێدانی زانیاری‬ ‫و كه‌سێتیی م��ن��دااڵن په‌ره‌پێبدرێت»‪.‬‬ ‫فه‌رحان باسی له‌وه‌ش كرد «له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌ واڵته‌ پێشكه‌وتووه‌كان ئه‌مه‌ هه‌ر به‌‬ ‫منداڵی ك��اری له‌سه‌ر ك��راوه‌ و م��اوه‌ی‬ ‫پشووش له‌ مانگێك تێپه‌ڕ ناكات‪ ،‬مندااڵن‬ ‫ده‌توانن داهاتوویه‌كی باش بن بۆ واڵت و‬ ‫ماندوونه‌ناس بن‪ .‬ئه‌گه‌ر ئه‌م سیستمه‌ی‬ ‫ئێستا جێبه‌جێ‌ بكرێت‪ ،‬ڕەنگه‌ قورس‬ ‫بێت‪ ،‬به‌اڵم ناشبێت له‌ وه‌رزێكدا منداڵ‬ ‫به‌ ته‌واوی له‌ په‌روه‌رده‌كردن داببڕدرێت»‪.‬‬

‫عادل كۆچه‌ری‪ ،‬به‌رپرسی ڕێكخراوی مندااڵنی دێكانی كوردستان بۆ به‌یان‪:‬‬

‫مندااڵن له‌به‌رئه‌وه‌ی ناتوانن ده‌نگ بده‌ن‪ ،‬گرنگییان پێنادرێت‬ ‫دیدار‪ :‬ڕەزا هه‌ورامی‬ ‫پ ‌هراوێزخستنی مندااڵنی گونده‌كان‬ ‫وه‌ك به‌شێكی تری چینه‌كانی كۆمه‌ڵگا‪،‬‬ ‫ئه‌و جیاوازیی ‌ه به‌رچاو ‌ه تۆخرتده‌كاته‌وه‌‬ ‫ك � ‌ه ح��ك��وم�ه‌ت ل � ‌ه ب �ه‌رن��ام � ‌ه و پ���رۆژەی‬ ‫بنیادنانه‌وه‌ی خۆیدا له‌به‌رچاوی گرتووه‌‪.‬‬ ‫مندااڵنی گونده‌كان ب���ه‌رده‌وام ب ‌ه هۆی‬ ‫گرنگیپێنه‌دانی وه‌ك پێویستی حكومه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ل ‌ه ڕووی هۆشیاری و پێشكه‌وتنی سه‌رجه‌م‬ ‫ئاست ‌ه تاكی و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كاندا له‌دواترن‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش وایكردوو ‌ه جیاوازیی مندااڵنی شار‬ ‫و گوند به‌رده‌وام ڕوو ل ‌ه هه‌ڵكشان بێت‪ .‬له‌‬ ‫كاردانه‌وه‌ی ئه‌م جیاوازیی ‌ه و هه‌ستكردن به‌‬ ‫ڕاگرتنی بااڵنس بۆ ئه‌م جیاوازیی ‌ه به‌رچاوانه‌‪،‬‬ ‫چه‌ندین ڕێكخراو و ده‌سته‌ی پشتگیریكردنی‬ ‫مندااڵنی ناوچ ‌ه دووره‌ده‌سته‌كان په‌یدابوون‪.‬‬ ‫یه‌كێك ل �ه‌و ڕێ��ك��خ�راوان�ه‌ش‪ ،‬ڕێكخراوی‬ ‫مندااڵنی دێكانی كوردستانه‌‪ ،‬ك ‌ه (به‌یان)‬ ‫گفتوگۆی لەگەڵ ع��ادل محه‌مه‌د (ع��ادل‬ ‫كۆچه‌ری)‪ ،‬به‌رپرسی ڕێكخراوه‌كه‌ى كردووه‌‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ڕێكخراوی مندااڵنی دێكانی‬ ‫كوردستان بۆ؟‬ ‫عادل كۆچه‌ری‪ :‬بوونی ئه‌م ڕێكخراوه‌‬ ‫ته‌نیا ئامانجی خزمه‌تكردن ‌ه ب ‌ه منداڵی‬ ‫ناوچ ‌ه پ � ‌هراوێ��زخ �راوه‌ك��ان‪ ،‬ڕێكخراوێك‬ ‫ك ‌ه بتوانێت ب ‌ه مانا خزمه‌ت بكات‪ .‬كه‌‬ ‫سه‌یری واقیع ده‌كه‌یت‪ ،‬ڕێكخراو له‌سه‌ر‬ ‫ئاستی شاره‌كان زۆرن بۆ مندااڵن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نه‌بوو ‌ه ك ‌ه تایبه‌ت بێت ب ‌ه گوند و ناوچه‌‬ ‫دووره‌ده‌سته‌كان‪ .‬هه‌روه‌ها له‌به‌ر ئه‌وه‌ش‬ ‫ك ‌ه و ‌هزاره‌تی ڕۆشنبیری غیابێكی گه‌وره‌ی له‌‬

‫ق ‌هزا و ناحیه‌كانیش هه‌یه‌‪ ،‬ئێم ‌ه بیرمان له‌م‬ ‫ڕێكخراو ‌ه كرده‌و ‌ه ك ‌ه چاالكییه‌كانی تایبه‌ت‬ ‫بكرێت ب ‌ه گوند و ق ‌هزا و ناحیه‌كانیش‪.‬‬ ‫ب�ه‌ی��ان‪ :‬په‌راوێزخستنێك هه‌یه‌ له‌‬ ‫گرنگیپێدانی مندااڵنی گونده‌كان و ئه‌و‬ ‫به‌رنامه‌ و پڕۆگرامه‌ هاوینانه‌ش هیچیان‬ ‫مندااڵنی گونده‌كان ناگرنه‌وه‌‪ ،‬هۆكه‌ی‬ ‫دووره‌ده‌ستییه‌ یاخود چیرته‌؟‬ ‫عادل كۆچه‌ری‪ :‬ئه‌م پ ‌هراوێزكه‌وتنه‌‬ ‫یه‌كه‌م ج��ار په‌یوه‌ندیی ب ‌ه نائاماده‌یی‬ ‫خه‌ڵكی نوخب ‌ه و ڕۆشنبیری ئه‌م ناوچانه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند حكومه‌ت هۆی یه‌كه‌می‬ ‫ئه‌م جیاوازی خستنه‌وه‌یه‌‪ .‬نوخبه‌كانی ق ‌هزا‬ ‫و ناحیه‌كان نه‌یانتوانیو ‌ه فشار بخه‌ن ‌ه سه‌ر‬ ‫حكومه‌ت بۆ كردنه‌وه‌ی خانه‌ی فه‌رهه‌نگی‬ ‫و ڕۆشنبیریی مندااڵن‪ ،‬ل ‌ه شار ئه‌گه‌ر بچیته‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬خانه‌ی ڕۆشنبیریی مندااڵن زۆر‬ ‫كه‌م ‌ه یان هه‌ر نییه‌‪ .‬حكومه‌تیش نه‌بووه‌ته‌‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌كی گرنگ بۆی ك ‌ه بیر ل ‌ه مندااڵنی‬ ‫گونده‌كان بكاته‌وه‌‪ .‬هه‌موو ئه‌مان ‌ه هۆی ئه‌م‬ ‫پ ‌هراوێزكه‌وتنه‌ن‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ئه‌و پرۆژە و به‌رنامانه‌ كامانه‌ن‬ ‫كه‌ له‌ ڕێگه‌ی ئێوه‌وه‌ بۆ هاوسه‌نگكردنه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌م جیاوازییه‌ به‌رچاوه‌ و بۆ خزمه‌تكردنی‬ ‫مندااڵنی گونده‌كان له‌به‌رچاوگیراون؟‬ ‫ع��ادل ك��ۆچ�ه‌ری‪ :‬وه‌ك پ��رۆژە‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫شتی زۆرم��ان هه‌ی ‌ه ك ‌ه بیانخه‌ین ‌ه بواری‬ ‫جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم دیسانه‌و ‌ه كێشه‌ی‬ ‫هاوكاریكردن و سه‌پۆرتكردمنان هه‌یه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫بتوانین سااڵن ‌ه سه‌رجه‌م مندااڵنی گونده‌كان‬ ‫به‌سه‌ربكه‌ینه‌و ‌ه ب ‌ه دیاری و هاندان‪ ،‬ده‌بێته‌‬ ‫ه��ۆی په‌كنه‌كه‌وتنی ب���واری خوێندن و‬

‫خوێنده‌وارییان‪ .‬ئه‌گه‌ر فیستیڤاڵی شانۆیی بۆ‬ ‫ق ‌هزا و ناحیه‌كان بكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬ل ‌ه توانادا ده‌بێت‬ ‫ڕێژەی هاندان و خوێندنی هونه‌ره‌جوانه‌كان‬ ‫له‌و شوێنانه‌دا به‌رزبكه‌ینه‌وه‌‪ .‬به‌رزكردنه‌وه‌ی‬ ‫هۆشیاریی مندااڵنیان‪ ،‬هه‌روه‌ها گه‌شتكردن‬ ‫ب ‌ه مندااڵنی ئ�ه‌و ناوچان ‌ه بۆ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫خۆیان‪ ،‬جیهانبینی و خه‌یاڵیان فراوان ده‌كات‬ ‫ك ‌ه ئه‌مان ‌ه به‌شێكن ل ‌ه كار و چاالكی و‬ ‫پڕۆژەكانی ئێمه‌‪ .‬له‌گه‌ڵ هه‌موو الیه‌نێكیش‬ ‫په‌یوه‌ندی ده‌گرین ك ‌ه بتوانێت بۆ ئه‌م‬ ‫ئامانجان ‌ه هاوكاریامن بكات‪.‬‬ ‫ب�ه‌ی��ان‪ :‬ژیانكردنی ن��او گونده‌كان‬ ‫له‌مڕۆدا مه‌ترسیی له‌سه‌ره‌ و خه‌ڵك ڕوو‬ ‫ده‌كاته‌ شاره‌كان‪ ،‬كاركردن له‌سه‌ر مندااڵنی‬ ‫ئ �ه‌و ناوچانه‌ وه‌ك به‌شێك له‌ پرۆسه‌ی‬ ‫ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ و جێگیربوونی ژیانی دێكان‬ ‫ته‌ماشا ده‌كرێت‪ ،‬ئێوه‌ چیتان له‌مباره‌یه‌وه‌‬ ‫ئه‌نجامداوه‌؟‬ ‫عادل كۆچه‌ری‪ :‬ئێم ‌ه بڕوامان به‌وه‌‬ ‫هه‌ی ‌ه ك ‌ه ئاستی خوێنده‌واری و گه‌شه‌ی‬ ‫زانست له‌و ناوچان ‌ه هۆیه‌كی بنه‌ڕەتیی ‌ه بۆ‬ ‫مانه‌و ‌ه و جێگیربوونی ژیانی گونده‌كان‪،‬‬ ‫ئ �ه‌وی��ش ب � ‌ه ك���ردن���ه‌وه‌ی قوتابخان ‌ه و‬ ‫پێداویستیی ‌ه سه‌ره‌كییه‌كانی ژیان له‌و ناوچه‌‬ ‫دووره‌ده‌ستانه‌دا‪ ،‬ئێم ‌ه ل ‌ه هه‌وڵداین كه‌‬ ‫مندااڵنی ئه‌م شوێنان ‌ه ڕابهێنین بیر له‌وه‌‬ ‫بكه‌نه‌و ‌ه ك ‌ه به‌رده‌وام بن له‌سه‌ر خوێندن و‬ ‫نانی بڕوانام ‌ه بخۆن‪ ،‬نه‌ك چه‌ك و بواره‌كانی‬ ‫تر‪ ،‬ئه‌مه‌ش ڕەنگ ‌ه ب ‌ه ته‌نیا ڕێكخراوێك‬ ‫ق��ورس بێت‪ .‬ئێم ‌ه ل ‌ه به‌رپرسیارێتییه‌كی‬ ‫گه‌وره‌داین‪ ،‬گونده‌كان زۆر پ ‌هراوێزخراون‬ ‫و ئه‌ركی ئێمه‌ش ده‌بێت ك ‌ه ل ‌ه سه‌ره‌تاوه‌‬

‫ده‌ستپێبكه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬هیچ پرۆژە و به‌رنامه‌یه‌ك نیی ‌ه‬ ‫كه‌ هاوینان مندااڵنی گونده‌كان پێوه‌ی‬ ‫سه‌رقاڵ بن و سوودی بۆیان هه‌بێت‪ ،‬ئێوه‌‬ ‫پرۆژەی هاوینه‌تان نییه‌ بۆ ئه‌و بواره‌؟‬ ‫ع����ادل ك���ۆچ���ه‌ری‪ :‬ه��ه‌م��وو ئ �ه‌و‬ ‫بیرۆكانه‌مان هه‌ی ‌ه و له‌به‌ر ئ �ه‌وه‌ش كه‌‬ ‫نوێین‪ ،‬جێبه‌جێكردنیان ل ‌ه ئێستادا قورسرته‌‪،‬‬ ‫چونك ‌ه سه‌رجه‌م گونده‌كان له‌مڕووه‌وه‌‬ ‫گرفتی گه‌وره‌یان هه‌یه‌‪ .‬به‌اڵم ل ‌ه هه‌وڵداین‬

‫ل � ‌ه دوورت���ری���ن گ��ون��دی ك��وردس��ت��ان�ه‌و ‌ه‬ ‫ده‌ستبه‌كار بین بۆ خزمه‌تكردنی مندااڵنی‬ ‫ئه‌و ناوچانه‌‪ .‬هه‌وڵ ده‌ده‌ین ڕێكخراوه‌كه‌‬ ‫شتێكی ته‌قلیدی نه‌بێت‪ ،‬ته‌نیا چاالكی‬ ‫نه‌بێت له‌پێناو چاالكیدا‪ ،‬به‌ڵكو پڕۆژە بێت‬ ‫له‌پێناو گۆڕانكاری لە ڕەوشی گونده‌كاندا‪.‬‬ ‫به‌داخه‌و ‌ه ئه‌مڕۆ چونك ‌ه مندااڵن ناتوانن‬ ‫ده‌نگ بده‌ن و فشار دروستبكه‌ن‪ ،‬گرنگی‬ ‫ئه‌وتۆیان نیی ‌ه و جێگه‌ی بایه‌خ نین‪ .‬ئێمه‌‬ ‫ده‌بێت ئه‌م تێگه‌یشتن ‌ه بگۆڕین‪.‬‬

‫‪13‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)42‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/7/2‬ساڵی یەکەم‬

‫‪birura_bayan@yahoo.com‬‬

‫ڕوانین‬

‫بارمنیدس‪ ،‬یه‌كێتیی بوون‬ ‫)‪(8‬‬ ‫د‪ .‬سه‌باح به‌رزنجی *‬

‫««‬

‫گوزاره‌ی‬ ‫به‌ناوبانگی‬ ‫بارمنیدس ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ بوون هه‌یه‌ و‬ ‫نه‌بوون نییه‌‬

‫چ��رۆك��ان��ی ب��ی��رۆك �ه‌ی یه‌كێتیی‬ ‫بوون (وحدة‌ الوجود) ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌كزینۆفانی ئیلیایی‪ .‬ئیلیا شارێك بووه‌‬ ‫له‌ باشووری ئیتالیا‪ ،‬بیردۆزه‌ی سه‌ره‌كیی‬ ‫ئه‌و بریتیبوو له‌ به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی‬ ‫هه‌موو ئه‌و بیرۆكانه‌ی كه‌ خواوه‌نده‌كان‬ ‫وه‌كو جه‌سته‌ نیشان ده‌ده‌ن‪ .‬واته‌ به‌‬ ‫پێچه‌وانه‌ی هۆمیرۆس و هزیۆد بیری‬ ‫ده‌كرده‌وه‪ .‬بڕوای به‌ خودایه‌كی تاك و‬ ‫ته‌نها هه‌بوو كه‌ به‌ هیچ شێوه‌یه‌ك له‌‬ ‫خواوه‌نده‌ ئه‌فسانه‌ییه‌كان و خه‌ڵكی‬ ‫ناچێت‪ ،‬نه‌ له‌ شێوه‌‪ ،‬نه‌ له‌ خه‌سڵه‌ت و‬ ‫نه‌ له‌ بیر و هزر‪.‬‬ ‫قوتابخانه‌ی ئیلیایی له‌سه‌ر ده‌ستی‬ ‫بارمنیدس (‪ 470-540‬پ‪.‬ز) به‌ ته‌واوی‬ ‫دامه‌زرا‪ ،‬كه‌ بووه‌ خاوه‌نی فه‌لسه‌فه‌یه‌كی‬ ‫تایبه‌ت له‌ به‌رامبه‌ر فه‌لسه‌فه‌كانی‬ ‫دیكه‪ .‬فه‌لسه‌فه‌یه‌ك كه‌ قسه‌ی له‌سه‌ر‬ ‫بوونی ره‌ها (الوجود املطلق) كرد و وتی‬

‫«بوون ئه‌م خه‌سڵه‌تانه‌ی هه‌یه‌‪ ،‬نه‌گۆڕە‪،‬‬ ‫جێگیره‌‪ ،‬گشتییه‌‪ ،‬نه‌بزووتووه‌‪ ،‬ناكه‌وێت ‌ه‬ ‫ژێ��ر كاریگه‌ریی ك��ات‪ ،‬یه‌كپارچه‌ و‬ ‫ب��ه‌رده‌وام��ه‌»‪ .‬گ���وزاره‌ی به‌ناوبانگی‬ ‫بارمنیدس له‌مباره‌وه‪ ،‬ئه‌مه‌یه‌ كه‌ بوون‬ ‫هه‌یه‌ و نه‌بوون نییه‌‪.‬‬ ‫له‌ كاردانه‌وه‌ی فێرگه‌ی ئه‌یۆنیایی‬ ‫ك �ه‌ ده‌ی��ان��وی��س��ت ه �ه‌م��وو رسوش��ت‬ ‫بگێڕنه‌وه‌ بۆ یه‌ك ره‌گ �ه‌ز‪ ،‬یه‌ك شت‪،‬‬ ‫ئه‌مان ده‌یانوت‪ :‬جیهان خۆی یه‌ك شته‌ و‬ ‫یه‌ك رسوشتی نه‌گۆڕی هه‌یه‌‪ .‬بارمنیدس‬ ‫كتێبێكی نووسی له‌باره‌ی رسوشته‌وه‌‪،‬‬ ‫تیایدا باسی دوو بابه‌تی كرد‪ .‬یه‌كه‌م‪:‬‬ ‫حه‌قیقه‌ت‪ ،‬له‌باره‌یه‌وه‌ وتی‪ :‬حه‌قیقه‌ت‬ ‫نه‌گۆڕە و عه‌قڵ په‌ی پێ ده‌بات‪ .‬دووه‌م‪:‬‬ ‫گومان‪ ،‬واته‌ زانستی رسوشتی كه‌ پشت‬ ‫به‌ رواڵه‌تی هه‌ستپێكراو ده‌به‌ستێت‪.‬‬ ‫له‌م روانگه‌وه‌ ئه‌و هیچ بایه‌خێكی به‌‬ ‫زانراوه‌ هه‌ستپێكراوه‌كان نه‌دا و ته‌نها‬

‫ب��ڕوای به‌ یه‌قینی فه‌لسه‌فی هه‌بوو‪.‬‬ ‫پێی وابوو هه‌سته‌كان فێڵامن لێده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫هه‌ر بۆیه‌ رواڵه‌ت و دیارده‌كان ساخته‌‬ ‫و بێبایه‌خن‪.‬‬ ‫كاتێك دێینه‌ سه‌ر هه‌ڵسه‌نگاندنی‬ ‫ئ �ه‌م بۆچوونه‌ س �ه‌ب��اره‌ت ب�ه‌ ب��وون‪،‬‬ ‫هه‌ست ده‌كه‌ین بۆچوونێكی زۆر ورد‬ ‫و جه‌وهه‌رییه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر مه‌به‌ست‬ ‫له‌ بوون ئه‌و چه‌مكه‌ بێت كه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌ عه‌ده‌م دایده‌نێین‪ ،‬ئه‌وا بوون هه‌ر‬ ‫بوونه‌ و هیچ جیاوازییه‌كی راسته‌قینه‌‬ ‫له‌ناو مه‌وجوودات نابینین‪.‬‬ ‫له‌ روویه‌كی ت��ره‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ویستی‬ ‫جیاكاری له‌ نێوان مه‌عریفه‌ و نه‌زانین‬ ‫بكات‪ .‬بۆیه‌ وتی مه‌عریفه‌ بریتییه‌ له‌‬ ‫ده‌ستكه‌وته‌كانی عه‌قڵ و به‌س‪ .‬له پاش‬ ‫ئه‌مه‌ و له‌مه‌ خوارتر‪ ،‬ئه‌گه‌ر ده‌ستكه‌وتی‬ ‫هه‌سته‌كانی مرۆڤ بێت‪ ،‬شایسته‌ نییه‌‬ ‫ناوی مه‌عریفه‌ بێت‪.‬‬

‫دوای ب��ارم��ن��ی��دس‪ ،‬به‌هیزترین‬ ‫كه‌سێك كه‌ توانیبێتی داكۆكیی لێ بكات‪،‬‬ ‫زینۆنی ئیلیایی شاگردی بوو‪ .‬كه‌ كۆمه‌ڵه‌‬ ‫به‌ڵگه‌یه‌كی هێنایه‌وه‌ بۆ ره‌تكردنه‌وه‌ی‬ ‫ه �ه‌ر جموجوڵ و بزووتنێك‪ .‬كه‌ له‌‬ ‫سه‌ده‌كانی پێشوودا زۆر ناوبانگیان‬ ‫هه‌بوو‪ .‬به‌ناوی به‌ڵگه‌كانی زینۆن‪.‬‬ ‫پ��وخ��ت �ه‌ی ب�ه‌ڵ��گ�ه‌ك��ان��ی زی��ن��ۆن‬ ‫ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬كه‌ مادام بۆ بڕینی بێكۆتایی‬ ‫شوێن پێویستامن به‌ بێكۆتایی كات‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬كه‌واته‌ نابێ هیچ تیرێك بدات‬ ‫ل �ه‌ ئ��ام��ان��ج�ه‌ك�ه‌ی‪ ،‬ه��ه‌روه‌ه��ا هیچ‬ ‫وه‌رزشوانێكی راك��ردن له‌ كێربكێدا له‌‬ ‫كیسه‌ڵێك بباته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ عیباره‌تێكی تر‪ ،‬كاتێك تیرێك‬ ‫ده‌گرینه‌ نیشانه‌یه‌ك كه‌ هه‌ڵوارساوه‌ به‌‬ ‫دیوارێكدا‪ ،‬ده‌بینین له‌ ماوه‌یه‌كی زۆر‬ ‫كورتدا ده‌گاته‌ ئامانجه‌كه‌‪ ،‬له‌ حاڵێكدا له‌‬ ‫نێوان كه‌سه‌كه‌ و دیواره‌كه‌دا بێكۆتایی‬

‫خاڵ و دووری هه‌یه‌ و بۆ بڕینی ئه‌و‬ ‫بێكۆتاییه‌ پێویستامن به‌ بێكۆتایی‬ ‫كات هه‌یه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی بۆ هه‌ر خاڵێك‬ ‫و دوورییه‌ك ساتێكامن هه‌بێ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ رووی لۆجیكه‌وه‌ ئه‌مه‌ مومكین‬ ‫نییه‌‪ ،‬چونكه‌ بێنیهایه‌ت خاڵ و جوغز‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ بۆ هه‌ریه‌كێكیان ساتێك‬ ‫پێویسته‌‪ ،‬كه‌واته‌ به‌م پێیه‌ بێت‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی تیره‌كه‌ بدات له‌ ئامانجه‌كه‌ی‪،‬‬ ‫ده‌بێت بێژماره‌ كامتان هه‌بێت‪.‬‬ ‫كه‌واته‌ له‌گه‌ڵ بوونی ئه‌م سه‌ملێرناوه‌‬ ‫ئه‌ندازه‌ییانه‌دا‪ ،‬هیچ پاساوێكامن‬ ‫بۆ چاوه‌كامنان نامێنێت كه‌ بۆچی‬ ‫ت��ی��ره‌ك�ه‌ ئامانجه‌كه‌ ده‌پێكێت‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ی چاوی خۆمان به‌ درۆ‬ ‫بخه‌ینه‌وه‌‪ .‬كه‌ ئه‌مه‌ش له‌ڕاستیدا زۆر‬ ‫قورس و دژواره‌‪.‬‬ ‫هەفتانە د‪ .‬سەباح دەینووسێت‬

‫سیاسه‌تمه‌دارانی كورد‪ ،‬با وه‌كو میسرمان لێ‌ نه‌قه‌ومێت‬ ‫««‬

‫د‪ .‬محه‌ممه‌د به‌رزنجی‬

‫هه‌موو میلله‌تان چه‌ند سیفه‌تێكی‬ ‫هاوبه‌شیان هه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ هه‌موو‬ ‫مرۆڤن‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ نابێت خۆمان به‌ زلرت‬ ‫بزانین له‌ میلله‌تانی تر‪ .‬ئه‌و نه‌خۆشی و‬ ‫قه‌یرانه‌ی كه‌ تووشیان بووه‪ ‌،‬دوور نییه‌‬ ‫توشامن ببێت‪.‬‬ ‫هیچ مرۆڤێك ئ �ه‌وه‌ی له‌ خه‌یاڵ‬ ‫نه‌بوو میلله‌تی میرس كه‌ هه‌زاران دانا‬ ‫و بیرمه‌ند و زانای هه‌یه‌‪ ،‬به‌م شێوه‌‬ ‫تراژیدیایه‌ دووكه‌رت بێت‪ ،‬پاش شۆڕش‬ ‫و به‌ ملیۆنه‌ها به‌رانبه‌ر یه‌ك رابووه‌سنت‬ ‫و ده‌ستیان بچێته‌ خوێنی یه‌كرت‪.‬‬ ‫ئێمه‌ش وه‌كو ئ �ه‌وان ئاده‌میزادین و‬ ‫كه‌موكووڕیامن زۆر تێدایه‌‪.‬‬ ‫وه‌ك���و ه��ه‌م��ووم��ان ده‌زان��ی��ن‪،‬‬ ‫كوردستان بێجگه‌ له‌ قه‌یرانی ناوخۆ كه‌‬ ‫زۆر باسی لێ كراوه‌‪ ،‬قه‌یرانی ده‌ره‌كیی‬

‫گه‌وره‌ی هه‌یه‌‪ ،‬بۆ منوونه‌ رۆژ لەدوای‬ ‫رۆژ دێ‌ و شارۆچكه‌كانی سنووری‬ ‫هه‌رێم یه‌ك ل �ه‌دوای یه‌ك له‌ ده‌ست‬ ‫ده‌رده‌چ���ن‪ ،‬دانیشتووانی هه‌ڵدێن‬ ‫ل�ه‌ ده‌س��ت ك��وش�تن‪ ،‬ی��ان ل�ه‌ ده‌س��ت‬ ‫كه‌مده‌رامه‌تی و بێ‌ پاڵپشتی‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫كۆچ ده‌ك�ه‌ن و شوێنی باوباپیرانیان‬ ‫جێده‌هێڵن‪ .‬رۆژان��ه‌ له‌ ب��اش��ووره‌وه‌‬ ‫ده‌ی���ان خێزانی ن��ارسی�ه‌ و كه‌ربه‌ال‬ ‫جێنشین ده‌كرێن له‌ كه‌ركوك‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫حیسابی كورد و توركامن و عه‌ره‌بی‬ ‫خه‌ڵكی ش��اره‌ك��ه‌‪ ،‬ك�ه‌چ��ی ئێمه‌ش‬ ‫تازه‌ شه‌ڕەپه‌ڕۆ ده‌كه‌ین و شه‌ڕی تر‬ ‫ده‌كه‌ین كه‌ زۆر باسی ك��راوه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫نامه‌وێ‌ له‌سه‌ریان ب��ڕۆم‪ ،‬ب�ه‌اڵم روو‬ ‫ده‌ك�ه‌م�ه‌ سیاسه‌مته‌داران و ده‌ڵێم‪:‬‬ ‫س���ه‌ری ه �ه‌م��ووت��ان م��اچ ده‌ك �ه‌ی��ن‪،‬‬

‫كوڕینه‌ هیممه‌تێك تا نه‌كه‌وتووینه‌ته‌‬ ‫گێژاوه‌كه‌ی میرس‪.‬‬ ‫س���ه‌رك���رده‌ی س���ه‌رك���ه‌وت���وو‪ ،‬چ‬ ‫ده‌سه‌اڵتدار بێت‪ ،‬چ حیزبی نه‌یار بێت‪،‬‬ ‫ناترسێت له‌ گفتوگۆكردن‪ ،‬راستییه‌كان‬ ‫ل��ه‌ ج���ه‌م���اوه‌ره‌ك���ه‌ی ن��اش��ارێ��ت �ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب�ه‌رژەوه‌ن��دی��ی گشتی پێش ده‌خ��ات‪،‬‬ ‫دوورناكه‌وێته‌وه‌ له‌ میلله‌ت‪ ،‬به‌ تایبه‌تی‬ ‫هه‌ژار و ره‌شوڕووت‪ ،‬به‌ڕاستی شوێنی‬ ‫نیگه‌رانییه‌ بۆ هه‌موو الیه‌كامن كه‌‬ ‫ریشسپییه‌كی نزیك هه‌شتا ساڵه‌ی كوردی‬ ‫پاشاموه‌ی ئه‌نفاله‌كان به‌ په‌یامنێرێك‬ ‫بڵێت به‌خوا رۆڵه‌ هه‌ر رۆژە و له‌ بن‬ ‫دیوارێكم و خه‌ڵكی خێرم پێ‌ ده‌كه‌ن!‬ ‫مه‌سئوله‌ حیزبییه‌كان «چ ده‌سه‌اڵتدار‪ ،‬چ‬ ‫نه‌یاره‌كان»‪ ،‬چ وه‌اڵمێكیان ئاماده‌كردووه‌‬ ‫به‌رامبه‌ر په‌روه‌ردگار‪ ،‬ئه‌گه‌ر پرسيی‪ :‬ئایا‬

‫ئه‌مه‌ پاداشتی كابرایه‌كه‌ كه‌ ساڵه‌های‬ ‫س��اڵ خۆتان و پێشمه‌رگه‌كانتات ل ‌ه‬ ‫ماڵی ئه‌و ریشسپیيه‌ و ئه‌مسالی ئه‌و‪،‬‬ ‫خ��واردن��ت��ان ده‌خ���وارد و ش�ه‌وت��ان له‌‬ ‫ماڵیان رۆژ ده‌كرده‌وه‌؟ كاتی ئه‌نفاله‌كان‬ ‫جێتان هێشنت ب�ه‌ ته‌نیا ل �ه‌ب �ه‌رده‌م‬ ‫ش���ااڵوی سه‌ربڕین و ت�ه‌ع�ه‌داك��ردن‪،‬‬ ‫ئێستاش ئێوه‌ له‌كوێن و ئه‌وان له‌كوێ‌؟!‬ ‫به‌داخه‌وه‌ زۆرجار له‌ بیرمان ده‌چێت‬ ‫كه‌ په‌روه‌ردگار خزمایه‌تيی له‌گه‌ڵ كه‌س‬ ‫نییه‌ و هه‌ر كه‌سێك خراپه‌ بكات ده‌گات‬ ‫به‌ ئه‌نجامی خراپه‌كه‌ی (لیس بأمانییكم‬ ‫وال أمانی أهل الكتاب من یعمل سو‌ءا‬ ‫یجز ب�ه‌)‪ ،‬هه‌ر میلله‌تێك سته‌مكاری‬ ‫و ناعه‌داله‌تيی تێدا باڵوبێته‌وه‪ ‌،‬وێران‬ ‫ده‌بێت و له‌ناوده‌چێت (وتلك القری‬ ‫أهلكناهم ملا ظلموا)‪.‬‬

‫رۆژانه‌ ده‌یان‬ ‫خێزانی‬ ‫ناسریه‌ و‬ ‫كه‌ربه‌ال‬ ‫جێنشین‬ ‫ده‌كرێن له‌‬ ‫كه‌ركوك‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر حیسابی‬ ‫كورد‬

‫چ مه‌الیه‌ك وه‌ك «روحانی» پۆستی سه‌رۆكی هه‌رێم وه‌رده‌گرێت؟‬ ‫مه‌هدی عه‌بدوڵاڵ‬ ‫ن��اوه‌ڕاس��ت��ی م��ان��گ��ی راب����ردوو‪،‬‬ ‫ی��ازده‌‌ی��ەم��ی��ن خ��ول��ی ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن��ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیی ئێران به‌ڕێوه‌چوو‪ ،‬له‌ نێوان‬ ‫هه‌شت كاندید بۆ ئه‌و پۆسته‌‪ .‬زانایه‌كی‬ ‫مه‌ندیلبه‌سه‌ری ئێرانی‪ ،‬توانی ده‌نگی‬ ‫زیاد له‌ (‪ )18‬ملیۆن هاوواڵتیی ئه‌و واڵته‌‬ ‫به‌ده‌ست بێنێت‪ .‬له‌ كاتێكدا گه‌النی‬ ‫ئێران زۆر به‌ په‌رۆشن بۆ كرانه‌وه‌ و‬ ‫ئازادییه‌ گشتییه‌كان‪ .‬سه‌رده‌می ئه‌فه‌ندی‬ ‫و خه‌ڵكی لیبڕال و مۆدێرنه‌یه‌‪ ،‬كه‌مرت‬ ‫زانای ئاینی و مه‌ندیلبه‌سه‌ر مه‌رغوبه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم بۆچی روح��ان��ی توانی ده‌نگی‬ ‫زۆرینه‌ی كچان و گه‌نجان و لیرباڵ و‬ ‫ئازادیخوازه‌كان به‌ده‌ست بێنێت؟ لێره‌دا‬ ‫نهێنیی زۆر گه‌وره‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫حه‌سه‌ن روحانی‪ ،‬له‌گه‌ڵ زانسته‌‬ ‫ئاینییه‌كه‌ی‪ ،‬شاره‌زاییه‌كی وردیشی هه‌یه‌‬ ‫ل ‌ه سیاسه‌ت و كاری سیاسی و لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫سیاسییه‌كان‪ .‬روحانی له‌ ساڵی ‪ 1948‬له‌‬ ‫سیمنان له‌دایك بووه‌‪ ،‬ساڵی ‪ 1972‬به‌شی‬

‫یاسای زانكۆی تارانی ته‌واوكردووه‌‪ ،‬پاشان‬ ‫له‌ به‌ریتانیا ماسته‌ر و دكتۆرای له‌ هه‌مان‬ ‫بوار به‌ده‌ستهێناوه‌‪ ،‬له‌ ‪ 1989‬بووه‌ته‌‬ ‫ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی بااڵی ئاسایشی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی واڵت‪ ،‬ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫شارەزایانی رێبه‌ر بووه‌‪ ،‬پۆستی جێگری‬ ‫سه‌رۆكی په‌رله‌مانی ب��ووه‌‪ ،‬زۆر پله‌ی‬ ‫دیكه‌ی سیاسی و هه‌ستیاری وه‌رگرتووه‌‬ ‫ئایه‌ ده‌كرێ‌ منوونه‌یه‌كی حه‌سه‌ن‬ ‫روح��ان��ی ل�ه‌ هه‌رێمی كوردستانیش‬ ‫هه‌بێت؟ مامۆستایه‌كی ئاینی‪ ،‬هاوشانی‬ ‫زانسته‌ ئاینییه‌كه‌ی‪ ،‬شاره‌زای سیاسه‌ت‪،‬‬ ‫ئابووری‪ ،‬ك��اری ئیداری و شیكارێكی‬ ‫ق��ووڵ و دوورب��ی��ن��ی ك��اری سیاسیی‬ ‫ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی بێت؟ بۆچی وه‌ها‬ ‫منوونه‌یه‌كی زیندوو به‌چاو نابیرنێ‌‬ ‫له‌نێو مه‌ندیل به‌سه‌ره‌كانی كوردستان؟‬ ‫هه‌تا له‌نێو حزبه‌ ئیسالمییه‌كانیش زۆر‬ ‫كه‌موكورتی هه‌یه‌ و گرنگییه‌كی ئه‌وتۆ‬ ‫نابیرنێت‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵبه‌ته‌ زیاتر مه‌به‌ستم شاره‌زابوون‬ ‫له‌ كاری سیاسی و یاسایی و بابه‌ته‌كانی‬

‫په‌یوه‌نددار به‌و مه‌سه‌له‌وه‌یە‪ ،‬ئه‌گه‌رنا‬ ‫كورد خاوه‌نی ده‌یان و چه‌ندان زانای‬ ‫گ���ه‌وره‌ و ن��ووس �ه‌ر و موجته‌هید و‬ ‫گه‌وره‌ بیریاره‌‪ ،‬له‌ منوونه‌كانی ئامێدی‪،‬‬ ‫ئینب س���ه‌الح‪ ،‬ح��اف��ی��زی ع��ێ �راق��ی‪ ،‬له‌‬ ‫سه‌رده‌مه‌كانی دواتریش مه‌الی گه‌وره‌ و‬ ‫مامۆستای موده‌ڕیس و چه‌ندین زانا و‬ ‫ئه‌دیب و مامۆستای به‌توانای پێشكه‌ش‬ ‫به‌ ئیسالم و گه‌النی ئیسالمی كردووه‌‪.‬‬ ‫وه‌ل��ێ ئ �ه‌وه‌ی لێره‌دا گرنگه‪ ‌،‬قسه‌ له‌‬ ‫ئه‌مڕۆی مامۆستایانی ئاینیی هه‌رێمه‌‪،‬‬ ‫زۆر گرنگه‌ به‌خۆداچوونه‌وه‌یه‌ك بكه‌ن‬ ‫له‌ فه‌رهه‌نگ و دیراسات و مه‌نهه‌جی‬ ‫خوێندن‪ .‬نێوه‌ندی حوجره‌كان بكرێنه‌‬ ‫مه‌ركه‌زێكی لێكۆڵینه‌وه‌ی سرتاتیجی‬ ‫و هاوشانی وان �ه‌ی زانستی و فیقهی‬ ‫ئیسالمی‪ ،‬وان���ه‌ی فیقهی سیاسی و‬ ‫سیاسه‌تی ده‌ول��ی ئاوێته‌ی مه‌نهه‌جی‬ ‫مزگه‌وته‌كانیش بكرێت‪ .‬له‌ ئێران له‌كۆی‬ ‫حه‌وت سه‌رۆك‪ ،‬چواریان مه‌ندیلبه‌سه‌ر‬ ‫و زانای ئاینی بوون‪ .‬بۆچی؟ ده‌كرێ‌ ئه‌و‬ ‫پرسیاره‌ له‌ مامۆستا به‌ڕێزه‌كانی خۆشامن‬

‫بكه‌ین‪ ،‬بۆچی له‌ هه‌رێم وه‌ها باسێك‬ ‫له‌گۆڕێدا نییه‌؟ ئه‌گه‌رچی له‌ مێژووی ‪80‬‬ ‫ساڵی شۆڕشی نه‌ته‌وه‌یی كورد‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫مه‌ال و زانای ئاینی پێشڕە‌وی شۆڕشه‌كان‬ ‫بوون‪ ،‬ته‌نانه‌ت گیانی خۆشیان كردووه‌ته‌‬ ‫قوربانی له‌وپێناوه‌دا‪ .‬ئایه‌ له‌ ئێستادا‬ ‫مامۆستا و م��ه‌الی ك��ورد ده‌توانێت‌‬ ‫سه‌رنجی سیاسییه‌كان و ڕێكخراوه‌‬ ‫پیشه‌یی و مه‌ده‌نییه‌كان به‌الی خۆیدا‬ ‫ڕابكێشێت‪ .‬ده‌نگی كوڕ و كچه‌كان و‬ ‫لیرباڵه‌كان بۆ خۆی ڕابكێشێت؟‬ ‫ئه‌مڕۆ ده‌بێ‌ زانایانی ئاینی زۆر به‌‬ ‫جددی كار له‌سه‌ر وه‌ها پرۆژە‌یه‌ك بكه‌ن‪.‬‬ ‫زانسته‌ سیاسییه‌كان‪ ،‬فه‌لسه‌فە‪ ،‬ئابووری‪،‬‬ ‫كارگێڕی و بابه‌تی هه‌ستیار و په‌یوه‌نددار‬ ‫به‌ چاره‌نووسی نه‌ته‌وه‌كه‌مان‪ ،‬تێكه‌ڵ‬ ‫ب ‌ه پ��رۆ‌ژەی ئیسالمی بكرێت‪ .‬سه‌نته‌ر‬ ‫و ناوه‌ند و په‌یامنگای سرتاتیجی بۆ‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ سیاسییه‌كان دامبه‌زرێرنێت‪ ،‬تا‬ ‫زانای ئاینیش به‌هره‌دار بێت و بگه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫نێوه‌ندی سیاسی و ناوه‌نده‌كانی بڕیاری‬ ‫سیاسی‪.‬‬

‫‪12‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)42‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/7/2‬ساڵی یەکەم‬

‫‪birura_bayan@yahoo.com‬‬

‫عێراق‪ ،‬فیدڕاڵیزم له‌ قه‌یراندا‬ ‫ه ‪F16‬‬ ‫له‌مه‌ودوا ب ‌‬ ‫ه كوردستان‬ ‫ل‌‬ ‫ده‌درێت‬ ‫مه‌سعود عه‌بدولخالق‬ ‫ب ‌ه كۆی ده‌نگ‪ ،‬ئه‌نجومه‌نی‬ ‫ئاسایش بڕیاری ژمار ‌ه (‪)2107‬‬ ‫په‌سه‌ند كرد‪ ،‬ك ‌ه تایبه‌ت ‌ه ب ‌ه ده‌ركردنی‬ ‫عێراق له‌ژێر به‌ندی ‪ .7‬ئه‌وه‌ی‬ ‫جێی سه‌رنج بوو‪ ،‬هه‌ر دیپلۆماسی‬ ‫كورد بوو ئه‌و كاره‌ی بۆ عێراق كرد‪،‬‬ ‫به‌ڕێز وشیار زێباری هه‌مان ده‌وری‬ ‫جه‌عفه‌ر عه‌سكه‌ری بینی بۆ عێراق‬ ‫دژ ب ‌ه كورد‪ ،‬له‌وه‌ش سه‌رسوڕهێنه‌رتر‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانی كوردستان‪ ،‬سه‌رۆكایه‌تیی‬ ‫هه‌رێم و مه‌كته‌ب سیاسیی یه‌كێتی‪،‬‬ ‫به‌یانی پیرۆزباییان ده‌ركرد‪.‬‬ ‫ئه‌و هه‌موو هاواره‌ی ڕۆشنبیران‬ ‫بۆ سه‌ركردایه‌تیی كورد‪ ،‬دادی نه‌دا‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی مه‌ترسیی ده‌رچوونی‬ ‫عێراق ل ‌ه به‌ندی ‪ 7‬تێبگه‌ن و كاری بۆ‬ ‫نه‌كه‌ن‪ .‬هه‌رچی ده‌ستكه‌وتی كورد‬ ‫هه‌بوو‪ ،‬له‌ژێر سایه‌ی ئه‌و به‌نده‌‬ ‫بوو‪ .‬كورد هه‌وڵی نه‌دا‪ ،‬ئه‌گینا بێ‬ ‫(ته‌عه‌هود) ده‌رنه‌ده‌چوو‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هیشتا ده‌وڵه‌تی عێراقی هه‌ڕەشه‌یه‌‬ ‫له‌سه‌ر پێكهاته‌كانی تر‪ ،‬هێشتا‬ ‫هێزه‌كانی سوپای عێراق ل ‌ه نزیك‬ ‫سنووری كوردستان ل ‌ه ئاماده‌باشین‪،‬‬ ‫ده‌ستوور جیبه‌جێ ناكرێت‪ ،‬تازه‌‬ ‫ب ‌ه تاز ‌ه جارێكی تر عێراق ل ‌ه (‪)11‬‬ ‫هەمین لیستی (دول ‌ة الفاشلة‌)یه‌‪.‬‬ ‫ئیرت لێر‌ه به‌والوه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌كانی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی كوردستان وه‌ك جاران‬ ‫ده‌بێت ل ‌ه ڕێگه‌ی به‌غداوە بێت‪،‬‬ ‫سیاده‌ی ته‌واوی ده‌گه‌ڕێته‌و ‌ه سه‌ر‬ ‫كوردستان‪ ،‬هێڵی ‪ 36‬و ناوچه‌ی‬ ‫هێمن نامێنێت‪ ،‬ئیرت عێراق ده‌توانێ‌‬ ‫خۆی پڕچه‌ك بكات‪ .‬پێشوتر ب ‌ه پێی‬ ‫ماده‌ی‪41‬ی به‌ندی ‪7‬ی میساقی‬ ‫نه‌ته‌و ‌ه یه‌كگرتووه‌كان‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫بڕیاری ژمار ‌ه (‪ )1581‬و ژماره‌‬ ‫(‪ )1483‬بڕگه‌ی ‪ ،10‬لێی قه‌ده‌غه‌‬ ‫كرابوو‪ ،‬بۆیه‌ش ئه‌مریكا نه‌یده‌توانی‬ ‫فڕۆكه‌ی (‪)F16‬ی پێ بدات‪ ،‬لێره‌‬ ‫به‌والو ‌ه پێی ده‌دات‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫چه‌ك ‌ه ڕوسییه‌كانیش‪ .‬عێراق له‌‬ ‫به‌ندی ‪ 7‬ده‌رچوو‪ ،‬هات ‌ه به‌ندی ‪،6‬‬ ‫جیاوازی یاسایی ل ‌ه نێوان ئه‌و دوو‬ ‫به‌ند ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه بڕیار جیبه‌جێكردن‬ ‫ل ‌ه به‌ندی ‪ 7‬ئیلزامییه‌‪ ،‬بڕیارەكانی‬ ‫به‌ندی ‪ 6‬زیاتر ته‌وسییه‌یه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫بڕیاری ‪ ،242‬ئه‌و بڕیارە ل ‌ه ‪1967‬‬ ‫ده‌رچوو ‌ه بۆ ئیرسائیل‪ ،‬داوای لێده‌كا‬ ‫ل ‌ه خاكی داگیركراوی فه‌له‌ستین‬ ‫بكشێته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه ل ‌ه ئه‌نجامی شه‌ڕی‬ ‫حوزه‌یران ده‌ستی كه‌وتبوو‪ ،‬تا ئه‌و‬ ‫سات ‌ه جێبه‌جێ نه‌كراوه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پشتی ب ‌ه به‌ندی ‪ 6‬به‌ستوو ‌ه نه‌ك ‪.7‬‬ ‫ب ‌ه دڵنیاییه‌و ‌ه كوردستان كه‌وته‌وه‌‬ ‫مه‌ترسی‪ .‬پرۆژەی به‌ده‌وڵه‌تبوونی‬ ‫كوردستان و جێبه‌جێكردنی ماده‌ی‬ ‫‪ ،140‬زیاتر دووركه‌وتنه‌وه‪ .‬سیاسه‌تی‬ ‫نه‌وتی كوردستان ده‌كه‌وێته‌‬ ‫مه‌ترسی‪ ،‬ب ‌ه دڵنیایی ئه‌گه‌ر ده‌وڵه‌تی‬ ‫عێراقی بۆی بلوێ‪ ،‬ل ‌ه دوو مانگی‬ ‫داهاتوو له‌ژێر بیانووی جیاجیا‪،‬‬ ‫حزب ‌ه كوردستانییه‌كان ل ‌ه كه‌ركوك‬ ‫ده‌رده‌كات‪ .‬گه‌وره‌ترین هه‌ڕەشه‌ش‬ ‫فڕۆكه‌ی (‪)f16‬ی ئه‌مریكیی ‌ه بۆ سه‌ر‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫دیسان شاخه‌كان ده‌بنه‌و ‌ه دۆست‪،‬‬ ‫ئه‌ویش ئه‌وه‌ند ‌ه بێوه‌فا بووین بۆیان‪،‬‬ ‫ڕەنگ ‌ه شاخ و كانیاوی كوردستان‬ ‫لێامن زیز بن‪ .‬ئومێدێكی تاقانه‌‬ ‫مابێت‪ ،‬بریتیی ‌ه ل ‌ه ناكۆكیی شیعه‌‬ ‫و سوننه‌‪.‬‬

‫جه‌الل حه‌سه‌ن‬ ‫سیسته‌می فیدڕاڵی له‌ عێراقدا به‌‬ ‫قۆناغێكی قه‌یراناویدا تێپه‌ڕ ده‌بێت‪،‬‬ ‫ته‌مه‌نی ئه‌م قه‌یرانه‌ش له‌ دوای ‪2005‬‬ ‫و به‌ فه‌رمی ته‌به‌نیكردنی فیدڕالیزمدا‬ ‫ده‌س��ت پێ ده‌ك���ات‪ .‬سه‌رچاوه‌كانی‬ ‫ئه‌م قه‌یرانه‌ش زۆرن‪ ،‬ب�ه‌اڵم من له‌م‬ ‫ن��ووس��ی��ن�ه‌دا ته‌نها ئ��ام��اژە ب �ه‌ یه‌ك‬ ‫خاڵیان ده‌ك��ه‌م‪ ،‬ئه‌ویش شێوازی به‌‬ ‫سیسته‌مكردنی فیدڕاڵیزمه‌ له‌ عێراقدا‪.‬‬ ‫فیدڕالیزم‪ ،‬یاخود هه‌ر سیسته‌مێكی‬ ‫ت��ری ڕێكخستنی پ�ه‌ی��وه‌ن��دی نێوان‬ ‫ده‌وڵ �ه‌ت و خه‌ڵك‪ ،‬ده‌كرێت به‌ دوو‬ ‫شێوه‌ی س�ه‌ره‌ك��ی ته‌به‌نی بكرێت‪.‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬ئ �ه‌وه‌ی پێی ده‌وترێت ‪Top‬‬ ‫‪( Down Approach‬ل��ه‌ س���ه‌ره‌وه‌‬ ‫بۆ خ����واره‌وه‌)‪ ،‬ل��ێ��ره‌دا مه‌به‌ست له‌‬ ‫زاراوه‌ی «س �ه‌ره‌وه‌« بریتییه‌ له‌والیه‌ن‬ ‫و پارتانه‌ی كه‌ له‌ سه‌ره‌وه‌ی هه‌ره‌می‬ ‫ده‌سه‌اڵتدان و نوێنه‌ری پێكهاته‌ئیتنی‬ ‫و كه‌لتووری و دینیه‌كانی كۆمه‌لگا‬ ‫ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬ی���ان هێزیكی ده‌ره‌ك��ی��ه‌‬ ‫كه‌ له‌ به‌ره‌نجامی داگ��ی��رك��ردن یان‬

‫ده‌ستخستنه‌ ناو كاروباری ده‌وڵه‌تێكی‬ ‫تره‌وه‌ ڕۆڵێكی سه‌ره‌كی ده‌گێڕێت له‌‬ ‫بونیادنانی سیسته‌می سیاسی ده‌وڵه‌ته‌‬ ‫داگیركراوه‌كه‌دا‪ .‬مه‌به‌ست له‌ زاراوه‌ی‬ ‫«خ��واره‌وه‌« ش بریتیه‌ له‌و پێكهاته‌ و‬ ‫گروپانه‌ی له‌و ده‌وڵ �ه‌ت �ه‌دا ده‌ژی��ن و‬ ‫ئه‌و دامه‌زراوانه‌ش ده‌گرێته‌وه‌ كه‌ له‌‬ ‫به‌ره‌نجامی دابه‌زاندنی فیدڕاڵیزم بۆ‬ ‫واقیع دروس��ت ده‌ب��ن‪ .‬له‌م شێوازه‌دا‬ ‫فیدڕاڵیزم ل �ه‌س �ه‌ره‌وه‌‪ ،‬وات �ه‌ به‌ هۆی‬ ‫دانوستانی نێوان سه‌ركرده‌ی گروپ و‬ ‫پێكهاته‌كانه‌وه‌‪ ،‬یان به‌ هۆی كاریگه‌ری‬ ‫هێزێكی ده‌ره‌ك��ی �ه‌وه‌ داده‌به‌زێرنێته‌‬ ‫خواره‌وه‌ بۆ ئاستی دامه‌زراوه‌ و خه‌ڵك‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬ئه‌و شێوازه‌ی به‌ ‪Bottom‬‬ ‫‪( Up Approach‬واته‌ له‌ خواره‌وه‌ بۆ‬ ‫س��ه‌ره‌وه‌)‪ ،‬لێره‌دا به‌ سیسته‌مكردنی‬ ‫فیدڕاڵیزم و ب�ه‌دام�ه‌زراوه‌ك��ردن��ی له‌‬ ‫ئاسته‌كانی خ����واره‌وه‌ ده‌س���ت پێ‬ ‫ده‌ك��ات‪ ،‬واته‌ له‌ ئاستی شارۆچكه‌ و‬ ‫شاره‌كانه‌وه‌ ده‌ست پێ ده‌كات‪ ،‬پاشان‬ ‫ده‌كرێته‌ ئه‌مری واقیع به‌سه‌ر سه‌ركرده‌‬ ‫و بڕیاربه‌ده‌سته‌كانه‌وه‌‪ .‬له‌ منوونه‌ی‬ ‫ئه‌م جۆره‌ له‌ فیدڕاڵیزم‪ ،‬ده‌توانرێت‬

‫من��وون�ه‌ی ویالیه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كانی‬ ‫ئ �ه‌م��ری��ك��ا ب��ه��ێ�نرێ��ت �ه‌وه‌ ك��ه‌ دوای‬ ‫بێنه‌وبه‌رده‌یه‌كی زۆر له‌ سه‌ر ئاستی‬ ‫شار و شارۆچكه‌كان و ویالیه‌ته‌كان‬ ‫ئه‌م سیسته‌مه‌ په‌سه‌ند كرا‪ ،‬ئه‌م خاڵه‌ش‬ ‫سه‌رنجی «دو توكڤیل»ی له‌ سااڵنی‬ ‫(‪)1830‬ه‌كاندا به‌الی خۆیدا ڕاكێشابوو‪،‬‬ ‫كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی ب�ه‌رف�راوان باس له‌‬ ‫سیسته‌می سیاسی ئه‌مریكا بكات و‬ ‫یه‌كێك له‌ خاڵه‌كانی سه‌ركه‌وتنی به‌وه‌‬ ‫لێك بداته‌وه‌ كه‌ س �ه‌روه‌ری ده‌وڵه‌ت‬ ‫(سیاده‌) له‌ ده‌ستی یه‌كه‌ بچووكه‌كانی‬ ‫وه‌ك شاره‌وانی شارۆچكه‌ و شاردایه‌ و‬ ‫پاشانیش ویالیه‌ته‌كان و ده‌وڵه‌ت‪.‬‬ ‫ئ��ه‌وه‌ی له‌ عێراقدا ڕووی���دا‪ ،‬له‌‬ ‫شێوازی یه‌كه‌مه‌‪ ،‬واته‌ له‌ س �ه‌ره‌وه‌ بۆ‬ ‫خ��واره‌وه‌‪ .‬له‌ ساڵی (‪)2003‬ه‌وه‌ و له‌‬ ‫دوای داگیركردنی عێراق و قۆناغی‬ ‫گواستنه‌وه‌ له‌ دیكتاتۆریه‌ته‌وه‌ بۆ‬ ‫دیموكراسی‪ ،‬سیسته‌می فیدڕاڵی له‌‬ ‫الیه‌ن سه‌ركرده‌ی الیه‌نه‌ سیاسییه‌كان‬ ‫و نوێنه‌ری پێكهاته‌كانی عێراق و به‌‬ ‫هاندانی ویالیه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كانی‬ ‫ئه‌مریكا په‌سه‌ند كرا‪ .‬گرفتی گه‌وره‌ی‬

‫سه‌ركرد‌ه كورده‌كان‪ ،‬فیدڕاڵیزمیان وا ل ‌ه‬ ‫خۆیان و الیه‌نگرانیان گه‌یاندبوو ك ‌ه‬ ‫ڕێگه‌یه‌كه‌ بۆ جیابوونه‌وه‌‬

‫ئه‌م شێوازه‌ له‌ ته‌به‌نیكردنی فێدڕاڵیزم‬ ‫ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬كه‌ خه‌ڵكی ئاسایی له‌ مانا‬ ‫و مه‌غزا و مه‌وداكانی ئه‌م چه‌مكه‌ به‌‬ ‫ته‌واوه‌تی تێناگه‌ن‪ ،‬سه‌ركرده‌ی سیاسی‬ ‫گروپ و پێكهاته‌كانیش هه‌ر یه‌كێكیان به‌‬ ‫شێوه‌یه‌ك ئه‌م چه‌مكه‌ بۆ شوێنكه‌وتوانی‬ ‫خ��ۆی��ان ب��ه‌ی��ان ده‌ك����ه‌ن‪ .‬به‌ڵگه‌ی‬ ‫تێنه‌گه‌یشتنی پێكهاته‌كان له‌ چه‌مكی‬ ‫فیدڕالیزم ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬له‌ كاتێكدا ده‌نگدان‬ ‫له‌سه‌ر ده‌س��ت��ووری عێراق له‌ ساڵی‬ ‫(‪)2005‬دا ئه‌نجامدرا‪ ،‬پێكهاته‌ی كوردیی‬ ‫له‌ هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬كه‌ له‌ هه‌مان‬ ‫كاتدا كه‌ ده‌نگیان له‌سه‌ر فیدڕاڵیزم‬ ‫و مانه‌وه‌ دا له‌ سنووری عێراقدا‪ ،‬له‌‬ ‫ڕیفراندۆمێكدا و ب�ه‌ زۆرینه‌یه‌كی‬ ‫ڕەها و به‌ ڕێ��ژەی ‪ 99%‬به‌شداربووان‬ ‫ده‌نگیشیان دا بۆ دروستكردنی ده‌وڵه‌تی‬ ‫سه‌ربه‌خۆی كوردیی‪.‬‬ ‫سه‌ركرده‌ و الیه‌نه‌ سیاسییه‌كانی‬ ‫عێراقیش‪ ،‬له‌ ژێر هه‌ژموونی ئه‌مریكا‬ ‫و كۆمه‌ڵگای نێوده‌وڵه‌تی ڕازیبوون به‌‬ ‫فیدڕالێزم‪ ،‬بۆ ڕێكخستنی په‌یوه‌ندی‬ ‫نێوان خه‌ڵك و حكومه‌ت‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر‬ ‫الیه‌كیان به‌ تێگه‌یشتنی تایبه‌تی خۆیان‪.‬‬ ‫سه‌ركرده‌ كورده‌كان‪ ،‬فیدڕاڵیزمیان وا له‌‬ ‫خۆیان و الیه‌نگرانیان گه‌یاندبوو كه‌‬ ‫ڕێگه‌یه‌كه‌ بۆ جیابوونه‌وه‌‪ ،‬كوردیش له‌م‬ ‫ڕێگایه‌وه‌ ده‌توانێت مه‌وقعێكی یاسایی‬ ‫و ڕەسمی له‌ كۆمه‌ڵگای نێوده‌وڵه‌تیدا‬ ‫بۆ خۆی مسۆگه‌ر بكات و پێی خۆی‬ ‫دابكوتێ‪ ،‬دامه‌زراندنی حكومه‌ت و‬ ‫په‌رله‌مانیش وه‌ك بناغه‌یه‌ك ده‌بیرنان‬

‫بۆ دروستكردنی ده‌وڵه‌تێكی سه‌ربه‌خۆ‪.‬‬ ‫زۆرینه‌ی عه‌ره‌به‌كانیش فیدڕاڵیزمیان‬ ‫وه‌ك هه‌نگاوێك ده‌بینی بۆ ڕێگرتن‬ ‫له‌ پێكهاته‌ی كوردی‪ ،‬تا له‌ عێراق جیا‬ ‫نه‌بێته‌وه‌ و وای لێ بكه‌ن كه‌ به‌ ناچاریی‬ ‫خۆی به‌ به‌شێك له‌ عێراق بزانێت‪ ،‬وایان‬ ‫لێكده‌دایه‌وه‌ كه‌ فیدڕالیزم هه‌نگاوێكه‌‬ ‫به‌ره‌و به‌هێزكردنه‌وه‌ی مه‌ركه‌زیه‌ت له‌‬ ‫عێراقدا‪ .‬كه‌واته‌ ئه‌وه‌ی لێره‌دا ده‌بیرنێت‬ ‫بوونی دوو تێگه‌یشتنی ته‌واو جیاوازه‌ له‌‬ ‫فیدراڵیزم‪ ،‬هه‌م له‌ الیه‌ن پێكهاته‌كانی‬ ‫ع��ێ��راق‪ ،‬ه��ه‌م ل �ه‌ الی���ه‌ن س �ه‌رك��رده‌‬ ‫سیاسیه‌كانیشیانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌ یه‌كێك‬ ‫له‌ هۆكاره‌كانی ب �ه‌ره‌و شكستچوونی‬ ‫فیدڕالیزم ده‌بینم له‌ عێراقدا‪ .‬سه‌ره‌ڕای‬ ‫ئه‌مه‌ش‪ ،‬تێگه‌یشتنی ئه‌مریكیه‌كان و‬ ‫پشتگیریكردنیان له‌ فیدڕالیزم‪ ،‬ته‌واو‬ ‫جیاواز بوو له‌ هه‌ردوو تێگه‌یشتنه‌كه‌ی‬ ‫كورد و عه‌ره‌ب‪ .‬ئه‌مریكیه‌كان له‌ هه‌وڵی‬ ‫ئه‌وه‌دا بوون به‌ كه‌مرتین زیانی ماددی و‬ ‫زۆرترین قازانجی ماددی و مه‌عنه‌ویه‌وه‌‬ ‫له‌ عێراق بچنه‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ش هه‌موو‬ ‫پێكهاته‌ و الیه‌نه‌ عێراقیه‌كانیان ناچار به‌‬ ‫په‌سه‌ندكردنی فیدڕاڵیزم كردبوو‪.‬‬ ‫له‌ ڕاستیدا ئه‌و زه‌مینانه‌ی ده‌بێت‬ ‫ساز و ئاماده‌ بن تا فیدڕاڵیزمێكی كارا‬ ‫بێته‌ ئ��اراوه‌‪ ،‬كه‌ بتوانێت النی كه‌می‬ ‫خواسته‌كانی ه�ه‌م��وو پێكهاته‌كان‬ ‫بهێنێته‌ دی له‌ عێراقدا له‌بار نه‌بوون‬ ‫و نین‪ ،‬له‌وانه‌ش شێوازی ته‌به‌نیكردنی‬ ‫فیدڕاڵیزم كه‌ له‌م نووسینه‌دا باسامن‬ ‫لێكرد‪.‬‬

‫بێباكیی كورد ل ‌ه ده‌رچوونی عێراق‬ ‫له‌ژێر به‌ندی حه‌وت‬ ‫ئــاری ئازاد‬

‫به‌هه‌ڵگرتنی‬ ‫ئه‌م به‌ند‌ه له‌سه‌ر‬ ‫عێراق‪ ،‬كۆمه‌ڵێك‬ ‫بڕیاری گرنگ‬ ‫هه‌ڵده‌وه‌شێته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ تاك ‌ه ره‌هه‌ندی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تین باری‬ ‫ئاسایشی هه‌رێمی‬ ‫كوردستانیان له‌سه‌ر‬ ‫بنیاتنراوه‌‬

‫ب�ه‌ن��دی ح �ه‌وت �ه‌م ل�ه‌ ریزبه‌ندی‬ ‫حه‌وته‌مه‌ له‌ ‪ 19‬م��ادده‌ك�ه‌ی نه‌ته‌و ‌ه‬ ‫یه‌كگرتووه‌كان‪ ،‬له‌ ‪ 13‬مادده‌ پێكدێت‪ ،‬به‌‬ ‫مادده‌ی ‪ 39‬ده‌ستپێده‌كات ‌و به‌ ‌ماده‌ی‬ ‫‪ 51‬كۆتایی دێت‪ .‬ئه‌مه‌ش به‌ بڕیاری‬ ‫ئه‌نجومه‌نی ئاسایش‪ ،‬ژماره‌ ‪678‬ی ساڵی‬ ‫‪ ،1990‬له‌سه‌ر چوونه‌ناوه‌وه‌ی هێزه‌كانی‬ ‫عێراق بۆ كوێت‪ ،‬هه‌مواركرایه‌وه‪ ،‬ئه‌م‬ ‫به‌نده‌ به‌سه‌ر ئه‌و واڵتانه‌دا ده‌سه‌پێرنێت‬ ‫به‌كاری هه‌ڕەشه‌‌ئامێز و مه‌ترسی بۆ‬ ‫سه‌ر واڵتێكی دراوسێ و سنووربه‌زاندن‬ ‫هەڵدەسن ه�ه‌ی�ه‌‪ .‬رژێ��م��ی به‌عسی‬ ‫رووخ����اوی ع��ێ��راق‪ ،‬ل �ه‌ ئ��اب��ی ساڵی‬ ‫‪ 1990‬هه‌ڵیكوتایه‌ سه‌ر واڵتی ‌كوێت‬ ‫و ‌داگیریكرد‪ ،‬به‌اڵم دوات��ر هێزه‌كانی‬ ‫‌هاوپه‌یامنان به‌ سه‌ركردایه‌تیی‌ ئه‌مریكا‪،‬‬ ‫توانییان هێزه‌كانی ‌عێراق وه‌ده‌ربنێن‬ ‫و واڵته‌كه‌ به‌ته‌واوه‌تی ‌رزگ��ار بكه‌ن‪.‬‬ ‫دوابه‌دوای ئه‌و رووداوه‌ش‪ ،‬رێكخراوی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان به‌ندی ‌حه‌وته‌می‬ ‫‌به‌سه‌ر عێراقدا سه‌پاند‪.‬‬ ‫دوای ‪ 23‬ساڵ مانه‌وه‌ی له‌ژێر باری‬ ‫به‌ندی (‪)7‬ی نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كاندا‪،‬‬ ‫له‌ رۆژی ‪ 2013/6/27‬ئه‌نجومه‌نی‬ ‫ئاسایش به‌ كۆی ده‌نگ عێراقی له‌ژێر‬ ‫ئه‌و به‌نده‌ ده‌رهێنا‪ ،‬به‌م هه‌نگاوه‌ش‬ ‫عێراق چووه‌ به‌ندی (‪)6‬ی رێكخراوه‌كه‌‬ ‫و سه‌روه‌ریی بۆ گه‌ڕایه‌وه‌‪ .‬به‌ندی ‪ 7‬ئه‌و‬ ‫كۆتوبه‌نده‌ بوو به‌هۆیه‌وه‌ توانی رژێمی‬ ‫رووخ���اوی عێراقی له‌ په‌لهاوێشتنه‌‬ ‫شێتانه‌كان بوه‌ستێنێ‪ ،‬تا سه‌روه‌ریی‬ ‫واڵتان نه‌شكێنێت‪ .‬كه‌ پێیوابوو ئه‌وه‌ی‬

‫ئ��اره‌زووی بكات‪ ،‬دروسته‌‪ .‬ئه‌م سزای ‌ه‬ ‫ده‌ستیپێكرد به‌ ئابڵوقه‌ی ئابووری‬ ‫ك �ه‌ خ �رای �ه‌‌س��ه‌ر ع��ێ �راق ب �ه‌ ب��ڕی��اری‬ ‫‪661‬ی ‪ ،1990‬پشت به‌ م��ادده‌ی ‪39‬ی‬ ‫به‌ندی حه‌وته‌م ده‌به‌ستێت‪ .‬له‌ یه‌كه‌م‬ ‫كاردانه‌وه‌یدا به‌رامبه‌ر ده‌رچ��وون له‌‬ ‫بڕیاره‌كه‌‪ ،‬نوری مالكی سه‌رۆك وه‌زیرانی‬ ‫عێراق رایگه‌یاند «عێراق له‌ژێر ئه‌و‬ ‫كۆتوبه‌نده‌ ده‌رچوو كه‌ به‌هۆی به‌ندی‬ ‫(‪)7‬ە‌وه‌ به‌سه‌ریدا سه‌پێرنابوو‪ .‬هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌ عێراق و كوێت خواستیان هه‌یه‌ بۆ‬ ‫تێپه‌ڕندانی ئ�ه‌و دۆخ��ه‌ی كه‌ رژێمی‬ ‫دیكتاتۆری رووخاو دروستی كردبوو»‪.‬‬ ‫ل��ێ��ره‌ ده‌ك���رێ هه‌ڵوه‌ستەیه‌ك‬ ‫ب��ك�ه‌ی��ن‪.‬رزگ��ارب��وون��ی ع��ێ �راق له‌ژێر‬ ‫هه‌ژموونی ئ�ه‌م به‌نده‌‪ ،‬كاریگه‌ریی‬ ‫به‌سه‌ر هه‌رێمی كوردستانەوە ده‌بێت‪.‬‬ ‫له‌ كاتێكدا واڵتی عێراق هه‌موو بژارده‌‬ ‫و ده‌سه‌اڵتێكی نێوده‌وڵه‌تیی له‌به‌رده‌م‬ ‫كراوه‌ته‌وه‌ و سه‌روه‌ریی بۆ گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ توانای هه‌یه‌ هه‌ر ج��ۆره‌ چه‌كێك‬ ‫حه‌زبكات‪ ،‬بیكڕێت‪ .‬ئ��اره‌زوو بكات‪،‬‬ ‫هه‌ر رێكه‌وتنێكی ئه‌منی له‌ ناوچه‌كه‌‬ ‫ببه‌ستێت‪.‬‬ ‫هه‌نووكه‌ كاتی ئه‌وه‌ هاتبوو عێراق‬ ‫له‌ژێر باری ئه‌م به‌نده‌ ده‌ربهێرنێت‪.‬‬ ‫راسته‌ رژێمی به‌عس رووخاوه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌م‬ ‫به‌نده‌ی بەسه‌ردا سه‌پێرنابوو‪ .‬به‌اڵم ئه‌م‬ ‫عه‌قڵیه‌تی شه‌ڕەنگێزییه‌ خۆسه‌پێنه‪‌،‬‬ ‫ن �ه‌ڕووخ��اوه‌ و بنبڕنه‌كراوه‌‪ .‬تا ئێستا‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی به‌غدا پێیانوایه‌ هێز و‬ ‫سوپا بژارده‌ی یه‌كه‌مه‌ له‌ به‌الداخستنی‬

‫ملمالنێ و ناكۆكییه‌ سیاسییه‌كان‪.‬‬ ‫ئه‌و هێزانه‌ی دوای به‌عس له‌ ‪2005‬‬ ‫هاتن جڵه‌وی ده‌س�ه‌اڵت��ی��ان گ��رت له‌‬ ‫عێراق‪ ،‬هه‌مان بیركردنه‌وه‌ی سه‌دامیان‬ ‫هه‌بوو‪ .‬به‌اڵم واڵتێكی وێرانه‌ی بێتوانا‬ ‫و سنوورداریی ده‌سه‌اڵتیان‪ ،‬بوونی‬ ‫ئه‌مریكاش له‌ ناوچه‌كە‌ نه‌یهێشت‬ ‫موماره‌سه‌ی ئاره‌زووه‌ شه‌ڕەنگێزه‌كانیان‬ ‫بكه‌ن‪ .‬بینیامن له‌ بچوكرتین ناكۆكیی‬ ‫سیاسی له‌گه‌ڵ‌ هه‌رێمی كوردستان‪،‬‬ ‫ج��وڵ��ه‌ی ب��ه‌ س��وپ��ا ك���رد و هێنایه‌‬ ‫سنووره‌كانی هه‌رێم‪.‬‬ ‫س�ه‌رك��ردای�ه‌ت��ی��ی سیاسی ك��ورد‬ ‫ل �ه‌م بابه‌ته‌ گرنگه بێئاگان‌‪ .‬گشت‬ ‫ده‌ستكه‌وته‌كانی ئه‌مڕۆی كوردستان‬ ‫ل�ه‌ژێ��ر ب��اری ئ��ه‌م ب�ه‌ن��ده‌ وه‌ده‌س��ت‬ ‫هاتووه‌‪ .‬سه‌رانی كورد بێباكیی زۆریان‬ ‫پێوه‌ دیاربوو‪ ،‬چونكه‌ پێیانوابوو ته‌نها‬ ‫ده‌س��ت��وور زامنی مافی گه‌لی كورد‬ ‫ده‌كات‪ .‬به‌جۆرێك‪ ،‬ئه‌مینداری یه‌كگرتوو‬ ‫په‌یامێكی پیرۆزبایی به‌مبۆنه‌یه‌وه‌‬ ‫باڵوده‌كاته‌وه‌‪ .‬پێیوایه‌ حكومه‌تی عێراقی‬ ‫دوای ده‌رهێنانی له‌ژێر باری ئه‌م به‌نده‌‪،‬‬ ‫مافی گه‌النی عێراق ده‌دات و مادده‌ی‬ ‫‪ 140‬جێبه‌جێ ده‌كات‪ .‬حكومه‌تی عێراق‬ ‫له‌ژێر كۆتوبه‌ندی به‌ندی حه‌وتدا بوو‪،‬‬ ‫چ��اره‌س �ه‌ری م���ادده‌ی ‪ 140‬و ده‌ی��ان‬ ‫ق �ه‌ی �ران و پ��رس��ی هه‌ڵپه‌سێردراوی‬ ‫تری نه‌كرد‪ .‬به‌ هه‌ڵگرتنی ئه‌م به‌نده‌‬ ‫له‌سه‌ر عێراق‪ ،‬كۆمه‌ڵێك بڕیاری گرنگ‬ ‫هه‌ڵده‌وه‌شێته‌وه‌‪ .‬به‌پێی مادده‌ی ‪25‬ی‬ ‫رێكه‌وتننامه‌كه‌‪ ،‬هه‌موو ئه‌و بڕیارانه‌ی‬

‫بنیاترناوه‌ له‌سه‌ر بڕیاری ژمارە (‪)661‬‬ ‫ی ساڵی ‪ ،1990‬هه‌ڵده‌وه‌شێته‌وه‌‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌ بڕیاری ‪ ،688‬كۆمه‌ڵێك‬ ‫بڕیاری تریش هه‌یه‌ ل �ه‌وه‌ كه‌مرت‬ ‫نییه‌‪ ،‬هه‌ڵده‌وه‌شێته‌وه‪ .‬دیاریكردنی‬ ‫به‌شی كوردستان له‌ الیه‌ن نه‌ته‌وه‌‬ ‫یه‌كگرتووه‌كانه‌وه‌ به‌ بڕیاری ‪986‬ی‬ ‫‪ ،1995/4/14‬بڕیاره‌كانی هێڵی‬ ‫(‪ )34 ،36‬دژەف��ڕی��ن و ناوچه‌ی‬ ‫ئارام‪ ،‬هه‌مووی هه‌ڵده‌وه‌شێته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ تاكه‌ ره‌هه‌ندی نێوده‌وڵه‌تییه‌‬ ‫باری ئاسایشی هه‌رێمی كوردستانی‬ ‫له‌سه‌ر بنیاترناوه‌‪ .‬ده‌وڵه‌تی عێراق‬ ‫ن��ه‌ی��ده‌ت��واىن ج��ارێ��ك��ی ت��ر ك��ورد‬ ‫جینۆساید بكات‪ .‬هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌م بڕیارانه‌ هه‌مووی به‌ زیانی‬ ‫ك��ورد ت��ه‌وا ده‌ب��ێ��ت‪ .‬ل �ه‌ الیه‌كی‬ ‫دیكه‌وه‌ عێراق سه‌ربه‌ست ده‌بێت‬ ‫له‌ كڕینی چه‌ك‪ .‬وا گومان ده‌برێت‬ ‫دوای ده‌رچ��وون��ی ل �ه‌ژێ��ر ب��اری‬ ‫ب�ه‌ن��دی ح���ه‌وت‪ ،‬رێ��ژەی�ه‌ك��ی زۆر‬ ‫چه‌ك له‌ ئه‌مریكا و روسیا بكڕێت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌توانێت رێكه‌وتنامه‌ی‬ ‫ئه‌منی له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌تانی ناوچه‌كه‌‬ ‫ببه‌ستێت‪.‬‬ ‫له‌ رابردوو بۆمان روونبووه‌ته‌وه‌‬ ‫ک��ه‌ الوازی و كۆتوبه‌ندكرنی‬ ‫سه‌روه‌رییه‌كانی عێراق له‌ سودی‬ ‫كوردستان ب��ووه‌‪ ،‬پێچه‌وانه‌كه‌شی‬ ‫راس��ت��ه‪ .‬كێشه‌ی ك��ورد ره‌هه‌نده‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تییه‌كه‌ی كاڵده‌بێته‌وه‌ بۆ‬ ‫نێو ده‌ستووری عێراق‪.‬‬

‫‪15‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)42‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/7/2‬ساڵی یەکەم‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫گفتوگۆ‬

‫ڕ لە شەریعەت و فیقهدا‪:‬‬

‫میلله‌تی كورده‌‪ ،‬نه‌ك ته‌نها پارته‌ ئیسالمییه‌كان‬

‫ه ئوسوڵی فیقهی ئیسالمیدا‬ ‫* دكتۆرای ل ‌‬ ‫به‌ده‌ستهێناوه‌‪.‬‬ ‫ه له‌ كۆلێجی‬ ‫* سه‌رۆكی به‌شی شه‌ریعه‌ی ‌‬ ‫ه ئیسالمییه‌كانی زانكۆی سه‌الحه‌ددین‪.‬‬ ‫زانست ‌‬ ‫ه‬ ‫* تا ئێستا (‪ )16‬به‌رهه‌می چاپكراوی هه‌یه‌ ب ‌‬ ‫هه‌ردوو زمانی كوردی و عه‌ره‌بی‪.‬‬

‫ئه‌مه‌ ئ�ه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێت كه‌ ده‌وڵه‌تی‬ ‫ئیسالم‪ ،‬یان ئوممه‌تی ئیسالم كه‌مایه‌تییه‌‬ ‫ئاینییه‌كان له ‌خۆیدا بتوێنێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئیسالم ك �ه‌س به‌ ت��رس و تۆقاندن و‬ ‫زه‌بر و زۆر ناكات به‌ موسڵامن‪ ،‬قورئان‬ ‫ِّين َقدْ َت َب نَّ َ‬ ‫ي‬ ‫ده‌فه‌رموێ [ال إِ ْك َرا َه يِف الد ِ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫وت‬ ‫اغ‬ ‫الط‬ ‫ب‬ ‫ِ‬ ‫ال ُّر ْشدُ ِمنَ ا ْل َغ ِّي َف َمنْ َي ْك ُف ْر ِ‬ ‫و ُي ْؤ ِمنْ ِبال َّل ِه َف َق ِد ْاست َْم َس َك ِبا ْل ُع ْرؤ ِة‬ ‫يم]‬ ‫ا ْل ُو ْث َقي ال ا ْن ِف َصا َم لَهَا وال َّل ُه َس ِم ٌ‬ ‫يع َع ِل ٌ‬ ‫(س��ورة البقرة‪ .)256 :‬پێغه‌مبه‌ریش‬ ‫(درودی خوای له‌سه‌ر بێت) ره‌حمه‌ته‌‬ ‫بۆ هه‌ردوو عاله‌م‪ ،‬بۆیه‌ موسڵامنانیش‬ ‫پێویسته‌ ب �ه‌س��ۆز و میهره‌بان بن‪،‬‬ ‫دووربكه‌ونه‌وە له‌ هه‌موو جۆره‌ كارێك‬ ‫كه‌ توندوتیژی و ته‌كفیر و زۆره‌ملێی لێ‬ ‫دروست بێت‪ ..‬هه‌نگاو بنێن كه‌ خه‌ڵكی‬ ‫به‌ تێكڕا به‌ره‌و به‌هه‌شت بچێت‪ ،‬نه‌ك‬ ‫به‌ره‌و دۆزه‌خ‪.‬‬ ‫به‌ڵگه‌ش زۆره‌ له‌سه‌ر ته‌ساموحی‬ ‫ئیسالمی‪ ،‬وه‌ك ومتان كاتێك حه‌زره‌تی‬ ‫ع��وم�ه‌ر فه‌تحی واڵت��ی میرسی كرد‬ ‫ئاینی قیبتییه‌كانی هه‌ڵنه‌وه‌شانده‌وه‌‬ ‫و پ��ه‌ی��ك��ه‌ری فیرعه‌ونه‌كانیشی‬ ‫ده‌ستكاری نه‌كرد‪ .‬هه‌روه‌ها كاتێك‬ ‫واڵتی ئه‌فغانستان فه‌تح كرا‪ ،‬په‌یكه‌ری‬ ‫(بوزا) وه‌ك خۆی مایه‌وه‪ ‌،‬كه‌س تێكی‬ ‫نه‌دا‪ ،‬چونكه‌ كاری ئیسالم كاریگه‌رییه‌‬ ‫له‌سه‌ر دڵه‌كان‪ ،‬نه‌ك له‌سەر ڕواڵه‌ت‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌گه‌ر ئیسالمبوون به‌ ترس و‬ ‫له‌رز بێت‪ ،‬هه‌ركات ترس و له‌رزه‌كه‌‬ ‫نه‌ما خه‌ڵكه‌كه‌ش پاشگه‌ز ده‌بنه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم چونكه‌ نه‌ته‌وه‌كان‪ ،‬به‌ تایبه‌ت‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی كورد‪ ،‬به‌ خواستی خۆیان و‬

‫بەڕێوەبەرى هونەرى‪:‬‬ ‫ڕەوشت محەمەد‬ ‫‪rawshtmail@yahoo.com‬‬ ‫‪07501112083‬‬

‫ئه‌گه‌ر ئیسالم‬ ‫داگیركه‌ربووایه‌‪ ،‬ده‌بوو پاش‬ ‫نه‌مانی ده‌سه‌اڵتی عه‌ره‌ب‪ ،‬كورد‬ ‫پاشگه‌زبووایه‌ته‌وه‌ له‌ ئیسالم‬

‫(خیر أمة‌) الی ڕاڤه‌كارانی‬ ‫گه‌وره‌ی ئیسالم‪ ،‬به‌ ئوممه‌تی‬ ‫گه‌وره‌ی ئیسالم ڕاڤه‌كراوه‪ ‌،‬نه‌ك‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌كی دیاریكراو‬

‫««‬

‫* ماسته‌ری له‌ فكری ئیسالمی به‌ده‌ستهێناوه‌‪.‬‬

‫ئیسالم هات و هیچ نه‌ته‌وه‌یه‌كی‬ ‫نه‌توانده‌وه‌ له‌ نه‌ته‌وه‌یه‌كی‬ ‫دیاریكراودا‪ ،‬به‌ڵكو تایبه‌تمه‌نديی‬ ‫هه‌مووانی پاراست‬

‫««‬

‫* دكتۆر حه‌سه‌ن خالید موفتی‪ ،‬ساڵی ‪1972‬‬ ‫له‌دایكبووه‌‪.‬‬

‫««‬

‫خاوەىن ئیمتیاز و سەرنووسەر‪:‬‬ ‫هاوژین عومەر کەریم‬ ‫‪hawzheenk@yahoo.com‬‬ ‫‪07701543488‬‬

‫بەڕێوەبەرى کارگێڕى‪:‬‬ ‫جیهانگیر ئەحمەد‬ ‫‪bayanreklam@yahoo.com‬‬ ‫‪07702455504‬‬

‫پڕۆفایل‬

‫««‬

‫به‌ كه‌ماڵی ڕەزامه‌نديی دڵ و ده‌روونی‬ ‫خۆیان بوونه‌ته‌ موسڵامن‪ ،‬ده‌بینین‬ ‫ئیسالم تیایدا ڕۆژ له‌دوای ڕۆژ زیاتر و‬ ‫گه‌شاوه‌تر ده‌بێت‪ .‬خۆ ئه‌گه‌ر به‌پێی ئه‌و‬ ‫فه‌لسه‌فه‌ چه‌وته‌ بوایه‌ كه‌ گوایه‌ ئیسالم‬ ‫داگیركاره‌‪ ،‬ئه‌وا ده‌بوو پاش كشانه‌وه‌ی‬ ‫به‌عسییه‌كان و ته‌واوبوونی حوكمی‬ ‫عه‌ره‌ب له‌ كوردستان‪ ،‬كورده‌كان مورته‌د‬ ‫و پاشگه‌زبوونایه‌ته‌وه‌ له‌ ئیسالم‪ .‬خۆ‬ ‫ئه‌مه‌ رووی نه‌دا و هه‌رگیزیش روو‬ ‫نادات‪ .‬ده‌ركه‌وت ئه‌و فه‌لسه‌فه‌یه‌ بێ‌‬ ‫بنه‌مایه‌ و دوره‌ له‌ واقیع و راستییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ب�ه‌ی��ان‪ :‬دروستبوونی ده‌وڵه‌تی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬هیچ ناكۆكیيه‌كی هه‌یه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ رۆح و مه‌به‌سته‌كانی شه‌ریعه‌ت؟‬ ‫د‪ .‬حه‌سه‌ن‪ :‬باشرت وای �ه‌ هه‌موو‬ ‫نه‌ته‌وه‌ موسڵامنه‌كان تێكڕایان له‌ژێر‬ ‫ئ��ااڵی ئیسالمدا بژین بێ جیاوازيی‬ ‫زمان‪ ،‬ڕەنگ‪ ،‬جوگرافیا‪ ،‬خێل‪ ،‬عه‌رشه‌ت‬ ‫و ‪ ...‬هتد‪ ،‬وه‌ك سه‌رده‌می پێغه‌مبه‌ر‬ ‫(درودی خوای له‌سه‌ر بێت)‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫سه‌رده‌می خوله‌فای ڕاشیدینی ئیسالم‪.‬‬ ‫ب�ه‌اڵم پاش ئ �ه‌وه‌ی كه‌ خیالفه‌تی‬ ‫ڕاسته‌قینه‌ی ئیسالم نه‌ما و نه‌ته‌وه‌كانی‬ ‫ئیسالم له‌ یه‌كرت جوودابوونه‌وه‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫مافی شه‌رعی و یاسایی هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌كه‌‌‬ ‫قه‌واره‌یه‌كی سیاسیی خۆی هه‌بێت‪،‬‬ ‫تیایدا عه‌داله‌تی ئیسالمی به‌ركه‌مال‬ ‫بكات‪ .‬ل �ه‌و پێناوه‌شدا ئێمه‌ كتێبی‬ ‫(اعالن استقالل كوردستان وحقوق األمه‌‬ ‫الكردیة‌ يف نظر الرشیعة اإلسالمیة‌) مان‬ ‫دانا و به‌چاپامن گه‌یاند‪ .‬بۆیه‌ میلله‌تی‬ ‫كورد وه‌كو هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌كی موسڵامن‪،‬‬

‫مافی خۆیه‌تی ده‌وڵه‌تێكی سه‌ربه‌خۆی‬ ‫خۆی ڕابگه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫هه‌ركاتێكیش ته‌واوی نه‌ته‌وه‌كانی‬ ‫ت��ری موسڵامن ده‌س��ب��ه‌رداری مافی‬ ‫نه‌ته‌وایه‌تی خۆیان ب��وون‪ ،‬وازی��ان له‌‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌كانی خۆیان هێنا و داوای‬ ‫ئ��ه‌وه‌ی��ان ك��رد ك �ه‌ ت���ه‌واوی نه‌ته‌وه‌‬ ‫موسڵامنه‌كان له‌ژێر یه‌ك ئااڵ و ده‌وڵه‌تدا‬ ‫ب��ن‪ ،‬ئ��ه‌و ك��ات میلله‌تی ك��وردی��ش‬ ‫ده‌س���ب���ه‌رداری داوای مافی چ��اره‌ی‬ ‫خۆنووسین ده‌بێت‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ میلله‌تی‬ ‫ك��ورد دوات��ری��ن میلله‌ته‌ له‌ دونیای‬ ‫ئیسالمدا كه‌ داوای ئه‌و مافه‌ بكات‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئاشكرایه‌ عه‌ره‌ب‪ ،‬فارس و تورك‬ ‫ده‌سپێشخه‌ربوون له‌و هه‌واڵنه‌دا‪ .‬ئه‌وان‬ ‫زیاتر له‌ ده‌وڵه‌تێكی نه‌ته‌وه‌ییان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم كورد تا ئێستا ته‌نها هه‌رێمێكی‬ ‫ئ���ازادی هه‌یه‌ و ن�ه‌ژادپ�ه‌رس��ت�ه‌ك��ان‬ ‫ئه‌وه‌شی پێ ڕەوا نابینن‪ .‬له‌ كاتێكدا‬ ‫جێده‌ستی كورد له‌ مێژووی ئیسالمدا‬ ‫الی هه‌موان ئاشكرایه‌ كه‌ چ ڕۆڵێكی‬ ‫جوامێرانه‌ و پڕمتامنه‌ و دڵسۆزانه‌ی‬ ‫هه‌بووه‌ بۆ ئیسالم و موسڵامنان بێ‬ ‫جیاوازی‪ .‬بۆیه‌ له‌ ئێستادا ده‌توانین‬ ‫بڵێن‪ ،‬دروستكردنی ده‌وڵه‌تی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫كاریگه‌ریی باشی هه‌یه‌ له‌سه‌ر تاك‬ ‫و كۆمه‌ڵ‪ ،‬هیچ دژایه‌تییه‌كیشی نییه‌‬ ‫ل�ه‌گ�ه‌ڵ مه‌به‌سته‌كانی شه‌ریعه‌تی‬ ‫ئیسالم‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و دوو چه‌مكه‌ (مانعه‌‬ ‫الجمع) نین‪ ،‬به‌مه‌رجێك ده‌وڵه‌ته‌كه‌‬ ‫ڕەگ���ه‌زپ���ه‌رس���ت و ن��ه‌ژادپ��ه‌رس��ت‬ ‫نه‌بێت و شه‌ریعه‌تی ئیسالمیش له‌‬ ‫ده‌ستووره‌كه‌یدا جێگیر بكرێت‪ .‬ئه‌و‬ ‫شه‌ریعه‌ته‌ی كه‌ ئ��اوات و داواكاریی‬ ‫تێكڕای میلله‌تی كورده‌‪ ،‬نه‌ك ته‌نها پارته‌‬ ‫ئیسالمییه‌كان‪ ،‬كه‌ به‌داخه‌وه‌ هه‌ندێك له‌‬ ‫ناحاڵییه‌كانی سه‌ر به‌ ده‌سه‌اڵتی كوردیی‬ ‫ئ �ه‌م��ڕۆ‪ ،‬ل��ه‌م هه‌رێمه‌ ب��ه‌و چه‌شنه‌‬ ‫لێدوان ده‌ده‌ن‪ ،‬به‌ تایبه‌ت سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ ماده‌ی شه‌شی پرۆژەی ده‌ستووری‬ ‫ه �ه‌رێ��م‪ .‬ئاشكراشه‌ ك �ه‌ پێكهێنانی‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی نه‌ژادپه‌رست كاریگه‌ریی‬ ‫خراپی ده‌بێت له‌سه‌ر نه‌ته‌وه‌ و ئایین‬ ‫و پێكهاته‌كانی تری نێو ده‌وڵه‌ته‌كه‌ و‬ ‫زاراوه‌ی هاونیشتیامنی له‌به‌ین ده‌چێت‪،‬‬ ‫سیسته‌می چینایه‌تی و كۆیالیه‌تی و‬ ‫دیكتاتۆری به‌رجه‌سته‌ ده‌بێت‪.‬‬ ‫ب����ه‌ی����ان‪ :‬زۆرج�������ار ب����اس له‌‬ ‫زیندووكردنه‌وه‌ی خیالفه‌ت ده‌كرێت‪،‬‬ ‫له‌ به‌رامبه‌ریشدا هه‌ندێكی تر باس‬ ‫له‌ ده‌وڵه‌تی نه‌ته‌وه‌یی ده‌ك �ه‌ن ‌و به‌‬ ‫گونجاوتری ده‌زانن له‌ رۆژگاری ئه‌مڕۆدا‪،‬‬ ‫ئایا رۆحی شه‌ریعه‌ت دادپه‌روه‌رییه‪ ‌،‬یان‬ ‫شكڵی ده‌وڵه‌ت‪ ،‬تا ئه‌و دوانه‌ به‌ دژیه‌ك‬ ‫بزانرێن و موسڵامنان ده‌ستبه‌رداری‬ ‫یه‌كێكیان بنب؟‬ ‫د‪ .‬حه‌سه‌ن‪ :‬هه‌موو موسڵامنێك‬ ‫ئامانجیه‌تی ده‌وڵ��ه‌ت��ی خیالفه‌ت‬ ‫پێكبێت و به‌ چ��اوی خۆی بیبینێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ ئێستا و ئاینده‌یه‌كی نزیكیشدا‬ ‫خیالفه‌تی ئیسالمی كارێكی زۆر دووره‌‪،‬‬ ‫پاروویه‌كی زۆر گه‌وره‌یه‌ و به‌ خه‌ڵكی‬ ‫ئ �ه‌م��ڕۆ ئه‌سته‌مه‌ پێكبێت‪ ،‬به‌ڵكو‬

‫كۆمه‌ڵگا ئه‌مڕۆ پێویستی به‌ كه‌سانێكی‬ ‫وه‌ك ئیاممی غه‌زالی و شێخی گه‌یالنی‬ ‫و ئیاممی ره‌ببانی هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ ره‌وشته‌‬ ‫چه‌وته‌كانی كۆمه‌ڵگا بگۆڕن‪ ،‬تا تاكه‌كان‬ ‫ڕەوشته‌ به‌رزه‌كانی ئیسالم له‌ خۆیاندا‬ ‫به‌رجه‌سته‌ بكه‌ن‪ .‬ئه‌وسا ده‌توانرێت‬ ‫ده‌وڵه‌تی خیالفه‌ت بگه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬یاخود‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی وه‌ك ده‌وڵه‌تی ئه‌یوبییه‌كان‬ ‫پێكبهێندرێت‪ .‬به‌اڵم له‌ ئێستادا كه‌ وه‌ك‬ ‫شێخ سه‌عیدی نوورسی ده‌فه‌رمووێت‬ ‫«چه‌رخ چه‌رخی ڕزگاریی بیروباوه‌ڕ و‬ ‫ئیامنه‌‪ ،‬چه‌رخی پێكهێنانی ده‌وڵه‌تی‬ ‫دڵ���ه‌‪ ،‬پ��اش��ان ده‌وڵ��ه‌ت��ی خێزانێكی‬ ‫ئیسالمپه‌روه‌ر‪ ،‬پاشان بۆ خ��ۆی به‌و‬ ‫تاكه‌ باشانه‌ ده‌وڵه‌تی فراوانی ئیسالم‬ ‫پێكدێت»‪ .‬وه‌ك پێغه‌مبه‌ر (درودی‬ ‫خ��وای ل�ه‌س�ه‌ر بێت) فه‌رموویه‌تی‬ ‫(كیفام تكونوا ّ‬ ‫یول علیكم)‪ ،‬ئێوه‌ چۆن‬ ‫بن خ��ودا به‌و شێوه‌ حوكمڕانتان بۆ‬ ‫ده‌نێرێت‪ ،‬باشنب باش ده‌بێت‪ ،‬خراپیش‬ ‫بن خ �راپ‪ .‬بۆیه‌ وه‌ختێك پرسیاركرا‬ ‫له‌ حه‌زره‌تی عه‌لی كه‌ جێنشینێك بۆ‬ ‫خۆی دابنێت‪ ،‬ئه‌ویش ره‌ف��زی كرد و‬ ‫فه‌رموی «أترككم كام تركنا رسول الله‬ ‫صىل الله عليه وسلم‪ .‬قلنا‪ :‬يا رسول‬ ‫الله إستخلف علينا‪ .‬فقال‪ :‬إن يعلم‬ ‫الله فيكم خرياً ّ‬ ‫يول عليكم خياركم‪،‬‬ ‫ق��ال ع�لي‪ :‬فعلم الله فينا خ�يرا فويل‬ ‫علينا أبا بكر ريض الله عنه»‪ .‬كه‌واته‌ له‌‬ ‫ئێستادا ئه‌گه‌ر ده‌وڵه‌تی خیالفه‌ت به‌رپا‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬پێویسته‌ ده‌وڵه‌تی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم به‌ ده‌ستووری ئیسالم‪ ،‬له‌‬ ‫چوارچێوه‌ی دادپه‌روه‌ریی كۆمه‌اڵیه‌تی‪،‬‬ ‫پرانسیپه‌كانی مافی مرۆڤ‪ ،‬پێكه‌وه‌ژیان‪،‬‬ ‫خۆشه‌ویستی و برایه‌تیدا‪ ،‬هه‌موو‬ ‫تاكه‌كان هه‌ست بكه‌ن به‌ ماف و ئه‌ركی‬ ‫سه‌رشانیان بزانن‪ ،‬چونكه‌ الی من گرنگ‬ ‫ناو نییه‌‪ ،‬گرنگ ناوه‌رۆكه‌‪ .‬با بڕوانینه‌‬ ‫هه‌ندێ له‌ ده‌وڵه‌تانی جیهانی ئیسالمی‬ ‫كه‌ به‌ رواڵه‌ت ئیسالمیان پێوه‌یه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئێران‪ ،‬سعودیه‌ و س��ودان‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ه�ه‌ن��دێ��ك ل �ه‌ ده‌وڵ��ه‌ت��ان��ی جیهانی‬ ‫ئیسالمیش كه‌ به‌ رواڵ �ه‌ت ئیسالمیان‬ ‫پێوه‌ نییه‌‪ ،‬وه‌ك توركیا و مالیزیا‪ ،‬با‬ ‫بزانین كام جۆریان زیاتر هه‌نگاوی ناوه‌‬ ‫بۆ به‌رجه‌سته‌بوونی ئیسالمی راسته‌قینه‌‬ ‫و توانیویه‌تی شارستانیه‌تی ئیسالم و‬ ‫مافی مرۆڤ له‌ ئیسالمدا به‌ دونیا باشرت‬ ‫نیشان بدات‪ ،‬له‌نێو موسڵامناندا كام له‌و‬ ‫دوو منونه‌یه‌ زیاتر شایسته‌ی وه‌رگرتنه‌ و‬ ‫زیاتر له‌باره‌ بۆ پیاده‌كردن؟ كه‌ بێگومان‬ ‫توركیا و مالیزیا هه‌نگاوی باشیان‬ ‫ن��اوه‌ له‌ چاكسازی و دادپ �ه‌روه‌ری��ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی و مافی مرۆڤ و پرۆسه‌ی‬ ‫خوێندن و زانستپه‌روه‌ری و ته‌ندروستی‬ ‫و ئابووری‪ ،‬كه‌ ئه‌مڕۆ جیهانی ئیسالمی‬ ‫شانازییان پێوه‌ ده‌ك��ات‪ ،‬ئه‌گه‌ر چی‬ ‫هێشتا له‌ ئاستی چاوه‌ڕوانكراودا نین‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ منوونه‌كانی ئێران و سعودیه‌‬ ‫و س��ودان به‌ بێ‌ شك باشرتن‪ .‬خوای‬ ‫گ �ه‌وره‌ یارمه‌تیی دڵسۆزان ب��دات بۆ‬ ‫منوونه‌ی باشرت له‌ سیسته‌می حوكمڕانی‬ ‫له‌ جیهانی ئیسالمیدا‪.‬‬

‫ئێستا (حدود)ی ئیسالمی جێبه‌جێ‬ ‫ناكرێت‪ ،‬چونك ‌ه خیالفه‌تی‬ ‫ئیسالمی نییه‌‬

‫ئەنداماىن بۆرد‪:‬‬ ‫سەاڵح ساالر‬ ‫ئیدریس سیوەیىل‬ ‫محەمەد جەمال‬

‫ناونیشاىن بەیان لە ئینتەرنێت‪:‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬ ‫‪E.mail: bayanpress@yahoo.com‬‬ ‫‪www.facebook.com/bayanpres‬‬

‫رۆژنامەیەکى سیاسیى گشتیى ئەهلییە‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامىن ‪ -‬شەقامى ئیرباهیم پاشا ‪ -‬تەالرى بنار نهۆمى پێنجەم ‪ -‬شوقەى ژمارە ‪ .3‬تەلەفۆن‪07480605181 :‬‬

‫بایی (‪ )750‬دینارە‬

‫‪14‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)42‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/7/2‬ساڵی یەکەم‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫گفتوگۆ‬

‫د‪ .‬حه‌سه‌ن موفتی‪ ،‬پسپۆڕ‬

‫جێگیركردنی شه‌ریعه‌ت له‌ ده‌ستووردا‪ ،‬داواكاریی‬ ‫له‌م دیمانه‌یەدا‪ ،‬دكتۆر حه‌سه‌ن موفتی‪ ،‬سه‌رۆكی به‌شی‬ ‫شه‌ریعه‌ له‌ كۆلێجی زانسته‌ ئیسالمییه‌كانی زانكۆی‬ ‫سه‌الحه‌ددین‪ .‬قسه‌ له‌سه‌ر دروستبوونی ده‌وڵه‌تی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫ده‌كات له‌ روانگه‌ی شه‌ریعه‌تی ئیسالمه‌وه‌‪ .‬ئه‌و پێى وایه‌‬ ‫دروستكردنی ده‌وڵه‌تی نه‌ته‌وه‌یی هیچ دژایه‌تيیه‌كی نییه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ مه‌به‌سته‌كانی شه‌ریعه‌تی ئیسالم‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و‬ ‫دوو چه‌مكه‌ (مانع الجمع) نین‪ ،‬به‌مه‌رجێك ده‌وڵه‌ته‌كه‌‬ ‫ڕه‌گه‌زپه‌رست و نه‌ژادپه‌رست نه‌بێت و شه‌ریعه‌تی‬ ‫ئیسالمیش له‌ ده‌ستووره‌كه‌یدا جێگیر بكرێت‪ .‬موفتی ده‌ڵێت‬ ‫جێگیركردنی شه‌ریعه‌ت له‌ ده‌ستوور داواكاريی تێكڕای‬ ‫میلله‌تی كورده‌‪ ،‬نه‌ك ته‌نها پارته‌ ئیسالمییه‌كان‪ ،‬كه‌ به‌داخه‌وه‌‬ ‫هه‌ندێك ل ‌ه ناحاڵیيه‌كانی سه‌ر به‌ ده‌سه‌اڵتی كورديی ئه‌مڕۆ‪،‬‬ ‫له‌م هه‌رێمه‌ به‌و چه‌شنه‌ لێدوان ده‌ده‌ن‪ .‬سه‌باره‌ت به‌وه‌ش‬ ‫كه‌ ئایا ئیسالم رزگاركه‌ره‌ یان داگیركه‌ر؟ ناوبراو ده‌ڵێت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌پێی ئه‌و فه‌لسه‌فه‌ چه‌وته‌ بوایه‌ كه‌ گوایه‌ ئیسالم‬ ‫داگیركاره‌‪ ،‬ئه‌وا ده‌بوو پاش كشانه‌وه‌ی به‌عسییه‌كان و‬ ‫ته‌واوبوونی حوكمی عه‌ره‌ب له‌ كوردستان‪ ،‬كورده‌كان‬ ‫مورته‌د و پاشگه‌زبوونایه‌ته‌وه‌ له‌ ئیسالم‪.‬‬ ‫دیدار‪ :‬ئیدریس سیوه‌یلی‬ ‫به‌یان‪ :‬زۆر جار له‌ ده‌قه‌كانی قورئان‬ ‫‌و فه‌رمووده‌ وشه‌ی (أمة‌) به‌كارهاتووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ ره‌هه‌ندێكی ئایدۆلۆژی هه‌یه‌‪ ،‬یان‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی؟‬ ‫د‪ .‬حه‌سه‌ن‪ :‬ئاشكرایه‌ وشه‌ی (أمة‌)‬ ‫له‌ زۆر جێگه‌دا له‌ قورئانی پیرۆزدا به‌كار‬ ‫هاتووه‌‪ ،‬ل�ه‌وان�ه‌[إِ َّن هَ � ِذە ُأ َّمت ُ​ُك ْم ُأ َّم ًة‬ ‫واح َد ًة ؤأَ َنا َر ُّب ُك ْم َفا ْع ُبدُ ونِ ] اَ‬ ‫(النبيا‌ء‪،)92 :‬‬ ‫ِ‬ ‫يم َك َ‬ ‫ان ُأ َّم ًة َقا ِنتًا لِ َّل ِه‬ ‫هەروەها‪[ :‬إِ َّن إِ ْب َر ِاه َ‬ ‫َح ِني ًفا] (النحل‪ ،)120 :‬هەروەها‪[ :‬و ْلت َُكنْ‬ ‫ون إِىل ا ْل َخ رْ ِي و َي ْأ ُم ُر َ‬ ‫ِمن ُْك ْم ُأ َّم ٌة َي ْدعُ َ‬ ‫ون‬ ‫وف ؤ َي ْن َه ْو َن ع َِن ا ْل ُم ْن َك ِر ُؤأولَ ِئ َك‬ ‫ِبا ْل َم ْع ُر ِ‬ ‫هُ ُم ا ْل ُم ْف ِل ُح َ‬ ‫ون] (آ‌ل عمران‪ ،)104 :‬له‌‬ ‫زۆر جێگه‌ی تریش‪ ،‬كه‌ ئه‌گه‌ر به‌ وردی‬ ‫ته‌ماشای بكه‌ین‪ ،‬بۆمان ڕوونده‌بێته‌وه‌‬ ‫كه‌ وشه‌ی (أم��ة) ره‌هه‌ندێكی فیكری‬ ‫و ئایدۆلۆژی و یه‌كڕیزی هه‌یه‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی و خیڵه‌كی و تاقمگه‌ری و‬ ‫ناوچه‌یی و لێكجودایی‪.‬‬ ‫بێگومان ئه‌مه‌ش ئه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێت‬ ‫كه‌ ئیسالم دژی نه‌ته‌وه‌ و ڕەگه‌ز و قه‌وم‬ ‫و خیڵه‌كانه‌‪ ،‬به‌ڵكو هه‌ریه‌ك له‌وانه‌‬ ‫ئامرازن بۆ پته‌وبوونی ريزی موسڵامنان‬ ‫و كه‌ره‌سته‌ن بۆ چاالكيی په‌یوه‌ندییه‌كان‪.‬‬ ‫ئامانجیش له‌ ف��ره‌ڕەگ �ه‌ز و نه‌ته‌وه‪‌،‬‬ ‫ل��ه ‌یه‌كرت گه‌یشنت و وردب��وون �ه‌وه‌ی �ه‌‬ ‫ل�ه‌ چه‌ندین ئ��ای�ه‌ت ل�ه‌ ئایه‌ته‌كانی‬ ‫پ�ه‌روه‌ردگ��ار‪ ،‬وه‌ك قورئان ئاماژەی بۆ‬ ‫َّاس إِ َّنا‬ ‫ده‌كات و ده‌فه‌رموێت [ َيا أَ ُّيهَا الن ُ‬ ‫ؤج َع ْلنَا ُك ْم ُش ُعو ًبا‬ ‫َخ َل ْقنَا ُك ْم ِمنْ َذ َك ٍر ُؤأ ْن َثي َ‬ ‫ؤ َق َبا ِئ َل لِ َت َعا َر ُفوا إِ َّن أَ ْك َر َم ُك ْم ِع ْن َد الل ِهَّ‬ ‫أَ ْت َقا ُك ْم إِ َّن ال َّل َه َع ِل ٌيم َخ ِب ٌري] (الحجرات‪:‬‬ ‫‪ ،)13‬هه‌روه‌ها له‌ ئایه‌تی پیرۆزی [و ِمنْ‬ ‫وات أْ َ‬ ‫ؤال ْر ِض واخْ ِتلاَ ُف‬ ‫السماَ ِ‬ ‫ا‌َ َيا ِت ِه َخ ْلقُ َّ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫ات‬ ‫أَ ْل ِس َن ِت ُك ْم وأَ ْلؤا ِنك ْم إِن يِف ذلِ��ك ال َي ٍ‬ ‫لِ ْل َعالِ ِمنيَ] (الروم‪ )22 :‬ئه‌و حه‌قیقه‌ته‌‬ ‫به‌رجه‌سته‌ بووه‌‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬زۆر جار نه‌ته‌وه‌ی عه‌ره‌ب‬ ‫كه‌ سه‌رده‌ستبوون له‌ مێژووی ئیسالمدا‪،‬‬ ‫راڤ�ه‌ی نه‌ته‌وه‌یی و هه‌ندێك جاریش‬ ‫خێڵه‌كيیان بۆ ئه‌و چه‌مكه‌ كردووه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫منوونه‌‪ ،‬ئاماژە به‌ ده‌قێك ده‌ده‌ن كه‌‬ ‫ده‌بێت كه‌سی یه‌كه‌می موسڵامنان‬ ‫قوڕەیشی بێت‪ .‬ئه‌مه‌ له‌گه‌ڵ رۆحی‬

‫دادپ���ه‌روره‌ی شه‌ریعه‌ت كه‌ جیاوازی‬ ‫ناكات له‌ نێوان مرۆڤه‌كان‪ ،‬دژیه‌ك نییه‌؟‬ ‫د‪ .‬حه‌سه‌ن‪ :‬به‌ڵێ زۆرجار هه‌ر له‬ ‫‌چه‌رخی ئه‌مه‌وییه‌كانه‌وه‌ تا ئێستاش‪،‬‬ ‫وشه‌ی (أمة‌) الی هه‌ندێك له‌ بیرمه‌ندان‬ ‫و كاربه‌ده‌ستانی عه‌ره‌ب به‌ شێوازێكی‬ ‫ته‌سك و دوور له‌ مه‌به‌سته‌ قورئانییه‌كه‌‬ ‫ڕاڤه‌ كراوه‌ و بۆ ئامانجی نه‌ته‌وه‌یه‌كی‬ ‫تایبه‌ت‪ ،‬ك�ه‌ ع �ه‌ره‌ب �ه‌‪ ،‬ی��ان خێڵێكی‬ ‫تایبه‌ت‪ ،‬یان عه‌شیره‌تێك‪ ،‬یان تاقمێك‬ ‫به‌كارهاتووه‌‪ ،‬به‌و هۆیه‌شه‌وه‌ نه‌ته‌وه‌ی‬ ‫ع��ه‌ره‌ب به ‌چاوێكی بێبایه‌خ و نزم‬ ‫نواڕیویانه‌ته‌ نه‌ته‌وه‌كانی تری ئیسالم‪ ،‬به‌‬ ‫(املوال والعبید ‪ -‬خزمه‌تكار و كۆیله‌كان)‬ ‫ناویان بردوون‪ .‬كه‌ ئه‌مه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫ب��ۆ حاڵینه‌بوونی ئ��ه‌و ك�ه‌س��ان�ه‌ له‌‬ ‫ده‌قه‌كانی قورئان و سوننه‌ت و سیره‌ت‬ ‫و ژیانی هاوه‌اڵنی پێغه‌مبه‌ر (درودی‬ ‫خوای له‌سه‌ر بێت)‪.‬‬ ‫ئه‌و بیره‌ ناپه‌سه‌نده‌ له‌ مێژووی‬ ‫ئیسالمدا له‌ هه‌ندێ چه‌رخدا ڕەنگی‬ ‫داوه‌ت �ه‌وه‪ .‬له‌ چه‌رخی ئه‌مه‌وییه‌كاندا‬ ‫زیاتر ڕوونه‌‪ ،‬له‌ چه‌رخی عه‌باسییه‌كانیشدا‬ ‫پیاوێكی وه‌ك (أبو مسلمی الخراسانی)‪،‬‬ ‫چونكه‌ كورد بووه‌‪ ،‬پاش به‌كارهێنانی‬ ‫دوورخراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬دواتریش له‌ناوبراوه‌‪،‬‬ ‫به‌ فه‌رمانی خه‌لیفه‌ی عه‌بباسی‪ .‬وه‌ك‬ ‫(أبو دالمه‌) له‌ دوو به‌یتی شیعردا ئه‌و‬ ‫رق و كینه‌ی ن �ه‌ش��اردووه‌ت �ه‌وه‌ و به‌‬ ‫ئه‌بو موجریم ناوی ب��ردووه‌‪ .‬تۆمه‌تی‬ ‫خراپه‌كاریشی داوه‌ته‌ الی كورده‌كانی‬ ‫باوباپیری و ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫غي الل ُه نعمة‬ ‫أبا مجرم ما رّ‬ ‫يغيها العبدُ‬ ‫عيل عبده حتى رّ‬ ‫أيف دولة املهدي حاولت غدره‬ ‫أال إن أهل الغدر آ‌باؤك ُ‬ ‫الكر ُد‬ ‫ئه‌وه‌ تاوانی ده‌رماگیريی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫و یه‌كرتقبووڵنه‌كردنه‌‪ ،‬كه‌ له‌ ئیسالمدا‬ ‫نییه‌‪ .‬پاش ئه‌وانیش ئه‌و بیره‌ چه‌وته‌‬ ‫ل�ه‌ زۆرێ���ك ل�ه‌ الپ �ه‌ڕەك��ان��ی مێژووی‬ ‫ئیسالمیدا‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ بوونی هه‌یه‌‪ ،‬به‌‬ ‫ئێستاشه‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش خه‌تای ئیسالم نییه‌‬ ‫و نه‌بووه‌‪ ،‬به‌ڵكو خه‌تا له‌ هه‌ڵسوكه‌وت‬ ‫و بیروبۆچوونی ده‌سه‌اڵتداراندا بووه‌‪،‬‬

‫كه‌ ئایه‌تێكی پیرۆزی وه‌ك‪ُ [ :‬ك ْنت ُْم َخ رْ َي‬ ‫َّاس َت ْأ ُم ُر َ‬ ‫وف‬ ‫ون ِبا ْل َم ْع ُر ِ‬ ‫ُأ َّم ٍة ُأخْ ِر َج ْت لِلن ِ‬ ‫و َت ْن َه ْو َن ع َِن ا ْل ُم ْن َك ِر و ُت ْؤ ِمن َ‬ ‫ُون ِبال َّل ِه]‬ ‫(آ‌ل عمران‪ ،)110 :‬به‌كاریان هێناوه‌ و‬ ‫ڕاڤه‌یه‌كی نادروستیان بۆ ك��ردووه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫گوایه‌ (خیر أم �ة‌) ئوممه‌تی عه‌ره‌به‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ك چۆن كاتی خۆی جووله‌كه‌كان‬ ‫كه‌وتنه‌ هه‌مان هه‌ڵدێره‌وه‌ و خۆیان‬ ‫به‌ (شعب الله املختار) له‌قه‌ڵه‌م ده‌دا‪،‬‬ ‫تا ئێستاش هه‌ردوو بۆچوونه‌كه‌ له‌ نێو‬ ‫ع �ه‌ره‌ب و عیربیيه‌كاندا‪ ،‬به‌ داخ �ه‌وه‌‬ ‫به‌ركه‌ماڵه‌‪.‬‬ ‫بێگومان (خیر أمة‌) الی ڕاڤه‌كارانی‬ ‫گه‌وره‌ی ئیسالم به‌ ئوممه‌تی گه‌وره‌ی‬ ‫ئیسالم ڕاڤه‌كراوه‌‪ ،‬كه‌ تێكڕای نه‌ته‌وه‌كانی‬ ‫موسڵامنان ده‌گرێته‌وه‌ له‌ جوگرافیای‬ ‫جیهانی ئیسالمیدا تا ڕۆژی قیامه‌ت‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌قه‌ش كه‌ ئاماژە به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ خه‌لیفه‌ی موسڵامنان له‌ (قوره‌یش)‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ئه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێت كه‌ جگه‌ له‌‬ ‫قوڕەیشیيه‌كان مافی خه‌الفه‌تیان نه‌بێت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو له‌و پێویسرت سیفه‌ته‌كانی وه‌ك‪:‬‬ ‫عه‌داله‌ت‪ ،‬ته‌قوا‪ ،‬شایسته‌یی‪ ،‬كارامه‌یی‪،‬‬ ‫لێهاتوویی و‪..‬هتد گرنگرته‌‪ .‬چونكه‌‬ ‫ده‌قی تر ئه‌و ده‌قه‌ (تقیید) ده‌كات و‬ ‫له‌ چوارچێوه‌ی ده‌گرێت‪ ،‬وه‌ك ئایه‌تی‬ ‫پیرۆزی [إِ َّن أَ ْك َر َم ُك ْم ِع ْن َد ال َّل ِه أَ ْت َقا ُك ْم إِ َّن‬ ‫ال َّل َه َع ِل ٌيم َخ ِب ٌري] (سورة الحجرات‪.)13 :‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌ (مسند أحمد بن حنبل)‬ ‫به‌ سه‌نه‌دێكی سه‌حیح هاتووه‌ كه‌‬ ‫پێغه‌مبه‌ر (درودی خوای له‌سه‌ر بێت)‬ ‫له‌ وتاری (حجه‌ الوداع)یدا فه‌رمویه‌تی‬ ‫«یا أیها الناس‪ ،‬أال إن ربكم واحد‪ ،‬وإن‬ ‫أباكم واحد‪ ،‬ال فضل لعريب علی أعجمي‪،‬‬ ‫وال لعجمي علی عريب‪ ،‬وال ألحمر علی‬ ‫أسود‪ ،‬وال أسود علی أحمر‪ ،‬إال بالتقوی»‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌مانه‌ش‪ ،‬كه‌ بێگومان ئه‌م ده‌قانه‌‬ ‫ڕاسته‌وخۆ دادپ �ه‌روه‌ري��ی شه‌ریعه‌تی‬ ‫ئیسالم له‌ هه‌موو روویه‌كه‌وه‌ به‌رجه‌سته‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌تایبه‌ت حوكمڕانی‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬فره‌مه‌زهه‌بيی ناو ئیسالم و‬ ‫فره‌نه‌ته‌وه‌یی و فره‌ئایینی‪ ،‬چۆن له‌ناو‬ ‫چه‌مكی (أمة‌) جێگه‌ی ده‌بێته‌وه‌؟‬ ‫د‪ .‬ح��ه‌س��ه‌ن‪ :‬ف��ره‌م �ه‌زه �ه‌ب��ی و‬

‫فره‌نه‌ته‌وه‌یی له‌ناو چه‌مكی (أمة)‬ ‫دا جێگه‌ی ده‌بێته‌وه‌‪ .‬ئوممه‌ت به‌‬ ‫واتا گشتییه‌كه‌ی ده‌بێته‌ چه‌تر‪ ،‬ئه‌و‬ ‫واتايانه‌ له‌ژێریدا جێگه‌یان ده‌بێته‌وه‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها فره‌ئایینی جێگه‌ی ده‌بێته‌وه‌‬ ‫ل�ه‌ن��ێ��و ده‌وڵ���ه‌ت���ی ئ��ی��س�لام��دا‪ ،‬ب�ه‌و‬ ‫وات��ای �ه‌ی ك�ه‌ ئیسالم رێ��ز ده‌گرێت‬ ‫له‌ كه‌مایه‌تيیه‌ ئایینیيه‌كان و كه‌س‬ ‫به‌ زۆر ناكاته‌ ئیسالم‪ ،‬ب��ه‌اڵم فره‌‬ ‫(ئایینی) له‌نێو خودی موسڵامناندا‪،‬‬ ‫یان فره‌بیروباوه‌ڕی‪ ،‬جێگه‌ی نابێته‌وه‌‪.‬‬ ‫فره‌مه‌زهه‌بی له‌ فروعی فیقهیدا‪ ،‬وه‌ك‬ ‫چوار مه‌زهه‌به‌كه‌ی ئیسالم‪ ،‬ره‌حمه‌ته‌‬ ‫بۆ موسڵامنان‪ .‬په‌یڕەوانی ئه‌و چوار‬ ‫مه‌زهه‌به‪ ،‬ئه‌هلی سوننه‌ت و جه‌ماعه‌ت‬ ‫پێكده‌هێنن و هیچ مه‌ترسیيه‌كی‬ ‫نییه‌ له‌سه‌ر یه‌كڕیزيی موسڵامنان‪،‬‬ ‫چونكه‌ ه��ه‌ر چ��واری��ان مه‌زهه‌بی‬ ‫حه‌ق و ڕاس��ت و باوه‌ڕپێكراون‪ ،‬كه‌‬ ‫زیاتر له‌ سیازده‌ چه‌رخه‌ تا ئه‌مڕۆ‬ ‫ته‌واوی زانایانی ئیسالم په‌یڕەویان لێ‌‬ ‫كردوون‪ .‬به‌ موفه‌سیر و موحه‌دیس و‬ ‫فه‌قیه و ئوسولی و ‪ ..‬هتد‪ ،‬جگه‌ له‌‬ ‫خه‌ڵكی موسڵامنان به‌ گشتی‪ ،‬چونكه‌‬ ‫سه‌رچاوه‌یان له‌ قورئان و سه‌ننه‌ته‌وه‌‬ ‫وه‌رگرتووه‌ و به‌ ئیجتهاداتی ڕاست و‬ ‫دروست‪ ،‬دروستبوون‪ ،‬قورئان فه‌رمانی‬ ‫به‌ په‌یڕەوكردنیان ده‌دات له‌ ئایه‌تی‬ ‫پیرۆزی‪َ [ :‬فاسأ ُلوا أَهْ َل ال ِّذ ْك ِر إِ ْن ُك ْنت ُْم اَل‬ ‫َت ْع َل ُم َ‬ ‫ون ] (سورة النحل‪.)43 :‬‬ ‫ب �ه‌ نیسبه‌ت ف��ره‌ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی��ي��ش‪،‬‬ ‫بێگومان ته‌واوی نه‌ته‌وه‌كانی ئیسالم به‌‬ ‫كورد و عه‌ره‌ب و فارس و تورك و هیند‬ ‫و ‪ ...‬هتد‪ ،‬له‌ چوارچێوه‌ی به‌رفراوانی‬ ‫ئیسالمدا خۆیان ده‌بیننه‌وه‌‪ ،‬هه‌موویان‬ ‫(أمة‌ اإلس�لام) یاخود (أمة اإلستجابه‌)‬ ‫پێكده‌هێنن‪ .‬به‌ به‌ڵگه‌ی ئ��ه‌وه‌ی كه‌‬ ‫وه‌ختێك ئیسالم ه��ات و سه‌حابه‌ی‬ ‫پێغه‌مبه‌ر (درودی خوایان له‌سه‌ر بێت)‬ ‫خاكی ئه‌و نه‌ته‌وانه‌یان ئازاد كرد‪ ،‬هیچ‬ ‫كام له‌و نه‌ته‌وانه‌یان نه‌توانده‌وه‌ له‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌كی دیاریكراودا‪ ،‬به‌ڵكو هه‌ر‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌ك تایبه‌مته‌ندیی خۆی پارێزراو‬ ‫بووه‌‪ .‬دروستیشه‌ بۆ خۆی شانازی پێوه‌‬

‫بكات‪ ،‬چونكه‌ له‌ ئیسالمدا گاڵته‌كردن‬ ‫به‌ یه‌كرت له‌ نێوان ق��ه‌وم و ك �ه‌س و‬ ‫تیره‌ و نه‌ته‌وه‌كاندا قەدەغەیە‪ ،‬وه‌ك‬ ‫قورئان فه‌رمانی داوه‌ و ده‌فه‌رموێ‪َ [ :‬يا‬ ‫أَ ُّيهَا ا َّل ِذينَ ا‌َ َمنُوا اَل َي ْس َخ ْر َق ْو ٌم ِمنْ َق ْو ٍم‬ ‫ع يَ​َس أَ ْن َي ُكو ُنوا َخ رْ ًيا ِم ْنه ُْم اَ‬ ‫ول ِن َسا‌ ٌء ِمنْ‬ ‫ِن َسا‌ ٍء ع يَ​َس أَ ْن َي ُكنَّ َخ رْ ًيا ِم ْنهُنَّ اَ‬ ‫ول َت ْل ِمزُوا‬ ‫ول َتنَا َبزُوا ِب أْ َ‬ ‫أَ ْن ُف َس ُك ْم اَ‬ ‫اب ِبئ َْس اِال ْس ُم‬ ‫ال ْل َق ِ‬ ‫ا ْل ُف ُس ُ‬ ‫وق َب ْع َد الإْ ِميَانِ و َمنْ لَ ْم َيت ُْب َف ُأولَ ِئ َك‬ ‫هُ ُم َّ‬ ‫الظالِ ُم َ‬ ‫ون] (سورة الحجرات‪.)11 :‬‬ ‫ب �ه‌اڵم ل�ه‌ب�ه‌رئ�ه‌وه‌ی هه‌موو ئه‌و‬ ‫نه‌ته‌وانه‌ یه‌ك ئاین كۆیان ده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ئاینی پیرۆزی ئیسالمه‌‪ ،‬دروست نییه‌‬ ‫فره‌ئایینی له‌نێو خودی موسڵامناندا‪،‬‬ ‫به‌اڵم دروسته‌ خه‌ڵكی ناموسڵامن وه‌ك‬ ‫جوله‌كه‌ و گاور‪ ،‬بژین له‌ناو ده‌وڵه‌تی‬ ‫ئیسالمیدا و هه‌موو مافێكی ئاینيی‬ ‫خۆشیان پارێزراو بێت‪ ،‬به‌ مه‌رجێك‬ ‫فیتنه‌يی و جاسوسی نه‌كه‌ن به‌ ئارامى‬ ‫و عاقاڵنه‌ بۆخۆیان بژین‪ .‬له‌ مێژووی‬ ‫ئیسالمیشدا به‌ تایبه‌ت له‌ ده‌وڵه‌تی‬ ‫مه‌دینه‌‪ ،‬پاشان خیالفه‌تی ڕاشیدیندا‪،‬‬ ‫ته‌ساموحی ئاینی به‌رجه‌سته‌یه‌ و‬ ‫حاشاهه‌ڵنه‌گره‌‪ .‬هه‌ركه‌س به‌ڵگه‌نامه‌ی‬ ‫مه‌دینه‌ی خوێندبێته‌وه‌‪ ،‬له‌و ڕاستیيانه‌‬ ‫شاره‌زا بووه‌‪.‬‬ ‫كه‌سێك ك �ه‌ ل �ه‌ ئاینی ئیسالم‬ ‫چووه‌ ده‌ره‌وه‌ و مورته‌د بووه‌وه‌‪ ،‬پاش‬ ‫ئامۆژگاری و داوای ته‌وبه‌لێكردنی‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر نه‌گه‌ڕایه‌وه‌ بۆ ئیسالم‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫له‌ ده‌وڵه‌تی ئیسالمدا ده‌كوژرێت و‬ ‫ح��ه‌ددی له‌سه‌ر جێبه‌جێ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫بێگومان نه‌ك ئێستا‪ ،‬كه‌ ده‌وڵه‌تێكی‬ ‫ئیسالميی تێر و ته‌واو نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌و‬ ‫حوكمه‌ بۆ كاتی خیالفه‌تی ئیسالمه‌‪،‬‬ ‫پێویسته‌ داڕش��ت��ن�ه‌ك��ان��ی بابه‌ته‌كه‌‬ ‫هه‌موو بێته‌ جێ و قازيی شه‌رعی‪،‬‬ ‫پاش لێكۆڵینه‌وه‌ و تاوتوێكردنی ته‌واو‪،‬‬ ‫فه‌توای تۆڵه‌كه‌ ده‌ربكات‪ ،‬خه‌لیفه‌ی‬ ‫ئیسالمیش فه‌رمانی له‌سه‌ر بدات‪ .‬وه‌ك‬ ‫(ابن قدامه‌ املقدسی) له‌ (املغنی) دا‬ ‫ده‌فه‌رموێت «وقتل املرتد إلی اإلمام‬ ‫ال إلی آ‌ح��اد الناس»‪ ،‬حیكمه‌تیش له‬ ‫‌تۆڵه‌كه‌دا پارێزگاریكردنه‌ له‌ ئاینی‬

‫ئیسالم و هه‌یبه‌تی شه‌ریعه‌تی خودا‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ڕێگريیه‌ له‌ ته‌شه‌نه‌كردنی‬ ‫ئه‌وكاره‌ دزێوه‌‪ .‬بۆیه‌ جێگه‌ی ئیجتهاد‬ ‫و لێكۆڵینه‌وه‌ و گفتوگۆ نییه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ئیجامعی ئه‌هلی عیلمیشی له‌سه‌ره‌‪،‬‬ ‫وه‌ك (ابن قدامه‌) له‌ (املغنی (‪))72/10‬‬ ‫ده‌ڵێت‪« :‬املرتد هو الراجع عن دين‬ ‫االسالم إيل الكفر قال الله تعاىل‪« :‬ومن‬ ‫يرتدد منكم عن دينه فيمت وهو كافر‬ ‫فأولئك حبطت أعاملهم يف الدنيا واآلخرة‬ ‫وأولئك أصحاب النار هم فيها خالدون»‪.‬‬ ‫وقال النبي (صىل الله عليه وسلم)‪ :‬من‬ ‫ب ّدل دينه فاقتلوه‪ .‬وأجمع أهل العلم‬ ‫عيل وجوب قتل املرتد‪ ،‬وروي ذلك عن‬ ‫أيب بكر وعمر وعثامن وعيل ومعاذ وأيب‬ ‫مويس وابن عباس وخالد وغريهم ومل‬ ‫ينكر ذلك فكان إجامعا»‪.‬‬ ‫ب �ه‌ه �ه‌رح��اڵ‪ ،‬ئێستا (ح���دود)ی‬ ‫ئیسالمی جێبه‌جێ ناكرێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫خیالفه‌تی ئیسالمی نییه‌‪ ،‬به‌اڵم موسڵامنان‬ ‫پێویسته‌ بڕوایان پێی هه‌بێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫نه‌یارانی ئیسالم توانيیان خیالفه‌تی‬ ‫ئیسالمی ل �ه‌ن��اوب �ه‌رن‪ ،‬بۆیه‌ هه‌وڵی‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌ده‌ن كه‌ پیرۆزیيه‌كانی ئیسالم‬ ‫و بنه‌ما جێگیربووه‌كانی ئیسالمیش له‬ ‫‌ده‌روونی موسڵامناندا ڕیشه‌كێش بكه‌ن‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌و ئامانجه‌شیان چه‌ندین ده‌سته‌ و‬ ‫تاقمیان به‌ كرێ گرتووه‌ له‌ژێر په‌رده‌ی‬ ‫(مۆدێرنه‌) و (نوێگه‌ری) و (چاكسازی)دا‬ ‫كاری بۆ ده‌كه‌ن‪ ،‬گه‌ره‌كیانه‌ ورده‌ ورده‌‬ ‫یاسا دان�راوه‌ك��ان (القوانني الوضعية‌)‬ ‫بخه‌نه‌ جێگه‌ی یاسا ئاسامنیيه‌كان‬ ‫(القوانین السامویة‌)‪ ،‬بۆیه‌ گرنگه‌ تاكی‬ ‫موسڵامن زۆر هۆشمه‌ند بێت له‌و‬ ‫ڕووه‌وه‌ ‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ده‌وترێت چه‌مكی (أمة‌)‬ ‫جۆرێكه‌ له‌ جیهانگیريی ئیسالمی‪،‬‬ ‫كه‌واته‌ كه‌مینه‌كان له‌ سایه‌ی ئه‌م دیده‌‬ ‫ئیسالمیيه‌دا چاره‌نووسیان چی لێدێت؟‬ ‫د‪ .‬حه‌سه‌ن‪ :‬به‌ڵێ چه‌مكی (أمة‌)‬ ‫بریتییه‌ له‌ شێوازێكی تێروته‌واو له‌‬ ‫جیهانگیريی ئیسالمی به‌ هه‌موو چین‬ ‫و توێژ و پێكهاته‌ و نه‌ته‌وه‌ و خێڵ و‬ ‫كۆمه‌ڵگاكانیه‌وه‌‪ .‬ب �ه‌اڵم وه‌ك ومت��ان‪،‬‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬ ‫‪www.facebook.com/bayanpres‬‬ ‫‪www.twitter/bayan2press‬‬

‫‪political general Newspaper‬‬

‫‪Tuesday, No.42‬‬ ‫‪First Year, July 2, 2013‬‬

‫هاوژین عومه‌ر‬

‫چاوەڕێی (‪ )٢٩‬خیانەتەکەی تر بن!!‬ ‫دوای ئەوەی ڕۆژی ‪ ،6/30‬پارتی دیموکرات و یەکێتیی شوێنپێهەڵگری‪ ،‬بەو شێوە‬ ‫ئابڕووبەرانەیە ویالیەتی سەرۆکی هەرێمیان بۆ دوو ساڵی تر درێژکردەوە‪ ،‬خەیاڵم بۆ هەموو‬ ‫لێکدانەوەیەکی خراپ دەڕۆیشت‪ .‬ئەوەی من بیرم لێدەکردەوە وەکو هەڵوێست سەبارەت‬ ‫بەو گاڵتەجاڕییە بیڵێم‪ ،‬وترا‪ .‬دواجار شتێکی تر بە بیرمدا هات‪ ،‬شکور بۆ خوا کەس نەیوت!‬ ‫بیرم لەوە ک��ردەوە ئاخۆ پارتی چ منەتێکی بەسەر خەڵکی کوردستانەوە هەیە‪،‬‬ ‫بە تایبەت لە سەردەمی شاخدا‪ ،‬وا ئەم کارانە دەرهەق بەم میللەتە خێر لەخۆ نەدیوە‬ ‫دەکات؟! لە ڕاستیدا بەم تەمەنەی خۆمەوە‪ ،‬هیچ شتێکی جێگەی شانازیم لە ڕابردووی ئەو‬ ‫حزبە پیرەدا بەدی نەکرد‪ ،‬جگە لە حازرخۆری و بەرسێبەریی‪ ،‬چ ئەوەی لە تەمەنی خۆمدا‬ ‫موعایەشەم کردووە‪ ،‬چ ئەوەشی لە میانەی گێڕانەوە و خوێندنەوەکانەوە پێی ئاشنا بووم‪.‬‬ ‫دواتر بیرم لە ئێستای ئەو حزبە کردەوە‪ ،‬ئەی دەبێت سەروەری و دەستکەوتەکانی‬ ‫پارتی چی بن بۆ ئەم میللەت و هەرێمە‪ ،‬بە تایبەت ل��ەدوای ڕاپەڕینەوە؟ بیرم لە‬ ‫دروستکردنی پەرلەمان و حکومەت کردەوە‪ ،‬کەچی بە بیرمدا هات کە ئەوە پارتی و یەکێتیی‬ ‫شوێنپێهەڵگری بوون‪ ،‬بە بەرپاکردنی جەولەکانی شەڕی ناوخۆ‪ ،‬حکومەت و پەرلەمان و‬ ‫فەرمانگەکان‪ ،‬تەنانەت خێڵ و بنەماڵەکانیشیان کرد بە دوو بەشەوە‪ ،‬کە تا ئێستاش هێز نییە‬ ‫بیانکاتەوە بە یەک‪ .‬وتم ئەمیش هەر هیچ! دواتر بیرم لە الیەنی ئابووری و دەرهێنانی نەوت‬ ‫و سامانە رسوشتییەکان کردەوە‪ ،‬ئاخۆ دەبێت ئەوە فەزڵی گەورەی پارتی بێت بەسەرمانەوە‪،‬‬ ‫بۆ ئەوەی ژێرخانێکی گرنگامن بۆ دروستبکات و سبەی ڕۆژ بەرگەی دەرهاویشتەکانی‬ ‫سەربەخۆیی بگرین؟! بۆ ئەوەش زەینم پێی وتم‪ ،‬مردووت مرێ‪ ،‬بە خوا تۆش بیر لە شتی قۆڕ‬ ‫و پڕوپووچ دەکەیتەوە! پارتی ئامادە نەبێت غەیری بنەماڵە‪ ،‬یەکێتیی هاوپەیامنیشی‪ ،‬ببوورن‬ ‫شوێن پێهەڵگریشی‪ ،‬بە جۆر و چۆنێتی و داهاتی ئەو گرێبەستانە بزانێت‪ ،‬وەزیرەکەشیان‬ ‫(ئاشتی هەورامی) نەهێڵێت جێگرەکەی ئاگاداری ئەو گرێبەستانە بێت‪ ،‬ئیرت کەی ئەوە‬ ‫بۆ خزمەتی ئەم میللەتە و داهاتووەکەیەتی؟! نەوت و سووتەمەنییەک فریای بێبەنزینی‬ ‫و قەیرانی سووتەمەنی نەکەوتبێت‪ ،‬چۆن فریای سەربەخۆییامن دەکەوێت؟! ڕاستییەکەی‬ ‫ئەوەیە‪ ،‬تا دوێنێ ئەوان هەموو کوردێکیان بە خزمەتکار و کۆیلە دەزانی‪ ،‬ئێستا زەوی و‬ ‫ئاسامنی ئەم هەرێمەش بە کۆیلەی خۆیان دەزانن و بۆ خزمەتی خۆیان بەکاریان دەهێنن!!‬ ‫بە هەرحاڵ‪ ،‬بیرم بۆ زۆر شتی تریش چوو‪ ،‬بەاڵم هەمووی بێهوودە و بێئەنجام‬ ‫دەرچوون‪ .‬پاشان کە یەکالبوومەوە ئەم حزبە فێرە ناپاکییە و تەنها بۆ خزمەتی حزب و‬ ‫بنەماڵە کار دەکات‪ ،‬سەرنجم بۆ ڕاستییەکی سەیر چوو‪ .‬دیارترین ناپاکیی پارتی‪ ،‬لە ڕۆژی‬ ‫‪٣١‬ی ئابدا بوو‪ ،‬ناپاکیی ئەمجارەشیان‪ ،‬ڕۆژی ‪٣٠‬ی مانگ بوو‪ ،‬مانگی حوزەیران‪ .‬دواجار بۆم‬ ‫دەرکەوت کە حزبێک بااڵ و مێژووی لەسەر ناپاکی بینا کردبێت‪ ،‬وا دیارە ناپاکییەکانی تریشی‬ ‫بەپێی ڕۆژەکانی تری مانگ ئەنجام دەدات‪ ،‬کەواتە ناپاکیی داهاتووی ئەم حزبە‪ ،‬ڕۆژی ‪٢٩‬ی‬ ‫یەکێک لە مانگەکانی ساڵ دەبێت‪.‬‬ ‫ڕاستییەکەشی ئەوەیە‪ ،‬هێشتا ماومانە (‪ )٢٩‬ناپاکیی تری پارتی ببینین‪ ،‬لەگەڵ (‪)٢٩‬‬ ‫پاشکۆیەتیی تری یەکێتیی نیشتامنیی کوردستان!!‬

‫‪Reklam‬‬

‫‪Reklam‬‬