ANTOINETTE KALKMANS ONGELOOF OVER ONVERZEKERDE BANKGARANTIES
INTERVIEW
Geen tijd; geen passend verdienmodel; geen actuele klantdata. Genoeg smoezen om niet met actief klantbeheer aan de slag te gaan.
Kitty van de Heiden (Triodos) ziet de bank meer als een beweging. Als aanjager van duurzame keuzes hoopt ze dat anderen Triodos na gaan doen.
Niet voor het eerst wordt het einde van de aflossingsvrije hypotheek aangekondigd, maar nu is het volgens Harrie-Jan van Nunen menens.
ASN Bank gaat na vijf jaar van voorzichtig groeien in 2024 haar rol als duurzame hypotheekverstrekker een stuk steviger invullen. Niet alleen richting de ‘donkergroene’ huizenkopers: júíst ook richting de mensen die bij verduurzamen nog wel wat hulp kunnen gebruiken. In dit eerste deel van een tweeluik bespreken Annelieke Oort-Oerlemans en Siska Laurense van ASN de rol en wensen van de geldverstrekker.
EN VERDER
In 2023 werd de bankgarantie van Nationale Waarborg 12 procent sneller gesteld dan het jaar ervoor. Maar het kan nog beter, is Antoinette Kalkman van overtuigd. Daarvoor benodigd: bovenaan de agenda van de grote IT-spelers in de hypothekenbranche terechtkomen. Tegelijkertijd is ze kritisch op de hypotheekadviseur. “Waarom niet iedere garantie met een verzekering wordt afgesloten is mij een raadsel.”
DINSDAG 5 NOVEMBER
hét event voor de financiële dienstverlening
DEFABRIQUE UTRECHT
5 november 2024, AMdag. Nu al hét hoogtepunt van 2024. Na ruim 30 edities is hét evenement voor de financieel dienstverlener weer terug en een vaste waarde geworden. Dit jaar verrijken we ons beproefde en geliefde programma met hoogtepunten uit de vorige edities en uiteraard ook nieuwe onderdelen. Het AM Insights Café, AM First Dates en de TED talk arena’s zijn in ieder geval weer van de partij.
Zoals elk jaar draait AMdag om méér dan het programma. Het is dé plek waar jij met andere professionals uit de branche samenkomt, samen deelt en samen speelt om de een-tweetjes tot stand te brengen die de markt vooruit helpen — het niet te missen evenement als jij deel uitmaakt van de toekomst. Vergroot je netwerk en verdiep je kennis tijdens AMdag 2024.
Inderdaad, een minder bekend gezicht op pagina 5 van dit magazine. Bart van de Laak trok na zes jaar verzekeringsjournalistiek halverwege april de deur achter zich dicht bij AM. Via deze weg willen wij als redactie Bart nogmaals ontzettend bedanken voor de geweldige, inspirerende jaren!
Als hypothekenredacteur ligt het thema van deze editie, Wonen, mij natuurlijk na aan het hart. Of ja, bij iedereen eigenlijk. Misschien ligt het ook aan mijn leeftijd hoor, maar ik kan me geen borrelavond of verjaardagbezoek meer herinneren waarbij het níét (in ieder geval deels) over de woningmarkt ging.
Luidere roep
Vanuit de branche klinkt vooral een steeds luidere roep om grootscheepse veranderingen. De leennormen sluiten niet meer aan op de tijdsgeest. Hypotheekproducten zijn veel te stug. Verduurzamingsfinanciering komt niet daar waar de behoefte het grootst is terecht en het woningmarktbeleid werkte vooral prijsopdrijvend. Zo klinkt het.
Weinig verbazingwekkend verschuift de blik naar overheid en toezichthouders. Maar die zijn binnen dit thema vooral bezig met maatwerkhypotheken die ze langs de meetlat leggen en het constateren van dezelfde problemen. Die ene (demissionaire) minister – met die kekke schoentjes - die wél maatregelen neemt, wordt vooral verguisd. Ook door een groot deel van de financiële dienstverlening.
Het knelt
Het knelt eigenlijk aan álle kanten: het aanbod, de prijzen, rentes, verduurzaming. En dan is het hoofdlijnenakkoord van de formerende partijen op het moment van schrijven ook echt niet meer dan dat. Dat belooft wat. Maar goed, laten we onszelf niet in scepsis verliezen. Om een probleem op te lossen, moeten we het eerst constateren. Dat is in ieder geval níét het probleem.
Re
BAANWISSEL
VAN DEN EYNDE
VOLGT LOUWERIER OP ALS REGIONAL CEO ALLIANZ BENELUX
Kathleen Van den Eynde volgt per 1 juni Joos Louwerier op als regional CEO van Allianz Benelux. Louwerier gaat na drie jaar een nieuwe leiderschapsrol binnen de Allianz Group op zich nemen.
Kathleen Van den Eynde, momenteel onder meer CEO van Allianz in België, zal Louwerier opvolgen tot eind 2024. Naast deze nieuwe rol behoudt zij haar regionale verantwoordelijkheden als regional head of Life, Health and Investments bij Allianz Benelux.
Hélène Portegies nieuwe CEO in België
Van den Eynde is een ervaren Allianz-bestuurder. Na verschillende leiderschapsrollen in Life & Health bij Allianz België trad ze toe tot de Allianz Benelux Board of Management, verantwoordelijk voor Life, Health & Investments. Ze werd in 2019 benoemd tot CEO van Allianz in België. Deze rol zal Hélène Portegies per 1 juni van haar overnemen.
Weten wie nog meer van baan zijn veranderd?
Lees het op AMweb
DE 15 MEEST GELEZEN BERICHTEN OP AMWEB AFGELOPEN VOORJAAR
1. ‘Het net rond de aflossingsvrije hypotheek sluit zich’
2. Rob Noordzij ver vroegd vertrokken bij SAA
3. Transparantie van provisie: wie heeft er zitten slapen?
4. Diverse hypotheekadviseurs en makelaars opgepakt in forse hypotheekfraudezaak
5. ASR Vitality gaat op de schop. ‘Kosten hoger dan ingeschat’
6. Waarom verkwanselt Aegon haar onderscheidende identiteit?
7. Deze 1 aprilgrappen 2024 kwamen voorbij binnen de financiële dienstverlening
8. Makelaarsland: meeste huizenkopers moeten weer overbieden
10. Na pittig 2023 nadert De Goudse afronding Howden-deal VLC én woekerpolisdossier
11. AFM kritisch op hypotheekbranche, 3 partijen onzorgvuldig rond maatwerkhypotheek
12. Sander Franken ontwikkelt ZZUPER: sommenverzekering voor aarzelende zzp’er
13. Hypotheekadviseur laat na or v af te sluiten en dat kost hem bijna twee ton
14. ASR differentieert premie om slechtere resultaten: volmachtklant duurder uit
15. Troostwijk waarschuwt: risico op onder verzekering panden door inflatie
Advies aan Hoge Raad: adviseur hoeft wat
hij niet weet niet actief te beheren
Een adviseur moet een actieve houding aannemen in het beheer van zijn verzekeringsportefeuille, maar kan iets waar hij geen weet van heeft, niet actief beheren.
Die logische conclusie trekt de procureur-generaal bij de Hoge Raad in de zaak van een muntenverzamelaar die zijn adviseur aansprakelijk houdt voor onderverzekering.
Een man wordt in 2019 slachtoffer van een roofover val, waarbij de over vallers een kostbare muntenverzameling meenemen
ASR keert daar voor 27.000 euro uit, ter wijl de waarde door de expert was getaxeerd op 96.570 euro. Een tegenvaller. De bestolen man sleept zijn verzekeringsadviseur voor de rechter, want die moet het verschil dan maar bijleggen. Hij heeft immers nooit gewaarschuwd voor onder verzekering en nooit naar de waarde van de verzameling gevraagd Maar de rechter is het daar niet mee eens.
“Als namelijk al vast zou komen te staan dat een jaarlijks onderhoudsgesprek tot de verplichtingen van [de adviseur] behoort, dan heeft [de verzekerde] onvoldoende gesteld om te kunnen concluderen dat de muntenverzameling dan aan de orde zou zijn gekomen en onder verzekering van de muntenverzameling zou zijn voorkomen.”
Bovendien heeft de beroofde muntenverzamelaar zelf niet aangegeven dat hij meer dan 15.000 euro aan antiek, kunst, verzamelingen en instrumenten bezat. Hij mag dus blij zijn dat er toch meer is uitgekeerd dan het standaard verzekerde bedrag. Tot slot hoefde de adviseur, die de polis via een overname in portefeuille kreeg, geen rekening te houden met een verzameling, omdat het bestaan er van nooit is gemeld. In hoger beroep komt het gerechtshof tot hetzelfde oordeel. De verzamelaar gaat ver volgens in cassatie. Procureur-generaal Hartlief over weegt in zijn conclusie onder meer dat alleen onder verzekering nog geen aansprakelijkheid van de adviseur met zich meebrengt. De verzamelaar krijgt dan ook geen gehoor met zijn klacht dat een assurantietussenpersoon een actieve rol moet spelen ten aanzien van de in zijn portefeuille lopende verzekeringen. De conclusie van de PG vormt de basis voor het latere oordeel van de Hoge Raad
AM Luistert:
Je
Geld en/of Je Leven
Iedere maand bespreekt AM een podcast(aflevering) die wat
ons betreft echt het luisteren waard is. Deze maand: Je Geld en/of Je Leven, een podcast van Michiel van Vugt.
Vanuit meerdere kanten kregen we het advies om ook de podcast
Je Geld en/of Je Leven eens aan te slingeren. Zo geschiedde. n
de beluisterde aflevering van Je Geld en/of Je Leven gaat Michiel
van Vugt in gesprek met Indra Frishert van Dazure. Over het nut van een or v en hoe vaak mensen dit nog onderschatten (waaronder
Van Vugt zélf voorheen, erkent hij ruiterlijk), de gedachte achter een voogdijverzekering, maar ook over wat Dazure zelf doet wanneer een verzekeringsnemer komt te overlijden. Van het aansteken van een kaarsje en het sturen van een kaartje tot het laten maken en opsturen van een op hout afgedrukt gedicht. Ook de podcast Ster veding, waarmee Dazure nazorg en awareness combineert, komt voorbij.
Van Vugt blijkt een uitstekende inter viewer, met inmiddels bijna 190 podcastafleveringen in de benen. Hij stelt de juiste vragen maar is ook niet te beroerd om persoonlijke anekdotes te delen, wat het meer
tot een gesprek maakt dan een inter viewer versus geïnter viewde.En dat maakt het geheel ontzettend prettig om naar te luisteren. Van Vugt laat weten dat hij de po
“CZ VERBINDT AAN
PROVISIE EEN VREEMDE EIS, NAMELIJK
Adfiz vindt het bij monde van Joerie van Looij, hoofd communicatie, ongehoord dat zorgverzekeraar CZ zich zodanig ‘ingrijpend bemoeit’ met de adviespraktijk van onafhankelijke financieel adviseurs dat in detail wordt voorgeschreven hoe er advies gegeven moet worden om voor provisie in aanmerking te komen.
Wil je de podcast beluisteren of een van de andere AMpodcasts? Ga naar Amweb
MS AMLIN MAG AOV-UITKERING
NIET VERREKENEN
MS Amlin betaalde als verzekeraar van reisorganisatie Djoser bijna anderhalve ton schadevergoeding aan een passagier van een verongelukte bus in Mexico. De vrouw die door het ongeluk arbeidsongeschikt raakte, ontving ook een AOV-uitkering van Movir. MS Amlin wilde dat dit verrekend zou worden met de uitgekeerde schadevergoeding, maar ving bot bij de rechtbank.
De vrouw liep door het busongeluk meerdere verwondingen op. Zij werkte in een ziekenhuis. In 2009 had ze een arbeidsongeschiktheidsverzekering bij Movir afgesloten waar ze na het ongeval beroep op deed. De verzekeraar stelde vast dat ze tachtig tot honderd procent arbeidsongeschikt is en keerde haar ruim zeventienhonderd euro per maand uit. De vrouw stapte naar de rechter om te voorkomen dat de AOV-uitkeringen van Movir verrekend zouden worden met de schadevergoeding van MS Amlin. De vrouw stelt dat de AOV een sommenverzekering is en dat er daarom geen sprake moet zijn van verrekening met de schadevergoeding. Volgens haar was er een causaal verband tussen haar arbeidsongeschiktheid en het verkeersongeval. MS Amlin stelt dat de arbeidsongeschiktheid van de vrouw niet (helemaal) door het ongeval komt. Zo wijzen ze op de aanwezigheid van een persoonlijkheidsstoornis bij de vrouw. Dat haar AOV een sommenverzekering zou zijn, weerlegt de verzekeraar ook. Volgens MS Amlin is de AOV-uitkering bedoeld om te voorzien in het verlies van arbeidsvermogen en niet als een vast bedrag dat onafhankelijk van de werkelijke schade wordt uitgekeerd. Daar gaat de rechtbank niet in mee. De uitkering uit de AOV mag daarom niet in mindering worden gebracht op de schadevergoeding die de vrouw van MS Amlin ontvangt.
Risk neemt meerderheidsbelang in Hypotheek.nl en Pensioen.nl
Na verzekeringen betreedt serviceprovider Risk Groep nu ook de domeinen hypotheken en pensioen, door een meerderheidsbelang in onder meer Hypotheek.nl en Pensioen.nl.
Ook in een aantal andere websites op het gebied van hypotheken neemt Risk een meerderheidsbelang. Navraag leert dat Risk ook Hypotheekadvies.nl en Startershypotheek. nl aan hun portfolio hebben toegevoegd. Het meerderheidsbelang in Hypotheek. nl betekent dat Risk opnieuw zaken doet met Pieter van Tuinen, voormalig eigenaar van Van Bruggen Adviesgroep. In 2019 nam Risk al Autoverzekering.nl en Reisverzekering.nl over van Van Tuinen. “Vooral de online kennis via Risk-dochter Overstappen.nl zien wij als een enorme toevoeging. Verder delen we de visie (van Risk, red.) dat online en offline distributie elkaar erg goed kunnen versterken”, aldus Van Tuinen. De deal is wel nog onder voorbehoud van goedkeuring door de AFM.
AON NEDERLAND VALT VOORTAAN ONDER AON BENELUX, VAN HOUWELINGEN GEEN CEO MEER
Veranderingen op komst bij Aon: vanaf 1 september vormen Aon Nederland, België en Luxemburg een nieuwe Benelux-subregio. Daarvan is Philip Alliet (nu Aon België en Luxemburg) de nieuwe CEO. Leonique van Houwelingen (foto) gaat verder als senior adviseur voor Aon Nederland.
“KWART
LIJFRENTENIERS ONBEKEND MET SHOPRECHT, ROL ADVISEUR BEPALEND”
Eén op de vier Nederlanders die lijfrentekapitaal laat uitkeren door dezelfde aanbieder, denkt dat dit verplicht is. Een kwart weet zelfs niet dat switchen naar een andere aanbieder mogelijk is. Dat blijkt uit onderzoek van Ipsos, in opdracht van Doelbeleggen.nl.
60 procent van de lijfrenteniers laat de lijfrente uitkeren
door de aanbieder bij wie het kapitaal is opgebouwd. Maar 40 procent stapt over naar een andere financiële instelling met de hoop op hogere uitkeringen, betere garanties op de hoogte van de uitkering en lagere kosten. Mensen die switchen doen dat vooral op aanraden van hun financieel adviseur (32 procent), toont het onderzoek aan
Extra pensioeninkomen
Voor 62 procent van de respondenten is extra pensioeninkomen voor later de belangrijkste reden om te sparen of te beleggen voor lijfrentekapitaal via een speciale bank- of beleggingsrekening of lijfrenteverzekering. De meeste mensen willen hun lijfrente maandelijks laten uitkeren bij de start van hun AOW-uitkering
Van de mensen die binnen vijf jaar te maken krijgen met lijfrentekapitaal dat tot uitkering komt, zegt 60 procent nog onzeker te zijn over welke aanbieder ze zullen kiezen Eén op de tien wil geen geld mislopen en gaat sowieso switchen. 30 procent zegt bij dezelfde aanbieder te blijven. Ook hier weet een kwart niet dat shoppen met lijfrentekapitaal überhaupt een optie is.
Van Houwelingen moet in die hoedanigheid zorgen voor een goede overdracht van Aon Nederland naar de nieuwe subregio, laat Aon weten. Of ze na die overdracht bij Aon werkzaam blijft is vooralsnog niet bekend. Met het samenvoegen van Aon Nederland, België en Luxemburg komt er na amper twee jaar een einde aan het tijdperk van Leonique van Houwelingen als CEO van Aon Nederland. De eerste vrouwelijke CEO in de geschiedenis van de Nederlandse tak van de verzekeringsmakelaar en risicoadviseur. Ze volgde in november 2022 Marc van Nuland op, die tot mei 2023 aanbleef als chairman. Inmiddels is hij onder meer strategisch adviseur bij softwarebedrijf Blinqx en zit hij in de RvC van Schouten Zekerheid.
OVERNAMENIEUWS GEMIST?
•Overnamemonitor: kleiner intermediairbedrijf ligt minder goed in de markt
•Hypotheekkantoren minder in trek voor overnames; Advitas koopt ze juist op
•Guitjens Verzekeringen doet overname
•Acture realiseert derde overname in Duitsland
•Van Dijk (MarshBerr y) ziet nieuwe fase consolidatie: internationale overnames
•Eerste overname door Roso: ‘We willen een one-stopshop zijn voor a
De Europese Centrale Bank verlaagde begin juni het belangrijkste rentetarief in de eurozone voor het eerst sinds september 2019. Met de lagere leenkosten hoopt de ECB het economisch herstel in het eurogebied te stimuleren. Bij een lagere rente wordt het voor banken goedkoper om geld te lenen en zullen zij de rente voor het geld dat zij uitlenen aan consumenten, bedrijven en overheden verlagen. Ook de hypotheekrentes zullen dalen. Vooral mensen met een variabele hypotheekrente en mensen die een hypotheek afsluiten zullen dat als eerste merken.
RENDEMENT NIET ALTIJD EERSTE PRIO PENSIOENFONDS
Toezichthouder DNB geeft aan dat het pensioenfondsen vrij staat andere doelen na te streven dan alleen rendement. Deze mening staat loodrecht op een aangenomen motie van VVD’er Aartsen, die pensioenfondsen oproept te stoppen met ‘activistisch’ beleggen.
Dat blijkt uit een reactie van DNB tegenover Het Financieele Dagblad. Zolang het in het belang van de deelnemers is, hebben pensioenfondsen de ruimte om zelf andere doelstellingen dan rendement te bepalen. Thierr y Aartsen, lid van de Tweede Kamerfractie van de VVD, diende op een motie in waarin hij aangeeft dat het “niet de primaire taak is van fondsen om activistisch of ideëel te beleggen, maar dat bij hun beleggingsbeleid het realiseren van een koopkrachtig pensioen altijd centraal moet staan.”
De motie van Aartsen kreeg een meerderheid van de stemmen. Navraag bij DNB leert dat de toezichthouder hier anders naar kijkt. Het beleggingsbeleid en de verantwoordelijkheid daar voor liggen primair bij de pensioenfondsen zelf. Echter, de motie roept DNB op om strenger op het beleggingsbeleid van pensioenfondsen toe te zien.
DRIE FINALISTEN VOOR
FINANCIEEL PLANNER VAN HET JAAR
De finalisten van de verkiezing CFP Financieel Planner van het Jaar 2025 zijn bekend. Van de tien genomineerden blijven er na de tweede ronde nog drie financieel planners over.
De finalisten zijn Birgitta van Antwerpen (eigenaar TaxavantHoofddorp), Danny Romijn (werkzaam bij Van Lanschot Kempen- Amsterdam) en Hendrik van Harten (werkzaam bij Rabobank Nederland). Na een kennistoets in de eerste ronde moesten de genomineerden in de tweede ronde de wensen en doelstellingen van een klant in een online-inventarisatiegesprek achterhalen. De jury beoordeelde de kandidaten onder meer op gesprekstechniek- en structuur, prioritering van wensen en doelstellingen en het creëren van een optimaal gespreksklimaat. In de derde ronde werken de finalisten op basis van het inventarisatiegesprek een financieel plan uit en presenteren dat aan de klant. De jury beoordeelt vervolgens dit adviesgesprek, de kwaliteit van het financieel plan en neemt hier ook de eerdere prestaties uit de vorige rondes mee.
René Schickendantz
Functie: Mede-eigenaar I4E-Assuradeuren Waarom: Groeiambities I4E-Assuradeuren, Climbel en Practisafe.
“I n esse ntie ze gg e n we: a lles is te ve r zeke re n .”
Niet-standaard risico’s met een zwaartepunt in de maakindustrie toch adresseren. Daar gaan de drie bedrijven I4E-Assuradeuren, Climbel en Practisafe, ondergebracht in AHR Participaties, voor. René Schickendantz van I4E-Assuradeuren en de net tijdelijk aangestelde CEO van AHR Participaties Sjoerd Blüm, voormalig CIO van Schiphol, over de ambities. “We gaan, op weg naar verdere groei, de organisatie steviger neerzetten.”
Door: Ronald Bruins
1
Eerst maar eens even uitleg: de drie bedrijven hebben samen 25 medewerkers, maar opereren toch zelfstandig. Hoe zit dat?
Schickendantz: “Climbel helpt ondernemers om hun continuïteit te waarborgen door het risico op een materiële schade in kaart te brengen en te minimaliseren
Als een ondernemer een verzekering wil voor het resterende risico, dan komt het rapport over die risico’s en genomen maatregelen bij ons, I4E-Assuradeuren dus, of een andere verzekeraar uit. I4E biedt daarbij op maat gemaakte verzekeringen voor bedrijven. Tijdens de looptijd van de verzekering blijft de ondernemer via technische begeleiding door engineers het risico verminderen. Aansluitend daaraan, als we toch al die ondernemers over hun risico’s spreken, kunnen we hen via Practisafe helpen op het gebied van arbeidsveiligheid. De drie bedrijven versterken elkaar, maar leveren ook zelfstandig van elkaar diensten.”
“Als I4E helpen we zo ondernemingen met een verzekering hun risico af te dekken op hoge kosten door brandschade en door bedrijfsschade door brand, zoals omzetverlies. Voor waarde daarbij is voor ons risk engineering. Dat wil zeggen dat we van onze verzekerde ondernemers vereisen dat zij onafhankelijke technische begeleiding inschakelen bij het herkennen en reduceren van risico’s. Vaak zijn die bedrijfsrisico’s te fors en te complex voor één verzekeraar. Dan komt de makelaar bij ons op de co-assurantiemarkt en zijn we, met onze omvang en deze engineered risk-benadering, ook niet te beroerd om in de lead te stappen van die verzekeringssamenwerking.”
2
3 5
Wat is dan het uitgangspunt bij zo’n risicobeoordeling?
Schickendantz: “In feite zeggen we ‘als je je als klant goed technisch laat begeleiden, dan kunnen we je ook verzekeren’. Toen we in 2020 begonnen met I4E, dat staat voor insurance for everyone, kampten bedrijven, vooral in de recyclinghoek, met onverzekerbaarheid. Dat is daar soms nog steeds een probleem, omdat verzekeraars over het algemeen de risico’s van zo’n recyclingbedrijf niet accepteren. Wij staan open voor dergelijke bedrijven, mits er ook risk engineering plaatsvindt. Als I4E zijn we niet per se aan Climbel gebonden. Van gedwongen winkelnering is wederzijds geen sprake. Maar er zijn weinig alternatieven in de markt. Tevens focussen we net als Climbel op de continuïteit van de ondernemer en zitten we zelfs met hen samen in een pand. Dat garandeert dus korte lijnen.”
“Overigens, uit de risicobeoordelingen blijkt dat het best moeilijk is om een zes, een voldoende, voor brandveiligheid te halen. Een zes halen begint met het voldoen aan wet- en regelgeving en je houden aan brandpreventieprocedures. Dat laatste gaat vooral over menselijke factoren, zoals orde en netheid binnen de onderneming. Koplopers gaan verder dan dat. Die installeren een branddetectiesysteem, een sprinklerinstallatie en scheiden het productieproces van brandbare materialen. Natuurlijk gaat dan ook de premie omlaag van de brandverzekering.”
Hoe komt de oud-CIO van Schiphol terecht bij deze drie bedrijven?
Blüm: “Ik heb twaalf jaar bij ING gezeten toen Nationale Nederlanden daar nog deel van uitmaakte en toen ze zelfstandig werden. Daarna werkte ik negen jaar bij Schiphol, waarvan een lange tijd als CIO. Sinds november ben ik zelfstandige. Hans Geerdink, René Schickendantz en Arno van den Bosch benaderden me en vroegen me om te kijken naar het online platform van Climbel. Dat is het platform waarmee ze bedrijfsrisico’s herkennen, analyseren, vastleggen en kwalificeren in een risicoprofiel. Een typische CIO-klus. Gaan-
deweg werd de scope breder, omdat we meer kansen zagen om te groeien. Met het platform, geografisch door naar Duitsland te gaan en door finance, compliance, de businessplanning, de backoffice en de IT samen te trekken over de drie bedrijven. Het is maar een letter verschil, maar de CIO-klus werd een CEOklus die eerst maar eens tot oktober loopt. Wat ik hier zo aardig aan vind? De ambitie, maar ook het gedachtegoed achter de drie bedrijven. Veel verzekeraars benaderen een niet-standaard risico alsof het standaardrisico’s zijn. En dus volgt er of direct een ‘nee’ richting bedrijven of een inspectie vanuit de verzekeraar. Terwijl een klant veel meer heeft aan een risicoprofiel, zodat hij weet wat hij, om verzekerbaar te worden, moet aanpakken. Zo’n branche als die van recyclebedrijven hebben we hard nodig voor de circulaire economie. Dan zou het raar zijn als we deze niet kunnen verzekeren.”
Schickendantz: “Het zijn communicerende vaten. Als het een bende is bij zo’n recylingbedrijf, komt er een premie uit die je niet wilt of blijf je onverzekerbaar. Maar in essentie zeggen we: alles is te verzekeren. Als je maar de risico’s technisch in kaart brengt en de mogelijkheid biedt voor ondernemers om risicobeperkingsmaatregelen te nemen.”
4
Hebben jullie voorbeelden?
Blüm: “Waar sla je in een bedrijfshal je goederen op? Vaak zijn vanwege de logistiek grondstoffen of gereedproducten dichtbij het primaire proces opgeslagen. Maar alles wat kan branden wil je niet bij het primaire proces hebben. Dan moet je deze zaken goed van elkaar te scheiden. Daar zit logica in en van dat soort risico’s hebben onze engineers verstand. Maar ook van procesrisico’s zelf. Bijvoorbeeld van explosierisico’s en veiligheid in het algemeen. Eigenlijk zorgen we met de drie bedrijven voor continuïteit van de onderneming. Ieder met een eigen specialisme.”
Schickendantz: “Je ziet op LinkedIn voorbijkomen dat een ondernemer slim een brandwerende laag heeft aangebracht op het dak om tegen te gaan dat een brand van zonnepanelen kan overslaan. Op zich verstandig, maar die brandwerende laag is maar een klein deel van waar je naar moet kijken. Engineers bekijken onder andere ook de constructie van het pand zelf, de isolatiematerialen, de manier van aanleggen van de zonnepanelen zelf en de brandbaarheid van de zonnepalen. Op dat laatste vlak heb je verschillende soorten panelen.”
5
Tot slot: vanwaar die ambitie om de organisatie steviger neer te zetten en groter te worden?
Schickendantz: “Hans Geerdink is een engineer en Arno van den Bosch en ik zijn echte verzekeringsmannen. We hebben nu 25 medewerkers, maar we liepen tegen onze grenzen aan. We moeten meer structuur aanbrengen die op het lijf van de bedrijven is geschreven. Met het online platform met die risicoprofielen willen we verder professionaliseren. Het makkelijker maken om gegevens uit dat platform te delen. Maar ook foto’s en video’s van risico’s kunnen opslaan. Om zo tot zo zinnige mogelijke dataoutput te komen. Daar kwam Sjoerd in beeld. Sjoerd’s ervaring met het laten groeien van bedrijven gecombineerd met de groei die we door willen maken, leidde tot een uitgebreide opdracht.”
Blüm: “Ik keek eerst tijdens mijn onderzoek naar de kansen van technologie, maar gaandeweg de opdracht zagen we meer kansen. Doorgroeien, ook in Duitsland. Of we op die groei een getal hebben geplakt? Ja, maar dat getal is voor intern gebruik.”
Schickendantz: “We kunnen wel zeggen dat we de organisatie steviger willen neerzetten. Zodat we onze rol kunnen pakken en een leidende verzekeraar in de co-assurantiemarkt kunnen zijn. We kunnen ons daarbij onderscheiden door meer dan andere verzekeraars tijd aan acceptatie te besteden. Bij andere verzekeraars lijkt het wel alsof een schade van tienduizend euro hetzelfde wordt behandeld als een schade van tien miljoen euro. Daar komen dezelfde rapporteren uit die niet altijd van de hoogste kwaliteit zijn. We willen in de kenmerken duiken van een klant, voordat hij of zij klant is. Dat willen we ook doen bij lichtere industrie waar meer concurrentie is. Capaciteitsverschaffers voor ons zijn daarbij Fidelis voor zwaardere zaken en Maaslloyd voor de lichtere business. We zijn nog in gesprek met een aantal partijen om de capaciteit verder te vergroten. Ook daar gaan we groeien.”
Sjoerd Blüm
Functie: Tijdelijk aangestelde CEO van AHR Participaties Waarom: Groeiambities I4E-Assuradeuren, Climbel en Practisafe.
JEROEN OPSTELTEN EN LUC TIELBEEK OVER 'CLASSIC CARS BY HISCOX'
"Wij bedienen de ultieme liefhebber van bijzondere auto's"
Het gebruik van oudere motorvoertuigen wordt steeds meer ontmoedigd. Toch blijft de belangstelling voor klassiekers groot. Mensen zien ze niet zozeer, of alleen, als investering, maar zijn vooral liefhebber. Hiscox biedt voor deze gepassioneerde eigenaren oplossingen, of het nu gaat om één exemplaar of hele collecties. En voor de nieuwe klassiekerverzekering heeft de verzekeraar goed geluisterd naar het intermediair.
Nederland telt ruim 217.000 auto’s van ouder dan 40 jaar: de echte oldtimers. Deze rijden gemiddeld 1.800 km per jaar. Daarnaast zijn er ruim een miljoen youngtimers. Auto’s tussen de 20 en 40 jaar oud. Maar director Art & Private Clients Jeroen Opstelten rekent zich niet rijk: “Dit zijn niet allemaal potentiële klanten. Veel mensen hebben deze auto’s omdat ze nog goedkoop zijn in de wegenbelasting en rijden ze helemaal op. Daar richten wij ons niet op. Maar naar schatting zo'n 15 procent van de eigenaren van youngtimers bezit zo’n voertuig hobbymatig en zit bij ons op de juiste plek.”
Dat segment heeft een belangrijke gemene deler.
“Wij bedienen de ultieme liefhebber. Of iemand nu een MG B heeft om aan te sleutelen, een limited edition Bugatti, of een hele collectie van klassiekers en future classics”, zegt Luc Tielbeek, sales underwriter Art & Private Clients.
Hiscox classic car portal
“Wij hebben met veel adviseurs gesproken. Hun klanten zijn veel meer met gevoel betrokken”, benadrukt Opstelten. Om adviseurs te ondersteunen en de drempel voor minder dure voertuigen te verlagen, heeft de verzekeraar goed geluisterd naar hun wensen. Tielbeek:
“Naast casco, bieden we nu ook WA aan. Voor
stilstaande collecties is alleen casco geen probleem. Maar door nu ook WA aan te bieden, maken we de verzekering laagdrempeliger voor alle klanten.”
Daarnaast is er een online portaal voor aanvragen en polisbeheer ontwikkeld, en krijgen adviseurs in de toekomst toegang tot een gratis online service waarmee de waarde van klassiekers tot 100.000 euro kan worden
bepaald. Dat maakt het voor de tussenpersoon en de klant nog makkelijker om de auto te verzekeren tegen een vaste waarde, en hoeft er geen taxateur te worden ingeschakeld. “De adviseur kan met de klant zelf aan de knoppen draaien. WA/Allrisk dekking is de standaard, maar sommige klassiekers wil men alleen ‘static’ verzekeren. Of alleen tegen brand en diefstal, zonder rijsrisico. Het kan allemaal. Er zit bovendien een heel team van
Jeroen Opstelten: "De adviseur kan met de klant zelf aan de knoppen draaien."
acceptanten achter”, zegt Tielbeek. “Heeft de adviseur vragen of is er meer afstemming nodig voor bijvoorbeeld grotere collecties, dan helpen wij om tot de juiste propositie te komen.” En door een deel van de vraag te automatiseren, houdt de adviseur meer tijd over om de klant te adviseren.
Zelfs naar Modena
Er zijn veel aanbieders van klassiekerverzekeringen, maar vaak zijn dit aangepaste autoverzekeringen. En dat levert voor de echte liefhebber mogelijk beperkingen op. Opstelten: “Wij begrijpen dat mensen de auto rijdend willen houden. Heb je de auto helemaal laten restaureren, dan wil je dat de auto naar die restaurateur gaat bij schade. Een klassieke Ferrari zelfs naar Modena.”
Het standaardaanbod in de markt dekt niet altijd rally’s. “Wij sponsoren en rijden rally’s en zijn internationaal vertegenwoordigd bij talloze evenementen in de klassiekerwereld. Denk aan de Tulpenrallye, de London to Brighton Veteran Car Run, de Mille Miglia en natuurlijk de AM Verzekeringsrally. Door rally’s te rijden en met deelnemers te praten kun je je beter inleven in hun behoeftes”, vindt Opstelten. “Mensen realiseren zich dan soms pas dat ze geen dekking hebben. Dit zijn weliswaar geen races, maar het gaat er wel pittig aan toe met diverse behendigheidstests.”
Door met rallydeelnemers
te praten, kun je je beter inleven in hun behoeftes
Schade-expert als detective
Ook de schade-expertise vraagt om een specialistische aanpak. Opstelten trekt de vergelijking met kunst: “Als je schade hebt aan een Van Gogh, dan haal je daar een andere expert bij dan bij schade aan meer regulier werk.”
Tielbeek illustreert de noodzaak verder: “Een auto met meer dan 80 jaar historie werd in een
Luc
Tielbeek: "Wij bedienen de ultieme liefhebber van oldtimers."
dure trailer vervoerd naar een rally. De trailer werd onderweg gestolen, waarschijnlijk zonder dat de daders wisten wat voor auto erin stond. De vraag is: hoe ga je met de expertise om? Zet je een autoschade-expert in. Of is de expert juist meer een detective? Wij zijn gewend hiermee om te gaan en de auto is inmiddels teruggevonden.”
Meer auto’s op één polis
Het begrip voor eigenaren uit zich ook in de mogelijkheid om meer auto’s op één polis te verzekeren. Tielbeek: “Zie het als een horlogecollectie. Je draagt er altijd maar één. Zo kun je ook niet in meer dan één auto tegelijk rijden. Dat vind je bij ons terug in je premie.” Daarnaast biedt Hiscox uitgebreide hulpverlening en zelfs dekking voor memorabilia, zoals emaillen borden en antieke benzinepompjes.
Zit er toekomst in klassiekers?
Milieuzones in steden en het wegvallen van belastingvoordelen maken dat groepen eigenaren gaan afvallen. Toch verwachten Tielbeek en Opstelten dat de interesse in hobbyklassiekers onverminderd hoog blijft.
De leeftijd van de klassiekers schuift op. Tielbeek: “Youngtimers waar mensen geen emotionele band mee hebben, belanden op de schroothoop. Aan de andere kant zie je de trend dat
mensen warmlopen voor een auto waar ze als kind in gezeten of van gedroomd hebben. Een BMW 850i of een Audi RS2 uit de jaren ’90 zijn nu klassiekers.”
Hoewel klassiekers het milieu relatief weinig belasten omdat ze maar weinig kilometers rijden, houdt verduurzaming de wereld ook bezig. “Ik weet dat de klassiekerwereld actief kijkt naar duurzame oplossingen. In de Tulpenrallye wordt er bijvoorbeeld al speciaal voor klassiekers geschikte, milieuvriendelijkere brandstof getankt”, zegt Opstelten. Een volledig verbod verwacht hij niet. “Ik denk dat de hang naar het verleden zal blijven. Toekomstige generaties willen deze mechanieken ook zien.”
Behoefte specialistisch advies “Klassiekers worden vrijwel overal met open armen ontvangen. In Frankrijk klappen hele gezinnen als er een parade van klassieke auto’s voorbij komt. Het is een stukje historie dat bewaard zal blijven”, denkt Opstelten. Tielbeek voegt toe: “Juist de bijzondere voertuigen blijven over en daardoor zal de verzamelwoede alleen maar toenemen.” En daarmee de behoefte aan specialistisch advies voor de juiste verzekering.
Dit artikel is gesponsord door Hiscox.
De
smoezen om het niet te doen zijn op
ACTIEF KLANTBEHEER IS EEN KWESTIE VAN VOLHOUDEN
De tijd er niet voor kunnen vinden. Er niet er een passend verdienmodel op kunnen loslaten. Of: niet beschikken over actuele klantdata. Er zijn genoeg smoezen om niet met actief klantbeheer op de bestaande hypotheekportefeuille aan de slag te gaan. Altijd wel een huizenkoper met een dringende behoefte aan financiering voor je neus. Dat terwijl de Autoriteit Financiële Markten (AFM) die doorlopende ondersteuning wel meer dan gewenst vindt.
Door: Ronald Bruins
De genoemde redenen zijn geen verzinsel. Stichting Actief Klantbeheer hield een onderzoek waar deze bottlenecks uit voortkwamen. Daaruit bleek ook dat maar liefst vijftig procent zich nog niet of nauwelijks bezighoudt met actief klantbeheer. Ook de AFM hamert op wat zij noemen ‘doorlopende ondersteuning’ na de verkoop van een financieel product. “Dat geldt voor hypotheekaanbieders, maar ook voor de advieskant”, zegt senior toezichthouder Joris Geerts van de AFM. “Als toezichter houden we toezicht op de ontwikkeling, de distributie en het advies over financiële producten om ervoor te zorgen dat dat zorgvuldig gebeurt. Maar de fase daarna, de nazorg, zit minder vervat in de Wft. Terwijl daar wel, ook bij Kifid, met enige regelmaat klachten over binnenkomen. Bijvoorbeeld over de wijzigingen van de premie van de overlijdensrisicoverzekering die bij een hypotheek hoort. We willen daarom financiële ondernemingen stimuleren om meer te doen om klanten te helpen tijdens de looptijd van financiële producten. Zorg dat je klanten financieel gezond en weerbaar blijven.”
Principes voor ondersteuning
De AFM formuleerde zelfs principes voor die ondersteuning. Geerts: “Die schrijven niet voor hoe je een langetermijnvisie moet toepassen en we kunnen er ook niet op handhaven. Het doel ervan is de dialoog over dit onderwerp te stimuleren.” Ondanks dat het beperkt
“IK GELOOF DAT EEN KLANT VOOR GOEDE DIENSTVERLENING ALTIJD BEREID IS TE BETALEN.”
ACHTERGROND
in de Wft vervat is, wijst Geerts wel op het civiel recht waar ook zorgplichten voor de adviseur tijdens de beheerfase uit komen. “Het burgerlijk wetboek bepaalt dat op de adviseur een zorgplicht rust, die van een goed opdrachtnemer. De inhoud van deze zorgplicht is in de rechtspraak ingevuld. Daaruit blijkt dat een adviseur tegenover zijn klant de zorg moet betrachten die van een redelijk bekwaam en redelijk handelend vakgenoot mag worden verwacht.” Maar die wettelijke vereisten zouden wat betreft de senior toezichthouder niet per se het vertrekpunt moeten zijn. “Denk na wat je voor je klanten wilt zijn en wat past bij jouw advieskantoor. In het belang van de klant, maar ook in je eigen belang. Want je zult zien dat je door actief klantbeheer loyalere klanten krijgt en ieder contact een nieuw adviesmoment kan zijn. Het is een win-winsituatie.” Geerts stelt de signalen te herkennen waarom kantoren niet aan actief klantbeheer doen. “We horen dat hypotheekadvieskantoren toen de rente laag stond ongelofelijk druk waren met het afsluiten en oversluiten van hypotheken. Waardoor ze er minder aan toe kwamen. Maar sommige kantoren weten ook niet goed hoe ze met actief klantbeheer moeten beginnen.”
Financiële apk
Daar komt de Stichting Actief Klantbeheer in beeld. Voorzitter Michiel van Vugt, tevens commercieel directeur bij NNEK: “Met ons centraal platform willen we het thema actief klantbeheer aanjagen, zodat de financiële gezondheid van klanten van adviseurs beter wordt. We zijn opgericht om te zorgen dat de financiële gezondheid van consumenten verbetert. Bijvoorbeeld door achterstanden op hypotheken te verminderen en mensen meer inzicht te geven in hun financiële situatie.
“De hypotheek is een van de belangrijke financiële planningsproducten uit het leven van een klant. Daar zou je dus periodiek ook een financiële apk op willen uitvoeren.”
Michiel van Vugt
“We willen financiële ondernemingen stimuleren om meer te doen om klanten te helpen tijdens de looptijd van financiële producten.”
Joris Geerts
We komen dus vanuit de hypotheekhoek, maar eigenlijk kun je het breder trekken. Ook vanuit de wetenschap dat de hypotheek een van de belangrijke financiële planningsproducten uit het leven van een klant is. Dan zou je daar dus periodiek ook een financiële apk op willen uitvoeren. Dat gaat niet alleen over de financiële kant van de hypotheek en aanpalend over investeringen in verduurzaming van woningen, maar ook over onderwerpen als lijfrente en vermogensopbouw. Hoe wil je klant zijn financiële leven vormgeven? Bij actief klantbeheer moet de adviseur dus breder kijken.”
Uit onderzoek van de stichting blijkt dat vijftig procent van de onderzochte advieskantoren niet of weinig aan actief klantbeheer doet. Van Vugt: “Je kunt daar het glas halfvol of halfleeg zien. Ik vind het een goede start. Ik denk ook dat het bij de vijftig procent die zegt het nog niet te doen, er geen onwil is. Daar staat degene die een huis gekocht heeft op de stoep en die persoon zet deze druk om de financiering goed, maar ook snel geregeld te krijgen. Dat voelt urgenter dan bestaande klanten helpen.”
Klantcontact gewaardeerd De AFM wijst voor ‘doorlopende ondersteuning’ op drie zaken. Geerts: “Je moet structuur voor die doorlopende ondersteuning in je kantoor aanbrengen, anders wint de urgentie van een nieuwe hypotheek het continu van het belang van de bestaande klant.” Als eerste hamert de AFM dan ook op een plan: formuleer je ambitie over klantzorg in de beheerfase en bepaal een aanpak. Als tweede komt daar het duidelijk schetsen van de verwachtingen achteraan: maak duidelijk aan de klant wat hij mag verwachten en wat niet. Geerts: “Denk aan een afspraak die je bij het afsluiten van een hypotheek maakt. Daarbij vraag je of je na een jaar eens contact
kan opnemen voor een update.” Drie: breng dit in de praktijk en toets, evalueer en verbeter je dienstverlening doorlopend. “Past de aanpak nog bij wat je klanten verwachten? Werkt het?” Van Vugt vindt het goede tips. Echter, in de praktijk kunnen advieskantoren nog wel eens schroom hebben om contact op te nemen. “Omdat ze de data van de klant niet op orde hebben of al een hele tijd geen contact op hebben genomen. ‘Wat moet ik dan zeggen?’ Daar zet ik tegenover: uit alle pilots en uit ervaringen van kantoren die dit proactief ter hand nemen blijkt dat klanten het contact uitermate waarderen. Natuurlijk, het kan wel eens even niet uitkomen, maar dan nog zijn ze blij dat dat je contact hebt opgenomen.”
Financiële rust
Dat is ook de ervaring van Tom Oude Avenhuis, die vanuit zijn kantoor in Almelo naar eigen zeggen ‘financiële rust’ verkoopt. “Ik ben zelfstandig financieel planner, maar ik bemiddel niet in financiële producten. Bewust niet. Sterker nog, ik ben in 2021 met Holofin, dat staat voor een holistische kijk op financiën, begonnen omdat ik klaar was met het adviseren over alleen producten. Terwijl ik wel de gesprekken met klanten over hun leven interessant vond. Wezenlijke vragen zoals: wie ben je, hoe wil je je leven inrichten, waar sta je, waar wil je naartoe? En welke financiën horen daar dan bij?” Oude Avenhuis rekent daarbij een tarief voor het maken van een financieel plan en hanteert voor minimaal de eerste twee jaar een abonnementsmodel. “Daarmee kopen klanten dat ze altijd bij me aan kunnen kloppen en ik periodiek, naar wens van de klant, contact opneem. Ik geef vervolgens geen inhoudelijk productadvies. Daarvoor breng ik de klant in contact met een hypotheekadviseur, een vermogensbeheerder of een assurantietussenpersoon. Dit geeft mij de onafhankelijkheid om te adviseren wat de klant nodig heeft voor zijn financiële rust. Ik zit niet vast aan het moeten verkopen van een product.”
Eenmalige transactie
Want daar gaat het volgens hem nog wel eens mis. Oude
Avenhuis: “Het is aantrekkelijk om voor 3.500 euro een hypotheekadvies te geven, maar door daar te blijven hangen heeft het het karakter van een eenmalig transactie. Voor het opbouwen van het hypotheekdossier heb je dan dertig tot veertig uur en daarna ga je weer verder. In die week moet je zien je kosten te dekken en omzet te halen. Dat laat geen ruimte voor actief klantbeheer. Daar is het verdienmodel simpelweg niet op ingericht.”
Van Vugt sluit aan: “Ik geloof dat een klant voor goede dienstverlening altijd bereid is te betalen. Daarbij geldt dat het makkelijker is om als klant de meerwaarde te zien als het om meer gaat dan alleen maar eenmalig het hypotheekdossier. Op de website van Tom staat niet voor niets life style planner. Als je vraagt wat geld voor een klant betekent, krijg je een ander gesprek dan over welke hypotheek je moet nemen.”
Uitgaande contacten
De binnendienst zou volgens de Stichting Actief Klantbeheer niet alleen binnenkomende telefoontjes kunnen behandelen, maar ook uitgaand contacten naar bestaande klanten kunnen opdoen. Van Vugt: “Zij zijn immers al gewend om problemen op te lossen, vragen te beantwoorden en klantcontact te hebben. Waarom zouden ze na een training als client officers dat dan niet outbound
“Kijk hoe je kunt aansluiten op de leeftijdsfase bij een klant door te vragen naar zijn of haar situatie.”
Tom Oude Avenhuis
kunnen doen? Dat geeft invulling aan wat ik niet een zorgplicht, maar een zorgwens noem. De wens om te zorgen voor je klanten. Advieskantoren die hiermee aan de slag zijn, merken ook dat ze commercieel beter scoren. Er is namelijk altijd wel een trigger om door te praten over een situatie dat uit zo’n belletje komt.” Dat beaamt Oude Avenhuis: “Let wel, als je aan de voorkant afspraken maakt dat je contact op gaat nemen, moet je dat ook doen. Daar helpen CRM-systemen bij waarin je momenten kunt vastleggen waarop je de klant moet benaderen, omdat je dat hebt afgesproken. Daarbij kun je ook met segmenten werken. Twintig- tot dertigjarigen zijn bezig met het kopen van een huis. Hoe kun je dan op die leeftijden aansluiten bij zo’n klant door te vragen naar zijn situatie. Laat daarbij systemen voor je werken. Nodig ze bijvoorbeeld eens uit voor een evenement, waarbij je vertelt over de huizenmarkt en hypotheken.”
Drastisch veranderen
Tot slot terug naar de AFM. Geerts: “Levensgebeurtenissen kunnen de klantsituatie zo drastisch veranderen dat een financieel product niet meer past bij het oorspronkelijke doel. Daardoor kunnen klanten zelf in de financiële problemen raken. Maar ook financiële markten kunnen ineens veranderen, waardoor het scheef loopt. Wij zien daarbij een rol voor de adviseur bij de preventie. Hoe kun je zorgen dat een klant financieel gezond en financieel weerbaar is en blijft? Ik geloof dat niemand hier het belang niet van inziet. En dus is het een kwestie van structureren. In het contact van hypotheekverstrekkers met adviseurs, maar ook binnen de advieskantoren zelf.” Van Vugt: “Actief klantbeheer is een kwestie van volhouden.” Het levert een gezonder bedrijfsmodel op dan telkens achter nieuwe hypotheken blijven aanjagen, constateert Oude Avenhuis. De smoezen zijn op. Van Vugt: “Leer van anderen en begin er gewoon aan.”
EVELINE RUINAARD
Eveline Ruinaard is voorzitter van de geschillencommissie van Kifid
KREDIETREGISTRATIE IS MAATWERK
De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft eind mei een pleidooi gehouden voor het verwijderen van een negatieve BKR-registratie, zodra de consument schuldenvrij is en niet pas drie jaar daarna. Ik volg dit met interesse. In reactie op de consultatie van het wetsvoorstel heeft Kifid zich kunnen vinden in de door de minister voorgestelde verkorting van de registratietermijn van vijf naar drie jaar.
Bij Kifid zien we dat een termijn van drie jaar ‘na het moment dat de schulden zijn afgelost’ een kantelpunt kan zijn. Is bij een BKR-klacht van de nu geldende vijfjaarstermijn inmiddels drie jaar verstreken? Dan kijken we naar de financiële stabiliteit van de kredietnemer op dit moment.
Snel duidelijkheid want sta-in-de -weg
thema: WONEN
Neem het voorbeeld van een jonge vrouw, die zeven jaar lang kampte met betalingsachterstanden. Sinds juli 2020 is zij schuldenvrij; haar BKR-registratie blijft staan tot 28 juli 2025. Inmiddels heeft zij een goed betaalde baan, zijn er geen nieuwe schulden en lijkt het risico op nieuwe betalingsachterstanden beperkt. De kredietverstrekker houdt vast aan de vijfjaarstermijn ter bescherming van de consument tegen overkreditering. De geschillencommissie oordeelt (GC 2024-0362) dat bescherming tegen overkreditering niet langer nodig is; het belang van de kredietverstrekker weegt niet zwaarder dan de belangen van de consument. De kredietverstrekker moet de BKR-registratie verwijderen.
Oordelen is maatwerk
Het voorbeeld illustreert dat oordelen over kredietregistratieklachten maatwerk is. Maatwerk dat we ook van kredietverstrekkers verlangen om toe te passen. De uitspraken van de geschillencommissie over BKR-klachten geven een herkenbare Kifid-lijn voor wat ‘maatwerk’ betekent. De geschillencommissie kijkt of het belang van de kredietverstrekker zwaarder weegt dan de belangen van de consument of juist andersom. En Kifid vraagt naar specifieke omstandigheden die van belang zijn voor de belangenafweging én soms het verschil maken. Als een consument drie jaar schuldenvrij is, kan de financiële stabiliteit van dat moment belangrijker zijn dan het verleden.
Een kredietregistratie kan de sta-in-de-weg zijn voor het verkrijgen van een hypotheek, een krediet of een betaalrekening waarop je rood kunt staan. Mensen willen daarom snel duidelijkheid. In dat licht is het goed te zien dat kredietverstrekkers bereid zijn om in de geest van de Kifid-lijn klachten op te lossen via bemiddeling. Dat geeft een tevreden klant zonder dat Kifid nodig is en biedt het snelste soelaas.
Consumentenbescherming borgen
Uit het oogpunt van ‘snel duidelijkheid’ willen krijgen is de suggestie dat mensen met bezwaren over hun kredietregistratie rechtstreeks bij BKR terecht moeten kunnen begrijpelijk. Daarbij is het belangrijk om wel de bescherming van de consument in het oog te houden. Geregistreerden die nu een verwijderverzoek rechtstreeks voorleggen aan BKR, krijgen hierover een beslissing. Als ze het daarmee oneens zijn, kunnen ze alleen naar de rechter en niet naar Kifid zolang BKR zich niet aansluit bij Kifid.
Dit in tegenstelling tot verwijderverzoeken die zijn voorgelegd aan kredietverstrekkers; geregistreerden die het hiermee oneens zijn, kunnen dan gratis en zonder advocaat terecht bij Kifid. Wat mij betreft zou het nieuwe wetsvoorstel op het punt van consumentenbescherming minimaal moeten borgen dat geregistreerden altijd terecht kunnen bij Kifid.
“ZOU JE JE HUIS MET SLECHT ENERGIELABEL NOG
WEL MOGEN VERKOPEN?”
Kitty de Heiden: “Wij zijn ook kritisch op onze intermediairs.”
Landgoed De Reehorst in Driebergen is als een lommerrijke fotolijst voor het
Nederlandse kantoor van Triodos Bank. Ofja, bank. Zelf beschouwt Triodos zich
meer als een beweging. Met een banklicenties, dat dan weer wel. Kitty de Heiden is er sinds een jaar de verantwoordelijke voor onder meer de hypothekentak.
“We zijn een aanjager, hopen dat anderen ons na gaan doen.”
Door: Aäron van der Sanden
Het landgoed dat Triodos haar thuishaven mag noemen ligt dan wel pal naast treinstation Driebergen-Zeist, maar eenmaal voorbij de slagboom lijkt de wereld van haastig in- en uitstappen, massaal fietsen stallen en vlug de bus halen mijlenver weg. Het is stil op De Reehorst. Een ouder echtpaar laat er hun hondje uit, een hardloper volgt het wandelpad en steekt de brug over, richting het karakteristieke witkleurige congrescentrum Antropia aan de overkant.
ORGANISCHE HOUTBOUW
Binnenin de organisch gevormde thuishaven van Triodos is het nog volop lunchtijd. Gevuld met groenten uit de moestuin van zorgboerderij De Wederkerigheid die zich op hetzelfde landgoed bevindt. Gekweekt met compost uit afval van… De lunch, inderdaad. Cirkeltje kogeltje rond dus. Neem je de moeite eens omhoog te kijken, dan lijkt het alsof je naar de onderkant van de hoed van een paddenstoel staart. Vrijwel volledig uit –vanzelfsprekend, gecertificeerd - hout vervaardigd. “En iedere bout staat gedocumenteerd”, schetst woordvoerder Koen Jonker het modulaire karakter van het pand. “Zouden we hier ooit weggaan, dan kunnen we precies aanwijzen waar wat zit en kan iedere schroef weer een nieuwe bestemming krijgen.”
Dat herbruikbare gebouw mag Kitty de Heiden sinds een jaar haar professionele thuis noemen. En dat na ruim 22 jaar in verschillende advies- en managementfuncties binnen ABN Amro en rechtsvoorganger Fortis. Alsof ze als gemeenteraadslid van Zoeterwoude nog niet voldoende maatschappelijk geëngageerd was, stond ze begin 2023 – zonder dat ze daar nou zelf echt bij stilstond – op een kruispunt. De Heiden: “Ik wilde iets terugdoen voor de maatschappij. Ik zag in de lokale politiek hoe men langs elkaar heen werkt. Waar de ene partij windmolens wil neerzetten, wil de ander weer huizen bouwen. Erg frustrerend.” En toen stond Triodos op de stoep, met de vraag of ze directeur Personal & Private Banking wilde worden. En zo geschiedde.
TIJD OM TE OOGSTEN
Van de buitenkant kon ze amper bevroeden hoe bevlogen iedereen is die bij deze bank werkt, vertelt ze. Triodos identificeert zich dan ook niet echt als een bank.
“We zijn een beweging met een banklicenties”, stelt De Heiden. En dat kan ze na een jaar beamen. “Triodos is anders dan de grootbanken. We zijn voorlopers, aanjagers, hopen dat anderen ons een beetje na gaan doen. Zodat we vervolgens weer andere zaken aan kunnen gaan jagen.” De biobased hypotheek, waarin Triodos naar eigen zeggen de eerste was, is daar volgens haar een goed voorbeeld van.
Een resultaat van jarenlang pionieren door haar voorganger Jeroen Pels. De Heiden: “Jeroen heeft vooral ontzettend veel gezaaid, nu is het zaak dat we ook echt gaan oogsten.” En dat oogsten doet Triodos niet in haar duurzame houten toren. Daarvoor gaat het in gesprek, bijvoorbeeld met bouwers. “Om samen met hen te kijken hoe we iets onder de noemer ‘duurzame nieuwbouw’ kunnen scharen. Zo proberen we in de hele keten, van land tot pand, bij te dragen en impact te maken.”
MEER LIEFDE NODIG
Na biobased bouwen en het financieren van waterwoningen is Triodos nu vooral bezig met sociale woonvormen. De Heiden: “Dan parafraseer ik vooral Onno Dwars van Ballast Nedam op het Hypotheken Event: ‘We hebben niet alleen maar meer woningen nodig, maar ook meer liefde.’ Er wonen nu zoveel mensen alleen die ook samen zouden willen en kunnen wonen. Dit lost de woningmarktproblemen niet op, maar het zou wel helpen.” De Heiden schetst een concreet voorbeeld. “Als je met twee gezinnen, dus vier werkenden, een woonboerderij wilt opkopen, loop je al snel tegen beperkingen op. Wij nemen ‘gewoon’ alle vier de inkomens mee. Daarin proberen we nu te pionieren.”
Wellicht dat dit op een later moment marktbreed wordt opgepakt, zoals je het geven van rentekortingen wanneer je verduurzaamt nu veel vaker ziet. Of dat het in de TRHK terugkomt, zoals de regel dat je nu met een hoger energielabel meer kunt lenen. De Heiden: “Allemaal zaken die wij al lang doen. Maar we zijn er nog lang niet. En we zijn niet doof voor kritische geluiden, zoals de Nibud-constatering dat één op de tien huishoudens die verduurzaming niet kan betalen.” Huishoudens die, als ze al een woning kunnen kopen, veel vaker uitkomen op huizen met slechtere labels.
“We hebben niet alleen maar meer woningen nodig, maar ook meer liefde.”
Kitty de Heiden: “We zijn een beweging met een banklicenties. We zijn anders dan de grootbanken.”
SLECHT LABEL
Terwijl de gemiddelde overwaarde al gauw meer dan twee ton is. “Daar moet je iets mee. Je kunt je bijvoorbeeld afvragen of je je woning nog wel zou mogen verkopen met een slecht label. Dan leg je de verduurzamingsopgave wat meer bij de verkoper neer”, schetst De Heiden een gedachtegang van haar.
Zoals ze ook van mening is dat de lijst met verduurzamingsmaatregelen in de TRHK misschien wel wat uitgebreider kan, met bijvoorbeeld een groen dak of een thuisbatterij, maar dat dit je als adviseur er niet van moet weerhouden om het verduurzamingsgesprek met je klant te voeren. “Daarom zijn wij ook kritisch op onze intermediairs. Ze moeten eigenlijk net zo groen en duur-
zaam zijn als wij. Maar goed, wij zijn daar ook wel heel erg ver in. Maar de hypotheekadviseur moet wel echt bij ons passen.”
NIET MET IEDEREEN IN ZEE
In lijn met uitspraken van De Groene Hypotheekadviseurs, dat alleen Triodos en ASN echt door hun keuring komen, gaat ook Triodos niet zomaar met iedereen in zee. “Bij de beoordeling van het intermediair kijkt men vooral naar hoeveel productie ze aanleveren. Bij ons ligt het zwaartepunt meer op wélke hypotheken ze aanvragen. En of het thema verduurzaming wordt besproken. Doen ze dat niet? Dan bellen we even. We kunnen dus wel vierhonderd adviseurs aansluiten, maar we willen ze ook persoonlijk kennen. Daar staan we voor.”
PAUL BÄNZIGER, SENIOR COMMERCIEEL MANAGER BIJ CENTRAAL BEHEER
"Leg aan de voorkant de emotie op tafel en maak het bespreekbaar"
Adviseurs zijn als het ware de rechterhersenhelft van de klant die voor een hypotheek aanklopt. Dat constateert Paul Bänziger, Senior Commercieel Manager bij Centraal Beheer. "Hij of zij kan de klant een spiegel voorhouden, beoordelen of de klant niet te veel risico’s neemt, maar ook diens hele financiële levensloop bekijken. Kortom, hij of zij kan boven de emotie staan die een klant op dat moment heeft."
Bänziger verklaart zich nader: "Voor mij is dat de essentie van advies. Soms de knuppel in het hoenderhok gooien. Soms iets terugbrengen naar de essentie. En een andere keer doorvragen als je een dooddoener als antwoord krijgt.”
Het levert in zijn visie niet een transactie, maar een relatie tussen klant en adviseur op. “We hebben het in de hypothekenbranche af en toe te goed gehad, waardoor we maar door bleven gaan. We hollen achter de transacties aan. Immers, een klant wil een woning kopen en er zit druk achter om de financiering rond te krijgen. Dan kun je geneigd zijn om snel langs alle vinkjes te gaan om de transactie te sluiten. Daarmee bouw je niet een relatie voor de lange termijn op. Integendeel, je hobbelt dan van transactie naar transactie. Terwijl de toegevoegde waarde van jou als adviseur juist zit in het nemen van enige afstand van de emotie van de klant om hem of haar op dat moment het hele financiële plaatje van de levensloop te laten zien.”
Mogelijke risico’s
Dat is wat Bänziger de rechterhersenhelft van de klant noemt. “Om een voorbeeld te geven: de hypotheekadviseur kan scheiding, overlijden of werkeloosheid noemen als mogelijke risico’s. ‘Dan verkopen we toch het huis en gaan we
huren’, krijg je vaak als antwoord. In de adviessamenvatting komt dan de melding dat de klant zich bewust is van de risico’s, maar is dat wel zo? Want als het daadwerkelijk tot scheiding, overlijden of werkeloosheid komt, voeren andere emoties de boventoon. Niet meer de wil om de hypotheek af te sluiten overheerst, maar toch de emotie om het huis te kunnen houden. Linksom of rechtsom. En dus wil je als hypotheek-
De hypotheek zie ik als een van de belangrijkste pijlers onder de financiële planning van een klant
adviseur aan de voorkant deze emotie echt op tafel leggen en bespreekbaar maken.”
Bänziger noemt het een menselijk trekje om te denken ‘wie dan leeft, wie dan zorgt’. “Wij moeten daar juist, zo blauw als we zijn in de kleurenpsychologie, wat afstand van nemen. En niet met het eerste antwoord genoegen nemen. Juist in het belang van de klant en zijn of haar toekomst.”
Tien jaar tot pensioendatum
Geldverstrekkers moeten naar het pensioeninkomen kijken als de klant nog tien jaar weg is van zijn of haar pensioendatum. Bänziger: “Regelgeving zorgt ervoor dat je binnen die tien jaar de hypotheekverplichtingen moet toetsen aan het pensioeninkomen. Echter, als de periode tien jaar en één dag is, hoeft dat ineens niet meer. Stel, in een extreem geval sluit je op die dag de hypotheek af voor dertig jaar. Dan kan het zo zijn dat je negentien jaar en elf maanden de hypotheek niet kunt betalen. Kortom, wetgeving kan wel op die manier in elkaar zitten, maar we moeten in de financiële sector samen breder kijken dan dat. De hypotheek zie ik als een van de belangrijkste pijlers onder de financiële planning van een klant. Daar moet een balans in zitten tussen schulden en inkomen en dat over de jaren heen. Die hypotheek heeft dan ook rechtstreeks gevolgen voor de inleg van pensioenmiddelen over de jaren en leeftijdsperiodes heen. Daar moeten we oog voor hebben.”
In alle fasen adviseren
De manager schetst de fasen in het leven. “Als starter heb je je volledige inkomen en eventueel gespaard vermogen nodig om überhaupt voor een huis in aanmerking te komen. Dan kun je als adviseur wel zeggen dat het verstandig is om meer in te leggen in een pensioen-
CENTRAAL BEHEER
potje, maar dan is de vraag of de klant daar de ruimte voor heeft. Een fase verder bouwt iemand een gezin op en gaan de kinderen studeren. Dan is er wel wat geld, maar niet al te veel. Wellicht heeft de klant al wel meer oren naar het opbouwen van extra pensioen. Zijn de kinderen groter of zelfs uitgevlogen, dan is er veel meer financiële ruimte voor de pensioenregeling. In al die fasen kun je de situatie van schulden versus inkomen en vermogen beschouwen en erover adviseren. Ook al zegt een klant dat zijn of haar pensioen nog ver weg is. Een financiële planning houdt dan ook in dat je bijvoorbeeld plant dat in de financiële luwte van het leven van een klant, hij of
Eenmaal aan tafel moeten we onze rol pakken; dat vergt het nodige lef
zij juist iets extra’s doet voor zijn of haar pensioen. Daar zijn voldoende producten voor.”
Investeer in de relatie
“Word niet de adviseur die acht jaar geleden een hypotheek regelde en die ineens belt”, stelt Bän-
ziger schertsend. “Dan krijg je als reactie ‘wie ben jij eigenlijk?’ Immers, je hebt niet geïnvesteerd in de relatie. Hoeveel reden er dan ook is om een onderwerp als pensioen te bespreken, je komt niet aan tafel bij de klant. Investeer in het begin en tijdens de rit in de relatie, dan mag je wél op de koffie komen. Ook voor betaald advies. Daar ben ik van overtuigd. Eenmaal aan tafel moeten we onze rol pakken. Dat betekent los van emoties de toekomst in de gaten houden en de knuppel in het hoenderhok gooien. Dat vergt het nodige lef. Dit alles gaat veel verder dan alleen de rekenexercitie van de hypotheek.”
Dit artikel is gesponsord door Centraal Beheer
Paul Bänziger: "Je kunt adviseren over schulden versus inkomen in alle levensfasen, ook al zegt een klant dat zijn of haar pensioen nog ver weg is."
HARRIE-JAN VAN NUNEN (VELDSINK GROEP) EN ALEX ERLINGS (MYLA FINANCE)
“HET NET ROND DE AFLOSSINGSVRIJE HYPOTHEEK SLUIT ZICH”
Het is niet voor het eerst dat het einde van het de aflossingsvrije hypotheek wordt aangekondigd, maar nu is het volgens Harrie-Jan van Nunen, directeur product en innovatie hypotheken Veldsink Groep, menens. “Ik ben niet voor zo’n afschaffing, maar de signalen van de ECB, DNB en AFM stapelen zich op.”
Door: Ronald Bruins
Van Nunen gaat eerst in op de achtergrond. “We zijn in de Europese Unie een buitenbeentje als het gaat om het toepassen van de aflossingsvrije hypotheek. Geen ander land heeft zoveel aflossingsvrije hypotheken lopen. Dat alleen al is voor de Europese Centrale Bank reden om Nederland te wijzen op de risico’s van die schulden.” Om het risico van niet-terugbetaling te verkleinen, lanceerden banken in 2019 een campagne genaamd aflossingsblij. “Gevolg was dat het aantal aflossingsvrije hypotheken inderdaad afnam, maar na de campagne nam het toch weer toe.” Volgens de Autoriteit Financiële Markten is meer dan de helft van de totale hypotheekschuld in Nederland aflossingsvrij. De Nederlandsche Bank
“ALS JE ALS EERSTE GAAT, VAL JE UIT DE LIJSTJES VAN HYPOTHEEKADVISEURS.”
thema: WONEN
constateert dan weer dat een groot deel van de huishoudens mogelijk onvoldoende spaargeld en andere financiële bezittingen heeft om op de einddatum de hypotheek volledig af te lossen. Veel aflossingsvrije hypotheken lopen af tussen 2035 en 2040.
Tekenen aan de wand De AFM verwacht dat hypotheekaanbieders en –adviseurs samenwerken bij de aanpak van aflossingsvrije hypotheken. De eindverantwoordelijkheid voor het behalen van de resultaten legt ze bij de hypotheekaanbieders. De AFM houdt daar toezicht op. Van Nunen concludeert: “Het net rond de aflossingsvrije hypotheek sluit zich.” Daar getuigt ook het interview in De Telegraaf en andere media met Martin Hagedoorn van De Hypotheekshop van. “Europa smeedt plannen om de aflossingsvrije hypotheek in Nederland verder terug te dringen, klinkt het in de hypotheekbranche. Dat kan leiden tot hogere rentes of verdere beperkingen.” Bronnen in de markt die AM sprak melden dat
“Als adviseurs kunnen we er van alles van vinden, maar de aflossingsvrije hypotheek wordt verder ingeperkt.”
Harrie-Jan van Nunen
ACHTERGROND
hypotheekverstrekkers al de vraag hebben gekregen van DNB om aan te geven hoe ze het aantal aflossingsvrije hypotheken laten dalen en wanneer. De Volksbank, eigenaar van de staat, heeft de voorwaarde dat maximaal vijftig procent van de marktwaarde van de woning aflossingsvrij mag zijn, in bepaalde situaties inmiddels al verlaagd.
Voorstander van handhaving Financieel planner Alex Erlings van MYLA finance, is voorstander van handhaving van de aflossingsvrije hypotheek. “Ik moet wel zeggen: het is een duur product. Je leent lang geld tegen een maximaal bedrag en je betaalt het volle pond aan rente. Dat is ook de reden waarom het bij geldverstrekkers populair is. Het verdient goed. Los daarvan zijn er genoeg situaties te bedenken waar het juist handig is om zo’n aflossingsvrije hypotheek te adviseren. De maandlasten van een aflossingsvrije hypotheek zijn lager dan van een annuïteitenhypotheek, omdat er geen aflossing bij zit. Er zijn veel aflossingsvrije hypotheken verstrekt tegen een extreem lage rente. Ook voor die hypotheken is aflossen niet altijd de beste oplossing. Daar kan vermogensopbouw op een andere manier soms een beter oplossing zijn. De hypotheek moet wel volledig in één keer afgelost worden aan het eind van de looptijd. Dat alles vraagt dus een goed advies over de betaalbaarheid van de hypotheek tijdens de looptijd, maar ook daarna. Lagere maandlasten zijn een belangrijk argument voor adviseurs en hun klanten om te kijken naar een aflossingsvrije hypotheek. Als je het afzet tegen een huurder die elke maand duizend euro neerlegt, maar waar nul waarde van hemzelf in de woning zit, is aflossingsvrij nog niet zo gek bekeken. Sowieso zou de basisvraag moeten zijn: kan ik de aflossingsvrije hypotheek betalen over de looptijd? En: wat gebeurt er als ik bijvoorbeeld met pensioen ga? Als het antwoord bij een aflossingsvrije hypotheek ‘ja’ is, dan hoeft zo’n hypotheek geen probleem te zijn. Waar de ECB aan voorbij gaat is dat we in Nederland een goed pensioenstelsel hebben, waar veel andere landen in de EU dat niet hebben. En dus zijn gepensioneerden ook in staat om na de pensioendatum die aflossingsvrije hypotheek te betalen. Je zult dan dus wel als adviseur het plaatje van de inkomsten en lasten moeten maken voor de hele looptijd.”
“MAAK HET PLAATJE VAN INKOMSTEN EN LASTEN VOOR DE HELE LOOPTIJD.”
Alex Erlings is voorstander van handhaving van de aflossingsvrije hypotheek.
Mooi planningsinstrument
Erlings komt met een voorbeeld. “Als je bij een pensioenfonds al 24 procent premie betaalt en je bent ook nog pakweg 10 procent kwijt aan je annuïtaire hypotheek, dan is dat opgeteld met 34 procent een flinke hap uit je besteedbare inkomen. Je bent dan in feite 34 procent van je inkomen aan het reserveren voor later. Zeker voor de duurste periode wanneer je kinderen gaan studeren, kan aflossingsvrij een mooi planningsinstrument zijn. Want later, als de kinderen het huis uit zijn, is je inkomenskracht groter en kun je weer meer betalen.”
Hoog pensioeninkomen
Erlings ziet het ook niet zo snel tot een volledige afschaffing van de aflossingsvrije hypotheek komen. “Dat zou veel druk zetten op de huizenprijzen. Sowieso is het juridisch niet te doen om aanbieders te dwingen de bestaande aflossingsvrije hypotheken van de markt af te halen. De enige mogelijkheid voor de overheid zou zijn om aflossingsvrij geleidelijk aan uit te faseren.” Ook daarin ziet Erlings niet echt een probleem. “Tegenover die uitstaande schuld van aflossingsvrij staat een hoog pensioeninkomen. We kunnen het over het algemeen dus betalen. Daarnaast zijn in Nederland de defaults, de niet-betalingen, op aflossingsvrij ontzettend laag.”
Wie gaat als eerste?
Volgens Van Nunen worstelen aanbieders met de vraag wie de eerste is die gaat aanpassen. “Als je als eerste gaat, val je uit de lijstjes van hypotheekadviseurs. Daarmee ervaar je eigenlijk dus oneerlijke concurrentie. Dan gaan er klanten naar andere partijen. Echter, als aanbieders stappen zetten, dan verwacht ik dat aanbieders waar de overheid een belang in heeft als eerste gaan. Daarna aanbieders die onder toezicht van ECB en DNB staan.”
Een alternatief voor afschaffing kan zijn dat aanbieders verplicht worden om doorlopend te moeten toetsen of de
aflossingsvrije hypotheek nog betaalbaar is. Van Nunen merkt nu al dat zijn eigen aflossingsvrije hypotheek periodiek door de bank wordt getoetst op betaalbaarheid. “Dan word ik gebeld en krijg ik vragen over mijn inkomen en vermogen. Maar ook: is het handiger om van vorm te veranderen? Als klant zit ik echt niet op dit soort vragen te wachten. Dat ze voor die updates werkzaamheden moeten doen, werkt ook nog eens kostprijsverhogend.”
Langere periode annuïteitenhypotheek
Van Nunen ziet meer alternatief in het langer laten lopen van de annuïteitenhypotheek. “We worden ouder met zijn allen. Waarom dan niet de looptijd van die annuiteitenhypotheek naar vijftig jaar brengen. We zijn ooit op dertig jaar gekomen, maar daar zitten we niet aan vast! Een langere looptijd brengt weer lagere maandlasten met zich mee en wordt daardoor sneller een alternatief voor aflossingsvrij. NHG pleitte kort gelden ook al voor een hypotheek die meebeweegt met het leven.”
AFM-gevallen vragen maatwerk
De AFM becijferde in augustus 2023 dat er bijna 212.000 huishoudens zijn die een
“HET IS VOOR MIJ EEN MEER KWESTIE
HOE EN WANNEER, DAN OF.”
VAN
hoog of zelfs zeer hoog risico hebben om straks met een restschuld te blijven zitten. Van Nunen: “Relatief gezien is dat een kleine groep, maar je zult maar een van die 212.000 zijn! Als je een van die huishoudens als klant hebt, dan moet je daar als adviseur actief mee bezig.” Erlings: “Ik vraag me bij die groep af wat dan die restschuld is en hoe problematisch deze is. Wanneer meet je die? Als ik een restschuld heb van 200.000 en mijn huis is 400.000 ton waard, dan hoef ik geen probleem te hebben. Je zult in die situatie moeten duiken. Kan iemand sneller en meer aflossen in een bepaalde periode? Of is het verstandig om rond de pensioendatum kleiner te wonen en het huis te verkopen? Kortom, de door de AFM genoemde gevallen vragen maatwerk.”
Van Nunen komt tot de slotsom. “Als adviseurs kunnen we er van alles van vinden, maar de aflossingsvrije hypotheek wordt verder ingeperkt. Behoud van de aflossingsvrije hypotheek is een achterhoedegevecht. Het is voor mij meer een kwestie van hoe en wanneer inperking en uiteindelijk afschaffing gaat gebeuren, dan dat het gaat gebeuren.”
thema: WONEN
Groene daken ontbreken in TRHK
Zoals duurzaamheid meer is dan klimaat, zo is woningverduurzaming ook meer dan het plaatsen van zonnepanelen of het installeren van een warmtepomp. Waar in de TRHK het energielabel een sleutelrol toebedeeld heeft gekregen, is nagelaten om in de tijdelijke regeling meer verduurzamingsmaatregelen mee te nemen, zijn Oort-Oerlemans en Laurense van mening.
Oort-Oerlemans: “De definitie in de TRHK is nu nog heel erg smal en vooral gericht op het energiezuiniger maken van je huis. Wat natuurlijk ook erg belangrijk is, maar wij zien duurzaamheid in veel bredere zin. Woningen moeten bijvoorbeeld ook bestand zijn tegen klimaatverandering. Een groen dak is daar een mooi voorbeeld van. Hiermee kun je heftige regenval veel beter opnemen en het zorgt voor meer groen in bestrate gebieden.” Wat woningen en wijken weer een stuk koeler maakt in de hetere zomers. Desondanks ontbreekt het groene dak nog in de TRHK. Een gemiste kans volgens ASN.
“ALLE KLEINE BEETJES HELPEN, DUS OOK JE SPOUWMUREN ISOLEREN OF EEN GROEN DAK NEERLEGGEN.”
Voorloper en kartrekker
De bank hoopt dat de hypothekenbranche ook meer gaat kijken naar zaken zoals ecologisch isoleren en het gebruik van biobased materialen. Oort-Oerlemans: “Uitstoot zit natuurlijk ook in materiaalgebruik. Je kunt isoleren met glaswol, maar ook met hennepvezels. Die ontwikkeling zouden we wel echt toejuichen.”
Energielabels spelen eindelijk een belangrijke rol in de hypotheekverstrekking; zijn zaken als klimaat-adaptieve maatregelen en biobased bouwen niet een stap te ver voor nu? Daarover zijn de ASN’ers resoluut. Laurense: “Zoveel tijd hebben we niet meer hoor.”
Oort-Oerlemans: “Als ASN willen we ook wel op de troepen vooruitlopen. Er is nog zoveel te doen. We blijven bezig met warmtepompen en zonnepanelen, maar we kijken ook verder. Wat komt daarna?”
Siska Laurense: “We besloten om het leningdeel direct op te rekken tot dertigduizend euro.”
BERNARDO WALTA
Bernardo Walta is directeur commercie bij
De Goudse
ONDERNEMERS, LAAT JONGEREN TOE IN DAT WARME FINANCIËLE ARBEIDSBAD!
Het gros van de jongeren heeft heel basale wensen als het gaat om hun ideale baan: leuk werk, gezellige collega’s, waardering, flexibiliteit en bij voorkeur per fiets bereikbaar. Zie hier de ideale werkgever die daarbij past: het financiële advieskantoor!
Wat staren we ons als branche soms blind op die paar veeleisende, jonge talenten waar de media bovenmatig veel aandacht aan besteedt. ‘Starters op de arbeidsmarkt willen binnen drie jaar manager zijn’, ‘Gen Z verkiest salaris boven loyaliteit’, ‘Jongste generatie snel verveeld op de arbeidsvloer’. Zeker, Microsofttalent zal vast veel noten op de zang hebben. Naar mijn mening geldt dit echter slechts voor een kleine groep, zeker niet de meerderheid.
Ook voordeel voor de kantooreigenaar
En laten we vooral niet vergeten: de meeste jongeren hebben hele basale wensen. ‘Gewoon’ een leuke baan en fijne collega’s. Waardering krijgen en gezien worden. Werkplezier en wat flexibiliteit. En ruimte voor een privéleven. En dat is nou precies wat je als een regionaal advieskantoor kunt bieden! Als een jongeling zich goed ontwikkelt, krijgt diegene vrij snel ruimte en eigen verantwoordelijkheden. Een kantooreigenaar heeft daar zelfs voordeel bij.
thema: WONEN
Fatale cocktail financiële branche In gesprek met financieel adviseurs hoor ik dat het aantrekken van jong personeel een uitdaging is. Zo leeft de gedachte dat jongeren niet geïnteresseerd zouden zijn in een klein kantoor, omdat het niet genoeg te bieden zou hebben. Tel daar het ietwat grijze imago van de financiële branche bij op en we zouden een fatale cocktail hebben. Deze sceptische houding is in mijn ogen echter niet terecht.
Zeker, we hebben een uitdaging als het gaat om personeel aantrekken. Dat geldt zowel voor adviseurs als voor verzekeraars. Ook binnen ons bedrijf moeten we ons beste beentje voorzetten om pas afgestudeerden aan te trekken. Zo hebben we bij De Goudse een intern programma waarbij jonge mensen ieder halfjaar op een andere afdeling werken, zodat ze zelf kunnen ontdekken welk soort werk ze het leukst vinden.
Nu is dat rouleren tussen afdelingen voor een advieskantoor wellicht wat lastiger, maar er valt wel een mouw aan te passen. Wat dacht je van een samenwerking aangaan met andere bedrijven, om in een pool jongeren werkervaring op te laten doen? Met wat creativiteit kan heel veel.
En het werk dat aangeboden wordt, is heel veelzijdig. Immers: advieskantoren zijn op veel terreinen actief: commercie, advies, IT, innovatie, noem maar op. Voeg hier de belangrijke maatschappelijke rol van het advieskantoor aan toe en je hebt een winnende formule te pakken. Dus ondernemers, ik zou zeggen: schud de bescheidenheid van je af en laat de jonge generatie toe in het warme financiële arbeidsbad!
Een omgeving die alles biedt om de adviseur zo optimaal mogelijk te ondersteunen
"Wij kennen het geheime ingrediënt van een succesvol advieskantoor"
Op de derde woensdag in januari staat traditiegetrouw bij adviseurs de VCN
Onderneemt Dag op het programma. Komende januari wordt extra speciaal, omdat de onderneming daar het platform lanceert dat ze samen met adviseurs ontwikkelt.
Voor een blik achter de schermen spraken we met Stefan Bell en Dennis Kooren, directie van de VCN Groep. “ICT helpt de adviseur, maar de mens blijft bij ons altijd voorop staan.”
De ogen beginnen te flikkeren bij Bell als hij vertelt over het ideaalbeeld van het platform. “Als adviseur klap je in de ochtend je laptop open. Er staat een kop koffie naast. Je logt in op je omgeving en daar staat alles voor de adviseur om zijn werk te kunnen doen. Alles over verzekeringen, hypotheken en kredieten en de mogelijkheden tot crossselling of service. Maar ook het volledig klantbeeld, een marketingboulevard, de data die je nodig hebt om de klant goed te servicen of aanbiedingen te doen en de taken die voortvloeien uit de data. Kortom, zijn of haar hele werkomgeving. Aan het eind van de dag verlaat hij de VCNomgeving weer. Voldaan en met zin om morgen
weer op dit platform te werken. Dat klinkt wellicht wat overdreven, maar het is wel de ambitie die we hebben.” Kooren: “Alles om de adviseur zo optimaal mogelijk te ondersteunen bij zijn werkzaamheden en de klantcontacten.”
Geen
ICT-feestje
Het platform is geen ICT-feestje, zegt Kooren beslist. “We ontwikkelen dit samen met en voor intermediairs. De mens, de adviseur, staat bij ons voorop en dat zal ook altijd zo blijven. De adviseur moet het ook hebben van dat contact met de klant. De klant staat dichtbij en is bekend. Dat is zijn kracht. Hij is onze local hero. Dat verliezen we niet uit het oog. Het platform
Traditiegetrouw staat in januari de VCN Onderneemt Dag op het programma.
moet daar ondersteunend aan zijn. Daarom ontwikkelen we het samen met intermediairs. We hebben regelmatig ambassadeursoverleggen, rondetafelbijeenkomsten en andere gelegenheden om in gesprek te gaan met adviseurs. Daar kunnen al onze adviseurs in meedraaien als ze dat willen. Ook na de lancering zijn we volop benieuwd naar de input. Wat kan er anders? Wat kan beter? Daarnaast hebben we binnen Veldsink Groep, waar we onderdeel van uitmaken, ook continu contact met onze collega’s die zelf intermediair zijn. Ook daar leren we van.”
Alles bij elkaar op één platform
Het platform helpt de adviseur nog meer relevantie en impact te hebben bij zijn klanten. Met onder andere een overzicht van taken, binnenkomende calls, slimme software-oplossingen, marketingtools of adviezen over polissen die binnenkort verlopen. “Het scheelt een adviseur enorm veel tijd en geld om al die dingen bij elkaar te hebben op één platform”, aldus Kooren. “Wij voeden het met alle data die we hebben en stellen deze ter beschikking om het platform slimmer te maken.” Dat platform wordt op de derde woensdag in januari 2025 gelanceerd en VCN is al volop bezig in samenwerking met vele adviseurs met de ontwikkeling van dit platform. Doel is de adviseurs lokaal en regionaal in hun kracht te zetten. Zodat deze goed geëquipeerd is om de strijd aan te gaan met bijvoorbeeld direct writers en grote corporates.
Tech infarct
Het platform moet ook het tech infarct waar adviseurs mee te maken hebben tegengaan, zegt Bell. “Vaak gebruiken adviseurs meerdere systemen die ook nog eens niet met elkaar ‘praten’. Dan moet je als adviseur continu van het ene naar het andere systeem switchen. Dat is behoorlijk irritant en het biedt je niet de kans om aanbod, klantbeeld en processen in een systeem te bundelen. In ons platform is wet- en regelgeving, bijvoorbeeld rondom dossiervorming, beschikbaar. Kortom, je kunt er jouw kantoor naar je eigen wens zo goed mogelijk in organiseren.”
Heilig geloof in intermediair VCN heeft een heilig geloof in het intermediair. Bell: “Vier miljoen Nederlanders regelen hun verzekeringen en hypotheken via het intermediair. Dat is niet voor niets zo. Als klant kun je op het intermediair bouwen. Nu is het wel zo dat die klant er steeds vaker voor kiest op zijn manier en op zijn moment contact op te nemen. Dat kan via de telefoon zijn, maar ook bijvoorbeeld via WhatsApp of een ander kanaal.
Bijvoorbeeld door zaterdagavond via de smartphone de status in te zien van de schade die de verzekerde heeft ingediend. Dus zullen we dat soort communicatie ook ondersteunen voor onze adviseurs. Zodat de verwerking voor verzekeringen, hypotheken en kredieten zo soepel
We willen het de adviseur met digitale tools zo makkelijk mogelijk maken
mogelijk verloopt. Via een happy flow. Dat biedt je als adviseur ook de mogelijkheid om aan actief klantbeheer te doen. Dat actief klantbeheer werd onlangs door de AFM ook weer onder de aandacht gebracht. Daarbij ondersteun je de klant in verschillende fasen van diens leven. Je kunt dan proactief contact opnemen als er een levensevent aandient bij een klant of als de verzamelde klantdata een signaal afgeeft. Op die manier zie je behoeftes van de klant als het ware aankomen. Dit
is een mooi voorbeeld van hoe het intermediair de binding met zijn klanten versterkt.”
Niet in de wacht
Kooren wijst er tot slot op dat VCN steeds meer als één bedrijf opereert. “We hadden vroeger meer scheiding tussen de bedrijfsonderdelen verzekeringen, hypotheken en kredieten, maar dat is echt verleden tijd. We treden steeds meer als één bedrijf op. Wat we ontwikkelen in het platform is dus ook vanuit de gedachte dat het de adviseur niet uitmaakt met welk onderdeel hij contact opneemt. Als je belt, word je meteen geholpen, je staat niet in de wacht en krijgt meteen een medewerker aan de lijn.” Want daar hameren de heren op. “Dat we nu flink investeren in zo’n platform, wil allerminst zeggen dat we afstand creëren. Integendeel. We willen juist de adviseur het met digitale tools zo makkelijk mogelijk maken. Zodat hij veel meer klantgericht en mensgericht te werk kan gaan. Immers, daar draait het om bij de intermediair.”
Dit artikel is gesponsord door VCN
Stefan Bell en Dennis Kooren: "We ontwikkelen het platform samen met en voor intermediairs."
Veertig equipes verzamelden zich dinsdag 28 mei bij Beachclub Sunrise in het Noord-Brabantse Best (onder de rook van Eindhoven) voor de AMverzekeringsrally 2024. Het werd een onvergetelijke dag.
Alle ingrediënten waren aanwezig: prachtige auto’s, goede zin, zonneschijn, enkele regendruppels, modder en een adembenemende route door het Brabantse landschap. Na een tussenstop bij het idyllische Kasteel Maurick in Vught en een heerlijke barbecue kon er uiteindelijk maar één de beste zijn: Equipe 2. Van harte gefeliciteerd René van der Borch tot Verwolde en Nol Römer. En tot volgend jaar!
Foto: Luuk van Kaathoven
NHG OPPERT FLEXIBELE HYPOTHEEK DIE MEE-ADEMT MET HET LEVEN
“30 JAAR IS ZÓ LANG”
“Eigenlijk absurd”, omschreef NHG-voorzitter Carla Muters het feit dat de huidige doorsnee hypotheek draait om één vast bedrag per maand, dertig jaar lang. De hoogste tijd voor een knuppeltje in het hoenderhok dus. Waarom geen flexibele hypotheek, die veel meer met iemands levensloop mee-ademt? Genoeg maatschappelijke uitdagingen om op in te haken et voilà: de dialoog loopt als vanzelf.
Door: Aäron van der Sanden
Dat juist NHG met het idee van een flexibelere hypotheek komt, is geen toeval, betoogt Muters in gesprek met AM, op de dertiende etage van het Word Trade Center in Utrecht, pal naast het Centraal Station. Ondanks een ietwat somber wolkendek krijgen we het prachtige uitzicht over de Domstad er gratis bij. Met dank aan de vele ramen die de bijna anderhalve etage die NHG huurt in het WTC als het ware omarmen.
Bredere rol NHG
NHG zet zich namelijk in voor betaalbaar en duurzaam wonen, ook als het tegenzit, legt Muters uit. “Onze rol is dus breder dan men misschien denkt. Iedereen associeert ons direct met de uitvoering van de nationale hypotheekgarantie. Is ook niet zo gek, het zit in onze naam en dat dóén we natuurlijk ook. Maar door die garantie stellen we normen aan de toegang en blijven we ook tijdens de looptijd betrokken. En worden vernieuwingen die we opperen ook toegepast op hypotheken zónder NHG.” Als voorbeeld benoemt ze het veranderde beleid rondom erfpachtconstructies. “Wat is eigenlijk verantwoord en wat niet? Die criteria gebruiken gemeenten en geldverstrekkers nu ook voor ‘niet-NHG’.”
Voorbij de waan van de dag
Vernieuwingen adresseren voor de hele hypothekenbranche: het is een handschoen die NHG graag oppakt en een rol die haar goed past. “We vinden het belangrijk om de markt voor de consument te verbeteren. En daarvoor kijken we graag samen met onze partners vooruit. We zien dat dit vaak te weinig gebeurt. Uiteindelijk is iedereen vooral druk met de waan van de dag, de backlog,
eigen prioriteiten. Terwijl het voor verbeteringen ook belangrijk is om te leren van het verleden. Van wat er fout ging, beter kan en in de toekomst ook beter moet.”
De starre blik op hypotheken en aflossen is daar een concreet voorbeeld van, vindt Muters. “Waarom moet je nú afspreken wat je de aankomende dertig jaar iedere maand betaalt? Dat horen we ook terug van starters. ‘Ik weet toch niet hoe mijn leven eruit komt te zien?’ Dertig jaar is zó lang. Daarom willen we groter denken, over de woningfinanciering van de toekomst. En een flexibele hypotheek zou daarin een eerste stap kunnen zijn.”
Flexibiliteit nu erg reactief
Minder betalen als het nodig is, meer betalen wanneer het weer kan. Communicerende vaten: het ene kan niet zonder het andere. Hoewel ‘minder betalen’ wel meer tot de verbeelding spreekt dan ‘meer afdragen’, zou, gezien de maatschappelijke uitdagingen die nu spelen en voor ons liggen, het meebewegen van de hypotheek wel meer ademruimte bieden. “De vergrijzing is gaande, mantelzorg bieden wordt steeds belangrijker. Maar hoe gaan we dat doen?”
Met dat gefixeerde maandbedrag is minder werken voor veel mensen eigenlijk geen optie. Waar haal je dan de tijd vandaan om ook nog voor je ouders, vrienden of andere familieleden te zorgen? ‘We doen als sector toch al best veel? Er zijn nu toch ook al betaalpauzes mogelijk’, is een reactie die Muters terug hoort. “Maar dat vind ik wel heel erg reactief. We helpen je als je gaat scheiden, als er betalingsachterstanden ontstaan. Maar we hebben
Carla Muters: “Onze rol is breder dan men misschien denkt.”
Carla Muters: “k weet toch niet hoe mijn leven eruit komt te zien?”
inmiddels zoveel data en informatie, we kunnen daar ook veel meer proactief het gesprek over aangaan. Wat als je die sabbatical wilt, wat als je mantelzorg wilt gaan verlenen, wat als je seizoenswerk doet en het ene moment meer kunt afdragen dan het andere? Natuurlijk, iedere situatie is anders, maar íédereen kan zich hier wel iets bij voorstellen.”
Brondata belangrijk
En juist in het voeren van dat soort gesprekken met de klant zit veel meer de toegevoegde waarde van de hypotheekadviseur, meent de NHG-voorzitter. “Ondersteund door die data en digitalisering. Nu is nog de modus dat het regelen van een hypotheek veel werk en tijd kost. Daar haalt de adviseur ook wel een beetje het bewijs uit dat hij of zij van toegevoegde waarde is. Terwijl we er naartoe moeten dat data en digitalisering ervoor zorgen
“DAAROM WILLEN WE GROTER DENKEN, OVER DE WONINGFINANCIERING VAN DE TOEKOMST.”
dat iemand snel geholpen wordt, zodat je als adviseur veel meer die goede gesprekken kunt voeren. Over iemands plannen, de levensloop.”
Onder meer het gebruik van brondata speelt daarin een belangrijke rol. Ondanks dat er, mede door het brondata-convenant, versnelling lijkt plaats te vinden, verbaast Muters zich er enerzijds over dat de hypotheekadviseur het gebruik van data en technologie nog weinig lijkt toe te passen. Anderzijds ligt daarvoor ook weer een verantwoordelijkheid bij de geldverstrekker. “Uniformiteit binnen het aanvraagproces is dan heel erg belangrijk. Nu gebeurt dat overal anders en daarmee onderscheid je je als verstrekker niet meer. Daarin moeten en gaan we écht stappen zetten als sector.”
Flexibiliteit voor verduurzaming
Samen verder vooruitkijken is nodig. Pas dan is het mogelijk om zo’n flexibele hypotheekvorm marktbreed in te richten. Niet alleen voor de mantelzorgers en wereldreizigers, maar ook op het vlak van woningverbetering en -verduurzaming biedt dit mogelijkheden.
“Flexibiliteit om ergens anders in te investeren”, noemt Muters het.“Je wilt dat woningeigenaren ook verbeteringen blijven doorvoeren. Of het nu is voor onderhoud of verduurzaming, voor het huis of bijvoorbeeld de tuin. Want ook daarin valt nog een wereld te winnen op het vlak van hittebestendigheid, klimaatadaptatie én levensgeluk.”
sponsored content
"ONZE FOCUS LIGT OP HET BIEDEN VAN EEN TOEKOMSTBESTENDIGE HYPOTHEEK"
Hoe Obvion starters helpt bij toetreden krappe woningmarkt
De aanhoudende krapte op de woningmarkt maakt het voor starters niet eenvoudig om hun eerste koopwoning te bemachtigen. Hoge huizenprijzen, strenge financieringseisen en een groot tekort aan beschikbare woningen vormen serieuze obstakels. Thomas Ploemen werkt al zestien jaar bij Obvion Hypotheken, de laatste vijf jaar als marketing manager. Hij deelt zijn visie op deze uitdagingen.
“De woningmarkt in Nederland is extreem krap”, begint Ploemen. “Er is enorme concurrentie door te weinig aanbod. Starters en doorstromers zoeken vaak een huis in dezelfde prijscategorie, wat de druk verder verhoogt.
Toch zien we dat steeds meer starters, vaak met hulp van ouders, erin slagen hun woondromen te realiseren.” Obvion zet zich ook in om deze starters te ondersteunen met oplossingen op maat. “We hebben slechts één product: hypotheken. Daarom kunnen we ons volledig richten op de haalbaarheid van de financiering van onze klant”, legt Ploemen uit. “We werken nauw samen met onafhankelijke adviseurs om de best mogelijke oplossingen te vinden.”
Een belangrijk aspect van de ondersteuning door Obvion is het bieden van creatieve financieringsmogelijkheden. “Starters krijgen vaak hulp van
ouders, bijvoorbeeld financiële steun of doordat ze kunnen meetekenen. Zo krijgt een starter de kans om op verantwoorde wijze een hogere hypotheek af te sluiten. Bij Obvion kijken we naar het totaalplaatje en zorgen we ervoor dat alles klopt,
Ons advies aan starters:
blijf niet wachten op dat ene perfecte huis
zodat de starter niet alleen nu het huis kan aanschaffen. Maar we kijken ook verder en hechten tegelijkertijd veel belang aan de betaalbaarheid in de toekomst.” Daarnaast spelen overheidsmaatregelen een rol in deze situatie. Ploemen benadrukt dat (fiscale) maatregelen tegen beleggers positieve effecten hebben gehad: “Er zijn meer huizen op de markt gekomen die voor starters interessant zijn, want beleggers zijn nu nog maar goed voor 4 tot 5% in plaats van 10% van het aantal woningtransacties. Er is meer nodig om de woningmarkt structureel te verbeteren. Denk aan de invloed van een studielening op het hypotheekbedrag. Dat moet toch anders kunnen?”
Obvion biedt verschillende opties toegespitst op de behoeften van starters: “We ondersteunen op allerlei manieren, zoals perspectiefverklaringen, meetekenen door ouders, waardoor starters meer kunnen lenen dan met enkel hun werkgeversverklaring. Dit geeft ze vaak een betere kans op
de markt”, vertelt Ploemen. “Onze focus ligt niet op het aanbieden van de goedkoopste hypotheek, maar op het bieden van een toekomstbestendige hypotheek.” Ploemen benadrukt het belang van flexibiliteit en concessies doen bij het kopen van een eerste woning. “Starters moeten bereid zijn om concessies te doen op de locatie en het type woning. Door toe te treden tot de markt en eventueel later door te stromen, kunnen ze uiteindelijk hun gewenste woonplek bereiken.” Uitstellen maakt het toetreden steeds moeilijker.
Obvion werkt intensief samen met onafhankelijke hypotheekadviseurs om starters te bereiken en ondersteunen: “Wij bieden oplossingen die niet iedereen heeft. Adviseurs weten dat ze bij ons terecht kunnen voor verantwoorde financieringsopties op maat”, aldus Ploemen. “Bij Obvion verstrekken we hypotheken vanuit het hart. We zijn er niet alleen bij het afsluiten, maar ook als het even tegenzit. Dit zorgt voor vertrouwen en een duurzame relatie met onze klanten én adviseurs.” Voor de toekomst ziet Thomas zowel uitdagingen als kansen. “De woningmarkt blijft moeilijk, vooral door het tekort aan nieuwbouw. Tiny houses en kangoeroewoningen zijn leuke initiatieven, maar die gaan de problemen op de markt niet oplossen. Toch is ons advies aan starters om de markt te betreden en mee te doen. Blijf niet wachten op dat ene perfecte huis, maar grijp kansen die zich voordoen. Zodat je daarna de mogelijkheid hebt om door te stromen naar je droomwoning.”
Dit artikel is gesponsord door Obvion Hypotheken.
Thomas Ploemen
thema: WONEN
VVE ZIT TE VAAK ZICHZELF ÉN WONINGZOEKERS IN DE WEG
“MEN IS ZICH HIER NIET VAN BEWUST”
Een slapende VvE, een gebrekkig of ontbrekend meerjarenonderhoudsplan of te weinig geld in kas gezien datzelfde onderhoudsplan: de staat van de VvE houdt de hypotheekadviseur bezig.
Door: Aäron van der Sanden
Dat merkte ook Eric Herben, franchisenemer van De Hypotheker in het noordoosten van de provincie Groningen, toen hij een paar weken geleden zijn frustraties van zich afschreef op LinkedIn. Drie kopers die op zoek waren naar een hypotheek voor een appartement klopten bij hem aan. Überhaupt al opmerkelijk, aangezien in ‘zijn’ regio het aanbod aan appartementen beperkt is, geeft Herben aan. In één geval was er niet eens een VvE en in twee gevallen bleek er te weinig geld in de kas van de VvE te zitten, kijkend naar het meerjarenonderhoudsplan. In beide gevallen werd de hypotheekaanvraag afgewezen. “Het wordt tijd dat het bestuur van een VvE verplicht door een professionele partij moet worden uitgevoerd”, schreef Herben op LinkedIn.
Dat maakte nogal wat los in de wereld van hypotheekadviseurs, taxateurs, makelaars een VvE-beheerders, getuige het aantal reacties onder de post van Herben. Van zowel medestanders als professionals die van mening zijn dat een verplichte VvE-beheerder geen garanties biedt en alleen maar meer rompslomp oplevert. Met laatstgenoemde stelling is Herben het ook helemaal niet oneens, nuanceert hij direct. “Ik zet hem wellicht wat zwart-wit neer, ‘het zou verplicht moeten worden’, maar dat is natuurlijk niet zo. Het gaat er veel meer om dat iedereen zich er bewust van is.”
BEWONERS SCHIETEN ZICHZELF IN EIGEN VOET
Daar schort het aan, schetst hij met een voorbeeld. “In één van die gevallen bleek uit de notulen van de VvE-vergadering dat het bestuur eerder had voorgesteld de bijdrage met zestig euro per maand te verhogen.
Maar ja, de bewoners zijn de baas en die zeiden: ‘dat gaan we niet doen’. Punt.” Waarmee de bewoners zichzelf ook in de eigen voet schieten, legt Herben uit. “Ze zijn zich er niet van bewust dat als ze zélf hun appartement willen verkopen, de financierbaarheid ook een stuk lastiger wordt met zo’n schrale VvE.” Met een professionele beheerder is dat besef waarschijnlijk sterker aanwezig, maar ook dat biedt geen garanties, betogen zowel Herben als een aantal mensen dat op zijn zwart-witte voorstel reageerde.
Wat in de ogen van Herben de verkopende makelaar niet volledig vrijpleit. “Die moet weten wat hij verkoopt en had de koper voor de karige VvE kunnen waarschuwen of diegene er in ieder geval op kunnen wijzen. Maar dat heeft hij niet gedaan.” Natuurlijk kan de koper ook vragen naar de notulen van de laatste vergadering. Maar in de huidige markt is iemand vaak al blij dat hij of zij überhaupt een woning bemachtigt, betoogt Herben. Ongeacht de staat van de VvE. “Een beetje zoals de koper die het energielabel ook maar links laat liggen, waar we recent onderzoek naar hebben gedaan.”
VERSCHILLEN TUSSEN GELDVERSTREKKERS
Want uiteindelijk zijn er ook geldverstrekkers die, ondanks de lege VvE, uiteindelijk wél een hypotheek verstrekken, hoewel dat aantal wel ieder jaar terugloopt. Werpen we een blik op de hypotheekvoorwaarden van verschillende verstrekkers, dan blijken de vereisten ten aanzien van de VvE bij de ene hypotheekverstrekker sneller in te zien en te achterhalen dan bij de ander. Partijen als Munt en Argenta hebben eenvoudige overzichten en/of stroomschema’s, waaruit blijkt of de VvE
“De bewoners zijn de baas en die zeiden: ‘dat gaan we niet doen’. Punt.”
Eric Herben: “De staat van de VvE houdt de hypotheekadviseur bezig.”
binnen de acceptatie wel of geen problemen oplevert. In het geval van onder meer ING en Moneyou ontbreekt dit, daarom vroegen we bij hen na hoe zij een VvE beoordelen wanneer een hypotheekaanvraag binnenkomt.
ING laat weten dat ze zelf níét naar de VvE kijken. “Het beoordelen van de VvE is onderdeel van het taxatieproces. De taxateur neemt dit mee in de waardebepaling van de woning”, laat een woordvoerder weten. ING laat
“Woningeigenaren in de VvE zijn zich er niet van bewust dat als ze zélf hun appartement willen verkopen, de financierbaarheid ook een stuk lastiger wordt met zo’n schrale VvE.”
het dus over aan de taxateur om de waarde en staat van de VvE mee te nemen in de woningwaarde. Die uiteindelijke woningwaarde is voor hen leidend. Bij Moneyou kijken ze wél naar de VvE bij een hypotheekaanvraag voor een appartement. De VvE moet inderdaad actief zijn, staan ingeschreven bij de KvK, er moet een collectieve opstalverzekering zijn afgesloten en leden van de VvE moeten periodiek bijdragen voor het onderhoud, geeft een woordvoerder aan.
INTERN ACCEPTATIEBELEID
Daarnaast kijkt Moneyou of er óf een meerjarenonderhoudsplan aanwezig is met voldoende saldo in het reservefonds, kijkende naar dat plan, óf dat de jaarlijkse bijdrage minimaal 0,5 procent van de herbouwwaarde is en de staat van het appartementencomplex – binnen, buiten én bouwkundig – redelijk of goed is. Waarom we deze criteria niet op de website of in de hypotheekvoorwaarden van Moneyou terugvinden, is omdat het hier over het interne acceptatiebeleid van Moneyou gaat, omschrijft de woordvoerder. Beleid dat enerzijds aan verandering onderhevig en anderzijds in sommige gevallen – hoewel niet in het geval van de VvE-bepalingen – concurrentiegevoelig is.
AGNES KOERT
Agnes Koert is advocaat verzekeringsrecht en is partner bij Backx & Ripmeester verzekeringsadvocaten in Rotterdam
HET RECHT OP VERGISSEN: EEN FOUTJE IS GEEN FRAUDE
Niemand hoeft te worden overtuigd van het belang van het voorkomen en aanpakken van verzekeringsfraude. Verzekeringsfraude kost verzekeraars jaarlijks veel geld én daardoor zijn alle verzekerden (lees: iedereen) dus slechter af. We betalen allemaal simpelweg meer premie.
Meer, sneller, nog beter
De verzekeringsbranche is altijd op zoek naar middelen om nog meer, nog sneller, nog beter fraudeurs te kunnen opsporen. Dat verzekeraars daarbij ook gebruik maken van AI ligt voor de hand. AI maakt het immers bijvoorbeeld mogelijk om op basis van patroonherkenning in grote hoeveelheden data verdachte activiteiten te detecteren.
Maar we moeten onze ogen niet sluiten voor de risico’s van AI. Ik wil geen open deur intrappen, maar we hoeven maar te kijken naar de toeslagenaffaire om te zien hoe het mis kan gaan. Daar was sprake van een geautomatiseerd risico-selectiesysteem op basis van AI, waarbij ‘dubbele nationaliteit’ een van de selectiecriteria was. Uiteindelijk heeft de Belastingdienst toegegeven dat daarmee sprake was van etnisch profileren. En vervolgens bestempelde de Belastingdienst bij die groep ieder foutje dat werd geconstateerd meteen als ‘fraude’.
In het Hoofdlijnenakkoord is opgenomen dat het gebruik van AI door de overheid aan voorwaarden zal worden gebonden, zodat veiligheid, privacy en rechtsbescherming geborgd zijn. Dat blijft nog heel algemeen. Meer specifiek werd het toen ik in het akkoord las dat er een “recht op vergissen” zal komen. “Een enkele fout kan niet langer een burger diep in de problemen duwen”, aldus PVV, VVD, NSC en BBB. thema: WONEN
Het Hoofdlijnenakkoord is specifiek In het onlangs gepresenteerde Hoofdlijnenakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB wordt op deze problematiek ingegaan. Hoe wil de overheid met AI omgaan, zowel wat betreft de mogelijkheden als de risico’s, gelet op alles dat bij de toeslagenaffaire boven water is gekomen?
Verandering in de mindset Een recht op vergissen, hoe moeten we dat zien en hoe zou zoiets moeten worden vormgegeven? Het zou natuurlijk überhaupt niet nodig moeten zijn om zo’n recht op vergissen te benoemen, want een foutje (een vergissing) ís geen fraude. Alleen als sprake is van een opzettelijke, verkeerde intentie kan sprake zijn van fraude.
Maar ik zie wel de goede bedoeling achter dit recht op vergissen. Dit zou wel een verandering in de mindset van de overheid kunnen markeren: éérst uitgaan van een foutje (een vergissing) in plaats van meteen kwade wil bij de burger veronderstellen.
Kruip eens in het hoofd van de verzekerde Mijns inziens zou dit recht op vergissen ook inspiratie kunnen vormen voor verzekeraars. Want ook bij verzekeraars wordt de menselijke maat nogal eens vergeten: een foute opgave (bij het afsluiten van de verzekering of bij het indienen van een claim) betekent nog niet meteen dat dit met de kwaadste intentie is gedaan.
Zoals het gerechtshof in Den Haag ook oordeelde: een foute mededeling is niet gelijk te stellen aan opzettelijke misleiding. Daarvoor moet ook de (verkeerde) intentie van de verzekerde worden aangetoond. En dat is niet eenvoudig: kruip maar eens in het hoofd van een verzekerde. Dus wie weet: zal het recht op vergissen voortaan ook opgenomen worden in de polisvoorwaarden?
thema: WONEN
ONGELOOF OVER ONVERZEKERDE BANKGARANTIES
“VOOR TIENDUIZENDEN EURO’S DE BOOT IN”
In 2023 werd de bankgarantie van Nationale Waarborg 12 procent sneller gesteld dan het jaar ervoor. Maar het kan nog beter, daar is Antoinette Kalkman van overtuigd. Daarvoor benodigd: bovenaan de agenda van de grote IT-spelers in de hypothekenbranche terechtkomen. Tegelijkertijd is ze kritisch op de hypotheekadviseur. “Waarom niet iedere garantie met een verzekering wordt afgesloten, is mij een raadsel.”
Door: Aäron van der Sanden
Van negentig naar nog geen tachtig minuten om een bankgarantie gesteld te krijgen bij de notaris, inclusief standaard zestig minuten wachttijd die de hypotheekadviseurs in staat stelt om een garantiestelling alsnog te annuleren. Al met al een afname in de gemiddelde verwerkingstijd van 12 procent, rekende Nationale Waarborg aan het eind van 2023 al voor.
Eigen systeem Nationale Waarborg
niet heilig
De investeringen die de marktleider in bankgaranties doet in haar eigen systeem betalen zich terug, schetst directeur Antoinette Kalkman. Niet alleen mooi, maar ook noodzakelijk. Kalkman: “Als je uitgaat van zo’n tweehonderd bankgaranties per dag voor zes tot zeven acceptanten móét je wel efficiënt te werk gaan.” Maar, erkent ze: in het kader van de snelheid en de efficiëntie is het eigen systeem niet eens heilig. “We zijn ons systeem zelfs een beetje aan het downsizen. Om onze implementatie binnen HDN, waar we nu tweeëneenhalf jaar zijn aangesloten, meer aandacht te kunnen geven. En om meer softwarehuizen te bewegen om hun systemen voor ons proces via HDN beschikbaar te stellen. Zodat het invoeren van dezelfde data in verschillende systemen eindelijk tot het verleden behoort.”
Niet bovenaan de prioriteitenlijst IT-partijen
Op dit moment kunnen hypotheekadviseurs die gebruikmaken van Elements, Accelerate en Figlo in hun
eigen adviessoftware bankgaranties via HDN aanvragen bij Nationale Waarborg. Maar wat Kalkman betreft sluiten álle softwarepartijen in de branche zich daarbij aan. “Alle hypotheekadviseurs gebruiken minimaal één systeem. En negen van de tien keer moeten ze een bankgarantie aanvragen. Er is toch niets handiger dan dat ze dit kunnen doen via de software waarmee ze ook hun klant adviseren?”
Het nadeel voor Nationale Waarborg: de bankgarantie vormt slechts een klein aspect binnen het gehele hypotheektraject. Staan ze überhaupt prominent op de prioriteitenlijst van de softwarehuizen? Kalkman: “Nee joh, helemaal niet. Dat snap ik ook wel. Het gaat in ons geval niet over een keuze die je voor dertig jaar maakt. De bankgarantie is maar een klein onderdeel van het hypotheekproces.”
Verzekering veel eerder adviseren
Aan de andere kant gooien problemen met de bankgarantie wel veel zand in de motor. Je kunt het maar vast geregeld hebben, in een periode die al heel stressvol is voor de meeste huizenkopers. Hoe eerder, hoe beter, lijkt het devies. Maar volgens Kalkman ziet de hypotheekadviseur dat niet altijd zo. “Die heeft dan het gevoel dat ‘ie eraan vastzit’, als hij of zij de bankgarantie al vroeg stelt. Terwijl die klant er al aan vastzit op het moment dat die de koopovereenkomst tekent.” Dat is dus vooral een kwestie van perceptie, schat ze in. En van hetzelf-
Antoinette Kalkman: “Zorg nou goed voor je klant, dan zorg je ook goed voor jezelf.”
ACTIEF BEHEER VRAAGT OM ORGANISATIEWIJZIGING
Vlak voor de jaar wisseling verscheen Kalkman nog op Kop-Munt, in een artikel waarin ze zei dat “het intermediair vooral bezig is met zijn eigen portemonnee”. En dat actief klantbeheer daardoor nooit van de grond komt. Op LinkedIn leverde dat de nodige felle reacties op
Schrok je daar van? Of voelde je de bui al wel hangen?
“Nee, schrikken doe ik niet zo snel. En sowieso reageren onder dat bericht ook alleen de adviseurs die juist wél actief met klantbeheer bezig zijn. Maar ik vind dan wel: als je je niet aangesproken voelt, voel je dan ook niet aangevallen.”
Wat wilde je dan zeggen? De harde kop leidde misschien wat te veel af om dat te vatten.
“Zorg nou goed voor je klant, dan zorg je ook goed voor jezelf. Doe je dat, dan is de klant ook bereid om daarvoor te betalen. Niet door alleen even te peilen hoe het met iemand gaat; je moet misschien wel vier tot vijf contactmomenten hebben, voordat de latente adviesbehoefte concreet wordt. Maar dát zit nog niet in het systeem van de meeste adviseurs.”
Wat is er in jouw ogen nodig om van actief klantbeheer wél een succes te maken?
“Zoals de adviesorganisatie nu is georganiseerd, is er eigenlijk altijd te weinig tijd voor actief beheer. Moet je én advies én actief beheer wel allemaal door de adviseur laten doen? Ik denk dat je de rollen moet omdraaien en van de binnendienstmedewerker de leadgenerator moet maken
Die moet tips geven, zonder dat het advies is. Klanten op ideeën brengen
Ze inspireren. En als daar dan uiteindelijk een échte adviesbehoefte uit ontstaat, komt de hypotheekadviseur pas in beeld.”
de laken een pak wanneer het gaat over de verzekerde bankgarantie. Voor 25 euro extra dekt Nationale Waarborg de garantiesom wanneer de hypotheek uiteindelijk toch niet doorgaat als gevolg van een overlijden, ziekte of onvrijwillige werkloosheid. Toch sluit nog steeds drie kwart van de huizenkopers die bij Nationale Waarborg aanklopt geen verzekering af. Ongelofelijk, vindt Kalkman. “Waarom niet iedere garantie met een verzekering wordt afgesloten is mij een raadsel. Dan gaat je klant voor tienduizenden euro’s de boot in, terwijl je dat voor iets meer dan twee tientjes af had kunnen kopen.”
Óf de adviseur onderschat het risico, óf de huizenkoper. “Heel gek, los van wie hier debet aan is. Dit wordt wel ons speerpunt voor 2024: adviseurs met behulp van voorlichting nog duidelijker laten zien wat de risico’s zijn als je de verzekering niet afsluit. We komen sowieso ieder kwartaal met een online magazine, waarin we dit soort verhalen vertellen.”
Bieden met Zekerheid in de steigers
Ook op productvlak verbreedt Nationale Waarborg haar dienstverlening. In 2021 lanceerde ze het BankGarantieZeker-certificaat in het geval van financiering zonder voorbehoud. “We vinden iets van zo’n vorm van financiering, maar je kunt er wel principieel tegen zijn; in de praktijk heb je vaak niets aan die principes. Dan kun je het maar beter veilig faciliteren.” In het verlengde daarvan verwacht Kalkman dat Nationale Waarborg in het eerste kwartaal van 2024 ook met een Bieden met Zekerheid-propositie op de proppen komt. Maar hoe dit er precies uit komt te zien, laat Kalkman nog in het midden. “We zijn echt nog met de vormgeving bezig.”
“ONTZETTEND SEXY”
Wat ooit begon als een meettool voor het verduurzamen van vastgoed van woningcorporaties is inmiddels ook een data-gedreven gebouwen-inspectietool voor verzekeraars, volmachtbedrijven en hun mkb-klanten. Spotr, winnaar van de NVGA AM Innovatieprijs 2024, is precies waar het wil zijn. Maar grootse plannen liggen in het verschiet, vertelt oprichter Dirk Huibers. “We willen naast onze bestaande woningcorporatieklanten ook verzekeraars en volmachten klantgerichter laten servicen.”
Door: Aäron van der Sanden
Waar de vrijdagochtend voor een gemiddelde financieel dienstverlener een ideaal interviewmoment vormt, is dat in de techwereld toch net even anders. Sprints worden afgesloten en nieuwe doelen gesteld; niet geheel verbazingwekkend dat Spotr-oprichter en ceo Dirk Huibers een paar minuten meer nodig heeft, voordat hij aanschuift. Want dat is Spotr natuurlijk boven alles: een techbedrijf. Én winnaar van de NVGA AM Innovatieprijs 2024: een prijs die het medio april in ontvangst mocht nemen en Huibers en co zeker geen windeieren heeft gelegd. “Sinds de innovatieprijs melden zich vijf tot tien volmachtkantoren per week bij ons”, schetst de oprichter.
En dat is boven verwachting. Hoewel de keuze voor verzekeraars en hun volmachtkantoren wel bewust is gemaakt, legt Huibers uit. “Onze origine ligt bij woningcorporaties: met behulp van drones en beeldherkenning
“ONZE KLANTEN WILLEN HUN RELATIES JUIST VEEL
ZELF KLIKKEN, KIJKEN
meten we de kwaliteit van en verduurzamingsopgave voor hun panden. Maar verzekeraars vonden die data net zo goed interessant, maar dan voor hun underwriting.”
Grotere schaal
Voor Spotr betekent de verbreding naar de branche van verzekeraars en risicodragers op haar beurt juist een mogelijkheid om op te schalen. “Een grote corporatie heeft vijftigduizend woningen. Grotere Nederlandse verzekeraars hebben meer dan een miljoen gebouwen in hun portefeuille; in het geval van onze internationale launching partner Zurich heb je het zelfs over miljoenen.”
Gecombineerd met een verschuiving die volgens Huibers momenteel plaatsvindt binnen volmachtkantoren en bij hun klanten. “Ter illustratie: de directeur-grootaandeelhouder van een volmacht is gemiddeld 57 jaar. Die werkt op basis van relaties: daar komt iemand langs, geeft je een hand, vertelt je wat voor geweldigs hij heeft en die verkoopt je dat. Maar de nieuwe generatie ondernemers – waar wij ook toe behoren – wil helemaal niet dat er iemand langskomt. Dat kost je weer een uur van je tijd: ik lees het wel online.”
Terwijl de verwachtingen over de dienstverlening onverminderd hoog blijven. “Hoge kwaliteit tegen een
Dirk Huibers: “Eigenlijk vinden we juist die volmacht echt een ontzettend sexy branche voor ons.”
lage prijs staat centraal binnen alle succesvolle onlinedienstverleningsconcepten. Proactief, onderbouwd met actuele data, waarmee je je servicelevel hooghoudt en met dynamische prijzen kunt werken, gebaseerd op iemands persoonlijke risico’s”, aldus Huibers.
Garantie tegen onder verzekering ontbreekt
Daarnaast wil die ondernemer uiteindelijk wel garanties, legt Huibers uit. “Iedereen heeft een garantie tegen onderverzekering op zijn eigen huis. Maar een niveautje hoger heeft een mkb’er, die echt niet in een duur gebouw
zit, géén garantie tegen onderverzekering. Wil je dat wel, dan moeten daar allemaal dure taxatiepartijen voor langskomen.”
Daar moet die ondernemer dan weer de deur voor open doen, diegene rondleiden et cetera. Allemaal omslachtig voor een vrij eenvoudig verzekeringsproduct, is Spotr van mening. “Onze klanten willen hun relaties juist veel klantgerichter benaderen. Zelf klikken, kijken of er excessen zijn, de klant veel minder vragen stellen. En die mkb’er misschien zelfs wel meer dekking bieden, omdat
wij hen als risicodragers een veel betere informatiepositie bieden.”
Informatie die binnen het mkb echt nog ontbreekt. Waardoor er binnen dat segment nog veel handmatig werk plaatsvindt. “En waarom wij ons precies op die doelgroep richten”, maakt Huibers de cirkel rond.
Calcasa inspireert
Een partij die Huibers inspireert is taxatietool Calcasa. “Ze begonnen met een indicatieve waardebepaling, maar
“UITEINDELIJK ZIJN HET OOK ECHTE MKB’ERS. ALS ZE HET NIETS VINDEN, DAN ZÉGGEN ZE HET OOK DIRECT.”
inmiddels accepteren zelfs banken deze taxaties. Kost je 25 euro; een taxatie daarentegen zevenhonderd euro. Tel uit je winst. Terwijl die taxateur zelf ook eerst op Calcasa kijkt en dan misschien een paar procent erbij telt of eraf haalt. Is dat dertig keer de prijs waard?”
Een positie die Spotr op het vlak van digitale inspectie ook in zou willen nemen. Hoewel, stiekem wil Huibers nog wel wat verder gaan. “Calcasa is heel reactief en ook binnen volmachtkantoren komen vooral telefoontjes bínnen, maar gaat er weinig uit. Hoe mooi is het wanneer je je portefeuille nog klantgerichter kunt servicen, door hen proactief tegen onderverzekering te beschermen? Nu komen ze daar pas achter wanneer ze een claim indienen.”
Stapjes zijn nodig
Met NN, De Goudse en Zurich zijn de eerste verzekeraars aangehaakt en hetzelfde geldt voor diverse volmachtkantoren van de NVGA. Huibers: “Dat gaat stapje voor stapje en dat adviseren we alle partijen ook. We beginnen zeg maar met honderd panden in ons systeem en geloof me, dan kom je al de gekste dingen tegen. Hondenhokken en vloerkleden die zijn verzekerd, adressen die verkeerd in het systeem staan: zo staat het al decennia in de boeken. Dus voordat we echt impact kunnen maken, moet er eerst een flinke data clean up plaatsvinden.”
Van honderd naar duizend naar tienduizend en vervolgens honderdduizend: stapsgewijs gaan hele vastgoedportefeuilles in Spotr. Wat dit verzekeraars en volmachtkantoren al heeft opgeleverd? “Het onderverzekeringspercentage ligt tussen de twintig en dertig procent: dat is natuurlijk een gigantische upsell-mogelijkheid.”
Sexy branche
Grote verzekeraars en corporates zijn prachtige namen om als klant te hebben. “Maar eigenlijk”, erkent Huibers, “vinden we juist die volmacht echt een ontzettend sexy branche voor ons. Er heeft nog weinig innovatie binnen plaatsgevonden. En uiteindelijk zijn het ook echte mkb’ers. Als ze het niets vinden, dan zéggen ze het ook direct. We willen nog veel leren en fouten gaan we toch maken. ‘If you fail, fail fast’, zo staan we erin. Die leercurve is binnen de volmacht heel erg stijl. Alleen al daarom is deze branche voor jonge bedrijven zoals wij echt geweldig.”
Innovatiefeest
Vernieuwen als een start-up
€39,95
(incl btw)
Het Innovatiefeest is een complete gids voor managers en managementadviseurs die aan innovaties werken. Innoveren is meestal broodnodig, maar brengt spanningen met zich mee. De bestaande business moet in stand blijven, terwijl vernieuwen noodzakelijk is. Managers moeten hun aandacht en middelen daarover verdelen.
