Gawalo VSK 2018 beursmagazine

VAKBLAD VOOR INSTALLATEURS: VERWARMING - SANITAIR - KLIMAAT

N°01, Jaargang 30, januari 2018 www.gawalo.nl

ONS VAK WORDT STEEDS SLIMMER BLIJF SCHERP MET VSK

VSK. VAKBEURS VOOR VERWARMING, SANITAIR, KLIMAATBEHEERSING EN KOUDETECHNIEK. 6 t/m 9 FEBRUARI JAARBEURS UTRECHT

01-03_VSK2018_Cover+adv(rev1).indd 1

WWW.VSK.NL

BEURSMAGAZINE

: Inclusief ten ctivitei • beursa nieuws ct • produ gus • catalo

21-01-18 16:31

Bezoek onze stand tijdens de VSK en bekijk ons duurzame productportfolio.

U vindt ons in hal 7, B0.96!

Vaillant biedt haar klanten energiezuinige en schone systeemoplossingen voor verwarming, koeling en warm water.

Uitgangspunt hierbij is installatie- en gebruiksgemak. Vaillant is van mening dat economisch succes en duurzame, financiĂŤle groei onlosmakelijk zijn verbonden met maatschappelijke en ecologische betrokkenheid. Daarom omvat de focus voor een belangrijk deel producten en systemen die gebruik maken van nieuwe energiebronnen.

Kijk voor meer informatie op www.vaillant.nl

Het goede gevoel, het juiste te doen.

VA_VSK_265x370.indd 1 01-03_VSK2018_Cover+adv(rev1).indd 2

20-12-17 21:55 21-01-18 16:31

2-17 21:55

Ventilation

Bezoek ons in Hal 09, B.010

01-03_VSK2018_Cover+adv(rev1).indd 3

21-01-18 16:31

INHOUD

07 Praktische informatie

14 Thema: Naar CO -vrije energie 2

08 VSK 2018 voor iedereen relevant Op de VSK 2018 zal de installateur meer dan ooit kennis maken met de vernieuwingen in zijn vakgebied. ‘Ons vak wordt steeds slimmer, blijf scherp met VSK’, is de slogan.

Dat is in het kort de boodschap van Patrick Schilte, Business Unit Manager bij Jaarbeurs en bij gelegenheid beursmanager VSK.

10

Thema: Arbeidsmarkt Professional van morgen heeft meer in zijn mars

Bij een belangrijk ijkmoment als de tweejaarlijkse VSKbeurs is het interessant om in kaart te brengen hoe de Nederlandse cv-ketelfabrikanten zich voorbereiden op de transitie naar een CO2-arme energievoorziening. We vroegen ATAG Verwarming, ITHO Daalderop, Remeha en Vaillant om hun visies en voornemens.

38

Een installatie-professional ... verduurzaamt zijn eigen woning

Wessel van Werven werkt al bijna twintig jaar als elektrotechnicus bij Kraus Dakwerk en Installatietechniek in Zutphen. En hij is helemaal ‘into duurzaam’.

Samen met een collega in de binnendienst verdiept hij zich fanatiek in alles wat te maken heeft met duurzame techniek, met warmtepompen en zonnepanelen.

Er zijn niet voldoende vakmensen om de milieudoelstellingen van het kabinet voorelkaar te krijgen. Terwijl er zoveel werk te verzetten is. Het is één van de grootste opdrachten voor het nieuwe kabinet: Nederland moet veel minder CO2 gaan uitstoten. In 2030 moet die uitstoot met de helft zijn gedaald, en in 2050 gestopt.

22 VSK Awards 2018 De markt trekt aan. Slagkracht in de concurrentiepositie moet zich nu bewijzen.

Anderzijds is strategische samenwerking van levensbelang. De innovaties die in het kader van de VSK 2018 Awards werden ingezonden, weerspiegelen dat. In de vier categorieën Digitaal en Slim, Gezond en Comfort, Energie(r)evolutie en Transitie, en Installateurszaken, nomineerde de jury steeds drie inzendingen.

18

Thema: Augmented Reality Ingenieuze technologie bepaalt de toekomst Augmented reality (AR) betekent letterlijk vertaald ‘toegevoegde realiteit’. Het is een ingenieuze technologie die over de werkelijkheid een digitale laag legt met tekst, geluid, of beeld.

Een bruikbaar hulpmiddel daarbij is een smartphone of tablet, een speciale bril of headset, of een projector. Over 5 jaar gaat geen installateur meer zonder zijn ARbril de deur uit.

04

VSK 2018 beursmagazine

04-07_36-37_40-45_VSK2018 Inhoud en praktische info_etc(rev10).indd 4

21-01-18 17:04

INHOUD/COLOFON

27 Overzicht exposanten

Gawalo Beursmagazine VSK 2018 is een uitgave van Vakmedianet in samenwerking met Jaarbeurs Utrecht.

Oplage: 15.000 www.gawalo.nl Vakmedianet Pr. Margrietlaan 3 2404 HA Alphen aan den Rijn

28 Beursplattegrond 37 Highlights VSK 41 VSK Kennis Theater, programma’s ISSO en Uneto-VNI

Gawalo@vakmedianet.nl Redactie André Weigand, Maarten Legius (hoofdredacteur, maartenlegius@vakmedianet.nl).

Uitgever Vakmedianet Johan Schot johanschot@vakmedianet.nl Advertenties 06 25301212 Kevin Donders, kevindonders@vakmedianet.nl 06 51820759 Daan de Heus, daandeheus@vakmedianet.nl Journalistieke Productie Inkvisible, Warnsveld Vormgeving Inkvisible. Warnsveld Druk Rodi Media, Diemen

46 Noviteiten SANITAIR

© 2018 Vakmedianet, Alphen aan den Rijn Alle rechten voorbehouden.

Behoudens de door de Auteurswet gestelde uitzonderingen, mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd (waaronder begrepen het opslaan in een geautomatiseerd gegevensbestand) en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

49 Noviteiten VERWARMING 51

Noviteiten KLIMAATBEHEERSING & KOUDETECHNIEK

53 Noviteiten DIVERSEN

Adverteerdersindex Belimo Servomotoren

55

BUVA Rationele Bouwprodukten

36

Brink

25

BWT Nederland

36

Coolmark

6

Daikin Airconditioning Netherlands

30

Delabie Benelux

43

Duco Ventilation & Sun Control

3

Euro-Index

48

IMI Hydronic Engineering

52

Itho Daalderop

56

Jaarbeurs

32

Lubron Waterbehandeling

40

Rehau

48

Renson 45 Stelrad

20

Toyota

26

Vaillant Group Netherlands

2

Vakmedianet BouwCommunities

34, 42

Watts Water Technnologies

45

Webeasy

12

VSK 2018 beursmagazine

04-07_36-37_40-45_VSK2018 Inhoud en praktische info_etc(rev10).indd 5

05

21-01-18 17:04

VSK HAL10 STAND F055

In Hal 10, standnummer F055, staan we met de >B< MaxiPro persfittingen. Ervaar het nieuwe, innovatieve perssysteem zelf op de stand!

Coolmark op de VSK!

VSK HAL 7 STAND A055

Ook staan we in Hal 7, standnummer A055, met de warmtepompen.

Op deze stand presenteren wij de Mitsubishi Heavy Industries Q-Ton CO2 warmtepomp, de Coolmark Propaan Chiller, het nieuwe Mitsubishi Heavy Industries KXZR VRF-systeem en de lucht-water warmtepomp Hydrolution.

Coolmark B.V. Postbus 393, 2990 AJ Barendrecht Tel: +31 (0)180 751 300 info@coolmark.nl, www.coolmark.nl

04-07_36-37_40-45_VSK2018 Inhoud en Advertentie VSK Beursmagazine1.0.indd 1 praktische info_etc(rev10).indd 6

Importeur van Nederland voor

21-01-18 16:37 4-1-2018 12:24:00

0 055

r f

7 055

8 12:24:00

Praktische informatie Openingstijden VSK 2018

parkeerproblemen. En binnen 5 minuten loop je van Utrecht CS naar

• dinsdag 6 februari 10.00 - 18.00 uur

VSK. Koop via vsk.nl/ns bij de Spoordeelwinkel het VSK retourticket

• woensdag 7 februari 10.00 - 18.00 uur

met 20% korting.

• donderdag 8 februari 10.00 - 20.30 uur (avondopenstelling) • vrijdag 9 februari 10.00 - 18.00 uur

VSK app | Handig op de beursvloer Mede mogelijk gemaakt door

Toegang

Priva. Ga naar de appstore, zoek

Je gratis toegangsticket voor jou én je collega’s bestel je eenvoudig via

op VSK Vakbeurs en installeer

vsk.nl/registratie. Zo loop je direct de beursvloer op en hoef je niet te

de VSK-app. Op de app vind

wachten bij de registratiebalie.

je alle exposanten, algemene informatie, activiteiten en de

EHBO

workshops en presentaties.

Ingang Oost (zijde Utrecht CS) naast de informatiebalie en de kassa’s.

Hiermee stel je eenvoudig je eigen programma samen.

Informatiebalies Bij elke entree direct na de toegangscontrole is een informatiebalie.

Meer informatie T | + 31 (0)30 295 5911

20% korting op de trein

E | info@jaarbeurs.nl

Zorgeloos naar de beurs? Pak de trein! Zo heb je geen last van files of

W | www.vsk.nl

VSK 2018 beursmagazine

04-07_36-37_40-45_VSK2018 Inhoud en praktische info_etc(rev10).indd 7

07

21-01-18 16:37

INTERVIEW

VSK 2018 voor iedereen relevant ‘ONS VAK WORDT STEEDS SLIMMER’ Op de VSK 2018 zal de installateur meer dan ooit kennis maken met de vernieuwingen in zijn vakgebied. ‘Ons vak wordt steeds slimmer, blijf scherp met VSK’, is de slogan. De ontwikkelingen in het vak volgen elkaar in hoog tempo op. Slimmere - en ook nog eens ‘connected’ - producten vragen de onverdeelde aandacht van de installateur, die meer dan ooit voor de keuze staat: ‘aanhaken of afhaken’. Dat is in het kort de boodschap van Patrick Schilte, Business Unit Manager bij Jaarbeurs en bij gelegenheid beursmanager VSK. “Normaal gesproken pakten we bij de aanloop naar een nieuwe beurs de evaluatie van de vorige erbij en keken we naar de ontwikkelingen in de markt. Daarop werd dan het nieuwe concept ontwikkeld. Deze keer hebben we dat anders aangepakt. We zijn - om het in moderne marketingtermen te vatten - naar de customer journey gaan kijken, naar persona’s. Wie zijn onze bezoekers en wat bieden wij ze? Zo kwamen we erachter dat we vooral de jongere doelgroep onvoldoende weten te binden. Daar zijn we mee aan de slag gegaan.

De jongere doelgroep is belangrijk voor ons en voor de branche. We zien de uitdagingen die de branche heeft, de aanwas van jongeren in de W-installatie stagneert, terwijl het zo’n mooi vakgebied is. Daar speelt onze campagne op in.”

Arbeidsmarktproblematiek “Wij moeten met z’n allen zorgen dat zoveel mogelijk vakgenoten, ongeacht leeftijd, naar de VSK komen,” vindt Schilte, “en we gaan in het bijzonder ook hard

aan de slag om jongeren te trekken, dat heeft in de manier waarop we communiceren onze aandacht.

Tenslotte vormen zij de toekomst en blijkt dat het trekken van nieuw talent een uitdaging vormt voor de installatiebranche. Onlangs hoorde ik Doekle Terpstra (voorzitter UNETO-VNI) zeggen in de huidige arbeidsmarktproblematiek een groot gevaar te zien voor de doorontwikkeling van het vakgebied. Hij zei: ‘samenwerken is de nieuwe concurrentie: ga met elkaar in gesprek hoe we dit gaan oplossen’. Maar het is daarnaast interessant om mensen die nu bijvoorbeeld in de bouw werken kennis laten maken met het mooie W-vak. De integratie van de disciplines vormt daar steeds meer aanleiding voor”.

E en W samen?

De geijkte vraag wanneer E en W nu eens in elkaar opgaan, resulteert ook nu weer in je-zou-denken-vanwel-maar-toch-niet. “Gebleken is dat het daar nog te vroeg voor is,”, zegt Schilte erover, “vandaar dat we afgelopen winter hebben besloten toch de VSK apart te organiseren. Ik sluit niet uit dat het er in de toekomst nog eens van komt. Maar met de wetenschap die ik nu heb, zie ik dat E- en W-installateurs echt nog hun eigen behoeften hebben.”

Onderzoek centraal Schilte ging uitgebreid in gesprek met de VSK bezoeker en ook degenen die er de laatste editie niet waren.

Wat maakt dat iemand wel of niet naar de VSK komt?

En als hij komt, wat wil hij dan zien? Dan blijkt dat de bekende thematieken, de bekende productgroepen op de VSK - verwarming, ventilatie, klimaat en sanitair onverminderd in de belangstelling staan. Alleen doen zich daarnaast, meer dan twee jaar geleden, heel nieuwe thematieken voor.

08

VSK 2018 beursmagazine

08-09_VSK2018_Schilte(rev1).indd 8

21-01-18 16:42

INTERVIEW

Schilte: “Daar zien we ruwweg drie onderwerpen terugkomen. Ten eerste gezonde gebouwen en woningen. Het tweede thema betreft energieneutrale gebouwen, en het derde Smart Technology. Dat alles speelde twee jaar geleden aanmerkelijk minder. Als je nu beziet hoe wij van oudsher gewend waren de VSK in te richten - een hal Verwarming, een hal Koudetechniek, een hal Regeltechniek en een hal Sanitair - dan springen die nieuwe thematieken er niet meteen uit.

Maar de bezoekersdoelgroepen vragen er wél om. Dat heeft ons aan het denken gezet over ons contentprogramma, wat bieden wij onze bezoeker en hoe kan dat beter. Op basis van ons onderzoek zijn we aan de slag gegaan ons programma hierop af te stemmen en zijn we ook met de exposanten in gesprek gegaan. We hebben hen op het hart gedrukt dat dit de thematieken zijn waarmee ze straks met een antwoord moeten komen, zodat de bezoeker aan het eind van de dag met een goed gevoel naar huis gaat omdat hij iets heeft geleerd.”

Gasloos Hoe de exposanten omgaan met ingrijpende trends zoals gasloos wonen, daarnaar is Schilte ook heel benieuwd. “We vragen ze om hun visie te geven hoe zij op die ontwikkeling inspelen. Een van mijn ambities is om een forum te vormen met een aantal van de betrokken partijen, tenslotte hebben we ze tijdens VSK allemaal bij elkaar. Wat is bijvoorbeeld de rol van de warmtepomp en welke andere oplossingen zijn er?

Het zijn allemaal sterk ambitieuze bedrijven en ik verwacht dat zij met een krachtige reactie zullen komen.

Relevant voor iedereen Uit de vele gesprekken met potentiële bezoekers kwam ook naar voren dat een bezoek aan VSK meerdere invalshoeken kent. Schilte noemt het voorbeeld van een directeur van een installatiebedrijf die twee dagen naar de beurs komt: één dag met personeel voor een dagje uit, een rondje over de beurs en aan het einde van de dag een gezellig pilsje en dan met een goed gevoel naar huis. De tweede dag komt hij alleen, dan gaat hij leveranciers af, komt dan veel meer om zaken te doen, inkoopcontacten te bespreken. “Er zijn dus duidelijk meerdere behoeften”, concludeert Schilte, “en als VSK moet je dus proberen zo compleet mogelijk te zijn - voor iedereen relevant.”

Contrast De observatie van Schilte voert ons verder naar de doorgewinterde installateur die jarenlang zijn business heeft gedraaid. Zeker aan het begin van het stookseizoen was er vaak voldoende werk. Maar als deze installateur apparatuur-anno-nu moet gaan installeren, met steeds meer smart componenten; steeds slimmere zaken, ook steeds vaker connected (neem de badkamer, waar je straks alles met een app kunt aansturen), dan heeft hij best wat te leren. En er komt ook een nieuwe generatie aan die digital-proof is, die gewend is om daarmee te werken, een generatie ook die zich bewust is van de rol van de W-installateur

in de keten, een rol die bijvoorbeeld bij renovatie steeds belangrijker wordt. Schilte: “Dat maakt dat we onze campagne hebben ingestoken op ‘ons vak wordt steeds slimmer, blijf scherp met de VSK’. Want het is aanhaken of afhaken. Het vakgebied verandert, en daarom moet je naar de VSK komen - om aan het einde van de dag slimmer naar huis te gaan.”

Beleving Uit eerder onderzoek kwam ook naar voren dat de laatste editie te weinig gepaard ging met de beleving van een dagje uit. Schilte: “Natuurlijk, het is een vakbeurs. Men komt voor innovatie, voor productontwikkeling en informatie. Maar de bezoeker wil de producten en toepassingen ook voelen en beleven.

Een belangrijke conclusie is dat we de vorige editie te veel op de harde informatie-component was gericht, terwijl de VSK vooral is bestemd voor (uitvoerende) installateurs. Die willen producten in werking zien,

“...daarom moet je naar de VSK komen - om aan het einde van de dag slimmer naar huis te gaan.” kunnen aanraken, wedstrijdjes tegen elkaar spelen bijvoorbeeld wie het snelst een ketel in en uit elkaar heeft. Met de exposanten hebben we daar te weinig vorm aan gegeven. Toon die innovaties met goede content eromheen en biedt daarnaast de gelegenheid om eraan te zitten en te sleutelen en te vergelijken, dan ontstaat er voor de installateur een andere dynamiek op zo’n dag”.

“Uiteraard daagt de vraag naar beleving ons ook uit om dingen anders te doen en andere dingen te doen.

Op dit moment wil ik daar nog niet te veel over in detail treden, maar er wordt hard gewerkt aan diverse

initiatieven. Meer dan andere jaren bieden we ruimte aan presentatie van nieuws en informatie op een toegankelijke wijze. We werken onder andere samen met een partner aan de ontwikkeling van een app, waar behalve informatie ook ruimte is voor ‘leuk’ en is het de bedoeling een Nieuws Café op te tuigen. En natuurlijk, de dag mag ook best mag worden afgesloten met wat entertainment, een drankje, een beetje leuke muziek… Daarom is besloten naast de beurshallen een VSK Beurscafé neer te zetten waar bezoekers iets kunnen eten, samen een biertje kunnen drinken, waar in de middag muziek zal zijn, en waar vanuit ook een aantal activiteiten wordt georganiseerd.”

Andere opzet en plattegrond Schilte: “Operationeel hebben we ook wat zaken aangepast. De vorige editie van de VSK waren er zes hallen in gebruik. Daarvan waren er netto vier, vijf echt in bedrijf. Als je dan rekent dat er 35.000 à 40.000 bezoekers door die zes hallen lopen, dan is de bezoekersdichtheid relatief bescheiden. Nu sluiten we een hal (hal 12) en hebben we gekozen voor het plaatsen van een extra VSK Beurscafé op het buitenterrein.

Hierdoor creëren we een andere dynamiek. Onze bezoekers worden over een kleiner oppervlak verdeeld, zonder dat het ten koste gaat van het aanbod.

En, anders dan voorgaande editie zijn er weer drie ingangen. Op deze manier hopen we een andere dynamiek te brengen, met behoud van aanbod”. Onder de streep gaan we er zo op vooruit: minder beursvloer resulteert hier netto in meer aanbod.”

Een andere dynamiek “We zijn op een aantal fronten echt aan het vernieuwen”, besluit Schilte. En ook, vergeet niet dat het economisch allemaal weer beter gaat. Dat zorgt toch voor een andere stemming dan twee jaar geleden. Je merkt dat er weer handel is. Afgelopen februari op de Bouwbeurs was de sfeer echt optimistischer dan de jaren daarvoor. Klanten waren weer blij om daar te staan omdat er weer veel leads werden geschreven.

Dat verwachten wij ook voor de komende VSK.”

VSK 2018 beursmagazine

08-09_VSK2018_Schilte(rev1).indd 9

09

21-01-18 16:42

ARBEIDSMARKT

De professional van morgen heeft meer in zijn mars Er zijn niet voldoende vakmensen om de milieudoelstellingen van het kabinet voorelkaar te krijgen.

Terwijl er zoveel werk te verzetten is. Het is één van de grootste opdrachten voor het nieuwe kabinet: Nederland moet veel minder CO2 gaan uitstoten. In 2030 moet die uitstoot met de helft zijn gedaald, en in 2050 gestopt. Klimaatminister Wiebes nodigde in december de top uit van bedrijfsleven en milieuorganisaties om daarvoor de eerste stappen te zetten. Eerste conclusie: om te beginnen moeten er meer vakmensen komen. “Die zullen we gaan opleiden”, aldus de minister.

“Er zijn veel vakmensen nodig. Voor hen zal de arbeidsmarkt weer heel aantrekkelijk kan worden.

Uitdrukkelijk natuurlijk is het feit dat wij met elkaar moeten verduurzamen, niet alleen in de gebouwde omgeving. Dat betekent voor heel veel mensen nieuw werk, nieuw economisch perspectief, nieuwe sectoren komen op, nieuwe exportkansen... Het is juist zo mooi: het is klimaat, maar het is ook Economische Zaken”, aldus Wiebes.

Optimistische minister dus. CO2 terugdringen kun je

bijvoorbeeld door huizen en kantoren te isoleren. Maar daar zit nu juist een groot probleem. Er zijn tienduizenden vacatures en wat komt er dan terecht van al die duurzame plannen?

Voorbeeld: het stadhuis van Eindhoven gaat helemaal op de schop. Ze werken daar al heel milieubewust: het sloopmateriaal wordt hergebruikt. Zo worden oude plafondplaten gebruikt als extra isolatiemateriaal in buitenmuur / gevels. Personeel vinden is moeilijk:

‘Personeel vinden is moeilijk’, zegt Aukje Kuypers, directeur van Kuypers installatiebedrijf.

10

gemiddeld 100 tot 130 vacatures bij dat project, zegt Aukje Kuypers, directeur van het gelijknamige installatiebedrijf. Dat probleem speelt bij alle installateurs. Er zijn er domweg veel te weinig. Doekle Terpstra daarover: “We weten nu al: in onze branche van 150.000 werknemers: volgens jaar een tekort van 20.000. En dat zal per jaar met 20.000 toenemen.”

En wie na school aan het werk wil, blijkt ook nog eens veel te theoretisch te zijn opgeleid. Noodgedwongen organiseren bedrijven zelf nascholing. Kuypers ziet het persoonlijk als een bewijs van armoede van het onderwijslandschap. Het reguliere onderwijs blijkt niet aan te sluiten bij wat bedrijven nodig hebben. Een stevige waarschuwing aan de politiek: zo gaat het de verkeerde kant op. De coalitiepartijen willen vakmensen voor de klas, om dat probleem op te lossen. Paul van Meenen, Tweede Kamerlid voor D66: “Wat we over het hoofd zien, is dat beroepsonderwijs. Dat vraagt om mensen uit de praktijk, die weten hoe het is om in zo’n bedrijf werkzaam te zijn, om met die nieuwste technieken bezig te zijn. Die mensen moet je verleiden om voor die klas komen te staan.”

De bouwsector verandert in al zijn facetten. Dit geldt bijvoorbeeld voor de inhoud van het werk, maar ook de technische tools en communicatiemiddelen waarmee wordt gewerkt. Welke vaardigheden heeft de installateur van de toekomst nodig? En verschillen ze veel met de huidige situatie?

Duidelijk is wel dat de bouwsector in transitie is. De installatiequote van gebouwen en woningen stijgt, en bouwdelen moeten steeds vaker met elkaar kunnen communiceren. Internet of Things (IoT) is sterk in opkomst en ‘slimme’ apparaten gaan de woning van de toekomst beheersen, zo is de verwachting. Duurzaamheid staat hoog op de agenda, waarbij gekeken

VSK 2018 beursmagazine

10-13_VSK2018_THEMA_installateur2.0(rev4).indd 10

21-01-18 16:45

ARBEIDSMARKT

wordt naar de totale levensduur van een gebouw, zowel qua kosten, materialen als onderhoud. Hoe kan een installateur mee in deze veranderende sector?

Technologie Een belangrijk vakgebied waar medewerkers in de bouwsector continu op de hoogte van moeten blijven, is technologie. Smartphones, apps en tablets zijn niet meer weg te denken uit werkprocessen. De verwachting is dat de 3D-printer in de toekomst gebruikt gaat worden om installatieonderdelen te printen. De installateur van de toekomst kan niet alleen werken met verschillende soorten (digitale) toepassingen, hij heeft ook de flexibiliteit om veranderingen op dit gebied aan te kunnen. Voor de installateur is met name IoT en de gevolgen daarvan een belangrijk verschil met hoe nu nog gewerkt wordt. Processen worden straks volledig data-gestuurd en het meten/monitoren van installaties wordt daarmee belangrijker. Installateurs moeten daarom weten hoe ze data kunnen meten, de resultaten kunnen interpreteren en de installatie hier vervolgens op aanpassen zodat deze optimaal blijft werken.

Soft skills Vaardigheden op het gebied van communicatie, sociale omgang en samenwerken worden ook steeds belangrijker. Deze worden vaak aangeduid met de term soft skills, in tegenstelling tot de vakinhoudelijke vaardigheden, de hard skills. Installateurs staan bijvoorbeeld steeds meer in direct contact met klanten, zowel met de opdrachtgever in de ontwerpfase als met de eindgebruiker in de onderhoud- en beheerfase. Dit vereist bepaalde communicatieve skills. Klanten spreken vaak niet dezelfde technische taal, zodat van installateurs meer gevraagd wordt dan alleen het toepassen van vakinhoudelijke kennis. Een belangrijke taak is om in eenvoudige taal uit te leggen aan de klant hoe een complexe installatie werkt. Voorlichting geven over de veiligheid en het onderhoud van installaties is nog zo’n voorbeeld. Installateurs moeten ook het advieswerk beheersen en klanten helder kunnen uitleggen hoe een nieuwe installatie hen kan helpen bij het besparen van energie. Een goede specialist zijn is één ding, de installateur van morgen heeft meer in zijn mars.

Om installatiebedrijven een beeld te geven van hun mogelijkheden heeft een scenariobouwteam in opdracht van OTIB vier scenario’s ontwikkeld.

Daarbij is gekeken welke meerwaarde een bedrijf weet te creëren. Ook in de scenario’s wordt erkend dat de nieuwe technologieën en de ontwikkeling van de maatschappij de bestaande posities in de keten behoorlijk op zijn kop gaan zetten. De vier scenario’s zijn toekomstbeelden met elk hun eigen positie binnen de waardeketens.

• De installateur als integrator die de wensen/eisen van de eindgebruiker vertaalt in een functioneel (installatie) design.

Klimaatminister Wiebes.

Doekle Terpstra: ‘In 2018 een personeelstekort van 20.000’.

• De installateur als creator die hightech bouwstenen als hoogwaardige deeloplossing ontwikkelt, produceert en vermarkt.

• De installateur als operator/provider die voorziet in (blijvende) functionaliteit van het systeem (operator) of de infrastructuur (provider) door systemen te beheren, monitoren en onderhouden.

• De installateur als assembler die het werk ook daadwerkelijk realiseert en installeert. En een adviserende rol in het bouwproces en naar de klant toe vervult, vaak in samenwerking met strategische partners waarmee hij ook nieuwe producten en diensten ontwikkelt.

Uit het onderzoek blijkt echter dat maar tien procent van de bedrijven die zich zeggen te herkennen in de rol van assembler daadwerkelijk bezig te zijn met samenwerken, relaties aangaan met strategische partners, kennis delen, netwerken en het ontwikkelen van nieuwe producten en diensten, soms buiten de eigen sector. Bovendien zijn ze ook nog nauwelijks op de hoogte of bezig met belangrijke ontwikkelingen in de branche zoals automatisering, robotisering, nieuwe distributiesystemen, juridisering van de bouwkolom en duurzaam bouwen. Terwijl met name duurzaam bouwen al een tijdje speelt en juridisering van de bouwkolom er snel aankomt.

Deze vier rollen worden door veel bedrijven herkend en het merendeel weet ook goed te benoemen in welke rol zij zich het meest herkennen.

De bedrijven die zich zeggen te herkennen in de rol van integrator, creator en provider zijn iets actiever bezig deze nieuwe ontwikkelingen. Ook zijn ze vaker op de hoogte van ontwikkelingen als automatisering, robotisering, nieuwe distributiesystemen, juridisering van de bouwkolom.

“Processen worden straks volledig data-gestuurd en het meten/monitoren van installaties wordt daarmee steeds belangrijker. ”

Weinig installatiebedrijven lijken zich actief bezig te houden met toekomstige ontwikkelingen die belangrijk zijn voor hun bedrijf en met de veranderende rol die techniek speelt in het nieuwe bouwproces. Deze conclusie komt uit de (half)jaarlijkse bedrijvenenquête van OTIB waar naast de gebruikelijke vragen over de bedrijfsvoering en de arbeidsmarkt deze keer ook vragen zijn toegevoegd over de toekomstverwachting van installatiebedrijven en in hoeverre bedrijven zich herkennen in de toekomstscenario’s die OTIB afgelopen najaar presenteerde.

Van de ontwikkelingen op het gebied van duurzaam bouwen zijn ze ook vaker op de hoogte dan assemblers, maar er opvallend genoeg niet vaker mee bezig.

Bedrijven die zich herkennen in de rol van integrator, creator en provider zijn wel actiever bezig met het binden van hun werknemers. Ze bieden vaker méér salaris om mensen te behouden voor het bedrijf, en/of bieden betere arbeidsvoorwaarden. Ook betrekken ze vaker medewerkers bij de gang van zaken. Overigens is dat ook bij hen nog vaker uitzondering dan regel.

Minder dan een vijfde van de integrators / creators / providers heeft deze maatregel toegepast.

De assemblers bevinden zich grotendeels onder de groep kleine en middelgrote bedrijven. Bij de groep Groot zitten verhoudingsgewijs meer Integrators (56%) Providers (24%) Creators (13%). Dit blijkt uit een separate enquête onder deze groep. Slechts 6% van deze groep herkend zich in de rol van assembler.

De groep van grote bedrijven noemt als noodzakelijke ontwikkelingen voor de branche met name samenwer-

VSK 2018 beursmagazine

10-13_VSK2018_THEMA_installateur2.0(rev4).indd 11

11

21-01-18 16:45

10-13_VSK2018_THEMA_installateur2.0(rev4).indd 12

21-01-18 16:45

INSTALLATEUR 2.0

ken, innovatie, investeren in medewerkers, eigenaarschap en digitalisering.

OTIB komt met opvallende conclusies • Het onderwijs sluit op dit moment onvoldoende aan bij de toekomstige vraag naar personeel.

Daarbij is de samenwerking tussen de sector en het onderwijs een punt van aandacht. Bedrijfsvakscholen zijn niet uniek, maar een gerichte samenwerking met bijvoorbeeld een ROC komt minder vaak voor.

nieuwbouw en onderhoud. Bij deze projecten worden installaties veel vaker vervangen dan de bouwkundige structuur. Daarbij wordt vooral veel elektrotechniek vervangen en komt de W en S-installateur op respectievelijk de tweede en derde plaats.

(W-installateurs houden zich voornamelijk bezig met de aanleg en onderhoud van apparaten en leidingen voor centrale verwarming, ventilatie, koeling en klimaatregeling van gebouwen. S-installateurs zijn voornamelijk loodgieters. De aanleg en onderhoud van water- en gasleidingen, sanitaire installaties en sprinkler en brandblusinstallaties behoren tot hun werkzaamheden.)

• Op dit moment is er voornamelijk sprake van vraaggestuurd onderwijs, waardoor met name kleine bedrijven worden bediend.

• De situatie waarin er een tekort aan medewerkers ontstaat, zoals in de periode 2004-2008, komt er weer aan.

Trends gaan steeds sneller De nieuwe trends en steeds snellere ontwikkelingen zorgen er ook voor dat installateurs hun dienstverlening moeten aanpassen. Het oude business model van “uurtje factuurtje” moet op de schop. De afgelo-

pen jaren is er niet alleen een diepe recessie geweest maar er is ook een transitie ontstaan. Niet alleen zullen de bouwvolumes van voor 2009 niet snel terugkeren, ook zullen trends elkaar steeds sneller opvolgen.

Hierdoor worden productlevenscycli korter en moeten bedrijven elementen van hun business model vaker aanpassen. Het als installateur blijven werken als capaciteitsleverancier en onderaannemer wordt in de toekomst alleen nog gerechtvaardigd als dit zeer efficiënt gebeurt. Alle andere modellen gaan uit van toegevoegde waarde. Belangrijk is dat het installatiebedrijf zich kan blijven aanpassen en vernieuwen.

Er zal niet alleen concurrentie zijn uit de traditionele omgeving. In andere sectoren hebben game changers al voor flinke opschudding kunnen zorgen en dit kan ook gebeuren in de installatiebranche.

• Het gebrek aan docenten speelt in de toekomst een belangrijke rol.

• Een belangrijke ontwikkeling is de toenemende behoefte aan flexibilisering. Deze flexibilisering heeft betrekking op bijvoorbeeld werktijden en beloningsstructuren.

• Dat door al deze ontwikkelingen de wereld verandert, heeft ook gevolgen voor de rol van het installatiebedrijf. Enerzijds omdat de installateur letterlijk en figuurlijk de verbinding kan leggen tussen technologie en de klant, en anderzijds omdat de klant zelf meer weet en daardoor andere vragen en eisen gaat stellen.

Installateurs zijn goed voor ruim 20% van bouwproductie De installatiebranche is verantwoordelijk voor ongeveer 20% van de totale bouwproductie in Nederland.

In de woning- en utiliteitsbouw ligt dit percentage duidelijkheid hoger dan in de infrasector (circa 4%). Bij groot onderhoud is de ‘installatiequote’ hoger dan bij

VSK 2018 beursmagazine

10-13_VSK2018_THEMA_installateur2.0(rev4).indd 13

13

21-01-18 16:45

CO2-NEUTRAAL IN 2050

Naar een CO2-arme energievoorziening Bij een belangrijk ijkmoment als de tweejaarlijkse VSK-beurs is het interessant om in kaart te brengen hoe de Nederlandse cvketelfabrikanten zich voorbereiden op de transitie naar een CO2-arme energievoorziening. We vroegen achtereenvolgens ATAG Verwarming, ITHO Daalderop, Remeha en Vaillant om hun visies en voornemens.

De Energieagenda die eind 2016 door minister Kamp van Economische Zaken werd gepresenteerd, geeft aan hoe in Nederland in 2050 nauwelijks nog CO2 wordt uitgestoten. ‘Onze energievoorziening zal de komende decennia ingrijpend veranderen’, zo begint de samenvatting van dit document. ‘In het Klimaatakkoord van Parijs is vastgelegd de opwarming van de aarde te beperken tot ruim onder de 2 ºC, met het streven een maximale temperatuurstijging van 1,5 ºC te realiseren. Dat vraagt om een drastische reductie van het gebruik van fossiele energie, tot dichtbij nul in het jaar 2050. Elektriciteit wordt dan duurzaam opgewekt, gebouwen worden voornamelijk verwarmd door aardwarmte en elektriciteit, bedrijven hebben hun productieprocessen aangepast, er wordt niet

langer op aardgas gekookt en er rijden vrijwel alleen maar elektrische auto’s.’

De transitie naar een CO2-arme energievoorziening vergt een grote inspanning van burgers, bedrijven en overheden’, vervolgt de samenvatting. ‘Bovenal is de energietransitie een grote maatschappelijke opgave: de transitie grijpt direct in op het dagelijks leven en de leefomgeving van mensen. Een transitie van deze omvang vindt alleen plaats als de energievoorziening ook betaalbaar, betrouwbaar én veilig blijft.

In de energietransitie naar 2030 en 2050 stuurt het kabinet op één enkelvoudig doel: het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen.’ Dat heet ‘sturen op CO2-reductie’.

‘Wij zoeken het in de integratie van systemen’

ATAG “CO2-neutraal in 2050… Of de consequentie daarvan ‘gasloos’ is of niet, dat ligt er maar aan”, stelt Jan Henk van der Wijk van ATAG Verwarming in Lichtenvoorde. “Wij hebben er wel een bepaalde gedachtegang bij en die zullen we op de VSK ook uitdragen. Er zijn wat ons betreft meerdere wegen die leiden naar CO2-neutraal.”

“Wij geloven niet in één enkele oplossing - er zijn meerdere wegen. Daar zou een warmtepomp een rol in kunnen spelen, maar ook nog steeds gas, in welke vorm dan ook, wind… We stellen niet de techniek centraal, maar het doel. En dat is CO2-neutraal in 2050.

Veel bedrijven vergeten dat en roepen dan dat ze de ultieme oplossing al hebben: all electric. Wij zeggen: er leiden meerdere wegen naar CO2-neutraal. Drie onderwerpen zijn daar voor ons belangrijk.”

Niet de techniek, maar het doel “Bij ATAG vinden we dat niet het middel of de techniek, bijvoorbeeld all electric, centraal moet staan, maar het doel. En dat doel is een volledig duurzame samenleving in 2050. Wanneer je het doel centraal stelt, wordt de industrie ook blijvend uitgedaagd om innovaties te ontwikkelen.”

Integratie van systemen “Een ATAG-principe is ‘Van product naar pakket naar concept’. Je hebt losse producten, zoals de cv-ketel.

Een pakket kan zijn een cv-ketel in combinatie met zon, bijvoorbeeld. En je hebt een concept, zoals all electric of hybride met warmtepomp en met ondersteuning van gas - dus diverse energievormen die samenwerken en worden gecombineerd in een omvattend concept. Ook andere vormen van energie zoals Power to Gas worden niet uitgesloten. Dat is integratie van systemen, waarbij de gebruikte energie efficiënt en zuinig wordt ingezet met behoud van comfort.”

Meerdere wegen naar CO2-neutraal “Houd de blik gericht op het doel en maak geen vooringenomen keuze voor wat betreft de energiedrager en de techniek. ATAG maakt keuzes op basis van een maximale reductie van de CO2-uitstoot tegen minimale kosten, van bron tot gebruiker. Belangrijk is om hierbij geen enkele samenwerking tussen energievormen uit te sluiten. Alleen op deze manier gaan we ‘vol gas naar CO2-neutraal’.”

“Dit zal ook op de VSK ons thema zijn: gas is eindig, en wat komt er dan voor terug? Kun je gas groen maken?

Er ligt tenslotte een enorm netwerk aan gas-infrastructuur Die zou je kunnen gebruiken voor de opslag van CO2 bijvoorbeeld. Of neem Power to Gas. We zijn

14

VSK 2018 beursmagazine

14-17_VSK2018_THEMA_CO2-neutraal(rev4).indd 14

21-01-18 16:44

CO2-NEUTRAAL IN 2050

dat allemaal aan het onderzoeken. En elk jaar zullen er mogelijkheden en oplossingen bijkomen. Voorlopig leidt de productkeuze naar hybride warmtepompen, denken wij. Meerdere wegen, zoals gezegd, maar onder andere ingevuld door hybride warmtepompen.

Die gaan een belangrijke rol spelen in de energietransitie, geloven wij. En daar richten wij een deel van onze R&D op.”

“ATAG is onderdeel van de Ariston Thermo Group, wereldspeler in de koel- en verwarmingsmarkt uit Italië. De groep heeft warmtepompen in haar assortiment. Die gaan wij geschikt maken voor de Nederlandse markt. Daar zit onder andere een all electricoplossing bij, maar ook een hybride. Op die laatste zetten wij voorlopig in. Die zien we als een soort tussenoplossing. Zo’n hybride warmtepomp kan goed een bestaande ketel vervangen, maar je kunt hem ook bijplaatsen naast een bestaande ketel.”

‘In de nieuwbouw moet je gaan voor de hoogste ambitie en dus warmtepompen’

ITHO Daalderop ”We juichen de ontwikkeling naar CO2-neutraal in 2050 heel erg toe”, beaamt Hentiëtte Davids van ITHO Daalderop. “In onze visietekst van het jaar 2000 stond al dat wij op weg zijn naar een gasloze maatschappij.”

“En uiteindelijk, met alles rond global warming en wat er gaande is in Groningen, vinden we dat we in Nederland vrij laat zijn wakker geworden. Als Itho Daalderop zetten we al heel lang in op warmtepompen die zorgen voor verwarming, koeling en warm tapwater. Daarmee zien we de warmtepomp als hét alternatief voor cv-ketels en verwachten we dat cv-ketels steeds meer naar de achtergrond verdwijnen.”

“Itho Daalderop is op drie markten actief. Projectmatige nieuwbouw, projectmatige renovatie, en de consumentenmarkt. Wat de eerste betreft zetten wij nadrukkelijk in op all electric. Daar zijn we ook heel succesvol in, samen met ons zusterbedrijf Klimaatgarant. Wat nieuwbouw betreft moet je sowieso gaan voor de hoogste ambitie, vinden wij, niet gehinderd door EPC-normeringen. En kijken naar de lange termijn. De consument die nu een nieuwbouwwoning koopt, moet die woning over tien jaar ook nog met goed fatsoen kunnen verkopen. Daarom is het jammer dat er nog steeds nieuwbouw met gasketels wordt gerealiseerd. Dat is echt niet nodig. Het all electricverdienmodel is ook vanuit de consument gezien heel interessant.”

“Dan projectmatige renovatie. We zeggen daar:

probeer zoveel mogelijk labelstappen te maken. De woningcorporatie, afhankelijk van de financiële middelen, en van hun visie, zal misschien renoveren zoals het zou moeten, terwijl wij hopen dat zij gaan renoveren zoals het kan. Als de corporatie er om allerlei redenen voor kiest om toch voor ketels te gaan, of voor een hybride oplossing, dan gaan wij daar natuurlijk wel in mee. Maar ook dan proberen wij aan te geven dat Nul op de Meter (liefst all electric) de beste optie is, zowel voor de corporatie zelf als de bewoner.

Neem als voorbeeld het een renovatieproject als bijvoorbeeld Second Skin. Hier laten we zien dat zelfs bij een portiekflat uit de jaren zeventig het heel goed mogelijk is om naar Nul op de Meter te gaan met all electric. Kortom, we proberen dus altijd of we toch een interessante propositie kunnen neerleggen vanuit een zo hoog mogelijke ambitie, liefst all electric.”

biedt de installateur zeker kansen. Maar daar moet hij wel wat voor doen. Misschien wel anders gaan adviseren, personeel opleiden, misschien wel apparatuur in huis halen, maar vooral, hij moet er echt in geloven.

Maar als hij nu het voortouw neemt, kan hij daar in de komende jaren van profiteren. In een Duurzaam Partner-programma proberen we de installateur daarbij te helpen, commercieel en technisch, en helpen bij hem het behalen van de BES (Bodem Energie Systeem) BRL-certificering.”

“Als je kijkt naar de consumentenmarkt, dan merk je dat consumenten zich meer en meer gaan oriënteren op all electric, überhaupt op warmtepompen. All electric ligt in de consumentenmarkt het moeilijkst - dan heb ik het over de particuliere woningeigenaar.

Die ziet op tegen de investering. En als mensen niet zeker weten dat ze er nog vijftien of twintig jaar zullen wonen, dan valt de investering in all electric tegen.

Maar hybride hoort daar zeker tot de mogelijkheden.”

“Met subsidie maakt de overheid het de consument aantrekkelijk om te investeren in warmtepompen en in isolatie. Dat helpt wel. Maar de publiciteit eromheen zou beter kunnen. De consument moet nadenken over de Trias Energetica, over isolatie, en natuurlijk ook over warmtepompen en ventilatie, want als je een woning potdicht maakt, moet je juist de ventilatie niet vergeten. Wat ons betreft mag de overheid daarover wel meer communiceren.”

“De duurzaamheidswind die door Nederland waait,

VSK 2018 beursmagazine

14-17_VSK2018_THEMA_CO2-neutraal(rev4).indd 15

15

21-01-18 16:44

CO2-NEUTRAAL IN 2050

‘Sturen op CO2-reductie per geïnvesteerde euro’

Remeha “CO2-vrij in 2050… Wij onderschrijven die doelstelling”, aldus Marco Bijkerk van Remeha. “Sterker nog, wij pleiten bij de overheid: ga nou toch sturen op CO2, want daar ging het immers om. Dat is de doelstelling. Dat onderschrijven we dus en dragen zelf ook uit.”

“Als fabrikant maken wij, heel generiek, toestellen om op basis van een energiedrager de woning te verwarmen. Of dat nu gaat in de vorm van een gas, of in de vorm van elektriciteit, of in de vorm van een warmtenet, dat maakt in principe niet uit. Traditioneel zitten we natuurlijk wat meer in de hoek van het gas, maar we hebben daarin geen voorkeur. En of je nu helemaal van het gas af gaat of niet, of je op warmte gaat draaien, of op elektriciteit - in alle drie de gevallen geldt dat het straks CO2-vrij moet zijn. Als we de gebouwde omgeving CO2-vrij willen hebben, betekent dat, dat de energie die naar die gebouwen toe gaat, ook CO2-vrij moet zijn. Anders red je dat niet. Dus het heeft niet zoveel zin om nu voor een bepaalde energiedrager te kiezen, bijvoorbeeld elektriciteit, want dat is een afgeleide doelstelling. Het gaat erom dat de bron van de energiedrager die je gebruikt niet fossiel is. Vervolgens is het afhankelijk van de locatie, de wijk, de infrastructuur, wat de vraag van de gebouwen is, kortom, van een veelheid aan parameters, uiteindelijk: wat is het meest efficiënt? En als het antwoord dan is:

16

elektriciteit, dan moet je dat vooral doen. En als het verstandiger is om iets met gas te doen, dan moet je vooral voor gas kiezen. Zolang de energiedrager dus maar CO2-vrij is.”

“We zijn in Nederland nu een beetje zover dat we over het transportsysteem, de energiedrager, praten, en niet meer waar die energie vandaan komt. We praten over een vrachtwagen omdat de lading van die vrachtwagen ons niet aanstaat. Maar goed, we zitten nu eenmaal met een bestaande infrastructuur, en het lijkt toch het meest aantrekkelijk om die zoveel mogelijk te kunnen blijven gebruiken. En dat kan. We hoeven voor de beoogde energietransitie niet naar een andere infrastructuur. De capaciteit van het Nederlandse gasnet is overigens tien keer zo groot als van het elektriciteitsnet. Als je alles elektrisch wil maken, sta je voor gigantische investeringen, terwijl je misschien niet eens dichter bij de doelstelling komt. Daarom zeggen we ‘ga sturen op CO2’ want dat is het doel. En als je dat dan met gas doet: prima, als het dan maar niet uit een fossiele bron komt. En dat kan ook, biobrandstof, en nieuwe technologieën als Power To Gas, waar je zon en wind, dus duurzame bronnen, gebruikt om gas te produceren, waardoor je in feite de opgewekte energie voor een langere tijd kunt opslaan en bewaren.

Daarmee kun je het aanbod van duurzame energie en de vraag van de consument op elkaar afstemmen: het fungeert zo als opslagsysteem. Gas heeft een aantal grote voordelen die we juist nodig hebben voor de energietransitie. Als je dat doorrekent dan zien wij dat de hele energietransitie kan plaatsvinden met de bestaande infrastructuur, binnen nu en 2050.”

“Steeds meer mensen benaderen de energietransitie rationeel en minder vanuit de emotie. Als je eraan gaat rekenen met de vraag: ‘wat is verstandig per geïnvesteerde euro?’ - we zullen het toch met z’n allen moeten betalen - dan komt daar gewoon uitrollen dat het heel verstandig is om duurzame bronnen om te zetten in gasvorm, zodat je ze kunt bewaren. Opgeslagen duurzame energie die je naar believen kunt aanspreken. En dat doe je dan in de bestaande infrastructuur, die je daarmee een tweede leven geeft.”

“Maar de opwekking moet helemaal schoon, anders red je het niet. Twee, je moet de vraag in de woning gaan beperken. Daar is nog heel veel te winnen met vraagbeperking, lees isolatie en dergelijke. En de derde stap is: de omzetting moet je wel zo efficiënt mogelijk gebeuren. We moeten aan de slag met de toestellen die we kennen, verder met de ontwikkeling van warmtepompen, gastoestellen, zonlichtsystemen, hybride systemen, wkk, gasgestookte warmtepompen wellicht, stadsverwarmings-units. Die moeten gewoon beter en efficiënter worden dan ze nu zijn. Daar ligt absoluut ook een uitdaging bij de fabrikant, trouwens, bij de hele energie-industrie. Niemand kan dit in zijn eentje.”

“Wij zeggen intern: we sturen op CO2-reductie per geïnvesteerde euro, en maken vervolgens de verstandigste keuzes. We mikken dus ook op de laagste maatschappelijke kosten, het gaat tenslotte om heel veel kosten die gesocialiseerd moeten worden. We houden alle opties open en ontwikkelen de meest veelbelovende.”

VSK 2018 beursmagazine

14-17_VSK2018_THEMA_CO2-neutraal(rev4).indd 16

21-01-18 16:44

CO2-NEUTRAAL IN 2050

‘Elektrificatie op zichzelf is niet zaligmakend’

Vaillant “De politiek in Den Haag, maar ook wij als producent en verkopende organisatie, zien een enorm verhoogde belangstelling voor alles wat te maken heeft met verduurzaming en het terugdringen van energieverbruik en CO2-uitstoot”, zegt Michel Schilder, Sales Manager bij de Vaillant Group.

“Hoe de weg ernaartoe uit zou kunnen gaan zien is een zeer interessante vraag. Wij geloven er echt in dat ook met de technieken die nu al beschikbaar zijn, het tijdsbestek dat we met elkaar zouden moeten overbruggen, korter zou kunnen zijn dan wat we nu nastreven: 2050.“ “Daar hebben wij als producenten niet alleen een belangrijke rol in te vervullen. Maar met ons ook de politiek en de gehele samenleving. Dus niet alleen vanuit de techniek, maar ook maatschappelijk-economisch. Daar zitten denk ik ook de knelpunten.”

“Op de korte termijn, om snel voortgang te kunnen boeken en het aardgasverbruik voor een belangrijk deel terug te dringen, moet je het naar onze mening vooral zoeken in hybride oplossingen, een combinatie van een (bestaande) cv ketel en warmtepomp. Daarbij handhaaf je de bestaande gasinfrastructuur, en plaats je er een warmtepomp bij. Dat is niet alleen een interessant investeringsmodel, maar die laat zich in veel gevallen redelijk snel terugverdienen. En het is ook voor later geen verspilde investering, want mocht je later besluiten van het gas af te willen gaan, kun je er tegen beperkte meerkosten een all electric-oplossing van maken. Het is een opstap, of beter gezegd een tussenstap: je investeert nu in een hybride warmtepomp opstelling, met alle mogelijkheden om door te pakken naar een all electric-situatie.”

“Ook bestaat de mogelijkheid om de bestaande gasinfrastructuur te gebruiken voor ontwikkelingen op het gebied van groen gas en waterstof in de nabije toekomst. Dit lijkt in de hele transitie van gas naar elektrificatie een slimme fasering. Uiteraard zijn er ook situaties die zich al op korte termijn lenen om vanaf 2020 naar Nul op de Meter te gaan, echter dat is vooralsnog slechts voorbehouden aan de nieuwbouw die sterk wordt gereguleerd door de EPC-normering.”

“Binnen Vaillant overheerst de mening dat elektrificatie op zichzelf niet zaligmakend is. Immers, zolang we stroom produceren in centrales die hoofdzakelijk draaien op kolen en aardgas is er van CO2-reductie niet of nauwelijks sprake. Aardgasvrij wordt op voorhand omarmd zonder reëel inzicht in de gevolgen of doelmatigheid ervan.”

“In de bestaande bouw, daar zit ‘m de crux... Een woning van de jaren vijftig, in zijn originele staat, daar zet je niet zomaar een warmtepomp in. Ons advies is daar altijd om te inventariseren welke stappen er mogelijk zijn om warmteverlies te stoppen. De welbekende Trias Energetica. Die moet je altijd respecteren.

De klant wil een warmtepomp aanschaffen, maar natuurlijk alleen als daarmee het beoogde effect wordt bereikt. Dus, beperken van energieverbruik. Wat het comfort betreft, daar verandert niet zo veel: of dat nu met radiatoren is, of een warmtepomp met vloerverwarming. Mits de installatie juist wordt gedimensioneerd, geïnstalleerd en waterzijdig ingeregeld.”

“Binnen Vaillant leggen we op dit moment de nadruk op onze advies- en supportrol, want het aantal vragen van adviseurs, opdrachtgevers, installateurs en consumenten neemt op dit moment exponentieel toe.

Daarom bieden wij klanten toegang tot onze jarenlange expertise: kennis van product, oplossingen en wet- en regelgeving. Want een warmtepomp is een fantastisch apparaat, maar je moet hem wel plaatsen en aansluiten op een manier die recht doet aan de techniek en de mogelijkheden. Doe je dat niet, dan loop je het risico dat de gewenste energiebesparing niet wordt gerealiseerd en wordt ingeboet op comfort. En daar is het nu net allemaal om te doen...”

“Ook het gewenste tapwatercomfort dat de klant wil kan prima met een warmtepomp worden gerealiseerd.

Uiteindelijk is energiebesparing dus CO2-reductie het ultieme doel, en we zijn er als fabrikant heel erg kien op dat klanten niet teleurgesteld raken. Oprechte, eerlijke voorlichting - dat geldt voor ons allemaal - daar heeft de klant behoefte aan op dit moment.”

“Een hybride oplossing kan voor de komende decennia jaar prima volstaan. Stel je hebt net een ketel van een jaar of zes, zeven oud. Die ga je toch niet vervroegd vervangen? Maar plaats er een warmtepomp bij, en overdenk bij een volgende ketelvervanging de mogelijkheden voor een all electric warmtepomp.”

“Om CO2-reductie voor elkaar te krijgen ziet Vaillant feitelijk twee elkaar niet uitsluitende wegen: • gebruik van fossiel gas beperken (meer elektriciteit, maar wel groen), van cv-ketel naar hybride naar warmte pomp; • inzet en gebruik van groen gas.”

VSK 2018 beursmagazine

14-17_VSK2018_THEMA_CO2-neutraal(rev4).indd 17

17

21-01-18 16:44

AUGMENTED REALITY

Meekijken met augmented reality Augmented reality (AR) betekent letterlijk vertaald ‘toegevoegde realiteit’. Het is een ingenieuze technologie die over de werkelijkheid een digitale laag legt met tekst, geluid, of beeld. Een bruikbaar hulpmiddel daarbij is een smartphone of tablet, een speciale bril of headset, of een projector. Slimme sensoren en kunstmatige intelligentie interpreteren de omgeving en voegen daar relevante, contextuele details aan toe.

Augmented reality ligt in het verlengde van virtual reality. Het belangrijkste verschil is dat virtual reality je met haar simulatie afsluit van de buitenwereld, terwijl augmented reality aan de werkelijkheid juist een extra beleving toevoegt. In de jaren negentig werd voor het eerst een eenvoudige vorm van augmented reality toegepast door extra vluchtinformatie in te belichten in het vizier van piloten. De techniek is sindsdien enorm verbeterd en uitgebreid.

Zeker de laatste jaren gaat de ontwikkeling snel. Denk aan de bouw, waarbij opdrachtgevers door AR inzicht

krijgen hoe hun project er uit gaat zien. Of aan het onderwijs, waar 3D-projecties een nieuwe dimensie toevoegen aan kennisdeling.

Een nieuwe wereld Augmented reality is volgens velen de smartphone van de toekomst: binnenkort niet meer weg te denken uit het dagelijkse leven. De manier waarop we informatie verzamelen en verwerken, verandert ingrijpend. Augmented reality is de volgende grote stap in die ontwikkeling. AR verrijkt onze werkelijkheid met real-time informatie. Zo worden AR-apparaten

hulpstukken die onze kennis aanvullen met actuele informatie die perfect aansluit bij de context van dat moment. Neem een aannemer die op de bouwplaats via zijn tablet waarneemt hoe zijn bouwsel er straks uitziet. Of denk aan een monteur die cruciale informatie uit de verschillende handboeken direct in het vizier van zijn slimme bril geprojecteerd ziet. Door AR hoeven we minder te leren en te onthouden, maar kunnen we méér.

Niet alleen de consument, maar ook de zakelijke markt omarmt augmented reality. Onderzoekers van Goldman Sachs en Gartner voorspellen dat AR binnen tien jaar aan de orde van de dag is.

Augmented reality en ICT AR kan niet zonder de juiste ICT. Een groot deel van de technologie draait om data. Op de eerste plaats is AR een visualisator van data. Ze brengt achtergrondinformatie over een bepaalde context in beeld - bijvoorbeeld hoe iets in elkaar zit of wat de status is.

Daarnaast is AR zowel een gebruiker als een generator van data. Tegelijk verzamelt AR ook gedetailleerde informatie over de ervaringen van gebruikers. Waar kijken ze naar? Hoe lang? Welke gegevens vragen ze op? Het zijn de vragen die je kunt beantwoorden door de data die AR genereert te analyseren. Naast technologie spelen ook processen en mensen een belangrijke rol.

Het real-time verrijken van de realiteit met behulp van AR vraagt om een snelle, betrouwbare verbinding. De rekenkracht en dataopslag die nodig zijn om AR-toepassingen te draaien, zijn stevig. Voor de zwaardere applicaties schieten bijvoorbeeld smartphones al tekort. Gelukkig is het dankzij de cloud wél

18

VSK 2018 beursmagazine

18-21_VSK2018_THEMA_augmented(rev2).indd 18

21-01-18 16:43

AUGMENTED REALITY

mogelijk om ook op mobiele apparaten 3D-projecties op te slaan of real-time het blikveld van de gebruiker te analyseren. Via de cloud kunnen data ook worden gebundeld om de realiteit aan te vullen. Denk bijvoorbeeld aan locatie- en statusinformatie van slimme sensoren en data uit klantbestanden.

In eerste instantie zullen veel mensen bij augmented reality direct denken aan de Google Glass. Maar de ontwikkelingen gaan sneller dan ooit, de techniek is goedkoper geworden, de apparaten zijn kleiner en lichter én ze zijn draadloos.

Waar het inbelichten van gegevens in je blikveld vroeger al werden gezien als een soort van augmented reality, is de definitie tegenwoordig aangescherpt. AR gaat verder dan alleen het tonen van informatie. Het gaat nu om het creëren van een intelligente informatielaag bovenop de werkelijkheid. En intelligent betekent hier dat deze laag zich aanpast aan het perspectief van de gebruiker. Stel, een monteur kijkt door een slimme bril naar een wijkcentrale. Door middel van AR ziet hij precies waar alle elementen voor dienen en wat de status ervan is. Op het moment dat hij beweegt, past het beeld zich aan op zijn blikveld.

OTIB gaat digitaal op VSK Handig als je op locatie een hologram van een warmtepomp ziet met daarbij alle technische informatie.

Ook handig als je bezig bent met een reparatie en je komt er even niet uit, en hulp op afstand kunt inroepen. De deskundige ziet één-op-één wat jij ziet. Dat scheelt tijd en geld. OTIB, het Opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het Technisch InstallatieBedrijf, presenteert op de VSK een mixed reality bril. Jorn Marks van OTIB heeft zich gestort op de Hololens, de AR-bril van Microsoft.

De HoloLens van Microsoft werkt nog weer een tikje anders dan andere slimme brillen. De HoloLens projecteert hologrammen (virtuele 3D-objecten) in de werkelijkheid. De bril is doorzichtig, zodat je naar je echte omgeving kijkt en daarin de virtuele objecten kunt projecteren en vastzetten waar je maar wilt. Ze gedragen zich vervolgens als echte objecten. Een virtuele tv blijft bijvoorbeeld aan de muur hangen, ook als je even wegloopt, een 3D-bouwwerk blijft op tafel staan, waar je eromheen kunt lopen om het te bekijken.

Niet alleen zien de virtuele objecten er levensecht uit, je kunt ze ook aanpassen en bewerken. Zo kan een architect het model van een gebouw bijvoorbeeld aanpassen in 3D, of kun je je nieuwe huis virtueel inrichten voordat je met de echte meubels gaat sjouwen.

Je hoeft de HoloLens niet aan te sluiten op een pc of telefoon om alle processen uit te voeren. Alle benodigde technologie zit in de bril zelf. Je kunt je dus draadloos door de ruimte bewegen, wat de beleving nog meer versterkt.

Het ziet er een beetje uit als een skibril, maar in feite heb je een computer op je hoofd met dieptesensoren, een rgb-camera en infrarood-projectoren om het blikveld te visualiseren. Even voor het idee: je hebt in potentie 64 gigabyte aan informatie op je neus. De bril kan tegelijkertijd dienen als onderdeel van de veiligheidshelm, er is een speciale helm te bestellen om te verbinden aan de bril. Hij is ook door de test gekomen om te dienen als oogbescherming in de industrie in Europa en Noord-Amerika. De bril is een doorontwikkeling van wat er in de game-industrie gebeurt en kost op dit moment zo’n 5500 euro voor bedrijven en 3300

AR zal op termijn onderdeel zijn van elke digitale werkplek.

beeld. Met de hololens laten zich complete machines projecteren waar je omheen kunt lopen. Voor de VSK werkt OTIB samen met NVKL - de buren op de VSK aan een hologram van een warmtepomp.

In de verpakkingsindustrie zie je interessante voorbeelden. Laten wij ook zien. Een monteur is op locatie omdat een verpakkingsstraat niet meer werkt. Een deskundige op afstand kijkt door de bril mee. De monteur krijgt instructies hoe hij de stroom eraf moet krijgen. Samen zoeken ze het probleem. Dit blijkt een blaadje te zijn. Ook is het mogelijk dat je in je bril werktekeningen krijgt te zien.

Hoe komen die hologrammen in die bril?

euro voor app-ontwikkelaars. Als de prijs van de bril is gezakt komt die ook binnen bereik van het MKB, dat is een groot deel van de doelgroepen van OTIB. Dit is een onomkeerbare ontwikkeling.

Die werktekeningen zijn het probleem niet. BIM-mers werken met 3D-tekeningen. De bril zorgt voor een presentatie in de vorm van een hologram. Digitaal bouwen wordt de norm. In eerste instantie zijn er vooral veel mogelijkheden voor mensen aan het begin van hun installatie-carrière. Het hologram neemt ze aan de hand. Daarnaast is hulp op afstand een toepassing die behoorlijk kosten kan besparen. Het grote voordeel is dat de monteur in alle gevallen zijn handen vrij heeft, de tijd van een handleiding in de ene hand en een schroevendraaier in de andere is voorbij.

Neem een toiletopstelling. Daarvan kun je een hologram maken. De installateur ziet met de bril op zijn hoofd precies waar hij de pot moet plaatsen. Geen ingewikkeld gedoe meer het het aftekenen van de boorgaten, want die zijn in de hologram geprojecteerd. Met de bril zie je verhoudingen en afstanden terwijl er nog niets is. Dit is wel een heel basaal voor-

Een bedrijf dat augmented reality al praktisch toepast, is Daikin Nederland (standnummers 7.D011, 08.F056 en NVKL-paviljoen 10.E040). Dankzij de AR-bril van de monteurs, heeft de servicedesk letterlijk ogen in het veld. Monteurs kunnen via deze bril databases met

Pokémontechniek

VSK 2018 beursmagazine

18-21_VSK2018_THEMA_augmented(rev2).indd 19

19

21-01-18 16:43

1

2

3

4

5-6

7-8

SLIM INSTALLEREN

MET DE 8-CONNECTION RADIATOREN De Stelrad Radiator Group komt met een nieuw assortiment radiatoren voorzien van 8 aansluitingen.

Dit biedt een buitengewone flexibiliteit naar aansluitmogelijkheden toe.

Hierdoor zijn ze multi-inzetbaar en zeer interessant voor zowel nieuwbouwprojecten als kleine en grote renovaties.

Deze nieuwe uitvoering is bovendien beschikbaar als basis en decoratief model.

Bezoek zeker onze stand B105 / A106 in hal 7.

w w w. h e n r a d . e u

18-21_VSK2018_THEMA_augmented(rev2).indd 20

Radiatoren van links naar rechts: 1. Everest Line 8 / Planar Style 8 2. Everest Plan 8 / Planar 8 3. Premium 8 / Novello 8

www.stelrad.eu

21-01-18 16:43

AUGMENTED REALITY

foutcodes raadplegen en assistentie opvragen van de servicemedewerkers. Die kunnen live meekijken en instructies geven alsof ze ‘on site’ zijn.

Ronald de Feyter, Manager Field Service bij Daikin, was betrokken bij het project. “Om de tijd bij klanten en onderbreking van het werk tot een minimum te beperken, zochten we naar een manier om onze field engineers nog efficiënter te laten werken”, vertelt hij.

“Onze field engineers doen momenteel gemiddeld twee bezoeken per dag. Bij complexere storingen zijn ze veel tijd kwijt met het opzoeken van bijvoorbeeld schema’s en storingsinformatie. Contact hierover met de servicedesk verloopt voornamelijk nog telefonisch.

Het blijkt lastig om complexe problemen te beschrijven zonder dat iemand kan meekijken. Dat moest anders.”

Zo kwam Daikin terecht bij Gemvision. “Natuurlijk kunnen monteurs al op hun tablet kijken of videobellen met de servicedesk”, vertelt Mark Smit, directeur van Gemvision. “Maar met een tablet heb je altijd zicht vanuit een andere hoek en wordt het beeld niet verrijkt met gegevens. Bovendien heb je dan je handen niet vrij. Onderzoek toont aan dat je dertig procent efficiënter werkt als je instructies in je gezichtsveld hebt. Een bril lag dus voor de hand.” Gemvision koos voor een Vuzix-bril en bouwde daar een web based platform bij. Voor de ontwikkeling kwamen Daikin en Gemvision tweewekelijks bij elkaar. Smit: “Zo hielden we Daikin op de hoogte en controleerden we of de functionaliteiten die we in het platform bouwden ook overeenkwamen met de wensen van Daikin. Zo nodig konden we bijstellen.”

De AR-bril geeft monteurs toegang tot databases waarin ze bijvoorbeeld storingsmeldingen kunnen opzoeken. Komen ze er niet uit, dan kunnen ze de servicedesk inschakelen. Smit: “De bril is slim gemaakt, je kunt ertegen praten en hij is in staat om objecten en codes te herkennen. Door een GPS-functie ziet de

servicedesk waar de monteur zich bevindt. En wat hij live ziet, ziet de servicedeskmedewerker via het platform op zijn scherm. Ook kan de monteur foto’s en filmpjes maken. Dit materiaal wordt automatisch opgeslagen. Een werkbon is op die manier ook zo ingevuld: even dicteren, eventueel een foto erbij, en klaar.”

Daikin begint een pilot met twee brillen. “We gaan eerst enkele maanden kijken hoe de AR-techniek zich ‘in het veld’ ontwikkelt”, vertelt De Feyter. “We verwachten dat dit onze service nog verder kan verbeteren. In de eerste plaats is het een efficiëntieslag voor onze monteurs en de servicedesk, maar ik zie ook opleidingsmogelijkheden. Junior monteurs leren het werk door het te doen, met supervisie van seniors op

de servicedesk. En doordat de bril ook kan opnemen, kunnen we voorbeelden uit de praktijk ook gebruiken voor ons trainingsprogramma voor installatiebedrijven. Zo blijven we innoveren - en niet alleen op het gebied van klimaatbeheersing!”

Op het Daikin promopunt (stand 08.F056) wordt de Vuzix-bril daadwerkelijk gedemonstreerd.

VSK 2018 beursmagazine

18-21_VSK2018_THEMA_augmented(rev2).indd 21

21

21-01-18 16:43

VSK AWARDS 2018

Producten worden concepten VSK AWARDS 2018 BRENGEN ENERGIEDOELSTELLINGEN WEER IETS DICHTERBIJ

De markt trekt aan. Slagkracht in de concurrentiepositie moet zich nu bewijzen.

Anderzijds is strategische samenwerking van levensbelang. De innovaties die in het kader van de VSK 2018 Awards werden ingezonden, weerspiegelen dat. In de vier categorieën Digitaal en Slim, Gezond en Comfort, Energie(r)evolutie en Transitie, en Installateurszaken, nomineerde de jury steeds drie inzendingen.

De overstap naar meer duurzame energievormen is gaande en de klassieke installatie met cv-ketel verdwijnt langzaam uit beeld. Tussen de inzendingen voor de Awards zaten al bijna geen innovaties meer voor aansluiting op het gasnet, al ontbraken de echte ‘game-changers’. Wel was er volgens de jury sprake van belangrijke stappen die ‘het pad naar de ambitieuze energiedoelstellingen mede kunnen effenen’.

Integratie Installaties worden slimmer. Punt. Het voorbereiden, uitvoeren, inregelen en monitoren van de techniek vraagt om digitale hulpmiddelen zoals BIM, online rekenmodellen, prestatiemetingen en andere zaken.

De installateur wordt een adviseur, en producten worden concepten. Niets kan niet meer los van het ander worden beschouwd, alles integreert. De daaruit resulterende prestatie wordt leidend, en verregaande regeltechniek is nodig om het allemaal in bedwang te houden. Slimme sensoren die belangrijke data vergaren zijn daarbij onmisbaar.

Vak verandert Fabrikanten zijn zich aan het voorbereiden op een toekomst waarin de rol van de installatiemonteur verandert. Dat is duidelijk te zien aan de inzendingen van de Awards, aldus de jury.

Pre-fabricage, plug and play en montagegemak zijn belangrijke items, maar maken het ook lastiger om onderscheidend te zijn met klassiek vakmanschap. Het vak wordt slimmer en vraagt minder om de traditionele vaardigheden. Het ouderwetse loodgieterswerk blijft belangrijk, maar wordt een niche.

Mens centraal Kennis en vaardigheden zijn belangrijke pijlers voor succes. Het tekort aan vaklieden en het op peil houden van het kennisniveau van vaklieden horen momenteel tot de belangrijke zorgen van overheid, onderwijs en industrie. Het vak wordt slimmer (IOT, ICT), breder (E&W) en omvangrijker (ketenverlenging) en ook het klassieke bedrijf zal daarop moeten anticiperen.

Spilfunctie De rol van de installatietechniek neemt ongekende vormen aan. Niet alleen is haar inbreng bij de totstandkoming van het gebouw van de toekomst veel groter, maar ook drukt zij een stuk zwaarder op de aanneemsom. Tot slot is ook de rol van de installateur als dienstverlener na oplevering belangrijker geworden. Gebouwen renderen op basis van hun energieprestatie; en dus is er ook na oplevering toegevoegde waarde te halen voor de installateur. Een onmiskenbare trend vormen beheer en monitoring op afstand, op basis van draaiuren en gemeten prestatie.

Kansen te over voor innoverende installatiebedrijven, in allerhande nieuwe verdienmodellen.

22

Jury De jury van de VSK Awards 2018 bestaat uit voorzitter Dennis van der Geest (voormalig topjudoka en OTIB TopCoach), Harm Valk (adviseur Nieman Groep), Theo Ockhuijsen (ondernemer en innovator), Martijn Verspeek (eigenaar Installatiebedrijf Verspeek), Claudia Bouwens (programmaleider Lente-akkoord), Patrick Schilte (business unit manager Bouw & Installatie) en Eddy Buiting (hoofdredacteur Installatie & Sanitair en Installatie.nl). Zij kozen uit 75 inzendingen van deelnemende fabrikanten in de categorieën Digitaal en Slim, Energie(r)evolutie en Transitie, Gezond en Comfort en Installateurszaken.

DIGITAAL & SLIM • Itho Daalderop Green Energy Smartboiler De Green Energy Smartboiler leert van het verbruikspatroon van de gebruiker en past de beschikbaarheid van warm tapwater daarop aan. Het energieverbruik is via een app te volgen, waarbij bespaartips kunnen worden gegeven en zodoende nog meer energie kan worden bespaard. De totale capaciteit van de slimme boilers kan worden gebruikt voor primaire reserve op de energiemarkt, waardoor er meer ruimte ontstaat voor herwinbare energie zoals zonne- en windenergie.

De Smartboiler bespaart tot 12 procent in vergelijking met een standaard elektrische boiler.

De jury vindt de Green Energy Smartboiler een goed en breed toepasbaar product. De Smartboiler laat een mooie nieuwe toepassing zien van slimme, zelflerende regeltechniek in een bestaand product. Het product heeft een eigen app die kan zorgen voor een groter bewustzijn bij de gebruiker.

VSK 2018 beursmagazine

22-25_VSK2018_Awards(rev3).indd 22

21-01-18 16:40

VSK AWARDS 2018

• Itho Daalderop Spider regel-/monitoringsplatform

lucht door de microgaatjes uitgeblazen. Zowel voor zakelijke als particuliere toepassing zijn er passende Wind-Free modellen.

Het Spider platform regelt en monitort het totale binnenklimaat in de woning, geeft inzicht in het verbruik en de opwekking van energie en biedt extra functionaliteit in de vorm van multi-zonering voor verwarming en koeling. Flankerend is er de mogelijkheid tot aansluiten van een veiligheidspakket (zoals rook-, CO-, en bewegingsmelders).

Dit product zorgt niet alleen voor minder geluid en energiebesparing, maar vooral voor een verhoging van het comfort doordat ingeblazen lucht netjes wordt verdeeld. De jury denkt dat gezond en comfort voorwaarden zijn om de energietransitie überhaupt te laten slagen, vandaar de nominatie. Ambrava heeft goed gekeken naar de voornaamste comfortklachten van dergelijke binnendelen.

• Hamers & Kesber Schell XERIS E-T waterkraan Het bewaken van drinkwaterkwaliteit is een belangrijke trend. Dit product sluit daar mooi bij aan. Het bespaart water en voorkomt problemen met de waterkwaliteit in kwetsbare gebouwen. De jury vindt dat dit product op meerdere manieren voordeel oplevert: het vergemakkelijkt het werk van een gebouwbeheerder niet alleen, het is ook een innovatie met maatschappelijke meerwaarde. Het product is niet volledig nieuw of uniek; het is een doorontwikkeling.

De jury noemt de Spider de next step in slim inregelen. Het product voorziet niet alleen in bediening en monitoring-op-afstand van de verwarming, maar kan ook beveiliging, zonwering, E-installaties, PVopbrengst, rapportages en prestatiemetingen regelen. Ook het inregelen van de Spider voor verschillende ruimtes is een optie.

De Schell XERIS E-T kraan kan worden geïntegreerd in netwerken zoals het eSchell-waterbeheersysteem SWS. Dankzij de programmeringsmogelijkheden biedt hij een groot aantal besturingsfuncties; tijdsafhankelijke stagnatiespoeling, automatische thermische desinfectie en registratie van activiteiten. De kraan werkt zowel op batterijen als op netvoeding.

GEZOND & COMFORT • Ambrava Wind-Free Wind-Free cassettes maken gebruik van duizenden microgaatjes, waardoor tochtvrije en gelijkmatige koeling ontstaat. Dat zorgt voor een hoger comfortniveau, energiebesparing en een lager geluidsniveau.

Zodra de gewenste temperatuur is bereikt, wordt

• Viega Nederland Hygiëne+ gebruikersstation De nieuwste generatie van het Hygiëne+ gebruikersstation is uitgevoerd met twee watercircuits en kan daarmee niet alleen als koud/warm- maar ook als koud/koud- of warm/warmgebruikersstation worden ingezet. Hierdoor is het toepassingsgebied van dit automatische beheer- en spoelstation aanzienlijk vergroot. Uit oogpunt van gebruiksgemak is ook de besturingselektronica vernieuwd, waardoor de stations eenvoudiger in gebruik zijn te nemen via het display of op afstand via het web.

De jury nomineert deze inzending omdat achter de kraan een indrukwekkende techniek schuilgaat, onder andere voor legionellabeheersing en beheer op afstand. Dit bespaart gebouwbeheerders veel tijd. De basis is bovendien een open systeem dat kan worden aangesloten op veel verschillende producten.

VSK 2018 beursmagazine

22-25_VSK2018_Awards(rev3).indd 23

23

21-01-18 16:40

VSK AWARDS 2018

• Viessmann Nederland Vitocal 200-S/Acoustic Design De nieuwe warmtepomp Vitocal-buitenunits (monoblock en split) zijn nauwelijks hoorbaar. De fluisterstille ventilatoren dragen, in combinatie met een intelligente toerentalregeling, bij aan minder geluidsproductie. Lage frequenties die bij voorgaande warmtepompen als hinderlijk werden beschouwd, worden vermeden.

hoger niveau - heel geschikt voor toepassing in de energieneutrale woning van de toekomst. Semiautomatische inregeling en geïntegreerde tweezoneregeling met vraagsturing zorgen voor een uiterst stille, intelligente én energiezuinige werking.

Duco heeft met dit product goed gekeken naar de effecten van luchtdicht bouwen. De WTW-box is op zich niet uniek, maar de specificaties zijn goed. De jury vindt de ingebouwde 2-zone-regeling en de aandacht voor inregeling innovatief.

• Nathan Systems LWDV lucht/water-warmtepomp De nieuwe modulerende lucht/water warmtepomp LWDV van Nathan is bij uitstek een warmtepomp voor de van-het-gas-los-beweging. Natuurlijk koudemiddel (R290), fluisterstil gebruik en tot -20 °C buitentemperatuur. De LWDV kan door zijn hoge temperatuurbereik 1-op-1 de cv-ketel vervangen, waarbij de bestaande afgiftesystemen, vaak (HT-radiatoren), intact kunnen blijven.

Geluidsklachten zijn misschien wel probleem nummer 1 voor bewoners, en vormen vaak een reden om (nog) geen warmtepomp aan te schaffen.

Dit product speelt daar goed op in. Daarnaast heeft de buitenunit een mooi design, ook een extra pluspunt voor bewoners.

minder rendement en meer energieverbruik. Daarom hebben Alklima, ABB en Zehnder deze plug-and-play module ontwikkeld, geschikt voor nieuwbouw.

De jury vindt dit concept is een mooi voorbeeld van kolom-overstijgend denken en doen. De Wattz-In integreert de verschillende onderdelen voor een energiezuinige woning in één compacte behuizing. De resultaten van dit systeem zijn goed en de schaalbaarheid maakt de techniek aantrekkelijk. De buitenunit is niet langer een ontsierend element in de tuin of aan de buitengevel. Een lift zorgt ervoor dat de unit bereikbaar blijft voor werkzaamheden.

ENERGIE(R)EVOLUTIE & TRANSITIE • Duco Ventilation & Sun Control DucoBox Energy

INSTALLATEURSZAKEN

Met de DucoBox Energy brengt Duco vraaggestuurde balansventilatie met warmteterugwinning op een Dit product verdient volgens de jury een nominatie vanwege de combinatie van natuurlijk koudemiddel en het hoge temperatuurbereik. Met name dat laatste is een groot struikelblok in de markt. De jury is erg benieuwd of de grote ambities van dit product waargemaakt kunnen worden. Dat het product installatietechnisch 1-op-1 de cv-ketel kan vervangen, is een grote plus.

• Zehnder Group Nederland Wattz-In Als drie partijen apart van elkaar een warmtepomp, ventilatie-unit met warmteterugwinning en een omvormer installeren, bestaat het gevaar dat elk onderdeel wordt overgedimensioneerd. Gevolg:

24

VSK 2018 beursmagazine

• Mascot Advanced collectie In de Advanced-collectie werkkleding van Mascot

VSK AWARDS 2018

wordt veel gebruik gemaakt van 4-way stretch.

Dat maakt de kleding comfortabel bij uitstekende bewegingsvrijheid. Doordat de jacks en broeken waterafstotend zijn, worden alle weersomstandigheden weerstaan en is de collectie geschikt voor veel doelgroepen.

Comfortabele en veilige werkkleding is een must voor elke monteur. Als deze er dan ook nog goed uitziet, is dat een extra plus. De jury vindt dat de collectie een nominatie waard is omdat deze het comfort van de installateur centraal stelt. De broeken zijn voorgevormd, hebben een goede pasvorm en zitten zelfs aan het eind van de dag nog prettig.

• Viega Nederland Smartpress Smartpress is een snel te verwerken, universeel systeem voor drinkwater- verwarmings- en gasinstallaties, met hoogwaardige fittingen van staal en brons.

De O-ring in de verbinding ontbreekt, waardoor bij het steunlichaam geen vernauwing optreedt. De doorstroming in de buis en fittingen is dusdanig geoptimaliseerd dat er aantoonbaar minder drukverlies optreedt.

Smartpress van Viega is het eerste universele sys-

De jury vindt dat Zehnder met deze inzending goed inspeelt op de markt. Dit ventiel presteert goed, ziet er fraai uit en bespaart de installateur tijd bij monteren, instellen en inregelen. Een goed ingeregeld ventiel betekent bovendien dat de bewoner er niet meer aan hoeft te zitten.

teem voor persleidingen met alle denkbare toepassingen. De jury nomineert dit product vanwege de veilige verbindingstechniek en de montage met slechts één stuk gereedschap. Sneller, makkelijker en beter, typeren deze inzending.

• Zehnder Group Nederland ComfoValve Luna S125 Bij de installatie van een ventilatiesysteem is het inregelen van de juiste luchthoeveelheid een tijdrovend proces. Daarom is de ComfoValve Luna S125 van Zehnder een uitkomst. Met dit luchttoevoerventiel kan een installateur eenvoudig de gewenste hoeveelheid luchttoevoer bij een minimaal geluidsniveau realiseren. En dat zonder gereedschap.

Prijsuitreiking Alle genomineerden zijn van 6 tot en met 9 februari aanwezig op de VSK. De winnaars van de verschillende categorieën worden op 6 februari om 18.00 uur bekend gemaakt in het VSK Beurscafé. Naast de juryprijs is er deze editie ook weer een publieksprijs (stemmen via www.vsk.nl).

NIEUW: Flair 300

De longen van ieder huis.

Maak kennis met de nieuwe Flair 300 en onze andere innovaties op de VSK. U vindt Brink op stand B036 in hal 8.

www.BRINKclimatesystems.nl/VSK-2018 VSK 2018 beursmagazine

22-25_VSK2018_Awards(rev3).indd 25

25

21-01-18 16:40

Behalve de mooiste bus die je je maar kunt wensen, is de Toyota PROACE vooral ook de meest functionele installatiebus in zijn klasse. Nu al leverbaar vanaf € 17.295,- of met slechts 1.9% Financial Lease*. Bovendien kan de PROACE ingericht worden voor elke installatieklus: puur maatwerk voor échte mannen. Waar u in de maand februari ook nog eens € 1000,voordeel op krijgt. Ten slotte is de PROACE nog superzuinig ook. Genoeg reden om hem met eigen ogen komen bewonderen in de Toyota-stand.

Brandstofverbruik (EC 2015/45X) 5,1-6,0 L/100km (16,1-19,6 km/L); CO2 133,8-155 gr/km. Prijzen excl. BTW, BPM en excl. kosten rijklaar maken en recyclingbijdrage.

Vraag naar de verkoopvoorwaarden of kijk op toyota.nl. Prijswijzigingen en drukfouten voorbehouden.

• Afgebeeld is de PROACE Dubbele Cabine 2.0 D-4D 122pk Professional t.w.v. 27.895,- excl. BTW en BPM, met accessoires. * Op basis van 1.9% Financial Lease tot 60 maanden

01601198_Toyota_ProAce_1/1_300DPI_V2.indd 1 26-35_VSK2018 plat + dlnmrs(rev4).indd 26

15-01-18 16:19 21-01-18 16:41

01-18 16:19

OVERZICHT EXPOSANTEN

4S Industrie B.V. 10.C011 www.4sindustrie.nl

AstroVac Centrale Stofzuiginstallaties 9.D110 www.astrovac.nl

BWT Nederland B.V. 10.A054 www.bwtnederland.nl

Danfoss B.V. 9.C040 www.heating.danfoss.nl

A

ATAG Verwarming Nederland BV 7.D106 www.atagverwarming.nl

C

Data Design System 10.B023 www.dds-cad.nl

ACIN instrumenten B.V. 10.A020 www.acin.nl ACO BV 8.A004 www.aco.nl Adésys B.V. 10.A001 www.adesys.nl

Atal B.V. 10.C009 www.atal.nl ATREGON BVBA 11.F029 www.atregon.com/ AWB 7.B096 www.awb.nl

Caleffi International N.V. 10.F014 www.caleffi.nl Camga BV 10.A069 www.camga.nl Campanile Hotels Benelux 10.B002 www.louvre-hotels.com

De Wit Datacenterkoeling 11.E036 www.dewitdatacenterkoeling.nl DE WIT ventilatoren BV. 11.E036 www.dewitventilatoren.nl DELABIE Benelux bvba 8.A028 www.delabiebenelux.com

AFPRO Filters 11.A048 www.acsfilters.com

B

Caradon Stelrad B.V. 7.B105 www.stelrad.eu

AGP Business Software 10.A068 www.agp.nl

B en B Water 8.B004 www.benbwater.nl

Carat Nederland B.V. 9.D006 www.carat-tools.nl

Air Trade Centre Nederland Luchttechnische Groothandel 11.A032 www.airtradecenter.nl

B&B Humidification BV 9.A006 www.bbhum.nl

Carrier Airconditioning 11.C010 www.carrier.nl

Barcol-Air - Luchtverdeeltechniek 11.A032 www.barcol-air.nl

Catec B.V. 10.C051 www.catec.nl

BCRG b.v.

10.F014 www.bcrg.nl

ComfortKey Solutions Partners 10.E014 www.comfortkey.nl

Beks-Bedrijfswageninrichtingen B.V. 9.D050 www.beks.la

Clima Direct BV 11.A045 www.climadirect.nl

Belimo Servomotoren B.V. 11.D0 30 www.belimo.nl

Climatools 11.G018 https://climatools.nl/

Belparts BV 10.C039 www.belparts.nl

COMAP 7.C010 www.comap.nl

bGrid b.v.

10.C010 www.priva.nl/bgrid

Condair BV 11.C052 www.condair.nl

Bitzer Benelux BVBA 10.E044 www.bitzer.de

Conex Banninger 11.A060 www.conexbanninger.com

E

BLT Luchttechniek B.V. 11.D070 www.bltluchttechniek.nl

Conpro Condensor Bescherming B.V. 11.D070 www.conpro.nl

E.I. Weller 10.C068 www.drainking.nl

Bo-Air Luchtbehandeling B.V. 11.C011 www.bo-air.nl

Coolmark B.V. 10.F055, 7.A055 www.coolmark.nl

Easy-Fitt Installatiematerialen B.V. 7.A134 www.easy-fitt.nl

Bott Nederland B.V. 9.A050, 9.A110 www.bott.nl

Ctrack Benelux B.V. 10.D068 www.ctrack.nl

Econox B.V. 11.D080 www.econox.nl

Brink Climate Systems 8.B030, 8.B036 www.brinkclimatesystems.nl

Cumulus Nederland B.V. 11.A059 www.cumulus.nl

Elcee Sanitair BV 8.B011 www.elceesanitair.nl

Burgerhout B.V. 7.C084 www.burgerhout.nl

D

Elka Air B.V. 11.F005 www.elka-air.nl

Aire Fresh Systems Part of Food Intermediair BV 10.B054 www.airefreshsystems.nl AJILON Engineering 9.A041 www.engineermycareer.nl/ AL-KO Luchttechniek B.V. 11.E010 www.alkonl.com ALKOEL B.V. 11.E010 www.alkoel.nl Altop International B.V. 11.B010 www.altop-international.nl Ambrava B.V. 7.B039 www.ambrava.com Amwittools 10.E066 www.amwittools.nl Apac Airconditioning B.V. 11.D060 www.apac.nl AQ Group b.v.

11.C032 www.aqgroup.nl Aquaberg Vloerputten 7.E050 www.aquaberg.nl Aquafix Milieu B.V. 8.E034 www.aquafix.nl Arkey Systems 9.C068 www.arkey.nl

BUVA rationele bouwprodukten B.V. 7.C096 www.buva.nl

Daikin Nederland 10.E040, 7.D011, 8.F056 www.daikin.nl

Delta Technics Engineering B.V. 10.E060 www.deltatechnics.nl Delta Water Softeners 8.F066 www.deltawatersofteners.nl Deltrian Nederland 11.C040 www.deltrian.com DEOS® AG with DEOS® Netherlands 10.C017 www.deos-ag.com DERO Uitgevers 7.E069 www.dero.nl DGMR / Bink Software B.V. 10.F014 www.binksoftware.nl Duco Ventilation & Sun Control 9.B010 www.duco.eu Duijvelaar Pompen 8.C064 www.dp.nl DW Verbundrohr GmbH 7.A069 www.multitubo.de

ENK Software 11.A013 www.enk.nl

VSK 2018 beursmagazine

26-35_VSK2018 plat + dlnmrs(rev4).indd 27

27

21-01-18 16:41

BEURSPLATTEGROND

Bedrijfsnaam

Hal/ Standnummer 10.C011 4S Industrie B.V. ACIN instrumenten B.V. 10.A020 ACO BV 8.A004 Adésys B.V. 10.A001 AFPRO Filters 11.A048 AGP Business Software 10.A068 Air Trade Centre Nederland Luchttechnische Groothandel 11.A032 Aire Fresh Systems Part of Food Intermediair BV 10.B054 AJILON Engineering 9.A041 AL-KO Luchttechniek B.V. 11.E010 ALKOEL B.V. 11.E010 Altop International B.V. 11.B010 Ambrava B.V. 7.B039 Amwittools 10.E066 Apac Airconditioning B.V. 11.D060 AQ Group b.v.

11.C032 Aquaberg Vloerputten 7.E050 Aquafix Milieu B.V. 8.E034 Arkey Systems 9.C068 AstroVac Centrale Stofzuiginstallaties 9.D110 ATAG Verwarming Nederland BV 7.D106 Atal B.V. 10.C009 ATREGON BVBA 11.F029 AWB 7.B096 B en B Water 8.B004 B&B Humidification BV 9.A006 Barcol-Air - Luchtverdeeltechniek 11.A032 BCRG b.v.

10.F014 Beks-Bedrijfswageninrichtingen B.V. 9.D050 Belimo Servomotoren B.V. 11.D030 Belparts BV 10.C039 bGrid b.v.

10.C010 Bitzer Benelux BVBA 10.E044 BLT Luchttechniek B.V. 11.D070 Bo-Air Luchtbehandeling B.V. 11.C011 Bott Nederland B.V. 9.A050, 9.A110 Brink Climate Systems 8.B030, 8.B036 Burgerhout B.V. 7.C084 BUVA rationele bouwprodukten B.V. 7.C096 BWT Nederland B.V. 10.A054 Caleffi International N.V. 10.F014 Camga BV 10.A069 Campanile Hotels Benelux 10.B002 Caradon Stelrad B.V. 7.B105 Carat Nederland B.V. 9.D006 Carrier Airconditioning 11.C010 Catec B.V. 10.C051 ComfortKey Solutions Partners 10.E014 Clima Direct BV 11.A045 Climatools 11.G018 COMAP 7.C010 Condair BV 11.C052 Conex Banninger 11.A060 Conpro Condensor Bescherming B.V. 11.D070 Coolmark B.V. 10.F055, 7.A055 Ctrack Benelux B.V. 10.D068 Cumulus Nederland B.V. 11.A059 Daikin Nederland 10.E040, 7.D011, 8.F056 Danfoss B.V. 9.C040 Data Design System 10.B023 De Wit Datacenterkoeling 11.E036 DE WIT ventilatoren BV. 11.E036 DELABIE Benelux bvba 8.A028 Delta Technics Engineering B.V. 10.E060 Delta Water Softeners 8.F066 Deltrian Nederland 11.C040 DEOS® AG with DEOS® Netherlands 10.C017 DERO Uitgevers 7.E069 DGMR / Bink Software B.V. 10.F014 Duco Ventilation & Sun Control 9.B010 Duijvelaar Pompen 8.C064 DW Verbundrohr GmbH 7.A069 E.I. Weller 10.C068 Easy-Fitt Installatiematerialen B.V. 7.A134 Econox B.V. 11.D080 Elcee Sanitair BV 8.B011 Elka Air B.V. 11.F005 ENK Software 11.A013 Eplucon B.V. 7.C106 Eredi Baitelli SpA 8.D007 EURO-INDEX b.v.

7.B034 Facility Trade Group 9.C064 Fernox 7.E070 Fidelix 10.B015 Fire Proof BV 11.B018 fischer Benelux B.V. 9.A068 Gasco Nederland 10.F059 gAvilar B.V. 10.A057 Geberit B.V. 8.B054 General Motors Nederland B.V. 9.A050 Georg Fischer N.V. 7.D084 Geothermica B.V. 7.E058 GEP Water B.V. 8.A011 Gilde Software B.V. 9.D066 Griffon (Divisie van Bison International) 7.A082 Gripple Europe 9.D036 Hamwells B.V. 8.A012 Handelsonderneming Verholt B.V. 7.D079 Have Verwarming B.V. 7.E098 HC DV - Dakventilatoren 11.A032 HC KP B.V. - Klimaatplafonds 11.A032 HC PS - Parkeergarageventilatie 11.A032 HC RT - Master Systems Integrators 11.A032 HC TS - Trappenhuis Overdruksystemen 11.A032 Hemmink B.V. 10.F014 Henrad N.V. 7.A106 Herz Armaturen GmbH 8.E010 HIERwater BV 8.C004 Hitma Instrumentatie BV 10.A041 Holland Infrarood Techniek 7.A057 Honeywell B.V. 10.D014 HS Climate Solutions B.V. 11.D010 HSV Packaging & Insulation Nederland N.V. 7.A124 HUBA CONTROL 10.B010 Hugro Technics 11.A071 Hultafors Group Netherlands B.V. 9.C050 Hydroscope 10.F014 HygroTemp B.V. 11.G016

28

Bedrijfsnaam IBIS B.V. Icefish b.v IFB-Filtertechniek BV IMI Aero-Dynamiek IMI Hydronic Engineering B.V. Inatherm - Ventilatie & Luchtbehandeling INNO-GIE Installatie.nl Intergas Verwarming B.V. Interland Techniek B.V. Inventum Technologies B.V. IPCO B.V. ISSO Kennisinstituut bouw- en installatietechniek ista Nederland B.V Itannex Itho Daalderop B.V. Iveco NLS BV Jabrulier B.V. Jaro Industry John Guest GmbH JOWITHERM member of the Etherma Group JUDO Waterbehandeling, Filiaal Benelux Jung Pumpen GmbH Karbonik

Hal/ Standnummer 9.A004 10.E056 11.C040 10.F014 10.D048 11.A032 7.A109 10.A040 7.C050 11.A032 7.B010 11.G022 10.F014 10.D040 10.D067 8.E055 11.A082 11.C004 10.B042 10.B067 9.D010 8.E016 8.D008 7.A074

Bedrijfsnaam Kemper, Gebr. GmbH + Co. KG Kessel AG Klimaatgroep Holland BV Klop Innovations B.V. Klostermann Chemie KOREX Benelux B.V. KSB Nederland B.V. Kusters Technische Handels onderneming B.V. KWx B.V. Lamers Reinigingstechniek B.V. Libra Energy BV Longfonds bedrijvennetwerk Lubron Waterbehandeling B.V. MAGNUM Heating MAN Truck & Bus b.v.

MANN+HUMMEL Vokes Air BV Mark Climate Technology Mascot International B.V. Masterwatt BV Mavé BV Mercedes-Benz Nederland B.V. Merford Acoustic Materials MEZ-TECHNIK GmbH air system products Modubar BV

Hal/ Standnummer 8.D026 8.D034 11.A016 8.A003 7.E102 8.E019 8.E040 10.F041 10.F014 11.F026 9.A010 8.B036 11.D053 7.E036 10.E030 11.B066 9.B088 9.A078, 7.A131 8.E054 7.E052 9.B040 7.B101 11.E007 11.G021

VSK 2018 beursmagazine

26-35_VSK2018 plat + dlnmrs(rev4).indd 28

21-01-18 16:41

BEURSPLATTEGROND

Bedrijfsnaam Saia Burgess Controls SALVADOR ESCODA S.A. SANICA DIS TICARET A.S. SCHELL GmbH & Co. KG Schlüter-Systems KG SCHWANK B.V. Service-System Nederland Siemens Nederland N.V. SIG Air Handling B.V. SolarFreezer BV Solid Air Climate Solutions Sondex B.V. Sortimo Nederland B.V. SpeedComfort BV Sphinx Spirotech B.V. Stabiplan B.V. SternTec Bedrijfswageninrichting Stichting Sterkin Stroomop BVBA Struyk Verwo Aqua bv Synprodo B.V. Syntess Software Tasseron Sensors & Controls B.V. Technea Nederland B.V. Techneco Energiesystemen B.V. Technolab TECSIGN Industrial Identification Terrendis NV Testo B.V. Thercon - Exclusief importeur van Fujitsu.

Thermaflex Isolatie B.V. Thermo Air Thermokon Sensortechniek GmbH Theunissen Technical Trading B.V. TKM Projecten B.V. Toyota Nederland Louwman Louwman en Parqui BV Trappex Ltd tremco illbruck B.V Trend Control Systems TTCOM EUROPE B.V., TTulpe B.V. Ubbink B.V. UNETO - VNI Uponor GmbH Vabi Software BV Vaillant Group Netherlands B.V Vakmedianet / GAWALO Van den Berg Afvoerputten B.V. Van den Borne Van Walraven Van-Care bv Vedotec B.V. Velu Klimaattechnische Groothandel Verheij Luchtbehandeling en Akoestiek BV ViaData Viega Nederland B.V. Viessmann Nederland B.V. Walraven B.V. Wardenaar Products BV WARP Systems Watts Water Technologies BVBA Wavin Nederland B.V. Webeasy WeL Inspectie B.V. Wera Werkzeuge GmbH Wilo Nederland B.V. Winterwarm Heating Solutions B.V. Wisa B.V. Wöhler Technik GmbH Wolf Energiesystemen WTH Vloerverwarming B.V. Würth Nederland B.V. Zanden Onderdelen Service Zehnder Group Nederland B.V. Ziehl-Abegg Benelux B.V.

Bedrijfsnaam ModiForce B.V. Modul-System Nederland BV Monarch Nederland B.V. MW-Instruments B.V. Nathan Import/Export B.V. Navos Klimaattechniek B.V. NCOI Techniek & Veiligheid Nefit New Heating Solutions BV / NHS Luchtgordijnen NIBE Energietechniek B.V. Nicomax B.V. Novon Benelux B.V. Nowa Polska Sp. z o.o.

NVKL Orcon OSH bv OTIB Oventrop GmbH & Co.KG Pairdirect B.V. PB International B.V. Pedak Meettechniek B.V. PEL ENERGIE ÖkoFEN Pellets van Jos / Klimosznederland Perselectief BV

Hal/ Standnummer 9.C072 9.D070 11.E036 10.A041 7.B051 7.E049 11.A065 7.B011 11.D004 7.C034 9.D074 7.D114 11.G024 10.F064 7.D074 7.E056 10.F032 8.D010 11.F025 10.B054 10.B011 9.B064 7.C040 7.E097

Bedrijfsnaam Piguillet & Zonen BV Platin Grup Makina Imalat Dis Tic. Paz.San.LTD.STi Polidoro Spa Pon's Automobielhandel B.V. Prevesco B.V. Priva B.V. Quooker B.V. R&R Systems B.V. Rada Sanitairtechniek BV Rebo B.V. Beletteringssystemen Reflex Nederland B.V. REGIN BV REHAU N.V. ReHeat B.V. Remeha B.V. REMS GmbH & Co KG RENSON® ventilation & sunprotection Rf-Technologies BV Ridgid Rior B.V./ Rioned Robatherm Nederland Robot Vloerverwarming B.V. ROCKWOOL ROTHENBERGER Nederland B.V.

10.E030,

Hal/ Standnummer 11.A063 7.A072 7.E060 9.C072, 9.C078 10.E050 10.C010 11.A033 11.G010 8.B010 9.A111 7.B022 10.B024 7.B072 11.C050 7.B124 7.E023 7.D067 11.B061 7.E116 7.E010 11.F010 7.E084 11.C067 7.D033

Hal/ Standnummer 10.A027 11.C077 7.D090 8.A031 8.F019 7.B073 9.A064 10.D051 11.A032 11.G010 11.C074 9.C040 9.A091 7.E090 8.A054 7.D023 9.A008 9.A061 10.D006 7.E079 8.E024 7.E034 9.A008 7.E055 7.E106 8.E064 11.E024 9.D001 7.D112 7.D054 7.D074 10.F045 11.B048 11.D048 10.B066 7.D073 9.A088 7.E110 9.B068 10.A021 7.E026 7.E094 7.B106 9.C010 7.B050 10.F014 7.B096 10.A011 9.A013 8.F020 8.E041 9.A007 10.D032 11.B011 11.E050 9.D065 8.C010 7.B094 9.B078 9.C025 9.D038 7.C020 8.C034 10.C040 11.E036 9.C028 8.D054 7.D085 8.C054 7.A075 7.C072 7.D105 9.A040 9.C007 7.D010 11.B074

Nagekomen deelnemers: WerkbonApp CAG B.V. Uvidis B.V. Fortes Energy Systems Tjep Benelux VSK Lounge Expositie VSK Awards Samsung / Ambrava KlimaatExpert bv Fortes Energy Systems CIAT Nederland bv BWC B.V. VIRTUe

9.D002 8.B032 8.D020 8.B042 7.C036 11.F036 11.F040 11.G027 7.B077 8.B042 11.E016 8.A021 11.G025

Climapulse

11.B060

Extra: VSK Tools & Try VSK Nieuws Café VSK Kennis Theater UNETO-VNI Theater

10.E068 10.A040 9.B110 9.C010

VSK Partner Theater VSK Beurscafé VSK Bibber Spiraal

Croesezaal doorgang hal 7 en 8 Buitenterrein tussen hal 7 en hal 11 Bij een entree? In het VSK Beurscafé? Zoek en gij zult vinden!

Situatie per 10 januari 2018. Wijzigingen onder voorbehoud.

VSK 2018 beursmagazine

26-35_VSK2018 plat + dlnmrs(rev4).indd 29

29

21-01-18 16:41

RETHINK CLIMATE IMPROVE LIFE

Dus wij dachten –

Koelen én verwarmen van kamer tot stadion ...

UNLIMITED Kom en ontdek Unlimited op de VSK 2018 van 6 – 9 februari Jaarbeurs Utrecht, Hal 7 – Stand D011

www.daikin.nl

26-35_VSK2018 plat + dlnmrs(rev4).indd 30

21-01-18 16:41

OVERZICHT EXPOSANTEN

Eplucon B.V. 7.C106 www.eplucon.nl Eredi Baitelli SpA 8.D007 www.eredibaitelli.com EURO-INDEX b.v.

7.B034 www.euro-index.nl

F Facility Trade Group 9.C064 www.facilitytradegroup.nl Fernox 7.E070 www.fernox.nl Fidelix 10.B015 www.fidelix.fi Fire Proof BV 11.B018 www.https://www.fireproof.nl/ fischer Benelux B.V. 9.A068 www.fischer.nl

H Hamwells B.V. 8.A012 www.hamwells.com Handelsonderneming Verholt B.V. 7.D079 www.verholt.nl Have Verwarming B.V. 7.E098 www.haveverwarming.nl HC DV - Dakventilatoren 11.A032 www.hcgroep.com HC KP B.V. - Klimaatplafonds 11.A032 www.hcgroep.com HC PS - Parkeergarageventilatie 11.A032 www.hcgroep.com HC RT - Master Systems Integrators 11.A032 www.hcgroep.com HC TS - Trappenhuis Overdruksystemen 11.A032 www.hcgroep.com

G

Hemmink B.V. 10.F014 www.hemmink.nl

Gasco Nederland 10.F059 www.gasco.nl

Henrad N.V. 7.A106 www.henrad.eu

gAvilar B.V. 10.A057 www.gavilar.nl

Herz Armaturen GmbH 08.E010 www.herz-armaturen.com

Geberit B.V. 8.B054 www.geberit.nl

HIERwater BV 8.C004 www.hierwater.com

General Motors Nederland B.V. 9.A050 www.opel.nl

Hitma Instrumentatie BV 10.A041 www.hitma-instrumentatie.nl

Georg Fischer N.V. 7.D084 www.georgfischer.nl

Holland Infrarood Techniek 7.A057 www.hollandinfraroodtechniek.nl

Geothermica B.V. 7.E058 www.geothermica.nl

Honeywell B.V. 10.D014 www.honeywell.nl

GEP Water B.V. 8.A011 www.regenwater.com

HS Climate Solutions B.V. 11.D010 www.hs-cs.nl

Gilde Software B.V. 9.D066 www.gildesoftware.nl

HSV Packaging & Insulation Nederland N.V. 7.A124 www.hsv.nl

Griffon (Divisie van Bison International) 7.A082 www.griffon.nl Gripple Europe 9.D036 www.gripple.com

HUBA CONTROL 10.B010 www.hubacontrol.com Hugro Technics 11.A071 www.allaway.nl Hultafors Group Netherlands B.V. 9.C050 www.hultaforsgroup.nl

Hydroscope 10.F014 www.hydroscope.nl HygroTemp B.V. 11.G016 www.hygrotemp.nl

I

J Jabrulier B.V. 11.C004 www.jabrulier.nl Jaro Industry 10.B042 www.jaro-controls.nl

IBIS B.V. 9.A004 www.ibis.nl

John Guest GmbH 10.B067 www.johnguest.com

Icefish b.v 10.E056 www.icefish-scs.com

JOWITHERM member of the Etherma Group 9.D010 www.jowitherm.nl

IFB-Filtertechniek BV 11.C040 www.ifb-filtertechniek.nl IMI Aero-Dynamiek 10.F014 www.aero-dynamiek.nl IMI Hydronic Engineering B.V. 10.D048 www.imi-hydronic.com/nl/ Inatherm - Ventilatie & Luchtbehandeling 11.A032 www.inatherm.nl INNO-GIE 7.A109 www.inno-gie.nl Installatie.nl 10.A040 www.eismamediagroep.nl Intergas Verwarming B.V. 7.C050 www.intergasverwarming.nl Interland Techniek B.V. 11.A032 www.interlandtechniek.nl Inventum Technologies B.V. 7.B010 www.inventum.com IPCO B.V. 11.G022 www.ipco.nl ISSO Kennisinstituut bouw- en installatietechniek 10.F014 www.isso.nl ista Nederland B.V 10.D040 www.istanederland.nl Itannex 10.D067 www.itannex.com Itho Daalderop B.V. 08.E055 www.ithodaalderop.nl Iveco NLS BV 11.A082 www.web.iveco.com

JUDO Waterbehandeling, Filiaal Benelux 8.E016 www.judo.eu Jung Pumpen GmbH 8.D008 www.jung-pumpen.com

K Karbonik 7.A074 Kemper, Gebr. GmbH + Co. KG 8.D026 www.kemper-appendages.nl Kessel AG 8.D034 www.kessel-nederland.nl Klimaatgroep Holland BV 11.A016 www.klimaatgroepholland.nl Klop Innovations B.V. 8.A003 www.klopinnovations.com Klostermann Chemie 7.E102 www.klostermann-chemie.de KOREX Benelux B.V. 8.E019 www.korexbenelux.com KSB Nederland B.V. 8.E040 www.ksb.nl Kusters Technische Handels onderneming B.V. 10.F041 www.kusterstho.nl KWx B.V. 10.F014 www.kwx.nl

L Lamers Reinigingstechniek B.V. 11.F026 www.lamersequipment.nl Libra Energy BV 9.A010 www.libra-energy.eu VSK 2018 beursmagazine

26-35_VSK2018 plat + dlnmrs(rev4).indd 31

31

21-01-18 16:41

VSK.NL

ONS VAK WORDT STEEDS SLIMMER BLIJF SCHERP MET VSK

VSK, DÃ&#x2030; VAKBEURS VOOR VERWARMING, SANITAIR, KLIMAATBEHEERSING EN KOUDETECHNIEK

GA VOOR GRATIS TOEGANG NAAR VSK.NL/REGISTREREN

26-35_VSK2018 plat + dlnmrs(rev4).indd 32

21-01-18 16:41

OVERZICHT EXPOSANTEN

Longfonds bedrijvennetwerk 8.B036 www.longfonds.nl Lubron Waterbehandeling B.V. 11.D053 www.lubron.eu

M MAGNUM Heating 7.E036 www.magnumheating.nl MAN Truck & Bus b.v.

10.E030 www.man-trucks.nl MANN+HUMMEL Vokes Air BV 11.B066 www.airfiltration.mann-hummel.com Mark Climate Technology 9.B088 www.mark.nl Mascot International B.V. 9.A078, 07.A131 www.mascot.nl Masterwatt BV 8.E054 www.masterwatt.nl Mavé BV 7.E052 www.mave.nl Mercedes-Benz Nederland B.V. 9.B040 www.mercedes-benz.nl Merford Acoustic Materials 7.B101 www.merford.com/nl-nl/ MEZ-TECHNIK GmbH air system products 11.E007 www.mez-technik.com ModiForce B.V. 9.C072 www.modiforce.com

NCOI Techniek & Veiligheid 11.A065 https://www.ncoi.nl/opleidingen/ techniek.html

Platin Grup Makina Imalat Dis Tic. Paz. San.LTD.STi 7.A072 www.platinflex.com

Nefit 7.B011 www.nefit.nl

Polidoro Spa 7.E060 www.polidoro.com

New Heating Solutions BV / NHS Luchtgordijnen 11.D004 www.nhs-luchtgordijnen.nl

Pon’s Automobielhandel B.V. 10.E030, 9.C072, 9.C078 www.pon.com/

NIBE Energietechniek B.V. 7.C034 www.nibenl.nl Nicomax B.V. 9.D074 www.aerfast.nl Novon Benelux B.V. 7.D114 www.novonlift.nl Nowa Polska Sp. z o.o.

11.G024 www.nowapolska.com.pl NVKL 10.F064 www.nvkl.nl

O Orcon 7.D074 www.orcon.nl OSH bv 7.E056 www.oshbv.nl OTIB 10.F032 www.otib.nl Oventrop GmbH & Co.KG 8.D010 www.oventrop.de

P

Modubar BV 11.G021 www.kokosystems.nl

Pairdirect B.V. 11.F025 www.pairdirect.nl

Modul-System Nederland BV 9.D070 www.modul-system.nl

PB International B.V. 10.B054 www.pb-international.nl

Monarch Nederland B.V. 11.E036 www.monarch.nl

Pedak Meettechniek B.V. 10.B011 www.pedak.nl

MW-Instruments B.V. 10.A041 www.mw-instruments.nl

PEL ENERGIE ÖkoFEN 9.B064 www.bijvoetenergie.nl

N

Pellets van Jos / Klimosznederland 7.C040 www.pelletsvanjos.nl

Nathan Import/Export B.V. 7.B051 www.nathan.nl Navos Klimaattechniek B.V. 7.E049 www.navos.nl

Perselectief BV 7.E097 https://www.perselectief.nl Piguillet & Zonen BV 11.A063 www.piguillet.nl

Prevesco B.V. 10.E050 www.uniflow.nl Priva B.V. 10.C010 www.priva.nl

Q Quooker B.V. 11.A033 www.quooker.nl

Robatherm Nederland 11.F010 www.robatherm.nl Robot Vloerverwarming B.V. 7.E084 www.robotclimate.com ROCKWOOL 11.C067 www.rockwool.nl ROTHENBERGER Nederland B.V. 7.D033 www.rothenberger.nl

S Saia Burgess Controls 10.A027 www.saia-pcd.nl SALVADOR ESCODA S.A. 11.C077 www.salvadorescoda.com

R

SANICA DIS TICARET A.S. 7.D090 www.sanica.com.tr

R&R Systems B.V. 11.G010 www.energieverdieners.nl

SCHELL GmbH & Co. KG 8.A031 www.schell-armaturen.de

Rada Sanitairtechniek BV 8.B010 www.rada-nl.com

Schlüter-Systems KG 8.F019 www.schlueter-systems.com

Rebo B.V. Beletteringssystemen 9.A111 www.rebo.nl

SCHWANK B.V. 7.B073 www.schwank.nl

Reflex Nederland B.V. 7.B022 www.reflexnederland.nl

Service-System Nederland 9.A064 www.service-system.nl

REHAU N.V. 7.B072 www.rehau.nl

Siemens Nederland N.V. 10.D051 www.siemens.nl/buildingtechnologies

ReHeat B.V. 11.C050 www.reheat.nl Remeha B.V. 7.B124 www.remeha.nl REMS GmbH & Co KG 7.E023 www.rems.de RENSON® ventilation & sunprotection 7.D067 www.renson.nl REGIN BV 10.B024 www.reteg.nl Rf-Technologies BV 11.B061 www.rftbv.nl Ridgid 7.E116 www.ridgid.com Rior B.V./ Rioned 7.E010 www.rioned.com

SIG Air Handling B.V. 11.A032 www.sigairhandling.nl SolarFreezer BV 11.G010 www.solarfreezer.nl Solid Air Climate Solutions 11.C074 www.solid-air.nl Sondex B.V. 9.C040 www.sondex.nl Sortimo Nederland B.V. 9.A091 www.sortimo.nl SpeedComfort BV 7.E090 www.speedcomfort.com Sphinx 08.A054 www.sphinx.nl Spirotech B.V. 7.D023 www.spirotech.nl VSK 2016 beursmagazine

26-35_VSK2018 plat + dlnmrs(rev4).indd 33

33

21-01-18 16:41

NIEUW

De elektrische woonhuisinstallatie Nu en in de toekomst De verduurzaming van het woningbestand is een belangrijk thema. Zowel voor nieuwe woningen waar al een norm ligt voor de energieprestatie, als voor de verduurzaming van het bestaande woningbestand, ligt de lat hoog.

Het boek De elektrische woonhuisinstallatie - Nu en in de toekomst geeft u een overzicht van de eisen die worden gesteld aan een woonhuisinstallatie op dit moment en in de toekomst.

Het boek gaat in op de classificaties van onder andere: de “All-electric” woning, “nul-energie” en de “autonome” woning.

In het boek vindt u alles over: ■

Comfort in en rondom de woning

■

Benodigde basiskennis en basisvoorzieningen

■

Veiligheid in en rondom de woning

■

De (toekomstige) energievoorziening in een woning

■

Nieuwe apparatuur en toepassingen in de woning

■

Slimme meet- en schakeltechnieken

Auteur: Prof. dr. ir. J.F.G. (Sjef ) Cobben

Deze uitgave is bedoeld voor iedereen die betrokken is bij de bouw en het ontwerp van woonhuizen.

Bestellen of meer informatie: Ga naar www.vakmedianetshop.nl/woonhuisinstallatie of bel (088) 58 40 888.

26-35_VSK2018 plat + dlnmrs(rev4).indd 34

Prijs: € 49,95 excl. btw ISBN: 9789492610027 108 pagina’s

21-01-18 16:41

OVERZICHT EXPOSANTEN

Stabiplan B.V. 9.A008 www.stabiplan.nl SternTec Bedrijfswageninrichting 9.A061 www.sterntec.nl Stichting Sterkin 10.D006 www.sterkin.nl Stroomop BVBA 7.E079 www.stroomop.be Struyk Verwo Aqua bv 08.E024 www.struykverwoaqua.nl Synprodo B.V. 7.E034 www.synprodo.nl Syntess Software 9.A008 www.syntess.nl

T Tasseron Sensors & Controls B.V. 7.E055 www.tasseron.nl Technea Nederland B.V. 7.E106 https://www.technea.nl/ Techneco Energiesystemen B.V. 8.E064 www.techneco.nl

Toyota Nederland Louwman Louwman en Parqui BV 9.A088 www.toyota.nl Trappex Ltd 7.E110 www.trappex.co.uk tremco illbruck B.V 9.B068 www.tremco-illbruck.nl Trend Control Systems 10.A021 www.trendcontrols.com TTCOM EUROPE B.V., 7.E026 www.ttcom.nl TTulpe B.V. 7.E094 www.ttulpe.com

Nagekomen

W

Wardenaar Products BV 9.C025 www.wardenaarinfraroodverwarming. nl/

CIAT Nederland bv 11. E016 www.ciat.nl

Uponor GmbH 7.B050 www.uponor.de

Webeasy 10.C040 www.webeasy.nl

V

WeL Inspectie B.V. 11.E036 www.wel-inspectie.nl

Testo B.V. 7.D054 www.testo.nl

Van den Berg Afvoerputten B.V. 9.A013 www.vandenbergafvoerputten.nl

Thercon - Exclusief importeur van Fujitsu.

7.D074 www.fujitsuclimate.nl

Van den Borne 8.F020 www.vandenborne.nl Van Walraven 8.E041 www.vanwalraven.com Van-Care bv 9.A007 www.van-care.nl Vedotec B.V. 10.D032 www.vedotec.nl Velu Klimaattechnische Groothandel 11.B011 www.velu.nl Verheij Luchtbehandeling en Akoestiek BV 11.E050 www.verheijbv.com

www.bwcwaterontharders.nl CAG bv 08.B032 www.cag.nl

Wavin Nederland B.V. 8.C034 www.wavin.nl

Vakmedianet / Gawalo 10.A011 www.vakmedianet.nl

BWC B.V. 8.A021

Walraven B.V. 9.B078 www.walraven.com

UNETO - VNI 9.C010 www.uneto-vni.nl

Terrendis NV 7.D112 www.terrendis.com

TKM Projecten B.V. 7.D073 www.tkm.nl

Viessmann Nederland B.V. 7.B094 www.viessmann.nl

Watts Water Technologies BVBA 7.C020 www.wattsindustries.nl

Vaillant Group Netherlands B.V 7.B096 www.vaillant.nl

Theunissen Technical Trading B.V. 10.B066 www.tttbv.nl

Ziehl-Abegg Benelux B.V. 11.B074 www.ziehl-abegg.nl

Ubbink B.V. 7.B106 www.ubbink.nl

TECSIGN Industrial Identification 9.D001 www.tecsign.nl

Thermokon Sensortechniek GmbH 11.D048 www.thermokon.de

Viega Nederland B.V. 8.C010 www.viega.nl

U

Vabi Software BV 10.F014 www.vabi.nl

Thermo Air 11.B048 www.thermoair.com

Zehnder Group Nederland B.V. 7.D010 www.zehnder.nl

WARP Systems 9.D038 www.warp-systems.nl

Technolab 11.E024 www.technolab.nl

Thermaflex Isolatie B.V. 10.F045 www.thermaflex.com

ViaData 9.D065 www.viadata.nl

Wera Werkzeuge GmbH 9.C028 www.wera.de Wilo Nederland B.V. 8.D054 www.wilo.nl Winterwarm Heating Solutions B.V. 7.D085 www.winterwarm.nl Wisa B.V. 8.C054 www.wisa-sanitair.com

Climapulse 11.B060

www.climapulse.com Expositie VSK Awards 11.F040 Fortes Energy Systems 08.B042 www.fortes-es.nl KlimaatExpert bv 07.B077 www.klimaatexpert.com Samsung / Ambrava 11.G027 www.ambrava.com Tjep Benelux 07.C036 www.tjep-benelux.com Uvidis bv 08.D020 www.uvidis.nl VIRTUe 11.G025

www.teamvirtue.nl VSK Lounge 11.F036 WerkbonApp 09.D002

Wöhler Technik GmbH 7.A075 www.woehler.nl Wolf Energiesystemen 7.C072 www.wolf-energiesystemen.nl WTH Vloerverwarming B.V. 7.D105 www.wth.nl Würth Nederland B.V. 9.A040 www.wurth.nl

Z Zanden Onderdelen Service 9.C007 https://www.globovac.nl/

Stand van zaken per 14 januari 2018.

Wijzigingen voorbehouden.

VSK 2016 beursmagazine

26-35_VSK2018 plat + dlnmrs(rev4).indd 35

35

21-01-18 16:41

We hebben u iets speciaals te vertellen.

Datum: 6-9 februari 2018 Standnummer: 7.C096 Registreer voor gratis toegang op buva.nl (onder agenda)

Daarom nodigen we u uit voor een sprankelende ontmoeting met BUVA tijdens de VSK beurs.

Filtratie - omgekeerde osmose - waterontharding - UV-sterilisatie - CV-waterbehandeling

BWT Nederland BV - Coenecoop 1 - 2741 PG Waddinxveen

04-07_36-37_40-45_VSK2018 Inhoud en praktische info_etc(rev10).indd 36

www.bwtnederland.nl

21-01-18 16:36

ACTIVITEITENPROGRAMMA

HIGHLIGHTS Ons vak wordt steeds slimmer. De ontwikkelingen volgen elkaar razendsnel op. Branchevreemde technieken ‘sneaken’ het vakgebied binnen. Zo is digitalisering niet meer alleen te vinden in de thermostaat van de CV-ketel. Zelfs een simpel drukvat is tegenwoordig ‘slim’. Door de integratie van ICT-oplossingen in technische producten en systemen verandert niet alleen je dagelijks werk.

Ook je rol én verantwoordelijkheid als ondernemer of installateur.

Blijf scherp met VSK. Op verschillende podia en locaties vind je een afwisselend én branchegericht programma.

• Hal 9 stand B110 | VSK Kennis Theater Het VSK Kennis Theater biedt een hands-on programma. Hier geven exposanten en partners praktische presentaties over de belangrijkste ontwikkelingen in de branche. Denk aan warmtepompen, domotica, verwarmen en koelen. Maar ook theoretische zaken als regelgeving, virtual reality en personeelsbeleid. Elke lezing duurt ongeveer 20 minuten en er is altijd ruimte om vragen te stellen.

app en doe mee aan de grote VSK Kennis Quiz. Tijdens de VSK -via de app- wordt jouw parate kennis getest. Live, op de beursvloer! Doe mee en speel om verschillende fantastische dagprijzen. Ben je echt een kei in je vak? Dan ding je samen met andere winnaars mee naar de hoofdprijs!

• VSK Beurscafé • Hal 10 stand F014 | Word vakman in één uur Op de stand van ISSO zijn elke dag zeven workshops over uiteenlopende actuele onderwerpen in de installatiewereld. Van koolmonoxide tot warmteverlies en van BENG tot Legionella. Zo blijf je als vakman scherp. Wel even van tevoren aanmelden via vsk.nl/Isso.

Waar kan je op je gemak je bezoek voorbereiden met een kop koffie? Even zitten om te overleggen? Maak je beursdag extra gezellig met een biertje, goede muziek en een lekkere hap eten? Dat kan allemaal in het VSK Beurscafé op het buitenterrein tussen hal 7 en 11.

• Scholierenroute • Hal 9 stand C010 | UNETO-VNI Theater Partner Uneto-VNI heeft elke dag een heel divers en vooral nieuwsgierig makend programma. Van Awardcases als Thialf Heerenveen en de Energy Academy tot presentaties over Beginnen met BIM, Duurzame aanbieder worden en Smart Living. Kijk op www.vsk.nl/uneto-vni voor het complete programma.

OTIB verzorgt op de eerste beursdag de scholierendag. Deze dag is speciaal voor de vakman van morgen. Speciaal voor jongeren die (voorzichtig) enthousiast zijn over het installatievak. Maar zij zijn ook toekomstig personeel of ondernemers die op zoek zijn naar informatie. Natuurlijk over de ontwikkelingen en innovaties in de branche. Maar ook over arbeidsmogelijkheden en beroepskansen.

• Hal 10 stand A040 | VSK Nieuws Café powered by Installatie.nl • Hal 10 stand E068 | VSK Tools & Try Ben jij de ultieme vakman? Test je vakmanschap, vaardigheden, kennis én snelheid op verschillende onderdelen! Onder andere: • Bouw het VSK-brein na met PVC-buizen, -bochten, -manchetten en andere hulpstukken.

• Wedstrijd in onderdelen van een warmtepomp herkennen.

• Het grote behendigheidsspel: Hoe snel verwissel de rubbers van een kraan? Let op de extra handicap van gereedschappen en…

• Hal 10 stand F064 | NVKL - Warmtepompen Monteur - we noemen hem Jelle - is de hele dag aan het werk met warmtepompen.

Hij heeft op VSK zijn ‘eigen huis’ dat is neergezet door branchevereniging NVKL. Deze woonunit heeft vier compartimenten. Een woonkamer, slaapkamer, installatieruimte en buitenomgeving. Totaal verschillende omgevingen. Maar ga je over op warmtepompen, dan heb je met al deze omgevingen te maken. En Jelle maakt ter plekke heel zichtbaar waar je als installateur mee te maken krijgt.

• VSK Kennis Quiz | live in de VSK app Ons vak wordt steeds slimmer. Meer hightech, meer digitaal, meer brancheoverschrijdend. Ga naar de appstore, zoek op VSK Vakbeurs, download de VSK

Onder leiding van Frans Reichardt zijn hier dagelijks ronde tafelgesprekken, interviews met vakgenoten en discussies onder branchegenoten. Natuurlijk rond actuele onderwerpen als Gezond & Comfort, Energie(r)evolutie en Digitaal & Slim.

Kijk voor meer informatie: www.vsk.nl/nieuwscafe

• Hal 10 stand F032 | OTIB met de ‘hololens’ of ‘mixed reality’ Het ziet er -oneerbiedig gezegd- uit als een skibril. Maar in feite heb je 64 gigabyte aan informatie op je neus. Een complete computer met dieptesensoren, een RGBcamera en infrarood-projectoren om het blikveld in kaart te brengen. Dat is een Hololens of Mixed Reality bril. Geen ingewikkeld gedoe meer met het aftekenen van de boorgaten, want die zijn in de hologram geprojecteerd. Met de bril zie je verhoudingen en afstanden terwijl er nog niets is. Dat is de nabije toekomst.

Warmtepompen Innovatieroute Praten we over warmtepompen dan praten we om een relatief nieuwe techniek. Dat betekent dat er vooral van architecten, installatieadviseurs en medewerkers van vastgoedbedrijven en woningcorporaties veel vragen komen. En juist voor deze groep is de Warmtepompen Innovatieroute. Een uitgekiend parcours langs verschillende standhouders is uitgestippeld. Bij elke tussenstop staat een expert klaar.

VSK 2018 beursmagazine

04-07_36-37_40-45_VSK2018 Inhoud en praktische info_etc(rev10).indd 37

37

21-01-18 16:36

DUURZAAM

Een installatie-professional ... verduurzaamt zijn eigen woning Wessel van Werven werkt al bijna twintig jaar als elektrotechnicus bij Kraus Dakwerk en Installatietechniek in Zutphen. En hij is helemaal ‘into duurzaam’.

Samen met een collega in de binnendienst verdiept hij zich fanatiek in alles wat te maken heeft met duurzame techniek, met warmtepompen en zonnepanelen.

In het dagelijkse werk wordt Wessel door zijn werkgever ingezet op deze duurzame techniek. Toen hij in de oude dorpskern van het Gelderse Warnsveld een vrijstaand, typisch jaren vijftig huis kocht, lag zijn eigen project voor de hand: dat moest natuurlijk duurzaam.

Van Werven prijst zich gelukkig met twee rechterhanden. Naast elektrotechnicus is hij ook loodgieter en heeft hij op alle fronten interesse in techniek. Hij heeft veel ervaring met de voorzieningen die hij in zijn eigen huis wil maken, of hij heeft zich er privé danig in verdiept. Van Werven: “Als je weet welke mogelijkheden er zijn en je bent zelf handig dan is het niet meer dan een logische keuze om deze techniek ook toe te passen in je eigen huis.”

Zit dat duurzame ingebakken in jullie bedrijfscultuur? Je kunt als installatiebedrijf natuurlijk ook gewoon op je routine varen en er even een keteltje in hangen?

“Nee, van oudsher niet, maar een collega met evenveel interesse in deze techniek heeft ons bedrijf voor wat betreft duurzame oplossingen op de kaart gezet.

Hij maakt er een sport van om de nieuwste techniek te introduceren bij onze klanten. Samen beleven we veel

plezier aan het maken van deze projecten.”

Van Werven maakt in zijn eigen huis als duurzame oplossing zonnepanelen in combinatie met een warmtepomp en heatpipes. Hij is zich bewust dat aan een duurzame oplossing vaak een hoger prijskaartje hangt dan aan de basisvoorziening. Maar omdat hij het monteren en installeren zelf doet, bespaart hij op de kosten van montage. En door bijvoorbeeld de zonnepanelen samen met vrienden in te kopen die ze ook wilden, kon hij verder besparen. Zodoende werd het mogelijk om deze duurzame techniek ook in zijn thuisproject in te zetten.

Heb jij voor jezelf duidelijk wanneer je hebt terugverdiend wat je extra investeert?

“Ik weet dat ik het terugverdien, maar ik heb de exacte terugverdientijd niet uitgerekend. Als ik niet de uren zou mee rekenen die ik zelf investeer voor het installeren en implementeren, heb ik mijn investering wel eerder terugverdiend dan iemand die deze kosten wel maakt. Daarnaast is er subsidie op duurzame oplossingen zoals zonnepanelen en warmtepompen.

Alle informatie over mogelijke subsidies zijn terug te vinden op mijnoverheid.nl.”

Je hebt dit dus allemaal gekozen op basis van wat je tegenkwam in je werk en de dingen die je leuk en interessant vindt?

“Ja dat klopt. Vanuit Kraus plaatsen we vaak Remeha.

Ik ben erg te spreken over de samenwerking met dit bedrijf en hun producten. Ik heb gekozen voor de Tzerra HP40-5c met een 690 liter vat, heatpipes en monobloc.

38

VSK 2018 beursmagazine

38-39_VSK2018_THEMA_Kraus(def3).indd 38

21-01-18 16:46

DUURZAAM

Van Werven kiest bij zijn verbouwing voor een houtskelet aanbouw en naast zonnepanelen op het dak ook voor het plaatsen van drie heatpipes.

“Heatpipes hebben ten opzichte van de klassieke zonnecollectoren toch weer een iets hoger rendement.

En houtskeletbouw is van nature ook mooi geïsoleerd.

Verder was de bestaande spouw van de gevel al voorzien van isolatie. Ik heb ter verbetering ook nog 15 cm vloerisolatie aangebracht, de nok voorzien van 12,5 cm glaswoldekens met een isolatiewaarde van 3,55 (RC-waarde).

Hoe zit het met capaciteitsberekeningen?

“Vanuit mijn ervaring weet ik dat de oplossing die ik nu maak voldoende is. Het kan gebeuren, dat als het buffervat nog niet op temperatuur is, de ketel een keer zal moeten bijspringen (verwarmen). Dan heb ik even gas nodig. Mocht het ooit nodig zijn, dan kan ik mijn oplossing ombouwen naar volledig elektrisch, daar is een aansluitmodule voor.

“Nee, omdat het een jaren vijfitg huis is en ik het niet verbouw naar de nieuwste normen qua isolatie, zal ik nooit Nul op de Meter halen. Daarnaast heb ik ervoor gekozen om niet alleen met een warmtepomp te gaan

Vergunningen?

“Dit is per situatie afhankelijk. Ik adviseer om bij de gemeente te informeren voor je eraan begint.”

De hypotheek: was het een pré dat je hier een duurzaam huis ging maken?

“Nee dat was voor de hypotheek geen pré. We hebben zelfs nog wat moeite gehad met de onderbouwing voor ons bouwdepot. Uiteindelijk is dit toch gelukt en ik zie het als een uitdaging om te laten zien dat ik aan het einde van mijn verbouwing niet alleen een mooi huis heb, maar dat het ook flink in waarde is vermeerderd. En misschien nog belangrijker, dat wij er nog jaren duurzaam kunnen leven.”

Streef je naar een Nul op de Meter huis?

“Heatpipes hebben ten opzichte van de klassieke zonnecollectoren toch weer een iets hoger rendement.”

Kan iedereen nu zo makkelijk overstappen naar duurzame techniek?

“De ene situatie is natuurlijk gunstiger dan de andere.

Neem bijvoorbeeld de plaats van de ketel, staat die op zolder of in de garage? Het is per situatie afhankelijk hoe makkelijk of ingewikkeld de duurzame oplossing te maken is.”

werken. Het wordt een hybride oplossing. Ik kies daarvoor omdat ik anders een groot buitendeel van de warmtepomp aan de gevel moet plaatsen en die maakt op dit moment nog behoorlijk veel lawaai. Dit wilde ik mijn buren niet aandoen. Voor mij is Nul op de Meter trouwens een ruim begrip. Maar als ik straks lage vaste lasten heb, en mijn steentje bijdraag aan een beter milieu, ben ik tevreden.”

VSK 2018 beursmagazine

38-39_VSK2018_THEMA_Kraus(def3).indd 39

39 21-01-18 16:47

Uw partner voor het behandelen van water voor Huis, Horeca, Koelwater, Ketelwater, Agro, Industrie en Utiliteit.

Tijdens de VSK staan wij voor u klaar om u te voorzien van een passend advies voor onder andere uw koelsysteem en stoomketelinstallatie. Daarnaast tonen wij onze duurzame waterontharders uit de serie Easysoft, welke uitermate geschikt zijn voor het Huis en Horeca Segment én introduceren wij uit onze Omgekeerde Osmose serie de OSMOPURE RO4 welke is voorzien van de laatste technische innovaties.

Meer weten? Bezoek onze stand D053 in hal 11.

WATER IS NOOIT ZOMAAR WATER - WWW.LUBRON.EU T + 31 162 426 931 E info@lubron.eu

VSK.indd 1 04-07_36-37_40-45_VSK2018 Inhoud en praktische info_etc(rev10).indd 40

 Lubron Waterbehandeling  @LubronWater

19/12/2017 14:41 21-01-18 16:35

017 14:41

ACTIVITEITENPRGRAMMA

VSK Kennis Theater • Hal 9

Woensdag 7 februari

11:00 - 11:30 Duurzaam warmtapwater met zonne-boiler 13:30 - 14:00 Energieneutraal: een gevaarlijk slaapmiddel Chris Zijdeveld, energieadviseur Gerard van Amerongen, directeur 14:00 - 14:30 Warmtepompen met bodemenergie: hoog rendement 11:30 - 12:00 Mogelijkheden lucht/water warmtepompen William van Driel, Sales engineer Rimme van der Ree, algemeen directeur 14:30 - 15:00 Integrale aanpak bouw en installatie 12:00 - 12:30 Decentrale ventilatie: optimaal comfort Marco Bijkerk, manager innovaties Albert van Lohuizen, Sales manager 15:00 - 15:30 Geen energiezuinige woningen zonder balansventilatie 12:30 - 13:00 Mixed reality: digitale assistent van de installateur Jerôme Corba, adviseur binnenklimaat Theun Prins, algemeen directeur 15:30 - 16:00 Zonne-energie in de praktijk 13:00 - 13:30 Energiezuinige installatieconcepten Jacco Putman, hoofddocent ZON, BDA Dak- en Gevelopleidingen Arnoud Matser, adviseur-projectleider

Donderdag 8 februari

11:00 - 11:30 Afscheid F-gassen: de toekomst met natuurlijke koudemiddelen 13:30 - 14:00 BIM: de toegevoegde waarde van software en content in uw Arnout Filé, Technisch adviseur BIM-workflow 11:30 - 12:00 Duurzaam elektrisch verwarmen Ruud Kats, commercieel directeur Bart Alblas, directeur 14:00 - 14:30 Legionella voorkomen!

12:00 - 12:30 Goed functionerende en veilige rookgasafvoer van levensbelang!

Hank Wes, productmanager Jan Willem van Boven, Sales manager 14:30 - 15:00 Hybride warmtepompen, waar en hoe toepassen 12:30 - 13:00 Internet of Things en data, het nieuwe goud voor de installateur Ronald Mazurel, hoofd product management Henk Hazeleger, senior adviseur 15:00 - 15:30 BENG: wat blijft er over voor onze installaties 13:00 - 13:30 Ventilatie warmtepompen: optimale besparing Harm Valk, senior adviseur Energie en Duurzaamheid Rob Verbrugge, adviseur duurzame toepassingen 15:30 - 16:00 Comfort in NOM-woningen gegarandeerd Albert van Lohuizen, Sales Manager

11:00 - 11:30 Duurzaam elektrisch verwarmen 15:00 - 15:30 Verwaming en koelen met PCM’s Bart Alblas, directeur Menno van der Hoff, manager R&D 11:30 - 12:00 Comfort in NOM-woningen gegarandeerd 15:30 - 16:00 Verduurzamen door slim beheren Albert van Lohuizen, Sales Manger Bart-Jan Freriks, managing director ENGIE Services West 12:00 - 12:30 Installatiekeuzes met beide benen op de grond 17:00 - 17:30 Kwaliteitsborging: 100% verantwoordelijk voor wat je doet Chiel Boonstra, directeur Harry Nieman, manager Bouwkwaliteit 12:30 - 13:00 Duurzame all-in-one installaties 17:30 - 18:00 Afscheid F-gassen: de toekomst natuurlijke koudemiddelen Tjerk Christenhusz, hoofd Product management en training Coen van de Sande, projectmanager NVKL 13:00 - 13:30 Ventilatie warmtepompen: optimale besparing 18:00 - 18:30 Van CO2-neutrale naar CO2-vrije gebouwen Rob Verbrugge, adviseur duurzame toepassingen Chiel Boonstra, directeur 13:30 - 14:00 Veilige rookgas-afvoer in praktijk 18:30 - 19:00 Domotica, the next generation Jan Willem van Boven, Sales manager Maarten van der Boon, Innovator 14:00 - 14:30 Legionella voorkomen!

19:00 - 19:30 Certificatie F-gassen, verplicht voor warmtepompen Hank Wes, productmanager Jaap de Knegt, adviseur 14:30 - 15:00 Hybride warmtepompen, waar en hoe toepassen Ronald Mazurel, hoofd product management

Vrijdag 9 februari

Dinsdag 6 februari

30-minutensessies inclusief vragen en wisseltijd.

11:00 - 11:30 Mogelijkheden lucht/water warmtepompen 13:00 - 13:30 Duurzame all-in-one installaties Rimme van der Ree, algemeen directeur Tjerk Christenhusz, hoofd Product management en training 11:30 - 12:00 Geen energiezuinige woningen zonder balansventilatie 13:30 - 14:00 Warmtepompen met bodemenergie: hoog rendement Jerôme Corba, adviseur binnenklimaat William van Driel, Sales engineer 12:00 - 12:30 Warmtapwater in energiezuinige woningen 14:00 - 14:30 Energieneutraal: een gevaarlijk slaapmiddel Erwin Janssen, product manager Chris Zijdeveld, energieadviseur 12:30 - 13:00 BIM: de toegevoegde waarde van software en content in uw 14:30 - 15:00 Circulaire gebouwinstallaties integraal ontwerpen BIM-workflow Gino Lambert, adviseur Ruud Kats, commercieel directeur

VSK 2018 beursmagazine

04-07_36-37_40-45_VSK2018 Inhoud en praktische info_etc(rev10).indd 41

41

21-01-18 16:35

DACE Price Booklet 32ste editie

DACE Prijzenboekje met online richtprijzen voor industriële procesinstallaties Praktisch en onmisbaar bij • Raming van projecten • Kostenafweging van alternatieve uitvoeringen • Toetsing van offerteprijzen • Vergelijking eigen prijzen met marktprijzen U vindt in DACE Price Booklet in combinatie met de website www.dacepricebooklet.com richtprijzen van vrijwel elk onderdeel van industriële procesinstallaties.

Alle informatie in de nieuwe Engelstalige editie is volledig geactualiseerd. De online versie van DACE Price Booklet is toegankelijk via uw PC, tablet en smartphone.

Het DACE Prijzenboekje en website wordt

Ga voor meer informatie of uw bestelling naar www.vakmedianetshop.nl/dace of www.dacepricebooklet.com of bel 088 58 40 888

04-07_36-37_40-45_VSK2018 Inhoud en praktische info_etc(rev10).indd 42

verzorgd door leden van de DACE Special Interest Group Cost Engineering Process Industry, kostendeskundigen die actief betrokken zijn bij investeringsprojecten en midden in de praktijk staan.

21-01-18 16:35

ACTIVITEITENPROGRAMMA

-Theater

Hal 8 Stand A028

Programma Hal 10 - stand F014/F020 dinsdag 6 februari 10.30 -11.30 uur Hemmink

Brand- en koolmonoxideveiligheid

11.30-12.30 uur Aero-dynamiek Goed meten is goed weten

DESIGN VANDAALBESTENDIGHEID GEMAKKELIJK ONDERHOUD

DELABIE biedt een volledig assortiment design producten aan met een strakke lijn en tijdloos ontwerp, die perfect passen in elk type publiek gebouw en in elke installatie.

Kranen voor utiliteiten

13.00-14.00 uur DGMR/BINK

Workshop EPC en BENG

14.00-15.00 uur VABI

ISSO Warmteverlies: nieuwe methodiek en effecten

15.00-16.00 uur Hydroscope

Oplevering en beheer drinkwaterinstallaties

16.00-17.00 uur KWx

Zin en onzin van thermografie

17.00-18.00 uur Caleffi

Hybride oplossingen en drinkwaterbeveiliging

woensdag 7 februari 10.30 -11.30 uur VABI

ISSO Warmteverlies: nieuwe methodiek en effecten

11.30-12.30 uur Caleffi

Hybride oplossingen en drinkwaterbeveiliging

13.00-14.00 uur Aero-dynamiek Goed meten is goed weten 14.00-15.00 uur DGMR/BINK

Workshop EPC en BENG

15.00-16.00 uur KWx

Zin en onzin van thermografie

16.00-17.00 uur Hydroscope

Oplevering en beheer drinkwaterinstallaties

17.00-18.00 uur Hemmink

Brand- en koolmonoxideveiligheid

donderdag 8 februari

Sanitaire toestellen in rvs

10.30 -11.30 uur Hydroscope

Oplevering en beheer drinkwaterinstallaties

11.30-12.30 uur VABI

ISSO Warmteverlies: nieuwe methodiek en effecten

Toegankelijkheid en hygiĂŤne accessoires

13.00-14.00 uur Hemmink

Brand- en koolmonoxideveiligheid

14.00-15.00 uur KWx

Zin en onzin van thermografie

15.00-16.00 uur Aero-dynamiek Goed meten is goed weten 16.00-17.00 uur Caleffi

Hybride oplossingen en drinkwaterbeveiliging

17.00-18.00 uur DGMR/BINK

Workshop EPC en BENG

vrijdag 9 februari 10.30 -11.30 uur KWx

Zin en onzin van thermografie

11.30-12.30 uur DGMR/BINK

Workshop EPC en BENG

13.00-14.00 uur VABI

ISSO Warmteverlies: nieuwe methodiek en effecten

14.00-15.00 uur Caleffi

Hybride oplossingen en drinkwaterbeveiliging

15.00-16.00 uur Hydroscope

Oplevering en beheer drinkwaterinstallaties

16.00-17.00 uur Hemmink

Brand- en koolmonoxideveiligheid

17.00-18.00 uur Aero-dynamiek Goed meten is goed weten * Aanmelden via vsk.nl/isso ** Stand van zaken per 10 januari - wijzigingen voorbehouden

VSK 2018 beursmagazine

04-07_36-37_40-45_VSK2018 Inhoud en praktische info_etc(rev10).indd 43

43

21-01-18 16:35

ACTIVITEITENPROGRAMMA

UNETO-VNI Theater • Dinsdag 6 februari

11.30-12.15 ENGIE: winnaar UNETO-VNI Innovatie Award Project waarmee op de Energy Academy Europe een maximale energiebesparing wordt behaald door o.a. wko, pv-panelen en een zonneschoorsteen.

12.30-13.15 Beginnen met BIM? BIM is een hot item, waar elke installateur mee te maken gaat krijgen. Maar hoe begin je ermee? Inleiding tot een praktische start.

Door Theo Ockhuijsen

13.30-14.15 Het nieuwe Waterwerkblad 1.4 I behandelt hygiënisch werken aan leidingwaterinstallaties.

Door Rosé Derwart van Kiwa

• Woensdag 7 februari

11.30-12.15 Case UNETO-VNI Innovatie Award: Huussen Elektro, Warmte- bouw, Koninklijke Damstra maakten van Thialf de duurzaamste laag-landbaan ter wereld met 5.000 pv- panelen, een warmtereflecterende schil, wko en een verdeling in klimaatzones.

12.30-13.15 Het splinternieuwe Waterwerkblad 3.2 gaat in op de gewijzigde persproef van leidingwaterinstallaties. Vanaf nu wordt er met zowel hoge als lage druk gewerkt. Wat betekent dat voor u?

Door René Offringa van Wavin

13.30-14.15 Uw Huis uw Wensen, samenwerken met bouwer en leverancier ontzorgt de klant en biedt installateur kansen.

Door Astrid Geenen van UHUW

• Donderdag 8 februari

11.30-12.15 Case UNETO-VNI Innovatie Award: Klein Poelhuis transformeerde F16 Shelter B514 in een kantoorpand en verduurzaamde het met zonnepanelen en een warmtepomp

12.30-13.15 Beginnen met BIM? BIM is een hot item, waar elke installateur mee te ma- ken gaat krijgen. Maar hoe begin je ermee? Inleiding tot een praktische start.

Door Theo Ockhuijsen

• Vrijdag 9 februari

11.30-12.15 Case UNETO-VNI Innovatie Award: Kuijpers Installaties Pulse TU Delft, het eerste energieneutrale gebouw op de campus met 950 m2 aan pv-panelen, wko en een gelijkstroom-netwerk.

12.30-13.15 Smart Living: wat je als installateur moet weten om er geld aan te verdienen.

Door Rob Wierenga, Hoofd Consumentenelektronica en installatieretail van UNETO-VNI

44

14.15-15.00 Ook duurzame aanbieder worden?

De Duurzame Aanbieder ontzorgt de consument volledig. Van advies over de meest effectieve maatregelen en subsidies tot en met de uitvoering van de werkzaamheden en het onderhoud

15.00-15.45 Servicelogistiek lijdt onder dichtslibbende steden.

Hoe krijg je de juiste onderdelen op het juiste moment op de juiste plaats?

Door Michel van Dijk van SLS Benelux

15.45-16.30 Wettelijke erkenningsregeling installateurs Met ingang van 2019 moeten installateurs voldoen aan een wettelijke erkenningsregeling. Maar hoe gaat die regeling eruit zien, waar moet je aan voldoen en hoe gaat de kwaliteit geborgd worden? In deze interactieve sessie hoor je meer!

Door Fred Vos van UNETO-VNI

14.15-15.00 Hoe haal je (meer) rendement uit digitale productinformatie?

Installateurs kunnen hun faalkosten reduceren als zij bij het maken van calculaties kunnen terugvallen op makkelijk beschikbare en up-to-date informatie over artikelen. 2BA heeft die informatie van 17 miljoen handelsartikelen en 2,8 miljoen producten. Maar hoe ga je ermee om?

Door Martin Kreijenbroek van 2BA

15.00-15.45 Servicelogistiek lijdt onder dichtslibbende steden.

Hoe krijg je de juiste onderdelen op het juiste moment op de juiste plaats?

Door Michel van Dijk van SLS Benelux

15.45-16.30 Wettelijke erkenningsregeling installateurs Met ingang van 2019 moeten installateurs voldoen aan een wettelijke erkenningsregeling. Maar hoe gaat die regeling eruit zien, waar moet je aan voldoen en hoe gaat de kwaliteit geborgd worden? In deze interactieve sessie hoor je meer!

Door Fred Vos van UNETO-VNI

13.30-14.15 Smart Living: wat je als installateur moet weten om er geld aan te verdienen.

Door Rob Wierenga, Hoofd Consumentenelektronica en installatieretail van UNETO-VNI

14.15-15.00 Ook duurzame aanbieder worden?

De Duurzame Aanbieder ontzorgt de consument volledig. Van advies over de meest effectieve maatregelen en subsidies tot en met de uitvoering van de werkzaamheden en het onderhoud.

Door Frans Zegwaart van Maas Warmtetechniek

13.30-14.15 Uw Huis uw Wensen, samenwerken met bouwer en leverancier ontzorgt de klant en biedt installateur kansen.

Door Astrid Geenen van UHUW

14.15-15.00 Hoe haal je (meer) rendement uit digitale productinformatie?

Installateurs kunnen hun faalkosten reduceren als zij bij het maken van calculaties kunnen terugvallen op makkelijk beschikbare en up-to-date informatie over artikelen. 2BA heeft die informatie van 17 miljoen handelsartikelen en 2,8 miljoen producten. Maar hoe ga je ermee om?

Door Martin Kreijenbroek van 2BA

VSK 2018 beursmagazine

04-07_36-37_40-45_VSK2018 Inhoud en praktische info_etc(rev10).indd 44

21-01-18 16:35

04-07_36-37_40-45_VSK2018 Inhoud en praktische info_etc(rev10).indd 45

21-01-18 16:35

noviteiten SANITAIR

Grepen en douchezitjes

ondergebracht in aparte behuizingen.

Afmetingen van de behuizing met modules zijn 47,3 cm (H) bij 46,2 cm (B) bij 35,9 cm (D). De afmetingen van het zoutreservoir zijn: 37,4 cm (H) bij 46,4 cm (B) bij 24,2 cm (D).

DELABIE-groep breidt haar aanbod grepen en douchezitjes uit met het nieuwe design assortiment Be-Line.

De lijn paart esthetiek aan comfort, en biedt hygiëne, veiligheid en een gevoel van welzijn aan de gebruikers,

Delta Water Softeners Nederland www.deltawatersofteners.be Standnummer 8.F066

wordt aanhechting van kalk onmogelijk en wordt de ontwikkeling van bacteriën voorkomen. De strakke vormgeving van de mengkraan doet niets tekort aan het comfort van de gebruiker. De vorm van de mengkraan vereenvoudigt het schoonmaken, de basis voor een goede hygiëne. zoals senioren, mensen met beperkte mobiliteit of gehandicapten. De lijnen van de grepen en zitjes zorgen voor een natuurlijke integratie in hun omgeving.

Bovendien nemen de steunen, dicht tegen de muur, minder plaats in, waardoor de gebruiker zich gemakkelijker kan verplaatsen. De afgeronde vorm van de grepen, met een ergonomisch platte, anti-roterende voorzijde past goed in de vorm van de hand en biedt de gebruiker zekerheid. Het gladde oppervlak maakt snelle en eenvoudige reiniging mogelijk. Bij het ontwerp van de grepen is extra aandacht besteed aan het beperken van het aantal koppelstukken. De producten zijn getest bij een belasting van meer dan 200 kg. en zijn beschikbaar in twee uitvoeringen antraciet grijs en wit aluminium.

DELABIE Benelux bvba www.delabiebenelux.com Standnummer 08.28

Wastafelmengkraan De 2621EP mengkraan van Delabie heeft een bijzonder dat watervolume beperkt om bacteriegroei te verminderen. Bovendien zorgt de smalle waterdoorgang voor een grotere stroomsnelheid, waardoor ook de biofilmvorming wordt beheerd.

De mengkraan heeft geen uitloop: de BIOSAFE-kraanuitgang is direct geïntegreerd op de kraan. Doordat deze vervaardigd is uit Hostaform, en een volledig gladde binnenkant heeft,

46

DELABIE Benelux bvba www.delabiebenelux.com Standnummer 08.28

Waterontharder met apart zoutreservoir De Delta Mosela waterontharder is compact en werkt zonder elektriciteit.

Hij wordt gemaakt in België en is zuinig en flexibel. De Delta Mosela is een duplex-waterontharder met twee harsflessen van drie liter hars per fles. Elke harsfles levert zacht water tot hij zijn capaciteit heeft bereikt en de harsen verzadigd zijn. Dan moet de harsfles regenereren. Gedurende de regeneratie - die 15 minuten duurt - levert de tweede harsfles nog steeds zacht water. De modules zijn altijd samen in werking, wat een hoge capaciteit oplevert. De modules zullen echter nooit gelijktijdig regenereren, waardoor 24/24 zacht water beschikbaar is. Voor de regeneratie van een module is er slechts 300 gram zout en 18 liter water nodig. Modules en zoutreservoir zijn

Vetafscheider Met de EasyClean heeft Kessel AG haar vetafscheiders verder geoptimaliseerd.

De nieuwe afscheider onderscheidt zich van zijn voorganger zowel door de nieuwe techniek als in ontwerp. De volledige techniek is geïntegreerd in de tank van de afscheider, waardoor deze heel compact is. En om plaats te besparen, kan de tank ook pal tegen de muur worden opgesteld. De gebogen vorm van de nieuwe afscheider maakt het transport - bijvoorbeeld door nau-

Ronde vloerputten voor gietvloeren Vrijwel alle vloerputten worden geleverd met vierkante opzetstukken. Maar soms is rond mooier en eenvoudiger te verwerken. Denk bijvoorbeeld aan terrazzovloeren, granitovloeren of gietvloeren. Dus omdat rond soms mooier is, heeft Aquaberg vanaf nu ook ronde rvs-opzetstukken met een diameter van 150 millimeter in het assortiment.

De ronde rvs-opzetstukken worden uit één stuk diepgetrokken, waardoor het product geen lassen heeft. Het rvs-rooster is uitgevoerd in hoogglans en heeft sleufgaten van acht millimeter waardoor een goede en snelle afvoer

we trappenhuizen en deuren - eenvoudiger. De EasyClean wordt standaard geleverd met een rechte inlaat. Het toeen afvoergedeelte zijn voorzien van afneembare moffen, zodat de afscheider op locatie eenvoudig kan worden omgebouwd. Om het reinigingsvermogen van de vetafscheider te verbeteren zijn de bodemgedeelten afgeschuind.

Het volume restslib is gereduceerd tot drie liter. Door de schuine afvoerbodems en de krachtige afvoerpomp kon ook het waterverbruik met 32 procent worden verlaagd. Bovendien wordt door de nieuwe pomp de ledigingstijd met 40 procent ingekort.

Kessel AG www.kessel-nederland.nl Standnummer 8.D034

van het afvalwater is verzekerd. De ronde opzetstukken passen op zeven standaard onderputten van Aquaberg, uitgevoerd met een zij- of onderaansluiting. Uiteraard zijn de onderputten er in kunststof of roestvaststaal en in hoogte verstelbaar. Bij bestaande situaties of renovatie is het ook mogelijk om de ronde vloerputten aan te brengen in een geboord gat.

Aquaberg Vloerputten www.aquaberg.nl Standnummer 7.E050

Hybride opvoerinstallatiefamilie De Ecolift XL-systemen van Kessel maken gebruik van het vrij verval in de riolering om water af te voeren tijdens normaal gebruik. De terugslagklep sluit automatisch alleen bij terugstuwing en de pompen zullen alleen dan het afvalwater het overbelaste riool inpompen. Een standaard opvoerinstallatie moet alle afvalwater verzamelen en opvoeren, hiermee ontstaat een continue gebruik van kostbare energie.

De Kessel Hybride opvoerinstallaties functioneren anders, zij zijn alleen

VSK 2018 beursmagazine

VSK2018_Verwarming-Sanitair-Klimaat.indd 46

21-01-18 16:28

noviteiten SANITAIR

actief wanneer noodzakelijk. Dit maakt hen zowel ecologisch als economisch - reducering van energie en slijtage.

De Pumpfix F- en Ecolift XL-systemen bieden significante energiebesparing alsook reductie in service en onderhoudskosten.

De Pumpfix en Ecolift XL-systemen bieden bedrijfszekerheid en werking bij stroomuitval. Door gebruik te maken van natuurlijk vrij verval behouden deze installaties hun werking zelfs bij stroomuitval.

Kessel AG www.kessel-nederland.nl Standnummer 8.D034

Vuilafscheiders De hedendaagse energie-efficiënte verwarmings- en koelinstallaties kunnen alleen een optimaal rendement opleveren als het installatiewater vrij is van vuil. Spirotech is de specialist in het ontvuilen en ontluchten van installaties. In onbehandelde installaties kan vuil zich op verschillende plaatsen in de hele installatie ophopen. Uit onderzoek en de praktijk komt naar voren dat met name magnetiet leidt tot verminderde energie-efficiëntie en daardoor hogere energiekosten. Snelle en effectieve vuilverwijdering is daarom erg belangrijk.

Spirotech biedt een uitgebreid assortiment SpiroTrap vuilafscheiders die speciaal zijn ontwikkeld voor het verwijderen van vuil: van kleine messing units tot stalen units voor intensief gebruik.

In de SpiroTrap vuilafscheider worden

ook zeer kleine deeltjes, vanaf 5 μm (= 0,005 mm), afgescheiden en verwijderd. Vuil kan worden afgevoerd terwijl de installatie in bedrijf is en er zijn geen afsluiters of bypass nodig. Andere eigenschappen: constante, lage drukval; onderhoud vergt slechts enkele seconden en geeft in tegenstelling tot een filteroplossing -geen viezigheid; geen onnodige stilstand ; aansluitdiameters van ¾” tot DN600 en groter.

Nieuw concept waterafvoer Voor doucheruimten waar luxe en comfort de boventoon voeren en alles moet beantwoorden aan de hoogste standaard is er nu een nieuwe soort waterafvoer: Het Element. Het Element

Spirotech bv www.spirotech.nl Standnummer 7.D023

Terugstuwbeveiliging De terugstuwbeveiliging Staufix staat al meer dan 40 jaar voor een betrouwbare terugstuwbeveiliging. Maar ook bestaande producten worden telkens weer getest en zo nodig aangepast, zoals nu deze klassieker. Voor een eenvoudige montage, vooral bij renovaties, is de nieuwe Staufix voorzien van afneembare aansluitingen. Bovendien heeft hij een geïntegreerd, traploos in hoogte verstelbaar opzetelement voor het inbouwen in de vloerplaat, net als de mogelijkheid tot de inbouw in WO-beton. Naast de techniek is ook het uiterlijk van de Staufix een veranderd. Net als het assortiment premium terugstuwbeveiligingen van Kessel AG is ook de nieuwe terugstuwbeveiliging uitgevoerd in de kleur zwart en aanzienlijk compacter dan het voorgaande model.

Naast de basisversie is ook een tweede Staufix-model verkrijgbaar, de Staufix Control, voorzien van een signaalgever die een alarm op de terugstuwbeveiliging activeert. Dat biedt huiseigenaren nog meer zekerheid.

is hét roestvaststalen middelpunt voor maximale waterafvoer met een uitstraling van luxe en comfort, een functioneel object met een specifieke functie. De een-op-een relatie met de doucheruimte verraadt een exclusief concept met een buitengewoon hoge afvoercapaciteit van 60l/mi, ideaal voor bijvoorbeeld regendouches. Het ontwerp toont een nieuw en opvallend design met een modern charisma.

Van den Berg Afvoerputten bv www.vandenbergafvoerputten.nl Standnummer 9.A013

Aansluiting voor bad of douchebak Schlüter-KERDI-TS is een set voor de betrouwbare aansluiting van inbouwelementen als een bad of douchebak uit staal/email, acryl of composiet (volgens DIN 18534–1) aan het SchlüterKERDI-afdichtingssysteem. De set omvat een aansluit-dichtingsband uit polyethyleen met een vliesweefsel aan beide zijden en zelfklevende geluidsisolatiestrip, Schlüter-KERDIFIX-montagelijm, reinigingsdoeken en montagehoek(en).

Energie besparen met warm douchewater Douche-wtw’s zijn effectieve energiebespaarders. Deze warmtewisselaars benutten de restwarmte van warm douchewater waarmee koud aanvoerwater wordt verwarmd zodat de douchemengkraan minder heet water gebruikt. Vooral de douchepijp-wtw wordt veel toegepast in nieuwbouw en bestaande bouw. Dit vanwege de hoge rendementen en epc-verlaging. Om de hoogste besparingen te halen, is een goede instroom van warm douchewater in de wisselaar essentieel. Standaard

worden daar een pvc T-stuk en een 45-graden pvc-bocht voor gebruikt. De stand van deze combinatie kan echter (nadelige) invloed hebben op het rendement. Fabrikant Q-Blue heeft nu een speciaal cyclone-opzetstuk ontwikkeld.

Dit product is in alle standen te draaien zonder dat het rendement wordt beïnvloed. Hierdoor is een douchepijp-wtw eenvoudig en vlug te installeren met behoud van de hoogste energiebesparingen.

Technea Nederland bv www.technea.nl Standnummer 7.E106

Schlüter-Systems KG www.schlueter-systems.com Standnummer 8.F019

Kessel AG www.kessel-nederland.nl Standnummer 8.D034

VSK 2018 beursmagazine

VSK2018_Verwarming-Sanitair-Klimaat.indd 47

47

21-01-18 16:28

Eurolyzer STx serviceanalyser

Inruilactie Uw oude rookgasanalyser is tot € 300,- waard Koop tussen 1 januari en 31 maart 2018 een Eurolyzer STx actieset, stuur uw oude rookgasanalyser aan ons toe en krijg tot € 300,- retour!

Het Eurolyzer STx pakket wordt geleverd inclusief accessoires, stevige draagkoffer en KWSe service en kalibratie.

Bezoek ons tijdens de VSK van 6 t/m 9 februari in de Jaarbeurs te Utrecht. Schrijf u in via onze website voor Gratis E-Tickets.

IK GA VOOR SNELHEID RAUTHERM SPEED plus renova: te verleggen door één persoon

- Eenvoudig en snel verwerkbaar door klevende verlegplaat met klittenbandhechting voor de buis - Omvangrijke service; eigen calculatie-/tekenafdeling - Compleet programma; buis, verlegsysteem, verdelers en regeltechniek - Ideaal bij renovatie door lage opbouwhoogte van slechts 18 mm!

Tot ale te ho o g opb ou w va n

18 mm

H al 7 072 S t and B

REHAU N.V., Watergoorweg 79, 3681 MA Nijkerk, Tel.: 033 247 99 11, nijkerk@rehau.com, www.rehau.nl

VSK2018_Verwarming-Sanitair-Klimaat.indd 48

21-01-18 16:28

noviteiten VERWARMING

Elektrisch vloerverwarmingsprogramma Uponor, producent van verwarming- en koelingsoplossingen, komt met het nieuwe elektrische vloerverwarmingsprogramma Comfort E. Het programma is bedoeld voor keramische of gietvloeroplossingen, maar biedt ook een oplossing voor tapijt, parket en laminaat. Er zijn twee uitvoeringen.

Voor een nat systeem, zoals keramische of gietvloeroplossingen, wordt er gebruik gemaakt van een dubbelgeïsoleerde draad die over de volledige lengte wordt gelegd en wordt vastgenaaid aan de mat.

Bij een droog systeem wordt er een aluminium isolatiemat geplaatst die op een verwarmingsdraad wordt bevestigd. De Comfort E aluminiummatten worden direct onder bijvoorbeeld het laminaat aangebracht en verbonden met de bijbehorende ruimtethermostaat.

De opbouwhoogte is gering. De kabel komt over de volledige lengte te liggen en wordt gekoppeld aan de matten. Dat verkort de reactietijd. Met de toevoeging van Comfort E wil Uponor meer inzetten op all electric woningen nu de verwarming met gas op zijn retour is.

Nathan Import/Export bv www.nathan.nl Standnummer 7.B051

Boiler zorgt altijd voor warme water Voor het opslaan van grote hoeveelheden water introduceert Remeha de Aqua Cella. Door de eenvoudige installatie, de kwaliteit en het minimale warmteverlies is de Aqua Cella ideaal voor luxe woonhuizen, appartementencomplexen, sportaccommodaties en utiliteitsprojecten. Wanneer de combinatie wordt aangegaan met de Quinta Pro, die Remeha ook maakt, wordt een tapwaterrendement van 95% op onderwaarde bereikt en kunnen de stilstandverliezen laag zijn. Voordeel

voor de installateur is dat de oplaadboiler eenvoudig is aan te sluiten op cv-installaties, stadsverwarming of collectieve verwarmingsinstallaties van zowel bestaande bouw als nieuwbouw.

De ingebouwde modulerende pomp, platenwisselaar en regelunit zorgen ervoor dat de boiler automatisch met sanitair tapwater wordt geladen volgens de ingestelde temperatuur. De Aqua Cella is een indirect gestookt toestel waardoor een externe warmtebron noodzakelijk blijft.

Dit kan ook een cascade zijn. De boiler is er in verschillende vermogensklassen tussen de 45 en 90 kW. Gebruikers kunnen daarnaast kiezen om de oplaadboiler aan te schaffen met een tankvolume van 200, 300, 500 of 750 liter.

Remeha www.remeha.nl Standnummer 7.B124

worden verwarmd, goedkoper, duurzamer en energie-efficiënter zijn.

Door meer gebruik te maken van zuivere opwekking van energie en duurzame klimaatsystemen kan energie goedkoper en schoner zijn.

Masterwatt wil bijdragen aan de transformatie van energie-onbewust naar energie-bewust en specialiseert zich in elektrische afgiftesystemen.

Elektrische verwarming met een mooi design, hoge kwaliteit en voorzien van een uitgebreide regeling, duurzaam en energie-efficiënt.

Masterwatt bv www.masterwatt.nl Standnummer 8.E054

Wereldprimeur vloerverwarming Met dit systeem legt de installateur vloerverwarming in recordtempo.

Sneller Installeren wordt een steeds belangrijker thema. Meer doen in minder tijd en daarbij rugbesparend kunnen werken. Daarom komt REHAU met een wereldprimeur op het gebied van vloerverwarming, een systeem dat wordt gelanceerd tijdens de VSK. Met dit systeem kan de installateur in een recordtempo vloerverwarming leggen. Naast deze productintroductie zijn tijdens de VSK ook andere nieuwe producten te zien op het gebied van

Slimme oplossingen De energiemarkt staat voor zijn grootste verandering sinds de ontdekking van de gasbel in Groningen. Het gas raakt op en de verplichtingen die Nederland heeft om de CO2-uitstoot te verminderen, dwingen tot alternatieve energievormen. Het alternatief voor gas is het opwekken van elektriciteit door middel van wind, water en zon.

Masterwatt wil laten zien dat huizen en bedrijfsgebouwen die geheel elektrisch

warmteopwekker als een pelletketel of warmtepomp is een prachtig stukje techniek, maar wat als er binnen geen ruimte is? De outdoor pelletketel van fabrikant Woodco biedt dan een oplossing. Deze houtgestookte cv-ketel kan namelijk buiten staan en hoeft niet eens onder een afdak. De pelletketel met kunststofbehuizing heeft een antivries-beveiliging en is verkrijgbaar als 15kw, 28kW en 40kW. Een particulier ontvangt op deze ketel 2.500 euro ISDE-subsidie. Eigenschappen zijn: te moduleren tot 30% (40kW wordt 12kW); zelfreinigende branderpot en warmtewisselaar; Lamba-controle; interne houtpelletopslag van 125 kilo; en online te regelen via gsm, tablet of online portal Technea Nederland bv www.technea.nl Standnummer 7.E106

Droogbouw vloerverwarming

Sneller Installeren, zoals de REHAU SanitairBox (RSB) en het klittenbandverlegsysteem.

Het komt voor dat een ‘normale’ vloerverwarming niet is te plaatsen. Variotherm levert daarom sinds 2005 de 20 mm dunne Variokomp droogbouw vloerverwarming. Deze vorm biedt een oplossing als: er weinig opbouwhoogte is; er een bestaande dekvloer ligt; er sprake is van een houten vloerconstructie; als er een hoge warmteafgifte nodig is; of als infrezen geen optie is.

REHAU nv www.rehou.nl Standnummer 7.B072

Houtgestookte cv-ketel om buiten te plaatsen De animo voor duurzaam verwarmen neemt flink toe. Een duurzame

VSK 2018 beursmagazine

VSK2018_Verwarming-Sanitair-Klimaat.indd 49

49

21-01-18 16:28

noviteiten VERWARMING

Variokomp biedt sinds 2005 dus een oplossing in situaties waar een standaard vloerverwarming geen oplossing is. De totale opbouwhoogte is 20 mm, maar kent een hoge afgifte per vierkante meter. De verwarming is snel, eenvoudig en schoon te leggen (zwevend), is vaak binnen drie uur weer beloopbaar, reageert snel systeem (ideaal bij zoninvloed) en weegt slechts 25 kilo per vierkante meter.

Technea Nederland bv www.technea.nl Standnummer 7.E106

bespaart hiermee tot 12% extra in vergelijking met een normale elektrische boiler.

Itho Daalderop bv www.ithodaalderop.nl Standnummers 8.E055, 8.F080

De vijfde generatie water/water warmtepomp WPU G5 is een van de energiezuinigste in de markt. De WPU G5-serie onderscheidt zich met schoon water als bron, een 2-in-1 condensorprincipe, standaard een gelijkstroompomp en

De zelflerende (Green Energy) Smartboiler kan naar behoefte opwarmen. De boiler leert op basis van het verbruikspatroon van de eindgebruiker en past het opwarmen daarop aan. Dit is energiezuiniger, omdat het verwarmen wordt uitgesteld en daardoor minder

50

De complete range Mark AIRSTREAM warmteterugwin-units is naast de reeds bestaande RLT-certificatie nu ook voorzien van Eurovent. Dit Europese energielabel voor luchtbehan-

Warmtepompen

Smartboiler

warmte (energie) verloren gaat. Door de lagere watertemperatuur worden stilstandsverliezen geminimaliseerd.

Deze besparing kan oplopen tot 10% per jaar bij de normale Smartboiler en tot 12% bij een Green Energy Smartboiler met app-functionaliteit. De Green Energy Smartboiler is nog energiezuiniger. Hij gebruikt de overcapaciteit aan duurzame energie op het net om tussentijds te verwarmen. Daarnaast is het energieverbruik online met een app te monitoren. Hierdoor kan de gebruiker bespaartips ontvangen en over diverse andere functionaliteiten beschikken (zoals in-/uitschakelen op afstand, timer instellen en storingsmelding). De Green Energy Smartboiler

WTW-unit met EUROVENTcertificaat

een uiterst geïsoleerd voorraadvat dat samen met de warmtepomp in een compacte kast wordt toegepast.

Vergeleken met conventionele water/ water warmtepompen zijn de rendementen op ruimteverwarming 12% en op tapwaterbereiding 25% hoger.

De HP-S is een compleet concept voor duurzaam verwarmen én koelen en bereiden van warm tapwater. De HP-S bestaat uit een binnen- en buitendeel.

De warmtepomp presteert het beste met een lagetemperatuurverwarmingssysteem (LTV), zoals vloerverwarming.

Beide pompen kunnen bestuurd worden met afstandsbediening en de Spider App voor de slimme thermostaat.

De HP-S is uitermate geschikt om zelfstandig te verwarmen, het warm tapwater te bereiden en te koelen. Er kan een keuze worden gemaakt uit all electric of een hybride opstelling.

Itho Daalderop bv www.ithodaalderop.nl Standnummers 8.E055, 8.F080

delingskasten classificeert een type LBK op verschillende punten zoals koudebrugfactor, constructiesterkte, thermische isolatie, geluidsisolatie, snelheidsklasse en warmteterugwinklasse. Om ervoor te zorgen dat alle leveranciers dezelfde testmethode gebruiken, en vooral ook hun kwaliteit handhaven, vindt er door Eurovent een toetsing plaats. Bedrijven worden daarnaast regelmatig gecontroleerd of zij nog aan de gemeten rapportcijfers voldoen. Op deze manier krijgt de klant altijd een kwalitatief hoogwaardig product met een energielabel.

Om aan de steeds hogere eisen van luchtkwaliteit in gebouwen te voldoen, dient er vaak meervoudig te worden geventileerd. Door het toepassen van standaard ventilatie-apparatuur gaat er echter veel energie verloren.

Om dit tegen te gaan heeft Mark de AIRSTREAM warmteterugwin-unit in het programma. Deze wtw-unit heeft een rendement tot 90%. Dit houdt in dat 90% van de afgevoerde energie wordt teruggewonnen. Daardoor is in de meeste gevallen geen naverwarming nodig.

Mark Climate Technology www.mark.nl Standnummer 9.B088

energie, in combinatie met een warmtepomp, kan direct worden gebruikt voor het verwarmen van tapwater en voor warmteaanvoer ten behoeve van het verwarmingssysteem. Daarnaast wordt deze energie gebruikt voor het voeden van de bufferzak, een op maat gemaakte bufferzak in de kruipruimte van de woning. Wanneer de PV-T panelen onvoldoende energie leveren, onttrekt de warmtepomp energie uit de bufferzak. Dit systeem zorgt ervoor dat de woning in de zomerperiode kan worden gekoeld en de rest van het jaar kan worden verwarmd zonder gebruikt te maken van aardgas.

R&R Systems bv www.energieverdieners.nl Standnummer 11.G010

Pelletketel voor warmte én stroom Gasloos verwarmen van woningen en panden is in opkomst. Een alternatief voor de gasgestookte cv-ketel is de houtpellet gestookte cv-ketel. Dat is bovendien 100% CO2-neutraal, aldus de fabrikant. Waar een standaard pelletketel alleen warmte produceert, levert een WKK-pelletketel deels ook stroom. Juist in de stookmaanden wordt ook veel meer stroom verbruikt, terwijl zonnepanelen dan amper iets opleveren.

Daar is de WKK- (ook wel CHP-)ketel een optie. Daarbij wordt een generator aangedreven door de ontbranding van houtpellets. Flankerend wordt ongeveer 10% elektriciteit opgewekt.

Bij een 28kW betekent dit 2,8 kWh aan elektrisch vermogen.

Comfort zonder aardgas

Technea Nederland bv

De samenwerking tussen SolarFreezer en R&R Systems heeft geleid tot een bijzonder systeem. Door middel van collectoren achter PV-panelen (het zogenoemde PV-T systeem) wordt thermische zonne-energie verzameld. Deze

www.technea.nl Standnummer 7.E106

VSK 2018 beursmagazine

VSK2018_Verwarming-Sanitair-Klimaat.indd 50

21-01-18 16:28

noviteiten KLIMAATBEHEERSING EN KOUDETECHNIEK Slimme digitale regeling TA-Slider is ontworpen voor het comfort van de installateur. Het is de eerste motor in zijn soort die via Bluetooth draadloos kan worden ingesteld en geregeld. HVAC-systemen zijn tot twee keer sneller op te starten dankzij een innoverende nieuwe reeks digitaal te configureren motoren.

Waterzijdige inregeling en toegang tot de parameterinstellingen waren nog nooit zo eenvoudig. Dit is ook het geval als er meerdere motoren worden gebruikt, omdat instellingen kunnen worden gekopieerd van de ene motor naar een andere. Het configureren gebeurt via een smartphone of tablet met behulp van een speciaal ontwikkelde app. De motoren van het TA-Slider-gamma zijn ook bruikbaar in gebouwen zonder BUS-communicatie.

Meer besparing (tot 18% energie) is mogelijk door de motor te koppelen aan de TA-Modulator, een nauwkeurige drukgecompenseerde regel- en inregelafsluiter voor modulerende regeling.

De TA-Sliders (IP54) kunnen in alle mogelijke richtingen (360°) worden geïnstalleerd.

IMI Hydronic Engineering bv www.imi-hydronic.com Standnummer 10.D048.

Twee wereldprimeurs De stilste WTW-unit van Europa is de DucoBox Energy. Het is een combinatie van drie specifieke kenmerken die de DucoBox Energy uniek maakt, met een nominatie voor de VSK-award 2018 als kers op de taart. Door de unit standaard te voorzien van een geïntegreerde 2-zoneregeling met vraagsturing op basis van CO2, vocht en tijd, wordt een optimaal energetisch rendement bereikt. De dag- én nachtzone worden via een ingebouwde klep afzonderlijk aangestuurd, wat de hoogste EPC-

Dakventilator

winst en een groen A+ energielabel met zich meebrengt. Onafhankelijke tests tonen aan dat het geluidsvermogen aan de toevoerzijde zo laag is dat de DucoBox Energy als de stilste WTW-unit van Europa kan worden beschouwd, aldus de fabrikant.

Verder komt DUCO op de VSK met de DucoBox Eco, die zij “de slimste ventilatiewarmtepomp van Europa” noemt. De DucoBox Eco is het uithangbord voor slim ventileren met warmteterugwinning in actieve woningen, die het milieu en de luchtkwaliteit naast energieefficiëntie centraal plaatsen.

Duco Ventilation & Sun Control www.duco.eu Standnummer 9.B010

WTW-unit met geïntegreerde warmtepomp De bekende WTW-units type Ecovent III met kruisstroomwisselaar en Ecovent RO met warmtewiel zijn nu ook leverbaar met geïntegreerde warmtepomp, waardoor het plaatsen van buitendelen voor koeling of verwarming of het aansluiten van de cv-installatie op de luchtbehandelingskast niet meer nodig is. De luchtbehandelingskasten kunnen autonoom functioneren en zijn uitgerust met een geavanceerde regeling. De toegepaste compressoren zijn toerentalgeregeld, zodat de units in een breed werkgebied inzetbaar zijn. Uiteraard zijn ze uitgevoerd met energiezuinige, direct-aangedreven EC-ventilatoren.

De Itho Daalderop CAS 3 Connect is de eerste dakventilator die rechtstreeks met de cloud kan worden verbonden.

Hierdoor wordt hij op efficiënte wijze door slechts één persoon ingeregeld en inbedrijf gesteld. De CAS 3 Connect kan op afstand worden gecontroleerd en gemonitord en op afstand worden

speelt daarop in en heeft haar aanbod in ‘persoonlijk comfort’ uitgebreid met een nieuwe, innovatieve productenlijn, bestaande uit drie producten: de multifunctionele na-regelaar Priva Comforte CX2, een modern bedieningspaneel Priva Touchpoint One, en Priva Roombus, een plug-and-play systeem waarmee slimme Roombus-apparaten in het Priva-gebouwbeheerssysteem kunnen worden geïntegreerd.

Priva bv www.priva.nl Standnummer 10.C010

Mechanische ventilatie uitgezet bij calamiteiten. De installateur kan direct de meting uitlezen en de instellingen aanpassen en hij krijgt proactief storings- en servicemeldingen.

Ook kan de locatie worden vastgelegd om te weten welke dakventilatoren op een dak moet worden geserviced. Via Google Maps wordt de installateur dan gemakkelijk naar de juiste dakventilator geleid. Bij de ontwikkeling is veel aandacht besteed aan het een-op-een kunnen vervangen van ventilatoren. Zo is bijvoorbeeld de voetmaat dezelfde als van bestaande dakventilatoren.

Sinds kort is Velu het verkooppunt van Renson mechanische ventilatieproducten.

Het merk Renson zet al jaren in op het creëren van een gezond en comfortabel

Itho Daalderop bv www.ithodaalderop.nl Standnummers

Persoonlijk Comfort Zelf het ideale binnenklimaat creëren waarbij iedereen zich in elke werk- en verblijfsruimte prettig en productief

Bo-Air Luchtbehandeling bv www.bo-air.nl Standnummer 11.C011

voelt? Met de totaaloplossing Persoonlijk Comfort is dat mogelijk, aldus Priva. Iedereen ervaart een comfortabel binnenklimaat verschillend. De een heeft het koud terwijl de ander het juist warm heeft of meer licht wil. Priva

binnenklimaat. Zo is Healthbox 3.0 geschikt voor een individueel ventilatiesysteem voor zowel woningen als appartementen. Continu wordt de luchtkwaliteit gecontroleerd op CO2 of vocht en/of VOC’s (geur) per ruimte.

Het ventilatieniveau per ruimte wordt volautomatisch bijgestuurd in functie van de gemeten luchtkwaliteit (op basis van sensoren in de regelmodules).

Zolang de luchtkwaliteit in een ruimte goed is, wordt het ventilatieniveau niet verhoogd. Dit zorgt voor een maximaal comfort en maximale energiebesparing. Via de geïntegreerde SmartConnect communiceert de Healthbox met gebruiker (via app) en met andere slimme toestellen in de Smart Home.

VELU www.velu.nl Standnummer 11.B011

VSK 2018 beursmagazine

51

DANKZIJ SIMPLY COMPRESSO

Wees ervan overtuigd dat het HVAC-systeem goed functioneert op elk moment van de dag

Plug & play installatie

Troubleshooting op afstand

Compact en licht

imi-hydronic.com/simplycompresso

52-56_VSK2018_Diversen.indd 52

21-01-18 16:52

noviteiten DIVERSEN

Drukmeters De ADV-modellen uit de S4600 ST-serie druk(verschil)meters zijn voorzien van een geïntegreerde drukadapter met kraan en fijnregeling voor testdruk. Er zijn twee modellen: de S4601 ST ADV biedt een meetbereik tot 150 mbar en een resolutie vanaf 0,01 mbar, model S4610 ST ADV heeft een meetbereik tot 1.000 mbar en een resolutie vanaf

0,1 mbar. Bij een dichtheidsbeproeving van een gasleiding is het, afhankelijk van het meetpunt, belangrijk om de testdruk goed te kunnen instellen. De drukadapters op de ADV-modellen hebben een kraan waarmee de testdruk nauwkeurig kan worden afgesteld. De adapter biedt een aansluiting voor Vitrylslang of een drukgever en een aansluiting met snelkoppeling voor het aansluiten van een afpersstop.

De ADV-modellen zijn voorzien van Nederlandstalige menugestuurde bediening, een krachtige LI-Ion accu, een beschermholster met magneten en uitgebreide functionaliteit, waaronder een automatische drukdalingsproef en een lekhoeveelheidstestfunctie. De toestellen kunnen via Bluetooth Smart draadloos communiceren met CAPBs of een smartphone / tablet met de gratis EuroSoft mobile app.

Euro-Index bv www.euro-index.nl Standnummer 07.B034

Nieuwe range sensoren Belimo levert een compleet assortiment sensoren voor alle HVAC-veldapparatuur. De sensoren voor het meten van temperatuur, vochtigheid, lucht-

kwaliteit (CO2) en druk zijn ontworpen voor een gegarandeerde, naadloze compatibiliteit met alle relevante gebouwautomatiseringssystemen.

Meer voordelen zijn: eenvoudige installatie dankzij een schroefloos klik-deksel en afneembare bevestigingsplaat; conformiteit met NEMA 4X / IP65 en UL voor veeleisende buiten- en industriële toepassingen; eenvoudige inbedrijfstelling en parametrering via BACnet- en Modbus-communicatie; tijd- en kostenbesparing door aansluiting zonder gereedschap en bescherming van de elektronica tegen aansluitfouten; en vijf jaar garantie en hoge kwaliteit gecombineerd met eersteklas service en support

Easy-Fitt doppenkoffer groot, normale prijs € 156, speciale VSK-actieprijs € 95 inclusief BTW: 10 x PSE4612W 12 mm; 10 x PSE4615W 15 mm;10 x PSE4616W 16 mm; 5 x PSE4620W 20 mm; 5 x PSE4622W 22mm; 2 x UG4625B 25mm; gratis (Stanley) koffer.

De actie is geldig gedurende de VSKbeurs 6 t/m 9 februari 2018. Na contante betaling is de koffer direct mee te nemen vanaf de beursstand 7.A134.

Op=op.

Catec bv www.catec.nl Standnummer 10.C051

Easy-Fitt Installatiematerialen bv www.easy-fitt.nl Standnummer 7.A134

Koud persen van stalen buisleidingen Draadloos platform TSI Inc., fabrikant van meetinstrumentatie voor ventilatie, binnenklimaat en HVAC-toepassingen introduceert het compleet nieuwe platform AirPro. De instrumenten voor dit platform behelzen draadloze oplossingen voor het meten van luchtsnelheid en druk in combinatie met een app op een

Belimo Servomotoren bv www.belimo.nl Standnummer 11.D030

Sneldopkoffer Easy-Fitt komt met een Starterskoffer met daarin de meest gangbare maten sneldoppen van John Guest Speedfit.

Voor de VSK 2018-beursactie is deze koffer beschikbaar in twee varianten (klein en groot) met bijna 40% korting.

Speedfit doppenkoffer klein, normale prijs € 93, speciale VSK-actieprijs € 60 inclusief BTW: 5 x PSE4612W 12 mm; 5 x PSE4615W 15 mm; 5 x PSE4616W 16 mm; 3 x PSE4620W 20 mm; 3 x PSE4622W 22 mm; 2 x PSE4628W 28 mm; gratis koffer.

met verschillende mogelijkheden voor documentatie, meetcalculaties en datalogging.

Meetdata, foto’s en commentaar zijn eenvoudig te delen en te exporteren naar rapporten. De kalibratiegegevens bevinden zich in de meetvoeler, zodat bij kalibratie alleen de meetvoeler behoeft te worden geretourneerd.

Het geel gemarkeerde Viega Megapress G-programma voorziet met meer dan 100 artikelen in alle gangbare toepassingen. Dikwandig stalen leidingen zijn razendsnel te persen; sneller en veiliger dan lassen. Die installatievoordelen zijn nu ook van toepassing op gasinstallaties. De nieuwe Megapress G-fittingen zijn getest en toegelaten volgens keuringseis K209 van KIWA Gastec voor aardgas, LPG, stookolie en dieselbrandstof maar ook voor oliehoudende perslucht en technische gassen.

De Megapress G-fittingen van staal 1.0308 met een hoogwaardige zinknikkelcoating zijn met een grote variëteit aan buizen te verwerken: naadloze, gelaste, verzinkte, industrieel gelakte, met epoxyhars gecoate en zwart stalen buizen. Een speciaal HNBR-afdichtingselement zorgt onder alle omstandigheden - ook bij ruwe buisoppervlakken - voor de noodzakelijke dichtheid van de persverbinding. Net als andere Viega persfittingen zijn ook de Megapress G-fittingen uitgevoerd met de bewezen

smartphone. Die combinatie biedt bijzondere meetoplossingen op het gebied van productiviteit, meetrapportage en gebruikersvriendelijkheid met de bekende meetnauwkeurigheid van TSI-meetvoelers. In de nabije toekomst zal deze serie worden uitgebreid met nieuwe meetinstrumenten gebaseerd op dit platform. De eerste instrumenten in de serie zijn luchtsnelheidopnemer AP500 en verschildrukopnemer de AP800. Ze werken samen met de AirPro Mobile App die beschikbaar is voor zowel iOS als Android-platforms.

De App’s zijn beschikbaar in de uitvoeringen Basis, Advance en Professional

VSK 2018 beursmagazine

52-56_VSK2018_Diversen.indd 53

53

21-01-18 16:52

noviteiten DIVERSEN

Viega SC-Contur techniek. Verbindingen die per ongeluk niet zijn geperst, worden daardoor bij de persproef direct zichtbaar. Na het persen zijn de verbindingen betrouwbaar dicht.

Viega Nederland bv www.viega.nl

vereist. Daarnaast moesten de isolatiesets efficiënt en kostenbesparend zijn.

De isolatiesets zorgen ervoor dat de warmte in het systeem blijft, waardoor energieverbruik en kosten worden gereduceerd. Ze voldoen tevens aan de relevante beveiligingsklasse (EnEV - B2 (DIN 4102) - E(EN 13501 - 1)).

neel rapport kan worden gemaakt met de bijgeleverde Topview software.

Spirotech bv

Energiezuinige directe ruimtebevochtiger

Euro-Index bv www.euro-index.nl Standnummer 07.B034

Standnummer 8.C010 www.spirotech.nl

BIM-ready Producten van Mark Climate Technology zijn sinds kort beschikbaar voor BIM-projecten. Zoals bekend, is BIM (Building Information Modeling) een online softwareplatform waarop alle informatie over een bouwproject wordt beheerd in één digitaal 3D-model.

de shop om. Ook een projectspecifieke aanbieding is mogelijk. Na het toesturen van een appendagestaat volgt dan een toegespitste offerte. Geleverd worden brandkleppen, regelkleppen, volumeregelaars, buitenroosters, rookextractiekleppen, nozzles, plafondwervelroosters, registerkleppen, iriskleppen, brandmanchette, brandwerende vlinderkleppen, kanaalroosters, eindroosters, diverse brandwerende afdichtingsmiddelen, geluiddempers, en fabriekshalverwarming en -koeling.

Standnummer 7.D023

PV-testinstrument Elektro Lijn I-V500w calculeert een I-V curve, een power curve met het maximale MPP-punt en meet alle parameters van zowel afzonderlijke

Pairdirect bv www.pairdirect.nl Standnummer 11.F050

Daarin kunnen alle betrokken partijen, zoals architecten, aannemers en installateurs, de informatie die voor hen van belang is, tegelijkertijd raadplegen en veranderen. Doordat de projectinformatie altijd actueel en beschikbaar is voor iedereen, wordt de kans op fouten tijdens het bouwproces aanzienlijk verminderd. Ook Mark Climate Technology is klaar voor de BIM-toekomst.

Alle standaard producten zijn vanaf nu beschikbaar via één van de grootste internationale BIM-bibliotheken: MEPcontent. Deze bebliotheek biedt Revit- en CAD-bestanden gratis aan.

Mark Climate Technology www.mark.nl Standnummer 9.B088

Luchtappendages, LBK’s en roosters Pairdirect is een direct verkoopkanaal in de Benelux voor hoogwaardige componenten op het gebied van luchttechniek zoals brandkleppen, regelkleppen en diverse luchtroosters. Op de website kan de klant inloggen met een persoonlijk account. Maar uiteraard is een bestelling ook te plaatsen buiten

54

Messing filters nog beter geïsoleerd Met de introductie van nieuwe isolatiesets voor de populaire messingproducten van Spirotech zijn deze nu nog beter te isoleren. Tijdens het ontwikkelingsproces speelden voor de engineers van Spirotech een aantal zaken. Op de eerste plaats werd gezocht naar een even stijlvol als praktische oplossing.

De isolatiesets kennen daarom een slim design dat snel en eenvoudig aan te brengen is rond de geïnstalleerde SpiroTrap- en SpiroVent-producten.

Dankzij de flexibele uitvoering kunnen de isolatiesets bovendien horizontaal of verticaal worden aangebracht. Eenmaal geïnstalleerd zijn ze ook simpel te reinigen, waardoor er weinig onderhoud is

Onlangs introduceerde Elka Air haar nieuwste generatie energiezuinige persluchtbevochtigers. Deze eenvoudig

panelen als een compleet systeem met een maximum van 1.500 V en 15 A. Het instrument kan worden gebruikt voor het controleren van de kwaliteit van fotovoltaïsche panelen, alsmede voor het vergelijken van afzonderlijke panelen in een grotere installatie. Het toestel meet naast spanning en stroom ook de intensiteit van de zonnestraling en de temperatuur van de panelen. De verzamelde data wordt vervolgens verwerkt en vertaald naar Standaard Test Condities (STC). Zo kan een vergelijking worden gemaakt tussen de gemeten waarden en de opgegeven waarden van de fabrikant. Met de degradatie-functie kan worden gecontroleerd of de panelen voldoen aan de maximale jaarlijkse degradatie.

Met de wifi-connectie kan via de gratis HTAnalysis App (Android en iOS) een snelle analyse worden gemaakt van de string of van een enkel paneel. De app biedt ook een handige troubleshoot assistent. De data kan worden opgeslagen , zodat de gegevens niet verloren gaan en er gemakkelijk een professio-

te instaleren luchtbevochtigers zijn bedoeld voor het direct bevochtigen van de (industriële) ruimte. Door het slimme ontwerp is het energieverbruik nog verder teruggedrongen, nu nog geen 50 watt per liter water. Voor persluchtbevochtiging is dit aanzienlijk zuiniger dan ultrasoon bevochtiging. De bevochtigers zijn zo ontworpen dat elke installateur ze eenvoudig kan monteren en onderhouden. Naast het vernieuwde persluchtbevochtigingssysteem heeft Elka Air ook hogedrukluchtbevochtiging, stoombevochtiging en ultrasoon bevochtiging voor zowel montage in luchtkanalen of LBK’s als direct in de ruimte.

Elka Air www.elka.nl Standnummer 11.F005

VSK 2018 beursmagazine

52-56_VSK2018_Diversen.indd 54

21-01-18 16:52

2017207

Naadloos geïntegreerd.

De nieuwe range sensoren van Belimo Met een compleet assortiment aan sensoren is Belimo uw leverancier voor alle HVAC-veldapparatuur.

De sensoren voor het meten van temperatuur, vochtigheid, luchtkwaliteit (CO2) en druk zijn ontworpen voor een gegarandeerde naadloze compatibiliteit met alle relevante gebouwautomatiseringssystemen.

Meer voordelen zijn: • Eenvoudige installatie dankzij een schroefloos klikdeksel en afneembare bevestigingsplaat • Conformiteit met NEMA 4X / IP65 en UL voor veeleisende buiten- en industriële toepassingen • Eenvoudige inbedrijfstelling en parametrering via BACnet- en Modbus-communicatie • Tijd- en kostenbesparing door aansluiting zonder gereedschap en bescherming van de elektronica tegen aansluitfouten.

• 5 jaar garantie en hoge kwaliteit gecombineerd met eersteklas service en support

Belimo. Goed geregeld.

Multifunctionele Belimo Energy Valve™.

Transparante energiebewaking met de Belimo Cloud.

De Belimo Energy Valve™ verenigt 5 functies in één eenvoudige, montagevriendelijke eenheid.

Gebouweigenaren, gebouwmanagers, installateurs en systeemintegratoren zullen de voordelen van deze intelligente technologie direct bevestigen: • Snelle en veilige dimensionering, zoals eenvoudige inbedrijfname • Energiebesparend dankzij een automatische, permanente hydraulische inregeling • Gegarandeerd de juiste waterhoeveelheid bij drukschommelingen en in deellastbereik • Efficiënt gebruik gewaarborgd door het Delta-T-Management • Bij Belimo Cloud Connectie geen 5 jaar maar zelfs 7 jaar garantie!

Door de integratie van de Belimo Energy Valve™ in de Belimo Cloud stellen de gebruikers zelf hun rekening op, om volledige transparantie bij het energieverbruik van de koel-/verwarmingstoepassing te verkrijgen.

www.belimo.nl

Wij ontmoeten u graag tijdens de VSK 2018.

Laat u inspireren op onze stand 11.D030 in Hal 11.

52-56_VSK2018_Diversen.indd 55 2017207 • AD_NL_Combi_265x370.indd 1

21-01-18 12-12-17 16:52 11:08

Samen Nederland duurzaam maken?

Maar hoe? We laten het u graag zien op de VSK! Er zijn

Alle WTW-units en CVE laten zich in hun nieuwe jasje en

volop redenen om onze stand niet te missen: zes nieuwe

met nieuwe functionaliteiten zien. Ook onze speciale venti-

producten waarvan er maar liefst twee zijn genomineerd

latie-oplossingen voor scholen en kinderdagverblijven zijn

voor de VSK Awards: de Green Energy Smartboiler en het

van de partij. En had u al kennis gemaakt met de PureBlue

Spider regel- en monitoringsplatform.

producten die fijnstof bestrijden?

Andere noviteiten zijn twee nieuwe warmtepompen, de

Kortom, alles in huis om samen met u Nederland

lucht/water warmtepomp HP-S en de vijfde generatie

duurzaam te maken.

water/water warmtepomp WPU, de eerste dakventilator die communiceert met de cloud en de Close-in More kokendwaterboilers en -kranen.

Green Energy Smartboiler

langs op s n o ij b u t Kom in hal 8?

5 5 .0 E d n ta s

Spider regel- en monitoringsplatform

www.ithodaalderop.nl

52-56_VSK2018_Diversen.indd 56nr 1 VSK 2018.indd 1 BEU 033.003 ADV Gawalo special

21-01-18 05-01-18 16:52 09:42