Gawalo VSK Beursmagazine 2024 by VMN Media

VAKBLAD VOOR INSTALLATEURS: VERWARMING - SANITAIR - KLIMAAT

www.gawalo.nl

BEURSMAGAZINE

f: Inclusie ten ctivitei • beursa nieuws ct • produ gus • catalo

6 t/m 9 FEBRUARI JAARBEURS UTRECHT

SYSTEM

Hal 12, Stand A003

ACTIE

*Compress 5800i AW serie

MINIMAAL

Installeren #LikeABosch De nieuwe norm in warmtepompen Maak kennis met de nieuwe luchtwarmtepompen van Nefit Bosch. Snel leverbaar en makkelijk te installeren. Met de vertrouwde ondersteuning van Nefit Bosch. Nu minimaal 450 euro voordeel. Dat is installeren #LikeABosch! Kijk op nefit-bosch.nl/warmtepompactie.

€ 450,CASHBACK VOOR INSTALLATEURS

Compleet programma luchtwarmtepompen ▶ Hybride, All-electric én All-electric Ready ▶ Split, monoblock én full-monoblock ▶ R32 én R290 (propaan) ▶ Fluisterstil ▶ Hoge SCOP ▶ 5 Jaar garantie mogelijk

SNEL LEVERBAAR!

nefit-bosch.nl/warmtepompactie

Eurolyzer S1 rookgasmeter De nieuwe rookgasmeter voor inbedrijfstelling, inspectie, reparatie en onderhoud van cv-installaties. 3 Bediening naar keuze met het grote

HR touchscreen én met één hand via het ronde touchpad

3 Handige, tijdbesparende functies,

waaronder macro’s en multi-memory

3 Digitale meetrapportage met gratis

Ervaar de S1 tijdens de VSK op onze stand

EuroSoft connect (software en apps)

3 EN50379 deel 2 gecertificeerd, geschikt voor CO-certificering (Gasketelwet)

3 7 jaar garantie met KWSe,

ook op verbruiksonderdelen en sensoren

Meer info: eurolyzer.nl

INHOUDSOPGAVE

7 Praktische informatie 8 Interview Joyce van de Hoef

(Jaarbeurs)

Interview Maarten Hommelberg (TDI)

18 en Rob Kotte

VSK 2024: ‘Onze toekomst draait om jou!’

Sneller en beter warmtepompen installeren

“Als je het hebt over de toekomst, draait het ook echt om jou. Pak die kansen en ga ervoor om de ontwikkelingen bij te houden en de energietransitie te realiseren”, is de boodschap van beursmanager Joyce van de Hoef.

10 Interview Doekle Terpstra

(TNO)

Sneller en beter warmtepompen installeren. Daar gaat het in de basis om bij de stichting Team Duurzaam Installeren. Diverse installatiebedrijven delen er hun ervaringen uit de praktijk. Doel is van elkaar leren. En 500 extra warmtepomp-installaties per dag.

(Techniek Nederland)

‘De complexiteit van de installaties zal alleen maar toenemen’ “De functie van totaalinstallateur is steeds lastiger in te vullen”, meent Doekle Terpstra, voorzitter van Techniek Nederland, de ondernemersorganisatie voor de installatiebranche. “Het is haast onmogelijk om alles aan te bieden en overal alles van af te weten.”

12 Interview Marjan Kreijns en

‘De installatiebranche moet zich anders organiseren’

Door samenwerking met brancheorganisatie Fedet krijgt de komende editie van de VSK ook aandacht voor elektrotechniek. “Met name op het gebied van de integratie van E- en W-installaties mogen veel installateurs hun kennis bijspijkeren”, vindt Reinier Kok van Fedet.

(Terberg)

besturing een collega laten opdraven’

Elektrotechnische en werktuigbouwkundige installatietechniek zijn van oudsher gescheiden vakgebieden. Hoe ervaren de installatietechnici Roy Verweij (W) en Arjan Hitsert (E) dat in de huidige praktijk?

Interview Annemarije Tillema 27 ‘Hybride route blijft belangrijk speerpunt’

(NVI-GO)

De stichting NVI-GO behartigt de belangen van bedrijven uit de verwarmingsindustrie. “We zien dat hybride warmtepompen bezig zijn aan een razendsnelle opmars en beschouwen deze route als een mooie tussenstap naar helemaal gasvrij wonen,” aldus directeur Annemarije Tillema.

30 Overzicht exposanten VSK 2024 beursmagazine

(Fedet)

De gevolgen van de elektrificatie op de w-installaties

Hoe test je prototypes voor de warmtetransitie in een omgeving met echte gebouwen en echte gebruikers? Dat kan in The Green Village in Delft! Een miniatuurwijkje, met straten, pleinen, woningen en kantoren. Groot voordeel is de regelluwe status van het groene dorpje.

(Hogeschool AVANS)

De installatiebranche moet zich beter gaan organiseren. Dat vindt Ingrid Janssen, die sinds afgelopen september lector Duurzaam Gebouwde Omgeving aan Avans Hogeschool is. “Met één partij wil ik een afspraak maken dat mijn woning comfortabel op temperatuur blijft en mijn energierekening betaalbaar blijft.”

24 Interview Reinier Kok

Arnoud van der Zee (The Green Village) Innovaties getest in een groen dorpje

Interview Roy Verweij en Arjan Hitsert 16 ‘Je kunt niet voor elke storing in de

21 Interview Ingrid Janssen

INHOUDSOPGAVE

Gawalo Beursmagazine VSK 2024 is een uitgave van VMN Media in samenwerking met Jaarbeurs Utrecht. Oplage: 15.000 www.gawalo.nl

ERSING

NIT

& SA

BEHE

MAAT

11 KLI

HAL

VMN Media Utrechtseweg 44 3704 HD Zeist

HAL AIR

10.G025 10.G019 10.G027

10.F022

10.G057 10.F026 10.F028

11.G050 10.F050

10.F054

10.G096

11.G054

NVKL

10.F080

11.G060 10.G093

11.G064

11.G023

PAVILJO

10.E020

11.G037 10.F081

11.G070

11.G041

10.F077

10.F083 10.F096

10.E030

10.F085

11.F020 10.F087

10.E040

10.F089 11.F050

10.E048 10.F093

11.G075

11.E018 11.F060

Powered

11.G079

by installatie.nl

10.E080 10.E084

11.F070

10.E019 10.E082

11.E016 11.F100 11.F076 10.E093

10.D010 10.D012 11.E030

10.D016

11.E034

ING HEERS

11.D010

MAAT

KLI L 12

gawalo@vmnmedia.nl

11.E060 10.D080

11.E080

10.C020 11.E090

12.D006

10.D022

10.D086 11.E040

11.E079

11.E091

11.D030

10.C040

10.C003

11.E100 11.D060

10.C060

12.F030

10.C050

10.B002

10.C021

10.B006 10.B010

11.D080

12.F060

10.C061

12.F068 12.F070

10.B016

10.B001

11.D090 12.F074

10.B020

10.B048 11.C030

11.D100

11.C036

12.F080

10.B046

10.B005

10.B026

12.F090 11.C040

12.F092

10.A004

10.B011 10.B044 10.B034

11.C033

12.F094 12.E040

10.A010

11.C060 10.B111

12.F120

10.A020

11.B030 12.F140 10.A040

11.C080 12.D010

10.A001

11.B060

12.E070

10.A009 11.C100

10.A060

11.B066

12.D030

10.A110

10.A080

11.B084

10.A021

10.A100

10.A049

11.B090

12.F121

12.F125

09.D001

12.D040 09.D003 09.D005

10.A071

11.B100

09.D007 10.A089

11.B110

12.D060

12.E120

09.D013 10.A099 11.A060

12.E124

09.D021

12.C008

12.D070

RK / STADSPARUIMTE NETWERK

09.D023 11.A084 09.D025 11.B095 11.B099

09.D027

11.A005 11.A088

12.D092

Redactie André Weigand Maarten Legius (hoofdredacteur) (maartenlegius@vmnmedia.nl)

09.D029

11.A033

12.C030

12.D128

09.D020

09.D031

11.A090

09.D018

09.D033 12.D120 12.C060

12.C070

09.B003

09.D022

11.A096

09.B005

09.D035

11.A100 12.D126

11.A055

12.B008

VSK

09.C018

11.A059

09.B007

09.B001

LOOPBAAN PLEIN

09.A002

11.A065 09.C022 09.D041 12.B030

09.A008 09.A004

11.A071

09.A006

AWARDS GALLERY

11.A077 09.D032 12.C090

09.C028

12.B040

09.C019

11.A095

09.C032

09.C038

09.C040

-UP

VSK

09.C033 09.C029 09.C035

09.C031

START PLEIN

09.C015

09.B012

EIDSPLE

09.B014

VSK

09.B016

VEILIGH

12.A003

09.B020

12.A040

09.B026

09.B011

09.B019

09.B022

09.B024

09.B032

12.A060

09.A010

09.B034

12.A027

12.A064

09.B023 12.A037

ACADEMY

09.B009

09.B018

09.B030

12.A030 12.B073

12.A070

R HAL

12.A090

NAA

12.A098 12.B117

KENNIS 1 THEATER

09.C023

09.C025 09.C027

12.B074

12.B090

12.B120

09.C017

09.C021

12.B060 12.C120

09.B038 09.B027

12.A097

12.A127

09.A022

09.B040 09.A024

09.A026

09.A025

09.A029 09.A028

EN MEET- IEK HN ELTEC

12.A120

09.A016 09.A018

9 HAL

12.A041 12.A049 12.A069

12.A114

VSK NTOOR SATIEKA

09.A036

ORGANI

09.A040

08.F036 08.F038 08.F040

REG

08.F046 08.F048

HOREC

SALES LOUNGE

08.F013

08.F053 08.F051

08.F055

08.E012 08.E044 08.F057 08.F061 08.F063

TTEN

08.E011

08.E048

08.E056 07.F018

TOILE

08.F067

08.D010

08.E037

08.E058 07.F028

08.E060

07.F030

08.E062 08.E064

07.F032

08.D038

08.E047

08.D011

07.F040 08.D044

08.E055 08.D048 07.F054

MATIE

34 Beursplattegrond

08.D052

08.D04

08.D056

RONDESIES

07.F070

07.F074

TAFELSES

07.F061

OM WELK AS TERR

08.D050

KENNIS 2 THEATER

07.F060 07.F064 07.F068

INFOR

08.D040 08.E100

07.F067 08.C048

07.E068

FEDET

07.E074

PAVILJO

08.C054 08.D063

07.E055

08.C058

07.D018

FEDET LOUNGE

07.E100

07.D044

08.B046

07.E069

VSK

NAA

08.C053

07.D062

07.E077

08.B050

IVAL

TIE FEST ALLA INST

08.B052

08.C057

07.D058 07.D070 08.C063

07.D027 07.D031

08.B031

07.D023 08.B039

07.D033

07.D082 07.D100

MEETING

08.B043

07.C018

POINT

08.B047

08.B054 08.B049

07.C017

07.C032

08.B064

08.B051

07.C019 07.C023 07.C036

07.C025 07.C027

07.D091

07.C029 07.B016 07.C060 07.C031

07.D200

07.C047

07.C052 07.C050

HNIEK ELTEC IEK EN REG TECHN MEET- KTRO ELE

& HNIEK TEU ROTEC TALLA ELEKT DE INS

HAL

08.B010

08.B036 08.C064

07.D048

07.E061

R HAL

08.C052

08.D057 08.D061

07.E045

07.E080

ERO

GARD

07.E062

07.F073

7 TOOLS VAN

HAL

Uitgever Vakmedianet Davey Cobben (daveycobben@vmnmedia.nl) Advertenties Richard van Dijk Media-adviseur Gawalo & Vakblad Warmtepompen 088 58 40 966 / 06 33 031 474 (richardvandijk@vmnmedia.nl)

39 VSK Awards 2024

Vormgeving Inkvisible, Warnsveld

Installatiebranche kijkt over grenzen van eigen product

Druk Rodi Rotatiedruk, Diemen

De jury van de VSK Awards beoordeelde deze editie vijftig inzendingen op basis van innovatie, oplossingsgerichtheid, praktische toepasbaarheid, sociale impact, duurzaamheid en economisch rendement. Van de inzendingen zijn er tien genomineerd, die allemaal op de VSK te zien zijn.

46 Activiteitenprogramma - Highlights 49 Programma VSK Kennis Theater 1 Stand 09.B018 

51 Programma VSK Kennis Theater 2 Stand 07.E018 

52 Programma VSK NieuwsCafé Stand 11.F100 

53 Programma Ronde Tafels Stand 07.E050 

55 Programma NVKL Paviljoen Stand 10.F080 

57 Productnoviteiten

© 2024 VMN Media, Zeist Alle rechten voorbehouden. Behoudens de door de Auteurswet gestelde uitzonderingen, mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd (waaronder begrepen het opslaan in een geautomatiseerd gegevensbestand) en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

VSK 2024 beursmagazine

VSK2024 Jaarbeurs Utrecht

6 t/m 9 februari Hal 12. Stand D.010

Ontmoet ons op de VSK2024. Duurzamer dan ooit. Op de VSK creëren we ontmoetingen. Leer van onze experts, ontdek de kracht van het systeem, ervaar hoe het werkt en zie hoe het zit.

Laat je informeren en inspireren in ons eigen VSK-theater. Bezoek de catwalkpresentaties over producten en onze nieuwe innovaties. Ontdek hoe we de energietransitie gezamenlijk versnellen. Ervaar hoe we samen het verschil maken.

Meer info en tickets: remeha.nl/vsk

INFORMATIE

Praktische informatie Openingstijden VSK 2024

• 6 februari, 9:30 uur – 17:30 uur • 7 februari, 9:30 uur – 17:30 uur • 8 februari, 9:30 uur – 20:30 uur (avondopenstelling) • 9 februari, 9:30 uur – 17:00 uur Toegang

Je gratis toegangsticket voor jou én je collega’s bestel je eenvoudig via vsk.nl. Zo loop je direct de beursvloer op en hoef je niet te wachten bij de registratiebalie. Bereikbaarheid

Tip: Kom met het OV! Jaarbeurs bevindt zich op 5 minuten loopafstand van het CS Utrecht. Vanwege bouwwerkzaamheden is het aantal parkeerplaatsen namelijk beperkter. Kom je met de auto? Plan dan je route naar Jaarbeurs. De parkeerplaatsen rondom Jaarbeurs zijn namelijk beperkt(er). Bekijk de drukte op voorhand en kies voor een P+R Parkeerplaats in Utrecht. Daar parkeer je voor een klein bedrag en reis je vervolgens per tram of bus naar Jaarbeurs. Bekijk het advies rondom de bereikbaarheid en de actuele plattegrond met aanrijroutes op www.jaarbeurs.nl/bereikbaarheid.

EHBO

Ingang Oost (zijde Utrecht CS) naast de informatiebalie en de kassa’s. Informatiebalies

Bij entree hal 8, 9 en 10 is direct na de toegangscontrole een informatiebalie. Meer informatie

T | + 31 (0)30 295 5911 E | info@jaarbeurs.nl W | www.jaarbeurs.nl VSK-APP

Download de VSK BeursApp De VSK-app is de plek waar de beurs voor de totale E + W installatiebranche digitaal bij elkaar komt. De app bevat niet alleen jouw ticket, maar ook alle informatie die je nodig hebt om je bezoek aan VSK 2024 efficiënt te laten verlopen. Selecteer exposanten die je wil bezoeken, stel je eigen programma samen en vind snel je weg met behulp van de interactieve plattegrond.

VSK 2024 beursmagazine

INTERVIEW

VSK 2024: ‘Onze toekomst draait om jou’ ‘Onze toekomst draait om jou’, is het thema van de VSK. Beursmanager Joyce van de Hoef: “Als je het hebt over de toekomst, draait het ook echt om jou. Pak die kansen en ga ervoor om de ontwikkelingen bij te houden en de energietransitie te realiseren.”

door Gerard Vos

Vier dagen lang is van 6 tot en met 9 februari de VSK 2024 dé ontmoetingsplek voor alle partijen in de installatiesector. “De VSK van 2024 is weer een reguliere editie”, vertelt Beursmanager Joyce van de Hoef, die relateert aan een eerder uitstel vanwege corona: “In 2022 zaten aan het eind van de coronaperiode en we hebben toen besloten om de beurs drie maanden later te plannen. We hadden namelijk geen idee hoe de wereld er in februari uit zou zien. Dat bleek een goeie stap. De VSK in mei 2022 was er eentje om in te lijsten. Er was veel enthousiasme, de stemming was uitgelaten. Het gevoel dat je weer naar een beurs kon gaan, maakte deze editie extra bijzonder.”

Vreselijk druk Van de Hoef is de afgelopen tijd veel in gesprek geweest met de installatiesector en signaleert dat deze branche het vreselijk druk heeft momenteel. “Iedereen is

‘De ontwikkelingen gaan razendsnel en volgen elkaar in een rap tempo op.’ bezig met de energietransitie. We staan voor een grote uitdaging om Nederland duurzamer te maken. Er wordt veel van de installateurs gevraagd. De installatiesector speelt daarin een cruciale, onmisbare rol.” En in de ogen van Van de Hoef groeien de E- en W-sectoren steeds meer naar elkaar toe. “Reden dat we ons zowel op E- als de W-installatiebedrijven richten. De VSK

VSK 2024 beursmagazine

INTERVIEW

is nu een beurs voor de totale installatiebranche. We verwachten dan ook veel exposanten en bezoekers. Er is nu al een flinke groei vergeleken met de vorige editie. Het aanbod is heel divers.”

Kers op de taart Dat de elektrotechnische component straks op de beursvloer terug te vinden zal zijn, is ook duidelijk terug te zien in het programma. “We hebben een W-route en een E-route, er komt een extra theater zodat er meer inhoudelijke sessies zijn.” Een aantal succesformules blijven ondertussen gehandhaafd. “Zo organiseren we ook dit keer jaar weer een ‘Warmtepomp Innovatieroute’ in samenwerking met VMN Media. En vergeet de VSK Awards niet. Die reiken we ook weer uit. Dat is de kers op de taart voor veel leveranciers en installateurs.”

Trends Gevraagd naar de trends ziet Van de Hoef dat digitalisering de afgelopen jaren een verdere vlucht heeft genomen. “Denk bijvoorbeeld aan voorspellend onderhoud voor cv-ketels en warmtepompen, energiemanagementsystemen, de meterkast van de toekomst, prestatieborging warmtepompen en de digitalisering

‘Als je het hebt over de toekomst, draait het ook echt om jou.’ van gebouwen. Met een gebouwbeheersysteem kan je de complete klimaatbeheersing in een kantoor beheren. De installateur heeft niet meer dan een app nodig. Maar je ziet bijvoorbeeld ook in de thuisbatterijenmarkt ontwikkelingen ontstaan waarin consumenten hun energie zelf kunnen in- en verkopen. De ontwikkelingen gaan razendsnel en volgen elkaar in een rap tempo op. Hier spelen wij als VSK ook op in.”

Thema ‘Onze toekomst draait om jou’, is het thema dit keer. Van de Hoef: “Als je het hebt over de toekomst, draait het ook echt om jou. Pak die handvatten en ga ervoor om de ontwikkelingen bij te houden en de energietransitie te realiseren. We willen uitdragen dat we dit met z’n allen voor elkaar gaan krijgen. Ik zie dat er gelukkig steeds meer samenwerkingen en partnerships zijn. Installateurs krijgen steeds vaker vragen over totaaloplossingen. En dat geldt niet alleen voor de grotere installateurs, ook de kleinere installateur is bezig om te kijken hoe hij de klant het best kan bedienen. Zowel E- als W-installatiebedrijven zijn volop bezig met verbreden en opleiden.”

schetst Van de Hoef: “De energietransitie maar ook de snelheid van de ontwikkelingen brengt met zich mee dat er veel personeel wordt gezocht of moet worden omgeschoold. Als je kijkt naar instroom, doorstroom en zij-instroom zijn daar veel bedrijven mee bezig. Denk aan partijen als Belimo en Nefit, maar je ziet ook veel groothandels die trainingen geven.”

Academy Het bracht het VSK-team op de gedachte om tijdens de beurs een VSK Academy op te zetten. “We willen dan trainingen en cursussen aanbieden. We merken dat veel bedrijven een dag in-company trainingen geven. Hoe leuk is het dat een installateur hier straks zich voor een dagdeel voor een training kan aanmelden. We werken met de Academy onder andere samen met Studium en InstallatieWerk Nederland. We merken eigenlijk aan alles dat er een noodzaak is om naar de VSK te komen. Als je kennis wilt halen en je werk optimaal wilt inrichten en klaar wil zijn voor de toekomst… dan moet je op de VSK zijn.”

Gouden tijden Van de Hoef benadrukt dat er op de VSK ook zeker ruimte is voor wat luchtigheid. “Het hoeft niet allemaal serieus te zijn. De branche heeft ook recht op een feestje. Het zijn gouden tijden voor E- en W-installateurs, die zijn terecht trots op hun vak en dat willen we vieren. In Hal 7 komt het Installatie Festival. Hier kun je onder andere terecht voor demonstraties en workshopwedstrijden, verder komen er overal foodtrucks te staan. Gezelligheid gegarandeerd.”

Rondleiding Wonderwoods Twee groene torens in het hart van Utrecht, naast Jaarbeurs. Wonderwoods is niet zomaar een project, maar een architectonisch hoogstandje dat wonen, werken en recreëren samenbrengt. Tijdens de rondleiding neemt totaalinstallateur Terberg Totaal Installaties je mee op een reis door dit bijzondere project. Ervaar de innovatieve hoogstandjes op het gebied van elektrotechniek en werktuigkunde, en krijg een exclusieve blik achter de schermen. Deze unieke ervaring biedt inzicht in geavanceerde installaties en laat bezoekers de technologische vooruitgang van dichtbij beleven. Deelnemen: alleen op inschrijving, via www.vsk.nl en dan naar programma.

Behoefte aan kennis Als er een op dit moment één ding duidelijk is, dan is het wel dat de behoefte aan kennis groter is dan ooit,

VSK 2024 beursmagazine

INTERVIEW

‘De complexiteit van de installaties zal alleen maar toenemen’ “De functie van totaalinstallateur is steeds lastiger in te vullen”, zo meent Doekle Terpstra, voorzitter van Techniek Nederland, de ondernemersorganisatie voor de installatiebranche. “Het is haast onmogelijk om alles aan te bieden en overal alles van af te weten.”

door Marion de Graaff

Doekle Terpstra valt met de deur in huis: “Ik ben ontzettend blij dat de VSK voor de eerste keer een combinatie is van elektrotechniek en werktuigbouwkunde. Daarmee komt de hele sector samen. We zien in de praktijk dat er onderling steeds meer verbinding plaatsvindt tussen de verschillende disciplines. Dat merken we ook binnen Techniek Nederland, en dat betekent dat we onze dienstverlening meer en meer vanuit integraliteit benaderen en niet meer vanuit de diverse verschillende belangen. Die integraliteit en samenhang manifesteert zich nu ook via de VSK en dat is een hele mooie beweging. Het is een bevestiging van wat we met Techniek Nederland al aan het doen zijn.”

‘De ontwikkelingen op het vlak van de installatietechniek zijn enorm en het is prachtig dat dat allemaal op één grote beurs te zien is. Wil je op de hoogte blijven, dan is een bezoek aan de VSK-beurs een must.’

VSK 2024 beursmagazine

INTERVIEW

Keihard nodig “Elektrotechniek en werktuigbouwkunde zijn allebei keihard nodig om de grote maatschappelijke vraagstukken op te lossen”, stelt Terpstra. “Dan gaat het bijvoorbeeld over klimaat, de zorg en de bereikbaarheid van onze steden. Per thema ligt het accent misschien iets meer op de w of juist op de e, maar het gaat nadrukkelijk om de samenhang. Als we kijken naar de energietransitie dan is de opmars van de (hybride) warmtepomp een duidelijk voorbeeld, maar ook bij laadpalen, pv(t)installaties, energieopslag en gebouwautomatisering gaan e en w hand in hand. Vaak is het nodig om bij het installeren van een product de meterkast aan te passen. Een w-installateur kan niet zonder basiskennis van elektrotechniek, en de e-installateur moet het nodige weten van werktuigbouwkunde.” “De energietransitie is dus tegelijkertijd een beroepentransitie. Het vak van de traditionele e- en winstallateurs verandert en vraagt om bredere kennis en meer vaardigheden. Bovendien valt er heel duidelijk nog een andere tendens te bespeuren. De installateur wordt niet alleen gevraagd om werk uit te voeren en de architectuur van e en w vorm te geven, maar ook om te adviseren. Die adviserende rol komt er ook nog bij. Het werk en de aard van het werk verandert dus, en dat is een enorme uitdaging.”

Durf te kiezen “De functie van totaalinstallateur is steeds lastiger in te vullen”, zegt Terpstra. “Het scala aan oplossingen, toepassingen, producten en diensten is in de afgelopen paar jaar enorm veel groter geworden. Het is haast onmogelijk om dat allemaal aan te bieden, om overal alles van af te weten. Er is sprake van een grote diversificatie aan de producten aanbodkant, en daarbinnen is die onderlinge verbinding te zien. Daarnaast veranderen de klanteisen en is er steeds meer weten regelgeving. Er is al met al erg veel beweging in de markt van het technisch installatiewerk.” “Ik denk dat er voor veel installateurs een moment komt dat ze moeten kiezen en zich dus gaan specialiseren. Dat is best een grote stap, maar mijn advies zou zijn: durf te kiezen. Wees er niet bang voor. En maak je een keuze, zorg er dan voor dat je de nodige kennis opdoet, dat je certificaten in orde zijn, en je ook onderscheidend kunt zijn. Ik zie wat dat betreft allerlei kansen en mogelijkheden voor installateurs. Techniek Nederland voert via haar vakgroepen al heel veel gesprekken met leden, en organiseert regelmatig praktische kennisbijeenkomsten, zowel online als live op verschillende locaties in het land. Leden kunnen altijd een beroep doen op de dienstverlening, we denken graag mee, en bieden bijvoorbeeld ook ondersteuning bij bedrijfsovernames.”

Complexiteit neemt toe De keuze om als totaalinstallateur door te gaan is natuurlijk ook een keuze, aldus Terpstra. “Maar ik zie in de praktijk vaak dat dat stress en onrust met zich meebrengt. Dat heeft ook weer met die toenemende eisen te maken. Het valt me op dat bedrijven die wel gekozen hebben in hun businessmodel meer rust organiseren.

‘Ik denk dat er voor veel installatiebedrijven een moment komt dat ze moeten kiezen en zich gaan specialiseren.’ Vergeet niet dat de complexiteit van het installatiewerk alleen maar zal toenemen. Het huidige congestievraagstuk levert een nieuwe uitdaging op en het is belangrijker dan ooit om te bekijken wat ervoor en wat er achter de meter gebeurt. Ook vanuit dat oogpunt zijn e en w nauwelijks meer van elkaar te onderscheiden, ze grijpen in op elkaar.

Arbeidsmarkt Wat het nog lastiger maakt, is de nog altijd krappe arbeidsmarkt. Er is een grote behoefte aan gespecialiseerde (en vakbekwame/gecertificeerde) mensen, terwijl ook het basiswerk volop doorgaat. Terpstra: “We doen ons best om dat hardnekkige thema op de agenda te houden. De nieuwe arbeidsmarktcampagne heeft als titel: ‘Je kunt zoveel meer in de techniek’ en dat slaat aan. De instroom is fors, en dan met name de zijinstroom. Het gaat natuurlijk niet alleen om het aantrekken van mensen maar ook om ze binnen te houden.” “In de installatiebranche stromen jaarlijks 20.000 medewerkers in. Wist je dat 70 procent van die mensen zijinstromers zijn? Daarmee zijn wij kampioen omscholing van Nederland. Zij-instromers zijn enorm gemotiveerd

om een bijdrage te leveren aan het verduurzamen van Nederland. De overige aanwas komt na de afronding van een beroepsopleiding als jongere de sector binnen. De afhankelijkheid van die zij-instroom is dus groot en werkgevers moeten zich daar goed bewust van zijn. Nadenken over modern werkgeverschap hoort daarbij en daar kunnen bedrijven, en dus ook de installatiebedrijven, zelf heel veel in doen. ‘De baas bepaalt’ is niet meer van deze tijd. Mensen komen met andere wensen binnen. Ze willen bijvoorbeeld professioneel eigenaarschap en dus verantwoordelijkheid voor de werkzaamheden die ze uitvoeren. Ook de balans tussen werk en privé is heel belangrijk. Door die wensen serieus te nemen en te faciliteren, word je als bedrijf veel aantrekkelijker.”

Appèl op onze sector Het is ook nodig dat er vanuit de politiek aandacht voor is voor de uitdagingen in de sector. Er zijn verkiezingen geweest en het is nog onduidelijk hoe de samenstelling van het nieuwe kabinet eruitziet. “Ongeacht hoe het allemaal ingevuld wordt, blijven wij de samenwerking zoeken”, zegt Terpstra. “Ik kan me niet voorstellen dat de nieuwe coalitie zich afkeert van de keuzes die al zijn gemaakt. We zijn met z’n allen een bepaalde weg ingeslagen en daar moeten we op verder. De uitdaging zal groot blijven en het appèl op onze sector dus ook. Wij blijven de helpende hand uitsteken naar het Rijk: er is heel veel kennis binnen de vereniging en die is hard nodig om de diverse maatschappelijke vraagstukken op te lossen. Daar hebben we heel veel mensen bij nodig en vandaar dat we graag nieuwe doelgroepen willen interesseren, zoals vrouwen en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Tijdens de VSK reikt Techniek Nederland daarom de Techniek Inclusief Award uit.”

VSK 2024 beursmagazine

INTERVIEW

Innovaties in de praktijk getest in een groen dorpje Hoe test je prototypes voor de warmtetransitie in een omgeving met echte gebouwen en echte gebruikers? Dat kan in The Green Village in Delft! Een miniatuurwijkje, met straten, pleinen, woningen en kantoren. Groot voordeel is de regelluwe status van het groene dorpje.

door Margo van Voskuilen

The Green Village, gelegen op de TU Delft Campus, is een openluchtlaboratorium te noemen. Of in academische taal: een fieldlab voor duurzame innovatie in de stedelijke omgeving. Directeur Marjan Kreijns en Arnoud van der Zee, programmamanager energietransitie, ontvangen ons in het kantoor van het groene dorp. Kreijns steekt direct van wal over het doel van The Green Village. “Het fieldlab biedt ondernemers ruimte en faciliteiten om prototypes in de praktijk te testen. In een stedelijke omgeving, maar wel een veilige omgeving, want het terrein heeft een regelluwe status en is omgeven door een hek.” Door deze status, en het feit dat het fieldlab op grond van de TU Delft staat, zijn er tests mogelijk die in een gewone woonwijk niet mogen. Kreijns vergelijkt het fieldlab graag met een dorp: “The Green Village is ook echt een klein dorpje. Met echte straten, pleinen, woningen en kantoren. Met echte bewoners en gebruikers.” De ondernemers die hun prototypes testen, variëren van startups op een zolderkamer, tot gevestigde namen als BAM en Itho Daalderop. Deze bedrijven vestigen zich niet op het fieldlab, maar plaatsen er alleen een testopstelling of prototype. Van der Zee onderstreept: “We zijn geen incubator waar allemaal kleine bedrijven op het terrein zitten. Wij zijn een laboratorium waar je een experiment kan doen.”

Minstens honderd testopstellingen In dit miniatuurwijkje met verschillende bewoonde huizen, een kantoor, een bijeenkomstruimte en diverse werkplaatsen staan minstens honderd testopstellingen. Sommige zichtbaar, zoals die windmolen, de Bee&Bee bijenhotels, of de circulaire zonnepanelen. Andere opstellingen zie je niet direct, omdat ze onder de grond zit-

VSK 2024 beursmagazine

INTERVIEW

ten. Of omdat er op het eerste gezicht niets bijzonders aan te zien is, zoals de bestrating van de WaterStraat. In de acht woningen op het terrein wonen in totaal twaalf personen. Vier studenten, in eenpersoons studio’s. Drie stellen, en één gezin van drie personen in de vier eengezinswoningen. Die bewoners huren hun woning gedurende maximaal twee jaar. Van der Zee: “Ze weten ook, dat er in hun woning prototypes getest worden, en dat die continu gemonitord worden. Kreijns: “We vragen wel voor elke test toestemming, met een AVG-proof toestemmingsformulier. Bovendien kijkt de ethische commissie van de TU Delft ook mee.” Van der Zee: “En natuurlijk kunnen we niet zomaar naar binnen lopen om met die innovaties te knutselen. Dat gaat op afspraak, want we moeten de bewoners respecteren in hun bewoning.” Naast de ervaringen van de bewoners leveren ook de bezoekers een belangrijke bijdrage. Het fieldlab ontvangt regelmatig bezoekers van gemeentes, waterschappen en woningcorporaties. Die kijken op een heel andere manier naar de innovaties. Kreijns: “Voor innovatie is het heel belangrijk dat je in een vroeg stadium al in contact komt met potentiële klanten. Gemeentes kijken heel anders naar bestrating dan de ondernemers. Zo’n ondernemer kijkt bijvoorbeeld naar het waterdoorlatend vermogen van een bestrating. Maar de man van de gemeente vraagt zich af of de borstelmachine er wel overheen kan, en of het ook in een kleur leverbaar is die in zijn straatboek staat.” Het faciliteren van contacten tussen ondernemers en potentiële klanten zoals publieke partijen of woningcorporaties is een belangrijke taak voor The Green Village. Beide partijen leren daarvan. De ondernemer denkt kritischer na over voor wie hij het product eigenlijk ontwikkelt. En de bezoekers zien innovaties om in de toekomst rekening mee te houden. Van der Zee: “Eigenlijk willen we die feedback van de installateur ook hebben. We werken ook wel samen met installateurs als Van Dorp en Breman.”

Slimme warmtebatterij van Borg.

Wet- en regelgeving

Alle testopstellingen zijn prototypes

De ondernemers wisselen onderling ook kennis en informatie uit. En soms leidt een gelijktijdig experiment tot een succesvolle samenwerking. Maar de kracht van het fieldlab zit niet alleen in het testen van proefopstellingen. The Green Village werkt ook samen met de ondernemers. Wet- en regelgeving is daarvan een treffend voorbeeld. Een startup of klein bedrijf kan weinig invloed uitoefenen op regelgeving.

Ook de medewerkers van The Green Village behoren tot het testpanel. Zo is het eigen kantoor ook een onderzoeksobject, met diverse experimentele opstellingen binnen en buiten. Op het dak van de houtskeletbouw ligt een combinatie van groendak en zonnepanelen, een testopstelling van de ontwerpers van Paviljoen3. In een van de kantoren zit een raam, dat onder invloed van zonlicht van kleur verandert. Kreijns vertelt: “Die man had een proefopstelling gemaakt met een warme lamp en zulke kleine plaatjes glas met verschillende coatings.” Ze duidt met haar handen het formaat van een ontbijtbordje aan. “En nu wordt het hier in de praktijk getest. Het is typisch iets wat hier heel goed past.” Al die testopstellingen zijn prototypes. Ze hebben nog niet hun definitieve vormgeving of formaat. Een veel

Kreijns: “Loopt één ondernemer tegen de beperkingen van weten regelgeving aan, dan lopen ze daar allemaal tegen aan. Dan kunnen ze gezamenlijk optrekken, samen met ons. Wij hebben een goed samenwerkingsverband met de NEN, de normeringsorganisatie. En als groep sta je veel sterker, wanneer je daar aanklopt.”

Marjan Kreijns Directeur van The Green Village sinds oktober 2019. Na haar studies Development Economics en International Land and Water Development aan de universiteit van Wageningen startte Kreijns haar loopbaan bij ITC van de Universiteit Twente.Van 2000 tot 2011 werkte Kreijns als afgevaardigde van ITC in China en Thailand. In 2011 trad ze aan bij de TU Delft als Programmadirecteur van VPdelta+.

Arnoud van der Zee Programmamanager Energietransitie van The Green Village sinds mei 2020. Na zijn studie Industrieel Ontwerpen aan de TU Delft werkte Van der Zee voor verschillende bedrijven, waaronder enkele jaren in Zuid-Afrika. In zijn loopbaan zijn innovatie, duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen de sleutelwoorden. Opstelling circulaire thuisbatterij van StoredEnergy. VSK 2024 beursmagazine

VAILLANT BEZORGT JOU EEN WARME START OP VSK 2024!

VSK-Beurs

Utrecht 6-9 februari 2024 Standnummer

12.C030

Ontdek het gemak in de keuze voor Vaillant Of je nu een doorgewinterde warmtepompinstallateur bent of nog helemaal nieuw in het vak, bij Vaillant staan we klaar om jou te ondersteunen. Van voorbereiding tot installatie en onderhoud: met Vaillant als partner kun je rekenen op maximale ondersteuning. Zodat jij met vertrouwen en succes kunt groeien in jouw vakgebied. VERTROUWD IN VERWARMEN

Scan de QR En ontdek hier het gemak van een Warme Start

INTERVIEW

plek om installateurs te inspireren en zelfs op te leiden om met duurzame systemen te werken.”

Water en elektriciteit, dat is altijd spannend

Regenwatertoilet waarmee Pim Wijnakker de eerste prijs won in de 50-literhuis ondernemers challenge. gehoord bezwaar van de bewoners is dan ook dat een innovatie (te) veel ruimte inneemt. Bijvoorbeeld de warmteopslag van Borg. De opslagtank zelf ligt mooi uit het zicht onder het terras. Maar voor de testopstelling is ook nog een kleine ‘schuur’ tegen het huis aangezet, met daar bovenop de buitenunit van de warmtepomp. Die ruimte zit ook vol met meetapparatuur en sensoren. “Dus één van de dingen die het bedrijf zeker wist,” zegt Kreijns, “is dat die installatie veel kleiner moest. Want anders zijn bewoners ook nog een flink stuk van hun tuin kwijt aan de installatie.” Een voorbeeld van een oversized prototype uit eigen Delftse keuken is het 24/7 Energy Hub. Deze testopstelling omvat een elektrolyser voor het maken van waterstof uit overtollige elektriciteit en 53 gasflessen om die waterstof op te slaan, om in de winter te gebruiken om elektriciteit van te maken met een brandstofcel. “Voor één huishouden. Eén eenpersoons huishouden!” lacht Kreijns. “Dat ga je bij een huis straks natuurlijk niet doen. Maar zo’n prototype is bedoeld om van te leren.” Van der Zee vult aan: “Het is belangrijk om dat nu al neer te zetten, en er de komende 10 tot 15 jaar van te leren. Want vanuit het oogpunt van duurzaamheid zijn energy hubs een heel logische optie. Maar door de beperkingen van weten regelgeving is zoiets buiten het fieldlab eigenlijk nog niet op te zetten.”

Een buurtbatterij, mag dat? De innovaties die op het terrein te zien zijn, zijn dus nog lang niet af. “Zo is 24/7 Energy Hub bijvoorbeeld samengesteld uit in de markt verkrijgbare producten, die we oneigenlijk gebruiken,” vertelt Van der Zee. Daardoor is de hele installatie veel groter dan noodzakelijk. De componenten die eigenlijk nodig zijn om zo’n energy hub in een handzaam formaat te maken zijn er nog niet. “Maar het bouwen van zo’n opstelling is cruciaal. Door het te bouwen, leer je zo veel.” Van der Zee kan het niet

genoeg benadrukken. “Leuk dat je in een model iets hebt met een bepaald rendement, maar bouw het in het echt. Integreer het nou eens in de rest. Dan zie je waar je tegenaan loopt. Kosten van onderdelen, weten regelgeving. Mag ik het daar wel plaatsen? Leuk, een buurtbatterij onder de grond. Kan dat, mag dat?” Kreijns vult aan: “The Green Village is een plek waar je een prototype voor het eerst kan gaan uitproberen. Of om met een product dat al iets verder is te experimenteren in een ‘real life situation’. En alles wat je hier komt doen mag als het ware ook nog mislukken.” In het verleden werden innovaties vaak gelijk op de markt gebracht. Soms ging dat goed, maar het ging ook regelmatig fout. Kreijns vervolgt: “Als je pilot in de echte wereld mislukt, dan krijg je niet snel een tweede kans. En hier krijg je een tweede, derde… misschien wel vierde kans als het nodig is. Want dat is ook de bedoeling van het fieldlab. Je komt hier niet als je innovatie af is. Je komt hier als je nog duidelijke vragen hebt of dingen die je nog wilt uitzoeken. Dat kan je voor een deel zelf doen. Maar wij zitten hier wel op de TU Delft. We hebben ontzettend veel slimme wetenschappers en heel veel studenten die ook allemaal graag meedenken en meewerken.” De doorlooptijd van innovaties is lang, vervolgt Van der Zee. “Het duurt gewoon 10 tot 15 jaar om een goed getest, doortest product te ontwikkelen. Dat is een normale doorlooptijd van idee naar een fabriek waar 5.000 van die producten per jaar of meer uitkomen.” De meeste innovaties komen in het fieldlab in hun derde of vierde jaar. Dat de ondernemers zo vroeg in het proces al kunnen experimenteren met hun innovatie heeft veel voordelen, volgens Van der Zee. “Het begin van het ontwerpproces is de ‘fuzzy front end’. Dan is er ruimte voor invloeden en creativiteit, en die vinden ze volop hier.” Voordat de innovatieve producten daadwerkelijk op de markt komen duurt dus vaak wel even. “Dit is geen duurzame winkel,” stelt Van der Zee, “maar wel een

Ondergronds is The Green Village is minstens zo dicht bebouwd als aan het oppervlak. Niet alleen de gebruikelijke nutsvoorzieningen als aardgas, water, elektriciteit, telefoon/kabel en riolering liggen onder de bestrating. Ook een warmtenet, warmtebuffers, waterbuffers en heipalen met ingebouwde bodemwarmtewisselaar zitten onder de grond. En een deel van een bestaand aardgasnet wordt nu gebruikt voor het transport van waterstof. Behalve wisselstroom is er ook een gelijkstroom-net. De straatverlichting op het terrein werkt op gelijkstroom. Ook de verlichting in het kantoor werkt op gelijkstroom, opgewekt door de zonnepanelen op het dak en opgeslagen in een batterij. De DC-stopcontacten worden helaas niet zoveel benut, want er zijn nog niet veel producten met die aansluitmogelijkheid. Ontmoetingen in de ondergrond zorgen vaak voor uitdagingen. Kreijns draagt het voorbeeld van warmtenetten naast waterleidingen aan. Verhoogt dat de kans op legionella? Dat testen Dunea en The Green Village op het terrein. Van der Zee noemt de combinatie van waterbuffering onder het maaiveld en een ondergrondse buurtbattterij. “Water en elektriciteit, dat is altijd spannend. Maar dan zoeken we hier naar een oplossing.”

Circulaire windmolen uit gerecyclede kunststof van From Waste to Wind.

VSK 2024 beursmagazine

INTERVIEW

‘Je kunt niet voor elke storing in de besturing een collega laten opdraven’ Elektrotechnische en werktuigbouwkundige installatietechniek zijn van oudsher gescheiden vakgebieden. Hoe ervaren de installatietechnici Roy Verweij (W) en Arjan Hitsert (E) dat in de huidige praktijk? Verweij: “Zonder kennis van elektrotechniek wordt het wel lastig mijn werk uit te voeren.”

door Marion de Graaff

Bij installatie-onderhoudsbedrijf Technisch Beheer Nederland werken Arjan Hitsert als objecttechnicus elektrotechniek in de regio Rotterdam en Roy Verweij als objecttechnicus werktuigbouwkunde in de regio Amsterdam. In de gebouwen van klanten zijn zij verantwoordelijk voor het inbedrijf stellen, aanpassen en uitbreiden van installaties, naast het beheer van software en het opheffen van storingen. Verweij en Hitsert zien werktuigbouwkundige installatietechniek (W) en elektrotechnische installatietechniek (E) in de basis

‘Als ik geen kennis zou hebben van elektrotechniek wordt het wel heel lastig om mijn werk goed uit te voeren.’ nog steeds als verschillende disciplines. Maar er is ook een overlap, een verbindend gedeelte. Verweij: “Zo heb ik eigenlijk een gecombineerde functie. In gebouwgebonden installaties is automatisering een belangrijke component. Als ik geen kennis zou hebben van elektrotechniek wordt het wel heel lastig om mijn werk goed uit te voeren.”

Doorgroeien Verweij is de techniek ‘ingerold’, zo zegt hij zelf. “Ik was kok, ben op mijn 27ste terug naar school gegaan en

VSK 2024 beursmagazine

beeld Pieter Magielsen

INTERVIEW

kwam in aanraking met techniek. Ik startte als geisermonteur en vond dat zo leuk dat ik in de loop van de jaren ben doorgegroeid naar waar ik nu zit. Via het onderhoud van kleine keteltjes met af en toe een storing ging ik naar de grote ketels. En dan krijg je met 3-fasen en met ster-driehoekschakelingen te maken. Storingen aan grote installaties kunnen behoorlijk complex zijn, maar je kunt niet voor elke storing in de besturing een E-collega op laten draven. Daarom ben ik cursussen gaan doen. Ik volgde een NEN3140-training en heb ondertussen al heel veel met elektrotechniek gewerkt. Ik vind het leuk dat die kant onderdeel is van mijn werk, dat maakt het nog veelzijdiger.” Hitsert startte in de elektrotechniek en deed gaandeweg ook veel kennis en ervaring op in de werktuigbouwkunde. “Niet door trainingen of cursussen”, zegt hij, “maar door mee te kijken met collega’s. Ik heb altijd werkgevers gehad die me in de gelegenheid stelden om in de praktijk te leren. Ik begon als elektricien bij een installatiebedrijf dat ook automatisering en machinebouw deed. Zo maakte ik kennis met de W-kant. Bij een volgende werkgever leerde ik de meet- en regeltechniek kennen, en dat is eigenlijk waar E en W samenkomen. We deden daar hele grote utiliteitsprojecten, zoals ziekenhuizen en overheidsgebouwen. De connectie tussen E en W is bij zulke werken heel duidelijk; je hebt elektrotechniek nodig om W-installaties te kunnen besturen.”

Grens verleggen “De grootste overlap tussen elektrotechniek en werktuigbouwkunde zit ‘m in de besturing van de schakelingen”, zegt Verweij. Zowel hij als de elektrotechnicus Hitsert hebben de grenzen van hun vakgebied in de loop van de tijd verlegd. Voor werktuigbouwer Verweij ligt de meet- en regeltechniek in het verlengde van de w-installaties. “Werktuigbouwkunde strekt zich wat mij betreft uit tot en met de regelkast en de regelingen”, legt hij uit. “Ik noem iets pas elektrotechniek als het boven de x-ampère komt. Neem een uitgebreid verlichtingsplan in een kantoor. Eerstelijns lukt me nog wel maar ik heb wel een duidelijke grens, al is die in de loop van de jaren dus flink opgeschoven.” Hitsert deelt die ervaring: “Voorwaarde is natuurlijk wel dat het je moet liggen en dat het je interesseert. Mijn werktuigbouwkundige kennis reikt behoorlijk ver. Ik kan ermee uit de voeten totdat er mankementen zijn, of er aanpassingen nodig zijn die specifiek W-gericht zijn. Bij een lekkage kan ik een noodoplossing bieden, maar komt er laswerk bij kijken of moet er leidingwerk omgelegd worden, dan stopt het voor mij. En natuurlijk zijn er bepaalde handelingen waar je een certificering voor nodig hebt zoals het onderhoud aan gasgestookte ketel en boilers. Ik heb dat niet nodig want mijn werk ligt voornamelijk op het gebied van de meet- en regeltechniek.”

Voorkeur De E- en de W-technici bestaan dus zeker nog. Hitsert: “We hebben jongens in dienst die alleen maar elektrotechniek doen. Dat is hun achtergrond, en ze willen niet anders. Laat je ze met water werken, dan wordt het ‘ge-

Het aanleggen van de E-voorzieningen voor de W-installaties is het domein van de meet- en regeltechnicus. vaarlijk’. Veel werktuigbouwkundigen voelen zich op hun beurt weer niet zeker als ze met elektriciteit te maken krijgen, dat laten ze dan liever over aan een service- of een meet- en regeltechnicus.” Verweij vervolgt: “In de afgelopen jaren is er wel een belangrijk ‘tussengebied’ ontstaan. Het aanleggen van de E-voorzieningen voor de W-installaties is het domein van de meet- en regeltechnicus. Werken de installaties eenmaal, dan komt het onderhoud ervan neer op de servicetechnicus die van beide terreinen veel kennis

‘Het aanleggen van de E-voorzieningen voor de W-installaties is het domein van de meet- en regeltechnicus.’

hebben een aantal collega’s die servicetechnicus zijn, stuk voor stuk met basiskennis op het gebied van elektrotechniek. Ze kunnen allemaal een storing in de regelkast oplossen, een storing aan een luchtbehandelingskast verhelpen en noem maar op. En zo heeft iedereen zijn voorkeur, voornamelijk E, voornamelijk E, of ook actief in dat middengebied in de functie van meet- en regeltechnicus of servicetechnicus.”

Kennis vergaren “Er is niet echt een opleiding tot servicetechnicus”, zegt Verweij, “die kennis moet je in de praktijk vergaren en dat kost best veel tijd. Je moet het leuk vinden om die combinatie te doen en het jezelf vervolgens aanleren, waarbij je collega’s als leermeesters fungeren. Het is dus ook zo dat vooral de wat oudere collega’s in de service werken. Dat zijn mensen die al de nodige jaren in de montage hebben gezeten en dan doorstromen naar het vak van servicetechnicus. Jongens en meiden die zo van school komen hebben daar nog niet genoeg kennis en vaardigheden voor. Je moet ze meenemen in dat leertraject.”

Naar de beurs heeft. Bij onze werkgever TBN loopt dat in elkaar over, maar we zien ook dat er steeds meer bedrijven komen die zich specifiek op dat tussengedeelte richten. Wij

Technisch Beheer Nederland ontzorgt gebouweigenaren op het gebied van gebouwgebonden installaties. Verweij: “Dat gaat van de slagboom tot aan de glazenwasinstallatie op het dak en alles wat daar tussen zit. We zorgen dat alles keurig werkt zoals het moet, en verduurzamen waar dat kan.”

Verweij en Hitsert zijn beiden van plan om de VSK 2024 te bezoeken. Voor Hitsert wordt het de eerste keer. “Ik ging vroeger altijd naar de beurs Elektrotechniek. Ik ben heel blij dat ook de elektrotechniek nu is ondergebracht bij de VSK; alles op één beurs, dat is mooi. Op dit moment is automatisering heel belangrijk. Installaties worden steeds meer op afstand bediend en gemonitord, ik verwacht daarover veel te zien op de beurs. En warmtepompen natuurlijk.” Dat de vakgebieden werktuigbouwkunde en elektrotechniek op de beurs samenkomen, vinden ze alleen maar logisch. Verweij: “Producten zijn gecompliceerder en hebben bijna zonder uitzondering zowel E- als W-componenten in zich. Dat neemt alleen maar toe. Ik hoop op de beurs noviteiten tegen te komen die ik kan gebruiken in mijn directe werk, maar kijk er ook naar uit om onderaannemers, ketenpartners en klanten te ontmoeten.”

VSK 2024 beursmagazine

INTERVIEW

Sneller en beter warmtepompen installeren Sneller en beter warmtepompen installeren. Daar gaat het in de basis om bij de stichting Team Duurzaam Installeren. Diverse installatiebedrijven delen er hun ervaringen uit de praktijk. Doel is van elkaar leren. En 500 extra warmtepomp-installaties per dag.

door Tim van Dorsten

“We zijn bijna een jaar onderweg en de eerste resultaten tekenen zich af. Maar dat ging niet vanzelf,” vertelt directeur Maarten Hommelberg van stichting Team Duurzaam Installeren (TDI). “Toen we samen met tien installatiebedrijven de intentieverklaring ondertekenden om vanaf 2026 dagelijks gemiddeld 500 warmtepompen extra te installeren, betekende dat ook dat die bedrijven moesten gaan samenwerken om dat doel te bereiken.” Samen met bedrijven Bonarius, Breman, Comfort Partners, Eneco, Essent, Evoyo, Feenstra, HeatTransformers, Kemkens en Mampaey ondertekenden onderzoeksorganisatie TNO en stichting TDI in januari 2023 de verklaring.

‘Het zou fantastisch zijn als installatiebedrijven op een standaard manier op afstand met warmtepompen kunnen communiceren.’ “We vonden het niet realistisch om te verwachten dat bedrijven die met elkaar concurreren, van de één op de andere dag intensief met elkaar zouden gaan samenwerken,” zegt Hommelberg. “Daarom besloten we voor initiatieven te zorgen om aan de menselijke kant te werken.”

VSK 2024 beursmagazine

INTERVIEW

Eén van die initiatieven was het organiseren van samenwerk-dagen. “Op deze dagen maken de deelnemende bedrijven de agenda’s van bijvoorbeeld hun monteurs en werkvoorbereiders leeg en behandelen we thema’s die in de praktijk spelen,” vervolgt Hommelberg. “Dit initiatief sloeg snel aan. Op de eerste dag waren er 25 mensen aanwezig en op de tweede dag deden er al 55 mensen mee.” De installatiebedrijven zagen al snel het belang van deze dagen in, merkte ook business developer Rob Kotte die namens TNO bij het consortium betrokken is. “Zo delen monteurs en werkvoorbereiders ervaringen over wat ze de afgelopen jaren hebben geleerd bij de installatie van warmtepompen, over hoe dit beter en leuker is geworden en sneller is gegaan.”

Warmtepomp in busje vervoeren Het delen van de zogeheten best practices is voor TDI500 slechts een van de manieren om vanaf 2026 voor dagelijks gemiddeld 500 warmtepompen extra te

VERDER KIJKEN DAN WARMTEPOMP

zo veel mogelijk te ontlasten. “Bij de werkzaamheden gaat het veel verder dan enkel het installeren”, geeft Kotte aan. “We kijken naar het installatieproces vanaf het moment van aanvraag tot en met aftersales. Zo kan augmented reality helpen bij de aanvraag en de werkvoorbereiding. Als een bewoner online de ruimte scant waarin de warmtepomp moet komen, kan een installateur op basis hiervan zien welke afgiftesysteem in de woning zit. Dit bespaart een installateur tijd in het advies- en het offertetraject, zodat hij meer tijd kan besteden aan het installeren zelf.”

Instellingen van de warmtepomp zorgen. Samen met TNO heeft TDI heeft voor verschillende parallelle sporen gezorgd, waaronder logistiek en functiesplitsing (wie heeft welke taken in het proces, red.). Vervolgens zijn de deelnemende installatiebedrijven in verschillende werkgroepen met elkaar in gesprek gegaan om de installatiewerkzaamheden efficiënter te maken. “Zo nemen installateurs doorgaans de warmtepomp zelf mee in hun busje. Is dit uit te besteden door het werkvoorbereidingsproces slimmer in te richten?”, zo vraagt Hommelberg zich hardop af. “Daarnaast hoeft degene die de bewoners voorbereidt op de installatie

De stichting Team Duurzaam Installeren is techniek-onafhankelijk en gaat voor de meest duurzame beschikbare installatieoptie, vertelt directeur Maarten Hommelberg van de stichting. “Daarom gaat op dit moment veel aandacht naar warmtepompen. Maar als op een later moment een betere techniek voorhanden is voor

‘Een van de problemen voor installatiebedrijven is dat zeker in de bestaande bouw elke situatie uniek is.’

het verwarmen van woningen, dan zetten we ons ook voor die oplossing in.” Volgens Rob Kotte van partner TNO staat de CO2reductie centraal. “Bij een warmtepomp is de samenwerking met het afgiftesysteem

van een warmtepomp, geen geschoold installateur te zijn. Dat kan ook iemand zijn die sociaal goed ontwikkeld is en een basisbegrip van warmtepompen heeft.”

van essentieel belang, in relatie tot het

Uniforme communicatie-interface

gebouw waarin het is geïnstalleerd. Het

Een van de TDI500-werkgroepen heeft voor een wensenlijstje gezorgd om met fabrikanten in gesprek te gaan over te optimalisatie van hun producten. “Installateurs vinden de handleidingen vaak niet duidelijk genoeg, onder meer omdat hierin vaak te weinig en niet de juiste informatie staat”, geeft Hommelberg aan. Andere wensen zijn ingewikkelder, zoals een uniforme communicatie-interface. “Het zou fantastisch zijn als installateurs op een standaard manier op afstand met warmtepompen kunnen communiceren. Dan kunnen ze snel zien of en welke storing het apparaat heeft, zodat ze weten welk materieel ze nodig hebben en op welke termijn ze de warmtepomp moeten repareren.” Ook wensen de installateurs dat de aansluitingen vaste kleurcoderingen krijgen, vertelt hij. “Het zijn lang niet allemaal ingewikkelde technologische aanpassingen, maar vooral zaken waarvan de installateur profijt heeft bij zijn dagelijkse werkzaamheden.” Deze verschillende sporen moeten zorgen voor standaardisatie in de werkzaamheden, om de installateur

afgiftesysteem moet bij de woningen en de warmtepomp passen, want dat zorgt voor energiebesparing en minder CO2uitstoot.” Naast het efficiënter maken van de installatiewerkzaamheden ontwikkelt TDI500 nieuwe installatieconcepten voor warmtepompen, zo vertelt Kotte. “We willen de markt vergroten met concepten voor woongebouwen die nu nog niet of minder goed geschikt zijn voor de warmtepomp, zoals gestapelde bouw.”

Standaardisatie geeft ook monteurs meer tijd om na te denken hoe een installatie het best is aan te sluiten, legt Hommelberg uit. “Een van de problemen voor installateurs is dat zeker in de bestaande bouw elke situatie uniek is. De instellingen van de warmtepomp verschillen per situatie, afhankelijk hoe goed een woning geïsoleerd is, de capaciteit en het type afgiftesysteem en wie in de woning wonen.” Het standaardiseren van werkmethoden leidt verder tot minder nazorg, vertelt Kotte. “Als de installatie beter en sneller kan plaatsvinden, dat hoeft een installateur na afloop van zijn werkzaamheden niet meer terug te komen om de instellingen aan de warmtepomp aan te passen of bij te stellen. Daarom werken we bij TNO aan het geven van inzicht in juiste instellingen voor warmtepompen voor verschillende veel voorkomende situaties en voor zelf-inregelende warmtepompen zodat de installateur hier in de toekomst geen tijd meer aan hoeft te besteden. Daarnaast kijken we hoe we op een snelle en effectieve manier kunnen inschatten of een bepaald afgiftesysteem voldoet en welke optimalisaties een nodig zijn om het warmtepompsysteem optimaal te laten functioneren.”

Meer structuur en minder rotzooi Veel monteurs vinden standaardisatie en functiesplitsing spannend. “Daarom hebben we TNO-gedragswetenschappers gevraagd te onderzoeken hoe het werk voor installateurs leuk kan blijven wanneer hun werkzaamheden veranderen”, vertelt Hommelberg. “Gestandaardiseerd werken biedt namelijk ook voordelen, zoals meer structuur, minder rotzooi en minder dingen die misgaan. Daarnaast kan een functiesplitsing een kans zijn om het werk beter te laten aansluiten bij de wensen van de monteurs. Voor zij-instromers kan dit perspectief bieden om zich door te ontwikkelen. Zo vereist het installeren van een warmtepomp met F-gassen meer scheikundige kennis, maar niet iedere installateur heeft hier interesse in.” De bedrijven zijn niet verplicht om alle ontwikkelde hulpmiddelen in te zetten, geeft Kotte aan. “Met TDI500 ontwikkelen we manieren om het installatieproces te verbeteren, maar het is aan de bedrijven zelf hoe ze die tools willen inzetten. Gaat een bedrijf voor een scherpe functiescheiding of ziet het zijn installateurs als gezicht van haar organisatie die bij de mensen thuiskomt? Elk bedrijf kan zijn voordeel halen uit de kennis die we gezamenlijk ontwikkelen, op een manier die past bij zijn organisatie en zijn personeel.”

VSK 2024 beursmagazine

All-electric comfort voor de 1e verdieping Altijd een fijne temperatuur op de werk- of slaapkamer met een Fujitsu lucht-lucht warmtepomp Wist je dat onze aircoheaters extreem goed presteren in verwarmingsmodus? Plaats een vloerunit in plaats van een radiator of plaats een aircoheater hoog aan de wand en verwarm zo een werk- of slaapkamer. In de zomer koel je met dezelfde units de ruimte lekker af. Verwarmen en verkoelen met hetzelfde systeem Betaalbaar & energiebesparend Sterke, snelle en efficiënte verwarming

Ga voor meer informatie naar de website. Scan de QR-code!

Fujitsu is een merk van

we know how

fujitsuclimate.nl

INTERVIEW

‘De installatiebranche moet zich anders organiseren’ De installatiebranche moet zich beter gaan organiseren. Dat vindt Ingrid Janssen, die sinds afgelopen september lector Duurzaam Gebouwde Omgeving aan Avans Hogeschool is. “Met één partij wil ik een afspraak maken dat mijn woning comfortabel op temperatuur blijft en mijn energierekening betaalbaar blijft.”

door Tim van Dorsten

Geïnspireerd worden. Dat was voor Ingrid Janssen een van de redenen om bij Avans Hogeschool te solliciteren naar de functie van lector Duurzaam Gebouwde Omgeving bij het Centre of Expertise Veiligheid en Veerkracht. “De afgelopen twaalf jaar ben ik directeur geweest van de vastgoedopleiding bij TIAS School for Business and Society, maar ik wilde weer de praktijk in. Daar zit mijn kennis. Nu sta ik weer met twee benen in de gebouwde omgeving en daar wil ik mijn kennis overbrengen.” Die praktijk herkende ze toen ze voor de eerste keer bij Avans in Tilburg was. “Daar zijn ontwerpers aan de slag en daar is een werkplaats. Daar wordt ook nagedacht hoe de professional in de praktijk van toegevoegde waarde gaat zijn, als de aannemer, als ontwerper of als

‘Door stapsgewijs te verduurzamen blijven we flexibel en open voor nieuwe innovaties.’

techneut. Dat gevoel heb ik de afgelopen jaren gemist, omdat ik wat hoger over de sector keek. Bij TIAS dacht ik vaak op abstract strategisch niveau over vraagstukken na en de praktijk is dan soms best ver weg.” Janssen heeft aan de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) bouwkunde gestudeerd, is er gepromoveerd en heeft er als universitair docent gewerkt. “Als gepromo-

VSK 2024 beursmagazine

HRC OptiAir Het meest flexibele balansventilatiesysteem voor optimale luchtkwaliteit met de beste prestaties

NIEUW

✓ Geschikt voor zowel plafond-, wand- en vloermontage ✓ Royale capaciteit van 260 en 360 m³/h bij 200 Pa ✓ Hoog thermisch rendement van 90% ✓ Zeer energiezuinig en extreem stil ✓ En dat zo compact mogelijk

Ga voor meer informatie naar orcon.nl/optiair. Of scan de QR-code!

AANJAGERS VAN NIEUWE LUCHT

INTERVIEW

veerd bouwkundig ingenieur lijk ik heel erg een dame van de techniek, maar dankzij mijn opgedane ervaringen bij TIAS kijk ik inmiddels minder vanuit de techniek en meer met een bedrijfskundige en sociaalwetenschappelijke manier naar het vak. Ik begrijp heel goed hoe de verschillende belanghebbenden, zoals ontwikkelaars, bouwers, eigenaars en corporaties, het spel in de gebouwde omgeving spelen. Al die professionals heb ik in mijn klas gehad.” Ze verwacht dat Avans-studenten van haar ervaringen kunnen profiteren. “In het curriculum van de studenten zie ik dat ze weinig affiniteit hebben met de businesscases onder de energietransitie. Graag leer ik ze beter begrijpen hoe dat spel wordt gespeeld.”

Verduurzaming versnellen Haar opgave als lector ‘Duurzaam gebouwde omgeving’ is om de energietransitie en de verduurzamingsopgaven in de woningbouw te versnellen. “Technisch is het mogelijk”, weet ze. “In mijn tijd bij de TU/e konden mijn collega’s een energieneutrale, gasloze en circulaire woning bouwen, die stond in de werkplaats.” De uitvoering in de praktijk bleek echter erg moeilijk en volgens Janssen komt dat vanwege de manier waarop alle bedrijven in de bouwketen zich tot elkaar verhouden. “Daar zit nog steeds de grootste uitdaging. Dit merken we al bij het gasloos maken van verschillende wijken. De steden willen hulp om de juiste partijen bij elkaar te krijgen, die hiervoor kunnen zorgen.” Daarnaast speelt het verkrijgen van draagvlak bij particulieren en bedrijven een belangrijke rol. “Juist om die reden heb ik ervoor gepleit om het woord ‘Duurzaam’ aan het lectoraat ‘Gebouwde omgeving’ toe te voegen”, vertelt ze. “Maar wel duurzaam in de brede zin van het woord. Ik wil verder kijken dan alleen het gebouw en dan komen onderwerpen als biodiversiteit, klimaatadaptatie en de sociale structuren in een wijk erbij. Dit leidt weer tot een vraagstuk als: hoe kunnen we ervoor zorgen dat elke doelgroep zich lekker voelt en gezond beweegt in de gebouwde omgeving?” Haar rol ziet ze met name op wijkniveau. “Graag wil ik in een wijk met voorbeelden komen hoe de verschillende vraagstukken met elkaar gekoppeld kunnen worden en de opgedane ervaringen vervolgens met andere wijken delen. Ik beschouw het als mijn taak om dit proces te begeleiden en vervolgens te versnellen.” De brede interpretatie van een duurzaam gebouwde omgeving is volgens haar van groot belang. “We zitten in een transitie, als sector en als maatschappij. Een transitie vereist dat we ons anders gaan organiseren, dat we verbeeldingskracht hebben en dat we durven vooruit te kijken en durven te innoveren. Met name het anders organiseren en het zorgen voor verbeeldingskracht wil ik graag doen, samen met mijn studenten en mijn onderzoekers. Dit houdt in dat we gaan nadenken wat voor nieuwe samenwerkingsverbanden we nodig hebben om de opgaven voor elkaar te krijgen.”

Anders samenwerken Zo vindt ze dat de installatiebranche zich beter moet organiseren. “Toen ik mijn woning ging verduurzamen,

‘...geen behoefte aan een grote woning, want ze vinden de virtuele wereld veel belangrijker.’ heb ik voor zes verschillende opgaven zes verschillende offertes opgevraagd. Gezamenlijk gaven ze antwoord op één opdracht: verduurzaam mijn woning. En dan begrijpen we niet waarom de verduurzaming niet sneller gaat.” In een energie-servicemodel ziet ze een goede oplossing. “Het liefst maak ik met één partij de afspraak dat hij ervoor zorgt dat mijn woning comfortabel op temperatuur blijft en dat mijn energierekening betaalbaar blijft. Hoe die partij het oplost, maakt me niet uit. Juist in de bouwsector is zo’n model mogelijk, want veel aannemers hebben een flexibele schil van zzp’ers.” Toch vindt ze niet dat de verduurzaming te langzaam

‘Een transitie vereist dat we ons anders gaan organiseren, durven vooruitkijken en innoveren.’ gaat. “Volgens de transitietheorie vinden de eerste innovaties snel plaats, daarna volgt een hiccup. In die hiccup zitten we nu. Iedereen die het kan, heeft zijn woning verduurzaamd. Nu moet de grotere massa volgen, die soms misschien wat tegenstribbelt. Om hen mee te krijgen, is een ander aanbod nodig. Ik ben benieuwd wat dat aanbod gaat zijn.” Daarnaast merkt ze dat partijen afhankelijk van elkaar zijn. “Gemeenten en corporaties hebben hun routeplan gemaakt naar een energieneutrale gebouwen- of woningvoorraad in 2030 of 2050. Het percentage gasloze woningen kan alleen maar een ambitie zijn, want daarvoor zijn ze afhankelijk van een gemeente. Een gemeente is weer afhankelijk van de

netbeheerder en eventueel ook van lokale bedrijven met restwarmte en van technologische ontwikkelingen. Dit alles zorgt ervoor dat we soms niet sneller kunnen gaan dan snel.” Het maken van routeplannen juicht ze toe. “Nadenken over scenario’s in de verre toekomst kan prikkelen om over een kantelpunt heen te komen”, legt ze uit. “We moeten durven denken dat de bouw anders moet. In dit lectoraat zijn we bezig met scenario’s voor de bouw in 2070, exact de scope van onze studenten. Zij hebben bijvoorbeeld geen behoefte aan een grote woning, want ze vinden de virtuele wereld veel belangrijker. Ik vind het ontzettend leerzaam om te horen hoe zij naar die toekomst kijken. Inmiddels zie ik gelukkig ook het KNMI en het Planbureau voor de Leefomgeving nadenken over toekomstige scenario’s.”

Stapsgewijs De weg naar die toekomst gaat in haar ogen het best stapsgewijs, bijvoorbeeld met de hybride warmtepomp. “Dat heeft niet alleen met de betaalbaarheid te maken, want betaalbaar wonen staat onder druk. Door stapsgewijs te verduurzamen blijven we ook flexibel en openstaan voor nieuwe innovaties. Daarom hoop ik dat corporaties op kleine schaal blijven experimenteren met betaalbare oplossingen en hiermee ervaringen opdoen, zonder dit direct op te schalen.” De geleidelijke verduurzaming geldt wel enkel voor de bestaande bouw. “Laten we bij nieuwbouw aan de nieuwste innovaties voldoen. Niet alleen op het gebied van installaties, maar ook de stap maken naar circulair. Het circulair en biobased bouwen is de pilotfase wel voorbij, het is tijd om op te schalen. Het wegnemen van barrières in de bouwketen om hier succesvol in te zijn, lijkt me een mooi onderwerp voor praktijkgericht onderzoek.”

VSK 2024 beursmagazine

INTERVIEW

De gevolgen van de elektriﬁcatie op de w-installaties Door samenwerking met brancheorganisatie Fedet krijgt de komende editie van de VSK ook aandacht voor elektrotechniek. “Met name op het gebied van de integratie van E- en W-installaties mogen veel installateurs hun kennis bijspijkeren”, vindt Reinier Kok van Fedet.

door Tim van Dorsten

De elektrotechnische sector krijgt dit jaar een vaste plek op de tweejaarlijkse installatiebeurs. “Vlak voor de vorige editie van de VSK-beurs besloten we op het laatste moment om met een stand op de beurs te gaan staan, omdat veel vaste VSK-standhouders vonden dat we op die beurs aanwezig moesten zijn”, zegt Reinier Kok, bestuurslid van de belangenorganisatie van en voor ondernemers in de elektrotechnische branche Fedet. “De komende editie werken we als branchevereniging samen met de VSK en geldt minimaal één beurshal voor de elektrotechnische kant van de installatietechniek.” Kok spreekt over een stroomversnelling in de elektrificatie die volgens hem vooral te danken is aan de hogere gasprijs. “Die heeft er onder meer voor gezorgd

‘Geen enkel bedrijf heeft continu de maximaal afgezekerde aansluiting nodig.’

dat steeds meer voor warmtepompen en zonnepanelen wordt gekozen. Ook bedrijven kiezen er steeds vaker voor om hun bedrijfsgebouwen vol met zonnepanelen te leggen.” De versnelling in de elektrificatie heeft inmiddels tot een nieuw probleem geleid, merkt Kok. “De capaciteit van het elektriciteitsnet heeft inmiddels aan alle kanten het maximum overschreden, met netcongestie als

VSK 2024 beursmagazine

INTERVIEW

gevolg. Door de netcongestie kunnen nieuwe parken met zonne-energie niet meer worden aangesloten op het elektriciteitsnet. Veel mensen zagen de congestie al wel aankomen, want er waren te weinig mensen beschikbaar om elektriciteitsnet op tijd uit te breiden. Zelfs nu is een verdubbeling van het elektriciteitsnet niet voldoende om de congestie op te lossen.” Met name de trage besluitvorming van de overheid beschouwt hij als belemmering om de netcongestie op te lossen. “Zo heeft onze sectie ‘Transport en Distributie’ gemerkt dat er vooral veel congestie op papier bestaat. Als een bedrijf een aansluiting heeft van 3 x 80 Ampère en zijn buurman een aansluiting van 3 x 120 Ampère, dan reserveert voor hun beide een netbeheerder 3 x 200 Ampère. Dat is de maximaal afgezekerde aansluiting, maar geen enkel bedrijf heeft continu de maximale capaciteit nodig. Een netbeheerder moet echter wel garanderen dat iedereen zijn maximale capaciteit continu kan halen. Om de netcongestie te verminderen moet de overheid deze basisregeling eigenlijk aanpassen. Vervolgens moeten netbeheerders in gesprek moeten gaan met bedrijven, om hun exacte wensen te weten te komen.”

‘De meterkast wordt steeds ingewikkelder en uitgebreider.’

Nadenken over oplossingen

Rol installateurs

De enorme drukte op het elektriciteitsnet dwingt bedrijven na te denken over oplossingen, bijvoorbeeld als ze willen verduurzamen. “Op industrieterreinen in Amsterdam gaan bedrijven met elkaar samenwerken”, vertelt Kok. “Daar komen slimme oplossingen in de vorm van energiehubs.” Daarnaast bestaan technische oplossingen. Als voorbeeld noemt hij geeft de aansluiting van een metaalbewerkingsbedrijf met een inpandige elektrische hijskraan. “Om die machine dagelijks tweemaal te kunnen bedienen heeft dit bedrijf een totale aansluiting nodig van 3 x 120 Ampère, terwijl de overige productiewerkzaamheden slechts 3 x 80 Ampère nodig hebben. Als dit bedrijf voor die kraan een batterij plaatst, kan hij die batterij de hele dag opladen en heeft hij een minder grote aansluiting nodig.” Over minder dan een jaar moeten ook bewoners van woningen met zonnepanelen gaan nadenken hoe met hun zelf opgewekte energie omgaan. Vanaf 2025 kunnen huishoudens en kleine bedrijven stapsgewijs minder gaan salderen en vanaf 2031 is de saldering volledig afgeschaft. Hierbij gaat de elektrotechniek een belangrijke ondersteunende rol spelen, verwacht Kok. “Het gaat hierbij met name om een slim gebruik van de zelf opgewekte energie. Over een paar jaar heeft iedereen in huis een slimme meter, die meet wat het beste – en dus goedkoopste – moment is om bijvoorbeeld een wasmachine of vaatwasser aan te zetten. Die apparaten beschikken dan ook over de mogelijkheid m in te stellen wanneer we ze het best kunnen gebruiken. En inmiddels zijn bedrijven als Schneider Electric en Siemens bezig om geautomatiseerde technieken te ontwikkelen, die dat soort huishoudelijke apparaten gaan bedienen. Verder wordt een meterkast steeds ingewikkelder en uitgebreider, met ook een aansluiting naar zonnepanelen, een warmtepomp voor de verwarming, een oplaadpaal voor de auto en een inductiekookplaat.”

Op al die veranderende omstandigheden in de markt moeten installateurs kunnen reageren, vindt Kok. “Wie had vijftien jaar geleden verwacht dat installateurs inmiddels steeds minder cv-ketels installeren en steeds meer zonnepanelen en warmtepompen aan het installeren zijn? Het voornaamste voor installateurs is om erachter te komen wat de gevolgen van de toegenomen elektrificatie, ook op het gebied van werktuigbouwkundige installaties, voor hen betekent. Dit kunnen ze het best doen door kennis op te doen door met leveranciers in de markt te gaan praten.”

‘Ik verwacht dat het installeren van apparatuur dankzij plug & play steeds eenvoudiger zal gaan.’ Volgens hem is het van belang dat installateurs hun kennis uitbreiden. “Installateurs voor E of W veranderen steeds meer in installateurs voor E én W. Om van deze beide disciplines genoeg te weten en hun klanten goed te kunnen adviseren, is de uitbreiding van hun kennis noodzakelijk. Het is bijvoorbeeld goed als installateurs en installatiebedrijven zich laten informeren over welke verschillende soorten warmtepompen bestaat, over wat de verschillen tussen die warmtepompen zijn, over welke mogelijkheden een slimme meterkast biedt en over welke besturing zo’n slimme meterkast kan beschikken. Ik verwacht dat het installeren van apparatuur dankzij plug & play steeds eenvoudiger zal gaan en dat installateurs zich met hun adviezen aan hun klanten kunnen onderscheiden.”

Voor zo’n adviserende rol is flink wat kennis nodig. Kok merkt echter dat het kennisniveau van installateurs enorm varieert. “Ik merk dat grote bedrijven iemand binnen het bedrijf aanwijzen om zich door de markt over de ontwikkelingen te laten informeren. De meeste installateurs hebben echter niet die luxe, want 3.000 van de 5.000 installateurs werken in kleinere installatiebedrijven met minder dan tien werknemers”, geeft hij aan. “Daarbij merken we door de toegenomen elektrificatie dat de elektrotechnische en de werktuigbouwkundige techniek, waaronder met name de verwarming, steeds dichter naar elkaar groeien en steeds meer integreren. Dit betekent dat installateurs zich niet kunnen veroorloven om zich enkel te richten op het elektrotechnische of werktuigbouwkundige gedeelte. Met name op het gebied van de integratie van E- en W-installaties is het voor veel installateurs van belang om hun kennis bij te spijkeren.”

Bezoekers Daarom is het zo belangrijk dat het elektrotechnische gedeelte voor het eerst een duidelijke stempel op de VSK-beurs drukt, vindt hij. “In een middag tijd kunnen installateurs zich snel informeren over alle nieuwe ontwikkelingen op installatiegebied.” Juist om die reden ziet Kok geen meerwaarde meer in een eigen beurs voor de elektrotechniek, zoals met de vakbeurs Elektrotechniek in het verleden het geval was. “We moeten goed kijken naar de bezoekers en zij kijken toch vooral naar de toepassingsgebieden. Zo bestaan ook vakbeurs Energie en vakbeurs Solar Solutions International. Samen met de VSK-beurs beslaan die beurzen de diverse toepassingsmogelijkheden van de elektrotechnische sector goed.”

VSK 2024 beursmagazine

Hal 11, Stand D080

EXCELLENTE LUCHT VOOR ELK TYPE WONING Op de VSK 2024 laten we graag zien dat ons verhaal nog nooit zó compleet was. Met ventilatieoplossingen voor renovatie & nieuwbouw.

HAL: 12 STANDNR: A114

Benieuwd naar ons verhaal? Scan hier voor je gratis ticket

INTERVIEW

‘Hybride route blijft belangrijk speerpunt’ De stichting NVI-GO behartigt de belangen van bedrijven uit de verwarmingsindustrie. “We zien dat hybride warmtepompen bezig zijn aan een razendsnelle opmars en beschouwen deze route als een mooie tussenstap naar helemaal gasvrij wonen,” aldus directeur Annemarije Tillema.

door Tim van Dorsten

De stichting is een brede doorstart van de Nederlandse Verwarmingsindustrie en volgens interimtransitiedirecteur Annemarije Tillema van de Nederlandse Verduurzamingsindustrie Gebouwde Omgeving (NVI-GO) is deze doorstart nodig. “Een comfortabel en duurzaam binnenklimaat gaat allang om meer dan alleen de ‘V’ van verwarming. Daarom hebben we de verbreding opgezocht, want de verbreding is belangrijk om alle verenigingen tot hun recht te laten komen.” Daarom komt NVI-GO niet alleen op voor de belangen van de Vereniging van Duurzame Warmte, maar ook voor de Vereniging Duurzaam Tapwater Nederland, de Dutch Hot Water Association en de Vereniging van Lucht- en Stralingsverwarming. Eind december ging het in totaal om bijna veertig fabrikanten, waarvoor NVI-GO de belangen behartigt. “Ze hebben elkaar nodig en ze

‘...binnenklimaat gaat allang om meer dan alleen de ‘V’ van verwarming.’ versterken elkaar”, vindt ze. “NVI-GO heeft als doel om de fabrikanten die bij de verschillende verenigingen zijn aangesloten, met elkaar te verenigen. Gezamenlijk staan al die fabrikanten voor de volledige maakindustrie van duurzame producten voor een comfortabel en duurzaam binnenklimaat. We hebben de structuur van NVI-GO op zo’n manier ingericht, dat het voor start-ups en scale-ups uit de HVAC-industrie en voor nieuwe

VSK 2024 beursmagazine

WEES SLIM. WERK SNEL. WORD EEN WINNAAR OP DE VSK! Ervaar alle installatie- en montagevoordelen van Viega Prevista én maak dagelĳks kans op een draadloze JBL Charge 5 speaker! Kom langs op onze stand in hal 11 (11.C030). Meer informatie en gratis toegangskaart: viega.nl/VSK

INTERVIEW

toetreders eenvoudig wordt om zich aan te sluiten. Zo willen we de innovatie in de sector bevorderen en versnellen.” Tillema is geen onbekende in de installatiesector. Als bedrijfskundige heeft ze bij Nuon en Feenstra gewerkt. Daarnaast benoemde Energiecommissaris Ruud Koornstra in oktober 2019 tot zogeheten Regionaal Energie Commissaris voor de regio Gooi en Vechtsteek, omdat ze snelheid in de energietransitie weet te houden. “Vanuit mijn netwerk ben ik gevraagd om als interimtransitiedirecteur van NVI-GO het verhaal van de verduurzaming van de gebouwde omgeving naar buiten uit te dragen”, geeft ze aan. “Het afgelopen jaar heb ik de transitie vanuit het strategische communicatieperspectief begeleid. In 2024 zet NVI-GO haar koers verder door om in woningen voor een duurzaam en comfortabel binnenklimaat te zorgen.” Duurzame installatiebedrijven die zijn betrokken bij de ontwikkeling van een

‘We zien dat hybride warmtepompen bezig zijn aan een razendsnelle opmars.’ duurzaam en comfortabel binnenklimaat maar niet zijn aangesloten bij een vereniging, kunnen zich aanmelden bij NVI-GO (zie kader). NVI-GO heeft een commissie opgezet, om in gezamenlijk overleg te beoordelen op welke manier een installatiebedrijf kan helpen om bij te dragen aan een versnelling van de CO2-reductie.

Samenhang tussen technologieën De voornaamste doelstelling van de nieuwe stichting – het maatschappelijke doel – is namelijk om de reductie van de CO2-uitstoot in de gebouwde omgeving te versnellen. Hierbij zorgt NVI-GO onder meer voor de samenhang tussen de verschillende technologieën. “We staan voor de volledige maakindustrie van duurzame producten voor een comfortabel en duurzaam binnenklimaat”, legt ze uit. “Om hier te komen, zijn verschillende routes mogelijk. We zien dat hybride warmtepompen bezig zijn aan een razendsnelle opmars en beschouwen deze route als een mooie tussenstap naar helemaal gasvrij wonen met een all-electricwarmtepomp. Daarbij is een hybride warmtepomp een wapen in de strijd tegen netcongestie, want congestie zorgt ook voor flinke uitdagingen. Een hybride warmtepomp kan schakelen tussen gas en elektriciteit, waardoor hij ervoor kan zorgen dat het elektriciteitsnet minder wordt belast.” De hybride route is een van de sector-overstijgende programma’s, waarin de stichting de verschillende verenigingen met elkaar laat samenwerken. “Ieder programma komt onder leiding van een programmamanager”, vertelt Tillema. “Per programma benoemt het bestuur van NVI-GO de doelen en ambities en vervolgens nemen

we elkaar mee in de voortgang. Die voortgang verloopt volledig transparant. Zodra er bepaalde uitdagingen of hobbels zijn, dan zijn ze direct bekend. Ditzelfde geldt als er partijen zijn, die aan een bepaald programma willen meewerken.” Een van de andere programma’s is de milieudatabase. “Als het gaat om een uniforme bepalingsmethode voor circulariteit, is het heel belangrijk dat alle verenigingen daarop aanhaken”, vindt ze. De stichting geldt als een verbinder tussen verschillende verenigingen en de diverse fabrikanten. Daarbij staat NVI-GO volgens Tillema nadrukkelijk ook open voor innovaties. “Het doel is om zo snel mogelijk voor de beste binnenklimaatproposities vanuit duurzaamheidsoogpunt te kunnen leveren”, legt ze uit. “We denken en verwachten dat we innovaties van startups en scaleups nodig hebben om hiervoor te zorgen. Daarom nodigen we ze uit om bij NVI-GO aan te sluiten.” Alle programma’s van de stichting zijn op zo’n manier ingericht dat ze eenvoudig kunnen aansluiten op actuele thema’s, waarbij NVI-GO zelf of een andere partij voor de leiding kan zorgen. Vanuit deze programma’s wordt samengewerkt met Team Duurzaam Installeren, Vereniging van Warmtepompen en Techniek Nederland.

Belangrijk speerpunt Voor de komende jaren verwacht Tillema dat de onder meer hybride route een belangrijk speerpunt blijft. “In deze route zoeken meerdere verenigingen elkaar op, want ook de boilerfabrikanten en Vereniging Duurzaam Tapwater Nederland beschouwen hybride als een belangrijke schakel. Als stichting maken we ons hard om voor ruimte te zorgen voor allerlei soorten technieken: de verschillende routes hoeven elkaar niet uit te sluiten, maar moeten juist naast elkaar bestaan.” Uiteindelijk hebben al deze verschillende routes en programma’s dus met elkaar te maken. “Vervolgens moeten consumenten in al deze routes wegwijs worden gemaakt. Ook de energieprestatiegarantie blijft namelijk een belangrijk thema om de versnelling van de CO2reductie te realiseren.”

Image by pressfoto on Freepik

...razendsnelle opmars van de hybride warmtepomp.

Aansluiten bij NVI-GO? Geïnteresseerde bedrijven uit de maakindustrie van duurzame binnenklimaatproducten, die benieuwd zijn naar hoe NVIGO voor hen van waarde kan zijn, kunnen zich aanmelden via nvi-go.nl. Een commissie van NVI-GO gaat graag vrijblijvend in gesprek, geeft interim-transitiedirecteur Annemarije Tillema aan. “In dit gesprek legt de commissie uit hoe een bedrijf aansluiting kan vinden op bestaande en nieuwe programma’s van NVI-GO. Nieuwe toetreders kunnen startups en scaleups zijn uit de HVAC-industrie. Ze kunnen zich laagdrempelig aansluiten, waarbij er sprake is van een bijpassend tarief”, aldus Tillema.

VSK 2024 beursmagazine

OVERZICHT EXPOSANTEN «A

Alutherm Heating Belfeld BV 11.B030

BITZER Benelux bv 10.F083

CIAT Nederland BV 11.A060

Ambrava BV 12.A060

BlauHoﬀ 08.E055

Climapulse 10.F028

Amwittools 07.D200

BLT Luchttechniek BV 10.E040

ClimaRad BV 11.E040

Apreco 10.A001

Blue Current 08.F038

ClimateBooster BV 12.A049

AQ Group BV 10.D080

BluEdge 11.A060

Climatools 10.D086

2ba 08.F053

www.aluthermheating.nl

AB Sales & Trade 08.B039

www.ambrava.nl

ACIN instrumenten BV 11.G037

www.amwittools.nl

ACR Klimaat 12.A098

www.apreco.nl

Aditech BV 09.D031

www.aqgroup.nl

www.2ba.nl

www.absalestrade.nl

www.acin.nl

www.acr.nl

www.aditech.nl Aerkoel BV 10.A020

www.alkoel.nl A-Gas Rapid Recovery 10.D012

www.agas.com AIC Visser Groep 09.D007

www.aic.nl

Airco Techniek BV 08.F051

www.aircotechniek.nl Aircologic 10.D016

www.aircologic.nl Aircomponents BV 10.D016

www.aircomponents.nl Airconair 11.A077

www.airconair.com Airview Luchtbehandeling BV 11.A095

www.airview.nl

Aquafix Milieu BV 07.E100

www.aquafix.nl AquaPure 11.G079

www.bitzer.nl

www.blauhoﬀ.com

www.bltluchttechniek.nl

www.bluecurrent.nl

www.carrier.com/commercial/ nl/nl/ Bo-Air Luchtbehandeling BV 10.C021

www.bo-air.nl

www.aquapure.nl

BONFIX BV 11.C033

Aretec groothandel voor duurzame energietechniek 07.C017

Boshuis Thuis in Water 10.A010

www.aretec.nl

www.bonfix.nl

www.boshuis.nl

Argo Klimaat / Kees Airco 07.F070

Bott Nederland BV 09.A040

Arkey Systems 08.F057

www.arkey.nl

BouwInfosys 08.E058 www.bouwinfosys.nl

ATAG Verwarming Nederland 12.C090

Brink Climate Systems BV 11.D080

www.argoklimaat.nl

www.atagverwarming.nl Attema BV 07.E062

www.attema.com Avans+ 09.C018

avansplus.nl

www.bott.nl

www.brinkclimatesystems.nl BS Systems GmbH & Co. KG 11.B099

www.l-boxx.com Busch-Jaeger 07.C047

www.busch-jaeger.nl

«B

«C

www.alius.nl/

BAHCO 09.D021

Carat Nederland BV 09.D033

Alklima BV/Mitsubishi Electric Living Environment Systems 12.C060,12.D060,12.C070

Beijer Ref Benelux 09.B008

www.alklima.nl

www.werkenbijbeijerref.nl

AL-KO Luchttechniek BV 10.D010

Belimo Servomotoren BV 08.E100

www.alkonl.com

www.belimo.nl

Altena Group 10.C020

Belpa BV 07.D044

www.altena.com

www.belpa.nl

Altop International / Euroclima 10.E020

Benegas 10.F093

www.altop-international.nl

www.benegas.com

ALTREX BV 11.B100

Berlinerluft Technik GmbH 11.G060

www.altrex.com

www.berlinerluft.com

Aluca Benelux BV 09.B032

Besselink Electro import 08.E011

AliusEnergy 08.E044

www.aluca-world.com/nl/

www.bahco.com/nl_nl/

www.besselink.nl

www.carat-tools.nl Carrier 11.A060

www.carrier.com/commercial/ nl/nl/ Carrier Rental Systems 11.A060

www.carrier.com/commercial/ nl/nl/ Catec BV 09.D035

www.catec.nl Celsis 10.F050

www.celsisbv.nl Cerva Benelux BV 09.B009

www.cerva.com/nl/nl Chainless 08.E060

www.chainless.nl

VSK 2024 beursmagazine

www.ciat.com/nl/nl

www.climapulse.nl

www.climarad.nl

www.climatebooster.com

www.climatools.nl Co-Fastening BV 09.D022

www.co-fastening.nl Condair BV 10.A040

www.condair.nl Controlin BV 08.D063

www.controlin.com/nl Coolmark BV 12.F030,10.F022

www.coolmark.nl Cumulus Nederland BV 10.E048

www.cumulus.nl

Custers Hydraulica BV 11.E091

www.custers.nl

«D DAB Pumps BV 07.E047 www.dabpumps.com Daikin Nederland 11.A088

www.daikin.nl Danfoss BV 12.D128

www.danfoss.com/nl-nl/ De Wit Datacenterkoeling BV 10.A060

www.dewitdatacenterkoeling.nl De Wit ventilatoren BV 10.A060

www.dewitventilatoren.nl/ DELABIE Benelux bv 11.E060

www.delabiebenelux.com/nl Delta Technics Engineering BV 10.F089,10.F087

www.deltatechnics.nl Deltrian Nederland 10.D022

www.deltrian.com/nl Digitalstrom AG 08.D010

www.digitalstrom.com/en Diversitech International 10.C003

www.diversitech.com

OVERZICHT EXPOSANTEN Duco Ventilation & Sun Control 11.D030

www.duco.eu

Duijvelaar Pompen 10.B005

www.dp.nl

«E Easy-Fitt Installatiematerialen BV 11.A033

www.easy-fitt.nl

ECI Software Solutions BV 08.D061

www.ecisolutions.com/nl/ Eco2all BV Boxtel 12.A097

www.eco2all.nl Econox BV 11.D060

www.econox.nl Econtro Energy Control 12.E120

www.econtro.eu ECR-Nederland BV 10.F077

www.ecr-nederland.nl Elektrotechniek TV 07.C031 www.elektrotechniek.tv Elka Air BV 10.A004

www.elka-air.nl ENCOR bodemwarmte 12.A070

www.encor.nl ENK Software 08.E056

www.enk.nl Entalpia Europe 10.A080

entalpiaeurope.eu/nl Eplucon BV 12.B090

www.eplucon.nl ESBE GmbH 12.F094

www.esbe.eu/de Eska Filtertechniek / VETgroep 10.B020

www.eskafilters.nl ETEPRO BV 08.B052

www.etepro.nl ETHERMA Benelux BV 08.C054

www.etherma.nl EURO-INDEX BV 12.B030

www.euro-index.nl Euro-Manchetten & Compensatoren 10.B002

www.euromanchetten.nl Eurotis Srl 11.A005

www.eurotis.it

«F FEDET (Federatie Elektrotechniek) 07.D062

www.fedet.nl Fernox 12.F092

www.fernox.nl

Groupe Atlantic Nederland 12.D030

www.groupe-atlantic.nl Guangdong Vanward New Electric Co., Ltd. 12.F125

www.vanward.com

HygroTemp BV 10.B111

www.hygrotemp.nl/

«I Icefish BV 10.F085

www.icefish-scs.com/nl

Fidelix 09.D027

Guangzhou Devotion HVAC Technology Co., Ltd 11.F050

www.hetapro.com

IncoNed 07.F074 www.inconed.nl

Fieldpiece 09.C022

Güntner 10.F081

Installatie.nl 11.F100

www.guntner.com

www.eismamediagroep.nl

Finder Relais Nederland BV 07.E055

«H

Installatietotaal 12.F140

www.fidelix.com

www.fieldpiece-europe.com

H.K. Electric BV 08.D050

www.dero.nl

HakaGerodur AG 12.A064

www.installq.nl

www.fischer.nl/nl-nl Ford Nederland BV 07.D091 www.ford.nl

Handelsonderneming Verholt BV 12.D126

www.interfilter.nl

HAVÉ-DIGITAP BV 08.E047

www.intergasverwarming.nl

Heat-Box 10.E019

www.inventum.com

Heatcomp 12.F121

www.invisibleairco.com

Henk & Fred 08.B043

www.inwork.nl

www.findernet.com/nl/nederland Fischer Benelux BV 11.E030

Fortes Energy Systems 12.D010 www.fortes.es.nl Freddomatic BV 10.E084

www.freddomatic.nl Frigotechnik Nederland BV 10.A089

www.frigotechnik.nl

«G Gafco BV 12.D126

www.gafco.nl Gasco Nederland 10.F054

www.gasco.nl Geberit BV 11.A100

www.geberit.nl/ Geluidslabel.com 09.C023

www.geluidslabel.com Georg Fischer N.V. 12.A027

www.georgfischer.nl GEP Water 08.F046

gepwater.com GES Green Energy Solutions 07.F054

greenenergysolutions.co.za GMC-Instruments Nederland BV 08.B050

www.gmc-instruments.info Gree Nederland 11.F076

www.gree.nl Groppalli S.r.l. 11.G041

groppalli.it/en/

www.hkelectric.nl/nl

www.hakagerodur.ch

www.verholt.nl

www.have-digitap.nl

heat-box.nl

www.heatcomp.nl

www.henkenfred.nl Hero Balancer 09.C031

www.herobalancer.com

Installq 09.B019

Interfilter Group 10.D022

Intergas Verwarming BV 12.D092

Inventum Technologies BV 11.C100 Invisible Airco / Tekno Point 11.A090 InWork Techniek BV 09.C035 Isopartner Nederland BV 07.C027 www.isopartner.nl Itec 10.A009

Herz Nederland BV 12.E124

www.itecluchtreiniger.nl

Hiflex Automatiseringstechniek BV 07.E045

www.ithodaalderop.nl

www.hiflex.nl

«J

HITMA 09.A028

Jetvertising 08.F040

www.hitma.nl

www.nbd-online.nl

Holland Infrarood Techniek 10.B011

JIANGSU YUANZHUO EQUIPMENT MANUFACTURING CO.,LTD 10.B046

www.herz.nl

www.hollandinfraroodtechniek.nl Holland Solar 07.F060

www.hollandsolar.nl HSV 12.A041

Itho Daalderop Nederland BV 12.B008

www.jsyuanzhuo.com JLF Products 08.D056

www.jlfproducts.com

www.hsv.nl

JUDO Waterbehandeling, Filiaal Benelux 11.G064

HUBA CONTROL 08.F036

«K

www.hubacontrol.com/nl Hubei Telin energy-saving equipment Co.Ltd 10.B048

www.judo.eu

Karbonik 12.F080

www.karbonik.nl

www.cnasonic.com/

VSK 2024 beursmagazine

Slimme, ruimtebesparende oplossingen voor de bestaande bouw De typisch Nederlandse woning, wij kennen die als geen ander. Daarom ontwikkelen wij producten en systemen die zich bij uitstek voor dit soort woningen lenen, en zich makkelijk laten inpassen. Op de VSK laten we een aantal innovaties zien om het binnenklimaat in woningen energiezuiniger, comfortabeler en gezonder te maken. Maar die ook slim en ruimtebesparend zijn. Ideaal voor de bestaande bouw, maar natuurlijk ook prima geschikt voor de nieuwbouw.

Graag tot ziens op

23_0803 | ID 2 januari 2024

stand 12.B008.

Netcongestie-arm bouwen? Zodat bouwprojecten wel door kunnen gaan? Boilers en warmtepompen kunnen hierbij helpen. Hoe? We vertellen u op de beurs er graag meer over.

Makkelijker vraaggestuurd ventileren Zeker in renovatie kan dit een uitdaging zijn, maar daar hebben we twee nieuwe slimme oplossingen voor! DuoZone Reno is zelfs genomineerd voor een VSK Award!

Warmtepompen en vaten met grootse prestaties en beperkt ruimtebeslag Het sluitstuk is vaak letterlijk en figuurlijk het knieschot, de gevel of het dak. Voor onze warmtepompen en vaten hebben we slimme oplossingen waarmee bestaande woningen ook goed te verduurzamen zijn.

WTW’s een sta in de weg? Niet met onze nieuwe range HRU’s die op talloze manieren geïnstalleerd kunnen worden. Aan de wand, in een knieschot of aan het plafond, het kan allemaal!

Bodemenergie ook voor renovatie? Met Warmtepompnet verduurzamen we de sociale huursector naar NOM-niveau waardoor bewoners profiteren van maximale energiebesparing en comfort, en de woningcorporatie EPV-vergoeding mag vragen.

GENOMINEERD

BEURSPLATTEGROND «A 2ba AB Sales & Trade ACIN instrumenten BV ACR Klimaat Aditech BV Aerkoel BV A-Gas Rapid Recovery AIC Visser Groep Airco Techniek BV Aircologic Aircomponents BV Airconair Airview Luchtbehandeling BV AliusEnergy Alklima BV/Mitsubishi Electric Living Environment Systems AL-KO Luchttechniek BV Altena Group Altop International / Euroclima ALTREX BV Aluca Benelux BV Alutherm Heating Belfeld BV Ambrava BV Amwittools Apreco AQ Group BV Aquafix Milieu BV AquaPure Aretec energietechniek Argo Klimaat / Kees Airco Arkey Systems ATAG Verwarming Nederland Attema BV Avans+ «B BAHCO Beijer Ref Benelux Belimo Servomotoren BV Belpa BV Benegas Berlinerluft Technik GmbH Besselink Electro import BITZER Benelux bv BlauHoff BLT Luchttechniek BV Blue Current Bo-Air Luchtbehandeling BV BONFIX BV Boshuis Thuis in Water Bott Nederland BV Bouwinfosys Brink Climate Systems BV BS Systems GmbH & Co. KG Busch- Jaeger «C Carat Nederland BV Carrier Catec BV Celsis Cerva Benelux BV Chainless CIAT Nederland BV Climapulse ClimaRad BV ClimateBooster BV Climatools Co-Fastening BV Condair BV Controlin BV Coolmark BV Cumulus Nederland BV Custers Hydraulica BV «D DAB Pumps BV Daikin Nederland Danfoss BV De Wit Datacenterkoeling BV De Wit ventilatoren BV DELABIE Benelux bv Delta Technics Engineering BV Deltrian Nederland Digitalstrom AG Diversitech International Duco Ventilation & Sun Control Duijvelaar Pompen

08.F053 08.B039 11.G037 12.A098 09.D031

12.F140

12.F120

12.F094

12.F092 12.F090

12.F080

12.F074

12.F070 12.F068

12.F030

12.F060

12.F125 12.F121

12.E124

12.E040

12.E070

12.E120

11.E100

12.D128

12.D126

12.D120

12.C120

12.D092

12.D070

12.C090

12.B120

12.C070

12.B090

12.B074

12.B117

12.D060

12.D040

12.C060

12.C030

12.D030

11.D100

12.C008

12.B040

12.B060

12.D010

12.B030

11.C100

12.B008

12.B073 11.A100

09.D021 09.B008 08.E100 07.D044 10.F093 11.G060 08.E011 10.F083 08.E055 10.E040 08.F038 10.C021 11.C033 10.A010 09.A040 08.E058 11.D080 11.B099 07.C047

12.A120

12.A114

12.A098

12.A090

12.A070

12.A064

12.A060

12.A040

12.A030

NAAR HAL 7 12.A003 12.A127

12.A097

12.A069

12.A049

12.A037

12.A041

12.A027

11.A095

HORECA TOILETTEN

MEET- EN REGEL TOOLS VAN DE INS

INFORMATIE

09.D033 11.A060 09.D035 10.F050 09.B009 08.E060 11.A060 10.F028 11.E040 12.A049 10.D086 09.D022 10.A040 08.D063 12.F030,10.F022 10.E048 11.E091

GARDEROBE 07.F068 07.F074

07.D062 12.F092 09.D027 09.C022 07.E055 11.E030 07.D091 12.D010 10.E084 10.A089

«G Gafco BV Gasco Nederland Geberit BV Geluidslabel.com Georg Fischer N.V. GEP Water GES Green Energy Solutions

12.D126 10.F054 11.A100 09.C023 12.A027 08.F046 07.F054

07.F060

07.F03

07.F040

07.F054

07.F073

VSK

07.F067

07.F061

RON TAFELS

07.E080 07.E100

07.E074

07.E068

INSTALLATIE FESTIVAL

07.E062

FEDET PAVILJOEN 07.E077 07.E069

07.E047 11.A088 12.D128 10.A060 10.A060 11.E060 10.F089,10.F087 10.D022 08.D010 10.C003 11.D030 10.B005

«F FEDET (Federatie Elektrotechniek) Fernox Fidelix Fieldpiece Finder Relais Nederland BV Fischer Benelux BV Ford Nederland BV Fortes Energy Systems Freddomatic BV Frigotechnik Nederland BV

07.F064

07.F070

NAAR HAL 12

07.D100

11.A033 08.D061 12.A097 11.D060 12.E120 10.F077 07.C031 10.A004 12.A070 08.E056 10.A080 12.B090 12.F094 10.B020 08.B052 08.C054 12.B030 10.B002 11.A005

VSK 2024 beursmagazine

HAL 12 KLIMAATBEHEERSING

10.A020 10.D012 09.D007 08.F051 10.D016 10.D016 11.A077 11.A095 08.E044 12.C060,12.D060,12.C070 10.D010 10.C020 10.E020 11.B100 09.B032 11.B030 12.A060 07.D200 10.A001 10.D080 07.E100 11.G079 07.C017 07.F070 08.F057 12.C090 07.E062 09.C018

«E Easy-Fitt Installatiematerialen BV ECI Software Solutions BV Eco2all BV Boxtel Econox BV Econtro Energy Control ECR-Nederland BV Elektrotechniek TV Elka Air BV ENCOR bodemwarmte ENK Software Entalpia Europe Eplucon BV ESBE GmbH Eska Filtertechniek / VETgroep ETEPRO BV ETHERMA Benelux BV EURO-INDEX BV Euro-Manchetten & Compensatoren Eurotis Srl

HAL

07.D082

07.E061

07.D070 07.D058

FEDET LOUNGE

07.E05

07.D062

07.D04

07 07.D200

07.D033

07.D031

07.D091

07.C060

07.C052

HAL 7

07.C050

07.C047

07.C036

07.C031

ELEKTROTECHNIEK & TOOLS VAN DE INSTALLATEUR

Stand van zaken per 5 januari 2024. Wijzigingen onder voorbehoud. GMC-Instruments Nederland BV Gree Nederland Groppalli S.r.l. Groupe Atlantic Nederland Guangdong Vanward New Electric Co., Ltd. Guangzhou Devotion HVAC Technology Co. Güntner

11.F050

«H H.K. Electric BV HakaGerodur AG Handelsonderneming Verholt BV HAVÉ-DIGITAP BV Heat-Box Heatcomp Henk & Fred Hero Balancer Herz Nederland BV Hiflex Automatiseringstechniek BV HITMA Holland Infrarood Techniek Holland Solar HSV HUBA CONTROL Hubei Telin energy-saving equipment Co.Ltd 10.B048 HygroTemp BV

08.B050 11.F076 11.G041 12.D030 12.F125 10.F081 08.D050 12.A064 12.D126 08.E047 10.E019 12.F121 08.B043 09.C031 12.E124 07.E045 09.A028 10.B011 07.F060 12.A041 08.F036 10.B111

«I Icefish BV IncoNed Installatie.nl Installatietotaal Installq Interfilter Group Intergas Verwarming BV Inventum Technologies BV Invisible Airco / Tekno Point InWork Techniek BV Isopartner Nederland BV Itec Itho Daalderop Nederland BV

10.F085 07.F074 11.F100 12.F140 09.B019 10.D022 12.D092 11.C100 11.A090 09.C035 07.C027 10.A009 12.B008

«J Jetvertising JIANGSU YUANZHUO EQ. MAN. CO.,LTD JLF Products JUDO Waterbehandeling, Filiaal Benelux

08.F040 10.B046 08.D056 11.G064

«K Karbonik Kemper Nederland Kieback & Peter Nederland BV Klimaatgroep Holland BV Kopp Benelux BV KSB Nederland BV

12.F080 11.F070 09.C032 10.B034 08.D052 10.B006

07.C032

07.C029

MEETIN

BEURSPLATTEGROND

KLIMAATBEHEERSING & SANITAIR

11.G070

HAL 10

11.G050

10.G057 11.G075

11.G079

11.F100

11.G041

11.F070

11.G037

10.F080 11.F020

10.F050

10.G019

10.F022 10.F026

NVKL PAVILJOEN

10.F096

11.E018

10.G025

10.F028

10.F054

10.G093

11.F050

11.F060

10.G027

10.G096 11.G023

11.F076

10.F093

10.F089 10.F087 10.F085 10.F083 10.F081

11.E091

10.F077 11.E079

11.E016

11.E080

11.E090

11.E034

11.E040

11.E060

10.E084

11.E030

10.E080

10.E082

10.E040

10.E048

10.E020

10.E030

10.E093

11.D010

11.D090

11.D080

10.E019

10.D086

11.D030

11.D060

10.D080

10.D022

10.D016

10.D012 10.D010

10.C060 11.C080

11.C040

11.C060

11.C036

11.C030 10.C050

10.C020

10.C040

10.C061 10.B048 11.C033

11.B110

11.B090

11.B100

11.B066

11.B084

10.B046

10.C021 10.C003

10.B044

11.B030

11.B060

10.B034

10.B026

10.B020

10.B016

10.B010 10.B006 10.B002

10.B111

10.B011

11.B099 11.B095

11.A090

11.A096

11.A077

11.A084

11.A060

10.A100

10.A099

11.A005

11.A033

11.A055

10.A080

10.A060

10.A089

10.A040

10.A049

10.A071

10.B001

10.B005

10.A110 11.A088

11.A065 11.A059

11.A071

10.A020

10.A010

10.A021

10.A004

10.A009 10.A001

09.D031 09.D035

09.D041

09.D033

09.D007

09.D023

09.D029

09.D027 09.D025

09.D021

09.D005

09.D020

09.D022

09.D032

09.D013

09.D003 09.D001

STADSPARK / NETWERK RUIMTE

09.D018

09.C040 09.C038

09.C032

09.C028

09.C022

09.C023

09.C033

09.C035

25 09.C0

09.C031

09.C029 09.B030

09.B040

09.B034

09.B038

09.C005 09.C003

09.C021

09.C0 17

VSK START-UP PLEIN 09.B0 26

09.B032 09.B0 24

09.B022

09.C018

09.C0 19

27 09.C0

HAL 9

LTECHNIEK & STALLATEUR

VSK 09.C007 LOOPBAAN 09.C001 PLEIN

09.C015

KENNIS THEATER 1

09.B014

18 09.B0

09.B002 09.B004 09.B006

09.B023

09.A036

09.A028

09.A026

09.A024

09.A022

09.A018

09.A010

09.A029

09.A025

VSK ORGANISATIEKANTOOR

07.F030 07.F028

08.F048

07.F018

08.F063

08.F046

08.F040 08.F038 08.F036

08.F055 08.F053

08.F061 08.F057

08.F067

NDE SESSIES

08.F051

SALES LOUNGE

KENNIS THEATER 2 08.E064

08.E062 08.E060

08.E058

08.E056

08.E044

08.E048

08.F013

08.E012 08.E055

08.E047

07.E045

07.D044

08.D056

08.E100

07.D018

08.D052

08.D050 08.D048 08.D044

7.D027 08.D061

08.D057

NG POINT

07.C027

08.C064

07.C018

07.C025

07.C023

07.C019

08.C063

07.C017

08.C058

08.C057

08.D010

08.C048

08.C052

08.C053

08.B052 08.B050 07.B016

08.E011

08.D038

WELKOM TERRAS

08.D040 08.C054

08.E037

08.D011

08.D042 08.D063

07.D023

08.B046

08.B036

08.B064

08.B010

08.B054 08.B049 08.B051

08.B047

MEET- EN REGELTECHNIEK & ELEKTROTECHNIEK

08.B043

08.B039

08.B031

HAL 8

«L Leaseplan LEDVANCE Benelux BV LINUM Europe BV Loromeij-Goor BV Lubron Waterbehandeling BV Lucam Luxxor Drain Systems BV LVS Elektrisch verwarmen

07.D082 07.E068 12.F120 11.E034 10.A100 10.G096 11.C036 08.C058

«M M&G Group/Burgerhout MAGNUM Heating Mammoet Energy MANN+HUMMEL Vokes Air BV Mascot International BV Masterwatt BV MIASIN BV Midea Nederland BV Modubar BV Monarch Nederland BV Myenergie BV Mymesh

12.E040 12.D070 07.F018 10.B001 11.B066 11.D100 07.E061 07.C019 12.A069 10.A071 08.E064 08.F061

«N Ned Air BV Nefit Newton Energy Solutions

12.F070 09.B018 11.C040 11.B060 10.C060

«R Rada Sanitairtechniek BV RADIONL Rebo Systems® (Rebo BV) Redwellstudio Nederland BV Reflex Nederland BV REHAU N.V. Reheat Heetwatersystemen Remeha BV Remon Technische Groothandel REMS GmbH und Co KG Renova Heating BV Resideo Richaccu BV robatherm Nederland Robert Bosch Benelux Robot Vloerverwarming BV Rubber Design BV RUCH NOVAPLAST GmbH

11.B084 07.C050 09.D025 11.F060 12.B060 11.C060 08.C064 12.D010 08.D038 09.B023 12.A120 12.D120 09.D032 10.E030 11.B095 11.C080 10.G027 12.B073

«S SALDA Sanica SCHELL GmbH & Co. KG Schlüter-Systems KG Schneider Electric The Netherlands BV SCHWANK BV Schimmel Techniek | duurzame installateur Siemens Nederland N.V. Simcas Electro BV SMIT Socotec SolarFreezer BV Sortimo Nederland BV Spelsberg BV Spirotech BV STEK (St. Emissiepreventie Koudetechniek) Stichting Guruz Stichting OPEN Stiebel Eltron Nederland BV Strevon Studium BV Super Stars Synprodo BV Syntess Software Systemair BV

07.F068 11.G070 11.A096 11.G050 08.D044 10.B016 08.B047 09.A036 07.D048 09.C018 09.B012 10.A110 11.B110 08.C052 12.B074 10.F026 09.B002 08.C063 07.C018 09.C005 10.E093 11.B090 11.D010 08.F048 10.E082

«T TALENT by Delta TDenergie Technea Nederland BV Techniek Nederland Technolab Templari Benelux Terberg Totaal Installaties Theben Nederland Therminon BV Thermokon Sensortechniek GmbH ThermoSwap BV Thermrad Tiller BV TKM Nederland BV Toolstation NL BV Top Systems BV Totaal Energie Concept BV Toyota Nederland Louwman Triple Solar TriX Comfort TROX Nederland BV TTM Benelux BV TUBIX System TVVL

09.B009

09.B011

09.A016 09.A040

«Q Q-Mex Technology Quiffice Mobile Desk Solutions BV Quooker Nederland BV Qvantum QVENTI BV

VSK VEILIGHEIDSPLEIN 09.B019

09.B027

09.B008

09.B012 16 09.B0

09.B020

AWARDS GALLERY

ACADEMY

11.G054

11.G064 11.G060

KLIMAATBEHEERSING & SANITAIR

10.A021 12.A003 09.B014,09.C015

08.B031 12.A030 07.D058 10.C050

Nexans Nederland BV NIBE Energietechniek BV Niedax Kleinhuis BV Nijburg Industry Group Nivola BV, Technische Handelsonderneming 11.A065 Normec Novalab GmbH Novon Benelux BV Numatic International BV NVKL

09.D001 11.F020 12.F074 09.A026 10.F080

«O Olimpia Splendid Opdamo Orange Charging BV Outbirds Outsmart

12.F090 11.E016 08.B010 08.E052 08.E048

«P Panasonic Heating & Cooling Solutions Panflex BV Piguillet & Zonen BV Polidoro Spa Priva Probouws ProfiX Benelux BV Protherm-Impex BV

12.C120 12.A127 10.E080 12.F068 09.C038 08.E058 08.D048 11.E080

10.A049 07.F028 12.A090 09.C028 11.A055 10.B034 08.D042 08.B046 12.B120 09.B040 09.C019,09.C017 12.D040 09.A025 12.A037 11.E090 08.D011 07.C023 07.D018 11.A071 09.B016 10.C040 12.A040 10.C061 09.B006

«U Ubbink BV Uro-Flame UWS Technologie GmbH

12.B040 09.C040 11.G054

«V Vaillant Group Netherlands BV Van der Hoek Isolatie Groep Van Empel Opleidingen en Training BV Van Spijk BV Van Walraven van Wijk Doorlock Systems BV Veld Koeltechniek BV Vent-Axia VentWorks VETgroep Victaulic Viega Nederland BV Viessmann Nederland BV VMN media

12.C030 10.A060 09.D041 08.F067 11.E100 09.D029 10.G057 11.E079 09.C021 10.B020 11.G023 11.C030 12.E070 08.C048

«W WAGO Nederland BV WARP Systems Watergenius Webeasy Weheat Wel Groep Wera Werkzeuge GmbH Western Airconditioning BV Wiha Werkzeuge GmbH Winterwarm Heating Solutions BV Wirquin Plastiques Wöhler Nederland BV Würth Nederland BV

08.B036 10.B010 10.A099 09.B038 12.F060 10.A060 09.B027 10.G093; 10.F096 07.D100 12.A114 11.E018 12.B117 11.D090

«X XIAMEN HYSEN CONTROL TECHN. CO.,LTD

10.B044

«Z Zehnder Group Nederland BV Ziehl-Abegg Benelux BV Zorgeloos Gasloos

12.C008 11.A059 09.B020

Stand van zaken per 11 januari 2024. Wijzigingen onder voorbehoud.

VSK 2024 beursmagazine

OVERZICHT EXPOSANTEN Kemper Nederland 11.F070

Midea Nederland BV 07.C019

Orange Charging BV 08.B010

Redwellstudio Nederland BV 11.F060

Kieback & Peter Nederland BV 09.C032

Modubar BV 12.A069

Outbirds 08.E052 https://outbirds.nl/

Reflex Nederland BV 12.B060

Klimaatgroep Holland BV 10.B034

Monarch Nederland BV 10.A071

Outsmart 08.E048 www.out-smart.com

Kopp Benelux BV 08.D052

«P

www.kopp.eu

Myenergie BV 08.E064 www.myenergi.com/nl/

KSB Nederland BV 10.B006

Mymesh 08.F061

www.aircon.panasonic.eu/ NL_nl/

«L

«N

Leaseplan 07.D082 www.leaseplan.com

Ned Air BV 10.A021

LEDVANCE Benelux BV 07.E068

Nefit 12.A003

LINUM Europe BV 12.F120

Newton Energy Solutions 09.B014,09.C015

Loromeij-Goor BV 11.E034

Nexans Nederland BV 08.B031

Lubron Waterbehandeling BV 10.A100

NIBE Energietechniek BV 12.A030

www.kemper-group.com/nl/home/www.midea-nederland.nl/

www.kieback-peter.com

www.klimaatgroepholland.nl

www.ksb.com/nl-nl

www.benelux.ledvance.com

www.linum.eu

www.loromeij.nl

www.lubronwaterbehandeling. nl Lucam 10.G096

www.lught.nl Luxxor Drain Systems BV 11.C036

www.luxxor.eu

LVS Elektrisch verwarmen 08.C058

www.lvsverwarming.nl

«M M&G Group/Burgerhout 12.E040

www.mg-group.com MAGNUM Heating 12.D070

www.magnumheating.nl Mammoet Energy 07.F018

www.mpgenergy.nl MANN+HUMMEL Vokes Air BV 10.B001

www.airfiltration.mann-hummel.com/nl Mascot International BV 11.B066

www.mascot.nl Masterwatt BV 11.D100

www.masterwatt.com/ MIASIN BV 07.E061

www.miasin.nl

VSK 2024 beursmagazine

www.modubar.nl

www.monarch.nl

www.mymesh.nl/nl/

www.nedair.nl

www.nefit-bosch.nl

www.newtonenergy.nl

www.nexans.nl/nl/

www.nibenl.nl

Niedax Kleinhuis BV 07.D058

www.niedax.nl

Nijburg Industry Group 10.C050

www.nijburg.nl

Nivola BV, Technische Handelsonderneming 11.A065

www.nivola.nl Normec 09.D001

www.normecgroup.com Novalab GmbH 11.F020

www.novalab-gmbh.de Novon Benelux BV 12.F074

www.novonlift.nl

www.orangecharging.com/

Panasonic Heating & Cooling Solutions 12.C120

www.redwellinfraroodverwarming.nl

www.reflexnederland.nl REHAU N.V. 11.C060

www.rehau.com Reheat Heetwatersystemen 08.C064

www.reheat.nl Remeha BV 12.D010

Panflex BV 12.A127

www.remeha.nl

Piguillet & Zonen BV 10.E080

www.remon-techniek.nl

Polidoro Spa 12.F068

www.rems.de

Priva 09.C038

www.renovaheating.com

Probouws 08.E058

www.resideo.com

ProfiX Benelux BV 08.D048

www.richaccu.nl

Protherm-Impex BV 11.E080

www.robatherm.com/nl

«Q

www.bosch-pt.com/ww/nl/nl

www.panflex.nl

www.piguillet.nl

www.polidoro.com

www.priva.com/nl/gebouwen

www.probouws.nl

www.fleets-online.com

www.protherm.nl/

Remon Technische Groothandel 08.D038 REMS GmbH und Co KG 09.B023 Renova Heating BV 12.A120 Resideo 12.D120

Richaccu BV 09.D032

robatherm Nederland 10.E030

Robert Bosch Benelux 11.B095

Q-Mex Technology 12.F070

Robot Vloerverwarming BV 11.C080

www.qmextechnology.com

www.robot-vloerverwarming.nl

Quiffice Mobile Desk Solutions BV 09.B018

Rubber Design BV 10.G027

www.quiffice.com

www.rubberdesign.nl

Quooker Nederland BV 11.C040

RUCH NOVAPLAST GmbH 12.B073

www.quooker.nl Qvantum 11.B060

www.qvantum.com

www.ruch.de

«S SALDA 07.F068

QVENTI BV 10.C060

www.salda.nl

www.numatic.nl

«R

www.fatinoglu.com.tr

NVKL 10.F080

Rada Sanitairtechniek BV 11.B084

SCHELL GmbH & Co. KG 11.A096

www.radacontrols.com/nl

www.schell.eu/nl-nl/

RADIONL 07.C050

Schimmel Techniek | duurzame installateur 08.B047 www.schimmeltechniek.nl

Numatic International BV 09.A026

www.nvkl.nl

«O Olimpia Splendid 12.F090

www.olimpiasplendid.com/ Opdamo 11.E016

www.opdamo.com

www.qventi.com

www.radionl.fm Rebo Systems® (Rebo BV) 09.D025

www.rebo.nl

Sanica 11.G070

Schlüter-Systems KG 11.G050

www.schlueter-systems.nl/

OVERZICHT ESPOSANTEN Schneider Electric The Netherlands BV 08.D044

www.se.com/nl SCHWANK BV 10.B016

www.schwank.nl Siemens Nederland N.V. 09.A036

www.siemens.com/nl/nl.html Simcas Electro BV 07.D048

www.simcas.nl SMIT 09.C018

www.mit-opleidingen.nl/smit Socotec 09.B012

www.socotec.nl SolarFreezer BV 10.A110

www.solarfreezer.nl Spelsberg BV 08.C052

www.spelsberg.nl Spirotech BV 12.B074

www.spirotech.nl STEK (Stichting Emissiepreventie Koudetechniek) 10.F026

www.stek.nl

Stichting Guruz 09.B002 www.guruz.nl Stichting OPEN 08.C063

www.stichting-open.org/ Stiebel Eltron Nederland BV 07.C018

www.stiebel-eltron.nl Strevon 09.C005 www.strevon.nl Studium BV 10.E093

www.studium.nl Super Stars 11.B090

www.aircogereedschap.nl Synprodo BV 11.D010

www.synprodo.nl Syntess Software 08.F048

www.syntess.nl Systemair BV 10.E082

www.systemair.nl

«T TALENT by Delta 10.A049

www.talent-nl.nl TDenergie 07.F028

www.tdenergie.nl

Team VSK

TUBIX System 10.C061

WARP Systems 10.B010

www.technea.nl

TVVL 09.B006

Watergenius 10.A099

Techniek Nederland 09.C028

«U

Webeasy 09.B038

www.vsk.nl Technea Nederland BV 12.A090

www.technieknederland.nl Technolab 11.A055

www.technolab.nl/ Templari Benelux 10.B034

www.templaribenelux.nl Terberg Totaal Installaties 08.D042

www.terberg.eu Theben Nederland 08.B046

www.tubixsystem.nl

www.tvvl.nl

Ubbink BV 12.B040

www.ubbink.nl Uro-Flame 09.C040

www.uro-flame.nl UWS Technologie GmbH 11.G054

www.uws-technologie.de

«V

www.warp-systems.nl

www.iwswater.nl

www.webeasy.nl Weheat 12.F060

www.weheat.nl Wel Groep 10.A060

www.wel-groep.nl Wera Werkzeuge GmbH 09.B027

www.wera.de/nl

Vaillant Group Netherlands BV 12.C030

Western Airconditioning BV 10.G093; 10.F096

Van der Hoek Isolatie Groep 10.A060 www.vdhoekisolatie.nl

Wiha Werkzeuge GmbH 07.D100

Van Empel Opleidingen en Training BV 09.D041

Winterwarm Heating Solutions BV 12.A114

www.thermoswap.com

Van Spijk BV 08.F067

Wirquin Plastiques 11.E018

Thermrad 12.D040 www.thermrad.nl

Van Walraven 11.E100

Wöhler Nederland BV 12.B117

van Wijk Doorlock Systems BV 09.D029

Würth Nederland BV 11.D090

Veld Koeltechniek BV 10.G057

«X

www.theben-nederland.nl Therminon BV 12.B120

www.therminon.nl Thermokon Sensortechniek GmbH 09.B040

www.thermokon.de ThermoSwap BV 09.C019, 09.C017

Tiller BV 09.A025

www.tiller.eu TKM Nederland BV 12.A037

www.tkm.nl

Toolstation NL BV 11.E090

www.toolstation.nl Top Systems BV 08.D011

www.top.systems Totaal Energie Concept BV 07.C023

www.totaalenergieconcept.nl Toyota Nederland Louwman 07.D018

www.toyota.nl Triple Solar 11.A071

www.triplesolar.eu TriX Comfort 09.B016

www.trixcomfort.nl TROX Nederland BV 10.C040

www.vaillant.nl

www.vanempelopleidingen.com

www.vanspijk.nl

www.vanwalraven.com/nl

www.vanwijkgroep.com

www.veld.nl Vent-Axia 11.E079

www.vent-axia.nl VentWorks 09.C021

www.ventworks.eu VETgroep 10.B020

www.vetgroep.nl Victaulic 11.G023

www.victaulic.com Viega Nederland BV 11.C030

www.wiha.com

www.winterwarm.nl

www.wirquingroup.com

www.woehler.nl

www.wurth.nl

XIAMEN HYSEN CONTROL TECHNOLOGY CO.,LTD 10.B044

www.hysencontrol.com

«Z Zehnder Group Nederland BV 12.C008

www.zehnder.nl

Ziehl-Abegg Benelux BV 11.A059

www.ziehl-abegg.com/nl/ Zorgeloos Gasloos 09.B020

www.zorgeloosgasloos.nl

www.viega.nl

Viessmann Nederland BV 12.E070

www.viesmann.nl

www.trox.nl

VMN media 08.C048

TTM Benelux BV 12.A040

«W

www.ttm-benelux.nl

www.western.nl

www.vmnmedia.nl

WAGO Nederland BV 08.B036

www.wago.com

Stand van zaken per 11 januari 2024. Wijzigingen onder voorbehoud.

VSK 2024 beursmagazine

Take your construction project to the next level with us Let’s shape the future together. Met complete oplossingen. Duurzaam, in de bouw en in partnerschap. Wij zien je graag in hal 11, stand C060 #nextlevelbuilding

VSK AWARDS 2024 RUBRIEK

Installatiebranche kijkt over grenzen van eigen product De jury van de VSK Awards beoordeelde deze editie vijftig inzendingen op basis van innovatie, oplossingsgerichtheid, praktische toepasbaarheid, sociale impact, duurzaamheid en economisch rendement. Van de inzendingen zijn er tien genomineerd, die allemaal op de komende VSK te zien zijn.

Het zijn boeiende tijden voor onze branche, concludeert de jury van de VSK Awards. De installatiewereld staat meer dan ooit in de spotlights. Dat genereert naast vele kansen ook veel uitdagingen en verantwoordelijkheden in de keten. Energiebesparing, verduurzaming en bestaanszekerheid waren belangrijke onderwerpen bij de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen. De tijd dat de installaties in woningen, kantoren en andere gebouwen de ondergeschoven kindjes waren, ligt ver achter ons. Een duurzame maar ook betaalbare gebouwde omgeving staat hoog op de agenda: bij de politiek, bij de hele bedrijfstak, maar ook bij degenen die in gebouwen wonen en werken. Dit betekent dat er zowel in nieuwbouw als renovatie, en in woningbouw, utiliteit en industrie werk aan de winkel is. En daarin speelt ook degene die het moet doen, de monteur, een grote rol.

en meer oog hebben voor de vakhelden die het moeten maken. De installatiecapaciteit van installatiebedrijven is immers bepalend voor het tempo waarin de energietransitie zich gaat ontwikkelen.

Materiaalimpact steeds belangrijker Ook keek de jury dit jaar naar de materiaalimpact van de inzendingen - zowel op gebied van materiaalkeuze en circulariteit als op gebied van afvalstromen. Met name de inzendingen waarbij materialen werden hergebruikt of duurzaam zijn geproduceerd vielen op. Dat wil de jury dit jaar expliciet benoemen. Ze verwacht dat dit thema bij de volgende VSK een nog belangrijker thema gaat zijn, zowel op de beursvloer als bij de inzendingen voor de VSK Awards.

Oog voor materiaal, mens en gemeenschappelijke doelen

VSK-bezoekers kiezen publieksfavoriet

Deze VSK laat zien dat de installatiebranche de handschoen heeft opgepakt en aan de slag wil. Die daadkracht ziet de jury terug in de inzendingen voor deze VSK Awards. Het merendeel is concreet en kan direct worden toegepast. Er is royaal ingezonden, en de diversiteit en kwaliteit van de inzendingen is goed. De jury waardeert dat inzenders over de grenzen van hun eigen product hebben leren kijken, het circulair materiaalgebruik in producten steeds hoger agenderen, en meer

De VSK Awards worden tweejaarlijks uitgereikt. Uit de vijftig inzendingen zijn in drie categorieën tien inzendingen genomineerd. Voorinschrijvers voor de VSK krijgen tot aan de beursopening de kans om uit de nominaties een publieksfavoriet te kiezen. De prijzen worden uitgereikt bij de opening van de vakbeurs, op dinsdag 6 februari in het theater in Hal 9.

De jury • Doekle Terpstra Voorzitter Techniek Nederland (juryvoorzitter) • Eddy Buiting Hoofdredacteur Installatie • Mark Sprenkels Manager Kenniscentrum Energietransitie bij Breman Installatiegroep • Lars Boelen Eigenaar Paris Proof Plan en huisfluisteraar • Harm Valk Partner en senior adviseur Nieman Raadgevende Ingenieurs • Claudia Bouwens Programmabegeleider Energie & Duurzaamheid NEPROM • Maurice Roovers Vakspecialist bij Techniek Nederland • Sander Wouterse Eigenaar Wouterse installatie & onderhoud • Wendy van Zundert Elektromonteur bij Unica • Marco Lammers Opleidingscoördinator bij Salland Tech Academy • Theo J. Ockhuijsen Ondernemer met passie voor innovatie

VSK 2024 beursmagazine

VSK AWARDS 2024

Nominaties voor de VSK Awards • Weheat Blackbird De VSK Awards worden uitgereikt in de categorieën • Energietransitie • Gezond & Comfort • Installateurszaken

Weheat heeft met de Blackbird een innovatieve warmtepomp voor woningen met een plat dak. Door het slimme ontwerp, waarbij zowel de lucht als het geluid naar boven wordt geblazen, is de Blackbird stiller dan reguliere warmtepompen. Het monoblock-toestel is all-electric ready en dankzij het unieke horizontale ontwerp vaak onzichtbaar op een plat dak te plaatsen. De Blackbird maakt gebruik van R290 (propaan) als koudemiddel en heeft een vermogen van 8 kW (A-10/ W35). Het toestel kan dus zowel in bestaande bouw (hybride en volledig elektrisch) als in nieuwbouw worden toegepast.

• Energietransitie De energietransitie draait op volle toeren, en dat ziet de jury overal. De installatiebranche staat midden in de grote veranderingen die op dit moment plaatsvinden in de gebouwde omgeving. Dat blijkt ook uit het grote aantal inzendingen in deze categorie. Daarom in deze belangrijke categorie niet drie, maar vier genomineerden. De belangrijkste thema’s in deze categorie richten zich op verschillende routes om nieuwe en bestaande gebouwen duurzaam te maken. De focus is hierbij vooral op het effect op lange termijn, waarbij de installatiewereld zich ook ontworstelt aan de klassieke bouwketen en niet schroomt om heilige huisjes omver te schoppen. De duurzame prestatie van een gebouw over de totale levensduur wordt de lat. Dat neemt niet weg dat er uitdagingen zijn: de beperkte capaciteit van de elektrische infrastructuur bijvoorbeeld. De jury ziet veel nieuws op dit vlak, en waardeert het dat ook de industrie in Nederland volop investeert in eigen research & development en productie op Nederlandse bodem en met duurzame materialen. Dat is goed voor de economie, goed voor de planeet, en goed voor al die huishoudens die te maken hebben met de turbulente actualiteit van de energiewereld en duurzame doelstellingen.

• Gezond & Comfort Naast het grote thema ‘Energietransitie’ verdwijnt het thema ‘Gezond & Comfort’ wellicht naar de achtergrond. Dat is niet terecht. Elk mens wil wonen, werken en leven in een omgeving waar het prettig toeven is. Vooral in gebouwen die steeds beter zijn geïsoleerd, speelt het thema ventilatie een steeds belangrijkere rol. Dat zien we ook bij de inzendingen. De jury waardeert het dat vraaggestuurde ventilatie met warmteterugwinning eindelijk ook in de renovatie voet aan de grond krijgt. Daarnaast vormt ook de behoefte aan koeling een groter thema. Nieuwe en bestaande gebouwen worden steeds meer uitgerust met voorzieningen die de hitte buiten moeten houden. De schil lost veel op, maar techniek kan de puntjes op de i zetten. Het binnenklimaat wordt een totaalprestatie waarin zowel verwarming, ventilatie als koeling een rol spelen.

• Installateurszaken Waar worden installatiebedrijf en medewerkers nu echt blij en gelukkig van? Het hoge aantal inschrijvingen (21) in deze categorie, bevestigt het gegeven dat de branche meer aandacht vraagt voor de praktische toepasbaarheid. De installatiebranche worstelt met de instroom van vakmensen. Om de doelen van de energietransitie te halen, moet het vak aantrekkelijker worden gemaakt. Monteurs vragen en verdienen producten die het werk simpeler en leuker maken, en de jury is blij met de stappen die de industrie hierin zet. Met minder inspanning een hogere productiviteit realiseren, en tegelijkertijd het welbevinden van de werkvloer vergroten: daarin ligt een uitdaging en verantwoordelijkheid voor de hele industrie.

VSK 2024 beursmagazine

Juryoordeel De Blackbird van WeHeat wordt geprezen om het eenvoudige en onderscheidende ontwerp dat ook nog eens eenvoudig is aan te sluiten. Het buitendeel van de warmtepomp wordt vaak als lelijk ervaren. De Blackbird is daar een mooi tegenantwoord op: dit onderdeel is volledig opnieuw en stijlvol ontworpen en opgebouwd. Door het gebruik van propaan (R290) is deze monoblock warmtepomp niet alleen milieuvriendelijk, maar worden ook temperaturen bereikt die goed aansluiten bij de meeste bestaande afgiftesystemen. Daarnaast hecht de jury er waarde aan dat de unit in Nederland wordt geproduceerd, en dat er veel aandacht is voor duurzaam materiaalgebruik. De jury tekent aan dat het product zich nu in de praktijk moet gaan bewijzen. De warmtepompmarkt omvat veel nieuwkomers die het vertrouwen van installateur en eindgebruikers moeten verdienen.

VSK AWARDS 2024

NOMINATIES ENERGIETRANSITIE • Newton Energy Solutions NEStore

• Eplucon 10 ampère woning

• Priva Priva ecoBuilding

De NEStore is een innovatieve warmteaccu. Newton Energy Solutions heeft de techniek van de klassieke boiler doorontwikkeld. De schil van de NEStore heeft een zeer hoge isolatiewaarde, waardoor het warmteverlies beperkt is. Door warm water onder druk op te slaan heeft de boiler een hoge opslagcapaciteit van water op hoge temperatuur (110 °C). De NEStore kan gebruikers voor langere tijd van duurzaam warm tapwater voorzien. Dit geeft de flexibiliteit om duurzame energie op te laden.

Deze innovatieve woning met een 10 Ampère ‘lantaarnpaalaansluiting’ biedt een conceptuele totaaloplossing voor de toenemende overbelasting van elektriciteitsnetwerken. Het toegepaste systeem omvat een warmtepomp, zonnepanelen, energieopslag en een beheersysteem genaamd E-control. E-control maakt gebruik van weersvoorspellingen en dynamische tarieven om de energiestroom te optimaliseren. Het systeem laadt de accu’s op wanneer er weinig zon is en wacht met het verbruik van de accu’s tot er voldoende zonlicht beschikbaar is. Het verwarmt de boiler extra bij veel zonne-energie en gebruikt de warmtepomp om de vloer overdag op te laden, waardoor deze ‘s avonds kan blijven draaien zonder zonlicht. Overtollige energie kan worden gebruikt om elektrische voertuigen op te laden.

De Priva ecoBuilding is een Cloud oplossing die als add-on bovenop elk bestaand gebouwbeheersysteem kan worden gezet. Gebruikmakend van AI, live data en een digitale tweeling is het systeem in staat grote besparingen op energieverbruik voor de totale installatie te bewerkstelligen. Vincent van Itho Daalderop is een voor de Nederlandse markt ontwikkelde lucht/ water-warmtepomp met een vermogen van 4,5 kW. Het apparaat kan als hybride toepassing worden geïnstalleerd, of met een voorraadvat als all-electric. Vincent is een monoblock warmtepomp voor binnenopstelling en heeft dus geen buiten-unit. De buitenlucht wordt aangevoerd en afgevoerd via thermisch en dampdicht geïsoleerde leidingen. Het toestel is uitgerust met een communicatieprint, en is daarmee smart-grid ready.

Juryoordeel

De jury vindt de NEStore een fraaie en innovatieve doorontwikkeling van de klassieke boiler, waarbij veel aandacht is besteed aan de isolatie en een manier om duurzame energie op langere termijn te behouden. Door de isolatie is het warmteverlies minimaal. De boiler kan rechtstreeks worden aangestuurd vanuit de zonnepanelen, waarbij de energie wordt opgeslagen in de vorm van warmte. Die warmteopslag maakt de NEStore bijzonder. Hierdoor kan de toepassing netcongestie ontlopen. De jury constateert dat deze warmteaccu qua capaciteit groot lijkt voor veel woningen, al geeft dat de mogelijkheid om een langere zon-arme periode te overbruggen door voeding vanuit eigen opwek. De innovatie is vooral geschikt voor sporthallen, horeca en grote bedrijven.

De jury ziet de 10 ampère-woning als een vooruitstrevende en out-of-the-box oplossing voor het netcongestieprobleem in Nederland en een voorbeeld van state-of-the-art nieuwbouw met bereikbare techniek. Daarmee geeft deze inzending concreet antwoord op de uitdagingen van deze tijd. Door naar de woning als eigen systeem te kijken en gebruik te maken van beschikbare energiebronnen, wordt het elektriciteitsnet minder belast.Toepassing heeft potentieel voor een duurzamere en efficiëntere energiehuishouding en inspireert om op een andere manier naar techniek en energiegebruik te kijken. Er zit muziek in de regeltechniek en het efficiënt opwekken, verdelen en opslaan van duurzame energie onder eigen dak. Wel vraagt de jury zich af of woonhuisaccu’s wel de beste oplossing zijn met betrekking tot brandveiligheid, milieu-impact en beschikbaarheid.

De jury omschrijft dit systeem als de missing link in de gebouwbeheerssystemen. Het systeem kijkt niet alleen naar het opwekken van energie, maar ook naar de afname ervan. Er komt dus een dimensie bij waardoor de toepassingsmogelijkheden van dit systeem erg groot zijn. De verwachting is dat door de toepassing van AI er forse besparingen kunnen worden gedaan binnen de comfortgrenzen. Daardoor is het systeem een zeer relevante ontwikkeling in de utiliteitsbouw. De utiliteit heeft een verduurzamingsdoelstelling die zeker niet mag worden onderschat, en die met dit soort vernieuwingen een broodnodige impuls kan krijgen.

VSK 2024 beursmagazine

normecgroup.com

SNEL EN EFFICIËNT

Uw partner in Legionellabeheer en -preventie

Een serieuze stap verder

Wat kunnen we voor u doen?

Doen waar u goed in bent, daar geloven we in bij Normec.

• Legionella risicoanalyse en beheersplan

Normec biedt digitale oplossingen, zodat uw organisatie

• Digitalisering Legionellapreventie

onbelemmerd door kan gaan. Wij nemen de zorg voor

• Brononderzoek Legionella

kwaliteit en veiligheid uit handen en helpen u te voldoen

• Legionella monstername

aan weten regelgeving. Dat doen we snel, efficiënt en

• Bouwbegeleiding drinkwaterinstallatie

flexibel en vanuit een ondernemershart. Maar bij Normec

• ... en meer

denken en handelen we verder dan dat. Met een kritische blik kijken wij naar de uitdagingen die op uw bord liggen. Zodat uw organisatie zich altijd kan focussen op het echte werk.

Bezoek ons op de VSK! Hal 9, stand D001

Improve Quality. Reduce Risk.

VSK AWARDS 2024

NOMINATIES GEZOND & COMFORT • Groupe Atlantic Nederland Orcon HRC OptiAir en Orcon 15RF CO2-sensoren De Orcon HRC OptiAir is een nieuwe oplossing voor duurzaam ventileren van woningen met een beperkte ruimte voor een WTW-unit. Dit systeem onderscheidt zich door haar hoge rendement, royale capaciteit, energiezuinigheid (A+ met sensoren), extreem stille werking, compactheid en veelzijdige installatiemogelijkheden (vloer, wand, plafond). Het toestel is eenvoudig te tillen en weegt slechts 23 kg. Het balanssysteem is tevens eenvoudig uit te breiden met 15RF CO2-censoren. Het toestel komt op de markt naast klassieke toestellen voor balansventilatie met warmteterugwinning.

• Itho Daalderop DuoZone Reno

• Inventum Technologies Compacto

Met DuoZone Reno wordt een klassieke installatie met mechanische ventilatie (systeem C) omgebouwd tot balansventilatie met warmteterugwinning. De bestaande afvoerkanalen blijven intact. De slaapzone krijgt vanaf de zolder toevoerkanalen met CO2-sturing. De luchttoevoer naar de woonkamer gebeurt door centraal in te blazen via de verkeersruimte. Het systeem bestaat uit een tweetal kleppen die op de WTW-unit of in de toevoerkanalen kunnen worden geplaatst, én twee draadloos communicerende CO2-sensoren. Met de techniek wordt de ventilatiekwaliteit en het warmteverlies in met name grondgebonden corporatiewoningen aanzienlijk verbeterd.

De Compacto is een 4-in-1 ventilatiewarmtepomp zonder buitenunit die condenserend kan koelen en maar 120 cm hoog is. Het modulerende apparaat, met een verwarmingsvermogen tot 5 kW, combineert verwarming, koeling en balansventilatie in één toestel en zorgt in combinatie met het tapwatervat ook voor warm water. De Compacto kan ook koelen. Bij ventilatietype D heeft hij de optie om de inblaastemperatuur van de buitenlucht aan te passen. Bij niet-geïsoleerde inblaaskanalen mengt de Compacto 18 °C koude lucht bij de warme buitenlucht en brengt daarmee de buitenlucht continu naar een acceptabeler niveau. Bij geïsoleerde inblaaskanalen zal de Compacto condenserend koelen. De ingeblazen lucht kan dan tot een temperatuur zo laag als 18 °C worden ingeblazen. Het is voor het eerst dat een warmtepomp zonder buitenunit dit kan.

Juryoordeel

Dankzij het compacte formaat ziet de jury veel toepassingsmogelijkheden voor dit toestel in de vervangingsmarkt en de renovatie van woningen en appartementen die geen grote opstellingsruimte hebben. Orcon heeft goed gekeken naar de opbouw van de techniek, en heeft hierbij slim geïnnoveerd zonder aan prestaties in te boeten. Daarmee vergroot het product de toepassingsmogelijkheden voor balansventilatie met warmteterugwinning op alle fronten, en dat waardeert de jury. De sensoruitbreiding is niet uniek, maar het ontwerp van het toestel wel. Dat het uit recyclebaar materiaal wordt gemaakt in Nederland door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, loven de juryleden.Wel wijst de jury op de bereikbaarheid voor onderhoud en het vervangen van de filters.

Met zo min mogelijk kosten, materiaal en overlast een ventilatiesysteem opwaarderen: dát ziet de jury als een belangrijke uitdaging.Vooral in de corporatiemarkt, waar deze uitdaging hoog op de agenda staat, speelt dit bij elke duurzame renovatie. Balansventilatie met warmteterugwinning is wat de jury betreft de nieuwe standaard. De jury constateert dat Itho Daalderop niet de eerste en enige is die deze methode hanteert, maar prijst het principe en is tevreden dat het breed wordt toegepast. De beleving van de eindgebruiker, dus ook zijn gedrag rondom comfort, zal voor een groot deel het succes bepalen.

De jury noemt de Compacto een goede doorontwikkeling van bestaande ventilatielucht-warmtepompen. De jury waardeert het totaalconcept en de brede toepasbaarheid, vooral bij woningen waar de installatieruimte beperkt is.Vooral het lagere ventilatiedebiet en het dieper koelen van de uitblaaslucht is innovatief. De benodigde zware 3-fase elektra-aansluiting is in de bestaande bouw wel een aandachtspunt.

VSK 2024 beursmagazine

VSK 2024, 6 t/m 9 februari

STAND A030 | HAL 12

NIBE S735 ventilatielucht/water warmtepomp: alles-in-één warmtepomp zonder buitenunit De NIBE S735 biedt gasloos en duurzaam comfort zonder buitenunit. De unit is geschikt voor bijna iedere woning met mechanische ventilatie en radiatoren of vloerverwarming. Deze alles-in-één oplossing biedt centrale

verwarming, mechanische ventilatie en ruim voldoende warm water dankzij de ingebouwde 180 liter boiler. De NIBE S735 is eenvoudig te installeren en komt in aanmerking voor een ISDE-subsidie van € 3.000,-.

Ontdek de mogelijkheden op nibenl.nl

VSK AWARDS 2024

NOMINATIES INSTALLATEURSZAKEN • Remeha Remeha Elga Ace all-in-one

• Super Stars ST-200U paraplu voor monteurs

• Geberit Geberit Silent-Pro SuperTube

Om de installatiecapaciteit zo efficiënt mogelijk te benutten, introduceert Remeha de Elga Ace all-inone naast de bestaande split- en monoblock-versie. Een hybride warmtepomp waarin het binnendeel van de warmtepomp en de HR-ketel tot één toestel zijn samengevoegd. Het toestel bestaat uit twee componenten: een frame voor aan de muur, inclusief het binnendeel van de warmtepomp. Hier kan de installateur alle aansluitingen en koppelingen voorbereiden. Als de installateur alle aansluitingen heeft aangesloten, kan hij het deel met de ketel aan het frame ‘klikken’ en via enkele knelkoppelingen verbinden. Daarna kan de Elga Ace all-in-one in bedrijf worden gesteld.

De ST-200U is een paraplu voor monteurs. De 200 cm paraplu is voorzien van sterke magneetvoet en volledig verstelbaar waardoor deze breed inzetbaar is. De paraplu beschermt de monteur en zijn gereedschappen tegen zon (UV) en regen en biedt daarmee een pragmatische low-tech oplossing waardoor men in alle omstandigheden comfortabel door kan blijven werken.

Met Geberit Silent-Pro SuperTube is Geberit erin geslaagd een technologisch innovatief systeem te ontwikkelen, dat hydraulisch optimaal afwatert in hoogbouw. Het bijzondere kenmerk: de ontluchting is al in de leiding geïntegreerd via een doorlopende luchtkolom en maakt omloop- of secundaire ontspanningsleiding overbodig. Belemmeringen in het aansluiten binnen de aansluitvrije zone worden beperkt. Het systeem bestaat uit drie functionele fittingen verkrijgbaar d90 en d110: het Geberit Silent-Pro SuperTube Carve T-stuk, de BottumTurn bocht en de Backflip.

Juryoordeel

De jury vindt deze variant op de Elga Ace een mooie doorontwikkeling in het omlaag brengen van de installatietijd. Het past in de trend van de grote potentie van dit soort kleine hybride warmtepompen in bestaande bouw.Voor de installateur is het prettig dat er niet meer van alles onder het toestel hoeft te worden geschroefd. Er is goed geluisterd naar wat de klant wil en daar is het toestel op aangepast. Uiteraard is deze specifieke toepassing alleen interessant voor woningen waarin de combinatie met aardgas gehandhaafd blijft. Ook is de eindgebruiker gebonden aan merk en type HR-ketel. Verder tekent de jury aan dat de combinatie ketel/warmtepomp onder één mantel niet uniek is.

Deze eenvoudige doch doeltreffende oplossing is onder monteurs met veel enthousiasme ontvangen. De paraplu is namelijk makkelijk met een magneet te monteren en te kantelen. Hierdoor kunnen monteurs in de regen (relatief) droog werken en wordt oververhitting in de zomer voorkomen. De jury prijst deze simpele oplossing om de grote impact die het product heeft op het werk van monteurs. Deze bijdrage maakt hun werk gemakkelijker en doordat het snel op te zetten is, levert het ook nog eens een tijdsbesparing op. Ook de keuze voor recyclebare materialen wordt door de juryleden als positief ervaren.

Een normaliter complexe montageklus wordt door deze productinnovatie aanzienlijk versimpeld. De technische innovatie van deze inzending zit met name in het bochtenstuk van het ontwerp. Het maakt het gebouwontwerp radicaal anders. De buizen kunnen bovendien een maat dunner worden geplaatst. Het kan volgens de jury dan ook niet anders dan dat de SuperTube op grote schaal gaat worden toegepast in de hoogbouw. Naast de gebouweigenaar en gebruiker, profiteert ook de monteur van dit systeem.

VSK 2024 beursmagazine

ACTIVITEITENPROGRAMMA

HIGHLIGHTS VSK is dé beurs waar je in één bezoek op de hoogte bent van alle ontwikkelingen in de wereld van installatie. Of het nu gaat om W-installatie of E-installatie; VSK is de beurs voor de totale installatiebranche! Exposanten delen hun kennis en tonen het nieuwste aanbod van oplossingen, toepassingen, technieken, innovaties en diensten.

Opening en uitreiking VSK Awards | VSK Theater hal 9 Op dinsdag 6 februari opent Doekle Trepstra, voorzitter Techniek Nederland, officiëel VSK 2024. Aanvullend worden de winnaars van de VSK Awards bekend gemaakt, gekozen door een uitgebreide jury in de categorieën Energietransitie, Gezond & Comfort en Installateurszaken. Maar ook de winnaar van de publieksprijs wordt bekendgemaakt.

VSK Kennis Theaters | Hal 7 stand E018 en hal 9 stand B018 Kennis staat ook deze editie weer centraal tijdens VSK. Daarom is er zowel in hal 7 als in hal 9 een VSK Kennis Theater. In de theaters zijn doorlopend presentaties. Een hands-on programma waar praktische presentaties gegeven worden over de belangrijkste ontwikkelingen in de branche. Denk aan sessies over E & W, luchtkwaliteit en binnenklimaat, elektrificatie, veiligheid, duurzame klimaattechnologie, gezonde gebouwen en remote monitoring.

Nieuw: Fedet Paviljoen | Hal 9 Tijdens VSK 2024 vormt elektrotechniek een belangrijk onderdeel van de activiteiten. Niet voor niets is +E toegevoegd aan het logo. Kabelgoten, schakelmateriaal, licht, kabels en schakelingen. Alle grote elektrotechniekdisciplines worden vertegenwoordigd door exposanten die hun nieuwste innovaties en visies tonen op het gebied van E-installatie. Op het Fedet Paviljoen staan o.a. de volgende partijen: Miasin B.V., Niedax Kleinhuis B.V., Finder Relais Nederland B.V., Hiflex Automatiseringstechniek B.V., Simcas electro B.V., Belpa B.V., Ledvance Benelux B.V. en Attema B.V.

VSK 2024 beursmagazine

Nieuw: VSK Academy | Hal 9 Slimmere technieken, duurzamere installaties, circulair materiaalgebruik. Het vak van Installateur is continu in ontwikkeling. Scholing, opleiding en het verbreden van de kennis is daarmee belangrijker dan ooit tevoren. Dat is precies de reden waarom er tijdens VSK 2024 extra aandacht op het onderwerp ‘ontwikkeling van de vakprofessional’ komt in de vorm van de VSK Academy. Een fysieke plek in hal 9 waar de gehele beursperiode workshops en praktijkinstructies gegeven worden.

Nieuw: VSK Installatie Festival | Hal 7 Op het VSK Installatie Festival staat een unieke belevenis voor je klaar hier ontdek je de perfecte balans tussen plezier maken en het vergaren van waardevolle vakkennis. Dit is dé plek waar innovatie en vermaak samenkomen, en waar je in direct contact kunt treden met partijen die de toekomst van de branche vormgeven. Doe bijvoorbeeld mee aan het Amwittools Festivalspel of toon met je collega’s je vaardigheden bij een aantal attracties. Na alle inspanningen is er gelegenheid om te genieten van een welverdiend hapje en drankje. Dit is ook het perfecte moment om informeel met je collega’s of medebezoekers over nieuwe connecties en exposanten te praten.

VSK Start-upplein | Hal 9 Om de nieuwe initiatieven en innovaties die geïntroduceerd worden binnen de sector een podium te geven, is het VSK Start-upplein ontwikkeld. Bedrijven presenteren hier hun innovatieve oplossingen die jou verder gaan helpen in je werk en binnen de thema’s die nu actueel zijn.

ACTIVITEITENPROGRAMMA

VSK Veiligheidsplein | Hal 9 Van kleding tot normeringen. Hier vind je alle informatie over veilig werken. Bezoek het plein en laat je bijpraten over de laatste ontwikkelingen.

VSK Loopbaanplein | Hal 9 De installatiesector is in transitie. Blijven bewegen en ontwikkelen is dus essentieel. Instroom, doorstroom en ontwikkeling van personeel zijn actuele issues binnen de sector. Daarom biedt VSK een loopbaanstraat aan waar diverse opleiders, kennisinstituten en werving- en selectiebureaus jou verder helpen je vak nóg beter te beoefenen en klaar te zijn voor de toekomst.

VSK Duurzaamheidsroute Duurzaamheid is een van de hoofdthema’s tijdens VSK. Via de Duurzaamheidsroute vind je exposanten en kennisinstituten die hun oplossingen presenteren en kennis overdragen. Loop de route vanaf elk gewenst punt en je bent weer helemaal op de hoogte van de duurzaamheidsinitiatieven tijdens VSK.

Doe inspiratie op hoe jij binnen je bedrijf veranderingen kunt doorvoeren om (nog) duurzamer en energiezuiniger aan de slag te gaan en daarbij meer rendement te behalen. • Coole Quiz; toets jouw kennis op het gebied van koudetechniek, airconditioning en warmtepompen. Op het Paviljoen worden er via een groot scherm een aantal vragen via MentiMeter gesteld. Via je telefoon kun je als bezoeker gemakkelijk meedoen aan de Quiz. Iedere dag wordt er een leuke prijs aan de winnaar uitgereikt. • Uitreiking van de NVKL Koeltrofee op woensdag 7 februari

Warmtepompen Innovatieroute | Hal 8 stand C048 Wil jij snel op de hoogte zijn van de laatste ontwikkelingen op het gebied van duurzame klimaattechnologie? En werk je als technisch professional bij een installatiebedrijf, adviesbureau, projectontwikkelaar, gemeente, corporatie, vastgoedbedrijf, architectenbureau of bouwbedrijf? Dan mag je de Warmtepomp Innovatieroute van het Vakblad Warmtepompen niet missen. Er worden in totaal 7 routes georganiseerd langs standhouders die innovaties tonen op het gebied van warmtepompen en gerelateerde techniek. Deelnemen alleen mogelijk na aanmelding. Meer informatie op de stand van VMN Media: hal 8, stand C048. Op het Welkomterras bij entree hal 8. Meer informatie op www.vakbladwarmtepompen.nl/ innovatieroutevsk

VSK Tools & Try | Hal 7 stand D200 Haal het beste uit je VSK bezoek en doe mee aan het Amwittools Festivalspel. Wie weet ga jij naar huis met een prijs die niet alleen je dag, maar ook je carrière een extra boost geeft. Laat het spel beginnen en maak je klaar voor een festival vol plezier, kennis en leuke prijzen.

VSK Studentenroute/ collegetour Dinsdag 6 februari mei is de studentendag. Dan kun je als aankomend talent kennis maken met het mooie vak van installatietechniek. Ga in gesprek met exposanten, bekijk de laatste innovaties en productontwikkelingen en ga vol nieuwe kennis en inspiratie weer naar huis. VSK zet je op voorsprong!

NVKL Paviljoen| Hal 10 stand F080 Op het NVKL Paviljoen beleef je interactief wat koeltechniek inhoudt. Je vindt hier onder andere: • NVKL Talk: elke dag een ander onderwerp zoals RI&E, innovaties in de koude- en klimaattechniek, koudemiddelentransitie en veilig werken met propaan • F-gassen spreekuur: vraag alles wat je wil weten over F-gassenverordening aan de experts van NVKL. Dagelijks staan ze voor je klaar. • Vrouwen in de Koeltechniek High Tea • Duurzaam Koelen en Verwarmen Route: Tijdens de dagelijkse rondleiding word je per bedrijf in een paar minuten tijd bijgepraat over hun innovaties.

VSK NieuwsCafé powered by Installatie.nl | Hal 11 stand F100 De hele beursweek staat het VSK NieuwsCafé in het teken van actuele en interessante onderwerpen die het installatievak raken. Ondernemers, installatiecollega’s en fabrikanten met een verhaal. Gastheer is Frans Reichardt. Het VSK NieuwsCafé is te vinden in hal 11. Iedereen kan rustig plaatsnemen in het NieuwsCafé.

VSK 2024 beursmagazine

Fieldpiece

Ontdek hoe Fieldpiece jouw leven makkelijker, sneller en beter maakt! Bezoek onze stand op de VSK en ontdek de robuustheid van onze pompen, de snelheid van onze recovery machine en de precisie van onze JobLink tools. Fieldpiece is 33 jaar geleden opgericht met een missie: “Als we het niet beter kunnen maken voor de technicus in het veld, doen we het niet”. Alles wat wij maken, is er op gericht het werk van de koude- en klimaattechnicus makkelijker, sneller en beter te maken. Onze producten zijn stevig, sterk en kunnen in de regen worden gebruikt. Sta je liever droog? Dat kan. Onze draadloze machines hebben een bereik van 300 meter zodat jij vanaf een afstand de resultaten kan aflezen in onze JobLink app. Ervaar zelf hoe onze producten jouw leven makkelijker, sneller en beter maken op de VSK in hal 9, nummer 030. Tot dan!

www.fieldpiece-europe.com

ACTIVITEITENPROGRAMMA

VSK Kennis Theater 1 • hal 9

13:45 - 14:15 Hybride is goed, all-electric is beter! Stephan Stoffer Itho Daalderop 14:30 - 15:00 Koolmonoxide, onderschat en onbegrepen gevaar Maurice Roovers Techniek Nederland Remco van der Linden Techniek Nederland 15:15 - 16:15 Welke kansen biedt de circulaire transitie voor jou? Marco Pastoor Circospin Jan van den Berg Schouten Techniekgroep Laurens de Vrijer Techniek Nederland

Woensdag 7 februari

10:00 - 10:30 Meterkast van de toekomst John van Vugt Techniek Nederland 11:30 - 12:00 De binnenwarmtepomp in de praktijk: verwarmen en ventileren zonder buitenunit Leon de Groot Inventum Technologies Richard Vermeeren Inventum Technologies 12:15 - 12:45 De kansen voor de renovatiemarkt met warmtepompen Gijs Diependaal NIBE Energietechniek

13:00 - 13:30 BRYS - een frisse blik op zomercomfort Dr. Lenneke Kuijer TU Eindhoven 13:45 - 14:15 Hybride is goed, all-electric is beter! Stephan Stoffer Itho Daalderop 15:30 - 17:30 Uitreiking Techniek Inclusief Award Techniek Nederland/WIJ Techniek/SER Diversiteit in Bedrijf

Donderdag 8 februari

10:45 - 11:15 Meterkast van de toekomst John van Vugt Techniek Nederland 11:30 - 12:00 De binnenwarmtepomp in de praktijk: verwarmen en ventileren zonder buitenunit Leon de Groot Inventum Technologies Richard Vermeeren Inventum Technologies 12:15 - 12:45 De kansen voor de renovatiemarkt met warmtepompen Erik Numan NIBE Energietechniek 13:00 - 13:30 Panelgesprek: Techbanen met- en van de toekomst Marc Hendriks ROVC Arjan Elbers Stichting Guruz

13:45 - 14:15 Hybride is goed, all-electric is beter! Stephan Stoffer Itho Daalderop 14:30 - 15:00 Werken aan Warmtenetten Thomas Piessens Techniek Nederland 15:15 - 15:45 Wat betekent de Wet Kwaliteitsbouw voor uw bedrijf in 2024? Wil van Ophem InstallQ 16:00 - 16:30 Personeel onder Piekspanning, 3 oplossingen voor de komende tijd! Martijn Lussenberg Aditech Marie-Louise Diepenhorst Aditech

10:00 - 10:30 Koolmonoxide, onderschat en onbegrepen gevaar Maurice Roovers Techniek Nederland Remco van der Linden Techniek Nederland 11:30 - 12:00 De binnenwarmtepomp in de praktijk: verwarmen en ventileren zonder buitenunit Leon de Groot Inventum Technologies Richard Vermeeren Inventum Technologies 12:15 - 12:45 De kansen voor de renovatiemarkt met warmtepompen Gijs Diependaal NIBE Energietechniek

13:00 - 13:30 Garantie op de prestatie van hybride warmtepompen: welke rol pakt de installateur? Maikel Jansen Essent Rob Kotte TNO 13:45 - 14:15 Hybride is goed, all-electric is beter! Stephan Stoffer Itho Daalderop 14:30 - 15:00 Eerste hulp bij warmtepompen Thomas Piessens Techniek Nederland

Dinsdag 6 februari

09:45 - 10:30 Opening en uitreiking VSK Awards 2024 10:45 - 11:15 Warmtepompen en legionellaveiligheid Eric van der Blom Techniek Nederland 11:30 - 12:00 De binnenwarmtepomp in de praktijk: verwarmen en ventileren zonder buitenunit Leon de Groot Inventum Technologies Richard Vermeeren Inventum Technologies 12:15 - 12:45 De kansen voor de renovatiemarkt met warmtepompen Erik Numan NIBE Energietechniek 13:00 - 13:30 Garantie op de prestatie van hybride warmtepompen: welke rol pakt de installateur? Mark Sprenkels Breman Sten de Wit TNO

Vrijdag 9 februari

Standnummer 09.B018

VSK 2024 beursmagazine

VSK 2024 | 6-9 februari | Jaarbeurs Utrecht

Hal 11 | Stand A095

Verwarming, koeling, ventilatie, tapwater, energieopwekking en energieopslag in één systeem Ontdek alle Clivet-oplossingen op de Airview stand tijdens de VSK 2024

078 65 21 801 | www.airview.nl

SCAN DE QR-CODE OM GRATIS AAN TE MELDEN

ACTIVITEITENPROGRAMMA

VSK Kennis Theater 2 • hal 7

14:00 - 14:30 Slim en duurzaam energie besparen met de juiste verlichting Fedet, Nederlandse Licht Associatie 14:45 - 15:15 Elektrische verwarmingsconcepten voor ieder type gebouw; Hoe beheersen wij ons energieverbruik met behoud van comfort? Reon Houtepen Masterwatt Remco Mathon Masterwatt 15:30 - 16:00 De transitie naar propaan Zohar Tzur NVKL

Woensdag 7 februari

08:00 - 10:30 Hybride in de warmtetransitie. De vragen beantwoord Hybride Verwarmd 11:00 - 11:30 Sessie Daikin 11:45 - 12:15 Versterking van Nederlandse bedrijven: Elektrificatie, Digitalisering en Duurzaamheid Hans van Dam Schneider Electric 12:30 - 13:00 Duurzaam renoveren: Energiezuinige ventilatieoplossingen Albert Dunnink Zehnder Ellen Feddes Zehnder 13:15 - 13:45 De vijf oplossingen voor ventilatie in de renovatiebouw Simon van de Kamp Brink Climate Systems Albert van Lohuizen Brink Climate Systems

14:00 - 14:30 Hoe val je morgen niet van het dak? Edwin Petersen Petersen Arbozorg & Veiligheid / Holland Solar 15:00 - 15:45 Presentatie over het Binnenklimaatlabel & uitreiking labels Remi Hompe Binnenklimaattechniek 15:45 - 16:30 Presentatie Programma van eisen Gezonde gebouwen Gertjan Middendorf Binnenklimaat Nederland Walid Atmar Binnenklimaat Nederland 16:30 - 17:00 Presentatie nieuwe richtwaarden voor micro-organismen in luchtbehandelingssystemen Ruud Hennep Binnenklimaat Nederland

11:00 - 11:30 Sessie Daikin 11:45 - 12:15 Versterking van Nederlandse bedrijven: Elektrificatie, Digitalisering en Duurzaamheid Hans van Dam Schneider Electric 12:30 - 13:00 Duurzaam renoveren: Energiezuinige ventilatieoplossingen Albert Dunnink Zehnder Ellen Feddes Zehnder 13:15 - 13:45 De vijf oplossingen voor ventilatie in de renovatiebouw Simon van de Kamp Brink Climate Systems Albert van Lohuizen Brink Climate Systems

13:15 - 13:45 De vijf oplossingen voor ventilatie in de renovatiebouw Simon van de Kamp Brink Climate Systems Albert van Lohuizen Brink Climate Systems 14:00 - 14:30 De grote veilig zon op je dak quiz Jasper Ensing Holland Solar 14:45 - 15:15 Slim en duurzaam energie besparen met de juiste verlichting Fedet, Nederlandse Licht Associatie

Vrijdag 9 februari

Dinsdag 6 februari

Donderdag 8 februari

Standnummer 07.E018

VSK 2024 beursmagazine

ACTIVITEITENPROGRAMMA

VSK NieuwsCafé • hal 11 powered by Installatie.nl

Vrijdag 9 februari

Donderdag 8 februari

Woensdag 7 februari

Dinsdag 6 februari

Standnummer 11.F100

12:00 - 12:30 Een nieuwe kijk op ketelvervanging Twan van Grinsven Kemkens 13:30 - 14:15 Ventilatiewissel: de rode loper voor de warmtepomp Lars Boelen Huisfluisteraar 14:30 - 15:00 Wijze lessen van de warmtepompspecialist Patrick Schimmel Schimmel Techniek

15:15 - 15:45 Omgevingswet, WKB en (B)ENG: gevolgen voor installatiebranche Harm Valk Nieman Raadgevende Ingenieurs 16:00 - 16:30 Vakkundig inregelen van de meterkast Henry Lootens Fedet

10:30 - 11:00 Netcongestie voorkomen door slimme technieken Henry Lootens Fedet 11:15 - 11:45 Nieuwe helden: leerlingen en rolmodellen Sam Strijbis InstallatieWerk Nederland Jacco op den Kelder InstallatieWerk Nederland 12:00 - 12:30 CO-certificering: update en uitdagingen Remco van der Linden Techniek Nederland 13:30 - 14:15 VSK Highlights Genomineerden VSK Awards Energietransitie

14:30 - 15:00 Warmtepomptrends 2024: doorpakken Frank Agterberg Vereniging Warmtepompen 15:15 - 15:45 De toekomst van zonne-energie in duurzame woning Dennis van der Meij SolarEngineering.nl 16:00 - 16:30 Kostprijsontwikkeling: haal meer uit je installatie-uren Stefan Maasakkers Bol Adviseurs

11:15 - 11:45 NEN1010: vragen en oplossingen rondom elektrificeren Joost de Koning Schneider Electric 12:00 - 12:30 Koudemiddelen van de toekomst Zohar Tzur NVKL Koen de Brabander LG

13:30 - 14:15 VSK Highlights Genomineerden VSK Awards Installateurszaken 14:30 - 15:00 Arbeidsmarktuitdagingen: hoe gaan wé het fixen? Doekle Terpstra Techniek Nederland 15:15 - 15:45 Van laadpaal tot batterij: de rol van emobility in de gebouwde omgeving Stephanie Bunt Schneider Electric

10:30 - 11:00 Sanitaire techniek: trends en uitdagingen Eric van der Blom Techniek Nederland 11:15 - 11:45 NVKL presenteert winnaar Koeltrofee 2024 Winnaar Koeltroffee NVKL 12:00 - 12:30 Opschalen: sneller en effectiever warmtepompen installeren Richard Verbree TDI 500

13:30 - 14:15 VSK Highlights Genomineerden VSK Awards Gezond en Comfort 15:15 - 15:45 De lessen van VSK 2024: Joyce van de Hoef (Jaarbeurs) en Eddy Buiting (Installatie.nl) maken de balans op Joyce van de Hoef Jaarbeurs Eddy Buiting Installatie.nl

VSK 2024 beursmagazine

ACTIVITEITENPROGRAMMA

VSK Ronde Tafels • hal 7

Vrijdag 9 februari

Donderdag 8 februari

Woensdag 7 februari

Dinsdag 6 februari

Standnummer 07.E050

11:00 - 11:45 Hoe draagt Installatie bij aan duurzaamheid? Sander van der Meijs Bouw en Installatie Hub 12:00 - 12:45 Vakkundig inregelen van toekomstige installaties Henry Lootens Fedet Kees ‘t Mannetje ABB Rob van der Sluijs Nexans Ed van Dalen Hager

13:00 - 13:45 Microgrids als oplossing voor netcongestie Thijs Wichers Schneider Electric

11:00 - 11:45 Garantie op de prestatie van hybride warmtepompen: welke rol pakt de installateur? Twan van Grinsven Kemkens Rob Kotte TNO 12:00 - 12:45 Vakkundig inregelen van toekomstige installaties Henry Lootens Fedet Kees ‘t Mannetje ABB Rob van der Sluijs Nexans Ed van Dalen Hager

13:00 - 13:45 Praktische kijk op Energiemanagement Jun Escano Schneider Electric

11:00 - 11:45 Garantie op de prestatie van hybride warmtepompen: welke rol pakt de installateur? Jeroen Pat Comfort Partners Sten de Wit TNO 12:00 - 12:45 Vakkundig inregelen van toekomstige installaties Henry Lootens Fedet Kees ‘t Mannetje ABB Rob van der Sluijs Nexans Ed van Dalen Hager

13:00 - 13:45 Praktische kijk op Energiemanagement Jun Escano Schneider Electric 16:15 - 18:00 VSK Bubbels & Bites: Netwerkborrel voor vrouwen

12:00 - 12:45 Vakkundig inregelen van toekomstige installaties Henry Lootens Fedet Kees ‘t Mannetje ABB Rob van der Sluijs Nexans Ed van Dalen Hager

13:00 - 13:45 Microgrids als oplossing voor netcongestie Thijs Wichers Schneider Electric

in de installatietechniek

VSK 2024 beursmagazine

De Warmtepomp Innovatieroute tijdens de VSK 6 t/m 9 februari Jaarbeurs Utrecht

Deelnemers aan de WP Innovatieroute zijn de volgende bedrijven:

Tijdens de VSK 2024 organiseert het Vakblad

Voor wie?

Warmtepompen dagelijks de ‘Warmtepomp

Ben je als technisch professional actief bij -of

Innovatieroute’. In een rondleiding langs

voor een installatiebedrijf, adviesbureau,

diverse toonaangevende spelers op het

projectontwikkelaar, gemeente, corporatie,

gebied van duurzame klimaattechnologie

vastgoedbedrijf, architectenbureau of

informeren we je over de nieuwste

bouwbedrijf? Dan mag je deze Innovatieroute

ontwikkelingen op dit gebied. In anderhalf uur

niet missen!

ben je weer helemaal op de hoogte.

Deelname is gratis. Maximaal 30 deelnemers per route.

Meld je aan: www.vakbladwarmtepompen.nl/innovatieroutevsk

ACTIVITEITENPROGRAMMA

NVKL Paviljoen • hal 10

Dinsdag 6 februari

13:00 - 15:00 High Tea en rondleiding voor vrouwen in de koudetechniek Brenda Witzier NVKL Miranda Groot Zwaaftink NVKL 15:00 - 16:00 Duurzaam Koelen en Verwarmen Route Miranda Groot Zwaaftink NVKL 16:00 - 16:15 Coole Quiz Brenda Witzier NVKL

Woensdag 7 februari

10:00 - 11:00 F-gassenspreekuur Coen van de Sande NVKL Zohar Tzur NVKL 11:30 - 12:00 NVKL Talk: Innovatie: meer rendement, minder energieverbruik Zohar Tzur NVKL Drie genomineerden NVKL Koeltrofee 13:00 - 14:00 F-gassenspreekuur Coen van de Sande NVKL Zohar Tzur NVKL

14:00 - 15:00 Uitreiking NVKL Koeltrofee 2024 Coen van de Sande NVKL Bas Nijhuis Drie genomineerden NVKL Koeltrofee 15:00 - 16:00 Duurzaam Koelen en Verwarmen Route Miranda Groot Zwaaftink NVKL 16:00 - 16:15 Coole Quiz Brenda Witzier NVKL

10:00 - 11:00 F-gassenspreekuur Coen van de Sande NVKL Zohar Tzur NVKL 11:30 - 12:00 NVKL Talk: De koudemiddelen transitie: leren en toetsen F-gassen en natuurlijke koudemiddelen Brenda Witzier NVKL Theo Ockhuijsen BIMpuls Jenny van den Bovenkamp Opleidingscentrum GO Harry Dekker STEK

13:00 - 14:00 F-gassenspreekuur Coen van de Sande NVKL Zohar Tzur NVKL 15:00 - 16:00 Duurzaam Koelen en Verwarmen Route Miranda Groot Zwaaftink NVKL 16:00 - 16:15 Coole Quiz Brenda Witzier NVKL

10:00 - 11:00 F-gassenspreekuur Coen van de Sande NVKL Zohar Tzur NVKL 11:30 - 12:00 NVKL Talk: Bereid je voor op veilig werken met propaan Zohar Tzur NVKL Michiel van Bronkhorst Aeres Tech

13:00 - 14:00 F-gassenspreekuur Coen van de Sande NVKL Zohar Tzur NVKL 15:00 - 16:00 Duurzaam Koelen en Verwarmen Route Miranda Groot Zwaaftink NVKL 16:00 - 16:15 Coole Quiz Brenda Witzier NVKL

Vrijdag 9 februari

10:00 - 11:00 F-gassenspreekuur Coen van de Sande NVKL Zohar Tzur NVKL 11:30 - 12:00 NVKL Talk: Praktische stappen voor het uitvoeren van een effectieve RI&E Miranda Groot Zwaaftink NVKL Barry Sikkens ArboTechniek 13:00 - 14:00 F-gassenspreekuur Coen van de Sande NVKL Zohar Tzur NVKL

Donderdag 8 februari

Standnummer 10.F080

VSK 2024 beursmagazine

De toekomst van energie Vier je met ons op de VSK! 6 t/m 9 februari 2024

Dit jaar vieren we ons 100-jarig bestaan! Maak ook deel uit van onze reis naar een duurzame, all-elektric wereld. Vier 100 jaar STIEBEL ELTRON en ontdek de toekomst van warmtepompen, ventilatie en home comfort. We zetten onze kennis in, gaan voor de persoonlijke aanpak en staan voor comfort. Daarom ontwikkelen en investeren we al 100 jaar ingasloze oplossingen, in onze mensen en partners. Ontmoet ons op de VSK Bezoek ons op stand 07.C018. Niet voor niks staat de VSK dit jaar in het teken van “onze toekomst draait om jou”. Ervaar de nieuwste producten en leer alles over trends op het gebied van hybride en all-electric oplossingen. Zo maken we het jou zo makkelijk mogelijk, want de toekomst draait echt om jou.

100 JAAR KENNIS

Door voortdurend te investeren in innovatie, kennis, onze mensen en in onze partners leveren we al 100 jaar technologisch geavanceerde oplossingen om de kwaliteit van leven verbeteren.

100 JAAR COMFORT

Tijdens de VSK introduceren we onze nieuwste ventilatieproducten. Met geavanceerde technologie en een focus op installatiegemak, zetten we onze traditie voort van het bieden van topkwaliteit en comfort.

100 JAAR PERSOONLIJK

stiebel-eltron.nl/toekomst-energie-vsk

Onze reis was niet mogelijk geweest zonder onze trouwe klanten en partners. Als familiebedrijf blijven wij bouwen aan langdurige relaties gebaseerd op persoonlijk contact en vertrouwen.

PRODUCTNOVITEITEN

CO2 warmtepomp met scrollcompressoren TripleAqua toont een grote CO2 warmtepomp voorzien van scrollcompressoren. Dit type draaiende compressor wordt al toegepast in warmtepompen met F-gassen, maar door de gewijzigde regelgeving vindt daar een ingrijpende uitfasering plaats. Hoewel CO2 een leidende rol heeft in de supermarktsector, gebruiken deze vooral zuigercompressoren. Scrolls bieden allerlei voordelen en daarom is deze innovatie belangrijk juist voor wat grotere warmtepompsystemen. Elke nieuwe supermarkt kiest voor CO2 en door de twijfel over HFO en PFAS is dat de trend. Aan de ene kant stuurt de Europese regelgeving aan op het gebruik van natuurlijke koudemiddelen. Aan de andere kant moet het allemaal betaalbaar blijven. Daarom is er voor de grotere vermogens met CO2 als natuurlijke koudemiddel nu ook de CO2 scrollcompressor voor de warmtepomp. Daar is jaren aan gewerkt. TripleAqua komt met deze ontwikkeling samen met Copeland, het merk dat enkele jaren geleden de eerste CO2 scrollcompressor voor supermarkten op de markt bracht. Op de VSK wordt de eerste warmtepomp van 85 kW met inverter én aan/uit CO2 scrollcompressoren gepresenteerd, de TripleAqua, een CO2-warmtepomp voor gelijktijdig koelen en verwarmen die ook warm tapwater met zeer hoge temperatuur levert. Deze nieuwe CO2

scrollcompressor kent drie aansluitingen. De nieuwe EVI-poort zuigt het flash gas direct, zonder enige regeling aan en het wordt gewoon gecomprimeerd. Er is geen tweede parallel compressor of dure ejector nodig. Ook de interne warmtewisselaar, nodig voor extra oververhitting (superheating) bij zuigercompressors, vervalt. In verhouding tot de zuigercompressor wordt gemiddeld een tien procent betere COP en EER bereikt. Het systeem is net zo eenvoudig als een F-gas- of propaanmachine. Een bijkomend voordeel van de scrollcompressor is het brede regelbereik tussen 15 Hz en 90 Hz voor aanpassing op variërende capaciteitsbehoeften in de zomer en winteren. ACR Klimaat Standnummer 12.A098 www.acr.nl

De buitenunit is 1.5 meter hoog.

Instapoplossing voor hybride De aroTHERM pure lucht-water warmtepomp is bij uitstek geschikt in hybride opstelling. De compacte pure lucht-water warmtepomp buitenunit heeft een vloeroppervlak van ongeveer een halve vierkante meter en is daarmee de kleinste lucht-water warmtepomp in het Vaillant-park. Zowel in een eensgezinswoning

als in een appartement is de aroTHERM pure een verantwoorde keuze voor een ruimtebesparende en rendabele warmtepompoplossing. Met de aroTHERM pure biedt Vaillant een aantrekkelijke instapoplossing voor hybride systemen dat qua prijsstelling een stap onder de succesvolle aroTHERM plus monobloc lucht-water warmtepomp uitkomt. Door het compacte formaat en vermogens van 4 tot 10 kW kan voor elk woningtype een passend hybride warmtepompsysteem worden ontworpen. Het nieuw vormgegeven binnendeel van het hybridesysteem kan bovendien met of zonder backup heater worden geïnstalleerd. Mét backup heater als optimale voorbereiding op een toekomstige all-electric situatie bij keuze voor een zogenaamde all-electric ready hybride opstelling. Als add-on bij elke bestaande cv-ketel of als onderdeel van een nieuw verwarmingssysteem is de warmtepomp te combineren met de Vaillant cv-ketel ecoFIT pro. In hybride opstelling gebruikt de aroTHERM pure de hernieuwbare energie optimaal. De triVAI hybridemanager biedt de mogelijkheid om zowel de actuele gas- als elektraprijs op te geven. Aan de hand van de buitentemperatuur berekent de regelaar vervolgens wat economisch gezien de meest voordelige optie is: de warmtepomp aanzetten of de cv-ketel gebruiken voor ruimteverwarming.

Naast hybride kan de aroTHERM pure tevens als all-electric oplossing worden toegepast in combinatie met een uniTOWER pure hydraulische toren voor warm tapwater. Deze binnen-unit is ongeveer zo groot als een koelkast. Alle benodigde systeemcomponenten zijn ingebouwd, bijvoorbeeld de warmwaterboiler en de back-upverwarming. Door de aan de bovenzijde geplaatste aansluitingen is deze unit direct tegen de wand te monteren – en zelfs in een nis. De boiler van 190 liter is geschikt voor een vierpersoonshuishouden. Dankzij het nieuwe totaalconcept verwarmt de boiler het water ca. 25% sneller dan vergelijkbare systemen. Met de myVAILLANT app kan het hele systeem via een smartphone worden bediend. Daarvoor is alleen de sensoCOMFORT systeembesturing en de myVAILLANT connect gateway nodig. Alle functies kunnen in de app worden ingesteld - vanaf elke locatie. Vaillant Group Netherlands BV Standnummer 12.C030 www.vaillant.nl

VSK 2024 beursmagazine

PRODUCTNOVITEITEN

Knooppunt De nieuwe CLIP-FLEX mof is meer dan gewoon een knooppunt in het warmtenet. De CLIP-FLEX mof is universeel, flexibel en luchtdicht en vereenvoudigt de installatie voor installateurs, verkrijgbaar in T-, I- en L-versies en geschikt voor alle REHAU voorgeïsoleerde terreinleidingen met een diameter van 90-250 mm. Geïnspireerd door de eisen van de bouw ontwikkelde REHAU een kogelgewricht-functie die extreme hoekafwijkingen tot 22,5 graden aankan. Het geïntegreerde EPDMafdichtingssysteem is bestand tegen een waterdruk tot 0,3 bar en maakt dat buizen van verschillende typen en diameters eenvoudig kunnen worden gecombineerd zon-

der dat er aparte afdichtringen nodig zijn. Het installeren van een grote T-mof neemt gemiddeld niet meer dan 45 minuten in beslag. Er is geen speciaal gereedschap nodig. Fouten op de bouwplaats worden beperkt dankzij het eenvoudige installatieproces. Het nieuwe ontwerp van de mof biedt tot twintig procent meer ruimte voor montage en installatie van verbindingen, dankzij een combinatie van de compacte halve schalen en geïntegreerde afdichtingsgewrichten. Diezelfde compacte combinatie zorgt tot dertig procent minder transport- en opslagvolume. REHAU NV Standnummer 11.C060 www.rehau.com

Testen van veiligheid en functionaliteit

Controle Het Blauhoff Home & Maxus-systeem moet de wereld dichterbij brengen waarin de gebruiker de controle heeft over zijn eigen energiegebruik, tegen een eerlijke prijs. Dus, geld besparen met thuisbatterijen, met de vrijheid om de eigen stroomleverancier te kiezen. Een compleet systeem, inclusief omvormer, liquid cooling en brandbeveiliging is er al vanaf 310 euro excl. btw per kWh, met tien jaar garantie en 8000 cycles & 80% DOD. De Blauhoff Home & Maxus-systemen variëren van 5kWh tot 7 megawatt en zijn modulair eenvoudig uit te breiden. De BlauHoff batterijen zijn gebaseerd op lithiumijzerfosfaat (LFP): veilig en met alle nodige brandveiligheidscertificaten. Wat het Blauhoff Home & Maxus systeem verder onderscheidt, is het slimme algoritme dat dagelijks de thuisbatterij oplaadt op basis van de laagste stroomprijs (bij gebruik van een dynamisch energiecontract) van de door de gebruiker gekozen stroomleverancier. Daarnaast houdt het systeem rekening met gratis overtollige stroom van zonnepanelen en biedt het de mogelijkheid tot peakshaving om de hoofdaansluiting te ontlasten. BlauHoﬀ Standnummer 08.E055 www.blauhoff.com

VSK 2024 beursmagazine

De lijn PV-testinstrumenten van EURO-INDEX wordt aangevuld met de Elektro Lijn PVChecks-PRO. Dit multifunctionele instrument test de veiligheid en functionaliteit van PV-installaties volgens IEC/EN62446, SCIOS Scope 12 en de InstallQ erkenningsregeling voor zonnestroomsystemen. Met een enkele toetsaanslag voert de PVChecks-PRO een serie testen uit aan een enkele of serie van strings, waaronder een meting van de continuïteit van de beschermingsleiding, de polariteit en een IV-check met meting van openklemspanning tot 1.500 V DC en kortsluitstroom tot 40 A. Het toestel meet tevens de isolatieweerstand met een testspanning tot 1.500 V DC, zelfs op spanningvoerende installaties. Met de GFL-functie (Ground Fault Locator) kan de locatie van een isolatiefout door bijvoorbeeld water of beschadiging worden gevonden in een string van PVpanelen. Met de optioneel verkrijgbare Solar03 afstandsunit, in combinatie met de bijbehorende referentiecel en temperatuuropnemer, kan de actuele zonnestralingsintensiteit en paneeltemperatuur worden gelogd en via Bluetooth draadloos naar de PVChecks-PRO worden gecommuniceerd. Met deze meetwaarden kan de Voc en lsc worden omgerekend naar STC (Standaard Test Condities) om de bepalen of een paneel (nog) voldoet aan de opgegeven specificaties. EURO-INDEX BV Standnummer 12.B030 www.euro-index.nl

PRODUCTNOVITEITEN GOED VENTILEREN GEZOND WERKEN

Propaan is gamechanger

MASTER ISO AKS DE STILSTE DEMPER VAN NEDERLAND

De focus van Western Airconditioning ligt dit jaar op propaan warmtepompen, de technologie die de potentie heeft om de traditionele HVAC-systemen te transformeren. Met deze keuze komt de focus nadrukkelijk op een duurzame en efficiënte oplossing voor de utiliteitsbouw. “Propaan warmtepompen zijn een gamechanger”, weet Hans van Nes van Western Airconditioning. “Ze zijn milieuvriendelijk en hebben een laag energieverbruik: een mooie stap naar een fossielvrije toekomst.” Meer innovaties die op de VSK worden getoond, zijn de TITAN SKY en SIGMA ZERO.

Kom ze ontdekken op de VSK 12.A.127

LAAT DE STILTE SPREKEN Deze Master ISO AKS energieefficiënte flexibele geluiddemper is speciaal ontwikkeld om hoge en lage tonen te dempen in ventilatieof airconditioningssystemen. De binnenzijde is voorzien van een dunne non-woven binnenslang van polyester, die voorkomt dat glaswoldeeltjes in de luchtstroom terecht komen.

Western Airconditioning BV Standnummer 10.G093; 10.F096 www.western.nl

Daar omheen de unieke Ecose isolatiewol die zorgt voor een hoge geluiddemping. Deze geluiddempers hebben een gekraalde rand met een overmaatse diameter van ca. 6 mm, waardoor deze gemakkelijk zijn te installeren. Meer info: www.panflex.nl F L E X I B E L E O P LO S S I N G E N VO O R E E N G E ZO N D E N V E I L I G B I N N E N K L I M A AT

Panflex - Stilste demper - 120x170mm.indd 1

Werkkleding MASCOT presenteert een nieuwe en innovatieve werkkledingcollectie MASCOT® CUSTOMIZED: nog lichter, nog sterker en met nog meer stretch. Verschillende items zijn gemaakt van gerecyclede materialen. Door de vele kleuren en kleurcombinaties kan de kleding worden aangepast aan het bedrijfsprofiel of de persoonlijke stijl. In de collectie ook spijkerzakken met een flexibel kliksysteem, zodat ze eenvoudig kunnen worden verplaatst van de ene werkbroek naar de andere. MASCOT biedt ook speciale pasvormen voor vrouwen.

19-12-2023 16:26:59

Duurzaam & Efficiënt

Focus op energieefficiëte verwarming.

Geavanceerd en slim

innovatieve technologie met slimme controle.

Nederlandse kwaliteit

Ontworpen en geproduceerd in de Brainport.

Mascot International BV Standnummer 11.B066 www.mascot.nl

De slimste warmtepompen van Nederland.

Hal 12 - F060 www.weheat.nl

PRODUCTNOVITEITEN

Duurzaam centraal Een van de systemen die Viega presenteert op de VSK, is het roestvast stalen Temponox leidingsysteem dat speciaal werd ontwikkeld voor toepassing in gesloten verwarmings- en koelinstallaties. Dit systeem is bij uitstek geschikt voor de leidingen tussen buiten- en binnenunit van een warmtepompsysteem. Zo’n leiding wordt blootgesteld aan weersinvloeden en moet dan ook van corrosiebestendige materiaal zijn. Het leidingsysteem Temponox leent zich uitstekend hiervoor. De persverbindingen zijn van roestvast staal 1.4301, de roestvast stalen buizen van het nikkelvrije materiaal 1.4520. Voor de installatie van het systeem kan gebruik worden gemaakt van dezelfde persmachines en persbekken die ook voor andere Viega metalen leidingsystemen worden ingezet. In vervolg op de succesvolle actie tijdens de vorige VSKeditie organiseert Viega ook tijdens de VSK 2024 de Prevista Challenge; een spannende en leerzame manier om bezoekers kennis te laten maken met het Prevista voorwandsysteem. Op de stand van Viega kunnen zij een voorwandelement monteren. Wie de snelste tijd noteert, maakt kans op een prijs. Viega Nederland BV Standnummer 11.C030 www.viega.nl

Spijtvrije warmtepompen Vincent en Amber, de nieuwe lucht/water-warmtepompen van Itho Daalderop, moeten een bijdrage leveren aan de energietransitie en zijn toepasbaar in zowel nieuwbouw als bestaande bouw. ‘Spijtvrije oplossingen’ worden ze genoemd, omdat de opties voor de toekomst openblijven. “Spijtvrij betekent dat Vincent en Amber zowel hybride als (eventueel stapsgewijs) all-electric kunnen worden toegepast. Waar we in de markt nog

Moduleren Weheat introduceert de Blackbird, een horizontale, modulerende, 8kW warmtepomp: krachtig, en ontworpen met de installateur in gedachten. Het liggende monoblock-ontwerp zorgt voor een snelle en efficiente installatie. Wat de Blackbird onderscheidt, is de in-house ontwikkelde technologie die het bijvoorbeeld mogelijkheid maakt om de warmtepomp op afstand te monitoren en servicen. Weheat-adviseur Toon van Engelen: “De Blackbird is een gamechanger, zowel voor bestaande woningen als voor nieuwbouw. Naast zijn stille en compacte design, is het ook een van de energiezuinige opties op de markt met een SCOP van 4.7.” Weheat Standnummer 12.F060 www.weheat.nl

VSK 2024 beursmagazine

veel focus zien op hybride, zijn bewoners met onze spijtvrije warmtepompen nog meer klaar voor een duurzame toekomst”, meldt Henriëtte Davids van Itho Daalderop. Itho Daalderop Nederland BV Standnummer 12.B008 www.ithodaalderop.nl

Adverteerdersindex Airview Luchtbehandeling BV 50 Belimo Servomotoren BV 64 Bosch Thermotechniek 2 Brink Climate Systems BV 26 DUCO Ventilation & Sun Control 3 EURO-INDEX BV 3 Fieldpiece Instruments BV 48 Frigotechnik 61 Groupe Atlantic Nederland 20, 22 Itho Daalderop BV 32, 33 Intergas 63 Jaarbeurs 62 NIBE Energietechniek BV 44 Normec LSE B.V. 56 Panflex B.V. 59 Rehau NV 38 Remeha BV 6 Stiebel 56 Vaillant Group Netherlands BV 14 VIEGA Nederland BV 28 VMN Media 54 We Heat BV 59 Winterwarm Heating Solutions BV 26

PRODUCTNOVITEITEN

Circulair met zakkenﬁlter

Alles-in-een

Om de afvalberg te reduceren heeft Interfilter samen met Deltrian een nieuw, duurzaam en Eurovent gecertificeerd zakkenfilter in haar assortiment opgenomen: het Lean Filter met Circulair frame. “Met dit zakkenfilter zetten wij een stap richting circulaire economie”, aldus managing director Nick van Sliedregt. Met LFC-zakkenfilters belanden filterframes niet meer samen met het filtermedium op de afvalberg, maar worden ze hergebruikt tijdens filteronderhoud. Het los te bestellen filtermedium is eenvoudig verwisselbaar en bij regulier gebruik is er tien jaar garantie op de frames. Monteurs hoeven dankzij dit concept op projectlocaties minder volume en gewicht mee te nemen en te verplaatsen. Interﬁlter Group / Deltrian Nederland Standnummer 10.D022 www.interfilter.nl / www.deltrian.com/nl

De HCC100 Multizone-regelaar is een alles-in-een oplossing die naadloos samenwerkt met de bedrade of draadloze Honeywell Home thermostaten en op een eenvoudige manier zowel nieuwe als bestaande installaties integreert. Daarbij is de HCC100 in te stellen met de Resideo Pro App. De app begeleidt de vakman stap voor stap bij het configureren en installeren van de regeling. Een ander, steeds belangrijker productassortiment draait om de veiligheid in de woning. Om die reden lanceerde Resideo een nieuwe reeks preventieproducten uit de L-serie: L1 WiFi-waterlekkage- en vorstdetector en de L5 WiFi-waterlekkage-afsluiter. In datzelfde marktsegment horen ook de Honeywell Home R200 rook-, hitte- en COmelders. Eind 2023 is daar ook Sfty aan toegevoegd, dat op de VSK zijn Nederlandse primeur beleeft. Sfty biedt met behulp van draadloze en cloud-gebaseerde technologie een service aan die waarschuwt voor branden en waterlekkages. De sfty-sensoren monitoren en waarschuwen bij brand-, rook-, temperatuur- en vochtigheidsontwikkelingen en de waterlekdetectieproducten van Resideo waarschuwen bij waterlekkages. Dankzij deze geavanceerde veiligheidsoplossing kunnen gebouwbeheerders, vastgoedmanagers, maar ook bewoners in appartementen snel en adequaat handelen zodra er sprake is van een alarm. Resideo Standnummer 12.D120 www.resideo.com

Totaalleverancier voor Koude- en Klimaattechniek

Warmte Groothandel Klimaat Koud Klant worden bij Frigotechnik Nederland? Scan QR Code!

www.frigotechnik.nl Van 6 t/m 9 Februari wordt de VSK beurs georganiseerd in de Jaarbeurs in Utrecht. Deze 26ste editie staat volop in het teken van verduurzaming van de installatiesector. We zien u graag terug op onze stand om samen met het Frigotechnik team deze editie tot een spetterend succes te maken. U vindt onze stand op 10.A089 in Hal 10. Het Frigotechnik Team www.frigotechnik.nl

6-9 FEBRUARI DE BEURS VOOR DE TOTALE E+W INSTALLATIEBRANCHE

MELD JE GRATIS AAN VIA VSK.NL

ONZE TOEKOMST DRAAIT OM JOU VSK ZET JE OP VOORSPRONG

Bezoek ons op de VSK! 6 t/m 9 februari Stand D 092

XTEND

PAST ALTIJD! Direct uit voorraad leverbaar!

DÉ HYBRIDE ADD-ON LUCHT-WATER WARMTEPOMP

Ontdek het slimme hybride verwarmen

Deze slimme hybride installatie is niet alleen een slimme

Snelle installatietijd

warmteoplossing voor de consument die graag wil verduur-

Eenvoudig inregelen + uitlezen

zamen. Het handzame formaat en het installatiegemak maken

Te combineren met nagenoeg

de Xtend ook heel aantrekkelijk voor jou als Intergas Xpert.

iedere CV-ketel (past altijd)

www.intergas.nl

Belimo brings together what belongs together.

WILT U OOK MEER VERDIENEN AAN MINDER WERK?

PreFIX Door een tekort aan montage personeel, korte doorlooptijden op projecten en het reduceren van de faalkosten, kunnen wij u ontzorgen. Elektrotechnisch; o.a. voorgemonteerde klant speciﬁeke kabeltypen / kortere of langere kabellengten / connectoren Hydraulisch; o.a. voorgemonteerde leidingen / bochten / koppelingen / ﬁttingen Voorgeprogrammeerde intelligente aandrijvingen / oplossingen Uitvoeren van functietesten op PreFIX producten Labelen op locatie niveau Maatwerk afgestemd op uw (project) wensen Wij werken met gerenommeerde merken en bieden u de bekende Belimo garantie!

UW KENNIS, ONZE ZORG

Trainingen Klassikale trainingen Individuele trainingen Trainingen in ons Kenniscentrum Onlinetraining Training op locatie

Train de trainer concept Hands-on training Product training Training op maat Training optimaliseren klimaatinstallaties

VAN “GRIJZE” NAAR “GROENE” KLIMAATINSTALLATIES

RetroFIT+ Onze innovatieve technieken spelen een sleutelrol bij het transformeren van “grijze” naar “groene” klimaatinstallaties.

Stand 8E100

BEZOEK ONS OP DE VSK BELIMO Servomotoren B.V. +31 (0)578 576 836, info@belimo.nl, www.belimo.nl