RCC NJ 2012 by VMN Media

ORGAAN VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE VERENIGING VOOR KOUDE - KNVvK

105e JAARGANG NAJAARSNUMMER 2012

RCCK&L

FO ME UD RM ER EE NL AT UC HT IE BE ? H

W .KO

LIN

G.N

REFRIGERATION & CLIMATE CONTROL | KOUDE & LUCHTBEHANDELING

Ventilatie is een must

Teaser_70x70_4c_Layout 1 23.10.12 10:14 Seite 1

Ook in dit nummer

Ventilatie van parkeerplaatsen Adiabatisch koelen en bevochtigen Technologieclusters fijnstoffiltratie

What’s in it?

The engineer’s choice

Geloof ons. Het origineel is beter! VRV ® van Daikin. Het origineel is nu nog beter! Soms scheelt het maar één letter en

Inderdaad, dat scheelt maar één

verdampingstemperatuur

is het toch een wereld van verschil.

letter. Maar het is niet het origineel.

de VRV-configurator voor een

In de installatiemarkt vormen de

eenvoudigere inbedrijfstelling.

drie letters VRV al jaren een begrip.

En de originele VRV overtreft

VRV maakte het als eerste mogelijk

nu ook zichzelf. De 4e generatie

Ga naar www.daikin.nl/VRV-IV

om meerdere ruimtes individueel te

VRV biedt drie revolutionaire

voor meer informatie over deze

koelen en te verwarmen met één

innovaties: continue verwarming

innovaties. Hier kunt u ook het

buitendeel. Andere aanbieders

met warmtepomp (dus ook tijdens

boekje “VRV IV, nóg meer originele

volgden met het VRF-systeem.

voordelen” aanvragen.

ontdooicyclus),

variabele

Daikin maakt het u steeds comfortabeler.

NHS Ecoair DX luchtgordijn Euro Air luchtverdeelslangen

•

Energiezuinig

•

Verminderde CO2 uitstoot

•

Tochtvrije en optimale luchtverdeling

•

Houdt deuren open voor uw klanten en gesloten voor tocht,

•

Laag in gewicht

kou en stof

•

Eenvoudig en snel te monteren

Continue comfort door uniek bypass systeem tijdens

•

Diverse systemen leverbaar: verdringing/slot/membraam/

•

ontdooicyclus

inject/nozzle/DFC (Directional Flow Control)

Coolmark doet niet luchtig over uw ventilatie

Neem voor meer informatie contact op met de afdeling airconditioning van Coolmark op telefoonnummer 0180 - 751 360 of kijk op ww.coolmark.nl.

Madel luchtroosters •

Energiezuinig

•

Optimale luchtverdelingt

•

ZONING systeem voor instelling van gewenste temperatuur per vertrek

•

Toepasbaar voor airconditioning-, verwarmings- en ventilatiesystemen

Thermoscreens luchtgordijnen •

Gevestigde merknaam

•

Energiebesparend

•

Houdt deuren open voor uw klanten en gesloten voor tocht, kou en stof

•

Standaard voorzien van een Ecopower bediening

•

Diverse types voor diverse toepassingen

40 J

Met een breed en gevarieerd pakket aan luchtbehandelingsen luchtverdeelsystemen onderstreept Coolmark nog eens de totaalleverancier te zijn op het gebied van klimaatsystemen. Uiteraard geldt ook voor deze systemen dat alle installatiekennis en advies zijn inbegrepen. Samen met u zorgen we er zo voor dat u niet alleen goede producten aan uw klanten levert, maar bovenal systemen die feilloos werken. Dat is kennis van koeling!

REDACTIONEEL REDACTIONEEL Koude & luchtbehandeling RCC

Ventilatie moet “Ventileren? Nergens voor nodig! Als we frisse lucht nodig hebben, dan zetten we wel een raampje open.” Jarenlang werd deze frase bruikt om ervoor te zorgen dat er geen geld uitgegeven hoefde te worden voor een kostbare post in de bouw van een pand. En heel vaak werkte het ook wel zo, maar inmiddels is het helemaal anders. Ventilatie is een must. In heel veel panden is ‘een raampje open zetten’ namelijk helemaal niet meer mogelijk. Neem nou bijvoorbeeld een parkeerkelder onder een gebouw dat in het talud naast de snelweg is gebouwd. Of een grote supermarkt of een theater, die tientallen bezoekers trekken. En wat dacht u van een kantoorgebouw met twintig verdiepingen. Dan is een raampje open zetten onvoldoende of zelfs helemaal niet aan de orde. Soms is het ook wel mogelijk om een raam open te zetten, maar is het niet verstandig. Zoals bijvoorbeeld in een kinderdagverblijf, waar de kinderen zonder goede ventilatie problemen kunnen krijgen van fijnstof. Of in een school langs het spoor, waar de leerlingen last hebben van geluidsoverlast, als er een raam open wordt gezet. En ook in de zorg is het openzetten van een raam meestal geen goed alternatief voor een passend ventilatiesysteem. In al die gevallen is het dus verstandig om te kiezen voor een ventilatiesysteem. En dat hoeft helemaal niet meer zo duur te zijn! Een ventilatiesysteem wordt steeds duurzamer en energie-efficiënter. Er wordt nagedacht over stromingen van lucht en hoe met het oog daarop een passende ventilator gevonden kan worden. Eén systeem dat doet waarvoor het is aangeschaft. Bovendien worden steeds betere en energieefficiëntere ventilatoren ontwikkeld. En dat werd in Nürnberg, tijdens de conferentiedag voor aanvang van de Chillventa, nog maar eens onderstreept door ASERCOM, een platform van toonaangevende onderdelenfabrikanten binnen de Europese verwarming-, ventilatie-, airconditioning- en koudeindustrie. Zij reikten daar namelijk de Energy Efficiency Award uit aan een fabrikant van een diffusor die een aanzienlijke verlaging van het geluidsniveau en een hogere efficiëntie of rendement realiseert. Dat is niet alleen beter voor het milieu, maar ook voor de portemonnee. Christine Linneweever Hoofdredacteur RCC Koude & Luchtbehandeling

KOUDE & LUCHTBEHANDELING Officieel Orgaan van: KNVVK KONINKLIJKE NEDERLANDSE VERENIGING VOOR KOUDE, (Royal Dutch Association of Refrigeration) Kantoor: Ecofactorij 18, 7325 WC Apeldoorn Postadres: Postbus 10209, 7301 GE Apeldoorn tel.: (055) 3 683 362 E-mail: info@knvvk.nl Internet: www.knvvk.nl postgiro: 97360 / bankrelatie: RABO-bank 36.28.35.829 Directeur van het KNVvK-bureau: Gerard J. M. Vos NVKL, NEDERLANDSE VERENIGING VAN ONDERNEMINGEN OP HET GEBIED VAN DE KOUDETECHNIEK EN LUCHTBEHANDELING Postbus 190, 2700 AD Zoetermeer tel.: (088) 400 84 90 / fax: (088) 400 84 01 Email: info@nvkl.nl Internet: www.nvkl.nl NEKOVRI, VERENIGING VAN NEDERLANDSE KOEL- EN VRIESHUIZEN ‘De Beukenhof’, Strijpsestraat 51, Eindhoven Postbus 901, 5600 AX Eindhoven tel.: (040) 2565263 / fax: (040) 2553320 E-mail: info@nekovri.nl / Internet: www.nekovri.nl VERAC, VERENIGING VAN LEVERANCIERS VAN AIRCONDITIONING-APPARATUUR Postbus 12, 3740 AA Baarn tel.: (035) 542 75 26 / fax: (035) 542 76 26 E-mail: info@verac.nl / Internet: www.verac.nl LUKA, NEDERLANDSE VERENIGING VAN LUCHTKANALENFABRIKANTEN Secretariaat LUKA: Old Hickoryplein 12 6461 EZ Kerkrade Postadres: Postbus 153, 6460 AD Kerkrade tel: 045-5350734 / fax: 045-5350735 E-mail: info@luka.nl / internet: www.luka.nl FKL, FEDERATIE KOUDE- & LUCHTTECHNIEK Boerhaavelaan 40 Postbus 190, 2700 AD Zoetermeer tel: (079) 353 13 50 / fax: (079) 353 13 65 E-mail: fk&l@fme.nl / Internet: www.federation-fkl.org VLA, VERENIGING VAN LEVERANCIERS VAN LUCHTTECHNISCHE APPARATEN Boerhaavelaan 40 Postbus 190, 2700 AD Zoetermeer tel.: (079) 353 11 24 / fax: (079) 353 13 65 E-mail: vla@fme.nl Internet: www.gezondeluchtingebouwen.nl RAAD VOOR DE KOUDE, Beekenstein 86, 3328 ZD Dordrecht tel: +31(0)78 617 00 99 / fax: +31(0)78 618 95 24 E-mail: info@raadvoordekoude.nl Internet: www.raadvoordekoude.nl NEDERLANDSE KOELTECHNISCHE INDUSTRIE (NKI), Boerhaavelaan 40 Postbus 190, 2700 AD Zoetermeer tel.: (079) 353 11 24 / fax: (079) 353 11 15 E-mail: nki@fme.nl Internet: www.koelindustrie.nl Met medewerking van het Opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het Technisch Installatiebedrijf (OTIB). Verschijnt maandelijks Uitgever, redactie en advertentie- administratie B+B VAKMEDIANET, Albrechtlaan 1, 1404 AH Bussum - Postbus 219, 1400 AE Bussum - Tel 035-6940740 redactie@vakmedianet.nl Accountmanagement Gejo Flierman (coördinatie) - Tel 035-6940740; mobiel 06 53 22 73 16 gejoflierman@vakmedianet.nl Uitgever Drs. Ruud Bakker Hoofdredacteur Christine Linneweever Eindredacteur Aline de Bruin Marketing Leendert van Wezel Traffic & Abonnementen-administratie Jolanda van Selm, traffic@vakmedianet.nl Art Direction Mr. Richardson Voorzitter Redactieraad Ing. Dick Havenaar - dhavenaar@zonnet.nl Redactieraad Ing. E. Berends / Dr. Ir. C. van den Berg / H. Blok (secretaris) / Dr.Ir. J. Broeze / J. L. F. Hartmans / Ing. K. van Heiningen / Dr. Ir. C. A. Infante Ferreira / Mr. H. Kruiper/ Ir. C. A. de Schipper MBA / G. J. M. Vos / B. P. M. Willems Abonnementen Nederland E 105,00 (excl. BTW) Buitenland E 125,00 (excl. BTW) Losse nummers E 11,00 (excl. BTW) Drukker Van der Wiel & Rosmalen Drukkers, Arnhem ISSN 0925-630X

105 e JAARGANG NAJAARSNUMMER 2012

GEA Refrigeration biedt u de juiste en meest energiezuinige oplossing! Bent u op zoek naar een betrouwbare, onderhouds-vriendelijke en energiezuinige oplossing voor uw koel-, vries-, warmtepomp- of klimaatinstallatie? Dan bent u bij ons aan het juiste adres. GEA Refrigeration adviseert u in de meest optimale GEA Grasso compressor voor uw installatie. Daarbij maken wij een keuze uit ons brede scala van zuiger- en schroefoplossingen. We houden in ons advies rekening met zowel de aanschafprijs, lage operationele kosten als eﬃciënt energieverbruik en onderhoud. Natuurlijke koudemiddelen als NH3 en CO2 passen hier perfect bij. Ook op het gebied van industriële proceswatersystemen en klimaatinstallaties kunt u bij ons terecht voor aansprekende oplossingen.Een voorbeeld hiervan is de onlangs op de markt gebrachte serie NH3-koudwateraggregaten BluAstrum, leverbaar in een capaciteitsgebied tussen 500 en 2000kW. De BluAstrum is zeer compact van afmeting en kan gewoon via de deur naar binnen. Daarnaast heeft de BluAstrum een maximale eﬃciency onder alle bedrijfsomstandigheden (ESEER 8.0). GEA Refrigeration levert daarnaast Geneglace scherfijsmachines als ook totaaloplossingen in distributie en opslag in ijs. In de voedingswereld worden deze producten veelvuldig toegepast in onder meer de vleeswarenproductie en in bakkerijfabrieken in de verwerking van deeg. Ook voor al uw vragen over service en onderhoud van al onze producten kunt u bij ons terecht. Wij ondersteunen u bij het inbedrijstellen van onze producten en verzorgen tevens de opleiding van uw onderhoudstechnici, alles gericht op een doelmatig gebruik van mensen en middelen in uw organisatie.

GEA Refrigeration Netherlands N.V. Country Sales Organization - Components Benelux P.O. Box 343, 5201 AH ‚s-Hertogenbosch, The Netherlands Phone: +31 (0)73 6203 911 info@gea.com, www.gearefrigerationcomponents.nl

engineering for a better world

GEA Refrigeration Netherlands N.V.

INHOUD Koude & luchtbehandeling RCC

Ventilatie, niet altijd wat je denkt

VERDER IN DIT NUMMER 08

Nieuws

Actieplan moet frisse lucht

36 38 40

geven ASERCOM Energy Efficiency Award AxiTop diffusor bekroond met award Productinfo

Nieuwe generatie ventilatorsystemen

20 24

ADVERTENTIE-INDEX Airview Luchtbehandeling

Technologieclusters fijnstoffiltratie

Ambrava / Samsung

Ventilatie parkeerplaatsen

Adiabatisch koelen en bevochtigen

Andrews Sykes

BLT Luchttechniek

Carrier Nederland

CoolEnergy

Coolmark

Daikin Airconditioning ebm-papst

28 32

2 en 3 1,22 en 23

ECR Nederland

Gafco-Altron

GEA Refrigeration

GTEX Refrigeration Support

Multi Import

Rucon Systemair

Smitsair -JETsystemen

Ventilair Group

Vokes Air

Ziehl-Abegg

105 e JAARGANG NAJAARSNUMMER 2012

NIEUWS RCC Koude & luchtbehandeling

Ruitenbeek winnaar prijsvraag van de Altena Group Tijdens een feestelijke bijeenkomst heeft de Altena Group een cheque uitgereikt aan Ruitenbeek Installatie-

Agentschap NL verbetert Installatie Performance Scan Agentschap NL heeft de Installatie Perfomance Scan (IPS) vernieuwd. De nieuwe versie van de IPS bevat meer en betere functionaliteiten die voor installateurs, adviseurs en gebouwbeheerders voordelen opleveren. Zo is een gebouwpaspoort en een

techniek te Hoogeveen. Deze prijs is naar aanleiding van de prijsvraag op de Installatie Vakbeurs Hardenberg. Ruitenbeek Installatietechniek gaat met de serviceafdeling een VIP-dag naar het Thialf stadion tijdens de ISU World Cup schaatsen.

kosten-batentool toegevoegd. Bovendien voldoet de scan aan de aankomende eisen van de EPBDairco-inspectie. Met deze verbeteringen is de IPS 2.1 een integraal en gebruiksvriendelijk hulpmiddel voor het onderhoud en beheer van klimaatinstallaties geworden. Zeventig procent van de klimaatinstallaties in gebouwen werkt niet goed of is niet goed afgesteld. Met de Installatie Performance Scan (IPS)

kunnen installateurs en adviseurs klimaatinstallaties scannen op energie-efficiëntie. Het resultaat is een overzicht van eenvoudige aanpassingen aan installaties die zorgen voor een lager energiegebruik, minder storingen en een beter binnenklimaat. De scan levert al gauw een besparing op van 10 tot 15 procent op. De IPS 2.1 kunt u gratis downloaden op www.installatieperformancescan.nl

de strijd aan te gaan tegen het dreigende tekort aan technici. Na de overhandiging sprak Hans Biesheuvel zijn zorgen uit over het

tekort aan technici: “We praten al veel te lang over dit onderwerp, zonder dat er echt op korte termijn vooruitgang te zien is.” John Huizing, algemeen directeur van ROVC: “Dit boek is gewijd aan twintig ‘best practices’. Organisaties als IHC Merwede, Uneto-VNI, Pon Power en VolkerRail geven in dit boek inzicht in de oplossingen die voor hun organisatie het beste werken. Ik ben blij dat MKB Nederland ons initiatief en onderzoek een warm hart toedraagt.” Meer informatie: www.rovc.nl/ tekortaantechnici

Dat maakte, inmiddels demissionair minister Spies (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) eind juni bekend tijdens de ondertekening van convenanten voor energiebesparing in de bestaande bouw (Meer met Minder), in de nieuwbouw (Lenteakkoord voor energiezuinige nieuwbouw) en in de huursector (Huurconvenant). De convenantpartners zijn Bouwend Nederland, Energie-Nederland, UNETO-VNI, Aedes, De Woonbond,

NEPROM, NVB en Vastgoedbelang. Met de ondertekening zijn alle drie de convenanten uit 2008 geactualiseerd. Dat is noodzakelijk vanwege bijgestelde kabinetsdoelstellingen en de veranderde economische omstandigheden. Naast CO 2-reductie (20 procent minder in 2020) gaat het in de afspraken om beheersing van de energielasten en het stimuleren van de bouw. Meer informatie: bekijk de webspecial over Energieprestatie

‘Tekort technici te lijf: in de praktijk’ voor Hans Biesheuvel Hans Biesheuvel, voorzitter van MKB Nederland, heeft het eerste exemplaar van het boek ‘Tekort technici te lijf: in de praktijk’ ontvangen. Het boek is uitgegeven en samengesteld door ROVC, partner voor trainingen, opleidingen en advies & implementatie binnen de Nederlandse industrie. De publicatie heeft als doel bedrijven te inspireren en te stimuleren proactief

Vanaf 2020 nieuwbouw energieneutraal Alle nieuwbouw vanaf 2020 zo goed als energieneutraal en minimaal 300.000 bestaande huizen en gebouwen per jaar energiezuiniger. Dat zijn nieuwe afspraken tussen overheid en betrokken partijen om het energiegebruik in huizen en gebouwen de komende jaren flink terug te dringen.

NAJAARSNUMMER 2012 105 e JAARGANG

NIEUWS Koude & luchtbehandeling RCC

Nieuwe vakbeurs: Energie & Besparing Venray 2013 Energiebesparing is een onderwerp dat een steeds prominentere rol inneemt in het bedrijfsleven. Of het nu gaat om bestaande gebouwen of nog nieuw te bouwen projecten, zuinig omgaan met energie is voor ondernemers niet meer weg te denken uit de beleidsplannen. Het onderwerp energiebesparing verdient dan ook een plek op de beurskalender van Evenementenhal. Daarom vindt er op 16, 17 en 18 april 2013 een nieuw vakevenement plaats in Evenementenhal Venray: Energie & Besparing. Het blijft tijdens de vakbeurs Energie & Besparing niet alleen bij het alom bekende beursconcept van Evenementenhal. In samenwerking met

WIE ZIJN WIJ ? branchegerenommeerde partijen zal er input worden gegeven aan een kennisprogramma, dat kennis en praktijk met elkaar verbindt. Deze partijen hebben tenslotte de kennis in huis en weten als geen ander welke ontwikkelingen spelen als het gaat om energiebesparing. Voor de vakbeurs Energie & Besparing wordt dan de vertaalslag gemaakt tussen kennisdeling en concrete oplossingen waar de bezoeker voor komt.” Gelijktijdig met Energie & Besparing vindt Installatie Vakbeurs Venray plaats, de vakbeurs voor de installatiebranche. Bezoekers kunnen met één entreebewijs beide vakbeurzen bezoeken.

Duco verwelkomt landelijk adviseur voor installatiewereld Duco Ventilation & Sun Control heeft met Edwin Spijker een nieuwe technisch commercieel adviseur aangesteld. Hij wordt hét aanspreekpunt voor de installatiewereld in Nederland en staat de installateurs bij met professioneel advies over de toepassing van Duco’s Vraaggestuurde Natuurlijke Ventilatiesystemen (VNV). Duco wil, versterkt met deze nieuwe kracht in de buitendienst, nog meer de vinger aan de pols houden bij de Nederlandse installateur. De 49-jarige Edwin Spijker is helemaal geen onbekende voor de installatiewereld en deed eerder al ervaring op bij Duco. “Sinds 1988 ben ik bij diverse bouwgerelateerde bedrijven werkzaam geweest, zowel op de binnenals buitendienst. Ik was ook twee jaar lang technisch commercieel adviseur voor Duco in de regio Noord-Oost-

AL 40 JAAR MARKTLEIDER OP HET GEBIED VAN VERHUUR VAN AIRCONDITIONING, VERWARMING, ONTVOCHTIGING EN VENTILATIE AAN DE ZAKELIJKE MARKT Met onze producten en diensten ondersteunen wij onze klanten bij de uitdagingen die zij in de dagelijkse praktijk tegenkomen. Of het nu gaat om een geplande situatie of een noodgeval, wij zorgen ervoor dat het zo snel, deskundig, professioneel en kostenbesparend mogelijk wordt opgelost.

AIRCONDITIONERS

CHILLERS

Nederland, alvorens ik in 2010 mijn eigen onderneming heb opgericht. Ventivisie richtte zich op het geven van advies voor ventilatie, het oplossen van vraagstukken in woningen utiliteitsbouw en voerde ook Ventilatie Prestatie Keuringen uit. Halverwege dit jaar werd ik door Duco benaderd om voor hen de installatiemarkt in Nederland te bewerken”, aldus Spijker. Edwin Spijker is bij Duco te bereiken op edwin.spijker@duco.eu

NAJAARSNUMMER 2012 105 e JAARGANG

BOILERS

24/7 SERVICE

0900 26 37 397 andrewssykes.nl

NIEUWS RCC Koude & luchtbehandeling

Henk Kranenberg naar Daikin Europe Sinds 1 oktober is Henk Kranenberg afgetreden als managing director van Daikin Airconditioning Netherlands BV en in dienst getreden bij het moederbedrijf Daikin Europe NV. Henk zal vanuit Daikins Environment Research Center de belangen van de airconditioningbranche en Daikin in het bijzonder gaan behartigen richting haar stakeholders. Daarbij zal hij zich met name gaan richten op de

Nieuwe vestiging Bevico Om hun relaties nog beter te bedienen opent Bevico per 15 oktober 2012 een nieuwe vestiging in Amsterdam. Hiermee verstevigen zij de landelijke dekking en voorzien zij in een steunpunt voor het midden- en

Provincie Gelderland gastheer Duurzaam Gebouwd Congres 2012 Kennisplatform Duurzaam kondigt aan dat de provincie Gelderland dit jaar partner is van het jaarlijkse Duurzaam Gebouwd Congres. Gezamenlijk is het programma van het congres samengesteld. Het programma heeft vier keynote-spre-

167.000 (ex-)technici willen terug de techniek in In Nederland zijn 498.000 mensen met een afgeronde technische studie werkzaam in een niet-technisch vakgebied. 167.00 techneuten geven daarbij aan enthousiast te zijn om weer te willen werken in de techniek. Door middel van een opleiding of

NAJAARSNUMMER 2012 105 e JAARGANG

kansen die vanuit de EPBD, nZEB en RES-richtlijnen worden geboden voor de bedrijfstak. Henk Kranenberg was sinds 2007 werkzaam bij de Nederlandse Daikin-vestiging, eerst als general manager, later als managing director, en sinds maart dit jaar ook bij Servicened. De functie van Henk Kranenberg werd overgenomen door Peter Jongenotter. Peter is al vele jaren bekend met de activiteiten van Daikin in Nederland en is in het verleden

zelfs meerdere jaren eindverantwoordelijk geweest voor de distributie van Daikin in de Nederlandse markt.

noordwestelijke deel van het land. J. Mourits wordt vestigings-/ teamleider op deze vestiging; Peter van Schaik zal de commerciële activiteiten (relatiebeheer) verzorgen. Bevico BV en Bevico Rochema BV zijn experts in onderhoud & renovatie van ventilatie-, luchtbehandelingsen rookgassystemen

en het conditioneren van water- en luchtgekoelde systemen, met vestigingen in Barendrecht, Rijssen en Bergschenhoek. Adres nieuwe vestiging: Bevico BV, Bijdorp-West 82, 1013 BD Amsterdam, T: 020-3868311 Hoofdvestiging: Haparandaweg 57, 2992 LC Barendrecht,T: 0180-642200; I: www.bevico.nl; E: info@bevico.nl

kers vastgelegd die vanuit verschillende perspectieven duurzaam bouwen zullen belichten. Er komen 500 deelnemers vanuit het bedrijfsleven, woningbouwverenigingen, lokale overheden en provincies. Uniek is de presentatie vanuit de Europese Commissie door Robert Nuij. Hij houdt zich bij het Directoraat-Generaal Energie bezig met de uitvoering van de energieprestatie van de gebouwenrichtlijn, waarbij hij zich richt op standaardisatie, en

financiële ondersteuning van energie-efficiëntie voor gebouwen. Hij zal onder andere ingaan op de nieuwe EU-richtlijn Energie-besparing welk in 2014 van kracht zal gaan. Ook de wetenschap, de bedrijven en de provincie Gelderland zullen hun visie en programma presenteren. Het congres wordt op 15 november 2012 gehouden in Burgers’ Zoo en kent een uitgebreid dagprogramma van sprekers, netwerkmomenten en workshops. Vijf workshops zijn specifiek van Gelderse bodem.

bijscholing is het mogelijk om deze switch te maken. Om het tekort aan gekwalificeerde vaktechneuten op te vullen, is PTC+ opzoek naar partners. PTC+ biedt diverse (BBL-) beroepsbegeleidende leerwegen aan op MBO-niveau 2, 3 en 4 in de vakgebieden koudetechniek, installatietechniek, landbouwmechanisatie, verticaaltransport en motorvoertuigen. Daarnaast verzorgt PTC+ ook bijscholingstra-

jecten. Altijd geldt dat deze op maat worden samengesteld. Door samen te werken met andere bedrijven wil PTC+ mensen met een technische achtergrond enthousiasmeren voor een technische baan. “Bent u de partner die met ons de uitdaging aan wilt gaan om ex-techneuten terug te halen in de techniek?” Neem dan contact op met Leo Voorwinden (tel: 0318–697111, email: l.voorwinden@ptcplus.com, website: www.ptcplus.com).

FULL QUALITY RANGE

FAST DELIVERIES

FULL SUPPORT

ONTDEK ONS TOTAALAANBOD OP HET GEBIED VAN VENTILATIE UTILITEIT & WONINGBOUW

WTW-units WTW-units met kruisstroomwisselaar

WTW-units met tegenstroomwisselaar

Airview Luchtbehandeling is uw totaalleverancier in klimaatoplossingen. Door middel van het brede leveringsprogramma kunnen wij u de oplossing bieden voor vrijwel ieder klimaatprobleem.

WTW-units met warmtewiel

WTW-units met geïntegreerde koeling en warmtepomp Type HRU 3 modellen: 8 -19 kW EER: 3,4 – 3,6 COP: 4,7 – 5,3

Hierboven illustreren wij graag de diverse WTW-units uit ons assortiment. Deze units zijn verkrijgbaar in horizontale en verticale modellen, met een luchtopbrengst van 200 tot 12.000 m³/uur.

Bij ons kunt u terecht voor méér dan alleen de levering van uw apparatuur. Ook advisering en ondersteuning in alle fases van uw project vormen voor ons een belangrijk onderdeel van de totaaloplossing.

Meer informatie over deze apparatuur kunt u eenvoudig opvragen via de QR-code hiernaast of door een bezoek aan onze website www.airview.nl

Wij laten u graag zelf de toegevoegde waarde van dit concept ervaren en nodigen u uit om contact met ons op te nemen voor het bespreken van de mogelijkheden.

ADVISERING I ONDERSTEUNING I TOTAALOPLOSSING

Scan de QR-code met uw smartphone of tablet voor meer informatie!

Anders denken in klimaatoplossingen

Airview Luchtbehandeling BV I 078 - 652 18 00 I www.airview.nl

FRISSE LUCHT RCC Koude & luchtbehandeling

Door Dennis van Asselt

Actieplan moet frisse lucht geven De bouwen installatiesector heeft op aansturen van de overheid een actieplan gemaakt om de ventilatiesystemen in nieuwbouwwoningen te verbeteren. Kees de Schipper van de Vereniging Leveranciers Luchttechnische Apparaten (VLA) heeft vertrouwen in het plan. â&#x20AC;&#x153;Iedereen heeft belang bij verbetering.â&#x20AC;?

NAJAARSNUMMER 2012 105 e JAARGANG

oor de aangescherpte EPC-eisen worden nieuwbouwhuizen steeds luchtdichter, wat het belang van goed ventileren vergroot. Maar uit onderzoek door BBA Binnenmilieu en het RIVM blijkt dat vijftig procent van de opgeleverde mechanische ventilatiesystemen in de huidige nieuwbouw niet voldoet aan de minimum kwaliteitseisen van dit moment. De tekortkomingen ontstaan in alle fases van de bouw: vanaf het ontwerp tot en met het gebruik en onderhoud door bewoners. Ontwerpen kloppen niet, installaties

veroorzaken teveel geluidsoverlast en zijn vaak niet schoon. Ook gebruiken mensen de installatie niet goed en is het onderhoud ondermaats. Dit alles leidt tot een als slecht ervaren kwaliteit van het binnenmilieu, zo stellen de onderzoekers. Om de kwaliteit van ventilatie in nieuwbouw drastisch te verbeteren, hebben de ministeries van Infrastructuur en Milieu en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties afspraken gemaakt met partijen in de bouwen installatiesector, ontwikkelaars, woningbouwverenigingen en consumentenorganisa-

FRISSE LUCHT Koude & luchtbehandeling RCC

De kernpunten van het actieplan • Opdrachtgevers krijgen ondersteuning door middel van een handleiding voor het schrijven van PvE’s voor woningventilaties. • Er komt een Toezichtprotocol Ventilatie om te toetsen of de eisen in het PvE tijdens de uitvoering ook daadwerkelijk worden verwezenlijkt. • Het kennisinstituut voor de installatiesector (KBI) heeft voor de eindkeuring een ventilatieprestatiekeuring (VPK) ontwikkeld om bij de oplevering te bepalen of de installatie voldoet aan de kwaliteitseisen. • Bewoners van nieuwbouwwoningen krijgen bij oplevering een goede handleiding voor de ventilatie en persoonlijke voorlichting. • De partners informeren, adviseren en ondersteunen hun achterban en bieden bijscholing aan waar nodig. • Een laagdrempelig informatiepunt voor eindgebruikers kan tevens feedback van bewoners registeren voor verbetering in de hele keten.

aangegeven dat er maatregelen ties. Deze afspraken zijn vastgelegd moeten komen om die kwaliteit in in het Actieplan kwaliteitsverbetede bouwketen af te dwingen. Nu ring ventilatievoorzieningen. Naast zijn de overheid en de sector tot de de kwaliteit van het binnenmilieu conclusie gekomen dat het nu tijd speelt ook energiebesparing een is om in actie te komen”, aldus De cruciale rol in het plan. Schipper. Kees de Schipper is branchemanager van de Vereniging Leveranciers Luchttechnische Apparaten (VLA), Verantwoordelijkheid één van de betrokken partijen in het Het actieplan gaat uit van een actieplan. De fabrikanten van kop-staartaanpak, geïntroduceerd luchttechnische apparaten verenigd in 2010 door de partners van het in de VLA hebben in 2009 al de Lenteakkoord, waaronder Neprom, ventilatieprestatiekeuring (VPK) NVB, Aeades, VROM-inspectie, geïntroduceerd waarmee de Uneto-VNI, en de VLA. De essentie eindkwaliteit van ventilatiesystevan het plan is dat de opdrachtgemen kan worden bepaald. De ver verantwoordelijkheid neemt Schipper ziet de gebrekkige ventilavoor de kwaliteit van de ventilatietie als een groot probleem. “Je kunt voorziening: aan de kop door in het moeilijk ontkennen dat er wat aan Programma van Eisen duidelijk de de hand is. Het is een veelkoppig verlangde prestaties op te nemen, monster. Van ontwerp tot en met vervolgens het werk regelmatig te onderhoud zijn veel verschillende (laten) controleren en aan de staart partijen betrokken die niet goed door gecertificeerde beproevingen samenwerken. Er worden fouten te (laten) doen om de eindkwaliteit gemaakt bij het ontwerp, het vast te leggen. Het actieplan installeren en het inregelen van de beschrijft een aantal aandachtspunsystemen. De partijen ten in alle fases van het komen weg met slecht bouwproces. De partners werk. Uiteindelijk voelt in het plan voeren zowel niemand zich verantafzonderlijk als in woordelijk voor het verschillende sameneindproduct. Als fabristellingen diverse acties kanten vinden wij dit uit en benoemen heel vervelend. De binnen de acties de producten zijn gewoon indicatoren voor goed, maar er gelden monitoring. Het doel wel een aantal spelrevan het actieplan: vanaf gels. Wij hebben al vaker Kees de Schipper. 2015 moeten alle nieuwe

woningen een mechanisch ventilatiesysteem hebben dat voor honderd procent aan de kwaliteitseisen voldoet. De VLA zal zich vooral bezighouden met bijscholing. Niet alleen om de kwaliteit te verbeteren, maar ook om te leren en daarmee het draagvlak bij de verschillende achterbannen te vergroten. Zo gaan de VLA-leden de module systeemmonteur aanbieden aan hun relaties. De doelstelling is om tussen 2012 en 2014 minimaal tweehonderd monteurs bij te scholen. “Het is heel belangrijk dat degene die met het systeem aan de slag gaat, weet wat het effect is van zijn handelingen”, zegt Kees de Schipper. “Als een monteur bijvoorbeeld niet weet dat extra bochten in het kanalenwerk consequenties heeft voor de luchthuishouding en het geluid, dan gaan dingen mis. Wij zien het als onze verantwoordelijkheid om daar goede kennisoverdracht voor te organiseren. Aan de andere kant moeteninstallateurs ventilatie serieus nemen en zorgen dat monteurs goed zijn opgeleid. Installateurs zouden zich dus in grote getale bij ons moeten aanmelden.” In samenwerking met de Bond Nederlandse Architecten (BSA) gaat de VLA ook een bijscholingsmodule voor architecten ontwikkelen. “Architecten geven zelf toe dat hun kennis over dit onderwerp beperkt is en dat het

105 e JAARGANG NAJAARSNUMMER 2012

FRISSE LUCHT RCC Koude & luchtbehandeling

De samenwerkende partners Aedes (vereniging van woningcorporaties) BNA (Bond Nederlandse Architecten) Bouwend Nederland Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu NEPROM (Vereniging van Nederlandse Projectontwikkeling Maatschappijen) NVB (Vereniging voor ontwikkelaars en bouwondernemers) SWK (Stichting Waarborgfonds Koopwoningen) Woningborg Uneto-VNI VACpunt Wonen Vereniging Eigen Huis VLA (Vereniging Leveranciers van Luchttechnische Apparaten) De Nederlandse Woonbond

vaak uitbesteed wordt aan gespecialiseerde adviseurs. Ze moeten zelf ook meer van ventilatie afweten.”

Bewoners Tenslotte richt het actieplan zich op de eindgebruikers. In de Scandinavische landen en Duitsland zijn bewoners veel meer betrokken bij de keuze voor de installatietechniek in hun woning. In Nederland bepalen projectontwikkelaars dat en worden de bewoners er niet mee geconfronteerd. De Schipper: “Bewoners zijn er niet erg mee bezig. Als een CV-ketel het begeeft, heeft iedereen daar meteen last van. Ventilatiesystemen vragen in die zin minder aandacht.” Om de rol en positie van de eindgebruiker te versterken, gaat de VLA samenwerken met VACpunt Wonen, het kennis- en adviescentrum voor de gebruikskwaliteit van woning en woonomgeving. Zo moeten bewoners bij oplevering een goede handleiding ontvangen en komt er een laagdrempelig informatiepunt dat ook bewonerservaringen registreert voor terugkoppeling in de gehele keten. “Als fabrikanten willen wij heel graag beter gestructureerde informatie ontvangen over

NAJAARSNUMMER 2012 105 e JAARGANG

gebruikservaringen”, weet De Schipper. “Dat leidt weer tot nieuwe inzichten. Wij zijn van mening dat de bewoner een belangrijke rol heeft in het afdwingen van goede kwaliteit. Uiteindelijk gaat het er natuurlijk om dat de bewoner ervan op aankan dat de lucht in zijn woning in orde is.” Nu er een actieplan op tafel ligt, is de vraag of het ook resultaten gaat boeken. “Het wordt nog wel een hele uitdaging. Een brancheorganisatie kan wel zeggen dat iedereen het plan moet hanteren, maar de leden moeten het in praktijk brengen. Ik heb er wel vertrouwen in, omdat iedereen belang heeft bij verbetering.” Bovendien denkt De Schipper dat het ventilatiesysteem meer gewicht krijgt. “Als je structureel de uitvoering en het eindresultaat controleert, heeft dat een enorme preventieve werking. Want als een installateur geconfronteerd wordt met een systeem dat niet werkt, moeten er allerlei noodgrepen aan te pas komen die gepaard gaan met extra kosten. De proeven met eindcontroles laten zien dat bedrijven zorgvuldiger te werk gaan om ellende achteraf te voorkomen.”

Samsung Electronics is wereldwijd marktleider op vele gebieden, variërend van monitoren en TV’s tot mobiele telefoons en geheugenchips. Via innovatieve en betrouwbare producten laat Samsung de wereld kennis maken met fantastisch nieuwe mogelijkheden. Zo ook op het gebied van klimaatbeheersing.

ERV (Energie Regeneratie Ventilatie)

Vokes Air B.V. │ Postbus 309 │ 3400 AH IJsselstein │ Nederland Tel: +31 88 865 3724 │ Fax: +31 88 865 3700 Email: Infonl@vokesair.com │ www.vokesair.com

GTEX

Refrigeration support

wijze met Samsungs ERV unit. In de diamantvormige cellulose

Koude techniek, warme relaties Bij GTEX vinden we het belangrijk om warme relaties met onze klanten te onderhouden. Dat doen we allereerst door onze klanten een professionele en gespecialiseerde dienstverlening te bieden op het gebied van industriële koudetechniek met natuurlijke koudemiddelen. We geven passende adviezen voor ieder vraagstuk op dit vakgebied en leveren daarnaast de hoogste kwaliteit in gereviseerde en gebruikte compressoren en componenten. Maar er is meer: GTEX is flexibel, snel, betrokken en ondernemend. We zijn betrouwbaar en integer: we werken voor producenten, leveranciers en installateurs, zonder in hun vaarwater te komen. Ook dát hoort bij de warme relatie met onze klanten.

Ventileer uw ruimte op energie-efficiënte, milieubewuste warmtewisselaar,

waar

aangezogen

afgezogen luchtstromen elkaar in tegenstroom passeren, rs ke n De n e rs! ne e Do

Meer weten? Patrick van Zwam vertelt u graag meer! Neem contact met ons op via 0487 510 756 of kijk op www.gtex.nl

vindt overdracht van warmte én vocht plaats. Hierdoor is een condensafvoer niet nodig en wordt voorverwarming overbodig. De ERV unit functioneert moeiteloos tot een buitentemperatuur van -15oC.

Naast leverancier van kwalitatief hoogwaardige Samsung klimaatbeheersingssystemen is Ambrava een volwaardig partner, die continue toegevoegde waarde levert bij haar product. Zij ondersteunt u met haar kennis en kunde, producttrainingen en een ruime voorraad goederen. Vandaag besteld, morgen geleverd!

www.samsung-klimaat.nl

STROMING RCC Koude & luchtbehandeling

Door Christian Potma FlowMotion, Delft

Ventilatie, niet altijd wat je denkt

Een wereld zonder geforceerde ventilatie is vandaag de dag ondenkbaar geworden. Zowel in de industrie als in de woonomgeving worden ventilatoren gebruikt om lucht in beweging te brengen. Afzuigkappen, airconditioning of gewoon een ventilator voor frisse lucht zijn enkele voorbeelden die wij kennen van thuis of op kantoor. In de industriĂŤle wereld is het gebruik van ventilatoren of blowers onontbeerlijk.

et gebruik van apparaten waarmee gekoeld, verwarmd of lucht getransporteerd wordt is enorm. Een axiaalventilator bijvoorbeeld gaat van miniventilator in een computer tot aan een meters grote fan in een koeltoren. Afhankelijk van het gewenste debiet en druk wordt er een type ventilator gekozen die aan de specificaties voldoet. Zo op het eerste gezicht lijkt het gebruik van een axiaalfan of -blower vrij eenvoudig. Er wordt een apparaat gebouwd door bedrijf A en bedrijf B levert de ventilator. De ventilator is met zorg uitgekozen via de talloze zogenaamde selectiesoftwareprogrammaâ&#x20AC;&#x2122;s van de ventilatorleveranciers. Vervolgens

NAJAARSNUMMER 2012 105 e JAARGANG

wordt het apparaat in elkaar geschroefd en hoopt iedereen dat het naar behoren werkt. En wat blijkt, de koeling is niet wat er van werd verwacht, de hoeveelheid lucht komt niet overeen met de ventilatorspecificaties et cetera. Wat nu? De ventilator deed het toch? De drukval door het apparaat is toch goed van te voren berekend? Wat veelal over het hoofd wordt gezien is het feit dat de ventilatoren worden getest in daarvoor speciale windtunnels, waarbij de inbouwsituatie tijdens de tests niet altijd lijkt op de inbouwsituatie in het apparaat. Scheve aanstroming of obstakels in de buurt van een ventilator kunnen grote gevolgen hebben voor de prestaties. Voor veel

apparaten zal het niet nadelig uitpakken, maar voor een groot aantal apparaten wordt de ventilator niet optimaal gebruikt.

Blaaszijde Een ander aspect is de stroming aan de blaaszijde van de ventilator. Het is algemeen bekend dat deze niet uniform is, maar dat deze ook nog verandert bij veranderende werkdruk. Wanneer de lucht aan de blaaszijde van de ventilator belangrijk is voor het functioneren van het apparaat, is het zeker van belang hier rekening mee te houden. Veelal wordt het werkpunt op de ventilatorkarakteristiek aangenomen als zijnde een hoeveelheid lucht die geleverd wordt bij een bepaalde

STROMING Koude & luchtbehandeling RCC

tegendruk, zonder hierbij te kijken naar het stromingsbeeld achter de fan. Wanneer de druk hoger en hoger wordt, zal de lucht steeds meer in radiale richting bewegen en de stroming in de buurt van de naaf zelfs terug kunnen stromen. Wanner de stroming vlak achter de fan belangrijk is, dient hieraan extra aandacht te worden gegeven.

Koeltoren Om dit verhaal te illustreren zal een voorbeeld van proceswaterkoeling uit de praktijk worden beschreven. Om proceswater te koelen wordt veelal gebruik gemaakt van een koeltoeren. Deze torens zien er reusachtig uit, maar zijn in principe niets anders dan enorme warmtewisselaars, geplaatst in grote holle betonnen constructies. Er zijn twee typen koeltorens: natuurlijke trek koeltorens en geforceerde ventilatie koeltorens. Bij het geforceerd koelen van een koeltoren wordt een groot aantal zeer grote ventilatoren gebruikt om de lucht van buiten naar binnen te blazen. In de koeltoren bevindt zich over de gehele diameter op een bepaalde hoogte een warmtewisselaar die van bovenaf wordt besprenkeld met waterdruppels. De relatief koudere buitenlucht stroomt langs de warme druppels die afgekoeld moeten worden. De opgewarmde lucht stroomt vervolgens omhoog door de enorme warmtewisselaar

Figuur 1: Het 3D inscannen van een blad.

alvorens via een grote lege ruimte naar buiten te stromen, al dan niet gepaard met een condenspluim. Tot zover niets aan de hand. Echter tijdens gebruik blijken er verschillende stromingsfenomenen op te treden die het rendement van de ventilatoren aanzienlijk kunnen verlagen. Ten eerste is daar het effect van de wind rondom de toren die de drukverdeling en stromingsrichting naar de ventilatoren dusdanig verandert dat de situatie waarin deze initieel is gemeten in de windtunnel bij lange na niet benaderd. Door het verhoogde

drukverschil kan het blad zelfs overtrekken, waardoor er een zeer in stationaire en instabiele situatie ontstaat. De problemen die zich in deze situatie voordoen zijn onder andere zware, wisselende belasting op de bladen, waardoor deze uiteindelijk zullen bezwijken. Dit probleem is echter zeer moeilijk op te lossen en vereist grote constructieve maatregelen.

Figuur 3: Totaalmodel van de achtbladige ventilator.

Figuur 4: Segment met ĂŠĂŠn ventilator (CFD model).

Water uit de koeltoren Een ander zeer merkwaardig fenomeen dat kan optreden bij een koeltoren onder zelfs windstille om-

Figuur 2: Computerweergave ingescand ventilatorblad.

105 e JAARGANG NAJAARSNUMMER 2012

STROMING RCC Koude & luchtbehandeling

Figuur 5: Stroomlijnen op de zuigzijde.

Figuur 6: Gebied waar de stroming wordt aangezogen door de ventilator.

standigheden, is dat water via de ventilatoren naar buiten kan stromen ondanks dat de lucht naar binnen wordt geblazen. Om erachter te komen hoe dit kan gebeuren is een zeer grondige analyse van de luchtstroming nodig. Deze stroming is met behulp van Computational Fluid Dynamics door FlowMotion gedetailleerd onderzocht. Om echter een CFDanalyse te kunnen uitvoeren is ten eerste de geometrie van onder andere de toren zelf en de fan nodig. Aangezien de fan meestal is ingekocht, ontbreekt de exacte geometriedata en zal bij navraag nooit door de leverancier worden vrijgegeven. Een oplossing biedt

NAJAARSNUMMER 2012 105 e JAARGANG

dan 3D inscannen van het blad (zie figuur 1). Het resultaat van het scannen levert dan het 3D computermodel op (figuur 2). Vervolgens kan met dit model de totale ventilator worden gemaakt (figuur 3). Een CFD-model van de gehele toren is niet mogelijk, gezien de hoeveelheid rekencellen die daarmee gepaard gaan. Aangezien het hier om een windstille conditie gaat, kan er worden volstaan met een segment met één blad (figuur 4). Figuur 5 laat stroomlijnen zien op de zuigzijde van blad. Duidelijk is te zien dat het blad overtrokken is. Dit wordt veroorzaakt door de relatief

grote druksprong over de fan ten gevolge van de warmtewisselaar. Het overtrekgedrag zorgt er mede voor dat de stroming zich in radiale richting zal gaan bewegen. Het gevolg hiervan is dat de stroming achter de ventilator naar ‘buiten’ wordt geslingerd en bij de naaf naar het blad toe wordt gezogen. Het gebied waarin de stroming richting het blad stroomt kan aanzienlijk zijn (figuur 6). In dit gebied zullen de kleinere druppels worden getransporteerd en neerslaan op het blad ter plaatse van de naaf. Via centrifugale krachten zal het water naar de conus bewegen, alwaar ze via de wand van de conus naar buiten zullen stromen. Het water zal bovendien de bevestigingsmaterialen aantasten en zo voor onnodige corrosie zorgen wat de levensduur aanzienlijk verlaagt. Dit voorbeeld laat zien dat ondanks dat fan de benodigde hoeveelheid lucht levert - immers afgelezen van de meegeleverde fankarakteristiek - voor de koeling van de toren de stroming achter de fan voor ongewenste effecten kan zorgen. Dit voorbeeld staat echter niet alleen. In de industrie komen legio voorbeelden voor waarbij de stroming rondom een ventilator of blower voor verassende effecten kan zorgen. Het verdient dan ook aanbeveling om nauwkeurig om te gaan met de inbouw van de ventilatoren en de gegevens komend van de leverancier van de ventilatoren. Aan de andere kant dient u zich als ontwerper van uw eigen apparaat of machine er van bewust te zijn wat de functie moet zijn van een blower en welke eisen er aan worden gesteld.

Meer informatie: FlowMotion Leeghwaterstraat 21 2628 CA Delft T: +31 15 278 2907 I: www.flowmotion.nl

Rucon Systemair, a powerful combination Rucon Systemair heeft een voor Europa ongekend breed assortiment van luchtbehandelingskasten, warmteterugwinsystemen, ventilatoren en accessoires. Daarmee biedt Rucon Systemair perfecte oplossingen voor de Utiliteitsbouw, Industrie, Woningbouw, Infra en Parkeergarages. Een goed voorbeeld is ons assortiment EC ventilatoren. De integrale elektronische regeling zorgt er voor dat de ventilatoren daadwerkelijk vraaggestuurd ventileren. Naast efciëntie in energieverbruik en milieuvriendelijkheid kiest u met de EC ventilatoren van Rucon Systemair ook voor geluidsarme, exibele en betrouwbare ventilatie- en luchtbehandelingssystemen. Binnen ons totaalassortiment zijn veel producten op voorraad en daarmee vanuit ons doordachte distributiesysteem snel leverbaar. Daarnaast is er de zekerheid van garantie en een hoge servicegraad. Maar onze kracht ontstaat toch vooral door samenwerking. Daar werken wij voortdurend aan, samen met u. Rucon Systemair B.V. · Postbus 263 · 3840 AG Harderwijk Telefoon 0341 - 439 100 · Fax 0341 - 439 190 info@ruconsystemair.nl · www.ruconsystemair.nl

VENTILATORSYSTEMEN RCC Koude & luchtbehandeling

Door ing. Dick Havenaar voorzitter redactieraad RCC Koude & Luchtbehandeling

New generation fansystems introduced by Ziehl-Abegg

Nieuwe generatie ventilatorsystemen van Ziehl-Abegg De ventilatorconstructeur Ziehl-Abegg in Künzelsau introduceerde op de Mostra Convegno in Milaan een nieuwe generatie ventilatorsystemen, die extreem energiebesparend is. “Wij bepalen met ZAplus een nieuwe norm qua efficiëntie, die duidelijk vooruit is op de EU-richtlijn (ErP) voor het besparen van energie”, zegt de voorzitter van het bestuur Peter Fenkl. Daardoor kan de hoge aanschafprijs binnen een jaar worden afgeschreven.

e ZAplus is een axiaalventilator uit de serie FE2owlet van Ziehl-Abegg in een compacte uitvoering van zeer sterk compoundmateriaal, waarin de motor en de besturing zijn geïntegreerd. Naast de gedetailleerd afgestemde verbinding van individuele efficiënte elementen maakt het compoundmateriaal nieuwe vormen mogelijk die de luchtstroom doelgericht positief beïnvloeden. ZAplus bespaart wel 20 procent energie en volgens actuele meetwaarden bij continu bedrijf komt dat op gemiddeld 150 euro per jaar.

Tegelijkertijd is de nieuwe ontwikkeling geluidsarmer of maakt een duidelijke reserve aan luchtopbrengst mogelijk. Het systeem ZAplus biedt fabrikanten van apparaten die zich zorgen maken vanwege de strenge EU-regelingen met betrekking tot het besparen van energie (ErP 2015) nu al zekerheid. Want de nieuwe ontwikkeling van Ziehl-Abegg overtreft de wereldwijd strengste energie besparingseisen direct dubbel: “Wij voldoen zowel met de energiebesparende ECbluemotoren, als ook met de traditionele AC-motoren aan de ErP-voor-

De Maxvent Owlet ventilator in perspectief.

De ZAplus ventilator in perspectief.

schriften 2015”, benadrukt Fenkl en hij voegt daaraan toe: „Een geringer energiegebruik dan door de EU voor de toekomst geëist, heeft Ziehl-Abegg nu zelfs al gerealiseerd met traditionele producten.” Hierdoor worden de fabrikanten van apparaten nieuwe mogelijkheden geboden. “Wij bieden de gebruikers zekerheid met betrekking tot de ErP-richtlijn en enorme kansen in de realisatie van projecten”, aldus productmanager ChrisMarco Besler.

Voordelen

Ziehl-Abegg CEO Peter Fenkl met de nieuw ontwikkelde ZAplus.

NAJAARSNUMMER 2012 105 e JAARGANG

De nieuwe ontwikkeling biedt een heel spectrum aan voordelen en mogelijkheden. Besler wijst op het besparen van energie op de tot vijftien procent hogere luchtverplaatsing. “Wie de extra luchtopbrengst niet nodig heeft, kan hierdoor naast de energiebesparing

VENTILATORSYSTEMEN Koude & luchtbehandeling RCC

Over Ziehl-Abegg Ziehl-Abegg (Künzelsau, Baden-Württemberg, Duitsland) behoort tot de internationaal toonaangevende ondernemingen op het gebied van de lucht- en aandrijftechniek met daarop afgestemde regeltechniek. Voorbeelden voor toepassingsgebieden van de producten zijn warmte- en koude-installaties evenals clean-room-technologie en agrarische techniek. Ziehl-Abegg heeft al in de jaren vijftig de basis voor moderne ventilatoraandrijvingen gelegd: buitenlopermotoren die tot op heden de stand van de techniek zijn. Een ander toepassingsgebied zijn elektrische motoren in liftinstallaties, medische toepassingen (CT-scan) of onderwatervoertuigen om voor de aandrijving te zorgen. Het onderwerp elektrische mobiliteit in het wegverkeer werd in 2012 bij de dochteronderneming Ziehl-Abegg-Automotive GmbH ondergebracht. Daar wordt de productie, verkoop en verdere ontwikkeling van een wielnaafaandrijving uitgevoerd, die al in meerdere landen wordt toegepast. De high-tech-onderneming heeft 1.700 medewerkers in productiebedrijven in Zuid-Duitsland in dienst. Wereldwijd werken er 3.100 medewerkers voor de onderneming. Die zijn globaal verdeeld over acht productiewerkplaatsen en zeven montage- en verkoopstandplaatsen. De circa 30.000 producten worden in meer dan 100 landen verkocht. De omzet bedroeg 358 miljoen euro in 2011. Tweederde van de omzet werd in de export behaald. Emil Ziehl heeft de firma in 1910 in Berlijn opgericht als fabrikant van elektrische motoren. Na de Tweede Wereldoorlog werd de vestiging van de firma naar Zuid-Duitsland verplaatst. De Ziehl-Abegg AG is niet beursgenoteerd en bevindt zich in familiebezit. Meer informatie onder www.ziehl-abegg.de.

Veel belangstelling op de Mostra Convegno voor de ZAplus.

wel een aanmerkelijke reductie van het bedrijfsgeluid bereiken”, licht de productmanager toe. Omdat Ziehl-Abegg wat betreft de constructie vertrouwt op innovatieve, zeer sterke en lichte materialen, weegt het ZAplus-Systeem minstens acht kilo minder dan de tot nu toe gebruikelijke systemen op de markt. Daarbij komt nog het voordeel van de op elkaar afgestemde combinatie van bionische ventilator, motor en

besturingstechniek uit één stuk. Een besparing van meer dan 150 euro per jaar bij een zespolige ventilator is volgens de experts van Ziehl-Abegg mogelijk bij een dagelijkse gemiddelde bedrijfsduur van zestien uur (6000 h/jaar). Gebaseerd op een energieprijs van dertien cent per kilowattuur en gemiddeld 80 procent nominaal toerental. „Naar gelang de toepassing kan dat zelfs duidelijk meer dan

200 euro besparing per jaar opleveren”, verduidelijkt Besler. Wie minder energie gebruikt, ontziet bovendien het milieu door de geringere CO2-uitstoot.

Meer veiligheid Het nieuwe systeem levert de fabrikanten van apparaten en de klanten nog meer voordelen op: het geperfectioneerde systeem minimaliseert het risico van een thermische kortsluiting, een gesloten kabelkanaal beschermt de elektrische leidingen. Voor fabrikanten van apparaten die geluiddempers of textielslangen installeren, zijn er aan beide kanten van de ZAplus genormeerde aansluitingen beschikbaar (Eurovent-flens). Ziehl-Abegg heeft bij de ontwikkeling, ook het transport en het gebruik van afdekplaten (topplaten) bij de fabrikanten van de apparaten meegenomen: bij het ZAplus-systeem kunnen de afdekkingen vlakke platen zijn. Bovendien kunnen de fabrikanten voor deze afdekplaten normale staalplaat, ja zelfs kunststof of hout gebruiken. “Dat is goed voor het design”, benadrukt Besler. Dit is mogelijk omdat Ziehl-Abegg de aansluitplaatsen heeft gestandaardiseerd. De energiebesparing van gemiddeld 150 euro per ventilator zal een belangrijk verkoopargument zijn, voegt Besler toe. Wanneer men grote koude-installaties bekijkt, werken er vaak honderden ventilatoren parallel. Dat levert dan snel interessante besparingsmogelijkheden op die in het bijzonder bij de huidige en toekomstige verhogingen van de energieprijs zeer interessant zullen zijn.

Meer informatie: Ziehl-Abegg Benelux Veldweg 20c Postbus 36 5320 AA Hedel T : +31 (0)73 - 594 70 00 F : +31 (0)73 - 594 70 09 E: info@ziehl-abegg.nl I: www.ziehl-abegg.nl

105 e JAARGANG NAJAARSNUMMER 2012

Waarmee?

GreenTech staat voor bescherming van het klimaat wat ook daadwerkelijk wat voor u oplevert. Zoals u misschien weet, zorgen ventilatoren voor een tiende va

gebruik van ebm-papst EC-producten met het GreenTech label kan dit aandeel verminderen met 30% en dat loont pas echt! Zelfs vandaag de dag, voldoen on

gieverbruik die in de toekomst als standaardnormen zullen gelden. Ook het ontwerp, de ontwikkeling en de productie van onze ventilatoren volgen het principe

lijk indrukwekkend. Talrijke milieuprijzen bewijzen dit. We zijn immers enorm trots op onze filosofie: elk nieuw product moet beter zijn dan zijn voorganger op ons van anderen. www.greentech.info

Waarom:

3.6 miljard â&#x201A;Ź

per jaar, is wat de Europese industrie kan besparen op energiekosten door het gebruik van GreenTech EC ventilatoren.

an het industriĂŤle energieverbruik in Europa. Consequent

nze producten al aan de meest zware normen voor ener-

e van duurzaamheid en dit maakt hun eco-balans behoor-

p het gebied van ecologie en economie. Dit onderscheidt

The engineerâ&#x20AC;&#x2122;s choice

FIJNSTOF RCC Koude & luchtbehandeling

Door Ir. P. Jacobs, TNO, afdeling Energy & Comfort Systems, Delft

TNO biedt technologieclusters over fijnstoffiltratie

Schone lucht is van belang voor de gezondheid. Kinderen worden thuis, in het kinderdagverblijf en op school blootgesteld aan fijnstof in binnen- en buitenlucht. Indien er in een bestaande school, kinderdagverblijf of woning een ventilatiesysteem wordt ingebouwd dan biedt een integrale aanpak waarbij ook fijnstofreductie wordt betrokken een kans om de binnenluchtkwaliteit te verbeteren.

NAJAARSNUMMER 2012 105 e JAARGANG

FIJNSTOF Koude & luchtbehandeling RCC

NO heeft kennis over dit thema op het gebied van metingen en simulaties van zowel buiten- als binnenluchtkwaliteit als over de gezondheidseffecten. Met een zogenaamd Technologiecluster gaat TNO aan zeven bedrijven kennis overdragen ten behoeve van de ontwikkeling van specificaties en configuraties voor gebouw geïntegreerde producten die de belasting aan fijnstof binnen reduceren. Vervolgens worden de ervaringen en de kennis breed uitgedragen naar filterleveranciers, leveranciers van ventilatiesystemen, scholen,kinderdagverblijven, GGD’en en gemeentes.

Filter of geen filter? Fijnstoffilters worden vrijwel standaard toegepast in moderne kantoren. In woningen, scholen en kinderdagverblijven worden veelal

Referentielijst Jacobs P., Voogt M.H., Vons V.A., Reductie van de fijn- en ultrafijnstof concentratie in een kinderdagverblijf, TNO rapport 2012 – R10195 (in pdf format beschikbaar op internet) Janssen et al., Black carbon as an additional indicator of the adverse health effects of airborne particules compared with PM10 and PM2,5, Environmental Health Perspectives, volume 119, number 12, December 2011 Oberdörster G., Oberdörster E., Oberdörster J.. Nanotoxicology: An Emerging Discipline Evolving from Studies of Ultrafine Particles. Environm. Health Perspect. 113 (2005), p. 823 WHO Effects of air pollution on children’s health and development, A review of the evidence, 2005 WHO, Diesel engine exhaust carcinogenic, persbericht IARC, 12 juni 2012. http://press.iarc.fr/ pr213_E.pdf

geen filters of filters van een lage kwaliteit toegepast. Om kinderen te beschermen tegen fijnstof is sinds 2009 het Besluit gevoelige bestemmingen van kracht wat aangeeft dat bij uitbreiding of nieuwbouw binnen 300 meter van rijkswegen en 50 meter van provinciale wegen luchtkwaliteitsonderzoek nodig is. Gevoelige bestemmingen zijn onder andere scholen, kinderdagverblijven en verpleegtehuizen. Woningen zijn echter uitgesloten. Waar in zo’n onderzoekszone de grenswaarden voor fijnstof (dreigen te) worden overschreden, mag het totaal aantal mensen dat hoort bij een ‘gevoelige bestemming’ niet toenemen. Voor bestaande scholen, kinderdagverblijven en woningen binnen deze zones geldt deze regelgeving niet. Ook de kabinetsvisie binnenmilieu basisscholen uit 2008 stelt geen eisen aan de binnenluchtkwaliteit met betrekking tot fijnstof, maar beperkt zich tot CO2. Hierin wordt ingezet om binnen een periode van vijftien jaar (de periode waarbinnen via de natuurlijke renovatiecyclus aanpassingen worden verricht) de luchtverversing in elk lokaal aan het huidige bouwbesluitniveau te laten voldoen zodat een maximale CO2 concentratie van 1200 ppm realiseerbaar is. Voor de kinderdagverblijven is zelfs gekozen voor een kortere termijn van zeven jaar om aan de CO2concentratie-eisen te voldoen. Voor scholen en kinderdagverblijven wordt dus ingezet om voldoende buitenlucht in te blazen, er wordt echter niet gekeken naar de kwaliteit van deze buitenlucht op andere aspecten dan CO2. Veelal worden geen filters toegepast om deeltjesconcentratie te reduceren, of worden filters toegepast van een lage kwaliteit die vooral bedoeld zijn om de componenten van het ventilatiesysteem, zoals warmtewisselaars, tegen vervuiling te beschermen. Indien er in een bestaande school, kinderdagverblijf of woning, met name in de hoog blootgestelde zones, een ventilatie-

systeem wordt ingebouwd dan biedt een integrale aanpak, waarbij ook fijnstofreductie wordt betrokken, een manier om de binnenluchtkwaliteit te verbeteren. Dat blootstelling aan fijnstof de gezondheid van kinderen negatief kan beïnvloeden is algemeen bekend (zie bijvoorbeeld WHO 2005). De urgentie om fijnstof blootstelling te reduceren wordt verder versterkt door de recente uitspraak van de WHO dat blootstelling aan dieseluitlaatgassen kanker bij mensen kan veroorzaken (WHO 2012).

Discussiemiddag TNO heeft een zogenaamd Technologiecluster geïnitieerd met zeven MKB-bedrijven. De groep bestaat uit twee filterleveranciers, drie leveranciers van school- en woningventilatiesystemen, een kinderdagverblijf en een bedrijf dat meetsystemen levert om het binnenklimaat online te monitoren. De eerste discussiemiddag van het cluster was op 27 september jongstleden. De nadruk van kennisoverdracht lag hierbij met name op gezondheidseffecten. Drie lezingen door TNO-specialisten gaven de stand van zaken weer over wat bekend is op het terrein van fijnstof en astmagerelateerde klachten, de resultaten van epidemiologische studies en oplossingsrichtingen toegepast in de industrie om fijnstof te reduceren. Een belangrijke conclusie is dat de huidige fijnstofmetingen op basis van PM10 - het gewicht van de deeltjes kleiner dan 10 micrometer - wat betreft het voorspellen van de gezondheidsschade niet optimaal is. PM10 bestaat voor een substantieel deel uit natuurlijke bronnen (onder andere zeezout), die voor een deel (naar verwachting) weinig effect op gezondheid hebben. Het grootste aantal deeltjes is kleiner dan 0,1 micrometer, het zogenaamde ultrafijnstof. Er is zorg over ultrafijnstof, want deze deeltjes dringen diep door in de longen, zie figuur 1. Met name de verbrandingsgerelateerde fracties worden

105 e JAARGANG NAJAARSNUMMER 2012

FIJNSTOF RCC Koude & luchtbehandeling

Figuur 1: depositie van deeltjes van verschillende grootten in de longen [Oberdorster, 2005].

verondersteld van belang te zijn voor de gezondheid. Indicatoren voor die verbrandingsgerelateerde fractie (Black Carbon Particles) zijn daarom in de literatuur aanbevolen als waardevolle aanvulling op de bestaande indicatoren PM10 en PM2.5 (Janssen et al., 2011). Het gewicht van deze deeltjes is beperkt ten opzichte van het grove stof, daarom is het overwegen waard om bijvoorbeeld over te stappen op het meten van deeltjes aantallen fijnstof. In de industriële arbo zijn op initiatief van TNO goede resultaten geboekt met fijnstofreductie door het opstellen van grenswaarden en een classificatiesysteem voor gereedschappen (www.stofvrijwerken.tno.nl). Hierbij wordt niet langer op componentniveau de prestatie weergegeven maar worden de prestaties op systeemniveau (gereedschap, afzuigmodule, afzuigslang en stofzuiger) beoordeeld. Bij toepassing van deze systemen in specifieke materialen (baksteen, kalkzandsteen, beton) en in een specifieke binnenruimte

NAJAARSNUMMER 2012 105 e JAARGANG

wordt de blootstelling aan schadelijke stoffen getoetst ten opzichte van (gezondheidskundige) normen. Voor de beoordeling van de binnenluchtkwaliteit in niet industriële gebouwen ontbreekt een dergelijke prestatie-eis en worden componenteisen opgelegd op basis van de toegepaste filterkwaliteit. Op basis van de Europese richtlijn 13779 is onlangs door de Vereniging Luchttechnische Apparaten de publicatie ‘Specificatie Luchtfilters voor Luchtbehandelingsystemen’ geschreven die aanbevelingen geeft wanneer welk filter toe te passen. Volgens deze aanbevelingen levert toepassing van een zogenaamd F7-filter een matige binnenluchtkwaliteit op. Opmerkelijk is, dat volgens het Programma van Eisen voor frisse scholen van Agentschap. nl, de toepassing van een F7-filter een ‘zeer goed’ binnenklimaat oplevert. Op dit moment is er dus nog niet sprake van een uniforme waardering. Daarnaast zijn naast de filterkwaliteit andere zaken zoals infiltratie, spuiventilatie met open ramen en deuren en het bestaan van interne

bronnen, zoals koken, van belang op de concentratie fijnstof die binnen daadwerkelijk heerst. Tijdens het vervolg van het Technologiecluster zal worden uitgezocht of analoog aan de aanpak in de industriële arbo een classificatiesysteem voor fijnstof in het binnenmilieu kan worden opgezet.

Kinderdagverblijf Luchtreiniging kan in principe op twee manieren worden toegepast: reiniging van de toevoerlucht of reiniging op basis van recirculatie van de binnenlucht. Kinderdagverblijven, maar ook scholen, worden gekenmerkt door een hoge personenbezetting. Hierdoor zijn relatief hoge ventilatievouden noodzakelijk, hetgeen een nog veel hoger recirculatiedebiet vereist om de lucht binnen voldoende schoon te kunnen houden. Daarnaast zijn interne bronnen van (ultra)fijnstof ten gevolge van verbrandingsprocessen, zoals koken, gering. Om deze reden ligt het voor de hand om luchtreiniging op de buitenluchttoevoer toe te passen.

FIJNSTOF Koude & luchtbehandeling RCC

Figuur 2: Ultrafijnstof buiten (grijze lijn), in een slaapkamer zonder luchtzuivering (rood) en in een kamer met luchtzuivering (blauw).

In een voorgaand Technologiecluster is het effect van een fijnstoffilter op de fijnstofconcentratie in een kinderdagverblijf in Delft beproefd (TNO 2012). Figuur 2 toont de resultaten van ultrafijnstofmetingen. Wat direct opvalt zijn de zeer hoge maar kortdurende pieken buiten. Deze worden zeer waarschijnlijk veroorzaakt door passerende voertuigen op de weg voor het kinderdagverblijf. In een kamer zonder luchtreiniging (rode lijn) resulteren deze door de autoâ&#x20AC;&#x2122;s geproduceerde pieken duidelijk in hoge pieken in de ultrafijnstofconcentratie binnen; de blootstelling aan ultrafijnstof is in deze kamer (concentratie x tijd) van een vergelijkbare orde als buiten. De installatie van het fijnstoffilter (VFA Aspra XS) op de luchtverversingsinlaat resulteerde in een verlaging van de concentratie ultrafijnstof in de slaapruimte direct achter de ventilatieopening van 85 procent ten opzichte van de concentratie

buiten en 80 procent ten opzichte van de controle slaapkamer. De praktijkproef laat zien dat het mogelijk is om de blootstelling aan ultrafijn stof significant te verlagen door toepassing van filtratie.

giecluster zal hierover met de zeven deelnemende bedrijven van gedachten worden gewisseld. Eind van dit jaar zal ook een informatiemiddag worden houden om deze informatie breed te verspreiden.

Conclusie en vervolg Fijnstof in het binnenmilieu van woningen, scholen en kinderdagverblijven krijgt momenteel nog niet de aandacht die het verdient. De focus ligt vooral op de fijnstofconcentratie buiten. Met filtratie is het mogelijk om een groot deel van het fijnstof af te vangen. Om deze verlaging op waarde te kunnen schatten en te vergelijken met de verlaging die in bijvoorbeeld kantoren wordt gerealiseerd zal TNO de komende maanden binnen en buiten metingen verrichten en literatuurdata verzamelen. Mogelijk kan op basis hiervan de basis worden gelegd voor een classificatiesysteem voor fijnstofreductie in het binnenmilieu. In het technolo-

Meer informatie: piet.jacobs@tno.nl

105 e JAARGANG NAJAARSNUMMER 2012

PARKEERGARAGES RCC Koude & luchtbehandeling

Uitlaatgassen stuwen en sturen

Ventilatie van parkeerplaatsen een vak apart Het splinternieuwe kantoorgebouw Pettelaarpark in Den Bosch, opgeleverd in maart 2012, biedt ruimte aan meerdere bedrijven en in de parkeergarage is plek voor 420 auto’s. De Bosman Bedrijven BV hebben in deze garage axiaalventilatoren en stuwdrukventilatoren van Rucon Systemair toegepast.

et gebouw is ontworpen door ZZDP Architecten en gebouwd door Wessels Zeist in opdracht van Volker Wessels Projecten. De Bosman Bedrijven BV uit Raalte zijn verantwoordelijk voor de W-installaties in het gehele pand. De Bosman Bedrijven richten zich op de engineering, installatie en het onderhouden van gebouwgebonden installaties in de utiliteitssector. “Toen dit project aan ons werd toegewezen was gelijk duidelijk dat

NAJAARSNUMMER 2012 105 e JAARGANG

Rucon Systemair de ventilatiesystemen voor de parkeergarage zou leveren”, vertelt Gerard Horenberg, Project Team Leider bij De Bosman Bedrijven. “Het is een betrouwbare, kundige partij met goede specialistische kennis waar we graag mee samenwerken.”

Ventilatoren in talud Het kantoorpand ligt tegen de A2. Deze snelweg is, ter hoogte van het bedrijventerrein, ingeklemd tussen

Project: Plaats: Opdrachtgever:

Parkeergarage Pettelaarpark Den Bosch De Bosman Bedrijven BV

geluidswallen en een talud van zand om geluidsoverlast tegen te gaan. De architect heeft dit talud geïntegreerd in het ontwerp. “Het ziet er heel mooi uit maar het was een extra uitdaging om een oplossing te vinden voor de doorvoer van lucht”, vertelt Horenberg. In de parkeergarage zijn twee axiaalventilatoren van het type LCS125 verwerkt met een doorsnede van 1250

PARKEERGARAGES Koude & luchtbehandeling RCC

mm. Hiermee wordt continu gezorgd voor een basisventilatie van minimaal 10.140 m3/h. â&#x20AC;&#x153;Het talud is vele malen breder dan een muur waarin dergelijke axiaalventilatoren over het algemeen worden geplaatst. Ook de mogelijkheid om onderhoud te kunnen plegen aan de ventilator was medebepalend voor de constructie.â&#x20AC;? De twee afvoerventilatoren zijn uiteindelijk geplaatst in een op maat gemaakte stalen tunnel die normaal wordt gebruikt als wildtunnel. Door middel van geleiderails kunnen ze voor onderhoud uit de buis worden geschoven. De ventilatoren zijn zo geplaatst dat de lucht, met een verhoogd CO- of LPG-gehalte, wordt afgevoerd richting de A2.

dat er altijd toevoer van frisse lucht is. De benodigde lucht komt binnen via twee ingangen aan de noordzijde. De lucht wordt krachtig weggeblazen in de richting van de afvoerventilatoren aan de zuidzijde. Het grote voordeel van de CJF

stuwdrukventilator is de beperkte hoogte. De inbouwhoogte is, inclusief rooster, slechts 259 mm en daardoor overal toe te passen. De CJF is er in de 50 en 100N uitvoering en is uitgerust met een 2-toeren Dahlander motor. De gehele

Slimme schakeling Voor een volledige luchtmenging zijn in de parkeergarage negen stuwdruk CJF50 ventilatoren geplaatst. Deze ventilatoren zorgen

105 e JAARGANG NAJAARSNUMMER 2012

PARKEERGARAGES RCC Koude & luchtbehandeling

serie is gecertificeerd volgens de EN12101-3 norm. De stuwdrukventilatoren die in de garage zijn geplaatst, zijn gekoppeld aan een detectiesysteem die heel precies de CO/LPG-concentratie in de lucht meet. Bij een verhoogde concentratie in een bepaalde zone wordt automatisch opgeschakeld naar een hoger ventilatiedebiet. Wordt de concentratie CO of LPG alsnog te hoog, dan worden ook de afvoerventilatoren naar een hoger toerental geschakeld. Belangrijk voordeel van deze manier van schakelen is de energiebesparing die hiermee bereikt wordt, doordat alleen wordt opgeschakeld wanneer er ‘vraag’ naar is. Dit sluit aan bij de ambitie van de eigenaren om het pand zo duurzaam mogelijk te bouwen. Horenberg: “De ventilatoren staan constant te draaien op tien procent van de capaciteit. Dat is voldoende bij normaal gebruik van de garage. Bij brand gaan de axiaalventilatoren

NAJAARSNUMMER 2012 105 e JAARGANG

op hoogtoeren draaien waardoor de capaciteit wordt opgevoerd naar 225.200 m3/h. Dan zijn de bordjes met ‘zet motor af, verlaat garage’ al opgelicht, zodat mensen zo snel mogelijk de garage kunnen verlaten.”

CFD-berekeningen Het parkeergarageventilatiesysteem is ontworpen en geleverd door Rucon Systemair. Daarnaast zorgde Rucon Systemair ook voor de engineering, het tekenwerk en de CFD-berekeningen. CFD-berekeningen worden gemaakt om vooraf inzicht te krijgen in de optimale positionering van de stuwdrukventilatoren. Dankzij CFD-programmatuur (Computational Fluid Dynamics) wordt duidelijk hoe hete verbrandingslucht zich bij brand over het oppervlak van de parkeergarage zal verspreiden. Bovendien is dit programma zeer geschikt om bij brand zichtlengte, rookwarmteafvoer en temperaturen

te visualiseren. Aan de hand hiervan kunnen de snelste en veiligste vluchtroutes worden bepaald. “Voor de brandweer is het belangrijk om te weten dat hier op deze vakkundige wijze mee om is gegaan”, vertelt Horenberg. “Door de betrokkenheid van Rucon Systemair op dit vlak, heeft de brandweer bepaalde tests achterwege gelaten. Rucon Systemair is op dit gebied een autoriteit, een naam die vertrouwen geeft.” Gerard Horenberg heeft al vele jaren een goede zakelijke relatie met Rucon Systemair. “Het is een prettige partij, die snel reageert op vragen en die projectgericht meedenkt. Uit hun kennis over wetgeving en metingen blijkt dat ze absoluut specialist zijn op het gebied van luchtventilatie en brandmanagement in parkeergarages. Het is een vak apart, maar wel een vak dat Rucon Systemair beheerst.”

PERFECTE LUCHTVERDELING MET EURO AIR LUCHTVERDEELSLANGEN

ONTWERP INMETEN MONTAGE ONDERHOUD

AFZUIGSYSTEMEN VOOR LABORATORIA, INDUSTRIE, LASROOK EN UITLAATGASSEN Smitsair adv. 190 x 130-11/12

27-04-2010

11:45

WWW.BLTLUCHTTECHNIEK.NL

Pagina 1

-JETsystemen Toepassingsgebieden JETsystemen; • fabriekshallen en lashallen, • magazijnen en distributiecentra, • voedselverwerkende industrie, • sporthallen en zwembaden, • concertzalen, theaters en discotheken, • multifunctionele evenementenhallen, • winkels, bouwmarkten, • atria en binnentuinen, • kantoorruimten, hotelkamers, • scholen, klaslokalen. Voor een vrijblijvend advies en/of een presentatie van de toepassingsmogelijkheden kunt u contact opnemen met dhr. R. Langeweg

SMITSAIR-JETsystemen B.V. • PROJECTMATIGE AANPAK • LUCHTVERDELING OP MAAT • SNELLE INSTALLATIE • LAAG ENERGIEVERBRUIK • WEINIG TRANSPORTKANALEN NODIG • TOCHTVRIJ EN HOMOGEEN KLIMAAT • HOOGINDUCEREND SYSTEEM • INCLUSIEF INBEDRIJFSTELLING • ONDERHOUDSVRIJ •

Tel. 0297-564455 Fax 0297-569296 e-mail: jetsystemen@smitsair.nl internet: www.smitsair.nl

WATER RCC Koude & luchtbehandeling

Door Bert Leffers Sales Engineer STULZ GROEP B.V.

Saving energy by adiabatic cooling and humidifying

Energiebesparing door adiabatisch koelen en bevochtigen Water (R718) als koudemiddel is een natuurlijk alternatief voor koelprocessen die werken met de zogenaamde klassieke koudemiddelen. De toepassing hiervan is een milieuvriendelijke manier van koelen met een opvallend laag energiegebruik waardoor de directe en ook de indirecte CO2-emissie aanzienlijk wordt gereduceerd. Koelsystemen die gebruik maken van adiabatische koelers zijn onder bepaalde omstandigheden een aantrekkelijk alternatief.

e systemen met deze natte luchtkoelers worden toegepast bij industriĂŤle processen, het koelen van bedrijfsgebouwen en datacenters. De combinatie van adiabatisch koelen met adiabatische bevochtiging bijvoorbeeld in de winter biedt dan nog meer energetische voordelen. Hiervan wordt nog onvoldoende gebruik gemaakt.

Directe adiabatische koeling Wanneer een luchtstroom wordt bevochtigd, stijgt het vochtgehalte en daalt de temperatuur. Bij adiabatische koeling wordt voor de verdamping van het aanwezige water, de benodigde warmte onttrokken aan de omringende lucht. De verdampingswarmte van het water wordt gebruikt om de temperatuur van de lucht te laten dalen, waardoor de lucht wordt afgekoeld. Voor deze afkoeling wordt dus geen elektrische of thermische energie toegevoerd. Wanneer de ontstane vochtige, gekoelde, lucht wordt toegevoerd aan de gebruiksruimte of wordt toegevoerd aan een kanalensysteem van een luchtbehandelingsinstallatie, dan spreekt men van directe adiabatische koeling.

NAJAARSNUMMER 2012 105 e JAARGANG

Indirecte adiabatische koeling De vochtige gekoelde lucht kan ook worden gebruikt om een tweede, gescheiden, luchtstroom te koelen. Deze techniek heet indirecte adiabatische koeling. De temperatuur van de tweede luchtstroom wordt hierbij verlaagd door middel van de eerste luchtstroom. De tweede luchtstroom wordt toegevoerd aan de gebruiksruimte of aan het kanalensysteem van de luchtbehandelingsinstallatie. De absolute luchtvochtigheid van de tweede luchtstroom is lager dan bij directe adiabatische koeling, wat een hoger comfort geeft.

bieden of vakken omvatten combinaties van koelsystemen zoals aangegeven in figuur 1: mechanische koeling met ontvochtiging, gedeeltelijke/volledige vrije koeling en ontvochtiging, mechanische koeling en adiabatische koeling, gedeeltelijke of volledige vrije koeling en adiabatische koeling en over de mogelijkheid van verwarmen met de mogelijkheid voor vrije en adiabatische koeling.

Adiabatische koeling Adiabatische koeling is een vrij recente applicatiegedreven toepassing vanuit de behoefte om energie te besparen. Het gebruik van water in plaats van elektrische energie (voor aandrijving van compressoren) is een groene oplossing. De manieren die hiervoor gebruikt kunnen worden zijn: directe adiabatische koeling (DAK of DEC) en indirecte adiabatische koeling

Mollierdiagram Het mollierdiagram voor vochtige lucht is een belangrijk instrument om de processen die plaatsvinden te doorgronden. In dit artikel wordt het mollierdiagram afhankelijk van de luchtcondities en het daaraan verbonden koelsysteem ingedeeld in zeven werkgebieden of vakken. Heel handig om als naslagwerk bij het ontwerpen van installaties te hanteren. De werkge-

Figuur 1 Werkgebieden in het mollierdiagram met combinaties van koelsystemen

WATER Koude & luchtbehandeling RCC

Figuur 2 Energiebesparing indien buitenluchtcondities zich bevinden in de gebieden 5 en 6.

(IAK of IEC). Indien de inblaas en retourconditie (enthalpie) van een systeem bekend is, kan aan de hand van de werkgebieden of vakken in het mollierdiagram bepaald worden of, en zo ja op welke wijze energie kan worden bespaard.

Adiabatisch bevochtigen Door middel van vrije koeling (VK) en directe adiabatische koeling is het mogelijk om in industriĂŤle omgevingen de koeling te verzorgen. Op deze manier worden er al datacentra gekoeld met een energiebesparing tot zoâ&#x20AC;&#x2122;n 85 procent ten opzichte van de mechanische koeling. Het werkt in feite heel eenvoudig. Zodra de enthalpie waarmee ingeblazen mag worden

Figuur 3 Effect zonder bevochtiging van de kruisstroom- of tegenstroomwisselaar.

Figuur 4 Effect met bevochtiging van de kruisstroom- of tegenstroomwisselaar.

bekend is en ook de conditie van de afgezogen lucht is bekend, dan kunnen deze twee luchtstromen zich mengen om daarna door adiabatisch bevochtigen weer de juiste inblaasconditie te realiseren. Op deze manier wordt een datacenter van HP met een interne warmtelast van 4,9 MW gekoeld met slechts 36 kW elektrisch vermogen voor de koeling. Een vergelijk van deze oplossing met een conventionele koelmachine toont aan dat deze conventionele machine 1,2

MW aan energie gebruikt. Overigens staat dit datacentrum in New Castle, waar de klimatologische omstandigheden nagenoeg vergelijkbaar zijn met die in het noorden van Nederland. Deze energiebesparing wordt mogelijk gemaakt door het feit dat 100 liter verneveld water circa 69 kW koelvermogen oplevert en wordt verneveld met circa 500 Watt aan energie. Energiebesparing is dus mogelijk als de buitenluchtcondities zich bevinden, zie figuur 2, in de

Figuur 5 Luchtbehandelingssysteem met bevochtiging en kruisstroomwisselaar.

105 e JAARGANG NAJAARSNUMMER 2012

WATER RCC Koude & luchtbehandeling

HumiFog multizone bevochtiger, geschikt voor adiabatische koeling en ingebouwd in een luchtbehandelingskast, realiseert een opvallend hoge energiebesparing.

gebieden 5 en 6. Uiteraard is het gewenste binnenklimaat dus bepalend voor hoeveel energie er bespaard kan worden.

HumiFog multizone energiezuinige hogedruk vernevelingsbevochtiger voor installatie in luchtbehandelingskasten, luchtkanalen of voor directe ruimtebevochtiging. Deze bevochtiger is geschikt voor toepassingen die een hoge mate van hygiëne eisen, zoals voor ziekenhuizen en laboratoriums en is gecertificeerd door het ILH instituut in Berlijn.

NAJAARSNUMMER 2012 105 e JAARGANG

Voorkoelen Door middel van een kruisstroomwisselaar (figuur 3 en 4) is het ook mogelijk om in de zomer de warme lucht van buiten iets voor te koelen, zonder iets te doen aan de absolute vochtinhoud van de lucht. Met gebruik van indirecte adiabatische koeling (IAK) is het ook mogelijk om de buitenlucht enkele graden extra voor te koelen, zonder dat er iets gebeurt met de absolute vochtinhoud van de lucht. Gevolg hiervan is dat het geleverde koelvermogen van koelmachines kan worden gereduceerd. Bij een LBK van 10.000 m3/h en een Δt van 10°C tussen binnen- en buitentemperatuur, kan hierdoor een chiller met ca.15 kW minder koelvermogen worden geïnstalleerd.

Energiebesparing Iedere gram water, verneveld in 1 m3 lucht, heeft een temperatuurs-

daling van circa 2,5°C tot gevolg. Als 50 liter water/uur wordt verneveld, resulteert dat in een koelvermogen van circa 35 kW. Stel dat een kruisstroomwisselaar een rendement heeft van 50 procent, dan blijft daar dus nog circa 17 kW van over en dat alles opgewekt met een opgenomen vermogen van circa 250 Watt. Er zijn dus wegen genoeg die de mogelijkheid bieden om energie te besparen met bevochtiging die tot nu toe te weinig wordt benut. Althans, in Nederland.

Meer informatie: STULZ GROEP B.V. Weverij 7-9, 1185 ZE Amstelveen Postbus 75, 1180 AB Amstelveen T: +31 (0)20 – 545 11 11 F: +31 (0)20 – 645 87 64 E: info@stulz.nl I: www.stulz.nl

Gafco-Altron is al jarenlang uw vertrouwde koudespecialist

WARMTE TERUGWIN VENTILATIE

voor compressoren en aggregaten:

voor regelapparatuur voor koudetechniek:

voor condensors en koelers (ook CO2):

MINIMALE INSTALLATIERUIMTE BENODIGD

Gafco-Altron maakt het u gemakkelijk. Bezoekt u onze website voor het gebruiksvriendelijk bestellen van onze producten via extranet.

www.gafco-altron.nl

Multi Import Hongkongstraat 10 - 14 3047 BS Rotterdam

Flexibel en Snel

Telefoon:

+31 (0)10 - 437 62 55

Fax:

+31 (0)10 - 437 67 65

Email:

info@multi-import.nl

Internet:

www.multi-import.nl

ASERCOM AWARD RCC Koude & luchtbehandeling

Door ing. Dick Havenaar Voorzitter Redactieraad RCC Koude & Luchtbehandeling

ASERCOM Energy Efficiency Award 2012

ASERCOM Award toegekend aan ebm-papst en Güntner Dit jaar is de ASERCOM Energy Award uitgereikt aan twee bedrijven: ebmpapst uit Mulfingen en Güntner AG uit Fürstenfeldbruck. Drie inzendingen deden mee tot de laatste ronde, maar de jury koos uiteindelijk voor deze twee. De uitreiking vond, zoals gebruikelijk, plaats na het ASERCOM-EPEE symposium op de dag voor de opening van de Chillventa. ASERCOM is de organisatie die de Europese fabrikanten van koeltechnische componenten verenigt. De award richt zich op energiebesparing en innovatie.

bm-papst is een bekende Duitse fabrikant van ventilatoren en elektromotoren. De prijs is toegekend voor een diffusor die onder de productnaam AxiTop op de markt is gebracht. De innovatie vermindert de stromingsverliezen na de ventilator. Een diffusor is een bekend principe, maar ebm-papst heeft een aerodynamisch geoptimaliseerde configuratie ontwikkeld en dat was de sleutel tot het winnen van de prijs, zegt professor Henk van

der Ree, een van de juryleden en voorzitter van het IIR, het International Institute of Refrigeration. Naast de energiewinst die de nieuwe diffusor oplevert, wordt ook de geluidsproductie aanzienlijk verlaagd. Dit is de tweede keer dat ebm-papst de ASERCOM Energy Efficiency Award wint.

Güntner Güntner is ook een bekende Duitse fabrikant, maar dan op het gebied Prof. Dr.-Ing. Michael Arnemann, President DKV en Hoogleraar aan de Hochschule Karlsruhe, University of applied sciences.

Van links naar rechts Jochen A. Winkler, President ASERCOM; Award-winnaars Dr. Bruno Lindl van ebmpapst en Dipl. -Ing. Peter Roth van Güntner; Prof. Dr.-Ing. Michael Arnemann, DKV, die de prijzen uitreikte en de daaraan verbonden preambule uitsprak met bijbehorende felicitaties.

NAJAARSNUMMER 2012 105 e JAARGANG

van luchtwarmtewisselaars, zoals verdampers en condensors voor de koudetechniek, luchtbehandeling en airconditioning. Bij Güntner betreft de innovatie een energiebesparende ventilatorregelingstrategie voor condensorventilatoren. Deze is gebaseerd op een grondige energie-analyse van bestaande luchtgekoelde koelsystemen en airconditioninginstallaties. Het onderzoek omvat de regeling van het toerental van de condensorventilatoren die in samenhang met de regeling van de compressor(en) zorg draagt voor een vermindering van het gezamenlijk energiegebruik van condensorventilatoren en compressor(en). Dit in tegenstelling

ASERCOM AWARD Koude & luchtbehandeling RCC

tot de huidige praktijk, waarbij de laagste condensatietemperatuur wordt nagestreefd, hetgeen resulteert in lager energiegebruik van de compressor, maar een hoger energiegebruik van de ventilatoren oplevert. Afhankelijk van de bedrijfsomstandigheden wordt door de nieuwe regeling het toerental van de ventilatoren verlaagd, zodanig dat het energiegebruik van ventilatoren en compressoren samen minimaal is. Deze regeling is vooral effectief bij deellast van de koelinstallatie.

Kwaliteit De jury was over het algemeen onder de indruk van de hoge kwaliteit van de inzendingen uit heel Europa. De beslissing voor het

Jochen A. Winkler, President ASERCOM, die de prijswinnaars bekend maakte.

toekennen van de prijs was niet eenvoudig en uiteindelijk was de prijstoekenning aan twee winnaars de enige mogelijkheid, zegt jurylid prof. Dr. -Ing. Michael Arnemann

van de Karlsruhe University of Applied Sciences. De internationale jury benadrukte ook dat het puur toeval is dat beide winnaars Duitse ondernemingen zijn. Eerdere winnaars kwamen uit Denemarken, Zweden en andere Europese landen. De ASERCOM Energy Efficiency Award wordt traditioneel uitgereikt rond de Chillventa vakbeurs. Deze prijs is gericht op innovatieve concepten voor energie-efficiĂŤntieverbetering. Het overgrote deel van de broeikasgasemissie door koelinstallaties zit, zoals bekend, in het energiegebruik. Met de tweejaarlijkse prijs wil ASERCOM bijdragen aan verbeteringen op dit punt. Met de bekroning aan de hand van deze prijs vertrouwt ASERCOM erop dat beide innovaties breed zullen worden toegepast.

Meer informatie: Links Dr. Bruno Lindl van ebm-papst en rechts Prof. Dr.-Ing. Michael Arnemann, President DKV en Hoogleraar aan de Hochschule Karlsruhe, University of applied sciences.

www.asercom.org

105 e JAARGANG NAJAARSNUMMER 2012

ASERCOM AWARD RCC Koude & luchtbehandeling

Door ing. Dick Havenaar Voorzitter redactieraad RCC Koude & Luchtbehandeling

AxiTop diffusor bekroond met Energy Efficiency Award Tijdens het ASERCOM-EPEE symposium op 8 oktober - gehouden op de dag voordat de CHILLVENTA 2012 begon - werd de AxiTop diffusor van ebm-papst bekroond met de Asercom Energy Efficiency Award. Deze onderscheiding wordt uitgereikt met het oog op het terugdringen van het energiegebruik van koel-airconditioning en warmtepompinstallaties, waardoor de indirecte emissie van broeikasgas aanmerkelijk wordt gereduceerd. De toekenning van de prijs geeft aan dat met de innovatie van deze diffusor een belangrijke bijdrage is geleverd aan de doelstelling van ASERCOM.

r zijn veel mogelijkheden voor het ontwerpen en construeren van bijzonder stille en duurzame ventilatoren. De nieuwe AxiTop diffusor van ebm-papst realiseert een aanzienlijke verlaging van het geluidsniveau en een hogere efficiëntie of rendement. Daarmee is hij toonaangevend in de markt. De diffusor werd in maart 2012 geïntroduceerd en daarna verder geoptimaliseerd. Nu wordt de AxiTop voor het eerst toegepast bij ventilatoren in de 800 en 910 serie. De diffusor is slechts 250 mm hoog, bestaat uit een lichtgewicht, duurzaam, kunststof materiaal en kan eenvoudig worden geïnstalleerd. Ook kan de diffusor vaak zonder aanpassing worden gemonteerd op eerder geïnstalleerde ventilatoren. De diffusor werkt als een omgekeerde venturie en reduceert door zijn drukverhogende werking de uittredeverliezen aanmerkelijk. De

AxiTop diffusor realiseert lager geluidsniveau, hogere efficiency en een enorme reductie van het energiegebruik.

efficiëntie neemt toe, terwijl het geluidsniveau vermindert. Hierdoor zijn energiebesparingen tot 27 procent en een vermindering van het geluidsniveau met 7,2 dB (A) haalbaar. Aangesloten op dezelfde elektrische aansluiting kan een met de AxiTop uitgeruste ventilator negen procent hogere luchtopbrengst en ongeveer 4,9 dB (A) lager geluidsniveau worden gerealiseerd.

Over ebm-papst De ebm-papst Group is ‘s werelds grootste producent van ventilatoren en motoren en is als eerste onderneming in de wereld gestart met de ultra-efficiënte GreenTech EC-technologie. In het fiscale jaar 2011/2012 heeft het bedrijf een omzet van bijna 1,4 miljard euro behaald. ebmpapst biedt werkgelegenheid aan 11.000 mensen op 17 productielocaties (waaronder in Duitsland, China en de Verenigde Staten) en heeft wereldwijd 57 verkoopkantoren. Producten worden in diverse branches toegepast, waaronder die voor ventilatie, airconditioning en koudetechniek, huishoudelijke apparaten, verwarmingstechniek en in de IT-en telecommunicatie en ook voor allerlei toepassingen in de automobielindustrie en in de commerciële voertuigtechniek. De gebruiker bespaart energie en kosten tijdens het gebruik. De constructeur van luchtwarmtewisselaars kan hierdoor een kleiner warmte-uitwisselend oppervlak toepassen. De akoestische verbetering is vooral van belang voor ventilatoren van condensors of dry-coolers in een omgeving waar eisen aan het geluidsniveau worden gesteld, zoals in woonwijken en andere stiltegebieden.

Meer informatie: ebm-papst Benelux BV: www.ebmpapst.nl

NAJAARSNUMMER 2012 105 e JAARGANG

Alleen bij ECR !

Luchtgekoelde condensing units voor buitenopstelling!

nd Copela f o r e z r (Bit presso m o c 1 eik : e uurber t cks On a a r p e o p b m u C g te - en laa Midden ust! t uitger e e l p m Co

ssoren compre 3 f o i: 2 eik uurber ks Mult t c a a r p e o p b m Cu g te - en laa Midden ust! t uitger e e l p m Co ECR-Nederland BV ECR-Hoofddorp: ECR-Dordrecht: ECR-Nuenen: ECR-Deventer:

)

Scroll

nd Copela f o r e z (Bit

)

Scroll

! w u e i N

www.ecr-nederland.nl

Parellaan 60, 2132 WS - Tel: 023-5573430 - E-mail: hoofddorp@ecr-nederland.nl Pascalstraat 85, 3316 GR - T.078-6530900 - E-mail: dordrecht@ecr-nederland.nl Collseweg 26, 5674 TR - T.040-2990600 - E-mail: nuenen@ecr-nederland.nl Danzigweg 6a, 7418 EN - T.0570-624200 - E-mail: deventer@ecr-nederland.nl

PRODUCT INFORMATIE RCC Koude & luchtbehandeling

AAF lanceert NELIOR Filtration Technology

Tijdens het ICCCS-symposium in Zürich heeft AAF zijn nieuwe NELIOR Filtration Technology officieel gepresenteerd. De HEPA- en ULPA-filters van AAF met NELIOR Filtration Technology bieden extra voordelen bij toepassingen onder gecontroleerde omstandigheden, zoals de farmaceutische en micro-elektronische industrie. Omgevingen waarin de luchtkwaliteit rechtstreeks van invloed is op de uitvoering van processen, de kwaliteit van producten en, uiteindelijk, de kwaliteit van het menselijk leven. De potentiële waarde die luchtfiltratieoplossingen met NELIOR Filtration Technology bieden, wordt aangetoond met het door AAF ontwikkelde Life Cycle Valuation programma. NELIOR Filtration Technology is gebaseerd op een gepatenteerd luchtfiltratiemembraan dat is ontwikkeld door de technici van AAF en wordt geproduceerd in één van AAF’s eigen productiefaciliteiten. Deze technologie biedt een superieure samenstelling en buitengewone mechanische sterkte, waaraan HEPA- en ULPA-filtratieoplossingen hun unieke eigenschappen ontlenen die door geen enkele ander momenteel op de markt verkrijgbare luchtfiltratiemediaum kan worden geëvenaard. Meer informatie: www.nelior.com

Nieuwe catalogus CO2-sensoren ATAL BV heeft een nieuwe catalogus CO2-sensoren beschikbaar waarin het geactualiseerde sensorpakket wordt gepresenteerd. De overzichtelijke catalogus biedt tal van productnoviteiten, zoals een

NAJAARSNUMMER 2012 105 e JAARGANG

gunstig geprijsde CO2-transmitter met analoge uitgang voor aansturing van ventilatiesystemen. ATAL levert een uitgebreid pakket CO2sensoren die ingezet kunnen worden voor de optimalisatie van het CO2-niveau in het binnenklimaat. De sensoren beschikken over geavanceerde regelfuncties en zijn toepasbaar in onder andere kantoorvertrekken, scholen, vergaderzalen en openbare ruimten. De sensoren zijn uitstekend toepasbaar bij projecten met een energiezuinige vraaggestuurde ventilatie. Echter ook voor industriele toepassingen of voor bedrijfskritische applicaties heeft ATAL geschikte sensoren beschikbaar.

In de CO2-sensorcatalogus worden ook verschillende geheel nieuwe toevoegingen aan ons assortiment gepresenteerd zoals: sensoren met BACnet-interface, een serie regelaars met relais voor onder ander kanaalmontage en fraai vormgegeven luchtkwaliteitssensoren (CO2 en VOC’s). Meer informatie: www.atal.nl

Auerhaan introduceert HygroBox luchtbevochtiger

De Helios HygroBox is een actieve bevochtigingseenheid die ingepast kan worden in nieuwe of bestaande ventilatiesystemen met warmteterugwinning. Frisse buitenlucht passeert de warmtewisselaar van de warmteterugwinunit en absorbeert de warmte van de afgevoerde lucht. De voorverwarmde, verse lucht voert vervolgens naar de HygroBox, waar automatisch bevochtiging plaatsvindt conform het principe van natuurlijke verdamping. Een met lamellen uitgeruste rotor draait

binnenin het apparaat in een waterbad. De lamellen geven op 100 procent natuurlijke wijze water af aan de lucht! Onafhankelijk van het regelsysteem houdt de KWL® HygroBox de gewenste relatieve luchtvochtigheid vast. De HygroBox draagt zorg voor een gezond leefklimaat met een ideale luchtvochtigheid: 50 procent r.v. bij een ruimtetemperatuur van 21°C. De HygroBox is leverbaar in drie modellen tot een capaciteit van circa 500 m3/h. Meer informatie: www.auerhaan-klimaattechniek.nl

PROGREEN® oppervlaktebehandeling als hydrofiele coating toepasbaar Conpro BV past de PROGREEN® oppervlaktebehandeling al vele jaren toe ter bescherming van lucht/warmte-wisselaars in de meest uiteenlopende agressieve atmosferen, van maritieme tot zwaar industrieel. Ook voor de bescherming van de lucht/ warmtewisselaars van datacenters is de Progreen uitermate geschikt, zelfs voor installaties waar een extra adiabatische koeling is aangebracht. Door de materiaalkeuze en de samenstelling van de materialen ontstaat er geen pareleffect (grote druppels) wat het optimale effect van ‘misting’ zou kunnen verstoren. In plaats hiervan zal uiteindelijk de gewenste waterfilm ontstaan, wat gewenst is voor een optimaal rendement in dergelijke toepassingen. Meer informatie en voorwaarden op: www.conpro.nl

PRODUCT INFORMATIE RCC Koude & luchtbehandeling

Legrand lanceert Brandwerende ronde Accucombihamer flexibele oplossing voor vlinderkleppen PKI-C Makita uitblinker energiegebruik Brandwerende vlinderkleppen zijn bij uitstek Het Legrand Energy Management Network (LEMN) is een nieuw draadloos netwerk voor het monitoren en schakelen van verlichting en apparatuur op iedere werkplek. Gebruikers kunnen met behulp van een dongel en software alle elektrische apparaten en de verlichting per werkplek schakelen, groeperen en tegelijkertijd het energiegebruik monitoren en beheren. Organisaties kunnen door het inzicht in hun energiegebruik een substantiele besparing op de energiekosten realiseren van 20 tot 30 procent. LEMN biedt gebruikers een eenvoudig beheer van en inzicht in het gebruik van energie, temperatuur en luchtvochtigheid. Dit inzicht kan onnodig energiegebruik voorkomen, veroorzaakt door bijvoorbeeld de slaapstand van computers en beeldschermen. Het netwerk is flexibel en daardoor altijd simpel en draadloos uit te breiden met meer modules en sensoren. Dankzij de forse besparing op de energiekosten heeft de gebruiker het LEMN binnen circa drie jaar terugverdiend. Meer informatie: www.legrandenerymanager.nl

geschikt om bij wanddoorvoeringen in ronde ventilatiekanalen de brand tegen te gaan. PKI-C vlinderbrandkleppen zijn ontworpen in overeenstemming met de EN 15650 en zijn gecertificeerd om te voldoen aan de eisen van de EI-S (EN 1366-2). PKI-C vlinderbrandkleppen kunnen ingebouwd worden in brandscheidingswanden of aan het uiteinde van een kanaal voor een ventiel. Wanneer het thermische smeltlood doorsmelt, stelt de brandklep zichzelf automatisch in op een ‘gesloten’ positie. Na het sluiten wordt het klepblad mechanisch in de gesloten stand vastgezet en kan de klep uitsluitend handmatig worden geopend. Het thermische smeltlood

ontkoppelt het koppelingsmechanisme als de luchttemperatuur in de klep hoger wordt dan 72°C. De PK-I-C is uit voorraad leverbaar en CE-gecertificeerd. Meer informatie: www.ruconsystemair.nl

Koeling huren

Makita introduceert nu een accucombihamer met geïntegreerde stofafzuiging. Dankzij een energie-efficiënte koolborstelloze motor is deze compacte en handzame combihamer nog productiever en zuiniger dan zijn voorgangers. Makita heeft de machine voorzien van een unieke apart aangedreven en geïntegreerde stofbox met HEPA-filter, die zorgt voor een optimaal stofvrij resultaat. Deze nieuwste 18V combihamer is door TNO gecertificeerd voor stofvrij werken en goedgekeurd door de Inspectie SZW. Makita heeft de combihamer BHR242RFEV uitgevoerd met een energiezuinige koolborstelloze motor. Deze motor garandeert een constant toerental en heeft een lagere warmteontwikkeling. De verlengde boorkop is geschikt voor SDS-PLUS boren en zorgt voor minder speling. De verbeterde pasvorm van de nieuwe combihamer maakt boren in plafond, vloer en muur nog gemakkelijker. Meer informatie: www.makita.nl.

Een perfecte pasvorm bij storingen, onderhoud of verbouwingen www.coolenergy-rentals.nl

105 e JAARGANG NAJAARSNUMMER 2012

PRODUCT INFORMATIE RCC Koude & luchtbehandeling

Betere luchtverdeling met Samsungs mini 4-weg cassette

Samsung introduceert haar nieuwe, stijlvolle mini 4-weg cassette S. Daarnaast zijn zowel het binnenals buitendeel uiterst stil. Door de ideale, compacte afmeting kan de mini 4-weg cassette S in een standaard plafondtegel van 600x600 mm worden geplaatst. De cassette is, naast single split, FJM (nu zelfs in een capaciteit van 1.6kW) en DVM-uitvoering, eveneens verkrijgbaar in diverse master/slave-varianten. Hierdoor zijn er meer mogelijkheden voor retailtoepassingen. De cassette is bijzonder door zijn individueel instelbare uitblaaslinialen, waarmee de krachtige luchtstroom naar wens wordt gereguleerd. Door schuin geplaatste schoepen op de linialen wordt zelfs een uitblaas van 3600 rondom in de ruimte gerealiseerd. Een optimale verkoeling/ verwarming is hiermee binnen handbereik. Bovendien anticipeert het systeem, door de slimme energieregeling, snel op veranderingen in temperatuur. In standby stand, met gesloten linialen, wordt zelfs minder dan 1kW aan energie gebruikt. Hiermee loopt Samsungs mini 4-weg cassette S vooruit op de wijziging in de Europese wetgeving. Meer info: www.samsung-klimaat.nl

Waterkotte completeert warmtepompassortiment Techneco Begin september heeft Techneco uit Delft een belangrijke range warmtepompen van het merk Waterkotte aan zijn al uitgebreide assortiment warmtepompen toegevoegd. Techneco is vanaf heden de officiële vertegenwoordiger van deze Duitse warmtepompspecialist in ons land. Het Delftse bedrijf, dat zich volledig richt op

NAJAARSNUMMER 2012 105 e JAARGANG

duurzame energieoplossingen, brengt in eerste instantie de warmtepompen met de grotere vermogens (50 tot 500 kW) van Waterkotte op de markt. Waterkotte is al vele jaren actief als gespecialiseerde fabrikant van kwalitatief zeer goede warmtepompen met hoge COP’s. In ons land is Techneco al meer dan vijftien jaar leverancier en specialist in het marktsegment van warmtepompen. Tot op heden waren de elektrische warmtepompen met een vermogen van 50 kW tot 500 kW

daarin nog niet of nauwelijks vertegenwoordigd. Vandaar dat de toestellen van Waterkotte voor Techneco een belangrijke aanvulling zijn in het assortiment. Meer informatie: www.techneco.nl

Energie-efficiëntie dankzij ventilatoren van Wolf Eenzijdige overwegingen van de zuivere investeringskosten van conventionele HVACsystemen in vergelijking tot geoptimaliseerde HVAC-systemen leiden tot hoge exploitatiekosten in de volgende jaren. Wolf Luchtbehandelingkasten, met verbeterde componenten zoals bijvoorbeeld ventilatoren met EC-Technologie, worden gekenmerkt door een veel lager energiegebruik en betere efficiëntie. Op de lange termijn betekent dit een vermindering van de jaarlijkse operationele kosten. De keuze van de toegepaste ventilatoren is een belangrijke beslissing voor de portemonnee en de haalbare energie-efficiëntie van de totale klimaatinstallatie. Ventilatoren met EC-technologie bieden veel voordelen: Economisch door langere levensduur;

ecologisch door hoge energie-efficiëntie; zeer goede ‘overall cost’ effectiviteit; uitstekend rendement tot 90 procent; onderhoudsvrij; traploos regelbaar; IE4 efficiencynorm; geen afgeschermde bekabeling benodigd en minder bekabelinguren. Meer informatie: Vraag uw Wolf verkoopadviseur of bezoek www.wolf-energiesystemen.nl

Artikelinformatie Legrand Services nu via gratis app

Legrand Nederland introduceert de gratis app Legrand Services Onderweg. Via een smartphone of tablet kunnen gebruikers op de bouwplaats of onderweg snel alle relevante informatie van het totale assortiment van Legrand Nederland raadplegen. Gebruikers kunnen niet alleen technische specificaties, prijzen en montage-instructies van artikelen opvragen. Ook is het onder andere mogelijk een favorietenlijst aan te maken en geleverde artikelen te scannen voor relevante informatie tijdens de montage. Met de lancering van Legrand Services Onderweg speelt Legrand in op de

groeiende informatiebehoefte van gebruikers onderweg. Via de handige zoekfunctie kunnen zij met behulp van zoektermen, de barcodescanner of het scrollmenu snel beschikken over de gewenste detailinformatie. De app maakt het tevens mogelijk om direct technische of logistieke vragen te stellen aan de specialisten van Legrand. De app Legrand Services Onderweg is als iPhone-app gratis beschikbaar via de App Store. Gebruikers van een Android smartphone kunnen de app kosteloos downloaden via Google Play. Kijk op het YouTube-kanaal van Legrand Nederland voor een animatie over de mogelijkheden van deze nieuwe app.

De K o n i n g s k l a s s e onder de ventilatoren

Of het nu New York, Amsterdam, Berlijn of Shanghai

Welkom in de wereld van de besten hoogste efficiĂŤntie , permanent

Hightech ventilatoren voor de

betrouwbaar vermogen met dagelijkse succesvolle energiespaarmogelijkheden Nie

tie

tim

ch ts tr

om in

ge n

Z Aplus

Ventilator FE2owlet + ECblue- of AC- motortechnologie + Multifunctionele luchtgeleidingsvleugels = uw meerwaarde aan rentabiliteit

Flattop Semi Flattop On Top

ZAplus Het nieuwe intelligente ventilatorsysteem verbruikt 20% minder stroom, spaart jaarlijks 150 Euro* per ZAplus eenheid, zorgt voor duidelijk hogere volumestromingen, kan flexibel in 3 hoogtes worden ingebouwd â&#x20AC;&#x201C; On Top, Semi Flattop en Flattop en biedt voordelige, nieuwe vrijheid bij de inbouw en montage. Meer informatie onder www.ziehl-abegg.nl * v oor beel dber ek eni ng: bouwg ro o t t e 8 0 0 6 -p o lig

De Koningsklasse in luchttechniek, regeltechniek en aandrijftechniek

Bew e g in g d oo r p erf ectie

NL_#2_ZAplus-Metropole_A4_NL.indd 1

18.10.2012 16:59:5

39SQ

39HQ

fiscaal voordeel:

Luchtbehandeling met EIA A-klasse met Carriers serie AiroStar en AiroVision luchtbehandelingskasten. Beide ranges zijn gecertificeerd volgens Eurovent Label A en komen hierdoor in aanmerking voor de energie-investeringsaftrek (EIA). Afhankelijk van de uitvoering kan hierdoor 41,5 % van de investeringskosten afgetrokken worden van de fiscale winst.

Carrier biedt voor elke toepassing de optimale klimaatoplossing. De AiroStar is de plug & play luchtbehandelingskast met warmteterugwinning. Compleet, voorzien van intelligente regeling en ‘easy to install’. De AiroVision is een modulair platform van omkastingen die volledig klantspecifiek samengesteld wordt. Dus, voor élke klimaatoplossing: turn to the experts. Carrier. Do you turn?