RCC K&L nr. 10

orgaan van de koninklijke nederlandse vereniging voor koude - KNVvK

105e Jaargang Oktober 2012

RCCk&l

IN M FO EE ud RM R ee nl ATIE uc h

w

w

w .ko

tb

?

eh

an

de

lin

g.

nl

Refrigeration & climate control | koude & luchtbehandeling

Onderhoud verlengt levensduur Ook in dit nummer

Chicken Fluid Dynamics Water in ammoniak WTW voor supermarkten

Door onze regeltechniek hebben wij alles onder controle !

| 3316 KC Dordrecht | t. +31 (0)88 4355400 e. info@hdkl.nl | www.hdklimaatsystemen.nl

Carneool 400

redactioneel redactioneel Koude & luchtbehandeling RCC

Onderhoud werkt Onderhoud is voor een koelinstallatie van groot belang. Bij nalatig of achterstallig onderhoud wordt de bedrijfszekerheid van de installatie steeds minder groot en ook energetisch gezien kan het een negatieve invloed hebben. In de horeca maakt koeling bijvoorbeeld gemiddeld vijftien procent van de energiekosten uit, in de detailhandel food is dat aandeel vijftig procent en bij supermarkten zelfs vijfenzestig procent en meer! Een vervuilde installatie verbruikt meer stroom. Op de energiekosten kan heel gemakkelijk bespaart worden, door simpelweg de koelinstallatie te laten onderhouden. Daar komt ook nog eens bij dat een goed onderhouden koelinstallatie kan rekenen op een langere levensduur.

Het onderhoud aan een koelinstallatie is niet alleen in het voordeel van de eigenaar van de koelinstallatie, maar ook een verplichting. Het beheer van installaties is namelijk door de wet aan regels gebonden. Ook om het verlies van koudemiddel te voorkomen. Op grond daarvan is bepaald dat installaties regelmatig moeten worden gecontroleerd en onderhouden door daartoe bevoegde personen.

Goed opgeleide koelspecialisten kunnen helpen met het onderhoud aan het koelsysteem. In ieder geval moet aan installaties tenminste eenmaal per jaar preventief onderhoud worden verricht.

Controlebewijzen van verrichte handelingen moeten bij alle installaties worden afgegeven en bewaard.

Veel bedrijven met een koeltechnische installatie vinden het doelmatig om het periodieke onderhoud bij een koeltechnisch bedrijf onder te brengen.

Niet alleen vanwege de bedrijfszekerheid, de lagere energierekening en/of de langere levensduur van de installatie, maar ook omdat het administratieve rompslomp scheelt en ze daarmee voorkomen dat er een dwangsom wordt opgelegd en/of proces verbaal wordt opgemaakt voor het niet naleven van voorschriften uit de Wet milieubeheer.

Dat is dan weer goed nieuws voor bedrijven in de koudebranche. Veel bedrijven bieden tegenwoordig een onderhoudscontract aan en zorgen ervoor dat koeltechnische installaties duurzaam en technisch goed bruikbaar blijven. Het zorgt er bovendien voor dat de koeltechnische installatie volgens de wet is onderhouden. Daarmee spekken ze hun eigen portemonnee, maar ook die van de klant. En dat is natuurlijk prachtig.

In deze RCC zijn verschillende artikelen te vinden over periodiek onderhoud.

Christine Linneweever Hoofdredacteur RCC Koude & Luchtbehandeling

koude & luchtbehandeling Officieel Orgaan van: KNVvK Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Koude, (Royal Dutch Association of Refrigeration) Kantoor: Ecofactorij 18, 7325 WC Apeldoorn Postadres: Postbus 10209, 7301 GE Apeldoorn tel.: (055) 3 683 362 E-mail: info@knvvk.nl Internet: www.knvvk.nl postgiro: 97360 / bankrelatie: RABO-bank 36.28.35.829 Directeur van het KNVvK-bureau: Gerard J. M. Vos NVKL, Nederlandse Vereniging van ondernemingen op het gebied van de Koudetechniek en Luchtbehandeling Postbus 190, 2700 AD Zoetermeer tel.: (088) 400 84 90 / fax: (088) 400 84 01 Email: info@nvkl.nl Internet: www.nvkl.nl NEKOVRI, Vereniging van Nederlandse Koel- en Vrieshuizen ‘De Beukenhof’, Strijpsestraat 51, Eindhoven Postbus 901, 5600 AX Eindhoven tel.: (040) 2565263 / fax: (040) 2553320 E-mail: info@nekovri.nl / Internet: www.nekovri.nl VERAC, Vereniging van leveranciers van airconditioning-apparatuur Postbus 12, 3740 AA Baarn tel.: (035) 542 75 26 / fax: (035) 542 76 26 E-mail: info@verac.nl / Internet: www.verac.nl LUKA, Nederlandse Vereniging van Luchtkanalenfabrikanten Secretariaat LUKA: Old Hickoryplein 12 6461 EZ Kerkrade Postadres: Postbus 153, 6460 AD Kerkrade tel: 045-5350734 / fax: 045-5350735 E-mail: info@luka.nl / internet: www.luka.nl FKL, Federatie Koude- & Luchttechniek Boerhaavelaan 40 Postbus 190, 2700 AD Zoetermeer tel: (079) 353 13 50 / fax: (079) 353 13 65 E-mail: fk&l@fme.nl / Internet: www.federation-fkl.org VLA, Vereniging van Leveranciers van Luchttechnische Apparaten Boerhaavelaan 40 Postbus 190, 2700 AD Zoetermeer tel.: (079) 353 11 24 / fax: (079) 353 13 65 E-mail: vla@fme.nl Internet: www.gezondeluchtingebouwen.nl RAAD VOOR DE KOUDE, Beekenstein 86, 3328 ZD Dordrecht tel: +31(0)78 617 00 99 / fax: +31(0)78 618 95 24 E-mail: info@raadvoordekoude.nl Internet: www.raadvoordekoude.nl NEDERLANDSE KOELTECHNISCHE INDUSTRIE (NKI), Boerhaavelaan 40 Postbus 190, 2700 AD Zoetermeer tel.: (079) 353 11 24 / fax: (079) 353 11 15 E-mail: nki@fme.nl Internet: www.koelindustrie.nl Met medewerking van het Opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het Technisch Installatiebedrijf (OTIB).

Verschijnt maandelijks Uitgever, redactie en advertentie- administratie B+B Vakmedianet, Albrechtlaan 1, 1404 AH Bussum - Postbus 219, 1400 AE Bussum - Tel 035-6940740 redactie@vakmedianet.nl Accountmanagement Gejo Flierman (coördinatie) - Tel 035-6940740; mobiel 06 53 22 73 16 gejoflierman@vakmedianet.nl Uitgever Drs. Ruud Bakker Hoofdredacteur Christine Linneweever Eindredacteur Aline de Bruin Marketing Leendert van Wezel Traffic & Abonnementen-administratie Jolanda van Selm, traffic@vakmedianet.nl Art Direction / Vormgeving Mr. Richardson, Gerbert Roggekamp Voorzitter Redactieraad Ing. Dick Havenaar - dhavenaar@zonnet.nl Redactieraad Ing. E. Berends / Dr. Ir. C. van den Berg / H. Blok (secretaris) / Dr.Ir. J. Broeze / J. L. F. Hartmans / Ing. K. van Heiningen / Dr. Ir. C. A. Infante Ferreira / Mr. Henry Kruiper/ Ir. C.A. de Schipper MBA / G. J. M. Vos / B. P. M. Willems Abonnementen Nederland E 105,00 (excl. BTW) Buitenland E 125,00 (excl. BTW) Losse nummers E 11,00 (excl. BTW) Drukker Van der Wiel & Rosmalen Drukkers, Arnhem ISSN 0925-630X

105 e Jaargang Oktober 2012

3

REGELAARS VAN DIXELL ROEN - NIEUW BIJ UNIECHEMIE Nieuw in het programma bij Uniechemie, extra scherp geprijsde sprankelend witte koelers, die niet alleen de beste prestaties leveren maar ook nog een lust zijn voor het oog. Neem contact met ons op voor de actuele aanbiedingen.

De XR en Wingserie van de Dixell regelaars zijn leverbaar voor universele en specifieke toepassingen in de warmtepomp en koeltechnische markt. X-Web, Hotkey, touchscreen, i-view, allemaal hulpmiddelen voor een eenvoudige bediening.

DUURZAAM EN INNOVATIEF:

K oe lg as se n,

K oe lt ec hn is ch e

G ro ot ha nd el

Uniechemie is als importeur en groothandel een gevestigde naam in de koudetechniek en airconditioning. Onze 50 medewerkers zetten zich enthousiast in voor de beste dienstverlening, advisering en service. Het Uniechemie productenpakket omvat nagenoeg het gehele werkveld van de koeltechnische installatiebedrijven, inclusief een eigen koelgasafvulstation en divisie aggregatenbouw.

Uniechemie gaat verder dan de norm, vooral als het gaat om energie- en milieubesparing in zowel vries-, koel- als verwarmingsinstallaties. Meer weten? Even Uniechemie in Apeldoorn bellen.

Koelgassen, Koeltechnische Groothandel U n i e c h e m i e B . V. | A r u b a 2 1 , 7 3 3 2 B J A p e l d o o r n | t e l : 0 5 5 - 5 3 3 4 5 2 9 fax: 055-5333729 | email: sales@uniechemie.nl | www.uniechemie.nl

PURE AND GREEN REINIGINGSMIDDELEN Pure & Green is een reinigingsmiddel op basis van Probiotica. Het reinigt verdampers en airco’s volledig natuurlijk. De producten zijn 100% groen en veilig voor mens en milieu.

Vraag nu een flacon aan.

inhoud Koude & luchtbehandeling RCC

16

Verder in dit nummer

CFD Chicken Fluid Dynamics

22

Chillventa 2012 prolongeert succesverhaal

29

Hoeveel water is er toegestaan in ammoniak?

34

Frisse scholen dankzij stille ventilatiekracht

39

WTV voor supermarkten

16

07 Nieuws 12 Verenigingsnieuws 20 Experts 24 Deelnemende bedrijven op de

Chillventa 2012 45 Koude- en klimaatstraat goed

bezet in Hardenberg 51 Productinfo

Advertentie-index

22

Airview Luchtbehandeling

11

Ambrava / Samsung

37

Andrews Sykes

51

Armacell 25 BITZER K端hlmaschinenbau

55

BuildingJobs / CoolJob.nl

53

Climalife Dehon

38

Conpro Condensor Bescherming

53

Cool Green Solutions

37

CoolEnergy 7

39

Easy Cool

43

Emerson Climate Technologies

9

Gafco-Altron 19 Gasco 56 GEA Refrigeration

33

GTEX Refrigeration Support

53

G端ntner 27 HD Klimaatsystemen

2

Interko 43

34

Linum Europe

37

Multi Import

19

NVKL 28 PTC+ Bijsluiter Recool 49 Recupair Nederland

6

ROVC 49 Sabroe Products

11

Stadtveld 50 Thermowave Nederland

50

Uniechemie 4

39

VRT-International 50 Western Airconditioning

44

Wijbenga 44 105 e Jaargang Oktober 2012

5

nieuws Koude & luchtbehandeling RCC

ROVC start interactieve website over tekort aan technici ROVC, partner voor trainingen, opleidingen en advies & implementatie binnen de Nederlandse industrie, heeft een nieuw online platform ontwikkeld, gericht op het tekort aan technici. Op de website www.tekorttechnici.nl is voor de gehele Nederlandse industrie uitgebreide informatie te vinden over dit actuele topic. Naast cijfers, onderzoeken, recente publicaties en oplossingen voor het tekort, zijn er diverse praktijkverhalen te lezen op de site. Ook kunnen kennis en ervaringen hier op een laagdrempelige manier worden gedeeld.

Het platform heeft een interactief karakter en de content is afkomstig van diverse bronnen. ROVC faciliteert discussies en biedt mogelijkheden om bijvoorbeeld samenwerkingsverbanden op te zetten tussen organisaties. Op het platform kan iedereen terecht die in aanraking komt met het tekort aan technici, zoals HR-professionals, hoofden Technische Dienst, directieleden, opleidingsadviseurs, maar ook beleidsbepalers en brancheverenigingen binnen de techniek.

Nominatie European Aluminium Award voor Duco Duco Ventilation & Sun Control, het toonaangevende Belgische bedrijf op het vlak van natuurlijke ventilatie- en zonweringsystemen, is genomineerd voor de European Aluminium Award. Tijdens de renovatie van haar eigen bedrijfspand langs de E40 in Veurne, werd heel wat aluminium toegepast, wat bijdraagt tot de duurzaamheid van het gebouw.

Deze prijs beloont producten of projecten waarin op een innovatieve manier aluminium werd toegepast. “Met deze nominatie bevindt Duco zich in internationaal gezelschap. Bedrijven uit onder meer Duitsland, Zwitserland, Groot-Brittannië, Italië en zelfs Japan dingen mee naar de hoofdprijs in verschillende categorieën”,

Koeling huren

aldus een fiere marketing manager Lieven Pieters.

Duco strijdt mee voor een prijs in de categorie ‘Building & Construction’ voor de renovatie van haar bedrijfspand langs

de Handelsstraat in Veurne. De European Aluminium Award wordt op dinsdag 9 oktober uitgereikt tijdens een heuse galaavond op de vakbeurs ALUMINIUM 2012 in Düsseldorf.

Een perfecte pasvorm bij storingen, onderhoud of verbouwingen www.coolenergy-rentals.nl

nieuws RCC Koude & luchtbehandeling

Thermo King Energy Efficiency Leader Award voor Spar Tijdens een feestelijke bijeenkomst heeft het Amerikaanse hoofdkantoor van Thermo King, wereldmarktleider in transportkoeling, een Energy Efficiency Award uitgereikt aan winkelketen Spar.

Spar geldt als de pionier op het gebied van CryoTech koeling. Hierbij wordt de laadruimte gekoeld door een even ingenieuze als eenvoudige koelmachine die kooldioxide (CO2) als werkvloeistof gebruikt. Spar spaart hierdoor duizenden liters dieselolie uit en natuurlijk heel veel koudemiddel.

“Dit is een bijzonder moment voor Thermo King”, zei algemeen directeur Cor van Bergen Bravenboer tijdens de ceremonie. “We hebben onze case met Spar ingestuurd aan het Amerikaanse hoofdkantoor. Dat dit een nominatie opleverde, hadden we wel verwacht. Maar dat we ook daadwerkelijk zouden winnen, is

natuurlijk een geweldige gebeurtenis.”

Spar heeft transportbedrijf Peter Appel als huisvervoerder. Inmiddels zijn meer dan zestig trailers uit de vloot van Peter Appel die rijden voor Spar, uitgerust met het CryoTech koelsysteem. Supply

Chain Manager Nico Kuijpers bedankte Thermo King voor de betrokkenheid en het meedenken om de distributie naar de talrijke winkels in Nederland, tot een van de schoonste distributieoperaties van dit moment te maken.

Achtste Danfoss Motortour opnieuw een succes In tijden van economische crisis gaat klantencontact vaak verloren. Danfoss vindt het belangrijk haar klanten op een persoonlijke manier te blijven benaderen. In dit kader vond dit jaar op 7 september voor de achtste keer de Danfoss Motortour plaats. Het evenement, gericht op alle motorrijdende klanten van Danfoss, werd georganiseerd in een natuurlijke omgeving, dit keer in regio Brabant en Limburg. Klanten van de afdelingen Cooling & Airconditioning, Heating en Drives konden zich op dit unieke motortreffen inschrijven.

Na het ontbijt vertrokken de genodigden, onder leiding van het Danfossteam, vanuit Kaatsheuvel door het Brabantse land. Het parcours voerde de motorrijders via Heusden, Maasdriel en Boekel naar Limburg waar een lunch klaarstond in Griendtsveen. Na deze pauze toerden de rijders door landelijk Limburg tot aan Eersel voor de middagstop. Het laatste deel van de route reden de klanten en Danfoss-medewerkers door de bossen en via België weer terug naar Brabant. De happening eindigde in Hulten met een BBQ-buffet.

Elsevier Opleidingen verder als Reed Business Opleidingen De opleiders Elsevier Opleidingen, Elsevier Financiële Educatie en Reed Business Academy bundelen hun krachten en gaan voortaan samen verder als Reed Business Opleidingen.

Daarmee verenigen zij 40 jaar ervaring. Reed Business Opleidingen blijft actief in de vakgebieden techniek, veiligheid, financiën en vastgoed.

Reed Business Opleidingen is onderdeel van Reed Elsevier, een wereldwij-

8

Oktober 2012 105 e Jaargang

de uitgever van wetenschappelijke en juridische vakinformatie en opleidingsproducten. Door gebruik te maken van de kennis en het succes van het moederconcern kunnen deelnemers en relaties nog beter bediend worden.

De naam is dan misschien nieuw, maar de reputatie is onveranderd sterk.

Zo zorgt dit opleidingsinstituut nog steeds voor de beste combinatie van praktijk en theorie. Reed Business

Opleidingen biedt zo’n 125 opleidingen aan op het gebied van techniek, veiligheid, financiën en vastgoed.

Deelnemers kunnen zich individueel inschrijven voor open opleidingen op www.reedbusinessopleidingen. nl. Reed Business Opleidingen biedt ook Incompany opleidingen, waar men zich als organisatie voor inschrijft. In dat geval wordt de opleiding op maat ontwikkeld.

HOE BELANGRIJK IS EEN DUURZAAM PRODUCT VOOR U ?

Intelligente elektronica is belangrijker dan ooit om energie te besparen, kosten te optimaliseren en systeemproductiviteit te verhogen. Daarom heeft Emerson zijn eigen unieke duurzame CoreSense™-technologie ontwikkeld als een integraal onderdeel van het volledig nieuwe Stream-compressorgamma.

CoreSense gebruikt Emersons eigen algoritmes in een combinatie van intelligente en gebruiksvriendelijke diagnose. De elektronische CoreSense-module gebruikt de compressor als een sensor om systeem- en elektrische informatie te monitoren, te vergelijken en te interpreteren. Zo kunnen gebruikers problemen snel en nauwgezet

identificeren, op lokatie of op afstand via een webserver. Dit bespaart kosten door de bedrijfsonderbrekingen en het verlies van voedingswaren terug te dringen en tevens de werkingsgraad en betrouwbaarheid te verhogen.

CoreSense is maar één voorbeeld van Emersons technologische ontwikkelingen die het innovatieve Stream-gamma tot de nieuwe norm voor semi-hermetische compressoren maken. Stream met CoreSense-technologie levert de duurzaamste werking op de markt, zodat u zorgeloos de toekomst tegemoetgaat.

TM

Emerson Climate Technologies, Servicecenter Benelux, Deltakade 7, 5928 PX Venlo, Nederland Web: www.emersonclimate.eu - E-mail: benelux.sales@emerson.com - Tel. nummer: +31 77 324 02 34 Het Emerson Climate Technologies logo is een handelsmerk en dienstmerk van Emerson Electric Co. Emerson Climate Technologies Inc. is een dochteronderneming van Emerson Electric Co. Copeland is een gedeponeerd handelsmerk en Copeland Scroll is een handelsmerk van Emerson Climate Technologies Inc.

E M E R S O N . C O N S I D E R I T S O L V E D ™.

nieuws RCC Koude & luchtbehandeling

Hoogste diepvriesmagazijn Benelux nadert voltooiing Egemin Automation voltooide kort geleden het plaatsen van de acht palletkranen bij Agristo BV. Hiermee komt de afwerking van het hoogste magazijn van de Benelux naderbij. In het nieuwe diepvriesmagazijn van aardappelproducent Agristo in Tilburg werden de 23 ton zware kranen van op 80 meter hoog in het magazijn gemonteerd. De hijsoperaties vergden op deze hoogte heel wat precisiewerk vanwege de windomstandigheden.

De kranen zullen de opslag van diepgevroren aardappelfrieten op zo’n 25.600 europallets bij -25°C verzorgen. Momenteel worden de dak- en gevelplaten aan de magazijnstellingen bevestigd en wordt de voorzijde van het magazijn ingericht. Vervolgens zal Egemin de kranen gefaseerd in dienst nemen. Het magazijn moet tegen eind dit jaar operationeel zijn.

ROVC start met technische avondcursussen

Egemin berekende het magazijn voor Agristo op piekcapaciteiten van 100 pallets in en 240 pallets uit, per uur. Het magazijn, een siloconstructie, is speciaal ontworpen om duurzaam om te springen met energie. De dak- en wandisolatie is 2 cm dikker dan standaard is bij andere diepvriesmagazijnen. Ook de acht palletkranen zijn specifiek voorzien van een intern energierecuperatiesysteem. De elektrische energie die vrijkomt tijdens het dalen en afremmen van de kraan, wordt teruggestuurd naar het net en vervolgens ‘gratis’ ter beschikking gesteld aan andere verbruikers van elektrische energie op de Agristo-site. De energiebesparing is dubbel, aangezien de kranen met toepassing van deze techniek minder warmte produceren in het diepvriesmagazijn, waardoor minder gekoeld hoeft te worden

ROVC, partner voor trainingen, opleidingen en advies & implementatie binnen de Nederlandse industrie, start vanaf eind oktober met haar technische avondcursussen.

De verwachting is dat de meeste cursisten, die per oktober met een avondcursus starten, hun diploma in juni 2013 in ontvangst kunnen nemen. Er worden verschillende

technische avondcursussen aangeboden, in de volgende richtingen: Elektrotechniek & Elektronica, Industriële Automatisering, Koude- & Installatietechniek, Productie- & Procestechniek, Werktuigbouwkunde, Veiligheid & Organisatie en Communicatie.

Omdat het tekort aan technici voelbaarder wordt op de werkvloer, komt er steeds

meer vraag naar technische opleidingen vanuit het bedrijfsleven. Naast de kwantiteit is ook de kwaliteit van het personeel een uitdaging voor de Nederlandse industrie. Schoolverlaters kunnen niet direct op het gewenste technisch niveau ingezet worden binnen organisaties en hebben vaak een aanvullende opleiding nodig.

Het volledige cursusaanbod van ROVC staat vermeld op: www.rovc.nl

Testcentrum warmtepompen in Zwitserland

warmte- en hitteprestaties van de warmtepompen (COP). De test zal daarbij handelen in overeenstemming met de eisen van de internationale beproevingsnormen EN 14511 of EN 16147 en de eisen van de EHPA proefreglementen of ecolabels.

WPZ publiceert jaarlijks bulletins met daarin op genormaliseerde condities gemeten rendementen van alle warm-

tepompen die op de Zwitserse markt verkocht worden. Aangezien Zwitserland, na Zweden, de grootste warmtepompenmarkt in Europa is, zijn hierin ook bijna alle in Nederland verkochte warmtepompen te vinden.

Meer informatie: https://institute.ntb.ch/ fileadmin/Institute/IES/pdf/WPZ%20Bulletin%2001-2010%20DE.pdf

Het testcentrum voor warmtepompen Buchs (WPZ) in Zwitserland biedt uitgebreide testen op het gebied van warmtepomptechnologie voor productie- en handelsondernemingen in deze industrie.

De prestatietest omvat het bepalen van de

In memoriam Prof. Joachim Paul Het International Institute of Refrigeration is geschokt door het onverwachte overlijden op 28 augustus van Joachim Paul, de voorzitter van het Executive Committee. Paul was hoogleraar aan de Universiteit van Kopenhagen.

Internationaal erg bekend vanwege zijn positie in het IIR, maar ook door de Gustav Lorentzen Conferentie, die hij in 2008 organiseerde.

Hij was een fervent voorstander van na-

10

oktober 2012 105 e Jaargang

tuurlijke koudemiddelen, wat prima paste in de Deense politiek.

Naast hoogleraar was hij ook ondernemer met specialisatie in apparatuur op basis van water als koudemiddel. Grote systemen met turbocompressoren werden door hem ontwikkeld, maar het meest in het oog springend was zijn werk over ijsslurries, leidend tot commerciële apparatuur met geschraapte warmtewisselaars.

Met zijn onderneming ‘Integral Energietechnik’ won hij hiervoor in 1997 een Duitse milieuprijs.

Sinds zijn promotie in Essen bij Prof. Steimle, begin jaren tachtig, was hij betrokken bij het

IIR, waar het dynamische en lichtvoetige leiderschap in het ExCo en dagelijks bestuur in goede aarde viel.

Naast zijn zeer drukke professionele activiteiten slaagde hij erin om tien jaren voorzitter te zijn van de Archeologische Vereniging SchleswigHolstein. Hij was creatief, breed georiënteerd en onderhoudend mede dankzij zijn grote talenkennis.

Joachim werd 65 jaar, wij zullen hem zeer missen.

Henk van der Ree Voorzitter IIR

Waarom uw restwarmte niet hergebruiken?

Proceswarmte of condensatiewarmte van bestaande koelinstallatie +39°C 965 kW +34°C

HeatPAC 108 SR-W

COP = 6,2

Sabroe HeatPAC

Beschikbaar warm water voor proces of verwarming +64°C 1150 kW +70°C

- Maximale aanvoertemperatuur van 70°C te halen - Capaciteitsrange verwarmen 240-1150 kW - Koudemiddelvulling 20-48 kg - Gemiddelde COP van 6,2 Wenst u meer informatie of een vrijblijvend advies, neemt u dan contact op met ons via telefoon: +31 (0)78 - 6543944 of email: cg-eur-sabroe-dordrecht@jci.com

Energieverbruik 186 kW

Sabroe Products Benelux l Postbus 399 l 3300 AJ Dordrecht l www.sabroe.com

Luchtbehandelingsystemen

Verticale units

Close Control Airconditioning

Luchtbehandelingskasten

Hierboven illustreren wij graag de diverse producten uit de productcategorie Luchtbehandelingsystemen. Meer informatie over deze apparatuur kunt u eenvoudig opvragen door een bezoek aan onze website www.airview.nl.

Bij ons kunt u terecht voor méér dan alleen de levering van uw apparatuur.

Airview Luchtbehandeling is uw totaalleverancier in klimaatoplossingen. Door middel van het brede leveringsprogramma kunnen wij u de oplossing bieden voor vrijwel ieder klimaatprobleem.

WTW-units

Ook advisering en ondersteuning in alle fases van uw project vormen voor ons een belangrijk onderdeel van de totaaloplossing.

Wij laten u graag zelf de toegevoegde waarde van dit concept ervaren en nodigen u uit om contact met ons op te nemen voor het bespreken van de mogelijkheden.

ADVISERING I ONDERSTEUNING I TOTAALOPLOSSING

Rooftops Bezoek ons op sta nd 06.C077 van de Vakbeurs En ergie 2012

Anders denken in klimaatoplossingen

Airview Luchtbehandeling BV I 078 - 652 18 00 I www.airview.nl

KNVVK verenigingsnieuws RCC Koude en luchtbehandeling

Themadag ‘Zero Energy Building’ Op maandag 15 oktober 2012 om 15.00 uur tot circa 19.30 uur wordt een themamiddag georganiseerd door de KNVvK over ‘Zero Energy Buidling’ in het Panorama gebouw in Veenendaal.

Plaats van samenkomst: MFA Panorama, Tinnenweide 144a, 3901 KM Veenendaal

Programma 15.00 - 15.30 uur: Ontvangst 15.30 - 15.40 uur: Opening door de dagvoorzitter G.J.M. Vos 15.40 - 16.05 uur: Grondslagen voor Zero Energy toepassingen, ir Frans Koene TNO Delft 16.05 - 16.30 uur: Bomen, bos en (Europese) milieuwetgeving, Richtlijnen (EPBD,RES,Ecodesign) en wetgeving op het gebied van CO2-uitstoot en milieu, Patrick Jansen, hoofd Innovatie & Kennismanagement, Technisch Handelsbureau Rensa.

‘Bomen, Bos en (Europese) milieuwetgeving’ De eisen die aan koelinstallaties gesteld worden komen voor een groot gedeelte uit Europa. De Fgassenwetgeving is daar het bekendste voorbeeld van. De eisen op het gebied van CO2-uitstoot voor koelinstallaties zijn voornamelijk afkomstig uit de

Europese EPBD-, RES- en Ecodesign-wetgeving.

In de EPBD-richtlijn staan de Europese verplichtingen welke zijn verwerkt in de Nederlandse bouwwetgeving, zoals EPC-eisen en Energielabels van gebouwen. De RES-richtlijn geeft de verplichtingen op het vlak van het opwekken van duurzame energie. Een van de Nederlandse uitwerkingen daarvan is het certificeren van warmtepompinstallateurs. In de Ecodesign, officieel Energy using Products (EuP)-wetgeving, worden minimale eisen gesteld aan de rendementen van producten. Voor airconditioners <12 kW is deze wetgeving reeds van kracht. Voor een groot aantal andere producten wordt deze wetgeving aankomende jaren relevant.

Omdat de CO2-uitstoot tijdens de gebruiksfase maar een deel van milieubelasting is, gaan er ook eisen aan de milieubelasting tijdens productie, installatie en sloop gesteld worden. In het nieuwe bouwbesluit wordt reeds een methode toegepast om deze uitgebreidere milieuaspecten te bepalen.

In de aangepaste Ecodesign wetgeving die daarvoor is omgedoopt naar Energy related Products, wordt de milieubelasting gedurende de gehele levensduur van de producten bepaald.

U wordt wegwijs gemaakt in het woud van Europese wetgeving, zodat inzichtelijk is welke wetgeving relevant is of wordt voor u.

16.30 - 16.50 uur: Pauze 16.50 – 17.15 uur: Energy Performance Contracting om met het juiste businessplan tot kostenreductie en een optimale financiering te komen, Kees Verspui, Business Development Manager bij Johnson Controls.

Hoe kan Energy Performance Contracting bijdragen aan de realisatie van energiereductie.

De volgende items komen aan bod:

- Kostenreductie

- Het juiste businessplan

- Geen inbreng van eigen middelen

- Jarenlange ervaring

- 100% financiele garantie Deze aanpak wordt ook vaak aangeduid als een ESCo

17.15 – 17.40 uur: Gebruikservaringen gedurende een jaar in een duurzaam kantoor, Steven Lobregt, Sparkling projects.

17.40 – 18.40 uur: Warme broodmaaltijd

12

Oktober 2012 105 e Jaargang

KNVVK verenigingsnieuws Koude & luchtbehandeling RCC

Second Call for papers!!!

IIR conferentie TPTPR-2013 bij de TU in Delft Fourth IIR Conference on Thermophysical Properties and transfer Processes of Refrigerants

18.40 – 19.00 uur: Uitgangspunten voor een energieneutraal gebouw, zoals de Multifunctionele Accommodatie Panorama, Ronald Schilt, Directeur Merosch Tijdens de lezing zal worden ingegaan op de manier waarop de energieneutraliteit van Panorama tot stand is gekomen en welke aandachtspunten een rol speelden tijdens ontwerp en realisatie.

Daarnaast zal de vertaalslag worden gemaakt naar de bredere toepasbaarheid hiervan in de gebouwde omgeving. Merosch adviseurs voor gezonde en energieneutrale gebouwen uit Bodegraven heeft van Panorama zorg gedragen voor het integrale conceptontwikkeling van het gebouw en de installatie en heeft de installaties ontworpen.

19.00 – 19.30 uur: Rondleiding door het MFA Panorama 19.30 uur: Afsluiting met drankje

Deelname: KNVvK leden: KNVvK-leden ontvangen een ledenkorting van 30% van €200,- en betalen €140,-.

Voor gepensioneerden, commissieleden en bestuur van de KNVvK geldt een verlaagd tarief van €40,-.

Studenten (op vertoon OV -kaart), €25,-.

Niet leden van de KNVvK per persoon, €200,-.

Aanmelding

Deze conferentie zal plaatsvinden op 17 en 18 juni 2013 bij de TU in Delft.

"The International Institute of Refrigeration has established a series of Commission B1 (Thermodynamics and Tranfer Processes), held every 4 years, to discuss refrigerant thermophysical properties and transfer processes. This conference follows the 2001 Conference in Paderborn, Germany, the 2005 Conference in Vicenza, Italy and the 2009 Conference in Boulder, USA. Our planet is facing two great issues nowadays. The first one is energy consumption. If we continue using energy at the level we do now, commercial energy sources will get depleted after a few decades. In-depth understanding of heat and mass transfer phenomena are essential for the design of refrigeration systems with higher efficiencies. The performance of these systems is directly related with CO2 emissions from power plants. These emissions are one the major sources of greenhouse gases.The second issue is global warming. Most refrigerants are greenhouse gases and their emission contributes significantly to the global warming. In response, the search for new refrigerants has regained significant interest and sustainable technological solutions have been under study." Zie verder de website : www.tptpr2013.nl

KNVvK verhuist

Per 1 oktober 2012 is de KNVvK verhuist met het secretariaat van de KNVvK van Ede naar Apeldoorn.

Het nieuwe bezoekersadres is: KNVvK Ecofactorij 18 7325 WC Apeldoorn.

Tel.: 055-3683362 Fax: n.v.t.

Zie voor meer informatie: Website: www.knvvk.nl (zie ook www.informatie­ centrumecofactorij.nl)

Het postadres is: KNVvK Postbus 10209 7301 GE Apeldoorn

Uw aanmelding dient uiterlijk op donderdag 4 oktober 2012 op het secretariaat van de KNVvK te zijn: Postbus 10209 7301 GE Apeldoorn

Bezoekadres: Ecofactorij 18, 7325 WC Apeldoorn, tel. 055-3638362.

E-mail: info@knvvk.nl Internet: www.knvvk.nl onder themadag Zero Energy Building.

Na uw inschrijving wordt een factuur toegestuurd.

Annuleren is alleen schriftelijk mogelijk tot uiterlijk maandag 8 oktober 2012.

Annulering daarna br engt €50,- administratiekosten met zich mee.

Alle genoemde bedragen zijn exclusief het geldende hoge BTWtarief.

KNVvK weer op de Energievakbeurs 2012 Van 9 tot en met 11 oktober 2012 vindt de energievakbeurs plaats in de Brabanthallen te Den Bosch.

Informatie is te vinden via www.energievakbeurs.nl Wij zijn te vinden op de koude/klimaatstraat in hal 6 bij standnummer C084.

105 e Jaargang Oktober 2012

13

nvkl verenigingsnieuws RCC Koude en luchtbehandeling

Nieuw! Klantverwachting Supermarkten afgerond

Met deze laatste Klantverwachting Supermarkten heeft de NVKL nu een compleet pakket met profielen van twaalf klantgroepen binnen de sector koudetechniek & klimaatbeheersing.

Voor installatiebedrijven is dit unieke informatie!

Installateurs kunnen met deze achtergrondkennis uit de profielen heel goed inspelen op de verwachtingen van de klant.

In de Klantverwachtingen is informatie te vinden over de wensen die klanten hebben ten aanzien van installatiebedrijven en op basis waarvan zij een installateur selecteren voor hun project. Ook wordt aangegeven wat installateurs kunnen doen om bepaalde onderdelen in hun bedrijf te verbeteren om aan die verwachtingen te kunnen voldoen.

Downloaden

Alle Klantverwachtingen zijn voor NVKL-leden gratis te downloaden vanaf de website.

Ook zijn er van elk profiel korte samenvattingen gemaakt, zodat u snel kunt zien welke klantgroepen voor u interessant zijn.

Contactpersoon NVKL

Karin van der Maarel karin.van.der.maarel@ nvkl.nl 079-3531211

Resultaten NVKL Peiling Trends 2012

de leden voor 2012 een daling van de omzet.

De belangrijkste trend onder klanten is net als in de voorgaande jaren de toename van de vraag naar energiezuinige maatregelen en systemen.

Een opvallende stijging binnen de top 4 belangrijkste trend is het vervangen en ombouwen van R22-installaties.

Een kleine greep uit de Peiling die dit jaar gehouden is: In 2010 was de gemiddelde omzet met een laag percentage gestegen. Als er gekeken wordt naar de resultaten van 2011, is te zien dat deze trend zich niet voortgezet heeft. Met uitzondering van industriĂŤle koeling zien meer leden een daling van de omzet dan een stijging binnen de overige afzetgebieden. Ook binnen vrijwel alle soorten afzetmarkten verwachten

De uitgebreide rapportage met de resultaten van de NVKL Peiling Trends zijn verstuurd naar alle deelnemers. In het voorjaar van 2013 wordt de Peiling Trends weer uitgevoerd en kunnen alle NVKL-leden hier weer aan deel nemen.

In de NVKL Peiling Trends wordt teruggekeken naar de resultaten van het jaar 2011 en vooruitgeblikt naar de verwachte ontwikkelingen in 2012 in de sector koudetechniek & klimaatbeheersing.

14

Oktober 2012 105 e Jaargang

Contactpersoon NVKL

Karin van der Maarel karin.van.der.maarel@nvkl.nl 079-3531211

verenigingsnieuws nvkl Koude & luchtbehandeling RCC

Training 'Hoe geef je een goede Toolbox?'

Het samenwerkingsverband I&I Mens en Werk, waar de NVKL deel van uitmaakt, biedt gratis de training ‘Hoe geef je een goede Toolbox’ aan.

Toolboxen helpen met het bespreekbaar maken van het onderwerp Arbo en Veiligheid in het bedrijf op een laagdrempelige en begrijpelijke manier.

Duur 1 dag.

Doelgroep

leidinggevenden en KAM-coördinatoren.

Doel

U leert gedrag- en cultuurcomponenten te combineren met de ‘harde risico’s’ die u normaliter in uw toolboxen behandelt.

U kunt zich inschrijven op de website van I&I Mens en Werk: http://www.iimensenwerk.nl/ arbeidsveiligheid/training-toolbox/

Contactpersoon NVKL Henry Kruiper henry.kruiper@nvkl.nl 079-3531259 De training gaat in op vragen als ‘wat is gedrag en cultuur en hoe zet ik mijn medewerkers aan tot denken en betrek ik mijn medewerkers bij oplossingen’. U krijgt tools aangereikt om veranderingen in het gedrag van uw medewerkers te bewerkstelligen en u ervaart een aantal werkvormen als punten-bord, mindmap, incidentenmethode, brainstorm en meer. De training gaat ook in op uw rol als leidinggevende of KAM-coördinator bij de gedrags- en cultuurcomponenten en wij laten u kennismaken met ‘toolbox nieuwe stijl’ bij andere bedrijven. Het geheel wordt afgesloten met een humoristische veiligheidsquiz die wellicht ook stof tot nadenken geeft!

Data & plaatsen • 2 oktober / Wageningen • 11 oktober / Amsterdam

Volg ons ook op Twitter; VerenigingNVKL

NVKL-leden op Energiebeurs in Den Bosch

Van dinsdag 9 tot en met donderdag 11 oktober vindt in de Brabanthallen ’s-Hertogenbosch de vakbeurs Energie 2012 plaats. Hier vindt u alles op het gebied van energiebesparing en duurzame energie, met de focus op de bouw en de industrie. Van inkoop tot wetgeving en van passief bouwen tot solar: alles komt uitgebreid aan bod. Een aantal NVKL-leden heeft op deze beurs een Koude & Klimaatstraat gevormd.

Voor bezoek aan de beurs kunt u gratis toegangskaarten aanvragen via www.energievakbeurs.nl

105 e Jaargang Oktober 2012

15

BINNENKLIMAAT RCC Koude & luchtbehandeling

Door Christian Potma, FlowMotion, Delft

CFD Chicken Fluid Dynamics De wereld waarin wij leven wordt steeds voller en drukker. Steeds meer mensen bewegen en werken in een compactere ruimte of omgeving. Aangezien gezondheid en veiligheid op de werkvloer belangrijk is, speelt het hebben van een goed binnenklimaat een grote rol.

M

aar wat is goed binnenklimaat? Een gebouw moet werknemers een behaaglijk binnenklimaat bieden. We spreken van een thermisch behaaglijk binnenklimaat als mensen geen behoefte hebben aan een hogere of lagere temperatuur. Dit binnenklimaat wordt bepaald door de luchttemperatuur, de luchtsnelheid, de stralingstemperatuur en de luchtvochtigheid. Maar ook de activiteiten van werknemers (zittend werk, zwaar werk) en de kleding die ze dragen hebben invloed.

Iedereen heeft op de werkplek te maken met thermische behaaglijkheid. Er wordt hierbij wel onderscheid gemaakt tussen het thermische binnenklimaat in niet-industriële omgevingen (bijvoorbeeld in kantoren en scholen) en blootstelling aan extreme hitte of extreme koude in een meer industriële setting.

Het thermisch binnenklimaat op de werkplek heeft invloed op het comfort en productiviteit van de werknemers.

In extreme gevallen kan het thermisch binnenklimaat leiden tot onomkeerbare gezondheidsschade.

Langdurige blootstelling aan hoge temperaturen in de zomer (> 25 °C) kan

16

oktober 2012 105 e Jaargang

leiden tot uitdroging en gezondheidsproblemen zoals hoofdpijn, vermoeidheid, duizeligheid, hartproblemen. Dit geldt vooral als mensen te weinig vocht binnenkrijgen. Hoge temperaturen zijn met name gevaarlijk voor ouderen, omdat hun thermoregulatiesysteem minder effectief is en ze ongemerkt kunnen uitdrogen. Een lage binnentemperatuur kan in extreme situaties de gezondheid bedreigen door onderkoeling en bevriezing.

IJshockeyhal Diverse factoren beïnvloeden het thermisch binnenklimaat, zoals het buitenklimaat (wind, zon en temperatuur), isolatie van het gebouw, hoeveelheid en

Figuur 1: Klimaatbeheersing in een ijshockeyhal

oriëntatie van beglazing, en de kwaliteit en capaciteit van verwarmings-, koelen ventilatiesystemen. Figuur 1 geeft hiervan een extreem goed voorbeeld.

Het klimaat in een ijshockeyhal. De klimaatbelangen zijn voor sporter en toeschouwer niet hetzelfde. De ventilatie moet ervoor zorgen dat de temperatuur boven het ijs niet te koud wordt, het publiek behaaglijk naar de wedstrijd kan kijken en dat er geen mist optreedt ten gevolge van de vochtuitstoot van het publiek.

Maar wat voor mensen geldt, geldt in nog grotere mate voor dieren en gewassen. Hoewel wij het gevoel hebben op een kluitje te leven, staat dit in schril contrast met de dieren en gewassen (in het vervolg alleen product genoemd).

Het product moet het tijdens de groei doen met een wel zeer beperkte ruimte en voorzieningen, vergeleken met de mens. Een tweede aspect dat eigenlijk een nog grotere rol speelt, is dat aan de kwaliteit van het milieu rondom een individueel product zeer hoge eisen worden gesteld, zowel klimaat-technisch als hygiënisch gezien. Per product moet het klimaat identiek zijn om uniforme groei per individueel product

BINNENKLIMAAT Koude & luchtbehandeling RCC

De kip is een dier die gedurende zijn levenscyclus en daarna met veel klimaatcontrole te maken krijgt. Van het ei tot de kipnugget speelt het reguleren van milieu rondom de kip een cruciale rol.

De hele cyclus begint al wanneer de kip nog in het ei zit. Dit proces vindt plaats in de zogenaamde incubator.

Een incubator is een machine waar duizenden eieren worden verzorgd van ei tot kuiken. Gedurende deze verzorging zal eerst warmte moeten worden toegevoegd aan de eieren en later weer warmte worden afgevoerd. Daarom speelt de controleerbaarheid van het klimaat binnen de incubator een bijzondere rol. De luchtverversing en de temperatuurverdeling moeten zorgvuldig worden gestuurd en dus voortdurend worden aangepast aan de behoefte van de eieren. Een temperatuurvariatie van

enkele tienden gedurende de gehele groeiperiode is cruciaal voor een zo goed mogelijke opbrengst. Ook de COconcentratie moet nauwkeurig worden afgestemd op wat de eieren nodig hebben. Dit zelfde geldt voor de luchtsnelheid langs de eieren en later kuikens.

Het hart van de incubator is een speciaal luchtinlaatsysteem. Voor de ontwikkeling van de incubator is aan Flowmotion de vraag gesteld om de stroming en het warmtetransport van de bewegende lucht richting eieren in detail te analyseren. Om twee redenen werd niet voor experimenten gekozen. In de eerste plaats is de binnenkant van de incubator onder bedrijfsomstandigheden nauwelijks toegankelijk voor meetapparatuur. Daarnaast zou een enorm aantal meetpunten nodig zijn geweest om de stroming en de temperatuurverdeling voldoende nauwkeurig te kunnen beschrijven. Daarom werd gekozen voor het uitvoeren van stromingssimulaties (CFD Computational Fluid Dynmics). In het computermodel werd de volledige werking van het luchtinlaatsysteem nagebootst. De resultaten van de simulaties bleken geheel in lijn met de praktische ervaringen. Daarnaast werd in punten, waar de temperatuur in de machine continu gemeten wordt, de waarde met een zeer hoge nauwkeurigheid voorspeld. De stromingssimulaties lieten duidelijk de complexe wisselwerking tussen de uitvoering van het luchtinlaatsysteem en het daaruit volgende stomings- en temperatuurveld zien (zie figuren 4 en 5).

Nadat de kuikens uit het ei zijn gekomen en hebben kunnen acclimatiseren in een tweede ruimte, worden ze vervoerd naar grote stallen alwaar ze zullen groeien tot volwassen kippen.

Het vervoeren van de kuikens kan over

Figuur 4: Snelheidsverdeling in de incubator.

Figuur 5: Temperatuursverdeling in de incubator.

Figuur 2a en 2b: Decentrale invoer in een vrije ruimte zorgt voor niet uniforme verdeling van de lucht.

te waarborgen. Wanneer de producten ‘geoogst’ worden, is het wenselijk dat ze allemaal hetzelfde zijn en dat er niet nog een selectie moet worden gemaakt.

Uniform milieu Aangezien de producten zich vrijwel altijd in één grote ruimte bevinden, is het niet altijd eenvoudig een identiek milieu te genereren rondom elk product. Helemaal wanneer in ogenschouw wordt genomen dat de toe- en afvoer van lucht en warmte centraal gebeurt op een discrete locatie.

Een effectieve menging is dan in sommige gevallen nodig om een uniform milieu te bewerkstelligen. Het is tijdens dit soort processen dat FlowMotion veelal gevraagd wordt middels CFD simulaties het binnenklimaat uit te rekenen, te analyseren en te helpen verbeteren.

Paprika’s, tomaten, bloembollen en rozen zijn voorbeelden van gewassen waarbij een zorgvuldig gereguleerd klimaat erg belangrijk is om gelijkmatige groei te realiseren. Hoewel kassen gesloten ruimtes zijn, is het regulieren van

Figuur 3: Voorbeeld ventilatie in een kas.

temperatuur, vochtigheid en luchtsnelheden geen eenvoudige klus (zie figuur 3). Gecompliceerde regelsystemen moeten zorgdragen voor een constant klimaat terwijl de omstandigheden per uur kunnen verschillen. Het bewaren van bloembollen gebeurt bijvoorbeeld onder nul waarbij de temperatuur maar enkele tienden van graden mag afwijken van de gewenste temperatuur om voortijdig rotten te voorkomen.

De cyclus van een kip

105 e Jaargang oktober 2012

17

BINNENKLIMAAT RCC Koude & luchtbehandeling

duizenden kilometers gaan. De kuikens verblijven tijdens dit transport in kratten die op dusdanige manier zijn gestapeld in de daarvoor speciaal ontwikkelde opleggers dat de ventilatie optimaal is.

Figuur 6a laat een geraamte van het binnenwerk zien van een transportoplegger voor kippen. Figuur 6b laat de temperatuurverdeling zien van een niet optimaal systeem.

Figuur 6a : transportoplegger

Figuur 6b : Niet uniforme temperatuurverdeling in transportoplegger

de dieren te laten stromen om ze op die manier van verse lucht te voorzien.

Figuren 7a en 7b laten respectievelijk de stroomlijnen en de snelheidsverdeling zien van een voorbeeld stalconfiguratie waaruit duidelijk kan worden opgemaakt dat de snelheden op grondniveau niet perse uniform verdeeld hoeven te zijn.

Nadat de kippen zijn uitgegroeid worden ze naar de slachterij vervoerd waarna ze worden verwerkt tot eetbare producten. De processtappen die dan kunnen volgen, zijn bakken en invriezen. Bij het bakken speelt klimaatbeheersing een buitengewoon belangrijke rol. In grote bakovens worden de producten gebraden. Wanneer de lucht- en temperatuurverdeling niet overal gelijk is zullen de producten verschillend garen. Dit is ongewenst en kan tot zeer veel uitval zorgen. Tijdens de ontwikkeling van bakovens gaat hierin veel tijd

zitten. FlowMotion heeft met behulp van CFD vele ontwerpen geanalyseerd en kunnen verbeteren. Figuur 8 laat een voorbeeld zien van een bakovensimulatie.

De laatste stap in de cyclus van de kip is het invriezen van het eindproduct alvorens het naar de winkels gaat. Invriezen is minder cruciaal dan bakken maar hier speelt bijvoorbeeld de invriestijd een belangrijke rol. Invriezen gebeurt vaak in dozentunnels die bestaan uit een koelunit, een wand met ventilatoren en een groot aantal lagen waar doorheen de producten, veelal in dozen, worden getransporteerd. Veelal wordt gedacht dat de snelheden in alle lagen van dozentunnels aan elkaar gelijk zijn. Dit is echter niet zo. Figuur 9 laat een eenvoudig voorbeeld zien van het principe van een dozentunnel. Het snelheidsverschil per laag is duidelijk zichtbaar. Dit heeft als gevolg dat de invriestijd per laag zal verschillen. Door een slimme manier van vomgeving is het op relatief eenvoudige manier mogelijk de snelheden per laag gelijk te krijgen.

Ventilatie FlowMotion heeft voor een aantal opleggerfabrikanten CFD simulaties uitgevoerd waarbij is gezocht naar verbetering van de ventilatie in de opleggerruimtes. De uitdaging hierbij was om de ventilatie zo uniform mogelijk over de kratten te verdelen terwijl de toe- en afvoer van de lucht via een beperkt aantal punten geschiedde.

Na transport zullen de kuikens tot volwassen kippen groeien in geavanceerde stallen, al dan niet gestapeld in meerdere lagen, waar het mogelijk is om duizenden kippen te huisvesten. Een kip is enorm gevoelig voor tocht en kou.

Het is daarom een enorme uitdaging om het klimaat rondom de duizenden kippen gelijk te krijgen zodat de dieren zich ook uniform verdelen over deze ruimte wat de groei bevordert. Het is te simpel gedacht om de kippen gewoon maar los te laten in een stal en de lucht via een aantal inlaten in het dak richting

Conclusies

18

Figuur 7a: Stroomlijnen in een stal

Figuur 8: Stroomlijnen door een spiraaloven

Figuur 7b: Snelheidsverdeling op dierniveau.

Figuur 9: principe dozentunnel (blauw: lage snelheden)

oktober 2012 105 e Jaargang

Binnenklimaat speelt voor zowel mens, dier als gewas een belangrijke rol. Bij de één om zo goed mogelijk te kunnen functioneren en bij de ander om zo goed mogelijk te kunnen groeien. Het is ondoenlijk om ieder individu van een eigen ventilatiesysteem te voorzien om zo een perfect microklimaat te genereren. Door een zorgvuldig gekozen manier van ventileren is het meestal mogelijk om een zo gelijk mogelijke verdeling van lucht en temperatuur daar te krijgen waar het nodig is. Met behulp van CFD heeft FlowMotion vele klanten kunnen helpen bij het bereiken van het gewenste binnenklimaat. ■

Gafco-Altron is al jarenlang uw vertrouwde koudespecialist

Sangi

R

www.multi-import.nl !!

Nieuw

SKFR Rechte ge誰soleerde Koelleidingen

Lengte: 4 meter

voor compressoren en aggregaten:

voor compressoren en aggregaten:

voor regelapparatuur voor koudetechniek:

voor condensors en koelers (ook CO2):

Multi Import,

Gafco-Altron maakt het u gemakkelijk.

Bezoekt u onze website voor het gebruiksvriendelijk bestellen van onze producten via extranet.

www.gafco-altron.nl

Flexibel en Snel

Hongkongstraat 10 - 14, 3047 BS Rotterdam, Nederland Telefoon : 010 - 437 62 55 : 010 - 437 67 65 Fax : info@multi-import.nl Email

Hoge kwaliteit uit voorraad leverbaar 93 x 265

experts RCC Koude & luchtbehandeling

E

EXPERTS over Onderhoud koel/vriesen LB-installaties

De keuze voor een goed onderhoudssysteem genereert betrouwbaarheid, functionaliteit, veiligheid, en gebruiksvriendelijkheid van de installatie. Goed onderhoud verhoogt de veiligheid van de omgeving en dus ook de gezondheid van de in het gebouw of geconditioneerde ruimte aanwezige personen. Voor Experts werd de visie op dit onderwerp gevraagd aan Directeur GTEX bv Patrick van Zwam en Directeur Fa. Stoocker Klimaatbeheersing, Onderzoek & Onderhoud John Rebergen.

Welke vormen van onderhoud voert u bij uw klanten uit als het gaat om de hele installatie, bestaande uit compressoren, luchtgekoelde condensor, verdampingscondensor, koeltoren, ventilatoren en verdampers? Of beperkt u zich in het uitvoeren van curatief, correctief en periodiek onderhoud? En waarom dan?

John Rebergen: Het directe onderhoud wordt door onze collega’s verricht. Wij doen onderhoud aan de koudeprocessen in totaal. Niet alleen aan de koelmachines en apparatuur, maar ook aan het proces waarvoor de koude wordt gemaakt. Deze processen onderzoeken en onderhouden wij.

Patrick van Zwam: GTEX voert hoofdzakelijk groot preventief en bij voorkeur conditioneel onderhoud uit aan alle hoofdcomponenten van een industriële koude- en warmtepomp- installatie.

Bij conditioneel onderhoud kijken we niet meer naar de gemaakte bedrijfsuren of kalenderdagen.

De belasting en omstandigheden waarin de installatie moet presteren zijn bepalend voor de onderhoudsfrequentie en de daarbij behorende werkzaamheden. Een installatie die op de grens van zijn toepassing werkt of een onrustig schakelgedrag vertoont zal frequenter onderhoud nodig hebben dan een installatie die goed in balans is. Wij zien toekomst in conditioneel onderhoud, daar dit op den duur de installaties zal verbeteren en optimaliseren. Energiegebruik en onderhoudskosten zullen daardoor dalen.

Curatief en correctief onderhoud is noodzakelijk bij calamiteiten.

Op korte termijn moet dan een oplossing worden gevonden. Herhaling moet worden voorkomen.

20

oktober 2012 105 e Jaargang

veelal door de installateur uitgevoerd. Dit is ook de kans om een installatie niet alleen op lekdichtheid te controleren, maar ook te leren kennen door te kijken, luisteren, voelen en schoon te houden.

John Rebergen: Bij klanten wordt volgens de STEK en/of F-gassenregeling gecontroleerd of het onderhoud en de inspecties conform de wetgeving is uitgevoerd. Wij adviseren de klant goede notie van deze regelingen te nemen en conform de wetgeving onderhoud uit te voeren.

Welke controles voert u uit voor installaties met natuurlijke koudemiddelen, zoals NH3, CO2 en koolwaterstoffen

Patrick van Zwam:

Patrick van Zwam:

‘Wij’ moeten blijven zorgen voor goed geschoolde onderhoudstechnici Hoe gaat u om met de wettelijk verplichte periodieke controles met betrekking tot lekdichtheid van koelinstallaties?

Patrick van Zwam: Dit eerstelijns onderhoud wordt

Wij analyseren de installatie op schakelgedrag en bedrijfscondities, eventueel loggen we drukken, temperaturen en opgenomen vermogens waardoor een goed beeld ontstaat van het gebruik en de belasting. Daarnaast voeren wij controles uit op werking en afstellingen van beveiligingen, controleren we op trillingen en op vervuiling van olie of koudemiddel door vocht of niet condenseerbare gassen en de staat van leidingwerk en isolatie.

John Rebergen: Als wij controles uitvoeren zullen wij dit niet zelf doen maar uitbesteden. Alleen de onderhoudsboeken worden gecontroleerd en de klant

experts Koude & luchtbehandeling RCC

geadviseerd onderhoud uit te laten voeren.

Welk onderhoud, controle en metingen verricht u aan klimaatinstallaties en ventilatiesystemen in de vastgoedsector en utiliteit?

Voert u ook een zogenaamde quick scan uit aan de door u beheerde installaties? Wat is het resultaat van deze quickscan?

Patrick van Zwam: Hoewel een quickscan een momentopname is, geeft dit al een redelijk goed beeld van een installatie en is daarom van belang om regelmatig uit te voeren. Hierbij kan functionele optimalisatie worden doorgevoerd en op energiegebruik worden bespaard. .

Integratie van een quickscan, zoals wij voorstaan, in een gebouwbeheerssysteem geeft direct resultaat.

Het voordeel is dat het dan 24 uur per dag 365 dagen per jaar in bedrijf is. Voor de gebouwbeheerder is dit als het ware een ‘dashboard’ met informatie. Hierdoor kan men het dynamische gedrag van de installatie en van het gebouw aflezen. Ook kunnen alarmwaarden ingegeven worden als het dynamische gedrag buiten bepaalde marges komt. Acties kunnen dan uitgezet worden. Deze methode kan 30 tot 40 procent van het energiegebruik terugdringen.

John Rebergen: Wij adviseren, voeren uit, of regelen de installatie in regelstrategieën, regelapparatuur, luchtkanalen, verwarmingsleidingen en verlichtingsplannen, controleren onderhoudsschema’s inclusief planningen en verbeteren zo mogelijk het energiegebruik. Wij voeren de quickscan van een kantoor, school of woning uit, dus: • Controle ruimtetemperatuur, relatieve vochtigheid, CO2 en vluchtige organische stoffen.

• Controle aan de hand van het ontwerp of luchtkanalen voldoende lucht transporteren en/of ingeregeld zijn.

• Controle aan de hand van het ontwerp of verwarmingsleidingen voldoende warmte geven en/of ingeregeld zijn.

• Controle aan de hand van het ontwerp of de regelingen goed werken en/of de juiste en wellicht betere regelstrategieën toegepast kunnen worden.

• Controle van het elektriciteitsnet op verbruik en vervuiling (PQX power quality), bij vervuiling kunnen veel en vaak schades ontstaan.

Deze controles geven inzicht in de staat van de gebouwgebonden installaties, en welke maatregelen genomen kunnen worden om het klimaat te verbeteren en energiegebruik te verminderen.

John Rebergen:

Het duurzaam bouwen deden de holbewoners al, laten we nu eens duurzaam gaan denken Welke onderhoudsadviezen geeft u aan uw klant? Worden deze ook werkelijk uitgevoerd?

Patrick van Zwam: Wij houden de onderhoudsadviezen vooral praktisch en doelgericht. Doen wat nodig is om probleemloos op de lange termijn in bedrijf te blijven met de laagst mogelijke kosten en het hoogste rendement.

John Rebergen: Ons advies: onderhoud een technische installatie zoals je je eigen lichaam onderhoudt. De kosten

van een installatie zijn bij preventief onderhoud het laagst, gedurende de levenscyclus van een installatie. Bij correctief onderhoud zijn de bedrijfskosten vaak vele malen hoger, omdat productieuitval vaak niet tot de onderhoudskosten gerekend wordt.

Wat is uw toekomstbeeld voor het verrichten van onderhoud aan klimaat/ventilatie en koude-installaties?

Patrick van Zwam: Ook onderhoud blijft noodzakelijk.

De onderhoudsintervallen kunnen zeker beïnvloed worden door de juiste componenten en materiaalkeuzes te maken en deze op te stellen in goed bereikbare technische ruimtes zodat onderhoud goed uitgevoerd kan worden. Slimme elektronica kan helpen het juiste moment van onderhoud te bepalen zodat er balans tussen gebruik, verbruik, en de onderhoudskosten komt. Daarnaast moeten ‘wij’ in de breedste zin van het woord blijven zorgen voor goed geschoolde onderhoudstechnici.

John Rebergen: Het toekomstbeeld is zeer triest.

Techniek is UIT, wordt niet serieus genomen. Steeds minder jongeren zijn geïnteresseerd in techniek.

Het kennisniveau van de huidige onderhoudsmonteurs is algemeen laag. De hele bouwketen zou eens bij elkaar moeten gaan zitten om een totaalconcept te bedenken.

Nu wordt door een architect wat bedacht, een opdrachtgever zoekt aannemers, deze weer onderaannemers, deze weer ZZP-ers, etc, etc.

Ik moet altijd denken aan een oud spelletje dat we op school deden, ‘Zakdoekje leggen niemand zeggen.’

Voor diegene die techniek wel serieus nemen en serieuze techneuten zijn, breken ‘gouden tijden’ aan.

Als we echt wat aan onze energiebronnen en natuur willen doen, dan moet er een omslag komen.

Het duurzaam bouwen deden de holbewoners al, laten we nu eens duurzaam gaan denken. ■

105 e Jaargang oktober 2012

21

chillventa 2012 RCC Koude & luchtbehandeling

Chillventa 2012 prolongeert succesverhaal Chillventa zet zijn succesverhaal in 2012 door en schrijft een nieuw hoofdstuk inzake de groei van het aantal exposanten en de expositieruimte. De internationale vakbeurs voor koeling, airconditioning, ventilatie en warmtepompen, ’s werelds grootste evenement in zijn soort, begint over een paar weken. Nieuw dit jaar zijn de gewijzigde openingsdagen: het evenement begint nu op maandag 8 oktober 2012 met de Knowhow highlight Chillventa Congressing. De tentoonstelling opent dan zijn deuren op dinsdag 9 oktober tot en met 11 oktober 2012, wanneer er meer dan 900 exposanten uit de hele wereld hun producten presenteren in de NürnburgerMesse.

hallenübersicht | hall layout hallenübersicht | hall layout 1

P P

7 7

NCC Ost NCC Ost

6 6

5 5

4A 4A

4 4

Ost Eingang Entrance Ost Eingang EntranceP

P

2 2

1 1

2

4

4A

5

1 2 4 4A 5 Kältetechnik Refrigeration Kältetechnik Refrigeration 6

6 MSR-Technik / Automation / Kältetechnik C&I / automation / refrigeration MSR-Technik / Automation / Kältetechnik C&I / automation / refrigeration 7

7 Klimatechnik / Lüftungstechnik / Wärmepumpentechnik Air conditioning / ventilation / heat pumps Klimatechnik / Lüftungstechnik / Wärmepumpentechnik Air conditioning / ventilation / heat pumps NCC Ost Chillventa Congressing NCC Ost

P P

ngen

P

P

P

P P

Chillventa Congressing Weitere Schwerpunkte | Other areas of focus Cleanroom Village Halle | Hall 1 Weitere Schwerpunkte | Other areas of focus Verbände, Schulen, Institutionen Cleanroom Village Information Center Trade Verbände, Schulen, Institutionen Associations Information Center Trade Associations

P

22

Einfahrt Access Einfahrt Access

oktober 2012 105 e Jaargang

Fachforum Kälte

Halle | Hall 1 Halle | Hall 1

chillventa 2012 Koude & luchtbehandeling RCC

De gespannen economische situatie in de verschillende landen in Europa wekt de indruk over de hele wereld dat alle EU-lidstaten op dit ogenblik de economische problemen hebben. Maar de tentoonstellingssector in Duitsland en zeer gespecialiseerde internationale tentoonstellingen met een duidelijke B2B-oriëntatie worden hier niet door beïnvloed. Het beste voorbeeld is Chillventa in de NürnburgerMesse: “Chillventa is de marktplaats voor de mondiale industrie, dit is waar deskundigen elkaar ontmoeten en waar innovatieve en energie-efficiënte producten plus de huidige trends worden gepresenteerd. Er worden nieuwe projecten gelanceerd en er worden zaken gedaan. Je kunt wel zeggen dat de tentoonstellingssector in Duitsland en wij hier in Nürnberg uitstekend zijn gepositioneerd, bijvoorbeeld in het koel-, airconditioning- en warmtepompsegment”, aldus Gabriele Hannwacker, Exhibition Director bij NürnbergMesse. „We gaan ervan uit dat Chillventa in oktober wordt geopend met weer een nieuw recordaantal exposanten en nog meer ruimte. De Detaillierte Hallenübersichtspläne: chillventa.de/hallenplaene ontwikkeling van de tentoonstelling en het congres gaat Detailed hall plans: chillventa.de/hallplans snel. We verwachten meer dan 900 bedrijven uit de hele wereld. Ons doel is om het best mogelijke industrie- en dialoogplatform te bieden voor de experts”, aldus Hann­ wacker. ■

Detaillierte Hallenübersichtspläne: chillventa.de/hallenplaene Detailed hall plans: chillventa.de/hallplans

P

7

P

P

Fachforum Cleanroom / Kälteanwendungen

U Forum Cleanroom / Refrigeration Applications

5 2

P

P

Ost Eingang Entrance

P

4A

P

U

1

Mitte Eingang Entrance

4

NCC Ost

6

P Mitte Eingang Entrance

5 2 7

1

P

4A

6

Fachforum AC / HP Forum AC / HP

Ost Eingang Entrance

NCC Ost

Fachforum AC / HP Forum AC / HP

P

4

P

Einfahrt Access

P

Fachforum Kälte P Forum Refrigeration 105 e P Jaargang oktober 2012

Einfah Acces

23

chillventa 2012 RCC Koude & luchtbehandeling

Deelnemende bedrijven op de DuPont: nieuwe technologieën voor het verminderen van impact op het milieu Op Chillventa 2012 zal DuPont Koudemiddelen (hal 4, stand 410) de nieuwe oplossingen presenteren die de milieu-impact van koudemiddelen in koel- en airconditioninginstallaties aanzienlijk zal verminderen.

De nieuwe reeks DuPont Opteon® koudemiddelproducten die momenteel in ontwikkeling is heeft een veel lagere GWP (Global Warming Potential) impact dan de van oudsher gebruikte koudemiddelen. Naast Opteon® XP10, die al in ontwikkeling is voor commerciële koudetoepassingen (gemiddeld temperatuurbereik), zullen er nieuwe producten worden vertoond voor potentieel gebruik in airconditioners en warmtepompen.

Daarnaast zal DuPont informatie geven over de ISCEON® 9-serie

productportfolio, een familie van producten in de handel die vandaag beschikbaar zijn en speciaal ontworpen zijn om eenvoudige conversie van de bestaande R-22 koel- en aircoapparatuur mogelijk te maken, zodat eindgebruikers van hun bestaande apparatuur gebruik kunnen blijven maken voor de rest van zijn gebruiksduur.

In vier presentaties geven de deskundigen uit het bedrijf inzicht in de huidige ontwikkelingsstatus van lage GWP-technologieën in verschillende toepassingen. Hoogtepunten zijn de gevaren van nagemaakte koudemiddelen. Details van tijd en plaats van deze presentaties kunnen worden verkregen door navraag bij de beursstand of raadpleging van het officiële programma van evenementen.

GEA presenteert nieuwe heat exchangers en HVAC Tijdens de Chillventa 2012 International Trade Fair for Refrigeration, Air Conditioning, Ventilation,

24

oktober 2012 105 e Jaargang

and Heat Pumps, zal GEA Heat Exchangers innoverende datacenter koelconcepten presenteren in hal 4, stand 4-316.

Tijdens de Chillventa zal GEA de nieuwe close control airconditioners presenteren onder de naam GEA Multi-DENCO®. Deze units zijn ontwikkeld voor het optimaal klimatiseren van computerruimtes. Het netto koelvermogen bedraagt 5 tot 130 kW. Dankzij het gebruik van CFD-simulaties en toepassing van inverter technology, zijn de GEA-engineers er in geslaagd om de nieuwe serie uiterst energie-efficiënt te maken.

De nieuwe GEA Multi-DENCO® serie is leverbaar vanaf december 2012.

Nederlandse bedrijven op Chillventa Multi Import BV Hal 7 stand 7-224 Van Amerongen CA Technology Hal 6 stand 6-440 ACS BV Hal 4a stand 4a-106 Besseling Group BV Hal 5 stand 5-112 Clean Air Europe BV Hal 6 stand 6-426 Colibri BV Hal 1 stand 1-513 Daussiny Laser Welding BV Hal 2 stand 2-112 Everywair Flare Solutions Hal 7 stand 7-201 Gas Pack door parts & rail ­systems Hal 1 stand 1-302 GASCO Nederland NV Hal 2 stand 2-414 GEA Goedhart BV Hal 4 stand 4-316 GEA Polacel Cooling Towers BV Hal 4 stand 4-316 GEA Refrigeration Netherlands NV Hal 4 stand 4-316

INSTALLEER VEILIGHEID VERLAAGDE ROOKCONCENTRATIE BIJ BRAND

GROTERE VEILIGHEID

BIJ BRAND

Grotere veiligheid Lagere rookconcentratie Euroklasse BL-s1,d0 Maakt het vinden van ontsnappingsroutes mogelijk Tel. +31 613 34 90 86 info.nl@armacell.com

ArmaďŹ&#x201A;ex.com

chillventa 2012 RCC Koude & luchtbehandeling

Honeywell Fluorine Product Europe BV Hal 5 stand 5-123

Nieuwe producten van Güntner Ook dit jaar presenteert Güntner in hal 4 stand 104 weer een serie technische innovaties. De ontwikkeling van innovaties richt zich op gebeurtenissen op de markt. Er worden verschillende antwoorden gegeven op de vraag welke invloed waterbesproeiing heeft op de werking van de warmtewisselaar en welke rol de elektronische regeling daarbij speelt.

In 2010 werd op de Chillventa de nieuwe serie V-blok-warmtewisselaars GFD gepresenteerd. Dit product, dat door de klanten zeer wordt gewaardeerd, is nu uitgebreid met twee besproeiingscomponenten.

Daarnaast worden nieuwe kubusvormige luchtkoelers gepresenteerd. De industriële luchtkoeler GH… is een variabel apparaat voor

een verscheidenheid aan toepassingen. Deze is als GHN verkrijgbaar met inline buisverdeling en groot oppervlak en als GHF met verspringende buisverdeling en hoogefficiënte warmtewisselaars.

De nieuwe agrikoeler van Güntner zorgt voor versheid en kwaliteit bij agrarische producten. Dankzij de geoptimaliseerde warmtewisselaar is de ontvochtiging minimaal. Er worden hoge luchtvolumestromen gerealiseerd.

Als eerste fabrikant van condensors met microchannel-blokken heeft Güntner TÜV-goedkeuring voor koudemiddelklasse 1 verkregen.

Daarmee kunnen de microox®series GVX en GVHX/GVVX ook met brandbare koudemiddelen (propaan, propeen, isobutaan, propyleenether) worden gebruikt.

J&Y International BV Hal 4a stand 4a-404 Linde Gas Benelux Hal 4 stand 4-208 Natufog BV Hal 7 stand 7-412 Next Lubricants Hal 5 stand 5-122 Omega Thermo Products BV Hal 6 stand 6-125 Salco BV Hal 1 stand 1-302 Technology Unlimited BV Hal 2 stand 2-112 VDH Products BV Hal 6 stand 6-306

GEA presenteert nieuwe datacenterkoeloplossingen De GEA Adia-DENCO® koeloplossing is speciaal ontwikkeld voor datacenterkoeling. Het systeem maakt gebruik van indirecte vrije koeling in combinatie met het adiabatische koeleffect. Tot een buitenconditie van 27°C 60% rV kan een inblaastemperatuur van 26°C gerealiseerd worden zonder inzet van mechanische koeling. Met de GEA AdiaDENCO®, kunnen datacenters 70 procent besparen op hun kosten voor koeling.

eurammon op Chillventa 2012 eurammon gaat aan de Chillventa van dit jaar deelnemen. Op haar stand 310 in hal 1 zal eurammon informatie verstrekken over de laatste ontwikkelingen als het gaat om het gebruik van natuurlijke koudemiddelen.

Net als tijdens Chillventa 2010 organiseert eurammon een lezingpro-

26

oktober 2012 105 e Jaargang

gramma dat wordt gehouden in de ochtend van 10 oktober 2012. Dit jaar is het onderwerp ‘Verschillende landen, verschillende trends? De situatie van de natuurlijke koudemiddelen’.

Deelnemers worden na de lezingen in de gelegenheid gesteld om te spreken met deskundigen en contacten te

onderhouden tijdens de traditionele eurammons ‘Brunch voor de Vrienden van natuurlijke koudemiddelen’ bij de eurammonstand.

„Is water een turbo voor de prestaties van koelinstallaties?“ HET ANTWOORD HIEROP VINDT U OP DE

9 – 11.10.2012 NÜRNBERG STAND 104 / HAL 4

Is water een turbo voor de prestaties?

De afgelopen jaren is steeds intensiever gezocht naar methoden om te komen tot tijdelijke en permanente prestatieverbeteringen. Het gaat daarbij onder andere om adiabatische luchtkoeling, verdampingskoeling door besproeiing en hybride oplossingen. De Güntner-groep biedt deze mogelijkheden voor prestatieverbeteringen.

Op de beursstand leggen we uit hoe de verschillende technologieën werken en geven we advies voor de toepassing ervan.

Bespreek de toepassingslimieten en ervaringen met ons! www.guentner.eu/chillventa

Competent. Betrouwbaar. Persoonlijk.

GFD met hydrospray

o

EEN NVKL INSTALLATEUR GAAT TOT HET GRAADJE

De productiviteit in een kantoor wordt sterk bepaald door het klimaat en de temperatuur. Om die constant te houden heb je installateurs nodig die technisch goed geschoold zijn en een servicegerichte mentaliteit hebben.

Die installateurs hebben zich verenigd in de NVKL. De Nederlandse Vereniging van ondernemingen op het gebied van de Koudetechniek en Luchtbehandeling. Daâ&#x20AC;&#x2122;s een hele mond vol voor professionaliteit, zekerheid en kwaliteit.

Ze zorgen ervoor dat de ideale temperatuur overal en altijd precies hetzelfde blijft. Let er dus op of uw installateur er een is waar de NVKL achter staat. www.nvkl.nl

Precies de goede temperatuur.

Overal. Altijd. Gegarandeerd.

ammoniak Koude & luchtbehandeling RCC

Door ing. Ernst Berends, Lid redactieraad RCC Koude & Luchtbehandeling/GEA Grenco

Hoeveel water is er toegestaan in ammoniak?

‘Water in ammoniak? Liever helemaal niet’ is de eerste reactie van elke koeltechnicus. Deze twee natuurlijke koudemiddelen liggen elkaar erg goed en zodra ze met elkaar in contact komen, volgt er een innige verbintenis. Water absorbeert NH3 prima. In de koeltechniek wordt daar bij het ontluchten en het drukvrij maken (afblazen) van een installatiedeel in water dankbaar gebruik van gemaakt. Bij calamiteiten in de machinekamer treden vaak ammoniakwassers in werking: het te hoge NH3-gehalte van de afgezogen lucht wordt daarin via waterverneveling gereduceerd of in een groot waterreservoir geleid.

I

n elk keukenkastje staat de bekende rode flacon met huishoudammonia. Volgens het etiket bevat dit <5% NH3.Wat hogere concentraties worden gebruikt als koudedragers bij indirecte systemen. Deze heten dan ammoniumhydroxide (NH4OH) en worden ook wel alkali genoemd. Net als bij pekel en glycol bepaalt de concentratie ervan het vriespunt. Een twintig procent oplossing heeft bijvoorbeeld een vriespunt van –35°C, een zeer hoge soortelijke warmte van boven de 4 kJ/kg/K en bovendien blijft het daarbij ook nog veel dunner dan glycol.

Al met al een ideale koudedrager, zij het met het bekende luchtje!

Bij de toepassing van NH3 als verdampend koudemiddel in koelsystemen hebben we er echter liever geen water in. Bij 1 bar kookt water bij +100°C en NH3 bij -33°C. Hoe meer water er dus in de NH3 zit, hoe hoger het kookpunt van het mengsel wordt. Daardoor moet er lager verdampt worden om bij de gewenste temperatuur hetzelfde koelvermogen te leveren. Een hoger energiegebruik dus. De vuistregel is: voor elke graad lager verdampen, circa drie procent meer energiegebruik.

Het wateraandeel kan worden uitgedrukt in zowel procenten als in ppm’s en dit schept soms de nodige verwarring.

105 e Jaargang Oktober 2012

29

ammoniak RCC Koude & luchtbehandeling

ppm staat voor = parts per million oftewel 1 mg/kg. immers: 1 kg = 1000 gr = 1000.000 mg

van ammoniakanalyses. In de nu van kracht zijnde PGS 13 is dit hoofdstuk en nomogram vervallen.

1% water in 1 kg NH3 is dus 10.000 mg = 10.000 ppm 0,2% = 2000 mg = 2000 ppm 0,02% = 200 mg = 200 ppm

Anekdote: Toen de grenscontroles verdwenen, werd veel douanepersoneel omgeschoold tot milieuambtenaar. Ik heb persoonlijk een keer een enorme discussie met zo’n ‘nieuwbakken’ ambtenaar gehad, die bij een klant van ons de installatie afkeurde omdat het NH3-monster niet aan de eisen zou voldoen. Te laag watergehalte! Met CPR13-2 in de hand eiste hij dat we water aan het systeem toevoegden tot er 500 ppm bereikt was. Hij zag de voorbeeldlijn in het nomogram als de vereiste waarde!

CPR 13-2 en PGS 13 Wist u dat er tot vrij recent bewust water aan NH3 werd toegevoegd om de kans op spannings- of stresscorrosie tegen te gaan? Volgens de in 1998 uitgebrachte richtlijn CPR 13-2 moesten het zuurstof (O2)- en water (H2O)gehalte van de NH3 in de installatie worden bepaald aan de hand van een monster uit het opslagvat, ten einde te kunnen bepalen of er kans was op spanningscorrosie van de stalen delen. Zo nodig zou er dan zelfs water aan de installatie moeten worden toegevoegd. Via een afgebeeld nomogram kon dat dan bepaald worden.

Toch blijft het regelmatig contoleren van het watergehalte in de NH3 zeer belangrijk. Let op: monstername uit het lagedrukvloeistof geeft het beste beeld!

Van die spanningscorrosie mogen we dan geen last hebben, maar water veroorzaakt wel degelijk andere problemen. In literatuur is te vinden dat elke procent water in de NH3 voor één procent meer energiegebruik en voor één tot twee procent minder koelvermogen zorgt.

Als er daarbij ook nog veel niet condenseerbare gassen (‘lucht’) in het systeem aanwezig zijn, zorgt een te hoog watergehalte voor snelle veroudering van de smeerolie, veroorzaakt sludge-vorming, er vormen zich diverse ongewenste chemische reacties en het zorgt voor een verhoogd risico op galvanische corrosie.

Wat mogelijke reacties : RCH3 (olie) + 2H2O (water) ' RCOOH (zuur) + 3H2 (waterstof) 2RCH3 (olie) + 3O2 (zuurstof) ' 2RCOOH (zuur) + 2H2O (water)

Uit de laatste blijkt dat het watergehalte zelfs kan toenemen.

Nomogram ter bepaling van de mogelijkheid van optreden van spanningscorrosie Voorbeeld: Stel er is 50 ppm O2 en 500 ppm H2O in de ammoniak aanwezig. De lijn loopt dan van punt 50 op de linker as naar punt 500 op de rechter as. Deze lijn snijdt de middelste as in het donkere gedeelte, hetgeen betekent dat spanningscorrosie kan optreden. Is er echter 2,5 ppm O2 en 500 ppm H2O aanwezig, dan kan er geen spanningscorrosie optreden en is (uiteraard) geen inspectie nodig.

Tegenwoordig vinden de keuringsinstanties het alleen nodig om deze controle uit te voeren, wanneer een ammoniakkoelinstallatie staalsoorten bevat met treksterkten >355 N/mm2 of als niet bekend is welke staalsoort er is toegepast. Vooral gelegeerde soorten met een hoge rekgrens zijn gevoeliger voor spanningscorrosie, maar aangezien die in de hedendaagse koeltechniek vrijwel nooit worden toegepast, vervalt deze reden voor het uitvoeren

30

oktober 2012 105 e Jaargang

ammoniak Koude & luchtbehandeling RCC

Ammoniakdroger aangesloten op lagedruk vat.

Het gevormde zuur kan inwendig in het systeem corrosie veroorzaken. Afhankelijk van de oliesoort zal corrosie vroeger of later optreden. Bij minerale olie is dit later, maar bij PAG-olie (Poly Alkyleen Glycol) treedt het al na zeer korte tijd op. Vooral aluminium is hiervoor zeer gevoelig en dat is aanwezig op diverse plaatsen in de systemen. Ook de veel nieuw ontwikkelde oliën zijn aanzienlijk hygroscopischer dan de minerale.

Ammoniakdroger Hoe krijgen we dit ongewenste water nu uit de installatie? Dat kan door het permanent of tijdelijk installeren van een ammoniakdroger. Dergelijke drogers worden geleverd door onder andere GEA Refrigeration (Grasso Ammonia Dryer) en Wijbenga (System Cleaner).

De auteur heeft met de GAD persoonlijk op diverse plaatsen tientallen liters water (en olie!) uit vervuilde NH3-installaties verwijderd. Het is meestal geduldwerk.

Bij een -30°C-installatie met 1000 kilogram NH3 met daarin zes procent water, duurde het wel drie weken voordat dit tot 0, 5% gereduceerd is.

De hoogste waterconcentratie zit (meestal) in de lagedrukammoniakvloeistof. Daar dient de droger dus

aangesloten te worden. In een reservoir wordt een hoeveelheid vervuilde NH3 toegelaten. De zuivere NH3 wordt via een elektrisch (of persgas) verwarmingsspiraal uitgedampt en dan afgezogen naar de installatie. Het residu, bestaande uit water maar ook vaak veel olie, blijft achter en wordt na elke charge afgetapt.

Resterend watergehalte <0,5%.

In een onderzoeksrapport van Danfoss uit 2008 wordt een watergehalte van 0,3% als normaal beschouwd. In Duitse literatuur noemt men één tot drie procent als ‘typische watergehalten’ bij industriële NH3-installaties.

In de praktijk komen zeker hogere waarden voor. Een ander groot Deens onderzoek onder 175 installaties resulteerde in de volgende waterpercentages: bij 77 installaties >1%, bij 37 >2% en bij 25 >3%, waarbij als hoogste waarde 26% werd gemeten!

Bij GEA Grenco wordt 1% = 10.000 ppm aangehouden als maximaal toelaatbaar. Daarboven dienen er echt maatregelen genomen te worden. Danfoss houdt dus 0,3% aan. In de handleiding van de Grasso-droger stelt men 2% als maximaal toelaatbaar.

Wel moet ook de oorzaak worden onderzocht, anders keert het probleem na enige tijd weer terug!

105 e Jaargang oktober 2012

31

ammoniak RCC Koude & luchtbehandeling

Indien veel water wordt verwacht, is dit via een relatief simpele proef snel te bepalen. Tap één liter NH3(pomp)-vloeistof af uit de lagedrukafscheider in een puntvormig bekerglas met schaalverdeling. Laat dit buiten (op een veilige plaats!) uitdampen en in de punt blijven dan achter: vuil, water en olie (in deze volgorde).

Een wat veiliger en meer reukloze methode is het nemen van een NH3-monster in een gevacumeerde cilinder en dit te laten analyseren door een laboratorium.

Hoe komt er water in de koelinstallatie?

• Nieuwe drukvaten worden met water afgeperst en incidenteel onvoldoende gedroogd!

• Condensatie tijdens de bouwfase.

• Onvoldoende vacumeren.

• Aanzuigen lucht (met vocht) bij vriesinstallaties die in het vacuüm draaien (<-33°C) via asafdichting en spindel.

• Onzorvuldig afblazen van NH3 of olie in water.

• Lekkage warmtewisselaar (watergekoelde condensor, vloeistofkoeler, dompelspiraal).

• Te hoog watergehalte in de toegepaste olie en/of NH3.

Nieuwe NH3 bevatte tot voor kort circa 200 ppm water vanwege het spanningscorrosieverhaal. Nu niet meer, volgens de leveranciers.

• Door bepaalde chemische reacties van olie en zuurstof.

Effecten van water in de NH3

• Hoger energiegebuik, minder koelvermogen > dus een beduidend lagere COP. • Lagere verdampingstemperatuur dan die behorend bij de zuigdruk.

• Smeerolie valt uiteen, er vormen zich nitrocomponenten > lossen op in de NH3 > verkleuring.

• Aantasting O-ringen/pakkingen vanwege chemische reacties.

• Lekkage Alu ringen/pakkingen ten gevolge van galvanische corrosie.

• Slijtage en aantasting van kleppen.

• Sludge in het systeem.

Let op! Bij afblazen van NH3 in water is er een groot gevaar dat het water juist richting de ammoniak stroomt. Liefst altijd een stukje doorzichtige slang gebruiken. In de afblaasleiding een terugslagklep plaatsen en een extra reservoir met grotere inhoud dan de emmer waarin afgeblazen wordt!

In de handleiding van de Grasso Ammonia Dryer staat het volgende over watergehaltes in NH3:

32

oktober 2012 105 e Jaargang

GEA Refrigeration biedt u de juiste en meest energiezuinige oplossing!

Bent u op zoek naar een betrouwbare, onderhouds-vriendelijke en energiezuinige oplossing voor uw koel-, vries-, warmtepomp- of klimaatinstallatie?

Dan bent u bij ons aan het juiste adres.

GEA Refrigeration adviseert u in de meest optimale GEA Grasso compressor voor uw installatie.

Daarbij maken wij een keuze uit ons brede scala van zuiger- en schroefoplossingen. We houden in ons advies rekening met zowel de aanschafprijs, lage operationele kosten als efficiënt energieverbruik en onderhoud. Natuurlijke koudemiddelen als NH3 en CO2 passen hier perfect bij.

Ook op het gebied van industriële proceswatersystemen en klimaatinstallaties kunt u bij ons terecht voor aansprekende oplossingen.Een voorbeeld hiervan is de onlangs op de markt gebrachte serie NH3-koudwateraggregaten BluAstrum, leverbaar in een capaciteitsgebied tussen 500 en 2000kW. De BluAstrum is zeer compact van afmeting en kan gewoon via de deur naar binnen. Daarnaast heeft de BluAstrum een maximale efficiency onder alle bedrijfsomstandigheden (ESEER 8.0).

GEA Refrigeration levert daarnaast Geneglace scherfijsmachines als ook totaaloplossingen in distributie en opslag in ijs. In de voedingswereld worden deze producten veelvuldig toegepast in onder meer de vleeswarenproductie en in bakkerijfabrieken in de verwerking van deeg.

Ook voor al uw vragen over service en onderhoud van al onze producten kunt u bij ons terecht. Wij ondersteunen u bij het inbedrijstellen van onze producten en verzorgen tevens de opleiding van uw onderhoudstechnici, alles gericht op een doelmatig gebruik van mensen en middelen in uw organisatie.

GEA Refrigeration Netherlands N.V. Country Sales Organization - Components Benelux P.O. Box 343, 5201 AH ‚s-Hertogenbosch, The Netherlands Phone: +31 (0)73 6203 911 info@gea.com, www.gearefrigerationcomponents.nl

engineering for a better world

GEA Refrigeration Netherlands N.V.

ventilatie RCC Koude & luchtbehandeling

Frisse scholen dankzij stille ventilatiekracht

Basisscholen in Nederland krijgen een gezondere luchtkwaliteit. Dat gebeurt op initiatief van de Rijksoverheid. In het kader van het project ‘Verbeteren Binnenklimaat’ geeft het ministerie van Onderwijs, Cultuur & Welzijn in principe alle scholen in het primair onderwijs een eenmalige financiële bijdrage voor het realiseren van aanpassingen om het binnenmilieu te verbeteren.

In Hengelo (Ov.) heeft Zwienenberg Installatietechniek inmiddels in vier basisscholen ventilatiesystemen geïnstalleerd. Afhankelijk van de subsidiestroom zullen meer scholen volgen. Directeur Marinus Zwienenberg is enthousiast over zijn keuze voor de Topvex WTW-units.

34

oktober 2012 105 e Jaargang

ventilatie Koude & luchtbehandeling RCC

V

oor een gezond binnenmilieu is het van belang om de hoeveelheden menselijke geurstoffen, ziektekiemen en stoffen die een allergische reactie kunnen veroorzaken binnen de perken te houden. Deze stoffen zijn echter nauwelijks te meten. De concentratie koolstofdioxide blijkt daarentegen een goede maatstaf te zijn voor de luchtkwaliteit. Deze concentratie wordt uitgedrukt in ppm, oftewel ‘parts per million’.

In een gemiddeld klaslokaal begint de schooldag met een concentratie van 400 tot 500 ppm. Al een uur na het begin van de les staat de meter op 2500 ppm. Volgens de Gezondheidsraad ondervindt 20 procent van de leerlingen hinder of gezondheidsklachten bij een ppm hoger dan 1200. Ter vergelijking: in een landelijk gebied bevat de buitenlucht ongeveer 400 ppm koolstofdioxide en in stedelijke gebieden ongeveer 500 ppm.

Willemschool In Hengelo blijft de concentratie CO2 in de Willemschool, in de onderbouw en bovenbouw van de De Stiepel en in basisschool De Schothorst nu continu onder de veilige grens van 1000 ppm.

Marinus Zwienenberg: “Bij de keuze voor het systeem was die eis bepalend. Daarnaast was het een belangrijk aspect dat het systeem heel erg stil moest zijn. Toen ik de opdracht kreeg, heb ik Rucon Systemair benaderd met de vraag of ze mij konden helpen om daar invulling aan te geven.”

Op aanraden van Rucon Systemair reisde Marinus Zwienenberg samen met zijn zoon Bastiaan af naar Zweden om zelf te bekijken hoe de Topvex-systemen geproduceerd worden. “Het viel me onmiddellijk op dat de techniek van deze Zweedse producten meer doordacht is dan die van andere Europese producenten. Hun systemen

voldoen ruimschoots aan de criteria en beschikken over een optimale regeltechniek. Met zes knopjes kun je het hele systeem programmeren, rekening houdend met de verwarming, de lesroosters, de vakantieperioden en noem maar op.”

In de Hengelose basisscholen zijn de Topvex SR09 en SR11 toegepast. In totaal acht efficiënte units die speciaal ontworpen zijn voor kantoren, winkels, scholen en kinderdagverblijven. De ventilatoren die worden aangedreven door EC-motoren zijn zeer energiezuinig. Het warmtewiel dat voor warmteterugwinning én vochtterugwinning zorgt, heeft een hoog rendement. Een extra voordeel is de mogelijkheid van instelbare nachtventilatie. Dat levert ook bij hogere temperaturen in de zomer een frisse ruimte op.

Geluidsdempers In de schoolklassen zijn boven-

105 e Jaargang oktober 2012

35

ventilatie RCC Koude & luchtbehandeling

dien door Rucon Systemair geleverde geluidsdempers geplaatst in combinatie met inblaasroosters van het type NOVA A, samen met geluiddempende wandroosters van het type NOVA I. Het rooster NOVA A richt de lucht met behulp van instelbare leidschoepen zowel in horizontale als verticale richting. Het kan worden gebruikt voor luchttoevoer of voor retourlucht. De volumeregeling geeft een gelijkmatige verdeling van de lucht over het hele rooster. NOVA I is een klankdicht doorvoerrooster. Dit rooster wordt gebruikt als overstroom rooster tussen twee ruimtes. Hij wordt in wanden en deuren gemonteerd.

Bij de Hengelose scholen wordt de lucht uit de lokalen via de geluidgedempte wandroosters verplaatst naar de hal. Daar wordt de lucht boven het plafond afgezogen naar de unit. Aan de hand van de dan gemeten ppm-waarde, draaien de ventilatoren sneller of langzamer om meer frisse lucht toe te voeren.

De retourlucht bepaalt dus de hoeveelheid frisse lucht die toegevoerd wordt.

36

Oktober 2012 105 e Jaargang

Zwienenberg Zwienenberg Installatietechniek heeft de opdracht te danken aan een zorgvuldig opgebouwde relatie met de gemeente Hengelo. Dat is tevens het gevolg van de visie die Marinus Zwienenberg op zijn vak heeft.

“Voordat ik twintig jaar geleden dit bedrijf startte, werkte ik lange tijd bij een familiebedrijf. Mijn oude baas leerde me veertig jaar geleden al dat een radiator ontluchten net zo belangrijk is als een nieuwe installatie verkopen. Dat heb ik goed in mijn oren geknoopt. Wij komen bij alle storingen binnen een half uur in actie, dag en nacht, alle dagen van het jaar. Dat spreekt zich door.”

Hij is tevreden over de samenwerking met Frank Snijders, projectleider nieuwbouw en renovatie van de gemeente Hengelo en Edwin Kuiper, rayonmanager Noord-Nederland van Rucon Systemair. “Het geluid van de installatie blijft beperkt tot 32 decibel en de scholen zijn ook nog eens blij met de in kleur gespoten spiralopijpen en roosters die esthetisch aansluiten bij de sfeer in de klassen.”

De heer Robert Bos (l) en de heer Bastiaan Zwienenberg (r), beiden van Van Zwienenberg Installatietechniek.

Topvex SR De Topvex SR is een compact warmteterugwintoestel met zijaansluitingen voor binnen- en buitenopstelling. De luchtbehandelingskasten zijn energiezuinig en hebben een hoog rendement. Het systeem kan voor elk gewenst gebruik, ook op afstand, geprogrammeerd worden. Er is geen condensafvoer nodig.

Spoorstraat 10 4431 NK ‘s-Gravenpolder info@coolgreensolutions.nl www.coolgreensolutions.nl

Samsung Electronics is wereldwijd marktleider op vele gebieden, variërend van monitoren en TV’s tot mobiele telefoons en geheugenchips. Via innovatieve en betrouwbare producten laat Samsung de wereld kennis maken met fantastisch nieuwe mogelijkheden.

Zo ook op het gebied van klimaatbeheersing.

Free Joint Multi Systeem

“Wij noteerden een besparing van 30% op ons energieverbruik!”

Specialist in natuurlijke koudemiddelen Wij fabriceren innovatieve koelunits die uitsluitend gebruik maken van natuurlijke koudemiddelen.

Duurzaam: geen chemische koudemiddelen meer toegepast en besparing op energieverbruik.

www.coolgreensolutions.nl

Randverwarming nodig ?

U vindt het beslist bij Linum !

Beschikbaar uit voorraad: diverse types standaard randverwarmingen (W of W/m), zelfregelende weerstanden met enkele of dubbele isolatiemantel, afloopweerstanden met of zonder ingebouwde thermostaat,...

Profiteer van keuzevrijheid met het uiterst stille, energieefficiënte Free Joint Multi Systeem van Samsung! Op het 10 kW buitendeel kunnen tot maar liefst 5 binnendelen worden aangesloten, met een keuze uit 7 verschillende typen. De geavanceerde, modulerende capaciteitsregeling

Talrijke toepassingen in industriële koelinstallaties en commerciële koel- en vriesmeubelen, bouwprojecten, airco & warmtepompen.

verdeelt de beschikbare capaciteit van het buitendeel over de in werking zijnde binnendelen en maakt zo een gelijktijdig-

Bel Linum voor alle info !

heid tot wel 170% mogelijk.

Specifieke vraa g?

Bel ons !

19

2-2012 20 JAAR9LIN UM EUROPE

Linum Europe bv

Glasblazerstraat 4 • 2984 BL Ridderkerk T 0180 46 35 88 • F 0180 46 35 69 E-Mail: info-nl@linum.eu Web: www.linum.eu (met 24/7 E-Shop)

Naast leverancier van kwalitatief hoogwaardige Samsung klimaatbeheersingssystemen is Ambrava een volwaardig partner, die continue toegevoegde waarde levert bij haar product.

Zij ondersteunt u met haar kennis en kunde, producttrainingen en een ruime voorraad goederen. Vandaag besteld, morgen geleverd!

www.samsung-klimaat.nl RCC 2012 VWC.indd 1

1/12/2012 10:03:05 AM

Climalife, overal ter wereld dicht bij u 14 productiesites en logistieke centra, wereldwijd beschikbaar

Meer dan 200 depots in Europa en een distributienetwerk in heel de wereld

Ontwerp : Elao - Fotoverantwoording : Shutterstock - 12164176 - 63763582 - 77325445 - 14242624 - 55376203 - Fotolia : 28712360

Vestigingen en vertegenwoordigers in 17 landen garanderen kwaliteit en service

Vernieuwende en duurzame oplossingen voor thermische systemen

www.climalife.dehon.com

warmteterugwinning Koude & luchtbehandeling RCC

Door Armin Hafner en Petter Nekså, SINTEF Energy Research, Trondheim, Noorwegen Stefano Poppi , Trygve M. Eikevik, NTNU, Trondheim, Noorwegen Silvia Minetto, Instituut voor Bouw Technologie, Padova, Italië

Ontwikkeling van commerciële koelsystemen met warmteterug­ winning voor supermarkten (deel 1) Supermarkten zijn eigenlijk commerciële gebouwen met een groot energiegebruik. Mogelijke lekkage van koude­ middel uit de geïnstalleerde koelinstallaties en airconditioningsystemen resulteert in een relatief grote directe emissie aan broeikasgas (BKG). Veel van de in Europese supermarkten geïnstalleerde systemen gebruiken R-404A (een HFK) als koudemiddel. De gemiddelde jaarlijkse lekkage in Europa omvat circa 15 tot 20 procent van de totale koudemiddelinhoud in deze sector. Wereldwijd is dat ongeveer 30 procent en wordt R-22 (een HCFK) het meest gebruikt. In verschillende landen worden beperkingen opgelegd aan het gebruik van synthetische koudemiddelen.

Er is vraag naar een natuurlijk koudemiddel dat veilig kan worden toegepast in efficiënte koelsystemen, die ook als gevolg van toekomstige wetgeving niet behoeven te worden geretrofit.

S

ystemen met uitsluitend R744 als koudemiddel werden ontwikkeld en toegepast in meer dan 300 supermarkten in Europa, vooral in Noord- en Midden-Europa. De systemen kunnen echter nog flink verbeterd worden als het gaat om energie-efficiëntie, warmteterugwinning en kostenefficiëntie. Dit artikel

beschrijft de berekeningsmethode om de mogelijke jaarlijkse energiebesparing te identificeren voor verschillende supermarktsystemen. Het toevoegen van een ejector en extra functies, zoals warmteterugwinning, worden geëvalueerd. De resultaten tonen relevante verbeteringen aan in systeemefficiëntie als warmteterug-

winning is toegevoegd. Het gebruik van een ejector wordt op dit moment niet toegepast. Dus is een theoretische analyse uitgevoerd.

Energiegebruik Supermarkten hebben een zeer hoog energiegebruik, van 300-600 kWh/m2, in vergelijking met andere commerciële

105 e Jaargang Oktober 2012

39

warmteterugwinning RCC Koude & luchtbehandeling

toepassingen (kantoren ~150-200 kWh/ m2, Norvdtvedt en Hafner (2012)). In feite is de elektrische energie die wordt gebruikt voor verwarming, ventilatie airconditioning (HVAC), warm waterbereiding en koelsystemen verantwoordelijk voor ongeveer vier procent van het totale energiegebruik in landen als de Verenigde Staten en Frankrijk en voor drie procent in Zweden, zoals gerapporteerd door Orphelin et al.. (1999) en Arias en Lundquist (2005). Verbeteringen zullen daarom een aanzienlijke energiebesparing opleveren. Het is echter een flinke uitdaging, omdat veel factoren een rol spelen, zoals omgevings- en binnenluchttemperatuur, relatieve vochtigheid, gebouwschil, openingstijden, de aanwezigheid van het aantal personen en vele andere factoren.

Een groot aantal ideeën is geïntroduceerd om het energiegebruik te verminderen, maar het is vaak moeilijk om een specifiek projectgerichte bijdrage te beoordelen van een complex systeem waarin de verschillende maatregelen elkaar beïnvloeden. Daarvoor moet een systeembenadering worden toegepast, die diverse parameters tegelijkertijd evalueert. Met het oog op het uitvoeren van een dergelijke analyse, is een

gebruikersvriendelijk computerprogramma nodig voor de evaluatie van energie-efficiënte maatregelen in supermarkten en andere opslagfaciliteiten. Een model voor een volledige supermarkt is ontwikkeld en wordt gepresenteerd, samen met voorbeelden van de resultaten en het gebruik ervan.

Supermarktmodel Om duidelijk de factoren te identificeren die het totale energiegebruik van supermarkten beïnvloeden en mogelijk besparingen opleveren, worden de supermarktsystemen verdeeld in verschillende subsystemen, zoals weergegeven in figuur 1. Elke module en interactie tussen modules zijn in overeenstemming gebracht door Poppi (2010).

Als bedrijfscase is een 2125 m2 supermarkt gevestigd in Trondheim (Noorwegen) geselecteerd. De supermarkt is gesitueerd op de begane grond en is noord-zuid georiënteerd, met 19,8 m2 ramen. De winkel is open van acht uur tot tien uur van maandag tot zaterdag.

Het verkoopgedeelte omvat vitrines voor gekoelde (MT) en bevroren (LT) producten, schappen voor droge goederen en koel-vriesmeubelen. Details met betrekking tot koellast voor vitrines

MT MT

Buitenklimaat Parameters, zoals luchttemperatuur, relatieve vochtigheid, windsnelheid, zonnestraling, hoogte van de zon en de invalshoek van de zon, zijn nodig voor de berekening van de thermische belasting van een gebouw. In de specifieke simulatie werden de gegevens gedownload van METEONORM (Remund 2005) voor Trondheim (Noorwegen). METEONORM maakt gebruik van de gemiddelde waarden uit de periode 1961-1990 voor de verschillende weerstations volgens de World Meteorological Institute (WMO) gebaseerd op referenties van een ‘normaal klimaat’.

Gebouw Deze module berekent het gewenste verwarmingsvermogen en koelvermogen van het gebouw. Daarbij worden convectie door de gebouwoppervlakken (muren, dak en plafond) luchtinfiltraties en interne warmtebelasting, zoals voelbare en latente warmte van aanwezige personen, verlichting en andere elektrische apparatenwarmte en warmteontwikkeling van vitrines en koel-vriesmeubelen, meegenomen. De

LT

LT open

Evap. Temp.(°C)

en koel-vriesmeubelen zijn samengevat in tabel 1.

cold room cold room

vertical

MT

MT

multideck

open island semi-vertical

wall-site (+2°C)

(-22°C)

Rack-

Rack-

Rack-

Plug-in

Rack-

Rack-

system

system

system

units

system

system

-10

-35

-10

-10

-10

-35

1028

400

2263

845

Total Length (m)

33,35

22,5

6,8

12

Total HER (W)

34283

9000

15388

10140

Nominal

HER (W/m)

Tabel 1: Koellast voor vitrines en koel-vriesmeubelen.

40

Oktober 2012 105 e Jaargang

Figuur 1: Verschillende modules in de modelsupermarkt.

10411

2633

warmteterugwinning Koude & luchtbehandeling RCC

Figuur 2: Aanwezigheid van het aantal personen in de model­ supermarkt. aanwezigheid van personen in de winkel is aangenomen op basis van Hansen en Rasul (2008), aangepast op grond van het typische totale aantal klanten gedurende een dag, zie figuur 2. Bezettingsdichtheid is 0,84 personen/m2.

Binnenklimaat Het instelpunt voor dag en nacht zou gerelateerd moeten worden aan de buitentemperatuur om de totale systeemefficiëntie te verbeteren. Om het eenvoudig te houden, werd de binnentemperatuur ingesteld op 21°C bij lagere buitentemperatuur, maar deze mag stijgen als de omgevingstemperatuur toeneemt in de zomerperiode, zoals

voorgesteld door Nekså et al.. (1998). De maximaal toegestane binnentemperatuur is 25°C, indien de omgevingstemperatuur hoger is dan 27°C. De relatieve vochtigheid in de winkel is ingesteld op 55 procent. Het binnenklimaat heeft invloed op de prestaties van de vitrines en hun energiegebruik. De invloed van temperatuur en luchtvochtigheid op de vitrines en dergelijke is gebaseerd op en in overeenstemming met de uitgangspunten van Cecchinato et al.. (2010).

De luchtkwaliteit is mede afhankelijk van de concentratie van kooldioxide in het winkelgedeelte. ASHRAE Standard 62,1 vereist een niveau van 1000 ppm; boven dit niveau moet verse lucht wor-

den toegevoerd. Het CO2-gehalte in de lucht van het winkelgedeelte bepaalt de hoeveelheid benodigde verse lucht. Uit berekeningen blijkt dat ~2,53 10-6 m3/s per persoon verse lucht nodig is om de maximale concentratie van 1000 ppm constant te houden.

Koelsysteem Het in de supermarkt geïnstalleerde koelsysteem is een CO2-DX-cascadesysteem dat wordt weergegeven in figuur 3. De compressor-racksystemen (samengestelde/parallel werkende compressoren op een frame), zie 1 en 10 in figuur 3, zijn uitgelegd op grond van de totaal benodigde koellast, voor vitrines

Figuur 3: Principeschema van het koelsysteem en het HVAC-systeem.

105 e Jaargang Oktober 2012

41

warmteterugwinning RCC Koude & luchtbehandeling

en koel-vriesmeubelen: 77,5 en 2,6 kW respectievelijk voor MT- en LT-toepassingen, plug-in units niet inbegrepen.

De verdampingsdruk is vastgesteld op 26 bar voor MT-toepassingen en 12 bar voor LT-toepassingen. Lamellenwarmtewisselaars zijn toegepast in vitrines en koel-vriesmeubelen (8).

De koelinstallatie is berekend op basis van gelijkblijvende temperatuur/druk met 5K oververhitting in de verdamper en geen onderkoeling bij de condensor.

De condensatie van het LT-circuit vindt plaats in een platenwarmtewisselaar (9); bij -7 °C condensatietemperatuur.

Overtollige warmte wordt ingevoerd in een luchtkoeler (3), die functioneert als een gaskoeler of luchtgekoelde condensor, afhankelijk van de arbeidsomstandigheden. De optimale druk van de gaskoeler volgt de verzadigingscurve tot 20°C uittredetemperatuur en vervolgens verloopt de druk lineair zoals in figuur 4 wordt weergegeven.

Deze gaskoeler of luchtgekoelde condensor is uitgelegd voor het moment dat de maximale warmtebelasting wordt gevraagd. 20 K en 10 K zijn respectievelijk aangenomen als Δt condensor (temperatuurverschil tussen de luchtintrede- en condensatietemperatuur) en gaskoeler in deze condities. Als lagere warmtebelasting vereist is, vermindert dT. Volgens het buitenklimaat (inputsignaal wordt ontvangen van de luchttemperatuursensor) beheert het controlesysteem de driewegklep (2); de bypass wordt geactiveerd wanneer de

luchttemperatuur lager is dan een vast ingestelde temperatuur.

Geothermische voelers/opnemers/ sondes (4) zouden een alternatief voor de luchtkoeler kunnen zijn.

Norvdtvedt en Hafner (2012) presenteren een andere oplossing voor het integreren van het koelsysteem met verwarming en ventilatie. De totale warmtevraag kan worden verzorgd door het boosterkoel-rack met indirecte warmteafvoer: het water wordt naar de vloerverwarmingscircuits en de warmtewisselaars van het HVACsysteem gestuurd. Als extra koeling nodig is, werken de MT-compressoren als een omkeerbare warmtepomp en produceren warmte.

Persgastemperatuur wordt berekend volgens isentropische efficiëntie in overeenstemming met Chiarello et al..

(2010). Om de systeemefficiëntie te evalueren, worden COP (Totaal Coefficient of Performance) en EEH (energieefficiëntie voor verwarming) als volgt gedefinieerd:

‘Qref’ is de benodigde koellast van het gebouw, ‘QR’ is de hoeveelheid warmte voor de productie van warm tapwater en de verwarming voor het HVACsysteem; ’Pcompres’ is het energiegebruik van de compressoren, ‘Php ’is het krachtverbruik van de warmtepomp en

Figuur 4 Gaskoelerdruk versus uitlaatgas koelertemperatuur.

42

Oktober 2012 105 e Jaargang

‘Q1 + Q2’ is de totale warmtevraag van het gebouw.

HVAC-systeem De luchtkwaliteit in de supermarkt wordt geregeld door het mengen van twee luchtstromen: de eerste is buitenlucht afkomstig uit de omgeving en de tweede is de binnenlucht uit het verkoopgedeelte. Het kooldioxidegehalte wordt geregeld door de toegevoerde hoeveelheid verse buitenlucht.

De recirculatiehoeveelheid van de luchtstroom handhaaft het binnenklimaat in de winkel op basis van de ingestelde waarde. Een principeschema van het systeem is weergegeven in figuur 3 (in het gele kader). Het koudemiddel stroomt door een warmtewisselaar (HX1) als verwarming van het HVAC-systeem wordt gevraagd, anders wordt de warmte aan de omgeving afgegeven. HX2 levert indien nodig de benodigde koellast om de instraling van warmte van de gebouwschil te elimineren. Een warmtepompcircuit (11) kan worden ingezet om te verwarmen als het koelsysteem niet (1) aan de totale warmtevraag kan voldoen als het koelsysteem in bedrijf is.

Dit warmtepompcircuit wordt aange(2) geven met rode lijnen in fig. 3. Als er geen warmte wordt gevraagd, voert de luchtkoeler-warmtewisselaar (3) warmte af aan de omgeving. De capaciteit van de warmtepomp is berekend als de maximale warmtevraag wordt gevraagd.

Een frequentiegeregelde toerenregelaar is geïnstalleerd om de compressor van de warmtepomp nauwkeurig te regelen tijdens fluctuerende belasting. Balansventilatie met warmteterugwinning is geïnstalleerd om het energiegebruik van de HVAC-unit te verminderen. Er wordt gebruik gemaakt van een warmtewiel waardoor warmte wordt uitgewisseld van de warme retourlucht uit de winkel en verse buitenlucht. De efficiëntie van het warmtewiel wordt geschat op: 0,85 en 0,9 voor respectievelijk voelbare en latente warmte.

In deel 2 wordt ingegaan op de resultaten die de simulaties hebben opgeleverd. ■

INNOVATIEF IN WARMTEWISSELAARS SPECIAALBOUW WARMTEWISSELAARS, KOELERS EN CONDENSORS Ontdek meer www.interko.com

PERSOONLIJKE AANDACHT

SNELLE LEVERING

INMEET SERVICE

OPLOSSINGEN OP MAAT

Nijverheidstraat 8 - 2751 GR Moerkapelle - Nederland - T + 31 79 593 25 81 - info@interko.com

VERHUUR VAN KOELING EN STROOM

Bel voor al uw koel vragen: 035 - 62 80 377 Fax 035 - 62 80 379 • info@easycool.nl • www.easycool.nl

Luchtgekoelde chillers • Verrijdbare airconditioners Luchtbehandeling • Luchtgekoelde dakunits Computerunits • Koelcontainers • Koeltorens Dieselgeneratoren SuperSilent • Brandstoftanks Aansluitkabel • Verdeelkasten • Transformatoren Appendages • Specials

‘speciale ruimtes,

Maximaal deellast rendement

slimme oplossingen’ Besparingen op energie en aanschaf (bij N+1 en 2N opstellingen)

BLDC Invertertechniek

EC-ventilatoren

Koelcapaciteit 7-35 kW

D A T A T E C H c o o l i n g

&

h e a t i n g

+

i n n o v a t i o n s

www.western.nl 033 247 78 00 Hoevelaken

Samen bouwen!

Afscheiders en vaten Economisers Koudemiddelpompen Hogedrukvlotters Handafsluiters Industriële samenbouw

Natuurlijk de beste oplossing +31 (0)345 68 15 49, info@wijbenga.nl, www.wijbenga.nl

IMPRESSIE Hardenberg Koude & luchtbehandeling RCC

Dé vakbeurs voor de installatie en sanitairbranche

Koude- en klimaatstraat goed bezet in Hardenberg Ondanks de crisis was de Installatie Vakbeurs Hardenberg op 11, 12 en 13 september in de Evenementenhal Hardenberg uitverkocht. Ondanks, of misschien was het toch ‘dankzij’.

Beursorganisator Rian Striper denkt het laatste: “Het is in deze tijd juist belangrijk om je gezicht te laten zien. Het persoonlijke contact is van belang. Het gaat tegenwoordig vaak om het gunnen en dan kun je niet zonder een goed relatiebeheer.”

I

Evenementenhal Hardenberg Energieweg 2 , NL-7772 TV Hardenberg T +31 (0) 523 - 28 98 98 F +31 (0) 523 - 28 98 00 I www.evenementenhal.nl E hardenberg@evenementenhal.nl

nstallatie Vakbeurs Hardenberg bood drie dagen lang een gevarieerd aanbod. Nieuw dit jaar was de koudeen klimaatstraat, zoals de organisatie die ook in Venray organiseerde. Zo’n twintig bedrijven uit de branche hadden er een stand. De koude- en klimaatstraat kwam er in samenwerking met de NVKL, brancheorganisatie voor ondernemers in de professionele koudetechniek, luchtbehandeling en airconditioning en was een groot succes.

De stands trokken veel publiek. Maar dat gold ook voor de stands in de rest van de hallen. Hieronder een foto-impressie van de beurs.

Intercool Technics uit Zwijndrecht integreert Smart Solid klimaatoplossingen met de nieuwste productontwikkelingen van Toshiba.

Carrier Airconditioning introduceerde het VWF airconditioningsysteem met het natuurlijke koudemiddel R718 (water) en gaf informatie over service en onderhoud.

Raymond Cordier de Croust legt de werking uit van het door Ned Air op de markt gebrachte Coolline indirecte dauwpuntkoelsysteem.

105 e Jaargang Oktober 2012

45

IMPRESSIE Hardenberg RCC Koude & luchtbehandeling

46

Conpro was met een opvallende stand in de vorm van een dak aanwezig voorzien van informatie over onderhoud aan luchtwarmtewisselaars, luchtkanalen en luchtbehandelingskasten.

Uniechemie met accenten op het Bitzer programma, duurzaam koelen en verwarmen en de LUVE koelers en condensors, was zoals vanouds prominent vertegenwoordigd.

Emondt Koeltechniek presenteerde interieurprojecten en totaal koel-vries en klimaatbeheersingsconcepten voor de detailhandel en voedingsmiddelenindustrie, waaronder bakkerijen en dergelijke.

Stulz Groep gaf de bezoeker informatie over de energiebesparing door toepassing van vrije koeling, adiabatische koeling met en zonder bevochtiging.

Op de stand van Thermonoord kon men zich laten informeren over Fujitsu ACsystemen

Rucon levert totale concepten voor ventilatiesystemen voor onder andere de industrie, woningen, kantoren en scholen.

Oktober 2012 105 e Jaargang

IMPRESSIE Hardenberg Koude & luchtbehandeling RCC

Remon informeerde de bezoeker over energiebesparing door toepassing van aardwarmte.

Delta presenteerde oplossingen voor temperatuurbeheer en diverse mogelijkheden op het gebied van luchtwarmtewisselaars.

Viessmann introduceerde lucht/water en water/water warmtepompen en diverse verwarmingssystemen.

Thermofrost informeerde de bezoekers over merkonafhankelijke service en onderhoud en over de vertegenwoordigingen Airdale, Fujitsu, en Rhoss voor respectievelijk computerkoeling, comfortkoeling en airconditioning.

Smitsair met de bekende uitblaasnozzles en luchtverdeel- en uitblaassystemen.

105 e Jaargang Oktober 2012

47

IMPRESSIE Hardenberg RCC Koude & luchtbehandeling

Daikin Airconditioning was met een informatiestand aanwezig, waarin voorlichting werd gegeven over de nieuwe generatie ge誰ntegreerde klimaatsystemen met meer comfort en minder energiegebruik. Aandacht trok vooral de nieuwe serie Multi scroll koudwatermachines, waarbij meerdere scroll compressoren zijn opgenomen in een koeltechnisch circuit waarmee een ESEER tot 5 kan worden verkregen.

De nieuwe VRV IV met vele revolutionaire innovaties, waaronder de variabele koudemiddeltemperatuur, was op de stand aanwezig.

Lennox presenteerde de laatste ontwikkelingen op het gebied van chillers, warmtepompen, HVAC-oplossingen en close control units en dat allemaal met lager energiegebruik en hogere koel-verwarmingsprestaties.

Jacques Robeerst van ACR Airconditioning uit Vught viel op door de introductie van de iseries monosplit en multsplit systemen, met inverterregeling.

Beschikbaar in lucht/lucht en lucht/wateruitvoering voor zowel koelen/verwarmen als warmtapwaterbereiding.

48

Oktober 2012 105 e Jaargang

Te c h n i s c h

de

b e s t e

Adv_KT_LC.indd 1

5-7-2012 9:40:19

Verhuur van tijdelijke klimaatoplossingen.

Chillers

o p l e i d e r

Luchtbehandeling

Airconditioning & Warmtepompen

Recool is uw totaalleverancier in verhuur van klimaatoplossingen. Door middel van het brede leveringsprogramma kunnen wij u de oplossing bieden voor vrijwel ieder klimaatprobleem.

Koeling

Hierboven illustreren wij graag de diverse producten uit ons assortiment. Meer informatie over deze apparatuur kunt u eenvoudig opvragen via de QR-code hiernaast of door een bezoek aan onze website www.recool.nl.

Bij ons kunt u terecht voor mĂŠĂŠr dan alleen de levering van uw apparatuur. Ook advisering en ondersteuning in alle fases van uw project vormt voor ons een belangrijk onderdeel van de totaaloplossing.

Wij laten u graag zelf de toegevoegde waarde van dit concept ervaren en nodigen u uit om contact met ons op te nemen voor het bespreken van de mogelijkheden.

ADVISERING I ONDERSTEUNING I TOTAALOPLOSSING

Vochtbeheersing

Ventilatie

Scan de QR-code met uw smartphone of tablet voor meer informatie!

RECOOL Verhuur in KoelingAirconditioning

Anders denken in klimaatoplossingen

Recool BV I 078 - 691 10 00 I www.recool.nl

Koudwatermachine met superieure operationele kwaliteiten en hoge prestaties!

VRT International koopt, verkoopt en bemiddelt in occasion commerciële en industriële koelapparatuur en overcomplete voorraden.

Deze apparatuur wordt voornamelijk geëxporteerd naar landen in het Midden-Oosten, Oost-Europa, Afrika en Zuid-Amerika.

*** WANTED *** High Energy Efficiency

Wij zijn continu op zoek naar:

CLASS A

Compressoren Grasso, Sabroe, Bitzer, Copeland, Howden etc.

Water chillers Trane, Carrier, York, Ciat, Climaveneta etc.

Verdampers Helpman, Goedhart, Güntner, Küba etc.

Condensors Baltimore, Helpman, Goedhart, Güntner etc.

Dry-coolers Güntner, Helpman etc.

Complete koel- en vriescomplexen en -installaties.

IQF vriezers - spiraalvriezers - invriestunnels. *** Voor demontage van de apparatuur beschikken wij over een vakkundig demontageteam!

Bent u op zoek naar occasion koelapparatuur, kijkt u dan op onze website: www.used-refrigeration.com.

VRT international CV e 2 Industrieweg 15A 3411 ME Lopik : 0307009712 : 0616063677 : www.vrt-int.com : info@vrt-int.com

ITF Series - configuratie mogelijkheden: • Economizer technologie voor elk koude­ middelcircuit • Twee schroefcompressoren elk met frequentie regelaar • Dubbel elektronische besturings module • Dubbele (2) hoofdschakelaar (één voor elk circuit) • Shell & tube verdamper voor elk circuit • Elke verdamper voorzien van pijpen met flensaansluiting • Stromingsschakelaar voor elk watercircuit (één voor elke verdamper) • Circulatie pompen voor elk watercircuit (één voor elke verdamper) • Condensor coating • Kast temperatuur regeling • Aparte schakelkast voor frequentieregelaar van de ventilatoren • Ventilatoren met frequentie technologie • Elke ventilator voorzien van overstroom­ beveiliging • Geen hoge aanloopstroom • Electronische microprocessor controle d.m.v. RS485 (TCP/IP) • Werking op vol vermogen tot 50°C omge­ vingstemperatuur, bij 55°C reducerend

ITF Serie

Inverter Technologie Vrijkoeling Koel capaciteiten: 250-1340kW Gebruikmaken van Freecooling • EER tot 7 • Hoge efficiëntie in deellast • Maximale toepasbaarheid in verschillende werkomstandigheden • 2­weg kleppen voor vrijkoelsysteem • Terugslagkleppen om water recirculatie te voorkomen • Verdamper met flensaansluiting • Ventilatoren controle via inverter­tech­ nologie • UPS back­up batterij

STADTVELD óók voor: • Warmtepomp chillers • Proces koel chillers • Comfort chillers • Data center chillers • Voedselwaren chillers • Close control units

T 0182 630768 stadtveld@planet.nl

F 0182 636201 www.stadtveld.nl

»Hogedrukgebied« in zicht!

Platenwarmtewisselaars die bij uitstek geschikt zijn voor toepassingen met hoge of wisselende drukken Speciaal ontwikkeld voor NH3/CO2 Cascadetoepassingen Lasergelaste modules voor hoge drukvastheid Efficient, onderhoudsvriendelijk, aantrekkelijk geprijsd

thermowave is gespecialiseerd in de ontwikkeling en produktie van hoogwaardige klantspecifieke platenwarmtewisselaars voor industriele- en procestoepassingen. thermowave platenwarmtewisselaars zijn bijzonder geschikt wanneer betrouwbaarheid en bedrijfszekerheid op de eerste plaats staan. thermowave is onderdeel van de Güntner Groep en produceert in Duitsland.

Bezoekt u ons op de ››Installatievakbeurs te Hardenberg (standnr. 447) ››Energiebeurs te ’s Hertogenbosch (Hal 5, standnr. E021) thermowave Gesellschaft für Wärmetechnik mbH Head office: Eichenweg 4 · 06536 Berga · Germany T: +49 34651 418-0 · F: -13 · E: info@thermowave.de

thermowave Nederland Zwanenkade 146 · 2925 AV Krimpen aan den IJssel · NL T: +31 (0)87-784 2 641 · F: +31 (0)180-51 37 82 M: +31 (0)6-342 18 782 · E: michel@thermowave.nl

www.thermowave.de

product informatie RCC Koude & luchtbehandeling

Danfoss SVL Flexline ™ voor industriële koeling

De nieuwe serie componenten voor industriële koeling SVL Flexline™ is gebaseerd op het succesvolle modulaire platformconcept van de ICF- en ICV-valves in de Flexline™ familie. Het is echt een platform met verschillende opties. De nieuwe SVL Flexline™ biedt flexibiliteit, eenvoud en efficiëntie. Op basis van een gemeenschappelijke behuizing bieden de inserts in het SVL-platform vijf verschillende functies: stop, reguleren, stop/check, check en filteren. Alle vijf functiemodules hebben dezelfde hoge specificaties. Selectie, systeemontwerp en de montage zijn eenvoudig en probleemloos.

Een specificatie maakt het zeer eenvoudig om de juiste afsluiter voor de toepassing te selecteren: goedgekeurd voor -60°C tot 150°C en tot 52 bar/754 psi; geschikt voor subkritische CO2 en warmtepompsystemen en goedkeuringen voor alle regio's en landen. Korea en Japan aangevraagd.

Een veel voorkomende behuizing maakt eenvoudig en tijdbesparend schakelen tussen de functies mogelijk. Gedeelde onderdelen en modulair ontwerp verminderen de complexiteit en opslagkosten en tegelijkertijd zorgen ze voor een snelle en eenvoudige service.

Meer informatie: Uw lokale Danfoss-vertegenwoordiger of www.danfoss.com / SVL.

Natuurlijke ventilatiesystemen centraal tijdens Energie

Van 9 tot en met 11 oktober kunnen bezoe­ kers in de Brabanthallen van ’s Hertogenbosch op de stand van Duco (05.A072) kennis maken met het Duco at home concept. Het Duco CO2 System ventileert op basis van CO2-meting in de leefruimte.

Zodra de concentratie CO2 te hoog oploopt, stuurt de sensor de centrale DucoBox aan, die de vervuilde en vochtige lucht afvoert in de ‘natte’ ruimtes. De luchtkwaliteit (CO2) en het relatieve vochtgehalte (RH) bepalen de

vraag naar ventilatie bij het Duco Comfort System. Het systeem meet direct bij de bron, dankzij een CO2-sensor in de woonkamer en een vochtsensor in de badkamer. Zodra de luchtkwaliteit onvoldoende is of de vochtigheidsgraad te hoog, sturen de sensoren de DucoBox aan. Dankzij de elektronisch gestuurde ventilatieroosters ventileert het DucoTronic System enkel waar en wanneer dat nodig is én in de juiste hoeveelheid.

Meer informatie: www.duco.eu

Emerson Network Po­wer introduceert het eerste vijf-in-één-systeem

Emerson Network Power komt met twee nieuwe modellen in de Avocent® Universal Management Gateway-serie. De wereldwijd leverbare Avocent Universal Management Gateway is een belangrijk onderdeel van het Emerson-portfolio voor het beheer van datacenterinfrastructuur (DCIM). In deze toepassing zijn het beheer van de KVMswitch (Keyboard-Video-Mouse), seriële console, Rack PDU (Power Distribution Unit), geïntegreerde serviceprocessors en de datacenteromgeving gecombineerd.

De toepassing vereenvoudigt de implementatie van de verschillende hardwaresystemen voor waarschuwingen, telemetrie, omgevingssensoren en apparaattoegang en -besturing. Zo besparen Emerson-klanten kosten en verhogen ze de efficiëntie van hun datacenter. De nieuwe modellen, de Avocent Universal Management Gateway 4000 en 6000, bieden ondersteuning voor KVM-switches en omgevingssensoren en extra ondersteuning voor seriële consoles en geïntegreerde serviceprocessoren. Kiest u voor een van deze modellen, dan kan de toepassing grotere hoeveelheden real-time gegevens verzamelen (tot 10.000 datapunten per minuut), voor effectieve DCIM. Meer informatie: www.eurotherm.nl

Yutaki-S80, een gloeiend hete innovatie

Hitachi introduceert wederom een innovatieve warmtepomp in haar bekroonde Yutaki reeks.

De Yutaki-S80 maakt warm water tot 80°C, het hoogste traject in de markt voor thuis gebruik.

De innovatie in de Yutaki-S80 bestaat uit twee koelcircuits met ieder een eigen compressor, opererend als cascadesysteem. Om maximale

WIE ZIJN WIJ ?

AL 40 JAAR MARKTLEIDER OP HET GEBIED VAN VERHUUR VAN AIRCONDITIONING, VERWARMING, ONTVOCHTIGING EN VENTILATIE AAN DE ZAKELIJKE MARKT Met onze producten en diensten ondersteunen wij onze klanten bij de uitdagingen die zij in de dagelijkse praktijk tegenkomen. Of het nu gaat om een geplande situatie of een noodgeval, wij zorgen ervoor dat het zo snel, deskundig, professioneel en kostenbesparend mogelijk wordt opgelost.

AIRCONDITIONERS

CHILLERS

BOILERS

24/7 SERVICE

0900 26 37 397 andrewssykes.nl

105 e Jaargang OKTOBER 2012

51

product informatie RCC Koude & luchtbehandeling

rendementen te halen wordt het tweede koelcircuit alleen gebruikt als booster indien een hoge watertemperatuur wordt gevraagd.

De Yutaki-S80 is ideaal geschikt voor bestaande bouw, maar uiteraard kan dit systeem ook voor nieuwbouw worden gebruikt. Alle Yutaki-modellen kunnen worden gebruikt voor vloerverwarming, convectoren, radiatoren en tapwatervoorzieningen.

Meer informatie: HD Klimaatsystemen, vraag naar de afdeling verkoop, tel. 088-4355400.

Nieuwe CO2-meet­ waardegever voor airconditioning

DUMO heeft zijn succesvolle airconditioningproductgroep hygro- en hygrothermogevers uitgebreid met meetwaardegevers voor de concentratie van kooldioxide (CO2). De gevers werken met een infrarood-principe, waarbij de gepatenteerde automatische kalibratie al vele jaren voor hoge nauwkeurigheid zorgt.

Naar keuze kunnen nu verwarmings-, airconditioning en ventilatiesystemen zowel over de grootheden vocht en temperatuur gestuurd worden als ook via de CO₂ (luchtkwaliteit), of over andere geschikte combinaties die voldoen aan verschillende actuele vereisten. Dit heeft een positief energiebesparingseffect en is van bijzonder belang voor de duurzame economische werking van grote installaties.

De gepatenteerde automatische kalibratie compenseert zelfstandig elk verouderingseffect en garandeert een uitstekende stabiliteit op lange termijn. De meetbereiken kunnen worden uitgebreid van 0 tot 2.000/5.000/10.000 ppm. Standaard analoge uitgangen met 0 tot 10 V of 4 tot 20 mA zijn beschikbaar voor het meetsignaal.

Meer informatie: www.jumo.net

Makita levert SDS-MAX combihamers nu met stofafzuigadapter

Begin oktober breidt Makita het assortiment SDS-MAX-combihamers uit met vier modellen die standaard zijn voorzien van een stofafzuigadapter. Deze adapter en de bijbehorende kokers zijn zowel geschikt voor boren als breken. De professional kan de kokers eenvoudig verlengen en aanpassen aan de lengte van iedere boor of beitel, wat zorgt voor een optimaal stofvrij resultaat. De Makita stofafzuigadapter is in combinatie met de SDS-MAXcombihamers voor boren TNO-gecertificeerd en goedgekeurd door de Inspectie SZW. Deze nieuwe Makita SDS-MAX-combihamers HR4010CV, HR4011CV, HR4510CV en HR4511CV met stofafzuigadapter voldoen aan de eisen voor stofvrij, veilig en gezond werken.

Dankzij de toegepaste actieve Anti Vibratie Technologie (AVT) worden trillingen geabsorbeerd waardoor de machines ondanks een hogere slagkracht toch voelbaar rustiger in de hand liggen. Makita heeft de combihamers standaard uitgevoerd met een grote D-handgreep, die verstelbaar is in verschillende posities. De HR4011CV en HR4511CV zijn tevens voorzien van een anti-vibratie achtergreep, die extra comfort biedt tijdens het werken. Professionals kunnen met deze twee machines tot 30 procent (ruim een uur) langer boren dan met de Makita combihamer HR4010C. Meer informatie op www.makita.nl

Kiezen voor een kant-en-klare computerruimte

Een profITbox is een stand-alone, kant-enklare computerruimte die op iedere locatie binnen of buiten een gebouw geplaatst kan worden. Waarom kiezen voor een profITbox?

Acht belangrijke redenen op een rijtje.

1. 100% compleet; 2. Alle componenten zijn op elkaar afgestemd; 3. Snel en eenvoudig een offerte; 4. De computerruimte kan binnen of buiten een gebouw worden neergezet; 5. Verhuisbaar; 6. Modulair uitbreidbaar. Met 52

Oktober 2012 105 e Jaargang

uitzondering van profITbox 10 is elke profITbox uitgerust met een busbar, die het mogelijk maakt zonder stroomonderbreking racks toe te voegen; 7. Eén applicatie voor monitoring en beheer; 8. profITbox is zowel (blus)water- als rookdicht, brandwerend en is voorzien van branddetectie, rookmelder en brandblussysteem. Een noodstroomvoorziening zorgt dat uw computerruimte bij stroomuitval nog minimaal tien minuten zelfstandig blijft functioneren. Elke profITbox is bovendien voorzien van een veiligheidsdeur en toegangsbewakingsysteem inclusief camera.

Meer informatie: www.profITbox.nl

Reznor warmtepomp rooftopunit YNRA

Reznor YNRA is een rooftop warmtepomp met optionele gasverwarming, met de hoogste efficiëntie voor koelen en verwarmen. De YNRA is een hybride voorgemonteerde lucht/ lucht-warmtepomp, ontworpen voor efficiëntie, duurzaamheid, betrouwbaarheid en eenvoudige installatie. De YNRA is een flexibele oplossing om middelgrote tot grote ruimtes te koelen en te verwarmen: hallen, supermarkten, kantoren, restaurants, fabrieken. Deze rooftop warmtepomp gebruikt de meest geavanceerde technologie om de hoogste efficiëntie en laagste geluidsdruk te verkrijgen.

Bovendien is er de optionele gasgestookte verwarmingsbatterij RHC, die de YNRA meer verwarmingsvermogen geeft alsook een sterk verhoogde efficiëntie bij lage buitentemperaturen. Andere voordelen zijn de snelle reactie op de vraag naar koeling of verwarming, de efficiënte en regelmatige output van het koelvermogen, verschillende opties voor een betere luchtkwaliteit en voor meer comfort: free cooling/free heating, CO2-sensor.

Technische gegevens: koelvermogen 55 kW; verwarmingsvermogen 52 kW; verwarmingsvermogen 75 kW met gasgestookte warmtesectie.

Meer informatie: www.reznor.eu

GTEX

Refrigeration support

Koude techniek, warme relaties Bij GTEX vinden we het belangrijk om warme relaties met onze klanten te onderhouden. Dat doen we allereerst door onze klanten een professionele en gespecialiseerde dienstverlening te bieden op het gebied van industriële koudetechniek met natuurlijke koudemiddelen. We geven passende adviezen voor ieder vraagstuk op dit vakgebied en leveren daarnaast de hoogste kwaliteit in gereviseerde en gebruikte compressoren en componenten. Maar er is meer: GTEX is flexibel, snel, betrokken en ondernemend. We zijn betrouwbaar en integer: we werken voor producenten, leveranciers en installateurs, zonder in hun vaarwater te komen. Ook dát hoort bij de warme relatie met onze klanten.

rs ke n De n e rs! ne e Do

Uw oplossing voor personeelsvraagstukken in de koeltechnische-, airconditioning- en luchtbehandelingsbranche .... en meer.

Werving & selectie Organisatieadvies Detachering & uitzenden Payrolling Outplacement Recruitment process outsourcing (RPO) ....

BuildingJobs BV / CoolJob.nl Mary Zeldenrustlaan 18a 5122 CE Rijen T: 0161-295765

Meer weten? Patrick van Zwam vertelt u graag meer!

Neem contact met ons op via 0487 510 756 of kijk op www.gtex.nl

F: 0161-295766 M: info@buildingjobs.nl

REINIGEN, RECONDITIONEREN EN CONSERVEREN VAN KLIMAATTECHNISCHE INSTALLATIES

Luchtbehandelingsinstallaties Conpro reinigt en reviseert luchtbehandelingsinstallaties, past levensduurverlengend onderhoud toe en vervangt diverse onderdelen. Zo bent u verzekerd van goed totaalonderhoud met een schoon resultaat.

Antibacterieel Levensduurverlengend Optimalisatie Alternatief voor vervangen

PROGREEN® A-MIX

Oppervlaktebehandeling voor lamellenbatterijen

Kijk voor meer informatie op: WWW.CONPRO.NL Bunsenstraat 90 | 3316 GC Dordrecht | T 078 - 621 38 51

Conpro adv Luchtbehandeling.indd 1

12-10-2010 13:17:55

product informatie RCC Koude & luchtbehandeling

Nieuw multitalent-rack overtuigt door eenvoud en efficiëntie

Rittal presenteerde op 20 september een volledig nieuw ontwikkeld racksysteem als toekomstige wereldnorm voor de netwerk- en servertechniek. Een intelligent modulesysteem van rack- en toebehorenprogramma en gereduceerde complexiteit en montagevriendelijke plug & play-techniek zorgen voor duidelijk meer efficiëntie bij bestelling en montage – en daardoor voor lagere kosten. Met het nieuwe TS IT rack is Rittal erin geslaagd om met één enkel racksysteem als standaardproduct te voldoen aan alle eisen die aan modulaire, flexibele netwerk- en serverracks worden gesteld.

Het nieuwe racksysteem van Rittal maakt de IT-wereld nu duidelijk eenvoudiger. Wanneer gebruikers tot nu toe kozen voor een nieuw rack voor het installeren van het netwerk of de servers kostte dat in de planningsfase vaak veel tijd. De vele typen, toebehoren en combinatiemogelijkheden maakten het selecteren en bestellen moeilijker. De montage na levering van alle componenten was moeilijk en tijdrovend. Ook klantspecifieke, voorgemonteerde systemen direct af fabrikant leidden tot langere levertijden en extra kosten. Met het nieuwe racksysteem besparen ondernemingen nu duidelijk tijd en kosten.

Meer informatie: www.rittal.de

Topvex SC, de meest compacte WTW-unit

Ruimte is belangrijk. In elk gebouw. De nieuwe Topvex SC-warmteterugwinunit van Rucon Systemair speelt hierop in. De Topvex SC-serie is zeer compact. Alle uitvoeringen kunnen door een sparing van 900 mm. Dus is er minder plek nodig in de technische ruimte en zijn er meer mogelijkheden voor andere technische componenten. Uiteraard zijn de specificaties van de Topvex SC uitstekend: een tegenstroomwisselaar met meer dan 90 procent warmteterugwinning, ECventilatoren, lage SFP en de dubbele bypas54

Oktober 2012 105 e Jaargang

safsluiters zorgen voor een extra verlaging van het energiegebruik.

Meer informatie: www.ruconsystemair.nl

Siemens energie-indicator voor energiezuinig gebruik installaties en ruimten

Siemens Building Technologies brengt energieindicator software op de markt, waarmee men altijd en overal kan controleren of klimaatinstallaties, onderdelen en afzonderlijke ruimten energiezuinig functioneren. Met de energie-indicator software van Siemens kunnen beheerders van ruimten en installaties snel zien welke instellingen van hun apparatuur een nadelige invloed hebben op het energiegebruik. Bij afwijking van de ingestelde waarde laat de software bediening een gestileerd oranje blaadje zien. Een groen blaadje symboliseert de juiste instelling. De energie-indicator wordt niet alleen gebruikt om de energiezuinigheid te bewaken, de software staat ook interventies in de installatie toe. De energie-indicator is eenvoudig en intuïtief te bedienen. De software is geïntegreerd in OZW772en OZW672-webservers, versie 4 en hoger, en kan worden gebruikt met alle communicerende standaard regelaars van Siemens die zijn uitgerust met een KNX- of LPB-communicatiebus, zoals de systemen Synco en Synco-living, diverse modellen van Sigmagyr, alsmede een aantal KNX-ruimte-regelaars en -ruimtethermostaten.

Meer informatie: www.siemens.nl

Viega op vakbeurs Energie

Viega Nederland, totaalleverancier op het gebied van buisleiding-, voorwand- en afvoersystemen, neemt deel aan de vakbeurs Energie die van 9 tot en met 11 oktober wordt gehouden in de Brabanthallen te Den Bosch.

Naast de Smartloop Inlinertechniek presenteert Viega op haar stand (05.B.022) ook verschillende oplossingen voor behoud van de drinkwaterkwaliteit. De Smartloop Inliner-techniek is een intelligent concept dat zorgt voor aanzienlijke energiebesparingen in circulatieleidingen

voor collectieve warmwatervoorziening. Het systeem levert daarnaast voordelen tijdens de installatie en draagt bij aan voorkoming van legionella-besmettingen. De intelligentie van Viega’s Smartloop Inliner zit in de retourleiding: de retour vindt niet plaats via een aparte buis, maar via een in de stijgbuis getrokken polybuteen-circulatieleiding. Door deze buis-inbuis techniek gaat er in de retourleiding geen warmte verloren. Omdat de retourleiding door de warme stijgleiding gaat, wordt het water op de retourweg zelfs weer opgewarmd.

Het water komt na bijverwarming in de ketel opnieuw in de stijgleiding terecht. Op deze manier kan maar liefst 30 procent energie worden bespaard. Viega presenteert tijdens Energie 2012 ook verschillende oplossingen waarmee de kwaliteit van drinkwaterinstallaties wordt gegarandeerd. Gratis kaarten voor een bezoek aan de Viega-stand kunnen worden aangevraagd via www.viega.nl.

Coolmark Experience Center

Training wordt bij het selecteren, installeren en onderhouden van hoogstaande apparatuur steeds belangrijker. Om deze reden geeft Coolmark, als officieel importeur van Mitsubishi Heavy Industries, al jaren technische trainingen aan installateurs. “Wij vinden het belangrijk om niet alleen theoretisch, maar ook praktisch aan de slag te gaan. Onze nieuwe praktische trainingsruimte, het Coolmark Experience Center, kent een opbouw volgens onze hoofdgroepen RAC, PAC en KXR6. We beginnen met onze toprange, de KXR6. Dit 3-pijpssysteem voor afzonderlijk koelen en verwarmen, wordt met name toegepast in de utiliteit, hotels, gezondheidscentra en winkelketens. De PAC-range is uitermate geschikt voor de retail en de RACserie voor woonhuizen en de kleine utiliteitsbouw.” 27 september was de officiële opening van het nieuwe Coolmark Experience Center, waar de trainingen gehouden gaan worden.

Bezoekers zijn van harte welkom om naast de praktische trainingen, zelf of samen met een eindgebruiker, te ondervinden hoe de apparatuur en bijbehorende besturing functioneert.

Meer informatie: www.coolmark.nl

A . P S. 1 2 0 3 _ K- E C O S TA R-I Q _ B L _ N L //

ECOSTAR

ONTWORPEN VOOR EFFICIËNTIE. UITGEVOERD MET INTELLIGENTIE.

ECOSTAR units volgen een systematische aanpak richting intelligente koeling: de traploze toerenregeling van de geïntegreerde BITZER zuigercompressor met frequentieregeling verzekert energie-ef ciëntie. Actieve monitoring van het inzetgebied en netwerkmogelijkheden leiden eveneens tot een grotere betrouwbaarheid van het systeem. Alle onderdelen zijn voorgemonteerd en voor direct gebruik voorgeprogrammeerd. Dit garandeert een snelle inbedrijfstelling. Kom meer te weten over onze producten via www.intelligent-compressors.com

Hoe de energiefactuur van Uw installaties verminderen?

Performax LT, TM

Vergelijking met R-404A Cyclus -25°C +40°C - OK=5K-OV=5K

De beste koelgas combinatie voor het milieu

UX

PerformaxTMLT is ontwikkeld door Honeywell en is in Nederland verkrijgbaar bij Climalife en Gasco.

BE NE

L

GASCO

BE NELUX

www.gasco.nl info@gasco.nl T.: +31 15-251 72 72

www.climalife.dehon.com dehon.nl@climalife.dehon.com T.: +31 164-21 28 30

Conception : Elao - Crédits photos : Honeywell

• Verhoogde koudeproductie • Verhoogde energie-efficiëntie • Vermindering van het broeikaseffect • Geen verandering van componenten