RCC voorjaarsnummer by VMN Media

ORGAAN VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE VERENIGING VOOR KOUDE - KNVvK 105e JAARGANG VOORJAARSNUMMER 2012

RCCK&L

z.n

REFRIGERATION & CLIMATE CONTROL | KOUDE & LUCHTBEHANDELING

Airconditioning

Koelen met de zon Betere tijden voor aircobranche duurzaamheid blijft cool

Bekijk het origineel

op pagina 19

Wij zijn groener dan u denkt! (H)itachi (D)uurzame klimaatsystemen

| 3316 KC Dordrecht | t. +31 (0)88 4355400 e. info@hdkl.nl | www.hdklimaatsystemen.nl

Carneool 400

redaCtioneel redaCtioneel Koude & luchtbehandeling RCC

KOUDE & LUCHTBEHANDELING

Gewoon plezier van airconditioning Jarenlang dachten ondernemers dat een airconditioning vooral iets was voor de chique branche. Niet iets voor de gewone jongens, onder wie ze zichzelf steevast rekenden. Tegenwoordig denkt iedereen daar gelukkig anders over. Dat komt vooral door de gewijzigde omstandigheden. In werkomgevingen, utiliteit en op woonplekken wordt steeds meer om koeling gevraagd. Dat komt door het grotere aantal vensters in de moderne panden, maar natuurlijk ook door veel mensen op een relatief klein oppervlakte. En bijna al die mensen gebruiken een computer en daar waar geen computers worden gebruikt, zijn er andere machines die het werk verlichten. En ook die voegen warmte toe. Een airco is dus tegenwoordig een must. Maar het zijn niet alleen de omstandigheden. Het komt natuurlijk ook doordat niemand meer echt gewoon is. En we hebben bovendien meer geld voor luxe. Twintig jaar geleden was airco in een auto pure luxe. Nu is het bijna standaard in elke middenklasser. Airco komt tegenwoordig voor in nagenoeg alle kantoorgebouwen en die kant gaat het nu ook op met de woningen. Bovendien zijn de meeste airconditionings tegenwoordig ook warmtepompen. Ze hebben daardoor een veelzijdige werkwijze en dat maakt ze ook weer interessanter. In dit nummer van RCC wordt gekeken naar verschillende facetten. De artikelen zijn gewoon voor iedereen, want tegenwoordig heeft iedereen gewoon plezier van airconditioning.

Christine Linneweever Hoofdredacteur RCC Koude & Luchtbehandeling

Officieel Orgaan van: KNVVK KONINKLIJKE NEDERLANDSE VERENIGING VOOR KOUDE, (Royal Dutch Association of Refrigeration) Kantoor: Zandlaan 29, 6717 LN Ede; Postadres: Postbus 32, 6710 BA Ede. tel.: (0318) 69 71 98; fax: (0318) 69 71 99 E-mail: info@knvvk.nl Internet: www.knvvk.nl postgiro: 97360 / bankrelatie: RABO-bank 36.28.35.829 Directeur van het KNVvK-bureau: Gerard J. M. Vos NVKL, NEDERLANDSE VERENIGING VAN ONDERNEMINGEN OP HET GEBIED VAN DE KOUDETECHNIEK EN LUCHTBEHANDELING Postbus 190, 2700 AD Zoetermeer, tel.: (088) 400 84 90 / fax: (088) 400 84 01 Email: info@nvkl.nl Internet: www.nvkl.nl NEKOVRI, VERENIGING VAN NEDERLANDSE KOEL- EN VRIESHUIZEN ‘De Beukenhof’, Strijpsestraat 51, Eindhoven Postbus 901, 5600 AX Eindhoven tel.: (040) 2565263 / fax: (040) 2553320 E-mail: info@nekovri.nl / Internet: www.nekovri.nl VERAC, VERENIGING VAN LEVERANCIERS VAN AIRCONDITIONING-APPARATUUR Postbus 12 - 3740 AA Baarn tel.: (035) 542 75 26 / fax: (035) 542 76 26 E-mail: info@verac.nl / Internet: www.verac.nl LUKA, NEDERLANDSE VERENIGING VAN LUCHTKANALENFABRIKANTEN Secretariaat LUKA / Old Hickoryplein 12 6461 EZ Kerkrade / Post adres: Postbus 153 / 6460 AD Kerkrade tel: 045-5350734 / fax: 045-5350735 E-mail: info@luka.nl / internet: www.luka.nl FKL, FEDERATIE KOUDE- & LUCHTTECHNIEK Boerhaavelaan 40 / Postbus 190 2700 AD Zoetermeer tel: (079) 353 13 50 / fax: (079) 353 13 65 E-mail: fk&l@fme.nl / Internet: www.federation-fkl.org VLA, VERENIGING VAN LEVERANCIERS VAN LUCHTTECHNISCHE APPARATEN Boerhaavelaan 40 / Postbus 190 2700 AD Zoetermeer tel.: (079) 353 11 24 / fax: (079) 353 13 65 E-mail: vla@fme.nl Internet: www.gezondeluchtingebouwen.nl RAAD VOOR DE KOUDE, Beekenstein 86, 3328 ZD Dordrecht tel: +31(0)78 617 00 99 / fax: +31(0)78 618 95 24 E-mail: info@raadvoordekoude.nl Internet: www.raadvoordekoude.nl NEDERLANDSE KOELTECHNISCHE INDUSTRIE (NKI), Boerhaavelaan 40 / Postbus 190 2700 AD Zoetermeer tel.: (079) 353 11 24 / fax: (079) 353 11 15 E-mail: nki@fme.nl Internet: www.koelindustrie.nl Met medewerking van het Opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het Technisch Installatiebedrijf (OTIB). Verschijnt maandelijks Uitgever, redactie en advertentie- administratie B+B VAKMEDIANET, Albrechtlaan 1, 1404 AH Bussum - Postbus 219, 1400 AE Bussum - Tel 035-6940740 redactie@vakmedianet.nl Accountmanagement Gejo Flierman (coördinatie) - Tel 035-6940740; mobiel 06 53 22 73 16 gejoflierman@vakmedianet.nl Uitgever Drs. Ruud Bakker Hoofdredacteur Christine Linneweever Eindredacteur Aline de Bruin Marketing Leendert van Wezel Telefonische verkoop Gerbert Roggekamp Traffic & Abonnementen-administratie Jolanda van Selm, traffic@vakmedianet.nl Art Direction / Vormgeving Mr. Richardson Voorzitter Redactieraad Ing. Dick Havenaar - dhavenaar@zonnet.nl Redactieraad Ing. E. Berends / Dr. Ir. C. van den Berg / H. Blok (secretaris) / Dr.Ir. J. Broeze / J. L. F. Hartmans / Ing. K. van Heiningen / Dr. Ir. C. A. Infante Ferreira / Mr. Henry Kruiper/ Ir. C.A. de Schipper MBA / G. J. M. Vos / B. P. M. Willems Abonnementen Nederland € 105,00 (excl. BTW) Buitenland € 125,00 (excl. BTW) Losse nummers € 11,00 (excl. BTW) Drukker Van der Wiel & Rosmalen Drukkers, Arnhem ISSN 0925-630X

105 e Jaargang Voorjaarsnummer 2012

Meer kennis en kwaliteit dankzij de LG Academy

Kosteloze trainingen voor installateurs en adviseurs LG streeft naar een optimale samenwerking met haar

geven we sinds dit jaar ook commerciële trainingen aan

partners. Daarom doen we méér dan het leveren van

adviseurs. Het unieke van de LG Academy is dat we

hoogwaardige duurzame producten. We leveren óók de

onze trainingen ook volledig op maat kunnen maken.

kennis en de kunde. Speciaal daarvoor hebben we de

Zelfs individuele trainingen zijn mogelijk. Dankzij de LG

LG Academy opgericht. Hier krijgen jaarlijks zo’n 1.000

Academy kunt u het kennisniveau in uw bedrijf verhogen

cursisten een kosteloze training in de laatste technieken

en de kwaliteit borgen. En zo uw voorsprong in de markt

en trends in de markt. De trainingen spelen in op actuele

vasthouden of vergroten. Interesse in een training? Neem

onderwerpen, zoals EIA, Breeam, LEED, duurzame

dan contact op met de coördinator Kennis & Opleiding,

totaaloplossingen en slimme installatietips. Daarnaast

via (020) 456 32 82 of kijk op www.lgklimaat.nl

Kijk voor meer informatie op www.lgklimaat.nl

inhoud Koude & luchtbehandeling RCC

Zonnekoeling heeft welicht de toekomst

Verder in dit nummer

Betere tijden aircobranche

07 Nieuws 12 Mostra Convegno in beeld 25 Design: camouflagekappen en gespiegelde wandmodellen 35 Bedrijfsprofiel Thercon 44 Met groene warmte koude maken 48 Filter maakt korte metten met fijnstof 51 Comfortkoeling Installatie Vakbeurs Venray 57 63 Productinfo

Alles draait om water

Toonbeeld van integrale 足duurzame 足aanpak

31 41

Advertentie-index AircoRent 7 Aircovent 65 Airview Luchtbehandeling 11 Alklima 72 Altena Cleaning 47 Ambrava / Samsung 49 Andrews Sykes 13 APAC 56 BLT Luchttechniek 50 Carrier Nederland 9 Climalife Dehon 69 Conpro Condensor Bescherming 56 CoolEnergy 67 Coolmark 24 Daikin Airconditioning 1, 19 Easy Cool 27 ECR-Nederland 6 ELKA 10 Elsevier Opleidingen 40 Gafco-Altron 23 Gasco 11 GEA Refrigeration 61 HD Klimaatsystemen 2, 38-39 Intercool 55 Interko 66 KE-Fibertec 66 Lennox Benelux 26 LG Electronics 4 Linum Europe 37 Mastercool 47 Multi Import 29, Bijsluiter NVKL 70-71 Panasonic Benelux 20 Prins Technics 33 Recool 61 Sabroe Products Benelux 62 Sharp Airconditioning 65 Smitsair-JETsystemen 62 Stulz Groep 1, 50 Thercon 14 Uniechemie 34 Vokes Air 37 Ziehl-Abegg 30

105 e Jaargang Voorjaarsnummer 2012

Alleen bij ECR !

Luchtgekoelde condensing units voor buitenopstelling!

)

ll d Scro

n Copela f o r e z r (Bit presso m o c 1 : reik e tuurbe cks On a a r p e o p b m u e C gt - en laa ! Midden gerust it u t e e Compl

)

ll d Scro

en ressor p m o c of 3 reik ulti: 2 M s k tuurbe c a a r p e o p b m u e C gt - en laa ! Midden gerust it u t e e Compl ECR-Nederland BV ECR-Hoofddorp: ECR-Dordrecht: ECR-Nuenen: ECR-Deventer:

n Copela f o r e z (Bit

! w u e i N

www.ecr-nederland.nl

Parellaan 60, 2132 WS - Tel: 023-5573430 - E-mail: hoofddorp@ecr-nederland.nl Pascalstraat 85, 3316 GR - T.078-6530900 - E-mail: dordrecht@ecr-nederland.nl Collseweg 26, 5674 TR - T.040-2990600 - E-mail: nuenen@ecr-nederland.nl Danzigweg 6a, 7418 EN - T.0570-624200 - E-mail: deventer@ecr-nederland.nl

nieuws RCC Koude & luchtbehandeling

Bouw van grootste geothermische pomp op schema

Hans Verhoeven Nederlands kampioen koudetechniek

Hans Verhoeven (21) uit Kerkdriel is de nieuwe nationaal kampioen koudetechniek. De medewerker van Van Hezik Koeltechniek wist zich als eerste te plaatsen bij de vakwedstrijden op Skills Masters in ahoy rotterdam. Twee jaar geleden deed hij ook al mee aan de wedstrijden; dit jaar wist hij als winnaar uit de bus te komen en mag hij in oktober deelnemen aan EuroSkills 2012 in het Belgische Spa-Franchorchamps. andere deelnemers aan de wedstrijd waren Jacco Veerhoek (JK Veerhoek), Johan Slootweg (Cofely refrigeration) en Martijn van Kuijk (gEa grenco). De beroepenmanifestie Skills Masters richt zich op mbo- en vmbo-leerlingen, jonge vakmensen en werkzoekenden. Bezoekers kunnen zelf beroepen uitproberen of aan de hand van demonstraties en vakwedstrijden ervaren wat het is om in een bepaalde

Hans Verhoeven sector te werken. Tijdens Skills Masters vinden traditioneel de nationale finales plaats van de vakwedstrijden voor vmbo’ers en mbo’ers.

ALS HET SNEL KOEL MOET

Doorzichtige wand regelt klimaat

VERHUUR

FOTO FLOrIaDE

De bouw van de grootste geothermische verwarmings- en koelinstallatie in de Verenigde Staten ligt op schema. De voltooiing wordt in 2013 verwacht. Volgens amerikaanse berichten is het 75 miljoen dollar-projec op de campus van de Ball State University in Indiana groot genoeg om 47 gebouwen te verwarmen en te koelen. Het bespaart de campus ongeveer twee miljoen dollar per jaar, waarbij wordt uitgegaan van een levensduur van dertig jaar. Het gesloten systeem bestaat uit 3600 boorgaten van 120 tot 150 meter diep in de sportterreinen en parkeerplaatsen van de campus. De installatie omvat uiteindelijk ongeveer vijftien kilometer aan leidingen die deel uitmaken van warm- en koudwaterlussen, twee energiestations waar de warmte wordt overgedragen aan de gebouwen of in de grond geretourneerd wordt en diverse gebouwinterfaces en besturingssystemen. De geothermische warmtepompen halen de warmte uit de grond om water te verwarmen tot 65°C, of onttrekken warmte om water te koelen tot 4°C, afhankelijk van wat nodig is.

De twee miljoen bezoekers van de wereldexpositie Floriade 2012 kunnen straks in Venlo kennismaken met een wereldprimeur op het gebied van duurzame energie, want In het rijkspaviljoen wordt de installatie van de zogeheten Smart Skin in gebruik genomen. Deze bestaat uit een doorzichtige wand die zowel duurzame warmte als koude opneemt en tegelijkertijd helpt het klimaat in de achterliggende ruimte te regelen. De Smart Skin is gemaakt van hoogwaardig kunststof (polycarbonaat) met daarin buisjes met stromend water. Dat water kan zonnewarmte opnemen of juist warmte afgeven. Het lichtdoorlatende bouwmateriaal heeft bovendien een lage kostprijs. Met de Smart Skin is het mogelijk zomerwarmte op te nemen en die onder een gebouw op te slaan voor later gebruik. Het consortium rodeca, Innovate Consulting en Fiwihex heeft het concept doorontwikkeld; het ministerie van Economische zaken, Landbouw & Innovatie biedt het de kans de techniek in de praktijk te demonstreren in het rijkspaviljoen op de Floriade 2012.

105 e Jaargang Voorjaarsnummer 2012

Mobiel • Spotkoelers • Split-units • Luchtof Water-gekoeld • Full-service • Snel

NOODHUUR

24 uur • Weekenden • Huur per dag

BEL GRATIS 0800 55555 12 www.AircoRent.nl opmaak def.indd 1

31-03-2006 13:34:25

nieuws RCC Koude & luchtbehandeling

UNETO-VNI wil meer jongeren in installatiebranche

Installateursvereniging UNETO-VNI verwacht dat er binnenkort al 15.000 vakmensen te weinig zijn om alle werkzaamheden te kunnen uitvoeren. De installatiebranche heeft de komende jaren juist extra jonge vakmensen nodig om de uitdagingen van de branche, zoals energiebesparing en duurzaamheid, waar te kunnen maken. Volgens voorzitter Marcel Engels van UNETO-

VNI dreigen de tekorten de komende jaren alleen maar op te lopen. “De installatiebranche doet er alles aan om werknemers aan te trekken, maar wij zijn niet de enige sector die jonge mensen probeert binnen te halen. Er ontstaat nu een enorme concurrentie tussen branches.” Engels stelt dat in Nederland een verkeerd beeld van de beroepen in de installatiebranche bestaat. Veelgehoorde vooroordelen zijn volgens hem dat het gaat om zwaar en vuil werk en dat er onvoldoende carrièreperspectief is. Daarnaast wordt vaak gedacht dat een baan als installateur of monteur eenzijdig is. Engels is van mening dat deze beeldvorming volstrekt niet strookt met de werkelijkheid. “De installatiebranche is een echte hightech sector, met volop carrièrekansen. Een keuze voor een loopbaan in de installatiebranche is bijna synoniem met een baangarantie.”

Duurzaam datacenter voor Havenbedrijf in Antwerpen

Havenbedrijf Antwerpen en DOMOTIC. LOUNGE werken samen aan het meest duurzame datacenter van België. Met duurzaam bedoelt het havenbedrijf 8

Voorjaarsnummer 2012 105 e Jaargang

concreet dat het energieverbruik van dit nieuwe ICT-center zeven tot tien maal lager ligt dan dat van vergelijkbare gebouwen. Integratie van tal van diverse technieken, zoals indirecte adiabatische koeling, DALI-gestuurde verlichting en zonwering vraagt om een koppeling met een KNX-gebouwbeheersysteem. “Deze technieken worden namelijk nog veel rendabeler wanneer je ze met elkaar en met een monitoringsysteem kan laten communiceren”, aldus Senior Engineer Daevy Vanstaen van DOMOTIC.LOUNGE in Kortrijk. Het nieuwe datacenter met een oppervlakte van 750 vierkante meter is het eerste in België dat wordt uitgerust met een adiabatisch koelsysteem. Hierbij wordt de van het datacenter afkomstige opgewarmde lucht indirect gekoeld met behulp van regenwater. Naast veel aandacht voor verwarming en koeling is in het nieuwe datacenter ook veel energie gestoken in het verlichtingsplan. De verlichting wordt onder meer geregeld met sturing via aanwezigheidsmelders.

Vraag naar technici blijft toenemen

Ondanks de sombere voorspellingen van het Centraal Plan Bureau en de kwakkelende economie, blijft de vraag naar technici toenemen. In het eerste kwartaal van 2012 is de vraag naar technici opnieuw gestegen met 14 procent ten opzichte van het eerste kwartaal van 2011. Het toenemende tekort aan technici biedt een comfortabele uitgangssituatie voor bèta's. Technici zijn in de toekomst verzekerd van goede banen en ingenieurs

krijgen wellicht weer aanzien. Dit blijkt uit de analyse Trends en Ontwikkelingen op de Technische Arbeidsmarkt 1e kwartaal 2012 van Stijn Berden, competence director Techniek bij Yacht. "Een gezonde ontwikkeling" volgens Berden. "De maatschappelijke status van technici is decennia lang ondergewaardeerd, waardoor onder meer de bèta-instroom stokt. Schaarste biedt dus volop perspectief voor de toekomst van technici.” Uit analyse door Berden, op basis van onderzoek naar de technische arbeidsmarkt, blijkt dat slechts 3,3 procent van de technici actief op zoek is naar een nieuwe baan. In hetzelfde kwartaal van 2011 was dit nog 3,8 procent. Ongeveer 30 procent is helemaal niet op zoek, de rest zoekt latent. "Dit is opmerkelijk, terwijl men de banen in de techniek steeds meer voor het uitkiezen heeft."

AREA : verplichte opleiding natuurlijke koudemiddelen

De Europese installateursassociatie AREA (Air-Conditioning and Refrigeration European Association) roept op tot een verplichte opleiding in het gebruik van koudemiddelen met een lage GWP. Dit doet zij met het oog op Europese maatregelen die tot doel hebben het gebruik van HFK’s terug te dringen. Uit recent onderzoek van AREA is gebleken dat weinig installateurs goed op de hoogte zijn van het werken met natuurlijke koudemiddelen. Van alle airconditioning-, koelings- en warmtepompinstallatiebedrijven uit in totaal veertien Europese landen die in het onderzoek zijn betrokken, blijkt maar 6 procent getraind te zijn in CO2, 11 procent in HC en 12 procent in ammoniak.

39SQ

39HQ

fiscaal voordeel:

Luchtbehandeling met EIA A-klasse met Carriers serie AiroStar en AiroVision luchtbehandelingskasten. Beide ranges zijn gecertificeerd volgens Eurovent Label A en komen hierdoor in aanmerking voor de energie-investeringsaftrek (EIA). Afhankelijk van de uitvoering kan hierdoor 41,5 % van de investeringskosten afgetrokken worden van de fiscale winst.

Carrier biedt voor elke toepassing de optimale klimaatoplossing. De AiroStar is de plug & play luchtbehandelingskast met warmteterugwinning. Compleet, voorzien van intelligente regeling en ‘easy to install’. De AiroVision is een modulair platform van omkastingen die volledig klantspecifiek samengesteld wordt. Dus, voor élke klimaatoplossing: turn to the experts. Carrier. Do you turn?

www.carrierhollandheating.nl

www.carrier.nl

nieuws RCC Koude & luchtbehandeling

500 inschrijvingen voor regeling SDE+

Er zijn voor dit jaar 489 nieuwe initiatieven ingediend bijn de stimuleringsregeling voor de productie van duurzame energie SDE+. Het gaat vooral om projecten op het gebied van zonne-energie, mestvergisting en aardwarmte. Met de initiatieven kan genoeg energie worden opgewekt voor het verbruik van 250.000 huishoudens. Dat meldt het ministerie van Economi-

sche Zaken, Landbouw & Innovatie. De stimuleringsregeling is medio maart opengesteld en inmiddels is al voor een bedrag van twee miljard euro subsidie aangevraagd. In totaal is een bedrag van 1,7 miljoen euro beschikbaar. Dat betekent dat vermoedelijk niet alle ingediende projecten worden gesubsidieerd. Dit jaar komen voor het eerst ook warmteprojecten in aanmerking voor de stimuleringsregeling. EL&I geeft daarvoor als reden dat warmte veel potentieel heeft om goedkoop duurzame energie op te wekken, net als elektriciteit die wordt geproduceerd en gebruikt in het eigen bedrijf. Ook het gebruik van energie op het eigen bedrijf komt in 2012 in aanmerking voor de SDE+. De komende periode beoordeelt Agentschap NL, de organisatie die de SDE+ uitvoert, de ingediende projecten om vast te stellen of aan alle voorwaarden van de regeling is voldaan.

Communicatieplan voor energielabel Het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft FedEC gevraagd om een communicatieplan te maken voor het vernieuwde energielabel dat uiterlijk op 1 januari 2013 wordt ingevoerd. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, DG Wonen, Bouwen en Integratie/directie Woningbouw beoogt meer draagvlak in de markt te creĂŤren voor het Energielabel, vooral bij particuliere woningeigenaren. Zij hebben daartoe de hulp van FedEC, AvEPA en ITM ingeroepen. De drie partijen zijn uitgenodigd om een communicatieplan te maken voor het nieuwe energielabel. Het communicatieplan krijgt naar verwachting in de komende maanden zijn beslag.

Prijswinnaars BLT Wim Verhaaf (Installatiebedrijf Andriessen in Houten), Wouter Ober (Grimbergen Noordermeer in Rijnsburg) en Ronnie van der Zande (Deveko Klimaatbeheersing in Deventer) hebben een iPad gewonnen bij de inblaastemperatuur-prijsvraag die BLT Luchttechniek op de VSK hield. Beursbezoekers konden tijdens de VSK ervaren wat tochtvrije ventilatie met Euro Air-luchtverdeelslangen bij zeer uiteenlopende temperaturen betekent. De continu variĂŤrende inblaastemperatuur van een Euro Air luchtverdeelslang werd gemeten door een Atal-datalogger, zodat de juiste temperatuur op elk moment van de dag exact geregistreerd kon worden. Drie deelnemers raadden de juiste inblaastemperatuur en wonnen daarmee een iPad

Voorjaarsnummer 2012 105 e Jaargang

Airconditioningsystemen

Wand

Plafond/Wand

Cassette

Airview Luchtbehandeling is uw totaalleverancier in klimaatoplossingen. Door middel van het brede leveringsprogramma kunnen wij u de oplossing bieden voor vrijwel ieder klimaatprobleem.

Kanaal

Verrijdbaar

Monobloc

Watergekoeld

Split- & Multisplit Hierboven illustreren wij graag de diverse producten uit de productcategorie Airconditioningsystemen. Meer informatie over deze apparatuur kunt u eenvoudig opvragen via de QR-code hiernaast of door een bezoek aan onze website www.airview.nl.

Scan de QR-code met uw smartphone of tablet voor meer informatie!

Bij ons kunt u terecht voor mĂŠĂŠr dan alleen de levering van uw apparatuur. Ook advisering en ondersteuning in alle fases van uw project vormen voor ons een belangrijk onderdeel van de totaaloplossing. Wij laten u graag zelf de toegevoegde waarde van dit concept ervaren en nodigen u uit om contact met ons op te nemen voor het bespreken van de mogelijkheden. ADVISERING I ONDERSTEUNING I TOTAALOPLOSSING

Anders denken in klimaatoplossingen

Airview Luchtbehandeling BV I 078 - 652 18 00 I www.airview.nl

Mostra Convegno RCC Koude & luchtbehandeling

Mostra Convegno paradijs voor liefhebbers Door Christine Linneweever

De onlangs in Milaan gehouden Mostra Convegno Expoconfort is één van de grootste beurzen van de wereld als het gaat om koude. In het beursgebouw Fieramilano waren zestien hallen van enorme afmetingen tot aan de nok toe gevuld met allerhande artikelen. Vier daarvan waren afgeladen vol met alles dat te maken heeft met koudemiddelen, airconditioning en warmtepompen. Voor elke ondernemer in deze branche een fantastisch evenement. Natuurlijk waren alle grote merken present. Daaronder ook de merken die het in Nederland goed doen, zoals LG, Panasonic, Hitachi, Samsung en natuurlijk ook Daikin, die in Milaan onder grote publieke belangstelling de gloednieuwe VRV IV onthulde. Door de beursgenoten werd met zeer veel interesse gekeken naar deze nieuwe optie om verschillende ruimtes te koelen met één buitendeel. Maar er waren natuurlijk ook kleinere merken, veelal Italiaanse. En het aantal Aziaten dat zich op de beurs profileerde was enorm. Voor de Chinese bedrijven was in één hal een compleet Chinees paviljoen ingericht, waarin in tientallen kleine kramen ondernemers hun spullen aan de belangstellenden presenteerden. Het aantal bezoekers was gigantisch. Ondanks de afmetingen van het beursgebouw waren de gangpaden tussen de stands druk. Voor iedereen die van zaken rond koude houdt, was er wel iets te zien. Heel veel producten die al wat langer op de markt zijn, maar ook een groot aantal innovaties. Van klein, als regenkappen voor buitendelen, tot groot, als vernieuwingen in grote koudemachines.

Voorjaarsnummer 2012 105 e Jaargang

1. Voor iedereen is er in Milaan wel iets te zien, zoals deze opvallende ventilatoren.

2. Rotex is onderdeel van Daikin en maakt prominent deel uit van de stand. 3. Daikin onthult de gloednieuwe VRV IV. 4. S&P is onder Nederlandse ondernemers minder bekend, maar heeft een grote stand in Milaan.

Mostra Convegno Koude & luchtbehandeling RCC

WIE ZIJN WIJ ?

5. Op de Mostra Convegno worden allerlei zaken aangeboden, van heel groot tot klein.

6. In één van de hallen is een com pleet Chinees paviljoen ingericht met een groot aantal stands voor Chinese ondernemers.

AL 40 JAAR MARKTLEIDER OP HET GEBIED VAN VERHUUR VAN AIRCONDITIONING, VERWARMING, ONTVOCHTIGING EN VENTILATIE AAN DE ZAKELIJKE MARKT Met onze producten en diensten ondersteunen wij onze klanten bij de uitdagingen die zij in de dagelijkse praktijk tegenkomen. Of het nu gaat om een geplande situatie of een noodgeval, wij zorgen ervoor dat het zo snel, deskundig, professioneel en kostenbesparend mogelijk wordt opgelost.

AIRCONDITIONERS

CHILLERS

BOILERS

24/7 SERVICE

0900 26 37 397 andrewssykes.nl 105 e Jaargang Voorjaarsnummer 2012

UNIEK LUCHTVERDEELSYSTEEM VOOR HOOG COMFORT

Of u nu wilt koelen of verwarmen, u krijgt geen optimaal comfort zonder een goed luchtverdeelsysteem. Precies daarom werd de Comodair ontwikkeld, een systeem met luchtverdeelroosters voorzien van een aansluiting voor verse lucht en een retour met ﬁlter. luchtverdelingsrooster airjet

ISO7730

Een Airjet, tevens ingebouwd in een 60x60 cm module, optimaliseert de luchtstroom. Dit resulteert in een extra grote en tochtvrije comfortzone. Het Comodair-systeem biedt dan ook de unieke ISO 7730 comfortgarantie. Voor zoemgeluiden hoeft u bovendien niet te vrezen.

grote comfortzone

(A-comfort in verwarming en B-comfort in koeling)

Fujitsu VRF en Comodair: een sterke combinatie

Technische speciﬁcaties • Luchtverdeelrooster 60/60: - 4 dubbele uitblaasspleten - aansluiting voor verse lucht (ø125cm) - ingebouwde retour met filter • 60/60 module met ingebouwde Airjet voor verbeterde luchtverdeling • ISO 7730 comfortgarantie (A-comfort in verwarming, B-comfort in koeling) • Laag geluidsniveau • 5 jaar fabrieksgarantie

Vermogen, flexibiliteit, comfort en energiezuinigheid: de FUJITSU VRF systemen bieden het allemaal. Een ver doorgevoerde optimalisatie van de componenten resulteert in de hoogste COP en EER waarden* op de markt. Koelen, verwarmen, of beide tegelijk is mogelijk, zelfs met warmteterugwinning. Elke gebruiker kan de temperatuur afzonderlijk regelen. Verschillende master-buitenunits kunnen stand-alone of in combinatie worden toegepast, met een aansluitcapaciteit tot 150%. Alle VRF binnendelen (54 verschillende modellen) en bedieningen zijn universeel. Het FUJITSU VRF programma is in combinatie met het Comodair luchtverdeelsysteem, de complete klimaatbeheersing bij uitstek voor kantoorgebouwen, hotels, scholen, ziekenhuizen enz.

Gebundelde kracht Thercon BV Storkstraat 23 I 3905 KX Veenendaal Tel.: 0318 54 46 70 I info@thercon.nl

Vanaf 1 februari 2012 verzorgt Thercon bv de promotie, verkoop en service van Fujitsu lucht-lucht warmtepompen. Dit zal gebeuren in partnership met ThermoNoord.

* Voorbeeld type VRF V2: • COP verwarmen = 4,37 • EER koelen = 4,07

www.fujitsuclimate.nl

Zonnekoeling Koude & luchtbehandeling RCC

Door Paul Kolhenbach en Mike Dennis Solem Consulting Australië en Australische nationale universiteit Canberra

Zonnekoeling heeft wellicht toekomst in Australië Solar cooling in Australia: the future of airconditioning? Elektriciteit vormt de basis om te kunnen koelen en vriezen. Australisch onderzoek naar alternatieve energiebronnen heeft aangetoond dat zonnewarmte elektriciteit kan vervangen als energiebron voor airconditioningapparatuur. Paul Hohlenbach van Solem Consulting en Mike Dennis van de Australische nationale universiteit uit Canberra gaan hierop in.

ij zonnekoeling wordt elektriciteit vervangen door zonnewarmte als energiebron voor een koel- of vriesproces. Koeltechniek door zonnewarmte bestaat grotendeels uit verwarmings-, ventilatie- en airconditioningcomponenten (HVAC-apparatuur) van vooral technologieën die zich inmiddels hebben bewezen. De combinatie van deze technologieën in geïntegreerde systemen is wereldwijd toegepast en vooral ook in Europa. In Australië staat deze industrie echter nog in de kinderschoenen, terwijl het land bij uitstek geschikt is voor deze technologie. In Australië schijnt de zon immers volop én de vraag naar airconditioning (AC) is daarom enorm. Aan de oostkust alleen al schijnt de zon elke dag tussen de zes en negen uur en is sprake van een jaarlijkse blootstelling aan de zon door straling van 1200 en 2400 kWh/m2/jaar. Dit is meer dan voldoende voor zonne-energietoepassingen. Jaarlijks worden in Australië circa 800.000 airco’s voor woningen verkocht. In 2000 bijvoorbeeld beschikte 35 procent van alle Australische huishoudens over airconditioning-

apparatuur en in 2006 zelfs 70 procent. Hoofdzakelijk wordt gebruikgemaakt van omkeerbare wand/ splitunits. De markt voor commerciële airconditioning en koeling met behulp van koudwateraggregaten ligt op ongeveer 1000 stuks per jaar, waarvan 80 procent met een droge koeler is uitgevoerd. Commerciële airconditioningapparatuur en die in woningen gebruiken in Australië circa 20 procent van de totale elektriciteitsproductie en dragen circa 7 procent bij aan de broeikasgas- en CO2-uitstoot van het land.

Piekvraag De toenemende populariteit van dampcompressie-airconditioningsystemen zorgde er onlangs zelfs voor dat de piekbelasting van elektriciteit veel sneller groeide dan de toename van de reguliere vraag naar elektrische energie. Levering en transport moeten berekend zijn op de levering van piekstroom en dan ook slechts voor een korte periode van de totale tijd. Het rendement van een investering hierin is dus laag en energiebedrijven voelen er weinig voor om het netwerk te upgraden. Dit leidt tot veiligheidsproblemen.

Koeling door zonnewarmte zorgt voor verdeling van piekbelasting en heeft de unieke mogelijkheid om belasting bij de bron te neutraliseren, waardoor ook de eisen aan apparatuur voor levering en transport tijdens de piek beperkt blijven. De combinatie van een goede zonneenergiebron en een grote airconditioningmarkt lijkt een perfecte match voor koeling door zonnewarmte en koeltoepassingen in Australië. Probleem is echter dat maar weinig thermische zonnekoelsystemen geïnstalleerd zijn in Australië: vier en een vijfde is in aanbouw. De discrepantie tussen het grote potentieel en het kleine aantal installaties is gemakkelijk te verklaren wanneer de besparingen worden bekeken. Zonnekoelsystemen voor woningen (koelvermogen 5-15 kW) worden uitsluitend geïmporteerd en zijn daardoor duur in aanschaf. Met specifieke kosten van circa 6.000 tot 9.000 dollar/kW zijn ze duurder dan de conventionele splitsystemen die beschikbaar zijn voor 600 tot 800 dollar/ kW (kosten voor het systeem inclusief installatiekosten exclusief GST; een belastingvariant van onze btw). De situatie ligt anders voor grotere commerciële en industriële toepassingen (koelvermogen 50-500 kW). Schaalvoordelen maken

105 e Jaargang Voorjaarsnummer 2012

Zonnekoeling RCC Koude & luchtbehandeling

grotere systemen economischer en het aantal gebruiksuren is meestal veel meer in een industriële toepassing dan in woningen. Er zijn echter andere oorzaken die de markt in dit segment beperken. De belangrijkste marktbarrières voor koeling door zonnewarmte in Australië: ●

lage elektriciteitsprijzen lage kosten voor conventionele airconditioning ● subsidie van de conventionele airconditioning door alle elektri citeitsgebruikers die moeten betalen voor net- en energie productie-infrastructuur ● de meeste onderdelen worden overzee geproduceerd en geïmporteerd ● klein aantal geïnstalleerde systemen ● de complexiteit van systemen ● professionals die betrokken zijn hebben gebrek aan opleiding en ervaring met koelsystemen op zonnewarmte ● de grote klimatologische verschil len in Australië maakt het moeilijk om een gestandaardiseerd koel systeem dat werkt op zonne warmte te maken ●

Het grootste probleem voor de uitvoering zijn de kosten. Er zijn voldoende installaties in Europa die technologisch bewijzen dat de sys temen efficiënt functioneren, maar tegen de lage elektriciteitstarieven en goedkope conventionele AC-systemen in Australië is het moeilijk om te concurreren. Toch kan de economische exploitatie voor koelsystemen op zonnewarmte aantrekkelijker worden voor een aantal toepassingen in gebouwen en op locaties met hogere elektriciteitskosten, zoals op eilanden en op locaties waar geen elektriciteitsnet aanwezig is. Voor het veroveren van de markt en ondersteuning van de introductie en ontwikkeling van de zonnekoelingsmarkt in Australië werd in 2008 de Australische Solar Cooling Interest Group (AusSCIG) opgericht. AusSCIG is een industriële groep die bestaat uit individuen die geïnteresseerd zijn

Voorjaarsnummer 2012 105 e Jaargang

in de ontwikkeling van de zonnekoelingsindustrie in Australië met als doel de uitstoot van broeikasgassen te verminderen in woningen en in de vastgoedsector.

Marktkansen Een concurrerende technologie voor thermische zonnekoeling is de fotovoltaïsche variant, die de op conventionele airconditioners aangesloten fotovoltaïsche (PV) panelen gebruikt om elektriciteit te genereren (zie afbeelding onderaan de pagina). Tot nu toe was deze technologie te duur vanwege de hoge kosten van de PVpanelen. De recente prijsdaling van de PV-panelen hebben daar echter verandering in gebracht en leidden tot onderzoek. Drie scenario's zijn met elkaar vergeleken: A. Thermische zonneparabolische trogcollectoren en een absorp tiekoelmachine met tweevoudige werking. B. Fotovoltaïsche panelen en een dampcompressiekoelmachine met scrollcompressoren. C. Referentie case: op het net aan gesloten dampcompressiekoel machine met scrollcompressoren. De vergelijking is gemaakt voor een commercieel systeem met een koelvermogen van 230 kW. Dit is een middelgrote industriële toepassing voor bijvoorbeeld kantoorgebouwen, winkelcentra, hotels en dergelijke en gebaseerd op onderstaande uitgangspunten: alle drie de scenario's zijn onder zocht voor twee verschillende

●

klimaatzones: zone 3 (bijvoorbeeld Sydney/NSW) en zone 2 (bijvoor beeld Brisbane/QLD) in Australië ● koeling is 8 uur per dag nodig, gedurende 5 maanden per jaar (in totaal 1200 uur per jaar) ● alle gegenereerde koeling is vol ledig gebruikt; dat wil zeggen geen thermische/elektrische opslag ● geen subsidies voor thermische zonnekoeling, geen REC's, geen ESC's, geen koolstofbelastingen etc. ● geen feedintarief is aangenomen voor fotovoltaïsche energie opwekking ● alle drie de systemen zijn ontworpen om 100 procent van de jaarlijkse koelvraag te kunnen leveren MWhth/jr ● er is geen rekening gehouden met de warmwatervoorziening De vergelijking werd gemaakt door het berekenen van investeringen en kosten en de berekening van de netto contante waarde (NCW) voor een levensduur van twintig jaar (zie de tabellen op de volgende pagina). Het thermische zonnesysteem (STAC) maakt gebruik van parabolische trogcollectoren met een jaarlijks gemiddeld rendement van 55 procent. Een waterreservoir van 1000 liter wordt gebruikt als een buffertank. De absorptiekoelmachine is een luchtgekoelde chiller met tweevoudige werking met een jaarlijks gemiddelde COP van 1,1. De opbrengst van het thermische zonnesysteem is berekend op basis van Meteonorm-gegevens van de twee klimaatzones. Van de PV-modules in het PVS-sy-

Scenario's voor de vergelijking van zonnekoelingtechnologieën.

Zonnekoeling Koude & luchtbehandeling RCC

tie (C) heeft de hoogste broeikasgasemissie van drie systemen. Het thermische zonnekoelsysteem (STAC) heeft circa 75 procent minder uitstoot van broeikasgassen dan het referentiesysteem (REF) onder de gegeven uitgangspunten. Het PVS-systeem heeft helemaal geen operationele uitstoot van broeikasgassen en de gegenereerde elektriciteit maakt haar uitstoot van broeikasgassen negatief.

Collectoren

Financiële uitgangspunten voor de NCW-berekeningen (tabel boven), systeemspecificaties voor NCW-berekeningen (midden) en schatting kosten van NCW-berekeningen.

steem is aangenomen dat ze een jaarlijks gemiddeld rendement van 14 procent hebben. Een verslechtering van de module-efficiëntie van -15 procent over twintig jaar levensduur is aangenomen. De opbrengst van het PVS-systeem is berekend op basis van een op de zone gebaseerde opbrengstfactor van 1,382 MWh/ kWp/a voor Sydney en van 1.536 MWh/kWp/a voor Brisbane, inclusief 15 procent verlies als gevolg van de jaarlijkse zelfbeschaduwing van de panelen. Het teveel aan energie dat wordt opgewekt door het PVSsysteem wordt teruggeleverd aan het net. De scrollchiller is luchtgekoeld en heeft een jaarlijkse gemiddelde COP van 4,0. Voor de referentiesystemen (REF) is dezelfde koeler gebruikt als voor het PVS-systeem. Het blijkt dat de referentie (REF) de laagste levensduurkosten van de drie systemen heeft. Het thermische zonnekoelsysteem (STAC) heeft lagere levensduurkosten dan het PV-systeem

(PVS) onder de gegeven uitgangspunten. De verschillen tussen de systemen STAC en PVS zijn echter vrij klein in vergelijking met de totale systeemkosten. Broeikasgasemissies (GHG) zijn berekend over de levensduur met behulp van indirecte emissiefactoren voor het gebruik van ingekochte elektriciteit van het net (zie tabel levenslange broeikasgasuitstoot op pagina 18). Emissiefactoren voor zowel de NSW en QLD worden gegeven als 0,89 kg CO2-e/kWhel Elektriciteit geleverd aan het net en opgewekt door het PV-systeem is verwerkt als uitstoot met dezelfde factoren. Referen-

De analyse maakt duidelijk dat het verschil in levensduurkosten tussen een zonnekoelsysteem (PVS en STAC) en een aan het net gekoppeld koelsysteem (REF) nog steeds vrij groot is, ondanks de recente prijsdalingen in de PV-moduleprijs en de kosten van collectoren. Daarom is onderzocht welke escalatie van de prijs van de elektriciteit van het net vereist is om met een zonnekoelsysteem te kunnen concurreren tegen een aan het net gekoppeld scrollchillersysteem met in achtname van de uitgangspunten (afbeelding op de volgende pagina). Uit deze figuur kunnen enkele conclusies worden getrokken. Ten eerste heeft bij de huidige omstandigheden (0,17 dollar/kWhel) de thermische zonnekoeling (STAC) lagere levensduurkosten dan de op PV-gebaseerde koeling (PVS). Dit geldt totdat de elektriciteitsprijs 0,28 dollar/ kWhel bereikt, dan heeft het PVS-systeem lagere levensduurkosten. Ten tweede heeft een aan het net gekoppelde chiller (REF) tot een elektriciteitsprijs van 0,54 dollar/kWhel altijd lagere levensduurkosten. Boven 0,54 dollar/kWhel wordt het PVS-systeem zuiniger. Ten derde het breakevenpunt van een thermisch zonnekoelsysteem ten opzichte van een aan het net gekoppelde koelmachine wordt bereikt bij een elektriciteitskostprijs van 0,67 dollar/kWhel.

Levensduurkosten (links) en de uitstoot van broeikasgassen (rechts).

105 e Jaargang Voorjaarsnummer 2012

Zonnekoeling RCC Koude & luchtbehandeling

Resultaten van de berekeningen van de levensduurkosten

Levenslange broeikasgasuitstoot.

Samenvatting Dit artikel geeft een inkijk op de huidige en toekomstige situatie van zonnekoeling in Australië. Het geeft de huidige mogelijkheden aan van energie- en broeikasgasreductie door het gebruik van alternatieve zonne-airconditioningstechnologieën. Besparingen zijn aangegeven aan de hand van vergelijkingen van door fotovoltaïsche opgewekte elektrische energie aangedreven dampcompressiekoelmachine, thermische zonnekoeling met absorptie koelmachine en een aan het elektriciteitsnet gekoppelde referentiekoelmachine. Daaruit bleek dat bij de huidige omstandigheden en onder de gegeven financiële en technische uitgangspunten een thermisch zonnekoelsysteem lagere levensduurkosten heeft dan een op fotovoltaïsche technologie gebaseerd systeem. Beide systemen hebben echter hogere levensduurkosten dan een aan het elektriciteitsnet gekoppeld conventioneel systeem. Na een

analyse op grond van de elektriciteitsprijs bleek dat thermische zonnekoeling economischer is dan een op fotovoltaïsche technologie gebaseerde koeling, totdat de elektriciteitsprijs hoger wordt dan 0,28 dollar/kWhel. Een fotovoltaïsch systeem wordt het meest economische alternatief voor koeling als de elektriciteitsprijs hoger is dan 0,54 dollar/kWhel. Een thermische zonne-installatie wordt economischer dan een conventioneel systeem als de elektriciteitprijs boven de 0,67 dollar/kWhel komt. De uitstoot van broeikasgassen bleek het laagste te zijn voor het fotovoltaïsche systeem wanneer het teveel aan energie over de levensduur gegenereerd wordt. De zonne-installatie bespaart ongeveer 75 procent van de emissies van het conventionele systeem.

Gevoeligheidsanalyse op de elektriciteitsprijs om gelijkheid van de levensduurkosten tussen referentie- en zonnekoelsystemen te bereiken.

Voorjaarsnummer 2012 105 e Jaargang

Summary This paper gives an outlook on the current and future situation of solar cooling in Australia. It discusses the current potential of energy and greenhouse gas savings by using alternative solar air-conditioning technologies. Economics are discussed using a comparison of photovoltaic vapour-compression cooling against solar thermal cooling with an absorption chiller and a grid-connected reference chiller. It was found that at current economical conditions and under the given financial and technical assumptions, a solar thermal cooling system has a lower lifetime cost than a PV-based system. However, both systems have higher lifetime costs than a grid-connected conventional system. A sensitivity analysis on electricity price showed that solar thermal cooling is more economic than PV-based cooling until the electricity price exceeds $0.28/kWhel. A PV-based system becomes the most economic cooling alternative if the electricity price exceeds $0.54/ kWhel. A solar thermal system becomes more economic than a conventional system for electricity prices above of $0.67/kWhel. Greenhouse gas emissions were found to be lowest for the PV-based system due to the excess power being generated over the lifetime. The solar thermal system saves approx. 75% of the emissions of the conventional system.

Geloof ons. Het origineel is beter!

VRV van Daikin. Het origineel. ®

In de installatiemarkt vormen de drie letters VRV al jaren een begrip. VRV maakte het als eerste mogelijk om meerdere ruimtes individueel te koelen en te verwarmen met één buitendeel. Andere aanbieders volgden met het VRF-systeem. Inderdaad, dat scheelt maar één letter. Maar het is niet het origineel. Om dat duidelijk te maken, hebben we een klein en krachtig boekje voor u klaarliggen met daarin 24 originele voordelen van VRV. Op www.hetorigineelisbeter.nl kunt u het bestellen. Of meteen een afspraak maken voor een persoonlijke presentatie.

24 originele

V RV

voordelen

Bestel gratis op www.hetorigineelisbeter.nl

Daikin maakt het u steeds comfortabeler.

HEDENDAAGSE VRF OPLOSSING VOOR GEBOUWEN VAN DE TOEKOMST

Als u een betrouwbare hoogwaardige VRF oplossing nodig heeft, dan bent u bij Panasonic aan het juiste adres. Onze initiatieven, onze drang naar innovatie en onze onvoorwaardelijke verplichting naar het milieu hebben er voor gezorgd dat onze nieuwe VRF ECOi serie voorzien is van de hoogste functionaliteit en onze klanten een hoge betrouwbaarheid biedt. ECOi, de nieuwe en innovatieve VRF oplossing van Panasonic, is zelfs bij een extreem lage buitentemperatuur van -25°C zeer efficiënt en biedt in ruim 77% van de combinaties de beste prestaties in de markt. Het brede ECOi assortiment biedt 2-pijps en 3-pijps buitendelen tot 20 Pk in één unit. De systemen zijn eenvoudig te bedienen met een breed scala van afstandsbedieningen, centrale regelingen en web interfaces. Ze zijn ontworpen voor de meest moderne constructies en voldoen aan de huidige milieu-eisen. Bij Panasonic weten we wat voor grote verantwoordelijkheid het is om zeer efficiënte VRF systemen te installeren. Want de beste oplossing voor koelen en verwarmen is belangrijk. ELK GEBOUW IS BELANGRIJK

www.panasonic.nl

Economie Koude & luchtbehandeling RCC

Door Henk Kranenberg Voorzitter VERAC

Betere tijden voor aircobranche De orderportefeuilles voor de korte termijn beloven weinig goeds. Het is crisis in Nederland en die heeft de airconditioningbranche niet overgeslagen. Toch is er licht aan het eind van de tunnel. Veranderende weten regelgeving is een van de factoren die ervoor zorgen dat er betere tijden aanbreken voor de branche. Henk Kranenberg van de vereniging van leveranciers van airconditioningapparatuur VERAC legt uit. Hoewel de orderportefeuilles nog tegenvallen, is er volgens Henk Kranenberg licht aan het eind van de tunnel. Zeker met het oog op de nZEBontwikkeling waar vanaf 2020 alle nieuwbouw aan moet voldoen.

e crisis in Nederland gaat niet ongemerkt voorbij aan de airconditioningbranche en de warmtepompmarkt. Niet alleen de nieuwbouw van zowel utiliteit als woningbouw zit in het slop. Ook de sterke expansie van lucht/waterwarmtepompen in de woningbouwmarkt heeft een serieuze vertraging opgelopen. Marktcijfers vanuit de VERAC ondersteunen dit beeld.

Toch is er geen reden tot pessimisme. Het gebruik van airconditioningsystemen â&#x20AC;&#x201C; en dan hoofdzakelijk warmtepompsystemen â&#x20AC;&#x201C; staat in Nederland aan de vooravond van verdergaande groei. Voor de korte termijn roept dit bij menigeen ongetwijfeld vraagtekens op wanneer naar de niet al te gevulde orderportefeuille wordt gekeken. Echter wanneer we iets verder vooruitkijken,

zijn er voldoende positieve indicatoren in de markt, mede ingegeven door aankomende weten regelgeving.

nZEB Ten eerste is er de zogeheten nZEB-ontwikkeling (nearly ZeroEnergy Buildings). Met ingang van 2020 moet alle nieuwbouw hieraan voldoen. Veel opdrachtgevers willen

105 e Jaargang Voorjaarsnummer 2012

Economie RCC Koude & luchtbehandeling

daar nu al graag op vooruitlopen. Niet alleen vanuit een duurzaamheidsgedachte, maar simpelweg ook omdat deze panden veel beter renderen. Met de huidige airconditioning- en warmtepompsystemen is hier al aan te voldoen, al dan niet in combinatie met zonnecollectoren. Voor opdrachtgevers die verder willen gaan, kan bijvoorbeeld worden gekeken naar de BREEAM-certificering. BREEAM is een beoordelingsmethode om de duurzaamheid van gebouwen te bepalen. Inmiddels zijn al diverse nieuwbouwprojecten opgeleverd met het certificaat Excellent, waarbij bijvoorbeeld gebruik wordt gemaakt van lucht/lucht-, water/ luchtof water/waterwarmtepomptechnologie (alle zowel verwarmen als koelen) al dan niet in combinatie met WKO (Warmte Koude Opslag) .

EPC Ten tweede worden de EPC-eisen (EPC = energieprestatiecoëfficient)

over enkele jaren opnieuw aangescherpt. Zonder toepassing van individuele of collectieve warmtepompsystemen (die kunnen verwarmen én koelen) zijn de nieuwe waarden economisch nauwelijks te realiseren. Mede door de steeds hogere eisen voor airconditioning- en warmtepompsystemen zijn deze systemen niet meer weg te denken in de toekomstige utiliteits- en woningbouw.

SPF-eisen Ten derde wordt met ingang van 1 januari 2013 de nieuwe Ecodesignrichtlijn voor kleinere airconditioning- en warmtepompsystemen van kracht. Zijn we nu nog gewend om in termen van COP’s te praten, volgend jaar mag een deel van de kleinere systemen die nu verkocht worden niet meer in de EU ingevoerd worden en verliezen deze producten hun CE-keurmerk. De eisen voor energie-efficiency worden sterk aangescherpt en worden afgemeten

aan de zogenoemde SPF (Seasonal Performance Factor). Ter illustratie: eenvoudige aan/uit-aircosystemen maar ook minder renderende invertersystemen voldoen niet meer aan de strenge eisen. De VERAC plaatst binnenkort een speciaal artikel over Ecodesign en de nieuwe SPF, die niet verward moet worden met ESEER of SCOP. Het is van groot belang dat alle marktpartijen zich goed bewust zijn van de wijzigingen die op stapel staan. Zo wijzigt bijvoorbeeld het energielabel volledig en kan een systeem dat nu label A heeft in 2013 opeens label C krijgen.

EPBD Ten vierde wordt dit jaar ook de EPBD voor airconditioningsystemen en warmtepompen van toepassing. Vanuit de branche heeft onder meer de VERAC ervoor gezorgd dat de keuring van klimaatinstallatie/ airconditioningsysteem kan worden verricht door de F-gassen gediplomeerde installateurs. Met de op stapel staande aanscherping van de EPBDeisen biedt dit nieuwe inkomstenbronnen voor de F-gassen gecertificeerde installatiebedrijven.

Vervanging Wellicht dichter bij huis liggen er op korte termijn ook mogelijkheden in de renovatie en vervanging. Vervanging van R22-systemen is nog steeds actueel en vooral in de comfortkoeling worden nu nog steeds veel

Voorjaarsnummer 2012 105 e Jaargang

eConoMie Koude & luchtbehandeling RCC

Gafco-Altron is al jarenlang uw vertrouwde klimaatspecialist

R22-systemen gebruikt. Een verlate vervanging van deze systemen kan rond 2015 worden verwacht. Belangrijker nog is het opwaarderen van leegstaand vastgoed; dat betreft de 4 miljoen m2 waar DTZ aan refereerde. Systemen zoals deze door de leden van de VERAC worden aangeboden, lenen zich er uitermate goed voor om kantoorpanden met gedateerde klimaatsystemen op te waarderen tot eigentijdse kantoren. Het comfort verbetert daardoor en de energielasten dalen flink. Bovendien is een voordeel dat die goed in bestaande panden zijn te installeren zonder verlies aan (plafond)ruimte. Ook is geen sprake van meerkosten van verbouwing.

voor airconditioning

Faalkosten Komend jaar is het voor menigeen een jaar van doorbijten en goed op de kosten letten. Vermijden van faalkosten is nu nog meer dan ooit van groot belang en derhalve is een actieve samenwerking binnen de bouwkolom nodig. Geldstromen die worden achtergehouden, kunnen installateurs direct in financieel gevaar brengen en daarom is het belangrijk om hier op voorhand heldere afspraken over te maken en elkaar tijdens de realisatie goed te blijven informeren. De VERAC-leden zijn hierin ervaren en kunnen ook hier meedenken en -werken. Te vaak blijkt dat de laagste prijs vooraf vaak achteraf niet de beste deal te zijn geweest voor installateur en opdrachtgever. Minstens zo belangrijk is het om goed voorbereid te zijn op de marktvraag voor de komende jaren. Stel aan jezelf de vraag of je er klaar voor bent wanneer een klant een nZEBpand wil neerzetten of wanneer deze vraagt een concept te ontwikkelen waarbij de exploitatiekosten niet boven de 15 euro per m2 uit mogen komen dan wel een serviceonderhoudscontract af wil sluiten op basis van exploitatiekosten. De future is yoursâ&#x20AC;Ś

105 e Jaargang Voorjaarsnummer 2012

voor ventilator convectoren

voor chillers

voor regelapparatuur voor airconditioning

Gafco-Altron maakt het u gemakkelijk. Bezoekt u onze website voor het gebruiksvriendelijk bestellen van onze producten via extranet.

www.gafco-altron.nl 23

Design Koude & luchtbehandeling RCC

Door Aline de Bruin

Camouflagekappen en gespiegelde wandmodellen Een airconditioningapparaat hoeft geen standaard witte unit aan de muur meer te zijn. Tegenwoordig zijn er allerlei alternatieven op designgebied: van wandmodellen met wissellijsten tot een camouflagekap met een baksteenprint voor het buitendeel van een airco. Er is zelfs een airco met wifi. Vier bedrijven vertellen over de nieuwste designs.

Camouflagekappen van Alklima zorgen ervoor dat het buitengedeelte van een unit past in de omgeving.

e laatste jaren is er steeds meer aandacht voor het design van airconditioningapparaten. Wandmodellen worden mooi uitgevoerd in allerlei kleuren en met verwisselbare fronten en het buitendeel van een airco wordt verborgen door verf in dezelfde kleur als de gevel of een mooie camouflagekap. Het design is nu een belangrijke factor bij de aankoop van een aircoapparaat. De consument wil iets moois en is best bereid daar een geringe meerprijs voor te betalen. â&#x20AC;&#x153;Vroeger maakte het design niet zoveel uit, als een apparaat maar functioneel wasâ&#x20AC;?, zegt algemeen

Airco uit de serie Art Cool Gallery van LG.

105 e Jaargang Voorjaarsnummer 2012

design RCC Koude & luchtbehandeling

directeur Arjen de Jong van Alklima, importeur van Mitsubishi Electric Cooling & Heating. “Pas de laatste jaren wordt er meer aandacht besteed aan het zichtbare gedeelte van een airco. Iets wat zichtbaar is, moet nu ook mooi zijn.” Daarom heeft Mitsubishi Electric ervoor gekozen een speciale designlijn uit te brengen: de ZEN-serie. De Europese markt heeft behoefte aan een mooi design. Het bedrijf Daikin heeft een speciaal designteam voor de Europese markt. “Daikin is van oudsher een Japans bedrijf. Voorheen werden de producten voor de Europese markt in Japan ontworpen; sinds enkele jaren gebeurt dit juist in Europa. De Daikin Emura is de eerste unit die in Europa werd ontworpen, specifiek voor de Europese markt en volgens de Europese technische normen en ontwerpstandaarden”, aldus productmanager Ronald de Feyter. Bij design is innovatie ook belangrijk. Samsung Klimaatbeheersing heeft twee

Binnenunits uit de ZEN-serie van Alklima.

Lucht-lucht rooftop warmtepomp

20-85 kW De gunstigste levenscycluskosten door: het hoge rendement, de korte installatietijd en de lage onderhoudskosten

Laag energieverbruik

eComfort™ efficiency • environment

eComfort™, LENNOX’ toewijding aan energie-efficiëntie en milieuvriendelijke oplossingen.

Lagere onderhouds kosten

www.eurovent-certification.com www.certiflash.com

Betere recycling

www.lennoxeurope.com

Lennox Benelux • Watergoorweg 87 • P.O. BOX 1028 • 3860 BA NIJKERK • Tel.: + 31 33 2471 800/Fax.: 31 33 2479 220/Email: info.nl@lennoxeurope.com

design Koude & luchtbehandeling RCC

designmodellen wandunits: de Crystal met een witte parelmoeren plaat en de Jungfrau in zwart met paarse glans en parelmoer wit. Het bedrijf introduceert eind deze maand een airconditioningapparaat met wifi. Het apparaat is bedienbaar met een smartphone. “Samsung is marktleider op het gebied van smartphones, het is belangrijk om daar ook op klimaatgebied iets mee te doen”, zegt directeur Rimme van der Ree van Ambrava-distibuteur Samsung Klimaatbeheersing. “De ontwikkelingen gaan heel hard. Zo’n innovatie is belangrijk voor het imago van je merk, het vestigt de aandacht.”

interieur Aircodesign speelt ook een belangrijke rol bij LG. In 2001 introduceerde het bedrijf de Art Cool serie. Die bestaat uit twee gedeelten: de Art Cool Gallery met speciale wissellijsten voor het binnengedeelte van airco’s en de Art Cool Mirror, designairco’s met

een gespiegelde voorkant. “Normaal gesproken worden airco’s zo ontworpen dat ze nauwelijks gezien worden. Onze airco’s mogen juist wel gezien worden, het zijn letterlijk kunstwerken voor aan de muur”, zegt marketingcoördinator Ferry van der Heiden. De Art Cool Gallery biedt de mogelijkheid om zelf een keuze te maken voor de wissellijst: van effen kleuren tot een familiewapen. “Op die manier worden de ontwerpen een onderdeel van het interieur.” Ook Daikin besteedt veel aandacht aan het uiterlijk van de wandmodellen. “Wandunits zijn een zichtbaar gebruiksonderwerp, ze moeten er mooi uitzien. Nederlanders willen niet dat hun airco al te veel opvalt, we zijn wegwerken gewend. Zelfs in kle-

De Emura is de eerste unit van Daikin die in Europa is ontworpen.

dingwinkels moeten de panelen van een airco er mooi uitzien. Daarbij kiest men wel vaak voor een neutrale kleurstelling of een kleur die gelijk is aan die van het plafond”, is de ervaring van productmanager Ronald de Feyter. Naast neutrale panelen biedt de markt voor zakelijke designairco’s nog meer mogelijkheden. Samsung verkoopt een designmodel rooster. Directeur Rimme van der Ree: “Het is een soort retropaneel, een jaren ‘70 wafelrooster met vierkante blokjes. Deze is zowel in het wit als in het zwart verkrijgbaar. Er is veel belangstelling

VERHUUR VAN KOELING EN STROOM

Bel voor al uw koel vragen: 035 - 62 80 377 Fax 035 - 62 80 379 • info@easycool.nl • www.easycool.nl

Luchtgekoelde chillers • Verrijdbare airconditioners Luchtbehandeling • Luchtgekoelde dakunits Computerunits • Koelcontainers • Koeltorens Dieselgeneratoren SuperSilent • Brandstoftanks Aansluitkabel • Verdeelkasten • Transformatoren Appendages • Specials

design RCC Koude & luchtbehandeling

De bibliotheek van de TU Delft.

voor op de zakelijke markt, al moet ik erbij zeggen dat het model dezelfde prijs heeft als het gewone model.”

Creatieve gebruikers De ervaring van Alklima is dat vooral particulieren en midden- en kleinbedrijven belangstelling hebben voor het design van aircoapparaten. Algemeen directeur Arjen de Jong: “Onze wandmodellen uit de ZEN-serie zijn erg geschikt voor de woonomgeving. Ook architecten vinden een goed design belangrijk.” Het effect van een goed design is volgens LG terug te zien in de verkoopcijfers. “Al vinden wij het vooral heel leuk om te zien hoe creatief de eindgebruiker met de mogelijkheden omgaat. Een restauranthouder zet bijvoorbeeld zijn menu in onze airco’s, een verzekeringsbedrijf kiest ervoor om de platen te voorzien van inspirerende teksten voor het personeel en de consument voegt diverse foto’s uit het eigen familiealbum

De twee designmodellen wandunits van Samsung Klimaatbeheersing: de Jungfrau in zwart met paarse glans en parelmoer wit en de Crystal met een witte parelmoeren plaat.

Voorjaarsnummer 2012 105 e Jaargang

toe”, somt Ferry van der Heiden op. LG heeft afgelopen zomer via Facebook een actie gevoerd voor de units van de Art Cool Gallery. “Met zo’n actie zie je natuurlijk de meest spontane reacties van de consumenten, reacties die niet zijn voorgeschreven door marketeers. De meest voorkomende reactie is: wow, ik wist niet dat er zulke mooie stijlvolle airco’s bestonden. Op die manier zie je dat de units zeker in een behoefte voorzien.” Alklima biedt sinds kort een speciale oplossing voor het buitengedeelte van een unit aan. Arjen de Jong: “Op de VSK hebben wij de camouflagekap gepresenteerd. Die kap is een soort hoes die over de buitenkant van een airco heen wordt gemonteerd, zodat de unit deel uitmaakt van de omgeving waarin hij geplaatst wordt. De kappen kunnen in elke willekeurige print worden uitgevoerd, er kan bij wijze van spreken een foto van de gevel worden gemaakt die op identieke schaal op de kap kan

Samsung komt binnenkort met een wandunit met wifi.

worden geplaatst.” Het buitengedeelte van een unit moet tegenwoordig mooi weggewerkt zijn. “Ons standpunt is dat het buitendeel in de meeste gevallen wordt weggewerkt of ingebouwd. Bij een satellietunit is bijvoorbeeld zoveel weggewerkt dat je alleen nog kunt twisten over de kleur van het rooster. Een consument of winkelier heeft altijd nog de optie om het buitengedeelte in dezelfde kleur te spuiten als de gevel. Onze focus ligt echter voornamelijk op het binnendeel”, zegt de productmanager van Daikin. Ook Samsung Klimaatbeheersing focust zich op het binnendeel van aircoapparaten. Voor het buitengedeelte biedt het bedrijf nog niets aan.

Functioneren Naast het design blijft het functioneren van een aircoapparaat natuurlijk ook belangrijk. Alle bedrijven benadrukken dat de airco’s niet alleen mooi, maar ook functioneel zijn. “De units zijn fluisterstil, energiezuinig en bieden voldoende comfort.” Duidelijk is dat de markt zich steeds meer ontwikkelt naar de designkant. Ronald de Feyter van Daikin: “Als bedrijf proberen we ons aan te passen aan de wensen van de Nederlandse markt. De ervaring is dat product en design het liefst vrij neutraal zijn. Weinig kleuren en geen excentrieke vormen. Als het maar mooi is. Over smaak valt niet te twisten.” Consumenten willen niet alleen een airco die functioneert, ze willen ook een mooie airco. Het apparaat moet in het interieur opgaan of zelfs een stijlvol onderdeel van de (woon)kamer worden. De consument van tegenwoordig weet wat hij wil en is best bereid om daar een geringe meerprijs voor te betalen. Rimme van der Ree van Samsung Klimaatbeheersing: “Mensen die een designmodel kopen, zijn vaak heel specifiek in hun keuze. Ze willen dat model, van dat type. Dan hoeven ze ook geen andere opties meer te zien. Ze weten wat ze mooi vinden.”

De Koning skl asse by

Of het nu New York, Londen, Berlijn of Shanghai is

Welkom in de wereld van de beste hightech ventilatoren voor de

hoogste efficiency

met dagelijks gegarandeerde energiebesparingspotentieel

Cpro ZA

technologie

De nieuwe high per formance waaier

Extreem licht, extreem stabiel, extreem bestendig, extreem stil en extreem efficiĂŤnt. De nieuwe standaard in ventilatie en airconditioning. www.ziehl-abegg.nl www.ziehl-abegg.be De Koningsklasse in luchttechniek, regeltechniek en aandrijftechniek

B e wegi n g door per f ec ti e

duurZaaMheid Koude & luchtbehandeling RCC

Door ing. Dick Havenaar Voorzitter redactieraad RCC Koude & Luchtbehandeling

Alles draait om water

Energiemanagement, duurzaamheid, verantwoordelijkheid voor de leefomgeving en aandacht voor het milieu. Ook voor leveranciers van airconditioningapparatuur draait het daar vandaag de dag om, omdat gebouwen inclusief technische installaties steeds energiezuiniger moeten worden. Voor Carrier Airconditioning is water een instrument dat een belangrijke bijdrage levert aan duurzaamheid van klimaatinstallaties.

ater speelt een belangrijke rol bij duurzaam en innovatief ondernemen in de airconditioningbranche. Het wordt sowieso veel gebruikt voor onder meer het afkoelen en opwarmen van gebouwen en bij productieprocessen. Het heeft immers gunstige thermodynamische eigenschappen en wordt als koudedrager veel toegepast in klimaatinstallaties in de gebouwde

omgeving.Water kan bij zowel een lage als hoge temperatuur als buffer worden opgeslagen in de grond (WKO) of in bassins. Hierdoor wordt energie bespaard, iets wat steeds belangrijker wordt in de toekomst. Voor Carrier Airconditioning bijvoorbeeld is water een belangrijke toepassing in de klimaattechniek en vormt de inzet voor duurzaam en innovatief ondernemen.

Maar ook andere innovatieve oplossingen komen uit de koker van Carrier en haar zusterbedrijven, zoals Holland Heating. Dit bedrijf heeft bijvoorbeeld een innovatieve klimaatoplossing bedacht voor Wimbledon in de vorm van nieuwe luchtbehandelingcentrales die in de dakspanten van het centercourt zijn gemonteerd. Het gebruik van CO2 als koudemiddel in supermarktkoel-vriesinstallaties

105 e Jaargang Voorjaarsnummer 2012

Duurzaamheid RCC Koude & luchtbehandeling

Distributed Water Loop Advanced System

Voor Wimbledon heeft Holland Heating een innovatieve klimaatoplossing bedacht in de vorm van nieuwe luchtbehandelingcentrales die in de dakspanten van het centercourt zijn gemonteerd.

met een energiebesparing van 10 procent en het gebruik van restwarmte voor het klimatiseren van de supermarkt, zoals Carrier Bedrijfskoeling levert, is eveneens een voorbeeld van innovatie en duurzaamheid.

Duurzaam Carrier heeft innovatie, duurzaamheid, energiebesparing en maatschappelijk verantwoord ondernemen hoog in het vaandel staan. Energie moet bijvoorbeeld duurzaam worden opgewekt en gebruikt. Daarmee speelt de onderneming in op de verminderde beschikbaarheid van

Voorjaarsnummer 2012 105 e Jaargang

fossiele brandstoffen en de doelstelling dat de gebouwde omgeving inclusief de technische installaties in de toekomst geen CO2 meer mogen uitstoten. Carrier heeft door zijn scala aan klimaatoplossingen geïntegreerd met slimme regeltechniek de mogelijkheid om op deze ontwikkelingen in te spelen. De laatste innovaties zijn de zogeheten tirotor schroefcompressortechniek en de MCHX condensor die een verbeterde warmteoverdracht combineren met minder koudemiddelinhoud. Deze beide innovaties op productniveau

Bij de centrale watersystemen – Distributed Water Loop Advanced System – wordt de nieuwe systeemarchitectuur toegepast. Daarbij valt bijvoorbeeld te denken aan het gelijktijdig benutten van koude en warmte met behulp van een warmtepomp: wanneer de warmtepomp benut wordt voor het produceren van warm tapwater levert de pomp ook koelvermogen op dat elders in het gebouw kan worden benut. Het gebruik van waterbuffers voor de opslag van koud en warm water zorgt eveneens voor energiebesparing. Het toepassen van inductieunits per ruimte gekoppeld aan een ventilatorunit met EC-motor voor de 100 Pa voordruk bespaart op distributievermogen bij beperkte bezetting van de verdieping. Er wordt tevens geadviseerd over de kwaliteit van het glas in de gevel onder zomerse en winterse omstandigheden. Naast laboratoriumtests worden praktijktests uitgevoerd met een aan een weerstation gekoppelde installatie die continu input levert. Het model wordt hierdoor vergeleken met de gemeten waarden. Ervaring na 3 maanden leverde een afwijking in het systeem op ten opzichte van het simulatiemodel van 10 procent in het voordeel van de meting. vormen een verhoging van energieefficiency van 10 tot 20 procent. Grotere energie-efficiency valt te behalen door ook innovaties in de systeemarchitectuur door te voeren. Hiertoe is voor het opereren in de nieuwe markteconomie het adviesbureau AdvenTEC Solutions Center opgericht. Dat stelt zich ten doel unieke oplossingen voor de klant te bedenken. Het gaat om de dynamische apparatuurengineering – ofwel het ontwerpen zonder grenzen van apparatuur – als toegevoegde waarde naast regeltechniek en -algoritmes.

Duurzaamheid Koude & luchtbehandeling RCC

Voorbeelden energiebesparing Concrete uitdagingen voor energiebesparing zijn bijvoorbeeld het doorontwikkelen en optimaliseren van de zogeheten aquifer architectuur: een renovatie te starten met 80 procent energiereductie; garanties op energiebesparing te geven door simulatie te koppelen aan commissioning en online monitoren; een VWF systeem te installeren. De Carrier-technologie van de Aquaforce koelmachine/warmtepomp, voorzien van koudemiddelpomp en microchannelcondensortechnologie heeft een 25 procent beter rendement dan bestaande Carrier-machines met zuigerkoelmachines.

Installatiecheck De uitfasering van alle HCFK’s per 1 januari 2015 – waardoor ook een algeheel verbod van kracht wordt om HCFK’s te gebruiken voor servicedoeleinden – ondersteunt het argument om nu al over te gaan op volledige renovatie van koelsystemen. Carrier kan een renovatieadvies verstrekken, waarbij een rendementen conditiemeting aan de installatie wordt uitgevoerd. Het gaat als het ware om een complete installatiecheck door een quickchillerscan volgens NEN 2767 en een climacheck volgens EN 15240. De quickchillerscan is een conditiemeting parallel aan NEN 2767 en omvat onder meer een visuele inspectie van alle relevante componenten van de chiller; beoordeling van eventuele gebreken; registratie van de conditiescore; uitvoeren van een functionele test van de chiller. Het inspectierapport is voorzien van een samenvatting en algemeen oordeel over de conditie, een conditiematrix, fotobladen met opmerkingen en een meetrapport van de functionele test. De climacheck kan door beschikbare hard- en software voor meting van het vermogen en rendement worden uitgevoerd bij het opstarten, tijdens deellast en bij volle belasting van alle fabrikaten chillers en warmtepompen. Deze check is van belang bij EPBD-keuringen, bij het in bedrijf stellen, het verhelpen van storingen en voor het afgeven van

prestatiecontracten. Bij een EPBDadvies wordt vaak een vergelijking gemaakt tussen een standaardoplossing van een chiller en die van een combinatiesysteem met vrije koeling. Daarbij wordt een afweging gemaakt tussen de jaarlijkse besparing, de aanvullende investering en de verwachte terugverdientijd. Een solide advies over de bestaande installatie en de mogelijke verbetering door een perfect uitgevoerde renovatie is in de meeste gevallen niet echt een structurele oplossing. Veel beter is het om slecht renderende koelmachines en warmtepompen te vervangen door nieuwe energieefficiënte apparatuur.

EPBD-keuringen EPBD-keuringen zijn gericht op het terugdringen van het energiegebruik en uiteindelijk ook bedoeld voor de bescherming van het milieu. Door het terugdringen van het energiegebruik heeft de EPBD niet alleen eisen gesteld aan de ontwerpnormen van gebouwen maar zijn er ook eisen gesteld aan het energiegebruik van koelen verwarmingsinstallaties. Zo worden keuringen van airconditioningsystemen met een nominaal koelvermogen van 12 kW of meer verplicht. Deze worden onderverdeeld in de EPBD A (koelvermogen 12 - 45 kW) die mogen worden geïnspecteerd door technici met de kwalificatie F-gassen technicus categorie 1; en de EPBD B (koelvermogen > 45 kW) kwalificatie F-gassen categorie 1 met aanvullende opleiding. Carrier heeft geparticipeerd in het opleidingsprogramma en de daaraan verbonden examens voor het verkrijgen van deze inspectiec ertificatie.

Meer informatie: Carrier Nederland B.V. Divisie Airconditioning Rijndijk 141, 2394 AG, Hazerswoude Rijndijk Postbus 151, 2394 ZH, Hazerswoude Rijndijk T: (071) 3417111 E: info@carrier.nl I: www.carrier.nl

105 e Jaargang Voorjaarsnummer 2012

REGELAARS VAN DIXELL ROEN - NIEUW BIJ UNIECHEMIE Nieuw in het programma bij Uniechemie, extra scherp geprijsde sprankelend witte koelers, die niet alleen de beste prestaties leveren maar ook nog een lust zijn voor het oog. Neem contact met ons op voor de actuele aanbiedingen.

De XR en Wingserie van de Dixell regelaars zijn leverbaar voor universele en specifieke toepassingen in de warmtepomp en koeltechnische markt. X-Web, Hotkey, touchscreen, i-view, allemaal hulpmiddelen voor een eenvoudige bediening.

DUURZAAM EN INNOVATIEF:

K oe lg as se n,

K oe lt ec hn is ch e

G ro ot ha nd el

Uniechemie is als importeur en groothandel een gevestigde naam in de koudetechniek en airconditioning. Onze 50 medewerkers zetten zich enthousiast in voor de beste dienstverlening, advisering en service. Het Uniechemie productenpakket omvat nagenoeg het gehele werkveld van de koeltechnische installatiebedrijven, inclusief een eigen koelgasafvulstation en divisie aggregatenbouw. Uniechemie gaat verder dan de norm, vooral als het gaat om energie- en milieubesparing in zowel vries-, koel- als verwarmingsinstallaties. Meer weten? Even Uniechemie in Apeldoorn bellen.

Koelgassen, Koeltechnische Groothandel U n i e c h e m i e B . V. | A r u b a 2 1 , 7 3 3 2 B J A p e l d o o r n | t e l : 0 5 5 - 5 3 3 4 5 2 9 fax: 055-5333729 | email: sales@uniechemie.nl | www.uniechemie.nl

PURE AND GREEN REINIGINGSMIDDELEN Pure & Green is een reinigingsmiddel op basis van Probiotica. Het reinigt verdampers en aircoâ&#x20AC;&#x2122;s volledig natuurlijk. De producten zijn 100% groen en veilig voor mens en milieu. Vraag nu een flacon aan.

Bedrijfsprofiel Koude & luchtbehandeling RCC

Door Charles Hasselman

Krachtige tools effenen pad warmtepomp in woningbouw Met de krachtenbundeling van Thercon en ThermoNoord krijgen de merken General en Fujitsu een specifiekere eigen marktpositie. En Thercon zet de volgende stap in het uitdagen van de HR-ketel op de website Live Heat Pump. Thercon, importeur van de General warmtepompen en aircosystemen, heeft de krachten gebundeld met de klimaattechnische groothandel ThermoNoord, tot dan de importeur van de klimaatoplossingen van Fujitsu. Dat moet de positie van beide merken van de Japanse fabrikant Fujitsu-General op de Nederlandse markt verder versterken. Thercon legt zich naast het distribueren van General voortaan toe op het creëren van vraag voor de hightech klimaatoplossingen van Fujitsu door een bundeling van promotionele en verkoopactiviteiten. “Wij willen beide merken een specifieke marktpositie geven”, zegt Madelon Voorhoeve van Thercon. “Fujitsu zal echt als een lucht/lucht warmtepompsysteem of een hightech klimaatoplossing voor koelen en verwarmen voor de utiliteitsbouw in de markt worden gezet. Het merk General zal verder evolueren als een duurzame verwarmingsoplossing voor woningen. Wij deden al drie jaar de distributie van General voor de Benelux. Sinds 1 februari doen wij dit nu ook voor het merk Fujitsu, dat vele jaren door ThermoNoord werd geïmporteerd. De rol van ThermoNoord is nu die van exclusieve wederverkoper van de single-split en multi-split.” Thercon heeft van meet af aan ingezet op het in de volle breedte ondersteunen van de klant. “Wij zijn geen

Waterstage lucht/water warmtepomp voor hoogtemperatuurtoepassingen.

dozenschuivers”, zegt Voorhoeve. De installateurs en de adviseurs kunnen een beroep doen op de technische expertise van Thercon. Het bedrijf zorgt ook voor training, marketing- en verkoopondersteuning en een goede after-sales service. Voorhoeve vindt het minstens zo belangrijk dat je als importeur een totaalpakket in huis hebt. “Als een klant een warmtepomp wil combi-

neren met bijvoorbeeld een zonneboiler, moet je dat ook kunnen verzorgen. Daarnaast voegen wij onze eigen productinnovaties toe. Zowel tools als componenten.” Zo lanceerde Thercon onlangs op de VSK het Comodair luchtverdeelrooster met ISO-comfortgarantie. Het rooster is uitermate geschikt om te gebruiken in combinatie met een VRFsysteem. Comodair biedt volgens Thercon de eindgebruiker het allerhoogste comfort. “Dat past helemaal in onze missie”, aldus Voorhoeve. “We willen een comfortabel binnen-

105 e Jaargang Voorjaarsnummer 2012

Bedrijfsprofiel RCC Koude & luchtbehandeling

Geïnstalleerde boiler (foto links) en Waterstage lucht/ water warmtepomp voor hoogtemperatuurtoepassingen.

klimaat voor onze klanten creëren door innovatieve, kwaliteitsvolle en milieuvriendelijke thermodynamische producten aan te bieden.” Het Comodair luchtverdeelsysteem zuigt continu verse lucht aan en verspreidt de koude of warme lucht optimaal, zonder hinderlijke tocht of zoemgeluiden. Comodair garandeert een hoge comfortgarantie volgens ISO 7730. Voor verwarming valt het in de comfortklasse A, voor koeling in klasse B. “Dat laatste is uniek in de markt.”

Innovatie tool Een innovatieve tool van Thercon is de in de sector alom gewaardeerde website Liveheatpump.nl. Daarmee toont Thercon aan dat General warmtepompen niet alleen op papier, maar ook in de dagelijkse praktijk energiezuiniger zijn dan een gas- of oliegestookte HR-ketel en ook bij winterse temperaturen goed presteren. Op de in 2010 gelanceerde website worden de rendementen en prestaties van verwarmingssystemen in vijftien woningen continu gemeten en zichtbaar gemaakt voor de bezoeker van de site. Twee woningen hebben een condenserende gasketel, één een oliegestookte condenserende ketel, een andere een Poolstage warmtepomp en de rest is voorzien van lucht/water warmtepompen van General. “Voor lage temperatuursystemen zo-

Voorjaarsnummer 2012 105 e Jaargang

als vloerverwarming hebben we met Live Heat Pump inmiddels bewezen dat een warmtepomp elke HRgasketel verslaat”, aldus Voorhoeve. Tijd voor een volgende stap. Live Heat Pump is uitgebreid met vier bestaande woningen die worden voorzien van een Waterstage lucht/ water warmtepomp voor hoogtemperatuurtoepassingen. “We beseffen heel goed dat we hiermee nog meer risico nemen dan vorig jaar. Maar ook deze uitdaging willen we aangaan, want we zijn overtuigd dat onze warmtepompen ook geschikt zijn voor een hoge temperatuurvraag, en wel tot 60°C, zelfs bij een buitemperatuur van -20°C.”

De website Liveheatpump.nl heeft Thercon al heel wat complimentjes opgeleverd. “Zelfs onze concurrenten kijken met gepaste jaloezie naar Live Heat Pump. Het geeft kennis over de werkelijke prestaties van de warmtepomp. En het neemt vooroordelen over prestaties, comfort en kosten van de warmtepomp weg. Ook als het hard vriest is een lucht/ water warmtepomp wel degelijk in staat het binnen lekker op temperatuur te houden en voldoende heet tapwater te leveren. Vaak wordt aangehikt tegen de hogere aanschafkosten. Met Live Heat Pump tonen we aan dat het, afhankelijk van het gebruikersgedrag van een

Bedrijfsprofiel Koude & luchtbehandeling RCC

HVAC/R dakinstallaties ? Gebruik de LINUM dakdoorvoeren ! U hebt een AC/R, solar of andere installatie op een vlak dak en wil met leidingen en elektrische bekabeling door het dak ? Linum biedt u een hoogwaardig programma dakdoorvoeren aan, met keuze uit UV bestendige kunststof of aluminium. De grote, beschermende afdekkap en het breed basisvlak laten steeds weer een waterdichte installatie toe.

gezin, mogelijk is om in zeven jaar de extra investering eruit te hebben. Op termijn bespaar je geld met een warmtepomp.” Thercon wil graag bijdragen aan een grootschalige doorbraak van de warmtepomp in de woningbouw. “Een obstakel is nog de huidige EPCeis van 0.6 voor de woningbouw. Daardoor kun je nog uit de voeten met een HR-ketel. De verwachting is dat de EPC-norm over drie jaar aangescherpt wordt naar 0.4. Als dat gebeurt, kun je niet langer werken met een HR-ketel en heb je een alternatief nodig. We beschouwen de lucht/water warmtepomp als een heel goede en betaalbare oplossing. Het is bovendien een oplossing die past in het streven naar een groenere samenleving.”

Contacteer ons voor alle info.

fwerkin

te a Perfec

-2012 20 JAAR9LI2 NUM EUROPE

Linum Europe bv

Glasblazerstraat 4 • 2984 BL Ridderkerk T 0180 46 35 88 • F 0180 46 35 69 E-Mail: info-nl@linum.eu Web: www.linum.eu (met 24/7 E-Shop)

eindgebruiker De eindgebruiker wil wel aan de warmtepomp, proeft Voorhoeve. “Maar je moet er als installateur of adviseur wel helemaal in geloven. Wij reiken de installateurs en adviseurs goede tools aan om de eindgebruiker over de streep te trekken. Zo kan hij op onze website Generalbenelux.com software downloaden om een woningen helemaal door te rekenen en de te verwachten gebruikskosten inzichtelijk te maken. Ook zijn we naast de technische trainingen gestart met verkooptrainingen voor onze klanten.” Natuurlijk zullen ook de leveranciers van gasgestookte HR-ketels met energiezuinige en milieuvriendelijkere oplossingen komen, erkent Voorhoeve. “Er wordt al volop gezocht naar hybride toepassingen. Bijvoorbeeld een warmtepomp in combinatie met een HR-ketel. Op zich niet verkeerd, maar je zadelt de eindgebruiker op met een dubbele installatie en dubbel onderhoud. Bovendien is toch nog een gasaansluiting nodig. Ik word daar niet heel warm van.”

105 e Jaargang Voorjaarsnummer 2012

RCC 2012 dakdv.indd 1

1/13/2012 1:43:15 PM

(advertorial)

HD Klimaatsystemen zet Hitachi weer op de kaart

â&#x20AC;&#x2DC; De markt vraagt om meedenkend vermogenâ&#x20AC;&#x2122;

HD Klimaatsystemen heeft zich tot doel gesteld de klimaatsystemen van Hitachi in Nederland op de kaart te zetten. De opstartende importeur van het innovatieve Japanse merk wil dat installerend Nederland binnen vijf jaar weet dat je voor een op maat gesneden duurzame systeemoplossing bij HD Klimaatsystemen moet zijn.

Voorjaarsnummer 2012 105 e Jaargang

Bedrijfsvisie Koude & luchtbehandeling RCC

Wij willen ons positioneren als snelschakelende, ij het grote publiek is open en eerlijke Hitachi in ons land vooral speler voor de bekend van de powertools lange termijn

en de graafmachines. De Hitachi-klimaatsystemen spreken minder tot de verbeelding. En dat is ronduit jammer, vindt directeur Vincent Heijnen van HD Klimaatsystemen in Dordrecht, dat afgelopen najaar de Nederlandse importrechten voor de klimaatsystemen van Hitachi verwierf. “Want Hitachi behoort tot de absolute top. Een vooruitstrevend en innovatief bedrijf. Het is niet voor niets dat Hitachi momenteel beschikt over de energiezuinigste airco-unit ter wereld.” Onder de hoede van de vorige importeur bleef Hitachi op de Nederlandse markt tot nu toe een beetje onderbelicht. “Wij zitten vol ambitie, wij gaan ervoor zorgen dat Hitachi weer de plek krijgt die het verdient”, voorspelt Heijnen. HD Klimaatsystemen is in oktober in Dordrecht met een relatief klein clubje gedreven technici en verkoopadviseurs van start gegaan. Heijnen: “Wij hoeven niet de grootste te worden. Wij willen de beste worden in duurzame oplossingen. Binnen nu en vijf jaar. Dan moeten klanten die een ingewikkeld klimaatconcept voor ogen hebben weten dat ze bij HD moeten zijn. HD Klimaatsystemen staat voor Hitachi Duurzame Klimaatsystemen. Het begrip duurzaam is dan ook een kernwaarde in de bedrijfsvoering. Zowel met het product Hitachi als met de service, richt HD Klimaatsystemen zich op allerlei facetten van duurzaamheid. Heijnen: “Onze meerwaarde

zit in de service en dienstverlening. Daarin willen wij excelleren. We streven naar een duurzame relatie met onze klanten, de installateurs en adviseurs. De band met de klant is voor ons heilig. Meedenken in concepten die aansluiten bij alle eisen en wensen van de eindgebruiker. Dat zie ik vooral als ons unique selling point.” Heijnen ziet om zich heen dat er installaties worden geleverd die simpelweg doen wat ze moeten doen. “Daar houden veel partijen op. Maar wat wil een eindgebruiker over vijf of tien jaar? Is een installatie simpel te wijzigen als de indeling van het pand verandert? En wil de eindgebruiker eigenlijk wel kopen of is een prestatiecontract over een langere termijn wellicht in zijn geval een betere oplossing? Dan heb je het niet over de snelle handel, maar over ingewikkelde trajecten die veel tijd en energie vergen.” “ Wij willen ons nadrukkelijk positioneren als snelschakelende, open en eerlijke speler voor de lange termijn”, vervolgt Heijnen. “En wij vinden dat de klanten en eindgebruikers ons daar best aan mogen houden. Wij willen dat handen en voeten geven met prestatiecontracten, waarin alle eisen en wensen, ook de toekomstige, ingepast zijn. We zijn er nog mee bezig om dat in een vorm te gieten, maar als leverancier durven wij ieder geval ons nek uit te steken. Duidelijk is dat we onze relatie concreet willen maken en niet willen blijven steken in kretologie. Meedenken in concepten en ontwikkelingen is nodig om een serieuze partner te worden in Nederland. De markt vraagt om meedenkend vermogen.”

105 e Jaargang Voorjaarsnummer 2012

Wat kies jij?

comb inati v o orde eB i j in s ch r el! i j v in g va gr nK

atis ople TA + KTAP iding NEN 3 140 Schr ijf j

Word expert in de koelen klimaattechniek met Elsevier Opleidingen!

e sne

l in!

Binnen de koeltechniek is veel vraag naar vakmensen voor montage, installatie, onderhoud en serviceverlening. Wil je een van die vakmensen worden? De Basisopleiding koeltechniek levert je de benodigde kennis. Je leert zelfstandig werkzaamheden te verrichten aan koeltechnische installaties en storingen te lokaliseren en verhelpen. BASISOPLEIDING KOELTECHNIEK THEORIE (KTA) Tijdens de Basisopleiding koudetechniek leer je meer over: – Koelproces – Natuurkundige begrippen – Vochtigheidsgraad van lucht – Koudemiddelen – Verdampers en koudedragers – Condensors – Lezen van schema’s – Opstellen, monteren en in bedrijf stellen van koelinstallaties – Onderhoud – Opsporen en verhelpen van storingen. – Het niveau van de opleiding is vergelijkbaar met mbo-niveau 3. MET PBNA EXAMEN Duur: 17 avonden of 11 middag/ avond- bijeenkomsten Startdata: 4 oktober en 8 oktober 2012

KORTE ROUTE TOT F-GASSENDIPLOMA! De F-gassen verordening stelt eisen aan je vakbekwaamheid als koelmonteur. De opleiding bestaat uit 4 onderdelen: – F-gassen theorie – Praktijkdagen koudemiddelhandelingen – Praktijkdagen Hardsolderen – Installatie & Inspectie Duur: 10 avonden theorie + 5 middag-avonden praktijk Prijs: € 2199,- (excl. BTW en boeken)

BASISOPLEIDING KOELTECHNIEK PRAKTIJK (KTAP) Tijdens de Basisopleiding koudetechniek praktijk leer je meer over: Inhoud praktijk Hardsolderen: Je oefent voor het onderdeel ‘monteren/ solderen’ van het F-gassenexamen. Je leert verschillende basistechnieken en maakt een voor het examen representatief werkstuk. De nadruk ligt op het vervaardigen en/of verbinden van leidingdelen en componenten. Inhoud praktijk Installatie en Inspectie: Je inspecteert koelinstallaties, stelt diagnoses en zorgt voor het opstellen van meetrapporten. Je controleert of installaties voldoen aan de specificaties en of ze op de juiste manier werken. Hierbij hou je een logboek bij. Praktijkgedeelte: De praktijkdagen vinden plaats in een koeltechnisch praktijkcentrum in Rotterdam. De opleiding kan ook in-company plaatsvinden. THEORIE EN PRAKTIJKEXAMEN BIJ STEK Duur: 6 middag/avond-bijeenkomsten Startdata: informeer bij Tiny Dam naar de mogelijkheden!

VERDER BIEDEN WIJ OOK DE VOLGENDE OPLEIDINGEN: KLIA

KLIB

KLIC

MRKA

Je monteert klimaattechnische installaties of je stelt ze in bedrijf, regelt ze in, onderhoudt of repareert ze. Bovendien heb je een opleiding op minimaal lbo/ mbo-niveau.

Je bent werkzaam in de klimaattechniek. Je hebt al een theoretische klimaattechnische opleiding gevolgd en wilt nu een aantal praktische vaardigheden aanleren.

Je berekent of ontwerpt klimaattechnische installaties. Misschien verstrek je advies of selecteer je deze installaties. Je hebt bij voorkeur de opleiding klimaattechniek algemeen gevolgd of je hebt een vooropleiding op mbo-niveau met ruime ervaring in de klimaattechniek.

Meld je aan als je klimaattechnische installaties onderhoudt, inregelt, inbedrijfstelt of hieraan service verleent. Je bent ook van harte welkom als je toezichthouder bent en behoefte hebt aan meer kennis.

Kijk voor praktische en actuele opleidingen op de website! WWW.ELSEVIEROPLEIDINGEN.NL Of bel met onze klantenservice: 078 - 625 3888

Duurzaamheid Koude & luchtbehandeling RCC

Door Arno Verbaas

Klimaatsysteem wordt gebouwbeheersysteem met iTouch

Toonbeeld van integrale duurzame aanpak Innovatie en duurzaamheid. Die combinatie van begrippen vormt de basis van de bedrijfsfilosofie van TrustLube ĂŠn stond centraal bij de keuze voor een ultramodern bedrijfspand op industrieterrein Borchwerf II in Oud-Gastel. Dankzij een innovatief klimaatsysteem voldoet het gebouw aan de strengste eisen op het gebied van energiezuinigheid. Daikin stond aan de basis met een totaaloplossing waarin energie-uitwisseling de hoofdrol speelt.

105 e Jaargang Voorjaarsnummer 2012

Duurzaamheid RCC Koude & luchtbehandeling

Voor TrustLube was het een voorwaarde dat koeling, verwarming en ventilatie per ruimte kon worden geregeld.

Vanaf elke locatie kan de iTouch Controller via internet worden gemonitord en bijgestuurd, omdat deze een eigen IP-adres heeft.

Voorjaarsnummer 2012 105 e Jaargang

TrustLube ontwerpt, fabriceert, assembleert en installeert automatische smeersystemen voor de (petro) chemische, voedingsmiddelen-, bagger-, offshore- en maritieme industrie. “Onze systemen garanderen een exacte dosering smeermiddel op de juiste plaats en het juiste tijdstip, bijvoorbeeld op assen, lagers en kettingen”, vat directeur Chiel van Daelen de rol van zijn onderneming samen. “Bedrijven over de hele wereld maken er gebruik van, tot in de meest extreme omstandigheden zoals in pompen voor olietransport en bewegende delen in laad- en loskranen in zeehavens.” TrustLube groeit. Alleen al de afgelopen anderhalf jaar verdubbelde het aantal medewerkers tot vijftien en bleek zowel de kantoorruimte als de – toen nog afzonderlijk gehuisveste – werkplaats en het magazijn in Willemstad te klein. Het nieuwe bedrijfspand aan snelweg A17 lost met 1700 vierkante meter vloeroppervlak alle problemen in één keer op. Het biedt onderdak aan kantoren, presentatieruimtes, een kantine, een moderne productiehal, assemblage- en testfaciliteiten en een magazijn; allemaal op de groei. Het was een persoonlijke wens van Chiel van Daelen om in het pand een duurzaam klimaatsysteem te integreren en een aardgasaansluiting achterwege te laten. “Dit pand is het visitekaartje van TrustLube. Het is niet meer

van deze tijd om een nieuw gebouw van conventionele verwarming en koeling te voorzien. Bovendien past duurzaamheid in onze bedrijfsfilosofie: wij leveren producten waarmee klanten tot 70 procent kunnen besparen op de hoeveelheid smeermiddel die ze toepassen. Dat scheelt kosten, draagt bij aan de vermindering van de CO2uitstoot en zorgt voor minder afval.” In samenspraak met Hans Rooijakkers van aannemer Planubouw uit Roosendaal en John Stuij van Heijnen-Stuij Installatietechniek en veiligheid uit Steenbergen – die vanaf het vroegste stadium bij de totstandkoming van het pand waren betrokken – kwam Chiel van Daelen na een intensieve zoektocht uit bij een totaaloplossing van Daikin. “We hadden vooraf al een aantal voorwaarden geformuleerd”, stelt hij. “In de eerste plaats de mogelijkheid koeling, verwarming en ventilatie per ruimte te regelen en daarmee een systeem dat simultaan zou kunnen koelen en verwarmen. Daarnaast waren we uit op een goede COP-waarde. Uiteindelijk gaf de presentatie van Daikin de doorslag.”

Optimale combinatie De keuze viel op een oplossing waarbij beschikbare warmte zoveel mogelijk intern wordt uitgewisseld en warmte en koude afkomstig zijn van een onuitputtelijke bron van energie: de buitenlucht. Het hart van deze oplossing is het VRV Heat Recovery buitendeel van Daikin. Voor de warmteafgifte koos TrustLube voor de optimale combinatie: vloerverwarming voor een grote mate van comfort en luchtverwarming voor een snelle reactietijd bij temperatuurwijzigingen. Vloerverwarming vormt in het hele pand de basis, al kan die bij hogere buitentemperaturen worden uitgeschakeld. In het plafond zijn satellietunits geplaatst die door middel van wervelroosters voor koeling of extra verwarming zorgen op het moment dat een ruimte in gebruik wordt genomen. Deze binnendelen schakelen zichzelf in en uit met de verlichting, die op zijn beurt weer is gekoppeld aan aanwezigheidsdetectie.

Duurzaamheid Koude & luchtbehandeling RCC

VAM-units zorgen voor ventilatie in de ruimtes, eveneens warmteterugwinning. Voor de warmwaterbereiding is een HT Hydrobox gekoppeld aan het VRV buitendeel. De HT Hydrobox is een unit met een eigen compressor; dankzij deze tweetraps compressie is het mogelijk met een hoog rendement hoge watertemperaturen te realiseren. De warmteterugwinningsfunctie van het buitendeel biedt de mogelijkheid de in de koelmodus vrijkomende warmte via de HT Hydrobox op te slaan in een buffertank van 500 liter. Deze buffertank vormt de basis voor zowel de vloerverwarming als het tapwater. Aan de tank is tevens een Rotex zonnepaneel gekoppeld (Rotex is onderdeel van Daikin), die extra energie levert voor extra waterverwarming. “In de werkplaats, de testruimte en het magazijn hebben we gekozen voor een andere oplossing voor verwarming en koeling”, vertelt Sales Engineer Martijn Koster van Daikin. “Omdat in deze ruimtes geen sprake is van gelijktijdige koel- én warmtevraag, was een oplossing met warmteterugwinning geen optie. Mede gezien het oppervlak van de genoemde ruimtes – en dus het benodigde vermogen – en de wens om ook hier vloerverwarming toe te passen, is gekozen voor een koudwatermachine in warmtepompuitvoering: de nieuwe inverter chiller van Daikin met koudemiddel R-410A, die eenvoudig de gevraagde 75 kW verwarmingsvermogen kan leveren.”

iTouch Controller Het klimaatsysteem is gekoppeld aan een iTouch Controller. “Die ontdekten we tijdens de presentatie bij Daikin”, vervolgt Chiel van Daelen. “Het mooie is dat je via de iTouch de W-installatie in een pand kunt laten fungeren als gebouwbeheersysteem waarmee je tegelijk verwarming, koeling, ventilatie, verlichting, toegangscontrole, alarmering en zelfs zoiets als het aan- en uitschakelen van kopieerapparatuur kunt regelen.” De realisatie was het terrein van installateur Heijnen-Stuij, bedreven in zowel E- als W-installaties en combinaties daarvan. John Stuij:

“Een kwestie van het combineren van bestaande componenten en die in staat stellen met elkaar te communiceren. De koppeling tussen de verlichting en de satellietunit in een ruimte is een mooi voorbeeld, maar we hebben het gebouw ook voorzien van een automatische stop- en veegfunctie zodat ’s avonds op het moment dat iedereen weg is alles wordt uitgeschakeld – het pand valt op de basisverwarming na bijna letterlijk in slaap – en ’s morgens de zaak weer is opgewarmd op het moment dat mensen binnenkomen.” Stuij geeft aan dat medewerkers binnen een bepaalde bandbreedte zelf de temperatuur kunnen regelen via

als basis.” Die functioneert volgens Chiel van Daelen boven verwachting. “We halen, ook in de werkplaats, zonder aanvullende verwarming gemakkelijk 21˚C. Dat zegt wel iets over de werking van het systeem.” Dan nog blijft het zoeken naar balans. “Een nieuw pand met een nieuw klimaat- en gebouwbeheersysteem vraagt altijd gewenning. Ook als het gaat om de uiteindelijke energiekosten.”

draadloze thermostaten. “Bijzonder handig vind ik dat de iTouch Controller een eigen IP-adres heeft, waardoor wij als installateur vanaf elke locatie via internet het systeem kunnen monitoren en bijsturen. Ik vermoed dat dit het eerste gebouw in Nederland is dat beschikt over een gebouwbeheersysteem op deze basis.”

Een duurzaam klimaatsysteem is een belangrijk element binnen het nieuwe gebouw van TrustLube in Oud-Gastel

Standaard bepalen TrustLube bevindt zich inmiddels in de fase dat het systeem zich in de praktijk moet bewijzen. De koude van februari was alvast een stevige test. “Maar”, stelt Martijn Koster, “ook bij lagere temperaturen blijft overeind dat er energie uit de buitenlucht is te halen die kan worden gebruikt om inpandig het gewenste comfortniveau te bereiken, ondanks het feit dat de buitendelen hun capaciteit deels aanwenden om zichzelf te ontdooien. Zeker met de vloerverwarming

Energiewinst Een vergelijking is er niet. “We zullen zelf een standaard moeten bepalen. Ik verwacht met name energiewinst te kunnen boeken in het voor- en najaar, omdat we dan tegelijk kunnen koelen

en verwarmen. Zodoende hoop ik de meerinvesteringen in duurzaamheid te kunnen terugverdienen, al heb ik de kosten voor de duurzame keuzes enigszins kunnen drukken doordat we gebruik konden maken van de Energie Investerings Aftrek. Aan de andere kant: een keuze voor duurzaamheid is een keuze voor een oplossing op lange termijn. Ik reken de komende jaren op een dalende trend voor de energiekosten.” Mooi detail tot slot: het volledige bouwproject kon precies volgens planning worden afgerond; de officiële opening vond plaats op de dag dat TrustLube acht jaar bestond.

105 e Jaargang Voorjaarsnummer 2012

Ad- en absorptiekoeling RCC Koude & luchtbehandeling

Door ing. Klaas de Jong Energieprojecten.com

Subsidieregeling duurzame energie

Met groene warmte koude maken interessante optie Groene stroom kan uiteraard worden ingekocht voor een koelmachine, maar dat is een papieren transactie. Met eigen zonnepanelen op het dak wordt het echt, maar ook wel wat duur. Het kan ook anders: met groene warmte een ad- of absorptiekoelmachine aandrijven. Technisch heel interessant, maar zou dat niet erg duur zijn? Normaal gesproken wel, maar dankzij de nieuwe overheidsregeling SDE+ verandert dat in een aantal gevallen. De Europese Unie heeft als doel om in 2020 twintig procent van het eindverbruik van energie uit duurzame bronnen te halen. Omdat Nederland net als BelgiĂŤ een achterblijver is op dit gebied heeft Den Haag met Brussel een Nederlandse doelstelling van 14 procent afgesproken. We zitten nu bijna op 4 procent en er moet dus heel wat gebeuren om een forse boete van de EU te ontlopen. Het ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie heeft als strategie om met een minimum aan steun een maximum aan duurzame energie binnen te halen. Groene warmte blijkt per eenheid opgewekte energie aanzienlijk goedkoper dan elektriciteit of groen gas. Dat geldt vooral voor warmte uit geothermie (dieper dan 500 meter), uit afvalenergiecentrales, houtketels en biogas. Warmte uit zonnecollectoren is nog wel duur.

SDE+ Onder de naam SolarIce brengt warmtewisselaarfabrikant Tranter standaardabsorptievriesmachines van 50 kW tot 2 MW op de markt.

voorjaarsnummer 2012 105e Jaargang

Al heel wat jaren vergoedt onze overheid de onrendabele top van de opwekking van duurzame elektriciteit uit wind, zon en biomassa. Vanaf dit jaar wordt ook de onrendabele top van groene warmte uit geothermie, zonnecollectoren en biomassa vergoed. Dat heeft een duidelijke reden.

De steunregeling SDE+ is gericht op grotere producenten. Er is daarom een ondergrens van 500 kW vermogen voor biomassaketels en 100 m2 nuttig oppervlak voor zonnecollectoren. In het verleden is met de SDE ook zonnestroom voor individuele huishoudens gesubsidieerd, maar dat is administratief veel te kostbaar. In de SDE+ van 2012 geldt voor een zonnestroom

Ad- en absorptiekoeling Koude & luchtbehandeling RCC

alleen een subsidie voor grootverbruikers, die een aansluiting van meer dan 3 x 80 AmpĂ¨re hebben. Kleinverbruikers hebben al een gunstige situatie door een hogere energiebelasting en het recht om inkoop en teruglevering te salderen. ECN en KEMA hebben voor het ministerie van EL&I uitgerekend wat de gemiddelde productiekosten zijn voor duurzame energie op basis van afschrijving over twaalf jaar bij biomassa en vijftien jaar bij de andere opties. Het verschil tussen de kostprijs en de waarde van de grijze energie is de subsidie. Het verschil wordt jaarlijks bepaald. In voorgaande jaren was de SDE een echte loterij. Er kwamen veel meer aanvragen dan er budget was. Met een simpele loting werd bepaald wie wel subsidie kreeg en wie niet. In 2012 zijn de spelregels veranderd. De aanvragen worden afgehandeld op basis van de kosten per eenheid energie. De regeling verloopt in vijf fasen, waarbij de eerste fase medio voorjaarsnummer is ingegaan. In deze eerste fase zitten de goedkoopste opties waaronder geothermie, warmte en warmtekrachtkoppeling op biogas en ketels op hout of andere vaste biomassa. De grote vraag in het nieuwe systeem is of er nog budget is in de latere fasen. Duurdere technieken mogen wel eerder indienen in een zogenoemde vrije categorie, maar dan moet wel sprake zijn van een heel gunstig project. Om te voorkomen dat er geen gebruik wordt gemaakt van toegekende subsidies, moeten bij de aanvraag documenten worden toegevoegd om aan te tonen dat het om een uitvoerbaar en financierbaar project gaat.

Geothermie Duurzame warmte uit geothermie en warmtekrachtinstallaties op biogas of snoeihout komt het hele jaar door vrij. In de winter is het daarmee mogelijk gebouwen te verwarmen en het aardgasverbruik drastisch te reduceren. Maar in de zomer is er vaak weinig emplooi voor deze warmte. Als er behoefte aan koeling is, dan is omzetting van de groene warmte in groene

De haalbaarheid van absorptiekoeling wordt in grote mate bepaald door de keuze van de techniek voor de afvoer van warmte.

koude een interessante optie. Dat past binnen de regeling SDE+, want omzetting van duurzame warmte naar koude is een van de gedefinieerde nuttige toepassingen voor warmte in de regeling. De keuze voor het type koelmachine en het omzettingsrendement wordt vooral bepaald door de temperatuur van de beschikbare warmte. Hoe hoger de aandrijftemperatuur is, des te hoger wordt het rendement. Met stoom of hete uitlaatgassen van een biogasmotor kan een COP van 1,3 worden bereikt. Als we warm water hebben, dan ligt de COP op 0,6 tot 0,75. Bij de huidige geothermieprojecten in Nederland wordt water opgepompt van ongeveer 75 graden Celcius. Dat is voor absorptiekoeling wat laag, zeker als wordt bedacht dat een goede uitkoeling belangrijk is bij geothermie. Een adsorptiekoelmachine kan hier wel mee werken. In de afgelopen tijd zijn al heel wat adsorptiekoelmachines van Sortech geplaatst in Nederland, waarbij wordt gewerkt met warmte uit zonnecollectoren. Over het algemeen is het idee dat absorptiekoeling alleen haalbaar is als de warmte gratis is. De prijs van de warmte is zeker een belangrijke

factor, maar eigenlijk zijn de kosten van koelwater voor een koeltoren vaak juist de grootste kostenpost. De haalbaarheid wordt in grote mate bepaald door de keuze van de techniek voor de afvoer van warmte. Een droge koeler kost geen water maar vergt heel hoge investeringen en door de hogere koelwatertemperatuur wordt ook de absorptiemachine zelf veel duurder.

Koelwater Hoe koeler het koelwater is, des te goedkoper wordt de koelmachine, want de capaciteit is sterk afhankelijk van het verschil in temperatuur tussen koelwater en gekoeld water. Een combinatie met een seizoenopslag voor warmte en koude in de bodem (WKO) is superinteressant. In de zomer is sprake van ideaal koelwater en in de winter kan de condensorwarmte worden hergebruikt. De absorptiekoelmachine kan als warmtepomp werken. In Nederland zijn al enkele voorbeelden gerealiseerd zoals de Watertoren in Bussum en twee projecten in de glastuinbouw in het Westland. In deze projecten komt de aandrijfwarmte voor de warmtepomp uit een WKK. Bij de watertoren is dat een WKK op bio-olie,

105 e Jaargang voorjaarsnummer 2012

Ad- en absorptiekoeling RCC Koude & luchtbehandeling

Absorptiewarmtepomp op geothermie, waar in Denemarken ervaring mee is opgedaan.

onele verbranden van het stro op de akkers. Inmiddels is in Thisted ook een koudenet aangelegd en levert de absorptiewarmtepomp in de zomer gekoeld water. Voor zomerbedrijf moet de concentratie van het lithiumbromide worden aangepast. een techniek die in de SDE+ ook voor subsidie in aanmerking komt. De absorptiekoeltechniek is ook bruikbaar voor warmtepompen op hoge temperatuur. Dat is in Nederland nog een onbekende toepassing, maar in ScandinaviĂŤ zijn er al verschillende installaties met diverse jaren bedrijfservaring. Bij de meeste projecten wordt een absorptiewarmtepomp gebruikt bij afvalenergiecentrales om extra warmte uit de rookgassen te halen. De rookgassen worden vaak tot 30 graden afgekoeld waarbij veel condensatiewarmte vrijkomt. De absorptiewarmtepomp wordt aangedreven door aftapstoom uit de turbine en levert warmte op een temperatuur van 70 tot 80 graden.

Kopenhagen Deze techniek wordt al op twee plaatsen in Denemarken gebruikt om bij geothermie de opbrengsten te verhogen. De geothermiecentrale in Kopenhagen heeft een vermogen van maar liefst 14 MW, wat overigens op het totale warmtenet voor de Deense hoofdstad maar een druppeltje is. Maar zonder warmtepompen zou het vermogen maar enkele megawatt zijn, omdat het bronwater kan met alleen warmtewisselaars maar beperkt kan worden uitgekoeld door de retour

Voorjaarsnummer 2012 105e Jaargang

van de stadsverwarming. Dankzij de warmtepompen kan het water worden afgekoeld tot 15 graden voordat het weer teruggebracht wordt in de bodem. De absorptiewarmtepompen worden aangedreven met stoom op lage druk van de naastgelegen afvalenergiecentrale. In het plaatsje Thisted in het noorden van Jutland is het langst ervaring opgedaan met een absorptiewarmtepomp op geothermie. Het was eigenlijk ook een uit nood geboren oplossing. In eerste instantie was het de bedoeling diep te boren om water van 80 graden op te pompen, maar de waterdoorlatendheid van de bodemlaag bleek op die diepte veel te gering. Toen is water van veel geringere diepte met een temperatuur van ruim 40 graden opgepompt. De enige manier om die te benutten is opwaardering met een warmtepomp. De absorptiewarmtepomp is geleverd door SEG Energy in Thisted en dit bedrijf heeft haar ervaring inmiddels op verschillende plaatsen in Europa kunnen verzilveren. In Thisted wordt heet water gebruikt voor de aandrijving van de warmtepomp. Dit water wordt opgewekt met een ketel die stro verstookt. In Denemarken is stro een veelgebruikte brandstof; het is daar een prima alternatief voor het traditi-

Absorptievriesmachines Koude maken uit warmte lukt goed met een absorptiekoelmachine met water als koudemiddel, maar voor de echte koudetechniek is dat koudemiddel niet geschikt. Met ammoniak als koudemiddel is het mogelijk met een absorptiemachine wel ver onder nul komen. Het Nederlandse bedrijf Colibri is een van de weinige fabrikanten van absorptiekoelmachines met ammoniak. Tot voor kort waren er eigenlijk alleen grote, op maat gebouwde machines op de markt. Maar in de laatste tijd zijn er in Duitsland verschillende bedrijven en researchinstituten aan de slag gegaan met de ontwikkeling van kleinere, standaardmachines. Het bedrijf AGO AG heeft inmiddels diverse projecten met compacte vriesmachines voor WKK op biogas gerealiseerd. Onder de naam SolarIce heeft warmtewisselaarfabrikant Tranter standaardmachines van 50 kW tot 2 MW ontworpen. SolarNext en Pink hebben een minivriesmachine van 10 kW gebouwd. De toevoeging Solar aan de merknaam geeft aan dat de ontwikkelingen in Duitsland gedreven worden door de wens om met zonnewarmte koude te maken. Maar uiteraard profiteren ook andere duurzame warmtebronnen van deze ontwikkeling.

Mastercool MASTERCOOL

“World Class Quality”

Daadkracht In koeltechniek 4-weg digitale manifold + datalog functies

Opslag tot 24 uur Kijken en opslaan in alle functies Real-time meting

Draadloze digitale weegschaal (zonder of met ventiel) Draadloos werken voorkomt kabelproblemen Model met ventiel biedt de gebruiker charge en recover op afstand (ca. 20 mtr)

ALTENA cLEANiNg b.v. wilt u storingen aan uw luchtgekoelde warmtewisselaar voorkomen? Grootste pompvolume op de markt Dubbele zuiger olieloze compressor

Laat ze dan eerst grondig reinigen en indien nodig coaten door de specialist Altena Cleaning B.V. Al ruim dertig jaar houden wij HVAC-installaties in de best mogelijke conditie, naar volle tevredenheid van onze klanten. Maak nu ook kennis met onze geavanceerde coating: Alucoat®507. Want van een optimaal rendement van uw installaties, profiteert uw hele bedrijf.

Bel: +31(0)416-670700 www.AlteNA.CoM Importeur (HVAC) Nederland: MW Instruments BV Meettechniek

Antennestraat 26 1322 AB Almere 1420 AD Uithoorn Postbus +(0)36-5350651 Telefoon +(0)36-5364227 Fax www.mw-instruments.nl Internet info@mw-instruments.nl Email

Als kwAliteit voorop stAAt

Luchtfilters RCC Koude & luchtbehandeling

Door Joost Poppelaars Filtech Nederland

Filter maakt korte metten met fijnstof De laatste tijd berichten de media steeds vaker over hoge concentraties fijnstof in Nederland. Recent is zelfs bekend geworden dat ons land tot de meest vervuilde landen van Europa behoort. Omdat we tegenwoordig veelal binnen verblijven, is het zaak onszelf beter tegen het schadelijke fijnstof te beschermen, betoogt Joost Poppelaars. Hij is verbonden aan Filtech Nederland, een bedrijf dat lid is van de kring luchtfilters van de VLA.

Bij fijnstof wordt onderscheid gemaakt in de deeltjesgrootte ervan. Hoe kleiner de deeltjes, des te gevaarlijker zijn ze voor de gezondheid. PM10 zijn deeltjes kleiner dan 10 Mircon, PM2,5 zijn kleiner dan 2,5 Micron en PM0,1-deeltjes kleiner dan 0,1 Mircon en worden ook wel ultrafijnstof genoemd. Ultrafijnstof en de deeltjes van 2,5 Mircon komen het vaakst voor en vormen de grootste bedreiging voor de volksgezondheid. Fijnstof dat in hoge concentraties in de buitenlucht aanwezig is, is veelal afkomstig van uitlaatgassen van autoâ&#x20AC;&#x2122;s , bandenslijtsel, houtkachels, intensieve veehouderij en industriĂŤle verbrandingsprocessen. Blootstelling aan fijnstof maakt de mens ziek. Astma, longproblemen en hart-en vaatziekten komen vaker en vaker voor en worden aan de toenemende hogere concentraties van fijnstof gerelateerd. De gemiddelde levensverwachting van de mens holt er zelfs door achteruit. In Nederland zou dit nu al drie tot vijf jaar kunnen bedragen; in een uitzending van RTL nieuws werd onlangs zelfs over een kortere levensduur van tien jaar gesproken.

F9 luchtfilter Nu we weten dat de buitenlucht steeds meer vervuild is met zeer kleine schadelijke deeltjes, is het zaak om fijner te gaan filtreren. De zogeheten keienvangers uit de jaren tachtig, met filterclassificatie G3/G4 alsook F7 zakkenfilters, laten te veel fijnstof door. Met het plaatsen van tenminste een F9 luchtfilter in de luchtbehandelingsin-

Tenminste en F9 luchtfilter in de luchtbehandelingsinstallatie is nodig om voldoende (ultra)fijnstof af te vangen, stelt Joost Poppelaars.

voorjaarsnummer 2012 105e Jaargang

Koude & luchtbehandeling RCC Samsung Electronics is wereldwijd marktleider op vele gebieden, variërend van monitoren en TV’s tot mobiele telefoons en geheugenchips. Via innovatieve en betrouwbare producten laat Samsung de wereld kennis maken met fantastisch nieuwe mogelijkheden. Zo ook op het gebied van klimaatbeheersing.

stallatie wordt een veiliger afvangpercentage behaald. Luchtfilters met een classificatie F9, getest naar de EN779, hebben immers een hoge efficiency. Daarvan is zelfs sprake op het gevaarlijke ultrafijnstof, te weten 85 procent op stofdeeltjes die een grootte van 0,3 tot 1 Micron hebben (zie de tabel). Een vaakgestelde vraag is wanneer een (F9) luchtfilter verwisseld dient te worden. De levensduur van een luchtfilter is echter mede afhankelijk van de mate van vervuiling van de aangezogen lucht. Algemeen kan gesteld worden dat de wisselfrequentie zich tussen de 2000 en 4000 bedrijfsuren bevindt of maximaal 1 jaar. De levensduur kan verlengd worden wanneer het F9 luchtfilter beschermd wordt door middel van een grof voorfiltermedium.

4-weg cassette

Nieuwe technieken Omdat de luchtzijdige weerstand over een luchtfilter steeds belangrijker wordt – het bepaalt voor een groot gedeelte het stroomverbruik van een installatie – zien we de laatste jaren een opkomst in compactere diepgevouwen luchtfilters. In vergelijking tot traditionele zakkenfilters beschikken deze compacte luchtfilters over aanzienlijk meer vierkante meters filterend oppervlak, waardoor langere standtijden worden bereikt. Nieuw ontwikkelde PP-filtermedia in deze compacte diepgevouwen luchtfilters verlagen de luchtzijdige weerstand extra en behouden een constante efficiency. Met deze nieuwe technieken is een upgrade in filterklasse van bijvoorbeeld F7 naar F9 voortaan eenvoudig mogelijk, zonder dat sprake is van een noemenswaardig verschil in drukval. Fijnstof is een groot gezondheidsprobleem dat we onder ogen moeten zien. Zolang de bronvervuiling niet afdoende wordt aangepakt is het van wezenlijk belang onszelf er beter tegen te beschermen. Voor zowel de utiliteitsbouw als voor woonhuizen zijn inmiddels veilige F9 luchtfilters beschikbaar voor de markt.

105 e Jaargang voorjaarsnummer 2012

Deze uiterst stille, stijlvolle unit is verkrijgbaar in een standaard- en een premiumlijn met een hoger COP en biedt keuze uit twee panelen en kleuren. Uniek door de onafhankelijk van elkaar in te stellen uitblaaslinialen, waarop de schoepen schuin zijn geplaatst. Hierdoor wordt een optimale luchtverdeling van maar liefst 360º rondom in de ruimte gerealiseerd.

Naast leverancier van kwalitatief hoogwaardige Samsung klimaatbeheersingssystemen is Ambrava een volwaardig partner, die continue toegevoegde waarde levert bij haar product. Zij ondersteunt u met haar kennis en kunde, producttrainingen en een ruime voorraad goederen. Vandaag besteld, morgen geleverd!

www.samsung-airco.nl

STULZ en Mitsubishi Heavy Industries

Al 40 jaar dé logische combinatie met voor u de beste service Als koeltechnisch installateur wilt u onberispelijke service. 24/7 deskundige technische ondersteuning, zonder bureaucratie en lastige formulieren. Daarom kiest u voor STULZ MHI.

• STULZ en MHI zijn strategische partners

the natural choice

• STULZ levert MHI uit eigen magazijn in Amsterdam • Bezoek de nieuwe STULZ MHI showroom • Profiteer van het STULZ MHI trainingscentrum

STULZ en MHI. Wat mogen wij voor u betekenen? www.stulz-mhi.nl

PERFECTE LUCHTVERDELING MET EURO AIR LUCHTVERDEELSLANGEN

ONTWERP INMETEN MONTAGE ONDERHOUD

AFZUIGSYSTEMEN VOOR LABORATORIA, INDUSTRIE, LASROOK EN UITLAATGASSEN

WWW.BLTLUCHTTECHNIEK.NL

CoMfortkoeling Koude & luchtbehandeling RCC

Door ing. Dick Havenaar Voorzitter redactieraad RCC Koude & Luchtbehandeling Foto's Thermonoord/koelvisie Drachten

Airco inzet voor betere prestaties De juiste temperatuur. Daar draait het vaak om in kantoorgebouwen. Medewerkers moeten vaak onder hoge druk prestaties leveren waar het voortbestaan van een bedrijf soms van afhangt. Wie het te koud of te warm heeft, functioneert vaak niet optimaal. Airconditioning is een belangrijk hulpmiddel om werknemers goed te laten presteren.

Wandunit (binnendeel) gemonteerd in een kantoor.

Cassette-units (binnendelen) gemonteerd in het plafond van een restaurant.

Er worden steeds meer eisen gesteld aan de prestaties van mensen die in kantoren werkzaamheden moeten uitvoeren die van vitaal belang zijn voor de onderneming waar zij in dienst zijn. Denk bijvoorbeeld aan verkopers van financiële transacties bij banken en managers die onder druk belangrijke beslissingen moeten nemen. Er worden echter niet alleen hoge eisen gesteld aan de inrichting van de werkplek maar ook aan de luchtkwaliteit. De combinatie van temperatuur, luchtvochtigheid, luchtverversing en luchtbeweging bepaalt in hoge mate het behaaglijkheidsgevoel van de manager of medewerker. Daarnaast zorgen deze factoren ervoor dat optimaal gepresteerd kan worden en

Rechts: Plafondunit van splitsysteem opgehangen aan plafond van een kantoor.

dus de targets worden gehaald. Om dit optimale prestatieklimaat te realiseren is airconditioning maar vooral temperatuurbeheersing een belangrijk hulpmiddel. Ook voor diverse digitaleen productieprocessen worden er eisen gesteld aan de conditie van het binnenklimaat.

Behaaglijk Warmte-infiltratie door zonnestraling, warmteafgifte van verlichting, computers, beeldschermen, servers, beamers en overige apparatuur in combinatie met de aanwezige personen zijn er de oorzaak van dat de temperatuur in een vertrek zomaar 5 tot 11°C kan stijgen boven de buitentemperatuur. Bij een buitentempera-

tuur van 16°C – en dat is niet eens hoog – kan de binnentemperatuur stijgen tot boven de 27°C. Dit is veel te hoog om zich behaaglijk te voelen. In het algemeen dacht men dat het Nederlandse klimaat niet warm genoeg zou zijn om airconditioning toe te passen. Maar door het broeikaseffect dat veroorzaakt wordt door onder meer de CO2-uitstoot wordt ervan uitgegaan dat de aarde opwarmt. Uit metingen is gebleken dat de gemiddelde temperatuur in Nederland ook is gestegen. Het Nederlandse klimaat verandert en daarom is airconditioning in bedrijfspanden en kantoren bijzonder aan te bevelen en zelfs noodzakelijk. De

105 e Jaargang Voorjaarsnummer 2012

CoMfortkoeling RCC Koude & luchtbehandeling

Rechts: Buitendelen van inverter geregelde splitunits voor comfortairconditioning opgesteld op dak. Onder: Plafondunit van splitsysteem, opgehangen aan plafond van kledingwinkel.

belangstelling voor de toepassing van comfortairconditioning in woningen en in de utiliteit neemt door de oplopende binnen/buitentemperatuur eveneens toe. Vooral fluisterstille binnenunits in slaapkamers, studeer- en

Wat is comfortkoeling? in de regel wordt onder comfortkoeling verstaan het handhaven van een binnentemperatuur van 4°c onder de optredende buitentemperatuur, bij een maximale buitentemperatuur van 28°c. Hiervoor worden meestal individueel regelende splitsystemen toegepast met geen of beperkte ventilatiemogelijkheid. afhankelijk van interne en externe thermische belasting kan een berekening van de koellast worden gemaakt op basis waarvan de mogelijke temperatuuroverschrijding in de te conditioneren vertrekken duidelijk wordt. airconditioningapparatuur in de comforttoepassing wordt vrijwel altijd elektrisch aangedreven. Hiervoor worden meestal individueel werkende directe expansiesystemen toegepast. meestal zijn dat splitsystemen met een buitenunit (buitendeel) aangesloten op een of meer binnenunits (binnendelen). Voor het goed functioneren van airconditioners bij een zo laag mogelijk energiegebruik is het van belang dat de apparatuur op de juiste plaats en op correcte wijze wordt opgesteld, geïnstalleerd en ingeregeld. bovendien geldt dat door regelmatig onderhoud, uitgevoerd door gekwaliﬁceerde technici het energiegebruik wordt beperkt en een jarenlange probleemloze werking mogelijk wordt gemaakt. Koellastberekeningen kunnen aan de hand van Vabi of andere computerprogramma’s worden uitgevoerd of met behulp van de Verac-koellastberekening voor comfortairconditioning. De koellast is de warmtestroom die op een bepaald tijdstip uit de lucht van de ruimte moet worden afgevoerd om in deze ruimte een voorgeschreven luchttemperatuur en/of luchtvochtigheid te handhaven of niet te doen overschrijden. Voor comfortsystemen wordt gewoonlijk uitgegaan van een ruimteconditie van 24°c- 50% rV en een buitenconditie van 28°c-60% rV.

Voorjaarsnummer 2012 105 e Jaargang

werkkamers zijn in trek. De warmteen vochtontwikkeling van personen vormt naast de hogere buitentemperatuur een aanzienlijke thermische belasting op het binnenklimaat in een verblijfsruimte. Door de warmteafgifte stijgt de temperatuur, terwijl de vochtafscheiding ervoor zorgt dat de relatieve luchtvochtigheid toeneemt. Een te hoge luchtvochtigheid in een vertrek is op zichzelf al een belangrijke oorzaak van een onaangenaam binnenklimaat, zelfs wanneer de temperatuur niet hoog is.

Te hoge temperatuur Het ontstaan van een te hoge temperatuur in gebouwen, kantoren en bedrijfsruimten heeft verschillende oorzaken. Daarbij valt te denken aan directe invloed van de zon door middel van zoninstraling via bijvoorbeeld vensters, daken en daklichten. Indirecte zoninvloed kan ook een rol spelen. Dat wil zeggen dat sprake is van warmtestroom naar het vertrek. Die ontstaat doordat de zonbestraalde wanden en daken een belangrijk hogere temperatuur aannemen dan de buitentemperatuur, zodat een gedeelte van de geabsorbeerde warmte aan het vertrek wordt afgegeven. Transmissiewarmte is een derde oorzaak. Dit betekent dat sprake is van

CoMfortkoeling Koude & luchtbehandeling RCC

Plafondunit (binnendeel) van splitsysteem, opgehangen aan plafond van kledingwinkel.

Cassette plafondunit (binnendeel) voor comfortairconditioning.

Boven: Buitendelen van splitunits voor comfortairconditioning opgesteld op dak.

een constante warmtestroom naar het vertrek via vensters, deuren en binnenwanden, veroorzaakt door de hogere buitentemperatuur. Interne warmtebronnen zorgen eveneens voor een hogere temperatuur. Daaronder vallen onder meer warmteafgifte door verlichting en (computer) apparatuur en de warmte die personen afgeven. Ventilatiebehoefte kan ook nog een rol spelen bij het ontstaan van een te hoge temperatuur. De door de overheid (Arbo en Bouwbesluit) opgestelde eisen moeten worden aangehouden en dat betekent dat ventilatie ervoor zorgt dat een bedompte en bedorven lucht – mede als gevolg van een te hoog CO2-gehalte – in het pand wordt voorkomen. Wanneer de buitenlucht echter een lagere temperatuur heeft dan de ruimtelucht, moet in plaats van te worden gekoeld worden verwarmd.

Personen Alleen al de aanwezigheid van personen zorgt voor een flinke toename van de binnentemperatuur. Iemand die rustig zittend werk verricht, produceert per uur aan warmte circa 130 W. Bij meer actieve arbeid stijgt deze waarde al tot ongeveer 160 W per uur, terwijl iemand die zware lichamelijke

arbeid verricht 220 W per uur aan warmte afgeeft. Ter illustratie een voorbeeld: een groep van 30 personen produceert in zijn totaliteit dan ook voldoende warmte om 500 kilo ijs op een werkdag te laten smelten. De totale belasting die personen op het binnenklimaat uitoefenen kan worden onderverdeeld in het voelbare en het latente gedeelte. De voelbare warmteafgifte is de hoeveelheid warmte die via convectie en straling wordt afgegeven. De latente warmteafgifte is de warmteafgifte die door verdamping wordt afgegeven. De totale warmteafgifte van personen bestaat uit de som van de voelbare en de latente warmteafgifte. Er zijn tabellen waarin deze waarden afhankelijk van de aard der activiteiten en de heersende temperatuur worden aangegeven. Mensen voelen zich het prettigst bij een bepaalde temperatuur en luchtvochtigheid en leveren daarbij de beste prestaties. Temperatuur en luchtvochtigheid worden door toepassing van airconditioning beheersbaar. Een constante temperatuur, een beperkte luchtbeweging en ontvochtiging maken het verblijf in een ruimte aangenaam. Het menselijk lichaam staat warmte af door uitstoot van vocht door bijvoorbeeld

airconDitioninGsystemen in comFortranGe er zijn diverse standaardairconditioningsystemen op de markt, zoals de window- of raamunit, splittype units met buitendeel (condensingunit) buiten en het binnendeel (verdamper) binnen opgesteld. De binnendelen zijn beschikbaar als vloer-, wand-, plafond-, of cassette-unit en als satellietsysteem. ook zijn er verplaatsbare kleine ac-systemen. een veel toegepast systeem met groot koelvermogen zijn de VrF-systemen, die zowel kunnen koelen als verwarmen. en natuurlijk de warmtepomp, die werkt als een omgekeerde koelinstallatie en naar keuze de ruimte koelt of verwarmt. Die is beschikbaar als lucht/water en lucht/lucht warmtepomp. De moderne systemen zijn voorzien van energiebesparende slimme oplossingen die ook gebruikmaken van terugwinning van restwarmte om de co2-footprint te reduceren. Van belang is dat er koudemiddelen worden gebruikt die een lage GWp-waarde bezitten en zorgdragen voor een maximale energie-eﬃciency. er komen steeds meer systemen op de markt die gebruikmaken van koolwaterstoffen als natuurlijk koudemiddel.

105 e Jaargang Voorjaarsnummer 2012

CoMfortkoeling RCC Koude & luchtbehandeling

Links: Buitendeel van splitunit voor comfortairconditioning opgesteld op dak. (Foto ThermoNoord/Koelvisie Drachten), Rechts: Een ﬂuisterstille wandunit (binnendeel) in slaapkamer of kantoor zorgt voor comfortairconditioning.

Welke factoren beïnvloeden binnenklimaat? Factoren die een aangenaam binnenklimaat beïnvloeden zijn de ruimtetemperatuur, relatieve luchtvochtigheid, -beweging en -verversing.

ruimtetemperatuur

De gewenste ruimtetemperatuur wordt individueel bepaald maar ligt meestal tussen de 21°c en 25°c. in de zomer ligt die vaak wat lager dan in de winter.

reLatieVe VocHtiGHeiD

een te hoge vochtigheidsgraad, vooral bij hogere temperaturen wordt als onplezierig (benauwd) ervaren. in het algemeen wordt de voorkeur gegeven aan een rV tussen de 50 en 60 procent.

LucHtbeWeGinG

De luchtbeweging beïnvloedt de persoonlijke warmtebalans. Zo kan een te sterke luchtbeweging leiden tot een lage huidtemperatuur (tocht) en zelfs tot klachten als een stijve nek. belangrijk zijn dan ook de plaats en de wijze waarop de lucht wordt ingeblazen in de te conditioneren ruimte. De lucht moet daarbij zodanig worden ingeblazen dat een zo homogeen mogelijke temperatuur wordt gecreëerd zonder tochtverschijnselen. om dit te realiseren is een voldoende, maar ook niet te groot ventilatievoud (doorspoeling) in de ruimte noodzakelijk. bij de selectie van de binnenunit wordt een ventilatievoud geadviseerd van zes tot tien maal de ruimteinhoud per uur. Diverse ervaringscijfers, afhankelijk van de grootte en afmetingen van de te conditioneren ruimte, zijn bij ontwerpers en leveranciers beschikbaar. n = luchtverplaatsing binnendeel (m3/h) ruimte inhoud (m3)

LucHtVerVersinG

Vooral moderne woningen en gebouwen zijn zo goed geïsoleerd dat een zekere luchtverversing noodzakelijk is. De mate van luchtverversing is afhankelijk van het gebruiksdoel en/of de bezetting van de ruimte. bij de selectie en het berekenen van het koelvermogen van de airconditioner moet van te voren worden bepaald of luchtverversing noodzakelijk is. indien het gebouw of de woning al over een eigen luchtverversings- of afzuigsysteem beschikt, kan een airconditioningsysteem worden geplaatst zonder aansluiting voor luchtverversing. Wel moet ook dan bij het bepalen van het koelvermogen rekening worden gehouden met een zekere mate van luchtverversing.

Voorjaarsnummer 2012 105 e Jaargang

zweten en verdamping. Als de omringende lucht te veel vocht bevat en dus verzadigd is, krijgt het menselijk lichaam problemen met de warmteafvoer naar de omringende lucht. Hierdoor ontstaat een onaangenaam en benauwd gevoel. Bij airconditioning zijn het koelen, ontvochtigen en filteren van de lucht en ook de luchtcirculatie met bijbehorend circulatievoud de belangrijkste parameters. Bij comfortairconditioning is vooral ontvochtiging belangrijk. Dat zorgt namelijk niet alleen voor aangename verkoeling tijdens warme dagen, maar verlaagt tevens de luchtvochtigheid. En dát zorgt voor een binnenklimaat dat als prettig wordt ervaren.

GustaV LorentZen conFerentie

tijdens de komende Gustav Lorentzen conferentie, die is gericht op het gebruik en de toepassing van natuurlijke koudemiddelen, worden een aantal presentaties gehouden over nieuwe ontwikkelingen van airconditioningapparatuur die werken met natuurlijke koudemiddelen. meer informatie: www.gl2012.nl

AIRCONDITIONERS AIRCONDITIONERS

Voor een duurzame samenwerking Betrouwbare partner Intercool Technics heeft de afgelopen 40 jaar ruimschoots aangetoond een betrouwbare partner te zijn die een toonaangevende positie heeft verworven op de Nederlandse markt.

TOPKLASSE GEMAAKT VOOR DE TOEKOMST

Toshiba VRF serie

We stellen onze uitgebreide kennis van TOSHIBA technologie en van de Nederlandse airconditioningmarkt graag beschikbaar aan installateurs en adviseurs.

Professionele ondersteuning Onze relaties kunnen in elke fase van het proces (technisch, commercieel en logistiek) rekenen op de professionele ondersteuning van het Intercool team.

Onbeperkte ﬂexibiliteit in ontwerp, installatie en onderhoud Keuze uit 3 VRF systemen Mini SMMS(i) compact warmtepompsysteem SMMS(i) systeem voor koeling of verwarming SHRM systeem voor gelijktijdig koelen en verwarmen Grote keuze aan binnendelen, allemaal nauwkeurig en onafhankelijk

Kennis & expertise

Systeemoplossingen

regelbaar tot

in alle uithoeken van uw systeem.

Multi VRF serie Grote leidinglengten tot wel 235 meter tot het verst gelegen binnendeel en 40 hoogteverschil (voor SMMSi).

meter

Bovendien ontwikkelt Intercool innovatieve en markgerichte koel-en verwarmingsoplossingen waarbij de Toshiba airconditioning producten geïntegreerd worden.

Serie Multi VRF De beste COP’s en ongeëvenaarde deellast-rendementen in de markt dankzij de toepassing van louter geavanceerde twin-rotary DC compressoren in combinatie met vector gestuurde invertertechniek.

Uit voorraad leverbaar

Onze jarenlange ervaring, een hoge voorraad en de samenwerking met een betrouwbare transportpartner, garanderen dat vrijwel elk artikel binnen 24 uur wordt geleverd.

MULTI V Gegarandeerde nauwkeurigheid en betrouwbaarheid door geavanceerde koudemiddelen olie-managementsystemen.

Uitgebreide Toshiba beheer mogelijkheden via TCC link en tevens mogelijkheden voor koppeling met externe gebouwbeheersystemen.

Eenvoudig te integreren met klimaatoplossingen zoals vloerverwarming, luchtgordijnen, luchtbehandelingskasten, etc.

Intercool - Pascalstraat 5 - Zwijndrecht 078 62 91 230 - www.intercool.nl

TOPKLASSE GEMAAKT VOOR DE TOEKOMST.

Al 25 jaar een voorsprong in techniek APAC is een krachtige combinatie van drie zelfstandige opererende bedrijven, verbonden door hun vergaande specialisatie en hoge kwaliteitsnormen. APAC Airconditioning BV is dé specialist op het gebied van datacenterkoeling en koeling van computerruimtes. De missie van APAC is om met behulp van slimme technieken energiezuinige producten en installaties te leveren die bijdragen aan een beter milieu.

www.apac.nl Adv_APAC Airconditioning RCW.indd 1

20-03-12 13:43

REINIGEN, RECONDITIONEREN EN CONSERVEREN VAN KLIMAATTECHNISCHE INSTALLATIES

PROGREEN® CONDENSORCOATING Duurzaam elastisch Wering vuilaangroei Goed geleidend Alu-membraam Titaandioxide Zeer goede hechting en bescherming Watergedragen GROEN!

Kijk voor meer informatie op: WWW.CONPRO.NL Bunsenstraat 90 | 3316 GC Dordrecht | T 078 - 621 38 51

Conpro adv..indd 1

12-10-2010 13:16:15

Installatie Vakbeurs Venray

Dinsdag 17, woensdag 18 en donderdag 19 april

EVENEMENTENHAL VENRAY MEER INFORMATIE: WWW.EVENEMENTENHAL.NL/VENRAY

Installatie vakbeurs DĂŠ vakbeurs voor de installatie en sanitairbranche

Venray 17, 18 en 19 14.00 â&#x20AC;&#x201C; 2 april 2012 2.00 uur

brandslang nooduitgang algeheel rookverbod m.u.v. de rokersruimte verboden voor honden

ENTREE

Evenementen

HAL

HARDENBERG GORINCHEM VENRAY

Evenementenhal Venray Wattstraat 2 5807 GB Venray T 0478 - 51 97 90 F 0478 - 51 97 80 I www.evenementenhal.nl E venray@evenementenhal.nl

Ons evenement. Uw moment.

deelneMers installatie vakBeurs venraY RCC Koude & luchtbehandeling

Stand 131 223 146 161 200 182 212 108 185 236 113 226 214 204 151 233 175 240 232 136 103 173 206 110 158 210 003 125 249 191 239 120 159 211 181 124 222 181 207 102 167 127 129 225 001 134 126 106 116 137 252 115 123 157 230 206 209

Bedrijfsnaam Plaats ACR Vught AGP Business Software Veghel Akatherm Panningen Altena Cleaning Waalwijk Anamet Europe Amsterdam APAC Airconditioning Utrecht Aquaberg Vloerputten Hoevelaken Arkey Sales Houten B&B Humidification Huizen Bio Energy Solutions Sittard BLT Luchttechniek Breda Blygold Nederland Houten Bonfix Zwolle Bosch Thermotechniek Apeldoorn Bosta Veghel Bouwinfosys Tilburg Breezair Nederland Strijen Brink Climate Systems Staphorst Burgerhout Assen Cadac Group AEC Bunnik Celsius Benelux Amersfoort Comap Dworp (B) ComfortServices Ittervoort Conpro Dordrecht Conval Nederland Boxtel Cox Geelen Eijsden Dagblad de Telegraaf Amsterdam Dehon Service Nederland Bergen op Zoom Delville Zonen 's - Graveland DeMTech/De Marketier TechniekWinterswijk Dero Uitgever Enschede Double Energy GmbH D端sseldorf (D) Dyka Steenwijk Easy-Fitt Zwaag Econosto Nederland Capelle aan den IJssel ECR-Nederland Nuenen Enerso Vriezenveen Eriks Alkmaar Euro-Index Capelle aan den IJssel Finder Relais Nederland Amsterdam Flamco Bunschoten Freddomatic Maastricht Friga Systems Panningen G2 Energy Nunspeet G2 Guide & Guard Ommen Gasco Nederland Delft GEA Goedhart Sint-Maartensdijk Geurts-Janssen Habraken Schijndel Gilde Software Zevenaar Griffon Goes HAVE Verwarming Lunteren Henco Industries Herentals (B) Hitma Instrumentatie Almere HRM@Work Zoetermeer Hylann Trade Waalwijk IBB Industrial Ittervoort IBK Groep Houten

Voorjaarsnummer 2012 105 e Jaargang

196 248 241 247 160 175 139 188 205 121 105 109 168 224 140 203 171 123 220 128 198 305 186 208 184 303 176 235 244 143 107 164 195 180 253 245 243 162 101 213 179 242 215 250 156 177 218 149 148 192 206 165 221 150 138 135

Imbema Van Vugt Haarlem Imso Waterabsorbents Amsterdam Install IZI Rotterdam Intergas Verwarming Coevorden Itho Daalderop Tiel KE Fibertec Strijen Kieback & Peter Nunspeet Kohler Nederland Barneveld KSB Nederland Zwanenburg KTC Emmeloord Kusters Technische Handelsonderneming Venlo Lowara Nederland Waardenburg Lubron Waterbehandeling Oosterhout Metabo Nederland Breukelen Micronevel Alkmaar Monair Luchttechniek Lelystad Monarch Nederland Diemen MW-Instruments Almere Nathan Import/Export Duiven NVKL Zoetermeer PenTec Snelrewaard Oudewater Peugeot Nederland Utrecht Rada Sanitairtechniek Barneveld Raminex Utrecht Rebo Beletteringssystemen Soest Rietveld Giessenburg Riho Techniek Vorden Rittal Zevenaar Rothenberger Nederland Aartselaar (B) Saniceve Nederweert Sauter Building Control Nederland Amsterdam Schonkeren Weert Sch端tz GmbH & KGaA Enschede SFA Benelux Echt Starair Airconditioning Deventer Stulz Groep Amstelveen TECE Nederland Smilde Technische Unie Amstelveen Testo Almere Toby Trading Company Veenendaal Traditech Zevenaar Tutorial Opleidingen en Advies Enschede Ubel Waddinxveen Uitgeverij SWM Weert Uneto-VNI Zoetermeer UniWarm Vorden Vaillant Amsterdam Van den Berg Afvoerputten Lelystad Van Walraven Mijdrecht Velu Ventilatietechniek Sappemeer Venttrade International Ittervoort Verholt Ulft VHV Energy Systems Bolsward Viega Nederland Naarden Vihamij Arnhem Vink Kunststoffen Didam

187 147 172 122 104 237 112 201 234

VKR Solutions Vortvent VSH Warmteservice Wavin Nederland Wildkamp Xchangers ZEN Production Zewotherm

Beringe Dordrecht Amersfoort Amsterdam Hardenberg Lutten Soest Turnhout (B) Breda

GEA Refrigeration Components Benelux in ’s-Hertogenbosch maakt onderdeel uit van de internationale GEA Group. Wij leveren innovatieve, hoogwaardige componenten, zoals compressoren en skids, en service aan koudetechnische installatiebedrijven. Components Benelux is één van de marktleiders in de Benelux; met een breed assortiment en uitgebreide kennis, heeft ons team van sales engineers de mogelijkheid om aan alle wensen van de klant te voldoen. Ter versterking van ons team zijn wij op zoek naar een:

Support Engineer Als Support Engineer vertaal je een aanvraag naar een ontwerp, je calculeert en stelt offertes en specificaties op. Je verzorgt de operationele handeling van het verkooptraject van de start tot de orderbevestiging. Een goede overdracht van orders en marktinformatie aan de leverancier/ fabriek is essentieel. Daarnaast initieer je contacten met potentiele klanten. Je bent in het kleine team belangrijk in de algemene ondersteuning aan de buitendienst. Ben jij een enthousiaste, gedreven kandidaat die beschikt over koeltechnische kennis, goede contactuele en communicatieve eigenschappen heeft, de Engelse en Duitse taal beheerst èn wil je je verder commercieel ontwikkelen? Neem dan nu contact met ons op! Voor meer informatie over deze vacature kijk op onze website: www.gearefrigerationcomponents.nl.

Engineering for a better world GEA Refrigeration Technologies GEA Refrigeration Netherlands N.V. Country Sales Organization - Components Benelux P.O. Box 343 • 5201 AH ‘s-Hertogenbosch • The Netherlands • Phone +31 (0)73 6203 911 • info@gearefrigeration.com • www.gearefrigeration.com

Verhuur van Airconditioning en Warmtepompen

Luchtgekoelde portables

Watergekoelde Vensterbankunits

Lucht/Water Portables

Recool is uw totaalleverancier in verhuur van klimaatoplossingen. Door middel van het brede leveringsprogramma kunnen wij u de oplossing bieden voor vrijwel ieder klimaatprobleem.

Watergekoelde Verticale Units

Hierboven illustreren wij graag de diverse producten uit onze productgroep Airconditioning en Warmtepompen. Meer informatie over deze apparatuur kunt u eenvoudig opvragen via de QRcode hiernaast of door een bezoek aan onze website www.recool.nl. Bij ons kunt u terecht voor méér dan alleen de levering van uw apparatuur. Ook advisering en ondersteuning in alle fases van uw project vormt voor ons een belangrijk onderdeel van de totaaloplossing. Wij laten u graag zelf de toegevoegde waarde van dit concept ervaren en nodigen u uit om contact met ons op te nemen voor het bespreken van de mogelijkheden. ADVISERING I ONDERSTEUNING I TOTAALOPLOSSING

Rooftops met Warmtepomp

Scan de QR-code met uw smartphone of tablet voor meer informatie!

RECOOL Verhuur in KoelingAirconditioning

Anders denken in klimaatoplossingen

Recool BV I 078 - 691 10 00 I www.recool.nl

High-quality chiller

Green chiller     

hydrocarbon refrigerant high COP VSD screw compressor low sound level small footprint

Wenst u meer informatie of een vrijblijvend advies, neemt u dan contact op met ons via telefoon: +31 (0)78 - 6543944 of email: cg-eur-sabroe-dordrecht@jci.com

Smitsair adv. 190 x 130 B

31-10-2011

Sabroe Products Benelux l Postbus 399 l 3300 AJ Dordrecht l www.sabroe.com

16:19

Pagina 1

-JETsystemen Toepassingsgebieden JETsystemen; • fabriekshallen en lashallen, • magazijnen en distributiecentra, • voedselverwerkende industrie, • sporthallen en zwembaden, • concertzalen, theaters en discotheken, • multifunctionele evenementenhallen, • winkels, bouwmarkten, • atria en binnentuinen, • kantoorruimten, hotelkamers, • scholen, klaslokalen. Voor een vrijblijvend advies en/of een presentatie van de toepassingsmogelijkheden kunt u contact opnemen met dhr. R. Langeweg

SMITSAIR-JETsystemen B.V. • PROJECTMATIGE AANPAK • LUCHTVERDELING OP MAAT • SNELLE INSTALLATIE • LAAG ENERGIEVERBRUIK • WEINIG TRANSPORTKANALEN NODIG • TOCHTVRIJ EN HOMOGEEN KLIMAAT • HOOGINDUCEREND SYSTEEM • INCLUSIEF INBEDRIJFSTELLING • ONDERHOUDSVRIJ • GESCHIKT VOOR KOELING, VERWARMING EN VENTILATIE •

Tel. 0297-564455 Fax 0297-569296 e-mail: jetsystemen@smitsair.nl internet: www.smitsair.nl

product informatie RCC Koude & luchtbehandeling

Nieuw van Delta HMI: DOP-B04

InnoMotion heeft onlangs de kleinste Delta HMI van de DOP-serie gepresenteerd: de DOP-B04. “Met een gewicht van 295 gram en met een 4.7”, 65536 kleuren TFT LCD display van 103,68 x 85,75 mm is hij klein qua omvang. Maar laat u niet misleiden door de omvang, want deze kleine versie heeft veel te bieden”, meldt de leverancier. Zo is communicatie mogelijk met veel gerenommeerde PLC-merken en andere apparatuur. De DOP-B04 komt met diverse opties, waaronder drie seriële communicatieinterfaces (RS-232/RS-485/RS-422) en een USB Client. Binnen de DOP-serie zijn verder de volgende formaten verkrijgbaar: een 5,6-, 7-, 8- en 10.1-inch versie. Verschillende formaten zijn in ethernetuitvoering verkrijgbaar. Meer informatie: www.innomotion.eu

Nieuwe showroom Duco toont slimme ventilatiesystemen

Duco Ventilation & Sun Control heeft een nieuwe showroom in gebruik genomen. Bezoekers worden in de toonzaal ondergedompeld in de wereld van de natuurlijke ventilatie en kunnen kennismaken met diverse vraaggestuurde ventilatieoplossingen. “Deze nieuwe showroom is een extra troef voor onze klanten, die van dichtbij kennis kunnen maken met de oplossingen van Duco”, zegt marketing manager Lieven Pieters. “Voor elke situatie heeft Duco een alternatief in huis: natuurlijke ventilatieroosters die discreet geplaatst kunnen worden. De specifieke akoes-

tische ventilatie werd ontwikkeld voor geluidsbelaste projecten of de combinatie van ventilatie én zonwering in één product komt ook aan bod. De verschillende ventilatieroosters worden ook in realistische situaties voorgesteld, dankzij de plaatsing op verschillende ramen.” Meer informatie: www.duco.eu

Induvac lanceert compleet nieuwe lijn schroefpompen

Induvac levert sinds kort een vernieuwd programma aan schroefvacuümpompen. De pompen zijn compleet opnieuw ontwikkeld, wat heeft geresulteerd in een lagere uitblaastemperatuur, een minder hoog opgenomen vermogen en een lager geluidsniveau. “Door een robuust design veroorzaakt de pomp een minimum aan trillingen, waardoor de standtijd toeneemt”, meldt de

leverancier. “De pomp is zo ontwikkeld dat onderhoud eenvoudig uitgevoerd kan worden om de onderhoudskosten te beperken tot een minimum.” Capaciteiten beginnen bij 125 m3/h en eindigen bij 2250 m3/h. Er is een einddruk haalbaar van 0,01 mbar(a). De schroefpompen worden voornamelijk toegepast bij moeilijke applicaties, waar andere pompen niet ingezet kunnen worden zoals bij olieraffinaderijen, destillatieprocessen, ontgassen en dampterugwinning. Maar de pompen kunnen ook toegepast worden voor applicaties waar nu vloeistofringvacuümpompen of draaischuifvacuümpompen worden toegepast. Meer informatie: www.induvac.com

Noviteiten KE Fibertec op beurs Venray

KE Fibertec presenteert tijdens de Installatie Vakbeurs in Venray het Dual Arch rail systeem (zie foto). Hiermee kan volgens de specialist op het gebied van leveren, monteren, onderhouden en reinigen van textiele luchtverdeelslangen installatietijd worden bespaard, omdat maar één ophangpunt nodig is naar het plafond of dak. “En het zorgt voor een esthetisch goed uiterlijk.” Op de beurs wordt ook het Duct Arch systeem geïntroduceerd dat textiele luchtverdeelslangen in vorm houdt, ook wanneer er geen lucht op het systeem staat. Op de beurs kan worden kennisgemaakt met het complete leveringsprogramma van KE Fibertec. Installatie Vakbeurs Venray standnr 175 Meer informatie: www.ke-fibertec.nl

105 e Jaargang Voorjaarsnummer 2012

product informatie RCC Koude & luchtbehandeling

Vernieuwde ventilator van ebm-papst

Ebm-papst heeft de nieuwe i-maxx W1G130 ventilator op de markt gebracht. Het betreft een doorontwikkeling van de ACmaxx. “Deze compacte axiaalventilator met een GreenTech EC motor is mechanisch gelijk aan zijn AC voorgangers en wordt veel gebruikt in applicaties voor schakelkastkoeling of in koelingapplicaties zoals flessenkoelers of koelmeubels. Een groot verschil is dat alle elektronica nu in de fan zit in plaats van dat deze verwerkt is in een aparte module die achterop de fan geplaatst is. Daarnaast heeft de i-maxx ongeveer 60 procent minder opgenomen vermogen dan zijn conventionele AC voorganger.” Volgens ebm-papst betekent dit alles voor de consument dat een vervanging van de ventilator zichzelf binnen een jaar terugbetaalt. De nieuwe i-maxx W1G130 is gebaseerd op de ESM motortechnologie met twee toerentallen. Doordat gewisseld kan worden tussen de twee toerentallen kan meer energie worden bespaard en is de applicatie efficiënter. De twee geprogrammeerde toerentallen zijn geselecteerd om de luchtprestaties van de AC voorganger te overtreffen. Meer informatie: www.ebmpapst.nl

ProFit Click & Drill maakt gatzaaghouder overbodig

ProFit introduceert het Click & DrillTM systeem dat de gatzaaghouder overbodig maakt. Wie een centreerboor in de gatzaag plaatst, kan direct boren. De zaagprop komt vrij door na het boren de gatzaag naar achter te klikken. Dit is volgens leveran-

Voorjaarsnummer 2012 105 e Jaargang

cier Boorwerk een radicale verbetering die ergernis en tijd scheelt. “De gebruiker bespaart gemiddeld 15 procent op de totale aanschaf, omdat slechts een centreerboor nodig is en geen gatzaaghouder.” Directeur Richard Boske van Boorwerk geeft aan dat de gepatenteerde Drill & Drop-houders zijn doorontwikkeld naar een geïntegreerd systeem waarbij de gatzaaghouder overbodig is geworden. “Je kunt zo met de Click & Drill-centreerboor van de ene in de andere gatzaag klikken.” Meer informatie: www.boorwerk.nl

Noviteiten Thermo King op BedrijfsautoRAI

IThermo King presenteert op de BedrijfsautoRAI een reeks aan noviteiten. Zo worden er twee varianten van trailerunits in de SLX-serie geïntroduceerd: de SLX Intermodal en de SLX Ferry. “Het meest succesvol is Thermo King met trailerunits. Hiervoor werd enkele jaren geleden de SLX-serie geïntroduceerd. Een koelmachine die beduidend efficiënter is dan zijn geliefde en betrouwbare voorganger, de SL-serie waarvan er nog duizenden rond rijden”, aldus de leverancier die aangeeft dat de populariteit van de SLX dusdanig groeit dat het tijd is geworden voor meer specifieke

varianten. De nieuwe SLX Ferry heeft een even hoge koelcapaciteit met elektrische aandrijving als met dieselaandrijving. “Dat is in deze klasse nog nooit vertoond.” Verder heeft Thermo King zijn UT-serie onderbouwkoelmachines verbeterd en kan op de BedrijfautoRAI kennis worden gemaakt met de V-Spectrum, een machine die in staat is verschillende laadruimten op een vooraf ingestelde temperatuur te houden. Meer informatie: www.thermoking.nl

Nieuwe signaalkleding Würth Nederland

Würth Nederland heeft een nieuwe collectie signaalkleding op de markt gebracht voor nog beter zicht bij werkzaamheden in de buitenlucht. Het pakket omvat een jack, een broek, een Amerikaanse overall, een parka, een fleecejack en een t-shirt. De van polyester met een PU-laag vervaardigde, signaalparka met Mesh-voering is ademend, volledig water- en winddicht en prettig draagbaar. De parka (conform EN 471 en EN 343) heeft een binnenzak met klittenbandsluiting, een capuchon met kinbescherming, alsmede een tweewegritssluiting met dubbele, weerbeschermende strook met drukknopen en lasnaden. Het separaat bij te bestellen fleecejack (conform EN 471), in geel of oranje, kan in de parka worden geritst en is gemaakt van hoogwaardig polyesterfleece met winddichte voering aan de voorkant en heeft evenals de parka een binnenzak met klittenbandsluiting. Het signaaljack uit deze collectie is te combineren met een signaalbroek of een Amerikaanse signaaloverall (allemaal klasse 3, conform EN 471). Het signaaljack heeft een verdekte knoopsluiting, 2 borstzakken met klepsluiting, 2 steekzakken en verstelbare manchetten. Meer informatie: www.wurth.nl

Makkelijk online bestellen! Levering binnen 24 uur! Wij leveren U klanten aan!

www.uniklima.nl Netwerken begint bij een professioneel platform

B+B VAKMEDIANET

informatieplatforms voor professionals

www.vakmedianet.nl

MEER PRODUCTEN NU NĂ&#x201C;G

UNIKLIMA B.V.

Bel 010 422 58 88 of bezoek onze vernieuwde website www.aircovent.nl

distributie door:

De nieuwe prijslijst is er weer!

iniging door middel van

standaard met luchtre

2 1 20

AIRCONDITIONERS

INNOVATIEF IN WARMTEWISSELAARS SPECIAALBOUW WARMTEWISSELAARS, KOELERS EN CONDENSORS Ontdek meer www.interko.com

PERSOONLIJKE AANDACHT

SNELLE LEVERING

INMEET SERVICE

OPLOSSINGEN OP MAAT

Nijverheidstraat 8 - 2751 GR Moerkapelle - Nederland - T + 31 79 593 25 81 - info@interko.com

product informatie RCC Koude & luchtbehandeling

MUB-EC nieuw van Rucon Systemair

Het assortiment van rucon Systemair is uitgebreid met de MUB-EC. Dit overdruksysteem is de totaaloplossing voor trappenhuizen. Door zijn regeleigenschappen heeft de MUB-EC geen drukbegrenzingseenheid nodig. Dus zijn er minder onderdelen en stelelementen nodig dan in conventionele systemen. De systeemoplossing voor trappenhuizen van rucon Systemair is compleet, inclusief ingebouwde klepregeling en ingangen voor rookmelders. Ventilatoren uit de MUB-EClijn zijn modulair opgebouwd. Hierdoor zijn deze bij parallelbedrijf universeel uit te breiden. Het systeem is tevens verkrijgbaar met rookafzuigfunctie (rWa). De ventilatoren uit de MUB-EC lijn worden aangedreven door energiebesparende en hoogefficiënte EC-motoren met externe rotor. Ze zijn uitgerust met achterover-

gebogen schoepen van aluminium. Door EC-technologie toe te passen in plaats van standaard aC-motoren, kan bij kleinere- en middelgrote ventilatoren en luchtbehandelingskasten het verbruik met circa 30 procent gereduceerd worden. In sommige applicaties kan de besparing zelfs oplopen tot 50 procent of meer. De EC-motortechnologie is zelfregelend. Meer informatie: www.ruconsystemair.nl

Veel nieuws bij Aircovent

aircovent introduceert niet alleen een compleet nieuwe website maar ook haar nieuwe prijslijst 2012 met nog meer producten. Voor het komende aircoseizoen zijn de meest opvallende nieuwe producten de aircoTube® voorgeïsoleerde rechte koelleidingen, aspen Silent+ pompen, aircoSwitch® werkschakelaars, Elektra bekabeling, aircoFlow® luchtroosters, Yellow Jacket gereedschap en DiversiTec reinigingsproducten. aircovent levert alles uit voorraad. Meer informatie: www.aircovent.nl

Aertesi voortaan uit voorraad leverbaar

gafco-altron levert de het wandmodel HWn040 van de aertesi-ventilator voortaan uit voorraad. De koelcapaciteit is 4300 watt en verwarmingcapaciteit 8500 watt. De look is gemoderniseerd. Ook is de grill van de cassettemodellen aangepast. “Een mooier design, dat past binnen iedere ruimte”, aldus de leverancier. Meer informatie: www.gafco-altron.nl

meer nieuws: koudeenluchtbehandeling.nl

Koeling huren

Een perfecte pasvorm bij storingen, onderhoud of verbouwingen www.coolenergy-rentals.nl

product informatie RCC Koude & luchtbehandeling

Duco presenteert nieuwe concepten Duco Ventilation & Sun Control presenteert op Building Holland drie nieuw concepten. Met Duco at home, Duco at work en Duco at school is volgens de leverancier een gezond en comfortabel binnenklimaat altijd en overal gegarandeerd. Op Building Holland (17-19 april, Amsterdam RAI) staan de drie nieuwe concepten centraal. “De pijlers natuurlijke dagventilatie, buitenzonwering en intensieve nachtventilatie vormen de basis voor één oplossing.” Duco at home staat voor de standaard voor woningventilatie, Duco at work is hét antwoord voor gezonde en energiezuinige kantoren en bij Duco at school natuurlijke ventileren = beter studeren centraal. Beurs Building Holland, hal 10 stand 202 Meer informatie: www.duco.eu

Climalife introduceert Frionett® BIO-Activ’ Climalife introduceert Frionett® BIO-Activ’. Het gaat hier om een nieuw reinigend, luchtverfrissend (lentegeur) en ontvettend middel op basis van probiotische technologie dat is bedoeld voor het reinigen van koelen airconditioninginstallaties (ventilatoren, verdampers, binnenhuisunits). “Doordat de Frionett BIO-ACTIV’ gebruikmaakt van probiotische technologie, gaat deze verder dan gewone reinigers”, aldus Climalife. “Hardnekkig vuil en onaangename geuren worden bestreden door goedaardige bacteriën, die dieper doordringen tot de kern van de vervuiling en een langere tijd actief blijven, voor een optimale reiniging. De Frionett BIO-ACTIV is een biologisch middel dat zorgt voor evenwicht in uw airconditioning en daarmee een gezonde, veilige en aangename omgeving creëert voor haar gebruiker(s).” Het product moet op het oppervlak worden ingespoten, even inwerken en de sporen van de positieve micro-organismen doen de rest. Meer informatie: www.climalife.dehon.com

Voorjaarsnummer 2012 105 e Jaargang

Nieuwe Ellab-sensor voor vochtmeting

Linum brengt verzinkte muursteunen op de markt

De verbeterde Ellab TrackSense Pro (TSP) EtO-sensor voor relatieve luchtvochtigheid (RV) en temperatuur is vanaf nu verkrijgbaar. Door het verticaal geplaatste membraan en beschermingsfilter is de sensor zeer robuust, meldt leverancier Gullimex. De sensor heeft een korte responstijd van 6 seconden, verbeterde gevoeligheid en is inert voor de meeste gassen en chemische stoffen dankzij de RVS behuizing. Het meetbereik van de sensor is 0 tot 100% RV en 0 tot +85ºC met respectievelijk 2% en 0,1°C nauwkeurigheid. Alle huidige versies van de ValSuite2-software ondersteunen deze nieuwe sensor, die compatibel is met alle TSP-loggers. Een combinatie met de Sky-module is eveneens een optie. Meer informatie: www.gullimex.com

Linum Europe biedt naast de composiet, RVS en gelakte muurkonzolen nu ook verzinkte muursteunen aan voor de montage van buitenunits. Deze muursteunen zijn vervaardigd uit gegalvaniseerd staal van 2 mm dik en worden per paar geleverd. Aanvullend kunnen er ook montagemoeren, trillingsdempers en montageplaten geleverd worden. Daarnaast heeft Linum ook het bestaande gamma RVS konzolen uitgebreid met modellen met een diepte van 600 mm. “ Ideaal voor brede units en warmtepompen.” Verder levert Linum dakdoorvoeren. Deze units bestaan zowel in UV bestendige kunststof als in stevig aluminium. Alle vijf modellen hebben een afgeronde uitgang onder de kap en bieden kabels en leidingen een optimale bescherming bij de doorsteek naar een plat dak. Meer informatie: www.linum.eu

Frionett BioActiv’: • Milieu- en gebruiksvriendelijk reinigingsmiddel • Krachtiger werking door het dieper doordringen van goedaardige bacteriën • Langdurig werkzaam • Frisse lentegeur • Indirect gebruik bij levensmiddelen toegestaan

Bel 0164-212830 voor een afspraak of meer informatie of ga naar wwww.climalife.dehon.com

EEN NVKL INSTALLATEUR GAAT TOT HET GRAADJE

De productiviteit in een kantoor wordt sterk bepaald door het klimaat en de temperatuur. Om die constant te houden heb je installateurs nodig die technisch goed geschoold zijn en een servicegerichte mentaliteit hebben. Die installateurs hebben zich verenigd in de NVKL. De Nederlandse Vereniging van ondernemingen op het gebied van de Koudetechniek en Luchtbehandeling. Daâ&#x20AC;&#x2122;s een hele mond vol voor professionaliteit, zekerheid en kwaliteit. Ze zorgen ervoor dat de ideale temperatuur overal en altijd precies hetzelfde blijft. Let er dus op of uw installateur er een is waar de NVKL achter staat.

Precies de goede temperatuur. Overal. Altijd. Gegarandeerd.

Samen voor goud!

Scoor en win samen met Alklima in het sportjaar 2012 www.mitsubishi-climatecare.nl