SERVICE_2011_11 by VMN Media

nummer 11, november 2011

ONAFHANKELIJK VAKBLAD VOOR PROFESSIONEEL SCHOONMAAKONDERHOUD

www.servicemanagement.nl

THEMA: TOILETSPECIAL

Nationaal Toiletonderzoek 2011

Kans op schoon openbaar toilet 26% Rechtszaak: toiletbezoek toegestaan onder werktijd?

Krimpende Wmo, groeipotentieel voor schoonmaaksector

CNV Vakmensen: eerst de dialoog, dan pas actie

www.europroducts.nl

17 NOVEMBER 2011...

Vakblad voor professioneel schoonmaakonderhoud

t hema toiletspecial

14 Kans op schoon openbaar toilet 26% Een testteam van Uniqcare, Novon Schoonmaak en MB Schoonmaak- en Bedrijfsdiensten trok door Nederland om 150 openbare toiletten te bemonsteren, beoordelen en fotograferen. De kans om een schoon openbaar toilet aan te treffen is gemiddeld niet hoger dan één op vier: 26%, zo blijkt uit het 27e Nationaal Toiletonderzoek van Service Management.

24 2theloo creëert openbare, schone toiletten Herkent u het? Aan het winkelen op zaterdagmiddag en op zoek naar een toilet? 2theloo ziet een gat in de markt en creëert schone toiletwinkels in stadscentra, winkelcentra en treinen tankstations. Margo Snoek van SCA/Tork, premium sponsor van het 2theloo-concept, sprak met de initiatiefnemers.

26 ‘Er blijft zeker ruimte voor kleinere spelers’ Begin augustus, als we Eddy Luza, sales development manager bij Quality Services, verrassen met ons interview, loopt hij precies 25 jaar rond in het sanitairsegment. Wat gebeurde er in een kwart eeuw in dit segment van de schoonmaaksector? En hoe ziet het er over 25 jaar uit?

28 Toiletbezoek toegestaan onder werktijd? Een opvallend onderwerp hield de Belgische samenleving bezig de afgelopen maanden: hoe vaak mag een werknemer onder werktijd naar het toilet gaan? De Belgische minister van Werkgelegenheid sprak zich uit.

30 Dom is het zeephoudertje niet meer Volgend jaar is het vijftig jaar geleden dat Herman Ophardt een innovatieve zeepdispenser op de markt bracht, die door de bediening met de elleboog de hygiëne in ziekenhuizen fors opschroefde. In de nieuwste zeeppompjes van Ophardt zit intelligentie om de lat in hygiëne nog hoger te leggen.

34 Krimpende Wmo, groei voor schoonmaaksector? Door marktontwikkelingen en bezuinigingen in de Wet maatschappelijke ondersteuning zijn gemeenten op zoek naar een andere invulling. Facilitair adviesbureau Clean Concepts haakte daarop in en organiseerde een congres.

39 CNV Vakmensen: eerst de dialoog, dan pas actie Bij CNV Vakmensen zijn ze niet zo gauw boos; acties komen pas na een niet tevredenstellende dialoog. Maar bestuurder Jan Kampherbeek was vorig jaar wel boos. Op de redactie van dit blad. Tijd voor een ontmoeting.

44 King Nederland over waardecreatie ‘Inkoop is het afwegen van kosten, waarden en risico’s.’ Arjan van Weele, hoogleraar Inkoopmanagement, hield het vak inkoop tegen het licht tijdens het Seminar- en Golfevent van King Nederland.

Service Management nummer 11 november 2011

Alleen producten die vervaardigd zijn volgens de hoogste milieunormen mogen het Europese Ecolabel gebruiken. Dankzij onze voortdurende inspanningen om de milieubelasting van onze activiteiten te verminderen, heeft een aantal KIMBERLY-CLARK PROFESSIONAL* producten het Ecolabel gekregen. Een extra reden om te kiezen voor het merk dat u al kent en vertrouwt! Meer weten? Bezoek ons op www.kcpreducetoday.com/nl *Geregistreerd handelsmerk en handelsmerk van Kimberly-Clark Worldwide, Inc. ÂŠ2009 KCWW

Vakblad voor professioneel schoonmaakonderhoud

46 Waar haalt u straks uw werknemers vandaan? De schoonmaakbranche lijkt het niet te beseffen, maar er komt een groot probleem op ons af: de vergrijzing. Wat betekent dit voor u en hoe houdt u uw personeelsbestand op peil? Ludo van de Watering, directeur Benelux van Hectas Bedrijfsdiensten, interviewde Rob Peperzak, directeur van CS Works.

49 ‘We moeten weer leren organiseren’ Een monumentale locatie, drie gerenommeerde sprekers, een grote opkomst en een uitdagend thema: Verleden, heden en toekomst van de facility manager. Een verslag van het lustrumcongres van FMGezondheidszorg.

52 Informatie mobiel maken De regiefunctie van schoonmaakorganisaties en eigen schoonmaakdiensten neemt toe. En daarmee de vraag naar informatie om processen te sturen. Hoe wordt informatievoorziening onderdeel van de dagelijkse bedrijfsvoering?

54 Gaan microvezel en geur samen? Toen schoonmaakbedrijven nog niet met de microvezelmethode en veelal in de avonduren werkten, zorgden de schoonmaakmiddelen vaak voor een geurtje. Maar er is veel veranderd. Gom zette een groot onderzoek uit. De eerste resultaten.

56 CMS: gelijk aantal deelnemers, meer bezoekers Van 20 tot en met 24 september vond de vakbeurs CMS – Cleaning, Management en Services – in Berlijn plaats. Een evenement dat steeds meer bezoekers trekt. Een terugblik.

61 80-jarige Hazet jubileert en moderniseert Deze afgelopen zomer vierde handelsonderneming Hazet (‘Hygiëne en veiligheid voor professionals’) haar 80-jarig bestaan. Hoewel vieren… Die mijlpaal is vrij geruisloos voorbijgegaan. Een portret van een nogal nuchtere onderneming.

66 Getwitter in de schoonmaak Van de Nederlandse internetgebruikers heeft ongeveer eenzesde een LinkedIn- en Twitter-account. Hoe actief is de schoonmaakbranche op Twitter? Pim van Amerongen, stagiair, en Esther van der Lelie, marketing- en salesmanager bij Dolmans Facilitaire Diensten, deden onderzoek en doen verslag. Coverfoto: 2theloo Amsterdam (www.2theloo.com)

En verder: 6 nieuws ... 33 column Willem Zuydestein ... 43 kettingcolumn ... 64 7e

Gelecon huisshow ... 68 recht ... 71 mensen ... 72 contacten en contracten ... 76 OSB: verslag jubileumcongres 79 producten ... 80 producten-/dienstenregister ... 82 column Petra de Bruin

Service Management nummer 11 november 2011

nieuws

Nederland twittert vanaf openbaar toilet

Vies of niet, toch worden horecatoiletten voor diverse nevenactiviteiten gebruikt. Meer dan een kwart sms’t, twittert en e-mailt er. Ook bellen is onder één vijfde van de Nederlanders populair op het horecatoilet. Dat blijkt onder meer uit een onderzoek van de fabrikant van tissue- en hygiëneproducten Tork, uitgevoerd door Panel-

Wizard. Hiermee wil Tork horecagelegenheden bewust maken van het feit dat het anders, schoner en hygiënischer kan. Want de wc-deur met je elleboog openen, geen toiletpapier en een onhygiënisch prullenbakje; het is lang niet overal in de horeca goed gesteld met de hygiëne. Bijna de helft van de Nederlanders zegt om die reden het toiletbezoek in restaurant of kroeg te vermijden. Als we toch naar het toilet moeten, doet ruim 70% alles om de wc-bril niet aan te hoeven raken. Nederland is een proper volkje: ruim een kwart wast de handen meer dan acht keer per dag. Nederlanders zijn niet zo happig op het gebruik van openbare toiletten: 52,6% van de vrouwen wacht daarmee tot ze weer thuis is tegen 29,3% van de mannen. Bijna de helft (49,6%) vindt de hygiëne in ho-

recatoiletten onder de maat. Verder valt het 51,3% van de vrouwen en 32,5% van de mannen op dat er vaak geen toiletpapier is. Maar we gebruiken de toiletten wel, niet alleen om naar de wc te gaan. 26,7% gaat sms’en, twitteren of e-mailen met de mobiele telefoon, 21,4% belt. In 2008 zat Nederland voornamelijk nog een krantje te lezen op het toilet (35,3%), tegenwoordig vinden Nederlanders het interessanter om tijdens een toiletbezoek online te zijn. Het onderzoek naar hygiëne in de Nederlandse horeca is uitgevoerd door onderzoeksbureau PanelWizard. Aan het onderzoek namen 529 respondenten deel van 16 jaar en ouder. Meer informatie: www.tork.nl

Pentaward voor Satino Black Satino Black, het duurzame en milieuvriendelijke toilet- en handdoekpapier van Van Houtum Papier, is bekroond met de zilveren Pentaward 2011, een internationale competitie voor verpakking-design-namen. Bijna duizend bedrijven uit vijf continenten namen aan de wedstrijd deel. De prijsuitreiking vond op 29 september plaats op Times Square in New York. De prijs bestaat uit een certifi-

caat, gedrukt op perkament papier, met het Pentaward-logo gedrukt in zilver. De winnende creaties worden later tentoongesteld in DesignPack Gallery in Parijs, waar permanent verpakkingen uit de hele wereld worden tentoongesteld. Nick op den Buijsch, conceptmanager MVO/CSR bij Van Houtum in Swalmen: ‘We zijn trots dat we in dit competitieve internationale gezelschap van wereldwijde grote en beroemde bedrij-

ven deze prestigieuze award hebben gewonnen. Na de toekenning van de Red Dot Design Award 2010 in Duitsland is dit de tweede internationale communicatie-design-prijs voor Satino Black. Daaruit blijkt eens te meer het succes van deze trendy, maar ook tegendraadse vorm van communicatie.’ Van Berlo Communications uit Eindhoven bedacht voor Van Houtum het creatieve concept voor de verpakking. Meer informatie: www.vanhoutum.nl

Toch toiletten in treinen in Gelderland Nieuwe treinen op regionale spoorlijnen in Gelderland krijgen toch toiletten. Dat besloten Provinciale Staten van Gelderland eind september. De Gelderse politiek komt daarmee terug op een eerder besluit om nieuwe treinen niet van wc’s te voorzien.

wees de provincie op de noodzaak van toiletten in treinen. Gelderland gaat daarom nu toch overstag, ondanks de miljoeneninvestering die ermee is gemoeid. Het gaat onder

Op 28 september ontving de provincie een oproep met meer dan 3300 handtekeningen om de treinen toch van een toilet te voorzien. Zelfs de Nederlandse Vereniging voor Urologie

Service Management nummer 11 november 2011

meer om treinen in de Achterhoek en op het traject Amersfoort - EdeWageningen. Bron: ANP

nieuws

Blaue Engel voor CWS CWS is als eerste en enige Nederlandse aanbieder van katoenen handdroogsystemen onderscheiden met het Blaue Engel-ecolabel. Het betreft haar milieuvriendelijke handdoekautomaten in combinatie met katoenen rollen. Blaue Engel bestaat sinds 1978 en is daarmee het oudste en meest bekende milieukeurmerk ter wereld. Het stelt bedrijven in staat om zich met milieuvriendelijke producten te onderscheiden. Een onafhankelijke jury stelt de criteria vast waaraan producten en diensten moeten voldoen. CWS, een internationale, toonaangevende leverancier van professionele en innovatieve allround-oplossingen voor sanitaire ruimten en textieldiensten, kreeg het Blaue Engel RAL-UZ 77-keurmerk toe vanwege het gebruik van duurzame katoenen handdoekrollen in

combinatie met de specifieke CWShanddoekroldispensers. Alleen de beste en meest milieuvriendelijke producten komen voor dit label in aanmerking. Vergeleken met papieren handdoekjes, afhankelijk van het soort papier, verbruiken katoenen handdoeken 63% minder energie, produceren 79% minder afval en zorgen voor 48% minder CO2-uitstoot, zo onderzocht de European Textile Services Association in 2006. CWS focust sinds de oprichting van het bedrijf al op duurzaamheid en milieubescherming en voelt daarbij een grote verantwoording voor mens en milieu. Dat geldt bijvoorbeeld voor de milieubesparende wasprocessen en de duurzame levenscyclus van katoenen rollen. Een rol wordt gemiddeld 200 keer opnieuw ingezet en daarna hergebruikt voor onder meer poetskatoen. Meer informatie: www.nl.cws.com

(Advertentie)

Nieuw! Padstop voor Proâ&#x20AC;&#x2122;s 100% gerecyclede polyester vezels

In het productieproces worden uitsluitend latex harsen op waterbasis gebruikt

De schoonste vloerpads voor schoonmaakprofessionals. Vloerpads die de professionele, milieubewuste facilitaire dienstverlener uit het hart zijn gegrepen. Door Wecoline vervaardigd van 100% gerecycled materiaal. Wecoline pads by Americo. Een garantie dat u schoonmaakt met de beste en schoonste vloerpads! WECOLINE PADS BY

www.wecoline.com

nieuws

Halve finalisten Golden Service Awards bekend De organisatie van The Golden Service Awards heeft de halve finalisten bekendgemaakt. Alle halve finalisten krijgen dit najaar bezoek van de jury. Vervolgens wordt bepaald welke aanmeldingen doorgaan naar de finale. Alle finalisten ontvangen een uitnodiging voor de prijsuitreiking op woensdag 1 februari in het Kurhaus in Scheveningen. The Golden Service Awards bekronen opmerkelijke prestaties in de schoonmaakbranche en willen een bijdrage leveren aan het kwaliteitsbewustzijn binnen en het imago van de branche. De prijzen zijn voor het eerst uitgereikt in Engeland in 1991. In België en Nederland is de wedstrijd voor het eerst georganiseerd in 2002. Naast de jaarlijkse Schoonmaker van het Jaarverkiezing, zijn er de tweejaarlijkse Awards voor Best schoongemaakte project (in diverse categorieën), Beste leerbedrijf en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. De Nederlandse halve finalisten voor 2012 zijn: Halve finalisten Schoonmaker/schoonmaakster van het Jaar Andreia Alves de Assuncao van Asito, Samira Asbai van EW, Petra de Boer van Concern voor Werk, Anne de Bruyne van Hago, Lamyaa El Omari van Hago, Regina Elbertsen van Asito, Richelle Fox van Asito, Skender Imeraj van SMB Willems, Helena van IJperen van ISS, Ahmed Misbahi van Succes Volendam, Bianca Nijhuis van Asito, Meliha Özdemir van GOM, Tierry Reek van UMCG Services, Rolf Regter van EW, Gonny van Stiphout van Coppejans Schoonhouders, Malek Tair van UMCG Services, Dirkje Venema van Asito en Loes Willemse van Sint Maartenskliniek. Halve finalisten Best schoongemaakte project, sector Onderwijs Asito met gebouw De Waaier van de Universiteit Twente, Enschede; Hago met Hogeschool Zuyd, Heerlen; CSU met de Rijksacademie, Den Haag.

Halve finalisten Best schoongemaakte project, sector Kantoren en Openbare gebouwen Asito met Schiphol; Asito met RDW, Veendam; CSU met Koninklijke Boskalis Westminster, Papendrecht; EW met BHP Billiton, Den Haag; EW met Ernst & Young, Amsterdam; EW met Rabobank Fellenoord, Eindhoven; EW met WTC, Amsterdam; GOM met Electrabel, Zwolle; Kusters Cleaning Service met RBC Bussiness Centre, Roosendaal; Teico Services met Consumentenbond, Den Haag, en Teico Services met Villa ArenA, Amsterdam. Halve finalisten Best schoongemaakte project, sector Industrie Asito met Albert Heijn distributiecentrum, Tilburg, Asito met KLM vliegtuigschoonmaak, Luchthaven Schiphol; CSU met Coca Cola Enterprises Nederland B.V., Dongen; CSU met Yokogawa, Amersfoort; Hago met Merck Sharp & Dome, Oss Halve finalisten Best schoongemaakte project, sector Recreatie en Cultuur Asito met Droompark Beekbergen, CSU met Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, Hilversum; CSU met Ridderzaal, Den Haag; CSU met Aquadelta, Bruinisse; CSU met PSV Philips stadion, Eindhoven; EW met Eden Crown Hotel, Eindhoven; EW met Golden Tulip Amersfoort; Hago met GelreDome, Arnhem; Hago met Ahoy, Rotterdam; ISS met Schouwburg Ogterop, Meppel. Halve finalisten Best schoongemaakte project, sector Gezondheidszorg Asito met GGZ Centraal ,Hilversum; GOM met Westfriesgasthuis, Hoorn; Hago met Delta Psychiatrisch Centrum, Poortugal; Hago met EMC Daniel den Hoed Kliniek, Rotterdam; Hago met Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, Amsterdam; ISS met De vakantiezorgboot Prins Willem Alexander, Hardewijk; ISS met GGZ Delfland, Delft; Succes Volendam met Meerwende, Badhoevedorp. Halve finalisten Beste leerbedrijf Concern voor Werk en Martini Ondersteunende Diensten.

Service Management nummer 11 november 2011

Wie volgt Angelie Dewkinandan van Hago Nederland, Schoonmaker van het Jaar Nederland 2011, op?

Halve finalisten MVO Award (gezamenlijke categorie voor België en Nederland) Asito, Care, CSU, Euroclean, Hago Next, Hago Zorg en Sociale Huisvestingsmaatschappij Volkshaard (eigen schoonmaakdienst). De Belgische halve finalisten voor 2012 zijn: Halve finalisten Schoonmaakster/schoonmaker van het Jaar Muriel Alves da Cruz Teixeira van Cleaning Boy, Fadime Cehic van Euroclean, Magda Crabbé van ISS, Yvonne Criel van Euroclean, Carine Eeckhout van ISS, Nebiyle Kaba van Care, Nori Van de Meirssche van Care, Gissel Moreira Mendoza van EW, Godelieve Stoop van ISS en Gerrit De Wolf van ISS. Halve finalisten Best schoongemaakte project in diverse sectoren ISS met Belgacom, Heverlee; Care met Bioversneller, Zwijnaarde; Care met Carglass, Hasselt; Euroclean met Ethias, Hasselt; ISS met Luminus, Hasselt; ISS met Mars Belgium, Olen; ISS met Museum aan de Stroom, Antwerpen en ISS met Vlaams Parlement, Brussel. The Golden Service Awards zijn een initiatief van Kimberly-Clark Professional. Alpheios is Gold co-sponsor. OSB, SVS, FMG, VSDV, VSR, de Stichting Schoonmaakkwaliteit en Service Management zijn als ambassadeur bij de wedstrijd betrokken.

nieuws

Asito met 200 kinderen naar circus Herman Renz Ruim tweehonderd Asito-managers trakteerden evenzovele kinderen op 5 oktober op een middagje circus. Samen met Bureau Jeugdzorg ontvingen zij de kinderen hartelijk in de tenten van Circus Herman Renz. Ron Steenkuijl, directeur Marketing en Sales bij Asito: ‘Elk jaar doen we iets extra’s op onze managementdag. Vorig jaar zijn we via De Zonnebloem met een groep ouderen door het Archeon gegaan. Dit is zo goed bevallen dat we dit jaar weer iets dergelijks hebben bedacht. Ditmaal met kinderen. En ook deze keer was het geweldig om

Digitale nieuwscarrousel Op www.servicemanagement.nl en via Twitter (@ServiceManagmnt) kunt zich dagelijks op de hoogte stellen van het (branche) nieuws. En tweewekelijks verschijnt onze gratis e-mailnieuwsbrief. Enkele recente berichten.

het plezier bij die kinderen te zien. Velen van hen waren nog nooit in het circus geweest en hebben de dag van hun leven gehad.’

EW loopt voor St. Barcode for life Op 20 november lopen drie teams van EW Facility Services de 15 kilometer van de Zevenheuvelenloop in Nijmegen voor een goed doel: St. Barcode for Life. St. Barcode for Life steunt het grootschalige onderzoek naar een effectieve en persoonlijke behandeling van

Het EW-team zet zich in voor St. Barcode for life. op de foto v.l.n.r.: Sandra van de Veen (medewerker Office), Leonie Birner (medewerker Office), Jeanine van der Veen (manager Communicatie), Henry van Maanen (projectmanager), Henk den Hollander (managing director), Bas Cornelissen (operationeel directeur), Jolanda Bolscher (management assistent) en Anke Mulder (auditor Kwaliteit).

kanker. Hightech DNA-analyse van kankercellen, de barcode for life, staat centraal in het onderzoek van het Center for Personalized Cancer Treatment (CPCT). Daarin hebben drie vooraanstaande kankercentra, NKI/ Antonie van Leeuwenhoek, Erasmus MC/Daniel den Hoed en UMC Utrecht, onder leiding van prof. dr. Emile Voest, medisch oncoloog, hun krachten gebundeld. EW Facility Services spant zich als ambassadeur van St. Barcode for Life in om haar bijdrage aan het bekostigen van het onderzoek zo veel als mogelijk te maximaliseren. Dit jaar doet men dat door sponsors te werven voor onze teams die meedoen aan de Zevenheuvelenloop. Voor een bedrag van € 500 of € 1000 nodigt EW Facility Services relaties uit om shirtsponsor te worden ten bate van St. Barcode for Life. Daarbij staat het goede doel centraal en niet de effectiviteit van de reclame. Meer dan twintig lopers zijn onder begeleiding van oud-Olympische Spelendeelnemer Marko Koers gestart met de training en de eerste sponsors hebben zich aangemeld.

Kärcher spant rechtszaak aan tegen Tennant Kärcher heeft rechtszaken aangespannen tegen nationale vestigingen van concurrent Tennant. Het betreft foutieve en misleidende reclamecampagnes voor schrobzuigmachines met ec H2O technologie door Tennant in Duitsland, België en het UK. Keurmerk glazenwassers bepleit ‘Het zou goed zijn als er een keurmerk komt voor glazenwassers’, dat stelt ambachtenorganisatie HBA. Onder meer de OSB zegt last te hebben van imagoschade door malafide ondernemers die op de particuliere markt werken. Diversey start hygiënecampagne Are you ready?, vraagt Diversey. Daarmee lanceert de wereldwijde producent en leverancier van reinigingsproducten en -systemen een campagne gericht op het bevorderen van persoonlijke hygiëne en oppervlaktereiniging en -desinfectie als voorbereiding op de winterse griepgolf. Plaszak in NS-trein leidt tot veel kritiek In de Sprinters van de Nederlandse Spoorwegen (NS), die geen toilet hebben, kunnen reizigers in uiterste noodgevallen een plaszak gebruiken als de trein gestrand is. Dat liet de NS 7 oktober weten. VSR Event 2011 over klant en kwaliteit Knuffel de klant: Vereniging Schoonmaak Research organiseert op dinsdag 15 november haar jaarlijkse ledenvergadering en event in het interactieve Beeld & Geluid in Hilversum.

Meer informatie: www.ew.nl

Service Management nummer 11 november 2011

nieuws

Friese leerlingen behalen mbo-vakdiploma Savantis, kenniscentrum voor beroepsonderwijs bedrijfsleven voor diverse sectoren waaronder schoonmaak en glazenwassen, meldt dat op 16 september een tweede groep van zes leerlingen van het Friesland College het mbo-diploma Medewerker Schoonmaak en Glazenwassen (niveau 2), met de uitstroomrichting glazenwasser/ gevelreiniger, heeft ontvangen. Begin 2010 startte het Friesland College in Heerenveen het reinigingsonderwijs op niveau 2. De eerste groep bestond uit twaalf deelnemers. Zij ontvingen afgelopen zomer hun diploma met de uitstroomrichting Schoonmaker/medewerker vloeronderhoud. De teller staat nu op achttien gediplomeerden. Naar verwachting start een deel daarvan op korte termijn met de niveau 3-opleiding Allround medewerker Schoonmaak en Glazenwassen. Onder belangstelling van diverse genodigden namen de geslaagden hun diplo-

ma in ontvangst. Hans Simons (voorzitter van de werkgeversorganisatie OSB) en Anton van Wezep (hoofd Onderwijs en Marktontwikkeling Savantis) richtten het woord tot de geslaagden. ROC-

Service Management nummer 11 november 2011

directeur Bonny Veenstra reikte onder toeziend oog van Amieke de Rapper (teamleider Friesland College) en de docenten Edu Hoekstra, Noel Hoeksema en Timo de Boer de vakdiplomaâ&#x20AC;&#x2122;s uit.

nieuws

Nieuw lesmateriaal voor opleiding Assistent Schoonmaak

Kärcher breidt Ober Bühlertal vestigingen uit

Begin september presenteerde de afdeling ontwikkeling Opleidingen, Onderwijsdiensten en Examens van Savantis, kenniscentrum voor beroepsonderwijs, nieuw lesmateriaal voor de mbo-opleiding Assistent Schoonmaak (niveau 1). De lesstof richt zich op de veelzijdige theorie en praktijk van taken in de schoonmaaksector. Het eerste deel van de lesstof behandelt onder meer het vak schoonmaken, de schoonmaakbranche en de arbeidsomstandigheden. In de volgende vier delen komen diverse taken aan de orde: vloer-, interieur en sanitaironderhoud en overige taken. Elk deel wordt afgesloten met vragen en opdrachten waarmee de leerling op school en in het leerbedrijf aan de slag dient te gaan. Het geheel is voorzien van illustraties, duidelijke instructies en handige planningsschema’s. Het persoonlijke opleidingsplan (POP) en de docentenhandleiding maken het lesmateriaal compleet. De nieuwe lesstof vervangt de lesstof die in 2007 werd ontwikkeld in het kader van de Arbeidsmarktkwalificerende Assistentopleiding (AKA), een opleiding met de nadruk op het schoonmaken van kantoren. Het nieuwe lesmateriaal gaat ook in op gezondheidszorg, hotels, recreatiebungalows en particuliere huishoudens. Meer informatie: www.savantis.nl

De uitbreiding Kärcher is officieel gestart. Op de foto v.l.n.r.: Thomas Popp, bedrijfsleider, Gerhard Bauer, districtshoofd, en Hartmut Jenner, voorzitter van de raad van bestuur (alle drie van Kärcher), en Siegried Trittner, burgemeester Obersontheim Alfred Kärcher & Co gaf onlangs de officiële start voor de constructie van twee bouwprojecten. In de vestiging in Obersontheim realiseert de producent van reinigingsapparatuur een logistiek centrum en in de naburige Bühlertal-vestiging een nieuwe productie- en opslagruimte. Het logistieke centrum wordt uitgebreid met 20.000 m² opslagruimte en 23.000 palletplaatsen. De orderpicking die tot op heden 750 orders per uur bedroeg, wordt meer dan verdubbeld. In het geautomatiseerde onderdelenmagazijn kunnen na de uitbreiding in totaal 75.500 opslagplaatsen worden benut. Vanuit Obersontheim belevert Kärcher alle werelddelen met wisselstukken en toebehoren. In het hoog-

seizoen worden dagelijks tot 14.000 leveringsbons verwerkt en meer dan 4500 pakketten verzonden. In de meer dan 10.000 m² grote productie- en opslagruimte van de fabriek in Bühlertal worden binnenkort nieuwe spuitgietmachines en montagelijnen voor de sterk groeiende productgroep stoomreinigers geïnstalleerd. De bestaande productiehal waar hoofdzakelijk hogedrukreinigers, stofzuigers en stoomreinigers voor eindverbruikers worden geproduceerd, wordt voor het einde van dit jaar met 9000 m² uitgebreid. Met de twee uitbreidingen is bijna € 40 miljoen gemoeid. Meer informatie: www.karcher.nl

Dolmans koopt RGN Groningen De vestiging van ReconditioneringsGroep Nederland (RGN) in Groningen, vertegenwoordigd door 10stra Schoonmaakbedrijf, is per 1 november verkocht aan facilitair en calamiteitendienstverlener Dolmans Groep. Zonder opvolging in eigen familiekring besloot eigenaar Ko Tienstra na een lang afwegingsproces de knoop door te hakken en zijn bedrijf te verkopen.

Schoonmaakbedrijf 10stra is met circa 160 medewerkers actief in reguliere schoonmaak en reconditionering. Het bedrijf was een van de oprichters van RGN in 2004 en vervulde een goede rol in de ontwikkeling van de coöperatie naar een belangrijke landelijke dienstverlener in deze sector. RGN gaat nu op zoek naar een nieuwe partner voor de noordelijke regio, omdat met de verkoop van Tienstra het lidmaatschap van de groep automatisch vervalt.

Al eerder wisselden de vestigingen in Den Haag, Mierlo/Uden en Amersfoort van eigenaar. RGN beschouwt de verandering in Groningen dan ook als onderdeel van een natuurlijk proces in een sterk veranderende markt, waarin schaalvergroting en herpositionering naast lokale en persoonlijke omstandigheden een rol spelen. Meer informatie: www.dolmans.nl

Service Management nummer 11 november 2011

nieuws

Cleanfix Event een groot succes!

EHSchoonmaak breidt uit

Op 29 september organiseerde Cleanfix Benelux het event: Kennis ontmoet netwerk, een evenement waarvoor de producent van reinigingsmachines haar deuren voor alle verkopende partijen in België en Nederland.

trainingen met Cleanfix-machines en drie commerciële trainingen. De verkooptrainingen werden gegeven door een professionele salescoach. En uit de enthousiaste reacties van de aanwezigen, meldt Cleanfix uit Oirschot: ’Missie geslaagd!’

Onder het mom van Je bent nooit te oud om te leren bestond het Cleanfix Event uit veel kennisaanbod : vakinhoudelijke

Tijdens het event werd aandacht geschonken aan nieuwe medewerkers. Dit jaar breidde Cleanfix zijn verkoop- en serviceteam uit. Ook werd de nieuwste actiefolder gepresenteerd, waren er spectaculaire aanbiedingen en de introductie van de FlooBe, een professionele, snoerloze rolveger op batterij voor tussentijdse onderhoudsreiniging van kleine harde vloeroppervlakken en tapijt. ’Een goede aanvulling voor elke schoonmaakprofessional’, aldus de productent .

Een compleet pakket van facilitaire dienstverlening, een onstuimige groei in het invullen van diensten als detacheren van onder andere cateringmedewerkers, medewerkers groenbeheer, receptie- en secretarieel medewerkers hebben tot een nieuwe bedrijfsnaam geleid: EHFacilitair.

Adverteerdersindex Alpheios 69 Bakker & Partners 37 BDO Arbeidsjuristen 75 Crohill 42 CSU Total Care 60 CWS Nederland 23 Dr. Schnell Chemie 32 Flexchemie 16 Georgia-Pacific Nederland 59 GOM 48 Greenspeed div.pag. Kimberly-Clark 4 Lavans 84 Metsa Tissue 63 MTS Euro Products 2 Numatic International 38 Ophardt Hygiene Technik 83 Piecom Cleaning Products 29 Proper glas-& gevelreiniging Lelystad bijlage Quality Services Nederland 25 Romac Reinigingsmachines & Systemen 51 SCA Hygiene Products Zeist 13 Schoononline.nl 37 SVS 41 Wecovi 7 Focus op Facility 3M Security Systems Division 365 AOG School of Management Axxerion Facility Services CWS Nederland ISS Facility Services Kimberly-Clark MAS Dienstverleners Miele Nederland NewFacts Nsecure Barendrecht Numatic International Spyke Security Werner & Mertz

22 28 18 2 8 16 12 5 10 20 26 14 24 32

De middag werd afgesloten met een informele netwerkbarbecue. Mede dankzij het mooie prachtige nazomerweer was dit een succes. Meer informatie: www.cleanfix.nl

Al meer dan twintig jaar is EHSchoonmaak actief in schoonmaakactiviteiten. Het bedrijf uit Nieuwkoop ging in mei een samenwerking aan met De Sluis Groep uit Woerden. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt worden door De Sluis Groep begeleid naar zo regulier mogelijk werk, en EHSchoonmaak leidt hen op tot gecertificeerde schoonmakers, allround of gespecialiseerd in bijvoorbeeld vloeronderhoud. ‘De ultieme invulling van een geslaagd duurzaamheidbeleid, waarbij het wat ons betreft gaat om maatschappelijk én bedrijfseconomisch verantwoord ondernemen’, aldus het persbericht van EHFacilitair.

Nieuw MKB-platform: Schoonmaken is een vak Op 26 september is in hotel Mercure in Rosmalen de groep Schoonmaken is een vak opgericht. De groep is dit jaar als discussiegroep ontstaan en actief op LinkedIn, het zakelijke socialmedianetwerk. Doel van de recente oprichting is een bredere inzet voor MKB’ers in de schoonmaak, onder meer via pr en ondersteuning. De initiatiefnemers zijn: Edward Essenberg van Clean Result, Pieta Hoogvliet van P. Hoogvliet Schoonmaakdiensten en Sabine Aalbers van Aalbers Schoonmaakdiensten. Deelnemers van het platform zijn MKB-bedrijven, zelfstandigen en starters in de schoonmaakbranche. Voorwaarde om bij de groep aan te kunnen sluiten, is een vakdiploma (bijvoorbeeld van SVS); 50% van het personeel moet gediplomeerd zijn, en een planning voor verdere diplomering (naar 100%) moet worden overlegd. Er is ook een maximale omzet ge-

Service Management nummer 11 november 2011

noemd: € 1.000.000. Het platform Schoonmaken is een vak heeft diverse doelstellingen, zo meldt het persbericht. Het platform wil via een digitaal platform vakkennis en expertise delen en bekendheid kunnen geven aan het eigen bedrijf via persoonlijke c.q. bedrijfpagina’s. Verder biedt de groep ondersteuning bij calamiteiten of grotere (eenmalige) opdrachten, en bij inschrijving op grotere objecten. Ook wil men een landelijke dekking creëren. De groep gaat duidelijk voor kwaliteit, ‘duikoffertes’ en irreële tarieven worden niet getolereerd. Vakmanschap staat hoog in het vaandel! Meer informatie: edward@cleanresult.nl en www.schoonmakeniseenvak.eu

! # "

!!! !!!

t hema toilet special

IONAAL T A

ERZOEK D N O T E TOIL

Kans op schoon openbaar toilet 26%

2011

De kans een schoon openbaar toilet aan te treffen is gemiddeld niet hoger dan een op vier: 26%. Dat is de uitkomst van het Nationaal Toiletonderzoek (NTO) dat Service Management onlangs organiseerde. Daarbij moet meteen worden aangetekend dat de dames beter af zijn, want hun toiletten zijn met 32% goed een stuk schoner dan de herentoiletten, waar de score goed op een schamele 20% (een op vijf) bleef steken. En de spoelknoppen blijken inmiddels al net zo vies als de toiletbrillen… DICK VAN ZOMEREN

s het dan toch vechten tegen de bierkaai om de hygiëne in openbare toiletten te doen verbeteren? De cijfers wijzen er op: in 2009 kwamen we uit op 24% ‘goed’, vorig jaar steeg dat tot 31%, maar het is nu weer terug naar 26%. Een gemiddelde, want zoals in de inleiding vermeld, is het matige tot slechte resultaat vooral te wijten aan de heren.

Ronduit vies Wat is er dan zo vies – dat wil zeggen besmet – in een toilet dat mede door onbekenden wordt benut? Qua aantal bacteriën is dat de bril: maar liefst 41%

van de 150 bezochte en bemonsterde toiletten moet worden beoordeeld als slecht of zeer slecht, volgens de normen die we al jarenlang hanteren. Van de kranen is een op de drie (34%) ronduit vies. Spoelknoppen komen uit op 28% en deurknoppen zijn relatief gezien nog het schoonst: 10% vies.

viezigheid en dan hebben we de oppervlakken met een enkele kolonie nog ontzien. Ook de toiletbril kan meepraten: 37% besmet met entero’s, op de hielen gezeten door de spoelknop met 31%. Van de deurkrukken is “slechts” 7% besmet met deze bacteriesoort.

Maar niet alle bacteriën zijn schadelijk. Daarom kijken we in ons onderzoek ook naar het aantal enterobacteriën, die met zekerheid afkomstig zijn uit ontlasting. Daarmee is de kraan het meest verontreinigd: in het NTO 2011 bevindt zich op maar liefst 38% deze

En als u door nood gedreven dan toch naar een openbaar toilet moet, kies dan een damestoilet in een gemeentehuis, een bibliotheek of een museum, want de sector openbare gebouwen scoorde met 30% goed (vorig jaar 33%) de schoonste toiletten. U kunt ook uitwijken naar een ziekenhuis of een gezondheidscentrum, waar 28% van de toiletten in orde werd bevonden. Met dank aan – of ondanks – de toiletjuffrouw komen de warenhuizen uit op slechts 24% goed. De hekkensluiter is de horeca met 21% goed, maar dat zou kunnen komen door een oververtegenwoordiging van ouderwetse kroegen en de sector fastfood in de test.

Door nood gedreven

Openbaar toilet Eerst een definitie van wat in onze ogen een openbaar toilet is. Dat is naar onze mening een toilet waar niemand je een strobreed in de weg legt als je er gebruik van maakt. Dus géén toiletten in bedrijven en in niet vrij toegankelijke overheidsgebouwen, maar wel in

Service Management nummer 11 november 2011

FOTO’S: HENK SNATERSE FOTOGRAFIE, ALPHEN AAN DEN RIJN

t hema toiletspecial

Het toilettestteam werd dit jaar gevormd door dertien personen van drie bedrijven. Op de foto v.l.n.r.: Robin Kramp, Marco Harijgens, Evelinde Schuitemaker, Mark Kersbergen (alle vier van Uniqcare), Anneke van Telgen (Novon Schoonmaak), Johan Duijst, Dré Broeken en Caroline Broeken van Uniqcare en Lesley Lohof van Novon Schoonmaak. Op de foto ontbreken: Jaap Lemmens en Eva van Ingen (Uniqcare) en Ineke Davelaar en Wilma Hardeman van MB Schoonmaak- en Bedrijfsdiensten sportclubs, cafés, warenhuizen, gezondheidscentra, tank- en NS-stations, ziekenhuizen enzovoort. We maken daar-

afweten. Of dat we binnenstapten net nadat een gast zich in het toilet had misdragen. Dan is het onbillijk om dat

Is het dan toch vechten tegen de bierkaai om de hygiëne in openbare toiletten te doen verbeteren? bij een verdeling in vier categorieën: gezondheidszorg, openbare gebouwen, warenhuizen en de horeca. In die vier categorieën bezochten we 150 toiletten, verdeeld over Nederland en in dames- en herentoiletten. Elk toilet is slechts eenmaal bezocht, op een willekeurig tijdstip en ons bezoek werd van tevoren uiteraard niet aangekondigd. De beheerder van zo’n toilet kan de pech hebben dat we juist op bezoek kwamen op een dag dat de schoonmaakdienst het net voor één keer liet

bedrijf of die instelling bij een slecht resultaat na slechts één bezoek aan de schandpaal te nagelen. Namen noemen we dus niet. Tenzij in positieve zin, als uit de inrichting van de ruimte duidelijk blijkt dat er wel degelijk zorg aan de toiletruimte wordt besteed.

Smartphone Dat testen vergt in de toiletruimte slechts enkele minuten. Maar de totale tijd die met de test en het verwerken van de gegevens gemoeid is, is aanzienlijk. En dan laten we de duizenden autokilo-

meters nog maar even buiten beschouwing. Voor de test is de medewerking ingeroepen van dertien medewerkers van drie bedrijven: Uniqcare uit Tiel, Novon Schoonmaak uit Zwolle en MB Schoonmaak- en Bedrijfsdiensten uit Ede. Het testteam kreeg per deelnemer een aantal te bezoeken toiletten toebedeeld, verdeeld over de vier sectoren. Binnen de hen toegewezen regio konden ze zelf invullen welk openbaar toilet ze wensten te bezoeken. Gegevens over de datum, de locatie, het tijdstip en visuele bevindingen (die bij de rangschikking dus niet meetelden) registreerden ze in een door Uniqcare ontwikkelde app op hun smartphone. Alle toiletten werden binnen dezelfde week onderzocht. Bij het bekijken van de aantekeningen die het team digitaal vastlegde, is het verbazingwekkend om te zien hoe goed de landelijke dekking van het onderzoek is. De Waddeneilanden zochten we tevergeefs, maar verder is vrijwel elke regio te vinden tussen

Service Management nummer 11 november 2011

t hema toilet special

plaatsen waar men monsterde. Het gaat om toiletten begrensd in een gebied tussen Middelburg, Maastricht, Hoogezand en Hoorn.

Schoon of vies? Wat de een schoon vindt, acht de andere matig schoon of zelfs vies. Om die discussie uit te sluiten speelt het visuele aspect in de klassering geen rol. Wat telt, is in welke mate een van de vier contactvlakken (zitting, spoelknop, deurkruk, kraan) verontreinigd is door bacteriën, waarbij de aanwezigheid van enterobacteriën, zeg maar poep, extra in aanmerking wordt genomen. Dat is gemakkelijk te controleren met behulp van een steriele voedingsbodem, die tot het gebruik luchtdicht verpakt blijft. Die voedingsbodem, dipslides van Flexchemie uit Ridderkerk, bestaat uit een geleiachtig laagje dat even tegen het contactvlak wordt gedrukt. Na een paar dagen is zichtbaar of het oppervlak was besmet. Elk oppervlak werd trouwens tweemaal bemonsterd: om te bezien of het oppervlak überhaupt schoon was en (met een tweede voedingsbodem) of sprake was van die hele vieze bacterie, de al genoemde entero’s. Alle bemonsterde voedingsbodems werden centraal ingezameld en vervolgens afgeleverd bij Jacques van den Wijngaard

van Alfa Chemie en Hygiëne Consult in Alphen aan den Rijn. Aan de hand van de bacteriegroei stelde hij enkele dagen later de aard en intensiteit van de besmetting vast, maakte de balans per categorie op en stelde het gemiddelde resultaat vast. Na rubricering is de onfrisse bewijslast, bestaande uit 1200

maar als het gaat om kroegen en de kleinere horeca, dan stellen we een en ander maar liever uit tot thuis… De toiletbril ontbreekt nogal eens, er hangt een natte katoenen handdoek, toiletpapier ontbreekt, de papieren handdoekjes zijn op, rond de wasbak is het nat. We kunnen zo nog wel even doorgaan.

Dat betekent geen patatje oorlog, maar een wc’tje oorlog voedingsbodems (acht voedingsbodems voor vier contactvlakken per toilet) inmiddels vernietigd in de vuilverbranders.

Bloemlezing Elk teamlid had de mogelijkheid om onder Opmerkingen in te vullen wat hij of zij vond van de conditie van de toiletruimte, variërend van defecten tot luchtjes en andere opmerkelijke zaken. Hieronder een bloemlezing van de aantekeningen per categorie. Om te beginnen met de horeca, de sector die dit jaar reddeloos onderaan eindigde.

Horeca populair, sanitair niet We kunnen en willen niet zonder de horeca, maar we gaan er liever niet naar het toilet. Misschien geldt dat niet voor de hotels en betere restaurants,

Resultaten Nationaal Toiletonderzoek 2011 De hygiëne in openbare toiletten in Nederland is afgenomen. Dat blijkt uit het door Service Management gehouden Nationaal Toiletonderzoek 2011. De 150 bemonsterde openbare toiletten behaalden dit jaar een gemiddelde van 26% goed (of schoon), dat is 5% lager dan in 2010. Er is een aanmerkelijk verschil in hygiëne tussen dames- en herentoiletten. Bij de dames werd 32% (vorig jaar 31%) als goed beoordeeld, terwijl dat bij de heren slechts 20% was, dus een op vijf. Vorig jaar scoorden de heren nog 31% goed. Van de vier categorieën eindigden de Openbare Gebouwen met 30% schoon het hoogst, gevolgd door de Gezondheidszorg met 28% die vorig jaar echter nog liefst 38% goed noteerde. Derde werden de Warenhuizen met 24% goed en laatste (net als vorig jaar) de Horeca met 21% goed. De toilettest betreft de bacteriologische verontreiniging van vier contactvlakken. De toiletbril is het meest verontreinigd (41%), gevolgd door de kraan met 34%. De spoelknop bleek in 28% van de gevallen verontreinigd en bij de deurkruk aan de binnenkant van het toilet bleek dat bij 10% het geval te zijn.

De cijfers liegen er ook niet om. De horeca werd vorig jaar ook al vierde en laatste, en scoorde vorig jaar slechts 24% goed. Het resultaat anno 2011 is zelfs nog lager: 21% goed. Hierbij wat aantekeningen over visuele aspecten in de toiletten. ‘De onderkant van de horecamarkt’, zo worden cafetaria’s en snackbars omschreven door onze testteamleden. Dat blijkt in een snackbar op de Veluwe: ‘Ranzige WC. Vies lek kraantje en vieze handdoek die er hing. Wc-rol op de grond, geen apparatuur, vieze borstel.’ Dat betekent geen patatje oorlog voor een klant, maar een wc’tje oorlog. In dezelfde regio, een damestoilet in een fastfoodzaak: ‘Deur sluit niet goed. Degene die in de gang wacht, kun je gewoon zien. Veel geluid als je echt moet plassen.’ Ze moeten daar op de Veluwe iets aan de deuren doen, want in een restaurant in Ede noteert een dame: ‘Deur sluit niet en krijg je haast niet meer open. Je hoort de mensen in het restaurant praten, dus horen ze me ook plassen!’ Misschien kan de exploitant de muziek wat harder zetten. Op naar Zeeland, een herentoilet bij de Deltawerken: ‘Nette uitstraling. Wel kitscherige tegels.’ Het is ook nooit goed, zou de beheerder kunnen verzuchten. In een hotel in Brabant, bij de heren: ‘Verouderd. Vieze kitranden bij de wasbak en de verf op de deuren laat los.’ In de Zaanstreek werkt bij de dames ‘het slot niet of slecht’, terwijl de ruimte ook al krap is. Een herentoilet in Middelburg: ‘Urinegeur. Strepen op toilet (zal in de toiletpot zijn, red.). Luieremmer op de gang bij de babytafel.’ Vast voor verschonende vaders… Twee

Service Management nummer 11 november 2011

t hema toiletspecial

Nationaal Toiletonderzoek 2011: de winnaar Met smart wachten velen al jaren op de bekendmaking van het vuilste toilet uit het Nationale Toiletonderzoek van Service Management. Ook dit jaar geven we de naam niet prijs. Maar de naam van de winnaar wel. De prijs voor het schoonste toilet gaat namelijk naar het UMC St. Radboud. Een verrassende winnaar in de categorie Gezondheidszorg, die dit jaar aanzienlijk minder goed scoorde dan vorig jaar, maar wel als tweede eindigde. Het testteam bemonsterde het herentoilet van de gezondheidszorginstellingen in Nijmegen op de vier contactvlakken (kraan, wcbril, spoel- en deurknop) en beoordeelde de toiletgroep qua beleving met de korte aantekening: ‘Sensorkranen’. Die aanwezigheid is inderdaad opmerkelijk, want er zijn nog zo weinig non-touch kranen in gebruik in Nederlandse openbare toiletten. Ondanks dat bekend is dat conventionele kranen een besmettingsbron vormen. Dit jaar werden de kranen qua faecale verontreiniging zelfs als viezer beoordeeld dan de toiletbrillen en spoelknop. Uniqcare, die samen met Novon Schoonmaak en MB Schoonmaaken Bedrijfsdiensten, dit jaar het toilettestteam vormde, stelt de winnaar een jaar lang een schoonloopmat, inclusief 14-daagse service, beschikbaar. Op 6 oktober overhandigde Dré Broeken (rechts op de foto), directeur van Uniqcare, de prijs aan Marco Schuringa, manager Vastgoed & Infrastructuur van het UMC St. Radboud. ‘Een opsteker voor onze branche en voor ons, want het gebouw is meer dan vijftig jaar oud. We hebben dan ook extra ingestoken op beleving en hygiëne.’

damestoiletten, allebei in Rotterdam: ‘Heel klein en warm. Papier aan een haakje, losse rollen staan klaar’. En elders: ‘Goor, stinkt erg. Vies plankje met luchtverfrisser. Klein en benauwd.’ Nog

wat leed: een damestoilet van een fastfood in Haarlem: ‘Niet netjes. Papier op de grond, prullenbakken en hygiënebox vol. Maar een kapstok, dat is wel fijn!’

Service Management nummer 11 november 2011

Sensorkranen Maar natuurlijk is het niet allemaal kommer en kwel in de horeca. Vele malen is er ook de korte constatering ‘netjes’ dan wel ‘schoon en verzorgd’

t hema toiletspecial

of ‘visueel schoon’. Nog een aantal constateringen van goede wil van de exploitant. In Bergen op Zoom: ‘Netjes, verzorgd. Veel voorzieningen, dubbele toilettrolhouders. Babyverschoontafels.’ Hulde voor een bekend familiehotel in de omgeving van Arnhem: ‘Strak, met groene led-verlichting. Infrarood kraan. Speciaal kindertoilet met lage deuren voor kinderen van maximaal 120 centimeter.’ Lengte, veronderstellen we, niet de omvang. Een hotel in Amersfoort: ‘Mooi en schoon toilet. Positieve geurbeleving, non-touch automaten. Rustgevende muziek.’ Die exploitant heeft het begrepen. Nog meer moois, even buiten Amersfoort: ‘Grote ruimte met voldoende toiletten. Luchtverfrissers, genoeg handdoekautomaten.’ Op de Veluwe, geconstateerd in het herentoilet: ‘Nieuwe dispensers, non-touch handdoekautomaat valt op, tv-scherm, luchtverfrissers zijn maar net te ruiken. Muziek als toegevoegde waarde.’ Tot slot de indruk van een bezoek aan een herentoilet in een restaurant bij Nijmegen: ‘Grote toiletten. Sensorkranen.’ Misschien is dat wel het meest verbazingwekkende bij het doornemen van de 150 aantekeningen, dat er nog zo weinig non-touch kranen in gebruik zijn. Jaar in jaar uit wordt erop gewezen dat de koppen van conventionele kranen een besmettingsbron vormen. Dit jaar komen de kranen zelfs als viezer uit de bus dan de toiletbrillen en de

spoelknop als het gaat om faecale verontreiniging (38% tegenover respectievelijk 37% en 31%). Hulde dus voor de exploitant van Restaurant Grevelingen op de Brouwersdam, zijn collega van Olround Partycentrum in Nijmegen en bij Van der Valk in Arnhem, die de nontouch kranen lieten monteren. Dat de toiletgebruikers er soms een rommeltje van maken, kan hen niet worden verweten.

‘Een schoon Oostblok-toilet’ De categorie warenhuizen/winkels is sinds we met deze test begonnen steeds breder geworden met meubelboulevards, bouwmarkten, woonwarenhuizen en tuincentra. Vrij toegankelijke

maakspullen op de wastafel. Zeeppompje in plaats van dispenser. Toiletjuffrouw aanwezig’. Die is misschien drukker met breien of de Privé dan met proper toiletbeheer. In een Zeeuws tuincentrum: ‘Zeer sober Oostblok-toilet, wel schoon. Je zou hier wel wat kleur of een plantje verwachten.’ Bij een bouwmarkt in het zuiden: ‘Rook fris. Maar rommelig. Papier op de vloer. Lelijke damesbox.’ Dat was dus duidelijk een vrouwelijke controleur. De aantekeningen ‘Netjes’ zijn niet van de lucht in deze categorie. In een woonwarenhuis wordt sober geconstateerd ‘druk bezocht’, maar over de staat van de ruimte geen woord. In een ander woonwarenhuis: ‘Zag er vi-

De toiletjuffrouw is misschien drukker met breien of de Privé dan met proper toiletbeheer toiletten genoeg in deze categorie, maar niet allemaal even schoon. Vorig jaar kwamen we uit op 31% goed c.q. schoon, nu tuimelt dat omlaag naar 24%. In een Bijenkorf noteert een dame wat teleurgesteld: ‘Niet de luxe van een Bijenkorf. Rommelig, met schoon-

sueel schoon uit.’ Nog zo’n warenhuis, in de Randstad: ‘Bril op een van de toiletten ontbreekt. Non-touch kranen’. Dat laatste duidt op goede wil, nu nog even een toiletbril uitzoeken in het eigen assortiment. Bij een groothandel in het noorden staat ‘bril in herentoilet behoorlijk vies’, bij erg hoge nood dan maar afdekken met

Service Management nummer 11 november 2011

t hema toiletspecial

scoorden vorig jaar nog 38% goed, maar blijven nu steken op 28% goed. Over het visuele aspect echter geen klagen, want 26 keer wordt vastgesteld ‘netjes’. Frappant is echter dat bij slechts één van de bezochte instellingen - in Nijmegen - non-touch kranen werden aangetroffen, terwijl in de gezondheidszorg in het algemeen op tal van contactvlakken (inclusief kraanknoppen) faecale resten te vinden waren. Mogelijk heeft het ontbreken van die kranen met de budgetten te maken, want ook opvallend is dat het sanitair vaak als basic, simpel of sober wordt omschreven. Dus vaak functioneel, zonder de fratsen van de duurdere horeca. In een Zeeuws ziekenhuis: ‘Erg zuunig. Zeer Zeeuws basic.’

Directeur van Uniqcare Dré Broeken (l) initieerde en ontwikkelde de NTO-app waarmee het toilettestteam op pad ging, fotografeerde en registreerde. Jacques van den Wijngaard van Alfa Chemie en Hygiëne Consult onderzocht de 1200 dipslides qua aard en intensiteit van de besmetting veel toiletpapier… Het herentoilet in een groothandel in food: ‘Netjes en bordjes ‘Indien iets niet in orde s.v.p. melden bij receptie’. Dat getuigt tenminste van goede bedoelingen.

Oogverblindend mooi Een mannelijke controleur bezoekt een warenhuis in de Betuwe. De formulering laat de mogelijkheid open dat de toiletjuffrouw fris en oogverblindend mooi is. ‘Per bezoek 50 cent. Toiletjuffrouw aanwezig, op het oog mooi schoon! Alle dispensers aanwezig en in goede staat.’ Bij een bouwmarkt in Gelderland is het toilet ‘wel netjes’, vermoedelijk omdat je voor toegang eerst de sleutel moet halen bij de receptie. Bij een andere is in het damestoilet ‘de vloer niet schoon’, gelukkig dat je die niet aan hoeft te raken.

Slechts een op de vijf (21%) toiletten in warenhuizen is ook echt schoon, dus bacteriologisch niet verontreinigd. Maar de beheerders doen echt wel hun best het er goed en schoon uit te laten zien, want niet minder dan elf keer noteert men bondig ‘netjes’, ook als achteraf sprake is van besmetting. Die zalige onwetendheid is echter ook wat waard, want u weet het: wat niet weet, wat niet deert.

Basic sanitair in de zorg Als je ergens hygiëne mag verwachten dan is het in de gezondheidszorg, die bij deze test dan ook meestal bovenaan eindigt. Qua categorie dit jaar niet, men moet de openbare gebouwen voor laten gaan. De veertig bezochte toiletten in ziekenhuizen, dokterspraktijken en gezondheidscentra

Service Management nummer 11 november 2011

Twee keer zijn er in de categorie gezondheidszorg klachten over een gedateerde inrichting en slechte voorzieningen, in een woonzorgcentrum in Brabant en in een verzorgingshuis op de Veluwe. In het eerste geval: ‘Erg oude dispensers’. En vervolgens op de Veluwe: ‘Vies kraantje, vieze oude tegels, stoffen handdoekje. Kortom, oude boel. Uitkijken dat je niet tussen twee deuren klem zit’. Goede raad, anders kom je nooit meer uit dat verzorgingshuis.

Toilet is schuurpapier Er wordt bij het controleren wel goed opgelet. Het herentoilet in een net gerenoveerd ziekenhuis in Brabant: ‘Netjes, steriel. Toiletpapier is schuurpapier,

t hema toiletspecial

vouwhanddoekjes zacht.’ Is het misschien een idee om de handdoekautomaat aan de muur in het toilet te hangen en de toiletrolhouder naast de kraan? Soms is het echt even doorbijten tijdens een test. Lijdt u even mee in een Brabants gezondheidscentrum, een gemengd toilet: ‘Soort invalidentoilet. Verschrikkelijke geur van vorige gebruiker. Netjes, maar basic.’ Nog een geluk voor ons dat ze even om zich heen bleef kijken en noteren. Die is trouwens vast met een open raam snel weggereden. Elders in een Brabants ziekenhuis: ‘Nieuwe toiletten, maar niet echt schoon.’ In een Zwols ziekenhuis hangt bij de dames ‘een muffe geur’ en bij dat andere ziekenhuis in die stad is het in een damestoilet visueel schoon. Maar dan, het achterstallig onderhoud: ‘Toiletborstelhouder kapot, toiletbril zit scheef, glanslaag van de kraan gesleten.’ Soms moet je het op de tast doen, zoals bij het douchen. Een damestoilet in een ziekenhuis in Kennemerland: ‘Erg donker in het toilet. Wel een grote wcruimte. Zag er wel netjes uit, maar een leeg gevoel.’ Hoe nu? Echt naar het toilet geweest in plaats van te testen? Een ziekenhuis in Het Groene Hart: ‘Opvallend. Gewone zeep en een dispenser met alcohol’. Iets dergelijks is ook te

vinden in instellingen in Gorinchem en Breda, maar wordt daar omschreven als ‘speciale zeep voor in ziekenhuizen.’ Het is niet overal kommer en kwel in toiletten in de zorg. Daarom tot slot een bericht dat zo in de Goed Nieuwsshow kan. Een controleur bekijkt blij een toilet in een gezondheidscentrum in Rivierenland: ‘Op het oog een mooi schoon toilet. Goed uitgerust met dispensers, frisse geur. In mijn optiek een toilet zoals het hoort te zijn.’

‘Fris en fruitig’ toilet De kans om in een gemeentehuis, bibliotheek of museum een schoon toilet aan te treffen is 30% (vorig jaar 33%) en dus hoger dan in de gezondheidszorg. Om die mogelijke euforie wat te

pen. Maar dan nog: hoe komt dat daar? Om maar even door te gaan met een tankstation langs de A59 bij Oosterhout. Het damestoilet, vrij toegankelijk vanaf de buitenkant: ‘Erg smerig, stinkt verschrikkelijk. Zeer onverzorgd. Papierrol in de wasbak. Wel een aftekenlijst voor de schoonmaak!’ Nog een tankstation langs de A50, waar ze wel degelijk non-touch kranen hebben maar de rest daaraan afbreuk doet: ‘Niet schoon en bril vies.’ Maar niet elk tankstation betekent horror. Vlakbij Hoorn: ‘Basic, rook wel lekker. Twintig velletjes in één keer’, dan kun je even vooruit! In een damestoilet in Bergen op Zoom is alles ‘zeer netjes’ en in een theater in Breda is er voor de dames ‘een grote

‘Toilet met toiletheer. Een berkenbossticker voor de sfeer’ dempen, meteen maar een aantekening over een damestoilet in een zwembad – ook een openbaar gebouw – in Salland: ‘Oudere stijl, wel netjes. Ziet er visueel schoon uit.’ Als je maar niet naar boven kijkt, want ‘plafond bevat opgedroogd toiletpapier.’ Opgedroogd, ongebruikt toiletpapier mogen we ho-

nette en verzorgde ruimte met een mooie uitstraling door een glittervloer.’ Jammer dat de losse afvalbak rommelig aandoet. Elders in Brabant wordt een damestoilet in een ontmoetingscentrum als ‘fris en fruitig’ omschreven. Een station op de Veluwe: ‘Rommeltje. Vies, oud en vieze vloer.’ Over zeep en

Service Management nummer 11 november 2011

t hema toiletspecial

De tien schoonste toiletten van Nederland 2011 (in willekeurige volgorde) Pathé in Breda, Museum Markiezenhof in Bergen op Zoom, De Bourgondiër in Bergen op Zoom, Eetbare Tof in Voorthuizen, Makro in Duiven, Rijnstate Ziekenhuis in Arnhem, UMC St. Radboud in Nijmegen, NH Hotel in Maastricht, Gemeente Oud Beijerland, hotel/restaurant Van der Valk in Gilze-Rijen.

handendrogen wordt curieus vermeld: ‘IJzeren vouwdoekjes aan de muur’. Die zullen wel slecht drogen.

Rondslingerend toiletpapier Op de grond slingerend toiletpapier en natte vloeren dragen sterk bij aan het gevoel dat het om een onfris toilet gaat, terwijl het best kan gaan om gewoon gemorst kraanwater. Dat ‘bah, vies nat’gevoel klinkt ook door bij de beschrijving van een sanitaire ruimte in een gemeentehuis in het Groene Hart. De kleine toiletruimte is verlicht met black light om drugsverslaafden te weren, waardoor je je slecht thuis voelt, te meer daar alles nat is (door de donkerte?) en niet heel schoon. Prompt noteert men: ‘Nat en op het oog niet heel schoon.’ Een openbaar gebouw in Arnhem: ‘Vies en rommelig. Papier op de grond. Prullenbak zonder deksel. Vloer vies, bril nat en vies.’ En dat al om twee uur ’s middags, dus aan de slag daar in Arnhem! Je kunt op bijzondere zaken stuiten als je voor Service Management op pad gaat. Langs de Duitse Autobahn tref je nogal

eens een heer aan die de sanitaire zaak in de gaten houdt, maar in Nederland zijn ze schaars. Een lid van het testteam vond er echter een in een tankstation bij Utrecht. Die moet zich nu en dan een boswachter met een dweilmop wanen, want een muur van de sanitaire ruimte is beplakt met een bostafereel. De rolwisseling van boswachter in schoonmaker verloopt hier moeiteloos. Leest u even mee: ‘Toilet met toiletheer. Een berkenbossticker voor de sfeer. Voorzieningen basic. Vloer nog nat van het dweilen.’ Minstens zo opmerkelijk is dat in de sanitaire ruimte van een bibliotheek in Rotterdam een ‘poetsvrouw’ wordt aangetroffen, net als bij sommige warenhuizen. Niet als klant, maar om de boel te controleren en schoon te houden. Wat het visuele aangaat met succes: ‘Alles aanwezig en netjes.’

Juichende beschrijvingen Als gezegd eindigde de categorie Openbare Gebouwen met 30% goed op de eerste plaats (ondanks de haast beruchte toiletten bij tank- en treinstati-

ons) en dus vóór de gezondheidszorg, warenhuizen en horeca. Daarom twee juichende beschrijvingen in de categorie Openbare Gebouwen van dames betreffende een bioscoop in Haarlem en de Stadsschouwburg, omdat ze daar in ieder geval met de inrichting de hygiëne willen stimuleren. Het damestoilet in de bioscoop: ‘Opvallend uiterlijk. Roze wc-deuren, leuke wastafels en meerdere spiegels aanwezig. Kortom, een mooi damestoilet!’ Dan op naar het theater: ‘Leuk toilet, meerdere wc’s en veel ruimte. Veel dispensers en de hele wand achter de wasbakken bedekt met spiegels’. Het is duidelijk, als je dames voor je wilt innemen, zet dan op ruime schaal spiegels in. Het toilet zelf lijkt van secundair belang. Maar niet voor de redactie van dit blad. Volgend jaar hoort u weer van ons. ‹‹

(Advertentie) DE STANDAARD IN MICROVEZEL

Voor België

Service Management nummer 11 november 2011

03 - 231 33 89 www.boma.be

# $ ) # â&#x20AC;&#x2DC; #â&#x20AC;&#x2122;

# !! %

" !# ( Ã« ( Ã« " # # ! ! " "" # " " & & ! %% !) ! %% " " ! ! " "#$ $ # " ! " & & ! # ) ! ! ) ** ) ! & & "" $& ) # # ) # # # # # # # " !! % % $ $ ! ! #$ $$! ( ( Ã« # $ $$!) !!

&&& " !% #$!

" " " !"# ! " ! % # ! "("# !" # # $ $ $! !

t hema toilet special

2theloo: 1e toiletwinkelformule ter wereld

Meer dan een openbaar toilet U herkent het wel, u bent onderweg en nergens is een (schoon) toilet te vinden. Vaak zijn er alleen kleine toiletten in een warenhuis of café, die niet altijd schoon zijn of verstopt zitten en op de bovenste verdieping gehuisvest. 2theloo, de eerste toiletwinkelformule ter wereld, helpt ons uit deze nood. JENNIFER BOUWMEESTER*

ven snel plassen kan nu wel, schoon én ruim. Bij 2theloo (uitgesproken als: toeduhloe, red.) kan iedereen in een prettige omgeving naar het toilet. Maar de winkelformule biedt meer: toilets & more. Want naast een schone wc-ervaring kan de bezoeker zich even opfrissen en relevante producten kopen. Denk hierbij aan water van het eigen merk 2thel’eau, verzorgingsproducten en toiletgerelateerde artikelen als luiers en tampons. ‘Uit de vele enthousiaste reacties mogen we concluderen dat winkelend publiek en reizigers erg blij zijn met de komst van 2theloo.’

Plaswinkel In februari openden initiatiefnemers Eric Treurniet en Almar Holtz de eerste

plaswinkel in de belangrijkste winkelstraat van Amsterdam, de Kalverstraat. Sindsdien gaat het bergopwaarts met dit frisse nieuwe concept: 2theloo blijkt crisisproof, iedereen moet immers regelmatig naar het toilet. Uiteraard het liefst zo schoon en prettig mogelijk. ‘Met onze formule spelen we hierop in door spraakmakende thematoiletten aan te bieden met muziek en designsanitair van Villeroy & Boch, HansGrohe en Geberit’, legt Treurniet uit. ‘Ook hygiëne is belangrijk. De toiletten worden continu schoongemaakt en doorspoelen gebeurt automatisch. Alle apparatuur is non touch, met oog voor detail’, vult Holtz aan. Na de opening van vestigingen in onder meer Amsterdam, Rotterdam,

den van de Dom en de Oudegracht’, vertellen de initiatiefnemers. De plek in de finale van de ING Retail Jaarprijs Beste Starter getuigt ervan dat 2theloo herkend wordt als onderscheidend.

Doelgroep 2theloo hecht een groot belang aan het dienen van een brede doelgroep. Zo zijn er ook toiletten voor mensen met een beperking en family rooms, gericht op kinderen en hun ouders. De toiletwinkelformule richt zich voornamelijk op winkelcentra, benzine- en treinstations. Op dit moment wordt de formule uitgerold in verschillende Nederlandse steden, maar ook in het buitenland blijft 2theloo niet onopgemerkt: onder meer in België, Polen, Spanje, Portugal,

In februari openden de initiatiefnemers de eerste plaswinkel in hartje Amsterdam Amstelveen, Antwerpen, Waasland en Warschau opende 2theloo op 27 september haar negende toiletwinkel in Hoog Catharijne, Utrecht. ‘De toiletruimtes spelen onder meer in op herkenbare gebeurtenissen van een stad of land. In de nieuwe vestiging 2theloo Hoog Catharijne worden de bezoekers bijvoorbeeld getrakteerd op mooie beel-

Service Management nummer 11 november 2011

Israël en Engeland zet het concept voet aan de grond en worden plaswinkels geopend. Volgend jaar worden er 60 vestigingen geopend binnen Europa.

Samenwerking 2theloo wordt mede mogelijk gemaakt door SCA Hygiëne Products, onder andere bekend van de merken Edet,

t hema toiletspecial

Libresse, Tena en Tork. SCA blijkt een belangrijke partner bij deze internationale uitrol: â&#x20AC;&#x2DC;2theloo en SCA leggen samen de accenten op het gebied van innovatie, persoonlijke hygiĂŤne en duurzaamheidâ&#x20AC;&#x2122;, zetten de initiatiefnemers uiteen. De SCA groep bezit 2,6 miljoen hectare FSC-gecertificeerde bossen in NoordZweden en behoort tot de meest duurzame bedrijven ter wereld. Ook maatschappelijke betrokkenheid is er, want er wordt samengewerkt met de Maag Lever Darm Stichting: â&#x20AC;&#x2DC;Schone toiletten in een drukke omgeving, met alle faciliteiten binnen handbereik, voorzien in de behoefte van de patiĂŤnten die verbonden zijn aan deze stichting. De samenwerking biedt de Maag Lever Darm Stichting op haar beurt een geschikte plek om de boodschap over gezond toiletgedrag te verkondigen.â&#x20AC;&#x2122;

aan 2theloo? Slechts â&#x201A;Ź 1,- op de vestiging in de Kalverstraat en â&#x201A;Ź 0,50 bij de overige vestigingen. Bij ieder toiletbezoek krijgt de gebruiker een kortingsvoucher ter waarde van â&#x201A;Ź 0,50 die kan worden besteed in de 2theloo-shop.

Wat kost het? Een toiletwinkelformule: een schoon initiatief, maar wat kost een bezoekje

Meer informatie: www.2theloo.com, www.facebook.com/2theloo en www.tork.nl

â&#x20AC;šâ&#x20AC;š

* Jennifer Bouwmeester is marketing communications executive bij 2theloo in Amsterdam (www.2theloo.com)

(Advertentie)

* (!( $ $ $ ( $ $ $ (% $ # ) / 1$ %. $ % " * ( " ) $ *

%%$"%%&# ** $ + *, ( ( )) $ +! $" $$ $ $ * ( &* ( $ $

$ % '+ " */) (, ) $" --- '+ " */) (, ) $"

$ 0 ! ( ,% " $ * (, (

t hema toiletspecial

Jubilaris Eddy Luza 25 jaar in sanitairsegment

‘Er blijft zeker ruimte voor kleinere spelers’ ‘Ik verkocht chocolade en m’n vrouw zag de advertentie voor vertegenwoordiger bij Sandia. Het leek haar een leuke functie. Ik dacht na, pakte de telefoon en vroeg om een rondleiding. Pas daarna solliciteerde ik.’ Eddy Luza loopt nog altijd rond in het sanitairsegment. Begin augustus, als we hem verrassen met ons interview, precies 25 jaar. Wat gebeurde er in een kwart eeuw in dit segment van de schoonmaaksector? En hoe ziet het er over 25 jaar uit? PETRA DE BRUIN

andia, voor de ouwe rotten in het schoonmaakvak is het een bekende naam, nieuwe branchegenoten kennen de naam hooguit van horen zeggen. ‘Sandia betekent SANitaire DIensten en Activiteiten’, weet Eddy Luza, die zijn eigen naam spelt als: ‘Laat Uw Zorgen Achter.’ Op 1 augustus 1986 aanvaardde Luza de vertegenwoordigersfunctie bij Sandia. Waarom de overstap vanuit de sjieke chocolade naar een niet-sexy branche? ‘Tijdens de rondleiding maakte ik direct kennis met de directie, maar de meeste indruk maakten de mensen in de wasserij. Ik had niet verwacht dat deze business me zo zou raken.’

Twee toiletrolhouders Een baan, een VW Golf: Luza ging op pad, maar was niet succesvol. ‘De eerste zes weken verkocht ik niks. Dus dacht ik: “Dit is het niet. Ik ga weer solliciteren”.’ Maar er diende zich een redder in nood aan, een collega. ‘Ik was nooit ingewerkt en had slechts een sta-

‘Ik had niet verwacht dat deze business me zo zou raken’

DE STANDAARD IN MICROVEZEL

pel folders gekregen en een prijslijst. Toen ik met een collega op pad ging, vertelde ik hem: “Ik weet niets over dit bedrijf”.’ Luza’s collega gaf hem een duwtje in de goede richting: ‘Na twee dagen noteerde ik m’n eerste opdracht bij een bestaande klant, een café in Tiel: twee toiletrolhouders in de verhuur. Dat leverde acht punten a f 2,75 = f 20,- provisie op.’ Dit succesje rook naar meer; Luza scoorde in drie maanden 125% van zijn jaarbudget. ‘Voor het eerst kreeg ik een reis voor mij en m’n vrouw aangeboden, een vliegreis naar Griekenland.’

+31 (0)70 - 345 87 37 www.greenspeed.eu

Van vertegenwoordiger klom Luza binnen Sandia via hoofd Vertegenwoordi-

(Advertentie)

gers op naar regiomanager. Hij stuurde tien mensen in de regio Zuid-Nederland aan en wist maar liefst 67 maanden op rij de budgetbegroting te halen. Een feit waarop hij nog altijd zichtbaar trots is. Jammerlijk veranderde de structuur van het bedrijf: ‘Sandia viel net als Cemsto en Het Groene Team onder

Service Management nummer 11 november 2011

Hodon, onderdeel van V&D. In 1990 werd het overgenomen door een Zwitsers bedrijf en Sandia ging op in CWS.’

Nul klanten Begin 2004 was het tijd voor de volgende overstap: ‘Directeur-eigenaar Laurens Clardeij startte met Lia Peters en mij Quality Services. We begonnen met nul klanten, maar hadden wel al een kantoor met magazijnruimte aan de Kerkenbosch in Nijmegen.’ Het aantal klanten is in zeven jaar uitgegroeid naar 1700, het verkoopteam naar vier personen en de Nijmeegse specialist voor toiletgroep en keukenhygiëne voert meer dan dertig producten vanuit een nieuwbouwpand, een stukje verderop op de

t hema toiletspecial

slot 200 in Ahoy’ Rotterdam. ‘Twee keer per maand zitten we als verkoopteam bij elkaar en gaan we met elkaar aan de slag. We klimmen in de telefoon, sparren over klanten en mogelijkheden, en brainstormen met elkaar.’

Toekomst

Sinds 25 jaar opereert Eddy Luza in het sanitairsegment. Onder leiding van Laurens Clardeij vormt hij nu samen met René Dijkgraaf, Jan Heijthuyzen en Anita Kuijper het accountteam van Quality Services Kerkenbosch. De meest in het oog springend product is de Twinliner, een gepatenteerde dameshygiënebox. De jubilerende Luza hierover: ‘In 25 jaar is de handdoekautomaat onveranderd. Oké, er zijn vernuftigheden als non-touch en retractable aan toegevoegd, maar in essentie is er aan de katoenen handdoekrolautomaat niets veranderd. De sensorkraan vind ik een mooi product dat vrij recent op de sanitairmarkt is gekomen. Maar onze Twinliner vind ik de knapste uitvinding. Een kunststof binnenbak

met een gecoate papieren zak met bacteriegroeiremmend poeder. En dat in een goodlooking dameshygiënebox. Want ook of juist bij het naar het toilet gaan, draait het om beleving.’

Nieuwe producten Qua producten en qua klanten zit de club uit Nijmegen niet stil. Zo mocht men zeer recent een opdracht noteren voor 600 Twinliners in het Jeroen Bosch Ziekenhuis in Den Bosch, 260 hygiëneboxen bij de Haagse Hogeschool en tot

Tot zover van 1986 tot 2011, nu de komende 25 jaar: hoe ziet het sanitairsegment er in 2036 uit? Luza hoeft niet lang na te denken over zijn antwoord: ‘Er gaan koppen rollen. Ook onder de grote spelers. Het wordt nog veel meer een prijsmarkt, en het gaat steeds minder over kwaliteit. Het prijsvechten, zoals dat sinds enkele jaren gebeurt, wordt erger. De markt verloedert en verhardt meer en meer. En dat hou je geen 25 jaar meer vol. Zo wordt de situatie in de hand gewerkt dat leveranciers hun klanten tussentijdse prijsverhogingen opleggen. Daar doen wij overigens niet aan mee; je moet gewoon doen wat je belooft. Dan blijft er zeker ruimte over voor kleinere spelers.’ Op het moment dat we het interview afronden, vraagt Luza of we nog in zijn voor een leuke anekdote. Uiteraard! ‘Het komt wel eens voor dat een klant opzegt. Maar jaren geleden was de reden wel heel bijzonder en legitiem. Het was een klant een horecagelegenheid die bij ons handdoekautomaten huurde en de huur opzegde. Waarom? Het wassen en strijken van de handdoekrollen werd de vrouw van de klant te veel. Moet je voorstellen dat deze vrouw jarenlang vele meters handdoekenrollen heeft staan strijken.’ ‹‹

(Advertentie)

Service Management nummer 11 november 2011

thema toiletspecial

Toiletbezoek toegestaan onder werktijd? Een opvallend onderwerp heeft de Belgische samenleving beziggehouden de afgelopen maanden. In BelgiĂŤ was er discussie ontstaan over het aantal keren dat een werknemer onder werktijd naar het toilet zou mogen gaan. Een aantal werkgevers vond namelijk dat teveel toiletbezoek onder werktijd tot ontslag zou moeten leiden. Ook vonden zij dat het reguleren van toiletbezoek onder hun instructiebevoegdheid valt. De werknemers waren het hier uiteraard niet mee eens. Uiteindelijk heeft de Belgische minister van Werkgelegenheid laten weten dat te frequent toiletbezoek geen reden is voor ontslag. LORENZ BLOEM*

n Nederland heeft de werkgever ook een instructiebevoegdheid ten opzichte van haar werknemers. Deze instructiebevoegdheid is neergelegd in de wet. In dit artikel staat duidelijk omschreven dat de werkgever zeggenschap heeft omtrent het verrichten van de arbeid en instructies ter uitvoering van het werk. De werkgever kan de instructies geven aan een groep werknemers of aan een individuele werknemer. Wel moeten de instructies vallen binnen de grenzen van de arbeidsovereenkomst. Juist dat laatste onderdeel is voor discussie vatbaar.

Wat valt nu onder de instructiebevoegdheid van een werkgever? Voorschriften en controle op het gebied van hygiĂŤne, (bedrijfs) kleding en veiligheidsvoorschriften vallen over het algemeen wel onder de instructiebevoegdheid. Terwijl een rookverbod in de

(Advertentie)

buitenlucht, toiletbezoek en beperking van het gebruik van social media buiten werktijd over het algemeen niet vallen onder de instructiebevoegdheid. Er is een aantal gezichtspunten ontwikkeld die een goede indicatie geeft tot hoever de instructiebevoegdheid van een werkgever reikt.

DE STANDAARD IN MICROVEZEL

In Nederland heeft de werkgever ook een instructiebevoegdheid ten opzichte van haar werknemers

Instructiebevoegdheid +31 (0)70 - 345 87 37 www.greenspeed.eu

functie de werknemer bekleedt in wat voor soort bedrijf. Aan een accountmanager worden bijvoorbeeld andere kledingeisen gesteld dan een vrachtwagenchauffeur. De accountmanager is immers het visitekaartje van het bedrijf. De werkgever mag bijvoorbeeld

Tot hoever reikt de instructiebevoegdheid van een werkgever? In beginsel moet worden bekeken wat voor een

Service Management nummer 11 november 2011

kledingvoorschriften geven met betrekking tot de uiterlijke verzorging van het personeel en de tijdens het werk te dragen kleding. Wel is deze bevoegdheid aan de redelijkheid en billijkheid gebonden. De beoordeling hiervan geschiedt volgens vaste rechtspraak aan de hand van alle omstandigheden van het geval zoals de aard van het bedrijf, de functie van de werknemer, de vraag of de gestelde eisen noodzakelijk zijn voor een deugdelijke uitoefening van de functie, de plaats van vestiging, de

werk en recht

klantenkring en de maatschappelijke opvattingen. Een inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van een werknemer is dan ook gerechtvaardigd als de belangen van de werkgever zwaarder wegen. Vaak weet een werknemer bij het aanvaarden van een functie ook waarvoor hij kiest. Als een werkgever kan aantonen dat bijvoorbeeld bedrijfskleding deel uitmaakt van de marktstrategie, bedrijfscultuur, hygiëne of veiligheid, dan wordt in beginsel een legitiem belang aan de zijde van de werkgever aanwezig geacht om de bedrijfskleding verplicht te stellen. Weigert een werknemer zonder goede en geldige reden de beroeps- of bedrijfskleding te dragen, dan kan dit vergaande consequenties hebben. In het uiterste geval ontbindt de kantonrechter op

verzoek van de werkgever de arbeidsovereenkomst.

Voorbereiding Een goede voorbereiding is het halve werk! Een goede (schriftelijke) communicatie van de werkgever naar haar werknemers toe is essentieel voor de invulling van de instructiebevoegdheid. De werkgever doet er goed aan voorschriften vast te leggen in een personeelshandboek of bedrijfsreglement, waarvan elke werknemer een exemplaar krijgt. Indien een werknemer zich niet aan de voorschriften van de werkgever houdt, kan de werkgever de werknemer aan spreken en hem verzoeken zijn gedrag aan te passen. Handelt de werknemer na waarschuwingen nog steeds in strijd met de instructies van de werkge-

Meer weten Uiteraard kunt u contact met ons opnemen: als hulp nodig hebt bij het vormgeven van een personeelshandboek of vragen hebt over dit artikel: www.bdo.nl.

ver? Dan kunt u juridische maatregelen nemen. Hebt u een werknemer die naar uw mening te vaak naar het toilet gaat? Dan is de kans dat u instructies hierover kunt geven vrij klein. ‹‹ * mr. L.J. Bloem werkt bij BDO Arbeidsjuristen en maakt deel uit van het BDO Bright team, dat zich onder meer richt op arbeidsrechtelijke advies en ontslagprocedures in de schoonmaakbranche

(Advertentie)

Heeft u het al Piecom Geregeld? Piecom. Uw Partner voor de professionele schoonmaak! Piecom is totaalleverancier voor de professionele schoonmaak. Wij voorzien u van advies, verzorgen opleidingen en leveren snel en betrouwbaar. Bestellingen doet u simpel, snel en overzichtelijk via het online Piecom Bestel Systeem, uw digitale huishoudboekje voor de professionele schoonmaak. Informeer naar de mogelijkheden om het ook Piecom Geregeld te krijgen!

Bel 010 - 4614525 of kijk op www.piecom.nl LEVERANCIER VAN O.A.:

CLEANING PRODUCTS

t hema toiletspecial

Dom is het zeephouder Volgend jaar is het vijftig jaar geleden dat Hermann Ophardt een innovatieve zeepdispenser op de markt bracht, die door de bediening met de elleboog de hygiëne in ziekenhuizen fors opschroefde. In de nieuwste zeeppompjes van Ophardt zit intelligentie om de lat in hygiëne nog hoger te leggen. SYTSE VAN DER SCHAAF*

nnovatie loopt als een rode draad door de in sanitaire hygiëne gespecialiseerde Duitse firma Ophardt Hygiëne. Begin jaren zestig ontwikkelt oprichter en van huis uit scheepsbouwingenieur Hermann Ophardt in samenspraak met een bevriende arts uit een Akens ziekenhuis een zeepdispenser, die door zijn lange armbeugel ook zonder handen te bedienen is. ‘In een tijd dat ziekenhuispersoneel nog met zeep of pompjes de handen waste, zorgde deze vernieuwende dispenser voor een forse sprong in de medische hygiëne’, zegt Johan Beens die als Nederlander leiding geeft aan de Europese verkoopactiviteiten van Ophardt. ‘De elleboogbedienbare hendel betekende geen handcontact meer en daardoor veel minder overdracht van bacteriën.’ Vandaag de dag werkt 85% van de ziekenhuizen in West-Europa met de zeepdispensers van Ophardt.

Hele wereld Deze reikwijdte geeft een goede indicatie van de slagkracht van het bedrijf dat met productiefaciliteiten in Zwitserland, Ierland, België, Canada en op de Filippijnen over de hele wereld actief is.

langrijk om dichtbij de afzetmarkt te acteren. Dat houdt de transportkosten laag, maar zorgt er vooral voor dat er snel geleverd kan worden. De invulling van sanitaire hygiëne komt namelijk meestal op de laatste plaats. Neem een

‘Een goede handhygiëne is bij medisch personeel van essentieel belang’ Beens leerde het Duitse bedrijf kennen toen hij werkte voor distribiteur All Care in Veenendaal en zag de uitdaging liggen om de verkoopactiviteiten in de Europese markt op een hoger plan te brengen. ‘Een producent die met een hoog volume continu gegarandeerde kwaliteit kan leveren, heeft in de Europese Unie volop kansen’, vertelt Beens. ‘Dat is niet het enige. Het is ook be-

nieuw restaurant dat op 11 december opengaat. In de maanden ervoor is er alle aandacht voor het tegeltje en de toiletten. Pas op 5 december komt men erachter dat er ook nog iets gedaan moet worden met zeep en papier. De fabrikant die snel kan leveren zonder concessies te hoeven doen aan de kwaliteit, heeft dan een streepje voor’, zegt hij stellig.

Complete productlijn De slimme zeephouder Een computerchip in de nieuwe Weco-zeepdispenser van Ophardt geeft via een draadloze netwerkverbinding gebruik van de handpomp door aan een centraal computersysteem. De facilitair manager of andere functionaris die de hygiëne in de organisatie bewaakt, kan op deze manier controleren of de hygienevoorschriften in het gebouw worden nageleefd. Ook geeft een houder een signaal als de zeep bijna op is. De chip in de intelligente dispenser werkt op de bewegingsenergie die de gebruiker bij bediening zelf vrijmaakt. Batterij of netstroom zijn daardoor overbodig. Europees salesmanager Johan Beens van de firma Ophardt verwacht veel aandacht voor dit product op de Medica-beurs in december in Düsseldorf.

Service Management nummer 11 november 2011

Innovatie kwam ook om de hoek kijken bij de introductie van de Santralproductlijn voor sanitaire hygiëne ruim twintig jaar geleden. ‘We waren de eerste fabrikant die met een complete productlijn kwam voor sanitaire hygiëne: van dispenser tot afvalbak en toiletrolhouder. Allemaal in één lijn en in één design’, stelt Beens. ‘Twintig jaar geleden was dat uniek, dat zag je niet in de markt. Ophardt is daardoor ook buiten de medische wereld groot geworden. Toen deze productlijn in 2011 twintig jaar bestond, voerde Ophardt deze sanitaire producten uit met 1 millimeter dik roestvrij staal, voorzien van een transparante poedercoating om vingerafdrukken tegen te

t hema toiletspecial

tje niet meer gaan. Op deze productlijn zit vijf jaar garantie.’ Volgens Beens hebben de Santral-producten zich bewezen: ‘De luchthaven Schiphol werkt al meer dan tien jaar met Santral.’

den we een breed assortiment van sanitaire producten aan. Of een klant in zijn sanitaire ruimtes wil werken met een jumbo wc-rol of met losse velletjes, ik heb de houder op voorraad.’

Maar kwaliteit komt met een prijs. ‘We hebben last van concurrentie die met productvarianten komt die ver onder onze prijs doorschieten. Die concessies

Het luisteren naar de klant is ook de aanleiding geweest om de ontwikkeling van de zeepdispenser een stap ver-

Dichtbij de klant

De fabrikant die snel levert zonder concessies te doen aan kwaliteit, heeft een streepje voor aan de kwaliteit zijn wij niet bereid te maken. We leveren alleen producten met hoge kwaliteitseisen. Wil een klant goedkoper, dan gunnen we het project aan een ander.’ Hetgeen niet betekent dat Ophardt niks doet met nieuwe ontwikkelingen in papier en zeep. ‘Vijf jaar geleden kwam schuimzeep ineens vanuit het niets opzetten. Nu is 65% van de dispensers die wij uitleveren geschikt voor dat soort zeep. Wat dat betreft, bewegen we met de klant mee en bie-

der te brengen door de houder te voorzien van sensoren. ‘Producten moeten functioneel en gebruiksvriendelijk zijn, maar de hygiëne kan nog een stuk verder gebracht worden door de toepassing van hygiënevoorschriften beter te controleren’, vervolgt Beens. ‘Ziekenhuizen hebben in de afgelopen jaren door verbeteringen in de medische handelingen de doorloopsnelheid enorm verhoogd. Vroeger werden mensen acht dagen opgenomen voor

Johan Beens, European sales manager Ophardt: ‘We waren de eerste fabrikant die met een complete productlijn kwam voor sanitaire hygiëne.’ een medische ingreep. Dat is nu teruggebracht naar twee dagen. Die omloopsnelheid heeft het belang van een goede hygiëne enorm verhoogd. Op het moment dat een patiënt een ontsteking krijgt aan een open wond, dan stagneert de doorloop meteen. Een goede handhygiëne van het medisch personeel is daarom essentieel. Daarnaast zijn patiënten mondiger geworden’, vindt Beens. Een instelling die aan de hand van sensoren in de dispensers het daadwerkelijke gebruik van zeep door het personeel kan controleren en aantonen, heeft daarmee een streepje voor.

Resistente bacteriën Dit soort controlesystemen zijn volgens Beens ook het antwoord op de uitbraak

Service Management nummer 11 november 2011

t hema toiletspecial (Advertentie)

▶ Volgend jaar is het vijftig jaar geleden dat Hermann Ophardt een innovatieve zeepdispenser op de markt bracht ▶ Door de bediening met de elleboog schroefde deze dispenser de hygiëne in ziekenhuizen fors op.

van resistente bacteriën, die regelmatig als een moderne versie van de plaag opduiken bij allerlei instellingen. ‘Net als in Azië duiken ook in Europa steeds meer bacteriën op die resistent zijn voor antibiotica. Het noopt instellingen tot waakzaamheid, terwijl ze in toenemende mate onder financiële druk staan. Waarom moet een ziekenhuis op een medische afdeling dertig mensen inzetten als het in de praktijk ook met 25 kan. De werkdruk ligt zo hoog, dat medisch personeel in hun ronde van de ene naar de andere patiënt vergeten dat handhygiëne van essentieel belang is. Basisregels worden niet meer nageleefd totdat er bij een incident weer een grote bacterie-uitbraak is. Door toezicht te houden op het gebruik van de dispensers kun je de opvolging van hygiëneregels proactief in de gaten houden en laks omspringen met desinfectie in de kiem smoren.’

Aansturen Ook de facilitair manager bij andere instellingen zit volgens Beens op deze vorm van monitoring te wachten. ‘Door de sensoren in de dispensers is via een beeldscherm te zien in welke ruimte zeep of papier moet worden aangevuld. Bij instellingen met grote sanitaire ruimtes als RAI Amsterdam of Jaarbeurs Utrecht hoef je met zo’n systeem geen visuele controles meer te lopen. De facilitair manager kan daarmee zijn team gerichter aansturen en weer wat efficiënter te werk gaan.’ En Hermann Ophardt, der Alte – hoe gaat het met hem? Beens constateert dat de rasondernemer vanaf de zijlijn nog steeds zeer actief betrokken is bij het bedrijf waarover zijn zoon Heiner Ophardt inmiddels de dagelijkse leiding voert. Stilzitten kan hij niet. Toen hij terugtrad is hij op 68-jarige leeftijd een eigen werf begonnen in Duisburg voor hogesnelheidsjachten. ‹‹ * Sytse van der Schaaf is freelance journalist (www.it-executive.nl)

column willem zuydestein

Een code voor het vagevuur

et wordt hoe langer hoe leuker in de schoonmaakbranche. Na jaren van navelstaarderij en winstbejag was er een opstand van de werkvloer voor nodig om de zaak eens goed in beweging te krijgen. Toen daar in januari 2010 het werk werd neergelegd om betere arbeidsvoorwaarden te krijgen, zag menig bestuurder plotseling het licht. En bleek professioneel schoonmaken heel wat meer in te houden dan het nastreven van ‘uurtje

Voor schoonmaakbedrijven geldt dat zij worden aangesproken op hun rol van werkgever en opdrachtnemer. Als kernwoorden noemt de code hier: zorgvuldig, sociaal, transparant en controleerbaar. Zo dienen bedrijven hun kennis, ervaring en capaciteit in te zetten bij de uitvoering van het contract. En zijn de cao en andere relevante regelgeving leidend bij het doorvoeren van veranderingen. Bovendien bevordert de code de scholing van medewerkers, op het ge-

Je kunt de monnik wel willen uithangen, maar de wereld is nu eenmaal geen klooster factuurtje’. Natuurlijk is er niets op tegen om omzet te genereren. Uiteindelijk is dat het doel van de onderneming. Maar als dat tegen elke prijs gerealiseerd wordt, waarbij voorbij wordt gegaan aan het behoud van goede arbeidsomstandigheden, is er werkelijk wat loos. Dan gaat uiteindelijk de kruik net zo lang te water totdat hij barst. En dan zijn de rapen gaar. In dat licht bezien, is het een goede zaak dat alle betrokken partijen - werkgevers, vakbonden en opdrachtgevers deze zomer de code Verantwoordelijk Marktgedrag zijn overeengekomen. Hierin worden de effecten van marktwerking op de arbeidsomstandigheden overeengekomen. Zo gaat het bij aanbestedingen niet meer om de laagste prijs, maar geldt de ‘economisch meest voordelige inschrijving’ als gunningscriterium. Ook verwachten opdrachtgevers van hun contractpartners dat zij weten regelgeving en de cao naleven en voldoen aan de eisen van goed werkgeverschap. Daarover maken zij onderling afspraken.

bied van zowel schoonmaak als de Nederlandse taal en veiligheid. Bedrijven voeren dan ook een actief gezondheidsen veiligheidsbeleid. Naast de opdrachtgevers en de opdrachtnemers onderscheidt de code een derde partij, de werknemers. Zij worden medeverantwoordelijk gemaakt voor het behalen van de doelstellingen. Zo werken zij mee aan het ontwikkelen van een positief beroepsbeeld. En zijn zij betrokken bij zowel de eigen organisatie als die waar zij werkzaam zijn. Als vierde deelnemer noemt de code de ‘makelaars’. Die spelen een rol op basis van hun professionaliteit, vakmanschap en onafhankelijkheid en zijn als zodanig van toegevoegde waarde in het proces van contractvorming. Beroepsverenigingen, opleidingsinstituten en overheden tenslotte worden als vijfde participant onderscheiden. Van hen wordt verwacht dat zij de code onderschrijven en in eigen kring breed uitdragen. Om te voorkomen dat het louter bij goede bedoelingen blijft, ziet de

Commissie Code Verantwoordelijk Marktgedrag erop toe dat partijen de code naleven. Wie zich niet aan de afspraken houdt, wordt er op aangesproken. En ben je OSB-lid, dan loop je bij recidief gedrag de kans geroyeerd te worden. Of dat einde bedrijfsvoering betekent, is nog maar de vraag. Schoonmaken is tenslotte iets van alle tijden. En er valt altijd ergens nog wel een doek overheen te halen of een emmer sop op los te laten. Het blijft immers een zaak van vraag en aanbod. Zolang de schoonmaakbudgetten bij opdrachtgevers onder druk blijven staan en opdrachtnemers vooral continuïteit van de bedrijfsvoering nastreven, is er ruimte voor creatieve oplossingen. Maar de achterliggende gedachte bij de code is positief te duiden. Of de nu ingeslagen weg onomkeerbaar is, zoals OSB-voorzitter Simons in alle euforie stelt, waag ik echter te betwijfelen. Je kunt de monnik wel willen uithangen, maar de wereld is nu eenmaal geen klooster. De hemel mag dan misschien wel het ultieme doel zijn, als katholiek meen ik dat het vagevuur ook geen onvoordelig perspectief lijkt. ‹‹

(Advertentie) DE STANDAARD IN MICROVEZEL

Voor België

03 - 231 33 89 www.boma.be

Service Management nummer 11 november 2011

thuiszorg

Krimpende Wmo, groei schoonmaaksector De marktontwikkelingen en aanhoudende bezuinigingen dwingen gemeenten ertoe het beleid voor de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) opnieuw onder de loep te nemen. Kostenbesparing is het devies. Door het aanzienlijke volume van voorzieningen vanuit deze wet zoeken veel gemeenten naar een andere invulling. Maar wat is wijsheid? Facilitair adviesbureau Clean Concepts en 45 gemeenteambtenaren zochten het antwoord op deze vraag tijdens het congres Bezonnen bezuinigingen binnen de Wmo. PETRA DE BRUIN

lean Concepts uit Eindhoven is een adviesbureau in facilitaire dienstverlening en richt zich op de marktsegmenten schoonmaakonderhoud, beveiliging, bedrijfscatering en receptiediensten. Sinds drie jaar behoort de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) ook tot dit kwartet. Niet in de laatste plaats, omdat schoonmaakbedrijven via onder meer stichtingen, samenwerkingsverbanden en speciaal opgerichte joint ventures de thuiszorgmarkt als hongerige leeuwen betreden. In de zwaar verzadigde markt blijkt thuiszorg een aantrekkelijk en lucratief groeisegment.

Intentie Op 1 januari 2007 werd de Wmo ingevoerd. De intentie was en is dat álle burgers langer kunnen blijven participeren in de samenleving. De uitvoering

(Advertentie) DE STANDAARD IN MICROVEZEL

W NE

+31 (0)70 - 345 87 37 www.greenspeed.eu

van de Wmo ligt in handen van de gemeenten; zij hebben veel beleidsvrijheid om de uitvoering zelf vorm te geven, waardoor de uitvoering per gemeente kan verschillen. Wat niet verschilt, zijn de aanhoudende bezuinigingen waartoe gemeenten zich genoodzaakt zien, en de marktontwikkelingen: allerlei vernieuwende initiatieven, zoals marktconsultatie, alfacheques, bestuurlijk aanbesteden, convenantenmodel, zorgarrangementen en veilingmodellen.

Kennisplatform Begin 2010 voerde Clean Concepts een uitvoerig marktonderzoek uit en hield aansluitend gesprekken met gemeenten. Daaruit bleek de behoefte om de opgedane kennis en ervaring onderling uit te wisselen. Dus creëerde het Noord-Brabantse adviesbureau op 1 september in de sfeervolle Kloosterhoeve in Harmelen een kennisplatform in de vorm van het congres Bezonnen bezuinigingen binnen de Wmo voor lokale overheidsmedewerkers die betrokken zijn bij deze wetsuitvoering. Het congres stond onder leiding van Erwin van Gorkum, projectleider Inkoop bij PIANOo, ‘het expertise- én netwerkcentrum voor aanbesteden van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie’, introduceerde Van Gorkum zijn werkveld. ‘Het thema voor dit congres is goed gekozen; de 418 gemeenten in Nederland staan im-

Service Management nummer 11 november 2011

mers aan de vooravond van weer een bezuinigingsronde.’

Belastinggeld Van de zeven specialisten die in de ochtend vier Wmo-thema’s belichtte, was de aftrap voor Maarten Rooderkerk van EurAssist, gerenommeerd adviseur van inkoop en Europees aanbesteden, en vooral pionier op dit gebied, want begin jaren negentig organiseerde Rooderkerk al seminars over aanbesteden. ‘Zijn constatering: maak het vooral niet te moeilijk, is me altijd bijgebleven’, vertelde Van Gorkum. En dat bleek ook de inzet van de spreekbeurt van Rooderkerk over Aanbesteden Wmo HbH. Op simpele wijze legde hij uit dat ook het aanbestedingsaspect van de AWBZ naar de gemeenten gaat en dus dat alle extramurale zorg op termijn ook op hun bordje komt. ‘We gaan zes ton bezuinigen, vertelde een gemeente mij deze week. Maar weet u ook hoe?, vroeg ik. Op managementniveau wordt nog te weinig over bezuinigingen nagedacht’, wist de adviseur. Dat het hier om de uitvoering van een wettelijke taak gaat die met publieke middelen door de overheid wordt uigevoerd, en dus dat het belastinggeld betreft, zette Rooderkerk ook uiteen. Uit de zaal bleek slechts één deelnemer Europees aanbesteden leuk te vinden. ‘Weet u hoe dat komt? Omdat we de materie te moeilijk vinden.

thuiszorg

potentieel voor Maar de Europese aanbestedingsregels zijn niet moeilijk, maar je moet ze wel kennen.’ Dus deed hij een voorzetje.

A- of b-diensten Rooderkerk legde het verschil uit tussen a-diensten, zoals schoonmaak, en b-diensten, zoals catering- en zorgdiensten. Daarvoor geldt respectievelijk een volledig en verlicht aanbestedingsregime. ‘De vraag is nu: moeten we huishoudelijke hulp volgens de regels van a-diensten aanbesteden of kunnen we zelf de inkoop bepalen (b-diensten)?’ Rooderkerk gaf zelf het antwoord: ‘Het is een non-discussie. Het gaat namelijk niet om de vorm van aanbesteding, maar om de inhoud.’ Daarbij aangetekend dat het aanbesteden voor a-diensten een openbare en niet-openbare procedure (openbaar met voorselectie) kent, en het aanbesteden voor b-diensten een procedurevrije inkoopprocedure betekent, mits er een (technisch) bestek is en mits de inkoop achteraf wordt gepubliceerd.

Aanbestedingsmodellen Er bleek nog meer te kiezen, namelijk in aanbestedingsmodellen. Rooderkerk stond stil bij het Zeeuws model, waarvoor geen emvi (economisch meest voordelige inschrijving, red.) geldt, het dynamisch selectiemodel, een veilingmodel waarbij tussentijds nieuwe aanbieders kunnen worden toegelaten, het

De sprekers en organisatie van het congres, v.l.n.r.: Erwin van Gorkum (PIANOo), Iris Sips (Gemeente Spijkenisse), Peter Verhagen (Gemeente Breda), Hans Etman (Fundament Training & Advies), Karin Scheffer (Clean Concepts), Nic Vos de Wael (Landelijk Platform GGz), Annemiek Roerhorst (Gemeente Spijkenisse), Maarten Rooderkerk (EurAssist), Lian Hermus (Gemeente Breda) en Sanne Meeuwissen (Clean Concepts) sultatie en door eerlijke en transparante inkoopprocedures’, aldus de EurAssist-adviseur.

Bezuinigingen Het congresthema Bezonnen Bezuinigingen binnen de Wmo werd in twee delen onderhanden genomen door Lian Hermus en Peter Verhagen van Gemeente

‘Op managementniveau wordt nog te weinig over bezuinigingen nagedacht’ onderhandelingsmodel en de bestuurlijke aanbesteding, met een convenant na onderhandeling. ‘De eerste besparing wordt bereikt door een goede marktoriëntatie, maar ook door marktcon-

Breda, en door Karin Scheffer van Clean Concepts. Hermus, contractbeheer op Sociale Zaken, schetste de huidige situatie bij de Noord-Brabantse gemeente: ‘Er zijn zeventien aanbieders voor HV1

en HV2 met een tariefstelling die ruim boven het landelijk gemiddelde ligt en een omvang van respectievelijk 340.000 en 410.000 uur. Onze klanten hadden de keuze welke aanbieder zij wensten, maar door veranderingen op het financiële en politieke vlak zagen we ons budget met € 3 miljoen krimpen.’ Onder het motto Met 15 miljoen moet je het doen zag Gemeente Breda zich dus voor een ware uitdaging gesteld. ‘Een uurtarief van gemiddeld € 4,00 minder, daar krijg je geen aanbieders voor. Dus moesten we bekijken welke factoren wel te beïnvloeden zijn.’ En zo maakte de gemeente diverse keuzes: ‘De maximale tarieven werden iets verlaagd en we gingen terug naar drie aanbieders. Met een groter volume is een tariefverlaging verantwoord’, verklaarde Verhagen, die de inkoop voor

Service Management nummer 11 november 2011

thuiszorg

Facilitair adviesbureau Clean Concepts en 45 gemeenteambtenaren bogen zich over Bezonnen bezuinigingen binnen de Wmo de gemeente doet. ‘Aan de kwaliteitseisen werd niet getornd’, benadrukte hij. Gemeente Spijkenisse realiseerde de grootste besparing door een herindicatietraject van alle klanten binnen de gemeente zelf. Kritischer kijken naar de ureninzet en soort indicatie (HV1/ HV2): ‘Daar zit de eerste verdienste.’

Focussen Dat je verder moet kijken dan je neus lang is, illustreerde Karin Scheffer, senior adviseur Wmo, in de vervolgpresentatie aan de hand van een filmpje met opdracht: tel het aantal keren

Scheffer, die in 2005 voor CSU de eerste aanzet heeft gedaan om de thuiszorgtak Tzorg op te richten, is merkbaar met hart en ziel betrokken bij thuiszorg en schoonmaak. ‘Vijf jaar geleden mocht ik bij gemeenten het woord schoonmaak niet noemen, maar door de marktwerking is in korte tijd veel veranderd. In drie jaar is een groot deel van de € 1,2 miljard voor hulp bij het huishouden direct of indirect overgegaan naar schoonmaakbedrijven; een grote verschuiving van aanbieders in de thuiszorg dus. Maar ook de tarieven

‘Marktwerking binnen de Wmo, maak er vooral goed gebruik van’ dat het witte team de bal overspeelt. Het tellen leidde zo af dat de gorilla die dwars door het groepje spelende mensen heenliep door velen (50%) niet werd opgemerkt. ‘Door te focussen mis je elementen eromheen’, concludeerde Scheffer. ‘In gesprekken met gemeenten wil men praten over bezuinigingen, maar het enige waar het om draait, is: tarieven, tarieven, tarieven. Ze missen dus de gorilla.’

hebben een verandering doorgemaakt.’ Uit het verhaal van de Wmo-adviseur van Clean Concepts blijkt dat een verlaging soms inderdaad verantwoord is: ‘De nieuwe aanbieders hebben lagere overhead, (mogelijk) een andere cao en strakkere logistieke procedures, maar zijn ook flexibel en proactief en willen een aandeel op de nieuwe markt.’ Tariefstelling is dus afhankelijk van

Service Management nummer 11 november 2011

veel factoren. Bezint eer ge begint, is het devies.

Uurprestaties Scheffer legde de congresdeelnemers een verhelderend rekensommetje voor. ‘Voor de schoonmaak van kantoren geldt tegenwoordig een maximum van 475 m2 per uur, voor intramurale zorg dagelijks 250 en voor aanleunwoningen (een keer per week) 200. Een gemiddelde aanleunwoning is 100 m2. Dat betekent dat de woning in dertig minuten schoongemaakt moet worden. Dat is niet reëel. Maar daartegenover staat het landelijk gemiddelde van 3,1 uur voor een dergelijke woning van de traditionele aanbieders. Deze norm heeft niets met schoonmaak te maken’, durfde Scheffer te stellen. Dat de situatie per individu kan verschillen, zette de Wmo-adviseur ook helder uiteen: ‘Een gelijkvloerse aanleunwoning met laminaat en weinig bezoek vergt nu eenmaal minder schoonmaaktijd dan een herenhuis met hoogpolig tapijt, vier katten en veel mensen over de vloer. In het kader van de kanteling moet men bij het stellen van de indicatie dus verder kijken dan enkel de fysieke beperking van de klant. Zeker als we over schoonmaak praten.’

thuiszorg

Kwaliteit

Contractbeheer

â&#x20AC;&#x2DC;Nu wordt enkel gekeken naar de klanttevredenheid, maar de technische kwaliteit van het schoonmaakwerk is minstens zo belangrijkâ&#x20AC;&#x2122;, vervolgde Scheffer. Ze gaf ter afsluiting van haar presentatie over Bezonnen bezuinigingen binnen de Wmo nog enkele tips. Zo vormen bijvoorbeeld de inzet van jeugdigen en de facturatie (meer uren gefactureerd dan uitgevoerd) valkuilen voor de inkopende gemeente. â&#x20AC;&#x2DC;Zorg dat wat je eist, ook meetbaar is.â&#x20AC;&#x2122; En tot slot: â&#x20AC;&#x2DC;Marktwerking binnen de Wmo, maak er vooral goed gebruik van.â&#x20AC;&#x2122;

Overstap Na de koffiepauze volgde de presentatie van Nic Vos de Wael. Vanuit zijn functie als senior medewerker bij het Landelijk Platform GGz, de koepel voor cliĂŤnten- en familieorganisaties in de geestelijke gezondheidszorg, lichtte hij het thema Vanuit AWBZ naar Wmo toe, want per 2013 is de overstap zover. Een voor de congresdeelnemers interessante spreekbeurt.

Het duo Iris Sips en Annemiek Roerhorst van de gemeente Spijkenisse sloten de informatieve ochtend af met een succesverhaal. Onder de titel Kwaliteitsborging en contractbeheer vertelde Sips, afdelingshoofd Maatschappelijke Ondersteuning, openhartig over het imago waarmee deze Zuid-Hollandse gemeente kampte, onder meer door het spotje van de politieke partij SP enkele jaren terug: â&#x20AC;&#x2DC;We vertegenwoordigden de slechtste gemeente op maatschappelijk voorzieningenvlak.â&#x20AC;&#x2122; Anno 2011 heeft Gemeente Spijkenisse een voortrekkersrol en toont men aan dat maatschappelijke ondersteuning efficienter en effectiever kan. Zonder op kwaliteit te verliezen. â&#x20AC;&#x2DC;We moesten 25% bezuinigen: van â&#x201A;Ź 7 naar 5 miljoen.â&#x20AC;&#x2122; Het basisidee was inzicht en betaalbaarheid. Bijvoorbeeld door omgekeerd factureren, dus wij sturen de facturen uit en de klant controleert, en door schoonmaakcontroles bij de klant in huis uit te voeren. We boekten hiermee resultaat en voordelen voor de

huishoudelijke hulp.â&#x20AC;&#x2122; Opvallend is ook dat Gemeente Spijkenisse vijf partijen selecteerden voor de inschrijving en tot volle tevredenheid met diverse kleinere aanbieders samenwerkt. â&#x20AC;&#x2DC;We hebben ons financiĂŤle huis op ordeâ&#x20AC;&#x2122;, sloten Sips en senior beleidsmedewerker Roerhorst hun bijdrage af.

Werksessies De congresmiddag besteedden de gastsprekers en congresdeelnemers aan twee werksessies: men ging met de vier in de ochtend behandelde themaâ&#x20AC;&#x2122;s aan de slag. Wellicht dat de zon, die op 1 september volop scheen, een symbool vormt voor de toekomst van de WmocliĂŤnten en gemeenten in Nederland. In ieder geval is gebleken dat er veel geld gemoeid is met maatschappelijke voorzieningen en dat de zorg van cliĂŤnten vaak goedkoper (en beter) kan. â&#x20AC;&#x2DC;Je kunt je afvragen waar het geld al die jaren is gebleven.â&#x20AC;&#x2122; Maar deze vraag, die de redactie zich na afloop van het congres gesteld zag, zal altijd een open boek blijven. â&#x20AC;šâ&#x20AC;š

(Advertentie)

B3 9==> //<530=23<( AQV]]\[OOYPSR`WXT W\ RS `SUW] 6OOUZO\RS\ ProďŹ teer van onze actieperiode van 1 november t/m 15 december

Â&#x2019; ][hSb â&#x201A;Ź # ^S` XOO` Â&#x2019; a]ZWRS PSR`WXT Â&#x2019; OZ XO`S\ZO\U cWbabSYS\R `S\RS[S\b

5% korting op 3-laags wcpapier 250 vel

29,30

actiecode Toilet2011

Babyminder verschoontafel horizontaal

Ruim assortiment online van topmerken als Tork, Kimberly-Clark, Wypall, Sontara, DJ Group, Vectair en Vikan

Â&#x2019; hSS` U]SRS cWbP`SWRW\Ua []USZWXYVSRS\ Â&#x2019; W\bS`SaaO\bS Q]\bÒQbS\ b]]\OO\USdS\RS YZO\bS\ 0WX aS`WSchS W\bS`SaaS S\ d]]` [SS` W\T]`[ObWS Yc\b c ^S` S [OWZ Q]\bOQb ]^\S[S\ [Sb RS VSS` @ 0OYYS` `]\OZR POYYS`.POYYS`Ô`b\Sà \Z

"C UGLQR T?L BSSPX??KFCGB 5\TH[PJ 0U[LYUH[PVUHS PZ LLU [VVUHHUNL]LUKL WYVK\JLU[ ]HU LLU NYVV[ HZZVY[PTLU[ WYVMLZZPVULSL YLPUPNPUNZTHJOPULZ <P[NHUNZW\U[ ]HU HSSL 5\TH[PJ WYVK\J[LU PZ K\\YaHHTOLPK 4L[ UHTL WYVMLZZPVULSL HMULTLYZ RPQRLU LLYKLY UHHY KL QHHYSPQRZL L_WSVP[H[PLRVZ[LU ]VVY OL[ NLIY\PR ]HU O\U THJOPULZ KHU UHHY KL HHUZJOHMWYPQZ 3L]LUZK\\Y RVZ[LU ]VVY YLWHYH[PL LU VUKLYOV\K Z[VYPUNZNL]VLSPNOLPK LU ILKPLUPUNZNLTHR aPQU HZWLJ[LU ^HHY TL[ UHTL VW ^VYK[ NLSL[

QHHY NYH[PZ ZLY]PJL VW SVJH[PL QHHY NHYHU[PL >H[LY LU JOLTPLILZWHYLUKL [LJOUVSVNPL .YH[PZ KLTVUZ[YH[PL

=VVY LLU NYH[PZ KLTVUZ[YH[PL ]HU VUaL THJOPULZ VW \^ SVJH[PL R\U[ \ JVU[HJ[ VWULTLU TL[ KL HMKLSPUN :HSLZ :\WWVY[ [LS

5\TH[PJ 0U[LYUH[PVUHS )= =LUUVV[Z^LN *. (SWOLU HHU KLU 9PQU ;LS , THPS! PUMV'U\TH[PJ US 0U[LYUL[! ^^^ U\TH[PJ US

vakbonden

CNV Vakmensen: eerst de dialoog dan pas actie Bij CNV Vakmensen zijn ze niet zo gauw boos, vandaar dat eventuele acties pas na een niet tevredenstellende dialoog komen. Maar een jaar geleden was bestuurder Jan Kampherbeek wél boos. Op de redactie van dit blad om precies te zijn. Na het verschijnen van een themanummer over maatschappelijk verantwoord ondernemen noemde hij Service Management ‘een werkgeversblad’ en ‘een propagandablaadje’. Toe maar. Hoog tijd voor een ontmoeting met de rondborstige vakbondsman, die aan het eind van het gesprek zelfs praat over de schoonmaak als ‘onze sector’. DICK VAN ZOMEREN

an Kampherbeek: ‘De term werkgeversblad slaat op de berichtgeving waarin ondernemers alle gelegenheid krijgen om hun zegje te doen. Niet alleen over MVO, maar over alle zaken die het werk van de uitvoerenden raken, zonder dat die werknemers kunnen zeggen wat zij ervan vinden. Dat alles omlijst door bobo’s en mannen in het pak, die tevreden alweer een nieuw contract bij een opdrachtgever ondertekenen. Dat gebeurt trouwens niet exclusief in jullie blad. Ook bij de anderen komt de rol van de uitvoerenden weinig of niet aan bod. Dat stoort me, omdat bij het afsluiten van een nieuw contract vaak ook tientallen uitvoerenden geconfronteerd worden met een nieuwe werkgever of andere werkomstandigheden. Maar die blijven onzichtbaar.’

Succes Recentelijk wond Kampherbeek zich ook al op over de (‘dreigende’) standaardbrieven die ISS naar zieke werknemers stuurt, zonder een contactpersoon of een telefoonnummer te vermelden. Zo’n brief wordt ook ver-

stuurd aan ziek gemelde medewerkers, die verzuimen door tragische omstandigheden rond gezinsleden. ‘Dan mag een werkgever niet redeneren van: je kunt lichamelijk alles, dus je bent niet ziek. Ook bij die procedures moet je die mensen serieus nemen en in gesprek blijven. Onze actie heeft bij ISS gelukkig wel succes opgeleverd.’

Portefeuille Jan Kampherbeek is een rechtgeaard vakbondsman met een voorgeschiedenis die hem een ruime praktijkervaring opleverde in de relatie werkgever/werknemer. Kampherbeek was tot 1990 stuurman op de grote vaart, waarna hij vier jaar lang in de Rotterdamse haven aan de slag ging als controleur gevaarlijke stoffen. In 1994 ontstond wrijving met zijn werkgever, waarop Kampherbeek als bestuurder solliciteerde bij het CNV, waarvan hij overigens al jaren lid was. Hij opereert vanuit het CNV-hoofdkantoor in Drachten en heeft drie bedrijfstakken in zijn portefeuille: de drie Waddenveer-diensten, transportbedrijf Mammoet Maritiem en (sinds 1996) de schoonmaak.

CNV-bestuurder Jan Kampherbeek, met sinds 1996 de sector schoonmaak in zijn portefeuille: ‘In de schoonmaak moet je de mensen vooral bij de hand nemen, waar tegenover staat dat je heel veel voor hen kunt bewerkstelligen.’ ‘Dat eerste jaar in de schoonmaak kwam voor het eerst de contractwisseling-paragraaf (het verplicht overnemen van uitvoerend personeel, red.) in

Service Management nummer 11 november 2011

vakbonden

de toen afgesloten cao. Daarvan ken ik dus de hele story.’ Tijdens symposia en recepties pik je de vakbondsbestuurders er altijd zo uit. Kampherbeek en zijn FNV-collega’s Mari Martens en Ron Meijer lopen er altijd opvallend casual bij, ze schuwen het spijkergoed en het houthakkershemd niet. De CNV-bestuurder geeft glimlachend toe dat dit niet toevallig is en voor de omgeving iets moet uitstralen van ‘doe maar gewoon, dat zijn wij ook’. Die FNV’ers ziet of spreekt hij gemiddeld een keer of drie in de week door het wederzijds vertegenwoordigd zijn in de RAS, pensioenfondsen, opleidingen en bij overleg met betrekking tot al of niet publieke acties.

Ledental Een exact cijfer over de vakbondsvertegenwoordiging in de schoonmaak is er niet. De FNV zegt circa 15.000 leden in deze sector te hebben en Kampherbeek weet uit zijn hoofd hoeveel CNV Vakmensen er heeft: 2433. Dat is dus niet meer dan circa 10% van de totaal 150.000 werknemers. De CNV-bestuurder: ‘Ik heb niet de illusie dat we ooit 50.000 leden zullen hebben. Liever niet zelfs, rond de 4000 is ook genoeg. Over de huidige groei ben ik tevreden. Toen ik in 1996 begon, hadden we duizend leden, maar sindsdien kwamen er elk jaar 150 bij. Niet alleen hier geboren Nederlanders. In het westen hebben we ook veel allochtone leden, waaronder Ghanezen die in Amsterdam Zuidoost een grote christelijke gemeenschap vormen. Door het extra moeten uitleggen aan allochtonen duren onze ledenvergadering in het westen trouwens wel wat langer dan hier in de buurt.’

(Advertentie) DE STANDAARD IN MICROVEZEL

+31 (0)70 - 345 87 37 www.greenspeed.eu

Acties Afgaande op journaalbeelden en krantenfoto’s krijg je die indruk dat het initiatief voor acties in de schoonmaak altijd bij de FNV ligt en CNV Vakmensen een ondergeschikte of volgende rol spelen. Kampherbeek: ‘ Dat van die beelden klopt wel, want de collega’s kiezen sectoren en locaties waar ze veel leden hebben en dat levert acties op waar de media op af komen. Maar als CNV opereren we wel degelijk autonoom, we organiseerden vorig jaar nog een opvallende staking van werknemers van Nivo-Noord bij een contractwisseling tussen de vervoersondernemingen Arriva en Q-bus in Leeuwarden. Maar er is inderdaad een verschil tussen het CNV en de FNV, die eerder acties organiseert. Zij redeneren van: eerst de actie, dan volgt de dialoog vanzelf. Wij draaien het om. Dat voor het publiek zo de beeldvorming ontstaat van minder CNV-acties, moeten we voor lief nemen.’

Code In de berichtgeving over de lancering van de code Verantwoordelijk Marktgedrag, in tegenwoordigheid van minister Henk Kamp in Nieuwspoort in Den Haag, heeft het Kampherbeek ook een beetje pijn gedaan dat de rol van de

een convenant Marktgedrag op. Laten we maar zeggen dat CNV en FNV op weg naar de code Verantwoordelijk Marktgedrag elk hun eigen aanvliegroute hebben gekozen. Dat neemt niet weg dat we in de schoonmaak heel collegiaal met elkaar optrekken en in harmonie de taken verdelen. In verschillende commissies zit er namens de werknemers maar één vertegenwoordiger van de vakbonden. In de commissie Pensioenbeheer zit ik als CNV’er, terwijl er in de Geschillencommissie alleen een vertegenwoordiger van het FNV zit. In andere branches komt die afwisselende vertegenwoordiging zelden of nooit voor.’

Facility managers Wat is de rol van de vakbonden bij de uitvoering van de code Verantwoordelijk Marktgedrag? ‘Bij EU-inschrijvingen kijken we niet naar de prijs, maar wel naar de urenverdeling en trekken bij de opdrachtgever aan de bel als die verhouding in onze ogen niet klopt. We hebben in het verleden te weinig aandacht gehad voor hun sturende rol, dat verwijt kunnen we onszelf wel maken. Door het traditionele rollenpatroon vakbonden versus werkgevers zijn we steeds meteen naar de schoonmaakbedrijven gestapt. Nu zoeken we ook contact met facility managers, die

‘Facility managers zijn zich bewuster geworden van hun sturende en corrigerende rol’ vakbonden bij het opstellen van de code zo onderbelicht is gebleven en vooral afstraalde op de grotere collega FNV. ‘Zij hebben met hun acties het proces wel een belangrijke impuls gegeven. Maar de discussie liep al langer. In het kader van Sociaal Duurzaam Aanbesteden hebben wij al twee jaar geleden onder gebouwbeheerders een oproep verspreid Schoonmaakwerk is ook uw verantwoordelijkheid en gewezen op het feit dat uitvoerende schoonmakers vaak te hard moeten werken voor te weinig geld. En begin vorig jaar stelden we voor hetzelfde doel samen met facilitair adviesbureau Masterkey-Plus al

Service Management nummer 11 november 2011

bellen we gewoon op. Zeker als ze bij een contractwisseling en het overgaan van schoonmaakpersoneel zeggen: die en die wil ik niet meer in mijn gebouw zien. Dan bemoeit de facility manager zich rechtstreeks met het personeelsbeleid van het in te schakelen schoonmaakbedrijf. Dan zie ik niet in waarom wij als vakbond passief zouden moeten blijven richting facility manager.’

Grieven Wat is je voornaamste grief tegen werkgevers in de schoonmaak? ‘Dat de grotere bedrijven hun eigen personeel

vakbonden

niet serieus nemen. Dat zie je het best in de laag die bestaat uit ambulante objectleiders van grotere regionale en landelijke schoonmaakbedrijven. De span of control van objectleiders is veel te groot en ze hebben daardoor nooit tijd: te veel objecten, te veel mensen,

Onze sector Onze sector? ‘Ja, de schoonmaak raakt me. Er is een groot verschil tussen de zelfredzaamheid van de hoger opgeleide werknemers van de veerdiensten en Mammoet Maritiem en onze leden in de schoonmaak. In die nautische secto-

Bewustwording

Ambulant objectleider zijn betekent vooral shit opruimen zorgen voor materiaal, invallers regelen, contact met de opdrachtgever houden, problemen oplossen, noem maar op. Ambulante objectleiders van dergelijke bedrijven doen niet anders dan shit opruimen en ze krijgen ook nog weinig waardering. Het verloop is dan ook enorm, vooral onder de besten. Dat is doodzonde van onze sector.’

Maar ik voel me zo met de sector en de uitvoerenden verwant dat ik zelfs een SVS-vakdiploma hebt behaald.’ Ironisch: ‘Waarbij me trouwens opviel dat ik met de praktijk meer moeite had dan met de theorie. Voor mijn medecursisten was dat precies andersom.’

ren kunnen ze het allemaal wel zelf, daar ben je als vakbondsbestuurder meer een coach. In de schoonmaak moet je de mensen vooral bij de hand nemen, waar tegenover staat dat je heel veel voor hen kunt bewerkstelligen. Economisch gezien is het bij een betrekkelijk laag ledental, een lage contributie door parttime werken en veel op te lossen problemen niet verantwoord.

Wat beschouw je na vijftien jaar in de schoonmaak als vakbondssuccessen? Jan Kampherbeek: ‘Er is een hemelsbreed verschil tussen mijn eerste cao van 1996 en de huidige. Deze cao is veel beter, vooral op de punten beloning, pensioenen en de implementatie van de arbowetgeving. Verder dat er onder facility managers bewustwording is ontstaan over hun sturende en corrigerende rol bij de uitvoering van uitbesteed schoonmaakwerk. En ten derde dat onze leden zich meer bewust zijn van hun rechten dan in de jaren negentig.’ ‹‹

(Advertentie)

Vloer zoekt Specialist opleidingen voor een heldere toekomst!

opleidingen voor een heldere toekomst!

www.svs-schoonmaak.nl

Rhijnspoor 267 . 2901 LB Capelle aan den IJssel Telefoon: 010 - 2931000 info@svs-schoonmaak.nl

Service Management nummer 11 november 2011

clear thinking, clean solutions

schoonmaken met een grote C... Ook voor úw bedrijf! Schoonmaken is een vak. Úw vak. Niemand hoeft u dus te

Zo zijn we bijvoorbeeld importeur van Kleen Purgatis, één

vertellen hoe u dat moet doen. En toch is dat wat we graag

van de grootste fabrikanten van reinigingsmiddelen in Europa.

doen bij Crohill. Niet omdat we vinden dat u iets verkeerd

Kleen loopt met haar producten voorop als het gaat om

doet, maar omdat wij denken dat het soms beter kan.

huidvriendelijkheid en sublieme geur. Dat resulteert in meer

Crohill is leverancier van professionele reinigingsproducten

werkplezier bij de schoonmakers en een langere ‘schoon-

(allen ISO 14001+) en is altijd op zoek naar verbeteringen en

beleving’ bij de eindklant. Bovendien beschikt Kleen Purgatis

oplossingen. In producten en methodieken maar ook bij

over de EMAS 14001+ registratie, die steeds

onze afnemers. We delen onze enorme kennis en geven op

belangrijker wordt bij productkeuzes en

alle vlakken ondersteuning (o.a. met analyses, aankoop- en

(Europese) aanbestedingen. Meer weten?

gebruiksadvies en trainingen). We helpen onze klanten graag

Bel voor een vrijblijvende afspraak en

zich te onderscheiden als echte specialisten. Net als wij. Dat

maak kennis met Crohill. Daar wordt u

is de meerwaarde van Crohill. De beste in de praktijk.

echt (nog) beter van.

Uw bedrijf, beter met Crohill. Schutweg 20, 8243 PC Lelystad | Telefoon: 0320 - 28 12 31 | Fax: 0320 - 28 21 92 | E-mail: info@crohill.nl | www.crohill.nl

ket tingcolumn

Goed communiceren! Goede communicatie poetst de helft al schoon, zo wordt al jaren in de branche verteld. Wat er nu precies onder die goede communicatie wordt verstaan, blijft altijd een beetje gissen. Als je goed poetst, is alles toch al schoon…? Het is verbazingwekkend om te zien dat wanneer je ongelooflijk je best doet om dat te doen wat is afgesproken, je niet altijd een tevreden klant hebt, omdat waarschijnlijk de communicatie te wensen over laat. Communicatie vanuit een opdrachtgever die heel duidelijk moet aangeven wat zijn wensen zijn. Veelal wordt dit vertaald in werkprogramma’s, uren en kosten, terwijl hij eigenlijk alleen maar een tevreden medewerker wilde die niet klaagt over een vies toilet. Het grote verschil tussen technische en belevingskwaliteit.

de hedendaagse digitale aanwijssystemen (stop, u mag niet verder want er zit in de rechter bovenhoek spinrag die u nog niet heeft afgemeld!). De mensen die schoonmaken, worden niet aan het woord gelaten. Waarover moet het dan gaan en is daar dan wel tijd voor? We konden er met z’n allen eens achterkomen dat die ongeveer honderdvijftigduizend (150.000!) schoonmaakmedewerkers toch best verstand hebben van hun vak. Kennis leidt tot vakmanscha. Maar ja, die communicatie daarover, hoe zit dat dan?

Als intermediair worden we vaak geconfronteerd met gebrekkige communicatie en in het verleden hebben wij ons daar zelf natuurlijk ook schuldig aan gemaakt. Tijdens een contract kun je best proberen Patrick G. Wolfert om ‘vuil’ schoon te praten. Een adviseur PGW Advies goede overeenkomst moet het juist mogelijk maken om met elkaar verbeteringen te bespreken binnen de Communicatie vanuit de leverancier Kennis leidt tot vakmanschap. gestelde randvoorwaarden. Vooraf die – al dan niet ingesnoerd in een Maar ja, die communicatie het wensenpalet goed inrichten vaststaand programma van eisen – daarover, hoe zit dat dan? door de tijd te nemen en met elkaar net zo communiceert als er speelte praten over de dingen die er nu ruimte is gegeven. Vaak wordt voortoch echt toe doen (marktconsultatie). Een goede intermebijgegaan aan de mogelijkheden van een leverancier om die diair maakt bij zijn opdrachtgever al in de beginfase het bevorm van dienstverlening te bieden die specifiek aansluit bij lang van deze communicatie duidelijk. Ook na gunning is de wensen van de klant. Hij is wellicht een expert in het het van wezenlijk belang om met elkaar in gesprek te blijreinigen van toiletten en het tevreden houden van medeven en niet te wachten tot het fout gaat. werkers. Communicatie door schoonmaakmedewerkers heeft zich ontwikkeld van rechtstreeks aanspreken via logboeken naar

Kettingcolumn Is er sprake van economische sectorale zelfmoord? In de Kettingcolumn wordt ingegaan op deze vraag en op de vraag: hoe kan de ontstane prijzenoorlog actief worden aangepakt? Ruud Danklof van Hago Nederland, Ron Steenkuijl van Asito, Rob Alsema van Gom Schoonhouden, Jos Wortelboer van Hectas, Jacco Vonhof van Novon, Erwin Wigbold van Visschedijk Facilitair, Paul Raatgever van Proper Glas- en Gevelreiniging, Merel Kan van Verkoopbureau Kan, Rahma el Mouden van MAS Dienstverleners en Margriet van Dijken van Atir waren eerder gastcolumnist.

Gelukkig nemen steeds meer partijen het initiatief om met elkaar te communiceren. De code Verantwoordelijk Marktgedrag, uitgewerkt door diverse partijen (schoonmakers…?), is een aanzet geweest om het communiceren (lees: afspraken over gewenst gedrag) te reguleren. Het is te hopen dat deze code de basis vormt van nieuwe, goede overeenkomsten, waarin nog steeds kan worden gecommuniceerd maar waarbij de dienstverlening voorop staat. Ik daag eenieder uit om met elkaar in gesprek te blijven over de kwaliteit van de schoonmaakdienstverlening en ben uiteraard graag bereid hieraan mijn steentje bij te dragen. ‹‹ Reageren? Mail pdebruin@kluwer.nl.

Service Management nummer 11 november 2011

evenementen

King Nederland Seminar en Golf Event

Waardecreatie ‘Inkoop is het afwegen van kosten, waarden en risico’s.’ Zo definieert Arjan van Weele het vak inkoop. Een vak in ontwikkeling, maar het uur u is aangebroken en het roer moet om: ‘van kosten- naar waardeoriëntatie’, waarschuwt de NEVI-hoogleraar Inkoop en Supplymanagement tijdens het Seminar en Golf Event van King Nederland op 14 september. PETRA DE BRUIN

olfclub De Batouwe in het Gelderse Zoelen is de locatie waar King Nederland medio september zijn jaarlijkse golfevenement organiseerde. Een evenement dat sinds vorig jaar wordt gecombineerd met een lezing. De thema’s zijn vaak inkoopgerelateerd, want de gasten zijn veelal inkopers van het brede assortiment producten van King. Kortom, Arjan van Weele, hoogleraar Inkoop en Supplymanagement aan de Technische Universiteit Eindhoven, is er op z’n plek en de seminardeelnemers genieten van een perfect college over inkoop.

Grote invloed ‘Ik zit 32 jaar in het inkoopvak en heb gezien hoe dit vak zich heeft ontwikkeld. Het staat nu eindelijk op de bedrijfsagenda en wordt in de boardroom behandeld. Maar als we doorgaan zoals we nu bezig zijn, is dat binnen vijf jaar verleden tijd.’ Van Weele is een voor de

redactie bekende spreker en verzorgt altijd zeer verhelderende presentaties: ‘Inkoop moet anders. Een koerswijziging in beleid is gewenst.’ Hoe dat moet, legt hij de ruim honderd seminardeelnemers ook voor. ‘Inkopers hebben grote invloed op de wereld om ons heen. Op de economie. Op het milieu.’ De hoogleraar demonstreert dit aan de hand van een YouTube-film over palmboomvelden. ‘Het gaat erom de boeren die palmbomen verbouwen van betere middelen te voorzien, zodat zij meer kunnen verbouwen. En niet om het vergroten van de palmboomvelden. Waardecreatie dus.’ Dit voorbeeld uit de koker van Nestlé was voor Greenpeace ondermeer aanleiding te waarschuwen om geen producten van bedrijven te kopen die zich niets van het milieu aantrekken. Dat geldt ook voor menselijke waarden en normen. Van Weele memoreert de

Over King Nederland King Nederland is totaalleverancier van semi-medische of industriële verbruiksartikelen, persoonlijke beschermingsmiddelen en facilitaire verbruiksartikelen. Het bedrijf, onderdeel van het Duitse Bunzl, is gevestigd in Tiel en hanteert het principe van one-stop-shopping: van bestelling tot factuur. ‘We leveren uw schoonmaakproducten en aanverwante artikelen desgewenst tot in de werkruimte van uw medewerkers.’ Daarnaast helpt King Nederland met het innoveren van de werkprocessen van zijn klanten, zoals de opstartservice van grootschalige schoonmaakcontracten: het inventariseren, leveren en assembleren van schoonmaakmiddelen, hulpmaterialen en materiaalwagens. Het brede assortiment disposables, hygiënepapier, plastic zakken, schoonmaakmiddelen en -materialen telt ruim 10.000 artikelen.

Service Management nummer 11 november 2011

Apple-kwestie: ‘Het opvallend hoge aantal zelfmoorden in de fabriek waar de iPhones worden gemaakt, twee jaar geleden, was voor Steve Jobs aanleiding persoonlijk de omstandigheden te gaan bekijken. Hij gaf de medewerkers 1/3 salarisverhoging en liet zijn bedrijf doorlichten op kinderarbeid.’

Beïnvloeding Van invloed naar beïnvloeding: hoe kunnen inkopers bijdragen aan de ondernemingsstrategie? ‘Ze moeten een visie ontwikkelen. Daarvoor is het belang van leveranciers groot. Neem bijvoorbeeld Volkswagen: 82% van de onderdelen is afkomstig van toeleveranciers. Volkswagen assembleert dus en begint niets zonder leveranciers. Het uitspelen van hen heeft dus helemaal geen zin, want voordat je het weet, snijd je in je eigen bedrijfsproces.’

Waardecreatie ‘Van een leverancier maak je een partner door waardecreatie. Daarbij zijn er drie soorten waarden te onderscheiden: klant-, maatschappelijke en aandeelhouderswaarde.’ Nog enkele quotes van Van Weele: ‘Een betere inzet voor je klant laat zich terugbetalen. Niet direct, maar wel op termijn.’ En nog een: ‘Een bedrijf dat zich op de aandeelhouderswaarde richt, gaat klanten verliezen. Oliemaatschappijen, banken, verzekeraars: ze zitten in de gevarenzone.’ Riedel daarentegen doet het volgens Van Weele goed: ‘Ik dacht dat Riedel producent is van vruchten-

evenementen

m tot Het King Seminar en Golf Event kwa partners p groe een met g erkin enw sam stand in

‘Golfen is een van de moeilijkste sporten’, aldus de proftrainer

Hoogleraar Inkoop Arjan van Weele hield een college over inkopen voor een betere aarde: van een kosten- naar een waardeoriëntatie

et september startte m en Golf Event op 14 ar in m Se ng Ki t He op een lezing over inko

de baan, De baanspelers waren al aan slag in ie ruct inst t krijg cers de groep clini

sappen. “Nee, wij verkopen smaak”, zegt Riedel. En dus werken alle toeleveranciers van Riedel aan smaakverbetering.’ Van Weele tot slot: ‘Het is dus de vraag: hoe kunnen we onze leveranciers enthousiasmeren om te innoveren? Kortom, het is hoog tijd om leveranciers te mobiliseren en in alle redelijkheid, in de zin van winst en

Ron van Zoelen, account manager bij King Nederland, mept een balletje weg

verdiensten, te werken aan een waardecreatie voor uw bedrijf.’

Met dank aan In het verlengde van dit waardevolle college werd ’s middags en ’s avonds op informele en sportieve wijze gewerkt aan waardecreatie, met als inzet: golfen, borrelen en dineren. Het

Eric Sips, managing director van King Nederland opende het King Seminar en Golf Event

organisatieteam en de gastheren- en vrouwen van King Nederland kunnen terugkijken op een geslaagd en goed verzorgd Seminar en Golf Event 2011. De leverancier uit Tiel maakte deze dag mogelijk samen met toeleveranciers als Diversey, Ecolab, KimberlyClark, Tork, Van der Windt Verpakkingen en Wecovi. ‹‹

Service Management nummer 11 november 2011

management

Vergrijzing veroorzaakt personeelstekort:

Waar haalt u straks uw werknemers vandaan? Doordat we midden in economisch roerige tijden zitten, lijkt de schoonmaakbranche het niet te beseffen, maar er komt een ander groot en blijvend probleem op ons af: de vergrijzing. Wat betekent dit voor u en hoe houdt u uw personeelsbestand op peil? Ludo van de Watering, directeur Benelux van Hectas Bedrijfsdiensten, interviewde Rob Peperzak, directeur van CS Works. Doe uw voordeel met de visies en adviezen van deze oude rotten in het schoonmaakvak. ILSE VAN OGTROP*

r is nog weinig aandacht voor de komende vergrijzing, terwijl de gevolgen enorm zullen zijn. Voor de vergrijzing zijn verschillende oorzaken aan te wijzen, zoals een hogere levensverwachting, een lager geboortecijfer en uitstroom van de babyboomgeneratie. Gevolg hiervan is dat de beroepsbevolking tot 2040 met 1 miljoen krimpt. Bovendien komen er steeds meer hoger opgeleiden – hbo en wo – zodat er minder ‘handen’ zijn voor bijvoorbeeld zorg en schoonmaak. ‘In welke branches zal het effect van de vergrijzing als eerste duidelijk merkbaar zijn?’, vraagt Ludo van de Watering. ‘In branches met weinig verloop zie je eerder vergrijzing ontstaan. Dit geldt ook voor specifiek opgeleide krachten die minder flexibel zijn op de arbeidsmarkt. Denk hierbij aan mensen in de zorg, bij politie en in het onderwijs’, signaleert Rob Peperzak. Zo worden bij de (semi-) overheid binnen tien jaar meer dan 50% uittreders verwacht. Peperzak gaat verder: ‘In de horeca zie je vrijwel geen effecten: de werknemers zijn veelal jong en de doorloop is hoog. Ook in de bouw zijn weinig effecten te verwachten: productiviteitsverhoging, bijvoorbeeld door het gebruik van machines,

compenseert de uitstroom van ouderen. Na de (semi-)overheid zullen de effecten het sterkst zijn in de zakelijke dienstverlening.’

Effect al in 2015 Dat de vergrijzing komt, is dus een feit. Maar wanneer krijgt de schoonmaak hiermee te maken, vraagt Van de Watering zich af. ‘Het eerste voelt de (semi-)overheid de effecten van de vergrijzing. Daarna zijn de zakelijke dienstverlening en industrie aan de beurt. Ik verwacht dat dit tegen 2015 start met een maximaal effect in 2020’, aldus Peperzak. ‘Dan zijn we toch mooi op tijd om dit aan te pakken’, zinspeelt Van de

Watering. Dit ontlokt Peperzak een grimmig lachje: ‘Regeren is vooruitzien, er zijn langetermijnmaatregelen nodig. Speerpunt daarbij moet het imago van de schoonmaakbranche zijn. Er komen minder mensen op de arbeidsmarkt om het werk te doen en de beroepsbevolking kan straks kiezen voor aantrekkelijk werk in andere branches. Uit een imago-onderzoek in de schoonmaakbranche begin 2000 bleek dat een beter imago niet louter een kwestie van geld ofwel passende beloning is. Vakkundige leidinggevenden op de werkvloer zijn zeker zo belangrijk. In uitkomsten van een recente enquête van UWV WERKbedrijf vindt 97% van de Nederlandse werknemers (dus vrijwel

Hectas Bedrijfsdiensten Hectas is een internationale facilitair dienstverlener, gespecialiseerd in schoonhouden, handel in hygiëne en multiservices. Het bedrijf bestaat sinds 1916 en heeft twaaf vestigingen in Nederland en 74 in Europa. Hectas behoort tot de toptienspelers in de schoonmaakmarkt en is een van de zeven Service Management-partners (www.hectas.nl)

CS Works CS Works is een netwerkorganisatie voor personeels- en verzuimmanagement, arbodienstverlening en re-integratie (www.csworks.nl)

Service Management nummer 11 november 2011

Foto: Hectas

management

iedereen) een goede leidinggevende net zo belangrijk als het salaris.’

Mensen zijn kapitaal ‘Dus betere opleidingen, bijvoorbeeld op het gebied van leiding geven en kwaliteit?’, vraagt Van de Watering. ‘Ja, plus op een andere manier omgaan met je werknemers: persoonlijker en rekening houden met cultuuraspecten. Ieder mens is uniek en wil aandacht. Mensen zijn geen productiemiddel maar je kapitaal’, legt Peperzak uit. ‘Ook in de schoonmaak moet de individuele mens centraal komen te staan’, vat Van de Watering samen. Volgens hem zullen bedrijven in de schoonmaakbranche gaan concurreren op aantrekkelijkheid en allochtoonvriendelijkheid. Peperzak vult aan: ‘Geld is niet het belangrijkste. De beloning moet passend zijn, maar geld is geen motivator. Belangrijk zijn een goed allochtonenbeleid met interesse in ieders cultuur, ouderen laten doorwerken of parttime aannemen, goed opgeleide leidinggevenden op de juiste plek, kortom: een mensgericht bedrijf zijn.’

Hoog ziekteverzuim ‘De productiviteit is de laatste jaren enorm gestegen. Daarbij is het ziekteverzuim in de schoonmaakbranche hoog. In de combinatie met de vergrijzing ontstaat aldus een lastige situatie’, peinst Van de Watering. Peperzak is het met hem eens: ‘Iedereen weet dat de werkdruk hoog is. Het Nieuwe Werken betekent niet minder hard werken. Dat is allang verdisconteerd in de vierkante meters schoonmaak. We moeten niet vergeten dat de gemiddelde leeftijd van de Nederlander in twintig jaar is gestegen van 40 naar 48 jaar. De gemiddelde leeftijd van de werknemer ligt dan ook duidelijk hoger dan voorheen. Het ziekteverzuim stijgt in de schoonmaak sneller dan in andere branches. Dat heeft mede te maken met de werkdruk en hieraan gerelateerde gezondheidsklachten, vooral aan het bewegingsapparaat, zoals nek, rug en schouders. De kans op uitval is bij de oudere medewerker beduidend hoger. Met de toenemende vergrijzing dreigen sterk oplopende verzuimkosten.’ ‘Toch hebben we straks ook de oudere werknemers nodig om al het werk aan

Volgens Ludo van de Watering en Rob Peperzak (l) is er nog weinig aandacht voor de komende vergrijzing, terwijl de gevolgen enorm zullen zijn te kunnen, wellicht ook gepensioneerden’, aldus Van de Watering. ‘Absoluut’, reageert Peperzak meteen. ‘Er is in Nederland nog heel wat ongebruikt arbeidspotentieel: 25% van de vrouwen werkt niet, vaak doordat ze de weg naar de arbeidsmarkt niet weten te vinden. Veel mensen die al parttime werken, kunnen misschien meer uren maken. 50+’ers hebben te maken met leeftijdsdiscriminatie, ouderen gaan er bij reorganisaties als eerste uit. Veel ouderen geven aan na hun 65e wel te willen werken. Mijn advies: zet juist ook ouderen in, maar dan wel in werk dat geschikt is. Ga allereerst praten mét ouderen in plaats van óver ouderen: hoe zien zij dit zelf? Voor de schoonmaak betekent de inzet van oudere werknemers een andere werkindeling.’

Mogelijkheden Van de Watering ziet mogelijkheden: ‘De senioriteit kan goed matchen in dagschoonmaak en hospitality. En wat te denken van mentorschap, begeleiding en coördinatie bij de klant.’ Peperzak denkt aan een middeleeuwse constructie: ‘Een gezel kreeg bij een meester een jarenlange opleiding tot hij gepokt en gemazeld was in het vak. Stapsgewijs inleren, dat kan in de schoonmaak prima, maar dan moet de branche uit de vaste patronen stappen.’ ‘Dat zou toch moeten lukken met het recente convenant tussen vakbonden, werkgevers en opdrachtgevers’, stelt Van de Watering. Maar Peperzak peinst: ‘Als

alle partijen maar echt willen. Dat valt niet mee in de schoonmaak, want het is toch vaak ‘eigen doel eerst.’

Educatie Een belangrijk manier om het imago van het schoonmaakvak te verbeteren is het bieden van betere opleidingsmogelijkheden. ‘Er bestaat een hbo-opleiding voor facilitaire dienstverlening, maar een mbo-opleiding ontbreekt. VSR en SVS proberen dit deels op te vangen, maar het blijft vreemd’, brengt Van de Watering naar voren. ‘En bedrijven moeten vooral naar zichzelf kijken: waarom zou iemand wel voor de concurrent willen werken maar niet voor jou? Daar kun je iets mee. Zet de mens centraal en zorg voor een leidinggevende die het goede voorbeeld geeft’, besluit Peperzak. ‹‹ * Ilse van Ogtrop is freelance tekstschrijver (www.jpctekstwerk.nl) (Advertentie) DE STANDAARD IN MICROVEZEL

Voor België

03 - 231 33 89 www.boma.be

Service Management nummer 11 november 2011

Green Selection Program Groen is een keuze Steeds meer opdrachtgevers die maatschappelijk verantwoord ondernemen serieus nemen, kiezen voor Gom. Zij weten dat het Triple-P beleid (Planet, People, Profit) binnen Gom uitstekend is verzorgd. Maar is dit ook zichtbaar voor alle gebouwgebruikers? En zijn er niet méér mogelijkheden binnen de schoonmaak? Het Green Selection Program ondersteunt als totaalconcept uw inspanningen op de planet component. Uw inspanningen op MVO gebied worden zichtbaar, en het concept omvat tevens groene sanitaire voorzieningen en de recycling van plastic automaatbekertjes. Desgewenst inclusief afvalinventaris. Een zichtbare, nieuwe, frisse dimensie in één totaalaanpak. Wilt u meer informatie? Kijk dan op www.greenselectionprogram.nl

Gom. Schoonmakers die vooruitdenken

De juiste mensen op de juiste plek

evenementen

FMGezondheidszorg over toekomst FM

‘We moeten weer leren organiseren in plaats van managen’ ‘Als het weer vandaag symbool stond voor #FMGezondheidszorg, dan wacht de beroepsvereniging een mooie toekomst. #lustrumsymposium #FMG10’. Deze 140 Twittertekens vatten perfect de ambiance, het niveau en de opkomst voor het lustrumcongres van FMGezondheidszorg op 29 september samen. Het thema: Verleden, heden en toekomst van de facility manager. PETRA DE BRUIN

MGezondheidszorg bestaat dit jaar tien jaar. Hoewel, een van de wortels van de vereniging – Vereniging voor Huishoudkundigen voor Inrichtingen in Nederland (VHI) – dateert van 29 november 1962. ‘In het Rode Kruis Ziekenhuis in Den Haag werd de vereniging opgericht voor de duur van 29 jaar en elf maanden’, weet André de Reus, sinds 2007 voorzitter van FMGezondheidszorg. De andere wortel vormt de Vereniging Hoofden Schoonmaak in de Gezondheidszorg (VHSG): ‘Een beroepsvereniging die op 19 mei 1986 onder leiding van Jan Ras werd opgericht.’

De geschiedenis vertelt verder dat VHI in 1977 en in 1996 twee naamswijzigingen ondergaat: de Vereniging van Kaderfunctionarissen betrokken bij Civiele Diensten in Nederland (VKCD) en, door de opkomst van CD-opleidingen op mbo- en hbo-niveau, werd de nieuwe naam: Vereniging van Kaderfunctionarissen in Facilitaire Diensten (VKFD).

Financiële crisis Alsof we de krant van vandaag lezen, doet voorzitter De Reus uit de doeken dat de VSHG in 1986 nog slechts 25 leden had en een schuld van f 7.000. ‘Cor van der Velden werd gevraagd als voorzitter en nam ook de rol van trouble shooter op zich. Met Toon van der Linden als penningmeester. En dat

Tanend ledenaantal Helaas gaat het niet best met het ledenaantal van VHI. Telt de vereniging in 1969 nog 235 leden, en beleeft het in 1970 haar hoogtepunt met 275 leden, in 1996 daar bereikt dit aantal met nog slechts 50 een dieptepunt. ‘Maar men was toen wel een autoriteit, want de Onderwijsinspectie stemde toe om een insigne te verstrekken als men het diploma Huishoudkundige behaalde. Het duizendste insigne werd uitgereikt aan Janneke van Streun’, blikt De Reus terug.

De gastsprekers en -heer van het lustrumcongres, v.l.n.r. Hans Topée, Jaap Peters, André de Reus en Andreas Wagenberg

Service Management nummer 11 november 2011

evenementen

is hij nog steeds’, merkt De Reus vol trots op. Van der Velden zwaaide overigens in 2007 af. Ook VHSG onderging een naamsverandering: in 1991 ging de vereniging verder als Management Interne Gezondheidszorg (MIG). ‘Jos Engelman en Cor van der Velden besloten samen verder te gaan. En zo werd in 2001, dus tien jaar geleden, MIG/VKFD opgericht, die al spoedig werd herdoopt als FMG. Nu bekend als FMGezondheidszorg.’ Ter afsluiting van zijn terugblik op het verleden stelt De Reus de ruim honderd aanwezige leden gerust: ‘FMGezondheidszorg is nu een financieel gezonde beroepsvereniging met 220 leden en negentig bedrijfsleden. Maar nieuwe leden blijven welkom, dus kijk om u heen en breng onze vereniging onder hun aandacht’, enthousiasmeert hij.

diensten te ontwikkelen en in stand te houden – stapt Van Wagenberg met de deelnemers de toekomst in. De basis vormde een handvol stellingen over de competenties van FM’ers, de toekomstige positie van de FM’er in de gezondheidszorg, de bestuurlijke verantwoordelijkheid en de doelen van facility management de komende vijf à tien jaar. ‘Het sturen op kosten blijft altijd belangrijk. Maar het accent ligt op waarde toevoegen’, luidt zijn conclusie.

Wereldburger

Een van de speerpunten van de vereniging is ‘het luisteren naar goede sprekers’, noemt voorzitter De Reus en legt daarmee een bruggetje naar de drie gastsprekers die het lustrumsymposium op 29 september in het sfeervolle kasteel Doornenburg in de gelijknamige Gelderse plaats opluisteren. De eerste: Andreas van Wagenberg, hoogleraar Facility Management en onder meer auteur van het boek De toekomst van facility management in Nederland.

Waar Van Wagenberg overtuigd is dat ‘met elkaar discussiëren ons naar de toekomst brengt’, daar trekt de tweede gastspreker Hans Topée, directeur/eigenaar van newDirections, zijn bijdrage door naar het brede, mondiale vlak. ‘Onze toekomst is als het beeld van dit kind, dat onbevangen de wereld in kijkt.’ newDirections uit Scheveningen is een facilitair adviesbureau dat met de kennis van de wereld zich primair verdiept in het zijn van de klantorganisatie. In zijn vlotte voordracht neemt Topée zaken op de korrel, zoals Het Nieuwe Werken: ‘Dat is werken met je laptop in de tuin, zeggen mensen. Dat deed ik in 1998 al.’ Ook de zin en onzin over kengetallen, cijfers en grafieken noemt hij: ‘We zijn allemaal wereldburger, maar er is eigenlijk slechts één. Dat is de hamburger van McDonalds, want die eet iedereen.’

Na een korte uitleg ‘wat bedoel ik met facility manager?’ – het besturen van integrale processen om overeengekomen

Over waardecreatie stelt Topée: ‘It’s all about playing the notes which are not there.’ Opmerkelijk is ook zijn stelling

Drie gastsprekers

dat ‘klanten liever aandacht dan korting krijgen.’ Een stelling die de newDirections-directeur baseert op onderzoek: ‘De kunst van de herinnering is de kunst van aandacht.’ En tot slot: ‘Je hoeft niet in de directie te zitten om een kanjer te zijn. Daarna komt pas sourcing, FM et cetera. Relativeer wat er in de wereld gebeurt!’

Tussentijd ‘We zitten altijd in het verleden, de toekomst komt nog. Eigenlijk is het heden dus de tussentijd’, begint de derde spreker Jaap Peters. Peters heeft schrijven als hobby, is organisatieadviseur van beroep. organisatieactivist bij DeLimes, initiatiefnemer van het tijdschrift Slow Management en heeft spreken als tweede professie. Dat is duidelijk, want het gemak waarmee ook Peters het lustrumsymposium tot een vlot en volwaardig programma maakt, is opmerkelijk. Peters is overigens een bekende in de branche: eerder trad hij op tijdens de Goldmember Meeting van Hago en het congres van Hago Zorg, een week na het optreden bij FMGezondheidszorg staat het OSB-jubileumcongres in zijn agenda. En in de agenda van de redactie van dit vakblad.

Signalen De moraal van Peters’ verhaal: mensen geven signalen af. Ook uit zijn mond een Engelstalig citaat, van Frederick Winslow Taylor uit 1911: ‘In the past the men has been first, in the future the system must be first.’ Het Nieuwe Werken beschouwt Peters als het normale werken. Hij noemt enkele voorbeelden van organisaties die zaken goed gemanaged, maar slecht georganiseerd heb-

Service Management nummer 11 november 2011

evenementen Applaus ‘Met regels zet je zaken vast. Geeft vakmanschap op de werkvloer de ruimte’, roept Peters op, wat hij illustreert met een briljant filmpje van een steward die de onoplettende menigte in het vliegtuig zo ver wil krijgen zijn veiligheidsinstructies te volgen. De inzet van de steward: een rapsong. En het lukt hem de aandacht van zijn passagiers te krijgen. Een applaus uit de cabine volgt.

ben: ‘Organisaties kunnen niet samenwerken’, concludeert hij. Ook zet hij enkele FM-feiten op een rij: ‘Voor FM kun je van alles en nog wat normeren. Je kunt FM steeds meer systeemgedreven maken en tot een organisatie binnen een organisatie, Het Nieuwe Werken als bezuinigingsmaatregel inzetten en FM als een citroen door de raad van bestuur laten uitknijpen. Maar’, zo is Peters overtuigd, ‘de toekomst begint

altijd met de toekomst tegen te houden. Eerst zien mensen namelijk het nut van veranderingen niet in. Daarna gaan ze mee. Meestribbelen noem ik dat. Maar het moeilijkste komt nu: we moeten weer leren organiseren in plaats van managen. Waarom botsen vogels die in een grote groep naar het zuiden trekken niet tegen elkaar? Of vissen die in een school zwemmen? Omdat ze van die ander uitgaan.’

Een applaus is ook gepast voor de organisatie van dit lustrumsymposium en alle secretariële en ondersteunende werkzaamheden van FMGezondheidszorg door Karin Gruson, het bestuur en de lustrumcommissie. De bijeenkomst werd afgesloten met een goedverzorgde barbecue op de binnenplaats van het monumentale kasteel Doornenburg. Zoals gememoreerd, onder zomerse omstandigheden. Wat symbool mag staan voor dit platform voor facilitaire collega’s uit de gezondheidszorg. ‹‹

(Advertentie)

Brodex Telewash systemen De toekomst zonder ladder Moderne Telewash techniek, Brodex sets met zuiverwateraanmaak aan boord van auto of aanhanger middels aangebouwde RO (Reversed Osmose) of ingebouwde DI (Déonisatie) flessen.

De kracht van Brodex , Uit te breiden met warmwaterboiler tot 80 voor nog betere reiniging , Bulkflow RO-systemen stationair met 1000 of 2000 ltr bufferopslag , Standaard Varistreams op elke set voor regelbare pompdruk , Standaard 1 of 2 gebruikers, uitbreidbaar naar 3 of 4 , Nooit meer bijtanken bij osmose-tankstation , Snel én veilig, binnen 1 dag ingebouwd , Makkelijk uit te breiden tanksystemen , Vertrek ’s morgens met een volle tank , Direkt wateraanmaak op lokatie , Inbouwsets van 250 tot 1000 ltr , Nooit meer zonder water , bespaar kostbare reistijd

REINIGINGSSYSTEMEN ALLES VOOR DE PROFESSIONELE SCHOONMAAK

Brodex Nederland is powered bij Romac BV Romac is ook dealer van Unger HIFLO steel systemen Showroom en werkplaats: Flevoweg 9-c 2318 BZ Leiden Internet: www.brodex.nl - Telefoon: 071-5230870 Bel voor meer informatie: Romac Leiden

Service Management nummer 11 november 2011

digitalisering

Informatie mobiel maken Schoonmaakorganisaties en eigen diensten in de gezondheidszorg worden aangespoord om innovatief te zijn en actief te schakelen met opdrachtgevers en intermediairs. De regiefunctie â&#x20AC;&#x201C; en daarmee de vraag naar informatie om processen te sturen â&#x20AC;&#x201C; neemt toe. Grote (schoonmaak)organisaties lopen veelal voorop met het aanleveren van deze informatie en het sturen van hun eigen processen. Hier is informatievoorziening nog meer een onderdeel geworden van de dagelijkse bedrijfsvoering. ROB ZOOMER*

ij grote organisaties is een investering in een nieuwe ontwikkeling vaak een zinvolle actie. Bij de middelgrote en kleinere organisaties is zeer duidelijk te merken, dat ook daar een slag gemaakt wordt naar professionalisering of dat die wens aanwezig is. Hier treden echter een aantal dilemmaâ&#x20AC;&#x2122;s op: t *OWFTUFSFO JO PQ NBBU HFNBBLUF software is financieel bijna niet te realiseren. t &S JT CJKOB BMUJKE CFTUBBOEF TPGUXBSF Vaak zijn dit diverse programmaâ&#x20AC;&#x2122;s die naast elkaar werken en niet of nauwelijks verbonden zijn. Mutaties worden op verschillende plaatsen doorgevoerd, waarbij overbruggen of koppelen vaak lastig is. t 3FHJPNBOBHFST FO DPĂ&#x161;SEJOBUPSFO communiceren wel met telefoons,

maar nemen ook bergen papieren formulieren en documenten mee. t 0QESBDIUHFWFST XJMMFO HSBBH TOFM JOformatie, maar tot nu toe zit er altijd een handmatige handeling tussen.

Oplossingen We blijven realistisch: deze zaken zijn niet ineens op te lossen. Factos heeft gekeken naar oplossingen op korte en langere termijn. Met Factos Facts hebben we een volledig online platform voor schoonmaakgerelateerde software ontwikkeld, dat tegemoet komt aan geOPFNEF WSBHFO FO EJMFNNB T 0OUXJLkeld uit de ervaring van Factos met het maken van software, wordt Facts een platform voor kwaliteitscontroles, digitaal tekeningbeheer, calculaties, interne communicatie, managementinformatie, een dashboardfunctie en klantcommunicatie. Facts bevat standaard al

klantbeheer, gebouwbeheer en personeelsbeheer. Daarnaast krijgt Facts koppelingen naar andere programmaâ&#x20AC;&#x2122;s, zodat gegevensuitwisseling mogelijk wordt. Verder komt er een extra zwaartepunt in mobiele toepassingen.

Producten De eerste twee producten zijn Facts DKS en Facts Tekeningbeheer. Bij Facts DKS (dagelijks controlesysteem voor schoonmaak) staat het beheer van het DKS voorop. Facts DKS beheert alle praktische informatie, zoals contacten, gebouwen ruimtegegevens, taakindeling en uitvoerend personeel. Het management beheert een jaarplanning voor de DKS-controles. Controleur en management zien in de planning of het geplande schema ook daadwerkelijk wordt nageleefd. De controleur bepaalt de planning per dag en voert de controle op de gebruikelijke wijze uit en legt dit in Mobile DKS digitaal vast. Van de gelopen controles worden desgewenst rapportages gemaakt. Bovendien is de historie van gelopen controles beschikbaar. Facts Tekeningbeheer digitaliseert online tekeningen in de vorm van een afbeelding of een pdf-bestand. De tekening wordt door een gebruiker eenmalig â&#x20AC;&#x2DC;overgetrokkenâ&#x20AC;&#x2122;. Hierbij wordt een koppeling gelegd tussen ruimte en ruimtenummer. Voor calculaties zijn op die manier oppervlakten per ruimte bekend.

Service Management nummer 11 november 2011

digitalisering

David van Wijnbergen, klanteigenaar bij CSG, bureau voor facilitaire dienstverlening: ‘Digitale gegevens mobiel bij je hebben is een voordeel voor het versnellen van werkprocessen. Het levert direct tijdwinst op, simpelweg omdat het bijwerken van gegevens vanaf hardcopy meer tijd kost. Deze tijdsbesparing kan worden besteed aan het verbeteren, verbreden of verdiepen van onze dienstverlening. Door het direct digitaal beschikbaar hebben van gegevens, zijn we sneller in staat analyses te maken, conclusies te trekken, te informeren en te sturen. Bovendien spring je in op de steeds verdergaande regiefunctie van opdrachtgevers: informatie is op elk gewenst moment digitaal actueel, beschikbaar en inzichtelijk. Dit is een positieve ontwikkeling bij het uitbesteden van ondersteunende diensten.’ Ingrid Cloosterman, afdelingshoofd schoonmaak, Ziekenhuis Bernhoven: ‘De informatievoorziening naar de werkvloer moet op de juiste plek komen en op de juiste manier. De coördinatoren maken de vertaalslag van de gegevens naar de mensen op de werkvloer want elk niveau kent weer een andere ‘taal’. Het is belangrijk dat de onderliggende formele informatie vastligt en dat die bereikbaar is. Wat we zien in grotere organisaties is dat door de vele tussenlagen soms informatie verloren gaat. De mensen op de werkvloer worden daarmee geconfronteerd, terwijl daar de fout niet ligt. Goede mobiele informatie voor de coördinatoren gaat bij ons een steeds groter belang krijgen.’ Nico Schilder, hoofd KAM bij Succes Schoonmaak in Volendam: ‘Succes werkt al langer met een op maat gemaakt centraal informatiesysteem. Dit was nog niet online te gebruiken. Om onze mensen mobiel over deze informatie te laten beschikken, is een app gebouwd voor de iPad. Dit vormt nu de belangrijkste databron voor onze rayonmensen. Denk hierbij aan kopie ID-bewijs, contactinformatie, gespreksverslagen, opleidingoverzicht van werknemers en financiële overzichten. Er wordt nog steeds informatie toegevoegd, zodat onze mensen met de meest actuele gegevens op pad zijn.’

In Factos VSR KMS of Facts DKS wordt op de digitale tekening een steekproef ingekleurd. Deze tekening kan dan op een tablet worden geladen, zodat de controleur tijdens de controle de interactief reagerende tekeningen bij zich heeft.

Integratie Voor de directe toekomst streeft Factos naar het combineren en integreren van Facts en Factos VSR KMS. Voor de informatie-uitwisseling met andere softwaresystemen is op dit moment een uitgebreide importfunctie beschikbaar. Met te omwikkelen koppelingen voor bekende softwareprogramma’s kan informatie met andere systemen worden uitgewisseld. Hierdoor ontstaat integratie van verschillende systemen die voorheen geen relatie hadden. Tijdverlies en mutatiefouten reduceren hiermee sterk. Door het online karakter van Facts bestaat de mogelijkheid dat derden toegang krijgen tot de informatie. Dit kunnen opdrachtgevers zijn, maar ook samenwerkingsverbanden zoals we die steeds meer zien bij joint ventures en sa-

menwerking tussen SW-bedrijven en opdrachtgevers.

Mobiele digitalisering Voor het mobiele werken is de keus voor een toepassing meestal een keus voor één bepaald merk of systeem. Ook

andere aanpak gekozen is: Mobile Facts, een universeel platform dat op bijna elk mobiel apparaat functioneert. Dus op smartphones en tablets met Android, Windows mobile en Windows 7, Applesystemen als iPhone en iPad en diverse Blackberry’s. Hierdoor zijn organisaties veel flexibeler in de keuze voor de apparatuur en zijn bestaande apparaten ook geschikt voor Facts Mobile.

Gebruikers Maar wie gaat deze toepassingen nu gebruiken? En waarom? De rol van Mobile DKS en Mobile Tekeningen is duidelijk: de inspecteur gebruikt geen papieren, maar digitaal gereedschap met directe voordelen, zoals het reduceren van fouten, betere en actuelere informatievoorziening en snellere verwerking. Maar hoe gaat dat met de overige informatiestromen? De contactpersoon tussen het schoonmaakbedrijf (rayonmanagers) of de intermediair (bijvoorbeeld kwaliteitsinspecteurs) en opdrachtgever krijgt steeds meer te maken met de digitalisering van (management)gegevens om op regieniveau de processen te kunnen sturen. Factos gaat Facts en Facts Mobile daarom voorzien van gereedschappen om juist deze informatie mobiel te kunnen raadplegen. Hoe ziet het management deze ontwikkelingen? Speelt deze vorm van informatievoorziening een rol in hun organisatie? Een vragenronde bij diverse organisaties levert positieve reacties op

De inspecteur gebruikt geen papieren, maar digitaal gereedschap met directe voordelen Factos deed dat nog met de mobiele toepassing voor de uitvoering van de VSR-KMS-kwaliteitscontrole. Dat levert nadelen op: het gebeurt nu al dat rayonmanagers met drie mobiele apparaten rondlopen: privé mobieltje, mobieltje van de zaak en een smartphone of tablet voor een toepassing die niet op een mobieltje werkt. Factos ziet zelf ook beperkingen van zo’n situatie. Vandaar dat er voor een

(zie kader). Dit bevestigt nogmaals dat er een start gemaakt wordt met het mobiel maken van informatie en dat dit de komende tijd een belangrijk speerpunt wordt in het streven naar meer kwaliteit van de dienstverlening. ‹‹ * Rob Zoomer is mede-directeur van Factos, dat software ontwikkelt en levert (inclusief begeleiding) voor schoonmaak van gebouwen (www.factos.nl)

Service Management nummer 11 november 2011

t hema toiletspecial

Gom houdt pilot geurbeleving in de schoonmaak

Gaan microvezel en geur samen? In de tijd dat schoonmaakbedrijven nog niet met de microvezelmethode en veelal in de avonduren werkten, zorgden de schoonmaakmiddelen vaak voor een geurtje. Maar er is veel veranderd: met de microvezeldoek verviel het gebruik van fris ruikende schoonmaakmiddelen, en tegelijkertijd werd er steeds vaker overdag schoongemaakt. Bijvoorbeeld vanuit milieuoogpunt of Het Nieuwe Werken.

en spagaat dreigt: de technische schoonmaakkwaliteit (is het schoon?) wordt positief beĂŻnvloed door de microvezelmethode, terwijl de belevingskwaliteit (ervaar ik het als schoon?) door het vervallen van geur deels negatief wordt beĂŻnvloed. Natuurlijk, goed schoonmaken is een vereiste, maar we weten ook dat geur bijdraagt aan de mate waarin een ruimte als schoon en prettig wordt ervaren!

Onderzoek Niet alleen vanuit de gezondheidszorg krijgt facilitair dienstverlening Gom

steeds meer signalen dat er behoefte is aan toepassing van geur in combinatie met de microvezelmethode, ook bij de servicehost-benadering (door de dagschoonmaak) blijkt die behoefte. Maar hoe kan dit het beste? In samenwerking met de geurexperts van Annindriya Amsterdam is deze uitdaging breed opgepakt in de vorm van een onderzoek. Doelstelling is Verbeteren van de schoonmaakbeleving bij opdrachtgevers door middel van geur tijdens en/of net na de microvezelreiniging. Hoe is de aanpak van het onderzoek en wat zijn de ervaringen tijdens de onderzoeksfases: de

100% 90% 80% 70% 60% 50%

1 tot 5 5 tot 7

40% 30% 20% 10% 0%

Aangenaam

Schoon

Professioneel

Uitslag onderzoek naar geuren onder gebouwgebruikers (groen) en schoonmakers (oranje)

Service Management nummer 11 november 2011

geurdragers, de shortlisting, de interne pilot en de externe pilot?

Geurdragers Hoe kan geur het beste worden verspreid? Deze vraag is niet eenvoudig te beantwoorden. Om het praktisch en werkbaar te houden, moet de ideale geurdrager aan diverse randvoorwaarden voldoen: t FFOWPVEJH JO[FUCBBS t POPQWBMMFOE t HFFO BQQBSBUVVS PQ CBTJT WBO FMFLUSJDJUFJU PG CBUUFSJKFO t NJOJNBMF NJMJFVCFMBTUJOH t CSFFE UPFQBTCBBS In eerste instantie leek de microvezeldoek erg geschikt als drager. Toevoeging in de sprayflacon had te veel nadelen. Een wasmiddel met geĂŤncapsuleerd parfum lijkt een oplossing: het vraagt geen extra handelingen, en de geur komt pas vrij bij gebruik van de doek. In Nederland kennen we wel wasmiddelen met dit parfum, maar hieraan is wasverzachter toegevoegd. En dit gaat niet bij microvezeldoeken. Ook middelen uit bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk bleken niet te voldoen aan de gestelde eisen. Daarom is gekeken naar alternatieve mogelijkheden. Uiteindelijk blijkt een membraanverdamper het eenvoudigste toepasbaar voor de onderzoeksdoelstelling. Hiervoor is uiteindelijk geko-

t hema toilet special

zen, toepasbaar op mop/wisser, materiaalwagen en stofzuiger.

Shortlisting De vraag is dan natuurlijk: welke geur is het beste? Schoonmaak draagt bij aan een prettige omgeving en daarom zijn naast schoon ook de vier andere aspecten in het onderzoek meegenomen: aangename geur, professioneel, past bij Gom en intensiteit. En ook belangrijk: de geur mag geen allergische bestandbestanddelen bevatten, voor gebouwgebruikers ĂŠn schoonmakers erg belangrijk. De start betrof een selectie door een klein specialistenpanel van Annindriya en GOM, met deskundigen uit diverse disciplines in de schoonmaak. Vier geuren zijn geselecteerd voor de interne pilot: een eigenzinnige professionele geur, een frisse citrusgeur, een fruitiger variant en een aquatische geur.

Interne pilot De interne pilot vond plaats op het hoofdkantoor van Facilicom in Schiedam. Op vier verschillende plaatsen konden de vele gebouwgebruikers hun mening geven over de geuren op de genoemde onderzoekskenmerken. Enkele conclusies: t %F HFVS NBH OJFU UF LVOTUNBUJH overkomen, mensen ervaren dit zeker niet als prettig. t &FO TUFSLF DJUSVTHFVS XPSEU WBBL HFassocieerd met goedkoop en niet aangenaam. t %F DJUSVTHFVS TDPPSU XFM IFU IPPHTUF op schoon, licht hoger dan de aquatische geur. De aquatische geur was favoriet bij de kantoorgebruikers. Hiermee is de externe pilot ingezet.

Externe pilot De externe pilot onder gebouwgebruikers en medewerkers werd gehouden op zeven locaties: t "MMF MPDBUJFT [JKO PNHFWJOHFO NFU dagschoonmaak. t %F QJMPUQBOEFO SFĂ˝FDUFSFO PQ EF sectoren ziekenhuizen, kantoren en ouderenzorg. t &FO FORVĂ?UF POEFS NFFS EBO IPOderd gebouwgebruikers en tientallen schoonmakers.

Vooraf is bij gebouwgebruikers de geurtest niet aangekondigd. Dit om de resultaten zo objectief mogelijk te kunnen vaststellen. Ook in de vraagstelling is eerst gevraagd of mensen iets was opgevallen aan de schoonmaak, in een later stadium is onder meer op geur doorgevraagd. De uitslagen: t WBO EF POEFSWSBBHEFO OPFNEF actief de geur als positieve verandering. In het deelnemende ziekenhuis CFESPFH EJU QFSDFOUBHF t DJSDB WBO EF POEFSWSBBHEFO herkende een (positief) geureffect, JO IFU [JFLFOIVJT XBT EJU [FMGT t F FO PG PQ FFO QVOUTTDIBBM scoorde de geur op aangenaam schoon FO professioneel Ook onze schoonmakers vroegen we naar hun ervaringen, zij werken tenslotte intensief met geuren, en we vroegen hun om tips. De uitslag: t WBO EF NFEFXFSLFST WPOE IFU werken met de geur voordelen hebben: zij vonden het zelf prettig ruiken, en kregen regelmatig opmerkingen WBO LMBOUFO EBU IFU [P MFLLFS SPPL t DJSDB XFSLU OB EF FSWBSJOH MJFWFS NFU EBO [POEFS HFVSESBHFS NBBLU IFU OJFU VJU t EF HFVS TDPPSEF PQ EF BTQFDUFO schoon, aangenaam en professioneel in FFO PG IPHFS PQ FFO QVOUTschaal. Onze medewerkers kwamen ook met veel tips over verbeteringen, bijvoorbeeld op het vlak van bevestigingsmethoden.

Vervolgstappen Door vraagstelling en data-analyse hebben we veel informatie verzameld,

die momenteel wordt bestudeerd. Enkele conclusies die we graag met u willen delen: t %VJEFMJKL CMJKLU EBU NFOTFO HFVS JO zorgomgevingen maar ook in kantooromgevingen als positieve bijdrage aan een prettige omgeving ervaren. Bij een toename van de dagschoonmaak lijkt hierin ook voor de schoonmaker een positieve bijdrage weggelegd, ook met de microvezelmethode. t % F XJT FO NPQTUFMFO XFSLFO EPPS hun toepassing erg goed voor toepassing van membranen, zij worden veel bewogen. Uiteraard vervalt deze toepassing in gebouwen met veel tapijtvloeren. Andere elementen als de materiaalwagen werken minder effectief, omdat ze niet altijd elke ruimte mee worden ingenomen. t "TQFDUFO BMT JOUFOTJUFJU FO BGTUFNming op specifieke gebruiksomstandigheden vragen nog aandacht. De grote hoeveelheid informatie gebruiken we om de voordelen van de geteste geurtoepassingen te behouden, en tegelijkertijd de nadelen van de pilot te ondervangen. Op korte termijn verwachten we de volgende grote stap te kunnen zetten, en daarmee een nieuwe dimensie aan schoon te kunnen toevoegen. Ook bij microvezeltechniek! Er is al vanuit diverse hoeken interesse getoond voor de inzet van deze geuroplossingen. Dat heeft ons positief verrast. Uiteraard wordt de toepassing pas breed uitgerold na de pilotfase. Naar WFSXBDIUJOH JT EBU CFHJO â&#x20AC;šâ&#x20AC;š

Service Management nummer 11 november 2011

vakbeurzen

Vakbeurs CMS 2011

Gelijk aantal deelneme Eind september vond gedurende vier dagen in Berlijn de tweejaarlijkse vakbeurs CMS plaats: Cleaning, Management en Services. Zonder enige twijfel de belangrijkste vakbeurs in deze sector in het Duitstalige gebied. Een evenement dat bovendien steeds meer bezoekers trekt. Vier jaar geleden waren dat er 13.700, de vorige editie trok 14.300 belangstellenden en dit jaar kwamen er 15.500 bezoekers uit zestig landen: een stijging van 8%. DICK VAN ZOMEREN

e beurs besloeg ook nu weer vier hallen, waar op een netto vloeroppervlak van circa 11.000 vierkante meter 230 stands stonden, waarvan drie Nederlandse inzendingen. Amsterdam RAI (in verband met de ISSA/Interclean 2012), Wecovi uit Zwolle en AllCare uit Veenendaal hielden in Berlijn de Nederlandse vlag hoog. Volgens de organisatie waren er 354 exposanten uit twintig landen, dus 120 méér deelnemers. Wij telden echter het aantal stands op de plattegrond en dat leverde het al genoemde lagere aantal deelnemers op: 230. Het verschil ont-

staat doordat de Messe afzonderlijke bedrijfsonderdelen van grote exposanten allemaal als exposant telt, terwijl ze slechts één (grote) stand bezetten. Om dat te illustreren: Hako stond zes keer op de deelnemerslijst, Igefa negen keer, Nilfisk vijf keer enzovoort.

Relatiemanagement Als je de CMS in één kernwoord wilt samenvatten, dan is het relatiemanagement, waarbij het product in Berlijn (anders dan bij de ISSA/Interclean in Amsterdam) secundair lijkt te zijn. Bij talrijke producenten en bij de vier grote gebundelde handelsondernemingen, met Igefa voorop, is vrijwel geen pro-

Service Management nummer 11 november 2011

duct te bekennen. Alle beschikbare ruimte staat als terras ten dienste van klanten en relaties, die te kust en te keur kunnen drinken en eten. Nog een verschil met de ISSA/Interclean Amsterdam: de CMS kent geen landeninzendingen van Italianen, Engelsen en Amerikanen. Het evenement in Berlijn is ook anders gezien minder internationaal dan de organisatie wil doen geloven. Bij de uitreiking van de Purus Awards (prijzen voor innovatieve producten) is de voertaal Duits en de buitenlandse exposanten hebben vooral kleine stands langs de randen van de hallen. Een ander verschil met Amsterdam: in Berlijn geen badges. Bij

vakbeurzen

rs, meer bezoekers

geen enkele bezoeker is de nationaliteit te zien en wat zijn of haar functie is.

Chemie Duitse en buitenlandse machineproducenten als Hako, Kärcher, Numatic, IPC Gansow, Stolzenberg, Dibo, Columbus, Diversey, Cleanfix, Wetrok, Kenter en Nilfisk-Alto waren in Berlijn present met qua oppervlak enorme stands. Weer opvallend afwezig: Tennant en het Beierse Hefter, dat geheel van het (schoonmaak)toneel lijkt verdwenen. Dat het gastland veel ‘chemie’ produceert, was ook duidelijk te zien. Alles van naam en faam in deze sector was in de Messe te vinden: Ecolab, Buzil, Kiehl, Dr. Schnell, Dreiturm, Kleen Purgatis, Tana et cetera. Net als uit het buurland Zwitserland de exposanten Pramol Chemie en Taski. Deze deelnemers zijn naar schatting al goed voor ruim 50% van het beursoppervlak. Niet in de laatste plaats doordat Kärcher en Hako ook kleinere vrachtauto’s met sneeuwschuivers, grote rolborstels en andere zaken voor terreinwerk en vuilinzameling laten zien.

Handelsondernemingen

Awards

Een derde groot segment vormen de gebundelde handelsondernemingen, waarbij zelfstandige bedrijven één grote overkoepelende organisatie oprichten en onder die naam aan de beurs deelnemen. Een constructie die we in Nederland vanuit de ieder-voor-zich gedachte nog niet kennen. Vier overkoepelende organisaties waren in Berlijn present, met onveranderlijke bomvolle terrassen bezet door afnemers. De grootste is Igefa, opgericht door zes familiebedrijven met alleen al in Duitsland dertig vestigingen en een jaaromzet van € 800 miljoen. Deze groep participeert sinds 2003 ook voor 50% in het Zaanse Hazet. De omvang van het Igefa-terras (met een klimwand) in hal I sloeg werkelijk alles. Een tweede groep vormde GVS, met achtien participerende bedrijven en 25 vestigingen. De derde, werd gevormd door RSP met negen bedrijven en achttien vestigingen. De nieuwste organisatie, voor het eerst op de CMS, is Formaclean en omvat zeven handelsondernemingen met acht vestigingen.

Elke vakbeurs kent tegenwoordig Awards voor nieuwe producten of diensten. Bij de CMS worden die onderscheidingen Purus Awards genoemd. Er kwamen 47 inzendingen, waarvan veertien producten in vier categorieën werden genomineerd. Vier ondernemingen vielen in de prijzen. In de categorie Machines won Kärcher, vooral op ergonomische gronden en bedieningsgemak, met de schrob/zuigmachine B40 C-W. Twee jaar geleden werd Kärcher ook al winnaar in deze productgroep. In de sector Equipment ging de prijs naar Unger voor de introductie van de ErgoTec Ninja, een raamwisser met een beweegbaar handvat en een verwisselbaar blad (tot 105 cm), met een bijzondere clip waarin verschillende rubbers passen. Die wisser was overigens ook al dit voorjaar te zien tijdens de Glazenwassersvakbeurs in Nieuwegein. In de categorie Wasruimtehygiëne werd SCA winnaar met de Tork Performance, een lijn van zes kunststof dispensers met (vooral) papier voor gebruik in de

Service Management nummer 11 november 2011

vakbeurzen

gen lang op een ‘rots’ mooi mocht zitten wezen. Bij Vermop de introductie van een aluminium of carbon steel, waaraan via een magneet in een oogwenk een vlak- of Kentucky-mop is te bevestigen, het Mag System. In mei 2012 introduceert Vermop tijdens de ISSA/INTERCLEAN ook drie tot vier eigen reinigingsmiddelen, onder de naam Vermop Liquid.

industrie en werkplaatsen, dus niet specifiek voor toiletruimten. Ook hier prees de jury de vormgeving van de Performance dispensers. In de nieuwe categorie Verpakkingsontwerpen werd Ecolab winnaar met het Protec System, een mooi vormgegeven houder voor een rechtopstaand vat van 200 liter concentraat voor het vullen van schrobautomaten. De kant-en-klaaroplos-

der tijdens de vakbeurs in Warschau door Wecovi geïntroduceerd.

Nederland Minder opvallende Nederlandse bijdragen waren elders te vinden. In ten minste zes buitenlandse stands was een Nederlandse standbemanning present. Bij Numatic zelfs drie man, bij Clean a la cart twee Nederlanders van IVAC

Drie Nederlandse inzendingen hielden in Berlijn de Nederlandse vlag hoog sing kan in minder dan een halve minuut in de machine worden gepompt, gegarandeerd zonder concentraat te lekken. Er werd dit keer geen prijs toegekend in de categorie Management & Solutions (software).

Nieuwe producten Twee van de drie Nederlandse exposanten toonden in Berlijn een nieuw product. AllCare introduceerde voor artsen en de gezondheidszorg de Mediqo Line: witte kunststof dispensers voor zeep en alcohol gel met elleboog- of nontouchbediening. AllCare heeft overigens een samenwerkingsovereenkomst getekend met Brightwell voor de verkoop van Britse dispensers in de Benelux en Duitstalige landen. Wecovi toonde in Berlijn de Maroon-pad, waarmee zonder chemicaliën een vloer van oude waslagen kan worden ontdaan (het strippen), waardoor naspoelen en drogen vervalt. De Maroon-pad werd eer-

(stofzuigers) om de Duitse dealer te ondersteunen, bij Vermop was de salesmanager Benelux present, bij Vileda en Rubbermaid idem en bij Purway uit Cuxhaven, de Duitse agent van Baudoin uit Waalwijk, was ook Nederlandse ondersteuning aanwezig. In de stand van Tana veel aandacht voor Timber, een assortiment producten voor het onderhoud van houten vloeren. Newell Rubbermaid, met een steunpunt in het Brabantse Goirle, demonstreerde een rolemmer met wringer voor moppen met de naam Clean Water Systems, met gescheiden compartimenten voor schoon en vuilwater. Een vernuftige constructie, maar wel wat groot voor handig gebruik. De stand van Vermop werd geflankeerd door die van Dr. Schnell, wat een garantie is voor veel aanloop. Niet in het minst doordat tussen de stands ook een oogverblinde zeemeermin vier da-

Service Management nummer 11 november 2011

Hako toonde tijdens de CMS voor het eerst de Hakomatic B115R, een compacte opzit-schrobzuigmachine. Collega Diversey showde het succesvolle Taski Trolley System (werkwagens) en introduceerde de Swingo 4000, waarmee bij een werksnelheid van 7,5 km per uur 4000 vierkante meter vloer kan worden geschrobd. Bij het Zwitserse Cleanfix was ook nu weer de Robo 40 te zien, de enige robot voor vloeronderhoud die het tot serieproductie heeft gebracht. Er zijn er inmiddels 150 in Duitsland en Zwitserland operationeel. Gewicht 150 kilo, werkt zes uur op een batterij, oplaadtijd vier uur. Bij Ecolab natuurlijk het prijswinnende Protec System, maar ook Energy Clean S, een allesreiniger zonder tenside.

Milieu Lotus toonde de Smart One-dispensers voor toiletpapier. Om het verbruik te remmen (denk aan scholen), komt er per trek slechts één stukje tissuepapier uit, zoals bij de bekende oude oranje en verticale papierhouders. Dat heeft wel het nadeel dat dit papiertje eerst moet worden uitgevouwen. Onder de merknaam Planta introduceerde Buzil op de CMS een nieuwe lijn milieuvriendelijke reinigingsmiddelen. Jammer dat Nederlanders dan meteen aan die legendarische milieuonvriendelijke margarine moeten denken, die een geïrriteerde huid en heftige jeuk opleverde. Nooit meer iets van die Planta gehoord... Bij Katrin (papier voor handendrogen) werd zwaar geschut in stelling gebracht tegen de concurrenten. Groot op de wand van de stand: ‘Luchtdrogers kunnen bacteriën tot twee meter wegslingeren!’ en ‘Katoenen handdoeken kunnen besmetting opleveren!’. Collega Kimberly-Clark was vertegenwoordigd met nauwelijks producten en een zeer bescheiden stand, met slechts één thema, The Healthy Workplace.

vakbeurzen

In Duitsland, waar zonnepanelen al op grote schaal worden toegepast, is men al volop in de slag met Solarreinigung. De Zwitsere exposant Cleantecs toonde daartoe een assortiment wasstelen of tucker pools met door water aangedreven borstels om die panelen van vuil en aanslag te ontdoen. Vileda, van oudsher gericht op vloeronderhoud, heeft het assortiment verbreed met waste management, een sjiek woord voor fraaie kunststof afval- en prullenbakken met een metal look. Inderdaad niet van metaal te onderscheiden. CWS heeft de ParadiseLine-dispensers uitgebreid met drie kleuren en edelstaal. De gordels voor glazenwassers die met een minimale hoeveelheid water binnenglas reinigen, zijn inmiddels bij vier leveranciers te koop: Baudoin, Unger, Vermop en Ettore. De opmerkelijkste inzending was van Strato uit Zufikon, Zwitserland. Het hoge glas bovenin bizarre architectonische ontwerpen en atriums is vaak zeer slecht bereikbaar, ook met de nu be-

kende ‘wasstelen’. Om het tillen van de steel en de vuilwaterafzuiging te vergemakkelijken, bedacht Strato een wassteel plus borstel, bevestigd aan een grote doorzichtige ballon gevuld met tien kubieke meter helium. De ‘glazenwasser’ vult de ballon ter plekke met helium en stuurt met behulp van een soort fietsstuur vanaf de grond de ballon met de steel en borstel naar en langs het hoge glas. Op de website www.ballonreinigung@strato.ch meer informatie.

Verbazing De CMS bood veel van hetzelfde, niet alleen wat machines en reinigingsmiddelen aangaat. Digitalisering heeft het aloude ambacht dagelijkse reiniging allang ingehaald: niet minder dan twaalf softwarebedrijven boden pakketten voor schoonbeheersing aan. Zes bedrijven, Miele voorop, toonden enorme wasmachines voor het reinigen van moppen, vier bedrijven boden laadsystemen aan voor schrob- (en andere) machines aan.

Nog wat opmerkelijke en verdwaalde inzendingen: Hitachi toonde tien kleine huishoudstofzuigers, verder niets. Alsof de tijd heeft stilgestaan en bij de stand stond trouwens ook niemand stil. Smoke Free Systems was er met cabines om op kantoor gewoon binnen te kunnen roken, een verzekeringsbedrijf dat zegt zich te specialiseren in aansprakelijkheidsverzekeringen voor schoonmaakbedrijven, een Skoda-dealer met vijf modellen personenauto’s, een uiterst kale en sobere Chinese stand met een handvol vloeronderhoudmachines, een Japanse collega vloog 9000 kilometer naar het westen om in Berlijn ouderwetse zwabbers aan de man te brengen. Vakbeurzen bieden niet alleen producten en diensten, maar vaak ook verbazing. Voor wie het allemaal met eigen ogen in Berlijn wil zien, is er over minder dan twee jaar een herkansing: de CMS 2013 is van 24 tot en met 27 september. ‹‹

(Advertentie)

dispenser die vanuit het midden vel-voor-vel ĚŝƐƉĞŶƐĞĞƌƚ͘ ĂŶŬǌŝũ ĚĞ ^ŵĂƌƚKŶĞΠ ŝŶŶŽǀĂƟ Ğ ŝƐ ŚĞƚ makkelijk

exact

juiste

hoeveelheid

toiletpapier te nemen. Hierdoor daalt het verbruik

/ŶŶŽǀĂƟ Ğ ǀŽŽƌ maximale besparing & hygiëne

en de hoeveelheid afval. tŝůƚ Ƶ ŵĞĞƌ ŝŶĨŽƌŵĂƟ Ğ ŽǀĞƌ ŚĞƚ ŶŝĞƵǁĞ ^ŵĂƌƚKŶĞΠ ĂƐƐŽƌƟ ŵĞŶƚ͍ EĞĞŵ ĚĂŶ ĐŽŶƚĂĐƚ ŽƉ ŵĞƚ Ƶǁ ŐƌŽƐƐŝĞƌ ŽĨ ďĞů ;ŐƌĂƟ ƐͿ ŶĂĂƌ ŽŶǌĞ

40%

ŬůĂŶƚĞŶƐĞƌǀŝĐĞ͗ ϬϬϴϬϬͲ>Kdh^WZK ;ϱϲϴϴϳϳϳϲͿ͘

dŽƚ

ŵŝŶĚĞƌ Ɵ ƐƐƵĞǀĞƌďƌƵŝŬ ŵĞƚ ^ŵĂƌƚKŶĞΠ ĚŝƐƉĞŶƐĞƌƐ 'ĞŵŝĚĚĞůĚ Ɵ ƐƐƵĞŽƉƉĞƌǀůĂŬ ǀĞƌďƌƵŝŬƚ ƉĞƌ ƚŽŝůĞƚďĞǌŽĞŬ

ϭϯ͘ϲĚŵ

:ƵŵďŽ SmartOne®

ǁǁǁ͘ůŽƚƵƐƉƌŽĨĞƐƐŝŽŶĂů͘ĞƵ

ϴ͘ϮĚŵϮ

Ύ ^ƚĂƟ ƐƟ ĞŬĞŶ ŽƉ ďĂƐŝƐ ǀĂŶ ŝŶƚĞƌŶ ŽŶĚĞƌǌŽĞŬ ŝŶ ƵƌŽƉĂ ďŝũ ϳϳϮϵ ŐĞďƌƵŝŬĞƌƐ͘ ^ƚĂŶĚĂĂƌĚ >ŽƚƵƐ WƌŽĨĞƐƐŝŽŶĂůΠ ŵĂǆŝ :ƵŵďŽ ƚĞŐĞŶŽǀĞƌ ^ŵĂƌƚKŶĞΠ DŝŶŝ ŽƵďůĞ͘ ĂůŝŶŐ ďĞƌĞŬĞŶĚ ŝŶ ŐĞďƌƵŝŬƚĞ ǀŝĞƌŬĂŶƚĞ ŵĞƚĞƌƐ͘

©ϮϬϭϭ 'ĞŽƌŐŝĂͲWĂĐŝĮ Đ͘ ůůĞ ƌĞĐŚƚĞŶ ǀŽŽƌďĞŚŽƵĚĞŶ͘ DĞĞƌ ŝŶĨŽƌŵĂƟ Ğ ŽǀĞƌ ŽŶǌĞ ƉƌŽĚƵĐƚĞŶ ŬƵŶƚ Ƶ ǀŝŶĚĞŶ ŽƉ ǁǁǁ͘ůŽƚƵƐƉƌŽĨĞƐƐŝŽŶĂů͘ĞƵ

De SmartOne® toiletpapierdispenser is de eerste

#35 IS VOOR MEER DAN KLIMAATNEUTRAAL s 6OLLEDIGE COMPENSATIE EIGEN #/ UITSTOOT s "EWUSTWORDINGSCAMPAGNE DUURZAAMHEID STAKEHOLDERS BESPAART EXTRA #/ s !CTIES GERICHT OP STRUCTURELE GEDRAGSVERANDERING s &ORSE WATER EN ENERGIEBESPARINGEN s X "ESTE 7ERKGEVERS .EDERLAND s "ELEID EN VERSLAGLEGGING -6/ CONFORM )3/ s $UURZAME ECOLOGISCHE WERKWIJZE s "EDRIJFSBREDE SCOPE )3/ s )NZAMELINGSPROGRAMMA TONERS EN CARTRIDGES s 0ROMOTOR DAGSCHOONMAAK s 6OLDOET AAN CRITERIA !GENTSCHAP ., s 0ARTNER -6/ .EDERLAND s WWW CSU NL MVO

Het groenste schoonmaakbedrijf van Nederland

produc tleverancier s

80-jarige Hazet de afgelopen tien jaar vooral gemoderniseerd Afgelopen zomer vierde handelsonderneming Hazet uit Zaandam (‘Hygiëne en veiligheid voor professionals’) het 80-jarig bestaan. Hoewel vieren… Die mijlpaal is afgezien van vermeldingen op het drukwerk en het verspreiden van een persbericht vrij geruisloos voorbijgegaan. Ze zijn nogal nuchter daar in de Zaanstreek en bovendien stelde men zich de vraag wie er tijdens de vakantieperiode op een open dag of feest zit te wachten. Vandaar dat maar weer gauw is overgegaan tot de orde van de dag. DICK VAN ZOMEREN

an die tachtig jaar heeft de huidig algemeen directeur Frans Groeneveld er maar veertien jaar meegemaakt, want de onderneming is in 1931 opgericht door de familie Tanger, waarvan de derde generatie, Peter Tanger, nog steeds bij Hazet werkt en de balieverkoop behartigt. Het bedrijf begon ooit met de verkoop van zepen, wassen en veegpoeders, totdat Peter Tanger het assortiment in 1977 uitbreidde met schoonmaakproducten, papier en poetsrollen.

Eerste ontmoeting De latere Hazet-directeur, Frans Groeneveld, werkte destijds als chauffeur/besteller bij Op den Velde in Zaandam, een handelsonderneming in olie, gereedschappen, transportbanden en dergelijke. Groeneveld kwam daar uiteindelijk op kantoor terecht en begon nog steeds in dienst van Op den Velde met de verkoop van industriële kachels en hogedrukreinigers van Kusters. In 1995 kon Groeneveld via een management buy-out op 42-jarige leeftijd (‘Ik ben een laatbloeier’) met een eigen bedrijf alsnog ondernemer worden met Reinigingssystemen & Klimaatbeheersing. Hij leverde onder meer producten aan schoonmaakbedrijf SMB Willems in

Frans Groeneveld met dochter Wanda van ’t Veer (verkoopleider Binnendienst) en schoonzoon Marc van ’t Veer, de bedrijfsleider Wormer, waar Frans Groeneveld in 1997 tijdens een receptie collega en concurrent Peter Tanger van Hazet tegenkwam. Die ontmoeting leidde tot een fusie en het tweetal besluit de gezamenlijke onderneming voort te zetten onder de al ruim zestig jaar bestaande bedrijfsnaam Hazet. Groeneveld: ‘Peter was vooral de ambachtsman, een echte

doener. Ik ben meer op inkopen en verkopen ingesteld. We vormden zo een prima duo.’

Tweede divisie In 2000 ontstond naast schoonmaakproducten een tweede divisie: voor de verkoop van bedrijfskleding (op maat en bedrukt), veiligheidsschoeisel en

Service Management nummer 11 november 2011

produc tleverancier s

SCA, Nilfisk, Kärcher, Diversey, Tana en Vileda. Het assortiment omvat 25.000 artikelen, waarvan er 10.000 op voorraad worden gehouden. Het klantenbestand bestaat uit 2400 afnemers, waarvan 32% bestaat uit schoonmaakbedrijven. De industrie draagt 20% aan de omzet bij, de horeca, het onderwijs en sportcentra zijn goed voor bijna 35% en ‘overige’ zorgen voor de resterende 13%. Die afnemers bevinden zich vooral in de Randstad (‘Daar waar de muziek speelt’), oostelijk Brabant en de noordelijke provincies.

Bedrijfsleider Marc van ‘t Veer met rechts verkoopleider Peter Timp, ‘de motor binnen ons bedrijf’ persoonlijke beschermingsmiddelen, ofwel PBM. Groeneveld: ‘Daarvoor zocht ik een leuke frisse meid’. Laat nu blijken dat hij die al in huis had… ‘Mijn dochter Wanda werkte destijds als secretaresse bij Getronics en toen ze van de bedrijfskleding hoorde zei ze: “Mag ik dat van je proberen? Dan begin ik met niets en ben ik bij succes meteen van het stempel dochter-vande-baas af als ik later alsnog in het bedrijf wil stappen”.’ Haar succes is niet uitgebleven, want de omzet van deze divisie overstijgt inmiddels een miljoen euro. Groeneveld: ‘Dat betekent voor Wanda hard werken, want de verkoop van werkkleding wil zeggen maatwerk

terwijl haar echtgenoot Marc bedrijfsleider is bij Hazet in Purmerend, een vestiging voor de distributie, met 25 medewerkers die werkzaam zijn bij de inkoop, de service, het magazijn en in de logistiek. Peter Timp is verkoopleider Nederland en, aldus Groeneveld, ‘de motor binnen ons bedrijf.’ Bij Hazet in Dordrecht, dit voorjaar geopend, werken vier personen. Tot vijf jaar geleden telde Hazet ook vestigingen in Groningen en Eindhoven, maar die zijn al binnen enkele jaren gesloten. Groeneveld: ’Het idee was om daar vooral balieverkoop te plegen, maar dat viel bar tegen. Het merendeel

‘Wat opvalt, is dat onze dienstverlening is gestegen en de marges zijn gedaald’ leveren en het bedrukken met namen en logo’s. Die tak van sport is veel arbeidsintensiever dan de levering van schoonmaakproducten. De afgenomen bouwactiviteiten hebben helaas enigszins een negatieve uitwerking op een deel van dat assortiment.’

Drie vestigingen Onder leiding van algemeen directeur Frans Groeneveld werken bij Hazet 55 personen in drie vestigingen. Dochter Wanda is verkoopleider Binnendienst,

werd rechtstreeks hier in Zaandam besteld en vervolgens naar Brabant en Groningen gestuurd. Dan is het niet rendabel om die vestigingen open te houden. In Dordrecht daarentegen loopt de balieverkoop heel goed.’ Plannen voor meer vestigingen zijn er nu niet. Groeneveld: ‘Nee, op dit moment niet. In ieder geval niet de eerste jaren.’

Veertig importeurs Hazet is dealer van tenminste veertig importeurs/producenten, waaronder

Service Management nummer 11 november 2011

Groeneveld is open genoeg, maar om de omzet gespecificeerd te vermelden is voor hem een brug te ver. De indicatie dat die ‘meer dan tien miljoen bedraagt’ moet voor ons genoeg zijn, plus de constatering door Groeneveld dat zijn handelsonderneming tot de eerste drie behoort als het gaat om alleen schoonmaakproducten. Eind 2008 kwam de economie krakend tot stilstand en de gevolgen zijn nog steeds merkbaar. In hoeverre heeft dat invloed op de omzet van Hazet? ‘Sinds 2008 is er nooit een dip geweest. Het lukte elk jaar weer om een paar procentjes te plussen. Daar hebben we wel alles voor uit de kast moeten halen: verkoopacties, meer en betere marketing en het samenstellen en verspreiden van een catalogus. Aan de andere kant hebben we ook gekeken naar de kosten, maar dat is een algemeen verschijnsel in het bedrijfsleven. Voor 2008 ging iedereen gewoon mee in de vaart der volkeren.’

Tien jaar geleden en nu Wat is er de afgelopen tien jaar op de markt veranderd in de relatie tussen leverancier en afnemer? ‘In de relatie is weinig veranderd. Het gaat er nog steeds om hoe je met je relaties omgaat en de ondersteuning bij de toepassing van producten. Wat wel sterk is veranderd, is de automatisering en de orderverwerking. Klanten kunnen nu inloggen en de objectleiders bestellen rechtstreeks via laptops en binnenkort met hun smartphones. Dat verschilt enorm met tien jaar geleden. Net als de huidige interesse voor duurzaam en groen werken. Wat me echter vooral opvalt, is dat onze dienstverlening richting klant gestegen is en de marges zijn gedaald.’

produc tleverancier s Zeventig jaar familiebedrijf Twee jaar geleden stond Hazet – ook tot verbazing van de Zaankanters – in de voorlopige deelnemerslijst met exposanten van de schoonmaakvakbeurs CMS in Berlijn. Een merkwaardige vermelding, omdat Hazet helemaal niet deelnam. De verklaring voor die vermelding is dat Hazet sinds 2003 voor de helft in handen is van Wittrock & Uhlenwinkel uit Bremen, een handelsonderneming die participeert in de Igefa, die als collectief wél deelnam aan de vakbeurs. De Igefa noteert alleen al in Duitsland een omzet van meer dan € 800 miljoen en is een gezamenlijke onderneming van zes familiebedrijven met schoonmaakproducten, die gezamenlijk inkopen en systemen ontwikkelen. Igefa maakt op haar beurt overigens weer deel uit van de Europese groep INPACS (met samenwerkingsverbanden in Frankrijk, Spanje, Italië, Noorwegen, Zweden en Engeland), goed voor 200 handelsondernemingen met 4500 medewerkers in 30 landen. Kortom, het Zaanse Hazet bevindt zich in internationaal schoonmaakgezelschap. Waarom laat een meer dan zeventig jaar oud Zaans familiebedrijf Duitse invloed toe? Groeneveld: ‘Omdat we dat zelf wilden. In 2002 wilde Igefa actief worden in de Benelux en maakte ze een lijstje van Nederlandse handelsondernemingen in schoonmaakproducten waarin ook wij voorkwamen. Ze hebben met iedereen van enige omvang gepraat, ook met ons. Net op dat moment hadden wij ons beraden op onze

Samenvatting » Hazet bedrijf begon ooit met de verkoop van zepen, wassen en veegpoeders. » In 1977 breidde Peter Tanger het assortiment uit met schoonmaakproducten, papier en poetsrollen. » In 2000 ontstond een tweede divisie: voor de verkoop van PBM. » Handelsonderneming Hazet behoort tot de eerste drie als het gaat om schoonmaakproducten.

marktpositie en geconcludeerd dat we wilden groeien naar een landelijke speler met vijf tot zes vestigingen. Dat vraagt heel veel energie op het gebied van automatisering, financiering, logistiek en routeplanning. Allemaal zaken waarbij we konden inhaken op hetgeen via Igefa al voorhanden was. Na rijp beraad hebben we daarom in 2003 besloten de Duitsers in ons bedrijf te laten participeren, mits we autonoom en op de huidige voet door konden gaan. Na de nodige garanties hebben we de definitieve stap gezet.’

50% aandelen De aandelen van Hazet waren toen nog in handen van Frans Groeneveld en de derde generatie Tanger, Peter Tanger. Deze verkocht echter drie jaar geleden (dus na de Duitse participatie) zijn aandelen aan Groeneveld en koos voor een rol als medewerker in het bedrijf dat zijn grootvader in 1931oprichtte. De huidige situatie is dat Hazet nu voor 50% eigendom is van Frans Groeneveld en voor 50% van Igefaparticipant Wittrock & Uhlenwinkel. Geen van beiden heeft dus een meer-

derheidsbelang, wel heeft de Duitse partner het eerste recht van koop op de Nederlandse 50%. Groeneveld ontkent ten stelligste dat de toenmalige aandeelhouders wilden cashen. ‘Absoluut niet. Het ging ons niet om de opbrengst, dan hadden we alle aandelen wel verkocht. Wat we wilden, was aansluiten bij een partner die ons kon steunen bij een bredere aanpak in Nederland’.

80-jarig bestaan Het 80-jarig bestaan is geruisloos voorbij gegaan. Komt er wel een eeuwfeest en hoe lang ga je zelf nog door? ‘Dat eeuwfeest komt er, want er is ook in de familie voldoende aanstormend talent voor een nieuwe en enthousiaste directie. Dat hoop ik natuurlijk nog allemaal mee te maken, maar in een andere rol. Nu werk ik iets van 50 tot 60 uur in de week en ben doorgaans van acht uur ’s morgens tot een uur of zes ’s avonds hier in Zaandam of in Purmerend. Ik ben nu 58, maar heb nog geen enkele neiging om terug te schakelen. We zien wel hoe het allemaal loopt.’ ‹‹

(Advertentie)

Service Management nummer 11 november 2011

evenementen

7e Gelecon Huisshow in Voor de zevende keer organiseerde Gelecon, leverancier van reinigingsproducten en -machines, bedrijfskleding en verhuurder van professionele reinigingsmachines, de Gelecon Huisshowdagen. Op 6 en 7 oktober vond de tweedaagse minibeurs in het Haagse Ado-stadion plaats: veertien toeleveranciers presenteerden er hun producten voor relaties en geïnteresseerden. PETRA DE BRUIN

oor het overlijden van de oprichter van Gelecon, Leen Verhagen, op 8 mei, waren de in 2008 aangetreden directieleden, Christiaan Verhagen en Michael van der Linden genoodzaakt de 2-jaarlijkse Huisshow op te schorten. Het vakevenement stond namelijk oorspronkelijk voor eind mei gepland; op 6 en 7 oktober kreeg de Gelecon Huisshow alsnog gestalte. En hoe! Een rondtoer langs leveranciers en noviteiten.

Sanitair CWS in de persoon van Steven Belder, account manager partner sales, toonde het succesvolle en waterbesparende WaterCare-systeem en de CWS-handdoekautomaat met roestvrijstalen front, die binnenkort geheel in roestvrijstaal verkrijgbaar is. Schuin tegenover deze stand stond Georgia-Pacific uit Cuijk met een wand en zuil sanitaire producten van Lotus Professional. Accountmanager Allardt Stoffels presen-

teerde er de nieuwe SmartOne Mini Double, een dubbel dispensersysteem voor toiletpapier. Uit het sanitaire segment was ook MTS Europroducts uit Maassluis tijdens deze Huisshow aanwezig, onder meer met hun ‘groene’ toiletproducten en de nieuwe luchtverfrissingslijn T-Cell Continu.

Machines Fimap, vertegenwoordigd door Arjan Boer van importeur Armada uit Lisse, toonde onder meer de nieuwe My50: ‘Een eenvoudige, effectieve, eco en smalle schrob-/zuigmachine van 50 cm breed, die 2,5 uur achtereen kan worden ingezet en 1500 m2 vloerreiniging aan kan.’ Numatic had een brede stand voor het evenzo brede assortiment werkwagens, schrob-/zuigmachines en de Industrial Dust Collectors, een apparaat dat ruimtes ontstoft met behulp van een vernuftig filtersysteem. Jeff Hicks en Leo Rook representeerden de producent en distributeur van pro-

Service Management nummer 11 november 2011

fessionele reinigingsapparatuur uit Alphen aan den Rijn. Uiteraard ontbrak in de Pink Ribbon-actiemaand de Hettystofzuiger niet op de stand. Jean Paul Christy, managing director van Clean Source Technologies, bemande de stand met daarop het Fast-assortiment, een serie vloerreinigingsmachines, elektrische rolvegers en stofzuigers.

Werkwagens Ook Damian Armitage en Michel de Bruin van Greenspeed waren er met hun microvezeldoeken, de op deze methode gebaseerde Greeny werkwagen en de FIT: Floormop Injection Tool, een vorig jaar geïntroduceerd concept voor het dagelijks reinigen van harde vloeren met behulp van een microvezelmop. Eric ter Hart en Chiel Op de Beek van Vileda toonden de Origowerkwagen. Deze materiaalwagen, die deel uitmaakt van het Gelecon-zorgconcept, was in de categorie Microvezel tot Schoonmaaktopper 2011 verko-

evenementen

ander, formeler jasje zen, wat die middag bekend werd. De redactie van Service Management, die deze verkiezing van beste materiaalwagen initieerde en organiseerde, kon het verkoopteam dus ter plaatse feliciteren.

Producten

sprayspuit die via een ionisatieproces in de flacon kraanwater omzet in een krachtige reiniger. Deze reinigt oppervlakten én doodt 99,9% van de schadelijke bacteriën. Ook olieachtige vlekken worden in combinatie met een microvezeldoek moeiteloos verwijderd.

Totaalconcept

Een vertrouwd gezicht tijdens de Gelecon Huisshow is ook Erwin van de Eijnde van Militex. De producent uit IJmuiden levert Gelecon onder meer een nieuwe lijn Ecolabel-producten onder de naam Ultiem-Z. ‘Het bijzondere is dat onze Ecolabellijnproducten wel het Ecolabel dragen maar geen veiligheidsvoorschriften hebben, omdat alle producten die we gebruiken al veilig zijn.’ Alexandra Dik, de nieuw aangetreden cleaning consultant, en Henny Smeijer van Tana Professional toonden het uitgebreide, duurzame assortiment reinigingsmiddelen. De derde in de rij ‘producten’ was Chemtec Chemicals uit Rotterdam: op hun stand adviseerde men over hun specialistische reinigingsproducten.’

Op de eerste dag werd voorafgaand aan de beurs het nieuwe Gelecon Totaalconcept voor de Zorg geïntroduceerd aan regionale zorginstellingen en ziekenhuizen. ‘We hebben laten zien dat het met een kostenbesparend schoonmaakprogramma mogelijk is om op een eenvoudige manier een maximaal hygiëneniveau te realiseren’, aldus Verhagen.

Tevreden ‘Het was even slikken toen we gisteren begonnen zonder Leen, maar we zijn heel erg tevreden met deze Huisshow. Het is minder intiem in het business center van het voetbalstation van Ado, maar ons evenement is nog professioneler geworden’, blikte Van der Linden aan het einde van de twee dagen terug. ‘De zes andere Huisshows hielden we in ons eigen bedrijfscomplex aan de Ridder Snouckaertlaan in Voorburg. Maar dat werd wat krapjes, de toeleveranciers hadden ditmaal aanzienlijk meer ruimte.’ ‹‹

Nog meer Ook bedrijfskleding vormde een onderdeel van de exposerende producten. Fristads, in de Benelux vertegenwoordigd door Kwintet Workwear uit Breda, toonde de nieuwste collectie. Gelecon Industrial demonstreerde buiten met het volledige assortiment telewashsystemen en hogedrukunits. Gastheer Gelecon had zelf nóg een noviteit: de Ionator: een

(Advertentie) DE STANDAARD IN MICROVEZEL

+31 (0)70 - 345 87 37 www.greenspeed.eu

Service Management nummer 11 november 2011

digitalisering

Getwitter in de schoonmaak Van de Nederlandse internetgebruikers heeft ongeveer eenzesde een LinkedIn- en Twitter-account. Social media blijkt een activiteit die ook op het toilet wordt gebezigd, want meer dan een kwart van de Nederlanders sms’t, e-mailt en twittert er lustig op los. Hoe actief is de schoonmaakbranche op Twitter en andere sociale media? Dolmans Facilitaire Diensten deed onderzoek en doet verslag. PIM VAN AMERONGEN EN ESTHER VAN DER LELIE*

euk, al die sociale kanalen, maar hoe ga je daar als schoonmaakbedrijf goed mee om? Dat was de vraag die we ons ruim een jaar geleden stelden. Als doeners gingen we er eerst zelf mee aan de slag. Proberen en onderzoeken wat de verschillende social media inhouden. Onze ervaringen en bevindingen.

Een profiel op LinkedIn was voor een aantal collega’s al gesneden koek, voor anderen een hele uitdaging. Ga ik mijn gegevens zomaar vrijgeven op internet? Word ik dan door iedereen gebeld en gemaild? Wie gaat er met mijn netwerk aan de haal? Het kostte enige overredingskracht om deze collega’s te overtuigen van de kennisdeling-cultuur anno 2011.

Informatie delen Voor de huidige generatie is de social media dé manier om te netwerken, om zaken met elkaar te delen. Net zoals je voorheen bijvoorbeeld op netwerkbijeenkomsten elkaar op de hoogte hield van ontwikkelingen en contacten. Na de eerste week van gebruik zagen ook deze collega’s de voordelen van LinkedIn. Vooral de commerciële voordelen door de contacten via ‘vrienden’ en ‘businesscontacten’ werden snel ontdekt en benut. Toen onze directeur Albert van Wijk ‘undercover’ ging, benutten we de ka-

nalen LinkedIn, Twitter, Facebook en YouTube volop. Een uitgelezen moment om deze informatie te delen. Het werd ook direct duidelijk dat er meer schoonmaakbedrijven en andere relaties de social media hadden ontdekt. Wat kregen we veel reacties!

Opzet onderzoek We ontdekten niet alleen dat er veel branchegenoten en relaties de social media benutten, maar ook hoe. De werkwijzen varieerden van puur zakelijk tot persoonlijk of een combi daarvan. Een wirwar van informatie waardoor wij ons afvroegen: wat is nu de beste manier om de media goed in te zetten? Onze ervaring, lessen en vragen leidden tot het aanstellen van een stagiair. In februari startte ik als student aan de HES in Amsterdam met mijn onderzoek: Hoe kan Dolmans Facilitaire Diensten social media in haar huidige marketingstrategie integreren?

We doorliepen de volgende fasen: 1. Het analyseren van de mogelijkheden van social media binnen B2B-bedrijven; 2. Wat doet de concurrent in social media?; 3. Wat zijn de geschikte social media voor een B2B-bedrijf als Dolmans? 4. Hoe kan Dolmans de gekozen social media integreren in haar marketingbeleid?

Conclusies Een groot gedeelte van het onderzoek is alleen bestemd voor Dolmans Facilitaire Diensten. Hierover kunnen we niets vertellen; het zal in de praktijk ervaren worden. Wel is het leuk om op de concurrentieanalyse van vijftien geselecteerde bedrijven in te gaan. Er zijn opvallende conclusies te trekken, die we hieronder anoniem benoemen. Hierbij complimenteren we sowieso over het feit dat de schoonmaakbranche de social media benut. Deze branche gaat mee met haar tijd!

social media

aanwezig maar niet actief

actief gebruik

niet aanwezig

60%

40%

Twitter

75%

10%

15%

Facebook

30%

40%

30%

YouTube

55%

30%

15%

RSS

55%

30%

15%

Tabel 1. Zakelijke activiteiten en het gebruik sociale media Bron: onderzoekrapport Pim van Amerongen, mei 2011

Service Management nummer 11 november 2011

digitalisering

matie over het eigen bedrijf, anderen retweeten alles wat er maar in schoonmaakland bekend wordt gemaakt. De vraag is wat je als bedrijf toevoegt als je de informatie van een con-collega rondstuurt? Is het kennisdelen of is het gemak om automatisch deze informatie te retweeten?

Pim van Amerongen, student aan de HES Amsterdam: ‘Twitter voor zakelijk gebruik? Plaats berichten die voor de branche van belang zijn, het liefst met een url voor meer informatie.’

Uitleg Linkedin: Alle vijftien bedrijven hebben een LinkedIn-bedrijfspagina, met daarop bedrijfsinformatie. Daarbij heeft een aantal ook een ‘groep’ aangemaakt,

Naast het zakelijk account wordt er druk getweet door directie en medewerkers van bedrijven. Zowel zakelijke als privéberichten volgen elkaar op. Leuk om de personen achter het bedrijf beter te leren kennen. Jammer dat het ‘koffiegehalte’ zo hoog is: ‘Goedemorgen, ik ben er weer’ of ‘Het is nu koffietijd’. Bij te veel nutteloze informatie ben je snel geneigd op de button ‘unfollow’ te klikken. Mijn advies (voor zover ik deze kan en mag geven) voor zakelijk gebruik van Twitter is: plaats berichten die voor de branche van belang zijn, het liefst met een url voor meer informatie. Kennis delen is waardevol. Voor een persoonlijk account als medewerker van een bedrijf prefereer ik het retweeten van de bedrijfsberichten met de activiteiten die je voor het bedrijf of als privéper-

Voor de huidige generatie zijn social media dé manier om te netwerken, om zaken met elkaar te delen waarbij de activiteiten en actualiteit verschillen. Dit geeft dan ook het verschil in wel/niet actief gebruik. LinkedIn is voornamelijk een persoonlijk netwerkaccount. Voordat je gegevens gaat invullen, moet je al nadenken over de gegevens die je prijs wilt geven. Is dit aan iedereen om in te vullen of gelden er beleidsregels vanuit het bedrijf? Bezoek eens meer personen van eenzelfde bedrijf en je ziet het verschil… Twitter 85% van de bij het onderzoek betrokken bedrijven hebben een zakelijk Twitteraccount. Niet ieder account wordt naar mijn mening even nuttig ingezet. Het merendeel geeft infor-

soon doet. Maar dan wel met inhoud. Dus ook het liefst met url of verwijzing naar verdere informatie. En koppel alleen berichten met een zakelijk tintje door naar jouw LinkedIn-account. Op koffiedrinken zit jouw netwerk echt niet te wachten. Facebook Facebook is de ‘persoonlijke’ hit nu Hyves uit is. Het gebruik van Facebook is wisselend. Vaak is er wel een bedrijfspagina, maar wordt er niet actief mee gewerkt. Je ziet ook dat medewerkers een eigen bedrijfssite oprichten waar ze gewoon als vriend mee zijn gelinkt. Er is dus behoefte om als collega’s persoonlijke activiteiten met elkaar te delen.

Een Facebook-bedrijvenpagina kan goed ingezet worden als middel voor het binden en boeien van medewerkers. Uit de reacties kun je bovendien opmaken wat medewerkers bezighoudt. Interessante informatie om vervolgens weer op in te spelen. YouTube Dit medium wordt, voor zover traceerbaar, nog niet veel ingezet. Het is ook niet het makkelijkste medium. De grote hoeveelheid filmpjes maakt het niet makkelijk om jouw deelname te laten zien. Je moet dan ook echt iets bijzonders hebben en de url breed verspreiden, wil je opvallen. RSS RSS wordt nog niet actief benut. Van de vijftien bedrijven zijn er maar twee die dit, overigens toegankelijke, medium gebruiken. Waarschijnlijk geldt hierbij: onbekend is onbemind.

En u? Op het moment van onderzoek constateerden we deze feiten. Nu ruim een half jaar later kan de inzet van bedrijven alweer veranderd zijn. Het gebruik van social media stijgt enorm. Per dag komen er gebruikers bij. Zelfs het noemen van getallen is achterhaald op het moment van publicatie in Service Management. En u? We wensen u veel plezier toe met het ontdekken van de social media. Het is net zoals schoonmaak: gewoon doen! ‹‹ * Pim van Amerongen is student aan de HES in Amsterdam en Esther van der Lelie werkt als marketing- en salesmanager bij Dolmans Facilitaire Diensten (@EstherLelie en @Dolmans).

(Advertentie) DE STANDAARD IN MICROVEZEL

+31 (0)70 - 345 87 37 www.greenspeed.eu

Service Management nummer 11 november 2011

recht

Eén slok wijn is nog geen alcoholmisbruik! Een medewerker van een schoonmaakbedrijf wordt betrapt als hij tijdens zijn werk een slok wijn neemt. Hij wordt op staande voet ontslagen. Het gerechtshof is van oordeel, dat dit ontslag een te zwaar middel is: van een slok wijn kan niet worden gezegd dat daarmee sprake is van alcoholmisbruik! ROB POORT* Lezing werknemer Jansen stelt dat het ging om twee flesjes Spa blauw die in zijn gereedschapskist zaten. In de ene zat rode wijn voor de terugweg naar huis. In het andere flesje zat water, omdat hij gedurende het werk veel drinkt. De opdrachtgever zal hebben gezien dat hij uit dat flesje dronk. Toen die daarop de persoonlijke bezittingen van Jansen doorzocht, heeft hij ook het flesje wijn gevonden. Jansen bestrijdt dat hij alcohol had genuttigd.

Oordeel gerechtshof De feiten Jansen, geboren in oktober 1958, werkt sinds januari 1988 als servicemedewerker bij een schoonmaakbedrijf. In augustus 2007 wordt zijn rijbewijs voor tien maanden ingetrokken wegens rijden onder invloed. Wegens persoonlijke en psychische problemen is hij anderhalf jaar arbeidsongeschikt geweest en in 2008 vrijwillig opgenomen in het Boumanhuis voor zijn alcoholprobleem. De werkgever wist daarvan. In 2009 wordt Jansen een keer aangesproken, omdat hij tijdens zijn werktijd naar alcohol rook. In februari 2010 meldt een opdrachtgever dat Jansen rond 10.00 uur alcoholhoudende drank heeft genuttigd. Twee leidinggevenden voeren direct ter plaatse een controle uit en constateren dat Jansen naar alcohol ruikt en rode wijn bij zich heeft. Jansen wordt op staande voet ontslagen. Hij vecht zijn ontslag aan en vordert doorbetaling van zijn loon. De kantonrechter heeft de arbeidsovereenkomst per 15 juni ontbonden. De werkgever wordt in kort geding veroordeeld tot betaling van drie maanden salaris en gaat daartegen in beroep.

Het hof moet beoordelen of aannemelijk is dat het ontslag op staande voet in een bodemprocedure in stand blijft. Het ontslag is onverwijld gegeven, wat overblijft is de vraag naar de rechtsgeldigheid van de dringende reden. In de ontslagbrief staan daarover twee elementen: (1) het nuttigen van alcoholhoudende drank tijdens het werk en (2) het bij zich hebben van alcoholhoudende drank. Hoewel Jansen drank bij zich had, is dit feit op zich nog geen dringende reden. Het hof acht het aannemelijk, dat de bodemrechter zal oordelen dat er geen sprake is van een rechtsgeldig ontslag op staande voet. Dat is immers een zwaar middel (ultimum remedium) met ernstige consequenties voor de werknemer. Een goed werkgever dient zich daarvan bewust te zijn en daar ook naar te handelen. In het Personeelshandboek staat niet dat het nuttigen van alcohol, maar (slechts) alcoholmisbruik onaanvaardbaar is. Jansen had niet meer dan één slok uit het flesje genomen. Hij was niet dronken of zodanig beneveld dat hij zijn werk niet goed of niet zonder gevaar kon doen. De werkgever heeft terecht gesteld dat er, door het werken met machines en elektriciteit, gemak-

Service Management nummer 11 november 2011

kelijk een gevaarlijke situatie kan ontstaan bij het gebruik van alcohol. Maar dat was niet het geval. Wel kan er sprake zijn van enige imagoschade. Jansen was nooit gewaarschuwd dat het gebruik van alcohol tijdens het werk, laat staan het nemen van één slok wijn uit een Spa-blauwflesje, direct tot een ontslag op staande voet zou leiden. Een schriftelijke of mondelinge waarschuwing is niet gegeven. Dat alles is onvoldoende om te oordelen dat Jansen op een ontslag op staande voet bedacht had moeten zijn. Dat hij bekend was met het feit dat alcoholmisbruik niet zou worden getolereerd, maakt dat niet anders. Van een dergelijk misbruik is geen sprake bij het nemen van één slok wijn. Ook niet dat Jansen door zijn alcoholverleden beter had moeten weten. Van belang is ook dat Jansen ruim 22 jaren zonder noemenswaardige incidenten heeft gewerkt. Daarmee was een laatste waarschuwing op zijn plaats geweest in plaats van ontslag op staande voet. Het beroep wordt afgewezen. ‹‹ * mr. ing. R.O.B. Poort is jurist en veiligheidskundige (www.bureaupoort.nl)

Aantekening De rechters vinden een slokje wijn tijdens het werk kennelijk niet zo’n probleem. Het blijft een merkwaardige uitspraak, die eens te meer aangeeft dat tot ontslag op staande voet niet te lichtzinnig moet worden gegeven! Gerechtshof ’s-Gravenhage, 19 april 2011, LJN: BQ3035

PLATFORM VOOR SCHOONMAAK PROFESSIONALS

WWW.SERVICEMANAGEMENT.NL

E-MAILNIEUWSBRIEF: E-MA Hier kunt u zich i gr ich gratis r abonneren op de -mailn n wekelijkse e-mailnieuws. Samengesteld o door onze afhankelijke redactie.

COLUMNS: Kritische columns door vakspecialisten

NIEUWS: Iedere dag het allerlaatste vaknieuws

ARCHIEF: Abonnees hebben hebb b gratis toegang tot het archieff van S Service Management. i ikelen n vanaf 2003 zijn hier Alle artikelen te raadplegen!

LEVERANCIERS: Een makkelijk doorzoekbare, online catalogus met een groot aanbod facilitaire producten en diensten

www.servicemanagement.nl

TIPS: Handige checklists, tips en achtergrondinformatie

mensen

Klaver commercieel directeur Westerveld

Post accountmanager bij Weska

Van der Linde P&O-directeur Gom

Op 1 september is Greg Klaver begonnen bij Westerveld als commercieel directeur.

Het verkoopteam van Weska, totaalleverancier van schoonmaakmiddelen, materialen en –machines, is uitgebreid met David Post, in de functie van accountmanager.

Sjaak van der Linde is sinds 1 oktober P&O-directeur van de schoonmaakdivisie van Facilicom Services Group.

Klaver is een bekende in de schoonmaak; hij werkte eerder als directeur National Sales bij zusterbedrijf Hago. Bij Westerveld, gevestigd in Hilversum en onderdeel van Vebego, is hij naast het commercieel beleid ook verantwoordelijk voor marketing en communicatie.

Post werkt al ruim 25 jaar in de schoonmaakbranche en bekleedde diverse operationele en leidinggevende functies. De laatste twee jaar werkte hij als bedrijfsleider bij een regionaal glazenwassersbedrijf.

Dik cleaning consultant bij Tana Professional

Nieuwe directeur CleanLeaseFortex

Alexandra Dik is de nieuwe cleaning consultant bij Tana Professional, een Europees merk van reinigingsproducten voor professionele schoonmaak.

Eric Dietz is de nieuwe algemeen directeur van de CleanLeaseFortex Groep.

Dik is verantwoordelijk voor de verkoop, advisering en technische bijstand aan klanten in centraal en Zuid-Nederland. De afgelopen vijf jaar was ze sales manager bij Dreumex, producent van industriële reinigers en handreinigings- en handverzorgingsmiddelen.

Dietz, die werkte bij Post NL, voormalig TNT, wordt statutair verantwoordelijk, samen met Coen van der Eijk. CleanLeaseFortex is integraal textielbeheerder, waaronder het reinigen en verhuren van bed- en badtextiel, OK-textiel en bedrijfskleding en het steriliseren van OK-producten en instrumentarium.

Van der Linde werkt al vanaf 2009 bij Facilicom, onder andere als programmamanager van de Trigion Academie en als manager Opleidingen bij Gom Schoonhouden. Hij heeft een brede ervaring als zelfstandig organisatie- en opleidingsadviseur.

Stuyvers Groep uitgebreid Sjaak de Mooij is in dienst getreden van de Stuyvers Groep in Capelle aan den IJssel. Zijn functie: manager Techniek van de divisie Afdichtingstechnieken. De Mooij heeft achttien jaar ervaring en volgde vaktrainingen in afdichtingstechnieken. ‘Met Sjaak hebben we een kanjer van een manager binnengehaald’, aldus directeur Koos Stuyvers.

Service Management nummer 11 november 2011

contac ten en contrac ten

TU Delft kiest voor gerichte kwaliteit Onlangs heeft de Technische Universiteit Delft de schoonmaak, glasbewassing en sanitaire voorzieningen definitief gegund. De universiteit heeft na een uitgebreide aanbestedingsprocedure nieuwe meerjarige overeenkomsten gesloten met Asito, CSU, Gom en Hectas voor de schoonmaak en glasbewassing per 1 januari 2012. De sanitaire voorzieningen zijn ge-

gund aan CWS met ingang van 1 december 2011. Waar er voorheen werd gewerkt met twee schoonmaakbedrijven voor de hele campus heeft de directie Facilitair Management & Vastgoed (FMVG) in deze aanbesteding gekozen voor een meervoudige (4) clusterverdeling. De huur van sanitaire voorzieningen, inclusief verbruiksartikelen, is uit de schoonmaakcontracten gehaald en apart aanbesteed.

Friese samenwerking voor Gom Provincie Friesland heeft Gom Schoonhouden geselecteerd na een aanbestedingstraject voor al het schoonmaakonderhoud. Met de heaanbesteding wordt de samenwerking verlengd voor een periode van drie jaar met drie optiejaren. De opdracht omvat het schoonmaakonderhoud van verschilllende locaties in de provincie Friesland waaronder het Pro-

vinciehuis in Leeuwarden. De opdracht werd gegund aan Gom op basis van de marktconforme prijsstelling, maar vooral om de totaalaanpak van Gom Schoonhouden. De aanbesteding werd begeleid door CSG. Op de foto de ondertekening van het contract door Karen Kempkes (links), afdelingshoofd Facilitaire zaken van de Provincie Friesland, en Richard de Maar, districtsmanager van Gom.

Duurzame relatie Poseidon-Hazet vastgelegd Sinds de oprichting van Poseidon door Rob van Heusden in 1996 in Oostzaan bestaat ook de samenwerking met Hazet. Recent is deze relatie bestendigd. Beide bedrijven streven naar kwaliteit en continuïteit: naar klanten en in hun samenwerking. Poseidon koos weloverwogen voor Hazet, accountmanager Wander van der Loo zorgt voor de begeleiding.

Erik Kreuk, adjunct-directeur Poseidon: ‘De kracht van een organisatie zit vooral in de mensen en hun mentaliteit. Poseidon is transparant en sterk.’ Hazet en Poseidon verheugen zich op een prettige voorzetting van de samenwerking. Frans Groeneveld (directeur Hazet), Wander van der Loo en Erik Kreuk waren bij de contractondertekening aanwezig.

Da Vinci College kiest voor CSU Het Da Vinci College heeft CSU Cleaning Services geselecteerd voor de schoonmaak en glasbewassing van zeven locaties in Dordrecht, Gorinchem en Ridderkerk. Het Da Vinci College is het regionale opleidingencentrum voor Zuid-HollandZuid. Verspreid over achttien locaties worden ruim 400 verschillende beroepsopleidingen op mbo- en hbo-niveau ge-

Service Management nummer 11 november 2011

geven, en bedrijfsopleidingen en cursussen voor volwassenen. CSU’s jarenlange ervaring met en kennis van schoonmaken in onderwijsinstellingen vormde een andere belangrijke factor bij de keuze. Het contract heeft een looptijd van drie jaar en kan met vijf keer één jaar worden verlengd. Adviesbureau PGW Advies uit Deventer begeleidde het inkoopproces. De werkzaamheden zijn 1 augustus gestart.

contac ten en contrac ten

OCS en Lucent tekenen overeenkomst Dr. Anton Philipszaal en het Lucent Danstheater hebben met OCS Nederland een schoonmaakovereenkomst getekend. Dat gebeurde in het bijzijn van het gehele managementteam en onder het genot van een goed glas champagne. Het contract betreft het dagelijks en periodiek schoonmaakonderhoud en de verzorging van de glasbewassing. Beide

theaters vormen de thuisbasis van het Residentie Orkest en het Nederlands Dans Theater. Op de foto v.l.n.r.: Dick Dötsch, Roger van den Donker, Danny van der Burg, Saskia Kriekhaus (Dr. Anton Philipszaal/ Lucent Danstheater), Albert Zwarts (Dr. Anton Philipszaal/Lucent Danstheater), Edgar van Engelen, Marjan Harteveld en Alex de Jong.

Contractverlenging voor Facilicom Het Europese ruimtevaartresearchen technologiecentrum ESA-ESTEC in Noordwijk heeft opnieuw alle facilitaire diensten uitbesteed aan Facilicom Facility Solutions. Het contract is per 1 juni in werking getreden en geldt voor minimaal drie jaar met de mogelijkheid op twee keer een jaar verlenging.

Facilicom Facility Solutions (FFS) is al drie jaar actief bij ESA-ESTEC en heeft met de heraanbesteding zijn facilitaire diensten bij ESA-ESTEC kunnen uitbreiden met catering, chauffeursdiensten, groenvoorziening en logistieke dienstverlening. In totaal zijn nu ruim 150 Facilicom-medewerkers actief in het onderzoekscentrum in Noordwijk.

Fimap versterkt positie in Nederland De Italiaanse producent van reinigingsmachines Fimap is onlangs een samenwerking aangegaan met Asix Reinigingsmachines. Hierbij is Asix aangesteld als dealer van Fimapreinigingsmachines. Doel van de samenwerking tussen het Urkse bedrijf en Fimap is het vergroten van het marktaandeel van deze reinigingsmachines in Nederland. Fimap staat

bekend als een van de meest innoverende fabrikanten: zij streven naar degelijke, betrouwbare, servicevriendelijke machines. Asix Reinigingsmachines richt zich voornamelijk op de industriële en logistieke sector. Armada Reinigingsmachines uit Lisse levert reeds lange tijd de Fimap-reinigingsmachines op de Nederlandse markt en continueert dit via hun netwerk van professionele dealers.

Lübke en Hijman schudden handen Schoonmaakbedrijf en glazenwasserij Lübke uit Uithoorn en Hijman Schoonmaakartikelen hebben hun samenwerking voortgezet. ‘In de huidige tijd moet je scherp blijven. Zeker naar je klanten, maar ook naar je leveranciers. Na een grondige leveranciersbeoordeling kwamen we tot de conclusie, dat Hijman nog steeds de partner

voor ons is. Hijman is al jaren bezig met MVO, en ook wij hebben maatschappelijk verantwoord ondernemen hoog in het vaandel staan. Dat schept een band. Een band die we koesteren’, aldus Charles Lübke, de huidig directeur. Op de foto Charles Lübke en Ronald Wink (links), directeur van Hijman Schoonmaakartikelen uit Amsterdam.

Service Management nummer 11 november 2011

contac ten en contrac ten

Teico maakt schoon bij Equens Equens heeft onlangs de schoonmaakwerkzaamheden (een object ter grootte van 22.200 m²) opnieuw aanbesteed. Hierbij kwam Teico Service als beste partner uit de bus. Equens wenste een ondernemende, flexibele, beheersbare en duurzame partner te vinden, die invulling geeft aan de schoonmaakactiviteiten. Een van de eisen

was de veranderende manier van werken door de schoonmaakleverancier: niet langer op basis van een bestek, maar outputgericht. Equens is een van Europa ’s grootste en meest innovatieve paymentprocessors, toonaangevend op het gebied van toekomstvaste oplossingen voor de verwerking van girale en kaartbetalingen. De contractondertekening vond plaats op 24 augustus.

Hago Next en SVS sluiten contract Op 22 september ondertekenden Hago Next en opleidingsinstituut SVS een contract voor het reinigen van de kantoren van SVS. De jarenlange samenwerking tussen Hago en SVS is nu bekroond met een contract. Het uitgangspunt: eerlijke schoonmaak en respect voor de schoonmaakmedewerker. Daarmee maakt ’s

lands grootste opleider een statement. Charles Scholte, directeur van SVS: ‘Ik geloof in het zichtbaar maken van de schoonmaker, het werken overdag. Ook ben ik een groot voorstander van eerlijke prijsstelling en eerlijk met elkaar zaken doen. Het uurtarief is misschien iets hoger, maar als ik daardoor de benodigde dienstverlening krijg, dan heb ik dat er graag voor over!’

(Advertentie)

De kandidaat die u zoekt hebben wij al gevonden

www.jobnews.nl

Service Management nummer 11 november 2011

congressen

OSB-jubileumcongres b schoonmaaktoekomst De Ondernemersorganisatie Schoonmaak- en Bedrijfsdiensten viert dit jaar haar 30-jarig bestaan. Dat is half juni gevierd in WaterGoed! in Valburg bij Nijmegen - waarbij vooral het te introduceren OSB-Keurmerk centraal stond - en 6 oktober met een jubileumcongres in DeFabrique Evenementenlocatie in het noorden van de stad Utrecht. Tijdens dat congres werd onder het motto ‘Morgen…’ vooruitgeblikt naar mogelijke ontwikkelingen in de schoonmaak. DICK VAN ZOMEREN

n zijn welkomstwoord noemde OSB-voorzitter Hans Simons de opkomst ‘gezien de drukke agenda’s relatief groot’. Dat was een verwijzing naar het feit dat congressen en symposia – niet alleen van OSB – steeds minder bezoekers lijken te trekken. De recente bijeenkomst in de voormalige veevoederfabriek langs het Amsterdam-Rijnkanaal trok met 115 deelnemers ook betrekkelijk weinig belangstellenden, ondanks uitnodigingen aan instanties als de RAS, SVS-opleidingen en de verenigingen FMN en VSR. Veel bij OSB aangesloten bedrijven waren met twee, drie of meer personen vertegenwoordigd, zodat deze

middag naar schatting 60 tot 65 schoonmaakbedrijven present waren, 10 à 15% van het ledental.

Mommers, Edwin Lokkerbol, Peter Rietbroek en voorzitter Hans Simons.

Volgens Simons leiden brancheverenigingen als OSB in de rol van ondersteuning over het algemeen een rustig bestaan, maar is een jubileum een mooi moment om even stil te staan bij de vraag wat er de komende jaren op de branche afkomt. Vandaar het thema ‘Morgen’. Het congres werd geopend met een fraaie audio-visual, waarin zeven personen hun zegje over heden en toekomst van OSB en de branche deden: Magalie Raaijmakers, Steph Feijen, Jan Kersten, Mark

Vervolgens was bijna drie kwartier het woord aan Bart Lammers, oprichter van Buurtdiensten Nederland en het adviesbureau Buurtzorg. Lammers, een voormalige verpleegkundige, is de initiatiefnemer van de in 2007 opgerichte organisatie Buurtdiensten Nederland die ‘zorg dicht bij de klant wil brengen’. Een herleving van de vroegere wijkverpleging en gezinszorg, in nauw overleg met de huisarts. Sinds de jaren tachtig allemaal verdwenen in reusachtige en logge organisaties, ver bij de klant vandaan. Buurtzorg werkt anders, met 375 teams van hooguit twaalf medewerkers, die per team 40 tot 50 klanten bedienen. Die teams zorgen voor een omzet van € 130 miljoen en de organisatie (zonder hoofdkantoor) wordt landelijk geleid door 32 personen, waaronder tien coaches. Een interessant betoog over een totaal nieuwe aanpak van zorg dicht bij huis. Maar het onderwerp schoonmaak kwam alleen in de laatste zin aan bod, toen Lammers repte over (Belgische) cheques voor huishoudelijke schoonmaak.

Zorg

Poetswereld Gerrie Westenbrink (Fonville), Nico Lemmens (ISS Facility Services) en Jan Kerstens (OSB) vermaakten zich prima

Service Management nummer 11 november 2011

De tweede inleiding was van Jaap Peters van DeLimes (auteur van De intensieve menshouderij) met als titel

congressen

uigt zich over de Tussentijd, omdat we – vooral op het gebied van digitale technologie – in een permanente overgang van oud naar nieuw verkeren. Dat gaat veel mensen te snel, want volgens Peters duurt het gemiddeld twaalf jaar voordat men ingrijpende vernieuwing totaal aanvaardt ‘en zoveel tijd heeft een brancheorganisatie niet’. Peters presenteerde vier scenario’s over ‘managementmethoden in de poetswereld’, zoals hij het noemde, waarbij de voorkeur van de deelnemers uitging naar het laatste scenario ‘Omdat we het verschil maken’, gebaseerd op vakbekwame en trotse schoonmakers, die ‘comfort’ leveren. Het verzorgen van mensen en hun werkomgeving moet centraal staan, niet ‘het poetsen’. Peters hield een onderhoudend en leuk verhaal, maar presenteerde ook enkele ‘wakkerlig-vragen’, zoals hij ze omschreef. Een toekomstig tekort aan uitvoerend personeel in een arbeidsintensieve branche, kwalitatief goed management en onthechting van personeel, mede door contractwisselingen.

Improvisatie Het programma werd voor de pauze afgesloten met een moeizaam op gang komend stukje geïmproviseerd toneel van bijna een uur over ondernemen in de schoonmaak, uitgevoerd door twee acteurs van Troje Training en Theater, ondersteund door een toetsenist. Entertainment, gebaseerd op de vier scenario’s van Jaap Peters, aangevuld met antwoorden van de congresgangers op vragen van beide acteurs.

Behoefte tot verenigen De middag over de toekomst van de schoonmaak werd na de pauze afgerond met een paneldiscussie onder leiding van OSB-voorzitter Hans Simons. Het paneel bestond uit vijf personen, met uitzondering van FMN-voorzitter Wim Ledder en inleider Jaap Peters, allemaal afkomstig ‘uit de schoonmaak’:

Peter van der Vorm (algemeen directeur ISS Nederland), Jacco Vonhof (directeur Novon) en Ben ter Horst, directeur van Hago Next. Op door Simons aangereikte vragen en suggesties mochten de heren allemaal in een hoog tempo hun zegje doen, wat zich meestal beperkte tot oneliners over de schoonmaak en al bekende problemen c.q. onderwerpen als imago en dagschoonmaak. Simons: ‘Wat baart zorg?’ Van der Vorm (ISS): ‘Ik wil even afwachten of de code Verantwoordelijk Marktgedrag breed wordt gedragen en vraag me wel eens af hoeveel mensen er in de toekomst nog in de schoonmaak willen werken.’ Vonhof: ‘Afnemend kantooroppervlak en krapte op de arbeidsmarkt: we moeten elkaar binnen OSB vooral vasthouden.’ FMNvoorzitter Ledder: ‘Uw branche zal geconfronteerd worden met de vraag naar duurzaamheid, minder vraag van productiebedrijven en minder vierkante meters per kantoor. Daar moet u een antwoord op zoeken.’ De optimist Ter Horst: ‘Ik kijk bij voorkeur niet naar problemen omdat ik die uitdagingen noem.’ Peters: ‘Er zijn veel overeenkomsten tussen de problemen in de buurtzorg en de schoonmaak. Dat is opgelost door Buurtzorg van Bart Lammers. Waarom zou dat in de schoonmaak niet lukken?’

Imago Over het imago. Vonhof (Novon): ‘Het probleem is dat we niet in beeld zijn, omdat we ’s avonds werken. Het is een nauwelijks zichtbare bedrijfstak.’ Zijn collega Ter Horst van Hago Next viel hem bij: ‘Als thuiszorgorganisatie werken we alleen overdag en zijn daardoor in staat de klant vakmanschap te tonen. Dat imagoprobleem kennen we niet.’ Van der Vorm (ISS): ‘Onze ervaring is dat overdag schoonmaken veel los maakt, doordat onze medewerkers met de gebouwgebruiker gaan meedenken om de overlast te beperken.’ Een opmerking uit de zaal: ‘De handicap in

de schoonmaak is dat alleen de overdag werkende specialisten in beeld komen. We moeten nadenken over de vraag: hoe kunnen we bij de uitvoerenden trots creëren?’ Opnieuw de zaal: ‘Het begint allemaal bij de afdeling Sales. Daar moeten ze de klant duidelijk maken dat het een vak is dat geld kost.’ De niet uit de schoonmaak afkomstig FMN-voorzitter Ledder zette iedereen weer met beide benen op de grond: ‘De wil om overdag schoon te willen maken, is heel goed. Maar blijft u wel realist. Zoals zoveel taken in de facilitaire sector gaat het gewoon om operationeel werk. We hebben het niet over het werk van een captain in een Boeing.’

Prijzenslag Een enkele keer kwam ook de prijzenslag aan bod. Van der Vorm: ‘Daar proberen we bij weg te blijven. Maar wij kunnen de markt ook niet sturen’. Vonhof: ‘We moeten niet vergeten dat we dat onszelf aandoen. Ieder OSB-lid handelt individueel en dus mag je nooit zeggen dat je een slachtoffer van de markt bent. Je kiest zelf en we moeten elkaar binnen de vereniging direct aanspreken.’ Vonhof ziet ook kansen bij een afnemende kantoormarkt. ‘Minder schoon te maken kantoren betekent ook mogelijkheden om meer overdag te doen, bij thuiswerkenden en in de thuiszorg.’

Toekomst Simons stelde de vraag of er een nieuwe periode van dertig jaar voor OSB in het verschiet ligt. Peters (DeLimes): ‘Vast wel. Er is ook in de toekomst genoeg dat individuen en bedrijven bindt.’ FMN’er Ledder: ‘Mits u zich richt op een totaal ander soort opdrachtgevers, op netwerken en kleinere bedrijven en organisaties.’ Vonhof: ‘Ik ben optimistisch over OSB. Wat moet je met al die vrije vogels die geen lid willen zijn? Mijn wens is dat gezegd gaat worden: dat is een OSB’er, die deugt!’ Ter Horst: ‘OSB heeft toekomst, maar de lat moet hoger voor het lidmaatschap. Ooit was een ISO-certificaat onderscheidend, maar dat is gesleten. Dat mag ons niet gebeuren.’ De algemeen directeur van ISS, Van der Vorm, kort en bondig: ‘De behoefte om je te verenigen is van alle tijden. Dat geldt ook voor de toekomst van OSB.’ ‹‹

Service Management nummer 11 november 2011

PLATFORM VOOR FACILITY PROFESSIONALS

WWW.FACTOMAGAZINE.NL

E-MAILNIEUWSBRIEF: Hier kunt u zich gratis abonneren op de wekelijkse e-mailnieuws. Samengesteld door onze afhankelijke redactie.

DOSSIERS: Uitgebreide informatie op het gebied van duurzaamheid, regie en Het Nieuwe Werken

COLUMNS: Kritische columns door vakspecialisten

ARCHIEF: Abonnees hebben gratis toegang tot het archief van Facto Magazine. Alle artikelen vanaf 2003 zijn hier te raadplegen!

NIEUWS: Iedere dag het allerlaatste vaknieuws

LEVERANCIERS:

www.factomagazine.nl

Een makkelijk doorzoekbare, online catalogus met een groot aanbod facilitaire producten en diensten

TIPS: Handige checklists, tips en achtergrondinformatie

producten

Nooit meer urinestank Crohill uit Lelystad, leverancier van professionele reinigingsproducten en concepten, heeft met Nanoprotect een hoogwaardig product voor de diepte-impregnatie van vloeren. Daardoor verdwijnt urinestank.

Een veel voorkomend probleem op scholen, in zorginstellingen en openbare ruimtes is de penetrante geur van urine. Door het toepassen van Crohills “steengoede” en unieke reinigingsconcept worden de vloeren eerst optimaal gereinigd. Urineresten, vet en vuil worden verwijderd, waarna de impregnatie van de tegels en voegen met Nanoprotect volgt. Urinestank behoort dus tot het verleden! Het product kan worden gebruikt op een groot aantal afwerkmaterialen en tast de natuurlijke eigenschappen van de vloer niet aan.

Papierverbruik onder controle

Lotus Professional uit Cuijk brengt de SmartOne Mini Double-dispenser op de markt: een toiletpapierdispenser met twee in plaats van één rolcompartimenten.

Meer informatie: www.crohill.nl De SmartOne toiletpapierdispenser is de eerste dispenser die vanuit het midden vel-voor-vel dispenseert. Dankzij deze gepatenteerde vel-voorvelafgrifte is het makkelijk om exact de juiste hoeveelheid toiletpapier te nemen. Hierdoor daalt het verbruik tot 40%, en dalen de hoeveelheid afval en onderhoudskosten. Ook op het hygiënevlak zijn er verschillen: door het gesloten systeem raakt de gebruiker alleen het vel aan dat hij gebruikt, zo krijgt kruisbesmetting geen kans.

Het grote veegwerk Haaga Veegmachines uit Vroomshoop brengt de Haaga 677 op de markt: een veegmachine met een werkbreedte van 77 cm, die door een accu wordt aangedreven om het werk te verlichten.

Haaga-veegmachines zijn het slimme en efficiënte alternatief voor vegen met een bezem. Door het unieke, gepatenteerde veegsysteem wordt zelfs groter vuil als blikjes en bekertjes moeiteloos opgenomen. De Haaga-veegmachines vegen bijzonder goed in hoeken en langs randen, zijn licht in gewicht en eenvoudige en ergonomisch in gebruik. Met een Haaga veegmachine veegt u tot wel 4000 m2 per uur.

De SmartOne Mini Double heeft twee onafhankelijke rolcompartimenten, wat een hoge capaciteit en minder navulbeurten betekent. Er is keuze uit een wit- en blauwgekleurde dispenserduo. Meer informatie: www.haagaveegmachines.nl en www.provi-reiniging.nl

Meer informatie: www.lotusprofessional.eu

Toiletpapier van bamboe Hijman Schoonmaakartikelen uit Amsterdam introduceert als eerste Bampa Premium Tissue: een tissueconcept op basis van bamboe.

Green Trade Company biedt Bampa exclusief op de Europese markt aan. Hijman Schoonmaakartikelen is verkozen tot de partner voor de professionele schoonmaak, omdat het bedrijf veel belangstelling heeft voor duurzaamheid en milieu, zo meldt het persbericht.

100% no tree: Bampa Premium Tissue wordt gemaakt van bamboe – een grassoort dat 500 keer sneller groeit dan hout en jaarlijks kan worden geoogst – en van andere organische vezelresten, zoals (suiker)riet en katoenvezelresten. In het assortiment voert Hijman nu het 3-laags toiletpapier, later dit jaar volgt een facial tissue, en medio 2012 een 2-laags toiletpapier en handdoekpapier. Meer informatie: www.hijman.nl

Service Management nummer 11 november 2011

produc ten -/dienstenregister

Automatisering

Glas- en gevelreiniging

Microvezelmaterialen

Abonneren op de gratis mailnieuwsbrief van Service Management? Geef u op via www.servicemanagement.nl

Glas- en gevelreiniging

Parketrenovatie

Milieubewuste kwaliteitsproducten

Duurzame schoonmaakproducten

Bedrijfskleding

Abonneren op de gratis mailnieuwsbrief van Service Management? Geef u op via www.servicemanagement.nl

Meubel- en vloerreiniging

Schoonmaakartikelen on line GROOTHANDEL Schoonmaak- en glazenwassersartikelen NU online bestellen bij:

www.deregenboog.nu

Service Management nummer 11 november 2011

Reinigingsmiddelen onder private label

Abonneren op de gratis mailnieuwsbrief van Service Management? Geef u op via www.servicemanagement.nl

produc ten -/dienstenregister Reinigingsmiddelen onder private label

Schoonmaakartikelen

Schoonmaakorganisaties

Abonneren op de gratis mailnieuwsbrief van Service Management? Geef u op via www.servicemanagement.nl

www.hazet.igefa.nl Zaandam

Dordrecht

Schoonmaak glas- en gevelreiniging

Schoonmaakonderhoudsmiddelen

Schoonmaakgroothandel

Schoonmaakmachines

Renovatie natuursteen

Schoonmaakorganisaties

Abonneren op de gratis mailnieuwsbrief van Service Management?

WWW.DOLMANS.COM SCHOON MAAKT BLIJ

Geef u op via www.servicemanagement.nl

Schrob-/zuigmachines

Software/automatisering

Tapijtreiniging

Service Management nummer 11 november 2011

Vakblad voor professioneel schoonmaakonderhoud

Service Management is een onafhankelijk vakblad voor professioneel schoonmaakonderhoud en is een uitgave van Kluwer bv. Kluwer legt uw gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnements-) overeenkomst. Uw gegevens kunnen door Kluwer, of zorgvuldig geselecteerde derden, worden gebruikt om u te informeren over relevante producten en diensten. Indien u hier bezwaar tegen heeft, kunt u contact met ons opnemen. 32e jaargang. Redactie Petra de Bruin, hoofdredacteur Dick van Zomeren, redacteur Caroline Hamerslag, eindredacteur Redactieadres Postbus 4, 2400 MA Alphen aan den Rijn Telefoon (0172) 46 66 80 Fax (0172) 42 28 04 E-mail: pdebruin@kluwer.nl dvanzomeren@kluwer.nl Uitgever Fréderique Zeemans Marketing Judith Verkerk e-mail: jverkerk@kluwer.nl Advertentieverkoop Kluwer Liesbeth van den Hoek en Arjen Tuitert Postbus 4 2400 MA Alphen aan den Rijn Telefoon (0172) 46 64 71 / 46 64 42 E-mail: lvdhoek@kluwer.nl / atuitert@kluwer.nl Advertentieplaatsingen worden uitgevoerd overeenkomstig de ‘Regelen voor het Advertentiewezen 1990’. Abonnementen Jaarabonnement € 81,- exclusief verzendkosten en btw. Studenten betalen € 55,- per jaar, inclusief verzendkosten en btw. Losse verkoopprijs € 11,50 per nummer. Vragen over abonnementen kunt u richten aan de afdeling Klantenservice, telefoon (0570) 67 33 58. Abonnementen kunnen schriftelijk tot uiterlijk drie maanden voor aanvang van een nieuw abonnementsjaar worden opgezegd. Bij niet-tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd. Op alle uitgaven van Kluwer zijn de algemene leveringsvoorwaarden van toepassing. Deze kunt u lezen op www.kluwer.nl of opvragen via telefoonnummer (0570) 67 33 58. Abonnementen in België Wolters Kluwer Belgium (WKB) Motstraat 30 B-2800 Mechelen Telefoon 0800-301 43 Fax 0800-175 29 E-mail: info@kluwer.nl Abonnementsprijs op aanvraag. U vindt de algemene voorwaarden van WKB op www.kluwer.be Partners 3M Nederland, Diversey, Hectas Bedrijfsdiensten, Numatic International, SCA Hygiene/Tork, SVS en Wecovi Vormgeving en DTP COLORSCAN BV, Voorhout - www.colorscan.nl Druk DeltaHage b.v., Den Haag Auteursrecht voorbehouden Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever worden openbaar gemaakt of verveelvuldigd. Op iedere inzending van een bijdrage of informatie zijn van toepassing de Standaardpublicatievoorwaarden van Wolters Kluwer Nederland BV, gedeponeerd ter grifﬁe van de arrondissementsrechtbank te Amsterdam onder nr. 217/1999; een kopie kan kosteloos bij de uitgever worden opgevraagd. ISSN 0928-3021 - Copyright 2003 Service Management Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, aanvaarden de auteur(s), redacteur(en) en uitgever(s) geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten en onvolkomenheden, noch voor gevolgen hiervan. ISSN 1386-0941

www.servicemanagement.nl

Handtekening ‘Geef mij je poep en ik zeg je wie je bent.’ Is dit platvloerse of kinderlijke humor? Nee, het gaat over wetenschap. Op 22 april verscheen een krantenartikel over een grootschalig onderzoek naar darmflora – inderdaad, de redactie is het hele jaar gefocust op toiletnieuwtjes. Darmen, of althans de producten ervan, vormen een belangrijk deel van het Nationaal Toiletonderzoek, dat de redactie jaarlijks met een toilettestteam – ditmaal met Uniqcare, Novon Schoonmaak en MB Schoonmaak- en Bedrijfsdiensten – uitvoerde. Immers, of een toiletgroep het predicaat goed of schoon krijgt, is afhankelijk van het aantal bacteriën, en dan vooral van de entero, de poepbacterie.

Terug naar het wetenschappelijke darmflora-onderzoek. Bij mensen blijken drie verschillende typen darmflora te bestaan, min of meer vergelijkbaar met de bloedgroepen van mensen. De drie ‘enterotypen’– Bacteroides, Prevotelle en Ruminococcus – zijn vertegenwoordigd over de hele wereld, onafhankelijk van geslacht, leeftijd, gezondheid of ras. De onderzoekers schatten dat zij ruim de helft van de naar schatting honderdduizend miljard (!) bacteriën die in de menselijke darm leven op soort kunnen thuisbrengen. De wisselwerking tussen de bacteriën onderling en het darmmilieu van de gastheer (of –vrouw) bepaalt de voorwaarden voor de samenstelling van het ecosysteem, zoals een van de onderzoekers de darmflora noemt. Tussen de enterotypen vinden de onderzoekers verschillen in vertering van suikers en eiwitten, en ook in de aanmaak van bepaalde vitaminen door darmbacteriën. Wat het betekent dat er verschillende typen darmflora zijn en waarom het er niet meer dan drie zijn, daarop moeten de onderzoekers het antwoord schuldig blijven. Het voorliggende onderzoek kan de basis worden voor een gepersonaliseerde therapie, waarbij behandelingen en doses, bijvoorbeeld voor een dieet en geneesmiddelen, worden afgestemd op het enterotype van de patiënt. Ook schrijven de onderzoeken dat ze, onafhankelijk van het enterotype van een persoon, wel genetische handtekeningen kunnen vinden die aan de hand van de aanwezige darmbacteriën kenmerken van de gastheer verraden. Zo vonden de onderzoekers drie handtekeningen die sterk samenhangen met de body mass index (BMI), een maat voor (over)gewicht. Mogelijk kan straks de kans of iemand overgewicht krijgt worden voorspeld, aldus de onderzoekers. Wat we vanachter dit bureau kunnen voorspellen: volgend jaar is er weer een Toiletspecial. Al blijft het vechten tegen de bierkaai om de hygiëne in openbare toiletten te verbeteren, gezien de cijfers, gebaseerd op de meting van (entero)bacteriën: in 2009 24% goed, vorig jaar 31%, en nu terug naar 26%. De bril blijft de gedoodverfde winnaar: 41% (!) van de 150 bezochte en bemonsterde toiletten is ronduit vies. Kortom, handtekeningen te over op menig wc-bril in Nederland! Petra de Bruin, hoofdredacteur Service Management

column

Service Management nummer 11 november 2011

6DQ75$/

)$ %

D 7,(

LQ U R H VWYU LM V

$ $5

LW LW H

H U D IG U X N F

LQ J

J YLQ

W L

0$$.7 8 *5$$* *(%58,. 9$1 23(1%$5( 6$1,7$,5( 9225=,(1,1*(1"

.6*$5$

(U ZRUGHQ VWHHGV KRJHUH HLVHQ DDQ SHUPDQHQWH K\JLsQLVFKH RSORVVLQJHQ LQ KHW RSHQEDDU VDQLWDLU JHVWHOG 'DQN]LM YHHO VOLPPH GHWDLOV YROGRHW RQV FRPSOHWH DDQERG DDQ DOOH HLVHQ GLH DDQ PRGHUQH HQ DDQVSUHNHQGH RSORVVLQJHQ YRRU VDQLWDLU JHVWHOG ZRUGHQ :HONRP ELM 6DQ75$/ ZZZ RSKDUGW FRP

Échte schoonheid zit van binnen

Gemotiveerde mensen maken het verschil. En dus wilt u het beste voor uw medewerkers, uw gasten en uw relaties. Door waardering, persoonlijke aandacht en oprechte betrokkenheid. Lavans helpt u daarbij, met totaaloplossingen op het gebied van hygiëneservice en bedrijfskleding. Wilt u weten waar het ’m nog meer in zit? (0492) 598181 - info@lavans.nl - www.lavans.nl