SERVICE_2011_12

nummer 12, december 2011 Bezoek ons op vakbeurs faci litair van 18 t/m 20 januari 2012 Brabanthalle n Den Bosch, HAL 1, standn r. 1.059

ONAFHANKELIJK VAKBLAD VOOR PROFESSIONEEL SCHOONMAAKONDERHOUD

www.servicemanagement.nl

SERVICE Management

THEMA: MVO

Rondetafel met Studieplan Nederland

Personeel is het kapitaal van de onderneming

#35 IS VOOR MEER DAN KLIMAATNEUTRAAL s 6OLLEDIGE COMPENSATIE EIGEN #/ UITSTOOT s "EWUSTWORDINGSCAMPAGNE DUURZAAMHEID STAKEHOLDERS BESPAART EXTRA #/ s !CTIES GERICHT OP STRUCTURELE GEDRAGSVERANDERING s &ORSE WATER EN ENERGIEBESPARINGEN s X "ESTE 7ERKGEVERS .EDERLAND s "ELEID EN VERSLAGLEGGING -6/ CONFORM )3/ s $UURZAME ECOLOGISCHE WERKWIJZE s "EDRIJFSBREDE SCOPE )3/ s )NZAMELINGSPROGRAMMA TONERS EN CARTRIDGES s 0ROMOTOR DAGSCHOONMAAK s 6OLDOET AAN CRITERIA !GENTSCHAP ., s 0ARTNER -6/ .EDERLAND s WWW CSU NL MVO nummer 12, december 2011

Het groenste schoonmaakbedrijf van Nederland

Het Europees Ecolabel aan de tand gevoeld

Draagt medewerkerstevredenheid bij aan aandeelhouderswaarde?

NIVO NOORD zet stapje verder in NEN-ISO 26000

DE PERFECTIE VAN AN EEN PAREL ...

T H E

C L E A R

A N D

C L E A N

S O L U T I O N www.europroducts.nl

Coverfoto: Henk Snaterse Fotografie, Alphen aan den Rijn

Vakblad voor professioneel schoonmaakonderhoud

t hema MVO

12 Samenwerking in de schoolbanken Personeel is het kapitaal van de onderneming, maar (waar) is dat op de balans terug te vinden? Wordt in schoonmaakmedewerkers geïnvesteerd, bijvoorbeeld met opleidingen? Vakopleider Studieplan Nederland initieerde een discussie.

17 ‘Je werkt met een mix van verschillende mensen’

12

‘Schoonmaakbedrijven zoeken de mensen bij het werk. Wij zoeken het werk bij de mensen.’ In één zin maakt directeur Michaëlla Cornelissen helder wat IBN Facilitair zo bijzonder maakt. Een kennismaking met de facilitair dienstverlener, twee schoonmaakkrachten en een opdrachtgever, Gemeente Oss.

20 Het Europees Ecolabel aan de tand gevoeld Als bloemetjeslogo is het Europees Ecolabel zeer herkenbaar en het neemt een belangrijke plaats in tussen de andere logo’s voor duurzaamheid. Maar er is weleens kritiek. Projectleider Lars Woltmann beantwoordt onze tien vragen.

22 Nationaal integratiediner: culinaire en culturele verbinding Wordt het Surinaamse pindasoep met een lepel, Japanse sushi met stokjes of Hollandse stamppot met mes en vork? Op ruim 80 locaties bonden schoonmakers op 13 oktober het koksschort voor en bereidden hun specialiteit.

25 S-Line groeit gestaag: duurzaam en groen als missie

17

Om tussen de circa 200 leveranciers van schoonmaakmaterialen onderscheidend te willen zijn, dwingt een ondernemer tot kiezen. S-Line Products maakte die keuze en stapte in de ‘wereld van de groene schoonmaak’.

28 Draagt medewerkerstevredenheid bij aan aandeelhouderswaarde?

MVO is ook binnen de schoonmaakbranche een veel gebruikte marketingtool geworden. Veel klanten wensen enkel nog met leveranciers te werken die actief zijn in MVO. Of hebben de sceptici gelijk en is MVO louter geldverspilling?

31 Care zet uitblinkers in op EuroSkills 2012 ‘Schitteren in schoonmaken... dat doen we al sinds 1974.’ Het Belgische Care geeft dit extra glans door de inzet van haar ‘uitblinkers’ tijdens de Europese vakwedstrijden, EuroSkills 2012. Een gesprek met directeur Ron Embrechts.

35 Duurzaamheid: omdat het ertoe doet!

25

Of in goed Engels: Because sustainability matters! Dus organiseerde Ecolab een Duurzaamheidsdag. Over duurzaamheid en Het Nieuwe Werken, duurzame oplossingen, duurzaamheid in de zorgsector en een discussie: duurzaamheid: hype of noodzaak?

Service Management nummer 12 december 2011

3

ALS JE MEER VUIL KUNT BUITEN HOUDEN KUN JE MEER WINST BINNEN HALEN. ZET UW SCHOONMAAKVISIE OP SCHERP VRAAG NU EEN GRATIS DEMO AAN.

WWW.SCHOONMAAKMARATHON.NL

OWN THE FLOOR

Vakblad voor professioneel schoonmaakonderhoud

t hema MVO

38 NIVO NOORD zet stapje verder in NEN-ISO 26000 NEN-ISO 26000 is een richtlijn die kan worden gebruikt als een referentiekader naar een zelfverklaring. De richtlijn is niet bedoeld en uitdrukkelijk niet geschikt voor certificatie. Waarom dan toch een stap naar NEN-ISO 26000?

Annette van der Meulen, directeur van NIVO NOORD motiveert.

42 ‘Inspirerende aanvoerders zijn de nieuwe leiders’

38

De wereld verandert. En in hoog tempo. Dat vereist nieuwe leiders. Asito Dienstengroep organiseerde het congres: Nieuw leiderschap… wat komt erop ons af? Een middagcongres vol inspiratie en motivatie om het nieuwe leiderschap (meer) gestalte te geven. Want het kan en moet anders.

45 Verantwoorde gladheidsbestrijding Van oudsher wordt gladheid bestreden met strooizout, met een gevolgschade van vele honderden miljoenen aan milieu, auto’s en woning /bedrijfsvloeren.

Cleanbest introduceert de innovatieve en milieuvriendelijke SCP Dooikorrels.

48 SVS is ready for take off - klaar voor 2012

In het Aviodome in Lelystad steeg opleidingsinstituut SVS op 11 oktober symbolisch op. Met ruim honderd vakdocenten keek directeur Charles Scholte terug en vooruit op het brede scala van en de ontwikkelingen in vakopleidingen.

51 Euro Products introduceert Pearl

42

Twee jaar werkte MTS Euro Products aan de ontwikkeling van zijn nieuwe dispenserlijn: Pearl Black en Pearl White, want een parel heeft tijd nodig om te groeien tot perfectie. Op 17 november vond de (inter)nationale annoncering plaats. Ruim 400 relaties, klanten, producenten en de vakpers waren getuige.

53 Vakmanschap 2.0: de kunst van het loslaten Opnieuw rolde Hago voor haar meest waardevolle relaties de symbolische rode loper uit. Ditmaal in het GelreDome in Arnhem, waar vakmanschap met vier inspirerende sprekers naar een hoger plan werd getild: naar vakmanschap 2.0.

67 Infectiepreventie: geen adviezen, maar maatregelen!

Velen uit de zorg waren op 8 november naar Hotel Theater Figi in Zeist getogen. Daar organiseerde Alpheios het symposium Infectiepreventie onder leiding van Marga van Praag. Een verslag.

En verder:

48

6 nieuws ... 40 MVO: opinie ... 47 kettingcolumn Roel Vlootman, V & V Facility ... 57 column Willem Zuydestein ... 58 contacten en contracten ... 60 producten- / dienstenregister ... 70 column Petra de Bruin

Service Management nummer 12 december 2011

5

nieuws

Prijsverhoging schoonmaak per 2012 Navraag bij grotere schoonmaakorganisaties leert dat per 1 januari 2012 in het algemeen wordt uitgegaan van een verhoging van de prijzen voor schoonmaakdiensten van 3,5 tot 4%.

Werkgevers en werknemers in de branche voeren momenteel gesprekken over een nieuwe cao per 1 januari. De vorige onderhandelingen gingen gepaard met de langste stakingen in Nederland sinds 1933. Vakbondsacties zijn daarbij met name gericht geweest op opdrachtgevers met als inzet aandacht en respect.

De basis van het conflict was de in de laatste decennia voortdurende verhoging van de werkdruk in combinatie

met een loonstijging die nauwelijks de inflatie heeft gevolgd.

Dit leidde tot de code Verantwoordelijk Marktgedrag, inmiddels ondertekend door werkgeversvereniging OSB, vakbonden en een groot aantal opdrachtgevers. De code wordt door partijen gehanteerd om verdere verhoging van werkdruk in schoonmaakcontracten een halt toe te roepen.

Rekening houdend met de te verwachten uitkomsten van de cao-onderhandelingen (loon- en reiskosten) wordt verwacht dat het kostenniveau in onze branche per 1 januari met 3,5% à 4% toeneemt.

Open huis bij 45-jarige Delta Meulmeester een stuk grond, waarop hij in een U-vorm tien bedrijfsunits liet bouwen, waarvan er negen werden verkocht. Eén unit met een totaaloppervlak van 260 m2 (beneden en boven) behield hij zelf voor Delta. Bij de bouw is groen en duurzaam gedacht, want regenwater wordt opgevangen in een ondergrondse tank van 12.000 liter, opgepompt en gedemineraliseerd om vervolgens te worden gebruikt voor het ramenwassen ‘met de stok’ en ander schoonmaakwerk.

Op 1 februari 1966 werd schoonmaakbedrijf Delta in Vlissingen ingeschreven bij de Kamer van Koophandel en ter gelegenheid van het 45-jarige bestaan organiseerde de directie eind oktober een open huis in het in 2007 opgeleverde bedrijfspand aan de Hermesweg in Vlissingen. Zo’n 120 relaties waren van de partij.

Omdat het bedrijf sinds 1967 wordt bestuurd door Kees Meulmeester, voert men de leus A Clean Case. Delta noteert dit jaar een omzet van bijna zeven ton en telt negen fulltime medewerkers, inclusief de drie firmanten.

6

Dat zijn de oprichters Klaas, Kees en diens zoon Koos Meulmeester. Het trio wordt in de wandeling ook wel K3 genoemd, naar de gelijknamige zanggroep.

Het schoonmaakbedrijf werkt op Walcheren (‘Waar we een begrip zijn’) vooral voor woningcorporaties en VVE’s en houdt wekelijks tenminste 350 trappenhallen in flats schoon.

Voor de glasbewassing beschikt Delta over een autohoogwerker met een werkhoogte van 22 meter. Een nieuw exemplaar met een werkhoogte van 27 meter wordt komend voorjaar afgeleverd. Zes jaar geleden kocht Kees

Service Management nummer 12 december 2011

Clean Kees Meulmeester heeft het voornemen om over een jaar of twee terug te schakelen en het bedrijf over te dragen aan zijn zoon Koos. Vooruitlopend daarop heeft de ook in het bedrijf werkzame schoondochter Paula de administratie gemoderniseerd en op itc-leest geschoeid. Na het open huis was er voor ongeveer 75 opdrachtgevers en relaties een diner in Huys ter Schelde in Koudekerke, even buiten Vlissingen. Die feestelijke bijeenkomst werd onderbroken voor een toespraak en het uitreiken van gouden spelden in de vorm van mini-raamwissers aan Klaas en Kees Meulmeester. De ovºerige medewerkers boden de directie een geschenk aan in de vorm van een klok en een weerstation.

Meer informatie: ✆ (0118) 415 159

nieuws

Nieuwe hoofdredacteur Service Management

‘Begin 2004 maakte ik voor het eerst kennis met de schoonmaakbranche in m’n rol als eindredacteur van dit vakblad. Heel bijzonder vond ik die redactionele kennismaking, met name door het hoge ons-kent-onsgehalte. Verrassend en veelzijdig bleek de schoonmaakbranche ook: altijd in beweging! Dat spreekt mij aan, en dus kijk ik terug op acht mooie jaren’, vertelt Petra de Bruin.

Haar opvolger, Ronald Bruins, werkte jaren als communicatieadviseur voor

Group Facility Services Achmea, waar hij veel met de schoonmaakbranche in aanraking kwam. ‘Daarvoor was ik hoofdredacteur van twee bladen en schreef ik regelmatig voor Facto Magazine, het zusterblad van Service Management. Ik heb zin in de nieuwe klus en hoop velen in de schoonmaakbranche verder te leren kennen. ‘Met zijn visie, ervaring en kennis van de facilitaire markt hebben we alle vertrouwen in onze nieuwe hoofdredacteur’, aldus uitgever Fréderique Zeemans.

Foto: Lucien Souisa

Per 1 februari wordt Ronald Bruins de nieuwe hoofdredacteur van Service Management. Bruins volgt Petra de Bruin op, die sinds drie jaar de hoofdredactie voert.

Op de Vakbeurs Facilitair kunt u persoonlijk kennismaken met Bruins; de maarteditie wordt zijn eerste productie. Bruins is te bereiken via: rbruins@ kluwer.nl.

Minder plastic: doordachte duurzaamheid Werner & Mertz bespaart hiermee op jaarbasis 32.000 kg plastic. Het verminderde gewicht van deze bidons betekent minder afval en een daling van de schadelijke CO2-uitstoot tijdens het transport met vrachtverkeer.

Werner & Mertz reduceert het gewicht van zijn 10-literbidons met 40 gram ruwe polyethyleen. De producent van Tana Professional

Met deze doordachte innovatie bevestigt Werner & Mertz zijn inzet op het vlak van duurzame ontwikkeling in de volledige levenscyclus van zijn producten. ‘De bidons van 420 gram worden voortaan vervaardigd met slechts 380 gram polyethyleen. Met een productie van 800 000 bidons op jaarbasis betekent dit een totale jaar-

lijkse besparing van 32.000 kilogram polyethyleen’, duidt Eric Van Raemdonck, general manager van Tana Professional in de Benelux.

Al jarenlang trekt Werner & Mertz resoluut de kaart van duurzaamheid en neemt het weldoordachte beslissingen in functie van constant improvement.

De productontwikkeling voldoet aan tal van strenge milieu- en duurzaamheidsregelgevingen: het bedrijf is onder andere erkend door de Europese EMAS-richtlijnen, Eco-Management and Audit Scheme.

Meer informatie: www.wmprof.com

Carling start met consultancy Carling Opleidingen lanceert de divisie Consultancy: advies en ondersteuning voor het MKB en voor startende ondernemers in de branche.

Veel MKB-schoonmaakbedrijven en startende ondernemers hebben te kampen met problemen die vaak ingegeven worden door de markt en de economie, zoals te weinig rendement, beperkte kwaliteit, personeelsproblemen. Omdat wij vanuit onze opleidingstak al be-

(Advertentie) schikken over zeer ervaren ondernemers uit de diverse disciplines (HRM, financiën, kwaliteit en techniek ) was het voor ons een kleine moeite om bedrijven van advies te gaan dienen’, legt Gerard Spoor, directeur van Carling, uit.

DE STANDAARD IN MICROVEZEL

W

NE

Carling Consultancy gaat aan de slag met rendements-, kwaliteits-, personeelsverbetering en startersbegeleiding.

Meer informatie: www.carling-consultancy.nl

+31 (0)70 - 345 87 37 www.greenspeed.eu

Service Management nummer 12 december 2011

7

nieuws

Carel Lurvink installeert zonnepanelen Groothandel Carel Lurvink heeft op het dak van zijn nieuwbouwmagazijn in Enschede 220 ultramoderne zonnepanelen geïnstalleerd.

Daarmee is het bedrijf aan de Marssteden het eerste bedrijf in de regio Enschede dat een dergelijke grote installatie in gebruik heeft genomen.

Carel Lurvink heeft hiermee een belangrijke stap gezet in zijn beleid voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Het 118 jaar oude familiebedrijf heeft een milieumanagementsysteem ingericht dat in 2008 ISO14001 gecer-

1.000.000 druppels: meer dan 200 partners Het Medisch Spectrum Twente heeft zich als tweehonderdste organisatie aangesloten bij het duurzaamheidsproject 1.000.000 druppels.

Inmiddels staat de teller al ruim boven de 360.000 verzamelde ‘druppels’. Gezamenlijk proberen de deelnemende organisaties om voor eind 2012 een miljoen mensen te bereiken met een boodschap van duurzaamheid. Doel is om deze mensen bewuster te maken van hun eigen rol in duurzaamheid.

Onder de partners zijn zeer uiteenlopende organisaties, zoals Gemeente Al-

melo, DSM NeoResins, Ecolab, Jarabee Jeugdzorg, Van Gansewinkel, Albron, Timing Uitzendorganisatie, Thuiszorg Service Nederland, Humana, CWS, Centraal Museum Utrecht, CHIO Rotterdam, Gemeente Enschede, Academie Diedenoort Facility Management, Vivare, Intersafe Groeneveld, Involon, Topparken en de seniorenkranten Oud-Rotterdammer, Oud-Hagenaar en Oud-Utrechter.

Particulieren en organisaties kunnen zich kosteloos aanmelden of meer informatie aanvragen via www.eenmiljoendruppels.nl.

Otto Europees voorzitter Aad Otto, directeur van de Academie voor Facility Management van De Haagse Hogeschool, is tijdens de General Members Meeting van EuroFM op 11 november unaniem gekozen tot Europees voorzitter van de Educational Network Group.

De Educational Network Group is het Europese samenwerkingsverband van alle universiteiten en hogescholen met FM-educatie. De benoemingstermijn van Otto is twee jaar en start op 1 januari 2012.

EuroFM, de Europese belangenvereniging voor Facility Management, heeft als doel het bevorderen van kennis van facility management in Europa en de

8

tificeerd is. Hierdoor draagt het bedrijf op het gebied van duurzaamheid, milieu- en maatschappelijke verantwoordelijkheid ruimschoots haar steentje bij.

Met de zonnepanellen op het volledige platte dak van het nieuwbouwmagazijn gaat Carel Lurvink bijna de helft van de elektriciteitsbehoefte opwekken. Een besparing van maar liefst 27.500 kg CO2 per jaar. De totale oppervlakte van bedrijfshaldaken in Nederland bedraagt 17.000.000 m². Carel Lurvink wil met het opwekken van zonne-energie dan ook een voorbeeld zijn voor andere bedrijven.

SVS vernieuwt training coachend leidinggeven Brancheopleider SVS heeft de training Coachend Leidinggeven, jaren geleden voortgekomen uit afspraken in het arboconvenant, uitgebreid met het onderdeel Werkoverleg.

Leidinggevenden in de schoonmaak krijgen hiermee een extra instrument om het coachend leidinggeven vorm en inhoud te geven. De door de RAS geïnitieerde training, die in de nieuwe opzet drie dagen duurt, bevat weinig theorie, is laagdrempelig en vooral praktijkgericht.

In alle dagdelen vinden dan ook vele oefeningen plaats.

Medewerkers die Coachend Leidinggeven reeds eerder als tweedaags traject hebben gevolgd, kunnen de training Werkoverleg als eendaagse module los volgen.

Voor januari staan inmiddels enkele open groepen gepland. Beide trainingen kunnen ook voor deelnemers uit één bedrijf worden georganiseerd. Hierdoor is het mogelijk om nóg meer in te spelen op bedrijfsspecifieke elementen.

toepassing ervan in praktijk, onderwijs en onderzoek. De Educational Network Group is een van de vier groepen van EuroFM.

Service Management nummer 12 december 2011

Voor informatie en aanmeldingen: www.svs-opleidingen.nl

# $ ) # ‘ #’

# !! %

"

!#

( ë ( ë "

# #

! ! " ""

# " " & & ! %% !) ! %%

" " ! ! " "#$ $ #

" ! " & & ! # ) ! ! ) ** ) ! & & "" $& ) # # ) # # # # # #

# " !! % %

$ $ ! ! #$ $$! (

( ë

# $ $$!) !!

&&& " !% #$!

VAN K ONS BEZOE I NUAR 20 JA M / T S 8 1 EUR VAKB OP DE A IT IR FACIL 1.046 STAND

" " " !"# ! " ! % # ! "("# !" # # $ $ $! !

nieuws

Jacco Vonhof nieuwe voorzitter VSR

Jacco Vonhof is directeur-eigenaar van Novon Schoonmaak en inmiddels is hij als ondernemer ook actief in andere branches. De kennis en kunde over het schoonmaakvak heeft hij verworven in de bijna twintig jaar waarin hij in de branche werkt. Aftredend voorzitter Tammo Huizinga neemt na twee bestuurstermijnen van drie jaar afscheid van het VSR-bestuur. Hij heeft de vereniging op een solide wijze voorbij het 30-jarig-jubileum gebracht. Daarbij is de enorme hoeveelheid aan schoonmaakkennis van VSR en haar leden

verder vergroot. Tijdens de overdracht van het voorzitterschap heeft Jacco Vonhof aangegeven er trots op te zijn om deze functie binnen VSR te mogen

De nieuwe VSR-voorzitter Jacco Vonhof (l) en aftredend voorzitter Tammo Huizinga (Advertentie)

10

gaan bekleden. Hij gaat zich met name inzetten op het sterk in de markt positioneren van het inhoudelijke fundament waarop VSR is gebaseerd.

Foto: SUMPLUSFoto

Op 15 november is Jacco Vonhof tijdens de jaarlijkse VSR-ledenvergadering benoemd tot nieuwe voorzitter van de Vereniging Schoonmaak Research. Vonhof volgt Tammo Huizinga op, die na twee bestuurstermijnen van drie jaar aftreedt.

Service Management nummer 12 december 2011

nieuws

Uniqcare pakt primeur voor MVO-keurmerk De eerste certificering van het Nederlandse MVO-keurmerk van Qualitatis Certification voor een sanitair hygiënespecialist is een feit. Na een uitgebreide audit is Uniqcare namelijk in het bezit van het certificaat Keurmerk NL MVO. Uniqcare uit Tiel ontving dit keurmerk voor het toepassingsgebied: behoorlijk

bestuur, mensenrechten, arbeidsomstandigheden, milieu, eerlijk handelen, consumentenbelangen en maatschappelijke betrokkenheid.

Een belangrijke stap in de professionalisering van Uniqcare, na het behalen van VCA en de implementatie van ISO 14001:2004 en ISO 9001:2008.

‘Vele bedrijven praten over maatschap-

pelijk verantwoord ondernemen, maar wij hebben het in daden omgezet, wat resulteert in een onafhankelijke certificering’, aldus Dré Broeken, directeur van Uniqcare. ‘Hiermee zijn we de eerste sanitaire dienstverlener die haar MVO-beleid kan onderbouwen met een keurmerk’.

Meer informatie: www.uniqcare.nl

Primeur NEN-zelfverklaring ISO 26000 voor CSU De zelfverklaring wordt opgesteld conform de NPR9026, een werkwijze gepubliceerd door NEN om bedrijven te helpen op een gestructureerde wijze te laten zien dat ze serieus ISO 26000 toepassen.

Eerder was CSU deelnemer in het ISO 26000 Championship van NEN. Op de foto Rob Boers, manager KAM bij CSU (tweede van rechts).

Adverteerdersindex Schoonmaakbedrijf CSU is de eerste in de branche met een ISO 26000-zelfverklaring voor MVO. Dit gebeurde op het 2 november tijdens een door NEN gelanceerd publicatieplatform.

CSU deed mee aan een pilot van het normalisatie-instituut NEN samen met negen koplopers: Essent, Brabant Plant, Norit Nijhuis, ECR, Ahrend, Van Halteren Infra, Mondial Movers, Alliander, PWN en Koninklijke Metaalunie.

CWS start campagne Serving you-Serving nature CWS International is in achttien landen gestart met een grootscheepse campagne onder de naam Serving you - Serving nature.

Met deze campagne benadrukt CWS als full-service dienstverlener dat de klant als altijd centraal staat: serving you. En dat daarbij wordt gestreefd naar een grote verantwoording en betrokkenheid bij het milieu: serving nature.

De campagne omvat onder meer een geheel nieuwe website, advertenties, brochures en een nieuw design op de bedrijfswagens. Met deze campagne combineert CWS technologische vooruitgang met ecologische verant-

woordelijkheid, op elk onderdeel in de servicecyclus. Zoals voorheen ligt de nadruk op hét duurzaamheidsicoon: de katoenen handdoekrol. Door gebruik te maken van een dergelijk product wordt, gezien het totaal aantal CWS-klanten in Europa, een enorme hoeveelheid afval vermeden en water- en energieverbruik bespaard.

3M Nederland 4 Alpheios 16 Asito 46 Atir 15 Crohill 24 CSU Total Care 72 CWS Nederland 9 Dr. Schnell Chemie 44 Facilicom 34 FHP Vileda Professional 71 GCA Schoonmaak 64 Greenspeed div.pag.

Hectas Bedrijfsdiensten 50 Holapress bijlage Hijman Schoonmaakartikelen 30 ISS Facility Services 56 Kimberly-Clark 52 Masterkey-Plus 27 MTS Euro Products 2 Numatic International 61 Piecom Cleaning Products 21 Proper glas- en gevelreiniging Lelystad bijlage SCA Hygiene Products Zeist 62 Vermop 33 en 37 Wecovi 23 Werner & Mertz 66

Meer informatie: www.serving-nature.nl

Service Management nummer 12 december 2011

11

t hema MVO

Goed opgeleid personeel levert geld op:

Samenwerking in de schoolbanken Personeel is het kapitaal van de onderneming, maar (waar) is dat op de balans terug te vinden? Wordt in schoonmaakmedewerkers geïnvesteerd, bijvoorbeeld met opleidingen? Op initiatief van vakopleider Studieplan Nederland zitten acht schoonmaakprofessionals op 6 oktober rond de tafel in een van de businessruimten op het Circuit van Zandvoort. Met zes stellingen en de stopwatch voor de race tegen de discussieklok.

ILSE VAN OGTROP*

0

Dijk en Marcel van Leen, deponeert de eerste stelling. Volgens hem is dit kapitaal niet op de balans van bedrijven terug te vinden. Sander Florie van schoonmaakbedrijf De Spiegel in Haarlem, reageert als eerste: ‘Ons personeel

kan opleidingen volgen, maar de interesse hierin is laag.’ Vader René Florie, directeur van De Spiegel, vult aan: ‘Ons verloop is bijna nul en mensen die al lang in dienst zijn, vinden dat ze wel weten hoe ze hun werk moeten

Foto’s: Henk Snaterse Fotografie, Alphen aan den Rijn.

ns personeel is het kapitaal van de onderneming. Daar investeren we dus in. Discussieleider Michael Hagen, directeur van Studieplan Nederland (SPN) uit Haarlem, bijgestaan door zijn mededirecteuren Frank van

Het Circuit van Zandvoort vormt het inspirerende toneel voor de rondetafeldiscussie over opleiden

12

Service Management nummer 12 december 2011

t hema MVO

André Olland

Michèl de Bruin

doen. Toch kan het misgaan. Laatst werd er een vloer verkeerd in de was gezet doordat specifieke kennis ontbrak.’

Calamiteiten gaan voor André Olland, personeelsmanager van SGA Schoonmaak in Amsterdam, ziet de ontwikkeling van medewerkers als verantwoordelijkheid van de werkgever: ‘Schoonmaak is een vak. Niemand is te oud en te goed om nieuwe technieken te leren en ontwikkelingen bij te houden. Medewerkers vragen hier niet om, dus de werkgever moet het aanbieden.’

Rikkert Ouwerkerk, werkzaam bij Clean Building in Amsterdam en lid van de Opleidingscommissie van samenwerkingsverband Schoongroep Nederland, ervaart dat medewerkers vaak niet weten dat ze een training kúnnen volgen.

‘Opleiding heeft geen prioriteit, omdat de investering niet meteen zichtbaar is.

Alle tijd van een medewerker gaat in de dagelijkse gang van zaken zitten. Calamiteiten gaan vóór een opleidingsplan, zeker bij kleinere bedrijven.’

Dat ziet Michèl de Bruin, directeur van MGS International (Greenspeed microvezeltechnologie), anders. ‘Vaak hoor je: “het is maar schoonmaak”, maar ieder vak kent ontwikkelingen van werksystemen en materialen, dat vraagt om bijscholing zodat medewerkers mee-ontwikkelen. Je kunt aantonen dat je met een nieuw systeem sneller, efficiënter en milieuvriendelijker werkt. Bovendien word je als werkgever hierdoor voorloper in de markt: je kunt je profileren met meer en beter geschoolde medewerkers.” Hagen beziet

Frank van Dijk

het praktisch: ‘Je onderhoudt je auto toch ook? Laat opleiding en bijscholing een soort APK voor de medewerkers zijn.’

Grotere klanttevredenheid Olland vermoedt een logistiek probleem: ‘Veel schoonmaakmedewerkers hebben verschillende banen, wanneer moet iemand die opleiding doen? Bovendien zijn werkgevers bang dat ze iemand opleiden voor de concurrent.

Maar goed opgeleide mensen zorgen voor grotere klanttevredenheid en je blijft een aantrekkelijke werkgever. Direct leidinggevenden spelen een cruciale rol, zij weten wie er training nodig heeft. Probleem is vaak de vervanging voor iemand die op cursus gaat.’ De Bruin ziet hier een rol voor Studieplan:

Michael Hagen de opdrachtgever dit inziet, misschien een keurmerk.’ ‘En dit zichtbaar maken bijvoorbeeld met een speldje op de kleding van gediplomeerd personeel’, stelt René Florie voor.

Zelf opleiden Stelling 2: Vakmanschap is meesterschap.

Maar opleiden kunnen we zelf. René Florie meent van niet: ‘Instructies geven en inwerken wel, maar opleiden is een taak voor professionals, zoals SPN.’ De Bruin deelt deze mening: ‘Bij de overstap naar een nieuw systeem geeft de leverancier instructie, maar het echte opleiden moet door vakmensen worden gedaan.’

‘Bij ons instrueren leidinggevenden de nieuwe instromers. Zij zijn geen oplei-

‘Opleiding heeft geen prioriteit, omdat de investering niet meteen zichtbaar is’ ‘Zorg voor een aantal open trainingen waarvoor verschillende bedrijven kunnen inschrijven.’

Ouwerkerk vraagt zich af hoeveel waarde de klant hecht aan opleidingen: ‘Nog nooit is gevraagd hoe onze medewerkers zijn opgeleid, ook niet bij een aanbesteding.’ De Bruin reageert: ‘Het is vreemd dat het een opdrachtgever niet interesseert. Van een loodgieter verwacht je toch ook dat die is opgeleid? We moeten de waarde aantonen van goed opgeleid personeel, zodat ook

ders, maar hebben wel ervaring met materialen en met het object’, aldus Olland. Van Leen ziet de basisopleiding als een rijbewijs: ‘Daarna doe je in de praktijk dingen anders, maar als het erop aankomt, weet je wat je moet doen. In de RAS-erkende en gesubsidieerde opleidingen neemt bijvoorbeeld ergonomie een belangrijke plek in. Dat helpt ziekteverzuim te voorkomen. Een opleiding levert dus vakmanschap op, heeft oog voor de medewerker en past in de trend van maatschappelijk verantwoord ondernemen.’

Service Management nummer 12 december 2011

13

»

t hema MVO

Marcel van Leen

Rikkert Ouwerkerk

‘Het draait vooral om motivatie’, denkt Ouwerkerk, ‘medewerkers die op cursus zijn geweest, dragen hun enthousiasme over en een diploma motiveert.’

‘En ook al gebruiken cursisten niet al het geleerde in de praktijk, ze leren altijd iets. Na een cursus werken ze bewuster door wat ze geleerd hebben en dragen ze bijvoorbeeld voortaan een veiligheidsbril. Alles begint bij de basisopleiding’, stelt Olland vast.

Financiering De derde stelling constateert: Een gefinancierde vakopleiding maakt het aantrekkelijk medewerkers te scholen, want menig schoonmaakbedrijf heeft geen vet meer op de botten. Alle deelnemers vinden financiële hulp bij opleidingen een pre. Vooral omdat volgens de cao de cursus- en examenuren moeten worden doorbetaald. Van Dijk rekent voor:

Sander Florie

nieuwsbrief. Van Leen is het hiermee eens: ‘Voor sommige medewerkers is dit het schoonmaakvakdiploma het eerste diploma in hun leven.’ ‘En zo leren opdrachtgevers de waarde van opleidingen kennen’, meent De Bruin.

Dit brengt de deelnemers bij stelling 4: De Gedragscode en cao voor de schoonmaakbranche schrijven een basisvakopleiding voor. (De)motiveert dat?’ Geen van beide, is het eensgezinde antwoord.

‘Motivatie komt uit iemand zelf’, meent Olland. ‘Sommigen vinden een opleiding leuk, maar de meeste medewerkers hechten meer waarde aan een goede beloning.’ Ook Sander Florie ziet de beloning als belangrijkste motivator.

Van Leen denkt dat verplicht opleiden alleen zin heeft in combinatie met controle: ‘Als er een zwarte lijst

‘Je wordt als werkgever voorloper in de markt: je kunt je profileren met meer en beter geschoolde medewerkers’ ‘Dankzij de RAS-vergoeding en ons lage trainingstarief zijn de verletkosten zo goed als gedekt. Bovendien werkt iemand na een opleiding efficiënter, dat levert weer geld op.’ Ouwerkerk vindt dat de medewerker best wat in zichzelf mag investeren: ‘Maak dan van de diploma-uitreiking een echt feestje.’

Sommige bedrijven doen dit al, compleet met een foto in de externe

14

komt van bedrijven die hun medewerkers niet opleiden, kun je een voorloper worden.’ Hij denkt wel dat opleidingen centraler komen te staan: ‘Denk aan de ISO-certificering. Toen die in het leven werd geroepen, moest je als bedrijf wel volgen, anders prijsde je jezelf uit de markt. Als er een strikte controle is op naleving van de gedragscode voor de schoonmaak-

Service Management nummer 12 december 2011

René Florie branche, kan zo’n zelfde effect ontstaan.’ Ouwerkerk ziet het vooral als een prioriteitenkwestie: ‘Een opleidingenbeleid kost niet veel tijd, maar vraagt om een goede planning. Wel is het belangrijk dat ook het facilitair management in Nederland meedoet aan de gedragscode, zodat ze zich bewust worden van het belang van schoonmaak.’

Onderscheiden Bij de vijfde stelling Basismodule schoonmaakonderhoud vormt de opstap naar professionalisering. Daarmee onderscheiden we ons van de concurrent. Het levert dus op! merkt Ouwerkerk op dat klanten gewoon een schoon gebouw willen.

‘Het is treurig, maar je onderscheidt je al door gewoon te doen wat is afgesproken. Redenen om je personeel op te leiden, zijn efficiënter werken en het voorkomen van ziekteverzuim en verloop.’ Duidelijk is dat een klant er niet méér voor zal betalen. ‘Maar als de gedragscode ingeburgerd raakt, gaan ze er misschien wel naar vragen’, meent Van Leen.

Wat volgens De Bruin een item kan worden, is de hygiëne in een pand: ‘Bij minimale schoonmaak zijn uitbraken van bacteriën en virussen niet ondenkbaar. Om die te voorkomen, is naleving van de gedragscode belangrijk. Het onderscheid moet op de werkvloer gemaakt worden. Maak de schoonmaker zichtbaarder, bijvoorbeeld door dagschoonmaak. Dat vraagt om een goede opleiding en aandacht voor communicatie.’

t hema MVO

Kennis delen Kennis delen met collega-bedrijven: kansen zien en deze samen verzilveren? komt als laatste stelling ter tafel. Hagen vraagt of er obstakels zijn om samen te werken.

Ouwerkerk toont aan van niet: ‘In Schoongroep Nederland werken nu al achttien schoonmaakbedrijven samen.’

Olland vindt samenwerking rond opleidingen positief: ‘Als meer bedrijven werknemers naar een opleiding sturen, is iedereen niet zoveel mensen tegelijk kwijt, terwijl de klas wel gevuld is. Bovendien leer je ook van elkaar.’ Van Leen stelt voor dat SPN een aantal open trainingsdata inroostert, voor een locatie zorgt en afspraken met de RAS maakt over de examens. Alle aanwezigen voelen hier wel voor.

Samen aan het werk De discussie deze middag levert een aantal inzichten op. Zo blijkt dat de interesse in opleidingen bij medewerkers vrij laag is. De wil is er, maar ze denken vaak dat hun ervaring voldoende is. Wordt er opgeleid, begin dan met leidinggevenden, want zij zijn de “doorgeefschakel”.

Door de waan van de dag krijgen opleidingen geen prioriteit, dit werkt investering in het personele kapitaal tegen. Dat veel medewerkers meerdere banen hebben, geeft logistieke problemen. Duidelijk is dat vakmensen de opleidingen moeten geven. Erkenning van het opgeleid zijn is goed voor het imago en een professionele uitstraling. De financiële bijdrage van de RAS is een extra motivatie om medewerkers te laten opleiden. Verder is het vooral een kwestie van opleiden als prioriteit vaststellen, lef tonen en doen! Of het nu verplicht wordt of niet. Kwaliteit en efficientie leveren immers geld op. Hoewel opleiding niet het belangrijkste is in de schoonmaak, kan het in een markt met lage vergoedingen wel het verschil maken, omdat medewerkers efficiënter leren werken.

Na deze constateringen wordt er afgevlagd.

Aan de finish van deze drie uur durende discussierace wordt de lauwerkrans door alle aanwezigen gedeeld: ook in de schoonmaakbranche sta je samen sterker, zeker als het om opleidingen gaat! ‹‹ * Ilse van Ogtrop is freelance tekstschrijver (www.jpctekstwerk)

(Advertentie)

ǩ & #" !! "$ # ǩ VFKRRQPDDNV\VWHPHQ HQ SURGXFWHQ ǩ YHUEUXLNVPDWHULDOHQ ǩ # ǩ WHFKQLVFKH VHUYLFH ǩ RSOHLGLQJ HQ EHJHOHLGLQJ ǩ FDOFXODWLHVRIWZDUH

t hema MVO

IBN Facilitairs passie voor mens en maatschappij

‘Je werkt met mix van verschillende mensen’ ‘Schoonmaakbedrijven zoeken de mensen bij het werk. Wij zoeken het werk bij de mensen.’ In één zin maakt directeur Michaëlla Cornelissen helder wat IBN Facilitair zo bijzonder maakt. De facilitaire dienstverlener uit Uden stelt de basis te zijn voor groei. Daarmee wordt bedoeld de missie om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan een baan te helpen. En dat lukt, in de schoonmaak bijvoorbeeld met 900 medewerkers.

Een kennismaking met twee van hen – Anita Broeksteeg en Sharda van de Hoogen – en een opdrachtgever, Gemeente Oss. PETRA DE BRUIN

H

et is 31 oktober als we over de A59 rijden richting Oss. Het is werkelijk een schilderij: de lommerrijke omgeving in prachtige herfsttinten omlijst de snelweg. Een heldere zon kleurt het schilderij nog eens extra in. Zou deze warmte en kleurrijke omgeving symbool staan voor ons gesprek met en bij Gemeente Oss? Ja, merken we al snel na binnenkomst.

Aan tafel in de kapsalon van het gemeentehuis – genoemd naar de armaturen aan de muur die verwonderlijk eel op droogkappen lijken – zitten Wim Slebus, teamleider Facilitaire Zaken bij Gemeente Oss, Marie-Louise van Schaijk, algemeen directeur bij Gemeente Oss, Michaëlla Cornelissen, directeur van IBN Facilitair, schoonmaakmedewerker Anita Broeksteeg en voorvrouw Sharda van de Hoogen die namens IBN Facilitair bij Gemeente Oss werken. Een kennismakingsrondje leert ons dat trots de boventoon voert.

En geluk, bevestigt schoonmaakmedewerker Anita: ‘Ik heb geluk gehad dat ik werd gebeld voor een stageplaats en hier een baan heb gevonden. Anders had ik thuisgezeten.’

Passie voor mens IBN Facilitair is voor 50% in handen van Vebego en voor 50% van IBN, Integrale Bedrijven Noordoost-Brabant. Het bedrijf bestaat zestig jaar, telt inmiddels 3500 medewerkers en heeft vijf vestigingen: in Uden (hoofdvestiging), Veghel, Oss, Cuijk en Helmond. De slogan van het bedrijf: passie voor mens en maatschappij. ‘We zijn op zoek naar passende werksoorten en werken met mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

We zijn dus geen SW-bedrijf’, benadrukt Michaëlla Cornellisen, die sinds 1998 de directie voert. De juiste combinatie maken tussen mens, werk en bedrijf blijkt de kracht van IBN Facilitair, die de complete facilitaire dienstverlening voor bedrijven en organisaties kan verzorgen van schoonmaak, catering en broodjesservice tot conciërgediensten, groenonderhoud en parkmanagement. ‘Door de veelzijdigheid aan dienstverlening en mensen, van Wajongers tot mensen die een zware burnout hebben gehad of een dwarslaesie. Je werkt met een mix van verschillende mensen.’

Kwaliteit als drijfveer Het bedrijf heeft kwaliteit als drijfveer, weet Wim Slebus: ‘Als hoofd van het

De twee vakkanjers Sharda en Anita (rechts) van het schoonmaakteam dat het schoonmaakonderhoud uitvoert op het gemeentehuis van Oss facilitaire team heb ik een klus te klaren, er moet een prestatie worden neergezet zonder concessies te doen aan de kwaliteit.’ De gunning betreft een opdracht voor het interieure en exterieure schoonmaakonderhoud van het in 2009 gerestaureerde en deels

Service Management nummer 12 december 2011

17

»

t hema mvo

De basis voor groei: op de foto v.l.n.r. Sharda van de Hoogen, Wim Slebus, Michaëlla Cornelissen, Anita Broeksteeg en Marie-Louise van Schaijk nieuw gebouwde duurzame gemeentehuis van de Brabantse gemeente. ‘Lef is bij ons een belangrijk item. Als gemeente lopen we in vergelijking met

naar partnership. We vinden elkaar dan ook in kwaliteit en kwantiteit. Ongetwijfeld zijn er partijen die goedkoper zijn, maar wij investeren in MVO, in

De slogan van het bedrijf: passie voor mens en maatschappij

punt’, zoals collega Slebus het verwoordt, onderstreept Van Schaijk: ‘Het is de kunst van het creëren in plaats van het opleggen.’ Daarbij vult Cornelissen aan dat IBN en de gemeente efficiënt samenwerken: ‘Een deel van het rendement vloeit terug naar de doelstelling om nog meer mensen aan het werk te helpen.’

Persoonlijke ontwikkeling andere gemeenten en overheidsinstellingen voorop’, meldt Slebus met gepaste trots. ‘In Het Nieuwe Werken bijvoorbeeld, maar ook op het gebied van duurzaamheid. Neem ons schitterende gemeentehuis. Onze gemeente dient als voorbeeld, we leiden hier wekelijks mensen rond.’

Duurzame arbeidsplaatsen ‘Die attitude klopt. Als gemeente streven we naar marktconformiteit’, haakt gemeentesecretaris Van Schaijk aan.

‘We zoeken meer dan alleen naar een klant-leverancierrelatie, we zoeken

18

duurzame arbeidsplaatsen.’ Dat de tijd van window dressing voorbij is en ‘duurzaamheid het eerste punt van aandacht moet zijn en niet het rest-

De twee middelpunten aan tafel vormen uiteraard Anita en Sharda. Zoals vermeld, kwam Anita via een stage, georganiseerd door praktijkschool De

Gemeente Oss en duurzaam Bij de renovatie en gedeeltelijke nieuwbouw van het gemeentehuis van Oss in 2009 is bijzondere aandacht besteed aan duurzaam bouwen. Door onder meer het gebruik van zonnepanelen, zuinige en slimme verlichting, warmte-/koudeopslag en groendaken. Door alle duurzame toepassingen is voor het gemeentehuis het energielabel A+ verdiend. Een unieke prestatie! De brochure over deze verbouwing en nog meer over Oss en duurzaamheid vindt u op www.oss.nl/duurzaamheid.

Service Management nummer 12 december 2011

t hema MVO

Singel, bij de gemeente en IBN Facilitair terecht. Anita’s roots blijken enigszins in de schoonmaak te liggen: ‘M’n moeder maakte ook schoon en ik hielp haar wel eens.’ De twee vakkanjers werken beiden al vijf jaar op het gemeentehuis, met veel plezier en naar volle tevredenheid: ‘Ik werkte eerst met een tijdelijk contract bij een ander bedrijf en vervolgens had ik een schoonmaakbaan bij een school en in een verzorgingstehuis.’ Dat was wennen toen ik in het gemeentehuis de eerste dag meedraaide: ik vond het erg rustig. Maar na de tweede dag was de klik er’, blikt Sharda terug, die ondertussen opklom van schoonmaakmedewerker via eerste medewerker naar voorvrouw nu.

IBN Facilitair en sociaal rendement Onlangs onderzocht PwC het sociaal rendement van IBN: wat levert het de maatschappij op? ‘Het feit dat IBN bestaat en dat via de bedrijven IBN Arbeidsintegratie, IBN Productie, IBN Kwekerijen en facilitair dienstverlener IBN Facilitair 3500 mensen in Noordoost-Brabant aan het werk zijn, leidt tot een groot aantal positieve neveneffecten. Bijvoorbeeld minder uitkeringen, minder gebruik van gezondheidszorg en/of maatschappelijke voorzieningen en extra belastinginkomsten als iemand weer aan het werk gaat,’ legt directeur Michaëlla Cornelissen uit. Ook zijn er zachte baten van werken bij of via IBN: hogere zelfredzaamheid, hogere eigenwaarde, meer vrije tijd voor en een positief effect op gezinsleden, familie- en kennissenkring van de medewerker, blijkt uit het onderzoek.

Het onderzoek werd gehouden onder medewerkers van IBN en een groep die op de wachtlijst staat en dus nog geen werkt heeft. Het hebben van werk blijkt onomstotelijk drie effecten te hebben: (1) medewerkers zijn gelukkiger dan kandidaten van de wachtlijst; (2) eenmaal aan de slag willen/kunnen mensen meer dan ze vooraf aangeven, en (3) medewerkers sporten meer en zijn sociaal actiever.

Kijken naar mogelijkheden Dagschoonmaak De schoonmaakploeg is overdag aan de slag. ‘Dat vergde in 1992 toen we met IBN Facilitair samen gingen werken en overstapten op overdag schoonmaken veel begeleiding. We ontwikkelden destijds een campagne, zodat de gemeentemedewerkers goed

‘Duurzaamheid moet het eerste punt van aandacht zijn en niet het restpunt’ beste uit mensen te halen en kijken daarbij naar de mogelijkheden, niet naar de onmogelijkheden.’ Het POP van Anita en Sharda resulteerde in diverse vaktechnische en sociale vaardigheidsopleidingen. Van de 900 schoonmaakmedewerkers die bij IBN Facilitair werken, heeft 95% een SVSopleiding genoten, vaak hun eerste vakdiploma. ‘Echt iets om trots op te zijn’, brengt Cornelissen in. Hoewel er weinig verloop is, komen er af en toe toch nieuwe medewerkers in het schoonmaakteam. Voorvrouw Sharda vangt hen op en leert ze direct enkele fijne kneepjes van het vak, zoals de verschillen in kleur en gebruik van microvezeldoekjes: ‘Als ze dan de basiscursus schoonmaken volgen, weten ze hoe ze het doekje moeten gebruiken en wringen. Dan zegt de docent vaak: hoe weet je dat al?’, vertelt Sharda met gulle lach.

voorbereid werden op de nieuwe situatie.’ Inmiddels wil Slebus niet meer terug naar avondschoonmaak: ‘Het sociale aspect vind ik erg belangrijk. Je ziet de schoonmakers, je kent ze en ze horen er echt bij. Bovendien, het is nog praktisch ook. Is er ergens een calamiteit, dan wordt het direct opgelost en opgeruimd. Rampjes worden zo geen rampen.’ Anita legt uit wat overdag schoonmaken voor de schoonmaakploeg betekent: ‘We beginnen om 06.45 uur en voeren voor 09.00 uur de werkzaamheden uit waarbij we wel herrie maken. Bijvoorbeeld stofzuigen. Ook het schoonmaken van de bureaus houden we goed in de gaten.

Bureaus die we vandaag niet kunnen schoonmaken, pakken we morgen op.’

een belangrijk aspect en succesfactor. ‘Als je goed omgaat met klanten, gaan zij ook goed met jou om’, overtuigt Anita. ‘Ik volgde naast SVS ook een cursus sociale vaardigheden, gegeven door opgeleide trainers van IBN, om beter voor mezelf op te kunnen komen.’ En het mag gezegd worden, Anita is een prima gesprekspartner ervaren we. Ook een pluim voor Sharda, die grapt: ‘Over vijf jaar zitten we hier nog, want Wim wil ons niet meer kwijt. Want we zijn zo goed, hè Wim?’ En daar is natuurlijk niets aan toe te voegen.

Of toch wel, een prachtige constatering van Marie-Louise van Schaijk: ‘Als schoonmakers zingend door de gang lopen. Dat vind ik het ultieme gevoel dat mensen zich hier thuis voelen en werkplezier hebben.’

»

Onder leiding van teamleider Diny van de Hurk werken er 26 vrouwelijke en mannelijke schoonmakers op het gemeentehuis van Oss met 750 ambtenaren. ‘De IBN-medewerkers krijgen ieder hun eigen POP, hun persoonlijk ontwikkelingsplan’, legt Cornelissen uit. ‘We proberen het

(Advertentie) DE STANDAARD IN MICROVEZEL

Ultieme thuisgevoel Juist bij dagschoonmaak is de communicatie en omgang met klanten

+31 (0)70 - 345 87 37 www.greenspeed.eu

Service Management nummer 12 december 2011

19

t hema MVO

Het Europees Ecolabel aan de tand gevoeld Het Alexanderveld in Den Haag is een plein met grote gebouwen, waar je niet direct huisnummer 7 ziet. Daar bevindt zich SMK (Stichting Milieukeur) met Lars Woltmann als projectleider Europees Ecolabel; een logo dat een belangrijke plaats inneemt tussen de andere logo’s. In tien vragen nemen we dit keurmerk met het voor velen zo herkenbare bloemetjeslogo onder de loep. JACQUES VAN DEN WIJNGAARD*

W

at is het verschil tussen het Milieukeur (herkenbaar aan het logo met een handje in een groene cirkel) en het Europees Ecolabel?

Lars Woltmann: ‘Zoals de naam al aangeeft, is het Europees Ecolabel een keurmerk dat door de Europese Unie is vastgesteld, terwijl Milieukeur een nationaal Nederlands keurmerk is. De beide keurmerken hebben geen overlappingen.

Zo is er bijvoorbeeld geen Milieukeur voor reinigingsmiddelen. Denk bij Milieukeur eerder aan agro- en non-foodproducten als vlees, fruit en groenten en ook brandblussers, groene elektriciteit, autowasstraten en betonproducten. Uiteraard gelden daar heel andere criteria.’

De criteria voor het Ecolabel: waarom zijn die er voor bepaalde producten wel en voor andere niet? En hoe komen ze eigenlijk tot stand?

Woltmann: ‘De criteria voor het Europees Ecolabel ontstaan uit een bepaalde (Advertentie) DE STANDAARD IN MICROVEZEL

Voor België

20

03 - 231 33 89 www.boma.be

behoefte van de Europese Unie om deze voor een bepaalde productgroep te ontwikkelen vanwege de belangen voor het milieu. Het is daarbij niet de bedoeling om criteria te ontwikkelen als het gaat om producten waarvoor een monopoliepositie bestaat. Er moet een breder belang in Europese context zijn. Ook wanneer giftige of kankerverwekkende stoffen in het product aanwezig zijn, komt het volgens de in juni van kracht geworden criteria voor allesreinigers niet meer in aanmerking.’

En hoe gaat het dan verder?

‘De gang van zaken is dan als volgt: de European Union Ecolabelling Board (EUEB) neemt het initiatief en krijgt het mandaat van de Europese Commissie om een zogenaamd competent body aan te stellen uit een van de lidstaten.

Deze stelt een ad-hocwerkgroep samen, waarin alle stakeholders zijn vertegenwoordigd, zoals experts uit de industrie, brancheverenigingen en overheid. Er moet dan nog veel werk verricht worden waaronder marktstudies en het analyseren van milieueffecten. Het concept van de criteria moet ten slotte worden goedgekeurd door de EUEB, waarna het in stemming wordt gebracht voor de vertegenwoordigers van de lidstaten.

Daarna wordt het gepubliceerd.’

En geldt de certificering voor altijd?

‘Zeker niet. In principe worden de criteria na twee tot drie jaar herzien op

Service Management nummer 12 december 2011

nieuwe ontwikkelingen in de markt en ambitieuzere eisen, zoals ook onlangs is gebeurd voor de allesreinigers.’

Welke eisen worden gesteld waar het de werkzaamheid van het product betreft?

Lars Woltmann: ‘Het is uiterst belangrijk dat een product met Ecolabel niet onderdoet voor een soortgelijk middel dat het keurmerk niet heeft. Naast alle eisen betreffende toxiciteit, ecotoxiciteit, afbreekbaarheid, vluchtige stoffen et cetera moet het product dan ook volgens een voorgeschreven procedure op prestaties worden getest in een gecertificeerd, onafhankelijk laboratorium of via een consumententest. Daarbij wordt het vergeleken met een referentieproduct dat al stevig in de markt staat.’

Een alternatief voor de test is volgens de criteria dus een consumententest door vijf proefpersonen. Als ik dus familie, buren en vrienden een flesje geef…

Woltmann: ‘Zo gemakkelijk gaat het niet. De fabrikant van het reinigingsmiddel is uiteindelijk verantwoordelijk voor de aangeleverde testresultaten en tekent daarvoor een bindende verklaring. Het gaat daarbij ook om een gedegen omschrijving van de gevolgde testprocedures. Door SMK wordt het aangeleverde dossier zorgvuldig gescreend. Bij onvolkomenheden of vragen wordt met de fabrikant contact opgenomen voor nadere toelichting of aanvullende gegevens.’

t hema MVO

Lars Woltmann, projectleider Europees Ecolabel bij Stichting Milieukeur: ‘Het is uiterst belangrijk dat een product met Ecolabel niet onderdoet voor een soortgelijk middel dat het keurmerk niet heeft.’

Je hoort wel eens dat het bijvoorbeeld in Duitsland gemakkelijker is om een -Ecolabel te verkrijgen.

‘De criteria zijn in alle lidstaten gelijk.

De testprocedure voor de gebruiksgeschiktheid kan echter in een ander land plaatsvinden, bijvoorbeeld in Duitsland.’

Zijn er essentiële verschillen tussen het Ecolabel en andere labels, zoals Nordic Swan en de Blauwe Engel?

‘Deze zijn gering. Er is een zekere mate van samenwerking, de criteria zijn vaak gelijk, maar… het Europees Ecolabel is het officiële keurmerk van de Europese Commissie’, benadrukt Woltmann.

Een typisch Nederlandse vraag: levert het Ecolabel ook nog iets op?

‘In de eerste plaats betekent het winst voor het milieu. De doseringseisen leveren tevens besparing op voor de gebruiker, terwijl fiscale

voordelen door subsidie – de MIA/ Vanmil-regeling – tot de mogelijkheden behoren. Daarnaast de positionering van de producten van het bedrijf, in zowel binnen- als buitenland, waar het gaat om duurzaam inkopen. Daarbij voldoet een Europees Ecolabel-gecertificeerd reinigingsmiddel automatisch aan de eisen voor duurzaam inkopen van de Nederlandse overheid. Duurzaam inkopen is voor de overheid en voor velen in het bedrijfsleven een zwaarwegend criterium geworden. Dat zal in de toekomst alleen maar belangrijker worden.

Is het Ecolabel daar waar het reinigingsmiddelen betreft vooral een consumentenlabel of is het ook gericht op professionele middelen?

Lars Woltmann: ‘Inmiddels zijn er door SMK 81 alles- en sanitairreinigers met een Europees Ecolabel gecertificeerd, waaronder veel professionele middelen, aangeboden door dertien bedrijven.’ ‹‹ * Jacques van den Wijngaard is directeur van Alfa Chemie en Hygiëne Consult in Alphen aan den Rijn

(Advertentie)

Heeft u het al Piecom Geregeld?

Piecom. Uw Partner voor de professionele schoonmaak!

Piecom is totaalleverancier voor de professionele schoonmaak. Wij voorzien u van advies, verzorgen opleidingen en leveren snel en betrouwbaar.

Bestellingen doet u simpel, snel en overzichtelijk via het online Piecom Bestel Systeem, uw digitale huishoudboekje voor de professionele schoonmaak. Informeer naar de mogelijkheden om het ook Piecom Geregeld te krijgen!

Bel 010 - 4614525 of kijk op www.piecom.nl LEVERANCIER VAN O.A.:

CLEANING PRODUCTS

t hema MVO

Schoonmakers verzorgen Nationaal Integratiediner

Culinaire en culturele wereldreis Repo

rtage

Wordt het Surinaamse pindasoep met een lepel, Japanse sushi met stokjes of Hollandse stamppot met mes en vork? De redactie vroeg zich, vooruitkijkend naar het Nationaal Integratiediner op 13 oktober, af wat de pot die avond ging schaffen. Op ruim 80 locaties bonden ruim honderd schoonmakers van Asito hun koksschort voor en bereidden hun specialiteit. Meer dan vijfhonderd schoonmaakkrachten maakten op culinaire wijze kennis met elkaars cultuur. PETRA DE BRUIN ‘Bij Asito werken bijna 10.000 mensen met meer dan 90 nationaliteiten’, vertelt commercieel directeur Ron Steenkuijl. ‘Dit levert een enorme culturele rijkdom op, maar soms ook misverstanden tussen culturen. Het Nationaal Integratiediner is bedoeld om mensen met elkaar kennis te laten maken buiten het werk. Eten en koken speelt in elke cultuur een belangrijke rol, vandaar dit thema.’

Op 13 oktober namen 85 dinergroepen in het hele land namen deel aan het Nationaal Integratiediner: van Groningen tot Maastricht. Daarnaast waren klanten als Medisch Spectrum Twente, Het Deventer Ziekenhuis en Landal Greenparks eveneens bereid om hun steentje bij te dragen. Objectleidster Brenda Brand: ‘Ik werk voor Asito bij het hotel/restaurant Van der Valk in Ridderkerk en geef hier leiding aan mensen met veertien verschillende nationaliteiten. Toen directeur Freek van der Valk over ons initiatief hoorde, was hij direct enthousiast en gaf hij ons meteen de gelegenheid om het koken en diner te laten plaatsvinden in het hotel.’

Landelijk startpunt van het Nationaal Integratiediner was het Van der Valk hotel in Ridderkerk. Voordat de feestelijk en soms ook traditioneel geklede groep van 28 personen daar om 18.00 uur aan tafel ging, waren er twee officiële momenten: gastheer Freek van der Valk heette iedereen welkom en Ron Steenkuijl ging kort in op de aanleiding en het doel van de avond, met samenwerken als rode draad.

22

Service Management nummer 12 december 2011

t hema MVO

Het Nationaal Integratiediner bestaat uit kleinschalige diners waarbij een van de deelnemers een maaltijd kookt vanuit de eigen cultuur. Het gespreksthema tijdens het diner is de rol van eten en koken in de verschillende culturen. Een informele en herkenbare kennismaking moet ervoor zorgen dat mensen op een leuke manier elkaars cultuur en gewoonten leren begrijpen.

De vraag die ik me, reizend naar Ridderkerk op 13 oktober, stelde: wordt het Surinaamse pindasoep met een lepel, Japanse sushi met stokjes of Hollandse stamppot met mes en vork?, leverde dit antwoord op: geen van drieën. Wat werd het dan wel? Een veelzijdig en zeer smaakvol en met zorg bereid 3-gangendiner met onder meer Russische, Congolese, Indonesische en Surinaamse gerechten en een Nederlands dessert in de vorm van een marsepeinen bananencaketaart, prachtig gedecoreerd met een hardwerkende, dweilende schoonmaakkracht.

‘Dit initiatief was een succes’, blikt Sander Haas, manager PR en Communicatie bij Asito, terug. ‘Het diner krijgt dan ook een vervolg, want door de positieve reacties van onze relaties hebben we besloten om het Nationaal Integratiediner volgend jaar open te stellen voor alle geinteresseerde organisaties om onze duurzame doelstelling om 1 miljoen mensen te bereiken, te verruimen van Asito naar heel Nederland. De kracht van de massa wordt ingezet om een daadwerkelijk verschil te maken.’

(Advertentie)

Nieuw! Padstop voor Pro’s 100% gerecyclede polyester vezels

De schoonste vloerpads voor schoonmaakprofessionals. Vloerpads die de professionele, milieubewuste facilitaire dienstverlener uit het hart zijn gegrepen. Door Wecoline vervaardigd van 100% gerecycled materiaal. Wecoline pads by Americo. Een garantie dat u schoonmaakt met de beste en schoonste vloerpads!

In het productieproces worden uitsluitend latex harsen op waterbasis gebruikt

WECOLINE PADS BY

www.wecoline.com

Service Management nummer 12 december 2011

23

clear thinking, clean solutions

schoonmaken met een grote C...

Ook voor úw bedrijf!

Schoonmaken is een vak. Úw vak. Niemand hoeft u dus te

Zo zijn we bijvoorbeeld importeur van Kleen Purgatis, één

vertellen hoe u dat moet doen. En toch is dat wat we graag

van de grootste fabrikanten van reinigingsmiddelen in Europa.

doen bij Crohill. Niet omdat we vinden dat u iets verkeerd

Kleen loopt met haar producten voorop als het gaat om

doet, maar omdat wij denken dat het soms beter kan.

huidvriendelijkheid en sublieme geur. Dat resulteert in meer

Crohill is leverancier van professionele reinigingsproducten

werkplezier bij de schoonmakers en een langere ‘schoon-

(allen ISO 14001+) en is altijd op zoek naar verbeteringen en

beleving’ bij de eindklant. Bovendien beschikt Kleen Purgatis

oplossingen. In producten en methodieken maar ook bij

over de EMAS 14001+ registratie, die steeds

onze afnemers. We delen onze enorme kennis en geven op

belangrijker wordt bij productkeuzes en

alle vlakken ondersteuning (o.a. met analyses, aankoop- en

(Europese) aanbestedingen. Meer weten?

gebruiksadvies en trainingen). We helpen onze klanten graag

Bel voor een vrijblijvende afspraak en

zich te onderscheiden als echte specialisten. Net als wij. Dat

maak kennis met Crohill. Daar wordt u

is de meerwaarde van Crohill. De beste in de praktijk.

echt (nog) beter van.

Uw bedrijf, beter met Crohill.

Schutweg 20, 8243 PC Lelystad | Telefoon: 0320 - 28 12 31 | Fax: 0320 - 28 21 92 | E-mail: info@crohill.nl | www.crohill.nl

t hema MVO

S-Line Products groeit gestaag:

Duurzaam en groen als missie Naar schatting zijn er in ons land circa 200 handelsondernemingen die zich toeleggen op het leveren van producten voor professionele schoonmaak. Die zijn vermoedelijk allemaal klantvriendelijk, verkopen goede producten tegen redelijke prijzen en hanteren meestal doordachte logistieke systemen. Daartussen onderscheidend te willen zijn, dwingt een ondernemer tot kiezen. S-Line Products maakte die keuze en stapte in de ‘wereld van de groene schoonmaak’. DICK VAN ZOMEREN

V

ier jaar geleden, dus nog voordat begrippen als duurzaam en sustainability gemeengoed werden, was Marjan Hamerling samen met haar echtgenoot Mario in Amsterdam partner bij een handelsonderneming in schoonmaakproducten, toen ze van de exploitant van een “groene camping” het verzoek kreeg om eens uit te zoeken welke milieuvriendelijke producten men bij het schoonmaken zou moeten gebruiken.

Het antwoord op die vraag bestond uit de toen door Ecolab geïntroduceerde “groene lijn” met (destijds) geurloze reinigingsmiddelen. Maar dat verzoek

wakkerde bij haar ook de belangstelling voor het probleem aan, temeer daar ze naar eigen zeggen ‘redelijk groen gepassioneerd’ is. Vier jaar later kan ze zich als volledig zelfstandig ondernemer en directeur van S-Line Products helemaal uitleven in, zoals ze het zelf noemt, ’de wereld van het groene schoonmaken’.

Overstap Tot de zomer van 2010 waren Marjan en Mario Hamerling partner bij de door hen in 2005 opgerichte DEM Cleaning Products. Anderhalf jaar geleden maakten zij de overstap naar een

eigen groothandel, geënthousiasmeerd door de directie van Cormet. Deze cateringorganisatie voor scholen ondersteunde S-line Products bij het opzetten van het bedrijf met schoonmaakproducten en disposables voor schoonmaakbedrijven, instellingen, catering en horeca. Rijkent Cornelius, directeur-eigenaar van Cormet, gaf te kennen dan klant te willen worden. En een geschikte bedrijfsruimte wist de cateringorganisatie ook al: een juist door Cormet ontruimde bedrijfshal van 400 vierkante meter in Hem, een kleine plaats tussen Hoorn en Enkhuizen, niet ver van de woonplek van de Hamerlings.

Vliegende start Kerngegevens bedrijf specialisatie

S-Line Products groothandel in schoonmaakmiddelen-, -materialen en machines, en cateringdisposables vestigingsplaats Hem missie Een beter milieu maken we samen! directie Marjan en Mario Hamerling aantal medewerkers 9 dealer van Tana Professional, Diversey, MTS Euro Products, Vendor, Vileda, Duni, Ghibli en Fimap website www.s-lineproducts.nl

Eind augustus 2010 was het ondernemingsplan goedgekeurd, kwam er groen licht en in september was de bedrijfshal aan de Groenweg 6 voorzien van kantoorruimte, opslagfaciliteiten en een nieuwe pui met daarop de naam S-Line Products gerealiseerd. De officiële opening vond al op 1 oktober 2010 plaats.

De onderneming kende een vliegende start, doordat Cormet meteen klant werd voor de afname van disposables (bekers, servetten, bakjes) en schoonmaakproducten. De cateringorganisatie

Service Management nummer 12 december 2011

25

»

t hema MVO

handzepen, dus we presenteren wat minder prominent machines en werkwagens.’ ‘Dat gaat begin 2012 veranderen’, vult Mario aan. ‘We hebben even verderop een tweede loods van 300 vierkante meter gekocht, met een complete showroom voor onder andere machines. Het technisch onderhoud van de machines besteden we uit. Dat doen we ook al voor het aansluiten en onderhoud van ruim 300 doseerapparatuur vaatwasmachines bij klanten aan wie we vaatwasproducten leveren.’

Werkkast

Mario en Marjan Hameling, directeur-eigenaars van S-Line Products uit Hem: ‘Gewoon bij afnemers met overtuiging en passie over duurzaam beginnen. Met een eerlijk advies en tegen betaalbare prijzen. Iedereen wil het, er is absoluut vraag naar.’

belevert 105 onderwijsinstellingen in heel Nederland, met uitzondering van de drie zuidelijke provincies. Marjan Hamerling: ‘Een gewaardeerde relatie waarmee we vergroeid zijn. Ook voor hen vervullen we de rol van ontzorger als het om verbruiksmateriaal gaat.’

Ervaring Mario Hamerling heeft al twintig jaar ervaring met schoonmaken, eerst in dienst bij de gemeente Leiden als toezichthouder Gebouwonderhoud en vervolgens bij twee groothandels.

Marjan Hamerling trad eind 2005 in de schoonmaakbranche en werkte voordien in de ict, aan de ontwikkeling van software voor banken en verzekeringswezen.

(Advertentie) DE STANDAARD IN MICROVEZEL

Bij hun S-Line Products werken nu inclusief de directie negen personen, goed voor 7,8 fte’s. Mario Hamerling omschrijft zijn rol als ondersteunend

‘Groen denken en doen moet breed worden gedragen. Door ons, maar ook door toeleveranciers’ en adviserend: ‘Marjan is directeur en draagt de zaak. We overleggen veel en ik breng kennis in over de start van grote projecten.’ Zijn vrouw doet ook de verkoop, bezoekt klanten en regelt de financiële administratie. Dat gaat haar waarneembaar gemakkelijk af en dat beeld klopt. ‘Ik heb nog nooit wakker gelegen van ons ondernemen. Zelfs niet in de beginfase. Waarom zou ik?

Als je het maar nuchter aanpakt, komt het altijd allemaal weer goed.’

Dealer

+31 (0)70 - 345 87 37 www.greenspeed.eu

26

Alle verkoopactiviteiten zijn het domein van Marjan Hamerling, maar er komt versterking. Er is namelijk een vacature. ‘We zoeken een goeie verkoper, die ik overigens liever omschrijf als een relatiebeheerder. Eerst een klant met raad en daad bijstaan. We zijn een onderscheidende groothandel, omdat hulp en eerlijk advies belangrijker zijn dan snelle verkoop en kortetermijnomzet. Het verdienen komt dan vanzelf. ’ Nog geen extra

Het bedrijf is onder meer dealer van Tana Professional, Diversey, MTS Euro Products, Vendor, Vileda, Duni (tafelaankleding voor horeca en instellingen) en reinigingsmachines van Ghibli en Fimap. Marjan Hamerling: ‘Bij ons ligt de nadruk op verbruiksmateriaal als papier, reinigingsmiddelen en

Service Management nummer 12 december 2011

verkoper, maar wel drie eigen chauffeurs voor het, zonder extra kosten te berekenen, afleveren van de producten. Drie man, dat lijkt wat veel. Is een externe vervoerder niet een stuk goedkoper? ‘Misschien, maar het is ons te onpersoonlijk. De benaming chauffeur geeft wat onze medewerkers betreft trouwens een te beperkt beeld. Ze zijn voor ons de ogen en oren bij de klant. Ze leveren af tot in de werkkast en kennen de gebruikers van ons assortiment. Dat brengt ons meer dan externen die alleen afleveren.’

Heel Nederland De klanten zijn overal gevestigd, met uitzondering van Zuid-Nederland, dat voor volgend jaar in de planning ligt.

Mario Hamerling: ‘Je moet het logistiek slim organiseren. Eerst de provin-

t hema MVO

cies doen, en klanten in en om Amsterdam pas beleveren als de spits voorbij is of nog moet beginnen. We zijn gevestigd vlakbij de dijk Enkhuizen-Lelystad, waardoor we binnen een uur in Leeuwarden zijn en iets later in Groningen en Drenthe. Probeer dat maar eens vanuit Amsterdam.’

Over de onderverdeling van het klantenbestand is het duo open genoeg.

Marjan Hamerling: ‘Meer dan de helft, 55%, van onze omzet komt van de horeca en cateringorganisaties.

Schoonmaakbedrijven dragen 30% bij en de rest valt in de categorie overigen. Allemaal heel betrouwbare en keurige afnemers, waarvan 95% binnen 30 dagen betaalt en vanaf de start vorig jaar hebben we nog niet één euro moeten wegboeken als niet te innen.’ Over het totaal van die omzet zijn de Hamerlings wat minder open. Die omzet neemt vermoedelijk aanmerkelijk toe.

Mario Hamerling: ‘Er is een hoopvolle ontwikkeling gaande. We zijn benaderd door een landelijk opererende leverancier van food en drank, gericht op de horeca. Ze willen voor hun afnemers een groen schoonmaakpakket uit ons assortiment. Zie het als een alliantie tussen twee zelfstandig blijvende ondernemingen uit aanverwante sectoren.’

Groen als missie Groen als missie, groen als succes.

Marjan Hamerling: ‘Ik ben er nu vanaf 2008 mee bezig en pak het NoordHollands nuchter aan. Gewoon bij afnemers met overtuiging en passie over duurzaam beginnen. Met een eerlijk advies en tegen betaalbare prijzen. Iedereen wil het, er is absoluut vraag naar. Mits het product goed werkt en betaalbaar blijft. Daarbij kijken we ook naar ons eigen bedrijf, want elke groene missie begint bij jezelf. Als S-Line Products letten we

daarop bij de aanschaf van auto’s, energieverbruik, het inkopen van papier, de verwarming, het toepassen van led-verlichting enzovoort.’

Mario Hamerling tot slot: ‘Wat klopt, is dat facility managers van gemeenten, instellingen en musea vaak om groene en duurzame producten vragen en zeggen dat die desnoods iets duurder mogen zijn. In de non-profitsector leeft het milieu meer dan in het bedrijfsleven. Noch Marjan, noch ik neem zomaar aan dat een product groen is en duurzaam wordt geproduceerd. We zijn met eigen ogen bij Tana in Duitsland gaan kijken wat ze er aan doen en in Italië hebben we de fabriek van reinigingsmachines bezocht om te zien in hoeverre ze al bij de productie het milieu proberen te sparen. Groen denken en doen moet breed worden gedragen.

Door ons, maar ook door toeleveranciers.’ ‹‹

(Advertentie)

^ekZj ^[j pk_l[h Masterkey-Plus kenmerkt zich door haar pragmatische en procesgerichte aanpak met betrekking tot facilitaire vraagstukken. Daarbij leveren wij de volgende diensten: - facilitaire adviesdiensten (o.a. schoonmaak, catering, groenvoorziening, afvalverzorging, beveiliging), welke variëren van het compleet verzorgen van aanbestedingen tot het opzetten en reorganiseren van eigen diensten bij bedrijven en instellingen en contractbeheer - beheer facilitaire contracten met Masterkey-Plus software waardoor het contract optimaal beheerd kan worden (financieel, communicatief, kwalitatief) - uitvoeren van kwaliteitsmetingen; VSR-metingen, resultaatgerichte metingen, belevingsmetingen, nulmetingen, HACCP metingen en total quality audits - facilitair interim management, op diverse niveaus kunnen wij interim-opdrachten invullen en uitvoeren Wilt u weten welke toegevoegde waarde Masterkey-Plus voor u heeft, neem dan contact op met één van onze accountmanagers.

Masterkey-Plus B.V. Nederland: Lange Amerikaweg 67 Postbus 20014 7302 HA Apeldoorn Tel. +31 (0) 55 538 45 45 Fax +31 (0) 55 538 45 46 info@masterkey-plus.nl www.masterkey-plus.nl

Service Management nummer 12 december 2011

27

t hema MVO

Draagt medewerkerstev aandeelhouderswaarde?

Veel academici die de relatie tussen maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) en financiële prestatie hebben onderzocht, kwamen tot uiteenlopende conclusies. MVO is, ook binnen de schoonmaakbranche, een veelgebruikte marketingtool geworden. Veel klanten wensen enkel nog met leveranciers te werken die actief zijn in MVO. Of hebben de sceptici gelijk en is MVO louter geldverspilling? TIRZA DINGELSTAD*

V

oor mijn studie International Business, master MarketingFinance, aan de Universiteit van Maastricht voerde ik eind 2010/begin 2011 een onderzoek uit, gericht op de people-kant van MVO door de relatie tussen medewerkerstevredenheid (mtv) en de financiële prestatie in de vorm van aandeelhouderswaarde van een bedrijf te bestuderen. In het bijzonder in de schoonmaakbranche, met onder meer de verschillen tussen familiebedrijven versus niet-familiebedrijven en nationaal versus regionaal opererende bedrijven. Elf schoonmaakbedrijven werkten aan mijn onderzoek mee: ISS, Asito, CSU, Hago, GOM, Dolmans, Succes Volendam, ICS, Westerveld Schoonhouders, Nederrijn Groep, Schoonmaakbedrijf Bleijenberg en Stoffels Cleaning.

MVO Maatschappelijk verantwoord ondernemen bestaat uit verschillende aspecten,

ook wel aangeduid met de drie P’s: people, planet en profit. In dit onderzoek ligt de nadruk op het onderdeel people door medewerkers- en klanttevredenheid. Het people-aspect gaat om de sociale bijdrage die de organisatie levert aan programma’s en bedrijfsactiviteiten en vervolgens een positieve invloed uitoefent op de maatschappij, zowel intern als extern.

Sinds 1960 is de relatie tussen MVO en financiële prestatie een veel onderzocht fenomeen. MVO is inmiddels een kans geworden om concurrentievoordeel te behalen. Studies van Cochran and Wood (1984), McGuire, Sundgren and Schneeweis (1988) en Waddock and Graves (1997) tonen een positieve relatie aan tussen MVO, corporate social performance (CSP) en andere financiële maatstaven. Maar er zijn ook talloze studies die het tegenovergestelde beweren. De beweegredenen voor organisa-

Conclusies Het onderzoek over de relatie tussen medewerkers- en klanttevredenheid en de daaruit voortvloeiende aandeelhouderswaarde in de Nederlandse schoonmaakbranche is nog lang niet compleet. Aangezien de branche blijft innoveren en de kwaliteit van onderzoek verbetert, is onderzoek van groot belang voor het behouden van een goede concurrentiepositie voor de betreffende organisaties. Dit onderzoek toont aan dat, op dit moment, familiebedrijven een voordeel hebben ten opzichte van de niet-familie bedrijven, evenals dat nationaal opererende bedrijven dat voordeel genieten boven regionaal opererende bedrijven.

28

Service Management nummer 12 december 2011

ties om MVO te bedrijven blijft derhalve een punt van discussie.

Familiebedrijven Familiebedrijven vormen de motor van de Nederlandse economie. Uit onderzoek blijkt dat ruim tweederde (69%) van de Nederlandse bedrijven een familiebedrijf is, verantwoordelijk voor meer dan de helft (53%) van het bruto nationaal product (BNP) en met ruim vier miljoen arbeidsplaatsen (Flören 2010). Evenals de definitie van MVO is de definitie van een familiebedrijf ook niet eenduidig. In dit onderzoek is uitgegaan van de definities van Flören en Wijers (1996) en van de werkgroep van de Europese Commissie (2009). Op basis hiervan zijn de volgende organisaties als familiebedrijven aangemerkt: Hago, GOM, Asito, CSU, Dolmans, Westerveld, Nederrijn en Stoffels Bleijenberg.

Constructen Schoonmaakmedewerkers, objectleiding en voormannen en -vrouwen zijn geënquêteerd op vijf constructen: leidinggevende, collega’s, werkomgeving, persoonlijke ontwikkeling en salaris.

De respondenten beantwoordden hierover dertig stellingen. Daarnaast vormden demografische vragen onderdeel van het onderzoek om uiteindelijk een profiel te kunnen maken van de meest tevreden werknemer. Klanten zijn geenquêteerd op drie constructen: inten-

t hema MVO

redenheid bij aan kers- en klanttevredenheid?; en (14) is er een indirecte relatie tussen mtv en aandeelhouderswaarde?

Response De mtv-enquêtes waren in vier talen beschikbaar: Nederlands, Engels, Turks en Arabisch. Van de in totaal 25.000 verstuurde en/of afgenomen enquêtes kwamen 2476 enquêtes ingevuld retour. De klanttevredenheidenquêtes zijn digitaal afgenomen binnen vijf van de participerende organisaties, duizend enquêtes in totaal. 243 kwamen ingevuld retour. Een voor de schoonmaakbranche zeer representatieve steekproef.

Resultaten Tirza Dingelstad tie tot het verlengen van het contract, kwaliteit van de dienst en prijs. De respondenten hebben stellingen beantwoord en ook enkele directe vragen.

Veertien vragen In dit onderzoek is antwoord gegeven op veertien vragen: (1) is er een verschil in mtv tussen familiebedrijven en niet-familiebedrijven; (2) tussen nationaal en regionaal opererende bedrijven; (3) tussen de twaalf provincies van Nederland?; (4) is mtv afhankelijk van de soort klant waarbij de medewerker werkt: kantoor, industrie, overheid et cetera?; (5) afhankelijk of hij/zij parttime of fulltime werkt; (6) afhankelijk van de functie, schoonmaakpersoneel, objectleiding, voorman en –vrouw; (7) afhankelijk van de lengte van het dienstverband; (8) afhankelijk van geslacht; (9) afhankelijk van het aantal uren dat er per week wordt gewerkt wordt; (10) afhankelijk hoeveel er per week wordt verdiend; (11) afhankelijk hoeveel werkgevers een werknemer heeft; (12) afhankelijk van leeftijd?; (13) is er een relatie tussen medewer-

Uit de tests kwam naar voren dat de mtv van nationaal opererende familiebedrijven het hoogst is. Dat familiebedrijven het hoogste zouden scoren, was verwacht, omdat er binnen een familiebedrijf meer persoonlijk contact is met de organisatie. Dit creëert loyaliteit en betrokkenheid, wat tot een hogere mate van mtv leidt. Daarentegen was het resultaat dat de medewerkers van nationaal opererende organisaties meer tevreden zijn dan regionaal opererende organisaties niet verwacht. Dit, omdat verwacht werd dat in een regionaal opererende organisatie de afstand tussen directie en schoonmaakmedewerkers kleiner is waardoor sneller betrokkenheid gevoeld zou worden. Een reden voor het gevonden resultaat kan zijn dat de omvang van de organisatie medebepalend is voor het aantal kansen tot doorgroeimogelijkheden voor de medewerkers.

Meest tevreden Het profiel van de meest tevreden schoonmaakmedewerker: vrouw, parttimer, meestal een objectleidster of voorvrouw, maakt kantoorpanden schoon, 55 jaar of ouder, werkt in Zuid-Holland, Gelderland of Overijs-

sel, is reeds twee tot vijf jaar in dienst van de organisatie, heeft één werkgever, verdient minder dan € 1001 en werkt minder dan 31 uur per week. Daarnaast bleek uit het onderzoek dat investeren in de perceptie van salaris en persoonlijke ontwikkeling de mtv het meest verhoogt en daaruit voortvloeiend de aandeelhouderswaarde positief beïnvloedt.

Een relatie tussen medewerkers- en klanttevredenheid werd op voorhand verwacht, want hoe tevredener een medewerker is, des te beter hij/zij zijn of haar werk uitvoert. Zogenaamde plots toonden aan dat de tevredenheid over de kwaliteit van de dienst en de prijs bijdragen aan de kans en de intentie tot het verlengen van het contract door de klant. Nog belangrijker, de kwaliteit van de dienst (hoe schoon het werkelijk is, en dus direct door de schoonmaker bewerkstelligd) wordt sterk beïnvloed door mtv. De verwachting dat hoe tevredener de werknemer is, des te hoger de kwaliteit van de dienst zou zijn is door dit onderzoek statistisch bewezen.

Aandeelhouderswaarde Er is dus een indirecte relatie tussen mtv en aandeelhouderswaarde. Hogere mtv leidt tot hogere klanttevredenheid en vervolgens tot hogere aandeelhouderswaarde. Daarom kan er gezegd worden dat organisaties controle hebben over klanttevredenheid, door het beïnvloeden van mtv. Aangezien organisaties klanttevredenheid kunnen beinvloeden, hebben zij ook invloed op de aandeelhouderswaarde die zij creëren.

Hierdoor worden ontwikkelingsstrategieën enorm belangrijk, omdat zij de indirecte motor zijn van aandeelhouderswaarde. ‹‹ * Tirza Dingelstad is trainee business development bij Asito

Service Management nummer 12 december 2011

29

(Advertorial)

Al 75 jaar partnership !!!

Zo lang samenwerken is slechts voor heel weinig bedrijven weggelegd, maar wel voor schoonmaakbedrijf G. Raggers & Zn. bv en Hijman Schoonmaakartikelen BV.

nald Hijman (derde generatie) en Algemeen directeur Roland Wink. Aan het hoofd van schoonmaakbedrijf G. Raggers & Zn. bv staan tegenwoordig Gitta van der Veldt-Raggers (derde generatie) en Peter van Amerongen.

Op de foto v.l.n.r. Roland Wink, Donald Hijman (directie Hijman), Gitta van der Veldt-Raggers en Peter van Amerongen (directie Raggers).

D

e relatie begon toen Gerrit Raggers bij Jacob Hijman (eerste generatie), beide Amsterdammers, sponzen en zeemlappen ging kopen om zijn “lapwijk” in te kunnen gaan. Jacob Hijman stond op de markt aan de Ten Katestraat en was gericht op de glazenwasserij.

Begin jaren zestig werd de sprong gemaakt van glazenwasserij naar schoonmaakonderhoud. Dit geldt zowel voor Sal Hijman (inmiddels tweede generatie) als ook voor Gerrit Raggers. De winkel voor glazenwasserbenodigdheden werd een groothandel voor het totaalpakket aan schoonmaakartikelen.

Hijman Schoonmaakartikelen BV verhuisde naar de Nieuwe Kerkstraat te Amsterdam. Uiteraard volgde Gerrit Raggers om aldaar zijn inkopen te doen.

In 1961 ging schoonmaakbedrijf G. Raggers & Zn. bv op zoek naar een nieuwe vestigingsplaats. De keuze viel op Uithoorn. Aanvankelijk had opvolger Rob Raggers (tweede generatie) kantoor aan huis. Met behulp van zijn zwager Hans Wijbrandts, wist Rob het

bedrijfje groot te maken. Deze ontwikkeling heeft als gevolg dat gezin en bedrijf niet meer onder 1 dak paste en er werd opnieuw gezocht naar een nieuwe huisvesting voor het bedrijf. In 1987 verhuisde schoonmaakbedrijf G. Raggers & Zn. bv dan ook naar een statig pand, gelegen aan de Amstel in Uithoorn.

Ook bleven de ontwikkelingen van Hijman Schoonmaakartikelen BV niet achter en gingen zij op zoek naar nieuwe passende huisvesting. Halverwege de jaren zeventig vestigde Hijman Schoonmaakartikelen BV zich aan de Flinesstraat te Amsterdam, waar ze momenteel nog steeds gevestigd is. De huidige winkel, inmiddels omgedoopt tot Hijman & Go, een trendy winkelconcept, waarbij modern gemak, informatie en overzicht de belangrijkste ingrediënten zijn. Reeds 3 generaties is schoonmaakbedrijf G. Raggers & Zn. bv trouwe gast in de winkel van Hijman Schoonmaakartikelen BV. Hijman Schoonmaakartikelen BV staat de laatste jaren onder leiding van Do-

Van bakfiets naar representatief autopark, van glasbewassing naar totaalpakket van schoonmaakonderhoud, van het ophalen van de bestelling tot het per internet plaatsen van bestellingen en het ontvangen van SMS berichten als bestelde goederen in de winkel van Hijman afgehaald kunnen worden.

Van eerste generatie naar derde generatie. Wat maakt dat deze relatie zolang voortduurt.

Schoonmaakbedrijf G. Raggers & Zn. bv en Hijman Schoonmaakartikelen BV zijn twee gelijk gestemde bedrijven.

Beide van oorsprong familiebedrijf, ontstaan in Amsterdam en zijn “samen opgegroeid”. Beide bedrijven hebben onderstaande gezamenlijke kernwaarden: t IFU MFWFSFO WBO FFO UPUBBMQBLLFU WBO diensten en producten; t TFSWJDF BMT CBTJTWPPSXBBSEF t EPFO t LMBOUWSJFOEFMJKLIFJE t IFU OBLPNFO WBO BGTQSBLFO t DSFÑSFO WBO CJOEJOH EPPS IFU XFSLFO met een vast team; t .70 POEFSOFNFO t QMF[JFS FO SFTQFDU Maar bovenal en vooral het leveren van kwaliteit en continuïteit.

Het kan dan ook niet anders dan dat deze relatie de 100 jaar zal halen. ‹‹

t hema MVO

Care zet uitblinkers in op Euroskills ‘Elk bedrijf is de optelsom van de mensen die er werken. En is die som niet goed opgebouwd, omdat er bijvoorbeeld iemand volgens een ritme werkt waarbij werk en privé niet in balans zijn, dan klopt de rekening niet.’ Dat schrijft Ron Embrechts, algemeen directeur van Care op de website van het schoonmaakbedrijf. Nog een citaat: ‘Schitteren in schoonmaken... dat doen we al sinds 1974.’ En die activiteit geeft het bedrijf uit Deurne krijgt nu extra glans door de inzet van hun ‘uitblinkers’ tijdens de Europese vakwedstrijden EuroSkills 2012. PETRA DE BRUIN

B

este supervisor, beste cleaners en beste team. U kunt het zich vast nog herinneren: het Nederlandse schoonmaakteam van Hago behaalde vorig jaar drie gouden plakken tijdens EuroSkills in Lissabon. De drie raskampioenen Koen Meevissen, Haldun Unalan en Lindsay van der Velden, en hun eerste reserve Sindy Single, veroverden een prominente plaats op de internationale troon. Ondersteund door projectleider Erik Pos, rayonmanager van Hago Zorg Karin Jansen, verslaggever Cindy Moerman, algemeen directeur Ruud Danklof, alle medewerkers van Hago Nederland en chief expert EuroSkills Cor van der Velden zorgden zij vorig jaar december voor deze prachtige erkenning voor de schoonmaakbranche, in Nederland en in Europa.

Meer landen De euforie is amper weggeëbd of de volgende reeks vakwedstrijden op Europees niveau dient zich alweer aan: EuroSkills in Spa, op 4, 5 en 6 oktober 2012. Wederom zullen tientallen beroepen – van modeontwerper, projectleider ICT, etaleur, kapper, verpleegkundige, tuinontwerper, meubelmaker tot vrachtwagenchauffeur – strijden om het eremetaal en de erkenning voor hun vak. ‘We kunnen niet zon-

Kerngegevens

Schoonmaakbedrijf Care in vijf momenten 1974 1978 1983 1989 1999

Oprichting Onze onderneming wordt ondergebracht bij C. Aarts Reiniging. Een schoonmaakbedrijf met vestigingen in Gent, Hasselt en Antwerpen.

Verandering van naam en vennootschapsvorm naar Care.

Het Nederlandse bedrijf van de familie Goedmakers neemt Care over. Care wordt deel van een Europese groep met activiteiten in zes landen.

In maart 1999 zetten we de structuur van onze dienstverlening verder op punt. Sindsdien coördineren we onze service vanuit een nieuwe vestiging in Deurne bij Antwerpen.

Service Management nummer 12 december 2011

» 31

t hema MVO

Care de goede weg is ingeslagen, resulteert erin dat mensen uit zichzelf aanmelden voor een baan. Ook de klanten geloven in de principes van Care. Bovendien, uit de dit jaar gehouden nationale benchmark onder bedrijven die zich onderscheiden in maatschappelijke solidariteit, kwam Care als een van de vijf laureaten van de Solidaritest en zag zijn inspanningen voor maatschappelijke zwakkeren bekroond met een award.

Fierheid

der goede vakmensen. Daarom promoot de stichting Skills Netherlands het belang van het vakmanschap en het beroepsonderwijs. Dat doet de stichting in Nederland door het ontwikkelen en organiseren van evenementen en vakwedstrijden, zoals Euroskills en Worldskills; beroepenwedstrijden op vmbo- en mbo-niveau voor jongeren tussen de 18 en 23 jaar.

Om het competitie-element en de (internationale) erkenning voor het schoonmaakvak te vergroten, is het nodig om meer landen voor EuroSkills te bereiken en enthousiasmeren. In 2010 waren Nederland, Oostenrijk, Portugal en Hongarije met een schoonmaakteam vertegenwoordigd.

‘Hoe meer landen meedoen, hoe liever, leuker en spannender’, legt Cor van der Velden uit, chief expert EuroSkills – de CEO van de wedstrijden.

Dus boorde Van der Velden zijn netwerk aan en legde contact met onder meer Ron Embrechts van het Belgische schoonmaakbedrijf Care.

Herwaardering Wie met Embrechts kennismaakt, ervaart direct zijn oprechtheid en passie voor het schoonmaakvak: ‘Schoonmaak heeft zich verloren in tempo en uurtarief. Dus zit de toegevoegde waarde in je mensen en de manier waarop je met ze omgaat’, stelt de CEO van Care. ‘Schoonmaak is een van de meest

32

ondergewaardeerde beroepen. Het is dus hoog tijd voor een flinke herwaardering van het vakmanschap.’

Met dit in het achterhoofd sloeg Care, gevestigd in Deurne, pal naast de luchthaven van Antwerpen, enkele jaren geleden een andere weg in; het 37 jaar geleden opgerichte bedrijf liet het prijsgevecht achter zich en richtte zijn hele proces en instelling in op de mens: ‘Schoonmaak is een een-op-eenverbinding met de mens die het uitvoert. Dus zorgen we voor onze mensen zoals we zelf ook behandeld willen worden.’ Dat

‘Idealiter leg je de verantwoordelijkheid van de uitvoering van het werk op de werkvloer. Daar worden vakkennis en aansturing gecombineerd. Zie hier de parallel met EuroSkills. De fierheid van het vak zie je terug op EuroSkills’, concludeert Embrechts in warme bewoordingen. Maar de Care-man weet ook dat het verschil in schoonmaak in meer dan vakkennis zit: ‘Waarom wilt u dat er wordt schoongemaakt? Je moet die activiteit doen als de klant dat wenst. De calculator achter een bureau met pc kan niet bepalen of twee van de tien vuilnisbakken moeten worden geleegd. Evenmin dat de uurprestatie 600 vierkante meter moet zijn.’

Uitblinkers ‘Al onze medewerkers zijn trots op hun vak, en wij op hen. Care is geen koele machine, maar een warm nest.

Echt een zaak van uitblinkers die aan-

Skills: ins & outs Worldskills bestaat al zo’n 45 jaar. Om het jaar wordt ergens ter wereld een beroepenwedstrijd gehouden voor deelnemers van 18 tot 25 jaar, in feite een promotie van de mbo- en vmbo-beroepen. De Europese Unie heeft sinds 2008 EuroSkills, geschoeid op de leest van Worldskills, met dit verschil dat er uitsluitend Europese landen mee mogen doen. De eerste EuroSkills vond in september 2008 in Rotterdam plaats (35.000 bezoekers), de tweede in Lissabon in december 2010 (65.000 bezoekers) en de volgende in Spa in oktober 2012.

Elk land heeft zijn eigen Skills-organisatie, voor Nederland is dat Skills Netherlands, die alle activiteiten rond het Nederlandse team coördineert. In 2008 ondersteunde brancheorganisatie RAS de EuroSkills-wedstrijden en trainde opleidingsinstituut SVS het schoonmaakteam. In 2010, 2011 en 2012 is Hago Nederland Official Partner van Skills Netherlands, SVS verleent wederom ondersteuning in de vorm van teamtrainingen.

Service Management nummer 12 december 2011

t hema MVO (Advertentie)

‘De fierheid van het vak zie je terug op EuroSkills’, concludeert Ron Embrechts, CEO van het Belgische schoonmaakbedrijf Care

dacht hebben voor elkaar en voor de samenleving.’ Wie de missie van Care kent, verbaast zich vast niet over de meervoudige benoeming tot Beste Werkgever.

Embrechts hierop voortbordurend: ‘Doordat we de beste medewerkers hebben, kunnen we ons focussen op de tevredenheid van de klant.’ Zie hier: de meerwaarde van dit Vebego-bedrijf.

Zoals gemeld zet Care een team uitblinkers in op de Europese vakwedstrijden, op 4, 5 en 6 oktober in Spa. Dat het jammer is dat deze internationale en gerenommeerde competitie niet in Vlaanderen maar in Wallonië plaatsvindt, merkt de toegewijde Embrechts terloops op.

Maar dat terzijde. Wat hem vooral raakte om mee te doen met EuroSkills? ‘De herwaardering van het vak schoonmaak. We moeten het respect voor het vak terugkrijgen. Met mooie woorden op de website creëer je een gevoel en sfeer. We besteden veel tijd aan het instrueren van onze mensen en maken hen deel van een droom. We zijn één familie. We hebben waarden en normen, en betrekken ook anderstaligen erbij. Je gunt en geeft mensen kansen.

Waarom zouden we dat niet doen?’ ‹‹

Snel, eenvoudig en flexibel.

HET NIEUWE MAG SYSTEEM. Door het eenvoudige en het flexibele koppelsysteem van mop, houder en sterke magneten, zetten wij met het MAG-systeem een nieuwe standaard in vloerreiniginssystemen. Het snelle verwisselen en grote keuze in verschillende mopsystemen garanderen tijdsbesparing en flexibiliteit in de vloerreiniging. Gedetailleerde informatie vindt u op onze website www.vermop.nl of voor persoonlijk contact belt u met onze salesmanager 0031 6 51544652.

Vloerreiniging

MAG SYSTEM ® VERMOP Deutschland GmbH info@vermop.nl, www.vermop.nl Tel. + 49 9342 878-800 Service Management nummer 12 december 2011

33

Green Selection Program Groen is een keuze Steeds meer opdrachtgevers die maatschappelijk verantwoord ondernemen serieus nemen, kiezen voor Gom. Zij weten dat het Triple-P beleid (Planet, People, Profit) binnen Gom uitstekend is verzorgd.

Maar is dit ook zichtbaar voor alle gebouwgebruikers? En zijn er niet méér mogelijkheden binnen de schoonmaak? Het Green Selection Program ondersteunt als totaalconcept uw inspanningen op de planet component. Uw inspanningen op MVO gebied worden zichtbaar, en het concept omvat tevens groene sanitaire voorzieningen en de recycling van plastic automaatbekertjes. Desgewenst inclusief afvalinventaris. Een zichtbare, nieuwe, frisse dimensie in één totaalaanpak. Wilt u meer informatie?

Kijk dan op www.greenselectionprogram.nl

Gom. Schoonmakers die vooruitdenken

De juiste mensen op de juiste plek

t hema MVO

Duurzaamheid: omdat het ertoe doet!

Of in goed Engels: Because sustainability matters! Dus organiseerde Ecolab, wereldwijd specialist in systemen en producten voor professionele reiniging, een Duurzaamheidsdag. Met vier rondes en acht verschillende workshops, geleid door ex- en interne deskundigen, over duurzaamheid en Het Nieuwe Werken, duurzame oplossingen, duurzaamheid in de zorgsector en de discussie: Duurzaamheid, hype of noodzaak? PETRA DE BRUIN

D

at het op 22 september tijdens het Ecolab-congres om groen en duurzaamheid draait, bevestigen ook de locatie en omgeving: Hotelen Congrescentrum Papendal aan de rand van Arnhem, in het grootste laaglandnatuurterrein van West-Europa: de Veluwe. Het congrescentrum blijkt overigens gecertificeerd te zijn met de Gouden Green Key, een internationaal milieukeurmerk voor de toerisme- en recreatiebranche.

Overleven ‘Ecolab maakt schoner, veiliger en gezonder’, stelt Ruud Smulders, company manager van Ecolab Nederland, in zijn welkomstwoord. Dat het bedrijf verantwoord bezig is, illustreren niet alleen de producten, ook het wagenpark, het dit voorjaar betrokken kantoor en de productlocaties in Nederland en de rest van Europa: ‘Daar verbruiken we nu bijvoorbeeld 50% minder energie’.

Het Ecolab-team dat zich met de professionele reinigingssystemen en -producten inzet voor schoner, veiliger en gezonder ‘Waarom (weer) een duurzaamheidsdag?’, vraagt Smulders zich af. ‘Het zal niet de laatste zijn’, vult hij prompt aan. En daar blijken volop redenen voor: ‘Duurzaam geniet nu een betere

Kerngegevens Ecolab is wereldwijd leverancier van reinigings- en desinfectieoplossingen ter verbetering van verblijfs- en werkomgeving en ter bevordering van voedselveiligheid en infectiepreventie. Het bedrijf opereert wereldwijd en heeft zeven research- en developmentcentra (R&D) en vijftig productie- en distributiefaciliteiten. Ecolab heeft meer dan 3000 patenten op haar naam staan en investeerde de laatste vijf jaar $400 miljoen in R&D. In totaal werken 26.000 medewerkers in meer dan 160 landen, waarvan meer dan de helft direct naast de klanten van Ecolab, in een adviserende en ondersteunende rol. De jaaromzet bedraagt wereldwijd $6 miljard.

benadering dan in de jaren zeventig en tachtig. Het behoort inmiddels tot de organisatiedoelstellingen en –strategieen. De factor mens heeft in de loop der jaren veel gewonnen’, waarbij Smulders onder meer verwijst naar gezondheid, werkomstandigheden en veiligheid.

‘Het resultaat van duurzaam ondernemen hoeft niet alleen winst te zijn, maar is eerder een grotere kans om te overleven.’ Met deze boodschap gaan de ruim honderd deelnemers met duurzaamheid aan de slag tijdens de acht workshops.

Het Nieuwe Werken ‘Deze workshop over duurzaamheid en het Nieuwe Werken is als het

Service Management nummer 12 december 2011

» 35

t hema MVO

Ren-je-Rot-spel’, legt Glenn van den Burg van MVO Nederland uit. De zaal is verdeeld in twee vakken, de deelnemers nemen staand aan de drie kwartier durende workshop deel en lopen naar het gekozen vak nadat een stelling is gedeponeerd. Een opvallende, maar vernieuwende aanpak van deze workshop over Het Nieuwe Werken. Van den Burg legt de deelnemers zes stellingen voor, waaronder: ‘De vergrijzing binnen bedrijven baart mij zorgen’. De meesten zijn het oneens met deze stelling, bijvoorbeeld omdat men zich zorgen maakt over het verlies van kennis. ‘In 2040 zijn er nog maar negen miljoen mensen die het werk doen, nu zijn dat er tien miljoen. We moeten dus mensen uit het buitenland halen, maar ook daar is sprake van vergrijzing. Vergrijzing, het gaat gebeuren en het gaat onherroepelijk zorgen voor een verandering in de maatschappij’, concludeert Van den Burg.

Via de stellingen ‘Een bonus motiveert medewerkers tot betere prestaties’, ‘Medewerkers willen een manager die zegt wat ze moeten doen’ en ‘Gelukkig zijn op het werk vind ik soft gedoe’ brengt de workshop ook nog een stelling die direct aan Het Nieuwe Werken refereert: ‘Het Nieuwe Werken is thuis werken’. ‘Dat is een groot misverstand’, weet de workshopleider. Zo ook dat Het Nieuwe Werken vooral bedoeld zou zijn voor hoogopgeleiden. Alle deelnemers zijn het daarmee oneens. Dat thuiswerken, typisch voor Het Nieuwe Werken, niet zaligmakend is, doet Van den Burg ter afsluiting uit de doeken: ‘We hebben anderen nodig. Een kantoor met meer mensen is voor de productiviteit het beste.’

Duurzame oplossingen Een van de interne deskundigen tijdens de Duurzaamheidsdag is Robert Scholten, distributiemanager bij Ecolab. In de work-

36

Service Management nummer 12 december 2011

shop Duurzame oplossingen presenteert hij, zoals de titel laat raden, de oplossingen uit eigen huis, dus de ecologisch verantwoorde producten die Ecolab produceert en vermarkt. De wereldwijde opererende specialist in professionele reiniging kent een groot aantal formules voor vaatwashygiëne, keukenhygiëne, handhygiëne en industriële wasserijen.

Scholten refereert aan de twee duurzame keurmerken: European Flower of Ecolabel en het Swan-label. ‘Wij gaan een stap verder, want naast een ecologisch verantwoorde productie gaat het ook om het juiste gebruik van de producten. Uit oogpunt van veiligheid, kosten en duurzaamheid.’ Ecolab zet daarvoor diverse middelen in, zoals verdeel- en doseersystemen, een solid safesysteem en training en ondersteuning.

Het succes van deze aanpak illustreert Scholten met diverse voorbeelden, waaronder een voorbeeld uit de drankenindustrie. ‘Daar is het waterverbruik voor de productie met 80% gereduceerd. Hoe? Door in de bottelarijen over te stappen van een natte naar een droge baansmering.’ Dat het vinden en implementeren van duurzame oplossingen geen kwestie is van even doen, weet Scholten ook: ‘Het is een concept, waarbij we observeren, corrigeren, uitrollen, terugkijken en rapporteren.’

Duurzame zorg Na de duurzame en smakelijke lunch sluiten we aan bij de workshop Duurzaamheid in de zorgsector. Adriaan van Engelen vertegenwoordigt het Milieuplatform Zorgsector, een vereniging voor intramurale zorginstellingen met 77 leden. Van Engelen doet enkele verhelderende uitspraken: ‘De zorg loopt op milieugebied niet voorop. Bij nieuwbouwprojecten gaat het goed. Vooralsnog is het voldoen aan de minimum wetgeving leidend.’ Wat Van Engelen ook stelt: ‘In Nederland zijn drie à vier duurzame ziekenhuizen, de rest neemt ad hoc wat initiatieven.’ De oorzaak hiervoor? ‘Er is slechts een geringe aandacht voor milieu. Het intern uitdragen van duurzaam ondernemen is belangrijk’, benadrukt Van Engelen.

Een oplossing draagt hij ook aan: ‘De route naar oplossingen zit ‘m in de

t hema MVO (Advertentie) praktische benadering.’ Omdat de ISO 14000-certificering niet te overzien schijnt te zijn – ‘te veel papierwerk’ – ontwikkelde het Milieuplatform Zorgsector de praktisch ingestoken Milieuthermometer Zorg en de Milieubarometer, een online tool die milieuprestatie van een organisatie inzichtelijk maakt. Dat er ook voor de intramurale zorg hoop is voor wat betreft duurzaam ondernemen, onderschrijft Van Engelen tot slot van zijn presentatie: ‘Deze instrumenten vormen samen een goede basis voor actieplannen voor een duurzame bedrijfsvoering.’

Duurzame discussie Is duurzaamheid een hype of noodzaak? Daarover voerde een panel met vijf leden uit de catering-, schoonmaaken hotelbranche een discussie onder leiding van oud-minister van VROM, Jacqueline Cramer. Als hoogleraar zet Kramer zich in voor duurzaamheid en werd daarvoor onderscheiden met het Duurzaamheidslintje. Cramers eerste stelling: ‘MVO is een marketingtool. Door telkens de klemtoon te verleggen, krijgt het een heel andere bedoeling.’ Ron Steenkuyl, directeur Sales bij facilitair dienstverlener Asito vindt de drie betekenissen alle waar. Daarbij noemt hij het onderscheidend vermogen van MVO, maar ook de intrinsieke waarde en wijst Steenkuyl op integriteit als de manier om met MVO om te gaan. Dat MVO ook ‘een kwestie is van denken en doen voor de klant’, brengt Joke van Buren van Deli XL in, bijgevallen door Bing Vahl van de Bilderberg Groep: ‘Je doet iets extra’s, je bent de concurrentie voor.’

‘MVO heeft alleen succes als iedereen erbij betrokken is. Maar hoe breng je het MVO-denken over?’ luidt Cramers tweede stelling. ‘We hebben nog niet alle medewerkers bereikt, maar de grote meerderheid wel en die wil zich vereenzelvigen’, legt Sam de Boo, VP Marketing Institutional EMEA, van Ecolab uit. Steenkuyl geeft uitleg over het 1miljoendruppels-project, dat Asito faciliteert en waarmee de steen als metafoor dient en één mens de druppel op de gloeiende plaat vormt. ‘Met z’n allen kunnen we wél iets bereiken. Dus is ons doel om voor eind 2012 één miljoen mensen qua duurzaam bewustzijn te bereiken.’

‘Iedereen kan in zijn of haar omgeving kijken en zich afvragen: hoe kan ik het beter doen?’, wordt getipt. Een medepanellid voert aan: ‘Wij hebben de gezondheidscan en alle medewerkers kunnen meedoen aan sportevenementen.’ ‘Wanneer wordt MVO vanzelfsprekend?’, is een vraag uit het publiek: ‘Als projecten processen worden’, aldus het panel.

‘Dat MVO een marketingtool is, is duidelijk. Maar een nuttige. Dat MVO topdown en bottom-up moet worden gedragen, is belangrijk. En zorgen dat je allemaal dezelfde kant op gaat’, vat Kramer de discussie samen.

Die kant is op dat moment de plenaire zaal van het congrescentrum Papendal voor de afsluitende netwerkborrel. ‹‹

TO P LO C K ® Indoor Aquasoft VERMOP Deutschland GmbH info@vermop.nl, www.vermop.nl Tel. + 49 9342 878-800 Service Management nummer 12 december 2011

37

t hema MVO

Implementatie NEN-ISO 26000

NIVO NOORD zet een stapje verder Maatschappelijk verantwoord ondernemen houdt de schoonmaakbranche steeds meer bezig. Onlangs verscheen NEN-ISO 26000, een richtlijn die kan worden gebruikt als een referentiekader naar een zelfverklaring.

NEN-ISO 26000 is niet bedoeld en uitdrukkelijk niet geschikt voor certificatie. Waarom dan toch een stap naar NEN-ISO 26000? Een beschrijving van de richtlijn en een gesprek met Annette van der Meulen, directeur van NIVO NOORD, waar deze richtlijn al is geïmplementeerd.

COR

VAN DER

D

VELDEN*

e richtlijn geeft een handleiding tot een zelfverklaring, onderzoeksvragen over principes van MVO, over onderkennen van maatschappelijke verantwoordelijkheid en betrekken van stakeholders, over kernthema’s van MVO en over werkwijzen voor het integreren van MVO in de hele organisatie. Waarom deze richtlijn toepassen als hiermee geen certificatie kan worden bereikt? De normcommissie Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen: ‘Er is een toenemende behoefte bij organisaties om kenbaar te maken dat zij NEN-ISO

(Advertentie) DE STANDAARD IN MICROVEZEL

26000 toepassen. Daarom heeft de normcommissie Maatschappelijke Verantwoordelijkheid van Organisaties zich georiënteerd op mogelijkheden om als organisatie te kunnen communice-

Een zelfverklaring dat alle aspecten van MVO niet alleen serieus worden genomen, maar ook worden toegepast ren dat de principes en richtlijnen in NEN-ISO 26000 volledig en serieus worden toegepast.’

Een zelfverklaring van een organisatie dus dat alle aspecten van MVO niet alleen serieus worden genomen, maar ook worden toegepast.

Stapje verder

+31 (0)70 - 345 87 37 www.greenspeed.eu

38

verder: hoewel het volgens de richtlijn geoorloofd is een medewerker van het eigen bedrijf de audit te laten doen, schakelen zij hiervoor certificatie- en inspectie-instelling TÜV in.

Dit standpunt wordt ook ingenomen door Annette van der Meulen, directeur van NIVO NOORD. ‘Het wordt gemeten, vastgelegd. Er is een borging. Reden genoeg dus om ook aan deze norm te voldoen’. NIVO NOORD gaat overigens een stapje

Service Management nummer 12 december 2011

Binnenkort voert deze instantie het onderzoek uit.

Grootste hobbel Leuk is ook dat, wanneer bedrijven over MVO en de NEN-ISO 26000 gaan nadenken, zij tot de conclusie komen dat eigenlijk al veel wordt gedaan, het wordt alleen nog niet zo benoemd. ‘Het valt dan ook wel mee om te voldoen aan deze norm, het bedrijf hoeft echt niet op zijn kop te worden gezet.

Grootste hobbel op de weg naar de verklaring is wel het personeel op de werkvloer te overtuigen van de noodzaak daarvan. Daar is naast geduld heel veel

Fotografie Henk Snaterse, Alphen aan den Rijn

t hema MVO

Na een halfjaar is al zo’n 80% van het personeel doordrongen: ‘Niet alleen van de noodzaak, ook van het nut van MVO’, ervaart Annette van der Meulen, directeur van NIVO NOORD herhalen voor nodig, het moet als het ware in de genen worden geïmplanteerd’, vertelt Van der Meulen. De ervaring bij NIVO NOORD leert dat na een halfjaar toch al zo’n 80% van het personeel doordrongen is,: ‘Niet alleen van de noodzaak, ook van het nut van MVO. Het management was er al van overtuigd, de werkvloer volgt, en staat er zeker positief tegenover’, aldus Van der Meulen.

Eerst people Vaak is de volgorde bij bedrijven dat de eerste P die wordt aangepakt die van people (poetsers) is. ‘Ook omdat zo’n 80% van de omzet uit loonkosten bestaat, is het logisch dat dit als voornaamste factor wordt gezien. En, is de ervaring van bedrijven, als je die P aanpakt, volgen de andere vanzelf.

Niet dat je er geen aandacht aan behoeft te schenken, maar het is een logisch gevolg. Denk aan medewerkers, en je denkt automatisch ook aan papierverbruik, afvalproductie, transport, inkoop en gebruik van middelen en materialen, et cetera’, legt Van der Meulen uit.

SW-bedrijf Wanneer naar een volgorde wordt gezocht, is integratie van medewerkers in

de maatschappij, social return, energiezuinig wagenpark, energiezuinig materiaal, garantie, kwaliteit van middelen en minder inkt en papierverbruik voor de hand liggend. ‘NIVO NOORD heeft contacten met een SW-bedrijf over de eerste punten’, weet Van der Meulen.

De inkoop van middelen en materialen wordt vaak als een van de lastigste punten gezien: ‘Je hebt dat niet in de hand, maar moet vertrouwen op verklaringen van leveranciers. Immers, je kunt als middelgroot bedrijf onmogelijk de hele lijn beheersen.’

Dagschoonmaak Ook overdag schoonmaken is een aspect van MVO. ‘Hoewel niet iedereen van schoonmaak op de dag gecharmeerd is, zowel schoonmakers als opdrachtgevers, biedt het sommige werknemers en opdrachtgevers grote voordelen, zoals gelegenheid tot meer werkuren, werken onder schooltijden, dagritme en contact met de werkvloer (waardering) maar ook energiebesparing’, weet de NIVO NOORD-directeur. ‘Het gezegde ‘onbekend maakt onbemind’ gaat hier zeker op. Ook valt er met dagschoonmaak winst te behalen. De ervaring leert dat wanneer de bewoner van het gebouw ziet wie de rommel op moet ruimen hij ook minder rommel maakt.’

Al met al viel het traject om tot de NEN-ISO 26000 te komen voor NIVO NOORD wel mee: ‘Het past geheel in de stijl van hedendaags modern ondernemen in de schoonmaakbranche.’

Zelfverklaring Wanneer een bedrijf besluit over te gaan tot publicatie van de zelfverklaring, moet er toch wel heel wat werk worden verzet. Van der Meulen: ‘Mensen moeten hiervoor worden vrijgemaakt, een beleidsplan opgesteld en de lijst van onderzoeksvragen worden opgesteld.’ Daarnaast moet een plan worden gemaakt om de volgende functies in te vullen: een onderzoeker, een beoordelaar en een ondertekenaar. De onderzoeker is degene die de bewijzen verzamelt en rapporteert en vervolgens op basis van onderzoeksresultaten concludeert of er voldoende basis is om tot een zelfverklaring te komen. De onderzoeker zal een gedegen kennis van de

▶ NEN-ISO-26000 is een richtlijn die kan worden gebruikt als referentiekader voor een zelfverklaring. ▶ De zelfverklaring en de daaraan ten grondslag liggende informatie moeten periodiek worden beoordeeld. ▶ Ook overdag schoonmaken is een aspect van MVO. organisatie moeten hebben en goed op de hoogte moeten zijn van de norm.

De beoordelaar zal naast kennis van de organisatie en de norm inzicht moeten hebben in de betekenis van de zelfverklaring. Vaak wordt de rol van beoordelaar door de directie ingevuld. Bij voorkeur wordt de rol van de ondertekenaar ook gescheiden van die van de beoordelaar. ‘De richtlijn geeft echter aan dat in kleinere organisaties deze rollen ook kunnen worden gecombineerd.’

Het is wel de bedoeling dat de organisatie periodiek beoordeelt (laat beoordelen) of de zelfverklaring en de daaraan ten grondslag liggende informatie nog actueel is. Dit past ook bij het streven naar continue verbetering van prestaties op het gebied van MVO, zoals vastgelegd in de NEN-ISO 26000.

‘De invulling en publicatie van de zelfverklaring overeenkomstig de NEN-ISO 26000 zijn een interessante stap in de schoonmaakbranche, waar MVO zeker zijn waarde al heeft bewezen’, concludeert Van der Meulen. ‹‹ * Cor van der Velden is PUM-expert namens het ministerie van Buitenlandse Zaken, chief expert van de Europese vakwedstrijden EuroSkills en jurylid van de Golden Service Awards

Meer informatie De praktijkrichtlijn ‘Handleiding Zelfverklaring NEN-ISO 26000’ (NPR 9026) is te downloaden (tegen betaling) van de website van het Nederlands Normalisatie instituut

Service Management nummer 12 december 2011

39

t hema MVO

MVO-norm ISO 26000

De unieke weg naar kostenbesparing Ieder bedrijf of instelling onderneemt tegenwoordig wel maatschappelijk verantwoord als we alle publicaties op de websites mogen geloven. Iedereen heeft een groen product of dienst dat duurzaam is. Waarom hebben we dan een ISO 26000-norm nodig? RIEN BUITINK EN IRMA VAN HATTEM*

G

emeente Tilburg presenteerde de installatie van haar project Verlichting op maat, waarbij een woonwijk voorzien was van dimbare straatverlichting. Deze dimbare ledverlichting levert een besparing op van 80% van de kosten voor openbare verlichting in de gemeente. Gemiddeld bespaart een gemeente ongeveer € 160.000 op jaarbasis bij de plaatsing van dit systeem. Ongeveer twee jaar geleden zou deze besparing nog ondenkbaar zijn, want in 2008/2009 stond de ledtechniek nog in de steigers.

Met de plaatsing van dit verlichtingssysteem leverde Gemeente Tilburg een belangrijke bijdrage aan haar maatschappelijke verantwoordelijkheid.

Niet alleen leverde zij een grote bijdra-

Methode De methode voor dit proces is opgenomen in de ISO-26000 norm voor maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). MVO is geen hype, maar een ontwikkelingsstrategie voor bedrijven en instellingen.

Het leert een organisatie hoe zij MVO-aspecten kan combineren om duurzaam en verantwoord te ondernemen. Het combineren gebeurt tegen deze zeven achtergronden: (1) rekenschap afleggen over de gemaakte keuzes; (2) transparant zijn; (3) ethisch gedrag; (4) respect voor de belangen van de sta-

Hoe kunt u de cateraar of het schoonmaakbedrijf MVO’en? ge aan sociale veiligheid van haar burgers, maar ook een wezenlijke vermindering van de milieubelasting door het jaarlijkse verbruik van ongeveer 1 MegaWatt met 80% terug te brengen. Een fantastisch resultaat, maar welk proces heeft men gevolgd om tot dit resultaat te komen?

40

keholders; (5) respect voor wetgeving; (6) respect voor gedragsnormen en (7) respect voor mensenrechten.

Geen beleid Het gat tussen dit theoretisch kader en het voorbeeld van Gemeente Tilburg is nog enorm. Veel bedrijven en instellin-

Service Management nummer 12 december 2011

gen vragen zich af hoe zij duurzaamheid en maatschappelijke verantwoordelijkheid kunnen praktiseren. Veel facilitair managers geven aan dat er (nog) geen beleid is voor duurzaam ondernemen, maar dat men wel wil starten met MVO. Duurzaam beleid wordt misschien niet expliciet benoemd of beschreven in het beleid, maar in het beleid staat wel genoemd dat de onderneming haar doelen wil bereiken tegen de laagst mogelijke kosten, met de laagst mogelijke milieubelasting en dat zij haar medewerkers wil beschermen tegen risico’s van de arbeidsomstandigheden. Ten slotte wordt sinds jaar en

t hema MVO

dag wel aan kwaliteit, arbo en milieu gedacht. Kwaliteit, arbo en milieu zijn de pijlers van MVO. Nu is de vraag of en wie er betrokken zijn bij deze drie pijlers en hoe deze partijen hierop invloed uitoefenen.

Duurzaamheidsprofiel Terug naar Gemeente Tilburg. Deze Brabantse gemeente heeft eerst een duurzaamheidsprofiel ontwikkeld, waarin zij haar uitgangspunten voor MVO heeft vastgelegd. Deze behoefte is vertaald in: sociale veiligheid voor haar burgers, een duurzame stad, zelf voorziend en een voorbeeldfunctie voor andere gemeentes op het gebied van duurzaamheid. In samenwerking met de leverancier van de verlichting is er een continue samenspraak geweest over de toepassing van duurzame systemen op het gebied van onder meer straatverlichting. Deze samenwerkingsvorm heeft geleid tot de genoemde besparing.

De samenwerking met de leverancier wordt in de ISO 26000 stakeholdermanagement genoemd. Leveranciers zijn een van de stakeholders. Stakeholders hebben zelf ook een duurzaamheidspro-

Kaders Bepaal per thema hoe u wilt voldoen aan de thema’s. Hierbij is het van belang dat er duidelijke en meetbare kaders worden opgesteld om te bepalen of aan het duurzaamheidsprofiel wordt voldaan. Door het concretiseren van uw behoefte kunt u uw leveranciers uitdagen om te innoveren en beoordelen de leveranciers hoe zij binnen hun eigen duurzaamheidsprofiel kunnen voldoen aan uw behoefte.

Schoonmaakbranche Schoonmaakadviesbureau Verhoeven & Partners uit Veenendaal ontwikkelde in dit kader onlangs een duurzaamheidsprofiel voor duurzaam aanbesteden van schoonmaak onder de naam Maatschappelijk verantwoorde AanbestedingsLadder (MAL). De MAL is een model, waarbij de opdrachtgever zijn duurzaamheidsprofiel kan bepalen om duurzaamheid bij het uitbesteden te kunnen uitvragen. De in de MAL opgenomen duurzaamheidscriteria zijn ontleend aan de ISO 26000-norm en nader uitgewerkt voor de schoonmaakbranche.

Binnen de MAL committeren de opdrachtgevende partij en het schoon-

Met duidelijke en meetbare kaders bepalen of aan het duurzaamheidsprofiel wordt voldaan fiel ontwikkeld en maken om die reden ook ‘groene’ producten, bijvoorbeeld een zuinig straatverlichtingssysteem.

Nu is deze vorm van samenwerking nog relatief eenvoudig. Hoe kunt u de cateraar of het schoonmaakbedrijf MVO’en? Het antwoord zit in het duurzaamheidsprofiel dat u maakt voor die dienst. Het duurzaamheidsprofiel is opgebouwd uit alle thema’s van maatschappelijke verantwoordelijkheid volgens de ISO 26000-norm: (1) bestuur van een organisatie, (2) mensenrechten, (3) arbeidspraktijk, (4) milieu, (5) eerlijk zakendoen, (6) consumentenaangelegenheden en (7) betrokkenheid bij en ontwikkeling van de gemeenschap.

maakbedrijf zich aan de verscheidene duurzaamheidscriteria. Met andere woorden, het doel is om door een gezamenlijke inspanning MVO te realiseren. Het duurzaamheidsprofiel wordt daarbij voor de gunning vastgelegd, tijdens de gunning bekrachtigd en wordt na de gunning in de praktijk gebracht met actief contractmanagement. Het schoonmaakbedrijf en de opdrachtgever realiseren samen een imagoverbetering. Kortom, stem het duurzaamheidsprofiel van uw stakeholders af op uw eigen duurzaamheidsprofiel.

▶ Kwaliteit, arbo en milieu zijn de pijlers van MVO. ▶ Wie zijn er betrokken bij deze drie pijlers? ▶ Hoe oefenen deze partijen hierop invloed uit? een veilige omgeving voor uw medewerkers creëren, het milieu zo min mogelijk belasten en uitgangspunten transparant houden. Kortom, u onderneemt dus al maatschappelijk verantwoord, alleen weten uw opdrachtgever en andere stakeholders het nog niet.

De erkenning van maatschappelijk verantwoord ondernemen vraagt veel marketinginspanning van uw organisatie. Een mogelijkheid om MVO aantoonbaar te maken is te voldoen aan de criteria van de MVO-Prestatieladder (www.mvoprestatieladder.nl). Deze criteria geven een kapstok voor het implementeren van een managementsysteem, dat leidt naar een goed duurzaamheidsprofiel van uw organisatie. Het certificaat MVO-Prestatieladder kent vijf niveaus voor maatschappelijk verantwoord ondernemen en wordt door diverse certificatie-instellingen in Nederland getoetst. ‹‹ * Rien Buitink is manager Advies en Irma van Hattem is directeur van het Nederlands Instituut voor Kwaliteit, Arbo en Milieu. NIKAM adviseert bedrijven over kwaliteit, arbo en milieu en leidt innovatieve projecten voor duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen.

(Advertentie) DE STANDAARD IN MICROVEZEL

W

NE

Al duurzaam In veel gevallen zult u constateren dat veel van uw huidige activiteiten eigenlijk al duurzaam zijn. U wilt tenslotte

Voor België

03 - 231 33 89 www.boma.be

Service Management nummer 12 december 2011

41

t hema MVO

Asito’s 2e MVO-congres

‘Inspirerende aanvoerde De wereld verandert. En in hoog tempo. Dat leidt tot een nieuwe economie en vereist nieuwe leiders. Met een nieuwe visie en een andere aanpak.

Asito Dienstengroep organiseerde het congres: Nieuw leiderschap… wat komt erop ons af? Een middagcongres dat inspireert en motiveert om het nieuwe leiderschap (meer) gestalte te geven. Want het kan en moet anders als we een van de rijkste landen van de wereld willen blijven. PETRA DE BRUIN

V

orig jaar oktober nam de Asito Dienstengroep (ADG) het initiatief een visionair congres voor haar relaties te organiseren. Onder het thema Wat komt er op ons af? maakten twee kopstukken uit het Nederlandse en Belgische bedrijfsleven – Mark Eyskens en Herman Wijffels – de 450 congresdeelnemers bewust van onze verantwoordelijkheid voor het milieu en het (financiële) belang voor ons aller toekomst.

Op 26 oktober prolongeerde ADG, inmiddels gegroeid tot zes bedrijven: AAFM, Thuiszorg Service Nederland, Persoonality, Timing, Zorgwerk en Asito, dit concept met een aansprekend congres over nieuw leiderschap. Hetzelfde thema Wat komt er op ons af? en op dezelfde locatie: ‘t Spant in Bussum. De volle zaal met ditmaal zelfs 600 aanwezigen bevestigde dat ADG met dit the-

(Advertentie) DE STANDAARD IN MICROVEZEL

ma de spijker op z’n kop slaat. Ondersteund met een sterk programma met opnieuw twee kopstukken, Salem Samhoud en Willem Vermeend. Zij zorgden samen met de dagvoorzitter, parlementair journalist Ferry Mingelen, opnieuw voor een congres met toekomst.

Meer kunnen ‘Nieuw leiderschap is kijken en denken op een nieuwe manier. Een luchtige

Kijken we om ons heen dan weten we dat we een beetje laat wakker zijn geworden manier.’ Rob en Emiel openden het congres op ludieke en illusionaire wijze. De twee mentalisten toonden aan dat een mens meer kan dan hij denkt.

‘95% van onze hersenen gebruiken we niet, slechts 5% wel.’ Het duo bewees dat het anders kan met behulp van het publiek en een editie van een bepaalde jaargang van National Geographic. Rob en Emiel wisten exact aan te geven wat er op een door de congresdeelnemers genoemde pagina stond. Verbluffend als je bedenkt dat een editie van National Geographic zo’n 1 miljoen woorden en vele tientallen pagina’s telt.

Spiegel voorhouden +31 (0)70 - 345 87 37 www.greenspeed.eu

42

met verfrissende ideeën die tot het nieuwe leiderschap kunnen leiden.

‘Stel, er komt vanuit het plafond een spiegel voor u te hangen. U kijkt daarin en u vraagt zich af: ben ik de nieuwe leider? Van binnenuit voelen we dat er verandering nodig is. Kijken we om ons heen, dan weten we dat we een beetje laat wakker zijn geworden. Hadden we ons die spiegel maar eerder voorgehouden’, constateerde Steenkuijl. ‘Zijn we

Asito’s directeur Marketing en Sales, Ron Steenkuijl, nam het stokje over en in zijn welkomstwoord legde hij de link

Service Management nummer 12 december 2011

in staat om een nieuw paradigma te creëren? Welke kansen staan u voor?

Elke verandering begint met het kijken in de spiegel.’

Zo nodigde Steenkuijl de congresdeelnemers uit en nam Ferry Mingelen hen mee naar de wereld van vandaag: ‘In Brussel komt de Europese top bijeen met zeventien nationaliteiten. Maar komen zij eruit?’, vroeg hij zich af, daarmee doelend op de eurocrisis.

Mingelen had meer geloof in de bijeenkomst in Bussum, waar ‘Asito meer dan honderd nationaliteiten vertegenwoordigt’.

Politieke crisis De eurocrisis was een mooie kapstok voor Willem Vermeend. De oud-

t hema MVO

rs zijn de nieuwe leiders’ staatssecretaris van Financiën, oudminister van Sociale Zaken, econoom, hoogleraar en huidig internetondernemer hield een buitengewoon vermakelijke presentatie over de Nederlandse stand van zaken. ‘Ik kom uit een ondernemersfamilie en al op jeugdige leeftijd leerde ik timmeren. Ik ben dus de enige minister die gewerkt heeft… met z’n handen’, grapte hij. Er volgde nog veel meer luchtige opmerkingen, maar vooral een politieke uiteenzetting en een waardevol pleidooi voor

De zoektocht naar helden zet ondernemer Salem Samhoud op geheel eigen wijze in: ‘Met nieuwe medewerkers gaan we een paar dagen wandelen naar Santiago de Compostela in Spanje. Waarom ben ik op deze wereld? Wat zit er in je? Waarin ben je goed? Tijdens de tocht denk je goed na over deze vragen. Natuurlijk, het is een risico, want 20 à 30% van de nieuwkomers haakt na de tocht af, maar het verloop binnen ons bedrijf met 160 medewerkers is daarna nihil.’ Dat ‘het om het individu draait

‘Verbinding is essentieel. Verbinding met jezelf. Verbinding met de wereld’ Nederland, als ‘een van de rijkste landen van de wereld’, de waarde van de euro die voor een gunstig exportklimaat nog 20 cent te hoog staat maar ‘door de zwakke broeders gelukkig wat in waarde is afgezwakt’.

Dat het niet om een euro- maar om een politieke crisis gaat, stelde Vermeend ook.

Nieuwe helden ‘We moeten het niet meer hebben over leiderschap’, overtuigde de econoom. Zijn redenen? De macht van de internationalisering, de kracht van de digitalisering, de opkomst van de virtuele economie en de hang naar duurzaamheid. ‘Bij een netwerkeconomie horen geen leiders; inspirerende aanvoerders zijn de nieuwe leiders’, aldus Vermeend.

‘We zijn op zoek naar mensen die de nieuwe ontwikkelingen zien en die inspireren, boeien, motiveren en enthousiasmeren. De captains of industry zijn uit, de nieuwe helden zijn niet meer de oude helden.’

en zijn/haar levensprocessen, want daar zul je als ondernemer op in moeten spelen’, deed Samhoud uitgebreid uit de doeken. Over de aanpak was hij heel open: ‘Medewerkers die vader worden, krijgen van ons twee maanden zwangerschapsverlof, en vrouwen hoeven niet tijdens schoolvakanties te werken. Geloof je hier niet in? Dan kun je rekening houden met 10 à 15% ziekteverzuim en dat slechts 50% denkcapaciteit wordt gebruikt. Word dan baas’, adviseerde de creatieve ondernemer en organisatieadviseur.

Verbonden raken Zijn bedrijf &Samhoud heeft vestigingen in Utrecht en Madrid en richt zich op het inspireren en verbinden van mensen. Inhakend op voorganger Vermeend merkte Samhoud op: ‘De digitalisering en internationalisering zijn niet meer weg te denken.

De wereld is één geheel en dat gaat nooit meer weg. Kijk daarbij naar de vergrijzing en dat weet je: het management moet vitaliseren.’ Zijn

Service Management nummer 12 december 2011

43

»

t hema MVO

uitleg dat mannen en vrouwen verschillende kwaliteiten hebben qua aansturen, organiseren, ambiëren en visievorming deed later op de middag tijdens de discussie veel stof opwaaien.

Maar de essentie van Samhouds bijdrage over nieuw leiderschap zat ‘m met name in het verbinden van mensen: ‘Verbinding is essentieel.

Verbinding met jezelf. Verbinding met de wereld. Er zijn nog nooit bedrijven groot geworden, omdat mensen chagrijnig waren, geen idealen hadden of een ruzie op topniveau uitvochten. Wel omdat mensen verbonden raakten: ‘Together we build a brighter future’. Met een alleszeggende, hartverwarmende film met de door Salem Samhoud zelf gecomponeerde song en muziek How I can change the inner me, how to connect, over het manifest voor verbinding voor een betere toekomst dat zijn bedrijf bedacht en over de hele wereld gehoor kreeg, sloot de inspirerende ondernemer zijn congresbijdrage af. Voor die mondiale verbindingsactie was overigens slechts een blauwe bal nodig.

Levendige discussie ‘Ik hoop dat als u vanavond naar huis rijdt en één of twee ideeën hebt opgedaan voor het nieuwe leiderschap,’ sprak Ron Steenkuijl aan het begin van het congres uit. Als de levendige discussie onder leiding van Ferry Mingelen daarvoor symbool mag staan, dan is die hoop zeker bewaarheid geworden. Niet in de laatste plaats, doordat het duo Rob en Emiel een afsluitende act verzorgde die zijn weerga niet kent. Zij wisten het publiek tot op de laatste minuut te boeien en(ver)binden! ‹‹

44

Service Management nummer 12 december 2011

produc tinnovatie

Verantwoorde gladheidbestrijding In de winter met sneeuw en ijzelgladheid is het noodzakelijk dat gladheid adequaat wordt bestreden voor de veiligheid van ons allen. Dit is van groot belang voor de economie en alle weggebruikers. Van oudsher wordt gladheid bestreden met strooizout, wat een jaarlijkse gevolgschade geeft van vele honderden miljoenen aan milieu, flora en kapitaalgoederen als auto’s, transportvoertuigen en kostbare (bedrijfs)vloeren. Cleanbest uit Moerdijk introduceert de innovatieve SCP Dooikorrels. RENÉ DE JONG*

S

CP Dooikorrels is het nieuwe milieuvriendelijke alternatief ter bestrijding en voorkoming van gladheid als gevolg van sneeuwval, ijzel en opvriezen. Het product bestaat uit een zeer actief granulaat zonder corrosieve zoutcomponenten. Door de geleidelijke oplossing van SCP Dooikorrels blijft het veel langer actief dan strooizout, ook bij extreem lage temperaturen. Het is niet schadelijk en 100% veilig voor het milieu, mens, flora & fauna, ondergronden en alle vloermaterialen.

Kenmerken SCP Dooikorrels ontwikkelen warmte na contact en zijn daardoor direct effectief. Het kan overal worden toegepast waar het corrosieve strooizout en pekel niet gewenst zijn. Conform de norm OECD-richtlijn 301B is het product zeer goed biologisch afbreekbaar.

Werkwijze SCP Dooikorrels gelijkmatig uitstrooien in een gemiddelde dosering van ongeveer 45 gram per vierkante meter bij preventief gebruik en ongeveer 55 gram per vierkante meter bij gladheidbestrijding. SCP Dooikorrels zijn duurzaam en werken tot vijf keer langer dan strooizout. Bij gladheidbestrijding wordt een optimale werking van SCP Dooikorrels verkregen op een vaste sneeuw en/of ijzelondergrond. Het product is leverbaar in uiterst handzame afsluitbare emmers, zakken van 25 kg en voor grootverbruik big bags van 1000 kg en bulkleveringen van 28 ton.

te eigenschappen. Door toepassing van dit innovatieve product kan de maatschappij honderden miljoenen besparen op het schade-effect als gevolg van het toepassen van strooizout. Onze organisatie vindt het belangrijk om stil te staan bij de gevolgen voor het leefmilieu en de wijze waarop wij onze producten formuleren. Het gaat hier in belangrijke mate om de kwaliteit van het product in combinatie met de maatschappelijke verantwoordelijkheid die wij allen hebben. In het bedrijfsleven pretendeert iedereen maatschappelijk verantwoord ondernemen hoog in het vaandel te hebben, SCP Dooikorrels is zo’n product, waarmee dit ook daadwerkelijk in de praktijk tot uitdrukking wordt gebracht.

Cleanbest draagt hiermee bij aan een duurzame ontwikkeling van onze leefomgeving door een bewust en verantwoord milieubeleid te voeren. Wij erkennen een belangrijke schakel te zijn in een keten. Cleanbest stimuleert continu duurzaam ondernemen in onze keten door de normen en waarden van ons MVO-beleid te projecteren op onze producten, leveranciers en klanten. ‹‹ * René de Jong is general manager bij Cleanbest (www.cleanbest.nl)

Innovatie SCP Dooikorrels verenigen veiligheid en milieu met de efficiën-

Service Management nummer 12 december 2011

45

ket tingcolumn

Contracten een goed resultaat te komen.

Schoonmaakbedrijven laten zich verleiden om te scherp in te schrijven en zijn zich onvoldoende bewust van de volledige contractinhoud. Daar waar partnership anders wordt beleefd dan wel ingevuld, ontstaan grote problemen.

Alle uitstekende acties en goede bedoelingen op het gebied van MVO, de gedragscode en goed werkgeverschap ten spijt, de contracten tussen leverancier en opdrachtgever veranderen van toonzetting en inhoud.

Nog niet zo lang geleden was je als schoonmaakbedrijf blij met een contract voor onbepaalde tijd met een opzegtermijn van drie maanden.

Een contract met vaak, op enkele uitzonderingen na, OSB-voorwaarden in de offerte. Tussentijds het contract een keer laten toetsen en als men tevreden was, eventueel na wat aanpassingen, doorgaan met dezelfde leverancier. Het draaide om samenwerken met de opdrachtgever, om partnership om binnen het budget tot een optimaal resultaat te komen. Het resultaat? Een tevreden klant, een tevreden opdrachtnemer.

Roel Vlootman Directeur van V&V Facility

Blijkbaar realiseren opdrachtgevers en/of intermediairs zich dat zij voor een uiterst scherpe prijs op de eerste rang zitten en voilà, een ander konijn komt voor onze branche steeds vaker uit de hoge hoed.

Contracten die voor jaren niet opgezegd kunnen worden, anders dan tegen zeer extreme kosten. Contracten die op alle fronten dichtgetimmerd zijn en grote financiële risico’s met zich mee kunnen brengen voor de opdrachtnemer.

Het gaat dan niet over minder of geen winst, maar duidelijk over financiële aderlatingen.

‘Als branche, die me zeer na Dit proces lijkt momenteel een anaan het hart ligt, laten we dit dere invulling te krijgen met andere Stoppen kan niet, doorgaan ook eiaccenten. Daar waar opdrachtgevers gewoon weer gebeuren.’ genlijk niet. Partnership? Hoe bein het verleden uit oogpunt van goedoelt u? Lezen we de voorwaarden de prestaties een opzegtermijn van in het bestek goed en niet met drie roze brillen op? Welke drie maanden als drukmiddel bij schoonmaakbedrijven immense druk wordt er door dit soort contracten op het konden gebruiken, zie je nu een omgekeerde situatie ontuitvoerend personeel en management uitgeoefend? En hoe staan. Contracten worden sneller door de opdrachtnemers lang lukt dat nog? Wat een wereld van verschil met de oude zelf opgezegd. De reden? Die zal voor iedereen duidelijk zijn.

3-maandscontracten. Natuurlijk, de invloed van Europese aanbestedingen en dergelijke, allemaal duidelijk, maar toch.

Bij inhoudelijk zeer scherp geformuleerde contracten met hoge eisen, de kosten van de hermetingen, boetebedingen et Als branche, die me zeer na aan het hart ligt, laten we dit cetera blijkt, dat samenwerking tussen de opdrachtgever en gewoon weer gebeuren. Het lijkt me goed om ook in het opdrachtnemer en eventueel de rol van de intermediair als kader van MVO na te denken over de consequenties Haarlemmerolie – niet als politieagent – cruciaal is om tot als rendementen verder onder druk komen en het steeds lastiger wordt om lager en hoger management te vinden – Kettingcolumn ook van buiten de branche – om deze topsport permanent te beoefenen. Om over de schoonmaker nog maar te zwijIs er sprake van economische sectorale zelfmoord? ? Deze vraag gen. Een beetje dromen mag, maar laten alle partijen eens vormt de basis voor de Kettingcolumn. Maar ook de vraag: hoe écht om de tafel gaan zitten of en masse een keer “nee” kan de ontstane prijzenoorlog actief worden aangepakt? Na durven zeggen. Het blijkt waarschijnlijk slechts een ruim een jaar en twaalf inspirerende en informerende bijdradroom. ‹‹ gen van even zovele gastcolumnisten sluiten we deze rubriek en is het tijd om andere ‘opiniedeuren’ te openen.

Reageren? Mail pdebruin@kluwer.nl.

Service Management nummer 12 december 2011

47

opleidingen

SVS is ready for take off - klaar voor 2012 In het Aviodrome in Lelystad steeg opleidingsinstituut SVS op 11 oktober symbolisch op. Met ruim honderd vakdocenten keek directeur Charles Scholte terug en vooruit op het brede scala van en de ontwikkelingen in vakopleidingen. De vakopleider uit Capelle aan den IJssel en het docentenkorps zitten stevig in hun stoel en zijn ready for take off. Oftewel, klaar voor 2012! PETRA DE BRUIN

E

r zit vaart in SVS, zo symboliseren ook de gekozen locaties voor de jaarlijkse docentendag de afgelopen drie jaren. Na het nostalgische Spoorwegmuseum in Utrecht in 2009, het cruiseschip S.S. Rotterdam in 2010 is dit jaar het themapark Aviodrome bij Luchthaven Lelystad de locatie. ‘Een bijna logische stap om na vervoer per spoor en water, nu voor het luchtruim te kiezen’, vangt SVS-directeur Charles Scholte zijn welkomstwoord aan.

Pioniers ‘2010 was een lastig jaar. Door de conjunctuur en het ontbreken van een cao waren schoonmaakbedrijven zeer terughoudend in het opleiden van hun medewerkers. Maar 2011 is een mooi jaar.

We opereren volgens flight plan’, vertelt Scholte. Tijdens zijn presentatie draaien op de achtergrond vele (zwart-wit)beelden van vluchten en vliegtuigen, zoals de eerste vlucht van zestig seconden over 260 meter door Wilbur en Orville Wright in 1903. Scholte spiegelt de SVSorganisatie aan deze pioniers: ‘Toen we drie jaar geleden verzelfstandigden, moesten we het over een andere boeg gooien. We krompen qua mankracht in, maar inmiddels zitten we weer op het niveau van 23 medewerkers en gaat 2011 als het beste jaar van SVS tot nu toe de geschiedenisboeken in.’

Complimenten voor het docentenkorps dat zich inzet voor de zestig vakopleidingen van SVS: ‘Ik ben trots

SVS-directeur Charles Scholte: ‘2011 is een mooi jaar.

We opereren volgens flight plan’

48

Service Management nummer 12 december 2011

op jullie!’ Ook de markttrends in het opleidingensegment laat Scholte niet onbelicht, waaronder prijzenduik en lesaanpak: ‘Wij houden vast aan de Basisopleiding Schoonmaak en behandelen alle facetten van deze opleiding. Enkel de examenelementen behandelen om schoonmaakmedewerkers slechts te trainen voor het examen, dat gebeurt maar daar doen wij niet aan mee. Immers, examen is een middel om te toetsen en geen doel.’

Sociale media De expansie van sociale media is een feit, maar is het iets of niets voor opleiders? Trainer en mediadeskundige Lex Bergers ziet zich deze vraag gesteld. Dat

Sociale media: iets of niets voor opleiders? Trainer en mediadeskundige Lex Bergers ziet zich deze vraag gesteld

opleidingen

er in de laatste zestig jaar veel is gebeurd, schetst de directeur-eigenaar van Lexpertise Business Coaching in woord en beeld: ‘In 1955 zaten mensen met z’n allen rond de radio. In 2011 is er generatie Y die de hele dag bezig is met communicatie.’ Het publiceren, delen, netwerken, contacten en beleven zijn enkele van de vele functies van de sociale media. Van het docentenkorps zijn er velen op LinkedIn vertegenwoordigd, aanzienlijk minder op Twitter en Facebook, blijkt uit een kleine “handen opsteken-steekproef”. ‘Maar de merkbeleving en binding die deze media creeren, zijn een feit’, aldus Bergers.

Productontwikkeling Onder de titel Lift off! Rondvlucht met productonwikkeling vloog coördinator Productontwikkeling en Docenten Gert de Graaf de docenten rond langs de nieuwe SVS-producten die in de hangar en op de startbaan klaarstaan. Zo worden er binnenkort enkele nieuwe opleidingen toegevoegd en slaat het opleidingsinstituut de weg in van het modulair opleiden. ‘Communicatie is de rode draad’, liet De Graaf weten, die met zijn team verantwoordelijk is voor het actualiseren en ontwikkelen van het hele opleidingenpakket. Hiermee bedient SVS schoonmaakbedrijven, maar ook eige n diensten uit bijvoorbeeld de gezondheidszorg en opdrachtgevers als Nedtrain.

Dat er heel wat komt kijken voordat lesgroepen van start kunnen gaan, toonden collega’s Rob van der Steen en Hans Schröder in hun presentatie De wereld achter de rolcontainers. Het blijkt een ware logistieke operatie die zeer nauw luistert om vanuit het magazijn in Rotterdam dagelijks en overal in Ne-

derland de benodigde lesmaterialen en middelen op tijd te be- en verzorgen.

Manager Marketing & Sales Han Kruize stond stil bij de mijlpaal dat SVS 7000 cursisten per jaar opleidt en recent enkele contracten met top 10-spelers heeft afgesloten. Ook het samenwerken met opdrachtgevers als Luchthaven Schiphol en Center Parcs zijn belangrijk voor de vakopleider. En Kruize kondigde aan: ‘Binnenkort wordt onze vernieuwde website gelanceerd.’

Flight challenge Hoe lang is het geleden: vliegtuigjes vouwen? Met dit ludieke programmaonderdeel worden de docenten uitgedaagd een vliegtuigje te vouwen van een A4’tje en die vanuit de vide in de centrale binnenhal van het Aviodrome zo ver mogelijk te laten vliegen. De beloning: een rondvlucht vanaf de thuishaven van het Aviodrome, vliegveld Lelystad. Het fanatisme is groot en de winnaars zijn: Boy Kiekert, Johan de Laat, Michiel de Reus, Nico Schilder, Wim Sonneveld en Charles de Vos.

Code

‘Schoonmaak is geen roulerend verhaal dat de verkoper uit zijn pc laat rollen, schoonmaak is een sociaal verhaal.’

Blokland is verheugd over het toenemend aantal ondertekenaars van de code. SVS sluit zich deze middag bij de groep ondertekenaars aan: ‘We onderschrijven het belang en de strekking van de code’, motiveert Scholte zijn ondertekening op 11 oktober 2011 om 15.40 uur.

Smartphone Schoonmakers aan de smartphone, Specialistische schoonmaak en Moderne technieken voor onderhoud natuurstenen vloeren: drie parallelsessies vormen de afsluiting van het officiële deel van deze docentendag. Daarvoor staan respectievelijk Saida El Jaddaoui (Hago) en Roy Ploum (Vebego), docenten Jan Dekkers, Charles de Vos en René Janssen, en Maarten van Vliet van 3M garant. Tussen de vliegende Hollander en andere pronkstukken uit de Nederlandse luchtvaartgeschiedenis wordt deze docentendag in hogere sferen afgesloten onder het genot van een drankje, hapje en praatje en blijken SVS en zijn docenten ready for take off.

Klaar voor 2012! ‹‹

(Advertentie)

Speciale gast deze docentendag is Kees Blokland, voorzitter van de commissie code Verantwoordelijk Marktgedrag.

Zowel schoonmaak als opleiden zitten hem in het bloed, of zoals Blokland het zelf aangeeft: ‘Opleiding is een oude liefde’. In zijn bijdrage schetst de codevoorzitter de marktsituatie: ‘Toen ik na twintig jaar weer in de branche stapte, schrok ik erg. Ik werd geconfronteerd met een branche die enorm is achteruitgehold.’ Hij waarschuwt ook:

DE STANDAARD IN MICROVEZEL

+31 (0)70 - 345 87 37 www.greenspeed.eu

Service Management nummer 12 december 2011

49

Ook de toekomst houden wij schoon

SCHOONMAAKONDERHOUD GLASBEWASSING SPECIALISTISCHE REINIGING SANITAIRE VOORZIENINGEN

www.hectas.nl

produc tnieuws

De perfectie van een parel Een parel heeft tijd nodig om te groeien tot perfectie. MTS Euro Products werkte dan ook zo’n twee jaar aan de ontwikkeling van zijn nieuwe dispenserlijn: Pearl Black en Pearl White. Op 17 november vond de (inter) nationale annoncering van deze 18-delige dispenserlijn voor sanitaire ruimten plaats in het Sparta Stadion Het Kasteel in Rotterdam. Ruim 400 relaties, klanten, producenten en de vakpers waren getuige. PETRA DE BRUIN

B

uiten pronkt de vrachtwagen van Euro Products en voor de deur van Het Kasteel ligt de loper uit, in herkenbaar Euro Productsblauw. Tussen het parkeerterrein en Het Kasteel rijden tuktuks af en aan met honderden genodigden. Al snel is duidelijk: MTS Euro Products uit Maassluis heeft “iets” groots te vieren.

Trots ‘Het is een 18-delige dispenserlijn geworden waar we trots op zijn. Een complete lijn voor de sanitaire ruimte, die we graag aan u voorstellen’, legt managing director Gerrit Malipaard uit, die ook het informele karakter van de annoncering verklaart: ‘We zien u als vrienden, niet als klanten’. Tv-personality Lieke van Lexmond is gastvrouw en op het podium spreekt zij met directieleden van de Maassluise fabrikant. ‘Rob van der Walle heeft heel veel werk verzet om tot deze complete, kwalitatief hoge, betaalbare en geheel recyclebare lijn

te komen’, benadrukt commercieel directeur Sander Ekhart.

Voordat achter in de zaal de zwarte wanden opzij worden geschoven, wordt een tipje van de sluier opgelicht: in een lasershow wordt de “parel” met special effects geprojecteerd. Geheel in toiletstijl leest schrijver, voetbalcriticus en Spartafan Hugo Borst twee sanitaire bijdragen voor over de stoelgang. En dan eindelijk mag de Pearl Black & White worden gezien, gevoeld en beleefd.

Twee kleuren De Pearl Black en Pearl White is verkrijgbaar in twee kleuren: chique zwart of fris wit. Over de reden waarom Euro Products zelf een eigen dispenserlijn op de markt brengt, zegt Van der Walle: ‘Na de introductie in 2003 van onze witte dispenserlijn Euro Select was het tijd voor een nieuwe, complete dispenserlijn. Pearl, die in China wordt geproduceerd, hebben we geheel in eigen beheer ontwikkeld. Dat en het feit dat we

als professioneel bedrijf onze eigen identiteit willen uitdragen, hebben tot de Pearl Black en White geleid.’

Opvallend in de uitgebreide dispenserlijn is de compacte handdoekhouder: ‘De Slimfold Pearl Black of White is door de compacte vorm en beperkte afmetingen overal plaatsbaar, bijvoorbeeld in kleine pantry’s. De smalle gevouwen 1-laags handdoekjes met de uitgevouwen afmeting van 20 x 26,5 cm hebben een luxe uitstraling, zijn extra sterk en door het grote en snelle absorptievermogen prettig in gebruik.’

De Pearl-dispenserlijn is een efficiënte lijn voor de professionele gebruiker, want door de semi-transparante omkasting ziet de (schoonmaak)medewerker in een oogopslag of de dispensers moeten worden bijgevuld. Nog een handigheidje: de dispensers zijn te openen met een drukknop of kunnen desgewenst aan beide zijkanten worden afgesloten met een sleutel. ‹‹

Service Management nummer 12 december 2011

51

Alleen producten die vervaardigd zijn volgens de hoogste milieunormen mogen het Europese Ecolabel gebruiken. Dankzij onze voortdurende inspanningen om de milieubelasting van onze activiteiten te verminderen, heeft een aantal KIMBERLY-CLARK PROFESSIONAL* producten het Ecolabel gekregen. Een extra reden om te kiezen voor het merk dat u al kent en vertrouwt! Meer weten? Bezoek ons op www.kcpreducetoday.com/nl *Geregistreerd handelsmerk en handelsmerk van Kimberly-Clark Worldwide, Inc. Š2009 KCWW

congressen

Vakmanschap 2.0: de kunst van het loslaten ‘Wie starre normen loslaat, kan échte kwaliteitsverbeteringen realiseren.’

Op 2 november organiseerde Hago de tweede Goldmember Meeting en rolde zij voor haar meest waardevolle relaties opnieuw de symbolische rode loper uit. Ditmaal voor het GelreDome, waar vakmanschap met vier inspirerende sprekers en twee acts naar een hoger plan werd getild, naar vakmanschap 2.0. PETRA DE BRUIN

V

akmanschap is durven bouwen op mensen. Vakmanschap is durven loslaten. De twee baniers naast het podium in de congreszaal van het multifunctionele stadion GelreDome in Arnhem spreken boekdelen. Europees beste schoonmaakteam 2010 –Koen, Lindsay en Haldun – straalt op de ene banier, en op de andere symboliseert een bal het durven loslaten. Deze Goldmember Meeting van schoonmaakdienstverlener Hago draait om vakmanschap. Dat is duidelijk.

Passie en prestatie Gastheer is Frans, sinds 2002 de vaste presentator van de Oscaruitreiking van de schoonmaak, de Golden Service Awards. Hij fluit en nodigt de deelnemers uit naar binnen te gaan. Hoe je vakmanschap kunt managen, vertelt en symboliseert het duo Margo en Marco

van DuoSavar op acrobatische wijze. Een zeer sterk staaltje fysieke en psychische beheersing van lijf en leden, dat aantoont dat balans, souplesse, passie en heel veel trainen tot een meesterlijke prestatie leiden. Ter afsluiting van deze

manschap nodig is om te kunnen ondernemen en om toekomstklaar te zijn.’

Dat Hago mensen centraal stelt en het schoonmaakvak professionaliseert, bevestigt het begin dit jaar geïntroduceerde concept Hago Next. Dat het aanslaat, is

‘Mensen met plezier in hun werk zorgen voor goede zaken’ act en ter officiële opening van de Goldmember Meeting toont Hago-directeur Ruud Danklof samen met het duo de kunst tot samenwerking te beheersen.

‘Vakmanschap is het thema van vandaag, maar vakmanschap is vooral de strategie van Hago’, stelt Danklof in zijn openingswoord. Hij benadrukt dat ‘vak-

bewaarheid: de tiende opdracht is al genoteerd. ‘We willen niet het grootste, wel het mooiste schoonmaakbedrijf van Nederland zijn’, aldus Danklof.

Gastheerschap Hayk Simons, directeur van schoonmaakadviesbureau Atir en HTC, hospitality en catering, bijt het spits af van het kwartet sprekers. Onder de titel Van vakmanschap naar gastheerschap legt Simons uit hoe belangrijk hospitality is: ‘Daar kan schoonmaak van leren. Mensen met plezier in hun werk zorgen voor goede zaken’, waarbij Simons refereert aan de meest verkochte businessfilm Fish. ‘De vaardigheid van het schoonmaken brengt het vak omhoog, gastvrijheid bepaalt daarbij de meerwaarde.’ Simons plaatst enkele pittige opmerkingen over ‘veel ongezonde contracten en dus ontevreden opdrachtgevers en leveranciers’ en de vele hiërarchische niveaus in bedrijven

Service Management nummer 12 december 2011

53

»

congressen

naar 2012, in Spa is de volgende editie van EuroSkills.’

Focus op proces

‘die halen de focus weg waar het om draait: de klant.’ Ook citeert hij uit het net verschenen Bidbook waarvoor de schoonmaak-, catering- en beveiligingssector de handen ineen sloegen: ‘Intermediairs zorgen voor een vacuum, maar ik mis het hand in eigen boezem steken.’ Simons’ conclusie: ‘Het gaat erom dat we teruggaan naar

Goeij, de tweede spreker deze middag, is directeur en gunt de goldmembers een doorkijk in de zestig jaar oude wereld van vakcompetities, in Nederland, Europa en wereldwijd. ‘WorldSkills startte in 1950 in Spanje en is inmiddels verworden tot de Olympische Spelen van het vakmanschap.’ Het eerder vermelde gouden Hago-schoonmaakteam maak-

‘Werken aan het onbekwame werkt het onbekwame juist in de hand. Andersom werkt ook en leidt tot excellerend vermogen’ vertrouwen, transparantie en openheid. Met vertrouwen en gastheerschap gaan we er komen. En als we willen, dan kan het.’

Olympische Spelen Het ontwikkelen van talent is een van de doelen van Skills Netherlands, de organisatie ter promotie van het beroepsonderwijs en vakmanschap. Jos de

54

te deel uit van de 42 jonge vakkanjers uit Nederland, die vorig jaar december in Lissabon deelnamen aan de EuroSkills. ‘Samen behaalden ze achttien gouden, vier zilveren en vier bronzen medailles. In totaal waren er 450 vmbo’ers en mbo’ers uit 27 landen, die uitkwamen in 51 beroepen’, aldus De Goeij. Ook aan belangstelling geen gebrek: vele tienduizenden. ‘En nu op

Service Management nummer 12 december 2011

In de sfeer van het sportieve podium is de bijdrage van Marc Lammers, bondscoach van het Nederlands hockeydamesteam. Een energieke presentatie waarvoor hij stelt: ‘Winnen is belangrijker dan deelnemen. Niet andersom.’

Lammers nodigt uit tot een andere kijk op zaken: ‘Focus op het proces, niet op het resultaat.’ En: ‘Focus je op de zaken waar je echt goed in bent.

Dan krijg je zelfvertrouwen en kun je daarna misschien je zwakke punten oppakken.’ De succesvolle bondscoach benadrukt ook: ‘Waar een crisis is, is een kans. Juist nu kun je je onderscheiden door uitstraling.’ Dat daarvoor innovaties kunnen worden ingezet en dat daarvoor overtuigingskracht nodig is om weerstanden weg te nemen, weet Lammers ook. Enkele adviezen van hem: ‘Je moet op zoek gaan naar die paar procenten verschil.’ En: ‘Geloof in mogelijkheden, niet in moeilijkheden. Werken aan het onbekwame werkt het onbekwame juist in de hand. Andersom werkt ook en leidt tot excellerend vermogen.’ Tot slot brengt Lammers een paar overdenkingen in, waaronder: ‘Winnaars hebben een plan, verliezers een excuus. Wat is jouw plan?’, vraagt hij.

Taylors theorie ‘In 1911 introduceerde Taylor zijn theorie over Het Nieuwe Werken.

Hij haalde mensen van huis naar de fabrieken en kantoren. Het Nieuwe Werken is dus niet nieuw, maar honderd jaar later bedoelen we met Het Nieuwe Werken precies het om-

Foto’s: Foto Cor Viveen, Etten-Leur

congressen

gekeerde van wat Taylor bedacht: eigen initiatief en onafhankelijk werken’, begint Jaap Peters zijn bijdrage.

De organisatiedeskundige en adviseur bij DeLimes, zijn bureau in organisatieontwikkeling uit Zwammerdam, illustreerde de hedendaagse verbinding tussen mensen via onder meer Facebook en mobiele telefoons, en stelt dat ‘we de echte tijd vervangen door de geplande tijd. Maar gras

groeit vanzelf, je kunt er uiteraard een organisatie omheen bouwen.

Maar je kunt alleen maar dingen laten wortelen als je in de echte tijd bent.’ Oftewel: ‘Geef mensen geen deeltaak , want dan vragen ze: “Ik ben klaar, wat moet ik nu doen?�.

Dan bepaal jij als manager de kwaliteit van je bedrijf. Mensen zijn uit zichzelf gemotiveerd.’ Kortom, de kunst van het loslaten.

De kunst van het loslaten is ook de rode draad van de laatste cabareteske bijdrage van More Balls Than Most.

Drie mannen, in de rol van een professor, chauffeur en leerling, brengen de boodschap met humor, relativering, creativiteit en jongleren over.

Een afsluiting waaruit blijkt dat ook entertainment een vak is. En dat zonder vertrouwen en vakmanschap de wereld er heel anders uit zou zien. ‚‚

over

(Advertentie)

Het Nieuwe Werken

! %) / $ )* ( # )) ) -&( * &' , () # # % %)' ( ( % #& * ) % * )* % ## )' * % , % * % +- - (" % .) " &$ , % - ( # ,&# % &' * , % +#*++( % # () ' %)#&** -&( * % # *)* $ )* ( # )) &&" % % &' * , ( % ( % &$$+% * *( ! *

)* $ ,&&( '(&! * % '(& ( $$ $ % () % &$$+% * '(& )) &% #) % % ( # ) $ - (" () ()* , (" %% % )* '' % % * +- (" % % % % ( %+ &% ( * $ % )# / !% % & - ## %

Denkt u dat het kan?

Dat u de zorg voor facilitaire diensten compleet uit handen wordt genomen?

En dat u zich helemaal kunt richten op uw kernactiviteiten? Dat de facilitaire professionals die u nodig hebt meteen inzetbaar zijn, maar dat er ook juist een goede aansturing is?

Facilitair management met oog voor synergie, flexibiliteit en efficiëntie?

Dan denkt u ISS. ISS. A World of Service.

www.nl.issworld.com

column willem zuydestein

De oudere werknemer heeft de tijd…

0

f het nu komt door het vallen van de bladeren of door de leeftijd, ik weet het niet. Misschien heeft het wel met het lange tijd actief in het arbeidsproces zijn te maken. Of is het een combinatie van die drie. Hoe dan ook, ik krijg wel eens de indruk dat de wereld waarin we leven steeds turbulenter wordt. En dat de smaak van jongeren daarin veelal de norm lijkt te bepalen. Ouderen worden in de reclame vaak óf weggezet als hulpbehoevenden óf als golfspelende senioren met een overdreven Zwitserleven-gevoel.

Terwijl de werkelijkheid toch veelal weerbarstiger is. En we weten het allemaal.

Vanuit economisch oogpunt bezien valt er wat voor te zeggen dat mensen langer aan het arbeidsproces worden gebonden. Hoewel de laatste twee generaties al op 60-jarige leeftijd of eerder het werkzame leven afsloten om achter supermarktwinkelwagentjes te gaan lopen of om met enige regelmaat de caravan aan de auto te koppelen, is nu het moment aangebroken om langer door te gaan. De vraag is echter of organisaties daar nog wel in voldoende mate voor zijn ingericht en toegerust. De jaren zeventig, toen de oude regeling werd ingevoerd, liggen tenslotte al weer veertig jaar achter ons.

De meeste medewerkers zijn opgegroeid in de wetenschap dat 55-plussers binnen enkele jaren van de loonlijst verdwijnen. Maar nu ze op hun post blijven zitten, doorkruisen ze daarmee het carrièreperspectief van menig jongere collega. Dat vraagt gewenning, zowel van de kant van de oudere werknemer als van zijn omgeving.

Want laten we wel zijn. De 60-plusser representeert mogelijk een cultuur die binnen de organisatie niet langer do-

minant is. Ervaring is een groot goed.

Maar wat koop je ervoor als niemand meer op het delen van die ervaring zit te wachten? Als oudere begrijp je als geen ander dat dit kortetermijndenken de dood in de pot is. Tegelijkertijd besef je dat de horizon op termijn best kan wijzigen. Kijk, als ouder leer je je kind spreken. Als kind leer je je ouder te zwijgen. Het is de aloude competitie tussen generaties die zich niet alleen in de thuissituatie voordoet, maar ook op het werk. Want wat moet je met die ‘oude meuk’ die altijd maar lijkt terug

den zijn is evident. Het gaat allemaal niet meer vanzelfsprekend. In sommige beroepen zijn mensen op die leeftijd fysiek en psychisch al behoorlijk versleten. Dan wordt langer doorgaan een lijdensweg. Maar in veel andere sectoren kan het allemaal redelijk gemakkelijk. Zij het dat aanpassingen mogelijk gewenst zijn. Zoals een verkorting van de arbeidsduur door de toekenning van meer vrije dagen. Of door een actief demotiebeleid, waarbij oudere werknemers in een andere, minder belastende functie nog een goede bijdrage aan de

Ervaring is een groot goed. Maar wat koop je ervoor als niemand meer op het delen van die ervaring zit te wachten? te grijpen naar situaties in het verleden, die langzaam handelt, soms niet de ernst van de zaak lijkt in te zien, vaak met het bedrijf getrouwd lijkt en die van automatisering en pc’s maar weinig kaas gegeten heeft. Als jongere organisatiegenoot word je er wel eens moedeloos van.

En toch moet je samen verder. Je moet in de praktijk ervaren dat je een schouderklop krijgt als je tegen het beleid aanschopt, maar een oplawaai krijgt als je het vorm geeft. Je zult in de praktijk voelen dat mensen zelden of nooit over een berg vallen, maar meestal over een hoop stront. Terwijl je anderzijds moet voorkomen – en dat lijkt in tegenspraak met het voorafgaande – dat je in de voetstappen van je voorganger loopt, want dan zul je hem nooit inhalen.

Maar terug naar het begin. Tegen langer doorwerken na je zestigste verjaardag valt feitelijk weinig in te brengen.

Maar dat er consequenties aan verbon-

bedrijfsdoelen kunnen leveren. Eén waarbij optimaal gebruik wordt gemaakt van de aanwezige kennis, ervaring en betrokkenheid.

Zodat binnen de organisatie eventuele zorgen worden gedeeld en genoegens worden verdubbeld.

Jongeren mogen in veel gevallen dan wel een smartphone en een fraai horloge hebben, ouderen daarentegen hebben de tijd! ‹‹

(Advertentie) DE STANDAARD IN MICROVEZEL

Voor België

03 - 231 33 89 www.boma.be

Service Management nummer 12 december 2011

57

contac ten en contrac ten

Fair Schoonmaak en Boma tekenen overeenkomst Schoonmaakdienstverlener Fair Schoonmaak en Onderhoud en leverancier Boma zijn een samenwerking aangegaan voor drie jaar.

‘Al sinds geruime tijd werken Fair Schoonmaak en Onderhoud en Boma uit Biddinghuizen met elkaar samen op het gebied van sanitaire voorzieningen’, vertelt André Bakker, directeur van de Fair Groep. Toch vonden beide

partijen het goed om deze samenwerking met een overeenkomst te bezegelen. ‘De overeenkomst voor drie jaar heeft een geschatte waarde van € 350.000,-‘, vertelt Geerling Kok, directeur van Boma. Naast langetermijnrelaties, waarvoor reciprociteit en prijsstabiliteit belangrijk zijn, hebben ook de fijnmazige distributie en de ophaalen bewaarservice van Boma meegespeeld ‘, besluit Bakker.

Teico kiest voor SVS Parallel aan de reguliere opleidingen van SVS heeft Teico Service besloten de samenwerking uit te breiden met Training on the job. Daarnaast wordt 10% van deze cursisten na slagen direct ingeschreven voor een vervolgopleiding.

Teico Service telt 700, veelal opgeleide collega’s. Op korte termijn gaan 70 medewerkers de Basisopleiding Schoonma-

ken on the job volgen. Deze vindt plaats in combinatie met het dagelijkse werk op objecten als Equens, het Kennemer Gasthuis en de Consumentenbond.

Op de foto staand links Theo Verburgt (projectmanager Teico) en Han Kruize (manager Marketing & Sales SVS), en zittend links Louise Valster (accountmanager SVS) en Bart Oussoren (operationeel directeur Teico).

Facilicom tekent convenant Belastingdienst Facilicom heeft het convenant Horizontaal Toezicht getekend met de Belastingdienst.

De verregaande samenwerking tussen de twee partijen biedt grote voordelen door een efficiëntere en effectievere manier van werken voor Facilicom en de Belastingdienst. Facilicom is het grootste familiebedrijf in de regio Rijnmond waarmee een dergelijk convenant is

gesloten. De Belastingdienst constateert bij Facilicom de juiste houding en gedrag qua naleving van de fiscale regels. Facilicom krijgt van de Belastingdienst desgevraagd vooraf duidelijkheid en zekerheid over haar fiscale positie. Zo biedt de snellere afhandeling een actueel inzicht waardoor besluitvorming sneller kan plaatsvinden. Op de foto v.l.n.r.: de heren Lensveld, Van Trigt, Piersma, Dorlo, Baks, Gennissen en mevrouw Wesselink.

Willems neemt recyclingunit in gebruik Willems & Zn. Schoonmaakdiensten heeft een nieuwe, extra stille Aquila recyclingunit van Provi in ontvangst en gebruik genomen.

Het schoonmaakbedrijf uit Wormer werkt al sinds 2007 met dit recyclingsysteem en voldoet hiermee aan de nieuwste milieueisen voor mobiele reiniging.

Provi uit Vroomshoop is exclusief importeur van Aquila-hogedrukunits.

58

Service Management nummer 12 december 2011

De hogedruk-vacuümpomp van deze recyclingunit zorgt ervoor dat het gebruikte water voor het reinigen van de objecten direct wordt opgevangen en gerecycled voor hergebruik. Naast de vriendelijke milieuaspecten is de Aquila door de vernieuwde techniek ook beter voor het gehoor, de machine produceert slechts 72 decibel. Op de foto de overhandiging met v.l.n.r.: Maurice Willems, Gerrit Visser en Theo Willems.

contac ten en contrac ten

Voortzetting samenwerking Vesto en Hijman Vesto Schoonmaak en Bedrijfsdiensten kiest na 25 jaar nog steeds voor Hijman Schoonmaakartikelen als totaalleverancier.

Stefan de Loos, directeur van Vesto uit Haarlem: ‘Constante kwaliteit staat bij ons hoog in het vaandel, net als de zorg voor onze opdrachtgevers en medewerkers. MVO wordt voor ons steeds

belangrijker, bij de keuze van onze partners speelt dit dus een belangrijke rol. Zo zien we bij Hijman de continu zoektocht naar producten die minder schadelijk zijn voor het milieu, en de zorg en aandacht voor klanten en personeel.’

Op de foto Tarik Drissi (l), accountmanager bij Hijman, en Stefan de Loos.

HOS reinigt hotels met Green Care Hotel Operational Services (HOS), specialist in het schoonmaken van 1- tot 5-sterrenhotels, gebruikt voortaan de producten van Green Care, het ecologische reinigingsmiddelengamma van Tana Professional.

Het gaat om 21 hotels.

Anne-Miek Fernandez, general manager van HOS: ‘De filosofie van Tana Professional sluit naadloos aan bij de onze; bij

HOS dragen we MVO ook hoog in het vaandel. Het gebruik van milieuvriendelijke reinigingsmiddelen is daar één aspect van.’ Tana levert wc-, sanitair- en interieurreinigers, en op maat gesneden handboeken. Verder verzorgt Tana trainingen voor het juiste gebruik van de producten. Op de foto de contractondertekening door (l) Maarten Tempelaar (Tana Professional) en Anne-Miek Fernandez.

Samenwerking tussen King en Effektief Groep King Nederland en Effektief Groep hebben een handtekening gezet onder een samenwerkingsovereenkomst voor de komende jaren.

King Nederland uit Tiel is totaalleverancier op het gebied van schoonmaak en facilitaire verbruiksartikelen. Effektief Groep uit Groningen gaat als grote regionale schoonmaakspeler in NoordNederland werken met het Cleaning

Concept van King Nederland. Onder meer wordt het unieke webbased bestelsysteem gebruikt, waarin uitgaven direct worden gemeten aan het budget per locatie.

Op de foto de ondertekening van het contract met v.l.n.r.: accountmanager Menno de Koe en Mario Bussink, business manager van King Nederland, en de directie van Effektief Groep, Patrick Reinders en Tina Rosema.

The Packing Factory kiest voor Cleanbest The Packing Factory uit Alphen aan den Rijn heeft Cleanbest uit Zevenbergen gekozen als hygiënepartner.

The Packing Factory is een verpakkingsonderneming, die met een modern machinepark co-packing verricht en onder meer beschikt over ultramoderne cleanrooms. Cleanbest heeft de aanbesteding gekregen als de partner voor het gehele hygiënesysteem. De leverancier van in-

novatieve hygiëneconcepten verzorgde de opleiding, implementeerde de juiste TOPline-producten, legde werkprogramma’s en controlesystemen vast en schreef het maatwerk HACCP-manual. Dit uitgebalanceerde Cleanbest Hygiëne System (CHS) garandeert een optimaal resultaat.

Op de foto: Arjan Kwakernaak en Maria José Lages Argibay van The Packing Factory en Henk van Harten en Marcel Schouten van Cleanbest.

Service Management nummer 12 december 2011

59

contac ten en contrac ten

Effektief Groep neemt opleidingen bij SVS af Effektief Groep en SVS zijn een samenwerkingsovereenkomst aangegaan voor het opleiden van een groot deel van het uitvoerend schoonmaakpersoneel van het Groningse schoonmaakbedrijf.

Ruim honderd werknemers zullen voor eind 2012 de Basisopleiding Schoonmaken volgen. Eind oktober startte de eerste lesgroep onder leiding van docent

Jaap Niezen, in het eigen leslokaal in de nieuwbouw van Effektief Groep.

Han Kruize, manager Marketing & Sales van SVS: ‘Effektief is een grote en groeiende speler in het noorden. Hun visie en daadkracht spreken ook buiten de noordelijke provincies tot de verbeelding.

Voor ons een geweldige uitdaging om hen verder op weg te helpen met gekwalificeerd personeel!’

Industrial Cleaning levert aan GelreDome Kort voor de Symphonica in Rosso 2011 met Nick en Simon droeg Industrial Cleaning de nieuwe machine, Tennant M30, op feestelijke wijze aan de medewerkers van Hago over.

Een belangrijk onderdeel van het schoonhouden van het GelreDome betreft het schoonmaken van de ‘domevloer’ – de vloer waarop popconcerten,

beurzen of andere evenementen plaatsvinden. Vanwege het tijdskritische aspect is het overschrijden van de beschikbare reinigingstijd voor Hago, die de schoonmaak uitvoert, geen optie. Men koos daarom voor de Tennant M30 schrobzuigmachine met veegcapaciteit. Industrial Cleaning is dealer en leverde de Tennant-machine en voorziet GelreDome in een ‘continuïteitsregeling’ en een meerjarig onderhoudscontract.

HealthCity tekent met vakgroothandel Hazet HealthCity International heeft een langetermijncontract getekend met vakgroothandel Hazet voor hygiëne en service op de locaties van deze sport-, fitness- en ontspanningsketen.

Marktleider HealthCity International telt momenteel 158 clubs in onder meer Nederland, België, Duitsland en Luxemburg. Door de overname van Fitness First

Benelux, eind 2010, kwam HealthCity in contact met Hazet en werd besloten de samenwerking aan te houden. Dit omdat Hazet deel uitmaakt van de INPACSgroep en hier mogelijkheden liggen om het contract door te trekken buiten Nederland.

Op de foto hoofd Inkoop Europa van HealthCity, Gerard van Medevoort, en keyaccountmanager van Hazet, Peter Timp.

Onderhoud Exodus-tribune met Kärcher De nieuwe tribune van stichting Visie-R in sportpark Boshuizen in Leiden wordt onderhouden met een hogedrukreiniger van Kärcher. Het project maakt deel van het Exoduswerkproject en biedt plaats aan ruim 200 mensen.

Exodus, onderdeel van stichting Visie-R, biedt opvang en ondersteuning aan exgedetineerden en gedetineerden in de

60

Service Management nummer 12 december 2011

laatste fase van hun straf die gemotiveerd zijn om de criminaliteit de rug toe te keren.

Naast de bouw van het stadion in Leiden staan Exodus-bewoners ook in voor het onderhoud van de tribune. Deze werd onlangs officieel in gebruik genomen in aanwezigheid van onder andere wethouder Van Gelderen en een delegatie van de stad Leiden.

"C UGLQR T?L BSSPX??KFCGB 5\TH[PJ 0U[LYUH[PVUHS PZ LLU [VVUHHUNL]LUKL WYVK\JLU[ ]HU LLU NYVV[ HZZVY[PTLU[ WYVMLZZPVULSL YLPUPNPUNZTHJOPULZ <P[NHUNZW\U[ ]HU HSSL 5\TH[PJ WYVK\J[LU PZ K\\YaHHTOLPK 4L[ UHTL WYVMLZZPVULSL HMULTLYZ RPQRLU LLYKLY UHHY KL QHHYSPQRZL L_WSVP[H[PLRVZ[LU ]VVY OL[ NLIY\PR ]HU O\U THJOPULZ KHU UHHY KL HHUZJOHMWYPQZ 3L]LUZK\\Y RVZ[LU ]VVY YLWHYH[PL LU VUKLYOV\K Z[VYPUNZNL]VLSPNOLPK LU ILKPLUPUNZNLTHR aPQU HZWLJ[LU ^HHY TL[ UHTL VW ^VYK[ NLSL[

QHHY NYH[PZ ZLY]PJL VW SVJH[PL QHHY NHYHU[PL >H[LY LU JOLTPLILZWHYLUKL [LJOUVSVNPL .YH[PZ KLTVUZ[YH[PL

=VVY LLU NYH[PZ KLTVUZ[YH[PL ]HU VUaL THJOPULZ VW \^ SVJH[PL R\U[ \ JVU[HJ[ VWULTLU TL[ KL HMKLSPUN :HSLZ :\WWVY[ [LS

5\TH[PJ 0U[LYUH[PVUHS )= =LUUVV[Z^LN *. (SWOLU HHU KLU 9PQU ;LS , THPS! PUMV'U\TH[PJ US 0U[LYUL[! ^^^ U\TH[PJ US

$

$

! % # " $ $

# # # # #

contac ten en contrac ten

CSU’ers tussen BN’ers Endemol Nederland en CSU Cleaning Services hebben een 3-jarig contract getekend voor het dagelijks en periodiek schoonmaakonderhoud van kantoren, studio’s, de glasbewassing en de schoonmaak voor, tijdens en na opnames en evenementen.

Endemol Nederland heeft vele succesvolle tv-programma’s en programmaformats. Het bedrijf ontstond in 2001 toen

Joop van den Ende en John de Mol hun krachten als televisieproducenten bundelden. Nog altijd zijn ze marktleider in televisieamusement en in het ontwikkelen en produceren van content voor platforms als televisie, internet, telefoon en bioscoop.

Als partner zorgt CSU dat kantoormedewerkers en acteurs van onder meer de tv-programma’s Miljoenenjacht en GTST een schone werkomgeving hebben.

Samenwerking Status en Carling Carling Opleidingen en Status Uitzendbureau hebben een overeenkomst tot samenwerking ondertekend. Samen gaan zij jaarlijks circa tien groepen cursisten voorbereiden op een baan in de schoonmaakbranche.

‘We waren uitgenodigd voor een trainingspilot voor de basisopleiding schoonmaak. Op basis van de resultaten hebben

we nu een samenwerkingsovereenkomst getekend’, vertelt Gerard Spoor, directeur van Carling Opleidingen. Het slagingspercentage van de pilot en de benadering van de klant en cursisten waren doorslaggevende factoren voor de keuze van Status. Directeur Farid Murad motiveert het als volgt: ‘Als kleinere organisatie kunnen we beter maatwerk leveren. Direct contact en grotere flexibiliteit hebben voor ons en onze klanten de voorkeur.’

Facilicom sluit deal met cateraar Albron Facilicom Facility Solutions (FFS), onderdeel van Facilicom Services Group, en cateraar Albron hebben op 31 oktober een samenwerkingsovereenkomst getekend voor de facilitaire dienstverlening en het management daarvan, vanzelfsprekend met uitzondering van de catering.

Hiermee neemt FFS het stokje over van de vorige facilitaire dienstverlener van

Albron, het opgeheven Facility Services Netwerk (FSN). Het contract tussen FFS en Albron geldt voor drie jaar, met optioneel twee verlengingsjaren. Omdat Facilicom een cateringdivisie herbergt, lijkt FFS een verrassende keuze. Het bedrijf kwam echter het beste uit het aanbestedingstraject van Albron. Samen ontwikkelden ze een concept waarin Facilicom de dienstverlening van FSN overneemt, inclusief een aantal werknemers.

Hogeschool Zuyd kiest opnieuw voor Hago Schoonmaakbedrijf Hago en Hogeschool Zuyd prolongeren hun samenwerking. Bij de verplichte heraanbesteding sloot Hago opnieuw het beste aan op de wensen en eisen die Hogeschool Zuyd stelt aan haar facilitaire leverancier.

De contractondertekening vond plaats op 11 oktober in Voerendaal, op het hoofdkantoor van Vebego, de

holding waarvan Hago deel uitmaakt.

Hogeschool Zuyd is een Euregionale kennispoort voor hoger beroepsonderwijs.

Hago verzorgt het dagelijks schoonmaakonderhoud bij alle tien locaties van deze hogeschool. Het schoonmaakbedrijf wist zich in de offerte onder meer te onderscheiden op kwaliteit, personeelsmanagement en beleving. Het contract is gesloten voor een jaar, met optie tot vier keer verlenging.

Service Management nummer 12 december 2011

63

contac ten en contrac ten

RGN en Klimarent tekenen overeenkomst Reconditioneringsgroep Nederland en Klimarent tekenden recent een samenwerkingsovereenkomst.

‘Voor ons zijn de diensten van Klimarent in droogtechniek en apparatuur een goede aanvulling op de faciliteiten van de RGN-bedrijven. Waterschades komen tegenwoordig vaker voor en ontstaan dikwijls bij extreme weersomstandigheden. Hierdoor moeten ook pieken bij de

inzet van noodvoorzieningen opgevangen worden. Het brede assortiment gespecialiseerde equipment in luchtbehandeling van Klimarent komt daaraan uitstekend tegemoet’, aldus RGN-directeur Gerard van Engelenburg.

Met de afgesloten overeenkomst zijn de diensten en apparatuur 24 uur per dag en 7 dagen beschikbaar. Met vijf vestigingen in Nederland kan Klimarent de RGN snel en effectief bedienen.

Uitbreiding samenwerking Rabobank en Bemeij Bemeij Schoonmaakbedrijf uit Amsterdam is op 1 september begonnen met facilitaire dienstverlening aan alle vestigingen van Rabobank Amsterdam. Het betreft een contract voor drie jaar.

Al sinds 1985 werkt Bemeij voor de Rabobank, voorheen voor Rabobank Sloten-Badhoevedorp met drie vestigingen.

Na het samengaan van Rabobank Sloten-

Badhoevedorp en Rabobank Amsterdam verzorgt Bemeij de schoonmaakdiensten in alle 25 vestigingen in de regio Amsterdam.

Op de foto v.l.n.r. de directie van Bemeij Wim van Bemmel en Rijk van der Meij, en namens Rabobank Amsterdam Hans van de Molengraft (directeur Bedrijfsmanagement), Barbra Vellinga (medewerkster Huisvesting & Projecten) en Jolande van der Wiele (manager Facility Services).

Pearl-primeur voor Uniqcare MTS Euro Products annonceerde op 17 november z’n nieuwe dispenserlijn: Pearl Black en Pearl White. Enthousiast door aspecten als kwaliteit, uitstraling en compleetheid plaatste Uniqcare direct de eerste order.

‘Pearl wordt onze nieuwe standaarddispenserlijn in private label’, vertelt Dré Broeken, directeur van Uniqcare. De

nieuwe 18-delige dispenserlijn die MTS Euro Products voor de sanitaire ruimte ontwikkelde, is compleet, van hoge kwaliteit, geheel recyclebaar en semi-transparant. Uniqcare biedt de Pearl-lijn in koop-, bruikleen- en huurconcept aan.

De Pearl-dispenserlijn is verkrijgbaar in chique zwart of fris wit.

Op de foto links Rob van der Walle van Euro Products en rechts Dré Broeken.

Piecom scoort exclusief importeurschap Piecom Cleaning Products uit Rotterdam heeft het exclusieve importeurschap voor de Benelux afgesloten met het Amerikaanse Environmental One Solutions.

Enviro-One-Solutions is producent van groene reinigingsmiddelen voor onder meer vloeren, tapijt en beton. Het bedrijf is producent sinds 1989. Piecom koos voor deze professionele reinigings-

productenlijn, omdat het ‘de meest groene producten zijn. Tests hebben dat bewezen’, vertelt operationeel directeur Nico van Willigen.

Per 1 november is Piecom exclusief importeur voor België, Nederland en Luxemburg. Op de vakbeurs Facilitair, medio januari, volgt de presentatie van deze Enviro-One-productenlijn. Op de foto de contractondertekening: Nico van Willigen (links) en Frank Baart, agent voor Europa.

Service Management nummer 12 december 2011

65

congressen

Symposium Infectiepreventie:

Geen adviezen, maar maatregelen!

Erwin Duizer van het RIVM was stellig tijdens het symposium Infectiepreventie van Alpheios: ‘De tests met onze vernevelmethode tonen aan: alle geteste virussen, zoals Noro en Rota, worden op alle geteste oppervlakken volledig afgedood. Soms zelfs tot een Log7-reductie.’ Instellingen beschikken daarmee over een uitstekende methode die ruimtes grondig desinfecteert. LEON HERMSE*

H

oe belangrijk dat is, bleek wel uit de tijdens het symposium gepresenteerde cijfers van Ed van Beeck, onderzoeker bij het Erasmus Medisch Centrum. Slechts 2% van verplegend en verzorgend personeel in ziekenhuizen reinigt en desinfecteert haar handen correct, nadat zij in aanraking zijn gekomen met inventaris uit een besmette kamer. ‘En dat terwijl een Norovirus op een bed of deurknop makkelijk tot drie weken kan overleven’, aldus Erwin Duizer van het RIVM.

Dilemma ‘Het geeft het dilemma aan waar veel van onze klanten mee zitten’, zegt Roger van Wersch, algemeen directeur van Alpheios International. ‘Op het moment van een uitbraak wordt onze Alpha D3-Fogging-methode veelvuldig en met succes ingezet. Tientallen ziekenhuizen, verpleeg- en verzorgingshuizen in Nederland maakten gebruik van onze Foggingdienst. En overal worden we bij een uitbraak opnieuw gevraagd. Maar juist de reguliere infectiepreventie, zonder dat er sprake is van een echte uitbraak, verdient veel meer aandacht.’

De ruim 120 in de zaal aanwezige professionals, waaronder veel adviseurs infectiepreventie (hygiënisten), erkennen

Dagvoorzitter Marga van Praag: ‘Je ziet overal dat er pas wat gebeurt als de vuile was wordt buiten gehangen in de media.’ dat infectiepreventie geen prioriteit heeft in hun sector. 68% van de aanwezigen gaf aan dat hun instelling hooguit aan de basisrichtlijnen voldoet.

Marijke Bilkert van de Inspectie voor de Gezondheidszorg sprak de doelgroep aan op hun eigen verantwoordelijkheid: ‘We hebben zelf “adviseur” voor onze functie gezet. Maar het zijn geen adviezen die we geven, het zijn maatregelen!’

Frappant Het is frappant dat de aanwezige professionals enerzijds erkennen dat infectiepreventie veel meer aandacht verdient, maar anderzijds in overgrote

meerderheid (85%) aangeven overtredingen van instellingen niet publiekelijk bekend te willen maken én geen voorstander te zijn (82% tegen) van externe inspecteurs. Marga van Praag, dagvoorzitter van dit symposium, kon haar journalistieke kriebels bij deze antwoorden niet bedwingen. ‘Je ziet overal dat er pas wat gebeurt als de vuile was wordt buiten gehangen in de media. En met de cijfers die ik hier vandaag zie… hier móet je toch mee naar buiten?’ Spreker Thea Daha van de Werkgroep Infectiepreventie gaf gevat aan dat in zo’n geval 100% van de instellingen in de publiciteit zou komen. ‘Triest, maar waar.’

Doel Alpheios organiseert in België en Nederland met regelmaat symposia die draaien om zorg en schoonmaak – in de breedste zin van het woord. Het doel is om kennisdragers binnen de branche bij elkaar te brengen en kennis uit te wisselen met als uiteindelijke doel er samen voor te zorgen dat schoonmaakprestaties van instellingen verbeteren.

De presentaties van het symposium Infectiepreventie zijn terug te vinden via www.alpheios.nl. ‹‹ * Leon Hermse is manager Business Development bij Alpheios

Service Management nummer 12 december 2011

67

produc ten -/dienstenregister

Automatisering

Glas- en gevelreiniging

Microvezelmaterialen

Abonneren op de gratis mailnieuwsbrief van Service Management?

Geef u op via www.servicemanagement.nl

Glas- en gevelreiniging

Parketrenovatie

Milieubewuste kwaliteitsproducten

Duurzame schoonmaakproducten

Bedrijfskleding

Abonneren op de gratis mailnieuwsbrief van Service Management?

Geef u op via www.servicemanagement.nl

Meubel- en vloerreiniging

Schoonmaakartikelen on line GROOTHANDEL Schoonmaak- en glazenwassersartikelen NU online bestellen bij:

www.deregenboog.nu

68

Service Management nummer 12 december 2011

Reinigingsmiddelen onder private label

Abonneren op de gratis mailnieuwsbrief van Service Management?

Geef u op via www.servicemanagement.nl

produc ten -/dienstenregister Reinigingsmiddelen onder private label

Schoonmaakartikelen

Schoonmaakorganisaties

Abonneren op de gratis mailnieuwsbrief van Service Management?

Geef u op via www.servicemanagement.nl

www.hazet.igefa.nl Zaandam

t

Dordrecht

Schoonmaak glas- en gevelreiniging

Schoonmaakonderhoudsmiddelen

Schoonmaakgroothandel

Schoonmaakmachines

Renovatie natuursteen

Schoonmaakorganisaties

Abonneren op de gratis mailnieuwsbrief van Service Management?

WWW.DOLMANS.COM SCHOON MAAKT BLIJ

Geef u op via www.servicemanagement.nl

Schrob-/zuigmachines

Software/automatisering

Tapijtreiniging

Service Management nummer 12 december 2011

69

Vakblad voor professioneel schoonmaakonderhoud

Service Management is een onafhankelijk vakblad voor professioneel schoonmaakonderhoud en is een uitgave van Kluwer bv. Kluwer legt uw gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnements-) overeenkomst. Uw gegevens kunnen door Kluwer, of zorgvuldig geselecteerde derden, worden gebruikt om u te informeren over relevante producten en diensten. Indien u hier bezwaar tegen heeft, kunt u contact met ons opnemen. 32e jaargang.

Redactie Petra de Bruin, hoofdredacteur Dick van Zomeren, redacteur Caroline Hamerslag, eindredacteur Redactieadres Postbus 4, 2400 MA Alphen aan den Rijn Telefoon (0172) 46 66 80 Fax (0172) 42 28 04 E-mail: pdebruin@kluwer.nl dvanzomeren@kluwer.nl Uitgever Fréderique Zeemans Marketing Judith Verkerk e-mail: jverkerk@kluwer.nl Advertentieverkoop Kluwer Liesbeth van den Hoek en Arjen Tuitert Postbus 4 2400 MA Alphen aan den Rijn Telefoon (0172) 46 64 71 / 46 64 42 E-mail: lvdhoek@kluwer.nl / atuitert@kluwer.nl Advertentieplaatsingen worden uitgevoerd overeenkomstig de ‘Regelen voor het Advertentiewezen 1990’.

Abonnementen Jaarabonnement € 81,- exclusief verzendkosten en btw. Studenten betalen € 55,- per jaar, inclusief verzendkosten en btw. Losse verkoopprijs € 11,50 per nummer. Vragen over abonnementen kunt u richten aan de afdeling Klantenservice, telefoon (0570) 67 33 58.

Abonnementen kunnen schriftelijk tot uiterlijk drie maanden voor aanvang van een nieuw abonnementsjaar worden opgezegd. Bij niet-tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd. Op alle uitgaven van Kluwer zijn de algemene leveringsvoorwaarden van toepassing. Deze kunt u lezen op www.kluwer.nl of opvragen via telefoonnummer (0570) 67 33 58.

Abonnementen in België Wolters Kluwer Belgium (WKB) Motstraat 30 B-2800 Mechelen Telefoon 0800-301 43 Fax 0800-175 29 E-mail: info@kluwer.nl Abonnementsprijs op aanvraag.

U vindt de algemene voorwaarden van WKB op www.kluwer.be Partners 3M Nederland, Diversey, Hectas Bedrijfsdiensten, Numatic International, SCA Hygiene/Tork, SVS en Wecovi Vormgeving en DTP COLORSCAN BV, Voorhout - www.colorscan.nl Druk DeltaHage b.v., Den Haag Auteursrecht voorbehouden Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever worden openbaar gemaakt of verveelvuldigd. Op iedere inzending van een bijdrage of informatie zijn van toepassing de Standaardpublicatievoorwaarden van Wolters Kluwer Nederland BV, gedeponeerd ter griffie van de arrondissementsrechtbank te Amsterdam onder nr. 217/1999; een kopie kan kosteloos bij de uitgever worden opgevraagd.

ISSN 0928-3021 - Copyright 2003 Service Management Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, aanvaarden de auteur(s), redacteur(en) en uitgever(s) geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten en onvolkomenheden, noch voor gevolgen hiervan.

ISSN 1386-0941

www.servicemanagement.nl

Visie, lef, duurzaam Personeel is het kapitaal van de onderneming, maar (waar) is dat op de balans terug te vinden? Deze stelling in het rondetafelgesprek van Studieplan Nederland is treffend. Nog een voltreffer: hogere medewerkerstevredenheid leidt tot hogere klanttevredenheid en dus tot hogere aandeelhouderswaarde. Organisaties hebben dus invloed op de aandeelhouderswaarde.

Het studieonderzoek van Tirza Dingelstad, die begin dit jaar haar studie International Business, master Marketing-Finance, aan de Universiteit van Maastricht met succes afrondde, spreekt boekdelen: ontwikkelingsstrategieën zijn enorm belangrijk. Ze zijn de indirecte motor van aandeelhouderswaarde. Dat bedrijven in hun kapitaal – hun personeel dus – moeten investeren, concluderen de acht deelnemers aan het rondetafelgesprek: goed opgeleid personeel levert geld op!

En vele trotse vakmannen en –vrouwen, de ambassadeurs van uw bedrijf.

Dat (schoonmaak)bedrijven steeds meer aandacht aan hun personeel schenken, kan uw conclusie zijn als u deze MVO-special doorbladert. Het is het derde themanummer over maatschappelijk verantwoord ondernemen van dit vakblad. Dat het onderwerp trendy is, dat valt niet te ontkennen als u deze editie met commerciële en redactionele ogen bekijkt. Maar het mooie is dat deze editie, in tegenstelling tot eerdere uitgaven, bol staat van de P van People.

Neem de reportage van het Nationaal Integratiediner. Op 13 oktober bonden meer dan honderd schoonmakers van Asito hun kokschort voor en bereidden hun specialiteit. Zo maakten op 85 locaties in Nederland meer dan vijfhonderd schoonmaakkrachten op culinaire wijze kennis met elkaars cultuur. Over investeren, samenwerken en out of the box-denken gesproken. Of neem het gesprek met management en medewerkers van IBN Facilitair, het bedrijf zet zich in voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Hoeveel P(eople) voelt u als schoonmaakster Anita opmerkt: ‘Ik heb geluk gehad dat ik werd gebeld voor een stageplaats en hier een baan heb gevonden. Anders had ik thuisgezeten.’?

Hartverwarmend!

Opmerkelijk is ook de visie van Salem Samhoud over nieuw leiderschap. Dat zit ‘m volgens hem met name in het verbinden van mensen. ‘Verbinding is essentieel. Verbinding met jezelf. Verbinding met de wereld. Er zijn nog nooit bedrijven groot geworden, omdat mensen chagrijnig waren, geen idealen hadden of een ruzie op topniveau uitvochten. Wel omdat mensen verbonden raakten. De ondernemer trekt er met nieuwe medewerkers op uit en gaat een paar dagen wandelen naar Santiago de Compostela in Spanje. Dat schept een band.

Toegegeven, zo’n reis voor verbinding is niet voor iedereen weggelegd. Het uitgangspunt wel: samen het beste product maken. Het product schoonmaak.

Dat is pas visie, dat is pas lef, dat is pas echt duurzaam!

Petra de Bruin, hoofdredacteur Service Management

70

column

Service Management nummer 12 december 2011

Origo EĂŠn werkwagen, miljoenen mogelijkheden! ste e b Als deeld r beoo

Helping you make a difference.

Voor meer informatie bezoek onze website www.vileda-professional.com

nummer 12, december 2011 Bezoek ons op vakbeurs faci litair van 18 t/m 20 januari 2012 Brabanthalle n Den Bosch, HAL 1, standn r. 1.059

ONAFHANKELIJK VAKBLAD VOOR PROFESSIONEEL SCHOONMAAKONDERHOUD

www.servicemanagement.nl

SERVICE Management

THEMA: MVO

Rondetafel met Studieplan Nederland

Personeel is het kapitaal van de onderneming

#35 IS VOOR MEER DAN KLIMAATNEUTRAAL s 6OLLEDIGE COMPENSATIE EIGEN #/ UITSTOOT s "EWUSTWORDINGSCAMPAGNE DUURZAAMHEID STAKEHOLDERS BESPAART EXTRA #/ s !CTIES GERICHT OP STRUCTURELE GEDRAGSVERANDERING s &ORSE WATER EN ENERGIEBESPARINGEN s X "ESTE 7ERKGEVERS .EDERLAND s "ELEID EN VERSLAGLEGGING -6/ CONFORM )3/ s $UURZAME ECOLOGISCHE WERKWIJZE s "EDRIJFSBREDE SCOPE )3/ s )NZAMELINGSPROGRAMMA TONERS EN CARTRIDGES s 0ROMOTOR DAGSCHOONMAAK s 6OLDOET AAN CRITERIA !GENTSCHAP ., s 0ARTNER -6/ .EDERLAND s WWW CSU NL MVO nummer 12, december 2011

Het groenste schoonmaakbedrijf van Nederland

Het Europees Ecolabel aan de tand gevoeld

Draagt medewerkerstevredenheid bij aan aandeelhouderswaarde?

NIVO NOORD zet stapje verder in NEN-ISO 26000