EnergieGids 2019 / Beursspecial Vakbeurs Energie

Kijk ook op www.energiegids.nl

energiegids 10 oktoBER 2019 jaargang 12

Het Vakblad over energie-efficiency

beursspecial

8, 9 & 10 oktober 2019 Brabanthallen Den Bosch

Deelnemerslijst

Plattegrond

Activiteiten

Slimme duurzame oplossingen voor nieuwbouw en renovatie De beste prijs-prestatieverhouding in de markt

All-electric en hybride warmtepompen voor bestaande en nieuwbouw projecten Met de Mercuria, Eria Tower en Elga heeft Remeha

ingebouwd 180 liter voorraadvat altijd verzekerd van

altijd een passende oplossing voor verduurzaming

een voorraad warm water.

van zowel nieuwbouw als bestaande bouwprojecten.

Omdat deze warmtepompen uitstekende EPC-scores Zo werkt de slimme modulerende Elga hybride

combineren met een scherpe aanschafprijs, durven

warmtepomp eenvoudig samen met iedere cv-ketel.

wij gerust te spreken van een ijzersterk trio.

Is de Mercuria de meest compacte all-electric warmtepomp in de markt en bent u met de Eria Tower met

Remeha.nl/warmtepompen

Aansluitingenbeheer, energiemonitoring, energiemanagement en verduurzamen; binnen één systeem heeft u grip op alle onderdelen!

Uw organisatie heeft vele energie-aansluitingen, u wilt grip op het geheel, mutaties regelen en snel inzicht in resultaten en de juiste analyses maken.

Wij kunnen zorgen dat uw organisatie binnen een week na vandaag in de energiemonitor staat en dat u kunt starten.

8 EHQW JHKHHO ȵ H[LEHO ZHONH ZHEEDVHG PRGXOHV X ZLOW LQ]HWWHQ GLW NDQ RRN JHIDVHHUG Wilt u een vrijblijvende presentatie wat wij voor uw organisatie kunnen betekenen? Neem contact met ons op en wij laten u zien waar wij u kunnen helpen om uw ambities te verwezenlijken. Met het webbased energiemonitoringsysWHHP KHHIW X YROOHGLJ JULS RS DOOH IDFHWWHQ YDQ DO XZ HQHUJLH DDQVOXLWLQJHQ bb

ALGEMEEN

• *HFHUWLȴ FHHUGH HQ YHLOLJH YHUELQGLQJ HQ GDWDEHYHLOLJLQJ • Overzichtelijke organisatiestructuur tot 5 niveau’s • Krachtige zoekfuncties binnen de gehele applicatie

• Centrale locatie voor alle (unieke) organisatiegegevens • Bijzonder gebruiksvriendelijk en snelle interface • Alle data te exporteren

AANSLUITINGENREGISTER (Module I) • • • • • •

Direct inzicht in alle belangrijke gegevens in een veilige omgeving Direct inzicht in actuele status energie-aansluiting (actief, niet actief, uithuizen, etc.) &RQWUROH RS PHHWGDWD HQ QRWLÈ´ FDWLHV Online in- en uithuizen van energie-aansluitingen Logboek per energiemeter Koppeling met BAG register (Basis Administratie Gemeenten)

ENERGIEMONITORING (Module II) • • • • •

Gedetailleerd inzicht in uw verbruik per aansluiting Uitgebreide benchmark en rapportagemogelijkheden Instelbare alarmen Geschikt voor alle soorten meetdata-koppelingen Graaddagencorrectie

DIGITALE ENERGIE-FACTUURCONTROLE (Module III) • • • • •

100% veilige, snelle, softwarematige en foutloze controle van digitale facturen Inlezen facturen conform landelijke standaard E-factuur (UBL XML 2.0) Facturen worden gekoppeld aan de EAN-code È´ QDQFLHOH NHQPHUNHQ WRH WH NHQQHQ YRRU LQWHUQH DIGHOLQJHQ Onjuiste facturen worden direct afgekeurd

H.J.E. Wenckebachweg 90-98, 1114 AD Amsterdam Postbus 3158, 2130 KD Hoofddorp info@energiemissie.nl | www.energiemissie.nl

commentaar Vakbeurs Energie: kompas in de energietransitie Het zijn roerige tijden voor bouwondernemers en gebouwbeheerders.

De energietransitie is nu daadwerkelijk in gang gezet. Maar ook komen de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen en BENG-eisen eraan, moeten we circulair en industrieel bouwen en zijn we naarstig op zoek naar voldoende vakmensen.

Met de presentatie van het Klimaatakkoord op 28 juni zijn er nieuwe piketpalen geslagen om de ambitieuze doelstelling te halen van 49 procent CO2-reductie in 2030. In 2050 moeten 7 miljoen woningen en 1 miljoen gebouwen van het aardgas af. Dat betekent isoleren en gebruikmaken van duurzame warmte en elektriciteit. Als eerste stap moeten in 2030 de eerste 1,5 miljoen bestaande woningen verduurzaamd zijn. Verder komt in 2030 70 procent van alle elektriciteit uit hernieuwbare bronnen. Dat gebeurt met windturbines op zee, op land en met zonnepanelen op daken en in zonneparken. Tegelijk groeit de vraag naar elektriciteit. Auto’s worden elektrisch, de industrie vervangt olie en gas door schone stroom. Gebouwen gaan van het gas af en zullen meer stroom nodig hebben voor verwarmen en koken. Omdat de stroomvoorziening meer afhankelijk wordt van het grillige weer zijn veel maatregelen nodig om de levering betrouwbaar te houden.

Vakbeurs Energie opereert op het kruispunt van alle uitdagingen en biedt talrijke openingen naar mogelijke oplossingen in de gebouwde omgeving, industrie en mobiliteit. Vandaar ook dat er naast Vakbeurs Energie diverse andere platforms zijn gecreëerd om u van informatie te voorzien. Zo is er Zero Emission | Ecomobiel, dat alles laat zien rond elektrisch vervoer. De industrie staat eveneens voor forse uitdagingen op het gebied van industriële energievoorziening. Vandaar dat de industrie ook een eigen beursplatform heeft: Industrial Heat & Power.

Met de nieuwe vakbeurs PREFAB voorziet organisator 54events in de behoefte aan een ‘eigen’ platform voor prefab. Dat prefabricage en industrieel/modulair bouwen de laatste jaren snel evolueren, heeft een aantal oorzaken. De krapte aan vakbekwaam personeel is daar een belangrijke van. Ook ten aanzien van bouwsnelheid, kwaliteit en circulariteit blijkt industrialisatie voordelen te bieden. De energietransitie is op dit moment dé versneller voor de ontwikkelingen binnen de bouw- en installatiesector richting industrialisatie en prefabricage.

Dus is een eigen plek in de beurshallen gerechtvaardigd.

‘Samen werken in Transitie’, is het centrale thema van Vakbeurs Energie. Daarom kunt u ook met één entreebewijs alle vakbeurzen bezoeken. Ze zijn overzichtelijk ondergebracht rond de grote centrale entree. Alleen zo brengen we in beeld dat we verbindingen moeten leggen tussen alle sectoren om de transitie naar een klimaatneutrale samenleving in 2050 te volbrengen!

Ing. Frank de Groot Hoofdredacteur EnergieGids

06

Banken kunnen energietransitie aanjagen

38

Nieuwe spelregels nodig voor ons energiesysteem

BEURSWIJZER 16 41 60 63 65 88

Programma Vakbeurs Energie 2019 Industrial Heat & Power 2019 Plattegrond Deelnemers Vakbeurs Energie: Beursnieuws Vakbeurs Energie: Passief Bouwen

colofon

inhoud Energiegids nr. 10 – 2019 Hoofdredactie Ing. Frank de Groot Redactie Siebe Schootstra Katja van Roosmalen Eindredactie Daniëlle Chi Uitgever Ron Huveneers Vormgeving John Dupuis

Advertentie-acquisitie Jetvertising BV, Arthur Middendorp 070-399 00 00 / 06-2217 3998, arthur@jetvertising.nl Media Order Services Monique Pool mediaservice@sdu.nl 070-378 04 59 ISSN 1876-1917 ©Sdu Uitgevers 2019 Alle rechten voorbehouden.

Aangeleverde artikelen kunnen worden hergebruikt voor elektronische doeleinden.

09 11

Het belang van energie monitoringEnergie 2019 Vakbeurs

Abonnementen Voor actuele prijzen, abonnementsvormen en onze leveringsvoorwaarden verwijzen wij u naar sdu.nl of kunt u contact opnemen met onze klantenservice. Abonnementen kunt u afsluiten via sdu.nl of via Sdu Klantenservice. Postbus 20025, 2500 EA Den Haag; tel: (070) 378 98 80; e-mail: sdu@sdu.nl.

Verschijnt 10 maal per jaar. Een abonnement geldt steeds voor een jaar en kan op elk gewenst tijdstip ingaan.

EN VERDER 35 Energietransitie: Aan de slag!

93 Inpassing van zonne-energie in Nederland; van een leien dakje?

Vanwege de aard van de uitgave, gaat Sdu uit van een zakelijke overeenkomst; deze overeenkomst valt onder het algemene verbintenissenrecht. Het abonnement wordt automatisch met een jaar verlengd, tenzij uiterlijk 2 maanden voor het verstrijken van het abonnementsjaar schriftelijk wordt opgezegd bij Sdu Klantenservice 20014, 2500 EA Den Haag. Voor informatie over onze leveringsvoorwaarden en producten kunt u terecht op www.sdu.nl. Abonnementen gelden voor minimaal 1 jaar.

Voor het toesturen van informatie over (nieuwe) producten en diensten gebruiken wij uw e-mailadres alleen als u daarvoor toestemming heeft gegeven. Uw toestemming kunt u altijd intrekken door gebruik te maken van de afmeldlink in het toegezonden e-mailbericht. Als u in het geheel geen informatie wenst te ontvangen over producten en/of diensten, dan kunt u dit laten weten aan Sdu Klantenservice: informatie@ sdu.nl. Abonnementen gelden voor minimaal één jaar en hebben een opzegtermijn van twee maanden. Onze uitgaven zijn ook verkrijgbaar in de boekhandel. Voor informatie over onze leveringsvoorwaarden kunt u terecht op www.sdu.nl.

6

Energietransitie energiegids.nl

Nieuwbouw Triodos Bank op Landgoed De Reehorst in Zeist. Foto: Bert Rietberg voor J.P. van Eesteren.

Banken kunnen energietransitie aanjagen Bij Triodos Bank zit duurzaamheid in de haarvaten. “Al vanaf 1980 financieren we initiatieven die bijdragen aan de kwaliteit van leven en die een positieve verandering in de samenleving in gang zetten.

Dat betekent dus ook dat wij met sommige bedrijven géén zaken doen”, zegt Jeroen Pels, hoofd Private Banking en tevens Hypotheken, bij de ‘groene’ bank. We vroegen hem welke rol een bank kan spelen bij het bevorderen van de energietransitie.

Tekst: ing. Frank de Groot

Op landgoed De Reehorst, naast station Driebergen-Zeist, is de laatste fase ingegaan van het nieuwe remontabele hoofdkantoor voor Triodos Bank Nederland. In het dynamisch vormgegeven gebouw staat de verbinding met het omringende landgoed centraal. Bijzonder is dat Villa De Reehorst in 1980 het decor vormde voor de oprichting van Triodos Bank. Met de bouw van het nieuwe hoofdkantoor op deze locatie komt de bank na bijna veertig jaar weer terug bij haar oorspronkelijke roots.

We ontmoeten elkaar op een wel heel bijzondere locatie: in een ‘Wikkelhouse’ op hetzelfde landgoed. Dit ‘tiny house’ van Fiction Factory heeft als basis golfkarton. Dit wordt met een gepatenteerde methode rond een enorme mal gewikkeld, terwijl milieuvriendelijke lijm wordt toegevoegd. Zo ontstaat een keiharde en isolerende sandwichstructuur. Daarna wordt ieder segment beschermd met een waterdichte ademende folie,

vergelijkbaar met ademende regenkleding en vervolgens afgewerkt met houten panelen. Een zeer duurzame huisvesting die past bij de groene ambities van Triodos Bank. Aan de ene zijde biedt de volledig glazen gevel zicht op de weilanden en in de verte het verkeer op de A12. Aan de andere zijde eveneens een glazen gevel, maar dan met zicht op een fraai aangelegd park en de nieuwbouw van Triodos Bank. Jeroen Pels: “Het landgoed wordt volledig in ere hersteld. We bevinden ons hier ook in een ecologische hoofdstructuur. Door de positionering tegen de bestaande bosrand voegt de nieuwbouw zich in de bestaande structuur van het landgoed. Daarmee blijven de oorspronkelijke zichtlijnen behouden en respecteert het gebouw de leefomgeving. In alle opzichten wordt rekening gehouden met de ecologische waarde van het gebied. Dit betreft niet alleen de bouwmethodiek. Een voorbeeld is de vormgeving van het pand, waarbij zelfs rekening is gehouden met de vluchtroutes van vleermuizen.”

Samen Nederland duurzaam maken?

Maar hoe? We laten het u graag zien

Deze warmtepomp maakt gebruik van

op de Vakbeurs Energie! Er zijn volop

ventilatielucht ĂŠn buitenlucht is vanaf

redenen om onze stand te bezoeken: zo

heden leverbaar. Als fabrikant van het

laten we diverse klimaatsystemen zien

totale binnenklimaat, zijn natuurlijk ook

voor zowel de nieuwbouw, projectmatige

onze ventilatieoplossingen te zien. Zo is de

renovatie als particuliere renovatie.

CAS 3 Connect, de eerste dakventilator die

En we introduceren onze doorbraak

communiceert met de cloud, en de HRU

in de gasloze transformatie, Het

ECO 300 DUO Zone warmteterugwinunit op

Warmtepompnet!

de stand te zien.

We tonen onze complete range warmte-

In het Theater Binnenklimaat geven

pompen, waaronder de meestverkochte

we elk dag een presentatie over het

water/water warmtepomp in de nieuw-

Warmtepompnet.

bouw, de WPU 5G. Daarnaast vind u op de stand onze lucht/water warmtepompen,

Kortom, alles in huis om samen met u

waaronder de nieuwe HP-M 25 i.

Nederland duurzaam te maken.

19_0110 | ID 2019-09-16

langs op s n o ij b u t Kom 13 in hal 3?

0 .B 3 0 d n a t s

www.ithodaalderop.nl/bouwbeurs2019

8

Jeroen Pels van Triodos Bank: “Wij hebben de meest groene portefeuille van de Nederlandse banken.

Gebleken is dat de onderpanden daarbij een kleiner risico vormen, doordat ze veelal in een betere conditie zijn, lagere (energie)lasten hebben en een hogere waarde vertegenwoordigen.”

Energietransitie energiegids.nl

Groen heeft waarde Duurzame, energiezuinige gebouwen hebben volgens Pels meer waarde dan minder duurzaam vastgoed. Dit wordt gesteund door allerlei onderzoeken. Onder normale marktomstandigheden, ten opzichte van de huidige oververhitting, geldt dat dit verschil nog significanter zal zijn: “Wij hebben de meest groene hypotheken- en vastgoedportefeuille van de Nederlandse banken. Gebleken is dat de onderpanden daarbij een kleiner risico vormen, doordat ze veelal in een betere conditie zijn, lagere (energie)lasten hebben en een hogere waarde vertegenwoordigen. Daarbij merk ik op dat de markt woningen met goede energieprestaties veelal als een green-premium ziet. De vraag is of minder duurzame panden in de toekomst geen brown-discount opleveren? Hoe dan ook zien wij minder financiële risico’s in de portefeuille door de hoge energieprestaties.”

De energietransitie leidt dus tot een waardestijging en betere courantheid van gebouwen. Pels legt uit: “Een duurzaam gebouw heeft lagere gebruikslasten en genereert zo een betere huurstroom met betrekking tot commercieel vastgoed. Voor de particuliere woningeigenaar zijn de woonlasten lager door een lagere energierekening en vindt waardevermeerdering plaats door de combinatie wooncomfort en verbetering van netto besteedbaar inkomen. Voor de bank/ investeerder geldt dat een verduurzaamd pand een betere asset oplevert en daarmee

dus meer zekerheid/ onderpand biedt. Daarbij geldt dat de gebruiker van commercieel vastgoed profiteert van het comfort en werkklimaat in zo’n gebouw, waardoor de arbeidsprestatie hoger komt te liggen. Wij zeggen daarom ook tegen bijvoorbeeld kantooreigenaren: waarom nu investeren om van label F naar de vanaf 2023 verplichte label C te komen. Ga dan gelijk voor label A! Uiteindelijk levert dat op de lange termijn alleen maar winst op.”

Toch zijn er ook ontwikkelingen waarbij gebouweigenaren zo min mogelijk geld in assets willen hebben zitten, om zo armslag te houden voor andere investeringen. “Voorbeeld is de opkomst van Energy Service Companys (ESCo’s) waarbij het ontwerpen, implementeren en financieren van energiebesparende maatregelen is uitbesteed aan een daarin gespecialiseerd bedrijf. Dat kan gaan van verlichting, tot klimaatinstallaties of zelfs de schil van een gebouw. Parallel daarmee zien we een verschuiving van bezit naar gebruik.”

Financiële stimulans Door het hogere rendement en lagere risico van duurzame gebouwen die weinig tot geen energie verbruiken, is het voor een bank ook aantrekkelijk om klanten te stimuleren een bezit te verduurzamen of duurzaam bezit te kopen. “Voor bedrijven ontstaat meer kredietmogelijkheid bij verduurzaming door de invloed van waardevermeerdering en bevordering van de cash-

energiegids.nl Energietransitie

flow; minder energielasten of hogere opbrengsten bij verhuur.

Daarbij is het goed om stil te staan bij het zogenaamde effect van de split-incentive: gebruiker en eigenaar van een pand zijn niet altijd hetzelfde. Zodoende trachten we ook gebruikers te stimuleren het energieverbruik te reduceren. De gebruiker kan profiteren van een lagere energierekening terwijl verhuurders een hogere huurstroom genereren. De verhuurbaarheid en/of de waarde van je bezit neemt ook nog eens toe.”

Voor particulieren spelen weer andere belangen. “Bij particulieren zien we dat we als bank echt het verschil maken door zowel bij nieuw- als bij bestaande bouw te wijzen op de ‘total cost of ownership’. Een duurzamer huis kopen of investeren in duurzaamheid lijkt soms prijzig. Maar als we het vertalen naar netto maandlasten dan leidt een investering veelal tot een hogere besparing, dan dat de kosten stijgen. Wij zien daardoor dat wij er al jaren in slagen particulieren verstandige duurzaamheidsinvesteringen te laten doen. Blijkbaar kijkt men in de sector als geheel nog onvoldoende naar de gebruikskosten en latere restwaarde. Er zijn zelfs financiers die een risico-opslag in rekening brengen bij investeringen boven de 100% van de waarde van de woning.”

“Wij zijn van mening dat niet-investeren een groter risico vormt’, vervolgt Pels. “We willen daarom iedereen stimuleren om zuinig met energie om te gaan en zo duurzaam mogelijk te

wonen. Daarbij moeten we niet langer heel rigide kijken naar het beschikbare inkomen. Nee, we moeten ook kijken naar de energielasten. Zijn die 300 euro per maand lager, dan kan je ook 300 euro meer lenen. Niet alleen maar meer lenen om te verduurzamen, maar ook minder lenen bij energie-onzuinige woningen is ons standpunt. Helaas is het systeem daar nog niet op ingericht. Binnen ons bereik doen we alles om dat te bevorderen. Daarom hebben we de rentetarieven van onze hypotheek gekoppeld aan het energielabel van een woning.

Hiervoor geldt: hoe groener het label, hoe lager de rente die u betaalt. Daarnaast krijgt een woningeigenaar die zijn woning wil verduurzamen een online adviesrapport van De Energiebespaarders met een persoonlijk en onafhankelijk advies.

Daardoor weet de woningeigenaar precies welke maatregelen het meeste opleveren. Wij rekenen dan ook voor de particulier uit, indicatief, wat het effect is op de netto-maandlast; afname energierekening versus rente en aflossing. En men krijgt direct vrijblijvend scherpe offertes voor een zorgeloze installatie door een erkende installateur.”

Triodos doet nog meer om particulieren over de streep te trekken. Pels: “Met onze Energiebespaarlening kan de woningeigenaar de noodzakelijke aanpassingen aan zijn of haar woning financieren tot € 25.000. Het mooie is dat de rente van deze lening slechts 50% van de rente van de hypotheek bedraagt.

9

Het nieuwe Triodos kantoorgebouw heeft een volledig transparante gevel van gevelspecialist Octatube, voor optimaal zicht binnen het volledige gebouw en op de natuur rondom het pand. Foto: Bert Rietberg voor J.P. van Eesteren.

10

Energietransitie energiegids.nl

Parkeren kan onder een dak met zonnepanelen. Foto: Bert Rietberg voor J.P. van Eesteren.

Duurzaam hoofdkantoor Duurzaamheid staat centraal bij de nieuwbouw van het hoofdkantoor Triodos Bank in Driebergen-Rijsenburg. Het kantoorgebouw is samen met projectontwikkelaar EDGE Technologies (voorheen OVG Real Estate) ontwikkeld en wordt gebouwd door hoofdaannemer J.P. van Eesteren. Het ontwerp is van duurzaamheidsarchitect Thomas Rau. Het gebouw bestaat uit drie torens van twee, drie en vijf verdiepingen met een duurzaam houten constructie (PEFC-goedgekeurd hout), groene daken, WKO-installatie, hoge isolatiewaarde (Rc-waarde is 6 m2K/W) en 3.300 m2 aan zonnepanelen op de overdekte parkeerplaatsen. Hiermee behaalt het gebouw de hoogste BREEAM-NLcertificering: Outstanding.

Glazen huid Bijzonder is dat het gebouw drie prefab houten kernen en houten vloeren heeft. Deze vloeren vormen de verbinding van de kernen met de stalen vliesgevelconstructie. Het gebouw heeft een volledig transparante gevel van gevelspecialist Octatube, voor optimaal zicht binnen het volledige gebouw en op de natuur rondom het pand. Die transparantie wordt bereikt door te werken met triple glaspanelen, die zo sterk zijn dat ze zonder kozijn een grote overspanning kunnen maken. Het glas staat direct op de staalconstructie.

Demontabel Naast montage is demontage van de verschillende onderdelen van het pand net zo belangrijk in verband met de gewenste circulariteit.

Al in het ontwerp is er rekening mee gehouden dat nagenoeg het hele gebouw op termijn gedemonteerd moet kunnen worden. Alle onderdelen en materialen worden geregistreerd in een Madaster-materialenpaspoort, zodat ze altijd te identificeren zijn voor hergebruik.

Maar het kan nog mooier worden: wanneer blijkt dat de genomen maatregelen inderdaad tot een duurzame en energiezuinige woning hebben geleid, dan gaat de hypotheekrente ook nog eens 0,3% omlaag! Tot slot kun je voor een duurzame woning tot 106% van de woningwaarde lenen, zonder risico-opslag!”

Restwaarde Zoals al opgemerkt, heeft duurzaam vastgoed een hogere restwaarde. Een materialenpaspoort kan hierin een belangrijke rol vervullen. In een dergelijk ‘paspoort’ zijn alle materialen en installaties die zich in een gebouw bevinden vastgelegd, inclusief onderhoudsgegevens, garanties, certificaten, gegevens leverancier, enzovoort. Via de online bibliotheek van Madaster zijn alle gebruikte materialen en installaties per project eenvoudig te raadplegen. “Hiermee heeft de gebouweigenaar tijdens de gebruiksfase goed zicht op de onderhoudsstatus van toegepaste materialen en installaties en de restwaarde.

De gebruikte materialen en installaties bij de nieuwbouw van Triodos zijn ook ondergebracht in een materialenpaspoort van Madaster. Daartoe is het gebouw eerste in een 3D BIM-model ontworpen. Wellicht moeten we dergelijke ontwikkelingen ook fiscaal belonen.”

Pels besluit met de opmerking dat hij vindt dat we bij nieuwbouw en renovatie zoveel mogelijk de trias energetica moeten volgen: “Onze visie is: beperk eerst je verbruik maximaal, isoleer een woning goed, zodat je vervolgens zo min mogelijk installaties en energie nodig hebt voor koeling en verwarming.

De levensduur van veel technische installaties is vijftien jaar en dan moet je dus weer herfinancieren. Maar die isolatie blijft gewoon zijn werk doen.”

energiegids.nl

Vakbeurs Energie: inleiding

Vakbeurs Energie 2019

Transitie versnellen door zakendoen

De energietransitie is allang niet meer vrijblijvend. Vooral niet na de presentatie van het Klimaatakkoord. Een bezoek aan Vakbeurs Energie 2019 is daardoor bijna een ‘must’. De vijftiende editie van deze vakbeurs voor duurzame energieopwekking en energiebesparing vindt plaats op 8, 9 & 10 oktober 2019 in de Brabanthallen in Den Bosch. Nieuw dit jaar is de vakbeurs PREFAB voor professionals die geĂŻnteresseerd zijn in industrieel en modulair bouwen en renoveren; een tak van sport die gezien de enorme opgave in de verduurzaming van de gebouwde omgeving een steeds prominentere rol zal gaan spelen.

11

12

Vakbeurs Energie: inleiding

Onze energievoorziening zal de komende decennia ingrijpend veranderen. Met de presentatie van het Klimaatakkoord op 28 juni, zijn er nieuwe piketpalen geslagen om de ambitieuze doelstelling te halen van 49 procent CO2-reductie in 2030. In 2050 moeten 7 miljoen woningen en 1 miljoen gebouwen van het aardgas af. Dat betekent isoleren en gebruikmaken van duurzame warmte en elektriciteit. Als eerste stap moeten in 2030 de eerste 1,5 miljoen bestaande woningen verduurzaamd zijn. Verder komt in 2030 70 procent van alle elektriciteit uit hernieuwbare bronnen. Dat gebeurt met windturbines op zee, op land en met zonnepanelen op daken en in zonneparken. Tegelijk groeit de vraag naar elektriciteit.

Auto’s worden elektrisch, de industrie vervangt olie en gas door schone stroom. Gebouwen gaan van het gas af en zullen meer stroom nodig hebben voor verwarmen en koken.

Omdat de stroomvoorziening meer afhankelijk wordt van het grillige weer zijn veel maatregelen nodig om de levering betrouwbaar te houden.

Sinds 1 juli 2019 geldt verder de Informatieplicht Energiebesparing voor bedrijven die jaarlijks minimaal 50.000 kWh of 25.000 m3 aardgas verbruiken. Duidelijk is inmiddels ook dat er vanaf 1 juli 2020 BENG-eisen gaan gelden voor alle nieuwe gebouwen. Daarnaast moeten kantoorgebouwen groter dan 100 m2 vanaf 1 januari 2023 Energielabel C hebben. Voldoet een pand dan niet aan de eisen, dan mag het per 1 januari 2023 niet meer als kantoor worden gebruikt. Deze verplichting staat in het Bouwbesluit. Kortom; de markt staat voor veel uitdagingen.

Om tot een CO2-arme energievoorziening te komen is terugdringing van het gebruik van fossiele brandstoffen bij de opwekking van energie de grootste uitdaging. Grootschalige opwekking van duurzame energie door wind en zon, brengt weer andere uitdagingen met zich mee, zoals de noodzakelijke opslag van energie om vraag en aanbod op elkaar te kunnen afstemmen. Oplossingen als Power-to-Gas en de opslag van energie in accu’s van elektrische auto’s worden genoemd.

Ook neemt de belangstelling voor het gebruik van restwarmte toe, evenals aardgasloos bouwen en energieopslag.

energiegids.nl

De ontwikkelingen gaan snel, maar veel uitdagingen vragen nog om rendabele antwoorden. Vakbeurs Energie opereert op het kruispunt van alle uitdagingen en biedt talrijke openingen naar mogelijke oplossingen in de gebouwde omgeving, industrie en mobiliteit.

Zero Emission | Ecomobiel Op 8, 9 en 10 oktober 2019 vindt tijdens Vakbeurs Energie de elfde editie van Zero Emission | Ecomobiel plaats. Deze vakbeurs zal zeker in het teken staan van de doorbraak van EV, of nu accu’s of brandstofcellen de energiedrager zijn. Talrijke projecten in ons land en snel stijgende verkoopcijfers van EV, maken duidelijk dat EV de toekomst heeft. Het klimaatakkoord zegt hierover: ‘Mobiliteit in 2050 is emissieloos en van hoge kwaliteit. Nog niet alle oplossingen zijn voorhanden.

Bijvoorbeeld voor het vrachtvervoer. Maar het moet wel schoner, slimmer en dus anders. Hierover zijn tientallen afspraken gemaakt tussen betrokken partijen en de overheid.

Die zorgen dat er voor 2030 structurele veranderingen in gang worden gezet. Elektrisch rijden is daarbij belangrijk.’ Een bezoek aan Zero Emission | Ecomobiel is hierdoor een must om op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen.

Elektrisch rijden is de afgelopen jaren explosief gestegen.

Het jaar na de start van Ecomobiel (2009) waren er nog maar een paar duizend geregistreerde elektrische voertuigen. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO. nl) stelt in opdracht van het ministerie van Economische Zaken maandelijks een nieuw overzicht met registratiecijfers samen. Uit de meest recente registratiecijfers blijkt dat Nederland in de eerste helft van 2019 de mijlpaal van 150.000 elektrische personenauto’s heeft bereikt. Eind april telde Nederland 152.581 elektrische personenvoertuigen.

Daar bovenop telt Nederland ook nog eens een kleine 4.000 elektrische bedrijfsauto’s en bijna 500 elektrische bussen.

Telt men ook de elektrische snor- en motorfietsen en Speed pedelecs mee, dan loopt het aantal elektrische voertuigen op tot ruim 210.000 stuks.

Thema’s als last mile, (car)sharing, duurzame stadsdistributie en smart mobility staan volop in de belangstelling. Elektrische vervoersmiddelen (EV’s) en laadinfrastructuur zijn inmiddels onlosmakelijk verbonden met energieopslag en balans in het elektriciteitsnetwerk. Waterstof staat eveneens weer flink in de belangstelling, als opslagmedium voor elektriciteit én als brandstof.

Ook hybride auto’s en voertuigen die op CNG, LPG en waterstof rijden dragen bij aan schoner vervoer. Al deze ontwikkelingen zijn niet alleen goed voor het milieu (minder fijnstof en CO2) maar ook voor de sector. Nederlandse bedrijven hebben laten zien dat ze met hun innovaties tot de wereldtop horen en ons land heeft een internationale voorbeeldfunctie op het gebied van elektrisch rijden. De toekomst belooft nog veel meer. Want dankzij energieopslag in de accu’s van elektrische voertuigen kan elektrisch rijden straks ook bijdragen aan slimme en duurzamere energievoorziening.

RETHINK CLIMATE IMPROVE LIFE

Allround supporter van Het Nieuwe Verwarmen Bezoek ons tijdens Vakbeurs Energie op 8, 9 en 10 oktober 2019!

Hoofdsponsor KNSB

hetnieuweverwarmen.nl

14

Vakbeurs Energie: inleiding

Op Zero Emission | Ecomobiel treft u alle sectoren op het gebied van elektrisch vervoer aan. Naast uitgebreide informatie over elektrische personenauto’s, besteedt deze vakbeurs aandacht aan: Light Electric Vehicles (LEV), laadinfrastructuur, smart mobility, stadsdistributie (elektrische vrachtwagens en e-bestelwagens), brandstoffenmix en mobiliteitsdiensten.

energiegids.nl

Dat prefabricage en industrieel/modulair bouwen snel evolueren, heeft een aantal oorzaken. De krapte aan vakbekwaam personeel is daar een belangrijke van. Ook ten aanzien van bouwsnelheid, kwaliteit en circulariteit blijkt industrialisatie voordelen te bieden. De energietransitie is op dit moment dé versneller voor de ontwikkelingen binnen de bouw- en installatiesector richting industrialisatie en prefabricage.

PREFAB Met de nieuwe vakbeurs PREFAB voorziet organisator 54events in de behoefte aan een ‘eigen’ platform waar integraal de mogelijkheden van off-site, modulair en industrieel bouwen, renoveren en installeren worden getoond. Op PREFAB tonen de koplopers in off-site bouwen hun laatste innovaties en oplossingen. Men deelt er kennis en doet er zaken in het kader van onder meer ontwerp & engineering, componenten & productie en logistiek & assemblage.

De bouw- en installatiesector staat voor de enorme opgave om niet alleen de nieuwbouw fors op te krikken om aan de actuele woningvraag te voldoen, maar ook om het grootste deel van de 7,7 miljoen bestaande woningen duurzamer, comfortabel en gezonder te maken. De vraag is hoe de bouw daarin kan slagen. Minimaal een deel van het antwoord is: industrialisatie.

In circa de helft van de nieuwbouwwoningen is al sprake van een zekere mate van prefabricage, zo concludeerde USP Marketing Consultancy. Uit onderzoek van Marjet Rutten, aanjager, innovator en marketeer voor de bouw-, installatieen vastgoedsector, blijkt dat dit jaar één op de zes nieuwbouwwoningen compleet industrieel wordt vervaardigd. Zij becijfert dat in 2019 meer dan 10.000 woningen industrieel worden geproduceerd en dat dit volume in 2021 op ongeveer 25.000 stuks ligt.

Industrial Heat & Power Niet alleen de gebouwde omgeving staat voor een grote uitdaging, maar ook de industrie. De Nederlandse industrie is goed voor circa 35 tot 40% van het totale energieverbruik in Nederland. Gezien de forse uitdagingen heeft de industriële energievoorziening een eigen beursplatform, naast Vakbeurs Energie: Industrial Heat & Power. Op de beursvloer en tijdens seminars worden de uitdagingen waarvoor de industrie staat nader belicht en worden er oplossingen aangedragen. Ook is er weer extra aandacht voor onderwerpen als stoominstallaties, koel- en vriestechniek, WKK en elektra-installaties, aandrijftechniek en perslucht, gebouw- en procestechniek en monitoring en advies. Voor meer informatie verwijzen we naar de speciale Industrial Heat & Power katern in deze beursspecial.

Openingsdebat Het inmiddels traditionele openingsdebat op dinsdag 8 oktober in het Energie Theater gaat in op ‘De stappen naar warmte in de toekomst’. Nederland gaat van het gas af, moet meer energie besparen en veel minder CO2 uitstoten. Hoe gaan we dat in de gebouwde omgeving aanpakken, wat zijn de uitdagingen, kansen en hoe kunnen we voorkomen dat we allemaal het wiel uit gaan vinden en optimaal samenwer-

energiegids.nl

ken? Deelnemers aan het debat zijn (onder voorbehoud): Meindert Smallenbroek (directeur Warmte & Ondergrond bij het ministerie van Economische Zaken en Klimaat), Henk Sijbring (voorzitter Vereniging van ketelleveranciers, VFK), Teun Bokhoven (directeur Nederlandse vereniging duurzame energie, NVDE), Puk van Meegeren (persvoorlichter Milieu Centraal), Isabelle Sternheim (voorzitter Federatie van Energieconsultants, FedEC), Jan Rooijakkers (voorzitter Stichting Warmtenetwerk), Frank Agterberg (voorzitter Bodemenergie, BNL, en Dutch Heat Pump Association, DHPA), Derk Jansen (voorzitter Reeshof Warmte) en Jan Willem van de Groep (developer Factory Zero).

Inhoudelijk programma De Vakbeurs Energie staat weer bol van de activiteiten. Zo vindt op dinsdag 8 oktober de DC Dag (gelijkstroom) plaats en een debat over de financieringsmogelijkheden van de energietransitie. Verder wordt traditiegetrouw op de eerste beursdag de Innovative Energy Solutions award uitgereikt voor het meest innovatieve concept of product dat energie bespaart en Nederland helpt verduurzamen.

Op woensdag 9 oktober organiseert Energy Storage NL voor de vijfde keer op rij de Energy Storage Day, waarbij er een Energy Storage paviljoen op de beursvloer staat. Op de Energy Storage Day 2019 krijgt u de meest recente inzichten en verwachtingen van experts en worden concrete projecten met innovatieve technologie gepresenteerd. Energy Storage NL richt zich vanaf dit moment naast energieopslag ook op de conversie van duurzaam opgewekte energie. De organisatie beschouwt de conversiestap als een integraal deel van het energieopslag proces. De aan conversie gekoppelde technologieën zijn bijvoorbeeld van belang voor de langdurige opslag van energie. Vermeldenswaard is verder het congres van De Nederlandse Verwarmingsindustrie, met als titel ‘9 miljoen gebouwen, duurzaam en betaalbaar verwarmen: welke rol speelt de Nederlandse Verwarmingsindustrie?’ Het Nederlands Warmtepompcongres 2019 gaat verder in op de transitie van gas naar all-electric en de rol van warmtepom-

Vakbeurs Energie: inleiding

pen hierin. Uiteraard is er ook uitgebreid aandacht voor de nieuwe NTA 8800 ‘Energieprestatie van gebouwen’, middels een openingsdebat en een inhoudelijk vervolg.

Op de laatste beursdag is er onder meer een Openingsdebat over flexibilisering van de energievoorziening, het Groot Warmtepompen Debat, Studentenmiddag en wederom de Gemeentedag Energietransitie. Tot slot is er dagelijks een Warmtepomp Innovatieroute die onder begeleiding plaatsvindt. Dit is maar een greep uit de grote hoeveelheid activiteiten die plaatsvinden.

PassiefBouwen Ook dit jaar programmeert Stichting PassiefBouwen de lezingen en workshops van het Theater PassiefBouwen. Passief Bouwen wordt steeds meer gezien als het bouwen van de toekomst. Ook op de beursvloer zal er daarom een speciaal segment aan gewijd zijn.

Praktische informatie Vakbeurs Energie: 8, 9 en 10 oktober 2019 Industrial Heat & Power: 8, 9 en 10 oktober 2019 Zero Emission | Ecomobiel: 8, 9 en 10 oktober 2019 PREFAB: 8, 9 en 10 oktober 2019 Locatie: Brabanthallen, Diezekade 2, 5222 AK ‘s-Hertogenbosch Openingstijden: 10.00-17.00 uur Zie voor meer informatie www.vakbeursenergie.nl, www.industrialheatandpower.nl, www.ecomobiel.nl en www.prefabbeurs.nl. Hier kunt u zich gratis registreren!

U heeft dan toegang tot alle beurzen.

15

16

Vakbeurs Energie

energiegids.nl

Activiteiten Vakbeurs Energie 2019 Dinsdag 9 oktober Energie Theater Opening Waar: Energie Theater, hal 4 Wanneer: dinsdag 8 oktober 2019, 10.15 - 10.30 uur Ferdi Licher, directeur Bouwen en Energie bij het ministerie van BZK, opent de beurs. Directie Bouwen en Energie werkt aan de transitie naar aardgasvrije wijken, vergaande verduurzaming van alle gebouwen in Nederland, circulair en klimaatadaptief bouwen en aan innovatie in de bouw. Voorts werken ze aan een nieuwe wet Kwalititeitsborging voor het bouwen, het Bouwbesluit bouwwerken leefomgeving (Bbl), veilige en gezonde gebouwen en een actieplan voor grotere toegankelijkheid van gebouwen.

Openingsdebat Waar: Energie Theater, hal 4 Wanneer: dinsdag 8 oktober 2019, 10.30 - 11.00 uur Wat: Ook deze editie van Vakbeurs Energie wordt er direct na de officiĂŤle opening gestart met het interactieve openingsdebat. Vooraanstaande experts uit de energiewereld gaan met elkaar onder begeleiding van een professionele dagvoorzitter in debat. Nederland gaat van het gas af, moet meer energie besparen en veel minder CO2 uitstoten. Hoe gaan we dat in de gebouwde omgeving aanpakken, wat

zijn de uitdagingen, kansen en hoe kunnen we voorkomen dat we allemaal het wiel uit gaan vinden en optimaal samenwerken?

Deelnemers aan het debat zijn: Meindert Smallenbroek (directeur Warmte & Ondergrond bij het ministerie van Economische Zaken en Klimaat), Henk Sijbring (voorzitter Vereniging van ketelleveranciers, VFK), Teun Bokhoven (directeur Nederlandse vereniging duurzame energie, NVDE), Puk van Meegeren (persvoorlichter Milieu Centraal), Isabelle Sternheim (voorzitter Federatie van Energieconsultants, FedEC), Jan Rooijakkers (voorzitter Stichting Warmtenetwerk), Frank Agterberg (voorzitter Bodemenergie, BNL, en Dutch Heat Pump Association, DHPA), Derk Jansen (eigenaar Laser Events) en Jan Willem van de Groep (developer Factory Zero).

energiegids.nl

Vakbeurs Energie

17

Het KIVI Klimaatakkoord Waar: Energie Theater, hal 4 Wanneer: dinsdag 8 oktober 2018, 11.30 - 12.00 uur en in Bosch Zaal: 12.00 – 13.00 uur

De uitreiking van de Innovative Energy Solutions Award in oktober 2018

Uitreiking Award 2019 Waar: Energie Theater, hal 4 Wanneer: dinsdag 8 oktober 2019, 11.00 - 11.30 uur Uitreiking Innovative Energy Solution award 2019 Energiebesparing kan altijd slimmer! Vakbeurs Energie is ook dit jaar weer op zoek gegaan naar het meest innovatieve concept of product dat energie bespaart en Nederland helpt verduurzamen.

Het meest innovatieve product of tool waarmee de energietransitie een grote sprong voorwaarts kan maken wordt bekroond met de Innovative Energy Solutions award. Op het hoofdpodium van de Vakbeurs Energie krijgen de genomineerden de mogelijkheid om hun innovatieve projecten, producten en/of concepten te pitchen. Naar aanleiding van de pitch zal de jury in beraad gaan waarna de award van het jaar wordt uitgereikt door juryvoorzitter en zonne-energiespecialist Mark Meijer, directeur/eigenaar van Energy Indeed.

Wat: Eind juni 2019 is de Nederlandse regering gekomen met het Nederlandse Klimaatakkoord. Dit is gepaard gegaan met zoveel chaos in de communicatie dat er veel vragen leven in de maatschappij. Moet ik geld gaan sparen om een waterpomp of elektrische auto kopen? Gaat die zonneweide of windmolen om de hoek helpen? Of moeten we toch inzetten op een Thoriumreactor?

Het Koninklijk Instituut van Ingenieurs (KIVI) wil met haar 20.000 ingenieurs inzicht en onderbouwing geven bij het Klimaatakkoord.

Om die reden heeft het KIVI een redactie gevormd voor het maken van een rapport, het KIVI Klimaatrapport.

Daniël Poolen, projectcoördinator duurzaamheid bij het KIVI, licht een tipje van de sluier op en presenteert de eerste bevindingen.

Wat heeft de BV Nederland aan technieken in huis om de CO2-uitstoot een halt toe te roepen? Welke keuzes moeten wij maken?

Na de presentatie is er de gelegenheid om aan de hand van enkele concept factsheets in gesprek te gaan tijdens de sessie

Innoverende en slimme verlichting, vandaag nog beginnen Waar: Energie Theater, hal 4 Wanneer: dinsdag 8 oktober 2019, 12.00 - 12.30 uur Wat: De energietransitie begint bij energiebesparing! Hoe zijn energiebesparingsmogelijkheden in verlichting te herkennen, welke opname instrumenten zijn er, welke vragen motiveren de klant, hoe is de klant te confronteren met energievraagstukken, hoe komt een analyse van besparingsmogelijkheden tot stand, hoe is het besparingspotentieel vast te stellen, welke bewakingsinstrument zijn er en hoe kan DIALux evo worden toegepast?

Wie: Chantal Channo-Meutzner, directeur Meutzner Licht Opleidingen en Wouter Balk, directeur BIM Creators.

DIALux evo. Foto: DIAL GmbH.

18

Verzilver de waarde van smart homes Waar: Energie Theater, hal 4 Wat: Ruim 75% van alle bedrijven geeft aan dat digitalisering impact heeft op haar omzet en verdienmodel. Echter, slechts 5% heeft haar verdienmodel en pricing hier op aangepast.

Smart homes is momenteel een van de belangrijkste digitale trends in de residentiële- en utiliteitsbouw. Maar wat betekent dit voor bedrijven in deze industrie, en hoe gaan ze hier het best mee om? Enkele belangrijke vragen die hierbij aan bod zullen komen zijn: - Welke digitale trends worden verwacht en wat zijn de verschillende fases hierin?

- Wat zijn slimme verdienmodellen voor smart homes, van ontwikkeling tot verkoop?

- Welke voorbeelden vanuit andere industrieën zijn ook goed toepasbaar in de bouw?

- Hoe bereid u uw organisatie voor op deze ontwikkeling?

Tijdens deze presentatie zal Arjen Brasz, Senior Director en Competence Leader Construction bij Simon-Kucher & Partners toelichting geven op dit onderwerp. De focus zal liggen op digitalisering, en er wordt specifiek ingegaan op de optimale strategische aanpak in het verzilveren van de waarde van smart homes.

Wanneer: dinsdag 8 oktober 2019, 12.45 - 13.15 uur Wie: Simon-Kucher & Partners.

Debat: wie zal dat betalen?

Waar: Energie Theater, hal 4 Wanneer: dinsdag 8 oktober 2019, 13.30 - 14.30 uur Wat: Nederland is in energietransitie: we besparen energie, verduurzamen en gaan minder gas verbruiken. Op alle gebieden van industrie tot gebouwde omgeving gebeurt veel. Een goed advies en plan staat voorop, maar een degelijk financieringsplan met leningen en subsidies speelt een belangrijke rol. Welke financieringsmogelijkheden zijn er en hoe werkt het in de praktijk met het Nationaal Energiebespaarfonds en ABN AMRO?

Vakbeurs Energie

Programma: • 13.30 - 13.40 uur. Financiering en subsidies voor (bestaande) VVE’s met Nationaal Energiebespaarfonds. Welke mogelijkheden zijn er, wat zijn succesvolle praktijkvoorbeelden. Door Fiona Hamberg, consultant Nationaal Energiebespaarfonds.

Warmtepomp Innovatieroute Tijdens de beurs organiseert Vakblad Warmtepompen dagelijks De Warmtepomp Innovatieroute. In een rondleiding langs een aantal standhouders wordt u in korte tijd geïnformeerd over de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van duurzame klimaat technologie. De route volgt u met draadloze headsets, deelname is gratis.

Bent u als technisch professional actief bij- of voor een installatiebedrijf, adviesbureau, projectontwikkelaar, gemeente, corporatie, vastgoedbedrijf, architectenbureau of bouwbedrijf? Dan mag u deze Innovatieroute niet missen! Door deel te nemen aan de Innovatieroute, wordt u langs vijf presentaties geleid, gegeven door experts die u vertellen over de actuele ontwikkelingen op dit gebied.

Innovatieroutes Er vinden vijf routes plaats waarvoor u zich kunt inschrijven.

• Dinsdag 8 oktober, 11:15 uur. De bedrijven die bezocht worden zijn: Alklima, Nefit/Bosch, Airview, Duco Ventilation & Sun Control en NIBE Energietechniek.

• Dinsdag 8 oktober, 14:00 uur. Alklima, ATAG Verwarming, Duco Ventilation & Sun Control en NIBE Energietechniek.

• Woensdag 9 oktober, 14:00 uur. Alklima, ATAG Verwarming, Remeha en NIBE Energietechniek.

• Donderdag 10 oktober, 11:15 uur. Alklima, Nefit/Bosch, Airview, Remeha en NIBE Energietechniek.

• Donderdag 10 oktober, 14:00 uur.

Alklima, ATAG Verwarming en NIBE Energietechniek.

Startplaats De verzamelplek voor de innovatieroute is op het terras in de centrale hal bij een herkenbare banier. Deelname is pas definitief na bevestiging vanuit de organisatie.

Aanmelden kan via https://innovatieroute. vakbladwarmtepompen.nl/.

energiegids.nl

• 1 3.40 - 13.50 uur. Financiering van energiebesparing en verduurzaming (bestaande) bedrijven. ABN AMRO heeft een breed scala van financieringsmogelijkheden voor de verduurzaming van vastgoed. Door Arnold Mulder, Sector Banker Energy, ABN AMRO Bank N.V. • 13.50 - 14.00 uur. De specialisten van CBRE adviseren hun klanten over alle duurzaamheidsaspecten, waaronder energie, engineering, certificering, recycling, herontwikkeling, duurzaamheidsrapportage en risicomanagement. Door Tim Habraken, directeur duurzaamheid.

• 14.00 - 14.30 uur. Debat met stellingen.

Duurzaamheid is geen begrip, maar een Heart- en Mindset Waar: Energie Theater, hal 4 Wanneer: dinsdag 8 oktober 2019, 15.00 - 16.00 uur Wat: Voor gedragsverandering in de energietransitie zijn niet alleen rationele overtuigingen van belang: is het technisch of financieel mogelijk?

Ook de mindset om op een andere manier te kijken is van groot belang. Bovendien speelt het gevoel een grote rol; ik wil deze planeet goed achterlaten voor volgende generaties.

Maar hoe ontwikkel je de juiste mindset en verbind je hart, hoofd en handen?

Jasper Folmer (Founder Nature Lab, Wilderness Leadership Guide en Facilitator Business Strategy & Innovation) vertelt hoe een diepgaande ervaring in de wildernis zijn leven veranderde en hoe hij zich hierdoor ging inzetten voor een duurzame wereld. Hij daagt je uit om over jouw motivatie voor duurzaamheid na te denken. Vanuit zijn ervaringen uit de praktijk en beproefde methodes biedt hij handvatten voor fundamentele gedragsverandering.

Kennismaking met de start ups van de energietransitie Waar: Energie Theater, hal 4 Wanneer: dagelijks, 16.00 - 16.30 uur

energiegids.nl

Vakbeurs Energie

19

Workshops dinsdag 8 oktober (wijzigingen voorbehouden) Tijd

Onderwerp

Waar

Vakbeurs Energie 10.30 - 11.00

Itho Daalderop: Nieuwe innovatie in verduurzaming bestaande bouw

Theater Binnenklimaat

10.30 - 11.00

ABB: Energiemanagement in het gebouw. Waarom je nu al moet nadenken over energielabel A

Theater Energiebesparing

10.30 - 11.00

ICT Group: Vergroot uw resultaten met EMS door aansturing van batterijen

Theater Smart Energy

11.00 - 11.20

Inventum: Gasloos bouwen en renoveren in de praktijk

Theater PassiefBouwen

11.15 - 11.45

Kenter: Hoe toon ik mijn energiebesparing aan?

Theater Smart Energy

11.15 - 11.45

Essent: Informatieplicht Energiebesparing: ontdek hoe energiewetgeving u geld oplevert

Theater Binnenklimaat

11.30 - 11.50

Techcomlight: Daglicht als bouwsteen voor duurzame gebouwen

Theater PassiefBouwen

12.00 - 12.20

Fresh-r: Gezonde binnenlucht zonder energieverspilling

Theater PassiefBouwen

12.00 - 12.30

Energy eXchange Enablers: Zon Zoekt wind! Versterk de business case van opweklocaties door wind- en zonne-energie te combineren op één aansluiting

Theater Smart Energy

12.00 - 12.30

Klimaatexpert.com: Warmtepomp, het creëren van draagvlak

Theater Binnenklimaat

12.00 - 12.30

ZON: Weg met de warmtetransitie, start de businessmodelrevolutie

Theater Energiebesparing

12.30 - 12.50

Brink Climate Systems: Centraal ventileren met WTW, maar zònder kanalensysteem?

Theater PassiefBouwen

12.45 - 13.15

Zehnder: Warmtepomp en WTW; Een perfecte combinatie voor een echt duurzaam binnenklimaat

Theater Binnenklimaat

12.45 - 13.15

Liander

Theater Smart Energy

13.30 - 14.00

IMI Hydronic Engineering BV:Trots op je duurzame maatregelen? Check het resultaat!

Theater Energiebesparing

13.30 - 14.00

DUCO Ventilation & Sun Control: Vol Gas Voor Gasloos: FEIT of FICTIE?!

Theater Binnenklimaat

13.30 - 14.00

Energiemissie BV

Theater Smart Energy

14.00 - 14.20

Tonzon: Klimaateffectief isoleren van de schil

Theater PassiefBouwen

14.15 - 14.45

Renson Ventilation

Theater Binnenklimaat

14.15 - 14.45

ABB: Hoe connected systemen zorgen voor écht efficiënte en rendabele energiezuinige woningen

Theater Smart Energy

14.15 - 14.45

Aklima

Theater Energiebesparing

14.30 - 15.15

Room + Schäfer architecten: Bouwen met Passie_F

Theater PassiefBouwen

15.00 - 15.30

Brink Climate Systems: Energetisch verantwoorde installaties in nieuwe en getransformeerde woningen

Theater Binnenklimaat

15.00 - 15.30

SOLIDpower: Waterstof, het nieuwe (aard)gas: Nut en noodzaak van brandstofcellen

Theater Smart Energy

15.45 - 16.15

Air@Work: De voordelen van Indirect Adiabatische Koeling!

Theater Energiebesparing

15.45 - 16.15

Bosch Thermotechniek: De toepassing van waterstof in cv-toestellen

Theater Binnenklimaat

20

Vakbeurs Energie

energiegids.nl

Overige Theaters 9 miljoen gebouwen, duurzaam en betaalbaar verwarmen: welke rol speelt de Nederlandse Verwarmingsindustrie?

Waar: Hertog Zaal Wanneer: dinsdag 8 oktober 2019, 13.15 - 16.30 uur Wat: Officiële lancering van de Nederlandse Verwarmingsindustrie, met een onderhoudend ronde tafel gesprek met als thema: Welke rol speelt de Nederlandse Verwarmingsindustrie in het duurzaam en betaalbaar verwarmen van 9 miljoen gebouwen in Nederland? Deze ronde tafel sessie wordt begeleid door Energieexpert Remco de Boer. Voorafgaand zal Ferdi Licher, Directeur Bouwen & Energie van BZK, een korte keynote presenteren.

Wie: Henk Sijbring, Voorzitter van de Nederlandse Verwarmingsindustrie, Ferdi Licher, Directeur Bouwen & Energie van BZK; energie-expert Remco de Boer; Eddy Veenstra, Directeur Groengas; Netbeheerder Rendo (vertegenwoordigt netbeheerders) en Coen van de Sande, Directeur van De Nederlandse Verwarmingsindustrie (vertegenwoordigt industrie).

Waterstof in Mobiliteit Waar: Mobiliteit Theater, hal 6

Mobiliteit Theater Keynote: toekomst van mobiliteit Waar: Mobiliteit Theater, hal 6 Wanneer: dinsdag 8 oktober 2019, 10.30 – 11.30 uur

Wanneer: dinsdag 8 oktober 2019, 12.30 – 14.00 uur Programma: • 12.30 - 12.45 uur: Introductie.

• 12.45 - 13.05 uur: Visie: wat betekent waterstof voor mobiliteit en transport door Dirk Schaap, Coördinator Waterstof, Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

• 13.05 - 13.35: Pilotprojecten DTKI. Waterstof als dé oplossing voor zwaar transport.

• 13.35 - 13.50: Pilotprojecten personenvoertuigen.

• 13.50 - 14.00: Vragen stellen.

DC. Een hype of een dingetje Waar: Van Gogh Zaal.

Wanneer: dinsdag 8 oktober 2019, 13.30 – 16.30 uur.

DC voor dummies Henry Lootens legt uit waarom gelijkspanning een comeback aan het maken is. Diverse voordelen, maar ook nadelen komen aan bod.

Roadmap Gelijkspanning Topsector Energie onderzoekt de mogelijkheden van gelijkspanning en wil waar nodig belemmeringen weghalen. Er is al een Green Deal Gelijkspanning geweest (2015), in 2018 is in opdracht van de Topsector Energie de ‘Roadmap Gelijkspanning’ opgesteld. Maarten de Vries bespreekt de kansen voor Nederland.

Gelijkspanning en de slimme keuken De keuken van de toekomst is slim. Hierbij denkt ATAG zeker niet alleen

aan een koelkast die weet wanneer de melk besteld moet worden. Voor ATAG is slim omgaan met energie de kern van de slimme keuken. In Nederland zijn ruim 4 miljoen huishoudens met een kleine netaansluiting.

Als iedereen echt van het (aard)gas afgaat, dan moet het licht wel aanblijven als de inductiekookplaat aan gaat.

Meer energie distribueren met gelijkspanning In Nederland ligt al heel veel koper in de grond. Met gelijkspanning kunnen we hier veel beter gebruik van maken dan nu met AC. Dr. Laurens Mackay legt aan de hand van een onderzoek in Zoetermeer uit dat 5 keer meer energie over dezelfde kabel echt kan.

De auto als energiebron De elektrische auto wordt de toekomst. Het laden van elektrische auto’s krijgt, terecht, heel veel aandacht. Henri Overbeek vertelt over een alternatieve aanpak om meer laadpalen te kunnen plaatsen. Centraal in deze aanpak staat het gebruik maken van al bestaande infrastructuur. De elektrische auto wordt door V2G (verhicle-2-grid) technologie de virtuele energiecentrale van de toekomst.

energiegids.nl

Vakbeurs Energie

21

verduurzamen van huizen te industrialiseren en daarmee de kosten omlaag te brengen.

Programma: Tijdens deze sessie kom je te weten waarom het nu nog niet lukt om op grote schaal huizen te verduurzamen en wat INDU-ZERO doet om dat te veranderen.

• Waarom is het INDU-ZERO project gestart?

• Wat is het INDU-ZERO project?

• Welke producten gaat de INDU-ZERO fabriek leveren?

Wie: Ulla-Britt Krämer, Projectleider Nieuwe Energie, Provincie Overijssel.

Kwaliteit voorop!

Laten we het borgen Debat: Stedelijke mobiliteit Waar: Mobiliteit Theater, hal 6 Wanneer: dinsdag 8 oktober 2019, 14.30 - 16.00 uur

De rol van digitalisering bij industrialisatie Waar: PREFAB Theater, hal 5 Wanneer: dinsdag 8 oktober 2019, 12.00 - 13.30 uur Wat: Onder andere Henri Busker, consultant, USP Marketing Consultancy, gaat in op de rol van digitalisering bij industrialisatie. Seminar powered by USP Marketing Consultancy.

PREFAB Theater Openingsdebat off-site bouwen en renoveren Waar: PREFAB Theater, hal 5 Wanneer: dinsdag 8 oktober 2019, 10.30 - 11.30 uur Wat: Marjet Rutten, innovator, interviewt onder andere Margriet Drijver, bestuurlijk boegbeeld / interim-bestuurder, Renovatieversneller / Lefier en Pieter Litjens, algemeen directeur, CROW / lid taskforce Bouwagenda.

Hoe verduurzamen we 22 miljoen huizen in Noord-Europa?

Waar: PREFAB Theater, hal 5 Wanneer: dinsdag 8 oktober 2019, 13.45 - 14.30 uur Wat: INDU-ZERO staat voor ‘Industrialisation of house renovations towards energy-neutral’ en is een project gericht op de Noordzee Regio (Interreg NSR), geleidt door de provincie Overijssel. Volgens het Klimaatakkoord van Parijs moeten er tot 2050 miljoenen huizen in Europa worden verduurzaamd. Met de huidige technieken gaat dat proces te langzaam en is het te duur. INDU-ZERO streeft er naar om het

Waar: PREFAB Theater, hal 5 Wanneer: dinsdag 8 oktober 2019, 14.45 - 15.30 uur Wie: Kwaliteitsexperts.

Uitreiking Prefab Efficiency Award Waar: PREFAB Theater, hal 5 Wanneer: dinsdag 8 oktober 2019, 16.00 - 16.30 uur Jury: Marjet Rutten (voorzitter), innovator | Jos Lichtenberg, hoogleraar bouwinnovatie tu/e | Bas Sievers, directeur-bestuurder, Woonpartners | Rick van den Bos, ondernemer en vernieuwer, Thorb | Reimar von Meding, CEO, KAW Architecten

22

Vakbeurs Energie

energiegids.nl

Foto: Portisa Prefab Bathrooms, Van Houwelingen Fotografie.

Woensdag 9 oktober Energie Theater Openingsdebat Waar: Energie Theater, hal 4 Wanneer: woensdag 9 oktober van 10.30 - 11.15 uur Wat: Het realiseren van (bijna) energieneutrale gebouwen wordt vanaf 2020 verplicht.

Daarom is er behoefte aan een nieuwe bepalingsmethode voor de energieprestatie van gebouwen. Dat wordt NTA 8800. NTA 8800 geeft termen, definities en de methode voor de bepaling van de energieprestatie.

Het toepassingsgebied strekt zich uit over alle gebouwen, van alle gebruiksfuncties waarvoor de (bouw)regelgeving eisen stelt aan de energieprestatie. Denk aan woningen, woongebouwen en utiliteitsgebouwen, zowel nieuw als bestaand. Maar welke gevolgen heeft dit voor vastgoedeigenaren, woningcorporaties, woningeigenaren en gemeen-

ten? Wat verandert er voor de adviseur? Hoe gaat de systematiek voor het energielabel er uit zien?

Debat, aansluitend gevolgd door een inhoudelijk seminar in de Van Gogh zaal.

Wie: Wil van Ophem, directeur Technische Zaken InstallQ; Kees Arkestijn, projectleider ISSO; Isabelle Sternheim, voorzitter Gebouwde omgeving FedEC; Mirjam van der Gugten, Consultant certificatie en schemabeheer NEN en Ed Blankestijn, sr. adviseur RVO.

energiegids.nl

Vele handen maken licht werk: genoeg kennis en mensen?

Waar: Energie Theater, hal 4 Wanneer: woensdag 9 oktober van 11.15 – 12.00 uur Wat: Bedrijven hebben nog altijd grote moeite om aan voldoende personeel te komen. Ruim één op de zes bedrijven heeft voor meer dan 10 procent van het aantal werknemers vacatures openstaan. Dit blijkt uit een rondvraag onder deelnemers aan de jaarlijkse Strategie Summit Energie & Utilities, die evenals de Vakbeurs Energie georganiseerd wordt door 54Events. Daaruit blijkt ook dat 60 procent van ondervraagde bestuurders uit de energiesector verwacht dat het aantal openstaande vacatures de komende jaren verder gaat oplopen. De tekorten op de arbeidsmarkt vormen een risico voor de realisatie van de energietransitie. Een groot aantal initiatiefnemers is inmiddels actief om de menskracht te vergroten. In dit programmaonderdeel ontmoet u de deskundigen. Onderzoek uw baankansen of laat u informeren over de wijze waarop u nieuwe medewerkers vindt.

Vakbeurs Energie

Wie: Harold Lever, Branchesamenwerking Leermiddelen en Examenproducten Infratechniek (BLEI) en Renée Heller, Hogeschool van Amsterdam.

Neartime en realtime energie meten, de kansen in de markt Waar: Energie Theater, hal 4 Wanneer: woensdag 9 oktober van 12.00 – 12.30 uur Wat: Lagere energiekosten, minder milieubelasting: energie besparen heeft diverse voordelen.

Om effectief energie te besparen, moet je eerst weten wanneer en waarom veel energie verbruikt wordt. Door de komst van slimme meters zijn er veel nieuwe apparaten op de markt gekomen die inzicht geven in energieverbruik. Dat kan per dag, week of maand zijn, of zelfs het verbruik van dat moment.

Er kunnen veel voordelen behaald worden met near- en realtime energie meten.

Voorbeelden hiervan zijn: gebouwoptimalisatie, subsidie verstrekking (SDE), inkoop

23

energie, voorspelbaarheid energieverbruik en benchmarking. Tijdens deze lezing zal René Pruijssers, directeur van Fudura, hierover in de vorm van cases laten zien wat de mogelijkheden zijn.

Wie: René Pruijssers, directeur van Fudura.

4.4 miljoen huiseigenaren.

Welke (omzetverhogende) kansen biedt de verduurzaming van particuliere woningen voor jou?

Waar: Energie Theater, hal 4 Wanneer: woensdag 9 oktober van 12.45 – 13.30 uur Wat: De weg naar 7,8 miljoen Nederlandse energieneutrale woningen voor 2050 is ingezet.

Woningcorporaties zijn aan de slag met hun woningvoorraad. De 4,4 miljoen particuliere huiseigenaren blijven nog achter. Gemeenten ontwikkelen nu wijkaanpakken. Maar kun

Warmere vloer, meer comfort en gezondere woning Subsidie verhoogd TONZON VLOERISOLATIE, ANDERE TECHNIEK, BETER ISOLEREND EFFECT

De subsidie voor vloerisolatie is fors

Vloeren verliezen vrijwel alle warmte aan de onderkant. Andere soorten isolatie

verhoogd, van € 5,- naar € 7,- per m2.

(zoals het in de nieuwbouw gebruikte EPS) beperken wel het warmteverlies door

Hiermee geeft de regering aan dat

geleiding maar stralen de doorgelaten warmte aan de onderkant gewoon uit.

vloerisolatie belangrijker is dan in het

Zo lekt 24 uur per dag warmte aan de onderkant weg, waardoor nieuwbouw-

verleden werd aangenomen.

woningen met vloerverwarming nog niet echt energiezuinig zijn.

Permanente afkoeling via de vloer is niet

Het unieke TONZON Thermoskussen reduceert deze warmtestraling trapsgewijs

comfortabel, een oorzaak van vocht- en

tot vrijwel nul. De vloer wordt sneller warm en de eindtemperatuur is hoger bij

schimmelproblemen en verantwoordelijk

een lagere luchttemperatuur. Meer comfort met minder energieverbruik.

voor een te hoog gasverbruik. Al bijna 40 jaar biedt TONZON hiervoor de beste

“TONZON Vloerisolatie zorgt ook bij nieuwere woningen nog voor een stijging van het wooncomfort, een lagere gasrekening en minder vocht in huis.”

SCHONE DROGERE KRUIPRUIMTE Het wonen boven een vochtig gat in de grond is niet prettig en zelfs soms

oplossing voor een faire prijs.

Vraag nu een kosteloze inspectie aan zodat u precies weet waar u aan toe bent.

Thermoskussens

ongezond. Door een onderdruk wordt constant vochtige lucht uit de kruipruimte de woning ingezogen. Dit vocht moet door ventilatie weer worden afgevoerd.

Dit kost energie en daar willen we juist zo weinig mogelijk van gebruiken.

TONZON Bodemfolie stopt de verdamping van vocht uit de bodem, remt het

Bodemfolie

vrijkomen van schadelijk radongas en zorgt zo voor een schone, drogere kruipruimte. Misschien wel de meest duurzame maatregel voor veel Nederlandse woningen. In de gebruiksfase biedt het talloze voordelen waaronder energiebesparing. De Bodemfolie is overigens volledig recyclebaar.

Inventieve oplossingen Naast de meest klimaatefficiënte vloerisolatie ter wereld heeft TONZON nog andere inventieve oplossingen waarmee u uw voordeel kunt doen. Speciale folies waarmee u warmtestraling kunt beperken zoals bijvoorbeeld de trefzekere radiatorfolie die onzichtbaar zijn werk doet op de achterkant van de radiator (dus niet op de muur). Voordelige warmtepanelen die gericht en efficiënt warmte naar één kant stralen. Kijk eens op TONZON.nl en ontdek hoe wij voor u het wonen comfortabler, gezonder en energiezuiniger kunnen maken.

Meer informatie over onze producten:

www.tonzon.nl of bel 053 - 433 23 91

energiegids.nl

je dat alleen aan hen overlaten? Hoe laten we elke generatie investeren in de verduurzaming van hun huis? En, hoe kun jij hier nu al je omzet hier mee vergroten? Vooruitstrevende belangenbehartigers en gedragsonderzoekers gaan daarover in gesprek tijdens deze ronde tafel op de Vakbeurs Energie.

Laureen Peskens is dit jaar de moderator van de ABB-Vakbeurs Energie ronde tafel. Bekend gezicht als presentatrice van onder andere de Gebouw Uitdaging op YouTube en de ABB Energietransitie Expert Sessies.

Tijdens Vakbeurs Energie kan men na een sessie of bij de ABB Experience balie een QR-code scannen, waarna men terecht komt op een

Vakbeurs Energie

formulier. Hier kan men zich inschrijven voor: • Alleen tijdens Vakbeurs Energie gratis ABB Smart Energy Quick Scan voor uw project (t.w.v. € 850,-).

• Slimmer project.

• Veiliger project.

• Duurzamer project.

Schrijf u tijdens Vakbeurs Energie in voor een VIP bezoek aan de ABB Future Experience (opening medio april 2020) en ervaar de toekomst van slimme, veilige en duurzame gebouwen in een 3D virtual reality experience van 100 m2.

25

Waterstof: de oplossing of een sprookje?

Waar: Energie Theater, hal 4 Wanneer: woensdag 9 oktober van 13.30 - 14.30 uur Wat: Ons gasnet is geschikt voor waterstof. Certificeringsinstituut Kiwa heeft vastgesteld dat waterstof in de toekomst aardgas zou kunnen vervangen zonder dat we ons huidige gasnet rigoureus moeten veranderen. De netbeheer-

Nederlands Warmtepompcongres 2019 Op woensdag 9 oktober vindt het Nederlandse Warmtepompcongres plaats in de Bosch Zaal.

Programma • 08:30 - 09:00: Ontvangst.

• 09:00 - 09:10: Opening, door dagvoorzitter Aise de Groot.

• 09.10 - 09:35: Niet bang zijn voor (BENG) eisen in de bestaande bouw. Harm Valk, Nieman adviseurs.

• 09.35 - 10.00: Hoe gaan we de transitie betalen / (voor)financieren?

• 10.05 - 10.40: Parallelsessie ronde 1.

• 10.45 - 11.20: Parellelsessie ronde 2.

Foto: Daikin.

• 1 1.20 - 11:45: Pauze.

• 11:45 - 12:10: Klimaatakkoord en Maatregelen voor de bestaande bouw. Meindert Smallenbroek, directeur Warmte en Ondergrond, Ministerie van Economische Zaken en Klimaat.

• 12:10 - 12:35: Warmtepomp, essentieel voor toekomst zonder aardgas? Andy van den Dobbelsteen, professor Klimaatontwerp en Duurzaamheid TU Delft.

• 12.35 - 13.00: Samenvatting/discussie en afsluiting congres.

• 13.00: Aansluitende lunch, waarna u Vakbeurs Energie kunt bezoeken.

Whisper Air Schoolunit HRWA1 De WHISPER AIR is ontworpen voor decentrale ventilatie. Het biedt een ideale oplossing voor zowel nieuwe als voor bestaande gebouwen. Door het minimale geluidsniveau is het een perfecte keuze voor scholen, kantoren en vergaderzalen.

De warmteterugwin unit heeft een volledig automatische regeling, die optimaliseert om minimale warmteverliezen en de meest zuinige werking te bereiken.

- 3 uitvoeringen 450, 750 en 1000 m3/h - Warmteterugwin rendement tot 90% - Ultra-stille werking - 33 dB(A) - GeĂŻntegreerde CO 2 sensor - Energie zuinige EC motoren - Voorzien van 40mm isolatie

Alfa HR85-XL De ALFA 85 XL- met capaciteiten van 9000 en 12000 m3/h ontworpen voor binnen en buiten opstelling, voor commerciele toepassingen zoals kantoren, restaurants, gezondheidscentra etcetera.

Eigenschappen HR85-XL WTW unit - Hoog rendement tot 85% - AirGENIO besturingssysteem geĂŻntegreerd - EUROVENT gecertificeerd (warmte wiel) - Eenvoudige installatie en onderhouds gemak - Laag geluidsniveau 52,1 dB(A) - Voor Installatie binnen en buiten

Bezoek ons in stand D-018 in hal 3

Klompenmaker 13 3861 SK Nijkerk Postbus 1132 3860 BC Nijkerk

www.spirair.nl info@spirair.nl T (033) 24 748 49

energiegids.nl

ders geven aan dat ze dit verder willen onderzoeken. Maar tegenstanders betogen dat de omzetting van elektriciteit naar waterstof gaat met een rendement van circa 75 procent, de omzetting van waterstof terug naar elektriciteit met circa 55 procent. Zo verlies je onderweg circa 60 procent van de origineel opgewekte stroom en moet je op zee 2,5 keer zoveel windenergie opwekken om toch dezelfde kilowatturen aan land te krijgen.

Voor- en tegenstanders gaan in debat.

Wie: onder andere Thijs ten Brinck, Wattisduurzaam.nl

Vakbeurs Energie

De gebouwschil maakt het verschil Waar: Energie Theater, hal 4

27

Lokale initiatieven: samenwerken is de sleutel tot succes Waar: Energie Theater, hal 4

Wanneer: woensdag 9 oktober van 14.30 - 15.00 uur Wat: Om de klimaatdoelen van Parijs te halen, moet de CO2-uitstoot van gebouwen met 90 procent omlaag. Daarvoor is het echt noodzaak om eerst de warmtevraag naar beneden te brengen. Uiteindelijk gaan woonen werkwijken ‘van het gas’ af en moeten veel gebouwen energieneutraal worden. Maar dat kan alleen als er eerst beter geïsoleerd wordt.

Wanneer: woensdag 9 oktober van 15.00 - 16.00 uur Wat: De verhalen van lokale energie-initiatieven en gemeenten schetsen een inspirerend beeld van de praktijk. Er is echte vooruitgang.

Lokale initiatieven zijn ambitieus, staan dicht bij de burgen en helpen de gemeenten hun doelstellingen te behalen. HIER opgewekt geeft een algemeen beeld van de energieinitiatieven in Nederland, gevolgd door een aantal coöperaties die het woord gegeven wordt over de laatste ontwikkelingen. Waar zijn coöperaties mee bezig en waar liggen concrete kansen voor de toekomst?

Foto: Energieopslag bij Johan Cruijff ArenA te Amsterdam. Jorrit Lousberg.

Energy Storage Day 2019 Energieopslag maakt het energienetwerk van de toekomst mogelijk. Dat is het centrale thema van Energy Storage Day 2019.

Deze vindt woensdag 9 oktober plaats in de Hertog Zaal. Tijd: 14.00 - 16.00 uur.

In de energietransitie zien we een model ontstaan waarin verschillende energienetwerken (elektriciteit, groene gassen en warmte) aan elkaar verknoopt worden. Duurzame energie wordt vaak opgewekt in de

vorm van elektriciteit, denk aan zonnepanelen en windmolens. Deze elektriciteit wordt over en weer op verschillende punten in de waardeketens geconverteerd naar andere energiedragers. Dat wordt gedaan om energie op te slaan, of om elektriciteit om te zetten naar warmte.

Tijdens de Energy Storage Day 2019 laten we aan de hand van ervaringen en technologiepitches zien hoe energieopslag en conversie de energietransitie in de gebouwde omgeving mogelijk maakt.

28

Vakbeurs Energie

energiegids.nl

Workshops op woensdag 9 oktober (onder voorbehoud) Dag/Tijd

Onderwerp

Waar

Vakbeurs Energie 10.30 - 11.00

Itho Daalderop: Nieuwe innovatie in verduurzaming bestaande bouw

Theater Binnenklimaat

10.30 - 11.00

ABB: Energiemanagement in het gebouw. Waarom je nu al moet nadenken over energielabel A

Theater Energiebesparing

10.30 - 11.00

ICT Group: Vergroot uw resultaten met EMS door aansturing van batterijen

Theater Smart Energy

11.00 - 11.20

Brink Climate Systems: Centraal ventileren met WTW, maar zònder kanalensysteem?

Theater PassiefBouwen

11.15 - 11.45

Kenter: 3500 huishoudens voorzien van groene energie

Theater Smart Energy

11.15 - 11.45

Essent: Informatieplicht Energiebesparing: ontdek hoe energiewetgeving u geld oplevert

Theater Binnenklimaat

11.30 - 11.50

Jaga: Jaga Radiatoren voor milieubewust koelen, ventileren en verwarmen

Theater PassiefBouwen

12.00 - 12.20

Tonzon: Klimaateffectief isoleren van de schil

Theater PassiefBouwen

12.00 - 12.30

Energy eXchange Enablers: Zon Zoekt wind! Versterk de business case van opweklocaties door wind- en zonne-energie te combineren op één aansluiting

Theater Smart Energy

12.00 - 12.30

Klimaatexpert.com: Warmtepomp, het creëren van draagvlak

Theater Binnenklimaat

12.00 - 12.30

ZON: Weg met de warmtetransitie, start de businessmodelrevolutie

Theater Energiebesparing

12.30 - 12.50

Techcomlight: Daglicht als bouwsteen voor duurzame gebouwen

Theater PassiefBouwen

12.45 - 13.15

Zehnder: Warmtepomp en WTW; Een perfecte combinatie voor een echt duurzaam binnenklimaat

Theater Binnenklimaat

12.45 - 13.15

Liander

Theater Smart Energy

13.30 - 14.00

IMI Hydronic Engineering BV: Trots op je duurzame maatregelen? Check het resultaat!

Theater Energiebesparing

13.30 - 14.00

DUCO Ventilation & Sun Control: Vol Gas Voor Gasloos: FEIT of FICTIE?!

Theater Binnenklimaat

13.30 - 14.00

Energiemissie BV

Theater Smart Energy

14.00 - 14.20

Fresh-r: Gezonde binnenlucht zonder energieverspilling

Theater PassiefBouwen

14.15 - 14.45

Renson Ventilation

Theater Binnenklimaat

14.15 - 14.45

ABB: Hoe connected systemen zorgen voor écht efficiënte en rendabele energiezuinige woningen

Theater Smart Energy

14.15 - 14.45

Aklima

Theater Energiebesparing

14.30 - 15.15

Inventum: Gasloos bouwen en renoveren in de praktijk

Theater PassiefBouwen

15.00 - 15.30

Brink Climate Systems: Energetisch verantwoorde installaties in nieuwe en getransformeerde woningen

Theater Binnenklimaat

15.00 - 15.30

SOLIDpower: Waterstof, het nieuwe (aard)gas: Nut en noodzaak van brandstofcellen

Theater Smart Energy

15.45 - 16.15

Air@Work: De voordelen van Indirect Adiabatische Koeling!

Theater Energiebesparing

15.45 - 16.15

Bosch Thermotechniek: De toepassing van waterstof in cv-toestellen

Theater Binnenklimaat

Overige theaters De Register Energie Adviseur - versterking gevraagd Waar: Hertog Zaal Wanneer: Woensdag 9 oktober, 10.30 - 12.30 uur Wat: Er is veel behoefte aan goed opgeleide adviseurs om de energietransitie goed te

laten slagen. Daartoe hebben zes rea’s een Stuurgroep gevormd. In de afgelopen maanden hebben zij het Actieplan Register Energie Adviseurs (AREA) geschreven. Doel van AREA is het versnellen van de energietransitie door deskundigheid, kennis en netwerk van rea’s te delen.

FedEC voert een ‘Register van Energieadviseurs’ (rea). Om hierin te kunnen worden opgenomen moet men voldoen aan minimale eisen die FedEC stelt ten aanzien van de beroepsuitoefening van Register Energie Adviseurs. Eén van de eisen is het bezit van het PHOE-diploma energieconsulent of van gelijkwaardigeexpertise.

Programma: • 10.00 uur. Besloten deel, exclusief voor rea’s: presentatie AREA. • 11.00 uur. Openbaar deel. René de Schutter, voorzitter industrie FedEC (pending).

Ambities van FedEC en de rol van de Register Energie Adviseur.

• 11.10 uur. Antoine Stultjens rea, bestuurslid PHOE. Het profiel van de rea en Examenopleiding Energieconsulent.

• 11.20 uur. Harrie van Hout, voorzitter PHOE. Gelijkwaardigheidsverklaring.

• 11.30 uur. Vragen en antwoorden.

• 12.00 uur. Afsluiting.

energiegids.nl

Vakbeurs Energie

NTA 8800; Energieprestatie van gebouwen Vervolg op Openingsdebat Waar: Van Gogh Zaal Wanneer: woensdag 9 oktober van 11.15 - 12.30 uur Wat: Zie Openingsdebat Energie Theater.

Mobiliteit Theater Deelmobiliteit in Nederland: MaaS Waar: Mobiliteit Theater, hal 6 Wanneer: woensdag 9 oktober 2019, 11.00 - 12.30 uur

Samen naar een optimale inzet van bodemenergie Waar: Paradezaal Wanneer: woensdag 9 oktober van 14.00 - 16.00 uur Wat: De potentie van bodemenergie is enorm.

Daarom is het belangrijk dat bodemenergie, ook wel warmte- en koudeopslag (WKO), intensief en optimaal gebruikt en geprofileerd wordt. Met die doelstelling helpt het Gebruikersplatform Bodemenergie de eindgebruikers, zodat zij hun WKO-systeem kunnen optimaliseren. Het commitment ligt volledig bij de belangen van WKO-eindgebruikers; zij inspireren, delen kennis en brengen eindgebruikers bij elkaar en met elkaar in contact.

Voorzitter Dick Westgeest brengt samen met een aantal ervaringsdeskundigen succesvolle projecten voor het voetlicht.

Wie: Dick Westgeest, voorzitter, Gebruikersplatform Bodemenergie en anderen.

Wie: Edward Bongers, oprichter en directeur, GoodMoovs | Robin Berg, ondernemer LomboXnet en oprichter en directeur, We Drive Solar | Edwin Bestebreurtje, partner, FIER Automotive

Smart Charging, lessons learned Waar: Mobiliteit Theater, hal 6

29

Wat: In Nederland wordt op dit moment als onderdeel van een aantal Europese projecten onderzoek gedaan naar Smart Charging.

Wat zijn de voorlopige resultaten van deze projecten (INVADE, InterFlex en OSCD) en welke conclusies kunnen we daaruit trekken?

Welke varianten van Smart Charging hebben de meeste potentie om straks miljoenen elektrische auto’s slim en duurzaam op te laden? Drie experts presenteren de Europese projecten en het Nederlandse onderzoek daarbinnen. Daarna gaan zij met elkaar en met de bezoekers van Ecomobiel in gesprek over de ervaringen en de vraag welke conclusies al getrokken kunnen worden over de beste aanpak van Smart Charging.

Programma: • Welke lessen kunnen we trekken uit drie lopende Europese projecten op het gebied van Smart Charging?

• Hoe kunnen we straks miljoenen elektrische auto’s het beste slim en duurzaam opladen?

• Welke rol speelt Nederland als koploper in het internationale onderzoek naar Smart Charging?

Wie: Marisca Zweistra, Frank Geerts en Arjan Wargers van ElaadNL.

Wanneer: woensdag 9 oktober 2019, 14.30 - 16.00 uur

PREFAB Theater Automatisering in de bouw; richting industrie 4.0 Waar: PREFAB Theater, hal 5 Wanneer: woensdag 9 oktober 2019, 10.30 - 12.00 uur Wie: onder andere Marcel van der Molen, managing director, H&M houtbewerkingsmachines.

30

Vakbeurs Energie

energiegids.nl

Programma: • Visie op flexibilisering energienetten, Bert den Ouden, sectorleider, Berenschot en Peter Molengraaf, voorzitter, Holland Solar • Het elektriciteitsnet van de toekomst, smart grid, opslag en gelijkspanning, Bert den Ouden, Berenschot.

• Debat en discussie met de zaal

Vind info hier: www.vakbeursenergie.nl/nl/ seminar-reader/openingsdebat-flexibilisering-de-toekomst-van-de-energievoorziening-NRGY2019-ENE-H302/

Industrialisatie brengt internationalisering

Donderdag 10 oktober

Waar: PREFAB Theater, hal 5

Energie Theater

Wanneer: woensdag 9 oktober 2019, 12.30 - 14.00 uur

Openingsdebat: Flexibilisering, de toekomst van de energievoorziening

Wie: onder andere Luc Francois, senior projectleider, Cluster Bouw Industrialisatie.

Circulariteit en hergebruik, noodzakelijk!

Waar: PREFAB Theater, hal 5 Wanneer: woensdag 9 oktober 2019, 14.30 - 16.00 uur Wie: Rob Oomen, partnershipmanager Madaster en Peter Kuindersma, innovator-consultant, TNO innovatiecentrum. Seminar powered by Madaster.

Waar: Energie Theater, hal 4 Wanneer: donderdag 10 oktober, 10.30 - 11.00 uur Wat: Het huidige energienet klaarstomen voor de toekomst: een slim elektriciteitsnet dat rekening houdt met de verwachte groei en verandering in energievraag en -aanbod.

Met deze flexibiliteit kunnen grote pieken en dalen in vraag en aanbod beter op elkaar worden afgestemd. Netwerkbedrijven bereiden zich voor. Welke nieuwe netten komen er, hoe worden we meer smart (grid), hoe wordt het beheer en de opslag van elektriciteit? Hoe kijken TU Eindhoven, Enexis, Berenschot en Stedin hier tegenaan?

Informatieplicht Waar: Energie Theater, hal 4 Wanneer: donderdag 10 oktober, 11.00 - 12.00 uur Wat: Verbruikt jouw bedrijf jaarlijks vanaf 50.000 kWh of 25.000 m3 aardgas(equivalent)?

Dan ben je verplicht om energiebesparende maatregelen te nemen met een terugverdientijd van vijf jaar of minder. Dit is de energiebesparingsplicht uit de Wet milieubeheer.

Om gemakkelijker aan de energiebesparingsplicht te voldoen, is in samenwerking met het bedrijfsleven vanaf 2015 voor 19 bedrijfstakken een Erkende Maatregelenlijst (EML) opgesteld. Deze maatregelen verdienen zich binnen vijf jaar terug.

Naast de energiebesparingsplicht is er nu ook de informatieplicht energiebesparing. Om daar aan te voldoen had je uiterlijk 1 juli 2019 moeten rapporteren in eLoket van RVO.nl (www.rvo.nl/informatieplicht) welke energiebesparende maatregelen je hebt uitgevoerd.

Nog niet gerapporteerd? Doe het alsnog.

Ondernemingen die naast de informatieplicht ook een energie-auditplicht EED (Europese Energie-Efficiency Richtlijn) hebben rapporteren uiterlijk 5 december 2019.

Brancheorganisaties, MKB-Nederland en VNO-NCW zijn gezamenlijk een campagne gestart om ondernemers voor te lichten over de informatieplicht: wattjemoetweten.nl. Bekijk ook de website van RVO.nl voor meer informatie. Sprekers Stef Strik (EZK) en Martin Kloet (MKB-Nederland) vertellen je tijdens hun presentatie alles wat je moet weten over de informatieplicht energiebesparing.

energiegids.nl

Vakbeurs Energie

Wie: Stef Strik, Ministerie van Economische Zaken en Klimaat en Martin Kloet, VNO-NCW, MKB-Nederland.

Wie: Ir. J.M.L (Marloes) Tolsma, directeur van de Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant (ODZOB).

Handhaving 2.0

Het Groot Warmtepompen Debat

Waar: Energie Theater, hal 4 Wanneer: donderdag 10 oktober, 12.00 - 12.30 uur Wat: Ook handhaving kent nieuwe inzichten.

Hoe is de bestuurlijke handhavingstaak zo effectief mogelijk in te zetten? Adviseren, bevorderen en samenwerken vormen de strategie van het nieuwe handhaven. Met Marloes Tolsma, directeur Omgevingsdienst Zuid-Oost Brabant.

Dankzij een subsidie van drie miljoen euro van het ministerie van (toen nog) I&M in 2017/2018 heeft het toezicht op energiebesparing door bedrijven een grote vlucht genomen. Hoewel de verplichting voor bedrijven om energiebesparende maatregelen te treffen al vele jaren van kracht was, had dit aspect van het milieutoezicht weinig prioriteit voor de gemeenten. Dankzij de subsidie en door de toegenomen politiekbestuurlijke aandacht voor klimaat en energie, is het toezicht hierop de laatste twee jaar behoorlijk geïntensiveerd. Vanaf 1 juli 2019 geldt de informatieplicht voor bedrijven. Bedrijven maken voortaan zelf een analyse van wat ze hebben gedaan. Zij moeten de handhavingsinstanties daarover informeren. Die kunnen meer aandacht geven aan bedrijven die achterlopen. Ze kunnen dan ook gericht handhaven bij bedrijven die niets of veel te weinig doen. Hoe zijn de eerste ervaringen met deze nieuwe manier van toezicht houden?

Omgevingsdiensten kunnen ook op andere manieren bijdragen aan de doelstellingen uit het Energieakkoord. Zo moet er dit jaar in elke regio een Regionale Energiestrategie opgesteld worden. Gemeenten hebben daarbij behoefte aan gegevens en ruimtelijke informatie die bij omgevingsdiensten voorhanden zijn. Hoe werkt dit in de praktijk?

Waar lopen gemeenten tegenaan en wat zouden de gemeenten samen nog slimmer kunnen doen? De laatste ontwikkelingen worden in beeld gebracht.

Waar: Energie Theater, hal 4 Wanneer: donderdag 10 oktober, 13.30 - 14.30 uur Wat: Nederland wil met een wijkgerichte aanpak van het aardgas af en daarom hebben gemeenten, woningcorporaties en omgevingsdiensten kennis nodig van alternatieven zoals de warmtepomp. Een eerlijk verhaal over prestaties, rendement én kosten is cruciaal voor het succes van de lokale warmtetransitie.

De Stuurgroep van het NPW nodigt u uit om deel te nemen aan het Groot NPW Warmtepompen Debat. Toonaangevende warmtepompexpert uit de Stuurgroep bieden u een visionaire pitch, waarna aan de hand van stellingen de rol van warmtepompen in de energietransitie helder wordt. Uw stem telt: u stemt mee via uw mobiel.

Wie: Remco van der Linden, directeur Techniek en Markt bij Techniek Nederland; Henri Kruiper, Managing Director NVKL / Branchemanager FME; Rob van Bergen, directeur ISSO; René van Gerwen, bestuurslid KNVvK en Coos Schouten, directeur Schouten Techniek.

CO2 Management Waar: Energie Theater, hal 4 Wanneer: donderdag 10 oktober, 14.30 - 15.00 uur Wat: Steeds meer bedrijven gaan aan de slag met CO2-management. Dit gebeurt meestal naar aanleiding van wetgeving zoals de EED, Informatieplicht of het Activiteitenbesluit.

Maar regelmatig komt dit onderwerp ook bij veel bedrijven steeds meer op de agenda.

Daarom is er bij Vakbeurs Energie ruimte voor een discussie naar aanleiding van tweetal lezingen.

31

Hoe zet je als bedrijf écht stappen in CO2reductie? Hoe blijf je de beleidsmakers voor? En hoe kom je tot een gestructureerd, gecontroleerd en fact based energiebesparingsbeleid? CO2-specialist en energeticus Leo Smit over het belang van volwassen CO2-management en de kunst van slim certificeren. Smit is oprichter van SmartTrackers, marktleider in het digitaal vastleggen en doorrekenen van CO2-reductieprogramma’s.

Smart Energy Highligts Waar: Energie Theater, hal 4 Wanneer: donderdag 10 oktober, 15.00 - 16.00 uur Wat: Deze interactieve sessie wordt ingevuld door kennis- en netwerkgroep Smart Energy NL. De sessie is bedoeld voor iedereen die met de verduurzaming van onze energievoorziening te maken heeft. Vanwege grote verandering in energieopwekking en -gebruik zijn aanpassingen noodzakelijk.

Smart Energy NL brengt niet alleen in kaart wat voor Nederland de grootste knelpunten en uitdagingen van het moment zijn. Maar ook welke oplossingen er voorhanden zijn en aankomen. Levendige praktijkvoorbeelden komen veelvuldig voorbij.

Tijdens deze sessie worden vragen beantwoord als: • Hoe is het met de verduurzaming van onze energievoorziening gesteld?

• Wat zijn laatste smart energy hoogtepunten in binnen- en buitenland?

• Welke oplossingen zijn voor Nederland het meest kansrijk?

Wie: Ir. Ing. Rik Luiten, Smart Energy NL en Ing. Walter Hulshorst, Smart Energy NL.

Onbezorgd naar gasloos wonen De toekomst van wonen is all-electric, zonder gas, met een minimaal energieverbruik en een maximaal comfort. Orcon en Thercon bieden samen duurzame totaaloplossingen voor nieuwbouw, renovatie en herbestemming met een comfortabel binnenklimaat op basis van hernieuwbare energie. Met maar liefst 25 jaar prestatiegarantie! Hierbij maken wij gebruik van de slimste systemen en producten zoals de Orcon HRC-EcoMax balansventilatie (met warmterugwinning)

en de Fujitsu Atlantic warmtepompen (uitbreidbaar met boiler). Hiermee behalen we de hoogste EPG-winsten op de markt en bent u verzekerd van een duurzaam, comfortabel, en gezond binnenklimaat.

ORCON HRC ECOMAX

FUJITSU-ATLANTIC ALFEA

Balansventilatie met WTW

Lucht-water warmtepomp

 Hoogste EPG winst in Uniec 2  Tot 99,7% thermisch rendement

 2000 à 3000 kg/j minder CO2-uitstoot  Energieklasse A++ voor verwarming (35°C)

 Energieklasse A+  Vraaggestuurde regeling tot 1% nauwkeurig

 COP van 2.68 bij tapwater klasse 4 (beste in de markt!)  Bedienbaar via smartphone

Meer weten over dit concept en onze producten?

Bezoek ons dan tijdens de Vakbeurs Energie 2019.

U vindt ons in Hal 3, stand E022.

Tot € 2.300 ISDE subsidie

Landjuweel 25 | 3905 PE Veenendaal | +31 (0)318 54 47 00 | www.orcon.nl | www.thercon.nl

energiegids.nl

Vakbeurs Energie

33

Gemeentedag Energietransitie Op donderdag 10 oktober vindt de Gemeentedag Energietransitie plaats in de Hertog Zaal. ‘Samenwerken in Transitie’ is dit jaar wederom het thema van de Vakbeurs Energie. Speciaal voor u als betrokkene binnen uw gemeente organiseert de beursorganisatie onder datzelfde thema de Gemeentedag Energietransitie.

De dag wordt geleid door Rogier van Elshout en duurt van 10.00 uur tot 16.00 uur.

Veel gemeenten, provincies en waterschappen hebben zichzelf al het doel gesteld om voor 2050 energieneutraal te zijn. Om daar te komen is samenwerking noodzakelijk binnen de regio, tussen bewoners, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties, maar ook tussen de decentrale overheden en het Rijk. Het programma is VOOR en DOOR uw ambtelijke en bestuurlijke collega’s, want uw vraagstuk leeft ook elders.

• Hoe werkt u samen met de vele stakeholders binnen en buiten uw gemeente?

• Hoe komt u van hoofdlijnen naar concrete doelen en een haalbare plannen van aanpak voor uw gemeente?

• Welke effecten heeft de energietransitie op uw ruimtelijke ordening?

• Hoe creëert u draagvlak?

Overige theaters Studentenmiddag Waar: Paradezaal Wanneer: donderdag 10 oktober, 13.00 - 15.00 uur Wat: De volgende generatie studenten en stagiaires Duurzame Energie en Technologie staan klaar om interessante lezingen bij te wonen over de energietransitie en deel te nemen aan de debatten hierover. Via een stem -en antwoorden app op te telefoon zullen de resultaten op het scherm getoond worden. Hoe kijken deze jonge mensen naar de toekomst op dit gebied?

Let op: De ronde tafel debatten zullen onder leiding van TU Delft’s eigen Energy Club in het Engels gevoerd worden! Vragen die besproken worden: • Why do we need to engage in the energy transition?

Voorlopig programma: • 10.30 uur. Ontvangt met koffie/thee.

• 11.00 uur. Opening door dagvoorzitter Rogier Elshout.

• 11.15 uur. Welkom door Barto Piersma, Directeur Nationale Programma’s bij Rijksdienst voor Ondernemend Nederland.

• 11.30 uur. Gemeenten in gesprek met Diederik Samsom.

• 12.15 uur. Lunch.

• 12.45 uur. Parallel: 1. Transitievisies warmte: Plannen maken en concrete projecten realiseren hand in hand 2. Participatie bewoners in projecten zon & wind • 13.30 uur Parallel: 1. Marktpartijen zijn onmisbaar in de RES 2. Duurzaam bedrijventerrein: Hoe samenwerking tussen gemeente en bedrijfsleven bijdraagt aan realisatie • 14.15 uur Parallel: 1. Transitievisie Warmte: Hoe de Drechtsteden lokale daadkracht organiseren 2. Duurzaam ‘heavy duty transport’ & e-bussen binnen de gemeenten - lessons learned - pending • 15.00 uur Parallel: 1. Hoe de energiecoach kan helpen bij verduurzamen huishoudens met laag inkomen 2. De uitrol van Laadinfra binnen de gemeente

• I f fossil energy is so bad, why haven’t we shut it down?

• Is the energy transition on the right track?

Energy intensive industries and the EU decarbonization roadmap?

• Nuclear energy- why fear it when you can react with it?

• Future and status biofules in aviation sector and sustainable farming?

Wie: Rameen Ghauri en Saraf Nawar.

Mobiliteit Theater Masterclass: Duurzaamheid in de logistiek Waar: Mobiliteit Theater, hal 6 Wanneer: donderdag 10 oktober 2019, 10.15 – 12.30 uur Programma: • 10.15 uur. Woord van welkom namens Vijfsterren Logistiek door Stuurgroeplid Michel van Dijk.

• 10.20 uur. Bart de Keuster van Van Kessel Olie.

• 11.00 uur. Bert van Mil van Urban Mobility Systems.

energiegids.nl

Vakbeurs Energie

Workshops op donderdag 10 oktober (onder voorbehoud) Dag/Tijd

Onderwerp

Waar

Vakbeurs Energie

35

• 1 1.40 uur. Herman Wagter van Topsector Logistiek.

• 12.20 uur. Afronding Masterclass door door Stuurgroeplid Michel van Dijk.

10.30 - 11.00

Itho Daalderop: Nieuwe innovatie in verduurzaming bestaande bouw

Theater Binnenklimaat

10.30 - 11.00

ABB: Energiemanagement in het gebouw. Waarom je nu al moet nadenken over energielabel A

Theater Energiebesparing

Servicelogistiek

10.30 - 11.00

ICT Group: Vergroot uw resultaten met EMS door aansturing van batterijen

Theater Smart Energy

11.00 - 11.20

Tonzon: Klimaateffectief isoleren van de schil

Theater PassiefBouwen

Waar: Mobiliteit Theater, hal 6

11.15 - 11.45

Kenter: Scholengemeenschap bespaart duizenden euro’s met inzicht in energie

Theater Smart Energy

11.15 - 11.45

Essent: Informatieplicht Energiebesparing: ontdek hoe energiewetgeving u geld oplevert

Theater Binnenklimaat

11.30 - 11.50

Brink Climate Systems: Centraal ventileren met WTW, maar zònder kanalensysteem?

Theater PassiefBouwen

12.00 - 12.20

Inventum: Gasloos bouwen en renoveren in de praktijk

Theater PassiefBouwen

12.00 - 12.30

Energy eXchange Enablers: Zon Zoekt wind! Versterk de business Theater Smart Energy case van opweklocaties door wind- en zonne-energie te combineren op één aansluiting

12.00 - 12.30

Klimaatexpert.com: Warmtepomp, het creëren van draagvlak

Theater Binnenklimaat

12.00 - 12.30

ZON: Weg met de warmtetransitie, start de businessmodelrevolutie

Theater Energiebesparing

12.30 - 12.50

FillieVerhoeven Architecten: Architectuur en energietechniek, een dilemma?

Theater PassiefBouwen

12.45 - 13.15

Zehnder: Warmtepomp en WTW; Een perfecte combinatie voor een echt duurzaam binnenklimaat

Theater Binnenklimaat

12.45 - 13.15

Liander

Theater Smart Energy

13.30 - 14.00

IMI Hydronic Engineering BV:Trots op je duurzame maatregelen?

Check het resultaat!

Theater Energiebesparing

13.30 - 14.00

DUCO Ventilation & Sun Control: Vol Gas Voor Gasloos: FEIT of FICTIE?!

Theater Binnenklimaat

13.30 - 14.00

Energiemissie BV

Theater Smart Energy

14.00 - 14.20

Techcomlight: Daglicht als bouwsteen voor duurzame gebouwen

Theater PassiefBouwen

14.15 - 14.45

Renson Ventilation

Theater Binnenklimaat

14.15 - 14.45

ABB: ABB: Energiemanagement in het gebouw. Waarom je nu al moet nadenken over energielabel A

Theater Smart Energy

14.15 - 14.45

Aklima

Theater Energiebesparing

14.40 - 15.15

Fresh-r: Gezonde binnenlucht zonder energieverspilling

Theater PassiefBouwen

15.00 - 15.30

Brink Climate Systems: Energetisch verantwoorde installaties in nieuwe en getransformeerde woningen

Theater Binnenklimaat

15.00 - 15.30

SOLIDpower: Waterstof, het nieuwe (aard)gas: Nut en noodzaak van brandstofcellen

Theater Smart Energy

15.45 - 16.15

Air@Work: De voordelen van Indirect Adiabatische Koeling!

Theater Energiebesparing

15.45 - 16.15

Bosch Thermotechniek: De toepassing van waterstof in cv-toestellen

Theater Binnenklimaat

Wanneer: donderdag 10 oktober 2019, 13.00 – 14.30 uur Wat: In grote steden rijden servicemonteurs af en aan. Een kwart van de bestelauto’s is voor installatie-, reparatie- en onderhoudswerkzaamheden. Dit zijn meestal niet de schoonste voertuigen, terwijl klimaatdoelstellingen steeds prominenter op de politieke agenda staan. Nu steeds meer steden streven naar ‘uitstootvrije stadslogistiek’, is het tijd voor duurzame alternatieven voor servicebedrijven om klanten te bereiken. In deze sessie worden tussenresultaten van het project Gas Op Elektrisch gepresenteerd; een praktijkgericht onderzoek van de hogesholen van Amsterdam (HvA) en Arnhem en Nijmegen (HAN).

Op interactieve wijze en aan de hand van praktijkvoorbeelden worden de volgende vragen besproken: • Hoe ziet de ritplanning bij servicelogistiek eruit?

• Welke vernieuwingen in logistieke processen zijn nodig om uitstootvrij vervoer in te zetten?

• Hoe organiseer je de benodigde energievoorziening voor elektrische voertuigen?

• Wat vinden medewerkers van nieuwe vervoersconcepten?

Wie: Deze sessie wordt georganiseerd vanuit het Gas op elektrisch project met de volgende deelnemers: Hogeschool van Amsterdam, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, DOET, Laadpunt Nederland, The Hub Company, Urban Arrow, Heijmans/Brinck en fietsdiensten.nl.

energiegids.nl

Vakbeurs Energie

Met een EV naar de andere kant van de wereld Waar: Mobiliteit Theater, hal 6 Wanneer: donderdag 10 oktober 2019, 15.00 – 16.00 uur Wat: Na zijn EV wereldreis, die startte in maart 2016, staat Wiebe Wakker in Nederland op 10 oktober voor het eerst op het podium op Ecomobiel. Om zijn verhaal te doen over de wereldreis in een EV; zijn aangepaste Volkswagen e-Golf.

Welke lessen en uitdagingen kwam hij tegen in deze reis van 827 dagen en 66.000 km naar de andere kant van de wereld? Hij was afhankelijk van de gastvrijheid van anderen: om ergens te slapen, maar ook om zijn auto op te laden.

Met zijn reis wilde Wiebe Wakker laten zien hoe duurzaamheid kan worden toegepast in het dagelijks leven. Ook wil hij aantonen dat elektrisch rijden net zo comfortabel is als het rijden in een benzineauto. Als het hem zou lukken om elektrisch naar de andere kant van de wereld te rijden, dan kunnen wij best met een elektrische auto naar de supermarkt.

De uitdagingen van een wereldreis in een Volkswagen e-golf: • Laden blijkt niet de grootste uitdaging, bij een EV wereldreis.

• Hoe ga je om met EV, in verschillende landen, klimaten en omgevingen; Lessons Learned.

• Welke vooroordelen leven bij EV en hoe betrouwbaar blijkt EV tijdens de reis?

• Wat is de analyse van Wiebe over de ontwikkelingen van het EV van 2014 tot nu?

Wie: Wiebe Wakker, Plug Me In.

Het programma dat u hier aantreft geeft de stand van zaken weer voor het ter perse gaan van dit nummer.

Voor het meest actuele programma verwijzen wij u naar www.vakbeursenergie.nl

PREFAB Theater Maatwerk en customization Waar: PREFAB Theater, hal 5 Wanneer: donderdag 10 oktober 2019, 10.30 - 12.00 uur Wie: Jonathan Reitsma, projectmanager industrialisatie, de Stroomversnelling. Seminar powered

by De Stroomversnelling.

Arbeidsmarktdruk?

Technologische innovatie en anders werken!

37

arbeidskrachten en bouwproductie vraagt om nieuwe oplossingen. Daarbij denken we tijdens deze sessie verder dan industrieel/prefab bouwen. Denk bijvoorbeeld aan technologie ter ondersteuning van bouw- en installatiepersoneel, zoals AR/VR en exoskeletten, maar ook aan autonome (bouw)voertuigen, plug&play installatietechnologie en robotica. Discussieer mee en raak geïnspireerd je productiviteit te verhogen!

• Voor welke uitdagingen staan we in de gebouwde omgeving met betrekking tot arbeidsmarkt en productiviteit?

• Welke technologische ontwikkelingen kunnen helpen bij het verhogen van de arbeidsproductiviteit?

• Wat is ervoor nodig om deze mogelijkheden optimaal te kunnen benutten als (bouw) ondernemer?

Wie: Rik van Berkel, FME; Ben Pol, ABB; Wieland Hendriksen, The Urban Future en Jan Kamphuis, Pioneering.

Waar: PREFAB Theater, hal 5

Door industrialisatie; flexibel en modulair wonen

Wanneer: donderdag 10 oktober 2019, 12.30 - 13.30 uur

Waar: PREFAB Theater, hal 5

Wat: In dit seminar richten we ons op technologische innovaties die kunnen helpen bij het verhogen van de productiviteit van de sector. Er ligt namelijk een enorme uitdaging voor ons. Denk aan de klimaatdoelen en het woningtekort. Dit in combinatie met tekort aan

Wanneer: dinsdag 8 oktober 2019, 14.45 - 15.45 uur Wie: Powered by Vereniging van Verplaatsbare Accommodaties, VVVA.

Besparing op uw energiekosten

Duurzaam verwarmen?

Smart logistics

Fiercely precise

Laat de zon het werk doen!

Bovenstaand project (10.000 m² collectoren) is in 2018 gerealiseerd! G2 Energy is een begrip in duurzaam Nederland.

Met onze collectoren kunnen wij verwarmen én warm tapwater verzorgen. Al 30 jaar bewezen kwaliteit! Bel of mail ons om

FLANDERS, WHERE LOGISTICS ENABLES SMART CONNECTIONS.

de mogelijkheden voor een betere footprint van uw bedrijf te bespreken!

SDE + subsidie mogelijk!

Visit us at booth C.055 in hall 6.

Natúúrlijk verwarmd!

FLANDERS INVESTMENT investinflanders.com & TRADE

Uddel | info@g2energy.nl | 0577 723 173 | www.g2energy.nl

- UW WARMTEMETING, ONS VAK Brinck biedt een verscheidenheid aan producten, diensten en oplossingen voor energie- en water meeting, regeltechniek en ‘smart-metering’-systemen.

Slimme digitale regeling TA-Slider & TA-Modulator zorgen samen voor uiterst nauwkeurige temperatuurregeling, installatie flexibiliteit, energie-efficïentie en bedieningsgemak Uiterst nauwkeurige modulerende regeling – zelfs bij kleine debieten dankzij 6x hogere lifthoogte en onafhankelijke EQM-karakteristiek

De Sensus Polluflow -Pollutherm thermische energiemeters van Brinck worden gebruikt voor het meten van geleverde energie in warmte en koude circuits.

Deze energiemeter wordt o.a. toegepast in collectieve warmte-installaties in zowel utiliteit en woningbouw, gebruik makend van het beproefde ultrasoon meetprincipe.

Bespaar tot 50% op de inbedrijfstellingstijd met efficiënte digitale configuratie via de HyTune app of BUS communicatie

LIKE ME. Ontdek meer op imi-hydronic.com

Goedkeuring volgens de Nederlandse Metrologiewet en Europese MID 2014/32/EG geeft de zekerheid dat elke meter voldoet aan de hoogste kwaliteitseisen.

Dit resulteert in juiste meting en correcte energie afrekening.

Vanzelfsprekend ondersteunen de specialisten van Brinck u graag bij de selectie voor de optimale meting in de installatie.

Brinck Meettechniek Tweespan 14 3897 AG Zeewolde T 036-5479500 E Verkoop@brinck.nl

Bij de aanschaf van deze meters kunt u o.a. rekenen op: • Geïntegreerde datalogger • Leverbaar in capaciteiten Qp 0,6 – Qp 60 • Temperatuurbereik van de flowsensor 5-130°C, dus ook ideaal voor de “12/06°C koude systemen” • Snelle actualisering van meetwaarden • Gangbare communicatie protocollen Mbus, Modbus RTU. • Afneembaar rekenwerk voor installatie op moeilijk bereikbare locaties

38

Energietransitie energiegids.nl

‘Nieuwe spelregels nodig voor ons energiesysteem’ Voor een toekomstbestendige energievoorziening is systeemintegratie nodig, vertelt Edwin Edelenbos van Netbeheer Nederland, een ‘system of systems’. Een energiesysteem dat méér is dan het distributienet alleen.

Tekst: Siebe Schootstra Beeld: Netbeheer Nederland

In 2018 kwam 15% van onze elektriciteitsproductie uit hernieuwbare bronnen; in 2030 moet dat 70% zijn.

Voor ons totale energieverbruik geldt dat het aandeel hernieuwbare energie moet groeien van de huidige 7,4% naar minimaal 37% in 2030. De komende jaren komt er dus een flinke hoeveelheid hernieuwbare productiecapaciteit bij. “Om dit in te kunnen passen, moeten we verder kijken dan uitbreiding van de bestaande energienetten alleen”, aldus Edwin Edelenbos, strateeg bij Netbeheer Nederland. “We moeten de spelregels onder de loep nemen die bepalen hoe we het energiesysteem gebruiken en met elkaar betalen. En een antwoord vinden op de vraag hoe we als maatschappij tot een rechtvaardige verdeling komen van de kosten voor de energietransitie.”

Invloed duurzaamheidsdoelen op energienetten Van oorsprong zijn de energienetten aangelegd om centraal geproduceerde energie te transporteren naar locaties waar energie gevraagd werd. De ontwikkeling van de energievraag was daarbij leidend. Edelenbos: “Dit maakt iets als netuitbreidingen relatief voorspelbaar. Tegenwoordig zie je dat er, naast de ontwikkeling van vraag

en bijbehorend aanbod, een derde factor is bijgekomen: nationale doelen voor hernieuwbare energie. Hernieuwbare energieproductie is daarmee een doel op zichzelf geworden. Op sommige plekken in het net zorgt dit voor een forse toename van decentrale productiecapaciteit zonder dat daar lokaal energievraag tegenover staat.”

De inpassing van deze capaciteit is één ding, maar de snelheid waarmee dat moet gebeuren is ook een factor.

Zo gaat de ontwikkeling van grootschalige commerciële zonneparken in sommige regio’s plotseling zó rap, dat de geplande uitbreiding van de netcapaciteit nu alweer overvraagd wordt. “We beginnen inmiddels tegen de ontwerpgrenzen van betaalbare en betrouwbare energienetten aan te lopen”, geeft Edelenbos aan. “In mijn ogen betekent dit dat we toe moeten naar meer systeemintegratie en een gelaagd energiesysteem; een ‘system of systems’.”

Systeemintegratie en gelaagd energiesysteem We zijn gewend om elektriciteitsvraagstukken op te lossen met elektriciteit, en gas met gas. Maar met technieken voor warmte, conversie en opslag ontstaan mogelijkheden voor uitwisseling tussen energiedragers. Ook inzetten op energiebesparing en ‘demand side response’, ook wel vraagsturing genoemd, kan helpen. “Systeemintegratie betekent dat we over energiedragers heen kijken.

energiegids.nl Energietransitie

Door dit te doen, hoeft een stijgende elektriciteitsvraag niet tot een evenredige uitbreiding van het elektriciteitsnet te leiden.”

Naast systeemintegratie kan ook een gelaagd energiesysteem wat Edelenbos betreft bijdragen aan het waarborgen van een betaalbaar en betrouwbaar energiesysteem.

“Het totale energiesysteem bestaat uit verschillende, gelaagde, deelsystemen: een ‘system of systems’. Zo heb je thuis je systeem, achter de meter, maar ook op wijk-, regionaal, nationaal en internationaal niveau. Je zou kunnen kijken of het mogelijk is om bijvoorbeeld een wijk qua matchen van energievraag en -aanbod zelfvoorzienend te maken. Of daar mogelijkheden voor energieopslag realiseren die flexibiliteit kunnen leveren aan bovenliggende deelsystemen.” Voldoende flexibiliteit in het totale energiesysteem, ook wel ‘duurzaam regelbaar vermogen’, vormt één van de grootste uitdagingen voor de toekomst. Want waar halen we voldoende energie vandaan op momenten dat het windstil of bewolkt is?

Edelenbos: “Ook daarom moeten we naar moleculen en warmte kijken in plaats van alleen naar elektronen. Zo past de energiedrager waterstof goed in een geïntegreerd systeem met productie, conversie en opslag.”

Betrouwbaarheid op systeemniveau Van oudsher is wet- en regelgeving gericht op het waarborgen van de betrouwbaarheid van de netten. En met resultaat: het Nederlandse energienet is met 99,995% één van de betrouwbaarste netten ter wereld. Huishoudens en zakelijke gebruikers hadden in 2018 slechts 27 minuten geen stroom als gevolg van een storing. Edelenbos: “Ik hoor wel zeggen dat dit in de toekomst moeilijk overeind te houden zal zijn nu er zo veel hernieuwbare, vaak niet-regelbare, productiecapaciteit moet worden ingepast en we tegelijkertijd toewerken naar systeemintegratie. Maar ik durf daar tegenover te zetten: waarom streven we niet naar 1 minuut? Ik denk dat dat kan, als we de verwachting loslaten dat betrouwbaarheid voor 100% uit de netten moet komen. In plaats daarvan moet dit iets zijn waar het totale energiesysteem voor moet zorgen, bijvoorbeeld via flexibiliteitsopties, zoals hybride warmtepompen of batterijen. Met andere woorden: zijn we bereid om beperkt in te leveren op de betrouwbaarheid van de netten als daar een veelvoud aan ‘systeembetrouwbaarheid’ voor in de plaats komt?”

Betaalbaarheid waarborgen De netbeheerders investeren jaarlijks meer dan 2 miljard euro in kabels, leidingen en ICT van de energienetten.

Kosten die betaald worden door consumenten en bedrijven die energie verbruiken. In het onderzoek ‘Net van de Toekomst’ uit 2017 heeft Netbeheer Nederland voor vier toekomstscenario’s bekeken wat de gevolgen zijn voor de investeringen in de energienetten. Uitkomst is dat in 2050 bij volledige verduurzaming van de energieproductie, de energierekening niet hoger uitvalt dan bij een fossiele energievoorziening. Ook bedragen de kosten voor de energie-infrastructuur volgens deze studie nooit meer dan ongeveer een kwart van de totale kosten.

“Het goede nieuws is dus dat een volledig hernieuwbaar energiesysteem op termijn niet duurder hoeft te zijn dan een energiesysteem op basis van fossiele bronnen”, merkt Edelenbos op. Een belangrijke uitkomst. Waar we volgens hem wel over na moeten denken, is hoe de kosten voor het aanpassen van ons energiesysteem verdeeld moeten worden. “Op dit moment betalen investeerders in hernieuwbare energieproductie niet voor het transport van de opgewekte elektriciteit. Deze kosten worden in het collectieve domein neergelegd. We zien steeds meer cases waarbij de vraag komt bovendrijven of kosten niet anders verdeeld moeten worden. Dat aspect moeten we nadrukkelijk meenemen bij het nadenken over de ontwerpprincipes voor ons nieuwe energiesysteem.”

39

Edwin Netelenbos: “We beginnen inmiddels tegen de ontwerpgrenzen van betaalbare en betrouwbare energienetten aan te lopen.

In mijn ogen betekent dit dat we toe moeten naar meer systeemintegratie en een gelaagd energiesysteem; een ‘system of systems’.”

CHA-MONOBLOCK, AANGENAME WARMTE IN DE WINTER, ZACHTE VERKOELING IN DE ZOMER

ZEER STILLE WERKING

< 35 dB(A)

HOGE COP-WAARDE TEMPERATUREN >70 °C NATUURLIJK KOUDEMIDDEL R290 INTEGREERBAAR IN SMARTHOME STANDAARD VERWARMEN EN KOELEN

NATUURLIJK KOUDEMIDDEL

www.industrialheatandpower.nl

Samen werken in transitie

Overzicht activiteiten

Duurzame koeling: kansen en uitdagingen van koudenetten

Industrial Heat & Power: Beursnieuws

8, 9 en 10 oktober 2019 Brabanthallen Den Bosch

42

Inleiding energiegids.nl

Industrial Heat & Power 2019:

Samen werken in Transitie De industrie staat voor forse uitdagingen op het gebied van industriĂŤle energievoorziening. Vandaar dat de industrie een eigen beursplatform heeft, naast Vakbeurs Energie: Industrial Heat & Power.

Op de beursvloer en tijdens seminars worden de uitdagingen waarvoor de industrie staat nader belicht en worden er oplossingen aangedragen. Ook is er weer extra aandacht voor onderwerpen als stoominstallaties, koel- en vriestechniek, WKK en elektra-installaties, aandrijftechniek en perslucht, gebouw- en procestechniek en monitoring en advies.

Niet alleen de gebouwde omgeving staat voor een grote uitdaging, maar ook de industrie. De Nederlandse industrie is goed voor circa 35 tot 40% van het totale energieverbruik in Nederland. In het Energieakkoord, dat in

2013 door de overheid, sociale partners en milieuorganisaties werd gesloten, zijn maatregelen afgesproken die in 2020 in totaal een besparing van 100 PJ moeten opleveren, een hoeveelheid die gelijk staat aan het verbruik van

energiegids.nl Inleiding

Stoomplatform Ook dit jaar staat de vereniging het Stoomplatform met een eigen stand op Industrial Heat & Power. U vindt de stand op het stoomplein. Een feit is dat het aanbod van kennis over stoomsystemen in Nederland nog maar beperkt beschikbaar is, terwijl in de industrie stoom nog steeds één van de belangrijkste energiedragers is. Vele branches in de industrie, zoals de voedingsmiddelen, chemisch- en petrochemische industrie, maken nog veelvuldig gebruik van stoom.

Het jaar 2019 heeft tevens een feestelijk tintje doordat het Stoomplatform zijn 10-jarig jubileum viert.

VPS certificering. De gekleurde helmen geven verschillende functies weer binnen onder andere maintenance in de industrie. Zo wordt de keteloperator door een examinator tijdens het praktijkexamen getoetst op zijn kennis en kunde van de stoominstallatie.

De (ketel)operator in de industrie die verantwoordelijk is voor de energieopwekking, energietransport en de productie.

Het Stoomplatform is een vereniging en heeft als doel om vraag en aanbod van kennis van stoomtechniek samen te brengen.

Het Stoomplatform fungeert als kenniscentrum en brengt informatie-uitwisseling tussen leden tot stand. Kennisuitwisseling vindt plaats via publicaties op de website, in vakbladen en via studiebijeenkomsten. Tevens worden initiatieven ontwikkeld om aan de kennisbehoefte en systeemoptimalisatie tegemoet te komen. Kennis van stoomsystemen bevordert de veiligheid, systeemefficiëntie en energiebesparing. Daarnaast kan het Stoomplatform optreden als branchevertegenwoordiger en dienen als overlegorgaan. Het Stoomplatform is een onafhankelijke branchevereniging. Bij de uitvoering van alle handelingen die door of namens het Stoomplatform worden verricht, wordt te allen tijde volledige onafhankelijkheid óf transparantie in acht genomen. Dit betekent dat er geen commerciële belangen worden gediend van de bestuursleden en leden.

VPS Certificering Enkele jaren geleden is het Stoomplatform, in overleg en samenspraak met de opleiders in stoomtechniek, gestart met de procedure voor het certificeren van opleidingen in stoomtechniek met als resultaat het VPS-certificaat (Vakbekwaam Persoon Stoominstallaties). Naast de theorie wordt aandacht

besteed aan de praktische kanten van het stoombedrijf vooral in het kader van veiligheid en procesefficiëntie. Inmiddels zijn de volgende VPS-certificeringsmodules beschikbaar; stoomopwekking cilindrische ketels, stoomopwekking waterpijpketels en stoom verbruik (t.b.v. het stoomdistributienet) beschikbaar.

We nodigen u uit om tijdens Industrial Heat & Power onze stand te bezoeken en kennis te maken met het Stoomplatform. U kunt vragen te stellen over stoomtechniek, veilig werken, energiebesparings-mogelijkheden, systeemefficiëntie en het VPScertificeringsprogramma aan de specialisten op dit vakgebied.

Tevens kan men zich aanmelden voor het lidmaatschap van de vereniging.

Bent u geïnteresseerd in de studiedagen? De eerstvolgende studiedag wordt georganiseerd op 14 november 2019. Het stoomplatform organiseert dan een studiedag waar de energietransitie van stoominstallaties centraal staat. Wat is er de afgelopen periode gerealiseerd door productiebedrijven? Hoe werkt het in de praktijk? Welke ervaringen kunnen we delen? Hoe werkt het energieakkoord in de praktijk en waar gaan we naar toe in de toekomst? Deze dag wordt georganiseerd bij ECN te Petten waar vele innovaties worden ontwikkeld. Op de website kunt u alles nalezen en kunt u ook het volledige programma vinden.

Stoomplatform Standnr. Hal 2, A028 www.stoomplatform.nl

43

44

Inleiding energiegids.nl

Foto: VIB.

Isolatieplein Ondernemersvereniging VIB, opleidingsen ontwikkelingsfonds OOI en kenniscentrum NCTI tonen de besparingspotentie van isolatie in de industrie.

Technische isolatie is overal. Productieen gebouwinstallaties functioneren veilig, doelmatig en duurzaam dankzij moderne isolatiesystemen. Dagelijks zijn zoâ&#x20AC;&#x2122;n 4.500 goed opgeleide professionals aan het werk in instellingen en kantoorgebouwen, in energiecentrales, voedingsmiddelenindustrie, chemie/petrochemie en scheepsbouw, enzovoort. Zij zorgen voor een

Impressie van het Isolatieplein op Industrial Heat & Power 2019.

storingsvrij productieproces bij minimaal energiegebruik en milieubelasting. Alle moderne isolatiesystemen verdienen zichzelf gedurende hun levensduur economisch en milieutechnisch dertig- tot veertigmaal terug.

Technische isolatie is belangrijker dan ooit. We zetten er grote stappen mee in kwaliteit van de leefomgeving, veiligheid, binnenklimaat en comfort, energiebeheersing, milieubescherming en duurzaamheid. Dat gaat hand in hand met andere prioriteiten, zoals procesbeheersing en betrouwbaarheid van installaties.

Energiebesparingspotentieel Het energiebesparingspotentieel binnen de Nederlandse industriĂŤle omgeving is 31 Peta Joule. Dat is gelijk aan 2,1 Megaton CO2 per jaar. Dat komt overeen met het energieverbruik van 500.000 huishoudens.

VIB, de branchevereniging voor ondernemers in het technisch isolatiebedrijf geeft met haar aanwezigheid op Industrial Heat & Power 2019 een impressie van een rijk geschakeerde sector met enorme mogelijkheden. Daarbij ondersteund door het Opleidings- en Ontwikkelingsfonds voor de technische isolatie (OOI) en het kennisinstituut voor technische isolatie (NCTI).

In de directe omgeving van de demonstratie unit in Hal 2 van de Brabanthallen treft u een groot aantal toeleverende bedrijven. Als leden van de branchevereniging VIB dragen zij bij aan innovatie van de isolatiesector en leveren met hun producten belangrijke bijdragen aan de energiebesparingen.

Isolatieplein Stand: Hal 2, B040 www.isoleren.nl

energiegids.nl Inleiding

1,5 miljoen huishoudens in Nederland. Eerder dit jaar liet PBL weten dat de besparing uitkomt op mogelijk 81 PJ, met een bandbreedte van 52 tot 108 PJ. In het Klimaatakkoord is afgesproken dat in 2050 de industrie circulair is en vrijwel geen broeikasgas meer uitstoot. De fabrieken draaien dan op duurzame elektriciteit uit zon en wind of energie uit aardwarmte, waterstof en biogas. De grondstoffen komen uit biomassa, reststromen en -gassen. De restwarmte gebruikt de industrie zelf of levert die aan de tuinbouw of gebouwen en woningen. De industrie is dan naast gebruiker van energie ook producent en buffer van energie.

CO2-uitstoot verminderen

In 2030 moet de industrie al flink minder CO2 uitstoten.

Dat is een tussenstap op weg naar volledige duurzaamheid. Veel van de nieuwe manieren van produceren staan nog in de kinderschoenen en zijn nog te duur. Bedrijven investeren zelf in deze vernieuwing. Er is ook subsidie om de ontwikkeling op gang te krijgen. Op die manier kan de industrie uitgroeien tot de meest CO2-efficiënte industrie in Europa, en wel op een manier die de internationale concurrentiepositie niet in gevaar brengt.

Gezien al deze forse uitdagingen heeft de industriële energievoorziening een eigen beursplatform, naast Vakbeurs Energie: Industrial Heat & Power. Op de beursvloer en tijdens seminars worden de uitdagingen waarvoor de industrie staat nader belicht en worden er oplossingen aangedragen. Ook is er weer extra aandacht voor onderwerpen als stoominstallaties, koel- en vriestechniek, WKK en elektra-installaties, aandrijftechniek en perslucht, gebouw- en procestechniek en monitoring en advies.

Samen werken in transitie

• • • • •

Biomassa Monitoring en advies Energie efficiency Energietransitie Flexibilisering

Industrial Heat & Power wordt mede mogelijk gemaakt door onder meer VNCI, DGTA, ESNL, BlueTerra, De Kleijn Energy Consultants & Engineers, Bilfinger, FedEC, MetaalUnie, VIB, FESI, RVO, Stoomplatform, ECO Steam & Heating en NVDE.

Hoe komt men erachter welke verplichtingen een bedrijf raken? Welke maatregelen kan men nemen om aan de vereisten te voldoen? Hoe passen bepaalde eerste stappen in een meer allesomvattende roadmap voor een proces, plant of site; op weg naar de doelstellingen van 2030 en 2050? Wat kan men leren van collega’s, leveranciers en adviseurs?

Op Industrial Heat & Power krijgt u eerlijk antwoord op vele vragen. Voor professionals die betrokken zijn bij proces- en energieoptimalisatie, is deze vakbeurs dan ook zonder twijfel de moeite van een bezoek waard. Inclusief uiteraard, haar kennisprogramma, met daarin de meest relevante thema’s in de sector.

Thema’s De thema’s op de beursvloer zijn: • Stoominstallaties • Koel- en vriestechniek • WKK- en elektra-installaties • Aandrijftechniek en perslucht • Gebouw- en procestechniek • Waterstoftechniek • Restwarmte en heatgrids • CO2-afvang, toepassing en opslag • Elektrificatie

Praktisch Industrial Heat & Power 2019: 8, 9 en 10 oktober 2019 Locatie: Brabanthallen, Diezekade 2, 5222 AK ‘s-Hertogenbosch Openingstijden: 10.00 - 17.00 uur Zie voor meer informatie www.industrialheatandpower.nl

45

46

Industrial Heat + Power: programma

energiegids.nl

Activiteiten Industrial Heat + Power 2019 Dinsdag 8 oktober Industrie Theater en Thema Theater Elektrificatie Waar: Industrie Theater, hal 2 Wanneer: dinsdag 8 oktober 2019, 10.30 - 12.00 uur Wat: Elektrificatie van processen en utilities is één van de veelbelovende verduurzamingsopties voor de industrie. Tegelijkertijd is het een middel en geen doel op zich. Zonder voldoende aanbod van duurzame stroom lost elektrificatie het klimaatprobleem niet op. Daarmee is elektrificatie één van de veelbelovende paden in de verduurzaming van industriële processen. De sterke aanwas van het aanbod van duurzame elektriciteit biedt een kans om te schakelen van thermisch gedreven processen naar elektrochemische en elektrische processen en hybride utilities.

Maar kunnen bestaande processen deze omschakeling maken? Of moeten we vooral investeren in ‘green field’ toepassingen? Er is niet één koninklijke weg naar Rome. Als we terugdenken vanuit het jaar 2050, wat moeten we nu dan doen? En hoe moet het elektriciteitsnet in Nederland en Europa zich ontwikkelen? In deze sessie krijgt u zowel het lange termijnperspectief te zien, als de praktijkvoorbeelden van bedrijven die zich al begeven op het pad van elektrificatie.

Programma: • Groene elektronen of moleculen? Stijn Schlatmann, director, BlueTerra.

• Groen, goedkoop en zeker: er is genoeg?

Teus Baars, directeur, Zeeuwind.

• S limme elektrificatie: hoe? Jan Grift, senior consultant, BlueTerra.

• Innovatie netwerkkostenstructuur om verduurzaming te faciliteren. Jacques van der Worp, Senior beleidsadviseur, VEMW.

OOI en de heer Hylke Warners, directeur Stichting OOI.

Dit seminar is in samenwerking georgani seerd met: BlueTerra en VNCI

Waar: Industrie Theater, hal 2

Industrie in gesprek met RVO over duurzaamheid, terugverdientijden en energie-inspecties Waar: Thema Theater Industrie, hal 2 Wanneer: dinsdag 8 oktober 2019, 11.15 - 11.45 uur Wie: onder andere Johan Sentjens, voorzitter, Nederlands Centrum voor Technische Isolatie (NCTI).

Workshop OOI: Ontwikkelen is veel meer dan opleiden... maar het begint met een goede basis Waar: Thema Theater Industrie, hal 2 Wanneer: dinsdag 8 oktober 2019, 12.00 - 12.30 uur Wat: Stichting OOI, het Opleidings- en Ontwikkelingsfonds voor de Isolatiebranche, neemt u graag mee in de wereld van opleiden en ontwikkelen in de isolatiebranche. Welke opleidingen zijn er? Wat betekent het voor medewerkers in de sector om een goede opleiding te krijgen? En wat is de meerwaarde van goed opgeleid personeel voor uw opdrachtgever?

Wie: De heer Martin Witter, docent Stichting

Restwarmte & warmtenetten

Wanneer: dinsdag 8 oktober 2019, 12.30 - 14.00 uur Wat: De inzet van restwarmte kan voor een aanzienlijke reductie van het energieverbruik van de industrie zorgen. Energiereductie is direct reductie van CO2-emissie, zowel aan de eigen schoorsteen (scope 1), als bij de energiecentrales (scope 2). Echter restwarmte is een overschot aan warmte waarvan het ontstaan ervan allereerst moet worden voorkomen. Daarna biedt het meerdere mogelijkheden tot nuttige inzet.

Zowel binnen de eigen poorten, bij collega bedrijven op hetzelfde terrein, als ook voor restwarmtelevering aan warmtenetwerken.

Hierbij kunnen ook industriële warmtepompen behulpzaam zijn. In dit seminar gaan we op reis door het schillenmodel voor warmteoptimalisatie. Gaat u mee?

Wie: Mark Elderman, Sr. Energy Consultant, Bilfinger Tebodin; Robert Sakko, Director Technology, Heat Matrix Group BV; Stijn Schlatmann, directeur BlueTerra Energy Experts en projectleider Warmte-Samenwerking Oostland (WSO).

Programma: • Welke rol speelt het gebruik van restwarmte bij de energietransitie?

• Hoe gebruik ik vervuilde restwarmtestromen?

• Hoe pak ik (rest)warmtelevering aan derden aan?

Dit seminar is gerealiseerd in samenwerking met: De Kleijn energy consultants & engineers.

energiegids.nl

Waterstof en warmteopwekking in de industrie Waar: Industrie Theater, hal 2 Wanneer: dinsdag 8 oktober 2019, 14.30 - 16.00 uur Wat: Over de huidige brandstoffen, brandstoffen van de toekomst en een praktijkcase over een biomassa aardgas gestookte installatie.

Wie: Wim Cardol, Stoomplatform; Harald Kroon, Elco Burners; Kees de Greef, Energy Technology Services (ETS) en Maurice Houben, Bilfinger Tebodin.

Workshop Areofoam: Wat is voor U (van)-waarde: wat het kost, of wat het bespaart?

Waar: Thema Theater Industrie, hal 2 Wanneer: dinsdag 8 oktober 2019, 15.00 - 15.30 uur Wat: Workshop Areofoam: Wat is voor U (van)waarde: wat het kost, of wat het bespaart?

Wie: Aerofoam.

Woensdag 9 oktober CO2-afvang, toepassing en opslag Waar: Industrie Theater, hal 2 Wanneer: woensdag 9 oktober 2019, 10.30 - 12.00 uur Wat: In het ontwerp Klimaatakkoord is er een substantieel deel van de industriële CO2reductie voorzien om middels CCUS op te lossen. Van de 14,3 mton CO2-reductie moet circa 7 mton middels CCS bereikt worden.

Diverse CCS projecten, zoals Porthos, Athos en Aramis, zijn in voorbereiding. Van het Porthos project zijn de eerste tenders voor engineering al op de markt. Om niet te blijven hangen in scenario’s en routekaarten zou de focus naar concrete projecten en dus naar CCU moeten uitgaan.

Industrial Heat + Power: programma

In dit seminar laten we zien hoe het grotere CCUS toekomstplaatje in Nederland er uit ziet. Wat is er de afgelopen jaren gedaan aan pilot en demo’s en welke projecten worden nu daadwerkelijk geëngineerd en gerealiseerd?

Carbon Capture Technologieën • CO2 liquefaction • CO2 compressie • CO2 transport - superkritisch - dual flow Wie: Hans Wassenaar, AVR; Arasta Pourkamal & René de Schutter, Bilfinger Tebodin en Fred Hage, Linde Benelux.

Programma: • Wat wordt er op het gebied van Carbon Capture and Utilization in Nederland nu daadwerkelijk gedaan?

• Wat is er de afgelopen jaren aan pilots en demoprojecten is gedaan?

• En vooral, welke commerciële cases worden er op dit moment gerealiseerd?

Dit seminar is gerealiseerd in samenwerking met: Bilfinger Tebodin en FedEC

Workshop Kingspan Insulation: Iedereen heeft baat bij goede leidingisolatie!

Waar: Thema Theater Industrie Wanneer: woensdag 9 oktober van 11.15 - 11.45 uur Wat: In deze interactieve presentatie geeft Arjan in ‘t Veld u inzicht in de verschillende isolatie mogelijkheden en de daarbij komende kosten,

47

terugverdientijden en energiebesparingen. Hij geeft u inzicht dat een goede leidingisolatie een belangrijk Bouwelement is dat u kan helpen om aan toekomstige normen te voldoen én het budget voor energie en isolatie onder controle houdt.

Workshop OOI: Ontwikkelen is veel meer dan opleiden... maar het begint met een goede basis Waar: Thema Theater Industrie, hal 2 Wanneer: dinsdag 8 oktober 2019, 12.00 - 12.30 uur Wat: Stichting OOI, het Opleidings- en Ontwikkelingsfonds voor de Isolatiebranche, neemt u graag mee in de wereld van opleiden en ontwikkelen in de isolatiebranche. Welke opleidingen zijn er? Wat betekent het voor medewerkers in de sector om een goede opleiding te krijgen? En wat is de meerwaarde van goed opgeleid personeel voor uw opdrachtgever?

Wie: De heer Martin Witter, docent Stichting OOI en de heer Hylke Warners, directeur Stichting OOI.

Energie efficiency Waar: Industrie Theater, hal 2 Wanneer: woensdag 9 oktober 2019, 14.30 - 16.00 uur Wat: Harnessing the Potential of Industrial Insulation with digital TBI inspections. The daily TIPCHECK experience reaffirms the costeffective energy savings potential of industrial insulation - and the detrimental effects of an ongoing lack of awareness in industry regarding the importance of using Best Available Technique (BAT) industrial insulation.

Such effects include avoidable energy and monetary losses and the unnecessary emission of thousands of tonnes of CO2.

Against this background the European Industrial Insulation Foundation (EiiF) created in 2010 the Technical Insulation Performance Check Programme, called TIPCHECK. It was

48

Industrial Heat + Power: programma

energiegids.nl

Stoom Op woensdag 9 oktober is er een seminar Stoom in het Industrie Theater in hal 2. Dit seminar duurt van 12:30 uur tot 14:00 uur.

Isolatie in de industrie kan veel meer energiewinst opleveren dan men vaak denkt.

implemented by EiiF with the aim of providing industry with tools and solutions to save energy and to reduce CO2 emissions by improving their technical insulation systems.

Technical insulation payback times are usually only 2 years or even less. And 3 out of 4 TIPCHECK clients immediately invest or plan to invest in insulation improvements. The TIPCHECK programme has already resulted in EU-wide annual energy savings of ~550.000 MWh/year (~2 PJ/year) and CO2 reductions of more than 250.000 t CO2. The Equivalent to the annual greenhouse gas emissions of about 55.000 cars or 30.000 households.

To further stimulate and activate this costeffective energy saving potential in industry EiiF developed this year its innovative App called TBI-App. The TIPCHECK Based Inspection App developed for Android and iOS is easy to use and quickly detects the energy saving performance and potential of an existing technical insulation system.

In its practical part the presentation will demonstrate how simple and effective the TBI-App can be used. Furthermore provide the information where and how it can be downloaded for free in its TBI-Easy version.

If accepted the presentation could have at its end an interactive training session (two trainers) for about 30 minutes in which participants download the TBI-App and get immediately an introduction and training onsite on a mobile insulation dummy using the TBI-App on their smartphones.

Dit seminar is gerealiseerd in samenwerking met: VIB, FESI, EiiF en FME. Wie: Andreas Gürtler, Foundation Director, European Industrial Insulation Foundation; Luis Lopez Brunner, Technical Director, European Industrial Insulation Foundation en Edward van Engelenhoven, Saint Gobain Isover.

Workshop Areofoam: Wat is voor U (van)-waarde: wat het kost, of wat het bespaart?

Waar: Thema Theater Industrie, hal 2 Wanneer: woensdag 9 oktober 2019, 15.00 - 15.30 uur Wat: Workshop Areofoam: Wat is voor U (van)waarde: wat het kost, of wat het bespaart?

Wie: Aerofoam.

Donderdag 10 oktober Energietransitie Waar: Industrie Theater, hal 2 Wanneer: donderdag 10 oktober 2019, 10.30 - 12.00 uur Wat: De energietransitie is slechts een eerste stap in de bredere transitie van onze economie en de Nederlandse industrie. Het perspectief voor 2050 is helder: nagenoeg nul CO2-uitstoot. Voor de industrie zijn de eerste stappen om daar te komen helder: meer energie-efficiëntie, inzet van duurzame energie, en procesoptimalisatie. Maar om tot ‘netto nul’ emissies in 2050 te komen zal de industrie zich fundamenteel en in een ongekend tempo moeten transformeren. Zelfs op de relatief korte termijn tot 2030 zullen

Stoom is nog steeds één van de belangrijkste energiedragers in de industrie.

Zonder stoom zouden veel producten simpelweg niet gemaakt kunnen worden. Stoominstallaties gaan in de regel tientallen jaren mee, maar veel van deze installatie zijn ontworpen in een tijd dat energie-efficiëntie niet zo actueel was. Omdat er maar weinig goede alternatieven zijn voor stoom, is de verwachting dat we dit medium nog lang nodig hebben in onze processen.

Het loont daarom om bestaande installaties en processen eens goed onder de loep te nemen. Zo valt er qua efficiëntie nog veel te halen op het gebied van warmteterugwinning en optimalisatie en bijvoorbeeld door laagwaardige stoom weer op te waarderen. In dit seminar zullen verschillende sprekers de mogelijkheden toelichten en wordt er ingegaan op de toekomstige rol van stoom in de industrie.

Programma • Efficiëntieverhoging van bestaande stoominstallaties, wat zijn de mogelijkheden?

• Hergebruik van een restproduct door opwaarderen van laagwaardige stoom.

• Stoom als belangrijke energiedrager in de toekomst.

Doelgroep: Stoomgebruikers in de industrie.

Sprekers: onder andere Ralf Groenewald, Sales engineer, Eco Steam Trading & Consultancy B.V. en Marc van Dijk, Sr. Technoloog Proces en Suikertechnologie, Royal Cosun Research & Development.

Dit seminar is gerealiseerd in samenwerking met: Eco Steam and Heating Solutions.

energiegids.nl

structurele keuzes gemaakt moeten worden ten aanzien van inzet van technologie en de ontwikkeling van infrastructuur voor bijvoorbeeld CO2 en waterstof. De politiek vraagt - via Klimaatwet en Klimaatakkoord - de industrie om die keuzes inzichtelijk te maken. In deze sessie wordt vanuit breed perspectief gekeken naar praktische cases.

Wat betekent de transitie voor de industrie en hoe kunnen bedrijven zich voorbereiden op wat komen gaat.

Programma: • Energietransitie of industrietransitie?

Martijn Broekhof, hoofd Klimaat & Energie, VNCI. • Economische impact industrietransitie.

Floor Hooijman, senior consultant, Rebel Group.

• CO2-emissiereductie: hoe passen de beleidsinstrumenten? Remko Ybema, energy Policy Manager, Nouryon.

• Energietransitie: drie praktijkcasussen.

Egbert Klop, director, BlueTerra Energy Expert.

Dit seminar is gerealiseerd in samenwerking met: VNCI en BlueTerra

Workshop Kingspan Insulation: Iedereen heeft baat bij goede leidingisolatie!

Waar: Thema Theater Industrie Wanneer: donderdagdag 10 oktober van 11.15 - 11.45 uur Wat: In deze interactieve presentatie geeft Arjan in ‘t Veld u inzicht in de verschillende isolatie mogelijkheden en de daarbij komende kosten, terugverdientijden en energiebesparingen. Hij geeft u inzicht dat een goede leidingisolatie een belangrijk Bouwelement is dat u kan helpen om aan toekomstige normen te voldoen én het budget voor energie en isolatie onder controle houdt.

Industrial Heat + Power: programma

Workshop OOI: Ontwikkelen is veel meer dan opleiden... maar het begint met een goede basis Waar: Thema Theater Industrie, hal 2 Wanneer: dinsdag 8 oktober 2019, 12.00 - 12.30 uur Wat: Stichting OOI, het Opleidings- en Ontwikkelingsfonds voor de Isolatiebranche, neemt u graag mee in de wereld van opleiden en ontwikkelen in de isolatiebranche. Welke opleidingen zijn er? Wat betekent het voor medewerkers in de sector om een goede opleiding te krijgen? En wat is de meerwaarde van goed opgeleid personeel voor uw opdrachtgever?

Wie: De heer Martin Witter, docent Stichting OOI en de heer Hylke Warners, directeur Stichting OOI.

Flexibilisering Waar: Industrie Theater, hal 2 Wanneer: donderdag 10 oktober 2019, 12.30 - 14.00 uur Wat: Technologie voor een flexibel elektriciteitssysteem. Elektriciteit zal in de toekomst uit vele bronnen worden geleverd. Door vele bronnen te gebruiken zullen deze flexibel ten opzichte van elkaar en naast elkaar ingezet moeten gaan worden. Gasturbines en energieopslagsystemen zijn in hoge mate geschikt om snel productiewisselingen in het e-systeem op te vangen.

Wie: onder andere Prof Dr. Sikke Klein, Professor Gas Turbines for Power Generation, TU Delft.

Dit seminar is gerealiseerd in samenwerking met: Energy Storage NL en DGTA.

49

Succesvolle verdienmodellen voor innovaties Waar: Industrie Theater, hal 2 Wanneer: donderdag 10 oktober 2019, 14.15 - 15.00 uur Wat: De proces en energiemarkt zijn in constante beweging. Innovaties volgen elkaar in hoog tempo op, gedreven door de ambitie om de transitie naar een circulaire industrie te maken. Het verdien- en prijsmodel is bij deze innovaties vaak echter een onderbelicht onderwerp. De focus ligt dikwijls op het creëren van de beste technologische oplossing en prijzen worden met name gebaseerd op basis van kosten. Tijdens deze sessie wordt u meegenomen in de wereld van value pricing. Hierin wordt op basis van praktijkvoorbeelden en succes cases getoond hoe u het optimale verdienmodel en prijsniveau bepaalt. Dit op basis van betalingsbereidheid van de klant, zodat u écht de waarde van uw innovatie verzilvert in de markt.

• Hoe bepaal ik mijn prijsstrategie?

• Wat is het juiste prijsmodel voor mijn innovatie?

• Hoe bepaal ik het juiste prijsniveau en verdedig ik deze in de markt?

Wie: Juriaan Deumer, partner, Simon-Kucher & Partners en Danny Kappen, director, SimonKucher & Partners.

Workshop Areofoam: Wat is voor U (van)-waarde: wat het kost, of wat het bespaart?

Waar: Thema Theater Industrie, hal 2 Wanneer: donderdag 10 oktober 2019, 15.00 - 15.30 uur Wat: Workshop Areofoam: Wat is voor U (van)waarde: wat het kost, of wat het bespaart?

Wie: Aerofoam.

DE VOLGENDE STANDHOUDERS BEGROETEN U GRAAG

8-10 OKTOBER 2019 BRABANTHALLEN DEN BOSCH

Fluid Industry Nederland

De industrie. Het kloppende hart van onze samenleving. Extreme temperaturen vloeien door kilometerslange leidingen. Het is van groot belang om deze leidingen goed te isoleren en thermische lekken te voorkomen. Het isoleren van deze leidingen heeft een grote bijdrage op de verduurzaming van deze branche en de reductie van CO2.

Asbipro heeft ruim 60 jaar ervaring in Technische isolatie. Gefocust op industrie, utiliteitsbouw en scheepsbouw.

Prefab is de toekomst en het is meer dan een tijdsbesparing. Een preciezer ontwerp van de isolatie resulteert in energiebesparing. Het zit in ons DNA om samen met u die besparingen te realiseren.

Branders, service en advies Vanuit de industrie komt steeds meer de vraag naar voren of de bestaande brander geschikt is voor Hgas of het bijmengen van waterstofgas en wat de gevolgen zijn op de bestaande brander, het proces en de (NOx) emissie.

Deze vragen komen naar voren vanuit de behoefte aan CO2 reductie (energiebesparing), kosten efficiency en de bewustwording om alternatieven brandstoffen in te zetten, zoals biogas, waterstof, pyrolyseolie of in het bedrijf opgewerkte rest- of afvalproducten.

Wilt u weten of dit ook voor uw installatie van toepassing is en wat de mogelijkheden zijn? Kom dan gerust op onze stand voor een heerlijke kop koffie en het bespreken van uw mogelijkheden (hal 2 stand A008).

Fluid Industry is uw specialist op het gebied van Fluid management.

Of het nu gaat om olie, water of perslucht, bij ons bent u aan het juiste adres!

Dankzij onze sterke partnerships met toonaangevende bedrijven in hun branches bieden onze teams van gespecialiseerde technici en ingenieurs u een optimale service aan voor ontwerp, onderhoud en component verkoop.

Wij zijn officieel distributeur van o.a. Alfa laval en Pall in de BeNeLux. Daarnaast beschikken we over een eigen laboratorium waar we olieanalyses voor u kunnen uitvoeren.

Asbipro b.v.

Stand: 02.C044 Telefoon: +31(0)10 208 54 00 E-mail: distri@asbipro.nl Website: www.asbipro.nl

Elco Burners Stand: 02.A008 Telefoon: +31(0)88 695 73 11 E-mail: burners@nl.elco.nl Website: www.elco.nl

Fluid industry Nederland Stand: 02.A040 Telefoon: +31(0)437 85 37 54 E-mail: info@fluidindustry.com Website: www.fluidindustry.nl

Dé specialist in aluminium.

Garfield Aluminium is dé specialist in de markt als het gaat om het leveren en bewerken van aluminium en metalen. In ons magazijn hebben wij een breed assortiment op voorraad.

Monarch Nederland B.V. Al meer dan 66 jaar vertegenwoordiger van Weishaupt brander techniek.

Wij verwelkomen u in onze stand (02.C044)

Jarenlange ervaring, kennis en inzicht, zorgen voor een gedegen invulling van uitdaging tot oplossing.

Een team van technisch specialisten, binnendienst, planning en verkoopbuitendienst liggen hier aan ten grondslag.

Spirax Sarco ontwerpt stoomoplossingen specifiek voor u. Met meer dan 100 jaar ervaring hebben wij de expertise om u te begeleiden bij de realisatie van een veilige, betrouwbare en energieefficiëntie stoominstallatie. We bieden niet enkel de componenten toepasbaar in al uw installaties, ook kunt u op ons uitgebreid en flexibel pakket aan diensten rekenen. Denk daarbij aan onderhoud, efficiëntie-audits en interessante opleidingen!

Waarom is stoom nu de beste oplossing om uw targets te behalen? Stoom is één van de belangrijkste energiedragers in de industrie omwille van het hoge vermogen tot warmteoverdracht. Daarenboven is stoom perfect inzetbaar om uw energiedoelstellingen te halen. Waarom? Het efficiënt gebruik van stoom verlaagt niet enkel uw operationele kosten, maar ook de CO2-uitstoot wordt teruggeschroefd. Een greep uit het productenaanbod waarmee we dit bereiken: energierecuperatie uit ketelspui, warmteterugwinning en recuperatie van condensaat, flash steam condensors en isolatiemantels op maat.

Garfield Aluminium Stand: 02.C044 Telefoon: +31(0)10 238 28 88 Email: schiedam@garfield.nl website: www.garfield.nl

Monarch Nederland b.v.

Stand: 02.C018 Telefoon: +31(0)20 699 74 01 E-mail: info@monarch.nl Website: www.monarch.nl

Spirax-Sarco Netherlands b.v.

Stand: 02.B030 Telefoon: +31(0)10 892 03 86 E-mail: info@nl.spiraxsarco.com Website: www.spiraxsarco.com

Wij hebben een overzichtelijke webshop waar u snel en eenvoudig de juiste artikelen kunt vinden en bestellen die u zoekt. Liever een op maat gemaakt product? Ons service center regelt het.

Garfield Aluminium is een sterke partner, die zich met zijn uitgebreide service onderscheid in de markt.

Weishaupt gas en olie brander installaties zijn leverbaar in een capaciteit van 50kW tot 25.000kW De service dienst staat centraal in het onderhouden, oplossen van storingen en bepaalt mede hierdoor de levensduur van de brander installaties.

Weishaupt is de grootste producent van industriële branders, en op vele vlakken en meerdere doeleinden toepasbaar, waardoor Monarch Nederland een breed afzet gebied bestrijkt, en een scala aan diversiteit aanbied.

energiegids.nl Koudetechniek

Duurzame koeling: kansen en uitdagingen van koudenetten In de discussie over de energietransitie wordt veel gesproken over aardgasvrije warmte.

Maar ook de koelinstallaties in de gebouwde omgeving staan in toenemende mate in de belangstelling. Er ligt een potentieel voor koudenetten om duurzame comfortkoeling te leveren.

Wat zijn de ontwikkelingen, mogelijkheden en opgaven?

Tekst: Nadine Huiskes, Leene Communicatie

De Nieuwe Meer ten westen van de Zuidas en de Ouderkerkerplas ten westen van Amsterdam-Zuidoost zijn in de jaren zestig afgegraven voor zand waarmee de A9 en A4 zijn aangelegd. Tegenwoordig voorzien de populaire recreatieplassen de aangrenzende gebieden van duurzame koeling. In 2006 en 2010 werden nabij de meren namelijk koudecentrales geplaatst.

In de twee koudecentrales, die in handen zijn van energiebedrijf Vattenfall, wordt koud water uit de plas via een buizen- en pompensysteem overgedragen op transportbuizen, die het koele water naar de afnemers brengen. In de aangesloten gebouwen neemt het koele water warmte op uit de lucht, waardoor de binnentemperatuur daalt.

Het opgewarmde water gaat vervolgens terug naar de centrale. Met behulp van warmtewisselaars en een koeltoren, die warmte afgeeft aan de lucht, zorgt de centrale ervoor dat het water met een temperatuur van 14 graden terug de plas in gaat.

Betere waterkwaliteit Voor de koudelevering in Amsterdam werkt Vattenfall nauw samen met Waterschap Amstel, Gooi en Vecht.

“Net als veel andere plassen is de Ouderkerkerplas een belangrijk recreatief gebied en heeft de plas vooral in de zomer te maken met algengroei”, vertelt Raymond van Bulderen, business manager voor de regio Amsterdam bij Vattenfall. “Als je hier grote hoeveelheden opgewarmd water inbrengt, kan het algenprobleem verergeren.

Daarom is op de bodem van de plas een buizenstelsel aangelegd waarmee we zuurstof aan het water toevoegen.

De zuurstof bindt de fosfaten, die daarna naar de bodem zakken. Algen groeien dankzij deze fosfaten, dus op deze manier beperken we de algengroei.”

Bovendien zorgt Vattenfall ervoor dat in het water dat wordt teruggepompt in de plas zo min mogelijk fosfaten zitten. Onafhankelijke metingen hebben aangetoond dat de waterkwaliteit de laatste jaren is toegenomen.

Koudecentrale Amsterdam Zuidoost.

Foto: Bert Smit.

51

52

Koudetechniek energiegids.nl

Comfortkoeling uit koudenetten In Amsterdam Zuid en Zuidoost worden kantoren, woningen en andere gebouwen, waaronder het AMC en de Johan Cruijff Arena, met water uit de nabijgelegen meren voorzien van comfortkoeling. Hiermee vermindert de uitstoot van CO2 met 75 procent ten opzichte van traditionele klimaatbeheersing of airconditioning.

De koudecentrales bij de Ouderkerkerplas en de Nieuwe Meer zijn op dit moment uniek in Nederland: nergens anders zijn dergelijke grootschalige koudenetten in gebruik. In het licht van de energietransitie lijkt het groeipotentieel van de koudenetten in stedelijke omgevingen enorm. De vraag naar - duurzame - koeling zou de komende jaren namelijk flink kunnen gaan toenemen: de betere isolatie van huizen en andere gebouwen kan in de zomer ten koste gaan van een comfortabel binnenklimaat. In wijken met veel kantoorgebouwen maakt het koudenet dan een CO2-vrije en duurzame koeling mogelijk die efficiĂŤnter is dan als elk gebouw een eigen systeem zou gebruiken. Ook in woonwijken liggen er groeimogelijkheden voor comfortkoeling. Appartementencomplexen die al gebruik maken van stadsverwarming zouden ook van deze comfortkoeling kunnen worden voorzien.

Koudenetten als zeldzaamheid Op dit moment zijn koudenetten nog een zeldzaamheid in Nederland. In het kader van de transitie naar een aardgasvrije en klimaatneutrale gebouwde omgeving maken gemeenten, woningcorporaties en vastgoedpartijen wel steeds meer plannen om wijken aan te sluiten op warmtenetten. Op termijn zouden hierbij ook koudenetten in beeld kunnen komen.

Bij de grootschalige toepassing van stadskoude komen vergelijkbare uitdagingen naar voren als bij de uitbreiding van warmtenetten. De ontwikkeling van een koudenet vereist - naast de beschikbaarheid van een goede bron en voldoende afnemers in de omgeving - ook een forse investering in infrastructuur. Daarbij moet intensief worden samengewerkt tussen de verschillende partijen die in een wijk actief zijn en die een rol spelen in de drukke Neder-

energiegids.nl Koudetechniek

53

Ouderkerkerplas.

Foto: Jurgen Koopmanschap.

In Amsterdam Zuid en Zuidoost worden kantoren, woningen en andere gebouwen, waaronder het AMC en de Johan Cruijff Arena, met water uit de nabijgelegen meren voorzien van comfortkoeling.

54

Koudetechniek energiegids.nl

landse bodem en ondergrond. Denk aan gemeenten, Verenigingen van Eigenaren, vastgoedeigenaren, woningcorporaties, energiebedrijven en netbeheerders.

Lessen voor de toekomst Als koploper in de warmtetransitie kent Alexander van Ofwegen, directeur van Vattenfall Warmte, de uitdagingen die bij de aanleg en het beheer van warmtenetten komen kijken. Deze ervaringen leveren ook lessen op voor de ontwikkeling van koudenetten. Ga het gesprek aan met betrokkenen met uiteenlopende opvattingen, is één van de leerervaringen van Van Ofwegen. “Je krijgt niet altijd applaus op de reis naar een fossielvrije samenleving. Overal kan je weerstand en polarisatie tegenkomen. Als energiebedrijf gaan wij het gesprek aan met alle perspectieven, of het nu gaat om politici of actiegroepen. Dit levert vaak interessante discussies op, zodat we de feiten en techniek goed voor het voetlicht kunnen brengen.”

Van Ofwegen ziet een belangrijke rol voor energiebedrijven in de transitie van de warmte- en koudevoorziening.

“Je hoort wel eens dat een commercieel bedrijf niet aan de energietransitie zou moeten meedoen, omdat dit een publieke kwestie zou moeten zijn. Ik denk dat wij een rol te spelen hebben om ervoor te zorgen dat iedereen kan profiteren van de energietransitie.”

Een belangrijk aandachtspunt voor de toekomst is volgens Van Ofwegen de beschikbaarheid van voldoende technisch personeel. Vorig jaar signaleerde de SociaalEconomische Raad (SER) in een rapport over de energietransitie en werkgelegenheid, dat er een tekort aan personeel dreigt in de sectoren die aan de slag zijn om woningen en andere gebouwen te verduurzamen. Recent benadrukte ondernemersorganisatie Techniek Nederland nog eens het belang van een gezonde arbeidsmarkt en een goed loopbaanperspectief voor de uitvoering van het Klimaatakkoord. Van Ofwegen: “Ik zie dat heel veel gemeenten veel duurzame ambities hebben, maar ik vrees dat ze door de krapte op de arbeidsmarkt niet allemaal tegelijk kunnen gaan overstappen op nieuwe systemen. We zullen snel op zoek moeten naar manieren om jongeren enthousiast te maken voor een carrière in de duurzame energiebranche.”

Verhuur en verkoop stoom- en warmwaterketels Bezoek ons op INDUSTRIAL HEAT & POWER, HAL 2, B008 8, 9 & 10 oktober 2019 – Brabanthallen, Den Bosch

Eco Ketelservice Verhuur bv | Eco Steam Trading & Consultancy bv

www.eco-steamandheating.com +31 (0)13 583 94 40 | info@eco-steamandheating.com

energiegids.nl

Industrial Heat & Power: Beursnieuws

Beursnieuws Industrial Heat & Power Ultra compacte stoomketel Nieuw op de markt van Bosch Industriekessel GmbH is de ‘Ultra Compact Steam Boiler (CSB)’. Deze ultra compacte stoomketel produceert tot 5.200 kg/h stoom en is gebouwd volgens de Europese norm. De CSB blinkt uit door een hoog rendement tot 95,3%; zijn lage emissies voldoen al aan de toekomstige vereisten. De uitschuifbare keerkamer is een noviteit en maakt reiniging, onderhoud en inspectie eenvoudig. Deze toekomstbestendige stoomketel is te zien op stand van ECO Steam and Heating Solutions.

Snijmachine industriële isolatie Vanaf de ‘Vario’ generatie in 2006 werkt MABI standaard zonder meerprijs met plaatbreedte 914 mm tot 1250 mm in één machine, voor het snijden van industriële isolatiedelen. De voordelen zijn aanvullingen op plaat-optimalisatie, waarbij grotere vormdelen makkelijker te monteren zijn.

Klanten profiteren nog extra van de uitgebreide software die bij MABI zelf geprogrammeerd en verder ontwikkeld wordt. Het Coil wisselen is eenvoudig en door de compacte afmetingen is er weinig plaats in de werkplaats nodig.

Of u een verbeterde snijmachine als de MABI 3000E EVO Laser of het ‘Alles -in-één-pakket’ zoals de MABI Bingo EVO zoekt, MABI staat voor een sterke partner in de isolatie industrie. Profiteer van de grote know-how en technische voorsprong. Product innovaties die beschikbaar zijn vanaf 2020: New 3000E Classic, New 3000E EVO en New Bingo 16-Z Classic.

MABI AG Standnr. Hal 2, A033 www.mabi.ch

De ruim bemeten stoomruimte van het universele CSB ontwerp garandeert een hoge stoomkwaliteit. De hoogwaardige productie van het hele ketellichaam met behulp van de nieuwste lasrobots zorgt voor een bijzonder hoog niveau van robuustheid en duurzaamheid.

De CSB is beschikbaar in zes capaciteitsranges, van 300 tot 5.200 kg/h met elk vijf druktrappen van 0,5 tot 16 bar. Rendement is mogelijk tot 95,3% met de optioneel ingebouwde economiser. De speciale helix vlampijpen zorgen voor optimale warmteoverdracht.

Verder voldoen de lage NOx-emissies aan de strengste Europese richtlijnen en is er sprake van een lage rookgaszijdige weerstand.

Door het compacte design is de stoomketel kosteneffectief en installatie eenvoudig; tevens breed inzetbaar voor verschillende brandstoffen (olie, aardgas en biogas).

De telescopisch uitschuifbare achterste keerkamer is een vernuftig nieuwtje van de industriële stoomketel en maakt onderhoud en inspectie veel eenvoudiger. Het kan veilig worden geopend door een schuifsysteem zonder dat het veel ruimte inneemt. Hierdoor is de gehele achterzijde van de vlambuizen volledig toegankelijk.

ECO Steam and Heating Solutions Standnr. Hal 02, B008 www.eco-steamandheating.com

55

56

Industrial Heat & Power: Beursnieuws

Veel energiewinst met warmterugwinning In de industrie zijn er veel processen waarbij er verwarmd en daarna weer gekoeld moet worden. In veel gevallen is hier met warmteterugwinning veel winst te behalen. Denk hierbij aan een warme luchtstroom die aan het einde van een proces naar buiten afgeblazen wordt. Maar bij het begin van het proces wordt koude buitenlucht opgewarmd door een stoomgevoede kanaalheater. Door een dergelijk proces te voorzien van een warmteterugwinsysteem kunnen enorme hoeveelheden energie bespaard worden waardoor de terugverdientijd vaak zeer kort is.

Industriële warmteterugwinning met RVS omkasting en stoomgevoede naverwarmer.

Doordat de continuïteit en de veiligheidseisen in de procesindustrie erg belangrijk zijn is men hier vaak huiverig voor een warmteterugwinsysteem. KiwiHesta B.V. is met haar stoomgevoede warmtewisselaars en stoomgevoede heaters al bekend om in een industriële omgeving te werken. Daarbij worden er vaak hoge eisen gesteld aan de toegepaste materialen en veiligheid. Denk aan RVS warmtewisselaars en ATEX motoren.

Het bedrijf is daardoor ook in staat om een warmteterugwinsysteem te produceren dat aan die hoge industriële eisen voldoet.

Maatwerk is hierbij van groot belang, zodat het warmteterugwinsysteem in het bestaande systeem is te integreren met een minimale verstoring van het proces.

KiwiHesta BV Standnr. Hal 03, C076 www.kiwihesta.nl

energiegids.nl

TenneT opent markt voor decentrale elektrische bronnen Het pad naar een duurzaam elektriciteitsnet wordt officieel ingeslagen door een initiatief van TenneT. Tot januari 2021 is Sympower geselecteerd door TenneT om te onderzoeken hoe industriële processen flexibiliteit beschikbaar kunnen stellen om het net duurzaam te balanceren. Dit is de markt voor zogenoemd aFRR (automatic Frequency Restoration Reserve), ook bekend als regelvermogen.

Op dit moment wordt regelvermogen geleverd door fossiele centrales. Dit past niet in de toekomstschets van een duurzaam en CO2 vrij energiesysteem. Bronnen waaruit Sympower regelvermogen (aFRR) wil gaan leveren zijn industriële apparaten zoals ventilatoren, compressoren, koelingssystemen of WKKs. Door het vrijgeven van bestaande flexibiliteit in verschillende industrieën ontvangt de eigenaar van elektrische asset een vergoeding van TenneT. Zo is TenneT onafhankelijk van fossiele centrales en verdienen industrieën aan capaciteit die ze op dat moment niet gebruiken.

De CEO van Sympower, Simon Bushell, vult aan over de samenwerking: “Samen met onze partners zal Sympower aantonen dat het decentraal balanceren van het elektriciteitsnet van hogere kwaliteit kan zijn en nog meer ondersteunende functionaliteiten kan uitvoeren dan het bestaande balanceersysteem. Bij Sympower zijn we ervan overtuigt dat de pilot met TenneT het begin zal zijn van verandering op de huidige werkmethode van het aFFR-systeem.”

Sympower Standnr. Hal 02, A011 www.sympower.net

WE ARE C L I M AT E DESIGNERS W H AT A B O UT YOU! ? .

STRADA H Y B R I D M I L I E U B E WU ST KOELEN & VERWARMEN MET DE RADIATOR VAN DE TOEKOMST

W E R K T E F F I C I ËN T Ó Ó K O P D E LAAGSTE WATERTEMPERATUUR LAAGSTE GELUIDSNIVEAU E N GE GA RA N D E E RD E A F GIF T E VOLGE N S N E N 164 30 REAGEERT SNEL O P J O U W W ISSE LE N D E LE E F RIT ME E N W E E RSOMSTA N D IGHEDEN V E R BE T E RT H ET SEIZOENSRENDEMENT VA N E LKE WA RMT E P OMP ENERGIE-EFFICIËNT KOELEN IN COMBIN AT IE ME T E E N WA RMT E P OMP HR-KETELS PRESTEREN MAXIMAAL OP HU N LA AGST E T E MP E RAT U UR ECODESIGN MET 30 JAAR GARANTIE OP DE LOW-H2O WARMTEWISSELAAR

58

Energietransitie energiegids.nl

Aan de slag!

De inkt van het Klimaatakkoord is inmiddels opgedroogd, maar nog lang niet alle handtekeningen zijn gezet. Wel door de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie, namens de 1.500 bedrijven die lid zijn van de NVDE. “Er is genoeg gepraat en gediscussieerd, het is tijd om aan de slag te gaan”, zegt directeur Olof van der Gaag.

Tekst: Siebe Schootstra

Kun je uitleggen wat de status is van het Klimaatakkoord?

“Het Klimaatakkoord is in drie rondes tot stand gekomen.

Tot aan de zomer vorig jaar is door de klimaattafels hard gewerkt aan de eerste versie, een voorstel tot hoofdlijnen voor een akkoord. Je hoort daar een dubbel voorbehoud in.

Voor de kerst kwam het ontwerp Klimaatakkoord, resultaat van het werk aan de tafels waar maatschappelijke partijen, waaronder de NVDE, in de lead waren. Maar in de derde ronde heeft de politiek het naar zich toe getrokken. Dat is het Klimaatakkoord geworden, in de kern een politiek akkoord dat voortbouwt op het werk van de klimaattafels, maar zeker geen kopietje is. Met name bij de industrie en

mobiliteit heeft de politiek grote wijzigingen aangebracht.

Juridisch is er eigenlijk geen status. Het is een akkoord waarvan de regeringspartijen hebben gezegd: deze set van beleidsmaatregelen zijn wij het eens.”

Wat is de vervolgstap?

“Door de voorzitter van het Klimaatberaad, Ed Nijpels, is aan alle deelnemers gevraagd of deze bereid zijn uitvoering te geven aan akkoord. Zo zullen de handtekeningen binnen druppelen.

De vereniging van banken heeft getekend, wij hebben dat gedaan, IPO en VNG zullen dat mogelijk doen na hun jaarcongres in november. Maar daar hoeft de politiek niet persé op te wachten; wat in het akkoord is vastgelegd kan vertaald worden in wetgeving. Ik denk dat er wel honderd wetswijzigingen en wetsvoorstellen zullen volgen om de 600 maatregelen uit het akkoord om te zetten in actie.”

energiegids.nl Energietransitie

Jullie hebben getekend. Wat zijn voor jullie de positieve punten?

“Er zitten een paar belangrijke doorbraken in het akkoord.

Wij vinden het heel erg belangrijk dat we nu ophouden met vergaderen en aan de slag gaan. De grootste doorbraak is dat de elektriciteitsvoorziening in Nederland over elf jaar voor 70 tot 75 procent met zon en wind wordt ingevuld. Dat is spectaculair. Dat betekent niet alleen dat er 20 megaton CO2-uitstoot wordt gereduceerd door het sluiten van kolencentrales, maar ook dat elektrificatie van andere sectoren extra aantrekkelijk wordt. Daar komt bij dat door de enorme opschaling ook een kostenreductie plaatsvindt. Dat is echt een doorbraak.

Tweede is dat de gebouwde omgeving voor het eerst zeer systematisch wordt aangepakt. Met een mix van maatregelen is er opgeteld een half miljard euro per jaar aan subsidies beschikbaar. Ook een belangrijk punt is dat aan financiële ontzorging wordt gewerkt, bijvoorbeeld met de gebouwgebonden financiering als een soort woonabonnement. Dat helpt bij investeringen die zich over langere periode terugverdienen en waar mensen tegenaan hikken.

Als derde denk ik dat er voor de industrie toch een doorbraak is bereikt met de combinatie van de wortel en stok. Kijk je naar megatonnen en de kans dat de industrie elk jaar 14 megaton weet kwijt te raken, zonder dat daarbij de concurrentiepositie wordt aangetast, dan is dat nogal wat. De CO2-heffing moet nog helemaal uitgewerkt worden, maar de heffing op vermijdbare uitstoot is wel een stok achter de deur. Dat is ook fair voor de industrie als men rendabele opties binnen handbereik heeft.

Ook is 550 miljoen tot een miljard euro beschikbaar en dat is serieus geld, daar kun je heel veel mee.”

59

hebben de politiek nodig om dit soepel te laten verlopen.

Het allerbelangrijkste is om uit te stralen gewoon aan de slag te gaan en in praktijk ervoor te zorgen dat oplossingen zich kunnen bewijzen. Dat we leren van wat er nog niet goed gaat en dat verbeteren. Dat leer je niet door nog een jaar te vergaderen en te praten over hoe het in theorie allemaal had gekund. Aan de slag, dat is nu wel echt ons motto.”

Is dit allemaal genoeg?

“Dit zijn de positieve onderdelen en die willen we voorop zetten. Maar bijvoorbeeld bij mobiliteit heeft de politiek het pakket van de klimaattafel wel flink uitgedund. Van het doel in 2030 om de verkoop van nieuwe auto’s volledig emissievrij te hebben is nog maar een derde over. Dat is een flinke achteruitgang. Dat zal leiden tot meer vervuiling en minder schone lucht in steden. Maar er is ook een indirect effect. Als je in 2030 ongeveer 2 miljoen elektrische auto’s hebt rijden dan is dat een fors backupvermogen voor het elektriciteitsnet. Zit je nog maar op een derde, dan is dat een aderlating voor de opslagcapaciteit van stroom uit wind en zon.

In mijn beleving zijn we met het Klimaatakkoord van de waarom-fase in de hoe-fase gekomen. Er is niemand meer die vraagt ‘Waarom doen we dit eigenlijk? Ook dit is in een paar jaar spectaculair veranderd. Maar die hoe-vraag is nog veel complexer dan het waarom. Daarvoor geldt de wet van behoud van gedoe. Over elk onderdeel van de transitie zal gedoe ontstaan. Op al die onderdelen zal in de praktijk blijken dat er problemen zijn, maar dat die ook weer opgelost worden.

Daarom vind ik dat we het gewoon moeten gaan doen.

Wat het spannend zal maken is dat de uitvoering van het akkoord zo verweven is met politieke besluitvorming en de stabiliteit van de politiek zelf. Het was al complex om vier regeringspartijen het eens te laten worden, maar in de eerste kamer heb je aan de vier partijen al niet meer genoeg. En in 2021 zij er alweer verkiezingen. Dit maakt het spannend. Tegelijk hebben we de politiek ook heel hard nodig in de energietransitie. De markt kan veel doen en burgers kunnen veel doen, maar we

Olof van der Gaag: “Wij vinden het heel erg belangrijk dat we nu ophouden met vergaderen en aan de slag gaan. De grootste doorbraak is dat de elektriciteitsvoorziening in Nederland over elf jaar voor 70 tot 75 procent met zon en wind wordt ingevuld. Dat is spectaculair.”

Ene The HALLEN

Thema Theater PREFAB

04 03

02

HAL 05

06

PREFAB Theater

D001

C011

B010

C017

C016

E018

B001

B002

C001

C002

B016

A001

A002

B011

A010

B017

A016

B025

A024

A011

D018 D021

D030

A021

D026

Themaplein Hoogbouw

C027

C030

A017

D039

E020 E022

C02

C032

D020

C040

Exposantenlounge

B026 A031

A032 A035

B033

D036 D037

C038

D043

C044

D049

C048

Vakbeurs Energie

A036

B036

C039

A041 C043

A044 A048 A051

B052 B054 B056

Theater Smart Energy

A054

B055

C054

C002

B002

B001

A007 B009

C008 C009

Ecomobiel

D012

D013

B008 B013

C012

A010

Theater Passief B

A015 C020

D019

E014

D021 C024 C022

D029 C028 E029

D050

D051

A038

B042

C050

A037

A042

E058

E064

D058

D066

B062

D065

C070

E065

E086 D076

A053 A058

C064

D070 E083

A050

C055 B052

D057

E057

B066

B069

A066

A065

D072 A078

D078 C085 D095 D084

D096

B104

D102

B108

C105

Test & Drive Parcours Automotive naar de openbare weg

A045

B048

C054

D055

Mobiliteit Theater

A029

E044

E049

Industrial Heat & Power

B038

C036 D042

E038

A028

B028

D039

E031

B030

A021

C035 C037

B055

HAL 06

C031

A020

B020

C021

C069

PREFAB

Vergader Zaal

D031 C030

C019

B087

05

A088

Prak Ecom

20

Theater Binnenklimaat

Theater Energiebesparing

ergie eater

HAL 03

HAL 04

D002

B004

D008

B008

D007

D012

B008

A007

B012

B011

C017

B018

C021

B022

B017

A012

F018

B019

E018

A011 A018

A022

D018 D017

F022

C017

C018

F023

A016

A017 A021

D022

E022

D023

A017

A030

B022

C024

F034

F033

B025

A024

B035

A034

A025

B032

D032 A031

A031

C032

E034

B034

D036

B040

B013

A015 F024

B030

A011

A012

B010 B018

C007

B002

B002

C001

B039 E042

B042

D042

B040

C045

A042

B045

A046

A041

B046

E046

F044

B041

F041

A049 D052

E050

D049

A052

B052

Van Gogh Zaal

B051

D051 C056 C055 B056 B054

E055 D056

A055

A056

F060 A061

E060 F061 D062

E066

B063

C064

C061

A064

A063

B060 B067 A067

F070

E074

C075

E078

r Bouwen

F085

B076

E073

F073

E085

E086

C006

C090 C088 C086

C018

C024

B073

B086

B002

A086

B087

C028 C032 C034

A075

A078

B078

C076 C078

A085

Industrie Theater

C044

C033 B030

B008

B034

B040 B060

B001 A008

A018

A022

A017

A021

A028

B041

B047

A040

A044

A010

A002

A025

A009 A011

Innovation square

A032

Hertog Zaal

A071

A074

C072

B055 A056

Powered by: Eco Steam and Heating Solutions

A027 A033

Bosch Zaal

HAL 02

Thema Theater Industrie

Carrouselbar

Parade Zaal

Test & Drive Parcours 1, 2 en driewielers (LEV)

Centrale entree

5 ifty 4our events

Wijzigingen onder voorbehoud

ktijktheater mobiel

DE VOLGENDE STANDHOUDERS BEGROETEN U GRAAG

8-10 OKTOBER 2019 BRABANTHALLEN DEN BOSCH

ATEPS Nederland BV ontwikkelt en bouwt modulaire energie-opslagsystemen die eenvoudig aan de klant specificatie kunnen worden aangepast.

Met een reeks systemen van 30kW/32,5kWh tot containers met 1MW of meer, is voor bijna elke applicatie het juist systeem te configureren.

De geheel in Nederland ontwikkelde en gebouwde systemen worden turn-key opgeleverd en zijn voorzien van remote monitoring voor service en onderhoud. De diverse interfaces richting handelsplatformen of andere energy management systemen en/of handelspartijen maken het ook in dit opzicht universeel.

Met peak-shaving en buffering kunnen, met opslag, kosten van netverzwaring voorkomen worden voor het laden van EV’s of het starten van machines.

Avf Water is al meer dan 75 jaar specialist op het gebied van CV-, koel- en proceswaterbehandeling voor: • Industrie • Tuinbouw • Utiliteitsbouw • Woningbouw Onderschat het water in uw werktuigbouwkundige installatie niet! Door een goede waterbehandeling en monitoring op uw installatie toe te passen voorkomt u problemen als systeemuitval, storingen, corrosie, lekkages, afzettingen en rendementsverliezen.

Met jarenlange ervaring in de proces- en installatietechniek zijn wij de ontbrekende schakel voor de juiste kwaliteit van uw systeemwater.

Wij denken met u mee, van basisontwerp tot duurzaam onderhoud; wij adviseren en realiseren.

Kom bij ons langs want wij steken meer energie in water.

ATEPS Nederland b.v.

Stand: 06.B001 Telefoon: +31(0)492 792 707 E-mail: info@ateps.com Website: www.ateps.com

Avf Water Stand: Telefoon: E-mail: Website:

BlueSky Energy produceert de zoutwaterbatterij en oplossingen voor elektrische energieopslag voor woningen, bedrijven, microgrids en hernieuwbare energiebronnen. Onze experts, ingenieurs en managers delen de visie van het leveren van betaalbare, efficiënte en milieuvriendelijke energieopslag over de hele wereld.

Totaal in klimaatoplossingen; van opwekking t/m afgifte.

Voor een compleet assortiment in koude- en klimaattechniek bent u bij Centercon aan het juiste adres. Naast het productassortiment van LG Climate Solutions bieden wij een ruime selectie aanvullende producten. Maar Centercon gaat verder!

Wij bieden onze standaard GREENROCK ‘Home’ systemen aan van 5 tot 30 kWh en de GREENROCK ‘business’ systemen van 30 tot 270 kWh. Voor grotere installaties, tot en met de MWh’s, bieden wij oplossingen op maat die het beste passen bij uw toepassing, eventueel in een container.

03.B040 +31(0)20 497 39 99 info@avf.dehon.com www.avfwater.nl

Wij bieden intensieve projectbegeleiding en denken met u mee over het ontwerp en de selectie. Bij ons gaat geen klant de deur uit zonder een oplossing.

Wij zijn sterk in het adviseren en leveren van een energiezuinig alternatief voor stoombevochtiging in luchtbehandelingskasten. De opzet van ons systeem garandeert eenvoudige installatie en lage operationele kosten. Tevens leveren wij apparatuur voor adiabatische koeling voor luchtbehandeling kasten maar ook direct op de werkplek of voor terrassen.

B&B Humidification b.v.

Stand: 04.A017 Telefoon: +31(0)35 524 54 10 E-mail: info@bbhum.nl Website: www.bbhum.nl

Daikin zet zich als marktleider in voor een steeds beter binnen- én buitenklimaat door het leveren van klimaatoplossingen voor de residentiële, commerciële en industriële markten. Daikin is allround op het gebied van verwarmen en koelen.

Hybride en ‘all electric’ oplossingen In de residentiële markt richt Daikin zich, naast lucht/ lucht warmtepompen (airconditioningsystemen) op hybride en ‘all electric’ lucht/water warmtepompen (verwarmingssystemen) voor nieuwbouw-, renovatie- en energiezuinige woningen.

Wij maken het u graag gemakkelijk; snel, deskundig en persoonlijk.

Het Nieuwe Verwarmen De Nederlandse overheid wil een transitie naar een CO2-arme energievoorziening in 2050. Daikin werkt daaraan mee. Duurzaamheid zit in ons DNA. Bezoek ons in hal 3 en laat u bijpraten over alle ontwikkelingen omtrent: www.hetnieuweverwarmen.nl

Centercon b.v.

Stand: 03.C064 Telefoon: +31(0)010 258 11 21 E-mail: salesairco@centercon.nl Website: www.centercon.nl

Daikin Nederland Stand: 03.B025 + 03.B035 Telefoon: +31(0)88 324 54 60 E-mail: info@daikin.nl Website: www.daikin.nl

Onze hoofdvestiging in Oostenrijk biedt productie, engineering, configuratie, verkoop en service. BlueSky Energy is nu ook rechtstreeks vertegenwoordigd via een vestiging in de Benelux.

BlueSky Energy Entwicklungs- und Produktions GmbH Stand: 06.A038 Telefoon: +32(0)939 136 72 E-mail: b.bossyns@bluesky-energy.eu Website: www.bluesky-energy.eu

B&B Humidification BV is producent / leverancier van commerciële en industriële bevochtigingsystemen.

Wij richten ons daarbij met name op energiezuinige systemen. Naast onze eigen B&B Humidifier® leveren wij ook een prachtige range met Hoge druk bevochtiging, van degelijke, enkelvoudige systemen tot geavanceerde “touch screen” systemen met Multi-zone regeling en geïntegreerde Osmose.

energiegids.nl

Deelnemers Vakbeurs Energie en Ecomobiel 2019

VAKBEURS ENERGIE

Bever Innovations 03.E086

De Nederlandse Verwarmingsindustrie Hertog Zaal

ABB B.V. 07.A021

BIOSYNERGY Woodwaste & Biomass Combustion Systems 03.A046

DE WIT datacenterkoeling BV 03.A034

BlueSky Energy BV 06.A038

Delta21 06.C020

Bosch Thermotechniek B.V. 03.D062

Dexter Energy Services 06.C030

ACR Klimaat B.V. 04.B040 ACS Connected Buildings 06.C036 Adurolight Europe BV 04.C017 Agidens 03.C086 Air@Work 03.C078 Airview Luchtbehandeling 03.D042 Alklima B.V. / Mitsubishi Electric Living Environment Systems 03.D022 AL-KO Luchttechniek B.V. 03.A049 Anders Verwarmen B.V. 04.A022 Anode Energie 06.B028 ATAG Verwarming Nederland B.V. 03.B022 Atechpro 03.B046 ATEPS 06.B001 Avf Water 03.B040 B&B Humidification BV 04.A017 BaiyiLed Europe B.V. 03.B078 BCRG 03.C075 Bertens Media 03.C088

Bouwaktua 04.B017 Bredenoord - Our energy, Your power 06.D019 Brinck Meettechniek 03.C024

DMEGC 06.A028 Dรถpik Energietechnik GmbH 03.A052 DSG Belgium 06.C009

Brink Climate Systems 04.B019

Duco Ventilation & Sun Control 03.F041

Buildinglabel 03.F085

Dutch Heat Pump Solutions 03.A024

BUVA rationele bouwprodukten B.V 04.B030

Eante BV 06.B028

BZW Holland BV 04.A011

eChiller / Menerga Klimaattechnologie 03.A061

Centercon BV 03.C064

Ecovat 06.C022

Climate Solutions Holland (CSH) 03.A085

Elestor 06.D021

ClimateBooster 03.A017

Elka Air B.V. 03.E042

Climotion 06.C036

ElringKlinger Engineered Plastics 03.D008

Condair B.V. 03.F023 Coolmark B.V. 03.B002 Cumulus Nederland B.V. 03.A041 Daikin Nederland 03.B025 en 03.B035 Danfoss B.V. 03.B073

Enelogic 06.B028 Energie+ 04.C001 Energiemissie B.V. 06.B002 Energy eXchange Enablers - ZOWN Theater Smart Energy Energy Strorage NL 06.C021

63

ENGIE Electroproject 06.C031

Hero Balancer 03.B054

eSightMonitoring BV 06.C002

HoCoSto 06.B008

Essent 03.C061

HomEvap 03.B008

ETHERMA Benelux B.V. 03.D056

HTC Air Treatment Systems 03.A078

EURO-INDEX b.v.

03.E085 Exegy 03.E066 FedEC 06.A010 Ferroli Nederland B.V. 03.C018 Fifthplay 06.B009 Flamco 03.B051 Flower Turbines 06.C028 Fortes Energy Systems 03.D052 Fresh-r 04.D039 G2 Energy 03.C090 Gasengineering GHP 03.B087 Generate Technology Group 06.C024 Geosens BV 03.F044 Geo Holland 03.F044 Grundfos 03.E050 Handelsonderneming Bergen BV 03.F070 Heliotherm 03.E073 Henco 03.B045

ICT Group 06.D039 IMI Hydronic Engineering BV 03.F061 INDURIO 03.D008 Infrarood-warmtepaneel.nl 03.B018 Installatie Totaal 03.D051 Intergas Verwarming BV 03.D007 Inventum 03.F073 Ionize-Solutions B.V. 03.C055 IONIZHEAT 03.B056 IRIS system LUXORliving 03.B042 ISOBOOSTER 04.B039 Isolatie.com 03.B076 Isolatiebedrijf C.J. van Waas BV 03.A086 Itho Daalderop 03.B013 Jaga Nederland B.V. 03.D017 Jaro Controls 03.A074 JFY tech 06.D042

DE VOLGENDE STANDHOUDERS BEGROETEN U GRAAG

8-10 OKTOBER 2019 BRABANTHALLEN DEN BOSCH

DSG is gespecialiseerd in het ontwerpen en bouwen van hoogspanningsstations, energieverdeling laagspanning en upgraden van uw netkwaliteit.

U kan bij ons terecht voor een nieuwe installatie maar ook voor het uitbreiden of renoveren van een bestaande inpandige installatie of cabine.

Kmo’s, grote industriële ondernemingen, winkels, zorginstellingen, overheidsorganisaties, overal waar groot vermogen – en dus midden-of hoogspanning vereist is, garandeert DSG een totaalservice.

Bij ernstige storingen of pannes staat onze 24/24-servicedienst steeds ter beschikking voor een herstelling of een tijdelijke oplossing.

Service • Diagnose en meetdienst • Onderhoud • Herstellingen

Duco Ventilation & Sun Control zet gezondheid en de bewoner in al zijn ontwikkelingen op vlak van ventilatie- en zonweringsystemen centraal, steeds met een knipoog naar optimaal bewonerscomfort en maximale energie-efficiëntie.

Sinds de oprichting in 1991 is Duco uitgegroeid tot een toonaangevende speler op de Europese markt van ventilatie- en zonweringsystemen. Voor elke situatie heeft Duco de oplossing in huis: ventilatie via het raam of de gevel, geluiddempend of met zonwering. De architecturale zonwering geeft een gebouw niet enkel een esthetische meerwaarde, maar zorgt er ook voor dat de koellast daalt.

Hoe energiefit is uw bedrijf? Bent u al goed bezig met verduurzamen of moet u nog beginnen?

Mogelijk bent u door de overheid zelfs verplicht energie te besparen.

Waar u ook staat: investeren in energiebesparing is in veel gevallen winstgevend. Benieuwd hoe winstgevend? Doe de EnergieFitScan van Essent Zakelijk en u weet direct waar u energiewinst laat liggen. En met welke maatregelen u deze kosten terugverdient.

Een duidelijk advies, op maat. Kom langs op de stand (Hal 3 - C601) van Essent Zakelijk en ontdek hoeveel u kunt besparen.

Duco, Home of Oxygen

Projects • Turn-key • contracting

DSG Belgium bvba Stand: 06.C009 Telefoon: +32(0)382 734 22 E-mail: info@dsg-belgium.com Website: www. dsg-belgium.com

Duco Ventilation & Sun Control Stand: 03.F041 Telefoon: +32(0)58 330 033 E-mail: info@duco.eu Website: www.duco.eu

Essent Nederland b.v.

Stand: 03.C601 Telefoon: +31(0)900 1466 E-mail: ondernemersdesk@essent.nl Website: www.essent.nl/zakelijk

Fortes is specialist in stadsverwarmingssystemen, AquaHeat warmte-, koude- en warmwatersystemen voor woningbouw, utiliteit, nieuwbouw en renovatie.

Tevens leveren wij energiemeters, HVAC oplossingen, persfittingsystemen en solartechniek. Op de stand tonen wij graag de laatste ontwikkelingen van: AquaHeat Stations Warmte-units, TE-Boosters en prefab stand-alone regelende aflever- en onderstations.

Remote Control AquaHeat Mercurius Realtime monitoren van de AquaHeat warmte-units met Mercurius via het NB-IoT netwerk.

AquaHeat Hot Water, warmwatersystemen van 200 t/m 5.000 liter met indirecte oplaadplatenwarmtewisselaars en regelsystemen, tot 50% energiebesparing mogelijk.

CIMBERIO 6-weg kogelafsluiters - Diehl Energiemeters - Ritter Solarsystemen - Frese druk gecompenseerde inregelafsluiters.

VeXve (las) kogelafsluiters, hoogwaardige afsluiters voor terreinleidingsystem

G2 Energy is fabrikant (en leverancier) van zonnecollectoren.

Kies een warmtepomp van Heliotherm, vertrouw op de innovatieve kracht van een internationaal leidinggevende fabrikant op het gebied van duurzame energie. Hetzij aardwarmte of energie uit de lucht en water – start nu met ons de toekomst van de warmtepomptechniek!

Fortes Import b.v.

Stand: 03.D052 Telefoon: +31(0)30 293 02 36 E-mail: info@fortes-es.nl Website: www.fortes-es.nl

G2 Energy Stand: 03.C090 Telefoon: +31(0)341 264 353 E-mail: info@g2energy.nl Website: www.g2energy.nl

Het principe van ons zonlichtsysteem heeft zich meer dan 30 jaar bewezen! Wij leveren ons systeem op plaatsen waar veel warmte (of warm tapwater) nodig is.

Begin dit jaar hebben wij het grootste zonthermische systeem van NL opgeleverd, bijna 10.000 m².

Momenteel wordt er aan een project van 15.000 m² gewerkt, ook weer met Nederlands fabricaat collectoren!

Onze warmtepompen en uw voordelen: Wooncomfort is tegenwoordig niet meer een kwestie van verwarmen alleen. Moderne oplossingen gaan veel verder dan dat. Want natuurlijk gaat het behalve om verwarmen ook om koelen, warmwaterbereiding, bedieningscomfort, betrouwbaarheid en milieuvriendelijkheid.

En natuurlijk om de kosten.

We werken met een drainbacksystem op water en dus niet op glycol, met alle voordelen die daar bij horen!

Heliotherm Wärmepumpentechnik Ges.m.bh.

Stand: 03.E073 Telefoon: +43(0)5332 874 96 0 E-mail: info@heliotherm.com Website: www.heliotherm.com

energiegids.nl

Deelnemers Vakbeurs Energie en Ecomobiel 2019

65

Jupiter Vloerverwarming 03.F044

NVDE 04.A015

ROCKWOOL B.V. 03.B060

Techneco 04.C030

Zero Friction 06.D029

Kara Energy Systems B.V. 03.E046

OptiVolt Systems 06.B013

Scheer & Foppen Installatietechniek 03.E078

Termofol 03.A012

ZON 04.C020

KEI Advies bv 03.F018

Orcon 03.E022

Kenter 06.A020

OSH bv 04.B010

Kieback&Peter Nederland B.V. 06.C008

Oventrop 03.A021

KiwiHesta B.V. 03.C076 Klein Comfort Techniek B.V. 03.A064 Klimaatexpert.com 03.F034 Kronoterm 03.C056 KSB Nederland B.V. 03.F033 Liander Theater Smart Energy LKAB Minerals 06.C020 Lumosa 06.E031 Masterwatt B.V. 03.D036 Nathan Systems 03.C032 Nedelko B.V. 03.D012 Neho Speciaal Techniek B.V. 06.C012 NIBE Energietechniek B.V. 03.C072 NOM Paviljoen 03.D032 NRGTEQ 06.B008

Panasonic Netherlands 03.D023 Passiefbouwblok 03.F060 Peutz 03.F022 PIF Isolatie 04.C007 Pluimers Isolatie 04.A031 Priva ECO 03.A075 Radson 03.E034 RD Energy BV 03.F044 Redox Storage Solutions BV 06.C019 Reflex Nederland B.V, 03.B032 Remeha B.V. 03.C045 Renson Ventilation 03.E018 Rentalsplit BV 06.B028 Retrotec 04.D018 Rijksdienst voor Ondernemend Nederland 06.A037 Robot Vloerverwarming B.V. 03.E060

Sensor BV 03.F024 Simon-Kucher & Partners Energie Theater en Industrie Theater Socomec B.V. 06.A029 Solar Energy Booster B.V. 06.B038 SOLARFREEZER BV 03.A031

ThermIQ 03.B086 Tonzon B.V. 04.C040 Top Systems B.V. 06.B020 Vaillant 03.B012 Vereniging van Zonnekracht Centrales 06.E038

ECOMOBIEL AIXAM MEGA Nederland BV 06.B055 Autoleasewereld 06.D072 Bals Nederland 06.C069 Bender Benelux 06.A042

Solesta B.V. 04.B002

Viessmann Nederland B.V. 03.B034

Centaur Cargo 06.B087

SOLIDpower GmbH 06.D013

Vink Isolatie Culemborg B.V. 04.A012

Ctrack Benelux B.V. 06.D065

Solned BV 06.D012 SOPREMA BV 04.C021 SpeedComfort 06.E044 Spirair Luchttechniek 03.D018 Stelrad BV 03.A042 Stichting Gelijkspanning 06.E044 Stichting PassiefBouwen 04.C032

Voestalpine Sadef N.V. 06.E014

CycleSpark 06.C105

VYNCKE N.V. 03.B063

Emco Elektrische scooters 06.B066

Wasco 03.B067

E-Milers.com 06.A065

Watts Water Technologies Benelux 03.C017

E-Trucks Europe 06.D095

Weijers Waalwijk 03.E055 Weishaupt â&#x20AC;&#x201C; Monarch Nederland B.V. 03.D002

Sunstroom Engineering 06.A015

Western Airconditioning B.V. 03.B041

Super B Lithium Power B.V. 06.C020

Wijkie & EARN-E 06.D031

Synorga Groep 03.A056

WOLF Energiesystemen B.V. 04.A030

TANGSHAN HAITAI 06.E029

XENZ 03.A067

Techcomlight B.V. 04.D021

Zehnder Group Nederland B.V. 03.B052

EVO-Maxx 06.D070 Flanders Investment & Trade 06.C055 FUSO 06.D072 GreenWays Electrische Scooters 06.D076 Hedgehog Applications 06.C054 Hyundai Motor Netherlands b.v.

06.A053 Italjet ebikes Netherlands 06.E086

DE VOLGENDE STANDHOUDERS BEGROETEN U GRAAG

8-10 OKTOBER 2019 BRABANTHALLEN DEN BOSCH

De Radiator

SRG telt meer dan 1.000 medewerkers en vier productievestigingen. De groep investeert fors in de verdere ontwikkeling van energiezuinige, elektrische en decoratieve paneelradiatoren.

IMI Hydronic Engineering is de toonaangevende leverancier van waterzijdige distributie- en temperatuurregelingssystemen in gebouwen.

Onze productmerken IMI Pneumatex, IMI TA en IMI Heimeier bieden oplossingen op het gebied van drukbehoud en waterkwaliteit, waterzijdig inregelen en regelen, en thermostatische regeling.

Website www.imi-hydronic.com IMI Aero-Dynamiek draagt middels meten, valideren en optimaliseren bij aan een gezond binnenklimaat. Gebouwinstallaties functioneren en renderen pas optimaal als deze voldoen aan de gestelde specificaties en binnenklimaatcondities die voldoen aan normen, voorschriften en klantwensen. Hierbij staan veiligheid, comfort en energiezuinigheid hoog in het vaandel.

Website www.imi-aerodynamiek.nl

Henrad NV Stand: 03.A042 Telefoon: +32(0)14 21 20 75 E-mail: info@henrad.eu Website: www.henrad.eu

IMI Hydronic Engineering Stand: 03.F061 Telefoon: +31(0)172 492 041 E-mail: salessupport.nl@imi-hydronic.com Website: www.imi-hydronic.com

Inventum – Puur Hollandse betrouwbaarheid Inventum heeft de ambitie om het energieverbruik in woningen te reduceren. Dat doen we door het ontwikkelen van energiezuinige producten en door onze bestaande producten steeds duurzamer te maken.

Isobooster meerlaagse reflecterende isolatie.

We geven de eindgebruiker de oplossing om zijn energieverbruik te beheren en waar mogelijk te verlagen. Inventum is een oer-Hollands bedrijf. Wij ontwerpen en produceren onze producten in onze fabriek in Houten.

Isobooster is het meest gebruiksvriendelijke en duurzame isolatiemateriaal dat je kunt gebruiken. De eigenschappen die het zo aantrekkelijk maken zijn gebruiksgemak, installatiegemak, lage CO2 footprint en veiligheid voor verwerker en bewoner.

Isobooster is ook volledig recyclebaar. Isobooster is toepasbaar op of onder daken, in wanden en gevels, en onder vloeren. Voor de toepassing is geen speciale kennis vereist en het levert direct -merkbaarresultaat.

Wij bieden een breed assortiment boilers, ventilatiewarmtepompen en kokend watersystemen. Voor het volledige overzicht van onze producten zie inventum.com

Energie besparen begint met isoleren, energie besparen begint met Isobooster.

Inventum Technologies B.V. Stand: 03.F073 Telefoon: 030 - 274 84 84 E-mail: info@inventum.com Website: www.inventum.com

ISOBOOSTER Stand: 04.B039 Telefoon: +31(0)30 666 69 63 E-mail: info@pxanederland.nl Website: www.pxanederland.nl

Al meer dan 50 jaar richt Intergas zich op het perfectioneren van verwarmingssystemen. In die periode zijn we uitgegroeid tot marktleider op het gebied van hoog rendement cv-ketels. Die status verplicht ons om ook in de toekomst oplossingen te bedenken en te ontwikkelen die voldoen aan de vraag naar comfortabele warmte.

Met slimme en innovatieve producten, maar ook met duurzame energiebronnen en high tech warmte-oplossingen die beantwoorden aan de energietransitie.

Daarbij geloven we in een toekomst waarin ruimte is voor meerdere warmte-oplossingen naast elkaar. Geavanceerde oplossingen als all electric en hybridetoestellen, maar ook de ‘conventionele’ gasgestookte cv-ketel.

Intergas Verwarming b.v.

Stand: 03.D007 Telefoon: +31(0)524 512 345 E-mail: info@intergasverwarming.nl Website: www.intergasverwarming.nl

BRABANTHALLEN DEN BOSCH

De belangrijkste radiatorenmerken binnen SRG zijn Stelrad, Henrad en Termo Teknik. Naast paneelradiatoren ontwikkelt en produceert de groep decoratieve en designradiatoren. In 2018 verkochten we bijna 6 miljoen radiatoren in Europa.

IMI Hydronic Engineering en IMI Aero Dynamiek staan gezamenlijk op standnummer F061

8-10 OKTOBER 2019

Henrad maakt deel uit van de Stelrad Radiator Group (SRG). Met een aandeel van meer dan 50% groeide SRG in 2018 voor paneelradiatoren uit tot dé marktleider in het Verenigd Koninkrijk. In tien Europese landen behoort de groep tot de top drie van grootste radiatorenproducenten.

energiegids.nl

Keysight Technologies 06.D051 Kia Motors NL 06.C070

Deelnemers Vakbeurs Energie en Ecomobiel 2019

INDUSTRIAL HEAT & POWER

Blokiwood by Tymber Buildings 05.A001

Omnicol 05.C017

Bouw Totaal 05.B017

Portisa Prefab Bathrooms 05.D037

Bouwdeck 05.B025

Prefab Systems 05.A016

CAD Serviceburo 05.B001

Promat - Siniat 05.B036

Casco+ 05.B010

Raab Karcher 05.C011

Powerspex Instrumentation BV 02.A009

Celdex 05.C039

Rc Panels 05.A044

Blueterra Energy Experts 02.A017

ROCKWOOL TECHNICAL INSULATION 02.C032

ContinuWonen 05.D020

Ready Bathroom Benelux 05.A002

Bosch Thermotechniek B.V. 02.C006

Saint-Gobain Isover 02.C034

Easy Housing BV. 05.B033

Renolution BV 05.D036

Emergo Prefab 05.C043

Sanifab/MooiZen 05.B011

Fermacell BV 05.B055

Stamhuis 05.D026

Hodes Huisvesting 05.B052

Struxura prefabmuren 05.A031

INDU-ZERO 05.A035

TECE 05.A021

Isoniq 05.B025

V.V.V.A. 05.B002

Jan Snel 05.C027

Van Beek 05.C048

Jemana B.V / Stegu 05.D049

Vandersanden 05.B026

Machiels Building Solutions 05.A048

Velu 05.A010

Aerofoam 02.B060

Last Mile Transport Solutions BV 06.A066

Armacell 02.B055

Lightwell 06.D078

Asbipro Distributie 02.C044

Lightyear 06.E065

Bilfinger Tebodin Netherlands B.V. 02.A002

Maxem 06.C050 Moteo Nederland B.V. 06.A088 OrangeGas Praktijktheater Ecomobiel Renault Trucks Nederland 06.C085 Seijsener 06.D058 SPIKE Technologies 06.E057 Stint Urban Mobility / Tripl 06.B069 Van Blitterswijk eco-mobiliteit 06.A078 Van Dyck Marcel Belgium 06.A058 Vandebron 06.D057 Velove Bikes AB 06.C105 Volvo Trucks Nederland 06.C085

BKS 02.A010

De Kleijn Energy Consultants & Engineers 02.B001 Eco Steam and Heating Solutions 02.B008 Elco Burners BV 02.A008 ERIKS 02.C024 Fluid Industry Nederland BV 02.A040 Garfield Aluminium 02.C044

Monarch Nederland B.V. 02.C018

67

Nestaan Nederland 02.C044 NVKL 02.A032 OOI 02.B040 Poujoulat BV 02.C028

SPIRAX-SARCO NETHERLANDS B.V. 02.B030 Stoomplatform 02.A028 Sympower 02.A011 Temati Nederland 02.C044 Thermatras BV 02.B002 Uniper 02.A022 VIB 02.B040

Geveke Energy Services 02.A027 Hanko BV 02.B041 JÖRG 02.B047

PREFAB Barli – bouwsystemen 05.A051

Webasto Thermo & Comfort Benelux 06.A050

Kingspan Insulation 02.B034

Bergschenhoek Luchtcomfort 05.C038

Weedcontrol | Alltrec 06.B062

Knauf Insulation 02.C033

beSteel 05.E018

Zappi Benelux 06.D066

MABI AG - Insulation machinery 02.A033

Blitta gevelsystemen 05.C016

Mawipex 05.C054 Off SITE Belgium 05.A024

Dit overzicht van exposanten geeft de stand van zaken weer voor het ter perse gaan van dit nummer. Voor het meest actuele overzicht verwijzen wij u naar www.vakbeursenergie.nl

DE VOLGENDE STANDHOUDERS BEGROETEN U GRAAG

8-10 OKTOBER 2019 BRABANTHALLEN DEN BOSCH

Klein Comfort Techniek B.V.

Wie is KiwiHesta KiwiHesta is een Nederlandse producent van verwarming- en koelproducten voor de industrie en installateur, voor zowel klimaat- als procesinstallaties.

Ons producten programma: Warmtewisselaars / koelbatterijen Kanaalverwarmers en -koelers Heaters / koelers Leverbaar in: Stoom / Elektrisch / Water / DX Wat kan KiwiHesta voor u betekenen?

Dankzij onze jarenlange ervaring en technische knowhow kunnen wij met u meedenken om tot een optimale productkeuze te komen, waarin kwaliteit, veiligheid, duurzaamheid en energie efficiëntie hoog in het vaandel staan.

KiwiHesta biedt naast een breed standaard programma ook tailormade producten en kan, door eigen productie, dit ook op korte termijn produceren.

Klein Comfort Techniek is importeur/distributeur van Thermia warmtepompen voor de Nederlandse markt en is BRL 6000-21 gecertificeerd.

Itho Daalderop Nederland b.v.

Stand: 03.B013 Telefoon: +31(0)10 427 86 53 E-mail: info@ithodaalderop.nl Website: www.ithodaalderop.nl

KiwiHesta b.v.

Stand: 03.C076 Telefoon: +31(0)40 231 98 20 E-mail: info@kiwihesta.nl Website: www.kiwihesta.nl

Klein Comfort Techniek b.v.

Stand: 03.A064 Telefoon: +31(0)416 776 658 E-mail: info@kleincomforttechniek.nl Website: www.kleincomforttechniek.nl

Koelmachine met gewoon water als koudemiddel!

Monarch Nederland B.V., is leverancier van het complete programma op het gebied van energiebesparende maatregelen, geproduceerd door Weishaupt.

Monarch is leverancier van: • Hoogrendement CV installaties in capaciteiten van 15 tot 1200kW • Warmtepompen, lucht/water, water/water, open en gesloten systeem • Zonnecollectoren • Warmwater systemen Niet alleen verkoop maar gedegen technische ondersteuning zorgen bij de binnen en buitendienst tot een passende oplossing voor vele energie besparende maatregelen.

Naast een toepassing op maat geleverd, staat een service dienst, voor het inbedrijfstellen en onderhouden van de installaties.

Ook op het gebied van koelen met toepassing van een warmtepomp, staat onze organisatie haar mannetje.

Orcon ontwikkelt en produceert ventilatiesystemen voor woning en utiliteit. Wij vinden dat iedereen moet kunnen genieten van gezonde lucht.

Monarch Nederland b.v.

Stand: 03.D002 Telefoon: +31(0)20 699 74 01 E-mail: info@monarch.nl Website: www.monarch.nl

Orcon b.v.

Stand: 03.E022 Telefoon: +31(0)318 544 700 E-mail: info@orcon.nl Website: www.orcon.nl

Nederland moet snel van het gas af! Maar hoe?

We laten het u graag zien op de Vakbeurs Energie Den Bosch. Er zijn volop redenen om ons in hal 3 op stand B.013 te bezoeken. Zo presenteren we onze doorbraak voor projectmatige transformatie, genaamd Warmtepompnet.

Hiermee is het voor woningcorporaties mogelijk om huurders de superieure water/water warmtepomp-oplossing te bieden, tegen een uiterst concurrerende prijs. Ook hebben we o.a. onze nieuwe hybride warmtepomp, de HP-M 25 i, voor u klaarstaan.

Deze ‘geen gedoe’ warmtepomp is makkelijk te installeren, ideaal om fors op het gasverbruik te besparen én labelstappen te maken.

eChiller is de enige koelmachine die kraanwater (R718) als koelmiddel gebruikt en wordt exclusief op de Nederlandse markt gebracht door Menerga Klimaattechnologie.

Natuurlijke koudemiddelen worden steeds belangrijker naarmate de wettelijke reductie van conventionele koudemiddelen met een hoog GWP doorgaat.

De eChiller is het perfecte antwoord op de F-gassen verordening, de Ecodesign-richtlijn en de verwachte trends in koelmiddel- en energiekosten en verlaagt de CO2 footprint.

Onze techniek bouwt voort op de directe verdamping, compressie, condensatie en expansie van water of waterdamp in een gesloten kringloop onder vacuüm bij een lage druk.

Menerga Klimaattechnologie Stand: 03.A061 Telefoon: +31(0)71 301 24 12 E-mail: info@echiller.nl Website: www.echiller.nl

Met onze ruime ervaring van bijna 2 decennia kunnen wij u van dienst zijn in het oplossingsgericht ontwerpen, adviseren en het meedenken van warmtepompsystemen voor de woningbouw en de utiliteitsbouw.

Met een totaalpakket aan warmtepompen in de range van 1,5 t/m 500 kW, buffervaten, boilers en (regel)kleppen kan voor ieder project maatwerk worden geleverd.

Daarnaast kunnen wij ook individuele ruimteregelingen van Danfoss leveren.

Klein Comfort Techniek; Uw partner in Comfort.

Daarom ontwikkelen we met en voor de markt, kennis en technologieën voor het creëren van een buitengewoon binnenklimaat waarin mensen op een gezonde, comfortabele, energiezuinige en betaalbare manier kunnen wonen, werken en leren. Frisse buitenlucht naar binnen brengen, dat is wat Orcon drijft. Zo stil, zuinig, gezond en comfortabel mogelijk.

Daarnaast zorgen wij samen met Thercon B.V. voor een all-electric totaaloplossing voor het koelen, verwarmen, en ventileren van woningen. Ontdek meer hierover op onze stand in Hal 3, E022.

DE VOLGENDE STANDHOUDERS BEGROETEN U GRAAG

8-10 OKTOBER 2019 BRABANTHALLEN DEN BOSCH

Panasonic is een van de leiders in de verwarmings- en koelingsindustrie. Het ontwikkelt innovatieve producten die passen in de 2050 Environmental Vision, waarin is vastgelegd dat alle nieuwe oplossingen van Panasonic moeten bijdragen aan het terugdringen van het gebruik van schadelijke broeikasgassen en het vergroten van het gebruik van duurzame energie.

Nieuwe verwarmings- en koelingsoplossingen zijn daarom altijd energie-efficiënter en minder belastend voor het milieu. Zo ook de nieuwe reeks lucht-water warmtepompen (Aquarea J Generatie) en de nieuwe BIG PACi R32, die gebruik maken van het milieuvriendelijke koudemiddel R32.

‘Creating healthy spaces’, zo luidt de missie van Renson. Als trendsetter in ventilatie, zonwering en ‘outdoor living’ zweert dit dynamisch en snelgroeiend familiebedrijf bij natuurelementen als licht en lucht die – slim ingezet – aan de basis liggen van een gezonde leef- en werkomgeving voor iedereen.

Door sterk in te zetten op innovatie, communicatie en internationalisatie zit Renson de toekomst op de hielen, steeds met de focus op een gezond en comfortabel binnenklimaat én aangenaam buitenleven in woningen, appartementen, kantoren en zorginstellingen. De nadruk ligt op duurzame totaalconcepten, die de lat hoog leggen op het vlak van energiezuinigheid, akoestiek en design.

Kijk voor meer informatie op www.aircon. panasonic.nl of bezoek onze stand 03.D023.

Wohler Retrotec is ’s werelds grootste fabrikant van blowerdoor en duct testapparatuur. Onze producten helpen architecten en aannemers om het energieverbruik van woningen en gebouwen te verminderen, wat bijdraagt aan een schoner en gezonder milieu.

Op onze locatie in Barchem is een kalibratie lab aanwezig voor het kalibreren van Retrotec en Minneapolis FAN’s en Retrotec drukmeters en voor verificatie van Minneapolis drukmeters.

Naast de verkoop en onderhoud van blowerdoor en duc testapparatuur leveren wij software voor de aansturing van deze apparatuur. Ook verhuren wij apparatuur en ondersteunen wij onze klanten bij het testen met 6 of meer FAN’s.

Panasonic Netherlands Stand: 03.D023 Telefoon: +31(0)73 640 27 34 Website: www.aircon.panasonic.nl Website: www.panasonicproclub.com

Renson Ventilation Stand: 03.E018 Telefoon: +32(0)56 62 71 11 E-mail: info@renson.nl Website: www.renson.nl

Wohler Retrotec Europe Stand: 04.D018 Telefoon: +31(0)522 28 29 41 E-mail: saleseu@retrotec.com Website: www. retrotec.com

Scheer & Foppen Installatietechniek is een toonaangevend, allround dienstverlener op het gebied van werktuigkunde en elektrotechniek met ruim 35 jaar ervaring in de stadsverwarming.

SOCOMEC! When energy matters

Solar Energy Booster staat al bekend om zijn PVT oplossing. U kunt het zogeheten SWEP-paneel of booster eenvoudig achter het zonnepaneel monteren.

Door toepassing van een bijzonder slimme combinatie met energieopslag is deze oplossing geschikt voor zowel verwarmen als het koelen van het gebouw.

U kunt voor alle facetten binnen de installatietechniek bij ons terecht. Wij ontwerpen, produceren en installeren complete collectieve warmte- en koude distributiesystemen voor zowel groot- als kleinverbruik. Alles gebeurt in eigen beheer, daarin zijn we uniek in Nederland.

De stadsverwarmingsmarkt is volop in ontwikkeling en de vraag naar afleverstations wordt steeds groter.

Om hier goed op te kunnen anticiperen hebben wij de productie van deze stations ondergebracht bij onze zusteronderneming Que-tech.

Scheer & Foppen Installatietechniek b.v.

Stand: 03.E078 Telefoon: +31(0)341 463 212 E-mail: info@sfi.nl Website: www.sfi.nl

Wet Milieubeheer, informatieplicht, energieverbruik, piekbelastingen, kwaliteitsbewaking, BREEAMcertificering...

Energiemonitoringsystemen en energiemeters van Socomec maken het verschil.

Socomec is specialist op het gebied van energiemeting en -monitoring in zowel AC- als DC- netwerken.

Ons assortiment biedt oplossingen voor nagenoeg ieder energievraagstuk voor o.a. industrie, netbeheer, datacenter, broadcast & telecom en utiliteitsbouw.

Dit jaar laat Solar Energy Booster u alvast kennismaken met de door Solar Energy Booster zelf ontworpen warmtepomp die moduleer opgebouwd kan worden.

De voordelen van deze oplossing zijn de kostprijs, het montagevoordeel, ruimtebesparing en natuurlijk het bijzonder hoge rendement . Wij geven u graag de mogelijkheid om met ons van gedachte te wisselen over een toepassing in een bebouwde omgeving.

Kom kennis maken met ons team en ontdek o.a. onze energiemonitoring software.

U bent hierbij van harte uitgenodigd. Wij staan in hal 6 op stand A029 Socomec b.v.

Stand: 06.A029 Telefoon: +31(0)30 760 09 00 E-mail: info.nl@socomec.com Website: www.socomec.nl

Solar Energy Booster Stand: 06.E028 Telefoon: +31(0)26 820 03 44 E-mail: info@solarenergybooster.nl Website: www.solarenergybooster.nl

editie 2018

Praktijk Omgevingsrecht

isbn 978 90 12 40184 5 prijs ¤ 59,– incl. btw

Brzo

Voor meer informatie of direct bestellen zie www.sdu.nl Of neem contact op met Sdu klantenservice 070 378 9880

Wetgeving & relevante documentatie vereist.

praktijk.

tatie biedt relevante documen Brzo Wetgeving & hebben met de praktijk degenen die te maken en helder, overzichtelijk van Brzo 2015 een voorzien rk. De teksten zijn onmisbaar naslagwe d er is een uitgebrei en orden van margewo r opgenomen. trefwoordenregiste

sdu.nl

isbn 978 90 12 40184

e editie 2018

Hét vakblad met harde feiten en • Compleet en handig naslagwerk praktische informatie • Gericht op de praktijk

relevante documentati

g & relevante documen Het boek Brzo Wetgevin wet- en regelgeving tatie bevat alle relevante is iedereen die werkzaam die benodigd is voor rijven, Brzo 2015: Brzo-bed op het terrein van handrs, toezichthouders, vergunningverlene rechters. en n advocate havers, (bedrijfs)juristen, tatie, e relevante documen Tevens is allerhand entie, in dit boek opgenowaaronder jurisprud el in de dagelijkse men als extra hulpmidd

Brzo Wetgeving &

e aandacht voor risicovoll Er is voortdurende zware Brzo (Besluit risico bedrijven, ook wel met genaamd. Werken ongevallen) bedrijven zich mee. brengt risico’s met gevaarlijke stoffen omgeving en burgers, van Om de veiligheid borgen is Brzo-bedrijven te medewerkers van ordelijke regelgeving, verantwo duidelijke wet- en ng toezicht en handhavi uitvoering en adequaat

barensen

Brzo te documentatie Wetgeving & relevan

maas-cooymans,

editie 2018

editie 2018

Brzo Wetgeving & relevante documentatie

5

ooymans mr. M.G.J. Maas-C mr. J. Barensen

www.sdu.nl/regelingen-omgevingsrecht

14-03-18 13:58

Omslag BRZO 2018.indd

1

Adv Brzo 210x148.indd 1

Driedaagse Basiscursus Energierecht

21-03-18 15:37

29 nov, 6 en 13 dec 2019 bcn rotterdam Er gebeurt veel op het juridische vlak van energie. In deze overzichtscursus krijgt u inzicht in de zo diverse energiesector met spelers als netbeheerders, producenten, leveranciers en handelaren. De sprekers nemen u mee in Europese en Nederlandse regelgeving voor deze spelers.

Tal van actualiteiten komen daarbij aan de orde zoals de wet Voortgang Energietransitie en verduurzaming van de energiesector, marktmisbruik, de Prosument (professionele consument), consumentenbescherming en privacy-aspecten.

De cursus is zeer praktisch van aard waardoor u de opgedane kennis meteen kunt toepassen in de praktijk.

Meer informatie www.sdujuridischeopleidingen.nl

Energierecht basiscursus 190x135.indd 1

16-09-19 11:50

DE VOLGENDE STANDHOUDERS BEGROETEN U GRAAG

8-10 OKTOBER 2019 BRABANTHALLEN DEN BOSCH

Solesta B.V. gevestigd in Nijmegen en opgericht in 2006 is vanaf het begin bezig om zonne-energie te gebruiken voor warm water.

• Solesta Warmwatersysteem is uniek in zijn soort en glucol-vrij!

• Klaar voor BENG klasse 3 (2021) • De optimale verhouding tussen ecologische meerwaarde en economische terugverdientijd.

• Zonnecollector maakt geen gebruik van antivries (glycol) dus milieuvriendelijk.

• Unieke opzet van een leegloop systeem in combinatie met een sanitair doorstroomprincipe op uw bestaande cv installatie, dus betrouwbaar.

• Duurzame kwaliteitsmaterialen.

• Snelle installatie • Betrouwbaar en weinig onderhoud • Uitstekende prijs/kwaliteit verhouding.

Als fabrikant van dakbedekking is SOPREMA een begrip in de Nederlandse markt. Maar ook als fabrikant van isolatiematerialen wordt er hard aan de weg getimmerd.

Wist u dat u als aannemer bijvoorbeeld rechtstreeks bij ons kunt afnemen tegen scherpe tarieven? En dat ook de levertijden kort zijn? Het veelzijdige assortiment, voor wand-, gevel-, vloer- en muurisolatie presenteren wij op stand C021 in hal 4.

Solesta is op zoek naar betrouwbare gecertificeerde installateurs in heel Nederland.

SOLIDpower is een internationaal toonaangevend producent en ontwikkelaar van brandstofceltechnologie (keramische brandstofcellen of SOFC, Solid Oxide Fuel Cells). Vanuit haar locaties in Italië, Duitsland, Zwitserland en Australië ontwikkelt, produceert en distribueert de groep brandstofcelsystemen voor duurzame stroom- en warmte opwekking in woon- en bedrijfsgebouwen. Met de BlueGEN biedt SOLIDpower een elektrisch- en online gestuurde thuiscentrale, ook wel micro-WKK genoemd - met ‘swerelds hoogste elektrische efficiëntie! De BlueGEN bespaart daarmee ca.

4 ton CO2 per jaar ten opzichte van netstroom en maakt het o.a. mogelijk dat meer zon-PV, elektrische auto’s en warmtepompen aan het net gekoppeld kunnen worden.

Tot de klantengroep van SOLIDpower behoren naast woning-eigenaren, woning-corporaties en MKB bedrijven, ook netwerkbedrijven en energieleveranciers die de producten van SOLIDpower onder andere in Smart grids en ESCO’s inzetten. Daarnaast ontwikkelt SOLIDpower SOFC-brandstofcel technologie voor andere toepassingen zoals waterstofproductie (SOE).

Solesta b.v.

Stand: 04.B002 Telefoon: +31(0)24 354 04 65 E-mail: info@solesta.com Website: www.solesta.com

SOLIDpower GmbH Stand: 06.D013 Telefoon: +49(0)2452 153 758 E-mail: info@solidpower.com Website: www.solidpower.com/en/

Soprema b.v.

Stand: 04.C021 Telefoon: +31(0)515 533 000 E-mail: marketing@soprema.nl Website: www.soprema.nl

Winnaar Greenchoice Energieprijs 2019

Spirair Luchttechniek is al meer dan 25 jaar een partner op het gebied van ventilatie.

Stelrad maakt deel uit van de Stelrad Radiator Group (SRG). Met een aandeel van meer dan 50% groeide SRG in 2018 voor paneelradiatoren uit tot dé marktleider in het Verenigd Koninkrijk. In tien Europese landen behoort de groep tot de top drie van grootste radiatorenproducenten.

SpeedComfort is een slimme radiatorventilator met speciaal ontwikkelde ventilatoren, die de warmte versneld uit een radiator of convector de ruimte in duwen.

De radiatoren/convectoren krijgen meer vermogen en de aanvoertemperatuur in de cv installatie kan omlaag. De cv ketel wordt dan veel efficiënter.

De warmte wordt beter verdeeld en de gewenste ruimte-temperatuur 50% eerder bereikt. Dat brengt comfort een forse besparing op gasgebruik en CO2 uitstoot.

SpeedComfort is in een handomdraai geplaatst en werkt automatisch dankzij een thermostaatschakelaar. Nederlands product, TNO getest, gebruikt €0,16 stroom per jaar en is fluisterstil.

SpeedComfort Stand: 03.E074 Telefoon: +310)85 666 62 23 E-mail: zakelijk@speedcomfort.nl Website: www.speedcomfort.nl

Om een ventilatie project te realiseren, werkt Spirair Luchttechniek samen met alle bij de realisatie betrokken partijen, de opdrachtgever of eindgebruiker, de adviseur, de aannemer en de installateur. Tijdens het gehele bouwproces, van ontwerp tot en met het inbedrijfstellen, kunnen deze een beroep doen op onze expertise.

Bij een nieuwbouwproject of bestaande bouw, een ventilatiesysteem inpassen in kan vanwege het gebrek aan ruimte een zeer lastige puzzel zijn.

Gelukkig heeft Spirair Luchttechniek niet alleen standaard luchtkanalen en roosters maar ook diverse soorten en types luchtbehandelingskasten.

Spirair Luchttechniek Stand: 03.D018 Telefoon: +31(0)33 247 48 49 E-mail: info@spirair.nl Website: www.spirair.nl

SOPREMA is een in 1908 opgericht familiebedrijf en staat wereldwijd garant voor de productie van miljoenen vierkante meters waterdichtings- en isolatiesystemen.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen staat hoog in het vaandel, ieder product wordt met zorg voor mens en milieu vervaardigd.

De belangrijkste radiatorenmerken binnen SRG zijn Stelrad, Henrad en Termo Teknik. Naast paneelradiatoren ontwikkelt en produceert de groep decoratieve en designradiatoren. In 2018 verkochten we bijna 6 miljoen radiatoren in Europa.

SRG telt meer dan 1.000 medewerkers en vier productievestigingen. De groep investeert fors in de verdere ontwikkeling van energiezuinige, elektrische en decoratieve paneelradiatoren.

Stelrad b.v.

Stand: 03.A042 Telefoon: +31(0)455 656 262 E-mail: info@stelrad.eu Website: www.stelrad.eu

Ontdek onze slimme vogel!

Nieuw!

Met de Decorio kan uw warmtepomp het dak op!

De warmtepomp is een uitstekende keuze voor de vermindering van het fossiele energieverbruik. Maar de afmetingen en de geluidsoverlast maken plaatsing in of vlakbij de woning onaantrekkelijk. Daarvoor heeft Ubbink nu een slimme oplossing gevonden: de Decorio Luchtwarmtepompbehuizing 30°-55°!

Een duurzame kunststof behuizing, universeel voor alle luchtwarmtepompen, speciaal ontworpen voor plaatsing op het hellende dak. Weerbestendig, licht in gewicht, eenvoudige montage en een strak design. Zo staat de Decorio, als een echte slimme vogel, op het dak.

Ubbink, dat werkt wel zo makkelijk! www.ubbink.nl/decorio

DE VOLGENDE STANDHOUDERS BEGROETEN U GRAAG

8-10 OKTOBER 2019 BRABANTHALLEN DEN BOSCH

Techcomlight is dé expert op het gebied van duurzame daglichtvraagstukken. Als importeur en distributeur van diverse daglichtsystemen weten de daglichtprofessionals van Techcomlight namelijk altijd een passende oplossing te vinden. De Solatube daglichtbuis is één van deze oplossingen en kan worden toegepast bij nieuw- en bestaande bouw en in zowel woning- als utiliteitsbouw.

Wij kunnen een plan opstellen om het beschikbare daglicht optimaal te benutten en in kaart te brengen wat het effect gaat zijn. Wij ontzorgen door: - (dag)lichtadvies op locatie; - het opstellen van complete projectlichtplannen; - berekening van break-even-point; - professionele ondersteuning, installatie en maatwerk oplossingen; - desgewenst turn-key oplevering.

Thercon bv is exclusief importeur in Nederland van het Japanse warmtepomp en airconditioning topmerk FUJITSU. Deze Japanse groep is al meer dan 50 jaar trendsetter en innovator in de sector.

Onze missie is een gezond en comfortabel binnenklimaat creëren in woningen, winkels, restaurants, hotels, kantoren etc. En dat op een milieuvriendelijke manier. De FUJITSU systemen zijn efficiënt en milieuvriendelijk omdat ze een minimum aan primaire energie verbruiken en een veelvoud aan klimaatcomfort leveren.

Daarnaast zorgen wij samen met Orcon B.V. voor een all-electric totaaloplossing voor het koelen, verwarmen, en ventileren van woningen. Ontdek meer hierover op onze stand in Hal 3, E022.

Energietransitie? Wasco wijst je de weg Wasco is dé installatiegroothandel waar je terecht kunt voor kennis, advies en erkende opleidingen op het gebied van duurzame energiesystemen.

Onze afdeling Wasco Techniek ondersteunt en adviseert over: • Maatwerk en gestandaardiseerde energiepakketten; • Installatieontwerpen voor woningbouw, kleine utiliteit, hotel, werkplaats, recreatie e.d.

• Renovatie van bestaande systemen met energiezuinige oplossingen; • Nieuwe oplossingen voor gasloos wonen en werken; • Gecertificeerde berekeningen voor bodemgebonden warmtepompsystemen.

Wasco is BRL 6000-21 gecertificeerd en ingeschreven in de databank Bodem+ van de overheid.

www.solatube.nl www.solatubehome.nl

Als expert op het gebied van binnenklimaat biedt WOLF energiebesparende klimaatoplossingen op het gebied van luchtbehandeling, ventilatie, verwarming en koeling. Met de luchtbehandelingstoepassingen is WOLF marktleider in Europa. Voor de verwarmingsmarkt biedt WOLF een breed assortiment van onder andere zonnecollectoren, woonhuisventilatie-units en warmtepompen.

De producten van WOLF kunnen afzonderlijk worden toegepast, maar bieden als totaalsysteem verregaande voordelen. De WOLF systeemwereld biedt voor iedereen comfort en een optimaal binnenklimaat. Door toepassing van de modernste regelcomponenten van WOLF worden een optimale energiebenutting en efficiëntie gewaarborgd.

Duurzame energiesystemen voor gebouwen

Hoge kwaliteit en een compleet programma van producten en systeemoplossingen, toegewijd personeel en een klantgerichte service: Dat is de meerwaarde van WOLF! WOLF Energiesystemen b.v.

Stand: 04.A030 Telefoon: +31(0)38 333 50 86 E-mail: info@wolf-energiesystemen.nl Website: www.wolf.eu

ZON ontwikkelt duurzame energieoplossingen voor gebouwen. Denk aan lokale aardwarmte en zonneenergie in combinatie met slimme regeltechnieken voor optimaal rendement. We bedenken, bouwen, beheren en regelen alles eromheen.

Elke dag voorzien we duizenden huishoudens in Nederland van duurzame warmte, koude en groene stroom. Gebouweigenaren hebben er geen omkijken naar, net als de bewoners of gebruikers. Zo brengen we een duurzaam en gasvrij Nederland iedere dag een stapje dichterbij.

ZON Stand: Telefoon: E-mail: Website:

04.C020 +31(0)85 822 03 00 info@bijzon.nl www.bijzon.nl

Wasco Holding b.v.

Stand: 03.B067 Telefoon: +31(0)88 099 5690 E-mail: techniek@wasco.nl Website: www.wasco.nl

BRABANTHALLEN DEN BOSCH

Thercon b.v.

Stand: 02.E022 Telefoon: +31(0)318 544 670 E-mail: info@thercon.nl Website: www.thercon.nl

8-10 OKTOBER 2019

Techcomlight b.v.

Stand: 04.D021 Telefoon: +31(0)318 693 820 E-mail: info@techcomlight.nl Website: www.techcomlight.nl

Certified Chemical Safety Expert ® (CCSE®)

Opleiding CCSE® voor safety professionals bij productie- en leveringsbedrijven in de energiesector Werknemers die verantwoordelijk zijn voor onderhoud en installatie bij productie- en leveringsbedrijven in de energiesector, komen in contact met gevaarlijke stoffen zoals asbest, verontreinigde grond, keramische vezels, brand- en explosiegevaar, bodemas, vliegas, lasrook, koel- en snijvloeistoffen etc.

kennis over chemische veiligheid toepassen redt levens

voor u als safety professionals is er een opleiding met unieke, persoonlijke certificering met als doel om uw collega’s goed te beschermen. ccse® is de perfecte verdieping op een mvk en hvk op het gebied van chemische veiligheid.

CCSE®

Certified Chemical Safety Expert

voor meer informatie ga naar Toxic.nl/CCSE en download de studiehandleiding.

energiegids.nl

Vakbeurs Energie: Beursnieuws

Beursnieuws Vakbeurs Energie Volgende stap in data- en IT-centerkoeling

Energiezuinige en comfortabele ventilatieoplossingen

Alklima heeft haar programma klimaatsystemen voor data- en IT-centers uitgebreid. Nieuw is het s-MEXT systeem voor kleine en middelgrote technische- en serverruimtes. Dit systeem wordt aangesloten op één of twee buitenunits. De combinatie van s-MEXT en Mr Slim zorgt voor een zeer hoge efficiency bij een zeer compacte footprint. De bescheiden afmeting vereenvoudigt de integratie in IT-centra zonder in te leveren op kW per vierkante meter.

Is bij een nieuwbouwproject de inpassing van een ventilatiesysteem al complex, bij bestaande bouw kan dit vanwege het gebrek aan ruimte een zeer lastige puzzel zijn. Gelukkig heeft Spirair Luchttechniek veel puzzelstukjes ter beschikking. Niet alleen standaard luchtkanalen en roosters maar ook diverse soorten luchtbehandelingskasten.

De s-MEXT wordt geleverd in drie behuizingsgroottes met vermogens van 6 - 22,5 kW met één buitenunit en vermogens van 38,8 - 42,4 kW met twee buitenunits. Bijzonder praktisch voor de installateur en onderhoudsmonteur is de toegankelijkheid van alle componenten aan de voorzijde van de kast. Omdat aan technische-, server- en IT-ruimten steeds hogere eisen worden gesteld, is bij het ontwerp van de s-MEXT niet alleen aandacht besteed aan het koelen, maar ook aan verwarmen, bevochtigen en ontvochtigen.

Het systeem is als Plug & Play-oplossing ontwikkeld voor een snelle en eenvoudige installatie en ingebruikname.

Voor de luchtstroomconfiguratie biedt het systeem standaard twee opties: downflow of upflow. In upflow-uitvoering wordt de lucht aangezogen via de openingen onderaan de deuren van de luchtbehandelingskast en daarna de ruimte ingeblazen. Bij de downflowvariant wordt de lucht aan de bovenzijde van de kast aangezogen en onder de verhoogde vloer van de serverruimte uitgeblazen. Bij het ontbreken van een verhoogde vloer bestaat de mogelijkheid om via een optioneel plenum onder het apparaat de lucht over de vloer van de ruimte te verdelen.

De kast is uitgevoerd met één of twee EC plug ventilatoren. Voor de regeling van het toerental hiervan kan worden gekozen voor een constant toerental of variabel toerental volgens de behoefte, dan wel voor een (optionele) constante volumestroom of constante druk in de verhoogde vloer. Standaard veiligheidsfuncties zijn verder de waterleksensor, rook- en branddetector en het G4-luchtfilter met drukverschilbewaking.

Alklima B.V. Standnr. Hal 3, D022 www.alklima.nl

Met de verschillende luchtbehandelingskasten kunnen zowel centrale als decentrale ventilatiesystemen worden gerealiseerd.

Dat kan centraal met één luchtbehandelingskast geschikt voor meerdere ruimtes en decentraal met één luchtbehandelingskast per ruimte. In kantoren, gezondheidscentra, restaurants en winkels kiest het bedrijf vaak voor de centrale luchtkastbehandelingskast HR85. De HR85 heeft een warmtewiel, waardoor ook vochtterugwinning mogelijk is, zodat de lucht niet te droog aanvoelt. Dit heeft een groot effect op de comfortbeleving in een pand. De HR85 met capaciteiten van 700 m3/h tot 12.000 m3/h kan zowel binnen als buiten op een dak opgesteld worden.

Is een zeer hoog warmteterugwinrendement van belang dan is de HR95 met tegenstroomwisselaar een mooie oplossing. De HR95 wordt geleverd met capaciteiten van 800 m3/h tot en met 6.000 m3/h. De horizontale uitvoering heeft een extra laag profiel, waardoor deze gemonteerd op het dak minder zichtbaar is vanaf de straat. Zowel de HR85 als de HR95 zijn te voorzien van elektrische voorverwarming en verwarming of koeling op basis van water (C/O) of DX. Voor de decentrale ventilatiesystemen zijn er twee oplossingen: de Alfa flat of de WhisperAir. De Alfa flat, de naam zegt het al, is ontworpen voor montage in een verlaagd plafond. Met een tegenstroom warmtewisselaar heeft de Alfa flat daarbij een uitstekend rendement. Voor klaslokalen is er de WhisperAir. Deze is leverbaar met een capaciteit van 400, 700 of 1000 m3/h en is specifiek voor klaslokalen ontworpen. Bij de ontwerpcapaciteit blijft het uitgestraald geluid onder de 33 dB(A) en voldoet de WhisperAir aan de ‘Frisse Scholen Eis klasse B’.

Spirair Luchttechniek Standnr. Hal 03, D018 www.spirair.nl

75

76

Vakbeurs Energie: Beursnieuws

energiegids.nl

Noviteiten op gebied van kalibratie Retrotec toont op Vakbeurs Energie twee noviteiten op het gebied van kalibratie: de kalibratie certificaat opzoekservice en nieuwe kalibratiekamers.

Bent u in het bezit van Retrotec apparatuur, dan kunt u vanaf nu profiteren van de kalibratie certificaat opzoek service.

Eenvoudig inloggen op www.retrotec. com, klik op Kalibratie Rapport, voer het type- en serienummer in van uw ventilator of drukmeter en bekijk direct uw digitale certificaat. Daarnaast voorziet Retrotec vanaf nu alle ventilatoren en drukmeters van stickers met QR code, die u met iedere mobiele telefoon kunt uitlezen en ook zichtbaar is op uw kalibratie certificaat. Ook bestaat de mogelijkheid om de kalibratie certificaten van uw ventilator online te synchroniseren met Software (FanTestic / rCloud).

Kalibratiekamers Nieuw zijn verder twee kalibratie kamers. Hier kan er worden gekalibreerd tot zes ranges voor slechts € 330,- (de concurrentie tarieven liggen bij € 800,-). Kalibratie volgens NFPA (fire) normen kost u € 430,-. De kalibratie is ISO/IEC 17025:2017 geaccrediteerd. Model 5000/6000 Blower Door plug tot minimaal range 29 en Model 300 DucTester plug tot minimaal range 7. Gebruikt u geen Retrotec?

Dan kan uw apparatuur toch gekalibreerd worden.

Retrotec Europe Standnr. Hal 04, D018 www.retrotec.com

Compact energieopslagsysteem PV-energie, peak shaving, salderingsregeling, aansluitvermogen en congestie. Deze kreten worden meer en meer gehoord als het gaat over de energietransitie. Met meer zonnepanelen en zonneweides wordt het erg druk op de kabels in Nederland.

Zo druk dat er soms geen ruimte meer is om nog meer energie te verplaatsen. Aan de andere kant vormt de elektrificatie van vervoer ook een opgave voor datzelfde netwerk. Voor dit soort applicaties heeft ATEPS een compact energieopslagsysteem ontwikkeld, om op een later tijdstip zelf energie te verbruiken of, als er weer ruimte is op het netwerk, deze energie alsnog terug te leveren.

Enkele praktijkvoorbeelden: • Een MKB-er wil dat meer van zijn medewerkers elektrisch gaan rijden. De aansluiting op de zaak is echter te klein om de auto’s te kunnen laden. De oplossing: opslaan van (PV) energie in het ATEPS systeem. Door de ingebouwde converter, met meer vermogen dan beschikbaar is op de netaansluiting, kan deze de auto’s laden.

• De netbeheerder komt in de problemen door congestie en

vraagt bedrijven om hun PV installatie uit te schakelen. Dat betekent een langere terugverdientijd voor de PV-installatie en een kleiner aandeel groene energie dat verbruikt wordt. De oplossing: opslag van de PV-Energie in het ATEPS systeem.

Hierdoor kan de energie in de avond, als de andere PV-systemen niet meer leveren, alsnog teruggeleverd of zelf verbruikt worden.

• Een fabrikant wil een nieuwe productiemachine aanschaffen maar heeft gehoord dat het daarvoor benodigde opstartvermogen niet door de netbeheerder gegarandeerd kan worden.

De oplossing: het ATEPS systeem meet de vermogenspiek tijdens het opstarten van de machine en voegt additionele energie toe ‘achter de meter’. Hiermee worden ook de kosten voor piekverbruik en die van de verzwaring van de netaansluiting voorkomen.

Het ATEPS systeem wordt geheel modulair opgebouwd uit 19” kasten en start bij 32,5 kWh opslag capaciteit en 30 kW vermogen.

Het systeem kan eenvoudig uitgebreid worden in stappen van 32,5 kW en 30 kW tot 120 kW en praktisch oneindige opslag capaciteit.

Voor grotere vermogens beschikt ATEPS over een reeks systemen die compleet in een container worden opgebouwd en geplaatst.

ATEPS Nederland BV Standnr. Hal 06, B001 www.ateps.com

Zonnecollector met drainbacksysteem op water G2 Energy is fabrikant (en leverancier) van zonnecollectoren.

Op de stand staat een maquette van het grootste zonthermische systeem van Nederland dat begin dit jaar is opgeleverd; bijna 10.000 m². Begin oktober wordt dit project officieel in gebruik genomen. Het bijzondere van het systeem is dat er wordt gewerkt met een drainbacksystem op water en dus niet op glycol, met alle voordelen die daar bij horen. Daarmee is de klant de eerste freesiakweker die zonder fossiele brandstof zijn kas kan verwarmen.

energiegids.nl

Vakbeurs Energie: Beursnieuws

De zonnecollectoren produceert G2 Energy zelf in Nederland en de opslagtanks worden geproduceerd door moederbedrijf De Bruin Tankbouw. Oók de Sunstrips, die voorheen in Zweden werden geproduceerd, worden nu in eigen fabriek in Nederland gemaakt.

De zonnecollectoren vangen het zonlicht op en zetten dit om in bruikbare warmte. De opgevangen warmte wordt door middel van een terugloopunit van 30 kubieke meter via een warmtewisselaar overgedragen aan het verwarmingscircuit. Het verwarmde water wordt opgeslagen in een 1.200 kubieke meter grote tank. Hierdoor kan de freesiakweker ’s nachts zijn kassen verwarmen met warmte die overdag opgewekt wordt. Het overschot van warmte van de zonnecollectoren wordt onder de grond opgeslagen in een warmtekoude-opslagsysteem (WKO-systeem).

Daarmee is de klant de eerste freesiakweker die zonder fossiele brandstof zijn kas kan verwarmen. In feite geldt dat voor alle bedrijven die een wezenlijke warmtebehoefte hebben, een investering in zonnewarmte volstrekt logisch is. Men kiest steeds vaker voor zonnecollectoren. De tabel geeft een indicatie van het systeem bij de freesiateler.

Kengetallen freesiateler (per jaar) • Collectoren: 10.000 m² • Opbrengst (minimaal): 5.000 MWH • Besparing gas: 500.000 m³ • Minder CO2-uitstoot: 945.000 kg G2 Energy Standnr. Hal 03, C090 www.g2energy.nl

Nieuwe generatie magnetisch inductieve flowmeters Tijdens Vakbeurs Energie kunt u voor het eerst kennismaken met de nieuwe generatie magnetisch inductieve flowmeters van Elis uit Tsjechië. Deze fabrikant wordt al vele jaren succesvol door Brinck Meettechniek op de Nederlandse markt vertegenwoordigd. Tevens zijn binnen het assortiment van Brinck Meettechniek sinds enige tijd de succesvolle range Sensus Polluflow-Pollutherm energiemeters voor warmte en koude leverbaar.

De nieuwe generatie FLONET FH30XX is de opvolger van de succesvolle serie FN20XX en is nu uitgerust met volledig nieuwe elektronica met semi-touchscreen bediening. Daarnaast is het meetbereik toegenomen en is de meter in staat, met een nauwkeurigheid van 0,2% (10-100% Q4), de flow te meten vanaf een mediumsnelheid van 0,025 m/s tot 10 m/s.

Naast de dubbele en vrij instelbare puls- en analoge uitgangen zijn de communicatiemogelijkheden van de meter uitgebreid met het inmiddels veel toegepaste Modbus RTU en HART protocol. Dit stelt de meter in staat om te communiceren met moderne GBS systemen in klimaatinstallaties. De FHX11XX variant van deze flowmeter kent voor het eerst een ATEX 2 G en D certificering voor toepassing in situaties waar explosie veiligheid vereist is.

Warmte/koude meters Binnen het assortiment is sinds enige tijd de succesvolle range Sensus Polluflow-Pollutherm energiemeters voor warmte en koude

leverbaar. De basis van deze meters is de inmiddels beproefde ultrasone meetbuis Polluflow volgens het looptijdprincipe. Deze meetbuis, met individueel ingebouwde elektronica, voldoet aan de toelatingseisen MID MI 004 en de NEN-EN 1434, en is derhalve geschikt voor toepassing in alle gangbare warmte en koude metingen.

De flowbuis is leverbaar in capaciteiten van Qp 0,6 tot Qp 60, ofwel DN 15 tot DN 100.

Naast de versie voor toepassing in CV-installaties met watertemperaturen tot 150°C is er de IP 65 variant voor GKW-installaties met watertemperaturen vanaf 5°C. Deze is tevens geschikt voor combinatie metingen voor zowel warmte als koude, zoals noodzakelijk is bij toepassing in WKO-installaties voor het verplichte bepalen van de bronbalans.

Het bijhorende Sensus Pollutherm rekenwerk kan de meetbuis voorzien van de noodzakelijke voeding. Daarnaast is deze leverbaar in een warmte – koude en hybrideversie die automatisch omschakelt bij het optreden van een negatief temperatuurverschil. Communicatie met de gebouwautomatisering vindt plaats door middel van de universele protocollen volgens M-bus, Modbus RTU en LONWORKS-FTT 10a.

77

Flowmeter FH30XXX.

Polluflow flens energiemeter.

Brinck Meettechniek Standnr. Hal 03, C024 www.brinck.nl

Innovaties op gebied van verwarming en luchtbehandeling Op Vakbeurs Energie toont WOLF haar nieuwste innovaties op het gebied van verwarming en luchtbehandeling. Te zien zijn het jongste lid binnen de HR WTW Compact klasse: de CKL evo en daarnaast WOLF SmartSet-App, de nieuwe lucht/waterwarmtepomp CHA-monoblock en Amazon’s digitale assistent Alexa en het Wibutler Smarthome-systeem.

De jongste aanwinst binnen de HR WTW Compact klasse is de CKL evo. Deze is verkrijgbaar in verschillende bouwgroottes en voorzien van de nieuwste technieken. Dankzij de nieuwste ventilatorconfiguraties behaalt CKL evo 10% hogere luchthoeveelheden dan de voorgaande generatie CKL. Dankzij de compacte behuizing is deze unit zeer goed toepasbaar op een gering oppervlak. Met verbeterde behuizingseigenschappen behaalt de CKL evo betere isolatiewaardes met betrekking tot temperatuur, geluid en luchtdichtheid (koudebrugfactor: TB2, thermische isolatie: T2; luchtdichtheid L1).

Ook toont het bedrijf de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van regelsystemen en CKL evo.

ZIJN ER NOG VRAGEN?

NATUURLIJK ZIJN ER NOG VRAGEN! Het vinden van de juiste zonneenergieoplossing is namelijk niet gemakkelijk. Hoe weet je wat de beste oplossing is voor jouw bedrijf? Hoe zit het met garantie?

Hoe weet je wanneer je je investering hebt terugverdiend?

Wij hebben de antwoorden op je vragen. Bij Pon Power leveren we al meer dan 90 jaar energieoplossingen. En we bieden nu dus ook zonne-energieoplossingen aan met Cat Solar. Dit doen we met de bekende Cat kwaliteit, gedegen advies en uitstekende garantie.

Vragen? Advies nodig?

Bel 078 6420420 of ga naar pon-cat.com/zonnepanelen

WE TAKE CARE OF IT.

Hoog rendement Brandveilig Tot 25 jaar productgarantie

energiegids.nl

Vakbeurs Energie: Beursnieuws

digitalisering met de WOLF SmartSet-App: Verwarming, luchtbehandeling, ventilatie en monitoring in een handomdraai. Elke gebruiker kan gemakkelijk het gehele WOLF-systeem regelen met de smartphone app, zonder ooit een voet in de technische ruimte te zetten. WOLF garandeert een goede en betrouwbare werking dankzij het gratis WOLF portal.

Lucht/waterwarmtepomp Op het gebied van verwarming en woonhuisventilatie toont het bedrijf de nieuwe lucht/waterwarmtepomp CHA-monoblock. Dankzij de modernste technologie is deze warmtepomp extreem stil in gebruik. In combinatie met onder andere WOLF woonhuisventilatie, thermische zonne-energieopWOLF CWL-2 lossingen en de modernste rewoonhuisventilatie-unit. geltechniek zijn er vele varianten mogelijk, volledig afgestemd aan elke wens en behoefte. Met de nieuwe, zeer efficiënte en geluidsarme WOLF CWL-2 woonhuisventilatie-unit presenteert het bedrijf de modernste ventilatortechnologie met debietregeling. Met een warmteterugwinning tot 99 % zet de CWL-2 een nieuwe norm.

Met Amazon’s digitale assistent Alexa of het Wibutler Smarthomesysteem zijn innovatieve WOLF-verwarmings- en woningventilatieproducten eenvoudiger te gebruiken dan ooit tevoren.

WOLF Energiesystemen Standnr. Hal 04, A030 www.WOLF.eu

Met ventilatiewarmtepomp op weg naar gasloze woning

gend. Niet minder dan 250 geïnteresseerden meldden zich aan om de woningvoorraad van morgen te bespreken.

In tijden waar duurzaamheid belangrijker wordt, zijn hybride warmtepompen een slimme keuze. De Duco-Box Eco heeft een gegarandeerd vermogen van 2,5 kW om tegemoet te komen aan de warmtevraag. Soms is de warmtevraag echter groter dan het aanbod. Dan springt een energiezuinige combiketel bij. Door de ventilatiewarmtepomp te koppelen aan een combiketel met boilervat, wordt de gasvraag van een woning sterk verlaagd, met 40 tot 60 % energiebesparing als gevolg.

Ventileren volgens behoefte De DucoBox Eco is onderscheidend door de geïntegreerde 2-zonesturing. Door de dag- en nachtzone via een ingebouwde klep afzonderlijk aan te sturen, wordt een maximale energiezuinigheid (A++) en minimaal geluidsvermogen bereikt. Door metingen op basis van CO2 en vocht wordt bepaald of er meer of minder ventilatie nodig is.

De warme retourlucht die een ventilatiebox uitblaast, zit boordevol bruikbare energie. De DucoBox Eco (COP: 5,3) haalt warmte uit de retourlucht en zet die om naar warm water voor verwarming of SWW. Zo verlaag je de energiekost, zorg je voor gezonde binnenlucht én houd je rekening met het milieu. Richting de toekomst is de DucoBox Eco technisch makkelijk uit te breiden van Hybride naar All-Electric door het toevoegen van een buffervat.

Duco Ventilation & Sun Control Standnr. Hal 03, F041 www.duco.eu

Innovatief warmwater doorstroomtoestel

Ventilatiefabrikant Duco koestert de ambitie om de woningvoorraad grondig te ‘vergroenen’. Vaak wordt er bij een renovatie gedacht: cv-ketel eruit en warmtepomp erin, klaar is Kees. Maar zo simpel is het vaak niet. Met de introductie van de ventilatiewarmtepomp DucoBox Eco Hybride mikt Duco op gezinnen die hun woning stap voor stap wensen te verduurzamen tot een volledig gasloze woning.

Wilt u ongestoord kunnen genieten van een stortdouche? Of op meerdere punten gelijktijdig warmwater gebruiken? Dan is de Intergas Superflow dé oplossing. Dit is een innovatie op het gebied van warmwater doorstroomtoestellen, gebaseerd op de vertrouwde Intergas techniek die al jaren wordt toegepast in de Kombi Kompaktlijn. Het hoogrendement warmwater doorstroomtoestel levert een overvloedige hoeveelheid warmwater van constante temperatuur, zonder dat een voorraadvat nodig is.

De ventilatiewarmtepomp is ‘hot’ en krijgt veel aandacht met het oog op BENG bouwen en de ambitie om de veelbesproken klimaatdoelstellingen te halen. De opkomst op de themadag ‘Vol gas voor gasloos: FEIT of FICTIE?’ van Duco in juni jongstleden is veelzeg-

De Intergas Superflow heeft alle voordelen van een voorraadtoestel, maar geen van de nadelen. De Superflow combineert een weldadige hoeveelheid warmwater met een zeer zuinige werking. Zodat u zorgeloos kunt genieten van alle warmwater comfort. Met een vermogen van 45kW of 60kW is er altijd een toestel dat past bij uw warmwater behoefte. De 60kW uitvoering levert maar liefst 26 liter per minuut op 40°C en valt daarmee in een XXL tappatroon.

De Superflow is verkrijgbaar in twee verschillende uitvoeringen die beide een grote hoeveelheid warmwater leveren. Er is daarom altijd een toestel dat naadloos aansluit op uw wensen met betrekking tot

79

80

Vakbeurs Energie: Beursnieuws

het warmwater comfort. Alle toestellen zijn voorzien van een A-label op warmwater.

Intergas Verwarming Standnr. Hal 03, D007 www.intergasverwarming.nl

Kanaalverwarmer en ruimteheaters Naast cv gevoede kanaalluchtverwarmers introduceert KiwiHesta tijdens de Vakbeurs Energie speciaal op warmtepomp (lage temperatuur) afgestemde kanaalluchtverwarmers.

Tevens worden kanaalluchtkoelers en elektrische ruimteheaters getoond.

Kanaalluchtverwarmer.

Bijzonder aan de kanaalluchtverwarmers is dat deze een speciaal ontwikkelde warmtewisselaar hebben. Deze geeft ook bij lage watertemperaturen voldoende vermogen af, maar veroorzaakt toch weinig luchtzijdige weerstand. Tevens presenteert KiwiHesta tijdens deze vakbeurs haar kanaalluchtkoelers.

Deze zijn voorzien van aluminium lekbak met aftap, luchtfilter en eenvoudig te openen en sluiten paneel voor reiniging en inspectie. Ze voldoen aan luchtdichtheidsklasse Luca D.

Elektrische ruimteheaters Elektrisch verwarmen wordt door de dalende stroom- en stijgende gasprijs, eenvoudige montage en lage investering een steeds interessanter alternatief en is ook nog eens beter voor het klimaat. Elektrisch verwarmen van uw bedrijf heeft veel voordelen. Zo reageert deze snel en is makkelijk individueel te regelen. Er wordt een zeer hoog comfort Elektrische ruimteheater. bereikt en het is veilig in gebruik. Er zijn immers geen vuur en rookgassen aanwezig er is geen kans op gasexplosies. De heaters zijn eenvoudig te installeren en zijn vanwege het compacte, strakke design in haast ieder bedrijf te plaatsen.

KiwiHesta heeft een uitgebreid assortiment elektrische ruimte heaters. Hierdoor kunnen ook bedrijfshallen, werkplaatsen en showrooms - die nu voorzien zijn van gasgestookte heaters - de switch maken naar all electric.

KiwiHesta BV Standnr. Hal 03, C076 www.kiwihesta.nl

energiegids.nl

Koelmachine met water als koudemiddel Menerga Klimaattechnologie brengt in samenwerking met Efficient Energy GmbH als eerste een koelmachine met water (R718) als koudemiddel op de Nederlandse markt.

De koelmachine genaamd ‘eChiller’ is een economisch en ecologisch duurzame koelmachine. Doordat er geen gebruik wordt gemaakt van chemische koudemiddelen is de Europese F-gassen verordening (EU) nr. 517/2014 niet relevant en zijn de veiligheidseisen (NEN EN 378) niet van toepassing.

Het koelsysteem is qua werking gelijk aan een traditionele koelmachine, maar nu met directe verdamping van water in een vacuüm gesloten circuit. Door de zeer lage drukverschillen en de standaard vrije koeling heeft de machine een uitstekende performance met een EER van 7-21. Het geluidsniveau is 42dB(A). Mede hierdoor is er geen speciale technische ruimte noodzakelijk.

De eChiller is ontworpen voor koelprocessen met koelwatertoevoertemperaturen van 16°C tot 22°C waardoor toepassingen zoals industriële processen, server en controleruimtes, betonkernactivering of klimaatplafonds uitermate geschikt zijn. Ook zal de eChiller als geïntegreerde DX koeler leverbaar zijn in de Menerga Adconair luchtbehandelingskasten. Hiermee is in combinatie met de indirecte adiabatische koeling een inblaastemperatuur van 12°C mogelijk.

Een groot voordeel is dat er buiten geen drycooler nodig is, omdat deze functie overgenomen wordt door de tegenstroomwisselaar. eChiller / Menerga Klimaattechnologie Standnr. Hal 03, A061 www.echiller.nl

Extreem stille lucht/water warmtepomp Weishaupt zet met de nieuwe generatie WWP LB biblok modulerende lucht/waterwarmtepomp (3-12 kW) een nieuwe standaard. De installatie is uitermate efficiënt, heeft een ruim werkingsgebied en is extreem stil. Dat laatste met dank aan de uil. Jurgen Megens van Monarch geeft alle ins en outs.

In tegenstelling tot een monobloc of split-unit staan bij de biblok van Weishaupt alleen de verdamper en ventilator buiten opgesteld.

“De compressor is geïntegreerd in de binnenunit”, zegt Jurgen. “Buiten draait dus alleen een ventilator, waarvan de bladen zijn geïnspireerd op de vorm van een uilenvleugel. Uilen staan immers bekend om hun geruisloze vlucht. Het geluidsniveau op een afstand van 1,5 meter bedraagt slechts 35 dBA in vollast. Dat is vergelijkbaar aan het omgevingsgeluid en ruimschoots onder de eisen voor nieuwbouw van 40 dBA op de erfgrens. Ook de binnenunit is optimaal

energiegids.nl

Vakbeurs Energie: Beursnieuws

geïsoleerd waardoor deze nagenoeg geruisloos functioneert.”

Psychologisch effect Weishaupt heeft volgens Jurgen ook veel aandacht besteed aan het design van de buitenunit. “De gebruikte materialen zijn van hoge kwaliteit en geschikt voor plaatsing aan kustgebieden. Weishaupt maakt namelijk gebruik van een zogeheten BlueFin verdamper met hoge corrosiebescherming en gereduceerde vuilafzetting door de grotere openingen. De lamellen zijn overigens zodanig gepositioneerd dat het zicht op de ventilator wordt ontnomen. Dat heeft tevens een psychologisch effect; als je de ventilator niet ziet draaien, hoor je hem ook niet. Het grote oppervlak van de verdamper (45 m2) zorgt tot slot voor een efficiënte opname van energie uit de bron.”

De WWP LB (3-12 kW) met modulerende compressor is geschikt voor plaatsing in woningen en kleinere kantoorpanden. Jurgen: “Dankzij de EVI-technologie is de warmtepomp in staat om tapwater tot 60 graden Celsius op te warmen zonder elektrisch element.

De warmtepomp is dus ook voor renovatieprojecten uitermate geschikt of voor situaties waar het niet mogelijk is om op lage temperatuur te verwarmen. De eerste exemplaren worden binnenkort geïnstalleerd in Nederland.” Geïnteresseerden kunnen het toestel ook bekijken op de stand van Monarch.

Monarch Nederland BV Standnr. Hal 3, D002 www.monarch.nl

Remote Control van warmteunits AquaHeat warmte-units zijn realtime te monitoren met Mercurius Remote Control via het NB-IoT netwerk. Deze wordt aangesloten op de Modbus aansluiting van de regelaar. Bijna elke diagnose kan gesteld worden, zonder op de locatie aanwezig te zijn. Er kan service gericht aangestuurd worden, waardoor onderdelen niet langer onnodig uitgewisseld worden.

De AquaHeat Mercurius kan eventueel achteraf geïnstalleerd worden, in reeds opgeleverde projecten. Met informatie van de meetwaarden over de bedrijfssituaties, kunnen eenvoudig diagnoses worden gesteld over storingen en/of foutmeldingen. De mogelijkheden op een rij: Parameters aanpassen. Deze kunnen via de Cloud, individueel, per project of per type warmte-unit aangepaste worden.

• Energiemeter uitlezen. Energiestanden realtime uitleesbaar wanneer de energiemeter middels de M-bus is aangesloten op de TR-03 regelaar. De volgende waarden zijn af te lezen: serienummer van de energiemeter, fabrikant, online status, primaire

•

•

•

•

•

•

flow, vermogen, aanvoertemperatuur, retourtemperatuur en het totale energieverbruik.

Pre-payment. Bij pre-payment kunnen gebruikers vooraf een bepaalde hoeveelheid energie aankopen ter waarde van een zelf te kiezen geldbedrag. Via de Mercurius wordt dan een energielimiet ingesteld. Wanneer het pre-payment ingeschakeld is en er is geen krediet beschikbaar, wordt de status van pre-payment in de TR-03 regelaar ingesteld op ‘geen krediet’.

In deze modus ondersteunt de regelaar bijvoorbeeld alleen vorstbescherming en antilegionella, indien dit zo wordt geconfigureerd. Wordt het saldo weer opgewaardeerd, dan wordt de status van pre-payment bijgewerkt naar ‘voldoende krediet’.

Vervolgens gaat de TR-03 regelaar terug naar de project instellingen.

Commisioning (hydraulisch inregelen). Het is eenvoudig om een heel project hydraulisch in te regelen. Dit is mogelijk wanneer de energiemeter via de M-bus is aangesloten op de TR-03 regelaar. Er kan hydraulisch worden ingeregeld op basis van: vermogen (kW), primaire flow (l/h) en retourtemperatuur (°C), voor elke bedrijfssituatie afzonderlijk.

Gebouwbeheersysteem. Het is ook mogelijk om de TR-03 regelaar parallel met een gebouwbeheersysteem te koppelen.

Met een tweede Modbus uitgang op de regelaar kan er tegelijkertijd een Mercurius worden aangesloten om online 24/7 realtime te monitoren.

Bluetooth Low Energy. Met een bluetooth verbinding, kan middels een app op een smart device, ook offline service verleend worden. Alle online functies zijn ook offline te gebruiken.

Toegankelijkheid. Het Mercurius platform is overal ter wereld te benaderen middels een web portal. Om het dataverbruik te beperken is slim gebruik gemaakt van tabbladen.

Dataverkeer. De Mercurius maakt slim gebruik van data. Er is landelijke dekking met het Vodafone NB-loT netwerk in Nederland. Alle landen in de EU worden bovendien ondersteund en hebben toegang tot het Mercurius platform.

Fortes Energy Systems Standnr. Hal 03, D052 www.fortes-es.nl

Motoren programma met BUS-communicatie Het digitaal configureerbare motoren programma TA-Slider biedt grote flexibiliteit, ongeacht of een project om 3-punts-/ on-off regeling of modulerende-/ proportionele regeling vraagt. TASlider kan onafhankelijk van een BUSsysteem werken of naadloos integreren met Gebouw Beheer Systemen (GBS), inclusief KNX-, Modbus- en BACnet Buscommunicatie protocollen.

De laatste innovaties om het TA-Slidergamma compleet te maken, omvatten acht nieuwe digitale versies en één nieuwe analoge versie die ideaal zijn voor kleinere toepassingen; inclusief fancoil-

81

VERNIEUWD EN GELANCEERD! online kennisbank omgevingindepraktijk.nl DUURZAAMHEID

WET- EN REGELGEVING

TOEGANKELIJKHEID

VEILIGHEID

ENERGIEPRESTATIE

KWALITEITSBORGING

BOUWKWALITEIT

BOUWBESLUIT 2012

Maand gratis!

Verken nu Omgeving in de Praktijk een maand lang gratis. Ga naar onze website, vul uw gegevens in en u heeft zonder enige verdere verplichting toegang tot alle informatie. Het proefabonnement stopt automatisch!

OMGEVINGSWET 2021

De vernieuwde kennisbank Omgeving in de Praktijk is gelanceerd. Met een fris webdesign, een verbeterde zoekstructuur en inspelend op nieuwe, belangrijke wetgeving in 2021, zoals de Omgevingswet en de Wet Kwaliteitsborging biedt de kennisbank voor bouwregelgeving alle benodigde vakinformatie. Door middel van inhoudelijke artikelen (i.s.m. Cobouw), koppelingen met relevante wetgeving, rekentools, videoâ&#x20AC;&#x2122;s en stappenplannen kan op verschillende manieren kennis worden ontsloten. Bovendien staat er altijd een panel van experts paraat om eventuele vragen van abonnees te beantwoorden.

www.omgevingindepraktijk.nl/abonnement

energiegids.nl

Vakbeurs Energie: Beursnieuws

units, klimaatplafonds en change-over systemen. Voor de laatste toepassing biedt de nieuwe productfunctie ‘Click & Connect’ een eenvoudige verbinding met de TA 6-wegafsluiter en motor in change-over applicaties die worden aangestuurd door analoge of digitale communicatiesignalen.

Voor analoge systemen kan de motor snel en eenvoudig worden geconfigureerd met de TA-Dongle en HyTune-app voor smartphones. Hierdoor wordt de tijdrovende en foutgevoelige handmatige instelling van DIP-schakelaars voorkomen; hierdoor vermindert de tijd voor het inbedrijfstellen tot wel 50%.

Dit innovatieve, voor Bluetooth geschikte configuratiesysteem biedt tien maal meer set-up varianten dan wat dan ook; dat betekent dat de technicus uit meer dan 200 mogelijke configuraties kan kiezen om een installatie in te stellen voor optimale prestaties en energieefficiëntie. Met de HyTune-app heeft de technicus toegang tot visuele controle, bevestigt hij nieuwe configuraties, visualiseert hij de laatste tien foutmeldingen en krijgt hij overzicht van de werkelijke bedrijfsparameters; allemaal vanuit de palm van zijn hand

uitdaging. De investering is veelal te hoog, volgens vele woningcorporaties. Slopen is vaak geen optie. Bewoners zijn argwanend: Kan ik nog wel lang genoeg douchen? Wat gebeurt er met mijn maandlasten? Hoe zit het met de overlast tijdens de renovatie? En niet te vergeten: Wat betekent een all-electric woning voor mij als bewoner?

Overige eigenschappen TA-Slider is beschikbaar voor toepassingen van 160N - 1250N, heeft IP54-certificering en heeft buitengewone, ruimtebesparende flexibiliteit in installatieposities. Hij kan worden gecombineerd met IMI Hydro-nic’s innovatieve TA-modulator drukonafhankelijke inregel- en regelafsluiter voor nauwkeurige regeling die jaarlijks tot 18% energiebesparing oplevert.

De oplossing – het Warmtepompnet Naast de bestaande mogelijkheden van warmtenetten en lucht/water warmtepompen is er vanaf nu een alternatief: Het Warmtepompnet. De oplossing bestaat uit warmtepompen per woning die zijn aangesloten op een gedeelde bron van circa 225 - 300 meter diep. Op deze manier wordt fors op de bronkosten bespaard. De apparatuur wordt, afhankelijk van de renovatieoplossing, in een technische ruimte in de woning of in de schil geplaatst. De leidingen vanuit de bron worden op de warmtepompen aangesloten. Tevens wordt een vraaggestuurde ventilatieoplossing met warmteterugwinning geïnstalleerd. Door de Warmtepompnetoplossing worden de nadelen van de grondgebonden warmtepomp volledig geneutraliseerd en zijn de voordelen van water/water warmtepompen nu ook voor de bestaande bouw beschikbaar. Hierdoor wordt de keuze voor het Warmtepompnet voor Woningcorporaties een heel logisch alternatief met alleen maar voordelen.

IMI Hydronic Engineering BV / IMI Aero-Dynamiek BV Standnr. Hal 3, F061 www.imi-hydronic.com/nl

Itho Daalderop Nederland B.V. Standnr. Hal 3, B013 www.ithodaalderop.nl

Doorbraak gasloze transformatie voor woningcorporaties

Pluk het laaghangend fruit: radiatorventilator

In het recent gepubliceerde Klimaatakkoord staan grootste plannen voor de verduurzaming van de Nederlandse woningmarkt. De ambities zijn groot en nauwelijks te overzien. Vanaf 2021 moeten maar liefst 50.000 woningen per jaar worden verduurzaamd, op te schalen naar 200.000 woningen per jaar in 2030. Het bezit van woningcorporaties fungeert daarbij als startmotor. Het Klimaatakkoord heeft daarmee een groot effect op het bezit van woningcorporaties en hun huurders. Een oplossing voor deze uitdaging is het ‘Warmtepompnet’.

Itho Daalderop is een innovatieve Nederlandse fabrikant van producten en systemen met als doel het realiseren van een comfortabel, gezond en energiezuinig binnenklimaat. Vanaf 2002 is dit bedrijf onder andere toonaangevend fabrikant van warmtepompen mét monitoring. Klimaatgarant is marktleider op het gebied van energieneutrale nieuwbouw en is gespecialiseerd in prestatiegaranties, kostprijsverlaging door schaalvergroting en financiering. Beide bedrijven vallen onder de Climate For Life Groep, kortweg CFL. Vanuit deze bedrijven is een team samengesteld dat een antwoord heeft geformuleerd op de uitdaging voor projectmatige transformatie. Dit heeft geresulteerd in de oplossing Warmtepompnet.

De uitdaging Een bestaande woning aardgasloos maken is geen makkelijke

De installateur krijgt er met SpeedComfort ‘gereedschap’ bij, want deze slimme radiatorventilator en de warmtepomp zijn een logische combi. Nieuwe radiatoren zijn vaak niet nodig, omdat dit systeem meer vermogen haalt uit de aanwezige radiatoren of convectoren. In Nederland kan de consument SpeedComforts, naast online verkoop, aantreffen in meer dan 80% van de bouwmarkten.

SpeedComfort verlegt haar grenzen naar Duitsland en Engeland. De start-up is uitgegroeid tot een aantrekkelijke partner voor buitenlandse verkopers. De succesvolle introductie in 2015 en winnaar van ‘Het Groenste idee van Nederland’, bracht haar al in bijna 30.000 Nederlandse huishoudens.

Méér comfort met minder gas is het laaghangend fruit dat iedereen kan plukken. Kom naar de stand voor de speciale beurskorting.

SpeedComfort Standnr. Hal 3, E074 www.speedcomfort.nl

83

84

Vakbeurs Energie: Beursnieuws

Stand krijgt energie van zoutwater batterij

energiegids.nl

bewoner, elk via een bijbehorende applicatie. Voor de installateur wordt de installatie en inregeling van de ventilatie via de app nog een stuk praktischer.

TopSystems zal op Vakbeurs Energie als enige standhouder op de beurs voorzien in zijn eigen energiebehoefte. Dat gebeurt met een 100% duurzame energievoorziening in de vorm van een zout-wateraccu die volledig is opgeladen door de zon.

Tevens toont het bedrijf de nieuwe omvormer Victron Quattro en daarnaast de Easysolar: een combinatie van een MPPTzonnelader en AC-omvormer in één behuizing.

Met een oorspronkelijke focus op mobiele energievoorzieningen in onder andere bedrijfswagens, houdt TopSystems zich sinds enkele jaren ook bezig met Solar technologie. Een optimale combinatie om (grote hoeveelheden) zonne-energie veilig, efficiënt, duurzaam en milieuvriendelijk op te slaan.

Het bedrijf demonstreert op haar eigen stand een werkend offgrid systeem dat gebaseerd is op een zoutwateraccu en geladen met zonne-energie. Dit systeem zal de stand gedurende drie dagen voorzien van stroom en ‘live’ Zoutwateraccu in de configuratie zoals deze op aantonen hoe zonne-energie eenvoude stand zal worden gebruikt. dig, duurzaam maar bovenal veilig is op te slaan. Zoutwateraccu’s bevatten immers geen giftige stoffen en vereisen ook geen aparte vergunning voor transport.

Norman Heins, sales engineer bij Top Systems: “Uiteraard staan onze specialisten op het gebied van autonome energieopslag klaar om alles uit te leggen over deze ontwikkelingen en de werking van deze bijzondere vorm van energieopslag.”

De zoutwater batterij is naar wens te koppelen met de eveneens nieuwe Easysolar. Een noviteit die een MPPT-zonnelader combineert met een krachtige AC-omvormer in één behuizing. Compact, betrouwbaar en uiteraard ook geschikt voor conventionele energieopslag systemen gebaseerd op lood of lithium.

Victron Quattro omvormer TopSystems laat verder de Victron Quattro 15 KVA-omvormer zien.

De meest krachtige omvormer in zijn klasse die geschikt is voor een breed scala aan (nood) energievoorzieningen. “De ontwikkelingen op het vlak van duurzaamheid en de energieopslag gaan razendsnel”, weet Norman Heins. “Deze vakbeurs is dan ook bij uitstek geschikt om op onze stand informatie in te winnen over de laatste stand van zaken.”

TopSystems Standnr. Hal 06, B020 www.top.systems

Slim en gezond ventileren Healthbox 3.0 van Renson zorgt – als onderdeel van het C+ ventilatiesysteem – op een slimme en volautomatische manier voor gezonde lucht in huis. Deze geconnecteerde vraaggestuurde ventilatie-unit is klaar voor alle ‘smart homes’. Hij communiceert voortaan zowel met de installateur als met de

Via het ‘My Lio’-webportal kunt u alle installaties beheren, van voorbereiding tot opvolging. Door middel van de ingebouwde sensoren monitort de Healthbox 3.0 de binnenluchtkwaliteit op vocht, CO2 en/of VOC’s (geurtjes). De unit past het ventilatieniveau daar automatisch op aan, zodat die op een energiezuinige manier enkel daar ventileert wanneer nodig. De SmartConnect-aansluiting maakt van Healthbox 3.0 bovendien een geconnecteerd ventilatiesysteem dat klaar is voor smart homes. Daarnaast levert dit voor de installateur tijdswinst bij installatie en opvolging op. De speciaal ontwikkelde installateurs-applicatie bij Healthbox 3.0 gidst u namelijk door het hele installatieproces, de inregeling en kalibratie. De configuratie en alle parameters zoals drukval en ingesteld debiet, worden gevisualiseerd. Ook het bijstellen van de debieten gebeurt voortaan via de app, waarbij Healthbox 3.0 zich meteen aanpast.

Naast de connectiviteit werd bij het ontwerp van de nieuwe ventilatie-unit ook rekening gehouden met akoestiek, energiezuinigheid en compacte inbouwmogelijkheden. Healthbox 3.0 is amper 20 cm hoog, is uitgerust met een nieuwe, extra energiezuinige en stille ventilator en kan met behulp van collectoren meer ruimtes (maximaal elf) ventileren dan de zeven aansluitingen op de ventilatie-unit.

Totaaloplossing Met de Healthbox 3.0 (C+), Endura (E+) en Endura Delta (D) heeft Renson voor elk type ventilatiesysteem het nodige in huis. Of de keuze nu valt op vraaggestuurd ventileren met natuurlijke toevoer van verse lucht (al dan niet met recuperatie van de warmte uit de ventilatielucht voor sanitair warm water en ruimteverwarming, zoals bij de Endura het geval is) of een volledig mechanisch (balans) ventilatiesysteem D. En het gaat nog verder, want voor wie kiest voor natuurlijke ventilatie, heeft Renson ook raamventilatieroosters in het assortiment.

Verder zijn ook extractieroosters, een flexibel dubbelwandig luchtkanalensysteem (Easyflex) en zelfs een design dakdoorvoer onder dezelfde merknaam verkrijgbaar.

Renson Standnr. Hal 03, E018. www.renson.nl

energiegids.nl

Vakbeurs Energie: Beursnieuws

All-electric wonen Een Green Igloo woning is een goed geïsoleerde, energieneutrale woning die zijn benodigde energie opwekt middels zonnepanelen. De woning heeft bovenal geen gasaansluiting en wordt all-electric geventileerd, gekoeld en verwarmd naar behoefte. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een lucht/water warmtepomp en volledig vraaggestuurde balansventilatie.

Aanbieder Orcon & Thercon toont dit concept op Vakbeurs Energie 2019, in combinatie met de best presterende producten, voor gegarandeerde prestatiegaranties.

Belangrijke basis van dit concept zijn de lucht/ water warmtepompen en boilers van Fujitsu Atlantic. Specifiek de modellen Alfea en Loria.

Deze lucht/waterwarmtepompen bieden niet alleen een goed rendement voor het sanitair warm water maar garanderen bovenal een comfortabele totaaloplossing om de woning duurzaam te verwarmen en koelen.

De modellen onderscheiden zich door onder andere een geoptimaliseerde warmtewisselaar, inverter-gestuurde compressor en de mogelijkheid slimme sturingen toe te passen. Hierdoor kan de warmtepomp efficiënter en slimmer werken.

Balansventilatie geoptimaliseerd Belangrijke spil hierbij is ook de balansventilatie met warmterugwinning. Niet alleen omdat de balansventilatie kan ondersteunen in het verwarmen en koelen, maar simpelweg ook omdat goed geïsoleerde woningen grote vraag hebben naar gedegen en comfortabele ventilatie.

In dit concept wordt er gebruik gemaakt van de HRC EcoMax balansventilatie, die op dit moment het hoogste thermische rendement in de markt weet te behalen. Dit betekent een optimale werking en maximale besparing op de energiekosten. Daarnaast is dit model standaard uitgevoerd met een vochtsensor en uit te breiden met CO2-sensoren, voorverwarmer en binnenkort ook volledige zonesturing.

Vooral de zonesturing die Orcon zelf ontwikkeld heeft voor dit systeem is een innovatieve oplossing. Het biedt een zonesturing, zoals de markt deze nu nog niet kent. Zo is er geen vaste bedrading nodig en is het inregelen nog nooit zo makkelijk gemaakt.

Orcon & Thercon Standnr. Hal 03, E022 www.orcon.nl en www.thercon.nl

Energiezuinig verwarmen en warm water tot 65°C De combinatie van de huidige warmtepomp techniek en eenvoudige installatie maakt de LG Therma V R32 Monobloc tot een geavanceerde verwarmingsoplossing voor woonhuizen en utiliteitsprojecten. Bijzonder is het watertemperatuurbereik van 65 °C zonder toevoeging van elektrische heaters.

Met alleen wateraansluitingen naar het buitendeel en zeer beperkte bedrading is de LG Therma V R32 Monobloc moeiteloos, zonder koeltechnische handelingen, te installeren. De bediening en enkele waterzijdige installatie onderdelen zijn de enige componenten in huis, waardoor de impact op het interieur minimaal is. De kleine buitenunits kunnen vrijwel overal gemonteerd worden. Het is daardoor een zeer geschikte oplossing voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten.

Deze warmtepomp is beschikbaar in zes uitvoeringen: 5 kW, 7 kW, 9 kW, 12 kW, 14 kW en 16 kW. De unit is standaard voorzien van een black fin coating. Een gebruiksvriendelijke regeling met RS3 controller en vorstbeveiliging maken dat het systeem weinig onderhoud en service behoeft.

Hoog seizoensrendement Met een SCOP waarde van 4,45 en het A+++ energielabel scoort de nieuwe Monobloc zeer hoog. Het uitstekende seizoensrendement dankt deze warmtepomp aan de door LG ontwikkelde eigen compressor. Door vloeistofinspuiting halverwege het compressieproces wordt het verwarmingsvermogen bij lagere buitenluchttemperaturen groter. LG Therma V Monobloc heeft een betrouwbare werking met een vrijwel constante capaciteit bij lage buitentemperaturen: 100% bij -7 °C en 75% bij -15 °C. Het maximale bereik is -25 °C. Door gebruik van het koudemiddel R32, blijft de GWP-waarde laag.

De LG Therma V line-up is uit voorraad leverbaar door Centercon, de totaalleverancier in koude- en klimaattechniek en komt officieel in aanmerking voor de Investeringssubsidie Duurzame Energie (ISDE).

Centercon BV Standnr. 03.C064 www.centercon.nl

Opslagcapaciteit tegen extreem lage kosten Door turbines voor meerdere toepassingen aan te wenden kan Delta21 1,8 GW aan opslagcapaciteit leveren tegen extreem lage kosten. Een bewezen technologie, die door de combinatie met andere functies, tot een vernieuwende aanpak leidt.

Het overgrote deel van de investeringskosten wordt gemaakt en gedragen voor de bescherming tegen hoge zee- en rivierwaterstanden. Hiermee worden miljarden euro’s bespaard op dijkverzwaringen langs de rivieren. Het marginaal resterende deel van de

85

86

Vakbeurs Energie: Beursnieuws

investeringskosten is nodig voor de aanleg van een energie opslagmeer. Tel daarbij op dat het opslagmeer gelegen is voor de Zuid Hollandse eilanden; dichtbij bij zowel interessante afzet- als aanleveringsgebieden van wind en mogelijk andere groene energiebronnen. Hierdoor worden de transportkosten van en naar de opslag tot een minimum beperkt.

Een bijkomend kosten voordeel is dat de (economische) levensduur van de opslag aanzienlijk veel langer is dan die van de traditionele methoden van opslag, zoals die met batterijen. De marginale investeringskosten worden gemaakt voor de aanleg van een waterkering in de vorm van een duinenrij met daarin een overlaat. De levensduur hiervan wordt voorzichtig op tenminste 100 jaar geraamd.

Ook gaat het gebruik van het meer nauwelijks gepaard met onderhoudskosten en kunnen de eventuele opruimingskosten op vrijwel nihil worden gesteld. Die laatste kosten betreffen eigenlijk alleen de opruiming van de in de duinenrij van de waterkering geplaatste overlaat.

Behalve de kostenvoordelen levert het energie deel van Delta21 ook de nodige voordelen voor het milieu op. Met 1,8 GW kunnen twee traditionele fossiele centrales als noodopvang worden gesloten en de navenante uitstoot aan CO2 en NOx worden vermeden. Mede daarom zal die uitstoot, nodig voor de aanleg van het energiedeel van Delta21, ruimschoots worden gecompenseerd.

Daarnaast is er sprake van een vrijwel volledig circulair project; nagenoeg alle onderdelen van het project kunnen worden hergebruikt en/of in hun oorspronkelijke vorm worden teruggebracht.

energiegids.nl

innovatieve karakter wordt op installatietijd en ruimte bespaard, worden installatiekosten lager en wordt, door de toepassing van de meetsensor-technologie, een hoge meetnauwkeurigheid bereikt.

De gegevens uit het DIRIS Digiware systeem worden door de WEBVIEW energiemanagement software verwerkt, zodat de gebruiker in staat gesteld wordt zijn energieverbruik op een eenvoudige manier te beheren.

Door het compacte design zijn de energiemeters uitermate geschikt voor de toepassing in bestaande installaties. Ze zijn plug & play door DIN- rail montage. De meetsensortechnologie is compact, deelbaar of Rogowski, met een bereik van 2-120% van I-nominaal (0-6000A). Overall accuracy class 0,5 volgens IEC61557-12 en geïntegreerde Webview EMS webserver in combinatie met D-70 display Gateway Modules. De meters hebben automatische configuratie.

Socomec B.V. Standnr. Hal 06, A029 www.socomec.nl

Prijswinnende koppelingen De nieuwe generatie koppelingen Uponor S-Press PLUS is bekroond met de Plus X Award, de grootste innovatieprijs ter wereld. De vakjury heeft de koppelingen onderscheiden met het felbegeerde keurmerk voor de categorieën innovatie, kwaliteit en functionaliteit. De S-Press PLUS-koppelingen werden ontwikkeld op basis van meer dan 25 jaar ervaring en ruim 500 miljoen gemonteerde koppelingen.

Delta21 Standnr. Hal 6, C020 (stand Energy Storage NL) www.delta21.nl

When energy matters Door de aangescherpte wet Milieubeheer wordt een groot aantal bedrijven verplicht alle mogelijke energiebesparende maatregelen te treffen. Een bepalende factor hierin is de informatieplicht energiebesparing. Energiemeters van Socomec maken dit proces makkelijk voor u. Handig, want het is een heel gedoe om zelf aan de informatieplicht te voldoen.

Socomec is specialist op het gebied van energiemeters voor zowel AC- als DC- netwerken.

Het assortiment biedt oplossingen voor nagenoeg ieder energievraagstuk voor onder andere industrie, netbeheer, datacenters, broadcast & telecom en utiliteitsbouw.

DIRIS Digiware is een modulair meetconcept dat uitblinkt in flexibiliteit, meetnauwkeurigheid en installatiegemak. Door het

Het resultaat is een nieuw koppelingssysteem dat de jury vooral wist te overtuigen door zijn combinatie van robuuste materialen, zijn ontwerp met geoptimaliseerde doorstroming en zijn snelle en montagevriendelijke installatie op de bouwplaats. Voor nog meer veiligheid zorgen de precieze persbekgeleiding en de diameterafhankelijke kleurgecodeerde folie, die na het persen gemakkelijk te verwijderen is. Samen met de ‘ongeperst niet dicht’-functie is het op die manier gemakkelijk om een optische perscontrole uit te voeren.

De award onderscheidt de beste merken ter wereld voor de vooruitstrevende kwaliteit en innovatie van hun producten. De jury van de Plus X Awards bestaat uit onafhankelijke vakjournalisten en internationale prominenten uit 25 sectoren. Daarbij wordt de nadruk gelegd op criteria zoals innovatiekracht, functionaliteit, buitengewone designs en bedieningsconcepten of ergonomische en ecologische producteigenschappen. Er zijn onderscheidingen in verschillende categorieën.

Bijzondere eigenschappen Uponor S-Press PLUS heeft een snelle diameterherkenning door

energiegids.nl

Vakbeurs Energie: Beursnieuws

de felle kleurcodering en grote diametercijfers op de pershuls. Er wordt een betrouwbare verbinding gemaakt in slechts enkele seconden: knippen, insteken en persen. Er is sprake van een precieze persbekcentrering door de nieuwe pershuls en aanslagring. Inspectievensters bieden de mogelijkheid voor een eenvoudige controle van de insteekdiepte van de leiding.

Het systeem biedt een beproefde betrouwbaarheid: ongeperst is niet dicht. De koppeling zal onmiddellijk lekken als deze niet goed is geperst, zelfs bij zeer lage waterdrukniveaus. Het systeem leidt tot 60% minder drukverlies en is zeer goed bestand tegen zware mechanische belastingen, verschillende drinkwaterkwaliteiten en chemische bestanddelen in beton. Uponor S-Press PLUS is 100% backward compatibel met bestaande Uponor leidingen, koppelingen en gereedschappen. Een innovatieve QR-code zorgt tot slot voor 24/7 directe informatie via de Uponor PRO APP. Nathan Standnr. Hal 03, C032 www.nathan.nl of www.uponor.nl

Energieopslag en zonnepanelen voor mobiele en tijdelijke energie Aan back-up-stroom worden steeds meer eisen gesteld op het gebied van uitstoot, duurzaamheid en rendement. Of het nu gaat om een noodstroominstallatie of extra stroom bij onderhoud of evenementen. Bredenoord biedt verschillende oplossingen om stil, emissieloos en zuinig te kunnen werken.

Een kansrijke techniek daarvoor is energieopslag. Slimme hybride combinaties van batterijen met aggregaten, het net of zonnepanelen zorgen dat minder brandstof nodig is. Bijvoorbeeld de ESaver van Bredenoord. Daarmee is gemiddeld 70% aan diesel te besparen.

Dat scheelt geld en veel CO2-uitstoot. In een ESaver levert de batterij als eerste de stroom. Alleen als er een grote stroomvraag is of de batterij leeg is, slaat het aggregaat aan. Daarmee is de ESaver een ideale oplossing voor bijvoorbeeld camerabeveiliging en verlichting. Zeker omdat de installatie zo in te regelen is dat het ’s nachts stil is. Naast de ESaver is ook de Smart Powerbank beschikbaar, een losse batterij waarmee u uw eigen installatie permanent kunt verduurzamen.

Nog meer rendement is te halen door de ESaver (of Smart Powerbank) te combineren met zonnepanelen. Hiervoor is er bijvoorbeeld de kant-en-klare Mini SunBox. Een set zonnepanelen die op elke 20ft container past, is de eerste stroombron. De batterij wordt daarmee opgeladen en geeft stroom als de zon weg is. Pas als laatste schakelt het aggregaat bij. Bij een groot project van Boskalis in het

oevergebied van de Waal bij Afferden, Deest en Druten is hiermee recent nog 86% brandstof bespaard! In zonnige weken is het aggregaat daar zelfs helemaal niet nodig.

Bestaande netaansluiting Slimme hybride combinaties zijn niet alleen succesvol op plaatsen zonder netaansluiting. Het maakt het ook mogelijk een bestaande netaansluiting optimaal te benutten. De laatste tijd loopt de vertraging bij netbeheerders bij het realiseren van grotere netaansluitingen steeds verder op. De wachttijd is te overbruggen door een batterij of aggregaat te koppelen aan de netaansluiting. De benodigde stroom komt eerst gewoon uit de netaansluiting. Pas bij grotere stroomvraag, bijvoorbeeld als een extra machine wordt bijgeschakeld, springt de batterij of het aggregaat bij. Onder meer concertcentrum Oosterpoort en een groot wegrestaurant in Apeldoorn maken hier gebruik van.

Stil en emissieloos werken met energieopslag is ook mogelijk als veel stroom in een keer nodig is. Bijvoorbeeld bij onderhoud aan industriële systemen, netovernames of evenementen. De Big Battery Box, een 20ft container met lithium-ion batterijen, heeft een capaciteit van 600 kWh en kan binnen een uur opladen en ontladen. De Big Battery Box kan energie opslaan uit het net, zonnepanelen of wind en aggregaten. De installatie is ook in te zetten in onder meer een smart grid, voor peakshaving of in een noodstroompool. De units zijn ook koppelbaar tot meerdere MW’s. Zowel huur als koop is mogelijk.

Bredenoord Standnr. Hal 6, D019 www.bredenoord.com

87

88

Vakbeurs Energie: PassiefBouwen

energiegids.nl

PassiefBouwen

Theater PassiefBouwen vindt u bij de stand van de Stichting PassiefBouwen: D030, in Hal 4, nabij het Energie Theater. Hier vindt een scala aan lezingen plaats over Passeif Bouwen. Op deze pagina’s het nieuws van leden van de Stichting PassiefBouwen die u rond het Theater PassiefBouwen aantreft.

Balansventilatie met WTW zonder toevoerkanalen

Programma Dinsdag 8

Woensdag 9

Donderdag 10

11.00 - 11.20 uur

Inventum

Brink

Tonzon

11.30 - 11.50 uur

Techcomlight

Jaga

Brink

12.00 - 12.20 uur

Fresh-r

Tonzon

Inventum

12.30 - 12.50 uur

Brink

Techcomlight

Francois Verhoeven

14.00 - 14.20 uur

Tonzon

Fresh-r

Techcomlight

14.30 - 15.15 uur

Ruud Room

Inventum

Fresh-r

Brink Climate Systems

Albert van Lohuizen / Ralph Vos

Centraal ventileren met WTW, maar zònder kanalensysteem

Tonzon

Ton Willemsen

Klimaateffectief isoleren van de schil

Techcomlight

Mark Veldjesgraaf

'Daglicht als bouwsteen voor duurzame gebouwen'

Jaga

Eric van Oudenalder

Jaga Radiatoren voor milieubewust koelen, ventileren en verwarmen

Inventum

Karin Husmann

Gasloos bouwen en renoveren in de praktijk

Fresh-r

Godard D. O. van Beekhoff

Gezonde binnenlucht zonder energieverspilling

FillieVerhoeven Architecten

Francois Verhoeven

Architectuur en energie-techniek, een dilemma ?

Room + Schäfer architecten

Ruud Room

Passie voor Passie F

Door de Indoor Mixfan van Brink Climate Systems wordt balansventilatie met WTW voor bestaande of te renoveren woningen toegankelijker. Het concept is door slimme en eenvoudige techniek kostentechnisch zeer aantrekkelijk. Het zorgt zonder toevoerkanalen voor een gegarandeerde luchtkwaliteit in elke ruimte en een comfortabel binnenklimaat voor de bewoner.

De nieuw ontwikkelde Indoor Mixfan is een door TNO gepatenteerd ventilatieconcept, waarbij de WTW-unit de verse lucht in de verkeersruimte (hal of overloop) in combinatie met de Indoor Mixfan per ruimte toevoert. De Indoor Mixfan voert op basis van CO2-sturing lucht uit een verblijfsruimte naar de verkeersruimte af. Via de spleet onder de deur (overstroomcomponent) wordt dan automatisch verse lucht naar de verblijfsruimtes toegevoerd. De WTW-unit zorgt op basis van CO2-sturing voor voldoende toevoer van verse buitenlucht naar de verkeersruimte. De luchtafzuiging van de natte ruimtes

energiegids.nl

Vakbeurs Energie: PassiefBouwen

(keuken, badkamer en toilet) wordt conventioneel uitgevoerd en vindt rechtstreeks, via de warmtewisselaar in de WTW-unit, naar buiten plaats. Bestaande afvoerkanalen van een eventueel aanwezig mechanisch afzuigsysteem kunnen hiervoor gebruikt worden.

Met de Indoor Mixfan wordt een bestaande woning energetisch zonder bouwkundige ingrepen geüpgraded. Een eenvoudige oplossing met een gegarandeerde luchtkwaliteit en een comfortabel binnenklimaat.

Brink Climate Systems Standnr. Hal 4, B019 www.brinkclimatesystems.nl

Daglichtsysteem in een nieuw jasje Recent lanceerde daglichtprofessional Techcomlight, distributeur van onder meer Solatube in de Benelux, verschillende nieuwe designs voor het daglichtsysteem. De vernieuwde koepel van de daglichtbuis is verkrijgbaar in diverse ronde varianten, maar is ook als ‘vlakke’ variant verschenen. Vanwege meerdere pluspunten van deze vernieuwde koepels zijn deze nieuwe designs positief ontvangen.

Naast het vernieuwde uiterlijk van de ronde koepels brengt de verandering vooral ook voordelen op het gebied van kwaliteit met zich mee. De aanpassingen aan de koepel, waaronder de vorm en technologieën als Raybender, zorgen voor een verbeterde lichtopbrengst. Zeker rond het middaguur is dit verschil te merken.

‘Vlakke’ koepel Naast de welbekende ronde koepel van Solatube, bedoeld om het daglicht mee op te vangen, is er ook een ‘vlakke’ koepel voor hellend dak geïntroduceerd. Het daglicht wordt op dezelfde manier door de buis getransporteerd, enkel op het dak is het verschil zichtbaar. Deze esthetische verandering zorgt voor minder onderbreking van het dakvlak, omdat de vlakke glasplaat één geheel vormt met het hellende dak.

Verkrijgbaarheid De vernieuwde ronde koepel wordt inmiddels al geleverd bij de Solatube 160 DS (Ø 25 cm) en 290 DS (Ø 35 cm). De ‘vlakke’ koepel is alleen beschikbaar voor Solatube 290 DS (Ø 35 cm).

Deze koepels zijn vanaf heden bij alle dealers verkrijgbaar.

Daglichtvraagstuk?

Solatube lost daglichtvraagstukken op. Voor elke ruimte, van toilet tot distributiehal, is er een passende Solatube. De toepassingsmogelijkheden zijn nagenoeg onbegrensd; in platte en hellende daken, door een gevel of door de grond. Het innovatieve daglichtsysteem vangt met een kleine koepel het daglicht op.

Door middel van reflecterende buizen met een reflectiewaarde van 99,7% wordt zonlicht getransporteerd naar iedere gewenste plaats. Voor de afwerking aan het plafond kan worden gekozen uit een divers aanbod van ronde en vierkante plafondplaten, passend bij ieder interieur. Dankzij het kleine formaat van de sparing van de Solatube zijn constructieve aanpassingen vaak overbodig.

De standaardset van Solatube is een duurzaam systeem, omdat het bijdraagt aan het reduceren van energie en de kosten daarvan. Voor strengere eisen omtrent duurzaam bouwen en ondernemen, zoals passief bouwen, zijn er ECO varianten van de Solatube daglichtbuis ontwikkeld. De ECO variant heeft de beste mate van isolatie én een optimale lichttoetreding. Deze ECO varianten zijn uitgerust met een extra koepel, isolatielens en geïsoleerde dakopstand. Hierdoor worden isolatiewaardes tot wel 0,5 W/m²K behaald, waardoor hij voldoet aan de strengste normen van passiefbouw volgens het keurmerk van Passief Bouwen.

Techcomlight BV Standnr. Hal 4, D021 www.techcomlight.nl

Nieuw: Solatube is er nu ook met een vlakke variant voor hellende daken.

89

90

Vakbeurs Energie: PassiefBouwen

Vraaggestuurde kamer-naarkamer ventilatie Fresh-r ventileert niet alleen wanneer het nodig is, ook wáár het nodig is. Dit systeem is bekend van decentrale ventilatieoplossing, die als een ademend raam woningen comfortabel en gezond houdt zonder energie te verspillen. Om meer ruimtes van frisse lucht te voorzien, wordt de Fresh-r gecombineerd met vraaggestuurde kamer-naar-kamer ventilatie. Zo wordt met minder apparatuur, dus ook lagere kosten, meer woonoppervlakte fris en gezond gehouden, krijgt schimmel geen kans en wordt energie bespaard.

De decentrale ventilatie van Fresh-r gebruikt de warmte van de uitgaande lucht om de binnenkomende frisse lucht op te warmen. Dat bespaart 80 tot 90% van het warmteverlies door ventilatie. Het apparaat blijft het gewoon doen als het vriest, waardoor de warmtevraag veel kleiner is.

Zodoende is een kleinere warmtepomp of minder infraroodverwarming nodig. De initiële investering in verwarmingscapaciteit en de stookkosten per maand zijn dus veel lager.

Fresh-r is geinstalleerd in woningen van onder andere De Goede Woning, Mitros, Plavei, Viverion, Woonwaard en Wonen Limburg Installatie en toepassingen Omdat er ongedierte en ander viezigheid in luchtbuizen terecht kan komen, maakt het systeem geen gebruik van buizen die lucht toevoeren. De Fresh-r wordt aan de binnenzijde van de muur geplaatst, waarbij slechts twee gaten van 160 mm nodig zijn. Ook kan het voorblad van de spouw uitgezaagd worden en zit de hele unit in de spouw, achter het behang. Bij prefab muren of kozijnen wordt de unit van tevoren ingebouwd. Om de voordelen door te geven, wordt gebruik gemaakt van de Fresh-r Forward.

Omdat er geen toevoerbuizen en minimaal afvoerbuizen worden gebruikt, is het systeem, inclusief de Forward, snel geïnstalleerd. Probleemwoningen, die last hebben van vocht, schimmel, tocht, stank of fijnstof, kunnen aangepakt worden tijdens bewoning. Installatie zonder rommel lukt binnen een halve dag. Bij groot onderhoud of renovatie maakt de Fresh-r een labelsprong mogelijk in combinatie met tochtdicht maken en isolatie. Het systeem voldoet aan Passief Huis en BENG normen en heeft een gelijkwaardigheidsverklaring voor het Bouwbesluit.

Feedback en onderhoud De Fresh-r is uitgerust met meerdere sensoren en wordt verbonden via wifi. De bewoner heeft daarmee inzicht in de luchtkwaliteit van zijn woning. Tegelijkertijd is het mogelijk om op afstand te zien of het apparaat naar behoren werkt en of onderhoud noodzakelijk is. Ook kan de bewoner zien hoeveel energie bespaard is.

De Fresh-r Forward kamer-naar-kamer ventilatie meet de CO2 en relatieve luchtvochtigheid en ventileert net zoveel lucht als

energiegids.nl

nodig is om de luchtkwaliteit in die ruimte goed te houden, met een maximale capaciteit van 60 m3 per uur. CO2- en RV-sensoren zijn altijd inbegrepen in de Fresh-r Forward. De unit kan via Wi-Fi worden verbonden, zodat informatie via een beveiligde portal kan worden bekeken. Het geluidsniveau van de Fresh-r Forward is bij een luchtvolume van 33 m3 per uur 20,5 decibel.

Dat is met het blote oor nauwelijks te horen.

Fresh-r Standnr. Hal 4, D039 www.fresh-r.eu

Toekomstbestendige ventilatiewarmtepomp De Ecolution Modul-AIR is een toekomstbestendige warmtepomp voor het verduurzamen van bestaande en nieuwbouwwoningen. Vanwege de modulaire structuur is deze warmtepomp eenvoudig uit te breiden en kun je een woning stap voor stap verduurzamen. Daardoor is deze noviteit ideaal voor zowel installateurs als eindgebruikers.

Ecolution Modul-AIR.

De Ecolution Modul-AIR ventileert de woning en zorgt voor frisse, verse lucht. Hij wint de energie uit de warme ventilatielucht terug en waardeert die op om de woning en boiler op te warmen. Er zijn vier varianten: 1. Solo: hybride basis-unit voor bestaande bouw. Primaire warmteopwekker en cv-ketel schakelt alleen bij pieken op.

Geschikt voor bestaande bouw.

2. Flex: maakt cv-ketel overbodig, vangt pieken zelf op met elektrisch doorstroomelement. Geschikt voor bestaande en nieuwbouw.

3. Combi: voor ruimteverwarming en verwarming tapwater.

Gebruikt de cv-ketel om pieken in warmtevraag op te vangen. Geschikt voor bestaande bouw.

4. All-E: volledig elektrische toepassing, dus geen gasaansluiting nodig. Vangt warmtepieken zelf op en maakt cv-ketel overbodig. Geschikt voor nieuwbouw.

energiegids.nl

Vakbeurs Energie: PassiefBouwen

Directeur Richard Verbree: “Vaak is in één keer overstappen naar all-electric niet direct mogelijk, maar elke keer een nieuwe installatie is natuurlijk zonde. Daarom deze no-regret-aanpak waarbij de juiste verduurzamingsstappen worden genomen op het juiste moment, zonder dat latere stappen onbetaalbaar of technisch onmogelijk worden.” Henk Pap van Energiewacht: “Onze klant houdt hetzelfde comfort, maar springt drie energielabels omhoog.”

Eigenschappen De Ecolution Modul-AIR is compact en licht en is makkelijk uit te breiden van hybride naar All Electric. Bij nieuwbouw is een hoge EPC-reductie haalbaar en bij bestaande bouw zijn minstens twee energielabelsprongen mogelijk. De warmtepomp kan aangesloten worden op ieder afgiftesysteem. Verder is deze milieuvriendelijk, energiezuinig en stil (voldoet aan alle eisen).

Inventum Amia Ook nieuw zijn de Inventum Amia lucht/water warmtepompen.

Met de Amia heeft Inventum een warmtepomp met grotere vermogens. Deze warmtepompen onderscheiden zich door de hoge COP’s en veelzijdige mogelijkheden. Tevens zijn deze warmtepompen toepasbaar voor zowel nieuwbouw- als renovatieprojecten waarbij het mogelijk is om te verwarmen en koelen.

Er zijn drie varianten met elk diverse voordelen: • Amia Single split zorgt in combinatie met vloerverwarming voor de best mogelijke, gelijkmatige temperatuurafgifte.

Inzetbaar tot -25 °C, drie afmetingen compacte binnenunits en anti-legionellabescherming.

• Amia Combi split combineert verwarmen en tapwater in een compacte binnenunit met een kleine opstelruimte.

Nieuw is de mogelijkheid om bij een combinatie met zonneenergie, een extra circuit toe te passen. Deze is optioneel te verkrijgen. Geïntegreerde tapwatertank (200 of 260 l). Met 260 liter-tank ook zonne-energie mogelijk. Hoog efficiënte pomp voor verwarmingscircuit geïntegreerd.

• Amia Monoblok is een compacte oplossing die alleen buiten wordt geïnstalleerd. Dat bespaart ruimte in huis. Regelopties zoals koeling, verwarming, tapwaterverwarming, en automatische uitschakeling bij een bepaalde buitentemperatuur zijn geïntegreerd. Koeling is optioneel en dubbele verwarming is mogelijk. Werkt bij 25 °C buitentemperatuur.

Inventum Technologies B.V. Standnr. Hal 03, F073 www.inventum.com

Koelen én verwarmen met radiator Jaga introduceert dit jaar de Strada Hybrid. Dit is een innovatie op de welbekende Strada van Jaga. Naast de LOW-H2O technologie voor energiezuinig verwarmen, heeft deze nieuwste radiator óók het vermogen om een ruimte extreem snel te koelen. Dat komt omdat deze radiator beschikt over veruit het snelst reagerende afgiftesysteem op de markt.

Met de Strada Hybrid haalt u een totale klimaatoplossing in huis. Om het bij een lage watertemperatuur nog behaaglijk warm te hebben, zijn normaliter grotere radiatoren noodzakelijk. Strada Hybrid radiatoren bevatten het gloednieuwe DBHsysteem. DB staat voor Dynamic Boost, dat ervoor zorgt dat de compacte radiatoren in combinatie met een warmtepomp snel en veel warmte afgeven. De H van Hybrid staat voor de dubbele werking, zowel bij koelen als verwarmen levert de radiator de hoogste afgifte.

Schijnt de zon plots binnen? Staat de oven of de vaatwasser aan?

Hectisch gezinsleven of onregelmatige werktijden? Uw woning is een dynamisch gegeven met steeds wisselende temperatuursomstandigheden en comforteisen. Een snel reagerende radiator zoals Strada Hybrid anticipeert hierop en regelt nauwkeurig de temperatuur in alle omstandigheden. Het reactievermogen is meer dan ooit bepalend voor een minimaal energieverbruik én voor optimaal comfort.

Futureproof Nog niet klaar voor een warmtepompinstallatie? Strada Hybrid radiatoren laten ook HR-ketels op hun laagste watertemperatuur werken en dus op het hoogste rendement. U bespaart op de energierekening vanaf dag één en de installatie is helemaal klaar voor een toekomst zonder CV-ketel en CO2-uitstoot. U kunt te allen tijde omschakelen naar een emissievrije installatie met een warmtepomp. Dit kan zonder iets te hoeven wijzigen aan de radiatoren, de warmtedistributie of de leidingen. Een hele geruststelling.

Naast het bijzondere systeem aan de binnenkant van de radiator is er ook veel aandacht besteed aan de buitenzijde van het toestel. De robuuste bekleding met vlak voorpaneel en aluminium rooster zorgen voor een strak design. Bovendien kan de radiator worden afgeleverd in 55 verschillende standaardkleuren of tegen meerprijs in iedere gewenste RALkleur of design. Voor elk interieur is er dus een passende radiator. Dit nieuwe toestel is geschikt voor geïntegreerd ventiel en volledige onzichtbare, verborgen aansluiting. De

91

92

Vakbeurs Energie: PassiefBouwen

energiegids.nl

radiator heeft een veilige, lage aanraaktemperatuur. Speciaal voor deze radiator met meerdere functies is een volledig nieuwe thermostaatkop ontwikkeld die het toelaat om te verwarmen en te koelen.

Jaga Hal 03, D017 www.jaga.nl

Folie en inregelen gouden combinatie Bij veel besparingsberekeningen gaat men er nog van uit dat alle energie die we uit het gas halen ook daadwerking op de plaats van bestemming komt. Niets is minder waar. Slechts een deel van de warmte die de HR-ketel levert, komt ten goede aan de verwarming van het gebouw. Bij de opwekking, tijdens transport en bij de afgifte lekt veel warmte weg, vooral door warmtestraling. Bij de Jan Ligthartschool in Zutphen zijn alle warmtelekken met TONZON folies afgedicht. Tevens is de installatie ingeregeld. Door deze gouden combinatie is het gasverbruik vrijwel gehalveerd.

In de stookruimte is het niet meer bloedheet. Het CV-water gaat het gebouw in met een lagere temperatuur, maar komt toch met de juiste temperatuur aan bij de radiatoren omdat tijdens transport minder warmte verloren is gegaan in de kruipruimte. De radiatoren geven vervolgens de warmte alleen nog af aan de binnenruimte en niet meer aan de borstweringen. Deze zijn onzichtbaar voorzien van TONZON HR-Radiatorfolie. Omdat ook de retourleidingen extra zijn geïsoleerd met Bandagefolie komt het retourwater warmer aan dan voorheen. De ketel werkt daardoor efficiënter en hoeft minder warmte toe te voegen om water van een bepaalde temperatuur door het gebouw te laten circuleren.

Dit warmtebeeld is in de zomer gemaakt. De ketel verzorgt dan alleen warm tapwater. Toch geeft deze daarbij nog zoveel warmte af dat aan de andere kant van de muur met een warmtebeeldcamera te zien is waar de ketel hangt.

Ook warmteverlies in de zomer Terwijl u rustig op vakantie was, bleef in veel gevallen de CVketel gas verbruiken. Het u een slimme meter? Kijk dan eens of dat bij u ook het geval is. Nee, er is geen gaslekje. Maar wat is er wel aan de hand? Dat komt door een bepaalde instelling van de CV-ketel waarbij de warmtewisselaar enkele keren per uur wordt opgewarmd. Dit noemt men de comfortstand.

Hoeveel gas deze functie kost kunnen de CV-ketelfabrikanten niet zeggen, maar je kunt hem wel uitzetten. Het duurt dan wel iets langer voordat je warmwater hebt, maar je bespaart hier zeker energie mee.

TONZON BV Standnr. Hal 04, C040 www.tonzon.nl

Een vrij nieuwe HR-ketel op een zolder. De buizen voor de verwarming en de leiding voor het warme tapwater zijn echter niet geïsoleerd.

Hierdoor gaat veel warmte verloren.

energiegids.nl

Update Energierecht

93

Inpassing van zonne-energie in Nederland; van een leien dakje?

Zonne-energie is booming in Nederland. Ter illustratie: uit een publicatie van het CBS volgt dat in 2018 het vermogen aan opgestelde zonnepanelen is toegenomen met 1.500 MW naar ongeveer 4.400 MW (een toename van 52% ten opzichte van 2017). En die trend zet door. Van de SDE+ subsidie aanvragen die dit voorjaar zijn ingediend was 82% van het totaal aantal MW aan vermogen voor de categorie zon-PV. Het lijkt dus alsof de ontwikkeling van zonne-energie in de voor de energietransitie zo gewenste lift zit. Is iedereen hier zo onverdeeld positief over of kent dit succes ook een keerzijde?

Tekst: Sophie Dingenen en Margot Besseling, Corporate Energy Team, Bird & Bird LLP

Zon-PV projecten zijn grofweg te onderscheiden in twee categorieĂŤn: zon op dak (bij bedrijven en particulieren) en zon op land (in de vorm van zonneparken). Die laatste categorie groeit hard. Waar het CBS in 2017 nog 22 zonneparken waarnam, waren dat er in 2018 al 65. So far so good, maar al deze parken moeten wel ergens worden gerealiseerd en daar ligt nu precies de crux.

De afgelopen jaren treden steeds meer commerciĂŤle partijen in onderhandelingen met eigenaren van een stuk land om zonneparken te ontwikkelen. In het kader van de energietransitie is dit een gunstige ontwikkeling; meer zonneparken betekent immers meer duurzaam opgewekte energie. Met deze toenemende populariteit neemt echter ook de behoefte aan coĂśrdinatie toe, zowel op nationaal als op regionaal niveau. Grond is in dit relatief kleine en dichtbevolkte land schaars en heeft doorgaans al een aangewezen bestemming, bijvoorbeeld voor de landbouw of in het kader van natuur-

94

Update Energierecht

beheer. Vanuit een financieel perspectief kan de verleiding groot zijn om een dergelijk stuk land ter beschikking te stellen voor de bouw van een zonnepark.

Zonneladder Om ervoor te zorgen dat de ruimtelijke indeling in balans blijft en regio’s over een optimale verdeling landbouw-, natuur- en zonneparkgronden beschikken wordt er vanuit Den Haag aangestuurd op meer coördinatie. Om dit te bewerkstelligen is in het ontwerp voor de Nationale Omgevingsvisie een bepaalde voorkeursvolgorde voor de ontwikkeling van zonne-energie geïntroduceerd. Zo krijgen zonneinstallaties op daken de voorkeur boven zonne-installaties op onbenutte terreinen in bebouwd gebied, die dan weer een voorkeur krijgen boven het bouwen van zonneparken op grond met een andere hoofdfunctie, zoals vuilnisbelten en langs snel- en spoorwegen. Op de laatste plaats komt dan het ontwikkelen van zonneparken op landbouw- en natuurgrond. Ondanks dat dit afwegingskader (ook wel zonneladder genoemd) op nationaal niveau is opgesteld, zal het aan de regio’s zelf zijn om hier lokaal invulling aan te geven, bijvoorbeeld in de Regionale Energiestrategieën.

Stimuleren door te subsidiëren Tegelijkertijd beoogt Wiebes de installatie van zon op daken en onbenutte gronden te stimuleren met verschillende financiële stimuleringsmaatregelen, zoals de salderingsregeling, postcoderoosregeling, de Energie Investeringsaftrek (EIA), de SDE+ en de SDE++ subsidie. Zo ontvangen de (grotere) zon-PV systemen op daken sinds dit jaar een hogere vergoeding onder de SDE+ subsidie dan grondgebonden zon-PV systemen om de meerkosten bij de installatie op daken te compenseren. Aan de andere kant wordt er in de berekening van de subsidiebedragen voor zon op land geen rekening gehouden met de kosten voor de huur van de grond.

Energierecht in EnergieGids Sophie Dingenen is hoofd van het Nederlandse Energy Team & co-head van de International Renewables Group van Bird & Bird LLP. Sophie en haar team adviseren al ruim 20 jaar over ondernemingsrechtelijke en contractuele vraagstukken in zowel de nationale als internationale energiesector. Ze hebben reeds vele projectontwikkelaars geadviseerd op het gebied van regulatory en transactionele vraagstukken. Daarnaast is Sophie als bestuurder van de Nederlandse WindEnergie Associatie (NWEA) nauw betrokken bij de energietransitie. Sophie zal in samenwerking met haar team maandelijks een bijdrage schrijven voor Energiegids over de laatste juridische ontwikkelingen in de sector. Wilt u meer weten over dit onderwerp? Neem contact op met Sophie Dingenen: Sophie.Dingenen@twobirds.com.

energiegids.nl

Een vergelijkbare incentive op grond van de zonneladder zal ook in de beoogde SDE++ regeling worden opgenomen, ware het niet dat deze dan iets anders wordt ingekleed.

Wiebes beoogt dit te doen door meer prioriteit te geven aan CO2-reducerende technieken waar een element van eigen verbruik in zit. Omdat de energie die wordt gegenereerd door zonne-installaties op daken doorgaans (deels) zelf worden gebruikt zou de SDE++ hiermee moeten aansluiten bij de rangverdeling van de zonneladder. Het streven is dat zon-PV systemen op daken hierdoor eerder in aanmerking komen voor de SDE++ subsidie dan op dit moment het geval is onder de SDE+.

De publicatie van de definitieve SDE++ subsidieregeling wordt dit najaar verwacht. Ook de EIA blijft niet onaangetast. Onder de EIA kan 45% van de investeringen in energiezuinige technieken en duurzame energie van de fiscale winst worden afgetrokken. Wiebes is voornemens de EIA aan te passen waardoor de investeringen in zonneparken op landbouw- en natuurgrond niet langer aftrekbaar zijn.

Verplichte zonnepanelen bij nieuwbouw Om de ontwikkeling van zon op dak nog meer kracht bij te zetten zal het gemeentes mogelijk worden gemaakt om de ontwikkeling van duurzame energie-installaties op daken van nieuwbouwpanden af te dwingen. Om dit te kunnen realiseren zal de komende periode relevante wet- en regelgeving moeten worden aangepast. Deze wijziging is een aanvulling op de vereisten voor bijna energieneutrale gebouwen (BENG). De ontwikkelaars van nieuwbouwpanden die voldoen aan de BENG-vereisten zullen vanaf 1 juli 2020 in de vergunningaanvraag al een minimaal aandeel hernieuwbare energie moeten aantonen. Met deze recente beoogde wetswijziging wordt het gemeentes mogelijk gemaakt om het duurzamer gebruiken van daken ook af te dwingen bij panden die niet als BENG zijn aan te merken.

Overigens wordt het voor gemeenten ook mogelijk om zon op daken te stimuleren bij bestaande panden door middel van zogenoemde maatwerkvoorschiften, die per geval zullen moeten worden opgesteld.

Al met al liggen er met dit pakket een hoop maatregelen en voornemens op tafel. Het zou mooi zijn als de potentiële capaciteit van zon op dak door middel van deze maatregelen verder wordt benut. Juist nu Nederland nog een slag te slaan heeft in de energietransitie is het belangrijk dat het benutten van het brede potentieel van zonne-energie verder wordt gestimuleerd. Het risico ligt erin dat de stimulering van zon op dak onder de streep niet ten koste moet gaan van de ontwikkeling van zonne-energie in zijn geheel. Het zijn, zoals altijd, de nuances die het verschil maken.

‘HET ALL-ELECTRICTOTAALCONCEPT VOOR KOELEN, VERWARMEN EN WARM TAPWATER’ ~ Martijn van Leerdam, Alklima

THE ROAD TO

ALL-ELECTRIC De Road to All-Electric draait om de optelsom van hoogwaardige producten én deskundig advies.

Met als uitkomst duurzame en energiezuinige oplossingen waar ondernemers, consumenten en de rest van Nederland wat aan heeft.

LOKATIE: ZAAN HOTEL, ZAANDAM