Wereldmarkt

De belangrijkste handelsstromen in de zuivelmarkt zijn in één oogopslag te herkennen. (Bron: ZuivelNL/ Rabobank)

Wereldzuivelkaart van ZuivelNL en Rabobank: Een nieuwe blik op de mondiale zuivelhandel

ZuivelNL en de Rabobank brengen al ruim twintig jaar gezamenlijk de handelsstromen van de mondiale zuivelsector in kaart. Letterlijk. De ‘World Dairy Map’ is een begrip geworden in de internationale zuivelsector. Vorige maand brachten de samenstellers een geactualiseerde kaart uit.

Tekst: René van Buitenen

Op de World Dairy Map staan de belangrijkste handelsstromen van de zuivelmarkt, gebaseerd op data van 2019. Ze zijn in één oogopslag te herkennen. In een toelichting bij de kaart stelt de Rabobank dat de gevestigde handelsroutes meer dan ooit met elkaar verbonden. Daar voor zijn volgens de bank vier factoren voor aan te wijzen. Een ervan betreft de Europese Unie. Die heeft na afschaffing van het melkquotum in 2015 haar positie op de exportmarkt versterkt. Hoewel het merendeel van de melk die de EU-lidstaten

produceren nog steeds binnen de EU zelf blijft (85 procent), is zij toch de grootste zuivelexporteurs ter wereld. In 2019 was de EU goed voor 29 procent van de totale zuivelexport in de wereld. In 2015 waren de EU en Nieuw-Zeeland nog even grote spelers op de zuivelmarkt. De EU heeft inmiddels afstand genomen van Nieuw-Zeeland, dat met een aandeel van 25 procent uiteraard nog altijd een sterke speler is op de wereldmarkt.

Wisselingen

Na de EU en Nieuw-Zeeland volgt de Verenigde Staten. De Verenigde Staten versterkt zijn aanwezigheid op de wereldwijde zuivelmarkt en behoudt de derde plaats in het marktaandeel van zuivelexport. Vervolgens zijn er enkele wisselingen op de ranglijst van zuivelhandelsnaties. Wit-Rusland is opgeklommen tot de vierde plaats. Het land lijkt een draaischijffunctie te vervullen sinds de Russische boycot. Wit-Rusland ging een bloeiend partnerschap aan met Rusland, dat na China en Mexico de grootste zuivelimporteur ter wereld is. Inmiddels zijn de Wit-Russen de Australiërs voorbij in de mondiale zuivelexport. In Australië daalde de melkproductie en daarmee ook het volume dat voor export bestemd werd.

China

De EU mag dan de grootste zuivelexporteur van de wereld zijn, de belangrijkste handelsroute loopt elders: van NieuwZeeland naar China. In 2019 is een recordhoeveelheid van 638 miljoen kilogram volle melkpoeder via deze route geëxporteerd. Dit volume is bijna twee keer zo groot dan de handelsstroom die op de tweede plaats staat. Dat is de uitvoer van magere melkpoeder van de Verenigde Staten naar Mexico. De rol van China als ‘s werelds grootste importeur is constant gebleven. Veel zuivel exporterende regio’s drijven handel met de Chinezen. De import- behoefte van China in zowel omvang als groeiratio blijkt ongekend, want het land is verantwoordelijk voor 13,3 procent van alle zuivelhandel.

Onder de radar

Andere grote zuivelimporteurs blijven volgens de samenstellers van de kaart wat meer onder de radar. NoordAziatische landen (Japan en ZuidKorea) zijn belangrijke handelspartners en samen goed voor een derde plaats aan importvolumes in 2019. Het Noord-Afrikaanse Algerije blijft ook een grote speler met 10,5 procent van de totale zuivelhandel in 2019. De Algerijnse overheid verzorgt regelmatig internationale tenders voor volle melkpoeders die de competitie bevorderen tussen de EU, Nieuw-Zeeland en Zuid-Amerika.

Kaas

In 2019 was kaas het meest verhandelde zuivelproduct met een totaal volume van 2,66 miljard kilogram. Achtereenvolgens zijn volle melkpoeder en magere melkpoeder populaire handelsproducten, met respectievelijk 2,61 miljard kilogram en 2,58 miljard kilogram. De EU heeft een leidende positie in de wereldwijde kaashandel met een omvang van 886 miljoen kilogram kaas. Dat is een derde van het totale handelsvolume in kaas. De belangrijkste bestemming voor deze kazen is de Verenigde Staten. Het handelsverdrag tussen de EU en Japan (EU-JAP Economic Partnership Agreement, kortweg EPA) heeft eraan bijgedragen dat in 2019 Japan de tweede bestemming is geworden na de Verenigde Staten. Nederland exporteerde in 2019 ruim 920 miljoen kilogram kaas. Hiervan bleef ongeveer 760 miljoen kilogram kaas binnen de EU, met uiteraard Duitsland als belangrijkste afnemer. Buiten de EU is Japan in 2019 de voornaamste handelspartner van Nederland op het gebied van kaas, gevolgd door de Verenigde Staten. De kaart biedt niet alleen inzicht in de belangrijkste handelsstromen. Op deelkaarten zijn ook de handelsstromen van de afzonderlijke zuivelproducten af te leiden. Bovendien is de top 20 van zuivelproducenten er te vinden. Ook worden cijfers over productie en import- en exportaandelen voor de periode 2015-2019 getoond. Zo is niet alleen de spectaculaire groei van de import vanuit China te zien, maar ook de productiegroei in India en het toenemend belang van Wit-Rusland.

Marktaandelen in de wereldzuivelhandel tussen 2015 en 2019. (Bron: ZuivelNL/ Rabobank)