Błędnik. Utrzymując rownowagę

Błędnik

utrzymując równowagę

Błędnik utrzymując równowagę

redakcja Marek Krajewski, Zofia Małkowicz-Daszkowska

Błędnik

utrzymując równowagę pod redakcją Marka Krajewskiego i Zofii Małkowicz-Daszkowskiej

Spis tReści

Marek Krajewski, Zofia Małkowicz-Daszkowska Wstęp

7

część 1 Piotr Luczys „Równowaga” i pojęcia pokrewne w klasycznych teoriach socjologicznych

17

Marek Krajewski Eremityzacja

41

Rafał Drozdowski Równowaga pędzącego wahadła, czyli o polityce wyrównywania rachunków

65

część 2 Agnieszka Stamm Tradycja w służbie utrzymywania równowagi – neotradycjonalizm młodych

77

Łukasz Rogowski Zachwianie ruchu. Destabilizacja współczesnych procesów mobilności a technologie przywracania ich stabilności jako forma sprawowania i delegowania władzy

97

Piotr Luczys Iluzoryczność równowagi a teorie zrównoważonego rozwoju miejskiego

115

Waldemar Rapior Neokolektywizm. Testując rozwiązania dla możliwej przyszłości

149

część 3 Zofia Małkowicz-Daszkowska O zaburzaniu/regulowaniu życia społeczno-kulturowego przy pomocy współczesnych rozrywek wytrącających z równowagi

171

Przemysław Nosal Kasyno jako przestrzeń (nie)kontrolowanej utraty równowagi

191

Przemysław Rura (Nie)zbędne. Redukcja otoczenia materialnego jako naprawa fiksacji błędnika

211

Małgorzata Kubacka W pogoni za domowością.

Balansowanie miejsc i uczuć w sferze domowej

227

Katarzyna Chajbos Mechanizm wstydu jako system społecznego ostrzegania i regulowania

247

Biogramy autorów

265

Bibliografia 269

Marek Krajewski Zofia Małkowicz-Daszkowska

Wstęp

Błędnik: narząd monitorujący, wykrywający i reagujący na aktualne położenie jednostki wobec otoczenia, a tym samym umożliwiający orientację w przestrzeni, poruszanie się oraz przywracanie równowagi. Bierze on też udział w koordynacji poszczególnych części ciała oraz pozwala na jego stabilne funkcjonowanie. Pojęcie „błędnik” odnosi się także do zagadnień związanych z ucieleśnieniem umysłu i kinestetyką, a więc z poruszaniem się w przestrzeni zorganizowanej przez człowieka i przezeń doświadczanej. Rozumiane zarówno dosłownie jako część naszego ciała, jak i jako metafora, zwraca przede wszystkim uwagę na problem dynamicznego charakteru równowagi. Oglądana z perspektywy błędnika przestaje być stabilnym/niezmiennym „optimum”, do którego należy dążyć, a staje się dynamicznym procesem. Oznacza to z kolei, że stan równowagi nie jest czymś raz na zawsze danym, a raczej czymś, co staramy się utrzymać, poświęcając temu niemało uwagi, zachodu i wysiłku. Stawka w tej grze jest przecież niezwykle wysoka – chodzi w niej nie tylko o radzenie sobie z przedmiotami i przestrzenią, ale też o nasz status, bezpieczeństwo egzystencjalne, szczęście, dobre relacje z innymi. Równowaga nie jest przypisana do jakiejś jednej sfery życia, a przeciwnie – stanowi istotę tego ostatniego: tylko tam, gdzie jest ona obecna, życie staje się możliwe, tylko tam jest też ono znośne.

Nieprzypadkowo więc zarówno ewolucja, jak i rozwój ludzkich form uspołecznienia owocują takimi

7

Marek Krajewski, Zofia Małkowicz-Daszkowska

rozwiązaniami, których celem jest uprawdopodobnienie równowagi: czułe zmysły reagujące na wszelkie zmiany środowiska; systemy chłodzenia organizmu i chronienia go przed ogrzewaniem; instynkty ostrzegające przed niebezpieczeństwami; terytorializm i hierarchie w dostępie do różnorodnych dóbr, by zapobiec wojnie wszystkich ze wszystkimi; obiektywizacja ludzkiej wiedzy w narzędziach i przedmiotach, grube mury naszych domów, systemy alarmowe i ubrania. Zarówno ludzie, jak i inne organizmy wytworzyły ogromną masę środków, przy pomocy których radzimy sobie z niestabilnością i wyrażamy pragnienie równowagi. Różnica pomiędzy człowiekiem a resztą gatunków polega jednak na tym, że w przeciwieństwie do nich w przypadku ludzi równie istotne jak dążenie do równowagi jest celowe jej naruszanie. Wytrącanie się z tego stanu jest stałym elementem naszego sposobu życia, mającym niezwykle wiele zastosowań: poczynając od okresowego opuszczania codzienności (w stanie upojenia, odurzenia, transu) w celach rytualnych, magicznych lub rozrywkowych; przez konflikty i wojny mające na celu zmianę granic terytorialnych, hierarchii lub depopulację, a kończąc na nauce, technologii i kapitalizmie, których zasadą rozwojową jest kwestionowanie tego, co jest i było, oraz proponowanie jakiegoś nowego jutra. To napięcie pomiędzy równowagą i jej brakiem, które doskonale wyraża metafora błędnika, sprawia, że zajmowanie się nim, co staramy się czynić w tej książce, niekoniecznie musi być traktowane jako celebracja któregoś z tych dwu stanów, a co za tym idzie, opowiadanie się za tym, co reakcyjne, bądź za tym, co postępowe. Przeciwnie – wychodzimy z założenia, że powinien nas raczej interesować proces mediowania pomiędzy równowagą a jej brakiem.

To w nim najpełniej się bowiem wyraża istota wszystkiego, co żyje. Nie oznacza to jednak, że proponujemy

8

Wstęp

czytelnikowi traktat na temat uniwersalnego znaczenia równowagi i procesów jej podtrzymywania. Bardziej interesuje nas to, jak jest ona utrzymywana tu i teraz, w tym szczególnym momencie w historii, w którym jedną pewną rzeczą jest to, że się zmienia.

W przygotowanej przez nas książce chcemy poddać refleksji to, czy możliwe jest dziś utrzymywanie równowagi, a jeśli tak, to dzięki czemu, i jakie są strategie jej zachowywania w świecie, który nas z niej nieustannie wytrąca przez swoją dystrakcyjność, niekonsekwencje i zaburzenia rozwojowe, nierówności, które go przecinają, mody i wirusowe trendy konsumpcyjne. Interesować nas będzie również to, jak w tej sytuacji niestabilności zachowują się jednostki i zbiorowości, a zwłaszcza to, czy zawsze starają się utrzymać w nim równowagę, czy też przeciwnie, preferują jej czasową lub permanentną utratę. Opisując procesy utrzymywania równowagi w żaden sposób nie staramy się deprecjonować jej braku, zależy nam bardziej na pokazaniu cech specyficznych tego procesu dzisiaj. Wychodzimy więc z założenia, że nie ma lepszego punktu obserwacyjnego, z którego można opisywać współczesne życie zbiorowe i charakterystyczną dla niego mentalność, praktyki w nim podejmowane, niż ten, który uwypukla to, jak radzimy sobie z brakiem równowagi. Proces ten bowiem jest tak podstawowy dla naszego istnienia, że odzwierciedlają się w nim wszystkie najważniejsze cechy współczesności.

Książka podzielona została na trzy części, dzięki czemu będziemy mogli przyjrzeć się różnorodnym poziomom i wymiarom pracy błędnika – zarówno tego dosłownego, jak i metaforycznego. Teksty umieszczone w pierwszej części poświęcone są uniwersalnym mechanizmom czy logikom utrzymywania/zaburzania równowagi, które obserwujemy współcześnie. Duży stopień ogólności opisywanych procesów oraz obecność w wielu sferach życia

9

Marek Krajewski, Zofia Małkowicz-Daszkowska

społecznego jednocześnie sprawia, że ich egzemplifikacji można poszukiwać w kolejnych tekstach mieszczących się w niniejszej publikacji.

Książkę otwiera tekst Piotra Luczysa referujący spektrum sposobów ujmowania „równowagi” w klasycznych teoriach socjologicznych. Zarówno socjologię, jak i inne nauki społeczne cechuje nieeksplikowalność pojęcia równowagi, przy jednoczesnym dostrzeganiu jej ogromnego znaczenia w rozwoju społecznym i harmonizowaniu sił tworzących społeczeństwo. Przesłankę tę autor traktuje jako punkt wyjścia do „demitologizacji” kategorii takich, jak: równowaga, integralność, equilibrium, koherencja oraz innych im pokrewnych, jako podstawowych wyznaczników postępu społecznego.

Przedmiotem zainteresowań autora następnego tekstu, Marka Krajewskiego, jest proces eremityzacji, a więc upowszechniania się strategii odłączania, redukcji relacji, wycofywania się oraz czynienia z niej nie tylko jednostkowej, ale również systemowej formy adaptowania się do rzeczywistości. Kontekstem dla tej tendencji jest oczywiście kondycja życia we współczesnym świecie, którą charakteryzuje brak poczucia bezpieczeństwa wynikający ze zmienności, nieprzejrzystości i złożoności rzeczywistości.

Trzecim elementem, zamykającym pierwszą część książki, jest tekst Rafała Drozdowskiego, traktujący o mechanizmie „przywracania równowagi”, polegającym współcześnie coraz częściej nie tyle na uzyskiwaniu/odzyskiwaniu jakiegoś mitycznego „stanu equilibrium”, co na „wyrównywaniu rachunków”. Mechanizm ten trochę przypomina backlash, dla którego dobrą ilustracją byłaby metafora wahadła. Problemem jest jednak to, że amplituda jego wychyłów zwiększa się dziś sukcesywnie. Nie chodzi więc już tylko o wyrównywanie rachunków, o reakcję, która wywołuje równoważną kontrreakcję, ale o reakcję

10

Wstęp

z naddatkiem, której skutkiem są coraz liczniejsze ekstremizmy.

W drugiej części książki skupiamy się na operacyjnym aspekcie utrzymywania/zaburzania/regulowania równowagi w przestrzeni publicznej czy dyskursywnej. Dlatego znajdują się tutaj teksty wskazujące na różne środki, dzięki którym procesy te mogą się realizować. Tekst Agnieszki Stamm, który pojawia się jako pierwszy, pozostaje w bezpośrednim odniesieniu do problematyki poruszonej przez Rafała Drozdowskiego w rozdziale Równowaga pędzącego wahadła, czyli o polityce wyrównywania rachunków. Autorka poszukuje przyczyn popularności neotradycjonalizmu jako rosnącej tendencji światopoglądowej obserwowanej u młodych mieszkańców Polski na przestrzeni ostatniego ćwierćwiecza. Stamm przygląda się temu, w jaki sposób orientacja na tradycję, religię, autorytety cechujące się stałością, stanowczością oraz przyjmowaniem dychotomicznej wizji świata (dobre–złe, czarne–białe, my–oni) może służyć „przywracaniu” równowagi w niejednoznacznej i nieprzejrzystej współczesności.

Tekst Łukasza Rogowskiego koncentruje się na sposobach, w jakie procesy mobilności charakteryzują, regulują i destabilizują społeczeństwo ponowoczesne. Autor za cel stawia sobie również pokazanie przykładowych form i narzędzi przywracania równowagi w odniesieniu do rozchwiania wywoływanego przez masowość i intensywność ruchu, a także umiejscawia omawiane procesy w kontekście współczesnych przemian w obszarze władzy.

W drugim tekście Piotra Luczysa zamieszczonym w niniejszej publikacji, znajdziemy próbę zdekonstruowania/ zrekonstruowania „zrównoważonego rozwoju miejskiego” jako iluzji obecnej w socjologicznych badaniach nad miastem czy urbanizacją. Autor poddaje analizie dyskursywne narracje na temat dynamiki rozwoju miejskiego,

11

Marek Krajewski, Zofia Małkowicz-Daszkowska

wskazując na istotne punkty styku i rozdźwięku pomiędzy „modelami” a „rzeczywistością”.

W czwartym tekście drugiej części Waldemar Rapior poddaje analizie to, w jaki sposób wyobrażenia o pracy projektowej zakładają „zrównoważone” formy współdziałania. W oparciu o badania nad współpracą w ramach projektu artystyczno-społecznego Rapior przedstawia i opisuje „neokolektywizm” jako strategię współdziałania pozwalającą „równoważyć”/„wytrącać z równowagi” (tu: negocjować) zróżnicowane interesy uczestników.

Trzecia część książki kieruje uwagę czytelnika na wyodrębnione enklawy życia, w których ludzie próbują utrzymywać/odzyskiwać/zaburzać równowagę związaną z jednostkowym sposobem doświadczania świata zanurzonym w szerszym – społecznym kontekście. Teksty te pokazują bardzo szczegółowo, jak określone mechanizmy radzenia sobie z równowagą funkcjonują w konkretnych przypadkach. Interesują nas tutaj kwestie związane z ucieleśnieniem umysłu, percepcją, sprawowaniem kontroli, a także z kształtowaniem swojego otoczenia materialnego.

Pierwszy z tekstów – Zofii Małkowicz-Daszkowskiej – koncentruje się na społeczno-kulturowym wymiarze funkcjonowania błędnika (rozumianego dosłownie) w przestrzeni popularnych rozrywek. Autorka próbuje odpowiedzieć na pytanie, jakie są przyczyny rozpowszechnienia zaawansowanych technologicznie zabaw wprowadzających uczestnika w stan sensorycznego oszołomienia, a także stara się zgłębić sposób, w jaki mogą one somatycznie regulować percepcję współczesnego człowieka.

Autor drugiego tekstu, Przemysław Nosal, także odnosząc się do kulturowego pola gier i zabaw, poddaje analizie, w jaki sposób instytucja kasyna, wpisująca się w szersze praktyki hazardowe, stała się (w kapitalistycznych realiach) przestrzenią do (nie)kontrolowanej utraty

12

Wstęp

równowagi i odzyskiwania poczucia sprawstwa. Nosal pokazuje, w jaki sposób kasyno zawdzięcza swoją atrakcyjność dynamizowaniu relacji między sprawowaniem kontroli przez jednostkę a jej utratą.

Następne dwa teksty dotykają sposobów organizowania i doświadczania najbliższej przestrzeni oraz znajdujących się w niej przedmiotów. Przemysław Rura rozważa kategorię niezbędności odnoszącą się do otoczenia materialnego w perspektywie konsumpcjonizmu. Opisuje i analizuje uwarunkowania popularnej strategii, wyrażającej się w logice brzmiącej: „zmniejszając liczbę przedmiotów wokół siebie, można odzyskać równowagę”. Autor pokazuje, w jaki sposób „minimalizm” ma stanowić remedium na wyzwanie, jakim jest funkcjonowanie w kulturze nadmiaru. Małgorzata Kubacka z kolei opisuje sposoby utrzymywania domowej równowagi, ze szczególnym uwzględnieniem codziennych praktyk i towarzyszących im uczuć. Pokazuje, w jaki sposób działania równoważące przejawiają się między innymi w wyznaczaniu symbo­licznych granic posiadania miejsc lub przedmiotów; fizycz­nym odgradzaniu się od cudzych, obcych przestrzeni; oczyszczaniu domu za pośrednictwem remontów, porządków czy rytuałów; podziale obowiązków domowych czy transmisji uczuciowych norm i reguł obowiązujących domowników.

Publikację zamyka tekst Katarzyny Chajbos, w którym autorka pokazuje analogie pomiędzy błędnikiem a mechanizmem wstydu jako systemem społecznego ostrzegania i regulowania. Chajbos opisuje wstyd jako narzędzie służące do negocjowania, przywracania, burzenia czy ustanawiania równowagi w systemie relacji społecznych, rozumianej jako dynamiczny i nieustannie rekonstruujący się balans.

BIOGRAMY AUTORÓW

Marek Krajewski, socjolog, profesor zwyczajny, zatrudniony w Instytucie Socjologii UAM w Poznaniu. Autor licznych artykułów dotyczących współczesnej kultury, sztuki i edukacji kulturowej oraz książek: Kultury kultury popularnej (2003), POPamiętane (2006), Za fotografię!

(2010, wspólnie z R. Drozdowskim), Narzędziownia. Jak badaliśmy (niewidzialne) miasto (2012, wspólnie z R. Drozdowskim, M. Frąckowiakiem, Ł. Rogowskim), Są w życiu rzeczy… (2013), Deindywiduacja. Socjologia zachowań zbiorowych (2014, redaktor tomu), Diagnoza w kulturze (2016, wspólnie z A. Skórzyńską); Incydentologia (2017). Współtwórca projektów Niewidzialne miasto (www.niewdzialnemiasto.pl) i Archiwum Badań nad Życiem Codziennym (www.archiwum.edu.pl) oraz programu Bardzo Młoda Kultura (http://www.edukacjakulturowa.pl/).

Zofia Małkowicz-Daszkowska, doktorantka w Instytucie Socjologii UAM, absolwentka Edukacji Artystycznej na UAP oraz studiów na kierunku Media Interaktywne i Widowiska UAM. Bada kulturę i sztukę oraz współczesne relacje pomiędzy tą ostatnią i naukami społecznymi. Interesuje się zagadnieniami, które kwestionują i przecinają obowiązujące porządki i podziały w nauce, sztuce czy życiu społeczno-kulturowym w ogóle. Szczególną uwagę poświęca również materialnym i somatycznym wymiarom życia codziennego. Autorka artykułów naukowych poświęconych problematyce inter- i transdyscyplinarności oraz wzajemnych wpływów pomiędzy sztuką a nauką ujmowanych z perspektywy społecznej. Poza pracą badawczą realizuje projekty edukacyjne i artystyczne.

265

Biogramy autorów

Piotr Luczys, absolwent studiów doktoranckich w Instytutu Socjologii UAM i starszy technik w IS UAM (2014– 2016); stypendysta Fundacji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza (2012); członek Zarządu Oddziału Poznańskiego Polskiego Towarzystwa Socjologicznego, Komisji Rewizyjnej Fundacji Naukowej im. Floriana Znanieckiego w Poznaniu oraz Zarządu Fundacji Klaster Poznań. Współorganizator i rzecznik prasowy I edycji festiwalu Poznań Design Days (2014). Autor oraz współautor blisko 50 publikacji naukowych z zakresu socjologii miasta i metodologii nauk społecznych. Uczestnik licznych konferencji naukowych i projektów badawczych, finansowanych przez NCN, NCBiR, MNiSW oraz MKiDN. Rafał Drozdowski, profesor zwyczajny doktor habilitowany, kierownik Zakładu Socjologii Życia Codziennego w Instytucie Socjologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Zainteresowania naukowo-badawcze: socjologia wizualna, socjologia codzienności, socjologia nauki, teoria socjologiczna. Autor lub współautor ponad 140 publikacji naukowych (w tym 6 monografii książkowych). Zastępca redaktora naczelnego czasopisma „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”. W latach 1998– 2009 członek Związku Polskich Artystów Fotografików, uczestnik około 50 wystaw zbiorowych i akcji artystycznych, autor 4 wystaw indywidualnych.

Małgorzata Kubacka, socjolog, doktorantka w Zakładzie Socjologii Życia Codziennego w Instytucie Socjologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół socjologii emocji oraz codzienności. Przygotowuje rozprawę doktorską poświęconą problematyce nudy.

Publikowała m.in. w „Kulturze Współczesnej”, „Kulturze

266

Biogramy autorów

i Społeczeństwie”, „Przeglądzie Socjologii Jakościowej” i „Stanie Rzeczy”. Uczestniczka wielu konferencji, współorganizatorka warsztatów metodologicznych w Fundacji Naukowej im. Floriana Znanieckiego oraz IS UAM, a także członkini zespołu w kilku projektach badawczych (m.in. koordynatorka prac archiwizacyjnych w Łodzi w projekcie Archiwum Badań nad Życiem Codziennym: http://archiwum.edu.pl/).

Przemysław Rura, doktorant w Zakładzie Badań Kultury Wizualnej i Materialnej Instytutu Socjologii UAM. Uczestnik wielu projektów badawczych oraz ogólnopolskich konferencji naukowych. Kierownik grantu przyznanego przez National Geographic Society Cultural identification and everyday life of Polish third generation migrants living in Siberia, with particular emphasis on the elements of visual and material culture. Autor bloga culturalwolf.pl Zainteresowania badawcze: teorie i analizy życia codziennego i stylów życia, kultura wizualna i materialna, wieloobszarowe studia miejskie, nowe media i komunikacja społeczna.

Agnieszka Stamm, magister socjologii, doktorantka w Instytucie Socjologii na Uniwersytecie im. Adama Mic­ kiewicza w Poznaniu. Autorka pracy magisterskiej pt. Na prawo patrz! Socjologiczny portret poznańskich studentów o poglądach konserwatywno-liberalnych (2015). Zainteresowania naukowe: socjologia polityki, współczesne społeczeństwo polskie, psychologia społeczna. Uczestniczka konferencji i projektów badawczych.

Waldemar Rapior, doktor, socjolog i kulturoznawca.

Aktualnie realizuje projekt naukowy finansowany przez Narodowe Centrum Nauki Moralność milcząca: badanie

267

Biogramy autorów

głęboko zakorzenionych w sposobie doświadczenia świata elementów tła moralnego.

Katarzyna Chajbos, absolwentka etnolingwistyki i socjologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Doktorantka w Zakładzie Badań Kultury Wizualnej i Materialnej w Instytucie Socjologii UAM, gdzie przygotowuje rozprawę poświęconą kontrolnej funkcji wstydu i prowadzi badania dotyczące obecności tej emocji w dyskursie medialnym. Autorka tekstów i uczestniczka badań związanych z emocjami, animacją społeczno-kulturową i partycypacją, a także z kulturą i jej aspektami wizualnymi. Łukasz Rogowski, doktor socjologii, adiunkt w Zakładzie Badań Kultury Wizualnej i Materialnej Instytutu Socjologii UAM. Interesuje się socjologią wizualną, ze szczególnym uwzględnieniem wizualnych metod badawczych, a także socjologią nowych mediów i socjologią mobilności. Uczestnik wielu krajowych i międzynarodowych projektów badawczych wykorzystujących metody i techniki jakościowe. Publikował m.in. w „Kulturze i Społeczeństwie”, „Przeglądzie Socjologii Jakościowej”, „Kulturze i Edukacji”.

Przemysław Nosal, doktor socjologii, adiunkt w Instytucie Socjologii UAM. Główne zainteresowania naukowe: socjologia kultury, socjologia sportu, polityka społeczna, socjologia problemów społecznych. Obecnie realizuje badania dotyczące zjawiska hazardu. Autor książki Technologia i sport (2014) oraz kilkudziesięciu artykułów w czasopismach naukowych i monografiach zbiorowych.

Współredaktor książek Zaradność społeczna (2016) oraz Socjologia sportu (2017). Laureat nagrody Prezesa Rady Ministrów za rozprawę doktorską (2013).

Bibliografia

Adam Barbara, Time, Polity, Cambridge, 2004.

Afeltowicz Łukasz, Pietrowicz Krzysztof, Maszyny społeczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013.

Ahmed Sarah, Wstyd w obliczu innych, przeł. J. Misun, „Teksty Drugie” 2016, nr 4.

Ahrentzen Sherry B., Home as a Workplace in the Lives of Women [w:] Place Attachment, red. I. Altman, S. M. Low, Plenum Press, New York 1992.

Aldrige Alan, Konsumpcja, przeł. M. Żakowski, Sic!, Warszawa 2006.

Alexander Jeffrey C., Znaczenia społeczne. Studia z socjologii kulturowej, przeł. S. Burdziej, J. Gądecki, Nomos, Kraków 2010.

Allwinkle Sam, Peter Cruickshank, Creating Smart-er Cities: An Overview, „Journal of Urban Technology” 2011, nr 2, t. 18.

Andreski Stanisław, Czarnoksięstwo w naukach społecznych, Oficyna Naukowa, Warszawa 2002.

Augé Marc, Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności, przeł. R. Chymkowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.

Ayres Jean, Dziecko a integracja sensoryczna, przeł. J. Okuniewski, Harmonia Universalis, Gdańsk 2016.

Babauta Leo, The Power of Less. The Fine Art of Limiting Your­self to the Essential… in Business and in Life, Hachette Books, New York 2009.

Badora Barbara, Herrmann Marcin, Raport z badania CBOS. Młodzież 2016, Warszawa 2016.

Bærenholdt Jørgen O., Governmobility. The Powers of Mobility, „Mobilities” 2013, t. 8, nr 1.

269

Bibliografia

Baert Patrick, Carreira da Silva Filipe, Teorie społeczne w XX wieku i dzisiaj, przeł. S. Burdziej, Nomos, Kraków 2013.

Barber Benjamin R., Gdyby burmistrzowie rządzili światem.

Dysfunkcyjne kraje, rozkwitające miasta, przeł. H. Jankowska, K. Makaruk, Muza, Warszawa 2014.

Barthes Roland, Mitologie, przeł. A. Dziadek, K. Kłosiński, Aletheia, Warszawa 2008.

Baudrillard Jean, Społeczeństwo konsumpcyjne. Jego mity i struktury, przeł. S. Królak, Sic!, Warszawa 2006.

Bauman Zygmunt, Konsumenci w społeczeństwie konsumentów, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2007.

Bauman Zygmunt, Konsumowanie życia, przeł. M. Wyrwas-Wiśniewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009.

Beck Ulrich, Giddens Anthony, Lash Scott, Modernizacja refleksyjna. Polityka, tradycja i estetyka w porządku społecznym nowoczesności, przeł. J. Konieczny, Wydawnic­ two Naukowe PWN, Warszawa 2009.

Beck Ulrich, Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej rzeczywistości, przeł. S. Cieśla, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2002.

Becker Howard S., Outsiderzy. Studia z socjologii dewiacji, przeł. O. Siara, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.

Berger Peter, Berger Brigitte, Kellner Hansfried, The Homeless Mind. Modernization and Consciousness, Penguin Books, London 1973.

Berger Peter, Luckmann Thomas, Społeczne tworzenie rzeczywistości, przeł. J. Niżnik, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1983.

Berger Peter, Zijderveld Anton, Pochwała wątpliwości. Jak mieć przekonania i nie stać się fanatykiem, przeł. S. Baranowski, Vis-à-vis Etiuda, Kraków, 2010 Bertman Jonthan, Hyperculture. The Human Cost of Speed, Westoport, London 1998.

270

Bibliografia

Bidwell Charles E., Chicago Sociology and the Future of Sociological Research [w:] Szkoła chicagowska w socjologii.

Tradycja myśli społecznej i wymogi współczesnej socjologii empirycznej, red. K. Wódz, K. Czekaj, Instytut Socjologii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Sekcja Socjologii Miasta PTS, Katowice–Warszawa 1992.

Blau Peter M., Wymiana i władza w życiu społecznym, przeł.

A. Psuty-Zając, P. Zając, Nomos, Kraków 2009.

Blumer Herbert, Implikacje socjologiczne myśli George’a Herberta Meada, przeł. D. Niklas, [w:] Elementy teorii socjologicznych. Materiały do dziejów współczesnej socjologii zachodniej, red. W. Derczyński i in., Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1975.

Boltanski Luc, Chiapello Eve, The New Spirit of Capitalism, przeł. G. Elliott, Verso, London–New York, 2007.

Boudon Raymond, Efekt odwrócenia. Niezamierzone skutki działań społecznych, przeł. A. Karpowicz, Oficyna Naukowa, Warszawa 2008.

Bourdieu Pierre, Szkic teorii praktyki poprzedzony trzema studiami na temat etnologii Kabylów, przeł. W. Kroker, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2007.

Boyne Roy, Strukturalizm, przeł. G. Woroniecka, A. Gąsior-Niemiec [w:] Teoria społeczna. Podręcznik, red.

B. S. Turner, Oficyna Naukowa, Warszawa 2003.

Braithwaite John, Crime, Shame and Reintegration, Cam­ bridge University Press, Cambridge 1989.

Briggs Gordon, Scheutz Matthias, Czy robot ma prawo do nieposłuszeństwa?, „Świat Nauki” 2017, nr 2 (307).

Brożek Bartosz, Granice interpretacji, Copernicus Center Press, Kraków, 2014.

Bruno Dave, The 100 Thing Challenge. How I Got Rid of Almost Everything, Remade My Life, and Regained My Soul, Harper, New York–London–Toronto–Sydney 2010.

Bukatman Scott, Odlot doskonały. Efekty specjalne a percepcja kalejdoskopowa, przeł. E. Stawowczyk [w:] Widzieć, 271

Bibliografia

myśleć, być. Technologie mediów, red. A. Gwóźdź, Universitas, Kraków 2001.

Burrel Kathy, Materialising the border. Spaces of Mobility and Material Culture in Migration from Post-Socialist Poland, „Mobilities” 2008, t. 3, nr 3.

Büscher Monika i in., Mobile, experimental, public [w:] Mobile Methods, red. M. Büscher, J. Urry, K. Witchger, Routledge, New York 2011.

Büscher Monika, Urry John, Witchger Katian, Introduction.

Mobile methods [w:] Mobile Methods, red. M. Büscher, J. Urry, K. Witchger, Routledge, New York 2011.

Caillois Roger, Gry i ludzie, przeł. A. Tatarkiewicz, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 1997.

Castells Manuel, Kwestia miejska, przeł. B. Jałowiecki, J. Piątkowski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1982.

Castells Manuel, Społeczeństwo sieci, przeł. M. Marody, K. Pawluś, J. Stawiński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013.

Castells Manuel, Władza komunikacji, przeł. J. Jedliński, P. Tomanek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013.

Castle Terry, The Female Thermometer. Eighteenth-Century Culture and the Invention of the Uncanny, Oxford University Press, New York 1995.

Certeau Michel de, Wynaleźć codzienność. Sztuki działania, przeł. L. Thiel-Jańczuk, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.

Chambers Deborah, New Social Ties. Contemporary Connections in a Fragmented Society, Palgrave Macmillan, New York 2006.

Chambers Lori A. i in., Not Just “A Roof over Your Head”.

The Meaning of Healthy Housing for People Living with HIV, „Housing, Theory and Society” 2014, t. 31, nr 3.

272

Bibliografia

Chawla Louis, Childhood Place Attachments [w:] red. I. Alt­ man, S. M. Low, Place Attachment, Plenum Press, New York 1992.

Chisholm Roderick M., Person and Object. A Metaphysical Study, Open Court Publishing Company, La Salle 1979.

Chmielewski Piotr, Homo agens. Instytucjonalizm w naukach społecznych, Poltext, Warszawa 2011.

Chollet Mona, Tyrania rzeczywistości, przeł. A. Dwulit, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa 2013.

Cioran Emil, Historia i utopia, przeł. M. Bieńczyk, Aletheia, Warszawa 2008.

Conyne Robert, Wilson Robert, Ward Donald, Comprehensive Group Work. What It Means and How to Teach It, VA : ACA, Alexandria 1997.

Cooley Charles H., Human Nature and the Social Order, Scribner’s, New York 1902.

Coser Lewis A., Funkcje konfliktu społecznego, przeł. Stanisław Burdziej, Nomos, Kraków 2009.

Crary Jonathan, 24/7. Późny kapitalizm i koniec snu, przeł.

D. Żukowski, Karakter, Warszawa 2015.

Crary Jonathan, Techniques of the Observer. On Vision and Modernity in the Nineteenth Century, MIT Press, Cam­ bridge MA 1990.

Csíkszentmihályi Mihály, Urok codzienności. Psychologia emocjonalnego przepływu, przeł. B. Odymała, W.A.B., Warszawa 1998.

Cultures of Obsolescence. History, Materiality, and the Digital Age, red. B. B. Tischleder, S. L. Wasserman, Palgrave Macmillan, Basingstoke 2015.

Czarnowski Stefan, Kult bohaterów i jego społeczne podłoże. Święty Patryk, bohater narodowy Irlandii, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1956.

Czy metropolia jest miastem?, red. B. Jałowiecki, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2009.

273

Bibliografia

Czykwin Elżbieta, Wstyd, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2013.

Dahrendorf Ralf, Klasy i konflikt klasowy w społeczeństwie przemysłowym, przeł. R. Babińska, Nomos, Kraków 2008.

Dahrendorf Ralf, Nowoczesny konflikt społeczny. Esej o polityce wolności, przeł. S. Bratkowski i in., Czytelnik, Warszawa 1993.

Dahrendorf Ralf, Rozważania nad rewolucją w Europie, przeł. M. Gottesman, Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1991.

Dant Tim, Material Culture in the Social World. Values, Activities, Lifestyles, Open University Press, Buckingham 1999.

Debord Guy, Społeczeństwo spektaklu oraz rozważania o społeczeństwie spektaklu, przeł. M. Kwaterko, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2006.

Deleuze Gilles, Guattari Félix, Anty-Edyp. Kapitalizm i schizofrenia, przeł. T. Kaszubski, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2017.

Deleuze Gilles, Guattari Félix, Tysiąc plateau, przeł. J. Bednarek, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa 2015.

Derber Charles, Zaistnieć w społeczeństwie. O potrzebie zwracania na siebie uwagi, przeł. M. Gajdzińska, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2002.

Designing, Developing, and Facilitating Smart Cities. Urban Design to IoT Solutions, red. A. Vangelis i in., Springer, Heidelberg 2017.

Drake John D., Downshifting. How to Work Less and Enjoy Life More, Berrett-Koehlerm, San Francisco 2008.

Drozdowski Rafał, Polska u progu drugiej fazy modernizacji, czyli jak jednocześnie doganiać i uciekać, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, 2014 nr 2.

274

Bibliografia

Drucker Peter F., Społeczeństwo pokapitalistyczne, przeł.

G. Kranas, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.

Dürrschmidt Jörg, Everyday Lives in the Global City the Delinking of Locale and Milieu, Routledge, London–New York 2000.

Easthope Hazel, A Place Called Home, „Housing, Theory and Society” 2004, t. 21, nr 3.

Easthope Hazel i in., Feeling at Home in a Multigenerational Household. The Importance of Control, „Housing, Theory and Society” 2015, t. 32, nr 2.

Edgell Stephen, The Sociology of Work. Continuity and Change in Paid and Unpaid Work, Sage, London 2012.

EkoMiasto#Społeczeństwo. Zrównoważony, inteligentny i partycypacyjny rozwój miasta, red. A. Nowakowska i in., Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016.

Eriksen Thomas Hylland, Tyranny of the Moment. Fast and Slow Time in the Information Age, Pluto Press, London 2001.

Etzioni Amitai, Voluntary Simplicity. Characterization, Select Psychological Implications, and Societal Consequences, „Journal of Economic Psychology”, nr 19/1998.

Fallov Mia A., Jørgensen Anja, Knudsen Lisbeth B., Mobile Forms of Belonging, „Mobilities” 2013, t. 8, nr 4.

Faludi Susan, Reakcja. Niewypowiedziana wojna przeciw kobietom, przeł. A. Dzierzgowska, Czarna Owca, Warszawa 2013.

Fiske John, Zrozumieć kulturę popularną, przeł. K. Sawicka, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2010.

Flis Mariola, Funkcjonalizm [w:] Encyklopedia Socjologii.

Tom 1: A–J, red. Z. Bokszański i in., Oficyna Naukowa, Warszawa 1998.

275

Bibliografia

Florida Richard, Narodziny klasy kreatywnej oraz jej wpływ na przeobrażenia w charakterze pracy, wypoczynku, społeczeństwa i życia codziennego, przeł. T. Krzyżanowski, M. Penkala, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2010.

Foucault Michel, Technologies of the Self [w:] Technologies of the Self. A Seminar with Michel Foucault, red. L. H. Martin, H. Gutman, P. H. Hutton, Tavistock Publications, London 1988.

Frank Robert H., Cook Phil A., Społeczeństwo, w którym zwycięzca bierze wszystko. Dlaczego garstka najbogatszych posiada o wiele więcej niż reszta z nas, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2017.

Fraser Nancy, Od redystrybucji do uznania różnicy? Dylematy sprawiedliwości w erze posocjalistycznej [w:] Współczesne teorie socjologiczne t.2, red. A. Jasińska-Kania i in., Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2006.

Frysztacki Krzysztof, Socjologia problemów społecznych, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2009.

Future City Architecture for Optimal Living, red. R. T. Rassia Stamatina, P. M. Pardalos, Springer, Cham 2015.

Gay Paul du, Consumption and Identity at Work, Sage, London, 1996.

Gergen Kenneth J., Nasycone Ja. Dylematy tożsamości w życiu współczesnym, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2009.

Giddens Anthony, Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, przeł. A. Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.

Giddens Anthony, Stanowienie społeczeństwa, przeł. S. Amsterdamski, Zysk i S-ka, Poznań 2003.

Giuliani Vittoria M., Feldman Roberta, Place Attachment in a Developmental and Cultural Context, „Journal of Environmental Psychology” 1993, t. 13, nr 3.

276

Bibliografia

Gleick James, Szybciej. Przyspieszenie niemal wszystkiego, przeł. J. Bieroń, Zysk i S-ka, Poznań 2003.

Glock Hans-Johann, Słownik Wittgensteinowski, przeł.

M. Hernik, M. Szczubiałka, Spacja, Warszawa 2001.

Głowacki Adam, Komunikat z badań CBOS. Czy młodzi Polacy są prawicowi?, Warszawa 2017.

Goffman Erving, Pierwotne ramy interpretacji, przeł.

M. Ziółkowski [w:] Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej, t. 1, red. Mokrzyc­ki Edmund, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1984.

Gorman-Murray Andrew, Reconfiguring Domestic Values.

Meanings of Home for Gay Men and Lesbians, „Housing, Theory and Society” 2007, t. 24, nr 3.

Górska Anna, Typowe sposoby użytkowania kuchni i pokoju dziennego [w:] Mieszkanie. Analiza socjologiczna, red.

E. Kaltenberg-Kwiatkowska, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1982.

Greaber David, Ruch globalny. Kilka wyjaśnień, przeł. A. Pomieciński, K. Tomaszewska, „Czas Kultury” 2010, nr 2.

Gudaszewski Grzegorz, Struktura narodowo-etniczna, językowa i wyznaniowa ludności Polski. Narodowy spis powszechny ludności i mieszkań 2011, Warszawa 2015.

Gustafson Per, Mobility and Territorial Belonging, „Environment and Behavior”, t. 41, nr 4.

Hałas Elżbieta, Interakcjonizm symboliczny [w:] Encyklopedia socjologii. Tom 1: A–J, red. Z. Bokszański i in., Oficyna Naukowa, Warszawa 1998.

Harvey David, Bunt miast. Prawo do miasta i miejska rewolucja, przeł. A. Kowalczyk i in., Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa 2012.

Haselsberger Beatrix, Decoding borders. Appreciating Border Impacts on Space and People, „Planning Theory & Practice” 2014, t. 15, nr 4.

277

Bibliografia

Hazard i inne uzależnienia behawioralne. Doniesienia z badań, red. I. Niewiadomska, Polska Fundacja Pomocy Humanitarnej Res Humanae, Warszawa 2015.

Herer Michał, Pochwała przyjaźni, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2017.

Hochschild Arlie R., Emotion Work, Feeling Rules, and Social Structure, „American Journal of Sociology” 1979, t. 85, nr 3.

Hochschild Arlie R., Zarządzanie emocjami. Komercjalizacja ludzkich uczuć, przeł. J. Konieczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.

Hofstede Geert, The Cultural Relativity of the Quality of Life Concept, „Academy of Management Review” 1984, t. 9, nr 3.

Home Stewart, Gwałt na kulturze. Utopia, awangarda, kontrkultura. Od letryzmu do class war, przeł. E. Mikina, Signum, Warszawa 1993.

Hooks Bell, Homeplace. A Site of Resistance [w:] tegoż, Year­ ning: Race, Gender and Cultural Politics, Turnaround Books, London 1991.

Horkheimer Max, Adorno Theodore, Dialektyka oświecenia. Fragmenty filozoficzne, przeł. M. Łukasiewicz, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2010.

Huizinga Johan, Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury, przeł. M. Kurecka, W. Wirpsza, Czytelnik, Warszawa 1998.

Hume David, O równowadze sił, przeł. Ł. Pawłowski [w:] tegoż, Eseje z dziedziny moralności, polityki i literatury, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2013.

Humphery Kim, Excess. Anti-consumerism in the West, Willey, Oxford, 2013.

IoT Fundamentals. Networking Technologies, Protocols, and Use Cases for the Internet of Things, red. D. Hanes i in., Cisco Press, Indianapolis 2017.

278

Bibliografia

Jacquet Jennifer, Is Shame Necessary? New Uses for an Old Tool, Pantheon Books, 2015.

Jałocha Beata, Zarządzanie portfelem projektów. Koncepcje biznesowe a praktyka organizacji publicznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2014.

Jałowiecki Bohdan, Globalny świat metropolii, Wydawnic­ two Naukowe Scholar, Warszawa 2007.

Jałowiecki Bohdan, Szczepański Marek S., Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2006.

Jawłowska Aldona, Drogi kontrkultury, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1979.

Jay Francine, The Joy of Less. A Minimalist Living Guide.

How to Declutter, Organize, and Simplify Your Life, Anja Press, Medford NJ 2011.

Jonscher Charles, Życie okablowane, przeł. L. Niedzielski, Muza, Warszawa 2001.

Judt Tony, Powojnie. Historia Europy po roku 1945, przeł.

R. Bartołd, Rebis, Poznań 2014.

Judt Tony, Zapomniany wiek dwudziesty. Retrospekcje, przeł.

P. Marczewski, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2011.

Kahneman Daniel, Deaton Angus, High Income Improves Evaluation of Life but not Emotional Well-being, „PNAS” 2010, t. 107, nr 38.

Kalinowska Dorota, Net city, „Dziennik Gazeta Prawna” 2015, nr 172 (4065).

Kaltenberg-Kwiatkowska Ewa, Biografie mieszkaniowe.

Domy dzieciństwa babek wnukom opowiedziane [w:] Co znaczy mieszkać. Szkice antropologiczne, red. Woroniecka Grażyna, Trio, Warszawa 2007.

Kamionka Lucjan W., Architektura zrównoważona i jej standardy na przykładzie wybranych metod oceny, Politechnika Świętokrzyska, Kielce 2012.

279

Bibliografia

Kaufmann Vincent i in., Motility. Mobility as Capital, „International Journal of Urban and Regional Research” 2004, t. 28.4.

Kautsky Karol, Tomasz More i jego utopia, przeł. K. Błeszyński, Spółdzielnia Wydawnicza Książka, Warszawa 1948.

Kazanecki Wojciech, Zainteresowanie polityką i poglądy polityczne w latach 1989–2015. Deklaracje ludzi młodych na tle ogółu badanych, Warszawa 2015.

Kimmel Michael, The Arc from the Body to Culture. How Affect, Proprioception, Kinesthesia, and Perceptual Imagery Shape Cultural Knowledge (and Vice Versa), „Integral Review” 2013, no. 2.

Kloppenburg Sanneke, Mapping the Contours of Mobilities Regimes. Air Travel and Drug Smuggling Between the Carribean and the Netherlands, „Mobilities” 2013, t. 8, nr 1.

Knapp Robert H., Psychology of Rumor, „Public Opinion Quarterly” 1944, t. 8, nr 1.

Kołakowski Leszek, Główne nurty marksizmu. Część I: Powstanie, Zysk i S-ka, Poznań 2000.

Kołakowski Leszek, Główne nurty marksizmu. Część II: Rozwój, Zysk i S-ka, Poznań 2000.

Kołakowski Leszek, Główne nurty marksizmu. Część III: Rozkład, Zysk i S-ka, Poznań 2000.

Kondrakiewicz Dariusz, Systemy równowagi sił w stosunkach międzynarodowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 1999.

Korosec-Serfaty Perla, Experience and Use of the Dwelling [w:] Home Environments, Springer, New York 1985.

Kowalewski Adam T., Rozwój zrównoważony w procesach urbanizacji, „Nauka” 2005, nr 1.

Krajewski Marek, Dyskretna niezgoda. Opór i kultura materialna, „Kultura Wspólczesna” 2010, nr 2.

Krajewski Marek, Dzisiaj jak wczoraj, jutro jak dziś. Codzienność, przedmioty i reżimy podtrzymujące [w:]

280

Bibliografia

Barwy codzienności. Analiza socjologiczna, red. M. Bogunia-Borowska, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2009.

Krajewski Marek, Ekspatriacja, „Notes na 6 Tygodni” 2017, nr 111.

Krajewski Marek, Incydentologia, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa 2017.

Krajewski Marek, Kultury kultury popularnej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2005.

Krajewski Marek, Przeciwzłożoność. Polityki prostoty, „Studia Socjologiczne” 2013, nr 4.

Krajewski Marek, Stan czuwania [w:] Młodzi i media. Nowe media a uczestnictwo w kulturze, red. M. Filiciak i in., SWPS, Warszawa, 2010.

Król Grzegorz, Marszałkowski Paweł, Słomiński Michał, Przegrany, Czerwone i Czarne, Warszawa 2016.

Król Krzysztof, Reprodukcja siły roboczej w kapitalizmie, „Praktyka Teoretyczna” 2017, nr 3 (25).

Kubacka Małgorzata, Domowe miejsca – próba zarysowania emocjonalnej mapy mieszkania, „Przegląd Socjologii Jakościowej” 2017, t. 13, nr 1.

Kubacka Małgorzata, Wizerunek feministek na polskich portalach służących rozrywce [w:] Słabo to widzę… Kultura wizualna a nierówności społeczne, red. P. Rura, M. Żurawska, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, Poznań 2016.

Kubicki Paweł, Nowi mieszczanie – nowi aktorzy na miejskiej scenie, „Przegląd Socjologiczny” 2011, t. 60, nr 2.

Kubicki Roman, Humanistyka czarnoksiężników [w:] Kmita Jerzy, Czarnoksięstwa humanistów, Fundacja Instytutu im. Jerzego Kmity, Poznań 2015.

Kultura nadmiaru w czasach niedomiaru, red. T. Szlendak, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2013.

281

Bibliografia

Lake Brenden M., Salakhutdinov Ruslan, Tenenbaum Joshua B., Human-level Concept Learning through Probabilistic Program Induction, „Science” 2015, t. 350, nr 6266.

Lawler Edward, Thye Shane, Yoon Jeongkoo, The Social Psychology of Social Order. An Introduction [w:] Order on the Edge of Chaos. Social Psychology and the Problem of Social Order, red. E. Lawler, S. Thye, Yoon Jeongkoo, Cambridge University Press, New York 2015.

Leach William, The Land of Desire. Merchants. Power, and the Rice of New American Culture, Vintage Books, New York 1994.

Lechner Frank J., Teoria systemów i funkcjonalizm, przeł.

G. Woroniecka, A. Gąsior-Niemiec [w:] Teoria społeczna. Podręcznik, red. S. B. Turner, Oficyna Naukowa, Warszawa 2003.

Luczys Piotr, Kiedy słyszę (mówię) „rewitalizacja”, myślę…, „Czas Kultury” 2010, t. 155, nr 3.

Luczys Piotr, Od pozytywizacji do kwantyfikacji. Pojęcie „masy” a socjologiczne fizjologie społeczne, „Kultura Współczesna” 2013, t. 78, nr 3.

Luczys Piotr, Retoryka rewitalizacyjna [w:] Nowe życie w mieście? Dylematy rewitalizacji, red. K. Derejski i in., Wydział Nauk Społecznych UAM, Poznań 2014.

Luhmann Niklas, Systemy społeczne. Zarys ogólnej teorii, przeł. M. Kaczmarczyk, Nomos, Kraków 2007.

Lukács György, Historia i świadomość klasowa, przeł.

M. J. Siemek, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1988.

Lynd Helen M., On Shame and the Search for Identity, Science Editions, New York 1961. Łaciak Beata, Obraz polskiego domu w serialach telewizyjnych [w:] Co to znaczy mieszkać? red. G. Woroniecka, Trio, Warszawa 2007.

282

Bibliografia

Łukasiuk Magdalena, Jewdokimow Marcin, Niedom. Socjologiczna monografia mieszkań migracyjnych, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2012.

Makarczyk Wacław, Studia nad aparaturą pojęciową socjologii, Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa 1991.

March James G., Olsen Johan P., Instytucje. Organizacyjne podstawy polityki, przeł. D. Sielski, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2005.

Marcus Gary, Człowiek czy maszyna?, „Świat Nauki” 2017, nr 4 (308).

Marcuse Herbert, Człowiek jednowymiarowy. Badania nad ideologią rozwiniętego społeczeństwa przemysłowego, przeł. S. Konopacki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1991.

Margolis Liat, Robinson Alexander, Living Systems. Innovative Materials and Technologies for Landscape Architecture, Birkhäuser, Berlin 2007.

Marks Karol, Kapitał. Krytyka ekonomii politycznej, Tom I, Księga I, Książka i Wiedza, Warszawa 1951.

Marody Mirosława, Jednostka po nowoczesności. Perspektywa socjologiczna, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, 2014.

Maslow Abraham, A Theory of Human Motivation, „Psychological Review”, t. 50.

Matuszek Krzysztof, Zmiana społeczna [w:] Słownik społeczny, red. B. Szlachta, Wydawnictwo Wojskowej Akademii Medycznej, Kraków 2004.

Matysek-Imielińska Magdalena, Mieszkajmy razem! Pytania o odpowiedzialność Wrocławskich Kooperatyw Mieszkaniowych, „Kultura Współczesna” 2016, nr 4.

Maynard Douglas, Cognition on the Ground, „Discourse Studie” 2006, t. 8, nr 1.

McCracken Grant, Culture and Consumption. A Theoretical Account of the Structure and Movement of the Cultural

283

Bibliografia

Meaning of Consumer Goods, „Journal of Consumer Research” 1986, t. 13, nr 1.

McDowell Linda, Gender, Identity and Place. Understanding Feminist Geographies, Wiley, Hoboken 2013.

Merton Robert K., Teoria socjologiczna i struktura społeczna, przeł. E. Morawska, J. Wertenstein-Żuławski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1982.

Merton Robert K., The Unanticipated Consequences of Purposive Social Action, „American Sociological Review” 1936, t. 1, nr 6.

Miessen Markus, Koszmar partycypacji, przeł. M. Choptiany, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa 2013.

Mikoś-Rytel Wiesława, O zrównoważonej architekturze ekologicznej i zarysie jej teorii, Politechnika Śląska, Gliwice 2004.

Millburn Joshua Fields, Nicodemus Ryan, Minimalism. Essential Essays, Mins Publishing, 2011.

Monika Załuga, Patologiczny hazard – wyjść z uzależnienia, „Profilaktyka Społeczna i Resocjalizacja” 2012, nr 19.

Montgomery Charles, Miasto szczęśliwe. Jak zmienić nasze życie, zmieniając nasze miasta, przeł. T. Tesznar, Wysoki Zamek, Kraków 2015.

Morawska Helena, Św. Tomasz More 1478–1535, Verbum, Kielce 1947.

Morley David, Przestrzenie domu. Media, mobilność i tożsamość, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2011.

Mucha Janusz, Konflikt i społeczeństwo. Z problematyki konfliktu społecznego we współczesnych teoriach zachodnich, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1978.

Nawratek Krzysztof, Dziury w całym. Wstęp do miejskich rewolucji, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2012.

284

Bibliografia

Nowotny Helga, Time. The Modern and Postmodern Experience, Polity Press, Cambridge 2015.

Osterhammel Jürgen, Historia XIX wieku. Przeobrażenie świata, przeł. I. Drozdowska-Broering i in., Wydawnic­ two Poznańskie, Poznań 2013.

Ostrom Elinor, Dysponowanie wspólnymi zasobami, przeł.

Z. Wiankowska-Ładyka, Oficyna Wolters Kluwer Business, Warszawa 2013.

Oxford. Słownik socjologii i nauk społecznych, red. G. Marshall, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.

Packendorff Johann, Lindgren Monica, Projectification and its Consequences. Narrow and Broad Conceptualisations, „SAJEMS” 2016, numer specjalny 17.

Panek Sylwia, Cztery lekcje wstydu [w:] Wojna wstydów, „Teksty Drugie” 2016, nr 4.

Papadopoulos Dimitris, Stephenson Niamh, Tsianos Vassilis, Escape Routes. Control and Subversion in the Twenty-First Century, Pluto Press, London 2009.

Paszkowski Zbigniew, Miasto idealne w perspektywie europejskiej i jego związki z urbanistyką współczesną, Universitas, Kraków 2011.

Paternotte Cédric, Minimal Cooperation, „Philosophy of the Social Sciences” 2014, t. 44, nr 1.

Pawłowski Tadeusz, Tworzenie pojęć i definiowanie w naukach humanistycznych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1978.

Peterson Richard A., Kern Robert Roger M., Changing Highbrow Taste. From Snob to Omnivore, „American Sociological Review” 1996, t. 61, nr 5.

Pettman Domic, Infinite Distraction. Paying Attention to Social Media, Polity Press, Malden 2016.

Plumer Ken, Interakcjonizm symboliczny w dwudziestym wieku, przeł. G. Woroniecka, A. Gąsior-Niemiec [w:]

285

Bibliografia

Teoria społeczna. Podręcznik, red. B. S. Turner, Oficyna Naukowa, Warszawa 2003.

Plutarch, Żywoty równoległe. Tom 1, przeł. K. Korus, Prószyński i S-ka, Warszawa 2004.

Płachciak Adam, Geneza idei rozwoju zrównoważonego, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Ekonomia” 2011, t. 214, nr 17.

Pollak Angela, Information Seeking and Use in the Context of Minimalists Lifestyles, „Journal of Documentation” 2016, t. 72, nr 6.

Prechtl Peter, Leksykon pojęć filozofii analitycznej, przeł.

J. Bremer, Wydawnictwo Wojskowej Akademii Medycznej, Kraków 2009.

Problemy rewitalizacji w gospodarce przestrzennej XXI wieku, red. W. Czarnecki, Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania, Białystok 2006 Quitzau Maj-Britt, Røpke Inge, Bathroom Transformation. From Hygiene to Well-Being?, „Home Cultures” 2009, t. 6, nr 3.

Rafał Drozdowski, Normalne oryginalności [w:] Niewidzialne miasto, red. M. Krajewski, Fundacja Bęc Zmiana, Warszawa 2011.

Rapior Waldemar, Jak budowana jest przestrzeń prywatną we współczesnym mieście. Analiza dzienników wizualnych, „Kultura i Społeczeństwo” 2016, nr 2.

Rapior Waldemar, Życie w projekcie. Projekt jako narzędzie przekształcania świata i rama instytucjonalna rzeczywistości społecznej, praca doktorska, Poznań 2017.

Reinders Leeke, Van Der Land Marco, Mental Geographies of Home and Place. Introduction to the Special Issue, „Housing, Theory and Society” 2008, t. 25, nr 1.

Research in Urban Sociology. Volume 11: Everyday Life in the Segmented City, red. C. Perrone i in., Emerald Pub­ lishing, Bingley 2011.

286

Bibliografia

Rewitalizacja miast w Polsce. Pierwsze doświadczenia, red.

P. Lorens, Urbanista, Warszawa 2007.

Riesman David, Samotny tłum, przeł. J. Strzelecki, Vis-à-vis Etiuda, Kraków 2011.

Rifkin Jeremy, Wiek dostępu. Nowa kultura hiperkapitalizmu, w której płaci się za każdą chwilę życia, przeł. E. Kania, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2003.

Ritzer George, Klasyczna teoria socjologiczna, przeł. H. Jankowska, Zysk i S-ka, Poznań 2004.

Ritzer George, Magiczny świat konsumpcji, przeł. L. Stawowy, Muza, Warszawa 2012.

Ritzer George, McDonaldyzacja społeczeństwa, przeł.

S. Magala, Muza, Warszawa 1997.

Rodriguez Jason, The US Minimalist Movement. Radical Political Practice?, „Review of Radical Political Economy” 2017.

Ronson John, Wstydź się!, przeł. K. Dudzik, O. Siara, Insignis, Kraków 2017.

Runge Anna, Runge Jerzy, Modele przestrzeni społecznej złożonych układów osadniczych (wybrane aspekty teoretyczno-empiryczne) [w:] Miasto w badaniach geografów, red. M. Soja, A. Zborowski, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2015.

Russell Bertrand, Wiek XIX, przeł. A. Pański, Napoleon V, Oświęcim 2016.

Saegert Susan, The Role of Housing in the Experience of Dwelling [w:] Home Environments, Springer, New York 1985.

Salecl Renata, Tyrania wyboru, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2010.

Sassen Saskia, The Global City. New York, London, Tokyo, Princeton University Press, Princeton 1991.

Saunders Peter R., A Nation of Home Owners, Unwin Hyman, London 1990.

287

Bibliografia

Scheff Thomas, Emotions, the Social Bond and Human Reality, Cambridge University Press, Paris, 1997.

Scheff Thomas, Shame and Social Bond, „Sociological Theory” 2000, nr 1.

Scheff Thomas, Shame in Self and Society, „Symbolic Interaction” 2003, nr 2.

Schlögel Karl, W przestrzeni czas czytamy. O historii cywilizacji i geopolityce, przeł. I. Drozdowska, Ł. Musiał, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2009.

Schor Juliet B., The Overspent American. Upscaling, Downshifting, and the New Consumer, Basic Books, New York 1998.

SchorJuliet B., Voluntary Downschifting [w:] Power, Employment, and Accumulation. Social Structures in Economic Theory and Practice, red. J. Stanford, L. Taylor, E. Hou­ston, Routledge, New York 2015.

Schull Natasha Dow, Addiction by Design. Machine Gambling in Las Vegas, Princeton University Press, Princeton 2014.

Schulze Gerhard, Die Erlebnisgesellschaft. Kultursoziologie der Gegenwart, Campus, Frankfurt am Main 1992.

Schulze Gerhard, Kulissen des Glücks. Streifzüge durch die Eventkultur, Campus, Frankfurt am Main 1999.

Schwartz David, Historia hazardu, przeł. J. Przyjemska, Dast Consulting, Warszawa 2009.

Sennett Richard, Ciało i kamień. Człowiek i miasto w cywilizacji Zachodu, przeł. M. Konikowska, Marabut, Gdańsk 1996.

Sennett Richard, Razem. Rytuały, zalety i zasady współpracy, przeł. J. Dzierzgowski, Muza, Warszawa 2013.

Shott Susan, Emotion and Social Life. A Symbolic Interactionist Analysis, „American Journal of Sociology” 1979, nr 6.

Siemieńska Renata, Od wartości postmaterialistycznych do materialistycznych – casus Polski [w:] Zmiana czy

288

Bibliografia

stagnacja, red. M. Marody Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2004.

Silva Wasana de, Otto Friedrich Bollnow’s concept of human space. A Critical Discussion on the Fundamentals of the Concepts of Space, „Built-Environ SL Built-Environment Sri Lanka” 2010, t. 7, nr 2.

Simmel Georg, Filozofia mody [w:] Magala Sławomir, Simmel, Wiedza Powszechna, Warszawa 1980.

Simmel Georg, Mentalność mieszkańców wielkich miast [w:] tegoż, Socjologia, przeł. M. Łukasiewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.

Simmel Georg, Socjologia przestrzeni [w:] tegoż, Pisma socjologiczne, przeł. M. Łukasiewicz, Oficyna Naukowa, Warszawa 2008.

Skowrońska Marta, Minimalizm i chomikowanie. Jak radzić sobie z nadmiarem przedmiotów?, „Kultura Współczesna” 2013, nr 1.

Skórzyńska Agata, Praxis i miasto. Ćwiczenia z kulturowych badań angażujących, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2017.

Sloterdijk Peter, Kryształowy pałac. O filozoficzną teorię globalizacji, przeł. B. Cymbrowski, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2011.

Sociology and the Unintended. Robert Merton Revisited, red.

A. Mica i in., Frankfurt am Main 2011.

Sohn Christophe, Modelling Cross-Border Integration. The Role of Borders as Resource, „Geopolitics” 2014, t. 19.

Sontag Susan, Katastrofa w wyobrażeniu, przeł.

A. Skucińska [w:] tejże, Przeciw interpretacji i inne eseje, Karakter, Kraków 2012.

Stawasz Danuta, Sikora-Fernandez Dorota, Koncepcja „smart city” na tle procesów i uwarunkowań rozwoju współczesnych miast, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016.

289

Bibliografia

Storey John, Theories of Consumption, Routledge, London 2017.

Straffin Philip D., Teoria gier, przeł. J. Haman, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2004.

Struktura, wymiana, władza. Studia z socjologii teoretycznej, red. T. Sozański i in., Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa 1993.

Sudjic Deyan, Język rzeczy. Dizajn i luksus, moda i sztuka.

W jaki sposób przedmioty nas uwodzą?, przeł. A. Puchejda, Karakter, Kraków 2013.

Szacki Jerzy, Historia myśli socjologicznej. Wydanie nowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.

Szacki Jerzy, Słowo wstępne [w:] Goffman Erving, Człowiek w teatrze życia codziennego, przeł. H. Datner-Śpiewak, P. Śpiewak, KR, Warszawa 2000.

Szacki Jerzy, Spotkania z utopią, Sic!, Warszawa 2000.

Szafraniec Krystyna, Anomia [w:] Encyklopedia socjologii.

Tom 1: A–J, red. Z. Bokszański i in., Oficyna Naukowa, Warszawa 1998.

Szczurkiewicz Tadeusz, Socjologia naukowa a socjologia popularna, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań 2008.

Szlendak Tomasz, Wielozmysłowa kultura iwentu. Skąd się wzięła, czym się objawia i jak w jej ramach oceniać dobra kultury?, „Kultura Współczesna. Teoria, Interpretacje, Krytyka” 2010.

Sztompka Piotr, Ewolucjonizm [w:] Encyklopedia socjologii.

Tom 1: A–J, red. Z. Bokszański i in., Oficyna Naukowa, Warszawa 1998.

Sztompka Piotr, Merton Robert King [w:] Encyklopedia socjologii. Tom 2: K–N, red. Z. Bokszański i in., Oficyna Naukowa, Warszawa 1999.

Sztompka Piotr, Socjologia zmian społecznych, Znak, Kraków 2005.

290

Bibliografia

Szubka Tadeusz, Filozofia analityczna. Koncepcje, metody, ograniczenia, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2009.

Takhteyev Yuri, Gruzd Anatoliy, Wellmann Barry, Geography of Twitter Networks, „Social Networks” 2012, t. 34.

Tangney June P., Dearing Ronda L., Shame and Guilt, The Guilford Press, New York–London 2002.

Tatarzyńska Karolina, Na X u taty. O codzienności miejsca szczególnego – próba reportażu antropologicznego, Łódź 2011, praca magisterska.

The Urban Sociology Reader. Second edition, red. J. Lin, Ch. Mele, Routledge, London 2013.

Thorstein Veblen, Teoria klasy próżniaczej, przeł. J. i K. Zagórscy, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1971.

Tittenbrun Jacek, Interakcjonizm we współczesnej socjologii amerykańskiej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1983.

Tomasello Michael, Historia naturalna ludzkiego myślenia, przeł. B. Kucharzyk, R. Ociepa, Copernicus Center Press, Kraków 2015.

Tuomela Raimo, Cooperation. A Philosophical Study, Philosophical Studies Series, Kluwer Academic Publishers, Dordrecht–Boston–London 2000.

Tuomela Raimo, The Philosophy of Sociality. The Shared Point of View, Oxford University Press, Oxford–New York 2007.

Turkle Sherry, Samotni razem: dlaczego oczekujemy więcej od zdobyczy techniki, a mniej od siebie nawzajem, przeł.

M. Cierpisz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013.

Turner Jonathan H., Struktura teorii socjologicznej. Wydanie nowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.

Turner Stephan, Understanding the Tacit, Routledge, New York–London 2014.

291

Bibliografia

Tyler Tom, Why People Cooperate. The Role of Social Motivations, Princeton University Press, Princeton–Oxford 2011.

Urry John, Globalne układy złożone [w:] Kultura w czasach globalizacji, red. M. Jacyno, A. Jawłowska, M. Kempny, Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa 2004.

Urry John, Socjologia mobilności, przeł. J. Stawiński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.

Virilio Paul, War and Cinema. The Logistics of Perception, przeł. P. Camiller, Verso, London 2010.

Walton Stuart, Odlot. Kulturowa historia odurzenia, przeł.

A. Kunicka, Aletheia, Warszawa 2017.

Watson John B., Behawioryzm oraz psychologia, jak widzi ją behawiorysta, przeł. E. Klimas-Kuchtowa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1990.

Weber Max, Etyka protestancka a duch kapitalizmu, przeł.

D. Lachowska, Wydawnictwo WUW, Warszawa 2011.

Weber Max „Obiektywność” poznania w naukach społecznych, przeł. M. Skwieciński [w:] Problemy socjologii wiedzy, red. A. Chmielecki i in., Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1985.

Wertenstein-Żuławski Jerzy, Między nadzieją, a rozpaczą, Instytut Kultury, Warszawa, 1993 Węcławowicz Grzegorz, Geografia społeczna miast. Uwarunkowania społeczno-przestrzenne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.

Wiatr Jerzy J., Robert K. Merton i socjologia funkcjonalna.

Wstęp do wydania polskiego [w:] Merton Robert K., Teoria socjologiczna i struktura społeczna, przeł. E. Morawska, J. Wertenstein-Żuławski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1982.

Wilson Edward O., Pół Ziemi. Walka naszej planety o życie, przeł. B. Baran, Aletheia, Warszawa 2017.

Wiśniewski Andrzej, Śleszyński Dariusz, Koncepcja hierarchicznej struktury potrzeb w teorii Abrahama H. Maslowa, „Studia Philosophiae Christianae”, 1976 nr 12/2.

292

Bibliografia

Wohl Hannah, Fine Gary Alan, The Arts of Together. Social Coordination as Dyadic Achievement [w:] Order on the Edge of Chaos. Social Psychology and the Problem of Social Order, red. E. J. Lawler, S. R. Thye, Yoon Jeongkoo, Cambridge University Press, New York 2015.

Woroniecka Grażyna, Interakcja symboliczna a hermeneutyczna kategoria przed-rozumienia, Oficyna Naukowa, Warszawa 1998.

Wyszyński Wojciech, Równowaga ogólna [w:] Słownik społeczny, red. B. Szlachta, Wydawnictwo Wojskowej Akademii Medycznej, Kraków 2004.

Yi-Fu Tuan, Przestrzeń i miejsce, przeł. A. Morawińska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1987.

Zawojski Piotr, Wewnątrz obrazów. Immersja zamiast iluzji? [w:] Przestrzeń sztuki. Obrazy, słowa, komentarze, red.

M. Popczyk, Akademia Sztuk Pięknych, Katowice 2005.

Ziółkowski Marek, Przemiany interesów i wartości społeczeństwa polskiego, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań 2000.

Ziółkowski Marek, Teoria socjologiczna a transformacja społeczeństwa polskiego, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2015.

Ziółkowski Marek, Znaczenie – interakcja – rozumienie. Studium z symbolicznego interakcjonizmu i socjologii fenomenologicznej jako wersji socjologii humanistycznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1981.

Znaniecki Florian, Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.

Zwoliński Andrzej, W sieci hazardu, Wydawnictwo Petrus, Warszawa 2011. Żakowski Jacek, Anty-TINA. Rozmowy o lepszym świecie, myśleniu i życiu, Sic!, Warszawa 2005.

Publikacje Fundacji Bęc Zmiana

Seria KIESZONKOWA Markus Miessen, Koszmar partycypacji, Warszawa 2013 McKenzie Wark, Spektakl dezintegracji. Sytuacjonistyczne drogi wyjścia z XX wieku, Warszawa 2014 Kuba Snopek, Bielajewo. Zabytek przyszłości, Warszawa 2014 Karolina Ziębińska-Lewandowska, Między dokumentalnością a eksperymentem. Krytyka fotograficzna w Polsce w latach 1946–1989, Warszawa 2014 Deindywiduacja. Socjologia zachowań zbiorowych, red. Marek Krajewski, Warszawa 2014 Błażej Prośniewski, Gust nasz pospolity, Warszawa 2014 Paweł Mościcki, My też mamy już przeszłość. Guy Debord i historia jako pole bitwy, współwydawca: Instytut Badań Literackich, Warszawa 2015 Andrzej Marzec, Widmontologia jako teoria filozoficzna i praktyka artystyczna ponowoczesności, Warszawa 2015 Przewodnik dla dryfujących. Antologia sytuacjonistycznych tekstów o mieście, red. Mateusz Kwaterko, Paweł Krzaczkowski, Warszawa 2015 Koniec kultury – koniec Europy. O fundamentach polityki, red. Pascal Gielen, Warszawa 2015 Markus Miessen, Koszmar partycypacji + Niezależna praktyka, Warszawa 2016 Kuba Szreder, ABC Projektariatu. O nędzy projektowego życia, Warszawa 2016 Paweł Mościcki, Foto-konstelacje. Wokół Marka Piaseckiego, Warszawa 2016 Zygmunt Bauman, Irena Bauman, Jerzy Kociatkiewicz, Monika Kostera, Zarządzanie w płynnej nowoczesności, Warszawa 2017 Marek Krajewski, Incydentologia, Warszawa 2017 Łukasz Drozda, Dwa tysiące. Instrukcja obsługi polskiej urbanizacji w XXI wieku, Warszawa 2018 Agnieszka Sosnowska, Performans oporu, Warszawa 2018

295

Magdalena Matysek-Imielińska, Miasto w działaniu.

Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa – dobro wspólne w epoce nowoczesnej, Warszawa 2018 Seria WIZUALNA Magda Szcześniak, Normy widzialności. Tożsamość w czasach transformacji, współwydawca: Instytut Kultury Polskiej UW, Warszawa 2016 Kultura wizualna w Polsce, tom 1 – Fragmenty, red. Iwona Kurz, Paulina Kwiatkowska, Magda Szcześniak, Łukasz Zaremba, współwydawca: Instytut Kultury Polskiej UW, Warszawa 2017 Iwona Kurz, Paulina Kwiatkowska, Magda Szcześniak, Łukasz Zaremba, Kultura wizualna w Polsce, tom 2 – Spojrzenia, współwydawca: Instytut Kultury Polskiej UW, Warszawa 2017 Łukasz Biskupski, Prosto z ulicy. Sztuki wizualne w dobie mediów społecznościowych i kultury uczestnictwa – street art, współwydawca: Instytut Kultury Polskiej UW, partner: Uniwersytet SWPS, Warszawa 2017 Łukasz Zaremba, Obrazy wychodzą na ulice. Spory w polskiej kulturze wizualnej, współwydawca: Instytut Kultury Polskiej UW, Warszawa 2018 Seria DESIGN / PROJEKTOWANIE Nerwowa drzemka. O poszerzaniu pola w projektowaniu, red. Sebastian Cichocki, Bogna Świątkowska, Warszawa 2009 Jakub Szczęsny, Wyspa. Synchronizacja, red. Kaja Pawełek, Warszawa 2009 Handmade. Praca rąk w postindustrialnej rzeczywistości, red. Marek Krajewski, Warszawa 2010 Monika Rosińska, Przemyśleć u/życie. Projektanci.

Przedmioty. Życie społeczne, Warszawa 2010 Redukcja / Mikroprzestrzenie. Synchronizacja, red. Bogna Świątkowska, Warszawa 2010 Artur Frankowski, Typespotting. Warszawa, Warszawa 2010 Coś, które nadchodzi. Architektura XXI wieku, red. Bogna Świątkowska, Warszawa 2011

296

Piotr Bujas, Alicja Gzowska, Aleksandra Kędziorek, Łukasz Stanek, Postmodernizm jest prawie w porządku. Polska architektura po socjalistycznej globalizacji, partner: Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Warszawa 2012 Natalia Fiedorczuk, Wynajęcie, Warszawa 2012 Maciej Rawluk, Przystanki polskie. Element infrastruktury punktowej systemu transportu zbiorowego, współwydawca: Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2012 Chwała miasta, red. Bogna Świątkowska, Warszawa 2012 Piotr Korduba, Ludowość na sprzedaż, Warszawa 2013 TR Laszuk. Dizajn i rewolucja w teatrze, współwydawca: TR Warszawa, Warszawa 2013 Marek Krajewski, Są w życiu rzeczy… Szkice z socjologii przedmiotów, Warszawa 2013 Miasto-Zdrój. Architektura i programowanie zmysłów, red. Bogna Świątkowska, Joanna Kusiak, Warszawa 2013 TypoPolo. Album typograficzno-fotograficzny, red. Rene Wawrzkiewicz, Warszawa 2014 My i oni. Przestrzenie wspólne / projektowanie dla wspólnoty, red. Bogna Świątkowska, Warszawa 2014 Justin McGuirk, Radykalne miasta. Przez Amerykę Łacińską w poszukiwaniu nowej architektury, współwydawca: Res Publica, Warszawa 2015 Claire Bishop, Sztuczne piekła. Sztuka partycypacyjna i polityka widowni, Warszawa 2015 Smutek konkretu. Materializacja idei, red. Maciej Frąckowiak, Magda Roszkowska, Bogna Świątkowska, Warszawa 2015 Adrichalim / Architekci, red. Bogna Świątkowska, Warszawa 2016 Architektura VII Dnia. Wydanie I, red. Kuba Snopek, Iza Cichońska, Karolina Popera, współwydawca: Biuro Festiwalowe Impart 2016, Warszawa 2016 Architektura niezrównoważona, red. Kacper Pobłocki, Bogna Świątkowska, Warszawa 2016 Rem Koolhaas, Śmieciowa przestrzeń. Teksty, wydawca: Fundacja Centrum Architektury, partner: Fundacja Bęc Zmiana, Warszawa 2017

297

Emilia Kiecko, Przyszłość do zbudowania. Futurologia i architektura w PRL, Warszawa 2018 Seria ORIENTUJ SIĘ Piotr Bazylko, Krzysztof Masiewicz, Podręcznik kolekcjonera sztuki najnowszej, Warszawa–Kraków 2008 Stadion X: miejsce, którego nie było, red. Joanna Warsza, Warszawa–Kraków 2008 (książka dostępna również w wersji angielskiej) Piotr Bazylko, Krzysztof Masiewicz, 77 dzieł sztuki z historią. Opowiadania zebrane, Warszawa 2010 Mikołaj Długosz, 1994, Warszawa 2010 Rafał Drozdowski, Marek Krajewski, Za fotografię!

W stronę radykalnego programu socjologii wizualnej, Warszawa 2010 Cecylia Malik, 365 drzew, Warszawa 2010 Badania wizualne w działaniu. Antologia tekstów, red.

Maciej Frąckowiak, Krzysztof Olechnicki, współpraca wydawnicza: Instytut Socjologii UAM, Narodowy Instytut Audiowizualny, Warszawa 2011 Konrad Pustoła, Widoki władzy, Warszawa 2011 David Harvey, Bunt miast. Prawo do miasta i miejska rewolucja, Warszawa 2012 Niewidzialne miasto, red. Marek Krajewski, współpraca: Instytut Socjologii UAM, Warszawa 2012 Rafał Drozdowski, Maciej Frąckowiak, Marek Krajewski, Łukasz Rogowski, Narzędziownia. Jak badaliśmy (niewidzialne) miasto, Warszawa 2012 Fanny Vaucher, Polskie pigułki / Polish Pills / Pilules polonaises, wydane dzięki wsparciu Szwajcarskiej Fundacji dla Kultury Pro Helvetia oraz Instytutu Polskiego w Paryżu, współwydawca: Noir sur Blanc, Warszawa 2013 Janusz Minkiewicz (tekst), Eryk Lipiński (ilustracje), O piesku dziwaku, Warszawa 2014 Andrzej Tobis, A–Z. Słownik ilustrowany języka niemieckiego i polskiego, współwydawca: Instytut Adama Mickiewicza, Warszawa 2014 Ha ha Ha-Ga, red. Anna Niesterowicz, Zuzanna Lipińska, Warszawa 2015 Gilles Deleuze, Félix Guattari, Kapitalizm i schizofrenia II: Tysiąc plateau, Warszawa 2015

298

Harry Lehmann, Rewolucja cyfrowa w muzyce. Filozofia muzyki, Warszawa 2016 (ebook) Mikołaj Długosz, Latem w mieście, współwydawca: TV Working Studio, Warszawa 2016 Fanny Vaucher, Polskie pigułki 2 / Polish Pills 2 / Pilules polonaises 2, współwydawca: Noir sur Blanc, Warszawa 2016 Zuzanna Fruba, Dziwny dom nad Wisłą, Warszawa 2016 Pénélope Bagieu, Tupeciary. O kobietach, które robią to, co chcą, Warszawa 2018 Prawda jest konkretna. Artystyczne strategie w polityce.

Podręcznik, red. Florian Malzacher i steirischer herbst, Warszawa 2018 Seria z mapą Kacper Pobłocki, Kapitalizm. Historia krótkiego trwania, Warszawa 2017 Joanna Kusiak, Chaos Warszawa. Porządki przestrzenne polskiego kapitalizmu, partner: Muzeum Warszawy, Warszawa 2017 Artur Jerzy Filip, Wielkie plany w rękach obywateli.

Na koalicyjnym szlaku, Warszawa 2018 Seria KULTURA NIE DLA ZYSKU Czytanki dla robotników sztuki. Zeszyt 1, red. zbiorowa, Warszawa 2009 Ivan Illich, Odszkolnić społeczeństwo, Warszawa 2010 Dragan Klaić, Mobilność wyobraźni. Międzynarodowa współpraca kulturalna. Przewodnik, współwydawca: Narodowy Instytut Audiowizualny, Warszawa 2011 Wieczna radość. Ekonomia polityczna społecznej kreatywności, red. zbiorowa, Warszawa 2011 Fabryka Sztuki. Podział pracy oraz dystrybucja kapitałów w polu sztuk wizualnych we współczesnej Polsce, raport Wolnego Uniwersytetu Warszawy, Warszawa 2014 (wersja polska i angielska) Seria EKSPERYMENT Znikanie. Instrukcja obsługi, red. zbiorowa, Warszawa 2009 Katarzyna Krakowiak, Andrzej Kłosak, Słuchawy.

Projektowanie dla ucha, Warszawa 2009

299

Magdalena Starska, Dawid Wiener, Komunikacja.

Pogłębianie poczucia przestrzeni, Warszawa 2009 Aleksandra Wasilkowska, Andrzej Nowak, Warszawa jako struktura emergentna, Warszawa 2009 Janek Simon, Szymon Wichary, Zmaganie umysłu ze światem. Gry losowe, Warszawa 2009 Grzegorz Piątek, Marek Pieniążek, Jan Dziaczkowski, Góry dla Warszawy!, Warszawa 2009 Kasia Fudakowski, David Álvarez Castillo, Pokonać obiekt.

W wypadku rzeźby, Warszawa 2009 Eksperyment. Leksykon. Zbiór tekstów, red. zbiorowa, Warszawa 2012 Formy przestrzenne jako centrum wszystkiego, red. Karolina Breguła, Warszawa 2012 Helibo Seyoman, red. Martin Conrads, Franziska Morlok, Bogna Świątkowska, Warszawa 2016 Kwartalnik „FORMAT P” # 1 Piekło rzeczy, Warszawa 2009 # 2 Bóle fantomowe, Warszawa 2009 # 3 Manifesty, Precz z neutralnością!, Warszawa 2009 # 4 The Future of Art Criticism as Pure Fiction, Warszawa 2011 # 5 Wystawy mówione / Spoken Exhibitions, Warszawa 2011 # 6 Publiczna kolekcja sztuki XXI wieku m.st. Warszawy, Warszawa 2012 # 7 Ziemia pracuje! Wystawa o mauzoleach, ruinach i szlamie, Warszawa 2013 # 8 Nieposłuszeństwo. Teoria i praktyka, Warszawa 2013 # 9 W stronę leksykonu użytkowania, Warszawa 2014 # 10 Subterranea, Warszawa 2014 beczmiana.pl/sklep zamówienia: sklep@beczmiana.pl

Błędnik. Utrzymując równowagę pod redakcją Marka Krajewskiego i Zofii Małkowicz-Daszkowskiej ISBN 978-83-66082-02-1 Warszawa 2018 © Autorzy, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana Recenzja naukowa:

prof. dr hab. Wojciech Burszta Redakcja językowa:

Agnieszka Bresińska Korekta:

Agnieszka Bresińska Projekt graficzny serii, okładka, skład:

Grzegorz Laszuk, Anna Hegman Redaktorka prowadząca:

Bogna Świątkowska

Wydawca:

Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana ul. Mokotowska 65/7 00-533 Warszawa www.beczmiana.pl biuro@beczmiana.pl Zamówienia:

www.beczmiana.pl/sklep zamowienia@beczmiana.pl Druk:

Mazowieckie Centrum Poligrafii ul. Słoneczna 3c 05-270 Marki

Publikacja jest współfinansowana przez Instytut Socjologii oraz Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Czy możliwe Czytaj jest dziś utrzymywanie równowagi, a jeśli tak, to dzięki czemu? Jakie są strategie jej zachowywania w świecie, który nieustannie nas z niej wytrąca przez swoje niekonsekwencje, zaburzenia rozwojowe, nierówności?

Jak w sytuacji niestabilności zachowują się jednostki i zbiorowości? Czy zawsze starają się utrzymać równowagę, czy też przeciwnie, preferują jej czasową lub permanentną utratę? www.nn6t.pl

Notes na 6 tygodni

Napięcie pomiędzy równowagą i jej brakiem, które doskonale wyraża metafora błędnika, sprawia, że zajmowanie się nim niekoniecznie musi być traktowane jako celebracja któregoś z tych dwu stanów, a co za tym idzie, opowiadanie sięZajrzyj za tym,do co reakcyjne, bądź za tym, co postępowe.

Powinien nas raczej interesować proces mediowania pomiędzy równowagą a jej brakiem. To w nim najpełniej bowiem wyraża się istota wszystkiego, co żyje.

naszej księgarni

Zofia Małkowicz-Daszkowska, Marek Krajewski (fragment wstępu)

www.beczmiana.pl/sklep

honoraria: redakcja językowa i korekta, projekt graficzny i skład, koordynator produkcji

Odwiedź nas

Mokotowska 65

koszty druku i papieru*

koszty utrzymania książki w obiegu: transport, magazynowanie, dystrybucja, promocja marża księgarń i hurtowni

zysk przeznaczony na cele statutowe Fundacji Bęc Zmiana

Warszawa

podatek 5% od ceny netto

cena

5,22 zł 0 zł 5,51 zł 15,72 zł 4,98 zł 1,57 zł

= 33,00 zł

* Koszty druku uwzględnione w cenie publikacji zostały obniżone dzięki współpracy z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

ISBN 978-83-66082-02-1

9 788366 082021