N I E U W S B R I E F B E G I J N H O F O N Z E - L I E V E - V RO U W T E R H OY E N
2022
125
#
MEI JUNI
JAARGANG 21 vu M. Van Speybroeck, Lange Violettestraat, 193B, 9000 Gent.
PASEN IN HET BEGIJNHOF O N S B E G I J N H O F I S E E N U I TG AV E VA N B E G I J N E N K R I E B E L S
Inhoud
Wie graag iets wil laten publiceren in ons krantje kan altijd contact opnemen met de redactie: begijnenkriebels@telenet.be of steek een briefje in bus 255. Pagina 16
wedstrijd WAAR IN HET BEGIJNHOF
Wat valt er te lezen? IN SAMENWERKING MET
4 Pasen in het begijnhof
NUMMER 125 MEI - JUNI 2022 4 Pasen in het begijnhof 6 Nieuws 8 What’s in a name?
8 Brigita
9 Sprakeloos 10 Schelde en Leie 13 Kunst Kijken 14 Vrijwilligers kerk 15 Rommelmarkt
10 Schelde en Leie
16 Wedstrijd 17 Agenda 18 Koens Kookclub 19 Colofon / REDACTIE 20 Portret
13 Kunst Kijken’22
& 11 - 1 2 . 0 6 . 2 0 2 2
klein
gent
Kunst Kijken in het Begijnhof
04-05-06.06.2022
13:30
—
18:30
Alagha Samer
Hilde Van Wambeke
Marc Van Borm
An Vermassen
Isidoor Goddeeris
Marianne Turck
Andrea De Rycke
Jacky Bostoen
Martine Bogaert
Angelica Overwater
Jeannot Clemminck
Max Van Malderen
Ann Agemans
Jerome De Potter
Michaëla Olsson
Batist Vermeulen
Jo Bogaerts
Monique Donckers
Ben Benaouisse
Joke Raes
Nies Vansteendam
Bernadette Schockaert
Jonathan De Maeyer
Oswin Loedts
Caroline Kesteleyn
Jorge Manilla
Patricia Rau
Chantall Pollier
Karel Van Roy
Rony Verstraete
Chris Hubrecht
Karien Deroo
Shirley Villavicencio
Katrien Gitsels
Diana Monkhorst
Katrin Bosmans
Dolores Bouckaert
Kristof Lemmens
Elly Bogaert
Lieve Decorte
Sofie Deckers
Fanny Franchoo
Lieve Vanhoutte
Sophie Martens
Filip Hamerlinck
Lou Cornelis
Stefaan Hoste
Simon DebbautL’Ecluse
The Wild Regrets
Luk Darras
Het stiltehuis (BK vzw) Lybrân Snoeck
4
5
127 211
235 113
7 3
163 167
8
193 189
173
6
203 201
2 265
253 255
183
249
251
Vroni Agemans
Maarten Verbiest
Klein Begijnhof O.L.V. ter Hoyen Lange Violettestraat, GENT
18:30
135
Pizango
Chris VandeKerkhove
Hilde Bouchez
—
Een verrassend wandelparcours...
Kunstenaars
Georgia Kokot
13:30
1
Scan me
Meer info: www.begijnenkriebels.be
Locaties 1. In-/uitgang 2. Grafkapel 3. Weide 4. Bleekweide
LANGE VIO LETTESTR AAT
5. Tuin 6. Groothuis 7. Godelievekapel 8. Kerk
Verboden te parkeren binnen het begijnhof ! v.u. M. Van Speybroeck, Lange Violettestraat, 193B 9000 Gent
Nr. 113 127 135 163 167
173 183 189 193 201
203 211 235 249
251 253 255 265
Ons Begijnhof
Pasen in het begijnhof: en terug zoals vroeger… We waren blij dat de Paasklok dit jaar terug de eitjes in de bleekweide gelegd had. Zo konden we zoals vroeger blijde kinderen zien rondhuppelen, zoekend naar de chocolade, verborgen in het groen. Wachtend aan het hekken tot de klokken het signaal gaven… en dan kon het plezier beginnen.
Tekst & foto’s: Martine
Ook deze keer kon het grote paasei, dat elk jaar opnieuw gedropt wordt op een goed zichtbare plaats, de aandacht trekken. Er waren minder kindjes deze keer, maar ook nieuwe gezichten. Dat was dus wel leuk. Door het zonnige weer werd het een gezellige bedoening… Zoals altijd was er ook een receptie nadien en het was buiten, dus dubbel aangenaam. Er werd naarstig bijgebabbeld en de sfeer zat weeral eens goed. Zoals altijd bleven er mensen die de toffe sfeer niet meteen konden verlaten, en dat was leuk voor de fotografe. Zo kon zij nog enkele gekke foto’s nemen. Want uiteindelijk zijn we een toffe bende, met een mooie mix van mensen. En dat we zo telkenmale samen Pasen kunnen vieren, dat moeten we blijven koesteren.
4
5
Ons Begijnhof
Stabat Mater STABAT MATER …voor Oekraïne Zondag 13 maart 2022 om 20u bracht Accademia della Speranza onder leiding van Piet Lamiroy een adembenemend benefietconcert in de kerk van ons begijnhof OVL ter Hoyen. Op het programma stonden aria’s en duetten van Johann Sebastian BACH en het Stabat Mater van Giovanni Battista PERGOLESI. Het welkomstwoord door E.H. Ivan Danchevskyi (Lviv , Oekraïne) zette meteen de toon van ‘medeleven’ met alle slachtoffers in het oorlogsgebied en de moeders op de vlucht. Stabat Mater (Stabat Mater dolorosa: vol van verdriet stond zijn moeder) is de aanhef van een lied/gedicht over Maria die waakt bij het kruis van Christus, waarvan de tekst geschreven is in de 13de eeuw door een Franciscaner monnik. Het orkest en de solisten Mieke Dhondt (sopraan) & Esther Verheye (alt) brachten met veel emotie de passende meesterwerken. Naast mij zaten twee jonge studenten uit Oekraïne die na afloop van het concert open stonden voor een vlotte babbel: jonge mensen die de kans grijpen om hun studies verder zetten in Gent: al even aangrijpend… vooral om hun veerkracht te merken! S.
Dichterlijke ontboezemingen Bedenkingen bij de Heilige Grafkapel. Vanmorgen zat ik te ontbijten aan de voet van de Heilige Grafkapel. Ze werd gebouwd in vroegere tijden, in 1632 dan nog wel. Ik zat op de bovenste van de drie treden, waar vroeger door de begijnen werd gebeden. In 1639 werd ze gewijd, maar dat is ver voor mijn tijd. De barokgevel is er pas in 1662 gekomen. Met engelenkoppen en zuilen werd een nieuwe start genomen. De grootjuffrouw van toen heeft dat goed gedaan, dankzij haar inspanningen bleef de kapel verder bestaan. In 1933 vond men een liggend Christusbeeld onder het altaar, Het is er nog steeds te zien en ligt nog steeds daar. Met kerst legt Johan er een kindeke Jezus in en zo krijgt de Heilige Grafkapel elk jaar een nieuw begin. Pater Jan.
kwaliteitsslagerij
LANGE VIOLETTESTRAAT 7 - GENT - 09 225 47 30
BELEGDE BROODJES & MEENEEMDAGSCHOTELS
6
Hier kon ook jouw reclame staan, vind je niet? Bij interesse, contacteer a.u.b de redactie om jouw reclame te bespreken: begijnenkriebels@telenet.be
Ons Begijnhof
Vox Mago Waaw!!! Met twee jaar Corona-uitstel ging op 11 en 12 maart het ‘volgende’ concert door van Vox Mago met orkest, onder de leiding van Patrick Debrabandere. Er werd gestart met een recent gelegenheidswerk, gecomponeerd door Nicolas De Cock (met C O C K!), in 2014. Het werk werd gecreëerd ter gelegenheid van de 65e verjaardag van architect Paul Robbrecht en van zijn ereburgerschap van Lovendegem, vandaag Lievegem. Het is een compositie, waarbij vrij onbekende dichterlijke en wel hoogst persoonlijke ontboezemingen van Emily Dickinson (Amerikaanse) een muzikale lijn toegevoegd kregen. Melodieus, met enige flinke uithalen voor de sopraan. Mooi gebracht. Daarna werden we uitgenodigd om deel te nemen aan de Passion of Christ van Sir Arthur Somervell (Engelsman). Het werk dateert van 1914, net voor WO I en lijkt eenzelfde klankkleur te hebben als de gekende Anglicaanse Evensong’s, als ingetogen avond- en dagafsluiting gezongen. Passiemuziek is gekend, maar de hier gebruikte tekst is vrij merkwaardig en aangrijpend. Bij herhaling wordt de luisteraar direct aangesproken en voor ethische keuzes gesteld. “Wat zou jij gedaan hebben, gesteld dat je aanwezig was geweest?”. - Was jij in de olijfhof geweest, en jij werd gevraagd om met hem te waken, zou jij wakker gebleven zijn? … - Voor luisteraars die het verhaal kennen komt dat binnen als tekst. Patrick Debrabandere werkte dit voor Vox Mago uit tot een beklijvend geheel. De tekst is wel nodig ter ondersteuning om het geheel te begrijpen, maar de uitwerking grijpt je dan heel sterk aan. Het geheel werd heel mooi, menselijk, muzikaal gepresenteerd. Methodisch afgewerkt op een heel hoog niveau (misschien gezien de omstandigheden een klein verwaarloos minnetje voor de Christuspartij). De aandacht krijgt geen moment de kans om weg te glippen en dat tot het laatste moment. We weten dat het niet altijd feest kan zijn, maar dit was gewoon heel mooi: een niet te missen ervaring. Dank je wel!!! Praise to the Lord in the height And in the dept be praise; In all His words most wonderful Most sure in all His ways. Eert de Heiligste in de hoge En laat lof zijn in de diepte In al zijn wonderbaarlijke woorden Steeds betrouwbaar op al zijn wegen. Vox Mago en Patrick: we hebben jullie gemist!!!
Marc
Een idee voor in de nieuwsbrief? Lingerie • Ondergoed • Sportbh’s • Zwangerschapslingerie Kousen • Nachtkledij • Herenondergoed • Sokken
Lange Violettestraat 45 9000 Gent Tel 09 223 55 86
Brusselsesteenweg 265, 9050 Ledeberg - Gent info@develowinkel.be - tel 09 2 790 390 WWW.DEVELOWINKEL.BE zo en ma gesloten
Mail het gerust naar de redactie!
begijnenkriebels@telenet.be
7
Ons Begijnhof / 157
Wat schuilt er achter de namen van onze huizen?
Tekst: Marc Van Speybroeck
De naam Brigitta, bij huisnummer 157, lijkt niet zo gekend bij ons.
Eerst en vooral is een kleine naamsverbetering nodig: het gaat hier namelijk over Birgitta. We bevinden ons namelijk in Zweden in de 14e eeuw. Birgitta van Zweden dus. Zij was de dochter van een eerbiedwaardige rechter in de regio van Uppland. Als kind al kreeg ze visioenen, die volgens haar rechtstreeks van Jezus, de gekruisigde, afkomstig waren. Het gezin was heel christelijk, maar Birgitta werd toch op een voortreffelijke wijze uitgehuwelijkt aan Ulf Gudmarsson. Samen hadden ze maar liefst acht kinderen. Een van haar kinderen was de H. Catharina van Zweden. In 1341 ging ze met haar echtgenoot op pelgrimstocht naar Santiago de Compostella. Haar man werd tijdens de reis ernstig ziek en overleed in 1344. Zij is dan zowat 40 jaar oud. Zij geeft haar leven een nieuwe wending en zal nog strenger religieus leven. Zij wordt een van de belangrijkste mystieke
8
vrouwen van haar tijd. Haar tijdgenote Hildegard van Bingen is ons wellicht beter gekend, maar Birgitta moet voor haar niet onderdoen. Zij sticht een klooster voor vrouwen én een voor mannen. Deze waren toegewijd aan de Allerheiligste Verlosser (de toegetreden leden werden Birgittinessen en Birgittijnen genoemd). Op het einde van haar leven, ze werd 70 jaar, verbleef ze in Rome en spoorde de uitgeweken paus aan om van Avignon terug te keren naar Rome. De paus had evenwel aan haar aansporing geen boodschap. Het zal de H. Catherina van Siena zijn, die dit wel voor mekaar krijgt. Deze laatste is curieus genoeg een ontbrekende naam in ons begijnhof. In haar tijd haalde Birgitta regelmatig uit naar kerkdienaren die hun functie misbruikten. Dit laatste minderde haar eigen geloof niet, wat een paar eeuwen later met Luther wel het geval zou zijn. Een uitspraak die vandaag zeker niet
meer zomaar aanvaard wordt: ‘De paus die het celibaat opheft, gaat naar de hel!’ In haar tijd wellicht een gedragen standpunt, maar vandaag toch zeer controversieel. Die Birgitta is voor ons niet zo gekend, maar dat neemt niet weg dat zij samen met haar collega’s Catherina van Siena en Theresa-Benedicta van het Kruis (ook ontbrekend in ons begijnhof) door paus Johannes-Paulus, in 1999 verheven werd tot medepatrones van Europa. Als adelbrief kan dat toch tellen. Birgitta is net als haar tijdgenote Hildegard Van Bingen een begaafde componiste. ‘Les Flamboyants’ brachten in datzelfde jaar 1999 een CD uit met een mix van haar (uittreksel Cantus Sororum) en Hildegard’s muziek. In 1391 werd ze al heilig verklaard door paus Bonifatius IX. Haar naamfeest wordt gevierd op 23 juli.
Ons Begijnhof
SPRAKELOOS \
Dirk Vandewiele
Vanop afstand zie ik een oudere dame die op de bank van het speelplein in het park zit te telefoneren, naast haar houden enkele jonge moeders en vaders hun spelende kinderen in de gaten. Mijn driejarige kleinzoon Mats springt van zijn blinkende tweewieler en baant zich een weg door het mulle zand naar de schommel. ‘Duwen opa! Duwen!’ Als hij er na tien minuten genoeg van krijgt loopt mijn jongste nakomeling naar een lege draaimolen: ‘duwen opa, duwen!’ Plots verschijnt uit het niets een klein meisje dat ik behulpzaam op het houten gevaarte help. ‘Goed vasthouden!’ roep ik streng naar de beide peuters die leeftijdsgenoten lijken. De bellende vrouw op de bank houdt haar hand voor de mond, zou ze zo het lawaai van de vlakbij zijnde manifestatie voor democratie willen dempen? ‘Hoe heet jij? Waar is je mama?’ Het meisje met de twee blonde paardenstaartjes zegt niks maar lacht spontaan naar Mats en geniet intens van het spel en onze aandacht. Daarnet hoorde en zag ik een gedreven jonge kerel speechen op een geïmproviseerd podium rechtover het standbeeld van Koning Albert I in het gelijknamige stadspark, tot onverwachts de iconische song ‘People have the Power’ van Patti Smith uit de boxen weerklinkt. Enthousiast begin ik uit volle borst mee te zingen terwijl ik met één oog en hand de kids bezighoud en met mijn ander oog opmerk dat de dame haar mobieltje heeft opgeborgen. Wezenloos staart ze voor zich uit en beweegt nauwelijks. Precies heb ik het niet bijgehouden doch na minstens een dik half uur kinderplezier vraag ik me ernstig af wie deze lachende lieve meid in het oog houdt. Het loopt al tegen vijf uur in de namiddag aan, boterhammen-tijd voor Mats weet ik, en alsof de oudere vrouw het aanvoelt staat ze op en komt mijn richting uit. Met haar rechter wijsvinger wijst ze vastberaden naar het meisje en noemt haar voornaam: Wasylyna. ‘You speak English?’ ‘Ukraine!’ repliceert ze discreet. Vanzelfsprekend zijn ze halsoverkop gevlucht voor het Russisch geweld in hun land. Allicht moest zij haar zoon, haar dochter, haar partner achterlaten. Waar zouden ze hier in Gent verblijven? Geen woord meer komt uit haar mond. Een trauma lees ik van haar gezicht af. Instinctief overvalt mij de goesting om deze grootmoeder en haar kleindochter te trakteren op een boterham in mijn appartement maar het blijft bij een vluchtig afscheid. Mats herkent zijn fietsje en Wasylyna wil nog op de schommel. Die avond leert LeerWiki.nl mij dat haar naam ‘Koninklijk’ betekent. Zou Koning Albert dit geweten hebben? Wat ik wel meen te weten is, dat indien het kind niet op korte termijn kan terugkeren naar haar vaderland, Wasylyna binnen onafzienbare tijd vlot Nederlands zal spreken en zich hier hopelijk thuis voelen tussen andere kinderen die gedijen in deze veilige omgeving. Onbevangen in plaats van gevangen zoals haar oma en zovele andere vluchtelingen zich hier wellicht voelen, ondanks onze goede wil om die mensen te helpen. Natuurlijk maakt het deel uit van de menselijke aard om in nood verkerende soortgenoten (tijdelijk) voedsel, een dak, een bed, een opvoeding te bieden. Maar de vrijheid die hen gewelddadig wordt afgenomen om in hun geboorteland op te groeien blijft voor altijd hun grootste verlangen. Dat de onzichtbare wonden van het gevoel zelden of nooit genezen maakte de geschiedenis ons reeds lang duidelijk. Helaas snapt niet iedereen die levensles.
De Max Max Van Malderen, buurjongen en creatieve duizendpoot, ontwerper van onze paasflyer, vierde zijn lentefeest. Zijn oma Nies Van Steendam laat ons haar schilderijen zien tijdens Kunst Kijken, in Convent H. Jozef nr 249 en het zou best kunnen dat kleinzoon Max zijn eigen werkjes ook aan bod zullen komen. Zijn vader Vince met The Wild Regrets beloofde ons tijdens Kunst Kijken af en toe te verrassen met een muzikaal intermezzo.
9
Om de hoek
De Schelde en de Leie in Gent DEEL 2
Tekst: Marc Van Speybroeck
Alvorens ons nog verder te verdiepen in het water, wil ik toch even wijzen op de vele ‘bergen’ die de stad kent… Blandijnberg, Kantienberg, Kattenberg, St Kwintensberg, Zwaluwenberg, Zandberg, Onderbergen, Galgenberg, Wispelberg, Ledeberg, St Amandsberg, … Vele van die hoogtes werden in de loop der eeuwen verlaagd tot het omliggende niveau en zijn vandaag nauwelijks nog op te merken. Maar keren we nog even terug naar onze tijdas en houden we halt in de 10e eeuw. Er start een economische bedrijvigheid, die uiteindelijk de oorzaak zal worden van het uitgroeien van de bestaande kleine (handels) nederzettingen naar mekaar toe en het ontstaan van de stad Gent. Bij de Schelde was er al een grote activiteit ter hoogte van de St Baafsabdij. Aan de Reep, bij de zogenaamde Wijdenaard was er ook een mooie natuurlijke aanlegplaats beschikbaar voor boten. Op het Leiewater werd een haven uitgebouwd aan de overzijde van deze lichte verhoging, uitloper van de Zandberg, ter hoogte van de Koornaard en de Hooiaard. Vandaag kennen we, op de eerste na, die plaatsen nog: het bisdomplein ligt aan het water bij de oude Wijdenaard. De Leiehaven kennen we als Graslei en Korenlei, vroeger de ‘haven tussen bruggen’. De boten in gebruik waren aangepast aan de rivieren: voor Schelde en Leie waren die wat groter. Voor Lieve en andere kleinere waterlopen waren ze kleiner. Het waren platbodems met een diepgang van hooguit 1.00 m en een lengte tot 20 m. Draagkracht pakweg 15 – 20 ton voor de seien (voor kleine waterlopen: Schipgracht, Durme, Kale), tot 60 ton voor pleiten, maar nooit te hoog geladen voor bruggen en stuwen. Voor de volledigheid vermeld ik hier ook nog de kleinere heemers, gebruikt voor alle mogelijke doeleinden. De afbeeldingen met de grotere zeilschepen dateren alle van latere datum. Het principe van sluizen bestond nog niet. Stuwen waren niet haalbaar voor grotere boten. Schelde en Leie hadden wel enig verval tussen Oudenaarde en Gent, en Kortrijk en Gent. Beide rivieren vormden grote meanders naarmate ze stad Gent naderden. Het rechttrekken
10
van de vaargeul deed die meanders verdwijnen, maar ook voor de Schelde zijn die nog steeds te zien voor wandelaars en fietsers. Voor de Leie zijn ze nog voor een groot deel aanwezig. Kijk maar wat een prachtig waterverhaal te zien is voorbij het kasteel van Ooidonk naar Gent toe! Hoe verliepen die waterlopen verder, de huidige stad in? Op de vorige plannen kregen we beide rivieren afzonderlijk te zien in hun bedding rond 800 na Christus. Hierna een beeld met vele (vooral geen compleet beeld) min of meer belangrijke waterlopen in het Gentse. De bijgekomen waterlopen liggen bijna allemaal in het stroombekken van de Leie. Op het plan worden de wellicht oorspronkelijke rivierbeddingen aangeduid, op een huidig stratenplan, met de gegraven waterlopen en dat zijn er meer dan hierboven opgesomd…).
onmogelijk werd. Daarbij komt nog dat de stad een goede waterbeheersing en grachtengordel kon gebruiken ter verdediging van zijn grenzen. Een degelijk plan om het waterniveau te beheersen was een ingrijpende en ingewikkelde denkoefening. Krommingen werden rechtgetrokken, kanalen werden gegraven, stuwen die het water tegenhielden werden gebouwd. Die stuwen hadden wel een overloop of bypass nodig: dergelijke bouwwerken gebeurden altijd in een min of meer droge bedding en waren niet op één dag afgewerkt. Het resultaat is al heel snel (allez, na decennia…), een verweving en verstrenging van rivieren, kanalen, grachten, dammen, stuwen (al dan niet overbrugbaar met de boten), gaten, rabotten en bruggen.
Alleen, Leie en Schelde hadden niet dezelfde waterhoogte. De Schelde vloeit op een lager niveau dan de Leie. En ’s winters had men af te rekenen met langdurige overstromingen, tot in de stadsbuurten zelf. Er werd niet voor niets gesproken over een winter- en een zomerbedding. En in droge perioden kon het water wel eens heel laag staan in de beddingen, zodat scheepvaart, zelfs met de platbodems, zo goed als
de stad zijn: De Ketelvest, heel oorspronkelijk wellicht eerder een droge verdedigingsgracht, op het laagste punt tussen de twee belangrijkste zandruggen in, waar later een directe verbinding kon tot stand gebracht worden tussen Leie en Schelde, met het probleem van het niveauverschil dat opgelost werd met een stuw, de Braemgaten genaamd. Die stuw leidde het water door een kunstmatige dam
Twee nog steeds van de meest zichtbare gegraven kanalen in
Om de hoek
die het water diende te bedwingen en de stad beschermen, jawel: de ‘Brabantdam’ die de vrije doorgang vanuit de stad naar het Zuid-oosten mogelijk maakte. De Opperschelde langs de Blandijnrug, een rechttrekking van de slingerende ‘Oude Schelde’ door de Muinkmeersen. Wat is dat nu weer? Is het water onder de St Pietersabdij dan geen Scheldewater? Natuurlijk wel, maar het is niet de originele bedding. Hierna nemen we deze draad terug op.
de rechttrekking van de Franse vaart (wie naar de Brusselse steenweg rijdt, gaat erover, na de Schelde voorbij te zijn, zie foto). De Visserij, ook het Rommelwater genoemd, dankt zijn naam aan de vele molens en de industrie die op het eiland tussen Nederschelde en Visserij gebouwd werden. Eén van de toen gegraven kanalen is verdwenen en bestaat alleen nog in naam: de Houtlei, oorspronkelijk een verdedigingsvest. Hierboven een beeld van de oude samenloop met de Leie aan het Appelbrugparkje bij de Jan Breydelstraat.
Maar laten we onze blikken even richten op de Muinkmeersen. Hoe kwam het water daar terecht en hoe was de loop van de rivier? En wat werd er bij gegraven? Keren we terug naar de eerste plannen van dit artikel. Foto hier boven, een wijds beeld van de Muinkmeersen met de vele bleekweiden (Wynants).
Plan 1837 De Schelde komt de stad binnen langs de Stropkaai. Bij Ter Platen kiest ze daar een meer oostelijk gerichte bedding, min of meer de huidige Tentoonstellingslaan volgend. Ergens ter hoogte van het gedenkteken voor WO I in het Zuidpark (dat met die oude zuilen, afkomstig van het oude Zuidstation!), steekt de Schelde de Muinkmeersen over, volgt min of meer de Frère Orbanlaan naar de Zuid en draait daar weer even Westwaarts, tot ter hoogte van de huidige brug aan het begin van de Lammerstraat. Met een korte bocht keren we dan terug naar de Brabantdam, later aangelegd om met droge voeten van Gent richting het Brabantse land te gaan.
Eeuwen later werden nog drie kanalen toegevoegd: de Coupure (1751), zoals we die vandaag nog kennen, de Visserij (1752), een beter bevaarbare bypass voor de Nederschelde, ook het Rommelwater genoemd, en al vroeger
11
Ons Begijnhof
Waanzinnig werk, met schup, steekkarretje en mankracht. Wat hier in de middeleeuwen al gerealiseerd werd… De bedding van de Schelde verdween, opgevuld, deels vervangen door een riool, nog lange tijd een stinkende waterloop. Het laatste stuk dicht bij ons aan de oude Vijfwindgaten verdween pas in 1939. Het naburig flatgebouw is niet voor niets van recentere datum. Wie meer wil zien qua beeld en plan, kan steeds terecht bij de Beeldbank Gent of bij het archief van de UGent, lib. Ugent.be. De Braemgaten is een reusachtige stuw met watermolen, die het waterpeil in de stad controleert; eens daar voorbij gaat het richting Reep (afbeelding Braemgaten met molen, Wynants). Het is raar, maar aan het Van Eyck zwembad is het de Schelde (Reep) die een korte bocht naar rechts maakt en de Leie die er zo maar bij komt. En dan gaat het langs ons begijnhof richting Keizerpoort. ‘Ter Hoyen’, een naam die verrassend genoeg minder te maken heeft met hooi, maar eerder met ‘vruchtbaar land’… Een linkse knik richting Heirnis en de Schelde stroomt de stad weer uit. Uit het parcours mag blijken dat de Schelde eerder langs de oude stad stroomt, die op het St Baafsdorp na quasi volledig aan de linkeroever ligt van de stroom. De uitdrukking, Gent ligt aan de Schelde krijgt hiermee een andere inhoud. Gent is misschien wel eerder een Leiestad… De Schelde was de rivier die getemd moest worden. Al in de vroege middeleeuwen werden delen recht getrokken. Dat gekronkel tussen Ter Platen en Lammerstraat werd voor de scheepvaart fel verbeterd door het graven van een kanaal van Ter Platen naar diezelfde Lammerstraat. Vanaf dan was het redelijk rechtdoor, langs de wijngaard van de St Pietersabdij. Het graven van de Ketelvaart zorgde voor problemen wegens de verschillende waterstand, maar dat werd vlotjes opgelost door stuwen. De plaats van graven was goed gekozen: de grootste hoogte van de Blandijn werd vermeden. Het kanaal was pakweg 800 m lang. Ten overvloede: ter hoogte van de Blandijn zelf liggen de beddingen van Leie en Schelde amper 600 m uit elkaar. De Leie maakt wel een hele toer in, door de stad, om zich in te voegen in de Schelde… Het water bleef voor problemen zorgen in de winter en een overloop was aangewezen. Die werd gegraven
12
tussen de Muinkmeersen en de Nederschelde. Die overloop sneed ook door de Brabantdam (vandaag in het gedeelte Lange Violettestraat), liep langs ons begijnhof zo door naar de Nederschelde. De dam werd onderbroken met een brug: de Vijfwindgatenbrug, met een grote stuw om de waterstand te regelen. Onder de Lange Violettestraat zouden nog restanten aanwezig zijn van die stuw. De brug had vijf bogen, gaten, vandaar de naam, alle met een stuw. Waar lag die doorsteek eigenlijk? Wel wellicht net onder de huizen van de Vijfwindgatenstraat met de onpare nummers. En die ‘wind’? Niets te maken met wind, maar alles te doen met de ‘wind’-assen om de stuwbalken op te trekken. Het water stak de Brabantdam over en liep zo ongeveer door de inrijpoort van het flatgebouw, naast onze inrijpoort van de parking, foto hiernaast. Omdat het kanaal tot de verdedigingsgordel behoorde van de stad, werden een muur en torens gebouwd. De ruïne van een van die torens is nog altijd zichtbaar in de tuin van het groothuis (als de poort openstaat is hij zichtbaar), foto hiernaast. De Nederschelde, na het samenkomen met de Leiewater, was ook niet zo eenvoudig bevaarbaar; een parallelle ‘coupure’ werd gegraven, de huidige Visserij. Ook ruim voor Ter Platen werd een doorsteek gegraven, rechtdoor naar Heirnis. Wellicht was dit oorspronkelijk een verdedigingsgracht die de naam Rietgracht kreeg. ‘Rietgracht’ is de naam die her en der opduikt als het over een rand-verdedigingsgracht gaat. Diens loop, van Stropkaai tot Vlaamse kaai, ontloopt al helemaal de stad.
Bronnen: • Ghendtsche Tydinghen, M. Van Wesemael , ‘Neen, de Oude Schelde is niet altijd oud geweest’, 1983 • Getemde rivieren, F. Gelaude , 2021 • Kaarten en plannen van Gent 15342011, A. Coene en M. De Raedt, 2011 • Historische atlas van Gent, A. Capiteyn, L. Charles, M.-C. Laleman • Gent op de wateren en naar de zee, J. Decavele, R. De Herdt 1976 • Een Hollands soldaat (nota red.: J.J. Wynants) penseelt Gent, R. De Herdt, 1989 • Het Gentse Zuidstation, G. Rogge, 2016 • Beeldbank Gent
Ons Begijnhof
KUNST KIJKEN - 2022 3de editie komt eraan!
4 – 5 – 6 juni (= Pinksterweekend) & 11 – 12 juni 2022 Telkens van 13:30 uur tot 18:30 uur.
Een verassend wandelparcours door het begijnhof, de kerk, de kapel, het groothuis en privé woningen. We maken er samen kunstige dagen van. Laat je verwonderen samen met familie en vrienden… Veel kunstminnende bewoners en enthousiaste kunstenaars hebben positief gereageerd op de vraag om deel te nemen aan het project “KUNST KIJKEN”. De inschrijvingen zijn afgerond en we tellen meer dan twintig locaties bij bewoners die hun huis of tuinpoortje open stellen om eigen artistiek werk tonen of een gastkunstenaar een platform bieden.” Ook de VZW Begijnhof neemt deel door het groothuis, de kapel en de kerk open te stellen voor beeldende kunst. Het wordt beslist een bijzonder wandelparcours: je bent al snel een 2-tal uur onderweg om rustig alle kunstwerken te bewonderen of natuurlijk kan je er een tweedaagse van maken. Om die 5 dagen Kunst Kijken vlekkeloos te laten verlopen, rekenen we op jullie medewerking door ervoor te zorgen dat alles netjes blijft en er geen auto’s binnen rijden of parkeren. Tevens zijn een aantal vrijwilligers onmisbaar om alles wat in het oog te houden en bezoekers wegwijs te maken. Dit is tevens een leuke manier om je buren beter te leren kennen. Heb je zelf nog aanvullende ideeën van toepassing op ons project, dan horen wij dat graag. De organisatie zal zich aan de COVID-maatregelen houden die van toepassing zijn want de veiligheid van deelnemers en bezoekers staat voorop Wil je graag je steentje bijdragen als vrijwilliger voor het ontvangst van de bezoekers tijdens Kunst Kijken laat het weten via begijnenkriebels@telenet.be of steek een briefje in bus nr 255, Huize H. Hubertus bij Andrea. Werkgroep K.K. (Sophie, Carine, Andrea, Johan).
Alle info ivm Kunst Kijken, bezoek de website: www.begijnenkriebels.be 13
Ons Begijnhof
Vrijwilligers voor het openstellen van de kerk GEZOCHT Gastheer/-vrouw, om bezoekers aan onze kerk te onvangen.
Misschien iets voor jou?
Beste Begijnhofbewoner of sympathisant van het Begijnhof, In het vorige krantje lanceerden wij reeds een zoektocht naar vrijwilligers die op gezette tijden willen instaan voor onthaal van gelegenheidsbezoekers /toeristen aan de kerk. Wij kregen reeds enkele positieve reacties binnen en het één en ander kreeg al vaste vorm, zoals: Het openstellen van de kerk iedere vrijdag, zaterdag en zondag, telkens van 14u tot 17u. Mogelijks nog een aantal andere speciale dagen, zoals binnenkort de donderdag van Onze-Lieve-Heer-Hemelvaart. Er wordt gezorgd voor een informatiemapje met wat geschiedenis over de kerk, evenals de actuele informatie onder meer over de Sint-Michielsbeweging. Koster John is en blijft verantwoordelijk voor opendoen en sluiten van de kerk en maakt de nodige afspraken met de onthaler indien dit voor hem niet kan. Om van dit initiatief een blijvend succes te maken zijn nog bijkomende vrijwilligers nodig. Het is tevens een goede gelegenheid om sociale contacten te leggen met een praatje hier en daar om zo onze verborgen parels in de kijker te zetten. Er werd reeds een voorlopig schema opgesteld voor de maanden mei en juni. De verlofperiode juli – augustus wordt nog nader bekeken. De dagen en uren die nog moeten in/aangevuld worden door vrijwijlligers zijn bij voorkeur: • •
Op zaterdagen van 14 uur tot 16 uur in coördinatie met Sint-Michielsbeweging. Contactpersoon Karel Thooft mail: karel.sintmichiel@gmail.com Op zondagen van 14 uur tot 17 uur.
De namen van de effectieve onthalers worden bijgehouden, onder meer ivm. de vrijwilligersverzekering. Bent U geïnteresseerd, neem dan contact op met de voorzitter van de kerkfabriek O.L.V. Presentatie, Jan Vermassen Begijnhof Onze-Lieve-Vrouw ter Hoyen, Lange Violettestraat 179. Jan.vermassen@vlaanderen.be
14
Ons Begijnhof
De rommelmarkt is terug van weggeweest Door corona hebben we hem 2 jaar moeten missen maar nu is het weer zover! De jaarlijkse rommelmarkt in de Lange Violettestraat, de Tweebruggenstraat, Sint-Annastraat en de Brusselsepoortstraat gaat dit jaar terug door op zaterdag 18 en zondag 19 juni van 9u tot 18u. Je zal terug naar hartenlust kunnen kuieren langs een overvloed aan kraampjes op jacht naar wat leuke hebbedingetjes. Of je kan zelf een plekje reserveren in de hoop kopers te vinden voor de spullen die je kwijt wil. Of je kan ook gewoon komen genieten van de gezelligheid en de leuke babbels met de buren. Iedere begijnhofbewoner kan aan zeer gunstige voorwaarden een staanplaats reserveren dicht bij de toegangspoort en als er hulp nodig is om jouw gerief naar daar te brengen, geef gerust een seintje dan kan je gebruik maken van de kar van Johan. De jaarlijkse rommelmarkt is ook het ideale moment om Gentenaars te laten kennis maken met ons Begijnhof: wie aan de gezellige drukte van de markt wil ontsnappen kan even komen genieten van de stilte en de schoonheid van ons hof. Een oase van rust temidden van de hectische marktsfeer. Vele Gentenaars hebben op die manier het Begijnhof ontdekt en wij willen dit graag zo houden… Wie een plekje wil kan inschrijven op www.dekenijdekerfstok.gent
Vera
PRE-REGISTRATIE OP WWW.DEKENIJDEKERFSTOK.GENT
Bewoners in het marktgebied betalen het normale standgeld. Dit wordt geschat op het aantal lopende meters, afwijkingen zijn mogelijk. Lidgeld voor bewoners bedraagt € 15. Het lidgeld is inbegrepen in het standgeld. Standgeld bedraagt op zaterdag € 5 / lopende meter en op zondag € 4 / lopende meter. De organisatie doet haar uiterste best om de standplaats voor buurtbewoners zo veel mogelijk voor hun woonst of in de directe omgeving daarvan in te plannen. De standplaats is pas definitief na goedkeuring en betaling van het standgeld. Via e-mail word je spoedig ingelicht hoe, waar en wanneer je kan intekenen voor een standplaats. Bewoners kunnen inschrijven vanaf 1 mei 2022 via de website. Wees tijdig, want vanaf 15 mei 2022 kan iedereen inschrijven. Organisatie: Dekenij De Kerfstok • www.dekenijdekerfstok.gent • Facebook /dekenijdekerfstok
15
Wedstrijd
Waar zou deze foto genomen zijn?
!
Stuur de oplossing (selfie) naar begijnenkriebels@telenet.be of steek een briefje in brievenbus 255.
wedstrijd WAAR IN HET BEGIJNHOF
Een onschuldige kinderhand zal een van de “vinders” uitkiezen. Die mag dan een presentje verwachten!
Oplossing vorige wedstrijd (#124) De oplossing op onze prijsvraag kwam opnieuw van onze trouwe lezer Paul De Meester en die werd hiervoor beloond met een doosje Begijnenchocolaatjes. BIJ DEZE WILLEN WIJ JULLIE, BUREN, OPROEPEN OM OOK EENS OP ONTDEKKINGSTOCHT TE GAAN IN ONS BEGIJNHOF. BENIEUWD OF WIJ DAN MEER OPLOSSINGEN OP ONZE PRIJSVRAAG BINNEN KRIJGEN EN … U MET EEN PRIJSJE KUNNEN BEDANKEN.
Paul schreef ons : beste mensen van de nieuwsbrief, weer veel dank, dat de nieuwsbrief er is en blijft zijn, en boeiend is en blijft. Veel dank. Ik hoop dat anderen een antwoord sturen. En dus dat ik niet weer in het krantje kom. Dit onze-lieve-vrouwbeeld, denk ik, staat boven het poortje van een convent. Als je het begijnhof binnenstapt via de grote poort, en dan naar groot grasveld, dan ligt dat convent in de hoek achteraan links. Dus het convent is rechts van het huis van Barbra en Luk Darras, en ook in de nabijheid van het huis van Norbert en Anita. In dat convent hebben onze buren kunstenaars Katrien en Christophe
een atelier, en ook de zeer goede kunstenaar Thomas Renwart heeft er een atelier. En Thomas Renwart kweekt er ook paaslelies. Hij werkt oa heel veel met het motief van paaslelies in zijn werken. Paul De Meester, convent ter liefde, 263
VRIJWILLIGERS GEZOCHT Wil je graag je steentje bijdragen als vrijwilliger bij Kunst Kijken? Voor het ontvangst van de bezoekers tijdens Kunst Kijken laat het weten via begijnenkriebels@telenet.be of steek een briefje in bus nr 255, Huize H. Hubertus bij Andrea.
16
Agenda
NUCLEO - Open Ateliers #15 Begijnhof 209-231-237 + andere locaties 15 mei 2022 van 10:00 - 18:00 INFO: WWW.NUCMLEO.BE
ORGANISEERT NUCLEO haar 15de editie van Open Ateliers. De ateliers van het Infirmerie (nr. 237), Convent Huyshove (231) en Convent Sint-Antonius (209) zijn dan te bezoeken van 10u tot 18u. Kunstenaarsateliers zijn zelden toegankelijk voor het grote publiek. Een bezoek aan het atelier biedt kunstliefhebbers de kans om even door de ogen van de kunstenaar te kijken. Het evenement creëert een gelegenheid voor toevallige ontmoetingen, waar ruimte is voor spontane interactie met de bezoekers. Niet enkel in het Begijnhof maar ook in de andere ateliergebouwen verspreid over de stad zullen in totaal 170 kunstenaars met een atelier bij NUCLEO hun deuren openzetten.
Kunst Kijken Begijnhof
4 - 5 - 6 juni & 11 - 12 juni 2022 van 13:30 - 18:30 INFO: WWW.BEGIJNENKRIEBELS.BE
Inventaris van het archief van het Begijnhof Begijnhofkerk & Godelievekapel BOEKVOORSTELLING - 4 juni 2022 - 19:00 INFO & INSCHRIJVEN: WWW.KLEINBEGIJNHOF.BE
Rommelmarkt Lange Violettestraat 18 & 19 juni 2022
INFO: WWW.DEKENIJDEKERFSTOK.GENT
Een idee voor in de nieuwsbrief?
oPEN Ateliers #15
SCAN DE QR-CODE begijnenkriebels@telenet.be
of steek een briefje in nr 255
zo 15 mei 2022 10:00-18:00 1 2 3 4 5 6 7 8 9
9 LOCATIES, 170 KUNSTENAARS
Abrahamstraat 15, 9000 Gent Molenaarsstraat 15, 9000 Gent Vynckier, Nieuwevaart 51, 9000 Gent Achterstraat 50, 9040 Sint-Amandsberg Begijnhof, Lange Violettestraat 209, 231 & 237, 9000 Gent Lindenlei 38, 9000 Gent Antoine Van Hoorebekehof 19, 53, 54, 59 & 101, 9000 Gent Veeartsenijschool, Coupure Rechts 308, 9000 Gent Stadhuissteeg 5, 9000 Gent
LANGE VIOLETTESTRAAT 64 +32 470 34 85 22 WWW.WRAPS-SOUPS.COM WRAPS&SOUPS verantwoordelijke uitgever: Nucleo vzw, Lange Violettestraat 231, 9000 Gent / grafisch ontwerp: janenrandoald.be
WRAPSSOUPS
17
KOE NS
Ko okclu b
- met liefde voor lichaam en geest -
Begin je keukenactiviteit met een proper werkvlak en verzamel alle benodigdheden. Zo kan je in alle rust en met liefde aan de slag! Succes!
Komkommerspread Ingrediënten voor 6 personen 1 komkommer (geraspt) 1 citroen (uitgeperst) 130 g cashewnoten 1 - 2 el olijfolie peper en zeezout 1 tl oregano 1 el verse dille (of 1 tl gedroogde) 1 teentje knoflook Extra info
Bereiding Doe de geraspte komkommer in een zeef en laat uitlekken. Roer er met een lepel door zodat zo veel mogelijk vocht uit de komkommer is geperst. Doe de helft van de uitgeperste komkommer in een smalle, hoge mengbeker en voeg de rest van de ingrediënten toe. Mix met een staafmixer tot je een smeuïge massa hebt. Voeg dan de rest van de komkommer toe en meng die erdoor.
“Het komkommersap hoef je niet weg te gooien! Drink het zo op of verwerk het in een lekkere smoothie!” “Deze spread is lekker op de boterham voor de lunch, maar kan ook op toastjes gesmeerd worden als aperitiefhapje.”
Bietenhummus Ingrediënten voor 4 personen 250 g gedroogde kikkererwten 1 grote ajuin (fijngehakt) 500 g rode bieten 3 teentjes knoflook (geperst) 1 el gemalen komijn 3 el tahin (sesampasta) citroensap (naar smaak) Extra info
18
Bereiding Laat de kikkererwten een nacht weken en giet ze dan af. Zet de kikkererwten en de ui in een grote pan onder water en breng ze aan de kook. Laat ze gedurende een uur koken tot de kikkererwten gaar zijn. Giet ze vervolgens af maar bewaar wel 2,5 dl van het kookvocht. Laat afkoelen. Kook de bietjes in ruim kokend water gaar. Giet ze af, laat ze iets afkoelen en schil ze dan. Hak de bietjes in stukken en pureer ze (eventueel in porties) met het mengsel van de kikkererwten en de ui, de tahin, knoflook, citroensap en komijn. Voeg langzaam al roerend het bewaarde kookvocht en de olijfolie toe. Zorg dat alles goed gemengd wordt en druppel er tenslotte nog wat olie bovenop.
Een idee voor in de nieuwsbrief? NIEUW ADRES Molenstraat 126A in Wondelgem
WWW.BESTCOPIE.BE 0479 45 61 99 • info@bestcopie.be
Mail het gerust naar de redactie! begijnenkriebels@telenet.be of steek een briefje in nr 255
0498 60 55 41
Glazenwasser Erik www.glazenwasser-erik.be - info@glazenwasser-erik.be PAUL CAMMERMANSSTRAAT 30 - 9290 BERLARE Werken worden uitgevoerd volgens Europese richtlijnen qua veiligheid, alles gebeurt met telescopische stelen vanop de grond.
Colofon
Uitgever
Marc Van Speybroeck - Lange Violettestraat 193, 9000 Gent - marc.van.speybroeck@telenet.be - www.begijnenkriebels.be
REDACTIE - Ons Begijnhof begijnenkriebels@telenet.be Lange Violettestraat 255 Martine Bogaert Andrea De Rycke Sophie Nicque Johan Hoste (Lay-out)
Een idee voor in de nieuwsbrief? SCAN DE QR-CODE begijnenkriebels@telenet.be
of steek een briefje in nr 255
VZW Begijnhof Onze-Lieve-Vrouw ter Hoyen Lange Violettestraat 235, 9000 Gent
Robert Dendooven Coördinator 09 224 17 90 olvterhoyen@skynet.be
Doelstellingen van de BAR: •
• •
Aanspreekpunt voor de bewoners en de vzw Begijnhof O.-L.-Vrouw ter Hoyen, erfpachtgever van het begijnhof: gezamenlijk formuleren van ideeën en/of bezwaren voor wat betreft de invulling van het begijnhof (bestrating, groenbeheer, gemeenschappelijke kosten, ...). Organisator en coördinator van evenementen van en voor de bewoners in ons begijnhof. Uitgifte van de tweemaandelijkse Nieuwsbrief, ondertussen aan zijn 21st jaargang toe.
Uitgever en auteurs betrachten grote zorgvuldigheid bij de samenstelling van deze nieuwsbrief. Zij aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van onjuiste vermelding en/of zetfouten. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Ten aanzien van hetgeen in deze uitgave is opgenomen is getracht voor zover deze niet bekend waren de auteursrechthebbende te achterhalen. Voor zover er sprake is van onjuiste vermelding van auteursrechthebbende is dit gebaseerd op te goeder trouw verkregen gegevens. Uitgever aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventueel ontbreken van toestemming van auteursrechthebbenden.
BAR - BewonersAdviesRaad Vroni Agemans, Martine Bogaert, Andrea De Rycke, Vera Dua, Sophie Nicque, Filiep T’jollyn, Marc Van Speybroeck, Carine Verslype.
Begijnenkriebels begijnenkriebels@telenet.be www.begijnenkriebels.be www.facebook.com/Begijnenkriebels
Conciërge Johan Hoste 0498 07 58 15 johanbegijnhof@icloud.com Lange Violettestraat 203 www.kleinbegijnhof.be www.facebook.com/kleinbegijnhofgent
Kerk Begijnhof Onze-Lieve-Vrouw Presentatie Parochie H. Johannes de Doper
Weekendviering i.s.m. de St.-Michielsbeweging: Zaterdag om 17.00 u ZEH Jürgen François Pastoor-deken 0476 46 00 98 deken.gent@bisdomgent.be Koster-acoliet John Willemyns 0472 78 39 81 john.willemyns@skynet.be Lange Violettestraat 89 Voorzitter Jan Vermassen Bezoek kerk 0496 87 57 08 jan.vermassen@vlaanderen.be Lange Violettestraat 179
Volkshaard Sociale huisvestingsmaatschappij Ravensteinstraat 12, 9000 Gent
Algemeen 09 223 50 45 Sociale dienst 09 233 12 43 - sociale.dienst@volkshaard.be Technische dienst 09 223 35 28 - technische.dienst@volkshaard.be Afspraken https://afspraken.volkshaard.be info@volkshaard.be E-mail Website www.volkshaard.be
19
Ludwine en Johan
Het Portret
Foto: Martine
