ZooBranża Styczeń 2022 by Bernadeta

1/2022

SPECJALISTYCZNY MAGAZYN BRANŻY ZOOLOGICZNEJ DLA PRACOWNIKÓW SKLEPÓW I HURTOWNI ZOOLOGICZNYCH W CAŁEJ POLSCE

STYCZEŃ 2022

NR 1 (68) ISSN 2450-0372

amiplay

NOWE HORYZONTY Michał Dziewiątkowski

ALTERNATYWNE źródła białka w karmach dla zwierząt

MyPetStory: APLIKACJA MOBILNA TWOJEGO SKLEPU

Y UR

EM CE IU P M T

BEZ

DODATKU

W E

NICY, S ZE

ZDROWE I SMAKOWITE Na bazie naturalnych składników dla zdrowego, codziennego żywienia kotów

NATURALNY WYBÓR DLA CIEBIE I TWOJEGO KOTA Kot wreszcie pojawił się w domu. Co teraz? Idealnym wyborem będzie karma jakości premium, opracowana z naturalnych składników i dużej ilości jakościowego białka, preferowanego przez koty: kurczaka, indyka, jagnięciny i łososia. Wszystko wzbogacone sosem z wątróbek drobiowych dodanym w końcowej fazie gotowania. Do tego zioła, witaminy, minerały i prebiotyki dla doskonałej kondycji i witalności.

ZDROWA SIERŚĆ zawartość olejów bogatych w kwasy omega-3 dla wsparcia kondycji skóry i sierści karmybrit.pl

WSPARCIE DRÓG MOCZOWYCH optymalizacja pH moczu pomagająca w utrzymaniu zdrowych dróg moczowych

ODPORNOŚĆ dbałość o budowanie mocnej odporności od pierwszych chwil życia BritPolska

40%

TAURYNA zapewnienie prawidłowej pracy serca, narządu wzroku oraz funkcjonowania mózgu BritPolska

Szanowni Państwo, witam w nowym, 2022 roku. Zgodnie z chińskim zodiakiem będzie to Rok Tygrysa, a według wierzeń mieszkańców Państwa Środka to dumne zwierzę symbolizuje pozytywne nastawienie do życia i czerpanie z niego tak wiele, jak tylko jest to możliwe. Niech to nastawienie towarzyszy nam na każdym kroku i wyznacza nasze działania na kolejne 12 miesięcy! Choć czasy, gdy łacina należała do kanonu klasycznego wykształcenia dawno odeszły już w niepamięć, warto niekiedy sięgnąć do tego języka będącego prawdziwą skarbnicą mądrości i sentencji życiowych. Jedna z nich brzmi: Tempora mutantur et nos mutamur in illis – „Czasy się zmieniają, a my zmieniamy się wraz z nimi”. Słowa te przypisywane są Lotarowi I, królowi Franków i cesarzowi rzymskiemu, żyjącemu w latach 795–855. Miał on pełne prawo je wypowiedzieć, był bowiem jednym z sygnatariuszy słynnego Traktatu w Verdun (843 r.), który dał podwaliny podziałowi na Francję, Niemcy i Włochy, bez przesady można więc rzec, że ustanowił porządek obowiązujący w Europie po dziś dzień. Trzeba przyznać, że bieżący rok przyniósł nam wiele zmian. „Polski Ład”, który w zamierzeniu miał wprowadzić ulgi podatkowe dla milionów Polaków, spowodował potężny chaos i zamieszanie, jakiego nie pamiętają nawet najstarsi księgowi. Pisaliśmy o tym obszernie już w poprzednim numerze „ZooBranży”. W myśl łacińskiej sentencji my również zmieniamy się dla Czytelników, aby jeszcze lepiej służyć Państwu radą i wsparciem w Waszej codziennej pracy, nieustannie inspirować do działania i dostarczać „gorących” newsów branżowych. W bieżącym numerze debiutuje nowy dział – Lider Polskiej Zoologii. Będziemy przedstawiać w nim krajowe firmy, które w ostatnich dekadach wywarły największy wpływ na rozwój rodzimego

i światowego biznesu zoologicznego. Pierwszą z nich jest amiplay, dla której rok 2022 będzie przełomowym w jej dwudziestoletniej historii. W strukturach tej firmy nastąpiły bowiem zmiany, które otwierają przed nią zupełnie nowe horyzonty. O tym, jakie to zmiany, opowiada CEO amiplay, pan Michał Dziewiątkowski (patrz s. 6). W bieżącym numerze kontynuujemy również nowy, zapoczątkowany w grudniowej „ZooBranży” dział „Głos Branży”, który jest redagowany we współpracy z właścicielami i pracownikami sklepów zoologicznych będących członkami grupy www.facebook.com/groups/grupasklepyzoologiczne. Tym razem zajmujemy się reżimem sanitarnym i obowiązującymi w związku z nim wymaganiami oraz ograniczeniami dotyczącymi sklepów zoologicznych. A jest ich sporo, zaś prawidłowa interpretacja niektórych z nich może przyprawić o przysłowiowy ból głowy. To tylko niektóre zmiany, jakie zamierzamy wprowadzić specjalnie dla Państwa. Kolejne pojawią się już w następnym numerze „ZooBranży”! Niech to będzie naprawdę dobry rok .

Joanna Zarzyńska Redaktor naczelna

REKLAMA

SPIS TREŚCI

W numerze 03 Od redakcji 06 Nowe horyzonty dla marki amiplay

Ewa Chilmańska specjalistka ds. social mediów i PR w agencji marketingowej Wypisz Wymaluj. Pomaga markom wydobywać ich potencjał i budować społeczność, która stanie się gronem wiernych klientów i ambasadorów. Prywatnie jest miłośniczką natury i opiekunką owczarka niemieckiego, z którym trenuje i wędruje po okolicznych lasach. Psy i marketing to jej największe pasje, które przeplatają się w życiu zawodowym i prywatnym.

10 Sklep Miesiąca: LEOPARDUS 14 Echa Branży

prof. dr hab. Michał Jank

18 Głos Branży 22 Poznaj marketingowe trendy w 2022 roku! 26 Przyszłość branży zoologicznej w kontekście Celów Zrównoważonego Rozwoju 2030 30 Filozofia „zero-waste” i recykling w branży zoologicznej 34 Alternatywne źródła białka – fanaberia czy przyszłość zoologii? 44 Zrównoważone źródła kwasów omega w produkcji karm dla zwierząt 50 Wszy i wszoły – jak uchronić przed nimi zwierzaka?

profesor tytularny nauk weterynaryjnych, jest pracownikiem Instytutu Medycyny Weterynaryjnej Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Prowadzi zajęcia z farmakologii zwierząt oraz dietetyki weterynaryjnej dla studentów medycyny weterynaryjnej oraz uczestników specjalizacyjnego studium podyplomowego „Choroby psów i kotów”. Jest autorem i współautorem kilkudziesięciu publikacji naukowych i popularno-naukowych dotyczących żywienia psów i kotów. Prowadzi również wykłady i szkolenia dotyczące żywienia psów i kotów dla lekarzy weterynarii. Jest autorem lub współautorem kilkunastu suplementów pokarmowych dla małych zwierząt dostępnych na polskim rynku.

Rafał Maciaszek doktorant w Instytucie Nauk o Zwierzętach SGGW w Warszawie, właściciel hodowli Kumak Shrimp. Od 2010 roku zajmuje się selekcją ubarwienia słodkowodnych krewetek z rodziny Atyidae oraz wybranych gatunków raków. Pracuje również nad opracowywaniem metod związanych z diagnostyką i zwalczaniem chorób skorupiaków. Główny sędzia na międzynarodowych konkursach i wystawach krewetek. Organizator i inicjator jednego z czołowych wydarzeń akwarystycznych w Europie – Międzynarodowych Dni Akwarystyki. Współautor książki „Nanoakwarium – zwierzęta, technika, aquascaping”.

54 Akwarium otwarte – nowoczesne i... zdrowe! 58 Świat poza akwarium, czyli wpływ akwarystyki na środowisko przyrodnicze 62 Felsuma madagaskarska – co musisz wiedzieć o hodowli tej jaszczurki? 66 Co nowego na rynku?

mgr inż. Mariusz Politowski z wykształcenia magister inżynier zootechniki, absolwent Wydziału Hodowli i Biologii Zwierząt Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy. Interesuje się wszelkimi gatunkami jaszczurek egzotycznych oraz akwarystyką, prowadzi również amatorską hodowlę ptaków ozdobnych. Oprócz doświadczenia zdobytego na studiach, pracował kilka lat w sklepie zoologicznym oraz odbył praktykę w bydgoskim ogrodzie zoologicznym. Właściciel rozwijającej się hodowli agam brodatych i gekonów orzęsionych „Gady z brodą”.

74 Krzyżówka dr n. wet. Joanna Zarzyńska doktor nauk weterynaryjnych, lekarz medycyny weterynaryjnej, absolwentka Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego oraz Studium Doktoranckiego przy Wydziale Medycyny Weterynaryjnej SGGW w Warszawie. Od 2006 r. pracuje naukowo na stanowisku adiunkta w Katedrze Higieny Żywności i Ochrony Zdrowia Publicznego WMW SGGW. Prowadzi m.in. zajęcia fakultatywne dla studentów z zakresu pielęgnacji zwierząt egzotycznych i słuchaczy Studiów Podyplomowych.

dr inż. Paweł Zarzyński

Podziel się wiedzą!

Zostań autorem „ZooBranży”. Skontaktuj się z nami. redakcja@zoobranza.com.pl

z wykształcenia doktor nauk leśnych, absolwent Wydziału Leśnego Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Z zamiłowania akwarysta. Zawodowo związany z zoologią od 2002 r. Pracował w sklepie zoologicznym, hurtowni zoologicznej i dużej firmie akwarystycznej. Od lat prowadzi szkolenia z zakresu marketingu, akwarystyki i zoologii. Autor lub współautor ponad 4300 publikacji ukazujących się w ponad 70 periodykach naukowych, popularno-naukowych, popularyzatorskich i w prasie codziennej oraz 35 książek.

LIDERZY POLSKIEJ ZOOLOGII

NOWE HORYZONTY

DLA MARKI AMIPLAY

Michał Dziewiątkowski założyciel i CEO amiplay

W bieżącym numerze „ZooBranży” rozpoczynamy cykl „Lider polskiej zoologii”, w którym prezentujemy i wyróżniamy firmy mające wiodący wpływ na rozwój i innowacyjność branży zoologicznej. Pierwszą z nich jest amiplay – uznany producent i dystrybutor artykułów dla zwierząt – dla którego początek 2022 r. otwiera zupełnie nowe horyzonty. Opowiada o tym Michał Dziewiątkowski, założyciel i CEO amiplay. 6

Bernadeta Stańko-Łuczka, „ZooBranża”: amiplay rozpoczyna cykl Lider Polskiej Zoologii. Co czuje Michał Dziewiątkowski? Michał Dziewiątkowski, CEO firmy amiplay: Przede wszystkim czuję dumę i wdzięczność. Jest to wyróżnienie, które bardzo wiele dla mnie znaczy i za które pragnę gorąco podziękować. Kiedy 20 lat temu zakładałem firmę amiplay, przyświecał mi jeden cel – zostać liderem. Firmę tworzą niezwykli ludzie, których miałem szczęście spotkać na swojej drodze. Dziś z pełną odpowiedzialnością mogę przyznać, że jesteśmy wiodącą marką na rynku zoologicznym. Dzięki zasadom uczciwości i etyki zawodowej, szacunku, bezpieczeństwa oraz zaufania udało się stworzyć produkty, z których jestem dumny. Oferowany przez nas asortyment korzystnie wyróżnia się na tle konkurencji, m.in. stosunkiem jakości do ceny. Nieustannie dbamy także o rozwój, zarówno w sferze produkcji, jak i relacji biznesowych oraz zaufania klientów ostatecznych. BS: 20 lat? Piękny jubileusz przed Wami. Jak to wszystko się zaczęło? MD: Wszystko zapoczątkowało pojawienie się pierwszego psa w moim domu. Wtedy to z moją ówczesną narzeczoną, dziś żoną, szukaliśmy wysokiej jakości produktów, które byłyby w stanie zaspokoić potrzeby naszego czworonoga. Niestety, rynek nie przywiązywał uwagi do rozwoju tej gałęzi zoologii, traktu-

jąc akcesoria dla zwierząt jak temat podrzędny. Zwierzęta zarówno wtedy, jak i dziś są dla nas bardzo ważne, dlatego też postanowiłem wykorzystać możliwości i wypełnić tę lukę w branży zoologicznej. Moja żona Magda od początku aktywnie tworzyła ze mną markę amiplay i stanowiła niesamowite wsparcie każdego dnia, za co bardzo jej dziękuję. Dziś mogę przyznać, że to była najlepsza decyzja, jaką mogłem wtedy podjąć. BS: Jak się tworzy markę dla zwierząt w Polsce? MD: W projektowaniu produktów dla zwierząt najważniejsze jest to, co chcemy osiągnąć. Dla mnie zawsze na pierwszym miejscu było bezkompromisowe bezpieczeństwo.

Tworząc nasze akcesoria, rozpatrujemy ten aspekt dwutorowo, jako bezpieczeństwo zwierząt i ludzi. Wiele lat pracowaliśmy na zaufanie miłośników zwierząt i dziś jest to wizytówka marki amiplay. Kupując nasze akcesoria, klient kupuje gwarancję bezpiecznych spacerów. Jakość, do której przywiązujemy ogromną wagę, zapewnia wytrzymałość wszystkich produktów. Idąc z psem na spacer, nie musisz zastanawiać się, czy się nie zerwie, czy nie ucieknie, czy smycz wytrzyma. Spacer nie powinien być przysłowiową „walką o przetrwanie”, a bezcennym czasem spędzonym z czworonogiem, i my to rozumiemy. Również z punktu widzenia zwierzęcia bezpieczeństwo

LIDERZY POLSKIEJ ZOOLOGII to priorytet. Każdego dnia dbamy o idealne wykończenie nawet najmniejszych elementów składających się na poszczególne produkty, tak by były komfortowe i wygodne oraz zapewniały swobodę podczas spacerów czy zabaw. Cała nasza produkcja odbywa się w Polsce i to właśnie daje nam ogromne możliwości. Jesteśmy w stanie kontrolować każdy proces, od projektu po wykończenie. Pozwala to na utrzymanie jakości, nad którą pracowaliśmy latami. BS: amiplay to jedna z wielu marek na rynku zoologicznym, co sprawiło, że osiągnęliście pozycję lidera? MD: Przede wszystkim mamy kapitał. Nie mam tu absolutnie na myśli kwestii finansowych, a niesamowitych ludzi, którzy każdego dnia budują sukces marki amiplay. Oczywiście wszystko zaczyna się od pomysłu na biznes, ale sam pomysł byłby niczym bez ciężkiej pracy i pasji współpracowników. W mojej firmie każdy jest ważny. Każda osoba, bez względu na zajmowane stanowisko, czy to pracownik magazynu, pani szyjąca, przedstawiciel handlowy, pracownik działu marketingu, projektant czy kadra zarządzająca, każdy jest tak samo wartościowy i jest częścią wspólnego sukcesu naszej marki. Korzystając z okazji, pragnę podziękować każdemu z moich współpracowników. Bez Was marka amiplay nie byłaby w tym miejscu, w którym jest obecnie. BS: Kryzysowe doświadczenia, pokryzysowa przyszłość. Jak amiplay poradził sobie z trudnym czasem pandemii? MD: Tak jak wspomniałem, dla mnie od samego początku prowadze-

nia działalności najważniejsi są ludzie. Odpowiedzialność i wspólne zrozumienie to coś, bez czego nie stworzyłbym firmy, którą dziś jest amiplay. Pandemia koronawirusa zmusiła nas wszystkich do przewartościowania priorytetów. Dla mnie jednym z nich było to, by nikt nie stracił pracy. Redukcja zatrudnienia nie wchodziła w grę. W pierwszym etapie pandemii przekształciliśmy produkcję i zaczęliśmy szyć maseczki, w które zaopatrywane były szpitale i opieka zdrowotna, oraz zajęliśmy się ich dystrybucją do firm, a także klientów indywidualnych. To pozwoliło nam przetrwać najtrudniejszy czas. Kiedy świat otrząsnął się z szoku, a życie znów zaczęło wracać do normy, rynek zoologiczny stał się dość chłonny. Dało nam to możliwość powrotu do stabilnej produkcji i dalszego rozwoju firmy. BS: Akcesoria dla zwierząt nie są produktem pierwszej potrzeby, jak np. jedzenie. Czy nie obawia się Pan, że zapowiadany kryzys przyniesie spadek zainteresowa-

nia ofertą amiplay? MD: Owszem, nasze akcesoria nie były i nie są produktami pierwszej potrzeby, ale rozwój marki na przełomie lat pokazuje, że są ważne. amiplay rośnie wraz ze zwierzęciem. Nasza oferta jest odpowiedzią na potrzeby psów i kotów na każdym etapie ich życia. Wszystkie akcesoria są wykonane z wysokiej jakości materiałów i półproduktów, co gwarantuje ich solidność oraz wytrzymałość. Jako jedyni na rynku udzielamy trzyletniej gwarancji na nasze wyroby. To wszystko sprawia, że akcesoria amiplay pozostają z czworonogiem na długo. Zapowiadany kryzys niewątpliwie dotknie wiele branż, jednak w zoologii dostrzegam nieustanny potencjał do rozwoju. Rynek jest duży i otwarty na nowe kategorie produktowe, co pokrywa się z dalszymi planami firmy. Portfolio amiplay zostanie powiększone o kolejne produkty, które już dziś cieszą się ogromnym uznaniem i zainteresowaniem rynku, o czym świadczą choćby wyróżnienia oraz nagrody w prestiżowych konkursach: Top for Dog, Diamenty Zoologii czy Plebiscyt Branży Zoologicznej. Nasze know-how pozwala obrać najlepszy kierunek, by utrzymać pozycję lidera na rynku polskim, a w niedługim czasie także i europejskim, dlatego nie obawiam się spadku zainteresowania marką amiplay. BS: Czy zdradzi nam Pan szczegóły filozofii produkcji amiplay? MD: Od kilku lat bardzo stawiamy na ekologię i filozofię zero waste. Do produkcji naszych wyrobów, tam gdzie tylko jest to możliwe, staramy się wykorzystywać ekologiczne materiały, używamy regeneratów oraz półproduktów z odzysku. Pracujemy nad technologią pozwalającą na maksymalne odzyskanie każdego skrawka materiału, tak by zminimalizować

ilość odpadów. Zmieniamy wszystkie etykiety na ekologiczne, naszym partnerom handlowym oferujemy wyłącznie drewniane stojaki, a kiedy produkt na to pozwala, rezygnujemy także z folii. Do pakowania i wysyłki zamówień używamy kartonów i wypełnień wykorzystanych wcześniej. Nadajemy im drugie życie, by zmniejszyć produkcję śmieci. Dlatego być może towar, który trafia do sklepu, nie jest zapakowany w piękny, nowy karton, ale mamy poczucie, że choć w niewielkim stopniu przyczyniliśmy się do bezpieczeństwa planety. Tworzymy dla zwierząt, nie krzywdząc ich. Nasza filozofia nie dopuszcza produkcji w oparciu o jakiekolwiek materiały pochodzenia zwierzęcego. BS: Panie Michale, z początkiem roku rynek obiegła informacja o wejściu amiplay do grupy Aquael. Skąd taka decyzja? MD: Zawsze powtarzałem, że amiplay to moje dziecko, więc dbam o jego dobro na każdym kroku. Zauważyłem, że dorosło, a zatem czas oddać je w dobre ręce. Wejście do grupy Aquael to ogromna szansa na jeszcze szybszy rozwój firmy. Chcemy czerpać z wiedzy i doświadczenia grupy to co najlepsze, sami dzieląc się tym, w czym jesteśmy dobrzy. Wraz z Państwem Bogumiłą i Januszem Jankiewiczami planujemy inwestycje, które przełożą się na zdolności produkcyjne, oraz nieustanny wzrost jakości produktów amiplay. Spółka przyspieszy kroki, które i tak zostały podjęte, jednak dodatkowe wsparcie pozwoli nam w ciągu roku osiągnąć poziom zaawansowania działań planowany na najbliższe 3 do 5 lat. Najważniejsza dla nas jest konsolidacja zakładów produkcyjnych oraz magazynów. Zapewni to dostępność wszystkich towarów na poziomie 100%. Czeka nas dużo pracy, ogrom zmian wewnątrz firmy. Przestałem być właścicielem, ale nadal pozostaję w jej strukturach na stanowisku CEO. Połączenie sił z Aquaelem to większe możliwości, po które nie boję się sięgnąć. BS: Jak zatem zmieni się teraz amiplay? MD: Z punktu widzenia rynku nie zmieni się nic. Nadal tworzymy pod naszym brandem, z zachowaniem jakości i wszystkich wartości, na które pracowaliśmy latami. Kierownicy regionalni opiekujący się poszczególnymi regionami będą robić to nadal. Wszelkie zmiany, jakie będą się dziać

wewnątrz firmy ,przyniosą jedynie pozytywny efekt. Pojawią się nowe stanowiska pracy, zwiększymy zaplecze technologiczne, a wszystko po to, by jeszcze bardziej usprawnić procesy sprzedażowe. Rozwój, rozwój i jeszcze raz rozwój, to jedyne, co niesie ze sobą połączenie sił z grupą Aquael. BS: Kończąc naszą rozmowę... czy w ostatnim, niełatwym roku wydarzyło się coś, z czego firma może być szczególnie dumna? MD: Ubiegły rok rzeczywiście nie należał do najłatwiejszych dla wszystkich. Wzrost cen surowców, podzespołów, koszty transportu, a przede wszystkim problemy z ich dostępnością miały ogromny wpływ na możliwości produkcyjne. Borykaliśmy się także z pandemią w firmie oraz jej najgorszym scenariuszem. Konieczność zatrzymania produkcji na czas kwarantanny spowolniła realizację wielu zleceń. Musieliśmy zmienić i usprawnić procesy wewnętrzne, zapewnić bezpieczeństwo naszym pracownikom, a także dołożyć wszelkich starań, by klienci odczuli to w minimalnym możliwym stopniu. Udało nam się utrzymać politykę zmian cen, ograniczając się do korekty tylko raz w roku. Obecny cennik to minimalna możliwa odpowiedź na sytuację na rynku. Jesteśmy dumni, że mimo tych wszystkich wspomnianych przeszkód udało nam się uruchomić maksimum możliwości, tak by zabezpieczyć stany magazynowe odpowiednio do potrzeb. Tym bardziej uważam, że podjęte w firmie decyzje pozwolą na jeszcze lepsze działania w obliczu rzeczywistości postpandemicznej i nieustanny rozwój marki amiplay.

Połączenie sił z firmą Aquael to większe możliwości, po które nie boję się sięgnąć.

SKLEP MIESIĄCA

RAZEM OD 10 LAT! Jubileusz Sieci Sklepów Zoologicznych Leopardus! Czy w ciągu zaledwie dekady można zbudować jedną z największych sieci sklepów zoologicznych w Polsce i sprawić, że stanie się ona ulubionym miejscem zakupów dla dziesiątków tysięcy opiekunów zwierząt? Leopardus udowadnia, że to możliwe! Dziesięciolecie swojego istnienia sieć uczciła otwarciem kolejnego wielkopowierzchniowego sklepu w Krakowie. Z okazji tak wspaniałego jubileuszu postanowiliśmy odwiedzić ekipę Leopardusa i zapytać Wiceprezes zarządu Krystynę Dela i członka zarządu Katarzynę Dela, co stoi za tajemnicą sukcesu tej dynamicznie rozwijającej się polskiej marki. 10

Bernadeta Stańko-Łuczka, „ZooBranża”: Sieć sklepów zoologicznych Leopardus kończy w tym roku 10 lat. Jakie były jej początki? Jak planują Państwo uczcić tak piękny jubileusz, czy klienci Państwa sieci mogą liczyć na coś specjalnego? Wiceprezes zarządu Krystyna Dela i członek zarządu Katarzyna Dela: Zgadza się, w tym roku nasza sieć sklepów Leopardus będzie świętowała 10 lat na rynku zoologicznym. W roku 2012 otworzyliśmy nasze pierwsze sklepy, m.in. w Krakowie, Katowicach, Lublinie, Łodzi i Poznaniu. Następne lata zaowocowały ekspansją sklepów w innych miastach, głównie w południowej i centralnej Polsce. Obecnie nasza sieć liczy 19 sklepów. Leopardus to marka rodzinna, która powstała z miłości do zwierząt. Od lat w naszej rodzinie obecne były zwierzęta, które towarzyszyły nam zarówno na co dzień, jak i w pracy. I to dzięki nim udało się zapoczątkować historię sieci sklepów Leopardus. W tym szczególnym roku, kiedy świętujemy 10 lat istnienia w branży zoologicznej, przygotowaliśmy wiele ciekawych projektów, które nasi klienci poznają już niebawem. Huczne urodziny, z licznymi atrakcjami dla całych rodzin i ich czworonożnych pupili, planujemy we wrześniu. BS: Leopardus jest jedną z największych sieci sklepów zoologicznych w Polsce. Czym wyróżnia się na tle konkurencji i jaki jest kierunek rozwoju na najbliższe lata? KD: Leopardus to nie tylko sklep, w którym można kupić wysokiej ja-

kości produkty, lecz także miejsce, gdzie można otrzymać bezpłatnie dodatkowe usługi, które oferujemy naszym klientom. Regularnie organizujemy spotkania z groomerami i behawiorystami, a także zapraszamy klientów ze zwierzakami na darmowe akcje chipowania czy konsultacje dietetyczne. Nasze plany na przyszłość to innowacje w naszych sklepach, jeszcze większe wsłuchanie się w potrzeby klienta i wyjście naprzeciw temu, czego klienci oczekują od nas jako ekspertów w dziedzinie zoologii. BS: A co jest cechą rozpoznawczą sklepów sieci Leopardus? Według jakich standardów są otwierane kolejne placówki?

KD: Stawiamy przede wszystkim na produkty najwyższej jakości. Dbamy też o to, aby w naszych sklepach było sporo nowości, a także praktycznych produktów, które ułatwią codzienną opiekę i zabawę z czworonożnym przyjacielem. Jednym z naszych największych atutów jest możliwość indywidualnych zamówień produktów, których nie ma na stałe w asortymencie sklepów już nawet w kilka dni. Chcemy być jak najbliżej naszych klientów, dlatego przy otwieraniu kolejnych sklepów kierujemy się przede wszystkim tym, aby nasze salony były zlokalizowane w centrach i parkach handlowych. BS: W przeciwieństwie do wielu innych sieci sklepów zoologicz-

SKLEP MIESIĄCA

nych w Państwa sklepach jest dostępna szeroka gama zadbanych zwierząt. Jak troszczą się Państwo o ich dobrostan? Czy są opracowane specjalne procedury mające im go zapewnić? KD: W sieci sklepów Leopardus wiemy, że opieka nad zwierzakiem to poważna sprawa. Dobro zwierząt jest dla nas priorytetem, dlatego przede wszystkim zaopatrujemy się u sprawdzonych przez nas dostawców zwierząt, którzy przestrzegają wszystkich norm hodowli. Każdy sklep znajduje się pod opieką lekarza weterynarii, który regularnie sprawdza dobrostan naszych zwierząt. Nasi pracownicy dbają o sklepowe zwierzęta jak o swoje własne, po-

święcając im każdą wolną chwilę na opiekę, karmienie czy przytulanie. BS: Proszę dokończyć zdanie: „Opiekunowie zwierząt wybierają sklepy sieci Leopardus, ponieważ...” KD: ... znajdą w nich wszystko, czego potrzebują ich czworonożni przyjaciele. BS: Leopardus to nie tylko biznes. Dużo czasu poświęcają Państwo na pomoc zwierzętom domowym będącym w potrzebie, jak choćby pensjonariuszom schronisk, przytulisk i fundacji dla bezdomnych czworonogów. Na czym polegają te działania? KD: Jesteśmy świadomi, że będąc dużą i stale rozwijającą się siecią sklepów, mamy wiele możliwości,

aby pomagać zwierzętom. Dlatego współpracujemy z organizacjami i fundacjami, które na co dzień zajmują się charytatywnie niesieniem pomocy bezdomnym i potrzebującym czworonogom. Regularnie prowadzimy zbiórki produktów, które przekazujemy na ich potrzeby. Organizujemy w naszych sklepach także adopcje, aby pomóc zwierzakom znaleźć nowe, przyjazne domy. BS: Oferta sklepów zoologicznych Leopardus jest bardzo bogata. Znajdują się w niej produkty dla praktycznie wszystkich grup zwierząt domowych. Według jakiego klucza są one dobierane? I jak dbają Państwo o wysoką jakość oferowanych produktów? KD: W dużej mierze współpracujemy z polskimi producentami i wspieramy rozwój polskich, lokalnych firm. Staramy się mieć bogatą ofertę z licznymi nowościami w każdej kategorii. W naszych sklepach znajdują się głównie produkty z półki Super Premium. Rozwijamy również naszą markę własną Deleo, która jest przeznaczona głównie dla psów, kotów i gryzoni. BS: Poszukując sposobów na skuteczne dotarcie do klienta, chętnie korzystają Państwo z nowoczesnych kanałów informacyjnych, takich jak chociażby aplikacje mobilne. W sklepach sieci Leopardus funkcjonuje własna autorska aplikacja dla klientów. Na czym polega jej działanie? Czy korzystają Państwo również z innych, ogólnodostępnych aplikacji, takich jak MyPetStory?

KD: Zdecydowanie aplikacja Leopardus jest czymś, co wyróżnia naszą markę. Za jej pomocą można sprawdzać promocje sklepowe i zbierać punkty oraz wymieniać te punkty na nagrody. Aplikacja jest intuicyjna i łatwa w obsłudze. Nie jest skomplikowana, a przede wszystkim darmowa. Dzięki pobranej aplikacji Leopardus klienci biorą udział w programie lojalnościowym, gdzie oprócz punktów można też zrealizować kupony rabatowe dostępne tylko dla użytkowników aplikacji. Od niedawna dodatkowo wspieramy również swoje działania w aplikacji MyPetStory, która pozwala dotrzeć nam do szerszego grona odbiorców. BS: Nie od dziś wiadomo, że sklep zoologiczny jest w dużej mierze tak dobry, jak dobrzy są pracujący w nim doradcy. W jaki sposób dobierają Państwo swoich pracowników i jak dbają o ich rozwój i przygotowanie do kontaktu z klientem? KD: Zdajemy sobie sprawę z tego, jak ważną rolę odgrywa odpowiednia i kompetentna obsługa klienta. Na pierwszym miejscu stawiamy pupili i ich opiekunów. Nasi klienci zawsze mogą liczyć na fachowe doradztwo i wyczerpującą odpowiedź na każde pytanie. Pracownicy oferują szeroką wiedzę z zakresu zoologii, opieki nad zwierzętami, ich pielęgnacji i żywienia, którą cały czas pogłębiają podczas licznych szkoleń. Można także podpytać o konkretny produkt lub sprawy techniczne, na przykład odnośnie do zainstalowania lub działania aplikacji sklepu. Priorytetem na najbliższy rok są zaplanowane liczne szkolenia naszych doradców zarówno z obsługi klientów, jak i wiedzy branżowej. BS: 10 lat tradycji – to zobowiązuje. Czego należy życzyć Państwa firmie z okazji tak wspaniałego jubileuszu? Wielu zadowolonych klientów i zdrowia dla wszystkich! BS: A więc tego właśnie Państwu życzymy i dziękujemy za inspirujące spotkanie.

ECHA BRANŻY PROPS, czyli Poradnik Rewelacyjnego Opiekuna Psa – niezwykła akcja marki Brit Okres przedświąteczny w dalszym ciągu skutkuje nieprzemyślanymi adopcjami i zakupami czworonogów mimo corocznie rozbrzmiewającym hasłom: „Pies to nie prezent”. W tym roku marka Brit również postanowiła przyłączyć się do akcji związanej z uświadamianiem, jak ważne jest podjęcie świadomej decyzji o pojawieniu się psa w domu. 9 grudnia miał swoją premierę PROPS, czyli ponad 50-stronicowy Poradnik Rewelacyjnego Opiekuna Psa, w którym poruszono kwestie związane z adopcją, zakupem, pielęgnacją oraz wychowaniem pupila. Wśród autorów poszczególnych działów znalazł się Michał Dąbrowski, ceniony trener i behawiorysta. Okładkę Poradnika zaprojektowała Katarzyna Gabrysz, znana jako Rynn Rysuje, a Karol Paciorek uświetnił jego zawartość historiami związanymi ze swoim psem, Ramenem. Standardowa cena Poradnika wynosiła 10 zł, ale brak ustalenia górnej granicy zachęcał do przelewania większych sum. Cały dochód ze sprzedaży zostanie przeznaczony na potrzeby wybranych fundacji, stowarzyszeń i schronisk zajmujących się pomocą potrzebującym zwierzętom. www.props-brit.pl

Limitowane świąteczne karmy mokre Brit: Christmas Dinner W okresie przedświątecznym na oficjalnym kanale Brit Polska pojawiły się filmy związane z propozycjami prezentów zarówno dla psiarzy, jak i kociarzy. Rozmaite pomysły krążyły wokół niezbędnych gadżetów na spacer z psem czy przyjemnych akcesoriów idealnych na leniwe popołudnie z kotem na kolanach. W obydwu odcinkach można było wygrać zestawy prezentowe dla zwierząt, wśród których były również puszki ze specjalnej, limitowanej edycji zimowej Brit Mono Protein Christmas! Świąteczna odsłona zawiera w sobie pyszne danie na bazie karpia z dodatkiem ziemniaków, marchewki i groszku. Kompozycja została przygotowana z użyciem jednego rodzaju białka, dzięki czemu jest odpowiednia również dla psów o wrażliwym układzie pokarmowym. To jednak jeszcze nie koniec zimowych nowości! Warto obserwować oficjalny kanał Brit Polska na platformie YouTube, gdyż systematycznie pojawiają się na nim również inne, ciekawe produkcje związane z chłodniejszą porą roku. Dzięki nim można się dowiedzieć, jak dbać o zwierzęta w tym okresie, zapewniając im maksimum komfortu i bezpieczeństwa, gdy temperatury spadają znacznie poniżej zera. www.youtube.com/britpolska

Znany influencer, Karol Paciorek, ambasadorem marki Brit Wraz z końcem ubiegłego roku do grona ambasadorów marki Brit dołączył Karol Paciorek, znany polski twórca internetowy, który od ponad dekady aktywnie publikuje treści za pośrednictwem platformy YouTube. Swoje wywiady z gośćmi prowadzi na kanale o nazwie Imponderabilia. Prywatnie jest opiekunem Ramena, dorosłego psa rasy Welsh Corgi Pembroke, który również występuje w mediach społecznościowych prowadzonych przez lubianego influencera. Karol Paciorek podzielił się kilkoma ciekawymi anegdotami z życia Ramena na łamach PROPSa, czyli Poradnika Rewelacyjnego Opiekuna Psa związanego z organizowaną na przełomie grudnia i stycznia akcją o wymiarze edukacyjnym i charytatywnym. Na początku stycznia Karol był również gościem live’a prowadzonego przez markę Brit, podczas którego opowiedział nieco więcej nie tylko o samym Ramenie, lecz także o kształtowaniu się ich wspólnej relacji. Z pewnością to dopiero początek ciekawej współpracy, którą na bieżąco można śledzić na kanałach Brit. www.facebook.com/BritPolska

Portica i zrównoważony rozwój Czy trochę się przestraszyliśmy, widząc, słysząc i odczuwając to, co się dzieje z klimatem? Tak czy nie, raczej nie mamy wyjścia, każdy z nas, każda firma musi ten problem wziąć pod uwagę. Według danych Euromonitora właściwie wszyscy gracze na rynku uwzględniają w swoich strategiach cele proekologiczne. Dotyczy to głównie trzech obszarów: ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, pozyskiwania przyjaznych środowisku źródeł surowców i recyklingu. Małe firmy i start-upy są tutaj, z różnych względów, prekursorami i szybciej wprowadzają konieczne zmiany. Z racji swojej wielkości mają nieco łatwiej. Mogą szybciej odpowiadać na oczekiwania konsumentów, a to daje im szansę na zdobycie przewagi nad gigantami i przejęcie części klientów. Może nie z każdym dniem, ale na pewno z każdym rokiem będzie przybywać konsumentów, także w naszej branży, którzy będą wywierać nacisk na firmy – od producenta, przez cały łańcuch dostaw, po sklep i dostarczenie zamówienia – zmuszający do podjęcia działań proekologicznych. Już się to dzieje na świecie, więc i u nas będą się te wymagania nasilać. Portica od dawna stara się działać w miarę możliwości ekologicznie. Produkty, których dystrybucji się podejmuje, nadają się do recyklingu lub są biodegradowalne. To samo dotyczy opakowań. Systematycznie zastępuje zwykłe foliowe torebki opakowaniami nadającymi się do recyklingu. Nie zdziwcie się, jeśli zamówiony towar przyjdzie do Was w używanym kartonie, który dostał drugie (a może trzecie?) życie. Niestety, paczki muszą być wysyłane kurierem, co generuje znaczny ślad węglowy, ale klienci życzą sobie natychmiastowej dostawy, często zamawiając małe ilości, a innych, bardziej ekologicznych sposobów wysyłania paczek na razie nie ma. Najbardziej ekologiczny produkt w ofercie firmy to karmy Tomojo i przysmaki Moush produkowane przez francuską firmę Entomojo SAS. Wszystko, co ma związek z ich wytworzeniem i sprzedażą, zostało przemyślane pod kątem ekologicznym. Owady będące w tych produktach źródłem białka zwierzęcego to najbardziej przyjazna środowisku hodowla, bijąca na głowę produkcję konwencjonalnego mięsa. Oszczędza wodę, tereny rolne, emituje znikomą ilość CO2, zagospodarowuje odpady lokalnego przemysłu przetwórstwa rolno-spożywczego, a na końcu… zero odpadów. Wszystko, co z tej hodowli pozostaje, może zostać użyte jako naturalny nawóz. Składniki pochodzą główne z Francji, z lokalizacji możliwie najbliższych fabryce, także z upraw ekologicznych. Opakowania gotowych chrupek powstają z papieru z recyklingu i są biodegradowalne. Pustą torbę można wyrzucić na kompost. Niestety, te starania, jak na razie, mają znaczenie dla bardzo małej liczby klientów. Ale to się z pewnością będzie zmieniać. Dla dobra nas wszystkich. www.portica.pl

Animal Island – nowa marka na polskim rynku zoologicznym! Troska o otaczającą nas przyrodę oraz szczęśliwe i zdrowe życie Waszych pupili to nasza misja do wykonania! Sprawimy, że będziecie zdrowo odżywiać Waszego psa i kota, zrozumiecie jego potrzeby, bo w Animal Island wszystko ma znaczenie! Tak samo jak Wy uważamy, że... zwierzęta są niesamowite! To One sprawiają, że nasze domy zmieniają się w miejsca przyjazne i ciepłe. Kochamy je i pragniemy, by były szczęśliwe. Wiemy, że nasza miłość i troska ma dla nich ogromne znaczenie. Animal Island daje Waszym pupilom to, co zdrowe i smakowite! Posiłki pełne soczystych kawałków mięsa i ryb, świeżych owoców i warzyw, olejków odżywczych i leczniczych ziół. Bo dobre jedzenie ma znaczenie! Zadbaliśmy również o przepyszne przekąski oraz piękne i bezpieczne akcesoria do Waszego domu. W Animal Island jesteśmy dla zwierząt rodziną, a rodzina jest dla nas wszystkim. Serdecznie zapraszamy wszystkie sklepy zoologiczne stacjonarne i e -commersowe do współpracy z Aniaml Island. Kontakt: Anna Derkacz 695 571 515 Wawrzyniec Winsch 665 930 774 Mail: hello@animalisland.eu Zapraszamy na nasze profile: E Animal Island.eu Q aniaml_island_eu

ECHA BRANŻY Wprowadź najgorętsze Zookazje do swojego sklepu! Dołącz do comiesięcznej promocji marek Alpha Spirit, Wiejska Zagroda, Primal Spirit oraz Pan Mięsko i ciesz się pakietem korzyści! Każdy miesiąc to nowe promocje i rabaty na bestsellerowe produkty marek. To również komplet materiałów reklamowych, które pomogą wyróżnić ofertę promocyjną w Twoim sklepie stacjonarnym i internetowym. Zapytaj swojego Opiekuna Handlowego o szczegóły: https://bit.ly/kontaktZookazje.

5 X TOP FOR DOG dla ICEPAW W tegorocznej edycji TOP FOR DOG 2021 produkty ICEPAW otrzymały pięć nagród. To ogromny sukces, szczególnie że ICEPAW zostało nagrodzone zarówno przez autorytety branżowe – członków Kapituły, Ambasadorów – doświadczonych i wpływowych petinfluencerów, jak i konsumentów – opiekunów psów. Linia mokrych karm ICEPAW dla psów dostała nagrodę MUST HAVE przyznawaną przez Kapitułę Plebiscytu oraz wyróżnienie w głosowaniu konsumentów w kategorii Karmy mokre. W uzasadnieniu werdyktu Kapituła stwierdziła, że na szczególną uwagę zasługują te produkty, których składy pozwalają na uzupełnienie diety psa w cenne i niezbędne, ale trudne do dostarczenia składniki odżywcze. Takimi produktami jest linia karm mokrych ICEPAW (…). Wysoka wartość odżywcza w połączeniu z dbałością o dobór technologii przetwarzania czyni karmy ICEPAW „must have” każdego opiekuna psa. Roladki do żucia Lachsrouladen zostały nagrodzone przez Ambasadorów Plebiscytu oraz wyróżnione w głosowaniu konsumentów w kategorii Przekąski i przysmaki do użytku codziennego. Ambasadorzy uzasadnili swój wybór: Niekwestionowany hit. Produkt, który zaspokaja naturalną potrzebę gryzienia psów, dba o higienę jamy ustnej. Jest wykonany z naturalnych składników (…), sprawia przyjemność naszym czworonogom, i zajmuje je na naprawdę długo – co doceni każdy właściciel psa, a tym bardziej kilku psów. Kość dentystyczna z szałwią Dentalkauknochen otrzymała główna nagrodę w głosowaniu konsumentów w kategorii Przekąski i przysmaki dentystyczne. TOP FOR DOG to pierwszy konkurs branży kynologicznej w Polsce mający na celu wyłonić i nagrodzić najlepsze na rynku produkty dla psów.

Ograniczenia w handlu w 2022 r. Przypominamy, że w 2022 r. przewidziano siedem tak zwanych niedziel handlowych, podczas których jest dopuszczalny handel bez żadnych ograniczeń. Niedziele te przypadają w następujące dni: 30 stycznia, 10 kwietnia, 24 kwietnia, 26 czerwca, 28 sierpnia, 11 grudnia i 18 grudnia. Pozostałe niedziele pozostają niehandlowe, zgodnie z ustawą o zakazie handlu z 2018 r. Ustawa ta zakazuje wykonywania pracy osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę we wszystkich placówkach handlowych w kraju z wyjątkiem m.in. stacji paliw, kwiaciarni, restauracji, cukierni, sklepów z prasą, placówek pocztowych oraz – uwaga! – lecznic dla zwierząt. W przypadku wielu sklepów zoologicznych istotną informacją jest to, że mogą one działać także w niedziele niehandlowe, jeżeli za ladą stanie sam właściciel. W przypadku nierespektowania ustawy o zakazie handlu inspekcja handlowa ma prawo nałożyć na firmę karę grzywny, a przy wielokrotnym łamaniu zakazu jej właścicielowi grozi również kara ograniczenia wolności. Podobny zakaz handlu obowiązuje również w niektóre święta w 2022 r. Są to następujące dni: 1 stycznia (sobota) – Nowy Rok, 6 stycznia (czwartek) – Święto Trzech Króli, 17 kwietnia (niedziela) – Wielkanoc, 18 kwietnia (poniedziałek) – Poniedziałek Wielkanocny, 1 maja (niedziela) – Święto Pracy, 3 maja (wtorek) – Święto Konstytucji 3 Maja, 5 czerwca (niedziela) – Zielone Świątki, 16 czerwca (czwartek) – Boże Ciało, 15 sierpnia (poniedziałek) – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny, 1 listopada (wtorek) – Wszystkich Świętych, 11 listopada (piątek) – Narodowe Święto Niepodległości, 25 grudnia (niedziela) – I dzień Bożego Narodzenia i 26 grudnia (poniedziałek) – II dzień Bożego Narodzenia. Uwaga! Od 1 stycznia 2022 r. nastąpiło zaostrzenie przepisów dotyczących zakazu handlu. Dotyczy ono tych sklepów, które korzystały ze statusu placówek pocztowych. Od 1 stycznia możliwość otwarcia takiej placówki w niedziele niehandlowe i ww. święta mają jedynie te podmioty gospodarcze, które wykażą przynajmniej 40% przychodów z działalności pocztowej. W przypadku placówek, które nie wykażą takiego przychodu, konieczne będzie zawieszenie handlu w niedziele niehandlowe i święta lub prowadzenie w te dni handlu wyłącznie przez właściciela danej placówki.

European Aquascaping Championship 2021 rozstrzygnięte! Kto został Mistrzem Europy w aquascapingu? Na początku grudnia swój finał miała pierwsza edycja European Aquascaping Championship zorganizowana przez Aqua Show Michała Adamka i firmę AQUAEL. W decydującej fazie zawodów wzięło udział 26 najlepszych zawodników z 14 krajów. Każdy z nich miał za zadanie stworzyć aranżację, a następnie opiekować się nią przez dwa miesiące. Postępy publikowane były na bieżąco na profilu FB EAC i zebrały niemal pół miliona odsłon. Uczestnicy jako pierwsi w Europie mieli możliwość przetestować nowość AQUAEL – UltraScape Set – zestaw stworzony dla wymagających akwarystów oraz dla profesjonalistów. Został on dostarczony do domów aquascaperów, a całe zawody, ze względów bezpieczeństwa, odbywały się online. Zawodnicy mieli do dyspozycji nie tylko zestaw UltraScape, lecz także filtr Ultra 900 i wiele innych akcesoriów zapewnionych przez AQUAEL. Prace oceniane były przez międzynarodowej sławy sędziów, takich jak Herry Rasio, Takayuki Fukada czy Filipe Oliveira, a stawką było łącznie 3500 euro. Kilkumiesięczne zmagania zwieńczyła gala finałowa transmitowana na cały świat. Najwięcej punktów, a więc i tytuł Mistrza Aquascapingu przypadł Łukaszowi Ciszkowskiemu, drugie miejsce zajął Hiszpan Juan Puchades, a trzecie Teresa Lazar z Ukrainy. Kto zostanie Mistrzem Europy w 2022 roku? Eliminacje do drugiej edycji planowane są już w przyszłym miesiącu! www.facebook.com/joineac www.aquael.pl

GŁOS BRANŻY

REŻIM SANITARNY W SKLEPIE ZOOLOGICZNYM

Jakie są nasze prawa i obowiązki? Joanna Żulicka

Właścicielka sklepów Megazoologiczny

Pandemia COVID-19 towarzyszy nam już od niemal dwóch lat i częściowo się do niej przyzwyczailiśmy. Nie wolno jednak zapominać, że właściciele sklepów, w tym sklepów zoologicznych, mają dodatkowe obowiązki związane z wdrożonym w Polsce reżimem sanitarnym, takie jak choćby określenie maksymalnej liczby klientów, którzy mogą przebywać w sklepie, czy zapewnienie środków do odkażania rąk. Interpretacja niektórych z tych przepisów bywa skomplikowana i niejednoznaczna oraz rodzi wiele dodatkowych pytań. Dlatego, we współpracy z właścicielami i pracownikami sklepów zoologicznych zrzeszonymi w grupie https://www.facebook.com/groups/grupasklepyzoologiczne, zebraliśmy te najczęściej zadawane i poprosiliśmy o odpowiedź na nie rzecznika Głównego Inspektoratu Sanitarnego, pana Szymona Cienkiego. 18

Nieprzestrzeganie nakazu noszenia maseczki przez klienta sklepu stanowi uzasadnioną przyczynę odmowy sprzedaży towaru. Sprzedawca nie jest natomiast uprawniony do wyproszenia czy też niewpuszczenia klienta do budynku użyteczności publicznej przeznaczonego na potrzeby handlu, albowiem rozporządzenie nie nadaje sprzedawcy czy też podmiotowi zarządzającemu obiektem takich uprawnień. Joanna Żulicka: Jakie mamy prawa i obowiązki, jeśli chodzi o klienta bez maseczki? Czy możemy go wyprosić? I z drugiej strony, czy dbając o swoje interesy, możemy po prostu go obsłużyć? Szymon Cienki – Rzecznik Prasowy Głównego Inspektoratu Sanitarnego: Przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 maja 2021 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii nakazują zakrywanie, przy pomocy maseczki, ust i nosa w miejscach ogólnodostępnych, w tym w budynkach użyteczności publicznej przeznaczonych na potrzeby handlu. Przepis ten ma charakter powszechny. Nieprzestrzeganie tego nakazu przez klienta sklepu stanowi uzasadnioną przyczynę odmowy sprzedaży towaru. Sprzedawca nie jest natomiast uprawniony do wyproszenia czy też niewpuszczenia klienta do budynku użyteczności publicznej przeznaczonego na potrzeby handlu, albowiem rozporządzenie nie nadaje sprzedawcy czy też podmiotowi zarządzającemu obiektem takich uprawnień. W przypadku gdy klient, pomimo zwrócenia mu przez obsługę sklepu uwagi na obowiązywanie na terenie obiektu nakazu zakrywania ust i nosa, nadal nie stosuje się do tego obowiązku, sprzedawca może poinformować o tym fakcie Policję.

JŻ: Czy zatem mamy prawo się nie interesować i po prostu nie pytać o maseczki, szczepienia itp.? SC: Zgodnie z prawem – tak. Jednak pamiętajmy, że oprócz przepisów mamy również zdrowy rozsądek. Dla dobra swojego, swoich pracowników i innych klientów rekomenduje się przestrzeganie powyższych obostrzeń. Zdrowie mamy tylko jedno, czy warto ryzykować jego utratę? JŻ: Czy obowiązkowa jest informacja na drzwiach o liczbie klientów mogących wejść do sklepu i o obowiązku zakrywania ust i nosa? Z jakiego przepisu lub rozporządzenia to wynika? SC: Zgodnie z § 10 ust. 5 rozporządzenia przed wejściem do obiektów i placówek handlowych informuje się o obowiązujących w nich limitach osób oraz podejmuje się środki zapewniające ich przestrzeganie. Dyspozycja ta skierowana jest do podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Brak jest natomiast w przepisach analogicznego obowiązku w zakresie informowania, aby klienci realizowali obowiązek zakrywania ust i nosa. Niemniej informację taką przedsiębiorca jak najbardziej może w wybranym miejscu umieścić. JŻ: Co z klientami, którzy co prawda mają maseczkę, ale ewidentnie są chorzy – czy mamy prawo ich nie obsłużyć, wyprosić ze sklepu, nawet jeśli twierdzą, że to tylko grypa? Dla bezpieczeństwa własnego i pracowników?

SC: Zgodnie z Wytycznymi dla funkcjonowania obiektów handlowych o powierzchni powyżej 2000 m2 (galerii handlowych, parków handlowych i obiektów handlowych nieprowadzących przeważającej działalności spożywczej) w trakcie epidemii COVID-19 w Polsce, zamieszczonymi na stronie https://www.gov.pl/web/ roz woj -technologia /centra - han dlowe, w przypadku stwierdzenia wyraźnych oznak choroby, jak uporczywy kaszel, złe samopoczucie, trudności w oddychaniu, osoba nie powinna zostać wpuszczona na teren obiektu. Powinna zostać poinstruowana, aby jak najszybciej udała się do swojego domu (najlepiej transportem własnym) i w nim pozostała, jak również o potrzebie skontaktowania się z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej za pośrednictwem teleporady, bądź w przypadku bardzo złego samopoczucia należy zadzwonić na 112. JŻ: Czy pleksa oddzielająca mnie od klienta jest obowiązkowa? Czy mając pleksę, sprzedawca musi mieć też założoną maseczkę? SC: Zgodnie z wytycznymi Państwowej Inspekcji Pracy obudowy pleksiglasowe oddzielające stanowiska pracy należą do środków ochrony zbiorowej. Z kolei przepisy rozporządzenia wskazują o konieczności zapewnienia pracownikom środków ochrony osobistej – czyli maseczek.

GŁOS BRANŻY Wyproszenie pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej ze sklepu może stanowić utrudnianie lub udaremnianie działalności co zagrożone jest karą aresztu do 30 dni, karą ograniczenia wolności albo karą grzywny. JŻ: Co dokładnie znaczy, że środek dezynfekujący ma stać w widocznym dla klienta miejscu? Przykładowa sytuacja – Inspekcja Sanepidu odwiedziła sklep – środek stał w widocznym miejscu na podłodze. Inspekcja kazała umieścić go na ladzie. Czy Inspekcja Sanepidu ma prawo decydować o umiejscowieniu rzeczy w sklepie? Gdzie kończy się interpretacja, a zaczynają przepisy? SC: Trudno oceniać poszczególne sytuacje, nie znając wszystkich jej okoliczności. Sprawowanie bieżącego nadzoru sanitarnego nad obiektami/ placówkami handlowymi należy do zadań właściwego miejscowo państwowego powiatowego inspektora sanitarnego, który jest uprawniony także do oceny, czy środek dezynfekujący stoi w widocznym dla klienta miejscu. JŻ: Czy Inspekcja może nałożyć na właściciela/sprzedawcę mandat karny za nieprzestrzeganie liczby osób przebywających w sklepie (dajmy na to, wchodzi trzyosobowa rodzina, a limit to dwie), i na jakiej podstawie, oraz czy trzeba go przyjąć? SC: Zgodnie z art. 116 § 1a ustawy z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (Dz.U. z 2021 r. poz. 2008) „Kto nie przestrzega zakazów, nakazów, ograniczeń lub obowiązków określonych w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, podlega karze grzywny albo karze nagany.” Tak, funkcjonariusze organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej posiadają uprawnienia do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego. Podstawą prawną ukarania właściciela/sprzedawcy za nieprzestrzega-

nie limitu osób w obiekcie/ placówce handlowej poza ww. przepisami jest także § 10 ust. 5 rozporządzenia, zgodnie z którym ma on obowiązek podjęcia środków zapewniających przestrzeganie tego limitu. Stosownie do art. 97 § 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. z 2021 r., poz. 457 ze zm.) sprawca wykroczenia może odmówić przyjęcia mandatu karnego. W takim przypadku organ Państwowej Inspekcji Sanitarnej, który nałożył grzywnę w drodze mandatu karnego, występuje do sądu z wnioskiem o ukaranie (art. 99 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia). JŻ: Czy istnieje podstawa prawna, na mocy której taki mandat nie ma zastosowania, jak np. Konstytucja? Który przepis jest ważniejszy – ten wynikający z Konstytucji, czy z rozporządzenia, jeśli Konstytucja jest nadrzędna na podstawie źródeł prawa? SC: Materialnoprawne przesłanki wymiaru grzywny w drodze mandatu karnego określone w opublikowanym rozporządzeniu wydanym przez właściwy organ korzystają z domniemania legalności, a organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej mają obowiązek ich stosowania (art. 6 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2021 r., poz. 735 ze zm.)). Ewentualną ich niezgodność z aktem wyższego rzędu – ustawą lub Konstytucją może stwierdzić wyłącznie Trybunał Konstytucyjny. JŻ: Czy mam prawo wyprosić Sanepid ze sklepu/ czy mam obowiązek przyjmowania wizyty Sanepidu bez wcześniejszej zapowiedzi o kontroli?

SC: Wyproszenie pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej ze sklepu może stanowić utrudnianie lub udaremnianie działalności co zagrożone jest karą aresztu do 30 dni, karą ograniczenia wolności albo karą grzywny. Należy też wskazać, że zazwyczaj przedsiębiorca jest zawiadamiany o zamiarze wszczęcia kontroli, tym niemniej gdy jej przeprowadzenie jest uzasadnione, m.in. bezpośrednim zagrożeniem życia lub zdrowia – co może mieć miejsce w czasie stanu epidemii – można odstąpić od wskazanego zawiadomienia. JŻ: Czy mam prawo nie pytać pracownika o kwestie dotyczące szczepień? SC: W aktualnym stanie prawnym, zgodnie z opinią Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, w przypadku gdy nie zachodzi szczególny przypadek uzasadniający przetwarzanie informacji o zaszczepieniu przeciwko COVID-19, ewentualne okazywanie dowodów potwierdzających fakt zaszczepienia może się odbywać z inicjatywy samej osoby zainteresowanej. Oznacza to, że pracodawca działający w branży handlowej nie może wymagać od pracownika podania takiej informacji, a pracownik nie ma obowiązku jej udzielania. Szymon Cienki Rzecznik Prasowy, Główny Inspektorat Sanitarny, ul. Targowa 65 03-729 Warszawa s.cienki@gis.gov.pl tel.: +48 22 345 33 02

Karma Care+ dla królików doskonała formuła bez barwników!

Obecnie granulki w karmie Care+ dla królików, uległy zmianie optycznej i wszystkie mają jednolitą barwę. W najnowszych opakowaniach oznaczonych żółtą naklejką „without colourants”, Państwa klienci znajdą granulki tylko w naturalnej brązowej barwie. Smakowitość tych produktów pozostaje niezmiennie na dotychczasowym wysokim poziomie a jakość staje się jeszcze wyższa dzięki wprowadzeniu bardziej restrykcyjnych norm produkcji. W niedalekiej przyszłości grafiki na opakowaniach będą również dokładnie odzwierciedlały ich zawartość (kolorowe granulki zostaną zmienione na brązowe), lecz przez najbliższych kilka miesięcy w sprzedaży będą opakowania opatrzone wspomnianą żółtą naklejką.

beaphar.com

WSPARCIE SPRZEDAŻY

POZNAJ MARKETINGOWE TRENDY

w 2022 roku!

Ewa Chilmańska WYPISZ WYMALUJ, www.wypisz-wymaluj.com

Nowy Rok to specyficzny czas. Szykujemy nowe strategie dla firm, wyznaczamy cele i ustalamy plan działania na najbliższy czas. To również okres postanowień i wprowadzania zmian. Dlatego dobrze, żebyś teraz poznał najnowsze trendy marketingowe, które będą dominować w 2022 roku. Dzięki tej wiedzy skuteczniej zaplanujesz działania i wzniesiesz swoją firmę na wyższy poziom! A przecież właśnie o to Ci chodzi, prawda?

Otwórz się na młodych! Jeszcze niedawno potrzeby i upodobania osób z pokolenia Z były ignorowane przez wiele firm. Młode osoby schodziły na dalszy plan i komunikacja nie była do nich dostosowywana. W 2022 r. diametralnie się to zmieni i właśnie młodzi ludzie będą mieli większy wpływ na rozwój marketingu i przedsiębiorstw. Osoby z pokolenia Z to wszystkie osoby, które urodziły się po 1995 r. Nie roz-

stają się z technologią, a social media to dla nich naturalne środowisko. To już dorośli ludzie, którzy pracują i są aktywnymi konsumentami, dlatego zadbaj o nich w swojej komunikacji! W branży pet ci ludzie są szczególnie istotni — coraz później decydują się na posiadanie dzieci, jednak chętnie stają się opiekunami zwierząt domowych. Są również bardzo świadomą grupą, która poszukuje dużo wiedzy na temat szkolenia psów, kotów czy pielęgnowania królików. Chcą, aby ich

zwierzęta były wychowywane w świadomy i odpowiedzialny sposób, dlatego chętnie będą szukać na ich temat wiedzy i ciekawych produktów, które pozwolą zaspokoić ich potrzeby. W tej grupie drzemie bardzo duży potencjał, jednak musisz mieć świadomość, że jest również bardzo wymagająca. Pokolenie Z sprawnie posługuje się social mediami, codziennie odbiera setki bodźców, przez co ciężko jest przykuć jego uwagę. Szacuje się, że jego przedstawiciele są w stanie sku-

REKLAMA

pić swoją uwagę tylko na osiem sekund! Jeśli po tych ośmiu sekundach treść nie będzie im się wydawać wystarczająco ciekawa, po prostu ją pominą. Musisz poświęcić sporo czasu i uwagi, żeby dobrze poznać ich potrzeby i jak najlepiej skonstruować treści, jednak moim zdaniem zdecydowanie warto!

Video będzie królować!

O tym, że format video stanie się popularniejszy, mówi się do kilku lat. Jednak dopiero w 2022 r. te słowa staną się najprawdziwszą prawdą! Rozwój TikToka wywrócił świat social mediów do góry nogami. Aplikacja, do której wielu marketerów na początku podchodziło sceptycznie i uważało ją za narzędzie „dla dzieci”, w ostatnim czasie pokazuje, że byli w błędzie. Z TikToka zaczyna korzystać coraz więcej osób dorosłych, a marki rozpoczynają swoją komunikację marketingową w tym medium. TikTok mocno przyczynił się do wzrostu popularności krótkich materiałów video, co zauważył właściciel grupy Meta, czyli Facebooka i Instagrama. W tym roku na Instagramie został dodany format reels, czyli rolek, które przypominają TikTokowe materiały. Już teraz dzięki rolkom można dotrzeć do bardzo dużego grona odbiorców, a tendencja ta będzie tylko wzrastać! Jest to format, który świetnie trafia do osób z Pokolenia Z, ale osoby ze starszych pokoleń również wykazują nim duże zainteresowanie. Możesz wykorzystywać je do prezentowania cech produktów, które oferujesz, edukować odbiorców np. na temat prawidłowego żywienia gryzoni czy tworzyć humorystyczne treści, które wywołają śmiech u odbiorców i będą często udostępniane dalej. Zarówno TikTok, jak i rolki dają duże możliwości do edytowania i montowania materiałów video, dlatego w dość prosty sposób możesz przygotować naprawdę ciekawy filmik! Nie ograniczaj swojej kreatywności, bierz udział w popularnych challenge’ach oraz próbuj tworzyć swoje własne.

Mikroinfluencerzy

W ostatnim czasie zrobiło się głośno na temat nieuczciwych zachowań bardzo dużych influencerów. Polecali produkty firm, które oszukiwały swoich klientów, nie weryfikowali produktów i wykorzystywali zaufanie swoich odbiorców. To wszystko sprawia, że coraz większą rolę będą odgrywać tzw. mikroinfluencerzy. To osoby, które zamieszczają ciekawy content i utrzymują szczere relacje ze swoimi odbiorcami. Ich profile nie są zarządzane przez agencję marketingową, tylko przez nich samych. Influencerzy, których grono obserwatorów wynosi od 1000 do kilku tysięcy obserwatorów, będą stawali się coraz bardziej popularni i częściej dostrzegani przez marki. Firmy w końcu zaczynają rozumieć, że w przypadku takiej współpracy liczy się jakość, a nie tylko zasięg (więcej na temat współpracy z influencerami przeczytasz w poprzednim wydaniu „Zoo Branży”). Zaplanuj na najbliższy rok współpracę barterową z mikroinfluencerami i zbuduj z nimi trwałą relację. Przejrzyj profile swoich klientów lub osób, które obserwują Twoją markę w social mediach – zapewne znajdziesz w ten sposób ciekawe osoby, z którymi możesz współpracować.

Realistyczne zdjęcia

Autentyczność będzie jeszcze bardziej w cenie niż zawsze. Zdjęcia stockowe, idealnie wyedytowane nie będą skutecznie przyciągać uwagi i wzbudzać zainteresowania. Zastanów się nad zaplanowaniem sesji w swojej firmie, gdzie pokażesz sceny z życia przedsiębiorstwa, jego zakamarki i pracowników. Uwierz mi, że to będzie inwestycja, która przyda Ci się na

WSPARCIE SPRZEDAŻY

Pokolenie Z sprawnie posługuje się social mediami, codziennie odbiera setki bodźców, przez co ciężko jest przykuć jego uwagę. Szacuje się, że jego przedstawiciele są w stanie skupić swoją uwagę tylko na osiem sekund! Jeśli po tych ośmiu sekundach treść nie będzie im się wydawać wystarczająco ciekawa, po prostu ją pominą.

długi czas. Zdjęcia z sesji zdjęciowej przeplataj ze zdjęciami robionymi telefonem. Oczywiście muszą być one wykonane w sposób poprawny – tj. powinny być wysokiej rozdzielczości, odpowiednio wykadrowane i przedstawiać estetyczną kompozycję. Ludzie są bardzo wyczuleni na zakłamywanie rzeczywistości, dlatego coraz częściej poszukują w internecie autentycznych treści. Realistyczne zdjęcia sprawiają, że klient łatwiej zaufa Ci i Twoim produktom.

Wizerunek marki

Konkurencja na rynku staje się coraz większa i dotyczy to również branży zoologicznej. Coraz więcej osób chce łączyć swoją pasję z pracą, a możliwość tworzenia sklepów internetowych mocno im to ułatwia. Dlatego żeby wyróżnić się na tle konkurencji i docierać do nowych klientów, połóż duży nacisk na budowanie wizerunku swojej marki. Zastanów się, do jakich osób chcesz docierać, jakie skojarzenia chcesz wywoływać i w czym chcesz się specjalizować. Wdrażaj działania wielokanałowe i nie ograniczaj się tylko do jednego medium. Blog, newsletter, artykuły sponsorowane, kanały w social mediach, współprace z influencerami czy dołączenie do aplikacji MyPetStory mogą Ci w tym pomóc. Zastanów się, czy możesz zaangażować się w jedną z akcji charytatywnych lub jesteś w stanie taką zorga-

nizować np. dla zaprzyjaźnionego schroniska. Firmy, które angażują się w życie społeczne i niosą pomoc, wzbudzają dużo pozytywnych emocji u swoich klientów. Będzie również wzrastać wiedza na temat podejmowania świadomych decyzji zakupowych i ekologicznych produktów. Musisz jednak pamiętać o szczerości! W ostatnich latach wiele firm w nieuczciwy sposób nadużywało określenia „ekologiczny produkt”, dlatego konsumenci są bardziej czujni. Wykrycie kłamstwa może bardzo źle wpłynąć na Twój wizerunek, dlatego nie manipuluj faktami!

Postaw na intuicyjne strony www!

Z racji rosnącej konkurencji musisz położyć duży nacisk na intuicyjność Twojej strony www. Przede wszystkim powinna bardzo szybko się ładować, zarówno na telefonach, jak i komputerach. Ludzie są coraz bardziej niecierpliwi, a ich wymagania coraz większe. Jeśli strona wolno działa, a korzystanie z niej jest nieintuicyjne, klient szybko zrezygnuje z zakupu i przejdzie do Twojej konkurencji, która ma lepszą stroną internetową. Jeśli od dłuższego czasu zastanawiasz się nad poprawą swojej strony www, jest to najwyższa pora, żeby przejść do działania! A jeśli zastanawiasz się, czy Twoja strona jest intuicyjna w obsłudze, to możesz to przetestować dzięki aplikacji Hotjar.

Dzięki niej dowiesz się, jak klienci poruszają się po niej i w jakie miejsca klikają. Można z tego wyciągnąć bardzo ciekawe wnioski, które pomagają w udoskonaleniu witryny. Planując działania marketingowe na najbliższy rok, zdecydowanie warto skupić się na materiałach video. Możesz założyć swój profil firmowy na TikToku oraz korzystać z rolek na Instagramie. Pamiętaj, żeby materiały były kreatywne i związane z zainteresowaniami Twojej grupy docelowej. 2022 rok będzie również rokiem autentyczności. Ludzie są zmęczeni wyidealizowanym światem przedstawianym przez wielu twórców internetowych. Chcą poznać ludzi, którzy żyją tak jak oni i mają podobne problemy. Twój pies ma problem z obcymi ludźmi? Twój kot jest ciężko chory? Nie bój się o tym mówić głośno! Dzięki temu klienci łatwiej znajdą wspólną nić porozumienia i polubią Cię. W najbliższym roku zaplanuj wielokanałowe działania i dbaj o umocnienie wizerunku Twojej marki. To najlepszy sposób na zbudowanie stabilnej pozycji i wyróżnienie się na tle konkurencji. Jeśli potrzebujesz pomocy w ułożeniu swojej noworocznej strategii marketingowej lub chcesz, żeby ktoś obiektywnym okiem ocenił Twoje dotychczasowe działania marketingowe, to skorzystaj z naszej darmowej konsultacji marketingowej. Chętnie Ci pomożemy!

Świece skutecznie usuwająCE nieprzyjemne zapachy Ć Ś O W O N Świece dostępne w trzech zapachach: białe kwiaty czerwone owoce wanilia&karmel

znajdź nas: Animal Island EU animal_island_eu hello@animalisland.eu

WSPARCIE SPRZEDAŻY

PRZYSZŁOŚĆ BRANŻY ZOOLOGICZNEJ

w kontekście Celów Zrównoważonego Rozwoju 2030

Przed ponad sześcioma laty, a dokładnie 25 września 2015 r. w Nowym Jorku podczas Zgromadzenia Ogólnego Organizacji Narodów Zjednoczonych wszystkie 193 państwa członkowskie ONZ jednogłośnie przyjęły Agendę na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030 zawierającą Cele Zrównoważonego Rozwoju (The Sustainable Development Goals). Dokument ten określa 17 celów zrównoważonego rozwoju oraz związanych z nimi 169 zadań, które mają zostać osiągnięte przez świat do 2030 r., więc już w ciągu najbliższych siedmiu lat. Wiele z tych celów i zadań wdrażanych obecnie w życie związanych jest bezpośrednio z kwestiami produkcji i ochrony środowiska. Dotyczy zatem również branży zoologicznej. Jak zmieni się jej oblicze w ciągu najbliższych lat i czego w związku z tym możemy się spodziewać? 26

Czym są cele zrównoważonego rozwoju? Przyjęte przez ONZ Cele Zrównoważonego Rozwoju oraz związane z nimi zadania dotyczą pięciu głównych obszarów określanych na podstawie ich angielskich nazw jako „5 x P”. Są to: ludzie (ang. people), planeta (ang. planet), dobrobyt (ang. prosperity), pokój (ang. peace) i partnerstwo (ang. partnership). Obejmują one bardzo szeroki zakres wyzwań dotyczących m.in. walki z ubóstwem i głodem, zapewnienia ludziom na całym świecie zdrowia, dostępu do edukacji, równości płci, zapobiegania zmianom klimatu, zagwarantowania zrównoważonego rozwoju oraz utrzymania pokoju i budowy sprawiedliwości społecznej. Realizacja tych celów i wyznaczonych na ich podstawie zadań jest na bieżąco monitorowana w poszczególnych krajach przez odpowiednie urzędy dzięki opracowanym wskaźnikom oraz systematycznie referowana na forum ONZ.

Cele i zadania powiązane z branżą zoologiczną

Znaczna część celów zrównoważonego rozwoju i wynikających z nich zadań jest mniej lub bardziej ściśle powiązana z branżą zoologiczną. Wśród nich można wymienić między innymi te, które dotyczą produkcji artykułów dla zwierząt oraz ich dystrybucji. Są to m.in.: • 2.4. Do 2030 roku utworzyć systemy zrównoważonej produkcji żywności oraz wdrożyć praktyki odpornego rolnictwa mające zwiększyć wydajność i produkcję, podtrzymywać ekosystemy, wzmocnić zdolność przystosowania się do zmian klimatycznych, ekstremalnych zjawisk pogodowych, suszy, powodzi i innych katastrof, a także mające stopniowo poprawiać jakość gleby i gruntów. • 6.3. Do 2030 roku poprawić jakość wody poprzez redukcję zanieczyszczeń, likwidowanie wysypisk śmieci, ograniczenie stosowania szkodliwych substancji chemicznych i innych szkodliwych materiałów. Zmniejszyć o połowę ilość nieoczyszczonych ścieków oraz znacząco podnieść poziom recyklingu i bezpiecznego ponownego użytkowania materiałów w skali globalnej. • 6.4. Do 2030 roku znacząco podnieść efektywność wykorzystywania wody we wszystkich sektorach oraz zapewnić zrównoważony pobór wody oraz dostawy wody pitnej, by rozwiązać problem niedostatku wody i znacząco zmniejszyć liczbę ludzi cierpiących z tego powodu. • 7.A. Do 2030 roku zwiększyć międzynarodową współpracę ułatwiającą dostęp do badań nad czystą energią i technologii w obszarze energii odnawialnej, efektywności energetycznej oraz zaawansowanych i czystszych technologii paliw kopalnych, a także promować inwestowanie w infrastrukturę energetyczną i czyste technologie energetyczne. • 9.4. Do 2030 roku podwyższyć jakość infrastruktury i wprowadzić zrównoważony rozwój przemysłu przez zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów oraz stosowanie czystych i przyjaznych dla środowiska technologii i procesów produkcyjnych przy udziale wszystkich krajów, zgodnie z ich możliwościami. • 12.2. Do 2030 roku zapewnić zrównoważone zarządzanie i efektywne zużycie zasobów naturalnych. • 12.3. Do 2030 roku zmniejszyć o połowę globalną ilość

Zadania wynikające z celów zrównoważonego rozwoju zostały wyznaczone dla ograniczenia zużycia energii, zmniejszenia ilości produkowanych odpadów i zanieczyszczeń, zredukowania tak zwanego śladu węglowego oraz zrównoważonego gospodarowania naturalnymi zasobami przyrodniczymi połączonego z wdrażaniem recyklingu i filozofii „zero waste”. marnowanej żywności per capita w sprzedaży detalicznej i konsumpcji, zmniejszyć straty żywnościowe w procesie produkcji i dystrybucji, w tym straty powstałe podczas zbiorów. • 12.4. Do 2020 roku zapewnić stabilne i ekologiczne zarządzanie chemikaliami i wszystkimi odpadami podczas ich całego cyklu życia, w zgodzie z ustaleniami międzynarodowymi. Znacząco zmniejszyć poziom tych substancji w powietrzu, wodzie i glebie, tym samym minimalizując ich negatywny wpływ na zdrowie człowieka i środowisko.

WSPARCIE SPRZEDAŻY Maciej Wernicki dyrektor marketingu w Azan, wyłączny dystrybutor marek Brit i Carnilove w Polsce

Ograniczanie wpływu na środowisko to jedno z kluczowych wyzwań sektora zoologicznego. Według danych Unii Europejskiej, rolnictwo (w tym w znacznej części produkcja mięsa) jest odpowiedzialne za około 15–20% światowej emisji gazów cieplarnianych. Czołowi producenci karm dla zwierząt, tacy jak VAFO (producent m.in. marek Brit i Carnilove), już teraz szukają sposobów na zmniejszenie śladu węglowego swoich produktów. Rozwiązaniem może być bazowanie na lokalnych dostawcach mięsa i tym samym skrócenie łańcucha dostaw. Kolejnym krokiem jest wykorzystywanie alternatywnych źródeł białka (np. białka owadów) w karmach. Świadomość ekologiczna konsumentów rośnie, więc tego typu produkty będą coraz popularniejsze.

• 12.5. Do 2030 roku istotnie obni-

żyć poziom generowania odpadów poprzez prewencję, redukcję, recykling i ponowne użycie. • 14.4. Do 2020 roku skutecznie uregulować kwestie pozyskiwania owoców morza oraz wyeliminować nadmierne połowy ryb, nielegalne, niezarejestrowane i nieuregulowane rybołówstwo oraz destrukcyjne praktyki połowów oraz wdrożyć poparte naukowo plany zarządzania, tak by w możliwie najkrótszym czasie odbudować populację ryb co najmniej do poziomu umożliwiającego maksymalny, odnawialny poziom zrównoważonych połowów, zgodnie z charakterystyką poszczególnych gatunków. Jak wynika z powyższego, zadania te mają na celu ograniczenie zużycia energii, zmniejszenie ilości produkowanych odpadów i zanieczyszczeń, zredukowanie tak zwanego śladu

Deklaracje firm z branży zoologicznej wynikające z realizacji zadań Celów Zrównoważonego Rozwoju koncentrują się wokół trzech zagadnień: ograniczenia emisji dwutlenku węgla do zera, odpowiedzialnego pozyskania surowców do produkcji karm i suplementów diety dla zwierząt oraz recyklingu opakowań. 28

węglowego, czyli zmniejszenie produkcji dwutlenku węgla oraz zrównoważone gospodarowanie naturalnymi zasobami przyrodniczymi połączone z wdrażaniem recyklingu i filozofii „zero waste”.

Jak to wygląda w praktyce?

Jak wynika z badań agencji Euromonitor International, zarówno wiodące europejskie firmy, jak i mniejsze przedsiębiorstwa z branży zoologicznej już teraz wdrażają w życie zadania wynikające z Celów Zrównoważonego Rozwoju. W praktyce ich deklaracje koncentrują się wokół trzech zagadnień: ograniczenia emisji dwutlenku węgla do zera (tak zwany zerowy ślad węglowy), odpowiedzialnego pozyskania surowców do produkcji karm i suplementów diety dla zwierząt oraz recyklingu opakowań. W zakresie pierwszego z tych zagadnień najwięksi producenci dość asekuracyjnie deklarują osiągnięcie

tak zwanej zeroemisyjności w ciągu najbliższych 20–30 lat (a więc do roku 2040 lub 2050). Znacznie bardziej ambitne cele wyznaczają sobie małe firmy i start-upy branżowe, które zobowiązują się osiągnąć to samo w ciągu zaledwie kilku najbliższych lat. Kwestia odpowiedzialnego pozyskania surowców do produkcji karm i suplementów obejmuje najczęściej produkty pochodzące z morza, to znaczy ryby i inne zwierzęta morskie. Tutaj założenia zarówno liderów rynku, jak i mniejszych firm są podobne – deklarują oni stosowanie wyłącznie surowców pozyskiwanych z odpowiedzialnych źródeł już w ciągu najbliższych lat (2022–2025). Małe firmy idą jednak o krok dalej i zobowiązują się do tego samego nie tylko w kwestii składników pozyskiwanych z morza, lecz także wszystkich surowców używanych do wytwarzania karm, w tym mięsa pochodzącego z produkcji rolniczej. Zarówno duże, jak i małe firmy mówią też jednym głosem w kwestii recyklingu opakowań, w większości deklarując wdrożenie 100% opakowań zdatnych do przetworzenia i ponownego wykorzystania już do 2025 roku.

Jest o co walczyć

Rzecz jasna deklaracje składane przez firmy mają na celu nie tylko realizację Celów Zrównoważonego Rozwoju i ochronę środowiska naturalnego, lecz także uzyskanie przewagi konkurencyjnej i pozyskanie zainteresowania klientów. A jest o co walczyć, bowiem okazuje się, że opie-

kunowie zwierząt są grupą szczególnie wrażliwą na kwestie dotyczące ochrony środowiska i zasobów naturalnych naszej planety. Według badań agencji Euromonitor International ponad 65% z nich martwi się zachodzącymi zmianami klimatu i mniej więcej tyle samo deklaruje, że stara się modyfikować swoje codzienne nawyki w celu zmniejszenia niekorzystnego wpływu na środowisko naturalne. Niemal 30% opiekunów zwierząt deklaruje również, że wybiera produkty wytworzone z poszanowaniem środowiska naturalnego, a prawie 20% podkreśla, że wybiera firmy, które stosują politykę prośrodowiskową. Należy przypuszczać, że w kolejnych latach odsetek ten będzie systematycznie wzrastać, dlatego pozytywny PR firmy dbającej o środowisko naturalne i wytwarzającej swoje produkty z jego poszanowaniem może być coraz cenniejszym argumentem sprzedażowym.

Co zmieni się w zoologii w najbliższych latach?

W związku z tym można się spodziewać, że w ciągu najbliższych lat oblicze światowej i polskiej zoologii wydatnie się zmieni. Już dziś widoczne są trendy, które w przyszłości będą rosnąć w siłę. Należą do nich między innymi: • poszukiwanie i promowanie alternatywnych źródeł białka do produkcji karm i suplementów diety dla zwierząt (białko roślinne, białko owadzie, glony), • promowanie lokalnych producentów w celu zmniejszenia obciążenia środowiska transportem surowców i ograniczenia śladu węglowego,

• wzrost zainteresowania alternatywnymi surowcami

do produkcji między innymi żwirków dla kotów, w tym odpadami przemysłowymi w myśl filozofii zero-waste, • stosowanie biodegradowalnych i możliwych do przetworzenia i ponownego wykorzystania opakowań (opakowania papierowe, szklane, z trzciny cukrowej), • stopniowe wyeliminowanie opakowań plastikowych i foliowych jako obciążających środowisko i trudnych do recyklingu, • wzrost zainteresowania surowcami do produkcji pochodzącymi z recyclingu (na przykład tworzywa sztuczne odzyskiwane z przetworzonych butelek pet do wytwarzania legowisk i zabawek dla zwierząt), • rezygnacja z technologii obciążających środowisko i zużywających duże ilości energii oraz produkujących znaczne ilości odpadów, • ograniczenie stosowania surowców nieodnawialnych, takich jak kopaliny, • poszukiwanie nowych, przyjaznych dla środowiska rozwiązań technologicznych w produkcji karm i akcesoriów dla zwierząt. Co przyniesie przyszłość? Tego tak naprawdę nikt z nas nie wie i nie jest w stanie przewidzieć. Jednak konsekwentna realizacja zadań wynikających z Celów Zrównoważonego Rozwoju, w tym zmiany zachodzące dzięki temu w branży zoologicznej, napawają optymizmem. Pozwalają wierzyć w lepsze jutro oraz w to, że uda się zachować naturalne zasoby naszej planety, które będą cieszyć jeszcze wiele pokoleń jej mieszkańców. REKLAMA

Ekskluzywna kanapa z zamszu

w stylu Glamour! - 8 wariantów kolorystycznych - różne rozmiary - wypełnione elastyczną gąbką

Zapraszamy sklepy zoologiczne do współpracy:

www.bimbay.pl tel: 508 360 038

WSPARCIE SPRZEDAŻY

FILOZOFIA ZERO WASTE I RECYKLING

w branży zoologicznej

W trosce o naturalne zasoby naszej planety w procesach produkcyjnych coraz częściej wykorzystuje się materiały, które wcześniej były traktowane jako odpady. Dotyczy to również branży zoologicznej. Filozofia zero waste coraz śmielej wkracza do produkcji żwirków, zabawek dla zwierząt, gryzaków, a nawet karm dla psów i kotów. Wraz z nią prężnie rozwija się trend do recyclingu opakowań produktów zoologicznych. Wiele firm za priorytet stawia sobie osiągnięcie stuprocentowej odnawialności zasobów. Czy te zjawiska są postrzegane pozytywnie przez klientów i stanowią dodatkowy argument sprzedażowy decydujący o wyborze produktów danej marki?

Czym jest filozofia zero-waste? „Zero waste” to pojęcie mające obecnie dwa znaczenia. Po pierwsze, to styl życia, według którego człowiek stara się postępować tak, aby generować jak najmniej odpadów,

a więc jak najmniej obciążać swoją egzystencją środowisko naturalne. W myśl tej filozofii wszystkie wyrzucane materiały powinny na powrót stać się zasobami, czyli wejść w bieg kolejnego cyklu przetwarzania. Opiera się ona na zasadzie tak zwanego 5R: odmawiaj (refuse), ograniczaj (re-

duce), wykorzystaj ponownie (reuse), recyklinguj (recycle), kompostuj (rot). Filozofia ta zyskuje obecnie na całym świecie coraz więcej zwolenników i bije rekordy popularności. Zero waste to jednak nie tylko styl życia. To również podejście biznesowe polegające na stworzeniu gospodar-

W firmie Beaphar cały czas rozwijamy temat recyklingu. Do gamy takich produktów trafiły szampony BIO. Wszystkie opakowania tej linii kosmetyków organicznych mają etykietę „I’m Green”, co oznacza, że butelki i tuby są wykonane z trzciny cukrowej. Trzcinę cukrową uprawiano w sposób przyjazny dla środowiska, np. podlewając pola wodą deszczową, a jej plantacja pomaga redukować emisję gazów cieplarnianych: trzcina cukrowa pochłania CO2 podczas wzrostu, a pozostałości po konwersji trzciny cukrowej są przekształcane w bioenergię. Butelki i tuby z bioplastiku nadają się w 100% do recyklingu. Produkty wykonane są w drodze recyklingu, a ich zawartość zawiera co najmniej 95% składników pochodzenia naturalnego i 15–30% certyfikowanych składników pochodzących z upraw ekologicznych. Takie połączenie daje nam duże możliwości na rynku polskim, zarówno jakościowe, jak i sprzedażowe.

Tomasz Uhlenberg Marketing Beaphar Polska Sp. z o.o. www.beaphar.com

Coraz więcej klientów ostatecznych zainteresowanych jest produktami pochodzenia naturalnego. Dlatego nie tylko ludzie, lecz także zwierzęta mogą korzystać z naturalnych produktów. Klienci są obecnie świadomi tego, co kupują i zwracają uwagę na etykiety, dlatego doceniają tego typu produkty.

ki o obiegu zamkniętym, w którym używa się zasobów, zamiast tworzyć odpady. Według oficjalnej definicji to „ochrona wszystkich zasobów poprzez odpowiedzialną produkcję, konsumpcję, ponowne wykorzystanie i odzyskiwanie wszystkich produktów, opakowań i materiałów bez ich spalania oraz bez zrzutów do ziemi, wody lub powietrza, które zagrażają środowisku lub zdrowiu ludzkiemu”. Obecnie temu podejściu hołduje coraz więcej firm, traktując politykę produkcji zero waste jako jeden z kierunków swojego rozwoju, wokół którego budują one swoją komunikację marketingową oraz politykę PR-ową.

Ziemia – „plastikowa” planeta?

Dlaczego idea produkcji w stylu zero waste ma obecnie tak ogromne znaczenie? Przede wszystkim z powodu śmieci. Nasza planeta jest ogromnie zanieczyszczona na skutek nieprzemyślanej działalności człowieka. Jednym z głównych źródeł tych zanieczyszczeń jest plastik, czyli różnego rodzaju tworzywa sztuczne. Wykonane z nich produkty oraz opakowania upowszechniły się w drugiej połowie XX w. Według ostrożnych szacunków od 1950 r. na Ziemi wyprodukowano oko-

ło 9,5 miliarda ton plastiku. Zaledwie około 9% z tej ilości zostało przetworzone i powtórnie wykorzystane. Około 12% spalono, co przyczyniło się do wzrostu zanieczyszczenia powietrza, a aż 79% jest składowanych na wysypiskach śmieci lub co gorsze trafiło do środowiska naturalnego. W sposób szczególny cierpią tutaj naturalne ekosystemy wodne. Jak słyszymy w popularnej reklamie telewizyjnej, co minutę do mórz i oceanów trafia około 20 ton plastiku. Jeżeli się to nie zmieni, to według ostrożnych szacunków w 2050 r. łączna masa plastiku znajdującego się w morzach i oceanach przekroczy masę zamieszkujących je ryb, a w środowisku naturalnym i na wysypiskach śmieci będzie zalegać ponad 13 miliardów ton tworzyw sztucznych... Rozpadające się na tak zwany mikroplastik tworzywa sztuczne utworzyły na Oceanie Spokojnym gigantyczną plamę, zwaną Wielką Pacyficzną Plamą Śmieci, o powierzchni 1,6 mln km2. Mikroplastik jest obecnie znajdowany praktycznie wszędzie, od najgłębszych czeluści oceanów aż po lody Arktyki i Antarktydy.

Zero waste a recycling

Produkcja w stylu zero waste to jednak nie tylko unikanie nie-

Działania w stylu zero waste to ochrona wszystkich zasobów poprzez odpowiedzialną produkcję, konsumpcję, ponowne wykorzystanie i odzyskiwanie wszystkich produktów, opakowań i materiałów bez ich spalania oraz bez zrzutów do ziemi, wody lub powietrza, które zagrażają środowisku lub zdrowiu ludzkiemu. potrzebnego używania tworzyw sztucznych. To również wytwarzanie produktów z odpadów przemysłowych, oszczędne gospodarowanie zasobami, takimi jak energia i woda, minimalizowanie śladu węglowego, czyli zmniejszenie emisji CO2, ograniczenie ilości ścieków uwalnianych do środowiska oraz unikanie zbędnego transportu surowców, a także rezygnacja z technologii i procedur obciążających środowisko naturalne. Jednym z filarów produkcji według zasad zero waste jest recykling. Obejmuje on odzyskiwanie surowców z produktów odpadowych i wykorzystanie ich do produkcji nowych towarów. Jego głównym celem jest ograniczenie zużycia surowców naturalnych oraz zmniejszenie ilości odpadów trafiających na wysypiska śmieci i do środowiska naturalnego. Recykling wymusza na producentach dóbr wdrożenie sprzyjających metod produkcji, zastosowanie jak najbardziej odzyskiwanych materiałów oraz

WSPARCIE SPRZEDAŻY Szklane akcesoria Animal Island to nasz wkład w ochronę środowiska naturalnego! Nasze akcesoria wytwarzane są w polskiej hucie szkła, która całą swoją produkcję opiera na działaniach związanych z ochroną środowiska: • Do produkcji szklanych akcesoriów wykorzystujemy własne szkło odpadowe, tzw. stłuczkę szklaną. • Drewno i papier używane do naszych akcesoriów posiadają certyfikaty FSC (co oznacza, że wspieramy odpowiedzialną gospodarkę leśną).

Anna Derkacz Business Development Manager / Kierownik ds. Rozwoju Biznesu w Aniaml Island

• Papier do opakowań również posiada certyfikat FSC. • Dbamy o recykling. Recyklingowi podlegają nasze szkło i opakowania gotowych wyrobów szklanych – w przeciwieństwie do ceramicznych misek i pojemników, które nie podlegają recyklingowi. Do produkcji szklanych akcesoriów: • Stosowane są obiegi zamknięte dla wody technologicznej, przez co redukujemy ilość ścieków przemysłowych trafiających do kanalizacji komunalnej. • Budynki fabryczne i biurowe, także woda użytkowa w pomieszczeniach socjalnych są ogrzewane energią cieplną powstałą w naszej fabryce w procesie topnienia szkła. Ale to nie wszystko – w trosce o zdrowie zwierzaków Szklane akcesoria Animal Island mają certyfikat food contact – czyli bezpiecznego kontaktu z żywnością. Są malowane i zdobione organicznymi farbami. Dodatki drewniane zabezpieczone są przed zniszczeniem olejem spożywczym. Nasze produkty są zdrowe i bezpieczne (w przeciwieństwie do plastikowych i metalowych misek). Nie zmieniają smaku serwowanej karmy. Otoczenie ma znaczenie!

tworzenie i promowanie wśród odbiorców odpowiednich zachowań w celu umożliwienia ich odzyskania, przetworzenia i ponownego wykorzystania.

Zero waste w zoologii

Branża zoologiczna jest szczególnie wrażliwa na kwestie ochrony środowiska, bowiem zdecydowana większość opiekunów zwierząt deklaruje, że los naszej planety nie jest jej obojętny. Ta informacja ma wymierne znaczenie dla producentów karm i akcesoriów dla zwierząt domowych. W przypadku tych produktów wszelkie działania PR-owe mające na celu promowanie zachowań proekologicznych mogą mieć istotne przełożenie podczas podejmowania przez klientów decyzji zakupowych, a więc rzutować na wielkość sprzedaży. Stąd też już od dawna firmy w branży zoologicznej prześcigają się wręcz we wprowadzaniu procedur mających podkreślić ich troskę o ochronę środowiska naturalnego i działania w zakresie zero waste. Przykładami takich działań są między inni: • wykorzystanie do produkcji surowców, których wytworzenie jak najmniej obciąża środowisko naturalne. Takim surowcem jest na przykład białko pozyskiwane z owa-

dów, którym coraz częściej zastępuje się tradycyjne źródła białka w karmach dla psów i kotów. Producenci takich karm podkreślają, że wytworzenie białka owadziego wiąże się nawet z wielokrotnie niższym zużyciem wody i energii oraz ze znacznie mniejszą produkcją ścieków niż w przypadku np. tradycyjnej wołowiny. Co więcej, ta produkcja pozostawia o wiele mniejszy ślad węglowy. Jest więc ze wszech miar bardziej korzystna dla środowiska. W Unii Europejskiej dopuszcza się obecnie stosowanie do produkcji żywności następujących gatunków owadów: czarna mucha (Hermetia illucens), mucha domowa (Musca domestica), mącznik młynarek (Tenebrio molitor), pleśniakowiec lśniący (Alphitobius diaperinus), świerszcz domowy (Acheta domesticus), świerszcz bananowy (Gryllodes sigillatus) i świerszcz kubański (Gryllus assimilis). Najprawdopodobniej jednak już wkrótce ta lista zostanie rozszerzona o kolejne gatunki. Jako przykład można podać informację pochodzącą z Azji, gdzie niedawno z sukcesem wprowadzono na rynek karmy dla kotów produkowane na bazie larw jedwabnika; • wykorzystanie do produkcji naturalnych surowców odnawialnych – doskonałym przykładem są tutaj żwirki dla kotów. Obecnie na popularności zyskują sub-

Sofa Eko – w trosce o naszą planetę! Idea „Zero Waste” nie jest Ci obca? Troszczysz się o środowisko i zdajesz sobie sprawę z tego, że zasoby naszej planety nie są nieograniczone? Jednocześnie doceniasz wysoką jakość produktu i kochasz swojego pupila. Sofa Eko została stworzona właśnie dla takich osób. Wysoka jakość produktu może iść w parze z troską o środowisko. Nasze legowisko jest niezwykle mięciutkie, wygodne i do tego bardzo eleganckie. Oczywiście jest też Eko. Pokrowiec kanapy wykonany został z tkaniny z recyklingu butelek PET. Unikatowa technologia polegająca na połączeniu przędzy wyprodukowanej z recyklingowanych tworzyw z praktyczną funkcjonalnością EASY CLEAN, ułatwiającą czyszczenie plam. Jeden metr bieżący tkaniny powstaje z 37 przetworzonych butelek PET, a cały proces produkcyjny jest mniej szkodliwy dla środowiska. Legowisko zostało wypełnione kulką silikonową. Dzięki swojej specyficznej budowie kulka silikonowa zapewnia puszystość, sprężystość oraz doskonałą wentylację powietrza. Wypełnione nią legowisko nie odkształca się. Ponadto posiada doskonałe cechy termoizolacyjne i antyalergiczne. Kanapa jest rozbieralna! Pokrowiec posiada wszyty wytrzymały suwak, dzięki któremu z łatwością można go zdjąć i wyprać. Warianty kolorystyczne: szary, biały, beż, granat. Dostępna w różnych rozmiarach.

www.bimbay.pl

Joanna Kawecka Dyrektor sprzedaży i marketingu Best 4 Animal Care Sp. z o.o., www.b4ac.pl Dla ICEPAW ekologiczne, biodegradowalne opakowania to „must have”. ICEPAW to marka, która oferuje produkty z ryb dziko żyjących, dlatego szczególnie dbamy o to, aby opakowania były ekologiczne. Wszystkie przysmaki i gryzaki mają opakowania biodegradowalne, zgodne z najnowszymi, najbardziej restrykcyjnymi wymogami środowiskowymi. Oznacza to, że opakowanie samodzielnie ulega degradacji w kontakcie ze środowiskiem, bez ingerencji człowieka. Dodatkowo, aby zmniejszyć zużycie ilości opakowań, zwiększone zostały gramatury produktów, np. zamiast 100 g w opakowaniu jest 150 g przysmaków. Karmy mokre wykorzystują ekologiczne opakowanie Paper Touch, dodatkowo odporne na światło. Opakowania zbiorcze wykonane są z tektury pochodzącej z recyklingu, do klejenia używane są taśmy papierowe. Klienci nie tylko zauważają i doceniają ekologiczne opakowania, ale w znaczącej liczbie przypadków jest to ważne kryterium wyboru przy zakupie danego produktu.

•

straty wykonywane z surowców roślinnych, takich jak drewno, słoma zbożowa, kukurydza itp. Ich zastosowanie, po pierwsze, nie powoduje zubożenia naturalnych zasobów naszej planety, po drugie zaś, są one w pełni biodegradowalne i po wykorzystaniu można je na przykład kompostować; wykorzystanie do produkcji odpadów przemysłowych i rolniczych. Ponownie doskonałym przykładem są żwirki dla kotów, które wytwarza się obecnie z surowców takich, jak otręby zbożowe będące odpadem po przemiale zboża. Warto również jeszcze raz wspomnieć o owadach karmowych. Do ich hodowli wykorzystuje się bowiem różnego rodzaju odpady rolnicze stanowiące doskonałą karmę dla owadów. Jako ciekawostkę warto dodać, że niedawno w prasie pojawiła się informacja o wykorzystaniu odpadów po destylacji whisky do hodowli mikroalg używanych między innymi do produkcji kwasów omega stosowanych w żywieniu psów i kotów; wykorzystanie produktów pochodzących od lokalnych odbiorców. Ma ono na celu ograniczenie konieczności transportu surowców, a więc zmniejszenie kosztów i wielkości pozostawionego śladu węglowego; zastąpienie folii i plastiku w opakowaniach surowcami możliwymi do recyklingu, takimi jak papier, karton oraz nowoczesne biodegradowalne tworzywa wykonywane na bazie roślin, np. ryżu czy trzciny cukrowej; wielokrotne wykorzystanie opakowań, na przykład opakowań szklanych z wdrożeniem procedury ich odzyskiwania od klientów ostatecznych, a także palet i kartonów zbiorczych odbieranych w tym celu od klientów biznesowych; wdrażanie nowoczesnych technologii produkcyjnych mających na

celu zmniejszenie zużycia energii i zminimalizowanie ilości produkowanych odpadów. Jako przykłady można wymienić powstawanie fabryk i budynków zeroemisyjnych, korzystających ze źródeł energii odnawialnej oraz wyposażonych w nowoczesne systemy oczyszczania powietrza i wody.

MyPetStory – zero waste do kwadratu! Warto zaznaczyć, że filozofia zero waste obejmuje nie tylko procesy produkcji czy transportu, lecz także szeroko pojęte wsparcie sprzedaży. Należy zauważyć, że wiele klasycznych narzędzi stosowanych obecnie w marketingu przez producentów i sklepy zoologiczne jest wysoce obciążających dla środowiska naturalnego. Należą do nich choćby tradycyjne materiały drukowane, takie jak ulotki, gazetki, broszury czy nawet wizytówki sklepowe. Ich produkcja wiąże się bowiem z użyciem znacznej ilości papieru oraz toksycznej dla środowiska farby drukarskiej. Co więcej, praktyka uczy, że znaczna część tych materiałów jest marnotrawiona. Trafia bowiem do osób, które tak naprawdę nie są nimi zainteresowane. Jakby tego było mało, ich dystrybucja zostawia za sobą dość znaczny ślad węglowy, wiąże się bowiem z koniecznością transportu tych materiałów z drukarni oraz ich kolportażu. Jak tego uniknąć? Idealnym rozwiązaniem jest aplikacja mobilna MyPetStory. Dzię-

Co minutę do mórz i oceanów trafia około 20 ton plastiku. Jeżeli się to nie zmieni, to według ostrożnych szacunków w 2050 r. łączna masa plastiku znajdującego się w morzach i oceanach przekroczy masę zamieszkujących je ryb, a w środowisku naturalnym i na wysypiskach śmieci będzie zalegać ponad 13 miliardów ton tworzyw sztucznych. ki niej każdy podmiot działający w branży zoologicznej, począwszy od producenta, a skończywszy na sklepie zoologicznym, może prowadzić skuteczne i, co bardzo ważne, zupełnie nieobciążające środowiska działania w zakresie wsparcia sprzedaży. Dzięki intuicyjnym kuponom w ułamku sekundy mogą oni dotrzeć do dziesiątków tysięcy osób naprawdę zainteresowanych ich produktami. Co więcej, nawet takie elektroniczne kupony nie zostaną „zmarnowane”, trafią bowiem wyłącznie do precyzyjnie stargetowanej grupy odbiorców. Dzieje się tak za sprawą zastosowanego w aplikacji autorskiego sposobu personalizacji PetCentric, który sprawia, że np. kupon dedykowany dla kota dotrze tylko do opiekunów tych zwierząt. MyPetStory działa więc w myśl zasady zero waste, stanowiąc skuteczne narzędzie dla każdego, komu leży na sercu rozwój swojego biznesu oraz przyszłość naszej wspólnej planety.

PIES/KOT

ALTERNATYWNE ŹRÓDŁA BIAŁKA

Fanaberia czy przyszłość zoologii?

prof. dr hab. Jeszcze do niedawna do produkcji karmy dla psów i kotów wykorzyMichał Jank stywano głównie składniki pochodzenia zwierzęcego pozyskiwane od zwierząt stałocieplnych, w tym przede wszystkim mięso. Obecnie jednak sytuacja uległa znaczącej zmianie – ze względu na potrzebę ochrony środowiska i zachowania naturalnych zasobów naszej planety mięso, a zwłaszcza wołowina, postrzegane jest jako surowiec wysoce „nieekologiczny”. Do jego produkcji zużywa się bowiem bardzo duże ilości paszy, energii i wody. Co więcej, powoduje ona wytworzenie znacznych ilości dwutlenku węgla. Dlatego coraz częściej dr Agnieszka Kurosad producenci karm sięgają po alternatywne źródła białka. Należą do nich przede wszystkim białka pochodzenia owadziego, a także białka roślinne. Klienci coraz chętniej kupują tego typu produkty. Czy to przejściowa moda, czy też w niedalekiej przyszłości nasze psy i koty będą miały do wyboru karmę z owadów albo dietę wegańską? Jak takie rozwiązania wpływają na ich zdrowie? A może już wkrótce pojawią się inne, alternatywne źródła białka? Rosnące ceny składników pasz dla psów i kotów sprawiają, że producenci karm komercyjnych coraz częściej szukają powszechnie dostępnych, a potencjalnie także tańszych źródeł białka pokarmowego. W ostatnich latach coraz większe zainteresowanie wzbudzają białko owadzie i wybrane białka roślinne. 34

Tab. 1. Zawartość białka ogólnego i niektórych aminokwasów roślin strączkowych i zbóż (Jasińska, Kotecki, 1999). Produkt

Białko ogółem (%)

Lizyna (g/16g N)

Metionina (g/16g N)

Cystyna (g/16g N)

Met. + cyst. (g/16g N)

Treonina (g/16g N)

Tryptofan (g/16g N)

Groch

23,8

Śruta sojowa

44,1

7,2

1,5

2,5

3,8

0,9

6,2

1,4

1,5

2,9

3,9

1,3

Jęczmień

12,6

3,5

1,6

Pszenica

13,4

3,0

1,6

2,1

3,7

3,3

1,1

2,3

3,9

1,1

Białko roślinne w żywieniu psów i kotów Obecny rynek żywieniowy, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom opiekunów zwierząt, wprowadził alternatywę dla tradycyjnego źródła białka pochodzenia zwierzęcego – białko roślinne. Najczęściej korzysta się z białka roślin strączkowych, ziemniaków oraz drożdży w przypadku receptur bezzbożowych karm lub białek zbóż w przypadku zbożowych produktów. Wskazany trend jest zgodny z wyznaczonym i dla ludzi kierunkiem zastępowania białka zwierzęcego innym. Do typowych źródeł białka pochodzenia roślinnego stosowanego w karmach dla zwierząt zalicza się białko: grochu, fasoli, soi, soczewicy czy ciecierzycy. Nasiona roślin strączkowych cechuje wyższa od 20 do 30% w stosunku do innych roślin zawartość białka, która jednak zależy od rodzaju uprawy i stopnia dojrzałości. Białko to w odróżnieniu od białek zbóż ma wyższą zawartość lizyny (głównie groch) i treoniny, ale bardzo małą zawartość aminokwasów siarkowych (metioniny i cy-

steiny) i tryptofanu (tab. 1.). Należy również zaznaczyć, że żadne białko pochodzenia roślinnego nie jest źródłem tauryny, choć pojawiły się informacje, że owoce opuncji mogą nim być. To znacząco ogranicza możliwość wykorzystania nasion roślin strączkowych jako jedynego i wyłącznego źródła białka w większości receptur przeznaczonych dla zwierząt mięsożernych. Aby zbilansować poziom niezbędnych dla psa aminokwasów, stosuje się połączenia różnych białek pochodzenia roślinnego (zachowując wegańską recepturę) lub uzupełnia się je przez wprowadzenie białka pochodzenia zwierzęcego. Bardzo dużą korzyścią ze stosowania nasion roślin strączkowych jest wprowadzenie

do składu karmy zawartego w nich błonnika pokarmowego (głównie celuloza), niektórych witamin (B1, B2, PP, E), składników mineralnych (np. magnez, żelazo, cynk, potas, fosfor) czy związków o wysokim potencjale antyoksydacyjnym. Dodatkowo nasiona roślin strączkowych, poza soją, cechuje stosunkowo niska zawartość tłuszczu, wynosząca od 0,5 do 2% (tab. 2.). Niemniej z punktu widzenia żywieniowego nasiona roślin strączkowych zawierają również substancje niepożądane, np. glikozydy cyjanowodorowe w fasoli czy inhibitory proteaz zawarte w soi. Dlatego też w recepturach dla zwierząt wykorzystuje się najczęściej tylko ich korzystne pokarmowo składniki, czyli białka i włókno.

Tab. 2. Skład chemiczny i wartość energetyczna nasion roślin strączkowych (Jasińska, Kotecki, 1999). Białko ogółem

Tłuszcz surowy

Bezazotowe związki wyciągowe

Włókno surowe

Popiół surowy

Groch

21,2

1,2

70,3

3,7

3,6

Soczewica

1,5

4,8

3,7

Soja

35,1

20,7

5,1

6,6

Fasola

25,1

1,8

4,5

3,6 REKLAMA

monobiałkowe | bezzbożowe | hypoalergiczne ekologiczne | w 100% naturalne

www.portica.pl

PRODUKTY POLECANE PRZEZ EKSPERTÓW

PIES/KOT Tab. 3. Zawartość wybranych składników odżywczych w białku ziemniaka i spirulinie. Parametr

Zawartość (g w 1kg) białka ziemniaka

Zawartość (g w 1kg) spiruliny

Białko surowe

Tłuszcz surowy

1,4

Włókno surowe

0,67

Popiół surowy

2,6

7,5

Wapń

Fosfor

Lizyna

57,3

21,2

Metionina

9,1

Cystyna

11,4

4,2

Treonina

42,1

22,1

Tryptofan

12,6

7,3

Izoleucyna

76,6

25,5

Leucyna

41,3

39,8

Walina

50,6

32,4

Histydyna

15,4

8,2

Arginina

35,7

26,3

Fenyloalanina

48,3

24,8

Tyrozyna

40,2

17,8

Innym popularnym białkiem pochodzenia roślinnego jest białko ziemniaczane, które obok pulpy ziemniaczanej stanowi produkt uboczny przemysłu skrobiowego. Charakteryzuje się ono wysoką strawnością (75–80%) i korzystnym składem aminokwasowym, zbliżonym do tego, jaki jest w białku pochodzenia zwierzęcego. Koncentrat białka ziemniaczanego zawiera około 7% skrobi, poniżej 1% włókna surowego, a w profilu kwaProducent: EntoNative GmbH Niemcy Importer i Dystrybutor: Best 4 Animal Care Sp. z o.o. platforma B2B www.b4ac.pl

sów tłuszczowych przeważają kwasy wielonienasycone. Związkiem antyżywieniowym białka ziemniaka jest glikozyd – solanidyna.

Spirulina – „zielone mięso”

Bardzo dobrym źródłem białka stosowanym w recepturach karm dla zwierząt jest białko alg. Spirulina, zwana również „zielonym mięsem”, zawiera ok. 65% białka o wysokiej wartości biologicznej (dobry skład i wysoka

przyswajalność dla zwierząt) (tab. 3.). Jest również źródłem witamin, głównie rozpuszczalnych w wodzie, związków mineralnych (np. żelaza, jodu) oraz kwasu gamma-linoleinowego (GLA), β-karotenu i tokoferoli. Zawarte w niej polisacharydy (np. alginiany, laminaryna czy fukoidyna) wykazują działanie prebiotyczne. Różnorodność tych biologicznie czynnych związków predysponuje spirulinę do zaliczenia jej w poczet nutraceutyków. I tę właśnie funkcję spełnia jako składnik receptur karm lub suplementów dla zwierząt. Drożdże (Saccharomyces cerevisiae, Yarrowia lipolytica i inne szczepy) to przede wszystkim białko oraz źródło wielu biologicznie czynnych związków (witamin, minerałów, enzymów itd.). Drożdże cechuje wysoka zawartość białka (ok. 50% s.m.). Jest ono o tyle cenne, że zawiera stosunkowo dużą ilość lizyny, choć bardzo mało argininy. Drożdże są szczególnie cenne w żywieniu zwierząt nie tylko ze względu na białko, lecz także minerały, głównie selen, jak i witaminę E oraz kwas foliowy. Dodatkowo zawarte w nich mannanoligosacharydy wykazują działanie prebiotyczne. Dobre parametry analityczne nie są jedynymi czynnikami zaliczającymi je do grupy surowców wykorzystywanych do produkcji pasz dla zwierząt mięsożernych. Kluczowym elementem jest przyswajalność zawartych w nich substancji aktywnych. Dlatego celowe są badania oceniające strawność produktów, ich tolerancję pokarmową i produkowane metabolity u gatunku docelowego, dla którego karma będzie prze-

TENETRIO – karmy i przysmaki z owadami chętnie wybierane przez młode pokolenie Coraz bardziej powszechna staje się świadomość konieczności ochrony zasobów Ziemi, zminimalizowania odpadów plastikowych, ograniczenia emisji CO2 i zużycia wody. Szczególnie dla młodych ludzi są to oczywiste wybory związane z ich światem wartości. Dlatego dla młodego pokolenia owady jako źródła białka w przysmakach czy karmach dla psów to nie jest temat przyszłości, ale oczywisty wybór już dziś. Obserwujemy, że młodzi ludzie chętnie wprowadzają do diety pupila przysmaki czy karmy z owadami jako jedną z wersji smakowych obok popularnych mięs czy ryb. Rozumieją doskonale, że z jednej strony każdy kawałek mięsa mniej to plus dla planety, a z drugiej strony zróżnicowanie diety pozytywnie wpływa na zdrowie pupila. Drugą grupą klientów, którym warto zarekomendować karmy i przysmaki z owadów są opiekunowie psów z nietolerancjami i alergiami. Dla alergicznego psa, który nigdy wcześniej nie miał kontaktu z białkiem owadów, to opcja, która może szybko rozwiązać jego problemy. Białko z owadów ma niski potencjał alergizujący, jest uznawane za hipoalergiczne. W TENETRIO stosujemy larwy chrząszcza Tenebrio molitor, które są bardzo dobrze tolerowane i wyjątkowo smaczne dla psów, a co najważniejsze zawierają wysokiej jakości białko o kompletnym profilu aminokwasowym, dużą zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych Omega-3 oraz wiele cennych mikroelementów i witamin, w tym biotynę i magnez. Larwy pochodzą z własnej ekologicznej hodowli firmy, w której nie stosuje się antybiotyków ani żadnych metod inżynierii genetycznej. W ofercie TENETRIO znajdziemy szeroki wybór karm suchych i przysmaków oraz karmę mokrą.

lek. wet. Kamil Kowalczyk

Stale rosnące zapotrzebowanie na żywość i wzrost konsumpcji mięsa stwarzają konieczność poszukiwania alternatywnych źródeł protein. Do niedawna tego rodzaju białka uznawano za chwilową fantazję zwolenników ekscentrycznych potraw. W chwili obecnej możemy jednak zakładać, że są bliską przyszłością, a nawet teraźniejszością nowoczesnego żywienia człowieka i zwierząt. Owady, algi, wodorosty i organizmy jednokomórkowe być może staną się kiedyś najłatwiej dostępnym źródłem pożywienia, ale już teraz możemy obserwować rosnące zainteresowanie tego rodzaju składnikami pokarmowymi.

ekspert ds. żywienia Brit

znaczona. Przykładem mogą być prowadzone w grupie psów beagle badania oceniające karmy przygotowane na bazie fasoli garbanzo, zielonej soczewicy, mąki z orzeszków ziemnych i suszonych drożdży, przy zastosowaniu kontrolnej paszy z białkiem drobiowym. W wynikach stwierdzono zbliżoną strawność wszystkich pokarmów, podobny poziom metabolitów w surowicy, który mieścił się w zakresach normalnych, a wszystkie psy pozostawały zdrowe przez cały czas trwania doświadczenia. Jakość kału, ocenianą w 5-stopniowej skali, uznano za idealną, a najwyższe całkowite stężenie kwasów tłuszczowych o rozgałęzionych łańcuchach w kale odnotowano przy stosowaniu karmy na bazie drożdży. W ocenie kału wykazano liczne: Firmicutes, Bacteroidetes, Fusobacteria i Proteobacteria. Podsumowując, stwierdzono, że wprowadzenie białek roślinnych do receptury karm dla psów nie wpłynęło w sposób negatywny na ich strawność, a nawet wywarło pozytywny efekt, biorąc pod uwagę powstałe w wyniku fermentacji metabolity oraz zmianę w populacji mikroflory jelit. Patrząc na trendy, które kształtują się w żywieniu zwierząt, można powiedzieć, że karmy o recepturach wegańskich czy wegetariańskich mogą spełnić to zadanie w przypadku żywienia psów. Niemniej w tej chwili jest sporo doniesień naukowych mówiących o słabym ich zbilansowaniu oraz niedoborach niektórych składników, co ma ne-

Do typowych źródeł białka pochodzenia roślinnego stosowanego w karmach dla zwierząt zalicza się białko: grochu, fasoli, soi, soczewicy czy ciecierzycy. Nasiona roślin strączkowych cechuje wyższa od 20 do 30% w stosunku do innych roślin zawartość białka, która jednak zależy od rodzaju uprawy i stopnia dojrzałości.

gatywny wpływ na zdrowie zwierząt. Wydaje się więc, że w przypadku bilansowania tych produktów należy zachować szczególną uwagę, aby wykluczyć niedobór energii, aminokwasów czy składników witaminowo-mineralnych.

Tab. 4. Skład aminokwasowy trzech gatunków owadów: larw mącznika młynarka (Tenebrio molitor), świerszcza kubańskiego (Gryllus assimilis) i Hermetia illucens w porównaniu do minimalnej wymaganej zawartości aminokwasów w karmie, ustalonej przez National Research Council dla psów i kotów w okresie wzrostu (za: Mikołajczak, 2020). % białka ogólnego

Aminokwas

Minimalna zawartość – psy w okresie wzrostu

Minimalna zawartość – koty w okresie wzrostu

Mącznik młynarek (T. molitor) larwa

Świerszcz kubański (G. assimilis) imago

H. illucens larwa

Arginina

3,5

4,3

4,5

5,8

4,8

Histydyna

1,7

1,4

2,7

2,1

2,6

Izoleucyna

2,9

2,4

4,0

3,4

4,0

Leucyna

5,7

6,9

5,6

6,6

Lizyna

3,9

3,8

4,9

5,0

5,6

Metionina

1,6

1,9

1,2

1,4

Fenyloalanina

2,9

2,2

3,2

2,9

3,8

Treonina

3,6

2,9

3,6

3,3

3,6

Tryptofan

1,0

0,7

1,0

0,7

1,1

Walina

3,0

2,8

5,9

5,3

5,6

Tauryna

nie ustalono

0,2

<0,1

brak danych

<0,1

PIES/KOT Paola Teulières Producent: CEO, Entomojo SAS

Tomojo i Moush – karmy i przysmaki z białkiem owadów dla psów i kotów Koniec dylematu – zdrowie pupila czy ratowanie środowiska niszczonego przez nadprodukcję tradycyjnego mięsa! Przypomnieliśmy sobie o owadach, niezwykle wartościowym źródle białka zwierzęcego. Ale to żadna nowość. Owady spożywane są od zawsze, nawet przez ludzi. W naszej kulturze wydają się czymś obrzydliwym, ale pamiętajmy, że pies i kot nie mają takich odczuć. Karma ma im smakować i korzystnie wpływać na ich zdrowie. A owady to odżywczy skarb, przewyższający „zwykłe” mięso. Zawierają znakomicie przyswajalne białka, aminokwasy, peptydy antydrobnoustrojowe, kwasy omega-3 i -6 w dobrych proporcjach, taurynę itd. Wspomagają działanie układu trawiennego i stymulują układ odpornościowy. Ich białko jest hypoalergiczne, świetnie się sprawdzi w diecie zwierząt z alergiami i problemami z trawieniem. Nie ma w nich pozostałości antybiotyków czy hormonów. Dobrodziejstwo dla wszystkich psów i kotów, od urodzenia do starości! Znajdziecie je w naszych kompletnych karmach TOMOJO i smakołykach MOUSH opartych jedynie na białku owadów. Receptury przygotowali specjaliści żywienia zwierząt, wybierając naturalne składniki, w pełni identyfikowalne i z gwarancją pochodzenia. Białko owadów na pewno będzie zyskiwać na znaczeniu, funkcjonować równolegle z tradycyjnym mięsem, ale z czasem z pewnością stanie się standardem, i to poszukiwanym.

Białko owadzie w żywieniu psów i kotów Zainteresowanie białkiem owadzim jako źródłem białka pokarmowego stosowanego w żywieniu zwierząt jest na przestrzeni ostatnich lat wręcz ogromne. Stało się ono standardowym składnikiem pasz dla zwierząt towarzyszących i akwakultury, zaś w roku 2021 dopuszczono w UE także ich wykorzystanie w żywieniu trzody chlewnej i drobiu. Ważna w tym przypadku jest nie tylko wartość żywieniowa larw owadów, lecz także fakt, że jako substrat hodowlany mogą być wykorzystane produkty uboczne przemysłu rolno-spożywczego.

Jak wspomniano wcześniej, owady mają bardzo wysoką wartość pokarmową. W zależności od gatunku zawartość białka ogólnego w insektach waha się między 42% a 63% w suchej masie (SM). Tabela 4. przedstawia skład aminokwasowy trzech gatunków owadów z siedmiu dopuszczonych do obrotu i skarmiania na terenie Unii Europejskiej: larw mącznika młynarka (Tenebrio molitor), świerszcza kubańskiego (Gryllus assimilis) i larw muchówki Hermetia illucens wraz z minimalną wymaganą zawartością aminokwasów dla psów i kotów w okresie wzrostu. Należy podkreślić, że w zdecydowanej większości owady pokrywają zapotrzebowanie na odpowiednie aminokwa-

sy egzogenne nawet w momencie wzmożonego wykorzystywania białka w fazie wzrostu zwierząt. Jednym z istotniejszych aminokwasów w żywieniu zwierząt towarzyszących jest tauryna, którą u kotów uznaje się za aminokwas niezbędny. W przypadku psów natomiast w ostatnich latach widzimy rosnącą częstość występowania kardiomiopatii rozstrzeniowych w przypadku podawania im nieodpowiednio zbilansowanych karm monobiałkowych. Wykorzystanie w tego rodzaju karmach białka owadziego pozwala na uniknięcie niedoborów nawet mimo tego, że w przypadku larw, m.in. z gatunków: mącznik młynarek (Tenebrio molitor), drewnojad (Zophobas morio) czy barciak więk-

Ryc. 1. Zawartość wapnia i fosforu (g/kg SM) w wybranych trzech gatunkach owadów: mącznik młynarek (Tenebrio molitor), świerszcz kubański (Gryllus assimilis) i Hermetia illucens (za: Mikołajczyk, 2020).

80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0 g/kg SM

Tenebrio molitor Wapń

Gryllus assimilis

Hermetia illucens Fosfor

Producent: www.vitakraft.pl Przy rosnącej światowej populacji i zwiększonym popycie na mięso nasze środowisko jest coraz bardziej obciążone. Produkcja pochłania ogromne ilości wody i ziemi, ale jest także główną przyczyną zmian klimatu wywołanych przez człowieka. Liczne badania naukowe wskazują, że owady są idealnym źródłem wysokiej jakości białka i można je wytwarzać w sposób przyjazny dla klimatu. Vitakraft w swoim portfolio posiada przysmak Insect stick, który nie dość, że produkowany jest w zrównoważonym zakładzie produkcyjnym z przyjazną dla środowiska energią elektryczną oraz własną oczyszczalnią ścieków, to w 100% składa się z białka owadów z larw muchówki Hermetia illucens. Pojedyncze źródło białka: idealne dla wrażliwych psów, dodatkowo receptura bez cukru, zbóż, soi, jajek i produktów mlecznych. Nie zawiera barwników, konserwantów ani sztucznych wzmacniaczy smaku.

szy (Galleria mellonella), udział ten jest stosunkowo niski i wynosi >0,1 g/kg. Ważnym składnikiem pokarmowym w larwach owadów jest także tłuszcz surowy. Insekty charakteryzują się niezwykłym zróżnicowaniem pod kątem zawartości lipidów i mogą posiadać od 4,6% do nawet 64% tłuszczu w suchej masie. Owady są dobrym źródłem tego związku chemicznego i stanowi on w zależności od gatunku nawet 52% wszystkich kwasów tłuszczowych. Należy podkreślić, że insekty stanowią również bogate źródło wapnia i fosforu, minerałów krytycznych w okresie wzrostu kotów i psów. Na wykresie (ryc. 1.) przedstawiono zawartość

tych dwóch składników mineralnych w trzech gatunkach owadów. Poza standardowymi składnikami pokarmowymi – makro- i mikroelementami coraz częściej wskazuje się na fakt, że owady mogą być źródłem dodatków funkcjonalnych w żywieniu zwierząt. Zespół prof. Damiana Józefiaka z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu wykazał, że owady są źródłem peptydów przeciwdrobnoustrojowych (AMPs – Antimicrobial Peptides) o aktywności w stosunku do wielu patogennych bakterii, grzybów, pasożytów, a nawet wirusów. Jednak nie tylko białka przeciwdrobnoustrojowe mogą się przyczyniać do zwiększenia funkcjo-

Owady mają bardzo wysoką wartość pokarmową. W zależności od gatunku zawartość białka ogólnego w insektach waha się między 42% a 63% w suchej masie.

Spirulina, zwana również „zielonym mięsem”, zawiera ok. 65% białka o wysokiej wartości biologicznej. Jest również źródłem witamin, głównie rozpuszczalnych w wodzie, związków mineralnych (np. żelaza, jodu) oraz kwasu gamma-linoleinowego (GLA), β-karotenu i tokoferoli.

nalności karm substytuowanych o produkty pochodzące z owadów. Wysoka zawartość kwasu laurynowego (C12:0) także może być rozpatrywana jako czynnik zwiększający odpowiedź immunologiczną zwierząt (tab. 5.). Jest to związek, który również wykazuje aktywność antymikrobiologiczną w stosunku do bakterii patogennych, takich jak E. coli, Salmonella sp. oraz Clostridium perfringens. Podsumowując, owady mogą być wykorzystywane z powodzeniem w żywieniu psów i kotów. Przemawia za tym ich ewolucyjne przystosowanie do pobierania owadów w środowisku naturalnym przez dzikich przodków.

Insekty swoim składem chemicznym odpowiadają również zapotrzebowaniu żywieniowemu tej grupy zwierząt. Dodatkowo są źródłem AMPs, kwasu laurynowego i chityny, które mogą stanowić czynniki poprawiające odpowiedź immunologiczną oraz wpływać korzystnie na rozkład mikrobiomu przewodu pokarmowego. Co ważne, stopniowo zwiększa się przyzwolenie opiekunów na stosowanie owadów jako surowca w karmach dla psów i kotów. W większości przypadków najważniejszym argumentem utwierdzającym ich w tym przekonaniu jest akceptacja owadów w pokarmie przez same zwierzęta.

Tab. 5. Przykładowy profil kwasów tłuszczowych trzech gatunków owadów: mącznika młynarka (Tenebrio molitor), świerszcza kubańskiego (Gryllus assimilis) i Hermetia illucens. % tłuszczu surowego Kwas tłuszczowy

Mącznik młynarek (T. molitor) larwa

Świerszcz kubański (G. assimilis) imago

H. illucens larwa

C12:0

0,23

–

57,35

C14:0

3,11

0,65

7,34

C16:0

18,52

24,54

9,65

C18:0

2,43

6,93

1,36

SFA

24,29

32,31

77,13

16:1n-7

2,79

2,08

1,97

18:1n-9

49,72

29,95

7,54

MUFA

52,51

33,84

9,51

18:2n-6

21,82

31,79

11,55

18:3n-3

0,84

0,75

0,70

PUFA

22,66

33,85

13,45

n-3

0,84

2,06

1,90

n-6

21,82

31,79

11,55

n-3/n-6

0,04

0,06

0,16

Literatura

Spranghers i wsp., 2017 Nogales-Merida i wsp., 2019

Starcevic i wsp., 2017

Paul i wsp., 2017 Nogales-Merida i wsp., 2019

SFA – nasycone kwasy tłuszczowe (Saturated Fatty Acids). MUFA – jednonienasycone kwasy tłuszczowe (Monounsaturated Fatty Acids). PUFA – wielonienasycone kwasy tłuszczowe (Polyunsaturated Fatty Acids).

PROMOCJE ZNAJDZIESZ W NAJLEPSZYCH SKLEPACH ZOOLOGICZNYCH W CAŁEJ POLSCE ORAZ NA BIT.LY/ZOOKAZJE

ARTYKUŁ SPONSOROWANY

Brit Care Cat Insect

DOSKONAŁE POŁĄCZENIE troski o zdrowie kota i dobro planety

Do znanej gamy produktów Brit Care dla kotów w ostatnim czasie dołączyła najnowsza propozycja, której formuła opiera się na białku pochodzącym z larw owadów uzupełnionym dodatkiem świeżego śledzia. Taka fuzja składników pozwoliła stworzyć hipoalergiczną formułę, która nie tylko cechuje się niezwykłą smakowitością, lecz także wysoką przyswajalnością. Wśród zalet tej innowacyjnej karmy nie sposób nie wspomnieć o jej ekologicznym aspekcie. Główny składnik, jakim jest białko owadów, sprawia, że Brit Care Cat Insect & Fresh Herring Sensitive w sposób realny ogranicza negatywny wpływ na środowisko. Wybór tej formuły zapewni smakowity posiłek, do którego produkcji zużyto mniej wody i ograniczono ślad węglowy względem karm wykorzystujących tradycyjne źródła białek, chociażby opartych na jagnięcinie lub wołowinie.

Wybitna smakowitość Często zwierzęta, które borykają się z problemami na tle alergicznym lub związanymi z nietolerancjami pokarmowymi, miewają kłopoty z pobieraniem jedzenia. Niechętnie podchodzą do oferowanych im posiłków, często wręcz odmawiając ich spożywania. W karmie Brit Care Cat Insect & Fresh Herring Sensitive zastosowano zachęcający dodatek świeżego śledzia, który zapewnia niezwykle kuszący aromat, wabiący do siebie również wybredne zwierzęta. Na polepszenie smakowitości karmy ma też wpływ olej kokosowy, bardziej ekologiczny i zdrowszy niż tłuszcz z kurczaka.

Znakomita przyswajalność Tempo i wymogi, jakie stawia przed nami współczesny świat, dotyczą nie tylko ludzi, lecz także zwierząt. Problemy związane z wrażliwością, nietolerancjami pokarmowymi i alergiami coraz częściej stają się nieodłącznymi aspektami, o których trzeba pamię-

tać przy wyborze karmy. Receptura Brit Care Cat Insect & Fresh Herring Sensitive nie zawiera zbóż, a także dodatków w postaci barwników, konserwantów i GMO. Białko owadów cechuje się ponadto bardzo wysoką strawnością (na poziomie blisko 95%). Tak skomponowany, zdrowy posiłek wspomaga układ immunologiczny, ograniczając tym samym podatność organizmu na infekcje.

Troska o kondycję skóry i sierści

W pełni zbilansowana zawartość aminokwasów dba o właściwą kondycję skóry oraz sierści. Często problemy o podłożu alergicznym powodują niekorzystny wygląd szaty, która staje się wówczas matowa, sucha lub wyraźnie osłabiona. Kłopoty z sierścią i jej nadmierna utrata są pierwszymi oznakami ewentualnych dolegliwości. W celu zapobiegania takim przypadkom skład wzbogacono dobroczynnymi kwasami tłuszczowymi omega-3 i omega-6, które wzmacniają barierę skórną i łagodzą

ewentualne stany zapalne. Zawarte w karmie siemię lniane oraz biotyna odżywiają włos tak dobrze, że staje się on sprężysty i gęsty.

Wsparcie dobra planety Rosnąca świadomość społeczeństwa przekłada się coraz częściej na zwracanie uwagi na ekologiczne aspekty produktów stosowanych codziennie. Wybór karmy opartej na białku pochodzącym z owadów znacznie ogranicza negatywny wpływ na środowisko. Larwy używane do produkcji spożywają niepotrzebne odpady roślinne, a cała ich hodowla ma charakter regionalny. W przypadku produkcji kilograma pożywienia z owadów zużywa się tylko 2% wody oraz 4% gleby w porównaniu ze zużyciem niezbędnym do produkcji takiej samej ilości karmy z wołowiny. Brit Care Insect & Fresh Herring Sensitive łączy w sobie dbałość o dobro ziemi i spełnianie potrzeb żywieniowych wrażliwych i wymagających kotów.

PIES/KOT

ZRÓWNOWAŻONE ŹRÓDŁA KWASÓW OMEGA

w produkcji karm dla zwierząt

dr n. wet. Joanna Zarzyńska Wśród Celów Zrównoważonego Rozwoju 2030 sformułowanych przez Organizację Narodów Zjednoczonych znajduje się ochrona mórz i oceanów oraz zasobów morskich. Ma to bezpośrednie przełożenie na liczne gałęzie gospodarki, w tym również branżę zoologiczną. Wiele surowców wykorzystywanych do produkcji karm, zwłaszcza dla psów i kotów, a także do wytwarzania suplementów, pochodzi bowiem z morza. Zaliczają się do nich choćby ryby, owoce morza, plankton, kryl i inne składniki wykorzystywane do produkcji olejów zawierających kwasy omega szeroko polecane przez dietetyków zwierzęcych jako cenny dodatek do diety. Czy możliwe jest ich pozyskiwanie z poszanowaniem naturalnych zasobów morskich? Jakie alternatywne źródła mogą pokryć zapotrzebowanie na te surowce? 44

Rola kwasów omega w diecie zwierząt Tak zwane kwasy omega to NNKT, czyli niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Pod względem budowy chemicznej dzieli się je na kwasy omega-3, omega-6 i omega-9 (w poszczególnych grupach tych kwasów pierwsze podwójne wiązanie znajduje się w łańcuchu węglowym odpowiednio przy 3., 6. i 9. atomie od końca). Pełnią one bardzo ważną funkcję w organizmie. Należą do tak zwanych związków egzogennych, ponieważ organizm psa czy kota nie jest w stanie sam ich wytworzyć i musi je pozyskać z zewnątrz wraz z pokarmem (pewnym wyjątkiem są tutaj kwasy omega-9 warunkowo zaliczane do niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, ponieważ organizmy ssaków posiadają enzymy, które pozwalają syntezować je z kwasów omega-3 i omega-6, jednak zdarza się, że ta produkcja nie jest wystarczająca, zwłaszcza u osobników starszych czy przy schorzeniach wątroby). Dlaczego kwasy omega są tak ważne w żywieniu? Przede wszyst-

kim odpowiadają za rozrost i rozwój mózgu oraz narządu wzroku. Budują i wspierają odporność organizmu, poprawiają samopoczucie, dbają o prawidłową pracę oczu oraz układu krwionośnego i nerwowego. Wzmacniają też funkcje poznawcze oraz działają przeciwzapalnie, przeciwzakrzepowo i przeciwnowotworowo. Wspomagają kondycję skóry i jakość okrywy włosowej. W praktyce są niezbędne do prawidłowego wzrostu, rozwoju i właściwego funkcjonowania wszystkich narządów w organizmie, a ich niedobory w krótkim czasie powodują dotkliwe kłopoty zdrowotne.

Niektóre mikroglony zawierają w swoim składzie nawet do 40% kwasów tłuszczowych (podczas gdy makroglony z reguły nie więcej niż 17%). Co więcej, mikroalgi są stosunkowo proste w hodowli, a ich produkcja jest wyjątkowo wydajna i mało obciążająca dla środowiska naturalnego.

Poszczególne kwasy omega występują zarówno w surowcach zwierzęcych, jak i roślinnych. Ich bardzo bogatym źródłem w naturze są m.in. glony oraz plankton morski. W praktyce jednak do celów produkcji karm dla zwierząt ogromną większość surowców zawierających kwasy omega stanowią ryby, a dokładniej – pozyskiwane z nich oleje rybie. Do ich

produkcji nadają się zarówno ryby morskie, jak i słodkowodne. Rocznie na świecie pozyskuje się obecnie ponad 90 milionów ton dziko żyjących ryb. Około 17% z tej ilości przeznacza się na produkcję olejów oraz mączki rybnej. To właśnie oleje pochodzące z ryb stanowią naturalne źródło kwasów omega. Do ich wytwarzania używa się najczęściej ryb morskich, takich jak śledzie, sardynki, tuńczyki,

Z jakich surowców pozyskuje się kwasy omega?

REKLAMA

PIES/KOT Firma Beaphar Polska w swojej ofercie nie posiada karm dla psów i kotów. Można w niej natomiast znaleźć wysokiej jakości suplementy dla tych czworonogów. Znajdujący się w naszych produktach kwas omega pozyskiwany jest z ryb pochodzących z naturalnych łowisk. Produktami, które zawierają kwasy omega są: Olej z łososia naturalnie bogaty jest w kwasy Marketing Beaphar Polska Sp. z o.o. omega-3 i -6, które są dobrym źródłem kwasów tłuszczowych, w tym EPA i DHA. Korzyści zdrowotne obejmują wspomaganie mobilności zwierząt cierpiących na zapalenie stawów, www.beaphar.com wspomaganie serca i układu sercowo-naczyniowego oraz pomaganie w utrzymaniu lśniącej sierści. Pasta z łososia to wyjątkowa nagroda, na którą pies lub kot będą wyczekiwać każdego dnia. Pasta zawiera olej z łososia pochodzącego z Oceanu Atlantyckiego. Kwasy zawarte w paście zapewniają zdrowy i lśniący wygląd okrywy włosowej. Jest cennym źródłem kwasu DHA. Ostatnimi produktami będą pyszne praliny z łososiem dla psa, które korzystnie wpływają na skórę i sierść. Podstawą praliny jest tłuszcz jagnięcy uzupełniony nadzieniem z łososia (5%). Praliny są odpowiednie dla psów wszystkich ras i stanowią doskonałe uzupełnienie codziennej diety. Produkt nie zawiera sztucznych dodatków, wspomaga biotę jelitową, zapewnia lśniącą sierść oraz zawiera kwasy tłuszczowe omega-3 i 6. Nieren diet również z łososiem to dieta lecznicza dla kotów stosowana w przebiegu niewydolności nerek (w formie przewlekłej i ostrej). Dietę wyróżnia niska zawartość fosforu, co nie obciąża dodatkowo nerek, oraz wykorzystanie białka o najwyższej jakości, wysokiej wartości biologicznej, czyli o składzie aminokwasowym zbieżnym z potrzebami zwierząt. Wszystkie powyższe produkty warto sprawdzić, ponieważ każdy klient znajdzie coś dla siebie, od podstawowego oleju z łososia, po przysmaki (pasty) oraz dietę leczniczą dla kota.

Tomasz Uhlenberg

Kwasy omega używane do produkcji karm i suplementów diety dla zwierząt można pozyskiwać również z olejów roślinnych. Są one obecne w tłuszczach wielu gatunków zbóż oraz warzyw i innych roślin uprawnych. dorsze i tym podobne, aczkolwiek znaczne ilości kwasów omega zawierają również oleje pochodzące z ryb słodkowodnych, takich jak chociażby pstrągi. Obecnie do produkcji oleju rybnego zużywa się około miliona ton dziko żyjących ryb rocznie. Niestety, pogłowie tych ryb w ciągu ostatnich dziesięcioleci bardzo znacząco się zmniejszyło w wyniku postępującego przełowienia. Naukowcy biją na alarm, że nadmierne pozyskanie ryb jest głównym czynnikiem ograniczającym naturalną bioróżnorodność mórz i oceanów.

Wystarczy dodać, że jeszcze 70 lat temu (1950 r.) roczne światowe pozyskanie dziko żyjących ryb nie przekraczało 20 milionów ton rocznie (a więc było kilkakrotnie mniejsze niż obecnie). Jeżeli wzrost pozyskania byłby utrzymany na tym samym poziomie, to już w ciągu najbliższych dziesięcioleci naturalne zasoby ryb uległyby całkowitemu wyczerpaniu, a ich odtworzenie byłoby niezwykle problematyczne. Przykładem mogą być choćby bałtyckie dorsze, dawniej bardzo pospolite, a obecnie znajdujące się na krawędzi wyginięcia.

Importer i Dystrybutor: Best 4 Animal Care Sp. z o.o. platforma B2B, www.b4ac.pl

Warto dodać, że oprócz ryb cennym morskim źródłem olejów zawierających kwasy omega są połowy kryla. Ten antarktyczny skorupiak był do niedawna pozyskiwany w dużych ilościach i wydawało się, że jego zasoby są niewyczerpane. Obecnie jednak badania wykazały, że światowa populacja kryla uległa znacznemu zmniejszeniu. Obwinia się za to zarówno efekt cieplarniany, wpływający negatywnie na liczebność tego zimnolubnego skorupiaka, jak i wzrastające zatrucie mórz i oceanów. Dodatkowym problemem jest znaczne

Ryby są najbogatszym źródłem kwasów omega-3. Ryby wykorzystywane do produkcji karm, przysmaków, olejów ICEPAW to ryby dziko żyjące, pochodzące ze zrównoważonych połowów na łowiskach będących pod ścisłą kontrolą Unii Europejskiej. Warto zwrócić uwagę, że producenci karm i przysmaków wykorzystują także inne źródła omega-3, jak siemię lniane, olej lniany czy nasiona chia. Organiczne siemię lniane jest podstawą linii suplementów Golddust Renske, znajdziemy także dodatek siemienia w wielu karmach suchych i mokrych Renske. Nasiona chia są ważnym dodatkiem karm Mirals, Rockster czy przysmaków z owadami Tenetrio.

Hanna Kantor Dyrektor marketingu www.portica.pl

Bez kwasów omega-3 i omega-6 nie ma mowy o zdrowym zwierzęciu. Ponieważ jego organizm sam ich nie wytwarza, muszą być dostarczane wraz z karmą lub suplementowane. Ważna jest nie tylko ich ilość, lecz także właściwe proporcje. Jak dotąd, pozyskiwało się je z ryb, alg, olejów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego i w razie potrzeby dodawało do karmy, aby ją zrównoważyć. W tej chwili dostępne jest jeszcze jedno, absolutnie naturalne i w pełni zrównoważone źródło tych kwasów – to owady! Znajdują się w nich w kwasy omega-3, omega-6 i omega-9 w odpowiedniej dla zwierząt ilości i, co bardzo ważne, w odpowiednich proporcjach. Nie ma potrzeby wyrównywania ich zawartości i dodawania do karmy dodatkowych składników je zawierających. Wszystko jest w owadach, tak jak potrzeba, i na dodatek łatwo przyswajalne. Dzięki temu karmy Tomojo dla psów i kotów, bazujące na jednym źródle białka zwierzęcego, jakim są owady, od razu gwarantują odpowiednią ilość kwasów omega dostarczaną w dziennej porcji chrupek. Podając swojemu kotu lub psu karmę Tomojo, opiekun może być spokojny, że poziom tych kwasów jest optymalny. Nie musi się martwić, skąd pochodzą kwasy zawarte w karmie, nie musi pilnować ich ilości i w razie potrzeby uzupełniać, podając suplementy. Problem z głowy, a zwierzęta zdrowe i szczęśliwe.

W zależności od gatunku owady zawierają od 10 do 30% tłuszczu, w którym zawartość niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych wynosi od 60 nawet do 75%. przełowienie zasobów tego bezkręgowca. Obecnie wprowadzono więc limity jego odłowu, które mają za zadanie pomóc w odbudowie światowej populacji kryla. Z pozoru mogłoby się wydawać, że rozwiązaniem tej sytuacji jest hodowla ryb w warunkach sztucznych. Przykładem może być choćby masowa hodowla łososi. Okazuje się jednak, że nie ma róży bez przysłowiowych kolców. Do wyprodukowania 1 kg mięsa łososia hodowlanego potrzeba bowiem więcej niż 1 kg mięsa ryb dziko żyjących, które... jest stosowane do wytwarzania karmy dla łososi. Oczywiście ze względu na wysoką cenę mięsa łososia pod względem ekonomicznym jest to opłacalne, ale jeśli chodzi o pokrycie rosnących potrzeb naszej planety, stanowi swego rodzaju drogę donikąd, która nie pozwoli na zachowanie naturalnej bioróżnorodności mórz i oceanów. O tym, jak duży jest to problem, niech świadczy fakt, że według pesymistycznych szacunków już w niedalekiej przyszłości roczne zapotrzebowanie światowe tylko na kwasy omega EPA i DHA będzie przekraczało 1,5 miliona ton (w tym oko-

ło 100 tys. ton rocznie na potrzeby branży zoologicznej, czyli żywienia psów i kotów), podczas gdy całkowite zasoby mórz i oceanów szacuje się na nie więcej niż 500–550 tys. ton. Wobec powyższego niezmiernie pilną kwestią jest znalezienie alternatywnych źródeł pozyskania tych surowców. Wśród nich można między innymi wymienić glony morskie, w tym zwłaszcza tzw. mikroalgi, rozmaite rośliny lądowe, a także owady.

Glony morskie

Glony morskie, zwane powszechnie „wodorostami”, są od dawna wykorzystywane w żywieniu ludzi, zwłaszcza w niektórych kulturach. Do tego celu stosuje się głównie tak zwane makroalgi, a więc glony tworzące duże plechy, takie jak chociażby kelp, wakame czy nori. Łącznie znanych jest ponad 100 jadalnych gatunków glonów. Często określa się je mianem tak zwanego superfoods, podkreślając ich wyjątkowe walory zdrowotne, w tym obecność wielu minerałów i mikroelementów. Jednak glony morskie są również cennym źródłem kwasów tłuszczowych. Pod tym względem szczególnie bogate są tak zwane mi-

kroglony, a więc gatunki o bardzo małych rozmiarach, z których można wyprodukować znaczne ilości kwasów omega, a zwłaszcza omega-3. Niektóre ich gatunki zawierają w swoim składzie nawet do 40% kwasów tłuszczowych (podczas gdy makroglony z reguły nie więcej niż 17%). Co więcej, mikroalgi są stosunkowo proste w hodowli, a ich produkcja jest wyjątkowo wydajna i mało obciążająca dla środowiska naturalnego. Do najbardziej olejodajnych gatunków mikroglonów zalicza się obecnie Crypthecodinium cohnii. Glon ten uzyskał pozytywną opinię U.S. FDA (United States Food and Drug Administration – Amerykańska Agencja Żywności i Leków) i został zakwalifikowany jako produkt bezpieczny, rekomendowany do stosowania nawet u dzieci i niemowląt. Wysoce olejodajnym surowcem są też mikroalgi Schizochytrium sp. Produkowany z nich olej został dopuszczony przez Unię Europejską jako produkt spożywczy, zaś badania wykazały, że pod względem wartości odżywczej jest równoważny z analogicznymi olejami pozyskiwanymi z tradycyjnych źródeł (ryby).

PIES/KOT

Oleje roślinne Kwasy omega używane do produkcji karm i suplementów diety dla zwierząt można również pozyskiwać z olejów roślinnych. Są one obecne w tłuszczach wielu gatunków zbóż oraz warzyw i innych roślin uprawnych. Do najbogatszych w kwasy omega, zwłaszcza omega-3 i omega-6, należą oleje pozyskiwane z nasion słonecznika, wiesiołka, dyni, ziaren kukurydzy, soi, rzepaku, lnu i ogórecznika, orzechów włoskich, migdałów, oliwek oraz nasion chia. Dość znaczne ilości kwasów omega (choć oczywiście o wiele mniejsze niż w przypadku olejów pochodzących z ryb) znajdują się również w niektórych warzywach, takich jak brokuły, zielony groszek czy kapusta, a nawet w owocach, jak choćby w czarnej porzeczce. Należy jednak podkreślić, że zarówno ilość, jak i różnorodność kwasów omega pochodzących z tego typu źródeł roślinnych są dużo mniejsze niż w przypadku olejów pozyskiwanych z ryb.

Owady karmowe

Jednym z najciekawszych potencjalnych alternatywnych źródeł pozyskania kwasów omega stosowanych w karmach dla zwierząt są owady. Choć w przypadku kultury europejskiej spożywanie tych bezkręgowców wydaje się wysoce abstrakcyjne, należy podkreślić, że owady od tysięcy lat stanowią pokarm dla ludzi na całym świecie. Obecnie szacuje się, że spożywa je nawet 1/4 ludności świata, czyli około 2 miliardy osób. Od niedawna te bezkręgowce stanowią cenne źródło stosowane w pro-

dukcji karm dla zwierząt domowych, w tym psów i kotów. Podkreśla się, że ich produkcja nie tylko jest o wiele bardziej przyjazna dla środowiska niż w przypadku produkcji klasycznego mięsa, jak choćby wołowiny, lecz owady stanowią także pełnowartościowe źródło zarówno białka, jak i innych składników diety. Wśród tych ostatnich można wymienić kwasy omega. Naukowcy podkreślają, że owady karmowe zawierają wszystkie trzy rodzaje kwasów omega, a więc omega-3, omega-6 i omega-9. Co więcej, znajdują się one w nich w idealnych proporcjach dostosowanych do naturalnych potrzeb ssaków, w tym również psów i kotów. Co więcej, w owadach jest ich stosunkowo dużo. Badania wykazały, że w zależności od gatunku owady zawierają od 10 do 30% tłuszczu, w którym zawartość niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych wynosi od 60 nawet do 75%. Naukowcy podkreślają również, że tłuszcze owadzie oznaczają dla psów i kotów znaczną smakowitość i są przez nie chętnie przyjmowane. Ponadto prawdopodobnie ich smakiem można w dużej mierze sterować poprzez umiejętny dobór pokarmu dla owadów karmowych. Z dużym prawdopodobieństwem można więc założyć, że te bezkręgowce są jednym z surowców przyszłości, który będzie zyskiwał na znaczeniu w produkcji karm i suplementów diety nie tylko dla zwierząt domowych, lecz także dla ludzi. Być może to właśnie dzięki owadom uda się nam zachować naturalne zasoby Ziemi i ochronić je przed całkowitym zniszczeniem, zapewniając jednocześnie wartościowy pokarm dla rosnącej populacji jej dwu- i czworonożnych mieszkańców.

PIES/KOT

WSZY I WSZOŁY

Jak uchronić przed nimi zwierzaka? dr n. wet. Joanna Zarzyńska Wśród pasożytów zewnętrznych psów i kotów w ostatnich latach na pierwszym miejscu wymienia się kleszcze, a zaraz po nich pchły. Nie są to jednak jedyni „pasażerowie na gapę”, którzy mogą zagościć w futrze naszych podopiecznych. Do groźnych pasożytów zewnętrznych zaliczają się również wszy i wszoły. Już za chwilę opowiemy o tych uciążliwych owadach oraz wskażemy skuteczne metody ich unikania i zwalczania.

Wszy – jak je rozpoznać? Wszy (Anoplura) są podrzędem owadów tzw. wtórnie bezskrzydłych. Wyspecjalizowały się w pasożytowaniu na ssakach, w tym również na ludziach i psach. Odżywiają się, prze-

gryzając skórę i pijąc krew gospodarza. Podczas tej czynności do organizmu żywiciela są uwalniane toksyny wywołujące dokuczliwy świąd. Wszy powodują uciążliwą chorobę zwaną wszawicą. Cechami charakterystycznymi tych owadów są niewielkie roz-

miary, maksymalnie do 6 mm długości oraz silnie grzbieto-brzusznie spłaszczone ciało. Odróżnia je to od pcheł, które mają ciała spłaszczone bocznie. Wszy nie posiadają skrzydeł, a ich głowy, tułowia i odwłoki są pokryte skórzastym, chitynowym

pancerzem o ściśle zrośniętych segmentach. Głowa wszy jest wyposażona w niewielkie, zredukowane oczy, krótkie czułki i okazały kłująco-ssące narząd gębowy. Bardzo interesująca jest budowa trzech par odnóży tych owadów. Dwie pierwsze pary służą do posuwania się wzdłuż włosa gospodarza, natomiast trzecia para jest bardzo silna i może utrzymać ciężar nawet 2000 razy przewyższający ciężar masy ciała samego owada (to tak, jakby średniej wielkości lew potrafił utrzymać w łapach trzy dorosłe płetwale błękitne naraz!). U wszy występuje nieznaczny dymorfizm płciowy, samce są minimalnie mniejsze od samic. Jaja wszy składane przez dorosłe samice zwane są gnidami i najczęściej zostają przymocowane u podstawy włosa. Po kilku dniach wylęgają się z nich larwy przypominające miniatury osobników dorosłych. Larwy te przekształcają się w osobniki dorosłe. Znanych jest ponad 500 gatunków wszy. Na psach pasożytuje najczęściej wesz psia (Linognathus setosus). Gatunek ten występuje na niemal całej kuli ziemskiej. Spotykany jest również na kojotach, wilkach, szakalach i lisach. Nie stwierdzono natomiast gatunków wszy standardowo pasożytujących na kotach (choć, bardzo sporadycznie, na kocie można niekiedy znaleźć przypadkowo gatunki wszy właściwe dla innych ssaków). Wesz psia jest niewielkim owadem dorastającym do niespełna 2 mm długości. Ma zwykle barwę żółtobrunatną. Kształtem przypomina drobne ziarenko. Najczęściej występuje na owłosionej skórze głowy, grzbietu, szyi, pod pachami oraz u nasady ogona, jednak w przypadku silnego zapasożycenia może opanować całą powierzchnię ciała zwierzęcia. Dojrzałe, zapłodnione samice składają drobniutkie białawe jaja, przymocowując je do nasady włosa gospodarza za pomocą specjalnego cementu. Średnio samica produkuje około 10 gnid dziennie. Po mniej więcej 14 dniach z jaja wykluwa się larwa, która rośnie i przekształca się w osobnika dorosłego. Pełny cykl życiowy wszy psiej trwa około 6 tygodni, tak więc w optymalnych warunkach choroba rozprzestrzenia się bardzo szybko. Dorosły osobnik na psie żyje do 60 dni. Pozbawiony żywiciela ginie już po kilku dniach.

Jak rozprzestrzenia się wszawica? Na początku należy podkreślić, że wszy psie nie stanowią zagrożenia dla człowieka. Nie należy się więc obawiać, że „złapiemy” je od pupila. Obecnie pasożyty te spotykane są u psów raczej rzadko. Najczęściej pojawiają się u zwierząt przetrzymywanych w skupiskach w niewłaściwych warunkach. Zdarzają się na przykład w zaniedbanych hodowlach, schroniskach, przytuliskach itp. Preferują zwierzęta młode i niedożywione, u których występują słabe mechanizmy odpornościowe. Ponieważ owady te nie przepadają za wysokimi temperaturami, do rozwoju wszawicy najczęściej dochodzi w chłodniejszych porach roku, zwłaszcza wiosną lub jesienią. Zarażenie wszami następuje zwykle na skutek bezpośredniego kontaktu psów, choć teoretycznie możliwe jest również przeniesienie pasożytów na akcesoriach, na przykład na szczotkach, grzebieniach czy innych narzędziach używanych do pielęgnacji pupili (dlatego bardzo ważne jest, aby każdy pies posiadał swój własny zestaw narzędzi, zarezerwowany wyłącznie dla niego).

Wszy psie nie stanowią zagrożenia dla człowieka. Nie należy się więc obawiać, że „złapiemy” je od pupila. Obecnie pasożyty te spotykane są u psów raczej rzadko. Najczęściej pojawiają się u zwierząt przetrzymywanych w skupiskach w niewłaściwych warunkach. Jak rozpoznać wszawicę u psa? Rozpoznanie wszawicy u psa jest stosunkowo proste. Zarażony zwierzak zaczyna być niespokojny i odczuwa silny świąd, co skutkuje intensywnym drapaniem i wygryzaniem. W zaawansowanym stadium choroby na skórze pupila mogą pojawiać się wyłysienia i przerzedzenia

Rys. 1. Schemat cyklu rozwojowego wszoła psiego.

PIES/KOT mgr farm. Łukasz Sitek Kierownik Hurtowni Beaphar Beaphar Polska Sp. z o.o. www.beaphar.com Wszoły to pasożyty wywołujące chorobę o nazwie wszołowica. Należy pamiętać, że wszy i wszoły to dwa różne pasożyty. Wszoły nie różnią się znacząco od wszy – ich rozmiary i żółtawa barwa pancerza są podobne, jednak mają krótkie odnóża zakończone szponami, którymi przyczepiają się do ciała pupila. Różnica między oboma gatunkami polega na sposobie odżywiania się – wszy żywią się krwią nosiciela, wszoły, prócz krwi, spożywają również włosy i martwy naskórek. Pasożyty najczęściej przedostają się na skórę zwierzaka od innego chorego czworonoga. Ulubionym miejscem gnieżdżenia się zarówno wszy, jak i wszołów są trudno dostępne, ciepłe miejsca, a więc pachy, ogon, okolice głowy i uszu oraz grzbiet zwierzaka. Objawy wszołowicy u czworonoga łatwo zaobserwować, trudniej zdiagnozować w przeciwieństwie do wszawicy. Pies lub kot cierpiący na wszołowicę jest niespokojny, zaczyna się drapać, lizać, otrzepywać, co jednak może być też przyczyną obecności pcheł lub wszy. Bardziej charakterystycznym skutkiem ugryzienia wszołów jest tzw. łupież wędrujący polegający na złuszczaniu się naskórka oraz łysienie. Oprócz tradycyjnej walki z ww. pasożytami warto pamiętać o właściwej pielęgnacji sierści i skóry zwierząt. Firma Beaphar poleca w tym przypadku szampon Bio do skóry swędzącej i wrażliwej lub szampon Beaphar Hipoalergiczny. Obie te pozycje pozbawione są środków konserwujących, barwników, substancji zapachowych oraz pianotwórczych, dzięki czemu nie ma ryzyka dodatkowego podrażnienia skóry podczas regularnej pielęgnacji.

włosa oraz widoczne rany i strupy. W rozdrapanych miejscach na skórze pojawia się łupież, a skóra zaczyna się łuszczyć. Włosy tracą połysk, stają się matowe i łamliwe. Pojawiają się na nich grudki krwi i odchody pasożytów. Przy silnej inwazji wszy może dojść do osłabienia zwierzęcia, a w skrajnych przypadkach nawet do anemii. Zdarza się również, że dochodzi do ropnego zapalenia skóry na skutek zainfekowania miejsc ugryzienia przez wszy bakteriami. Po rozgarnięciu włosów zwierzęcia widoczne są dorosłe okazy, larwy wszy oraz jaja. W przypadku psów o bardzo gęstym włosie ich dostrzeżenie może być jednak problematyczne, zwłaszcza dla niewprawionej osoby.

Leczenie wszawicy

Jeżeli podejrzewamy wszawicę u naszego pupila, najlepiej udać się z nim do lekarza weterynarii, który potwierdzi nasze przypuszczenia (z reguły specjaliście wystarczy dokładne obejrzenie sierści psa, ale w niektórych przypadkach zalecane są badania cytologiczne skóry, aby potwierdzić chorobę) i przepisze odpowiednie preparaty przeciwpasożytnicze (doustne, a także w formie szamponu lub sprayu do spryskiwania sierści). Zalecane jest również dokładne wyczesanie sierści psa gęstym grzebieniem w celu usunięcia z niej wszy oraz gnid. Zabiegi lecznicze najczęściej trzeba powtarzać kilkakrotnie, ponieważ gnidy są dużo bardziej odporne na działanie środków przeciwpasożytniczych niż osobniki dorosłe. Uwaga! Jeżeli w domu jest więcej niż jeden pies, profilaktycznemu leczeniu należy poddać wszystkich pu-

pili, nawet tych, którzy z pozoru nie wykazują objawów choroby. Pamiętajmy również, że bardzo istotnym elementem kuracji jest dokładne zdezynfekowanie kojców, legowisk, szczotek, grzebieni i innych akcesoriów oraz całego otoczenia pupili, gdzie mogą się znajdować pasożyty. Do tego celu najlepiej posłużyć się specjalistycznymi preparatami dostępnymi w sklepach zoologicznych i lecznicach weterynaryjnych. Niestety, leczenie wszawicy często jest procesem dość długotrwałym i całkowite pozbycie się pasożytów może potrwać nawet kilka tygodni.

Wszoły – jak je rozpoznać?

Wszy nie są jedynymi owadami bezskrzydłymi, które mogą uprzykrzyć życie domowym zwierzętom. Równie uciążliwymi pasożytami są wszoły (Mallophaga). Znanych jest ponad 3000 gatunków tych owadów. Podobnie jak wszy mają one charakterystycznie grzbieto-brzusznie spłaszczone ciała i osiągają w zależności od gatunku długość od 0,5 do 12 mm. Mają krępe odnóża zakończone haczykowatymi pazurkami przystosowanymi do przytrzymywania się skóry i włosów żywiciela. Ich ciała najczęściej są pokryte gęstymi włoskami oskórkowymi. Wszoły mają silne szczęki wyspecjalizowane w gryzieniu. Ich głowy zdobią krótkie 3–5-członowe czułki. Są owadami pasożytniczymi odżywiającymi się komórkami naskórka, włosami, krwią wydobywającą się z ran i zadrapań, a nawet wydzielinami innych pasożytów. Pasożytują na ptakach oraz ssakach, powodując chorobę zwaną wszołowicą.

Wszoły występują w sierści zarówno psów, jak i kotów. Dla tych pierwszych zagrożeniem jest sierścień psi (wszoł psi) (Trichodectes canis), który jest szczególnie niebezpieczny, bowiem może być żywicielem pośrednim groźnego dla psów (i nie tylko!) tasiemca Dipylidium caninum. Z kolei na kocie pasożytuje wszoł Felicola subrostratus. Owady te dorastają do około 2 mm długości. Pod względem wyglądu przypominają drobniutkie szare, czarne lub żółtobrunatne „pajączki”. Ich cały cykl życiowy trwa od 4 do 6 tygodni i odbywa się na żywicielu (na powierzchni jego ciała). Jaja składane są pojedynczo i przymocowywane za pomocą specjalnego lepiszcza do trzonów włosa. Kształtem i kolorem przypominają miniaturowe ziarenka ryżu. Samica składa około 10 jaj dziennie, a cykl składania jaj trwa około 20 dni (czyli łącznie jedna samica składa około 200 jaj). Wylęgają się z nich larwy przypominające kształtem miniatury osobników dorosłych. Po kilku dniach przekształcają się w postacie dorosłe. Wszoły na żywicielu mogą przeżyć nawet kilka miesięcy (poza żywicielem przeżywają tylko kilka dni).

Skąd się biorą wszoły?

Pod względem zdolności inwazyjnych wszoły przypominają nieco wszy. Podobnie jak one preferują zwłaszcza zwierzęta pochodzące z gorszych warunków higienicznych, zaniedbane i osłabione. Szczególnie lubią psy i koty o dłuższej sierści, która zapewnia im więcej pokarmu oraz lepsze możliwości do ukrycia. Do zarażenia wszołowicą najczęściej dochodzi przez bezpośredni kontakt zwierzęcia zdrowego ze zwierzęciem

chorym. Źródłem infekcji mogą być również owady lub ich jaja pozostawione w legowisku lub na akcesoriach służących do pielęgnacji zwierząt. Uwaga! Podobnie jak w przypadku wszy nie jest możliwe przeniesienie wszołów psich i kocich na człowieka, ale – jak już wspomniano – mogą być one wektorem tasiemców groźnych także dla ludzi. Tak więc profilaktyka i leczenie tej choroby u naszych pupili są szczególnie istotne, aby ochronić również ludzkich członków rodziny (więcej na temat tasiemców oraz powodowanych przez nie chorób, zwanych tasiemczycami, napiszemy już w następnym numerze „ZooBranży”).

Jak rozpoznać wszołowicę?

Objawy wszołowicy są podobne jak w przypadku wszawicy. Bytujące na skórze pupila wszoły powodują dotkliwy świąd, w wyniku którego zwierzak intensywnie drapie się i wygryza. Staje się przy tym nerwowy i drażliwy. U kotów wszołowica często objawia się uporczywym wylizywaniem sierści oraz utratą apetytu.

Włos traci kondycję, staje się matowy i łamliwy. Na skórze pojawiają się nienaturalne zgrubienia. Może wystąpić również obfity łupież, zwłaszcza u psów. Objawem potwierdzającym występowanie wszołowicy jest obecność na skórze i sierści pupila wszołów widocznych jako wspomniane już, malutkie „pajączki”. Dobrym rozwiązaniem jest wyczesanie sierści zwierzaka gęstym grzebieniem, na którym pozostaną pasożyty. W celu ostatecznego potwierdzenia choroby należy udać się z pupilem do lekarza weterynarii, który obejrzy zwierzę, w razie konieczności wykona stosowne dodatkowe badania i przepisze właściwą kurację. Leczenie wszołowicy wygląda podobnie jak w przypadku wszawicy. Opiera się na zastosowaniu specjalistycznych preparatów przeciwpasożytniczych, dokładnym wyczesaniu sierści pupila oraz dezynfekcji legowiska kojca, akcesoriów i otoczenia zwierzęcia w celu wyeliminowania znajdujących się tam jaj i ewentualnych larw oraz owadów dorosłych. Podobnie jak w przypadku leczenia wszawicy w celu uzyskania

stuprocentowej skuteczności zabiegi te należy najczęściej kilkakrotnie powtórzyć.

Lepiej zapobiegać...

Leczenie zarówno wszawicy, jak i wszołowicy, choć nieskomplikowane, jest stosunkowo długotrwałe i stresujące zarówno dla pupila, jak i jego opiekuna. Dlatego należy zrobić wszystko, aby nie dopuścić do pojawienia się choroby. W tym celu najlepszą metodą jest regularne, systematyczne stosowanie profilaktycznych środków przeciw pasożytom zewnętrznym dostępnych w sklepach zoologicznych i lecznicach weterynaryjnych. Na wszy i wszoły skutecznie działa większość preparatów sprzedawanych standardowo na kleszcze i pchły w postaci kropli spot-on, obroży przeciwpasożytniczych czy też sprayów lub pianek. Stosując jeden preparat, mamy zatem pewność, że nasz pupil zostanie kompleksowo zabezpieczony, a my unikniemy niepotrzebnych kłopotów i wydatków oraz ochronimy zdrowie naszego zwierzaka i pozostałych członków naszej rodziny. REKLAMA

Związek Kynologiczny w Polsce Oddział Katowice 12-13.02.2022

JubiXleXuV szowa MIĘDZYNARODOWA WYSTAWA PSÓW RASOWYCH

Zgłoszenia do 28.01.2022 na

AKWARYSTYKA

AKWARIUM OTWARTE

nowoczesne i... zdrowe!

dr inż. Paweł Zarzyński W ostatnich latach coraz większą popularność zyskują akwaria otwarte, a więc pozbawione klasycznej pokrywy akwariowej, oświetlane lampą stojącą na krawędziach szyb zbiornika lub podwieszaną nad nim. Doskonale wpisują się one w potrzeby najmodniejszych akwarystycznych trendów, takich jak aquascaping i akwarystyka morska. To jednak nie wszystko. Okazuje się, że zbiorniki otwarte są również polecane przez... lekarzy. Zwiększając wilgotność powietrza, przyczyniają się bowiem do poprawy warunków w naszym mieszkaniu i korzystnie oddziałują na nasze zdrowie... 54

Rozwiązanie na miarę XXI wieku Co ciekawe, akwaria otwarte, czyli bez pokrywy, nie są tak naprawdę niczym nowym. Starsi akwaryści doskonale pamiętają, że w epoce słusznie minionej, a więc przed latami 90. ubiegłego stulecia, zdecydowana większość zbiorników akwariowych w Polsce de facto kwalifikowała się właśnie do tej kategorii. Oświetleniem akwariowym w tamtych czasach była najczęściej typowa samoróbka, a zbiornik zakrywano co najwyżej szybą położoną na górnej krawędzi jego ścianek. Wszystko zmieniło się dopiero w latach 90., gdy na rynku pojawiły się początkowo nielicznie, a potem coraz częściej gotowe zestawy akwariowe wyposażone w pokrywę. Było to rozwiązanie bardzo wygodne i przede wszystkim ekonomiczne. Stąd zdecydowana większość akwariów zakładanych w tamtym okresie kwalifikowała się do kategorii zbiorników zamkniętych. Kolejna rewolucja nastąpiła w ciągu ostatnich 25 lat. W akwarystyce zaszły wtedy ogromne zmiany. Do głosu doszły nowoczesne trendy i style, takie jak akwarystyka holenderska, czyli roślinna, akwarystyka japońska, zwana również naturalną, oraz akwarystyka morska. Warto także wspomnieć o różnych odmianach akwarystyki biotopowej, jak choćby zbiorniki w typie tzw. czarnych wód (black water). Wszystkie te style niejako preferowały zbiorniki otwarte, a więc pozbawione pokrywy. W pierwszym rzędzie dotyczy to zbiorników aquascapingowych, czyli akwariów holenderskich i japońskich. Co prawda, przynajmniej teoretycznie, większość z nich można także założyć w zbiornikach zamkniętych (poza akwariami w stylu mizube, w których z zasady dekoracje, takie jak korzenie i kawałki drewna, wystają ponad powierzchnię wody), jednak ich twórcy zdecydowanie preferują zbiorniki otwarte. Dlaczego? Przede wszystkim ze względów estetycznych. Starannie wykonany zbiornik otwarty, wypełniony wodą i silnie oświetlony zapewnia bowiem efekt tak zwanej wody zawieszonej w powietrzu. Jeżeli wykonany jest z eleganckiego szkła o podwyższonej przejrzystości, zwanego potocznie szkłem opti white (więcej na temat tego szkła i wykonanych z niego

zbiorników pisaliśmy w „ZooBranży” nr 11/2021). Poza tym zdecydowana większość pasjonatów współczesnych stylów akwarystyki uważa, że taki zbiornik wygląda o wiele nowocześniej. Dlatego, siłą rzeczy, podczas wyboru sprzętu do aranżacji tego typu akwariów standardowo preferują zbiorniki otwarte. Dotyczy to również akwariów morskich, tyle tylko, że tutaj często na krawędź takiego zbiornika zakłada się tak zwaną opaskę ochronną mającą zapobiec ewentualnemu wyskakiwaniu ryb. W akwariach morskich zastosowanie zbiornika otwartego ma również dodatkową, bardzo ważną funkcję. Otóż w słonowodnych zbiornikach rafowych niezmiernie istotna jest temperatura wypełniającej je cieczy. Zwierzęta zamieszkujące rafy koralowe są bowiem ogromnie wrażliwe na przegrzanie wody. Przypomnijmy, że optimum termiczne w takich zbiornikach wynosi mniej więcej od 23 do 26°C, już przy 29 stopniach (a więc zaledwie 3°C powyżej górnej granicy tego optimum) występują warunki zagrażające życiu najbardziej wrażliwych zwierząt. Zbiornik otwarty oddaje dużo więcej ciepła niż akwarium zamknięte przykryte pokrywą ze względu na lepszą cyrkulację powietrza i wymianę temperatury między wodą a otoczeniem. Z tego powodu mało który pasjonat akwarystyki morskiej w ogóle rozważa opcję zakładania zbiornika w akwarium zamkniętym. A jeśli już, to dotyczy to głównie gotowych, małych zestawów do zakładania akwarium morskiego o pojemności około 50 do 100 l.

Korzystne dla zdrowia!

Moda i estetyka to jednak nie wszystko. Akwaria otwarte są ostatnio coraz częściej lansowane przez szeroko pojęte środowisko medyczne. Taki zbiornik zapewnia o wiele lepsze parowanie wody niż akwarium zamknięte (to oczywiste, gdyż na dolnej stronie pokrywy skrapla się parująca woda, która niejako wraca do zbiornika). A to z kolei zapewnia podwyższenie wilgotności powietrza w pomieszczeniu, gdzie stoi akwarium, zwłaszcza jeśli jest to zbiornik o większych rozmiarach. Ma to niebagatelne znaczenie dla „wygody” naszego oddychania. Lekarze twierdzą, że podwyższona dzięki obecności akwarium wilgotność powietrza znacząco ułatwia ten proces. Jest to

szczególnie widoczne w przypadku osób borykających się z problemami układu oddechowego, takimi jak astma, zaburzenia na tle alergicznym, a także... nałogowych palaczy, którym po prostu w warunkach podwyższonej wilgotności lepiej się oddycha. Akwaria otwarte z tego samego powodu są bardzo wskazane również w pokojach małych dzieci, gdzie troskliwi rodzice często instalują nawilżacze powietrza. Zbiornik akwariowy jest ich tańszą i dużo ciekawszą alternatywą, Pełni bowiem dodatkowo funkcje edukacyjne, zwiększa zainteresowanie malucha otaczającym go światem i uczy wrażliwości na piękno przyrody.

Dodatkowe zalety zbiornika otwartego

Akwaria otwarte mają również wiele innych zalet. Między inni doskonale nadają się do uprawy wymagających roślin pływających, takich jak pistia rozetkowa, salwinia brazylijska czy limnobium rozłogowe. Rośliny te, jak doskonale wiedzą ich miłośnicy, nie znoszą kropel wody tworzących się na dolnej stronie pokrywy i spadających na ich delikatne liście. Dlatego akwaria otwarte są dla nich idealnym wręcz rozwiązaniem, zwłaszcza że niektóre, jak choćby wspomniana pistia oraz różdżyce, w korzystnych warunkach osiągają wysokość nawet 10–15 cm ponad lustrem wody. W zbiorniku zamkniętym byłoby to absolutnie niemożliwe. Z tego samego powodu akwaria otwarte doskonale nadają się do zakładania niektórych zbiorników biotopowych, jak wspomniane już akwaria w typie black water. W takich zbiornikach praktycznie nie stosuje się roślin ukorzenionych, ale bardzo wskazana jest obecność roślin pływających, ocieniających dno oraz zapewniających naturalny wygląd akwarium. W akwariach otwartych można również uprawiać rośliny częściowo wynurzone ponad powierzchnię wody, na przykład niektóre żabienice.

Ograniczenia zbiornika otwartego

Oczywiście nie ma róży bez kolców i zbiorniki otwarte, oprócz niewątpliwych atutów, mają również pewne drobne ograniczenia. Przede wszystkim nie nadają się one do hodowli zwierząt, które mogą wychodzić lub wyskakiwać z akwarium.

AKWARYSTYKA

Zaoferowanie akwarium otwartego daje sklepowi szansę na dodatkowe zyski dzięki sprzedaży komplementarnej produktów dopasowanych do jego potrzeb, takich jak lampy oświetleniowe, zewnętrzne filtry kubełkowe czy upowszechniające się powoli na rynku grzałki przepływowe. Należą do nich między innymi liczne gatunki ryb bytujących w pobliżu powierzchni wody, takich jak pstrążenice, pstrążenie, szczepieńczyki czy hokejówki. Z kolei do ryb, które mogą wyjść ze zbiornika, należą między innymi trzciniaki, a także niektóre sumiki. Problematyczne są tutaj również krewetki. Te ostatnie mogą próbować ucieczek, zwłaszcza tuż po wsiedleniu. Dlatego początkowo w akwarium otwartym z krewetkami zaleca się obniżyć przejściowo poziom wody o jakieś 5–7 cm tak, aby uniemożliwić im ucieczkę. Po zaaklimatyzowaniu się skorupiaków w zbiorniku problem ten powinien się samoczynnie rozwiązać.

Akwarium otwarte, o czym należy pamiętać?

Polecając naszym klientom zbiorniki otwarte, należy pamiętać o kilku podstawowych kwestiach. Przede wszystkim do ich zakładania nie nadają się często spotykane w sprzedaży standardowe zbiorniki wyposażone w tak zwane wzmocnienia podłużne, czyli wąskie szklane listewki wklejone wzdłuż górnych krawędzi przedniej i tylnej szyby. Jest to częste rozwiązanie w budżetowych zbiornikach mające umożliwić wykonanie dużo większego akwarium z cieńszego szkła i potanić tym samym koszty jego produkcji. W przypadku akwarium otwartego takie wzmocnienia byłyby bardzo widoczne i znacząco obniżały estetykę zbiornika. Aby tego uniknąć, w przypadku dużych akwariów jedynym wyjściem jest zaproponowanie zbiornika

wykonanego z odpowiednio grubszego szkła, tak aby wspomniane wzmocnienia nie były potrzebne. Dodatkowo większość akwarystów decydujących się na zakładanie zbiornika otwartego preferuje akwaria wykonane ze wspomnianego już szkła o podwyższonej przejrzystości. Wynika to z większej estetyki takiego zbiornika. To doskonała wiadomość dla sklepu zoologicznego, ponieważ takie akwaria są znacznie droższe od zbiorników wykonywanych ze standardowego szkła typu float, co pozwala na dobry zarobek.

stanowiących alternatywę dla pokryw z oświetleniem. Takie lampy, wykonane najczęściej w technologii ledowej, można instalować, stawiając je na krawędziach bocznych szyb akwarium lub podwieszać nad akwarium na specjalnym stelażu jak też bezpośrednio do sufitu za pomocą metalowych linek o regulowanej długości. Wszystko to pozwala na zaoferowanie wymagającemu akwaryście większej liczby produktów i wydatne zwiększenie wartości paragonu.

Nie tylko akwarium

Akwaria otwarte – przyszłość akwarystyki?

Zaoferowanie akwarium otwartego daje również sklepowi szansę na dodatkowe zyski dzięki sprzedaży komplementarnej produktów dopasowanych do jego potrzeb. W przypadku tego typu zbiorników, zwłaszcza urządzonych w stylu japońskim czy holenderskim, niezmiernie ważna jest estetyka całej aranżacji. Akwaryści, którzy zakładają takie akwaria, z reguły oczekują, że maksymalna liczba urządzeń technicznych będzie usunięta z wnętrza akwarium i przeniesiona na przykład do szafki, na której stoi zbiornik. Z tego powodu zdecydowanie preferują oni droższe filtry kubełkowe, ale również upowszechniające się powoli na rynku grzałki przepływowe. Co więcej, wraz z filtrem kubełkowym można zaproponować znacznie droższe komplementarne rurki szklane wykonane ze szkła. Zwiększają one estetykę akwarium i wyglądają dużo bardziej elegancko niż standardowe rurki wykonane z tworzyw sztucznych. Akwaria otwarte dają również możliwość sprzedaży coraz popularniejszych lamp akwarystycznych,

Jeszcze do niedawna w zasadzie jedynym sposobem na skompletowanie akwarium otwartego było samodzielne dopasowanie gotowego zbiornika, szafki i lampy lub zamówienie tego wszystkiego „na wymiar” w wyspecjalizowanej firmie. Ostatnio jednak na rynku pojawiły się gotowe otwarte zestawy akwariowe dopasowane do potrzeb i oczekiwań współczesnych trendów tego hobby. Najczęściej składają się one z eleganckiej szafki i zbiornika wykonanego ze szkła podwyższonej przejrzystości oraz lampy o mocy dopasowanej do potrzeb nowoczesnych stylów akwarystyki. Takie rozwiązania cieszą się coraz większym zainteresowaniem klientów i wszystko wskazuje na to, że będą się stopniowo upowszechniać na rynku, skutecznie konkurując z tradycyjnymi zestawami wyposażonymi w pokrywy. Warto już dziś zainteresować się tym tematem i wprowadzić je do swojej oferty, bowiem dla każdego sklepu zoologicznego akwaria otwarte stanowią szansę na dodatkowe zyski i zdobycie kolejnych zadowolonych klientów.

UltraScape 90 Set forest UltraScape 90 Cabinet forest

UltraScape Set

Poczuj wolność aranżacji Poczuj wolność aranżacji dzięki idealnym wymiarom i harmonijnym proporcjom akwariów UltraScape. Szkło typu opti, otwarty zbiornik z grubego szkła, regulowany stelaż z oświetleniem Leddy Tube i niezwykły design to tylko niektóre walory zestawu. UltraScape Set dostępny jest w dwóch rozmiarach i dwóch wersjach kolorystycznych. Zaproś naturę do swojego domu i ciesz się nią bez żadnych ograniczeń.

AKWARYSTYKA

ŚWIAT POZA AKWARIUM

Czyli wpływ akwarystyki na środowisko przyrodnicze Rafał Maciaszek

Katedra Genetyki i Ochrony Zwierząt, Instytut Nauk o Zwierzętach SGGW w Warszawie rafal.maciaszek@lowcaobcych.pl

Nie wszyscy zdajemy sobie sprawę, że mimo postępu w hodowli zwierząt wodnych nadal znaczna część ryb i bezkręgowców akwariowych zarówno słodkowodnych, jak i morskich oferowanych w handlu pochodzi z odłowu w naturze. Częściowo wynika to z faktu, że niektóre z tych organizmów nie rozmnażają się w warunkach hodowlanych lub też jest to wysoce skomplikowane i nieopłacalne. Poza tym często pozyskanie wielu zwierząt w naturze jest zwyczajnie tańsze niż ich pracochłonna hodowla. Czy proces ten może mieć negatywne skutki i przyczynić się do ograniczenia liczebności, a nawet do zagrożenia niektórych gatunków zwierząt? 58

Światowy rynek akwarystyczny angażuje obecnie ponad 120 państw z różnych kontynentów. Szacuje się, że rocznie jest on wart od 15 do 30 miliardów USD. Obejmuje ponad 7000 gatunków ryb, z czego około 75% stanowią gatunki słodkowodne.

Światowy rynek akwarystyczny Światowy rynek akwarystyczny angażuje obecnie ponad 120 państw z różnych kontynentów. Szacuje się, że rocznie jest on wart od 15 do 30 miliardów USD. Obejmuje ponad 7000 gatunków ryb, z czego około 75% stanowią gatunki słodkowodne. Jest to odpowiedź na rosnące od lat 70. ubiegłego wieku zainteresowanie akwarystyką, które osiągnęło swój szczyt w 2011 r. Znaczącą część (około 90%) handlu rybami stanowią gatunki słodkowodne, spośród których 90% stanowią gatunki pochodzące z hodowli w krajach rozwijających się zlokalizowanych w Azji i Ameryce Południowej, ale również w Izraelu, Stanach

Zjednoczonych, a także w krajach Europy. Natomiast gatunki ryb słodkowodnych, które wciąż są pozyskiwane ze środowiska przyrodniczego w formie prowadzonych odłowów, stanowią około 10%. Ich dokładna liczba jest jednak trudna do oszacowania ze względu na brak wiarygodnych danych. Odłów ryb dziko żyjących dla potrzeb akwarystyki jest sprawą dość kontrowersyjną, szczególnie jeśli uwzględni się wpływ prowadzonych odłowów na środowisko przyrodnicze i lokalną gospodarkę. Choć z perspektywy przeciętnego polskiego akwarysty zakup ryb pochodzących z lokalnej hodowli jest uważany za znacznie lepsze rozwiązanie, niż jeśli zwierzę pochodziłoby z odłowu, to niekoniecznie jest to takie jedno-

znaczne. Z jednej strony pojawia się problem z nadmierną eksploatacją wybranego gatunku lub określonej populacji, jak również problemy wynikające z destrukcyjnych praktyk połowowych oraz śmiertelności spowodowanej niedopracowanymi zasadami postępowania ze zwierzętami. Jest to najczęściej stosowany argument. Z drugiej strony należy wziąć pod uwagę, że od lat rynek akwarystyczny wspierany jest przez lokalne gospodarki zajmujące się odłowem ryb. Zwierzęta te stanowią zatem ich lokalne dobro i źródło utrzymania, co w pewien sposób wymusza utrzymanie populacji ryb w dobrej kondycji, a zatem przyczynia się do ich ochrony w ich naturalnym środowisku. Biorąc pod uwagę, że największym zagrożeniem dla

AKWARYSTYKA

Zdecydowana większość gatunków morskich jest pozyskiwana ze środowiska, a w szczególności z bardzo wrażliwych ekosystemów, którymi są rafy koralowe. Nadmierne pozyskiwanie kluczowych gatunków jest głównym argumentem organizacji sprzeciwiających się temu procederowi. bioróżnorodności jest niszczenie siedlisk, niewykluczone, że zrównoważone odłowy mogą się okazać niekiedy jedyną szansą na jej zachowanie.

Kup rybę, ocal drzewo!

Do jednych z najbardziej cenionych ryb w akwarystyce należy neon czerwony (Paracheirodon axelrodi) pochodzący z rzek Orinoko i Rio Negro w Ameryce Południowej. Stanowi on ponad 70% całkowitego eksportu ryb z Brazylii. Występowanie tego intensywnie ubarwionego gatunku przyczyniło się do rozwinięcia całego przemysłu w brazylijskim Barcelos, skoncentrowanego na jego odłowie na potrzeby rynku akwarystycznego, stanowiącego 80% przychodów dla lokalnej gospodarki. Odłowy ryb dały tu pracę tysiącom ludzi należących do lokalnej społeczności, która pełni jednocześnie funkcję włodarza okolicznych lasów deszczowych. Ze względu na niedawną presję konkurencyjną z Azji Południowo-Wschodniej, gdzie powstały hodowle tego gatunku, jak również globalne kryzysy gospodarcze wpływające na wzrost choćby cen transportu, tego typu gospodarki są zagrożone i niewykluczone, że zakończą działalność w najbliższych latach. Rola tego typu gospodarek maleje też wraz z rosnącym udziałem hodowli akwariowych w Europie, głównie w Czechach, a także pojawianiem się nowych odmian ozdobnych tego gatunku, takich jak Gold i Platinum. Nie bez znaczenia jest tu także wzrastająca popularność ryb genetycznie mody-

Apogon kardynał (Pterapogon kauderni) fikowanych (m.in. tzw. Danio Fluo, Tetra Fluo) wciąż dostępnych na rynku zoologicznym w niektórych krajach europejskich, w tym w Polsce, mimo prawnych ograniczeń. Świadomi zagrożeń naukowcy brazylijscy podjęli się zatem stworzenia projektu pod nazwą Piaba, w ramach którego promuje się zrównoważony odłów uważany za jedyną szansę dla zachowania lokalnego ekosystemu. Z tego też powodu hasłem przewodnim projektu jest „Kup rybę, uratuj drzewo!”

Rafy nie takie kolorowe

W przeciwieństwie do ryb słodkowodnych zdecydowana większość gatunków morskich jest pozyskiwana ze środowiska, a w szczególności z bardzo wrażliwych ekosystemów, którymi są rafy koralowe. Nadmierne pozyskiwanie kluczowych gatunków jest głównym argumentem organizacji sprzeciwiających się temu procederowi. Doskonałym przykładem może tu być apogon kardynał (Pterapogon kauderni), gatunek endemiczny dla archipelagu Sulawesi, którego nadmierny odłów spowodował dramatyczny spadek jego liczebności, w wyniku czego został on wymieniony jako zagrożony na czerwonej liście IUCN w 2007 r. i do dziś na niej widnieje. Osobne argumenty przeciw prowadzeniu odłowów stanowią: degradacja rafy koralowej związana z wykorzystaniem narzędzi połowowych, stosowanie cyjanku i innych trucizn do ogłuszania i połowu ryb, zanik bioróżnorodności i zaburzanie

funkcjonowania ekosystemów przez usuwanie wybranych gatunków, a także wysoka śmiertelność ryb rafowych podczas odłowu i transportu. Niestety, w przeciwieństwie do ryb słodkowodnych przejście na alternatywną dla prowadzonych odłowów hodowlę akwariową, która w tym przypadku mogłaby akurat pomóc chronić przyrodę, wydaje się wciąż odległą wizją.

W obcym świecie

Jednak to nie tylko pozyskiwanie zwierząt ze środowiska przyrodniczego może mu zagrażać. Osobny problem stanowią tzw. wypuszczenia na wolność, a właściwie porzucenia ryb akwariowych. Bogactwo i dostępność gatunków i odmian barwnych nie zawsze jest atutem. Zmiana trendu czy kryzysy gospodarcze, jak choćby ten spowodowany stanem pandemii COVID19, jedynie prowadzą do eskalacji tego zjawiska. Rynek akwarystyczny stanowi ciągły proces bazujący na zwierzętach, a właściwie ich hodowli. Zatrzymanie czy też ograniczenie handlu jest niezależne od produkowanych ryb. Efekty tego można było obserwować już w pierwszych miesiącach roku 2020, kiedy to wstrzymanie dostaw, m.in. do Europy, wymusiło na hodowcach masowe uwolnienia ryb ozdobnych, takich jak bojownik wspaniały (Betta splendens) do wód naturalnych w Tajlandii. Z pewnością zjawisko to nie było i nie jest neutralne dla środowiska przyrodniczego, które musiało przyjąć setki tysięcy

Świadomi zagrożeń naukowcy brazylijscy podjęli się stworzenia projektu pod nazwą Piaba, w ramach którego promuje się zrównoważony odłów uważany za jedyną szansę dla zachowania lokalnego ekosystemu. Z tego też powodu hasłem przewodnim projektu jest „Kup rybę, uratuj drzewo!” obcych mu zwierząt stanowiących zagrożenie dla niego i jego rodzimych mieszkańców. Do porzuceń zwierząt akwariowych dochodzi jednak regularnie na całym świecie, także w Polsce. Można tu wymienić różnorodne przykłady, od popularnego gupika (Poecilia reticulata), zbrojnika (Pterygoplichthys pardalis) do arowany srebrnej (Osteoglossum bicirrho-

Neon czerwony (Paracheirodon axelrodi)

sum). Do najczęstszych przyczyn porzuceń należą: znudzenie się gatunkiem oraz problem ze zbywaniem szybko mnożących się lub osiągających duże rozmiary gatunków. W obu przypadkach podstawę problemu stanowią zakupy dokonywane pod presją chwili oraz brak przygotowania merytorycznego opiekuna. Większość porzuconych zwierząt akwariowych ginie w ciągu

pierwszych tygodni w obcym świecie. Te, którym uda się w nim zadomowić, bardzo często stanowią zagrożenie dla swojego otoczenia, stając się inwazyjnymi gatunkami obcymi. Problem jest tym większy, jeśli pod uwagę weźmie się możliwość przeniknięcia do środowiska egzotycznych chorób, które nawet w przypadku śmierci oryginalnego gospodarza mogą zagrażać rodzimej przyrodzie. Rynek akwarystyczny nie jest niezależny od zasobów środowiska przyrodniczego. Decydując się na pełnienie opieki nad niewielkim ekosystemem wodnym, jakim jest akwarium, przeciętny akwarysta nie zdaje sobie często sprawy, że ma znacznie większy wpływ na świat, niż mogłoby się wydawać. Różnorodność problemów, z którymi borykają się poszczególne gatunki, może być tak samo wielka, jak liczba gatunków dostępnych na rynku akwarystycznym. Ich zróżnicowanie doskonale odpowiada zajmowanym przez nie środowiskom naturalnym, a co za tym idzie – potrzebom, które trzeba rozumieć zarówno na poziomie akwarium, jak i świata przyrody. Nie zawsze te same rozwiązania odniosą jednakowy efekt. Zakup gatunku odłowionego ze środowiska nie zawsze też będzie wsparciem dla lokalnego ekosystemu. Za to nieodpowiedzialne uwolnienie jakiegokolwiek zwierzęcia domowego zawsze ma szansę na zakończenie niekorzystne dla porzuconego stworzenia i ekosystemu, do którego trafiło.

TERRARIUM

FELSUMA MADAGASKARSKA

Co musisz wiedzieć o hodowli tej jaszczurki? Mariusz Politowski https://gadyzbroda.pl

Felsuma madagaskarska (Phelsuma grandis), znana także pod nazwą dniówka madagaskarska, to jedna z najpiękniejszych jaszczurek w terrarystyce. Swoją popularność zawdzięcza przepięknym kolorom, które możemy podziwiać w ciągu dnia, ponieważ to właśnie wtedy przypada okres aktywności tego gada. Choć hodowla felsumy madagaskarskiej nie jest trudna, trzeba przestrzegać kilku zasad związanych z jej chowem. Jak przygotować się do posiadania jaszczurki i jak powinna przebiegać opieka nad nią?

Wygląd i pochodzenie Felsuma madagaskarska posiada bardzo charakterystyczny wygląd, nie do pomylenia z innymi gatunkami jaszczurek. Grzbiet gada jest pokryty drobnymi łuskami o intensywnym zielonym kolorze. W zależności od genów, odmiany i nastroju zieleń ta może mieć różny odcień – od jasnozielonego i szmaragdowe-

go, po ciemny, niemal czarny. Plecy jaszczurki są zdobione czerwonymi plamkami lub paskami o nieregularnym kształcie. Podbrzusze jest koloru białego lub biało-kremowego. Palce felsumy madagaskarskiej są wyposażone w lamele, które umożliwiają jej przemieszczanie się po pionowych powierzchniach. Dorosła felsuma madagaskarska osiąga rozmiar do 30 centymetrów,

a jego połowę stanowi okazały ogon. W sytuacji stresującej może dojść do autotomii – reakcji obronnej polegającej na odrzuceniu ogona, który ma zająć potencjalnego napastnika, a jaszczurce dać czas na ucieczkę. Po odrzuceniu ogona jaszczurce zajmuje kilka miesięcy zregenerowanie utraconej części ciała. Nie jest on już tak duży jak pierwotny, a łuski pokrywające nowy ogon są mniejsze.

Naturalnym obszarem występowania felsumy madagaskarskiej są północne i północno-zachodnie tereny Madagaskaru, gdzie cały rok panują wyższe temperatury i wilgotny klimat. Zarówno samce, jak i samice są terytorialne i odganiają inne osobniki tej samej płci ze swojego terenu. Zwierzęta mogą łączyć się jedynie w pary, które współdzielą przestrzeń.

Dla kogo felsuma madagaskarska?

Większość jaszczurek, które są dostępne w terrarystyce, prowadzi nocny tryb życia, a co za tym idzie – trudniej nam obserwować ich codzienne aktywności. Gekony lamparcie i orzęsione zwykle w ciągu dnia śpią ukryte w zaroślach lub kryjówkach i opuszczają je dopiero wieczorem, więc zbiornik raczej nie będzie tętnił życiem. Felsuma madagaskarska będzie stanowić miłe przeciwieństwo dla tych gatunków. Jest to jaszczurka o aktywności dziennej, a więc wszystkie czynności, takie jak spożywanie pokarmu, przemieszczanie się, zwiedzanie terrarium, będą następować wtedy, kiedy również człowiek jest aktywny. Decydując się na parę składającą się z samca i samicy, będziemy mogli obserwować interakcje między nimi i nadzorować, czy zwierzęta nie przeszkadzają sobie nawzajem i akceptują się. Niestety, nie jest to jaszczurka, którą będziemy mogli swobodnie wyjmować z terrarium i liczyć na jej tolerancję przy kontakcie z człowiekiem, tak jak ma to miejsce np. z agamami brodatymi. Dlaczego nie powinniśmy brać jaszczurki na ręce? Skóra felsumy jest bardzo delikatna i podatna na podrażnienia oraz otarcia. Nieostrożne wyjmowanie jaszczurki z terrarium w połączeniu z jej płochliwym charakterem i niesamowitą szybkością może doprowadzić do poważnych obrażeń skóry, włącznie z jej zdarciem. Przed zakupem musimy mieć świadomość, że jest to gad wyłącznie do oglądania i oprócz codziennych obowiązków, takich jak np. karmienie i sprzątanie terrarium, nasz kontakt z jaszczurką będzie raczej ograniczony.

Wymiary i rodzaj terrarium

Felsuma madagaskarska jest jaszczurką nadrzewną, więc terrarium powinno mieć orientację pionową, tak by zwierzę miało możliwość wspinaczki. W związku z tym, że dorosła jaszczurka osiąga duże rozmiary, powinniśmy zapewnić jej odpowiednio dużą przestrzeń. Minimalne zalecane wymiary dla jednego osobnika powinny wynosić 45 x 45 x 60 cm, a optymalne wymiary to 50 x 50 x 80 cm – największy wymiar powinien zawsze dotyczyć wysokości. Jeśli zdecydujemy się na trzymanie pary felsum madagaskarskich, wówczas minimalne wymiary terrarium należy zwiększyć do 60 x 45 x 100 cm. Generalnie możemy trzymać się zasady, że im większe i wyższe terrarium, tym lepiej. Niezwykle ważną kwestią w terrarium dla felsumy jest odpowiednia wentylacja grawitacyjna. Na górze zbiornika powinna znajdować się siatka, na zewnątrz której umieścimy lampę grzewczą i UVB. Zapobiegnie to przypadkowemu poparzeniu jaszczurki, bo nie będzie mieć dostępu do źródła ciepła, a dodatkowo zwiększymy przestrzeń w zbiorniku. Druga siatka powinna znajdować się na jednej ze ścian terrarium na dole. Takie rozwiązanie sprawi, że w zbiorniku nieustannie będzie następować wymiana powietrza, która zapobiegnie rozwojowi pleśni.

Najbardziej odpowiednie będzie terrarium szklane, ponieważ wewnątrz będziemy musieli zachować wysoką wilgotność i tropikalny mikroklimat, a szkło nie będzie pęcznieć przy kontakcie z wodą. Takie terraria są najczęściej dostępne od ręki w sklepach zoologicznych lub terrarystycznych. Możemy również postawić na terrarium wykonane z płyty meblowej, jednak w takim przypadku będziemy musieli je odpowiednio zabezpieczyć przed wilgocią. Dodatkowym atutem będzie ścianka z półkami, na których zwierzę będzie mogło się wygrzewać i odpoczywać.

Wystrój i warunki w terrarium

Wyposażenie zbiornika będzie typowe dla jaszczurek tropikalnych. Powinniśmy zadbać o następujące elementy: • ogrzewanie – w terrarium powinien panować odpowiedni gradient temperatury. Zapewnimy go, wykorzystując lampę grzewczą. Bezpośrednio pod lampą grzewczą, która będzie najlepszym źródłem ciepła, temperatura powinna wynosić ok. 28–30 stopni, a w innych rejonach znajdujących się dalej od wyspy ciepła powinna ona stopniowo spadać aż do ok. 25 stopni. W nocy, po wyłączeniu lamp, powinien następować spadek do temperatury pokojowej, jednak nie niższej niż 18–20 stopni; • oświetlenie UVB – jest ono niezbędne dla tego gatunku. Najlepiej sprawdzi się świetlówka UVB o mocy 6%. Montujemy ją na samej górze. Obie lampy powinny świecić codziennie przez 12–14 godzin i na noc być wyłączane. Jeśli chcemy zautomatyzować proces, warto kupić programator czasowy, który sam będzie gasił i zapalał lampy; • podłoże – dno terrarium wykładamy kilkucentymetrową warstwą włókna kokosowego, torfu lub mieszanki obu. Jego zadaniem będzie pochłanianie nadmiaru wody w terrarium i jednocześnie utrzymywanie właściwej wilgotności; • roślinność – możemy postawić zarówno na sztuczne rośliny, np. pnącza, jak i na żywe. W tym drugim przypadku należy pamiętać o odpowiednich gatunkach tolerujących tropikalny klimat. Mogą to być takie gatunki, jak epipremnum, skrzydłokwiat, hoja, monstera, bromelia; • elementy wspinaczkowe – dla urozmaicenia terenu warto umieszczać w środku dodatkowe obiekty, po których jaszczurka będzie mogła się wspinać. Dobrze sprawdzą się w tym przypadku tuby bambusowe ustawione pionowo, grube konary, gałęzie, pnącza. Nie należy przy tym układać ich zbyt gęsto – dorosła jaszczurka może osiągnąć do 30 cm, więc musi mieć przestrzeń do przemieszczania się. Przy wyborze tub bambusowych niezwykle ważną kwestią jest dobór ich odpowiedniej średnicy, tak by jaszczurka mogła się w tam zmieścić i obrócić. W przeciwnym wypadku zwierzę może się zaklinować. Tuby o zbyt wąskim wejściu należy usunąć lub zatkać otwory, tak by jaszczurka do nich nie wchodziła; • termometr i higrometr – będą mierzyć, czy w terrarium temperatura i wilgotność mają prawidłowe wartości; • miski – jedna na wodę (niektóre felsumy spijają wodę z wyposażenia podczas spryskiwania, ale mogą się również trafić takie, które będą pić stojącą wodę) i druga na pokarm.

TERRARIUM

Felsuma madagaskarska spożywa owady karmowe, owoce oraz gotowe preparaty przeznaczone dla tropikalnych jaszczurek, które zawierają wszystkie niezbędne składniki odżywcze.

Żywienie felsumy madagaskarskiej Felsuma madagaskarska spożywa owady karmowe, owoce oraz gotowe preparaty przeznaczone dla tropikalnych jaszczurek, które zawierają wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Młoda felsuma powinna otrzymywać pokarm dostosowany do jej wielkości – przyjmuje się, że nie powinien być większy niż głowa jaszczurki. Maluch powinien spożywać muszki owocówki, wylęg świerszczy lub karaczanów. Wraz ze wzrostem możemy zwiększać wielkość karmówki, która w dalszym ciągu nie będzie większa niż głowa gada. Szczególnie w okresie wzrostu powinniśmy pamiętać o codziennym karmieniu felsumy owadami do syta. W diecie felsumy madagaskarskiej powinny się znajdować również słodkie owoce, które będziemy podawać co 2–3 dni. Warto je zmiażdżyć na papkę, by były łatwiejsze do spożycia. Owoce, które możemy podawać, to m.in. mango, morela, brzoskwinia, papaja, kiwi, arbuz. Ostatnim rodzajem pokarmu, który może spożywać felsuma, są sproszkowane karmy dla jaszczurek, które rozrabiamy z wodą na gliniastą konsystencję i podajemy w miseczce. Taka karma zawiera wszystkie niezbędne składniki odżywcze, potrzebne do prawidłowego rozwoju gada i możemy ją podawać na co dzień. Na rynku istnieje wielu producentów oferujących różne smaki

preparatu, więc warto potestować, który z nich będzie najbardziej smakował felsumie. Oprócz karmienia musimy również pamiętać o suplementacji wapniem bez witaminy D3 i witaminami wzbogaconymi witaminą D3. Wapń podajemy razem z owadami lub owocami sześć razy w tygodniu, a witaminy raz w tygodniu, również dodając do pokarmu. O tym, czy jaszczurka jest właściwie suplementowana wapniem, będą świadczyć charakterystyczne zgrubienia znajdujące się tuż za głową. Są to woreczki wapniowe, w których jaszczurka magazynuje zapas wapnia, zużywając go w razie niedoborów.

Możemy próbować przyzwyczajać zwierzę do obecności człowieka, ale raczej nie uda nam się jej oswoić tak jak psa lub kota. Jeśli chcemy mimo wszystko mieć kontakt z pupilem, najlepiej spróbować nałożyć na palec odrobinę miodu, który jaszczurki uwielbiają, i powoli przybliżać rękę do ust jaszczurki. Musimy to robić bez dynamicznych ruchów, bo w innym przypadku zwierzę się spłoszy. Kiedy będziemy cyklicznie podawać w ten sposób każdy pokarm, jaszczurka może skojarzyć rękę z jedzeniem i z czasem przestanie reagować nerwowo na kontakt, a niekiedy może nawet sama wejdzie na rękę.

Oprócz karmienia codzienna pielęgnacja będzie się ograniczać do spryskiwania wnętrza zbiornika wodą. Wilgotność powinna być wysoka – na poziomie 70%. Najłatwiej będzie użyć spryskiwacza do kwiatów i obficie zraszać terrarium rano i wieczorem. Wysoka wilgotność jest szczególnie istotna w okresie linienia. Wilgotny mikroklimat ułatwia gadowi zrzucenie skóry i pozwala uniknąć problemów. Alternatywnym rozwiązaniem jest montaż systemu zraszania lub wodospadu. Felsuma madagaskarska raczej rzadko będzie bez problemu wchodzić na ręce czy tolerować ingerencję we wnętrzu terrarium. Przy nagłych ruchach będzie natychmiast uciekać, chowając się w bezpieczne miejsce.

Felsuma madagaskarska nie jest na tyle popularnym gatunkiem, by kupić ją w typowym sklepie zoologicznym, dlatego najlepiej zwrócić się bezpośrednio do hodowców tego gatunku lub zajrzeć do sklepu terrarystycznego. Warto również odwiedzać giełdy terrarystyczne, na których wystawcy z całej Polski oferują na sprzedaż nadwyżki hodowlane. Hobbyści, którzy na co dzień mają do czynienia z danym gatunkiem, będą najlepszym źródłem informacji i chętnie podzielą się własnymi wskazówkami dotyczącymi pielęgnacji jaszczurki.

Pielęgnacja i oswajanie

Gdzie kupić felsumę madagaskarską?

Więcej o jaszczurkach na stronie: www.gadyzbroda.pl

CO NOWEGO NA RYNKU? Stop it dla psów Stop it dla psów to spray edukacyjny dla psów, który pomoże Ci wyeliminować złe nawyki i uniknąć zadrapań na meblach, drzwiach, zasłonach, dywanach, butach itp. Istnieje wiele powodów, dla których psy zachowują się w sposób niepożądany i ważne jest, aby zniwelować przyczynę złego zachowania. www.beaphar.com

Obroża odblaskowa dla psa OBROŻA BEA ODBLASKOWA dla szczeniąt i dorosłych psów zawiera wyjątkowo aromatyczną kompozycję naturalnych olejków, które nadają sierści przyjemny, ziołowy zapach. Produkt wykazuje również działanie łagodzące na podrażnioną skórę, ogranicza świąd i drapanie się zwierząt. Uwalniana woń olejków eterycznych jest nieatrakcyjna zapachowo dla kleszczy, pcheł, meszek i komarów. Obroża odbija światło, znacznie poprawiając widoczność psa. www.beaphar.com

Leddy Smart Day & Night – teraz również w wersji Plant! Leddy Smart to minimalistyczna lampka ledowa do niewielkich zbiorników akwariowych. Od teraz dostępna nie tylko w wersji Sunny, lecz także Plant ze spektrum wspierającym rozwój roślin akwariowych. Lampka jest wzbogacona o funkcję Day & Night, dzięki której w zależności od potrzeb możesz wybrać jeden z trzech trybów świecenia – dwa różne poziomy światła dziennego oraz niebieskie światło nocne. Wypróbuj nowe oświetlenie w wersji Plant, żeby Twoje akwarium zachwycało o każdej porze!

• nowoczesne, kompaktowe oświetlenie LED do nanoakwariów • trzy tryby świecenia DAY / DAYBREAK / NIGHT zmieniane manualnie

lub zdalnie przez sterownik Socket Link Duo unikalny design – futurystyczny, superpłaski kształt łatwe w montażu – na szybie o grubości do 4 mm długowieczne – do 50 tys. godzin pracy dostępne wersje: uniwersalne spektrum SUNNY lub specjalistyczne spektrum PLANT • dostępne w kolorze białym i czarnym

• • • •

www.aquael.pl

MIRALS PANSEN – karma ze żwaczy wołowych idealna dla psich niejadków i przy problemach trawiennych Żwacze wołowe wpływają pozytywnie na poprawę apetytu i funkcjonowanie przewodu pokarmowego psów. Mają właściwości prebiotyczne, pomagają przywrócić właściwą florę bakteryjną układu pokarmowego. MIRALS Pansen – soczyste żwacze wołowe z plastrami cukinii i marchewki na sałacie jabłkowo-gruszkowej to karma mokra o wysokiej zawartości żwaczy wołowych (60%), uzupełniona świeżymi warzywami, owocami, ziołami oraz superfoods. Monobiałkowa, w której składniki odżywcze, witaminy i minerały pochodzą wyłącznie z naturalnych składników, dzięki czemu cechuje ją wysoka biodostępność i przyswajalność. Karma jest także optymalnym zamiennikiem diety B.A.R.F. Karma szczególnie polecana dla psów z alergiami i o wrażliwym układzie pokarmowym, przy problemach trawiennych i biegunkach, skłonności do koprofagii lub nadmiernego zjadania trawy lub w okresie obniżenia apetytu. Producent: Luftleine GmbH Niemcy, Importer Best 4 Animal Care Sp. z o.o.; www.b4ac.pl

Grzałka Platinium Heater teraz o mocy 500W! Platinium Heater 500W to następczyni grzałki Gold 500W i zarazem nowość w linii Platinium Heater grzałek akwariowych z funkcją termoregulacji, wyposażonych w elektroniczny termostat. Idealnie sprawdzi się nawet w bardzo dużych zbiornikach. Utrzymuje stałą temperaturę wody, zapewniając komfort termiczny nawet najbardziej wrażliwym gatunkom zwierząt. Każdy egzemplarz jest testowany i kalibrowany w laboratorium AQUAEL.

• w pełni elektroniczna – brak podatnych na awarię mechanicznych części termo• • • • • • •

statu diody led wskazują zarówno obecną, jak i zaprogramowaną temperaturę wody system One Touch – wygodny sposób regulacji grzałki precyzyjny elektroniczny termostat – +/– 0,4°C szeroki zakres regulacji temperatury – 20–33°C równomiernie rozprowadzają ciepło w akwarium plastikowa obudowa pełni funkcję zabezpieczającą widoczny wskaźnik temperatury

www.aquael.pl

Jake Cotton – w zgodzie z naturą! COMFY JAKE COTTON – eleganckie i wygodne akcesoria spacerowe dla psów. Wykonane z naturalnej, „oddychającej” bawełny, dzięki czemu nie powodują odparzeń wrażliwej skóry pupila. Bardzo lekkie i elastyczne, a jednocześnie wytrzymałe i odporne. Łatwe do utrzymania w czystości (można je prać automatycznie w temperaturze 30°C). Wyposażone w regulację rozmiaru, bezpieczne zapięcia i uchwyty. Akcesoria są dostępne w trzech rozmiarach (S, M, L) i w dwóch eleganckich, uniwersalnych kolorach do wyboru – szaro-beżowym i brązowo-beżowym. www.comfypet.pl

Nowe receptury karm Brit Premium By Nature dla kotów Znana i często wybierana linia karm dla kotów Brit Premium By Nature wraz z początkiem roku zaprezentuje swoje formuły w nowej, ulepszonej odsłonie. Każdy wariant smakowy jest stworzony na bazie naturalnych składników wraz z bogactwem wysokiej jakości białka pochodzącego z: kurczaka, jagnięciny, indyka i łososia. Dodatkowo w końcowej fazie produkcji karmy do każdej receptury dodano sos z wątróbek drobiowych, zioła, a także niezbędne minerały i prebiotyki, które zadbają o utrzymanie kota w doskonałej kondycji. Wysoka smakowitość oraz brak dodatku pszenicy, kukurydzy i soi to jedne z nielicznych zalet ulepszonej linii. Karma nie tylko zapewni wsparcie dla prawidłowej pracy układu moczowego i zadba o budowanie silnej odporności organizmu, lecz także zatroszczy się o kondycję skóry i sierści, dostarczając bogactwo kwasów tłuszczowych omega-3. Skład zawiera w sobie niezbędną dla prawidłowego funkcjonowania wielu narządów oraz zdrowia taurynę. Karmy są dostępne w następujących gramaturach: 300 g, 800 g, 1,5 kg i 8 kg. www.karmybrit.pl

CO NOWEGO NA RYNKU? Nowy multipack Poésie® – Classique! 12 saszetek w dwóch wariantach!

• • • • • • • •

Ulubiona karma dla Twojego kota w superopakowaniu: wyselekcjonowana karma mokra w pysznej galarecie lub sosie jest przygotowana bez dodatku zbóż, cukru, sztucznych barwników i konserwantów. Opakowanie zbiorcze zawiera 12 torebek po 85 g każde. Wersja w galaretce: cztery warianty z kurczakiem, drobiem, indykiem i kaczką. Wersja w sosie: cztery warianty z kurczakiem, indykiem, wołowiną i łososiem. Rozmaitość produktu obiecuje różnorodne menu dla Twojego domowego tygrysa. Oczywiście receptura jest doskonale dostosowana żywieniowo do potrzeb kotów. Rozpieszczaj swojego kota pysznymi smakami zawartymi w Poésie® Classique! karma mokra dla dorosłych kotów zawartość w wersji z galaretką: 3 x kurczak, 3 x drób, 3 x indyk, 3 x kaczka zawartość w wersji w sosie: 3 x kurczak, 3 x indyk, 3 x wołowina, 3 x łosoś w pysznej galarecie lub obfitym sosie bez zbóż bez dodatku cukru bez sztucznych barwników i konserwantów opakowanie do przechowywania z 12 torebkami po 85 g

Producent: VITAKRAFT D-28295 Bremen, Niemcy Dystrybutor: VITAKRAFT www.vitakraft.pl

RECYCLESAURUS nowe zabawki dla psów i kotów – w 100% z recyklingu Vitakraft wprowadza do swojej oferty ekologiczne zabawki dla psów i kotów wykonane w 100% z plastiku pochodzącego z recyklingu, oczywiście z certyfikatem bezpieczeństwa. Zabawki Recyclesaurus w modnym designie łączą w sobie ochronę środowiska i zabawę. Zabawki dla psów Recyclesaurus są trwałe, zabawne i nadają się do użytku na zewnątrz: • Tkanina i miękkie wypełnienie wykonane z nylonu Oxford, który w 100% pochodzi z recyklingu PET. • Łatwy do wyczyszczenia zewnętrzny materiał. • Szczególnie wytrzymałe. Seria Recyclesaurus to siedem zabawek dla psów (do rzucania, przytulania, szarpania) oraz trzy zabawki dla kotów (z kocimiętką). Producent: VITAKRAFT D-28295 Bremen, Niemcy Dystrybutor: VITAKRAFT www.vitakraft.pl

Tomojo Junior – dla szczeniąt i kociąt Do linii ekologicznych karm Tomojo dołączają karmy dla psich i kocich juniorów. Na bazie białka z owadów zapewniają rosnącym organizmom potrzebną dawkę zdrowia i energii. Zrównoważona receptura, opracowana przez specjalistów, zawiera składniki budujące i wzmacniające układ odpornościowy oraz prawidłowe funkcje układu pokarmowego. Karmy nie zawierają pozostałości antybiotyków ani sztucznych konserwantów. Jak zawsze w przypadku tego producenta, zadbano o biodegradowalne opakowania, które nie zanieczyszczają środowiska.Chrupki dla szczeniąt można podawać pieskom w wieku od sześciu tygodni do roku. Te dla kociąt od dwóch miesięcy do roku. www.portica.pl

PRACUJEMY Z NAJLEPSZYMI I DLA NAJLEPSZYCH

CATERING

MULTIMEDIA

KONKURSY

SPOTKANIA INTEGRACYJNE

69 tel. 607 555 707 • mail: ANETA.TYCZYNSKA@MARKETINGANDMORE.COM.PL

CO NOWEGO NA RYNKU? KONG Bamboo Feeder – sprytne podajniki na karmę KONG to legendarna amerykańska firma z ponadczterdziestoletnim doświadczeniem w produkcji innowacyjnych zabawek, która podbiła serca miłośników zwierząt na całym świecie. Portfolio jest nieustannie powiększane i rozwijane, tak by każdy znalazł tu coś dla swojego czworonoga. Produkty KONG charakteryzują się niezwykłą pomysłowością rozwiązań, dbałością o szczegóły, a także bardzo dobrą jakością. To zabawki w kształcie kuli lub kości, które pełnią funkcję edukacyjną. Stymulacja ruchowa i psychologiczna psa jest ważna do codziennej egzystencji. Zabawka wspiera rozwój i zmniejsza stres zwierzęcia. Obły kształt ułatwia toczenie się, a wysiłek nagradza karmą lub przysmakami. Została wykonana z materiałów z dodatkiem naturalnego włókna bambusowego oraz gumy. Dzięki temu jest bardziej cicha niż klasyczne kule plastikowe. Do jej wnętrza można wygodnie się dostać, korzystając z zakręcanych pokryw. Ułatwia to napełnianie oraz mycie. Doskonale nadaje się dla średnich i większych psów. Dystrybucja: www.amiplay.pl

Organissime Lotion do mycia oczu – lepiej zapobiegać, niż leczyć Pielęgnacja oczu jest bardzo ważną częścią higieny u psa i kota. Tę czynność należy wykonywać przez cały rok, jednak szczególną uwagę należy zwrócić zimą, przy włączonym ogrzewaniu, gdy śluzówka oka wysycha. Może to powodować zespół suchego oka. Niestety, pupil nie powie nam o swoim dyskomforcie, ale można to zauważyć: oczy są zaczerwienione i ulubieniec próbuje je drapać. Wiele ras – jak buldog, mops, yorkshire terier – ma do tego predyspozycje, co nie wyklucza pojawienia się problemu u innych. Ważne, aby zadbać o oczy, zanim przyjdzie potrzeba ich leczenia. Biogance w naturalnym produkcie Organissime zapewnia zarówno skuteczność, jak i delikatność. Wyciąg z bławatka i aloesu delikatnie usunie zanieczyszczenia, nie podrażniając tak delikatnego organu, jakim jest oko. Zapobiega to poważnym infekcjom, a nawet chorobom wywołanym przez bakterie czy grzyby, takie jak drożdżaki. Najwyższą jakość gwarantuje certyfikat Ecocert, co oznacza, że do produkcji wykorzystano tylko najwyższej jakości naturalne składniki. Dystrybucja: www.amiplay.pl

Genesis Pure Canada My Green Field – karma dla wrażliwych kotów To wyjątkowa karma, której receptura powstała w Kanadzie. Jest przeznaczona dla kotów wrażliwych, które skończyły dwanaście miesięcy. Bogactwo minerałów i wysoka jakość składników odżywczych to jej kluczowe cechy. Koty wrażliwe żywieniowo są szczególnie narażone na agresywne wypełniacze w diecie – tu ich nie ma. Karma zawiera 70% najszlachetniejszych gatunków kaczki, wołowiny Angus oraz kurczaka wyłącznie z kontrolowanych hodowli. Bogata w składniki odżywcze dynia także wspiera żywienie kotów z delikatnymi żołądkami. Wpływa ona korzystnie na układ trawienny ze względu na wysoką zawartość błonnika, który wspomaga zachowanie prawidłowej pracy jelit. Połączenie plantanu o obniżonej zawartości cukru z łatwo przyswajalnymi ziemniakami zapewnia energię niezbędną do prawidłowego funkcjonowania. Niski indeks glikemiczny pozwala utrzymać prawidłową masę ciała. Dodatek babki płesznik oraz mieszanki jagód i żurawiny dopełnia recepturę, dzięki czemu kot otrzymuje wszelkie niezbędne witaminy i minerały wspomagające jego naturalną aktywność i dobre samopoczucie. Dystrybucja: www.amiplay.pl

amiplay Legowisko elipsa Aspen – zimowy komfort i ochrona Psia kanapa amiplay Elipsa Aspen poleca się na zimowe dni i wieczory. Jest to produkt najwyższej jakości. Zapewnia bezpieczeństwo, które otula psa swoim miękkim dotykiem. W całości zaprojektowany i uszyty w Polsce. Przy produkcji zachowano najwyższe standardy oraz użyto najlepszych materiałów. Wysokie brzegi zapewniają komfort i przytulną przestrzeń. Materiał pluszowy jest miękki, puszysty i dzięki temu ogrzeje psa nawet w środku zimy. Czworonogi chętnie wtulają się w poduszkę, która jest wypełniona mieszanką sztucznego puchu zapewniającą miękkość. Chroni też doskonale przed zimnem. Jest ona wyjmowana i ułatwia zachowanie czystości. Psy tak jak ludzie mogą być alergikami i zachowanie odpowiedniej higieny ma duże znaczenie dla wielu opiekunów czworonogów, dlatego całość można prać w temperaturze 40°C. Zewnętrzna strona została wykonana z wytrzymałego materiału poliestrowego. Sen, odpoczynek i regeneracja będą jeszcze przyjemniejsze. Do wyboru są trzy kolory posłania w trzech rozmiarach dla psów różnej wielkości. www.amiplay.pl

amiplay Kurtka z kapturem Boston – ciepło w zimowe dni amiplay Boston to nowoczesna kurtka dla małych i średnich psów produkowana w sześciu rozmiarach. Jest dostępna w trzech kolorach: niebieskim, szarym i bordowym i wykończona modną, szarą dzianiną. Dzięki regulowanym rzepom w łatwy sposób można ją dopasować w obwodzie. Wygodny fason ułatwia ubranie psa. Długi rękaw i kaptur chronią przed wiatrem i innymi niekorzystnymi zjawiskami atmosferycznymi. Kurtka jest zabezpieczona przed warunkami zewnętrznymi dzięki wodoodpornej, pikowanej tkaninie oraz ciepłemu wypełnieniu. Sprawia to, że ten model sprawdzi się idealnie na jesień i zimę. Podszewka została wykonana z miękkiej dzianiny. Dwa połączone ze sobą materiały zapewniają komfort termiczny i wygodę użycia. Na plecach posiada otwór na zaczepienie szelek, dzięki czemu mogą one pozostać schowane pod ubraniem. Kurtka jest w całości zaprojektowana i uszyta w Polsce. Można ją prać w temperaturze 40°C. Wysoka jakość i, dbałość o każdy detal to wizytówki amiplay. www.amiplay.pl

ICEPAW Leonies Treats Krill – linia przysmaków z krylem dla psów Oferta ICEPAW została wzbogacona o kolejne nowości: przysmaki z krylem i rybami. Zdrowe, smaczne i aromatyczne, dostarczają psu optymalnie przyswajalne białko, kwasy omega-3 i astaksantynę wzmacniającą naturalną odporność organizmu. Kryl jest bardzo cennym składnikiem diety psa, naturalnym źródłem 18 aminokwasów, 11 witamin i ponad 70 minerałów. Jest także bogatym źródłem kwasów omega-3 – EPA i DHA. Kryl to także najbogatsze źródło astaksantyny. Badania naukowe potwierdzają, że astaksantyna jest jednym z najlepszych naturalnie występujących przeciwutleniaczy, choć wciąż mało popularnym. Jest 500 razy skuteczniejsza niż witamina E i 6000 razy silniejsza niż witamina C. Astaksantyna wzmacnia naturalną odporność organizmu, zwiększa wytrzymałość i wydajność mięśni oraz przyspiesza regenerację organizmu i przeciwdziała zmęczeniu. Przysmaki zostały nazwane imieniem młodej wielokrotnej mistrzyni świata w psich zaprzęgach – Leonie Tetzner. Leonie wykorzystuje te przysmaki w swojej pracy, są idealne do zwiększenia motywacji i budowania relacji z psami i ich pewności siebie. To także świetna zdrowa nagroda podczas i po wszelkich aktywnościach z psem. Przysmaki są produkowane w zrównoważony sposób. Wszystkie składniki pochodzą ze zrównoważonych połowów, do ich suszenia wykorzystuje się odnawialne źródła energii. Przysmaki mają biodegradowalne opakowanie z zamknięciem strunowym, które ułatwia przechowywanie i zachowanie naturalnego aromatu po otwarciu. Przysmaki Leonie są także polecane przez lekarzy weterynarii. Dostępne są trzy wersje przysmaków: z łososiem i krylem, dorszem i krylem oraz śledziem i krylem. Producent: Icepaw GmbH Niemcy Importer i dystrybutor: Best 4 Animal Care Sp. z o.o.; www.b4ac.pl

CO NOWEGO NA RYNKU? Eco friendly szklane akcesoria do karmienia z certyfikatem contact food W Animal Island dobrze wiemy, jak ważne jest serwowanie i przechowywanie przepysznych posiłków. Dlatego z prawdziwą dumą przedstawiamy Wam linię eleganckich, szklanych naczyń, które są przyjazne naturze i pupilom. Wysokiej jakości szkło, z których są wykonane, pochodzi z recyklingu. Piękny wzór i kolor został naniesiony organicznymi farbami, a szkło w pełni nadaje się do przetworzenia. To nasz wspólny wkład w ochronę środowiska! To, w czym podajesz jedzenie swojemu Pupilowi, ma znaczenie! Tworząc te piękne akcesoria, troszczymy się o naturę oraz o zdrowie Twojego pupila: • Szklane miski na karmę są bezpieczne dla zwierząt (co potwierdzamy certyfikatem bezpiecznego kontaktu z żywnością) • Do produkcji wykorzystaliśmy szkło pochodzące częściowo z recyklingu, które nie jest obciążone ołowiem • Opakowanie i pojemnik możesz przekazać do ponownego przetworzenia • Oryginalny wzór i eleganckie kolory otrzymaliśmy, malując je organicznymi farbami • Piękne bukowe dodatki dodają całości elegancji • Drewno do produkcji podstawki i wieczka pochodzi ze zrównoważonego rozwoju i posiada certyfikat FSC • Szklane akcesoria są zapakowane w pudełka kartonowe, a papier do produkcji opakowań pozyskiwany jest z recyklingu i ma również certyfikat FSC Kontakt: Anna Derkacz 695 571 515 • Wawrzyniec Winsch 665 930 774 • Mail: hello@animalisland.eu Zapraszamy na nasze profile: E Animal Island.eu Q aniaml_island_eu

Animal Island naturalne kabanosy i kiełbaski dla psów w każdym wieku Jedzenie ma znaczenie! To wyśmienita i zdrowa przekąska dla psów w każdym wieku. To esencja naturalności w formie poręcznego kabanosa lub kiełbaski. Dzięki temu idealnie nadaje się jako nagroda podczas treningu lub spontaniczny wyraz miłości do psa. Do wyboru jest mięso z jelenia, kaczki, bażanta, sarny, dzika oraz wołowiny. Rozpieszczanie ma znaczenie! Nieodparty smak naszych przekąsek bierze się z natury: • to 100% naturalnych i aromatycznych składników • to od 96% do 98% wysokiej jakości świeżego mięsa mięśniowego • to jedno źródło białka pochodzenia zwierzęcego (monoproteina) idealne dla delikatnych psich brzuszków. W Animal Island traktujemy wszystkie zwierzaki z szacunkiem, więc nie oszukujemy: nasze kabanosy nie zawierają zbóż oraz sztucznych barwników, cukru, składników wabiących, konserwantów ani polepszaczy smaków.

Animal Island prezentuje pyszne i aromatyczne posiłki dla dorosłych Kotów wszystkich ras Jedzenie ma znaczenie! Karmy dostępne są w trzech wybornych miksach mięsnych: przepiórka z indykiem, kurczak z kaczką i kurczak z łososiem. Wyborna kompozycja tych soczystych mięs to gwarancja królewskiej uczty. Kocią satysfakcję zapewniają: • aż 99% mięsa (bez zbędnych wypełniaczy oraz sosu i bulionu – samo mięso!) • mięso jakości human grade (mogłoby znaleźć się na Twoim talerzu) soczyste, świeże, aromatyczne • w 100% naturalne i zdrowe składniki • krótki i czytelny skład • wyborna smakowitość, idealne dla kocich niejadków i wybrednych smakoszy! W Animal Island traktujemy wszystkie zwierzaki z szacunkiem, więc nie oszukujemy: nasze karmy dla kotów produkowane są z lokalnych składników i nie zawierają zbóż, sztucznych barwników, sztucznych zagęstników oraz konserwantów ani polepszaczy smaku i zapachu. Wszystkiemu, co niezdrowe, mówimy kategoryczne Nie! Skład karmy ma znaczenie! Kontakt: Anna Derkacz 695 571 515 • Wawrzyniec Winsch 665 930 774 • Mail: hello@animalisland.eu Zapraszamy na nasze profile: E Animal Island.eu Q aniaml_island_eu

Animal Island prezentuje pyszne i aromatyczne posiłki dla dorosłych Psów wszystkich ras Jedzenie ma znaczenie! Karmy Animal Island to w pełni kompletne i zbilansowane mokre dania, które uszczęśliwią każdego dorosłego psa i dadzą mu energię na codzienne dzielenie się psią miłością z domownikami. Przygotowaliśmy dla nich wspaniałe kompozycje kruchych i szlachetnych mięs (bażant, kaczka, jeleń, dziczyzna i wołowina) ze zdrowymi warzywami. Za co Twój futrzak poda Ci łapę? • za mięso w składzie od 80 do 98% mięsa (w zależności od smaku) • za w 100% naturalne i aromatyczne składniki od lokalnych dostawców • za mięso w jakości human grade (mogłoby znaleźć się na Twoim talerzu) soczyste, świeże, aromatyczne • za jedno źródło białka pochodzenia zwierzęcego (monoproteina) idealne dla psich alergików • za brak zbóż zawierających gluten • bez rosołu, tylko samo mięso! • za krótki i czytelny skład. Skład karmy ma znaczenie! W Animal Island traktujemy wszystkie zwierzaki z szacunkiem, więc nie oszukujemy: nasze karmy dla psów przygotowywane są z świeżych i sprawdzonych składników. Nie zawierają sztucznych barwników, konserwantów, zagęstników ani polepszaczy smaku i zapachu

Świece usuwające nieprzyjemne zapachy Włożyliśmy dużo wysiłku i mnóstwo serca, by wybrać dla Was najwspanialszą kompozycję zapachową zaczerpniętą z natury. Nasze świece nie tylko pięknie pachną, lecz także skutecznie eliminują nieprzyjemne zapachy. Z troski o środowisko dodaliśmy do naszych świec certyfikowany olej rzepakowy, a szkło po wypaleniu świeczki w pełni nadaje się do recyklingu. Co więcej! Po całkowitym wypaleniu szklana forma może posłużyć za pudełko na drobiazgi lub biżuterię, zyskując nowe życie. Nasze świece wykonaliśmy z wysokiej jakości wytrzymałego szkła. Pięknie pomalowane organicznymi farbami staną się niebanalną ozdobą Waszego domu. Drewniany bukowy dekielek podkreśla wyjątkowy charakter i sprawia, że idealnie nada się na prezent dla zaprzyjaźnionego opiekuna czworonoga. Świece dostępne są w trzech przyjemnych kompozycjach zapachowych: białe kwiaty, czerwone owoce, wanilia & karmel. Co wyróżnia świecę Animal Island? • Skutecznie usuwa niechciane zapachy • W trosce o środowisko wyprodukowaliśmy ją z dodatkiem oleju rzepakowego • Jest wyprodukowana zgodnie ze standardami RAL (brak okopcania i dymienia; bezpiecznej wielkości, jasny i spokojny płomień) • odpowiednie osadzenie knotów i równomierne wypalanie świecy • Wysoka jakość zastosowanych surowców (surowce nieobciążone zanieczyszczeniami) • Jest ręcznie wykonana – zadbaliśmy o każdy detal! • Jej opakowanie w pełni nadaje się do recyklingu • Formę świecy wykonaliśmy z wysokiej jakości wytrzymałego szkła • Drewno użyte do produkcji bukowego dekielka ma certyfikat FSC – co oznacza, że wspieramy odpowiedzialną gospodarkę leśną. Kontakt: Anna Derkacz 695 571 515 • Wawrzyniec Winsch 665 930 774 • Mail: hello@animalisland.eu Zapraszamy na nasze profile: E Animal Island.eu Q aniaml_island_eu

Pierwsze ekologiczne legowisko dla psa firmy Bimbay! Ty też możesz być EKO! Legowisko zostało wypełnione kulką silikonową. Dzięki swojej specyficznej budowie kulka silikonowa zapewnia puszystość, sprężystość oraz doskonałą wentylację powietrza. Co je wyróżnia? Wypełnione nią legowisko nie odkształca się! Ponadto posiada doskonałe cechy termoizolacyjne i antyalergiczne. Jej neutralny wpływ na organizm sprawia, że znajduje zastosowanie jako wypełnienie kołder, kurtek czy materacy, również dla niemowląt. Kulkę silikonową powszechnie uważa się za typowy zamiennik naturalnego puchu. Kanapa jest rozbieralna! Pokrowiec posiada wszyty wytrzymały suwak, dzięki któremu z łatwością można go zdjąć i wyprać. Materiał: tkanina z recyklingu butelek PET. Wypełnienie: miękka i puszysta kulka silikonowa. Kolory: biały, szary, granat, beż. Występuje w trzech rozmiarach. Dostępny także na stronie PUCHACZ EKO!

Sofa Eko

Chcesz posiadać wyjątkową ofertę w sklepie? Napisz do nas: e-mail: bimbay@bimbay.pl, tel. 508 360 038

Puchacz Eko

Rozrywka <KATEGORIA> Na osobę, która jako pierwsza prawidłowo rozwiąże krzyżówkę i prześle jej zdjęcie na adres redakcja@zoobranza.com.pl czeka książka pt. „Nanoakwarium. Zwierzęta. Technika. Aquascaping” ufundowana przez redakcję magazynu „ZooBranża”!

Poziomo 1) przekąska między obiadem a kolacją 5) odbywają się tam koncerty muzyki poważnej 7) zielone warzywo przypominające kalafior 9) popularne zboże na bułki 14) naczynie do picia kawy lub herbaty 18) graniczy z Nikaraguą 19) podobno zabija wzrokiem 26) okres noworocznych zabaw 27) inaczej bokser 28) czarny ptak żywiący się rybami 29) do zaznaczania strony w książce Pionowo 2) opada w teatrze 3) narzędzie pracy górnika 4) roztopiony cukier 6) rycerze ze skrzydłami 8) siłacz z greckich mitów 10) składają się z nich białka 11) popularne skorupiaki akwariowe 12) jaja wszy 13) bezkręgowce używane do upuszczania krwi 15) inaczej męstwo 16) płyną po niebie 17) władca, którego wg legendy zjadły myszy 20) cyjanobakteria zwana „zielonym mięsem” 21) aromatyczne zioło 22) krokodyl z Ameryki Północnej 23) utwór będący wstępem do opery 24) masowo poławiana ryba morska 25) rzuca ją statek podczas postoju

Fundatorem nagrody jest redakcja magazynu Zoobranża.

Życzymy miłej zabawy!

Laureatkami poprzedniej edycji naszej krzyżówki zostały Panie: Martyna Grabowska, Anna Grynkiewicz i Izabela Muszkiet. Zwyciężczynie otrzymały nagrody-niespodzianki ufundowane przez firmę BEAPHAR. Gratulujemy!

WWW.ZOOBRANZA.COM.PL Wydawnictwo: FIDELIS PRESS Sp. z o.o. Redaktor naczelna: dr n. wet. Joanna Zarzyńska joanna.zarzynska@zoobranza.com.pl Redaktor prowadzący: dr inż. Paweł Zarzyński pawel.zarzynski@zoobranza.com.pl Sekretarz redakcji: Żaneta Żołnierczuk zaneta.zolnierczuk@zoobranza.com.pl Reklama: Bernadeta Stańko-Łuczka bernadeta.stanko@zoobranza.com.pl tel. 606-448-000 Adres redakcji: ZooBranża ul. Bankowa 11A/2 05-090 Dawidy Bankowe Copyright © FIDELIS PRESS Sp. z o.o.

Współpraca autorska: tech. wet. Agnieszka Cholewiak-Góralczyk Sabina Janikowska prof. dr hab. Michał Jank dr n. wet. Grzegorz Madajczak lek wet. Beata Milewska-Ignacak prof. dr hab. Piotr Ostaszewski dr inż. Jacek Wilczak dr n. wet. Joanna Zarzyńska dr inż. Paweł Zarzyński i inni. Projekt graficzny: PRO CREO Piotr Łuczka piotr.luczka@procreo.pl Skład i łamanie: MT-DTP Michał Trochimiuk biuro@mt-dtp.pl Korekta: Ewa Wilczyńska Nakład: 4000 egz. ISSN 2450-0372

/ZOOBRANZA

Redakcja nie zwraca materiałów nie zamówionych. W przypadku materiałów opublikowanych redakcja zastrzega sobie prawo do ich skracania i zmiany tytułów. Warunkiem przyjęcia materiału do druku jest złożenie przez autora oświadczenia, że nie został on złożony do opublikowania w innej redakcji. Materiały publikowane w magazynie Z ooBranża mogą by wykorzystywane publicznie pod warunkiem podania źródła. Opinie wyrażane na łamach pisma nie zawsze są zgodne z poglądami redakcji. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za treść opublikowanych ogłoszeń i reklam. Jednocześnie zastrzega sobie prawo odmowy przyjęcia lub odmowy publikacji albo też wstrzymania publikacji ogłoszenia, reklamy lub insertu na wcześniej uzgodnionych warunkach, bez ponoszenia jakiejkolwiek odpowiedzialności z tego tytułu, z przyczyn siły wyższej, sprzeczności ogłoszenia, reklamy lub insertu z prawem bądź zasadami współżycia społecznego (dobrymi obyczajami), albo też sprzeczności z linią programową bądź charakterem publikacji, a także z negatywną oceną przez redakcję tytułu treści zawartych w ogłoszeniu, reklamie lub insercie, oraz sądowego zabezpieczenia bądź zgłoszenia przez osoby trzecie przeciwko Wydawcy, lub osobom trzecim roszczeń lub uprawdopodobnionych zastrzeżeń związanych z ogłoszeniem, reklamą lub insertem bądź ich emisją w zakresie objętym umową.

ponad

36000 zwierzaków w apce

APLIKACJA łącząca sklepy zoologiczne z klientami i dostawcami! Zarejestruj swój sklep na panel.mypetstory.pl

ZooBranża Styczeń 2022

Articles inside

Świat poza akwarium, czyli wpływ akwarystyki na środowisko przyrodnicze

Akwarium otwarte – nowoczesne i... zdrowe

Felsuma madagaskarska – co musisz wiedzieć o hodowli tej jaszczurki?

Krzyżówka

Co nowego na rynku?

Wszy i wszoły – jak uchronić przed nimi zwierzaka?

Echa Branży

Od redakcji

Sklep Miesiąca: LEOPARDUS

Filozofia „zero-waste” i recykling w branży zoologicznej

Przyszłość branży zoologicznej w kontekście Celów Zrównoważonego Rozwoju 2030

Głos Branży

Zrównoważone źródła kwasów omega w produkcji karm dla zwierząt

Poznaj marketingowe trendy w 2022 roku