Visie 09 - 11 mei 2023

Dankbaar en strijdbaar

Dat zijn wij vandaag. Dankbaar voor onze sociale welvaartsstaat, strijdbaar omdat het werk nooit af is en er steeds herstelwerk te doen is. Onze verworvenheden zijn niet vanzelfsprekend, zo tonen al te veel voorbeelden. Het wantrouwen steekt de kop op, de winst regeert. Kindergeld wordt in vraag gesteld omdat ouders het fout zouden gebruiken, toegang tot sociale woningen ontzegd omdat e en bewoner thuisblijft om te zorgen voor de kinderen. Voor veel mensen die werken, is dat werk ziekmakend in plaats van betekenisgevend. De race naar de bodem van de lage lonen is ingezet om de dividenden nog te verhogen. We vatten de klimaaturgentie niet, blijven ongehinderd de lucht vervuilen en onze

gezondheid hypothekeren. Ontsnappingsroutes via vennootschappen voor mensen die vinden dat hun bijdrage aan de sociale zekerheid te hoog is, zijn legio. Stakingsrecht wordt middels éénzijdig verzoekschrift ondergeschikt bevonden aan het belang van een supermarktholding die in een buurland kinderen van dertien tewerkstelt. De sociale strijd van vandaag is even groot als die van gisteren.

Ons model van samenleven en de sociale vrede die daaruit voortvloeit, was nooit vanzelfsprekend en is dat ook vandaag niet. Sommigen hopen dat ‘de politiek’ alle problemen zal oplossen, dat de staat voor iedereen zal zorgen. Anderen geloven nog dat ‘de vrije markt’ met zijn neveneffecten

¬ Foto Bert De Deken

de enige weg is. Maar laat ons wel wezen, de echte oplossingen liggen in het midden, tussen staat en markt, daar waar mensen solidair zijn met elkaar. En in dat midden spelen mensen de hoofdrol, in hun ziekenfonds, hun vakbond, hun seniorenvereniging, hun jeugdvereniging, hun sportclub, hun fietsbieb … Daar worden mensen die andere mensen helpen opnieuw de maat der dingen … Rerum Novarum.

CORONAWERKLOOSHEID

Vakantiegeld uitbetaald in mei

Eerder berichtte Visie al dat de coronawerkloosheid van 2022 gelijkgesteld werd voor het recht op vakantiedagen en vakantiegeld. Meer dan 300.000 arbeiders en bedienden dreigden vakantiedagen en -geld te verliezen, maar minister van Werk Pierre-Yves Dermagne (PS) zette dit, net zoals voor de coronawerkloosheid in 2020 en 2021, recht op aandringen van het ACV. Normaal verloopt alles automatisch, zowel voor arbeiders als voor bedienden.

Bedienden van wie het contract na 1 januari 2022 beëindigd werd of

WELVAARTSENVELOPPE

wordt, zijn best extra aandachtig. In hun geval werd of wordt het al opgebouwde vakantiegeld door hun vroegere werkgever betaald op het einde van het contract. Dat is het zogenaamde ‘vertrekvakantiegeld’. Ook dat moet herberekend worden, rekening houdend met de dagen tijdelijke werkloosheid wegens overmacht in het eerste halfjaar van 2022. Gebeurt dat niet spontaan, dan neem je best contact op met je vroegere werkgever. Overigens geldt dat voor zowel ontslag door de werkgever als door de werknemer.

Hoger vakantiegeld voor gepensioneerden en invaliden

Deze maand wordt het vakantiegeld van de gepensioneerden en de invaliden verhoogd. Dat is het resultaat van onderhandelingen tussen werkgevers- en werknemersorganisaties over de zogeheten Welvaartsenveloppe. Voor gepensioneerden gaat het vakantiegeld met 3,8 procent omhoog. Daar komt volgend jaar nog eens een verhoging van 2,55 procent bij.

Het vakantiegeld voor de invaliden, de inhaalpremie die telkens in de maand mei wordt betaald, gaat ook omhoog. Voor personen met gezinslast komt er deze maand 80 euro bij. Voor personen zonder gezinslast is dat 35 euro. Zij krijgen er volgend jaar nog eens 5 euro bij.

Redactieadres Visie, PB 20, 1031 Brussel ¬ e-mail: info@visieredactie.be ¬ Lezersbrieven lezers@visieredactie.be ¬ Abonnementen www.visie.net/contact ¬ Verantwoordelijke uitgever Liesbeth De Winter ¬ Redactie Djorven Ariën, Simon Bellens, Nils De Neubourg, Dominic Zehnder, Lies Van der Auwera, Lieven Bax, Tinne Van Woensel, Rooni Theeboom, David Vanbellinghen, Sim Geerts, Sofie Buysse, Martine Creve ¬ Hoofdredactie An-Sofie Bessemans, Wim Troch ¬ Vormgeving Gevaert Graphics ¬ Druk Coldset Printing Partners ¬ Visie verschijnt maandelijks en is inbegrepen in het lidmaatschap van CM, ACV bouw - industrie & energie, ACV-CSC METEA, ACV-Transcom en ACV Voeding en Diensten ¬ De beschrijving van de CM-diensten en -voordelen in deze publicatie heeft enkel een informatieve waarde. Bij twijfel of betwisting gelden enkel de statuten van het ziekenfonds. Meer info: www.cm.be/statuten ¬

Luc Van Gorp, voorzitter CM

Marc Leemans, voorzitter ACV

Peter Wouters, voorzitter beweging.net

Op de waterbus, naar de schemerwereld van uitzendarbeid

Een job op maat met veel flexibiliteit? Alle aanlokkelijke leuzen van uitzendkantoren ten spijt, is uitzendarbeid meestal geen keuze. Wie in dit systeem werkt, snakt heel vaak naar vast werk. Vooral bij gebrek aan beter sukkelen werknemers in het interimstraatje. Met weinig zekerheid en rechten die niet altijd nageleefd worden. ‘Ik weet dat dit niet helemaal oké is, maar ik heb geen keuze.’

Vrijdagavond, 21 uur. Aan het Steen in de oude Antwerpse binnenstad vertrekt de waterbus richting de haven. Geen toeristen aan boord, enkel de mannen op weg naar hun nachtshift bij havenbedrijf Katoen Natie. Hier kom je terecht in een schaduwwereld, waar werknemers al te vaak onder bedenkelijke arbeidsvoorwaarden werken. Uitzendkracht Joseph (55) pendelt dagelijks vanuit Brussel: ‘Sinds december doe ik nachtshifts, omdat ik de dagshift niet haal met het openbaar vervoer. Anderhalf jaar werk ik nu bij Katoen Natie. De eerste drie maanden was dat telkens met een

dagcontract. Nu werk ik met weekcontracten. Het traject van en naar het werk maakt het erg zwaar, tijdens de week heb ik enkel tijd voor slapen en werken.’

Een vergelijkbaar verhaal horen we bij Mustafa (45): ‘Ik werk nu 2,5 jaar bij Katoen Natie. Pas sinds vorige maand krijg ik weekcontracten, voordien waren het altijd dagcontracten. Ik wil graag een vast contract, maar dat krijg ik niet. Daarvoor is de productie niet stabiel genoeg, beweert men. Voor zover ik weet heeft bijna niemand hier een vast contract. Wie meer dan drie dagen ziek is, krijgt geen nieuw contract. Dan sta je met lege handen. Ik

Top drie klachten van uitzendkrachten bij Interim United

• Misbruik van opeenvolgende tijdelijke contracten door eenzelfde onderneming.

• ‘Optie vast’ is vaak een verkooppraatje, in de contracten vind je geen garantie terug.

• Achterstallig loon blijkt een hardnekkig probleem.

weet dat dit niet helemaal koosjer is, maar wat moet ik doen? Ik heb het geld nodig.’

Geen werkzekerheid door steeds maar opeenvolgende dagcontracten, geen tegemoetkoming in woon-werkverkeer, geen verlof onder contract. Verwaterde sociale rechten worden een smakeloze hutsepot. De lijst met klachten over hoe de wetgeving met de voeten wordt getreden is lang.

Boete

De mailbox van Eva Van Laere van Interim United bij het ACV, loopt vol met verhalen als die van Joseph en Mustafa. ‘De mistoestanden met uitzendwerk zie ik helaas in alle sectoren, het volume aan klachten bij uitzendarbeiders is heel groot. Uitzendkantoren en de bedrijven die uitzendkrachten inschakelen vinden het blijkbaar normaal om misbruik te maken van mensen en van de sociale zekerheid.

¬ Tekst Lies Van der Auwera ¬ Foto Johannes Van de Voorde

Daarbij komt dat heel wat uitzendkrachten hun rechten niet kennen.’

De uitzendkrachten op de waterbus bevestigen soms maanden of zelfs jaren in eenzelfde onderneming aan het werk te zijn zonder vast contract. Om dat misbruik tegen te gaan, dreigt nochtans sinds begin dit jaar een financiële sanctie bij meer dan 40 opeenvolgende dagcontracten per semester bij eenzelfde onderneming. Grootgebruikers van opeenvolgende dagcontracten betalen dan een bijzondere rsz-bijdrage.

Of de nieuwe regeling de beoogde impact zal hebben, moet nog blijken uit de eerste analyses. Daarop is het nog even wachten.

Onvrijwillig

Uit cijfers van het HIVA uit 2019 bleek al dat maar liefst 66 procent van de uitzendkrachten liever een vast contract wil, bij jongeren is dat zelfs 71 procent. De cijfers

tonen ook aan dat hoe lager je op socioeconomische ladder staat, hoe minder uitzendwerk een keuze wordt. Je wordt er in gedwongen. Ook in het tewerkstellingsbeleid wordt uitzendwerk meer en meer aanvaard als duurzame tewerkstelling, wat het vaak helemaal niet is.

De impact op uitzendkrachten is niet te onderschatten. Van Laere: ‘Onzekerheid, financieel of over hoe je je leven van elke dag inricht, heeft een grote impact op je welzijn. Niet weten of je morgen of de week erop weer werk of een inkomen hebt, dat weegt op je. Je kunt plots van een vroege naar een late shift worden ingepland. Hoe moet je je leven plannen als je niet weet of en hoe laat je morgen werk hebt?’

Pas de Belges

Van Laere vreest dat meer flexibiliteit ten koste van de werknemer het nieuwe normaal wordt. ‘Kijk naar de situatie bij Delhaize, waar in de zelfstandige winkels vandaag al twee keer minder vast personeel aan de slag is. Het verschil wordt deels opgevangen door werknemers die met bedenkelijke contracten werken. In Nederland vullen kinderen van dertien jaar de rekken van de supermarkt. We moeten dat afglijden stoppen. Duurzame tewerkstelling is in het belang van ons allen.’

Vrijdagavond, 22 uur in de Antwerpse haven. Het is intussen donker en de middagshift bij havenbedrijf Katoen Natie zit erop. De waterbus zit nokvol met mannen en hier en daar een enkele vrouw. ‘Pas de Belges ici’, vertelt de 27-jarige Manon uit Spanje. Ook zij werkt met weekcontracten en moet haar ritjes met de waterbus zelf betalen. Slechts één man hier blijkt een vast contract te hebben, de mondige Redouan. Een half uur later meren we aan voor het reuzenrad waar toeristen zich amuseren met kiekjes maken van de kathedraal en de statige Boerentoren, net als Katoen Natie nu ook in handen van miljardair Fernand Huts.

~ Tijdens de Week van de interimmer – van 22 tot 26 mei – zet Interim United alle schijnwerpers op uitzendkrachten. Meer info op www.hetacv.be/interimunited

Uitzendkrachten

1,5 keer zoveel kans op overlijden als vaste contracten

Wie in uitzendarbeid werkt, loopt meer kans om te overlijden dan wie met een vast contract werkt. Dat blijkt uit een recent VUB-onderzoek. Voor mannen in uitzendarbeid ligt de sterftekans zelfs 50 procent hoger.

VUB-onderzoeker Rebeka Balogh: ‘Voor alle Belgische inwoners die in 2001 tussen 30 en 59 jaar oud en werknemer waren, vast of tijdelijk, analyseerden we de gegevens, nadat ze gekoppeld waren aan sterftecijfers tot en met 2014. Vooral voor mannen die werken als uitzendkrachten, seizoenarbeiders of in tijdelijke contracten zijn de cijfers alarmerend.’

Dat bewijst nogmaals dat tijdelijk en precair werk een erg negatieve impact heeft op de gezondheid, maar een rechtstreeks oorzakelijk verband tussen het hogere sterftecijfer en uitzendwerk kan het onderzoek niet aantonen. Eerder werd al wel duidelijk dat wie met een uitzendcontract werkt, een verhoogd risico loopt op een arbeidsongeval. Het VUB-onderzoek stelt daarenboven vast dat flexibel werk gepaard gaat met slechtere levensomstandigheden, wat tot het hogere sterftecijfer leidt.

Professor arbeidsgeneeskunde Lode Godderis (KU Leuven) is niet verbaasd:

‘Alles hangt samen in dit verhaal. Je hebt een achterstand door je opleidingsniveau, wat maakt dat je slechter werk moet aanvaarden, en de onzekerheid daardoor weegt op je welzijn. Dat is een vicieuze cirkel. Vandaag zien we een toename in flexibilisering. Net daarom is inzetten op goede werkomstandigheden van groot belang.’

Cultuur. Een selectie

1.

BOEK

Groeten uit Benidorm

Na twee dagboeken kruipt rusthuisbewoner Hendrik Groen weer in de pen. Dit keer gaat Hendrik Groen met enkele vrienden naar het Spaanse Benidorm op vakantie. Ook daar beleeft de kwieke senior meer avonturen dan je van een groepje bejaarden zou verwachten. Soms grappig, soms tragikomisch, en soms aangrijpend.

~ Hendrik Groen, Groeten uit Benidorm, 220 blz.

2.

DOCUREEKS

Shalom allemaal!

De Joods-orthodoxe gemeenschap in Antwerpen is een gesloten gemeenschap. Documentairemaker Diederik Van den Abeele volgde drie jaar lang een aantal Joodse gezinnen. Ze geven een unieke inkijk in hun leven, en leggen hun gebruiken en tradities uit.

~ Te bekijken op Play4 of op goplay.be.

Breintrein

TOEGANKELIJKE GENEESMIDDELEN

Europese voorstellen over betaalbaarheid geneesmiddelen

De Europese Commissie heeft een wetgevingsherziening voorgesteld waardoor geneesmiddelen beter beschikbaar, beter toegankelijk en betaalbaarder moeten worden. Farmaceutische bedrijven worden in het voorstel aangespoord om hun geneesmiddelen aan te bieden in alle EU-landen en om medicijnen te ontwikkelen voor de aanpak van onvervulde medische behoeften.

Om de betaalbaarheid van medicatie te garanderen, zullen generieke geneesmiddelen en biosimilars sneller beschikbaar zijn. De Europese Commissie wil ook de overheidsfinanciering voor de ontwikkeling van geneesmiddelen transparanter maken. Om geneesmiddelentekorten aan te pakken, komen er nieuwe eisen voor het monitoren van de voorraden. Er komt ook een lijst van kritieke geneesmiddelen. De Europese Commissie zal juridisch bindende

maatregelen kunnen nemen om de voorziening van die specifieke geneesmiddelen te verzekeren.

De voorstellen worden voorgelegd aan het Europees Parlement en de Europese Raad, die het pakket nog moeten goedkeuren.

‘Een geneesmiddel in de verschillende EU-landen aanbieden is nog niet voldoende om het ook effectief toegankelijk te maken’, zegt CM-voorzitter Luc Van Gorp. ‘Om het toegankelijk te maken, moet het in de meeste gevallen ook terugbetaald zijn. Die terugbetalingsprocedures variëren per land. In België zullen farmaceutische bedrijven dus een dossier moeten indienen bij het Riziv. Dat zal op zijn beurt de kosteneffectiviteit, de relatie van de kosten ten opzichte van de baten en de betaalbaarheid door de ziekteverzekering evalueren.’

Consument beter beschermd bij onbetaalde facturen

In de Kamer is een wet goedgekeurd die de consument beter moet beschermen tegen hoogoplopende kosten wanneer die facturen niet kan betalen. Er komen strengere voorwaarden om schulden te innen. Voortaan moeten de eerste twee aanmaningen door de schuldeiser zelf verstuurd worden. Bovendien moet de eerste aanmaning gratis zijn. Aan de tweede mogen extra kosten verbonden zijn, maar die worden gelimiteerd. Wanneer de schuld daarna nog niet betaald is, kan die worden doorgegeven aan een schuldinvorderaar: een gerechtsdeurwaarder, advocaat of incassobureau. Die schuldinvorderaars mogen zelf geen incassokosten aan de consument aanrekenen.

Omgekeerd wordt de invorderaar verplicht de schuldenaar te wijzen op de mogelijkheid van een afbetalingsplan of schuldbemiddeling. Wanneer effectief schuldbemiddeling wordt aangevraagd, krijgt de consument 45 dagen tijd om zaken te regelen zonder druk van schuldeisers.

Beweging.net is tevreden met de verstrengde bescherming van de consument. ‘Een stap in de goede richting’, zegt Sandra Rosvelds, directeur onderzoek en ontwikkeling. ‘Er is een hele industrie van incassobureaus, deurwaarders en advocaten, die een kostenspiraal veroorzaken wanneer schulden worden geïnd.’

GROEIENDE ONGELIJKHEID

Lonen werknemers dalen, bestuurders krijgen opslag

De best betaalde topbestuurders in India, het VK, de VS en Zuid-Afrika kregen vorig jaar negen procent opslag, terwijl lonen van werknemers met drie procent daalden. Dat blijkt uit onderzoek van Oxfam.

De reden voor het loonverlies van de werknemers, is de hoge inflatie in het voorbije jaar. Werknemers werkten volgens Oxfam vorig jaar gemiddeld zes dagen ‘gratis’ omdat hun loon de prijsstijgingen niet volgde. Vrouwen en meisjes besteedden daarnaast elke

HET CIJFER 12

maand minstens 380 miljard uur aan onbetaald zorgwerk, aldus Oxfam. De dividenden van aandeelhouders bereikten ondertussen een record van bijna 1.560 miljard dollar in 2022. Dat is een reële groei van tien procent in vergelijking met 2021. Amerikaanse bedrijven betaalden 574 miljard dollar uit aan hun aandeelhouders, meer dan het dubbele van de totale reële loonsverlaging van de Amerikaanse werknemers.

De Vlaamse tuinen beslaan zo’n twaalf procent van de grondoppervlakte. De helft daarvan zijn grasperken. Voor het derde jaar op rij loopt deze maand de campagne ‘Maai mei niet’, waarbij tuinbezitters worden opgeroepen hun gras niet te maaien. Dat is goed voor de biodiversiteit in onze tuinen. Bovendien houdt de bodem met een hoger gazon beter het regenwater vast.

~ www.maaimeiniet.be

INTERNATIONAAL ONDERZOEK

Hartritmestoornissen door luchtvervuiling

Langdurige blootstelling aan luchtverontreiniging verhoogt het risico op hartritmestoornissen. Dat blijkt uit een uitgebreide studie. Een internationaal team van wetenschappers onderzocht in driehonderd steden het verband tussen het aantal uur blootstelling aan luchtvervuiling en het plotseling optreden van symptomen van hartritmestoornissen.

‘Wij hebben een verband vastgesteld tussen acute blootstelling aan luchtverontreiniging en een verhoogd risico op

hartritmestoornissen’, aldus Renjie Chen van de Fudan Universiteit in Shanghai. ‘De risico’s deden zich voor tijdens de eerste uren na blootstelling en konden 24 uur aanhouden.’

Van de zes onderzochte verontreinigende stoffen had stikstofdioxide (NO2) de sterkste link met alle soorten hartritmestoornissen. Hoe groter de blootstelling, hoe sterker het verband.

Mijn vader is twee jaar ziek geweest, maar het gekke daaraan is: ik herinner mij dat niet als een slechte periode. Het was, integendeel, heel verbindend.

¬ BORIS VAN SEVEREN

Arcadia-acteur Boris Van Severen in Het Laatste Nieuws

© BELGA

ID/ BRECHT VAN MAELE

Interview. Plots had China de haven van Zeebrugge in handen

‘Nu blijken wij China te imiteren’

‘We mogen niet zwart-wit oordelen over China.’ Journalist en auteur John Vandaele komt er een aantal keer op terug. Want hoe ga je om met een land dat een recordaantal mensen uit de armoede heeft geholpen, maar ook hele bevolkingsgroepen de mond snoert? Eén ding staat vast: het land is machtiger dan ooit en daar kunnen wij maar beter een antwoord op verzinnen.

China is opgestaan. Ons land zal nooit meer worden beledigd en vernederd.’ Grondlegger van de Volksrepubliek China Mao Zedong sprak die woorden uit in 1949, terwijl hij boven op de poort van de Hemelse Vrede in Beijing stond. Vandaele beschrijft de scène in zijn boek De Melkboer en de geschiedenis, en vertelt erbij hoe zijn vader uit Izegem op datzelfde moment voor zijn legerdienst met de trein door het platgebombardeerde Keulen reed. Zijn moeder had de handen vol met de familiehoeve en met vijftien koeien. Niemand die ook maar een moment bezig was met wat zich duizenden kilometers verderop afspeelde.

Fast forward naar 2023. Ook op het West-Vlaamse platteland zijn China en de globalisering niet meer weg te denken. Op de daken liggen Chinese zonnepanelen en zelfs de chips in de melkmachines van veeboerderijen komen uit het Verre Oosten. De containerterminal van de haven van Zeebrugge is inmiddels voor 90 procent in Chinese handen. China is opgestaan. ‘Wat China heeft klaargespeeld, is soms bijna niet te vatten’, zegt Vandaele.

BIO JOHN VANDAELE (63)

vermengde in zijn boek De melkboer en de geschiedenis (uitgegeven bij EPO) zijn eigen levensloop met de globalisering in de 20ste eeuw. Als journalist volgt hij voor onder meer MO*Magazine al decennia China van dichtbij.

China heeft kansen geroken en gegrepen?

VANDAELE ¬ ‘Het land heeft enorm slim op de globalisering ingespeeld. Elke westerse onderneming die in China actief wilde zijn, moest een samenwerking aangaan met een Chinees partnerbedrijf. Dat kon zo systematisch kennis en knowhow kopiëren. Als gevolg komen intussen bijna al onze zonnepanelen en telefoons uit China. En kon het land op tien jaar tijd het grootste netwerk van hogesnelheidstreinen ter wereld bouwen.’

Hebben de Chinezen daar ook zelf van kunnen profiteren?

VANDAELE ¬ ‘China heeft op korte tijd honderden miljoenen mensen uit de armoede getild. Dat kan geen enkel ander land claimen. Burgerlijke vrijheden en rechtszekerheid zijn er veel minder, maar de sociale en economische vooruitgang is reëel, al blijft de interne ongelijkheid groot. China heeft ervoor gezorgd dat niet-westerse landen meer te zeggen hebben bij grote internationale organisaties. Vroeger maakte een clubje rijke landen alle beslissingen bij het Internationaal Monetair Fonds en de Wereldbank (die wereldwijd onder meer het financiële kredietbeleid uitzetten, red.). Nu zit er een land mee aan tafel waar bijna een op de zes wereldburgers woont. Daar kun je als democratisch land toch moeilijk tegen zijn?’

China heeft het dus slim aangepakt. Het Westen ook?

VANDAELE ¬ ‘Als je destijds kon produceren in China was dat enorm

winstgevend. Je had een land dat zorgde voor duidelijke regelgeving en een goede infrastructuur. Met geschoolde mensen die niet veel eisen stellen, want protesteren werd door de staat als onpatriottisch onderdrukt. Dat trok veel multinationals naar China. De winst en de beurs dreven Westerse bedrijven naar China. En de politiek volgde.’

‘En toen China in 2007 zelf kwam aandraven met een arbeidswet die meer rechten zou geven aan werknemers, waren de Europese en Amerikaanse Kamers van Koophandel de eerste om te zeggen dat te veel regels nu ook weer niet nodig waren. Tegelijkertijd dachten we dat het op termijn wel goed zou komen met die arbeidsomstandigheden. Ik herinner me nog dat Jean-Luc Dehaene me ooit zei dat je gewoon geduld moest uitoefenen; dat er wel meer arbeidsrechten zouden komen, vrijheid van vereniging en zo. Intussen weten we dat het niet zo is. Integendeel. Met het aantreden van president Xi Jinping (vanaf 2013, red.) is de onderdrukking alleen maar toegenomen. Dat geldt ook voor minderheden in China, zoals de Oeigoeren. Xi heeft enorm veel macht naar zich toegetrokken. Hij en de Communistische Partij zetten de lijnen uit en iedereen moet in de pas lopen.’

De winst en de beurs dreven Westerse bedrijven naar China.

¬ JOHN VANDAELE

¬ Tekst Samuel Hanegreefs ¬ Foto’s Wouter Van Vooren

Interview. Plots had China de haven van Zeebrugge in handen

Enkele decennia later is China de reus en wij de dwerg.

VANDAELE ¬ ‘Het is zorgelijk hoe afhankelijk we zijn geworden van China. Dat zet ons onder druk. En daarmee ook de dingen die we naar waarde schatten, zoals de vrijheid om ons gedacht te zeggen. Ik vraag me af in hoeverre pakweg het stadsbestuur van Gent nog kritische dingen over China durft te zeggen, gezien met Volvo een van de grootste bedrijven in de stad in Chinese handen is.’

Heeft het Westen zich dan vergist dat China democratischer zou worden?

VANDAELE ¬ ‘We moeten goed beseffen dat ons Westerse model niet meer de norm is. Er zijn landen met heel andere visies die steeds machtiger worden. Door China moeten we leren omgaan met landen die anders in elkaar zitten dan wij en anders kijken naar bijvoorbeeld de persvrijheid. China staat niet alleen. De meerderheid van de zogenaamde ontwikkelingslanden heeft een lange, diplomatieke geschiedenis met Beijing. Het zegt genoeg dat zelfs na de Russische inval in Oekraïne, toch een rabiate overtreding van de internationale regels, die landen zich niet achter het Westen schaarden.’

’Ik pleit er al langer voor om minder dogmatisch te zijn in ons economisch beleid. Als we een antwoord willen bieden op de Chinese opkomst en op de klimaatverandering kan dat niet met neoliberaal denken dat minachtend doet over elke overheidstussenkomst. Daar pleitten de Duitse werkgevers al in 2018 voor. Zij stelden dat we net als China groot moeten durven dromen. We moeten zogenaamde maanmissies ontwikkelen en uittekenen waar we over vijftien of twintig jaar willen staan. De staat moet dus mee de economie aansturen. Na vier decennia neoliberalisme is dat voor ons een heel andere manier van denken, voor de Chinezen is het doodgewoon. Nu blijken wij China te imiteren.’

Betekent dat een meer centraal aangedreven economie, en minder vrije markt?

VANDAELE ¬ ‘Er is een mooie beeldspraak die Chinese leiders vaak aanhalen. De markt is voor hen een vogeltje, maar zij bepalen wel hoe groot de kooi is. Terwijl voor ons die markt een soort van religie was. De markt biedt natuurlijk voordelen. Maar er zijn ook andere politieke en economische instrumenten die je kunt gebruiken om een economie en dus een maatschappij

aan te sturen. Die zijn we nu aan het herontdekken. Europa beseft dat het met China een opponent heeft die voor een ander model staat. We zijn onszelf opnieuw aan het kalibreren om daarmee om te gaan.’

‘Ondertussen zijn de EU en de VS bereid om elk tientallen miljarden euro’s op tafel te leggen om zelf chips te gaan maken, en we durven een Chinees bedrijf als Huawei de toegang te ontzeggen. Dat kost de overheid veel geld. Daarmee gaat dus het model waarbij we de markt haar ding laten doen overboord. Maar het heeft ook geen zin om de klok helemaal terug te draaien. Globalisering is niet slecht. Uitwisseling van kennis is zelfs essentieel. Je kunt niet ontkennen dat de globalisering heel wat ontwikkelingslanden kansen heeft geboden. We zoeken een nieuw evenwicht. Hoever de ontkoppeling van China zal gaan, hangt van veel factoren af.’

Moeten we vrezen voor een militair optreden van China?

VANDAELE ¬ ‘Wat China met Taiwan gaat doen weet ik echt niet. Er wordt wel eens gezegd dat president Xi als doel heeft het moederland te herenigen. Maar hij beseft ongetwijfeld dat hij de wereld daarmee op zijn kop zou zetten. Als China Taiwan binnenvalt is wat we nu meemaken met Rusland klein bier. Onze afhankelijkheid van China is vele malen groter dan van Rusland. Ook China heeft enorm veel te verliezen. Maar het draait om buikgevoel. Je kunt oorlog niet uitsluiten.’

We hebben China ook nodig om die andere tikkende tijdbom aan te pakken, de klimaatcrisis.

VANDAELE ¬ ‘In mijn boek zie je hoe naarmate de twintigste eeuw vordert het aantal deeltjes CO2 in de atmosfeer toeneemt. Je kunt daaraan precies aflezen wanneer China toetreedt tot de wereldeconomie. Al blijft de historische verantwoordelijkheid voor de klimaatverandering van Westerse landen zoals België veel groter. Nu hebben we elkaar nodig om het op te lossen. We hebben echt geen tijd om eerst tien jaar ruzie te maken.’

Je koopt beter jaarlijks nieuwe zonnecrème

Piet Van den Bergh, juridisch

Kan ik een fietsvergoeding combineren met een salariswagen?

Gebruik je zonneproducten? Respecteer dan de houdbaarheidsdatum en hou je aan de periode na opening die op het product vermeld staat.

Sowieso blijf je op de piekuren beter volledig uit de zon en bescherm je je beter met voldoende kledij dan met zonneproducten. ‘Weren, kleren, smeren’, klinkt het bij dokter Véronique Le Ray van Stichting tegen Kanker. ‘Kom je toch in de zon, dan smeer je je nog steeds beter met een zonneproduct van vorig jaar in dan dat je onbeschermd bent.’

Elise Rummens, preventiearts bij CM, treedt haar bij: ‘Na opening en na vervaldatum zullen zonneproducten niet meer met dezelfde factor beschermen.’

Soms worden bepaalde stoffen die dienstdoen als zonnefilter in zonnecrèmes omgezet tot andere stoffen, waarvan we niet weten hoe gezond die zijn op lange termijn. Dus je koopt inder-

daad beter jaarlijks nieuwe zonnecrème. Koop zonneproducten met zowel een uv A- als B-filter, en met een hoge beschermingsfactor. Smeer je bij voorkeur een halfuur voor je in de zon gaat in en herhaal om de twee uur. Voor een volwassen lichaam heb je zes koffielepels nodig. Kies een waterbestendig product als je bij het strand of het zwembad bent. Uiteraard hou je de flacons zoveel mogelijk uit de zon.

‘Bij zonnebrand smeer je je best in met een verkoelende hydraterende crème’, adviseert Rummens nog. ‘Of deze nu het label ‘aftersun’ draagt of niet speelt daarbij geen grote rol. Let wel op met geparfumeerde producten. Die kunnen de huid onnodig irriteren.’

Belangrijk is ook om huidvlekken in de gaten houden. Huidkanker is veruit de meest voorkomende kanker in België. De ziekte treft een op de vijf Belgen voor de leeftijd van 75 jaar, weet de Stichting Tegen Kanker. Check of je huidvlekken asymmetrisch zijn, of er kleurverschillen zijn, de vlekken groeien of grillig worden, en raadpleeg in dat geval zeker een arts.

Het Belgische Federaal agentschap voor arbeidsrisico’s (Fedris) nam onlangs de beslissing om huidkanker op te nemen in de lijst van beroepsziekten. De erkenning geldt voor een beperkt aantal buitenberoepen zoals tuinman, houthakker, bemanningslid op vissersboten, wegenwerker, dakwerker, of bouwvakker.

‘Wil je een fietsvergoeding combineren, ga dan na wat er in de cao van je sector of je onderneming staat. Meestal is er geen uitsluiting op een fietsvergoeding voor werknemers met een firmawagen. Zij hebben ook recht op een fietsvergoeding voor de dagen dat ze met de fiets naar het werk komen. In een aantal sectoren zijn dergelijke werknemers wel uitgesloten. Zo geeft de cao van het PC 111 metaal de mogelijkheid aan de werkgever om werknemers met firmawagens uit te sluiten.’

‘Werknemers die voor 1 mei 2023 nog geen recht hadden op een fietsvergoeding en onder de nieuwe cao nr. 164 van de Nationale Arbeidsraad vallen hebben ook recht op een fietsvergoeding voor de dagen dat ze de firmawagen aan de kant laten staan. De enige voorwaarde is dat er een zekere regelmaat zit in je verplaatsingen met de fiets. Dit kan bijvoorbeeld één keer per week zijn, of een bepaalde periode van het jaar.’

‘In de praktijk kun je dan nog wel op het probleem botsen dat het wagenparkbeleid of de leaseovereenkomst je toch het recht op een fietsvergoeding ontzegt. Een dergelijke clausule is evenwel ongeldig wanneer de cao toch het recht op een fietsvergoeding voorziet aan alle werknemers. En dan heb je dus, ondanks die clausule, toch recht op een fietsvergoeding.’

expert ACV

Wielrenner Remco Evenepoel neemt een ijsbad. Hopelijk smeert hij zich goed in tijdens het fietsen.

Achtergrond. Tekorten in de eerstelijnszorg: is er

een dokter in de zaal?

Hoe lossen we het artsentekort op?

Voor de eerstelijnszorg is het pompen of verzuipen. Volgens een recente bevraging van de FOD Volksgezondheid heeft een op de vijf huisartsenpraktijken een patiëntenstop en maar liefst de helft hanteert beperkingen voor nieuwe patiënten. Ook bij tandartsen raken nieuwe patiënten amper nog binnen of kijken ze aan tegen een enorme wachttijd. Hoe kunnen we het tij keren?

Wie een nieuwe huisarts zoekt, komt wellicht van een koude kermis thuis. Bij meer dan de helft van alle huisartsenpraktijken gelden momenteel zeer specifieke toelatingsvoorwaarden en ongeveer een op de vijf huisartsen heeft een volledige patiëntenstop afgekondigd. Het fenomeen doet zich voor in nagenoeg het hele land, van de kust tot in de centrumsteden. Daarvan kan Sarah getuigen, die in Antwerpen bijna twee jaar lang op zoek was naar een nieuwe huisarts.

‘Na een verhuizing werd de reisweg naar mijn vorige huisarts te lang. Maar bijna alle praktijken in de wijde omgeving van mijn nieuwe woonplek, nemen geen nieuwe patiënten aan. De enkelingen die dat wel doen, hanteren dan een actieradius waar ons adres steeds weer buiten viel. Uiteindelijk heb ik eind vorig jaar dan toch een nieuwe huisarts gevonden. Idealiter is een huisarts ook een vertrouwenspersoon. Maar in de huidige situatie heb je niet te kiezen.’

‘Ik begrijp heel goed dat huisartsen nieuwe patiënten weigeren om zelf niet op te branden, maar je verwacht wel hulp wanneer je ziek bent. Men ontmoedigt mensen om naar het ziekenhuis te gaan voor de minste kwaaltjes, maar wat moet je doen wanneer je kind ziek is en je huisarts pas tien dagen later tijd heeft voor jou?’

Schaf het ziektebriefje af

Niet alleen de patiënt is kop van jut. Uit een bevraging van huisartsenvereniging Domus Medica uit december 2022 blijkt dat maar liefst een op de vier huisartsen aan stoppen denkt. Ingrijpen is dus meer dan ooit nodig, klinkt het bij CM-beleidsarts Céline De Spiegeleire en Bernard Landtmeters, expert gezondheidsbeleid bij CM. ‘Een huisarts is nog te vaak bezig met administratie en andere taken die niet onmiddellijk te maken hebben met hun beroep.’

Er zijn volgens De Spiegeleire een aantal snelle ingrepen mogelijk om die immense werkdruk op korte termijn te verlichten. ‘Maak komaf met alle patiënten die langskomen omdat ze een ziektebriefje nodig hebben voor het werk, maar eigenlijk geen verder advies of hulp behoeven. Voor de arts zelf is dat werk afstompend, en het brengt ook een berg administratie mee die heel wat waardevolle tijd in beslag neemt. Uiteraard moet wie twijfelt aan symptomen, nood heeft aan advies, of hevige klachten heeft, kunnen blijven langskomen.’

Daarnaast worden dokters meer en meer geconfronteerd met socio-economische problemen, waarvoor ze niet zijn opgeleid, vertelt De Spiegeleire. ‘Het is goed om te weten wat de zorgen van je patiënten zijn, maar dokters zijn geen sociaal werkers. Een nauwere samenwerking met sociaal werkers dringt zich op om ook die mensen op gepaste wijze te kunnen helpen.’

Het zijn voorstellen die ook naar voren worden geschoven in de New Deal, die op vraag van minister van Volksgezondheid Frank Vandebroucke (Vooruit) werd opgesteld door een expertengroep van ziekenfondsen, het Riziv en het werkveld. Daarin pleiten ze voor een grondige vernieuwing van de financiering van huisartsenpraktijken, meer groepspraktijken voor een betere patiëntenspreiding, en voor de invoering van praktijkassistenten. Landtmeters: ‘De praktijkassistent is een administratieve kracht die enkele lichte verpleegtaken kan uitvoeren. Daarnaast kan een verpleegkundige in de huisartsenpraktijk ook taken verrichten zoals bloedafnames,

¬ Tekst Dominic Zehnder ¬ Foto Stefaan Beel

Maak komaf met alle patiënten die langskomen omdat ze een ziektebriefje nodig hebben, maar geen verdere hulp behoeven.

bloeddrukmetingen, het klaarzetten van materiaal voor kleine ingrepen en het toedienen van vaccinaties. Zij kunnen ook een eerste triage doen en patiënten naar andere zorgverleners doorverwijzen. Dus zaken waarvoor je niet dwingend een langdurige medische scholing nodig hebt, maar die een deel van de werkdruk voor de artsen verlichten.’

Ongelijke verdeling

Terwijl er voor de huisartsen naarstig naar oplossingen wordt gezocht, is het bij de tandartsen nog volop dweilen met de kraan open. Steeds meer tandartsen hanteren een patiëntenstop of nemen enkel nog familieleden van bestaande patiënten aan.

‘Hoeveel tandartsen geen nieuwe patiënten meer aannemen, daar hebben we voorlopig het raden naar. Maar we zien wel dat de verdeling van de tandartsen over het land heel ongelijk is.’, zegt Denis Delvenne, tandartsexpert van CM. ‘Zo is er dicht bij Moeskroen bijvoorbeeld een gemeente met 13.000 inwoners waar slechts één tandarts is gevestigd, terwijl er in andere gemeentes wel voldoende zijn.’

‘Soms meer dan honderd telefoontjes op een ochtend’

‘De patiëntenstop was echt het allerlaatste redmiddel. Op het hoogtepunt had ik zo’n 2.400 globale medische dossiers van patiënten op mijn praktijk. Dat leverde op piekmomenten meer dan 100 telefoons per ochtend op van mensen die op consultatie wilden komen. Dat was niet vol te houden.’

‘In Veurne zijn op er op dit moment nog maar acht huisartsen actief. Twee van hen zijn ouder dan 65, één zou binnenkort kunnen stoppen. Bovendien hebben ook zij zo goed als allemaal een gedeeltelijke of volledige patiëntenstop moeten inroepen. En dat voor een gemeente met 12.000 inwoners, onder wie heel wat ouderen met een grotere zorgnood.’

‘In mijn praktijk loopt al zo’n vier jaar een vacature voor een extra huisarts, maar tot nu toe heeft zelfs nog niemand gesolliciteerd. Ik heb drie jaar geleden wel zelf een verpleegkundige aangeworven. Die helpt met de medische administratie en zaken zoals bloedafnames, wondverzorging, en

‘We zien dat het aantal studenten dat aan de opleiding begint ook afkalft. Hoewel het aantal studenten dat mag starten aan de opleiding nog niet zo lang geleden werd verhoogd, zijn niet alle opleidingsplaatsen tandheelkunde ingenomen. Jonge tandartsen willen ook niet meer in het moordende ritme van de oude garde werken en zijn op zoek naar een gezondere verdeling tussen werk en privé, waardoor er tegenwoordig globaal gezien minder uren gepresteerd worden.’

Mondhygiënisten als oplossing?

De coronacrisis heeft er bovendien voor gezorgd dat heel wat oudere tandartsen versneld met pensioen gingen of minder gingen werken. ‘We mogen daarnaast ook niet vergeten dat op dit moment maar iets meer dan de helft van de bevolking jaarlijks naar de tandarts gaat’, zegt Delvenne. ‘Als we de ideale situatie willen

chirurgische draadjes verwijderen. Dat verlaagt een deel van de druk, maar alle bloedafnames controleren, interpreteren en meedelen aan de patiënt blijft mijn werk. Een administratief bediende in dienst helpt mij ook met alle reguliere administratie en het onthaal in de praktijk.’

‘Ondanks de patiëntenstop zie ik sinds een tweetal jaar nog steeds dagelijks zo’n 40 à 50 patiënten. Daardoor kan ik zelfs met de hulp van mijn twee medewerkers gemiddeld amper tien minuten per patiënt uittrekken. Dat veel werknemers nu al geen ziektebriefje meer nodig hebben voor de eerste dag afwezigheid is een stap in de goede richting, maar dat mag zeker nog worden uitgebreid. Het zou ook helpen dat de communicatie tussen specialisten en huisartsen vergemakkelijkt wordt. Mochten specialisten diagnoses of een aanpassing aan het medicatieschema rechtstreeks kunnen toevoegen aan het globaal medisch dossier van patiënten, dan haalt dat zeker een stukje werkdruk weg.’

bereiken waarbij alle inwoners van ons land minstens één keer per jaar op controle gaan, dan zie je al snel dat dat met het huidige aanbod volstrekt onmogelijk is.’

Delvenne ziet daarom voor een deel soelaas in de mondhygiënisten, van wie de eerste lichting in 2019 in ons land afstudeerde. Zij mogen tandsteen verwijderen, andere preventieve controles en taken uitvoeren, en advies meegeven voor een betere hygiëne en mondgezondheid. ‘Maar het is de tandarts die deze prestaties attesteert. Wij ijveren voor een betere erkenning en een uitgebreidere invulling van hun taken. Hun capaciteiten beter inzetten en een uitbreiding van het aantal mondhygiënisten kan deels een oplossing zijn voor preventieve behandelingen en een betere mondhygiëne.’

Karen Sinnesael is huisarts in Veurne en moest een patiëntenstop invoeren

Seizoensgebonden

Het aspergeseizoen is weer aangebroken. Andreea Moldovan (21) en Kati Varga (22) sorteren de vers gestoken asperges in een Limburgse schuur. Met 35 zijn de mannen en vrouwen uit Roemenië in totaal. Maximaal 100 dagen mogen ze hier verblijven als seizoenarbeider. Onderkomen vinden ze in wooneenheden voorzien door de aspergehoeve.

70.000 seizoenarbeiders per jaar komen in ons land plukken, uitsteken, en sorteren. Tijdelijke werknemers, die hun vertrouwde omgeving achterlaten, want in hun thuisland ligt het brutoloon lager dan 9,35 euro per uur. Dat maakt hen vaak kwetsbaar voor misbruik. Al werden de regels voor seizoensarbeid strenger, toch blijven cowboys mazen in het net vinden. Of de Roemeense dames zelf al van de asperges geproefd hebben, blijft een vraagteken. De taalbarrière maakt communicatie moeilijk. Mochten de asperges dankzij Andrea en Kati binnenkort op je bord belanden, wensen we je er wat peterselie en boter bij. Laat het smaken.

Foto Maarten De Bouw

‘Wij zijn de oorspronkelijke bewerkers van de zee’

Zestien was Jorge* toen zijn echte leven begon. Opgegroeid in een vissersdorp, in een vissersgezin met zijn vader, ooms en neven op zee, was het vanzelfsprekend dat ook hij visserijschool volgde en het ruime sop koos.

¬ Tekst An-Sofie Bessemans ¬ Illustratie Peter Goes

Vroeger had een visser een zeker aanzien. Wij zijn de natives, de oorspronkelijke bewerkers van de zee. Natuurlijk is ons werk geëvolueerd. Ik vind dat we vandaag lokaal vissen op een duurzame manier: we leven van de interest en niet van het kapitaal van de zee. De wetgeving wordt steeds strenger zodat we selectiever moeten vissen.’

‘De eetcultuur is niet noodzakelijk verbonden met wat een land vangt. Meer dan de helft van de Nederlandse garnaalvangst wordt in België geconsumeerd. En Nederlanders eten de gekookte mosselen niet waar wij dol op zijn. Onze eetcultuur verandert ook trager dan het klimaat. De kabeljauw waarmee ik ben grootgebracht, leeft vandaag in Noorwegen. De opwarming van de aarde maakt dat we massaal overspoeld worden door pijlinktvis en katvis. Lekker … volgens Spanjaarden en Portugezen.’

Onzekere toekomst

‘Ik stel me veel vragen over duurzaamheid. We meten met twee maten en gewichten. Boerderijen moeten worden gesaneerd, varen moet emissieloos, maar hoe duurzaam en sociaal is zo’n vis die in de diepvriezer in warenhuizen gepromoot wordt met het MSC-label en die van de andere kant van de wereld komt en zo lang bij zo’n lage temperatuur bewaard wordt?’

‘Hoelang mogen we nog vissen? Die onzekerheid over de toekomst doet het enthousiasme voor onze stiel minderen. Vroeger dacht ik dat de zee groot en vrij was. Vandaag worden vissers vaak bestempeld als piraten en vernietigers. We worden in de hoek gedrumd, ook door de boorplatformen en windmolenparken.’

had hij te horen gekregen dat zijn vrouw bevallen was van een dochtertje.’

Minder risico’s

¬ VISSER JORGE

‘Terwijl wij ook maar binnen de reglementering ons werk doen en zorgen voor gezond voedsel. Daarvoor dragen we veel offers. Het vissersleven is gevaarlijk. Elke familie heeft verhalen. Mijn neef is als 21-jarige op zee gebleven. Eerder op dezelfde reis

‘In mijn veertig jaar op zee heb ik veel collega’s verloren. Al zijn er gelukkig veel minder arbeidsongevallen dan vroeger. Natuurkrachten blijven tot op zekere hoogte onberekenbaar. Maar de weersvoorspellingen zijn al veel

Onze eetcultuur verandert trager dan het klimaat.

De kabeljauw waarmee ik ben grootgebracht, leeft vandaag in Noorwegen.

ELKE MAAND LATEN WE IEMAND AAN HET WOORD DIE VANUIT ZIJN OF HAAR WERK NAAR DE WERELD KIJKT. DEZE MAAND IS DAT VISSER JORGE*.

VLAAMSE SOCIALE BESCHERMING

Hoger zorgbudget voor rusthuisbewoners

¬ VISSER JORGE

accurater, schepen zijn veiliger, en de communicatie gaat beter. En er is een mentaliteitswijziging: we nemen minder risico’s.

Vandaag dragen alle vissers op het dek een helm, en als het waait, trekken we onze reddingsvesten aan.’

‘Een visser ziet zowel fysiek als mentaal af: oververmoeidheid omdat je continu vis aan boord moet halen en strippen, kou, zeeziek zijn, lang van huis weg zijn, dag en nacht met je collega’s dicht op elkaar … Als je op de brug geroepen wordt, dan ben je

bang voor slecht nieuws. Maar de verloning bij een grote vangst geeft voldoening. Een visser verdient met gemak 5.000 euro netto. En hij heeft ook nog een mooi sociaal leven als hij wil. Je kunt deeltijds werken: je hoeft niet elke zeereis mee te doen. Kerstmis en Nieuwjaar heb ik altijd thuis gevierd.’

‘Toch kwam eerst het werk, dan pas het gezin. Zo heb ik het geleerd van mijn vader, die mijn werkgever was. Die houding is niet meer van deze tijd. Geen van mijn zonen is nog visser. Mijn vrouw en ik zijn een paar jaar geleden uit elkaar gegaan. Vervreemding kan daar zeker een aandeel in hebben. Ik was altijd drie weken of langer van huis. Als je thuiskomt, wil je geen gezeur aan je kop. Maar zo kunnen dingen ook fout groeien op de duur.’

* Jorge is een schuilnaam

Sinds 1 april krijgen zo’n 20.000 bewoners in woonzorgcentra met een zorgnood een hoger maandelijks zorgbudget. Het gaat gemiddeld om 125 euro extra per maand. Bewoners met de Inkomensgarantie voor Ouderen (IGO) krijgen 214 euro per maand extra. Het zorgbudget voor ouderen met een zorgnood kan aangevraagd worden door 65-plussers met een beperkt inkomen, die aangesloten zijn bij de Vlaamse sociale bescherming. Wil je dat zorgbudget aanvragen, dan moet een medische inschaling bepalen hoeveel zorg en ondersteuning nodig is. Personen die in een woonzorgcentrum verblijven en het zorgbudget ontvangen, krijgen voortaan een categorie 4 (of 5 in geval van IGO) toegekend. Voor hen wordt geen medische inschaling meer afgenomen.

~ www.cm.be/zorgbudget-ouderen

VACATURES

Het ACV zoekt

• Secretariaatsmedewerker Vlaamse vormingsdienst – Schaarbeek

• Secretariaatsmedewerker studiedienst –Schaarbeek

• Infrastructure Engineer – Schaarbeek

• Uptime Engineer – Schaarbeek

• Application Architect – Schaarbeek

~ www.hetacv.be/jobs

CM zoekt

• Projectleider Soft facilities – Schaarbeek

• Financieel Analist ICT – Schaarbeek

• Onderhoudsmedewerker gebouwen –Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant

• Teamverantwoordelijke medische dienst –Antwerpen-Berchem, Turnhout-Herentals en Oost-Vlaanderen

• Netwerkcoördinator – regio Maasland

• Dossierbeheerder vervangingsinkomen –Oost-Vlaanderen, Antwerpen en Vlaams-Brabant

~ www.cm.be/jobs

Vroeger dacht ik dat de zee groot en vrij was.

4 tips

voor het invullen van je belastingbrief

Het is zover: onze belastingaangiftes zijn in aantocht. Of je nu een vooraf ingevulde aangifte ontvangt of niet, je kan maar beter bij de pinken zijn. Wouter Jaminé, fiscaal specialist bij ACV provincie Antwerpen, geeft ons enkele tips om deze klus te klaren.

niets te doen of niets terug te sturen. Ontbreken er gegevens of zijn gegevens foutief ingevuld, dan kan je dit online rechtzetten op de website van Tax-on-web. Controleer zeker je rekeningnummer en je persoonsgegevens: ben je gehuwd, alleenstaand, weduwe, kinderen ten laste?’

‘Laat geen centen liggen!’

‘Giften, dienstencheques, rechtsbijstandsverzekering, pensioensparen, groene fiscaliteit zijn allemaal zaken die recht geven op belastingverminderingen. Kijk na of ze vermeld werden in je vereenvoudigde aangifte. Natuurlijk geldt dat ook voor hypothecaire leningen en individuele levensverzekeringen. Heb je een onderhoudsuitkering betaald? Dit kan voor 80% worden ingebracht. Zowel degene die de uitkering heeft betaald, als degene die ze heeft ontvangen, moet de gegevens van de andere persoon vermelden. En breng je kosten voor kinderopvang in.’

‘Getrouwd of wettelijk samenwonend, opletten geblazen!’

1 2

3 4

‘Hou je mailbox in het oog, check ook je spam-folder!’

‘De meeste gepensioneerden krijgen een vereenvoudigde aangifte. Deze wordt digitaal of op papier toegestuurd. Opgelet, heb je ooit de digitale belastingdienst Tax-on-web gebruikt of de online emailbox, My E-box, geactiveerd, dan krijg je de vereenvoudigde aangifte enkel digitaal toegestuurd.

De belastingaangiftes worden in mei verstuurd. Als je begin juni nog niets hebt ontvangen, kijk dan zeker online op Takson-web of bel naar je belastingkantoor.’

‘Kijk de vereenvoudigde aangifte zéér goed na!’

‘Ook dit jaar blijft het belangrijk om altijd je vereenvoudigde aangifte te controleren. Als je gegevens juist zijn, hoef je

‘De fiscale verschillen tussen gehuwden en wettelijk samenwonenden zijn weggewerkt. Ze genieten dezelfde voordelen, zoals het huwelijksquotiënt, de belastingverminderingen voor een hypothecaire lening en het belastingvoordeel voor kinderen ten laste. Anders is het gesteld voor feitelijk samenwonenden. De fiscus blijft hen als twee afzonderlijke personen beschouwen, wat fiscaal gezien een verschil kan maken.’

BELANGRIJKE DATA

de papieren versie moet voor 30 juni 2023 ingediend worden de elektronische versie (zie: Taxon-web) moet voor 15 juli 2023 ingeleverd worden

WOUTER JAMINÉ, fiscaal specialist

© WOUTER JAMINÉ

Giften, dienstencheques, rechtsbijstandsverzekering, pensioensparen, groene fiscaliteit zijn allemaal zaken die recht geven op belastingverminderingen

vrijwilliger Jan Van Ballaer aan het werk tijdens een zitdag dienstverlening belastingen

Wie helpt de weduwe of weduwnaar bij zijn aangifte?

Wie gehuwd was of wettelijk samenwonend en vorig jaar zijn partner verloor, ontvangt twee aangifteformulieren. Eén aangifte voor de weduwe of weduwnaar en een tweede aangifte voor de nalatenschap of het inkomen van de overledene.  Hier zit een stevige adder onder het gras. Jan Van Ballaer is een van de vrijwilligers van beweging.net die jaarlijks vele mensen helpen bij het invullen van hun belastingaangifte. Jan – ‘De weduwe of weduwnaar moet kiezen om ofwel een gemeenschappelijke aangifte te doen ofwel om twee afzonderlijke aangiftes in te dienen. De overheid verplicht de belastingplichtige om deze keuze zelf te maken.  In de meeste gevallen kan een belastingplichtige die keuze niet maken zonder hulp in te roepen van een belastingexpert. Het gaat voor hem of haar over een bijzondere aangifte die wellicht maar één keer in het leven moet gebeuren. Maar het is echt geen lachertje. De overheid verwijst naar Tax-Calc als hulpmiddel. Daar moet de weduwe of weduwnaar dan zijn plan mee trekken. Met dit anonieme belastingprogramma kan je de twee berekeningen maken, maar je zou van een overheid toch mogen verwachten dat elke belastingplichtige in deze lastige situatie automatisch de voordeligste berekening krijgt.  Hij of zij heeft immers al een moeilijk jaar achter de rug. Daarom vragen wij aan de minister om dringend komaf te maken met deze veel te complexe situatie. Geef uw ambtenaren toch de machtiging om in elke situatie de voordeligste aanslag op te maken.’

Raadpleeg de info over de zitdagen belastingen van beweging.net

Vrijwilligers van beweging.net organiseren zitdagen om je te helpen bij je aangifte. Deze zitdagen worden georganiseerd in de volgende

gemeenten: Baarle-Hertog, Berlaar, Bouwel, Geel, Grobbendonk, Herentals (ook Morkhoven en Noorderwijk), Herenthout, Kasterlee (ook Lichtaart en Tielen), Lille, Mol, Oud-Turnhout, Ravels (ook Poppel en Weelde), Retie (ook Schoonbroek), Turnhout, Vorselaar, Vosselaar, Westerlo.

~ Voor de juiste informatie over deze zitdagen: www.beweging.net/antwerpen

Burgerpanel.

ELKE MAAND LATEN LEZERS HUN LICHT SCHIJNEN OVER EEN NETELIGE KWESTIE DE STELLING

Je kan moeilijk klagen als je zelf de oorzaak bent

Ludo (69)

Is gepensioneerde en mantelzorger. Hij schildert, houdt van musea en tuinieren

Lotte (22)

woont in Wuustwezel. Ze is hoofdleidster bij de plaatselijke KLJ en volgt de opleiding sociaalcultureel werk

Natuurlijk is dat verleidelijk voor de consument. Maar je kan moeilijk klagen dat er lokaal handelszaken verdwijnen wanneer je zelf een deel van de oorzaak bent. Bovendien worden de vaak in Oosterse sweatshops vervaardigde goederen gemaakt en gedistribueerd in moeilijke en ondermaats betaalde omstandigheden. Dat gratis bestellen en terugsturen vergroot ook onze afvalbergen.

De overheid mag hier zeker een regelgeving voor opstellen

Als de mogelijkheid er is om gratis terug te sturen gaan mensen deze mogelijkheid gebruiken. Dit extra vervoer heeft een grote impact op het milieu. Regelmatig worden teruggestuurde goederen vernietigd omdat dit goedkoper is dan ze te laten controleren en opnieuw te verkopen. De overheid mag hier dus zeker een regelgeving voor opstellen. Een kleine bijdrage vragen voor het terugsturen zal het aantal teruggestuurde pakketjes drastisch doen afnemen. Ook mag men strenger zijn op het controleren van teruggestuurde goederen. Wie kleren eerst draagt en dan pas terugstuurt, zou zijn geld niet mogen terugkrijgen.

‘Het gratis terugsturen van online bestelde en aan huis geleverde spullen, zou moeten verboden worden’

BROED UIT HALLE

¬ Tekst Sofie Neyens ¬ Foto Kevin Faingnaert

Koffie wordt champignon

Enkele innovatieve krakken uit Halle hebben bedacht hoe ze de vele cafés en restaurants die Halle rijk is kunnen benutten voor champignonteelt. Dat is Broed. Op 17 mei komen ze hun idee demonstreren en vooral … laten proeven op RN2023/Allee Circulee. Wij legden ons oor te luisteren bij één van hen, Faber Walravens.

Faber, kan jij ons vertellen wat Broed eigenlijk is?

Met Broed gebruiken we koffierestanten als voedingsbodem voor broedkorrels. De oesterzwammen die daaruit ontstaan, kunnen gegeten worden als garnituur of zelfs als hoofdgerecht.

Wie broedde op het idee van Broed en met welke bedoeling?

Tijdens corona is het idee gerijpt om de afvalberg in Halle te verminderen. We bedachten daar met enkelen de organisatie Closing the Cycle voor, we willen materiaal hergebruiken in plaats van verloren te laten

Als buurt en vakbond de handen in elkaar slaan

Mensen engageren zich niet meer, hoor je wel eens. Wim Vereeken, propagandist bij ACV Vlaams-Brabant, durft dat te betwijfelen. Hij vertelt over Buur&Bond, een project in Pepingen waarbij buren en vakbond samenwerken voor meer inspraak.

De basis is community building: je

geeft een stem aan de buren. Hier is dat spontaan gegroeid rond een directe aanleiding: een bouwaanvraag voor een grote koeienstal op de grens van natuurgebied, vlak achter een woonwijk. Het begint met wat gesprekken onder buurtbewoners, en voor je het weet ben je vertrokken. Volgens ons rammelde de vergunningsaanvraag langs alle kanten. We hebben brieven gestuurd naar Demir en naar de députés van Vlaams-Brabant. Resultaat: het dossier is geblokkeerd.

Ook een bouwaanvraag voor een enorme geitenstal naast het dorp hebben we

helpen blokkeren. Niet omdat we tegen ondernemende boeren zijn, maar omdat we tijdens onze research stootten op de link tussen geitenstallen en de toename van longontsteking bij buurtbewoners. Voor we het goed beseften werd ons bezwaarschrift door tal van buren gekopieerd.

De mensen stelden vast dat het gemeentebestuur disproportioneel meer aandacht geeft aan landbouwers, dan aan de noden en de verzuchtingen van alle andere inwoners van de gemeente. Wij willen die inwoners verenigen en een stem geven.

Mensen willen praten met de gemeente om te vertellen wat zij willen dat er met hun belastinggeld gebeurt. Ze hebben recht op vertegenwoordiging in hun woonplaats. Anders krijg je niet-gehoorde en gefrustreerde mensen die sneller op extreme partijen zullen stemmen. Buur&Bond wil de mensen een onafhankelijk platvorm bieden voor overleg en inspraak.

gaan. De kringloop sluiten, in feite. Broed is de eerste concrete realisatie van Closing the Cycle, en meteen een schot in de roos.

Onze wekelijkse kroegentrocht in Halle levert emmers vol koffiedik op, met tongstrelende oesterzwammen tot gevolg. Korte keten ook: gisteren geplukt, vandaag kraakvers op je bord. De potjes die we gebruiken om te telen, zijn trouwens ook van gerecupereerd materiaal. En grote sausemmers van frituren worden door ons hergebruikt om het koffiedik op te halen. Onze werkwijze leverde ons in 2021 de titel van ‘duurzame held’ door de stad Halle op.

Jullie komen naar Allee Circulee, ons event over circulaire economie op 17 mei. Wat zullen jullie daar doen? We leren hoe je heerlijke oesterzwammen kan kweken op de afvalstroom van koffiedik. De toehoorders nemen hun eigen zwam mee naar huis, maar hopelijk nemen ze ook het idee mee om de Vlaamse en Brusselse afvalberg een (koffie)kopje klei-

Buur&Bond heeft ‘gedeelde waarden’ die gelijk lopen met die van het ACV. Het draait om solidariteit: zorgen dat zoveel mogelijk mensen mee kunnen in de samenleving, recht hebben om gelukkig te zijn en daar ook de faciliteiten voor hebben.

Het ACV verdedigde altijd al de werknemer in de werkplaats én in de woonplaats. Een klassieke ACV-kern onder de kerktoren is volgens velen niet meer van deze tijd. Maar buurtoverleg zal wel altijd nodig blijven! En dat werkt enkel goed als je structuur hebt. Structuur of organisatie is nodig als je je als groep vertegenwoordigd wil zien. Het grote verschil met de ACV-kern van vroeger is dat Buur&Bond niet enkel uit klassieke ‘militanten’ bestaat: álle buren zijn welkom. In fabrieken is het toch ook niet zo dat je alleen een CAO sluit voor de leden? Buur&Bond zegt precies wat we zijn: inspired by neighbors, empowered by ACV. De buren trekken het initiatief, het ACV ondersteunt het.

Burgerpanel.

ELKE MAAND LATEN DRIE LEZERS HUN LICHT SCHIJNEN OVER EEN NETELIGE KWESTIE

ner te maken. Hoe meer mensen meedoen, hoe beter.

Hebben jullie in de toekomst plannen met andere champignons, of met ander ‘afval’?

Broed op zich focust zich voornamelijk op champignons, van de gewone grijze oesterzwam tot de golden Tamogitake (nvdr: champignonsoort). Maar we kijken ook naar andere afvalstromen om ons aanbod aan champignonsoorten uit te breiden. Met Broed zijn we spectaculair, circulair en culinair, en daar zijn we heel trots op.

RN2023/ALLEE CIRCULEE

17 mei 2023

Hal5 in Leuven

Kom proeven van verschillende workshops (waaronder broed)

Meer info en inschrijvingen vbb@beweging.net

Simon (40)

Simon Steverlinck is zelfstandig business consultant en woont in Ganshoren.

‘De consument moet vrij kunnen kiezen’

Als het gaat over een nieuw leven geven aan bestaande – afgedankte – producten (smartphones, printers, speelgoed …), vind ik dat het aan de gebruiker is om te bepalen of hij een nieuw of een tweedehandsproduct aanschaft. Voor beide is een markt en het moet de consument vrij staan om te kiezen in een vrijemarkteconomie. Producenten mogen echter niet moedwillig producten laten falen na een bepaalde levensduur of gebruik. Bij recyclage van afval tot nieuwe grondstoffen doen we zeker al ons best.

‘Meer mensen zijn begaan om te herstellen’

In Pepingen ijveren we op dit moment voor een trage weg. Er zijn te weinig fietspaden en de lokale wegen worden gebruikt als sluipweg. Ook door zwaar vrachtverkeer. Er wordt veel te snel gereden. Daar wil je je kind niet laten fietsen. Wij stellen een oplossing voor: er is een grond van de gemeente, er is een erosiestrook die niet bewerkt wordt; daar kan een wegje door.

Buur&Bond is een partner van het gemeentebestuur, los van iedere partijpolitiek. We kunnen al eens kritisch zijn voor ons gemeentebestuur, maar we willen vooral oplossingen aanreiken voor lokale vragen. Zo denken we een gemeentebestuur te kunnen inspireren om beter te doen voor meer inwoners. Dat is gewoon gezonde democratie.

Geïnteresseerde lezers kunnen contact opnemen met Wim Vereeken (wim.vereeken@acv-csc.be, 0477 738 926).

Ria (69)

Ria Mattheus woont in Wilsele-Putkapel en houdt zich graag bezig met vrijwilligerswerk.

Als vrijwilliger bij Maakbar Textiellab moet ik deze stelling tegenspreken. Ok, er is nog wat werk aan de winkel maar het succes van de Repaircafés bewijst dat mensen meer begaan zijn om te herstellen, zowel elektro als textiel. En er is veel animo om gebruikt textiel te verwerken tot hedendaagse kleding of gebruiksgoederen, zoals pannenlappen, make-up pads of wasbaar maandverband. Cursussen als creatieve hersteltechnieken en upcycling van kleding hebben veel succes.

‘We kunnen ons consumptiegedrag wel veranderen’

Bart (32)

Bart Thevelein is doctoraatsstudent, houdt van muurklimmen en woont in Herent.

Dat we geconditioneerd zijn om te consumeren is een feit, bedrijven spenderen daarvoor fortuinen en gebruiken elke mogelijke psychologische truc. Maar het toont ons ook dat er een uitweg is: door de hoeveelheid reclame in onze leefomgeving te beperken kunnen we ons consumptiegedrag wel degelijk veranderen. Het is dan ook duidelijk dat we moeten beginnen met een sterke regulering van reclame, zeker voor zaken waarvan we weten dat ze niet bijdragen tot een duurzame maatschappij.

‘De circulaire economie is een utopie: we zijn geconditioneerd op consumeren’

gedacht van Vlaams-Brabant en Brussel

UNIEK

De Limburgse Welzijnsincubator wordt dé katalysator om te experimenteren op het vlak van ‘welzijnstechnologie’. Het experimenteren met én het doorontwikkelen van nieuwe technologieën biedt niet alleen nieuwe kansen voor de welzijnssector in Limburg, zelfs Vlaanderen; het creëert daarnaast ook een nieuwe verbindingsplek voor social professionals. Welzijnsprofessionals, docenten, actoren uit het werkveld, onderzoekers en studenten zullen hier samenkomen om te bouwen aan welzijn in Limburg.

De idee van een Welzijnsincubator ontstond vanuit de opleidingen van hogeschool UCLL in nauwe samenwerking met enkele UCLL expertisecentra. Zo is UCLL al enkele jaren voorloper op vlak van hoogtechnologische initiatieven in de welzijnssector en lopen er al enkele projecten rond tech in zorg en welzijn. ‘Eclips’ draait rond omgaan met agressie in het gezin door gebruik van VR-technologie. ‘Conflicthelden.be’ biedt aan jongeren online informatie en oefeningen aan om op een goede manier met conflicten om te gaan. ‘Zora, de zorgrobot’ wordt ingezet voor de activering van ouderen in woonzorgcentra.

De Welzijnsincubator van hogeschool

UCLL werd mee goedgekeurd door Limburg Sterk Merk (LSM). In 2025 start de bouw, om in 2026 te openen. Momenteel worden de nodige partnerschappen aangegaan en inhoudelijke projecten opgestart.

Ontstaan vanuit de UCLL-welzijnsopleidingen aan campus Hasselt Werken aan welzijn wil zeggen: ‘samen’ werken aan én projectmatige antwoorden bieden op grote uitdagingen inzake samenleven, wonen, burgerschap, werk en inkomen. In die zin bracht Hogeschool UCLL al haar Limburgse welzijnsopleidingen (bachelor Orthopedagogie en 3 graduaten) al samen op campus Hasselt, waardoor hier nu alle expertise inzake welzijn aanwezig is.

Vooral de inzet van digitale technologie, specifiek in het welzijnsdomein heeft namelijk nog een hele weg af te leggen, terwijl er net absoluut nood is aan de meest moderne educatieve technologie en experimenteer- en simulatieruimte, volledig op maat van deze sector.

HANNE LEIRS, projectontwikkelaar Limburgse Welzijnsincubator ¬ ‘Door de technologische en digitale mogelijkheden te

omarmen, zoeken we naar innovatieve oplossingen om het individueel en maatschappelijk welzijn te verhogen. Niet alleen onze studenten leren met nieuwe technologieën om te gaan, ook welzijnsprofessionals uit het veld. We kunnen bijvoorbeeld nieuwe manieren helpen bedenken om het prangende tekort aan werkkrachten in de Welzijnssector op te vangen. De incubator staat open voor de wereld, zonder hekken of drempels!’

Best practices delen en doorontwikkelen mét de sector

Welzijn en technologie gaan zeker samen, maar er ligt nog veel onontgonnen terrein open. Denken we bijvoorbeeld aan de inzet van VR-technologie om hulpverleners te trainen in het omgaan met conflictsituaties in groep, of hoe het gebruik van robottechnologie en AI het welzijn van kwetsbare burgers kan bevorderen. Eigenlijk zijn er ontzettend veel mogelijke toepassingen. Maar de (meestal commerciële) ondernemingen, die vergelijkbare innovaties opstarten met deze technologieën, richten zich op de pure gezondheidssector. Met de Welzijnsincubator willen we nu een doorstart maken naar de psycho-sociale hulpverlening of welzijnszorg.

JOKE MAES, Programmadirecteur Welzijn hogeschool UCLL ¬ ‘Een geschikte inspirerende locatie en experimenteerruimte waarin we ook makkelijk partnerorganisaties kunnen uitnodigen, was nog een groot gebrek; om niet alleen de huidige welzijnsprofessionals maar ook de toekomstige (de studenten) meteen mee in het bad te trekken van technologie en digitalisering. Dat is ook het onderwijs van morgen: samen met professionals, onderzoekers en docenten praktijkgericht cocreëren en leren. Een win voor alle betrokkenen.’

Om tot succes te komen is een goede afstemming en samenwerking tussen alle partners.

BEN MESOTTEN, directeur Gezondheid, Welzijn en Participatie van CM Limburg ¬

¬ Tekst Bart Bynens ¬ Foto Kenny Stals

< Zora, de zorgrobot, wordt ingezet voor de activering van ouderen in woonzorgcentra.

PLATFORM voor technologisch experimenteren Limburgse Welzijnsincubator verbindt technologie met welzijn’

‘Die afstemming en samenwerking tussen ondernemers, zorgaanbieders, zorgen welzijnsprofessionals, cliënten en patiënten is noodzakelijk voor het slagen van de implementatie van nieuwe technologieën. Alle gebruikers moeten in een vroeg stadium bij het ontwerp- en ontwikkelproces betrokken zijn. Cruciaal is dat de expertise van de medewerkers op het terrein als basis gebruikt wordt. Het uitdenken van de toepassing hoort bij zorgmedewerkers te liggen. En het is goed dat hulpverleners kunnen meewerken bij de ontwikkeling van technologieën die hun werk in de toekomst verlichten.’

~ Meer info: www.ucll.be/nl/limburgse-welzijnsincubator

SOCIAL WORK AWARD

UCLL is fier op de winnaar van de Social Work Award, kortweg de ‘SWA’. Student Shari Veekmans maakte en presenteerde tijdens de World Social Work Day op 21 maart de ‘meest sprekende’ poster. Via haar poster draagt sociale organisatie De Winning uit dat ze 174 mensen met diverse achtergronden via maatwerk hebben laten groeien en zo hebben bijgedragen aan een inclusieve samenleving. Hiermee ging ze tijdens de projectenmarkt op 27 april aan de haal met het wisselbeeldje ‘de SWA’, die voor het tweede jaar op rij wordt uitgereikt.

Burgerpanel.

ELKE MAAND LATEN DRIE LEZERS HUN LICHT SCHIJNEN OVER EEN NETELIGE KWESTIE

¬ Tekst Bart Bynens

DE STELLING Apps verbeteren je levenskwaliteit

‘Een meerwaarde voor de grote bedrijven achter de apps’

Mirthe (19) is studente sociale wetenschappen, geeft dansles en is speelpleinbegeleidster.

Johan (58)

woont in Hasselt en is lector en opleidingscoördinator bij UCLL.

Ik ben ervan overtuigd dat apps je leven makkelijker kunnen maken, maar ze gaan het niet verbeteren. Er bestaan bijvoorbeeld apps die ervoor zorgen dat je voldoende drinkt. Deze apps zijn wat mij betreft een meerwaarde omdat het je gezondheid bevordert. Ook vrouwen die hun cyclus bijhouden vertrouwen volgens mij nog te vaak op de correctheid van deze informatie. Apps kunnen dus zeker nuttig zijn, maar vanaf het moment dat mensen er afhankelijk van worden is dat negatief en vooral een meerwaarde voor de grote bedrijven die erachter zitten en niet voor de gebruikers zelf.

‘Zolang je maar kunt appen …’

Apps zouden het leven moeten vereenvoudigen en de blik verruimen. Tegenwoordig moet liefst alles via apps geregeld, besteld en betaald worden. We zijn er ons onvoldoende van bewust dat we hierdoor grote groepen mensen uitsluiten in onze maatschappij en ze geen toegang krijgen tot veel, soms verplichte, diensten. Hierdoor raken ze in isolatie en ontstaat een maatschappelijke ongelijkheid. Je mag niet ziek zijn, oud zijn, een beperking hebben … zolang je maar kunt appen. Apps zijn steeds meer onmisbaar geworden, ook in de gezondheidszorg.

‘Apps ten koste van het menselijk contact’

Wim (45)

werkt als productiearbeider en is sportman in hart en nieren.

Apps maken het leven zeker gemakkelijker omdat je op elk moment van de dag heel veel zaken kan bekijken of opvragen. Je moet wel steeds meer zelf regelen. Zolang de loketbediende naast de bank app blijft bestaan, is er geen probleem. Blijft enkel de digitale mogelijkheid over, dan gaan bepaalde doelgroepen uit de boot vallen. Ook merk je dat wanneer mensen even wat vrije tijd hebben, onmiddellijk de smartphone wordt bovengehaald ten koste van het menselijk contact. Wat de veiligheid betreft, zijn we vaak te nonchalant met onze persoonsgegevens. Hier ligt zeker nog een opdracht voor de overheid.

© JOHAN ASNONG

© VICKY JANS

Recycleren is de toekomst

‘Wij circuLeren’, zo heet het project waarmee de Schooltas in Zele 22 jongeren buiten de schooluren wil opleiden tot IPhone- en laptopherstellers. Twee vliegen in één klap: herstelling en hergebruik van materialen zit in de lift en jongeren krijgen de kans om heel praktisch bij een plaatselijke ondernemer – ver van hun klaslokaal – de knepen van het vak te leren.

¬ Tekst Jan Maertens ¬ Foto’s De Schooltas

De projectleider

De Schooltas uit Zele is al tien jaar actief in onderwijs, tewerkstelling en vorming van kinderen en volwassenen uit kansengroepen. Het werkt daarvoor samen met organisaties en bedrijven uit de regio. Het project ‘Wij circuLeren’ dat dit jaar van start ging, wil jongeren nieuwe technische vaardigheden laten ontwikkelen en die koppelen aan beroepen van de toekomst in de circulaire economie: smartphones, tablets en laptops herstellen en recycleren.

‘Wij sloegen de handen in elkaar met de iRepairshop in Zele. Zij zijn gespecialiseerd in de herstelling en het refurbishen van elektronica’, zegt Özgür Yurdaer die als vrijwilliger bij de Schooltas het project trekt. ‘Dit initiatief past perfect binnen de

doelstelling van onze vereniging. Die is opgericht in 2010, het Europees jaar van de strijd tegen armoede. Omdat Zele op dat vlak jammer genoeg niet al te best scoorde, besloten we om in te zetten op vorming, tewerkstelling en onderwijs in de streek. Via een crowdfunding met de steun van het Streekfonds Oost-Vlaanderen konden we deze opleiding organiseren. De eerste van twee cursussen is net afgelopen. In september komen nog eens elf jongeren circuLeren.’

De lesgever

‘Ik wou heel graag een smartphone toen ik zestien was, maar een nieuw exemplaar vond ik te duur. Ik heb toen een kapot toestel met wat opzoekwerk zelf hersteld. Nadien vroegen mijn vrienden om voor hen hetzelfde te doen. Zo ging de bal

aan het rollen’, zegt Koen De Lausnay, zaakvoerder van iRepairshop en lesgever. Intussen voert zijn zaak zo’n 200 herstellingen uit per maand.

‘Ik ben in dit project gestapt omdat ik mijn bijdrage aan de maatschappij wil leveren: jongeren uit de buurt iets van mijn kennis proberen over te brengen. Er is geen technische bagage vereist om deel te nemen. We willen ook jongeren aanspreken die nog niet van techniek hebben kunnen proeven, in de hoop dat ze de smaak te pakken krijgen. Ik ben alvast zeer aangenaam verrast door hun enthousiasme. Zo goed als elke les was iedereen aanwezig.

De lessen vinden plaats in een gemoedelijke sfeer en zijn vooral praktisch waardoor het niet aanvoelt als op school.

DE SCHOOLTAS leidt jongeren op tot smartphoneherstellers

Het gedacht van

De motivatie en aandacht was enorm hoog, iets wat ik op voorhand niet had verwacht. Het kan voor ons als onderneming ook interessant zijn om potentiële werkkrachten te vinden. Dat kan beginnen als vakantiewerk om dan later eventueel vast in dienst te komen.’

De cursist

Jorg Dierens (22 jaar) volgt de cursus en heeft zich dat nog geen seconde beklaagd. ‘Ik had altijd al sterke interesse om te weten hoe je een smartphone zelf kan herstellen. Ik zag een artikel in de krant over deze gratis opleiding en ik heb niet lang getwijfeld om mij in te schrijven. Eerst leerden we de logische stappen die je telkens moet zetten voor het starten van de herstelling van gelijk welk toestel. Intussen hebben we al opgestoken hoe we een iPhone en een computer kunnen herstellen. Dit zowel theoretisch als praktisch. Omdat ik me in mijn vrije tijd meer bezighoud met mijn computer vond ik het leren herstellen van een PC het leukste tot nu toe. Ik ben graag met IT bezig, ik studeer in de hogeschool systeem- en netwerkbeheer, dus het ligt in dezelfde lijn.’

Jorg zou de cursus zeker aanbevelen bij andere jongeren. ‘De opleiding is leerrijk en niet al te moeilijk zodra je ervaring begint op te doen. De lessen vinden plaats in een gemoedelijke sfeer en zijn vooral praktisch waardoor het niet aanvoelt als op school. Aangezien ik nog aan het studeren ben, ga ik het eerder houden op een hobby zodat ik in mijn vrije tijd nog herstellingen kan uitvoeren, maar wie dat wil kan er later perfect zijn beroep van maken.’

Burgerpanel.

ELKE MAAND LATEN DRIE LEZERS HUN LICHT SCHIJNEN OVER EEN NETELIGE KWESTIE

DE STELLING

Reclame om mensen bewust te laten kiezen voor iets duurzaam

We leven in een materialistische wereld: ‘Als ik dit of dat had, zou ik dit of dat zijn’. Geluk lijkt wel gelijk aan bezit. Dat is volgens mij helemaal te wijten aan de continue brainwashing op televisie, sociale media, je omgeving, … Europa zou een initiatief kunnen nemen om de consument te motiveren om lokaler en duurzamer te kopen. Iets zoals de slogan rond consumentenkrediet ‘Geld lenen, kost ook geld’. Eén van mijn voornemens van 2023 was om niks nieuws te kopen (kledij, gsm, …) tenzij iets echt versleten is. Tot nu toe hou ik het vol al heb ik het soms moeilijk als ik een schoenenetalage voorbijga.

Gereedschap delen

Bernard (74)

Bernard CasteelsGrafisch vormgever uit Mariakerke, actief in pensioen en grootvader

Bij de aanschaf van een toestel neem ik als leidraad dat duur niet altijd de betere koop is, maar met goedkoop kopen is het altijd opletten geblazen. Je hoeft niet alles aan te schaffen. Enkele jaren geleden hoorde ik over het bestaan van deelplatformen waar je allerlei gereedschappen kan delen onder de buren zodat niet iedereen dezelfde materialen moet aankopen en stallen. Dit mag wat mij betreft meer algemeen ingang vinden. Ik vind dit bedachtzaam en duurzaam omgaan met toestellen en gereedschap.

Hergebruik is populair bij jongeren

Sofie (45)

Sofie DevogelaereTeamcoach, mama en sociale duizendpoot

Veel jongeren maken de combinatie van tweedehands en nieuwe spullen bij aankoop van kledij en toestellen. Kringwinkels zijn populair. Zij verschaffen werk aan een doelgroep die moeilijker de weg vindt op de arbeidsmarkt. Dus hier is al zeker een win-win. Dat tweedehands nu niet meer enkel voor mensen is die het financieel moeilijker hebben, neemt het taboe hier ook rond weg. Dus ik ga niet akkoord met de stelling dat we geprogrammeerd zijn om nieuwe dingen te kopen. Integendeel. Een evenwicht tussen nieuw en tweedehands is voor mij prima.

©

JAMES ARTHUR

© JAMES ARTHUR

‘We worden door reclame aangemoedigd om steeds nieuwe dingen te kopen’

Faiza (39)

Faiza El Ghouch Trekster van Femma Wereldvrouwen in haar thuisstad Ronse.

© JAMES ARTHUR

Op het goede spoor in West-Vlaanderen?

In de afgelopen maand hield de NMBS in de verschillende provincies een ‘roadshow’ over het nieuwe vervoersplan van de vervoersmaatschappij. In West-Vlaanderen volgden het provinciebestuur en de sociale partners die presentatie met bijzondere aandacht. ‘Het voorbije jaar hebben we, samen met o.a. TreinTramBus, gewerkt aan gemeenschappelijke voorstellen om het spoorvervoer in onze provincie aantrekkelijker te maken, helaas stellen we vast dat daar weinig van terug te vinden is in de plannen van de NMBS’, zegt Jeroen Pollet van het ACV.

Volgens het overleg met de West-Vlaamse sociale partners (ACV, ABVV, Voka en UNIZO) en het provinciebestuur is er namelijk werk aan de winkel.

Jeroen: ‘Het treinaanbod is vandaag vooral goed uitgebouwd binnen de zogenaamde Vlaamse ruit (Gent-Antwerpen-Leuven-Brussel). Daarbuiten is het vaak inte-

ressanter om de auto of de vrachtwagen te nemen.’

Reistijden

‘In veel streken in onze provincie kan het spoor voor het woon-werkverkeer niet concurreren met de wagen. Om aantrekkelijker te zijn, moeten de reistijden in eerste instantie korter’, gaat Jeroen verder.

Meer woon-werkverkeer per trein is ook voor de portemonnee van de werknemer interessant’

JEROEN POLLET, ACV West-Vlaanderen

‘Dat betekent dat de aansluitingen vlotter moeten zijn binnen de provincie. Zo zou je op het knooppunt Lichtervelde meer dan één keer per uur de overstap moeten kunnen maken. Vlotte verbindingen tussen de verschillende centrumsteden van onze provincie, maar ook naar Gent, Antwerpen en Brussel. Zo kan je meer mensen verleiden om de wagen thuis te laten, of wordt die (tweede) gezinswagen misschien wel overbodig …’

Meer treinen

Daarom pleiten de partners ook voor meer treinen. Jeroen: ‘Twee treinen per uur in elke richting lijkt ons een minimum. Wie dan zijn trein mist, hoeft geen uur meer te wachten. Daarnaast werkt niet iedereen van 9 tot 5, dus het zou een goede zaak zijn om ook vroeg in de ochtend en laat op de avond nog een treinaanbod te hebben.’

Portemonnee

‘Meer mensen op de trein betekent onder andere minder auto’s op de weg, minder bezette parkings. Dat is niet alleen qua duurzaamheid interessant, maar ook voor de portemonnee. In veel sectoren krijg je een groot deel van je kosten voor openbaar vervoer terugbetaald of zelfs rechtstreeks met de vervoersmaatschappij verrekend. Je betaalt geen belastingen op die vergoeding’, zegt Jeroen.

¬ Tekst en foto Gaëlle Beeusaert

< Het provinciaal sociaal overleg vraagt dat er op het knooppunt Lichtervelde minstens twee keer per uur een overstap mogelijk zou zijn.

Burgerpanel.

DE STELLING

Eerst met auto naar Gent

Goederen

Het provinciaal sociaal overleg wil niet alleen meer passagierstreinen, investeringen in het spoor kunnen ook voor (veel) minder vrachtwagens op de weg zorgen. Jeroen: ‘We denken hierbij aan verdere investeringen aan de LAR in Menen en in de haven van Zeebrugge. Twee plaatsen waar zowel water-, spoor- als snelwegen samenkomen. Ideaal dus als overslagpunt voor goederenvervoer.’

Naar de minister

In de maand januari trokken de sociale partners samen met de gedeputeerde voor Economie naar het kabinet van de bevoegde minister. ‘We hadden een heel constructief overleg met het kabinet van minister Gilkinet’, vertelt Jeroen. ‘Onze voorstellen liggen volledig in lijn met de door de federale regering goedgekeurde Spoorvisie 2040. Dat betekent dat wat we vragen haalbaar is.’

Druk op de ketel

‘Uiteraard is 2040 nog ver en kampt de NMBS momenteel met problemen door treinmateriaal dat niet op tijd geleverd wordt. De spoorwegmaatschappij is ook hard op zoek naar extra personeel. Dat onze voorstellen niet van vandaag op morgen realiteit zouden worden, wisten we, maar we hadden toch verwacht dat enkele voorstellen uit onze bundel al op korte termijn ingang konden vinden. Dat blijkt - behalve wat extra treinen in het weekend - niet het geval. Via een ultieme krachtenbundeling proberen we nu om dit voorstel van vervoersplan nog te verbeteren. We houden in elk geval de druk op de ketel’, besluit Jeroen.

Lieselot (36)

Lieselot Hemeryck werkt als data protection officer en heeft een groot hart voor kwetsbaren.

Johannes (41)

Johannes Claeys is professor leiderschap en doceert in binnen- en buitenland.

Als ervaringsdeskundige in het jarenlang pendelen, kan ik met heel veel zekerheid zeggen dat het gemakkelijker is om me met de auto te verplaatsen dan met de trein. Het aanbod treinen tussen de grote Vlaamse steden is ruim voldoende en efficiënt. Het is geen probleem om om bijvoorbeeld vlot van Gent naar Hasselt te geraken. Maar als je in Izegem woont, moet je vaak puzzelen om na een avondvergadering nog een trein naar huis te nemen of in het weekend op tijd in Brussel aan te komen. De laatste trein vanuit Kortrijk naar Izegem is bijvoorbeeld al om 21u55. Ik heb mijn auto in Gent geparkeerd om van daaruit verder te sporen. Dat lijkt me nu ook niet de bedoeling van het openbaar vervoer.

NMBS moet werken op de trein beter faciliteren

Ik ben een fervent treingebruiker en ben ook overtuigd dat het openbaar vervoer vanuit duurzaamheidsoogpunt prioritair moet zijn. Maar uit eigen ervaringen voel ik wel wat frustratie tegenover de NMBS. Internationale treinen zijn een stuk comfortabeler. Het voordeel van treinreizen is dat je ondertussen ook kan werken. Wanneer ik de trein neem, wil ik zekerheid van een zitplaats, goede wifi, een stopcontact om mijn laptop op te laden. Dat is helaas niet het geval in België. Daarnaast zijn er ook veel vertragingen. Iedereen die net als ik vaak naar Brussel spoort, kan daarvan meespreken. Dat zorgt ervoor dat ik voor sommige verplaatsingen toch liever de auto neem. Ik ben hoopvol voor de toekomst, maar dan moeten niet alleen gebruikers, maar ook de NMBS zelf andere keuzes gaan maken.

CM in West-Vlaanderen

Contacteer ons via 050 44 05 00, westvlaanderen@cm.be of kijk op www.cm.be/kantoren voor de dienstverlening.

ACV in West-Vlaanderen

Contacteer ons via www.hetacv.be/contact of 051 23 58 00. Boek een afspraak (telefonisch of op kantoor) via www.afspraakACV.be. Regioredactie Beweging.net West-Vlaanderen, westvlaanderen@beweging.net

ELKE MAAND LATEN LEZERS HUN LICHT SCHIJNEN OVER EEN KWESTIE

‘Het is gemakkelijker om me met de auto te verplaatsen dan met de trein’

© STEFAAN BEEL

© GEERT DEMUYNCK

Zangeres en Eurosonglegende

Sandra Kim

gevat in 5 woorden

Reizen

‘Ik hou enorm van reizen. Mijn man Jurgen en ik houden ervan om de wereld te ontdekken. Elke paar jaar bezoeken we ook mijn familie in Italië. Mijn eerste vlucht was een droom die werkelijkheid werd. Als ik geen zangcarrière zou hebben, was ik stewardess geworden. Ik heb veel respect voor het cabinepersoneel. Ze werken hard en voor een niet al te beste verloning. Het werk is ook niet makkelijk om met een gezinsleven te combineren.’

Familiemens

‘Ik kom uit een kleine, warme familie. Ik had een goede band met mijn grootouders, ik mis hen heel erg. Mijn vader is bijna tachtig, maar maakt nog elke dag muziek. Hij speelt accordeon en bas. Mijn mama was vroeger kapster, maar toen ik begon met zingen, is ze niet meer van mijn zijde geweken. Ik heb ook een zusje. Ik ben dezelfde vrouw als mijn moeder, wij Italiaanse vrouwen zijn de baas in huis ( lacht). Ik neem graag de beslissingen, maar uiteraard met veel respect voor mijn echtgenoot.’

Gewoon

‘De showbizz is een aparte wereld, het is niet het echte leven. Zingen is mijn passie, maar ik ben soms niet op mijn gemak met de bekendheid die erbij komt kijken. Op restaurant, in de bioscoop of in de winkel wijzen mensen mij vaak aan. Dat is uiteraard lief bedoeld, maar het is ook vermoeiend. In mijn hoofd ben ik Sandra Caldarone, niet Sandra Kim die ze zien in The Masked Singer of op The Night of the Proms.’

Genieten

‘Pluk de dag is mijn levensmotto. Het leven is niet altijd makkelijk: er is een oorlog aan de gang, we hebben corona gehad, mensen voelen hoe duur het leven is. Ondanks alles moeten we proberen te profiteren van elke dag, en ook tijd durven nemen voor onszelf en voor de mensen rondom ons. Mijn man en ik gaan vaak wandelen in de buurt. Goed voor de lijn en de gezondheid. Ik kan ook genieten van een glaasje wijn en een sigaret in het gezelschap van vrienden. Ik weet het, dat is niet zo gezond.’ ( lacht)

Oprecht

‘Ik zeg altijd wat ik denk. Ik weet dat ik soms een beetje diplomatie mis, ik probeer daarop te letten. Toen ik het Eurovisiesongfestival won met J’aime la vie, stond een massa Belgen mij op te wachten op de luchthaven om mij feestelijk te onthalen. Ik werd ook ontvangen bij de toenmalige premier, Wilfried Martens (cd&v). Hij dacht dat ik de wedstrijd gewonnen had in Bergen, het Waalse Mons, maar het was in Bergen, Noorwegen. Dat hebben we toch even moeten rechtzetten.’ ( lacht)

ANTWERPEN