BIK 3/2013

Justyna Ptaszyńska: wiersz Felietony: Kaźmierski, Gębarowska, Pruss, Maniszewska, Siwiec

Julia Wyszyńska: Ludzie chcą, aby było łatwo…

Małgorzata Winter: Aby zobaczyć to, co jest bardzo blisko, potrzeba pewnego dystansu

Mela Koteluk w MCK

nr 3 (437) ROK XXXIX ISSN 1232-4450 INDEX 38139x egzemplarz bezpłatny

marzec 2013

Łukasz Płotkowski 1935-2013

na początek Postaci – to one są bohaterami tego numeru. Postaci, indywidualności, osobowości. Te, które tworzą kulturę. Nie tworzą jej w próżni, nie tworzą jej sami, nie są w tej (tak jest, trudnej, czasem aż straceńczej) działalności samowystarczalni. Zmierzam do tego, że to miasto – wbrew obraźliwym dla niego (no i dla nas trochę też) opiniom – wcale nie uśmierca kreatywności. Mówię ostrożnie, ale można by spróbować i mniej ostrożnie (jak? na przykład tak: indywidualności tego miasta jemu – w jakimś przynajmniej stopniu – zawdzięczają swoją oryginalność, odwagę, upór w dążeniu do celu). Te osobowości o tym świadczą, zaświadczają o tym ich osiągnięcia: Bydgoszcz ich nie powstrzymała, być może im wydatnie pomogła.

Dwie pojawiają się osobowości symboliczne: jedna na okładce (to Walther Leistkow), druga w tekście felietonu Bartłomieja Siwca (Tadeusz Nowakowski). Dwóch bydgoszczan o europejskim formacie. Choć oczywiście Nowakowski był bydgoszczaninem z wyboru, nie z urodzenia (urodził się w Olsztynie, ale do Bydgoszczy przyjechał jako trzylatek w roku 1920, by pozostać tu do wyjazdu na studia w roku 1938). Obaj wyjechali z Bydgoszczy, by ich talent mógł się rozwijać, ale jeden (Leistikow) wracał tu co roku, co zresztą uwieczniał na obrazach; ostatecznie też wrócił tu po swojej śmierci, bo Bydgoszcz zaczęła dość szybko i skutecznie tworzyć zbiór jego malarstwa. A drugi (Nowakowski) wrócił tu na dobre, wrócił tu – tak jest – umrzeć. Ale tak naprawdę Tadeusz Nowakowski nigdy z Bydgoszczy nie wyjeżdżał – miasto pojawia się w jego prozie w miarę obficie i w miarę regularnie (a co najważniejsze, pojawia się w bardzo dobrej prozie, co aż tak często w jego historii się nie zdarzało).

Z Bydgoszczą i całym regionem związanych jest zresztą zaskakująco wiele dużych postaci. Nie wszystkie mieszczą się w powszechnej świadomości, o wielu będziemy się starać przypominać (śladem ich bydgoskiej obecności bywają nazwy ulic – Leistikow miał swoją ulicę w Bydgoszczy bardzo dawno, dziś – o ile się nie mylę – to ul. Brodzińskiego, Tadeusz Nowakowski ma poświęcony jemu skwer, też na Szwederowie, na przedłużeniu ulicy, na której mieszkał i którą uwiecznił w swojej prozie).

Będziemy o tych postaciach przypominać, nie tracąc z pola widzenia tych, którzy dziś w Bydgoszczy pracują na swoją sławę.

Kibicujmy im.

Fot. Dariusz Gackowski

R edak to r N ac zeln y

B I K w inte r n e ci e:

www.bik.bydgoszcz.pl www.issuu.com/bik_ www.facebook.com/bik.bydgoszcz

spis treści

wydawca: Miejskie Centrum Kultury dyrektorka: Marzena Matowska 85-056 Bydgoszcz, ul. Marcinkowskiego 12 e-mail: sekretariat@mck-bydgoszcz.pl www.mck-bydgoszcz.pl redaktor naczelny: Michał Tabaczyński michal.tabaczynski@mck-bydgoszcz.pl redakcja: Szymon Andrzejewski, Kuba Ignasiak współpraca: Maciej Federowicz, Adam Gajewski, Monika Grabarek, Marcin Szymczak skład, opracowanie graficzne: Bogdan Prus projekt winiety: ZbyZiel,

druk i oprawa: Abedik, www.abedik.pl redakcja: tel. 523 255 553 bik@mck-bydgoszcz.pl ul. Marcinkowskiego 12 BIK w sieci www.bik.bydgoszcz.pl www.facebook.com/bik.bydgoszcz www.issuu.com/bik_

Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i zastrzega sobie prawo do dokonywania skrótów oraz zmiany tytułów. Nie ponosi odpowiedzialności za treść programów placówek kulturalnych oraz materiałów informacyjnych i graficznych. Reklamodawcy ponoszą pełną odpowiedzialność za skutki prawne wynikłe z opublikowania dostarczonych przez siebie materiałów. Opinie prezentowane przez autorów nie zawsze są zgodne ze stanowiskiem redakcji i wydawcy.

BIK 3/2013 (437) Objętość dotowana: 50 stron.

Rok XXXIX, nakład 2000 egz.

dystrybucja: częściowo bezpłatny

2 |

| marzec 2013

Na początek, Michał Tabaczyński. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Strona wiersza: Przerębel, Justyna Ptaszyńska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Małgorzata Maniszewska, Muzyka sakralna i nie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Aby zobaczyć to, co jest bardzo blisko, potrzeba pewnego dystansu, z Małgorzatą Winter rozmawia Monika Grabarek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Tomasz Kaźmierski, Spoza układu (3): Zawijasy yassu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Katarzyna Gębarowska, Czy SZTUKA ma płeć? (3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Aktualny Kwestionariusz Teatralny #3 – Julia Wyszyńska, Maciej Federowicz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Nie ma już miejsca na „czwartą ścianę” w teatrze, z Julią Wyszyńską rozmawia Maciej Federowicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Prześwit, Hanna Strychalska. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Narodziny „FASCYNACJI”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Dyrektorzy, Danuta Sójkowska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Nauka i teatr są częścią tej samej kultury, z dr. Pawłem Szroederem rozmawia Ewa Stołowska. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Bartłomiej Siwiec, Zugzwang (3): Slajdy z podróży. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Szymon Andrzejewski, Przez rude okulary (5): Jedna piąta. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Odnotowano. Z Aleksandrem Dętkosiem rozmawia Monika Grabarek. . . . . . . . 23 Kobieta w „Złotej Masce”, Adam Gajewski. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Łukasz Płotkowski 1935-2013. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Zdzisław Pruss, Bydgoski insynuator kulturalny (108). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 Adresy bydgoskich instytucji kultury. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Wydarzenia Teatr Polski w Bydgoszczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Opera Nova w Bydgoszczy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Akademicka Przestrzeń Kulturalna WSG. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Filharmonia Pomorska im. I.J. Paderewskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Galeria Miejska bwa, Galeria Brda, Galeria Kantorek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Akademia Muzyczna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Klub „Odnowa”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Bractwo 18 Południka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Młodzieżowy Dom Kultury Nr 4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Galeria Autorska Jan Kaja i Jacek Soliński . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Dom Kultury MODRACZEK. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Wojewódzki Ośrodek Kultury i Sztuki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Młodzieżowy Dom Kultury Nr 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Dom Kultury ORION BSM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Klub ARKA BSM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Galeria Wieży Ciśnień. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Ogólnopolski Konkurs Pieśni Pasyjnej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Młodzieżowy Dom Kultury Nr 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Pałac Młodzieży . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Estrada stagebar Bydgoszcz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Młodzieżowy Dom Kultury Nr 5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury w Toruniu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Galeria Sztuki Wozownia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Kino Orzeł. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Miejskie Centrum Kultury. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Zespół Pałacowo-Parkowy w Ostromecku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 Galeria Wspólna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 Na okładce o b r a z Wa l t e r a L e i s t i k o w a , P e j z a ż z G r u n e w a l d u (S c h l a c h t e n s e e), o k . 18 9 8 , o l e j , p ł ó t n o , z e a b i o r ó w M u z e u m O k r ę g o w e g o w B y d g o s z c z y, d o z o b a c z e n i a n a w y s t a w i e „ B y d g o s c y m i s t r z o w i e m a l a r s t w a ”.

strona wiersza

Justyna Ptaszyńska

Przerębel uszły wspomnienia wyszły sobie, gdy spał szedł tak wolno wodą codzienności, że zamarzł wraz z nią, gdy nastał dlań tylko chłód czas patrzy kościstość ref leksji uwiera w żebro autokonfidencji permanentny stan duszności siedzący w poczekalni jedynych możliwych tymczasowych poczynań wszechpacjent «jak się to to wietrzy proszę pani? wywietrza znaczy się. droga pani…» jak to jest, że skoro już żyć mi kazano, to większość muszę, a mówią żem wolny? ile to mnóstwo? jak to pięknie? kto o tym decyduje i dlaczego mu wierzą? ile pytać mogę, a ile wątpić w odpowiedzi? gdzie jest spokój i dlaczego wydaje mi się być zerem absolutnym? jak odejść mogę po cichu będąc w tym mięsnym cieście? polatałbym popływał w czystej miłości poproszę urlop i receptę Justyna Ptaszyńska / Lis / Lu / lu_ziq / Marjory Stewart Baxter Pisząca z potrzeby wewnętrza. Grafik z głównego zawodu. Choreograf tańca współczesnego z zawodu dodatkowego. Dj z potrzeby serca. Współprowadząca z Kubą Ignasiakiem audycję „Idzie Lis” w Radio Kultura. Pisała do Magazynu „Moment” i „Grzeczniej” oraz dla „oaktopus.org”. Opowiadania i recenzje.

Współpracuje głównie z Miejskim Centrum Kultury w Bydgoszczy oraz ze Stowarzyszeniem Artystycznym Mózg. marzec 2013 |

| 3

felieton

MANISZEWSKA Muzyka sakralna i nie Na początku i pod koniec marca w Filharmonii Pomorskiej odbędą się dwa na pewno godne uwagi koncerty z udziałem Capelli Bydgostiensis. Pierwszy z muzyką bliższą nam w czasie, drugi związany z okresem Wielkiego Postu i wypełniony kompozycjami XVIII i XIX w.

Chronologicznie pierwszy koncert, zatytułowany Różne oblicza wirtuozerii, przewidziany na środę 6 marca, poprowadzi stale współpracujący z zespołem José Maria Florêncio, a wyeksponowane zostaną podczas niego harfa i instrumenty perkusyjne oraz grający na nich soliści. Anna Sikorzak-Olek, harfistka, jest od ponad trzech dekad związana z tym instrumentem, często i chętnie wykonuje muzykę współczesną, nagrywa też muzykę teatralną i filmową. Była nominowana do nagrody „Fryderyk 2001” za płytę z koncertami harfowymi XX wieku, nagraną z orkiestrą Amadeus pod batutą Agnieszki Duczmal. Stanisław Skoczyński zaś jest jednym z najwybitniejszych współczesnych polskich perkusistów, dobrze znanym naszej publiczności, choćby z organizowanych tu Bydgoskich Warsztatów Perkusyjnych, które przekształciły się w Drums Fuzje.

Skoczyński ma w repertuarze niemal wszystkie dzieła napisane na perkusję solo, w tym Iannisa Xenakisa, w którego kursach uczestniczył. Obaj soliści spotkali się już dwa lata temu, wykonując wspólnie Koncert na harfę, perkusję i orkiestrę kameralną Stanisława Moryto podczas Świętokrzyskich Dni Muzyki. Wówczas koncert prowadził Jacek Rogala, przez jakiś czas związany z Capellą Bydgostiensis… Nim jednak zabrzmi ten utwór, usłyszymy Claude’a Debussy’ego Danse sacrée i Danse profane na harfę i smyczki. Utwór ten powstał na zamówienie firmy Pleyel, która chciała nowej, „testowej” kompozycji, promującej u nich niedawno skonstruowany rodzaj harfy. Była to harfa chromatyczna, pozbawiona pedałów, z dwoma, krzyżującymi się płaszczyznami strun. Debussy napisał wówczas właśnie te dwa tańce, które można wykonywać również na współczesnej harfie pedałowej.

Jeden z najstarszych instrumentów ludzkości, znany już w Mezopotamii, Egipcie, Izraelu, Grecji, jak też heraldyczny symbol Irlandii, kojarzony jest dziś głównie z dodawaniem subtelnego kolorytu do orkiestrowych współbrzmień. Jednak wielu instrumentalistów i kompozytorów udowadnia, że jest to też instrument solowy o bogatych możliwościach wyrazowych. Harfa stała się też jednym z ulubionych instrumentów impresjonistów, ze względu na specjalne efekty, a zwłaszcza możliwość odtwarzania zarówno krystalicznie czystych, jak też szeleszczących, „zatartych” dźwięków.

4 |

| marzec 2013

Danse sacrée i Danse profane powstały w czasie gdy Debussy pisał jedno z najciekawszych swoich dzieł orkiestrowych, szkice symfoniczne La Mer, i już kilka lat po operze Pelleas et Melisanda. Oba tańce – zarówno „święty”, jak „świecki” nie kontrastują ostro ze sobą i nie miały takie być. Pierwszy, z pastelową przejrzystością i aurą starożytności, ma oddać atmosferę podniosłego, świętego tańca. Drugi natomiast, napisany w wyraźnym potrójnym metrum, z kapryśną relacją między harfą a smyczkami, oddaje inny rodzaj nabożeństwa – do natury, zmysłów, ziemskiej egzystencji.

Jeden z najstarszych instrumentów ludzkości, znany już w Mezopotamii, Egipcie, Izraelu, Grecji, jak też heraldyczny symbol Irlandii, kojarzony jest dziś głównie z dodawaniem subtelnego kolorytu do orkiestrowych współbrzmień. Jednak wielu instrumentalistów i kompozytorów udowadnia, że jest to też instrument solowy o bogatych możliwościach wyrazowych.

Koncert na harfę, perkusję i orkiestrę kameralną Stanisława Moryto z 2005 roku nie jest pierwszym utworem tego kompozytora w którym perkusja odgrywa ważną rolę. W latach 80. napisał A tre na dwa akordeony i perkusję, Vers libre na perkusję solo, Per uno solo na perkusję. W 2000 r. powstały Carmina Crucsis na recytatora i perkusję, utwór wpisujący się w historię polskiej muzyki pasyjnej, a dedykowany jednemu z solistów środowego koncertu, Stanisławowi Skoczyńskiemu. O kompozycjach Stanisława Moryto znany publicysta i krytyk muzyczny, Ludwik Erhardt w artykule Dwa razy Stabat Mater pisze tak: „Można tylko z podziwem stwierdzić, że twórca konsekwentnie trzyma się z dala od modnych kierunków i międzynarodowego targowiska nowości muzycznych, co skazuje go oczywiście na los outsidera, lecz i umożliwia kontynuowanie obranej własnej drogi”. Z kolei współczesna kompozytorka, Dorota Dywańska w artykule Harmonia serca i rozumu zauważa, że Stanisław Moryto jest „jednym z kompozytorów świadomych potrzeby syntezy, w niej odnajdujących sens tworzenia i sens całego świata znaczeń. W muzyce Stanisława Moryto uderza naturalność. Obok siebie

felieton

współistnieją chorał gregoriański, polifonia, rozwinięta harmonika, klastery – nie przeciwstawione sobie, lecz połączone w jeden ciąg wypowiedzi. Stanisław Moryto używa tych środków, gdyż przemawiają one do nas i dzięki temu uczestniczymy w wypowiadanym sensie”.

Oba te głosy, wyrażające odczucia dwu pokoleń, świadczą o komunikatywności i bezpośrednim oddziaływaniu muzyki Moryty.

Zwieńczy koncert niewielki utwór Romualda Twardowskiego, powstały w 1955 roku Oberek na orkiestrę smyczkową. To krótka, około trzyminutowa, jednoczęściowa kompozycja utrzymana w charakterystycznej tanecznej rytmice oberka. Jak wiele utworów z tamtego czasu jest inspirowana ludowym tańcem, dynamiczna i pełna życia.

Zupełnie inny charakter będzie miał koncert w Niedzielę Palmową, wypełniony muzyką sakralną. Na początek, w wykonaniu Capelli Bydgostiensis i Chóru Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy pod dyrekcją Benedykta Odyi, specjalizującego się w sztuce wykonawczej polskiej pieśni pasyjnej, usłyszymy Stabat Mater Josepha Rheinbergera. Nazwisko tego kompozytora niewiele nam mówi, a jednak gdy je wpisać w internetową wyszukiwarkę – wyskoczy od razu kilka stron z serwisu You Tube, a tam fragmenty właśnie tej jego kompozycji w bardzo wielu wykonaniach. Muzykę do sekwencji Stabat Mater pisali m.in.

Boccherini, Dworzak, Haydn, Palestrina, Penderecki, Rossini, Schubert, Szymanowski, Verdi… Zmarły w 1901 r. w Monachium Rheinberger był bardzo cenionym pedagogiem i niezwykle płodnym kompozytorem. Pośród dwustu jego kompozycji znajdziemy wiele utworów muzyki sakralnej. Czternaście mszy, trzy requiem, dwa Stabat Mater, liczne kantaty, motety, hymny, pieśni. Przejmująca, dramatyczna kompozycja niedzielnego koncertu – nawiązuje do późnoromantycznej stylistyki, a skomponowana została do wykonywania podczas liturgii.

W końcu arcydzieło. O prawykonaniu jego kompozytor napisał tak: „Mury, okna i kolumny katedry były pokryte czarną tkaniną, wielka lampa wisiała w centrum oświetlając mistyczną ciemność. O północy drzwi katedry zostały zamknięte i orkiestra zaczęła grać. Biskup stanął za pulpitem, wypowiedział pierwszą z fraz z komentarzem, opadł na kolana przed ołtarzem i przeżywał. Biskup wstawał i klękał tak siedem razy i za każdym razem orkiestra grała po jego komentarzu. Moja kompozycja musi być osądzana w tym aspekcie. Zadanie stworzenia siedmiu części, z których każda powinna trwać 10 minut, bez zmęczenia słuchaczy, nie było proste. Wkrótce odkryłem, że nie utrzymałem żądanego czasu trwania”. Tak wyglądało Siedem ostatnich słów Chrystusa na krzyżu Josepha Haydna w oczach swego twórcy. „Oratorium

bez tekstu”, nawiązujące do ostatnich słów Jezusa, napisane na zamówienie zgromadzenia Hermandad de la Santa Cueva w Kadyksie, stało się swego rodzaju dziełem totalnym. Z wykorzystaniem architektury kaplicy, plastycznej dekoracji (tkaniny, lampy), obrządku, słowa i muzyki. Haydn był dumny ze swego dzieła. Do Williama Forstera pisał: „Każda sonata, czy raczej każdy fragment tekstu, wyrażony jest wyłącznie muzyką instrumentalną, ale w taki sposób, że wywiera to najgłębsze wrażenie nawet na najmniej doświadczonym słuchaczu”. Z cyklu siedmiu sonat instrumentalnych, poprzedzonych introdukcją, zwieńczonych jedynym szybkim fragmentem, Il Terremonto, obrazującym trzęsienie ziemi i zmartwychwstanie – powstały jeszcze kolejne wersje – wokalna, kwartetowa i fortepianowa.

„Oratorium bez tekstu”, nawiązujące do ostatnich słów Jezusa, napisane na zamówienie zgromadzenia Hermandad de la Santa Cueva w Kadyksie, stało się swego rodzaju dziełem totalnym. Z wykorzystaniem architektury kaplicy, plastycznej dekoracji (tkaniny, lampy), obrządku, słowa i muzyki.

Haydn był dumny ze swego dzieła.

W 1795 roku Haydn podróżował po Niemczech i Austrii. W Passau usłyszał aranżację na chór Siedmiu ostatnich słów dokonaną przez chórmistrza Josepha Friebertha, który dodał kilka chorałów do oryginału. Wtedy stworzył własną wersję z chórem i to uznał za właściwe oratorium. Wykorzystał tekst Barona Gottfrieda van Sweden. Ta ostateczna wersja została wykonana w Wiedniu w 1796 roku, a opublikowana została w roku 1801.

Wstęp i Terremoto oraz środkowa Sonata w całości utrzymane są w moll, reszta kończy się w dur. Czy chodziło twórcy o to, by bardziej niż grozę cierpienia wyeksponować spełnienie zbawiennej misji? Czy raczej o to, by nie ilustrować fraz dosłownie? Zapewne nie miała to być muzyka teatralna i afektowana, raczej pomocna w skupieniu się na poszczególnych frazach. Przypomnijmy wszystkie siedem słów rozproszonych w Ewangeliach: „Ojcze przebacz im, bo nie wiedzą co czynią!”, „Zaprawdę, powiadam ci: Dziś ze mną będziesz w raju”, „Niewiasto, oto syn Twój. Oto Matka twoja”, „Boże mój, Boże mój, czemuś mnie opuścił?”, „Pragnę”, „Wykonało się!”, „Ojcze, w Twoje ręce powierzam ducha mojego”.

Powstało niezwykłe, medytacyjne arcydzieło, warte poznania w każdej z czterech autorskich wersji.

Małgorzata Maniszewska marzec 2013 |

| 5

PARYŻ

Wenecja

Aby zobaczyć to, co jest bardzo blisko, potrzeba pewnego dystansu Z Małgorzatą Winter o Wycieczce do Europy rozmawia Monika Grabarek Opowiedz o swoim najnowszym projekcie, który zrealizowałaś pod koniec ubiegłego roku.

Małgorzata Winter: Tytuł tego projektu to: Tak daleko stąd, jak blisko. Wycieczka do Europy – Wenecja, Paryż, Rzym; pierwszy człon tytułu, jak wiadomo, to tytuł filmu Tadeusza Kunza. Na pomysł, aby go wykorzystać do nazwy projektu wpadł Piotr Świtakowski czyli „Świstak”.

Może zacznę od tego, że ten pomysł podróży po okolicach Bydgoszczy narodził się bardzo, bardzo dawno temu, jeszcze podczas Konstrukcji w procesie. Nie pochodzę z tych stron, więc po przeprowadzce było czymś naturalnym, że chciałam poznać nową przestrzeń mnie otaczająca, ale jak to w życiu bywa, zawsze na takie wycieczki brakowało czasu. Oczywiście wpadałam czasem do Żnina czy Biskupina, ale były to raczej sytuacje zawodowe.

To wszystko zaczęło wyglądać trochę inaczej podczas Konstrukcji w procesie. Jeździłam wtedy po okolicach z artystami z Łodzi, towarzyszył nam również Malcolm, Aborygen, który odwiedził nas w związku z wystawą prac aborygeńskich artystów w Polsce. Był bardzo szczęśliwy, że udało mu się wyrwać z Warszawy i oczywiście zachwycony okolicami Bydgoszczy. Podczas tych wyjazdów w związku z organizacją Konstrukcji okazało się, że jest nie tylko wiele ciekawych i pięknych miejsc, ale przede wszystkim, że mieszkają tam bardzo fajni ludzie.

Po moim powrocie do Bydgoszczy, blisko dwa lata temu, znowu z przyjaciółmi zaczęłam wędrować po okolicy. Dużo się zmieniło. Czasami trafialiśmy na re6 |

| marzec 2013

alizacje, które powstały podczas Konstrukcji w procesie.

Okazało się, że w niektórych miejscach one nadal funkcjonują, ludzie o nie dbają.

I te wycieczki po latach były inspiracją do Wycieczki do Europy?

Mnie w ogóle interesuje to, jak żyją ludzie w tych mniejszych miejscowościach, a główną inspiracją była książka Tomasza Rakowskiego Łowcy, zbieracze, praktycy niemocy. Książka dotyka gorzkiego problemu: co stało się z mniejszymi ośrodkami i ich mieszkańcami po czasach transformacji ustrojowej na południu Polski; wszyscy wiemy, że nie dzieje się tam najlepiej, że niektórym wtedy zawalił się świat na głowę, że boleśnie te zmiany odczuły całe miejscowości, a nawet regiony Polski. Tomasz Rakowski zbierał materiały przez kilka lat (2002-2006).

Nasz projekt dotyczy naszego regionu. Celem jest wydawnictwo, zbieranie materiałów też pewnie trochę potrwa. Chcemy pokazać, jak tutaj się żyje, jaki mają dostęp do kultury ludzie w tych małych miejscowościach, jak kultywują tradycje. Rozpoczęłam od krótkich indywidualnych wypadów do tych miejscowości, duży zbiorowy wyjazd do Paryża, Wenecji, Rzymu odbył się w ostatni weekend minionego roku. Uczestniczyło w nim wiele osób z Bydgoszczy związanych ze Stara Piekarnią i myślę, że był bardzo pouczający dla nas wszystkich.

Powiem szczerze, że dla mnie to było bardzo interesujące doświadczenie, ponieważ byliśmy bardzo dużą, ale też mocno zróżnicowana grupą i każdy pod-

rozmowa RZYM

zdjęcia ZbyZiel

czas tej wycieczki znalazł i odkrył coś innego. Dla mnie ważnym aspektem tego wyjazdu, oprócz oczywiście poznania tych wszystkich fantastycznych ludzi z miejscowości, które odwiedziliśmy, było to, że nabrałam innej perspektywy do otaczającej nas rzeczywistości tu w Bydgoszczy. Bardzo często tak w życiu jest, że aby zobaczyć to, co jest bardzo blisko potrzeba pewnego dystansu, oddalenia. Po prostu na co dzień nie zauważamy tego co dzieje się w naszym najbliższym otoczeniu, w naszej kamienicy, dopiero gdy na chwilę się oddalimy, to po powrocie z większą ostrością zobaczymy to, co się dzieje na naszym podwórku, zupełnie obok, nie tylko pod względem kulturowym, ale i społecznym. Jednocześnie mogliśmy się przekonać jak to co nas interesuje funkcjonuje w regionie. To, że na początku pojawiły się miejscowości Paryż, Wenecja i Rzym, to chyba oczywiste. W końcu to europejskie stolice kultury. Nie bez znaczenia był też termin naszej podróży. Wyjechaliśmy w ostatni weekend grudnia i, jak to o tej porze roku, było szaro, buro i ponuro. W takiej aurze rzeczy ukazują się takimi, jakimi są naprawdę, nic nie upiększa krajobrazu i o to właśnie mi chodziło. Oczywiście każdy z nas zobaczył co innego w zależności od indywidualnych zainteresowań i poczucia wrażliwości. I właśnie te przeróżne obserwacje, udokumentowane fotograficznie chcemy zaprezentować na wystawie bydgoskiej publiczności.

Pokazać co się wydarzyło podczas tej naszej wycieczki i takie spotkanie odbędzie się w Galerii Kantorek.

Chcielibyśmy też porozmawiać o roli artysty i jego odpowiedzialności wobec grup społecznych, które angażuje do projektów. Jak być użytecznym i jak osiągnąć zamierzone cele, które zaowocują stałymi, autentycz-

nie pozytywnymi relacjami i przyczynią się do rzeczywistych zmian. Z doświadczenia wiem, że to bardzo trudne, więc może takie spotkania pozwolą wypracować formy działania, które może niekoniecznie będą „innowacyjne”, ale przede wszystkim skuteczne.

Czy na tym pokazie projekt zostanie zakończony?

Nie. My dopiero właściwie zaczynamy. Ta podróż zaowocowała czymś dla mnie bardzo pozytywnym. Jest duża chęć wśród uczestników, by powrócić do tych miejsc, ale już z konkretnymi działaniami, pojawiły się nowe pomysły, rodzą się projekty. Wycieczka do Europy, ale też wcześniejsze nasze działania poza Bydgoszczą pokazały jak bardzo ludzie żyjący poza dużymi centrami kultury potrzebują kontaktu z innymi, z artystami, jak duża jest w nich potrzeba poznawania nowych rzeczy, uczestnictwa, jak chętnie angażują się w działania, które im proponujemy. To właśnie jest dla mnie impulsem żeby wraz z grupą chętnych zapaleńców coś dla nich zrobić, wyjść do nich z jakąś propozycją, ale tez nauczyć się słuchać. Nie robić „dla kogoś” tylko „z kimś”.

Najważniejsze jest to żeby działać wspólnie, to sprzyja budowaniu społecznych relacji, więzi.

Reasumując, całkiem nieoczekiwanie projekt Wycieczka do Europy stał się punktem wyjścia do dalszych akcji społeczno-artystycznych i chyba to właśnie świadczy o tym, że takie działania maja sens i są bardzo potrzebne. Grupa, którą umownie nazywamy „Stara Piekarnia”, do której ty przecież też chyba przynależysz, udowodniła już chyba wiele razy, że wspólnie można więcej i lepiej, nawet w mało komfortowych warunkach. marzec 2013 |

| 7

fmeul zi ey tkoan

Kaźmierski Spoza układu (3): Zawijasy yassu Na rynku wydawniczym pojawiła się niezwykle ciekawa pozycja – ciekawa zwłaszcza dla miłośników muzyki, zwłaszcza dla bydgoszczan, a najbardziej zainteresowani nią powinni być bydgoszczanie, dla których muzyka jest ważna. By było dziwniej, z powstaniem tej książki ani samorząd naszego województwa, ani samorząd bydgoski nie miał, w sposób bezpośredni, nic wspólnego. Siły sprawcze to Stowarzyszenie „A KuKu Sztuka” oraz samorządy: Gdyni, Sopotu i Gdańska. Co jeszcze bardziej zadziwiające, tej książki nie można kupić. Można ją otrzymać. Oto szczegóły: na portalu społecznościowym pojawił się wpis, z którego się dowiedziałem, że takie dzieło się właśnie ukazało i że wystarczy napisać pod wskazany adres, by zamówić egzemplarz, można ewentualnie pokryć koszty przesyłki.

Jednak gdy poprosiłem o numer konta, przyszła wiadomość zwrotna z prośbą o adres i dwa dni później książkę miałem już w domu. Wróciłem z nią z poczty. Usiadłem w butach i kurtce, no i zacząłem kartkować, czytając coraz dłuższe fragmenty. Fascynująca lektura, tym bardziej, że w wielu opisywanych tu wydarzeniach brałem udział, a dobrze lub mniej dobrze znam wiele z cytowanych tu osób. Nie będę dłużej pompować balona ciekawości, chodzi o książkę Sebastiana Reraka Chłepcąc ciekły hel. Historia yassu. Rerak zabrał się za książkę w 2006 roku, zatem miał trochę czasu na pozbieranie materiałów, a robią one duże wrażenie. Niestety, nie znajdziemy tu bibliografii czy przypisów oprócz wymienienia kilku, niektórych nieistniejących już, tytułów prasowych, takich jak „bruLion”, „Brum”, „Czas Kultury”, „Fluid”, „Teraz Rock” czy „Mać Pariadka”. Bardzo szkoda, że nie ma żadnego indeksu, choćby nazwisk, nie wspominając o zestawie grup i projektów oraz wydawnictw płytowych. Reszta materiału – cytaty, wywiady, rozmowy, analizy muzyczne, przybliżenie historycznych realiów – to wielka robota Sebastiana Reraka; gdy ktoś weźmie do ręki tę 550 stronicową cegłę, zajrzy do niej, natychmiast to 8 |

| marzec 2013

sobie uzmysłowi. To kompendium napisano językiem dosadnym, raczej niekojarzącym się ze stylem naukowym, można porównać to do luźnego wykładu nacechowanego potocznym językiem i współczesnymi sformułowaniami. Autor dość radykalnie rozwiązał sprawę chronologii i układu książki. Jest, po prostu, pięć części i dwa wstępy oraz wiele małych rozdziałów. Zero zdjęć.

A skąd ten dziwny tytuł? To nazwa jednego z kawałków grupy Miłość.

Yassowa Bydgoszcz Wiadomo, jak ważną rolę odegrał dla yassu bydgoski Mózg, zatem co chwilę natrafiamy na klub i ludzi z nim związanych. Sebastian Rerak wielu rzeczy dowiaduje się od Tomka Gwincińskiego, Sławka Janickiego, Krzysztofa Gruse, Jacka Buhla, Rafała Gorzyckiego, Janusza Zdunka i wielu innych. Wiadomo, mocno eksponowane jest też skrzydło trójmiejskie z Tymonem Tymańskim, Mazzollem i Mikołajem Trzaską na czele.

Podoba mi się zwłaszcza odmalowanie początków yassu w części „Proto-yass”. Tego pamiętać nie mogę, byłem za młody, choć dużo słyszałem o akcjach – koncertach bydgoskiej grupy Henryk Brodaty, ale nie wiedziałem, że było aż tak mocno i że nawet „odjechanym” bywalcom różnych artystycznych prezentacji opadały szczęki. Doszło nawet do przerwania koncertu, gdyż sam Konio Konnak miał obawy, że bydgoszczan zwinie SB. Jeszcze „weselej” było, gdy Henryk Brodaty miał uświetnić otwarcie wystawy Grzegorza Klamana.

Publiczność po odebraniu dawki muzycznego eksperymentu zareagowała w sposób przedziwny: zaczęła wchodzić na rzeźby Klamana. Tomek Gwinciński: „Henryk Brodaty był zespołem wyklętym, czarną dziurą, materią anihilującą, stojącą w opozycji do wszystkiego, co jest. Wyznawaliśmy gombrowiczowską wolność, która istnieje, nawet jeśli jest się zamkniętym w szklanej kuli na dnie Rowu Mariańskiego".

Jest tu wiele tego typu opowieści, a to dopiero początek! Rerak jest bardzo skrupulatny, nie omija niektórych drobiazgów, dowiadujemy się o szczegółach dotyczących kolejnych płyt, przypadkach, które okazywały się powodami powstania czegoś ważnego, zastępstwach, spóźnieniach, nieudanych koncertach. Na końcu autor żegna tych, którzy odeszli na zawsze: Jacka Oltera, Tomka Świętego Hesse i naszego Jacka Majewskiego. Tę książkę powinniśmy wpisać w jakiś bydgoski kanon lektur, gdyż to kawałek muzycznej historii naszego miasta, historii, która wzmacnia muzyczny potencjał Bydgoszczy. Klub Mózg obchodzi w tym roku 19 urodziny, książka Reraka to wspaniały urodzinowy prezent.

Tomasz Kaźmierski

felieton

Gębarowska Czy SZTUKA ma płeć? (3): Próby zdefiniowania kobiecości 8 marca to tradycyjnie data, wokół której podejmowane są próby zdefiniowania kobiecości i podmiotu „kobiety“. Oblicze Międzynarodowego Dnia Kobiet zmienia się. Wszechobecne jeszcze kilkanaście lat temu goździki i nylonowe rajstopy zastąpiły „manify” i pytania – jak na nowo zdefiniować kobiecość? Jakim językiem ją opisać? A może przede wszystkim czy możemy dziś jeszcze mówić o czymś takim jak uniwersalny podmiot pt. „kobiety“?

Dekonstrukcja podmiotu feminizmu, który w drugiej fali przyjął uniwersalną postać feministycznej kategorii „my kobiety“, została zainicjowana w dyskursie feministycznym na długo przed tym jak główne dzieła feminizmu zostały przetłumaczone na język polski.

Podmiot feminizmu, ze względu na swój esencjalizm i wykluczeniowy charakter, został ostro skrytykowany przez przedstawicielki różnych, wyłączonych dotąd z dyskursu feministycznego grup kobiet np. „nie-białych”, „nie-zachodnich”, „nie-heteroseksualnych” czy „nie-pochodzących-z-klasy-średniej”, jak chociażby Judith Butler, Elizabeth Spelman, Adrienne Rich lub Chandra Talpade Mohanty. Krytyczki te udowadniały, jak feminizm poprzez produkcję homogenicznej kategorii „kobiet w ogóle“, mającą stanowić, wypowiadający się w imieniu „wszystkich kobiet“ podmiot walki feministycznej, wpadł w pułapkę esencjalizmu i uniwersalizmu. Zakładana wewnętrzna spójność podmiotu feminizmu nie uwzględnia bowiem lub świadomie milczy na temat różnorodności kobiecych doświadczeń (jak np. podwójności wykluczenia kobiet czarnych, o czym pisze Bell Hooks). Co więcej, podtrzymując założenie istnienia kategorii „kobiet w ogóle“, reifikuje z kolei biologiczne różnice między kobietami a mężczyznami, co wydaje się być sprzeczne z samymi założeniami feminizmu. W efekcie prowadzi do wewnętrznych sporów i konfliktów, osłabiających sam ruch feministyczny.

W obliczu toczących się na świecie feministyczych debat na temat konieczności reinterpretacji polityki tożsamości ze względu na różnorodność kobiecych doświadczeń i perspektyw uwikłanych w odmienność klasową, rasową, ekonomiczną, czy religijną, intrygujące było na polskiej scenie politycznej powstanie w 2007 roku Partii Kobiet, założonej przez pisarkę Manuelę Gretkowską, bazującą na uniwersalnej kategorii „kobiet polskich“. Przypomnijmy, że kategoria „kobiet polskich“ nie tylko oparta była na sztucznie stworzonej solidar-

ności kobiet i na serii wykluczonych „Innych” (z partii wykluczone są „mocherowe berety”, teolożki, które nie chcą walczyć o prawo do aborcji, lesbijki, których obrona praw nie znalazła się wśród postulatów partii, kobiety które już są w sejmie i chciałyby przystąpić do partii). Gretkowska posunęła się o krok dalej, wymyśliła – dokładnie jak to całe wieki robili mężczyźni – swoisty język opisujący kobiety tj. „prawdziwą kobiecość“.

Hasłem przewodnim Partii Kobiet staje się „rozważna i nowoczesna“, a ilustrować to hasło ma plakat partyjny.

Założycielka partii stwierdza jednak nagle, że kobiety nie są ofiarami i że plakat nie może kojarzyć się z akcją społeczną, tj. być „biało-czarny, tragiczny w sprawie wymagającej interwencji”. Ma być jak reklama kremów, kolorowy i estetyczny, a na nim „znane twarze kojarzące się z poglądami, z życiem prywatnym. Postaci-znaki łączące intelektualistki i oglądaczki seriali. Yupiskę i dziewczynę ze wsi”.

Tak więc zbiorową tożsamość milionów Polek ma zobrazować kilka piosenkarek, aktorek, dziennikarek i intelektualistek, „sklejonych w postprodukcji w korowód” . Jedna z nich (Magdo-Marcysia ze Złotopolskich) ma zagrać zaradną dziewczynę ze wsi (sic!), bo ktoś napisał, że „Polska to dziewczyna ze wsi – ambitna, pracowita, pragnąca awansu”. Dlaczego Gretkowska nie zaprosiła „prawdziwych” kobiet zamieszkujących Polskę? Odpowiedź jest prosta: musiałaby wówczas poznać ich różnorodność, wysłuchać odmiennych „spojrzeń” na świat, uwzględnić różne formy dyskryminacji, ale i uprzywilejowania. Jednym słowem cały jej projekt by się rozsypał, gdyby w studio fotograficznym stanęły „prawdziwe” kobiety.

Kilka z takich kobiet przedstawia natomiast Maria Sadowska w swoim debiucie reżyserskim Women’s Day (czyli „Dzień kobiet”). Film wchodzi do kin 8 marca czyli dokładnie w Dniu Kobiet. To historia kobiety, która nie tylko musi walczyć o przetrwanie – każdy kolejny dzień dla siebie i swojej córki, ale też staje w obliczu walki z bezwzględną korporacją. Bohaterka filmu po awansie na kierowniczkę sklepu zmuszana jest do oszustw i wyzysku pracowników. To, co miało być dla niej wybawieniem, staje się kolejnym kamieniem milowym w jej i tak już niełatwym życiu. Halina, podobnie jak wiele kobiet będących w trudnej sytuacji, odnajduje drzemiącą w niej siłę i „podnosi rękawicę”…

Katarzyna Gębarowska marzec 2013 |

| 9

teatr

akt # 3 Aktualny Kwestionariusz Teatralny

Fot. Julia Mieczkowska

Julia Wyszyńska

Jestem dobrą aktorką, bo…

Nie mogę sama o sobie tak powiedzieć, bo nie tym powinnam się interesować.

W końcu każdy spektakl jest różny i czasem można zagrać fantastycznie, a innym razem beznadziejnie. Wiem jednak, że chcę się rozwijać i wykonywać dobrze mój zawód. Z całym sercem oddaję się pracy, a ocena należy już do widza.

Najłatwiejsza rzecz w moim zawodzie to… zapamiętywanie tekstu, bo nie wymaga to zaangażowania emocjonalnego, które jest najtrudniejszym elementem mojej pracy.

Zupełnie nie potrafię…

Moim zdaniem wszystkiego można się nauczyć :) Gdybym musiała zmienić zawód, to zostałabym… restauratorką, bo zawsze chciałam otworzyć własną knajpkę. Kiedyś myślałam także, aby zostać psychologiem, bo moja mama wykonuje ten zawód, ale doszłam do wniosku, że to nie jest fach dla mnie, gdyż trzeba w nim zmagać się z poważnymi problemami ludzi.

Najczęściej w teatrze śmieję się z… człowieka w złej kondycji. Bardzo bawią mnie momenty, kiedy aktor staje w obliczu nieoczekiwanej sytuacji, np. kiedy się potknie, zapomni tekstu, albo ma „przerażone oczy drobiu”, bo nie wie co powinien powiedzieć ;) 10 |

| marzec 2013

teatr Najdziwniejszy przesąd teatralny, któremu hołduję to…

Kiedyś moja pani profesor, Anna Polony, nakrzyczała na mnie, kiedy przyszłam w kolczykach z pawich piór, bo to przynosi w teatrze pecha. Od tamtej pory nigdy takich kolczyków nie założyłam do pracy. Absolutnie nie wolno gwizdać oraz wchodzić w butach z zewnątrz na scenę. Mam także swoje prywatne przesądy, np. często nie zapraszam na swoje spektakle, bo boję się, że kiedy to zrobię, to wtedy źle zagram.

Moje ulubione miejsce w budynku bydgoskiego teatru to… kameralna scena, bo ma fantastyczną energię i bardzo dobrze mi się tam gra.

Pierwsza rzecz, którą robię, gdy przychodzę do pracy to… idę do garderoby i tam przygotowuję się do spektaklu. Natomiast w czasie trwania prób najpierw przebieram się w specjalny kostium i rozgrzewam.

Krótko przed ważnym dla mnie spektaklem myślę o… widowni i witam ją w sercu oraz dziękuję, że przyszła.

Moje największe marzenie teatralne to… pracować w teatrze stworzonym przez grupę przyjaciół, w którym będzie można być niezależnym od wymogów państwa. Chciałabym także pracować i mieszkać w jednym mieście. Jednak najważniejszy jest dla mnie ciągły rozwój i możliwość otrzymywania coraz to nowych wyzwań, bo marzenie o konkretnej roli jest już raczej archaizmem.

Rola, z której jestem najbardziej zadowolona to…

Najbardziej jestem zadowolona z ról, które wprowadziły zmiany w moim życiu oraz wymagały ode mnie dużego zaangażowania i jest to na pewno Medea. Było to dla mnie ogromne wyzwanie aktorskie i za każdym razem jest, kiedy mam grać w tym monodramie. Jednak jest to tak bezpośrednie spotkanie z widzem, jakiego żaden inny spektakl nie daje.

Bydgoski Teatr jest najlepszy w Polsce ponieważ…

Nie znam wszystkich teatrów w Polsce, więc nie mogę powiedzieć jednoznacznie, że bydgoski jest najlepszy. Na pewno wielką wartością tego teatru jest jego dyrektor, który jest wyjątkową osobowością. Paweł Łysak buduje zespół, który posiada poczucie humoru, chce ze sobą pracować i spotykać się z ciekawymi reżyserami. Ta ekipa nie jest także skostniała, gdyż jest w nieustannym ruchu, jest obeznana ze światem, jeździ na różne festiwale i wie, co się dzieje w innych teatrach w Polsce. TPB posiada także nieprzypadkową widownię, która jest nauczona teatru, wchodzi w konwencję bez względu na wiek i jest w ciągłej „rozmowie” z aktorami.

Przepytywał Maciej Federowicz

marzec 2013 |

| 11

Nie ma już miejsca na „czwartą ścianę” w teatrze Z aktorką Teatru Polskiego w Bydgoszczy Julią Wyszyńską rozmawia Maciej Federowicz Fot. Julia Mieczkowska

Na deskach bydgoskiego teatru zadebiutowałaś stosunkowo niedawno, bo w ubiegłym roku w spektaklu Źle ma się kraj. Jak wspominasz pierwsze spotkanie z zespołem tego teatru?

W Źle ma się kraj występuje tylko piątka aktorów – Małgosia Witkowska, Kuba Ulewicz, Michał Czachor, Mirek Guzowski i ja, więc zaczynając prace nad tym spektaklem nie miałam szansy poznać całego zespołu Teatru Polskiego w Bydgoszczy. Jednak obsada tej sztuki jest bardzo sympatyczna i zwariowana. Na pierwszej próbie miałam wrażenie, że jestem „starym dziadem” w porównaniu z nimi, bo oni byli bardzo otwarci na różne szalone pomysły scenograficzno-inscenizacyjne, czym byłam mile zaskoczona. Następnie zaczęły się próby do Wiśniowego sadu i przez resztę ekipy zostałam także bardzo ciepło przyjęta. Od samego początku czułam się tutaj komfortowo.

Jakie są twoje pierwsze wrażenia po premierze spektaklu, która odbyła się w lutym?

Bardzo pozytywne. Dzięki tej pracy zakochałam się w Czechowie, bo tak naprawdę to było moje pierwsze spotkanie z jego twórczością. Oczywiście w szkole pracowaliśmy nad różnymi scenami z jego dorobku, ale to było zupełnie coś innego. Otrzymałam w tym spektaklu zadania, które nie zawsze są dla mnie proste. Często muszę zmagać się tam sama ze sobą, ale bardzo to lubię.

Mam jednak wrażenie, że ciągle jeszcze musimy pracować nad tą sztuką. Mimo wszystko nie możemy sobie pozwolić na pozostawienie obecnego efektu, bo trzeba cały czas walczyć o to, aby poszukiwać, rozpulchniać role i wzajemne relacje między postaciami. Paweł Łysak skonstruował nam świat, nas w niego włożył, ale teraz naszym zadaniem jest ciągłe poszukiwanie po swojemu.

W Wiśniowym sadzie, czyli najnowszej sztuce wystawianej na deskach bydgoskiego teatru grasz Anię.

Recenzje tego spektaklu okazały się jednak bardzo pozytywne, więc jaki jest sens poprawiania czegoś, co już zbiera pozytywne opinie?

12 |

| marzec 2013

teatr Recenzje nie są dla nas, aktorów. Nie czytam recenzji, bo uważam, że ich autorzy mają swój własny świat, swoje zasady, prawa i reguły. Moim zdaniem nie można poddawać się temu, co jest tam napisane.

Nawet jeśli recenzenci wyrazili się bardzo pochlebnie na temat twojej roli?

To jest oczywiście bardzo przyjemne, ale taka recenzja może nam dać tylko zielone światło, że obraliśmy właściwy kierunek. Jednak na pewno nie mówi, że to już wystarczy. Nie wiem, czy można kiedykolwiek powiedzieć, że spektakl jest już skończony, a rola zrobiona. Każdego dnia doświadczamy czegoś innego i za każdym razem słowa, które wypowiadamy są o czymś innym. Grając na przykład scenę, w której mam wywołać w sobie smutek, nie poszukuję tej emocji ciągle z tego samego powodu.

Mówi się, że Wiśniowy sad to najtrudniejsza sztuka Czechowa, ponieważ umierający autor zawarł w niej całe skomplikowane spektrum swojej osobowości i w zasadzie tym dziełem żegnał się z publicznością. Bałaś się pracy nad tym spektaklem?

Absolutnie nie. Czytając za pierwszym razem Wiśniowy sad nudziłam się okropnie. Zastanawiałam się jak można to wystawić? Przecież to jest o sadzie i o drzewach. Kogo to będzie teraz interesowało?

W swojej naiwności myślałam, że mam rację. Okazało się jednak, że byłam w ogromnym błędzie. To jest tak skonstruowany dramat, jak perełki nanizane na niteczkę. Żadne słowo nie jest tam bezcelowe. Nic nie jest podane wprost i to jest niesamowite. Mamy rozmowę o herbacie, kawie czy sadzie, a pod spodem odbywają się dwuznaczne dyskusje, które są cały czas aktualne. Jest tam bardzo dużo różnych emocji, np. miłość, namiętność, żal, zdrada czy wykluczenie w rodzinie.

Wiśniowy sad to bardzo pojemny dramat, choć na początku tego nie zauważałam.

Wiśniowy sad wystawiany był już wielokrotnie na deskach różnych teatrów na całym świecie. Przygotowując się do roli Ani inspirowałaś się wykonaniami innych aktorek?

Nie robiłam tego, bo tak naprawdę nie widziałam nigdy żadnej inscenizacji Wiśniowego sadu. Wprawdzie oglądałam kiedyś fragment bardzo starego nagrania z Judi Dench w roli Ani, ale była to zupełnie inna bohaterka, niż moja, bo była dobra i ciepła, a w tych czasach relacje matka-córka są dużo bardziej drapieżne. Tego właśnie szukaliśmy z reżyserem w mojej Ani. Jak układała się twoja współpraca z Pawłem Łysakiem? Mam na myśli jego uwielbienie performatywności spektakli i nawiązywania dialogu z publicznością.

Paweł Łysak jest bardzo mądry i niezwykle wyczulony na to, co się dzieje na scenie. Bałam się bardziej, iż nie będę umiała podążać za jego myślą, potrzebami, a także, że nie będę mogła sprostać jego wizji.

Mówiąc o performatywności i nawiązywaniu dialogu z publicznością, to jestem już z pokolenia, w którym nie ma innego teatru. Nie jest to dla mnie żadna nowość czy udziwnienie. Nie ma już miejsca na „czwartą ścianę” w teatrze. W tych czasach telewizja, Internet, kino, filmy czy billboardy dają tyle bodźców, że już nie ma szans, żeby nie popatrzeć widzowi w oczy i nie porozmawiać bezpośrednio z nim. Mogę zatem tylko cieszyć się, że reżyser nie podszedł do Wiśniowego sadu sztampowo.

Paweł Łysak sięgając po Wiśniowy sad zadaje pytanie o modele życia, które dominują we współczesnym świecie. Jaka jest twoja odpowiedź na to pytanie?

Moim zdaniem teraz ludzie chcą, aby było łatwo, szybko, efektownie, ale przede wszystkim wygodnie.

Obecnie modne jest osiągnięcie sukcesu, jednak jest to bardzo zdradliwe, gdyż buduje on strach przed utratą wysokiej pozycji. Wywołuje to frustrację i potrzebę osiągnięcia kolejnego sukcesu. Modele życia są różne, ale mam wrażenie, że w Wiśniowym sadzie dominuje potrzeba ucieczki człowieka, która także silnie występuje we współczesnym społeczeństwie.

Ciągle wydaje nam się, że jesteśmy w miejscu, w którym nie powinniśmy być. Mamy przekonanie, że gdzie indziej będziemy szczęśliwsi i tam osiągniemy w końcu spokój.

A ty gdzie chciałabyś uciec?

Za każdym razem myślę, że chciałbym być w innym miejscu, kiedy zapominam, że życie jest tu i teraz.

W chwili, gdy już zupełnie zagubię się w tej ucieczkowości, to mam poczucie, że jeszcze tyle rzeczy przede mną i tak wiele muszę się w dalszym ciągu nauczyć.

Ciągle mam poczucie, że to nie jest jeszcze prawdziwe dorosłe życie. Dorosły człowiek może się utrzymać, zarobić na własne mieszkanie, a mam wrażenie, że to mi się dopiero zacznie.

Skoro ty nie możesz jeszcze zarobić na mieszkanie, to nasuwa się smutny wniosek, że aktorstwo to pewnego rodzaju hobby w tym kraju.

Ciężko wyżyć z zawodu aktora. Pewnie ludzie nawet sobie z tego nie zdają sprawy. Kiedy rozmawiam ze znajomymi i porównujemy gaże, to oni nie chcą uwierzyć, że tylko tyle zarabiam. Taki jest niestety system kultury w Polsce i nie wiem, kiedy to się zmieni. Jestem oczywiście pełna wdzięczności za to, że mogę pracować, bo zdaję sobie sprawę, że to nie jest proste w tych czasach.

Wiem, że jest wielu aktorów, którzy nie mają pracy.

Na koniec mam smutną konstatację, że w czasach kryzysu oszczędza się właśnie na kulturze i sztuce.

Człowiek musi jednak obcować z kulturą, inaczej przestaje być człowiekiem.

Dyrektor Łysak i tak robi wszystko, co może, żeby mimo tych cięć nie ograniczać zespołu.

Chwała mu za to. marzec 2013 |

| 13

plastyka Hanna Strychalska

Prześwit

W

A. Widelski kontynuuje obraz Sulejów przed wernisażem swojej wystawy w Galerii Wspólnej (24.01.2013).

Anioły, rysunek węglem na papierze pakowym.

Fot. Marta Wiśniewska-Krasuska

14 |

| marzec 2013

dniach 24 stycznia – 17 lutego 2013 roku, w Galerii Wspólna w Bydgoszczy, można było zobaczyć obrazy wykonane w technice oleju i akrylu, pochodzące z ostatnich lat, i rysunki węglem – Andrzeja Antoniego Widelskiego.

Artysta mieszka i tworzy na Starym Mieście w Lublinie. Jest wykładowcą, na stanowisku adiunkta, na kierunku Grafika w Wyższej Szkole Technicznej w Katowicach. Zajmuje się malarstwem i grafiką, pracując w autorskiej technice – rysografii. Znany jest jako autor projektów i realizacji kilkunastu wnętrz sakralnych, m.in. w Lublinie, Rzeszowie, Siennicy Nadolnej, Kłodnicy i Tomaszowie Lubelskim. Zilustrował kilkanaście tomików poezji Ryszarda Winiarskiego. Zajmuje się również rzeźbą, zaprojektował m.in. tablicę pamiątkową Brunona Schulza w Drohobyczu, na Ukrainie, oraz stacje drogi krzyżowej w kościele pw. Świętej Rodziny w Rzeszowie.

plastyka Widelski jest malarzem zainspirowanym ekspresjonizmem, pojmowanym jako mocny, dynamiczny gest oraz sztuka wyrażająca emocje i przeżycia. Dla ich opisania artysta posługuje się całą gamą barw, walorów i faktur, równocześnie utrzymując obraz w jednej, ciepłej lub chłodnej tonacji. Widzimy, że pociąga go bogactwo malarskiego warsztatu. Rozsmakowuje się w subtelnościach formalnych, a także w różnych ujęciach i wariantach tematu, który go fascynuje.

Elementy pejzażu łączy z abstrakcją i postacią ludzką – która, choć syntetyczna, ma swój charakter: pozę, gest i wewnętrzne poruszenie. Na wystawie odnajdujemy przedstawienia prawie całkowicie abstrakcyjne: płaszczyznowe, utrzymane w ciepłej tonacji, i wyrównane walorowo z akcentem koloru, gdzie powierzchnia płótna przypomina barwny ryt (Muza, 2010). Kiedy indziej rozpoznajemy fantasmagoryczny tłum, który z wolna ogarnia złotawe światło. Powstały z materii chłodnych barw i błysków bieli, ukształtowany jest przez niespokojne, fakturalne pociągnięcia pędzla (Wędrówka, 2005-2007).

W pracach Andrzeja Widelskiego decydująca rola przypada linii, będącej oznaką istnienia, życia. Zarysowuje ona ludzką sylwetkę i byty czysto duchowe, które wyłaniają się z młodopolskiej mgły, jak z nicości. Linia czarna, gęsta, pełna nieznanej siły, stwarza pejzaż, czyli przestrzeń, a w niej gąszcz, podobny bezlistnym krzewom i drzewom, tak jak w tryptyku Srebrny ogród z lat 2009-2012. Obrazy te przywodzą na myśl wyobrażenie najwyższego z kręgów Raju, powstałe wokół rozważań Gershoma Scholema (1897-1982) – najwybitniejszego współczesnego teologa żydowskiego, jak również filozofa i historyka, znawcy mistycyzmu i Kabały, gdzie w monochromatycznej, pozornej pustce, pośród zlodowaciałych drzew, przechadzają się dusze wybrane.

Obrazy artysty oddziaływują na widza poprzez swoje rozmiary. Często są to dyptyki albo tryptyki.

Zwykle stanowią część kolejnego malarskiego cyklu.

Prezentują się w galeryjnym wnętrzu jak barwne fragmenty architektury. Zatrzymują nas i wymagają czasu, potrzebnego, aby objąć wzrokiem całość płótna, rozpoznać formy i zależności pomiędzy nimi, a w końcu podjąć próbę odczytania treści. A raczej przewodniej

S u l e j ó w, 2 012 , a k r y l , p ł ó t n o Fot. Mar ta Wiśniewska-Krasuska

myśli. O istnieniu rzeczywistości ze snu, tęsknoty, intuicji i … wiary. W łagodnym prześwicie błękitu i ciepłego światła. Wyłania się ona z tych obrazów, jak z otwartych okien i drzwi, osadzonych w mocnych ramach życia doczesnego i teraźniejszości. Także tej wystawienniczej.

Choć na wystawie w Galerii Wspólna, artysta dał nam do zrozumienia – do obrazów dołączając rysunki węglem na pakowym papierze – że wątła, poetycka narracja jego prac może czasem te ramy przekroczyć. Może więc być kontynuowana tu i teraz, przenikając rzeczywistość materialną.

Wyjątkowy jest najmniejszy z zaprezentowanych tu obrazów, stąd nazwać go można obrazkiem. To daleka inspiracja malarstwem ikonowym, którego barwy i atmosfera widoczne są w dziełach dawnych mistrzów.

Oto trzy, ledwie zarysowane postacie, stojące w mroku.

Ich obecność wydobywa na jaw delikatne, witrażowe światło, pod dotknięciem którego – poruszone, skłaniają się ku sobie, rozpoczynając Sacra Conversazione, bez słów (Sulejów, 2012).

S r e b r n y o g r ó d , t r y p t y k , 2 0 0 9 -2 012 , o l e j , p ł y t a . F o t . K a t a r z y n a K o n i o r/ B l u e M a n g o

marzec 2013 |

| 15

Jorma Elo

i Mauro de Candia pracują z tancerzami Opery Nova nad premierą swych baletów.

Fot. Andrzej Makowski

16 |

| marzec 2013

balet

Narodziny „FASCYNACJI”

marzec 2013 |

| 17

muzeum

Dyrektorzy Z okazji jubileuszu 90-lecia Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy warto przypomnieć sylwetki byłych dyrektorów i niektórych długoletnich pracowników tej instytucji. Prezentację rozpocząć należy od dwóch nader zasłużonych dla muzeum postaci, których działalność odcisnęła piętno na rozwoju tej placówki.

Konrad Kothe.

Pierwszą z nich był bydgoszczanin Konrad Kothe (1882-1954), który odbył studia na dwóch uznanych uczelniach niemieckich: Uniwersytecie Fryderyka Wilhelma w Berlinie i Fryderycjańskim Uniwersytecie w Halle. Studiował nauki przyrodnicze, ponadto zgłębiał wiedzę w dziedzinie prehistorii, historii i etnografii; zdobył tytuł doktora filozofii. Zatrzymał się na dłużej w Berlinie, znalazł zatrudnienie na tamtejszym uniwersytecie, a później w Królewskim Muzeum Zoologicznym. Następnie przeniósł się do rodzinnego miasta, gdzie otrzymał propozycję zaopiekowania się zbiorami Niemieckiego Towarzystwa Sztuki i Nauki (Deutsche 18 |

| marzec 2013

Gesellschaft für Kunst und Wissenschaft zu Bromberg), którego także był członkiem. 1 stycznia 1914 roku został dyrektorem zbiorów tego towarzystwa (nazywanych „muzeum”), które nadal przechowywane i udostępniane były na chórze kościoła Klarysek, przekształconego wówczas w remizę straży pożarnej. W kolekcji tej dominowały obiekty archeologiczne, obok zabytków historycznych, numizmatów i militariów, w mniejszej ilości zbiorów afrykańskich i przyrodniczych. Warto dodać, że stowarzyszenie to, powstałe w 1902 roku, przejęło zbiory założonego w roku 1880 Bydgoskiego Towarzystwa Historycznego przemianowanego osiem lat później na Bydgoskie Towarzystwo Historyczne Obwodu Nadnoteckiego. Kothe zarówno w owym czasie, jak i później, w latach II wojny światowej (wspólnie z Kazimierzem Boruckim), prowadził badania archeologiczne w okolicach Bydgoszczy, m.in. w Czersku Polskim, Łęgnowie, Brdyujściu i Zamczysku. Przed powrotem Bydgoszczy do odrodzonej Rzeczpospolitej w maju 1919 roku wywieziono przeważającą część zbiorów do Berlina, gdzie zostały złożone w depozycie w Museum für Völkerkunde. Kothe po wyjeździe do Niemiec w 1922 roku osiadł w miejscowości Müncheberg położonej niedaleko Frankfurtu nad Odrą, gdzie pracował w muzeum i w latach 1933-1934 pełnił funkcję dyrektora. W Bydgoszczy pojawił się ponownie w roku 1940. 17 października tego roku został powołany na stanowisko dyrektora Muzeum, którą to funkcję pełnił do 21 stycznia 1945 roku, do czasu powtórnego wyjazdu do Niemiec. Dzięki jego determinacji związanej ze sprzeciwem wobec nacisków władz niemieckich nie doszło do sprzedaży i usunięcia dzieł malarzy polskich zgromadzonych w muzeum.

Przyczynił się do powiększenia zbiorów, nabywając m.in. prace urodzonego w Bydgoszczy malarza i grafika Waltera Leistikowa oraz monety bite w mennicy bydgoskiej. W 1944 roku nastąpiła rewindykacja niewielkiej części zabytków Niemieckiego Towarzystwa Sztuki i Nauki wywiezionych do Berlina dwadzieścia pięć lat wcześniej. Konrad Kothe zmarł w Bremie w 1954 roku.

Kolejna znacząca postać to ksiądz Jan Klein (18851940), organizator i pierwszy dyrektor Muzeum Miejskiego w Bydgoszczy, powołanego do życia 5 sierpnia 1923 roku. Urodził się w okolicach Bydgoszczy, w Szwederowie (ob. dzielnica miasta), był synem Jana i Praksedy z d. Trawińskiej. Ten absolwent bydgoskich szkół – wydziałowej, gimnazjum humanistycznego i męskiego gimnazjum klasycznego, w latach 1906-1909 kształcił się w Seminarium Duchownym w Poznaniu (święcenia kapłańskie otrzymał w 1910 roku). Lata 1909-1919 spędził pracując w kilku parafiach – Kamieńcu, Strzelnie, Chomiąży Szlacheckiej, Krostkowie i Solcu Kujawskim (w ostatniej miejscowości już jako proboszcz). Rok 1920

Ksiądz Jan Klein

zapoczątkował kilkuletnią przerwę w pracy duszpasterskiej księdza Kleina. W Solcu Kujawskim przez ponad rok pełnił funkcję burmistrza tego miasta. W kwietniu 1921 roku przeniósł się do Bydgoszczy, gdzie pracował jako bibliotekarz miejski (archiwariusz). Podjął pracę w Bibliotece Miejskiej jako kustosz, zastępując jednocześnie dyrektora dr. Witolda Bełzę. To on razem z dr. Stanisławem Łabendzińskim, profesorem Akademii Rolniczej, zwrócił uwagę na pozostałości zbiorów Niemieckiego Towarzystwa Sztuki i Nauki; 2 maja 1922 roku został opiekunem tych zabytków, które rok później weszły w skład zbiorów nowopowstałego muzeum.

Ksiądz Klein należał do grona inicjatorów utworzenia

placówki muzealnej w mieście nad Brdą. Od 1 lipca 1923 roku zajęty był pracą związaną z organizowaniem Muzeum Miejskiego, którego został dyrektorem; dał się poznać jako nader sprawny organizator, przyczynił się także do uporządkowania i powiększenia zbiorów. Po niespełna dwóch latach rozstał się z muzeum, powracając do pracy duszpasterskiej, osiadł w parafii w Cieszewie k. Miłosławia, a później w Chomętowie. Jesienią 1939 roku został aresztowany przez Niemców, w roku 1940 wywieziony do obozu koncentracyjnego w Sztutowie, zaś później do Oranienburga-Sachsenhausen, gdzie wkrótce zmarł.

Opracowała: Danuta Sójkowska marzec 2013 |

| 19

teatr Nauka i teatr są częścią tej samej kultury Teatr i fizyka – zmagania z czasem, przestrzenią i ruchem. O teatralnym eseju na deskach MCK z dr. Pawłem Szroederem rozmawia Ewa Stołowska Jak powstawało to widowisko? Skąd pomysł na współpracę i jak wyglądało pierwsze spotkanie fizyki z teatrem czyli – jak sądzę – teorii z praktyką?

Przyjaźnimy się z Mieczysławem Giedrojciem od bardzo dawna. Jesteśmy uczestnikami i świadkami zdarzeń teatralnych z udziałem Teatru Małych Form, czyli Mieczysława. Mieczysław wywodzi się z solidnej szkoły pantomimy, więc w każdym jego przedstawieniu zarówno gest, akcentowanie przestrzeni wokół postaci, rytm przedstawienia, narracji stanowią podstawę kunsztu. Wymaga to dużego wyczulenia na świat codziennego doświadczenia. Nauka również z takich doświadczeń wyrosła i do dziś dnia się z nimi mierzy.

Teorie fizyki współczesnej, ale też klasyczna fizyka newtonowska, opierają się na założeniach, których nie do końca jesteśmy świadomi. Istnieje duża wyrwa pomiędzy precyzyjnymi matematycznymi sformułowaniami teorii mechaniki Newtona (o tym opowiadamy w eseju) a intuicją opartą na codziennym doświadczeniu. Z drugiej strony świat codziennego doświadczenia ubrany w formy skonwencjonalizowanego języka gestów jest podstawą sztuki aktorskiej. Nauka i teatr są częścią tej samej kultury. Dlaczego nie zadawać sobie tych samych pytań i próbować na nie odpowiadać w obu językach naraz? Stąd forma eseju. Nie chcemy naszej publiczności nauczać fizyki czy podstaw warsztatu scenicznego.

Chcemy sprowokować do refleksji.

Czy mimo swojej ogromnej wiedzy, pracując przy spektaklu, odkrył pan coś nowego?

Każde przedsięwzięcie, każdorazowe pisanie artykułu naukowego, przygotowywanie koncertu, praca nad spektaklem jest zawsze odkrywcza. Pisaliśmy scenariusz do eseju we trójkę, tzn. Mieczysław, Mirosław Bylicki i ja. W trakcie pisania scenariusza musieliśmy się nawzajem uczyć wspólnego języka, ponieważ innym operował Mieczysław, innym my, fizycy. Dla ludzi zajmujących się różnymi dziedzinami, nawet jeśli są przyjaciółmi i dobrze się znają, inne rzeczy są oczywiste. Chociażby w części pierwszej eseju, dotyczącej przestrzeni.

Dla nas przestrzeń jest relacją między przedmiotami w przyrodzie, albo raczej przedmiotami a obserwatorem, dla aktora przestrzeń jest przedmiotem kreacji. Jak te dwa pojmowania przestrzeni ująć w jednej sytuacji scenicznej? Postanowiliśmy, że Esej zamkniemy próbą odpowiedzi na pytanie, czym jest czas, przestrzeń i ruch. To było duże wzywanie. Dla aktora i dla fizyków.

To ciągle jest duże wyzwanie. To chyba jest najbardziej odkrywcze dla nas w tej wspólnej pracy.

Czytając zapowiedź spektaklu, można mieć wrażenie, że od połączenia fizyki z teatrem i muzyką blisko już do filozofii! Czy fizyka często bywa tak refleksyjna i „filozofująca”?

Nauki przyrodnicze wyrosły z filozofii. W krajach anglosaskich ten rodowód do dziś dnia jest czytelny, 20 |

| marzec 2013

choćby w nazewnictwie stopni naukowych. Na gruncie filozofii zadawano pierwsze pytania o naturę świata i prawa nim rządzące. Także filozofowie jako pierwsi wyróżnili właściwe dla człowieka sposoby postrzegania świata: czas, przestrzeń i zmianę, czyli szeroko rozumiany ruch. Z wykształcenia jestem też filozofem, związek tych nauk jest dla mnie naturalny. Obecnie jest wielu fizyków i filozofów, dla których pokrewieństwo tych nauk jest oczywiste, choćby Michał Heller w Polsce.

Z drugiej strony mamy postać Richarda Feynmanna, genialnego fizyka, autora doskonałych, kultowych wykładów z fizyki, w których dystansował fizykę od filozofii. Mimo mnogości nurtów w filozofii współczesnej filozofia i fizyka wciąż są ze sobą splecione i chyba od siebie nie uciekną.

Jak wykładowca fizyki czuje się na scenie?

Boli brak warsztatu aktorskiego. Scena rządzi się zupełnie innymi prawami niż sala wykładowa. Wspólne dla obu miejsc jest pierwszych 20 minut, które mają znaczenie dla zawiązania i utrzymania uwagi publiczności. Na sali wykładowej nie jest ważna nasza osoba, ale to, co i w jaki sposób mamy do powiedzenia. Mieczysław uczula nas na organizację przestrzeni scenicznej, dramaturgię. W teatrze uwaga widza cały czas skupiona jest na aktorach, którzy budują dramaturgię przedstawienia. Dla nas jest to nowe doświadczenie.

Przestrzeń, czas i ruch – teatralny esej o fizyce, fizyczny esej o teatrze, 20 lutego w Miejskim Centrum Kultury w Bydgoszczy Realizacja: Fiz-harmonia Toruń w składzie: Mirosław Bylicki – fizyk, Paweł Szroeder – fizyk, Paweł Harłoziński – muzyk oraz Teatr Małych Form Bydgoszcz: Mieczysław Giedrojć – aktor mim. Scenariusz i reżyseria: Mirosław Bylicki, Mieczysław Giedrojć, Dariusz Kubicki, Paweł Szroeder.

zugzwang (3)

SIWIEC Slajdy z podróży Tadeusz Nowakowski jest jedną z tych postaci, której szczególnie w Bydgoszczy nie trzeba nikomu przedstawiać. W marcu mija 17 lat, od czasu kiedy Taddy nas opuścił i udał się w swoją ostatnią podróż. A podróż w jego barwnym życiu była czymś bardzo naturalnym.

Oto stoi przed nami szczupły młodzian, urodzony w Olsztynie, wychowany w Bydgoszczy. Studia polonistyczne rozpoczęte w Warszawie przerwała mu wojna. Na początku okupacji znalazł się wraz z matką we Włocławku. Tu go aresztowało Gestapo. Potem był w obozach w Inowrocławiu, Bautzen i Zwickau. Cudem wywinął się śmierci. Wiosną 1945 roku został uwolniony przez aliantów i przez ponad rok przebywał w obozie dipisów w Haaren an der Ems, by ostatecznie przez Włochy wyjechać do Wielkiej Brytanii. W 1952 roku ponownie wylądował w Niemczech, tym razem w Monachium. Wraz z Janem Nowakiem Jeziorańskim położył podwaliny pod Rozgłośnię Polską Radia Wolna Europa. Pod pseudonimem Tadeusz Olsztyński prowadził cykliczne programy „Panoramę dnia” i „Przy kawiarnianym stoliku”. Monachium zresztą stało się dla niego bazą wypadową dla licznych wypraw organizowanych po Republice Federalnej Niemiec i innych krajach demokracji zachodniej. Apogeum podróżnicze Taddy osiągnął w latach osiemdziesiątych, uczestnicząc w kilkudziesięciu pielgrzymkach Ojca Świętego.

Zyskał sobie nawet zaszczytny przydomek Reportera Papieża, pewnie dlatego, że jeden ze zbiorów jego reportaży taki właśnie nosił tytuł.

Pomińmy jednak pielgrzymki. Jest początek roku 1957. Nowakowski opowiada o swoim niedawnym pobycie na Sycylii. Wraz z młodym lekarzem, Sebastiano, jedzie na motocyklu. Wieje zachodni wiatr, prosto z Kartaginy. Sycylijczyk mówi mu, że Polska jest krajem przyszłości. Nowakowski zasępia się. Nie wierzy. Jest prawie pewien, że w Polsce nigdy nie będzie dobrze, że Wisła zawsze będzie wylewać na wiosnę, nauczyciel przymierać głodem, a miejsce niepokornych pisarzy będzie w więzieniu. Taką miał wizję. Być może dał się ponieść chwili; sycylijskie wino zapewne potrafi człowieka zamroczyć. A jednak, w tamtym czasie Polska wychodziła już z ciemnych lat stalinizmu, a tysiące ludzi opuściło komunistyczne więzienia. Skąd więc aż taki pesymizm w człowieku, który był twarzą jednej z ważniejszych w historii Polski stacji radiowych? Misją RWE była nie tylko rzetelna informacja i walka z systemem komunistycznym, ale też podtrzymywanie rodaków na duchu.

Zresztą na antenie, Nowakowski z tego zadania wywiązywał się wzorowo.

Londyn – Green Street Club, początek grudnia 1959 roku. Nowakowski czuje się tam jak u siebie w domu; przecież w latach 1946-1952 właśnie w wydawanych przez Mieczysława Grydzewskiego „Wiadomościach”, stawiał pierwsze literackie kroki. Zasiada w gronie jury, a z nim same znane figury polskiej emigracji: Kazimierz Wierzyński, Tymon Terlecki, Zygmunt Nowakowski, Marian Kukiel. I taki oto slajd: rozpoczyna się ostra dyskusja. Chodzi o wybranie najlepszej polskiej książki napisanej przez Polaka na emigracji i wydanej w 1958 r. Jury skłania się ku Cmentarzom Marka Hłaski, ale Nowakowski twardo obstaje za Kontynentami Czesława Miłosza. W końcu po ciężkiej walce przegrywa – jak powie: „z koalicją pro-Hłaskową”, ale ciężką walkę stoczył (dyskusja trwała wiele godzin), będąc praktycznie sam, wśród skorpionów.

Bydgoszczy tej wielokrotnie wspominanej prze niego na antenie radiowej i tej opisanej w Obozie Wszystkich Świętych już nie ma.

Jest inna, na pewno piękna i ciekawa, ale inna, na pewno bardziej obca. Czy to jest jego Bydgoszcz?

Choroba przytłacza go, powoli traci wzrok. Przypomina mu się ulica Podgórna, którą przemierzył tysiące razy, schodząc w dół ku rozświetlonemu miastu. Ale teraz jest coraz ciemniej. Jest coraz ciemniej.

I taki jeszcze slajd: Bydgoszcz, bodajże listopad roku 1995. Depresyjna aura. Autor Alei dobrych znajomych korzysta z uprzejmości księdza Romualda Biniaka – zadomowił się w pokojach gościnnych parafii Świętych Braci Męczenników Polskich. Cukrzyca postępuje, odbiera mu nadzieję. Nowakowski jest już co prawda Honorowym Obywatelem Miasta, ale to tylko tytuł.

Bydgoszczy tej wielokrotnie wspominanej prze niego na antenie radiowej i tej opisanej w Obozie Wszystkich Świętych już nie ma. Jest inna, na pewno piękna i ciekawa, ale inna, na pewno bardziej obca. Czy to jest jego Bydgoszcz? Choroba przytłacza go, powoli traci wzrok.

Przypomina mu się ulica Podgórna, którą przemierzył tysiące razy, schodząc w dół ku rozświetlonemu miastu.

Ale teraz jest coraz ciemniej. Jest coraz ciemniej.

Bartłomiej Siwiec marzec 2013 |

| 21

p r ze z r u d e o k u l a r y ( 5 )

Andrzejewski Jedna piąta Gdyby nie to, że rozumiem, to nie rozumiałbym: gołębi, powodów powstania Nissana Sunny, ronda Grunwaldzkiego, wojen, złośliwości, much, szpinaku, polskiej ekstraklasy, religii, smakowej wody mineralnej, wiking-metalu, nart, mściwości, napędu na przód, oglądania trailerów, lodów czosnkowych, strachu, twórczości Patrycji Markowskiej, lokowania produktów, telewizji śniadaniowej, pogodynek, fanatyzmu, jajek na miękko, noszenia skarpet do sandałów, fryzury na „pożyczkę”… i tak dalej, i tak dalej. Jest jednak pewien aspekt tego, co niektórzy nazywają rzeczywistością, który zdumiewa mnie. O nim właśnie w miesiącu, co pogodę miesza niczym wiedźmy z Makbeta.

Pewien pisarz powiedział kiedyś w wywiadzie telewizyjnym, że jak był mały, to dosięgał tylko do dolnych półek z książkami (ja tak mam do dzisiaj), a tam każdy rozumiejący prawa fizyki przedstawiciel naszego nad miarę dumnego gatunku układa księgi najcięższe i traktaty sążniste. Żeby mu się regał nie wypierdzielił na raczkujące przy nim potomstwo. W związku z tą rozwojową ułomnością, która każdego z nas spotyka, rzeczony pisarz czytelnictwo swe rozpoczął od literatury tulącej w swych trzewiach zagadnienia, które ciężarem rozmyślań kładą się na łyse już zazwyczaj głowy starych ludzi. Czas mijał jak przewracane stronice i tak oto stał się nasz bohater człowiekiem dojrzałym i na tyle już zaprawionym w werbalnym odbiorze świata, że czytelnictwo kontynuował maczając swe głodne doznań paluchy w coraz to nowszych zbiorach drukowanych myśli.

Chadzał też do kina, do teatru, słuchał osobników zwanych przez rodziców piekielnymi wyjcami i rozkładał na czynniki pierwsze to, co mu najpierw w duszy siadało barwną plamą emocji. Chłonął Kulturę. Pragnął jej i pożądał niczym zalotnej dziewki, która zmienia swe oblicze w zależności od tego, czy z boku na nią patrzysz, czy od przodu – czy za dnia ją mijasz na ulicy, czy nocą podglądasz przez dziurkę od klucza. Jak wielu ludzi. Jak ja na przykład. Pytanie mnie tylko ostatnio naszło znienacka, czy wielu tych ludzi jest na pewno.

Przeprowadzono ostatnio w grodzie naszym badanie społeczne traktujące o kulturze właśnie. Badanie poważne i rzeczowe, i firma, która je przeprowadziła została wynajęta za kasę waszą i moją. To akurat nie zarzut, bo wolę tak niż wiedzieć, że ta kasa idzie na premie dla zjadaczy pączków i chłeptaczy kawy. Pytano w badaniu o sprawy różne i wielotematyczne, i wykresy w badaniu były i tabelki, i słupki, i liczby, a nawet całe liczb kalumnie… kolumny znaczy się. Raport się napisał, poważni ludzie zaczęli kiwać głowami i dywagować oraz kontemplacjom się oddawać w zaciszu biur swych i urzędów. Rozpoczął się proces trawienny wyników badania. Proces wyciskania substancji odżywczych z masy dostarczonej organizmowi recenzentów, komentato22 |

| marzec 2013

rów, specjalistów, komisji, ciał wszelakich i grup różnorodnych. Trawienie ma to do siebie, że (oczywiście jeśli organizm nie jest, nomen omen, trawiony jakimś choróbskiem) kończy się procesem wydalniczym tego, co zostaje. I w przypadku badania tego też tak było.

Wszystko zakończyło się więc w sposób naturalny. Naturalnym jednak jest również to, jak te pozostałości komunikują się z resztą świata na poziomie olifaktorycznym. To akurat wszyscy wiemy.

Fakt, że w mieście zamieszkałym przez ponad trzysta pięćdziesiąt tysięcy ludzi badanie przeprowadza się na grupie o liczebności osiemset, dziwi. Dziwi tym bardziej, że zbadano najdalsze zakątki stolicy kujawsko-pomorskiej i wszędzie dotarł wścibski organ węchowy firmy

Gdyby nie to, że rozumiem, to nie rozumiałbym. Jest jednak pewien aspekt tego, co niektórzy nazywają rzeczywistością, który zdumiewa mnie. sondażowej. Dziwi, ale jeszcze nie wkurza. Wkurzają natomiast wyniki. Mamy w Bydgoszczy teatr zaliczany do trzech najlepszych powierzchni deskowych w tym kraju, teatr łamiący zasady, ustalający nowe i śmiało zmierzający tam, gdzie nikt jeszcze pójść się nie odważył. Mamy taką scenę, a jednak 72% Bydgoszczan zgodnie twierdzi, że teatr nam nie jest potrzebny. Nie tylko ten, co go już mamy, ale żaden w ogóle! Po nocach słyszałem wycie wilków ludzkich spragnionych migotu srebrnego ekranu, który nie jest multipleksem, a gdy już nam ekran taki zaświecił (wyposażony w genialny dźwięk i ociekający intelektualnym powabem repertuar) to orać trzeba ugór codziennie, żeby sala się wypełniła choćby w połowie!

Mamy instytucję, której korytarze i pracownie wypełnione są śmiganiem i radosnym trudem przyrządzania potrawki ofertowej dla najbardziej wymagających odbiorców Kultury. A jednak gdy na sali gasną światła i czterech mężczyzn przez sześćdziesiąt pięć minut improwizuje spektakl, opierając jego osnowę na jednym zaledwie, zapodanym przez kogoś z widowni, słowie i prowadzi nas magicznie ścieżkami skojarzeń i zapętleń tak oszalale skocznych w swym intelekcie, że ryczeć się chce z rozkoszy, to ludzi ryczących doliczyć się można czterdziestu… aaaaaaarrrrrrrrrrgh!

22% mieszkańców naszego miasta ogłosiło, że kulturą się nie interesują, nie potrzebują jej i nie chcą.

Nie rozumiem.

A może regały trzeba książkami obciążać, a nie starymi kafelkami zerwanymi w zeszłym roku z balkonu…

Szymon Andrzejewski

kronika

o d n o t owa n o Nagroda Związku Artystów Rzeźbiarzy dla Aleksandra Dętkosia.

Z laureatem rozmawia Monika Grabarek

Czy można traktować to wyróżnienie jako nagrodę za całokształt twórczości?

Tak, z cała pewnością tak właśnie należy ją odebrać.

Rozumiem przez nią to, że jest jeszcze ktoś, kto obserwują naszą twórczość i konsekwencje w drodze artystycznej. Czy człowiek się ciągle rozwija, czy poszukuje, kontynuuje swoje powołanie. Dziś obserwujemy bardzo silny trend w sztuce do poszukiwania, eksperymentowania, ja w swojej twórczości raczej bazuję na tym, co już stworzył eksperyment. Ta nagroda jest dla mnie też bardzo dużym wyróżnieniem dla naszego miasta.

Bardzo się ucieszyłem kiedy podczas tamtego wieczoru w Warszawie usłyszałem Bydgoszcz, ponieważ my w zasadzie nie mamy tu swojego oddziału ZAR, ja należę do Gdańska i do Zarządu Głównego w Warszawie.

W mojej twórczości dbam przede wszystkim o to żeby nie zawieść siebie, to jest dla mnie podstawowa rzecz.

Zawsze staram się w rzeźbie pokazać pewną myśl.

Bardzo ważne jest zachowanie równowagi pomiędzy tym, co do nas napływa z zewnątrz, a tym, co nam się marzy, kim jesteśmy. Nie ma twórczości bez własnego przygotowania i charakteru. Dlatego bardzo zwracałem uwagę na moje kształcenie plastyczne, na to gdzie się uczyłem, szkoliłem. Jestem również pedagogiem szkolnictwa specjalnego, pracowałem często w bardzo trudnych, ale ciekawych sytuacjach. Moja edukacja szkolna to słynny Kenar, Liceum Plastyczne w Zakopanem, potem Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku, czyli cały kraj z południa na północ, a Bydgoszcz w środku, zawsze zostawała sercem. Bardzo kocham i ogromnie sobie cenie to nasze miasto. Mam tu doskonałe warunki, mogę w spokoju pracować. Praca jest dla mnie ciągle źródłem radości, ja po prostu muszę tworzyć. Kończę jeden temat i natychmiast zaczynam nowy. Często używam powtarzających się form czy elementów. Nazywam to poezją rzeźby.

5 marca odbędzie się wernisaż pana wystawy w bwa. Co tam pan zaprezentuje?

Przede wszystkim bardzo serdecznie zapraszam wszystkich na wernisaż. W bwa przedstawię dorobek mojej czterdziestoletniej twórczości. Miałem w swoim artystycznym życiu trzy okresy. Po Kenarze był to oczywiście okres drewniany, drugi to kamienny i okres brązowy. Na wystawie zostanie pokazany cały przekrój mojej twórczości. Będą fotografie moich rzeźb w drewnie i kamieniu oraz ponad siedemdziesiąt prac w brązie.

fot. Dariusz Gackowski

Otrzymał pan niedawno kolejną w swojej kolekcji, prestiżową nagrodę. Proszę o niej opowiedzieć.

To jest nagroda Związku Artystów Rzeźbiarzy i jest ona bardzo ważnym środowiskowym wyróżnieniem.

W ZAR jest wielu kolegów po fachu, którzy zauważają i doceniają artystów pracujących bez względu na wszystko. Znalazłem się w gronie 640 artystów rzeźbiarzy z całej Polski, a nagrodę Zasłużony dla ZAR i dla Rzeźby Polskiej dostało tylko dwudziestu spośród nas.

Ta nagroda to duże wyróżnienie i świadectwo dostrzeżenia nas przez Związek. Wręczenie tych nagród odbyło się 12 stycznia tego roku w Warszawie na Nowym Świecie w siedzibie ZARu.

marzec 2013 |

| 23

historia Przez 35 lat występowała na bydgoskiej scenie, aby w mieście nad Brdą zostać już do końca swego życia…

Adam Gajewski

Kobieta w „Złotej Masce” Zdjęcia ze zbioru Krz ysz tofa Kłosowicza

Ak torka w „Upiorach” Ibsena

Ak torka w „Upiorach” Ibsena

Scena zbiorowa w spek taklu „Dom Bernardy Alba”

Znów „Dom Bernardy Alba” – dialog z Wandą Rucińską (Kłosowicz w czarnej chuście)

24 |

| marzec 2013

Przez dwa lata z rzędu bydgoski ratusz był miejscem spotkań, podczas których powracano wspomnieniami do kobiet o niezwykłych, barwnych życiorysach, dam utalentowanych, niekiedy odważnych do szaleństwa, przedsiębiorczych czy też piszących swą bydgoską historię różnorakimi sukcesami.

Był to sposób na uczenie Dnia Kobiet. W naszym marcowym numerze nie może zatem również zabraknąć choćby wzmianki o talentach niewieścich. Szkicujemy sylwetkę Ewy Studenckiej-Kłosowicz, aktorki teatralnej.

Miała wyrazistą, pełną posągowego piękna twarz – to widzę na fotografiach. Nie mogę już stwierdzić, jakie emocje potrafiła na tejże twarzy wyrazić, jak mówiła, czy poruszała się lekko, czy zamaszyście – nie można przecież cofnąć czasu, a sceniczna kariera Ewy Studenckiej-Kłosowicz należy już niestety do tzw. przeszłości, do miejskich legend i przekazów. Świadkom zdarza się jednak twierdzić, że była to aktorka zjawiskowa, zdecydowanie zasługująca na wydobycie z cichego lamusa, z ciszy, która towarzyszy tym, którzy już odeszli. Tak twierdzi również syn, Krzysztof Kłosowicz, zapalając się do pomysłu świętowania Dnia Kobiet przez przypominanie nietuzinkowych życiorysów, mocowanie się z procesem blaknięcia zdjęć, powstawania luk w pamięci ludzi i miast…

Ewa Studencka-Kłosowicz zmarła w 1987 roku, zaś pięć lat wcześniej przeszła na aktorską emeryturę.

Niektórzy wciąż słyszą jednak echa braw, jakie zrywały się po jej bydgoskich spektaklach…

Miasto, które polubiła

Nie urodziła się bynajmniej w naszym mieście, a była góralką z Żywca. Pokolenie międzywojenne, rocznik 1925.

Do Bydgoszczy przybywa już jako aktorka teatralna; artyści z Gdańska zostali zaangażowani do naszego zespołu w sezonie 1948.

Tamta epoka jest już legendarna.

Kierownikiem literackim bydgoskiego teatru był wówczas Adam Grzymała-Siedlecki. Funkcjonują dwie sceny teatralne – pierwsza przy ulicy Grodzkiej, a od 1949 roku druga, którą znamy do dziś.

Kolejna Legenda: Ludwik Solski.

Występuje w „Grubych rybach” Michała Bałuckiego. U jego boku młoda aktorka – Ewa Studencka!

Jednakże jej lokalnym debiutem była sztuka Jerzego Szaniawskiego „Kowal, pieniądze i gwiazdy”.

Studentka szybko wiąże się z Bydgoszczą zawodowo i sentymentalnie; jeśli wyjeżdża, to po to, aby za jakiś czas znów powrócić na naszą scenę. Występuje tu bagatela 35 lat…

Była też miejską osobowością, postacią rozpoznawalną.

Czas – konie narowiste

Ówczesny „Dziennik Wieczorny” mianował się wyrazicielem woli publiki i w imieniu tejże uroczyście wręczał najlepszemu aktorowi znad Brdy „Złotą Maskę”. Nasza bohaterka otrzyma taki laur niejeden raz!

Lata pracy i kariery gnają niczym narowiste konie. Rok 1982 to czas pożegnania Ewy Studenckiej-Kłosowicz z publicznością. Zagra Klarę w „Wizycie starszej pani” Friedricha Dürrenmatta. Ta rola zamyka kolejny rozdział w dziejach bydgoskiego Teatru Polskiego.

Góralka z Żywca po czterech bydgoskich dekadach czuje, że jest już „tutejsza”, „nasza”. Kiedy umiera, zostanie pochowana w Bydgoszczy.

historia fot. Adam Gajewski

„Dla mnie pozostanie matką Courage”…

Z Mirosławą Kajzer – szefową bydgoskiej fundacji „Ocalić Pamięć”, inicjatorką marcowych spotkań „Kobiety Niezapomniane”, rozmawia Adam Gajewski Jak powstają typy do cyklu „Kobiety Niezapomniane”, dlaczego zatrzymała się pani właśnie przy osobie Ewy Studenckiej?

Zastanawiałam się nawet niedawno: „Dlaczego w ogóle przyszła mi do głowy aktorka?”…

I znalazłam odpowiedź w swoim dzieciństwie – tam tkwi mój sentyment do tego zawodu. Jedną trzecią tego szczęśliwego okresu życia spędziłam po prostu w teatrze, wraz z rodzicami, ja po prostu mieszkałam w teatrze w Grudziądzu. Do Bydgoszczy przyjechałam, gdy mój tata otrzymał tutaj posadę dyrektora Opery i Operetki, ale niestety wkrótce potem zmarł. Dzieciństwo skończyło się, została miłość dla aktorów, sceny.

Kiedy zauważyła pani „swą niezapomnianą” aktorkę?

Na tak zwane „poważne sztuki” zaczęłam chodzić do teatru w latach 70. ubiegłego wieku. Był to, oczywista, bydgoski Teatr Polski.

No i właśnie tutaj, od 1948 roku, brylowała na scenie pani Ewa Studencka-Kłosowicz. Zapamiętałam ją. Rozpoznawałam na ulicach. Alejami Mickiewicza szła ciemnowłosa kobieta, z włosami upiętymi w kok, bardzo dostojna, elegancka pani…

Był jakiś spektakl, którego wspomnienie jest świeże i ostre do dziś?

Zdecydowanie rola w „Matce Courage i jej dzieciach”. Ten spektakl wstrząsnął mną tak, że zapamiętam go na całe życie. Moment, gdy pani Ewa – matka Courage, ciągnie po deskach sceny swój wózek… To była naprawdę bardzo dobre przedstawienie. Kiedy minęły lata, długie lata, i fundacja „Ocalić Pamięć” zaczęła zajmować się dziejami miasta, regionu, a przed trzema laty ruszyliśmy z konferencjami „Kobiety Niezapomniane”, to w rozmowie dla „Gazety Wyborczej” od razu wspomniałam, że w przyszłości chciałabym powrócić wspomnieniami do „postaci pani Ewy Studenckiej-Kłosowicz, aktorki Teatru Polskiego oraz dziennikarki Walerii Drygałowej”!

Cieszę się zatem, że „BIK” pomaga mi wypełnić tamto zobowiązanie, także marzenie…

K ilk a e lem entów z „s ąsie dzk iej e k sp oz ycji ” p o d t y tu ł em: „ Jak Iwan s ze d ł na B erlin, c z y li zima 19 45. . .” Fot . Adam G ajewsk i

Wielkie poruszenie na maleńkiej ulicy, czyli jak przygotować historyczną wystaw(k)ę w zgodzie z postulatem Adama Słodowego…

Nasze słowo o pułku Iwana (co szedł na Berlin) Chłopcy z Myslovitz śpiewali kiedyś o „kinie dla sąsiadów”, seansie zorganizowanym „przez płot”, z czystej i dobrej, przyjacielskiej woli tych, którym po prostu przyszło mieszkać drzwi w drzwi. Teledysk do piosenki oddawał ten klimat. Mieszkańcy i bywalcy małej bydgoskiej ulicy nie zapomnieli tamtego przesłania; postanowili „(z)rzucić się” na wystawę.

Gdzie jest ulica Wąska? – Znajdziecie, choć nie będzie to łatwe. Gdzie na ulicy Wąskiej istnieje sklep modelarski? Sytuacja przedstawia się podobnie… Są jednak tacy, którzy to miejsce nie tylko znają, ale i szczerze hołubią! Bywają dni, kiedy zwykły sklep z modelami wygląda niczym konspiracyjny lokal ze „Stawki większej niż życie” – przychodzi się tutaj porozmawiać o uzbrojeniu, historii, a nawet … recytować wiersze o machinach latających! Asortyment hobbystyczny wabi przeróżnych oryginałów, ale też i omnibusów.

Taki sklep musi fascynować. Zwłaszcza gdy jest w sąsiedztwie. – Mam szczęście mieszkać dwie kondygnacje nad nim.

Któregoś dnia rzuciłem nieśmiałą myśl: „A może zróbmy sąsiedzką wystawę?”. Stało się!

Tank zza rogu!

Pani Wioletta udostępniła sklepową szklaną gablotę oraz modele odpowiednie do tematu „Zima 1945 w Bydgoszczy”. Czyli – sprzęt sowiecki.

Goście sklepu dostarczyli resztę: eksponaty mające pokazać, że minione dni obrastają w materialne dziedzictwo, pamiątki, często związane bezpośrednio z budynkami, w których mieszkamy, z ulicą. Bydgoski kolekcjoner, Bolesław Rasalski, udostępnił zdjęcie, które było tego najlepszym dowodem – oto radziecki czołg T-34, sfotografowany w styczniu 1945 roku na ulicy Długiej, jakieś 150 metrów od miejsca naszej sąsiedzkiej wystawki! Patrzcie i podziwiajcie!

Klejąc model czołgu pomyślcie o tych rzeczywistych mieszkańcach Bydgoszczy, którzy przed laty wybiegli dotknąć pancerza dokładnie takiego samego kolosa!

Szklana gablota zaczęła funkcjonować trochę jak lokalny wehikuł czasu. Przez styczeń i luty żyliśmy w sklepie „tamtą” zimą, „zimą srogą i głodną, godną nienawiści, jaką żołnierze Armii Czerwonej żywili do Niemców, ich sojuszników, a niekiedy po prostu do napotkanych na swej drodze ludzi” – jak napisałem w opisie do naszego spontanicznego przedsięwzięcia. Wystawa nie była bowiem piękną laurką dla „krasnoarmiejców”…

Był to po prostu głos jednej ulicy i jej bywalców na temat własnej tożsamości i historii. Chcemy organizować kolejne „wystawy dla naszych sąsiadów”.

Adam Gajewski

marzec 2013 |

| 25

Łukasz Płotkowski 1935-2013 Łukasz Płotkowski urodził się 18 października 1935 roku w Zawadzie k. Bydgoszczy. Mieszkał w Białych Błotach k. Bydgoszczy. Artysta plastyk i pedagog nauczający od 1957 do 1986 roku w Szkole Podstawowej w Białych Błotach. Zajmował się grafiką warsztatową, ekslibrisem, grafiką książki oraz projektowaniem sztandarów, pisał o sztuce. Specjalizował się w linorycie.

W latach 1964-1983 był członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków. Autor ok. 20 wystaw indywidualnych. Prace prezentował na kilkudziesięciu wystawach środowiskowych, ogólnopolskich i za granicą.

Jest autorem esejów o sztuce Bydgoska Galeria Sztuki publikowanych w „Bydgoskim Informatorze Kulturalnym” i spotkań–rozmów z artystami Artysta i jego świat odbywających się w latach 2006-2009 w Kawiarni Artystycznej Węgliszek w Bydgoszczy. Laureat 11 nagród i wyróżnień. Jego prace znajdują się w zbiorach: Biblioteki Narodowej w Warszawie, Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Muzeum Okręgowego w Toruniu, Towarzystwa Przyjaciół Sztuki w Warszawie. Odznaczony został Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Złotym Krzyżem Zasługi, uhonorowany odznaką Zasłużony Działacz Kultury, Medalem Prezydenta Bydgoszczy, medalem za zasługi dla Gminy Białe Błota, Medalem Starosty Bydgoskiego za zasługi dla powiatu bydgoskiego. Łukasz swój pierwszy ekslibris stworzył w 1959 roku, a w 1960 powstał Mój pierwszy linoryt, na którym utrwalił potęgę dębu białobłockiego. Łukasz, nauczyciel plastyki i zajęć technicznych, sam zgłębiał artystyczny warsztat. Wiele wskazówek uzyskał od Jana Szkaradka i Jerzego Gnatowskiego. Łukasz był uparty i uparcie dążył do wyznaczonego sobie celu – zawsze czuł potrzebę tworzenia. Początkowo malował. Na swojej pierwszej wystawie indywidualnej w 1961 roku w KMPiK-u w Bydgoszczy zaprezentował rysunki, akwarele i oleje.

Ale rysunek był dla niego najistotniejszy. Stanowił podstawę jego prac graficznych. Dzięki swojej wytrwałości stał się grafikiem usankcjonowanym przyjęciem w 1964 roku do Związku Polskich Artystów Plastyków.

Mógł rozwinąć skrzydła – uczestniczyć w wystawach, przygotowywać własne prezentacje. Stworzył cykle czarno-białych linorytów Fantazje dla Lejli, Tam gdzie rosną trawy, serie kwiatów, metaforycznych pejzaży – prace misterne w formie, rozbudowane w szczegółach, opracowane z niebywałą starannością. „W grafikach Łukasza Płotkowskiego nawarstwiają się kształty i formy. Są zaczerpnięte ze świata przyrody i świata rzeczy martwych. W swych zestawieniach zatracają wyraz jednoznaczności, układając się w skomplikowane, metaforyczne struktury. (…) Bukiet kwiatów z plamą czerni zamiast wazonu, koń z rozwianą grzywą, bezlistne 26 |

| marzec 2013

Fotograf ia, Piotr Czekalski

drzewo, pejzaż z ulotną formą motyla, kamienie jak spiętrzone mastaby, waga, kostka do gry, toczące się z trudem koło, sugerują niekończące się rozważania artysty nad losem, nad sensem życia, o śmierci” – to fragment mojego tekstu do katalogu retrospektywnej wystawy Ślad – znak – metafora, która odbyła się w 2009 roku w bydgoskim muzeum. Mówił wówczas, że to jego ostatnia wystawa. Zawsze tak mówił. Ale już w 2011 roku przygotował wystawę i spotkanie autorskie w Bibliotece Głównej Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego. Wystawę tę przygotowywał w wielkim trudzie po chorobie – wówczas niegroźnym udarze mózgu. Zaczął również rozrysowywać nowe grafiki. Zamówił się na wystawę w Kantorku, bo w tym miejscu, wówczas Małym Salonie Sztuki, w 1964 roku odbyła się pierwsza wystawa jego grafik. Z roku na rok wystawa była przekładana, bo brakowało mu sprawności rąk, a przecież jego prace musiały być perfekcyjne. Pozostawił niedokończoną książkę Artysta i jego świat, która miała być podsumowaniem jego rozmów z bydgoskimi artystami. Łukasz Płotkowski zmarł 19 stycznia 2013 roku, pochowany został na cmentarzu w Białych Błotach.

Elżbieta Kantorek

bydgoski insynuator kulturalny

PRUSS Mało odpowiedzialny organ Zdzisława Prussa (108) Pokoncertowa infekcja

Nie tylko grypa bywa niebezpieczna. Prowadzony przez Mariusza Smolija karnawałowy koncert muzyki amerykańskiej zaowocował tym, że wielu bydgoskich filharmoników połknęło swingowego bakcyla i zostało zarażonych jazzowym wirusem. Nic więc dziwnego, że znany bydgoski band-lider Józef Eliasz zaczął spacerować w okolicach ulicy Libelta by co bardziej zainfekowanych symfoników skaperować do swego big bandu.

Ku pokrzepieniu

Jeszcze tak niedawno bydgoszczanie szukający lepszych perspektyw emigrowali do Gdańska. A teraz – renomowani artyści rzucają Wybrzeże, by zakotwiczyć się nad Brdą. Uczyniła tak ostatnio nader obiecująca i już ceniona śpiewaczka Dorina Gapicz. Stwierdziła bowiem – i to na piśmie – że Bydgoszcz to „fajne miasto”, a odbywane tu Festiwale Operowe są „niesamowite”. Stwierdzenie to wprost niesamowicie nas bydgoszczan na duchu podnosi.

Smakowanie języka

Buszujący w internecie bydgoski literat Marek Jastrząb wrócił do cywilizacji papieru i po wielu latach wydał swoją drugą pozycję książkową. Zbiór opowiadań i miniatur prozatorskich „Zaczarowana drynda” czaruje czytelnika nie tylko wybujałą wyobraźnią, ale także rozbuchaną polszczyzną często o archaizacje zahaczającą. Obawiam się, że Bralczyk z Miodkiem musieliby się wiele natrudzić, by panu Markowi w jego lingwistycznym rozpasaniu kroku dotrzymać.

Piwniczne paralele

Aktor z bydgoskimi korzeniami, Henryk Majcherek, po wielu latach znowu wystąpił w rodzinnym mieście.

Tym razem w Galerii Autorskiej Kaji i Solińskiego, gdzie pokazał swoje młodzieńcze prace plastyczne i podzielił się swoimi najnowszymi wierszami i aforyzmami. Te ostatnie czytała publiczność w szranki konkursowej rywalizacji wprzęgnięta. Na spotkaniu tym bydgoska piwnica przy Chocimskiej przypominała, pod pewnymi względami, krakowską „Piwnicę pod Baranami”, bo Soliński niczym Skrzynecki chodził z dzwonkiem przywołującym artystów i widzów do czasowej dyscypliny.

Skandal w rodzinie

W sygnowanej nazwiskiem niezłomnej Animalski, Ireny Janowskiej, publikacji „Bydgoszcz – miasto przyjazne zwierzętom” znane nadbrdziane osobistości przyznały się do uczuć gorących, jakimi darzą naszych braci mniejszych. Najdalej w owym umiłowaniu posunęła się aktorka Teresa Wądzińska, która wyznała, iż nikt jej tak nie kocha jak jej dwa koty. Mąż aktorki – Zbigniew Szpecht (też artysta dramatyczny) rozważa ponoć napisanie sprostowania.

Śpiewaczka Dorina Gapicz stwierdziła – i to na piśmie – że Bydgoszcz to „fajne miasto” a odbywane tu Festiwale Operowe są „niesamowite”.

Stwierdzenie to wprost niesamowicie nas bydgoszczan na duchu podnosi.

Lusterko wsteczne (-25) Ćwierć wieku temu (marzec 1988) W bydgoskiej operze straszył i czarował „Dzwonnik z Notre-Dame” w wersji baletowej i w autorskim ujęciu Waldemara Jasińskiego i Przemysława Śliwy.

Ceniony bydgoski artysta Kazimierz Drejas wystawił swoje obrazy w BWA potwierdzając, że jest „przedstawicielem nurtu nowego realizmu”.

Z okazji Dnia Kobiet i z inicjatywy Towarzystwa Operowego w Klubie Dziennikarza przy Sielance 9 w koncercie „Całuję twoją dłoń, madame” wystąpili – Magdalena Krzyńska i Marek Moździerz.

W Klubie Odnowa mgr K. Bednarek mówił o „Pięknie Leningradu” i pokazywał „Watykan w przeźroczach”.

Przygotowujący premierę „Tanga” Mrożka Krzysztof Rozciszewski stwierdził z goryczą, że dzisiejszy teatr kojarzy mu się „z domem publicznym, gdzie gotowi do świadczenia usług uszminkowani aktorzy zabiegają (…) o klientów, których jest coraz mniej”. marzec 2013 |

| 27

w y da r z e n i a

Adresy bydgoskich instytucji kultury AKADEMIA MUZYCZNA

im. Feliksa Nowowiejskiego, ul. J. Słowackiego 7, 85-008 Bydgoszcz, tel. 523 210 582, www.amuz.bydgoszcz.pl 1

AKADEMICKA PRZESTRZEŃ KULTURALNA – APK, przy Wyższej Szkole Gospodarki, ul. Królowej Jadwigi 14. Galeria Nad Brdą, Muzeum Fotografii, Galeria DEBIUT. 2 ART GALERY Anny Osińskiej, ul. Gdańska 42, e-mail: annaosinska49@o2.pl, tel. 525 153 295, 604 313 266 3 Autorska Galeria Sztuki Małgorzaty Maciejewskiej, ul. Morelowa 9, 85-362 Bydgoszcz, tel. 502 714 888, www.artgalery.bydgoszcz.pl.

Bydgoskie Centrum Informacji,

ul. Batorego 2, 85-109 Bydgoszcz, bci@visitbydgoszcz.pl, www.visitbydgoszcz.pl 4

BYDGOSKIE STOWARZYSZENIE ARTYSTYCZNE, ul. Pomorska 76, 85-051 Bydgoszcz, tel. 523 401 806, Prezes zarządu Wiesław Karpusiewicz.

5

BYDGOSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE, SOCIETAS SCIENTIARUM BYDGOSTIENSIS, BYDGOSZCZ SCIENTIFIC SOCIETY, ul. Jezuicka 4, 85-102 Bydgoszcz, tel./fax 523 222 268, www.btn.bydgoszcz.eu, prezes prof. dr hab. inż. Marek Bieliński, czynne: pon., czw. 14-15. 6

D

om Kultury MODRACZEK, ul. Ogrody 15, tel./fax 523 713 331, www.modraczek.smbudowlani.pl, e-mail: modraczek@tvogrody.com, abuzal­ska@smbudowlani.pl, dyr. Agnieszka Buzalska.

Dom Kultury ORION, ul. 16 Pułku Ułanów Wlkp. 1, 85-319 Bydgoszcz, tel. 523 487 201, kierownik Nikoletta Stachura.

Farbiarnia Pracownia Fotografii Artystycznej, ul. Pomorska 68A/1, Bydgoszcz 40

FILHARMONIA POMORSKA dyrektor: Eleonora Harendarska, ul. Andrzeja Szwalbego 6, 85-080 Bydgoszcz. Rezerwacja telefoniczna w godz. 11-14, tel. 523 210 234; wew. 21, bilety@filharmonia.bydgoszcz.pl, www.filharmonia.bydgoszcz.pl 7

28 |

G

ALERIA 85 prowadzi Ewa Pankiewicz, ul. Gdańska 17, 85-006 Bydgoszcz, tel. 523 226 222. 17 Galeria ALIX, M. i M. Dobeccy, ul. Jezuicka 26. 18 aleria AUTORSKA Jan Kaja i Jacek Soliński, ul. Chocimska 5, 85-097 Bydgoszcz, tel. 608 596 314, www.autorska.pl, galeria@autorska.pl 8 Galeria DEBIUT przy APK, Marta Rosenthal-Sikora Galeria Francuska MISTRAL, przy WSG, prowadzi Henryka Stachowska prezes Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Francuskiej, ul. Garbary 2, budynek A, tel. 668 705 587. 11 Galeria GRAFFITI ul. Unii Lubelskiej 17, oferta dla młodzieży, prowadzi Anna Osińska, e-mail: annaosinska49@o2.pl, tel. 525 153 295, 604 313 266 9

BYDGOSKIE TOWARZYSTWO HERALDYCZNO-GENEALOGICZNE, ul. Wyczółkowskiego 21/1, tel. 523 413 291, prezes Paweł Bogdan Gąsiorowski.

FUNDACJA „WIATRAK”, Prezes Fundacji: Ks. Krzysztof Buchholz ul. Bołtucia 5, 85-791 Bydgoszcz tel. 523 234 810, fax 523 234 811

www.wiatrak.org.pl, e-mail: sekretariat@wiatrak.org.pl, Biuro Fundacji „Wiatrak” czynne: pon.-pt. 8.00-20.00

GALERIA INNOWACJI UTP ul. Prof. S. Kaliskiego 7, 85-789 Bydgoszcz, kier. dr Anna Bochenek, czynne codziennie od 10-17 Galeria KANTOREK tel. 523 210 211, wstęp wolny, prezentacja i sprzedaż dzieł sztuki 10 GALERIA MDK 1 przy MDK nr 1, ul. Baczyńskiego 3 GALERIA MIEJSKA bwa dyrektor: Wacław Kuczma, 85-006 Bydgoszcz, ul. Gdańska 20, tel. 523 393 050, godz. otwarcia: Galeria Miejska bwa: wt.-śr. 10-18, czw. 12-20, pt.

10-18, sob.-niedz. 11.30-16.30. Wstęp wolny.

Galeria Kantorek: wt.-śr. 11-18, czw. 13-20, pt. 11-18, sob. 11-14. bwa@galeriabwa.bydgoszcz.pl, www.galeriabwa.bydgoszcz.pl 12 GALERIA NAD BRDĄ przy APK, Karolina Prus.

GALERIA NA PIĘTRZE Studio Działań Artystycznych, ul. Długa 27, 85-034 Bydgoszcz, tel. 515 452 040, 601 443 119, sda.dluga27@interia.pl, czynne: pon.-pt. 10.00-20.00, sob. 12.00-16.00 13 GALERIA NON FERE przy II Społecznym Liceum Ogólnokształcącym.

GALERIA SZKŁA POLSKIEGO Waldemar Łachut, ul. Długa 39, tel. 698 879 887. 16 Galeria Wieży Ciśnień Muzeum Wodociągów, ul. Filarecka 1, 85-160 Bydgoszcz

| marzec 2013

GALERIE PRYWATNE: Galeria-Kawiarnia COLOMBINA, ul. Krasińskiego 5, 85-008 Bydgoszcz, tel. 523 228 023, Katarzyna Delert-Kalisz oraz Anita Gadzińska-Spiczonek. 14

Izba Pamięci

Adama Grzymały-Siedleckiego, WiMBP, ul. Libelta 5, tel. 523 238 207, czynne: wt. i pt. 13-18, śr. 10-15. 19

Klub ARKA, ul. M. Konopnickiej 24a, 85-124 Bydgoszcz, tel. 523 487 202, kierownik Nikoletta Stachura.

Klub HEROS, ul. Gen. W. Thomée 1, Bydgoszcz, tel. 523 430 004, kierownik Danuta Antkowiak.

KLUB INSPEKTORATU WSPARCIA SIŁ ZBROJNYCH, ul. Sułkowskiego 52a, 85-915 Bydgoszcz, tel. 523 783 550, kierownik Marek Trojan. Biblioteka Klubu IWSZ, tel. 523 783 563, kierownik Zdzisława Gajownik; czynna: pon.-czw. 10-18, pt. 10-15.

Klub Miłośników Kaktusów, ul. M. Konopnickiej 24a, 85-124 Bydgoszcz, przewodniczący Jerzy Balicki, tel. 523 215 538, www.republika.pl/bkmk/ KLUB MIŁOŚNIKÓW AUSTRALII I OCEANII, ul. Plac Kościeleckich 8, pok. 8, Bydgoszcz, prezes Lech Olszewski, tel. 607 120 182, fax 052 321 32 60, www.kmaio.bydg.pl. 20 Klub ODNOWA, ul. Planu 6-letniego 38, tel. 523 631 867, e-mail:klubodnowa@interia.pl, www.klubodnowa.strefa.pl, kier. Grażyna Salemska.

KLUB POLSKIEJ KSIĄŻKI, Hotel Centralny, ul. Dworcowa 85, tel. 523 432 452, Jolanta Kowalska oraz przy Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 4, tel. 523 412 504, Alicja Leśniak. 21 KLUB ŚWIATA KSIĄŻKI, ul. Dworcowa 85, tel. 523 454 698, kier. księgarni Mariola Zawisza. 21 KLUB ŚRODOWISK TWÓRCZYCH, ul. Batorego 1-3, tel./fax 523 228 715, 523 225 677, prezes Piotr Trella. 22

Miejskie Centrum Kultury,

ul. Marcinkowskiego 12, 85-056 Bydgoszcz, sekretariat@mok.bydgoszcz.pl, www.mok.bydgoszcz.pl 39

Młodzieżowy Dom Kultury Nr 1, ul. K.K. Baczyńskiego 3, 85-805 Bydgoszcz, tel. 523 755 349, Fax 523 450 628, e-mail: mdknr1bydgoszcz@go2.pl, www.mdk1.bydgoszcz.pl, dyr. Piotr Skowroński

Młodzieżowy Dom Kultury nr 2, im. Henryka Jordana, ul. Leszczyńskiego 42, 85-137 Bydgoszcz, tel./fax 523 731 795, dyr. Adam Łętocha. Biblioteka Literatury Fantastycznej im. Janusza A. Zajdla – Gimnazjum Nr 20, ul. Tucholska 30, czynne: wt., śr. 16-19.

Młodzieżowy Dom Kultury nr 4, ul. Dworcowa 82, 85-010 Bydgoszcz, tel./fax 523 224 413, e-mail: mdk4@cps.pl, www.mdk4.bydgoszcz.pl, dyr. Małgorzata Gładyszewska. 23 Młodzieżowy Dom Kultury nr 5, ul. Krysiewiczowej 8, 85-796 Bydgoszcz, tel./fax 523 485 002, dyr. Jolanta Wawrzonkowska, www.mdk5.bydgoszcz.pl, mdk@mdk5.bydgoszcz.pl.

Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa Polskiego Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, ul. Berwińskiego 4, 85-044 Bydgoszcz, tel./fax 523 462 318, e-mail: muzeum@ukw.edu.pl, czynne: wt.-pt. 10-14, dyr. prof. dr hab. Adam Sudoł. 24 MUZEUM FARMACJI Apteki Pod Łabędziem, ul. Gdańska 5, tel. 523 220 187. 25 MUZEUM FOTOGRAFII – przy APK, Arkadiusz Blachowski. 2 MUZEUM KANAŁU BYDGOSKIEGO, przy III LO, ul. Nowogrodzka 3, www.muzeumkanalu.pl, tel. 693 765 075.

Muzeum Mydła i Historii Brudu ul. Długa 13-17, 85-032 Bydgoszcz.

Rezerwacja tel. 525 157 015, e-mail: warsztaty@muzeummydla.pl; www.muzeummydla.pl 15 MUZEUM OKRĘGOWE im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy: ul. Gdańska 4, 85-006 Bydgoszcz, Dyrektor Muzeum dr Michał F. Woźniak; Sekretariat: tel./fax 52 58 59 966, e-mail: sekretariat@muzeum.bydgoszcz.pl; www.muzeum.bydgoszcz.pl, www.exploseum.pl, Dział Edukacji i Promocji: tel. 52 58 59 910-15, e-mail: promocja@muzeum.bydgoszcz.pl; Biblioteka muzealna: tel. 52 58 59 916.

Godziny zwiedzania Muzeum: wtorek – piątek 9.00-16.00 sobota, niedziela 10.00-16.00 poniedziałki – nieczynne Soboty – wstęp bezpłatny Godziny zwiedzania Exploseum: wtorek – niedziela 9.00-17.00 poniedziałki – nieczynne, tel. 883 366 056 26 MUZEUM OŚWIATY, ul. M. Curie-Skłodowskiej 4, tel. 523 426 590.

w y da r z e n i a

MUZEUM WOJSK LĄDOWYCH, ul. Czerkaska 2, 85-641 Bydgoszcz, dyr. Mirosław Giętkowski, tel. 523 782 026, www.muzeumwl.pl.

O

pera NOVA w Bydgoszczy dyrektor: Maciej Figas, ul. Marszałka Focha 5, 85-070 Bydgoszcz, tel. 523 251 502, Dział Promocji i Obsługi Widzów oraz przedsprzedaż biletów: tel. 523 251 655, fax 523 251 636. Kasa biletowa tel. 523 251 555. Obiekt dostosowany dla potrzeb osób niepełnosprawnych, www.operanova.bydgoszcz.pl 27

PAŁAC MŁODZIEŻY, ul. Jagiellońska 27,

85-097 Bydgoszcz, tel. 523 210 081, www.palac.bydgoszcz.pl, dyr. Joanna Busz. Tutaj: Galeria Pałac. 28

Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Mariana Rejewskiego, ul. Skłodowskiej-Curie 4, 85-094 Bydgoszcz, tel. 523 413 074; www.pbw.bydgoszcz.pl, dyr. Ewa Pronobis-Sosnowska PROF-EUROPE Stowarzyszenie Nauczycieli Języka Francuskiego w Polsce, ul. Dworcowa 80, 85-010 Bydgoszcz.

Prezes: Marta Samolej-Chmielewska, tel./fax 523 221 661 oraz 601 679 572, www.profeurope.pl. 29

STOWARZYSZENIE ARTYSTYCZNE „MÓZG”, www.stowarzyszenie.mozg.art.pl, ul. Gdańska 10, 85-006 Bydgoszcz, tel. 523 455 195 30

Salezjańskie Stowarzyszenie Wychowania Młodzieży, ul. Salezjańska 1, 85-792 Bydgoszcz, www.dominiczek.salezjanie.pl, tel. 523 447 401 lub 523 766 739.

TEATR PANTOMIMY „DAR”

www.dar.art.pl; e-mail: teatrdar@wp.pl tel. 523 407 468, 602 572 021, 602 257 675 TEATR POLSKI im. Hieronima Konieczki dyrektor: Paweł Łysak, al. Mickiewicza 2, 85-071 Bydgoszcz, tel. 523 397 841, Kasa Teatru czynna jest od wtorku do piątku w godz. od 12 do 18 oraz godzinę przed spektaklem: tel. 523 397 818, fax 523 397 840 lub bilety@teatrpolski.pl, www.teatrpolski.pl 31 TOWARZYSTWO MIŁOŚNIKÓW MIASTA BYDGOSZCZY, ul. Jezuicka 4, tel./fax 523 225 196, 523 454 434, www.tmmb.pl, e-mail: tmmb@neostrada.pl, skrytka pocztowa nr 17, 85-169 B 37, prezes Jerzy Derenda.

Biuro Zarządu czynne we wt., śr., czw. 9-15, sklep TMMB z bydgostianami, ul. Długa 15, czynny: pon.-pt. 10-18, sob. 10-14. 6

TOWARZYSTWO INICJATYW KULTURALNYCH, ul. Dworcowa 62/2, 85-009 Bydgoszcz, tel. 523 213 371, prezes Maria Papała. 32

TOWARZYSTWO MUZYCZNE im. Ignacego Jana Paderewskiego, ul. ks. Piotra Skargi 7, 85-018 Bydgoszcz, tel./fax 523 270 291, prezes Felicja Gwincińska. 33

URZĄD MIASTA, ul. Sielanka 8a, www.bydgoszcz.pl, tel. 525 858 189, Biuro Kultury Bydgoskiej 36 Dyrektor Magdalena Zdończyk

TOWARZYSTWO OPEROWE im. prof. Felicji Krysiewiczowej, ul. Focha 5, 85-006 Bydgoszcz, prezes Zenona Tomczak, tel. 603 993 852, sekretarz zarządu Danuta Święcichowska. 27

WĘDROWNICZEK – Klub Turystyczny, prezes Adam Czachorowski, tel. 523 251 635.

TOWARZYSTWO POLSKO-AUSTRIACKIE, Oddział B. ul. Stary Rynek 5, 85-104 Bydgoszcz, tel. 609 678 277, e-mail: lubomira.kubiak@gmail.com, prezes Lubomira Kubiak, dyżury w każdą drugą środę miesiąca. 34 TOWARZYSTWO POLSKO-NIEMIECKIE, ul. Fordońska 120. Dyżury we wtorki w godz. 13-16, e-mail: tpn1@wp.pl prezes Stanisław Puls, tel. 523 411 805; sekretarz Danuta Kucik, tel. 523 454 074.

TOWARZYSTWO POLSKO-WŁOSKIE Stary Rynek 22-24 (III p., wejście przez KATALOGI), tel. 523 238 008, dyżury: 1. środa miesiąca godz. 17-19 www.api.bydgoszcz.pl; api@api.bydgoszcz.pl, prez. Elżbieta Renzetti. 35 TOWARZYSTWO PRZYJAŹNI POLSKOFRANCUSKIEJ, Siedziba na terenie WSG w Bydgoszczy ul. Garbary 2; bud.: H-01, Prezes: Małgorzata Panasewicz tel. 504 199 624, wiceprezes: Józef Owczarek, tel. 507 160 445 11

WiMBP BIBLIOTEKA GŁÓWNA Bydgoszcz, ul. Długa 39, tel. 523 238 008, 523 399 200 – centrala; 523 287 390 – sekretariat, fax 523 287 390, e-mail: sekretariat@wimbp.bydgoszcz.pl, www.wimbp.bydgoszcz.pl Dyrektor: Ewa Stelmachowska 35 Wojewódzki Ośrodek Kultury i Sztuki Dyrektor: Maciej Puto, pl. Kościeleckich 6, 85-033 Bydgoszcz, wok@wok.bydgoszcz. com, tel. 52 585 15 01–03; Galeria Sztuki Ludowej i Nieprofesjonalnej, kierownik: Katarzyna Wolska, tel. 52 322 22 36, galeria@wok.bydgoszcz.com, www.wok.bydgoszcz.com 37

Redakcja BIK prosi Państwa o weryfikację danych: bik@mok.bydgoszcz.pl

marzec 2013 |

| 29

w y da r z e n i a Teatr Polski 1 i 2 marca 2013, godz. 19.00 3 marca godz. 18.00

Wojciech Faruga / Jarosław Jakubowski Wszyscy święci Sztuka pisana na zamówienie Teatru Polskiego w Bydgoszczy.

Węgłowski (gitara); asystent reżysera: Anna Włodarska; występują: Karolina Adamczyk, Beata Bandurska (gościnnie), Michał Czachor, Mieczysław Franaszek, Paweł L. Gilewski, Magdalena Łaska, Mateusz Łasowski, Michał Jarmicki, Marian Jaskulski, Roland Nowak, Jerzy Pożarowski, Małgorzata Trofimiuk, Jakub Ulewicz, Małgorzata Witkowska, Marcin Zawodziński, gościnnie: Zofia Zoń, Piotr Żurawski

reżyseria: Wojciech Faruga; scenografia, kostiumy, reżyseria światła: Agata Skwarczyńska; muzyka: Igor Nikiforow; występują: Marian Jaskulski, Magdalena Łaska, Mateusz Łasowski, Alicja Mozga, Roland Nowak, Jerzy Pożarowski, Małgorzata Trofimiuk, Jakub Ulewicz

Mickiewicz. Dziady. Performance w reżyserii Pawła Wodzińskiego jest ostatnim ogniwem projektu romantycznego. Spektakl jest próbą „odzyskania” i racjonalizacji narracji romantycznej, przez wiele dziesięcioleci manipulowanej i wulgaryzowanej, wykorzystywanej do dziś doraźnie przez polityków, kościół katolicki, a także przez rynek i media, środowiska tworzące na jej bazie nowe wersje starych mitologii.

Ws z y s c y ś w i ę c i , f o t . M a r t a A n k i e r s z t e j n

D z i a d y, f o t . M a g d a H u e c k e l

Święci czy chorzy psychicznie? Asceci czy głupcy, chcący zwrócić na siebie uwagę otoczenia?

Dla wielu średniowiecznych ascetów chrześcijańskich normą stały się długotrwałe posty o chlebie i wodzie, noszenie włosiennicy, codzienne biczowanie ciała oraz nocne modlitwy, czyli to, co psychologia uznaje za patologię. Spektakl Wszyscy święci staje się próbą diagnozy fanatyzmu i opowieścią o męczennikach codzienności. Reżyser zadaje pytanie: gdzie kończy się głęboka wiara, religia, a gdzie zaczyna szaleństwo w imię Boga? W jaki sposób odróżnić ideologię od rzeczywistości, w którą wpisują się współcześni męczennicy? Czym dla zmęczonych życiem bohaterów jest męczeństwo? Ile nieudanych prób samobójczych można znieść? Jak długo można wytrzymać opiekę na chora matką i marudzenie gderliwego ojca? Współczesne formy stygmatów to niekoniecznie rany fizyczne.

Nominacja do Nagrody im. Aleksandra Zelwerowicza dla Michała Czachora za rolę Konrada w spektaklu Mickiewicz. Dziady. Performance w reż. Pawła Wodzińskiego

5 i 6 marca 2013, godz. 19.00, czas trwania: 190 minut z przerwą

Mickiewicz. Dziady. Performance. reżyseria, scenografia: Paweł Wodziński; muzyka: Stefan Węgłowski; kostiumy, reżyseria światła: Agata Skwarczyńska; ruch sceniczny: Aneta Jankowska; kierownictwo wokalne: Agnieszka Sowa; video: Remigiusz Zawadzki; muzyka w wykonaniu: Adam Kośmieja (fortepian), Artur Lawrens (perkusja), Aleksander Porakh (realizacja dźwięku), Stefan 30 |

| marzec 2013

6 marca 2013, godz. 10.00, 12.00 i 14.00, liczba osób: max. 25

W poszukiwaniu nowej tożsamości scenariusz i reżyseria: Justyna Sobczyk prowadzenie: Dorota Ogrodzka Warsztat został zaplanowany jako sesja warsztatowa rozgrywająca się w scenografii spektaklu. Działanie ma stanowić okazję do twórczego eksperymentowania w kontekście spektaklu Mickiewicz. Dziady. Performance w reżyserii Pawła Wodzińskiego. Uczestnicy warsztatu z roli obserwującego widza staną się aktywnymi performerami i badaczami w przestrzeni spektaklu. Warsztat pozwoli wprowadzić widza w szeroki kontekst przedstawienia, wykraczając tym samym poza szkolny schemat interpretacyjny.

Działanie ma mieć charakter zespołowy, a głównym pojęciem wytyczającym obszar teatralnych poszukiwań jest pojęcie wartości kulturowego braku i oparta na nim Mickiewiczowska wizja tożsamości słowiańskiej/ polskiej. Improwizując, badając obszar możliwości, spróbujemy zastanowić się nad kształtem współczesnej wizji naszej tożsamości narodowej. Czy kultura

w y da r z e n i a oparta na wartościach duchowych, moralnych i resentymencie jest nadal naszą aktualną wersją kultury narodowej? Jak brzmi współczesny język tożsamościowy w porównaniu z Mickiewiczowskim językiem mesjanizmu, opartego na kategorii cierpienia? Co stanowi dzisiaj rdzeń szkieletu tożsamościowego nas, Polaków?

7 i 8 marca 2013, godz. 10.00 10 marca 2013, godz. 11.00 czas trwania: 55 minut bez przerwy

Jan Brzechwa Pchła Szachrajka opieka reżyserska Łukasz Gajdzis; scenografia Aleksandra Semenowicz; występują: Małgorzata Witkowska, Paweł L. Gilewski i Marcin Zawodziński Chcecie bajki? To proste pytanie zadaje kolejnym już pokoleniom dzieci autor wielu utworów dla najmłodszych, wybitny polski poeta Jan Brzechwa. Tak! Chcemy bajki! Naprawdę? Ależ proszę bardzo – oto bajka, której bohaterką jest niezwykła Pchła Szachrajka. Niby malutka, prawie niewidoczna, ale – jak to z pchłami bywa – dokuczliwa, psotna, wszędobylska, piekielnie sprytna i na domiar złego niesłychanie pomysłowa. Barwna opowieść o jej zdumiewających psotach i gałgaństwach to gotowy scenariusz, w którym ważne miejsce zajmuje aktorska improwizacja. Poczucie humoru Małgorzaty Witkowskiej, Pawła Gilewskiego i Marcina Zawodzińskiego połączone z dowcipnymi strofami Brzechwy gwarantuje znakomitą teatralną zabawę.

A tak swoją drogą to bardzo ciekawe, w jaki sposób Pchła Szachrajka zdołała niepostrzeżenie wyjeść krem z trzydziestu rurek płacąc tylko za jedną…

10 marca 2013, godz. 18.00 12-14 marca 2013, godz. 19.00

Antoni Czechow Wiśniowy sad reżyseria: Paweł Łysak; scenografia: Barbara Hanicka; światła: Wojciech Puś; choreografia: Dominika Knapik; muzyka: Stefan Węgłowski; występują: Michał Czachor, Paweł L. Gilewski, Michał Jarmicki, Marian Jaskulski, Magdalena Łaska, Joanna Drozda (gościnnie), Anita Sokołowska, Piotr Stramowski, Małgorzata Trofimiuk, Jakub Ulewicz, Julia Wyszyńska, Marcin Zawodziński Wiśniowy sad uważa się za najwybitniejszy dramat w dorobku Antoniego Czechowa. To przepełniona liryzmem i poczuciem humoru opowieść o przemijaniu.

Odnaleźć w niej można zapowiedź nadchodzącej rewolucji. Autor uważał swój utwór za komedię i zalecał: „Niech na scenie wszystko będzie równie proste i równie zawiłe jak w życiu. Ludzie jedzą obiad, a tymczasem rozstrzyga się ich szczęście, łamie ich życie”.

-u Ó W B IK Z Y T E L N IK C A L D IL E T w cenie TAN I B em BIK-u ym numer Ze marcow na spek takl: zł! bilety raj k ę si a j m Źle zawińskier mi n i e : e roniki Szc w reż. We a p r a s z a m y w t Z z. 19.00 d o aog symalnie 27 marc zakupu mak

15

a do u uprawni nej cenie. mplarz BIKJeden egze 4 biletów w promoc yj

Wiśniow y sad, fot. Magda Hueckel

Paweł Łysak sięgając po ten utwór, chce przyjrzeć się współczesnemu kryzysowi i nastrojowi przesilenia, a także zadać pytanie o modele życia, które dominują w dzisiejszym świecie.

16 i 17 marca 2013, godz. 19.00, Teatr IMKA w Warszawie

Małgorzata Sikorska-Miszczuk Popiełuszko 22 marca 2013, godz. 19.00

Koncert CHAPLIN

realizatorzy: Bartłomiej Chmara, Qba Janicki, Stefan Węgłowski Charlie Chaplin był artystą kompleksowym, który tworzył wszystkie elementy swoich dzieł. Był kompozytorem, tancerzem, filmowcem, choreografem, kawalarzem, kobieciarzem. Te wszystkie cechy niewątpliwie łączą wszystkich trzech kompozytorów nowej muzyki do filmu Charliego Chaplina pt. Światła Miasta.

Trójka ludzi, którzy krótko mówiąc żyją aktywnie (absolutnie nie mylić z życiem sportowym) i kulturalnie postanowiła na życzenie Teatru Polskiego w Bydgoszczy stworzyć i wykonać nowoczesną warstwę dźwiękową do dzieła z przeszłości. Pełen codziennych emocji, a jednocześnie absurdalnego i karykaturalnego humoru film zostanie okraszony rozbudowanym instrumentarium elektronicznym i akustycznym, przy pomocy którego poszczególne części filmu zostaną umuzykalnione zarówno w odsłonach solowych każdego z kompozytorów, jak i w trio czy duetach.

23 marca 2013, godz. 19.00, Teatr Powszechny w Łodzi. PREMIERA (pokaz w ramach XIX Międzynarodowego Festiwalu Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych) 24-26 marca godz. 19.00, Teatr Powszechny w Łodzi

Elfriede Jelinek Podróż zimowa inf. Paulina Wenderlich

marzec 2013 |

| 31

w y da r z e n i a Opera Nova w Bydgoszczy 18.03.2013, godz. 17.15 i 20.15

Teatr Polonia „Weekend z R” 19.03.2013, godz. 20.00

Koncert zespołu „Zakopower” 20.03.2013, godz. 19.00

Koncert Chóru Armii Aleksandra Pustovalova 9.03.2013, sobota, godz. 19.00 Premiera 10.03.2013, niedziela, godz. 19.00

FASCYNACJE. Spektakl baletowy Choreografie: Mauro de Candia, Jorma Elo Asystenci choreografów: Antony Randazzo, Christopher Dozzi Scenografia i kostiumy: Mauro de Candia / Charles Heightchew / Joke Visser Reżyseria świateł: Mauro de Candia, Jordan Tuinman Opieka artystyczna: Ewa Głowacka Współpraca scenograficzna: Mariusz Napierała Asystentki przy realizacji choreografii: Olga Marczak Anna Pietrykowska Wieczór baletowy złożony z dwóch części, które zbudowane zostaną z pięciu modułów tańca współczesnego. „Lacrimae”, „Auf Suche”, „Something I had in Mind” w części pierwszej przygotowuje z zespołem baletowym Opery Nova w Bydgoszczy utalentowany włoski choreograf Mauro de Candia . „1st Flash” i „Brake the Eyes” w części drugiej, nad którymi z bydgoskimi tancerzami pracuje wybitny fiński choreograf Jorma Elo. Zestawienie tych dwóch autorskich części nie jest przypadkowe, a jego celem jest zaprezentowanie twórczości dwóch znakomitych choreografów, współpracujących z największymi teatrami baletowymi i operowymi na świecie.

Premierze towarzyszyć będzie wystawa malarstwa i grafik o tematyce baletowej autorstwa Elżbiety Kowalskiej-Matusewicz.

14-17 marca 2013, godz. 19.00

„Carmen” opera Georges’a Bizeta 22 i 23 marca 2013, godz. 19.00

TRUBADUR (Il Trovatore) opera Giuseppe Verdiego

Kierownictwo muzyczne Lukas Beikircher (Niemcy) Reżyseria Maciej Korwin Scenografia Frank Ravel (Holandia)

W Roku Giuseppe Verdiego Opera Nova proponuje jedno z najpiękniejszych dokonań kompozytora. „Trubadur” Verdiego to dzieło, po które chętnie sięgają teatry mu32 |

| marzec 2013

zyczne całego świata dla bogactwa jego przepięknych arii, duetów, chórów, dających wykonawcom możliwość zachwycenia słuchacza melodyjnością, ekspresją i dramatyzmem scenicznym.

Od chwili swego powstania „Trubadur” rozpoczął triumfalny pochód przez operowe sceny: teatr „Apollo” w Rzymie, Madryt, Odessa, Warszawa, Lwów, Rio de Janeiro, Meksyk, ba! Bombaj, Filipiny. Verdi żartował, że „Trubadura” można usłyszeć nawet w głębi afrykańskiego lądu .

Libretto bazujące na romantycznej powieści Antonio Gutierreza ukazuje średniowieczną Hiszpanię targaną wewnętrznymi walkami, tragiczne dzieje dwóch braci rozdzielonych w dzieciństwie: romantycznego trubadura i okrutnego szlachcica, obóz cygański, więzienny loch , miłość kpiącą ze śmierci. „Trubadur” z repertuaru Opery Nova zyskał uznanie widzów dla efektownych kostiumów, koncepcji reżyserskiej czytelnie przeprowadzającej przez zawiłości libretta i umiejętnie wygrywającej relacje między postaciami dramatu oraz dla kreacji wokalnych.

26 i 27 marca 2013, godz. 19.00

ZNIEWOLONY UMYSŁ balet Roberta Bondary

do muzyki Philipa Glassa i Wojciecha Kilara inscenizacja i choreografia Robert Bondara scenografia Diana Marszałek kostiumy Mariusz Napierała reżyseria świateł Maciej Igielski Okazja do porównania dwóch dokonań bydgoskich tancerzy: po marcowej premierze „Fascynacji” kolejne spotkanie z baletem współczesnym, znakomitym „Zniewolonym umysłem”.

Powracająca, hipnotyczna muzyka Glassa towarzyszy znakomicie obrazowi scenicznemu i buduje niesamowity nastrój – tło dla uniwersalnej historii o strachu i wewnętrznej wolności, opowiadanej tańcem.

Libretto baletu Roberta Bondary nie pokrywa się ze słynnym esejem Czesława Miłosza, powstało jedynie na motywach książki. Postaci głównych bohaterów nie odnoszą się wprost do utajonych pod greckimi literami polskich pisarzy ze „Zniewolonego umysłu”. Kostiumy Mariusza Napierały też nie wiążą się z konkretnego czasu historycznego. Diana Marszałek stworzyła jeden element scenografii: jakby powalona piramidę, z której przezierają cegły, metalowe uchwyty-stopnie i klitkowate okienka. Na tę wieloznaczną bryłę nakładają się niekiedy projekcje multimedialne.

Dominujące kolory to szarości, rozmytych światłem czerni i jasnych akcentów (sukienka Elpis) nałożą się projekcje multimedialne (chmury, płonąca lawa).

W spektaklu wykorzystane zostały utwory Philipa Glassa i Wojciecha Kilara. inf. Ewa Chałat

w y da r z e n i a Akademicka Przestrzeń Kulturalna Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy

wystawa fotograficzna czynna do 14 marca

Danuta Antas-Woźniewska „W stronę światła – pejzaże mistyczne” Jednym z tematów dominujących w fotografii Danuty Antas-Woźniewskiej są drzewa. Artystka jest zafascynowana bogactwem ich kształtów, różnorodnością faktur, linii tworzonych poprzez gałęzie, a także rytmem ich życia, uwarunkowanym zmiennością pór roku, niezwykłą energią, którą emanują.

Z symbolicznego punktu widzenia stanowią łącznik między niebem i ziemią, pomiędzy naszą egzystencją w wymiarze fizycznym i metafizycznym.

Więcej o artystce na stronach: w w w.danutaantasphoto.com oraz www.deadesign.co.

Muzeum Fotografii w Bydgoszczy zachęca do udziału w warsztatach fotograficznych. Na najbliższe zapraszamy już od 16 marca.

Niezmienną popularnością cieszy się kurs na poziomie podstawowym „Mam lustrzankę”. „Uroki fotografii analogowej” przeznaczone są dla miłośników klasycznej fotografii – ciągle żywej w dobie powszechnej cyfryzacji.

Podsumowaniem każdych warsztatów jest wystawa fotograficzna uczestników.

Szczegółowy program oraz informacja o zapisach na stronie: www.muzeumfoto.byd.pl 8.03.2013, piątek, godz. 12.00, sala widowiskowa APK, ul. Królowej Jadwigi 14, wstęp wolny

„Kobiety o miłości” – spotkanie literacko-muzyczne Studenckie Koło Literackie WSG zaprasza na spotkanie literacko-muzyczne, nawiązujące do Walentynek oraz Dnia Kobiet, podczas którego usłyszymy cytaty z największych dzieł literatury światowej – „Romeo i Julia”, „Anny Kareniny”, „Nędzników” i innych.

Więcej szczegółów na stronie www.apk.wsg.byd.pl.

20 marca 2013, środa, godz.

18.00, sala widowiskowa APK, ul. Królowej Jadwigi 14

MICHAŁ DOBRZYŃSKI EXPRESSION (DUX 0752).

Spotkanie z kompozytorem

D a n u t a A n t a s - Wo ź n i e w s k a , f o t o g r a f i a

z kompozytorem! Porozmawiamy, posłuchamy… Dla uważnych przygotowaliśmy muzyczny upominek.

Z recenzji Mikołaja Szykora („Only Good Music”): „Expression to płyta wyjątkowa. Wielobarwna, a przede wszystkim ukazująca dorobek młodego kompozytora… nie przywracająca zapomnianego kompozytora, ale prezentująca dorobek kompozytora będącego „tu i teraz”…”.

Nakładem prestiżowego wydawnictwa DUX ukazała się monograficzna płyta kompozytora Michała Dobrzyńskiego. Wykonawcami są m.in. Chór i Orkiestra Filharmonii Śląskiej w Katowicach, Śląska Orkiestra Kameralna pod dyr. Przemysława Fiugajskiego oraz soliści (m.in. Bartłomiej Nizioł). Jest to niezwykłe osiągnięcie młodego twórcy. Zapraszamy na spotkanie

Michał Dobrzyński, kompozytor. W 2005 ukończył z wyróżnieniem studia kompozytorskie w Akademii Muzycznej w Bydgoszczy w klasie prof. Marka Jasińskiego i prof. Zbigniewa Bargielskiego, a w 2008 studia doktoranckie w Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie.

22 marca 2013, piątek, godz.

17.00, sala widowiskowa APK, ul. Królowej Jadwigi 14

Debata „Kultura w mediach, media w kulturze”

Centrum Kultury Medialnej przy Instytucie Kulturoznawstwa WSG zaprasza serdecznie na debatę „Kultura w mediach, media w kulturze”, z udziałem przedstawicieli środowisk kulturalnych Bydgoszczy i Torunia oraz dziennikarzy i publicystów z Bydgoszczy, Warszawy oraz Wrocławia.

Więcej szczegółów na stronie www.ik.wsg.byd.pl. inf. Elżbieta Schulz

marzec 2013 |

| 33

w y da r z e n i a Filharmonia Pomorska 1.03.2013, piątek, godz. 19.00

Klasycyzm a romantyzm, równowaga i bunt Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej Michael Maciaszczyk, dyrygent (Austria) Wolfgang Klinser, klarnet (Austria) Weber – I Koncert klarnetowy f-moll Haydn – Symfonia g-moll nr 83 „La poule” Grieg – Suity orkiestrowe „Peer Gynt” op. 46 i 55 Michael Maciaszczyk, opolanin z pochodzenia, od kilku lat prowadzi także działalność koncertową jako dyrygent i zarówno w tej roli, jak i skrzypka bydgoska publiczność miała okazję artystę poznać. Kolejny gość z Austrii, wirtuoz klarnetu Wolfgang Klinser zagrał bardzo dużo koncertów w Europie i na świecie. Był

Debussy – Danses sacrée et profane Moryto – Koncert na harfę i perkusję i orkiestrę smyczkową Twardowski – Oberek na orkiestrę smyczkową Claude Debussy (1862-1918), twórca nowego stylu muzycznego zwanego impresjonizmem we Francji oraz przedstawiciele współczesnej polskiej muzyki – Stanisław Moryto i Romuald Twardowski; Anna Sikorzak-Olek – ceniona polska harfistka, która doskonale czuje się zarówno w repertuarze klasycznym, jak i nowym; Stanisław Skoczyński – wielka osobowość polskiej „percussion”, specjalizujący się w interpretacji muzyki współczesnej. Ten niecodzienny koncert, urozmaicony programowo z solowymi kreacjami tak różnych instrumentów, niewątpliwie zaskoczy bardzo pozytywnie naszych słuchaczy.

8.03.2013, piątek, godz. 19.00

Koncert nie tylko dla pań Zespół AFFABRE przeboje od Bacha, The Beatles do Webbera

Wo l f g a n g K l i n s e r

pierwszym klarnecistą w wielu orkiestrach symfonicznych, obecnie jest w orkiestrze kameralnej Camerata Salzburg oraz w Wiedeńskiej Orkiestrze Kameralnej.

Solista wykona popisowy Koncert f-moll Carla Marii von Webera, bardzo atrakcyjny dla słuchaczy. Następny punkt programu to Haydnowska, z cyklu paryskich, Symfonia z przydomkiem „La poule” (Kura), w której Andante i Menuet należą do najpiękniejszych, klasycznych części, jakie napisał ten genialny symfonik.

Wieczór zamkną słynne utwory „Chopina Północy”, wybitnego norweskiego kompozytora romantycznego Edvarda Griega.

6.03.2013, środa, godz. 19.00

Różne oblicza wirtuozerii Orkiestra Kameralna Capella Bydgostiensis José Maria Florêncio, dyrygent Anna Sikorzak-Olek, harfa Stanisław Skoczyński, perkusja, wibrafon 34 |

| marzec 2013

Świętować będą również śpiewacy, bowiem nasi „rodzimi King’s Singersi” obchodzą w tym roku swe 30-lecie.

Zespół wokalny śpiewający a cappella, został założony w Poznaniu, jego członkowie są wychowankami dwóch znanych poznańskich chórów S. Stuligrosza i J. Kurczewskiego. Koncertują w największych ośrodkach kulturalnych kraju, a także w Europie, Azji, Ameryce Płn.).

Repertuar Affabre obejmuje bardzo szeroki zakres zarówno epok, jak i stylów – począwszy od muzyki renesansu po muzykę współczesną, kolędy polskie i różnych narodów oraz żarty muzyczne i utwory orkiestrowe – ze znakomitą imitacją instrumentów muzycznych. Dużą część repertuaru stanowią przeboje rozrywkowe XX w. Świetnie zaaranżowane, wiernie oddają klimat oryginalnych wykonań z lat 50., 60., 70. i entuzjastycznie przyjmowane są przez publiczność podczas koncertów Zespołu.

9.03.2013, sobota, godz. 19.00

Najpiękniejsze arie operowe Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej Bogdan Olędzki, dyrygent Małgorzata Grela, sopran Victoria Vatutina, sopran (Ukraina) Tadeusz Szlenkier, tenor Pavlo Tolstoy, tenor (Ukraina) Nie lada uczta dla wielbicieli wokalnej wirtuozerii, podczas której swe umiejętności zaprezentują soliści związani z bydgoską Operą Nova. Historia arii sięga roku 1579, kiedy ten termin pojawił się po raz pierwszy w II księdze madrygałów M. Ingegneriego, jako solowy utwór monodyczny z basso continuo wystąpił po

w y da r z e n i a raz pierwszy u G. Cacciniego w 1602 i oznaczał prostą piosenkę zwrotkową; aria de cour – krótka pieśń zwrotkowa, na jeden lub kilka głosów z towarzyszeniem lutni, rozpowszechniła się we Francji w XVI i XVII. Od ok.

1600 rozwijała się tzw. aria wariacyjna i dominowała do XVII w. w operach, kantatach i zbiorach arii. Aria da capo rozkwitła w latach 1650-1750, zwłaszcza w szkole neapolitańskiej, w okresie baroku wykształciła się aria di bravura. W XIX w. znaczenie arii zmalało, a jej odrodzenie nastąpiło w operach R. Straussa.

17.03.2013, niedziela, godz. 10.00

Muzyczne bajkoranki Alicja Mozga – recytacja Marcin Gumiela – autor muzyki, fortepian Mateusz Szwankowski – klarnet Tomasz Skrętkowski – perkusja wiersze Juliana Tuwima m.in: Rzepka, Słoń Trąbalski, Spóźniony Słowik, Pan Tralaliński, Lokomotywa, Ptasie radio Oferta, która przypadnie do gustu wielopokoleniowym słuchaczom, bowiem na wierszach Tuwima wychowali się już nasi dziadkowie i rodzice, i nic one nie straciły na swej atrakcyjności, nawet wobec wszechpotężnego Internetu. Słowa złożone w piękne, dowcipne i ponadczasowe strofy usłyszymy w interpretacji Alicji Mozgi, bardzo wszechstronnej aktorki i pedagog. Poza pracą w Teatrze Polskim uczy podstaw sztuki aktorskiej w Akademii Muzycznej w Bydgoszczy. Zagrała kilkadziesiąt ról, ma w swoim dorobku także formy estradowe, chętnie recytuje poezję, lubi śpiewać. Jej repertuar obejmuje różne gatunki muzyczne: od klasyki, przez jazz do piosenki aktorskiej.

20.03.2013, środa, godz. 19.00

Koncert specjalny na 60-lecie Filharmonii Pomorskiej

pod honorowym patronatem Ambasadora Irlandii w ramach XVII Wielkanocnego Festiwalu Ludwiga van Beethovena CAMERATA IRELAND Barry Douglas, dyrygent, fortepian Beethoven – I Koncert fortepianowy C-dur Mozart – Symfonia nr 41 „Jowiszowa” Koncert organizowany we współpracy ze Stowarzyszeniem im. Ludwiga van Beethovena W ramach współdziałania ze Stowarzyszeniem Beethovena do Bydgoszczy przyjadą artyści z Irlandii. Pianista i dyrygent Barry Douglas w 1986 zdobył Złoty Medal – jako jeden z dwóch uczestników nie – Rosjan – Konkursu Pianistycznego im. Czajkowskiego w Moskwie. Od tego czasu występuje i nagrywa z czołowymi orkiestrami świata i mistrzami batuty w prestiżowych salach koncertowych. W 1999 założył zespół Camerata Ireland, składający się z najbar-

dziej utalentowanych irlandzkich muzyków. Liczne trasy koncertowe, m.in. w USA, Ameryce Południowej, Chinach i Europie szybko podniosły rangę orkiestry pod batutą Douglasa.

22.03.2013, piątek, godz. 19.00 Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej Wojciech Rajski, dyrygent Paolo Mendes, róg (Niemcy) Mozart – IV Koncert na róg i orkiestrę Es-dur KV 485 Skriabin – II Symfonia c-moll Paolo Mendes urodził się 25 lat temu w Hamburgu, studiował na Uniwersytecie Muzyki i Teatru w Rostoku. Jest laureatem wielu nagród, m.in. zdobył pierwszą lokatę i dwie nagrody specjalne w Schwerinie (2008), w 59. Międzynarodowym Konkursie ARD w Monachium otrzymał II nagrodę. Od sezonu 2010/2011 gra na I waltorni w berlińskiej Deutsches Symphonie-Orchester.

Młody wirtuoz wykona Koncert Es-dur, ostatni utwór na róg Mozarta. Orkiestrę poprowadzi Wojciech Rajski, zasłużony polski dyrygent, założyciel Polskiej Filharmonii Kameralnej Sopot, z którą występuje na całym świecie, profesor dyrygentury w Wyższej Szkole Muzycznej we Frankfurcie nad Menem, wykładowca Akademii Muzycznej w Gdańsku.

W 2011 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego.

24.03.2013, niedziela, godz. 19.00

W Niedzielę Palmową

Orkiestra Kameralna Capella Bydgostiensis Chór Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy Benedykt Odya, dyrygent Rheinberger – Stabat Mater Haydn – Siedem ostatnich słów Jezusa na krzyżu

Niedzielę Palmową obchodzi się w Polsce od czasów średniowiecza. Zapowiada nadejście czasu wyjątkowego – Wielkiego Tygodnia, czyli duchowego przygotowania do świąt, będącego dla chrześcijan wyciszeniem, skupieniem i przeżywaniem męki Chrystusa. Takie też jest przesłanie koncertu kameralistów z chórem UKW, bowiem wypełni go piękna muzyka sakralna. Koncert rozpocznie Stabat Mater do słów Jacopone da Todi z XIII w. Muzykę do nich komponowało wielu znanych kompozytorów. My usłyszymy dzieło Josefa Gabriela Rheinbergera (1839-1901) − pochodzącego z Liechtensteinu kompozytora i organisty specjalizującego się w utworach religijnych. Kolejna pozycja koncertu – Siedem ostatnich słów Chrystusa na krzyżu to jeden z najbardziej wizjonerskich utworów Haydna, którym próbuje nas skłonić do myślenia i kontemplacji. inf. Mariola Grochowina

marzec 2013 |

| 35

w y da r z e n i a Galeria Miejska bwa wystawa czynna do 24 marca 2013

Iwona Liegmann. Echo Refleks Ja Otwarcie wystawy: 1.03.2013, godz. 18.00, wystawa czynna do 31 marca

Viola Kuś.

W napięciu przegrzanych neuronów Projekt realizowany w ramach II Nagrody za instalację video – Dance, projekcja w 4 kierunkach, w konkursie POLYGONUM 2, II Wystawa Sztuki Twórców województwa kujawsko-pomorskiego, Bydgoszcz 2010.

NPN to idea wyobrażeń o strukturze przewodnictwa neuronu, która może znaleźć swoje odniesienie w procesie twórczym czy komunikacji międzyludzkiej. Nadmierna nadproduktywność form, myśli czy wykonywanych czynności doprowadza do napięć i przegrzania neuronów, a tym samym uniemożliwia właściwą komunikację.

O czym jest wystawa?

O potrzebie identyfikacji i jej zgubnych skutkach.

O androginii ludzkiego umysłu.

O tym, jak niemożne lub jak nieskończone jest samopoznanie.

O tym, czym jest myśl nadproduktywna w procesie twórczym.

Modele Upraw Utraconych i Luftmodel to te same postaci. W Uprawach Utraconych bohaterowie są ubrani jedynie w swoje ciała i mogą być podglądani za pomocą stereoskopów. Pozostają w intymnej relacji z widzem.

Umundurowani w białe kombinezony z logo żurawia stają się luftmodel i promowani są jako byt korporacyjnej doskonałości.

W PRACOWNI / BIURZE violi kuś również będziemy mogli poczytać wspomniany już, zmodyfikowany, tekst Nowoszewskiego, który w układzie graficznym ujawni trzy hasła: ERROR / EXIT / OPEN. Z BIURA / PRACOWNI będzie widać jasno oświetloną salę WYSTAWIENNICZĄ, w której znajdziemy instalację SAMOPOZNANIA oraz fotografie kami PERSON. Instalacja, składająca się z dwóch luster ustawionych naprzeciwko siebie, pozwoli osiągnąć efekt Droste*, obrazu rekurencyjnego. Kiedy znajdziemy się pomiędzy taflami luster, nasza percepcja ulegnie zmianie i w lustrzanym odbiciu będziemy mogli zobaczyć znacznie głębszy obraz otaczającej nas rzeczywistości. Namnożenie odbitych obrazów spowoduje rozproszenie i utrudni skupienie wyłącznie na naszym wizerunku. Złudzenie nieskończoności może zasugerować bycie w innym wymiarze i zbudować w nas poczucie kami PERSON, czyli bytu nadrzędnego, wyższego, którego wartością staje się człowiek i jego myśl w akcie kontemplacji samego siebie – zapraszamy do konfrontacji, by odnaleźć własny obraz kami PERSON. Otwarcie wystawy: 5.03.2013, godz. 18.00, wystawa czynna do 31 marca

Aleksander Dętkoś. Rzeźba

Viola Kuś, kami Person

Symbolicznym wyznacznikiem nadproduktywnej myśli autorki projektu jest sala kameralna zaaranżowana na jej PRACOWNIĘ / BIURO. Przestrzeń ta jest nagromadzeniem materiałów wtórnych, odpadów, jakie generuje jej nadproduktywna myśl.

Premierowy cykl Luftmodel pochłonie większą część przestrzeni BIURA / PRACOWNI. Motywem inspirującym do powstania Luftmodel była analiza tekstu: Symbol doskonały. Sztuka proporcji Marcina Nowoszewskiego, managera w sieciowej agencji design Carré Noir. W materiale tym mowa jest o znaku doskonałym na przykładzie figur geometrycznych i symbolice wizerunku żurawia.

36 |

| marzec 2013

Aleksander Dętkoś urodzony w 1939 roku, absolwent szkoły im. Kenara w Zakopanem w latach 1955-1960.

Studia artystyczne – w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Gdańsku, Wydział Rzeźby i Ceramiki w pracowni prof. Stanisława Homo-Popławskiego w latach 1960-1966. W tym samym czasie ukończył także studia pedagogiczne. W latach 1966-1969 pracował jako plastyk-pedagog w szkolnictwie specjalnym na Wybrzeżu. Jego nazwisko znajduje się w angielskiej edycji biografii artystów współczesnych, wydanej w Lozannie pt. „Kto jest kto”. Od 1999 należy do ACCADEMIA INTERNAZIONALE – GREC1 MARINO – ITALIA z tytułem członka Akademii Sztuki. „Dzieło bydgoskiego twórcy jest z uwagi na ilość odwołań niezmiernie pojemne. Znajdziemy tu ślady konwencji klasycznej z jej równowagą, oszczędnością, powściągliwością, kompozycje abstrakcyjne oparte na geometrycznym porządku linii i wdzięku prostokątnych figur, ale też rzeźby wypełnione detalami, charakteryzujące się ornamentalnym przepychem, obfitością, bogactwem, kompozycje zdynamizowane, asymetryczne, pełne napięć i nasycone intensywnymi emocjami. Widzimy tu zarówno obiekty będące reakcją na doświadczenia czasu teraźniejszego, prace zrodzone z potrzeby społecznego zaangażowania, będące formą wypowiedzi na temat spraw najbardziej aktualnych, jak i realizacje symboliczne, skupiające refleksje o charakterze zdecydowanie bardziej uniwersalnym (…)".

Piotr Siemaszko (fragm. tekstu do katalogu wystawy)

w y da r z e n i a Seminarium filmowe 12.03.2013, godz. 18.00 CZUŁE PORTRETY autorka: Agnieszka Świdzińska, prod. TVP INFO, 24’ TADZIU autor: Waldemar Grzesik, prod. W. Grzesik, 27’ Galeria Miejska bwa zaprasza we wtorek 12 marca o godz. 18.00 na kolejne seminarium filmowe. Poprowadzi je Remigiusz Zawadzki, dyrektor Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Reportażu Camera Obscura.

Pokazane i omówione zostaną dwa polskie filmy dokumentalne poświęcone dwóm różnym malarzom: „Czułe portrety” oraz „Tadziu”. Wstęp na pokaz jest bezpłatny.

AKADEMIA SZTUKI

Od września 2009 w Galerii Miejskiej bwa prowadzone są wykłady w ramach Akademii Sztuki, obejmujące problematykę Sztuki Współczesnej, jej odbioru zrozumienia.

W październiku 2012 ruszyła po raz kolejny Akademia Sztuki w Galerii Miejskiej bwa w Bydgoszczy. Wykłady poświęcone polskiej sztuce XX i XXI wieku odbywać się będą do czerwca 2013.

6.03.2013 – Różne wizje abstrakcji / Małgorzata Jankowska 20.03.2013 – Ekspresja, ekspresjonizmy / Wacław Kuczma

Galeria Miejska bwa Galeria Brda wystawa czynna do 11.04.2013

Joanna Sitko. Wyobrażenia

Od 12.02.2013 w Galerii BRDA, (ul. Dworcowa 94), działającej pod patronatem Galerii Miejskiej bwa w Bydgoszczy, czynna jest wystawa Joanny Sitko – „Wyobrażenia”.

Galeria Miejska bwa Galeria Kantorek

Jolanta Czerwińska-Smagieł Na parapecie – fotografia otwarcie wystawy 8.03.2013, piątek, godz. 18.00, wystawa czynna do 30 marca Jolanta Czerwińska ur. 1957 w Bydgoszczy. Studiowała na Wydziale Artystycznym UMCS w Lublinie.

W 1979 r. uzyskała dyplom w pracowni grafiki prof. Danuty Kołwzan-Nowickiej. Zajmuje się edukacją artystyczną i fotografią. Prowadzi Policealną Szkołę Sztuk Pięknych w Bydgoszczy.

Z sentymentem wspominam chwile, kiedy jako kilkuletnia dziewczynka obserwowałam moją babcię przy pracy. W skąpo oświetlonym pomieszczeniu, w ciemni, z zachwytem patrzyłam jak wkłada białą kartkę do płaskiego naczynia z płynem i po niedługim czasie na papierze zaczynają pojawiać się najpierw

Joanna Sitko, Wyobrażenia

Joanna Sitko jest absolwentką Wydziału Sztuk Pięknych w Toruniu, dyplom obroniła w Zakładzie Plastyki Intermedialnej pod kierunkiem prof. art. graf. Wiesława Smużnego. Od 2010 jest doktorantką Studiów z Zakresu Sztuk Plastycznych w tamtejszej uczelni oraz studentką VI roku Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki, specjalizacja Papier i Skóra. Swą sztukę buduję przede wszystkim z obrazów fotograficznych i wideo. Jej artystyczne zainteresowania oscylują wokół problematyki związanej z relacjami i uczuciami międzyludzkimi.

W filmach (wywiadach) szuka „dobra”: ideału, miłości, szczęścia. Od niedawna zajęła się rysunkiem. Chętnie łączy go z nowszymi mediami, tworząc interdyscyplinarne instalacje.

zarysy, a później całe postaci. Lubiłam też siadać w jasnym pokoju, kiedyś zwanym „atelier, oświetlonym przez cudowne światło sączące się przez szklany dach. Babcia zmienia-

inf. Danuta Pałys

ła szklane klisze w kasecie, stawała przed dużym aparatem, przykrywała głowę czarnym materiałem i … w tym momencie osoba fotografowana nieruchomiała. Jej twarz, czy sylwetka, właśnie została utrwalona dla potomnych.

Tak powoli pozwalałam zauroczyć się magią, jaką była wtedy dla mnie fotografia. Była i jest. Moje obrazy, malowane światłem, pokazują ten piękniejszy kawałek świata.

Inspiracji szukam w miejscach, które w przedziwny sposób mnie przyciągają, swoja dobrą energią, pięknym krajobrazem, wspaniałą architekturą, czy zwykłymi, prozaicznymi przedmiotami…

Któryś z artystów przełomu XIX i XX wieku, kiedy w sztuce działo się tyle nowego, stwierdził, że obraz powinien być jak wygodny fotel.

Chciałabym, aby tak było z moją fotografią. Aby przy niej można było odpoczywać… (Jolanta Czerwińska) inf. Elżbieta Kantorek

marzec 2013 |

| 37

w y da r z e n i a Muzeum Okręgowe im. L. Wyczółkowskiego 7 marca 2013, godz. 13.00, Exploseum. Centrum Techniki Wojennej DAG Fabrik Bromberg

Otwarcie wystawy „Enigma. Odszyfrować zwycięstwo”

Zorganizowana przez Marszałka Województwa Wielkopolskiego, a prezentowana w Muzeum Okręgowym w Bydgoszczy, wystawa poświęcona jest osiągnięciom polskich matematyków w łamaniu szyfrów Enigmy. Celem wystawy jest ukazanie historii losów tych, których umiejętności i niezwykła wiedza doprowadziły do jednego z bardziej spektakularnych sukcesów w dziedzinie światowej kryptologii, co stało się punktem zwrotnym II wojny światowej.

W ł a d y s ł a w S k o c z y l a s , H a l a G ą s i e n i c o w a ,19 0 9, a k w a r e l a n a p a p i e r z e , w ł . M u z e u m Ta t r z a ń s k i e w Z a k o p a n e m

Enigma, fot. Archiwum Ur zędu Marsz ałkowsk iego w Poznaniu

Pierwsze niemieckie szyfry wojskowe, kodowane słynną maszyną Enigma, zostały złamane w Polsce, jeszcze przed wojną. Najzdolniejsi matematycy z Uniwersytetu Poznańskiego m.in. Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski weszli w skład stworzonej w 1930 roku poznańskiej fili Biura Szyfrów Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Już 1932 roku pochodzący z Bydgoszczy Marian Rejewski wraz ze swoimi wybitnymi kolegami złamał pierwszą depeszę zaszyfrowaną przez Niemców Enigmą. Tuż przed II Wojną Światową, polski wywiad zdecydował się podzielić tymi osiągnięciami ze swoimi sojusznikami co zdaniem historyków było największym wkładem Polski w zwycięstwo aliantów nad nazistowskimi Niemcami podczas II Wojny Światowej.

Maciej Czechowski

Galeria Sztuki Nowoczesnej, ul. Mennica 8a. Wystawa czynna do 1 kwietnia 2013 roku

Leon Wyczółkowski, artysta – profesor Wystawa Leon Wyczółkowski artysta-profesor stwarza sprzyjającą okazję do zaprezentowania dzieł wybitnych malarzy tworzących w XIX i pierwszej połowie XX wieku. Po raz pierwszy w tak szerokim ujęciu przedstawiamy zjawisko przenikania się sztuki Wyczółkowskiego i innych artystów w różnych okresach ich życia. Na wy38 |

| marzec 2013

K a z i m i e r z S i c h u l s k i , L e o n W y c z ó ł k o w s k i i W i l h e l m M i ta r s k i – k a r y k a t u ra , 1916 , a k w a r e l a , p a s t e l , o ł ó w e k , k r e d k a , w ł . M u z e u m Ta t r z a ń s k i e w Z a k o p a n e m

stawie zestawiono twórczość trzech generacji artystów z kręgu Leona Wyczółkowskiego: profesorów-nauczycieli, profesorów-kolegów i uczniów Leona Wyczółkowskiego, eksponując po jednym lub dwa dzieła.

Czas, jaki obejmuje omawiane zagadnienie jest rozległy, dotyczy lat nauki Leona Wyczółkowskiego w Szkole Rysunkowej w Warszawie od 1869 roku, aż po rok 1936, kiedy – jako czynny profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie – zmarł w stolicy 27 grudnia

w y da r z e n i a 1936 roku. To również niezwykle istotny okres w biegu historii sztuki. Ekspozycja obejmuje szerokie spektrum dzieł, sygnalizuje różne kierunki w sztuce tego okresu, podkreśla wybitne osiągnięcia indywidualne malarzy.

Zamierzeniem naszym było wykazanie podobieństw i różnic warsztatowych oraz próba rozwiązania kwestii: czy można odnaleźć wspólny mianownik dla tak wielu indywidualności artystycznych, obrazów, tematów?

Jakie są rozbieżności w wypowiedzi, jakie zainteresowania poszczególnych twórców? Zamysłem naszym, przy doborze dzieł zgromadzonych na ekspozycji, jak i w katalogu wystawy było ponadto podkreślenie niezwykłości talentu Leona Wyczółkowskiego, jego roli oraz wpływu jako nauczyciela na liczną grupę malarzy i grafików, a przede wszystkim uzyskanie odpowiedzi na pytanie, kim był dla sztuki polskiej i jaką rolę w niej odegrał. (…)

Od pierwszej wystawy prac Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, jesienią 1924 roku, do chwili obecnej Muzeum zorganizowało prawie osiemdziesiąt ekspozycji indywidualnych, nie licząc wystaw zbiorowych artysty, który pragnął „codziennie być inny”. Mamy głęboką świadomość powierzonej nam misji tworzenia „nieśmiertelnego narodowego pomnika twórczości Leona Wyczółkowskiego”.

Obecna odsłona jego dzieł jest szczególna, tak ze względu na upamiętnienie kolejnej – 160. rocznicy urodzin, jak i retrospektywny, wielowątkowy charakter.

Obok prac samego Wyczółkowskiego (…) wystawiamy dzieła ponad pięćdziesięciu wybitnych malarzy tworzących w kraju i za granicą, współczesnych Mistrzowi.

Mamy nadzieję, że ta obszerna prezentacja po raz kolejny przyniesie Państwu ogromną satysfakcję z kontemplowania dzieł sztuki, tak autorstwa naszego Patrona, jak jego sławnych nauczycieli, przyjaciół i uczniów.

Ewa Sekuła-Tauer

Spichrze nad Brdą, ul. Grodzka 7-11. Wystawa czynna do 31 marca 2013 roku

Bydgoscy mistrzowie malarstwa Od momentu powołania w 1923 r. Muzeum Miejskie w Bydgoszczy gromadziło muzealia z myślą o stworzeniu kolekcji dokumentującej twórczość artystów związanych z miastem i regionem. W dwudziestoleciu międzywojennym wypracowano koncepcję Salonu Bydgoskiego, którego trzy edycje z lat 1936-1938 stały się przeglądem osiągnięć artystycznego środowiska regionu. Wystawy i kontakty z artystami znacząco wpłynęły na pozyskiwanie prac z dziedziny malarstwa, rysunku, grafiki i rzeźby. Obecna ekspozycja przybliża twórczość plastyków urodzonych lub działających w Bydgoszczy. Prezentacja zawężona jest chronologicznie do dzieł powstałych w okresie stu lat: od 1839 do 1940 roku. (…)

Na szczególną uwagę zasługują realizacje przybliżające widoki Bydgoszczy. Charakterystyczne motywy miejskie i zabytki architektoniczne takie jak fara, kościół pojezuicki czy tzw. Wenecja bydgoska, to często utrwalane tematy w malarstwie Franciszka Gajewskie-

M a r i a n Tu r w i d , P o r t r e t k o b i e c y, 193 4 , o l e j , s k l e j k a , w ł . M u zeum Okręgowe w Bydgoszcz y

go i Jerzego Rupniewskiego, określanego mianem ”Bydgoskiego Canaletto”. Istotny element stanowią portrety przybliżające wizerunki wybitnych osobistości Bydgoszczy, np. Portret dra Jana Biziela pędzla Jerzego Rupniewskiego.

Twórczość każdego z zaprezentowanych na wystawie malarzy, wypowiadających się w starannie wypracowanej, własnej formule, składa się na zróżnicowany, bogaty obraz środowiska artystycznego Bydgoszczy.

Przegląd twórczości malarzy uzupełniono kilkoma pracami bydgoskich rzeźbiarzy – Teodora Gajewskiego, Piotra Trieblera i Stefana Kiersnowskiego.

Inga Kopciewicz

Wystawy czasowe: Europejskie Centrum Pieniądza, ul. Mennica 4 „Pieniądz PRL” – wystawa czynna do dnia 30 listopada 2013 r.

Wystawy stałe: Spichrze nad Brdą, ul. Grodzka 7-11 „Od Starego Rynku do placu Wolności. Spacer ulicami międzywojennej Bydgoszczy” ul. Dąbrowa „EXPLOSEUM – centrum techniki wojennej DAG Fabrik Bromberg” Zbiory Archeologiczne, ul. Mennica 2 „W grodzie Bydgosta. Tajemnice życia wczesnośredniowiecznych mieszkańców Bydgoszczy i okolic” Europejskie Centrum Pieniądza, ul. Mennica 4 „Mennica bydgoska” Leon Wyczółkowski, ul. Mennica 7 „Twórczość Leona Wyczółkowskiego (1852-1936)” Galeria Sztuki Nowoczesnej, ul. Mennica 8a „Galeria Sztuki Nowoczesnej” Spichrze nad Brdą, ul. Grodzka 7-11 „Bydgoszcz – okruchy miasta”

Inf. Mateusz Soliński

marzec 2013 |

| 39

w y da r z e n i a Akademia Muzyczna niedziela, 10.03.2013, godz. 17.00, Pałac w Lubostroniu

CXXXI Koncert Pałacowy Hanna Michalak, sopran; Maria Murawska, fortepian W programie: M. de Falla, F.G. Lorca, X. Montsalvatge, J. Turina niedziela, 10.03.2013, godz. 18.00, Sala Koncertowa Filharmonii Pomorskiej, ul. A. Szwalbego 6

Koncert symfoniczny Chór Akademicki AM w Bydgoszczy; Monika Wilkiewicz, Renata Szerafin-Wójtowicz – przygotowanie Chóru; Chór Collegium Medicum UMK w Bydgoszczy; Janusz Stanecki, przygotowanie Chóru; 9.03.2013, sobota, godz. 17.00, Kościół Garnizonowy, ul. Bernardyńska 2

Koncert muzyki pasyjnej Giovanni Battista Pergolesi – Stabat Mater Koncert Pasyjny prezentujący jedno z najdoskonalszych i najbardziej przejmujących dzieł muzyki wokalno-instrumentalnej XVII i XVIII wieku.

Marta Ronek, współpraca; Orkiestra Symfoniczna AM w Bydgoszczy; Diego García Rodríguez, dyrygent W programie: G. Fauré – Requiem d-moll op. 48 D. Szostakowicz – V Symfonia d-moll op. 47 poniedziałek, 11.03.2013, godz. 19.00, Sala Koncertowa im. prof. R. Sucheckiego, ul. Staszica 3

Koncert inaugurujący xi Dni Muzyki Dawnej Pedagodzy, studenci, goście Zakładu Klawesynu, Organów i Muzyki Dawnej; prof. zw. Urszula Bartkiewicz, kierownictwo artystyczne wtorek, 12.03.2013, godz. 19.00, Sala Koncertowa im. prof. R. Sucheckiego, ul. Staszica 3

CCXLIII Bydgoski Wtorek Muzyczny w ramach XI Dni Muzyki Dawnej Karolina Jesionek, Julia Obrębowska, Alicja Pietrykowska, Monika Bańska, flet traverso; Agnieszka Mazur, Katarzyna Pilipiuk, Tytus Wojnowicz, obój barokowy; Tomasz Ślusarczyk, Dymitr Makarewicz, Paweł Hulisz, Ostap Popowicz, Seweryn Mzyk, Mariusz Skotnicki, Piotr Kowalkowski, trąbka naturalna; Maria Guzowska, gitara barokowa; Justyna Krusz, viola da gamba; Klaudyna Żołnierek, Anton Birula, teorba; Ewa Żołyniak, Anna Stankiewicz, Beata Kozyra, Marcin Tarnawski, Michał Marcinkowski, skrzypce barokowe; Dominik Dębski, altówka barokowa; Markus Möllenbeck, Natalia Kasprzyk, Anna Szul, Ewa Witczak, Tomasz Frycz, wiolonczela barokowa; Dorota Zimna, Rafał Gumiela, Michał Stropa, Adam Jastrzębski, klawesyn; Chór Kameralny Akademii Muzycznej; Janusz Stanecki, Magdalena Filipska, przygotowanie Chóru; prof. zw. Urszula Bartkiewicz, kierownictwo artystyczne wtorek, 19.03.2013, godz. 19.00, Sala Koncertowa im. prof. R. Sucheckiego, ul. Staszica 3

Bolejąca Matka stojąca pod krzyżem umierającego Syna, to motyw zarówno w sztuce jak i literaturze europejskiej niezwykle eksponowany. Sekwencje autorstwa średniowiecznego poety, Jacopone de Todi jest inspiracją poetycko-muzyczną dla wielu twórców od późnego średniowiecza po współczesność. Zjawiskowa i niezwykle sugestywna muzyka Pergolesiego, która wyraźnie wykraczała poza swoją epokę, stanowi okazję do wyciszenia się i niezwykłej kontemplacji nad rzeczami najbardziej istotnymi…

Koncertu dopełniają pasyjne utwory orkiestrowe największych mistrzów epoki baroku.

Wykonawcy: Solistki Wydziału Wokalno-Aktorskiego Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy Bydgoska Orkiestra Kameralna Damian Borowicz – dyrygent Organizatorzy: Akademia Muzyczna im. F. Nowowiejskiego, Bydgoska Orkiestra Kameralna oraz Parafia Wojskowa w Bydgoszczy.

40 |

| marzec 2013

Koncert Katedry Instrumentów Dętych i Perkusji AM w Bydgoszczy Pedagodzy i studenci Katedry Instrumentów Dętych i Perkusji AM w Bydgoszczy czwartek, 21.03.2013, godz. 19.00, Sala Koncertowa im. prof. R. Sucheckiego, ul. Staszica 3

C Koncert organowy Piotr Grajter, organy; Joanna Krempeć-Kaczor, kontrabas; Adam Bogacki, kontrabas; Karina Górka, fortepian niedziela, 24.03.2013, godz. 10.00 i 11.30, Sala Koncertowa im. prof. R. Sucheckiego, ul. Staszica 3

CLIV Poranek Muzyczny dla dzieci z rodzicami Na Moście Karola

w y da r z e n i a 10-17.03.2013, Akademia Muzyczna: ul. Słowackiego 7, ul. Staszica 3, ul. Gdańska 20

XI DNI MUZYKI DAWNEJ prof. zw. Urszula Bartkiewicz, kierownictwo naukowe i artystyczne W programie m.in.: – Seminarium Taniec – suita barokowa (w tym wykłady, warsztaty tańca, prezentacje) Romana Agnel, Dariusz Brojek, taniec dworski Urszula Bartkiewicz, klawesyn – Seminaria artystyczne: Christine Schornsheim, pianoforte, klawesyn Urszula Bartkiewicz, klawesyn Radosław Marzec, organy Michael Schmidt-Casdorff, flet traverso Anton Birula, lutnia, gitara Tomasz Ślusarczyk, Michael Münkwitz, trąbka naturalna Irmgard Schaller, skrzypce barokowe, altówka barokowa Markus Möllenbeck, wiolonczela barokowa Dorota Zimna, basso continuo – Seminarium Muzyczne stroje i temperacje historyczne: Zbigniew Koczorowski

D n i M u z y k i D a w n e j 2 012

12.03.2013, godz. 13.00, Akademia Muzyczna, ul. Gdańska 20

Koncert – prezentacja pianoforte Christine Schornsheim

11.03.2013, godz. 11.00, Akademia Muzyczna, ul. Gdańska 20

Koncert – prezentacja Suity francuskiej Es-dur J.S. Bacha Urszula Bartkiewicz, Romana Agnel, Dariusz Brojek Szczegółowe informacje, zapisy na seminaria i warsztaty tańca: as. Dorota Zimna, e-mail: d.zimna@poczta.fm, tel. 501 827 750

inf. Anna Cudo

Klub „ODNOWA” 1.03.2013, piątek, godz. 13.00 GIMNASTYKA dla pań 50+

– wieczór autorski. Oprawa muzyczna spotkania – Andrzej Haliniak, prowadzenie – Jolanta Kowalska

5.03.2013, wtorek, godz. 15.30 Dzień Kobiet w Klubie Seniora „Kalina”.

14.03.2013, wtorek, godz. 16.15 TEATRZYK DLA DZIECI „Pinokio” zaprasza na gry i zabawy teatralne.

7.03.2013, wtorek, godz. 16.15 TEATRZYK DLA DZIECI „Pinokio” zaprasza na gry i zabawy teatralne.

15.03.2013, piątek, godz. 13.00 GIMNASTYKA dla pań 50+

7.03.2013, wtorek, godz. 16.15 SERDUSZKOWE PIOSENKI – recital wykonaniu wokalistów z Klubu Odnowa i zaproszonych gości.

19.03.2013, wtorek, godz. 15.30 Wiosenne spotkanie przy kawie w Klubie Seniora „Kalina”.

8.03.2013, piątek, godz. 13.00 GIMNASTYKA dla pań 50+

21.03.2013, wtorek, godz. 16.15 TEATRZYK DLA DZIECI „Pinokio” zaprasza na gry i zabawy teatralne.

8.03.2013, piątek, godz. 17.00 Klub Polskiej Książki zaprasza: „Lek na głupotę” – w świetle wybranych utworów Edwarda Kaczmarka

22.03.2013, piątek, godz. 13.00 GIMNASTYKA dla pań 50+

inf. Grażyna Salemska

Bractwo 18 Południka 16 marca 2013

II Bydgoski Marsz na orientację po 18 Południku Urząd Miasta Bydgoszczy i Bractwo 18 Południka organizują II Bydgoski Marsz na Orientację Po 18 Południku.

Odbędzie się on 16 marca 2013 roku.

Zgłoszenia prosimy składać mailowo: waldemar.fijor@gmail.com, lub akant24@wp.pl W ubiegłym roku w marszu wzięło udział ok. 220 osób. marzec 2013 |

| 41

w y da r z e n i a Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna Godzinami o książkach – Dyskusyjne Kluby Książki w WiMBP

Szczegóły dotyczące działalności klubów publikowane są na stronie: dkk.wimbp.man.bydgoszcz.pl. Program DKK, realizowany przez Wojewódzką i Miejską Bibliotekę Publiczną we współpracy z Instytutem Książki, obejmuje także spotkania autorskie.

19.03.2013, godz. 18.00, Biblioteka Główna WiMBP, Sala Wykładowa

Spotkanie autorskie z Ewą Lipską – poetką, felietonistką

W 1967 r. ukazał się jej debiutancki tomik zatytułowany „Wiersze”. Wcześniej publikowała swoje utwory poetyckie na łamach „Życia Literackiego” i „Dziennika Polskiego”. Do dzisiaj ukazało się 30 tomików jej wierszy. Piosenki do tekstów poetki śpiewali: Marek Grechuta, Skaldowie, Grzegorz Turnau. W latach 1970-1980 była redaktorem w dziale poezji Wydawnictwa Literackiego. Od 1991 r. przez sześć lat pracowała w polskiej ambasadzie w Wiedniu, z czego przez dwa lata pełniła funkcję dyrektora Instytutu Polskiego. Uczestniczyła w wielu międzynarodowych festiwalach poezji, m.in. w Kanadzie, Holandiii, Słowenii, Austrii, Wielkiej Brytanii, Niemczech, Danii, Szwecji, USA. Wybory jej wierszy ukazały się w około 40 obcojęzycznych wydaniach, między innymi w języku niemieckim, angielskim, duńskim, holenderskim, czeskim, węgierskim, hebrajskim, serbskim, słowackim, hiszpańskim, katalońskim, francuskim, szwedzkim, albańskim i bułgarskim. Jest laureatką wielu nagród i wyróżnień.

Bezpłatne wejściówki na spotkanie odbierać można od 12 marca br. w Wypożyczalni Głównej (Biblioteka Główna, Stary Rynek 24).

Osoby posiadające wejściówki proszone są o zajęcie miejsc najpóźniej 10 minut przed rozpoczęciem spotkania. Jedna osoba może odebrać maksymalnie dwie wejściówki. inf. Lucyna Partyka

Spotkanie podróżnicze Pierwszej Zimowej Polskiej Kobiecej Wyprawy na Spitsbergen w Bibliotece Głównej WiMBP 8 marca 2013, piątek, godz. 17.00, Stary Rynek 22 Z okazji Dnia Kobiet w Bibliotece Głównej WiMBP odbędzie się spotkanie podróżnicze Pierwszej Zimowej Polskiej Kobiecej Wyprawy na Spitsbergen pt. „Przez Arktykę w różowych rękawiczkach” (połączone z prezentacją multimedialną).

Na przełomie marca i kwietnia 2012 roku odbyła się zakończona sukcesem Pierwsza Zimowa Polska Kobieca Wyprawa na Spitsbergen, której celem było zdobycie najwyższego szczytu Spitsbergenu – Newtontoppen wyłącznie w żeńskim składzie bez wsparcia z zewnątrz.

42 |

| marzec 2013

Szczyt ten został zdobyty przez Polaków w roku 1997 w męskim składzie, a 5 kwietnia 2012 roku wyczyn został powtórzony przez Pierwszą Polską Kobiecą Wyprawę w składzie: Ewa Grewling, Katarzyna Siekierzyńska, Agnieszka Siejka.

Bezpłatne wejściówki na spotkanie odbierać można od 1 marca br. w Wypożyczalni Głównej (Biblioteka Główna, Stary Rynek 24).

Osoby posiadające wejściówki proszone są o zajęcie miejsc najpóźniej 10 minut przed rozpoczęciem spotkania. Jedna osoba może odebrać maksymalnie dwie wejściówki.

Zajęcia dla dzieci w Bibliotece Głównej WiMBP w Bydgoszczy 14.03.2013, godz. 12.00 Dzień włoski w Bibliotece – zajęcia dla dzieci w ramach cyklu spotkań z kulturą poszczególnych krajów Unii Europejskiej.

20.03.2013, godz. 12.30 Z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru przedstawienie dla najmłodszych czytelników w wykonaniu krakowskiego teatru Art-Re 13.03.2013, środa, godz. 17.30, WiMBP, Stary Rynek 22

STOJĘ W KRĘGU… Wieczór poezji autorów indiańskich

W indiańskiej poezji dostrzegamy również idee koncepcji kręgu, jako źródła i cyklu ludzkiego życia. Dla Indian krąg to więcej niż kształt. Jest on symbolem wszechświata i naszego w nim udziału. Stojąc w kręgu można dostrzec, że każdy jest częścią c a ł o ś c i .

Zawsze patrzy komuś w oczy, jest tak samo ważny jak inni i nie ma znaczenia, w którym miejscu kręgu się znajduje. Krąg to doświadczenie otwartego bycia z innymi i szansa na przyjaźń z tymi, którzy stoją razem. To również prosty sposób na bycie wysłuchanym, nawet wtedy, gdy nie zawsze ma się coś istotnego do powiedzenia. Tajemnica tego cyklu zawarta została w tytule wieczoru poetyckiego Stoję w kręgu…

Znowu posłuchamy wierszy, które mogą się podobać lub nie, ale żadnego słuchacza nie pozostawią obojętnym. Paula Gunn Allen (Pueblo Laguna), Joseph Bruchac (Abenaki), Joy Harjo (Creek), Maurice Kenny (Mohawk), Reuben Snake (Winnebago), Robert A. Swanson (Ojibwa) czy Mary Tallmountain (Athabaskan), to tylko niektóre z tych postaci. Jak pisze Karl Kroeber w swojej przedmowie do antologii poezji 15 poetów tubylczej Ameryki zatytułowanej Rany podskórne „ci współcześni poeci poczynają słowo jako żywy oddech, ludzki sposób kontynuacji i zachowa-

w y da r z e n i a 8.03.2013, godz. 15.30, WiMBP (Filia nr 14 dla dorosłych i dla dzieci ul. Dworcowa 49) „Kobiety kobietom” – spotkanie poetycko-muzyczne w formie happeningu. Bydgoskie poetki: Jolanta BAZIAK, Aleksandra BRZOZOWSKA, Alicja DUŻYK, Barbara JENDRZEJEWSKA, Wiesława KLUSZCZYŃSKA, Małgorzata MÓWIŃSKA-ZYŚK, Alina RZEPECKA, Ewa ZALEWSKA prezentować będą swoją poezję. nia równowagi, co oznacza zachowanie gotowości do zmiany, współzależność wszystkich rzeczy i sił”, a słuchacz w tych wierszach napotka „stopniowe odsłanianie cichej prawdy, (…) i cierpliwą czujność na wszelkie ruchy ciągłości życia, z których czasami przebłyskują olśniewające wizje lodowego konia, galopującego prosto w ogień”.

Adam Piekarski

Wybrane zajęcia edukacyjne: 4.03.2013, godz. 16.00, WiMBP (Filia nr 30 dla dorosłych i dla dzieci ul. Toruńska 185) Międzynarodowy Dzień Pisarza – zajęcia literackie dla młodzieży.

7.03.2013, godz. 15.30, WiMBP (Filia nr 12 dla dzieci i młodzieży ul. Pielęgniarska 17) Wybitne kobiety w dziejach świata – zajęcia edukacyjne.

7.03.2013, godz. 17.00, WiMBP (Filia nr 4 dla dorosłych, ul. Czerkaska 11) Literatura kobieca – książki dla kobiet, o kobietach – spotkanie seniorek z okazji Międzynarodowego Dnia Kobiet.

8.03.2013, godz. 15.00, WiMBP (Filia nr 25 dla dorosłych i dla dzieci ul. Jeżewska 6) W bibliotece jest wesoło – zabawy słowne i ruchowe dla dzieci.

11.03.2013, godz. 17.00, WiMBP (Filia nr 23 dla dorosłych ul. M. Konopnickiej 28) Między liryką a satyrą – spotkanie autorskie ze Zdzisławem Prussem.

12.03.2013, godz. 15.30, WiMBP (Filia nr 16 dla dorosłych z Oddziałem dla dzieci i młodzieży ul. Broniewskiego 1) Paski, paseczki. Tniemy, zwijamy i sklejamy – zajęcia plastyczne z quillingu dla dzieci.

15.03.2013, godz. 14.00, WiMBP (Filia nr 3 dla dorosłych i dla dzieci ul. Grunwaldzka 59) Od słowa do słowa – gra w scrabble dla seniorów.

15.03.2013, godz. 15.30, WiMBP (Filia nr 1 dla dzieci i młodzieży ul. Powstańców Wielkopolskich 26) Jak dobrze być dzieckiem. Poznajemy przygody Piotrusia Pana – zajęcia czytelnicze.

18.03.2013, godz. 12.30, WiMBP (Filia nr 17 dla dzieci i młodzieży ul. Brzęczkowskiego 2) Teatrzyk papierowych kukiełek do utworu „Legenda o białym baranku”.

21.03.2013, godz. 10.00, WiMBP (Filia nr 15 dla dzieci i młodzieży ul. Gawędy 1) Światowy Dzień Poezji – recytujemy ulubione wiersze.

22.03.2013, godz. 17.00, WiMBP (Filia nr 15 dla dorosłych ul. Brzęczkowskiego 2) Muzyka na ludowo – spotkanie z członkami Zespołu Pieśni i Tańca Ziemi Bydgoskiej „Płomienie”. inf. Jolanta Planer

Młodzieżowy Dom Kultury Nr 4 1.03.2013, piątek, godz. 16.00, sala nr 5 „W oczekiwaniu na wiosnę” – kompozycje przestrzenne – spotkanie manualne dla dzieci 6.03.2013, środa, godz. 15.00, sala nr 5 „Kwieciste laurki” – spotkanie manualne dla młodych dżentelmenów 8.03.2013, piątek, godz. 16.00, sala nr 5 „Bydgoszcz jakiej nie znacie” – spotkanie dla młodych miłośników naszego miasta – filmy, książki, dyskusje, ilustracje, konkurs 15.03.2013, piątek, godz. 16.00, Sala klubowa „WSZYSTKO GRA” – III Wojewódzki Konkurs Młodych Instrumentalistów

18.03.2013, poniedziałek, godz. 10.00, Sala klubowa „MOJA DROGA – MOJE BEZPIECZEŃSTWO” – II edycja konkursu o ruchu drogowym dla szkół podstawowych ( klasy IV – VI) – część I 20.03.2013, środa, godz. 16.00, sala nr 5 „Witaj, Marzanno!” – wykonujemy symbol nadchodzącej Wiosny – spotkanie manualne dla dzieci i młodzieży 25.03.2013, poniedziałek, godz. 10.00, Sala klubowa „MOJA DROGA – MOJE BEZPIECZEŃSTWO” – III edycja konkursu o ruchu drogowym dla szkół podstawowych ( klasy IV – VI) – część II 27.03.2013, środa, godz. 16.00, sala nr 5 „Pisanki, kraszanki, jajka malowane…”

– spotkanie manualne dla dzieci

inf. A. Merder, S. Pacewicz, Ł. Malinowski

marzec 2013 |

| 43

w y da r z e n i a Galeria Autorska Jan Kaja i Jacek Soliński 7.03.2013, czwartek, godz. 18.00

7.03.2013, czwartek, godz. 18.00. Ekspozycja czynna do 19.03.2013.

Spotkanie poetyckie z Marekiem Kazimierzem Siwcem pt. „Do brata-cienia”

Otwarcie wystawa obrazów Jana Kaji pt. „Rozmowa”

Marek Kazimierz Siwiec, ur.

1950 w Kętrzynie. Poeta, filozof, mieszka i pracuje w Bydgoszczy.

Jest autorem książek poetyckich: Odwrócone lustro (1979), Twój świt ucieka nad ranem (1984), Kostka (1990), Żyłka (2010) Publikował m.in. w „Poezji”, „Nowym Wyrazie”, „Kwartalniku Artystycznym”, „Okolicy poetów – Kwartalniku”, „Frazie”. Jego wiersze ukazały się w antologiach literackich (Debiuty poetyckie 1979: antologia, 1980), Arka poezji (1998), Droga do Ashramu, Antologia poezji kontrkulturowej (1998), Rozkwita pamięć między wierszami (2000), a także prezentowane były w telewizji i w radiu. W 2005 ukazały się jego Marek Kazimierz Siwiec, książki filozoficzne Od Platona do fot. Kajetan Soliński Beardsleya. Drogi estetycznej metakrytyki oraz Los, zło, tajemnica. Ku twórczym źródłom poezji Aleksandra Wata i Czesława Miłosza (2005).

(…) Człowiek jest jak trawa – usycha, Wieczór. Są uwięzieni, ograniczeni, zamknięci w przestrzeniach wyznaczonych przez konstrukcje zbite z desek z wyrazistymi słojami, sękami, otworami, za którymi znajduje się świat niewidoczny dla oczu. (…) Oniryczna symbolika obrazów, ale i także ich realizm skojarzony z tajemniczością figuratywnych przedstawień chronią przed oczywistością i nadają im sens uniwersalny.

Grzegorz Kalinowski

(…) Człowiek jest tu przedstawiony w całym swoim cielesnym pięknie i sile, ale jednocześnie z pewnym piętnem dramatyzmu sygnalizowanym zarówno gestyką, jak i usytuowaniem w przestrzeni zamkniętej, klaustrofobicznej, opresyjnej. Jan pokazuje człowieka jako istotę pełną godności, czynną, podejmującą trud współżycia ze światem. Jest w tych postaciach pewna pierwotna czystość i prostota, coś, co łączy je zdecydowanie bardziej z surową prawdą natury niż z iluzorycznym urokiem cywilizacji. (…)

Piotr Siemaszko

Piosenka do brata-cienia Kimkolwiek-ś jest – twój brat-cień, stres.

Nie zabijaj brata swego.

Ucz się dźwigać bóle jego.

Gdzieś przepada?

W jakie kraje?

Wtem powraca z licem bladym.

Spójrz nań – aż się serce kraje.

Niech opowie ci o sobie, kiedy był już niemal w grobie.

Choć to cień bez wytchnienia, szukaj kształtu dlań imienia.

15.02.2011

W poezji Marka Kazimierza Siwca nie ma namiętności, gorączki uczuć, ich gwałtownej erupcji. Jest „szkiełko i oko”, chłód, który ma przewagę nad romantycznym szaleństwem. To rozum odczytuje sensy, a nie wyobraźnia. To poezja zimnej analizy uczuć.

Piotr Cielesz

Marek Siwiec pisze o sprawach fundamentalnych dla własnej egzystencji. To dobrze. Jeszcze lepiej, że problemy te roztrząsa, opisuje i definiuje bez zbędnego patosu, ale za to z osobistym emocjonalnym wyciszeniem. Im bardziej pisze o sobie samym, tym więcej mówi o nas wszystkich.

Janusz Drzewucki

44 |

| marzec 2013

J a n K a j a , J e s i e n n e p o p o ł u d n i e , 2 012

w y da r z e n i a 21.02.2013, czwartek, godz. 18.00

Otwarcie wystawy Bogdana Chmielewskiego pt. „Zrównanie wiosenne”

realizacja z cyklu „Równonoce i przesilenia” – część 3. „Zrównanie wiosenne” Jak Janus patrzysz na dwie strony Przyrządzie dziwny bez nazwy Opiekunie początku i końca Szafarzu światła i mroku Wertykalny łączniku Środku świata W codziennej krzątaninie Przecina cię horyzont laserowej linii, która ma dwa końce Na jednym czai się jeszcze ciemność, na drugim wstaje słońce.

Ważne etapy działalności artystycznej: Wyjście: Wystawa dworzec PKP – Bydgoszcz Główna; „Poezja na Dworcu” 1975, „Akcja Podróż” (1976); Przejście – zatrzymanie: „Akcja Lucim” (1977-78), Działanie w Lucimiu 1979 Powrót (nóstos): działania lucimskie, praca w Luciumiu i poza nim (1980-2007): Nóstos (tęsknota za domem) 1980; współudział w sformułowaniu programu 11 punktów „sztuki społecznej” (1980); Oikomancja – postawa, techniki lokalizacji oraz realizacji na przecięciu współrzędnych czasu i miejsca „domowskazów” (1991); „Bajki wizualne” (ponowne zaczarowanie świata) 1994; koncepcja „dobrego miejsca” (chrono-etno-eko-sacro-kosmo-topu )1995; realizacje oikoniczne – kondensaty adoracyjno-kontemplacyjne (1992-2008); prognoza formacji. „nowi cisi” (2000).

Bogdan Chmielewski, styczeń 2013

Bogdan Chmielewski, studia na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, dyplom w 1970 r. Uczestnik 146 wystaw i imprez artystycznych. Autor ponad 200 interdyscyplinarnych realizacji indywidualnych i zespołowych w Lucimiu w latach 1977-2008. Zajmuje się akcjami, działaniami plastycznymi i parateatralnymi, happeningiem, performance, instalacją, rysunkiem, żywymi obrazami, realizacjami tekstowymi. Członek „Grupy 111-Lucim”. Profesor na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu.

Bogdan Chmielewski, fot. Jakub Kaja

Dom Kultury MODRACZEK 6.03.2013, środa, godz. 15.00 Spotkanie w Klubie Seniora 7.03.2013, czwartek, godz. 18.00 Indianie Ameryki Północnej – Apacze – Orły Południowego Zachodu cz. 3. Prowadzenie spotkania – Adam Piekarski Adam Piekarski – absolwent UMK w Toruniu. Członek Polskiego Stowarzyszenia Przyjaciół Indian, w którym pełni funkcję Przewodniczącego Głównej Komisji Rewizyjnej. Od wielu lat zajmuje się kulturami Indian Ameryki Północnej oraz ich promocją w Polsce, realizując głównie w Bydgoszczy liczne, również o charakterze ogólnopolskim przedsięwzięcia związane z tą tematyką. Należą do nich sprowadzanie do kraju tubylczych Amerykanów czy zespołów indiańskich, organizowanie konferencji naukowych, wydawanie książek, organizowanie wystaw czy spotkań dla publiczności. Wiosną 2008 roku wziął udział w indiańskim Najdłuższym Marszu The Longest Walk 2 w Stanach Zjednoczonych.

11.03.2013, poniedziałek, godz. 17.30 Czytamy bajki dzieciom Zapraszamy na otwarcie „Kącika małego czytelnika”, który powstał przy współpracy z Poznańskim Wydaw-

nictwem Zakamarki. Tym razem kolejne opowiadania o przygodach Piaskowego Wilka i Karusi połączone z warsztatami plastycznymi, na których będziemy tworzyć z „piasku”. Wstęp wolny.

13.03.2013, środa, godz. 15.00 Spotkanie w Klubie Seniora 14.03.2013, czwartek, godz. 18.00 Kawiarnia Literacka – gość: Małgorzata Nowak, prowadzenie spotkania: W. Barbara Jendrzejewska 18-22 marca 2013 Tydzień z Internetem: Spotkanie z technologią dla młodszych i starszych, początkujących i zaawansowanych, małych i dużych, czyli codziennie odkrywamy coś nowego. Pogaduszki dalsze i bliższe, czyli o komunikatorach słów parę. Spotkanie wg. wytycznych Tygodnia z Internetem 2013. Smartphone, czyli cały świat nosimy w kieszeni. Wirtualna podróż po zakątkach znanych i nieznanych.

Komputer na ścianie, o innym wykorzystaniu telewizora.

20.03.2013, środa, godz. 15.00 Spotkanie w Klubie Seniora 21.03.2013, czwartek, godz. 18.00 Czwartkowy Wieczór z Muzyką – „Przeboje Musicalowe” – w wykonaniu studentek UKW w Bydgoszczy, przygotowanie: Katarzyna Matuszak, fortepian: Michał Kuzimski.

27.03.2013, środa, godz. 15.00 Spotkanie w Klubie Seniora marzec 2013 |

| 45

w y da r z e n i a Wojewódzki Ośrodek Kultury i Sztuki 8 marca 2012, o godz. 12.00

Bydgoszcz Józefa Święcickiego – odsłona druga

Spotkanie przy tablicy upamiętniającej postać Józefa Święcickiego umieszczonej na kamienicy przy ul. Gdańskiej 63 od strony ul. Cieszkowskiego w Bydgoszczy.

W bieżącym roku przypada setna rocznica śmierci Józefa Święcickiego z tej okazji zaprosimy mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego do udziału w przedsięwzięciach organizowanych się w ramach programu „Bydgoszcz Józefa Święcickiego – odsłona druga”.

Zapraszamy do udziału w zaplanowanych przez WOKiS wydarzeniach, współtworzenia ich z nami, a także proponowania i współrealizowania własnych pomysłów wpisujących się w zainicjowane przez nas hasło „Bydgoszcz Józefa Święcickiego – odsłona druga”.

Józef Święcicki urodził się 9. marca 1859 roku w Bydgoszczy jako syn Franciszka mistrza szewskiego i jego żony Michaliny z domu Woytalewicz. W 1863 r. zmarł jego ojciec a trzy lata później matka poślubiła Antoniego Hoffmanna (1823-1908), bydgoskiego mistrza murarskiego. Ojczym wychował i wykształcił Józefa zgodnie z własną profesją.

W 1879 r. J. Święcicki był już technikiem budowlanym, a następnie w okresie lat 1881–1882 zdał egzamin państwowy na budowniczego „Baugewerksmeister”. Początek jego działalności zawodowej przypada na 1881 rok.

Prowadził prężnie działające biuro architektoniczne. Był autorem dużej ilości projektów w tym kilkudziesięciu kamienic na terenie Bydgoszczy, Inowrocławia czy Solca Kujawskiego. J. Święcicki był projektantem, który operował repertuarem środków plastycznych, nawiązującym do historycznych form stylowych, począwszy od gotyku przez barok po klasycyzm.

W latach 1895-1896 wybudował drugi z kolei dom własny przy ul. Gdańskiej 63, pierwszy znajdował się przy tej samej ulicy pod numerem 64.

Był nie tylko projektantem, ale również szachistą, dramatopisarzem, człowiekiem interesu i filantropem.

Jednak przede wszystkim był bydgoszczaninem z urodzenia i wyboru.

Zmarł 2 listopada 1913 roku w Berlinie. Pochowany został na nowym, katolickim cmentarzu przy ul. Artyleryjskiej w Bydgoszczy.

Bogna Derkowska-Kostkowska

46 |

| marzec 2013

21 marca 2013, godz. 17.00, Sala WOKiS, pl. Kościeleckich 6 w Bydgoszczy

Spotkanie autorskie Zbigniewa Franciszka Rytlewskiego Zbigniew Franciszek Rytlewski urodził się 1 kwietnia 1947 roku w Warlubiu. Absolwent LO w Nowem Nad Wisłą i Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Zmechanizowanych we Wrocławiu oraz Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy – kierunek nauki polityczne i historia.

Wydał następujące zbiory wierszy: „Odrodzę się drzewem” (1997), „Magia” (1998), „Dymiący kikut myśli” (2004) i wędrowiec” (2007). Członek Robotniczego Stowarzyszenia Twórców Kultury w Bydgoszczy.

Krystyna Wulert

od początku marca do Wielkanocy, Galeria Sztuki Ludowej i Nieprofesjonalnej Wojewódzkiego Ośrodka Kultury i Sztuki, Stary Rynek 18 w Bydgoszczy.

Walenty Makar – malarstwo. IKONY i nie tylko… Jubileusz 15-lecia pracy twórczej Walenty Makar urodził się w Białymstoku, ukończył Szkołę Oficerską Artylerii w Toruniu i Wydział Prawa i Administracji UMK. Po zakończeniu kariery wojskowej prowadził praktykę adwokacką w Warszawie. Wiele lat poświęcił filozofii prawa, ale od niedawna całą energię skupia na malowaniu obrazów. W tym roku artysta obchodzi 15-lecie oficjalnej pracy artystycznej liczone od pierwszej wystawy indywidualnej i od pierwszego wyróżnienia na ogólnopolskim konkursie.

Karolina Triebwasser-Drzycimska

w y da r z e n i a 23 marca 2013, godz. 10-15, Galeria Sztuki Ludowej i Nieprofesjonalnej Wojewódzkiego Ośrodka Kultury i Sztuki w Bydgoszczy, Stary Rynek 18

Kiermasz Wielkanocny w Galerii SLiN

Wojewódzki Ośrodek Kultury i Sztuki zaprasza wszystkich bydgoszczan na kolejny już Kiermasz Wielkanocny. W sobotę, 23 marca w godzinach 10-15 na Starym Rynku w Bydgoszczy w Galerii Sztuki Ludowej i Nieprofesjonalnej oraz przed Galerią będzie można obejrzeć i zakupić tradycyjne pisanki, palmy i koszyczki wielkanocne i ręcznie haftowane serwetki do nich.

Katarzyna Wolska

23 marca 2013, godz. 11.00, restauracja „Telimena”

„Laur Seniora 2012”

Podsumowanie 44 Ogólnopolskiego Konkursu na Najlepszy Klub Seniora pn. Laur Seniora 2012”. W programie podsumowanie działalności klubów seniora za rok 2012, wręczenie nagród, wykład, część artystyczna, oraz spotkanie przedstawicieli Klubów Seniora.

Po zakończeniu Sejmiku odbędzie się walne zebranie delegatów Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Seniora z siedzibą w Bydgoszczy na którym odbędą się wybory Zarządu Głównego.

Wykłady dla słuchaczy Bydgoskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku 7.03.2013 I i III grupa – „Cuda przyrody” – dr Zdzisław Preisner 14.03.2013 I i III grupa, 21.03.2013 II grupa – „Moc prostoty w sztuce” – ks. Henryk Kaszycki Zajęcia Stałe: Klub Seniora „Złota Jesień” – poniedziałki Klub Seniora „Uniwerek” – co druga środa Klub Seniora PTTK – piątki Klub Brydża Sportowego – poniedziałki Gimnastyka Ogólnousprawniająca – poniedziałki – czwartki Chór Kameralny „Belcanto” – piątki Zespół Wokalny „Tercja” – wtorki Zespół Wokalny „Niespodzianka” – wtorki Teatr Form Różnych „Nasza Klasa” – środy Grupa Plastyczna – poniedziałki, piątki Grażyna Kaczmarek-Piasecka

Młodzieżowy Dom Kultury Nr 1 2.03.2013, godz. 9.00 DZIECI W SIECI – finał IX edycji konkursu tworzenia dziecięcych witryn internetowych. Celem konkursu jest popularyzacja korzystania z internetu poprzez aktywny udział w tworzeniu własnej strony internetowej.

Konkurs obejmuje kurs obsługi programu Share Point Designer 2007 oraz warsztaty.

2-3 marca 2013 XXXVI Międzynarodowe Mistrzostwa Polski w Rozwiązywaniu Zadań Szachowych Celem zawodów jest wyłonienie Mistrza i Mistrzyni Polski oraz Mistrza Polski Juniorów. W turnieju wezmą udział mistrzowie świata w tej dziedzinie Piotr Murdzia i Kacper Piorun oraz cała reprezentacja Polski – mistrzowie świata z 2012 roku w Tokio. Sędzią głównym turnieju będzie natomiast GM Vasyl Dyachuk (UKR).

16.03.2013, godz. 9.00 VIII Bydgoski Turniej Tańca Nowoczesnego Solo-Duet Celem konkursu jest rozwijanie zainteresowań tanecznych, wymiana doświadczeń oraz wyzwalanie u dzieci i młodzieży inwencji twórczej podczas występów indywidualnych i grupowych. Prezentowane kategorie konkursowe to: disco, hip-hop, jazz, c-walk. Regulamin konkursu na stronie www.mdk1.bydgoszcz.pl.

22.03.2013, godz. 16.30 IX Prezentacje Muzyczne – impreza muzyczna mająca charakter konkursu dla dzieci i młodzieży ze szkół podstawowych i gimnazjów. Występujący soliści prezentują się w dwóch kategoriach: śpiew i gra na keyboardzie.

S a b i n a K u s z ‚ „ D e b a t a ”, 19 93 , o l e j n a p ł ó t n i e , 12 0 ×13 0 c m

Malarskie i rysunkowe spojrzenia – wystawa malarstwa Sabiny Kusz Sabina Kusz studiowała w latach 1986-1991 na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu. Dyplom z malarstwa otrzymała w pracowni profesora Janusza Kaczmarskiego. Otrzymała nagrodę Toruńskiej Fundacji „Tumult” za najlepszy dyplom artystyczny na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w 1991 r. W 1994 roku otrzymała nagrodę za „obraz roku” na II Annale ZPAP w Toruniu.

Na wystawie prezentowane są rysunki i obrazy. inf. Katarzyna Sawczuk, Grażyna Goralewska

marzec 2013 |

| 47

w y da r z e n i a D.K. Orion BSM 6.03.2013, środa, godz. 17.00 „ABC spółdzielczości” – na spotkanie z Prezesem Zarządu BSM zaprasza Klub Miłośników Sztuki, oprawa muzyczna wieczoru: Adam Kwiatkowski.

7.03.2013, czwartek, godz. 18.00 „Przy muzyce, piosenka turystyczna” – na spotkanie zaprasza Grupa Aktywnego Wypoczynku.

13.03.2013, środa, godz. 17.00 „Leksykon imion – pochodzenie i etymologia” – na spotkanie zaprasza Klub Miłośników Sztuki.

14.03.2013, czwartek, godz. 18.00 „Komputer nie gryzie” – na spotkanie zaprasza Grupa Aktywnego Wypoczynku.

19.03.2013, wtorek, godz. 17.00 „Wiosenna impresja muzyczna” – koncert operetkowy Krzysztofa Filasińskiego.

18.03.2013, poniedziałek, godz. 16.00 „Mozaika ze skorupek jajka” – konkurs plastyczny dla dzieci na kartkę świąteczną.

20.03.2013, środa, godz. 17.00 „Moja historia” – ilustrowana starymi fotografiami, na spotkanie zaprasza Klub Miłośników Sztuki.

21.03.2013, czwartek, godz. 18.00 „Bioterapia domowa, program autorski” – na spotkanie zaprasza Grupa Aktywnego Wypoczynku.

25.03.2013, poniedziałek, godz. 17.00 „Koncert pasyjny” – występ chóru „Dzwon”.

26.03.2013, wtorek, godz. 15.00 „Ecce homo” – portret w stylu collage – zajęcia plastyczne dla dorosłych.

27.03.2013, środa, godz. 17.00 „Świąteczny stół” – spotkanie wielkanocne Klubu Miłośników Sztuki.

Ponadto zapraszamy do brania udziału w zajęciach naszych stałych sekcji, m.in.: – Koło plastyczne dla dzieci – poniedziałki i piątki godz. 16.00 – Koło plastyczne dla dorosłych – worki i czwartki godz. 15.00 – Gimnastyka TAI-CHI – poniedziałki i czwartki godz. 17.00 Pełny plany pracy Domu Kultury „Orion” BSM, z wyszczególnieniem wszystkich kół i sekcji zainteresowań, dostępny jest na stronie internetowej Bydgoskiej Spółdzielni Mieszkaniowej: http://www.bsm.bydgoszcz.pl/ w dziale Informacje.

Klub „Arka” BSM 4.03.2013, poniedziałek, godz. 17.00 Z cyklu: „Pan Tadeusz” wspólne czytanie epopei narodowej z okazji 200-setnej rocznicy ostatniego zajazdu na Litwie 11.03.2013, poniedziałek, godz. 17.00 „Brunetki, blondynki” – koncert nie tylko dla pań, wystąpi: Piotr Trella – tenor, poprowadzi: Teresa Wądzińska 14.03.2013, czwartek, godz. 17.00 Z cyklu „Arka poezji” wieczór autorski ks. Jana Pomina 18.03.2013, poniedziałek, godz. 17.00 „Wielkanoc wczoraj i dziś” – tradycje świąt wielkanocnych. Prowadzenie: Wanda Pietrzykowska – spotkanie w Klubie Seniora 19.03.2013, wtorek, godz. 16.00 „Powiew wiosny” konkurs plastyczny dla dzieci – zajęcia plastyczne dla dzieci 21.03.2013, czwartek, godz. 18.00 Turniej jednego wiersza – prowadzenie Stefan Pastuszewski 25.03.2013, poniedziałek, godz. 17.00 „Bydgoszcz na starej widokówce i Encyklopedia

48 |

| marzec 2013

bydgoska” prezentacja albumów – spotkanie Koła Miłośników Szwederowa 28.03.2013, czwartek, godz. 16.00 „Wielkanoc 2013” konkurs na kartkę świąteczną – zajęcia plastyczne dla dzieci Ponadto: – W każdą środę w godz. 11.00-13.00 dyżur Koła Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów – W poniedziałki, środy oraz piątki zajęcia gimnastyczne dla seniorów (dwie grupy: I godz. 9.00, II godz. 10.00) – We wtorki oraz czwartki o godz. 16.00 zajęcia plastyczne dla dzieci – Zapraszamy na zajęcia informatyczne dla seniorów (zajęcia indywidualne) Izba Pamięci im. Marszałka Józefa Piłsudskiego czynna: w poniedziałki w godz. 10.00-14.00; we wtorki i środy w godz. 14.00-19.00.

Plany pracy Klubu „Arka” BSM dostępne na stronie internetowej Bydgoskiej Spółdzielni Mieszkaniowej: http://www.bsm.bydgoszcz.pl/ w dziale Informacje.

w y da r z e n i a Galeria Wieży Ciśnień 1.03.2013, piątek, godz. 18.00

Otwarcie wystawy i spotkanie poświęcone pamięci Żołnierzy Wyklętych Celem wystawy jest zaprezentowanie szerszemu odbiorcy tragicznej, ale i bohaterskiej zarazem historii 5 Wileńskiej Brygady Armii Krajowej, która działała na Pomorzu w latach 1945-1946. Na 21 panelach przedstawiono w zarysie zarówno dzieje 5 Wileńskiej Brygady AK na Wileńszczyźnie w 1944 r. i na Białostoczyźnie w 1945 r., jak i działania oddziałów legendarnego mjr.

Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki” już na Pomorzu, w latach 1945–1946. Podczas spotkania wyświetlony zostanie również film dokumentalny prezentujący m.in. poszczególne sylwetki dowódców (samego „Łupaszki” oraz jego podkomendnych, w tym sanitariuszek i łączniczek). Osobne miejsce poświęcono również działalności komunistycznego aparatu bezpieczeństwa oraz próbom upamiętnienia poległych, przez dziesięciolecia zapomnianych lub oczernianych, Żołnierzy Wyklętych 5 Wileńskiej Brygady AK. Materiał ilustracyjny zaprezentowany na panelach wystawy pochodzi w przeważającej części ze zbiorów archiwalnych Instytutu Pamięci Narodowej oraz zbiorów prywatnych. Autorkami wystawy są Izabela Brzezińska, historyk z pionu edukacyjno-naukowego gdańskiego oddziału IPN oraz Marzena Kruk, naczelnik archiwum gdańskiego oddziału IPN. Wystawa i spotkanie zorganizowane zostały przez bydgoską delegaturę IPN przy współpracy Miejskich Wodociągów w Bydgoszczy, Klubu Historycznego im. gen. S. Roweckiego-Grota w Bydgoszczy, Światowego Związku Żołnierzy

AK Okręg Bydgoski, KPSW w Bydgoszczy i Komitetu Uczczenia Żołnierzy Wyklętych z Gminy Białe Błota.

inf. Kajetan Soliński

Ogólnopolski Konkurs Pieśni Pasyjnej 15-16 marca 2013, kościół pw. Św. Apostołów Piotra i Pawła w Bydgoszczy Serdecznie zapraszamy do wysłuchania najpiękniejszych pieśni wielkopostnych i pasyjnych w wykonaniu znakomitych chórów polskich biorących udział w VI Ogólnopolskim Konkursie Pieśni Pasyjnej.

Głównymi organizatorami Konkursu są Federacja Caecilianum Oddział Bydgoszcz oraz Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy i Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy.

Patronat nad konkursem objął Prezydent Miasta Bydgoszczy oraz Biskup Diecezji Bydgoskiej. W tym roku do udziału w przesłuchaniach konkursowych zostało zakwalifikowanych 30 chórów, w tym z Białegostoku, Bydgoszczy, Częstochowy, Gdańska, Jasła, Katowic, Lublina, Łodzi, Nakła, Poznania, Rzeszowa, Szczecina, Warszawy.

Celem konkursu jest: – popularyzacja polskiej i obcej sakralnej twórczości muzycznej, nawiązującej do tradycji Wielkiego Postu, – promowanie Bydgoszczy jako miasta sprzyjającego rozwojowi wysokiej kultury, – konfrontacja i doskonalenie poziomu artystycznego chórów, – poznanie przez mieszkańców Bydgoszczy wartościowego polskiego i światowego repertuaru muzycznego, – wymiana doświadczeń i nawiązanie współpracy między zespołami, artystami oraz mieszkańcami Bydgoszczy, Występy chórów będzie oceniało przez profesjonalne jury złożone z profesorów Akademii Muzycznych w Polsce. inf. Mariusz Kończal

marzec 2013 |

| 49

w y da r z e n i a Młodzieżowy Dom Kultury Nr 2 10.03.2013 godz. 10.00 sala sportowa X Ogólnopolski Festiwal Tańca Nowoczesnego TAN 2013 impreza cieszy się popularnością wśród młodych adeptów tańca, jest okazją do konfrontacji dorobku artystycznego zespołów, wymiany pomysłów i doświadczeń, popularyzacji nowoczesnych form tanecznych. Tancerze i tancerki zaprezentują się w 3 grupach wiekowych – do lat 11, juniorzy – 12-15 lat oraz powyżej 15 lat, w 2 kategoriach tanecznych: HIP-HOP (solo, duety, formacje), a także INNE FORMY (disco, freestyle, taniec współczesny). Impreza organizowana w ramach Bydgoskiego Grantu Oświatowego.

13.03.2013, godz. 10.00, sala 2 WIOSENNE BAJANIE, czyli spotkanie z przedszkolakami, a w nim trochę literatury, teatru, muzyki i … wyobraźni.

MŁODZI POD LUPĄ

„ONA” Nikt nie obiecywał, że będzie równo i sprawiedliwie. Życie jest brutalne, liczą się najlepsi. Świat należy do nich. Takimi „prawdami”, jakże często karmią nas media, ale też i najbliżsi. Jak często wokół nas brakuje przyzwoitości, empatii, altruizmu. Za dużo słów i deklaracji, za mało jeszcze czynów.

Mówi się o nich wykluczeni, dysfunkcyjni, niepełnosprawni czy ludzie o specjalnych potrzebach. Kiedy nie dotyczy to nas i naszych najbliższych, lub nie jest to w obszarze naszych osobistych doświadczeń – nazywamy ich ONI. Wiemy, że istnieją, ale…

Na wiele rzeczy nie mamy wpływu, ale na niektóre mamy. Mamy wpływ i możemy pomóc i to nie tylko poprzez ogólnopolskie akcje czy fundacje.

My już pomagamy. Od wielu lat MDK 2 prowadzi akcję „Serduszko dobre i Ty masz”. Co roku impreza artystyczna, na której prezentują się zespoły i wychowankowie placówki, dedykowana jest dziecku, które 50 |

| marzec 2013

22.03.2013, godz. 10.00, sala 9 X Mistrzostwa Bydgoszczy w szachach dla Szkół Ponadgimnazjalnych – to okazja do popularyzacji wśród młodzieży „królewskiej gry” a także integracji szachowego środowiska; w zawodach wezmą udział dziewczęta i chłopcy ze szkół ponadgimnazjalnych; turniej rozegrany zostanie systemem szwajcarskim, na dystansie 9 rund w tempie 10 min. na zawodnika; odbędą się 2 turnieje chłopców i dziewcząt.

23.032013, godz. 16.00, sala 2 „W ogrodzie gier i zabaw ruchowych dr. Jordana” – cz. III – A ZAJĄCZEK KIC, KIC, KIC …czyli impreza integracyjno-artystyczna dla dzieci i rodziców, której tematem przewodnim będzie wiosna w aspekcie przyrodniczym, obrzędowym (ludowym), zwyczajowym i świątecznym.

inf. Bogna Blachowska

potrzebuje naszej pomocy, wsparcia i budowania świadomości, że nie jest SAMO. Do naszej akcji dołączają się rodzice i środowisko lokalne Szwederowa. Autorką tego wieloletniego projektu jest Pani Dorota Przywara-Kaps.

Bohaterką tegorocznej edycji była PATRYCJA KOTOWSKA-SPYCHAJ. Jest wychowanką MDK Nr 2.

Od zawsze świat widziała i poznawała z perspektywy WÓZKA inwalidzkiego. Urodziła się, jako osoba niepełnosprawna. Wielogodzinnej rehabilitacji zawdzięcza „krótkie chwile bez wózka” – w domu stara się chodzić w aparatach i balkoniku. Jest to naprawdę ogromny wysiłek, wymagający systematyczności i cierpliwości.

Patrycja nigdy nie osiągnie całkowitej sprawności i… nie będzie chodzić, choć ciężko pracuje, aby polepszyć swój stan zdrowia.

Patrycja, jak mówi jej mama – najbliższa przyjaciółka i opiekunka, stara się funkcjonować jak każde inne dziecko. Jest bardzo pogodna i pełna energii. Ma własne zainteresowania, pasje, marzenia. Z przyjemnością czyta książki – niestety w wersji audiobooków. Uwielbia filmy, szczególnie animowane. Ostatnio odkryła nowe zainteresowanie – plastykę. To właśnie jej świat bez barier. Koledzy Patrycji mówią, że to fajna kumpelka – towarzyska, uśmiechnięta, lubi działać z innymi. „Chcę być samodzielna – wymienne koła do wózka, dzięki którym mogłabym zimą poruszać się po śniegu i na lodzie – to jeden ze stopni do mojej samodzielności” – mówi Patrycja.

Wszystkim uczestnikom lutowej akcji bardzo dziękujemy za serce i hojność.

Możemy nadal pomagać Patrycji, by mimo swojej niepełnosprawności mogła czerpać satysfakcję z życia.

Wystarczy przekazać 1% podatku dla Patrycji Kotowskiej lub pieniężną darowiznę na konto: 41 1240 1037 1111 0010 1321 9362 .

W imieniu Patrycji dziękujemy.

Opr. B. Blachowska

w y da r z e n i a Pałac Młodzieży 6.03.2013, godz. 11.00

Magia teatru, czyli spotkania z teatrzykami dziecięcymi

Przed spektaklami dzieci rozmawiać będą o teatrze, podczas pogadanki poznają podstawowe terminy związane z tą dziedziną sztuki, m.in. aktor, kostium, reżyser, scena, kurtyna. Tym razem na scenie zobaczymy dwa spektakle: – „Bajeczka o Kasi” w wykonaniu Teatrzyku Koniczynki – grupa młodsza ze Szkoły Podstawowej nr 1 w Tucholi, – „Przygody Smoka Hieronima” w wykonaniu Teatrzyku Koniczynki – grupa starsza ze Szkoły Podstawowej nr 1 w Tucholi Zapisy grup zorganizowanych: Luiza Kubowicz-Dorosz, tel. 523 210 081 wew. 339.

9.03.2013, godz. 12.00.

Sala widowiskowa. Wstęp wolny

Ogólnopolski Konkurs Tańca „Taneczne Miraże” 20.03.2013, godz. 10.00

Audycja muzyczna

Interaktywna lekcja muzyki dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów. Sala widowiskowa. Tym razem spotkanie nosi tytuł: „Wielka sława to żart – operetka wiecznie żywa”. Obowiązuje wcześniejsza rezerwacja.

Patrycja Cywińska-Gacka, tel. 660 448 499.

21.03.2013, godz. 8.30 i 10.30 Kino szkolne – Powitanie wiosny. Kino dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów.

22.03.2013, godz. 18.30, sala 226 Pałacowe Planetarium zaprasza rodziców i dzieci na prelekcje o kosmosie i pokazy nieba przez teleskop.

22-23.03.2013, godz. 9.00

XXII Konfrontacje Teatralne

– konkurs teatrów z Bydgoszczy i powiatu bydgoskiego.

Impreza dla uczniów szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.

24.03.2013, godz. 11.00, dzieci wstęp wolny, dorośli 8 zł

„Zygzak” – Zabawowy Klub Filmowy Malucha

Animowane seanse filmowe dla dzieci od 2 roku życia.

25 i 26 marca 2013, godz. 15.00-18.00 Świąteczna Fabryka Szalonego Królika. Kiermasz ozdób świątecznych przygotowanych przez dzieci z Klubu Promyczek Pałacu Młodzieży.

28.03.2013, godz. 16.30, wstęp wolny

W poszukiwaniu Zająca

– zabawa plenerowa dla dzieci w wieku 3-7 lat. Przedświąteczne poszukiwanie prezentów. inf. Dominika Kosińska

DKF Niespodzianka w Pałacu Młodzieży zaprasza na kinowe seanse w marcu czwartek, 7 marca, godz. 19.30 Operacja Argo (Argo), reż. B. Affleck, USA 2012, 120 min.

Oparty na faktach film opowiada o niezwykle niebezpiecznej, tajnej operacji, której celem było uratowanie szóstki zakładników z amerykańskiej ambasady w Teheranie zajętej w roku 1979 przez bojowników irańskiej rewolucji. czwartek, 14 marca, godz. 19.30 Pięć rozbitych kamer (5 broken cameras), reż. Emad Burnat, Guy Davidi, Palestyna/Francja/Izrael/Holandia, 2011, 90 min.

Palestyński rolnik za pomocą pięciu kamer rejestruje różne oblicza walki jego wioski z izraelską opresją. czwartek, 21 marca, godz. 19.30 Gangster (Lawless), reż. John Hillcoat, USA 2012, 116 min.

Wysmakowany formalnie, stylowy, choć momentami ostry film, a zarazem metaforyczna przypowieść o amerykańskiej mitologii. Gangster to oparta na faktach opowieść o otoczonych złą sławą braciach Bon-

durant, którzy poszukiwali swego „amerykańskiego snu” w nielegalnej produkcji alkoholu na terenie Wirginii w czasach prohibicji. czwartek, 28 marca, godz. 19.30 Piąta pora roku, reż. Jerzy Domaradzki, Polska 2012, 96 min.

Z pozoru wszystko ich dzieli – doświadczenie, wrażliwość i stosunek do świata, połączy zaskakująca podróż. Samotny muzyk Witek, który nigdy nie widział morza (Marian Dziędziel) i wyniosła nauczycielka Barbara (Ewa Wiśniewska), która wciąż czeka na prawdziwą lekcję życia.

Cena karnetu: 24 zł • cena pojedynczego biletu normalnego: 8 zł • cena karnetu ulgowego: 15 zł • cena biletu ulgowego (młodzież ponadgimnazjalna, studenci): 5 zł Karnety i bilety do nabycia w portierni Pałacu Młodzieży przed seansem.

Kontakt: Pałac Młodzieży w Bydgoszczy, Dominik Wierski, tel. 52 321 00 81 wew. 359. marzec 2013 |

| 51

w y da r z e n i a Estrada stagebar Bydgoszcz W Estradzie, w marcu zaplanowano koncerty: 1 – PRODIGY NIGHT 2 – BEATDOWN HARDCORE FEST 3 – STRACHY NA LACHY

7 – QUO VADIS Zespół QUO VADIS istnieje od 1988 roku. Jest jednym z czołowych przedstawicieli polskiej sceny rockowej, uznanym i docenianym w kraju i za granicą. Wystąpił na wielu festiwalach m.in. Metalmania ’94, ’95, Jarocin ’89, ’92, Przystanek Woodstock ’95, ’96, ’97, ’99 a także w Kopenhadze na „It’s Alive ’94”, gdzie był jedynym gościem zaproszonym z zagranicy, Rostocku, Frankfurcie, Przystanek Chicago 2002.

QUO VADIS ma na swoim koncie osiem płyt długogrających: „Quo Vadis”, „Politics”, „Test Draizea”, „Uran”, „Po”, „Król”, „Babel”, „Infernal Chaos” które sprzedały się w łącznej liczbie około 100 tysięcy egzemplarzy i otrzymały wiele pochlebnych recenzji w muzycznej prasie (Metal Hammer, Tylko Rock, Brum, Super Expres i innych).

52 |

| marzec 2013

8 – MALEO REGGAE ROCKERS 9 – EMBLEMAT 10 – HEY 15 – TRIETRAK 16 – MELODIK FEST 17 – ENEJ

Zespół ENEJ został założony w 2002 roku w Olsztynie przez braci Piotra i Pawła Sołoduchów oraz ich przyjaciela Łukasza Kojrysa (obecnego manegera zespołu.)

Zainteresowania muzyką folkową, szczególnie ukraińską, źródło miały w pochodzeniu, korzeniach członków zespołu, właśnie ukraińskość, muzyka tradycyjnia grana na ludowych instrumentach zdominowała pierwszy okres w jego historii.

Przełomowym okrazał się rok 2005 w którym w zespole pojawiła się nowa twarz, Mirosław „Mynio” Ortyński, również osoba pochodzenia ukraińskiego, która to wraz z Piotrem „Lolkiem” Sołoduchą stworzyła niepowtarzalny duet zarówno sceniczny, jak i twórczy. Mniej więcej od tego okresu kształtował się, precyzował styl muzyczny zespołu – niezwykle energetyczna muzyka na pograniczu folku i ska, wzmocniona rockowym brzmieniem oraz niezmiennie ukraińską nutą.

Korzystając z rosnącej popularności ENEJ w 2008 roku wydał debiutancką płytę „Ulice”, lecz dopiero kolejna płyta zespołu miała odnieść sukces. W roku 2010 wydana zostaje płyta „Folkorabel”, która 1 Października 2011 roku doczekała się statusu Złotej Płyty.

W listopadzie 2012 roku ukazała się najnowsza płyta o tajemniczej nazwie „Folkhorod”.

20 – FORMA + Eraser Effect + Neutral Noise + Archandia start godz. 19.00 Przy niepowtarzalnej okazji Przedednia Wiosny 20 marca w Estradzie zagra post-rockowa FORMA. Stołeczny zespół w trasie liczącej jedenaście występów promuje numery ze swojego pierwszego albumu, wydanego jesienią.

Biorąc pod uwagę to, co się na nim znalazło, na żywo można się spodziewać gęstej mikstury ciężkich

jak żelbet unisonowych riffów, połamanego bitu perkusji, oraz dawki mocnego, rockowego gardła w liczbie trzech występujących panów.

Będzie to pierwsze okazja do zobaczenia FORMY w nowej odsłonie.

Warszawianie przy okazji tej trasy pierwszy raz zaprezentują się na scenie z nowym gitarzystą, którego personaliów zespół zdecydował się nie ujawniać aż do wiosennych występów.

O godne przywitanie Wiosny, a zarazem rozgrzanie publiczności, zadbają trzy lokalne młode kapele.

Archandia i Neutral Noise to laureaci ostatniej edycji Jack Rock Battle.

Gościem specjalnym koncertu będzie inowrocławska grupa Eraser Effect, znana ze wspólnych występów z Oceanem. Muzyka prezentowana przez tę formację to połączenie rocka i metalu progresywnego z żeńskim wokalem wydobywającym się z gardła Joanny Stadler.

Bilety w cenie 20/30 pln do nabycia na terenie klubu oraz za pośrednictwem profili facebook’owych występujących zespołów. www.facebook.com/formaform www.facebook.com/EraserEffect 23 – HEMP GRU 31 – PIKO – Wielkanoc

w y da r z e n i a Młodzieżowy Dom Kultury Nr 5 16.03.2013, godz. 17.00, Klub

Koncert z cyklu „Fordońskie spotkania z Muzyką Dawną” pod tytułem „Canto d’amore”,

zajęć stałych z naszej placówki jak też dla uczniów i nauczycieli ze szkół fordońskich. Tradycją wernisaży są rozmowy o sztuce utrwalające zdobytą wiedzę. Tym razem prowadził je z uczniami Waldemar Zyśk.

23.03.2013, Miejskie Centrum Kultury

Ogólnopolskie Spotkania z Muzyką Filmową i Musicalową „SZLAGIER”

Z e s p ó ł P i e ś n i D a w n e j Fr e s c a Vo c e

„Fordońskie Spotkania z Muzyką Dawną” to projekt popularyzacji muzyki dawnej, który zrodził się z muzycznych pasji Zespołu Pieśni Dawnej FRESCA VOCE, działającego od 14 lat w Młodzieżowym Domu Kultury nr 5 w największej dzielnicy Bydgoszczy – Fordonie, a zaadresowany jest zarówno do dzieci i młodzieży fordońskich szkół jak i do dorosłych. Program koncertu „Canto d’amore” stanowić będą pieśni miłosne i obyczajowe anonimowych kompozytorów polskich i obcych średniowiecza, renesansu i baroku, a także znanych mistrzów, jak: Orlando di Lasso, John Downland, Pierre Certon, John Bennet.

16.03.2013, godz. 14.00, Arthol Galeria, wystawa czynna do 15 marca

„Wiosenny melanż” Pod takim hasłem 9 lutego w sobotnie popołudnie o godz. 14.00 w Galerii „ARTHOL” odbył się wernisaż wystawy prac uczestników sekcji plastycznych działających w MDK nr 5. Bogaty w kształty, kolory, światłocień otaczający świat przedmiotów inspirował przez wieki niezliczone rzesze artystów, którzy w różnych: technikach i konwencjach zrealizowali wspaniałe dzieła sztuki. Uczący w MDK-u nauczyciele zainspirowali szeroko pojętym motywem „martwej natury” uczestników prowadzonych przez siebie zajęć stałych. Jednym z podstawowych celów dydaktycznych zajęć plastycznych jest nauczenie uczniów mądrej obserwacji oraz twórczej intepretacji świata. Przez wiele miesięcy w sekcjach prowadzonych przez pięciu doświadczonych pedagogów powstawały szkice i studia rysunkowe, malarskie kompozycje oraz kolaże przedstawiające „martwe natury”. Wybrany sposród kilkuset prac zbiór kilkudziesięciu zróżnicowanych formalnie przedstawień stanowi cenną pomoc dydaktyczną zarówno dla uczestników

Szlagier jest pierwszym w regionie konkursem wokalnym, który powstał w oparciu o repertuar muzyki filmowej i musicalowej. W tym roku odbędzie się już dziesiąta edycja konkursu, który cieszy się niesłabnącym powodzeniem zarówno u wykonawców jak i publiczności.

Celem spotkań jest stworzenie warunków promujących twórczość dzieci i młodzieży, możliwość pokazania ich talentów szerszej publiczności, konfrontacja solistów w oparciu o repertuar muzyki filmowej i musicalowej.

Konkurs kierowany jest do dzieci i młodzieży ze szkół podstawowych oraz gimnazjów i liceów z terenu całej Polski kształcących swoje umiejętności wokalne w Domach Kultury, Centrach Kultury, w czasie zajęć pozalekcyjnych, czy warsztatów wokalnych. Uczestników ocenia profesjonalne jury, które przyznaje nagrody w poszc zególnych kategoriach oraz nagrodę główną Grand Prix. W roku ubiegłym otrzymała ją Emilia Hamerlik z Bielawy za piosenkę „Stand up for love” z filmu „Final Fantasy XIII-2”. Po za częścią konkursowa uczestnicy mają możliwość udziału w warsz- Olga Bończ yk – poprowadzi tegoroczne tatach wokalnych Spotkania i wystąpi w koncercie galowym prowadzonych przez Mistrza. W ubiegłych latach warsztaty prowadzili m.in. Artur Barciś, Maciej Miecznikowski, a w tym roku poprowadzi je Olga Bończyk, która wystąpi również w koncercie galowym.

Szczegóły programu na stronie www.mdk5.pl 4-6 marca 2013

Koncerty w ramach projektu Muzyczna Scena pt.: „Spóźniony słowik” – muzyka W. Lutosławskiego.

Dzieci dowiedzą się o niezwykłym instrumencie – głosie. Poznają nazwy głosów oraz dowiedzą się ciekawych rzeczy o trudnej sztuce śpiewania. marzec 2013 |

| 53

w y da r z e n i a Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury w Toruniu 1-3 marca 2013 r.

Coaching project z contact improvisation z elementami Body Mind Centering® Improwizacja ciała – improwizacja umysłu Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury w Toruniu organizuje w pierwszy marcowy weekend coaching z Contact improvisation z elementami Body Mind Centering®. Zajęcia adresowane są do tancerzy, aktorów i mimów, a także do muzyków i wokalistów. Trzydniowy coaching poprowadzi Iwona Olszowska – tancerka, choreografka i nauczycielka tańca współczesnego. Iwona Olszowska jest kierownikiem artystycznym Eksperymentalnego Studia Tańca EST w Krakowie i wykładowcą krakowskiej PWST. 7-10 marca 2013 r.

Ogólnopolskie warsztaty piosenkarskie Dwa głosy – śpiew tradycyjny i estradowy Śpiew na dwa głosy Zajęcia kierowane są do wokalistów z całej Polski, szczególnie tych, których talent czeka jeszcze na odkrycie. Pod kierunkiem doświadczonych wykładowców będą mogli doskonalić umiejętności wykonawcze i poszerzać możliwości interpretacyjne. W programie warsztatów są również konsultacje repertuarowe oraz przydatne każdemu wokaliście ćwiczenia dykcyjne, intonacyjne, oddechowe i interpretacyjne. Zajęcia poprowadzą: Artur Grudziński, Ewa Kossak, Marzena Motyl 15-17 marca 2013 r.

warsztaty Teatr – Muzyka – Ruch Praktyczna nauka teatru Program warsztatów obejmuje elementarne zagadnienia z zakresu reżyserii: przestrzeń teatralną (słabe i mocne punkty sceny), relacje aktorów i wzajemne oddziaływanie na siebie nawzajem – i przez to – na widza.

Warsztat stricte reżyserski uzupełniony będzie o pod-

stawy kompozycji ruchu scenicznego. Zajęcia poprowadzą instruktorzy WOAK: Agnieszka Piasecka, Erwin Regosz, Krystian Wieczyński i Marta Zawadzka. marzec-październik

Pedagogika cyrku dziecięcego.

Cykl warsztatów

Cyrk od podstaw dla każdego Od marca do października w Wojewódzkim Ośrodku Animacji Kultury odbywał się będzie cykl warsztatów Pedagogika cyrku dziecięcego adresowany do opiekunów i instruktorów grup cyrkowych, animatorów kultury i osób, które chcą zdobyć podstawowe umiejętności pozwalające na prowadzenie dziecięcej grupy cyrkowej. Cykl obejmuje sześć weekendowych warsztatów, które odbywają się raz w miesiącu. Uczestnicy poznają tajniki różnych dziedzin cyrkowego rzemiosła: klaunadę, żonglerkę, ekwilibrystykę, akrobatykę i elementy iluzji.

23 marca 2013, Klub „Od Nowa”

Konfrontacje Amatorskiej Twórczości Artystycznej Regionu

KATAR w dziedzinie Muzyki Tylko Muzyka Pierwszą odsłoną tegorocznych Konfrontacji Amatorskiej Twórczości Artystycznej Regionu będzie koncert finałowy przeglądu w dziedzinie Muzyki. W tym roku poszerzona została formuła konfrontacji muzycznych. Do udziału zaproszone zostały nie tylko zespoły rockowe, ale również wykonawcy muzyki elektronicznej, r’n’b, electro, tzw. „nowych brzmień”, szeroko pojętej muzyki alternatywnej oraz składy hip-hopowe.

Szczegółowy program Konfrontacji dostępny będzie na stronie internetowej WOAK na początku marca.

Pozostałe warsztaty i szkolenia:

6-7 kwietnia 2013 r. – Jak przygotować przedstawienie teatralne metodą dramy. Zajęcia prowadzi Grażyna Zielińska, koszt akredytacji: 100 PLN, termin zgłoszeń: 22 marca.

12-14 kwietnia 2013 r. – Wideoklip. Warsztaty filmowo-telewizyjne. Zajęcia prowadzi Yach Paszkiewicz, koszt akredytacji: 150 PLN, termin zgłoszeń: 29 marca.

Druga połowa kwietnia 2013 r. (termin uzależniony od harmonogramu pracy Teatru im. Wilama Horzycy) – Teatralny obiektyw. Warsztaty fotografii teatralnej.

Zajęcia prowadzi Wojtek Szabelski, koszt akredytacji 100 PLN, termin zgłoszeń: 31 marca.

Kr ystian Wiecz yński zdradza tajniki teatralnego warsz tatu.

Fot. Anna Pesta.

54 |

| marzec 2013

Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury w Toruniu ul. Szpitalna 8, 87-100 Toruń, tel./fax: 56 6522027, 56 6522028, 56 6522755, 56 6570290, 56 6570291 www.woak.torun.pl; e-mail: woak@woak.torun.pl

w y da r z e n i a Kino Orzeł „Siła kobiet” Autorem tego niesłychanie plastycznego filmu jest artysta ukrywający się pod inicjałami JR – fotograf i jeden z najsłynniejszych obecnie twórców street-artu.

„Turyści” Tina i Chris podróżują z przyczepą kampingową trasą największych atrakcji turystycznych Anglii. Gdy na drodze zakochanych staną zbyt głośni nastolatkowie, wścibski turysta lub nieuprzejma kelnerka, Chris i Tina postanawiają usunąć każdego, kto odważy się zmącić ich spokój. „Pięć rozbitych kamer” (dokument) Palestyński rolnik-Emad, za pomocą pięciu kamer dokumentuje różne oblicza walki jego wioski z izraelską opresją. Eman zarejestrował, jak sympatycy z całego świata, również z Izreala, zapewniali pomoc wiosce, ale gdy opór się zwiększał i sytuacja mocno przybierała na sile, zaczynały się aresztowania, a mieszkańców wioski zabijano.

„Żyła była baba” Rosja, gubernia tambowska, lata 1909-1921. Rosyjska wioska przeżywa ciężkie chwile: wojnę światową, rewolucję, wojnę ojczyźnianą. W centrum opowieści znajdują się dramatyczne losy chłopki i czterech mężczyzn, z którymi była związana.

„Za wzgórzami” Akcja filmu rozgrywa się w Rumunii i jest oparta na faktach. Bohaterka, młoda kobieta imieniem Alina, powraca do rodzinnego kraju z Niemiec. Odnajduje swoją przyjaciółkę z dzieciństwa, z którą wychowywała się w sierocińcu i próbuje ją nakłonić do wyjazdu do Niemiec. Ale dziewczyna nie chce opuszczać wiejskiego prawosławnego klasztoru, w którym znalazła dom.

marzec 2013 |

bilety ulgowe 11 zł / normalne 14 zł

„Madryt 1987” Miguela i Angelę łączy wspólne spotkanie, dzieli – wszystko inne. On jest statecznym i nie najmłodszym już intelektualistą, z charakteru dosyć zgorzkniałym, w obyciu nieco nieprzyjemnym. Ona jest jego uczennicą, piękną, młodą i pociągającą osobą, która nie boi się kusić losu i oddawać życia we władzę spontanicznych impulsów.

wstęp wolny

„Sąsiedzkie dźwięki” Życie w tej zamieszkałej przez klasę średnią dzielnicy jednego z brazylijskich miast wydaje się bardzo poukładane. Większość domów należy do tej samej rodziny. Pewnego dnia w okolicy pojawia się prywatna firma ochroniarska, która proponuje mieszkańcom swoje usługi.

bilety ulgowe 11 zł / normalne 14 zł

„Triszna. Pragnienie miłości” Uwspółcześniona wersja słynnej powieści „Tessa d’Urberville” Thomasa Hardy’ego. Akcja filmu rozgrywa się w Indiach. To historia związku Jaya i Trishny. On jest synem bogatego przemysłowca, ona córką właściciela rikszy.

Tydzień kobiet w Kinie Orzeł 18.00 Siła kobiet (dokument) 20.15 Triszna. Pragnienie miłości (przedpremiera) 2 so 18.00 Siła kobiet (dokument) 20.15 Triszna. Pragnienie miłości 3 ni 18.00 Siła kobiet (dokument) 20.15 Triszna. Pragnienie miłości 4 pn 18.00 Siła kobiet (dokument) 20.15 Triszna. Pragnienie miłości 5 wt 18.00 Siła kobiet (dokument) 20.15 Triszna. Pragnienie miłości 6 śr 20.15 Triszna. Pragnienie miłości 7 cz 20.30 Triszna. Pragnienie miłości 8 pt 18.00 Miłość z księżyca 20.15 Turyści 11 pn 18.00 Miłość z księżyca 20.15 Turyści 12 wt 20.15 Turyści 13 śr 20.15 Turyści 1 urodziny Kina Orzeł 15 pt 18.00 Miłość 16 so 20.15 Kochankowie z księżyca 15.00 Cafe de Flore 17.15 Tam gdzie rosną grzyby 18.45 spotkanie z Leszkiem Dawidem, reżyserem filmu „Jesteś Bogiem” 19.30 Jesteś Bogiem Bydgoska Tożsamość Filmowa w ramach obchodów pierwszych urodzin Kina Orzeł: 17 ni 17.00 Rynek 17.30 Spotkanie z gośćmi projektu 19.00 Rok Franka W. 20.00 Muzykanci 20.15 Cień już niedaleko 18 pn 18.00 Pięć rozbitych kamer (dokument) 20.15 Miłość z księżyca 19 wt 18.00 Pięć rozbitych kamer (dokument) 20.15 Miłość z księżyca 20 śr 18.00 Pięć rozbitych kamer 20.15 Miłość z księżyca 21 cz 18.00 Pięć rozbitych kamer (dokument) 20.15 Miłość z księżyca 25 pn 18.00 Sąsiedzkie dźwięki 20.15 Żyła była baba 26 wt 18.00 Sąsiedzkie dźwięki 20.15 Żyła była baba 27 śr 18.00 Sąsiedzkie dźwięki 20.15 Żyła była baba 28 cz 18.00 Sąsiedzkie dźwięki 20.15 Żyła była baba 29 pt 18.00 Madryt 1987 20.15 Za wzgórzami 30 so 18.00 Madryt 1987 20.15 Za wzgórzami 1 pt

| 55

w y da r z e n i a Miejskie Centrum Kultury Zrób mi jakąś krzywdę

Pierwszy raz będziemy spotykać się od 1 do 3 marca w MCK, by porozmawiać o ciele. A właściwie co i dlaczego sobie z tym ciałem robimy? Dlaczego robimy sobie krzywdę? Dlaczego się nie kochamy? Dlaczego kochamy się za bardzo?

Trzy filmy, dyskusje, warsztat. Zapraszamy Was. 1.03.2013, piątek, godz. 16.00, sala kinowo-widowiskowa, film na temat autodestrukcji, uwielbienia do samookaleczenia 1.03.2013, piątek, godz. 18.00, Szpulka panel dyskusyjny, prowadzenie Nadia Kostrzewa 2.03.2013, sobota, godz. 11.00-14.30, szklarnia MCK, wstęp 20 zł, zapisy: dominika.kiss-orska@mok.bydgoszcz.pl Warsztat „Ciało w rodzinie” Poczucie ja cielesnego, jak wiele innych rzeczy kształtuje się w rodzinie. Zdolność do określania swoich granic, do dostrzegania i interpretowania sygnałów płynących z ciała jest kompetencją nabywaną w relacji z opiekunami. Zastanowimy się również nad różnicą między posiadaniem ciała a używaniem ciała.

Nadia Kostrzewa (ur. 31.05.1981), ukończyła pedagogikę resocjalizacyjną oraz psychologię na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz kurs terapii systemowej prowadzonej przez Wielkopolskie Towarzystwo Terapii Systemowej w Poznaniu. Obecnie prowadzi warsztaty dla rodziców dotyczące kształtowania relacji z dzieckiem.

2.03.2013, sobota, godz. 16.00, sala kinowo-widowiskowa „Grubasy” reż. Daniel Sanchez Arevalo Pięć opowiadań o nadwadze członków grupy terapeutycznej. Ludzie nie spodziewają się schudnąć, ale raczej znaleźć przyczynę tycia.

2.03.2013, sobota, godz. 17.30, kawiarnia Szpulka Panel/warsztat: ZDROWE I EFEKTYWNE ODCHUDZANIE Warsztat ma na celu zapoznanie uczestników z prawidłowymi zasadami żywienia. Dieta odchudzająca powinna być prawidłowo zbilansowana pod względem zawartości energii, białka, tłuszczy, węglowodanów, a także witamin i minerałów. W trakcie zajęć będę wykonywała pomiary każdego uczestnika, badania obejmą: pomiar tkanki tłuszczowej, określenie wskaźnika BMI. Anna Kaczanowska, mgr zdrowia publicznego, specjalista dietetyk, jest absolwentką Collegium Medicum Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika na kierunku zdrowie publiczne, specjalność dietetyka. Na co dzień pracuje w poradni dietetycznej, gdzie zajmuje się poradnictwem i leczeniem żywieniowym.

3.03.2013, niedziela, godz. 16.00, sala kinowo-widowiskowa film o anoreksji 3.03.2013, niedziela, godz. 18.00, kawiarnia Szpulka panel dyskusyjny na temat anoreksji, prowadzenie Nadia Kostrzewa 56 |

| marzec 2013

3.03.2013, niedziela, godz. 10.00, sala kinowo-widowiskow MCK, opłata 40 zł.

Zapisy: teatr@mck-bydgoszcz.pl

Warsztat teatralno-cyrkowy Teatru Małych Form pt. „Zabawa w cyrk” Program warsztatu: pantomima, klaunada, żonglerka, gry i zabawy integracyjne, elementy iluzji, modelowanie balonów.

Warsztat przeznaczony jest dla osób zainteresowanych pedagogiką cyrku dziecięcego, nauczycieli, pedagogów oraz instruktorów teatralnych. Czas trwania warsztatu – 5 godzin. Uczestnicy zajęć otrzymują zaświadczenie.

Warsztaty poprowadzi Mieczysław Giedrojć współpracujący z wieloma teatrami, występujący w przedstawieniach wg A. Czechowa, F. Dostojewskiego, M. Gogola, F. Kafki, J. Webstera, S.I. Witkiewicza oraz prezentacjach autorskich. Pracował w Anglii, Danii, Francji, Niemczech, Rosji, Słowacji, Szwajcarii i na Ukrainie pokazując własne spektakle, prowadząc warsztaty teatralne i realizując ruch sceniczny do przedstawień polskich autorów.

6.03.2013, środa, godz. 18.00, sala kinowo-widowiskowa MCK, wstęp wolny

„Jerzy Grotowski – ziarna wyzwania”

– wykład z prezentacją dokumentalną – prof. Dariusz Kosiński (Instytut im. Jerzego Grotowskiego/ Uniwersytet Jagielloński) Podstawowym problemem i zarazem celem wykładu będzie poszukiwanie tego, co w dorobku teatralnym i poteatralnym Jerzego Grotowskiego (1933-1999), reżysera, twórcy i lidera Teatru Laboratorium, jednego z największych artystów sztuk przedstawieniowych XX w., może być inspirujące dla ludzi wkraczających dziś z własnymi pytaniami i potrzebami w świat kultury, w życie społeczne i polityczne, w różnorodne formy aktywności. Omawiając poszczególne sfery rozległego i różnorodnego dorobku Grotowskiego, poszukiwać będziemy nie historycznych zasług i tytułów do sławy, ale tego, co może nam pomóc dziś – w zupełnie innej sytuacji od-

w y da r z e n i a do osób nie jest przypadkowe – coś takiego zdarza się przecież codziennie i na całym świecie.”

Czas trwania spektaklu: 35 minut Kierunek: Scena – to ambitna kontynuacja zeszłorocznego cyklu „Pokaż się w teatrze!”.

8.03.2013, piątek, godz. 21.00, Kawiarnia Szpulka MCK, bilety 10 zł w kasie MCK

Prezentacja środowiska lokalnego: „Powrót WACKA” – Wacek Węgrzyn i goście Dariusz Kosiński, fot. Karol Jarek

naleźć własne sposoby odpowiedzi na wyzwania, które stawia współczesność, a które – przynajmniej niekiedy – Grotowski pomaga zobaczyć wyraźniej.

Dariusz Kosiński – profesor w Katedrze Performatyki Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Najważniejsze publikacje: Sztuka aktorska w polskim piśmiennictwie teatralnym XIX wieku…, Kraków 2003; Sceny z życia dramatu, Kraków 2004, Dramaturgia praktyczna…, Kraków 2005, Polski teatr przemiany, Wrocław 2007, Grotowski. Przewodnik, Wrocław 2009, Teatra polskie. Historie, Warszawa 2010. Od stycznia 2010 dyrektor programowy Instytutu im. J. Grotowskiego we Wrocławiu.

7.03.2013, czwartek, godz. 17.00, Kawiarnia Szpulka, wstęp 10 zł.

Zapisy: dominika.kiss-orska@mck-bydgoszcz.pl

Koło Gospodyń Miejskich – Pudełko

Na kolejnym spotkaniu koła przygotujemy barwne pudełka na nasze pamiątki i skarby. Anna Tomasik zainspiruje nas, by ważne dla nas rzeczy chować w przez siebie ozdobionych pakunkach.

7.03.2013, czwartek, godz. 18.00, sala kinowo-widowiskowa MCK, wstęp wolny.

Zgłoszenia: teatr@mck-bydgoszcz.pl

z cyklu Kierunek: SCENA – Marta Fortowska „Mięso”

(na podstawie opowiadania Marka Hłaski „Śliczna dziewczynka”).

Występują: Katarzyna Kozłowska, Paweł Bernardowski „Ta, która to napisała i ci, którzy to mówią, nie mają pojęcia jak to jest. Nie zaznali nigdy takiego bólu i takiego rozczarowania. One nie były nigdy w ciąży, a on jeszcze nigdy nie spłodził potomka. Nie stracili nigdy dziecka, a w ich głowach nawet przez chwilę nie zrodziła się myśl, że mogą nosić w sobie małe ziarenko, małą łaskoczącą fasolkę, która rozwija się i rośnie w zwojach mózgu, a rozczarowanie przychodzące ze świadomością, że tak naprawdę nic, nic w brzuchu się nie ma oprócz kilku narządów – boli. Wszystko jest fikcją literacką. Popędem piśmienniczym. Jednak podobieństwo

Koncert będzie złożony z kompozycji Wacka Węgrzyna (od Dnia Narodzin kiedy to grał z Marcinem Jahrem i Grzegorzem Nadolnym poprzez utwory z repertuaru The Ślub i z piosenek najnowszych, które powstały w ciągu ostatnich lat – czyli po zamieszkaniu w Wacka Warszawie).

Skład: Grzegorz Nadolny – bass Marcin Jahr – perkusja Tomas Pacanowski – gitary Wacek Węgrzyn – śpiew, gitara 9.03.2013, sobota, godz. 14.00, Kawiarnia Szpulka MCK, wstęp 5 zł

Zamieniada,

ZASADY ZAMIENIADY: 1. Zgłaszasz chęć przybycia (w mailu napisz ile osób z Tobą przyjdzie i czy będziecie miały własny sprzęt do ekspozycji ciuchów) mailowo do 7 marca na adres kasia@swiatbab.pl – zgłoszenia nie są obowiązkowe, ale bardzo ułatwią nam przygotowania.

Partner kultury

marzec 2013 |

| 57

w y da r z e n i a 2. Zabierasz ze sobą ciuchy (lub inne przedmioty) których już nie będziesz nosić (używać).

UWAGA nr 1: ciuchy powinny być czyste i w dobrym stanie UWAGA nr 2: ze względu na ograniczoną ilość miejsca a także na nasze doświadczenie i dotychczasowe obserwacje, uprasza się aby każdy uczestnik zabierał ze sobą maksymalnie jedną torbę / walizkę rzeczy 3. Wieszasz/rozkładasz/eksponujesz w miejscu Zamieniady i wymieniasz się na ciuchy z innymi osobami.

UWAGA nr 3: do ekspozycji ciuchów przydaje się folia malarska, składane stoliki, suszarki na pranie – zabierz je ze sobą, będzie Ci łatwiej.

9.03.2013, sobota, godz. 19.00, bilety: 15.00 zł (przedsprzedaż) i 20,00 zł (w dzień koncertu) w kasie MCK

Premiery Płytowe: Ananke „Shangri-La”,

godz. 19.00 – The Cord, Kawiarnia Szpulka MCK godz. 20.00 – Ananke, sala kinowo-widowiskowa MCK Ananke – Grupa powstała w Bydgoszczy w styczniu 2009 r. z inicjatywy klawiszowca Krzysztofa Pacholskiego oraz wokalisty Adama Łassa. Już marcu tego samego roku ANANKE weszło do studia, aby zarejestrować pierwsze nagrania. Album „Malachity” spotkał się z dobrym przyjęciem przez fanów – nowych, jak i tych śledzących poczynania muzyków zespołu jeszcze przed powstaniem Ananke; zebrał również wiele pozytywnych recenzji. Drugi album zespół wydał 11.09. 2012 r. …przyszedł czas na ANANKE.

13.03.2013, środa, godz. 17.00, sala kinowo-widowiskowa MCK, wstęp wolny Zapisy: teatr@mck-bydgoszcz.pl

Przedpokój Teatralny – warsztaty z Teatrem niebopiekło

Bydgoski teatr niebopiekło zaprasza na warsztaty poświęcone budowaniu podstawy aktorstwa – świadomości ciała. W programie podstawowy trening fizyczny aktora, poszukiwanie alternatywnego języka ciała, trening niebanalnych sposobów ekspresji, autoobserwacja bez lustra, a także praca nad kontaktem niewerbalnym między partnerami i koncentracją jako podstawami pracy zespołu na próbach i na scenie. Należy przynieść dres, ćwiczymy boso.

14.03.2013, czwartek, godz. 20.00, sala kinowo-widowiskowa MCK, bilety 30 zł (przedsprzedaż) i 35 zł w dzień koncertu, do nabycia w kasie MCK i www.ticketpro.pl oraz sklep MUZYKA ul. Śniadeckich 50

Cykl: MUZYCZNE SMAKI – Mela Koteluk MCK we współpracy z firmą Rebel Music BDG zaprasza na nowy nieregularny cykl MUZYCZNE SMAKI, który prezentować będzie dobrze przyprawione zjawiska muzyczne.

10.03.2013, niedziela, godz. 18.00, sala kinowo-widowiskowa MCK, wstęp wolny

Projekt tańca współczesnego ŚNIĄCY PIES – spektakl „BINARY”

System binarny Dwójkowy system liczbowy używany powszechnie w elektronice cyfrowej, gdzie minimalizacja liczby stanów (do dwóch) pozwala na prostą implementację sprzętową odpowiadającą zazwyczaj stanom „wyłączony” i „włączony”.

Mela Koteluk wł. Malwina Koteluk (ur. 3 lipca 1985) – polska wokalistka i autorka tekstów. Urodziła się w Sulechowie, z wykształcenia jest kulturoznawcą. W maju 2011 wydała demo z piosenką „Spadochron”, który wzbudził zainteresowanie słuchaczy i mediów. 8 maja 2012 nakładem EMI Music Poland ukazał się jej debiutancki album o tym samym tytule.

Mela Koteluk wystąpiła z zespołem na Opener Festiwal w Gdyni oraz Festiwalu Seven w Węgorzewie w 2012 roku. Jesienna trasa koncertowa promująca „Spadochron” spotkała się z dużym zainteresowaniem publiczności, która wypełniała szczelnie sale koncertowe.

W grudniu Mela Koteluk została wyróźniona nagrodą im. Grzegorza Ciechowskiego

58 |

| marzec 2013

w y da r z e n i a 16.03.2013, sobota, godz. 11.00, MCK, ul. Marcinkowskiego 12

Bydgoskie Biesiady Czytelnicze Czytająca Bydgoszcz. Czytamy książki – Stop!!!

Dorota Sumińska gościem biesiady czytelniczej – prowadzenie Jolanta Niwińska Tym razem gościem biesiady czytelniczej będzie dr Dorota Sumińska – lekarz weterynarii, autorka popularnych programów telewizyjnych Zwierzowiec i radiowych Wierzę w zwierzę. Jest uznanym psychologiem zwierzęcym. Autorka poradników i książek poświęconych nie tylko czworonogom, w tym bestsellerowej Autobiografii na czterech łapach, Zwierza w łóżku powieści Świat według psa oraz Zwykłe, niezwykłe życie, jest współautorką poradnika Jak wychować dziecko, psa, kota i faceta.

16.03.2013, sobota, godz. 14.00

Spacerownik bydgoski, wizyta w pracowni Macieja Supryniaka

W marcu ruszamy na spacer do pracowni Macieja Supryniaka, mechanika rzeźby.

Pracownia zajmuje się aranżacją wnętrz autorskimi projektami rzeźb użytkowych. Rzeźby są egzemplarzami jednostkowymi, a ich surowcem jest głównie złom.

16.03.2013, sobota, godz. 21.30, Kawiarnia Szpulka MCK, wstęp 10 zł

Low Lab: Koncert zespołu Plum

Plum to czołowa kapela polskiej gitarowej alternatywy. Obok takich kapel jak Ewa Braun, Kristen, Woody Alien, BNNT czy Ed Wood stworzyli słowiańską odpowiedź na hałaśliwy i brudny noise rock zza oceanu.

Ich muzyka to wypadkowa mocnych riffów przywodzących na myśl dokonania wytwórni Amphetamine Reptile, Touch & Go czy Dischord, sonicznych eksperymentów oraz mocnego i precyzyjnego uderzenia perkusji. Kiedyś grali lżej, teraz zwrócili się ku rock’n’rollowi, który spodoba się i fanom Queens of the Stone Age i miłośnikom Sonic Youth.

Do tej pory zespół wydał osiem wydawnictw, z których ostatnie dwa, czyli Hoax (album wydany w kultowej wytwórni LADO ABC) i Emergence pokazują, jak nigdy pełnię możliwości poznańskiej formacji.

17.03.2013, niedziela, godz. 9.00, Kawiarnia Szpulka MCK, wstęp wolny, zapisy: dominika.kiss-orska@mck-bydgoszcz.pl

Poranek rodzinny – zajączkowy

Na poranku zajączkowym wystąpi Teatr Paluszkowy. Razem z rodzicami dzieci przygotują pacynki i spektakl. Wspólnie stworzymy bajkę rozbudzając kreatywność całej rodziny i jak zawsze pobawimy się z animatorem. Nie zabraknie też Wielkanocnych akcentów w formie zabawy i konkursów. Dzieci poznają wielkanocne tradycje.

18.03.2013, poniedziałek, godz. 10.00, sala kinowo-widowiskowa MCK, bilety 16 zł, kontakt w sprawie rezerwacji biletów: 609 047 117; 695 599 271; 523 255 545; teatrlalek.buratino@o2.pl; czeslaw_sienko@o2.pl; www.teatrburatino.pl

Bydgoski Teatr Lalek BURATINO – „Koziołek Matołek” – spektakl 19.03.2013, wtorek, godz. 10.00, 20.03.2013, środa, godz. 10.00, 21.03.2013, środa, godz. 10.00, sala kinowo-widowiskowa MCK bilety, 16 zł, kontakt w sprawie rezerwacji biletów: 609 047 117; 695 599 271; 523 255 545; teatrlalek.buratino@o2.pl; czeslaw_sienko@o2.pl; www.teatrburatino.pl

Bydgoski Teatr Lalek BURATINO – „Brzydkie Kaczątko” – spektakl 21.03.2013, czwartek, godz. 17.00, wstęp 10 zł, Informacje i zapisy: dominika.kiss-orska@mck-bydgoszcz.pl

Koło Gospodyń Miejskich, ul. Dworcowa 10

Spotykamy się u Justyny Żywieckiej w pracowni witrażu. Tym razem będziemy łączyć kolorowe szkiełka w ciekawe mozaiki.

21.03.2013, czwartek, godz. 18.00, Galeria Wspólna, wstęp wolny

Wystawa malarstwa, rysunku, grafiki artystów związanych z ASP w Gdańsku pt. „166 km”

AUTORZY: Jarosław Bauć, Anna Bem – Borucka, Roman Gajewski, Zbigniew Garlak, Mikołaj Harmoza, Joanna Kamirska – Niezgoda, Grażyna Kręczkowska, Przemysław Łopaciński, Marek Model, Grzegorz Radecki, Stanisław Stasiulewicz, Andrzej Śramkiewicz, Waldemar Woźniak, Marek Wróbel 22.03.2013, piątek, godz. 12.00, Galeria Wspólna, wstęp na zapisy: tel. 883 366 095, e-mail: galeriawspolna@onet.pl

Spotkanie warsztatowe z artystami ASP w Gdańsku „Ekspresje w malarstwie” 22.03.2013, piątek, godz. 20.00, sala kinowo-widowiskowa MCK, wstęp 10 zł

Koncert Ethniesy

22 marca Zakład Praktyk Kulturalnych i Instytut Muzyki Miejskiej zapraszają na niezwykłe wydarzenie, podczas którego trzy tria zaprezentują swoje interpretacje muzyki naszych źródeł. To niepowtarzalna okazja, aby na żywo usłyszeć, jak młodzi, zdolni grajkowie i pieśniarki z różnych stron Polski czerpią z dawnych tradycji marzec 2013 |

| 59

w y da r z e n i a Słowiańszczyzny i przenoszą je na grunt współczesności. To też sposobność, by skonfrontować swoje myślenie o muzyce folkowej ze stanem faktycznym.

Przyjdź, ponuć z nami, tupnij nóżką. Zakochaj się w etnicznych dźwiękach!

Zagrają: Sutari, Miąższ, Angela Gaber Trio Sutari to awangarda kuchenna na trzy kobiece głosy i instrumenty codzienne. Sutari tworzą wokalistki, instrumentalistki a przede wszystkim performerki, związane z różnymi projektami muzycznymi i teatralnymi, kontynuujące tradycje śpiewacze polskiej muzyki ludowej.

Miąższ powstał w listopadzie 2008 roku w Lublinie. Miąższ objawił się publiczności w grudniu 2008 w maleńkiej lubelskiej knajpce – Lulu Cafe. Od tego czasu zagrali już około setki koncertów. Największym sukcesem Miąższu jest zdobycie głównej nagrody Trójząb Neptuna na Festiwalu FAMA 2010 w Świnoujściu. Marzec 2012 to czas premiery debiutanckiego albumu zespołu Miąższ. Wydawcą jest Karrot Kommando, a gościnnie swoich talentów na płycie użyczyli m.in. Jacek Kleyff, Czesław Mozil, Budyń, Bielas, Słoma i Gralak.

Wa r s z tat y Mamy już informacje o warsztatach odbywających się podczas tegorocznych ANIMOCJI. Poprowadzą je polskie animatorki – Karolina Suchodolska i Monika Kuczyniecka.

Warsztaty odbywać się będą w dniach 24-26 kwietnia br.

Szczegółowe informacje poniżej:

PLASTELINIARZ

DOMOWE ZABAWY FILMOWE

Warsztaty animacji plastelinowej (prowadząca Monika Kuczyniecka) – uczestnicy od 14 roku życia, grupa ok. 12 osób, koszt 100,00 zł brutto/osoba.

Warsztaty animacji materiałów sypkich (prowadząca Karolina Suchodolska) – uczestnicy bez ograniczeń wiekowych, grupa ok. 9 osób, koszt 80,00 zł brutto/ osoba.

Warsztaty animacji plastelinowej Na tych warsztatach plastelina ożywa i staje się głównym medium w tworzeniu animacji. Prowadząca zajęcia Monika Kuczyniecka przekazuje uczestnikom to, czego sama nauczyła się podczas wieloletniej przyjaźni z tą materią. W atmosferze dobrej zabawy pokazuje inny świat, zaraża pasją i uaktywnia kreatywność.

Filmy powstałe na warsztatach Moniki Kuczynieckiej są często improwizacją, która według niej najlepiej otwiera umysły oraz wyzwala kreatywność i wolność artystyczną uczestników. Inspiracja wyzwolona muzyką, losowaniem przypadkowych słów lub innym tajemniczym zabiegiem animatorki staje się zaczątkiem stworzenia historii.

Monika Kuczyniecka – autorka filmów animowanych i teledysków, rodowita bydgoszczanka! Podstawowym medium w jej pracy jest plastelina.

Sama o sobie pisze tak: „Nie jestem filmowcem, tylko plasteliniarzem/niarą, filmy przy okazji, jako „skutek uboczny”. Laureatka wielu prestiżowych nagród zarówno polskich jak i międzynarodowych. Obecnie kończy roczną pracę nad animacją dla Centrum Nauki Kopernik (Teatr Robotyczny) – baśń H.Ch. Andersena pt. „Ojciec wie najlepiej”.

60 |

| marzec 2013

Warsztaty animacji materiałów sypkich Na warsztatach wykorzystane zostaną produkty, które możemy znaleźć w każdym domu (sól, fasola, mak, różne kolory soczewicy itp.) do stworzenia filmów animowanych tradycyjną metodą poklatkową.

Uczestnicy podzieleni na grupy będą mogli stworzyć swój pierwszy film, dowolnie wybierając tematykę własnej, autorskiej wypowiedzi. Inspiracją dla warsztatowiczów będą obrazy Giuseppe Arcimboldo. Stawiamy na kreatywność i autorski charakter wypowiedzi filmowej.

Zaproponowana technika jest szczególna, gdyż wiele można zbudować w niej poprzez improwizację. Animacja w materii sypkiej uczy innego myślenia o formie.

Karolina Suchodolska – jako aktorka współpracuje z Bydgoskim Teatrem Lalek Buratino, Bałtyckim Teatrem Dramatycznym w Koszalinie, Centrum Kultury Teatr w Grudziądzu. Laureatka wielu nagród krajowych i międzynarodowych. Autorka animacji do spektakli: „Koziołek Matołek” (Buratino / premiera 2011) i „Carski syn” (Bałtycki Teatr Dramatyczny / premiera 2012).

w y da r z e n i a Angela Gaber Trio – polsko-kazachski proces muzyczny, nowa odsłona połączenia saksofonu, gitar, ormiańskiego duduka z subtelną elektroniką, ciepłym wokalem i eksperymentalnymi improwizacjami. To projekt, który wyróżnia się na polskim rynku muzycznym.

24.03.2013, niedziela, godz. 9.00

Kultura na świeżym vol. 13, Mąkowarsko – Buszkowo

Spotykamy się o godz. 9 na dworcu PKS i o 9.25 ruszamy do Mąkowarska. O 10.35 jesteśmy na miejscu.

Stamtąd przez Krówkę i Kadzionkę kierujemy się w stronę do Buszkowa. Z Buszkowa mamy autobusy co godzinę, więc nie martwimy się, że będziemy tam nocować. Trasa ma ok. 20 km.

Z Mąkowarska dochodzimy do Borów Tucholskich.

Stamtąd lasami przechodzimy przez Krówkę Leśną, dalej piękną drogą wzdłuż Jezior Byszewskich – Stoczek, Piaseczno, Krzywe i Płotwickie. Po drodze mijamy pięknie położoną Kadzionkę. Dalej na trasie mamy jeszcze zabytkowy wiadukt wysoki ceglano-kamienny wiadukt kolejowy. Sklepiony, 5-przęsłowy obiekt posiada długość całkowitą 105 m, szerokość 6 m oraz wysokość (od główki szyny do poziomu wody) 25 m. I na końcu zobaczymy kościół w Buszkowie.

24.03.2013, niedziela, godz. 9.30, sala kinowo-widowiskowa MCK, wstęp wolny, zapisy: teatr@mck-bydgoszcz.pl

Poranek Teatralny dla osób niepełnosprawnych – dykcja i emisja głosu, czyli jakie możliwości daje aktorom ich aparat mowy 24.03.2013, niedziela, godz. 11.00, Foyer MCK, wstęp wolny

„Zatańcz ze mną mamo”

– zajęcia taneczne dla dzieci od lat 5 z opiekunami Uczymy tańczyć flamenco w jazzowym opracowaniu. Na zajęciach poznajemy popularne we flamenco palo takie jak rumba czy tangos. Prowadzenie Dorota Dzięcioł. Konieczna rezerwacja miejsca: rezerwacje@ mok.bydgoszcz.pl lub rezerwacje@mck-bydgoszcz.pl i zabranie wygodnego stroju.

24.03.2013, niedziela, godz. 18.00, sala kinowo-widowiskowa MCK, bilety 45 zł do nabycia w MCK

Instytut Muzyki Miejskiej: Renata Przemyk Akustik Trio

fot. Ireneusz Barski

Systematycznie ukazywały się kolejne płyty: „Mało zdolna szansonistka” (1992), „Tylko kobieta” (1994), „Andergrant” (1996), „Hormon” (1999), „Blizna” (2001), „Balladyna” (2002) z muzyką do spektaklu w reżyserii Jana Machulskiego, a w 2003 roku ukazała się kompilacja największych przebojów artystki zatytułowana „The Best Of”. Trzy lata później ukazuje się płyta „Unikat”.

28 października 2005 r. w Teatrze Rozrywki w Chorzowie odbyła się premiera 14 piosenek autorstwa Renaty Przemyk i Anny Saranieckiej do spektaklu „Odjazd” w reżyserii Freda Apke. W 2009 roku piosenki ukazały się na płycie pod tym samym tytułem, która błyskawicznie zdobyła miano „złotej”.

Skład: Renata Przemyk – wokal, instrumenty perkusyjne, mini akordeon Maciej Mąka – gitary akustyczne Błażej Chochorowski – fretless, gitara akustyczna 27.03.2013, środa, godz. 10.00, sala kinowo-widowiskowa MCK, bilety 16 zł, kontakt w sprawie rezerwacji biletów: 609 047 117; 695 599 271; 523 255 545; teatrlalek.buratino@o2.pl; czeslaw_sienko@o2.pl; www.teatrburatino.pl

Bydgoski Teatr Lalek BURATINO – spektakl „Koziołek Matołek” 27.03.2013, środa, godz. 17.00, Galeria Wspólna, wstęp wolny

Spotkanie autorskie z Bogdanem Dąbrowskim – bydgoskim fotografikiem 27.03.2013, środa, godz. 18.00, Kawiarnia Szpulka MCK, wstęp wolny

Centrum Kultury Fantastycznej

Partnerzy kultury

Renata Przemyk – zadebiutowała pod koniec 1989 roku w zespole Ya Hozna, który wydał płytę pod tym samym tytułem przynoszącą takie przeboje jak: „Babę zesłał Bóg” czy „Protest Dance”. Po zawieszeniu działalności zespołu Renata rozpoczęła z powodzeniem solową karierę. marzec 2013 |

| 61

w y da r z e n i a

fot. Andrzej Gawroński

W

Starym Pałacu szykują się zmiany. A dokładnie w jego piwnicach. Po długich dyskusjach doszliśmy do wniosku, że gruntownie zmienimy ich charakter. Po pierwsze: na ścianach zawiśnie stała wystawa, przygotowana przez Pana Jerzego Świetlika. W czasie mojego pobytu w Ostromecku kilka razy brałem udział w wystawach przygotowanych przez tego nieocenionego i niestrudzonego badacza historii Ostromecka i okolic. Były to inicjatywy okazjonalne, które jak szybko pojawiały się, tak szybko znikały. Teraz chcemy, by pieczołowicie zbierane materiały znalazły się w Pałacu Starym już na stałe. Sądzę zresztą, że inaczej być nie może – część jego bogatych zbiorów musi znaleźć się u nas.

Po drugie – w związku z tym, że pomieszczenia strychowe Pałacu Nowego są coraz częściej wykorzystywane m.in. na wystawy i akcje naszego niezwykle ważnego rezydenta – Grzegorza Pleszyńskiego – wpadliśmy na pomysł, by w jednej z sal piwnicznych Pałacu Starego

przygotować stałą ekspozycję prac Marka Rony. Jego wystawa będzie jeszcze bliżej autora…

Tak więc zmierzamy do tego, by to Pałac Stary był katalizatorem znacznej części przejawów życia kulturalnego w ostromeckim Zespole Pałacowo Parkowym.

W Pałacu Nowym zaś odbywać się będą większe koncerty i wydarzenia artystyczne. Wierzymy, że zaakceptujecie Państwo te zmiany i jeszcze chętniej będziecie odwiedzali mniejszy obiekt.

Przed nami rzeczony marzec, a wierzcie mi Państwo – program artystyczny będzie naprawdę niezwykły.

Wystarczy, że podam tylko dwa nazwiska: Katarzyna Groniec i Jan Nowicki. Przypominam, już można rezerwować bilety na koncert pani Kasi. Spektakl z udziałem Jana Nowickiego odbędzie się z kolei dzięki pomocy proboszcza parafii w Ostromecku (wstęp jest wolny).

Zapraszamy do Ostromecka, Andrzej Gawroński

Zespół Pałacowo-Parkowy w Ostromecku 3.03.2013, godz. 16.00, Pałac Nowy w Ostromecku, bilety 10 zł

Urodzinowy koncert piosenek Jacka Kaczmarskiego

Po raz kolejny zapraszamy na przegląd twórczości Jacka Kaczmarskiego. Wystąpią: Piotr Zaporowicz – wokalista, dwukrotny laureat „Szansy na Sukces”, laureat Ogólnopolskiego Festiwalu Piosenek Kaczmarskiego „Źródło wciąż bije”. Maciej Różycki – wokalista, gitarzysta, absolwent Akademii Muzycznej w Bydgoszczy laureat Ogólnopolskiego Festiwalu Piosenek Kaczmarskiego „Źródło wciąż bije”, wieloletni przewodniczący jury tego Festiwalu, miłośnik twórczości Jacka Kaczmarskiego. Jarosław Wardowski – gitarzysta, kompozytor, aranżer. Marcin Gumiela – pianista, kompozytor wykładowca Akademii Muzycznej w Bydgoszczy.

Swoje umiejętności zaprezentują także młodzi wokaliści – uczestnicy Ogólnopolskiego Festiwalu Piosenek Jacka Kaczmarskiego.

10.03.2013, godz. 11.00-14.00, Pałac Stary w Ostromecku, wstęp wolny

Warsztaty fotograficzne w Ostromecko „Fotografia rodzinna”, prowadzenie Dariusz Gackowski

Celem warsztatów będzie zapoznanie się z techniką fotoreportażu. Nabyta wiedza pozwoli uczestnikom w wyjątkowy sposób utrwalać szczególne momenty.

62 |

| marzec 2013

Program warsztatów: Przypomnienie teorii „decydującego momentu” i sywetki Henri Cartier-Bresson (był to główny temat poprzednich warsztatów). Riposta – współczesna fotografia „niedecydującego momentu”. Technika optymalnego wykorzystania posiadanego sprzętu fotograficznego. Język kompozycji obrazu. Relacje między fotografowanymi a fotografującym. Ćwiczenia w plenerze.

Dariusz Gackowski w latach 2003-2004 studiował w Europejskiej Akademii Fotografii w Warszawie. Od 2007 roku należy do ZPAF-u. Reportaż i dokument to główne dziedziny uprawianej fotografii. Od siedmiu lat realizuje również filmy dokumentalne. W 2009 roku uczestniczył w kursie dokumentalnym w Mistrzowskiej Szkole Andrzeja Wajdy w Warszawie.

10.03.2013, godz. 17.00, Pałac Nowy w Ostromecku, bilety 10 zł

Koncert muzyki pasyjnej – Giovanni Battista Pergolesi „Stabat Mater” Koncert Pasyjny prezentuje jedno z najdoskonalszych i najbardziej przejmujących dzieł muzyki wokalno-instrumentalnej XVII i XVIII wieku.

Bolejąca Matka stojąca pod krzyżem umierającego Syna to motyw w sztuce europejskiej niezwykle eksponowany. Sekwencje autorstwa średniowiecznego

w y da r z e n i a poety, Jacopone de Todi, są inspiracją poetycko-muzyczną dla wielu twórców, począwszy od późnego średniowiecza, kończąc na współczesności.

Wykonawcy: Solistki Wydziału Wokalno-Aktorskiego Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy Bydgoska Orkiestra Kameralna Damiana Borowicza – dyrygent 10.03.2013, godz. 19.00, Parafia pw. świętych Mikołaja, Stanisława Biskupa, Jana Chrzciciela w Ostromecku, ul. Parkowa 2, wstęp wolny

„Z obłoków na ziemię” – spektakl z udziałem Jana Nowickiego „Z obłoków na ziemię” to rodzaj poetycko-muzycznego spektaklu teatralnego opracowanego i wyreżyserowanego przez Jana Nowickiego z oryginalną muzyką Cezarego Chmiela i Marka Stryszowskiego oraz poezją ks. Jana Twardowskiego, Bolesława Leśmiana i Jana Nowickiego oraz Jana Pawła II. Tematem tego spektaklu jest rozmowa z Panem Bogiem o przemijaniu, prawdzie, miłości, miłosierdziu i wierze, w kontekście postaci ks. Jana Twardowskiego i jego postrzegania współczesnego świata.

17.03.2013, godz. 18.00, Pałac Nowy w Ostromecku, bilety 30 zł

Na rynku płytowym debiutowała albumem zatytułowanym „Mężczyźni” (2000), którego producentem był Grzegorz Ciechowski, odpowiedzialny również za większość tekstów, muzykę i aranżacje. Groniec zaśpiewała także kilka utworów poetyckich m.in. Asji Łamituginy, Wiktora Woroszylskiego, Konstantego I. Gałczyńskiego oraz Marka Grechuty. W 2002 roku wydała płytę „Poste restante”, w 2004 roku – dwupłytowy album „Emigrantka”, w 2007 roku „Przypadki”, we wrześniu 2008 roku pierwszą płytę koncertową „Na żywo”. 27 marca 2009 roku na Przeglądzie Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu miał premierę spektakl „Listy Julii” w tłumaczeniach Katarzyny Groniec, aranżacjach Łukasza Damrycha i Tomasza Kasiukiewicza. Premiera płyty „Listy Julii” miała miejsce 15 października 2009 roku.

17.03.2013, godz. 11.00 i 12.15, Pałac Nowy w Ostromecku, bilety: 10 zł dzieci, 15 zł dorośli.

Obowiązują rezerwacje: info@fundacjakreatywnejedukacji.org lub sms: +48 602 466 347

Spotkanie z Fundacją Kreatywnej Edukacji – koncert muzyki żydowskiej Zapraszamy na koncert muzyki żydowskiej z udziałem Bydgoszcz Klezmer Band. Zespół tworzy pięciu świetnie wyszkolonych instrumentalistów, którzy są laureatami kilkudziesięciu konkursów muzycznych rangi ogólnopolskiej oraz międzynarodowej. Kreatywność, spontaniczność, optymizm, wysoka wrażliwość oraz pełna garść energii to główne cechy, które łączą tych muzyków. W trakcie budowania repertuaru zależało im, aby stworzyć zróżnicowany oraz atrakcyjny dla publiczności materiał muzyczny. Podczas koncertów grupa chce przede wszystkim czerpać przyjemność ze wspólnego muzykowania, przez co buduje wieź między wykonawcami a publicznością.

17.03.2013, godz. 16.00, Pałac Stary w Ostromecku, wstęp wolny

Koncert Katarzyny Groniec z zespołem.

Promocja płyty „Pin-up Princess”

Wernisaż wystawy Jakuba Elwertowskiego

Laureatka głównej nagrody Festiwalu Młodych Talentów w Poznaniu (1988); debiutowała rolą Anki w musicalu „Metro” w Teatrze Dramatycznym (1991). W 1997 roku na Festiwalu Piosenki Aktorskiej zdobyła Grand Prix i Nagrodę Dziennikarzy, gdzie zaśpiewała „Zdemaskowanie piosenki” Hemara oraz „Amsterdam” Brela.

Jakub „Q” Elwertowski (1976) ukończył studia malarskie na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, jest także założycielem grupy artystycznej Parter02. Zajmuje się malarstwem sztalugowym i ściennym, grafiką, ilustracją, scenografią i architekturą wnętrz. Jest również nauczycielem i terapeutą behawioralnym.

23-24 marca 2013, godz. 11.00-17.00, Pałac Nowy w Ostromecku, wstęp wolny

Kiermasz Świąteczny w Pałacu Nowym w Ostromecku

Zapraszamy na kolejny kiermasz antyków, sztuki ludowej. Nie zabraknie jak zwykle stoisk ze specjałami kuchni regionalnej.

Naszą ofertę kierujemy zarówno do artystów plastyków, artystów sztuki ludowej, fotografików, producentów wyrobów regionalnych, a także Gości Zespołu Pałacowo-Parkowego, mieszkańców Ostromecka, Bydgoszczy i okolic do współtworzenia tego wyjątkowego przedsięwzięcia.

Kontakt: 661 695 610, hp1957@interia.pl marzec 2013 |

| 63

w y da r z e n i a

Od lewej: Grzegorz Radecki, Roman Gajewski i Marek Model na ot warciu w ystaw y w MOK , w Olsz t ynie 17 st yc znia 2013

21.03.2013, czwartek, godz. 18.00 Galeria Wspólna

„166 km” wystawa malarstwa, grafiki, rysunku Jarosław Bauć Anna Bem-Borucka Roman Gajewski Zbigniew Garlak Mikołaj Harmoza Joanna Kamirska-Niezgoda Grażyna Kręczkowska Przemysław Łopaciński Marek Model Grzegorz Radecki Stanisław Stasiulewicz Andrzej Śramkiewicz Waldemar Woźniak Marek Wróbel

księgarnia internetowa www.jolanta.osdw.pl i stacjonarna ul. M. Konopnickiej 30 tel. 52 373 26 81 czynna:

pon.–pt. 10.00–18.00 sob. 10.00–14.00 64 |

| marzec 2013

166 km. Tak mapa drogowa określa dystans pomiędzy Gdańskiem a Bydgoszczą. To odległość namacalna, doświadczalna, niemetafizyczna. Jeśli ją zmetaforyzować, może stać się pretekstem do kilku pytań.

Zastanówmy się zatem do jakich rzeczywistości przylega dziś sztuka i co z tego wynika. Czy tkwimy w jednej, czy w wielu odmiennych przestrzeniach kultury? Czy jest możliwe byśmy dzisiaj, kiedy odległości nie stawiają poznaniu żadnych granic, doznawali sprzeczności? Czy we „wspólnocie łatwego dostępu” zaznacza się jeszcze jakaś regionalna przynależność, jakieś zakorzenienie? W jakim stopniu środowisko, w którym dorastamy orientuje nas artystycznie? Czy istnieje

specyfika sztuki gdańskiej albo bydgoskiej? I czy w tym kontekście podróż z Gdańska do Bydgoszczy znaczy tyle samo, co z Bydgoszczy do Gdańska?

Razem z tą wystawą planowo i z entuzjazmem przemierzamy kraj: Olsztyn, Bydgoszcz, Toruń, Lębork, może i Kraków… Nasze obrazy szukają widzów.

Jeśli pozostaniemy w niedosycie poznawczym, potraktujmy tę wystawę jako zapis duchowo-estetycznego stanu kilkunastu twórców-przybyszów, jako wizytówkę ich nieporównanie większego dorobku.

Miejmy nadzieję, że zakrój doznań i refleksji będzie znacznie rozleglejszy, niż tytułowe 166 km i w ramach żadnej kartografii się nie zmieści.

Roman Gajewski

Księgarnia

Jolanta os. Szwederowo w centrum handlowym blisko targowiska MZK 64, 66, 69, 79

Tysiące kochających… taniec 9.03.2013, sala widowiskowa Pałacu Młodzieży

14 Ogólnopolski Konkurs „Taneczne Miraże” Impreza adresowana jest do uzdolnionej tanecznie młodzieży oraz nauczycieli i instruktorów prowadzących amatorskie zespoły. Ma ona na celu promocję oraz wsparcie rozwoju uzdolnień artystycznych młodych ludzi oraz pogłębianie ich zainteresowań tańcem. Jest także okazją do wymiany doświadczeń, metod pracy, pomysłów, poglądów, a przede wszystkim okazją do wspólnej zabawy. „Taneczne Miraże” to konkurs, w którym co roku około 30 zespołów tanecznych, z kraju a ostatnimi latami również z zagranicy, staje do współzawodnictwa o tytuł najlepszego w swojej kategorii wiekowej i tanecznej.

W konkursie mogą brać udział: – zespoły taneczne prezentujące miniatury inscenizacje, etiudy, w oparciu o różne techniki taneczne w kategoriach wiekowych: – do lat 12, – 13-16 lat, – powyżej 16 lat – formacje hip-hop w kategoriach wiekowych: – 12-16 lat, – powyżej 16 lat.

W pracach jury konkursu uczestniczą zapraszani profesjonaliści: zawodowi tancerze, choreografowie, nauczyciele tańca, znaczące osoby z amatorskiego ruchu tanecznego z Polski.

Warto podkreślić, iż konkurs „Taneczne Miraże” od wielu lat zostaje wyróżniany Bydgoskim Grantem Oświatowym oraz patronatem Kujawsko-Pomorskiego Kuratora Oświaty.

Tegoroczny przebieg konkursu: – Rejestracja zespołów w godz. 8.00-10.00 – Próby zespołów w godz. 8.00-11.30 – Prezentacje konkursowe od godz. 12.00 – Ogłoszenie werdyktu i rozdanie nagród około godziny 16.30 (w zależności od liczby uczestniczących w konkursie zespołów).

Wiesława Pilewska

zdjęcia: Pracownia Fotograf iczna Pałacu Młodzież y

XX Bydgoski Festiwal Operowy 27 kwietnia – 12 maja 2013

w Operze Nova