BIK 9/2015

Tadeusz Krajewski o 111 filmach z duszą

Hanny Strychalskiej wspomnienie o Jerzym Puciacie

Kazimierz Kummer: fragment Klatki oraz szkic o twórczości pisarza

wrzesień 2015

Felietony: Pruss, Siwiec

53.

BYDGOSKI FESTIWAL MUZYCZNY

nr 9 (464) ROK XLI ISSN 1232-4450 INDEX 38139x egzemplarz bezpłatny

FESTIWAL

BYDGOSZCZ

festival of new dramaturgies www.festiwalprapremier.pl

PRAPREMIER

2–10.10 2015

na początek Fala upałów się nie kończy. Owszem, zelżały, temperatura spadła z niedającej się wytrzymać, do względnie niedającej się wytrzymać lub dającej się wytrzymać z trudem. Nie oszczędzało nas lato i może dobrze. Fale upałów lepsze są dla letniej kultury niż fale ulewnych deszczów i chłodu.

Fale upałów, tak sobie myślę, oby sprawiły, że odpoczęliście Państwo, obniżyliście nieco aktywność, pozwoliliście sobie na trochę wytchnienia. Mam taką nadzieję, bo patrząc na to, co zaplanowano na jesień, mogę powiedzieć jedno: po fali upałów na pewno nie czeka na nas fala nudy. Czeka nas fala zupełnie innego rodzaju.

Nie będzie łatwo, już teraz mogę to Państwu obiecać. Zaleje nas fala wydarzeń, a co jedno, to zapowiada się większe, bardziej wystawne, bardziej pomysłowe, wysublimowane, wymyślne, ciekawe, frapujące, oryginalne – można to ciągnąć dalej, ale może nie warto mnożyć określeń, nie warto dokładać do tej masy jeszcze innej masy. Powódź nas czeka nieuchronnie.

To będzie piękna klęska urodzaju!

R edak to r N ac zeln y

B I K w i n te r n e c i e :

www.bik.bydgoszcz.pl www.issuu.com/bik_ www.facebook.com/bik.bydgoszcz

Prenumerata jest realizowana przez RUCH S.A.: Zamówienia na prenumeratę można składać bezpośrednio na stronie www.prenumerata. ruch.com.pl. Ewentualne pytania prosimy kierować na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl lub kontaktując się z Centrum Obsługi Klienta „RUCH”: tel. 226 937 000 lub 801 800 803 (w dni robocze w godz. 7.00-17.00, koszt połączenia wg taryfy operatora).

spis treści Na początek, Michał Tabaczyński. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Andrzej Maziec (1948–2015) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Opowiadania i słuchowiska. Klatka.

Premiera tomu prozy Kazimierza Kummera, Dorota Niedziałkowska . . . . . . . . . 4 Klatka [Fragment z części drugiej] , Kazimierz Kummer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Trafiając w punkt – rytmicznie, Małgorzata Szymańska. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Dusza dla oka, Tadeusz Krajewski. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Droga światła, Hanna Strychalska. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 odnotowano. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Marek i Wacek, Bartłomiej Siwiec, Zugzwang (30). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Bydgoski insynuator kulturalny (135), Zdzisław Pruss. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Pisać, Henryk Waniek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Adresy bydgoskich instytucji kultury. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

wydawca: Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy dyrektorka: Marzena Matowska 85-056 Bydgoszcz, ul. Marcinkowskiego 12 e-mail: sekretariat@mck-bydgoszcz.pl www.mck-bydgoszcz.pl redaktor naczelny: Michał Tabaczyński michal.tabaczynski@mck-bydgoszcz.pl redakcja: Szymon Andrzejewski, Kuba Ignasiak, Adam Gajewski, Monika Grabarek korekta: Emilia Walczak skład, opracowanie graficzne: Bogdan Prus projekt winiety: ZbyZiel redakcja: tel. 523 255 553 bik@mck-bydgoszcz.pl ul. Marcinkowskiego 12 druk i oprawa: Polraster BIK w sieci www.bik.bydgoszcz.pl www.facebook.com/bik.bydgoszcz www.issuu.com/bik_

Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i zastrzega sobie prawo do dokonywania skrótów oraz zmiany tytułów. Nie ponosi odpowiedzialności za treść programów placówek kulturalnych oraz materiałów informacyjnych i graficznych. Reklamodawcy ponoszą pełną odpowiedzialność za skutki prawne wynikłe z opublikowania dostarczonych przez siebie materiałów. Opinie prezentowane przez autorów nie zawsze są zgodne ze stanowiskiem redakcji i wydawcy.

BIK 9/2015 (464) Rok XLI, nakład 2000 egz.

dystrybucja: częściowo bezpłatny

Wydarzenia Filharmonia Pomorska im. I.J. Paderewskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Galeria Miejska bwa / Galeria Kantorek / Galeria Brda. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Teatr Polski w Bydgoszczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Opera Nova w Bydgoszczy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Akademia Muzyczna w Bydgoszczy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Centrum Edukacji Historycznej w Bydgoszczy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Akademicka Przestrzeń Kulturalna WSG. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Muzeum Fotografii w Bydgoszczy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Bydgoski Spichlerz Sztuki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Klub „Odnowa”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Biblioteka Główna UKW. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury w Bydgoszczy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Galeria i Pracownia Fotografii Artystycznej „Farbiarnia”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 „Przeźrocza” Festiwal Filmowy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Muzeum Wodociągów, Galeria Wieży Ciśnień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Galeria Autorska Jan Kaja i Jacek Soliński . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Bydgoska Poradnia Sztuki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Impresariat Artystyczny ADRIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Pałac Młodzieży . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 Dom Kultury MODRACZEK. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Młodzieżowy Dom Kultury nr 5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury w Toruniu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Miejskie Centrum Kultury. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Kino Orzeł / Kino Jeremi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Zespół Pałacowo-Parkowy w Ostromecku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 Galeria Wspólna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

Na okładce fotografia Dariusza Gackowskiego

2 |

| wrzesień 2015

pożegnanie Fot. Magdalena Kuczewska

Andrzej Maziec (1948–2015) Andrzej Maziec był obecny – dla mnie przynajmniej – od zawsze. Zawsze chodził, robił zdjęcia, był dyżurnym fotografem wszystkiego, co się w Bydgoszczy działo.

Andrzej Maziec był samozwańczym kronikarzem Bydgoszczy – nikt mu nie zlecał tych zdjęć, nikt go przecież nie posyłał w teren, on sam chodził i robił zdjęcia. Wyobrażam sobie, że po prostu to lubił.

Andrzej Maziec był takim wszędobylskim włóczęgą, flâneurem bydgoskim, kpiarzem wędrownym, błędnym facecjonistą, zgrywusem w ciągłym ruchu. Kpiarz wędrowny – brzmi jak gatunek ptaka i takim pewnie niebieskim ptakiem był Andrzej.

Andrzej Maziec był kompulsywnym portrecistą codzienności – sam się na tę codzienność załapywałem, sam się na tych zdjęciach znajdowałem z córką, kiedy spotykaliśmy się na spacerach.

Andrzej Maziec był. I w tym kontekście ten czas przeszły jest kluczowy.

Michał Tabaczyński

wrzesień 2015 |

| 3

literatura Opowiadania i słuchowiska. Klatka

Premiera tomu prozy Kazimierza Kummera Od maja 2015 roku na łamach „Bydgoskiego Informatora Kulturalnego” drukowane były opowiadania oraz teksty krytyczne o Kazimierzu Kummerze (1934–1962), pisarzu i dziennikarzu prasowym i radiowym, bydgoszczaninie z wyboru.

Działania te poprzedzały premierę książki Opowiadania i słuchowiska.

Klatka. Tom prozy Kummera ukazał się 31 sierpnia 2015 roku nakładem Wydawnictwa Episteme.

Kazimierz Kummer

4 |

| wrzesień 2015

Tom zawiera wznowienie powieści (pierwodruk Klatki 1962, drugie wydanie 1972) oraz opowiadań z tomu Namiętności (1972). Skupia ponadto teksty z prasy lokalnej i ogólnopolskiej z lat 1955–1962, opowiadania niepublikowane z archiwum domowego pisarza, udostępnione przez p. Jolantę Kummer; a także słuchowiska, które emitowane były na antenie Polskiego Radia Bydgoszcz. Czytelnicy otrzymali powieść i 62 utwory w nowym opracowaniu edytorskim, z tego większość niemal zupełnie nieznana jest szerszej publiczności. W książce zamieściliśmy szkic biograficzno-krytyczny o autorze, bibliografię jego utworów i opracowań o nim oraz notę wydawniczą. Całość liczy ponad 500 stron. Edycja rozpoczyna Serię Odnalezione Wydawnictwa Episteme, poświęconą mało znanym, a wartościowym pisarzom współczesnym.

Zapraszamy na stronę odnalezione. com, tam też można przeczytać debiutanckie opowiadanie Kummera z 1955 roku, drukowane pod pseudonimem Ryszard Remuk, Nie spiesz się, Estero. * Kummer zgłosił Klatkę na konkurs „na powieść o Ziemi Bydgoskiej” Wydawnictwa Morskiego i bydgoskiej WRN. Książka ukazała się kilka miesięcy po tragicznej śmierci autora w falach Bałtyku. W wywiadzie dla „Dziennika Wieczornego” po rozstrzygnięciu konkursu (1961, nr 305, s. 3) autor tłumaczył się z podjęcia takiego tematu: „Nasłuchałem się dużo opowiadań o krwawej niedzieli i do-

szedłem do wniosku, że jest to wciąż sprawa bliska ludziom”.

Konstruując sylwetkę głównego bohatera, żołnierza rezerwy próbującego wprowadzić ład podczas wojennej zawieruchy, Kummer posłużył się postacią losów Kazimierza Zabłockiego. Zapamiętał go zapewne z Chojnic, miasta, gdzie chodził do szkoły podstawowej i średniej. Szofera z chojnickiego Starostwa Powiatowego schwytano podczas ucieczki przed frontem wojennym na pobojowisku, wśród ciał niemieckich oficerów. Oskarżono go o bestialskie mordowanie Niemców oraz o udział w bydgoskiej krwawej niedzieli. Tygodniki niemieckie „Das Illustrierte Blatt” oraz „Illustrierte Beobachter” drukowały artykuły Der Massenmorder von Konitz (Masowy morderca z Chojnic), dziennik „Die Wehrmacht” pisał o polskim bandycie, zaś wrocławska „Schlesischte Tages Zeitung” zamieściła zdjęcie Zabłockiego jako „Bestii w ludzkim ciele” (K. Syngierski, Ofiara zbrodni i propagandy hitlerowskiej, portal Historiachojnic.pl). Odtąd Zabłocki obwożony był w specjalnie zbudowanej klatce po miastach regionu, by wzbudzać nienawiść do narodu polskiego.

Historyczny wymiar Klatki, jej wartka akcja i inne zalety znakomicie skomponowanej powieści to tylko jeden poziom tego wielowymiarowego dzieła. Z drugiej strony, to znakomite studium psychologiczne tropienia człowieka w jednostce zepchniętej na dno upodlenia (F. Netz, Powieść o Krwawej Niedzieli, „Poglądy” 1963, nr 8, s. 16). Gdy zaczyna się podró-

literatura żowanie bohatera w klatce, staje się on obiektem nienawiści i drwin rozhisteryzowanych Niemców. Obrzucany zgniłymi jajami, oblewany pomyjami, bity i poniżany, zbliża się do granicy szaleństwa. Etapy jego psychicznej martyrologii to „pełne godności milczenie osiągane przez pokorę, aż do ostatecznego wyniszczenia fizycznego i rezygnacji równającej się oczekiwaniu śmierci” (D. Cirlić, Klatka dla człowieka, „Nowe Książki” 1963, nr 10, s. 507). Michał Misiorny we wstępie do powieści w 1972 roku pisał o „dramatycznym procesie demontażu człowieka”: zrywy umysłu, sumienia są jego ostatnimi przejawami życia.

Zdarzeniowa osnowa Klatki może być także symboliczną figurą rzeczywistości innego typu. Tomasz Burek wskazuje na osobiste źródła powieści Kummera: wytrącony z toku studiów, uwięziony, ukarany [...] musiał odtąd niewątpliwie kryć się ze swym indywidualistycznym odchyleniem i defektem wolnościowym.

Być może taką właśnie kryjówkę, dobrze zamaskowaną, wszakże przezroczystą dla ćwiczących się w czytaniu między wierszami, zbudował sobie ze słów i obra-

zów w Klatce. Tedy na pytanie o miejsce Kummera w jego pokoleniu literackim nie sposób przez pamięć o Klatce nie wskazać na formację konspiratorów wyobraźni (T. Burek, Zeszyt urzeczeń, w: tegoż, Niewybaczalne sentymenty, Warszawa 2011, s. 160).

już Burek wskazuje na Louis’a-Ferdinanda Céline’a, a także Franza Kafkę – „orientacyjne znaki” w pisarstwie Kummera. W wyniku klęski świat społeczny układa się bohaterowi w formułę absurdu, więzienia i egzekucje stały się przejawem bezsensu – konkluduje krytyk.

Burek czytał Klatkę jako pamiętnik fascynacji lekturowych, część pierwszą uznał za wariację na temat wybranych motywów Komu bije dzwon.

Urzeczenie Hemingwayem przejawiło się w fascynacji grą przeciwieństw: niemocy i siły, lęku i odwagi, tchórzostwa i bohaterstwa. „Dramat bohatera, który [...] nie może połączyć się z ukochaną dziewczyną, jest w Klatce jedynie szczególnym przypadkiem losu narodowego” – pisał krytyk.

Bohater walczy i z bronią w ręku próbuje okupić swoją słabość, ale jako żołnierz armii wycofującej się, nie jest w stanie przeciwstawić się anarchii.

Konieczność zdjęcia munduru odczuwa jako zdradę, reprezentowane przezeń odwagę, godność i honor „unicestwiają wypadki zewnętrzne”.

Tęsknota za nieosiągalnym od początku ideałem przekształca się w świadomości bohatera w kompleks winy, prowadzi do rozdwojenia jaźni. Tu

* Przedrukowany dalej fragment powieści w interpretacji Jerzego Radwana można odsłuchać ze strony Archiwum Radia Pomorza i Kujaw (W rocznicę września, 1967, https://archiwum.radiopik.pl/service.go?action=details&show.Record.id=79678).

Książka ukazała się pod patronatem medialnym Polskiego Radia PiK, towarzyszy jej płyta CD zwierająca fragmenty słuchowisk Kummera zachowanych w archiwum PiK-u.

Opowiadania i słuchowiska. Klatka uzyskały honorowy patronat prezydenta Bydgoszczy Rafała Bruskiego.

Książka ukazała się dzięki wsparciu finansowemu miasta Bydgoszczy oraz burmistrza Chojnic, którym Wydawnictwo Episteme składa serdeczne podziękowania.

Dorota Niedziałkowska

(tekst bazuje na szkicu z książki Literatura i „dziennikarska febra”)

Zapraszamy na spotkania promocyjne książki: 31 sierpnia do Centrum Edukacyjno-Wdrożeniowego w Chojnicach oraz 1 września do Galerii Wspólnej przy ul. Batorego 1/3 w Bydgoszczy. Szczegóły na stronie odnalezione.com. 17 listopada organizujemy literaturoznawcze sympozjum na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, przy współudziale Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, połączone z panelem dyskusyjnym z przedstawicielami kultury i mediów w bydgoskim MCK. Patronat nad konferencją objął marszałek województwa kujawsko-pomorskiego Piotr Całbecki.

Kazimierz Kummer, Opowiadania i słuchowiska. Klatka Wydawnictwo Episteme, Lublin 2015

wrzesień 2015 |

| 5

literatura Kazimierz Kummer

K l a tk a

[Fragment z części drugiej]

III Stanęliśmy przed wielką, żelazną bramą.

Kiedy otworzyły się małe, niewidoczne drzwi, znalazłem się w długim korytarzu. Musiałem iść pod ścianą, ponieważ środek korytarza wypełniała gęsta siatka, przez którą widać było inne korytarze na niższych piętrach. Przeszedłem obok niezliczonej ilości drzwi; na koniec wepchnięto mnie do pokoju, w którym znajdował się kuchenny zydel, kasa ogniotrwała i duże, masywne biurko.

Za biurkiem siedział jakiś człowiek, lecz nie widziałem go.

Niklowa lampka oświetlała jedynie jego wąskie, delikatne dłonie.

– Więc to nie pan… – Usłyszałem jego głos. – W twarzach, przyzna pan, jest pewne podobieństwo, ale bardzo możliwe, że to nie pan. Załóżmy, że pan jest kimś innym, lecz co z tego? Przecież śledztwo musimy i tak przeprowadzić, prawda? W takich sprawach, proszę pana, śledztwo bywa nużące… Bardzo nużące… Czy nie lepiej, gdybyśmy to załatwili jakoś inaczej. Nadarza się po temu świetna okazja.

Ja tu kompletuję właśnie materiał o waszych zbrodniach z niedzieli trzeciego września. Mam już gotowe protokoły. Po prostu podpisze pan jeden z tych protokołów i dziś jeszcze zakończymy pana sprawę.

Sięgnął po segregator i zaczął odczytywać nagłówki spraw, których dotyczyły poszczególne protokoły: – Mordowanie starców i kobiet. Wykłuwanie oczu nożyczkami. Rozrywanie niemieckich dziewcząt końmi. Gwałty.

Znęcanie się nad pastorami. Co pan wybiera? – zapytał.

– Nie rozumiem, o co chodzi.

– Ach, czyżbym się pomylił? Pan wygląda na inteligentnego człowieka i powinien pan zrozumieć, że wszyscy mieszkańcy tego miasta są mordercami. Zabijaliście tu miejscowych Niemców, my, ich rodacy, na wasze nieszczęście zwyciężyliśmy i teraz moglibyśmy rozstrzelać was wszystkich, lecz my tego nie uczynimy. Rozstrzelamy formalnie, kogo trzeba, ale przecież powinien pan zrozumieć, że nawet my nie możemy się bawić w takie głupstwa, jak identyfikowanie pana osoby.

Szybciej, mój drogi, kogo pan mordował trzeciego września?

Kobiety, dzieci czy starców?

– Ja tu jestem przejazdem – powiedziałem. – Nie miałem z tym nic wspólnego.

6 |

| wrzesień 2015

– O Boże, jakiż z pana uparty człowiek. Czy pan miał z tym co wspólnego czy nie, to teraz nieważne. Wszyscy jesteście mordercami; niech pan to sobie zapamięta. Urządziliście tu rzeź. Coś w rodzaju nocy świętego Bartłomieja. Czyż nie mamy teraz prawa do pewnych represji? Czyż sami nas do tego nie upoważniliście?

Rozsiadł się wygodniej.

– No… do jakich morderstw chce się pan wreszcie przyznać? Wybrał pan już? – zapytał.

– Przyjechałem dziś rano – tłumaczyłem dalej. – Mam tu ciotkę. Została samiuteńka w całym domu.

– To nudne – przerwał. – Radzę zapomnieć, skąd pan jest i po co pan przyjechał. To nudne.

Począł, jak utrudzona tancerka, bawić się w ściąganie buta o but.

– A jeśli podpiszę któryś z tych protokołów, to co się stanie? – zapytałem z cicha pęk.

– Będziemy musieli pana rozstrzelać. Innego wyjścia niestety nie ma.

– Ha, ha, ha! – Śmiałem się. – Przyjechałem do ciotki i zostanę rozstrzelany. Paradne.

– Stop! – Tupnął nogą. – Jeżeli pan jeszcze raz choć słowem wspomni ciotkę… – Zawahał się speszony swoją trywialną brutalnością. – Od paru dni odsyłam na rozstrzelanie waszą hołotę i nie słyszę nic innego jak „Jeszcze Polska nie zginęła” – ciągnął. – A teraz, kiedy przyprowadzili mi nareszcie inteligentnego człowieka, ten mi mówi o ciotce. Oszaleć można.

Pochylił się nieco do przodu. W świetle lampki pojawiła się na chwilę jego sucha, wygolona, bezkrwista broda.

– Podoba mi się pan – powiedział. – Wszyscy, których skazywałem, szli na rozstrzelanie jak męczennicy, a pan ze mną rozmawia. I to jak rozmawia. Za to się panu coś należy.

Jakaś ulga, jakaś bardziej łagodna, wytworna śmierć. Nie chciałbym, aby pan musiał zrezygnować ze swojej dumy.

O… zaproponuję panu pewne wyjście. Powiedzmy, że pan z patriotycznego obowiązku zabił jednego, jedynego Niemca. Osobiście nie widzę w tym nic odrażającego. Proszę, tu jest taki protokół. Podpisze pan?

– Nie. – Proszę odpowiadać całym zdaniem. Nie lubię takich odpowiedzi. Pan wyklucza możliwość rozmowy… Tak odpowiada parobek, cham, niewolnik. Ja chcę rozmawiać.

– Nie mogę podpisywać gotowego protokołu – powiedziałem. – Tego się nigdzie nie praktykuje.

Zebrał papiery do segregatora i zamknął szafę na klucz.

– Pan rozumuje powoli. Zbyt powoli – powiedział. – Przykro mi, ale nie będę mógł panu poświęcić więcej czasu. Nam zależy na każdej chwili. My tworzymy historię, mój drogi, nową epokę, nowy ład. Nie możemy się bawić w śledztwa i tym podobne sprawy. Za parę lat prawnicy z właściwym sobie spokojem i nieomylnością uznają nasze wyroki za

literatura sprawiedliwe, a tymczasem każde dziecko w Europie musi wiedzieć o tym, jak mordowaliście tu naszych obywateli.

Przez chwilę milczał.

– Tak oto stał się pan również męczennikiem, którego niesłusznie rozstrzelamy – dokończył.

Zaraz po jego wyjściu do pokoju wpadli esesmani. Zakasali rękawy, rozłożyli na biurku króciutki pejcz, świeczkę i gumowe rękawice. Zachowywali się tak, jakby dopiero co obrabowali bank i teraz dzielili się zdobycznym łupem.

Gdy przygotowali narzędzia, zaczęli mnie bić. Każdy z esesmanów bił mnie inaczej. Jeden tłukł pejczem po głowie, inny po plecach, inny znowu po palcach. Czynili to bez szczególnego entuzjazmu, jakby wykonywali swoją codzienną, nudną pracę.

Gdy upadłem na podłogę, posadzili mnie z powrotem na zydlu, wytarli twarz ręcznikiem i wetknęli do ręki małą, strażacką trąbkę.

Wtedy wszedł do pokoju dziennikarz obwieszony aparatami fotograficznymi.

– Co to za jeden? – zapytał esesmanów.

– Ten podjudzał Polaków do rzezi grą na trąbce – odpowiedzieli.

– Czy mógłbym posłuchać, jak on gra?

Esesmani kazali mi grać.

Naśliniwszy wargi, z trudem, cicho zapiszczałem.

– Niesłychane – zdziwił się dziennikarz.

– Podjudzanie do mordu grą na trąbce to ich stary sposób – zauważył jeden z esesmanów. – Kiedy inni wyrzucali Niemców przez okno na bruk, on wygrywał na trąbce „Jeszcze Polska nie zginęła”.

Dziennikarz zanotował to w swoim notesie.

– Panowie zgromadziliście tu samych zboczeńców – powiedział. – Mam już dwanaście sylwetek i każda z tych sylwetek to właściwie sylwetka wariata. Czyście panowie nie przesadzili?

– Czy pan ich broni?

– Skądże. Chciałbym tylko, aby mi nie powiedzieli w redakcji, że przesoliłem. Nie moglibyście mi pokazać jakiegoś normalnego mordercy?

– Za godzinę będzie pan miał setki Polaków do wyboru.

– Nie mam czasu. Zbrodnią bydgoską interesuje się sam Goebbels. Drukarze już czekają. Jutro o dziesiątej odlatuje samolot. Przez miesiąc idę na pierwszej stronie.

– W takim razie możemy temu tutaj odebrać trąbkę.

– O, gdybyście byli łaskawi. Bez trąbki będzie wyglądał o wiele bardziej naturalnie.

Odebrali mi trąbkę i posadzili mnie na krześle tak, aby dziennikarz mógł mnie sfotografować.

– Ślicznie – cieszył się dziennikarz. – Nareszcie znalazłem taką twarz, o jaką mi chodzi. Jest pospolita, a jednak jest w niej coś strasznego. Kiedy się człowiek dobrze przyjrzy tej twarzy, ma ochotę zawołać: „Powieście go. Ale prędzej”. Ta

twarz powinna stać się symbolem Polaka.

Począł mnie fotografować.

IV Zawieźli mnie do koszar artyleryjskich.

Znalazłem się w zapchanej więźniami stajni. Na chodnikach, w betonowych korytach, nawet przy ściekach z gnojówką – wszędzie leżeli ludzie. Byli to urzędnicy, lekarze, kupcy, księża, rajcy miejscy, dziennikarze, adwokaci, ekspedienci, nauczyciele – słowem przedstawiciele niemal wszystkich stowarzyszeń, ugrupowań i instytucji, jakie istniały w tym mieście. Okazało się, że wszyscy oni byli tak samo jak ja mordercami i wszyscy w niedługim czasie zostaną rozstrzelani.

W stajni panowały dość szczególne zwyczaje. Ludzie rozmawiali tu półszeptem i przez cały dzień nie ruszali się ze swoich barłogów. Ciszę mącił jedynie szept księdza, który bez przerwy spowiadał wszystkich spragnionych zbawienia, lub wejście strażników, którzy przyprowadzali nowych więźniów.

Tymczasem na dziedzińcu koszar ładowano ludzi do samochodów. Ludzie ci byli znaczeni białymi krzyżami na klapach marynarek lub na plecach. Szli przez plac, trzymając ręce na karku, i kiedy wchodzili na ciężarówki, choć było im trudno, nie zdejmowali rąk z karku. Strażnicy upychali ich kolbami, kierowcy kłócili się, że samochody są przeciążone i tak przez cały dzień jedni krzyczeli na drugich. Wieczorem natomiast więźniowie zamiatali podwórko, czyścili buty żołnierzom i oskrobywali łopaty z gliny.

Po tygodniu zostałem wezwany na pierwsze przesłuchanie. Strażnik zaprowadził mnie do kancelarii, skąd kierowano takich jak ja do właściwego pokoju. Zanim się tam dostałem, musiałem przejść przez cztery inne pokoje, w których inni strażnicy sprawdzili moje personalia i bili mnie – każdy jak uważał. Kiedy dotarłem nareszcie do swojego śledczego, ten przedstawił mi jeden z owych gotowych protokołów dotyczących wypadków z trzeciego września i podając pióro, pokazał miejsce, w którym należy złożyć podpis. Gdy próbowałem tłumaczyć, że nigdy w życiu nie grałem na trąbce, a już tym bardziej nie podjudzałem nikogo do złych czynów, wyprowadzano mnie tą samą drogą i strażnicy znowu bili mnie – każdy jak uważał.

Na tym śledztwie skończył się właściwie mój kontakt z wymiarem sprawiedliwości. Sprawa moja została definitywnie zakończona; jej akta nie dotarły nigdy do sędziów. Obok mojego nazwiska – jak się potem dowiedziałem – postawiono krzyżyk, co miało oznaczać, że jestem właściwie rozstrzelany.

Dla propagandy niemieckiej byłem jedynie, o zgrozo, zwłokami, które w każdej chwili uznać będzie można za zwłoki zamordowanego Niemca.

Jednakże w tych dniach w jednej z berlińskich gazet ukazało się moje zdjęcie i to na pozór drobne wydarzenie zmieniło całkowicie mój los. wrzesień 2015 |

| 7

„Wygnanie z raju” – muzyka Krzysztofa Komedy. Fot. Dariusz Gackowski

Małgorzata Szymańska

Trafiając w punkt – rytmicznie Oglądałam ostatnio film, w którym jeden z bohaterów miał specyficzne hobby. Każdego dnia o tej samej porze robił jedno zdjęcie przed swoim sklepem z tytoniem. Zajmowało mu to pięć minut, ale wymagało systematyczności absolutnej. Specyficzny projekt zakładał pełną dyspozycyjność fotografa bez względu na warunki atmosferyczne czy czas wolny. Zdjęć uzbierało się około 500 i jedynie wnikliwy odbiorca był w stanie docenić magię szczegółu tej nietuzinkowej dokumentacji. Pomyślałam, że życie tego filmowego bohatera – ale przecież i każdego z nas – składa się z wielokrotnych powtórzeń, drobiazgów oraz codziennych rytu-

ałów, dlatego we wrześniu zacznę rytmicznie, nie tylko z perspektywy tworzenia dźwięków i muzykowania…

Jak słusznie zauważył Marek Maciejewski, kierownik Instytutu Muzyki Miejskiej MCK, w swoim zaproszeniu na tegoroczną odsłonę Drums Fusion – „rytm jest w nas i dookoła nas”. Mam wrażenie, że w Bydgoszczy nikogo nie trzeba już o tym przekonywać. Minęła pierwsza plenerowa edycja wydarzenia, które pulsująco przetoczyło się przez miasto, oferując jego mieszkańcom prawdziwą gratkę.

Tegoroczne Drums Fusion zaczęłam od filmowego pokazu, na który bezskutecznie wybierałam się od dnia premiery, czyli od 2 stycznia. Zakrwawione instrumenty,

„Nowe brzmienia Animocji” – koncert do filmów animowanych. Fot. Dariusz Gackowski

8 |

| wrzesień 2015

muzyka

Urszula Dudziak & Superband. Fot. Dariusz Gackowski

charyzmatyczny nauczyciel i napięcie, które stale rośnie wciskając widza w fotel, to znaki rozpoznawcze Whiplash.

Film Damiena Chazelle’a swoją intensywnością wprowadził mnie w klimat idealnie pasujący do anturażu perkusyjnego święta. Główny bohater, Andrew, pragnie zostać wirtuozem tegoż instrumentu, a w osiągnięciu celu „mobilizuje go” nieprzewidywalny mentor Fletcher. Chęć bycia nieprzeciętnym zmusza młodego muzyka do nadludzkiego wysiłku fizycznego i psychicznego. Obsesyjność ćwiczeń i szalone poczucie obowiązkowości przynoszą skutek nie tylko w postaci załamania nerwowego, ale – jak się okazuje w końcowej scenie – uznania Fletchera.

Film trzyma uwagę widza od pierwszego do ostatniego kadru, a po seansie wracałam do domu bogatsza o nowe spojrzenie na muzyków oraz instrument, którego filozofia stała mi się bliższa.

Kluczem, według którego poruszałam się po festiwalu, był jazz. Pierwszy koncert, na jaki trafiłam, to Wygnanie z raju, czyli muzyka Krzysztofa Komedy w formie suity na kwartet jazzowy, jaki odbył się w amfiteatrze Opery Nova, do którego przycumowano barkę „Lemara”. Kolejny dzień przyniósł mi Swingujących klasyków z muzyką Chopina, Mozarta i Bacha. Osobliwa zapowiedź kolejnego koncertu nastąpiła, gdy ciesząc się dobrem, jakim jest muzyka grana na żywo, postanowiłam rozprostować kości. Intuicyjnie szłam w stronę, z której pachniało jedzeniem, i tak znalazłam się przy stoisku z kiełbaskami nieopodal pana i pani sprzedających watę cukrową. Usłyszałam między nimi mniej więcej taki dialog: Pan Wata: Po co ci wszyscy ludzie tu idą?

Pani Wata: Bo „jakaś” Dudziak ma teraz śpiewać…

Śpiewająca jazzowa diwa okazała się fenomenalnym gawędziarzem. Nie jestem do końca przekonana, czy proporcja muzyki do opowiadań była właściwa (nie mi oceniać); grunt, że to, co chciała przekazać, jest w naszym kraju skrajnie szalone. Ogłosiła, że jest szczęśliwa, ma 72 lata („jeszcze żyje”), a w dodatku ma narzeczonego.

Ktoś powie: nic nowego, dookoła można się naczytać masy komunikatów mówiących o tym, jak przełamała stereotyp wieku, głosząc, że sukces to nie kwestia pieniędzy, tylko skutek przykładania wagi do właściwych rzeczy. Bez wątpienia wokalistka potrafi mówić o sobie dobrze, zadając kłam fałszywej skromności, a to już ryzykowne. Zauważyła, jak niepopularne jest u rodaków przyznawanie racji, gdy ktoś nas chwali, nawet jeśli to światowej klasy specjalista. Polak zaprzeczy, powie: przepraszam, ale ja jeszcze nic nie umiem. Z takim przesłaniem pani Dudziak przyjechała do Bydgoszczy, z uśmiechem na ustach wspominając, jak raz tak się zagadała, że jej muzycy, znudzeni, zeszli ze sceny.

Pod względem treści i przekazu Drums Fusion było więc dla mnie spotkaniem z ludźmi pięknie spełnionymi. Piotr Baron podczas prowadzenia koncertu opowiedział o czasie, w którym marzył, by zostać prezenterem radiowej „Trójki”, zapisując fonicznie tytuły angielskich piosenek. Potrafił wyjść poza fazę swojego marzenia. Zrozumiałam, jak dobrze wiedzieć, w czym jest się naprawdę dobrym i czego się pragnie. Przyznaję: nie polecam tak destrukcyjnego podejścia, jakie prezentuje bohater Whiplash, ani też zbyt zwolnionego tempa Auggiego, postaci z filmu Dym Paula Austera i Wayne’a Wanga, o którym pisałam we wstępie. Ważne jest, by odnaleźć jedyny, sobie właściwy rytm. wrzesień 2015 |

| 9

książka Tadeusz Krajewski

Dusza dla oka Dusza to podmiot metafizyczny niezwykle trudny do opisania, a tym bardziej do pokazania w swej niewidzialnej, eterycznej powłoce. Uchwycenie jej przez obiektyw kamery graniczy wręcz z niemożliwością, nawet jeżeli przedstawiana na planie filmowym historia należy do zbioru wysublimowanych fikcji, a realizatorzy mają do dyspozycji nieograniczony pod względem technicznym potencjał kreowania magicznych bytów, istot, przestrzeni i wymiarów. Bardzo trudno stworzyć obraz z duszą na pierwszym planie (a nawet w tle), aby nie utknąć na intelektualnej mieliźnie, aby – co już nieraz miało miejsce – nie odpłynąć w stronę estetyki kiczu. Filmowcy, którym udało się wyjść z takiej próby zwycięsko, są bohaterami książki Marka Rymuszki, Wojciecha Chudzińskiego i Przemysława Nowakowskiego pt. Metafizyka w kinie.

111 filmów z duszą. W pierwszym czytelniczym odruchu, jeszcze w momencie ważenia dzieła w ręce, przychodzą na myśl filmy twórców wyjątkowych, ezoterycznych w każdym sensie tego słowa, producentów „niszowych”, reżyserów „wyklętych”, eksperymentatorów wizualnych, odrzucanych przez kulturę masową, hołubionych przez „bożych wybrańców”. I takich bez wątpienia można tu znaleźć. Autorzy udowadniają jednak, że kino komercyjne od tematu szeroko rozumianej duchowości wcale nie stroni, a nawet odnosi w popularyzacji metafizycznego fenomenu spore sukcesy. Kino rozrywkowe, kino „środka” i kino artystyczne – to trzy płaszczyzny penetrowane przez publicystów „Nieznanego Świata”, trzy obszary obrazowej (niekiedy – obrazoburczej) materii naznaczonej stygmatem mentalnej osobliwości.

W sferze ludycznej pojawiają się celebryci kultury pop: Steven Spielberg, George Lucas, Tim Burton, Christopher Nolan, Peter Jackson, James Cameron czy Robert Zemeckis.

10 |

| wrzesień 2015

– Przecież to tylko dobra zabawa, opowieści dla wyrośniętych chłopców, baśnie w sztafażu postmodernistycznym! – można zakrzyknąć w proteście. Na pewno? 111 filmów z duszą to książka przewrotna, jej twórcy wywracają na nice fabułę filmową, ukazując często to, co umyka widzowi podczas pierwszego kontaktu z dziełem, jednocześnie ujawniając prawdziwe zamiary reżysera. Gwiezdne wojny nie są jedynie historyjką fantasy w kostiumie SF (jak mawia znawczyni tematu Dominika Repeczko). Są nade wszystko próbą objaśnienia prawdziwej natury rzeczywistości, konsygnacyjnym złożem nowej religii, a wszechogarniająca uniwersum Star Wars Moc nabiera wszelkich atrybutów boskości. Nie opisano dotąd na ekranie Absolutu w bardziej przystępnej formie. Absolutu na wyciągnięcie ręki, dla każdego z nas… Raport mniejszości nabywa cech filozoficznego moralitetu. Stawia pytania dotyczące wyborów życiowych w obliczu prekognicji. Na ile znajomość przyszłości pozwala nam decydować o nas samych, o innych, o cywilizacji? Czy determinizm nie sprzyja prostym rozwiązaniom, podczas gdy życie nigdy tak naprawdę nie daje jednoznacznych odpowiedzi? W Mrocznym rycerzu świat wartości wydaje się jasno spolaryzowany. Postać Jokera jednak wyraźnie temu przeczy. Nie można nie zastanowić się nad obsesyjnie powtarzaną przez głównego antagonistę Batmana tezą o konieczności występowania Chaosu, a tym samym cierpiętniczym przyjęciu przez niego roli współczesnego Judasza w nowym planie zbawienia.

I tak w każdym wybranym przez autorów komercyjnym obrazie odnajdujemy metafizyczne dno. Świetna zabawa okraszona fajerwerkami sprzyja punktowaniu dylematów poruszanych przez psychologów, socjologów, etyków i duchownych. Są to sprawy, które nurtują często

książka każdego z nas, bowiem „człowiek staje się metafizykiem w wieku, w którym zaczyna zadawać pytania”. Ta wypowiedź Faroukiego została wybrana przez autorów na motto ich pracy.

W „kinie środka” królują: Terry Gilliam, Tom Tykwer, Guillermo del Toro, Darren Aronofsky, Alfonso Cuaron, Alejandro Amenabar. Nie rezygnując z widowiskowości przeznaczonej dla masowego odbiorcy, twórcy ci pokazują jednak ważkie dla nich sprawy na planie pierwszym.

I nikt tu już nie ma wątpliwości, że mamy do czynienia z kinem ambitnym. Magia Labiryntu fauna prowadzi bohaterkę, a wraz nią odbiorcę dzieła, przez bezdroża ludzkiego okrucieństwa, dotyka najszlachetniejszych pokładów człowieczeństwa i poświęcenia (wręcz samozatraty) w imię wyższej wartości. Czy magia jest tu niezbędna? Tak, bo bez pojęcia tego „dziwu” (jak nazywał rejony niepoznane Czesław Miłosz) zrozumieć rzeczywistości, a szczególnie siebie, nie sposób. Sens istnienia jednostek i całych zbiorowości, w karkołomny sposób zademonstrowany w Atlasie chmur, był wielokrotnie eksplorowany przez rzesze egzystencjalistów, ale nigdy tak czasoprzestrzennie… Bardziej kameralny Aronofsky w Źródle (jak sugerują autorzy – „prawie arcydziele”) porusza kwestię nieśmiertelności i wynikłych z niej implikacji. Próba wyłączenia boskiego bezpiecznika zainstalowanego ludziom w Edenie, próba wygaszenia źródła grzechu pierworodnego, próba zanegowania samej boskości w Kosmosie w końcu – staje się okazją do rozważań na temat winy i odkupienia. Film utrzymany w konwencji SF koresponduje z największym dziełami Stanleya Kubricka i Andrieja Tarkowskiego.

Tym ostatnim w trzecim obszarze – kina artystycznego – towarzyszą: Krzysztof Kieślowski, Frederico Fellini, Ingmar Bergman, Roman Polański, David Lynch. Znawcy kina rzadko ich dokonania postrzegają przez pryzmat paranormalnego „szkiełka”. Czasem proste, czasem zawiłe losy bohaterów odbierano przeważnie jako egzemplifikację Sartrowskiego piekła, próbę wydobycia się z Jungowskich archetypów czy Marksowską analizę społecznych zależności, w które wszyscy jesteśmy uwikłani. Niekoniecznie są to błędne

tropy. Zignorowanie metafizyki jednak urosło do rangi grzechu kardynalnego. Dlaczego ją lekceważono? Ponieważ twórcy ci nie mówią o duchowości wprost. Ona pojawia się mimochodem, niby przypadkiem, majaczy w tle… Sprawy ostateczne rozgrywają się w starej kamienicy, kompulsywnie powtarzana mantra nabiera cech prawdziwego zaklęcia, a uprawianie seksu, odartego z pruderyjnego zakłamania, urasta do rangi mesjańskiej.

I to jest pierwszą wielką zaletą tej książki – nadanie nowego wymiaru interpretacyjnego takim dziełom jak Ofiarowanie, Persona, Osiem i pół. Drugą (kto wie, czy nie większą) jest „wymuszenie” na czytelniku niekonwencjonalnego postrzegania rzeczywistości, wyczulenie go na inne rozpatrywanie przypadków, znaków, symboli dnia codziennego.

To kwantowa książka. Przed przeczytaniem znajduje się w stanie superpozycji. Po przeczytaniu ten stan nie ulega zmianie.

PS Na szczególną uwagę zasługuje brawurowe omówienie filmu Osiem i pół. Tak wizjonerskiej egzegezy dzieła Felliniego chyba wcześniej nie napisano.

Marek Rymuszko, Przemysław Nowakowski, Wojciech Chudziński, Metafizyka w kinie. 111 filmów z duszą, Wydawnictwo Nowy Wiatr, Rzeszów 2015

W tle instalacja Moniki M. Korony, Galeria Wspólna 2015, fot. Dariusz Gackowski

wrzesień 2015 |

| 11

plastyka Jerzy Puciata w pracowni, w trakcie przygotowań do wystawy, II 2014. Fot. Wojciech Woźniak/ ZPAF. Archiwum fotograficzne Małgorzaty Mroczyńskiej-Puciaty. Reprodukcja udostępniona przez Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy.

Hanna Strychalska

Droga światła 28 czerwca 2015 roku minęła pierwsza rocznica śmierci Jerzego Puciaty, malarza, społecznika i animatora kultury.

Był wyrazistą i barwną osobowością oraz jedną z najbardziej znanych postaci w Bydgoszczy. Jego charakterystyczne obrazy, aktywność w dziedzinie kultury, również zaangażowanie społeczne, mające wymiar polityczny – szczególnie w latach 80. XX wieku – znane były w Polsce i za granicą.

Twórczość artysty zdominowana została przez tak zwane malarstwo 12 |

| wrzesień 2015

materii. Odkrywanie i wzbogacanie tego podstawowego środka wyrazu, jakim jest materia, stało się znakiem rozpoznawczym Jerzego Puciaty. Czas pokazał, że zróżnicowana konsystencja farby – niekiedy połączona z masą plastyczną, dzięki której artysta „rzeźbi” w płaszczyźnie płótna – może być niewyczerpanym źródłem inspiracji tak dla malarza, jak i dla odbiorców

jego obrazów. W działalności społecznej – począwszy od objęcia stanowiska prezesa Zarządu Głównego Związku Polskich Artystów Plastyków w Warszawie, w przełomowym 1980 roku, aż po współtworzenie i kierowanie Stowarzyszeniem „Klub Bydgoski”, powstałym w 1997 roku, a potem współorganizowanie Komitetu Wyborczego „Bydgoskie Porozumienie Obywatelskie”, w 2002 roku – Jerzy Puciata był wierny ideałom „Solidarności”. Artysta brał udział w I Krajowym Zjeździe Delegatów NSZZ „Solidarność” w Gdańsku-Oliwie (5–10 IX 1981 i 26 IX – 7 X 1981). Współorganizował i uczestniczył w Niezależnym Kongresie Kultury Polskiej (Warszawa, 11–12 XII 1981), a także w V Kongresie Kultury Polskiej (Warszawa, 8–10 XII 2000). W latach 1980–1983 przewodniczył Komitetowi Polskiemu AIAP – UNESCO. Brał również udział w Międzynarodowych Konferencjach Praw Człowieka (Nowa Huta, 25–28 VIII 1988, Leningrad, IX 1990). Znamy go jako pomysłodawcę, współorganizatora i aktywnego uczestnika wystaw, plenerów, sesji naukowych oraz aukcji charytatywnych w Polsce i za granicą.

Jak niegdyś angażował się w demokratyczne przemiany – będąc prezesem ZG ZPAP i włączając w nie ogólnopolskie środowisko plastyczne – tak ostatnio, z pełnym przekonaniem, dyskutował o granicach wolności w sztuce i poszanowaniu wartości religijnych.

Przypominał o bohaterach powstania warszawskiego, wydarzeniach bydgoskiego Marca 1981 i błogosławionym księdzu Jerzym Popiełuszce, którego znał osobiście. Jerzy Puciata doceniał wartość sztuki wysokiej oraz wagę wykształcenia artysty i odbiorcy. Obserwując zmiany zachodzące w pojmowaniu sztuki i w estetyce, wskazywał na wzorzec, jakim jest europejska tradycja sztuki, a także historia, która kształtuje świadomość narodową i lokalną.

plastyka Kochał Bydgoszcz i dlatego brał udział w życiu miasta. Interesował się jego modernizacją, stanem obiektów i miejsc zabytkowych, jak również rozwojem bydgoskich uniwersytetów i szkół wyższych. Pokładał wielką nadzieję w środowisku uniwersyteckim, wiedząc, że ma ono wpływ na intelektualną i artystyczną atmosferę miasta. Marzyła mu się Bydgoszcz gospodarna i zamożna, w której powstają i realizowane są odważne, mądre pomysły, przyczyniające się do rozwoju miasta. Jerzy Puciata był częstym gościem wernisaży plastycznych w galeriach sztuki, wieczorów autorskich, jak również koncertów w Filharmonii Pomorskiej. Cenił działalność Muzeum Okręgowego i Stowarzyszenia „Wieża Ciśnień”, istniejącego w latach 90. XX wieku.

Artysta czuł się bydgoszczaninem, ale równocześnie Polakiem z Kresów – Wilniukiem. Jeździł do rodzinnego Wilna i na Litwę. Podkreślał swoje korzenie – wspólne z wieloma bydgoszczanami – organizując spotkania „Wokół Kresów” i wystawy malarstwa artystów z Litwy, w ramach działalności „Klubu Bydgoskiego”.

Malarz zawsze był częścią bydgoskiego środowiska plastycznego.

Regularnie uczestniczył w wystawach Okręgu Bydgoskiego ZPAP i plenerach im. Leona Wyczółkowskiego. W sposób szczególny pracował na rzecz środowiska, przynależąc do Prezydium Okręgu (1961–1967). Następnie przez trzy kadencje (1967–1974) piastował stanowisko prezesa, przyczyniając się do rozkwitu bydgoskiej plastyki i umocnienia jej pozycji w Polsce.

Jerzy Puciata ma na swoim artystycznym koncie przynajmniej 80 wystaw indywidualnych oraz 150 wystaw zbiorowych: środowiskowych, ogólnopolskich i międzynarodowych.

Jego ekspozycje prezentowane były m.in. w Muzeum Sztuki Współczesnej

w Wilnie, Galerii Treptow-Köpenick w Berlinie, Galerii Krzywe Koło i Muzeum Archidiecezjalnym w Warszawie, Galerii Miejskiej Arsenał w Poznaniu oraz Małym Salonie Sztuki, Galerii Sztuki Współczesnej PSP i Galerii Miejskiej bwa w Bydgoszczy, a także Klubie Związków Twórczych „Azyl”, BWA i Dworze Artusa w Toruniu.

Brał udział wystawach zbiorowych m.in. w Anglii, Francji, Danii, Szwecji, a także w Niemczech i na Litwie.

Jego prace znajdują się w kolekcjach m.in. Muzeum Sztuki Współczesnej w Wilnie (Litwa), Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Czeskim Cieszynie (Republika Czeska), Galerii Sztuki Muzeum w Pitești (Rumunia), jak również w zbiorach Polonii w Toronto (Kanada). Obrazy artysty

posiadają Muzeum Archidiecezjalne w Warszawie, Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy, Muzeum Okręgowe w Toruniu, Muzeum Okręgowe w Radomiu, także Muzeum w Grudziądzu i Galeria Sztuki Współczesnej we Włocławku. Jego prace odnajdziemy w różnych instytucjach kulturalnych, kościołach, bankach, urzędach oraz w zbiorach prywatnych w Polsce, Europie, USA, Kanadzie, RPA i Australii.

Artysta zdobył wiele nagród i wyróżnień w konkursach malarskich. Był laureatem polskich i zagranicznych stypendiów, przyznanych przez Ministerstwo Kultury i Sztuki. Otrzymał też liczne medale i odznaczenia, m.in.

Medal Prezydenta Miasta Bydgoszczy, Nagrodę Artystyczną Prezydenta Bydgoszczy za Całokształt Twórczości oraz

Ołtarze morza, olej, płótno, 110×90 cm, 1979.

Fot. archiwum Galerii Miejskiej bwa w Bydgoszczy.

Własność: Galeria Miejska bwa w Bydgoszczy.

wrzesień 2015 |

| 13

plastyka Odznakę Zasłużony dla Województwa Bydgoskiego, Medal Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego „Unitas Durat Palatinatus Cuiaviano-Pomeraniensis” (2014), jak również Medal Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2008), a także tytuł Honorowego Prezesa Związku Polskich Artystów Plastyków, przyznany przez ZG ZPAP w 2003 roku – szczególnie przez niego ceniony.

Jerzy Puciata oddziaływał na odbiorców swoich obrazów intensywnym kolorem, bogatą fakturą, kontrastami światła i ciemności. Pobudzał wyobraźnię sugestią przestrzeni.

Błyskami i odbiciami światła pomiędzy płaszczyznami nieba i wody.

Perspektywami, wyznaczonymi jakby przez laserową wiązkę światła, która rzucona nagle w głąb gęstej czerni, odnajduje w niej przestrzeń. Strzępy rzeczywistości i okruchy natury krążą w niej, skupiając się w zadziwiająco przemyślane kompozycje. Czasami przywodzą na myśl fragment bizantyjskiej mozaiki, barwnej i lśniącej.

Za chwilę ten abstrakcyjny układ form i barw może się zmienić. Wszystko to przecież istnieje w ciągłym ruchu i tylko na moment zatrzymane zostaje w kadrze obrazu. Rozbłyskuje i gaśnie. Unosi się, wiruje i opada.

W błyszczącą plamę koloru wnika szarość popiołu. Na źródło światła powoli opada wilgotna mgła.

Tylko tyle pozostało z pejzaży, portretów, wedut i martwych natur, znanych z wcześniejszych obrazów Jerzego Puciaty, głównie z lat 70., 80. i 90. XX wieku? A może wręcz przeciwnie? A może przedstawienia z ostatnich kilkunastu lat – poświęcone zagadnieniu światła – to malarska próba pokazania początków wszystkich form istnienia życia? Sądzę, że Jerzy Puciata – wewnętrznie – zawsze zmierzał do symbolu w obrazie, bo 14 |

| wrzesień 2015

Droga świateł (fragment instalacji). Wystawa zbiorowa Plastycy – Solidarności.

Gdańsk, kościół pw. Świętego Mikołaja, 31 VIII 1985.

Od lewej, na pierwszym planie: Tadeusz Mazowiecki, Lech Wałęsa, Jerzy Puciata.

W tle: replika bramy Stoczni Gdańskiej im. Lenina w czasie strajków sierpniowych w roku 1981.

Fot. archiwum fotograficzne Małgorzaty Mroczyńskiej-Puciaty. Reprodukcja udostępniona przez Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury w Bydgoszczy.

tak właśnie interpretował rzeczywistość. Nawet wtedy, gdy wydawało się, że z lubością odtwarza tylko i wyłącznie zmysłowe piękno natury, w jej barwach, kształtach i mocy.

Artysta dał wyraz przemianom, które zachodziły wokół niego i w nim samym, gdy w 1983 roku skonstruował Krzyż Pamięci, Wiary i Zwycięstwa.

Siedmiometrowy obiekt, złożony z 21 elementów, zaprezentował na legendarnej już wystawie Plastycy – Stoczniowcom, która miała miejsce w kościele pw. Świętego Mikołaja w Gdańsku, w 4. rocznicę podpisania porozumień sierpniowych – 31 sierpnia 1984 roku. Później przedstawił go jeszcze w bydgoskim kościele pw. Świętych Polskich Braci Męczenników. Ta pielgrzymująca praca ofiarowana została przez artystę stoczniowcom i parafii pw. Świętej Brygidy w Gdańsku. Tu znaleziono dla niej miejsce stałej ekspozycji. Zaginęła.

Krzyż, znany z kilku fotografii, przemawia pełnią swego znaczenia. Jest symbolem cierpienia i ostatecznego

zwycięstwa. Zawiera w sobie kolorystykę polskiej flagi. Jego ramiona naznaczone są krwią współczesnych bohaterów i męczenników. A im wyżej, tym bardziej rozświetla go niebiański blask. U podstawy krzyża widoczne są stopy Chrystusa. Ukształtowane prawdopodobnie z masy plastycznej, naturalistyczne, a równocześnie ekspresyjne – przypominają stopy Chrystusa z Ołtarza w Isenheim Matthiasa Grünewalda. Te jednak, autorstwa Jerzego Puciaty, symbolizujące postać niewidzialną, lecz obecną, są przebite, ale pozbawione gwoździ. To stopy Chrystusa zmartwychwstałego.

Jerzy Puciata nawiązał do tej pracy już w zupełnie współczesnych realiach, wyrażając ten sposób przekonanie, że wszystko to, co ważne było wtedy, także obecnie ma wartość. Jest uniwersalne, wręcz święte.

W dniach 25 X – 23 XI 2008 roku w BWA w Bydgoszczy odbyła się jubileuszowa wystawa Jerzego Puciaty Ku światłu. Zorganizowano ją z okazji 50-lecia działalności artystycznej

plastyka i miała ona charakter monograficzny.

Najważniejszą pracą na ekspozycji była instalacja Ku światłu z 2008 roku, złożona z kilku wyrazistych elementów i poświęcona pamięci błogosławionego księdza Jerzego Popiełuszki.

Najpierw widz zauważał zbiornik wodny, a w nim – zatopioną sutannę i kilka kamieni, powyżej – zwisające sznury. Idąc dalej, patrząc w głąb, obejmował wzrokiem duży jasny Krzyż Pamięci i Zwycięstwa, w tle którego widoczna była podświetlona tablica. Na niej – słowa z ostatniej homilii księdza Jerzego, wygłoszonej kilka godzin przed śmiercią, w czasie mszy świętej 19 października 1984 roku w kościele pw. Świętych Polskich Braci Męczenników w Bydgoszczy.

Swoje życie i twórczość Jerzy Puciata pojmował jako drogę wszechstronnego rozwoju, zdobywania doświadczeń oraz poszukiwań. W 2. połowie lat 70.

XX wieku wnikliwiej zaczął analizować rzeczywistość społeczno-polityczną w Polsce, czytać Biblię i… dojrzewać, jak sam to określał. Przełom, jaki dokonał się w 1980 roku za sprawą społecznego ogólnopolskiego ruchu „Solidarność”, zmienił jego życie jako człowieka i artysty. Jerzy Puciata był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” przy Lechu Wałęsie (1980–1990), brał udział w spotkaniach opozycji, podpisywał listy intencyjne i organizował wystawy nielegalnego podziemnego ZPAP. Sam wtedy intensywnie malował i wystawiał. W 1989 roku uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu i doprowadził do ponownej legalizacji ZPAP. Artysta zawsze malował pod wpływem emocji, próbując je opisać i zatrzymać czas. Ujawniał swoje przeżycia, nadając im artystyczną formę. Jerzy Puciata wspominany jest jako człowiek otwarty, serdeczny, pogodny. Temperament, fantazja, gest…

Siła osobowości. Sam siebie jednak

określał jako samotnika, który sam ze sobą i najbliższymi prowadzi długie i trudne rozmowy o kwestiach zasadniczych. I tę refleksyjną stronę jego natury, skupioną na poszukiwaniu sensu – także w cierpieniu – odnajdujemy w obrazach i obiektach plastycznych. Upływ czasu i wszystkie tego konsekwencje, a także nagła śmierć syna Jacka w 1995 roku oraz ciężka choroba żony Zofii w 2011…

Każdy z tych faktów został swoiście odnotowany przez artystę.

31 sierpnia 1985 roku w kościele pw. Świętego Mikołaja w Gdańsku odbyła się wystawa Plastycy – Solidarności dla uczczenia 5-lecia NSZZ „Solidarność”. To druga ekspozycja, po wspomnianej Plastycy – Stoczniowcom, która zaistniała w tej świątyni, w kolejną rocznicę umów sierpniowych oraz z inicjatywy tych samych osób. Szczególna jedność akcji, miejsca i czasu.

To jedna z najważniejszych prezentacji zbiorowych lat 80., poprzez którą ZPAP potwierdził swoje poparcie dla „Solidarności”. Zorganizował ją Jerzy Puciata wraz z Niną Smolarz-Bogucką (1943–2014), architektem, fotoreporterem i edytorem wydawnictw fotograficznych, oraz prof. Januszem Boguckim (1916–1995), ekumenistą, historykiem i krytykiem sztuki, kuratorem wystaw i animatorem kultury.

Pamięć tamtych sierpniowych zdarzeń, wierność wobec tamtych ideałów, wspólnota myślenia i działania, ta sama droga. Oto przesłanie tej ekspozycji. We wnętrzu średniowiecznej świątyni Jerzy Puciata zbudował wieloelementową instalację pn. Droga Świateł. Przedstawiała bramę, która przypominać miała tę stoczniową podczas strajków. Dlatego też do jej odtworzenia zaproszono osoby towarzyszące stoczniowcom wtedy „po drugiej stronie”, które ozdobiły ją wizerunkiem papieża Jana Pawła II, flagą narodową i kwiatami. Od bramy,

mieszczącej się najprawdopodobniej w przęśle chóru, wzdłuż całej nawy głównej prowadziła droga, której celem było prezbiterium z ołtarzem.

Na ołtarz wiodły schody zbudowane z luster i błyszczące od zapalonych świec – droga świateł. W taki sposób wyeksponowano przestrzeń, jaką pokonuje każdy wierny wchodząc do kościoła. Najpierw – w miejscu bramy – przekracza granicę między światem zewnętrznym a świątynią. Będąc już w jej zasadniczym wnętrzu i modląc się – zmierza on coraz bliżej ołtarza, gdzie dokonuje się akt ofiarowania i przemienienia. Tak właśnie Jerzy Puciata wyraził swoją romantyczną wiarę w głęboką przemianę poranionej ojczyzny. * * * 20 czerwca 2015 roku w ramach Bydgoskiej Nocy Muzealnej w Muzeum Okręgowym im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy otwarto rocznicową wystawę Jerzy Puciata (1933–2014). Kuratorem kameralnej chronologicznej ekspozycji jest Inga Kopciewicz. Autorem aranżacji – Stanisław Stasiulewicz. Wystawie towarzyszy tekst Jerzego Brukwickiego.

Zaprezentowano niewielką część bogatej kolekcji, wszechstronnie charakteryzującej Jerzego Puciatę.

Na wystawie można zobaczyć obrazy z lat 1968–2008, ofiarowane przez malarza, jak i zakupione od niego przez Muzeum. Dopełnieniem są dokumenty i fotografie związane z jego drogą twórczą, działalnością społeczną i opozycyjną oraz życiem osobistym. Odnajdujemy medale i odznaczenia przyznane artyście. Jest również biblioteczka i wyposażenie pracowni. Szczególny komentarz do ekspozycji stanowi film dokumentalny Urszuli Guźleckiej Malarz życia z 2007 roku. Wystawa prezentowana jest do 27 września 2015 roku. wrzesień 2015 |

| 15

odnotowano Inna Bydgoszcz „Miasto. Zniszczone, obdrapane i brudne kamienice. Zmęczeni ludzie w ubłoconych, wiecznie spóźnionych i zatłoczonych autobusach. Przygnębienie i pustka. I nagle w jednej głowie kiełkuje ta dziwna myśl, nieodparte pragnienie. Bez motywu, bez powodu, jak głód. Tak jakby ciało przejmowała inna dusza, która nakazuje to zrobić, i nie można od niej uciec. Pewnego dnia miasto zatrzyma się przerażone zbrodnią…”

– tak reklamuje swoją książkę, zatytułowaną Inna dusza właśnie, warszawskie wydawnictwo Tomasza Siekielskiego Od Deski Do Deski. Tym zniszczonym, obdrapanym i brudnym miastem z najnowszego – opartego zresztą częściowo na faktach sprzed lat – kryminału Łukasza Orbitowskiego jest… Bydgoszcz, w której to, według krakowskiego autora, „sacrum miesza się z profanum na każdym kroku. Piękny Rynek, odnowione kamieniczki, a dwie ulice dalej – strzeż się tych miejsc. Urokliwa Wyspa Młyńska, rzeka, która zawsze robi klimat, wystarczy jednak pójść kawałek nabrzeżem, żeby znaleźć się w scenerii jak ze Złego Tyrmanda. Każdy budynek jest inny, co ja akurat lubię. I knajpy – mnóstwo dziwnych lokali będących połączeniem angielskiego pubu ze spelunką. Wejście z ciemnego drewna, elegancki szyldzik, a w środku – disco, stół bilardowy, chłopy rżną wódę. Niesłychanie mi się to podoba” – jak wyznał na łamach bydgoskiej „Wyborczej” w wywiadzie z 3 sierpnia br. Redakcja „BIK-u” jest wyraźnie zaintrygowana i już zabiera się do lektury! / Emilia Walczak

Dżordże wracają do gry Zespół George Dorn Screams, jeden z muzycznych symboli Bydgoszczy, potrzebuje Waszej pomocy! Do zrealizowania ich szóstej płyty niezbędne jest wsparcie finansowe procesu rejestracji oraz produkcji. Grupa przygotowała długi, spójny materiał – pierwszy tak obszerny i przemyślany w nowym składzie (z Marcinem Karnowskim na pokładzie). Do współpracy zaprosiła cenionych realizatorów i producentów – Kubę Kapsę (ex Something Like Elvis, obecnie Contemporary Noise Sextet oraz solo) oraz Michała Kupicza (ex Indigo Tree, obecnie jeden z najpopularniejszych producentów muzyki alternatywnej w Polsce). Realizacja tego materiału połączona jest z jubileuszem, jakim jest 10-lecie istnienia zespołu, oraz reedycją albumu Snow Lovers Are Dancing (możliwe, że również na winylu!). Między innymi za pośrednictwem akcji crowdfundingowej na portalu Wspieram.to będzie można ponownie kupić tę długo wyczekiwaną wznowioną płytę oraz gadżety z nią związane.

GDS powstali w 2006 r. w Bydgoszczy i niedawno wrócili na scenę po kilkuletniej przerwie. Mają na koncie trzy albumy oraz epkę. Pojawili się na kilku kompilacjach, m.in. na płycie promującej OFF Festival oraz w autorskim „Programie Alternatywnym” Agnieszki Szydłowskiej z radiowej Trójki (obok takich wykonawców jak Editors, Of Montreal czy Blonde Red­head). To właśnie prawdopodobnie dzięki Trójce i zagranym dwóm koncertom w Studiu im. Agnieszki Osieckiej zespół osiągnął tak dużą popularność.

Ich debiutancki materiał, nagrywany pod czujnym okiem braci Kapsów w szubińskim studiu ElectricEye, zebrał masę pozytywnych opinii. Media postawiły go w gronie najciekawszych debiutów i śmiało wymieniano Snow Lovers Are Dancing wśród najlepszych krążków ostatnich lat w Polsce. Kolejne wydawnictwa to: nagrana w 2008 r. w Dallas O’Malley’s Bar (jej produkcją zajął się John Congleton, lider zespołu The Paper Chase, współpracujący dotychczas z takimi grupami jak Modest Mouse, Explosions in the Sky czy The Roots); epka The Large Glass; Go Cry On Somebody Else’s Shoulder; minialbum Ostatni Dzień. GDS zagrali dotąd blisko 150 koncertów w kraju oraz za granicą – w Niemczech, Czechach, na Litwie. Supportowali kilka wyśmienitych grup, m.in. amerykański The Paper Chase, wystąpili dwukrotnie na OFF-ie w Mysłowicach.

Zespół możecie wesprzeć tutaj: https://wspieram.to/projekt/5222/george-dorn-screams-szosta-pyta. Zbiórka trwa do 28 września. / Emilia Walczak 16 |

| wrzesień 2015

odnotowano Nasi w Formie Urodzony w 1981 r. Bydgoszczy, a mieszkający obecnie w Bańskiej Bystrzycy na Słowacji Miłosz Waligórski, slawista i hungarysta, tłumacz z węgierskiego, słowackiego i języków południowosłowiańskich, autor wielu przekładów poetyckich i laureat Nagrody im. Adama Włodka (2015) ustanowionej w testamencie Wisławy Szymborskiej, przygotowuje właśnie tom poetycki zatytułowany 32 ślady ku, który ukaże się nakładem szczecińskiego Wydawnictwa Forma jeszcze w tym roku. „Tom 32 ślady ku to wielowątkowa opowieść o ludziach i zdarzeniach, które zaskakują swoją nieoczywistością i wzbudzają bunt. Gniew jest najważniejszą emocją książki pulsującej od uczuć i oczekiwań na to, co ma nadejść. Autor skomponował tom precyzyjnie i drobiazgowo: odyseja rozpoczyna się od narracji o ojcu, a kończy informacją o kobiecie w ciąży. Nasz los to zdanie bez finału, każdy moment życia to ludzka inicjacja, wejście w nieodgadniony nurt egzystencji. Pisać znaczy na nowo zaczynać swoje bytowanie, wędrować przez kraj uczuć i opowiadającego o nich języka, podróżować po cudnych manowcach przeżyć. Według poety zamieszkujemy sny psów, a wiersze są onirycznymi peregrynacjami. Miłosz Waligórski stworzył przedziwne, senne krajobrazy i historie, zapukał do drzwi horyzontu. Warto w ten świat się zanurzyć i przemierzać go w całej jego jaskrawości” – pisze w blurbie do książki historyk literatury, krytyk literacki i poeta Paweł Tański z Torunia, którego zbiór poezji pt. Spod siódmego żebra również ukaże się nakładem Formy jeszcze w 2015 r. Tański jest autorem książek o literaturze: W cieniu poematu. Emigracyjna poezja Mariana Czuchnowskiego (2003), Tradycja i talent. Szkice o poezji emigracyjnej (2006), Sandały Hermesa. Szkice o poezji (2008), Ja, motyl i inne szkice krytyczne (2010), Ślad. Świat poetycki Jerzego Hordyńskiego (2012) oraz tomów poetyckich: Ukryty pod topolami (1997), Zdania z wiśni (2000), Baśnie, głosy, przedmioty (2001), Ogrody toruńskie (2006), mikrotony (2011), a także współredaktorem i redaktorem prac zbiorowych, m.in. książki 2014. Antologia współczesnych polskich opowiadań. „W poezji Pawła Tańskiego obserwujemy kilka wzajemnie dopełniających się aktywności artysty, który ulega pokusie przekładu intersemiotycznego. Rywalizują ze sobą malarstwo i muzyka, ale ostatecznie ustępują dziedzinie trzeciej, którą jest sztuka słowa, znajdująca ujście właśnie w poezji” – napisał o Spod siódmego żebra Piotr Michałowski. / Emilia Walczak

Poezja bydgoszczan w Chojnicach XXI Chojnicka Noc Poetów miała miejsce, jak co roku, w wypełnionej po brzegi sympatykami liryki Fosie Miejskiej z 1 na 2 sierpnia br. Zaprezentowali się w niej laureaci XXI ogólnopolskiego konkursu „Jednego Wiersza” (zdobywcy trzech nagród głównych i trzech równorzędnych wyróżnień). Ponadto występowali aktorzy: Anna Cieślak, Cezary Żak i Andrzej Seweryn. Godzi się podkreślić arcymistrzowski wręcz popis aktorskiego rzemiosła w wykonaniu Andrzeja Seweryna interpretującego sonety Szekspira. Piosenki poetyckie wykonywali Anna Treter i Marek Dyjak z akompaniamentem muzyki towarzyszących im zespołów. Autorami głównych dań poetyckich – w formie około 10-minutowych wystąpień przed publicznością – byli: Zdzisław Pruss (którego utwory pod nieobecność autora przedstawił Tadeusz Kolańczyk z Głogowa – uczestnik kultywowanej przez Marię Jolantę Kowalską biesiady literackiej w Swornegaciach), Mieczysław Wojtasik oraz Alicja Kuberska z Inowrocławia. Wiersze z XXI konkursu poetyckiego (6 laureatów plus 16 „dostrzeżonych”) zamieszczono w antologii pt. Odblaski nocy. XXI Chojnicka Noc Poetów (Miejska Biblioteka Publiczna, Chojnice 2015). / Mieczysław Wojtasik wrzesień 2015 |

| 17

zugz wang (30)

siwiec Marek i Wacek Byłem dość sceptycznie nastawiony do talentów Pana Lucjana Kydryńskiego. To jego dziwaczne „r” wcale mnie nie śmieszyło, a raczej drażniło. Wydawał mi się on zawsze postacią przereklamowaną i, co chyba gorsze, wszędobylską. Wszędzie było go pełno: w radiu, telewizji, w Sopocie i w Opolu. Może niezbyt dobrze to o mnie świadczy, ale wyzwalają we mnie swoistą podejrzliwość ci wszyscy, którzy podobnie jak Pan Lucjan łapią wiele srok za ogon: jak powszechnie wiadomo, był on nie tylko felietonistą „Przekroju” i twórcą audycji radiowych, ale też prezenterem scenicznym, konferansjerem, no i oczywiście występował w telewizji. Wiedziałem też, że napisał sporo książek, ale kompletnie uszło mojej uwadze, że jedną z ważniejszych książek w swojej karierze wydał w wydawnictwie Pomorze w 1990 roku w Bydgoszczy. Rzecz o znakomitym duecie pianistów Marek i Wacek z podtytułem: historia prawdziwa.

Czytam więc tę książkę. Czas leci niewiarygodnie szybko. Minęło już wszakże 25 lat, ale historia opowiedziana przez Kydryńskiego jak najbardziej aktualna: dwóch młodych ludzi, Marek Tomaszewski i syn znanego pisarza Stefana, Wacław Kisielewski, robi wielką karierę. Okazuje się, że ci dwaj młodzi panowie byli w smutnych czasach Gomułki, Gierka i Jaruzelskiego polskim hitem eksportowym, no i oczywiście kulturalnym. Obydwaj już w trakcie studiów w warszawskiej szkole muzycznej, gdy tylko zdecydowali się razem grać, od razu dostali zaproszenie od…

Andrzeja Szwalbego. Ich pierwszy koncert odbył się naszej filharmonii, był rok 1965. Konferansjerem miał być wtedy autor monografii, ale akurat wyjeżdżał za granicę, więc poprosił o zastępstwo Irenę Dziedzic. Wacław Kisielewski później wspominał, że na afiszach uwypuklono nazwisko konferansjerki, a gdzieś małym druczkiem pojawiły się nazwiska prawdziwych bohaterów wieczoru. To w końcu nazwisko Pani Ireny miało przyciągnąć widownię.

Nic dziwnego, że w sercach tych młodych muzyków Bydgoszcz będzie miejscem szczególnym, do którego chętnie powrócą. Dziesięć lat później, gdy dawali koncert w mieście nad Brdą, byli już uznanymi artystami. Przyzwyczajeni do wysokich europejskich standardów (przez wiele lat koncertowali głównie w Niemczech Zachodnich i Francji), byli nieco zaskoczeni standardami polskimi, ale 18 |

| wrzesień 2015

oto w Filharmonii Pomorskiej wszystko było jak trzeba.

Wyborne fortepiany, świetna akustyka i życzliwa artystom publiczność.

Największą siłą książki Kydryńskiego jest to, że podczas kariery scenicznej dwóch utalentowanych pianistów autor cały czas utrzymywał z nimi kontakt. Wiedział dużo o ich życiu prywatnym, o kobietach Marka i Wacka, o ich poglądach i zainteresowaniach, a nawet o finansach, i tą wiedzą podzielił się z czytelnikami. Ujawnia niezbyt wygodne fakty dotyczące Wacka, który oprócz gry na pianinie miał jeszcze jedną pasję: hazard. Zresztą obydwaj panowie w młodym wieku doświadczyli sławy, pieniędzy i uznania. Można by nawet rzec, że muzyczny świat leżał u ich stóp. W skład ich urozmaiconego repertuaru wchodziły głównie utwory klasyczne, ale w nowym brzmieniu, w tym najczęściej wariacje na temat Chopina, Griega, Moniuszki, Beethovena i Bacha, jazz, motywy lokalne, a nawet słynna Kołysanka Krzysztofa Komedy.

Nazwisko Komedy pada tu zresztą nieprzypadkowo. On, podobnie jak Wacław Kisielewski, zginął zupełnie bezsensownie, na skutek urazu, jakiego doznał podczas wycieczki suto zakrapianej alkoholem z udziałem Marka Hłaski. Kisielewskiego, wybitnego artystę, ciągnęły w dół liczne słabostki. Z kart książki wyłania się zatem postać nie tylko hazardzisty, ale też lekkoducha i bawidamka, dodatkowo mającego problem z alkoholem. On też właśnie był pośrednią przyczyną śmierci artysty. Był 9 lipca 1986 roku. Na wiejskiej drodze pod Wyszkowem, po suto zakrapianej imprezie, samochód marki Saab, w którego wnętrzu znajdowało się trzech mężczyzn, wypadł z drogi. Kierował obywatel Francji, obok niego na przednim siedzeniu siedział Wacek, który wypadł przez przednią szybę i stracił przytomność. Zmarł trzy dni później w szpitalu w Wyszkowie.

Głupia śmierć Wacka i jeszcze gorsze załatwienie sprawy przez sąd. Obywatel Francji wpłacił kaucję, został zwolniony z aresztu i spokojnie opuścił Polskę.

Cudowna kariera zakończona bezsensowną śmiercią.

Taki był koniec chyba najbardziej popularnego polskiego duetu fortepianowego. Ale może jest tak, że życie artystyczne nie zna pustki. Na cmentarzu żegnała Wacka trąbka jego kolegi, wschodzącej gwiazdy polskiego jazzu Tomasza Stańki.

Bartłomiej Siwiec

bydgoski insynuator kulturalny

PRUSS Mało odpowiedzialny organ Zdzisława Prussa (135) Rzeka czeka Markowi Czekale i jego muzykom stuknęło 20 lat.

Jubileusz obchodzono w kooperacji z „Żukami” i Piotrem Salaberem. Choć w repertuarze orkiestry jest już, obok klasyki wiedeńskiej, sporo kompozycji własnych, to bydgoszczanie czekają z utęsknieniem na zrodzonego ze struaussowskich inspiracji walca „Nad piękną, modrą Brdą”. Tym bardziej że ostatnio bydgoska rzeka stała się Rzeką Muzyki.

Czarna rozpacz Wokół „Bydgoskiego Leksykonu Literackiego” powstał niemały zamęt, bo choć książka ujrzała światło dzienne, to na księgarskich półkach zobaczyć jej nie można. Nic dziwnego, że miłośnikom pięknego słowa cisną się na usta słowa zdecydowanie brzydkie. Podobno jest jeszcze jakieś światełko w tunelu. Nie wiadomo tylko, kto ma je zapalić.

Ciąg dalszy nastąpi Na łamach „Expressu Bydgoskiego” doszło do krótkiego zwarcia i wymiany ciosów między dyrektorem Wodzińskim a redaktorem Derdowskim.

Pojedynek, którego stawką była przyszłość Teatru Polskiego, zakończył się – zdaniem większości obserwatorów – remisem. Derdowski dobry był w ataku, a Wodziński – skuteczny w obronie. Jaka więc będzie przyszłość bydgoskiej sceny? Czy po publicystycznych „projektach” doczekamy się normalnych premier? Czas pokaże, frekwencja potwierdzi, a Anita Nowak opisze.

Wizyta starszej pani Jak nam donoszą, pan na ostromeckich włościach Andrzej Gawroński zaprosił do pałacowych komnat córkę słynnego poety – Kirę Gałczyńską. Choć wizyta ma nastąpić późną jesienią, to przedsiębiorczy i dalekowzroczny organizator już teraz rozgląda się za jakąś „Zaczarowaną dorożką”, by przewieźć nią zacnego gościa

z dworca PKP na ul. Marcinkowskiego. Znając lokomocyjne preferencje popularnego „Gawrona”, będzie to zapewne dorożka typu… mercedes. A na powitalny obiad w MCK-u podana zostanie gęś. Zielona – oczywiście.

Doktor podsumował profesora Na łamach plastycznego czasopisma „Oko” dr Stefan Pastuszewski stwierdził, że na jego oko to prof.

Roman Kotzbach jest najbardziej zabieganym lekarzem w Bydgoszczy. I nie chodzi tu o liczbę przyjmowanych pacjentów, ale o ilość… przebieganych dziennie kilometrów.

Lusterko wsteczne /-25/ Ćwierć wieku temu (wrzesień 1990) – W programie XXVIII Bydgoskiego Festiwalu Muzycznego znalazł się koncert „Homage to Karol Szymanowski”, w którym wiersze poświęcone wybitnemu kompozytorowi recytował Roman Gramziński.

– Na Scenie Nocnej Teatru Polskiego o „łajdactwach męskich” P. Aretina opowiadała z wrodzonym sobie wdziękiem Aleftyna Gościmska.

– Państwowa Opera w Bydgoszczy zapraszała na „Eugeniusza Oniegina” P. Czajkowskiego i „Ptasznika z Tyrolu” K. Zellera. W tytułowych partiach oklaskiwać było można m.in. Jerzego Gruszczyńskiego i Stanisława Barona.

– Kierująca Działem Malarstwa i Grafiki w Muzeum Okręgowym im. L. Wyczółkowskiego Małgorzata Winter zapowiedziała wystawę rysunków Andrzeja Wajdy.

– W Wojewódzkim Ośrodku Kultury odbyło się spotkanie organizacyjne Klubu Instruktora Teatralnego. wrzesień 2015 |

| 19

plastyka Henryk Waniek

PISAĆ Od razu zastrzegam, że w kwestii grafiki jestem osobą niekompetentną, a w dodatku stronniczą. Jest tak, mimo że studia ukończyłem właśnie ze specjalnością „grafika artystyczna”, jakkolwiek tabliczki na drzwiach akademickich pracowni mówiły „grafika warsztatowa”. Możliwe, że był to kaprys profesora zwyczajnego Aleksandra Raka, należącego do tak zwanej starej szkoły, i bardziej mu chodziło o „warsztatową” niż „artystyczną”. Ale to dawne dzieje.

W międzyczasie zobaczyłem tysiące prac graficznych, stosy litografii Picassa, Chagalla, Miró i Salvadora Dalego, na które nikt nie zwracał uwagi w galeriach Paryża czy Mediolanu. I stosunkowo wcześnie (a właściwie już w czasie studiów) dopadło mnie to pytanie: „Skąd ta potrzeba, by obraz istniał w kilku, kilkudziesięciu, kilkuset egzemplarzach?”. Czy chodzi o to, by równomiernie i sprawiedliwie zaspokoić potrzeby wielu? Żeby zwiększyć prawdopodobieństwo ocalenia dzieła w wielkim historycznym młynie entropii? Lub czerpać swoistą przyjemność związaną z powielaniem? I jeszcze inne pytania, na które nie znajduję zaspokajającej odpowiedzi. Podchodzę więc do obrazów graficznych kręcąc nosem, szukając dziury w całym, właściwie z rezerwą.

Na przestrzeni lat Jacek Soliński, chyba w odruchu przyjaźni i zaufania, dbał o to, bym był na bieżąco zorientowany w jego twórczości graficznej. Prawdopodobnie posiadam kompletną kolekcję linorytów, jakie zaprojektował i wykonał na przestrzeni 1984–2013. Jest tego mnóstwo, więc trzymam to w różnych miejscach i trudno policzyć. Ale z wykazu prac, jaki sporządził ich twórca (chyba „wybranych”, bo widzę przecież, że niekompletnego), wynika, że między rokiem 1986 a rokiem bieżącym powstało tych prac 228.

Mniejsza o uderzający rozwój maestrii, jaki się dokonał w tym czasie. Jacek Soliński stał się mistrzem pewnego rodzaju kształtowania, a mimo to przez cały czas podnosi sobie próg trudności i aż strach pomyśleć, do czego doj20 |

| wrzesień 2015

Jacek Soliński, Zamiatanie deszczu, linoryt, 2000

dzie. Skoro jednak warsztatowej przyzwoitości staje się więcej niż zadość, spróbuję spojrzeć na jego wyrazową istotę rzeczy.

Widzę ją teraz w płaszczyznach dialektycznych; w układzie dwoistym odmiennych rzeczywistości, między którymi niegdyś istniało wymowne napięcie i niezgoda, a które w rezultacie pilnie prowadzonego procesu znalazły się w stanie harmonii; zgodnej wzajemności. Niegdyś ornamenty, bordiury, nierozpoznane znaki i symbole wyraźnie walczyły z bardziej realistycznymi desygnatami postaci, zwierząt, przedmiotów. Jakkolwiek jedne i drugie były graficznie opracowane z jednakową czułością, to czuło się wyraźnie, jak się wzajemnie nie cierpią.

plastyka

Jacek Soliński, Rysowanie czasu, linoryt, 1997

Z czasem wzrosło zainteresowanie artysty tak zwanymi rastrami. Niegdyś, w czasach przedfotograficznych, a nawet jeszcze później (do dziś?), były one techniczną koniecznością dla zwiększenia wiarygodności obrazu. Oczywiście daremną, bo to tylko konwencja. Soliński użył rastru jako tła, które czasami ogarnia całość obrazu, zatapia go w sobie, pochłaniając aktorów i rekwizyty. Stosuje przy tym szereg zabiegów graficznych, pozwalających mu na bogate efekty, na przykład efekt przeźroczystości. Ma to swoją filozoficzną wymowę, której tu jednak, podobnie jak sam artysta, nie chcę zamykać w jednoznacznej formule.

Aktorem tych przedstawień najczęściej jest sam Jacek.

Widzimy go w trakcie tajemniczych czynów: rozdzierania

Jacek Soliński, Za chwilę nastanie świt, linoryt, 2011

zasłony, rozważania geometrycznych uwikłań, odbywania wyzywających transcendencji. Wnosi to atmosferę pewnej inscenizacji, w sensie monodramu, jednostki wobec napierających żywiołów. Dodatkowej zagadkowości dodają temu tytuły, same sobą budzące niepokój o jasność przekazu. Widzimy postać w koronie cierniowej, w łodzi, która jest równocześnie altaną obsiadłą przez ptaki. Dlaczego wszystko to zamyka tytuł: Za chwilę nastanie świt? Jak trafić na spójność tytułu z tym, co widzimy? Niewątpliwie w tym miejscu odsłaniają się literackie koligacje grafiki Jacka Solińskiego. Mógłby je przecież pisać. I chyba właściwie to robi. Słowo „grafika” pochodzi od greckiego γράπηείν – „rysować”. Ale też i „pisać”. wrzesień 2015 |

| 21

w ydarzenia

Adresy bydgoskich instytucji kultury AKADEMIA MUZYCZNA

im. Feliksa Nowowiejskiego, ul. J. Słowackiego 7, 85-008 Bydgoszcz, tel. 523 210 582, www.amuz.bydgoszcz.pl 1 Akademicka Przestrzeń Kulturalna przy Wyższej Szkole Gospodarki, ul. Królowej Jadwigi 14, 85-229 Bydgoszcz, Koordynator: mgr Marta Rosenthal-Sikora www.apk.byd.pl; e-mail: apk@byd.pl tel. 52 567 00 57 Muzeum Fotografii – Arkadiusz Blachowski Galeria Debiut – Marta Rosenthal-Sikora Galeria Nad Brdą – Karolina Prus 2 artGallery galeria & pracownia plastyczna ul. Krasińskiego 5 facebook.com/osa.artGallery 3

B

ydgoski Klub Miłośników Kaktusów, przy Klubie „ARKA” BSM, ul. M. Konopnickiej 24a, 85-124 Bydgoszcz, przewodniczący Jerzy Balicki, tel. 523 215 538, www.republika.pl/bkmk/ Bydgoskie Centrum Informacji, ul. Batorego 2, 85-104 Bydgoszcz, bci@visitbydgoszcz.pl, www.visitbydgoszcz.pl 4 BYDGOSKIE STOWARZYSZENIE ARTYSTYCZNE, ul. Pomorska 76, 85-051 Bydgoszcz, tel. 523 401 806, Prezes zarządu Wiesław Karpusiewicz

5

BYDGOSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE, SOCIETAS SCIENTIARUM BYDGOSTIENSIS, BYDGOSZCZ SCIENTIFIC SOCIETY, ul. Jezuicka 4, 85-102 Bydgoszcz, tel./fax 523 222 268, www.btn.bydgoszcz.eu, prezes prof. dr hab. inż. Marek Bieliński, czynne: pon., czw. 14-15 6

Dom Edukacyjno-Kulturalny „REGNUM”

przy Fundacji „Nowe Pokolenie”, ul. A.G. Siedleckiego 12 i ul. Bośniacka 3, dyr. Joanna Dobska, tel./fax 523 711 051, kom. 793 101 280, www.nowe-pokolenie.pl, fundacja@nowe-pokolenie.pl

Dom Kultury ORION, ul. 16 Pułku Ułanów Wlkp. 1, 85-319 Bydgoszcz, tel. 523 487 201, kierownik Nikoletta Stachura

Eljazz – Centrum Artystyczne

ul. Kręta 3, 88-117 Bydgoszcz tel. 523 221 574, 662 152 726 www.eljazz.com.pl 41

22 |

Artystycznej, ul. Pomorska 68A/1, Bydgoszcz 40

FILHARMONIA POMORSKA dyrektor: Eleonora Harendarska, ul. Andrzeja Szwalbego 6, 85-080 Bydgoszcz. Rezerwacja telefoniczna w godz. 11-14, tel. 523 210 234; wew. 21, bilety@filharmonia.bydgoszcz.pl, www.filharmonia.bydgoszcz.pl 7 FUNDACJA „WIATRAK”, Prezes Fundacji: Ks. Krzysztof Buchholz ul. Bołtucia 5, 85-791 Bydgoszcz tel. 523 234 810, fax 523 234 811 www.wiatrak.org.pl, e-mail: sekretariat@wiatrak.org.pl, Biuro Fundacji „Wiatrak” czynne: pon.-pt. 8.00-20.00

G

ALERIA 85 prowadzi Ewa Pankiewicz, ul. Gdańska 17, 85-006 Bydgoszcz, tel. 523 226 222 17 Galeria ALIX, M. i M. Dobeccy, ul. Jezuicka 26 18 Galeria AUTORSKA Jan Kaja i Jacek Soliński, ul. Chocimska 5, 85-097 Bydgoszcz, tel. 608 596 314, www.autorska.pl, galeria@autorska.pl 8 Galeria BRDA – działająca pod patronatem Galerii Miejskiej bwa, Bydgoszcz ul.

Dworcowa 94 (w siedzibie hotelu BRDA – parter) 9

BYDGOSKIE TOWARZYSTWO HERALDYCZNO-GENEALOGICZNE, ul. Wyczółkowskiego 21/1, tel. 523 413 291, prezes Paweł Bogdan Gąsiorowski

Dom Kultury MODRACZEK, ul. Ogrody 15, tel./fax 523 713 331, www.modraczek.smbudowlani.pl, e-mail: modraczek@tvogrody.com, abuzal­ska@smbudowlani.pl, dyr. Agnieszka Buzalska

Farbiarnia Pracownia Fotografii

Galeria Francuska MISTRAL, przy WSG, prowadzi Henryka Stachowska prezes Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Francuskiej, ul. Garbary 2, budynek A, tel. 668 705 587 11 GALERIA INNOWACJI UTP ul. Prof. S. Kaliskiego 7, 85-789 Bydgoszcz, kier. dr Anna Bochenek, czynne 10-17 Galeria KANTOREK, tel. 523 210 211, czynna: wt.-śr. 11-18, czw. 13-20, pt. 11-18, sob. 11-14 wstęp wolny 10 GALERIA MDK 1 przy MDK nr 1, ul. Baczyńskiego 3 GALERIA MIEJSKA bwa dyrektor: Wacław Kuczma, 85-006 Bydgoszcz, ul. Gdańska 20, tel. 523 393 050, godz. otwarcia: wt.-śr. 10-18, czw. 12-20, pt. 10-18, sob.niedz. 11.30-16.30. Wstęp wolny. bwa@galeriabwa.bydgoszcz.pl, www.galeriabwa.bydgoszcz.pl 12 GALERIA NA PIĘTRZE Studio Działań Artystycznych, ul. Długa 27, 85-034 Bydgoszcz, tel. 515 452 040, 601 443 119, sda.dluga27@interia.pl, czynne: pon.-pt. 10.00-20.00, sob. 12.00-16.00 13 GALERIA NON FERE przy II Społecznym Liceum Ogólnokształcącym Galeria Sztuki NEXT, ul. Poznańska 31, www.galerianext.pl, info@galerianext.pl 43

| wrzesień 2015

Galeria Wieży Ciśnień Muzeum Wodociągów, ul. Filarecka 1, 85-160 Bydgoszcz 42 Galeria Wspólna (MCK+ZPAP), ul. Batorego 1/3, 85-104 Bydgoszcz, tel. 523 221 447 e-mail: galeriawspolna@onet.pl 22

Izba Pamięci

Adama Grzymały-Siedleckiego, WiMBP, ul. Libelta 5, tel. 523 238 207, czynne: wt. i pt. 13-18, śr. 10-15 19

Klub ARKA, ul. M. Konopnickiej 24a,

85-124 Bydgoszcz, tel. 523 487 202, kierownik Nikoletta Stachura

Klub HEROS, ul. Gen. W. Thomée 1, Bydgoszcz, tel. 523 430 004, kierownik Danuta Antkowiak KLUB INSPEKTORATU WSPARCIA SIŁ ZBROJNYCH, ul. Sułkowskiego 52a, 85-915 Bydgoszcz, tel. 523 783 550, kierownik Marek Trojan. Biblioteka Klubu IWSZ, tel. 523 783 563, kierownik Zdzisława Gajownik; czynna: pon.-czw. 10-18, pt. 10-15 KLUB MIŁOŚNIKÓW AUSTRALII I OCEANII, ul. Plac Kościeleckich 8, pok. 8, Bydgoszcz, prezes Lech Olszewski, tel. 607 120 182, fax 052 321 32 60, www.kmaio.bydg.pl 20 Klub ODNOWA, ul. Planu 6-letniego 38, tel. 523 631 867, e-mail: klubodnowa@interia.pl, www.klubodnowa.strefa.pl, kier. Grażyna Salemska KLUB POLSKIEJ KSIĄŻKI, Hotel Centralny, ul. Dworcowa 85, tel. 523 432 452, Jolanta Kowalska oraz przy Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 4, tel. 523 412 504, Alicja Leśniak 21 KLUB ŚWIATA KSIĄŻKI, ul. Dworcowa 85, tel. 523 454 698, kier. księgarni Mariola Zawisza. 21 KLUB ŚRODOWISK TWÓRCZYCH, ul. Batorego 1/3, tel./fax 523 228 715, 523 225 677, prezes Piotr Trella 22 Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury w Bydgoszczy Dyrektor: Maciej Puto, pl. Kościeleckich 6, 85-033 Bydgoszcz, wok@wok.bydgoszcz. com, tel. 52 585 15 01–03; Galeria Sztuki Ludowej i Nieprofesjonalnej, kierownik: Katarzyna Wolska, tel. 52 322 22 36, galeria@wok.bydgoszcz.com, www.wok.bydgoszcz.com 37

Miejskie Centrum Kultury

w Bydgoszczy, ul. Marcinkowskiego 12, 85-056 Bydgoszcz, tel. 523 255 555 (informacja) sekretariat@mck-bydgoszcz.pl, www.mck-bydgoszcz.pl 39

Międzynarodowe Centrum Kultury i Turystyki oraz Esperantotur ul. M. Skłodowskiej-Curie 10, 85-094 Bydgoszcz tel./fax: 523 461 151, e-mail: info@esperanto.bydgoszcz.eu Młodzieżowy Dom Kultury Nr 1, ul. K.K. Baczyńskiego 3, 85-805 Bydgoszcz, tel. 523 755 349, fax 523 450 628, e-mail: mdknr1bydgoszcz@go2.pl, www.mdk1.bydgoszcz.pl, dyr. Piotr Skowroński Młodzieżowy Dom Kultury nr 2, im. Henryka Jordana, ul. Leszczyńskiego 42, 85-137 Bydgoszcz, tel./fax 523 731 795, dyr. Adam Łętocha. Biblioteka Literatury Fantastycznej im. Janusza A. Zajdla – Gimnazjum Nr 20, ul. Tucholska 30, czynne: wt., śr. 16-19 Młodzieżowy Dom Kultury nr 3 (Zespół Szkół i Placówek nr 1 w Bydgoszczy), ul. Stawowa 53, 85-323 Bydgoszcz, tel. 52 373 25 15, fax/tel. 52 348 68 68 Młodzieżowy Dom Kultury nr 4, ul. Dworcowa 82, 85-010 Bydgoszcz, tel./fax 523 224 413, e-mail: mdk4@cps.pl, www.mdk4.bydgoszcz.pl, dyr. Małgorzata Gładyszewska 23 Młodzieżowy Dom Kultury nr 5, ul. Krysiewiczowej 8, 85-796 Bydgoszcz, tel./fax 523 485 002, dyr. Jolanta Wawrzonkowska, www.mdk5.bydgoszcz.pl, mdk@mdk5.bydgoszcz.pl Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa Polskiego Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, ul. Berwińskiego 4, 85-044 Bydgoszcz, tel./fax 523 462 318, e-mail: muzeum@ukw.edu.pl, czynne: wt.-pt. 10-14, dyr. prof. dr hab. Adam Sudoł 24 MUZEUM FARMACJI Apteki Pod Łabędziem, ul. Gdańska 5, tel. 523 220 187. 25 MUZEUM KANAŁU BYDGOSKIEGO, przy III LO, ul. Nowogrodzka 3, www.muzeumkanalu.pl, tel. 693 765 075 Muzeum Mydła i Historii Brudu ul. Długa 13-17, 85-032 Bydgoszcz.

Rezerwacja tel. 525 157 015, e-mail: warsztaty@muzeummydla.pl; www.muzeummydla.pl 15 MUZEUM OKRĘGOWE im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy Dyrektor Muzeum dr hab. Michał F. Woźniak; Sekretariat: tel./fax 52 58 59 966, e-mail: sekretariat@muzeum.bydgoszcz.pl; www.muzeum.bydgoszcz.pl, Godziny zwiedzania Muzeum: wtorek, środa, piątek 9.00-16.00 czwartek 9.00-18.00 sobota, niedziela 10.00-16.00 Exploseum: (grupy zorganizowane, tel.

883 366 056) wtorek – niedziela – 8.00-16.00, w poniedziałki muzeum nieczynne Wtorki – wstęp bezpłatny, 26

w ydarzenia

MUZEUM OŚWIATY, ul. M. Curie-Skłodowskiej 4, tel. 523 426 590 MUZEUM WOJSK LĄDOWYCH, ul. Czerkaska 2, 85-641 Bydgoszcz, dyr. Mirosław Giętkowski, tel. 523 782 026, Godziny otwarcia: wtorek – piątek: 8.30-15.30; w niedziele: 10.00-14.00; w soboty i poniedziałki – nieczynne. www.muzeumwl.pl

O

pera NOVA w Bydgoszczy dyrektor: Maciej Figas, ul. Marszałka Focha 5, 85-070 Bydgoszcz, tel. 523 251 502, Dział Promocji i Obsługi Widzów oraz przedsprzedaż biletów: tel. 523 251 655, fax 523 251 636. Kasa biletowa tel. 523 251 555. Obiekt dostosowany dla potrzeb osób niepełnosprawnych, www.operanova.bydgoszcz.pl 27 Otwarta Przestrzeń „Światłownia” ul. Św. Trójcy 15, 85-224 Bydgoszcz, swiatlownia@onet.pl, www.swiatlownia.eu

PAŁAC MŁODZIEŻY, ul. Jagiellońska 27,

85-097 Bydgoszcz, tel. 523 210 081, www.palac.bydgoszcz.pl, dyr. Joanna Busz. Tutaj: Galeria Pałac 28 Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Mariana Rejewskiego, ul. Skłodowskiej-Curie 4, 85-094 Bydgoszcz, tel. 523 413 074; www.pbw.bydgoszcz.pl, dyr. Ewa Pronobis-Sosnowska

PROF-EUROPE Stowarzyszenie Nauczycieli Języka Francuskiego w Polsce, ul. Dworcowa 80, 85-010 Bydgoszcz.

Prezes: Marta Samolej-Chmielewska, tel./fax 523 221 661 oraz 601 679 572, www.profeurope.pl 29

STOWARZYSZENIE ARTYSTYCZNE „MÓZG”, www.stowarzyszenie.mozg.art.pl, ul. Gdańska 10, 85-006 Bydgoszcz, tel. 523 455 195 30

Salezjańskie Stowarzyszenie Wychowania Młodzieży, ul. Salezjańska 1, 85-792 Bydgoszcz, www.dominiczek.salezjanie.pl, tel. 523 447 401 lub 523 766 739

TEATR PANTOMIMY „DAR”

www.dar.art.pl; e-mail: teatrdar@wp.pl tel. 523 407 468, 602 572 021, 602 257 675

TEATR POLSKI im. Hieronima Konieczki dyrektor: Paweł Wodziński, al. Mickiewicza 2, 85-071 Bydgoszcz, tel. 523 397 841, Kasa Teatru czynna jest od wtorku do piątku w godz. od 12 do 18 oraz godzinę przed spektaklem: tel. 523 397 818, fax 523 397 840 lub bilety@teatrpolski.pl, www.teatrpolski.pl 31 TOWARZYSTWO INICJATYW KULTURALNYCH, ul. Dworcowa 62/2, 85-009 Bydgoszcz, tel. 523 213 371, prezes Maria Papała 32

TOWARZYSTWO MIŁOŚNIKÓW MIASTA BYDGOSZCZY, ul. Jezuicka 4, tel./fax 523 225 196, 523 454 434, www.tmmb.pl, e-mail: tmmb@neostrada.pl, skrytka pocztowa nr 17, 85-169 B 37, prezes Jerzy Derenda.

Biuro Zarządu czynne we wt., śr., czw. 9-15, sklep TMMB z bydgostianami, ul. Długa 15, czynny: pon.-pt. 10-18, sob. 10-14. 6 TOWARZYSTWO MUZYCZNE im. Ignacego Jana Paderewskiego, ul. ks. Piotra Skargi 7, 85-018 Bydgoszcz, tel./fax 523 270 291, www.konkurspaderewskiego.pl prezes prof. Katarzyna Popowa-Zydroń 33 TOWARZYSTWO OPEROWE im. prof. Felicji Krysiewiczowej, ul. Focha 5, 85-006 Bydgoszcz, prezes Zenona Tomczak, tel. 603 993 852, sekretarz zarządu Danuta Święcichowska 27 TOWARZYSTWO POLSKO-AUSTRIACKIE, Oddział B. ul. Stary Rynek 5, 85-104 Bydgoszcz, tel. 609 678 277, e-mail: lubomira.kubiak@gmail.com, prezes Lubomira Kubiak, dyżury w każdą drugą środę miesiąca 34 TOWARZYSTWO POLSKO-NIEMIECKIE, ul. Fordońska 120. Dyżury w każdy trzeci poniedziałek miesiąca w godz. 13-16, e-mail: tpn1@wp.pl www. tpnbydgoszcz.bugs3.com, www.facebook.com/tpn.Bydgoszcz prezes Danuta Szczepaniak-Kucik, tel.

504 100 024, sekretarz Krystyna BenderDudziak, tel. 605 666 936

TOWARZYSTWO POLSKO-WŁOSKIE Stary Rynek 22-24 (III p., wejście przez KATALOGI), tel. 523 238 008, dyżury: 1. środa miesiąca godz. 17-19 www.api.bydgoszcz.pl; api@api.bydgoszcz.pl, prez. Elżbieta Renzetti 35 TOWARZYSTWO PRZYJAŹNI POLSKO-FRANCUSKIEJ, Prezes: Beata Żmuda tel. 693 925 911, wiceprezes: Maria Pastucha, tel. 694 582 721 www.tppf.byd.pl 11 URZĄD MIASTA, Biuro Kultury Bydgoskiej ul. Jezuickiej 14a, 85-102 Bydgoszcz, www.bydgoszcz.pl, tel. 525 858 189, Dyrektor Magdalena Zdończyk 36 WĘDROWNICZEK – Klub Turystyczny, prezes Adam Czachorowski, tel. 523 251 635 WiMBP BIBLIOTEKA GŁÓWNA Bydgoszcz, ul. Długa 39, tel. 523 238 008, 523 399 200 – centrala; 523 287 390 – sekretariat, fax 523 287 390, e-mail: sekretariat@wimbp.bydgoszcz.pl, www.wimbp.bydgoszcz.pl Dyrektor: Ewa Stelmachowska 35

Redakcja BIK prosi Państwa o weryfikację danych: bik@mck-bydgoszcz.pl

wrzesień 2015 |

| 23

w ydarzenia Filharmonia Pomorska 4.09.2015, piątek, godz. 19.00

Hania Stach – Whitney Houston symfonicznie Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej Adam Klocek, dyrygent Hania Stach, wokal Jacek Piskorz, instrumenty klawiszowe Wiktor Tatarek, gitara elektryczna i akustyczna Tomek Zieliński, gitara basowa Janek Młynarski, perkusja Jagoda Stach, chórek Ola Nowak, chórek Asia Przybyła, chórek Hania Stach jest absolwentką Akademii Muzycznej w Katowicach na Wydziale Jazzu i Muzyki Rozrywkowej.

Szerszej publiczności po raz pierwszy zaprezentowała się podczas finałów II edycji programu Idol, nieco wcześniej zdobywając pierwsze miejsce w programie Szansa na sukces. W 2013 wraz z Jackiem Piskorzem stworzyła projekt Whitney Houston symfonicznie/ W hołdzie Whitney Houston, w którym z powodzeniem wykonuje największe przeboje tej nieżyjącej już (1963-2012) amerykańskiej piosenkarki muzyki pop i R&B, która wg księgi rekordów Guinnessa była najczęściej nagradzaną ar-

tystką muzyczną w dziejach. W interpretacji Hani Stach wykonane zostaną najpiękniejsze piosenki legendarnej Whitney Houston, m.in.: I Wanna Dance With Somebody, I Have Nothing, I Will Always Love You… KONCERT Z NIANIĄ Na czas trwania koncertu będzie można zostawić dzieci pod opieką wykwalifikowanych animatorów z UKW. Prosimy o zgłoszenia najpóźniej jeden dzień przed koncertem. Bezpłatne wejściówki dla dzieci będą do odbioru w kasie biletowej FP. 7.09.2015, poniedziałek, godz. 11.00 i 12.30

Poranki muzyczne dla seniorów „Jesienne róże – o życiu i działalności artystycznej Mieczysława Fogga w 25. rocznicę śmierci” 13.09.2015, niedziela, godz. 11.00

Akademia Wiolimisia Koncert dla dzieci od 3 do 6 lat.

13.09.2015, niedziela, godz. 12.30

71. Od brzuszka do uszka maluszka Koncert dla niemowląt oraz kobiet w ciąży

godz. 19.00, sala koncertowa FP Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej Maestro Jerzy Maksymiuk dyrygent

53. BYDGOSKI FESTIWAL MUZYCZNY Europejskie dziedzictwo.

Chopin – Paderewski – Górecki – Penderecki 12 IX – 4 X 2015 Bydgoszcz, Toruń, Obory 12.09.2015, sobota, Filharmonia Pomorska

Inauguracja festiwalu godz. 18.00, balkon gmachu FP

FANFARY Castle Brass – Zespół Instrumentów Dętych Blaszanych Zamku Kórnickiego 24 |

| wrzesień 2015

Paderewski – Symfonia h-moll „Polonia” Jerzy Maksymiuk to symbol prawdziwego, niezależnego Artysty, z którego dorobku czerpać będą następne pokolenia utalentowanych muzyków. Posiada genialne wizjonerstwo muzyczne, dąży do perfekcji wykonawczej, jest wielkim pasjonatem muzyki Paderewskiego.

Maestro Maksymiuk o „Polonii” Paderewskiego mówi: Jestem miłośnikiem Symfonii „Polonia” Paderewskiego.

Więcej, walczę o zaistnienie jej na estradach. (…)

Orkiestra Symfoniczna FP dokonała rejestracji Symfonii Paderewskiego w 1974 pod kierownictwem Bohdana Wodiczki (skrócona wersja, Polskie Nagrania Muza) oraz w 2013 z okazji 60-lecia Filharmonii Pomorskiej w pełnej wersji (DUX). Ta jubileuszowa płyta OSFP została nagrana właśnie pod batutą Maestro Maksymiuka.

14.09.2015, poniedziałek, godz. 19.00, Katedra Bydgoska pw. św. św. Marcina i Mikołaja.

Bilety w cenie 10 zł w ramach programu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego „KULTURA DOSTĘPNA”

Specjalni Goście Festiwalu Chór Cerkiewny Moskiewskiego Patriarchatu Drewnerusskij Raspiew Anatolij Grindenko, kierownictwo artystyczne

w ydarzenia Chór Cerkiewny Moskiewskiego Patriarchatu DREWNERUSSKIJ RASPIEW pod kierownictwem artystycznym Anatolija Grindenki został założony w 1983 w Zagorsku (obecnie Siergijew Posad) w Ławrze Troicko-Siergijewskiej (klasztor św. Trójcy pod wezwaniem św. Sergiusza), jednego z najważniejszych ośrodków religijnych Rosji. Chór kultywuje staroruskie i bizantyjskie tradycje sztuki wokalnej. Przeważającą część repertuaru stanowią anonimowe śpiewy cerkiewne z XVI-XVII wieku. Dzięki licznym koncertom i nagraniom płytowym chór zyskał popularność w kraju i za granicą. baryton Paul Hillier i jeden z czołowych chórmistrzów brytyjskich powiedział, że na bezludną wyspę z pewnością zabrałby jedną z płyt wydanych przez Chór Anatolija Grindenki.

16.09.2015, środa, godz. 19.00 Koncert towarzyszący

María de Buenos Aires

(tango operita – wersja koncertowa) muzyka – Astor Piazzolla libretto – Horacio Ferrer (przekład – Jarosław Gugała) aranżacja – Krzysztof Meisinger Orkiestra Kameralna Capella Bydgostiensis Krzysztof Meisinger, dyrygent, gitara Sandra Rumolino (Argentyna), śpiew (Maria) Nathan Granner (USA), tenor (Poeta) Jacek Polaczek, narrator (El Duende) Wiesław Orłowski, narrator (głos drugoplanowy) Elżbieta Donimirska, narrator (głos drugoplanowy) Agata Igras, flet Maria Machowska, skrzypce Rafał Kwiatkowski, wiolonczela Winfried Holzenkamp (Niemcy), kontrabas Jarosław Gugała, słowo María de Buenos Aires to operita argentyńskiego kompozytora Astora Piazzolli, której premiera odbyła się w 1968. Libretto napisał urugwajski przyjaciel kompozytora – Horacio Ferrera, który użył w swej pracy dosadnej gwary portowych dzielnic Buenos Aires. Operita opowiada o prostytutce – Marii, która traci życie na ulicach Buenos Aires, ale poetyckim nakazem, niesiona rytmem tanga, wraca do ziemskiego świata, by ponownie przeżyć swój dramat. W bydgoskiej wersji spektaklu w rolę tytułową wcieli się wielka argentyńska artystka Sandra Rumolino, natomiast postać poety wykreuje amerykański tenor – Nathan Granner. W warstwie

instrumentalnej pojawi się Capella Bydgostiensis, zaś wiodącą rolę odegrają solowe partie wykonane przez uznanych polskich wirtuozów: Marię Machowską (skrzypce), Rafała Kwiatkowskiego (wiolonczela) i Agatę Igras (flet) oraz Winfrieda Holzenkampa z Niemiec (kontrabas), a sam Krzysztof Meisinger, inicjator, aranżer i dyrygent tego projektu w Bydgoszczy, doda całości swoje kunsztowne gitarowe frazy.

KONCERT Z NIANIĄ 18.09.2015, piątek, godz. 19.00

Chopin–Paderewski artyści świata Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej Marek Pijarowski, dyrygent Julia Kociuban, fortepian pierwsza Polka w historii półfinalistką Międzynarodowego Konkursu im. Piotra Czajkowskiego w Moskwie (2015) Paweł Kowalski, fortepian Szostakowicz – Uwertura uroczysta Chopin – Koncert fortepianowy f-moll Paderewski – Koncert fortepianowy a-moll Na kartach historii i kultury polskiej Chopin i Paderewski zapisali się jako postaci wybitne, nadzwyczaj ważne, których dzieło życia – uniwersalne i ponadczasowe, naznaczone geniuszem oraz głębokim patriotyzmem – niezmiennie i wyraźnie wyciska swe piętno na naszej współczesności. Festiwalowy wieczór wypełnią fortepianowe dzieła polskich mistrzów w interpretacji – wschodzącej gwiazdy polskiej pianistyki 23-letniej Julii Kociuban, która mimo młodego wieku ma wiele osiągnięć, a ostatnio jako pierwsza Polka w historii została półfinalistką tegorocznego XV Międzynarodowego Konkursu im. Piotra Czajkowskiego w Moskwie oraz zaliczanego do ścisłego grona najbardziej cenionych i wszechstronnych pianistów – Pawła Kowalskiego.

Na wstępie koncertu zabrzmi jedno z najpopularniejszych dzieł Szostakowicza Uwertura uroczysta. Orkiestra Symfoniczna FP, wirtuozi klawiatury pod dyrekcją szefa dyrygenta poznańskich filharmoników – maestro Marka Pijarowskiego poniosą słuchaczy w sentymentalną, patriotyczną podróż.

19.09.2015, sobota, godz. 19.00

Prezentujemy uczestnika XVII Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina Warszawa 2015 Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach Alexander Liebreich, dyrygent (Niemcy) Andrzej Wierciński, fortepian

Sandra Rumolino

Nathan Granner

Penderecki – „Przebudzenie Jakuba” Chopin – Koncert fortepianowy e-moll Górecki – IV Symfonia „Tansman epizody” Na festiwalowej estradzie przywitamy uczestnika nadchodzącego XVII Konkursu Chopinowskiego – Andrzeja Wiercińskiego. 22-letni pianista od 2014 jest studentem katowickiej Akademii Muzycznej w klasie Wojciecha Świtały. Wśród jego najważniejszych osiąwrzesień 2015 |

| 25

w ydarzenia gnięć artystycznych na uwagę zasługują konkursowe laury zdobyte w 2014 w Budapeszcie, Golden Ring w Słowenii (2014), X Międzynarodowym Chopinowskim Konkursie Pianistycznym w Darmstadt (2013). I miejsce w Ogólnopolskim Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie w 2015 zapewniło pianiście udział w tegorocznym Konkursie Chopinowskim w Warszawie z pominięciem Eliminacji. Młody wirtuoz zaprezentuje I Koncert fortepianowy e-moll Chopina z towarzyszeniem Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia z Katowic. Ponadto znakomita orkiestra pod batutą swego szefa artystycznego Alexandra Liebreicha (Niemcy) zagra utwór Pendereckiego „Przebudzenie Jakuba” oraz IV Symfonię „Tansman epizody” H. M. Góreckiego, której partytura po śmierci kompozytora została odkryta i przywrócona światu przez jego syna i ucznia Mikołaja. Prawykonanie dzieła miało miejsce w 2014 w Londynie.

21.09.2015, poniedziałek, godz. 19.00

Mistrzowskie kwartety smyczkowe Apollon Musagète Quartett: Paweł Zalejski, skrzypce Bartosz Zachłod, skrzypce Piotr Szumieł, altówka Piotr Skweres, wiolonczela Webern – Kwartet smyczkowy „Langsamer Satz” Penderecki – Kwartet nr 3 H.M. Górecki – „Już się zmierzcha”, muzyka na kwartet smyczkowy Schubert – Kwartet G-dur Apollon Musagète Quartett jest jednym z najbardziej charyzmatycznych i kreatywnych zespołów międzynarodowej sceny muzycznej. Założony w 2006 w Wiedniu przez czterech polskich artystów: skrzypków Pawła Zalejskiego (który jest absolwentem Zespołu Szkół Muzycznych w Bydgoszczy) i Bartosza Zachłoda, Piotra Szumieła (altówka) i Piotra Skweresa (wiolonczela). Patronem ich zespołu został Apóllōn Mousēgétēs – przewodnik muz, bóg patronujący sztuce, poezji i muzyce, zsyłający śmiertelnikom natchnienie, prosto ze wzgórz Parnasu. Ważne miejsce w intensywnej działalności artystycznej AMQ zajmuje promocja polskiej muzyki kameralnej. W swym dorobku posiadaja albumy: Multitude (2010, inspirowane Kwartetem Lutosławskiego) i A Multitude of Shades, w 2011 wyszła płyta Night of the Hunters, którą nagrali z popularną piosenkarką Tori Amos, nie ograniczają się więc tylko do klasyki.

22.09.2015, wtorek, godz. 19.00

Recital polskich pieśni Barbara Zamek, sopran Lech Napierała, fortepian Chopin, Karłowicz, Szymanowski, Perkowski, Paderewski, Regamey, Lutosławski Pieśń to utwór wokalny do tekstu lirycznego. Jest najpowszechniejszą formą muzyczną pojawiającą się od starożytności do czasów współczesnych. Z uwagi na rodzaj środków wykonawczych wyróżnia się dwa rodzaje pieśni: solową i chóralną. Pieśń solowa z reguły wykonywana jest z towarzyszeniem instrumentu, od 26 |

| wrzesień 2015

XVIII wieku – fortepianu. Festiwalowy wieczór wypełnią różne odcienie emocji zapisane w dźwiękach pieśni największych polskich kompozytorów, które zaprezentuje duet cenionych artystów – sopranistka Barbara Zamek, absolwentka Universitätfür Musik unddarstellende Kunst w Wiedniu; zaś przy fortepianie Lech Napierała, absolwent Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, obecnie dalej kształci się na Universitätfür Musik unddarstellende Kunst w Wiedniu.

23.09.2015, środa, godz. 19.00, Filharmonia Pomorska 24.09.2015, czwartek, godz. 19.00, Toruń, Ratusz Staromiejski

Polonium Motion Trio Paweł Baranek, Janusz Wojtarowicz, Marcin Gałażyn, akordeony gościnnie Piotr Orzechowski „Pianohooligan”, piano Rhodesa Lutosławski, Penderecki, Siemianow, Ptaszyńska, Chopin, Kilar, Górecki, Wojtarowicz Motion Trio – to ewenement na europejskim i światowym rynku muzycznym. Trio akordeonowe powstało w 1996 z inicjatywy Janusza Wojtarowicza – lidera oraz autora i aranżera większości kompozycji. Wykorzystując w swej twórczości wszelkie zalety akordeonu, muzycy odkrywają wciąż nowe możliwości tego instrumentu, zmieniając jego oblicze. Ich koncerty to muzyczne spektakle zawierające akcję i dramaturgię. Takie niecodzienne wydarzenie czeka bydgoskich melomanów.

Koncert będzie prezentacją najnowszej płyty zespołu Polonium. Materiał zawarty na krążku to hołd złożony największym polskim kompozytorom XIX -XXI wieku.

Gościnnie z zespołem wystąpi Piotr Orzechowski, znany również jako „Pianohooligan”. Pianista i kompozytor, absolwent Berklee College of Music, jest jednym z najbardziej utytułowanych muzyków jazzowych młodego pokolenia.

25.09.2015, piątek, godz. 19.00 Dla melomanów z Torunia Filharmonia organizuje przejazd autokarem Parking przy Cinema City ul. Czerwona Droga 1-6, wyjazd godz. 17.00

Pro Musica Sacra Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej Chór Filharmonii Narodowej w Warszawie Maestro Krzysztof Penderecki, dyrygent Iwona Hossa, sopran Marcjanna Myrlak, mezzosopran Piotr Nowacki, bas Henryk Wojnarowski, przygotowanie Chóru Penderecki – Dies illa Penderecki – Hymn do św. Daniiła Penderecki – Hymn do św. Wojciecha Dies illa, to najnowszy utwór Mistrza Pendereckiego. Światowe prawykonanie dzieła miało miejsce 9 listopada 2014 w brukselskiej bazylice w Koekelberg, podczas finałowego koncertu „ThousandVoices for Peace” („Ty-

w ydarzenia 30.09.2015, środa, godz. 19.00, Sala Mieszczańska Ratusza Staromiejskiego w Toruniu Dla melomanów z Bydgoszczy Filharmonia organizuje przejazd autokarem. Parking przy Filharmonii, wyjazd godz. 17.00

Hommage à Henryk Mikołaj Górecki Orkiestra Kameralna Capella Bydgostiensis Jakub Chrenowicz, dyrygent Patrycja Piekutowska, skrzypce Tomasz Strahl, wiolonczela

Krzysztof Penderecki

siąc głosów dla pokoju”) dedykowanego pamięci ofiar I wojny światowej w 100. rocznicę jej wybuchu. Kompozycja wyraża główne przesłanie projektu – nadzieję na życie w pokoju. Hymny to kompozycje okolicznościowe, napisane na celebrację jubileuszu miast – tysiąclecie Gdańska (Hymn św. Wojciecha) oraz 850-lecie Moskwy (Hymn św. Daniiła). Na estradzie festiwalowej przywitamy wyjątkowych gości – wyśmienity Chór FN, wyborne grono solistów śpiewaków i Maestro Pendereckiego, który zadyryguje swoimi dziełami.

27.09.2015, niedziela, godz. 17.00, Obory, Kościół Matki Boskiej Bolesnej Dla melomanów z Bydgoszczy i Torunia Filharmonia organizuje przejazd autokarem.

Parking przy Filharmonii, wyjazd godz. 14.30 Parking przy Cinema City, Czerwona Droga 1-6 w Toruniu, wyjazd godz. 15.30

Śladami Chopina Orkiestra Kameralna Capella Bydgostiensis Jakub Chrenowicz, dyrygent Jolanta Wagner, sopran Aleksandra Olczyk, sopran najpiękniejsze pieśni Ave Maria najwybitniejszych kompozytorów W oborskim kościele Fryderyk Chopin latem 1824 grał na organach.

Obory leżą w gminie Zbójno, w powiecie golubsko-dobrzyńskim. Jest to wioska o niezwykle malowniczym krajobrazie, dlatego też teren ten bywa nazywany Kalwarią Oborską lub Szwajcarią Dobrzyńską. Fryderyk Chopin pod koniec lipca 1824 udał się na upragnione kanikuły, odwiedzając swojego szkolnego kolegę w Szafarni – majątku Dziewanowskich, gdzie przebywał do września. Zapewne podczas tych wiejskich wakacji 14-letni Fryderyk miał okazję odwiedzić klasztor karmelitów w odległych o 17 km od Szafarni – Oborach.

W celu upamiętnienia pobytu 14-letniego Chopina w Oborach, w 1999 wmurowano w kościele tablicę o następującej treści: W oborskim kościele latem 1824 r. przebywał i grał na tych organach Fryderyk Chopin.

M. Górecki – Elegia na wiolonczelę i orkiestrę smyczkową (2014) M. Górecki – Concerto – Notturno na skrzypce i orkiestrę smyczkową (2000) M. Górecki – Divertimento na smyczki Tansman – Tryptyk na orkiestrę smyczkową W toruńskiej prezentacji w ramach 53. BFM wraz z bydgoskimi kameralistami zagra Patrycja Piekutowska.

Jest jedną z najwybitniejszych polskich skrzypaczek, artystką poszukującą, chętną nowej twórczości i nowym wyznaniom, jakie niesie wykonawstwo muzyki współczesnej. Kolejna wielka osobowość artystyczna to wiolonczelista Tomasz Strahl; jest laureatem konkursów polskich i międzynarodowych oraz zdobywcą nagrody Polskiej Akademii Fonograficznej Fryderyk 2003. Wraz z kameralistami wykona Elegię na wiolonczelę i orkiestrę smyczkową napisaną przez Mikołaja Góreckiego (syna H.M. Góreckiwego) w 2014, dedykowaną samemu Strahlowi. Na podium dyrygenckim stanie Jakub Chrenowicz, który postrzegany jest jako jeden z najzdolniejszych i najciekawszych dyrygentów młodej generacji. Ponadto Capella wykona M. Góreckiego Divertimento na smyczki (2009) oraz Tryptyk na orkiestrę smyczkową Tansmana, którego dorobek jest w Polsce nadal mało znany.

1.10.2015, czwartek, godz. 19.00

Międzynarodowy Dzień Muzyki Chopin na 5 kontynentach Maria Pomianowska z Zespołem Orkiestra Kameralna Capella Bydgostiensis Jakub Chrenowicz, dyrygent Maria Pomianowska, śpiew, instrumenty smyczkowe Europy i Azji, opracowanie muzyki, dyrekcja artystyczna Mohammad Rasuli, (Iran) flet perski, ney Amadou Fola, (Senegal) taniec afrykanski, djembe Bartłomiej Pałyga, śpiew alikwotowy, drumla, wspak, cytra chińska Gwidon Cybulski, śpiew, balafon, harmonijka ustna, didgeridoo Paweł Betley, flety Europy i Azji Wojciech Lubertowicz, duduk, bębny obręczowe, darbuka Po koncercie spotkanie wykonawców z melomanami.

Chopin na 5 kontynentach to próba spotkania międzykulturowego, którego główną osią są wybrane dzieła wielkiego polskiego kompozytora. To opowieść o muwrzesień 2015 |

| 27

w ydarzenia sów, m.in. VII Adilia Alieva Piano Competition Gaillard (Francja, 2010), XXI Premio Chopin Piano Competition w Rzymie (2011), a także Antonio Napolitano Competition w Salerno (Włochy, 2013). W 2014 zdobył trzecią nagrodę II Russian Music Competition w Moskwie. Występuje w Rosji, Francji, Rumunii, Niemczech i Włoszech.

I nagroda i złoty medal zdobyte w tak prestiżowym i renomowanym w świecie Konkursie, jakim jest im. Czajkowskiego w Moskwie niewątpliwie rozwiną karierę solistyczną tego 27-letniego pianisty.

4.10.2015, niedziela, godz. 19.00

Zakończenie festiwalu Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej Polski Chór KameralnySchola Cantorum Gedanensis Chór Kameralny Akademii Muzycznej w Bydgoszczy Chór Kameralny „Akolada” Bydgoskiej Szkoły Wyższej Kammerchor der Singakademie Frankfurt (Oder) Rudolf Tiersch, dyrygent (Niemcy) Iwona Sobotka, sopran Henriette Gödde, alt (Niemcy) Juan Noval-Moro, tenor (Hiszpania) Jarosław Bręk,bas Jan Łukaszewski, Janusz Stanecki, Renata Szerafin-Wójtowicz, Rudolf Tiersch – przygotowanie Chórów Maria Pomianowska

zyce Mazowsza podążająca ku dźwiękom, skalom i rytmom całego świata, przez Bałkany, Grecję, Persję, Indie, Chiny, Afrykę, Amerykę i dalej. Opowiada o pięknie innych tradycji muzycznych i ich cechach uniwersalnych, pozwalających na łączenie się z muzyką Chopina. Takiego przełożenia dokonała polska artystka i badaczka tradycyjnej muzyki świata, wokalistka, multiinstrumentalistka i kompozytorka – Maria Pomianowska. Wydany w 2010 album Chopin na 5 kontynentach stanowi kolejny dowód na uniwersalność muzyki polskiego kompozytora. Zapraszamy na wyjątkową muzyczną podróż, w którą zabierze nas Maria Pomianowska z przyjaciółmi, prezentując autorskie aranżacje utworów Chopina na instrumenty etniczne z całego świata.

KONCERT Z NIANIĄ 2.10.2015, piątek, godz. 19.00

Niezwykłe wydarzenie pierwszy koncert po Konkursie i tylko w Filharmonii bydgoskiej Dmitry Masleev, fortepian (Rosja) laureat I nagrody XV Międzynarodowego Konkursu im. Piotra Czajkowskiego w Moskwie, lipiec 2015 Haydn, Schumann, Schubert,Liszt, Czajkowski, Rachmaninow, Saint-Saëns Dmitry Masleev urodził się w Ułan Ude na Syberii.

Ukończył Konserwatorium Moskiewskie u Michaiła Petukhova (2011), a następnie studia podyplomowe (2104). Obecnie jest stażystą Lake Como International Piano Academy (Włochy). Jest laureatem wielu konkur28 |

| wrzesień 2015

Händel – Oratorium „Mesjasz” Zaprzyjaźnione z Filharmonią Pomorską chóry: Schola Cantorum Gedanensis, zaliczany do najwybitniejszych kameralnych zespołów chóralnych w Polsce i Singakademie z Frankfurtu nad Odrą – „wizytówka chóralistyki Brandenburgii”, dwa chóry bydgoskie – cenione za swe osiągnięcia oraz międzynarodowy kwartet znakomitych solistów śpiewaków z towarzyszeniem OSFP połączą swoje siły w koncercie wieńczącym tegoroczny 53. Bydgoski Festiwal Muzyczny. Festiwalowa publiczność usłyszy arcydzieło, gdzie „niezrównana błyskotliwość i głęboki humanizm łączą się u Haendla w wyjątkowo mądrej muzyce”. Także i dzisiaj nie zbladły blask i sława sakralnej strony Händlowskiej twórczości. Jeśli chodzi o Mesjasza wyjątkowo popularną częścią jest przepiękny chór Hallelujah, który podbił także kulturę masową, dzięki czemu istnieje w świadomości nie tylko wyrafinowanych melomanów. www.filharmonia.bydgoszcz.pl BILETY • sprzedaż w kasie FP w dni powszednie w godz. 14-18 oraz w dniu koncertu godzinę przed i w przerwie koncertu. Rezerwacja telefoniczna w godz. 11-14, tel. 52 321 02 34; 52 321 04 67 w. 21; e-mail: kasa.biletowa@ filharmonia.bydgoszcz.pl • Biuro Podróży urlopy.pl, ul. Magnuszewska 6 w Bydgoszczy – w dni robocze w godz. 10-18, w soboty i niedziele w godz. 10-14.

Tel. 52 320 52 29; e-mail: bydgoszcz@urlopy.pl • sprzedaż internetowa biletów: www.ebilet.pl inf. Mariola Grochowina

w ydarzenia Galeria Miejska bwa Galeria Miejska bwa Galeria Kantorek 4.09.2015, godz. 18.00 – wernisaż, wystawa czynna do 3 października 2015

Stanisław Lejkowski Znak Czasu. 60 lat optymizmu

Wystawa przygotowana z okazji 60-lecia pracy artystycznej Stanisław Lejkowski, ur. 1929 r. w Chełmnie nad Wisłą, gdzie ukończył Szkołę Podstawową nr 1 i Gimnazjum Ogólnokształcące. Absolwent Państwowego Liceum Technik Plastycznych w Bydgoszczy. W latach 1950-1955 studiował na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu: Grafika (prof. Jerzy Hoppen, prof. Edward Kuczyński), Sekcja Zabytkoznawstwa i Konserwacji Architektury i Rzeźby (prof. Jerzy Remer), Sekcja Artystyczno-Dydaktyczna, Architektura Wnętrz (prof. Stefan Narębski), Kompozycja Brył i Płaszczyzn (prof. Józef Kozłowski), Witrażownictwo (Edward Kwiatkowski), Rysunek i Anatomia (prof. A. Dargiewicz). Autor licznych realizacji z zakresu architektury wnętrz obiektów użyteczności publicznej: teatry, restauracje, kina, kawiarnie, domy kultury, wnętrza biurowe oraz stoisk wystawienniczych.

Projektant lub współprojektant pomników w Bydgoszczy, Chełmnie, Rudzkim Moście pod Tucholą. Projektant mebli, sgraffita, mozaik ceramicznych, malowideł ściennych itp. Autor plakatów, malowideł reklamowych, znaków firmowych. Do chwili obecnej zajmuje się grafiką użytkową, grafiką warsztatową, rysunkiem, malarstwem. Twórca realizacji przestrzennych, uhonorowanych nagrodą publiczności, prezentowanych w Galerii BWA w Bydgoszczy w kolejnych odsłonach Biennale Plastyki Bydgoskiej: Klonowanie I i II (1998), Piramida. Korzenie narodowej tożsamości (2000), Apokalipsa inaczej (2002). Pomysłodawca, twórca i aranżer swojej retrospektywnej wystawy, scenograficznej w charakterze, Wszystko ma swój czas, zrealizowanej w Galerii Miejskiej bwa w Bydgoszczy (2007) i w Muzeum Ziemi Chełmińskiej w Chełmnie (2009).

Nie mam jednoznacznego obrazu realizacji Znak czasu, bo ona swój wymiar uzyska za kilka tygodni.

Opowieści i rysunki autora tylko sugerują zagospodarowanie galerii. Znak czasu to telefon komórkowy,

Element realizacji Znak Czasu Stanisława Lejkowskiego

który rządzi obecnie niemalże każdym człowiekiem.

Stanisław Lejkowski uformował z masy papierowej sześćdziesiąt (znamienna liczba dla niego w tym roku) dłoni z przedramieniem, naturalnej wielkości. W każdej dłoni telefon o wymiarach 15×9 cm. Potem podwoił swoje formy z papier-mâché, ale nie wiem, jaka ilość pojawi się na wystawie. Na monitorach komórek obrazy z życia Stanisława Lejkowskiego: najważniejsze fotografie – Wspomnień z młodości nigdy dość…, ponadto rysunki z podróży, ekslibrisy, obrazy, grafiki, wizerunki Chełmna i Bydgoszczy, czyli dzieła tworzone z potrzeby serca, a nie na zamówienie (projekty z zakresu wnętrzarstwa zostały wykluczone).

Znak Czasu to w pewnym sensie rozmowa Stanisława Lejkowskiego ze Stanisławem Lejkowskim, a do swoich rozmów z przeszłością artysta wykorzystał najważniejsze dla większości współczesnych ludzi urządzenie, dla wielu jedyne źródło wiadomości. Widz będzie osaczony natłokiem informacji i formą plastyczną ręki z telefonem wielokroć powieloną w otaczających galerię lustrach. Osoba, która przypadkowo rozpocznie swoją rozmowę telefoniczną, zobaczy zmultiplikowaną własną postać z komórką w dłoni – ten widok będzie dopełnieniem wystawy, a zamierzenie twórcze Stanisława Lejkowskiego zostanie spełnione. inf. Elżbieta Kantorek

Galeria Miejska bwa Galeria Brda ul. Dworcowa 94 – Hotel BRDA. Wystawa czynna do 15.09.2015

Aleksandra Bartkowiak Poza słowami – malarstwo

Aleksandra Bartkowiak, z cyklu Poza słowami – opowieść intymna, XI, 120×100 cm, olej na płótnie

Aleksandra Bartkowiak (ur. 1989 w Bydgoszczy). Absolwentka UMK w Toruniu. Dyplom z malarstwa sztalugowego wykonała pod kierunkiem prof. Piotra Klugowskiego, a z malarstwa w architekturze pod kierunkiem dr. hab. Andrzeja Kałuckiego.

W jej malarstwie główne inspiracje stanowią natura oraz emocje. W analogii do rzeczywistości zastanej kreuje nowy, czysto malarski świat emocji, inspirowany naturą, która w tym przypadku jest metaforą jej własnego, intymnego świata. Ciągłe przemalowywanie, nieustanne zmaganie się z materią malarską, celowe popełnianie tzw. błędów technologicznych, łączenie farb olejnych z wodnymi to ryzyko, które musiała podjąć w celu stworzenia bytu autonomicznego. wrzesień 2015 |

| 29

w ydarzenia Teatr Polski 1.09.2015, godz. 12.00 – warsztaty muralskie 1.09.2015, godz. 18.00 – wernisaż muralu

Uwolnij mural

5.09.2015, godz. 19.00, Mała Scena TPB, premiera 6.09.2015, godz. 19.00, Mała Scena TPB 8.09.2015, godz. 19.00, Mała Scena TPB 9.09.2015, godz. 19.00, Mała Scena TPB

Mirosław Wlekły, Сварка (swarka) reżyseria: Katarzyna Szyngiera; scenografia i kostiumy: Agata Baumgart; muzyka: Wojtek Zrałek-Kossakowski; inspicjent: Hanna Gruszczyńska; koordynator projektu: Magda Igielska; występują: Grzegorz Artman, Beata Bandurska, Mirosław Guzowski, Martyna Peszko, Michał Wanio, Izabela Warykiewicz Premiera spektaklu w ramach programu rezydencyjnego „Interwencje” w TPB. Co tak naprawdę wydarzyło się na Wołyniu i w Galicji Południowo-Wschodniej w 1943? Wyobrażenia tamtych tragicznych wydarzeń bywają skrajnie różne.

W spektaklu „Сварка (swarka)” opieramy się na dokumentalnym materiale zebranym w Polsce i na Ukrainie.

Próbujemy spojrzeć na tamte wydarzenia z jak najszerszej perspektywy. Oddajemy głos świadkom czystki etnicznej. Wysłuchujemy historii o przekraczaniu granic człowieczeństwa, które nie mogą zostać właściwie opowiedziane, gdyż do ich opisania brakuje języka.

6.09.2015, godz. 17.00 – spotkanie z twórcami 6 .09.2015, po spektaklu – spotkanie z zespołem aktorskim

Spotkanie z twórcami oraz aktorami spektaklu „Сварка (swarka)” Twórcy spektaklu opowiedzą o procesie powstawania projektu, który polegał na kilkumiesięcznym zbieraniu materiałów reportażowych w Polsce i na Ukrainie.

Po spektaklu publiczność będzie mogła spotkać się także z aktorami zaangażowanymi w przedstawienie, którzy opowiedzą o osobistym doświadczeniu mierzenia się z jedną z największych i zarazem najsłabiej zbadanych i przedyskutowanych tragedii narodowych XX w.

Afryka, fot. Magda Hueckel

To nie jest opowieść o Ryszardzie Kapuścińskim w Afryce. Ani opowieść o Afryce. Ani o tym, jak można przedstawić Afrykę, ani o tym, jak nie należy jej przedstawić. To nie jest historia Afryki. To historia kilku pojęć wędrujących po Europie od czasów kolonializmu przez okres dekolonizacji aż po dzisiaj.

9.09.2015, godz. 10.00, Duża Scena TPB 10.09.2015, godz. 10.00, Duża Scena TPB 15.09.2015, godz. 10.00, Duża Scena TPB 16.09.2015, godz. 10.00, Duża Scena TPB czas trwania: 1 h 30 min z przerwą

Maria Kownacka, Plastusiowy pamiętnik reżyseria: Lena Frankiewicz; kostiumy i scenografia: Melania Muras; choreografia: Iza Chlewińska; muzyka: Marek Napiórkowski; animacje: Natalia Bucior; konsultant dziecięcy: Mikołaj Frankiewicz; asystentka scenografa: Marta Sidrów; inspicjent: Mateusz Stebliński; występują: Magdalena Łaska, Alicja Mozga/Małgorzata Trofimiuk, Artur Krajewski, Jakub Ulewicz ze specjalnym udziałem Karoliny Adamczyk jako Zosi (materiał wideo)

11.09.2015, godz. 19.00, Mała Scena TPB 12.09.2015, godz. 19.00, Mała Scena TPB 27.09.2015, godz. 19.00, Mała Scena TPB, spektakl z angielskimi napisami 28.09.2015, godz. 18.00, Mała Scena TPB, spektakl z angielskimi napisami

Agnieszka Jakimiak, Afryka reżyseria: Bartek Frąckowiak; dramaturgia: Agnieszka Jakimiak; scenografia, kostiumy: Anna Maria Karczmarska; muzyka: Krzysztof Kaliski; reżyseria światła: Agata Skwarczyńska; występują: m.in. Klara Bielawka, Szymon Czacki, Maciej Pesta, Sonia Roszczuk 30 |

| wrzesień 2015

Plastusiowy pamiętnik, fot. Magda Hueckel

Mimo że pierwszy odcinek „Plastusiowego pamiętnika” Kownackiej ukazał się w 1931, do dziś przygody ludzika z plasteliny fascynują kolejne pokolenia dzieci.

w ydarzenia 18.09.2015, godz. 19.00, Duża Scena TPB 19.09.2015, godz. 19.00, Duża Scena TPB 20.09.2015, godz. 18.00, Duża Scena TPB czas trwania: 110 min z przerwą

Michał Bałucki, Klub kawalerów reżyseria: Łukasz Gajdzis; scenografia: Mirek Kaczmarek; reżyseria światła: Robert Łosicki; akordeon: Kacper Chabrowski; opracowanie muzyczne: Maciej Szymborski; występują: m.in. Karolina Adamczyk (Jadwiga Ochotnicka), Michał Czachor (Pan Motyliński), Paweł L. Gilewski (Władysław Topolnicki)

snych lęków. „Wojny...” podejmują ten problem z innej perspektywy, stawiając w centrum artystycznych działań fenomen niebezpośrednich doświadczeń – doświadczania wojen poprzez serie medialnych obrazów i artystycznych przetworzeń. Spektakl powołuje do życia Instytut, w którym sześcioro badaczy i świadków drobiazgowo analizuje – poprzez słowo, ruch i dźwięk – zjawisko funkcjonowania w świecie, w którym wojna staje się przyczynkiem do badania ekstremalnych emocji, rozgrywania egotycznych scenariuszy i niestosownych manipulacji.

25.09.2015, godz. 21.00, górne foyer Pokaz w ramach projektu Polska New Theatre 2015

Delfin, który mnie kochał reżyseria: Magda Szpecht; dramaturg: Szymon Adamczak; muzyka/ wideo: Karolina Mełnicka; występują: Jaśmina Polak / Sonia Roszczuk, Andżelika Kurowska, Jan Sobolewski

Klub kawalerów, fot. Marcin Sauter

Odwieczna walka płci pięknej z tą „drugą” o dominację i panowanie nad światem przybiera różne formy i posługuje się wymyślnymi narzędziami. Istnieje jednak wiele historii o tych, którzy tej walki nie chcieli toczyć...

23.09.2015, godz. 19.00, Mała Scena TPB, PREMIERA 24.09.2015, godz. 19.00, Mała Scena TPB 25.09.2015, godz. 19.00, Mała Scena TPB, spektakl z angielskimi napisami

Agnieszka Jakimiak, Weronika Szczawińska, Wojny, których nie przeżyłam reżyseria: Weronika Szczawińska; dramaturgia: Agnieszka Jakimiak; scenografia i kostiumy: Daniel Malone; muzyka: Krzysztof Kaliski; ruch: Agata Maszkiewicz; inspicjent: Mateusz Stebliński; występują: Marta Malikowska, Maciej Pesta, Sonia Roszczuk, Jan Sobolewski, Małgorzata Trofimiuk, Piotr Wawer Jr. To spektakl, który eksploruje niewygodne i wstydliwe doświadczenie naszej współczesności, właściwe podglądaczom historii (którymi w zasadzie wszyscy jesteśmy), typowe dla obserwatorów obcych wojen, rzucających swoje ciekawskie spojrzenia z bezpiecznego terytorium, na którym wojna jest wciąż tylko słowem, cudzym wspomnieniem, niebezpieczną fantazją. Fantazją niezwykle kuszącą, bo dającą prawo do zawłaszczenia nie swoich przeżyć, obsadzenia siebie w dowolnie wybranej roli, wyprodukowania emocjonalnych wstrząsów bez poniesienia realnych konsekwencji.

Od czasu wybuchu konfliktu zbrojnego na terytorium Ukrainy wojna stała się widmem, które nawiedza polski teatr, prowokując pytania o etyczną odpowiedzialność sztuki, jej sprawczość, zdolność do ekspresji współcze-

W latach 60. XX w. NASA, oprócz sztandarowego projektu wysłania człowieka w kosmos, finansowała także inne prace badawcze. Jednym z takich eksperymentów było badanie komunikacji człowieka z delfinami, przeprowadzone w 1965 w sekretnym laboratorium na Karaibach przez dr. Johna Lilly’ego. Wzięła w nim udział Margaret Howe Lovatt, 23-letnia mieszkanka Wyspy św. Tomasza, która przez pół roku mieszkała w specjalnym Domu Delfina z młodym delfinem o imieniu Peter.

Przez 6 dni w tygodniu uczyła go angielskiego i obserwowała jego zachowania. Poza lekcjami cały czas spędzali razem. Między człowiekiem a zwierzęciem wytworzyła się intymna, seksualna relacja. Gdy eksperyment dobiegł końca, delfin popełnił samobójstwo.

26.09.2015, godz. 21.30, górne foyer Pokaz w ramach projektu Polska New Theatre 2015

„Diuna 1965. Instalacja” – wykład perfomatywny / prezentacja work-in-progress Komuna // Warszawa: Diuna 1965 Cykl „Diuna” Franka Herberta jest uznawana za jedną z najlepszych książek SF. Specyficzna wielowątkowa i dygresyjna narracja powieści wykracza poza uwarunkowania tego gatunku literackiego. Pisana w latach 60. i 70. powieść wizjonersko wpisuje się w najważniejsze debaty filozoficzne i geopolityczne początku XXI w.

Główne wątki to: kontrolowane hodowle genetyczne, wyczerpujące się zasoby energetyczne, mieszanie kultur i cywilizacji, przetrwanie/rozwój ludzkości. Komuna // Warszawa na kanwie książki buduje filozoficzny esej teatralny o przyszłości.

Spektakl ma formę fikcyjnego dokumentu opisującego wizytę pisarza w irańskim pustynnym mieście Jazd.

Tam właśnie Herbert miał nakreślić główne wątki swojej powieści. Komuna // Warszawa, odkrywając po latach „ślady” jego pobytu, od nowa opowie „Diunę”. Część filmową zrealizowano w Iranie z wykorzystaniem instalacji scenograficznej zaprojektowanej przez irańską artystkę Negar Farrajani. wrzesień 2015 |

| 31

w ydarzenia 25-27 września 2015. Szczegółowy harmonogram: www.teatrpolski.pl; www.polskanewtheatre.com

Polska New Theatre 2015 – międzynarodowe spotkanie w Bydgoszczy Polska New Theatre to międzynarodowe spotkanie osób zainteresowanych poznawaniem i propagowaniem polskiego teatru na świecie organizowane w ramach Roku Teatru Publicznego w Polsce i Roku Teatru Polskiego na świecie przez Departament Dyplomacji Publicznej i Kulturalnej MSZ, Instytut Teatralny im. Z. Raszewskiego w Warszawie i Teatr Polski w Bydgoszczy. Jego celem jest praktyczne zapoznanie gości z całego świata z najnowszymi zjawiskami w polskim teatrze i sztukach performatywnych oraz nawiązanie współpracy w celu badania i promowania polskiego teatru. W programie wydarzenia znajdą się spotkania z kuratorami i artystami, warsztaty i seminaria praktyczne oraz prezentacje przedstawień.

27-30 września 2015. Szczegółowy harmonogram: www.ptbt.e-teatr.pl/index.php; www.teatrpolski.pl

Gdzie jest teatr? – debata o współczesnych zadaniach społecznych i artystycznych teatru publicznego w Polsce 27.09.2015 Teatr Polski Bydgoszcz

Inauguracja II Zjazdu Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych Celem konferencji organizowanej w ramach II Zjazdu Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych jest podjęcie debaty na temat współczesnych zadań społecznych i artystycznych teatru publicznego w Polsce.

Hasło wywoławcze konferencji „Gdzie jest teatr?” pozwoli skierować refleksję w kilku kierunkach: powinności teatru wynikających z tradycji, miejsca teatru w przestrzeni publicznej w Polsce, nowych zadań wypływających ze zmian społecznych po ’89, przemian kształtu artystycznego sztuki scenicznej związanych z rozwojem nowych form dramaturgicznych oraz włączaniem w obręb przedstawień strategii artystycznych innych dziedzin sztuki oraz możliwości wykorzystania teatru jako formy i narzędzia aktywizmu społecznego i rozwoju społeczeństwa obywatelskiego.

26.09.2015, godz. 19.00, Duża Scena TPB, spektakl z angielskimi napisami 28.09.2015, godz. 20.30, Duża Scena TPB 29.09.2015, godz. 18.00, Duża Scena TPB

Jolanta Janiczak, Detroit. Historia ręki reżyseria: Wiktor Rubin; dramaturgia: Jolanta Janiczak; scenografia i kostiumy: Michał Korchowiec; muzyka: Aśka Grochulska, Tomasz Wyszomirski; reżyseria światła: Katarzyna Łuszczyk; wideo, asystent scenografa: Hanna Maciąg; asystent reżysera: Maciej Pesta; inspicjent: Hanna Gruszczyńska/Mateusz Tłok; występują: m.in. Paweł L. Gilewski, Mirosław Guzowski, Marian Jaskulski, Roland Nowak Spektakl, dla którego ramą jest słynny mural Diego Rivery namalowany w The Detroit Institute of Arts.

Fresk ten rozpościera się na 4 ścianach muzealnego 32 |

| wrzesień 2015

Detroit. Historia ręki, fot. Magda Hueckel

dziedzińca. Wchodząc na dziedziniec, wkraczamy jednocześnie do przemysłowego miasta sportretowanego przez Riverę w 1933, w chwili swego największego rozkwitu, gdy Detroit było nie tylko najważniejszym centrum przemysłowym, ale także miastem ikoną nowoczesności.

29.09.2015, godz. 20.30, Mała Scena TPB 30.09.2015, godz. 19.00, Mała Scena TPB

Juliusz Słowacki, Samuel Zborowski reżyseria i scenografia: Paweł Wodziński; współpraca dramaturgiczna: Michał Kuziak; muzyka: Dobromiła Jaskot; opracowanie muzyczne: Maciej Szymborski; wideo: Mikołaj Walenczykowski; inspicjent: Hanna Gruszczyńska; występują: Grzegorz Artman, Beata Bandurska, Marian Jaskulski, Roland Nowak, Maciej Pesta, Sonia Roszczuk, Kuba Ulewicz. Produkcja: fundacja sztuka.idea. oraz Teatr Polski w Bydgoszczy

Samuel Zborowski, fot. Monika Stolarska

Punktem wyjścia projektu jest tekst rękopisu niezatytułowanego utworu Słowackiego, autorska wersja dramatu, różniąca się znacznie swym układem od wydanych i przyjętych za kanoniczne redakcji Juliusza Kleinera i Juliana Krzyżanowskiego. Wydaje się, że nadszedł czas, by sięgnąć właśnie po ten rękopis...

Produkcja spektaklu została dofinansowana w ramach Konkursu na Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Polskiej „Klasyka Żywa” realizowanego z okazji obchodów 250-lecia teatru publicznego w Polsce. Konkurs organizują Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego.

B IK -u YT EL N IK Ó W E T D LA CZ TAN I B IL u w cenie numerem BIKZ wrześniow ym : kl ta ek zł! bilety na sp owski” „Samuel Zbor o eg ki ńs zi od W w reż. Pawła z a m y w t e r mi n i e : Zapras 0.30 ia, godz. 2 29 wrześnśnia, godz. 19.00 e malnie lub 30 wrz zakupu mak sy

15

Jeden egzem

rawnia do plar z BIK-u up oc yjnej cenie. om 4 biletów w pr

RAPREMIER

w ydarzenia

2–10.10 2015 Festiwal Prapremier | Festival of New Dramaturgies 2-10 października 2015 kuratorzy: Paweł Wodziński, Bartosz Frąckowiak, Marta Keil, Agnieszka Jakimiak

festival of new dramaturgies

Prapremiery – rozszerzenie formuły Pojęcie „prapremiery” wymaga redefinicji i poszerzenia w związku z najnowszymi tendencjami w polskim i światowym teatrze i sztukach performatywnych. Odchodzimy od rozumienia prapremiery jako pierwszego wystawienia tekstu. Chcemy skupić uwagę widzów na nowych jakościach dramaturgicznych samych spektakli, rodzących się na przecięciu nowych stylów sztuki aktorskiej, tekstu, fonosfery i muzyki, architektury i wizualności, ruchu i tańca, nowych mediów, materiałów dokumentalnych i archiwalnych, których oryginalne układy, kompozycje, partytury i struktury niejednokrotnie stanowią o ich wartości dramaturgicznej. To właśnie w tym obszarze – „nowych dramaturgii” – zachodzą najciekawsze zmiany w europejskim i światowym teatrze, w nim rodzą się najbardziej wartościowe zjawiska. Pojęcie „prapremiery” zdefiniować chcemy również problemowo i tematycznie (odchodząc od kontekstu estetycznego, łączonego zazwyczaj z tym słowem) jako inicjowanie nowych projektów w sferze społecznej, politycznej, ekonomicznej, kulturowej, proponowanie alternatywnych rozwiązań, innych możliwych „światów”, rehabilitację zarówno kategorii „utopii”, jak też „nowości”, często nieobecnych i wykluczanych z debaty publicznej ostatnich lat (postmodernistyczna dewaluacja „nowości”, koniec polityki, koniec historii).

Międzynarodowy program Zwiększając liczbę spektakli (9 polskich i 6 zagranicznych z Chorwacji, Niemiec, Libanu, Serbii, Wielkiej Brytanii) prezentowanych na Festiwalu, rozszerzamy jego program o kilka spektakli zagranicznych twórców (zarówno tych uznanych, jak też zupełnie nowych, odkrywanych dla polskiej publiczności przez Festiwal) oraz zaprosić zagranicznych kuratorów, krytyków, badaczy i dyrektorów artystycznych, sprawiając, że Festiwal stanie się istotnym miejscem promocji polskiego teatru oraz konfrontacji idei i myśli teatralnych. Istotną wartością będą też międzynarodowe koprodukcje.

www.festiwalprapremier.pl

Nurty tematyczne Dużą część zaproszonych spektakli skupić chcemy w nurcie tematycznym, w którym każdorazowo problematyzowany będzie inny rodzaj relacji pomiędzy dramaturgią i konkretnym zjawiskiem-problemem (np. dramaturgie wojny, dramaturgie kryzysów i konfliktów, dramaturgie utopii), konfrontując różne sposoby podejmowania tych problemów przez twórców zagranicznych i polskich. Podczas tegorocznej edycji szczególnie ważnym nurtem będą dramaturgie wojen i konfliktów. biuro festiwalu prapremier teatr polski bydgoszcz al. Mickiewicza 2, 85-071 Bydgoszcz 52 33 97 840 | 52 33 97 841 | 52 33 97 843 office@festiwalprapremier.pl | www.festiwalprapremier.pl wrzesień 2015 |

| 33

w ydarzenia Opera Nova w Bydgoszczy

Scenografa i projekcje Małgorzata Szabłowska Kostiumy Marta Fiedler Światła Maciej Igielski

9.09.2015, środa, godz. 19.00 (spektakl zamknięty) 13.09.2015, niedziela, godz. 19.00 14.09.2015, poniedziałek, godz. 19.00 17.09.2015, czwartek, godz. 19.00 (spektakl zamknięty) 19.09.2015, sobota, od. 19.00 20.09.2015, niedziela, godz. 19.00

POWRACAJĄCE FALE Choreografia Emil Wesołowski Muzyka Mieczysław Karłowicz (Powracające fale) Scenografia Boris Kudlička Kostiumy Irena Biegańska Światła Maciej Igielski

Księżniczka czardasza operetka Emmericha Kálmána Kierownictwo muzyczne Piotr Wajrak Reżyseria Wojciech Adamczyk Choreografia Zofia Rudnicka Kostiumy Maria Balcerek Scenografia Marcelina Początek-Kunikowska Przygotowanie chóru Henryk Wierzchoń To arcydzieło operetki powstawało w przededniu I wojny światowej. Libretto oddaje prawdę o zmieniającym się świecie: przemianach w obyczajowości, rozpadzie starych struktur społecznych. W 1914 roku Kálmán mógł już liczyć na współpracę z najwybitniejszymi librecistami wiedeńskimi. Leo Stein i Béla Jenbach przedstawili mu libretto osnute wokół miłości syna arystokratycznej rodziny austriackiej zbliżonej do dworu cesarskiego do szansonistki z budapeszteńskiego teatrzyku. Kálmán pracował nad muzyką, gdy pracę przerwał mu wybuch I wojny światowej. Ostatecznie operetka miała premierę 13 listopada 1915 roku na scenie Johann-Strauss Theater. Odtąd datuje się jej pełen sukcesów „pochód” przez najlepsze sceny muzyczne Europy.

Nasza realizacja sytuuje akcję sceniczną w Polsce międzywojennej: w Warszawie i Wilnie, w modnym lokalu, którego bywalcami są m.in. sanacyjni oficerowie oraz w pałacu kresowej arystokracji. Wizja reżyserska zaproponowana Wojciecha Adamczyka spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem przez widzów.

Głosy mediów: „Księżniczka czardasza” jest najkosztowniejszym spektaklem w historii Opery Nova. Na jej potrzeby uszyto aż 350 kostiumów autorstwa Marii Balcerek. Ten przepych ma jednak swoje uzasadnienie. Spektakl ma znakomitą obsadę”. Urszula Guźlecka, TVP Bydgoszcz „A pomiędzy tymi filmowymi ramami obraz piękny i bogaty. Nieśmiertelne arie, których w „Księżniczce...” jest bez liku, brzmią równie urzekająco, gdy zamiast węgierskiego huzara, śpiewa je polski porucznik w czapce z rogatywką”.

Jarosław Reszka, „Express Bydgoski” 15.09.2015, wtorek, godz. 19.00 POLSKI BALET NARODOWY. Występ gościnny w ramach tournée Polskiego Baletu Narodowego z okazji 250-lecia teatru publicznego w Polsce

„OBSESJE” Wieczór baletowy w trzech częściach ADAGIO & SCHERZO Choreografia Krzysztof Pastor Muzyka Franz Schubert (Kwintet smyczkowy C-dur, D 956, część II i III) 34 |

| wrzesień 2015

MOVING ROOMS Choreografia Krzysztof Pastor Muzyka Alfred Schnittke (Concerto grosso I: Cadenza-Rondo-Postludio) Henryk Mikołaj Górecki (Koncert na klawesyn i orkiestrę smyczkową op. 40) Kostiumy Oliver Haller Światła Bert Dalhuysen Obsesje ogarniają nas, niepokoją, dręczą, prześladują.

Lęki i fascynacje, podejrzenia i zazdrości, widma przeszłości i złe przeczucia. Sztuka reaguje na nie, wyraża, pobudza, przestrzega, czasem łagodzi. Także balet i teatr tańca – najskuteczniej w kameralnych przestrzeniach. W tym spektaklu towarzyszą one dwóm czołowym polskim choreografom. Obie kompozycje Krzysztofa Pastora, „Adagio & Scherzo” i „Moving Rooms” – każda na swój sposób, grają na naszych nastrojach i emocjach czystą formą choreograficzną, plastyką tańca neoklasycznego, barwami przestrzeni i grą świateł, przy muzyce wielkich mistrzów: Schuberta, Schnittkego i Góreckiego. Warto wspomnieć, że te dwa balety Krzysztofa Pastora znalazły się w czerwcu 2015 roku w programie prestiżowych występów gościnnych Polskiego Baletu Narodowego w Nowym Jorku i Waszyngtonie. W programie wieczoru baletowego „Obsesje” przedziela je wyrazisty balet „Powracające fale” Emila Wesołowskiego na dwoje tancerzy, gdzie najprostsze relacje pomiędzy kobietą i mężczyzną stale zmieniają swoje barwy i uderzają w widza jak fale poematu symfonicznego Mieczysława Karłowicza. W spektaklu biorą udział czołowi soliści Polskiego Baletu Narodowego, a wśród nich: Yuka Ebihara, Maria Żuk, Marta Fiedler, Maksim Woitiul, Vladimir Yaroshenko i Paweł Koncewoj.

25.09.2015, piątek, godz. 19.00 26.09.2015, sobota, godz. 19.00 27.09.2015, niedziela, godz. 19.00 28.09.2015, poniedziałek, godz. 19.00 29.09.2015, wtorek, godz. 19.00 – ostatnie (115.) przedstawienie – pożegnanie z tytułem

„NABUCCO” opera Giuseppe Verdiego kierownictwo muzyczne Maciej Figas inscenizacja i reżyseria Ryszard Peryt scenografia Andrzej Sadowski przygotowanie chóru Henryk Wierzchoń Z dorobku kompozytorskiego Giuseppe Verdiego przynajmniej połowa utrzymuje się dziś z wielkim powodzeniem w repertuarach teatrów muzycznych całego świata.

w ydarzenia

Verdi. Nabucco, fot. Marek Chełminiak

Pierwszym wielkim sukcesem była opera „Nabucco”. Libretto bazuje na faktach z burzliwych dziejów Babilonii i Izraela. Tytułem opery jest włoskie imię wielkiego Nabuchodonozora – słynnego wojownika i budowniczego potęgi jednego z najwspanialszych miast starożytności. Za jego panowania przypada rozkwit Babilonu: otoczył miasto podwójnym murem, wzniósł pałace, wielką bramę Isztar. W 586 roku zburzył Jerozolimę i uprowadził do niewoli znaczącą warstwę ludności Izraela, w tym potomków znakomitych rodów. Już po śmierci swego władcy Babilon podupadł stając się łupem Cyrusa, władcy Persów, który przywrócił Żydom wolność…

Opera Verdiego wykorzystuje tylko pewne wątki i postacie historyczne. Osnowa akcji zaczerpnięta z niewoli babilońskiej Żydów jest pretekstem dla dramatycznego rozwoju akcji i wspaniale zilustrowana muzyką; libretto obfituje w wyraziste osobowości i gwałtowne uczucia.

Jedną z najpiękniejszych partii jest słynne „Va, pensiero…”, które jest chyba najbardziej rozpoznawalnym „chóralnym przebojem operowym”.

Zanim „Nabucco” uczynił swego twórcę sławnym, ba, uwielbianym i sięgającym po kolejne laury, Verdi przeżył osobiste tragedie: córka i syn umierali kolejno, dożywszy każde po 16 miesięcy. 26-letnia żona umarła na zapalenie mózgu. W ciągu dwóch lat Verdi utracił całą rodzinę. W tej przygnębiającej sytuacji miał pisać wcześniej zakontraktowaną operę komiczną; jak łatwo przewidzieć, „Dzień królowania” poniósł klęskę. Verdi utracił wiarę w siebie, w swój talent. Jednak impresario La Scali dosłownie „wcisnął” mu libretto „Nabucca”.

Jak wspominał Verdi, jego wzrok padł na werset „Va pensiero sull’agli dorate” (Wznieś się myśli na skrzydłach złocistych): „Przebiegłem oczami dalsze linijki

i doznałem silnego wstrząsu, tym bardziej, iż była to niemalże parafraza Biblii, której lektura zawsze mnie porywała”. Pracując nad dziełem, Verdi odczuwał powracającą energię i chęć do życia. Premiera 9 marca 1842 roku była wielkim sukcesem artystycznym. Wraz z przyszłym powodzeniem finansowym stał się znany i modny. „Va pensiero…” śpiewane na całym Półwyspie Apenińskim zrobiło więcej dla sprawy zjednoczenia Włoch niż setki płomiennych odezw.

Bydgoską realizację opery cechuje scenograficzny rozmach, pełne plastycznej urody obrazy sceniczne, reżyseria oddająca dramatyzm libretta i świetna strona muzyczna.

Nic dziwnego, że przez 20 lat „Nabucco” obecny w repertuarze Opery Nova gromadził komplety widzów. Premiera tej Verdiowskiej opery odbyła się podczas II Bydgoskiego Festiwalu Operowego w 1995 roku.

Wśród jej realizatorów wymienić należy wielkie nazwiska twórców polskiego teatru operowego: reżysera Ryszarda Peryta i scenografa Andrzeja Sadowskiego.

Kierownictwo muzyczne sprawował Maciej Figas.

Przez te lata rolę tytułową na bydgoskiej scenie wykonywali wybitni śpiewacy barytonowi, m.in. Florian Skulski, Wiesław Bednarek, Andrij Shurkan, obecnie Adam Woźniak i Rafał Songan.

Zapraszamy na 5 przedstawień, które zakończą sceniczny byt „Nabucca” w Operze Nova. Ostatnie z nich (115., licząc od premierowego) odbędzie się 29 września.

Z przedstawień gościnnych w Operze Nova: 6 września: musical „Kariera Nikodema Dyzmy” w reżyserii Wojciecha Kościelniaka. Wykonuje zespół Teatru Syrena. inf. Ewa Chałat

wrzesień 2015 |

| 35

w ydarzenia Muzeum Okręgowe im. L. Wyczółkowskiego

Święto Szlaku Wody, Przemysłu i Rzemiosła TeH2O w Bydgoszczy – TehoFest W ramach XXIII Europejskich Dni Dziedzictwa Utracone dziedzictwo 12.09.2015, godz. 10.00-20.00, Exploseum, godz. 12.00-20.00 oddziały MOB w Śródmieściu, wstęp wolny Exploseum, ul. Alfreda Nobla 10.00 – oficjalne otwarcie TehoFest 10.00, 12.00, 14.00, 16.00, 18.00 – Poznaj Exploseum – oprowadzanie w towarzystwie Alfreda Nobla (budynek 1133) 10.00-19.00 – Misja specjalna – kącik małego i dużego komandosa (sztafeta, wojskowy marsz pod przeszkodą, zabawa w tip top, malowanie twarzy, wiązane pary, bieg z łyżeczką oraz malowanie żołnierza, połączone z prezentacją prac plastycznych i wiele innych atrakcji) 10.00-19.00 – Śladami Indiany Jonesa – gra terenowa 11.00-18.00 – Operacja Exploseum – pokazy w wykonaniu grupy inscenizacji historycznej Dromedar połączone z prezentacją ciężkiego sprzętu wojskowego (m.in. samochód pancerny SdKfz 222 z napędem na cztery koła, produkowany w Niemczech w latach 1935-1944 oraz motocykl Bmw r71 – jeden z najpopularniejszych środków transportu niemieckiej armii) 11.30-12.00 – Dziedzictwo przemysłowe na Szlaku ERIH – wykład dr Adama Hajdugi (sala kinowa Exploseum, budynek 1115); Prezentacja dra Hajdugi przybliży specyfikę Europejskiego Szlak Dziedzictwa Przemysłowego (ang. European Route of Industrial Heritage) czyli sieci łączącej ponad 850 europejskich obiektów dziedzictwa przemysłowego takich jak krajobrazy postindustrialne, nieczynne kompleksy przemysłowe czy pojedyncze zakłady.

12.00-16.00 – Weź udział w konkursie i „ustrzel” nagrodę (szczegóły w punkcie informacyjnym) 12.00-18.00 – Cel…pal – możliwość spróbowania sił na strzelnicy dynamicznej zorganizowanej przez firmę IPRON 12.00-20.00 – Odkryj historię budynków 1134, 1133, 1137 i 1115 – samodzielne zwiedzanie 13.00-16.00 – Wybuchowa historia w Exploseum – pokazy chemiczne z pracownią Mały Inżynier 16.00-20.00 – projekcja filmów w ramach Kina pod chmurką: 36 |

| wrzesień 2015

Obrońcy Skarbów – film, w reż. George’a Clooney’a, opowiada o grupie alianckich żołnierzy i cywilnych specjalistów, którzy zostają wysłani na front do zachodniej Europy aby odzyskać skradzione przez nazistów dzieła sztuki, zanim zostaną one zniszczone w wyniku działań wojennych. W filmie występują m.in. Georg Clooney, Matt Damon, Bill Murray, Cate Blanchett oraz John Goodman.

Życie jest piękne – nagrodzony trzema Oscarami (za najlepszą rolę męską, najlepszy film nieanglojęzyczny i muzykę) film Roberta Benigniego z 1997 r. Film Benigniego to obraz okrutnej epoki pieców krematoryjnych, obozów koncentracyjnych i nienawiści do Żydów, który włoski reżyser genialnie przetworzył przez dodanie do niego parodystycznych elementów i wybiórczości faktów historycznych.

Na uczestników czekają także punkty gastronomiczne (m.in. potrawy z kuchni polowej i grilla) oraz możliwość przejażdżki pojazdem Airwheel S3. W leśnej scenerii dawnej pohitlerowskiej fabryki materiałów wybuchowych będzie można również spotkać Mariana Rejewskiego (wraz z małżonką), który chętnie opowie o sekretach niemieckiej maszyny szyfrującej – Enigmie.

Organizator zastrzega sobie prawo do ewentualnych zmian w programie oraz informuje, że wjazd dla samochodów osobowych na teren Exploseum będzie zamknięty. Do Exploseum kursuje linia 68E oraz zabytkowy autobus linii 102.

Zbiory Archeologiczne, ul. Mennica 2 12.00-18.00 – Garncarz – z cyklu dawne rzemiosło – pokaz połączony z prezentacją wyrobów garncarskich 12.00-20.00 – U zarania Bydgoszczy – aktywne zwiedzanie stałych ekspozycji archeologicznych wraz z ich kuratorami Europejskie Centrum Pieniądza, ul. Mennica 4 12.00-14.00 – Poszukiwacze zaginionej monety – łowienie monet sitami (plener) 12.00-15.00 – W muzealnym skarbcu. Najznamienitsze rodzime monety – warsztaty artystyczne dla dzieci i rodziców 12.00-18.00 – Mincerz – z cyklu dawne rzemiosło – pokaz ręcznego wybijania monet, połączony z możliwością nabycia samodzielnie wybitej monety 12.00-20.00 – Dzieje pieniądza. Średniowiecze – aktywne zwiedzanie wraz z kuratorem wystawy 12.00-20.00 – Wycieczka Kanałem Bydgoskim ze szczurkiem Kanalikiem – prezentacja wystawy w plenerze Galeria Sztuki Nowoczesnej, ul. Mennica 8 12.00-18.00 – Olejarz – z cyklu dawne rzemiosło – pokaz połączony z możliwością własnoręcznego tłoczenia oleju lnianego i rzepakowego 12.00-20.00 – Utracone skarby – prezentacja multimedialna ukazująca zaginione i zrabowane dzieła

Jerzy Puciata, Bez komentarza, 1975, olej, kolaż, płótno, 120×90 cm

w ydarzenia Obiekt miesiąca

Jerzy Puciata, Bez komentarza, 1975 Obraz będący muzealnym obiektem miesiąca wpisuje się w nurt sztuki o charakterze publicystycznym. Autor pracy – Jerzy Puciata – malarz, animator życia kulturalnego, społecznik zaangażowany politycznie – nazywał ją pieszczotliwie „śmietniczkiem”. Obraz, którego źródeł należy szukać w refleksji nad naturą, powstał w okresie, gdy uroczyście obchodzono 30-lecie PRL. W kontekście tym prezentowana realizacja nabiera szczególnej wymowy o charakterze sarkastycznym.

Zebrane w kolażu odpadki, otoczone patetyczną złotą ramą, sugestywnie prezentują widzowi „osiągnięcia” trzydziestolecia. Praca została zakupiona od autora do zbiorów Muzeum w 1979 roku.

Obraz można oglądać na wystawie Jerzy Puciata (19332014) w Spichrzach nad Brdą, czynnej do 27 września.

Inga Kopciewicz

sztuki ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy 12.00-20.00 – Galeria Sztuki Nowoczesnej – aktywne zwiedzanie wraz z kuratorem wystawy Dom Leona Wyczółkowskiego, ul. Mennica 7 12.00-18.00 – Warsztat papieru czerpanego – z cyklu dawne rzemiosło – pokaz zabytkowych i unikalnych narzędzi do wytwarzania papieru m.in. tradycyjnej drewnianej prasy śrubowej, drewnianej beczki, starej lakownicy 12.00-20.00 – Twórczość Leona Wyczółkowskiego (1852-1936) – aktywne zwiedzanie wraz z kuratorem wystawy 12.00-20.00 – Wyczółkowski w puzzlach – zabawy z układankami dla dzieci (i nie tylko) Spichrze nad Brdą, ul. Grodzka 7-11 12.00-15.00 – Zaprojektuj swoją pocztówkę! – rodzinne warsztaty tworzenia widokówek z bydgoskimi motywami (w oparciu o eksponaty zebrane na wystawie Od Starego Rynku do Placu Wolności. Spacer ulicami międzywojennej Bydgoszczy) 12.00-18.00 – Powroźnik – z cyklu dawne rzemiosło – pokaz robienia sznurów, powrozów i knotów z naturalnego lnu oraz konopi z możliwością samodzielnego wykonania własnego powrozu 12.00-20.00 – aktywne zwiedzanie wraz z kuratorami wystaw: Jerzy Puciata (1933-2014) i Od Starego Rynku do Placu Wolności. Spacer ulicami międzywojennej Bydgoszczy 12.00-20.00 – Bydgoszcz na starej fotografii – prezentacja wystawy w plenerze

14-16 września 2015 roku, Hotel Campanille, ul. Jagiellońska 59, Bydgoszcz Organizator: Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy

„Sztuka w muzeum” III Konferencja naukowa z cyklu Muzeum – formy i środki prezentacji Zapraszamy na trzecią konferencję naukową z cyklu Muzeum – formy i środki prezentacji – podejmującego problematykę muzealną związaną z ukazywaniem konkretnych rodzajów zbiorów i działaniami temu towarzyszącymi.

Zainteresowani chcący wysłuchać referatów podczas konferencji proszeni są o kontakt z Organizatorem: konferencja@muzeum.bydgoszcz.pl Szczegółowe informacje oraz program znajdują się na stronie www.muzeum.bydgoszcz.pl Konferencja zorganizowana pod auspicjami Polskiego Komitetu Narodowego International Council of Museums oraz Stowarzyszenia Muzealników Polskich. Patronat honorowy nad nią objęło Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego Piotr Całbecki oraz Prezydent Miasta Bydgoszczy Rafał Bruski.

Współorganizatorem konferencji jest Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów.

wrzesień 2015 |

| 37

w ydarzenia

Konrad Strzednicki, W pracowni litograficznej, 1956, litografia kredką, wł. Muzeum Narodowe w Krakowie

Stanisław Kuczborski, Taniec wokół chochoła w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego, 1904, plansza z Teki Melpomeny. Autolitografie, Kraków 1904, autolitografia trójbarwna pędzlem, kredką i prószem, wł. Muzeum Narodowe w Krakowie

26.09.2015, godz. 13.00, Galeria Sztuki Nowoczesnej, ul. Mennica 8, Dom Leona Wyczółkowskiego, ul. Mennica 7 – wernisaż, wstęp wolny.

Wystawa czynna do 6 grudnia 2015 roku

„Wielość w jedności. Litografia i techniki druku płaskiego w Polsce po 1900 roku” Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy przygotowało retrospektywną wystawę graficzną Wielość w jedności. Litografia i techniki druku płaskiego w Polsce po 1900 roku, włączoną do programu Międzynarodowe Triennale Grafiki – Kraków 2015.

Ekspozycja stanowi trzecią edycję cyklu wystaw graficznych, rozpoczętego pokazem Wielość w jedności.

Drzeworyt polski po 1900 roku (2009), kontynuowanego wystawą Wielość w jedności. Techniki wklęsłodruku w Polsce po 1900 roku (2012).

Ekspozycja obrazuje dzieje i rozwój jednej z tradycyjnych grup technik graficznych – druku płaskiego z wiodącą techniką litografii. Na wystawie został zaprezentowany zespół około 250 plansz graficznych, autorstwa wybitnych twórców, dla których główną formę artystycznej wypowiedzi od strony warsztatowej stanowiły techniki druku płaskiego – litografia klasyczna 38 |

| wrzesień 2015

Lucjan Mianowski, Głowa 7, 1967, litografia trójbarwna pędzlem i prószem

i jej odmiany oraz pokrewne techniki druku, a także rozwiązania niekonwencjonalne i nowoczesne techniki eksperymentalne. Na tytułową wielość, zarówno w zakresie formalno-stylistycznym, tematycznym, jak i warsztatowym złożą się dzieła wypożyczone z prestiżowych zbiorów – kilkunastu muzeów i bibliotek, prace użyczone przez współcześnie tworzących artystów grafików oraz plansze ze zbiorów własnych Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy.

Podczas trwania ekspozycji zostanie zorganizowana sesja naukowa (22-23 października 2015) poświęcona zagadnieniom historii i współczesności litografii oraz technik druku płaskiego w Polsce, której celem będzie wzbogacenie problematyki zobrazowanej na wystawie.

Tegoroczna edycja, w znacznym zakresie poświęcona litografii, wpłynęła na podjęcie ważnej inicjatywy.

Patron naszej instytucji – Leon Wyczółkowski, określany mianem „ojca nowoczesnej litografii polskiej” zostanie patronem nagrody fundowanej przez bydgoskie Muzeum, przyznanej artyście – uczestnikowi konkursowej Wystawy Głównej Międzynarodowego Triennale Grafiki – Kraków 2015.

Barbara Chojnacka

w ydarzenia 26.09.2015, Zbiory Archeologiczne, ul. Mennica 2 – wernisaż, wstęp wolny. Wystawa czynna do 6 grudnia 2015 roku

„Grafika gra sztuki” Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy zorganizowało wystawę Grafika gra sztuki, przygotowaną przez Wydział Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie pod kierunkiem prof. Doroty Folgi-Januszewskiej, kuratora projektu. Premierowa odsłona ekspozycji odbyła się w Galerii Salon Akademii w warszawskiej ASP. Bydgoski pokaz obejmuje ok. 150 obiektów – matryc do wielu technik graficznych, od najstarszej drzeworytu, aż do współczesnych np. instalacji multimedialnych. Zasadniczym celem prezentacji jest przedstawienie interesującego projektu z dziedziny grafiki – wystawy, na której nie są eksponowane plansze graficzne, ale matryce ukazujące pierwszy etap pracy nad dziełem, od zamysłu i koncepcji, poprzez kształtowanie matrycy, do samego procesu artystyczno-warsztatowego poprzedzającego i prowadzącego do powstania odbitki – etapu pracy obrazującego „niezwykłość graficznego myślenia”.

Ekspozycję tworzą dzieła kilku pokoleń warszawskich grafików związanych ze środowiskiem Szkoły Sztuk Pięknych, a następnie Akademii Sztuk Pięknych, m.in. matryce autorstwa uznanych już mistrzów polskiej grafiki: Edmunda Bartłomiejczyka, Władysława Skoczylasa, Tadeusza Makowskiego i Andrzeja Jurkiewicza, jak i twórców działających współcześnie: Andrzeja Węcławskiego, Błażeja Ostoja-Lniskiego, Mateusza Dąbrowskiego i Macieja Januszewskiego.

Barbara Chojnacka

6.09.2015, godz. 11.00-13.00, Zbiory Archeologiczne, ul. Mennica 2. Obowiązują zapisy od poniedziałku do piątku w godz. 8.00-16.00 pod numerami telefonów 52 585 99 14, 52 585 99 10, 52 585 99 11

Niedziela w Muzeum „Do It Yourself – warsztaty tworzenia biżuterii” W ramach wystawy archeologicznej „Na pograniczu Wielkopolski i Pomorza. Bydgoszcz i region u zarania dziejów” zapraszamy na rodzinne warsztaty tworzenia biżuterii. Wykonaj z nami własną ozdobę inspirowaną prehistorią.

24.09.2015, godz. 17.00, Spichrze nad Brdą, ul. Grodzka 7-11, wstęp wolny

Spotkanie poświęcone życiu i twórczości Jerzego Puciaty (1933-2014) Sylwetkę twórczą artysty zaprezentuje dr Ewa Urbańska: „Przez wiele lat nazwisko Jerzy Puciata było dla bydgoszczan synonimem artysty i malarza. Puciatę „się znało”, niezależnie czy tylko ze słyszenia, czy obracając się w środowisku artystycznym, „Puciaty”, czyli malowane przez Niego obrazy z motywami bydgoskimi kupowało się i kolekcjonowało […]”

W panelu dyskusyjnym wezmą również udział Małgorzata Puciata-Mroczynska, Zdzisław Pruss, Piotr Siemaszko oraz Sonia Zengel. Prowadzenie: Urszula Guźlecka.

Spotkanie odbywa się w ramach cyklu Muzealne Perły.

27.09.2015, godz. 12.00-15.00, Exploseum, ul. Alfreda Nobla, wstęp wolny

Explo Niedziela „Krótka historia transportu” Explo Niedziela to propozycja dla wszystkich, których fascynuje nauka i historia połączona z przygodą i świetną rozrywką. Wrześniowe spotkanie poświęcone będzie rozwojowi transportu. W programie m.in. wykłady oraz pokazy unikatowych środków transportu.

Szczegółowe informacje znajdą się już wkrótce na stronach: www.exploseum.pl oraz www.muzeum.bydgoszcz.pl

Wystawy czasowe: Spichrze nad Brdą, ul. Grodzka 7-11 „Jerzy Puciata (1933-2014)”. Wystawa czynna do 27 września 2015 roku.

Galeria Sztuki Nowoczesnej, ul. Mennica 8, Wyspa Młyńska „Wielość w jedności. Litografia i techniki druku płaskiego w Polsce po 1900 roku”. Wystawa czynna do 6 grudnia 2015 roku.

Europejskie Centrum Pieniądza, ul. Mennica 4 „Dzieje pieniądza. Średniowiecze”. Wystawa czynna do 30 kwietnia 2016 roku.

Zbiory Archeologiczne, ul. Mennica 2 „Grafika gra sztuki”. Wystawa czynna do 6 grudnia 2015 roku.

Exploseum, ul. Alfreda Nobla „Życie sportowe żołnierzy polskich w niewoli niemieckiej w latach 1939-1945”. Wystawa czynna do 30 września 2015 roku. „Książka w obozach polskich jeńców wojennych na terenie III Rzeszy i krajów okupowanych (19391945)”. Wystawa czynna do 30 września 2015 roku.

Wystawy stałe: Zbiory Archeologiczne, ul. Mennica 2 „Na pograniczu Wielkopolski i Pomorza. Bydgoszcz i region u zarania dziejów”. „W grodzie Bydgosta. Tajemnice życia wczesnośredniowiecznych mieszkańców Bydgoszczy i okolic” Europejskie Centrum Pieniądza, ul. Mennica 4 „Mennica bydgoska” „Wyspa Młyńska – historia i teraźniejszość” Galeria Sztuki Nowoczesnej, ul. Mennica 8 „Galeria Sztuki Nowoczesnej” Dom Leona Wyczółkowskiego, ul. Mennica 7 „Twórczość Leona Wyczółkowskiego (1852-1936)” Spichrze nad Brdą, ul. Grodzka 7-11 „Od Starego Rynku do placu Wolności. Spacer ulicami międzywojennej Bydgoszczy” Exploseum, ul. Alfreda Nobla „EXPLOSEUM – Centrum techniki wojennej DAG Fabrik Bromberg”

inf. Natalia Szczerbińska

wrzesień 2015 |

| 39

w ydarzenia Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna Godzinami o książkach – Dyskusyjne Kluby Książki w WiMBP. 14 Dyskusyjnych Klubów Książki działa w filiach Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej. Szczegóły dotyczące ich działalności publikowane są na stronie: dkk.wimbp.man.bydgoszcz.pl. Realizowany przez WiMBP przy wsparciu finansowym Instytutu Książki program DKK obejmuje także spotkania autorskie.

22.09.2015, godz. 18.00, Biblioteka Główna WiMBP, Sala Wykładowa

Spotkanie autorskie z Mają Komorowską – aktorką teatralną i filmową, od 1991 profesorem Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie.

Ukończyła Wydział Aktorski PWST w Krakowie. Zadebiutowała w 1960 w krakowskim Teatrze Groteska. Występowała na deskach m.in. Teatru 13 Rzędów w Opolu oraz teatrów Współczesnego i Polskiego we Wrocławiu.

Od 1972 związana z warszawskim Teatrem Współczesnym. Zagrała ponad 30 ról w Teatrze Telewizji. Ma na swoim koncie wiele ról filmowych. Za jej filmowy debiut uważa się rolę w filmie K. Zanussiego pt. Życie rodzinne. Laureatka nagród polskich i zagranicznych. Autorka książki 31 dni maja. W formie książkowej opublikowane zostały rozmowy z M. Komorowską – przeprowadzone przez Barbarę Osterloff, wydane pt. Pejzaże oraz przeprowadzone przez Tadeusza Sobolewskiego, noszące tytuł Pytania, które się nie kończą. Tę ostatnią książkę, której premiera miała miejsce w październiku 2014, aktorka będzie promowała w Bydgoszczy.

Wstęp za okazaniem wejściówek (do odbioru od 15.09.2015, godz. 16.00, w Wypożyczalni Biblioteki Głównej, Stary Rynek 24 – pierwszeństwo mają członkowie Dyskusyjnych Klubów Książki).

Serdecznie zapraszamy! inf. Lucyna Partyka

3.09.2015, czwartek, godz. 18.00 10.09.2015, czwartek, godz. 18.00 17.09.2015, czwartek, godz. 18.00 24.09.2015, czwartek, godz. 18.00 Biblioteka Główna – Strych, Stary Rynek 24

PROJEKTOR To nie kino, nie klub filmowy, nieregularnie albo cyklicznie. Na strychu biblioteki prócz ciekawych filmów czekać będą na Was leżaki i wygodne pufy. W sercu miasta, za darmo. Zapraszamy na seanse w ramach cyklu Projektor. Każdego miesiąca zaprezentujemy nowy zestaw filmów, wśród nich absolutne klasyki i obrazy mniej popularne, te ambitne i zupełnie rozrywkowe.

Szczegóły na biblioteka.bydgoszcz.pl.

40 |

| wrzesień 2015

5.09.2015, sobota, godz. 11.00, Biblioteka Główna i biblioteki osiedlowe WiMBP

Narodowe Czytanie „Lalki” Bolesława Prusa To już czwarta edycja akcji Narodowe Czytanie, zainicjowanej przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego.

Podstawowym celem przedsięwzięcia jest popularyzacja czytelnictwa, zwrócenie uwagi na bogactwo polskiej literatury, potrzebę dbałości o polszczyznę oraz wzmocnienie poczucia wspólnej tożsamości.

Wszystkich zainteresowanych udziałem w akcji prosimy o przybycie z własnym egzemplarzem „Lalki” Bolesława Prusa i z wybranym fragmentem, który będzie publicznie odczytany.

Publiczne czytanie „Lalki” Bolesława Prusa odbędzie się tego dnia w całej Polsce, zapraszamy do Biblioteki Głównej i bibliotek osiedlowych WiMBP: • Biblioteka Główna / Stary Rynek 24 – dziedziniec, godz. 11.00 – Wspólne czytanie fragmentów „Lalki”, konkurs na najpiękniejszą interpretację.

• Śródmieście – filia nr 5 / ul. Pomorska 80-86, godz.

12.00 – Konkurs na najpiękniejszą interpretację czytanego fragmentu „Lalki” Bolesława Prusa pt. „O pukiel Izabeli Łęckiej” • Bartodzieje – filia nr 21 / ul. M. Skłodowskiej-Curie 33a, godz. 10.00 – „Lalka” łączy pokolenia – wspólne czytanie w wykonaniu uczniów z pobliskiego gimnazjum i czytelników biblioteki.

• Błonie – filia nr 16 / ul. Broniewskiego 1, godz. 11.00 – „Lalka” Bolesława Prusa w interpretacji Teatru Form Różnych Nasza Klasa.

• Fordon – Przylesie – filia nr 15 / ul. Brzęczkowskiego 2, godz. 10.00 – Narodowe Czytanie „Lalki” Bolesława Prusa połączone z wykładem dr. Marcina Smolińskiego, literaturoznawcy, pt. „Lalka jako powieść o trzech pokoleniach idealistów polskich”.

Wybrane zajęcia edukacyjne we wrześniu: 4.09.2015, godz. 17.00, WiMBP (Filia nr 4 dla dorosłych, ul. Czerkaska 11) „Wiersze o śmierci. Wiersze o miłości” – wieczór autorski Jarosława Stanisława Jackiewicza, podczas którego poeta zaprezentuje swoje najnowsze, dotąd niepublikowane, wiersze”.

5.09.2015, godz. 10.00, WiMBP (Filia nr 15 dla dorosłych z Oddziałem dla dzieci i młodzieży, ul. Brzęczkowskiego 2) Narodowe Czytanie „Lalki” Bolesława Prusa połączone z wykładem dr. Marcina Smolińskiego pt. „Lalka jako powieść o trzech pokoleniach idealistów polskich”.

w ydarzenia 5.09.2015, godz. 10.00, WiMBP (Filia nr 21 dla dorosłych, ul. M. Skłodowskiej-Curie 33a) „Lalka” łączy pokolenia – wspólne czytanie w wykonaniu uczniów Gimnazjum nr 8 i czytelników biblioteki – impreza w ramach Narodowego Czytania.

5.09.2015, godz. 11.00, WiMBP (Filia nr 16 dla dorosłych z Oddziałem dla dzieci i młodzieży, ul. Broniewskiego 1) „Lalka” Bolesława Prusa w interpretacji Teatru Form Różnych „Nasza Klasa” – impreza w ramach Narodowego Czytania.

5.09.2015, godz. 12.00, WiMBP (Filia nr 5 dla dorosłych, ul. Pomorska 80-86) Konkurs na najpiękniejszą interpretację czytanego fragmentu „Lalki” Bolesława Prusa pt. „O pukiel Izabeli Łęckiej”.

10.09.2015, godz. 10.00, WiMBP (Filia nr 5 dla dorosłych, ul. Pomorska 80-86) O pewnej „Bardzo głodnej gąsienicy” – zajęcia literackie na podstawie książki Erica Carle’a.

18.09.2015, godz. 15.00, WiMBP (Filia nr 14 dla dzieci i młodzieży, ul. Bohaterów Kragujewca 11) Świat książek Marii Kownackiej – zajęcia literackie.

18.09.2015, godz. 15.30, WiMBP (Filia nr 31 dla dorosłych i dla dzieci, ul. Wielorybia 99) Zagadki umysłu – jak uzyskać efekt 3D na kartce papieru.

24.09.2015, godz. 17.00, WiMBP (Filia nr 15 dla dorosłych z Oddziałem dla dzieci i młodzieży, ul. Brzęczkowskiego 2) „Po skałach i lodach Kanady” – spotkanie z podróżnikiem i alpinistą Lechem Flaczyńskim.

24.09.2015, godz. 18.00, WiMBP (Filia nr 14 dla dorosłych i dla dzieci, ul. Dworcowa 49) Moja przygoda ze sztuką – wystawa obrazów i spotkanie z Janiną Twarowską, bydgoszczanką i czytelniczką biblioteki. Wernisażowi towarzyszyć będą poezja i muzyka – impreza dla dorosłych.

25.09.2015, godz. 17.00, WiMBP (Filia nr 4 dla dorosłych, ul. Czerkaska 11) „Biesiada poetycka” – II ogólnopolskie spotkanie grupy „Myśl Poetycka”.

Akademia Muzyczna w Bydgoszczy 13.09.2015, niedziela, godz. 17.00, Sala Rotundowa Pałacu w Lubostroniu. Bilety w cenie 10 zł można nabywać w Pałacu w Lubostroniu pół godziny przed koncertem.

CLVIII Koncert Pałacowy Marek Swatowski obój Jadwiga Stanek altówka Magdalena Swatowska fortepian

i fortepian; Sergiusz Rachmaninow – Wokaliza op. 34 nr 14 (transkrypcja na wiolonczelę i fortepian); Wasyl Barwiński – Kołysanka i Humoreska na wiolonczelę i fortepian; Fryderyk Chopin – Introdukcja i Polonez C-dur op. 3 na wiolonczelę i fortepian Barvinsky Duo – międzynarodowy duet, który tworzą pianistka Anna Stempin-Jasnowska i wiolonczelista Taras Mencinskyj. Zespół koncertując na Ukrainie propaguje muzykę kompozytorów polskich, a w Polsce kompozytorów ukraińskich. Szczególnym zainteresowaniem duetu cieszą utwory kameralne W. Barwińskiego i F. Chopina.

inf. Anna Cudo

Barvinsky Duo

Jadwiga Stanek / Magdalena Swatowska / Marek Swatowski

20.09.2015, niedziela, godz. 16.00, Pałac Nowy w Ostromecku. Bilety w cenie 10 zł można nabywać w Pałacu w Ostromecku pół godziny przed koncertem.

Akademia w Pałacu Barvinsky Duo: Taras Mencinskyj wiolonczela Anna Stempin-Jasnowska fortepian w programie: Fryderyk Chopin – Etiuda op. 25 nr 7 (transkrypcja na wiolonczelę i fortepian); Robert Schumann – Utwory fantastyczne op. 73 na wiolonczelę wrzesień 2015 |

| 41

w ydarzenia Centrum Edukacji Historycznej w Bydgoszczy 3.09.2015, czwartek, godz. 12.00, Cmentarz Bohaterów na Wzgórzu Wolności

Spotkanie upamiętniające przebieg wydarzeń z 3 września 1939 r. w Bydgoszczy.

W programie krótkie okolicznościowe wystąpienie przewodniczącego rady miasta Wojciecha Sobocińskiego oraz złożenie kwiatów na tablicy pamiątkowej polskich ofiar niemieckiej dywersji z 3 września 1939 r. inf. Wiesław Trzeciakowski

Akademicka Przestrzeń Kulturalna – Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy 19.09.2015, godz. 13.00, Al. Ossolińskich Uroczystość posadzenia dębu poświęconego Jerzemu Sulima-Kamińskiemu w Poczcie Dębów w Alei Ossolińskich.

20.09.2015, niedziela, godz. 11.00-14.00, sala widowiskowa APK, ul. Królowej Jadwigi 14 / most Królowej Jadwigi, wstęp wolny

„Most Królowej Jadwigi” – promocja audiobooka pamięci Jerzego Sulimy-Kamińskiego Audiobook powstały w oparciu o trzy tomy „Mostu Królowej Jadwigi” – słynnej bydgoskiej sagi autorstwa Jerzego Sulimy-Kamińskiego – to niejako kontynuacja ubiegłorocznego projektu córki pisarza, Elżbiety Kamińskiej-Zielińskiej, pomysłodawczyni wznowienia trylogii. W 30. rocznicę pierwszego wydania światło dzienne ujrzało wydanie piąte, ilustrowanie – publikacja książkowa oraz wersja e-book.

Celem tegorocznego projektu, realizowanego przez Fundację „Gaudeamus” – wydawcę audiobooka, jest promocja literatury, czytelnictwa oraz piśmiennictwa kulturalnego poprzez realizację wydarzenia, którego tematem przewodnim są tożsamość regionalna oraz gwara, będąca prawdziwą skarbnicą wiedzy o przeszłości, nośnikiem kultury, tradycji i obyczajów regionu. Na spotkanie podsumowujące zapraszamy w dniu urodzin Jerzego Sulimy-Kamińskiego – 20 września. Muzycznie umili nam czas zespół Bogdana Ciesielskiego.

Program wydarzenia: 11.00-12.00 / most Królowej Jadwigi Część artystyczna. Prezentacja fragmentów powieści „Most Królowej Jadwigi” w wykonaniu dzieci, młodzieży oraz seniorów z Uniwersytetu Trzeciego Wieku.

12.00-13.00 / sala widowiskowa APK Część oficjalna z towarzyszącym wykładem historyka prof. Marka Chamota, dyrektora Instytutu Kulturoznawstwa WSG oraz Centrum Kultury Medialnej.

42 |

| wrzesień 2015

13.00-14.00 / sala widowiskowa APK Promocja audiobooka oraz urodzinowy tort upamiętniający pisarza. Część warsztatowa dla dzieci i młodzieży – wspólne rysowanie wybranych fragmentów grafik z powieści. Osoby biorące udział w wydarzeniu otrzymają prezent w postaci audiobooka „Most Królowej Jadwigi”. Efektem warsztatów zaś będzie wystawa prezentowana w Galerii nad Brdą (antresola) do 29 września.

Projekt Fundacji „Gaudeamus” dofinansowany ze środków miasta Bydgoszczy. Przedsięwzięcie wsparli także: Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego oraz wielu darczyńców.

Więcej szczegółów na stronie www.kultura.byd.pl.

24.09.2015, czwartek, godz. 10.00, sala widowiskowa APK, ul. Królowej Jadwigi 14, wstęp wolny

Seminarium „Zarządzanie kulturą: edukacja, instytucje, menedżeryzm” Wykładowcy Wyższej Szkoły Gospodarki i zaproszeni eksperci z Miejskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy, Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego, Galerii Miejskiej bwa oraz impresariatów artystycznych będą starali się znaleźć odpowiedzi na następujące pytania: – Jak podnieść jakość kształcenia dla potrzeb publicznych i niepublicznych instytucji kultury?

– W jaką wiedzę, umiejętności i kompetencje wyposażyć menedżerów startujących na rynku artystów i twórców?

– Jakie nowe wyzwania dla twórców i instytucji kultury (organizatorów i animatorów życia kulturalnego) niesie gospodarka rynkowa?

– Jak przedstawiają się zachodnie modele zarządzania kulturą i jaki powinien być nowy model zarządzania instytucjami kultury w Polsce?

– Jak reagować na cyfryzację w sferze kultury i jak powinien przebiegać marketing kultury w sieci?

– Jaka jest dzisiaj rola mediów i krytyki artystycznej w życiu kulturalnym?

– Jak powinna funkcjonować edukacja cyfrowa i komunikacja perswazyjna w kulturze?

– Jak zmierzyć się z rosnącym znaczeniem przemysłów kreatywnych w gospodarce?

Organizatorzy zapraszają wszystkich zainteresowanych.

Więcej szczegółów na stronie www.ik.wsg.byd.pl. inf. Karolina Szatkowska

w ydarzenia Muzeum Fotografii w Bydgoszczy wystawa fotograficzna czynna do 10 września.

Muzeum Fotografii WSG, ul. Królowej Jadwigi 14, wtorek-piątek 10.00-18.00, sobota 10.00-15.00, poniedziałek i niedziela nieczynne, wstęp biletowany

Jolanta Orzłowska „Zauroczenia” – wystawa fotograficzna

zję zaprezentować swoje umiejętności i wizje twórcze w postaci prac dyplomowych wieńczących ich naukę w Akademii. Różnorodność tematyki i realizacji prac sprawia, że wystawa będzie wyjątkowa i ciekawa.

Więcej szczegółów na stronie www.muzeumfoto. byd.pl oraz www.baf.byd.pl.

Bydgoska Akademia Fotografii VII

Ostatni dzwonek na zapisy do siódmej edycji Bydgoskiej Akademii Fotografii. Trwająca od września 2015 do czerwca 2016 roku edukacja skierowana jest do wszystkich tych, którzy chcą świadomie robić zdjęcia. W rocznym programie zajęć znalazły się tematy pozwalające uczestnikom zdobyć wiedzę i świadomość artystyczną oraz przygotować się do zrealizowania autorskiego portfolio. W ramach BAF prowadzone są wykłady z historii i teorii fotografii, jak i duży blok zajęć praktycznych.

Fot. Arkadiusz Blachowski

Jolanta Orzłowska, fotografia

Doświadczanie zauroczenia jest głębokim wewnętrznym przeżyciem. Zdaniem artystki fotografia to nie gonitwa za dobrym zdjęciem, a właśnie przeżywanie, doświadczanie, ciągłe uczenie się, doskonalenie warsztatu, szkoła pokory. Jolanta Orzłowska od 2011 roku jest członkinią Związku Polskich Fotografów Przyrody. Na swoim koncie ma liczne nagrody i wyróżnienia.

Więcej szczegółów na: www.muzeumfoto.byd.pl.

12.09.2015, sobota, godz. 18.00, na wernisaż wstęp wolny

Bydgoska Akademia Fotografii – wystawa prac dyplomowych absolwentów szóstej edycji (2014/2015) Wystawa zamyka kolejną, już szóstą edycję Bydgoskiej Akademii Fotografii. Uczestnicy będą mieli oka-

Więcej szczegółów na stronie www.baf.byd.pl. Osoby zainteresowane prosimy o kontakt: muzeumfoto@ byd.pl lub tel. 525 670 007.

Fotografia bez tajemnic

Muzeum Fotografii WSG zaprasza do udziału w cyklicznych warsztatach fotograficznych „Mam lustrzankę” oraz „Studium portretu”, adresowanych do adeptów fotografii. Duża dawka praktycznych informacji pozwoli poznać zarówno niuanse techniczne, jak i poszerzyć świadomość estetyczną.

Więcej szczegółów na stronie www.muzeumfoto. byd.pl w zakładce „warsztaty”. Dodatkowe informacje: muzeumfoto@byd.pl oraz tel. 52 567 00 07.

Fot. Arkadiusz Blachowski

Marcin Zawada, fotografia

wrzesień 2015 |

| 43

w ydarzenia Bydgoski Spichlerz Sztuki 18 i 19.09.2015, godz. 16.00 – pokazy performance 20.09.2015, godz. 12.00 – warsztaty performance GALERIA WSPÓLNA – STARY RYNEK

Międzynarodowy Festiwal Sztuki Performance. „Sztuka bez granic” Bydgoski Spichlerz Sztuki 2015 to czwarta odsłona Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Performance, jaki zagości w mieście nad Brdą w dniach 18, 19, 20 września. Wezmą w nim udział artyści z Polski i Ukrainy, przedstawiając za pośrednictwem sztuki konteksty społeczne i kulturowe, które determinują sposób artystycznej wypowiedzi. Chodzi tu o wypracowanie wspólnej płaszczyzny wymiany doświadczeń nie tylko między artystami, ale szczególnie pomiędzy artystami a publicznością. Forma festiwalu daje bowiem w pewnym stopniu możliwość przeglądu aktualnej sztuki performance, która jest legitymacją artystów, upoważniającą do stawiania pytań o autokondycję, kondycję rzeczy i zjawisk, zarówno w aspekcie socjologicznym, jak i w szeroko pojętej działalności człowieka. Sztuka performance to legitymacja do udzielania na nie odpowiedzi, w pełni poprawnych w założeniu artysty, ponieważ performance to właśnie sztuka zadawania pytań i udzielania na nie odpowiedzi. Takie postępo-

Wojciech Kowalczyk

Marian Stępak, performance

Klub „Odnowa” 17.09.2015, czwartek, godz. 15.30 Popołudnie taneczne w Klubie Seniora „Kalina”.

25.09.2015, wtorek, godz. 17.00 Klub Polskiej Książki zaprasza: „Nowoczesność z duszą w rodzinnym gnieździe” – promocja poetyckiego tomu Mieczysława Wojtasika „Lancz z duszą w poziomkach”.

27.09.2015, czwartek, godz. 15.30 Wieczorek taneczny w Klubie Seniora „Kalina”.

inf. Grażyna Salemska

44 |

| wrzesień 2015

wanie artystyczne, oparte na dialektycznym stosunku jednostki do grupy, indywidualistycznej postawy do anonimowości kolektywnego działania, do konfrontacji twórcy z publicznością, zaznacza się w wielu przypadkach silnym akcentowaniem osobowości artysty.

Propozycja sztuki performance w przestrzeni miejskiej nakierowana jest na takie oddziaływanie tej sztuki, aby nawet przypadkowy przechodzień, wszedłszy w obszar artystycznej prezentacji, miał szansę na zaobserwowanie zjawiska artystycznego. Przyciągnięcie widza do wnętrza wystawienniczego jest obecnie bardzo trudnym zadaniem. Dlatego odwrócenie procesu – wyjście sztuki na ulicę – pokaże, że sztuka najnowsza, nawet w najbardziej awangardowym wymiarze, jest dla widza przyjazna, ważna, zmusza do refleksji i wyrażenia własnej opinii. Zbliżenie twórcy i odbiorcy, choć niełatwe w tego rodzaju sztuce, jest celem fundamentalnym.

Jeśli nastąpi, skutkować powinno włączaniem się w kolejne przedsięwzięcia artystyczne i wyczuleniem na to, co dzieje się w obszarze sztuki. Sztuka performance to sztuka zadawania pytań przez artystę i udzielanie na nie odpowiedzi – również przez publiczność. Jakie pytania i odpowiedzi pojawią się na tegorocznym Bydgoskim Spichlerzu Sztuki, będziemy mogli się przekonać 18 i 19 września od godziny 16 na Starym Rynku oraz podczas warsztatów performance, które odbędą się 20 września o godzinie 14 w Galerii Wspólnej przy ulicy Batorego 1/3 (wstęp wolny).

Organizatorem festiwalu jest Związek Polskich Artystów Plastyków w Bydgoszczy we współpracy z Miejskim Centrum Kultury w Bydgoszczy i kuratorem przedsięwzięcia – Wojciechem Kowalczykiem.

Bydgoski Spichlerz Sztuki, obok Gdańska, Krakowa, Lublina, Piotrkowa Trybunalskiego, Poznania, Torunia, Warszawy i Wrocławia, stał się ważnym ośrodkiem sztuki performance w Polsce, który udostępnia tego rodzaju działalność artystyczną szerokiej publiczności.

Dokumentacja fotograficzna i filmowa z Bydgoskiego Spichlerza Sztuki 2015 będzie zaprezentowana w listopadzie br. w Miejskim Centrum Kultury w Bydgoszczy.

w ydarzenia Biblioteka Główna UKW

23.09.2015, godz. 18.00, Biblioteka UKW (hol II piętro) ul. Szymanowskiego 3

Wystawa fotografii Danuty Antas-Woźniewskiej pt. VIPASSANA – Rytmy natury

2.09.2015, godz. 17.00, Galeria Biblioteki UKW (Bydgoszcz, ul. Szymanowskiego 3)

Otwarcie wystawy plakatów toruńskich projektantów: Joanny Frydrychowicz i Krzysztofa Skrzypczyka Na wystawie zaprezentowane zostaną efekty współpracy artystycznej duetu z lat 2012–2015. Plakaty poruszają głównie problematykę społeczną i mają charakter autorski – powstały bez zamówienia, tworząc komentarz do bieżących problemów ze sfery m.in. polityki, ekonomii czy ekologii.

Joanna Frydrychowicz – rocznik 1969. Absolwentka grafiki na PWSSP w Gdańsku, obecnie adiunkt na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu. Jej zainteresowania obejmują grafikę artystyczną i użytkową, sztukę etniczną i sztukę naiwną. Autorka grafik w technice linorytu barwnego oraz plakatów. Brała udział w międzynarodowych i krajowych wystawach grafiki warsztatowej i plakatu.

Krzysztof Skrzypczyk – rocznik 1973. Absolwent projektowania graficznego na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu. Obecnie adiunkt na macierzystej uczelni. Specjalizuje się w grafice wydawniczej i plakacie. Autor projektów graficznych wielu publikacji książkowych oraz plakatów społeczno-politycznych. Brał udział w przeglądach plakatu w Polsce i za granicą.

Vipassana, czyli medytacja uważności, to w tradycji buddyjskiej jedna z najstarszych, liczących ponad 2500 lat praktyk medytacyjnych. Słowo to w sanskrycie oznacza wgląd w prawdziwą naturę rzeczywistości.

Cykl zdjęć zatytułowany Vipassana – Rytmy Natury, obrazuje właśnie etap, kiedy człowiek-fotograf-artysta przestaje być zewnętrznym obserwatorem rzeczywistości, wkracza w nią i staje się jej częścią. Ten rodzaj poznania nie jest możliwy bez medytacji. Tym razem uważność została skierowana na żywioł wody, będący esencją życia. Dzięki fotografii mamy możliwość dostrzec różne odsłony wody, których gołym okiem nie bylibyśmy wstanie zanotować, ale i mamy okazję jak gdyby wejść do tej wody, dotknąć jej, poczuć jej wilgoć i orzeźwiający chłód. Zastosowanie ciasnego kadru w zaprezentowanych zdjęciach to zabieg, który ma na celu zaproszenie odbiorcy do „wejścia” w krajobraz, do interakcji z nim. Skoncentrowanie się na jednym temacie, jakim jest woda, pokazuje, w jak różny sposób objawia się rzeczywistość. To również zwrócenie uwagi na to, abyśmy odrzucili wszelkiego rodzaju stereotypy, bo natura rzeczy jest zbyt złożona, by ją zamknąć jednym słowem, jak na przykład „woda”.

Integralną częścią tej wystawy jest promocja książki Kim jesteś Alicjo?, poświęcona tożsamości, wydanej w ramach stypendium artystycznego Prezydenta Miasta Bydgoszczy w 2015 roku. Książka ta to rodzaj dziennika, zapisu autentycznych wydarzeń i głębokich introspekcji, mających miejsce podczas wspomnianych warsztatów Vedic Art. Kim jesteś Alicjo? pokazuje drogę jednej kobiety w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie Kim jestem? Zadając samemu sobie to pytanie, przekonacie się, że odpowiedź na nie nie jest ani prosta, ani oczywista. inf. Barbara Maklakiewicz

wrzesień 2015 |

| 45

w ydarzenia Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury w Bydgoszczy XXVII Ogólnopolskie Literackie Spotkania Pokoleń Kruszwica/Kobylniki To już XXVII edycja Ogólnopolskich Literackich Spotkań Pokoleń, które jak co roku odbywają się w Kruszwicy – Kobylnikach. Uczestnikami spotkań będą poeci z różnych stron kraju. Program spotkań obfitować będzie w wiele ciekawych wydarzeń. Najważniejsze to m.in.: autorskie spotkania poetów z dziećmi i młodzieżą, promocja almanachu poetyckiego, wernisaż wystawy, warsztaty poetyckie, indywidualne konsultacje recytatorskie dla poetów, recital Jacka Kleyffa z zespołem, prezentacje poetyckie uczestników.

15.00 – Papusza moja miłość – wykład Janiny Sikorskiej, dyrektor Muzeum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu, wstęp wolny 20.30 – prezentacje poetyckie przy ognisku i ogłoszenie wyników konkursu na fraszkę (teren parku), wstęp wolny niedziela, 6 września, Pałac w Kobylnikach 10.00 – indywidualne konsultacje recytatorskie. Sztuka mówienia własnych tekstów prowadzenie: Mieczysław Franaszek – aktor teatralny i filmowy, wstęp wolny 13.30 – podsumowanie i zakończenie XXVII OLSP Organizatorzy: Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury w Bydgoszczy, Robotnicze Stowarzyszenie Twórców Kultury w Bydgoszczy Współorganizatorzy: Centrum Kultury i Sportu Ziemowit w Kruszwicy, Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna im. Stanisława Przybyszewskiego w Kruszwicy, Muzeum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu, „Kwartalnik Artystyczny. Kujawy i Pomorze” Zadanie jest współfinansowane ze środków Województwa Kujawsko-Pomorskiego i Gminy Kruszwica.

17 edycja Ogólnopolskiego Przeglądu Amatorskiej Tkaniny Unikatowej P rogram : czwartek, 3 września, wstęp na zaproszenia godz. 18.00 – Otwarcie XXVII Ogólnopolskich Literackich Spotkań Pokoleń • ogłoszenie wyników konkursów poetyckich i wręczenie nagród • promocja almanachu poetyckiego pt. Z kujawskiej chaty • wernisaż wystawy fotografii Łukasza Jankowskiego-Wojtczaka pt. I’ete indien • koncert zespołu muzycznego Nie-Toperz…

• ogłoszenie konkursu na fraszkę piątek, 4 września godz. 9.00 – spotkania autorskie w szkołach i przedszkolach miasta i gminy Kruszwica 14.00 – Pałac w Kobylnikach, warsztaty poetyckie, prowadzenie: Wojciech Kass – poeta, eseista, Przemysław Dakowicz – poeta, eseista, krytyk literacki, wstęp wolny 18.00 – Kawiarnia Pod Malwami w Kruszwicy, wieczór autorski Doroty Ryst, wstęp wolny 20.00 – Wzgórze Zamkowe pod Mysią Wieżą, NOC Z GWIAZDĄ: Jacek Kleyff z zespołem w składzie: Jerzy Słomiński, Jacek Mazurkiewicz i Tomasz Jaśkiewicz, wstęp wolny sobota, 5 września, Pałac w Kobylnikach 9.00 – warsztaty poetyckie – ciąg dalszy, wstęp wolny 46 |

| wrzesień 2015

Zapraszamy do udziału w kolejnej, tym razem już 17 edycji Ogólnopolskiego Przeglądu Amatorskiej Tkaniny Unikatowej. Celem Przeglądu jest wspieranie tej unikalnej dziś dziedziny sztuki, danie twórcom możliwości konfrontacji i publicznej prezentacji prac. Przegląd jest organizowany co dwa lata (biennale).

w ydarzenia W konkursie mogą brać udział tylko twórcy nieprofesjonalni bez ograniczeń wiekowych. Ilość prac nadesłanych przez jednego autora nie może przekraczać trzech sztuk. Do Przeglądu dopuszcza się wszelkie rodzaje technik tkackich i form z tej dziedziny sztuki, zarówno tkaninę artystyczną jak i ludową o tradycyjnych motywach i sposobie wykonania. Prace winny być opisane na odwrocie (imię, nazwisko, adres zamieszkania, tytuł pracy, technika wykonania, wycena) i dostarczone na własny koszt wraz z wypełnioną kartą zgłoszenia.

Za uszkodzenia w transporcie organizator nie ponosi odpowiedzialności. Sposób wystawienia prac wymagających szczególnej ekspozycji powinien być jasno opisany. Organizatorzy zastrzegają sobie możliwość publikacji prac bez dodatkowego honorarium. Nadesłanie karty zgłoszenia jest traktowane jako zaakceptowanie wszystkich warunków regulaminu.

Termin nadsyłania prac lub osobistego ich dostarczenia upływa dnia 25 września 2015 roku. Pod koniec września Jury powołane przez organizatorów dokona

oceny prac i ich wyboru na wystawę, przyzna nagrody i wyróżnienia. Jury zastrzega sobie prawo niedopuszczenia do udziału w wystawie prac o niskim poziomie artystycznym i technicznym.

Wernisaż wystawy, która jest zwieńczeniem Przeglądu, odbędzie się w sobotę, 17 października 2015 roku w budynku Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy przy ul. Grodzkiej 7-11. Połączony będzie z wręczeniem nagród i podsumowaniem konkursu. Wszyscy uczestnicy Przeglądu Otrzymają zaproszenia na otwarcie oraz folder. Wystawa potrwa do końca listopada. Prace należy odebrać do końca stycznia 2016 roku.

Galeria Sztuki Ludowej i Nieprofesjonalnej serdecznie zaprasza do nowej siedziby przy placu Kościeleckich 6 od poniedziałku do piątku w godz. 10.00-17.00.

Katarzyna Wolska & Karolina Triebwasser-Drzycimska tel. 52 585 15 06, e-mail: galeria@kpck.pl Parter, pokój nr 11

Galeria i Pracownia Fotografii Artystycznej „Farbiarnia”

Anna Grzelewska, fotografia

8.09.2015, wtorek, godz. 18.00, Galeria Farbiarnia, ul. Pomorska 68a/1

Wystawa fotografii Anny Grzelewskiej pt. Julia Wannabe Projekt Julia Wannabe opowiada o dorastaniu mojej córki Julii. Interesuje mnie moment, kiedy dziewczynka staje się kobietą. W tym granicznym punkcie jest coś niepokojącego, dwuznacznego. Dzieciństwo postrzegane jest w naszej kulturze jako kraina szczęścia, niewinności i słodyczy. Nasza pamięć ma tendencje do wymazywania wszelkich skaz na tym obrazie. Fotografując Julię, chciałam przyjrzeć się procesowi dorastania w sposób bardziej złożony. Nie jest to zatem reporta-

żowy zapis wydarzeń z życia Julii, pamiętnik czy album rodzinny, ale próba uchwycenia uniwersalnego charakteru tego czasu. Jest to także fotograficzna reinterpretacja psychologicznego procesu przeniesienia – obraz fotograficzny jest tu wypadkową Julii doświadczania i mojej pamięci. Przyjmując taką perspektywę, okazuje się, że granica między dorosłością a dzieciństwem jest płynna, że ich obrazy nawzajem się przenikają.

Tytuł projektu jest nawiązaniem do zjawiska „Madonna wanna be”. Tak nazywa się dziewczyny, które przebierają się za Madonnę. Nie tylko noszą one takie same ubrania, podobnie się malują, słuchają jej muzyki, ale poprzez te zewnętrzne atrybuty próbują dotrzeć do istoty „bycia Madonną”, istoty tego rodzaju kobiecości.

Paradoksalnie upodobnienie to pozwala im wyrazić siebie. Cykl powstaje od 2006 r.

Anna Grzelewska (1976) jest fotografką i reżyserką filmów dokumentalnych. Jej zdjęcia były publikowane m.in. magazynach: „The Guardian”, „Geo”, „Wyborcza”, „Polityka”, „Przekrój”, „Newsweek Polska”, „Rzeczpospolita”, „Elle”, „Uroda Życia”, „Exklusiv”, „Kikimora”, „Gaga”. W fotografii najbardziej interesuje ją relacja obrazu i rzeczywistości – napięcie pomiędzy dokumentalnym charakterem obrazu fotograficznego a jego kontekstem. Rzeczywistość – coś, co istniało lub nadal istnieje, i sposób, w jaki to robi, jest zawsze punktem wyjścia do rozważań nad danym zagadnieniem. Wiara w prawdę fotograficznego obrazu i wynikająca z niej siła oddziaływania fotografii ciągle ją zaskakuje i inspiruje. Jej prace znajdują się w kolekcjach prywatnych. wrzesień 2015 |

| 47

w ydarzenia Festiwal Filmowy 10-12 września 2015, kino Orzeł, MCK w Bydgoszczy

„Przeźrocza” Festiwal Filmowy nowe nurty polskiego kina polska szkoła dokumentu fotografia analogowa

organizator: Stowarzyszenie Koloroffon partner: MCK w Bydgoszczy, kino Orzeł projekt współfinansowany przez miasto Bydgoszcz W dniach 10-12 września odbędzie się pierwsza edycja nowego bydgoskiego festiwalu filmowego skierowanego do miłośników kina artystycznego.

Festiwal Filmowy „Przeźrocza” przedstawia nowe nurty w polskim kinie, jednocześnie silnie odwołując się do filmowych, także bydgoskich, tradycji.

Obok filmowych premier tego roku, nagradzanych już na innych festiwalach („Mów mi Marianna”, „Casa Blanca” – zwycięskie filmy Krakowskiego Festiwalu Filmowego), nowofalowych, wymykających się jednoznacznej klasyfikacji produkcji („Performer” z udziałem Oskara Dawickiego, Andrzeja Chyry, Agaty Buzek), w programie festiwalu można znaleźć retrospektywę twórczości bydgoszczanina Kazimierza Karabasza.

Nagrodę „Otwartego oka” otrzyma Marcin Koszałka, który spotka się z widzami nie tylko podczas filmowej projekcji, ale także pokazu slajdów pt. „Obłąkani”. Swoje slajdy z przeszłości Bydgoszczy pokaże także nestor bydgoskiej fotografii Jerzy Riegel. Nagrodę „Nowego oka” otrzyma Karolina Bielawska – reżyserka głośnego już filmu Mów mi Marianna.

Festiwal łączy analogową przeszłość z technologiczną przyszłością. Każdy dzień festiwalu to międzypo-

Mów mi Marianna

48 |

| wrzesień 2015

koleniowe zderzenie pomiędzy spojrzeniem młodych i starszych twórców. „Przeźrocza” składają hołd mistrzom przeszłości, ale jednocześnie przedstawiają nowohoryzontowe obrazy przełamujące kolejne granice sztuki filmowej. „Tacy twórcy jak Kazimierz Karabasz byli rewolucjonistami swoich filmowych czasów. Obecnie traktowani są jako tradycjonaliści. Sztuka filmowa przekracza kolejne granice, a przed nami stają kolejni rewolucjoniści, tacy jak Marcin Koszałka czy Karolina Bielawska. Ten festiwal jest właśnie o tych, którzy kreowali nowe kierunki filmowe kiedyś, i tych, który kreują je teraz” – mówi organizator festiwalu Krzysztof Nowicki.

Koszałka odbierze na festiwalu nagrodę „Otwartego oka” – za kreowanie nowych kierunków w polskiej sztuce dokumentu. Autor debiutuje w tym roku jako twórca fabularnym filmem Czerwony Pająk, jednak w Bydgoszczy opowie o swoich poprzednich, wielokrotnie nagradzanych filmach, a także spotka się z publicznością podczas pokazu slajdów.

Ważnym punktem festiwalu będzie pokaz filmu Karoliny Bielawskiej Mów mi Marianna.Niezwykle ciepło przyjęty na innych festiwalach długometrażowy dokument to subtelna i wbrew dramatycznym wydarzeniom pozytywna opowieść o transseksualizmie, miłości i nadziei. Bielawska wiernie towarzyszy Mariannie w jej walce o prawo do bycia sobą. Idzie za nią krok w krok, stając się ważnym uczestnikiem jej życia. Bliskość między autorką filmu i jego bohaterką okazała się kluczem do sukcesu. Mów mi Marianna to obraz przepojony ciepłem i zrozumieniem. Reżyserka podąża za emocjami swojej bohaterki, ale nie pozwala sobie na sentymentalizm. Słucha jej rozmów, podpatruje codzienne zmagania z życiem i ludźmi. Po pokazie filmu Karolina Bielawska zostanie uhonorowana nagrodą „Nowego oka”, przyznawaną twórcom młodego pokolenia. „Przeźrocza” silnie odwołują się także do filmowych tradycji Bydgoszczy w zakresie filmu dokumentalnego.

W trakcie festiwalu odbędzie się pokaz filmów Kazimierza Karabasza. Twórczość reżysera opiera się na obserwacyjnym, cierpliwym podejściu do bohaterów jego filmów. W programie retrospektywy znalazły się trzy filmy: nagradzane na całym świecie arcydzieło Muzykanci, opowiadający historię bydgoskiej krwawej niedzieli Przypis oraz składający się z fotografii analogowych Portret w kropli. Innym mocnym bydgoskim akcentem festiwalu będzie „Nowa architektura Bydgoszczy”. Po pokazie filmów związanych z ważnymi miejscami naszego miasta odbędzie się panelowa dyskusja pomiędzy architektami, urbanistami i widzami o przyszłości architektonicznej naszego miasta. „Przeźrocza” zapraszają także na specjalny seans dla dzieci. W sobotę o godzinie 12.00 odbędzie się pokaz bajek o Bolku i Lolku. inf. Krzysztof Nowicki

w ydarzenia 10-12 września 2015 FESTIWAL FILMOWY PRZEŹROCZA – KOLOROFFON P rogram czwartek, 10 września 18.30 Marcin Koszałka „Obłąkani” – pokaz slajdów (Szpulka), spotkanie autorskie (Szpulka) i otwarcie wystawy (Foyer MCK) 20.00 „Do bólu”, „Deklaracja nieśmiertelności” reż.

Marcin Koszałka, wręczenie nagrody „Otwarte oko”, spotkanie autorskie (Kino Orzeł) piątek, 11 września 17.00 Nowa architektura Bydgoszczy – pokaz filmów, po pokazie panel dyskusyjny z udziałem widzów oraz ekspertów (Kino Orzeł) 18.00 „Basen” reż. Krzysztof Nowicki, „Iść przez życie bez pośpiechu” reż. Krzysztof Nowicki, „Kaskada” reż. Dariusz Gackowski

19.00 Kazimierz Karabasz – retrospektywa, pokaz filmów dokumentalnych, „Muzykanci”, „Przypis”, „Portret w kropli” (Kino Orzeł) 20.00 „Mów mi Marianna” reż. Karolina Bielawska, wręczenie nagrody „Nowe oko” oraz spotkanie autorskie (Kino Orzeł) sobota, 12 września 13.00 Przeźrocza dzieciom. „Wielka podróż Bolka i Lolka” – pokaz slajdów (Szpulka) i projekcja filmu (Kino Orzeł) 17.00 Jerzy Riegel „Przeźrocza Bydgoszczy” – pokaz slajdów i spotkanie autorskie (Szpulka) 18.30 „Casa Blanca” reż. Aleksandra Maciuszek (Kino Orzeł) 20.00 „Performer” reż. Maciej Sobieszański, Łukasz Ronduda (Kino Orzeł) 22.30 afterparty w klubie Mózg – Music&Video (Mózg)

Muzeum Wodociągów, Galeria Wieży Ciśnień 16.09.2015, godz. 18.00, Galeria Wieży Ciśnień, ul. Filarecka 1 – wernisaż.

Wystawa czynna do 7 października

Wystawa rysunku i grafiki Henryka Feddera 25.09.2015, godz. 18.30, Muzeum Wodociągów ul. Gdańska 242 – wernisaż

Wiele sztuki w Hali Pomp Grupa Partner 02 – „sprawcy” wydarzenia artystycznego w Hali Pomp – to grupa przyjaciół – artystów, którzy wywodzą się z Bydgoszczy, obecnie mieszkają i działają za granicami kraju, a nadal silnie są związani z naszym miastem.

Agnieszka i Kuba Elwertowscy, Filipina Polakowska i Tomasz Barczyk reprezentują malarstwo, Marcin Szpak – fotografię. Na miejsce zbiorowej prezentacji wybrali właśnie Halę Pomp. W zabytkowym obiekcie Muzeum Wodociągów przy ul. Gdańskiej 242 przedstawią oni nie tylko swoje najnowsze dokonania; artyści chcą również pokazać, jaki wpływ na twórczość wywiera emigracja i stosunki społeczne. Zamierzają udowodnić, że dla więzi stworzonej poprzez sztukę odległość to żadna przeszkoda i pomimo tego że mieszkają daleko od siebie, ich związek jest bardzo silny i nadal potrafią zorganizować się i zaprezentować na wystawie zbiorowej.

Koordynatorem i kuratorem wydarzenia jest Agnieszka Borowicz-Kempińska.

Atrakcją spotkania będzie pokaz mody niszowej Monochrome – Anya z Londynu oraz oprawa muzyczna w wykonaniu DJ Screwball i DJ Artysto Music.

Spotkanie z twórczością Grupy 02 w Hali Pomp będzie trwało dwa dni. Na wernisaż zapraszamy w piątek 25 września o godz. 18.30, natomiast prezentowane prace malarskie i fotograficzne będzie można oglądać jeszcze w następnym dniu – 26 września w godzinach pracy Muzeum, czyli 13.00-17.00.

Marcin Szpak, fotografia

inf. Mirosława Chabowska

wrzesień 2015 |

| 49

w ydarzenia Galeria Autorska Jan Kaja i Jacek Soliński 24.09.2015, godz. 18.00

Otwarcie wystawy obrazów Anny Drejas pt. „Autoportret” Anna Drejas, ur. 1967 w Bydgoszczy. W 1993 ukończyła studia na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, specjalizacja – malarstwo, dyplom u prof. Janusza Kaczmarskiego. Należy do ZPAP. Zajmuje się edukacją młodzieży, uczy rysunku i malarstwa w Państwowym Zespole Szkół Plastycznych im. L. Wyczółkowskiego w Bydgoszczy. Miała 21 wystaw indywidualnych, w tym sześć wystawy w Galerii Autorskiej (w latach: 1998, 1999, 2000, 2003, 2005, 2010). Brała udział w 47 wystawach zbiorowych w Bydgoszczy i wystawach ogólnopolskich.

Sytuacje. O sztuce Anny Drejas Jest to malarstwo formalnie oszczędne, racjonalne, wolne od zbędnych efektów. Proporcje postaci, ich linearne zarysy, obecność poziomych i pionowych podziałów, kolorystyczna powściągliwość – wszystkie te konsekwentnie stosowane plastyczne rozwiązania skutkują wypracowaniem formy uproszczonej, syntetycznej, będącej konkretyzacją ładu, organizacji, dyscypliny.

Jest to malarstwo, które nie imituje rzeczywistości, wprost przeciwnie, ostentacyjnie akcentuje swoją malarskość. Postać jest tu bardziej formą postaci niż żywym ciałem, układy, gesty, pozycje – bardziej wystudiowanymi pozami modelki niż elementami pozamalarskiego życia. Nawet jeśli przedstawienie sugeruje tu jakiś „życiowy” kontekst, obrazujący codzienne domowe rytuały – jak np. w realizacjach „W kąpieli”, „Przy

stole”, „Skłon”– to nie po to, by ukazać tzw. realizm sytuacji, raczej, by sprawdzić funkcjonalność komponentów formalnych, sens znaków plastycznych, logikę całego malarskiego instrumentarium.

Oczywiście, gdy przychodzi do opisu sztuki tematycznie jednorodnej, rodzi się pokusa, by poprzestać na lekturze jej wymiaru plastycznego, zwłaszcza że obrazy te, mające charakter analitycznych studiów nad postacią, do takiego właśnie postępowania zapraszają.

Trudno jednak oprzeć się wrażeniu, że ograniczając się jedynie do kwestii formalnych, a rezygnując z „planu treści”, zatraciłoby się tu coś niezmiernie istotnego. Prace te bowiem skupiają w sobie również określony potencjał emocjonalny, a ich oszczędny język ujawnia głębszy wymiar codziennego doświadczenia: komunikuje refleksję nad czasem, ukazuje kondycję współczesnego człowieka, osamotnionego i zamkniętego w swym świecie, formułuje pytania o cel i sens egzystencji.

Piotr Siemaszko

(…) Gdyby jednym słowem określić malarstwo Anny Drejas, to jego wyznacznikiem jest stałość. Uparte ogniskowanie uwagi na jednym temacie i pozbawianie obrazu cech – zdaniem autorki – nieistotnych. Widoczna na pierwszy rzut oka niezmienność stylu polega na tym, że jej nieco suche i konstrukcyjne malarstwo zmienia się małymi, ale stanowczymi krokami. Autorka przechodzi od stereometrii i rysunku perspektywicznego do planimetrii. Coraz mocniej „czyści” wizerunek postaci z elementów przestrzennych, konstruowanych trójwymiarowo (…).

Ewa Urbańska

(…) Najczęściej przedstawiany melancholijny wizerunek młodej dziewczyny, której zarysowana kobiecość sugeruje emocjonalne napięcie, jest jednocześnie motywem strzeżonej samotności. Wszyscy „mieszkańcy” wnętrza malarskich poszukiwań Anny zdają się podzielać owe upodobanie do samotności, w której artystka wydaje się czuć najbardziej sobą.

Jacek Soliński

24.09.2015, godz. 18.00

Spotkanie poetyckie z Jarosławem Jakubowskim pt. „Po stronie mniejszości” oraz promocja tomu wyboru wierszy pt. „Światło w lesie”.

Czytanie tekstów – Mieczysław Franaszek

Anna Drejas, Próba XXXVIII, 110×90 cm, olej, 2014

50 |

| wrzesień 2015

Jarosław Jakubowski ur. w 1974 roku w Bydgoszczy.

Poeta, prozaik, dramatopisarz, dziennikarz. Studiował budownictwo lądowe na Politechnice Gdańskiej i politologię na Uniwersytecie Gdańskim. Autor kilku tomów wierszy, między innymi: Pseudo, Ojcostych, Flow i Święta woda oraz tomów próz poetyckich Slajdy, powieści Cyryl, dlaczego to zrobiłeś?, oraz wyboru sztuk teatralnych Generał i inne dramaty polityczne. Trzykrotny laureat nagrody Strzała Łuczniczki za najlepszą bydgoską książkę

w ydarzenia roku (za Pseudo, Slajdy oraz Generał i inne dramaty polityczne).

Jako dramaturg debiutował w 2007 r. w Laboratorium Dramatu w Warszawie czytaniem scenicznym sztuki Dom matki.

Na polskich scenach odbyły się premiery jego sztuk: Generał, Życie, Koncert na rożek, bęben i violę, Wszyscy święci, Wieczny kwiecień, Człowiek, który nie umiał odejść, Licheń Story, Czerwone Zagłębie. Na podstawie sztuk Zgon w Pałacu Biskupim, Generał i Głową w dół zrealizowane zostały słuchowiska Polskiego Radia. Laureat m.in. grand prix festiwalu polskich sztuk współczesnych „Raport” w Gdyni w 2011 r. za sztukę Generał oraz – w 2012 – ogólnopolskiego konkursu dramaturgicznego „Metafory Rzeczywistości” w Poznaniu za sztukę Wieczny kwiecień. Ostatnio wydał zbiór opowiadań Oczy pełne strachu. Współpracownik Dwumiesięcznika Literackiego „Topos”. Należy do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Mieszka w Koronowie.

DLACZEGO PISZĘ?

Jest to pytanie podchwytliwe, lokuje bowiem literaturę w rzędzie takich, praktycznych ludzkich działań, jak budownictwo czy medycyna. Literatura nic nie „ma” ani nic nie „musi”. Co najwyżej „może” (choć z reguły nie może). Niemniej nie unieważnia to wcale pytania „dlaczego”.

Himalaiści pytani o powód wspinania się na niebotyczne góry lubią odpowiadać: „dlatego, że góry są”.

W ślad za nimi mogę powiedzieć, że piszę dlatego, że są gdzieś we mnie słowa. Brzmi to nawet ładnie. Ale gdyby

pisanie było tylko wydobywaniem na światło dzienne Ukrytego, można by je zostawić psychoanalizie.

Więc może piszę dlatego, że tych słów nie ma? To odpowiedź równie zgrabna co poprzednia, a przy tym nie udaje skromności. A przecież samym aktem pisania raz na zawsze zostawiamy skromność za sobą. Najpiękniejszy tekst to taki, którego nie ma, tekst-zamysł, tekst-idea. Dramat zaczyna się w momencie, gdy próbujemy tę ideę podać w formie podłużnego „słupka” zwanego wierszem czy też rozwleczonej na całe strony prozy.

Jest to dramat niemożności, kompromisu.

Piszę więc dlatego, że wiem, iż porywam się na coś niewykonalnego. Świadomie uczestniczę w dramacie, który rozgrywa się między mną, rzeczywistością i trzecim wymiarem, który mógłbym nazwać tradycją literacką, metaliteraturą.

W pewnych kręgach zwykło się uważać, że pisanie ma na celu „wyrażanie siebie”. Zadanie to może jednak nie wystarczyć tym, którzy nie uważają „ja” za coś specjalnie godnego uwagi. Stąd na przykład odwoływanie się do tradycji albo skok w rzeczywistość, obie metody bardziej lub mniej skutecznie odwracają uwagę odbiorcy od „ja” piszącego.

Moje pisanie usytuowałbym gdzieś na przecięciu się tych trzech wymienionych wyżej „wytycznych”, choć dalibóg nie wiem, skąd się moje pisanie bierze i dokąd zmierza. A raczej wiem, dokąd chciałbym, żeby zmierzało. Mianowicie – do prawdy.

Jeśli kogoś nie zadowala ta – przyznaję – dość wymijająca odpowiedź, to ujmę rzecz na sposób rzemieślniczy: piszę dlatego, żeby pisać coraz lepiej. DOBRY TEKST zaś nie jest tylko kategorią estetyczną, ale przede wszystkim etyczną. Pisząc chcę doskonalić swój warsztat, ale też dokonywać rozprawy z sobą samym, jak trafnie wyraził to w jednym z wywiadów prasowych Tymoteusz Karpowicz.

Uprawianie literatury po to, by stawać się lepszym albo chociażby mniej złym człowiekiem. Przyznam, że to fascynujący postulat.

Jarosław Jakubowski

Bydgoska Poradnia Sztuki 8.09.2015, godz. 17.00, Nowy Rynek 1

Otwarcie wystawy prac Michała Elerta pt. „Schematy Malarskie” Michał Elert (ur. 1976) zajmuje się od kilku lat malarstwem w pracowni na WTZ – mega-Art. Od początku jego prace posiadały formę kompozycji tzw. abstrakcyjnych, kojarzących się z obrazami artystów początku XX w. (R. Delaunay). Jest to malowanie intuicyjne, bardzo kolorowe, dekoracyjne, sugerujące murralowy monumentalizm. Michał Elert z wykształcenia jest elektromechanikiem, co stanowi jak się okazało źródło jego myślenia kompozycyjnego – tzn. schematy elektroniczne.

Brał udział w wystawach zbiorowych (Bydgoskie Art. Brut – 2014). Wystawa w BPS jest indywidualnym debiutem. inf. Stanisław Stasiulewicz

wrzesień 2015 |

| 51

w ydarzenia Impresariat Artystyczny ADRIA

Kariera Nikodema Dyzmy: Jacek Pluta, Przemysław Bluszcz, Albert Osik.

Fot. Krzysztof Bieliński

6.09.2015, godz. 16.00 i 19.30, Opera Nova czas trwania: 150 minut, jedna przerwa

Kariera Nikodema Dyzmy – Musical komediowy Teatru Syrena z Warszawy reżyseria: Wojciech Kościelniak; autor: Tadeusz Dołęga-Mostowicz; scenografia: Damian Styrna; kostiumy: Bożena Ślaga, teksty piosenek: Rafał Dziwisz, muzyka i kierownictwo muzyczne: Piotr Dziubek; choreografia: Jarosław Staniek; występują: Przemysław Bluszcz, Emilia Komarnicka/Karolina Michalik, Anna Terpiłowska, Zespół Teatru Syrena i inni Kariera Nikodema Dyzmy – musical w reżyserii mistrza tego gatunku – Wojciecha Kościelniaka. Powieść Tadeusza Dołęgi-Mostowicza Kariera Nikodema Dyzmy już w chwili wydania (1932 r.) była owiana aurą skandalu.

Odważna i celna satyra na skorumpowane i cyniczne elity polityczne dwudziestolecia międzywojennego miała być odwetem autora na władzach sanacyjnych. Tadeusz Dołęga-Mostowicz, wówczas dziennikarz, krytykował poczynania rządu i marszałka Piłsudskiego. Ponieważ nie reagował na ostrzeżenia, został porwany, pobity i porzucony za miastem. Wydawało się, że książka o bezrobotnym urzędniku pocztowym z prowincji będzie jedynie osobistą zemstą za samosąd. Nikt wówczas nie przypuszczał, że opowieść o karierze politycznej prostaka i ignoranta będzie cieszyć się tak wielkim powodzeniem i pozostanie aktualna przez kolejne dekady…

52 |

| wrzesień 2015

Zbigniew Wodecki

21.09.2015, godz. 19.00, Opera Nova

Zbigniew Wodecki z zespołem – koncert Zacznij od Bacha Zbigniew Wodecki, Zbigniew Stelmasiak – gitara, Mirosław Wiśniewski – bas, Jarosław Zawadzki – klawisze, Michał Bylica – trąbka, Paweł Twardoch – perkusja Zbigniew Wodecki rozpoczął swą przygodę z muzyką już w wieku 5 lat. Z wyróżnieniem ukończył szkołę w klasie skrzypiec Juliusza Webera. Grał m.in. z Ewą Demarczyk, Markiem Grechutą, Zygmuntem Koniecznym, w zespołach Czarne Perły i Anawa. Był skrzypkiem Orkiestry Symfonicznej PRiTV oraz Krakowskiej Orkiestry Kameralnej. Jako wokalista zadebiutował w latach 70. Wszyscy znamy jego niezapomniane przeboje: Chałupy, Zacznij od Bacha czy Pszczółka Maja. Laureat wielu konkursów i festiwali. Instrumentalista, kompozytor, aranżer. Sam o sobie mówi, że jest „śpiewającym muzykiem”. Lista jego osiągnięć muzycznych jest bardzo długa, a przecież ciągle niezamknięta! W ubiegłym roku wydał kolejną płytę, platyNOWA. Zbigniew Wodecki to legenda polskiej estrady, nierozerwalnie związany z nią już od 40 lat. Wszechstronnie uzdolniony instrumentalista, kompozytor, aranżer. Nieustannie bawi i wzrusza publiczność wielu pokoleń i o różnych gustach muzycznych. inf. Maja Przybylska

w ydarzenia Pałac Młodzieży

Rekrutacja uczestników na zajęcia stałe w Pałacu Młodzieży Rekrutacja uczestników na zajęcia stałe realizowane przez Pałac Młodzieży odbywać się będzie w terminie 24.08 – 7.09.2015. W dniach 24.08 – 31.08.2015 zgłoszenia przyjmowane będą w godzinach 8.00 do 16.00, zaś od 1.09.2015 w godzinach od 9.00 do 19.00.

Wnioski dla kandydatów na uczestników zajęć dostępne są na stronie internetowej PM www.palac.bydgoszcz.pl oraz w sekretariacie placówki.

Zapraszamy wszystkich chętnych od lat 3.

Joanna Busz Dyrektor Pałacu Młodzieży w Bydgoszczy

wrzesień 2015 |

| 53

w ydarzenia Dom Kultury MODRACZEK

Oferta zajęć i spotkań Domu Kultury „Modraczek”

3.09.2015, czwartek, godz. 18.00 Hiszpański podbój Ameryki Północnej, cz. 1 Prowadzenie spotkania: Adam Piekarski 9.09.2015, środa, godz. 15.00 Otwarcie Strefy Aktywnego Wypoczynku przy ul. Przyjaznej połączone z piknikiem pod hasłem „Wskocz na Wyżyny 10.09.2015, czwartek, godz. 18.00, wstęp wolny Kawiarnia Literacka: gość – Damian Skawiński z Inowrocławia, w ramach promocji młodych, student piątego roku polonistyki na UKW w Bydgoszczy. Publikował w licznych antologiach i w ogólnopolskiej prasie literackiej obok wierszy też recenzje książek dojrzałych autorów. Autor tomiku poetyckiego pt. „Spacer”. Nagrodzony w 42 ogólnopolskich konkursach literackich, w których 17 razy został laureatem, w tym Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego „Lancet” w Łodzi.

Prowadzenie spotkania: W. Barbara Jendrzejewska 12.09.2015, sobota, godz. 15.00-18.00 IV Spotkanie Sąsiedzkie na Osiedlu „Centrum” 14.09.2015, poniedziałek, godz. 18.00, wstęp wolny Czytamy bajki dzieciom – „Król Lew” 22.09.2015, wtorek, godz. 18.00, wstęp wolny Spotkanie z Latarnikiem – Wspominamy wakacje i co nowego w sieci „piszczy”

na rok 2015/2016

Zajęcia n Adaptacyjne n Klub Malucha n Rytmika n Mądra Sówka n Taniec n Plastyka n Nauka gry na pianinie n Świetlica n Rodzinny wytwórnik różności

Spotkania cykliczne – wstęp wolny n Czytamy bajki dzieciom n Kawiarnia literacka n Spotkania z kulturą Indian n Spotkania z latarnikiem

ponadto n Klub seniora n Taneczne popołudnia seniorów n Nauka gry na gitarze n Dance academy

28.09.2015, poniedziałek, godz. 18.00, wstęp wolny Czytamy bajki dzieciom – „Złoty skarb”

Dom Kultury „Modraczek” ul. Ogrody 15, 86-870 Bydgoszcz, tel. 52 371 33 31, e-mail: modraczek@smbudowlani.pl www.modraczek.smbudowlani.pl

Młodzieżowy Dom Kultury nr 5 Uwaga! Zapisy do kół i sekcji rozpoczęliśmy już od 24 sierpnia!

Od 1 września

Zapraszamy na wystawy:

poplenerową fordońskiego konkursu międzyszkolnego „Happy Fordon” oraz na „Wrześniowe promocje”, czyli wystawę prac sekcji artystycznych MDK 5.

5.09.2015, godz. 10.00-13.30

Drzwi otwarte w MDK 5 Ruszamy pełna parą! Zapraszamy wszystkie dzieci i młodzież do odwiedzenia naszych pracowni oraz do udziału w zajęciach i zabawach przygotowanych przez nauczycieli. Będzie można sprawdzić się w działaniach sportowych, tj.: szermierka oraz karate; spróbować swych sił w tańcu nowoczesnym; wprawić w ruch modele latające, pogłówkować przy szachach, poeksperymentować teatralnie, muzycznie, plastycznie i ceramicznie. Dla pasjonatów działań z użyciem komputera proponujemy: fotografię, grafikę i multimedia. Pograć będzie można sobie także na instrumentach klawiszowych i gitarze. Na młodsze dzieci czekać będzie wiele zabaw, minikonkursów… słowem dla każdego coś miłego!

Informacje znajdziecie również na www.mdk5.pl i Facebooku.

inf. Magdalena Mrozińska

54 |

| wrzesień 2015

w ydarzenia Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury w Toruniu 3-5 września – warsztaty Wideoklip z Yachem Paszkiewiczem

Yach kręci z Liroyem

Podczas warsztatów powstanie teledysk do nowego utworu Liroya. Mogą w nich wziąć udział zarówno początkujący, jak i doświadczeni filmowcy, twórcy niezależni oraz wszystkie osoby chcące tworzyć wideoklipy.

Zajęcia prowadzi Yach Paszkiewicz – filmowiec, twórca filmów dokumentalnych i animacji oraz producent telewizyjny. Cena: 200 zł, liczba miejsc ograniczona – o przyjęciu decyduje kolejność zgłoszeń.

Konkurs filmowy w ramach Konfrontacji Amatorskiej Twórczości Artystycznej Regionu

Twój film na srebrnym ekranie

Twórcy z Kujawsko-Pomorskiego mogą zaprezentować swoje filmy na wielkim ekranie – wystarczy zgłosić się do konkursu filmowego. Warunkiem udziału jest nadesłanie (najpóźniej do 4 września) filmu nagranego na płycie DVD. Mogą to być zarówno obrazy fabularne, jak i wideoklipy czy filmy dokumentalne i reportaże, jedynym ograniczeniem jest metraż – długość filmu nie powinna przekraczać 40 min. Regulamin dostępny na stronie internetowej WOAK-u.

Wystawa fotograficzna Ginące zawody województwa kujawsko-pomorskiego

Dawne rzemiosła w staroświeckiej fotografii

Wernisaż wystawy 10 września o godz. 17.30.

Maciej Kastner jest artystą fotografikiem, członkiem ZPAF, znanym ze swego zamiłowania do historycznych

i specjalnych technik fotograficznych, jak guma dwuchromianowa, carbo, olej, techniki żelazowe, mokra płyta. Wystawa będzie prezentowana do końca września. Na wystawę i wykład Realizacja projektu i technika wykonania – wstęp wolny!

16 września 2015 r. – wykład z cyklu Sztuka fotografii

Fotografia cyfrowa między sztuka i komunikacją O tym, jak zmieniła się fotografia za sprawą techniki cyfrowej, opowie Stanisław Jasiński, członek ZPAF, specjalista ds. fotografii WOAK, a także znawca historii fotografii oraz kolekcjoner zabytkowych aparatów.

Wstęp wolny!

18-19 września warsztaty Portret fotograficzny

Jak fotografować prawdę i piękno?

Zajęcia mają przede wszystkim charakter praktyczny, ale poprzedzone będą krótkim wykładem na temat historii portretu fotograficznego, podstawowych zasad kompozycji portretowych oraz omówieniem sprzętu i studia do fotografowania portretowego. Poprowadzi je Stanisław Jasiński. Cena: 100 zł, zgłoszenia na warsztaty przyjmowane są do 11 września. Liczba miejsc ograniczona.

26-27 września – warsztaty Improwizacja i teatr psychofizyczny

Między dramą i improwizacją Poprowadzi je pionierka i popularyzatorka dramy w Polsce Anna Dziedzic. Cena: 150 zł, zgłoszenia na warsztaty przyjmowane są do 11 września. Liczba miejsc ograniczona.

Pozostałe warsztaty i szkolenia: 8-10 października – Stop Motion. Warsztaty animacji poklatkowej, cena: 200 zł, termin zgłoszeń: 2 października.

10 października – Śpiewnik polski. Śpiewamy polskie piosenki, cena: 50 zł, termin zgłoszeń: 25 września.

17-18 października – Magia głosu – twój dźwiękowy wizerunek, cena: 80 zł, termin zgłoszeń: 2 października.

17-18 października – Event marketing w pigułce, cena: 130 zł, termin zgłoszeń: 9 października.

23-25 października – Pedagogika zabawy w pracy z dziećmi i młodzieżą, cena: 80 zł, termin zgłoszeń: 9 października.

inf. Kamil Hoffmann

Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury w Toruniu ul. Szpitalna 8; 87-100 Toruń tel./fax: 566 522 027, 566 522 755 www.woak.torun.pl; e-mail: woak@woak.torun.pl wrzesień 2015 |

| 55

w ydarzenia Miejskie Centrum Kultury 4.09.2015, piątek, godz. 18.00, barka „Lemara”, wstęp wolny

Letnie Koncerty Promenadowe – Mogileńska Orkiestra Dęta z Mogilna – dyrygent Mariusz Mikołajczak Orkiestra powstała w 1970 r., w swoim dorobku ma wiele osiągnięć i zagrała mnóstwo koncertów. W 2014 r. w Pałacu Ostromeckim zespół zdobył I miejsce i puchar Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego.

W maju 2015 r. Mogileńska Orkiestra Dęta obchodziła jubileusz 45-lecia.

5.09.2015, sobota, godz. 12.00, Spichlerna 1,

Narodowe Czytanie zainicjowane przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego W tym roku wspólnie czytamy „Lalkę” Bolesława Prusa. Od godz.

12.00 na pokładzie barki „Lemara” książkę czytać będą przedstawiciele miasta, bydgoscy radni, przedstawiciele instytucji kultury, dziennikarze. Całość wydarzenia poprowadzą Katarzyna Chmara-Colins oraz Marian Jaskulski, którzy w przerwach między czytaniem odegrają jedną ze scen powieści. Tłem do czytania będzie część ul. Spichlernej, która tego dnia zamieni się w sklep Wokulskiego.

O godz. 15.30 do kina Orzeł zaprosimy na film „Lalka” z 1968 r. w reżyserii Wojciecha Jerzego Hasa. Narodowe Czytanie, jak co roku, zakończy występ teatru improwizowanego wymyWammy.

5.09.2015, sobota, godz. 19.30, sala widowiskowa MCK, wstęp wolny

Teatr Improwizowany wymyWammy i Grupa Impro Kaloryfer – komediowy spektakl improwizowany

W ramach Narodowego Czytania zapraszamy na komediowy spektakl improwizowany inspirowany twórczością Bolesława Prusa. Swoje siły na scenie połączą dziewczyny z wymyWammy z członkami grupy Kaloryfer z bydgoskiego MDK nr 2. Wszystko to przy improwizowanym akompaniamencie multiinstrumentalisty Jędrzeja Rocha Rocheckiego. Dajcie się zaskoczyć, zaskoczcie nas i wyreżyserujcie nasz pokaz!

6.09.2015, niedziela, godz. 12.00, wejście główne do MCK, wstęp wolny

Koncert zespołu Minnesota w ramach Rock’n’Run

Rock’n’Run to jedyny tego typu bieg w Polsce. Składa się z 5 okrążeń (pętli) długości około 4,22 km, dzięki temu uczestnicy półmaratonu pokonują wymaganą 56 |

| wrzesień 2015

odległość 21,10 km. W tym roku postanowiliśmy jednak zaplanować dodatkowo krótszy dystans mierzący około 5 km o nazwie Rockowa Pętla, żeby zachęcić do udziału mniej wprawionych biegaczy. Stawiając sobie zadanie popularyzację aktywność ruchowej i rozwój masowej kultury fizycznej, zachęcamy do wzięcia udziału w biegu muzyką. Uczestnicy biegu mają okazję podczas zawodów przebiegać obok zlokalizowanych w różnych miejscach miasta punktów muzycznych, na których podczas całego czasu trwania biegu prezentują się zespoły. Start oraz meta zawodów będą miały miejsce na Wyspie Młyńskiej. Podczas biegu na scenach prezentują się zespoły wykonujące covery, bieg natomiast zwieńcza występ gwiazdy. W tym roku będzie nią legendarny zespół Illussion, pierwszy raz od prawie 20 lat w Bydgoszczy!

Więcej informacji: www.rocknrun.pl, www.facebook.com/rocknrunbydgoszcz 10.09.2015, czwartek, godz. 18.30, foyer MCK – wernisaż (wystawa czynna do 25 września)

Marcin Koszałka „Obłąkani”

– pokaz slajdów, spotkanie autorskie i otwarcie wystawy Marcin Koszałka rozpoczął swoją artystyczną drogę od fotografii. Studia w szkole filmowej w Katowicach – jak sam mówi – wybrał ze względu na zdjęcia, jakie robił jego mistrz Bogdan Dziworski. Koszałka, fotografując leicą M, skupia się przede wszystkim na człowieku. Jego zdjęcia są czysto dokumentalne, surowe, często wręcz brutalne i drapieżne, jednak dłuższa refleksja pozwala dojrzeć w nich unikalny sposób patrzenia na świat, autorski rys. Wystawa „Obłąkani” składa się ze zdjęć powstałych przed rozpoczęciem i w trakcie studiów w szkole filmowej. W 15 czarno-białych zdjęciach jak

w ydarzenia

Marcin Koszałka, fotografia

w soczewce skupia się wszystko to, co później znalazło ujście w filmowej twórczości artysty. Autobiografizm, temat śmierci, szaleństwa – tym wszystkim przesiąknięte są fotografia i kino Koszałki.

Wystawa w ramach festiwalu Przeźrocza, organizowanego przez Koloroffon. (Więcej o festiwalu na str. 48) 11.09.2015, piątek, godz. 18.00, barka „Lemara”, wstęp wolny

Letnie Koncerty Promenadowe – Orkiestra Dęta Zespołu Szkół Żeglugi Śródlądowej w Nakła

– dyrygent Zbigniew Rydelski Początek działalności Młodzieżowej Orkiestry Dętej Zespołu Szkół Żeglugi Śródlądowej im. kmdr. Bolesława Romanowskiego przypada na rok 1962. Od 1996 zespół prowadzi Zbigniew Rydelski, absolwent Akademii Muzycznej w Bydgoszczy. Orkiestra Dęta bierze udział w licznych przeglądach, festiwalach i konkursach orkiestr dętych. Koncertowała wielokrotnie w takich miastach jak: Bydgoszcz, Warszawa, Poznań, Włocławek, Sopot, jak również za granicą. Odwiedził Słowenię (2001), Niemcy (2002, 2005, 2011) oraz Norwegię (2010).

Repertuar orkiestry stanowią utwory okolicznościowe, marsze, opracowania muzyki rozrywkowej i jazzowej, utwory kościelne oraz kolędy. Orkiestrę tworzy młodzież ucząca się w Zespole Szkół Żeglugi Śródlądowej absolwenci oraz chętni uczniowie z innych szkół.

13.09.2015, niedziela, godz. 12.00, sala widowiskowa MCK, bilety: ulgowy 13 zł, normalny 16 zł

Bydgoski Teatr Lalek BURATINO – spektakl „Alicja w Krainie Czarów” – PREMIERA!

Spektakl „Alicja w Krainie Czarów” Bydgoskiego Teatru Lalek Buratino dzieje się w szkole, a właściwie w sferze dziecięcej wyobraźni, zainspirowanej czy też uruchamianej edukacyjnymi, lekcyjnymi zdarzeniami.

Alicja, zasnąwszy na chwilę w czasie przerwy pomiędzy lekcjami, przenosi się w świat rozbudzonej nagromadzoną wiedzą wyobraźni. W swoim śnie dziewczynka spotyka swoich odmienionych nauczycieli, zaprzyjaźnia się z poznanymi na lekcjach zwierzętami, spotyka dziwnych uczestników wiecznego podwieczorku, którzy czekają właśnie na nią, bo tylko dzięki niej na tronie w ich krainie znowu zasiądzie biała królowa. W tym

Alicja w Krainie Czarów, fot. Dariusz Gackowski

różnorodnym spektaklu grają niesamowite w swej konstrukcji lalki, dużo w nim komentujących akcję zabawnych piosenek, a także trzymający do końca w napięciu wątek sensacyjno-przygodowy. Poza wszystkim jest to przezabawne widowisko, pełne surrealistycznego poczucia humoru, w którym rzeczywistość przegląda się w krzywym zwierciadle snu. Scenariusz i reżyseria Czesław Sieńko, scenografia Maria Balcerek, muzyka Jędrzej Rochecki. Grają: Karolina Makuła, Emilia Malczyk, Emilia Mikołajczyk, Adrian Wiśniewski i Łukasz Przykłocki.

13.09.2015, niedziela, godz. 9.30, barka „Lemara”, bilety 5 zł

Poranek rodzinny 13.09.2015, niedziela, godz. 16.00, barka „Lemara”, wstęp

Koncert Antoniego Murackiego Antoni Muracki (ur. w 1957 r.), pieśniarz, poeta, tłumacz, kompozytor i muzyk. Od 1986 r. jest członkiem ZAKR, ZAiKS, występował w kabaretach Nowy Świat i Warsztat, brał udział w licznych programach radiowych i telewizyjnych, jest twórcą programów literackich i kabaretowych, autorem, kompozytorem, wykonawcą i tłumaczem. Od 2004 r. prowadzi własną scenę muzyczno-kabaretową „Salonik z kulturą”, gdzie prezentuje twórczość wybitnych postaci polskiej piosenki i kabaretu, czasem jazzu i teatru. Założona przez niego Fundacja Artystyczna TST organizuje co roku Międzynarodowe Spotkania Muzyczne „Pieśni bez paszportu” oraz festiwal „Kultura bez barier”. Od 1998 r. związany jest z Jaromirem Nohavicą, będąc tłumaczem jego pieśni, ich wykonawcą i menadżerem artysty. W 2005 r. powstał spektakl złożony z piosenek Nohavicy, ze znakomitą obsadą wykonawców, a w 2008 r. platynowy album „Świat wg Nohavicy”. wrzesień 2015 |

| 57

w ydarzenia 17.09.2015, czwartek, godz. 19.00, Kawiarnia Szpulka MCK, wstęp wolny

Impro Jam Spróbuj swoich sił w improwizacji! Przyjdź na jam!

Improwizuj razem z nami!

17.09.2015, czwartek, godz. 17.00-19.30, barka „Lemara”, bilety: 20 zł

Koło Gospodyń Miejskich – Kurs Kreatywnego Pisania Chciałabyś spróbować kreatywnego pisania? Nie wiesz od czego zacząć? Jak wyjść naprzeciw swojemu marzeniu o pisaniu? Dobra wiadomość jest taka, że każdy ma talent, jest wyjątkowy i ma coś ważnego do powiedzenia. To spotkanie zainspiruje cię do działania, do pracy nad własnym warsztatem pisarskim, do wyznaczania sobie celu. Odpowie na pytania, jak pisać coraz lepiej, jak tworzyć opowieści, które poruszają czytelnika.

Prowadząca: Justyna Niebieszczańska, autorka dwujęzycznego tomiku poezji Sub rosa, filolog angielski i klasyczny zakochany w liryce antycznej. Od 2014 r. prowadzi w Bydgoszczy spotkania z kreatywnym pisaniem.

dla dorosłych. Specjalnie dla nich set didżejski złożony z wyselekcjonowanych hitów muzyki tanecznej zaprezentuje kolektyw DJ Matka i DJ Niania, czyli Hanna Cieślak oraz Małgorzata Penkalla. Całą imprezę poprowadzą animatorki Funimki, które zadbają o to, by wszyscy doskonale się bawili. Zapraszamy!

20.09.2015, niedziela, godz. 11.00, Sala kinowo-widowiskowa MCK, czas pokazu: 66,5 minuty, wstęp: 5 zł

Małe Animocje – Bajki pełne magii Zestaw krótkometrażowych animacji dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, które zabiorą widzów w tajemnicze miejsca i pokażą magię wyobraźni. Obejrzymy filmy: „Pan Toti i czarodziejski grzebień”, „Andzia: Egipski amulet”, „Tata lew: Błękitny Król”, „Król Maciuś Pierwszy: Skarb Togo Pogo”, „Janosik i magiczny napój”, „Andzia: Australijski spadek”.

19 września 2015, sobota, godz. 10.00-14.00 Sala kinowo-widowiskowa MCK godz. 10.00, wstęp bezpłatny, zapisy: dagmara. wroblewska@mck-bydgoszcz.pl

„Zatańcz ze mną, mamo, tato” Taneczną sobotę rozpoczynamy warsztatami dla rodzin, gdzie pod czujnym okiem tancerki flamenco Doroty Dzięcioł nauczymy się choreografii utrzymanej w stylu jazzowo-flamencowym. Zapraszamy dzieci od 5 lat wraz z rodzicami. Po warsztatach będzie można sprawdzić swoje taneczne umiejętności na prawdziwej dyskotece! godz. 11.30, wstęp 5 zł od rodziny

Mali idą w świat. Baby Disco Zapraszamy na kolejną porcję tanecznej zabawy!

Baby Disco to dyskoteka dla dzieci i rodziców, którzy lubią tańczyć, ale od dziecięcych hitów wolą piosenki

Kadr z filmu „Pan Toti i czarodziejski grzebień”

24.09.2015, czwartek, godz. 17.00, Herbarium Ostromecko, (dojazd we własnym zakresie), bilety: 30 zł

Koło Gospodyń Miejskich – Dzika Kuchnia Jesienią odbędą się cztery spotkania z cyklu Dzika Kuchnia prowadzone przez dr Krystynę Stepczyńską-Szymczak. Będziemy robić przetwory, gotować, a także tworzyć kosmetyki z użyciem dzikich roślin, a co najważniejsze, zdobędziemy ciekawą i przydatną wiedzę na przyszłość.

24.09.2015, czwartek, godz. 11.00, sala MCK, wstęp wolny, konieczność zapisania się pod adresem: weronika.placzek@mck-bydgoszcz.pl

ANIMOCJE rekomendują: IBIDEM ’40 Muzyka: Łukasz L.U.C Rostkowski Scenariusz: Łukasz L.U.C Rostkowski, Konrad Smuga, Marcin Kobylecki Reżyseria animacji: Michał Dziekan – Platige Image Organizator: Narodowe Centrum Kultury Narodowe Centrum Kultury zaprasza uczniów liceum, technikum oraz gimnazjum na niezwykły spektakl multimedialny „IBIDEM ’40”, przygotowany na zamówienie NCK przez Łukasza Rostkowskiego i studio Tomasza Bagińskiego Platige Image jako część kampanii społecznej „Pamiętam. Katyń 1940” i przypadającej w tym roku 75. rocznicy tragicznych wydarzeń z wiosny 1940 r.

58 |

| wrzesień 2015

w ydarzenia 27.09.2015, niedziela, godz. 10.00-14.00, barka „Lemara”, dla seniorów wstęp wolny

60+ KULTURA: zwiedzanie barki 27.09.2015, niedziela, zbiórka o godz. 9.00 na dworcu głównym PKP Wyjazd: Dworzec PKP Bydgoszcz – Laskowice Pomorskie – 9.13-9.45 Powrót: Dworzec PKP Grudziądz – Bydgoszcz Główna – 19.09-21.00 Koszt biletów ok. 30 zł

Kultura na świeżym. Szukając jesieni!

We wrześniową niedzielę zabierzemy na wycieczkę rowerową. Trasa wymagająca (dystans ponad 100 km) i jeszcze w trakcie naszych wycieczek nieeksplorowana. Swoją podróż zaczniemy w Borach Tucholskich, a skończymy w Dolinie Dolnej Wisły. Trasę z Laskowic do Grudziądza urozmaicimy odwiedzając Starą Rzekę.

Na deser zostanie nam starówka w Grudziądzu. Jako że plan wycieczki przygotowywany jest z dużym wyprzedzeniem, prosimy o sprawdzenie godziny zbiórki w tygodniu poprzedzającym wycieczkę, dzwoniąc pod nr tel. 509 091 695.

L.U.C, opierając się na koncepcie swojego albumu „39/89 Zrozumieć Polskę”, będącego podróżą przez trudne półwiecze polskiej historii, lata 1939-1989, zatrzymał się na wydarzeniach lat 40. W trakcie koncertu elektronika generowana przez artystę oraz fragmenty archiwalnych wypowiedziami radiowych zabrzmią w towarzystwie instrumentalnego zespołu kameralnego, w tym: skrzypiec, wiolonczeli, altówki, trąbki, perkusji, gitary elektrycznej i kontrabasu. Koncert zostanie wzbogacony przejmującą animacją.

Reżyserem animacji jest Michał Dziekan. Obrazy są swoistym wyrazem spojrzenia młodego pokolenia na tragedię, która miała miejsce w Katyniu. Spektakl ma na celu przedstawienie wydarzeń zbrodni katyńskiej tak, by ogrom tragedii i przekaz historyczny zostały odebrane i przyswojone przez dzisiejszą młodzież.

26-27 września 2015, sobota, niedziela, godz.

10.00-15.00, Stolarnia Londynek, wstęp: 100 zł.

Bilety w kasie MCK

Ekowarsztaty Na poprzednich ekowarsztatach stworzyliśmy własnoręcznie drewniany stolik. Podczas tej, również dwudniowej, odsłony samodzielnie skonstruujemy do niego ławkę. Jarek Majewski ze Stolarni Londynek pokieruje naszą pracą i będzie naszym mentorem. Gotowe ławki zabierzemy ze sobą do domu.

26.09.2015, sobota, godz. 16.00, barka „Lemara”, wstęp wolny

60+ KULTURA: „Tylko wróć” Spotkanie z nutką nostalgii dla bydgoskich seniorów o latach 60., inspirowane serialem „Wojna domowa”.

BLUES PLUS FESTIVAL 2015 20.09.2015, niedziela, godz. 16.00, Pałac w Ostromecku Transatlantic Blues Project (USA/PL) 24.09.2015, czwartek, godz. 19.00, Kawiarnia Szpulka, MCK, ul. Marcinkowskiego 12-14 Harsh Guitar Mark Doktor Blues 25.09.2015, piątek, godz. 19.00, Kawiarnia Szpulka, MCK, ul. Marcinkowskiego 12-14 After Blues Asia Czajkowska-Zoń z zespołem 26.09.2015, sobota, godz. 19.00, Kawiarnia Szpulka, MCK, ul. Marcinkowskiego 12-14 Why Ducky Na wszystkie koncerty wstęp wolny!

Szkółka Impro Warsztaty improwizacji teatralnej – ruszamy od października – zapisy do końca września na wymywammy@mck-bydgoszcz.pl 3 miesiące, 10 spotkań, zajęcia raz w tygodniu (poniedziałki lub czwartki), koszt – 100 zł za 3 miesiące, prowadzenie Teatr Improwizowany wymyWammy. wrzesień 2015 |

| 59

w ydarzenia Wrzesień w kinie Orzeł Amy, reż. Asif Kapadia Nieznana historia wielkiej gwiazdy, błyskotliwej dziewczyny, obdarzonej wyjątkowym talentem, która w rekordowo krótkim czasie osiągnęła szczyty sławy.

Przejmująca opowieść o inteligentnej i skomplikowanej kobiecie, która chciała tylko, aby ją kochano.

Gołąb przysiadł na gałęzi i rozmyśla o istnieniu, reż.

Roy Andersson To surrealistyczna komedia, która została okrzyknięta mistrzowskim domknięciem trylogii absurdu Roya Anderssona. Dwaj domokrążni sprzedawcy, Sam i Jonathan, jak współcześni Don Kichot i Sancho Pansa zabierają widza na wędrówkę przez kalejdoskop ludzkich losów.

Ze mną nie zginiesz, reż. David Oelhoffen Daru jest nauczycielem w szkole podstawowej gdzieś w górach Atlasu. Żyje samotnie, bez wygód, choć nie narzeka na swój los. Okolica nie jest spokojna – toczą się zaciekłe walki między wojskami francuskimi a rebeliantami.

O dziewczynie, która wraca nocą sama do domu, reż.

Ana Lily Amirpour Hipnotyczne i oryginalne love story o dwóch pokrewnych duszach – samotnej, nieśmiałej wampirzycy i przystojnym śmiertelniku, których drogi krzyżują się w ciemnym zaułku Bad City. Czarno-białe gatunkowe szaleństwo.

Mały książę, reż. Mark Osborne Mała dziewczynka zaprzyjaźnia się z ekscentrycznym staruszkiem z sąsiedztwa, który przedstawia się jako lotnik. Nowy znajomy opowiada jej o niezwykłym świecie, gdzie wszystko jest możliwe. Świecie, do którego dawno temu zaprosił go przyjaciel – Mały Książę.

Pieśń słonia, reż. Charles Biname Michael (Xavier Dolan) zabił swoją matkę, słynną śpiewaczkę operową. Wyrokiem sądu został zamknięty w szpitalu psychiatrycznym. Jest tam już ponad 5 lat.

Nagle w niejasnych okolicznościach znika doktor Lawrence, który prowadził jego terapię. Dyrektor szpitala postanawia przesłuchać Michaela. Ten zgadza się na współpracę, ale na własnych warunkach. Odkrywając kolejne sekrety, wciąga doktora w przebiegłą grę…

Młodość, reż. Paolo Sorrentino Najnowszy film twórcy nagrodzonego Oscarem „Wielkiego piękna”. Sorrentino przedstawia olśniewającą wizualnie, pełną emocji i błyskotliwego humoru opowieść o gościach luksusowego hotelu u podnóża Alp. Wybitny kompozytor otrzymuje od angielskiej królowej nieoczekiwaną propozycję. Piękna kobieta chce 60 |

| wrzesień 2015

się dowiedzieć, dlaczego mąż porzucił ją dla dziewczyny, od której wszystko ją różni. Słynny reżyser szuka idealnego zakończenia dla swojego najważniejszego filmu…

Sicario, reż. Denis Villeneuve Znakomicie zrealizowany, trzymający w nieustannym napięciu, a miejscami szokujący thriller twórcy „Labiryntu”. Oscarowe kreacje Benicio Del Toro i Emily Blunt to aktorski majstersztyk na miarę kreacji Jodie Foster i Anthony’ego Hopkinsa w „Milczeniu owiec”.

Noc Walpurgii, reż. Marcin Bortkiewicz Akcja filmu toczy się w noc Walpurgii 30 kwietnia 1969 r. w szwajcarskiej operze, tuż po zakończeniu przedstawienia „Turandot” Giacomo Pucciniego. Gdy gasną światła, ze sceny schodzi wielka diwa operowa Nora Sedler. Pod drzwiami jej garderoby czeka na nią dwudziestokilkuletni, skromny dziennikarz Robert, umówiony na wywiad z artystką…

Płomień, reż. Syllas Tzou Maria wchodzi w dorosłość z najlepszymi intencjami. Pochodzi z typowej kochającej się greckiej rodziny.

Jest impulsywna, energiczna i pełna namiętności. Ma szerokie plany na przyszłość. Chce zostać prawniczką, ale poznaje przystojnego marynarza Yannisa, w którym zakochuje się bez pamięci…

Love, reż. Gaspar Noé POKAZ SPECJALNY Pod wpływem telefonu od matki byłej dziewczyny Murphy wspomina płomienny romans z Electrą, pełen obietnic, ekscesów i pomyłek.

Gaspar Noé, francuski reżyser argentyńskiego pochodzenia jest znany polskim widzom z filmów „Wkraczając w pustkę” oraz „Nieodwracalne”. Ten bezkompromisowy i odważny twórca przez wielu światowych reżyserów przywoływany jest jako źródło inspiracji – do jego twórczości odwołuje się m.in. Nicolas Windig Refn.

W kinie Jeremi Czerwony i niebieski, reż. Giuseppe Piccioni Giovanni Prezioso to pełen aspiracji początkujący nauczyciel. Profesor Fiorito jest starym wykładowcą historii sztuki, natomiast Giuliana jest dyrektorką rzymskiej szkoły średniej. Wkrótce cała trójka zostanie postawiona w niezwykle trudnych sytuacjach…

Randki w ciemno, reż. Levan Koguashvili Sandro ma już 40 lat, ale wciąż mieszka z rodzicami, którzy nieustannie mieszają się w jego intymne życie…

Feniks, reż. Christian Petzold Nelly Lenz, żydowska śpiewaczka, wychodzi cało z obozu koncentracyjnego w Auschwitz, ale jest oszpecona i poważnie ranna…

w ydarzenia 17 czwartek

wrzesie ń 1 wtorek

Amy seans KMF MOZAIKA Gołąb przysiadł na gałęzi i rozmyśla o istnieniu 2 środa Ze mną nie zginiesz Amy Gołąb przysiadł na gałęzi i rozmyśla o istnieniu 3 Ze mną nie zginiesz czwartek Amy Gołąb przysiadł na gałęzi i rozmyśla o istnieniu 4 piątek Ze mną nie zginiesz Amy Gołąb przysiadł na gałęzi i rozmyśla o istnieniu 5 sobota Lalka (w ramach Narodowego Czytania) 6 Ze mną nie zginiesz niedziela Amy Gołąb przysiadł na gałęzi i rozmyśla o istnieniu 7 pon.

Ze mną nie zginiesz Amy Gołąb przysiadł na gałęzi i rozmyśla o istnieniu 8 wtorek seans KMF MOZAIKA Amy 9 środa Ze mną nie zginiesz Amy Gołąb przysiadł na gałęzi i rozmyśla o istnieniu 10-12.09.2015 FESTIWAL FILMOWY PRZEŹROCZA – KOLOROFFON (program na stronie 48-49) 13 16.00 Płomień niedziela 17.45 Płomień 19.30 O dziewczynie, która wraca nocą sama do domu 14 pon.

16.00 Płomień 17.45 O dziewczynie, która wraca nocą sama do domu 19.45 O dziewczynie, która wraca nocą sama do domu 15 wtorek 16.00 Płomień 18.15 seans KMF MOZAIKA 20.30 O dziewczynie, która wraca nocą sama do domu 16 środa 16.00 Płomień 17.45 O dziewczynie, która wraca nocą sama do domu 19.45 Love – 3D pokaz specjalny 16.00 18.15 20.30 16.00 18.00 20.15 16.00 18.00 20.15 16.00 18.00 20.15 16.00 16.30 18.30 20.45 16.00 18.00 20.15 18.15 20.30 16.00 18.00 20.15

Kino Jeremi Zespół Szkół nr 5 Mistrzostwa Sportowego ul. Gen. Z. Berlinga 13, Bydgoszcz, Fordon

16.00 17.45 19.30 18 piątek 16.00 18.00 20.00 19 sobota 17.00 19.00 21.00 20 16.00 niedziela 18.00 20.00 11.00 16.00 18.00 20.00 22 wtorek 16.00 18.15 20.30 23 środa 20.00 24 16.00 czwartek 18.00 20.00 25 piątek 18.30 20.40 26 sobota 18.30 21 pon.

20.40 27 niedziela

18.00 20.10 28 pon.

16.30 18.00 20.10 29 wtorek 16.30 18.00 20.10 30 środa 16.30 18.00 20.10

Płomień Płomień O dziewczynie, która wraca nocą sama do domu Mały książę Pieśń słonia Młodość Mały książę Pieśń słonia Młodość Odlot – Małe Animocje kino ORZEŁ – pokaz specjalny Klasyka Walta Disneya (kopia 35 mm) Król Lew – Małe Animocje Kino ORZEŁ – pokaz specjalny Klasyka Walta Disneya (kopia 35 mm) Młodość Małe ANIMOCJE (wstęp 5 zł) Mały książę Pieśń słonia Młodość Pieśń słonia seans KMF MOZAIKA Młodość Młodość Mały książę Pieśń słonia Młodość Sicario Młodość Sicario (dla seniorów w ramach wydarzenia 60+ KULTURA: wstęp wolny) Młodość (dla seniorów w ramach wydarzenia 60+ KULTURA: wstęp wolny) Sicario Młodość Noc Walpurgi Sicario Młodość Noc Walpurgi seans KMF MOZAIKA Młodość Noc Walpurgi Sicario Młodość Bilety: ulgowe 11 zł / normalne 14 zł

Wrzesień 2015 3, 10, 17, 24 4, 11, 18, 25 5, 12, 19, 26

godz.

19.00 19.00 19.00

tytuł filmu Czerwony i niebieski Randki w ciemno Feniks Bilety: ulgowe 11 zł / normalne 14 zł

wrzesień 2015 |

| 61

w ydarzenia

fot. Dariusz Gackowski

Zespół Pałacowo-Parkowy w Ostromecku 6.09.2015, niedziela, godz. 16.00, Pałac Nowy w Ostromecku, wstęp 10 zł

Koncert zespołu „Jakim cudem” W skład wchodzi pięć żywiołowych pań, a każda z innym bagażem muzycznych doświadczeń: Joanna Glubiak, Anita Sobiechowska, Kate Nurnberg, Irena Filuś, Małgorzata Żurańska-Wilkowska.

„Jakim cudem”, fot. Piotr Walczak

W efekcie wielu poszukiwań zespół osiadł na gruncie muzyki ludowej „z prądem”. Tradycyjne polskie pieśni wspiera moc elektronicznych brzmień, silna sekcja i dynamiczne skrzypce, a także chóralne partie. Nie brakuje miejsca na solówki czerpiące z jazzu czy liryczny, balladowy wokal.

12.09.2015, sobota, godz. 12.00, ZPP w Ostromecku, wstęp wolny, zapisy do piątku 11 września: zwiedzanie@palacwostromecku.pl

Obrazy owocami malowane, prowadzi botanik dr Krystyna Stepczyńska-Szymczak Warsztaty botaniczno-kulinarne dla rodzin z dziećmi, edukujące w formie zabawy. Skomponujemy obrazy z owoców sezonowych, wybierzemy najpiękniejszy.

Spróbujemy na różne sposoby „ugryźć” dzieła sztuki.

Prosimy zabrać ze sobą: duże deseczki do krojenia i nożyki.

62 |

| wrzesień 2015

13.09.2015, niedziela, godz. 16.00, Pałac Nowy w Ostromecku, wstęp 10 zł

Spektakl Aldony Jankowskiej – „LATAJ Z KRYSTYNĄ” Spektakl Aldony Jankowskiej, cieszącej się niesłabnącą sympatią widzów aktorki dramatycznej i komediowej oraz mistrzyni metamorfozy, to tragikomedia opowiadająca o tym, do czego może doprowadzić pozornie błaha idea brana absolutnie na poważnie.

Jak to się dzieje, że przeciętni, dobrzy ludzie, żyjący „tu i teraz”, nie mogąc znieść rzeczywistości, są w stanie posunąć się do radykalnych rozwiązań, żeby ją zmienić?

– na to pytanie Aldona Jankowska szuka odpowiedzi, a przy tym opowiada niezwykle zabawną historię, mając jak zwykle asa w rękawie.

20.09.2015, niedziela, godz. 16.00, Pałac Nowy w Ostromecku Otwarcie saloniku muzycznego w Pałacu Nowym

Koncert międzynarodowego duetu Barvinsky Duo Anna Stempin-Jasnowska – pianino Taras Mencinskyj – wiolonczela Zespół, koncertując na Ukrainie, propaguje muzykę kompozytorów polskich, a w Polsce kompozytorów ukraińskich. Szczególnym zainteresowaniem duetu cieszą utwory kameralne W. Barwińskiego i F. Chopina.

Taras Mencinskyj – studia ukończył w Konserwatorium we Lwowie, doskonalił swoje umiejętności w Konserwatorium w Kijowie. Jest laureatem II nagrody na Międzynarodowym Konkursie Kameralistyki w Chmielnickim oraz I nagrody Międzynarodowego Konkursu im. M. Łysenki w Kijowie.

w ydarzenia Anna Stempin-Jasnowska – studia ukończyła w Akademii Muzycznej w Bydgoszczy. Jest laureatką konkursów pianistycznych: Towarzystwa im. F. Chopina w Warszawie, Konkursu Yamaha Music Foundation of Europe, III Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. K. Szymanowskiego w Łodzi oraz I Ogólnopolskiego Konkursu Muzyki Kameralnej w Zakopanem.

20.09.2015, niedziela, godz. 18.00, ZPP w Ostromecku, wstęp wolny

Shrimp City Slim & Green Grass „TRANSATLANTIC BLUES PROJECT” (USA/PL) Koncert inaugurujący tegoroczny Blues-Plus Festival Transatlantic Blues Project to muzyczny most pomiędzy miastami Charleston w Południowej Karolinie a Bydgoszczą. Geneza tego projektu sięga sto lat wstecz, gdy do USA z Bydgoszczy wyemigrował Erwin Czerwiński. W roku 2012 jego wnuk Gary Erwin, pianista i wokalista bluesowy urodzony i wychowany w Chicago, realizując swoje marzenie o przyjeździe do kraju przodków, odbył wspólną trasę koncertową z towarzyszącym mu bydgoskim zespołem Green Grass. Fascynacje muzyką bluesowych mistrzów stały się podstawą nawiązania bliższych więzi muzycznych i przyjacielskich, a ukoronowaniem wspólnego muzykowania było nagranie płyty koncertowej.

Shrimp City Slim (prawdziwe nazwisko Gary Erwin) urodził się w Chicago w 1953 r. Nauczył się grać na pianinie jako nastolatek, szybko kierując swoją uwagę na bluesa. Grał w kilku zespołach w Chicago i okolicy, zanim przeniósł się do Charleston w Karolinie Południowej, gdzie założył własną wytwórnię płytową Erwin Music. Do tej pory wydał 8 albumów z muzyką określaną przez siebie jako „lowcountry blues”, będącą mieszanką Carolina coast blues, soul i R&B.

Green Grass & Michał Kielak

Green Grass zaistniał na polskiej scenie na początku lat 90. Obecny skład zespołu tworzą: Jacek Herzberg – gitara, śpiew; Andrzej Neumann – bas; Robert Robaszkiewicz – perkusja; Bernard Pyrzyk – skrzypce.

26.09.2015, sobota, godz. 12.00, ZPP w Ostromecku, wstęp wolny

„Podróż Małego Księcia” – przedstawienie dla dzieci Spektakl w wykonaniu aktorów Teatru Pantomimy

DAR, zainspirowany jedną z najpiękniejszych opowieści o szukaniu przyjaźni, autorstwa Saint-Exupéry’ego. Po spektaklu zapraszamy dzieci do dyskusji.

26.09.2015, sobota, godz. 18.00, Pałac Stary w Ostromecku, wstęp wolny

Leszek Goldyszewicz – „Fragmenty ulotności next” Wystawa z okazji 30-lecia pracy twórczej połączona z koncertem zespołu WED VUH Wystawa jest cząstką jego ponad 30-letniej aktywności w obszarze sztuk wizualnych. Można ją nazwać małą retrospektywą, gdyż znajdą się na niej obrazy z lat 80., jak też późniejsze.

Leszek Goldyszewicz, Wed Vuh tworzą: Lefot. Maciej Deptuła szek Goldyszewicz – gitara, wokal; Wojtek Kowalczyk – gitara, wokal; Jarosław Majewski – kontrabas; Sabina Stankiewicz – perkusja; Paweł Winiecki – perkusja.

27.09.2015, niedziela, godz. 16.00, Pałac Nowy w Ostromecku, wstęp 10 zł

Agnieszka Chrzanowska – recital

Wystąpi znakomita aktorka, piosenkarka, autorka muzyki i tekstów; wykonawczyni poezji śpiewanej oraz piosenki autorskiej. Absolwentka Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. L. Solskiego w Krakowie, laureatka wielu prestiżowych nagród, nominowana do nagrody Fryderyk 2000 za album „Cały świat płonie” i Fryderyk 2005 za płytę „Tylko dla Kobiet”. Ostatni album artystki „Piosenki do mężczyzny” (premiera 2013) to 17 premierowych kompozycji, napisanych w większości do jej własnych tekstów. W latach 1996-2003 związana z Piwnicą pod Baranami, później z klubem Alchemia na krakowskim Kazimierzu, a następnie przez dwa lata prowadziła założony wraz z Michałem Zabłockim Teatr Piosenki w Centrum w Krzysztoforach. W 2013 r. uhonorowana odznaką Zasłużony dla Kultury Polskiej przez MKiDN. W latach 2010-2011 prowadziła jako dyrektor artystyczna Radiowy Teatr Piosenki w Radiu Kraków. wrzesień 2015 |

| 63

w ydarzenia Galeria Wspólna

Magda Rucińska, Powidok

Magda Rucińska, Dom

1.09.2015, godz. 17.00, Galeria Wspólna (ul. Batorego 1/3)

Premiera książki Kazimierza Kummera Opowiadania i słuchowiska. Klatka Zapraszają: Wydawnictwo Episteme i MCK w Bydgoszczy.

17.09.2015, godz. 18.00 – wernisaż (wystawa czynna do 16.10.2015)

Pomiędzy – wystawa ilustracji Magdy Rucińskiej Pomiędzy – ten prosty i krótki tytuł ma w sobie pewną otwartość. To, co znajduje się pomiędzy, umyka bowiem często definicjom, klarownym rozróżnieniom. Pozostaje swoistą szarą strefą, po której poruszać się możemy po omacku czy też zdając się na intuicję. Jest to dla mnie znamienne, ponieważ w swoich pracach próbuję dać wyraz odczuciom, przeczuciom trudnym do dookreślenia, sprecyzowania. Tworzenie tych obrazów z pogranicza rysunku, malarstwa i ilustracji stanowi dla mnie okazję do odkrywania tego, co zapamiętane, uwewnętrznione i wyobrażone. Sprawia to, że mają one charakter osobisty, subiektywny i odrealniony jednocześnie. W swoich pracach sięgam po formy małe, skromne. Nie bez znaczenia jest dla mnie medium ilustracji, które odbieram jako dalekie od patosu, monumentalności. Synteza, jaką stosuję w swojej twórczości, pozwala mi na dystans. Sprawia ona, że dostrzegam w przywoływanych przeze mnie obrazach inną warstwę znaczeniową. Tę, którą na co dzień potrafię odnaleźć jedynie w momentach zawieszenia, przypominających wyrwane kartki czy wykreślone notki z terminarza.

W zebranych na wystawie pracach będzie można odnaleźć charakterystyczne dla mnie motywy domu, rośliny, 64 |

| wrzesień 2015

cienia, postaci, przestrzeni otwartej i zamkniętej, przedmiotów wyjętych ze sfery osobistej, które zestawiam ze sobą w poszukiwaniu relacji wizualnych i semantycznych.

Wyjęte spod praw grawitacji i logiki cienie, krzesła pełniące funkcje dziwacznych metonimii i dłonie, z których wyrastają bliżej niezidentyfikowane kwiaty, to tylko część mojego małego uniwersum. Zbioru otwartego na nowe znaczenia i interpretacje, a zamkniętego jedynie w wąskiej gamie barwnej, sprowadzającej się w zasadzie do bieli, czerni, szarości i kilku wariacji na temat różu czy błękitu.

Magda Rucińska – rocznik ’84. Absolwentka lingwistyki stosowanej na UKW w Bydgoszczy (2008) oraz edukacji artystycznej na ASP w Poznaniu (2010). Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2009/2010). Rysowniczka i recenzentka niezdrowo zafascynowana komiksem i ilustracją. Na co dzień prowadzi zajęcia rysunkowe na architekturze wnętrz UTP w Bydgoszczy oraz współpracuje z Otwartą Pracownią Sitodruku. Publikowała m.in. w „Lampie”, „Zwykłym Życiu”, „Fabulariach”, „Zeszytach Komiksowych” oraz autorskim artzinie „1zine”. Na swoim koncie ma także kilka wystaw indywidualnych oraz zbiorowych m.in. w poznańskiej Galerii Komiksu Cheap East w CK Zamek, MBWA Leszno, bydgoskich Wieży Ciśnień oraz Galerii Kantorek, szczecińskiej Galerii Orient czy Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi.

Portfolio: http://cargocollective.com/magdarucinska 18 i 19.09.2015, godz. 16.00 – pokazy performance 20.09.2015, godz. 12.00 – warsztaty performance GALERIA WSPÓLNA – STARY RYNEK

Międzynarodowy Festiwal Sztuki Performance. „Sztuka bez granic” (Więcej informacji na stronie 44)

Dziękujemy, że byliście z nami. Zapraszamy za rok.

Fot. Dariusz Gackowski

O r g a ni z ato r :

Patronat Honorowy: Prezydent Miasta Bydgoszczy Rafał Bruski sponsorzy:

patronat medialny:

partnerzy:

Prace wykorzystane na plakacie sÄ… autorstwa Wilhelma Sasnala