BIK 10/2016 by Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy

Felietony: Walczak, Andrzejewski, Pruss, Siwiec

Hanna Strychalska wraca do smutnych losów bydgoskich nauczycieli sprzed 77 lat

Pokój numer 3: debiutancka płyta

październik 2016

Centrum Kultury Fantastycznej – odsłona 9: Tadeusz Krajewski i Tadeusz Meszko

Andrea Tompa w Bibliotece UKW

nr 10 (476) ROK XLII ISSN 1232-4450 INDEX 38139x cena 2,10 zł (5% VAT)

na początek

Październik jest w naszym kalendarzu miesiącem nieobciążonym żadną mitologią, żadna historia się z październikiem nie wiąże na tyle mocno, żeby jakoś nam ten miesiąc opisać. Na dodatek między wrześniem (wiadomo!) a listopadem (też wiadomo: i „niebezpieczna pora”, i paradna) zdarza się nam taki oddech, taki odpoczynek od spraw doniosłych. Nic, pustka znaczeniowa i można się rozkoszować dojrzałą jesienią. Z dzieciństwa pamiętam co prawda hasło „Październik miesiącem oszczędzania”, ale w pierwszym odruchu wydało mi się, że trudno na tym opierać jakąś mitologię października. Ale może niesłusznie, może właśnie zupełnie niesłusznie. Niechby każdy w październiku oszczędzał to, czego mu najbardziej braknie, czego mu najbardziej potrzeba. Ja bym chciał na ten przykład oszczędzić trochę nerwów, bo – mam wrażenie – mogą mi się jeszcze przydać na później, ale wielkiej nadziei nie mam. Państwu życzę wprost przeciwnie!

R edak to r N ac zeln y

B I K w i n te r n e c i e :

www.bik.bydgoszcz.pl www.issuu.com/bik_ www.facebook.com/bik.bydgoszcz

Prenumerata jest realizowana przez RUCH S.A.: Zamówienia na prenumeratę można składać bezpośrednio na stronie www.prenumerata. ruch.com.pl. Ewentualne pytania prosimy kierować na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl lub kontaktując się z Centrum Obsługi Klienta „RUCH”: tel. 226 937 000 lub 801 800 803 (w dni robocze w godz. 7.00-17.00, koszt połączenia według taryfy operatora).

spis treści

Instytucja kultury miasta Bydgoszczy

Na początek, Michał Tabaczyński. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Czy warto?, Tadeusz Krajewski. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Sens życia według upadłego anioła (fragment), Tadeusz Meszko. . . . . . . . . . . . . 4 odnotowano. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Słuchaj, dziadek, tego!, z Michałem Kielakiem rozmawia Zdzisław Pająk. . . . . . . 8 Dwie Holandie, Bartłomiej Siwiec, Zugzwang (42). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 W poszukiwaniu straconego czasu, Emilia Walczak, Literacki flâneur (3). . . . . . 11 De Mono Kracja, Szymon Andrzejewski, przez rude okulary (26). . . . . . . . . . . . . . 12 Bydgoski insynuator kulturalny (147), Zdzisław Pruss. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Dzień Nauczyciela, Hanna Strychalska. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Adresy bydgoskich instytucji kultury. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

wydawca: Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy dyrektorka: Marzena Matowska 85-056 Bydgoszcz, ul. Marcinkowskiego 12 e-mail: sekretariat@mck-bydgoszcz.pl www.mck-bydgoszcz.pl redaktor naczelny: Michał Tabaczyński michal.tabaczynski@mck-bydgoszcz.pl redaktor wydania: Emilia Walczak emilia.walczak@mck-bydgoszcz.pl redakcja: Szymon Andrzejewski, Kuba Ignasiak, Adam Gajewski, Monika Grabarek korekta: Emilia Walczak skład, opracowanie graficzne: Bogdan Prus projekt winiety: ZbyZiel redakcja: tel. 523 255 553 bik@mck-bydgoszcz.pl ul. Marcinkowskiego 12 druk i oprawa: Polraster BIK w sieci www.bik.bydgoszcz.pl www.facebook.com/bik.bydgoszcz www.issuu.com/bik_

Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i zastrzega sobie prawo do dokonywania skrótów oraz zmiany tytułów. Nie ponosi odpowiedzialności za treść programów placówek kulturalnych oraz materiałów informacyjnych i graficznych. Reklamodawcy ponoszą pełną odpowiedzialność za skutki prawne wynikłe z opublikowania dostarczonych przez siebie materiałów. Opinie prezentowane przez autorów nie zawsze są zgodne ze stanowiskiem redakcji i wydawcy. BIK 10/2016 (476) Rok XLII, nakład 2000 egz.

dystrybucja: częściowo bezpłatny

Wydarzenia Filharmonia Pomorska im. I.J. Paderewskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Teatr Polski w Bydgoszczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 XI Europejskie Spotkania Artystyczne FESTIWAL WIELU SZTUK. . . . . . . . . . . . . . . . 25 Opera Nova w Bydgoszczy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Bydgoska Poradnia Sztuki w Kamienicy 12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Galeria Miejska bwa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Galeria Brda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Galeria Kantorek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Estrada Stagebar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Miasto Bydgoszcz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Artyści w Bohemie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Fundacja Farbiarnia, Vintage Photo Festival . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Akademia Muzyczna w Bydgoszczy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Tucholski Ośrodek Kultury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Biblioteka Główna UKW. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Fundacja ART-HOUSE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Klub „Odnowa”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Akademicka Przestrzeń Kulturalna WSG. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Muzeum Fotografii w Bydgoszczy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Impresariat Artystyczny ITD. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Galeria Autorska Jan Kaja i Jacek Soliński . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Młodzieżowy Dom Kultury nr 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Dom Kultury MODRACZEK. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Klub ARKA BSM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Młodzieżowy Dom Kultury nr 5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Biuro Koncertowe HEROLD. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Dom Kultury ORION BSM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Wolność człowieka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Młodzieżowy Dom Kultury nr 4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury w Bydgoszczy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Dom Edukacyjno-Kulturalny „REGNUM”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Kamienica 12. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 artGallery galeria & pracownia plastyczna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Otwarta Przestrzeń „Światłownia”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 Pałac Młodzieży . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Muzeum Wodociągów, Galeria Wieży Ciśnień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Kino Orzeł . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Zespół Pałacowo-Parkowy w Ostromecku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 Galeria Wspólna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 Na okładce: Jarosław Bogucki, bez tytułu, 2014, wys. 72 cm, rzeźba – wystawa w Galerii Wspólnej do 14 października

2 |

| październik 2016

centrum kultur y fantas t yc znej

Czy warto? Czy warto czytać SF? Innymi słowy – czy warto inwestować w to niejednoznacznie odbierane przez ogół zjawisko swój czas i swoje pieniądze? Czy dobre dla naszego zdrowia jest narażanie na szwank zdrowego rozsądku (towaru coraz trudniej dostępnego), stępianie wrażliwości (w świecie zewnętrznym występującej już tylko w formie szczątkowej), a nawet… ograniczanie własnej wyobraźni? To nie przesada. Często można bowiem spotkać się z opinią, że fantastyka naukowa to jedynie proteza dla tych, którzy wyobraźnię mają okaleczoną. Czy warto w końcu odrzucać kulturowe dobro serwowane nam przez mainstream na rzecz komercyjnego produktu? Czy to nie grzech odciągać kogoś od Gombrowicza i proponować mu w zamian Dukaja? Bo lepiej morfować niż formować? Czy należy podejmować tak wielkie ryzyko? Maciej Parowski w Małpach Pana Boga nazywa interesującą nas konwencję „literaturą wyobraźni” (dodajmy – wyobraźni zdyscyplinowanej). Bez cienia skrępowania zestawia ze sobą nazwiska twórców różnych proweniencji, wędrujących po bardzo oddalonych od siebie obszarach literackich. Franz Kafka, John Wyndham, Jorge Luis Borges, Robert Silverberg, Michaił Bułhakow, Janusz A. Zajdel – piękny mariaż, prawda? Co ich łączy? Pasja fantazjowania, rzecz jasna. Można nie fantazjować, można nie przeżywać, można nie myśleć nad potrzebę. To nie obowiązek. Jakie wartości wówczas człowiekowi pozostają? Tylko dwie, co w dosadny sposób uświadamia nam Ward Ruyslinck w znakomitej dystopii Rezerwat – Użyteczność i Zysk. Parowski nie sugeruje, że na bankiet z Witkacym i Zamiatinem należy wejść kuchennymi drzwiami z szyldem science fiction, mówi jedynie, że każdy z nas zaopatrzony jest w „dar imaginacyjny” i nie należy go pod żadnym pozorem marnotrawić, bez względu na to, czy będziemy zachłystywać się przygodami Funky’ego Kovala, czy będziemy poddawać konstatacji przemianę Winstona Smitha. Wiktor Żwikiewicz nie ma żadnych wątpliwości. Fantastykę naukową należy czytać obowiązkowo! Popiera

Tadeusz Krajewski

swoje słowa obrazoburczą koncepcją: „Science fiction to największy wynalazek literacki XX wieku”. Fantasy, a także literatura grozy – zdaniem autora Imago – to tylko bardziej lub mniej zmodernizowane baśnie, klechdy, legendy, podania ludowe i mity, które występowały w naturze od zawsze. SF nadała fantazji status prawny, nagą odziała, nieokrzesaną ucywilizowała. Wszelkie inne XX-wieczne osiągnięcia w słowie pisanym (strumień świadomości, nouveau roman, postmodernistyczne gry i zabawy) nazywa pisarz „dłubaniem igłą w nosie”. Ciekawie to brzmi w ustach człowieka uznawanego za jednego z największych eksperymentatorów w polskiej fantastyce. Czy można mu zatem wierzyć? Czy warto czytać SF? Z trzech powodów tak: 1) SF mówi WPROST o sprawach, które w egzystencjalnej prozie zostały już wprawdzie dawno wyartykułowane, ale efekt tych przemyśleń wynikał jedynie z podglądania jednostek (Colin Wilson, Outsider), a nie z eksperymentu przeprowadzonego na dużą skalę. Można wnikać w intymność chłopca (Jean-Paul Sartre, Dzieciństwo wodza) i na tej podstawie przeprowadzić studium jednostki zbrodniczej, ale można też całą ludzkość poddać zabiegowi betryzacji (Stanisław Lem, Powrót z gwiazd), aby zauważyć, jak wraz z sadystycznymi skłonnościami zanika odwaga, poświęcenie, a nawet… miłość. To, co podpowiada nam Sartre, Lem mówi bezpośrednio, nie unikając kontaktu wzrokowego z czytelnikiem. 2) SF nie boi się mówić o sprawach globalnych. Proza realistyczna podejmująca taką tematykę podejrzewana jest od razu o sprzyjanie jakiejś ideologii, oskarżana o brak autentyzmu, odsyłana do lamusa (często niesłusznie, jak chociażby w przypadku słynnego cyklu Emila Zoli). Fantastyka naukowa nie zauważa takich niebezpieczeństw. Starhawk w Piątym Świętym Żywiole konstruuje od podstaw społeczność promującą wartości zgodne z naturą świata i człowieka, bez utopijnego zadęcia, razem ze październik 2016 |

| 3

centrum kultur y fantas t yc znej skazami, jakie nowa rzeczywistość ze sobą niesie. Tchórz może bardzo łatwo ośmieszyć tę książkę. Odwagi wymaga konfrontacja z nią. 3) SF wieszczy. Właściwie to nikt inny w beletrystyce nie mówi o przyszłości. Bo można popełnić błąd? Fantaści jednak za nic mają przypinaną im etykietkę „proroków z brukowca”. Czasami zdarza się im wpływać na losy świata. Było tak z książką Nevila Shute’a Ostatni brzeg. Wizja lokalnej społeczności w spokoju czekającej na śmierć od napromieniowania poruszyła o wiele bardziej niż pełne spektakularnych migawek newsy, którymi bywaliśmy karmieni aż do przesytu. Może jednak za dużo miodu na serce fana? Może trochę powściągliwiej z tymi karesami? Wszelkie wątpliwości

w tym względzie rozstrzyga Elliot Rosewater, bohater kilku powieści Kurta Vonneguta. Jego słowa są adresowane do pisarzy podczas konwentu SF: „Kocham was, wy sucze syny i was tylko czytam! Tylko wy zauważacie, co robią z nami maszyny, co robią z nami wojny, co robią z nami wielkie i proste idee. Tylko wy jesteście na tyle głupi, aby zadręczać się czasem i przestrzenią bez końca. Tajemnicami, które nigdy umrą, a także tym, że właśnie teraz decydujemy, czy miliardoletnia podróż zaprowadzi nas do raju, czy do piekła. Znacie się na pisaniu jak kura na pieprzu, ale do diabła z utalentowanymi miniwypierdkami subtelnie opisującymi jeden mały fragment czyjegoś życia, podczas gdy gra idzie o całe galaktyki, eony i tryliony jeszcze nie narodzonych dusz”.

Ce nt rum Kult u r y Fa nt a st yczne j p re ze nt u je :

Sens życia według upadłego anioła Dwa razy w roku byliśmy zmuszani do obowiązkowych badań. Gdy nadchodził termin, trzeba było udać się do cylindra w punkcie medycznym. Co działo się później, nikt nie wiedział, gdyż ostatnią rzeczą, jaką pamiętano, była niepomierna chęć snu. Badania nie były groźne, ale nie wszyscy po nich wracali… Z tego powodu niektórzy próbowali się od tego wymigać. Ale nie było szans. Gdziekolwiek się nie ukryło, drony zwiadowcze odnajdowały delikwenta, wzywając zaraz woła medycznego. A to były potężne maszyny, nie jakieś tam szczury czy kraby. Usypiały człowieka i pakowały na swój grzbiet, po czym – nie wiadomo gdzie. Tak też stało się z Cześkiem. Rok temu odnalazło go całe stado dronów, a w kilka minut później przyjechał po niego wół. Wujek bronił się, nawet ja próbowałem go powstrzymać. Na nic nasze wysiłki, już nie zobaczyłem wujka. Wtedy zrozumiałem, że nie tylko urządzenia psują się, ludzie również. – Dlaczego wszystko się psuje… – mruknąłem z żalem. Z rezygnacją spojrzałem na długi rząd jednorękich 4 |

| październik 2016

Tadeusz Meszko

[fragment]

bandytów. To były najbardziej prymitywne automaty, w których wygrana w żadnym stopniu nie zależała od zręczności grającego, a jedynie od szczęścia. I chociaż dźwięk brzęczących żetonów wywoływał krótkotrwałą euforię, to nie wyobrażałem sobie, abym cały dzień miał pociągać za dźwignię, czekając na fuksa. Poza tym i tak żaden z bandytów nie miał już ręki. Łamały się szybciej niż joysticki, zwłaszcza jeśli szarpał nimi Duży Nikoś, mój starszy o jedną ruję przyjaciel. Do szóstego roku życia mogłem cieszyć się grami na ekranie holograficznym. Szkoda, że nie miałem dwóch, trzech lat więcej i wykorzystywałem je jedynie do układania puzzli. W ósme urodziny w prezencie życie odebrało mi możliwość grania na pulpitach osobistych. A teraz, gdy jeszcze nie ukończyłem czternastego roku życia, odebrano mi również automaty zręcznościowe. Czyż miałem zostać działkowiczem? A może ze starcami grać w rzutki? Niedoczekanie…

centrum kultur y fantas t yc znej Poniosła mnie furia. Zdzieliłem automat kilkoma kopniakami, nie pozostawiając nawet rysy na korpusie, za to stopa zapulsowała bólem w proteście. Ból jedynie wzmógł agresję. Odszukałem kawałek żelastwa i zacząłem okładać skrzynię. Tablica z moim rekordem rozprysła się na tysiące kawałków pierwsza. Później mój szał zniszczenia dosięgnął grzybków, zjeżdżalni i innych bebechów bezdusznej już maszyny. Korpusu nie zdołałem zdemolować, wciąż niewzruszenie tkwił na grubych nogach. Zmęczony, odrzuciłem narzędzie zemsty. Ochłonąłem. Bez uczuć spojrzałem na rozbite marzenia. Już zrozumiałem, dlaczego do naszych czasów dotrwało tak mało sprawnych urządzeń. – Jak mam teraz żyć?! Nasz świat był całkowicie zautomatyzowany, tylko że poprzednie pokolenia zniszczyły już niemal wszystko. Z roku na rok działało coraz mniej urządzeń, a nikt nie wiedział, jak je naprawić, i dla mojej generacji pozostały jedynie ochłapy wcześniejszego luksusu. Nie potrafiono też wyjaśnić, dlaczego musieliśmy żyć w tak zdemolowanym świecie. Przebąkiwano, że mieliśmy do wypełnienia ważną misję. Tylko że nie pamiętano, na czym ona polegała. Żywot spędzaliśmy zamknięci w metalowym obważanku, który w niespiesznym spacerze można było obejść w dwie godziny, a na rowerze przejechać w parę kwadransów. Okrąg podzielony był na sześć stref, a z jednej do drugiej można było dostać się przez ciasne łączniki, odgrodzone hermetycznymi śluzami. I chociaż przed idącym otwierały się same, to już rowerzysta musiał się zatrzymać i chwilę odczekać. Nie lubiłem łączników, potocznie zwanych dzikimi przestrzeniami, gdyż ograniczały mi horyzont. Gdy je przemierzałeś, sufit łączył się z podłogą w odległości niecałych stu metrów przed tobą, tak że nigdy nie widziałeś, dokąd zmierzasz. Poza tym, że wciąż szedłeś pod górę… Tak prawdę mówiąc, o samych łącznikach nie ma co więcej opowiadać, każdy wyglądał podobnie: korytarz główny o szerokości pozwalającej kilku przyjaciołom jechać obok siebie na rowerach, z licznymi, już węższymi odnogami, w których trzeba było jeździć jeden za drugim, wiodącymi do sal o różnorodnym, zapomnianym przeznaczeniu. A tych sal były setki, każda wypełniona jednakowymi rzędami

paneli komputerowych, wydzielających olbrzymie ilości ciepła i wywołujących głośny klekot. Wiele z tych sal przodkom udało się wykarczować, lecz w większości były to jeszcze dzikie przestrzenie. I – jak mawiał mój ojciec Antoni, oficjalnie nazywany Strażnikiem Instrukcji – praca dla wielu pokoleń.

Tadeusz Meszko (ur. w 1957 r. w Sławnie), z zawodu operator filmowy (Wydział Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach), od 16 lat mieszka w Bydgoszczy, pracuje jako grafik komputerowy oraz administrator stron internetowych. Publikował opowiadania w „Fantastyce” (Pożeracz szarości – wyróżnienie w I konkursie czasopisma), „Przeglądzie Technicznym”, „Sferze”, „Opolu”. W 2000 r. wydano jego nowelę SF J.H.W.H. oraz zbiór opowiadań fantastycznonaukowych Tryptyk bez kolorów. W latach 2008– –2009 roku ukazała się jego dwutomowa powieść sensacyjna 2012: gniew ojca. Wydał też książki popularnonaukowe: Klucz do DNA (2014), Matryca duszy (2015) oraz X przykazań genów (2015). Na opublikowanie czeka powieść SF Sens życia według upadłego anioła (2016). Autor pracuje obecnie nad powieścią Śmieciowi ludzie.

Centrum Kultury Fantastycznej

Kawiarnia Szpulka, MCK, ul. Marcinkowskiego 12 13 października, godz. 18.30 Debata: Czy warto czytać science fiction? dr Marcin Kowalczyk, dr Marta Kładź-Kocot, dr Mirosław Gołuński, Tadeusz Krajewski 27 października, godz. 18.30 Kto może zamienić się w smoka, czyli metamorfozy nie tylko w fantastyce – dr Marta Kładź-Kocot październik 2016 |

| 5

odnotowano One pojadą do Wrocławia W wakacyjnym wydaniu „Bydgoskiego Informatora Kulturalnego” („BIK” nr 7–8/2016) pisaliśmy o naborze tekstów na organizowany przez wrocławskie Towarzystwo Aktywnej Komunikacji konkurs literacki zatytułowany „2 maja 2018, czwarta rano, Bydgoszcz”. Nie wiemy, czy to wynik gremialnej lektury „BIK-u”, czy też może zwykły przypadek, ale faktem jest, że o nagrodę główną 12. Międzynarodowego Festiwalu Opowiadania powalczą aż dwie osoby z naszego regionu: bydgoszczanka Paula Betscher ze swoim opowiadaniem pt. Córka fryzjera oraz pochodząca z Chełmna Dorota Lizurej i jej tekst Cięcie. Finał już niebawem – w dniach 6–9 października.

Światło wody Brdy W drugiej połowie września miała miejsce premiera kolejnego krążka bydgoskiej grupy BRDA. Co szczególnie ciekawe, album wydany został na wracającej do melomaniackich łask płycie winylowej. Jej tytuł – Światło wody – jest wyrazem liberackich poszukiwań Marcina Karnowskiego – bębniarza grupy i zarazem autora wszystkich tekstów, jakie znalazły się na płycie. Prócz Karnowskiego Brdę tworzą: wokalistka Joanna Frejus i gitarzysta Marek Maciejewski. Autorką ilustracji na froncie okładki Światła wody jest urodzona na Słowacji młoda fotografka Evelyn Bencicova, laureatka tegorocznej prestiżowej nagrody Hasselblad Masters. Jest czego słuchać, co czytać i co oglądać!

Pustki, wilcze echa… Na 7 października zaplanowano sklepową premierę albumu Wilczy humor. Płyta ta jest efektem współpracy niecodziennego i niespodziewanego duetu: raper, poeta, członek składu B.O.K Jarosław „Bisz” Jaruszewski plus znany m.in. ze współpracy z Moniką Brodką i Arturem Rojkiem założyciel zespołu Pustki Radek „Radex” Łukasiewicz. Wilczy humor zapowiadany jest jako „kreatywna i niepozbawiona ironii podróż po różnych gatunkach i konwencjach”. 9 września Bisz i Radex zaprezentowali singiel Potlacz! i rozpoczęli pre-order specjalnego, limitowanego wydania płyty, która będzie dostępna wyłącznie na stronie www.pchamytensyf.pl.

Hendrix: nowe spojrzenie Na 14 października natomiast zaplanowana jest premiera najnowszej, trzeciej już monografii autorstwa Zdzisława Pająka, tym razem poświęconej osobie Jimiego Hendrixa. Jimi Hendrix – Szaman rocka, tak jak poprzednie książki znanego radiowego dziennikarza (Eric Burdon – Feniks rocka i Eric Clapton – Pielgrzym rocka), jest nie tylko biografią Hendrixa. Jest również próbą opisania czasów, w których żył i w swoim bardzo krótkim życiu tworzył. Ukazuje się w dwóch tomach. Pierwszy opowiada o mniej znanych faktach: o tym, jakie były rodzinne korzenie Hendrixa, o jego skomplikowanym dzieciństwie i młodości, a także o zdobywaniu przez niego doświadczeń muzycznych i próbach „przebicia się”. Co było potem – opowie tom drugi. Emilia Walczak, emilia.walczak@mck-bydgoszcz.pl 6 |

| październik 2016

odnotowano Abakanowicz//Pijarowski 8 września w warszawskiej galerii Kuratorium otwarta została wystawa zatytułowana The art dimensions. Ekspozycja prezentowała prace wybitnej polskiej przedstawicielki sztuki współczesnej, profesor Magdaleny Abakanowicz, oraz awangardowego twórcy z Bydgoszczy – Jarosława Pijarowskiego. Warszawskie spotkanie stanowiło wstęp do wystaw w światowej przestrzeni publicznej, m.in. w Londynie, Paryżu, Nowym Jorku i Tokio.

Seifert//Afanasjew Na rynku wydawnictw muzycznych pojawiła się prawdziwa gratka dla fanów Zbigniewa Seiferta – Quo Vadis. Jest to zbiór transkrypcji partii solowych Seiferta pochodzących z jego trzech płyt: Solo violin, Man of the light oraz Passion, spisanych przez Macieja Afanasjewa, wykładowcę Akademii Muzycznej w Bydgoszczy. Quo Vadis jest wypełnieniem luki, jaka istniała na rynku wydawnictw dotyczących naszego najsławniejszego skrzypka jazzowego. Jest to już druga, obok Pasaży jazzowych na skrzypce, książka Afanasjewa.

Nasi znów w Formie Pisaliśmy już wcześniej o lokalnych pisarzach wydających w szczecińskiej Formie kilka razy i znów nadarza się taka okazja. I znów chodzi o tego samego bydgoszczanina, o którego aktywności pisarskiej już tu wspominaliśmy: Miłosz Waligórski, który ostatnio był nadzwyczaj aktywny jako tłumacz (co najmniej cztery ważne książki przekładowe w ostatnich dwóch latach) i poeta, teraz opublikował tom prozy Kto to widział (książka ukazała się dzięki wsparciu miasta Bydgoszczy). Proza – jak przystało na tak już doświadczonego tłumacza – bardzo odkrywcza formalnie, ale zarazem stanowiąca dobrą zabawę (i – można się spodziewać – dla autora, kiedy to pisał, i dla czytelnika). Drugim autorem z regionu, który wydał kolejną już książkę w Formie, jest Paweł Tański. Nowy tom Kreska jest kontynuacją wypracowanego ostatnio idiomu poetyckiego: nadrealnego, zaskakującego, frywolnego. Pojawia się też akcent bydgoski – w tytule jednego z wierszy czytamy: bydgoskie wybrzeże, co oczywiście pobrzmiewa z jednej strony nazwą dzielnicy Torunia (Bydgoskie Przedmieście), a z drugiej sławnym tytułem pewnego tomu esejów Czechy nad morzem. Tak czy inaczej warto odnotować to bydgoskie odwołanie, wciąż jakoś nieszczególnie częste. (mt) październik 2016 |

| 7

muzyka

Słuchaj, dziadek, tego!

Z Michałem Kielakiem, o debiutanckim albumie Pokoju numer 3, rozmawia Zdzisław Pająk.

Pokój Nr 3 – tak nazywa się nowy bydgoski zespół. Działa nieco ponad rok, debiutował na XI Festiwalu „Blues bez barier” w Ciechocinku na początku września 2015 roku. Wtedy harmonijkarz Michał Kielak, mój dzisiejszy rozmówca, występował z nim gościnnie, ale od pewnego czasu jest już stałym członkiem. Spotkałem się z Michałem z okazji wydania debiutanckiego albumu Pusty zamek, który ukaże się 7 października. MICHAŁ KIELAK: Wcześniej poznałem Kubę Andrzejewskiego, lidera Pokoju Nr 3. Zaprosiłem go do udziału w koncertach Kasy Chorych [zespół z Białegostoku, znany w całej Polsce i nie tylko, z wielu koncertów i płyt, z których za jedną – … – otrzymał nagrodę Fryderyka – przyp. aut.], a on zaprosił mnie w Ciechocinku do występu ze swoim zespołem. Później nagraliśmy jedną epkę, czyli coś pomiędzy singlem a albumem [EP – z angielskiego extended play – to płyta z kilkoma, najczęściej trzema lub czterema utworami – przyp. aut.]. Kuba zapytał, czy nie pograłbym z nimi, ja się chętnie zgodziłem i tak trafiłem do zespołu Pokój Nr 3. ZDZISŁAW PAJĄK: Znam już utwory, które na tę płytę trafiły. Autorem muzyki i tekstów ośmiu jest Jakub Andrzejewski, ze znanej w Bydgoszczy i nie tylko muzycznej rodziny. Przypomnę – stryj Piotr Andrzejewski jest wokalistą i gitarzystą grupy Żuki, a brat dziadka Adam Andrzejewski był solistą w bydgoskiej operze… MK: No i na perkusji w Pokoju Nr 3 gra przecież kuzyn Kuby, Bartek Andrzejewski, syn Piotra. Można więc powiedzieć, że niemal w połowie jest to rodzinny zespół... ZP: A na tej płycie znalazło się także mnóstwo gości, znanych także bardzo szeroko, w naszym kraju i na świecie. Choćby z Fresno w Kalifornii John Clifton, bluesowy wokalista, harmonijkarz, gitarzysta, autor piosenek i producent płytowy – m.in. w 2012 roku albumu Made in Cali polskiej grupy Boogie Boys. John często występuje na festiwalach w USA z własnym zespołem bluesowym, w naszym kraju był też kilkakrotnie, niedawno zagrał w bydgoskim Eljazzie. MK: John trafił na tę naszą płytę przypadkiem. Jest on przyjacielem Bartka Szopińskiego, pianisty, klawiszowca i lidera Boogie Boys. Do udziału w sesji zaprosiliśmy właśnie Bartka, ponieważ potrzebne nam było brzmienie organów Hammonda. Bartek chętnie się zgodził, ale powiedział, że 8 |

| październik 2016

dotrze z Johnem, który jest teraz u niego. Przyjechali razem, właśnie wtedy John zagrał z nami w Eljazzie. Jak już się obaj znaleźli w studiu, spytałem, czy John by czegoś nie zaśpiewał. Zaplanowaliśmy nagranie piosenki Smokeya Robinsona First I Look at The Purse. John powiedział, że jest to jeden z jego ulubionych utworów. Kiedyś nagrał go J.Geils Band z Magic Dickiem na harmonijce. „Poznałem Magic Dicka” – opowiadał dalej John Clifton – „i powiedziałem mu, że pamiętam każdą nutę, jaką w tym utworze zagrał”. No więc John bardzo się ucieszył z mojej propozycji, zaśpiewał tę piosenkę, a potem, gdy go poprosiłem, zagrał jeszcze na harmonijce w następnej, już naszej piosence Dumne oczy. Na koniec, kiedy pracowaliśmy już nad ostatecznym kształtem płyty Pusty zamek, okazało się, że gości, którzy wzięli udział w jej nagraniu, jest aż tylu. Osiem osób dodatkowych, znajomych, kolegów i przyjaciół, moich i zespołu. ZP: Nie zażądali za udział w sesji wielkich pieniędzy? MK: Nikt nie wziął ani grosza, to wszystko odbyło się na koleżeńskiej, przyjacielskiej stopie. ZP: A płyta miała zostać wydana dzięki pomocy fanów? MK: Taki był pomysł, niestety ta akcja się nie udała. Sam nie wiedziałem, jak się do tego zabrać, wprawdzie zaplanowaliśmy jakieś działania, ale nie poparliśmy tego odpowiednią promocją. ZP: Łatwiej by było to zrobić wykonawcy, który jest znany na rynku i ma wielu fanów, a wy przecież jesteście dopiero na początku drogi… MK: Dlatego sami zdecydowaliśmy się na wydanie płyty, praktycznie wszystkie pieniądze, jakie zarobiliśmy na koncertach w tym roku, władowaliśmy w sesje w studiu. A i tutaj szef studia Jakub Pacanowski poszedł nam bardzo na rękę, wszystko nagraliśmy po kosztach. ZP: A Jakub Pacanowski, dodam, także z wami wystąpił – zagrał na saksofonie w tym samym utworze, w którym zaśpiewał John Clifton. Zresztą, jak pamiętam wasz występ w Ciechocinku, to w składzie zespołu Pokój Nr 3 był saksofonista... MK: Tak. Patryk Krajnik postanowił opuścić zespół po pierwszej trasie. Powiedział, że niezbyt mu odpowiada takie męczące życie koncertowe… Po tygodniu zrezygnował. ZP: Trasy koncertowe wielu zespołów rock’n’rollowych, przynajmniej według legend, są straszliwie męczące, mnóstwo fanek, sporo atrakcji…

Pokój numer 3 (Michał Kielak – w środku), fot. sydney-hd@o2.pl

MK: Brałem udział w trasach zespołów bardziej rozrywkowych niż Pokój Nr 3 (śmiech). Drugim muzykiem z pierwszego składu był Łukasz Głos, który też stwierdził, że będzie robił coś innego, ale pozostajemy w kontakcie, zresztą wziął udział w pierwszej części sesji, zagrał na tej naszej debiutanckiej płycie w trzech utworach, które wydano już na tamtych epkach. Aktualnie klawiszowcem zespołu jest Łukasz Jakubowicz, który nie zdążył wziąć udziału w tych sesjach, więc nie ma go na płycie Pusty zamek. A jest to instrumentalista z zespołu Ani Rusowicz, także mój kolega sprzed lat. Skontaktowaliśmy się przez internet, bo Łukasz mieszka w Warszawie, zaproponowałem mu granie i od razu się zgodził. Zagraliśmy kilka koncertów i było super. Myślę zresztą, że ten obecny skład, czyli Krzysiek Ratke (gitara basowa), Bartek Andrzejewski (perkusja), Łukasz Jakubowicz, ja i Kuba Andrzejewski – jest ostateczny… ZP: A wracając do gości tego debiutanckiego albumu zespołu Pokój Nr 3, to w jednym, na płycie ostatnim Inaczej zagrał na kontrabasie Wojtek Chmielewski, a w dwóch utworach – tytułowym oraz Nie zamykaj drzwi – na fortepianie i pianie Wurlitzera Jarek Gajewski. W tym pierwszym na gitarze zagrał również Bastek, czyli Sebastian Riedel, syn Ryśka z Dżemu i lider grupy Cree. MK: Okazało się, że Kuba Andrzejewski był i jest wielkim fanem grupy Cree. Tak się złożyło, że razem z Kubą i Sebastianem jeździmy w trio, powiedziałem więc, aby go zapytał. Kuba puścił mu nagrany materiał i wtedy Bastek rzekł, że chętnie zagrałby w każdym

utworze. Nie było to już możliwe, udało się to tylko w jednej, tytułowej piosence, ale i tak następne marzenie Kuby się spełniło. ZP: Na płycie Pusty zamek jest jeszcze jeden gość i oryginalny instrument – gitara rezonansowa dobro, którą wykorzystywano wiele lat temu, zanim nie wzmocniono gitary elektroniką. MK: Któregoś dnia Kuba wyraził jeszcze życzenie, aby uatrakcyjnić brzmienie właśnie, jak to powiedział „dobrym dobro”. To ja na to, że mamy przecież w Bydgoszczy mistrza tego instrumentu – zadzwoniłem do Jędrzeja Kubiaka i on się zgodził. Zrobił to wprawdzie w swoim studiu i okazało się od razu, że jego ścieżka fantastycznie pasuje w piosence Jeszcze. ZP: Jeśli idzie o Jędrzeja Kubiaka, to przyznam, że brzmienie niektórych utworów wzbogaciłby jeszcze inny instrument – steel-guitar, czyli coś, co niesłusznie nazywa się „gitarą hawajską”, a więc „łyżwą”… MK: Grałem w wielu zespołach, w wielu składach, Pokój Nr 3 otworzył mi jakby nową furtkę na nową muzykę, dla mnie nową, bo oni są ode mnie młodsi prawie o 20 lat. Mówią do mnie: „Słuchaj, dziadek, tego”, i włączają mi Blackberry Smoke, właśnie tam ta steel-guitar często pobrzmiewa. Zespołu z południa Stanów często ją wykorzystują. Kto wie, może na następną płytę jest pomysł – zaczniemy od stell-guitar. ZP: A dziś, dokładniej 7 października, debiutancka płyta grupy Pokój Nr 3 Pusty zamek. Warto po nią sięgnąć. Dziękuję za rozmowę. październik 2016 |

| 9

zug z wang (42)

siwiec Dwie Holandie Od kilku już lat nie wyjeżdżałem poza Polskę. Nie ma się czym chwalić. Wyjeżdżałem znacznie więcej, kiedy nie byliśmy w Schengen, w Unii Europejskiej, kiedy znaczenie miał paszport. Chyba nawet mój już jest przeterminowany. Kiedyś siedziałem w „PRL-u” i sączyłem piwo, a że było dość tłoczno, chcąc nie chcąc słyszałem rozmowę dwóch pań. Może ten mój felieton będzie trochę podsłuchowo-plotkarski i jeszcze trochę zanurzony w klimacie wakacyjnym, ale naprawdę spodobała mi się tamta rozmowa i choć po części pragnę ją tutaj przytoczyć. Dwie panie siedzą, piją i rozmawiają. Jedna była w Holandii wiele lat. Taka zwykła Gastarbeiter. Jej wspomnieniem jest miejsce pracy. Początkowo jej się nie podobało, praca przy sadzonkach dość nieprzyjemna. Człowiek zgięty wpół. Potem praca przy komputerze. Na samo wspomnienie o niej śmieje się. Szef do tej pracy mógł wziąć każdego, bo robota generalnie dziecinnie prosta i każdy chciał wskoczyć do biura, ale wziął ją. Szef miał nosa (śmiech). Tutaj wspomnienie się kończy, w końcu prosta to prosta, co tu dalej wspominać. Aha, życie na pracy się nie kończy. To jeszcze wspomina miejsce, w którym mieszkała. Uśmiech powoli znika z jej twarzy. W niewielkim domku jednorodzinnym regularnie mieszkało kilkunastu Polaków. Najgorsze były poranki, te kolejki do toalety i pod prysznic. Wieczory też były dziadowskie. Faceci spotykali się w pokoju stołowym i każdy wyciągał towar. Jak to mawiali: „dobre zioło nie jest złe”. Sama nie paliła, tak przynajmniej mówi, nigdy nie kręciły jej używki. Papierosy? No dobra, papierosy tak, ale narkotyki nie. Pamięta jeszcze zakupy, jeden chłopak regularnie kradł wózki sklepowe. Przez pewien czas Holendrzy nie reagowali. Potem zwrócili mu uwagę, że wózka tak sobie nie można ze sklepu zabrać. Chłopak był naćpany i nie przejmował się takimi głupotami. Zakupów nie musiała nosić, bo ten jeden pchał wózek dla wszystkich. Jak jechali przez miasto, to było bardzo głośno. Miasteczko było nasze (śmiech). Druga kobieta słucha uważnie. Ostatnio spędziła kilka dni w Amsterdamie. Jest zauroczona miastem. 10 |

| październik 2016

Wieczory też były dziadowskie. Faceci spotykali się w pokoju stołowym i każdy wyciągał towar. Takie piękne, kolorowe i te kanały. Wypowiada znane nazwiska: Rembrandt van Rijn, Frans Hals, Jan Vermeer, Vincent van Gogh. Ta pierwsza w pewnym momencie zaczyna się tłumaczyć, mówi, że była na holenderskiej prowincji pod Amsterdamem, że w zasadzie w Amsterdamie nie była, albo tylko, gdy chłopaki chcieli zaopatrzyć się w towar. Miasto owszem, ładne, ale nie było wiele czasu na chodzenie. Tylko praca i dom, a raz na miesiąc przyjeżdżała do Polski, żeby nie zapomnieć, jak wygląda rodzina, i zrobić porządne zakupy żywieniowe. Potem głos zabiera druga. Przez chwilę mówi o rowerach i tu panie się zgadzają, co do rowerów panuje pełne porozumienie, ale potem znów mówi to, co dla tej pierwszej jej novum i niezbyt jej się podoba. O malarstwie holenderskim, o boomie na malarstwo, jaki tam był w XVII wieku i później, o cudownej architekturze, pięknych muzeach i ludziach, którzy są kreatywni i bardzo wobec siebie życzliwi. Odnoszę wrażenie, że ta rozmowa nie może już potrwać zbyt długo. Jestem nawet przekonany, że ta pierwsza zaczyna się czuć tak, jak wtedy w Holandii, gdy pracowała przy sadzonkach. Nie podoba jej się ta sytuacja, więc kwituje: „Chyba byłyśmy w zupełnie różnych Holandiach”. A ty, w jakiej byłeś Holandii? Bartłomiej Siwiec

literacki flâneur (3)

W poszukiwaniu straconego czasu Ludzie mają różne guilty pleasures. Najczęściej nie przyznają się do nich publicznie, w obawie przed byciem wyśmianym, przed utratą swojej ciężko wypracowanej na przestrzeni lat „pozycji”: prestiżu, poloru i powszechnego poważania. Mówiąc językiem RPG: minus 10 od charyzmy. Kolega na przykład (nie powiem, kto zacz) przed zaśnięciem lubi oglądać na YouTube filmy o katastrofach lotniczych… Nie, nie chodzi bynajmniej o ten w reżyserii Antoniego Krauzego! Ogląda te oparte na faktach, dokumentalne. No i OK. A ja się przyznam, co mi tam: od jakiegoś czasu z wypiekami na twarzy śledzę w internecie kanały z filmikami z zakresu urban exploration – w skrócie urbex. Dla niewtajemniczonych: urbex jest to eksploracja powszechnie niedostępnych, zazwyczaj opuszczonych i całkiem zapomnianych miejsc, jak na przykład: dawne szpitale, przychodnie, więzienia, fabryki, albo też i całe miasta, jak Borne-Sulinowo czy Pstrąże. Poza aglomeracjami natomiast – m.in. zrujnowane pałace czy też moje ulubione… domy wczasowe i OŚRODKI WYPOCZYNKOWE! A im obiekt pilniej strzeżony i trudniej dostępny, tym dla autora filmu ciekawiej. Także dla widza. Przyznam, że oglądanie nagrań dotyczących widmowych ośrodków wypoczynkowych – podobnie jak przeglądanie fanpage’a Duchologii na Facebooku – wywołuje we mnie dziwne, słodko-gorzkie uczucia: lukrowy sentyment do czasów dzieciństwa, kiedy to tego typu obiekty cieszyły się ogromną popularnością, przeplata się z dojmującym smutkiem na myśl, że ta beztroska epoka minęła bezpowrotnie. I ogólnie na myśl o bezdusznym przemijaniu – moim oraz materii nieożywionej. Lecz nie mogąc się odlepić od ekranu laptopa, oglądam te filmiki dalej i mam wtedy jakieś takie krótkotrwałe reminiscencyjne przebłyski, przez chwilę bardzo jasne i klarowne jak letni poranek, lecz po chwili już blednące i rozpływające się w szarej mgle niepamięci („ten dym ten dym, ta mgła ta mgła”, jak u Stachury). Czepiam się więc tych reminiscencji, flashbacków, rozpaczliwie jak nitek babiego lata, ale te zaraz rwą się i wtedy z wielkim hukiem spadam na ziemię tu i teraz. Latem zeszłego roku wybrałam się do Tlenia i urządziłam sobie urbex na żywo…

WALCZAK

Pośród wielu czynnych jeszcze 20–25 lat temu ośrodków wypoczynkowych nad jeziorem Żur największą chyba estymą cieszyła się należąca do Marynarki Wojennej „Rybitwa”. Spędziłam tam jedno lato. Z dziadkami. Zazwyczaj jeździłam z rodzicami do położonego po sąsiedzku PTTK „Lucyna” (dzisiaj „Patex”), ale wtedy jakoś udało się załatwić wakacje „u marynarzy”. Nie mam bladego pojęcia, jak – pewno trzeba było zrobić jaskółkę, w tej wymyślnej pozie splunąć osiem razy przez lewe ramię i do pozycji wyjściowej wrócić poprzez ekwilibrystyczne salto kuczne w tył… W porównaniu ze spartańską „Lucyną” – „Rybitwa” to były istne hajlajfy: murowane piętrowe domki z kompletnym umeblowaniem i wyposażeniem; z kuchnią, łazienką i co najważniejsze – z kolorowym telewizorem! Na terenie ośrodka: restauracja serwująca pełen table d’hôte, wypożyczalnia rowerów i sprzętu wodnego, czy też w końcu – świetlica z biblioteką. Nie muszę chyba mówić, że wtedy owa czytelnia wydawała mi się z całej tej szerokiej oferty najmniej interesująca. Wolałam za to całymi dniami siedzieć z nowo poznanymi koleżankami w takiej drewnianej altanie i z przenośnego magnetofonu zasilanego arsenałem baterii R20 słuchać kasety Ace of Base Happy Nation. Piękne czasy! Kiedy dziś, lata świetlne od tej epoki, wpiszą Państwo w Google frazę „urbex rybitwa”, Waszym oczom ukaże się dokładnie to, co ja rok temu zobaczyłam na żywo: piękne kiedyś domki straszą pustymi oczodołami okien, ich wnętrza doszczętnie splądrowano i nawet ze ścian jakiś zachłanny złodziej złomu powyrywał instalację elektryczną. Altanka, pod której zadaszeniem wyśpiewywałam hity głośnej kapeli z Göteborga, leży przewalona na bok, cała zbutwiała i połamana; ledwo ją widać pośród perzu wysokiego po pas. Po słynnym na cały Tleń moście pontonowym nie ma w ogóle śladu – pewnie poszedł na żyletki. No i świetlica z biblioteką (przewrotnie teraz to pomieszczenie interesuje mnie najbardziej)… Jest, jeszcze stoi. Pomiędzy pustymi butelkami po piwie i wódce, wśród papierosowych kipów i rozbitego szkła walają się tu podarte na strzępy książki. Głównie sławetna seria milicyjna Ministerstwa Obrony Narodowej, ale bystre oko wypatrzy i À la recherche du temps perdu Marcela Prousta… Emilia Walczak październik 2016 |

| 11

przez rude okulary (26)

Andrzejewski De Mono Kracja Nie wiem, czy się Państwo orientują, że mono jest lepsze niż stereo. Poważnie. Jakościowo rzecz ujmując, dźwięk mono jest bardziej skonsolidowany, bardziej mięsisty i dynamiczniejszy. Stereofonia to sztuczność wykorzystywana do tworzenia efektów głębi, przestrzeni i klarowności poszczególnych składowych. Ale to efekciarstwo jeno. Mono to monolit doznań – niepodzielny strumień organoleptycznie wręcz odczuwalnej fali drgań zwanej dźwiękiem. Biadolić będą, oczywiście, malkontenci, że to się trzeba wyposażyć w specjalne ustrojstwa rodem z epoki poprzedniej i że (jak ja szczerze warczę za każdym razem, gdy słyszę to powiedzenie) „tak się już nie gra”. Wrrrrr… Posiadam na półce nagrania liverpoolskich Żuków i w mono, i w stereo, i te drugie brzmią, i owszem, współcześnie i klarownie, i tak „mega”, ale to te pierwsze mają większego kopa. A w muzyce o tegoż właśnie chodzi. Niezależnie od tego, czy słucha się Meshuggi, czy Liszta. W możliwości wyboru siła ponoć drzemie największa – dam Wam więc dzisiaj, drodzy Czytelnicy, możliwość podjęcia demokratycznej decyzji. O mono będzie w miesiącu, co zatyka paszcze kserokopiarkom notatkami. Nie tylko w obcowaniu z ulubioną mą muzą stoję twardo po stronie mono. W związkach na przykład demokratyczne (czyli polifoniczne) podejście do życia jawi się kłodą, gdyż często parzystość rodzinna staje się matematyczną zaporą nie do przeskoczenia. Pomocną dłoń wyciąga wtedy nieparzysta liczba potomstwa, co w przypadku dylematu dotyczącego miejsca zaspokojenia głodu jest o tyle kluczowe, że wreszcie można coś zjeść, nie plącząc się bez końca w pozycji „ja chcę pizzę, a ja sushi”. Do momentu osiągnięcia przez rzeczone potomstwo wieku zauważalnego dwucyfrowo i tak o żadnej demokracji mowy być nie może. Iluzoryczność stereofonii po raz kolejny podnosi swą rozćwierkaną efektami głowę i próbuje przekonać nas, że to nie rodzic podejmuje decyzję. Gdyby komuś urodziły się trojaczki, to starzy, demokratycznie, przez długi czas wsuwaliby potrawy mleczne na czele z kaszką i urna wyborcza by im w tym nie pomogła. Smacznego. Mono cechuje w moim życiu podejście do wielu zagadnień. Nie lubię, gdy inni decydują za mnie, co chcę 12 |

| październik 2016

kupować na przykład. A jednak od ćwierć wieku opłacam instytucje, z usług których nie korzystam i nie skorzystam nigdy, bo albo mnie nie dotyczą, albo mi nie odpowiadają moralnie i światopoglądowo. Demokratycznie wybrano za mnie, że sponsoruję komuś ciuchy lub wyjazd służbowy na południe Europy. To ja, za przeproszeniem, czniam taką demokrację i poproszę o umożliwienie mi podejścia mono do tego, jak chcę trwonić swoje pieniądze. I jeszcze o zwrot kasy przelewanej przez lat 25 na konta i dostarczanej pod adresy. Nie wiem, ile tego jest, bo na drodze głosowania zalegalizowano tak skomplikowany system sprawdzania tego, że wolę posłuchać Możdżera. Bo zapłaciłem dobrowolnie, gdyż jest mistrzem. Bawiliśmy się za lat mych pacholich na podwórkowym placu zieloności w Tarzana i jego wesołą kompanię. Przed wejściem na drzewa i poddaniem się niejednokrotnie bolesnej grawitacji nie urządzaliśmy szopki z podnoszeniem rąk w celu wyłonienia odpowiednio dobranych pod każdym względem dramatis personae. Sławek był Tarzanem, bo był najwyższy i najlepiej zbudowany. Zbychu był panterą, bo się opalał prawie na czarno. Ja zaś nieodmiennie robiłem za tygrysa. Bo jestem rudy. Nie traciliśmy czasu. Zatracaliśmy się w wyobraźni i wszyscy byli szczęśliwi. Ni cholery nie mogę sobie przypomnieć, kto robił za małpę, ale może wcale jej nie było. A może zostawał nim ten, kto proponował demokratyczne podejście do tematu łażenia po drzewach. W mieście mieszkam, w mieście pracuję i w mieście rozstrzygam, co mnie danego wieczoru rozbawi lub ucieszy w ramach doznań. Nikt mi nie jest w stanie wejść na tę grządkę, bo to mono wybór jest absolutny. Dostępność rozrywek to już jednak sprawa bardziej skomplikowana, bo się zaprasza tych, na których przyjdzie najwięcej. Ku chwale słupków, obywatelu Księgowy! Nie narzekam. Wskazuję jednak tę stereofoniczną hybrydę, która bardzo jednoznacznie stosuje probierz serwowania nam wszelkiego rodzaju rozrywek. Jestem święcie przekonany, że w sytuacji możliwości doznania ambrozji muzycznych, zapytani grzecznie, poprawnie w polityce i demokratycznie, jakich chcemy doznawać rozkoszy, wspólnie odpowiemy: De Mono. Znaczy ja nie. Szymon Andrzejewski

bydgoski insynuator kulturalny

PRUSS Mało odpowiedzialny organ Zdzisława Prussa (147) Niezawodna woda Bydgoszczanki stawiają na wodę! Po bydgoskich wioślarkach, które wyciągnęły z brazylijskiej wody złote medale, także bydgoska malarka Justyna Jułga wydobyła z oceanicznej otchłani swój „Podwodny ogród”. Znalezisko okazało się tak atrakcyjne, że obecni w Galerii „Wspólnej” wernisażowi goście rozpływali się w komplementach. Depresyjne pióro Znany z nieokiełznanej energii twórczej i rozbuchanej wyobraźni plastyk, muzyk, aktor i performer Grzegorz Pleszyński, posługując się Kolumbem, odkrył… w sobie poetę. Opublikowany przez niego w „Kurierze Ostromeckim” poemat spowodował, że kilku bydgoskich literatów wpadło w depresję. Na szczęście znany z antydepresyjnych działań p. Grzegorz wielkodusznie obiecał, że ich z niej wyciągnie… ale pisać nie przestanie! Huczna reaktywacja W ramach oswajania „bydgoskich nieużytków” Martyna Ciszewska i jej ludzie ożywili śp. „Współczesną”. Zorganizowane z dużym rozmachem zmartwychwstanie słynnej ongiś księgarni odbiło się głośnym echem. A do tego rozgłosu przyczynił się na pewno jeden z punktów bogatego programu uroczystej inauguracji, jakim było „świadome wbijanie gwoździ”. Chwilowe przemienienie Zainspirowani przez poetkę Agnieszkę Brzozowską i sprowokowani przez Stefana Pastuszewskiego uczestnicy „Podwórka z kulturą” próbowali obsadzić „Chwilę w roli głównej”. W wielogłosowej i twórczej rywalizacji wszystkich… usadziła Jolanta Baziak, która na kilka chwil przemieniła się z literatki w filozofkę i w jednej chwili stało się jasne, że w życiu liczą się tylko chwile.

Koniec monopolu W Radiu PiK straszy! Obecność niewytłumaczalnych zjawisk: wyraźne kroki w pustych pokojach, podejrzane odgłosy z niewiadomych źródeł, samootwierające się okna itd., itp. – to wszystko spowodowało, że nawet tak silne osobowości, jak Żaneta Walentyn, Ewa Dąbska, Małgorzata Maniszewska, Bogumiła Wresiłło czy sama pani prezes Jolanta Kuligowska-Roszak, straciły hart ducha i zaczęły wierzyć… w duchy. Najbardziej zaniepokojony tą sytuacją powinien być ojciec Rydzyk – bo jak tak dalej pójdzie, to jego Radio Maryja przestanie być najbardziej uduchowioną rozgłośnią. Lusterko wsteczne /-25/ Ćwierć wieku temu (październik 1991) – Teatr Polski wystawił komediowy spektakl autorstwa Ryszarda Latko „Tato, tato, sprawa się rypła” w reżyserii Leszka Polessy i z popisową rolą Magdaleny Kusińskiej. – Miłośnicy operetki mogli dowiedzieć się „Kto chciał porwać Eurydykę”, w czym pomagał im, w oparciu o „Orfeusza w piekle” J. Offenbacha, kierownik muzyczny Maciej Figas. – Na inaugurację sezonu artystycznego orkiestra symfoniczna Filharmonii Pomorskiej wystąpiła pod batutą Antoniego Wicherka i z udziałem sopranistki Hanny Lisowskiej. – W salonie BWA można było podziwiać wystawę fotografii izraelskiej pt. „Ciepła światła”. – Wojewódzki Ośrodek Kultury zapraszał na plenerową imprezę „Święto Pieczonego Ziemniaka”. październik 2016 |

| 13

historia

Pomnik zamordowanych nauczycieli przy ul. Artyleryjskiej 4

Fot. archiwum Miejskiego Komitetu Pamięci Walk i Męczeństwa w Bydgoszczy

Hanna Strychalska

Dzień Nauczyciela Teraz budynki położone na terenie pomiędzy ul. Gdańską 147 a ul. Artyleryjską 4 należą do Jednostki Wojskowej. W okresie międzywojennym mieściły się tu koszary 15. Wielkopolskiego Pułku Artylerii Lekkiej (PAL). Pułk wchodził w skład znamienitego Garnizonu Bydgoskiego, utworzonego dla obrony Bydgoszczy, którego początki sięgają 1772 roku. W październiku 1939 roku, w ramach ogólnopolskiej akcji wymierzonej w polską inteligencję, hitlerowcy zorganizowali na terenie koszar obóz internowania z punktem gestapo. Więziono tu setki osób, w tym 120 nauczycieli. Uczyli w szkołach powszechnych, zawodowych, gimnazjach oraz uczelniach wyższych. Pracowali w Bydgoszczy i pobliskich miejscowościach. Wielu z nich należało do Polskiego Związku Zachodniego. Udowodnienie przynależności do tej znanej organizacji patriotycznej oznaczało wyrok śmierci. Od połowy października bydgoskie gestapo, posługując się wcześniej sporządzonymi listami, zaczęło masowe 14 |

| październik 2016

aresztowania. Nauczycieli zabierano z miejsca zamieszkania lub ze szkoły. Tak moment zatrzymania wspomina pedagog Jan Laskowski: Dnia 14 października aresztowali mnie w domu członkowie Selbstschutzu. Prowadzili mnie ulicą Królowej Jadwigi, Dworcową, do ulicy Marcinkowskiego, gdzie dołączono do mnie jeszcze jednego nauczyciela. Zaprowadzono nas do piwnic gmachu przy ulicy Gdańskiej 50. Tam spotkałem wielu znajomych nauczycieli, między innymi Józefa Durka, Floriana Kaję, Leona Kaję i Splita. Około godziny 19 załadowano nas na samochody i pod eskortą wywieziono do koszar 15 PAL-u przy ulicy Gdańskiej. Umieszczono nas na bloku V. (…) Pragnę zaznaczyć, że w czasie załadowywania nas na samochody, pijani członkowie SD nakazali nam śpiewać „Jeszcze Polska nie zginęła”. Przypominam sobie, że po krótkim milczeniu Split rozpoczął śpiewać, a niektórzy z nas nieśmiało mu wtórowali. Niemcy szydzili i cieszyli się, wymachując stale pistoletami1. Co z więźniami działo się dalej, relacjonuje inny świadek wydarzeń, nauczyciel Stanisław Lisew-

ski: SS-mani i selbstschutze kopali nas i krzyczeli „schneller, schneller”. Zaprowadzili nas do stajni oznaczonej cyfrą 5. Był to blok karnośledczy. Na zewnętrznej stronie muru tego bloku były jeszcze widoczne ślady rozstrzeliwań, strzępy krwi, zlepki włosów, kawałki mózgu. Jak mówili współwięźniowie z innych bloków, ziemia około tego bloku była skopana, a w niej spoczywały już zwłoki poprzednio zamordowanych, w pobliżu latryny, kolegów. (…) W ciągu następnych dni nasza końska stajnia zmieniła się w celę. (…) Byliśmy ściśnięci na posadzce betonowej, za posłanie służyła sieczka, przyprószona mierzwą końską. Wreszcie po czterech dniach wszedł młodzieniec, około 18-letni w czarnym mundurze (…) i wykrzykiwał na cały głos (…): „To wy przygotowaliście krwawą niedzielę. My się z wami rozliczymy, wy świnie.” Spisano z nami przesłuchanie. Następnie ustawiono dwa kozły i kazano nam je przeskakiwać. Komu się nie udało, został kopnięty. (…) jeden z gestapowców bił nas pięścią po głowach i po twarzach albo też gumową pałką. Każdego z nas pytał, czy należy do Związku Zachodniego2. W ostatniej dekadzie października, metodycznie, Niemcy zaczęli wywozić więźniów z obozu. Stanisław Lisewski tak to wspomina: W dniu 20 października 1939 roku gestapowcy wyprowadzili z naszego bloku pierwszą piątkę nauczycieli, wywieźli pod eskortą wojsk SS i ślad po nich zaginął. W dniu 30 października 1939 roku gestapowcy wywieźli na rozstrzelanie – jak się po wszystkim okazało – (…) do Doliny Śmierci pod Fordonem około 51 nauczycieli. Na ślad tego miejsca zaprowadziły nas zdjęcia (…) w albumie, pozostawionym przez naczelnego gestapowca, [Ludolfa] von Alvenslebena, w lutym 1945 roku3. Na miejscu bloku karnośledczego nr 5 stoi obecnie głaz narzutowy z czarną marmurową tablicą, na której wykute są słowa: „Miejsce kaźni nauczycieli torturowanych i pomordowanych przez hitlerowców – 1939 rok”. Zaprojektował ją i wykonał Piotr Triebler (1898–1952). Znany i bardzo wszechstronny artysta rzeźbiarz okresu międzywojennego i lat 40. XX wieku, szczególnie związany z Bydgoszczą. Autor portretów, przedstawień figuralnych, pomników, nagrobków, medali oraz licznych tablic pamiątkowych. Odsłonięcie tablicy nastąpiło 15 października 1959 roku, a więc w 20. rocznicę masowych aresztowań pedagogów. Pamiętano, że akcja zapoczątkowana przez nazistów właśnie w bliskości Święta Edukacji Narodowej stanowiła przejaw szyderstwa i próbę upokorzenia polskich nauczycieli. 20 października 1971 roku

Bałachowski Witold

– lat 47, nauczyciel Gimnazjum im. M. Kopernika w Bydgoszczy. Oficer Wojska Polskiego, zamordowany w Katyniu.

Ciaputa Ludwik

– lat 30, nauczyciel szkoły powszechnej na Okolu w Bydgoszczy. Oficer Wojska Polskiego. Poległ pod Tobrukiem w Afryce.

Chowański Józef

– lat 32, nauczyciel Szkoły Powszechnej im. Królowej Jadwigi w Bydgoszczy. Robotnik w fabryce amunicji w Łęgnowie w Bydgoszczy. Zginął zepchnięty z rusztowania przez niemieckiego nadzorcę.

Dachtera Franciszek

– lat 29, prefekt Gimnazjum Kupieckiego w Bydgoszczy. We wrześniu 1939 r. wzięty do niewoli jako kapelan 62. Pułku Piechoty Wielkopolskiej. Przekazany do obozu koncentracyjnego w Dachau. Więziony w doświadczalnej stacji malarycznej, gdzie zmarł 23 sierpnia 1944 r. jako ofiara prowadzonych tam doświadczeń pseudomedycznych.

Eichstaedt Zbigniew

– lat 25, nauczyciel szkoły powszechnej w Bydgoszczy. Aresztowany w 1941 r. przez gestapo, ścięty gilotyną w Poznaniu.

Faliszewska Janina

– lat 32, nauczycielka Szkoły Powszechnej im. E. Estkowskiego w Bydgoszczy. Uwięziona przez Selbstschutz w V bloku, po kilku dniach wywieziona i zamordowana w Dolinie Śmierci w Fordonie.

Garbicz Eustachy

– lat 34, nauczyciel Gimnazjum im. M. Kopernika w Bydgoszczy. Został powieszony 1944 r. w Warszawie przy ul. Hożej jako jeden z zakładników.

Grześ Ignacy

– lat 41, nauczyciel Szkoły Powszechnej im. S. Staszica w Bydgoszczy. Działacz Związku Nauczycielstwa Polskiego i współzałożyciel Oddziału Bydgoskiego. Zginął w 1944 r. na Zamojszczyźnie w czasie odwrotu Niemców. październik 2016 |

| 15

historia

Tablica pamiątkowa wykonana przez Piotra Trieblera

Fot. archiwum Miejskiego Komitetu Pamięci Walk i Męczeństwa w Bydgoszczy

dokonano natomiast odsłonięcia postawionej obok głazu ściany z czerwonej cegły, na której widnieją białe marmurowe i granitowe tablice z nazwiskami 129 nauczycieli i woźnego szkoły. Ściana pamięci powstała z inicjatywy Związku Nauczycielstwa Polskiego oraz Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Wykonała ją Spółdzielnia Pracy „Tęcza”. Wśród ofiar wymieniony jest dr Włodzimierz Julian Kulmatycki (1895–1939), zoolog i ichtiolog, działacz ekologiczny i ostatni przedwojenny dyrektor Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach Oddział w Bydgoszczy. Główna siedziba Instytutu mieściła się w reprezentacyjnym gmachu otoczonym drzewami, a zbudowanym na początku XX wieku, który poprzez połączenie cegły z imitacją jasnego kamienia nawiązywał do architektury niemieckiej i niderlandzkiej. Wszyscy bydgoszczanie wiedzą, jak wygląda kompleks architektoniczny przy ul. Weyssenhoffa 11, gdzie obecnie znajduje się Instytut Fizyki, Chemii i Techniki UKW. 16 |

| październik 2016

Kulmatycki znał Bydgoszcz przynajmniej od 1919 roku, kiedy zaczął tu wykładać rybactwo na Akademii Rolniczej, co trwało do 1922 roku. Wtedy przeniósł się do naszego miasta i rozpoczął pracę w Państwowym Naukowym Instytucie Rolniczym. Zorganizował w nim pierwszą w Polsce placówkę naukowo-rybacką, a w niej laboratoria chemiczne, ichtiologiczne oraz wylęgarnię ryb. Później jeszcze gospodarstwo ryb łososiowatych w bydgoskiej dzielnicy Wilczak. Także stację doświadczalną przy jeziorze Mochel, niedaleko Kamienia Pomorskiego, a dzisiejszego Kamienia Krajeńskiego. W 1934 roku uzyskał doktorat na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie wcześniej pracował. W 1938 roku objął stanowisko wicedyrektora bydgoskiego Instytutu. Kulmatycki swoje szeroko pojęte badania ichtiologiczne prowadził na obszarze całej odrodzonej Polski. Był również pionierem badań dotyczących wpływu ścieków fabrycznych na stan rzek i ich otoczenie. Doprowadziły one do wydania bardzo ważnego zarządzenia zakazującego zanieczyszczania rzek przez odpady przemysłowe. W tym kontekście interesowała go m.in. rzeka Brda, jej zarybienie i roślinność. Lata pracy zaowocowały też zorganizowaniem w Instytucie pierwszej w Polsce placówki zajmującej się czystością wód. Doktor Kulmatycki działał w różnych stowarzyszeniach, m.in. w Wielkopolskim Towarzystwie Rybackim, które współorganizował, oraz w Państwowej Radzie Ochrony Przyrody. Był redaktorem kilku fachowych czasopism poświęconych rybactwu i ochronie środowiska. Współtworzył Bydgoski Oddział Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika i był jego prezesem. Należał też do Rady Artystyczno-Kulturalnej i Komitetu Redakcyjnego „Przeglądu Bydgoskiego”. Dodajmy jeszcze, że pełną rozmachu karierę naukową i działalność społeczną zaczynał jako nauczyciel gimnazjalny w Wiedniu, a potem w Poznaniu. Nazwisko Kulmatyckiego widnieje na wspomnianej już ścianie pamięci przy ul. Artyleryjskiej 4. Nie ma go pośród setek białych marmurowych tabliczek, które pokrywają pomnik w fordońskiej Dolinie Śmierci. Monument zbudowany został w 1975 roku według projektu Józefa Makowskiego. Jego idea jest prosta: każda tablica symbolizuje jedno ludzkie życie, przetłumaczone na imię, nazwisko i profesję ofiary. Mężczyźni, kobiety i młodzież. Nauczyciele, farmaceuci, urzędnicy, leka-

Hanusiak Franciszek

rze, adwokaci, rzemieślnicy, rolnicy, robotnicy i księża. Bydgoszczanie pochodzenia polskiego, niemieckiego i żydowskiego, którym odebrano życie w tej rozległej, ciemniej dolinie. Nie ma tu dyrektora Kulmatyckiego, choć odnajdujemy nazwiska jego współpracowników z Instytutu, którzy tak jak on byli więźniami bloku V. To ich, według relacji świadka, zobowiązał do pamięci o wszystkich internowanych, pomordowanych i skrzywdzonych. Koszary Pułku Artylerii Lekkiej i Dolina Śmierci w Fordonie na pewno naznaczyły ostatni etap jego życia. We wrześniu 1939 roku Kulmatycki wyjechał służbowo z Bydgoszczy, wrócił 5 października. 14 października został aresztowany przez gestapo i uwięziony w koszarach, gdzie przebywał do końca miesiąca. Wywieziony w nieznanym kierunku, został zamordowany 1 listopada 1939 roku. Nie wiadomo, gdzie znajdują się jego szczątki. W 1948 roku pracownicy odradzającego się Instytutu ufundowali pamiątkową tablicę, której pierwsze słowa brzmią: „Nie zapomnijmy, że spośród 70 pracowników Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego w Bydgoszczy w roku 1939 zginęli z rąk Gestapo…”. I tu odczytujemy 15 nazwisk, a wśród nich dr. Kulmatyckiego. Oryginalna tablica z czarnego szkła, ze złoconym liternictwem, już nie istnieje. W latach 70. XX wieku zastąpiono ją tablicą granitową, która eksponowana jest w auli Instytutu przy ul. Weyssenhoffa 11. [Dane biograficzne dr. Kulmatyckiego pochodzą z publikacji Bydgoski Słownik Biograficzny, Janusz Kutta (red.), Bydgoszcz 1995, tom II, s. 88–89]. Bydgoscy nauczyciele w czasie II wojny światowej to oficerowie Wojska Polskiego. Uczestnicy wrześniowych walk z 1939 roku w obronie Bydgoszczy i innych miast w Polsce. To ofiary ludobójstwa w Katyniu w 1940 roku oraz zwycięzcy żołnierze spod Tobruku w Libii w roku 1941, na chwalebnym szlaku II Korpusu Armii Polskiej generała Władysława Andersa. To osoby zaangażowane w działalność konspiracyjną, także w tajne nauczanie. Giną na polu walki i w czasie ulicznych aresztowań. Są mordowani w obozach koncentracyjnych i obozach internowania, jak ten przy ul. Artyleryjskiej. Są jeńcami oflagów. Stają się przymusowymi robotnikami pracującymi na rzecz III Rzeszy w głębi Niemiec oraz w Polsce, jak w tej fabryce broni w Łęgnowie. To w końcu ludzie

– lat 28, nauczyciel Gimnazjum Kupieckiego w Bydgoszczy. Rozstrzelany dnia 10 września 1939 r. przed kościołem na Szwederowie i tam pochowany.

Hanusiak Zygmunt

– lat 39, nauczyciel Gimnazjum Kupieckiego w Bydgoszczy. Rozstrzelany dnia 9 września 1939 r. na Starym Rynku. Ciało pochowano na cmentarzu przy ul. Szubińskiej.

Małuszyński Zdzisław

– lat 29, nauczyciel szkoły powszechnej w powiecie bydgoskim. Ostatnio przebywał w Bydgoszczy. Poległ jako oficer Wojska Polskiego we wrześniu 1939 r.

Młyński Michał

– lat 63, długoletni woźny Szkoły Powszechnej im. Adama Mickiewicza w Bydgoszczy. Zamordowany w szkole przez soldateskę hitlerowską wraz z trzyosobową rodziną. Ciało ekshumowano i pochowano na cmentarzu.

Momot Franciszek

– lat 40, kierownik Szkoły Powszechnej im. M. Curie-Skłodowskiej w Bydgoszczy. Bierze udział w kampanii wrześniowej jako kapitan rezerwy. W czasie odwrotu przez Bydgoszcz załamuje się psychicznie. W Brzozie wystrzałem w skroń kończy życie.

Penkowiak Florian

– lat 37, nauczyciel Szkoły Powszechnej im. E. Estkowskiego w Bydgoszczy. Rozstrzelany dnia 8 września 1939 r. na ul. Dworcowej w Bydgoszczy. Ciało przeniesiono na cmentarz Bohaterów Bydgoszczy.

Przybysz Bolesław

– lat 32, nauczyciel szkoły powszechnej w Bydgoszczy. Zginął w 1944 r. w oflagu Dessau podczas bombardowania.

Radwańska Kazimiera

– lat 47, nauczycielka Szkoły Powszechnej im. ks. S. Bandurskiego przy ul. Świętojańskiej w Bydgoszczy. Zasłużony działacz harcerski, sportowy i społeczny. Zaangażowana w pracę konspiracyjną na terenie Generalnej Guberni. Aresztowana przez gestapo w 1944 r. Przewieziona do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie, a następnie w Bergen-Belsen. Zmarła w kwietniu 1945 r. na skutek wycieńczenia i odniesionych ran. październik 2016 |

| 17

Antoni Olejnik i Medard Męczykowski, nauczyciele Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Bydgoszczy. Fotografia wykonana przed egzekucją w Dolinie Śmierci, 1 XI 1939. Fot. F. Bernaś, J. Mikulska-Bernaś, Bydgoski Wrzesień, Warszawa 1968

Władysław Bieliński, Czesław Przybylski i Antoni Olejnik, bydgoscy nauczyciele. Fotografia wykonana przed egzekucją w Dolinie Śmierci, 1 XI 1939. Fot. E. Serwański, Dywersja niemiecka i zbrodnie

Leon Kaja, nauczyciel w Szkole Ćwiczeń przy Państwowym Seminarium Nauczycielskim w Bydgoszczy. Fotografia wykonana przed egzekucją w Dolinie Śmierci, 1 XI 1939. Fot. E. Serwański, Dywersja niemiecka

hitlerowskie w Bydgoszczy na tle wydarzeń w dniu 3 IX 1939, Poznań 1984

i zbrodnie hitlerowskie w Bydgoszczy na tle wydarzeń w dniu 3 IX 1939, Poznań 1984

Rodziny internowanych przed bramą koszar przy ul. Gdańskiej 147 w Bydgoszczy w oczekiwaniu na informacje o bliskich. Fot. archiwum prywatne K. Drozdowskiego, [w:], W. Trzeciakowski, Śmierć w Bydgoszczy 1939–1945, Bydgoszcz 2013

18 |

| październik 2016

poszukiwani i prześladowani tylko dlatego, że stanowią silną i wpływową – dzięki swemu wykształceniu, świadomości i autorytetowi – część polskiego społeczeństwa. Są więc traktowani jako niebezpieczni przez okupanta i jego totalitarną władzę. Wiele jest w Bydgoszczy i okolicznych miejscowościach tablic poświęconych pamięci pedagogów. Przypominają one ich misję, bo tak niegdyś rozumiano nauczanie i wychowanie, a także tragiczne okoliczności śmierci w czasie wojny. Często fundowane są przez kolegów-nauczycieli, którym szczęśliwie udało się przeżyć piekło wojny. Inne powstały staraniem wychowanków, uczniów oraz komitetów rodzicielskich. Znajdujemy je w dawnym Gimnazjum Klasycznym, a dzisiejszym I Liceum Ogólnokształcącym im. C.K. Norwida przy pl. Wolności 9. Także w Gimnazjum Kupieckim, późniejszej Żeńskiej Szkole Zawodowej, a po licznych zmianach organizacyjnych – Publicznej Szkole Dokształcającą nr 1, która obecnie jest Państwowym Zespołem Sztuk Plastycznych przy ul. Konarskiego 2. Odnajdziemy taką tablicę w Katolickim Liceum Ogólnokształcącym nr 1 im. Jana III Sobieskiego przy ul. S. Leszczyńskiego 49 oraz na ścianie domu przy ul. Nowodworskiej 1, gdzie upamiętnieni są nauczyciele z dawnego Miejskiego Liceum i Gimnazjum Matematyczno-Przyrodniczego, a obecnego Gimnazjum im. M. Kopernika przy ul. Nowodworskiej 13. Tych tablic są dziesiątki. Jak to brzmi i co z tego wynika? „Mortui sunt, ut vivamus liberi, 1939–1945” („Umarli, byśmy mogli żyć jako wolni ludzie”). Przystańmy i przeczytajmy te słowa w ciszy. Przez chwilę będzie tak, jakbyśmy ofiarowywali im kwiaty w Dniu Nauczyciela. Oryginalny opis cytowanego dokumentu: „Fragment zeznania złożonego przez świadka – Jana Laskowskiego, przed mgr. Rajmundem Kuczmą, współpracownikiem Instytutu Zachodniego w Poznaniu, w gmachu Muzeum im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, dnia 12 V 1959 r.”. Maszynopis. Dokument udostępniony przez Miejski Komitet Pamięci Walk i Męczeństwa w Bydgoszczy.

Roesler Alfons

– lat 40, nauczyciel Szkoły Muzycznej w Bydgoszczy., artysta muzyk. Zmobilizowany w stopniu oficera, poległ we wrześniu 1939 r. w Bydgoszczy.

Tobolewski Michał

– lat 34, nauczyciel Szkoły Powszechnej im. M. Curie-Skłodowskiej w Bydgoszczy. Działacz oświatowy na obczyźnie. Nierozpoznany, pracuje w Bydgoszczy jako robotnik, do chwili aresztowania go przez gestapo w grudniu 1944 r. Przed wyzwoleniem Bydgoszczy uprowadzony wraz ze wszystkimi więźniami przez gestapo w niewiadomym kierunku. Zginął. Prawdopodobnie gestapowcy umieścili więźniów w magazynach amunicji na Osowej Górze pod Bydgoszczą. Magazyny eksplodowały w styczniu 1945 r.

Wacowski Wojciech

– lat 45, nauczyciel Miejskiego Gimnazjum Żeńskiego w Bydgoszczy. Uwięziony w V bloku. Po zwolnieniu w dniu 24 października 1939 r. ponownie aresztowany i wywieziony do obozu koncentracyjnego w Mauthausen-Gusen, gdzie zamęczony zmarł 28 marca 1941 r.

Żuchowski Leonard

– lat 56, emerytowany kierownik szkoły w Koronowie, zamieszkały w Bydgoszczy. Uwięziony przez Selbstschutz w V bloku, zostaje wywieziony 31 października 1939 r. i zamordowany w Dolinie Śmierci. Ciało pochowano na cmentarzu Bohaterów Bydgoszczy.

2 Stanisław Lisewski, „Najgroźniejsza jest polska inteligencja” (fragment). Maszynopis. Dokument udostępniony przez MKPWiM w Bydgoszczy.

Stanisław Lisewski, „W sprawie zamordowanego przez Selbstschutz w Bydgoszczy nauczyciela praktykanta Tadeusza Majerowicza z Bydgoszczy” (fragment). Bydgoszcz, 22 IV 1983. Rękopis. Dokument udostępniony przez MKPWiM w Bydgoszczy.

Biogramy zamordowanych nauczycieli pochodzą z: aneks „Nauczyciele bydgoscy, którzy zginęli w latach 1939–1945”, [w:] Szkice i wspomnienia – martyrologia nauczycielstwa bydgoskiego w latach okupacji 1939–1945, Stanisław Lisewski (red.), Zarząd Oddziału Miejskiego ZNP w Bydgoszczy, październik 1972 r. Kopia rękopisu. Dokument udostępniony przez Miejski Komitet Pamięci Walk i Męczeństwa w Bydgoszczy. październik 2016 |

| 19

Adresy bydgoskich instytucji kultury AKADEMIA MUZYCZNA

im. Feliksa Nowowiejskiego, ul. J. Słowackiego 7, 85-008 Bydgoszcz, tel. 523 210 582, www.amuz.bydgoszcz.pl 1 Akademicka Przestrzeń Kulturalna przy Wyższej Szkole Gospodarki, ul. Królowej Jadwigi 14, 85-229 Bydgoszcz, Koordynator: mgr Marta Rosenthal-Sikora www.apk.byd.pl; e-mail: apk@byd.pl tel. 52 567 00 57 Muzeum Fotografii – Adam Juszkiewicz Galeria Debiut – Marta Rosenthal-Sikora Galeria Nad Brdą – Karolina Prus 2 artGallery galeria & pracownia plastyczna ul. Krasińskiego 5 facebook.com/osa.artGallery 3

Bydgoski Klub Miłośników

Kaktusów, przy Klubie „ARKA” BSM, ul. M. Konopnickiej 24a, 85-124 Bydgoszcz, przewodniczący Jerzy Balicki, tel. 523 215 538, www.bkmk.strefa.pl/ Bydgoskie Centrum Informacji, ul. Batorego 2, 85-104 Bydgoszcz, bci@visitbydgoszcz.pl, www.visitbydgoszcz.pl 4 BYDGOSKIE STOWARZYSZENIE ARTYSTYCZNE, ul. Pomorska 76, 85-051 Bydgoszcz, tel. 523 401 806, Prezes zarządu Wiesław Karpusiewicz

BYDGOSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE, SOCIETAS SCIENTIARUM BYDGOSTIENSIS, BYDGOSZCZ SCIENTIFIC SOCIETY, ul. Jezuicka 4, 85-102 Bydgoszcz, tel./fax 523 222 268, www.btn.bydgoszcz.eu, prezes prof. dr hab. inż. Marek Bieliński, czynne: pon.-pt. 9.00-14.00 6

Dom Edukacyjno-Kulturalny „REGNUM” przy Fundacji „Nowe Pokolenie”, ul. A.G. Siedleckiego 12 i ul. Bośniacka 3, dyr. Joanna Dobska, tel./fax 523 711 051, kom. 793 101 280, www.nowe-pokolenie.pl, fundacja@nowe-pokolenie.pl

Dom Kultury ORION, ul. 16 Pułku Ułanów Wlkp. 1, 85-319 Bydgoszcz, tel. 523 487 201, kierownik Nikoletta Stachura

ljazz – Centrum Artystyczne ul. Kręta 3, 88-117 Bydgoszcz tel. 523 221 574, 662 152 726 www.eljazz.com.pl 41

20 |

Artystycznej, ul. Pomorska 68A/1, Bydgoszcz 40

FILHARMONIA POMORSKA dyrektor Maciej Puto, ul. Andrzeja Szwalbego 6, 85-080 Bydgoszcz. Rezerwacja telefoniczna w godz. 11-14, tel. 523 210 234; wew. 21, bilety@filharmonia.bydgoszcz.pl, www.filharmonia.bydgoszcz.pl 7 FUNDACJA „WIATRAK”, Prezes Fundacji: Ks. Krzysztof Buchholz ul. Bołtucia 5, 85-791 Bydgoszcz tel. 523 234 810, fax 523 234 811 www.wiatrak.org.pl, e-mail: sekretariat@wiatrak.org.pl, Biuro Fundacji „Wiatrak” czynne: pon.-pt. 8.00-20.00

Galeria Wspólna (MCK+ZPAP), ul. Batorego 1/3, 85-104 Bydgoszcz, tel. 523 221 447 e-mail: galeriawspolna@onet.pl 22

Izba Pamięci

Adama Grzymały-Siedleckiego, WiMBP, ul. Libelta 5, tel. 523 238 207, czynne: wt. i pt. 13-18, śr. 10-15 19

Kamienica 12, ul. Poznańska 12,

85-129 Bydgoszcz, tel. 887 164 349, e-mail: artdeco-kontakt@wp.pl 45

Klub ARKA, ul. M. Konopnickiej 24a, 85-124 Bydgoszcz, tel. 523 487 202, kierownik Nikoletta Stachura

GALERIA 85

Klub HEROS, ul. Gen. W. Thomée 1, Bydgoszcz, tel. 523 430 004, kierownik Grażyna Wrzecionek

Galeria ALIX, M. i M. Dobeccy, ul. Jezuicka 26 18

Klub Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, ul. Sułkowskiego 52a, 85-915 Bydgoszcz, tel. 261 413 550, kierownik mgr Marek Trojan. Biblioteka Klubu IWspSZ, tel. 261 413 563, kierownik mgr Zdzisława Gajownik, e-mail: klubiwspsz@wp.mil.pl

prowadzi Ewa Pankiewicz, ul. Gdańska 17, 85-006 Bydgoszcz, tel. 523 226 222 17

Galeria AUTORSKA Jan Kaja i Jacek Soliński, ul. Chocimska 5, 85-097 Bydgoszcz, tel. 608 596 314, www.autorska.pl, galeria@autorska.pl 8 Galeria BRDA – działająca pod patronatem Galerii Miejskiej bwa, Bydgoszcz ul. Dworcowa 94 (w siedzibie hotelu BRDA) 9

BYDGOSKIE TOWARZYSTWO HERALDYCZNO-GENEALOGICZNE, ul. Wyczółkowskiego 21/1, tel. 523 413 291, prezes Paweł Bogdan Gąsiorowski

Dom Kultury MODRACZEK, ul. Ogrody 15, tel./fax 523 713 331, www.modraczek.smbudowlani.pl, e-mail: modraczek@tvogrody.com, abuzalska@smbudowlani.pl, dyr. Agnieszka Buzalska

Farbiarnia Pracownia Fotografii

Galeria Francuska MISTRAL, przy WSG, prowadzi Henryka Stachowska prezes Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Francuskiej, ul. Garbary 2, budynek A, tel. 668 705 587 11 GALERIA INNOWACJI UTP ul. Prof. S. Kaliskiego 7, 85-789 Bydgoszcz, kier. dr Anna Bochenek, czynne 10-17 Galeria KANTOREK, tel. 523 210 211, czynna: wt.-śr. 11-18, czw. 13-20, pt. 11-18, sob. 11-14 wstęp wolny 10 GALERIA MDK 1 przy MDK nr 1, ul. Baczyńskiego 3 GALERIA MIEJSKA bwa dyr. Karolina Leśnik, 85-006 Bydgoszcz, ul. Gdańska 20, tel. 523 393 050, godz. otwarcia: wt.-śr. 10-18, czw. 12-20, pt. 10-18, sob.niedz. 11.30-16.30. Wstęp wolny. bwa@galeriabwa.bydgoszcz.pl, www.galeriabwa.bydgoszcz.pl 12 GALERIA NA PIĘTRZE Studio Działań Artystycznych, ul. Długa 27, 85-034 Bydgoszcz, tel. 515 452 040, 601 443 119, sda.dluga27@interia.pl, czynne: pon.-pt. 10.00-20.00, sob. 12.00-16.00 13 Galeria Sztuki NEXT, ul. Poznańska 31, www.galerianext.pl, info@galerianext.pl 43 Galeria Wieży Ciśnień Muzeum Wodociągów, ul. Filarecka 1, 85-160 Bydgoszcz 42

| październik 2016

KLUB MIŁOŚNIKÓW AUSTRALII I OCEANII, ul. Plac Kościeleckich 8, pok. 8, Bydgoszcz, prezes Lech Olszewski, tel. 607 120 182, fax 052 321 32 60, www.kmaio.bydg.pl 20 Klub ODNOWA, ul. Planu 6-letniego 38, tel. 523 631 867, e-mail: klubodnowa@interia.pl, www.klubodnowa.strefa.pl, kier. Grażyna Salemska KLUB POLSKIEJ KSIĄŻKI, Hotel Centralny, ul. Dworcowa 85, tel. 523 432 452, Jolanta Kowalska oraz przy Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 4, tel. 523 412 504, Alicja Leśniak 21 KLUB ŚRODOWISK TWÓRCZYCH, ul. Batorego 1/3, tel./fax 523 228 715, 523 225 677, prezes Piotr Trella 22 Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury w Bydgoszczy pl. Kościeleckich 6, 85-033 Bydgoszcz, wok@wok.bydgoszcz.com, tel. 52 585 15 01–03; Galeria Sztuki Ludowej i Nieprofesjonalnej, kierownik: Katarzyna Wolska, tel. 52 322 22 36, galeria@wok.bydgoszcz.com, www.wok.bydgoszcz.com 37

Miejskie Centrum Kultury

w Bydgoszczy, ul. Marcinkowskiego 12, 85-056 Bydgoszcz, tel. 523 255 555 (informacja) sekretariat@mck-bydgoszcz.pl, www.mck-bydgoszcz.pl 39

Międzynarodowe Centrum Kultury i Turystyki oraz Esperantotur ul. M. Skłodowskiej-Curie 10, 85-094 Bydgoszcz tel./fax: 523 461 151, e-mail: info@esperanto.bydgoszcz.eu

Młodzieżowy Dom Kultury Nr 1, ul. K.K. Baczyńskiego 3, 85-805 Bydgoszcz, tel. 523 755 349, fax 523 450 628, e-mail: mdknr1bydgoszcz@go2.pl, www.mdk1.bydgoszcz.pl, dyr. Piotr Skowroński Młodzieżowy Dom Kultury nr 2, im. Henryka Jordana, ul. Leszczyńskiego 42, 85-137 Bydgoszcz, tel./fax 523 731 795, dyr. Adam Łętocha. Biblioteka Literatury Fantastycznej im. Janusza A. Zajdla – Gimnazjum Nr 20, ul. Tucholska 30, czynne: wt., śr. 16-19 Młodzieżowy Dom Kultury nr 3 (Zespół Szkół i Placówek nr 1 w Bydgoszczy), ul. Stawowa 53, 85-323 Bydgoszcz, tel. 52 373 25 15, fax/tel. 52 348 68 68 Młodzieżowy Dom Kultury nr 4, ul. Dworcowa 82, 85-010 Bydgoszcz, tel./fax 523 224 413, e-mail: mdk4@cps.pl, www.mdk4.bydgoszcz.pl, dyr. Małgorzata Gładyszewska 23 Młodzieżowy Dom Kultury nr 5, ul. Krysiewiczowej 8, 85-796 Bydgoszcz, tel./fax 523 485 002, dyr. Jolanta Wawrzonkowska, www.mdk5.bydgoszcz.pl, mdk@mdk5.bydgoszcz.pl Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa Polskiego Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, ul. Berwińskiego 4, 85-044 Bydgoszcz, tel./fax 523 462 318, e-mail: muzeum@ukw.edu.pl, czynne: wt.-pt. 10-14, dyr. prof. dr hab. Adam Sudoł 24 MUZEUM FARMACJI Apteki Pod Łabędziem, ul. Gdańska 5, tel. 523 220 187. 25 MUZEUM KANAŁU BYDGOSKIEGO, przy III LO, ul. Nowogrodzka 3, www.muzeumkanalu.pl, tel. 693 765 075 Muzeum Mydła i Historii Brudu ul. Długa 13-17, 85-032 Bydgoszcz. Rezerwacja tel. 525 157 015, e-mail: warsztaty@muzeummydla.pl; www.muzeummydla.pl 15 MUZEUM OKRĘGOWE im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy Dyrektor dr hab. Michał F. Woźniak; Sekretariat: tel./fax 52 58 59 966, e-mail: sekretariat@muzeum.bydgoszcz.pl; www.muzeum.bydgoszcz.pl, Godziny otwarcia Muzeum w śródmieściu: wtorek, środa, piątek – 10.00-18.00; czwartek – 10.00-19.00; sobota, niedziela – 11.00-18.00; poniedziałek – nieczynne, w soboty wstęp bezpłatny Godziny otwarcia Exploseum: wtorek, środa, piątek, sobota, niedziela – 9.00-17.00; czwartek – 9.00-19.00; poniedziałki – nieczynne; we wtorki – wstęp bezpłatny 26 Muzeum Wodociągów: Hala Pomp, ul. Gdańska 242 oraz Wieża ciśnień, ul. Filarecka 1

MUZEUM OŚWIATY, ul. M. Curie-Skłodowskiej 4, tel. 523 426 590 MUZEUM WOJSK LĄDOWYCH, ul. Czerkaska 2, 85-641 Bydgoszcz, dyr. Mirosław Giętkowski, tel. 523 782 026, Godziny otwarcia: wtorek – piątek: 8.30-15.30; w niedziele: 10.00-14.00; w soboty i poniedziałki – nieczynne. www.muzeumwl.pl

pera NOVA w Bydgoszczy dyrektor: Maciej Figas, ul. Marszałka Focha 5, 85-070 Bydgoszcz, tel. 523 251 502, Dział Promocji i Obsługi Widzów oraz przedsprzedaż biletów: tel. 523 251 655, fax 523 251 636. Kasa biletowa tel. 523 251 555. Obiekt dostosowany dla potrzeb osób niepełnosprawnych, www.operanova.bydgoszcz.pl 27 Otwarta Przestrzeń „Światłownia” ul. Św. Trójcy 15, 85-224 Bydgoszcz, swiatlownia@onet.pl, www.swiatlownia.eu 44

PAŁAC MŁODZIEŻY, ul. Jagiellońska 27,

85-097 Bydgoszcz, tel. 523 210 081, www.palac.bydgoszcz.pl, dyr. Joanna Busz. Tutaj: Galeria Pałac 28 Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Mariana Rejewskiego, ul. Skłodowskiej-Curie 4, 85-094 Bydgoszcz, tel. 523 413 074; www.pbw.bydgoszcz.pl, dyr. Ewa Pronobis-Sosnowska

PROF-EUROPE Stowarzyszenie Nauczycieli Języka Francuskiego w Polsce, ul. Dworcowa 80, 85-010 Bydgoszcz. Prezes: Marta Samolej-Chmielewska, tel./fax 523 221 661 oraz 601 679 572, www.profeurope.pl 29

STOWARZYSZENIE ARTYSTYCZNE „MÓZG”, www.stowarzyszenie.mozg.art.pl, ul. Gdańska 10, 85-006 Bydgoszcz, tel. 523 455 195 30

Salezjańskie Stowarzyszenie Wychowania Młodzieży, ul. Salezjańska 1, 85-792 Bydgoszcz, www.dominiczek.salezjanie.pl, tel. 523 447 401 lub 523 766 739

TEATR PANTOMIMY „DAR”

www.dar.art.pl; e-mail: teatrdar@wp.pl tel. 523 407 468, 602 572 021, 602 257 675 TEATR POLSKI im. Hieronima Konieczki dyrektor: Paweł Wodziński, al. Mickiewicza 2, 85-071 Bydgoszcz, tel. 523 397 841, kasa główna: pon.-sob. godz. 10.00-19.00, niedz./święta: trzy godziny przed spektaklem, tel. 523 397 818; kasa ul. Rejewskiego 3 (CH Auchan): codziennie w godz. 10.00-19.00, tel. 885 607 090; bilety@teatrpolski.pl, www.teatrpolski.pl 31

TOWARZYSTWO INICJATYW KULTURALNYCH, ul. Dworcowa 62/2, 85-009 Bydgoszcz, tel. 523 213 371, prezes Maria Papała 32

TOWARZYSTWO MIŁOŚNIKÓW MIASTA BYDGOSZCZY, ul. Jezuicka 4, tel./fax 523 225 196, 523 454 434, www.tmmb.pl, e-mail: biuro@tmmb.pl, skrytka pocztowa nr 17, 85-169 B 37, prezes Jerzy Derenda. Biuro Zarządu czynne pon.-pt. 9-15, sklep TMMB z bydgostianami, ul. Długa 15, czynny: pon.-pt. 10-18, sob. 10-14. 6 TOWARZYSTWO MUZYCZNE im. Ignacego Jana Paderewskiego, ul. ks. Piotra Skargi 7, 85-018 Bydgoszcz, tel./fax 523 270 291, www.konkurspaderewskiego.pl prezes prof. Katarzyna Popowa-Zydroń 33 TOWARZYSTWO OPEROWE im. prof. Felicji Krysiewiczowej, ul. Focha 5, 85-006 Bydgoszcz, prezes Zenona Tomczak, tel. 603 993 852, sekretarz zarządu Danuta Święcichowska 27 TOWARZYSTWO POLSKO-AUSTRIACKIE, Oddział B. ul. Stary Rynek 5, 85-104 Bydgoszcz, tel. 609 678 277, e-mail: lubomira.kubiak@gmail.com, prezes Lubomira Kubiak, dyżury w każdą drugą środę miesiąca 34 TOWARZYSTWO POLSKO-NIEMIECKIE, ul. Fordońska 120. Dyżury w każdy trzeci poniedziałek miesiąca w godz. 13-16, e-mail: tpn1@wp.pl www. tpnbydgoszcz.bugs3.com, www.facebook.com/tpn.Bydgoszcz prezes Danuta Szczepaniak-Kucik, tel. 504 100 024, sekretarz Krystyna Bender-Dudziak, tel. 605 666 936

TOWARZYSTWO POLSKO-WŁOSKIE Stary Rynek 22-24 (III p., wejście przez KATALOGI), tel. 523 238 008, dyżury: 1. środa miesiąca godz. 17-19 www.api.bydgoszcz.pl; api@api.bydgoszcz.pl, prez. Elżbieta Renzetti 35 TOWARZYSTWO PRZYJAŹNI POLSKO-FRANCUSKIEJ, Prezes: Beata Żmuda tel. 693 925 911, wiceprezes: Maria Pastucha, tel. 694 582 721 www.tppf.byd.pl 11 URZĄD MIASTA, Biuro Kultury Bydgoskiej ul. Jezuickiej 14a, 85-102 Bydgoszcz, www.bydgoszcz.pl, tel. 525 858 189, Dyrektor Magdalena Zdończyk 36 WĘDROWNICZEK – Klub Turystyczny, prezes Adam Czachorowski, tel. 523 251 635 WiMBP BIBLIOTEKA GŁÓWNA Bydgoszcz, ul. Długa 39, tel. 523 238 008, 523 399 200 – centrala; 523 287 390 – sekretariat, fax 523 287 390, e-mail: sekretariat@wimbp.bydgoszcz.pl, www.wimbp.bydgoszcz.pl Dyrektor: Ewa Stelmachowska 35

Redakcja BIK prosi Państwa o weryfikację danych: bik@mck-bydgoszcz.pl

październik 2016 |

| 21

Filharmonia Pomorska im. I.J. Paderewskiego 3.10.2016, poniedziałek, godz. 11.00, 12.30

Poranki muzyczne dla seniorów Drewno zawsze w modzie Agnieszka Karwowska – flet Ewelina Klocek – obój Krzysztof Biernacki – klarnet Andrzej Szcześniewski – fagot Anna Merder – przygotowanie i prowadzenie Bach, Mozart, Rossini, Debussy Melomani seniorzy poznają bardzo ciekawą grupę instrumentów dętych drewnianych i dzieła, które stworzyli z myślą o nich najwięksi kompozytorzy. 8.10.2016, sobota, godz. 11.00, Koncert dla dzieci od 3 do 6 lat

Innowacyjny projekt Filharmonii powstał kilka lat temu i cieszy się coraz większym powodzeniem u przyszłych mam i młodych rodziców, o bilety trzeba naprawdę zabiegać i to o wiele wcześniej, z uwagi na ograniczoną liczbę miejsc dla dzieci. 14.10.2016, piątek, godz. 19.00

Inauguracja sezonu artystycznego 2016/2017 Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej Kai Bumann – dyrygent Maurice Ravel (1875–1937) – Walce szlachetne i sentymentalne Witold Lutosławski (1913–1994) – IV Symfonia Modest Musorgski (1839–1881) – Obrazki z wystawy

Akademia Wiolimisia Na dwa czy na trzy? Katarzyna Jaracz – śpiew Paweł Krasulak – śpiew Tomasz Gluska – trąbka Adam Pilarski – fortepian Dorota Borowicz – przygotowanie i prowadzenie Strauss, Verdi, Kálmán Dzieci poznają brzmienie różnych instrumentów, popularne melodie i piosenki, style i literaturę muzyczną. Wszystko to za sprawą WioliMisia, który dzięki swoim przygodom poznaje ten czarujący świat razem z Panią Muzyką. 8.10.2016, sobota, godz. 12.30 Koncert dla niemowląt, małych dzieci do 2. roku życia oraz kobiet w ciąży

82. Od brzuszka do uszka maluszka „Muzyczna podróż do Francji” Maciej Drapiński – akordeon Krzysztof Biernacki – klarnet Michał Kwaśniak – skrzypce Jacek Kwaśniak – instrumenty perkusyjne Katarzyna Szewczyk – przygotowanie i prowadzenie Ravel, Debussy, Monti, Poulenc

22 |

| październik 2016

Kai Bumann

Ravel wydał Walce szlachetne i sentymentalne w 1911 r. Cykl ten – pierwotnie fortepianowy (1911), potem zorkiestrowany (1912) – jest hołdem dla Franza Schuberta, tutaj dla jego „niewinnych i płochych walczyków”. Na partyturze kompozytor napisał słowa francuskiego poety Henri de Régniera, które wiele wyjaśniają: „… rozkoszna i wciąż nowa przyjemność bezużytecznego zajęcia”. Utwór składa się z 7 miniatur – lirycznych, melodyjnych i niezmiernie miłych dla ucha – wyrażających „niewysłowiony urok Ravelowskiej muzyki”. IV Symfonia Lutosławskiego została zamówiona przez Orkiestrę Filharmonii w Los Angeles i wykonana była po raz pierwszy przez tę orkiestrę w jej siedzibie 5 lutego 1993 r. pod dyrekcją kompozytora. Napisał o niej do jednego z przyjaciół: „Moja Czwarta po mojej Trzeciej to trochę tak, jak Czwarta Beethovena po Eroice”. Ostatnią Symfonię Lutosławskiego charakteryzują niezwykła śpiewność i melodyczność, toteż nazywana jest łabędzim śpiewem modernizmu, jednak rozwinięcie nowych idei zniweczyła niespodziewana śmierć kompozytora w kilkanaście miesięcy po napisaniu utworu… Obrazki z wystawy Musorgski poświęcił pamięci przyjaciela – kompozytora, architekta i malarza Wiktora Hartmanna. Kompozytor, zainspirowany jego retrospektywną wystawą, napisał cykl fortepianowy składający się z 10 miniatur noszących te same tytuły, co rysunki i akwarele Hartmanna. Wersja instrumentalna, którą wszyscy się zachwycają, powstała dzięki kongenialnej aranżacji Ravela.

19.10.2016, środa, godz.19.00

Dzieła mistrzów baroku

Orkiestra Kameralna Capella Bydgostiensis José Maria Florêncio – dyrygent Vivaldi, Händel, Telemann

młodszych włoskich skrzypków, otrzymał swój pierwszy dyplom, i to z wyróżnieniem, w Konserwatorium Muzycznym V. Belliniego w Palermo. W wieku 12 lat miał poważny debiut z Orkiestrą Sinfonica Siciliana (Vieuxtemps – V Koncert skrzypcowy). Od tamtej pory wiele koncertuje, a jego kreacje są entuzjastycznie przyjmowane tak przez publiczność, jak i krytyków. Ponadto w programie jeszcze jeden włoski akcent – utwór Rossiniego, kolejnego słynnego kompozytora słonecznej Italii, i właśnie z tych powodów narodził się znamienny tytuł koncertu symfoników. KONCERT Z NIANIĄ Na czas trwania koncertu będzie można zostawić dzieci (od 3. roku życia) pod opieką wykwalifikowanych animatorów z UKW. Prosimy o zgłoszenia najpóźniej jeden dzień przed koncertem. Bilety dla dzieci w cenie 10 zł będą do odbioru w kasie biletowej FP. 27.10.2016, czwartek, godz. 19.00

Pamiętajmy…

José Maria Florêncio, fot. Wojtek Szabelski

Wielbicieli muzyki wieków XVII i XVIII nie może w tym dniu zabraknąć w sali koncertowej FP. Przed kameralistami stanie maestro Florêncio, który od lat sprawuje funkcję ich stałego gościnnego dyrygenta. W tym koncercie Capella poprowadzi publiczność w kręgi muzyki największych twórców baroku. Usłyszymy Vivaldiego – mistrza ze słonecznej Italii, legendarnego „Rudego księdza”, kompozytora i genialnego skrzypka, postrzeganego jako właściwego reprezentanta solowego koncertu skrzypcowego na przełomie XVII i XVIII w., następnie Telemanna, który zyskał powszechną sławę już za życia i uważany jest za najbardziej płodnego kompozytora wszystkich czasów, oraz Händla – niemieckiego kompozytora, który w 1727 r. stał się poddanym Wielkiej Brytanii i jest tam, z pełnym szacunkiem, zaliczany w poczet narodowych kompozytorów. Styl najwybitniejszego twórcy muzyki późnego baroku cechuje połączenie trzech narodowych elementów: włoskiego, niemieckiego i angielskiego. 21.10.2016, piątek, godz. 19.00

Na włoską nutę Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej Massimiliano Caldi – dyrygent Andrea Obiso – skrzypce Gioacchino Rossini (1792–1868) – Uwertura do opery „Kopciuszek” Niccolò Paganini (1782–1840) – I Koncert skrzypcowy D-dur Felix Mendelssohn (1809–1847) – IV Symfonia A-dur „Włoska” op. 90 Massimiliano Caldi, z urodzenia mediolańczyk. Zwycięzca VI Konkursu Dyrygentów im. G. Fitelberga w Katowicach, główny dyrygent Polskiej Filharmonii Bałtyckiej, główny dyrygent i konsultant artystyczny Filharmonii Koszalińskiej. W Polsce prowadzi regularnie koncerty w głównych filharmoniach i w ramach najbardziej znanych polskich festiwali. Uznany przez krytykę za „cudowne dziecko” 22-letni obecnie Andrea Obiso, jako 14-latek, i jedyny z naj-

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej Chór Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Wojciech Rajski – dyrygent Bernard Mendlik – przygotowanie chóru Benedykt Odya – współpraca soliści Wolfgang Amadeus Mozart (1756–1791) – Requiem d-moll KV 626 Requiem d-moll KV 626 (msza żałobna) powstało w roku śmierci Mozarta, jest jednym z największych utworów sakralnych mistrza Amadeusza, a zarazem jego ostatnią, niedokończoną kompozycją. Mozart, będąc nadwornym kompozytorem w Wiedniu, przeważnie pisał utwory na zamówienie lub na własne potrzeby. Pisał dużo, szybko, dzieła jego powstawały bez większego związku z tym, co go otaczało. Zatem niewiele jego utworów ma swoją ciekawą historię powstania. Dziełem wyjątkowym, w historii którego dziś trudno już oddzielić wydarzenia autentyczne od mitu, jest właśnie ta ostatnia kompozycja Mozarta. Przypomnijmy legendarną już genezę tego arcydzieła: Requiem zlecono Mozartowi w lipcu 1791 r. anonimowo listem, który otrzymał od tajemniczego posłańca. Podejmowane próby w celu ustalenia nazwiska zleceniodawcy okazało się niemożliwe. Mozart otrzymał z góry honorarium, w takiej wysokości, jakiej zażądał. Nie został określony termin ukończenia dzieła. Nie określono też nawet ramowej koncepcji utworu. Mimo iż kompozycja była dla Mozarta bardzo interesująca, nie od razu przystąpił do pracy. Kiedy komponował Requiem, był już bardzo chory. Kompozytor nie zdołał ukończyć dzieła, choć zaprzątało go do ostatnich chwil życia – jeszcze 4 grudnia pracował nad wątkami Lacrimosa dies illa. Mozart prowadził wyścig z czasem, uważając, że pisze requiem na własną śmierć. Z takim przekonaniem zmarł. Niedługo po śmierci mistrza wyjaśniła się tajemnica związana z Requiem: ponoć skomponowanie mszy zlecił amator muzyczny, który często przywłaszczał sobie cudze kompozycje, wydając je pod swoim nazwiskiem – hrabiego Franciszka Walsegga zu Stuppach. Człowiek ten stracił przed laty żonę i zapragnął w owym czasie jej pamięć uczcić podniosłym utworem żałobnym. inf. Mariola Grochowina

październik 2016 |

| 23

Teatr Polski w Bydgoszczy

Pchła Szachrajka, fot. Arkadiusz Wojtasiewicz Dybuk, fot. Monika Stolarska

7.10.2016, piątek, godz. 19.00, Duża Scena TPB 8.10.2016, sobota, godz. 19.00, Duża Scena TPB 9.10.2016, niedziela, godz. 19.00, Duża Scena TPB Spektakle wyjazdowe: 13.10.2016, czwartek, godz. 19.00, Nowy Teatr, Warszawa 14.10.2016, piątek, godz. 19.00, Nowy Teatr, Warszawa

szych, wybitny polski poeta Jan Brzechwa. Tak! Chcemy bajki! Naprawdę? Ależ proszę bardzo – oto bajka, której bohaterką jest niezwykła Pchła Szachrajka. Niby malutka, prawie niewidoczna, ale – jak to z pchłami bywa – dokuczliwa, psotna, wszędobylska, piekielnie sprytna i na domiar złego niesłychanie pomysłowa. 15.10.2016, sobota, godz. 16.00, Duża Scena TPB 16.10.2016, niedziela, godz. 11.00, Duża Scena TPB czas trwania: 1 godz. 30 min z przerwą

Ignacy Karpowicz oraz zespół aktorski – Dybuk

Maria Kownacka – Plastusiowy pamiętnik

reżyseria: Anna Smolar; scenografia i kostiumy: Anna Met; muzyka: Natalia Fiedorczuk; reżyseria światła: Michał Głaszczka; asystentka reżyserki: Hanna Maciąg; asystentka scenografki: Marta Kuliga; występują: Mirosław Guzowski, Hanna Maciąg, Irena Melcer, Maciej Pesta, Sonia Roszczuk, Jan Sobolewski, Michał Wanio, Małgorzata Witkowska; inspicjent: Hanna Gruszczyńska

reżyseria: Lena Frankiewicz; kostiumy i scenografia: Melania Muras; choreografia: Iza Chlewińska; muzyka: Marek Napiórkowski; konsultant dziecięcy: Mikołaj Frankiewicz; asystentka scenografa: Marta Sidrów; inspicjent: Mateusz Stebliński; występują: Magdalena Łaska, Alicja Mozga/Małgorzata Trofimiuk, Artur Krajewski, Jakub Ulewicz; ze specjalnym udziałem Karoliny Adamczyk jako Zosi (materiał wideo)

Dybuk inspirowany dramatem Szymona An-skiego, w opracowaniu Ignacego Karpowicza, jest efektem zespołowej pracy, wspólnej refleksji dotyczącej mechanizmów przemocy, z którymi młodzi ludzie mierzą się w szkole. Historia zmarłego chłopaka, który powraca jako duch, by zamieszkać w ciele swojej ukochanej, jest opowieścią o winie indywidualnej i zbiorowej. 4.10.2016, wtorek, godz. 19.00, górne foyer

Czytanie performatywne Eve Leigh 4.10.2016, wtorek, godz. 10.00, Mała Scena TPB 5.10.2016, środa, godz. 10.00, Mała Scena TPB 8.10.2016, sobota, godz. 15.00, Mała Scena TPB czas trwania: 55 minut bez przerwy

Jan Brzechwa – Pchła Szachrajka opieka reżyserska: Łukasz Gajdzis; scenografia: Aleksandra Semenowicz; występują: Małgorzata Witkowska, Paweł L. Gilewski, Marcin Zawodziński; inspicjent: Mateusz Stebliński Chcecie bajki? To proste pytanie zadaje kolejnym już pokoleniom dzieci autor wielu utworów dla najmłod24 |

| październik 2016

Plastusiowy pamiętnik, fot. Magda Hueckel

B IK -u YT EL N IK Ó W E T D LA CZ w cenie u TAN I B IL Knumerem BI ym w ko ni er zi zł! Z paźd takl: bilety na spek fia pozorna” ra og Bi e: i a. n ck mi ni r te „Komor zamy w Zapras dz. 19.00 rnika o go e zi źd a p ak symalnie 21 za a do kupu m

Mimo że pierwszy odcinek Plastusiowego pamiętnika Marii Kownackiej ukazał się w 1931 roku, do dziś przygody ludzika z plasteliny fascynują kolejne pokolenia dzieci. Teatr Polski zaprasza najmłodszych widzów na kolorową, pełną humoru i mądrości bajkę o tym, co wydarzyło się w piórniku.

Jeden egzem

rawni plar z BIK-u up oc yjnej cenie. om 4 biletów w pr

Spektakle wyjazdowe: 11.10.2016, wtorek, godz. 19.00, Cricoteka, Kraków 13.10.2016, czwartek, 21. Konfrontacje Teatralne w Lublinie

Kantor Downtown 21.10.2016, piątek, godz. 19.00, Mała Scena TPB 22.10.2016, sobota, godz. 19.00, Mała Scena TPB 23.10.2016, niedziela, godz. 19.00, Mała Scena TPB czas trwania: 90 minut bez przerwy

Weronika Szczawińska/Bartek Frąckowiak – Komornicka. Biografia pozorna reżyseria: Bartek Frąckowiak; dramaturgia: Weronika Szczawińska; scenografia i kostiumy: Anna Maria Karczmarska; muzyka: Krzysztof Kaliski: wideo, reżyseria światła: Bartosz Nalazek, software trzewiczek; występuje: Anita Sokołowska Spektakl Komornicka. Biografia pozorna to próba podjęcia teatralnego śledztwa opartego na biografii Marii Komornickiej. Ta modernistyczna pisarka przez ponad połowę swojego życia nazywała siebie Piotrem Włastem. Kontrowersyjna, nazywana wariatką i od-

Komornicka. Biografia pozorna, występuje: Anita Sokołowska, fot. Michał Idczak

mieńcem była wybitną postacią czasów, w których przyszło jej funkcjonować. Poprzez swoją metamorfozę zwracała uwagę na trudne i ważne problemy ówczesnego świata, przewartościowania, kreację wizerunku, istotę płci. inf. Paulina Wenderlich

XI Europejskie Spotkania Artystyczne FESTIWAL WIELU SZTUK PROGRAM 14.10.2016, piątek, Pałac Nowy w Ostromecku, wstęp wolny – 18.00 – „Chopin w Paryżu” – odczyt muzykolog Agaty Mierzejewskiej; – 18.45 – koncert w wykonaniu Ewy Osińskiej, międzynarodowej pianistki. W programie utwory Fryderyka Chopina; – 19.30 – spotkanie z Ewą Osińską ilustrowane fragmentami filmów z koncertów. Rozmowę poprowadzi Agata Mierzejewska. 15.10.2016, sobota, Akademia Muzyczna, wstęp wolny – 10.00-14.00 – master classes z zaproszonymi artystami: Ewa Osińska – fortepian, Maria Sartova – śpiew i Barbara Marcinkowska – wiolonczela. 15.10.2016, sobota, Pałac Nowy w Ostromecku, wstęp wolny – 17.00 – spotkanie z Marią Sartovą, wybitną śpiewaczką, reżyserem operowym i filmowym, prowadzenie: Paweł Gabara – dyrektor Teatru Wielkiego w Łodzi (spotkania ilustrowane fragmentami koncertów i spektakli); – 18.00 – „Paryskie salony marzeń” – film o bohemie paryskiej w reżyserii Marii Sartovej.

16.10.2016, niedziela, Stara Hala Pomp (Muzeum Wodociągów), ul. Gdańska 242, wstęp wolny – 11.00 – koncert „Młode talenty” uczestników master classes, akompaniament: Agata Nowakowska-Gumiela i Tomasz Gumiela; – 15.30 – wernisaż akwareli studentów prof. dr hab. Anny Bochenek pt. „Architektura i Woda”, z okazji 670-lecia powstania miasta Bydgoszczy z udziałem Ryszarda Rogali; – 16.00 – prof. dr hab. Anna Bochenek, artysta malarz, komentuje prezentowany na ekranie obraz Jana Matejki „Chrzest Polski”; – 16.30 – uczniowie z IX Gimnazjum w Bydgoszczy prezentują poezję polską od Mikołaja Reja do Jana Pawła II; – 18.00 – recital „Najpiękniejsze przeboje musicali amerykańskich i piosenki francuskiej” w wykonaniu gwiazdy paryskiego kabaretu Belle Epoque Elżbiety Bocianowskiej – śpiew, przy fortepianie Aldona Krasucka.

październik 2016 |

| 25

Opera Nova w Bydgoszczy 1.10.2016, godz. 19.00 2.10.2016, godz. 18.00

Koncerty z okazji 60-lecia bydgoskiej sceny operowej i Międzynarodowego dnia Muzyki dyrygenci – Maciej Figas, Andrzej Knap, Piotr Wajrak reżyseria – Sebastian Gonciarz opracowanie scenograficzne – Mariusz Napierała choreografia – Teresa Kujawa, Zofia Rudnicka, Iwona Runowska prowadzenie – Urszula Guźlecka, Marek Jankowiak soliści – Halina Fulara-Duda, Darina Gapicz, Małgorzata Grela, Krystyna Nowak, Katarzyna Nowak-Stańczyk, Magdalena Polkowska, Małgorzata Ratajczak, Dorota Sobczak, Marta Ustyniak, Victoria Vatutina, Jacek Greszta, Łukasz Goliński, Sławomir Kowalewski, Maciej Musiał, Janusz Ratajczak, Szymon Rona, Tadeusz Szlenkier, Pavlo Tolstoy, gościnnie: Aleksandra Olczyk i Adam Woźniak Balet, Chór i Orkiestra Opery Nova w Bydgoszczy W programie tych galowych rocznicowych koncertów znajdą się arie, duety, sceny chóralne i części instrumentalne z inscenizacji Opery Nova. Przypomniane zostaną efektowne fragmenty ze spektakli ostatnich 20 lat, także tych, które już zeszły z afisza. Czasy wcześniejszej działalności bydgoskiej sceny operowej przypomniane zostaną dzięki projekcjom filmów archiwalnych, które stanowić będą tło akcji scenicznej. PARTNER GŁÓWNY KONCERTU – MIASTO BYDGOSZCZ

7.10.2016, godz. 19.00 8.10.2016, godz. 19.00 9.10.2016, godz. 18.00

Napój miłosny – opera komiczna Gaetana Donizettiego reżyseria i inscenizacja – Krzysztof Nazar kierownictwo muzyczne – Iwona Sowińska dyryguje – Piotr Wajrak scenografia – Stephan Dietrich przygotowanie chóru – Henryk Wierzchoń Jeśli powiemy, że to arcydzieło zostało skomponowane z fantazją twórczą raptem w kilka tygodni, że nie było szanującego się europejskiego teatru operowego, który nie wystawiłby go w ciągu następnych siedmiu lat, że rolę Nemorina wykonywali najwięksi śpiewacy, że należy do sztandarowych przykładów opery komicznej, to powinno przekonać do wybrania się na Napój miłosny. Wspaniała historia z wątkiem romansowym (leżąca u podstaw literatury europejskiej celtycka legenda o napoju miłosnym łączącym na wieki kochanków) – tu opowiedziana cudownym bel canto i z humorem. Reżyser nie przez przypadek umiejscowił akcję w sadzie pachnącym dojrzałymi jabłkami – symbolami miłości, 26 |

| październik 2016

gdyż miłość wytrwała i zwycięska jest tematem tej opery komicznej. Bohaterowie przewijają się przez scenę niesieni cudowną muzyką Donizettiego: arie Una furtiva lagrima i duety Esulti pur la barbara, Venti scudi – to prawdziwa próba dla wykonawców! Nad wartką i dowcipną historią unosi się cudowna muzyka. Tytułowy cudowny (rzekomo) napój, sprzedawany przez obrotnego szarlatana, jest katalizatorem całej akcji scenicznej. Zdumiewające, ale ten specyfik naprawdę działa! Wyreżyserowana w 2009 roku przez Krzysztofa Nazara opera komiczna zachwyca czytelnym prowadzeniem akcji scenicznej i wiarygodnie przedstawionymi postaciami. 22.10.2016, godz. 19.00 – premiera z okazji 60-lecia bydgoskiej sceny operowej 23.10.2016, godz. 18.00 – II premiera 25.10.2016, godz. 19.00

Stabat Mater – na sopran, alt, baryton, chór mieszany i orkiestrę op. 53. Harnasie – balet-pantomima w trzech obrazach na tenor solo, chór mieszany i orkiestrę do scenariusza kompozytora i Jerzego Mieczysława Rytarda, op. 55. inscenizacja i choreografia – Robert Bondara kierownictwo muzyczne – Maciej Figas scenografia – Julia Skrzynecka przygotowanie chóru – Henryk Wierzchoń reżyseria świateł – Maciej Igielski Utwory Szymanowskiego, jednego z największych kompozytorów XX wieku, wybrane zostały na uroczystą premierę, która 22 października br. uświetni obchody 60. rocznicy działalności polskiej sceny operowej w Bydgoszczy i objęta została honorowym patronatem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Choreografie do obu utworów tworzy Robert Bondara, artysta o uznanym dorobku, który w 2011 r. stworzył dla Baletu Opery Nova swój pierwszy autorski spektakl Zniewolony umysł, inspirowany esejem Czesława Miłosza. 29.10.2016, godz. 19.00 30.10.2016, godz. 18.00

Gioacchino Rossini Cyrulik sewilski – opera komiczna kierownictwo muzyczne – Włodzimierz Szymański reżyseria – Sławomir Żerdzicki scenografia – Jadwiga Jarosiewicz Historia europejskiej muzyki operowej byłaby niewyobrażalna bez Cyrulika sewilskiego. O tej operze komicznej można pisać w samych superlatywach: to popis maestrii kompozytorskiej, melodyjności, dowcipu, a doskonałe libretto to przykład pełnej wdzięku francuskiej komedii. Tytułowy cyrulik to sympatyczny nicpoń i zręczny intrygant doprowadzajmy do połączenia kochanków, znany czytelnikom Beumarchais’a i miłośnikom muzyki.Opera Rossiniego roi się od słynnych

26.10.2016, godz. 13.00, 16.00 27.10.2016, godz. 13.00, 16.00 28.10.2016, godz. 13.00, 16.00

Magiczne zabawki – balet dla dzieci

Cyrulik sewilski. Ryszrd Smęda jako Don Bartolo i Victoria Vatutina jako Rozyna. Fot.Andrzej Makowski

muzycznych tematów (Una voce poco fa’, „aria o plotce”). W bydgoskiej operze Cyrulik sewilski grany jest już 29 lat! Przedstawienie przygotowane w 1987 r. przez Sławomira Żerdzickiego (reżyseria) i Zygmunta Rycherta (kierownictwo muzyczne) miało swe wznowienie w 2002 r. pod batutą Włodzimierza Szymańskiego. To jedyny spektakl Opery Nova, którego dekoracje pamiętają jeszcze przedstawienia na scenie Teatru Polskiego w Bydgoszczy. To bogactwo muzyczne, niewyczerpane zasoby komizmu (wobec siły miłości i kobiecej przebiegłości zazdrość i „zbyteczna ostrożność” mężczyzn są bezsilne) i akcja w szalonym tempie. Przyjemność dla widzów tym większa, że w głównych partiach solowych występują soliści znakomicie śpiewający „morderczą” partyturę Gioacchina Rossiniego i równie udanie oddający komizm libretta.

libretto – Iwona Runowska, Sebastian Gonciarz reżyseria – Sebastian Gonciarz choreografia – Iwona Runowska kierownik muzyczny – Jakub Lubowicz scenografia – Mariusz Napierała efekty iluzjonistyczne – Tomasz Pałasz reżyseria świateł – Sebastian Gonciarz wykonawcy – Balet Opery Nova Propozycja repertuarowa dla dzieci (w wieku 4+). Akcja przedstawienia rozgrywa się w niezwykłym sklepie, w którym sprzedawane są osobliwe zabawki. Gdy zapada zmrok, sklepowy magazyn zamienia się w baśniowe krainy… Zabawki: Legoludek, Wróżka, Szmacianka, Bokserzy, niepokojący Ptak, budzą się do życia i wraz z głównymi bohaterami spektaklu: Magiem i dwojgiem dzieci, przeżywają zabawne przygody. Wykorzystana zostanie (odtwarzana mechanicznie) muzyka Aleksandra Głazunowa, Camille’a Saint-Saënsa, Claude’a Debussy’ego. Przedstawieniu dodają urody i tajemniczości projekcje multimedialne wyświetlane na dekoracjach oraz efekty iluzjonistyczne. Spektakl tworzony jest częściowo przez realizatorów dobrze znanych dorosłej części bydgoskiej publiczności: Runowska, Gonciarz i scenograf Mariusz Napierała od kilku lat realizują słynne koncerty sylwestrowo-noworoczne Opery Nova. inf. Ewa Chałat

Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa 27-28 października 2016, Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa, ul. Toruńska 55-57

VII Międzynarodowa Konferencja Interdyscyplinarna: Jeden świat – wiele kultur. 1050-lecie chrztu Polski a tożsamość narodowa Konferencja stanowi zaproszenie wszystkich osób, niezależnie od wyznania, do dyskusji o problemach współczesnego świata w aspekcie kulturowym, prawnym i ekonomicznym. W konferencji mogą uczestniczyć wszystkie zainteresowane osoby spoza środowiska akademickiego, dla których jest wstęp wolny (grupy zorganizowane proszone są o wcześniejsze potwierdzenie obecności: rektorat@kpsw.edu.pl, tel. 52 365 84 27 lub +48 510 993 084). P anele : I Chrzest Polski – źródła nadziei i tożsamości narodowej II Rozwój tożsamości kulturowej i świadomości historycznej w dialogu społeczno-edukacyjnym III Aksjologiczne podstawy polskiego prawa karnego w perspektywie jego ewolucji IV Państwo i prawo V Predykcje wokół nauk ekonomicznych z perspektywy historycznej VI Badania i rozwój techniki w XXI wieku październik 2016 |

| 27

Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego 13.10.2016, godz. 17.00, Spichrze nad Brdą, ul. Grodzka 7-11, wstęp wolny

Kuratorskie oprowadzanie po wystawie „Droga ku nieznanemu… Śladami wyprawy Lewisa i Clarka na Zachód Ameryki” Prezentacji dokona jej autor Adam Piekarski, członek Narodowego Muzeum Indian Amerykańskich w Waszyngtonie, Polskiego Stowarzyszenia Przyjaciół Indian oraz Polsko-Amerykańskiego Towarzystwa Etnograficznego, podróżnik i autor wydawnictw o tematyce indianistycznej. Sterba Rudolf, fotografia

obejmować następujące zespoły tematyczne: akt, portret, pejzaż, martwa natura, reportaż oraz eksperyment. Zaprezentowana na nich zostanie różnorodność formalna i tematyczna czeskiej i słowackiej fotografii oraz charakter kolekcji autorskiej. Zbiór prac obejmie okres od piktorializmu do czasów fotografii współczesnej. 2.10.2016, godz. 11.00-13.00, Europejskie Centrum Pieniądza, ul. Mennica 4; Zbiory Archeologiczne, ul. Mennica 2 (piwnica). Obowiązują zapisy, tel.: 52 585 99 11, 52 585 99 14 lub 52 585 99 10.

Niedziela w muzeum Tematem ekspozycji jest znane wydarzenie z lat 1804–1806: wyprawa Meriwethera Lewisa i Williama Clarka nad Pacyfik. Dwaj badacze, wyruszając w kierunku Pacyfiku, wkraczali na niezbadany dotychczas teren, który zamieszkiwały jedynie indiańskie plemiona, z których wiele nigdy nie miało kontaktu z białym człowiekiem. Wystawa, poprzez zaprezentowane fotografie, mapy, przedmioty oddające charakter ekspedycji oraz tubylcze artefakty, nie tylko obrazuje epokowe wydarzenie z historii Stanów Zjednoczonych, ale także przywołuje materialny dorobek wielu plemion, które członkowie ekspedycji napotkali na swej drodze. Oferta edukacyjna dedykowana wystawie By poznać jej szczegóły, zachęcamy do zapoznania się z jesienną ofertą zajęć muzealnych na stronie: www.muzeum.bydgoszcz.pl/edukacja. 20.10.2016, godz. 18.00, Spichrze nad Brdą, ul. Grodzka 7-11 – wernisaż wystawy, wstęp wolny. Wystawa czynna do 21 listopada

„Fotografia czeska i słowacka ze zbiorów prywatnych”

W ramach ekspozycji przedstawionych zostanie około 250 zdjęć autorstwa uznanych czeskich i słowackich fotografików tworzących w XX wieku. Zdjęcia będą 28 |

| październik 2016

Październikowa „Niedziela w Muzeum” związana będzie z wystawą czasową „Dzieje pieniądza”. W programie dwie propozycje: – w związku ze światowym dniem oszczędzania, który przypada w październiku, przygotowaliśmy warsztaty decoupage’u, podczas których każdy uczestnik wykona autorsko zdobioną skarbonkę; – dla starszych dzieci i młodzieży odbędzie się dzień z grą planszową. Spotkanie będzie miało charakter konkursowy. Główną nagrodą będzie gra planszowa. 28.10.2016, o godz. 15.00, Galeria Sztuki Nowoczesnej, ul. Mennica 8, wstęp wolny

Cykl „Piątki ze sztuką”:

„Nowe media. Przemiany w sztuce europejskiej i amerykańskiej II poł. XX wieku” – wykład dra Mateusz Solińskiego Przywołane zostaną i omówione takie nurty, jak m.in.: ekspresjonizm abstrakcyjny, malarstwo materii, pop-art, minimalizm, sztuka ziemi, op-art, konceptualizm, neoekspresjonizm i nowa figuracja. 27.10.2016, godz. 18.00, Galeria Sztuki Nowoczesnej, ul. Mennica 8; Exploseum, ul. Alfreda Nobla (aneks wystawy) – wernisaż wystawy, wstęp wolny

„Teatr życia” – wystawa prac graficznych Zhanga Minjie

Ekspozycja prezentuje prace graficzne pochodzącego z Chin Zhanga Minjie. Artysta otrzymał Nagrodę im.

Leona Wyczółkowskiego ufundowaną przez Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy podczas Międzynarodowego Triennale Grafiki w Krakowie w 2015 roku. Prace prezentowane na wystawie pochodzą z dojrzałego okresu twórczości artysty – od zakończenia studiów w Pekinie na Wydziale Grafiki Centralnej Akademii Sztuk Pięknych w 1990 roku, aż po dzień dzisiejszy, kiedy aktywnie uczestniczy w życiu kulturalnym i naukowym Chin. Doświadczenia osobiste łączą się i przeplatają w pracach Zhanga z polityczną sytuacją Chin. Bardzo często artysta w swoich dziełach przedstawia fragmenty Wielkiego Muru, który po „rozluźnieniu” komunizmu został na nowo zinterpretowany przez wielu chińskich artystów.

czywistością wojenną podczas starcia Chin i Japonii w latach 1937–1945. W programie znajdą się m.in. kuratorskie oprowadzania po czasowej wystawie „Teatr życia”. Dla uczestników Explo Niedzieli – bezpłatne indywidualne zwiedzanie. Szczegóły na stronie: www.exploseum.pl. 12.10.2016, godz. 10.00-12.00, Europejskie Centrum Pieniądza, ul. Mennica 4. Opłata za zajęcia wynosi 5 zł. Zapisy pod numerami telefonów: 52 585 99 14, (11, 10).

Maluchy w muzeum – środy sensoryczne dla najmłodszych

Zapraszamy wszystkie maluchy w wieku do 3 lat na środowe warsztaty sensoryczne. Zajęcia są bogate w doświadczenia wszechstronnie stymulujące rozwój maluszków, które poznają świat wszystkimi zmysłami: wzrokiem, słuchem, węchem i smakiem. Podczas zajęć uczestnicy stworzą prace plastyczne odciskając dłonie i stópki w masie solnej. Dzieci podczas zajęć pozostają pod opieką rodziców.

Wystawy czasowe:

Zhang Minjie

Wystawie głównej towarzyszy aneks ulokowany w Exploseum. Artysta zainspirowany tym miejscem podczas wizyty w Bydgoszczy w 2015 roku postanowił zaprezentować tu cykl 60 drzeworytów „Wirujący dźwięk” (2010–2016). Surowe, budowane ekspresyjną kreską prace dotyczą rzeczywistości wojennej podczas starcia Chin i Japonii w latach 1937–1945. Przedstawienia zmultiplikowanych postaci żołnierzy, broni, krwawych walk czy szturmów stanowić będą symboliczne nawiązanie do wydarzeń, które miały miejsce w tym czasie w Europie w czasie II wojny światowej. inf. Honorata Gołuńska

30.10.2016, godz. 12.00-15.00, Exploseum, ul. Alfreda Nobla, wstęp wolny

Explo Niedziela

Ostatnie w tym roku kalendarzowym spotkanie z cyklu „Explo Niedziela” będzie tematycznie związane z rze-

Spichrze nad Brdą, ul. Grodzka 7-11 „Droga ku nieznanemu… Śladami wyprawy Lewisa i Clarka na Zachód Ameryki”. Wystawa czynna do 23 listopada 2016 roku. „Fotografia czeska i słowacka ze zbiorów prywatnych”. Wystawa czynna do 21 listopada 2016 roku. Zbiory Archeologiczne, ul. Mennica 2 (piwnica) „Bydgoszcz późnośredniowieczna i nowożytna w świetle źródeł archeologicznych”. Wystawa czynna do 31 grudnia 2016 roku. Europejskie Centrum Pieniądza, ul. Mennica 4 „Dzieje pieniądza. Wojna trzydziestoletnia (1618– –1648)”. Wystawa czynna do 9 kwietnia 2017 roku. Galeria Sztuki Nowoczesnej, ul. Mennica 8 „Teatr życia. Wystawa prac graficznych Zhanga Minjie”. Wystawa czynna do 1 stycznia 2017 roku. Exploseum, ul. Alfreda Nobla „Teatr życia. Wystawa prac graficznych Zhanga Minjie”. Wystawa czynna do 27 listopada 2016 roku. październik 2016 |

| 29

Wystawy stałe: Zbiory Archeologiczne, ul. Mennica 2 „Na pograniczu Wielkopolski i Pomorza. Bydgoszcz i region u zarania dziejów”. „W grodzie Bydgosta. Tajemnice życia wczesnośredniowiecznych mieszkańców Bydgoszczy i okolic”. Europejskie Centrum Pieniądza, ul. Mennica 4 „Mennica bydgoska”. „Wyspa Młyńska – historia i teraźniejszość”. Galeria Sztuki Nowoczesnej, ul. Mennica 8 „Galeria Sztuki Nowoczesnej”.

Dom Leona Wyczółkowskiego, ul. Mennica 7 „Twórczość Leona Wyczółkowskiego (1852–1936)”. Spichrze nad Brdą, ul. Grodzka 7-11 „Od Starego Rynku do placu Wolności. Spacer ulicami międzywojennej Bydgoszczy”. Exploseum, ul. Alfreda Nobla „EXPLOSEUM – Centrum techniki wojennej DAG Fabrik Bromberg”. inf. Natalia Szczerbińska

Obiekt miesiąca

Żetony (marki) narzędziowe używane na terenie niemieckich zakładów DAG Fabrik Bromberg w latach 1940-1945 Pracownicy techniczni posiadali 10 takich żetonów. Wykonane były one z mieszaniny tworzyw sztucznych. Krążek o wymiarach 45 mm był grawerowany. Na grawerze widzimy nazwę zakładu oraz numer i nazwę obozu. Pracownik wymieniał ów żeton na narzędzie (jeżeli nie posiadał go na swoim podstawowym wyposażeniu), które danego dnia będzie potrzebował. Po zakończonej pracy, zwracając narzędzie, otrzymywał z powrotem swój żeton. Żetony pracownicy otrzymywali codzienne, wkraczając na teren fabryki. Opuszczając zakład, należało oddać wszystkie otrzymane marki. Dzięki takiemu rozwiązaniu można było sprawnie prowadzić ewidencje wykorzystywanych narzędzi. Obiekty można oglądać na wystawie stałej w Exploseum DAG Fabrik Bromberg.

Bydgoska Poradnia Sztuki w Kamienicy 12 4.10.2016, godz. 18.00, Poznańska 12 (I piętro) – wernisaż

Wystawa malarstwa Jerzego Janczura Jerzy Janczur, jak przystało na marynarza, jest powściągliwy, trzyma się na uboczu, ale swoje wie i swoje robi. Kilka lat w PLSP u Turwida dało, jak się okazuje, wewnętrzny świat, który wyraża w malarstwie. Piękne i poważne formalnie obrazy w każdym temacie są wykonane solidnie, ale jakby w błękitnej mgle z geometrycznymi podziałami… Może to lata szyprowania i zapatrzenia w daleki horyzont, różne miasta i pejzaże. inf. Stanisław Stasiulewicz

Jerzy Janczur, olej, 50×55 cm

30 |

| październik 2016

Galeria Miejska bwa 1.10.2016, sobota, godz. 16.00 – otwarcie wystawy, wystawa czynna do 30.10.2016

POLYGONUM 4

4. WYSTAWA SZTUKI TWÓRCÓW WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO Kurator wystawy: Danuta Pałys Konkurs POLYGONUM adresowany jest do artystów zamieszkałych bądź realizujących swoje artystyczne projekty na terenie woj. kujawsko-pomorskiego. W obecnej, 4. edycji konkursu kwalifikowane były prace powstałe w latach 2013–2016, obejmujące cały zakres sztuk wizualnych. Na wystawę POLYGONUM 4 zakwalifikowane zostały prace 36 artystów (Katarzyna Adaszewska, Aleksandra Bartkowiak-Mil, Ewa Bińczyk, Anna Bochenek, Jerzy Brzuskiewicz, Tomasz Dobiszewski, Magdalena Dreścik, Jan Gordon, Zbigniew Jastrowski, Hanna Józefowska-Nawrot, Justyna Jułga, Anna Kola, Ireneusz Kopacz, Stanisław Kośmiński, Beata Króliczak-Zajko, Emma Kwiatkowska, Paweł, Alicja Majewska, Krzysztof Mazur, Ewa Miller, Marek Noniewicz, Liliana Piskorska, Filip Pręgowski, Monika Rak, Izabella Retkowska, Mirosława Rochecka, Jarosław Sankowski, Joanna Sitko, Iwona Szpak-Pawłowska, Piotr Tołoczko, Jakub Wawrzak, Ewa Widacka-Matoszko, Alicja Wieczorek, Maciej Wierzbicki, Wojciech Woźniak, Piotr Zaporowicz). 5.10.2016, godz. 18.00 – otwarcie wystawy, wystawa czynna do 30.10.2016

Michał Kubiak – Portret rzeźbiarski a osobowość Kurator wystawy: Piotr Wąsowski Rzeźba, szczególnie portretowa, jest nosicielem myśli, wartości i wrażeń. Przekazanie bogactwa wieloznaczności jest jednym z trudniejszych zadań rzeźbiarza. Zmusza do poszukiwania najwłaściwszej formy i techniki pracy. Rezygnacja z precyzyjnego modelowania detalu i szczegółu, zbędnej ornamentyki, dyscyplina w dysponowaniu środkami wyrazu, eliminacja zbędnych elementów ukrywających wewnętrzną prawdę to środki pozwalające uzyskać zdolność wyrażania emocji w sposób zrównoważony i dyskretny […] Zastosowanie środków wyrazu często odbywa się na drodze intuicji. Rozwój myśli artystycznej to również odpowiedni dobór materii, tworzywa i umiejętność łącznia materiałów z uwzględnieniem wartości, ciężaru, dźwięku, struktury tworzywa […] Portret rzeźbiarski nie moralizuje, stawia jedynie pytania. Szukanie odpowiedzi to odwieczny problem artysty. Budowany na zasadzie skojarzeń, poetycznego dyskursu rzeźbiarski konterfekt jest osobistym komentarzem do czasów, w których żyjemy, szukaniem drogi wyjścia z zagubienia, szukaniem sensu życia i śmierci. art. rzeźb. Michał Kubiak (fragment tekstu z katalogu: Michał Kubiak. Portret rzeźbiarski a osobowość, BWA w Pile, Galeria Miejska bwa w Bydgoszczy, 2016)

Michał Kubiak, Andrzej Szwalbe, brąz

Michał Kubiak (ur. 1946) – artysta rzeźbiarz, wykładowca. Studia w PWSSP w Poznaniu (1967–1972). Dyplom z wyróżnieniem w pracowni rzeźby Olgierda Truszyńskiego w 1972 r. Laureat wielu nagród w prestiżowych konkursach rzeźbiarskich. Dwukrotny stypendysta Ministerstwa Kultury i Sztuki. Autor portretów znanych osobistości (np. Artura Rubinsteina, Jerzego Dudy-Gracza, Czesława Miłosza). Swoje prace prezentował na wystawach ogólnopolskich i międzynarodowych m.in. w USA (1974), we Francji (1983), Niemczech (1987), Norwegii (1991), Wielkiej Brytanii (1994). Dzieła znajdują się w zbiorach Galerii Miejskiej bwa w Bydgoszczy, Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Filharmonii Pomorskiej w Bydgoszczy, Galerii ZAR w Warszawie oraz prywatnych, zarówno w kraju (Bydgoszcz, Ustka, Poznań), jak i za granicą (Francja).

Galeria Miejska bwa Galeria Brda wystawa czynna do 12.01.2017

Magdalena Solich – malarstwo Kurator wystawy: Danuta Pałys Magdalena Solich (ur. 1989) – absolwentka malarstwa na UMK w Toruniu oraz Policealnej Szkoły Projektowania i Konfekcjonowania Odzieży w Toruniu. Dyplom z malarstwa sztalugowego uzyskała w 2015 r. pod kierunkiem prof. Lecha Wolskiego. W roku 2016 dostała wyróżnienie do wystawy DYPLOMY 2015 w CSW w Toruniu oraz Nagrodę Stowarzyszenia Przyjaciół Wydziału Sztuk Pięknych UMK za cykl obrazów Afirmacja życia i natury. Jeden z obrazów tego cyklu dostał się do finału Ogólnopolskiego Konkursu Malarskiego im. L. Wyczółkowskiego. Ma na swoim koncie kilkanaście wystaw październik 2016 |

| 31

Bydgoska Akademia Sztuki 26.10.2016, godz. 18.00, wstęp wolny

Karolina Leśnik: Kolekcjonowanie relacji – wykład

O tym, co kolekcjonuje się w sztuce współczesnej. O tym, jak wyglądają dzisiejsze muzea i zbiory prywatne. O tym, w jaki sposób zestawia się dzieła sztuki, manipulując ich znaczeniem.

Magdalena Solich, bez tytułu, 2014–2015

zbiorowych i indywidualnych w Toruniu, Kowalewie Pomorskim, Grudziądzu, Włocławku, Inowrocławiu, Bielsku-Białej, Bydgoszczy oraz Sopocie Październik 2016 – środy, godzina do ustalenia z grupą, zapisy: agnieszka.gorzaniak@galeriabwa. bydgoszcz.pl lub pod nr. tel. 52 339 30 62, każde spotkanie będzie trwało 1-1,5 godziny, przyjmujemy grupy do 25 osób

Dziecko na warsztat

Warsztaty dla dzieci przedszkolnych i szkoły podstawowej Prowadzenie: Agnieszka Gorzaniak – kurator Galerii Miejskiej bwa w Bydgoszczy Październik 2016 – RZEŹBY W SZARYM MYDLE Nawiązując do wystawy rzeźb Michała Kubiaka, zapraszamy tym razem dzieci starsze (4–6 kl.) do twórczej rzeźbiarskiej zabawy. Spróbujemy swoich sił w na pozór łatwym materiale, jakim jest przyjaciel wszystkich czyściochów – mydło. 7.10.2016, godz. 12.00, wstęp bezpłatny, zapisy: piotr.wasowski@galeriabwa.bydgoszcz.pl lub tel. 52 339 30 64

Sztuka w samo południe – warsztaty dla seniorów

Temat: Plastyka obrazu teatralnego i filmowego. Warsztaty scenograficzne dla seniorów Prowadzenie: Jakub Łukasz Syrkowski Podczas warsztatów uczestnicy będą mogli poznać specyfikę pracy scenografa. Na pytania postara się odpowiedzieć Jakub Syrkowski, student malarstwa oraz scenografii ASP im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu. Warsztaty będą składały się z dwóch części – teoretycznej, podczas której młody scenograf opowie o swoich pierwszych realizacjach filmowych, teatralnych oraz o specyfice tego zawodu. W drugiej, praktycznej części spotkania uczestnicy będą mogli zaprojektować własną scenografię do filmu bądź spektaklu. Spotkanie zostanie zwieńczone wspólną dyskusją oraz konsultacją, jak przełożyć szkic koncepcyjny do przestrzeni filmowej czy teatralnej. 32 |

| październik 2016

Od października w Galerii Miejskiej bwa rusza Bydgoska Akademia Sztuki. Jak w poprzednich latach, prezentowane będą wykłady z zakresu sztuki współczesnej oraz zmian zachodzących w obrębie sztuki. Tegoroczna edycja – o kolekcjonowaniu i prezentowaniu sztuki współczesnej – zainaugurowana zostanie wykładem Karoliny Leśnik. Karolina Leśnik – dyrektorka Galerii Miejskiej bwa w Bydgoszczy. Absolwentka historii sztuki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Finalistka Young Creative Entrepreneur Culture Award 2014 oraz International Young Visual Arts Entrepreneur 2008. Przez 10 lat prowadziła the blue door ART GALLERY zajmującą się promocją młodych artystów oraz prezentacją ich działań. Jako specjalista do spraw malarstwa współpracowała z poznańską galerią ARTYKWARIAT. Doświadczenie kuratorskie oraz wiedzę historyka sztuki łączy z działalnością edukacyjną, prowadząc autorskie wykłady na temat sztuki współczesnej. Od jesieni 2015 r. pełni funkcję członka Rady Programowej Miejskiego Biura Wystaw Artystycznych w Lesznie. inf. Danuta Pałys

Galeria Miejska bwa Galeria Kantorek wystawa czynna do 22 października 2016

Andrzej Fedder – FEDDROGLIFY Andrzej Fedder urodził się w 1956 roku w Człuchowie. Ukończył Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych (Akademia Sztuk Pięknych) w Gdańsku, w pracowni profesora Włodzimierza Łajminga. Dyplom uzyskał w 1986 roku. Zajmuje się malarstwem, grafiką użytkową, projektowaniem ogrodów i instalacją artystyczną oraz działalnością edukacyjną w zakresie sztuk wizualnych. Brał udział w projektach artystycznych bydgoskich stowarzyszeń: Polskiego Stowarzyszenia Edukacji Plastycznej i Stowarzyszenia Artystycznego Wieża Ciśnień. Uczestniczył w wystawach, akcjach artystycznych „Oikos” i w międzynarodowym zdarzeniu artystycznym „Konstrukcja w procesie” (2000) – przygotowanych przez Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy. Współtworzył Festiwal Sztuki „Rejs” (2001–2007) i wystawę „Współczesna Sztuka Bydgoska – Wilno 2004” – wydarzenia organizowane przez Bydgoskie Stowarzyszenie Artystyczne. Ciemne, zaznaczone kilkoma pociągnięciami pędzla sylwetki ludzkie umiejscowione w neutralnej, nieokreślonej przestrzeni to charakterystyczne kompozycje Feddera. W przeszłości tworzone na płótnie, potem na cynkowych blachach i wreszcie na łupkach z pokrycia dachowego. Te ostatnie prace mają swoją niepowtarzalną atmosferę. Fedder wykorzystał zniszczoną upływem czasu strukturę, wpisał się w nią malarskim gestem i rytem dłuta. Stworzył przejmujący cykl prac o istnieniu, o kondycji człowieka. Teraz swoje łupki zatopił w formach gipsowych – jawią się niczym odkrywki wydobywane spod tynku przez konserwatorów. Znamy duży fragment kompozycji, reszta jest ukryta, niedopowiedziana.

Franciszek Sylwanowicz, Martwa natura z kawiarką, olej

28.10.2016, piątek, godz. 18.00 – wernisaż. Wystawa czynna do 25 listopada

Franciszek Sylwanowicz – Martwa natura z samolotem w tle Franciszek Sylwanowicz – ur. w 1943 r. w Holszanach. W 1969 r. ukończył studia na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu w pracowni prof. Edmunda Piotrowicza. Zajmuje się malarstwem, grafiką, architekturą przestrzeni zielonych, architekturą wnętrz, projektowaniem przemysłowym, instalacją, performance’em. Członek ZPAP. Autor 17 wystaw indywidualnych. Laureat 24 nagród i wyróżnień. Wystawa przedstawi fragment bogatego dorobku artystycznego Sylwanowicza. Zaprezentowanych będzie kilkanaście martwych natur, zgeometryzowanych w formie (inspirowanych kubizmem), o bogatej, kontrastowej kolorystyce z przewagą barw ciepłych. inf. Elżbieta Kantorek

Estrada Stagebar 14.10.2016, Estrada Stagebar, ul. Dworcowa 51, godz. 21.30, bilety: 35/45 zł (przedsprzedaż: Sklep.dobrzewiesz.net)

Łona, Webber i The Pimps Na koncercie będzie można usłyszeć przede wszystkim materiał z nowego albumu Nawiasem mówiąc, również te utwory, które dotąd nie były wykonywane na żywo. Poza tym nie zabraknie starszych kawałków w nowych aranżacjach.

inf. Andrzej Mikosz

październik 2016 |

| 33

Miasto Bydgoszcz 8.10.2016, godz. 13.00, ul. Długa

Odsłonięcie autografów Miasto Bydgoszcz zaprasza na wyjątkowe spotkanie z kajakarką, złotą medalistką olimpijską Beatą Mikołajczyk oraz rzeźbiarzem, autorem znanych w mieście pomników Michałem Kubiakiem.

Znamienici bydgoszczanie odsłonią pamiątkowe podpisy na ulicy Długiej, w „Alei Bydgoskich Autografów”, w sobotę 8 października 2016 roku o godzinie 13.00. Uroczystość odbędzie się w ramach „Święta Ulicy Długiej”.

Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna 4.10.2016, wtorek, godz. 17.00, Biblioteka Główna

Spotkanie autorskie z Arunem Milcarzem Arun Milcarz – podróżnik, autor reportaży, filmów dokumentalnych, twórca Kabaretu Podróżniczego. 6.10.2016, czwartek, godz. 18.00-20.00

Targowisko Kultury Na Targowisko Kultury zapraszamy wszystkich, dla których ważny jest fizyczny, dosłowny, namacalny z nią kontakt. Tu spotykają się książkowi fetyszyści, winylowi maniacy, amatorzy fotografii analogowej, miłośnicy komiksów. Uwalniają książki zalegające na półkach, płyty i filmy, gry, instrumenty, aparaty, kamery i sprzęt RTV. Sprzedaż? Wymiana? To zależy od Ciebie – my tylko stwarzamy okazję! Wystarczy, że wypełnisz formularz zgłoszeniowy: http://bit.ly/targowisko. Udział w Targowisku Kultury jest bezpłatny. 8 października 2016, sobota

V Festiwal Książki Obrazkowej dla Dzieci – Literobrazki

18.10.2016, godz. 18.00, Biblioteka Główna, Stary Rynek 22 (Sala Wykładowa)

„Indiańskim szlakiem nad Missouri śladami wyprawy Lewisa i Clarka” – spotkanie z Adamem Piekarskim, członkiem Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Indian, w ramach programu „Ameryka w twojej bibliotece”. Gościem będzie Jacek Kumański, pracownik Uniwersytetu Jagiellońskiego, znawca kultur indiańskich Ameryki Północnej. Spotkanie poświęcone wyprawie M. Lewisa i W. Clarka zorganizowanej w latach 1804–1806, która miała na celu znalezienie najdogodniejszego lądowego przejścia do Oceanu Spokojnego. W 2014 r. Adamowi Piekarskiemu udało się pokonać całą trasę historycznej wyprawy. W ciągu trzech miesięcy, posuwając się wzdłuż rzek Missouri, Yellowstone, Snake, Marias i Kolumbii, dotarł do niesamowitych miejsc związanych z wyprawą, a zwłaszcza rezerwatów plemion, które Lewis i Clark napotykali na swojej drodze, nie zawsze przyjaźnie nastawionych do białych przybyszów.

Druga odsłona tegorocznego festiwalu odbędzie się w Bibliotece Głównej. Zapraszamy na bogatą ofertę warsztatów dla dzieci, zajęć edukacyjnych, prezentacji, spotkań autorskich i projekcji filmowych. Święto dziecięcej literatury rozpocznie się przedpołudniem i potrwa przez cały dzień. Program wydarzeń dostępny jest na stronie: http://literobrazki.pl/.

Godzinami o książkach – Dyskusyjne Kluby Książki w WiMBP. 14 Dyskusyjnych Klubów Książki działa w filiach Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej. Realizowany przez WiMBP przy wsparciu finansowym Instytutu Książki oraz Samorządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego program DKK, obejmuje także spotkania autorskie.

13 i 27 października 2016 (czwartki), godz. 18.00, strych WiMBP

18.10.2016, godz. 17.00, Filia nr 3 dla dorosłych i dla dzieci WiMBP, ul. Grunwaldzka 33 Spotkanie z Małgorzatą Kalicińską – pisarką, autorką przede wszystkim bestselerowego cyklu Rozlewisko (Dom nad rozlewiskiem, Powroty nad rozlewiskiem, Miłość nad rozlewiskiem), ale także powieści: Fikołki na trzepaku, Zwyczajny facet, Lilka, jak i dwóch książek napisanych wspólnie z córką: Irena i Kochana moja. Rozmowy przez ocean. Bydgoskie spotkanie połączone będzie z promocją najnowszej, napisanej wspólnie z mężem Vladem Millerem, książki – fabularyzowanego przewodnika po Korei Południowej, zatytułowanego Dom w Ulsan. On mieszkał tam przez kilka lat pracując w stoczni, ona odwiedzała go i łącznie spędziła w Korei pół roku. Wstęp wolny! Serdecznie zapraszamy!

Projektor

Każdego miesiąca prezentujemy nowy zestaw filmów. Poddasze Biblioteki to doskonałe miejsce do wspólnego oglądania różnych dzieł na dużym ekranie. Repertuar dostępny na stronie: http://www.biblioteka.bydgoszcz.pl/projektor/. 14.10.2016, piątek, godz. 19.00, strych WiMBP

Krzysztof Topolski (Arszyn) – koncert na strychu Krzysztof Topolski – perkusista znany z rozmaitych inicjatyw, od rockowych zespołów po field recording. Ostatnio tworzy własne interpretacje kompozycji Waltera De Marii, nieżyjącego już artysty z grupy Fluxus. 34 |

| październik 2016

Wybrane zajęcia edukacyjne w październiku 2016

26.10.2016, godz. 18.00, Biblioteka Główna WiMBP, Sala Wykładowa, Stary Rynek 24

Spotkanie z Elżbietą Cherezińską

– pisarką, teatrologiem z wykształcenia, autorką bestsellerowych powieści historycznych. Zadebiutowała w 2005 r. literacką biografią byłego ambasadora Izraela w Polsce Szewacha Weissa zatytułowaną Z jednej strony, z drugiej strony. Kolejna jej książka – Byłam sekretarką Rumkowskiego. Dzienniki Etki Daum – wydana została w 2008 r. w wydawnictwie Zysk i S-ka, z którym autorka współpracuje do dziś. Opublikowana w 2009 r. powieść Saga Sigrun zapoczątkowała czterotomowy cykl Północna droga, poświęcony X- i XI-wiecznej Skandynawii. Rok później ukazała się pierwsza powieść o Piastach pt. Gra w kości. Wydana w 2012 r. książka Korona śniegu i krwi zapoczątkowuje powieściowy cykl Odrodzone królestwo, którego druga część nosi tytuł Niewidzialna korona (2014). Autorka ma na swoim koncie także powieść Legion, której akcja rozgrywa się w czasie II wojny światowej. Bydgoskie spotkanie połączone będzie z promocją powieści Harda (2016) oraz Królowa (2016). Wstęp za okazaniem wejściówek (do odbioru od 19.10.2016, godz. 16.00, w Wypożyczalni Biblioteki Głównej, Stary Rynek 24 – pierwszeństwo mają członkowie Dyskusyjnych Klubów Książki). inf. Lucyna Partyka

6.10.2016, godz. 17.00, WiMBP (Filia nr 15 dla dorosłych z Oddziałem dla dzieci i młodzieży, ul. Brzęczkowskiego 2) Spotkanie z historią i zabytkami Bydgoszczy – wykład Krzysztofa Bartowskiego. 10.10.2016, godz. 10.00, WiMBP (Filia nr 5 dla dorosłych, ul. Pomorska 80-86) A co historia na to? – zajęcia cykliczne poświęcone początkom literatury dla dzieci i młodzieży. 10.10.2016, godz. 15.30, WiMBP (Filia nr 1 dla dzieci i młodzieży, ul. Powstańców Wielkopolskich 26) Ludzie listy piszą – zajęcia z okazji Światowego Dnia Poczty. 11.10.2016, godz. 10.00, WiMBP (Filia nr 25 dla dorosłych i dla dzieci, ul. Jeżewska 6) Bajkoterapia z wykorzystaniem opowiadania „Strach na wróble” – pierwsze zajęcia dla przedszkolaków z cyklu „Książka w życiu pomaga”. 11.10.2016, godz. 11.00, WiMBP (Filia nr 3 dla dorosłych i dla dzieci, ul. Grunwaldzka 33) Spotkanie z Panem Paluszkiem: idziemy na grzyby, czyli co ma wspólnego niedźwiedź z sosem maślaków – zajęcia z twórczego myślenia na podstawie książki K. Grabowskiej-Bednarz pt. Pan Paluszek. 18.10.2016, godz. 17.00, WiMBP (Filia nr 15 dla dorosłych z Oddziałem dla dzieci i młodzieży ul. Brzęczkowskiego 2) Norwegia: odkryjmy magię Północy – spotkanie z podróżniczką Agnieszką Reiwer-Przepierską. 20.10.2016, godz. 11.00, WiMBP (Filia nr 3 dla dorosłych i dla dzieci, ul. Grunwaldzka 33) Wszystko w mojej głowie, czyli o tym, jak litera mieści się w słowie – zajęcia literackie na podstawie książki Ł. Dębskiego pt. Literozagadki. 27.10.2016, godz. 11.00, WiMBP (Filia nr 15 dla dzieci i młodzieży, ul. Gawędy 1) Spotkanie z Kubusiem Puchatkiem w Stumilowym lesie – spotkanie z cyklu „Rosnę z książką”.

październik 2016 |

| 35

Fundacja FARBIARNIA To już trzeci finał DEBUTS – inicjatywy, której celem jest odkrywanie i promowanie najbardziej utalentowanych wschodzących polskich fotografów. 9.10.2016, godz. 10.00-16.00, Galeria Farbiarnia, ul. Pomorska 68a/1. Zapisy na warsztaty: patrycja@farbiarnia.org, koszt: 25 zł

Warsztat – pracownia portretu

(fotografia wielkoformatowa i natychmiastowa), prowadzenie: Filip Ćwik 11.10.2016, Muzeum Fotografii, ul. Królowej Jadwigi 14

II Międzynarodowy Festiwal Miłośników Fotografii Analogowej Vintage Photo Festival PROGRAM: 7.10.2016, godz. 17.30, DTC „Jedynak”, ul. Gdańska 15, wstęp wolny

Uroczysta gala otwarcia +

nagrodzenie laureatów konkursu Vintage Grand Prix

8.10.2016, godz. 10.00-16.00, Galeria Farbiarnia, ul. Pomorska 68a/1. Zapisy na warsztaty: patrycja@farbiarnia.org, koszt: 25 zł

Warsztat – pracownia portretu

(fotografia wielkoformatowa i natychmiastowa), prowadzenie: Filip Ćwik Filip Ćwik – członek agencji Napo Images i Fundacji Napo. Studiował kulturoznawstwo na UAM w Poznaniu. W 2011 został nagrodzony w prestiżowym konkursie WORLD PRESS PHOTO. Od 2001 do 2013 pracował jako fotograf w tygodniku „Newsweek Polska”, dla którego zrealizował ponad 70 okładek, ok. 60 reportaży z całego świata oraz niezliczoną ilość portretów. 8.10.2016, godz. 17.00, Galeria Farbiarnia, ul. Pomorska 68a/1, wstęp wolny

Spotkanie z Tadeuszem Rolkem Tadeusz Rolke urodził się w 1929 roku w Warszawie. Prekursor polskiej fotografii reportażowej. Pierwsze zdjęcia wykonywał już w trakcie powstania warszawskiego, ale o karierze fotografa zadecydował podczas przymusowych robót w Niemczech. W swoich przedstawieniach szczególną uwagę poświęca rodzinnej miejscowości – Warszawie. Obecnie wykłada na Wydziale Dziennikarstwa UW i w Warszawskiej Szkole Fotografii dr. Mariana Schmidta. 8.10.2016, godz. 19.00, foyer Miejskiego Centrum Kultury, ul. Marcinkowskiego 12-14, wstęp wolny

Wernisaż wystawy DEBUTS 2016 36 |

| październik 2016

Wernisaż wystawy Andrzeja Zygmuntowicza Trochę przyjemności Więcej informacji: www.muzeumfoto.byd.pl. 15.10.2016, godz. 14.00-16.00, Galeria Farbiarnia, ul. Pomorska 68a/1. Zapisy na warsztaty: patrycja@farbiarnia.org, koszt: 25 zł

Warsztaty z podstaw konserwacji prewencyjnej i digitalizacji fotografii,

prowadzenie: Maciej Turczyniak Maciej Turczyniak od 2009 r. kieruje w Fundacji Archeologia Fotografii działem digitalizacji. Jego doświadczenie obejmuje skanowanie materiałów fotograficznych na różnych podłożach, cyfrową obróbkę zdjęć, w tym zaawansowany retusz i rekonstrukcję skanów. 16.10.2016, godz. 10.00-20.00, Galeria Farbiarnia, ul. Pomorska 68a/1. Zapisy na warsztaty: patrycja@farbiarnia.org, koszt: 30 zł

Warsztaty fotograficzne z gumy,

prowadzenie: Jarosław Majewski Jarosław Majewski – multiartysta, rzemieślnik. Kontrabasista sceny awangardowo-jazzowej, fotograf, a obecnie również właściciel stolarni na bydgoskim Londynku. Praktykuje metodą gumy dwuchromianowej i bromu. 16.10.2016, trzy grupy: godz. 13.00-14.00, 14.00-15.00, 15.00-16.00, Teatr Polski w Bydgoszczy, ul. Mickiewicza 2, wstęp wolny. Zapisy na warsztaty: patrycja@farbiarnia.org Warsztaty dla dzieci (5–12 lat)

Malowanie światłem,

prowadzenie: Michał Osowski Michał Osowski – artysta interdyscyplinarny działający w Holandii i w Polsce. Specjalizuje się w tworzeniu interaktywnych systemów integrujących ruch fizyczny z dźwiękiem i projekcją wideo, w których ważną rolę odgrywają element aktywnego i spontanicznego uczestnictwa i zaangażowania odbiorcy oraz współpraca z artystami różnych dyscyplin.

17.10.2016, godz. 18.00, kino Orzeł, ul. Marcinkowskiego 12-14

Maraton filmowy: Sfabrykowany krajobraz

17.10.2016, godz. 20.00, kino Orzeł, ul. Marcinkowskiego 12-14

Maraton filmowy: Ja kinuję + W oku Boga

19.10.2016, godz. 18.00, kino Orzeł, ul. Marcinkowskiego 12-14

Maraton filmowy: Sztuka wysublimowanej fotografii 19.10.2016, godz. 20.00, kino Orzeł, ul. Marcinkowskiego 12-14

Maraton filmowy: Siła kobiet

23.10.2016, godz. 13.00, Teatr Polski, ul. Mickiewicza 2

Slideluck Bydgoszcz // Aukcja fotografii kolekcjonerskiej // Zamknięcie II Vintage Photo Festival

Slideluck to opatrzony tłem muzycznym publiczny pokaz wybranych w formule konkursowej zestawów fotograficznych lub multimedialnych połączony ze składkowym poczęstunkiem i spotkaniem towarzyskim.

W Y S TAW Y S TA Ł E : Galeria Farbiarnia, ul. Pomorska 68a/1 (pon.–pt., godz. 9.00–17.00; sob., godz. 12.00–17.00)

Filip Ćwik – 12 twarzy

12 twarzy to historie okrutnych i nieludzkich przeżyć, zarejestrowanych na dwa sposoby: spisanych na karcie papieru i utrwalonej na fotograficznej kliszy wielkoformatowej. Syryjscy uchodźcy przebywający w tureckich obozach nie zawsze są skłonni do mówienia, lecz ich postawa, wyraz twarzy i wyrysowane na niej emocje nie wymagają komentarza i większych wyjaśnień. W twarzy, niczym w zwierciadle, odbijają się strach, lęk, bezsilność, rezygnacja, wyparcie, złość, ale też duma i szacunek. Emocje, znane tylko tym, którzy spojrzeli wojnie w twarz. Zdjęcia zostały wykonane na przełomie sierpnia i września 2012 w Islahiye w Turcji, w obozie dla uchodźców przy granicy z Syrią. DTC „Jedynak”, ul. Gdańska 15 (pon.–pt., godz. 10.00–18.00; sob., godz. 12.00–18.00)

Aneta Grzeszykowska – Negative Book

Aneta Grzeszykowska w swoich realizacjach traktuje medium fotografii czysto instrumentalnie, jako pretekst do dalszych, bardziej rozbudowanych działań artystyczno-ontogonicznych, związanych z badaniem struktur rzeczywistości. Tematyka jej prac często dotyczy kwestii fotografii i tego, jak odbieramy obraz siebie, kim dla samych siebie jesteśmy, co wiąże się też z podejmowaniem prób badań nad tożsamością człowieka. W swoich realizacjach nie pomija również badań nad świadomością samej siebie. Zdjęcia zostały wykonane wielkoformatowym aparatem analogowym w technice slajdu. Następnie, pracując w ciemni, Grzeszykowska z pozytywów wywołała zdjęcia w formie negatywów.

Tadeusz Rolke – Baryty

Prezentowane zdjęcia stanowią przegląd różnych lat twórczości artysty, począwszy od końca lat 50. do drugiej połowy lat 80. Wszystkie fotografie prezentują główne nurty zainteresowań fotografa z tamtych okresów: subiektywne ujęcie tematu i umiejętność uchwycenia nastroju danej chwili w nieomal reporterskim skrócie. W tematyce pokazywanych zdjęć istotne jest połączenie tematyki człowieka i miejsca. Można na nich znaleźć osoby, znane bardziej lub mniej, przywołane z historii, takie jak na przykład Piotr Skrzynecki, ale też postaci zupełnie nieznane, anonimowe, przechadzające ulicami miasta.

Amy Friend – Dare alla luce

Przedstawienia wchodzące w skład cyklu stale się zmieniają. Opowiadają o utracie i narodzinach. Stąd tytuł Dare alla luce, co po przetłumaczeniu z języka włoskiego, w odniesieniu do narodzin, oznacza „powrót do światła”. Poszczególne tytuły fotografii są znaczące. Niektóre wzięły się bezpośrednio z notatek na ich odwrocie, natomiast te pozbawione jakichkolwiek informacji z przeszłości zostały nazwane tak, aby odnosić się do niuansów fotografii jako medium i sposobu, w jaki my wchodzimy w interakcje z tymi obrazami.

Wystawa zwycięskich projektów Vintage Grand Prix 2016 (Izabela Poniatowska, Marcela Paniak, Malwina Adaszek) październik 2016 |

| 37

Akademia Muzyczna w Bydgoszczy 6.10.2016, czwartek, godz. 16.00, Sala Koncertowa Akademii Muzycznej, ul. Gdańska 20, wstęp wolny

Uroczysta inauguracja roku akademickiego 2016/2017

dr hab. Hanna Kulenty-Majoor – wykład inauguracyjny: Między kiczem a surrealizmem 6.10.2016, czwartek, godz. 19.00, Sala Koncertowa Akademii Muzycznej, ul. Gdańska 20, wstęp wolny

Koncert z okazji inauguracji roku akademickiego 2016/2017 Hanna Kulenty – fortepian SURREALISTIC QUINTET: Maria Machowska – skrzypce Michał Szałach – skrzypce Artur Rozmysłowicz – altówka Filip Syska – wiolonczela Bartłomiej Wezner – fortepian

Surrealistic Quintet

W programie: H. Kulenty – Smokie-One na fortepian H. Kulenty – Smokey-White na kwintet fortepianowy (2016) – utwór zamówiony w ramach programu „Zamówienia kompozytorskie” Instytutu Muzyki i Tańca J. Zarębski – Kwintet fortepianowy g-moll op. 34 9.10.2016, niedziela, godz. 17.00, Sala Rotundowa Pałacu w Lubostroniu. Bilety w cenie 10 zł można nabywać pół godziny przed koncertem

CLXIX Koncert Pałacowy Jadwiga Stanek – altówka Radosław Kurek – fortepian

Radosław Kurek, Jadwiga Stanek

38 |

| październik 2016

W programie: F. Liszt/F. Chopin – 6 Pieśni polskich S 480 na fortepian F. Schubert – Sonata a-moll „Arpeggione” D.821 na altówkę i fortepian H. Wieniawski – Marzenie na altówkę i fortepian W. Frieman – Mazurek na altówkę i fortepian 13.10.2016, czwartek, godz. 19.00, Sala Koncertowa im. prof. R. Sucheckiego, ul. Staszica 3, wstęp wolny

CXXI Koncert Organowy Jakub Garbacz – organy Julia Łozowska – fortepian – Nagroda Rektora AM w Bydgoszczy dla laureatki 24. Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. F. Chopina dla Dzieci i Młodzieży w Szafarni

W programie m.in.: F. Chopin: – Polonez es-moll op. 26 nr 2 – Etiuda h-moll op. 25 nr 10 – Etiuda cis-moll op. 10 nr 4 – Nokturn H-dur op. 9 nr 3 – Walc As-dur op. 34 nr 1 – Ballada g-moll op. 23

Julia Łozowska

18.10.2016, wtorek, godz. 19.00, Sala Koncertowa Akademii Muzycznej, ul. Gdańska 20, wstęp wolny

CCLXVIII Bydgoski Wtorek Muzyczny Katarzyna Rajs – fortepian Piotr Kępiński – fortepian W programie: R. Maciejewski – Transkrypcje na dwa fortepiany: Passacaglia c-moll – J.S. Bach Suita d-moll – L.N. Clerambault Wariacje Unser dummer Pobel meint – W.A. Mozart Menuet – I.J. Paderewski Sarabanda – I.J. Paderewski Liebesfreud – F. Kreisler Pavana – M. Ravel Tango – I. Albeniz Inspiracją koncertu były nigdy nieopublikowane i niewykonywane transkrypcje fortepianowe Romana Maciejewskiego. Maciejewski (1910–1998) przerobił prawie 30 dzieł na orkiestrę i inne instrumenty na utwory przeznaczone na dwa fortepiany. Nie był zainteresowany

ich publikacją ani promocją, dzieła te przeleżały w szafie ponad 60 lat. Akademia Muzyczna w Bydgoszczy zainteresowała się tym dorobkiem, zwłaszcza że jest to ewenement na skalę światową – żaden kompozytor nie był autorem tak wielu utworów na dwa fortepiany. Katedra Fortepianu, której kierownikiem jest prof. Katarzyna Popowa-Zydroń, pozyskała rękopisy wspomnianych transkrypcji, dokonano ich digitalizacji. Dr hab. Katarzyna Rajs opracowała je i zredagowała. Nagrano już pierwszą z trzech płyt, które będą zawierać wyłącznie utwory na dwa fortepiany Maciejewskiego. Pomysłodawcą i animatorem wszystkich działań artystycznych w tej tematyce jest dr hab. Katarzyna Rajs, która pozostaje w ścisłym kontakcie z bratem kompozytora – Wojciechem Maciejewskim. Wojciech Maciejewski zdeponował jedne z ostatnich niepublikowanych utworów brata Akademii Muzycznej w Bydgoszczy, mając pewność, że artyści i naukowcy właściwie zatroszczą się o spuściznę Romana Maciejewskiego. 22.10.2016, sobota, wstęp wolny

Seminarium akordeonowe ad. dr Stanisław Miłek – kierownictwo programowe 23.10.2016, niedziela, godz. 10.00 i 11.30, Sala Koncertowa im. prof. R. Sucheckiego, ul. Staszica 3. Bilety w cenie 5 zł dla dzieci i 8 zł dla osób dorosłych można nabywać w foyer Sali Koncertowej pół godziny przed każdą audycją

CLXXXIII Poranek Muzyczny dla dzieci z rodzicami Już lato odeszło

25.10.2016, wtorek, godz. 19.00, Sala Koncertowa im. prof. R. Sucheckiego, ul. Staszica 3, wstęp wolny

CCLXIX Bydgoski Wtorek Muzyczny Henryk Bałaban in memoriam Jan Bałaban – skrzypce Lech Bałaban – altówka Agnieszka Bałaban – wiolonczela Krzysztof Sowiński – fortepian

W programie: E. Bloch – Suita hebrajska na altówkę i fortepian Sz. Godziemba-Trytek – Elegia pamięci Henryka Bałabana na altówkę i fortepian (prawykonanie) K. Penderecki – Ciaccona John Paul II in memoriam na skrzypce i altówkę E. Fabiańska-Jelińska – M-Aria na altówkę, wiolonczelę i fortepian D. Szostakowicz – Sonata na altówkę i fortepian op. 147 29.10.2016, sobota, godz. 16.00, Sala Audytoryjna Domu Polskiego, ul. Grodzka 1, wstęp wolny

Musica Spiritus Movens

New Music Quartet: Katarzyna Gluza – skrzypce Agnieszka Gołębiowska – skrzypce Karalina Orsik-Sauter – altówka Dominika Żur – wiolonczela Joanna Krempeć-Kaczor – kontrabas Bartłomiej Wezner – fortepian W programie: L. van Beethoven – IV Koncert fortepianowy G-dur op. 58, wersja z kwintetem smyczkowym D. Szostakowicz – Kwintet fortepianowy g-moll op. 57

30.10.2016, niedziela, godz. 12.00, Pałac Nowy w Ostromecku, wstęp wolny

Akademia dzieciom Lato już za nami

30.10.2016, niedziela, godz. 16.00, Pałac Nowy w Ostromecku. Bilety w cenie 12 zł można nabywać pół godziny przed koncertem

Akademia w pałacu

Bolesław Siarkiewicz – skrzypce Joanna Otmianowska-Siarkiewicz – wiolonczela Anna Jurgawka – fortepian W programie: L. van Beethoven – Duet nr 1 C-dur na klarnet i fagot w opr. na skrzypce i wiolonczelę J. Haydn – Trio fortepianowe G-dur nr 39 Hob. XV:25 F. Schubert – Sonata a-moll na fortepian i skrzypce D. 385 W.A. Mozart – Trio fortepianowe d-moll KV 442 inf. Anna Cudo

Tucholski Ośrodek Kultury 21.10.2016, godz. 17.00, TOK Tuchola, pl. Zamkowy 8

Otwarcie wystawy obrazów Soni Zengel

(pierwszej w ramach jubileuszu 30-lecia pracy twórczej przypadającego w 2017 r.) oraz spotkanie poetyckie – obrazy i kolory przeżyć w malarstwie Soni Zengel i w poezji Wiesława Trzeciakowskiego oraz Kazimierza Rinka

Sonia Zengel – w 1974 r. uzyskała dyplom na Politechnice Poznańskiej, w latach 1980–1984 studiowała malarstwo u prof. K. Śramkiewicza w PWSSP w Gdańsku. Zajmuje się malarstwem, rysunkiem, publicystyką kulturalną i pracą pedagogiczną. Jest autorką 57 wystaw indywidualnych oraz członkiem Stowarzyszenia Pastelistów Polskich. Na wystawie zaprezentujemy wybrane prace z całego okresu twórczego, wykonane różnymi technikami. Będą obrazy olejne, akwarele, pastele oraz rzadko stosowana technika tuszu lawowanego. październik 2016 |

| 39

Biblioteka Główna UKW 12.10.2016, godz. 18.00, Biblioteka UKW przy ul. Szymanowskiego 3 (hol II piętro). Wystawa będzie prezentowana do 16 listopada

Otwarcie zbiorowej wystawy malarstwa słuchaczy Kazimierzowskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku Wprowadzenie: Stanisław Stasiulewicz Swoje prace zaprezentuje pięcioro autorów: Elżbieta Łukomska, Jadwiga Piechotowska, Elżbieta Rogowska, Teresa Wiśniewska i Zbigniew Wypijewski, którzy w większości swoje artystyczne uzdolnienia i pasje zaczęli realizować po zakończeniu pracy zawodowej.

Zbigniew Wypijewski, bez tytułu, akryl, pł yta, 55×45 cm

Wrota wyobraźni: akademickie spotkania z literaturą – Andrea Tompa Książka Dom kata jest debiutem węgierskiej pisarki Andrei Tompy i jednocześnie pierwszą jej książką, która zostaje przedstawiona polskiemu czytelnikowi dzięki wydawnictwu Książkowe Klimaty, które wyspecjalizowało się w tłumaczeniach z literatur krajów leżących na południe od Polski: czeskich, słowackich, węgierskich, rumuńskich, greckich, tureckich, bułgarskich, bałkańskich. Andrea Tompa reprezentuje literaturę węgierską, jednak tematem jej debiutu jest dzieciństwo spędzone w Rumunii pod rządami Ceaușescu; autorka bowiem powtarza wariant biografii, którą polscy czytelnicy znają z życiorysu jednego z najbardziej rozpoznawalnych i cenionych pisarzy węgierskich – Ádáma Bodora. Oboje zresztą pochodzą z tego samego miasta – Koloszwaru (rumuńska nazwa tego miasta to Kluż-Napoka). „W Domu kata pisarka łączy perspektywę kobiety i dziecka, Żydówki i osoby pozbawionej wiary w państwową narrację. Tompa opisuje codzienność, | październik 2016

inf. Barbara Maklakiewicz

Elżbieta Łukomska, Opera – widok z Wyspy Młyńskiej, akryl, 40×30 cm, 2016

19.10.2016, godz. 18.00, Biblioteka UKW przy ul. Szymanowskiego 3

40 |

Wciąż poszukują własnej drogi twórczej, doskonalą technikę, również poprzez uczestnictwo w zajęciach prowadzonych przez bydgoskich artystów malarzy. Kilkuletni okres twórczości zaowocował już wystawami indywidualnymi i udziałem w wystawach zbiorowych. Ich prace zostały docenione na konkursach dla artystów nieprofesjonalnych, ostatnio podczas XI Ogólnopolskiego Konkursu Malarskiego im. Teofila Ociepki (E. Rogowska i Z. Wypijewski – nagroda). Inicjatorką wystawy jest Bożena Sałacińska, przewodnicząca Rady Słuchaczy KUTW.

Elżbieta Rogowska, Kobieta z książką, olej, 40×50 cm

w której przerwy w dostawie prądu czy podsłuchy w telefonach stwarzają pozory świata w pełni zagospodarowanego. W takim świecie brakuje czasu na bunt”. (Justyna Szklarczyk, „Polityka”) „Tompa maluje pejzaż życia codziennego w realiach totalitarnych, relacje międzyludzkie, koleżeńskie, miłosne, ale i polityczne uwarunkowania, gdzie poczucie upokorzenia miesza się z chwilami epifanii, niekoniecznie związanymi z uczuciami, ale z takimi radościami jak uszycie ubrania z jakichś starych ręczników czy zdobycie nielegalnych jajek, bo w Rumunii każdemu obywatelowi należało się siedem miesięcznie”. (Krzysztof Varga, „Gazeta Wyborcza”)

Andrea Tompa (ur. 1971), węgierska pisarka, krytyczka teatralna, absolwentka rusycystyki i hungarystyki, autorka dwóch powieści, z których pierwsza, Dom kata (2016), ukazała się właśnie po polsku.

Fundacja ART-HOUSE

Kadr z filmu Kobiety adwokatury

6.10.2016, czwartek, godz. 18.00, kino Orzeł w Miejskim Centrum Kultury w Bydgoszczy, wstęp wolny

Kobiety adwokatury – premiera filmu Nie zdajemy sobie sprawy, jak bardzo nasze wyobrażenia o otaczającym świecie oparte są na stereotypach wykreowanych przez kulturę masową. Po wielu tematach zaledwie się prześlizgujemy. Skupieni na sobie, niezmiernie łatwo wydajemy osądy oparte na zbyt powierzchownej wiedzy. Pomysł nakręcenia filmu dokumentalnego pt. Kobiety adwokatury zrodził się z niezgody na ten stan rzeczy. Nie będąc „z branży“, niewiele wiemy o codziennej praktyce zawodowej adwokata w naszym kraju. Nie zdajemy sobie nawet sprawy, jak bardzo nasz system prawny różni się od amerykańskiego, znanego z dziesiątek, setek filmów i seriali. Z mediów trafiają do nas przekazy o głośnych kryminalnych przypadkach. Ale za budzącą często niezdrowe emocje

sensacyjną otoczką nie potrafimy dostrzec ludzkiego dramatu. To zadaniem adwokata jest stanąć i trwać przy człowieku w wielu z tych najtrudniejszych sytuacji. Czym jest odwaga i niezależność adwokacka, jak rozumieją swoje posłannictwo, z jakimi zmagają się rozterkami, jak udaje im się łączyć obowiązki zawodowe z życiem prywatnym, dlaczego wybrały ten wymagający zawód – o tym opowiedziało do kamery 12 kobiet adwokatek z całej Polski. Najstarsza praktykuje w zawodzie od 60 lat, najmłodsza dopiero do zawodu wstępuje. W ich kancelariach negocjuje się międzynarodowe kontrakty, ratuje ludzi przed wypchnięciem poza nawias życia społecznego, prowadzi niewielkie sprawy spadkowe i rozwiązuje kryzysy rodzinne, ale przede wszystkim, dzięki zaangażowaniu i empatii kobiet-adwokatek, znaleźć można pomoc. Filmowa opowieść o kobietach adwokatury to przede wszystkim opowieść o zawodowej pasji... Do tego kobiety są znacznie ciekawsze jako potencjalne bohaterki filmów niż mężczyźni. Zrozumiano to już nawet w Hollywood… Remigiusz Zawadzki

Kobiety adwokatury – film dokumentalny, scenariusz i reżyseria: Remigiusz Zawadzki, zdjęcia: Jarosław Piskozub, muzyka: Artur Maćkowiak, montaż: Artur Owczarczak, PSM, produkcja: Fundacja ART-HOUSE na zlecenie Naczelnej Rady Adwokackiej, współpraca: Okręgowa Rada Adwokacka w Bydgoszczy.

Klub „Odnowa”

20.10.2016, czwartek, godz. 15.30 Taneczne popołudnie w Klubie Seniora „Kalina”.

3.10.2016, poniedziałek, godz. 17.30 Tańce w kręgu – muzyka duszy.

21.10.2016, piątek, godz. 17.00 Wernisaż prac plastycznych i malarstwa na szkle Małgorzaty Izabeli Radczuk oraz malarstwa Jerzego Radczuka.

5.10.2016, środa, godz. 16.00 Zabawy plastyczno-teatralne dla dzieci. 6.10.2016, czwartek, godz. 15.30 Inauguracja sezonu kulturalnego w Klubie Seniora „Kalina”. 10.10.2016, poniedziałek, godz. 17.30 Tańce w kręgu – muzyka duszy. 12.10.2016, środa, godz. 16.00 Zabawy plastyczno-teatralne dla dzieci. 13.10.2016, czwartek, godz. 15.30 Taneczne popołudnie w Klubie Seniora „Kalina”. 17.10.2016, poniedziałek, godz. 17.30 Tańce w kręgu – muzyka duszy. 17.10.2016, poniedziałek, godz. 16.30 Turniej szachowo-warcabowy dla dzieci i dorosłych. 19.10.2016, środa, godz. 16.00 Zabawy plastyczno-teatralne dla dzieci.

24.10.2016, poniedziałek, godz. 17.30 Tańce w kręgu – muzyka duszy. 27.10.2016, czwartek, godz. 15.30 Taneczne popołudnie w Klubie Seniora „Kalina”.

Ponadto zapraszamy na: – balet dla dzieci w wieku 5-7 lat – zajęcia teatralne dla dzieci w wieku 6-9 lat – naukę gry na gitarze i keyboardzie dla dzieci i młodzieży – zajęcia Klubu Młodego Samuraja dla dzieci w wieku 6-7 lat – zumbę i fitness dla pań – gimnastykę dla pań 50+ – zajęcia komputerowe dla seniorów – jęz. angielski dla dzieci i seniorów www.klubodnowa.strefa.pl inf. Grażyna Salemska

październik 2016 |

| 41

Akademicka Przestrzeń Kulturalna – Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy 7 października, piątek, godz. 18.00, sala widowiskowa APK, ul. Królowej Jadwigi 14, wstęp wolny

Movie Mówi Project – IKONY KINA: Pier Paolo Pasolini, poeta czy prowokator? Zapraszamy na pierwsze w tym sezonie spotkanie z Movie Mówi Project – cyklem filmowym dr Magdaleny Wichrowskiej, krytyczki i historyczki kina. Tym razem autorka proponuje bydgoskiej publiczności wykłady i projekcje poświęcone ikonom kina. W pogoni z jednej strony za kinem rozrywkowym, z drugiej za kinem zaangażowanym społecznie i politycznie, zapominamy o artystach, wielkich wizjonerach kina oraz aktorskich osobowościach. Jesień w APK będzie należała do nich. Zaczynamy 7 października projekcją filmu Pasolini Abla Ferrary. To wyjątkowy obraz, przedstawiający ostatnie dni życia włoskiego scenarzysty i reżysera P.P. Pasoliniego. Ferrara ucieka od klasycznej biografistyki filmowej, zręcznie wymyka się też pokusie snucia teorii spiskowych wokół tragicznej śmierci artysty. Za cel obiera człowieka. Projekcji towarzyszyć będzie wykład dr Magdaleny Wichrowskiej. Więcej szczegółów na stronie www.kultura.byd.pl.

Dom Kultury APK – zapisy na zajęcia Fotografujesz, tańczysz, śpiewasz, malujesz, marzysz o aktorstwie lub kochasz kino? Pomożemy rozwinąć twój talent oraz zainteresowania! Dom Kultury „Aka-

demicka Przestrzeń Kulturalna” w Bydgoszczy przy Wyższej Szkole Gospodarki prowadzi nabór na zajęcia z zakresu fotografii, filmu, sztuki, teatru oraz muzykologii, realizowane w roku szkolnym 2016/2017. Oferujemy szeroki wachlarz warsztatów, adresowanych do dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym oraz młodzieży do 18. roku życia – zarówno odbiorców indywidualnych, jak i grup zorganizowanych. Zapewniamy doskonałą zabawę w gronie rówieśników oraz sporą dawkę wiedzy przekazanej w sposób przystępny, ale i niesztampowy. Więcej szczegółów na stronie www.domkultury. byd.pl.

Akademia Kreatywności Akademia Kreatywności została stworzona dla osób twórczych, które poszukują inspiracji, nowych dróg rozwoju i możliwości działania. Zapraszamy na zajęcia m.in. z rysunku, malarstwa, fotografii, filmu, architektury oraz designu. Bogata oferta kursów, szkoleń i warsztatów pozwoli każdemu rozwinąć pasję i zrealizować marzenia. Wśród nowości m.in. zajęcia z krytyki filmowej, kurs rysunku odręcznego, zarządzanie przemysłami kreatywnymi oraz warsztaty ze szlachetnych technik fotograficznych. Więcej szczegółów na stronie www.apk.wsg.byd.pl w zakładce „Akademia Kreatywności”. Dodatkowe informacje: centrum@byd.pl oraz tel. 52 567 00 63. inf. Elżbieta Schulz

Muzeum Fotografii w Bydgoszczy 11.10.2016, wtorek, godz. 18.00, Muzeum Fotografii przy WSG, ul. Królowej Jadwigi 14, wstęp wolny. Wystawa czynna do 28 października

Andrzej Zygmuntowicz – Trochę przyjemności Wystawa w ramach II Międzynarodowego Festiwalu Miłośników Fotografii Analogowej VINTAGE PHOTO FESTIVAL Andrzej Zygmuntowicz – absolwent Wydziału Mechaniki Precyzyjnej Politechniki Warszawskiej, fotograf, członek ZPAF, prezes Fundacji Konkurs Polskiej Fotografii Prasowej w latach 1992–2002. Autor zdjęć wykorzystywanych w prasie, kampaniach reklamowych i wydawnictwach książkowych, a także autor wielu wystaw indywidualnych i uczestnik zbiorowych. Zajmuje się także teoretyczną refleksją na temat fotografii oraz jej społecznych i kulturowych funkcji. Więcej na stronie www.muzeumfoto.byd.pl. 42 |

| październik 2016

Andrzej Zygmuntowicz, Pacanów, w krainie bajki, fotografia

BAF MASTER BAF MASTER to nowa formuła ekspercka, skierowana do wszystkich, którzy mają opanowane podstawy fotografii i chcą dalej rozwijać swoje umiejętności. Nauka trwa

jeden semestr, a zajęcia ogólne i specjalistyczne prowadzą uznani praktycy i teoretycy fotografii – członkowie ZPAF, ZPFP, Fotoklubu Rzeczypospolitej. Efektem ukończenia kursu jest profesjonalizacja w wybranej branży fotograficznej, rozpoznanie współczesnych technik obrazowania, wzbogacenie autorskiego portfolio, udział w wystawie dyplomowej. Nadal prowadzimy zapisy do 8. edycji Bydgoskiej Akademii Fotografii. Roczny kurs weekendowy pomoże przyswoić i usystematyzować wiedzę z zakresu analogowych i cyfrowych technik fotograficznych oraz cyfrowej obróbki obrazu. Pierwsze zajęcia: 15-16 października. Warunki rekrutacji na stronie www.baf.byd.pl. Dodatkowe informacje: muzeumfoto@byd.pl oraz tel. 52 567 00 07.

Fotografia bez tajemnic

Muzeum Fotografii WSG zaprasza do udziału w cyklicznych warsztatach fotograficznych „Mam lustrzan-

kę” oraz „Studium portretu”, adresowanych do adeptów fotografii. Duża dawka praktycznych informacji pozwoli poznać zarówno niuanse techniczne, jak i poszerzyć świadomość estetyczną. Więcej szczegółów na stronie www.muzeumfoto. byd.pl w zakładce „warsztaty”. Dodatkowe informacje: muzeumfoto@byd.pl oraz tel. 52 567 00 07.

Lekcje muzealne Dla grup zorganizowanych przygotowaliśmy tematyczne lekcje warsztatowe. Uczestników zajęć czeka m.in. praca w ciemni fotograficznej i atelier, budowa camery obscura oraz tematyczne pokazy slajdów (realizujemy dwa bloki zajęć: 6–12 lat oraz 13–18 lat). Więcej szczegółów na stronie www.muzeumfoto. byd.pl w zakładce „lekcje muzealne”. Dodatkowe informacje: muzeumfoto@byd.pl oraz tel. 52 567 00 07.

impresariat artystyczny itd. 29.10.2016, sobota, godz. 19.00, MCK, ul. Marcinkowskiego 12-14. Bilety: 65 zł – miejsca nienumerowane stojące i siedzące

Lech Janerka z zespołem

SOYK A KOLEK T YW, fot. Andrzej Wiktor

20.10.2016, czwartek, godz. 20.00, Filharmonia Pomorska, bilety: 80 i 90 zł

Stanisław Soyka z zespołem Podczas koncertu usłyszymy pieśni do słów Osieckiej, klasyki Niemena, w sąsiedztwie takich szlagierów jak „Absolutnie nic”, „Cud niepamięci” czy „Tolerancja”. Nie zabraknie pieśni napisanych do wierszy polskich i nie tylko poetów („Allegro ma non troppo” Szymborskiej, „Który skrzywdziłeś…” Miłosza, „Nim przyjdzie wiosna” Iwaszkiewicza, sonety Shakespeare’a). Artyście towarzyszyć będą Przemek Greger na gitarze elektrycznej i akustycznej, Marcin Lamch na kontrabasie, Zbyszek „Uhuru” Brysiak na instrumentach perkusyjnych, syn Kuba na perkusji, Antoni Gralak na trąbce, Aleksander Korecki na saksofonie. SOYKA KOLEKTYW stanowi bogatą i niebywale ciekawą paletę kolorystyczną, a jazzowe temperamenty i kompetencje wyzwalają podczas nagrań i w czasie koncertów tę unikalną moc muzyki improwizowanej. Warto wybrać się na koncert Soyki, bo to zupełne tak, jakbyśmy na jakiś czas znaleźli się w innym wymiarze, pełnym piękna i dobrych emocji.

Jeden z najbardziej cenionych i najbardziej intrygujących artystów polskich: basista, kompozytor, autor tekstów, który swoją artystyczną drogę rozpoczął w końcu lat 70. Kolejne lata to kolejne etapy rozwoju artystycznego Janerki. Siedem albumów solowych wydanych do dzisiaj systematycznie umacniało pozycję artysty, prezentując często nieco odmienne oblicza stylistyczne, ale w żaden sposób nie wpływając na uznanie, którym cieszy się nieprzerwanie od początku kariery. W 2015 Janerka został nagrodzony za całokształt twórczości Złotym Fryderykiem w kategorii muzyka rozrywkowa. Swoją konsekwencją, niezależnością i umiejętnością intrygowania słuchaczy, mimo upływającego czasu i zmieniających się trendów, Janerka jest niezmiennie jednym z najlepszych i najciekawszych artystów polskiej sceny rockowej. Obecnie występuje z zespołem w składzie: Bożena Janerka (wiolonczela), Bartosz Straburzyński (gitara), Michał Mioduszewski (perkusja). Sam gra na basie i śpiewa. inf. Katarzyna Borkowska-Kiss

październik 2016 |

| 43

Galeria Autorska Jan Kaja i Jacek Soliński 24.10.2016, godz. 18.00

Otwarcie wystawy linorytów Jacka Solińskiego

(w dwóch odsłonach): „Grafikomyśli 1981-1985” i „To, czego nie widać”. Ekspozycja dedykowana żonie Magdalenie. Prezentacja wypowiedzi: Grzegorza J. Grzmot-Bilskiego, Jarosława Jakubowskiego i Marka Kazimierza Siwca. Czytanie tekstów – Mieczysław Franaszek

Bogdan Chmielewski, Ideogram, 1989

13.10.2016, godz. 18.00

„DROGA I DOM” – Bogdan Chmielewski – otwarcie wystawy dokumentacji prac z lat 2014-2016

„Tu” i „tam” w tej samej chwili Chciałbym, żeby moje grafiki były mapami dla wyobraźni. Zdarza się, że zasypiam siedząc w fotelu, a kiedy budzę się w mej świadomości, na mgnienie, pojawia się niepokojąca myśl – gdzie jestem? Ten moment, przypomina nierealne przeżycie, dziejące się jakby w zawieszeniu, w czasie niejasnym, trudnym do określenia. Doznanie przejściowości staje się czymś nieomalże me-

Bogdan Chmielewski – studia na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, dyplom w 1970 r. Uczestnik 146 wystaw i imprez artystycznych. Autor ponad 200 interdyscyplinarnych realizacji indywidualnych i zespołowych w Lucimiu w latach 1977-2008. Zajmuje się akcjami, działaniami plastycznymi i parateatralnymi, happeningiem, performance’e, instalacją, rysunkiem, żywymi obrazami, realizacjami tekstowymi. Członek „Grupy 111-Lucim”. Profesor na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu. Ważne etapy działalności artystycznej: Wyjście: Wystawa dworzec PKP – Bydgoszcz Główna; „Poezja na Dworcu” 1975, „Akcja Podróż” (1976); Przejście – zatrzymanie: „Akcja Lucim” (1977-78), Działanie w Lucimiu 1979 Powrót (nóstos): działania lucimskie, praca w Luciumiu i poza nim (1980-2007): Nóstos (tęsknota za domem) 1980; współudział w sformułowaniu programu 11 punktów „sztuki społecznej” (1980); Oikomancja – postawa, techniki lokalizacji oraz realizacji na przecięciu współrzędnych czasu i miejsca „domowskazów” (1991); „Bajki wizualne” (ponowne zaczarowanie świata) 1994; koncepcja „dobrego miejsca” (chrono-etno-eko-sacro-kosmo-topu) 1995; realizacje oikoniczne – kondensaty adoracyjno-kontemplacyjne (1992-2008); prognoza formacji. „nowi cisi” (2000). * * * …droga i dom. Obie rzeczy brzemienne w znaczenia, jak mało które. Można nawet zaryzykować pogląd, że nie ma innych w sztuce. Jeśli ktoś postawi pytanie (właściwie niemożliwe do odpowiedzenia), co to jest sztuka – należy prawdopodobnie odpowiedzieć przez metaforę: Jest to droga do domu.

prof. Jacek Sempoliński Warszawa, 31.08.1998 (fragment) Jacek Soliński, Stałość i względność, 2016, linoryt

44 |

| październik 2016

tafizycznym. Zagubienie w tej dziwnej rzeczywistości działa psychodelicznie. Próbuję się skupić. Lokalizuję przestrzeń pomiędzy skojarzeniami a widzianą rzeczywistością. Przejście ze snu do jawy wpływa paraliżująco, trudno znaleźć wiarygodne odniesienia. Wciąż nie wiem, gdzie jestem. Rozkojarzony usiłuję rozpoznać miejsce – czy jestem u kogoś, czy może w swojej pracowni? Jeszcze przez chwilę błądzę porządkując rozproszone elementy obrazów. Powoli wracam do rzeczywistości. Opadam, jak ze spadochronem, na stały ląd równowagi. Wreszcie szczegóły stają się klarowne. Lekko oszołomiony rozglądam się z uczuciem ulgi – już wiem, gdzie jestem, rozpoznałem otoczenie. Umiejscowiłem swoją świadomość. Lubię ten stan, ale zawsze zadziwia mnie, bo ilekroć się powtarza, mam wrażenie (jakbym ustawicznie zapominał), że przecież zawsze budzę się w sobie – to znaczy w swoim jestestwie, a reszta to tylko otoczenie, chwilowa dekoracja. Czy można do tego przywyknąć? Chyba nie, bo za każdym razem jest to inne przeżycie. Ale to dobrze, bo dzięki zagubieniu „miejsca obecności” doświadczam czegoś, co jest „pomiędzy”. Nieustannie znajdujemy się między przeszłością a przyszłością. W jakimś sensie praca nad linorytami jest dla mnie ustawicznym „opisywaniem” tego uczestnictwa, bycia „w sobie” i „na zewnątrz siebie”, czyli relacji między „otwarciem” i „zamknięciem”, „przeszłością” i „przyszłością”. Od wielu lat zastanawiam się, jak połączyć wymiary tych przestrzeni? Czy to możliwe? Wciąż mnie zadziwia ich współistnienie, bawię się tym, jakbym znów był dzieckiem i właśnie to odkrył. Przecież jednocześnie znajdujemy się „w sobie” i również jesteśmy „na zewnątrz siebie”. Czyż nie jest to fascynujące? Często bywam oczarowany tym odkryciem z wczesnych lat rozpoznawania świata. Jest tak oczywiste, ale jakże inspirujące – obecność „tu” i „tam” w tej samej chwili. Rzeczy proste uzmysłowione ponownie potrafią wprawić w osłupienie. Może dlatego że znajdujemy w nich zapomnianą prawdę o sobie. Dorosłość jest pragmatyczna, obowiązuje w niej już inna skala odczuć, ale przecież zdarza się w naszym życiu coś, co możemy sobie wyjaśnić tylko tak, jakbyśmy byli dziećmi.

Rozwijając swoje linorytnicze przemyślenia, staram się analizować żywotność pamięci. Szukam w niej poetyckiego wymiaru powszedniości. Działam, jakbym zajmował się archeologią wspomnień, spaceruję bez ograniczeń w dowolnie wybranym kierunku, blisko i daleko, na różnych kondygnacjach. Wpatruję się w tę przestrzeń, czasami sentymentalnie uwrażliwiony, ale również pozbawiony wszelkiej emocjonalności. Takie wędrówki regulują tętno mojego czasu, dzięki nim mogę być jednocześnie chłopcem i osobą dorosłą. Przyporządkowuję obrazy myślom, tytuły zdarzeniom, łączę wyobraźnię z pamięcią, nic mnie nie ogranicza. Skojarzenia w tej przestrzeni cieszą się pełną swobodą, jakby prawa fizyki nie istniały, wszystko jest tu możliwe. Po co to robię? Odpowiedź jest prosta – by ocalić, to co uważam za najważniejsze. Treść grafiki – przekaz, nawet jeżeli jest oparty tylko na grze samych form, może otworzyć, dotknąć, poruszyć czy nawet obudzić w nas ukrytą głębię. To dopiero prawdziwe wyzwanie – w zwyczajności odkryć i przeżyć zadziwienie. Może to program afirmacji świata na całe życie? Przenikać z pragnień do uniesień, dotrzeć do archetypicznego piękna znajdowanego w prostocie. Ożywienie takiej perspektywy wyzwala spontaniczną radość i odczucie wolności. W codziennym życiu byłoby z pewnością łatwiejsze, gdyby można ponownie odnaleźć w sobie dziecko. Odszukać, co zagubiliśmy – przecież obraz całości to połączenie dwóch przeciwstawnych biegunów. Podobnie, jak jednoczesne bycie „w sobie” i „na zewnątrz siebie” harmonijnie zwieńcza naszą obecność, tak samo wrażliwość dziecka przenikająca w świadomość osoby dorosłej wzbogaca ją i dopełnia. Jakie to fascynujące – symbioza przeszłości, teraźniejszości i przyszłości – ufność połączona z doświadczeniem i nieprzewidywalnością. Może to zapowiedź wiecznego „teraz”? Dobroczynna prostolinijność i bezinteresowność ożywia nasz czas. To wyzwalające, by choć przez chwilę dać ponieść się takiej refleksji. I pewnie dlatego zajmuję się linorytami. Jacek Soliński

Towarzystwo Muzyczne im. I.J. Paderewskiego 10.10.2016, poniedziałek, godz. 17.00, sala koncertowa Towarzystwa Muzycznego im. I.J. Paderewskiego, ul. Skargi 7, wstęp wolny

Dla Felicji – specjalny koncert z okazji rozpoczęcia sezonu artystycznego 2016/2017

Koncert z okazji trzeciej rocznicy śmierci Prezes Felicji Gwincińskiej. Wystąpią: Alina Adamska-Raitarovskyi, laureatka I nagrody V Konkursu Wokalnego im. I.J. Paderewskiego w Bydgoszczy organizowanego przez Akademię Muzyczną im. F. Nowowiejskiego, przy fortepianie Paweł Cłapiński. W programie usłyszymy pieśni I.J. Paderewskiego, W. Lutosławskiego, R. Twardowskiego, K. Szymanowskiego. Koncert jest współfinansowany ze środków Miasta Bydgoszczy.

12.10.2016, środa, godz. 17.00, Pałac Mostowskich, Ostromecko, ul. Bydgoska 9, wstęp wolny Stowarzyszenie Andrzeja Szwalbego Dziedzictwo zaprasza na

VIII Colloquium Ostromeckie Gościem spotkania będzie pan Henryk Martenka, prezes Stowarzyszenia Andrzeja Szwalbego Dziedzictwo. Podczas spotkania odbędzie się promocja Zbiorów studiów Andrzej Szwalbe i jego dziedzictwo pod red. dr. Marka Chamota i dr. Stefana Pastuszewskiego (tom I i tom II). inf. Agata Szpadzińska

październik 2016 |

| 45

Młodzieżowy Dom Kultury nr 1 roku związała się z Bydgoską Poradnią Sztuki prowadzoną przez Stanisława Stasiulewicza. Jako słuchaczka UTW przy UTP miała możliwość skonfrontowania swojego dorobku z twórczością innych artystów podczas konkursu „Twórczość Seniorów” organizowanego przez UMK w Toruniu. Aktualnie uczestniczy w zajęciach prowadzonych przez Katarzynę Wolską w ramach UTW. Artystka pracuje nad doskonaleniem swojego warsztatu, jest pełna pomysłów i zapału twórczego. Na wystawie w MDK1 zaprezentuje prace związane z Bydgoszczą. Opiekun Galerii MDK – Marek Goliński

Jadwiga Mł ynarczyk, Podwórko przy ul. Gdyńskiej

18.10.2015, wtorek, godz. 17.00 – otwarcie wystawy, wystawa będzie czynna do końca listopada

Wystawa malarstwa Jadwigi Młynarczyk Bydgoskie klimaty

Jadwiga Młynarczyk to malarka pasjonatka. Jej zainteresowanie twórczością w pełni rozwinęło się dopiero po przejściu na emeryturę. Najpierw uczestniczyła w warsztatach w ramach Uniwersytetu Trzeciego Wieku przy UTP. Potem doskonaliła się w Ostromecku pod okiem Hanny Paruckiej, od 2014 r. w Klubie Orion pod kierunkiem Danuty Więckowskiej. W swoim dorobku ma wystawy zbiorowe: Plastyczni (2014), Malarki z Oriona (2015), Bydgoskie Kolorystki (2016) oraz indywidualne: w 2015 r. w Bydgoskiej Poradni Sztuki pt. Szybkie żniwa. Młynarczyk prezentowała również swoje obrazy w Miejskim Centrum Kultury w Bydgoszczy w ramach cyklu Miejskie Artystyczne Spotkania Seniorów. W 2014

Dom Kultury MODRACZEK 1.10.2016, sobota, godz. 11.00-13.00, obowiązują wcześniejsze zapisy Rodzinny Wytwórnik Różności 6.10.2016, czwartek, godz. 18.00, wstęp wolny Wielkie Odkrycia Geograficzne w XV i XVI wieku, cz. 2. Spotkanie poprowadzi Adam Piekarski. 13.10.2016, czwartek, godz. 18.00, wstęp wolny Kawiarnia Literacka gość – Bernadeta Korzeniewska – poetka z Chojnic. Pisze wiersze, fraszki, teksty piosenek (z powodzeniem wykonywane przez dzieci i młodzież na różnych przeglądach i konkursach). Z zawodu nauczycielka, z zamiłowania podróżniczka. Wydała trzy zbiory poetyckie: „Kiedy serce Syrokomli”, „Znaleziona w malwach”, „Jak złoty ząb”. Jest laureatką ogólnopolskich konkursów poetyckich, 46 |

| październik 2016

28.10.2016, piątek, godz. 10.00

Halloweenowy konkurs języka angielskiego TRICK OR TREAT Konkurs jest skierowany do uczniów szkół podstawowych (klasy III i IV). Zadania konkursowe dla uczestników będą związane ze słownictwem dotyczącym święta Halloween oraz zwyczajami i tradycjami z nimi związanymi. Również uczestnicy konkursu zmierzą się z recytacją wiersza lub rymowanki w jęz. angielskim. Uczniów zachęcamy do przebrania się w kostiumy halloweenowe, gdyż jedna z konkurencji polegać będzie na wyborze najstraszniejszego przebrania . Celem konkursu jest motywowanie uczniów do nauki jęz. angielskiego, rozwijanie podstawowych umiejętności językowych, poszerzanie wiedzy dotyczącej kultury brytyjskiej oraz amerykańskiej, rozwijanie kreatywności oraz umiejętności recytatorskich, a także nabywanie umiejętności pracy w grupie. inf. Grażyna Goralewska

drukuje w almanachach i prasie. Należy do chojnickiej grupy poetyckiej „Na oścież”. W jej twórczości dominuje subtelna erotyka, dowcip, elegancki humor i dojrzałe widzenie świata w symbiozie z naturą. Spotkanie poprowadzi: W. Barbara Jendrzejewska. 20.10.2016, czwartek, godz. 10.00 Konkurs – Giełda Piosenki Turystycznej i Poezji Śpiewanej „Tam idź, gdzie śpiew” organizowany przy współpracy Rady Osiedla Glinki-Rupienica.

20.10.2016, czwartek, godz. 18.00, wstęp wolny Spotkanie z Latarnikiem. Spotkanie poprowadzi: Sławomir Krajewski.

Klub „Arka” BSM 3.10.2016, poniedziałek, godz. 17.00 „DZIAŁKOWE PLONY” – spotkanie Klubu Seniora. 4.10.2016, wtorek, godz. 16.00 „PEJZAŻ POLSKI JESIENIĄ” – KONKURS PLASTYCZNY – zajęcia plastyczne dla dzieci. 6.10.2016, czwartek, godz. 16.00 „COLLAGE Z JESIENNYCH PLONÓW” – kompozycja z liści i kwiatów – zajęcia plastyczne dla dzieci. 7.10.2016, piątek, godz. 17.00 „PRZYGOTOWANIE KAKTUSÓW DO PRZEZIMOWANIA” – spotkanie Klubu Miłośników Kaktusów. 10.10.2016, poniedziałek, godz. 17.00 „JESIENNE RYTMY” – wieczór taneczny Klubu Seniora.

20.10.2016, czwartek, godz. 16.00 „PŁASKORZEŹBY Z PLASTELINY” – tekturowe talerzyki – zajęcia plastyczne dla dzieci. 24.10.2016, poniedziałek, godz. 17.00 „WARTO BYĆ ZDROWYM” – spotkanie Klubu Seniora z zielarką. 25.10.2016, wtorek, godz. 16.00 „MARTWA NATURA Z KORZENIEM” – szkice światłocieniowe – zajęcia plastyczne dla dzieci. 27.10.2016, czwartek, godz. 16.00 „JESIENNA PANI” – ćwiczenia plastyczne z wyobraźni – zajęcia plastyczne dla dzieci. 31.10.2016, poniedziałek, godz. 17.00 „W NASZEJ PAMIĘCI” – spotkanie Klubu Seniora.

11.10.2016, wtorek, godz. 16.00 „CD. ZAJĘĆ Z UBIEGŁEGO TYGODNIA” – zajęcia plastyczne dla dzieci.

Izba Pamięci im. Marszałka Józefa Piłsudskiego czynna: w poniedziałki w godz. 10.00-14.00 we wtorki i środy w godz. 14.00-19.00

13.10.2016, czwartek, godz. 16.00 „MARTWA NATURA Z OWOCAMI” – technika pasteli. 17.10.2016, poniedziałek, godz. 17.30 Z cyklu „ARKA POEZJI” – wieczór autorski.

Imprezy organizowane w Klubie „ARKA” są otwarte dla wszystkich mieszkańców Bydgoskiej Spółdzielni Mieszkaniowej (zasoby BSM obejmują osiedla: Śródmieście, Górzyskowo, Wzgórze Wolności, Szwederowo oraz Błonie).

18.10.2016, wtorek, godz. 16.00 „ŚLADY NATURY” – malowanie i odbijanie na kartce liści w formie kompozycji – zajęcia plastyczne dla dzieci.

Plany pracy Klubu „Arka” BSM dostępne są na stronie internetowej Bydgoskiej Spółdzielni Mieszkaniowej: www.bsm.bydgoszcz.pl w dziale Informacje.

Młodzieżowy Dom Kultury nr 5 6.10.2016, godz. 18.00, Arthol Galeria Wernisaż wystawy Collage Katarzyny Gołębiewskiej W naszej galerii zadebiutuje wyjątkowa artystka intermedialna, wykorzystująca różne techniki oraz metody tworzenia dzieł, wychodząca poza klasyczne formy sztuki. Twórczyni kolaży, grafik i fotografii. Na co dzień pracująca w Dziale Edukacji i Promocji Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy. 8.10.2016, godz. 9.30, Hala Łuczniczka, wstęp wolny XV Otwarte Mistrzostwa Bydgoszczy we Florecie Dziewcząt i Chłopców do lat 14. Wystawa: Szermierka w obiektywie Piękno rywalizacji damskiej oraz męskiej we florecie ukażą zdjęcia wykonane przez uczestników sekcji fotograficznej z Młodzieżowego Domu Kultury nr 5 w Bydgoszczy.

22.10.2016, godz. 11.00, Arthol Galeria, wystawa czynna do 4 listopada Detal – piękno niedostrzegane. Bydgoszcz/Kragujeviec w miniaturze – wernisaż Jest on podsumowaniem międzynarodowych warsztatów artystycznych, w których udział wzięli polscy i serbscy artyści profesjonalni, a także dzieci i młodzież z obu miast partnerskich. 22.10.2016, godz. 11.00 Spotkania ze sztuką – warsztaty Warsztaty plastyczne skierowane do dzieci i młodzieży z fordońskich szkół podstawowych oraz przedszkoli. Uczestnicy będą mieli możliwość poznania wybranych dzieł mistrzów pędzla XX wieku, a także stworzenia własnych dzieł inspirowanych twórczością francuskich artystów. 28.10.2016, godz. 18.00, Arthol Galeria Rodzinne pasje – wernisaż Wernisaż wystawy sekcji ceramicznej, w której zaprezentowane zostaną międzypokoleniowe prace dzieci, rodziców oraz ich dziadków. inf. Barbara Pszczółkowska

październik 2016 |

| 47

Biuro Koncertowe HEROLD

27.10.2016, godz. 18.00, kino Orzeł, MCK w Bydgoszczy, ul. Marcinkowskiego 12 – Premiera. Jednoosobowe zaproszenia można odbierać w kasie MCK od 20 października

Osobno/Razem

– to tytuł 30-minutowego filmu fabularnego, w którym grają uczniowie Szkoły Sokrates w Bydgoszczy. Oni są też pomysłodawcami scenariusza. Bohaterem filmu jest 20-letni Wojtek, który mieszka w jednym pokoju na stancji z 18-letnią studentka Sarą. Układ jest taki, że choć śpią w jednym łóżku, nie widzą się… W rolach głównych występują: Miłosz Skrzypczak (18 lat), Pola Jankowska (16) i Sonia Szklanowska (17). Film wyreżyserował Mateusz Buława, autorem zdjęć jest Jarosław Piskozub. Muzykę do filmu skomponował Marcin Gumiela z bydgoskiej Akademii Muzycznej. Zdjęcia realizowano w Bydgoszczy i Łagowie.

D.K. Orion BSM 3.10.2016, poniedziałek, godz. 15.30 „Migracje ptaków cd.” – zajęcia plastyczne dla dzieci. 4.10.2016, wtorek, godz. 14.00 „Bogactwo barw jesieni” – aleja brzozowa w perspektywie zbieżnej, ołówek, akwarela – zajęcia plastyczne dla dorosłych. 5.10.2016, środa, godz. 17.00 Z cyklu: Galeria „O” – wystawa prac Krystyny Papińskiej pt.: „Malarstwo … lekarstwem dla duszy”. 5.10.2016, środa, godz. 17.30 „Zdrowo i pięknie na jesień” – czyli porady kosmetyczki Haliny Ratajczak – spotkanie Klubu Miłośników Sztuki. 6.10.2016, czwartek, godz. 14.00 „Bogactwo barw jesieni cd.” – zajęcia plastyczne dla dorosłych. 7.10.2016, piątek, godz. 15.30 „Leśna martwa natura” – szkice kolorystyczne – zajęcia plastyczne dla dzieci. 7.10.2016, piątek, godz. 16.00 Z cyklu: „Akademia Rozmaitości” – „Kompozycje z suszonych roślin”. 10.10.2016, poniedziałek, godz. 15.30 „Święto latawca” – projektowanie latawców – zajęcia plastyczne dla dzieci. 11.10.2016, wtorek, godz. 14.00 „Bogactwo barw jesieni c.d.” – zajęcia plastyczne dla dorosłych. 11.10.2016, wtorek, godz. 16.00 Zabawa Taneczna – Spotkanie Klubu Miłośników Błonia. 12.10.2016, środa, godz. 17.30 Z cyklu: „Literacki Pas Oriona” – spotkanie literackie pt.: „Złota źrenica” – wiersze belgijskie. Prowadzenie: Dariusz Lebioda. 13.10.2016, czwartek, godz. 14.00 „Bogactwo barw jesieni cd.” – zajęcia plastyczne dla dorosłych. 14.10.2016, piątek, godz. 15.30 „Zamki, pałace i pałacyki” – technika dowolna – zajęcia plastyczne dla dzieci. 48 |

| październik 2016

17.10.2016, poniedziałek, godz. 15.30 „Strach” – ilustracja do wiersza – zajęcia plastyczne dla dzieci. 18.10.2016, wtorek, godz. 14.00 „Dom na odludziu z postacią na pierwszym planie” – użycie barw. 19.10.2016, środa, godz. 17.00 „Chiny – w krainie Czerwonego Smoka ” – prelekcja i slajdy: Wiesław Modrzyński – spotkanie Klubu Miłośników Sztuki. 21.10.2016, piątek, godz. 15.30 „Jesienne kwiaty” – technika akwarelowa – zajęcia plastyczne dla dzieci. 21.10.2016, piątek, godz. 16.00 Spotkanie Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów. 24.10.2016, poniedziałek, godz. 15.30 „Collage z jesiennych liści” – zajęcia plastyczne dla dzieci. 25.10.2016, wtorek, godz. 14.00 „Dom na odludziu z postacią na pierwszym planie cd.” – zajęcia plastyczne dla dorosłych. 26.10.2016, środa, godz. 17.00 „Cienie światła” – monodram Teresy Wądzińskiej do wierszy ks. dra Jana Pomina. 27.10.2016, czwartek, godz. 14.00 „Dom na odludziu z postacią na pierwszym planie cd.” – zajęcia plastyczne dla dorosłych. 28.10.2016, piątek, godz. 15.30 „Collage z jesiennych liści cd.” – zajęcia plastyczne dla dzieci. 31.10.2016, poniedziałek, godz. 15.30 „Collage z jesiennych liści cd.” – zajęcia plastyczne dla dzieci. Imprezy organizowane w DK „ORION” są otwarte dla wszystkich mieszkańców Bydgoskiej Spółdzielni Mieszkaniowej (zasoby BSM obejmują osiedla: Śródmieście, Górzyskowo, Wzgórze Wolności, Szwederowo oraz Błonie). Codziennie w godz. 13.00-19.00 zapraszamy do „KAWIARENKI SENIORA”. Plany pracy DK Orion BSM dostępne na stronie internetowej Bydgoskiej Spółdzielni Mieszkaniowej: www.bsm.bydgoszcz.pl w dziale Informacje.

Wolność człowieka „Wolność człowieka” – problemy filozoficzne i prawne – konferencja naukowa 15 października 2016, Hotel pod Orłem – 10.00, otwarcie konferencji – 10.10, wystąpienie prof. dr hab. Małgorzaty Gersdorf, Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego I Sesja filozoficzno-prawna (prowadzenie: dr Dariusz Kala, sędzia Sądu Najwyższego) – 10.20, Czy istnieje wolna wola? Tak – dr Artur Szutta, Uniwersytet Gdański; Nie – dr Natasza Szutta, Uniwersytet Gdański – 11.00, Prawne i pozaprawne ograniczenia wolności człowieka prof. dr hab. Jerzy Zajadło – Prawne ograniczenia dr hab. Sebastian Sykuna, prof. Uniwersytetu Gdańskiego – Pozaprawne ograniczenia – 11.40, Światopoglądowe źródła i granice wolności człowieka: dr hab. Oktawian Nawrot, prof. Uniwersytetu Gdańskiego – Klauzula sumienia; prof. dr hab. Bartosz Rakoczy – Religia jako źródło wolności człowieka – 12.20-13.10, dyskusja – 13.10-13.50, przerwa kawowa

II Sesja dogmatyczno-prawna (prowadzenie: Włodzimierz Hilla, sędzia Sądu Okręgowego w Bydgoszczy) – 13.50, Wolność człowieka od prawa karnego (referent: prof. dr hab. Robert Zawłocki; koreferent: dr Dariusz Kala, sędzia Sądu Najwyższego) – 14.30, Nowoczesne technologie a autonomia woli w prawie cywilnym: czy Pokémon Go otwiera nowe perspektywy? (referent: prof. dr hab. Fryderyk Zoll; koreferent: prof. dr hab. Piotr Machnikowski) – 15.10, Ochrona konstytucyjnych wolności i praw człowieka w drodze bezpośredniego stosowania konstytucji (referent: dr Bohdan Zdziennicki, sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku; koreferent: dr hab. Barbara Nita-Światłowska, prof. Uczelni Łazarskiego, sędzia Sądu Apelacyjnego w Krakowie) – 15.40-16.30, dyskusja – 16.30, podsumowanie i zamknięcie konferencji – Włodzimierz Hilla, sędzia Sądu Okręgowego w Bydgoszczy Udział w konferencji jest bezpłatny. Wszystkich zainteresowanych prosimy o wysłanie zgłoszenia: konferencja@zpp.bydgoszcz.pl.

Młodzieżowy Dom Kultury nr 4 4.10.2016, wtorek, godz. 16.00, wstęp wolny „Kasztanowy świat” – zapraszamy wszystkie dzieci na pierwsze w tym roku szkolnym spotkanie tematyczne, podczas którego, korzystając z dobrodziejstw jesieni w postaci pięknych kasztanów, tworzyć będziemy postaci z bajek i filmów dla dzieci. 7.10.2016, piątek, godz. 16.00, wstęp wolny „Jesienny świat mody” – piątek w klubie PIĄTECZKA wypełni zabawa w kreatorów mody. Wspólne będziemy aranżować stroje obowiązujące tej jesieni, wykorzystując surowce ekologiczne: gazety, pojemniki po różnorodnych produktach, liście, a także materiały papiernicze. Podsumowaniem naszego spotkania będzie mały pokaz mody. 12.10.2016, środa, godz. 16.00, wstęp wolny „Mały kucharz” – to nasze lokalne preludium do znanych gastronomicznych programów telewizyjnych, jednak z pewną różnicą – produkty do proponowanych potraw wykonywać będziemy z masy solnej. Na spotkanie zabierzcie więc wyobraźnię i dobry humor. Najlepsze kulinarne pomysły obdarujemy słodkimi upominkami. 14.10.2016, piątek, godz. 16.00, wstęp wolny „Rebusowe popołudnie” – po przerwie wakacyjnej wracamy do edukacyjnych zabaw intelektualnych. Wspólnie stworzymy i rozwiążemy krzyżówki, rebusy, szarady, łamigłówki, układanki i inne zagadki tematyczne.

18.10.2016, wtorek, godz. 16.00, wstęp wolny „Planszowy kogel-mogel” – w ostatnich latach gry planszowe czy stolikowe cieszą się ogromną popularnością. Dzieci i dorośli coraz chętniej i częściej sięgają po różne gry. My również proponujemy, by swój wolny czas spędzić z ich wykorzystaniem, w dobrym towarzystwie wielbicieli klubu PIĄTECZKA. 21.10.2016, piątek, godz. 16.00 „Miniaturki teatralne” – przegląd teatrów szkolnych. Impreza adresowana do uczniów szkół podstawowych i gimnazjów oraz placówek wychowania pozaszkolnego. Regulamin dostępny na stronie i facebookowym fanpage’u MDK 4. 26.10.2016, środa, godz. 16.00 „Oczyma duszy…” – sonety Szekspira w oryginale. Konkurs recytatorski. Impreza adresowana do uczniów szkół ponadgimnazjalnych z okazji obchodów 400. rocznicy śmierci wielkiego poety. Regulamin dostępny na stronie i facebookowym fanpage’u MDK 4. 28.10.2016, piątek, godz. 16.00 „Plastelinowe zoo” – ostatnie tematyczne spotkanie w tym miesiącu poświęcimy zajęciom manualnym dla dzieci w wieku 7-10 lat. Wykonamy figurki zwierząt domowych i egzotycznych, wspólnie stworzymy makietę zoo. październik 2016 |

| 49

Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury w Bydgoszczy 20.10.2016, godz. 17.00, Salon Hoffman, KPCK, pl. Kościeleckich 6, wystawa czynna do 16 listopada

Prezentacja Galerii Autorskiej:

Spektakl pt. „Droga jest w tobie” – opracowanie i wykonanie Mieczysław Franaszek Otwarcie dwóch wystaw obrazów: Jana Kaji – „Przeczuwanie” i Jacka Solińskiego – „Aniołowie odnalezieni” Dziennikarz na tropie Boga „Droga jest w tobie” – monodram (wg prozy Erica Weinera) w opracowaniu i wykonaniu Mieczysława Franaszka to opowieść o poszukiwaniu Boga i sensu życia przez turystę i dziennikarza ze świata Zachodu, który odwiedza różne kraje. Mieczysław Franaszek, ur. w 1944 roku. Aktor teatralny i filmowy, podróżnik, absolwent Wydziału Aktorskiego PWST w Krakowie (1968). Debiutował w 1966 roku w Teatrze „STU”, którego był współzałożycielem. Pracował w kilkunastu teatrach w Polsce, zagrał kilkadziesiąt znaczących ról. Od czterdziestu lat współpracuje z kilkoma ośrodkami TVP oraz redakcjami radiowymi wielu miast. W 1986 roku zagrał główną rolę w filmie „Bohater roku” w reż. F. Falka. Brał udział w krajowych i międzynarodowych festiwalach teatralnych, na których otrzymywał wiele nagród aktorskich. Zajmuje się również fotografią (autor kilku wystaw indywidualnych). Anioły w czasie marnym Cykl „Opiekunowie czasu” zrealizowany przez Jacka Solińskiego w latach 1996-2015 legitymuje się 366 pracami. Jest to piękne credo artysty, wyznanie wiary, i to w sensie podwójnym, bo zarówno metafizycznym, jako przeświadczenie o przenikalności sacrum w ograniczoną ludzką kondycję, jak też wiara w moc sztuki, zdolnej manifestować obecność tego, co Inne. Jacek Soliński, ur. w 1957 roku w Bydgoszczy. Grafik, malarz, publicysta, wydawca. Od 1979 roku prowadzi, wspólnie z Janem Kają, Galerię Autorską w Bydgoszczy oraz przypisane jej wydawnictwo. W latach 80. realizował projekty konceptualne i opublikował własnym sumptem, w technice linorytu, trzy książki unikatowe oraz pięć tomików prozy. Wspólnie z J. Kają opracował i wydał szereg albumów monograficznych poświęconych artystom plastykom. Autor kilkudziesięciu wystaw indywidualnych. Dokumentacja działalności Galerii Autorskiej i dokonania jej twórców eksponowane były w różnych ośrodkach w kraju: Bydgoszcz, Gdańsk, Sopot, Toruń, Warszawa, Łódź, Kraków, Lublin i za granicą: Paryż, Rzym, Tokio, Edynburg. Od 1986 realizuje w Galerii Autorskiej swoją coroczną urodzinową wystawę linorytów. Wydał kilkanaście własnych publikacji, w których łączy grafikę z epigramami, modlitwami, poezją i prozą. Zrealizował wiele cykli linorytów oraz cykl malarski 366 aniołów zatytułowany „Opiekunowie czasu”. 50 |

| październik 2016

Przeczuwanie (…) Artysta – jak należy się domyślać – staje po stronie wyraziście zdefiniowanego systemu wartości. Siła tych obrazów zasadza się zatem na fundamencie prostoty i jasności przekazu. Patrząc na nie, można domniemywać, że w świecie duchowym Jana Kaji nie ma miejsca na tani, ogłupiający relatywizm, a jego sztuka nie potrzebuje dla zaistnienia i potwierdzenia swojej głębi bezwartościowych, popkulturowych fajerwerków, czy równie jałowych estetycznych prowokacji. (Krzysztof Szymoniak) Jan Kaja, ur. w 1957 r. w Bydgoszczy. Malarz, wydawca, fotograf. Od 1979 r. wspólnie z Jackiem Solińskim prowadzi Galerię Autorską i wydawnictwo w Bydgoszczy. Na początku lat 80. realizował projekty konceptualne (plakaty-odezwy). Wspólnie z J. Solińskim opracował i wydał szereg albumów monograficznych poświęconych artystom plastykom. Jest autorem wielu wystaw indywidualnych (Bydgoszcz, Gdańsk, Sopot, Toruń, Warszawa, Łódź, Kraków, Lublin, Paryż, Rzym i Edynburg). Jego obrazy oparte na relacji między twarzą i dłońmi stanowią swoisty jednoosobowy teatr. Malarz traktuje twórczość, jako powrót do stanu spontaniczności, by dzięki niej odkrywać człowieka w całej jego prostocie wyrazu i jednocześnie duchowej głębi. Autor cykli malarskich: „Postacie nierealne”, „Bramy”, „Droga Krzyżowa”, „Rozmowy” i „Ludzie jak aniołowie”. 25.10.2016, wtorek, godz. 17.30, Salon Hoffman, pl. Kościeleckich 6

VI Spotkanie z Historią u Hoffmana: Gotyckie rzeźby maryjne województwa kujawsko-pomorskiego Pracownia Dziedzictwa Kulturowego Kujawsko-Pomorskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy zaprasza na VI Spotkanie z Historią u Hoffmana. Tym razem poświęcone ono będzie gotyckim figurom Matki Boskiej, które w liczbie 49 zdobią wnętrza świątyń naszego województwa. Średniowieczne Madonny z Dzieciątkiem Jezus i bez Dzieciątka, a także bolesne Piety tworzą swoisty szlak tematyczny, którym można poruszać się jak po każdym szlaku turystycznym. Pracownia Dziedzictwa Kulturowego sporządziła i opublikowała niedawno rodzaj przewodnika po takim szlaku, zaopatrzony w ilustracje poszczególnych figur, ich opisy, wiadomości o kościołach, w jakich się znajdują, oraz blok informacji praktycznych (terminy odpustów, kontakt z parafią, dojazd do danej miejscowości). W spotkaniu wezmą udział autorzy opracowania, a całość upięknią barwne zdjęcia kujawsko-pomorskich Madonn i Piet. inf. Jędrzej Kubiak

Dom Edukacyjno-Kulturalny „Regnum”

Rozpoczynamy nabór na zajęcia popołudniowe dla dzieci, młodzieży i dorosłych! Szukasz interesujących i kreatywnych zajęć dla swojego dziecka? Chcesz, żeby spotykało się z rówieśnikami i rozwijało swoje zainteresowania? Myślisz co zrobić, aby najlepiej wspomóc jego rozwój? A może masz dużo wolnego czasu i chcesz odkryć swoje nowe pasje? Główną ideą działalności „REGNUM” jest atrakcyjne zagospodarowanie wolnego czasu poprzez stworzenie możliwości odkrywania i pogłębiania własnych zainteresowań i uzdolnień. Zajęcia prowadzone są przez profesjonalną kadrę, zawsze dostosowane do wieku oraz stopnia zaawansowania uczestnika. Prowadzimy zajęcia indywidualne oraz grupowe. Środki pozyskane z organizacji zajęć popołudniowych przekazujemy na działalność charytatywną naszej fundacji. Organizujemy dwa duże wydarzenia skierowane do uzdolnionych dzieci i młodzieży z całej Polski. Są to Warsztaty Artystyczne „Radosne Serca” oraz Ogólnopolski Festiwal Radosnych Serc. Ich celem jest wsparcie młodych i zdolnych ludzi w dążeniu do rozwoju artystycznego. Adresatami wydarzeń są przede wszystkim wychowankowie domów dziecka, ośrodków adopcyjnych oraz dzieci i młodzież, które poprzez swoją trudną sytuację materialną nie mogą na co dzień uczestniczyć w warsztatach artystycznych.

Najmłodszym oferujemy: – zajęcia dla maluszków (już od 6. miesiąca życia) i ich rodziców; – zajęcia plastyczne, muzyczne, taneczne oraz karate; – naukę języków obcych, zajęcia w sekcji taneczno-sportowej i wokalno-instrumentalnej dla dzieci starszych; – terapię logopedyczną, behawioralną, gimnastykę korekcyjną oraz indywidualne konsultacje z psychologiem. Z myślą o osobach starszych przygotowaliśmy: – zajęcia z języków obcych; – fitness dla mamy z dzieckiem; – zajęcia z hip-hopu; – naukę gry na wybranym instrumencie; – gimnastykę dla seniora. Ponadto: – gordonki, czyli zajęcia umuzykalniające dla dzieci od 6 do 12 miesięcy z rodzicem; – dogoterapia – dla dzieci w wieku 3-6 i 7-9 lat; – zumbiczki – zajęcia taneczne z elementami latino dla dzieci w wieku 5-6 lat; – metoda ruchu rozwijającego dla dzieci od 4 do 6 lat z rodzicem; – taniec z dzieckiem w chuście – zachęcamy mamusie z dziećmi od urodzenia do 12. miesiąca życia; – plastyka dla smyka – twórcze zajęcia dla przedszkolaków w wieku 4-6 lat. Szczegółowa oferta dostępna na stronie: www.nowe-pokolenie.pl oraz na Facebooku: Dom Edukacyjno-Kulturalny Regnum. Nabór na zajęcia popołudniowe rozpoczyna się 5 września i trwa przez cały rok szkolny. Zapisy: – budynek Przedszkola Niepublicznego „Przedszkolna Chatka”, ul. A. Grzymały-Siedleckiego 12, od poniedziałku do piątku w godz. 11.00-19.00; – telefonicznie: 793 101 280, 52 371 10 51; – mailowo: fundacja@nowe-pokolenie.pl. inf. Ewa Ślesińska

październik 2016 |

| 51

Kamienica 12 9 i 23 października 2016 (niedziele), godz. 11.00-15.00

FryMARK Bydgoski

cykliczny targ produktów eko, regionalnych i rękodzieła Frymark jest inicjatywą ludzi, którzy chcą promować dobre, regionalne produkty żywnościowe oraz wyroby rękodzieła ku pociesze oczu. Znajdziecie tu świeży chleb, sery i twarogi, przetwory owocowe i warzywne, wędliny i wiele innych poszukiwanych przez smakoszy. 22.10.2016, godz. 12.00-17.00

Rękoczyny – targi rzeczy wyjątkowych Tego dnia, po raz kolejny, mury Kamienicy wypełnią najlepsi projektanci i rękodzielnicy. 5, 12, 19, 26 października 2016 (środy), godz. 17.00, wstęp wolny. TuCzyTam. Kamienica 12. Prosimy o zapisy e-mailowe: tuczytam@op.pl

CZYTANIE I DZIAŁANIE w Szaflandii Środowe CZYTANIE I DZIAŁANIE to stały cykl cotygodniowych spotkań młodych czytelników i ich rodziców (lub dziadków) z książką obrazkową, artystyczną. Dzieci poznają treść i graficzną, niebanalną formę książki, a następnie uczestniczą twórczych aktywnościach inspirowanych poznaną właśnie pozycją wydawniczą. Grupa wiekowa odbiorców uzależniona jest od książki, każdorazowo informację znajdziecie na Facebooku, na profilu TuCzyTam. Kamienica12 Scenariusz i prowadzenie: Lucyna Brzezinska-Eluszkiewicz. Zadanie realizowane dzięki finansowemu wsparciu Miasta Bydgoszczy.

9 i 23 października 2016 (niedziele), godz. 11.00-14.00, koszt: 30 zł od dziecka Zapisy: tuczytam@op.pl, w tytule „Frymark”

Z TuCzyTam radę dam

– nowy cykl kreatywnych warsztatów rękodzielniczych dla dzieci w wieku od 5 lat Dzięki tym warsztatom dzieci, którym uda się wykonać różnorodne zadania, za sprawą pracy własnych rąk uwierzą w swoje siły, rozbudzą kreatywność i rozwiną się manualnie. Dzieci pozostają pod opieką instruktora przez cały czas trwania zajęć. – 9.10: „Jesienny zwierzyniec” – zabawa z osikowym drewnem; – 23.10: „Na zakupy” – własnoręcznie wykonana torba płócienna, szablony, decoupage, cieniowanie.

3, 10, 17, 24 i 31 października 2016 (poniedziałki), godz. 16.30-17.30 i 17.45-18.45, dla dzieci w wieku od 7-10 lat, koszt: 100 zł za miesiąc. Zapisy: kontakt@naukajestfajna.edu.pl

Klub Młodych Naukowców

– interaktywne spotkania przyrodniczo-badawcze Każde wspólnie spędzone popołudnie angażuje dzieci do wspólnego eksperymentowania, dotyczy innego naukowego tematu i odkrywa przed dziećmi najciekawsze doświadczenia z danej dziedziny. Zajęcia odbywają się w kameralnych grupach. 3, 10, 17, 24 października 2016 (poniedziałki), godz. 13.00, cena: 25 zł lub karnet 80 zł za 4 spotkania

SENSORKI

Zajęcia dla dzieci w wieku 0,5-2,5-letnich bogate w wiele sensorycznych doświadczeń wszechstronnie stymulujących rozwój maluszków. Podczas zajęć poznajemy świat wszystkimi zmysłami: wzrokiem, słuchem, węchem i smakiem. Poznajemy wiele kolorów, faktur, dźwięków. Dzięki zabawom sensorycznym maluszki rozwijają się intelektualnie, ruchowo i emocjonalno-społecznie. Zajęcia prowadzi Iwona Wolf. Liczba miejsc: 10 par – rodzic i dziecko. Obowiązują zapisy: zapisy.funimki@ gmail.com – w tytule: SENSORKI. 2, 9, 16, 23, 30 października 2016 (piątki), godz. 13.00 i 14.00, cena: 25 zł lub karnet 80 zł za 4 spotkania

GORDONKI

Zajęcia umuzykalniające metodą E.E. Gordona dla dzieci do 3. roku życia. Podstawowym zadaniem zajęć jest rozumienie muzyki i tworzenie jej za pomocą własnego instrumentu, jakim jest głos, a dzięki harmonijnemu i rytmicznemu poruszaniu się – zdobycie poczucia rytmu. Zajęcia te prowadzone są w formie śpiewanek i rytmiczanek. Maluszki początkowo osłuchują się ze śpiewanymi motywami, piosenkami, potem jednak włączają się do „muzycznej rozmowy”, a w efekcie do improwizacji. Zajęcia prowadzi Sylwia Szczerbiak. Liczba miejsc: 10 par – rodzic i dziecko. Obowiązują zapisy: zapisy.funimki@gmail.com z dopiskiem: GORDONKI.

Towarzyska Kafe

Weekendowe wydarzenia muzyczne i imprezy klubowe. Info: Facebook/TowarzyskaKafe. inf. Kasia Kalemba

artGallery galeria & pracownia plastyczna 5.10.2016, środa, godz. 16.00, ul. Krasińskiego 5, tel. 604 313 266 Wernisaż prac grupy plastycznej z Pałacu Młodzieży prowadzonej przez Zbigniewa Jastrowskiego. Wystawa odbędzie się z okazji obchodów 670. nadania praw miejskich Bydgoszczy.

inf. Anna Osińska

52 |

| październik 2016

Otwarta Przestrzeń „Światłownia” 21.10.2016, piątek, godz. 18.00

Koncert Olgi Bojar

7.10.2016, piątek, godz. 18.00

Koncert Marcina Białczyka

Marcin Białczyk – mieszka w Witosławiu, kocha śpiewać i grać na gitarze. Jego ulubionym gatunkiem muzyki są szanty, poezja śpiewana oraz rock. Od 2000 roku gra w zespole instrumentalno-wokalnym. 14.10.2016, piątek, godz. 18.00

Stare, dobre – koncert Dagmary i Marka Sławskich

Olga Bojar – poznanianka, zajęła 1. miejsce na XI Festiwalu Piosenek Jacka Kaczmarskiego w kategorii pojedynek z mistrzem. Podczas koncertu skupi się głównie na utworach Kaczmarskiego, choć pewnie nie zabraknie utworów autorskich.

Dagmara i Marek Sławscy – trójmiejski duet czynnych miłośników turystyki. Na program Stare, dobre składają się ulubione przez artystów utwory, pierwotnie prezentowane przez takich wykonawców, jak: Efemerydy, Bez Rysia, U Ojca, Kwartet im. Kasi Kiestrzyń, Ryszard Manias, Babsztyl, Iwona Piastowska. 15.10.2016, sobota, godz. 16.00

VI Festiwal Widzących Duszą „Muzyka otwiera oczy”

– godz. 16.00 – rozpoczęcie części konkursowej – ok. godz. 19.00 – recital laureata V edycji Festiwalu Przemysława Cackowskiego – ok. godz. 20.00 – koncert Jana Kondraka 16.10.2016, niedziela, godz. 12.00

VI Festiwal Widzących Duszą „Muzyka otwiera oczy”

– godz. 12.00 – pokaz filmu z audiodeskrypcją: Zapach kobiety 16.10.2016, niedziela, godz. 16.00, Sala Malinowa Hotelu pod Orłem, ul. Gdańska 14

VI Festiwal Widzących Duszą „Muzyka otwiera oczy”

– godz. 16.00 – koncert laureatów, – ok. godz. 17.00 – koncert Mariana Opanii i Wiktora Zborowskiego

Festiwal dotowany ze środków MKiDN i woj. kujawsko-pomorskiego.

28.10.2016, piątek, godz. 18.00

Koncert najpiękniejszych ballad rosyjskich – duet Ponad Chmurami Koncert najpiękniejszych ballad Bułata Okudżawy, Żanny Biczewskiej, Leonarda Cohena oraz własnych kompozycji duetu Ponad Chmurami – Katarzyna Jarzynowska i Nikodem T. Jacuk Ponad Chmurami – zespół wykonujący poezję śpiewaną. Od początku działalności występuje w duecie, a od niedawna często także z towarzyszeniem skrzypka. Bardzo zainspirowała ich twórczość Silvy Kaputikyan, ormiańskiej poetki, w wierszach której motyw przewodni stanowi miłość. Polscy artyści, którzy stanowią ich fundament, to głównie Marek Grechuta czy Stare Dobre Małżeństwo. Bardzo istotna jest dla nich także muzyka Leonarda Cohena oraz Bułata Okudżawy. Poza występami na terenie całej Polski Ponad Chmurami ma na swoim koncie wydaną płytę CD oraz sukcesy w wielu międzynarodowych konkursach. Na wszystkie koncerty – wstęp wolny. www.swiatlownia.eu inf. Grzegorz Dudziński

październik 2016 |

| 53

Pałac Młodzieży

Święto pieśni czas zacząć! W dniach 21–23 października odbędzie się w Bydgoszczy Ogólnopolski Konkurs Chórów a Cappella Dzieci i Młodzieży. To już 36. edycja tego ważnego w świecie polskiej chóralistyki wydarzenia. Jej organizatorami są bydgoski Pałac Młodzieży oraz Stowarzyszenie Przyjaciół Pałacu Młodzieży „Pałac”. Ogólnopolski Konkurs Chórów a Cappella to nie tylko największy, ale i najbardziej renomowany konkurs chóralny adresowany do dzieci i młodzieży. Podczas trzech dekad w jego finale udział wzięło prawie 39 tys. uczestników. W tym roku w przesłuchaniach konkursowych udział weźmie ponad 600 młodych chórzystów z całej Polski. Spotkania te są okazją do wielu wzruszeń, obcowania ze sztuką na najwyższym poziomie, poznania osób, z którymi można dzielić swoje wrażenia i pasję – muzykę. Sami mówią, że udział w Konkursie Chórów a Cappella to nie tylko walka o nagrody, ale także uczestniczenie w ważnym dla nich wydarzeniu, na które pracują przez cały rok, nawiązanie nowych przyjaźni i doskonała atmosfera. Jak co roku, koncerty w ramach Konkursu Chórów odbywają się w Filharmonii Pomorskiej. Są one otwarte dla publiczności z naszego miasta. Przesłuchania konkursowe odbędą się 22 października w godz. 9.00-17.00. Jednym z najbardziej podniosłych wydarzeń jest kulminacja spotkań chóralnych – koncert galowy. Jest to niezwykłe widowisko multimedialne, czas wielkich przeżyć artystycznych i podniosłych momentów. W tym roku w programie koncertu przewijać się będą wątki związa54 |

| październik 2016

ne z trwającym aktualnie Rokiem Feliksa Nowowiejskiego. Jego mocnym akcentem będą z pewnością Gaude Mater Polonia czy hymn Ogólnopolskiego Konkursu Chórów a Cappella Dzieci i Młodzieży – wykonywane równocześnie przez 600 osób! Koncert zwieńczy ceremonia rozdania nagród. Koncert galowy odbędzie się w Filharmonii Pomorskiej 23 października o godz. 12.00. Wstęp wolny. Na koncert galowy obowiązują bezpłatne wejściówki – do odebrania w Pałacu Młodzieży. Konkurs Chórów a Cappella ma także wymiar edukacyjny – 22 października o godz. 20.00 zorganizowane zostaną bezpłatne warsztaty dla dyrygentów i nauczycieli muzyki, do udziału w których zapraszamy także pedagogów z naszego miasta.

Zadanie dofinansowane jest ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Miasta Bydgoszcz.

Wszystkie informacje na temat imprezy znajdują się na stronie www.chory.palac.bydgoszcz.pl. inf. Dorota Tomaszewska

2.10.2016, godz. 11.00. Wstęp wolny Weekendowy plac zabaw. Zapraszamy dzieci od 3. roku życia wraz z rodzicami do wspólnych zabaw animacyjnych, plastycznych, zręcznościowych i tanecznych. 6.10.2016, godz. 10.30 Moja szkoła – lubię tu być! Warsztaty edukacyjne dla uczniów z zakresu bezpieczeństwa fizycznego, psychicznego, społecznego w placówce edukacyjnej. Projekt jest dofinansowany ze środków rządowego programu na lata 2014–2016 „Bezpieczna i przyjazna szkoła” w woj. kujawsko-pomorskim.

11.10.2016, godz. 19.00 Pałacowe Planetarium – prelekcje i pokazy nieba dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjalistów. 12.10.2016, godz. 11.00 Forum Olimpijczyków – Laboratorium zdolności: Budownictwo, kartografia, geodezja. Projekt realizowany w ramach programu „Zdolni znad Brdy”. 17.10.2016, godz. 10.30 „Zygzak” – Zabawowy Klub Filmowy Malucha – dla grup zorganizowanych z przedszkoli. W programie polskie bajki animowane. Zapisy grup: Pałac Młodzieży – Ewa Sawoszczuk, tel. 501 745 076. 18.10.2016, godz. 10.00 Koncert poświęcony św. Janowi Pawłowi II. 19.10.2016, godz. 10.00 Nowy cykl: W poszukiwaniu sensu, czyli wiwisekcja tekstów kultury. Jak czytać dzieła? Propozycja ta ma pomóc młodym ludziom doskonalić umiejętność pogłębionego odbioru literatury, dzieł sztuki, muzyki. W ramach wykładów połączonych z zajęciami warsztatowymi oraz dialogiem z prowadzącymi zajęcia specjalistami z zakresu analizy i interpretacji dzieł z różnych dziedzin, chętni skorzystają z usystematyzowanej teorii w połączeniu z praktyką. Pierwsze spotkanie poprowadzi mgr Wojciech Kieler, który zaprosi młodzież do

świata sztuk plastycznych. Refleksję nad formą i treścią dzieł powstałych w różnych epokach określa i ukierunkowuje temat: „Sztuka wobec czasu. Artyści o trwaniu i przemijaniu”. Impreza adresowana do uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych. Dodatkowe informacje: 696 587 105. 24.10.2016, godz. 11.00 Poszerzanie horyzontów myślowych – wykład i warsztaty dla uczniów bydgoskich szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Projekt realizowany w ramach programu „Zdolni znad Brdy”. 25.10.2016, godz. 19.30 Zaduszki Big Bandowe – koncert złożony ze standardów jazzowych i utworów z gatunku muzyki rozrywkowej zagra zespół Jazz Big band ’75 z Pałacu Młodzieży w Bydgoszczy w klubie Eljazz (ul. Kręta 3) w Bydgoszczy. Przygotowanie zespołu – Piotr Dąbrowski. 27.10.2016, godz. 10.30, (brak wolnych miejsc) Oblicza uzależnień. Stowarzyszenie Przyjaciół Pałacu Młodzieży w Bydgoszczy PAŁAC oraz Pałac Młodzieży w Bydgoszczy zapraszają na kolejne spotkania edukacyjne, których ideą jest ochrona dzieci i młodzieży przed wejściem w uzależnienia. Projekt jest adresowany do uczniów klas VI szkół podstawowych, gimnazjów oraz szkół ponadgimnazjalnych z Bydgoszczy i powiatu bydgoskiego. Impreza odbywa się dzięki wsparciu Miasta Bydgoszczy.

30.10.2016, godz. 11.00 „Zygzak” – Zabawowy Klub Filmowy Malucha. Spotykamy się zawsze w ostatnią niedzielę miesiąca w sali kinowej Pałacu Młodzieży. Zygzak to klub, w którym jest czas na oglądanie polskich bajek animowanych, jest rozmowa o filmach, taniec, konkursy, gry… a przede wszystkim jest czas na dobrą zabawę. Zapraszamy całe rodziny, a szczególnie rodziców z dziećmi od 2. do 8. roku życia. Dzieci wstęp wolny, rodzic – 10 zł.

DKF Niespodzianka w Pałacu Młodzieży zaprasza na filmowe seanse w październiku: Czwartek 6 października, godz. 19.30. Mustang, reż. Deniz Gamze Ergüven, Francja/Turcja 2015, 97 min. Czwartek 13 października, godz. 19.30. Zjednoczone stany miłości, reż. Tomasz Wasilewski, Polska/Szwecja 2016, 104 min. Czwartek 20 października, godz. 19.30. Kwiat wiśni i czerwona fasola (An), reż. Naomi Kawase, Japonia 2015, 113 min. Czwartek 27 października, godz. 19.30. Śmierć w Sarajewie (Smrt u Sarajevu), reż. Denis Tanović, Francja/Bośnia i Hercegowina 2016, 85 min. Cena karnetu w maju: 24 zł • cena biletu normalnego: 8 zł • cena karnetu ulgowego (młodzież ponadgimnazjalna, studenci, emeryci): 15 zł • cena biletu ulgowego (młodzież ponadgimnazjalna, studenci, emeryci): 5 zł. Karnety i bilety do nabycia w portierni Pałacu Młodzieży przed seansem. Kontakt: Pałac Młodzieży w Bydgoszczy, Dominik Wierski, tel. 52 321 00 81 wew. 359. październik 2016 |

| 55

Muzeum Wodociągów, Galeria Wieży Ciśnień Stara Hala Pomp Muzeum Wodociągów ul. Gdańska 242

XI Europejskie Spotkania Artystyczne. Festiwal wielu sztuk Zaplanowane wydarzenia artystyczne oddają ideę festiwalu pomyślanego jako cykl spotkań ze sztuką, wyraz pasji do muzyki malarstwa, poezji. niedziela, 16 października 11.00: Koncert „Młode talenty” w wykonaniu uczestników master classes, doskonalących swoje umiejętności u francuskich pedagogów; profesor Barbary Marcinkowskiej – wiolonczela, Ewy Osińskiej – fortepian, Marii Sartovej – śpiew. Akompaniują: Agata Nowakowska-Gumiela i Tomasz Gumiela, pianiści. 15.30: Wernisaż akwareli studentów kierunków projektowych – uczestników IV Ogólnopolskich Warsztatów Artystycznych pn. „Architektura i woda”, z okazji 670-lecia powstania Bydgoszczy. Organizatorem warsztatów jest dr hab. Maciej Świtała, profesor nadzwyczajny UTP w Bydgoszczy, a poprowadzi je architekt Ryszard Rogala, akwarelista, prezes Stowarzyszenia Akwarelistów Polskich, wykładowca w Pracowni Rysunku, Malarstwa i Rzeźby na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Joanna Imielska, A jednak Ziemia posiada swoje odbicie we Wszechświecie, 2016, kalka, papier, cienkopis (fragment)

26.10.2016, godz. 18.00, Galeria Wieży Ciśnień – wernisaż, wystawę będzie można oglądać do 17 listopada

Pamięć Joanny Imielskiej Joanna Imielska – dyplom uzyskała w pracowni rysunku prof. Izabelli Gustowskiej. W 2013 roku uzyskała tytuł profesora zwyczajnego. W latach 2002–2008 prodziekan, a od 2008 do 2016 dziekan Wydziału Edukacji Artystycznej UAP. W latach 1990–91 i 1997 była stypendystką ministra kultury i sztuki oraz ministra kultury w 2005 roku. 5.10.2016, godz. 18.00, Galeria Wieży Ciśnień – wernisaż, wystawę będzie można oglądać do 20 października

16.00: dr hab. Anna Bochenek, artysta malarz, profesor nadzwyczajny UTP, wygłosi komentarz do prezentowanego na ekranie obrazu Jana Matejki „Chrzest Polski”. 16.30: Uczniowie klas teatralnych IX Gimnazjum w Bydgoszczy pod kierunkiem Ewy Kokoszczyńskiej oraz Elżbiety Biaduń będą prezentować poezję polską „Od Mikołaja Reja do Jana Pawła II”. 18.00: Recital „Najpiękniejsze przeboje musicali amerykańskich i piosenki francuskiej” w wykonaniu gwiazdy paryskiego kabaretu „Belle Epoque” Elżbiety Bocianowskiej – śpiew, przy fortepianie Aldona Krasucka. inf. Mirosława Chabowska

Z wewnętrznej perspektywy Barbary Linowieckiej

56 |

| październik 2016

fot. Barbara Linowiecka

Barbara Linowiecka – absolwentka Wydziału Architektury i Scenografii Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu. Na ekspozycję składają się projekty wnętrz obiektów prywatnych i publicznych. Tło dla wystawy stanowi dokumentacja fotograficzna wykonana przez Linowiecką podczas podróży po Ameryce Południowej i Azji Środkowo-Wschodniej, będących dla niej jednym z obszarów poszukiwania inspiracji i natchnienia.

Miejskie Centrum Kultury 1.10.2016, sobota, godz. 14.00, sala widowiskowo-kinowa MCK, wstęp wolny

Zapomniane historie – pokaz filmowy Jak się żyło w czasach bez telefonów komórkowych, komputerów, tabletów, smartfonów i innych osiągnięć techniki? Tego dowiedziały się od seniorów dzieci z Bydgoszczy. W Domu Dziennego Pobytu odbyły się warsztaty animacyjno-filmowe, a owocem ich działań jest film eksperymentalny, będący połączeniem dokumentu fabularyzowanego z animacją poklatkową. Bohaterami produkcji są seniorzy, natomiast dzieci wcielają się w role reżyserów, animatorów, scenografów, operatorów sprzętów filmowych.

8.10.2016, sobota, godz. 20.00, sala kinowo-widowiskowa MCK. Wstęp: 25 zł przedsprzedaż, 35 zł w dniu koncertu. Bilety do nabycia: kasa MCK, sklep Muzyka (ul. Śniadeckich 50), Ticketpro.pl

Muzyczne Smaki vol. 24 – Koniec Świata – God Shave the Queen Tour

2.10.2016, godz. 9.30-12.30, barka „Lemara”. Zapisy: dominika.kiss-orska@mck-bydgoszcz.pl. Wstęp: 5 zł

Poranek Rodzinny Opadły już chyba wszystkie kasztany i żołędzie, upały wrócą nieprędko. Zobaczymy, co da się z tym zrobić. Może urządzimy wyścigi? Albo zbudujemy wieżę? A może się rodzinnie ponudzimy? Przyjdźcie, poszukamy razem sposobów na jesienne i zimowe wieczory! 2.10.2016, niedziela, godz. 11.00, sala widowiskowa MCK, bilet ulgowy: 14 zł, bilet normalny: 17 zł

Bydgoski Teatr Lalek Buratino – Historia Kopciuszka – spektakl dla dzieci Historia Kopciuszka jest adaptacją znanej wszystkim historii o spełnionym marzeniu. Wszystko, co w finale spotyka Kopciuszka, dzieje się za sprawą sprawiedliwości losu, który wynagradza dobroć i łagodność, a każe zło i podstępność. 5.10.2016, środa, godz. 10.00, sala widowiskowa MCK, bilet: 19 zł, rezerwacje: trzyrzecze@gmail.com

Teatr TrzyRzecze – Michał Walczak Piaskownica – spektakl 6.10.2016, godz. 17.00-20.00, barka „Lemara” (brak miejsc)

Koło Gospodyń Miejskich: Zazdroski

Koniec Świata to rock’n’rollowo-folkowa wizytówka Śląska. Od 2000 roku zagrali ponad 1000 koncertów w Polsce, a także w Niemczech, Czechach, na Słowacji i Ukrainie. Byli na największych festiwalach: Przystanek Woodstock, Jarocin, Seven Festival, Cieszanów Festival, Odjazdy. Na siedmiu albumach wydanych przez Koniec Świata znajdziemy energetyczne utwory o miłości, rewolucji i życiu w metropolii, zawieszonej gdzieś poza czasem i szerokością geograficzną. God Shave the Queen to siódmy studyjny album katowickiej grupy. 9.10.2016, niedziela, godz. 16.00, Dom Polski w Bydgoszczy, wstęp wolny

Śpiewamy dla Bydgoszczy – koncert Polski Związek Chórów i Orkiestr oddział w Bydgoszczy i MCK w Bydgoszczy zapraszają na inaugurację cyklu koncertów z okazji 670. urodzin Bydgoszczy. Śpiewamy dla Bydgoszczy to inicjatywa bydgoskiego oddziału PZChiO. Wystąpią zespoły: Chór Mieszany „DZWON” (Bydgoszcz), Chór Męski „HASŁO” (Bydgoszcz) oraz Orkiestra Dęta „BRDA” (Bydgoszcz).

6 i 7 października 2016 (czwartek i piątek), godz. 9.00 i 11.30, sala widowiskowa MCK. Zgłoszenia: Mieczysław Giedrojć, tel. 603 116 044, e-mail:mietekteatr@op.pl.

Konwersatorium o szkodliwości palenia tytoniu i innych używkach W programie spektakl teatralny pt. O szkodliwości palenia tytoniu wg A. Czechowa oraz wykład prof. dr. hab. Daniela Kalinowskiego pt. Używki w literaturze, połączony z prezentacją multimedialną. Spotkanie przeznaczone dla klas ponadgimnazjalnych i III klasy gimnazjum. Chór Brda, fot. Dariusz Gackowski

październik 2016 |

| 57

9.10.2016, niedziela, godz. 19.00, sala kinowo-widowiskowa MCK (darmowe zaproszenia na koncert do zdobycia podczas codziennych audycji Radia PiK, w konkursach ogłaszanych na profilach społecznościowych MCK, a także w kasie MCK)

BeMy – koncert Zespół BeMy założyli dwaj bracia: Mattia i Elie Rosinski. Urodzili się i wychowali we Francji, ale poprzez rodziców pochodzenie mają polskie. Od najmłodszych lat interesowali się muzyką, nieustająco grając w swoim rodzinnym domu w Bordeaux. W czerwcu 2013 wzięli udział w programie „Must Be The Music”. Dostali się do finału i zajęli drugie miejsce. Wiosną 2015 podpisali kontrakt z wytwórnią Universal MusicPolska i przystąpili do nagrywania debiutanckiego albumu, pod czujnym okiem producenta Bogdana Kondrackiego, znanego ze współpracy z Brodką, Edytą Górniak, Dawidem Podsiadłą. 13.10.2016, godz. 17.00-20.00. Zapisy: dominika.kiss-orska@mck-bydgoszcz.pl, zbiórka przed MCK przy Marcinkowskiego 12 o godz. 16.00. Wstęp: 30 zł

Koło Gospodyń Miejskich: Dzika kuchnia – Czemlewo

Pod okiem dr Krystyny Stepczyńskiej-Szymczak przygotujemy pyszne jedzenie. Dowiemy się przy tym, jak zatrzymać lato w słoikach i skąd brać witaminy przez całą zimę. 16.10.2016, niedziela, wstęp wolny

Fonomo Music & Film Festival: warsztaty udźwiękawiania filmu dla dzieci – prowadzi Steve Nash 19.10.2016, środa, godz. 14.00, barka „Lemara”, wstęp wolny

Spotkanie z Krystyną Skierą pt. Dotyk pasji

Krystyna Skiera – niewidoma bibliotekarka, ciągle ciekawą życia, mającą różne pasje i aktywnie uczestniczącą w życiu kulturalnym. 20.10.2016, godz. 17.00-20.00, barka „Lemara”, zapisy: dominika.kiss-orska@mck-bydgoszcz.pl, wstęp: 20 zł (płacimy przed zajęciami, na miejscu)

Koło Gospodyń Miejskich

Zapraszamy na zajęcia z Justyną Żywiecką. Tym razem będziemy robić kolaże, które zamkniemy pod szklaną soczewką. Nasze sekrety będziemy nosić w formie broszy lub wisiora. 20-22 października 2016 (czwartek–sobota)

Fonomo Music & Film Festival

21.10.2016, godz. 11.00-21.00, Galeria Wspólna. Zapisy: dominika.kiss-orska@mck-bydgoszcz.pl

Ekowarsztaty: warsztaty introligatorskie z Oficyną Peryferie Warsztaty to wyjątkowa okazja, by zapoznać się z podstawami szycia i oprawy książek oraz w twórczej atmosferze spędzić intensywny dzień. Każdy z kursantów samodzielnie wykonuje (i zabiera potem do domu) trzy szkicowniki w różnych typach oprawy z możliwością modyfikacji wedle własnych potrzeb i pomysłów. Po zajęciach absolwent naszego kursu jest w stanie samodzielnie zbudować i uszyć swojego własnego artbooka, notesy lub makietę książki. Zajęcia praktyczne połączone są z częścią teoretyczną, a uczestnicy otrzymają opracowany specjalnie na te warsztaty konspekt utrwalający wiedzę i umożliwiający samodzielną pracę w domu. 22.10.2016, sobota, godz. 16.00, barka „Lemara”, wstęp wolny

Podróże małe i duże – zaprasza Helena Skonieczka Każdy z nas ma swoje ulubione miejsca na świecie. Jedne to egzotyczne kraje, inne tuż za rogiem naszego mieszkania. I każde z nich jest piękne – bo odkryte przez kochające oczy i pełne pasji osoby. Odkrywcą miejsc ciekawych jest również Helena Skonieczka. 23.10.2016, zbiórka o godz. 7.45 na dworcu PKS w Bydgoszczy, koszt biletów w obie strony: ok. 24 zł

Kultura na świeżym vol. 47: Na Czarcie Góry

Ruszamy w kierunku Nowych Marzów, skąd wałami Wisły dotrzemy do Sartowic. Tam, po łagodnym podejściu, rozpoczniemy wędrówkę po szczytach doliny Wisły. Idąc wzdłuż rzeki, dotrzemy do Świecia (ok. godz. 16), skąd wrócimy PKS-em do Bydgoszczy. Długość trasy: ok. 20 km. Ekwipunek: wodoszczelne buty, kurtka przeciwdeszczowa, ciepła herbata w termosie, kanapki, karimata do siedzenia. Przewodnik: Filip Krauze, tel. 509 091 695, filipkrauze@gmail.com. 23.10.2016, niedziela, godz. 10.00, sala kinowo-widowiskowa MCK, wstęp wolny. Zapisy: dagmara.wroblewska@mck-bydgoszcz.pl Rodzinna niedziela w MCK:

Zatańcz ze mną, mamo, tato Bezpłatne zajęcia dla dzieci od lat 5 z opiekunami. Nauka prostej choreografii utrzymanej w stylu flamenco z elementami tańca współczesnego. Prowadzenie: Dorota Dzięcioł – tancerka i instruktorka flamenco.

Wykłady Uniwersytetu Trzeciego Wieku Agora Nestora

Program festiwalu na III stronie okładki. Zobacz też na: www.wetmusic.pl. 58 |

| październik 2016

11.10.2016, wtorek, godz. 16.00, sala MCK Inauguracja roku akademickiego 25.10.2016, wtorek, godz. 16.00, sala MCK Wykład

23.10.2016, niedziela, godz. 16.00, sala kinowo-widowiskowa MCK, wstęp wolny

Chopin po kujawsku – spotkanie z folklorem – koncert Polska muzyka ludowa stała się źródłem dla twórczości Fryderyka Chopina. Koncert zakłada prezentację muzyki ludowej w wykonaniu instrumentalistów, wokalistów i tancerzy oraz prezentowanie stylizowanych mazurków Chopina na fortepianie, czyli kujawiaków, mazurków i oberków. W realizacji programu weźmie udział Zespół Pieśni i Tańca „Ziemia Bydgoska”, który w bieżącym roku koncertował w Brazylii i Chinach, popularyzując polski folklor – muzykę i tańce narodowe. Projekt współfinansowany jest przez Miasto Bydgoszcz.

23.10.2016, niedziela, godz. 17.00, Dom Polski w Bydgoszczy, wstęp wolny

Śpiewamy dla Bydgoszczy – koncert Polski Związek Chórów i Orkiestr oddział w Bydgoszczy i MCK w Bydgoszczy zapraszają na inaugurację cyklu koncertów z okazji 670. urodzin Bydgoszczy. Śpiewamy dla Bydgoszczy to inicjatywa bydgoskiego oddziału PZChiO. Wystąpi Chór Męski „Echo” im. prof. Pawła Osińskiego (Grudziądz). 27.10.2016, czwartek, godz. 14.00, sala kinowo-widowiskowa MCK, wstęp wolny

Bądźmy aktywni – bądźmy zdrowi Spotkanie połączone z wykładem, poświęcone zwiększeniu świadomości na temat roli specjalistycznego żywienia w chorobie oraz integralnej roli jedzenia w trakcie leczenia. W trakcie wykładu wyświetlony zostanie film dokumentalny Anety Kopacz pt. Ja. Po wykładzie zapraszamy do udziału w konsultacjach dietetyczno-medycznych oraz do wzięcia udziału w prezentacji dań z wykorzystaniem produktów służących terapii. 28.10.2016, piątek, godz. 18.00 i 20.30, sala widowiskowa MCK, wstęp: 50 zł

Stand-up Polska – Wielka Trasa 29.10.2016, sobota, godz. 19.00, sala kinowo-widowiskowa MCK, wstęp: 65 zł

Lech Janerka Więcej informacji na str. 43 23-26 października 2016, sala kinowo-widowiskowa MCK

Międzynarodowy Dzień Animacji Program na str. 60

Improdrom – Festiwal Teatrów Impro

14-16 października 2016 MCK w Bydgoszczy, ul. Marcinkowskiego 12 SPEKTAKLE, sala widowiskowa MCK

sobota, 15.10.2016, godz. 18.00 – Teatr Improwizowany wymyWammy (Bydgoszcz) – Trójkąt Bermudzki – Miks Impro – mieszany spontanicznie skład improwizatorów z całej Polski – Grupa Impro Ad Hoc (Kraków) – Głosy w głowie niedziela, 16.10.2016, godz. 18.00 – Teatr Bezczelny (Lublin) – Love Improv, czyli krótkie historie o miłości – Miks Impro – mieszany spontanicznie skład improwizatorów z całej Polski – Ab Ovo Teatr Improv (Warszawa) – Publiczność rządzi!

WYDARZENIA TOWARZYSZĄCE, Szpulka MCK sobota, 15.10.2016: – godz. 21.00 – improjam – godz. 22.00 – zabawa niedziela, 16.10.2016: – godz. 20.30 – wieczór muzyki improwizowanej

WARSZTATY IMPROWIZACJI TEATRALNEJ zapisy i info: wymywammy@mck-bydgoszcz.pl prowadzenie: Laura Doorneweerd (Amsterdam) i Artur Jóskowiak (Wrocław) BILETY:

przedsprzedaż: 1 dzień: 20 zł, karnet: 30 zł, w dniu występów: 1 dzień: 25 zł, karnet: 40 zł październik 2016 |

| 59

23 niedziela

pa ź dziernik 1 sobota

17.00 Wołyń – pokaz specjalny, przedpremierowy

3 poniedziałek

16.00 Królestwo 18.00 O matko, umrę 20.00 O matko, umrę

4 wtorek

16.00 Królestwo 18.15 KMF MOZAIKA 20.30 O matko, umrę

5 środa

16.00 O matko, umrę 18.00 Królestwo 20.00 Królestwo

6 czwartek

16.00 O matko, umrę 18.00 Kobiety adwokatury – Premiera (wstęp wolny) 20.00 O matko, umrę

7 piątek

16.00 O matko, umrę 18.00 Belgica 20.30 Argentyna, Argentyna

8 sobota

12.00 Argentyna, Argentyna

10 poniedziałek 16.30 Argentyna, Argentyna 18.15 Hedi

11.30 Międzynarodowy Dzień Animacji – Małe Animocje: The Best of O!PLA – Teraz przedszkolaki! (49’) (1+), wstęp wolny 12.45 MDA – The Best of O!PLA – Teraz wczesnoszkolne dzieciaki! (65’) (5+), wstęp wolny 20.30 Wołyń 24 poniedziałek 20.00 MDA – The Best of O!PLA: najlepsze filmy dla młodzieży i dorosłych (16+), wstęp wolny 25 wtorek 18.15 KMF MOZAIKA 20.30 MDA – ASIFA International, wstęp wolny 26 środa 15.00 Wołyń 17.30 Wołyń 20.15 MDA – filmy nagrodzone na FFA Animocje 2016, wstęp wolny 27 czwartek 17.30 Wołyń 20.00 Wołyń 29 sobota 12.00 Wołyń 30 niedziela 15.30 Wołyń 18.00 Wołyń 20.30 Wołyń 31 poniedziałek 15.30 Wołyń 18.00 Wołyń 20.30 Wołyń Bilety: ulgowe 11 zł / normalne 14 zł

20.00 Belgica 11 wtorek

18.15 KMF MOZAIKA 20.30 Belgica

12 środa

16.30 Argentyna, Argentyna 18.15 Hedi 20.00 Belgica

13 czwartek

16.00 Hedi 18.00 Lo i stało się. Zaduma nad światem w sieci 20.00 Argentyna, Argentyna

17 poniedziałek 16.00 Belgica 18.00 Vintage Photo Festival: Sfabrykowany krajobraz (wstęp wolny) 20.00 Vintage Photo Festival: Ja kinuję + W oku Boga (wstęp wolny) 18 wtorek

16.00 Hedi 18.15 KMF MOZAIKA 20.30 Belgica

19 środa

16.00 Argentyna, Argentyna 18.15 Vintage Photo Festival: Sztuka wysublimowanej fotografii (wstęp wolny) 20.00 Vintage Photo Festival: Siła kobiet (wstęp wolny)

20-22 października: FONOMO Music & Film Festival 60 |

| październik 2016

„Wołyń” Już 7 października na ekranach zadebiutuje nowy film Wojtka Smarzowskiego („Wesele”, „Dom zły”, „Drogówka”, „Pod Mocnym Aniołem”), poruszający przemilczany dotychczas w polskim kinie temat tragicznych wydarzeń na Wołyniu w latach 1943–1944. Jak przyznawał reżyser, to najbardziej wymagający film w jego karierze, ze względu na tłum statystów na planie, dużą liczbę dni zdjęciowych, rozrzucone lokalizacje, a zwłaszcza ze względu na pracę z dziećmi. Twórca „Wesela” podkreślał, że „Wołyń” to film historyczny, ale także opowieść o uczuciach. Jest lato 1939 roku. Zosia (Michalina Łabacz) to młoda Polka bezgranicznie zakochana w Ukraińcu, Petro (Wasyl Wasylik). Ich wielka miłość zostaje wystawiona na próbę, gdy ojciec dziewczyny postanawia wydać ją za majętnego wdowca, Skibę (Arkadiusz Jakubik). Zaraz po ślubie zrozpaczona Zosia zostaje sama z dziećmi męża powołanego na front. Tymczasem między mieszkającymi obok siebie Polakami, Ukraińcami i Żydami dochodzi do coraz liczniejszych aktów przemocy. Dziewczyna staje się uczestniczką i świadkiem tragicznych wydarzeń, których kulminacją będzie rzeź dokonana na ludności polskiej przez bezwzględnych oprawców z UPA oraz polskie akcje samoobronne. 1 października w kinie Orzeł odbędzie się uroczysta przedpremiera filmu „Wołyń”.

Patronat:

Prezydent Miasta Bydgoszczy Rafał Bruski

partnerzy:

patroni medialni:

Dziękujemy, że byliście z nami! Zapraszamy za rok.

DRUMS FUSION 10. festiwal sztuki perkusyjnej

21-25 czerwca 2016

organizatorzy:

Instytucja Kultury Miasta Bydgoszczy

październik 2016 |

| 61

fot. Dariusz Gackowski

Zespół Pałacowo-Parkowy w Ostromecku 2.10.2016, niedziela, godz. 16.00, Pałac Nowy, wstęp 12 zł

Klasycznie w Pałacu: Paderewski Kwartet & Radosław Kurek – koncert Koncert współfinansowany przez Miasto Bydgoszcz

Paderewski Kwartet składa się z koncertmistrzów i liderów Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Pomorskiej oraz jednej z najstarszych orkiestr kameralnych w Polsce, Capelli Bydgostiensis. Wieloletnie doświadczenia solistyczne, kameralne, jak i orkiestrowe członków zespołu pozwoliły na osiągnięcia wyjątkowego i indywidualnego brzmienia. W skład zespołu wchodzą: Aldona Cisewska – skrzypce I, Marcin Pawełczyk – skrzypce II, Zbigniew Milewski – altówka, Maciej Kamrowski – wiolonczela. Gościnnie wystąpi Radosław Kurek, który od zdobycia wyróżnienia The Bridget Doolan Prize za najlepsze wykonanie utworu W.A. Mozarta na Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym w Dublinie w 2012 roku intensywnie pracuje nad poszerzaniem swojego repertuaru. Stale doskonali wysokie umiejętności na polu interpretacji muzyki kameralnej i dzieli się swoją wrażliwością z publicznością, wykonując muzykę od klasycyzmu do współczesności na starannie przemyślanych recitalach solistycznych. 9.10.2016, niedziela, godz. 16.00, Pałac Nowy, wstęp: 12 zł

Schubertiada – koncert z muzyką Franciszka Schuberta Anna Niemiec-Mościcka (sopran), Małgorzata Bętkowska (flet), Jacek Szczepański (fortepian). Anna Niemiec-Mościcka – w 2006 r. ukończyła z wyróżnieniem Wydział Wokalno-Aktorski, pracując pod kierunkiem prof. dr hab. Hanny Michalak w Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy; absolwentka Nauczycielskiego Kolegium Języków Obcych w Bydgoszczy (1999); finalistka konkursów wokalnych, m.in.: III Konkursu Pieśni i Arii im. H. Halskiej we Wrocławiu (2005), II Ogólnopolskiego Konkursu Wykonawstwa Muzyki Operetkowej i Musicalowej im. Iwony Borowickiej w Krakowie (2006). Współpracuje z Filharmonią Pomorską w Bydgoszczy, Toruńską Orkiestr Symfoniczną, Cappellą Thoruniensis, Cameratą Vladislavia oraz zaprzyjaźnionymi instrumentalistami ze swojej Alma Mater. 62 |

| październik 2016

Małgorzata Bętkowska – absolwentka Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy; w 2015 r. ukończyła Podyplomowe Studia Mistrzowskie w Zakresie Instrumentalistyki w Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu. Pracuje z utalentowaną młodzieżą w szkołach muzycznych we Włocławku i Radziejowie. Współpracuje z Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii Pomorskiej, Orkiestrą Opery Nova oraz Toruńską Orkiestrą Symfoniczną. Brała udział w IV Międzynarodowym Konkursie Fletowym w Krakowie, a w VII Ogólnopolskim Konkursie Fletowym we Wrocławiu znalazła się w gronie półfinalistów. Jacek Szczepański – w 2008 r. ukończył z wyróżnieniem Wydział Dyrygentury Chóralnej i Edukacji Muzycznej na Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Rok później uzyskał tytuł magistra sztuki na Wydziale Instrumentalnym w klasie fortepianu dr. Mariusza Klimsiaka. Obecnie pracuje jako nauczyciel i akompaniator w Zespole Szkół Muzycznych we Włocławku. Od 2012 r. zajmuje stanowisko asystenta na Wydziale Edukacji Muzycznej Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. 9.10.2016, niedziela, godz. 18.00, Pałac Nowy, wstęp wolny

„Bluesowe Szlaki 2” – koncert zespołu Green Grass Jacek Herzberg – gitara, śpiew, Andrzej Neumann – gitara basowa, Robert Robaszkiewicz – perkusja. Green Grass zaistniał na polskiej scenie bluesowej w 1991 r. Ma na koncie kilkaset zagranych koncertów. W swojej twórczości posługuje się uniwersalnym muzyczny językiem wywodzącym się z najlepszych tradycji bluesa i rock’n’roll’a. Repertuar stanowią klasyczne bluesowe evergreeny oraz własne kompozycje. 12.10.2016, środa, godz. 18.00, Pałac Stary, wstęp wolny

VIII Colloquium Ostromeckie Gościem spotkania będzie Henryk Martenka, prezes Stowarzyszenia Andrzeja Szwalbego „Dziedzictwo”. Podczas colloquium odbędzie się promocja tomu I oraz tomu II Zbioru studiów Andrzej Szwalbe i jego dziedzictwo pod redakcją dr. Marka Chamota i dr. Stefana Pastuszewskiego.

30.10.2016, niedziela, godz. 12.00, Pałac Nowy, wstęp wolny

AKADEMIA DZIECIOM: Lato już za nami Prowadzące, dr Ewelina Boesche-Kopczyńska i mgr Honorata Glaza-Gulgowska, wykorzystują metodę aktywnego słuchania, polegającą na dodaniu do muzyki elementów ruchu, gry na instrumentach czy melorecytacji. Angażują dzieci do wspólnej zabawy. Celem zajęć jest umuzykalnianie i rozwijanie zainteresowań muzycznych. 16.10.2016, niedziela, godz. 16.00, Pałac Nowy, wstęp: 12 zł

Koncertowe Radio PiK w Ostromecku – Pianomatyk (Paweł Łapuć, Bydgoszcz/ Warszawa) W 2012 r. światło dzienne ujrzał autorski album Pianomatyka Przejrzyste dźwięki. Premiera płyty z recitalem koncertowym w warszawskich Łazienkach została poprzedzona występem transmitowanym na żywo ze studia Polskiego Radia PiK w Bydgoszczy. W ostatnim okresie Pianomatyka można było usłyszeć m.in. w Bydgoszczy podczas Biennale Nieużytków w budynku dawnej księgarni Współczesnej. Oprócz projektu solowego artysta występuje także w bydgoskim zespole Art of Illusion. 23.10.2016, niedziela, godz. 16.00, Pałac Nowy, wstęp: 12 zł

Svetlana Gololobova: Piano Virtuoso – koncert

Svetlana Gololobova – ukraińska pianistka młode-

go pokolenia. Zwyciężczyni głównej nagrody pierwszej edycji International Cochran Piano Competition. Artystka wykona m.in. repertuar z debiutanckiej płyty Piano Virtuoso zarejestrowany zimą ub.r. w Studio Koncertowym Polskiego Radia w Warszawie. Wśród prezentowanych przez pianistkę dzieł usłyszeć będzie można interpretacje utworów Rachmaninowa, Czajkowskiego i Prokofiewa. 27.10.2016, czwartek, godz. 18.00, Pałac Nowy, wstęp wolny

Grzegorz Pleszyński – pokaz wideo & performance

30.10.2016, niedziela, godz. 16.00, Pałac Nowy, wstęp: 12 zł

AKADEMIA W PAŁACU – koncert Bolesław Siarkiewicz – skrzypce, Joanna Otmianowska-Siarkiewicz – wiolonczela, Anna Jurgawka – fortepian. W programie: L. van Beethoven – Duet nr 1 C-dur na klarnet i fagot w opr. na skrzypce i wiolonczelę J. Haydn – Trio fortepianowe G-dur nr 39 Hob. XV:25 F. Schubert – Sonata a-moll na fortepian i skrzypce D. 385 W.A. Mozart – Trio fortepianowe d-moll KV 442 Bolesław Siarkiewicz ukończył z wyróżnieniem studia w Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy, w klasie skrzypiec prof. Jadwigi Kaliszewskiej. Uczestniczył w wielu mistrzowskich kursach interpretacji muzycznej, gdzie doskonalił swoje umiejętności pod kierunkiem profesorów Jadwigi Kaliszewskiej, Romana Lasockiego, Antoniego Cofalika oraz Charlesa Tregera. Joanna Otmianowska-Siarkiewicz – wiolonczelistka i pedagog wiolonczeli. Absolwentka Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy, w klasie prof. Romana Sucheckiego oraz dr hab. Renaty Marzec, prof. ndzw. Studiowała również kameralistykę w klasie prof. Jadwigi Kaliszewskiej. Swoje umiejętności doskonaliła na kursach mistrzowskich u takich profesorów jak Tomasz Strahl, Andrzej Zieliński, Jadwiga Kaliszewska. Anna Jurgawka – ukończyła Akademię Muzyczną im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy w klasie fortepianu prof. Wiesławy Ronowskiej, następnie podjęła studia podyplomowe w tejże uczelni w klasie prof. Jerzego Sulikowskiego. Doskonaliła swoje umiejętności pianistyczne, uczestnicząc w kursach mistrzowskich w klasach prof. Jerzego Sulikowskiego i prof. Katarzyny Popowej-Zydroń. 30.10.2016, niedziela, godz. 17.30, Pałac Nowy, wstęp wolny Z cyklu „Ostromeckie rozmowy psychologiczne na ważne tematy”:

Nasza kondycja jesienią – w ujęciu homeopaty Tomasza Kokoszczyńskiego i psychologa Grzegorza Wałęsy Tym razem gościem Grzegorza Wałęsy będzie dr Tomasz Kokoszczyński – homeopata z ogromnym doświadczeniem, od lat prowadzący własną praktykę, prezes Polskiego Towarzystwa Homeopatycznego. październik 2016 |

| 63

Galeria Wspólna ekspozycja czynna do 14.10.2016

Wystawa rzeźb Jarosława Boguckiego Jubileuszowa, 50. wystawa w Galerii Wspólnej! 20.10.2015, godz. 19.00, ul. Batorego 1/3

Grafika Marty Ipczyńskiej – wernisaż wystawy Marta Ipczyńska – artystka grafik z doktoratem w zakresie nauk o sztuce. Studiowała na Wydziale Sztuk Pięknych UMK, m.in. pod kierunkiem prof. Bogumiły Pręgowskiej i prof. Mieczysława Piotrowskiego, w którego pracowni wklęsłodruku obroniła dyplom w 2001 r. Zajmuje się grafiką artystyczno-warsztatową i rysunkiem, poszukując możliwości formalnowyrazowych wynikających z łączenia tradycyjnych i nowoczesnych technik. Formalnie grafiki reprezentują nurt sztuki figuratywnej, realistycznej, zbliżonej do fotorealizmu. Autorka pracuje jako nauczyciel akademicki w Katedrze Przemysłów Kreatywnych Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy. Jest członkiem Stowarzyszenia Międzynarodowe Triennale Grafiki w Krakowie oraz Związku Polskich Artystów Plastyków. Prace prezentowała na wielu ekspozycjach w kraju i za granicą. Mieszka w Koronowie. Marta Ipczyńska, Martwa natura z bukietem róż, techniki metalowe (akwaforta, akwatinta, miękki werniks), 89,5×49 cm (100×70cm), 2016

Marta Ipczyńska, Et in Arcadia (…) 4, techniki metalowe (akwaforta, akwatinta, miękki werniks), 65×81 cm (70×100 cm), 2016

64 |

| październik 2016