Geel 5

Maandblad voor medewerkers van Rijkswaterstaat

5-2011

Zoek de verspillingen Gluren bij de buren

Crisisbeheersing kent geen grenzen

Graffitikunst?

Kleur bekennen

Het viaduct bij de Veerse Dam viel jarenlang ten prooi aan schuttingwoorden die in kleurrijke tags op de muren werden gekalkt. Een doorn in het oog van weggebruikers en Rijkswaterstaat, dat verantwoordelijk is voor het beheer en onderhoud. Het verwijderen van ongewenste graffiti is als water naar de zee dragen. Want van schoongemaakt beton beginnen de handen van graffitispuiters te jeuken. RWS kroop in de huid van de kunstenaar en bedacht een creatieve oplossing.

Geïnspireerd door …

Luctor et emergo

Een gouden regel in de wereld van graffitikunstenaars: niemand spuit over elkaars ‘piece’, zoals dat in graffiti-jargon heet.

Dus benaderde RWS een professioneel bedrijf dat voor verschillende onder­ delen van het viaduct kunstwerken kon verzorgen. Geïnspireerd door de sleutelwoorden zon, zee en water gingen zes graffitispuiters aan de slag om de ruim driehonderd vierkante meter van het viaduct van kleurrijke schilderijen te voorzien.

Ik worstel en kom boven. Deze spreuk uit het wapen van Zeeland vormde de basis voor een van de kunstwerken, namelijk een leeuw die worstelt met de golven.

Op andere delen van het viaduct zijn vissen, surfers en een oude klipper te zien.

Een halfjaar later is er nog steeds niet overheen gespoten. Na dit succes komen er ook een zomers tafereel in de voetgangerstunnel van de Brouwersdam en een stadsgezicht op een geluidswerende voorziening langs de nieuwe N57.

juni 2011

INHOUD 6 Eerste stap naar KR8’ig Operationeel Management 9 Spoedaanpak versus waterslagkracht: deel 5 Zout in de pap Veel zoute zaken komen in dit nummer van GEEL! aan bod. Zout geeft energie, zo belooft de reclame van Cup-a-Soup. Een snufje zout bij Assetmanagement is in dit geval op zijn plaats.

Zout is ook onlosmakelijk verbonden met veiligheid. In de nachtelijke uren besprenkelen de strooiwagens onze snelwegen met deze substantie. Het “kopje zout lenen” is een mooie vorm van Europese samenwerking en kunnen we in de toekomst slim op weg met de RWSReisWijzer. Zelf rij ik elke dag langs het viaduct bij de Veerse Dam, het kunstwerk waarop de – in graffiti gespoten – Zeeuwse vlag in al haar fierheid ‘wappert’. Ik weet niet of de bouwers van het viaduct deze graffitikunst voor ogen hadden, maar lelijk is het niet. Via de Veerse Dam zakken we af naar de Westerschelde. Ook hier ligt de nadruk op zout, maar dan op onze zoute nautische kennis. Omdat grote economische belangen een rol spelen en de veiligheid niet in het geding mag komen, moeten we deze kennis absoluut borgen. Het bestuur van RWS heeft inmiddels een voorstel goedgekeurd om deze kennis te bundelen. Een mooi voorbeeld om verspillingen boven tafel te krijgen.

Lidwien de Bruijn Managementassistente RWS Zeeland

10 Engeland, Vlaanderen en Nederland ondertekenen Memorandum of Agreement 14 Nautische zoute kennis blijft aan boord 20 Het belang van crisisbeheersing 6

9

10

14 20

en verder 4 Nieuws 12 NieuwsDiensten 15 RWS-ReisWijzer

16 Ondernemingsplan2015 17 Buitenwacht 17 Op de stoel van

18 Uitgetekend 19 Podium 23 Geeltje

Geel! is een blad voor alle Rijkswaterstaters. Onderwerpen worden aangeleverd door collega’s uit het land.

Uitspraken, meningen en citaten in dit blad weerspiegelen niet noodzakelijk de visie van het management van Rijkswaterstaat. Verschijnt tien keer per jaar. Uitgave: RWS Corporate Dienst I Opdrachtgever: Marjan Buruma, Staf DG I Projectleiding: Henk Kloosterhuis, RWS CD I Bladcoördinatie en realisatie: Bureau Karin de Lange, Den Haag I Tekst en redactie: Bureau Karin de Lange en BCP I Eindredactie: Susan de Louw en Saskia Hinssen (Bureau Karin de Lange, 070-365 44 34) I Beeldredactie: Sandra Vasconcellos (Bureau Karin de Lange, 070-365 44 34) Illustraties en fotografie: Aleid Landeweerd, Henri Cormont, Hollandse Hoogte, Jeroen van der Lubbe, Loek Weijts, Shutterstock, Yvette Wolterinck I Voorpagina: Sonja Kaskens, programmacoördinator DCC I Oplage: 13.000 exemplaren I Vormgeving: Inpladi bv, Cuijk I Druk: drukkerij Vos, Gemert I Reacties op het blad, suggesties en onderwerpen zijn welkom via e-mail: henk.kloosterhuis@rws.nl Vragen over de bezorging kun je sturen aan het Bureau HID van je dienst.

3

4

Nieuwe Sonar scant bodem Noordzee De Side Scan Sonar, daar draaide het allemaal om tijdens de ondertekening van de raamovereenkomst tussen de Data-ICTDienst (DID) en het bedrijf RESON. Rijkswaterstaat schaft drie nieuwe Side Scan Sonar systemen aan voor RWS Noordzee.

Rijkswaterstaat gebruikt de Side Scan Sonar om objecten in vaargeulen, ankerplaatsen en zandwingebieden op de bodem van de Noordzee op te sporen. Want als bekend is waar wrakken, verloren lading, ankers en pijpleidingen liggen, kan Rijkswaterstaat de vaarweg gericht vrijhouden. Zodat schepen altijd toegang hebben tot de havens. Dankzij dit geavanceerde systeem kunnen meetschepen bovendien snel en adequaat reageren op calamiteiten en het werk van aannemers effectief controleren.

Praktijktest Belangrijk onderdeel van de Europese aanbesteding was een uitgebreide praktijktest, waarbij de Side Scan Sonar aan strenge technische eisen moest voldoen. Het geselecteerde Sonarsysteem levert ook bij hoge vaarsnelheden kwalitatief goede beelden van een breed stuk bodem (200 meter).

Daarbij moet een object van een meter bij een meter duidelijk zichtbaar zijn.

Levering systeem In juni wordt de eerste Side Scan Sonar geleverd. De overeenkomst is een voorbeeld van goede en constructieve samenwerking tussen de Data-ICT-Dienst en Dienst Noordzee. De komende vijf jaar verzorgt de DID het beheer en onderhoud van de Sonarsystemen.

Kantoormeubilair, zo goed al Duurzaam en kostenbesparend.

Twee woorden die Rijkswaterstaat als muziek in de oren klinken. En die kenmerkend zijn voor de Rijksmarktplaats, het digitale ruilplatform voor kantoormeubilair van de rijksoverheid.

Kantoormeubilair dat bij het ene ministerie overbodig is, kan bij een ander uitkomst bieden. Maar hoe weten minis-

teries van elkaar waar meubilair over of juist nodig is? Sinds 26 januari is de site www.rijksmarktplaats.nl in de lucht. Hier kunnen alle rijksambtenaren via een rijkscomputer vraag en aanbod bekijken.

Zeventig gratis werkplekken ‘En dat gebeurt volop’, zegt Ton Looman, projectleider huisvesting bij de Corporate Dienst. ‘Een recent voorbeeld: voor het nieuwe districtskantoor RWS

Meer veiligheid in enkele muisklikken Wat doe je als veiligheidseisen geen gestructureerd deel uitmaken van offerte-uitvragen en aanbestedingen binnen jouw dienst? Dan sla je de handen ineen en start je het project ‘Veiligheid binnen aanbesteding’, naar voorbeeld van de afdelingen Inkoop en Veiligheid van DVS. Het resultaat: een innovatief computerprogramma waarin meerdere collegadiensten interesse hebben.

‘Tot voor kort lag de verantwoordelijkheid voor veiligheid geheel bij onze opdrachtnemers’, legt adviseur veiligheid Bert Kengen uit. ‘Een ingenieursbureau dat voor ons bijvoorbeeld een asfaltinspectie uitvoerde, moest zelf maatregelen nemen. De contracten bevatten geen veiligheidsparagraaf.

Het was hoog tijd om daar verandering in te brengen.’

Gebruiksvriendelijk computerprogramma ‘Eerste stap was een inventarisatie van alle werkvelden van DVS’, vult inkoopadviseur Stanley Rigters aan. ‘Binnen deze werkvelden zijn vervolgens de risico’s geïnventariseerd en verdeeld in de categorieën hoog, middel en laag. Per categorie en werkveld zijn toen eenduidige beheersmaatregelen

opgesteld. Door DVS zelf is een gebruiksvriendelijk computerprogramma ontwikkeld: na het doorlopen van een korte vragenlijst verschijnen de benodigde veiligheidseisen op je scherm, die je direct aan de offerteuitvraag kunt toevoegen.’

Interesse voor innovatie Medio dit jaar hoopt DVS het programma getest, akkoord en uitgerold te hebben. Bert: ‘De eerste reacties binnen onze afdelingen zijn positief. Daarbij hebben diverse andere diensten al interesse getoond. En terecht: dit innovatieve programma leidt in enkele muisklikken tot meer veiligheid.’

juni 2011

n

Grat i

s

af te hale

ls nieuw!

Assen was ik op zoek naar meubilair. Via de Rijksmarktplaats ontdekte ik dat het kantoor van de Voedsel en Waren Autoriteit in De Meern per 9 mei gesloten zou worden. Het meubilair in dat pand voldeed aan de eisen van mijn opdrachtgever. Het resultaat was zeventig gratis werkplekken, aangezien het transport de enige kostenpost was. Zo draagt de Rijksmarktplaats bij aan de invulling van de bezuinigingsopgave van het kabinet en aan een duurzame bedrijfsvoering.’

Proefperiode Het ruilplatform is ontwikkeld in opdracht van de Interdepartementale Commissie Faciliteiten en Huisvesting. Het beheer en de uitvoering van transacties zijn ondergebracht bij Domeinen Roerende Zaken (DRZ), een agentschap van het ministerie van Financiën. Ton: ‘DRZ is aanspreekpunt en coördinator tijdens de pilot. Zodra de Rijksmarktplaats een jaar draait gaan we evalueren. Ik verwacht een succesvolle voorzetting.’

Betere naleving vergunningvoorwaarden MZI’s

Leren van het verleden

Na jaren van inspecteren en beboeten is RWS Noord-Nederland positief.

Steeds meer vissers houden zich aan de vergunningvoorwaarden voor mosselzaadinvanginstallaties in de Waddenzee.

Op 29 april werd het eerste exemplaar van het boek Shaping Transport Policy uitgereikt door Jan Hendrik Dronkers aan de secretaris-generaal van het ministerie van Infrastructuur en Milieu, Siebe Riedstra.

‘RWS verleent vissers vergunningen voor de plaatsing van mosselzaadinvanginstallaties (MZI’s)’, vertelt Frans Blok, handhaver-inspecteur van de afdeling Vergunningverlening & Handhaving.

‘Het blijkt lastig om de voorwaarden die elke vergunning bevat, bij diezelfde vissers tussen de oren te krijgen. Denk aan het tijdig en schriftelijk melden van de plaatsing, het aanbrengen van kenmerken die naar de eigenaar te herleiden zijn en het aanbrengen van de voorgeschreven ankermarkering. Dit zijn enkele voorbeelden van noodzakelijke voorwaarden voor een veilige Waddenzee.’

In opdracht van Rijkswaterstaat heeft Ruud Filarski, in samenwerking met Gijs Mom, een historische studie verricht naar de ontwikkelingen in het vervoerssysteem in zeven landen. Het betreft een studie naar de langetermijnontwikkeling van de trein, auto, vrachtauto, tram en bus in Nederland, Groot-Brittannië, Zwitserland, Duitsland, België, Frankrijk en de Verenigde Staten. Naast het vergroten van kennis over het transport kent het project een beleidsdoel: het leren van het verleden over de rol van de overheid, marktpartijen en gebruikers.

Vervolging Het MZI-seizoen loopt van 1 maart tot 1 november. ‘Wij controleren vanaf het water en vanuit de lucht of de MZI’s niet te vroeg in het water liggen, of ze op de juiste locatie liggen, of ze aan alle vergunningvoorwaarden voldoen en of ze op tijd weer op het droge zijn’, legt inspecteur Abel Spanninga uit. ‘Als uit de informatie die wij tijdens inspectieron-

den verzamelen, blijkt dat een visser in overtreding is, volgen een proces-verbaal en een dwangsom.’

Schriftelijke verklaring Hiervoor is een verklaring van de overtreder nodig. Lastig in het geval van vissers die niet op een vaste locatie verblijven.

Blok: ‘Dankzij een unieke afspraak met het OM – vissers kunnen schriftelijk een verklaring afleggen of zich beroepen op hun zwijgrecht – zijn we toch in staat om veel processen-verbaal in korte tijd op te maken. Ook roepen we vergunningaanvragers sinds vorig jaar actief op zich te houden aan de voorwaarden, met als resultaat een dalende lijn in overtredingen.

Noem het maar ‘dienstverlenend handhaven’.’

5

6

#KR8 | De lente is bij uitstek het jaargetijde waarin we scherp en gericht naar onze processen kijken en waarin ideeën voor verbeteringen zich ontpoppen tot een actieplan.

Dit geldt in elk geval voor de 22 gemotiveerde collega’s die onder de aanvoering van Karin Visser (HID RWS Utrecht) en Jos van Hees (directeur VCNL) het proces Operationeel Verkeers­management (OVM) Wegen aan een kritische blik onderwerpen.

7

juni 2011

Belangrijke verspillingen boven tafel krijgen Wegverkeersleiders, een districtshoofd, een officier van dienst (OVD), een verkeersmanager en diverse adviseurs van verschillende diensten gaven elkaar de hand tijdens de eerste werk­sessie begin april. Zij maken zich de komende maanden sterk om OVM na te pluizen op verspilling. ‘We kiezen er bewust voor om dit in teamverband te doen’, benadrukt proceseigenaar Karin Visser. ‘Geheel in de traditie van de KR8-filosofie waarin we samen verantwoordelijk zijn voor het inrichten van een kortere keten, zonder verspilling en gericht op de gebruiker. Bovendien vinden we het belangrijk te vertrouwen op de kennis en ervaring van medewerkers voor wie operationeel verkeersmanagement dagelijkse kost is. De mensen die we nu aan boord hebben, zijn ontzettend betrokken en trots. En die willen alle mogelijke verbeteringen eruit halen.’

2 Zitten er ongebruikte gegevens of ongelezen e-mails in onze databases? (voorraad)

Koers uitzetten

3 Maak je verslagen die niet door anderen worden gelezen? (overproductie)

‘Gedurende de eerste twee weken van april hebben we met elkaar een koers uitgezet’, vervolgt Jos van Hees, procesregisseur. ‘Met behulp van acht vragen kun je belangrijke verspillingen boven tafel krijgen (zie kader). Zo hebben we ook ons eigen werk onder de loep gehouden. Het is bijzonder om te zien dat de leden uit het team niet als vertegenwoordiger van hun dienst bij elkaar zitten, maar echt loskomen van hun dagelijks werk. Met een frisse blik en gestoeld op eigen kennis en kunde kun je de problemen in je eigen werk namelijk beter doorzien. Vernieuwend aan deze aanpak is dat we telkens kijken naar de vraag achter de vraag.’ Teamlid Sonja van Steekelen-

Zoek de verspillingen, stel jezelf 8 vragen Op basis van de ervaringen met KR8 besluit het bestuur van RWS begin juni welke overige werkprocessen worden doorgelicht. Het mooie van de KR8-methode is dat je daarop niet hoeft te wachten. Iedereen kan zijn werkproces alvast analyseren aan de hand van 8 vragen: 1 Wordt expertise en talent van collega’s onvoldoende benut? (talent)

4 Loop je tegen overbewerking van informatie aan? (overbewerking) 5 Moet je vaak onnodig lang wachten op collega’s? (wachten) 6 Ben je lang aan het zoeken naar stukken? (beweging) 7 Betrap je jezelf op het dubbel of onnodig versturen van documenten? (transport) 8 Herstel je regelmatig fouten van collega’s? (correctie) >

8

burg, strategisch adviseur bij de Data-ICT-Dienst: ‘We proberen zo goed mogelijk alle verbeteringen boven tafel te krijgen. Ik heb er alle vertrouwen in dat het ons gaat lukken.’

Verspillingen in kaart Waar is winst te behalen voor onze eigen organisatie en voor de weggebruiker? Hoe benutten we de kracht en de kennis van onze collega’s het best? Hoe komen we tot betere producten en diensten?

Karin: ‘De antwoorden op dit soort vragen vormen het uitgangspunt van de probleemanalyse die we eind april hebben geformuleerd. Dit zijn, zoals we dat in KR8-termen noemen, de verspillingen.

Johan Coppoolse, adviseur KR8:‘Er zijn al veel goede ideeën uit de sessies voortgekomen. Inmiddels hebben we een flinke bulk initiatieven en gedachten gebundeld.’ Karin: ‘KR8 geeft positieve energie.

De leden van het team zijn naar elkaar toegegroeid, het inzicht in de keten is toegenomen en er is ruimte voor verbetering geconstateerd.

Nog voor de zomer gaan we de oplossingen in een implementatieplan uitwerken.’

Snellere besluitvorming ‘We starten met OVM, omdat de processtappen al bekend zijn en we al regelmatig toetsen of we volgens die stappen werken’, zegt Jos. ‘Bovendien zijn onze verkeerscentrales nog niet zo lang geleden gereorganiseerd tot uniforme, landelijk opererende organisaties.

Een van de belangrijkste verbeteringen waar iedereen in de keten bij gebaat is, is een snellere besluitvorming. Die wordt nu nog te vaak belemmerd door allerlei overlegstructuren. Besluitvorming kan sneller en met minder energie. Onder meer door onze processen beter af te stemmen op andere organisatieonderdelen, zoals DataICT-Dienst of Dienst Verkeer en Scheepvaart.’

Vereenvoudigd werkproces KR8 bekijkt het gestandaardiseerde werkproces in zijn geheel, maar beoordeelt niet de individuele functies of taken. Karin: ‘Wat we vooral willen bereiken is voor een langere periode een vereenvoudigd en uniform werkproces te hebben waarbinnen het werk goed is verdeeld over de verschillende regio’s en diensten. Daarnaast vinden we het belangrijk dat medewerkers betrokken zijn bij de verbeteringen die we doorvoeren. Dat zij inzien wat het effect van hun eigen werkproces is op andermans werk. Het denken volgens de ‘cirkel van invloed’ zien we steeds meer ontstaan binnen de keten. Onze teamleden worden doordrongen van het besef dat er wederzijdse afhankelijkheid bestaat in de keten. Dat is boeiend om te zien.’

Focussen op verbeteringen ‘Het is overigens een misverstand om te denken dat we na een paar maanden van ideevorming ontspannen achterover kunnen leunen’, waarschuwt Jos. ‘Het effect van de KR8-methode werpt pas echt zijn vruchten af op het moment dat we continu nalopen of de verbeteringen in het proces ook echt opleveren wat we ervan verwachten.

Met andere woorden: KR8 wordt een structureel onderdeel van ons werkproces en moet uiteindelijk in ieders haarvaten gaan zitten. Dat kost tijd.’ Karin: ‘Alle leidinggevenden moeten KR8 allereerst adopteren. Organiseer KR8 daarom binnen je management en niet ernaast. Dat geldt voor alle processen die straks aan de beurt komen.’

De kern van KR8 De wortels van KR8 liggen in de auto-industrie. De Japanse autofabrikant Toyota gebruikte deze managementfilosofie voor het elimineren van zogeheten verspilling, oftewel zaken die geen waarde toevoegen aan het eindproduct. Toen bleek dat de autofabrikant met dezelfde middelen twee keer zoveel auto’s van dezelfde kwaliteit produceerde dan zijn concurrenten in Amerika en Europa, raakten ook andere organisaties geïnteresseerd in de KR8-methode. Binnen Rijkswaterstaat gebruiken we KR8 om onze klantgerichtheid te verbeteren, onze financiële taakstelling te halen, werkdruk te verminderen, doorlooptijden te verkorten en tegelijkertijd de kwaliteit van onze diensten te verhogen.

Top 10 verbeteringen binnen OVM: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

werkbare mobiele werkplek voor de weginspecteur uniform roosteren, minder roosteroverlap in daluren loggen/informatie verwerken overlegstructuur en dubbele sturing bij inzet materieel en personeel eenvoudigere hinderplanning voorkomen overbodige afzettingen en verkeersstops regie op opleidingen informatieketen reis en route incidentmanagementketen met bergers en hulpdiensten landelijke en regionale regelstrategie up-to-date houden: geen files op de verkeerde plek

Kr8

juni 2011

Spoedaanpak versus Waterslagkracht 1 Omgevingsmanagement 2 Ongelukken voorkomen 3 Minder Hindergedachtegoed 4 Gedragsregels Veiligheid

5 Mijlpalen

Spoedaanpak- en Waterslagkrachtprojecten vormen de iconen voor publieksgericht en veilig werken. De projecten in dit laatste artikel zijn parels op het gebied van Mijlpalen.

Wie: Werner van Oirschot Project: plaatsvervangend projectmanager A2 Maasbracht-Geleen, A2 Den Bosch-Eindhoven, A2 Leenderheide-Valkenswaard en A58 BatadorpOirschot (Spoedaanpak) Wie: Sjoerd Hermsen Project: projectmanager Modernisering centrale bediening van de Brabantse bruggen en sluizen (Waterslagkracht)

Vijf maanden lang gaan projectleiders in een tweegesprek op zoek naar de overeenkomsten en verschillen tussen water- en wegenprojecten. In elke editie staat een ander thema centraal.

Wat houden beide projecten in?

Werner: ‘Vanwege toenemende drukte verbreden we de wegen in Brabant met een extra rijstrook. In Limburg wordt momenteel een spitsstrook aangelegd en het knooppunt Kerensheide structureel verbreed.’

Sjoerd: ‘Binnen dit omvangrijke project renoveren we de verkeersmanagementcentrale vaarwegen in Tilburg en sluiten we een aantal Limburgse sluizen en bruggen aan op de centrale bediening. Daarnaast plegen we meerjarig elektrotechnisch en –werktuigbouwkundig onderhoud aan ruim honderd Noord-Brabantse objecten.’

weigerden we daarvoor extra tijd in te plannen.

De kreet van de Spoedaanpak luidt immers ‘fight for every inch’. De extra ronde vond tussen twee andere inlichtingenronden plaats. Uiteraard vroeg dat veel inzet van Rijkswaterstaat en het bedrijfsleven, die zich à la minute moesten voorbereiden.’

Sjoerd: ‘Door te praten, te praten en te praten. De mijlpalen komen in alle overleggen, in het bijzonder het projectmanagementteamoverleg, terug. En staan bij iedereen op het netvlies. Om projecten op tijd af te hebben en het vertrouwen in en de geloofwaardigheid van Rijkswaterstaat te behouden.’

Welke mijlpalen zijn er bij deze projecten?

Werner: ‘De extra rijstroken tussen BatadorpOirschot en Leenderheide-Valkenswaard zijn in november 2010 opengesteld. Daarmee voldeden we ruimschoots aan de doelstelling om voor mei twee lintjes van de Spoedaanpak te realiseren.

We verwachtten ze rond Kerstmis op te leveren, maar de klussen waren al voor Sinterklaas geklaard.

Waardering was er alom. De verbreding Den BoschEindhoven moet in 2013 gereed zijn en de structurele verbreding bij Kerensheide eind 2012.’

Sjoerd: ‘De spreekwoordelijke schop gaat in het vierde kwartaal van 2012 in de grond. Begin 2015 is de oplevering.’

Welke tip(s) heb je voor collega’s?

Werner: ‘Focus op de doelstelling. Tijd, geld en kwaliteit blijven alle drie belangrijk, maar er kan er maar één doorslaggevend zijn. Eis duidelijkheid van de opdrachtgever en zorg vervolgens dat iedereen de doelstelling kent en onderkent. Als de keuze die je maakt, de doelstelling negatief beïnvloedt, dan moeten we escaleren.’

Sjoerd: ‘Binnen Rijkswaterstaat is het gebruikelijk dat medewerkers eerst zelf een probleem oplossen als ze daar tegenaan lopen. Daardoor gaat er soms eerst wat tijd overheen, voordat het probleem bekend is bij de projectmanager. Dat maakt het lastiger om snel en accuraat te handelen. Daarom roep ik collega’s op om eventuele problemen direct kenbaar te maken, zodat we gezamenlijk snel aan een oplossing kunnen werken.’

Hoe bereik je die mijlpalen?

Werner: ‘Door steeds te hameren op de tijdige oplevering en de mensen daarvoor te enthousiasmeren. Maar vooral door bij elke keuze terug te komen op de vraag wat dat betekent voor de planning.

Toen we in de aanbestedingsfase onverwachts een extra inlichtingenronde moesten inplannen,

Meer informatie op intranet, zie http://corporate.intranet. rws.nl/Collegas/Geel.

Waterslagkracht

9

10

Gluren bij de buren Vrij verkeer voor het delen van kennis en ervaring

juni 2011

Ondanks de cultuurverschillen en verschillen in aanpak zijn de weg- en verkeerssituaties in Engeland, Vlaanderen en Nederland grotendeels vergelijkbaar. Op 4 maart verlengden de directeuren van The Highways Agency, het Agentschap Wegen & Verkeer en Rijkswaterstaat de samenwerking voor twee jaar door in Londen een Memorandum of Agreement (MoA) te ondertekenen.

De samenwerking tussen de drie buurlanden dateert uit 2006. ‘We gluurden bij de buren’, vertelt Ton Coertjens, verbindingsofficier buurlanden, over deze beginperiode.

‘We keken bij elkaar in de keuken en namen die kennis mee naar huis.’ Intussen is er sprake van een strategische samenwerking en vrij verkeer voor het delen van kennis en ervaring.

Sterke punten De landen maken gebruik van elkaars sterke punten en werken concreet samen aan projecten, waarin ze gezamenlijk investeren. ‘Zo gaan we een haalbaarheidsstudie naar de modernisering van verkeerscentrales uitvoeren’, geeft Ton aan. ‘We onderzoeken of we met uitwisselbare apparatuur en aanpasbare software de kosten kunnen drukken.’ De landen werken vooral samen op het gebied van duurzaamheid, veiligheid op de weg, een betere doorstroming van het verkeer, tunnelveiligheid en winteronderhoud. Zo komen er in navolging van Nederland op grote schaal spitsstroken in Engeland en start Vlaanderen met een pilot voor een spitsstrook ten oosten van Antwerpen.

Kopje zout lenen ‘We gaan elkaars tunnels bekijken door de bril van onze eigen wet- en regelgeving en gewoonten. Aan de verschillen die hierbij naar voren komen, hangen we prijskaartjes’, legt Ton uit. ‘Leggen we de ongevalcijfers daar ook nog eens naast, dan zien we waar het soepeler kan om toch hetzelfde veiligheidsniveau te garanderen.’ Ook voor het winteronderhoud vinden de landen elkaar, om materieelen zouttekort in de toekomst te voorkomen. Door hun evaluaties naast elkaar te leggen willen ze hun strategieën voor voorraadbeheer verbeteren. ‘Landen kunnen hun inkopen beter onderling afstemmen en elkaar soms een kopje zout lenen’, aldus de verbindingsofficier.

Groen licht geven Het zijn juist de onderlinge verschillen die elkaar versterken. Engeland en Vlaanderen zijn bijvoorbeeld gedreven kostenbewust en veel hiërarchischer ingericht. Pas als de

Tom Roelants (Agentschap Wegen & Verkeer), Graham Dalton (The Highway Agency) en Jan Hendrik Dronkers (Rijkswaterstaat) ondertekenen het Memorandum of Agreement.

baas groen licht geeft komen zij in beweging. De projectaanpak bij de Engelstalige buren is zeer gestructureerd.

Ze kennen strikte procedures en hebben een beter sturingsmechanisme. Ton: ‘Wij hebben technisch inhoudelijk een kleine voorsprong. Door onze handelsgeest vragen we ook in de rest van Europa aandacht voor onze producten. Daarbij starten wij sneller. Ligt er een slim idee, dan beginnen we een pilot en krijgen ideeën kans om te rijpen. In Engeland zien we dat zij meer tijd uittrekken voor de voorbereiding en analytische fase, voordat zij overgaan op een pilot. Met als voordeel dat de proef meer kans van slagen heeft en als nadeel dat er een langere weg wordt afgelegd en de drempel om te testen veel hoger ligt.’

Prikkels en controles inbouwen ‘Wat we van onze buren leren? We zien dat de graad van uitbesteden in Engeland hoog is. Rijkswaterstaat maakt die beweging ook. We leren vooral veel van hun systematiek, want hoewel de Engelsen veel aan de markt overlaten, bouwen ze meer prikkels en controles in om de kwaliteit van de producten hoog te houden en bij te sturen, mocht het onverhoopt mis dreigen te gaan. Een voorbeeld: de Engelsen tellen de resultaten uit het verleden wél mee voor het heden.’ De Vlamingen zijn ondanks hun beperkte middelen sterk in efficiency. De kwaliteit van hun wegen is minder dan de wegen in hun buurlanden, maar de prestatie die ze leveren, is hoog. Nederland doet vaak meer dan Europa eist. In tijden van bezuinigingen kan Rijkswaterstaat van de soberheid van de zuiderburen leren.

Samen sterker dan alleen ‘Wat de buren van ons leren? Wij proberen de hoeveelheid asfalt zo efficiënt mogelijk in te zetten. Dit doen we door informatieborden boven de weg te plaatsen en te zorgen dat wegwerkzaamheden zo min mogelijk hinder veroorzaken’, antwoordt Ton. ‘Maar ook door de inzet van hoogwaardige apparatuur, verkeerscentrales en weginspecteurs. We zien dat veel omringende landen dit kopiëren.

Samen staan we tenslotte sterker dan alleen.’

11

12

Dienst Verkeer en Scheepvaart

Waterdienst

Model staan voor verkeersprognoses

Goed gevoel over Immissietoets

Per 1 april is het Nederlands Regionaal Model 2011 (NRM 2011) vrijgegeven. Dit model maakt verkeersprognoses voor de lange termijn en bepaalt de effectiviteit van beleidsmaatregelen voor verkeer en vervoer. Rijkswaterstaat gebruikt het NRM 2011 bij nieuwe verkenningen en planuitwerkingen. Er worden verkeerskundige analyses gemaakt en gegevens voor vervolganalyses, zoals kosten-batenanalyses en milieustudies, gegenereerd.

Konden diensten het NRM voorheen naar eigen smaak inrichten, met dit nieuwe afgestemde en geactualiseerde model maken alle regionale diensten gebruik van dezelfde databronnen en technieken.

Hierdoor zijn verkeersprognoses per regio beter met elkaar te vergelijken en is de kwaliteitsborging van toepassingen verbeterd. Alle regionale diensten, provincies, stadsregio’s, gemeenten en de beleids­ directies krijgen met de nieuwe modellen te maken.

Tussen Rijkswaterstaat, industrie en waterschappen is overeenstemming bereikt over de inhoud van de Immissietoets. Bedrijven gebruiken deze toets bij de aanvraag van vergunningen voor het lozen van afvalwater en het bevoegd gezag gebruikt de toets bij de beoordeling. In het nieuwe Handboek Imissietoets, dat nog voor de zomer verschijnt, is er evenwicht gevonden tussen waterkwaliteit en bedrijfsbelangen en is voldaan aan de vereisten van de Kaderrichtlijn Water. Met de nieuwe rekentool is het nu ook mogelijk om lozingen op havens en getijdenwateren door te rekenen. Dankzij intensieve samenwerking met alle belanghebbenden ligt er straks een document waar zowel RWS als het bedrijfsleven een goed gevoel over heeft.

Een bloeiende fruitboom met bloesem naast de A27

Noord-Nederland

Netwerken tijdens SIW-dag

Wat meer dan 25 jaar geleden begon als een experiment is uitgegroeid tot een stevig samenwerkingsnetwerk: Samenwerking Inspectie Waddenzee (SIW). Elk jaar organiseert waterdistrict Waddenzee de SIW-dag om afstemming, coördinatie en samenwerking te bevorderen tussen de betrokken diensten, informatie uit te wisselen over elkaars activiteiten en personeel en materieel zo efficiënt mogelijk in te zetten. De SIW-dag op 21 april trok ruim honderdvijftig bezoekers.

De Inspectie Verkeer en Waterstaat gaf, samen met het KLPD, een presentatie over regionaal toezicht op de binnenvaart, onderzoeksinstituut Imares gaf een lezing over het gedrag van zeezoogdieren op de Waddenzee en de Douane nam de indrukwekkende slotpresentatie voor zijn rekening door, onder andere, een inspectie te ensceneren met drugshonden. Kortom: een geslaagde dag waarop de onderlinge band nog eens stevig is aangehaald.

juni 2011

Utrecht

Extra aandacht voor natuur­ behoud langs A12 Op de A12 tussen Utrecht en Veenendaal legt Rijkswaterstaat momenteel in beide richtingen een of meerdere rijstroken aan. Tijdens dit aanlegproject schenkt RWS bijzondere aandacht aan natuurbehoud. Het traject doorkruist verschillende natuurgebieden, zoals de Utrechtse Heuvelrug en de Gelderse Vallei. Hier komen in totaal maar liefst 26 faunapassages. Vanwege de uitzonderlijke cultuurhistorische en beeldbepalende waarde van tien bomen in Driebergen zijn deze begin maart verplant naar Landgoed De Reehorst in dezelfde gemeente. De verplaatste bomen krijgen een betere kans tot groei, omdat zowel de wortels als de kruinen meer ruimte hebben gekregen. Overige natuurcompensatie vindt plaats in het gebied van de Kromme Rijn tussen Bunnik en Odijk en aan de noordzijde van het ecoduct-Rumelaar.

Limburg

Geslaagd

Kent de wegendistricten al enige tijd veertig Officieren van Dienst (OvD), voor het waterdistrict is de eerste lichting onlangs geslaagd. Jos Weijers is de eerste Limburgse OvD-W’er die zijn papiertje in ontvangst mocht nemen. ‘Iets om trots op te zijn’, vindt hij.

‘Als OvD-W’er weet ik nu beter wat me te doen staat als er calamiteiten plaatsvinden op het water. De cursusweek was zwaar, maar enorm leerzaam.

Vooral omdat we intensief moesten samenwerken met collega’s van het KLPD, de brandweer en de ambulancedienst. Omdat de cursus een pilot was, kregen we ook de gelegenheid mee te denken over eventuele verbeterpunten.

Dienst Infrastructuur

Eerlijke marktwerking Rijkswaterstaat huurt regelmatig extern personeel in, onder wie ook veel technischen projectpersoneel. Voor deze groep zijn nu duidelijke regels gekomen, die de kwaliteit van de inhuur vergroten.

De regels voorkomen ook het uit de hand gunnen, het inhuren zonder marktconforme tarieven te hanteren en een uitvraag te doen zonder concurrentie. Vanaf half juni gaat deze werkwijze in. Wat verandert er? Bureaus die extern personeel leveren, kunnen zich aanmelden voor een longlist. Uitvragen worden breed uitgezet bij deze bureaus, zodat er eerlijke marktwerking ontstaat. En zo heeft RWS voldoende aanbod van kwalitatief goed personeel tegen een marktconforme prijs.

Meer informatie op intranet, zie http://corporate.intranet. rws.nl/Collegas/Geel.

Corporate Dienst

Moederstructuur is op orde

Ter voorbereiding op de invoering van P-Direkt brachten de Corporate Dienst, Dienst Infrastructuur en Staf DG de afdelingsstructuur van heel Rijkswaterstaat op orde.

Daarnaast zijn veel computersystemen, waaronder de IenMadresgids, gebaseerd op deze moederstructuur. Dat er orde op zaken moest komen, bleek uit de wildgroei die de afgelopen jaren is ontstaan in de afdelingen, diensten en directies. De anderhalfjaar durende opschoonactie leverde dan ook veel interessante ontdekkingen op. Zo bestonden er maar liefst 68 lege afdelingen.

Het resultaat van de actie is dat alle afdelingsnamen gelijk zijn getrokken. Hierdoor kan RWS de managementinformatie in P-Direkt straks beter en sneller opvragen en de gegevens met elkaar vergelijken.

13

14

voor behoud ‘zoute nautische kennis’ Een zwaar beladen zeeschip vaart tijdens hoogwater de Westerschelde op. In de smalle en bochtige vaargeul staat veel stroming. Bovendien deelt het schip dit com­ plexe vaarwater met binnenvaartschepen en de recreatie­ vaart. Voor de nautisch specialisten van RWS Zeeland is dit een dagelijks beeld. Hoe blijft de kennis van zaken aan boord, nu een aantal specialisten de pensioen­ gerechtigde leeftijd bereikt?

‘Voor vlot en veilig scheepvaartverkeer is specifieke zoute nautische kennis nodig,’ zegt Jack van der Horst, afdelingshoofd scheepvaart bij RWS Zeeland. ‘In de Westerschelde en het aanloopgebied varen steeds grotere, diepliggende schepen. Hoeveel speling geeft de waterstand zodat de grootste schepen veilig de Antwerpse haven kunnen bereiken? Hoe gedragen deze schepen zich bij een stranding of aanvaring? Welke maatregelen zijn dan nodig? Nu een aantal specialisten binnenkort met

pensioen gaat, dreigt deze kennis bij RWS te verlopen.’

Grote belangen Jack schetst de enorme belangen. ‘Een ultra large containerschip – 360 meter lang en ruim 50 meter breed – vervoert meer dan 13.000 containers. De waarde van schip en lading overstijgt de miljard euro. Raakt zo’n schip op de Westerschelde aan de grond en het vaarwater gestremd, dan is de positie

van Antwerpen als internationale haven in het geding. Nederland en Vlaanderen hebben daarom voor het nautische toezicht en – gezien het intensieve transport van gevaarlijke stoffen – om redenen van veiligheid en milieu in de Westerschelde-regio het Gemeenschappelijk Nautische Beheer (GNB) opgericht.’

Offensief met perspectief RWS Zeeland meldde het dreigende verlies van zoute nautische kennis in het voorjaar aan het dagelijks bestuur van RWS. Jack: ‘Het bestuur keurde ons voorstel goed om binnen onze dienst de versnipperde kennis te bundelen in één nautische afdeling.

Tegelijkertijd zijn we begonnen met een mentor-leerlingtraject en met een cursus waaraan ook andere diensten meededen.

Zo hebben we het risico bezworen. In GNBverband bouwen we zelfs weer kennis op.’

In lijn met het Ondernemingsplan 2015 stelt RWS Zeeland de geborgde kennis beschikbaar aan andere diensten. Jack: ‘We bezoeken collega-diensten die met hetzelfde probleem kampen en spreken af hoe we elkaar kunnen versterken. Een maritiem kennisnetwerk zou bijvoorbeeld een goede stap vooruit zijn.’

juni 2011

Slim op weg

met RWS-ReisWijzer Sinds half januari hebben zich al 3.600 Gericht onderzoek database maakt gericht onderzoek onder de deelnemers mogeweggebruikers in de regio Utrecht aange­ De lijk. Dat gebeurt maximaal tien keer per jaar. Katarina: ‘We stellen meld voor deelname aan de ReisWijzer, eenvoudige vragen, bijvoorbeeld wat de ervaringen zijn met de informatievoorziening over een omleiding. De reacties gebruiken een digitaal reizigersbestand. De deel­ we om het bij volgende werkzaamheden nóg beter te doen.’ nemers ontvangen op maat gesneden Gratis met de trein informatie over de situatie op en rond Klanttevredenheid is het voornaamste doel van de ReisWijzer. de A12 Lunetten-Veenendaal en de A28 Daarnaast moet de aangeboden informatie het publiek stimuleren om op andere manieren mobiel te zijn. Katarina: ‘Stel, er is een Utrecht-Amersfoort. Op die trajecten ongeval tussen Utrecht en Amersfoort. Dan kunnen we onze klanwordt de komende jaren intensief gewerkt. ten daarover snel informeren en hun een gratis e-ticket aanbieden Met de ReisWijzer wil Rijkswaterstaat een duurzame relatie opbouwen met weggebruikers. Projectleider Katarina Bosnjak: ‘Als iemand zich aanmeldt, vragen we naar zijn reistijden en reisdoelen. Op basis van die gegevens stellen we het mobiliteitsprofiel van de deelnemer samen. Bovendien kan de weggebruiker aangeven wat voor soort informatie hij wil: over wegafsluitingen, aanbiedingen als Minder Hinder Passen of adviezen over omleidingsroutes.’ Met deze gegevens kan RWS uit alle beschikbare informatie precies aanbieden wat voor de deelnemer interessant is.

Slimmer informeren ‘De informatie die de weggebruiker twee keer per week krijgt, is gekoppeld aan het individuele mobiliteitsprofiel dat hij zelf bijhoudt.

Maatwerk dus. Daardoor kan hij slimmer en beter geïnformeerd op weg gaan. Dat is goed voor de weggebruiker en goed voor ons als wegbeheerder’, zegt DVS-adviseur mobiliteitsmanagement Willem Otto Hazelhorst, die aan de wieg stond van de ontwikkeling van digitale reizigersbestanden bij RWS.

voor een treinretour. Later kunnen we dan vragen of ze er ook gebruik van hebben gemaakt. Zo is er in de toekomst nog veel meer mogelijk.’

Klein beginnen ‘De privacyaspecten van de ReisWijzer hebben van meet af aan hoog op de agenda gestaan’, benadrukt Willem Otto. ‘De privacy­ coördinator van RWS is nauw bij de opzet betrokken geweest. We weten dan ook absoluut zeker dat we voldoen aan de Wet bescherming persoonsgegevens.’ Vooralsnog beperkt de ReisWijzer zich tot het hoofdwegennet in de regio Utrecht. Pakt de pilot goed uit, dan kan RWS in 2013 weggebruikers in de rest van het land op dezelfde manier direct benaderen. Andere wegbeheerders en overige partijen volgen het project met belangstelling. RWS werkt met hen samen en houdt hen op de hoogte.

Meer informatie op intranet, zie http://corporate.intranet. rws.nl/Collegas/Geel.

15

16

Teams to resultsaanpak geeft energie Teams to results is een mix van intensieve groepscoaching en individuele begeleiding van projectteamleden, met als doel betere teamprestaties.

Het vernieuwingsteam introduceerde Teams to results vorig jaar bij RWS. Ruud Stevers, toen lid van het vernieuwingsteam, was samen met Jona Maitland, directeur Vernieuwing Agenda 2012, de trekker. De combinatie van resultaten halen, persoonlijke ontwikkeling en groei van het team sprak Ruud aan. ‘Deze aanpak koppelt harde doelen aan persoonlijk gedrag. Wat zijn ieders sterke en zwakke kanten? Hoe zorg je ervoor dat mensen in hun kracht komen? Dat maken we voor iedereen inzichtelijk. Zo krijg je een beter team met betere resultaten.’ Teams to results kan volgens Ruud goed aansluiten op KR8, de methodiek die zich richt op het werkproces.

Bredere invoering De zes teams die een jaar lang de aanpak van Teams to results voor RWS uitproberen, zijn enthousiast, zo blijkt uit een tussentijdse evaluatie. Een paar reacties: ‘We hebben geleerd besluiten te nemen en zijn ons bewust geworden van storende patronen die onze communicatie blokkeerden.’ ‘Iedereen heeft

nu een veel constructievere houding en is prestatiegerichter.’ Binnenkort ontvangt het bestuur een advies over de mogelijke aanpak binnen de organisatie en over de kosten.

Tweedaagse sessie Het landelijke Assetmanagementteam, dat moet zorgen voor professionalisering van de werkwijze bij Beheer & Onderhoud, telt tien leden. ‘We merkten dat we in het team niet altijd op één lijn zaten. Omdat ons programma de komende twee jaar meerdere mijlpalen moet halen is samenwerking in het team superbelangrijk’, zegt programmamanager Bert de Wit. ‘Reden temeer om met Teams to results aan de slag te gaan. In een tweedaagse sessie kwamen ieders persoonlijke drijfveren aan bod. De teamleden deden een test waaruit bleek wat zij in het werk belangrijk vinden. Als je dat niet van elkaar weet, ontstaan irritaties. Nu hebben we veel meer begrip voor elkaar. Voorheen waren we na een teamvergadering uitgeput, want iedereen probeerde de ander van zijn standpunt te overtuigen.

Nu zijn onze discussies constructiever en meer gericht op resultaat. We krijgen er energie van.’

Gemengde samenstelling Het projectteam Reconstructie knooppunt Joure telt naast vijf RWS’ers twee leden die afkomstig zijn van de provincie Fryslân en de gemeente Skârsterlân. Mede vanwege die gemengde samenstelling is besloten aan Teams to results mee te doen. ‘We wilden weten met welke beelden en verwachtingen iedereen in het team zit en de twee ‘buitenstaanders’ bekendmaken met het werk van RWS en de IPM-rollen’, zegt projectmanager Bert van der Meulen. Hij vindt de Teams to resultsaanpak verrassend en nuttig. ‘De begeleiders zijn in staat snel de vinger op zere plekken te leggen en het team een spiegel voor te houden. In het begin vragen de sessies een forse tijdsinvestering, maar daar heeft het team later profijt van. Ook is het belangrijk dat alle teamleden er vanaf het begin achter staan.

Als er scepsis is, wordt het een last in plaats van een lust.’

Meer informatie op intranet, zie http://corporate.intranet. rws.nl/Collegas/Geel.

juni 2011

Dezelfde taal spreken

Wie: Arnoud Broekhuis Wat: manager Verkeersinformatie Waar: ANWB

De ANWB werkt al sinds mensenheugenis samen met Rijkswaterstaat. Sinds een decennium gaat dat onder meer via Verkeerscentrum Nederland (VCNL). Files, weersomstandigheden, wegafsluitingen en omleidingen; ze hebben 24 uur per dag, 7 dagen per week contact met elkaar over verkeersinformatie.

‘Voor ons is het VCNL de belangrijkste leverancier van verkeersinformatie. Naast de data die binnenkomen in onze geautomatiseerde verkeersinformatie-

systemen hebben we veel telefonisch contact. Hoewel we dezelfde missie hebben – de weggebruiker informeren over de toestand op de weg – vervult de ANWB een andere rol: de belangen behartigen van bijna vier miljoen leden. Advies uitbrengen kan alleen door samen te werken met VCNL. We merken dat sommige informatie voor weggebruikers niet als zodanig wordt begrepen, omdat we niet dezelfde taal spreken. Zo kunnen borden boven de weg aangeven dat er tussen Utrecht en Amsterdam tien kilometer file staat, terwijl

de ANWB via de radio meldt dat de file slechts vijf kilometer lang is. Vanwege verschil in meetwaarden en het gebruik van andere locaties komt de informatie op de radio niet overeen met de informatie op de informatiepanelen. Een ander voorbeeld: bij Rotterdam informeert Rijkswaterstaat over de Beneluxtunnel of de Van Brienenoordbrug, maar die namen komen nergens op de bebording terug.

Wij pleiten dan ook, en dat weet Rijkswaterstaat, voor gelijke benamingen. Alleen dan spreken we dezelfde taal.’

Vernieuwen betekent ook risico’s accepteren Wie: Marc Schilte Wat: teamleider Projectbeheersing Waar: RWS Limburg Waarde: werken aan vernieuwing

Binnen Dienst Limburg zijn er veel ideeën en initiatieven om kennis delen, het Nieuwe Werken en de weg naar een uniform Rijkswaterstaat door te zetten.

Neem het traject meester-leerling-gezel, waarbij de ene (gespecialiseerde) medewerker het kennisniveau van de andere medewerker probeert op te schroeven. Of het SCB-spel, ontwikkeld door een groep medewerkers. Hierbij wordt Systeemgerichte Contract Beheersing op een leuke en informele manier besproken. Een goede zaak. Toch worden sommige zaken nog erg instrumenteel opgepakt. Treedt er tijdens de uitvoering van een project een risico op, dan is acceptatie vaak moeilijk. We hebben de risico’s immers al vooraf ingecalculeerd en daarop maatregelen genomen. Op zo’n moment roept RWS een nieuwe richtlijn

of procedure in het leven. Dat is jammer, want dergelijke procedures of richtlijnen bestaan in de meeste gevallen al. Ze worden alleen niet altijd goed gebruikt of juist omzeild. Dit staat vernieuwing in de weg. Als HID zou ik medewerkers hierop aanspreken. En accepteren dat risico’s zich ondanks alle maatregelen kunnen voordoen. Ook zou ik de samenwerking tussen verschillende diensten stimuleren. Dat helpt om over grenzen heen te kijken en om één RWS te worden.

Procedures niet omzeilen Reageer op intranet, zie http://corporate.intranet. rws.nl/Collegas/Geel.

17

18

Bouwen met de natuur

Scheveningen

Het innovatieve kustversterkingsproject (pilot), de Zandmotor, breidt de kust voor Zuid-Holland in zeewaartse richting uit. In totaal is daar 21,5 miljoen kubieke meter zand voor nodig. Hierdoor wordt de kust veiliger en ontstaat er 100 hectare extra natuuren recreatiegebied.

1

Zandmotor Hoek van Holland

Sleephopperzuigers halen zand van de bodem uit de Noordzee

2 De hopper kan op drie

r

1 kilomete

manieren zijn lading naar de Zandmotor brengen:

Capaciteit: varieert van 4.000 m 3 tot 16.000 m 3 zand

Duinmeer

1. Rainbowen van het zand

2. Klappen

van de deuren, zodat het zand in ĂŠĂŠn keer op de juiste plek komt

3. Walpersen

van het zand via een persleiding naar de zandmotor

Hoek van Holland Eind 2011

Na 10 jaar

Na 15 jaar

Na 20 jaar

Infographic: Loek Weijts

Door wind, golven en zeestroming verspreidt het zand zich geleidelijk langs de kust. Als de zandmotor werkt zoals verwacht, is het de komende twintig jaar niet meer nodig om zandsuppleties uit te voeren

juni 2011 RWS’ers aan het woord. Podium is een broedplaats voor innovatieve ideeën.

Heb je suggesties of ideeën e-mail deze dan naar de redactie: geel@karindelange.nl.

Het invullen van een poll op Yammer is in één muisklik geregeld. Voor Rijkswaterstaat betekent elke stem meer inzicht in de mening van collega’s. In elke editie publiceert Geel een veel beantwoorde opiniepeiling op Yammer inclusief een opvallende reactie.

Eens/oneens?

Redactie Geel!

Echt lekker #flexen en #thuiswerken? Met het oog op #hetnieuwewerken zou er #Wifi op elke locatie moeten zijn! Je laptop die je met de pc-privé-regeling hebt aangeschaft voorzie je van een RWS-account waarna je kunt inloggen met je gebruikersnaam en wachtwoord.

Zodat je via Wifi op het netwerk van RWS kunt werken.

Eens

88% Oneens

6%

Heggespraak Sinds twee jaar wonen er nieuwe buren naast ons. Hij is lid van de Tweede Kamer. Het contact is beperkt, maar als we de heg, die onze tuinen scheidt, weer eens op hoogte moeten brengen, doen we dat samen. We wisselen dan ook onze werkervaringen uit. Hij over politiek Den Haag en ik over mijn baan als projectmanager bij Rijkswaterstaat. Vorige maand werd hij veertig.

Hij organiseerde een feestje bij hem thuis met vrienden, en vooral ook politici. De avond kwam langzaam op gang, maar tegen de tijd dat de hartige hapjes rondgingen, had ik menig parlementair onderonsje meegemaakt. De Haagse wereld van macht, invloed, beeld- en besluitvorming kwam voorbij.

Ook het beeld over Rijkswaterstaat. De één vond ons een mooie publieksvriendelijke organisatie, de ander maakte ons uit voor autistische asfalteerders. Sommige vragen kon ik niet beantwoorden, want huiskamervragen zijn nu eenmaal lastiger dan Kamervragen. Da’s zeker. Toch was de avond leerzaam.

Een gratis masterclass politiek-bestuurlijke sensitiviteit.

Met bier en bitterballen. En voldoende stof voor de volgende heggespraak. Dat kan ik overigens elke collega aanraden.

Oftewel een verhuisplicht voor elke Waterstater om naast een Tweede Kamerlid te gaan wonen. Moet niet zo moeilijk zijn.

Even regelen in Den Haag …

Freek Wermer

COLUMN In Geel! 2 plaatste de redactie een oproep aan alle columnisten in spe. De mailbox stroomde nog net niet over van de reacties. We hebben genoten van de creativiteit waarmee onze collega’s hun kritische kijk op het thema politiek-bestuurlijke sensiviteit in 180 woorden hadden samengevat. De komende nummers publiceren de beste auteurs hun visie op het reilen en zeilen binnen Rijkswaterstaat.

Anders

6% Reply - Like - More

Hnw

Wifi

Flexwerken

Thuiswerken

Laptop

Op2015

iPad

Flexwerkplek

Stuurikvanafmijnmacbook

Flexen

Token

@Nadyadoudnik: ‘Het is niet zo dat ik dagelijks Yammer afspeur naar interessante polls, maar als lid van de Yammergroep Het Nieuwe Werken, vond ik dit natuurlijk meteen een interessant onderwerp.

Het mooie van zo’n poll is dat bestuurders een beter zicht hebben op wat medewerkers vinden van bepaalde onderwerpen en wat er leeft in de organisatie. Gedragsverandering rondom Het Nieuwe Werken is het onderwerp van mijn scriptie. Toen ik mijn afstudeerstage begon bij Rijkswaterstaat viel het me direct op dat er wel een flexconcept is, maar dat slechts weinig medewerkers daar gebruik van maken. Het inrichten van flexplekken en mensen voorzien van een BlackBerry en Wifi heeft weinig zin als je nog steeds op de “oude” manier denkt en elke dag op dezelfde vaste tijden op dezelfde plek gaat zitten. Het Nieuwe Werken gaat juist over het maken resultaatafspraken. Dat zou het vertrekpunt moeten zijn. Dat past ook helemaal in de filosofie van het Ondernemingsplan 2015 en de KR8-methode die we inzetten om verspillingen elimineren. Flexwerken leidt namelijk tot minder files en komt de productiviteit ten goede. Niemand kan acht uur aaneen productief zijn en vol zitten met creatieve ideeën. Wie het resultaat als uitgangspunt neemt gebruikt het kantoor als een aantrekkelijke ontmoetingsplek en bepaalt zelf waar en wanneer hij of zij werkt. En ja, dan heb je de juiste tools, zoals een smartphone en een laptop met Wifi wel nodig.’

19

20

Vliegtuigongevallen, overstromingen of grootschalige waterverontreiniging; de samenleving kan getroffen worden door rampen. Bij deze calamiteiten gaan de alarmbellen bij het Departementaal Coördinatie­ centrum Crisisbeheersing (DCC) direct rinkelen. ‘Voor onze veiligheid is crisisbeheersing heel belangrijk’, aldus Gerard Laanen, hoofd DCC Infrastructuur. ‘Het opleiden, trainen en oefenen speelt daarbij een grote rol’, vult programmacoördinator Sonja Kaskens aan.

Waarom is crisisbeheersing zo belangrijk?

Gerard: ‘Niemand kan meer om dit onderwerp heen, omdat het benoemd is als een van de drie speerpunten van het Ondernemingsplan 2015. Als overheid moet je goed voorbereid zijn op onverwachte situaties, want deze kunnen grote impact hebben op de maatschappij. Voor alle betrokken partijen is het belangrijk om één verhaal te hebben en met dezelfde ingrediënten aan de slag te gaan. Het DCC is geen rampenorganisatie. We zijn een spin in het web in het eenduidig informeren en communiceren bij crises en het faciliteren in het oplossen van problemen. Dit doen we 24 uur per dag. Daarnaast zijn meerdere trajecten gestart om van Rijkswaterstaat een slagvaardige crisismanager te maken.’

In Nederland gebeurt toch weinig schokkends?

Gerard: ‘Gelukkig valt het mee, maar als er iets gebeurt moet je daar goed op zijn voorbereid. Crisisbeheersing is een ongoing business en kent geen grenzen. Zo waren we betrokken bij de inzet van noodpompen in New Orleans en Polen en hebben we Buitenlandse Zaken ondersteund bij hun inzet na de tsunami in Indonesië. In 2009 hadden we te maken met het neergestorte toestel van Turkisch Airlines en de grieppandemie. In het ergste geval had 30 procent van de Nederlandse bevolking daarbij ziek kunnen worden. We hebben toen gekeken hoe we de bediening van bruggen en sluizen met minder mensen in de lucht konden houden. Vorig jaar speelden de vulkaanas bij IJsland,

‘ Het onve gebeurt ongel momen Het belang van crisisbeheersing

het dreigende strooizouttekort en de vliegramp in Tripoli. En begin dit jaar de chemische brand in Moerdijk. Allemaal calamiteiten waarbij het DCC in meer of mindere mate verantwoordelijk is voor de (inter)departementale informatiecoördinatie. Maar we kunnen ook te maken krijgen met nucleaire transporten over de rijkswegen, ontspoorde treinen, een olieramp op de Noordzee, grootschalige ongelukken op de weg of aanvaringen met schepen. Momenteel werken we voor het Nationaal Crisisplan een aantal basisscenario’s uit. Neem extreem weer: wat gebeurt er als de wegen door ijzel niet meer bereikbaar zijn? Samen met het KNMI en het VCNL onderzoeken we wanneer een weer- of verkeeralarm de deur uit moet.’

Hoe luidt jullie aanpak?

Gerard: ‘Bij crisisbeheersing gebeurt het onverwachte op het ongelukkigste moment. De interne druk en die van de media zijn groot en de beschikbare informatie versnipperd of onsamenhangend. Het draait om het creëren van eenzelfde beeld-, oordeel- en besluitvorming. We zorgen dat het ministerie van IenM ten tijde van een crisis snel kan optreden en beschikt over de juiste informatie. Het continu opleiden, trainen en oefenen is hierbij heel belangrijk.’

Waarom?

Sonja: ‘Je kunt een crisisorganisatie goed inrichten en voorbereiden, maar zonder training en opleiding sta je tijdens de uitvoering

juni 2011

erwachte op het lukkigste nt’ met de handen in het haar. Het opleiden bestaat uit een e-learning cursus, waarin je de basisbegrippen leert. De basiscursus gaat in op de procedures, samenwerkingsverbanden en overlegorganen.

De verdiepingsmodules behandelen specifieke thema’s als informatiemanagement, crisiscommunicatie, nucleaire aspecten en juridische mogelijkheden en consequenties. Zo draait op bestuurlijk niveau zeker 70 procent van de crisisbesluitvorming om informatie en communicatie, want een ongeval staat binnen twee minuten op YouTube. Hoe ga je daar als organisatie mee om?’

Nou? Sonja: ‘Iedereen moet zijn of haar rol kennen en van daaruit opereren. Er zijn verschillende crisisrollen. De procesmanager/ voorzitter stuurt de teams aan. De coördinator is de rechterhand van de voorzitter en stuurt alle processen aan. Een informatiemakelaar coördineert alle in- en uitgaande informatie.

Een sitrapschrijver filtert uit de brei van informatie de stand van zaken, de knelpunten, de vooruitzichten en de besluiten.

En de liaison vertegenwoordigt de organisatie in een ander overleg. Het trainen van deze rollen is nieuw en ervaren de deelnemers als zeer positief.’

Je beschikt over alle kennis en vaardig­heden.

Hoe gaat het dan in de praktijk?

Sonja: ‘Oefenen op locatie en met hulpmiddelen is de laatste stap. We simuleren dan een crisissituatie en oefenen hierbij

>

Naam: Sonja Kaskens Functie: programmacoördinator Uitspraak: ‘Zonder training en opleiding sta je tijdens de uitvoering met de handen in het haar’

21

22

‘Een ongeval staat binnen twee minuten op YouTube.

Hoe ga je daar als organisatie mee om?’

onder meer met het KNMI, Luchtverkeersleiding Nederland, ProRail, veiligheidsregio’s, Schiphol, andere ministeries en de Kustwacht.’

Opleiden, trainen en oefenen.

Wat levert het op?

Sonja: ‘Een goede kosten-batenafweging maken is lastig.

Opleiden, trainen en oefenen kosten geld, maar zorgen ervoor dat we in crisissituaties beter ons werk kunnen doen. Mensen voelen zich zekerder met zo’n training op zak. En met de aanbevelingen die volgen uit de evaluatie kunnen we de crisis­ beheersing verder optimaliseren. Zo willen we ons bijvoorbeeld meer richten op de interactie met de veiligheids­regio’s en andere netwerkpartners.’

Stel, een vliegtuig stort neer.

Hoe gaat het DCC stap voor stap te werk?

Gerard: ‘Via onze piketdienst zijn onze crisismanagers 24 uur per dag bereikbaar. Als verdere opschaling nodig is bepalen zij op basis van hun politiek-bestuurlijke sensitiviteit en omgevingsbewustzijn welke partijen en ketenpartners ze gaan inlichten. Opschalen doen we in principe aan de hand van een checklist. Eerst proberen we via een netwerk- en worstcase­ analyse voldoende inzage te krijgen. Daarna schetst een operationele groep van experts het gemeenschappelijke beeld voor IenM en brengt waar nodig advies uit aan de politieke en ambtelijke top over de te nemen acties. Bedenk wel: de operationele aanpak gebeurt vaak door Rijkswaterstaat in samenwerking met de regio. Zodra het incident regio- of departementoverschrijdend is komt het Nationaal Coördinatiecentrum van het ministerie van Veiligheid en Justitie in beeld. Alle incidenten rapporteren we nauwkeurig in het melding- en registratie­ systeem Infraweb. Hierin leggen we alle informatie over crises vast en delen dat met elkaar. Zo houden we het verloop van de gebeurtenissen goed in de gaten.’

Zijn er nog verbeterpunten?

Gerard: ‘Je moet altijd naar verbetering streven en elk incident afzonderlijk bekijken. Daarom evalueren we elke crisis.

Hieruit komen altijd duidelijke verbeterpunten naar voren, veelal op het gebied van informatievoorziening en/of communicatie. Deze verbeteringen realiseren blijft een uitdaging.

Nieuwe faciliteiten voor de informatievoorziening en trainingen over crisiscommunicatie helpen ons weer verder. Een goede voorbereiding is het halve werk. Toch halen de ruim zestig oefeningen die we jaarlijks voor IenM organiseren, bijna nooit de krant. Maar we timmeren hard aan de weg en staan er als het nodig is.’

Naam: Gerard Laanen Functie: hoofd DCC Infrastructuur Uitspraak: ‘Het is belangrijk om een verhaal te hebben en met dezelfde ingredienten aan de slag te gaan’

Ben je geïnteresseerd en wil je je aanmelden voor de e-learning cursus crisisbeheersing? Ga dan naar: Meer informatie op intranet, zie http://corporate.intranet. rws.nl/Collegas/Geel.

juni 2011

directeuren e d t e m n e k Meeden ecteuren zit apa bij de dir

p enk dat mijn dan doorBjarne: ‘Ik d . Hij moet dat en gg ze ze wat irecen opschrijft kers. Als de d ere medewer d an ver e ro d n aa d aa j geven denkt hi veranderen en an ill d t w ts aa ie st er swat teuren ws is van Rijk eu r dan ni aa er d s t al ek En mee. l over. Hij zo aa rh ve n ee r oet hij schrijft hij daa ternet. Ook m in p o s le al t ze l.’ een foto bij en k naar schoo dag per wee n éé k er w jn van zi

23

Eric: ‘Ik werk bij commun icatie en het Bjarne zegt: klopt wat die afdeling is op dezelfde als de directi verdieping e. Ik houd m e bezig met ve vormen van rschillende interne en ex terne comm werk samen unicatie en met collega’s aan de media en webcomm voorlichting unicatie. Als de directie in heeft die voo formatie r medewerke rs bestemd is wij hoe we d , bekijken at communic er en via de vers communicat chillende iemiddelen, zoals intranet brieven en b , nieuwsijeenkomsten . Soms krijgen uit de organ we vanisatie nieuw sberichten. D we dan op in ie zetten tranet, met ee n foto. Omd mezelf wil o at ik ntwikkelen in de commun ik een hbo-d icatie volg eeltijdopleid ing in Breda. ’

B tekenjarne (10) d va e het w Eric v n zijn vad erk comm an der W er eege unic Burea atieadvis n, u Zuid- HID in eur Holla nd.

dat t thuisfront Wat denkt he S-vakterm RW he een typisc ze keer: betekent? De

ToSca ores ochter van K systemen Marit (17), d eld dat al die rt ve ns ee el bt w men krijgen, ‘ToSca … Je he aal meisjesna m le al , en bouw r ook zo’n die jullie daar is Tosca zeke Zo ? zo en ca oni bouwd?’ toch? Zoals M hebt meege jij an ra aa w steem computersy keer bij Dienst Ver 5), adviseur (4 rs te u o W Kores art . Maar dat is en Scheepva ling Schepen el st p o st Te r voo d voor een ‘ToSca staat we inderdaa en b b he us n, d t. We hebben zo’n lange zi lekkerder bek ie d n ze ko ge e we momen meisjesnaam ieuwingen di rn ve de n le m o d wikke ToSca gebouw ijksrederij ont pen van de R he we de sc e en d r ev o teel vo sten. Zo ho te en nn ku S), te rd van de (project IDo pas aan boo en em st ed sy er put en dat ze go nieuwe com we zeker wet s al n, re ule p al st com schepen te in esk bellen die en een helpd ev t et bij. ni an W an d n. er werke plost, is o je r o vo el sn het water. terproblemen oor, maar op nt ka p o et ni e e testomJe zit tenslott en een goed le al et ni ns rige e zetten de ToSca is ove ikkelingen. W w nt o e w eu ni en demo’s.’ geving voor r trainingen o vo in k o o g testopstellin

Op het matje b ij de HID

Het was begin ja re powertijd met n zeventig. We zaten midden in dito muziek en losbandig gedra de flowerRijkswaterstaa g. Ook bij t bevonden we ons tie: formele om gangsvormen m in een culturele transivoor een wat lo aa ssere manier va kten langzaam plaats n met elkaar om gaan.

‘Spijk

erpakken en la nge haren beho orden desondan van onze toenm ks niet tot de st alige HID. Dus ijl to en he m het bericht be op bezoek zou komen, weet ik reikte dat de D no G g go ed met de voorbe dat we dagenlan reidingen’, vert g bezig waren el t Ar no ld de With, advi ‘Onze HID vond seur bij DVS. dat een van zijn ingenieurs zich kleedde in spijk wel heel inform erbroek met bi eel jbehorend jack delijk een ande . Hij verzocht he r pak aan te trek m vrienken voor het ho Zo ging dat toen ogstaande bezo . Je werd ontbod ek . en bi j want wat zou je de HID. Met kn ikkende knieën toch verkeerd he , bb en voldoende nive gedaan? Was je au, dan werd je iemand van nog met mijnhe En niemand ha er aangesproken d het lef om de .

HID bij zijn voor staan hem te tu na am te noemen toyeren. Iets w , laat at nu absoluut belangrijke bezo ondenkbaar is. ek kwam, versch Toen het een mijn terech keurig in een an tgewezen colle der pak. De avon ga d tevoren had hi gewassen, wan j het nog snel ev t witte spijkerpa en kken zijn zo be smettelijk.’

Wees jezelf

er zijn al zoveel anderen Ben je homoseksueel, biseksueel of transseksueel en streef je naar een werkcultuur binnen Rijkswaterstaat waarin iedere medewerker zich – ongeacht achtergrond of seksuele geaardheid – optimaal kan ontplooien?

Sluit je dan aan bij de Regenboog: het gay & lesbian netwerk van RWS. Het netwerk is op 19 mei opgericht en organiseert regelmatig activiteiten in samenwerking met het Company Pride Platform. Op 19 september vindt de tweede bijeenkomst plaats. Aanmelden kan via regenboog@rws.nl.

Meer informatie op intranet, zie http://corporate.intranet. rws.nl/Collegas/Geel.