Kracht oktober web

MAGAZINE VOOR MEDEWERKERS VAN RIJKSWATERSTAAT OKTOBER 2013

KOOPMANSPOLDER

Waterbuffers voor het achterland

01-KRACHT-Oktober_Co er.indd 1

18-09-13 13:10

Inhoud Portret Claudia de Andrade

Column Meer krijgen Pagina 7

Pagina 4-5

Achtergrond Praktijkproef Amsterdam

Reportage Mooi werk Waterbeheer A15-perikelen Koopmanspolder Pagina 12-13 Pagina 8-11

Interview RWS Partner

Buitenwacht Nieuwe borden

Toen-nu-straks De werkvloer

Pagina 16-18

Pagina 21

Pagina 22-23

Pagina 14-15

Colofon KRACHT is een blad voor alle Rijkswaterstaters.

Onderwerpen worden aangeleverd door collega’s uit het land. Uitspraken, meningen en citaten in dit blad weerspiegelen niet noodzakelijk de visie van het management van Rijkswaterstaat. KRACHT verschijnt 6 keer per jaar.

KRACHT maakt gebruik van Layar. Download de app en scan de pagina’s met het icoon om nog meer te ontdekken.

02-03-KRACHT-Oktober_Inhoud-Strooigoed.indd 2

Uitgave Rijkswaterstaat Corporate Dienst Opdrachtgever Marjan Buruma, Rijkswaterstaat Bestuursstaf Projectleiding Henk Kloosterhuis, Rijkswaterstaat Corporate Dienst BladcoÖrdinatie & realisatie Bureau Karin de Lange, Den Haag Tekst & redactie Bureau Karin de Lange en BCP Eindredactie Shirley Copijn en Saskia Hinssen (Bureau Karin de Lange, 070 365 44 34) Beeldredactie Bureau Karin de Lange

Illustratie & fotografie Marcel Rozenberg, Michel Mees, Loek Weijts, Marie-Claire van Damme, Rinse Fokkema, Avi Goodall, Thinkstock en Rijkswaterstaat Beeldbank Oplage 13.000 exemplaren Art-direction Ontwerpwerk, Den Haag Vormgeving Inpladi bv, Cuijk Druk drukkerij Vos, Gemert Reacties, suggesties of onderwerpen?

Mail henk.kloosterhuis@rws.nl Vragen over de bezorging kun je sturen aan de afdeling Communicatie van je organisatieonderdeel.

18-09-13 13:12

STROOIGOED

Feiten en cijfers

30

procent vrouwelijk personeel

80.000

kubieke meter extra waterberging Koopmanspolder

900

800

applicaties bij Rijkswaterstaat

miljard euro mogelijk jaarlijkse omzet watersector

Getweet GERETWEET DOOR RIJKSWATERSTAAT:

@ProRail Timelapse: 1.600.000 kilo spoorviaduct wordt in 45 seconden over de A4 gelegd. http://ow.ly/oLtUY @Rijkswaterstaat @ANWB

Yammer #Martien Das @RWS Duurzaam Via Pianoo lees ik dat het Rijk al twee miljoen heeft bespaard door gebruikt kantoormeubilair binnen rijksorganisaties te herbestemmen. Doet Rijkswaterstaat ook mee aan Rijksmarktplaats? Lijkt me handig met de locatiewisselingen en verhuizingen die nog op de rol staan. http://rijksmarktplaats.rijksweb.nl/ #Dick Jonker @Martien Das RWS stond aan de wieg van de marktplaats meubilair en maakt er volop gebruik van!

TEDxRijkswaterstaat als bron van inspiratie In september vond het innovatieve event TEDxRijkswaterstaat plaats, dat in het teken stond van kruisbestuiving en inspirerende verhalen. Fascinerende denkers en doeners van de eigen werkvloer en daarbuiten deelden met passie hun ervaringen met aanwezige RWS'ers.

Innovatie is voor Rijkswaterstaat gemeengoed. We realiseren uitzonderlijke projecten en dragen bij aan wezenlijke veranderingen, op grote schaal maar ook in kleine dingen. Op dit TEDevent konden zo’n honderd RWS’ers daarvoor extra inspiratie opdoen en luisteren naar een greep uit onze meest aansprekende verhalen. Over onderwerpen die nu en in de toekomst grote impact hebben op ons werk, onze eindgebruikers en de maatschappij.

Sprekers Sprekers op het event waren onder anderen Yuri van Geest (ambassadeur Singularity University) en Frans van der Reep (senior strateeg bij KPN IT Solutions). Uit eigen gelederen sprak onder meer Antoine de Kort, strategisch procesadviseur verkeersmanagement, over vernieuwing van verkeersmanagement en Marinda Hall, facilitator bij LEF, over de werking en beïnvloeding van het brein. Nieuwsgierig naar alle talks van deze eerste TEDxRijkswaterstaat? Bekijk de video’s op Yammer.

Wat is TED? TED is een kleine non-profitorganisatie die is opgericht om ideeën te verspreiden. Het begon in 1984 als een conferentie om mensen uit drie werelden bij elkaar te brengen: technologie, entertainment en design. Al snel groeide het concept uit tot een wereldwijd succes en diverse gerelateerde initiatieven.

Het format is even eenvoudig als succesvol: breng de meest fascinerende denkers en doeners samen. Ze worden uitgedaagd om de ‘talk’ van hun leven te houden. En dat is gebeurd op TEDxRijkswaterstaat.

Facebook Nick Grant: ‘Dear Rijkwaterstaat, greetings from England!

Who should our gemeente (council)members talk to, to learn from you about planning and building a cycle path network in UK? What are your experiences in terms of cost of building and maintaining cycle paths, what are the benefits of "off road" cycle paths? Can you advise?’

Rijkswaterstaat: ‘Hi Nick, can you give us your e-mail in a personal message so the right person within Rijkswaterstaat can contact you? Greetings from Holland!’

KRACHT OKTOBER 2013 3

02-03-KRACHT-Oktober_Inhoud-Strooigoed.indd 3

18-09-13 13:12

PORTRET

4 KRACHT OKTOBER 2013

0 -0 -KRACHT-Oktober_ ortret.indd

18-09-13 13:1

Informatiehuishouding

op orde

Tablets, pc’s, softwarepakketten en applicaties waarmee je tijd- en plaatsonafhankelijk kunt werken. Ze staan hoog op het wensenlijstje van Rijkswaterstaters.

Om technologische ontwikkelingen in de toekomst sneller het hoofd te kunnen bieden, werkt de Centrale Informatievoorziening (CIV) nu aan een solide basis: het centraliseren en standaardiseren van alle kantoorautomatisering en rekencentra.

Claudia de Andrade, directeur Ontwikkeling Services, trekt de kar. Ze vertelt over deze pittige klus.

Waarom een standaard en centraal georganiseerde ICT-infrastructuur?

‘Omdat Rijkswaterstaat nauw samenwerkt met bedrijven en andere overheidsinstanties en steeds vaker informatie verstrekt aan de burger. In onze informatiehuishouding kon iedereen er een eigen standaard op nahouden en gegevens uitwisselen die niet altijd aansloten op die van de omgeving. Voor de beeldvorming: we hadden ongeveer 2.300 applicaties en vijftien ICT-infrastructuren binnen Rijkswaterstaat. Sommige applicaties waren in centraal beheer, andere lokaal en enkele werden helemaal niet meer beheerd.

Die wildgroei aan applicaties leidde tot onbetrouwbare informatie of een verstoorde samenwerking met collega’s en partners.’

Brengt het programma Kantoorautomatisering/ Rekencentra meer harmonie?

‘Dat heeft het programma inderdaad voor ogen. Doordat we alle computersystemen aansluiten op centrale datacentra kun je in principe op elke locatie en vanaf elke computer inloggen op het netwerk. Voor de inrichting van de nieuwe werkstations sluiten we aan bij de systemen van onze partners. Op den duur laten we ook het ICT-beheer centraal uitvoeren, zodat medewerkers met vragen bij één loket terecht kunnen.’

Kunnen we de ICT-wensen nu van de lijst schrappen?

‘Gedeeltelijk. De kantoorautomatisering voor ongeveer 10.000 werkplekken is inmiddels gemigreerd naar twee datacentra in Almere en Schiphol. Daarnaast is het aantal applicaties

teruggebracht tot ruim 800. Doordat de systemen nu met elkaar “praten” kunnen medewerkers bovendien gemakkelijker hun gegevens met elkaar en met partners uitwisselen. Dit verbetert de samenwerking aanzienlijk.’

En komen er ook nog tablets?

‘Die vraag krijg ik vaker. Net zoals medewerkers zich afvragen waarom ze nog steeds met een verouderd Officepakket werken. Het antwoord is eenvoudig. We willen dat medewerkers eerst tijd- en plaatsonafhankelijk kunnen werken. Daarvoor is centralisatie, uniformering en standaardisatie nodig. Pas daarna rollen we nieuwe versies software uit en groeien we mee met technologische ontwikkelingen. Vóór april installeren we in elk geval het Office-2010-pakket. Daarnaast zijn we gestart met het programma Medewerker 2015 (Het Nieuwe Werken), waarin we allerlei pilots doen met tablets en experimenteren met videovergaderen en de inzet van sociale media. Overigens is de invoering van bijvoorbeeld tablets geen doel op zich. In een organisatie waar ruim 9.000 mensen werken, spelen zaken als continuïteit en kosten ook een rol. Bovendien zijn nieuwe technologieën pas interessant als een breed publiek die kan toepassen.’

Wat waren in jouw ogen de belangrijkste hindernissen?

‘In de praktijk bleek de weg naar de robuuste basis voor de kantoorautomatisering en rekencentra (KA/RC) niet de gemakkelijkste.

Het tempo van migreren was hoog. Met als gevolg dat de centrale rekencentra sneller groeiden dan we hadden voorzien. Hierdoor

kwamen we eind vorig jaar in de problemen.

Zo lag het netwerk er een week uit vanwege een storing. De beoogde kostenbesparing van 14 miljoen euro die de migratie moest opleveren viel daarmee lager uit. Erger vind ik het dat ontevredenheid ontstond over de dienstverlening van de CIV. Toch was dit de enige volgorde waarin we de kantoorautomatisering konden moderniseren.’

En de grootste successen?

‘Vooral in het programma KA/RC wordt de interne worsteling zichtbaar, om te komen tot één Rijkswaterstaat. Zo duurde het vijf jaar voordat we dezelfde taal spraken op het vlak van informatievoorziening. We konden dit programma dan ook alleen afronden dankzij de medewerking en het geduld van alle Rijkswaterstaters. Zij moesten afscheid nemen van hun vertrouwde systemen en accepteren dat hun nieuwe kantoorautomatisering niet meteen een zichtbare verbetering is. Met andere woorden: de ‘één Rijkswaterstaat’gedachte laat zien dat medewerkers eerder bereid zijn om een standaard te accepteren als deze organisatiebreed de beste keuze is.’

PROFIEL LEEFTIJD

47 jaar

STUDIE: Bedrijfskundige INTERESSES: Mijn RWS-collega’s en mijn

gezin MOTTO: Probeer altijd een brug te slaan

tussen de praktische toepasbaarheid van ICT en het gebruiksgemak ervan.

KRACHT OKTOBER 2013 5

0 -0 -KRACHT-Oktober_ ortret.indd

18-09-13 13:1

CONTEXT Hoe

innovatief

is Rijkswaterstaat?

‘Prediken en praktiseren’

‘Innovatie meer aanjagen’

‘Ruimte voor slimme oplossingen’

Robbert Naus

Remco van Ek

Klaas Groen

‘Rijkswaterstaat heeft een forse bouwopgave en doelstellingen die om innovaties vragen. Maar tussen willen en prediken, en de dagelijkse praktijk zit een gat. Een voorbeeld: anderhalf jaar geleden maakten we samen met Rijkswaterstaat succesvol een proefvak op de A35 met luminumpave (lichtgekleurd asfalt), om de verlichting te reduceren.

Doel: lagere energiekosten en minder CO2. Maar een tweede proefvak maken mislukte. Rijkswaterstaat haakte af van-

‘Voorbeelden van gerealiseerde innovaties op de weg : verjongingsproducten voor ZOAB (zeer open asfaltbeton) en de duurzame stille voegovergangen die geluidsoverlast sterk reduceren en zorgen voor een betere doorstroming. Innovaties op watergebied zijn de zoet- en zoutwaterscheiding in de Krammersluizen en nieuwe en goedkopere technieken voor dijkversterking.

Uitgangspunt is dat Rijkswaterstaat 2,5 procent van het inkoopbudget aan innovaties besteedt. Toch gaan projecten soms niet door vanwege budgettekort. Of we krijgen de kritiek dat zaken wat traag verlopen. Naast de focus op techniek vraagt omgevingsmanagement meer aandacht. We zijn op de goede weg, maar het kan beter. Tijdens de Innovatie-estafette presenteert Rijkswaterstaat enkele innovatieve projecten, die aansluiten op de thema’s

wege onbekendheid met het product. Of innovatie in een project kans van slagen heeft, is afhankelijk van het organisatieonderdeel. Medewerkers zijn logischerwijs opgevoed om risicomijdend te werken. Rijkswaterstaat is heel innovatief, maar het inbedden van innovatie in de organisatie verloopt stroef. Het contact met de markt is goed. Zorg alleen nog dat je alle medewerkers de ruimte geeft en inspireert om continu te vernieuwen.’

‘Vanuit het deelprogramma ‘Zoetwater’ (Deltaprogramma) kijken we hoe we de zoetwatervoorziening in de toekomst regelen. Voor het boekje ‘Droge kost’ (2010) over innovaties en zoetwatervoorziening gaf Rijkswaterstaat nuttige input. Ook toont Rijkswaterstaat gevoel voor innovatie en flexibiliteit in het meedenken met boeren in Walcheren.

De Waterhouderij (pilot 2009) biedt boeren een zelfvoorzienende oplossing bij watertekort. Meer zelfvoorziening in het achterland vermindert mogelijk investeringen in het hoofdwatersysteem. De proef blijkt succesvol. Private partijen in Walcheren ontwikkelen het zelf verder en Deltares probeert het concept verder op te schalen met EU-budgetten. In samenwerkingsprojecten met Rijkswaterstaat is ruimte om te experimenteren, maar het innovatiebudget is beperkt. Mijn boodschap: stel een heldere langetermijnvisie, investeer en leg meer directe verbinding tussen grote projecten, primaire processen en innovatie. Dat verhoogt de innovatie-efficiency.’

PROFIEL

PROFIEL

PROFIEL

Innovatiemanager, bij Dura Vermeer Divisie Infra LEEFTIJD 47 REAGEREN VIA r.naus@duravermeer.nl

FUNCTIE

senior expert adviseur bij Deltares, afdeling Grondwaterbeheer LEEFTIJD 49 REAGEREN VIA remco.vanek@deltares.nl

FUNCTIE

FUNCTIE

green transport, circular economy en smart city's. We vragen bezoekers mee te denken over slimme oplossingen.

Samenwerken is de sleutel voor succes.’

hoofd afdeling Kennis en innovatie bij Rijkswaterstaat LEEFTIJD 52 REAGEREN VIA klaas.groen@rws.nl

RWS’ers, partners en gebruikers reageren op een woord dat centraal staat binnen Rijkswaterstaat. Ook meepraten? Mail naar kracht@rws.nl.

6 KRACHT OKTOBER 2013

0 -KRACHT-Oktober_Conte t.indd

18-09-13 13:

COLUMN

Wij krijgen meer dan we verdienen!

Met het programma RWS Partner (voorheen RWS Verdient!) heeft ons bestuur de ambitie geld te verdienen met onze deskundigheid, ons areaal en EU-subsidies. Die ambitie inspireert: allerlei beelden komen bovendrijven.

Niet langer een saaie ambtenaar, maar een succesvolle ondernemer. En ondernemers verdienen meer. Dat weet iedereen.

Maar Rijkswaterstaat als onderneming? Wij hebben onze twijfels. Is het wel ‘ons’ areaal, waarmee we geld willen verdienen? Onze minister gaf aan dat uiterlijk in 2015 alle gegevens van het ministerie in principe beschikbaar worden gesteld aan. Gaat IenM echt geld vragen voor gegevens? Dat remt de innovatie toch? En kijkt branchevereniging NLingenieurs lijdzaam toe als Rijkswaterstaat gaat “bijklussen”?

Elk nieuw verdienmodel heeft een keerzijde. Oude marktpartijen zullen klagen bij onze bewindspersonen.

Het gaat er niet om wat we kunnen verdienen, het gaat om onze verdiensten. De verdiensten van Rijkswaterstaat

zitten van oudsher in de meerwaarde die het beheer van water en wegen oplevert voor burgers: droge voeten, voldoende en schoon water, vlot en veilig verkeer en vervoer.

Dat klinkt misschien wat saai en afgezaagd want mensen hebben doorgaans juist interesse voor nieuw en beter.

Daarom gaat ook deze ‘KRACHT’ grotendeels over de verandering en vernieuwing van onze vertrouwde taken.

Maatschappelijke meerwaarde in plaats van verdienen, dat lijkt ons een goed alternatief. Maar dan wel in een soepel lopende organisatie, slim samenwerkend en met oog voor collega’s en omgeving. Als we dat niet weten te bereiken, via OP2015 of anderszins, dan krijgen we meer (ellende) dan we verdienen.

N&N Reageren? Dat kan op de KRACHT intranetpagina.

Ook wij als columnisten willen meerwaarde leveren. Volgende keer daarover meer.

KRACHT OKTOBER 2013 7

0 -KRACHT-Oktober_Co u n.indd

18-09-13 13:1

REPORTAGE

Grenzeloze innovatie in de Koopmanspolder

Waterbuffers voor het achterland en een kweekvijver voor zoetwatervissen. Een leefklimaat voor flora en fauna en recreatiemogelijkheden. De Koopmanspolder, aan de rand van het IJsselmeer, heeft het allemaal in zich.

Het is een ‘proefpolder’ voor het Corporate Innovatie Programma van Rijkswaterstaat. Samen met betrokken partners nemen we een kijkje achter de schermen met Roel Doef, adviseur watermanagement.

8 KRACHT OKTOBER 2013

08-11-KRACHT-Oktober_Re ort ge.indd 8

18-09-13 13:18

‘In dit project durven mensen anders te denken en staan ze open voor veranderingen' André Oldenkamp, werkgroep Innovatieversnelling

2010 LEF-sessie over ontwerp draaikolk kunstenaar Ben Raaijman

16

hectare natuurgebied met 80.000 m3 extra waterberging

Kees Koopmans,

1411

start bedijking stuk Zuiderzee, 1846 ingebruikname polder

1909

in eigenaar Koopmanspolder

‘Koopmanspolder’ winnaar WOW-prijs

Ruim

10

partijen werken samen aan natuur, landschap en waterbeheer voor de toekomst

2011 15.000 euro

2014 - 2016 peil proeven

Feiten en cijfers Werkgebied: Koopmanspolder, aan de rand van Noord-Holland, tussen Andijk, Wervershoof en het IJsselmeer.

KRACHT OKTOBER 2013 9

08-11-KRACHT-Oktober_Re ort ge.indd 9

18-09-13 13:18

REPORTAGE

‘Een kraamkamer voor vissen’

Een klein gezelschap van water- en innovatiedeskundigen hangt aan Roels lippen, als hij vertelt over de tentoonstelling Koopmanspolder in het Poldermuseum in Andijk. ‘Het bijzondere ontwerp van deze polder won in 2011 de ‘Water ontmoet water’-prijs. Dat opende meteen deuren’, zegt Roel. ‘Bij de prijsuitreiking was belangstelling van Theo van de Gazelle, plaatsvervangend directeur-generaal Rijkswaterstaat.

Ook ging hij een middag mee op pad in de polder.’ Na Roels verhaal over de watergeschiedenis werpen we een blik op de “Deltaviewer”, een serious game over waterbeheer in Nederland. Roel vertelt verder: ‘Water dat vanuit het IJsselmeer de polder instroomt, bergen we in een zogenoemde achteroever. Met deze extra waterberging creëren we ook een kraamkamer voor vissen.

Die kunnen later weer terug het IJsselmeer in.’ Terwijl Roel enkele baarzen in het museumaquarium voert, demonstreert Gerard Manshanden van FishFlow Innovations een miniatuur vijzel die water van de ene naar de andere kant verplaatst.

‘Beter benutten’

‘Leren en anticiperen’

De tentoonstelling is een samenwerking met museumbeheerder Nico Brinkman. Hij zei meteen ‘ja’ toen Roel hem vroeg. ‘Sinds de expositie in mei trekt het museum veel bezoekers, zoals dorpsbewoners, toeristen en scholen. Ook hield Roel een aantal lezingen over de polder’, zegt Nico. Roel benadrukt het waterprobleem in Nederland: ‘In de winter hebben we te veel water. In de zomer is er schaarste. Mijn doel is het water beter te verdelen en nieuwe projecten op te starten, waarbij we het kostbare zoete water benutten.’

Roel: ‘De Koopmanspolder dient als showcase. Nu zijn we alles nog aan het finetunen.

Vanaf 2014 starten we drie experimenten.

In het eerste jaar laten we het waterpeil in de polder fluctueren, alsof het seizoensgebonden is. In het tweede jaar simuleren we een droge periode met zo min mogelijk water.

En in het derde jaar laten we de polder vollopen. We willen hiervan leren en anticiperen op toekomstig waterbeheer. Remco van Ek (Deltares), met wie ik al jaren prima samenwerk, regelt de monitoring en evaluatie. We monitoren samen met de natuurorganisaties SBB en KNNV de flora, fauna, het waterbeheer, de waterkwaliteit en leefomgeving.

Op de langere termijn willen we op meerdere fronten innoveren, zoals landbouw, tuinbouw, aquacultuur, visserij en toerisme. Ook verkennen we kansen in de Wieringermeerpolder op het grensvlak van water en voedsel, om onze Nederlandse concurrentiepositie te versterken.’ Blij verrast signaleert Roel ondertussen enkele nieuwe waterplanten, zoals kranswieren en fonteinkruiden. ‘Dat is goed voor de visstand’, roept hij.

‘Waterpeil op meerdere niveaus’

Het gezelschap staat ondertussen in de cirkel van de Koopmanspolder met zicht op de West-Friese Omringdijk. Roel vertelt dat je het waterpeil niet zomaar kunt veranderen.

Daarom is onder de grond vanuit het IJsselmeer een open verbinding gemaakt die uitmondt op een vijzel in de Koopmanspolder. Gerard: ‘Die brengt het waterpeil in de achteroever op meerdere niveaus. Het hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier stelt het beoogde waterpeil automatisch in.’

‘Water vanuit het IJsselmeer bergen we in een zogenoemde achteroever’ Roel Doef, adviseur watermanagement 10 KRACHT OKTOBER 2013

08-11-KRACHT-Oktober_Re ort ge.indd 10

18-09-13 13:18

Projectpartners

‘En, heb je al een fazant gevangen?’

‘Al in een vroeg stadium betrokken we andere partijen bij het project, zoals natuurorganisaties om weerstand weg te halen’, zegt Roel. Plotseling arriveren enkele vrijwilligers van de Vereniging voor veldbiologie, die jaarlijks twee keer de flora en fauna in de polder monitoren. ‘En Jan, heb je al een fazant gevangen?’, grapt Roel. Hij vervolgt: ‘Deze manier van samenwerken is goed voor het draagvlak. Zij kennen het gebied en het is kosteneffectief. Natuurlijk zijn er ook wel eens problemen. Zoals ook hier ganzen zijn die inheemse soorten kunnen verdrijven en een overlast zijn voor agrariërs. Het is een complex probleem, dat we in goede samenspraak proberen aan te pakken.’

‘Een positieve spiraalwerking’

Tijdens een late lunch op de boot vertelt Andre Oldenkamp, voorzitter van de ‘werkgroep Innovatieversnelling’, over innovatie in Nederland: ‘Wij willen zaken plannen en vooraf de risico’s weten. Dat is onmogelijk bij innovatie. Je moet openstaan voor verrassingen. En dat kenmerkt Roel, als trekker vanuit Rijkswaterstaat. Hij brengt mensen samen en creëert beweging. In dit project durven mensen anders te denken en staan ze open voor veranderingen. Andere Rijkswaterstaatprojecten kunnen daaraan een voorbeeld nemen. En in Nederland kunnen we qua innovatie en effectiviteit leren van Duitsland. En we kunnen minder behoudend omgaan met Europese regelgeving.’ Roel vult aan: ‘Als klein kikkerlandje, moet je over grenzen heen kijken, dus zoeken naar internationale samenwerking.

Kennisuitwisseling en samenwerken maakt je sterker. Zo praten we nu informeel op een boot met partners van de overheid, het bedrijfsleven en kennisinstituten. Als je al die energie met elkaar verbindt, dan krijg je een positieve spiraalwerking. Die zie je hier trouwens letterlijk terug in het landschap.’

Aafke van Nierop, projectleider (Provincie Noord-Holland):

‘

Wij zijn opdrachtgever van het project en eindverantwoordelijk voor de communicatie. Blij waren wij met het initiatief voor de Koopmanspoldertentoonstelling, die een concreet beeld geeft van de transformatie van de polder en de proef met waterbeheer.

Binnen het project ben ik centraal aanspreekpunt. Momenteel regel ik bijvoorbeeld het beheer van het gebied.

Verder hebben we te maken met te veel bagger uit het IJsselmeer, die voor de instroom van de inlaat ligt. Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier onderhoudt de inlaatconstructie en verzorgt het waterpeilbeheer.

Samen zoek je dan naar een oplossing.

Ook praat ik met partijen over de kostenverdeling en publiciteit rondom het project. De onderlinge klik in de projectgroep is bijzonder goed. Alles gaat flexibel en vol enthousiasme.

Jet Sizoo, medewerker gebiedsontwikkeling (Dienst Landelijk Gebied):

’

‘

In opdracht van de provincie NoordHolland coördineerden wij de inrichting van de Koopmanspolder. Alle partijen zijn positief. Dat maakt het een succes.

Belangrijke doelstellingen: inrichting van een natuurlijke leefomgeving voor flora en fauna, flexibel en veilig waterbeheer en waterberging en een zoetwaterconstructie waarin vissen kunnen opgroeien en terug kunnen naar het IJsselmeer. Ook maken we het met bankjes op de West-Friese Omringdijk aantrekkelijk voor wandelaars.

’

KRACHT OKTOBER 2013 11

08-11-KRACHT-Oktober_Re ort ge.indd 11

18-09-13 13:19

MOOI WERK Niets dan complimenten ‘Tussen lokaal bestuur en het Rijk schuurt altijd wel wat, maar over de wijze waarop Rijkswaterstaat dit A15-project aanpakt, heb ik niets dan complimenten. Zo was ik verrast met de vraag aan gemeenten, om suggesties te doen voor het compenseren van verlies aan groen. Ik heb die vraag onmiddellijk intern uitgezet. Daar kwam in overleg iets moois uit voort voor de versterking van onze ruimtelijke kwaliteit. We zijn ook erg te spreken over de verbetering van de bereikbaarheid in ons gebied.'

Jan Willem Mijnans wethouder Spijkenisse

Als straks de Tweede Maasvlakte echt in bedrijf komt, gaat het verkeer op de A15 onacceptabel vastlopen’, vreesden jaren geleden het Havenbedrijf Rotterdam en de gemeente Rotterdam. Er kwam een bestuursovereenkomst tussen het Rijk en de betrokken regionale en lokale overheden, om het wegtraject tussen de Tweede Maasvlakte en het Vaanplein te verbreden. Ook de Botlekbrug, die nu nog een bottleneck is voor zowel wegtransport als vervoer over water, wordt vervangen. Rijkswaterstaat werkt er hard aan om het werk vóór eind 2015 af te hebben.

Verbreding A15

Maasvlakte-Vaanplein

Problemen op de A15 ten zuiden van Rotterdam. In de fileberichten is het al jaren een regelmatige melding. Maar ter plekke is het een gruwel voor iedereen die van dit wegtraject afhankelijk is: het woon-werkverkeer en het groeiende wegtransport.

Over twee jaar is het afgelopen met die ergernis.

12 KRACHT OKTOBER 2013

12-13-KRACHT-Oktober_ ooi erk.indd 12

18-09-13 13:2

Secuur overleg ‘Het mooie aan dit werk is dat iedereen in de omgeving erop zit te wachten. Elke stap is bijna tastbaar zinvol. Het werken met de contractvorm DBFM vraagt in het omgevingsmanagement om complex en secuur overleg, om iedereen tevreden te houden. Dat lukt niet altijd. De gemeente Rotterdam en het Havenbedrijf hebben soms last van de vrijheid die Rijkswaterstaat aan de aannemer geeft. Maar gelukkig hebben we de bestuursovereenkomst en komen we er met praten altijd wel uit. Voor alle partijen weegt zwaar dat de opdrachtnemer tijdens de aanleg de verkeersstromen gaande weet te houden.’

Eelke Turkstra omgevingsmanager A15 MaVa, Rijkswaterstaat

Lof, maar ook kritiek ‘Eerst de loftrompet. Het is uniek zoals de aannemerscombinatie erin slaagt het werk zo te regelen, dat het verkeer op de A15 er geen hinder van heeft. Complimenten aan Rijkswaterstaat hiervoor. Maar als Havenbedrijf en gemeente Rotterdam zijn we minder te spreken over de kwaliteitsborging van projectonderdelen die wij weer moeten beheren en waarvoor in het DBFM-contract te weinig eisen staan. Wat de aannemer laat liggen, zorgt voor spanningen met de omgeving. Het DBFM-contract zet Rijkswaterstaat op veel grotere afstand van ons dan we gewend zijn.

Het kost ons nu veel tijd en energie om schade te vermijden.’

Joop Verdoorn capaciteitsmanager Havenbedrijf Rotterdam

KRACHT OKTOBER 2013 13

12-13-KRACHT-Oktober_ ooi erk.indd 13

18-09-13 13:2

B ACHTERGROND

A

Amsterdam

A10

B

A4

Schiphol

A9

A Toeritdosering

A

Toeritdosering

Praktijkproef Amsterdam: testcase voor

filebestrijding Hoe verzacht je het fileleed in de regio Amsterdam? Met de Praktijkproef Amsterdam (PPA) testen publiek-private partijen innovatieve oplossingen langs de weg en in de auto. Projectmanager Ronald Adams vertelt over de stand van zaken.

De PPA is een samenwerking tussen Rijkswaterstaat, de gemeente Amsterdam, de stadsregio Amsterdam, de provincie Noord-Holland en marktpartijen, en kent drie fasen. Na elke fase wordt geëvalueerd en besloten om wel of niet door te gaan.

Omzeilen In fase I (tot 1 augustus 2014) zijn er proeven aan de kant van de weg (‘wegkant’) en in de auto (‘in-car’). Ronald: ‘Aan de wegkant bij de ring Amsterdam-West testen we een innovatief prototype voor gecoördineerd netwerk-

breed verkeersmanagement. De huidige verkeersregeling- en toeritdoseringsinstallaties stemmen we automatisch op elkaar af om de verkeersstroom beter te verdelen en ophoping in het verkeer in de regio te minderen. Voor in-car testen we innovatieve systemen in de auto. Om files of wegwerkzaamheden te omzeilen, krijgen weggebruikers via de navigatieapparatuur, smartphone of een andere applicatie gerichte informatie over woon-werkverkeer. Ook zijn er grote proeven met reisinformatie voor een betere bereikbaarheid bij grote evenementen in Amsterdam. Vier marktpartijen bedenken hiervoor innovatieve oplossingen die ze testen onder tienduizenden weggebruikers. Als een systeem succesvol blijkt, rollen we dit via de uitvoeringsagenda Beter Geïnformeerd op Weg verder uit. Eind dit jaar starten we met de proeven. Dan moet voor de in-car en de wegkant alles operationeel zijn. Dit lukt alleen als de betrokken organisaties alle zeilen bijzetten.’

Sleutelen De samenwerking tussen de publieke en private partijen stelt hoge eisen aan de communicatie en besluitvorming.

Ook is veel organisatie nodig voor de systemen en ver-

14 KRACHT OKTOBER 2013

1 -1 -KRACHT-Oktober_A htergrond.indd 1

18-09-13 13:29

Aan de wegkant

A

Bij verwachte verkeersdrukte op de A10 gaan de toeritdoseringen automatisch aan. Dit gebeurt in onderlinge samenhang. Er komt minder verkeer op de A10, de file komt niet of later tot stand en is hierna eerder weg.

Toeritdosering

Verkeerslichten van het stedelijk wegennet stemmen bij verwachte verkeersdrukte op de A10 automatisch op elkaar af. Dit gebeurt zodanig dat er minder verkeer naar de toeritten gaat en er binnen de stad minder files ontstaan.

Navigatieapparatuur

+

De toeritdoseringen en verkeerslichten zijn op hun beurt ook automatisch op elkaar afgestemd. Dit zorgt voor een betere verspreiding van de verkeersdrukte, zodat files later ontstaan en eerder oplossen.

Smartphone

In-cartechnologie Individueel verkeersadvies op maat via navigatieapparatuur of smartphone

bindingen. Ronald: ‘Leuk aan de PPA is de verscheidenheid aan disciplines: van mensen aan de wetenschappelijke tekentafel tot medewerkers die aan de techniek sleutelen.’ Diverse organisatieonderdelen van Rijkswaterstaat zijn actief bij de PPA. Zo zorgt de CIV voor de inkoop en het leggen van verbindingen tussen systemen. WVL adviseert in verkeersmanagement.

Daarnaast werkt WNN mee als wegbeheerder. En de verkeerscentrale verzorgt de verkeersinformatie en het operationele verkeersmanagement.

Criteria testresultaten fase I • Efficiënter, veiliger en schoner verkeer • Effect van de maatregelen op gedrag en beleving weggebruikers • Kosteneffectiviteit • Gevolgen voor publiek-private samenwerking • Toepasbaarheid van de innovatieve oplossingen

kosten uitpakken. Maar hoge ontwikkelkosten in fase I vervallen in fase II. Ook kent fase II kostenvoordelen door het integreren van proeven aan de wegkant en in-car. Nu wordt bijvoorbeeld veel geïnvesteerd in data om het systeem goed te laten draaien. In de toekomst kunnen we die data uit in-carinformatie halen. Dat is goedkoper. ’Slaag je erin een file te voorkomen, dan wint het verkeersnetwerk 10 à 15 procent aan capaciteit. Dit is wetenschappelijk bewezen. ‘En dat is ons streven’, zegt Ronald.

Landelijke uitrol De PPA sluit aan op het IenM-beleid “Beter geïnformeerd op weg” met daarin de koersbepaling voor reisinformatie en verkeersmanagement. De efficiency, kosten, het draagvlak van weggebruikers en samenwerkingspartners en de politieke en bestuurlijke wil vormen de randvoorwaarden om PPA landelijk toe te passen.

Uitpakken Na elke PPA-fase volgt een evaluatie. Ronald: ‘Vooraf weet je niet hoe weggebruikers reageren. We gaan ervan uit dat zij positief zijn als het verkeer beter doorstroomt.

En bij de in-carproeven vertrouwen we erop dat marktpartijen gespecialiseerd zijn in producten die weggebruikers aanspreken.’ Voor helderheid qua kosteneffectiviteit brengt het team in fase I de investeringen en opbrengsten in kaart. Ronald: ‘Omdat het om innovatieve ontwikkelingen gaat, weet je niet hoe de

Winst voor de weggebruiker • minder en kortere files • betere doorstroming • betrouwbare individuele informatie over de snelste route en reistijd • invloed op innovatieve ontwikkelingen

KRACHT OKTOBER 2013 15

1 -1 -KRACHT-Oktober_A htergrond.indd 1

18-09-13 13:29

‘‘Gemeenten en provincies vinden het niet raar om voor onze diensten te betalen’’ Christi Niewold, programmamanager Vastgoed en programmateamlid van RWS Partner

16 KRACHT OKTOBER 2013

1 -18-KRACHT-Oktober_Inter ie .indd 1

18-09-13 13:30

INTERVIEW

Bruisende verkoop en rinkelende kassa Net als in de ondernemerswereld is een hoge omzet in overheidsland belangrijk voor een goed draaiende organisatie. Rijkswaterstaat zet het ondernemerschap daarom meer kracht bij met het programma dat de tijdelijke (interne) werktitel RWS Verdient! kreeg en sinds september verder gaat onder de naam: RWS Partner. Het kabinet-Rutte II gaf Rijkswaterstaat als taakstelling om extra te bezuinigen op apparaatkosten.

RWS Partner zoekt vanuit de pijlers vastgoed, energie uit eigen areaal, werken voor derden, informatievoorziening en EU-subsidies naar kansrijke vormen om geld te verdienen. Belangrijk daarbij is de samenwerking met landelijke en regionale partners, bijvoorbeeld als projectuitvoerder.

Kansrijke ideeën RWS Partner startte in december en duurt twee jaar. Na die tijd moet het ondernemersbloed door elke RWS’er stromen. Christi Niewold, programmamanager Vastgoed en programmateamlid van RWS Partner: ‘Het eerste jaar inventariseren we waar we geld kunnen verdienen en treffen we voorbereiding. En in het tweede jaar ondernemen we acties en werken we plannen uit. Het programmateam jaagt alles aan en helpt plannen realiseren.’ Elk organisatieonderdeel heeft een contactpersoon voor RWS Partner, om met het programmateam af te stemmen. Op basis van de inventarisaties kiest elk organisatieonderdeel een aantal kansrijke ideeën, om alleen of samen met anderen te ontwikkelen en uit te voeren.

Hierna is het een kwestie van expertise opbouwen en de plannen landelijk uitbreiden.

Laaghangend fruit binnenhalen Wat vastgoed betreft kijkt Rijkswaterstaat wat nu niet wordt gebruikt en minimaal een jaar beschikbaar is: braakliggende gronden of leegstaande panden. ‘Die kunnen we verhuren of verpachten aan een marktpartij, om zo ons laaghangende fruit binnen te halen’, zegt Christi.

Rijkswaterstaat wil ook voormalige dienstwoningen en andere gebouwen waar mogelijk een recreatieve bestemming geven, net zoals Staatsbosbeheer doet met zijn voormalige boswachterswoningen.

Potentiële partijen Een voorbeeld van een braakliggend terrein is dat aan de Hoogvlietsekerkweg in Rotterdam. Christi: ‘De vastgoedmarkt zit in een dip en de mogelijkheden voor vastgoedontwikkeling voor dit terrein zijn beperkt. We zoeken dus alternatieven en benaderen ondernemers in bijvoorbeeld duurzame gewassen, stadslandbouw of duurzame energiewinningen. Dat zijn potentiële partijen die grond nodig hebben om hun producten te exploiteren.’ Edward Coenen, senior beleidsmedewerker Vastgoed bij het Rijksvastgoed- en Ontwikkelingsbedrijf (RVOB): ‘Tot voor kort gingen dergelijke opbrengsten naar de schatkist.

Nu zijn deze inkomsten voor Rijkswaterstaat. Het kabinet vindt dat het ministerie van IenM en dus ook Rijkswaterstaat meer rendement uit vastgoed kan en moet halen.

Dat doet Rijkswaterstaat nu met RWS Partner.’

Makelaar van de staat Edward: ‘Als Rijkswaterstaat iets wil verkopen of verhuren, dan bepaalt het RVOB – een soort makelaar van de staat – hiervan de marktwaarde. Wij onderhandelen met de geïnteresseerde partij over de prijs en sluiten de overeenkomst. Uiteraard is Rijkswaterstaat in het hele proces betrokken. Privaatrechtelijk is er straks meer regelwerk voor het RVOB. En de samenwerking met Rijkswaterstaat intensiveert. Heldere afspraken en wederzijds vertrouwen zijn dan ook belangrijk’. Christi vult aan: ‘Wij willen graag een overzicht van onze inkomsten, weten wanneer contracten aflopen en hoeveel geïnteresseerden er zijn voor een stuk grond.´ De onderlinge afspraken krijgen dit najaar vorm. Daarna moet deze nieuwe manier van werken intern meer ruchtbaarheid krijgen.

KRACHT OKTOBER 2013 17

1 -18-KRACHT-Oktober_Inter ie .indd 1

18-09-13 13:30

‘Als Rijkswaterstaat iets wil verkopen of verhuren, dan bepaalt het RVOB de marktwaarde’ Edward Coenen, senior beleidsmedewerker Vastgoed bij het RVOB

Niet raar Naast vastgoed staat de pijler ‘werken voor derden’ voor betalende afnemers. Vanaf 2014 wil Rijkswaterstaat voor diensten die eerst nog gratis waren, kosten in rekening brengen, zoals verkeersomleidingen bij commerciële evenementen. Christi: ‘Gemeenten en provincies vinden het niet raar om voor onze diensten te betalen. Ook kunnen we collega-wegbeheerders onze expertise met projectmanagement tegen betaling aanbieden, bijvoorbeeld voor grote infraprojecten. Onze inzet voor andere overheden kan bijdragen aan een compactere overheid. Dat resulteert in besparingen voor de overheden gezamenlijk.’ Voor informatie of ideeën over ‘werken voor derden’ kunnen RWS’ers contact opnemen met Harald Versteeg.

Groot bewustzijn Vanuit het Veranderprogramma Vastgoed is al een begin gemaakt om meer te doen met vastgoed van Rijkswaterstaat. Zo zijn er afspraken over wie, wat en hoe. Christi: ‘Nu vastgoed ook gekoppeld is aan RWS Partner is het bereik en bewustzijn onder medewerkers al groter. We verwachten dan ook dat ze zelf initiatief nemen en de boer opgaan. Ook voor ‘energie uit areaal’ is al een gebaand pad uitgezet en zijn mensen gemobiliseerd om vlot de juiste koers te varen voor inkomstenwerving.

Op het front van de pijlers ‘werken voor derden’ en ‘informatievoorziening’ zijn de plannen in de maak.

En dit voorjaar is Bureau Brussel opgericht om meer EU-subsidies te vergaren.’

Wat zeggen anderen over RWS Partner?

Jaap Slootmaker, CFO en opdrachtgever RWS Partner: ‘Ik zie veel kansen voor Rijkswaterstaat. Om die te realiseren is wel een andere denkrichting nodig: commerciëler gericht. Geld verdienen ligt niet in onze aard, maar we gaan ervoor. Natuurlijk overleggen we vooraf met bestaande en potentiële klanten, als we die laten betalen voor onze diensten en producten. Een heldere en tijdige communicatie naar klanten is een must voor behoud van een goede relatie en reputatie. Ik vertrouw erop dat het ons lukt, dat Rijkswaterstaat met inzet van alle medewerkers binnen twee jaar meer baten dan kosten heeft.’

Laurens Schrijnen, programmamanager RWS Partner: ‘Ons programma biedt Rijkswaterstaat niet alleen zicht op de broodnodige middelen om de korting op onze apparaatskosten, zoals salarissen te compenseren. RWS Partner is vooral een grote kans voor een nóg ondernemender Rijkswaterstaat.

Dat betekent gebouwen en terreinen die we even of niet langer nodig hebben verhuren en kijken of we meer windmolens op ons areaal kunnen laten plaatsen. Daarnaast gaan we mogelijkheden en effecten na van reclame langs snelwegen en onze verzorgingsplaatsen beter benutten. En onze deskundigheid zetten we breder in voor gemeenten, waterschappen en provincies.

Dat doen we al, maar dat kan meer en het kan zakelijker. Het versterkt de organisatie en is goed voor onze portemonnee.’

18 KRACHT OKTOBER 2013

1 -18-KRACHT-Oktober_Inter ie .indd 18

18-09-13 13:30

GROEN EN GEEL Hoe kijkt de buitenwereld tegen de inspanningen van Rijkswaterstaat aan? Behalve schouderklopjes zijn er terecht of onterecht ook ergernissen. Nu in KRACHT…

Minder borden, verkeerslichten en camera’s boven en langs de weg betekent een lager energieverbruik en daarmee minder milieubelasting.

Maar de versoberingsmaatregelen van Rijkswaterstaat leiden soms tot ongenoegen en vragen bij weggebruikers. Waarom staan DRIP’s, de digitale informatiepanelen, op het ene knooppunt wel aan en op een andere niet?

Sven Broeke is civiel technisch ingenieur bij Ballast Nedam. Bij het bouwen van wegen moet hij weten waar DRIP’s komen te staan. De instructies daarvoor zijn helder.

‘Als burger vind ik het beleid omtrent DRIP’s onduidelijk.

Dagelijks rijd ik vanuit Wassenaar langs het knooppunt Ypenburg op de A13. Daar staan sinds de zomer de DRIP’s uit. Dat is jammer, want ze zijn juist bedoeld voor een betere routebegeleiding op de weg bij vertragingen en andere hindernissen. Toen ik Rijkswaterstaat vroeg waarom de DRIP’s op zo’n druk knooppunt uitstaan, werd ik verwezen naar het versoberingsbeleid. Dat is vreemd, want op minder drukke wegen staan ze wel aan.’

Manja Mossel, adviseur verkeersmanagement, legt uit hoe het precies zit.

‘Per 1 juli heeft Rijkswaterstaat een aantal DRIP’s, verkeerslichten en camera’s boven en langs de weg uitgezet.

Op termijn halen we die ook weg. Hiermee besparen we vooral op de kosten voor onderhoud en vervanging.

Een DRIP op een bepaalde plek moet bijdragen aan de doorstroming van het verkeer. Zo zijn er DRIP’s die weggebruikers een keuze of advies geven voor een bepaalde rijrichting (sturende informatie). Daarnaast zijn er DRIP’s met alleen reisinformatie. Rondom Den Haag staan meerdere DRIP’s. Die op de A13, richting Rotterdam, staat uit omdat deze alleen een reistijd aangeeft tot knooppunt-Kleinpolderplein en weggebruikers verder geen alternatieve route biedt. De DRIP op de A13 richting Den Haag halen we weg, omdat in de buurt een DRIP staat die dezelfde functionaliteit kan overnemen. DRIP’s met uitsluitend reisinformatie verdwijnen.

Rijkswaterstaat praat met marktpartijen over alternatieven die zij kunnen bieden, zoals navigatiesystemen en apps op smartphones.’

KRACHT OKTOBER 2013 19

19-KRACHT-Oktober_ roen ee .indd 19

18-09-13 13:31

BOTER BIJ DE VIS Obstakels? Ergernissen? Rijkswaterstaat doet boter bij de vis. Ideeën van medewerkers zijn een springplank naar een sterkere organisatie.

Stel, je moet als weginspecteur de hoogte van een vrachtwagen opmeten, maar je hebt geen hoogtemeter bij de hand. In deze situatie belanden weginspecteurs soms. Senior weginspecteur Roel Dirks bedacht een eenvoudige oplossing voor collega’s in de Limburgse regio.

Doorgaans detecteert een systeem op de weg vrachtwagens die te hoog zijn voor bepaalde tunnels. De tunneloperator verwijst de chauffeur dan naar een plek, waar een weginspecteur de vrachtwagen kan opmeten. Maar hoe zit het met weginspecteurs op de motor? Zij kunnen geen hoogtemeter kwijt in hun beperkte bagageruimte. Ook is niet elke wagen van een weginspecteur voorzien van een hoogtemeter. Roel: 'Mijn oorspronkelijke idee als oplossing hiervoor was bij elke tunnelbuis een hoogtemeter plaatsen in de verdeelkasten voor verlichting. Je spaart daarmee ook een fors bedrag uit.

En je verkort aanrijtijden.'

Pvc-buizen Roel diende zijn voorstel in bij ideeënmanagement. En hij besprak het met collega’s in de regio Rijnmond, die een soortgelijke oplossing hebben. Vervolgens kreeg Roel goedkeuring en budget voor zijn plan. Omdat de kasten waar de hoogtemeters in kunnen, nog even op zich laten wachten, bedacht de weginspecteur een goedkoper alternatief. 'Ik heb zelf pvc-buizen in elkaar gemonteerd, om daarin de hoogtemeters langs de weg te plaatsen. Ze staan voor 200 euro op vijf locaties rondom de Roertunnel en Swalmentunnel langs de A73. Collega-weginspecteurs vinden het handig en goed werkbaar, ook weginspecteurs op de motor. Wellicht is het een idee om dit ook in andere regio’s uit te voeren.'

20-KRACHT-Oktober_ oter i .indd 20

18-09-13 13:31

BUITENWACHT

Bouwborden

in een nieuw jasje

Jan Hendrik Dronkers onthulde in augustus het eerste Rijkswaterstaat-bouwbord in nieuwe stijl bij het project Meinerswijk in Arnhem-Zuid. In Meinerswijk vergraaft Ruimte voor de Rivier tot 2015 de uiterwaarde om het rivierwater sneller te laten doorstromen.

Voor meer informatie over bouwborden: http://corporate.intranet.rws.nl/ ondersteuning/communicatie

De afzender van deze bouwborden is nog duidelijker dan voorheen Rijkswaterstaat. Dit moet de zichtbaarheid van Rijkswaterstaat in de openbare ruimte vergroten, wat het bestuur van Rijkswaterstaat graag ziet. Bouwborden worden geplaatst bij aanleg- en onderhoudsprojecten als er sprake is van een bepaalde te verwachten hinder.

De vormgeving, tekst en productie van de borden zijn gestandaardiseerd.

Ook naamborden bij objecten worden in een nieuw jasje gestoken. Waar eerst alleen de naam van een kunstwerk stond, plaatst Rijkswaterstaat nu borden met daarop het logo van de rijksoverheid, het jaartal van opening en de naam van Rijkswaterstaat als beheerder. Ook hier is een grotere zichtbaarheid van Rijkswaterstaat in de publieke ruimte het doel. Het is niet de bedoeling dat in sneltreinvaart alle bestaande borden worden vervangen. Bij nieuwe kunstwerken plaatst Rijkswaterstaat het nieuwe bord.

En na groot onderhoud is het plaatsen van een nieuw bord de afronding van het project.

KRACHT OKTOBER 2013 21

21-KRACHT-Oktober_ uiten

ht.indd 21

18-09-13 13:32

TOEN-NU-STRAKS

Van strak georganiseerd naar

flexibel Rijkswaterstaat begon in 1798 als klein ingenieurcorps. Ruim tweehonderd jaar later is zelfontplooiing van de RWS’er belangrijk. Dat is een wereld van verschil.

22 KRACHT OKTOBER 2013

22-23-KRACHT-Oktober_Toen uStr k .indd 22

18-09-13 13:33

Rijkswaterstaathistoricus Bert Toussaint weet als geen ander hoe de dienst door de jaren heen is veranderd. ‘Omstreeks 1800 was Rijkswaterstaat onder invloed van de Fransen – die het hier voor het zeggen hadden – strak militair georganiseerd. De ingenieurs (slechts enkele tientallen) droegen een uniform. Tutoyeren of elkaar bij de voornaam aanspreken, was uit den boze.’

De technische cultuur en hiërarchie bleven in de decennia daarna, ook toen de organisatie tot een kennisbolwerk uitgroeide. De hoofddirectie had alle touwtjes in handen, tot het goedkeuren van bestekken voor eenvoudig onderhoudswerk aan toe. Alleen het uniformgebruik stierf een zachte dood.

BIJEENKOMST PROJECTLEIDERS IPM

Nieuwe rol voor ingenieur De ingenieurs zijn nog steeds prominent in de organisatie aanwezig – een belangrijk deel van de medewerkers heeft een (civiel-)technische achtergrond – maar hij of zij maakt en ontwerpt niet meer en heeft nu vooral een regisserende rol. Zo iemand is Rob van Aarsen, projectmanager bij Oost-Nederland. ‘Toen ik in 2002 bij Rijkswaterstaat begon, kwam ik van een ingenieursbureau. In 2004 werd het Integraal Projectmanage_ment (IPM) ingevoerd en werd ik contractmanager. Ik richt me op wat voor Rijkswaterstaat belangrijk is, zoals een betrouwbare partner zijn voor de omgeving maar ook voor de politiek.

Mijn technische achtergrond komt daarbij goed van pas.’

THUISWERKEN

Rijkswaterstaat democratiseert

Vrijheid en vertrouwen

De kentering kwam begin jaren zeventig van de vorige eeuw. Bert: ‘Rijkswaterstaat – die toen een machtige positie had – onderkende te laat de milieuproblematiek en de democratiseringsbewegingen in de samenleving en kwam onder vuur te liggen.

De kritiek spitste zich toe op de beoogde afsluiting van de Oosterschelde. Uiteindelijk kwam het bedrijf er beter en sterker uit.

Het trok nieuwe kennis en nieuwe medewerkers aan. De civiele ingenieurs kregen economen, bedrijfskundigen, communicatiedeskundigen en ecologen als collega’s.

Niet alleen mannen, maar ook – en steeds meer – vrouwen: 30 procent van de RWS'ers zijn vrouwen.’

Een verschil met voorheen is dat Rob geen vaste werkplek meer heeft. ‘Ik werk vaak aan meerdere projecten tegelijk en ook nog maar voor een deel van de doorlooptijd.

Mijn werkplek is flexibel. Ik zit op meerdere locaties. Vroeger moest je “klokken” en werd je afgerekend op je aanwezigheid.

Nu word je afgerekend op resultaat en moet je mijlpalen halen. Hoe je dat doet, is jouw zaak. Je hebt een grote mate van vrijheid.

Mijn leidinggevende is als het moet beschikbaar, maar die zie ik nauwelijks.’

VIDEOVERGADEREN

Met een token Het loslaten van de vaste werkplek is één van de maatregelen om medewerkers te helpen slimmere manieren van werken te ontdekken, die ze zelf prettig vinden.

‘We willen als één organisatie opereren.

Daarvoor is geschikte huisvesting en ICT nodig’, zegt Miriam Monteiro, programmamanager Medewerker 2015. Veel is al in gang gezet. Miriam: ‘Je werkt niet meer per se met je afdelingscollega’s bij elkaar in hetzelfde pand. Met je rijkspas kun je in alle Rijkswaterstaatgebouwen terecht. En met een token kun je overal inloggen. Onderweg heb je met een BlackBerry je e-mail, agenda en telefoon tot je beschikking. Via videoconferences kun je reistijd beperken en toch goed overleg voeren.’

WERKEN IN GRAND CAFÉ (WESTRAVEN)

Een aantrekkelijke werkgever blijven

KANTONNIERS AAN HET WERK OP RIJKSWEG 2 (1950)

En het kan nog beter, volgens Miriam.

Bijvoorbeeld door tablets te gebruiken, waarmee je overal snel en efficiënt kunt werken. En door in de kantoorpanden wifi te installeren. Het programma Medewerker 2015 bekijkt dit soort mogelijkheden.

Binnen de overheid zit Rijkswaterstaat wat betreft het Nieuwe Werken in de middenmoot, denkt Miriam. ‘Vernieuwing kost geld. We moeten dus steeds goed de meerwaarde afwegen. Maar we kunnen hoe dan ook niet om modernisering heen, al was het maar om voor jonge medewerkers aantrekkelijk te blijven. Die zijn al zo gewend om anders te studeren en te werken.’

KRACHT OKTOBER 2013 23

22-23-KRACHT-Oktober_Toen uStr k .indd 23

18-09-13 13:33

COLUMN

Rijkswaterstaat, de nieuwe VOC Met Rijkswaterstaat heeft Nederland goud in handen.

Mogelijk helpt Rijkswaterstaat het land uit de crisis.

Watermanagement wordt een van de belangrijkste economische pijlers. Wereldwijd gaat een kleine 500 miljard euro om in opdrachten voor de watersector. En de gekke kuren van de natuur bieden nieuwe kansen. Denk aan oplossingen voor het toenemend aantal overstromingen of de groeiende schaarste aan zoet water. Zoals ik heb beschreven in mijn boek ‘Plenty’, dat in oktober verschijnt en gaat over water, energie en grondstoffen, kan de omzet voor de watersector oplopen tot wel 900 miljard euro per jaar, als de klimaatverdwazing echt toeslaat.

Voordat Rijkswaterstaat de VOC van de 21ste eeuw kan worden, moet er wel wat gebeuren. Zoals de watersector aangeeft in zijn Toekomstvisie 2020 maakt Nederland zijn mondiale rol als watergidsland pas echt waar met een strakke overheidsregie. De overheid moet daadwerkelijk durven investeren in water en als een ‘launching customer’ de markt aanjagen. En onze kennis en technologie vermarkten. Met andere woorden: staatskapitalisme! Het is de nationale sport van bijvoorbeeld Zuid-Korea, die met overheidsgeld elektronicaconcern Samsung opstuwde tot een wereldmerk, waarvan het hele land profiteert.

Daaraan kunnen onze overheidswezentjes een voorbeeld nemen! Maar ze houden zich verre van industriepolitiek en staatssteun aan het bedrijfsleven; de Europese regelgeving verbiedt dat. Ze delen wel links en rechts subsidies uit. Het moet afgelopen zijn met dat halfslachtige gedoe.

Laat Nederland zijn eigen water-Samsung creëren, één Nederlandse topmultinational op watergebied die onze economie een boost van Aziatische proporties geeft.

Samen met waterschappen, ingenieursbureaus en andere waterbedrijven moet Rijkswaterstaat als ‘profit center’ de wereldmarkt op en zo delta’s helpen beschermen en de drinkwatervoorziening verbeteren. Lijkt me niet misstaan in een land met een heuse waterkoning, toch?

Adjiedj Bakas Trendwatcher, auteur en spreker

Adjiedj Bakas Reageren? Dat kan op de KRACHT intranetpagina.

2 -KRACHT-Oktober_A hter

g.indd 2

18-09-13 13:33